Sổ tay kỹ thuật điện

CB – CÁI NGẮT ĐIỆN TỰ ĐỘNG

1. CB là gì ?

CB là chữ viết tắt của circuit breaker, có nghĩa là cái ngắt điện tự động . Khi dòng điện
xảy ra sự cố do quá tải hay ngắn mạch, CB sẽ nhảy và dòng điện bị ngắt. Sau khi sửa
chữa xong, ta lại bật CB lên và lại có điện .

Ngày xưa Thomas Edition , dùng cầu chì để ngắt điện nhằm mục đích bảo vệ các máy
điện báo . Cầu chì được mắc vào dây nóng (dây pha) . Chì dễ nóng chảy cho nên khi
có sự cố quá tải hay ngắn mạch xảy ra, cầu chì sẽ bị đứt. Đó là sự ngắt điện . Tuy
nhiên, có một điều bất tiện xảy ra là ta phải thay thế bằng một cầu chì mới .

Cầu dao cũng có tác dụng như một cái cầu chì . Nhưng cầu dao là cái ngắt điện do
người ta dùng tay đóng mở. Trong cầu dao cũng có dây chì nhưng nhiều người thợ coi
thường nguy hiểm đã thay thế dây chì bằng một sợi dây … điện. Điều này quá nguy
hiểm

Ngày nay người ta có nhiều loại ngắt điện : CB, MCB và MCCB . Chúng ta phải học
về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của CB và các tính chất cơ bản thì chúng ta mới
ứng dụng chính xác được

2. Sự ngắn mạch là gì

Sự ngắn mạch (short circuit) là dòng điện đi qua những đường dẫn trong mạch
điện gần như không có điện trở hoặc có nhưng rất thấp . Trái nghĩa với ngắn mạch là
mạch điện mở "open circuit", mạch điện mở là mạch điện có điện trở vô cùng lớn giữa hai
nút . Người ta thường từ "ngắn mạch" để mô tả bất kỳ trục trặc nào.

Theo định luật Ohm , hiệu điện thế giữa 2 điểm nút của một mạch điện V A – VB = UAB = RI .
Định lý này chỉ áp dụng cho một đoạn mạch điện chỉ có điện trở . Nhưng ở các mạch điện
phức tạp, người ta đưa vào định lý điện trở tương đương của Thévenin để làm đơn giản

1
Bieân soaïn : Nguyeãn Leâ Quaân

hóa mạch điện để áp dụng đinh luật Ohm . Nhưng thực tế, mạch điện ráp nối phức tạp có
thể do dây không cùng kích cỡ hoặc do các điểm nối dây không chặt , điều này làm cho
dòng điện đi qua sẽ bị dồn lại và nóng lên. (Điều này giống như luồng xe đang chạy mà bị
kẹt xe), làm cho lớp nhựa bọc ngoài bốc cháy hoặc nổ .

Định nghĩa về dòng điện : đòng điện là dòng chuyển động của các electron .

Như vậy, nếu dây dẫn không đồng chất hoặc chỗ nối bị hở (nối không chắc), dòng
electron sẽ bị dồn lại , điện trở không tương xứng với cường độ dòng điện sẽ dẫn đến
hiệu điện thế giữa 2 nút thay đổi và gây ra sự cố

Một loại ngắn mạch thường xảy ra khi đầu âm và đầu dương của một bình điện được nối
bằng một dây dẫn có điện trở thấp (low-resistance conductor). Khi điện trở thấp, cường độ
dòng điện sẽ tăng lên. Vì theo định luật Ohm I = U/R, U không thay đổi, R giảm đi thì tất
nhiên cường độ I sẽ tăng lên, mật độ electron trong dây dẫn sẽ tăng lên mang theo nhiều
năng lượng hơn bình thường và gây ra sự cố.

2
Sổ tay kỹ thuật điện

3
Bieân soaïn : Nguyeãn Leâ Quaân