CIvRbvtþiedaysegçbrbs;GñkniBn§

RBHmhaefr³RsavsÞI Fmiµk³EdlCaGñk)afkfad¾l,Il,aj )anekIt

enAkñúgTIRkugemlebIn RbeTsGURsþalI kñúgqñaM1951. bnÞab;BI)an
GanesovePAFm’ RBHmhaefr³)ancab;GarmµN_Cab;Canic©enAkñúgRBH
BuT§sasnacab;taMgBIv½ykumarPaBmkemøH. kñúgqñaM1976 RBHmha
efr³)aneFIVdMeNIreTAkan;RbeTs\NÐa ehIyTsSnaBuT§segVKCnIy
-dæanenATIenaH. enAÉRsavsÞI RBHmhaefr³)anbYsCasameNr.
eRkaymkRBHmhaefr³)anpøas;TIlMenAeTAkan;RbeTsesrIlgáaedIm,I
karsikSanigkarbdibtiþ. RBHmhaefr³k¾)anbeRgonsmaFiGs;ryH
eBlCaeRcInqñaMpgEdr. kñúgqñaM1985RBHmhaefr³)aneFIVdMeNIreTAkan;
RbeTssaMgkaBYrCakEnøgEdlRBHmhaefr³TTYl]bsmÖiTaenATIenaH.
eRkaymkRBHmhaefr³beRgonenAsßab½nGPivDÆn_kmµviFIsikSarbs;
RksYgGb;rM EdlCakEnøgRBHmhaefr³begáItExSPaBynþTUrTsSn_Ca
eRcInsMrab;sßab½nenH. RBHmhaefr³Fmµik³k¾)an)afkfaenAtam
sklviTüal½yepSg² salaeron sßanIy_TUrTsSn_ nigviTüúenA
RbeTsGURsþalI nigCMuvijTIVbGasuI.
 ភាគ ១

ត រើ ពះពុ ទ្ធសាសនាគជា
ឺ អ្វ?
ើ
បុ . ត រើ ពះពុ ទ្ធសាសនាគជា
ឺ អ្វ?
ើ

ន សនាមានរបភពពីពាក្យថា ឈពាធិ ដដល

វ.ិ ឈ្មោះថា រពោះពុ ទ្សា

មានន័យថា រាស់ដឹង ឈ ើ យ រពោះពុ ទ្សា

ន សនាជាទ្សសនវជា
ិ ជ ននការ

រាស់ដឹង។ ទ្សសនវជា
ិ ជ ឈនោះមានរបភពមក្ពីបទ្ពិឈសាធន៍ពិតរបស់

សិទ្នតឈទ ោតម ដដលឈេសាគល់ ថា ជារពោះពុ ទ្ឈន ពលរពោះអងគរាស់ដឹង

ក្បុងរពោះជនាមយុ ៣៥រពោះវសា។ រពោះពុ ទ្សា

ន សនា ឥឡូវឈនោះមានអាយុ

២៥០០ ឆ្ប ាំឈ ើ យមានសាសនិក្ជនជាង៣០០លាននាក្់ទ្ូទ ាំងពិភព

1

ឈលាក្។ ១០០ឆ្ប ាំក្នង

ល ផុ តឈៅរពោះពុ ទ្សា
ន សនា បានកាលយជាទ្សសន

វជា ាំ ុ ងបឈងកើនសាសនិក្យងឈរច្ើន
ិ ជ សាំខាន់របស់អាសុ ី បុ ដនឋបច្ចុបផនបក្ព

ឈៅ អុ រឺ ុប អូ ស្ដ្សាឋលី និងអាឈមរក្។
ិ

បុ . ដូត្នះ ត ើរពះពុ ទ្ធសាសនារាន់ត ជាទ្សសនវជា

ិ ា?

វ.ិ ពាក្យទ្សសនវជា
ិ ជ មក្ពីពាក្យពីរមាត់េឺ វ ូ មានន័យថា រសឡាញ់
ីឡ

និងសូ ី មានន័
វ យថា បញ្ញដ។ ដូ ឈច្បោះ ទ្សសនវជា
ិ ជ េរសឡាញ់
ឺ បញ្ញដ ឬ

រសឡាញ់ និងបញ្ញដ អតទន័យទ ាំងពីរបញ្ញ

ជ ក្់ នូ វភាពសុ រក្តរបស់
ឹ

រពោះពុ ទ្សា
ឌ សនា។ រពោះពុ ទ្សា
ន សនាបឈរងៀនឈយើងថា ច្ូ រពាយម

ឆ្ប ាំ ឈពលដដលអបក្និពននសរឈសរឈសៀវឈៅឈនោះសពវនងងេឺព.ស.២៥៥០
១

1
អភិវឌ្ណក្រមិតបញ្ញដឈអាយខ្ពស់បផ
ាំ ុ តឈដើមផដសវ
ី ងយល់ ឲ្យច្ាស់លាស់
។ឈ ើ យបឈរងៀនផងដដរ ឈអាយឈយងអភ
ើ វឌ្ណឈមា
ិ ឋ ធម៌ និងក្រុណាធម៌

ដូ ឈច្បោះ ឈយងអាច្ជាម
ើ ិ ពិតរបាក្ដរវាងសពវ សតវទ ាំងអស់ក្ុ ងឈលាក្
តឋ ប

។ ដូ ឈច្បោះ រពោះពុ ទ្សា

ន សនាអាច្ជាទ្សសនវជា
ិ ជ ដតជាឧតឋមទ្សសនវជា
ិ ជ។

បុ . ត ន
ើ រណាជារពះពុ ទ្ធ?

ិ ុ ងឆ្ប ាំ៥៦៣មុនរេសឋ
វ.ក្ប ឹ សក្រាជរពោះរាជបុ រតមួ យរពោះអងគបានរបសូ តិ

ឈឡើងក្បុងរាជរតក្ូ លភាេខាងឈជើងរបឈទ្សឥណា ាំ ត់ឈៅ

ឍ ។ រពោះអងគធធា

ឈលើេាំនររទ្ពយ និងឈលាក្យសុ
ិ ខ្ដតជាច្ុ ងឈរកាយរពោះអងគឈឈវងយល់

ថាសុ វតទភាព
ិ និងឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្ផលូវឈលាក្ មនអាច្ធានាដល់
ិ សុខ្

សុ ភមងគលឈឡើយ។ រពោះអងគរតូវបានជរមុញឈអាយេិតយងខាល ាំងនូវ

ី ក្ដខ ដលរបទ្ោះជុ វាំ ញខ្ល

ឈសច្ក្ឋទ្ុ ិ ួ នឈ ើ យេតន
ិ ឹ ងរតួសរាយផលូវឈៅរក្

ឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្ពិតរបាក្ដរបស់មនុ សសជាត។
ិ លុ ោះរពោះជនម២៩រពោះវសា

រពោះអងគបានឈច្ញចាក្រពោះមឈ សី និងបុ រតឈ ើ យបានច្ូ លឈៅឈរៀន

ជាមួ យរេូបឈរងៀនសាសនាលផៗឈៅសម័
ី យឈនាោះ ឈដម
ើ ផឈរៀនសូ
ី រតពី

ពួ ក្ឈេ។ រេូទ ាំងអស់ឈនាោះ បានបឈរងៀនឈសធើរដតអស់នូវច្ាំឈ ោះវជា

ិ ជ

បុ ដនឋរពោះអងគមិនឈច្ោះវជា
ិ ជ ណាមួ យ ដដលជាឈ តុ ននការរលត់ទ្ុក្ខ និង

វធ
ិ ឈដ
ី មើ ផយក្ជ
ី ាំ ៈឈលើឈសច្ក្ឋទ្ុ
ន ី ក្ឈខ នាោះឈឡើយ។ ជាច្ុ ងឈរកាយបនាធប់ពី

ច្ាំណាយឈពលឈរៀនសូ រត៦រពោះវសាមានដតសមាធឈទ្
ិ ដដលរពោះអងគ

បានពិឈសាធ និងជាមាោ៌ទ្មាលយនូ វអវជា

ិ ជឈ ើ យរពោះអងគបានយល់

2
ពីឈ តុ ននឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ភា
ខ ល មៗ។ ពីឈពលឈនាោះរ ូ តមក្ ឈេឈៅរពោះ

ឌ នន័យថា អបក្រាស់ដឹង។ រពោះអងគច្ណា

អងគថា រពោះពុ ទ្មា ាំ យឈពល

គ នរាច្់ច្រជុ វាំ ញឥណា

៤៥ឆ្ប ាំឈទ្ៀតឈោយរពោះអងបា ិ ឍ ខាងឈជើង ឈដើមផ ី

បឈរងៀនអបក្ដនទ្នូ វអវីដដលបានរក្ឈ ើញ។ ខ្នឋីធម៌ និងក្រុណាធម៌

របស់រពោះអងគមានលក្ខ ៈជារបវតឋសាស្ដ្
ិ សឋ ឈ ័
ើ យរពោះអងគមានសាវក្

រាប់ពាន់ដសននាក្់។ ក្បុងរពោះជនាមយុ ៨០រពោះវសា ឈទោះបជរា

ី និង

ពាធិក្៏ឈោយក្៏រពោះអងគមានឈសច្ក្ឋីសុ ខ្ និងឈសច្ក្ឋីសងប់្នឈៅរក្

បរន
ិ ិ ពាវនឈៅទ្ីបាំផុត។

បុ . ត ើរពះពុ ទ្ធជាអាទ្ិតទ្ព ( god)ឬ?

វ.ឈទ្,
ិ រពោះពុ ទ្ម
ន ិនដមនជាអាទ្ិឈទ្ពឈទ្។ រពោះអងគមិនដដលអោះអាងថា

រពោះអងគជាអាទ្ិឈទ្ព ជាបុ រតរបស់អាទ្ិឈទ្ព ឬ ជាអបក្នា ាំសាររបស់

ាំ ោះឈលើឈសច្ក្ថី
អាទ្ិឈទ្ព។ រពោះអងគជាបុ រសដដលបានឈធវើ ឲ្យមានជ័យជន

ទ្ុក្ឈខ ើ យបឈរងៀនថា ឈបើឈយើងឈដើរាមេាំរូរពោះអងគឈយើងអាច្រួច្ចាក្

ទ្ុក្ព
ខ ិ តរបាក្ដឈោយឈយងផ្ទ
ើ ធ ល់ ផងដដរ ។

បុ .តបរើ ពះពុ ទ្ធមន

ិ តមនជាអាទ្តិ ទ្ពតទ្ ្ុ ះតេ ុ អ្វរើ បជាជនតារព

បូជារពះអ្ង្គ?

វ.មានវ
ិ ធិ បូ
ី ជាខ្ុសោបឈរច្នយ
ើ ង។ ឈពលនរណាមាបក្់បូជាអាទ្ិឈទ្ព

ពួ ក្ឈេឈកាតសរឈសើរឈទ្វបុ រត និងឈទ្វាដសនសាំដ ន និងរបាថាបបួ ង

សួ ងឈជឿជាក្់ថា អាទ្ិឈទ្ព ឬ ពាក្យសរឈសើរទ្ទ្ួលនូ វសាំដ ននិងតប

3
សបងនូ វពាក្យបួ ងសួ ងរបស់ឈេ។ ពុ ទ្សា
ន សនិក្ជននឹងមិនទ្ាំឈយើ ឬ ឈផឋក្

ផឋួលឈៅាមការបូ ជាដបបឈនោះឈទ្។ ការបូ ជាមាងឈទ្ៀត េឈពលឈយ

ឺ ង
ើ

សដមថងឈសច្ក្ឋឈោរពច្ាំ
ី ឈពាោះនរណាមាបក្់ ឬវតទុអវមា
ី ងដដលឈយងឈល
ើ ើក្

សរឈសើរ។ ឈពលរេូឈដើរច្ូ លថាបក្់ឈរៀន ឈយើងឈរកាក្ឈរឈឡើង ឈពល

ឈយងជួ
ើ បឥសសរជនណាមាបក្់ ឈយងជរមាបសួ
ើ រឈពលឈភលងជាតក្ាំ
ិ ពុង

បឈនលើឈឡើងឈយងឈោរព។
ើ ទ ាំងអស់ឈនោះ េឥរ
ឺ យបងននការឈោរពបូ
ិ ជា

និងច្ងអុលរបាប់នូវការឈកាតសរឈសើររបស់ឈយើងស រមាប់មនុ សស និង

វតទុទ ាំងឡាយ។ ឈនោះជារបឈភទ្ននការបូ ជា ដដលពុ ទ្សា

ន សនិក្ជន

បដិបតឋ។
ិ រពោះពុ ទ្ប
ន ដិមាដដលមានរពោះ សទោក្់យងរសាលឈៅឈលើ

ឈៅល និងសាបមញញឹមរបក្បឈោយក្រុណាធម៌រ ាំលឹក្ឈយើង ឲ្យពាយម

អភវឌ្ណសុ
ិ ខ្សនឋិភាព និងឈសច្ក្ឋរសឡាញ់
ី ឈៅក្បុងខ្លួនឈយង។
ើ ក្លន
ិ

រក្អូ បរបស់ធូបរ ាំលឹក្ឈយងឱ្យរជួ

ើ តរជាបនូ វក្ មាល ាំងននេុ ធម៌, ឈភលង
ើ

ឈទ្ៀនរ ាំលឹក្ឈយើងដល់ ពនលឺននច្ាំឈ ោះដឹង និងផ្ទកដដលរសស់មួយរ ាំឈពច្

ក្៏សិតរសឈពានឈៅរ
វ ាំលឹក្ឈយងនូ
ើ ាំ ឺ ការមនឈទ្ៀង
វធម៌អនិច្ចេ ិ ឈពលឈយង
ើ

សាំពោះ ឈយងសដមឋ
ើ ងនូ វការដឹងេុ ន រមាប់អដដល
ច្ាំឈពាោះរពោះពុ ទ្ស ីវ

រពោះអងគបានបឈរងៀននូ វសច្ចធម៌ពិតរបស់រពោះអងគ។ ឈនោះេឺជាអតទន័យ

ននការឈោរពបូ ជារបស់ពុទ្ប
ន រស័
ិ ទ្។

បុ .ត ខ្ុុំបានឮតគនិយាយថាពុ ទ្ធសាសនិកជនតារពបូជារូប

សុំ ណាក។

4
វ.ិ ពាំឈនាលដូ ឈចាបោះ ច ាំងនូវការយល់ ខ្ុសរបស់មនុ សស
ជាការឆលុោះបញ្ញ

ដដលឈធវដូ
ើ ឈចាបោះ។ វច្នានុ រក្មក្ាំ ត់និយមន័យពាក្យរូបសាំណាក្ថា

រូបេាំនូរ ឬ រូបបដិមា ដដលឈេឈោរពបូ ជាដូ ច្ជាអាទ្ិឈទ្ព។ ដូ ច្ដដល

ឈយើងបានឈ ើញយងច្ាស់ថា ពុ ទ្សា

ន សនិក្ជនមិនឈជឿថា រពោះពុ ទ្ ន

ជាអាទ្ិឈទ្ព ដូ ឈច្បោះ ឈតឈេអាច្ឈជឿថា

ើ ក្ាំណាត់ឈឈើឬក្៏ដុដាំ ដក្ជា

អាទ្ិឈទ្ពឬ?។ សាសនាទ ាំងអស់ឈរបរបាស់

ើ និមតឋ ាំ ួ សឱ្យេាំនិត
ិ សញ្ញដជន

ឈផសងៗោប។ សាសនាឈៅយិង-យង ឈរបើជានិមិតឋសញ្ញដស វជជ

ិ មាន

រវាងវតទុពីរផធុយោប។ ក្បុងសាសនាសិក្ោវឈរបតាំ
ើ ណាងឲ្យការតសូ ខាង

ច្តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ ។ក្បុងសាសនារេសឋ
ឹ រតី េឈរប
ឺ ើ ណាងឲ្យការលោះបង់
តាំ

របស់ឈយសូ ។ ឈ ើ យក្បុងរពោះពុ ទ្សា ន ដិមាជាការរ ាំលឹក្ផង

ន សនាពុ ទ្ប

ដដរដល់ អាណាច្រក្របស់មនុ សស ក្បុងរពោះពុ ទ្វន ច្នៈនូ វសច្ចភាពពិត

ដដលថា រពោះពុ ទ្សា

ន សនាេយក្មនុ
ឺ សសជាធាំមនដមនយក្អាទ្
ិ ិឈទ្ព

ជាធាំឈទ្ នូ វអវីដដលឈយើងរតូវដតសមលឹងឈមើលខ្លួនឯងមិនដមនរតឹមដត

ដសវងរក្សុ រក្តភាពន
ឹ ិ ងការយល់ ដង
ឹ ។ ដូ ឈច្បោះ ការនិយយថា

ពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនឈោរពបូ ជារូបសាំណាក្ជាឈរឿងមនរត
ិ មរតូ
ឹ វ។

បុ . តបើរពះពុ ទ្ធសាសនាលអ ្ុ ះតេ ុ អ្វើរបតទ្សកាន់រពះពុ ទ្ធ

សាសនាខលះរកើរកតមល៉ះ?

វ.របស
ិ ិនឈបភាពរក្
ើ រក្
ី ដដលអបក្និយយជាដផបក្ឈសដឌក្ច្ច
ិ វាជាឈរឿង

ពិតដដលថា របឈទ្សកាន់រពោះពុ ទ្សា

ន សនាខ្លោះរក្ីរក្ដមន។ ដតឈបើភាព

5
រក្ីរក្ដដលអបក្និយយជាដផបក្េុ ភាពជីវត
ិ ឈពលឈនាោះរបដ លជា

របឈទ្សកាន់រពោះពុ ទ្សា
ន សនាខ្លោះ េឺ មានេុ ភាពជាឧទ រ ៍

ស ិ ល ាំងដផក្
រដឌអាឈមរក្ជារបឈទ្សដដលមានខា ប ឈសដឌក្ច្ច
ិ ឈ ើ យមាន

អាំណាច្ដតក្រមិតការរបរពឹតឋអាជាញក្មមជារបឈទ្សមួ យ ដដលខ្ពស់ជាង

ឈេបងអស់ក្ុ ងព
ប ិ ភពឈលាក្មនុ សសចាស់ជរារាប់លាននាក្់រតូវបានក្ូ ន

ទ ាំងឡាយបាំបរបង់ឈចាល ឈ ើ យសាលប់យងអឈណាច្អធម៌ឯឈកាមាបក្់

ឯងក្បុងផធោះជនជរាច្ាំដ ក្អាំឈពើ ាំ នឈលើឈក្មង

ិ ងា និងការរបរពឹតឋបពា

ជាបញ្ញ ាំ ុ ត។ ច្ុ ងឈរកាយននជវី តអាពា

ា ធាំបផ ិ ៍ ពិពា ៍ មួយក្បុងច្ាំឈណា

មបី េការដលងលោះោ
ឺ បឈ ើ យមានបង្ហាញរូបអាសរោមឈពញពាស។

មានក្បុងលក្ខខ្ ឍ លុ យកាក្់ ដតរបដ លជារក្ក្បុងលក្ខខ្ ឍ នន

េុ ភាពជវី ត។
ិ ឥឡូវឈនោះ ឈបអប
ើ ក្រក្ឈឡក្ឈមលរបឈទ្សដដលរបកាន់
ើ

ខាជប់នឹងរពោះពុ ទ្សា
ន សនាខ្លោះ អបក្នឹងជួ បរបទ្ោះនូ វទ្ិដឌភាពខ្ុសោប

យងខាល ាំង។ ឪពុ ក្មាឋយជាឈទ្វបុ េល

គ ដដលបុ រតធីារតូវឈោរពឈកាត

ិ ផុត ការដលងលោះបឋរបពនន
ខាលច្អារាអាជាញក្មមមានក្រមតទបបាំ ី និង

អតឋឃាតក្រមនឹងមាន ឈ ើ យតនមលខាងរបនព ី ទ្ាំឈនៀមទ្មាលប់ដូច្ជា

ភាពទ្ន់ភន អ រទ្ទ្ួលរាក្់ទក្់ច្ឈាំ ពាោះអបក្ខាងឈរៅការ

ល សនាឋនច្ិតឋលកា

អត់ធន់ ិ ច្ឈាំ ពាោះអបក្ដនទ្ឈៅដតបដប

និងោវរក្ច្ច ិ តឋយ
ិ ងមុ ងមា
ឺ ត់។

និយយាមឈសដឌក្ច្ច
ិ អាច្មានការងយឈរកាយ ដតេុ ភាពជីវត
ិ

របដ លជាខ្ពង់ខ្ពស់ជាង ឈបើឈរបៀបឈធៀបជាមួ យស រដឌអាឈមរក្ជា

ិ

6
ឈដើម។ ដតឈទោះបីជាយងណាក្៏ឈោយ ឈបើឈយើងកាត់ឈសច្ក្ឋីឈអាយ

បានច្ាស់ច្ឈាំ ពាោះរបឈទ្ស ដដលកាន់រពោះពុ ទ្សា

ន សនាក្បុងឈរឿងឈសដឌ

ក្ច្ច
ិ ដតមាងរបឈទ្សមួ យ ដដលមានអរាការធាំធាត់ខាងឈសដឌក្ច្ច
ិ

និងមានជាងឈេបងអស់ក្ុ ងព
ប ិ ភពឈលាក្បច្ចុបផនប េឺរបឈទ្សជបុ នដដល

របជាជន៩៣ភាេរយឈៅខ្លួនឯងថាជាពុ ទ្ប
ន រស័
ិ ទ្។

បុ .តបើដតូ ្នះ ្ុ ះតេ ុ អ្វើតយើង្មិនតដលឮជាញឹកញាប់តទ្

អ្ុំពើកមមវធ
ិ ើសតគ្គះសង្គមពើរកុ មសាសនិកជនទុំង្ឡាយ?

វ.ិ របដ លឈរពាោះថា ពុ ទ្សា

ន សនិក្ជនហាក្់បដូ
ី ច្មនច្ង
ិ ់ឈលើក្ក្មពស់

អាំឈពើលអដដលឈេឈធវ។
ើ ើ ប ាំក្នង
ឈរច្នឆ្ ល ឈៅឈ ើយ ឈមដឹក្នា ាំរពោះពុទ្ ន

សាសនាជនជាតិជបុ នឈ្មោះនិក្ក្ូ ឺ វា ូ បានទ្ទ្ួលរង្ហវន់ងឹម

ិ ការឈលើក្ក្មពស់សាមេគធម៌
ឈផលតុនសរមាប់ក្ច្ច ី នផធក្ុ ងសាសនា។
ប ដូ ច្ោប

ដដរ រពោះភក្ខ
ិ ុ សងឃនងឈពលងមីៗឈនោះបានទ្ទ្ួលរង្ហវន់ដមក្នសនសដដល

ព ់ខ្ពស់នូវឈរឿងក្ាំណាត់
េួ រឲ្យឈកាតសរឈសើរសរមាប់ឈសច្ក្ឋីសឈរមច្ដ៏ខ្ង

ថាប ាំឈញៀនរបស់រពោះអងគ។ ក្បុងឆ្ប ាំ១៩៨៧ ភក្ខ

ិ ុ សងឃនងមួ យអងគឈទ្ៀត

ឈ្មោះរពោះឈតជេុ ខ្នឋិយពិវាត់ បានទ្ទ្ួលរង្ហវន់សនឋិភាពឈក្មង

របស់ ័ រឈវស៌សរមាប់ការង្ហរឈរច្ើនឆ្ប ាំរបស់រពោះអងគក្ុ ងការជួ

ប យឈក្មង

អនាថាក្បុងតាំបន់ោច្់រសយល។ ឈ ើ យច្ុ ោះអាំពីេឈរមាងក្ច្ច

ិ ការសងគម
ាំ រមាប់បឈរមជនរក្
ដ៏ធស ើ រក្ឥណា
ី ឍ ដដលដឈាំ ើ រការឈោយរក្ុមរពោះ

ភិក្ខុសងឃមក្ពីរបឈទ្សអុ ឺរុប ?។ ពួ ក្ឈេបានក្សាងសាលាឈរៀន

7
មជឈម ឍ លឈលើក្ក្មពស់សាមរតីឈក្មងអាោរឱ្សថាល័ យ និងឈរាងច្រក្

ឧសា ក្មមខាបតតូ ច្សរមាប់ឈលើក្សធួយេុ ភាពជវី តពួ

ិ ក្ឈេ។

ពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនឈមលឈ
ើ ើញការឈធវទនដល់
ើ អក្
ប ដនទ្ជាការស ដមថង

ការបដិបតឋិខាងផលូវសាសនារបស់ខ្ួ នដូ
ល ច្ោប និងការបដិបតឋិរបស់

សាសនាដនទ្ដតពួ ក្ឈេេតថា
ិ វារតូវដតឈធវឈោយសទ
ើ នឈ ើ យមនឈល
ិ ើក្

តឈមកងខ្ល
ើ ួ នឯង។ ដូ ឈច្បោះ អបក្នឹងមនឮឈរច្
ិ នអាំ
ើ ពីក្ច្ច
ិ ការឈធវបុ
ើ យទន

របស់ពួក្ឈេ។

បុ . តេ ុ អ្បា
ើវ នជាមានរពះពុ ទ្ធសាសនានកា
ិ យតបលកៗាន

តរ្ើនតមលះ?

វ.ិ មានសកររបឈភទ្ឈផសងៗជាឈរច្ើនដូ ច្ជាសកររក្ ម សករស សករដុ ាំ សករ

ទ្ឹក្សុ ីរូ និងសករ លាបកាដរម ដតទ ាំងអស់ឈនាោះេជាសក

ឺ រឈ ើ យវាមាន

ិ មដូ ច្ោប ។វារតូវបានផលិតឈច្ញពីទ្រមង់ឈផសងៗោប ដូ ឈច្បោះ

រសជាតដផអ

វាក្៏អាច្ឈរបើបានឈរច្ើនយងឈផសងពីោបដដរ។រពោះពុ ទ្សា
ន សនា ក្៏ដូច្ោប

ដដរេមានន
ឺ ិ កាយឈងរវាទ្ និកាយឈ សន និកាយសុ ខាវតន
ី ិ កាយ

ឈយេៈ និងនិកាយវរជយនដតនិកាយទ ាំងអស់ឈនោះ េរពោះពុ

ឺ ទ្ ន

សាសនាឈ ើ យមានរសជាតិដតមួ យដូ ច្ោប េឺរសជាតិននការអស់ឈៅ

នូ វឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ទខ ាំងពួង។

រពោះពុ ទ្សា ិ ជាទ្រមង់ឈផសងៗោប ដូ ឈច្បោះ រពោះពុ ទ្ ន

ន សនាបានវវតឋ

សាសនាអាច្សរមបជាមួ យវបផធម៌ឈផសងៗោបដដលមានរួច្មក្ឈ ើយ

8
។ រពោះពុ ទ្សា
ន សនាបានសរមបសរមួលសាច្ុ ោះសាឈឡើងឈរច្ើនសតវតស

ាំ ន់ងជា
ដដលអាច្សទិតឈសទរសរមបជាមួ យនឹងអនុ ជនជនា ីម បនឋបនាធប់។

ឈបឈម
ើ លព
ើ ី ខាងឈរៅឈ ើញថា រពោះពុ ទ្សា
ន សនាមាននិកាយឈរច្ន
ើ

ដដលហាក្់ដូច្ជាខ្ុសោប ដតមជឈនឋិក្ីនននិកាយទ ាំងអស់ឈនាោះ េឺ

អរយសច្ច
ិ របក្បឈោយអងគ៨។ សាសនាធាំៗរួមទ ាំង
ៈ៤ និងអរយមេគ
ិ

រពោះពុ ទ្សា
ន សនាបានដបក្ដខ្ញក្ជារក្ុម និងនិកាយ។ ដតនិកាយឈផសង

ៗោបរបស់រពោះពុ ទ្សា
ន សនាមិនដដលបងក ឲ្យមានសស្ដ្ង្ហគមរវាងោបឈឡើយ

ឈ ើ យរ ូ តមក្ដល់ បច្ចុបផនបនិកាយសាសនាទ ាំងអស់ឈនាោះ ឈៅដត

ឈៅមក្រក្ោបរវាងវតឋនិងវតឋ និងមានការបដិបតឋសាសនព
ិ ិ ធរួី មោប។

ខ្នឋីធម៌ និងការឈយេយល់ ោបដូ ឈច្បោះ េឺក្រមនឹងរក្បានណាស់។

បុ . ត រើ ពះពុ ទ្ធសាសនាមានលកខ ណៈជាវទ្ាសាគសរ

ិ តទ្?

វ.មុ
ិ ននឹងឈឆលយនូ
ើ វសាំ ួ រឈនោះ វាជាការរបឈសើរណាស់ ឈដើមផក្ាំ
ី ត់

និយមន័យពាក្យវទ្ាសាស្ដ្
ិ ស។
ឋ ាមវច្នានុ រក្មវទ្ាសាស្ដ្
ិ សមា
ឋ នន័យ

ថា ច្ាំឈ ោះដង
ឹ ដដលអាច្បឈងកើតជារបព័នដន ដលអារស័យក្ាឋពិត

ដដលអាច្ពិឈសាធ និងឈ ើញច្ាស់បានឈ ើ យដងលងឈៅាមច្ាប់

ធមមជាតិទ្ូឈៅជាសាខាច្ាំឈ ោះដឹងមាង ដដលអាច្សិក្ានូ វសភាវៈ

ពិតបាន។ មានរទ្ឹសឋីខ្លោះរបស់រពោះពុ ទ្សា

ន សនាដដលមនសមរសបឈៅ
ិ

ាមនិយមន័យឈនោះ ាំ ុ តរបស់
ដតពាក្យឈរបៀនរបឈៅដដលសាំខាន់បផ

9
រពោះពុ ទ្សា
ន សនា េឺអរយសច្ច
ិ ៈ៤ ដដលមានលក្ខ ៈជាវទ្ាសាស្ដ្
ិ សឋ

ខាល ាំងបាំផុត។

អរយសច្ច
ិ ៈទ្ី១ឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្េខ ការព
ឺ ិ ឈសាធន៍ដដលឈយងអាច្ក្ាំ
ើ ត់

និយមន័យឈធវើការពិឈសាធនិងវាស់ដវងបាន។ អរយសច្ច
ិ ៈទ្ី២បង្ហាញ

ថា ឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្មា
ខ នឈ តុ ាមធមមជាតេ
ិ ឈសច្ក្ឋ
ឺ ច្ង
ី ់បានដដលជាឈ តុ

អាច្ក្ាំ ត់ និយមន័យឈធវការព
ើ ិ ឈសាធន៍និងវាស់ទ្ាំ ាំបាន។ ឈេមន
ិ

អាច្បឈងកើនការពាយមពនយល់ ឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ឈខ ៅ និងេាំនិតខាងបរមតទ

ទ្សសនវជា
ិ ជ ឬឈទ្វក្ថាឈទ្។ ឈយងាមអរយសច្ច
ិ ៈទ្ី៣ឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ខ នឹង

អាច្បាំបាត់បាន ឈោយមនអារស័
ិ យឈៅឈលើសភាវៈអសាចរយណាមួ យ

ឈោយជឈាំ នឿ ឬឈោយការអងវរក្របួ ងសួ ងដតសាមញ្ដបផ

ាំ ុ តឈោយការ

ក្មាចត់នូវមូ លឈ តុ របស់វាឈចាល។ ឈនោះេឈឺ ើញជាក្់ច្ាស់ឈោយ

ខ្លួនឯងអរយសច្ច
ិ ៈទ្ី៤ េមាោ
ឺ ៌ ឈៅរក្ការរ ាំលត់នូវទ្ុក្ជា
ខ ងមីមង
ឋ ឈទ្ៀត

ជាឈោលការ ៍ ដដលមិនអារស័យបរមតទទ្សសនវជា
ិ ជ ទល់ ដតឈសាោះ

ដតអារស័យឈលើការបដប
ិ តឋរតូ
ិ វ ឈ ើ យឈបក្ទ្ូ
ើ លាយសរមាប់អក្
ប បដិ

បតឋព
ិ ិ ឈសាធឈមលមឋ
ើ ងឈ ើ យមឋងឈទ្ៀត។ រពោះពុ ទ្សា
ន សនាមនទ្ទ្ួ
ិ ល

សាគល់ នូវេាំនិតឈជឿឈលើសភាវៈអសាចរយដូ ច្ោប និងវទ្ាសាស្ដ្

ិ សដឋ ដរឈ ើយ

ពនយល់ នូវឈ តុ និងបាតុ ភូតរបស់ច្រក្វាឡឈោយសាំអាងឈលើច្ាប់ធមម

ិ ទ ាំងអស់ឈនោះ
ជាត។ ឈរឈៅឈលើការបង្ហាញនូ វច្តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ ននវទ្ា
ិ

សាស្ដ្ស។
ឋ បដនទមឈលើឈនោះឈទ្ៀត ពាក្យទ្ូនាមនជាញឹក្ញាប់របស់រពោះពុ ទ្ ន

10
ដដលមិនឈអាយឈយើងឈជឿទ ាំងងងឹតងងល់ ដតេួ រឈចាទ្សួ រខ្លោះ រតួត

ពិនិតយឈសុ ើបអឈងកត និងសមាអងឈលើការពិឈសាធឈោយខ្លួនឯង ឈោយ

មានបនលឺឈរាទ្ិ៍រទ្ឹសឋីវទ្ាសាស្ដ្
ិ សន
ឋ ិ យយថា ាំ ឈណា
ច្ូ រក្ុ ប ឋ យខ្លួនឈជឿឈៅ

ាមការរបកាសដ ាំ ឹ ងលអឬទ្ាំឈនៀមទ្មាលប់ ាំ ឈណា

ច្ូ រក្ុ ប ឋ យខ្លួនឈជឿ

ឈៅាមពាក្យច្រចាមអារាម ឬ េមពរស័
ី ក្ស ាំ ឈណា
ិឋ ិទ្នក្ុប ឋ យខ្លួនឈជឿឈៅ

ាមពាក្យបាំឈផលើស ឬ ាំ ឈណា
រោន់ដតតក្កៈក្ុ ប ឋ យខ្លួនឈជឿឈៅាមភាព

អេតិាមការសឈងកត ឬឈោយសមតទភាព ដដលសដមឋងឈច្ញរបស់

មនុ សស ាំ ឈណា
និងក្ុ ប ឋ យខ្លួនឈជឿឈៅាមេាំនិតថា ោត់ជារេូរបស់

ឈយង។
ើ ដតឈបឈៅឈពលខ្ល
ើ ួ នអបក្ផ្ទធល់ ដឹងថា វតទុឈនោះលអដដលមនអាច្
ិ

បាំភាន់បានដដលឈលើក្សរឈសើរឈោយប ិឍ ត ឈ ើ យឈពលបានបដិបតឋិ

នឹងសឈងកតឈ ើញថា វានា ាំឈៅរក្ឈសច្ក្សុ

ីឋ ខ្ ដូ ឈច្បោះ ច្ូ របឈណា
ឋ យខ្លួន

ឈជឿាមវតទុឈនាោះច្ុ ោះ។ ដូ ឈច្បោះ ឈយងអាច្ន

ើ ិ យយថា ងវីឈបរពោះពុ
ើ ទ្ ន

សាសនាមិនដមនជាវទ្ាសាស្ដ្
ិ ឋ ាំងរសុងដតាមឈសច្ក្ឋីពិត
សទ េឺមាន

សឈមលងជាវទ្ាសាស្ដ្
ិ ឋ ល ាំង
សខា ឈ ើ យមានលក្ខ ៈជាវទ្ាសាស្ដ្
ិ សជា
ឋ ង

ច ាំងយងច្ាស់ថា
សាសនាដនទ្។ វាជាការឆលុោះបញ្ញ ឈលាក្អាល់ បត
ឺ

នអសាឋញជាអបក្វទ្ាសាស្ដ្
ិ ឋ ៏លផលាញមា
សដ ី ប ក្់ ក្បុងសតវតសទ្ី២០

ន សនាថា “សាសនានន អនាេតេឺជាសាសនា

និយយអាំពីរពោះពុ ទ្សា

សាក្ល”។ ាំ ោះឈលើវតឋមានអាទ្ិឈទ្ព និងឈជៀសផុ តពី

អាច្ពុ ោះពារជន

េាំនិតទ្ិដឌិនិយម និងឈទ្វវទ្ា។
ិ រេបដ ឋ ប់ទ ាំងសភាវៈធមជា
ម តិ និង

11
ច្ិតឋវញ្ញ
ិ ដ វាអាច្មានឈោលជ ាំ រឈលើវញ្ញ
ិ ដ ខាងសាសនា ដដល

ផុ សឈឡើងពីបទ្ពិឈសាធឈលើវតទុទ ាំងអស់ទ ាំងធមជា

ម តិ និងច្ិតឋវញ្ញ
ិ ដ

និងក្ាឋរួ មដ៏ជាក្់លាក្់។ ឈបើមានសាសនាណាមួ យអាច្រេប់រេងឈលើ

តរមូវការរបស់វទ្ាសាស្ដ្
ិ សស
ឋ ម័យទ្ាំឈនើបងមីឈនាោះ េឺរពោះពុ ទ្នសាសនា។

ភាគ ២

12
 តាលគុំនិ ជាមូលដ្ឋានរបស់រពះពុ ទ្ធសាសនា

បុ . ត ខ
ើ ម
ឹល សារសុំ ខាន់ននពាកយតរបៀនរបតៅរបស់រពះពុ ទ្ធគអ្
ឺ ?ើវ

វ.ពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់
ិ ន មាចស់ទ ាំងអស់មានអរយសច្ច
រពោះពុ ទ្ជា ិ ៈ

៤ជាសបូលដូ ច្ោបនិងខ្បងក្ង់និងកា ាំក្ង់មានដុ ក្

ាំ ង់ជាសបល។ ឈេឈៅថា
ូ
បួ នពីឈរពាោះមានបួ នក្បុងច្ាំឈណាមសបូលទ ាំងឈនាោះ។ ឈេឈៅថា អរយៈ
ិ

ពីឈរពាោះ ឈេច្ង់ឈលើក្ក្ាំពស់បុេល
គ ណាយល់ នូវធម៌ទ ាំងបួនឈនាោះ

ឈ ើ យឈេឈៅថា សច្ចៈពីឈរពាោះជាឈសច្ក្ឋីពិតនិងឱ្បរក្ឈសាបជាមួ យ

ឈសច្ក្ឋព
ី ិ តជានិច្ច។

បុ . ត អ្
ើ រយស្ច
ិ ៈទ្ើ១គអ្
ឺ ?ើវ

វ.អរ
ិ យសច្ច
ិ ៈទ្ី១េឺជីវតដដលរបទ្ោះដតឈសច្ក្ឋ
ិ ីទ្ុក្។
ខ ឈដើមផមានជ
ី ីវតអប
ិ ក្

ច្ាស់ជាមានទ្ុក្។
ខ វាមនអាច្របរព
ិ ឹ តឋឈៅបានដដលថា ជវី តរស់
ិ ឈៅ

មនដដលរបឈមមុ
ិ ខ្នឹងឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ឈខ នាោះ។ ឈយងរតូ
ើ វដតឆលងកាត់

ឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ខា
ខ ងផលូវកាយដូ ច្ជាឈឺរបួ សការឈនឿយ ត់ ចាស់ជរា និង

ឈសច្ក្ឋសា
ី ល ប់ឈៅទ្ីបញ្ច ប់ ឈ ើ យឈយងរតូ
ើ វដតឆលងកាត់ឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ខា
ខ ង

ិ ដូច្ជាភាពឯឈកា ការរពួយក្ងវល់ ការភតភ័

ផលូវច្តឋ ិ យ ការតអូញដតអរ

ឹ និងឈសច្ក្ឋីខ្ឹងជាឈដើម។
ការអស់សងឃម

បុ . ត តើ នះមន
ិ តមនជាលកខ ណៈទ្ុ ទ្ដ
ិ ន
ិា យ
ិ មឬ?

វ.ិ វច្នានុ រក្មឲ្យនិយមន័យទ្ុទ្ិដឌិនិយមថា ការទ្មាលប់េតដដលឈទរ

ិ

ទ្ន់ឈៅឈលើអវីដដលអារក្ក្់នឹងឈក្ើតឈឡើងឬជឈាំ នឿដដលថា អាំឈពើអារក្ក្់

13
មានឥទ្និពលជាងអាំឈពើលអ។ រពោះពុ ទ្សា
ឌ សនាមិនបានបឈរងៀនេាំនិត

ទ ាំងអស់ឈនាោះឈទ្។ ដតក្៏មនបដ
ិ ឈិ សធថា ឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្មនមានឈនាោះ
ិ

ដដរ។ រពោះពុ ទ្សា

ន សនានិយយយងសាមញ្ដថា ឈដើមផមានជ
ី ីវតេ
ិ ឺ

ឈដើមផព ខ ាំងផូ វកាយ

ី ិ ឈសាធនូ វឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ទ ល និងផលូវច្ិតឋដដលឈេមិនអាច្

បដឈិ សធឈោយការអធបាយឲ្យង្ហយយល់
ិ ឈនាោះ។ ឈោលេាំនិត

សាំខាន់ននសាសនាភាេឈរច្នេ
ើ ឈទ្វក្ថា
ឺ ឈរឿងឈរពង ឬ ជឈាំ នឿដដល

ពិបាក្និងមិនអាច្ពនយល់ បញ្ញ
ជ ក្់បាន។ រពោះពុ ទ្សា
ន សនាចាប់ឈផឋើម

ពីការឈធវបទ្ព
ើ ិ ឈសាធមួ យជាឈ តុ ការ ៍ ពិត ងបនលាំ
ដដលមនអាច្ដក្ល
ិ

បានជាវតទុមួ យ ដដលអបក្ទ ាំងអស់ោបសាគល់ មក្ពីការបានឈធវការ

ើ

ពិឈសាធ និងក្ាំពុងពាយមវាយទ្ាំលុោះ ឲ្យបាន។ ដូ ឈច្បោះ រពោះពុ ទ្ ន

សាសនាជាសាសនាសាក្លដ៏ពិត ពីឈរពាោះបានឈរជៀតច្ូ លឈៅក្បុង

ភាពរតមរតូ
ឹ គ មាបក្់ៗរេប់ទ ាំងអស់ជាមួ យ
វននសារតទៈរបស់បឈច្ចក្បុ េល

និងឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ន
ខ ិ ងវធ ី ត់ទ្ុក្បា
ិ ីឈដើមផពនល ខ ន។

បុ . ត អ្
ើ រយស្ច
ិ ៈទ្ើ២គអ្
ឺ ?ើវ

វ.ិ អរយសច្ច
ិ ឺ ទ្ុ
ី ក្ទ
ៈទ្ី២េឈសច្ក្ឋ ខ ាំងអស់មានមូ លឈ តុ មក្ពីតណា
ា ។

ឈពលឈយើងសមលឹងឈមើលឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ខា
ខ ងផលូវច្ិតឋឈយើងឈ ើញយងង្ហយ

នូ វតណា
ា ដដលជាឈ តុ ននឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្។ខ ឈពលឈយងរតូ
ើ វការវតទុខ្លោះ ដត

មនបានដូ
ិ ច្បាំ ងឈយងន
ើ ឹ ងរពួយក្ងវល់។ ឈពលឈយងសងឃ
ើ មថា
ឹ
មាននរណាមាបក្់មក្រក្ឈយើងដតឈេមិនបានមក្ឈយើងហាក្់ដូច្ជាអស់

14
ក្មាល ាំងក្ាំដ ង និងអស់សងឃម។
ឹ ឈពលឈយើងច្ង់ឱ្យអបក្ដនទ្ដូ ច្ឈយើង

ដតវាមនដូ
ិ ច្ឈយងន
ើ ឹ ងឈច្ុ
ឺ ក្ចាប់។ ឈទោះបឈពល
ី ឈយងច្ង
ើ ់បានអវមួ
ី យ

ឈ ើ យឈយងអាច្បានរបស់
ើ ឈនាោះ ក្៏មនបាននា
ិ ាំឈសច្ក្សុ
ីឋ ខ្មក្ឲ្យឈយង
ើ

រេប់ឈពលផងដដរ ពីឈរពាោះមិនយូ របុ នាមន ឈយើងហាក្់ដូច្ជាធុ ញរទន់

ជាមួ យវតទុឈនាោះច្ាំ ិ ច្ឈាំ ពាោះវតទុឈនាោះឈ

ូ លច្តឋ ើ របាថាបច្ង់
ើ យចាប់ឈផឋម

បានវតទុដនទ្ឈផសងៗឈទ្ៀត។ និយយឲ្យសាមញ្ដេថាអរ
ឺ យសច្ច
ិ ៈទ្ី២

និយយថា បានអវីក្៏ឈោយដដលអបក្រតូវការក្៏មិនធានាដល់ ឈសច្ក្ឋី

សុ ខ្ឈឡើយ។ ឈទោះបការតស
ី ូ ជាបនឋបនាធប់ឈដម
ើ ផទ្ទ្ួ
ី លបាននូ វអវដដល
ី

អបក្ច្ង់បានពាយមឈធវឱ្យបាននូ
ើ វច្ាំ ង់របស់អក្
ប ។ តណា
ា ដក្ ូត

ពីឈយើងនូ វភាពសងប់ច្ិតឋ និងឈសច្ក្ឋីសុ ខ្។

បុ . ត ត តើ ស្ករើ រ ូវការ នង្

ិ ណា
ា នាុំតយើង្តៅរកតស្ករើ

ទ្ុ កខខាង្ផលូវកាយយា
៉ ង្ណា?

វ.ិ ឈសច្ក្ឋីរតូវការ និងតណា

ា សាំរាប់វតទុឈនោះវតទុឈនាោះ មានមិនឈច្ោះច្ប់

ឈ ើយ ា សទិតឈៅជាបនឋបឈងកើតជាក្ មាល ាំងដ៏ខាល ាំងកាល

ជាពិឈសសតណា

ដដលបណា
ឋ លឈអាយបុ េល
គ មាបក្់ៗឈក្តឈ
ើ ើ យឈក្តឈទ្ៀត។
ើ ឈពលឈយង
ើ

ឈក្ើតមឋងឈទ្ៀត ឈយើងមានខ្លួនរបា ដូ ច្ដដលឈយើងបាននិយយរួច្

មក្ឈ ើ យខ្លួនរបា ឈយងបណា

ើ ឋ លឲ្យឈយងច្ុ
ើ ក្ចាប់ និងឈេ
ឺ វាអាច្
ឺ

ឈនឿយ ត់ឈោយការង្ហរ វាចាស់ឈៅៗរ ូ តដល់ ទ្ីបាំផុតសាលប់។

15
 ដូ ឈច្បោះ ា នា ាំឈអាយទ្ុក្ខា
តណា ខ ងផលូវកាយពីឈរពាោះវាបណា
ឋ ល ឲ្យឈយើង

ចាប់ក្ឈាំ ើ តមឋងឈទ្ៀត។

បុ . ត តបើតយើង្បញ្ឈប់្ុំណង្់រគប់តបបយា
៉ ង្ទុំង្អ្ស់ តយើង្

នឹង្មិនបានសតរម្អ្វើតទ្ឬ?

វ.ិ ជាឈរឿងពិត ដតអវដដលរពោះពុ

ី ទ្រន ាស់ េថាឈពលឈសច្ក្ឋ
ឺ របាថា
ី ប

ឈសច្ក្ឋច្ង
ី ់បានការមនឈច្ោះ
ិ ដឆអតឆអន់ជាបនឋបនាធប់របស់ឈយងជាមួ
ើ យ

អវីដដលឈយើងមាន និងការរបាថាបឈរច្ើនឈ ើ យឈរច្ើនឈទ្ៀតមិនឈច្ោះច្ប់

ជាឈ តុ ឈធវើឲ្យមានឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ឈខ ពលឈនាោះឈយងេួ
ើ រដតបញ្ឈប់ឈធវដូ
ើ ឈចាបោះ

។ វាជាសាំឈ ើ រដល់ ឈយងថា

ើ ឈតឈយ
ើ ងអាច្បឈងក
ើ ើតភាពខ្ុសោបនូ វអវី

េឺឈសច្ក្ឋីរតូវការនិងអវីេឺឈសច្ក្ឋីច្ង់បានឈ ើ យពាយមឈធវើ ឲ្យបាននូ វ

តរមូវការរបស់ឈយង
ើ និងឈធវើឲ្យសកប់សល
ក ់ នូវច្ាំ ង់របស់ឈយង។
ើ រពោះ

ពុ ទ្អ
ន ងគរបាប់ឈយងថា
ើ ឈសច្ក្ឋរតូ
ី វការរបស់ឈយងអាច្មានទ្
ើ ីបញ្ច ប់ដត

ច្ាំ ង់របស់ឈយើងោមនរពាំដដនឈទ្ វាជារបឈហាងដ៏ឈរៅបាំផុត។ មាន

ឈសច្ក្ឋរតូ
ី វការជាវតទុសាំខាន់ជាមូ លោឌន និងេួ ររក្ាទ្ុក្ឈ ើ យឈយង
ើ

េួ របាំឈពញវាឲ្យសឈរមច្។ ឈសច្ក្ឋឈលាភ
ី ឬ ច្ាំ ង់ដដលខាល ាំង ួស

ឈ តុ ឈពក្េួ រដតកាត់បនទយបនឋិច្មឋងៗ។ បនាធប់ពីឈនាោះឈតើអវីដដលជា

វតទុបាំ ងរបស់ជវី តេ
ិ តដតព
ិ ី របមូ លផលរបឈយជន៍ ឬរោន់ដតជា

ការឈពញច្តឋ ី ប់សុខ្ ។
ិ និងឈសច្ក្ឋសង

បុ . ត ើអ្រយស្ច
ិ ៈទ្ើ៣គឺអ្?
ើវ

16
វ.ិ អរយសច្ច
ិ ៈទ្ី៣ ាំ ោះឈលើឈសច្ក្ឋីទ្ុក្បា
េឺឈយើងអាច្យក្ជន ខ នឈ ើយ

ឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្អាច្ឈធវបានសឈរមច្។
ើ ាំ ុ ត
ឈនោះអាច្ពិតជាសារៈសាំខាន់បផ

របស់អរយសច្ច
ិ ៈទ្ី៤ ពីឈរពាោះច្ាំឈពាោះអរយសច្ច
ិ ៈឈនោះរពោះពុ ទ្ជា
ន មាចស់

បញ្ញ
ជ ក្់របាប់ឈយើងថា ឈសច្ក្ឋីសុ ខ្ពិត និងភាពឈពញបរបូ
ិ រអាច្

សឈរមច្យក្បាន។ ឈពលឈយងឈបាោះបង
ើ ់ឈចាលច្ាំ ង់ឥតរបឈយជន៍

ឈច្ញឈ ើ យឈរៀនសូ រតក្បុងការរស់ឈៅពីមួ យនងងឈៅមួ យនងងរក្រាយច្

ី តឋ
ិ

ឈោយមិនចា ាំបាច្់មានច្ាំ ង់ោមនឈប់ឈរ ដដលជាបទ្ពិឈសាធន៍

ពិតរបស់ជវី តបនឋ
ិ ការង្ហរឈោយការអត់ធន់នូវបញ្ញ
ា ដដលទក្់ទ្ង

ជីវតឈោយោ
ិ ម នឈសច្ក្ឋភ័
ី យខាលច្ឈសច្ក្ឋខ្
ី ឹងនិងឈរក្វឈរកាធឈពលឈនាោះ

ឈយើងនឹងបានជាអបក្មានឈសច្ក្ឋីសុ ខ្ នឹងរ ាំឈោោះរួច្ពីទ្ុក្ទ

ខ ាំងពួង។

ឈពលឈនាោះ ឈ ើ យជាឈពលដតមួ យដដលឈយងចាប់

ើ ឈផឋម
ើ មានជវី តយ
ិ ង

ឈពញបរបូ
ិ រ។ ពីឈរពាោះ ឈយងម
ើ នធុ
ិ ញងប់អឈទ្ៀតឈឡ
ីវ ើយជាមួ យនឹងការ

ឈធវើឲ្យសកប់សល
ក ់ នូវច្ាំ ង់អតឋភាពផ្ទធល់ ខ្ួ នរបស់
ល ឈយើង ឈ ើ យឈយើង

មានឈពលឈរច្នជាងមុ
ើ ន ឈដម
ើ ផជួ
ី យអបក្ដនទ្បាំឈពញតរមូវការរបស់
ឈេ។ អាណាច្រក្ឈនោះឈេឈៅថារពោះនិពាវន។ ើ ាំឈោោះខ្ួ នរួ
ឈយងរ ល ច្ផុ ត

ពីឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ខា
ខ ងផលូវច្ិតឋបានយងពិតរបាក្ដ។ ឈនោះឈេឈៅថា

រពោះនិពាវនឈៅទ្ីបាំផុត ។

បុ .រពះនិពាវនគឺអ្ើវ តេើយតៅទ្ើណា?

17
វ.ិ រពោះនិពាវនជាឋានមួ យ ដដល ួ សពីវស័
ិ យននឈពលឈវ លា

បរយកាស
ិ និងមនអាច្អធ
ិ បាយបានឈោយពាក្យសមថ
ិ ី ឬឈោយ

េតដវក្ដញក្វ
ិ និ ិ ច្ឆ័យ បាន។ ពាក្យសមថី និងេាំនិតទ ាំងឡាយសមរមយ

ច្ាំឈពាោះការអធិបាយឋានរសទប់បរយកាស
ិ និងឈពលឈវលាដត

បុ ឈណាតោះ។ ដតពីឈរពាោះរពោះនិពាវនឆ្ងយផុ តពីឈពលឈវលាឈទ្ើបោមន

ច្លនាឈ ើ យនឹងោមនការចាស់ការសាលប់ផងដដរ ។ ដូ ឈច្បោះនិពាវនេឺ

អមតៈពីឈរពាោះនិពាវនឆ្ងយផុ តពីរសទប់បរយកាសោ
ិ ម នឈ តុ ប ច្ច័យ

ោមនរពាំដដនោមនការេតឈរឿងតួ
ិ ខ្ួ ន
ល និងោមនខ្លួនឈ ើ យនិពាវនឈនាោះេឺ

អច្នស្ដ្
ិ នយ ឋ ៍ ។ រពោះពុ ទ្ជា
ឌ មាចស់បញ្ញ
ជ ក្់ដល់ ឈយងផងដដរថា
ើ រពោះនិពាវន

េឺការជួ បរបទ្ោះនូ វឈសច្ក្ឋីសុ ខ្ដ៏រជាលឈរៅ។ រពោះអងគរាស់ថា និពាវន

េជាឈសច្ក្ឋ
ឺ សុ
ី ខ្ដ៏ឧតឋម (ធមមបទ្ ២០៤ ) ។

បុ . ត ត ើមានភសរុតាង្បញ្ជ
ា ក់ ពើការមានឋានដូត្នះ ពិ

របាកដតមន ឬតទ្?

វ.ិ ឈទ្ មនមានឈទ្។

ិ ដតសភាវៈពិតរបស់រពោះនិពាវនឈេអាច្សនបិោឌន

បាន។ ឈបមានឋានណាមួ
ើ យដដលឈពលឈវលា និងបរយកាសឈធវ
ិ ើ

ច្លនាឈ ើ យមានឋានឈនាោះពិតរបាក្ដឋានឈនាោះេឺពិភពឈលាក្ ដដល

ឈយងរស់
ើ ឈៅឈពលឈនាោះ ឈយងក្៏
ើ អាច្សនបិោឌនបានផងដដរថា មាន

ឋានដដលឈពលឈវលា និងបរយកាសម
ិ នឈធវ
ិ ច្លនាឋានឈនាោះេ
ើ ឺ

រពោះនិពាវន។ ដូ ច្ោបដដរ ឈទោះបីឈយើងមិនអាច្បង្ហាញភសឋុាងថា

18
និពាវនមានពិតដមនដតឈយើងមានរពោះពុ ទ្វន ច្នៈដដលមានឈៅក្បុងេមពីរ

ពិតរបាក្ដ។ រពោះអងគរាស់ ប្រាប់ឈយងថា

ើ មនមានការឈក្
ិ តម
ើ នមាន
ិ

ទ្ីជាទ្ីា ាំងមនមានការច្យ
ិ ុ តម ិ ័យាក្់ដតង។
ិ នមានបច្ច ឈបោ
ើ ម នការ

ឈក្ើតោមនការច្យុតិ ោមនបច្ច័យាក្់ដតងឈនាោះនឹងោមនអវីបឈងកើតឈោយ

សាំអាងឈលើអវមួ
ី យ ដដលឈធវើឲ្យឈក្តមានទ្
ើ ីជាទ្ីា ាំងមានការច្យុតមាន
ិ

បច្ច័យាក្់ដតង។ ដូ ឈច្បោះ ឈតមានអប

ើ ក្ណាដឹងអាំពីការឈច្ញផុ តពីអវី

ដដលជាការឈក្ើតការច្យុតិការមានបច្ច័យាក្់ដតង ? ឧទន៨០ ឈយើង

នឹងសាគល់ នូវរពោះនិពាវន ឈៅឈពលណាឈយងបានសឈរមច្នូ

ើ វធម៌។ ឈៅ

ឈពលណាក្៏ឈោយក្៏ឈយងអាច្បដ
ើ ិបតឋធម៌
ិ បានដដរ។

បុ . ត ើអ្រយស្ច
ិ ៈទ្ើ៤គឺអ្?
ើវ

វ.ិ អរយសច្ច
ិ ឺ ូ វនា ាំឈៅរក្ការឈោះ
ៈទ្ី៤ េផល ខ ាំងពួង។
ប នូ វទ្ុក្ទ ផលូវឈនោះ

ឈេឈៅថាអរយមេគ
ិ របក្បឈោយអងគ៨ឈ ើ យមានអងគរបក្បដូ ច្តឈៅ

ឈនោះ សមាមទ្ិដឌិ សមាមសងកបផៈ សមាមវាចា សមាមក្មមនៈឋ សមាមអាជីវៈ

សមាមវាយមៈ សមាមសតិ និង សមាមសមាធ។

ិ ការបដប
ិ តឋរបស់
ិ

ពុ ទ្ប ិ ទ្មានរេប់អងគទ ាំង៨ឈនោះ រ

ន រស័ ូ តដល់ ពួក្ឈេអាច្សម្ប្រេច្ធម៌

ាមលាំោប់បាន។ អបក្អាច្សឈងកតឈ ើញថា ជាន់ថាបក្់ននអរយមេគ

ិ

របក្បឈោយអងគ៨រេបដ ឋ ប់ឈៅឈលើបញ្ញ
ា រេប់ដបបយងរបស់ជវិ ត
ិ

ដូ ច្ជាបញ្ញ
ា សតបញ្ញ
ិ ដ បញ្ញ
ា ច្រយធម៌
ិ បញ្ញ
ា ឈសដឌក្ច្ច
ិ បញ្ញ
ា ផលូវច្តឋ
ិ

19
និងមិនដតបុ ឈណាតោះឈៅមានវតទុរេប់យង ដដលមនុ សសរតូវការឈដើមផ ី

ឈធវឈអាយជ
ើ វី តបានលអ
ិ របឈសើរ និងអភវឌ្ណច្
ិ តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ បាន ។

20
 ភាេ ៣

រពះពុ ទ្ធសាសនាជាមួយនង្
ឹ គុំនិ បូជាអាទ្តិ ទ្ព

បុ . ត ើពុទ្ធសាសនិកជនតជឿតលើអាទ្ិតទ្ពតទ្?

វ.ិ ឈទ្ ឈយើងមិនឈជឿឈទ្។ មានឈ តុ ផលឈរច្ើនយងអាំពីឈរឿងឈនោះ។

រពោះពុ ទ្ជា
ន មាចស់របដូ ច្ជា អបក្សងគមវទ្ា
ិ និងច្តឋ
ិ វទ្ាសម័
ិ យងមី ដដល

ឈជឿថា េាំនិតខាងសាសនាឈ ើ យជាពិឈសសជឈាំ នឿឈលើអាទ្ិឈទ្ពមាន

របភពរបស់វាមក្ពីឈសច្ក្ឋីភ័យខាលច្។ រពោះពុ ទ្ជា

ន មាចស់រាស់ថា ភ័យ

មក្ដល់ មនុ សសទ ាំងឡាយយក្ភជា

បាំ ទ្ីពឹងខ្លោះ ាំ ូ ក្ជាទ្ីពឹងខ្លោះ
យក្ដប

យក្ឈដើមឈឈើ និងយក្ឈច្តយ៍
ី ជាទ្ីពឹងខ្លោះ។ ទ្ី និកាយ១៨៨មនុ សស

ាំ ន់ឈដើមក្សាងខ្លនឯង ឈរកាមពិភពឈលាក្ននឈរោោះថាបក្់ និងភ័យ

ជនា ួ
ខាលច្សតវនរពក្ាំណាច្មនអាច្រក្អាហារ
ិ ូ បច្ុ ក្រេប់រោន់ការឈចា
ឺ
ាំ ឺឈផសងៗឈ
ប់ឬជង ើ យនឹងអពភូតឈ តុ ខាងធមមជាតដូ
ិ ច្ជាផគរលាន់រនធោះ

បាញ់ និងភបឈាំ ភលើងផធុោះជានិច្ចជាកាលឈក្ើតឈឡើងដល់ ពួក្ឈេ។ ឈោយពុ ាំ

ិ ឈផសងបានពួ
អាច្រក្សុ វតទភាពអវ
ី ក្ឈេក្៏បានបឈងកើតេាំនិតឈជឿឈលើអាទ្ិ

ឈទ្ពឈឡើង ក្បុងឈោលបាំ ងឲ្យឈេបានសុ ខ្សបាយឈៅ ឈពលណា

លអបន់រសន់អាទ្ិឈទ្ព ឈពលជួ បឈរោោះថាបក្់ និងការបាំឈពរអារមម ៍

ពួ ក្ឈេឈពលអវរេប់
ី យងខ្ុសពីរបរក្ត។
ី សពវនងងឈនោះអបក្អាច្សឈងកត

ឈ ើញថា មនុ សសនឹងឈជឿឈលើអាទ្ិឈទ្ពកាន់ដតខាល ាំងឈៅឈពលណាជួប

វបតឋ
ិ ិអបក្នឹងឮពួ ក្ឈេនិយយថា ឈេឈជឿឈៅឈលើឯកាទ្ិឈទ្ព ឬព ុ

21
អាទ្ិឈទ្ព ដដលជួ យពរងឹងតប្រេូវការពួ ក្ឈេឈដើមផឈោោះរសាយបញ្ញ
ី ា

ជវី ត។
ិ អបក្និងពួ ក្ឈេនិយយពនយល់ ឈយងថា
ើ ពួ ក្ឈេឈជឿឈលើអាទ្ិឈទ្ព

ដតមួ យអងគេត់ ឈរពាោះពួ ក្ឈេបួ ងសួ ងឈពលណាឈេធាលក្់ខ្ួ នលាំ

ល បាក្

ឈ ើ យការបួ ងសួ ងរបស់ឈេរតូវបានសឈរមច្។ ទ ាំងអស់ឈនោះហាក្់ដូច្

ជាោ ាំរទ្ពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្ដន ដលរាស់ថា ទ្សសនៈឈជឿ

អាទ្ិឈទ្ពេមក្ព
ឺ ី ឈសច្ក្ឋខា
ី ល ច្ និងឈសច្ក្ឋម
ី នទ្ុ
ិ ក្ច្តឋ
ិ ខ្ួ នឯង។
ល រពោះពុ ទ្ ន

ាំ ី ឈសច្ក្ឋីភ័យខាលច្
ជាមាចស់បឈរងៀនឈយើងឲ្យពាយមសិក្ាឲ្យយល់ អព

របស់ខ្ួ នឯង
ល កាត់បនទយឈសច្ក្ឋឈលាភលន់
ី និងទ្ទ្ួលយក្នូ វវតទុទ ាំង

ឡាយ ដដលឈយងម
ើ នអាច្ផ្ទ
ិ ប់ឈសងៀម
ល ស់បូ របានឈោយភាពសង
ឋ និង

កាលហាន។ ាំ ត់ឈសច្ក្ឋីខាលច្មិនដមនឈោយជឈាំ នឿោម នឈ

រពោះអងគបបា តុ

ផលឈទ្ ដតឈោយឈសច្ក្ឋយល់
ី ដង
ឹ ដដលរបក្បឈោយឈ តុ ផល។

ឈ តុ ផលទ្ី២ដដលរពោះពុ ទ្អ
ន ងគមនសងឃ
ិ មឈល
ឹ ើអាទ្ិឈទ្ព ពីឈរពាោះហាក្់

ដូ ច្ជាោមនអវីដដលជាភសឋុាងោ ាំរទ្នូវេាំនិតឈនោះ។ មានសាសនាជា

ឈរច្ន
ើ ដដលអោះអាងថា សាសនារបស់ពួក្ឈេដតមួ យេត់ ដដលពាក្យ

ប រស័
ពិតរបស់រពោះជាមាចស់រក្ាបានលអក្ុ ងេមព
ី ក្ស
ិឋ ិទ្និរបស់ឈេមានដត

ឈេមាបក្់េត់យល់ នូវធមមជាតិរបស់អាទ្ិឈទ្ព ដដលរពោះរបស់ឈេមាន

ពិតដតរពោះរបស់សាសនាអបក្ដនទ្មានមនព
ិ ិ តឈទ្។ អបក្ខ្លោះឈពាលថា

អាទ្ិឈទ្ព េជាឈភទ្របុ
ឺ ស អបក្ខ្លោះថា អាទ្ិឈទ្ពជាឈភទ្រសី និងអបក្ខ្លោះ

ឈទ្ៀតឈពាលថា អាទ្ិឈទ្ពជាអឈភទ្។ ពួ ក្ឈេឈពញច្ិតឋថាឈនោះ េឺជា

22
ភសឋុាងរេប់រោន់ឈដើមផបញ្ញ
ី ជ ក្់នូវការមានពិតននអាទ្ិឈទ្ពរបស់ពួក្

ឈេ ដតពួ ក្ឈេឈសើច្ច្ាំអក្នូ វការឈជឿខ្ុសច្ាំឈពាោះភសឋុាងរបស់សាសនា

ដនទ្ ដដលអធបាយបញ្ញ
ិ ជ ក្់នូវភាពមានពិតននអាទ្ិឈទ្ពអងគឈផសង

ឈទ្ៀត។ វាមិនេួ រឲ្យភាញក្់ឈផអើលជាមួ យនឹងសាសនាឈផសងៗោបជាឈរច្ើន

ច្ាំណាយឈពលមក្ឈរច្នសតវតស
ើ ក្បុងការពាយមបង្ហាញភសឋុាង

វតឋមានពិតននអាទ្ិឈទ្ពទ ាំងឡាយរបស់ពួក្ឈេ ដដលឈៅដតមនព

ិ ិត

មិនឈ ើញជារូបធម៌រក្មិនឈ ើញនូ វភសឋុាង ដដលេួ រឲ្យឈជឿទ្ុក្ច្ិតឋ

និងជាវជជ
ិ មាន។ ពុ ទ្ប
ន រស័
ិ ទ្ឈៅមានមនធិលសងស ័យការសឈរមច្ច្តឋ
ិ

ដូ ឈច្បោះទល់ ដតភសឋុាងពិតរបាក្ដរតូវបានឈេយក្មក្បង្ហាញបញ្ញ
ជ ក្់

។ ឈ តុ ផលទ្ី៣ រពោះពុ ទ្ជា

ន មាចស់មិនឈជឿឈលើអាទ្ិឈទ្ព ឈរពាោះថា

ជឈាំ នឿឈនាោះ េម
ឺ នចា
ិ ប ខ្លោះពនយល់ ថាជឈាំ នឿឈលើអាទ្ិឈទ្ពេចា
ាំបាច្់អក្ ឺ ាាំ ច្់

ក្បុងឈោលបាំ ងឈដើមផពនយល់
ី របភពឈដើមននច្រក្វាឡដតបញ្ញ
ា ឈនោះ

វាមិនពិតដូ ឈចាបោះឈទ្។ វទ្ាសាស្ដ្

ិ សបា
ឋ នពនយល់ យងច្ាស់នូវវធ
ិ ី ដដល

ច្រក្វាឡបានឈក្តជាសភាវៈ
ើ ឈោយមនចា
ិ ាំបាច្់មានការទ្ទ្ួលសាគល់

ពីរទ្ឹសឋីអាទ្ិឈទ្ព។ អបក្ខ្លោះអោះអាងថា ជឈាំ នឿឈលើអាទ្ិឈទ្ព េចា

ឺ ាំបាច្់

ឈធវើឲ្យជីវតសុ
ិ ខ្សបាយ និងមានន័យ។ ដូ ច្ោបដដរ ឈយើងអាច្ឈ ើញ

ថាមនដមនដូ
ិ ឈច្បោះឈឡើយ។ មានអបក្មនឈជឿអាទ្
ិ ិឈទ្ព និងអបក្េត
ិ

ឥសសរៈរាប់លាននាក្់ ឈោយមនន
ិ ិ យយដល់ ពុទ្សា
ន សនិក្ជនផង

ដដលរស់ឈៅយងមានរបឈយជន៍មានឈសច្ក្ឋីសុ ខ្ និងមានន័យ

23
ឈោយោមនជឈាំ នឿឈៅឈលើអាទ្ិឈទ្ពទល់ ដតឈសាោះ។ អបក្ខ្លោះអោះអាងថា

ជឈាំ នឿឈលើអាំណាច្អាទ្ិឈទ្ពេចា
ឺ ាំបាច្់ពីឈរពាោះមនុ សសឈលាក្ជាអបក្ទ្ន់

ិ ល ាំងរេប់រោន់ឈដើមផជួ
ឈខ្ាយមនមានក្មា ី យខ្លួនឯង។ ដូ ច្ោបដដរ ភសឋុ
ាងបានច្ងអុលរបាប់ផុ យោ
ធ ប រសឡោះ។ ជាញឹក្ញាប់ឈយើងឈ ើញ
ាំ ោះឈលើអសមតទភាព និងវក្លវ
មនុ សស ដដលបានជន ិ ការការទស់
ិ ដទ្ង

និងផលវបាក្ធាំ
ិ ៗបានាមរយៈធនធាននផធក្ុ ងផ្ទ
ប ធ ល់ របស់ពួក្ឈេាម

រយៈឈសច្ក្ឋីពាយមផ្ទធល់ របស់ពួក្ឈេ និងឈោយោមនជឈាំ នឿឈលើ

អាទ្ិឈទ្ពឈសាោះ។អបក្ខ្លោះអោះអាងថា ឺ ាំាច្់ឈដម
រពោះអាទ្ិឈទ្ពេចា ី ាំ
ើ ផនា

មនុ សសឈៅរក្ឥសសរភាព។ ដតការជដជក្ោបដូ ឈច្បោះចាត់ថា លអបាន

របសិនឈបើអបក្ទ្ទ្ួលសាគល់ យក្រទ្ឹសឋីឥសសរភាពដបបឈទ្វវទ្ា
ិ ឈ ើយ

ពុ ទ្សា
ន សនា មនទ្ទ្ួ
ិ លយក្នូ វរទ្ឹសឋីដូ ឈចាបោះឈទ្។ សាំអាងឈលើបទ្

ពិឈសាធន៍របស់រពោះអងគផ្ទធល់ រពោះពុ ទ្ជា

ន មាចស់បានឈមលឈ
ើ ើញថា

មនុ សសឈលាក្មាបក្់ៗមានសមតទភាពឈដើមផសាំ
ី អាតច្ិតឋអភិវឌ្ណនក្រុណា
ធម៌ និងឈមាឋធម៌ឥតរពាំដដនរពមទ ាំងការរាស់ដង
ឹ យងបរបូ
ិ រ។

ិ ទ្ុក្ោក្់ចាប់ពីឋានសួ ោ៌
រពោះអងគពរងីក្ការយក្ច្តឋ រ ូ តដល់ ឈបោះ

ដូ ង ឈ ើ យឈលើក្ទ្ឹក្ច្ិតឋឈយើងឲ្យដសវងរក្ដឈាំ ណាោះរសាយទ ាំងឡាយ

ឈដម
ើ ផរបឈមមុ
ី ា ទ ាំងឡាយាមរយៈការ រាស់ដង
ខ្នឹងបញ្ញ ឹ ឈោយ

ខ្លួនឯង។

24
បុ . ត តបើាមនអាទ្ិតទ្ពតទ្ ត ើ្រកវាឡតកើ តឡង្
ើ តៅទ្ើតនះ

បានយា
៉ ង្ណា?

វ.ិ សាសនាទ ាំងអស់មានឈរឿងនិទន និងឈរឿងរាវដដលពាយមឈឆលយ

ើ

នូ វសាំ ួ រឈនោះ។ក្បុងសម័យបុ រា ឈពលឈេមិនដឹងឈរឿងដដលសាមញ្ដ

ៗឈេក្៏ឈលើក្តឈមកងឈរឿងឈរពងឈនោះឈឡ
ើ ើង ដតក្បុងសតវតសទ្ី២០ជាយុ េ

សម័យននរូបវទ្ាារាសាស្ដ្
ិ ស ឋ និងធរ ី វទ្ាឈរឿងឈរពងទ
ិ ាំងឈនាោះរតូវ

ាំ ួ សឈោយឈរឿងពិតននវទ្ាសាស្ដ្
បានជន ិ ស។
ឋ វទ្ាសាស្ដ្
ិ សបា
ឋ នពនយល់

ក្ាំឈ ើ តននច្រក្វាឡឈោយមនសាំ
ិ អាងឈៅឈលើរបភពឈដម
ើ ននទ្សសនៈ

ឈជឿឈលើអាទ្ិឈទ្ពឈឡើយ ។

បុ . ត ើរពះពុ ទ្ធរតាស់ថា ដូ្តមរ្អ្ុំពើកុំតណើ របស់្រកវាឡ?

វ.ិ វាជាឈរឿងេួ រឲ្យចាប់អារមម ៍ ដដលពាក្យពនយល់ ដ នា ាំរបស់

រពោះពុ ទ្អ ាំ ី ក្ាំឈ

ន ព ើ តននច្រក្វាឡទក្់ទ្ងយងជិតសបិទ្នឈៅនឹងទ្សសន

វទ្ាសាស្ដ្
ិ ស។
ឋ ក្បុងេមពីរអក្ញ្ដសូរត រពោះពុ ទ្ជា
ន មាចស់អធិបាយថា

ឈលាក្របស់ឈយងរតូ
ើ វបានបាំផ្ទលញឈ ិ ន៍ឈក្តឈឡ
ើ យវវតឋ ើ ើងវញ
ិ ក្បុង

ទ្រមងបច្ចុបផនបឈនោះឆលងកាត់ឈងរៈឈវលារាប់ពាន់លានឆ្ប ាំ។ ជីវតដ

ិ បាំ ូ ងក្៏

បានក្រឈក្ើតឈឡើងឈៅឈលើទ្ឹក្ឈ ើ យរមលងឈៅអស់ឈវលារាប់ពាន់លាន

ិ ពីទ្រមង់ជវី ត
ឆ្ប ាំឈទ្ៀតក្៏ានវវតឋ ិ ដដលសាមញ្ដឈៅជាអវយវៈដដល

ិ ទ ាំងឈនោះ េម
សមុេសាមញ។ ការវវតឋ ឺ នមានច្ាំ
ិ ុ ច្ចាប់ឈផឋើមនិងច្ាំ ុ ច្

25
ទ្ីបញ្ច ប់ឈឡើយ ឈ ើ យផ្ទលស់បូ រឈៅាមទ្រមង
ឋ ់ឈ តុ បច្ច័យរបស់

ធមមជាតិ។

បុ . អ្នកនិយាយថា ាមនភសរុតាង្ការមានអាទ្ិតទ្ពពិ

របាកដ។ ្ុ ះអ្ុំពើអ្ពភូ តេ ុ ទង្

ុំ ឡាយ?

វ.ិ មានមនុ សសជាឈរច្នឈជឿថា

ើ អពភូតឈ តុ ទ ាំងឡាយជាភសុ ាងនន
ឋ

វតឋមានអាទ្ិឈទ្ព។ ឈយងឮការអោះអាងដដលេួ
ើ រឈអាយអសាចរយថា ឈេ

បានពាបាលមនុ សសឲ្យជាពីឈឺដតឈយើងមិន ដដលបានទ្ទ្ួលការ

ពិឈសាធយងឈសរព
ី ី រក្ុមមស្ដ្នី ឈពទ្យ
ឋ ឬសលយឈពទ្យ (ឈពទ្យវោះកាត់)

ឈសាោះ។ឈ ើ យឈសច្ក្ឋរាយការ
ី ៍ ចាស់ៗថា មានអបក្ខ្លោះរតូវបានជួ យ

ជីវតឈោយភាពអសា
ិ ច រយពីឈរោោះម នឋរាយ ដតឈយើងមិនដដលឈ ើញ

ផ្ទធល់ នឹងដភបក្នូ វឈ តុ ការ ៍ អវដដលឈេឧបមាថា

ី បានឈក្តឈឡ
ើ ើង។

ឈយងឮពាក្យច្ចាមអារា
ើ មថា ការបួ ងសួ ងបានពុ ោះដរជក្ឈៅរក្ខ្លួន

មនុ សសឈឺ ឬជួ យតឆអឹង ដដលពុ ក្ផុ យដតឈយើងមិនដដលឈ ើញឈេឆលុោះ

ឈោយពនលឺអុ លរាសាវ ឬបានទ្ទ្ួលការពនយល់ បញ្ញ

ជ ក្់ពីឈវជជប ិឍ ត

ឬរេូឈពទ្យណាមួ យឈសាោះ។ ការអោះអាងដ៏ឈមាោះមុ តឈនោះជាពាក្យច្ចាម

អារាមនិងដ ាំ ឹ ងពីបុ រា នាយមិនមានោក្់បង្ហាញភសឋុាងច្ាស់

លាស់ណាមួ យ ឈ ើ យភសឋុាងច្ាស់លាស់ខាងបដហា
ិ រពិតជាក្រម

មានណាស់។ ឈទោះជាយងណាឈពលខ្លោះវតទុដដលមនអាច្ពនយល់
ិ

បានក្៏អាច្ឈក្ើតឈឡើងឈ តុ ការ ៍ ដដលឈេមិនបានេិតទ្ុក្ជាមុ ន

26
ក្៏អាច្ឈលច្ឈធាលរឈឡើងបាន។ ដតជាអសមតទភាពរបស់ឈយើងឈទ្ឈដើមផ ី

ពនយល់ ឈ តុ ការ ៍ ដូ ឈច្បោះ មនដមនច្ងអ

ិ ុ លបញ្ញ
ជ ក្់ពីការមានតួ

អាទ្ិឈទ្ពពិតឈនាោះឈទ្។ វាច្ងអុលបញ្ញ
ជ ក្់ប្រាប់ឈយងច្ាស់
ើ ថា ច្ាំឈ ោះ

ដឹងរបស់ឈយើងេឺមានមិនរេប់រោន់។ មុ នឈពលឈពទ្យសម័យងមីមាន

ការអភវឌ្ណ
ិ ឈពលមនុ សសមនដ
ិ ង
ឹ អាំពីអវជាឈ
ី ាំ ឺមនុ សសក្៏នា ាំោប
តុ ននជង

ឈជឿថាអាទ្ិឈទ្ពអងគដតមួ យ ឬអាទ្ិឈទ្ពឈរច្នអងគ
ើ ាំ ឺមក្
បញ្ជូ នឈមឈរាេជង

ឈដើមផោក្់
ី ឈទសទ្ ឍ ក្មម។ ឥឡូវឈនោះឈយើងដឹងថា ឈតើអវីជាឈ តុ នន

ាំ ឺទ ាំងឈនាោះ ឈ
ជង ើ យឈពលឈយងឈ
ើ ឈយ
ឺ ងន
ើ ឹ ងឈលបថាប ាំ។ ក្បុងឈពល

ដដលច្ាំឈ ោះដឹងរបស់ឈយង
ើ អាំពីឈលាក្មានការអភវឌ្ណឈរច្
ិ នឈឡ
ើ ើង

ឈយើងអាច្នឹងយល់ នូវអវីដដលជាឈ តុ នូវអពភូតឈ តុ ដដលមិនអាច្

យល់ បានដូ ច្ដដលឥឡូវឈនោះ ឈយងអាច្យល់

ើ នូវអវដដលជាឈ
ី តុ នន

ាំ ឺឈនាោះ ។
ជង

បុ .ត មនុ សសជាតរ្ើនតជឿតលើ អ្
ួ ង្គអាទ្ិតទ្ពរូបរាង្តផសង្ៗតនាះ

វាពិ ជាមានពិ ។

វ.ិ មនព
ិ ិ តឈទ្,មានឈពលមួ យជាឈពលដដលមនុ សសឈជឿថា ពិភពឈលាក្

មានរាងសាំដបតដតពួ ក្ឈេទ ាំងអស់ឈនាោះឈជឿខ្ុស។ ច្ាំនួនមនុ សសដដល

ឈជឿឈលើការេតណាមួ
ិ យេោ ី ិ ត ឬឈសច្ក្ឋម
ឺ ម នរង្ហវស់វាស់ ឈសច្ក្ឋព ី និ

ពិតននេាំនិតឈនាោះឈទ្។ វធ
ិ ដតមា
ី ងឈយងអាច្របាប់
ើ ថា ឈតការេ
ើ តឈនាោះ
ិ

27
ពិត ឬមិនពិត ឈោយការសមលឹងឈមើលឈ តុ ការ ៍ ពិតទ ាំងឡាយ

ឈ ើ យរតួតពិនិតយនូ វភសឋុាងឈនាោះ។

បុ . ដូត្នះ តបើពុទ្ធសាសនិកជនមិនតជឿតលើអាទ្ិតទ្ពទុំង្ឡាយ

ត ើពុទ្ធសាសនិកជនតជឿតៅតលើអ្?
ើវ

វ.ិ ឈយងម
ើ នឈជឿឈល
ិ ើអាទ្ិឈទ្ព ពីឈរពាោះឈយងឈជឿឈល
ើ ើមនុ សស។ ឈយង
ើ

ឈជឿថា មនុ សសមាបក្់ៗ េមានតនមល

ឺ និងមានសារៈរបឈយជន៍ ដដល

មនុ សសទ ាំងអស់ឈនាោះមានសកាឋនុ ពល ឈដើមផអភ

ី ិវឌ្ណខ្លួនឯងឲ្យកាលយ
ជារពោះសមាមសមពុទ្នជាមាចស់បានដដលរពោះអងគជាមនុ សស ដដលបាន

បាំឈពញខ្លួនឯងឲ្យមានលក្ខ ិ រទ ាំងអស់។
ៈរេប់បរបូ ឈយងឈជឿថា
ើ

មនុ សសឈលាក្អាច្ដុ ោះនូ វអវជា

ិ ជ និងភាពោមនឈ តុ ផលបានឆ្ប់រ ័ស

ឈ ើ យឈ ើញវតទុរេប់យងដូ ច្ ដដលពួ ក្ឈេឈ ើញថាពិតដូ ឈចាបោះ។

ឈយងឈជឿថា
ើ ការរបកាន់ខ្ួ នឈសច្ក្ឋ
ល ខ្
ី ឹងការ្បនីស និងការរច្ដ ន

និនាធអាច្ផ្ទលស់បូ រានឈោយក្រុ
ឋ ណាធម៌ ការអត់ធន់ការទ្ាំនុក្បរមុង

ោបនិងការមានសនាឋនច្តឋ
ិ ល។
អ ឈយងឈជឿថាទ
ើ ាំងអស់ឈនោះេសទ
ឺ ិតឈលើ

សាមរតរបស់
ី មនុ សសមាបក្់ៗ របសិនឈបឈេម
ើ នរបមាទ្ទ
ិ ាំងបានដឹក្នា ាំនិង

ោ ាំរទ្ឈោយពុទ្ប ិ ទ្លអៗទ ាំងឡាយ

ន រស័ ឈ ុ ាំងសាមរតី ឲ្យយល់
ើ យញា

បានាមពុ ទ្ភា
ន សិតដូ ច្ដដលរពោះពុ ទ្អ
ន ងគរាស់ថា មានដតខ្លួនជាទ្ី

ពឹងននខ្លួនអបក្ដនទ្មនអាច្ជាទ្
ិ ីពឹងដល់ ឈយងបានឈឡ
ើ ើយ។ អបក្រតូវ

28
ដតឈដើរឈៅឈលើមាោ៌ឈោយខ្លួនឯង តថាេតរោន់ដតជាអបក្ច្ងអុល

បង្ហាញផលូវឲ្យឈដរើ ដតបុ ឈណាតោះ (ទ្ី និកាយ ១៦៥ )។

29
 ភាគ ៤

ន្
ិ ចសល
ើ ឬសល
ើ ៥
បុ .សាសនាតផសង្ៗ្ប់យកគុំនិ រ ូវ ឬខុ សពប
ើ ញ្ញ ទ
ិរ ង្
ុំ

ឡាយរបស់អាទ្ិតទ្ពមួយអ្ង្គឬតរ្ើនអ្ង្គ។ អ្នកជា

ពុ ទ្ធសាសនក
ិ ជន តដលមន
ិ តជឿតលអា
ើ ទ្តិ ទ្ព ដូត្នះ ត អ្
ើ នក

ដឹង្តស្ករើ រ ូវពតើ ស្ករើ ខុ សបានយា

៉ ង្ណា?

វ.ិ ឈសច្ក្ឋីរតិោះរោះទ
ិ ាំងឡាយណា ឈបើនិយយ ឬ របរពឹតឋដដលមាន

ឫសេល់ ពីឈលាភៈឈទសៈ និងឈមា ៈឈ ាំ យឆ្ងយចាក្ពី

ើ យវានា ឲ្

រពោះនិពាវន េជាអាំ
ឺ ឈពើអារក្ក្់ឈ ើ យការរតោះរ
ិ ោះណាមួ
ិ យ ឈទោះនិយយ

ឬរបរពឹតឋដដលមានឫសេល់ ឈច្ញមក្ពីការឈធវើទន ឈមាឋក្រុណាធម៌

និងបញ្ញដឈ ើ យអាំឈពើឈនាោះ ជួ យសាំអាតផលូវឈៅរក្រពោះនិពាវនឈនាោះ

ី ឹងនូ វអវរតូ
ឈៅថា អាំឈពើលអ។ ឈដើមផដ ី វ ឬខ្ុសសរមាប់សាសនាដដលយក្

រពោះអាទ្ិឈទ្ពជាធាំអឈាំ ពើលអនិងអារក្ក្់អក្
ប ដនទ្ជាអបក្ក្ាំ ត់ ឲ្យអបក្។

ដតសរមាប់សាសនា ដដលយក្មនុ សសជាធាំដូច្ជារពោះពុ ទ្សា

ន សនា

ី សអវរតូ
សាគល់ នូវអវខ្ុ ី វ េអប
ឺ ក្រតូវដតអភវឌ្ណការភា
ិ ញ ក្់រលឹក្និងការយល់

ឈោយខ្លួនឯងឲ្យបានសុ ីជឈរៅ។ ឈ ើ យច្រយធម៌

ិ ដដលសទិតឈលើការ

យល់ ដង
ឹ ជានិច្ចជាកាលរងមា
ឹ ាំជាងច្រយធម៌
ិ ដដលសទិតឈលើការបញ្ញ
ជ

ពីអបក្ដនទ្។ ដូ ឈច្បោះ ឈដើមផដ

ី ឹងនូ វអវដដលរតូ
ី វនិងអវដដលខ្ុ
ី សពុ ទ្សា
ន ស

និក្ជនសមលឹងឈមើលឈៅឈលើបញ្ញ
ា បីយងេឺឈច្តនាផល ដដលឈក្ើតឈលើ

30
បុ េល
គ ឈនាោះផ្ទធល់ និងផលដដលឈក្ើតឈលើអបក្ដនទ្។ របសិនឈបើឈច្តនា

លអ (ដដលមានឫសេល់ មក្ពីការសឈស្ដ្ង្ហគោះការរសឡាញ់ អា ិ ត និង

បញ្ញដ)ដតឈបើ ាំ យឈច្ោះបរចា
វាជាការជួ យខ្លួនឯង(ជួ យខ្ញុឱ្ ិ ច េកាន់ដតឈរច្ន
ើ

ឈអាយឈច្ោះអា ិ តរសឡាញ់ កាន់ដតរច្ីន និងឲ្យមានបញ្ញដកាន់ដត

ឈរច្ន)ឈពលឈនាោះក្មម
ើ និងការរបរពឹតឋរបស់ខ្ុ ាំញ េរត
ឺ មរតូ
ឹ វលអនិងមាន

សីលធម៌។ ាមពិតមានឈរឿងដបលក្ៗោបឈរច្នណាស់
ើ ច្ឈាំ ពាោះឈរឿងឈនោះ។

ជួ នកាលខ្ញុរាំ បរពឹតឋឈោយឈច្តនាលអបផ
ាំ ុ តដតវាមិន ានរបឈយជន៍ទ ាំង

ាំ ិ ងអបក្ដនទ្។ ជួ នកាលឈច្តនារបស់ខ្ុ ាំញ

ខ្លួនខ្ញុន េឆ្
ឺ ង យពីឈសច្ក្ឋលអ
ី ដត
ាំញ ួ យអបក្ដនទ្រ
អាំឈពើរបស់ខ្ុ ជ ូ ត។ ជួ នកាលខ្ញុឈាំ ធវឈោយរបាសចាក្
ើ

បាំ ងលអ ឈ ាំញ នជួ យខ្ញុដាំ តអាច្នឹងឈធវើ ឲ្យបោះទ្ងគិច្

ើ យការឈធវើរបស់ខ្ុ បា

នូ វអាំឈពើអារក្ក្់ដល់ អក្
ប ដនទ្ខ្លោះ។ ក្បុងក្រ ាំញ រច្បូ
ី ឈនោះ អាំឈពើរបស់ខ្ុ េ ឺ ក្

រច្បល់ ោបេការផស
ឺ ាំោបនូ វអាំឈពើលអនិងអាំឈពើដដលមនសូ
ិ វលអ។ ឈពល

ឈច្តនាអារក្ក្់ឈ ើ យអាំឈពើឈនាោះមិនជួ យទ ាំងខ្ួ នឯងផង

ល និងអបក្ដនទ្

ផងអាំឈពើដបបឈនាោះេអារក្ក្់
ឺ ។ ដតឈពលឈច្តនារបស់ឈយងលអ
ើ ឈ ើយ

អាំឈពើរបស់ឈយងឈធវ
ើ របឈយជន៍
ើ ឱ្យខ្លួនឯងផង និងអបក្ដនទ្ផងអាំឈពើ

ឈនាោះេឺពិតជាអាំឈពើលអទ ាំងរសុង។

បុ . ដូត្នះ ត រើ ពះពុ ទ្ធសាសនាមានរកមសល

ើ ធម៌តទ្?

វ.ិ រតមរតូ
ឹ វ សីល៥ េជាស
ឺ ីលធម៌មូលោឌនរបស់ពុទ្ប
ន រស័
ិ ទ្។ សីលទ្ី

ខ ុ ក្ឈមបញសតវទ ាំងឡាយ។
១េឺឈជៀសវាងពីការសមាលប់ ឬឈធវើទ្ុក្ប សីល

31
ទ្ី២ េឺឈវៀរចាក្ការលួ ច្រទ្ពយឈេ។ សីលទ្ី៣ េឺឈវៀរចាក្ការរបរពឹតឋ

ខ្ុសផលូវកាម។ សីលទ្ី៤េឈវៀរចាក្ការន
ឺ ិ យយក្ុ ក្ និងសីលទ្ី៥េឺ

ឹ ិ ងឈសពថាប ាំឈញៀន។
ឈវៀរចាក្ការផឹក្ទ្ឹក្រសវងន

បុ . ត តាមពិ វាជាការលអតដលរ ូវសមាលប់តៅតពលខលះ។

ឧទេរណ៌ ដូ្ជាសមាលប់ស វលិ អ តដល្មលង្តមតរាគ ឬក៏

អ្នកខលះនឹង្មកសមាលប់តយើង្?

វ.វាជាការលអ
ិ សរមាប់អក្
ប ។ ដតឈតើវតទុឬក្៏មនុ សសឈនាោះជាអវី?។ ពួ ក្ឈេ

របាថាបច្ង់មានជវិ តដូ
ិ ច្អបក្ដដរ។ ឈពលអបក្សឈរមច្ច្តឋ
ិ សមាលប់សតវ

ប េង់នឹងរួមផស ាំជាមួ យការជួ យខ្លួន

ដដលច្មលងឈមឈរាេឈច្តនារបស់អក្

ឯង(លអ)ឈ ើ យនឹងជារបតិក្មមអារក្ក្់(អារក្ក្់)។ អាំឈពើឈនោះនឹងផឋល់

របឈយជន៍សរមាប់ខ្ួ នអប
ល ក្(លអ) ល់របឈយជន៍
ដតជាក្់ដសឋងវាមនផឋ
ិ

ដល់ សតវលិតឈនាោះ
អ (អារក្ក្់)។

ដូ ឈច្បោះ ាំ ច្់របស់អក្
ឈពលឈនាោះជាឈពលចា ា ប ដដលរតូវដតសមាលប់

ដតវាក្៏មនអាច្ធានាថា
ិ រតូវទ ាំងរសុងដដរ។

បុ .អ្នកជាពុ ទ្ធសាសនិកជន តដលឲ្យ នមលខាលង្

ុំ ណាស់តៅតលើ

រសតមា៉្ និង្សតង្ើ ្
ក ។

វ.ិ ពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនពាយមអភវឌ្ណឈមា
ិ ឋ ធម៌ដដលនឹងមនមានការ
ិ

ឈរសឈអ
ើ ង
ើ និងរាប់អានឈសមើភាពោប។ ឈេឈមលឈ
ើ ើញពិភពឈលាក្របដូ ច្

ជាច្ឈង្ហកមមូ លមួ យ ដដលមាបក្់ៗនិងសតវឈលាក្ទ ាំងអស់មានទ្ីក្ដនលង

32
និងមុ ខ្នាទ្ីឈរៀងៗខ្លួន។ពួ ក្ឈេឈជឿថា េួ ររបយ័ តរប បដយងឲ្យខាល ាំងឈឡើង

មុ ននឹងតុ លយភាពរសស់បរាំ ពងននធមមជាតរតូ

ិ វឈេបាំផ្ទលញ ឬឈធវឲ្យ
ើ

ច្លាច្ល។ រោន់ដតរក្ឈលក្ឈមលវបផធម៌
ើ ទ ាំងអស់ឈនាោះ ដដលសងកត់

ធងន់ឈៅឈលើការបាំផ្ទលញធមមជាតិ ឈដើមផបាំ
ី ឈពញច្ាំ ង់រច្បាច្់យក្

រេប់ដ ាំ ក្់ពីធមមជាតិ ឈោយឥតមានោក្់បឈាំ ពញវញឈឡ

ិ ើយមានដត

យក្ឈបោះ និងកាត់បនទយវា។ ឈេបានជាន់ឈដល់

ីល ធមមជាត។
ិ អាកាស

រេប់ក្ដនលងបានក្ាំពុងកាលយជា ពិសទ្ឹក្សធឹងរតូវលអក្់ក្ខ្វក្់ ឬ ក្៏រងសង

ី ួត
ពូ ជសតវលៗ
អ ជាឈរច្នក្ាំ
ើ ាំ ាំងឡាយរតឈង្ហលឈ
ពុងាត់ពូជជួ រភបទ ើយ

ឈរចាោះោច្់ពីោប។ សូ មផអាកាសធាតុ
ី ក្៏ផ្ទលស់បូ រឋ ។ របសិនឈបមនុ
ើ សស

យក្ច្ិតឋទ្ុក្ោក្់បនឋិច្ ាំ ល ញនិងសមាលប់សាទន
ក្បុងការកាប់ោស់បផ្ទ

ការ ៍ ដដលេួ រឈអាយភ័យខាលច្ឈនោះ នឹងមនឈក្

ិ តមានឈឡ
ើ ើយ។ ឈយង
ើ

ទ ាំងអស់ោបេួ រពាយមបនឋុោះការឈោរពនូ វជីវតសតវ

ិ ឱ្យខាល ាំងជាងឈនោះ

បនឋិច្។ ឈនោះេឺជាអវី ដដលសិកាខបទ្ទ្ី១បញ្ញ

ជ ក្់ដល់ ឈយើង។

បុ . សកា
ិ ខ បទ្ទ្ើ៣បញ្ជ
ា ក់ ថា តយើង្គួរត្ៀសវាង្ការរបរពឹ រ

ខុ សផលូវតភទ្ត ើអ្ើគ
វ ឺការរបរពឹ រខុសផលូវតភទ្?

វ.ិ ឈបើឈយើងឈរបើក្ល់ វធ
ិ ីេរមាមខាងសតិអារមម ៍ ាំ
ឬបងខិតបងខនរណា

មាបក្់ឲ្យរួមឈភទ្ជាមួ យឈយងឈនោះ
ើ េការរបរព
ឺ ឹ តឋខ្ុសផលូវឈភទ្។ មនុ សស

ច្តឋ
ិ សាវាក្៏ជាលក្ខ ៈការរបរពឹតឋខ្ុសផលូវឈភទ្ ឈរពាោះឈពលឈយង
ើ

ឈរៀបការឈយើងសនាជាមួ យភរយឈយ
ិ ើងថា ឈយើងនឹងមានភក្ឋីភាព

33
ជាមួ យឈេ។ ឈពលឈយើងរបរពឹតឋក្ផត់ច្ិតឋ េឺឈយើងមិនឈោរពក្ិច្ចសនា

ឈយងឈ
ើ ើ យក្ផត់នូវពាក្យសច្ចៈ។ រួមឈភទ្អាច្ជាការបឈញ្ច ញនូ វ

ឈសច្ក្ឋឈសប
ី ហានិងឈៅរួមោបរវាងមនុ សសពីរនាក្់ឈ ើ យជាឈពលដដល

វាផឋល់ឈអាយឈយើងនូ វសុ ខ្ុមាលភាពផលូវអារមម ៍ និងផលូវច្ិតឋ។

បុ . ការរួមតភទ្មុ នតពលតរៀបអាពាេ៍ពពា
ិ េ៍ជារបតភទ្ការ

របរពឹ រខុសផលូវតភទ្តទ្?

វ.ិ ឈទ្ របសិនឈបើជាការយល់ រពមរវាងេូ រទ ាំងពីរ។ យងណាក្៏ឈោយ

ឈយងម
ើ នេួ
ិ របាំឈភលច្ផងដដរនូ វតួ នាទ្ីរបស់សររវ
ី ទ្ាននការរួ
ិ មឈភទ្ជា

ការផលិតឈ ើ យរបសិនឈបស្ដ្ើ សី ឋ ដដលមនទន់

ិ ានឈរៀបការមាននផធ

ឈពាោះវាអាច្បងកជាបញ្ញ
ា ធាំឈដើមផឈោោះរសាយ។
ី មនុ សសដដលមានេាំនិត

និងយល់ ការង្ហរជាឈរច្នេ
ើ តថា
ិ វាេួ រដតឈច្ៀសវាងការរួមឈភទ្រ ូត

ដល់ ឈរកាយនងង ឈរៀបការ។

បុ . ្ុ ះអ្ុំពើការនិយាយកុ េក? ត ើតយើង្អា្រស់តៅបានតទ្

តបតើ យើង្ាមនការកុ េក ?

វ.ិ ឈបវាព
ើ ិ តជាមនអាច្ឈេច្ឈវោះន
ិ ិ យយក្ុ ក្ានឈៅក្បុងសងគមឬឈធវើ

ាំ ួ ញមូ លេាំនិតដ៏រលួ យសអយនិងេួ រឈអាយខាលច្ដូ ឈចាបោះេួ រនឹងផ្ទលស់បឋ

ជន ុ ូ
រឈច្ញ។ ពុ ទ្ប
ន រស័
ិ ទ្េជាបុ
ឺ េល
គ ដដលឈោោះរសាយនូ វការរបរពឹតឋឈផសង

ៗ របក្បឈោយការយក្ច្តឋ ាំ ី បញ្ញ
ិ ទ្ុក្ោក្់អព ា ទ ាំងឡាយ ឈោយ

34
ពាយមឈធវើខ្លួនជាមនុ សសមានភាពឈសាមោះរតង់ និងេួ រឈអាយឈជឿទ្ុក្

ច្តឋ
ិ បាន។

បុ . របនពណាស់ ្ុ ះអ្ុំពើការផឹកទ្ឹករសវង្
ឹ ? តាមពិ ផឹក

បនរិ្បនរួ្ មិនខុ សអ្វើតមនតទ្?

វ.មនុ
ិ សសមនដមនផ
ិ ក្
ឹ ឈដម ី ក្់រសជាតឈនាោះឈទ្។
ើ ផភល ិ ឈពលអងគុយផក្
ឹ ដត

មាបក្់ឯងជាការផឹក្ឈដើមផបនន
ី ូ រភាពានតង
ឹ ឈៅ ឈពលពួ ក្ឈេផឹក្រួមោប

ឈរច្ើនជានិច្ចជាកាលជាការផឹក្ឈដើមផសងគ
ី ម ឈទោះបីផឹក្តិច្ក្៏ឈធវើឲ្យ

បាត់សតិ និងបាំផ្ទលញភាពច្ងចា ាំក្ុ ងខ្ល

ប ួ នដដរ។ ការផក្
ឹ ឈរច្នន
ើ ឹ ងនា ាំឱ្យ

បោះទ្ងគិច្ស្មារតី និងបងកការវនាសអនឋ
ិ រាយធាំៗ ។

បុ . ផឹក ិ្ ្
ួ អា្នឹង្មិនខុ សសើលតមនតទ្ ? តរពាះវាបនរិ្

បនរួ្ប៉ុតណាណះ។

វ.ដមនឈ
ិ ើ យ ឈយងផ
ើ ឹក្បនឋិច្បនឋួច្ឈ ើ យឈបអប
ើ ក្មនអាច្បដ
ិ ិបតឋសូ
ិ មផ ី

បនឋិច្បនឋួច្បានផង ការរបរពឹតឋនិងវធ
ិ ីឈោោះរសាយរបស់អក្
ប េឺមិនរង
ឹ

បុ ងរេប់
ឹ រោន់ទល់ ដតឈសាោះដមនឈទ្ ។

បុ . សើល៥ គឺអ្វជា
ិ មាន។ សិកា
ខ បទ្ទុំង្ឡាយហាមប្រាមអ្នក

មិនឲ្យតធវើអ្ើតវ សាះតគហាមអ្នកមិនឲ្យតធវើអ្ើតវ សាះតឡយ

ើ ។

វ.ស
ិ ីល៥ជាសីលធម៌របស់ពុទ្ប
ន រស័
ិ ទ្ថាបក្់មូលោឌន។ វាមនដមនហាម
ិ

របាមរេប់យងឈនាោះឈទ្ ។ ឈយងចាប់
ើ ឈផឋើមឈោយការទ្ទ្ួលសាគល់ នូវ

ការរបរពឹតឋអារក្ក្់របស់ខ្ួ នឯងឈ
ល ើ យពាយមបាំបាត់វាឈច្ញ ។ ឈនាោះ

35
េឺអវីដដលសីល៥មាន។ បនាធប់ពីឈយើងឈប់ឈធវើអារក្ក្់ឈពលឈនាោះឈយើង

ចាប់ឈផឋម
ើ ឈធវលអ
ើ ។ ជាឧទ រ ៍ ដូ ច្ជាពាក្យសមថជាឈដ
ី ម
ើ ។ រពោះពុ ទ្ ន

ជាមាចស់រាស់ថា ឈយងអាច្ចាប់
ើ ឈផឋើមពីឈវៀរចាក្ការនិយយក្ុ ក្។

បនាធប់មក្ឈយើងេួ រនិយយដតពាក្យពិត និយយពីឈរាោះ និងសមរមយ

ឈ ើ យនិយយរតូវាមកាល។ រពោះពុ ទ្អ

ន ងគរាស់ថា ឈបាោះបង់ការ

និយយក្ុ ក្ឈចាល អបក្នឹងកាលយជាអបក្និយយពាក្យពិតេួ រ ឲ្យ

ឈជឿមានសច្ចភាពយក្ជាការាន ឈេមិនបានឈបាក្របាស់មនុ សស

ឈលាក្ ។ ម្ាោះបង់ការនិយយពាក្យញុោះញង់ឈេ និងមនយក្ឈរឿងអប

ិ ក្

ឈនាោះមក្និយយទ្ីឈនោះ និងមនយក្ឈរឿងរបស់
ិ អក្
ប ឈនោះឈៅនិយយ

ទ្ីឈនាោះឈរពាោះជាឈ តុ ឈធវើឈអាយឈេដបក្បាក្់ោប ាន។ ឈេនិយយផសោះ

ផារពួ ក្ទ ាំងឈនាោះ ដដលដបក្បាក្់ោបឈ ើ យជួ យឈរតក្អរឈៅឈពល

ឈ ើញអបក្ឈនាោះរតូវោបលអ។ អបក្ដនទ្រតូវរូវោបជាឈសច្ក្ឋរី ក្រាយរបស់

ី

អបក្ឈេសាមេគីោបជាការឈពញច្ិតឋរបស់អក្
ប ឈេរសុ ោះរសួ លោបជាក្រុណា

ប ឈនោះជារបសិទ្និភាពសមថរតូ
ធម៌របស់អក្ ី វរបស់អក្
ប ។ ម្ាោះបង់ឈចាល

ពាក្យអាសអាភាសពាក្យសមថីោត់ មនឈរោក្រោត
ិ ពីឈរាោះសាឋប់ទ្ទ្ួល

យក្បានរតជាក្់ដល់ ឈបោះដូ ងរជាលឈរៅ មនុ សស នឹងច្ូ លច្ិតឋអក្

ប ។

ម្ាោះបង់ពាក្យនិយយឈរាយរាយឥតរបឈយជន៍ ឈទោះរតូវឈពលរតូវ

ច្ាំ ុ ច្រតូវាមធម៌និងវន័
ិ យ។ ឈេេួ រនិយយពាក្យមានតនមលរតូវាម

កាលមានឈ តុ ផលជាពាក្យសុ ភាសិត និងរតូវាមសាច្់ឈរឿង ។

36
 ភាគ ៥

ការតកើ មរង្តទ្ៀ

បុ . ត ព
ើ ក
ួ ស វតោកទុំង្អ្ស់តកើ មកពណា
ើ តេើយតពល

ពួកតគសា
ល ប់តៅតកើ តៅទ្ើណា ?

វ.មានច្ឈមល
ិ យប
ើ ដដលអាច្ឈឆល
ី យបានច្ាំ
ើ ឈពាោះសាំ ួ រឈនោះ។ អបក្ទ ាំង

ឈនាោះ ដដលឈជឿឈលើឯកាទ្ិឈទ្ព ឬ ព ុ អាទ្ិឈទ្ពជាធមមាអោះអាងថា

មុ នឈពលឈក្ើតមានបុ េល
គ មាបក្់របុស ឬរសីមិនទន់មានដូ ច្សពវនងងឈទ្

ឈរកាយមក្របុស ឬក្៏រសីមានជវី តឈឡ

ិ ើង បានឈោយសារបាំ ងរពោះ

អាទ្ិឈទ្ព។ ខ្លួនោត់ឬខ្លួននាងរស់រានមានជីវតមក្ដល់
ិ ឈពលឈនោះ

អារស័យឈធវើាមនូ វអវី ដដលឈេឈជឿឈ ើ យបដិបតឋិសរមាប់ជីវតរបស់

ិ ឈេ

ុ ងឋានសួ ោ៌ ឬឋាននរក្។ មានអបក្ឈផសងៗឈទ្ៀត

ពួ ក្ឈេក្៏ឈក្តផងដដរក្ប
ើ

ដូ ច្ជាអបក្មនុ សសវជា
ិ ជ អបក្វទ្ាសាស្ដ្
ិ សដឋ ដលអោះអាងថា បុ េល
គ មាបក្់ៗ

ឈក្ើតមានជីវត
ិ អារស័យឈៅឈលើឈ តុ ធមមជាតិមានជីវតឈ
ិ ើ យបនាធប់

ិ ឈសសសល់
មក្ក្៏សាលប់មនមានអវ
ី ឈទ្ៀត រពោះពុ ទ្សា
ន សនាមនទ្ទ្ួ
ិ ល

សាគល់ ផងដដរនូ វការពនយល់ ទ ាំងឈនោះ។ បញ្ញ

ា ទ្ី១បឈងកើតជាបញ្ញ
ា

ច្រយធម៌
ិ ឈរច្ើន។ ឈបើអាទ្ិឈទ្ពលអៗពិតជាានបឈងកើត ពួ ក្ឈយើងមាបក្់ៗ

វាពិាក្នឹងពនយល់ ថា ឈ តុ អបានជាមនុ
ីវ សសភាេឈរច្នវ
ើ ក្លវ
ិ ការ
ិ

េួ រឈអាយខាលច្ ឬឈ តុ អឈក្ម
ីវ ងច្ាំនួនជាឈរច្នខ្ុ
ើ សឈេា ាំងពីក្ាំឈ ើ ត

ឈ ើ យឈៅដតមានដូ ឈច្បោះ។ បញ្ញ

ា មួ យឈទ្ៀតជាមួ យនឹងការពនយល់

37
ឈោយពួ ក្ឈជឿឈលើអាទ្ិឈទ្ពេឺថា វាហាក្់បីដូ ច្ជាអយុ តិធម៌
ឋ ដដល

មនុ សសទ្ទ្ួលរងទ្ុក្ឈខ វទ្នាក្បុងខ្លួនក្បុងឋាននរក្អស់ឈពល៦០ ៧០ឆ្ប ាំ

ពីឈរពាោះដតការមនឈជឿ
ិ ឬអសីលធម៌។ ដូ ច្ោបម្នោះដដរ អបក្រស់ឈៅ

របក្បឈោយសីលធម៌៦០,៧០ឆ្ប ាំហាក្់ដូច្ជាទ្ទ្ួលសិទ្ឌិឈៅឈក្ើតឈៅ

ឈសាយសុ ខ្ឈៅឋានសួ ោ៌បានតច្តួ

ិ ច្ណាស់ស រមាប់អដដលបុ
ីវ េល
គ

របុសរសីឈនាោះ បានឈធវក្ប
ើ ុ ងក្ាំឡុងរស់ឈៅក្បុងឋានមនុ សស។ ការពនយល់

ទ្ីពីរេឺអាច្លអជាងទ្ីមួ យ និងមានភសឋុាងជាវទ្ាសាស្ដ្
ិ សជា
ឋ ងមុ ន

ឈដម ី ាំរទ្ដតឈៅសល់ សាំ

ើ ផោ ួ រសាំខាន់ៗជាឈរច្ន
ើ ដដលឈៅមនទន់
ិ

ឈឆលយ។
ើ ឈតអពភ
ើ ូ តឈ ុ េសាមញយងខាល ាំងដូច្ជាវញ្ញ
តុ អដដលសម
ីវ ិ ដ

អាច្វវតឋ
ិ ពីការជួ បឈកាសិកាពីរដ៏សាមញ្ដទ្ឹក្កាមឈ ើ យនិងពងញាស់

។ឈ ើ យឥឡូវឈនោះ ការសិក្ាខាងច្តឋ
ិ វស័
ិ យជាសាខា ដដលទ្ទ្ួល

សាគល់ ឈោយវទ្ាសាស្ដ្
ិ សអ
ឋ ពភូតឈ តុ ននទ្ូរឈវទ្ន៍ េឺលំាក្ខាល ាំងឈឡើង

ឈដើមផតរមូ
ី វឈៅ នឹងរូបដបបខាងវតទុវស័
ិ យននសភាវៈច្ិតឋ។

បុ . ត ្
ើ ិ រត្ញពម
ើ នុ សសមានក់ តៅមនុ សសមានក់ តទ្ៀ ាន

យា
៉ ង្ណា?

វ.េ
ិ ិតអាំពីអវីមួ យរបដូ ច្ឈៅនឹងរលក្វទ្យ
ិ ុ ។រលក្វទ្យ
ិ ុ ដដលមិនឈក្ើតឈឡើង

ឋ ល ាំងក្ុ ងរលក្របឈដញច្ង្ហ
ពីពាក្យសមថី ឬតស្ដ្នី ដតជាក្មា ប វ ក្់ខ្ុសោបដដល

ជរមុញតពីមួ យឈៅមួ យឈហាោះឈ ើ រឆលងកាត់រសទប់បរយកាស

ិ

ឈ ើ យោច្់ឈច្ញ និងឈរជៀតច្ូ លឈោយឈរេឿងទ្ទ្ួលពីក្ដនលងដដលជា

38
ក្ដនលងផាយឈច្ញជាពាក្យឈពច្ន៍និងតូ រយតស្ដ្នី ។វាក្៏
ឋ ដូច្ោបដដរជាមួ យ

ិ ។ ឈពលសាលប់ឈៅក្មាល ាំងច្តឋ
នឹងច្តឋ ិ ឈហាោះឈ ើ រឆលងកាត់រសទប់បរយ
ិ

កាសេឺ រសាត់ឈច្ញនិងរសាត់ច្ូលឈោយពងញាស់ដដលលអ។ ទរក្

ក្បុងសផូនធាំធាត់ឈឡើងវាតមកល់ខ្ួ នឯងច្ាំ
ល ក្ណា
ឋ លជាខ្ួរក្ាលជាក្ដនលង

ដដលឈរកាយមក្ផាយឈច្ញខ្លួនឯងកាលយជាខ្លួនមនុ សសងមឈី ឡើង។

បុ . ត ើមនុ សសមានក់ ៗសុ ទ្ធត តកើ កុំ តណើ ជាមនុ សសទុំង្អ្ស់

ានឬ ?

វ.ឈទ្
ិ មានភពឈរច្នណាស់
ើ ដដលមាបក្់ៗអាច្ចាប់ក្ឈាំ ើ តឈឡើងវញ
ិ

ើ ុ ងឋានសួ ោ៌ អបក្ខ្លោះឈក្តក្ប
មនុ សសខ្លោះឈក្តក្ប ើ ុ ងឋាននរក្ អបក្ខ្លោះឈក្តជា
ើ

ឈរបត និងឈផសងៗឈទ្ៀត។ ឋានសួ ោ៌មិនដមនជាទ្ីក្ដនលងឈទ្ ដតជាអងគ

ាំ ភាវៈដដលមាបក្់ៗមានរូបកាយលអិត
របជុ ស និងជាក្ដនលងដដលច្តឋ
ិ

ឈសាយសុ ខ្ដ៏របនព។ សាសនាខ្លោះពាយមយងខាល ាំងឈដើមផឈក្

ី តក្ប
ើ ុង
ាំ ីវតអច្
ភពសួ ោ៌ដដលឈជឿយងខ្ុសៗថា ជារបជុ ជ ិ ឋ ៍ ។ ដតវាមិន
ិនស្ដ្នយ

ដូ ឈចាបោះឈទ្។ ដូ ច្ោបនឹងលក្ខខ្ ឍ ភពដនទ្ឋានសួ ោ៌ េជាអន

ឺ ិ ច្ចឈាំ ើយ

ឈពលជីវតមនុ
ិ សសមាបក្់ឈៅឋានឈនោះ បានបញ្ច ប់អក្
ប ឈនាោះអាច្ឈក្ត
ើ

ឈឡើងវញមឋ
ិ ងឈទ្ៀតជាមនុ សស។ ដូ ច្ោបដដរនរក្ក្៏មិនដមនជាទ្ីក្ដនលង

ដតជាឋានមានពិតមួ យ ដដលសតវមានរូបកាយលអិតឈ ើ យជាឋាន

ដដលច្តឋ
ិ ជួបរបទ្ោះដតភាពអនធៈសារនិងឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ភខ ័យ។ ដូ ច្ោបឈក្ត
ើ

ជាឈរបតអត់ឃាលនជាឋានពិតមួ យដដលមានខ្លួនលអិតឈ ើ យជាក្ដនលង

39
ដដលច្ិតឋរទ ាំទ្ុក្យ ុ ាំញីននការឈរសក្ឃាលនឈ
ខ ូ រអដងវងឈោយការញា ើយ

ើ ុ ងសួ ោ៌ឈសាយសុ ខ្ឈក្តជាសតវ

យូ រអដងវងណាស់។ ដូ ឈច្បោះ សតវឈក្តក្ប ើ

នរក្ ឬ ឈរបតឈសាយនូ វទ្ុក្ន

ខ ិ ងឈក្តជាមនុ
ើ សសឈសាយទ្ុក្ផ
ខ ងសុ ខ្ផង

ផស ាំោបរ ូ ត។ ដូ ឈច្បោះ ភាពខ្ុសោបសាំខាន់រវាងឋានមនុ សស និងឋាន

ឈផសងឈទ្ៀតមានច្ាំឈពាោះលក្ខ ៈរាងកាយ និងការឈសាយសុ ខ្ ឬ ការ

ឈសាយទ្ុក្។
ខ ន សនាផឋល់ឈអាយការពនយល់ ដ៏េួរ ឲ្យឈពញ
រពោះពុ ទ្សា

ាំ ុ តច្ាំឈពាោះមនុ សសឈក្ើតមក្ពីទ្ីណា? ឈ
ច្ិតឋបផ ើ យសាលប់ឈៅឈៅឈក្ើត

ទ្ីណា?។ ឈពលឈយងសា
ើ ល ប់ច្តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ រពមជាមួ យច្តឋ
ិ វបាក្ក្មម
ិ

បុ យក្ុ សល និងលក្ខ ៈវស័

ិ យ ដដលានអភវឌ្ណន
ិ ិ ងក្ាំ ត់

លក្ខខ្ ឍ ជីវតក្សាងខ្ល
ិ ួ នឯងឈឡើងវញ
ិ ក្បុងក្ាំឈ ើ តសុ តដដលមាន

លក្ខ ៈរេប់បរបូ
ិ រ។ ដូ ឈច្បោះ ការធាំលូតលាស់របស់មនុ សសមាបក្់ៗេឺ

ឈក្តរលត់
ើ ឈ ើ យអភវឌ្ណលក្ខ
ិ ខ ឍ ខ្លួនឯង រពមទ ាំងលក្ខ ៈផលូវច្តឋ
ិ

ដដលរតូវបានវវតឋ
ិ បនឋរ ូ ត។ឈ ើ យអារស័យបរ ិស្មានងមីរូបកាយមាបក្់ៗ

នឹងផ្ទលស់បូ រឈោយក្ាំ
ឋ ត់ឈៅាមការពាយមរបស់វញ្ញ
ិ ដ និង

ក្ាំ ត់ក្ាឋសាំខាន់ទ ាំងឡាយ ដូ ច្ជាការសិក្ាតាំ រពូ ជពីឪពុ ក្

មាឋយ និងសងគមឈ ឋ ឈទ្ៀតរួច្ឈៅចាប់ក្ឈាំ

ើ យសាលប់មង ើ តឈៅក្បុងសុ ត

ដដលមានលក្ខ ៈរេប់បរបូ
ិ រមឋងឈទ្ៀត។ ការវលវល់
ិ សាលប់ និងឈក្ត
ើ

ឈនោះនឹងបនឋរ ូ តលក្ខខ ឍ ដដលបណា

ឋ លឲ្យសាលប់ និងឈក្តេ
ើ តណា
ឺ ា

និងអវជា
ិ ជ រតូវបានបាំផ្ទលញ(ឈពសសាំអាត)។ ឈពលពួ ក្ឈេបដិបតឋិរ ូត

40
ដល់ មិនឈក្ើតមក្វញមឋ
ិ ងឈទ្ៀត ឈរពាោះច្ិតឋស ឈរមច្ច្បាននូ វធម៌ជាន់

ខ្ពស់ឈៅថារពោះនិពាវន ឈ ើ យជាទ្ិសឈៅខ្ពស់បផ
ាំ ុ តរបស់រពោះពុ ទ្ ន

សាសនា និងជាឈោលបាំ ងរបស់ជីវត។

ិ

បុ .ត ើអ្ើតវ ដលកុំ ណ ់នវូ ទ្ើកតនលង្តដលតយើង្តៅតកើ ?

វ.ក្ា
ិ ាំ ុ តដតមនដមនមានដតមួ
ឋ សាំខាន់បផ ិ យឈទ្ ដដលជោះឥទ្និពលឲ្យ

ឈយងឈក្
ើ តមឋ
ើ ងឈទ្ៀតឈ ើ យជីវតរបឈភទ្ណា
ិ ដដលឈយងរតូ
ើ វឈក្តេ
ើ ឺ

អារស័យឈៅឈលើក្មមរបស់ឈយើង។ ពាក្យថាក្មមមានន័យថា អាំឈពើ

ឈ ើ យសាំឈៅឈៅឈលើឈច្តនាក្មមរបស់ឈយង។
ើ ន័យឈផសងឈទ្ៀតសាំឈៅ

ឈៅឈលើការក្ាំ ត់អឈាំ ពើទ ាំងឡាយដដលឈយងបានេ

ើ ត
ិ និងបាន

របរពឹតឋក្ុ ងអត
ប ីតកាលក្នលងមក្។ ដូ ច្ោបដដរអវីដដលឈយើងេិតនិង

របរពឹតឋក្ុ ងបច្ច
ប ុ បផនបឈនោះនឹងមានឥទ្និពលក្បុងក្ាំឈ ើ តនាឈពលអនាេត

ខាងមុ ខ្ឈទ្ៀត។ មនុ សសដដលមានឈមាឋក្រុណានិងភាពសុ ច្រតឈទ្ៀង

ិ

រតង់នឹងឈៅឈក្ើតក្បុងឋានសួ ោ៌ ឬមក្ឈក្ើតជាមនុ សសដដលបរបូ

ិ រឈៅ

ិ ិ ងឈសច្ក្ឋសុ
ឈោយឈភាេសមផតឋន ី ខ្។ មនុ សសដដលកាច្ឈឃារឈៅឈធវើ

អាំឈពើបាប ឬ ទ្ុក្រខ ក្វល់ រក្វាយនឹងឈៅឈក្តក្ប

ើ ុ ងឋាននរក្ ឬឈក្តជា
ើ

មនុ សសដដលឈពារឈពញឈៅឈោយឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ឈខ វទ្នា។ មនុ សសដដល

បឈងកើនច្ាំ ង់តណា
ា មនឈច្ោះច្ប់
ិ បឈងកើនច្ាំ ង់តណា
ា ខាល ាំងឈឡើ ងៗបនឋ

ឈទ្ៀត និងម ជ លខាល ាំងមនឈច្ោះសក

ិ ច្ឆាដដលពុ ោះក្ឈស្ដ្ញ្ញ ិ ប់សល
ក ់ ឈធវើ ឲ្យ

ឈក្ើតមឋងឈ ើ យមឋងឈទ្ៀតដូ ច្ជា ឈរបត ឬ មនុ សសដដលជួ បនូ វឈសច្ក្ឋី

41
ទ្ុក្ឈខ ោយការវលវល់
ិ ា ខាល ាំង។ យងណា
យូរអដងវងរបក្បឈោយតណា

ក្៏ឈោយទ្មាលប់ផូ វច្
ល តឋិ េអភ
ឺ វឌ្ណយ
ិ ងខាល ាំងនូវជវី តជាត
ិ ឈនោះឈ
ិ ើ យនឹង

បនឋឈទ្ៀតរ ូ តដល់ ជាតខាងមុ

ិ ខ្។ ឈទោះបយ
ី ងណាមនុ សសភាេឈរច្ន
ើ

ឈក្ើតជាមនុ សសមឋងឈទ្ៀត។

បុ . ដូត្នះ តបជ
ើ ើ វ ិ របស់តយើង្រ ូវកុំ ណ ់តដ្ឋយកមមរបស់តយើង្

ត ើអា្ដូរវាបានតទ្?

វ.ិ ាមពិតឈយើងអាច្បឋូរបាន។ ឈនាោះ េឺឈ ាំ នមួ យក្បង

តុ ដដលជាជហា ុ
ាំ នទ ាំងរបា ាំបី ឬ អរយមេគ
ច្ាំឈណាមជហា ិ របក្បឈោយអងគ៨ េសមា
ឺ ម

វាយម។ អារស័យឈលើការឈជឿជាក្់របស់ឈយងឈរប
ើ ើ មាល ាំងពាយម
ក្

ឈរច្ើនបុ ណាតនិងការតសូ រកាញនឈនៀលយងណា។ ដតវាជាឈសច្ក្ឋី

ពិតដដលមនុ សសខ្លោះពឹងដផអក្ឈៅឈលើបុ យ ដដលឈេមានពីអតតកាល

ី

ដតមាង ឈោយមនពាយមរកាញនឈនៀលផ្ទ
ិ ល ស់បូ រវារពមទ
ឋ ាំងធាលក្់

ិ ដ៏អារក្ក្់ឈនោះ។
ខ្លួនជាជនរងឈរោោះនូ វវ បាក្ក្មម មនុ សសដបបឈនាោះនឹង

ទ្ទ្ួលរងទ្ុក្ប
ខ នឋឈទ្ៀត ឈបឈេម
ើ នបឋ
ិ ូ រទ្មាលប់អវជជ
ិ មានរបស់ឈេ។ ទ្មាលប់

អារក្ក្់កាន់ដតមានអាយុ យូរអដងវង ឈសច្ក្ឋលាំ

ី ាក្កាន់ដតពិបាក្នឹង

ផ្ទលស់បូ រ។
ឋ ពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនយល់ ដូឈច្បោះ ឈ ើ យមាបក្់ៗអភិវឌ្ណខ្លួនឯង

រពមទ ាំងរេប់ឱ្កាសទ ាំងអស់ ឈដម

ើ ផកាច្់
ី ាំ ក្់សនាឋនផលូវច្តឋ
បបា ិ ដដល

មានវបាក្ក្មម
ិ ជាទ្ុក្ខ និងអភវឌ្ណផល
ិ ូ វច្តឋ
ិ ដដលមានវ ាក្ជាសុ
ិ ខ្ និងជា

មងគល។ សមាធិ េឺជាមឈធាបាយមួ យក្បុងច្ាំឈណាមមឈធាបាយទ ាំង

42
 ី ត់ទ្ មាលប់ផូ វច្
ឡាយបដិបតឋិឈដើមផសងក ល ិតឋក្ុ ងខ្
ប ៈក្ាំពុងនិយយ ឬ

ឈវៀរចាក្ការនិយយក្បុងឈរឿងណាមួ យដតមាង និងក្ាំពុងរបរពឹតឋ ឬ

ឈវៀរចាក្ការរបរពឹតឋវធ
ិ ណាមួ
ី យដតមាង។ ក្បុងមួ យជីវតរបស់
ិ

ពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនេឺជាការពាយមសាំអាតនិងជប្រេោះផលូវច្ិតឋ។ ជា

ឧទ រ ៍ ឈបមានការអត់
ើ ធន់ និងក្រុណាធម៌េជាដផប
ឺ ក្រតមរតូ
ឹ វនន

ច្រតលក្ខ
ិ ៈជីវតជាត
ិ មុ
ិ នរបស់អក្
ប ដូ ច្ជាឧបនិសស ័យនឹងឈក្តឈឡ
ើ ើង

មឋងឈទ្ៀតក្បុងជីវតបច្ច
ិ ុ បផនប។ ឈបើឧបនិស័សយឈនោះ រតូវបានពរងឹងនិង
អភវឌ្ណក្ប
ិ ុ ងជាតឈនោះន
ិ ឹ ងមានមឋងឈទ្ៀតកាន់ដតខាល ាំងឈឡើងនិងសមរមយ

ដងមឈទ្ៀតក្បុងជាតខាងមុ
ិ ខ្។ឈនោះសទិតឈលើក្ាឋ ដដលអាច្សឈងកតបាន

ឈ ាំ ុ ត
ើ យសាមញ្ដបផ ដដលបានបឈងកើតទ្មាលប់ពីយូ រយរណាស់មក្

ឈ ើ យដដលពិបាក្ដក្ដរបបាន។

ឥឡូវឈនោះឈពលអបក្មានការអត់ធន់និងក្រុណាធម៌វានឹងឈក្ត
ើ

ឈឡើង ច្ាំឈពាោះអបក្ឈ ើ យអបក្ដនទ្ពិបាក្នឹងបងកបញ្ញ

ា ដល់ អក្
ប ឈ ើយ

អបក្ជាមនុ សសមនមានការច្ងក្ាំ
ិ ឹ ងមនុ សសទ ាំងឡាយ និងច្ូ លច្តឋ
ិ

អបក្ ឈ ើ យជីវតការរស់
ិ ឈៅរបស់អក្
ប កាន់ដតសុ ខ្ឈឡើងៗ។ ឥឡូវឈយង
ើ

នឹងពិឈសាធឈមើលឧទ រ ៍ មួ យឈទ្ៀត។ ឈយើងេួ រនិយយថាអបក្

ឈក្តមក្ជាត
ើ ឈនោះជាមួ
ិ យនឹងឧបនិសស ័យអត់ធន់ និងមានក្រុណាធម៌

អារស័យឈោយអបក្មានឧបនិសស ័យខាងផលូវច្តឋ
ិ របស់អក្
ប កាលពីជាតិ

មុ ន។ ដតឈៅជាតិឈនោះ អបក្លោះបង់ការពរងឹង និងអភិវឌ្ណឧបនិសស ័យ

43
ទ ាំងឈនោះ។ ឧបនិសស ័យទ ាំងឈនោះនឹងឈខ្ាយច្ុ ោះជាបនឋបនាធប់ឈ ើយ

រលប់រលាយបាត់ឈៅរពមទ ាំងអាច្ាត់បង់ឈៅទ ាំងអស់ក្ុ ងជាត

ប ខាង
ិ

មុ ខ្។ ខ្នឋិធម៌ និងក្រុណាធម៌អាច្ច្ុ ោះឈខ្ាយក្បុងក្រ ី ឈនោះអាច្

របរពឹតឋឈៅបានទ ាំងជាតិឈនោះ ឬ ជាតិឈរកាយការឈឡើងឈទសៈឈសច្ក្ឋី

ិ យង់
ឈរកាធនិងច្តឋ បងអាច្លាស់ធឈាំ ឡើង និងអភវឌ្ណឈទ្ៀតផឋ
ិ ល់

ឲ្យពួ ក្ឈេនូ វជីវតដដលោ

ិ ម នឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្ ឈរពាោះដតឥរយបទ្ដដល
ិ

ឈេបឈងកើតដូ ច្ឈនាោះ។ឈយើងនឹងពិឈសាធ ឧទ រ ៍ ច្ុ ងឈរកាយដងម

មួ យឈទ្ៀត។ ឈយងេួ
ើ រនិយយថា អារស័យឈោយឧបនិសស ័យជាតមុ
ិ ន

របស់អក្
ប ឈពលអបក្មក្ឈក្តក្ប
ើ ុ ងជាតឈនោះមានឧបន
ិ ិ សស ័យជាមនុ សស

មានឈទសៈច្រតឈរកាធខ្
ិ ឹងង្ហយឈ ើ យអបក្ដឹងថា ឧបនិសស ័យដបប

ឈនោះបណា
ឋ លឲ្យអបក្មានឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ដខ តមាងដូ ឈច្បោះអបក្េួ រដតពាយម

ផ្ទលស់បូ រវាឈច្ញ។
ឋ អបក្ផ្ទលស់បូ រវាឈោយអារមម
ឋ ៍ ដដលវជជ
ិ មាន។ ឈបើ

អបក្អាច្ក្ាំចាត់វាឈច្ញបានទ ាំងរសុង ដដលអាច្ក្ាំចាត់បានទល់ ដត

អបក្ពាយម អបក្នឹងបានរជោះរសឡោះពីឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្ដខ ដលបណា
ឋ លមក្

ពីឈទសៈច្រតន
ិ ិ ងឈសច្ក្ឋឈរក្វឈរកាធ។
ី ឈបអប
ើ ក្អាច្បនទយឧបនិសស ័យ

ដូ ឈច្បោះ បានដតបនឋិច្វាអាច្នឹងមានមឋងឈទ្ៀតក្បុងជាតិឈរកាយជាមួ យ

នឹងឈសច្ក្ឋពាយមឈរច្
ី នឈឡ
ើ ើងបនឋិច្ ឈ ើ យវាអាច្រតូវបានក្ាំចាត់

ឈចាលទ ាំងរសុងអបក្នឹងអាច្រួច្រ ាំឈោោះពីឈសច្ក្ឋទ្ុ

ី ក្ទខ ាំងពួង។

44
បុ .រពះត ជគុ ណបានពនយល់តរ្ើនអ្ុំពើការតកើ មរង្តទ្ៀ ត ត ើ

មានភសរុតាង្ណាមួយតទ្ តដលបញ្ជ
ា ក់ ថា តយើង្តកើ មរង្

តទ្ៀ តរកាយពើសា
ល ប់ ?

វ.ម
ិ ិនដមនមានដតភសឋុាងខាងវទ្ាសាស្ដ្
ិ សឈឋ ទ្ ដដលោ ាំរទ្ដល់ ជឈាំ នឿ

ការឈក្តងម
ើ ីរបស់ពុទ្សា
ន សនិក្ជន វាេព
ឺ ិ តជារទ្ឹសឋីជវី តឈរកាយព
ិ ី ការ

សាលប់ដដលមានភសឋុាងឯឈទ្ៀតោ ាំរទ្វា។ មនមានច្ាំ

ិ ិ តភសឋុាង

ជ ក្់នូវភាពមានពិត ននឋានសួ េ៌ឈ

ណាបញ្ញ ើ យនិងភសឋុាងសូ នយចុ ង

ឈរកាយឈពលឈយងសា
ើ ល ប់ដដរ។ បុ ដនឋ៣០ឆ្ប ាំច្ុងឈរកាយឈនោះ អបក្រសាវ

រជាវខាងច្តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ ក្ាំពុងសិក្ារសាវរជាវព័ត៌មាន ដដលថាមនុ សស

ខ្លោះចា ាំជាតិក្ាំឈ ើ តខ្លួនឯងបាន។ ឧទ រ ៍ ក្បុងរបឈទ្សអង់ឈេលស

ឈក្មងរសីអាយុ ៥ឆ្ប ាំបាននិយយថា នាងអាច្ច្ងចា ាំមាឋយ និងឪពុ ក្

មាបក្់ឈទ្ៀតរបស់នាង ឈ ើ យនាងនិយយយងជាក្់ដសឋងអាំពីអវដដល
ី

ហាក្់ដូច្ជាឈ តុ ការ ៍ ននជីវតមនុ

ិ សសមាបក្់ឈផសងឈទ្ៀត។ អបក្សិក្ា

រសាវរជាវខាងច្តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ បាននា ាំនាងច្ូលមក្ ឈ ើ យសួ រសាំ ួ រជា

ឈរច្នច្ាំ
ើ ី យ។
ឈពាោះអវដដលនាងបានឈឆល
ើ នាងនិយយអាំពីការរស់ឈៅក្បុង

ភូ មិមួ យច្ាស់លាស់ដដលឈរឿងឈនាោះ ឈក្ើតឈឡើងក្បុងរបឈទ្សឈអសា

ញ។ នាងបានរបាប់ឈ្មោះភូ មឈ្
ិ ម ោះផលូវដដលនាងរស់ឈៅឈ្មោះ

ញាតជ
ិ ិតខាងរបស់នាងនិងជីវតរស់
ិ ឈៅរបចា ាំនងទ្
ង ីឈនាោះឈោយល មអត
ិ

។ នាងក្៏ាននិយយទ ាំងទ្ឹក្ដភបក្នូ វឈ តុ ដដលនាងប្រតូវានឡាន

45
បុ កឲ្យរបួ សឈ ើ យសាលប់ពីរនងងឈរកាយមក្។ ឈៅឈពលភាពលមអិតឈនោះ

រតូវបានរតួតពិនិតយ ពួ ក្ឈេទ្ទ្ួលបានច្ឈមលើយថាអវដដលនាងន
ី ិ យយ

េជាឈសច្ក្ឋ
ឺ ព ុ ងរបឈទ្សឈអសាញរពមទ ាំង
ី ិ ត។ មានភូ មឈនាោះឈៅក្ប
ិ

ឈ្មោះក្ូ នដដលនាងបានរបាប់។ មានផធោះមួ យមានទ្រមង់ដូ ច្ដដល

នាងបានអធបាយឈៅជាប់
ិ ឈលខ្ផធូវដដលនាងបានរបាប់ឈ្មោះ។

ភសឋុាងឈរច្នជាងឈនោះឈទ្ៀត
ើ េមានស្ដ្
ឺ សីអាយុ
ឋ ២៣ឆ្ប ាំដដលរស់ឈៅក្បុង

ផធោះឈនោះបានរតូវសាលប់ឈោយឧបទ្ធវឈ តុ ឈោយរងយនឋានបុ កកាល

ពី៥ឆ្ប ាំមុន។ ឥឡូវឈនោះ ឈតវាអាច្ព

ើ ិ តបានឈទ្ដដលឈក្មងរសីអាយុ ៥ឆ្ប ាំ

ក្បុងរបឈទ្សអង់ឈេលសដដលមនដដលធា
ិ ល ប់ ឈៅរបឈទ្សឈអសាញឈសាោះ

ដឹងអវីរេប់យងអាំពីទ្ីឈនាោះ?ឈ ើយ ាមពិតឈនោះេឺមិនដមនជាក្រ ី

ដតមួ យច្ាំឈពាោះឈរឿងឈនោះឈទ្។ ឈលាក្សាស្ដ្សាឋចារយ ឈអៀន ឈសឋវនសាន់

ិ

ននសាក្លវទ្ាល័
ិ យឈវជ
ើ ិនឈញៀ មហាវទ្ាល័
ិ យច្តឋ
ិ សាស្ដ្ស ឋាន

អធិបាយរាប់រយដងអាំពីក្រ ី មនុ សសដឹងជាតិឈនោះឈៅក្បុងឈសៀវឈៅ

របស់ោត់។ ោត់ជាអបក្វទ្ាសាស្ដ្
ិ ស ឋ ដដលឈេទ្ទ្ួលសាគល់ ឈរច្នដដល
ើ

ការសិក្ា២៥ឆ្ប ាំ អាំពីមនុ សសចា ាំជាតរបស់

ិ ោត់ េមានភសឋ
ឺ ុ ាងដ៏
ាំ ប់រទ្ឹសឋីចាប់ក្ឈាំ
ច្ាស់លាស់សរា ើ តងមីរបស់រពោះពុ ទ្សា
ន សនា។

បុ .រពះត ជគុ ណនយា

ិ យថា ការនយា
ិ យអ្ុំពប
ើ សា
ិ ្គជា
ឺ តរឿង្

អ្រូបើយ។ ត ើការនិយាយអ្ុំពើការតកើ មរង្តទ្ៀ មិនតមនជា

តរឿង្អ្រូបិយជុំតនឿតនាះតដរឬតទ្?

46
វ.វច្នានុ
ិ រក្មក្ាំ ត់និយមន័យអរូបិយជឈាំ នឿថា ជាជឈាំ នឿមួ យដដល

មនសទ
ិ ិតឈលើឈ តុ ផល ឬរពឹតឋការ
ិ ៍ ដតមានទ្ាំនាក្់ទ្ន
ាំ ងនឹងការេត
ិ

ដូ ច្ជាឈៅក្បុងមនឋអាេម។ ឈបអប ាំ រសិក្ានូ វការមាន

ើ ក្អាច្បង្ហាញខ្ញុកា

បិសាច្ពិតរបាក្ដ ដដលសរឈសរឈោយអបក្វទ្ាសាស្ដ្
ិ សមា ាំញ ឹ ង
ឋ ប ក្់ខ្ុ ន

ទ្ទ្ួលយក្ជឈាំ នឿឈលើបសាច្ថា
ិ មនដមនជាអរូ
ិ បយជ
ិ ឈាំ នឿ។ ដតខ្ញុម
ាំ ន
ិ

ដដលឮអាំពីការសិក្ារសាវរជាវឈរឿងបសាច្ណាមួ
ិ យឈទ្ អបក្វទ្ា
ិ

សាស្ដ្ស ឋ ដូ ច្ជារបរក្តីដដលមិន ឈអើឈពើនឹងការសិក្ាឈរឿងឈនោះដូ ឈច្បោះខ្ញុាំ

អាច្និយយថា ោមនភសឋុាងណាបញ្ញ
ជ ក្់ថា មានបសាច្ឈនាោះឈឡ
ិ ើយ

។ ដតដូ ច្ដដលឈយងឈទ្
ើ ើបដតឈ ើញ េមានភសឋ
ឺ ុ ាងពិតដដលបញ្ញ
ជ ក្់

នូ វច្មងល់ឈរឿងការឈក្ើតមឋងឈទ្ៀតយងពិតរបាក្ដ។ ដូ ឈច្បោះ ឈបើឈជឿឈលើ

ការឈក្តងម
ើ ឈី ទ្ៀតយងឈហាច្ណាស់ សាំអាងឈលើរពឹតឋការ
ិ ៍ ជាក្់ដសឋង

ខ្លោះ វាមនដមន
ិ ជាឈរឿងអរូបយជ
ិ ឈាំ នឿឈឡើយ។

បុ .តមនតេើយ ត ើមានអ្នកវទ្ាសាគសរ
ិ ណាមួយតដលតជឿ

តៅតលកា
ើ រតកើ ថ្មម
ើ រង្តទ្ៀ ?

វ.ច្ាំ
ិ ឈរនពរមាន។
ើ ងូ មមាសហាក្់ឈសល ដដលជាអបក្នា ាំយក្របក្េាំឈ ើញ

វទ្ាសាស្ដ្
ិ សឈឋ ៅោក្់ក្ុ ងរបព័
ប ន ិក្ាច្រក្ភពអង់ឈេលសសតវតសទ្ី១៩
នស

ឈ ើ យជាអបក្វទ្ាសាស្ដ្
ិ សទ្
ឋ ី១ ដដលការពាររទ្ឹសឋីរបស់ោវន
ី ដដលឈជឿ

ថា ការអវារេជាេាំ
ឺ និតដដលអាច្ទ្ទ្ួលយក្បាន។ ឈៅក្បុងឈសៀវឈៅ

ដ៏លផលាញរបស់
ី ឈលាក្វវឌ្ណនាការន
ិ ិ ងបញ្ញ
ា ច្រយសាស្ដ្
ិ សឋ និងអតទ

47
បទ្ដនទ្ឈទ្ៀតោត់និយយថាក្បុងរទ្ឹសឋីការបឋូរពីមួ យឈៅមួ យឈទោះជា

យងណាក្៏របភពរបស់វាការា៉ាន់សាមនរបស់រពោះពុ ទ្សា
ន សនា និង

រព មញ្ដសាសនា រតូវបានឈេរក្ឈ ើញយក្មក្ពិនិតយរួច្ឈ ើយ

ឧបក្រ ៍ ការក្ឈក្ើតឈនាោះ ជាការបញ្ញ

ជ ក្់នូវវធ
ិ ីការបឋូរពីច្រក្វាឡមក្

មនុ សសដដលអាច្យក្ជាការបានសាំឈ ើ រឲ្យមានការច្ងអុលបញ្ញ

ជ ក្់

មានរបសិទ្និភាពមនត
ិ ច្ជាងរទ្
ិ ឹសឋីដនទ្ឈទ្ៀតឈទ្ ឈ ើ យោមននរណា

បដិឈសធឈលើក្ដលងដតអបក្េិតដ៏រក្ខ្វក្់នឹងបដិឈសធវា ឈោយសារ

ដតភាពមនទ្ាំ
ិ នងជាប់មក្ជាមួ យ។ ដូ ច្ោបនឹងរទ្ឹសឋីវវឌ្ណនាការឈនាោះ
ិ

ឯងដដលការបឋូរតាំដ ងពីមួ យឈៅមួ យរបស់វាមានឫសេល់ សិតក្ប

ទ ុង

ឈលាក្ននឈសច្ក្ឋីពិត ឈ ជ ក្់ការោ ាំរទ្ដូឈច្បោះជា

ើ យវាអាច្ជាការបញ្ញ

មូ លោឌនរេោះដ៏
ឹ អសាចរយពីការផគូរផគងោបដដលអាច្យក្ជាការបាន។

ដូ ច្ោបដដរ ឈលាក្ សាស្ដ្សាឋចារយ ុ សឈស្ដ្

គ សាឋមឈបុ ច្ជាអប
ើ ក្ារាវទ្ាដ៏
ិ លផ ី

លាញជាអបក្រូបវទ្ា
ិ និងជាមិតឋភក្ឋិជាមួ យឈលាក្នអសាឋញជនជាតិ

សវីសានរក្ឈ ើញនូ វរទ្ឹសឋីការឈក្តងម

ើ ដ
ី ូ ច្ដដលអធបាយថាឈយបល់
ិ

េខ្ុ
ឺ សោបពីអវដដលវ
ី ញ្ញ
ិ ដ មនុ សសអាច្អវាមឋងឈទ្ៀតឈៅឈលើដផនដី

ឬឈទ្។ ក្បុងឆ្ប ាំ១៩៣៦ក្រ ាំ ន់មួយ

ី ដ៏សខា រតូវានឈេសិក្ាយង

លមអតឈ
ិ ើ យរាយការ ៍ ឈោយអាជាញធររោឌភិ ាលឥណា
ឍ ។ ឈក្មងរសី

មាបក្់(នាងសនឋិឈទ្វព
ី ី ឈដលី)អាច្អធបាយដូ
ិ ច្ឈ ើញនិងដភបក្នូ វជីវត
ិ

ពីអតីតកាលរបស់នាង (ឯមុ រាច្ាំង្ហយរាប់រយនមល៍ ពីរក្ុងឈដលី)

48
ដដលឈទ្ើបដតច្ប់ឈៅរតឹមដតមួ យឆ្ប ាំមុនឈពលការឈក្ើតជាឈលើក្ទ្ីពីរ

របស់នាង។ នាងបានរបាប់សាវមន
ី ិ ងក្ូ នរបស់នាង និងឈរៀបរាប់ពីផធោះ

រពមទ ាំងរបវតជ
ិឋ ីវត។រក្ុ
ិ មអបក្សិក្ាឈសុ ើបអឈងកតបាននា ាំនាង ឈៅរក្

ញាតិមិតឋឈដើមរបស់នាង ដដលបានបញ្ញ
ជ ក្់យងច្ាស់រាល់ ការអោះ

អាងរបស់នាង។ ក្បុងច្ាំឈណាមការរតឡប់ជាតមក្ឈក្
ិ តឥណា
ើ ឍ រតូវ ាន

ឈេឈមលឈ
ើ ើញថាជា ក្ដនលងសាមញ្ដធមមាវតទុដដលេួ រឈអាយភាញក្់

ឈផអើលសាំរាប់ពួក្ឈេ ក្បុងក្រ ី ឈនោះេឺរពឹតឋិការ ៍ ពិតជាឈរច្ើន ដដល

ឈក្មងរសីឈនោះបានច្ងចា ាំ។ ក្រ ី ឈនោះនិងការរសឈដៀងោបឈផសងឈទ្ៀត

អាច្រតូវានឈេរាប់បញ្ចូ លជាភសឋុាងបដនទមឈទ្ៀតសាំរាប់រទ្ឹសឋីការចា ាំ

ជាតិក្ាំឈ ើ ត ដដលមិនរតូវ ានឈធវើឈអាយបាត់បង់ឈៅឈនាោះ ។

សាស្ដ្សាឋចារយ ជូ ឈលៀន ហាក្់ឈសល អបក្វទ្ាសាស្ដ្

ិ សជ
ឋ នជាតិ

អង់ឈេលសដ៏មានក្តឋ
ិ នាម
ិ ដដលជាអេគនាយក្ននអងគការយូ ឈនសកូឈជឿថា

ការឈក្ើតងមីពិតជាសមរសបឈៅនឹងេាំនិតខាងវទ្ាសាស្ដ្
ិ សេ
ឋ ឺ ោមន អវី

របឆ្ ាំងនិងជវី តខាងច្

ិ តឋ
ិ វញ្ញ
ិ ដ ននបឈច្ចក្បុ េល
គ ដដលមានជវី តជា
ិ

អច្នស្ដ្
ិ នយ ឋ ៍ ក្ុ ងក្រ
ប ី ខ្លោះ បនាធប់ពីការសាលប់ដូច្ោបនិងសារដដលពិត

ជាដខ្សឈភលងរតូ
ើ វបានឈផញើរឈច្ញឈោយការឈធវើការយងពិតរបា ក្ដ ក្បុង

ក្រ ី ជាក្់ច្ាស់មួយ។ ដតវាេួ រឈអាយច្ងចា ាំ ថាសារឥតដខ្សឈភលង

ើ

ទ ាំងឈនោះពិតជាអាច្កាលយជាសារមឋងឈទ្ៀត ឈពលវាមក្តភាជប់និង

ឈរេឿងទ្ទ្ួលដដលមានឈរោងសាងជាវតទុនិងងមី។ ដូ ឈច្បោះ ជាមួ យនឹង

49
ការភាយឈច្ញដដលអាច្របរពឹតឋ ឈៅបានរបស់វញ្ញ
ិ ដ វាមិនដដល

េតឬ
ិ ទ្ទ្ួលអារមម ៍រ ូ តដល់ វាក្៏ជារូបរាងមឋងឈទ្ៀត ក្បុងលក្ខ ៈ

ឈផសងឈទ្ៀត។ បុ េល
គ ិក្លក្ខ ៈរបស់ឈយង
ើ េព
ឺ ឹ ងដផអក្ឈៅឈលើខ្លួន

ឈយើងដដលពិតជាមិនអាច្េិតដល់ ការមានជីវត
ិ ដដលអាច្សទិតក្បុង

លក្ខ ៈរូបារមម ៍ ពិតណាមួ យឈោយោមនរបឈភទ្ននខ្លួនរបា ។

ាំ ច្េតដល់
ខ្ញុអា ិ វតទុខ្លោះ ដដលរតូវបានបញ្ជូ នឈច្ញឈោយអាច្រទ្នូ វ

សមព័នភា
ន ពដូ ច្ោបរវាងបុ រស និងស្ដ្សីដូ
ឋ ច្ោបនិងសារោមនដខ្សឈភលើងដដរ

ាំ ប់ច្តឋ
បញ្ជូ នឈៅកាន់វតទុ បនាលស់សរា ិ វញ្ញ
ិ ដ ។ ឈទោះបមនុ
ី សសដដល

ាំ ញខាល ាំងឈ
សាធត់ជនា ើ យច្ុ ោះមក្កាន់ដផនដីដូច្ជាអបក្ឧសា ក្មម

ិ នរ ី វត ិ ាំង
ជនជាតិអាឈមរកា បានរក្ឈ ើញេាំនិតការទ្ទ្ួល

យក្ឈរឿង ការចាប់ក្ឈាំ ើ តងមី វតានចាប់អារមម ៍ ឈៅនឹង េាំនិត

ឈជឿឈរឿងការឈក្តងម
ើ ី ពីឈរពាោះការឈក្តងម
ើ ឋ ់ ឱ្កាសជាឈលើក្ទ្ី២ ឈដើមផ ី
ីផល

អភិវឌ្ណខ្លួនឯងដដលខ្ុសពីេាំនិតឈទ្វនិយម ឬេាំនិតវតទុនិយម។ ឈលាក្

ិ នរ ី វតនិយយថា ខ្ញុស ិ ុ ាំ
ាំ រមបយក្រទ្ឹសឋីការរតឡប់ជាតឈពលខ្ញ

អាយុ ២៦ឆ្ប ាំ។ សាសនា មនបានផឋ

ិ ល់អឈឡ
ីវ ើយច្ាំឈពាោះឈរឿងឈនោះ។ សូ មផ ី

ការង្ហរក្៏មិនអាច្ផឋល់នូវភាពដឆអតឆអ ន់ដល់ ខ្ុ ទ

ាំញ ាំងអស់ឈទ្។ ការង្ហរ

េមានជ
ឺ វី ជាតម
ិ នរេប់
ិ រោន់ ឈបឈយ
ើ ងម
ើ នអាច្ឈរប
ិ របាស់
ើ បទ្ពិឈសាធ

ន៍ដដលឈយងរួ
ើ បរួមទ្ុក្ក្បុងជីវតមួ
ិ យនាឈពលអនាេត។ ឈពលខ្ញុរាំ ក្

ឈ ើញការអវាជីវត
ិ ាំ នរក្ឈ
វាហាក្់ដូច្ជាខ្ញុបា ើញេាំឈរាងច្រក្វាឡ

50
ដដលខ្ញុឈាំ ជឿច្ាស់ថា មានឱ្កាសមួ យឈដើមផបាំ ាំញ
ី ឈពញេាំនិតរបស់ខ្ុ ។
ឈពលឈវលានឹងមនមានក្ាំ
ិ ាំ ឹ ងមនជាទសក្រ
ត់រពាំដដនឈទ្ៀតឈទ្។ ខ្ញុន ិ

ច្ាំឈពាោះរទ្និច្នាឡិកាឈទ្ៀតឈទ្។ភាពវាងនវេបទ្ព
ឺ ិ ឈសាធន៍។ អបក្ខ្លោះ

េិតថា វាេឺជារង្ហវន់ ឬ ឈទ្ពឈកាសលយដតវាជាផល (វាក្)

ិ ននបទ្

ពិឈសាធន៍ដ៏យូរអដងវងក្បុងជាតជាឈរច្
ិ ន។
ើ អបក្ខ្លោះេមានវ
ឺ ញ្ញ
ិ ដ ចាស់

ជាងអបក្ដនទ្ឈ ើយ ដូ ឈចាបោះឈេដឹងឈរច្នជាង។
ើ ការរក្ឈ ើញនូ វការ
ាំញ ប
អវារឈធវើឈអាយច្ិតឋខ្ុ ស ង ់។ ឈបើអបក្ទ្ទ្ួលយក្ការងតការសនធនាឈនោះ

ច្ូ រក្ាំ ាំ
ត់ច្ណា ាំវា ិ របស់មនុ សសបានសងប់។
ដូ ឈច្បោះអាច្ឈធវើឲ្យច្តឋ

ាំ បផន
ខ្ញុេ ី ឹ ងឈធវទ្ាំ ាំ ងជាមួ យអបក្ដនទ្នូ វភាពសងប់សាងត់
ើ នាក្់ទ្ន ដដល

ិ យូរអដងវងផឋល់ឈអាយឈយើង។
ទ្សសនៈឈរឿងជីវតដ៏ ដូ ឈច្បោះ ការឈរបៀន

របឈៅឈរឿងការចាប់ក្ឈាំ ើ តក្បុងរពោះពុ ទ្សា

ន សនាពិតជាមានភសឋុាង

ខាងវទ្ាសាស្ដ្
ិ សខ្ ល ដដលោ ាំរទ្វា។ វាមានភាវៈពិតរបាក្ដាមឈ
ឋ ោះ តុ

បច្ច័យឈ ើ យវាឈធវើដឈាំ ើ រឈៅឈលើក្ាំណាត់ផូ វដវងឆ្

ល ង យឈដើមផឈឆល
ី ើយនូ វ
សាំ ួ រទ ាំងឡាយដដលរទ្ឹសឋីវតទុនិយម និងឈទ្វនិយមមនអាច្ឈឆល
ិ យ
ើ

តបបាន។ វាក្៏ជាការសុ ខ្រសួ លខាល ាំងណាស់ផងដដរ។ អវដដលអារក្ក្់

ី

ជាងរទ្ឹសឋីជីវត
ិ ដដលមិនផឋល់ឈអាយអបក្នូ វឱ្កាសទ្ីពីរោមនភ័ពវ

សាំណាងឈដម
ើ ផដក្ដរបនូ
ី វក្ាំ ុ សឆគង ដដលអបក្បានឈធវក្ប
ើ ុ ងជាតឈនោះ
ិ

ឈ ើ យោមនឈពលអភវឌ្ណបដនទ
ិ ាំ ញ និងលទ្នភាពដដលអបក្
មនូ វភាពជនា

បានបីបាច្់រក្ាក្បុងជីវតឈនោះ។
ិ ដតាមពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះ

51
ពុ ទ្ឈន បើអបក្មិនបានសាំឈរច្រពោះនិពាវនក្បុងជីវតឈនោះឈទ្
ិ អបក្នឹងមាន

ឱ្កាសពាយមមឋងឈទ្ៀតក្បុងជាតខាងមុ
ិ ខ្។ ឈបអប
ើ ក្បានសាងក្ាំ ុស

ឆគងក្បុងជាតឈនោះ
ិ អបក្នឹងអាច្ឈធវឈអាយរត
ើ មរតូ
ឹ វឈោយខ្លួនឯងក្បុងជាតិ

ខាងមុ ខ្។ អបក្នឹងអាច្ានសិក្ាយងពិតប្រាក្ដពីក្ាំ ុ សឆគងរបស់

អបក្។ ឈរឿងរាវទ ាំងឡាយដដលអក្

ប មនអាច្ឈធវ
ិ ើ ឬសាំឈរច្បានក្បុងជវី ត
ិ

ឈនោះ អាច្នឹងដរបឈៅជាលអក្ុ ងជាត

ប ខាងមុ
ិ ខ្។ ឈតពាក្យឈរបៀនរបឈៅ
ើ

អវីក្៏អសាចរយឈមលោះ! ។

52
 ភាគ ៦

សមាធិ

បុ . ត ើអ្ើគ
វ ឺជាសមាធ?
ិ

វ.ិ សមាធិេឺជាការពាយមខាងផលូវសតិមួ យឈដើមផផ្ទ

ី ល ស់បូ រនូ
ឋ វវធ
ិ ីការ

ឈធវការរបស់
ើ ច្តឋ
ិ ។ ពាក្យ បាលីសមាធិ េឺ ភាវនាដដលមានន័យថា ឈធវើ

ឈអាយលូ តលាស់ ឬអភវឌ្ណន៍

ិ ។

បុ . ត ើសមាធិមានសារៈរបតយាជន៍តទ្?

វ.ិ ច្ាំឈរនពរ
ើ មានសារៈរបឈយជន៍ណាស់។ មនមានបញ្ញ
ិ ា ថាឈយង
ើ

រតូវការឈសច្ក្ឋលអ ាំ ួ នបុ នាមនឈទ្

ី ច្ន ឈបឈយ
ើ ងម
ើ នអាច្ផ្ទ
ិ ល ស់បូ រឈសច្ក្ឋ
ឋ ី

របាថាបដដលឈធវើឈអាយឈយើងរបរពឹតឋាមដតច្ិតឋ ដដលមិនង្ហយដក្ដរប

បាន។ ឧទ រ ៍ មនុ សសមាបក្់អាច្នឹងដង

ឹ ខ្លួនថាោត់ េម
ឺ នមាន
ិ

ឈសច្ក្ឋអត់
ី ធន់ច្ឈាំ ពាោះភរយរបស់
ិ ោត់ឈ ើ យោត់អាច្នឹងសនាខ្លួន

ឯងថា ាំ ឹ ងមិនជាមនុ សសឈទសៈរ

ចាប់ពីឈពលឈនោះតឈៅខ្ញុន ័ សឈទ្ៀត

ឈទ្។ បុ ដនឋ មួ យឈមាងឈរកាយមក្ោត់អាច្នឹងដរសក្េាំ ក្ោក្់ភរយ

ិ

ោត់យងង្ហយបាំផុតពីឈរពាោះោត់ោម នសតដ
ិ ឹងឈោយខ្លួនឯងឈទសៈ

ឈក្ើតឈឡើងឈោយោត់មិ សាគល់ ឈសាោះ។ សមាធិជួ យឈអាយអភិវឌ្ណសតិ

និងថាមពលដដលរតូវការឈដម
ើ ផដក្ដរបទ្រមង ់ទ្មាលប់ផវច្
ី ូ ល តឋ
ិ ដដលរជាប

ច្ូ លមក្។

53
បុ .ខ្ុុំបានឮថា សមាធិអា្តរាះថានក់ ។ ត ើតនះជាតរឿង្ពិ តមន

ឬ?

វ.ឈដ
ិ ើមផមានជ
ី ីវតឈយ
ិ ងរតូ
ើ វការរសជាតនរប។
ិ ដតឈបបរ
ើ ឈភាេអាំ
ិ បលមួ
ិ យ

េីឡូរកាមវាអាច្នឹងសមាលប់អក្
ប ។ ឈដើមផរស់
ី ឈៅក្បុងឈលាក្ទ្ាំឈនើបងមីអក្
ប

រតូវការរងយនឋដតឈបអប
ើ ក្ឈបក្ម
ើ នឈោរពច្ាប់
ិ ច្រាច្រ ឬឈបអប
ើ ក្ឈបក្បរ
ើ

ក្បុងឈពលរសវងរងយនឋ
ឹ នឹងកាលយជាឈរេឿងយនឋឈរោោះថាបក្់។ សមាធិ

ាំ ប់សុខ្ភាពផលូវច្ិតឋរបស់ឈយើង
េឺដូ ច្ឈនោះឯងវាសាំខាន់ណាស់សរា និង

ជវី តផ្ទសុ
ិ ក្ បុ ដនឋឈបឈយ
ើ ងបដ
ើ ប
ិ តឋក្ប
ិ ុ ងផលូវលីលានឹងបងកបញ្ញ
ា ជាឈរច្ន។
ើ

មនុ សសខ្លោះមានបញ្ញ
ា ដូ ច្ជាការធុ ញងប់ជិវតឈសច្ក្ឋ
ិ ភ
ី តភ័
ិ យឥតឈ តុ

ផល ឬ ឈរាេរពួយច្ិតឋឈេថាសមាធិជាឱ្សងពាបាលឈរាេឈនោះ បាន

យងឆ្ប់រ ័ ស។ ពួ ក្ឈេចាប់ឈផឋម
ើ ឈធវសមាធ
ើ ិ ឈ ើ យជួ នកាលបញ្ញ
ា

របស់ពួក្ឈេកាន់ដតអារក្ក្់ឈឡើង។ ឈបអប
ើ ក្មានបញ្ញ
ា ដូ ឈច្បោះដមន អបក្

ាំ ញៗ
េួ រដតដសវងរក្រេូដដលជនា ឈ ើ យឈពឈរកាយឈបើអបក្បានធូ រ

ឈសផយឈឡ
ើ ើង ក្៏េួរនឹងបដប
ិ តឋឈអាយជាប់
ិ ជានិច្ច។ អបក្ដនទ្ឈទ្ៀតខ្លោះ

ឈធវបានសឈរមច្ឈោយខ្ល
ើ ួ នឈេផ្ទធល់ ពួ ក្ឈេបដិបតឋសមាធ
ិ ឈិ ើ យមន
ិ
ាំ នមឋងមួ យជហា
ដតបដិបតឋិជាបនឋបនាធប់មួយជហា ាំ នមឋងឈនាោះឈទ្ ពួ ក្

ឈេឈធវសមាធ
ើ ឈោយរប
ិ ងយ
ឹ ងខាល ាំងអស់រយៈឈពលដ៏យូរ រ ូ តដល់

ាំ
អស់ក្លា ាំងលិតនលា
ា មួយរ ាំឈពច្។ ដតរបដ លជាបញ្ញ
ា ភាេឈរច្នក្ប
ើ ុង

ឋ លមក្ពីឈធវើសមាធិដបបសតវកា ាំងហាគរូ។
ការឈធវើសមាធិបណា អបក្ខ្លោះ

54
ឈៅរក្រេូមាបក្់ឈ ើ យបដិបតឋិ សមាធិាមវធ
ិ ីរបស់ោត់អស់មួយរយៈ

បនាធប់មក្ពួ ក្ឈេបានអានឈសៀវឈៅខ្លោះ រួច្សឈរមច្ច្តឋ

ិ ពាយមឈធវើ

ាមវធ
ិ ឈនាោះ
ី ដតមួ យសបាឋ ៍ ឈរកាយមក្រេូបឈរងៀនសមាធមា
ិ ប ក្់ ដដល

លផឈ្
ី ម ោះមក្ឈលងក្បុងរក្ុង ឈ ើ យពួ ក្ឈេប្រាថាបច្ង់ឈអាយោត់ច្ូល

រ ាំដលក្ឈយបល់ ទ្សសនៈខ្លោះក្បុងការបដប
ិ តឋរបស់
ិ ពួក្ឈេ ឈ ើ យបនាធប់

ឈរកាយមក្បនឋិច្ពួ ក្ឈយោវច្រឈក្តភាន់
ើ រច្ឡាំរ ូ តដល់ អស់សងឃម
ឹ
។ឈលាតដូ ច្ជាសតវកា ាំងហាគរូពីវធ
ិ ីបដិបតឋិសមាធិមួ យឈៅរក្មួ យឈទ្ៀត

េជាក្ាំ
ឺ ាំ ួ យ។ ដតឈបអប
ុ សឆគងដ៏ធម ើ ក្មនមានបញ្ញ
ិ ា ឈចាប់
ឺ ខាងផលូវច្តឋ
ិ

ឈទ្ ឈ ើ យអបក្មក្បដិបតឋសមាធ
ិ រួិ ច្បដិបតឋយ
ិ ងយក្ច្តឋ
ិ ទ្ុក្ោក្់វា

េឺជាវធ
ិ ីដ៏លប ាំ ុ តមួ យ ដដលអបក្អាច្ឈធវើឈោយខ្លួនអបក្ផ្ទធល់ ។
អ ផ

បុ . ត មា
ើ នវធ
ិ ប
ើ ដប
ិ ិរ សមាធប
ិ ុ ៉នាមនយា
៉ ង្?

វ.រពោះពុ
ិ ទ្ជា
ន មាចស់បឈរងៀនវធ
ិ ី បដិបតឋសមាធ
ិ ឈរច្
ិ នយ
ើ ងវធ
ិ ន
ី ី មួ យៗ

រច្នាឈឡើងឈដើមផជ ាំ ោះឈលើបញ្ញ
ី ន ា ដដលមានពិតប្រាក្ដឬឈដើមផអភ
ី ិវឌ្ណ
អងគផូ វច្
ល តឋិ ដ៏ពិតរបាក្ដ។ បុ ដនឋរបឈភទ្ការបដប
ិ តឋសមាធ
ិ ព
ិ ី រយងដ៏

សាមញ្ដ ាំ ុ ត
និងមានរបឈយជន៍បផ េការក្ាំ
ឺ ត់សតឈោយដឈងា
ិ ើម

ខ្យល់ ឈច្ញច្ូ ល(អានាបានសសតិ) និងច្ឈរមើនឈមាឋធម៌(ឈមាឋភាវនា)។

បុ .ត អ្
ើ នកបដប
ិ កា
ិរ រ្ុំតរនស
ើ ិ តដ្ឋយដតង្ាើមខយល់ត្ញ្ូល

តដ្ឋយវធ
ិ ើណា?

55
វ.អប
ិ ក្អាច្បដិបតឋិាមវធ
ិ ីដ៏ង្ហយៗឈនោះ េឺ៤ដូ ច្ជា ទ្ីក្ដនលងឥរយបទ្
ិ

ការបដប
ិ តឋន
ិ ិ ងបញ្ញ
ា ។ ទ្ីមួ យច្ូ រដសវងរក្ទ្ីក្ដនលង ដដលសមរមយអាច្

ជាបនធប់ដដលមនមានសឈមល
ិ ងអូ រអរឈ ើ យទ្ាំនងជាមនមានការរ
ិ ាំខាន

។ ទ្ីពីរច្ូ រអងគុយក្បុងឥរយបង
ិ ដដលង្ហយរសួ ល។ ឥរយបងអងគ
ិ ុយ

ឺ ុ យឈពនដភបន ឈខ្បើយមួ យក្ល់ ពីឈរកាមេូ ងតរមង់ឆអងខ្ប

ដដលលអ េអងគ ឹ ង

ឈអាយរតង់ នដទ ាំងពីរោក្់ពីឈលើឈៅល ឈ ិ ក្ទ ាំងពីរ។វធ

ើ យបទ្ដភប ិ ឈផសង
ី

ឈទ្ៀតអបក្អាច្អងគុយឈលើឈៅអីយូ រ ានឈៅាមដដលអបក្អាច្ក្ាំ ត់

ខ្បងឈអាយរតង់។ បនាធប់មក្ឈទ្ៀតចាប់ឈផឋម
ើ បដប
ិ តឋព
ិ ិ តឈោយខ្លួនឯង។

ក្បុងខ្ ក្ទ ាំងេូរ

ៈដដលអបក្អងគុយយងឈសងៀមសាងត់ឈោយបទ្ដភប
ិ

អបក្រតូវា ាំងច្ិតឋពិចារណា ច្ាំឈពាោះដឈងាើមខ្យល់ ច្ូលនិងដឈងាើមខ្យល់

ឈច្ញ។ វធ
ិ ឈនោះអាច្ឈធវ
ី បានឈោយការរាប់
ើ ដឈងាើមខ្យល់ ឬរ ាំនពសមង
ឹល

ឈមលការឈបា
ើ ប ់ឈពាោះ។ ឈពលបានឈធវដូ
ងឬផតច្ុ ោះរបស់ផត ើ ឈច្បោះ បញ្ញ
ា ធាំៗ

និងឈសច្ក្ឋីលាំាក្ទ ាំងឡាយនឹងផុ សឈច្ញឈឡើង។ អបក្អាច្ជួ បរបទ្ោះ

ការរមាស់ដដលឈរាលរក្ហាយឈៅឈលើរាងកាយ ឬ ការច្ុ ក្ឈរាលក្ាល

ជងគង់។ ឈបឈើ តុ ការ ៍ ឈនោះឈក្តឈឡ

ើ ើង ច្ូ រពាយមរក្ារាងកាយឈៅ

ឈសងៀមឈោយមិនក្ាំឈរក្
ើ ឈ ើ យេិតដតខ្ាំរបឹងពិចារណាឈៅឈលើខ្យល់

ដឈងាើម។ អបក្របដ លជាមានេាំនិតរ ាំខានឈរច្នឈរជៀតច្ូ

ើ លមក្ក្បុងច្តឋ
ិ

របស់អក្
ប ឈ ើ យទញការា ាំងច្តឋ
ិ ពីការពិចារណាខ្យល់ ដឈងាើម។ វធ
ិ ី

ដតមាង ា ឈនោះេឺរក្ាអត់រទ ាំ
ដដលអបក្អាច្ឈោោះរសាយជាមួ យបញ្ញ

56
រ ាំលឹក្នូ វការពិចារណារបស់អក្
ប ឈៅរក្ខ្យល់ ដឈងាើមវញ។
ិ ឈបើអបក្អត់

ធន់ឈធវដូ
ើ ឈច្បោះ ច្តឋ
ិ រឈវរវាយន
ើ ិ ងឈខ្ាយច្ុ ោះការខ្ាំរ ាំនពច្តឋ
ិ របស់អក្
ប នឹង

មានក្មាល ាំងខាល ាំង ឈ ី ប់ក្ុ ងច្

ើ យអបក្បានឈសច្ក្ឋសង ប តឋ
ិ យងឈរៅជា

ខ្ ៈ ៗរពមទ ាំងឈសច្ក្ីសង
ឋ ប់ឈៅខាងក្បុង។

បុ . ត ខ
ើ ុ ុំអា
្ ្តធវស
ើ មាធិ យូរយា
៉ ង្ណា?

វ.ិ វាជាការរបឈសើរណាស់ ឈបបដ

ើ ិបតឋសមាធ
ិ បាន១៥នាទ្
ិ ីជាឈរៀងរាល់

នងងក្ុ ងមួ
ប យសបាឋ ៍ ឈ ើ យឈរកាយមក្បដនទម៥នាទ្ីជាឈរៀងរាល់

សបាឋ ៍រ ូ តដល់ អក្

ប អាច្ ឈធវសមាធ
ើ បាន៤៥នាទ្
ិ ី។ បនាធប់ពីការឈធវើ

សមាធជាឈរៀងរាល់
ិ នងងជារបចា ាំពីរ បសបា
ី ឋ ៍ ក្នលងមក្ អបក្អាច្ចាប់

ឈផឋើមសាំោល់ ថា ការរមាងប់ច្ិតឋឈអាយសងប់របស់អក្
ប មានការរបឈសើរ

ឈឡើងមានច្តឋ
ិ រឈវរវាយត
ើ ច្
ិ ឈ ើ យអបក្អាច្មានឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្ពិតរបាក្ដ

រេប់ខ្ ៈទ ាំងអស់រពមទ ាំងសប

ង ់ជាឈរៀងរ ូ ត។

បុ . ត ើការ្តរមើនតមតារ សមាធិជាអ្វ?
ើ ត ើសមាធិតនះតគបដិប ិរ

ដូ្តមរ្?

វ.ិ អបក្ធាលប់សាគល់ ខ្ោះ

ល មឋងឈ ើយ អាំពីការបដិបតឋអានាបា
ិ សសតិ

សមាធិឈ ើ យក្ាំពុងបដិបតឋិ យងជាប់លាប់អក្

ប អាច្ចាប់ឈផឋើមបដិបតឋិ

ច្ឈរមនឈមា
ើ ឋ សមាធ។
ិ ី ើ២ឬ៣ដងឈរៀងរាល់ សបាឋ
អបក្េួ រេបផឈធវ ៍

ឈរកាយពីអបក្បានបដិបតឋច្ឈរម
ិ ើនឈមាឋសមាធ។
ិ ាំ ូ ងអបក្សមលឹងមក្
ដប

រក្ខ្លួនអបក្ឈ ើ យនិយយមក្កាន់ខ្ួ នឯងថា

ល សូ មឈអាយខ្ញុឈាំ ៅជាសុ ខ្

57
និងរបាសចាក្ទ្ុក្។ ាំ នឈសច្ក្ឋីសុ ខ្និងឈសច្ក្ឋីសងប់។ សូ ម
ខ សូ ម ឲ្យ ខ្ញុមា

ឲ្យខ្ញុរាំ ួច្ចាក្ផុ តពីឈរោោះភ័យទ ាំងពួង។ សូ មឲ្យច្តឋ

ិ របស់ខ្ុ រាំញ ួច្ចាក្ផុ ត

ពីការឈបៀតឈបៀន។ សូ មឲ្យឈបោះដូ ងរបស់ខ្ុ ឈាំញ ពញឈរបៀបឈៅឈោយ

ឈមាឋធម៌។ សូ មឲ្យខ្ញុឈាំ ៅជាសុ ខ្និងរបាសចាក្ទ្ុក្។

ខ បនាធប់មក្បនឋិច្

មឋងៗអបក្ផាយឈមាឋដល់ មនុ សសដដលអបក្រសលាញ់ មនុ សសឧឈបកាខ

ឈនាោះ េមនុ
ឺ ិ ប់មនរសលាញ់
សសដដលអបក្មនសអ ិ ឈ ើ យច្ុ ងឈរកាយឈេ

េឺមនុ សស ដដលអបក្មិនរសលាញ់ របាថាបឈអាយឈេរេប់ោបឈនាោះបាន

ឈសច្ក្ឋសុ
ី ខ្ ។

បុ . ត ើការបដិប ិស
រ មាធិតបបតនះបានរបតយាជន៍យា
៉ ង្ណា?

វ.ិ ឈបើអបក្បដិបតឋិឈមាឋ សមាធិបានយងជាប់លាប់ជាមួ យនិងការ

បដប
ិ តឋិ ដដលរតមរតូ
ឹ វអបក្អាច្ជួ បរបទ្ោះការផ្ទលស់បូ រជាវ
ឋ ជជ
ិ មាននឹង

ឈក្តមានឈៅក្ប
ើ ុ ងខ្លួនអបក្។ អបក្នឹងរក្ឈ ើញនូ វការទ្ទ្ួលសាគល់ ខ្ួ ន
ល

ឯងកាន់ដតខាល ាំងឈឡើង និងការអត់ឱ្នឈទសក្ាំ ុ សដល់ ខ្ួ នឯង។

ល អបក្

នឹងរក្ឈ ើញថា អារមម ៍ របស់អក្

ប ច្ាំឈពាោះមនុ សសដ៏ជាទ្ី រសលាញ់

ប នឹងមានខាល ាំងឈឡើង។
របស់អក្ អបក្នឹងរក្ឈ ើញខ្លួនឯងក្បុងការឈសព

េប់មិតឋភក្ឋិជាមួ យមនុ សសដដលធាលប់ដតទ្ីនទ្ពីោប ឬធាលប់ដតមិនរវល់

នឹងោបឈ ើ យឈធវឱ្យអប
ើ ក្មានបដិ ៈឬការតូ ច្ច្តឋ
ិ ដដលអបក្មានច្ាំឈពាោះ

អបក្ដនទ្មានការងយច្ុ ោះបនឋិច្ឈ ើ យអាច្រលាយ ាត់ឈៅទ្ីបាំផុត។

ាំ ឺទ្ុក្ឈខ រក្ៀមរក្ាំ ឬរបឈមមុ ខ្
ជួ នកាលឈបើអបក្សាគល់ នរណាមាបក្់មានជង

58
នឹងឈសច្ក្ឋីលាំបាក្អបក្អាច្នឹក្យក្មក្ជាអារមម ៍ ក្មមោឌនរបស់អក្
ប

ឈ ើ យអបក្នឹងរក្ឈ ើញផលូវឈធវឱ្យសា
ើ ទ នការ ៍ របស់ពួក្ឈេរបឈសើរ

ឈឡើងជាបនឋបនាធប់ ។

បុ . ត ើសមាធិអា្នឹង្បានផលយា
៉ ង្ណា?

វ.ច្
ិ តឋ
ិ ឈៅឈពលដដលបានអភវឌ្ណន៍
ិ លឈអ ើ យេជាឧបក្រ
ឺ ៍ ដ៏មានឥទ្និ

ពលខាល ាំងកាលមួ យ ឈបឈយ

ើ ងអាច្ស
ើ ិក្ាការសឈងកតឈមលថាមពលច្
ើ តឋ
ិ

របស់ឈយើង ឈ ើ យក្ាំ ត់វាឈៅរក្ អបក្ដនទ្វាអាច្មានម ិ ទ្និឫទ្និ

ច្ាំឈពាោះជនទ ាំងឈនាោះ។ អបក្េង់នឹងមានបទ្ពិឈសាធន៍លដ

អ ូ ច្ឈនោះ។

របដ លជាអបក្សទិតក្បុងបនធប់មនុ សសអូ រអរឈ ើ យមានអារមម ៍ ថា

មានមនុ សសខ្លោះក្ាំពុងសាំឡឹងអបក្។ អបក្ង្ហក្ឈមើលជុ វាំ ញឈដ

ិ ើមផឈធវ
ី ើឱ្យ
របាក្ដច្ាស់ថាមានអបក្ខ្លោះក្ាំពុងសាំឡឹងអបក្។អវដដលបានឈក្
ី តឈឡ
ើ ើង

េថា
ឺ អបក្រតូវបានមនុ សសដនទ្ពញ្ញដក្់ឱ្យសងស ័យឈោយថាមពលច្តឋ
ិ

របស់ឈេ។ ឈមាឋសមាធិេឺដូ ច្ឈនោះឯង។ឈយើងោក្់ ថាមពលច្ិតឋវជជ

ិ

មានសញ្ជឹ ងឈឆ្ពោះឈៅឈ ើយ វាក្៏បានបឋូរអារមម ៍ អបក្ដនទ្ជាបនឋ

បនាធប់។

បុ . ត ខ
ើ ុ ុំ្
្ បា
ុំ ្់រ ូវមានរគូបតរង្ៀនសមាធិខុ ុំត្ ទ្?

វ.ការមានរេូ
ិ មនដមនជាភាពចា
ិ ាំបាច្់ខានមនបានឈនាោះឈទ្
ិ ដតការនា ាំ

បដិបតឋផ្ទ
ិ ធ ល់ ពីអបក្ណាមាបក្់ដដលងបឹក្នឹងសមាធឈរសច្
ិ េជាជ
ឺ ាំ ួ យ
ន

ដ៏ចា ាំបាច្់មួយ។ ជាភ័ពវអារក្ក្់ដដលរពោះសងឃ និងឧបសេគខ្ោះ

ល ា ាំងខ្ួ ន
ល

59
ឯងថា ជារេូបឈរងៀនសមាធិ ឈពលដដលឈេមិនដឹងអវីដដលឈេនឹងរតូវ

បដប
ិ តឋបនឋ
ិ ិ ច្ឈសាោះ។ ពាយមដសវងរក្រេូដដលមានឈ្មោះសឈមលងលអ

មានតុ លយភាពខាងបុ េល
គ ិក្លក្ខ ៈ និងអបក្ដដលឈជឿយងជាប់

លាប់ ច្ាំឈពាោះពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្ជា

ន មាចស់។

បុ .ខ្ុុំបានដង្
ឹ ថាសមាធក
ិ មមដ្ឋានរ ូវបាន តគតរបយា
ើ ៉ ង្ទ្ូលុំ

ទ្ូោយតដ្ឋយពួកអ្នក្ិ រវទ្ា
ិ និង្របសាទ្វទ្ា។
ិ ត ើតនះជា

តរឿង្ពិ ឬតទ្?

វ.ិ ច្ាំឈរនពរ,
ើ វាពិតដូ ឈចាបោះដមន។ សមាធឥឡ
ិ ូ វឈនោះរតូវបានឈេទ្ទ្ួល
សាគល់ ថា ជាថាប ាំពាបាលដ៏មានេុ ភាពមានឥទ្និពលច្ាំឈពាោះច្តឋ
ិ

ឈ ាំ ញៗជា
ើ យរតូវបានឈរបើរបាស់ឈោយអបក្ឈធវើការសុ ខ្ភាពផលូវច្ិតឋជនា

ឈរច្ន
ើ ឈដម
ើ ផជួ ាំ ៈឈលើភាពានតង
ី យបឈងកើនការធូ ររសាលយក្ជន ឹ និង

នា ាំមក្នូវសតជាប់
ិ ជាមួ យនឹងខ្លួនជានិច្ច។ ការរាស់ដឹងឈ ើញច្ាស់

របស់រពោះពុ ទ្ជា
ន មាចស់ឈៅក្បុងច្ិតឋមនុ សស ជួ យមនុ សសានឈរច្ើន

សឈមផមណាស់
ើ សពវនងងឈនោះ ដូ ច្ោប ដដលឈេបានឈធវកាលព
ើ ី សម័យ

បុ រា កាលដូ ឈច្បោះឯង។

60
 ភាគ ៧

បញ្ជញ និង្ តមតារធម៌

បុ . ត ើពាកយថាបញ្ជញ និង្តមតារមានអ្ ថន័យដូ្តមរ្កនុ ង្

រពះពុ ទ្ធសាសនា?

វ.សាសនាខ្ល
ិ ោះឈជឿថា ឈមាឋធម៌ ឬ ឈសច្ក្ឋីរសលាញ់ (ពាក្យទ ាំងពីរេឺ

មានន័យរសឈដៀងោបណាស់)ជាេុ ភាពខាងផលូវច្ិតឋដ៏សខា
ាំ ន់បផ
ាំ ុ ត

មួ យដតពួ ក្ឈេមនបានយក្ច្
ិ តឋ
ិ ទ្ុក្ោក្់អភវឌ្ណបញ្ញ
ិ ដ ឈឡើយ។ ជា

លទ្នផល េឺអបក្ច្ប់ជាច្ុ ងឈរកាយឈោយកាលយជាមនុ សសច្ិតឋលល

អ ីឈលង
ង ើ

ជាមនុ សសមានសនាឋនច្ិតឋលណា
អ ស់ ដតមានឈសច្ក្ឋីយល់ ដឹងតិច្តួ ច្

ឬោមនឈសាោះក្៏មាន។ ដូ ច្ោបនឹងវទ្ាសាស្ដ្
ិ សដថ ដរ របព័ននន នរទ្ឹសឋីមួ យ

ាំ ូ លបាន ឈពលដដល
ឈទ្ៀតដដលឈេឈជឿថា បញ្ញដអាច្អភិវឌ្ណដល់ ក្ព

មឈនាសឈញ្ច តនាទ ាំងអស់ រួមទ ាំងឈមាឋធម៌រតូវបានទ្ុក្ ឈោយដឡក្

ពីោប។ ការអធបាយឈរឿងឈនោះេ
ិ ថា
ឺ សយង់មានទ្ិសឈៅកាលយជាអបក្

រេប់រេងមុ នឈេនូ វលទ្នផលឈ ើ យបាំឈភលច្ឈរឿងឈនាោះឈចាលសយង់ េឺជា

អបក្បឈរមើមនុ សសមនដមនជាអប
ិ ក្រេប់រេងឬជោះ
ិ ជាន់មនុ សសឈទ្។ យង

ណាក្៏ឈោយ អបក្វទ្ាសាស្ដ្ ឋ យឈេខ្ចីនូ វច្ាំឈ

សឱ្ ោះដង ាំ ញរបស់ខ្ន
ឹ ជនា
ិ ួល
ឈៅឱ្យអបក្ដនទ្អភិវឌ្ណន៍រោប់ដបក្បរមា ូ ឈមឈរាេសស្ដ្ង្ហគម អវីឈផសងៗ

ឈទ្ៀត។ ជានិច្ចជាកាលសាសនាឈ ើញឈ តុ ផល និងបញ្ញដជាសរតូវ

ននមឈនាសឈញ្ច តនាទ ាំងឡាយដូច្ជាឈសច្ក្ឋរសឡាញ់

ី និងជឈាំ នឿ។

61
សយង់ជានិច្ចជាកាលឈមើលឈ ើញមឈនាសឈញ្ច តនាដូ ច្ជាការរសឡាញ់

និងជឈាំ នឿថាជាសរតូវននឈ តុ ផលនិងឈោលការ ៍ ។ ឈ ើ យាមពិត

ឈៅឈពលដដលសយង់មានការរក្ច្ឈរម
ី ើនសាសនាក្៏ដួលរលាំ។ មាង

វញឈទ្ៀតរពោះពុ
ិ ទ្សា
ន សនាបឈរងៀនឱ្យមានការឈធវើឱ្យបឈច្ចក្បុ េល
គ មាបក្់

ៗបានសឈរមច្ឈជាេជ័យ និងមានតុ លយភាពយងពិតរបាក្ដដដល

មនុ សសរតូវដតអភវឌ្ណទ
ិ ាំងបញ្ញដ និងឈមាឋធម៌។ ឈ ើ យឈរពាោះដតវា

មិនដមនលទ្និរបកាន់រជុល ដតអារស័យឈៅឈលើការពិឈសាធឈធវើឱ្យ

រពោះពុ ទ្សា
ន សនាោមនអវេួ
ី រឱ្យភ័យខាលច្ ច្ាំឈពាោះវទ្ាសាស្ដ្
ិ សទ
ថ ល់ ដត

ឈសាោះ។

បុ . ដូត្នះ អារស័យតាមរពះពុ ទ្ធសាសនាត ើអ្ើគ

វ ឺជាបញ្ជញ?

ព ់ខ្ពស់បផ
វ.ិ បញ្ញដដ៏ខ្ង ាំ ុ តេឺ ឈមលឈ
ើ ើញវតទុរេប់យងាមឈសច្ក្ឋព
ី ិត

ដដលឈក្តឈឡ
ើ ើងដូ ច្ជាឈ ើញថាជាទ្ុក្ខាំ អនិច្ចាំ និងអនាឋ។ ការយល់

ដូ ច្ឈនោះ េឺជាឈសរភាពទ
ី ាំងរសុងឈ ើ យនា ាំឈៅរក្សុវតទិភាព និង

សុ ភមងគលដ៏អសាចរយមួ យដដលឈេឈៅថា រពោះនិពាវន។ ឈទោះជាយង

ណាក្៏ឈោយរពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូមនរាស់
ិ ឈរច្នឈទ្
ើ អាំពីបញ្ញដក្រមឹតឈនោះ។

វាមិនដមនជាបញ្ញដ ឈបើឈយើងឈជឿយងង្ហយនូ វអវីដដលឈេរបាប់ឈយើង។

បញ្ញដពិតរបាក្ដ េឈឺ ើញនិងយល់ ឈោយរតង់ឈោយខ្លួនឯង។ បញ្ញដ

ក្រមតឈនោះឈពលឈនាោះជាបញ្ញ
ឹ ដ ដដលឈធវច្
ើ តឋិ ឱ្យទ្ូលាយជាងច្តឋ
ិ ច្ឈងអៀត

ច្ងអល់ មានការឈច្ោះសាឋប់ទ្សសនៈរបស់អក្
ប ដនទ្ជាជាងការរសវង
ឹ

62
វឈងវងនិងខ្លួនឯងពិនិតយពិចារណានូ វឈ តុ ការ ៍ យងយក្ច្ិតឋទ្ុក្

ោក្់នូវអវី ដដលផធុយពីជឈាំ នឿរបស់ខ្ួ នឯងជាជាងការបងក

ល ប់ក្ាលខ្លួន

ឯងឈៅក្បុងដីខ្ាច្់ឈធវខ្ល
ើ ួ នឯងជាមនុ សសច្ូ លសងគមឈេបានជាជាងការ

របកាន់ខ្ួ នន
ល ិ ងការរបកាន់បក្សពួ ក្ ឈរបើឈពលឈវលាក្បុងការបឈញ្ច ញ

មតរបស់
ិ ឈយង
ើ និងជឈាំ នឿជាជាងរោន់ដតទ្ទ្ួលយល់ រពមនូ វឈរឿង

ដដលរ ាំឈភបខា
ើ ាំ ូ ងដដលឈេរបាប់ឈយងឈ
ល ាំង ឬឈរឿងដប ើ ើ យជានិច្ចជាកាល

េឺឈរតៀមខ្លួនជាឈរសច្ឈដើមផដក្ដរបជ
ី ឈាំ នឿរបស់ឈយើង ឈៅឈពលដដល

ឈរឿងរាវ ឈេផឋល់ឱ្យឈយងផធ
ើ ុ យរសឡោះពីឈយង។
ើ មនុ សសដដលឈធវដូ
ើ ច្

ឈនោះ េជាមនុ
ឺ សសឆ្លតដ៏ពិតប្រាក្ដឈ ើ យឈៅទ្ីបាំផុត ពិតជាទ្ទ្ួល

បាននូ វការយល់ ដឹងដដលពិតរបាក្ដ។ មាោ៌ដដលរោន់ដតការឈជឿ

នូ វអវដដលឈេរបាប់
ី អក្
ប េង្ហយណាស់
ឺ ។ វធ
ិ រពោះពុ
ី ទ្សា
ន សនាទមទរ

ឱ្យឈយងកា
ើ ល ហាន អត់ធន់ រស់រឈវក្
ើ និងឆ្លតវាងនវ ។

បុ .ត ើតាលននរពះពុ ទ្ធសាសនា គឺអ្ើតវ បើមានត ពើរបើនាក់

ប៉ុតណាណះអា្ បដប
ិ បា
ិរ ន?

ិ ព
ី ិត
វ.វាជាឈសច្ក្ឋ ដដលអបក្រាល់ ោបមនទន់
ិ ឈរតៀមខ្លួនជាឈរសច្ច្ូ ល

កាន់រពោះពុ ទ្ ន សាសនាឈៅឈឡើយ។ ដតឈទោះបីនិយយដូ ឈចាបោះ ក្៏ឈោយ

ឈយងក្៏
ើ ក្ទ ាំងអស់ោប
អាច្បឈរងៀនសាសនាដបបដក្លងកាលយដតឈធវឱ្យអប
ើ

យល់ បានយងង្ហយ អាច្បដិបតឋបានដដលម

ិ នេួ
ិ រ ឲ្យឈជឿ។ រពោះពុ ទ្ ន

សាសនាា ាំងឈោលឈៅឈៅរក្សច្ភា
ច ព ឈបើអបក្ទ ាំងអស់ោបមិនមាន

63
សមតទភាពយល់ ដឹងវាឈទ្ ពួ ក្ឈេេង់នឹងឈរតៀមខ្លួន ជាឈរសច្ឈដើមផ ី

វាឈៅជាតខាងមុ
ិ ខ្របស់ពួក្ឈេ។ ឈទោះជាយងណាក្៏ឈោយមាន

មនុ សសជាឈរច្ន
ើ ដដលរោន់ដតមាន ពាក្យរតមរតូ
ឹ វ ឬការឈលើក្ទ្ឹក្ច្តឋ
ិ

អាច្នឹងឈលើក្ក្ាំពស់ឈសច្ក្ឋីយល់ ដឹងរបស់ពួក្ឈេ។ ឈ ើ យសាំរាប់

ឈ តុ ផលឈនោះដដលពុ ទ្សា ល ់
ន សនិក្ជនពុ ោះពារយងសាងត់ៗ និងទ្ន់ភន

ឈដើមផច្ូ
ី លរួមឈធវឱ្យយល់
ើ ច្ាស់នូវរពោះពុ ទ្សា
ន សនាជាមួ យអបក្ដនទ្។

រពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូបានបឈរងៀនឈយើងឱ្យផាយឈមាឋធម៌ ឈ ើ យឈយើង

បឈរងៀនអបក្ដនទ្ឱ្យផាយឈមាឋធម៌ផងដដរ ។

បុ . អារស័យតាមរពះពុ ទ្ធសាសនា ត ើអ្ើគ

វ ឺជាតមតារធម៌?

វ.បញ្ញ
ិ ដ រោន់ដតរេបដ ឋ ប់ឈៅឈលើដផបក្យល់ ដឹង ឬបញ្ញដននធមមជាតិ

របស់ឈយង។
ើ ដូ ច្ោបនឹងបញ្ញដឈមាឋធម៌ េជាេុ
ឺ ភាពពិឈសសមួ យ

របស់មនុ សស។ ឈមាឋធម៌បឈងកើតឈឡើងឈោយពាក្យពីរមាត់។ ក្ូ មាន

ន័យថារួមោប និងផ្ទស់សិន មានន័យថាអារមម ៍ ដ៏រជាលឈរៅ។

ឈ ឺ ន័យរបស់ពាក្យឈមាឋធម៌។ ឈពលឈយងឈ
ើ យឈនោះេជាអតទ ើ ើញ

នរណាមាបក្់ ទ្ុក្រខ ពួយឈ ើ យឈយងមានអារមម

ើ ៍ ថា ឈសច្ក្ឋច្ុ
ី ក្

ចាប់របស់ពួក្ឈេហាក្់ដូច្ជារបស់ឈយើងផ្ទធល់ ឈ ើ យពាយមពុ ោះពារ

លុ បបាំបាត់ ឬឈធវឱ្យងយច្ុ
ើ ោះនូ វឈសច្ក្ឋច្ុ
ី ក្ចាប់របស់ពួក្ឈេឈ ើ យឈនោះ

េជាឈមា
ឺ ឋ ធម៌។ ដូ ឈច្បោះ ាំ ុ តសរមាប់មនុ សសឈលាក្ឈយង
ភាពលអបផ ើ

ភាពជារពោះឈពាធិសតវ ទ ាំងឡាយច្ូលច្ិតឋដច្ក្រ ាំដលក្ឈរតៀមជាឈរសច្

64
នឹងឱ្យឈេបានសុ ខ្ ក្រុណាធម៌ យក្ច្ិតឋទ្ុក្ោក្់និងោ ាំពារទ ាំងអស់

ឈនោះ េបញ្ញ
ឺ ជ ក្់នូវឈមាឋធម៌។

អបក្នឹងសឈងកតផងដដរ នូ វអវមានក្ប
ី ុ ងមនុ សសប្រាក្ដឈោយ
ឈមាឋធម៌ោ ាំពារនិងរសឡាញ់ ច្ាំឈពាោះអបក្ដនទ្មានរបភពរបស់វាមក្ពី

ការោ ាំពារ និងរសឡាញ់ ខ្លួនឯង។ ឈយងអាច្យល់

ើ អក្
ប ដនទ្យង

ច្ាស់ឈពលដដលឈយងយល់
ើ ខ្ួ នឈយ
ល ងបានច្ាស់
ើ ។ ឈយងន
ើ ឹ ងដឹងអវី

ដដលជាច្ាំ ុ ច្ខាល ាំងរបស់អក្

ប ដនទ្ ឈពលឈយើងដឹងនូ វច្ាំ ុ ច្ខាល ាំង

របស់ខ្ួ នឈយ
ល ង។
ើ ដូ ឈច្បោះ ក្បុងរពោះពុ ទ្សា
ន សនាមនុ សសមាបក្់ៗជាក្មមសិទ្ន

ក្បុងការអភវឌ្ណផល
ិ ូ វសតសា
ិ ម រតឱ្យរ
ី ក្សគ
ី ុ ោះសាគយាមធមមជាតព
ិ ិ តរបាក្ដ

ច្ូ លឈៅក្បុងសុ ខ្មាលភាពរបស់អក្

ប ដនទ្។ ជិវតរបស់
ិ រពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូ

ាំ
លាតរតោងបង្ហាញនូ វឈរឿងឈនោះបានយងច្ាស់។ រពោះអងគច្ណា យ

ឈពល៦ឆ្ប ាំរបយុទ្រន បឆ្ ាំងនូវសុ ខ្មាលភាពខ្លួនឯង បនាធប់ពីឈពល

ដដលរពោះអងគអាច្កាលយ ជាអបក្ឈធវើរបឈយជន៍ដល់ មនុ សសឈលាក្ទ ាំង

មូ ល។

បុ . ត ើវាមិនតមនជាបុ គគលនិយមតទ្ឬ តដលនិយាយថា តយើង្គឺ

្ុំណុ ្ខាលង្
ុំ បុំផុ តដលអា្ជួយអ្នកដនទ្បនាាប់ពើតយើង្បាន

ជួយខលួនឯង្?

វ.ិ ជាធមមា ឈយងឈម

ើ លឈ
ើ ើញបរេតទភាពឱ្យការយក្ច្តឋ
ិ ទ្ុក្ោក្់

ឈៅឈលើអបក្ដនទ្មុ នខ្លួន ឈយើងជាភាពផធុយោបរសឡោះពីអតឋទ្តទបុេល

គ

65
ដដលឈមើលឈ ើញផលរបឈយជន៍ផ្ទធល់ ខ្ួ នមុ
ល នអបក្ដនទ្ ។ រពោះពុ ទ្ ន

សាសនាមនឈម
ិ លឈ
ើ ើញមួ យណាសាំខាន់ជាងមួ យណាឈទ្ ដតឈមល
ើ

ឈ ើញជាទ្រមង់រច្បាច្់ច្ូលោបទ ាំងពីរ។ ការយក្ច្តឋ

ិ ទ្ុក្ោក្់ដតឈលើ

ខ្លួនឯងពិតរបាក្ដនឹងកាលយខ្លួនជាបនឋបនាធប់ច្ឈាំ ពាោះការយក្ច្ិតឋទ្ុក្

ោក្់ដល់ អក្
ប ដនទ្ដូ ច្ដដលមនុ សសមាបក្់ឈនាោះឈ ើញថា របឈយជន៍អក្
ប

ដនទ្ពិតជាដូ ច្ោបនឹងរបឈយជន៍ផ្ទធល់ ខ្ួ ន។

ល ឈនោះេជាឈមា
ឺ ឋ ធម៌ដ៏ពិត

ាំ ុ តក្បុងមក្ុ ដ
របាក្ដឈមាឋធម៌េឺជារោប់ឈពរជមានរូបឈឆ្មលអរសស់បផ

របស់ពាក្យឈរបៀនរបឈៅរពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូននឈយង។
ើ

ភាគ៨

មុំសវរិ ិ ឬការេូបមាូបបួស
66
បុ . ពុ ទ្ធសាសនិកជនគួរត មិនបរតភាគសា្់
ិ តមនតទ្?

វ.ិ មនចា
ិ ាំបាច្់ឈទ្។ រពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូមនដមនជាអប
ិ ក្មនបរ
ិ ឈភាេសាច្់
ិ

ឈទ្។ រពោះអងគមនបានបឈរងៀនសាវ
ិ ័
ក្ទ ាំងឡាយរបស់រពោះអងគជា

មាំសវរត
ិ ិឈឡើយ ឈ ើ យឈទោះបីសពវនងងឈនោះ មានពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនដ៏ល អ

ជាឈរច្នដដលម
ើ នដមនជាមាំ
ិ សវរត
ិ ិ។

បុ . តបើអ្នកបរតភាគសា្់
ិ គឺអ្នករ ូវទ្ទ្ួលខុ សរ ូវតដ្ឋយរ ង្់

នូវការសមាលប់ស វទង្
ុំ ឡាយ។ ត ើតនាះមិនតមនជាការ

របរពឹ រខុសសល
ើ ទ្ម
ើ យ
ួ ឬ?

វ.ិ វាជាឈរឿងពិត ឈៅឈពលដដលអបក្បរឈភាេសាច្់

ិ អក្
ប េទ្ទ្ួ
ឺ លខ្ុសរតូវ

ក្បុងការសមាលប់សតវមួយដផបក្និងឈោយរបឈយលដតក្៏ដូច្ោបដដរឈៅ

ឈពលអបក្បរឈភាេបដនល
ិ ។ អបក្ច្ាំការរតូវដតបាញ់ ថាប ាំពូជផលរបស់ោត់

ឈោយថាប ាំបាំផ្ទលញសតវលិត
អ និងថាប ាំពិសដូ ឈច្បោះ ឈធវឱ្យ
ើ បដនលមក្ដល់ ចាន

ប ឈោយោមនសលឹក្របឈ
មាូបលាងច្របស់អក្ ងរបឈហាង។ ឈ ើ យជាងមីមង
ឋ

ឈទ្ៀតសតវពា នៈរតូវបានឈេឈរបឈដ
ើ មើ ផយក្ដសផក្ឈធវ
ី ដខ្សរក្វាត់
ើ ឬ

កាបូ ប យួ ររបស់អក្
ប ខាលញ់ យក្ឈធវសាប
ើ ូ ឱ្យអបក្ឈរបើ និងទ្ាំនិញរាប់ពាន់

របឈភទ្ផងដដរ។ មាងវញឈទ្ៀតវាព
ិ ិ តជាពិបាក្នឹងរស់ឈៅឈោយោមន

ទ្ាំនួលខ្ុសរតូវសមាលប់ជវិ តសតវ
ិ ដនទ្ខ្លោះ ឈោយរបឈយលឈនាោះឈទ្។

ឈនោះរោន់ដតជាឧទ រ ៍ មួ យឈទ្ៀតននអរយសច្ច
ិ ទ្ីមួ យភាវៈ

សាមញ្ដធមមាេឺឈសច្ក្ឋីទ្ុក្ន
ខ ិ ងភាពមិនឈពញច្ិតឋ។ ឈៅឈពលដដល

67
 ាំ ូ ង
អបក្សមាទនសីលដប អបក្ពាយមឈជៀសវាងទ្ទ្ួលខ្ុសរតូវការ

សមាលប់ជវី តឈេឈោយរតង
ិ ់។

បុ .ពុ ទ្ធសាសនិកជននិកាយមហាយានមិនបរតភាគសា្់
ិ

តទ្?

វ.ិ ឈនាោះេម
ឺ នរត
ិ មរតូ
ឹ វឈទ្។ រពោះពុ ទ្សា
ន សនានិកាយមហាយនក្បុង

របឈទ្សច្នត
ិ ងដតងណាស់
ឹ ក្ុ ងការបដ
ប ិបតឋជាមាំ
ិ សវរត
ិ ិ ដតរពោះសងឃ

ឧបាសក្ ឧបាសិកានិកាយមហាយនទ ាំងឈៅ ក្បុងរបឈទ្សជបុ ននិង

ទ្ីឈបជាធមមាេបរ
ឺ ឈភាេសាច្់
ិ ។

បុ .ត ខ្ុុំតៅត គិ ថា ពុ ទ្ធសាសនិកជនគួរត ជាអ្នកមុំសវរិ ។

ិ

វ.ិ ឈបើមានមនុ សសមាបក្់ ដដលជាអបក្តឹងដតងក្បុងការមិនបរឈភាេសាច្់

ិ

ដតជាអបក្អាាមនិយមខ្ិលខ្ូច្ និងកាច្សាហាវឈ ើ យមនុ សសមាបក្់

ឈទ្ៀតដដលមនដមនជាអប
ិ ក្មាំសវរត
ិ ិ ិ ិ ច្ឆ័យ
ដតជាអបក្ដដលមានសុ ភវន

ច្ាំឈពាោះអបក្ដនទ្ឈសាមោះរតង់ច្ិតឋទ្ូលាយ និងច្ិតឋល អ ឈតើមនុ សសទ ាំងពីរ

របឈភទ្ឈនោះមាបក្់ណាដដលជាពុ ទ្សា
ន សនិក្ជនលអជាងឈេ ?

ម ះរ ង្់ និង្សនារន
បុ .មនុ សសតដលជាអ្នកមានតស្ករើ តសា

្ិ រល អ ។

វ.ិ ឈរពាោះឈ តុ អីវ?

បុ . ពើតរពាះមនុ សសរបតភទ្តនាះ មានសនារន្ិ រលជា

អ ក់ តសរង្។

វ.ព
ិ ិ តរបាក្ដឈ ើ យ។ មនុ សសដដលបរឈភាេសាច្់
ិ អាច្មានសនាឋនច្ិតឋ

68
បរសុ
ិ ទ្ដ
ន ូ ច្ោបនិងមនុ សសមាបក្់ដដលមិនបរឈភាេសាច្់
ិ អាច្មានសនាឋន

ច្តឋ
ិ មនបរ
ិ សុ
ិ ទ្។
ន ក្បុងពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្អ
ន ងគវតទុដដល

សាំខាន់េឈបោះដូ
ឺ ងរបស់អក្
ប មនដមនជាបញ្ជ
ិ ី រតមអាហាររបស់អក្
ប ឈទ្។

ន សនិក្ជនជាឈរច្ើនយក្ច្ិតឋទ្ុក្ោក្់យងខាល ាំងក្ុ ងការម

ពុ ទ្សា ប ិន ូប

សាច្់ដតពួ ក្ឈេមនចាប់
ិ អារមម ៍ អាំពីភាពជាអាាមនិយមមនឈសា
ិ ម ោះ

រតង់កាច្សាហាវ និងច្តឋ
ិ ឫសា។ ពួ ក្ឈេបឋូរការតមអាហាររបស់ឈេ

ដដលង្ហយនឹងឈធវើក្បុងខ្ ៈ ដដលរពឈងើយក្ឈនឋើយឈរឿងការផ្ទលស់បូ រឋ

ឈបោះដូ ងរបស់ឈេ ដដលជាឈរឿងលាំាក្នឹងផ្ទលស់បូ រ។

ឋ ដូ ឈច្បោះ ឈទោះបី

ិ ិ ឬ ឈទ្ឈនាោះច្ូ រច្ងចា ាំទ្ុក្ថា ភាពបរសុ

អបក្ជាមាំសវរត ិ ទ្នន នច្តឋ
ិ េជាវតទ
ឺ ុ
ាំ ុ តក្បុងរពោះពុ ទ្សា
សាំខាន់បផ ន សនា ។

69
 ភាគ ៩

សុំ ណាង្លអ និង្ សុំ ណាង្អារកក់

បុ . ត ើរពះពុ ទ្ធជាមាចស់បតរង្ៀនអ្វើខលះអ្ុំពើមេិទ្ិឫ
ធ ទ្ធិនិង្ការ

ទ្សសន៌ទយ?

វ.ិ រពោះពុ ទ្ប

ន រមរេូពិចារណាការបដិបតឋដូ
ិ ឈចាបោះថា ជាការឈទោះទយ

ពាក្់ោថាការពារទយបលង់ដីឈមើលឈហារាសាស្ដ្សន
ឋ ិ ងកាត់ឈរោោះ េឺជា

ជឈាំ នឿអរូបយឥតរបឈយជន៍
ី ឈ ័
ើ យរពោះអងគហាមរបាមសាវក្ទ ាំង

ឡាយរបស់រពោះអងគមនឱ្យបដ
ិ ិបតឋវតទ
ិ ុ ដូ ច្ឈនោះ។ រពោះពុ ទ្អ
ន ងគឈៅវជា
ិ ជ

ទ ាំងអស់ឈនោះថា ជាសិលផៈវទ្ាថា
ិ ប ក្់ទប។ មានអបក្សាសនាខ្លោះ

ក្បុងខ្ ៈដដលមានជវី តរស់

ិ ឈៅឈោយអារស័យបាយទ្ឹក្ នាំ ច្ាំ ី

របស់អក្
ប មាចស់ទន ដដលបានមក្ពីការឈរបស
ើ ិលផោះវទ្ាថា
ិ ប ក្់ទបដូ ច្

ឈនោះមុ ខ្របរ ដដលខ្ុសដូ ច្ឈនាោះមានដូ ច្ជាទយបាតនដស័ក្ិចារទយ

ថ

សុ បនន
ិ ិ ឈរសាច្ទ្ឹក្កាត់ឈរោោះទយបលង់ដី
ិ មតឋ ប្រពោះសម ឈោតម

ឲ្យឈវៀរចាក្ពីការឈរបស
ើ ិលផៈវទ្ាថា
ិ ប ក្់ទបយងឈនោះ ឈវៀរចាក្ពីការ

ច្ិញ្ចឹ មជីវតឈោយវ
ិ ធិ ីខ្ុសយងឈនោះ ។

បុ .តបដ
ើ តូ ្នះ តេ ុ អ្តើវ ពលខលះមនុ សសបដប
ិ ដ
ិរ ្
ូ តនាះតេើយតជឿ

នូវវជា
ិ ា សិលបៈទុំង្តនាះ?

វ.ព
ិ ី ឈរពាោះ ដតឈសច្ក្ឋីឈលាភលន់ឈសច្ក្ឋីភ័យខាលច្និងអវជា
ិ ជ។ ឈពល

មនុ សសយល់ ពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្អ

ន ងគកាន់ដតរ ័ សពួ ក្ឈេ

70
នឹងភាញក្់ខ្ួ នថា
ល ឈបោះដូ ងពិតរបាក្ដអាច្ការពារពួ ក្ឈេបានឈរច្ើនជាង

ដផនរក្ោសដផនឈមដដក្ និងពាក្យសូ រតអាេមោថាមួ យមាត់ពីរ

មាត់ឈ ើ យពួ ក្ឈេនឹងមនព

ិ ឹ ងពាក្់ឈៅឈលើវតទុទ ាំងឈនាោះបនឈឋ ទ្ៀតឈឡើយ

។ឈៅក្បុងពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្អ
ន ងគវា េឺឈសច្ក្ឋីឈសាមោះរតង់

សនាឋនច្តឋ
ិ លកា
អ រយល់ ដង
ឹ អត់ធន់ អភ័យឈទស ច្តឋ
ិ សបផុរសធម៌

ភក្ឋភាពន
ី ិ ងសភាពលអៗឈផសងឈទ្ៀត ដដលអាច្ការពារអបក្បានពិត

របាក្ដ និងផឋល់ឱ្យអបក្នូ វភិឈយាភាពយងពិតរបាក្ដ។

បុ . ត តវទ្មនរភ័ពវសុំណាង្ខលះ ជួយបានពិ របាកដតមនតទ្?

ាំ គ ល់ មនុ សសមាបក្់
វ.ិ ខ្ញុសា ដដលច្ញ្ច
ិ ឹ មជីវតឈោយការលក្់
ិ ឈវទ្មនឋភ័ពវ

សាំណាង។ ោត់អោះអាងថា ឈវទ្មនឋរបស់ោត់អាច្ឈធវើឱ្យសាំណាងលអ

រក្ច្ឈរម
ី នឈ
ើ ើ យោត់ធានាថា អបក្នឹងអាច្រតូវឈឆ្បតរង្ហវន់ឈលខ្ប។
ី

ដតឈបអវ
ើ ដដលោត់
ី និយយជាឈរឿងពិតច្ុ ោះឈ តុ អវបានជាខ្ល
ី ួ នោត់
ផ្ទធល់ មិនកាលយជាមហាឈសដឌីឈៅ?។ ឈបើឈវទ្មនឋភ័ពវសណា
ាំ ងរបស់

ោត់ពិតជាជួ យពិតរបាក្ដដមន ច្ុ ោះឈ តុ អក្៏

ីវ ោត់មនឈប
ិ ោះឈឆ្បតរាល់

សបាឋ ៍ ឈៅ?។ ភ័ពវសណា

ាំ ងដតមាងដដលោត់មាន េមានមនុ
ឺ សស

ម បានទ្ិញឈវទ្មនឋសក្ឋិសិទ្និរបស់
ឈផឋសផ្ទឋសច្ាំនួនឈរច្ើនរេប់រោន់លម

ោត់។

បុ . ដូត្នះ ត ើមានវ ុ ដូ
ថ ្តនះអា្ជាភពវ័សុំណាង្តទ្?

71
វ.ិ វច្នានុ រក្មឈអាយនិយមន័យពាក្យឡាក្់ថា េឺជឈាំ នឿដដលអវីក្៏ឈោយ

នឹងឈក្តឈឡ
ើ ើងទ ាំងល អ និងអារក្ក្់ច្ឈាំ ពាោះមនុ សសដដលសទិតឈៅក្បុង

ឈ តុ ការ ៍ ទ ាំងឡាយអារស័យឈៅឈលើកាលៈឈទ្សៈឈជាេវាសនា ឬ

ភពវ័សណា
ាំ ន រមរេូបដិឈសធជឈាំ នឿដបបឈនោះទ ាំងរសុង។
ងឲ្យ។ រពោះពុ ទ្ប

អវរេប់
ី យង ដដលឈក្តឈឡ
ើ ើងមានមូ លឈ តុ ទ ាំងឡាយពិតរបាក្ដ

ឈ ាំ ងខ្លោះ រវាងឈ
ើ យរតូវដតមានការទ្ាំនាក្់ទ្ន តុ និងផល។សាំរាប់ជា

ឧទ រ ៍ ឈពលឈយើងធាលក្់ខ្ួ នឈ
ល ឺមានមូ លឈ តុ ពិតរបាក្ដរបស់

វា។ មនុ សសដដលឈព

ឺ ិ តជាបាន ឆលងឈមឈរាេ ឈ ាំ ឺ
ើ យរាងកាយអបក្ជង

ពិតជាទ្ន់ឈខ្ាយអាច្ឈធវឱ្យឈមឈរាេក្ក្ាំ
ើ ឈ ើ តខ្លួនវាបាន។មានទ្ាំនាក្់

ទ្ាំនងច្ាស់លាស់រវាងឈ តុ (ឈមឈរាេ និងរាងកាយដដលទ្ន់ឈខ្ាយ)

និងផល(ការឈ)ឺ ពីឈរពាោះឈយងដ
ើ ង
ឹ ថា ឈមឈរាេច្ូ លឈៅលុ ក្លុ យ

អវយវៈទ ាំងឡាយឈ ើ យឈធវឱ្យធា

ើ ល ក្់ខ្ួ នឈ
ល ។ ាំ ងណា
ឺ ដតោមនទ្ាំនាក្់ទ្ន

អាច្រតូវឈេរក្ឈ ើញរវាងការពាក្់ដផនរក្ោសជាមួ យពាក្យ ដដល

ចារទ្ុក្ឈលើឈនាោះកាលយជាអបក្មាន ឬ របឡងជាប់ឈឡើយ។ រពោះពុ ទ្ ន

សាសនាបឈរងៀនថាអវក្៏
ី ឈោយនឹងឈក្តឈឡ
ើ ើងពីឈរពាោះឈ តុ ណាមួ យ

ឬឈ តុ ទ ាំងឡាយ ឈ ើ យមិនអារស័យឈៅឈលើភពវ័សណា
ាំ ងកាលៈ

ឈទ្សៈ ឬ ឈជាេវាសនាឈឡើយ។ មនុ សសដដលចាប់អារមម ៍ ឈៅឈលើ

ភពវ័សណា
ាំ ងជានិច្ចជាកាល េសវ
ឺ ោះដសវងរក្វតទុមួ យច្ាំនួនដូ ច្ជាជា

ធមមារតូវការលុ យកាក្់ ឬ ក្៏រទ្ពយសមផតឋិឈរច្ើនដងមឈទ្ៀត។ រពោះពុ ទ្ ន

72
បរមរេូបឈរងៀនឈយើងថា វាកាន់ដតឆ្ងយពីសារៈសាំខាន់ក្ុ ងការអភ
ប ិវឌ្ណ

ឈបោះដូ ងនិងច្តឋ ាំ ិ តទ ាំងឡាយរបស់ឈយង

ិ េន ើ ។

រពោះអងគរាស់ថា ៖

ាំ ញ, ជាអបក្បាន
ជាអបក្សិក្ាឈរៀនសូ រតឈរច្ើន និងមានឯក្ឈទ្សជនា

ឹ ក្ហាត់
វ ាំ អ
លត់ដល និយយដតពាក្យដដលជាសុ ភាសិត, ឈនោះេជា
ឺ

ភពវ័សណា
ាំ ាំ ុ ត។ ច្ញ្ច
ងលអបផ ិ ឹ មបីាច្់មាានិងបាឈម
ិ លដងទ
ើ ាំភរយ
ិ

និងបុ រតីបុ រា និងមានជីវតរស់

ិ ឈៅយងសាមញ្ដឈនោះ េឺជាភពវ័

ាំ ុ ត។
សាំណាងលអបផ ជាអបក្មានសនាឋនច្តឋ
ិ លម
អ នលាំ
ិ ឈអៀង ជួ យឈឺ

ឆ្អលញាតសនា
ិ ឋ នរបស់មតឋ
ិ និងជាអបក្មនឈច្ោះសឋ
ិ ីបឈនាធសជនដនទ្,

ឈនោះេឺជាភពវ័សណា
ាំ ាំ ុ ត។
ងលអបផ ឈវៀរចាក្ពីអាំឈពើអារក្ក្់និងផឹក្ទ្ឹក្

រសវង
ឹ និងជានិច្ចជាកាលតមកល់ខ្ួ នឈៅក្ប
ល ុ ងេុ ធម៌ឈនោះ េជា
ឺ

ភពវ័សណា
ាំ ាំ ុ ត។ឱ្នលាំឈទន មានក្រុណាធម៌ ឈសច្ក្ឋរី ក្រាយ
ងលអបផ ី

ច្ិតឋ ដឹងេុ និងសាឋប់ធម៌ជារបចា ាំឈនោះ េឺជាភពវ័សណា

ាំ ាំ ុ ត។
ង លអបផ

សាំយុតន
ឋ ិ កាយ ២៦១-២៦៥

73
 ភាគ ១០

ការកា
ល យជាពុ ទ្ធសាសនក
ិ ជន
បុ . អ្វតើ ដលបាននយា
ិ យមកទុំង្អ្មាលមាណតធវឱ្
ើ យខ្ុុំ្ប់

អារមមណ៍ណាស់។ ត ខ
ើ ុ ុំអា
្ ្កា
ល យជាពុ ទ្ធសាសនិកជនបាន

យា
៉ ង្ណា?

វ.ឈពលមួ
ិ ័
យមានបុ រសមាបក្់ឈ្មោះឧបាលិ ឈៅឈវសាលី ។ ោត់ជាសាវក្

របស់សាសនាមួ យឈទ្ៀត ឈ ើ យោត់បានច្ូ លឈៅរក្រពោះពុ ទ្ប

ន រមរេូ

ក្បុងឈោលបាំ ង េឺ ឈដម
ើ ផជដជក្ឈដញឈោលជាមួ
ី យរពោះអងគ និង

ពាយមទញរពោះអងគឱ្យច្ូ លសាសនាឈេ។ ដតបនាធប់ពីនិយយឈៅ

កាន់រពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូឈធវើឱ្យ ឧបាលិចាប់អារមម ៍ យងខាល ាំងរ ូ តោត់

បានសឈរមច្ច្តឋ ័
ិ កាលយខ្លួនជាសាវក្របស់ រពោះពុ ទ្អ
ន ងគ។ ដតរពោះពុ ទ្ ន

បរមរេូរទ្ង់រាស់ថាច្ូ រឈធវការព
ើ ិ និតយឱ្យលាំអតជាដ
ិ ាំ ូ ងសិន។ ការេត
ប ិ
ាំ ប់មនុ សស ដដលលផឈ្
ពិនិតយឱ្យលាំអិតេឺជាការលអសរា ី ម ោះដូ ច្ជាអបក្។

ាំ ន់ដតរក្រាយន
ឥឡូវឈនោះខ្ញុកា ី ិ ងឈពញច្តឋ
ិ ឈពលដដលរពោះអងគរាស់មក្
ាំ ច្ូ រឈធវការព
ខ្ញុថា ើ ិ និតយឱ្យលមអតជាដ
ិ ាំ ូ ងសិន។ របសិនឈបសមាជ
ប ើ ិក្មក្
័ ប ក្់ ពួ ក្ឈេអាច្នឹងឈដើរ
ាំ សាវក្មា
ពីសាសនាដនទ្អាច្មក្ទក្់ទញខ្ញុជា

របកាសឈោយពិ សាទរឈដរើ ជុ វាំ ញទ្

ិ ីរក្ុងឈ ើ យដរសក្ថា ឧបាលិបានច្ុ ោះ

ច្ូ លជាមួ យសាសនារបស់ឈយង។

ើ ាំញ ៈ ច្ូ រ
ដតរពោះអងគរាស់មក្កាន់ខ្ុ ថា

74
 ាំ ូ ងសិន។ ការេិតរតិោះរោះឱ្យលមអ
ឈធវើការពិនិតយឱ្យលាំអិតជាដប ិ ិតេឺជាការ

លអសរមាប់មនុ សសមានឈ្មោះលផដូ
ី ច្ជាអបក្។
ក្បុងរពោះពុ ទ្សា
ន សនាការយល់ ដឹងេជាវតទ
ឺ ាំ ុ តឈ
ុ សាំខាន់បផ ើយ

ការយល់ ដឹងរតូវឈរបើឈពលឈវលា។ដូ ឈច្បោះ ច្ូ រក្ុ រាំ បញាប់របញាល់ ឈធវើ

ាមដតច្តឋ
ិ ច្ូលមក្កាន់រពោះពុ ទ្សា
ន សនា។ ច្ូ រឈរបឈពលឈវលាច្ូ
ើ រឈចាទ្

សួ រច្ូ រពិចារណាយងលមអត
ិ និងបនាធប់មក្ច្ូ រឈធវការសឈរមច្ច្
ើ តឋ
ិ

របស់អក្
ប ។ រពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូមិនានឱ្យនរណាចាប់អារមម ៌ ឈៅឈលើ

័
ការមានច្ាំនួនសាវក្ឈរច្ នឈនាោះឈទ្។
ើ រពោះអងគឈធវឱ្យឈេចាប់
ើ អារមម ៍

ច្ាំឈពាោះមនុ សសដដលអាច្បដិបតឋាមពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់
ិ រពោះអងគ

ដដលជាលទ្នផលននការេិតរតិោះរោះឱ្យលមអ
ិ ិត និងេិតពិចារណានូ វ

ឈ តុ ការ ៍ ទ ាំងឈនាោះ។

បុ . តបើខុ ុំបា
្ នតធវើដតូ ្នះ តេើយអា្យល់ដឹង្នូវពាកយតរបៀន

របតៅរបស់រពះពុ ទ្ធអ្ង្គតដលអា្ទ្ទ្ួលយកបានបនាាប់មក

ត ខ
ើ ុ ុំគ
្ រួ តធវដ
ើ ្ូ តមរ្តបខ ្ ង្់កា
ើ ុ ុំ្ ល យជាពុ ទ្ធសាសនក
ិ ជន?

វ.ិ ឈបដូ
ើ ឈចាបោះដមន វធ
ិ លអ ាំ ុ តនឹងច្ូ លរួមក្បុងវតឋដដលលអ ឬរក្ុមពុ ទ្ ន
ី បផ

សាសនិក្ជនច្ូ រជួ យឧបតទមព

ភ ួ ក្ឈេឱ្យពួ ក្ឈេជួ យឧបតទមឈភ យើងឈ ើយ

បនឋសិក្ាឈរៀនសូ រតបដនទមឈទ្ៀតអាំពី ពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្ ន

បរមរេូ។ បនាធប់មក្ឈពលអបក្ឈរៀបច្ាំខ្ួ នរួ

ល ច្ឈ ើ យអបក្អាច្កាលយជាពុ ទ្ ន

សាសនិក្ជនជាផលូវការឈោយយក្រពោះរតនរត័យជាទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្ ។

75
បុ . ត ើអ្ើគ
វ ឺជាការយករពះរ នរ ័យជាទ្ើពឹង្ទ្ើរលឹក?

វ.ិ ការយក្ជាទ្ីពឹងេជាក្ដនល
ឺ ងមួ យដដលមនុ សសឈដរើ ឈៅរក្ឈពលពួ ក្

ឈេក្ងវល់ទ្ុក្រខ ពួយ ឬឈពលពួ ក្ឈេរតូវការភាពជាសុ ខ្ និងរបាសចាក្

ការភិតភ័យ។ មានការយក្ជាទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្ឈរច្ើនយងណាស់។ឈពល

មនុ សសមនសបាយច្
ិ តឋ
ិ ពួ ក្ឈេយក្មតឋ
ិ ភក្ឋជាទ្
ិ ីពឹងទ្ីរលឹក្ឈពលពួ ក្

ឈេរពួយក្ងវល់និងភ័យខាលច្ ពួ ក្ឈេអាច្នឹងយក្ទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្ក្បុងក្ឋី

ឹ និងជឈាំ នឿមិនពិត។ ឈពលឈេច្ូ លដល់ ទ្ីអវសាន ពួ ក្ឈេអាច្

សងឃម

នឹងយក្ជឈាំ នឿឈៅក្បុងឋានសួ េ៌អមតៈជាទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្។ ដតាមដដល

ន ងគបរមរេូបានរាស់វតទុទ ាំងអស់ឈនាោះ
រពោះពុ ទ្អ មនដមនជាទ្
ិ ីពឹងទ្ី

រលឹក្ពិតរបាក្ដឈឡើយ ពីឈរពាោះពួ ក្ឈេមិនបានផឋល់ឱ្យនូ វភាពសុ ខ្

រសួ លនិងទ្ីរជក្ភ័យ ដដលអារស័យឈលើសភាវៈពិត។ ឈោយពិត ទ ាំង

អស់ឈនោះ មនដមនជាទ្
ិ ីពឹង ទ្ីរលឹក្ដ៏របឈសើរឈឡើយ មនដមនជាទ្
ិ ីពឹងដ៏

ឧតឋុងគឧតឋមជាទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្ ដដលោមននរណាមាបក្់អាច្ឈច្ញចាក្

ផុ តពីឈសច្ក្ឋទ្ុ
ី ក្បា
ខ នដតយក្ទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្ក្បុង រពោះពុ ទ្ ន រពោះធម៌ និង

រពោះសងឃឈ ើ យចាក្់ធុ ោះនូ

ល វធម៌ពិតរបាក្ដ ,នូ វអរយសច្ច
ិ ៤នូ វទ្ុក្ខ,នូ វ

ឈ តុ ននទ្ុក្ន
ខ ូ វការរលត់ទ្ុក្ន របក្បឈោយអងគ៨ ដដលនា ាំ
ខ ិ ងអរយមេគ
ិ

ឈៅរក្ការរលត់នូវទ្ុក្ឈខ នោះេព
ឺ ិ តជាទ្ីពឹងដ៏របនពបាំផុត វាជាទ្ីពឹងដ៏

ឧតឋុងគឧតឋម វាជាទ្ីពឹងដដលមនុ សសមាបក្់អាច្ឈច្ញចាក្ទ្ុក្បា

ខ ន។

ទ្ី និកាយ ១៨៩-១៩២

76
 ការយក្រពោះពុ ទ្ជា
ន ទ្ីពឹង េឺជាការទ្ទ្ួលយក្ឈោយឈជឿ

ទ្ុក្ច្តឋ
ិ នូវឈ តុ ការ ៍ ដដលមនុ សសមាបក្់អាច្កាលយជាអបក្រាស់ដង
ឹ

និងសុ រក្តភាពយ
ឹ ងឈពញឈលញបានដូ ច្ោប ដដលរពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូ

ធាលប់បានទ្ទ្ួល។ ការយក្រពោះធម៌ជាទ្ីពឹងទ្ីរលឹក្មានន័យថាយល់

នូ វអរយសច្ច
ិ ៤ឈ ើ យអារស័យឈលើជវី តមនុ
ិ សសមាបក្់ ដដលសទិតឈលើ

អរយមេគ
ិ របក្បឈោយអងគ៨។ការយក្រពោះសងឃជាទ្ីពឹងទ្ី រលឹក្មាន

ន័យថាសមលឹងឈមើលការជួ យដ នា ាំការទក្់ទញ និងការដឹក្នា ាំរបស់

រពោះសងឃទ ាំងឡាយ ដដលបដប

ិ តឋឈៅាមមាោ
ិ ៌ អរយមេគ
ិ របក្ប

ឈោយអងគ៨។ ការឈធវើ ដូ ឈច្បោះ មនុ សសមាបក្់ៗអាច្កាលយជាពុ ទ្សា

ន សនិក្

ជន ឈ ាំ នដប
ើ យបដិបតឋិាមជហា ាំ ូ ងឈៅឈលើមាោ៌្នឈៅរក្

រពោះនិពាវន ។

បុ . ត ើមានអ្វើផ្លលស់បូ រតក
រ ើ តឡង្
ើ កនុ ង្ជើវ ិ របស់អ្នក្ប់តាង្
ុំ ពើ

តពលអ្នកយករពះរ នរ ័យជាទ្ើពឹង្ទ្ើរលឹកជាតលើក

ដុំបង្
ូ ?

វ.ិ ដូ ច្ោបនឹងមនុ សសដដលមនអាច្រាប់

ិ បានរាប់លាននាក្់កាលពី

២៥០០ឆ្ប ាំមុន អាាមបានយល់ ច្ាស់ថាពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់

រពោះពុ ទ្ប ាំ ក្ឈនោះ

ន រមរេូបានឈធវើឲ្យមានន័យដល់ ពិភពឈលាក្ដ៏លបា

រពោះធម៌ទ ាំងឈនាោះបានផល
ឋ ់ អតទន័យឈៅឈលើអវដដលជាជ
ី ីវតឥតខ្ល
ិ ឹមសារ

រពោះធម៌ឈនាោះបានផឋល់ឱ្យអាាមនូ វច្រយធម៌
ិ ននច្ិតឋរបឈសើ រ និងក្រុណា

77
ធម៌ជាមួ យនឹងអវីដដលនា ាំជីវតអាា
ិ ម ឈ ើ យរពោះធម៌ឈនាោះបានបង្ហាញ

អាាមនូ វវធ
ិ ដដលអាា
ី ម អាច្សឈរមច្នូ វភាពបរសុ
ិ ទ្ ន និងសុ រក្តភាព
ឹ

ក្បុងជាតខាងមុ
ិ ខ្។ អបក្ក្វឥណា
ី ឍ សម័យបុ រា បានសរឈសរអាំពី

រពោះពុ ទ្ប
ន រមរេូថាៈ ច្ូ លឈៅរក្រពោះអងគឈដើមផយក្ជាទ្
ី ីពឹងសូ រតបទ្

សរឈសើរដល់ រពោះអងគឈធវការឈោរពរពោះអងគ
ើ និងរជក្ឈរកាមមលប់នន

រពោះធម៌របស់រពោះអងគឈោយការបដិបតឋឈោយភាពយល់
ិ ដឹង។ អាាម

យល់ ទ ាំងរសុងនូ វពាក្យឈពច្ន៌ទ ាំងឡាយឈនោះ។

បុ .ខ្ុុំមានមិ រមានក់ តដលជាញឹកញយពាយាមទក់ ទញ

ខ្ុុំឱ្យ្ូលសាសនារបស់តគ។ ខ្ុុំពិ ជាមិនបាន្ប់អារមមណ៍

តៅតលើសាសនារបស់ា ់តេើយខ្ុុំកា
៏ នរបាប់តៅា ់

ដូត្នះ ត ា ់តៅត មន
ិ ្កត្ញពខ
ើ ុ ុំ។
្ ត ខ
ើ ុ ុំអា
្ ្តធវយា
ើ ៉ ង្

ណា?

ាំ ូ ងដដលអបក្រតូវដតយល់ េឺថា មនុ សសមាបក្់ឈនោះមិនដមនជា

វ.ិ ឈរឿងដប

មតឋ
ិ ពិតរបស់អក្
ប ឈទ្។ មតឋ
ិ ពិតទ្ទ្ួលសាគល់ អក្
ប នូ វអវី ដដលអបក្មាន

ឈ ើ យឈោរពបាំ ងរបាថាបរបស់អក្
ប ។ អាាមសងស ័យថា មនុ សសមាបក្់

ឈនោះដក្លងខ្លួនឯងឈធវើជាមិតឋរបស់អក្
ប ដូ ឈច្បោះ ឈេអាច្ទក្់ទញអបក្ឱ្យ

ច្ូ លសាសនាឈេ។ ាំ ង
ឈពលមនុ សសទ ាំងឡាយក្ាំពុងពាយមបងខន ឹ

បាំ ងរបស់អក្
ប ពួ ក្ឈេេព
ឺ ិ តជាមនដមនជាម
ិ តឋ
ិ របស់អក្
ប ។

78
បុ .ត ា ់និយាយថា ា ់្ល
ូ រួមរតលកសាសនារបស់
ុំ តគ

ជាមួយខ្ុុំ។

វ.ការច្ូ
ិ លរួមរ ាំដលក្សាសនារបស់អក្
ប ជាមួ យអបក្ដនទ្ េជាឈរឿងលអ
ឺ

មួ យ។ ដតអាាមសាំ ូ មពរថា មិតឋរបស់អក្

ប មិនដឹងពីភាពខ្ុសោបរវាង
ាំ ឈបអាាមមានដផលឈបាមមួ យអាាមឱ្យអបក្ឯង
ការរួមរ ាំដលក្និងការបងខ។ ើ

ពាក្់ក្ណា
ឋ លឈ ើ យអបក្ក្៏ទ្ទ្ួលពីអាាមឈពលឈនាោះ អាាមបានដបង

រ ាំដលក្ជាមួយអបក្។ ដតឈបើអបក្និយយមក្កាន់អាាមថា អរេុ

ឈរពាោះខ្ញុរាំ ពោះក្រុណាបាន ូ បរួច្ឈ ាំ

ើ យអាាមឈៅដតបងខឈអាយអបក្រតូវ

ដតយក្ដផលឈបាមមួ យ ច្ាំឈ ៀងរ ូ តដល់ អក្

ប ទ្ទ្ួលឈោយច្តឋ ាំ
ិ បងខពី

អាាមឈនោះ ឈេមិនអាច្ឈៅថា ការរួមរ ាំដលក្ោបឈទ្។ មនុ សសដូ ច្ជាមិតឋ

របស់អក្
ប ពាយមដក្លងបឈញ្ច ញការរបរពឹតឋអារក្ក្់របស់ឈេ ឈោយ

និយយថា រួមរ ាំដលក្រសលាញ់ ឬ ច្តឋ

ិ សបផុរសដតឈោយឈ្មោះដូ ច្

ឈមឋច្ក្៏ឈោយ ដដលឈេឈៅវាដតការរបរពឹតឋរបស់ឈេ ឈៅដតេាំឈរាោះ

េាំឈរយ
ើ ឫក្ពារអារក្ក្់ និងអាាមនិយម ។

បុ . ដូត្នះ ត ខ
ើ ុ ុំអា
្ ្បញ្ឈប់តគបានយា
៉ ង្ណា?

ាំ ូ ងឈធវើច្ិតឋអក្
វ.ិ វាសាមញ្ដណាស់។ ជាដប ប ឱ្យច្ាស់លាស់នូវអវីដដល

អបក្រតូវការ។ ទ្ីពីររបាប់ឈៅឈេដូ ឈចាបោះឱ្យខ្លីនិងច្ាស់។ ទ្ីបឈពលោត់

ី

សួ រសាំ ើ ក្មានជឈាំ នឿយងឈមច្អាំពីបញ្ញ

ួ រអបក្ដូ ច្ជា ឈតអប ា ឈនោះ? ឬ

ឈ តុ អីអប ាំ មួ យខ្ញាំ
វ ក្មិនរបាថាបមក្ច្ូ លរួមរបជុ ជា ជ ក្់សាំ
ច្ូ របញ្ញ ួ រ
ុ

79
 ាំ ូ ងរបស់អក្
ដប ប មឋងឈទ្ៀត ឈោយភាពមុ ឺងមាត់ភាពរាបសារនិងច្ាស់

លាស់។ អរេុ សាំរាប់ការឈកាោះអឈញ្ជើ ញរបស់អក្

ប ាំ នអាច្មក្
ដតខ្ញុម ិ

បានឈទ្។ ឈ តុ អមក្ម
ីវ នបាន។
ិ ាំញ
ឈនាោះពិតជាឈរឿងរបស់ខ្ុ ។ ាំ នអាច្
ខ្ញុម ិ

មក្ច្ូ លរួមបានឈទ្។ ដតមានមនុ សសេួ រឱ្យចាប់អារមម ៍ ឈរច្ើនណាស់

ឈៅទ្ីឈនាោះ។ខ្ញុឈាំ ជឿជាក្់ថាពិតជាមានដតខ្ញុម
ាំ នអាច្មក្ច្ូ
ិ លរួមបានឈទ្។

ាំ ព
ខ្ញុក្ ាំ ុ ងបបួ លអបក្ឈរពាោះខ្ញុរាំ សលាញ់ អា ិ តអបក្។ ាំ បាយច្តឋ
ខ្ញុស ិ

ណាស់ដដលអបក្រសលាញ់ អា ិ តខ្ញុដាំ តខ្ញុក្

ាំ ៏មិនអាច្មក្ច្ូ លរួមបាន

ដដរ។ ឈបអប ជ ក្់សដាំ ដងភាពមុ ងមា

ើ ក្និយយបញ្ញ ឺ ត់អត់ធន់ និងច្ាស់

លាស់ឈ ើ យបដិឈសធមនឱ្យឈេជាប់
ិ សមព័នជា
ន មួ យឈៅក្បុងការជដជក្

ឈចាទ្ឈឆលើយឈនោះ ជាច្ុ ងឈរកាយឈេនឹងឈបាោះបង់ឈចាល។ វាជាការខាមស

ឈអៀនណាស់ដដលអបក្ឈធវដូ
ើ ឈច្បោះ ាំ ប់មនុ សស
ដតវាសាំខាន់ណាស់សរា

ឈដើមផឈរៀនសូ រត ដដលពួ ក្ឈេមនអាច្បងខ

សទាំ ន របស់ពួក្អបក្របាថាបអវី
ី ិ

ឈៅឈលើអបក្ដនទ្។

បុ . ត ព
ើ ុ ទ្ធសាសនក
ិ ជនអា្ពាយាមរួមរតលកធម៌
ុំ ជាមួយ

អ្នកដនទ្បានតទ្?

វ.ិ រតឹមរតូវ ឈយើងអាច្ឈធវើបាន។ ឈ ើ យអាាមេិតថាពុ ទ្សា

ន សនិក្ជន

ភាេឈរច្នយល់
ើ ច្ឈាំ ពាោះភាពខ្ុសឈផសងពីោបរវាងការបងខាំ និងការរួម

រ ាំដលក្។ ឈបមានឈេសួ
ើ រអបក្អាំពីរពោះពុ ទ្សា
ន សនាច្ូ ររបាប់ពួក្ឈេ។ អបក្

ក្៏អាច្របាប់ឈេ អាំពីពាក្យឈរបៀនរបឈៅរបស់រពោះពុ ទ្ជា

ន មាចស់ឈោយ

80
ោមនការសាក្សួ ររបស់ឈេ។ ដតឈបើឈោយកាយ ឬវាចាដដលឈេសដមថង

ឈច្ញឱ្យអបក្យល់ ថា ឈេមនចាប់
ិ អារមម ៍ ឈសាោះឈឡើយ ច្ូ រសរមប

ាមឈ តុ ការ ៍ ឈនាោះឈ ើ យឈោរពបាំ ងរបាថាបរបស់ឈេ។ វាេឺ

សាំខាន់ផងដដរឈោយច្ងចា ាំថា អបក្ឈធវើឱ្យមនុ សសទ ាំងឡាយដឹងអាំពី

រពោះធម៌កាន់ដតមានរបសិទ្និភាពខាល ាំងឈឡើង ាមរយៈទ្ឈងវើរបស់អក្

ប ជា

ជាងាមរយៈការឈទ្សនារបឈៅពួ ក្ឈេ។ច្ូ របង្ហាញមនុ សសទ ាំងឡាយ

ឱ្យសាគល់ ធម៌ ឈោយជានិច្ចជាកាលមានការពិចារណាសនាឋនច្ិតឋល អ

អត់ធន់ ឈទ្ៀងទត់ និងឈសាមោះសម័រេ។ ច្ូ រជួ យឱ្យរពោះធម៌ដច្ងចា ាំងរសី ម

ាមរយៈពាក្យឈពច្ន៍និងទ្ឈងវើរបស់អក្
ប ។ ឈបឈយ
ើ ងមា
ើ ប ក្់ៗអបក្ ឬក្៏អាាម

ឈច្ោះនូ វធម៌យងពិតរបាក្ដអនុ វតឋយងឈពញឈលញ និងរួមរ ាំដលក្

វារបក្បឈោយសនាឋនច្តឋ
ិ ទ្ូលាយជាមួ យអបក្ដនទ្ ឈយងអាច្ជា
ើ

របឈយជន៍ដ៏ធឈាំ ធងច្ាំឈពាោះខ្លួនឈយង
ើ និងអបក្ដនទ្ផងដដរ។

- ច្ប់ -

81