B-LIMFOCITI

SEMINARSKI RAD
 SADRŽAJ

Uvod............................................................................................................................................1
1.Razvoj......................................................................................................................................2
2.Aktivacija B limfocita..............................................................................................................4
Zaključak.....................................................................................................................................6
Dodatak.......................................................................................................................................7
Literatura.....................................................................................................................................9

Uvod
B-limfociti ili B ćelije su tipovi bijelih krvnih zrnaca (leukocita).Oni su specijalizirane ćelije
koje se nakon susreta sa antigenom pretvaraju u plazma ćelije koje luče antitijela.B-limfociti
prepoznaju nativne antigene kao što su proteini,šećeri,nukleinske kiseline i druge
makromolekule,dakle oni prepoznaju sve prirodne tvari u svom okruženju. Pored toga, B
ćelije prezentiraju antigene i luče citokine. B ćelije, za razliku od druge dvije klase
limfocita, T limfocita i NK ćelija , ispoljavajureceptore B limfocita koji dozvoljavaju B ćeliji
molekulsko vezanjespecifičnih antigena, protiv kojih će pokrenuti odgovor putem antitijela.
Primarni organ kod ptica za sazrijevanje B limfocita je Fabriciusova burza,dok kod čovjeka
ulogu primarnog organa za B limfocite ima koštana srž. B-limfociti posjeduju B-antigen, i
membranski IgM, a odgovorni su za humoralni imunitet i zastupljeni su od 12-34%.(1)

1.RAZVOJ
B-limfociti se razvijaju iz hematopoetskih matičnih ćelija (HSCs) koje potiču iz koštane srži.
B-limfociti prolaze kroz nekoliko razvojnih stadija koji se djelom dešavaju u primarnom
(koštana srž),a dijelom u sekundarnim limfnim organima.Sazrijevanje B limfocita u koštanoj
srži je unaprijed programirani slijed događaja,koji su neovisni o podražaju stranim
antigenom,sazrijevanje u sekundarnim organima je ovisno o stranim antigenima a isto tako je
podložno regulacijskom utjecaju T limfocita.
U primarnoj diferencijaciji B limfocita glavna zbivanja se odnose na preuredbe gena za
antigenski receptor tj.molekulu antitijela(imunoglobulina).Prema mjestu i vremenu pojave na
ćeliji kao i prema vrsti tog Ig-a može se razlikovati nekoliko stadija primarnog razvoja B-
limfocita u koštanoj srži:prastanica B limfocita,pro B-stanica,pre B-stanica i nezreli B-
limfocit.Prastanica B-limfocita u koštanoj srži ne preuređuje gene za antigenski receptor niti
izražava specifične biljega B-loze.Tek u stadiju pro-B ćelija započinje preuređivati gene za
varijabilnu regiju teškoga lanca IgM-a.Za to je neophodna aktivnost RAG-1 i RAG-2,dok
enzim TdT dodatno pridonosi raznolikosti genske rekombinacije.U ovom stadiju ćelija je
preuredila gene za teški lanac i aktivno sintetiše lanac µ koji se može dokazati u citoplazmi.U
toj fazi ćelija udružuje teški lanac µ sa lažnim lakim lancem tvoreći tako pre-B stanični
receptor.U narednom stadiju ćelija preuređuje gene za laki lanac Ig-a pa se na površini ćelije
pojavljuje pravi receptor tj.monomerne molekule IgM udružene sa signalnim
molekulama(CD79 α i CD79β) i koreceptorskom molekulom (CD19).Na taj način nastaje
nezreli B-limfocit koji u toj fazi podliježe selekciji.Nezreli B limfociti se otpuštaju iz koštane
srži u perifernu krv,a nakon čega će naseliti periferna limfna tkiva.Tada se na površini
ćelije,uz molekulu IgM,pojavljuje i molekula IgD,kao i druga molekula koreceptorskog
kompleksa CD21.Tako ustrojena ćelija se naziva zrelim naivnim B limfocitom koji može da
reaguje s antigenom.Dijelovi receptora koji vežu antigen(Fab ulomci)istovjetni su u objema
molekulama(IgM i IgD).
Sekundarna diferencijacija kao i sazrijevanje B limfocita se odvija u perifernim limfnim
organima,a ovisna je o kontaktu sa antigenom u saradnji sa T-helper limfocitima.U tom
procesu se razlikuje nekoliko razvojnih faza,a to su zreli naivni B limfocit,B-
limfoblast,memorijski B limfocit kao i plazma ćelija.Sazrijevanje B limfocita nakon
antigenskog podražaja se dešava u B-zonama sekundarnih limfnih tkiva koje čine limfni
folikuli.Za učinkovit odgovor B limfocita na proteinske antigene potrebna je pomoć T
limfocita.Pod utjecajem T-helper limfocita i njihovih citokina se zbiva gensko prekapčanje
razreda antitijela pa će umjesto IgM dio B limfocita sintetizirati imunoglobulin nekog drugog
razreda (IgA,IgG ili IgE).U toj fazi se također zbiva još jedan bitan događaj koji je svojstven
samo B limfocitima a to su somatske hipermutacije genskog segmenta koji kodira
varijabilnu regiju receptora tj.onu regiju koja vezuje antigen.To je bitno za stvaranje receptora
jačega afiniteta za antigen nego što ga ima izvorni receptor.Konačno odabrani B limfociti sa
jakim afinitetom za antigen se diferenciraju u efektorske ćelije odnosno plazma ćelije koje
izlučuju antitijela ili u memorijske ćelije.Plazma ćelije gube većinu površinskih biljega B
limfocita a izražavaju adhezijske molekule.(2)
 Slika br.1.Razvoj B-limfocita.Izvor: https://bs.wikipedia.org/wiki/B-
%C4%87elija#/media/File:Early_B_cell_development.PNG

Slika br.2.Tranzicijski razvoj B-

limfocita.Izvor:
https://bs.wikipedia.org/wiki/B-
%C4%87elija#/media/File:Transition
al_B_cell_development.PNG

B limfociti su primarno lokalizovani u limfnim čvorićima.Primarni čvorići sadrže

uglavnom zrele ali nepodražene B limfocite.Zametna središta se razvijaju u odgovoru na
stimulaciju antigena a sadrže podražene B limfocite koji se dijele i potom diferenciraju u
ćelije koje prolaze proces selekcije ovisne o afinitetu za antigen.Aktiviranu B limfociti
nakon što napuste čvorić odlaze u sluznicu,gdje bivaju diferencirani u plazma ćelije i
započinju izlučivati IgA koji je glavni Ig sluzničnih površina.Sumarno razvojni proces B
limfocita se može podijeliti u 3 faze a to su:1.sazrijevanje(maturacija) u koštanoj
srži,2.aktivacija u perifernim organima u dodiru sa antigenom,3.diferencijacija aktiviranih
B ćelija u plazma i memorijske ćelije.Aktivirani B limfocit se diferencira kroz desetak
dioba kako u limfnome čvoru tako i bijeloj pulpi slezine.B2 limfociti su nosioci
humoralne adaptivne imunosti a ujedno su i najbrojnija grupa B limfocita.Osim njih
postoji još jedna subpopulacija B limfocita a to su B1 limfociti koji čine svega 5-10%
limfocita u perifernim limfnim organima i krvi,a dobar dio ih izražava biljeg T limfocita
CD5.Eksperimentalno je kod miševa dokazano da te iste ćelije nastaju u fetalnoj jetri prije
B2 limfocita i imaju sposobnost samoobnavljanja.Suprotno tome B2 limfociti normalno
odumiru i moraju se nadomjestiti sazrijevanjem matičnih ćelija koštane srži.Kod odraslih
životinja se najviše mogu naći u pleuralnoj i abdominalnoj šupljini a proizvod su
tzv.prirodnih antitijela tj, antitijela na vlastite stanične komponente.Slično T-ʏɓ
limfocitima i B limfociti veoma ograničenu varijabilnost antigenskog receptora.Oni
izražavaju znatno više receptora razreda IgM na površini nego B2 limfociti,ali zato ne
izražavaju IgD.Osobito za njih je da luče spontano antitijela razreda IgM koja reaguju na
polisaharide mikroorganizama,ali isto tako i na vlastite molekule tipa DNA i proteina
citoskeleta.Ta antitijela se nazivaju prirodnim jer nastaju bez očite imunizacije na te
antigene.Kako nema genskog prekapčanja B1 limfociti ne surađuju sa T-limfocitima niti
razvijaju imunološku memoriju.Sumarno zaključujemo da su B1 limfociti ćelije urođene
imunosti.(2)
2.AKTIVACIJA B-LIMFOCITA
Antigenski receptor B limfocita je zapravo molekula antitijela (imunoglobulina) kao
integralnog dijela čelijske membrane.Opća građa receptora B limfocita je načelno jednaka
građi slobodnih antitijela koja izlučuju plazma-ćelije,a razlika je samo u dijelu molekule
preko kojeg je ona vezana za membranu B limfocita.Receptor je složena molekula koja je
izgrađena iz dva istovjetna teška (H) lanca i dva istovjetna laka lanca (L),a u njoj
razlikujemo dva funkcionalna djela:dio odgovoran za vezanje antigena (Fab ulomak) i
dio koji nije specifičan za antigen(Fc ulomak).Membranski odsječak receptora je vrlo
kratak pa nakon vezivanja antigena ne može samostalno prenijeti signal u ćeliju.Za to će
da posluži heterodimerna molekula koja je sastavljena od dvaju polipeptidnih lanaca Ig-α
i Ig-β (CD79 α i CD79β).Zajedno sa receptorom,dvije takve molekule čine B-stanični
receptorski kompleks.U citoplazmatskom dijelu Ig-α / Ig-β se nalaze aktivacijski
slijedovi ITAM koji su nužni za pokretanje signala.B limfociti na membrani izražavaju
molekule koje se nazivaju koreceptorskim i čine B-stanični koreceptorski
kompleks.Uključenje koreceptora pojačava aktivaciju limfocita.U B limfocitima taj
kompleks čine molekule:CD19,CD21 i CD81.Citoplazmatski dijelovi tih molekula su
povezani sa citoplazmatskim signalnim molekulama iz B-ćelijskom receptorskog
kompleksa,što dodatno pojačava prijenos signala u ćeliju.Nakon prvog signala koji ide
preko antigenskog receptora,drugi aktivacijski signal omogućuje molekulu CD21.To je
zapravo receptor za ulomke C3-komponente komplementa pa se označava kao CR2.Za
brojne antigene naročito bakterijske je vezan komplementski ulomak C3d,pa B limfocit
istovremeno prepoznaje antigensku strukturu ili epitop i ulomak C3d.Dakle radi se o
križnom povezivanju receptorskog i koreceptorskog kompleksa.Ovaj način povezivanja
snižava prag za antigenski podražaj i tako pojačava aktivaciju B limfocita.Nakon vezanja
C3d,molekula CD21 svojim citoplazmatskim dijelom privlači koreceptorsku molekulu
CD19 koja stupa u vezu sa signalnim molekulama Ig-α / Ig-β,odnosno drugim
tirozinskim kinazama u ćeliji.Iako je i molekula CD81 dio B-koreceptorskog
kompleksa,njena uloga nije dovoljno razjašnjena.U funkcionalnoj vezi sa antigenskim
receptorom B-limfocita je i molekula CD20. Mirujući B limfociti u većoj mjeri ne
izražavaju kostimulacijske molekule,pa tako i ne djeluju kao predočne ćelije.Mnogi
mikroorganizmi i neki antigeni stimulišu izražavanje kostimulacijskih molekula na B
limfocitima nakon čega te iste ćelije djeluju kao prave predočne ćelije .Time se objašnjava
pozitivna uloga bakterijskih adjuvanasa pri aktivnoj imunizaciji jedinke na topive
antigene.Imunoglobulinski geni se izražavaju samo u lozi B limfocita i to različito u
pojedinim fazama,sazrijevanja,aktivacije i diferencijacije.Proces antigenske specijalizacije
klona započinje vrlo rano u ontogenezi,u ranim prethodnicima B limfocita u koštanoj srži
tokom sazrijevanja neovisno o antigenu.Klonska proliferacija B limfocita i prekapčanje
razreda imunoglobulina kao i diferencijacija B limfocita je stimulisana od strane T helper
limfocita.B limfocit može reagovati na proteinske antigene samo onda kada mu pri tome
pomogne T-helper 2 limfocit.(2)
Aktivacija B ćelija se dešava u sekundarnim limfnim organima: slezena i limfni
čvorovi,nakon sazrijervanja B ćelija u koštanoj srži,i migracije putem krvI u te iste
organe,koji primaju stalni dotok antigena putem cirkulacije limfe.Antigen može biti
slobodno-plutajući:makrofag,dendr.ćelija a uključuju proteine, glikoproteine, polisaharide
virusne čestice i bakterijske ćelije. Antigeni koji aktiviraju B limfocite bez učešća T
limfocita su T ćelijski-nezavisni antigeni, a pod njih podpadaju polisaharidi i nemetilirana
CpG DNK.(3)

Slika br 3.Aktivacija B-limfocita preko T-helper ćelije.Izvor:

https://bs.wikipedia.org/wiki/B-%C4%87elija#/media/File:T-
dependent_B_cell_activation.png
Aktivacija koja ne zavisi od T-limfocita potiče od nesposobnosti B-ćelija da
izazovu humoralni odgovor u organizmima kojima nedostaju T-ćelije. Odgovor B-
limfocita na ove antigene traje više dana, putem novonastalih antitijela sa višim afinitetom
i funkcijski mnogo svestranijim od onih koje su aktivirane nezavisno od T
limfocita.Posljedica nenormalnog prepoznavanja B-ćelija za vlastite antigene, može biti
autoimuna bolest, nakon čega slijedi proizvodnja autoantitijela. Za razliku od dendritičnih
ćelija kao i makrofaga koji ne mogu učinkovito predočavati topive antigene ,B limfociti
predočuje te iste antigene T limfocitima vezujući antigen specifičnim imunoglobulinskim
receptorom.Taj kompleks antigena i Ig receptora bude upijen u ćeliju ,razgrađen u
endosomima na peptide i predočen na površini B limfocita u sklopu molekula MHC/HLA
II.T limfociti nakon prepoznavanja kompleksa peptida i molekula MHC /HLA II se
 aktiviraju i luče citokine koji u povratnoj vezi stimulišu sazrijevanje B limfocita kao i
proizvodnju antitijela.(3)

Slika br.4.B-limfociti imaju ulogu u predočavanju topivih antigena.Izvor:

http://neuron.mefst.hr/docs/katedre/imunologija/2016-17/Dentalna/Seminar%204a.pdf
Zaključak

Kada je u pitanju zaštita organizma od raznih patogena antitijela imaju ključnu ulogu.B
limfociti obavljaju i brojne druge efektorske i imunoregulatorne funkcije tokom imunskog
odgovora.Primjena B limfocita u terapiji nekih autoimunskih bolesti,je omogućila otkrivanje
brojnih funkcija B limfocita, koje su nezavisne od produkcije antitela.Dokazano je da B
limfociti u suradnji sad T limfocitima moduliraju humoralni i celularni imunski odgovor, kako
na patogene, tako i na autoantigene. Pored autoimunskih bolesti, potrebno je ispitati ulogu
ovih ćelja i u drugim oboljenjima.Brojni podaci pokazuju da B limfociti moduliraju T ćelijski
odgovor putem prezentacije antigena, obezbjeđujući na taj način kostimulatorne signale i
produkciju citokina.Dokazano je da B limfociti ostvaruju brojne efektorske i
imunoregulatorne funkcije koje su strogo regulisane.

DODATAK
Multipla skleroza (Multiple sclerosis, MS) je hronično oboljenje nervnog sistema koje
karakterišu oštećenje mijelinskog omotača aksona kao i brojni klinički znakovi i
simptomi.Smatra se da ulogu u nastanku i razvoju bolesti imaju genetska osnova,
mehanizmi autoimunosti kao i različiti faktori okoline. Multipla skleroza se smatra
autoimunskim oboljenjem pošto imuni sistem domaćina razvije imunološki odgovor na
molekule prisutne u vlastitom nervnom sistemu.Pojačano interesovanje proteklih godina
za ispitivanje fiziološke i patološke uloge B limfocita, donijelo je nova saznanja o
njihovom značaju.Zahvaljujući novim istraživanjima,došlo se do saznanja da pored
humoralne imunosti, čiji su nosioci, B limfociti imaju veliki značaj i u razvoju i regulaciji
ćelijske imunosti, kao i u povezivanju urođenog i stečenog imunskog odgovora. Značaj B
limfocita u razvoju multiple skleroze i u životinjskom modelu bolesti, eksperimentalnom
autoimunskom encefalomijelitisu (Experimental autoimmune encephalomyelitis, EAE), je
danas nedvosmisleno pokazana, ali još uvek nisu razjašnjeni svi mehanizmi kojima ove
ćelije doprinose patogenezi bolesti. Njihov značaj potvrđuju i savremene terapijske opcije
za liječenje multiple skleroze.Iako se u patogenezi MS-a često ističe dominantna uloga T
limfocita, efektorska uloga B limfocita ali i njihova regulatorna uloga je predmet velikog
broja studija. B limfociti mogu na razne načine da doprinesu patogenezi ove bolesti. B
limfociti ne mogu proći intaktnu hematoencefalnu barijeru, ali nakon započinjanja
inflamacije i njenog oštećenja, B limfociti dospijevaju u tkivo CNS-a. U meningeama
pacijenata sa multiplom sklerozom se takođe mogu naći strukture koje se nazivaju
tercijarni limfni folikuli, koje sadrže B limfocite i folikulske dendritske ćelije. Postojanje
ovih struktura je povezano sa ranijim razvojem bolesti i sa težom kliničkom slikom.
Pojava novih podataka o efikasnosti deplecije B limfocita u terapiji različitih
autoimunskih oboljenja koja su posredovana T limfocitima, iznova aktualizira istraživanja
njihovog uticaja u razvoju ovih oboljenja. Studije koje su provedene na miševima kao i
kliničke studije su pokazale različite efekte deplecije B limfocita. Kod nekih oboljenja,
kao što su artritis i hronični kolitis, deplecija B limfocita je pogoršala kliničku sliku
bolesti, što je ukazalo na njihovu regulatornu ulogu.Kod nekih modela je deplecija B
limfocita u različitim fazama razvoja bolesti imala suprotne efekte na razvoj kliničke slike
bolesti. Ubjedljive dokaze o ulozi B limfocita u T zavisnom imunskom odgovoru su
pružile studije privremene deplecije, u kojima je razdvojena uloga B limfocita u fazi
inicijacije i razvoja, i fazi efektorske funkcije imunskog odgovora.(clanak)
Noviji podaci ukazuju da određene podgrupe B limfocita mogu i negativno da regulišu
imunski odgovor, što je potvrđeno u brojnim animalnim modelima autoimunskih i
zapaljenskih bolesti.Mnoge studije potvrđuju da B limfociti modulišu efektorsku,
memorijsku i regulatornu ulogu T ćelija nezavisno od produkcije antitijela. Pored uloge u
prezentovanju antigena i pružanju kostimulatornih signala, B limfociti sekretuju citokine i
hemokine, bilo konstitutivno ili u odgovoru na antigen. B limfociti produkuju citokine
uključene u regulaciju kako humoralnog tako i celularnog odgovora. Na primjer pokazano
je da regulatorne T ćelije proliferišu u kulturi koja sadrži B i T limfocite porijeklom iz
slezine i da je ona zavisna od B ćelijske produkcije TGF-β (Transforming growth factor
beta). B limfociti imaju sposobnost da produkuju različite citokine, i na osnovu toga se
svrstavaju u dvije efektorske grupacije Be-1 i Be-2 analogno TH1 i TH2 T limfocitima. B
limfociti koji u prisustvu TH1 citokinskog profila sekretuju IFNγ i IL-12 ( interleukin 12)
nazivaju se efektorske ćelije tip 1 (Be-1). Ove ćelije stvaraju male količine IL-4, IL13 i
IL-2, ali mogu da sekretuju i IL-10, TNFα (tumor necrosis factor-alpha) i IL-6 [29].
Nasuprot tome su B limfociti koji u prisustvu TH2 citokina (Be-2) sekretuju IL-2,IL-4 i
IL-13, ali veoma male količine IFNγ i IL-12 . Be-2 ćelije takođe mogu sekretovati IL-10,
TNFα i IL-6.29
Regulatorni B limfociti smanjuju inflamatorni potencijal efektorskih ćelija, mijenjaju
aktivnost antigen prezentujućih ćelija (APC) i pospešuju razvoj i ekspanziju T
regulatornih limfocita (Treg). Izraz „regulatorne B ćelije“ (B reg) prvi put je uveden 2006.
godine od strane Mizoguchi i Brana. Ova populacija regulatornih B ćelija pretežno je
identifikovana u brojnim animalnim modelima autoimunskih bolesti, što ukazuje na to da
autoimunski proces sam po sebi promoviše ekspanziju ovih ćelija kao kompenzatorni
mehanizam koji ima za cilj da ograniči oštećenje. Dugo se nije znalo da li su regulatorna
svojstva opšta karakteristika B limfocita koja nastaje kao posledica opšte aktivacije ovih
ćelija ili je u pitanju samo određena podklasa B limfocita koja ima ova svojstva. U
različitim studijama je opisano više fenotipova regulatornih B limfocita koji svoju
funkciju ostvaruju produkcijom IL-10. Nedavno je pokazano da je najverovatnije riječ o
regulatornim, fenotipski jedinstvenim (CD1dhiCD5+) ćelijama porijeklom iz slezine
miševa koje mogu da utiču na aktivaciju T limfocita. Ovi B limfociti, koji imaju
regulatornu ulogu označeni su i kao B-10, uzimajući u obzir da je njihova najbitnija
osobina sposobnost produkcije IL-10. Kada je u pitanju produkcija IL-10 Dokazano je da
ovu osobinu imaju pojedini B limfociti koji imaju porijeklo iz slezine kao i peritonealni B
limfociti.Dokazano je da B limfociti iz slezini imaju sposobnost da spriječe autoimunski
proces putem produkcije IL-10.Tačnije B limfociti koji su porijeklom iz marginalne zone
slezine produkuju IL-10 u odgovoru na prisustvo apoptotičnih ćelija. Kada su u pitanju
CD5+ B limfociti poreklom iz slezine, pokazano je da ove ćelije produkuju IL-10 nakon
stimulacije sa IL-12, dok CD5- B limfociti nemaju tu osobinu. Prema tome,ćelije koje
produkuju IL-10 dijele neke fenotipske karakretistike sa CD5+ B-1a limfocitima,
Efektorske B ćelije funkcionišu kao akceleratori CD4+ T ćelijskog odgovora dok
regulatorne B ćelije funkcionišu kao „kočnice“ ovom odgovoru. Iako su kod miševa
identifikovani progenitori B10 limfocita (B10pro), još uvijek nije u potpunosti jasno da li
B10 limfociti predstavljaju novu podklasu B limfocita ili MZ ili B-1a limfocite u
određenom stanju aktivacije. Sa druge strane je pokazano da B10 limfociti eksprimiraju
karakterističnu kombinaciju površinskih markera i predloženo je da predstavljaju
jedinstven podtip ćelija. B10 limfociti regulišu imunski odgovor posredovan T
limfocitima preko IL-10 zavisnih mehanizama. Ove ćelije nemaju direktan uticaj na
regulaciju proliferacije T limfocita i pokazano je da in vitro značajno smanjuju
produkciju IFN-γ i TNF-α od strane CD4+ T limfocita. B10 limfociti mogu indirektno
modulirati proliferaciju T limfocita smanjujući sposobnost dendritskih ćelija da prezentuju
antigen.(4)

Literatura

1. Uzunović-Kamberović Selma,Medicinska Mikrobiologija.Poglavlje7.

/Zenica.2009
2. Igor Andreis,Drago Batinić,Filip Čulo,Danka Gračević,Vesna Lukinović-
Škudar,Matko Marušić,Milan Taradi,Dora Višnjić,Imunologija sedmo obnovljeno i
dopunjeno izdanje,Medicinska naklada Zagreb,2010.

3. https://bs.wikipedia.org/wiki/B-%C4%87elija. /Pristup stranici 02.06.2019.

4. https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/1820-2411/2013/1820-24111303109J.pdf