Tema: Dallimet midis biznesit ndërkombëtar dhe biznesit vendas, me theks të vecant bisneset

ne Maqedoninë Veriore në krahasim me bjzneset në Britanin e Madhe

Mentor: Elmedina Shuajbj Punoi: Mirjeta Limani

Gostivar 2019

1
 Përmbajtja

Hyrje........................................................................................3

Mjedisi kulturor ndërkombëtar..............................................4

Elementet e kulturës...............................................................5

Kultura në Britanin e Madhe...................................................9

Dallimet kukturore mes Britanisë Madhe dhe Maqedonis Veriore........

TE kutposh politiken e UK..........................................................

Përfundimi

Literatura e shfrytëzuar

2
 Hyrje

Në vende të ndryshme të globit tokësor njerzit sillen ndryshe edhe pse në situata të ngjashme.

Vendet e ndryshme kan sistee të ndryshme politik, ekonomike, dhe juidike andaj dhe ato
ndryshojn prej njëra tjetrës. Një ngakushtet për të qenë menaxher i suksesëshëm në bizen
ndërkombëtare është ajo se ai duhet të njihet me ndryshimin e sitemeve te vendeve të tjera.
Mirpo kjo nuk eshtë e tëra mbasi vendet e ndryshme dallohen për nga kulturat e ndryshme
poashtu dallohen për nga kulturat e ndryshme që ato kan.

3
 Mjedsi kulturor ndërkombëtar

Per të qen i suksesëshëm në biznes ndërkombëtar duhet të njohësh kulturat e vendeve të tjera
dhetë mësosh si tu përshtatesh atyre.

Personat e orientuar nga kultura e vendi të tyre gjat marjes së vendimeve në biznisin
ndërkombëtar, ka shumë të ngjarë të mos pasqyrojnë veçoritë e kulturës së vendit tjetër. Një
nga shkaqet e kësaj mospërputhje është i ashtuquajturi etnocentrizëm, sipas të cilit një mënyr
e kryerjes së veprimeve është superior ndaj të tjerave.

Ka disa forma të sjelljeve etnocentrike. Nga më të zakonshmet janë:

 Patronazhimi
 Të sjellurit butë
 Të mbajturit anën e dikuj
 Mosrespektimi
 Mendjemadhësia dhe
 Sjelja jofleksibile1

1
https://www.slideshare.net/mobile/AstritAgaj/punim-seminarik-70565623

4
 Elementet e kulturës

Kultura është një subjekt kompleksë shumëpërmasor. Për të kuptuar natyrën e kulturës duhen
analizuar elementet e saja të cilat janë:

 Gjuha,
 Besimi,
 Vlerat dhe qendrimet,
 Doket dhe zakonet,
 Elementet materiale,
 Estetika,
 Arsimimi dhe
 Institucionet socciale.

5
Gjuha

Gjuha është kritike pr kulturën, sepse është mjet i parë për transmetimin e informacionit dhe
të ideve.

Njohja e gjuhës vendase mundë të ndihmojë në katër drejtime:

 Së pari, lejon të kuptuarit e qartë të situatës. Kur njeh vetë gjuhën, një biznismen nuk
varet nga dikush qetër për të spjeguar apo interpretuar.
 Së dyti, gjuha i bën biznismenët më të pranueshem nga njerzit e vendit, që shpesh
janëmë të hapur në komunikimet e tyre kanë të bëjnë me dikë që fletë gjuhën e tyre.
 Së treti, njohja e gjuhës krijon mundësi te kapen nuancat, domethënjet e nënkuptuara
ose informacione të tjera që nuk mundë të sigurohen ndryshe.
 Së fundmi, gjuha e ndihmknë njeriun ta kuptojë kulturën më mirë.

Komunikim mundë të realizohet nëpërmjet:

a) Gjuhës verbale ose gjuha e folur (anës formale)

b) Gjuhës joverbale ose gjuha jo e folur (anës joformale)

Feja

Ka shumë fe në botë

 Islame
 Katolike
 Protestante

6
  Budiste
 Qifute

Feja ndikon në mënyrën e jetesës, besimet, vlerat, qëndrimet dhe mundë të kenë një efektë
shumë të madhë në mënyrën sesi njerzit sillen kundrejtë njëri-tjetrit dhe kundrejtë atyre të
shoqërive të tjera. Besimi fetar nuk është i njejtë me kombin.

Vlerat dhe qëndrimet

 Vlerat janë bindjet themelore që kan njerzit për sa ka përket asaj se qfar është e drejtë
dhe cfar e gabuar, e mirë apo e keqe e rëndësishme apo e parëndësishme.
 Qëndrimi është një prirje e qëndrueshme për të ndikuar dhe për të sjell në një mënyr
të veçant kundrejt disa objekteve .

Zakonet dhe doket

Zakonet janë praktika të përbashkëta të vendosura. Doket jan sjellje të konsideruara si të

përshtatshme në një shoqëri. Zakonet diktojnë se si duhetbtë kryen veprimet:doket jan për ti
kryer ato. Në Shtetet e Bashkuara, për shembull është bërë zakon që të haet gjella kryesore
parase të haet ëmbëlsira. Për të realizuar këtë zakon njerzit përdorin thika dhe pirunj, e
mbaronjë të gjithë ushqimin në pjatë dhe nuk flasin kur e kan gojën plotë

Kultura materiale

Kultura materiale përfshin produktet që prodhojnë njerzit. Kur jemi duke e studiuar kulturën
materiale, ne shqyrtojmë se si i produktet (teknologjit e përdorura), kush i bëna ato dhe pse.
Kur flasim për këtë element të kukturës, kemi parasysh infrastrukturën bazë ekonomike, si
aftësit transportuese, të komunikimit, dhe energjetike të vendit; infrastrukturën sociale, që
përbëhet nga sistemi shëndetësor, i strehimit dhe i arsimimit dhe infrastrujturën financiare ,
qëodron sherbime bankare sigurimi dhe financiare për shoqërinë.

Estetika

7
Estetika lidhet me shijet parapëlqimet artistike të nje kulture. Për shrmbull, vlerat estetike të
amerikanëve jan të ndryshme nga ato të kinezëve sic paqyrohet bë art, letërsi, muzikë dhe
shijet artistike të të dy popujve .

Për të kuptuar nje kulturë, është e nevojshme të studiohet se sa diferenca të tilla ndikojn
sjelljet. Për shembull, opera është shumë ms popullore në evropë se sa në shtetet e Bashkuara.
Kjo është arsyeja se mjaft opera stars amerikanë vlersohen më parë në Evropë para se të rijnë
karierën e suksesëshme në vendin e tyre.

Arsimimi

Arsimini ndikon shum aspekte të kulturës. Njerzit e arsinuar lexojnë shume dhe kuptojnë
shunë cfar ndodhë në botë. Duhet shtuar që nivelet e larta të arsimimit shoqërohen me
produktivitet ekonomik më të lartë dhe teknologji më të përparuar.

Arsimimi, gjithashtu ndihmon për të siguruar infrastrukturën për zhvillimin e talenteve

menaxheriale.

8
 Kultura në Britania e Madhe

Kultura Britanike ka shum dallim nga kultura vendase. Për të vepruar në këto kufinje brenda
Britanis së madhe që t jesh një biznismen i suksesëshem duhet te kesh parasysh këto tema që
në tryezën e biznisit duhet shmangur në diskutimin me kolegët birtanik:

a) Konflikti historik n Irlandën e veriut

b) Feja
c) Monarkija dge familja mbretërore
d) Bashkimi Evropjan

Tabutë në Mbretërin e bashkuar:

1. Mos i përqafo të huajit

2. Mos i puth të huajt
3. Vetem jepu dorën

PIkmëri në orar: 5 min me vones ok, 10 min njofto, 15 min anullo takimin dhe regulloje për
një her tjetër.

Kultura e biznesit në Mbretërin e Bashkuar është e karakterizuar me:

1. Komunikimi në biznes
2. Etika profesionale në bizmes

9
 3. Etika më takimet e bizmesit
4. Ndihmaa për studentët (internship)
5. Kosto e jetesës
6. Balanca punë -jetë shoqërore
7. Media sociale.2

Dallimi kulturorë mes Britanisë Madhe dhe Maqedonisë Veriore

 Dhuratat

Në etikën profesionale britanike, dhënia e dhuratave është një praktik jo shumë e zakontë.
Shumë organizata biznesi në Britani janë të detyruar të mos pranojnë asnjë dhuratë e cfardo
lloji forme qoftë ajo. Kundrejt vendit tonë që dhënien e dhuratave e perceptojnë si shenjë
respekti.

 Kodi i veshjes

VEshja klasike është e preferuar si për meshkuj ashtu edhe për femrat ku predominojnë
ngjyrat e zezë. Kjo është një gjë ee përbashkët edhe me Maqodoninë.

 Ryshfeti dhe korupsioni

Mbretëria e bashluar mbahet një nga vendet me shkallën më të ulët korupsioni. Kjo është në
kundërshtim me shtetin ton pasi që ryshfeti dhe korupsioni jan më se normale tek ne.

 Rëndësia e takimeve të biznesit

Është e këshillueshme që çdo takim të jetë i mirë programuar, qotë mes kompanive dhe
menaxherëve. Kur të mbërijmë në Britani duhet të njoftojmë ardhjen tone. Poashtu edhe tek
ne ndodh e njenta.

2
https://www.slideshare.net/mobile/KetiGjipali/1-detyre-bnd

10
  Planifikimi i tatimeve

Nuk sugjerohen kontaktet(tel, email) mes menaxherëve, por mes asistentëve dhe nkë dite
përpara te konfirmohet përseri, por këtë herë nga ana e menaxherit. Ndërsa në Maqedoni
kontakti mund të behet edhe direkt nga menaxherët varësisht nga madhësia e bizmesit .

 Protokolli

Takimet mes menaxhereve eshte i njejte pra përfshinë një të shtrënguari duarsh dhe një
falemenderim dhe asgjë më shunë.

 Drekat/darkat zyrtare të biznesit

Në shumicën e rasteve këto kokteje shfrytëzohen për komunikime informale dhe për të
zhvilluar më tej lidhhe sociale. Ndërsa ne Maqedoni lidhjet ndërmhet menaxherëve mund të
arijn deri në atë pikë miqësie.

 Pushinet/festat zyrtare

Britania ka më pak fitë pushimi zyrtarë krahasuar me shtetet e tjera të vendeve Evropjane.

 Orët e punës

Orari zyrëtar i punës është nga ora 9 e mëngjesit deri ne 5 të mbasditës, por gjithnjë e më
shunë orari fillon nga ora 8:30 të mëngjesit në mënyrë që problemet dhe puna të mos merren
me vete në shtëpi . Për dallim nga kjo Maqedonia orarin e punës e fillon nga ora 7 e
mëngjesit.

 Kultura e punës

Tradita e punës në Britanin e madhe ka ndryshuar shumë vitet e fundit, me diversitetin

shoqëror dhe kulturat e ndryshme. Po vërehet një tejezgjatje e orareve të punës, kjo lidhur me
rritjen e konkurencës në tregun botëror.

11
 Te kuptosh politiken e UK

Në qoftë se një kompani do të dërgoj menaxherin e saj në UK duhet të sigurohet që ki i fundit

të njohi mirë mënyrën e funsionimit të institucioneve atje.

Një faktorë i rëndësishëm që të bësh biznes në UK është të lexosh mes reshtave. Shpeshherë
ajo që thonë dhe ajo që kuptojnë është e ndryshme për këtë do të duhet pak përvojë.

Britanikët mbajnë si njerëz të rezervuar, ku në marveshjen e biznesit sjellja me takt dge

diplomaci është e rëndësishme. Thënija e gjërave me pak humor duke ju shmangur të
drejtpërdrejtës.

Individualizmi është shumë i vlersuar në Britani, në bërjen e punëve preferohet nje angazhim
i lartë dge të tregohet profesionalizëm. Në takimet e biznesit duhet të respektohet hierarkija e
kompanisë britanike pamvarsishtë se kompania mundë të ketë një strukturë që nuk është edhe
aq vertikale.

Diversiteti kulturor është ajo që bie në sy në shoqërin britanike. Njerzit mund të ngjajne si
britanikë por nga ana tjetër ata ruajn kulturën nga vendi që vijnë. Por pavmvarsishtë kësaj në
biznes ata janë shumë formal dhe mbi të gjitha preferojnë të njohin kompaninë me të cileën

12
kanë të bëjnë edhe pse kjo mund të mos pëlqehet nga pala tjetër. Pamvrsisht anës formale
duan të krijojnë rrjetin dhe lidgjet e duhura në qoftë se bëhet fjalë për një projektë afatgjayë.

Nuk duhet bërë gabim që të dërgohen individë nga komoania që mund të kenë pozicion që
është poshtë nivelit të palës britanike në kompaninë e tyre.

Përfundimi

13
 Literatura e shfrytëzuar

https://www.slideshare.net/mobile/KetiGjipali/1-detyre-bnd

https://www.slideshare.net/mobile/AstritAgaj/punim-seminarik-70565623

Libri Biznesi ndërkombëtar nga

14