1.

Postupak na mjestu nesreće

2.CPR
3.Krvarenje
4.Prva pomoć kod trovanja
5.Prijem ginekološke bolesnice
6.Uzimanje anamneze
7.Zadatak tehničara pri porođaju
8.Komplikacije pri porodu
9.APGAR-scor
10.Uzimanje sestrinske istorije
11.Planiranje zdravstvene njege
12.Proces zdravstvene njege
13.Komunikacija u zdravstvu
14.Planiranje porodice
15.Briga o starim
16.Bolesti starih
17.Njega novorođenčeta
18.Kupanje i obrada pupka
19.Vitalni znaci
20. Njega odojčeta
21. Tehnika davanja lijeka
22. I.H.I
23.Dezinfekcija
24.Sterilizacija
25.Kateterizacija
26.Položaj bolesnika u postelji
27.Metode zaustavljanja krvarenja
28.Ishrana odojčeta
29.Prevencija malignih bolesti
30.Prva pomoć kod udara groma i struje
31.Povrede izazvane fizičkim agensima
32.Anafilaktički šok
33.Uloga zavoja i prevencija rane
34.Greške i komplikacije u toku davanja lijeka
2.CPR
Reanimacija je sprovođenje mjera i postupaka kojima se poremećene, ugrožene ili zaustavljene životne
funkcije popravljaju ili uspostavljaju.
Osnovna svrha primjene kardiopulmonalne reanimacije je da se obezbjeđuje kiseonik za mozak, srce i
druge vitalne organe sve dok stručna medicinska pomoć ne bude u stanju da uspostavi normalnu
funkciju srca i disanje. Vrema i brzina predstavljaju ključnu ulogu.
Pri nastanku kardio cirkulatornog zastoja simptomi se javljaju seledećim redosledom:
-gubitak pulsa trenutno
-gubitak svjeti tokom 10-20 sekundi
-prestanak disanja posle 15-30 sekundi
-široke zenice koje ne reaguju posle 60-90 sekundi.
Zastoj srca, kada dođe do zastoja srca, nema cirkulacije kiseonika, te se zalihe kiseonika koje postoje u
vitalnim organima istroše za nekoliko sekundi, tako da se tada mora sprovesti još brža reanimacija.
Zastoj srca može biti praćen sledećim aritmijama: komorska fibrilacija, komorska tahikardija i asistolija.
Najvažnija faza prve pomoći odnosi se na utvrđivanje stanja bolesnika. Ne sme se započeti postupak
KPR sve dok se ne ustanovi da li je potrebno.
KPR se sastoji od nekoliko faza:
-A=Airway-disajni put
-B=Breathing-disanje
-C=Circulation-cirkulacija
Svaka od faza KPR počinje utvrđivanjem zdravstvenog stanja bolesnika:
-utvrđivanjem stanja svijesti
-utvrđivanjem prestanka disanja
-utvrđivanjem prestanka pulsa.
Disajni putevi, utvrđivanje stanja svjesti
Spasilac lagano protrese tijelo bolesnika i upita ga da li je dobro. Ukoliko unesrećeni ne reaguje na
pokušaj buđenja, potrebno je pozvati pomoć.
Da bi se sprovela KPR unesrećenog treba postaviti da leži na leđima na čvrstoj podlozi.
Klečeći u visini ramena unesrećenog spasilac može naizmjenično da primjenjuje vještačko disanje i
spoljašnju masažu srca.
Najvažniji postupak u sprovođenju uspješne reanimacije je hitno oslobađanje vazdušnih puteva.
Disanje, utvrđivanje prestanka disanja
Lice koje ukazuje pomoć treba da stavi uvo iznad usta ili nosa žrtve. Pre toga je neophodno obezbjediti
prohodnost vazdušnih puteva. Zatim spasilac treba da prati položaj grudnog koša i utvrdi: da li se
grudni koš diže i spušta, da li vazduh izlazi iz grudnog koša za vrijeme izdaha, da li postoji strujanje
vazduha. Ako se grudni koš ne podiže i ne spušta i on ne izdiše vazduh, znači da ne diše. Primjenjuje se
izvođenje vještačkog disanja: usta na usta, usta na nos.
Cirkulacija, utvrđivanje prestanka pulsa
Srčani zastoj se prepoznaje po prestanku pulzacije velikih arterija unesrećenog koji se nalazi u
besvjesnom stanju. Puls se provjerava pipanjem pulsa nad velikim arterijama ( a. Carotis i a.
Femoralis). Zatim se primjenjuje spoljašnja masaža srca.

Povređeni se postavi da leži na leđima, na čvrstoj podlozi. Spasilac klekne ili stoji pored njegovog
grudnog koša ( zavisi na kojoj se visini nalazi povređeni). Dlan lijeve ruke položi iznad donje trećine
grudne kosti a dlan desne ruke na nadlanicu lijeve ruke i vrši pritisak na grudnu kost prema kičmi
rukama ispruženim u laktovima ( 2-5 cm, težinom 20-25 kg). Na taj način dolazi do istiskivanja krvi iz
komora srca ( sistola), a podizanjem ruku sa sternuma srce se širi ( dijastola). To se ponavlja 60-80
puta u min. Kod djece masaža se vrši dlanom jedne ruke 80-100 puta u min, a kod odojčadi
jagodicama dva prst 100-120 min u minuti. Veoma je važno da ciklusi kompresije i relaksacije budu iste
dužine.
Ukoliko se masaža srca kombinuje sa vještačkim disanjem ( rade ih dvije osobe) a primjenjuje se
uduvavanje vazduha usta na usta ( ili nos), onda bi odnos bio 1:5 ( 1:4), odnosno jedno uduvavanje
vazduha i 4-5 pritisaka na sternum. Ukoliko jedna osoba vrši reanimaciju, onda na dva uduvavanja
vazduha dolazi 15 pritisaka na grudnu kost (2:15). Posle 4-5 ciklusa provjerava se uspješnost, a
postupak reanimacije ne sme se prekidati duže od 7 sekundi. Posle oživljavanja povređeni se stavlja u
bočni položaj ( zbog mogućnosti povraćanja i zapadanja jezika).
Od komplikacija spoljašnje masaže srca mogu se javiti prelomi rebara i grudne kosti, oštećenja pleure,
pluća i dr..
U slučaju kada se ne može sprovesti spoljašnja masaža srca ( povrede ili oboljenja) ili kada se
spoljašnjom masažom ne može postići periferna cirkulacija, primjenjuje unutrašnja, koju radi isključivo
lekar otvaranjem grudnog koša i direktnom masažom srca. Kod ove reanimacije bolesnik je intubiran, a
vještačko disanje se sprovodi pomoću maske, balona i kiseonika.
Reanimacija se vrši sve dok se ne uspostavi rad srca, što se uočava provjerom pulsa na vratnoj arteriji,
EKG-om ili monitoringom, ili u suprotnom ako se utvrde sigurni znaci smrti.

3.Krvarenje
3.PODJELA I ZAUSTAVLJANJE KRVARENJA
Pod krvarenjem se podrazumjeva izlazak krvi iz povređenog krvnog suda.
Prema načinu na koji krv izlazi iz arterija, vena i krvnog suda, razlikuju se:
-arterijsko krvarenje, krv je jasno crvene boje, izbija u mlazu i sinhrono sa srčanom
radnjom
-vensko krvarenje, krv je tamnocrvene boje i ističe lagano i ravnomjerno
-arterijsko i vensko krvarenje nastaje kada su istovremeno povređene arterije i vene
-kapilarno krvarenje, postoji kada rana krvari iz bezbroj veoma malih kapilarnih krvnih
sudova. Krv kaplje sa površine tkiva i ako se obriše vide se mala tačkasta krvarenja.
Parehnimska krvarenja su krvarenja iz tkiva ( jetre, slezine i srca). Krv je pretežno crvene
boje.
Prema uzroku krvarenja razlikuju se:
-traumatska krvarenja, nastala usled povrede krvnog suda
-operativna, hiruška krvarenja nastala u toku ili posle operacije
-spontana krvarenja, nastala kao rezultat patoloških procesa koji je razorio krvni sud.
Prema vremenu kada krvarenje nastupa:
-primarno krvarenje koja nastupa neposledno posle povrede
-sekundarno krvarenje, koje nastupa kraće ili duže vrijeme posle povrede ili operacije.
Rana koja prvobitno nije krvarila ili je malo krvarila odjednom počinje da rvari. Takvo krvrenje
može biti:
-kada oštri dijelovi kosti naknadno povrede krvni sud
-kada sa podvezanog krvnog suda spadne ligatura
-kada rana gnoji pa se usled nekroze ošteti i zid krvnog suda
Prema mjestu na kome se krv izliva razlikuje se:
-spoljašnje i
-unutrašnje krvarenje.
Spoljašnje krvarenje ja kada se krv iz povređenog krvnog suda izliva van organizma. Ono
može biti:
-s površinskih tkiva
-iz unutrašnjih organa, usled patološkog procesa koji je razorio krvni sud, pa se krv izliva z
spoljašnju sredinu preko prirodnih puteva koji vezuju te organe s površinom tijela.
-Epystaxis je krvarenje iz sluznice nosa napolje.
-Hemaptoe je krvarenje iz pluća kroz bronhe napolje
-Hematemesis je krvarenje iz zida želuca na usta
-Melaena je krvarenje iz zida želuca ili tankog crijeva u vidu crvene stolice nalik na katran (
posledica čira, raka, povrede crijeva)
-Haematuria je pojava krvi u mokraći koja nastaje kao posledica krvarenja iz bilo kog dijela
mokraćnih organa
-Metrorrhagia je jako krvarenje iz sluzokože materice.
Unutrašnje krvarenje nastaje usled povreda ili patoloških procesa-bolesti koje razaraju krvne
sudove tako da se krv izliva u anatomske duplje tijela.
-Haematothorax nastaje kada se krv izliva u grudni koš između unutrašnjeg i spoljašnjeg
lista plućne maramice.
-Haematopericardium je nakupljanje krvi u trbušnoj duplji
-Haemartros je nakupljanje krvi u zglobu usled pretrpljen povrede ili oboljenja
-Haematocaele testis nastaje kad se krv nakuplja između ovojnica testisa usled povrede,
tuberkoloze ili nespecifičnog zapaljenja
a. Krv se izliva u šupljine organa:
-haematocephalus-komore mozga su ispunjene krvlju
-haematometra-materica je ispunjena krvlju
b. Krv se nalazi u patološkim stvorenim šupljinama:
-ciste jajnika i krvarenje u njima
-ciste u slezini, koje nastaju usle dpovreda i ispunjene su izlivenom krvlju.
v. Krvarenje u tkivu nastaje pri povredi krvnog suda zato što krv ne može da se izlije u
spoljnu sredinu već se difuzno širi u tkiva i stvara hematom.

SUBJEKTIVNI I OBJEKTIVNI ZNACI AKUTNOG KRVARENJA

Subjektivni znaci: bolesnik sam saopštava svoje tegobe-malaksalost, slabost, strah,

vrtoglavicu, svetlucanje pred očima, zujanje u ušima, osjećaj žeđi i nedostatak vazduha,
gađenja, povraćanja.
Objektivni znaci: pri pregledu bolenika konstatuje se veoma izraženo bljedilo kože i vidljivih
sluzokoža, ruke i noge su hladne, lice obliveno hladnim znojem, zenice neznatno proširene,
puls ubrzan-veoma mekan, sitan, maksimalni pritisak nizak ( ispod 100), disanje površno i
ubrzano, često zeva.
Od lokalnih znakova u predjelu rane može se uočiti smanjenje senzibiliteta, kao i otok
okoline rane. Pri krvarenju u tjelesne šupljine uočavaju se znaci krvnog izliva.
Laboratorijski nalazi: odmah posle povrede još uvijek normalni nalazi eritrocita i hemoglobina,
kasnije smanjene vrijednosti.

4.Prva pomoć kod trovanja

Kod trovanja gasom:
- procjena stanja povrijeđenog
- mjere prve pomoći u skladu sa zatečenim stanjem
- ako diše → obezbijediti svjež vazduh, mirno i bezbijedno mjesto,
polusjedeći položaj
- ako ne diše i nema pulsa → KPR
- ako diše a bez svijesti je → bočni koma položaj
Kod trovanja lijekovima:
- poziv Službi hitne medicinske pomoći (124)
- ako je bez svijesti i disanja → KPR
- ako je bez svijesti a diše → bočni koma položaj uz održavanje prohodnosti
disajnih puteva
- provjeriti ima li povreda i zbrinuti ih
- ako je svjestan i nepovrijeđen → umirivati p/o, obezbijediti odgovarajuće
klimatske uslove, udaljiti posmatrače
- sačuvati ambalažu od lekova ili droga
Kod trovanja hranom:
- udobno smjestiti otrovanog da miruje
 - obezbijediti dobre klimatske uslove
- omogućiti mu da povraća (velika količina mlake slane vode ili voda sa
sobom bikarbonom, dvije kašike ricinusovog ulja)
- ako je žedan možete mu dati jak čaj bez šećera
- ako se stanje pogoršava odvesti ga lekaru ili pozvati SHMP
Kod trovanja alkoholom:
- provjera osnovnih životnih funkcija
- oslobađanje disajnih puteva najčešće od povraćenog sadržaja
- mjere KPR-a ako je potrebno
- postavljanje u bočni koma položaj
- obezbjeđivanje dobrih klimatskih uslova jaka crna kafa može pomoći

5.Prijem ginekološke bolesnice

Ginekološke bolesnice dolaze u ambulante ginekoloških odjeljenja ili bolnica sa
uputom ginekologa radi pregleda, prijema ili liječenja.
Prvi postupak primanja bolesnice jeste provjera dokumentacije i ustanovljavanje
identiteta osobe.
Kada nadležni ljekar primi pacijenticu, upućuje je u sobu za garderobu gdje se
presvlači u bolničko rublje koje će nositi dok je hospitalizovana. Ako nije upitanju hitan
slučaj, bolesnica prije prijema treba da se okupa. Uz rublje bolesnica dobije sapun i
ubrus. Ukoliko se radi o porodilji, u redovnoj proceduri ljekar je obavezan da u
prijemnoj ambulanti pregleda trudnicu,provjeri njen identitet, starost trudnoće i opšte
stanje žene, odredi položaj, stav, smještaj i držanje ploda, izvrši unutrašnji pregled i
procijeni stanje vaginalnog grlića.

6.Uzimanje anamneze
Veliko znanje medicinskih činjenica je beskorisno ako ljekar ne zna kako dobiti tačne i sažete
podatke od pacijenta o njihovoj bolesti. Osim u slučaju hitnog stanja, uzimanje anamneze
treba prethoditi pregledu i liječenju. Uzimanje anamneze je prvi korak u postavljanju
dijagnoze; pomoći će usmjeriti fizikalni pregled i odrediti potrebu za odgovarajućim
pretragama. Dobro uzeta anamneza često sugeriše dijagnozu, dok fizikalni pregled i
eventualne pretrage služe potvrdi dijagnoze. Uzimanje anamneze je takođe najjeftiniji nacin
postavljanja dijagnoze. U generalije anamneze spadaju:
prezime i ime bolesnika
pol,
datum i mlesto rođenja,
adresa stanovanja,
bračno stanje,
zanimanje,
datum prijema i otpusta u/iz bolnice, podatke o tome ko plaća bolničke troškove itd.
Ovi podaci nisu samo suvoparni administrativni podaci, već imaju i medicinski značaj. Ljekar
ove podatke može iskoristiti za utvrđivanje ali i za predviđanje toka bolesti. Na primer;
-starost - bolesnik koji izgleda znatno starije od godina života koje ima, govori da je njegov
organizam iscrpljen bolešću,
-zanimanje - može biti od značaja kod utvrđivanja bolesti, ako se sumnja da su one izazvane
konkretnom profesijom (profesionalne bolesti),
-mjesto stanovanja - je značajno kada se radi o endemskim bolestima koje preovladavaju u
pojedinim dijelovima država ili svijeta (endemske bolesti),
-bračno stanje - može da bude značajno u utvrđivanju psihijatrijiskih bolesti itd.
Dijagnoza je prepoznavanje ili utvrđivanje bolesti. Dijagnoza bolesti se
postavlja na osnovu simptoma bolesti i rezultata ispitivanja. Za dijagnozu
bolesti uzimaju se:
-lični podaci o bolesniku ( ime i prezime, godište, pol, profesija, koji je put
u bolnici i sl.
-glavne tegobe ( kada je počelo, jačina bola, da li je kontinuirana, lokalizacija,
propagacija, širenje bola)
-ispitivanje po sistemima
-životna anamneza
-anamnesis familia-preddispozicije, mogućnost za nastanak
-socijalno/ekonomski podaci ( ishrana, narkotici, profesija).
Metode fizičkog pregleda su:
-inspekcija ( posmatranje, koristimo čulo vida, prelomi, iskrivljenost, otoci)
-palpacija ( pipanje bolesnikovog tijela i organa, čulo dodira, puls ( a. carotis
communis, a. axillaris, a. brachialis, a. radialis, a. poplitea, a. dorsalis pedis), koštani sistem,
-perkusija ( kuckanje dijelova tijela ili organa, dodir i sluh, pluća, abdomen,
oštar zvuk-kod praznih organa, tup- kod ispunjenih)
-auskutacija ( slušanje organa koji svojim radom stvaraju zvuk, npr. srce, pluća, crijeva, krvni
sudovi)

7.Zadatak tehničara pri porođaju

Osnovni zadatak medicinske sestre i medicinskog tehničara je unapređenje zdravlja i
sprečavanje bolesti. Nerazdvojiva povezanost sa zdravstvenom njegom je poštovanje
života, dostojanstva i prava čovjeka.
U skladu sa prethodno navedenim medicinska sestra brine za očuvanje života i
zdravlja žene. Svoj posao obavlja humano, stručno i odgovorno, te u odnosu sa
pacijentom poštuje njegove individualne potrebe i vrijednosti.
Babinje su posleporođajni period koji traje 6-8 nedelja kada treba da se svi organi,a
naročito genitalni, inovacijom povrate u predgravidno stanje. Jedino se dojke dalje
razvijaju zbog specifičnosti funkcije, a rane ukoliko su nastale tokom poroda zarastaju.
Potrebno je odezbjediti njegu porodilje u vidu:
• kontrole opšteg stanja,
• kontrole genitalnih organa,
• kontrole laktacije,
• kontrole funkcije drugih organa,
• kontrola i njega rane.

Kontrola opšteg stanja započinje već u rađaoni u četvrtom porođajnom dobu i traje do
zvršetka babinja. U prvih 24h prati se puls, TA, TT, psihološko stanje, boja kože i
sluzokože, disanje,....
Kontrola lohija odmah poslije porođaja lohije se sastoje gotovo isključivo od krvnih
elomenata i dosta su obilne, a vremenom se izgled mijenja i količina smanjuje.
Lična higijena porodilje - održavanje lične higijene prvih dana mora biti intenzivnije
zbog pojačanog znojenja, a poseban akcenat se mora stavitina njegu dojki, genitalnih
organa i rana nastalih usled poroda.
8.Komplikacije pri porodu
Porođajne povrede
Porođajne povrede nisu rijetka pojava u toku poroda. Nastaju zbog relativno vrlo uskog
porođajnog kanala, gdje se u toku porođaja, odnosno prolaska djeteta iz maternice u vanjski
svijet može dogoditi trauma. Posebno su ozbiljna traumatizovanja i povrede moždanog tkiva.
Porodna oteklina novorođenčeta (caput succedaneum)
Radi se o ograničenom tijestastom otoku nekog područja glave. Za razliku od kefalhematoma,
caput succedaneum prelazi preko granica šavova kostiju lobanje. Ova pojava u ginekologiji je
vrlo česta. Zbog toga je mnogi stručnjaci niti ne smatraju patološkom pojavom. Nije potrebno
nikakvo posebno liječenje niti hirurški zahvat, jer promjena prolazi sama od sebe za nekoliko
dana.
Kefalhematom
Ovdje se radi o malo ozbiljnijoj traumi kostiju lobanje. Kefalhematom se opisuje kao
krvarenje između kosti i koštane ovojnice koje je izazvano traumom. U ovom slučaju
traumatski uzrok jest porađanje, odnosno uzak porođajni kanal što se posebno odnosi na kosti
zdjelice. Otok je ograničen granicama šavova kostiju. Otok se povlači relativno sporo,
potrebne su sedmicei i mjeseci. Liječenje je potrebno jedino kod komplikacija u smislu
bakterijskog inficiranja.
Frakture kostiju
Najčešća je fraktura ključne kosti. Rijetko se primijeti odmah u nastanku. Zapazi se tek kada
nastaje izbočina koja predstavlja područje zarastanja koštane frakture. Nije potrebno nikakvo
posebno liječenje.
Povreda n. facialisa
Nastaje uglavnom kod porođaja forepsom. U kliničkoj slici postoji potpuna ili djelimična
paraliza musculature lica. Oporavak dolazi u periodu od nekoliko sedmica.
Povreda živca frenikusa
Frenični živac inerviše dijafragmu, stoga će njegovo oštećenje uzrokovati poremećaj disanja
kod djeteta. Slabija oštećenja prolaze spontano u periodu nekoliko narednih sedmica i
mjeseci, dok teži slučajevi oštećenja živca mogu dovesti do respiratorne insuficijencije i smrti
djeteta.

9.APGAR-scor
Apgar skor je zbir ocejna pet parametara: boja kože, srčana radnja, disanje, mišićni tonus i
odgovor na stimulaciju. Svaki od ovih parametara ocejnjuje se ocjenom od 0-2, pa je najbolja
moguća zbirna ocjena 10, a najlošija 0. Ocjenu daje ginekolog ili pedijatar u porodilištu.
Broj bodova 0 1 2
Boja kože blijeda tijelo ružičasto, ružičasta
ekstremitetiplavi
Srčana radnja odsutna ‹100/min ›100/min
Disanje ( odsutno sporo ili normalno,
ritam i napor ) nepravilno, slab snažan plač
plač
Mišićni tonus bez pokreta, slabo savijeni aktivni,
mlitavo ekstremiteti, spontani
novorođenče oskudni pokreti pokreti
Odgovor na bez grimasa kijanje,
stimulaciju odgovora kašljanje,
odgurivanje
Ocejne od 8-10 smatraju se odličnim skorom, dok novorođenče koje dobije Apgar skor u
prvom minutu manji od 7, a pogotovo manji od 4( 0-3 ), zahtijeva neke od mjera reanimacije,
kao što su oslobađanje disajnih puteva, primena kiseonične terapije, pa sve do masaže srca i
primjene lijekova. Često se stanje novorođenčeta vrlo brzo popravi, pa je skor odličan već u
petom minutu, što ukazuje na odličnu sposobnost adaptacije. Ukoliko i posle pet minuta Apgar
skor ostane manji od 7, bebi je obično potrebna dodatna medicinska nega u vidu zagrevanja u
izoleti, infuzione terapije, kiseonične terapije.

11.Planiranje zdravstvene njege ???

Nakon što su utvrđeni problemi, pristupa se:
-utvrđivanje prioriteta,
-definisanje ciljeva,
-planiranje intervencija i
-izradu plana zdravstvene njege.
Medicinska sestra, zajedno s pacijentom, utvrđuje prioritete u procesu zdravstvene njege.
Odluku donosi na osnovu:
pacijentove percepcije važnosti i težine problema
hijerarhije osnovnih ljudskih potreba i medicinskih razumijevanja
mogućnosti rješavanja problema
Ciljevi moraju biti: jasno formulirani, razumljivi pacijentu i drugim članovima tima; odnositi
se na pacijenta, a ne intervencije; dovoljno specifični da omogućuju
evaluaciju; sadržavati nivo i vrijeme postignuća.
Planiranje intervencija:
Intervencije iz područja zdravstvene njege su specifične aktivnosti usmjerene ublažavanju ili
rješavanju problema odnosno ostvarenju ciljeva i odgovor su na pitanje što treba učiniti da se
cilj postigne.
Plan zdrv. njege:
Plan zdravstvene njege je dio pacijentove dokumentacije, izrađuje ga viša medicinska sestra.
Sadrži četiri osnovne grupe informacija:
dijagnoze
ciljeve
planiranje intervencija
evaluaciju

12.Proces zdravstvene njege

Proces zdravstvene njege predstavlja sistem međusobno povezanih i zavisnih koraka u

rješavanju zdravstvenih problema bolesnika, a baziran je na timskom radu i praćenju
kvaliteta njege. Kroz proces zdravstvene njege ostvaruje se pozitivna interreakcija
između medicinske sestre i pacijenta.
Proces zdravstvene njege se sastoji od nekoliko faza:
-utvrđivanje potreba bolesnika za njegom
-stvaranje sestrinske dijagnoze
-planiranje zdravstvene njege
-realizacija planiranih aktivnosti
-evaluacija

Šta nudi proces:

-individualnu, kontinuiranu i kvalitetnu njegu
-dobru komunikaciju i kooordinaciju aktivnosti članova zdravstvenog tima
-kritički oscrt na sestrinsku praksu
-mogućnost istraživanja i unapređenja sestrinske prakse
-vidljivost sestrinskog rada
-individualnu odgovornost

13.Komunikacija u zdravstvu
Komunikacije (comunicare- latinska riječ- saopdenje, izlaganje) su odnos izražavanja među
živim bidima. Najednostavnije rečeno komunikacije su predaja ili izmjena podataka, znakova
ili poruka, pomodu govora, pokreta i zapisa. Najčešde greške pri komunikaciji zdravstveni
radnik i pacijent/bolesnik:
* zdravstveni radnik upotrebljava riječi koje pacijent ne razumije,
* zdravstveni radnik nedovoljno glasno govori,
* zdravstveni radnik prebrzo govori,
* zdravstveni radnik daje instrukcije sa mnogo riječi i mnogo detalja,
* zdravstveni radnik govori jezikom koji pacijent ne razumije,
* pacijent uopšte ne čuje,
* pacijent razmišlja o nekim drugim problemima.
Postoje dva načina komunikacije: 1. VERBALNI- izražavanje govorom, odnosno slanje poruke
govorom zdravstvenog radnika pacijentu i obratno
2. NEVERBALNI- izražavanje upotrebom jezika tijela i simbola, odnosno slanje poruka
govorom tijela i simbola zdravstvenog radnika pacijentu i obratno. Šta su komunikacijske
vještine ? Komunikacijske vještine su vještine kojima treba ovladati kako bi u raznim
situacijama mogli uspostaviti komunikaciju i održati dobre odnose sa drugima.
Kvalitativno određeni osobine ( komponenete) za pravilnu izgradnju komunikacije:
-prisutnost-posvećenost i zainteresovanost za sagovornika
-slušanje-pokazivanje interesovanja za sagovornika I njegovu poruku
-brižnost-sagovornik osjeća da je drugoj osobi stalo do nje kao ličnosti
-otvorenost-otvaranje I otkrivanje sebe drugoj osobi
-prihvatanje-odnos pun poštovanja prema sagovorniku
-saosjećanje-empatija-stavljanje sebe na mjesto druge osobe
-iskrenost-sagovornik dijeli svoje misli, osjećanje I iskustvo sa drugom osobom
-poštovanje-prihvatanje drugog kao vrijedne osobe.

14.Planiranje porodice
Planiranje porodice predstavlja pravo svakog čoveka na svesno i odgovorno donošenje odluke
o roditeljstvu. Naročita pažnja je usmerena na značaj načina planiranja porodiceza zdravlje
žena i dece, ali i za njenu dobrobit i sreću. Idealno je kada žena rađa u dobuizmeđu 18.-25.
godine života sa razmacima narednih trudnoća i porođaja koji su veći od2 godine i to do
četvoro dece. Da rađanje ne bi višestruko ugrozilo život i zdravlje deteta i majke preporučuje
se upoznavanje sa sledećim pravilima:
▪ ako žena zatrudni pre 18. ili posle 35. godine života majka i dete biće izloženi većim
zdravstvenim rizicima
▪ rizik od smrtnosti dece povećava se za oko 50% ako razmak između porođaja iznosimanje
od 2 godine.
▪ ako je žena donela na svet već četvoro dece zdravstveni rizici tokom narednih trudnoća se
povećavaju
Kao poželjan se ističe partnerski odnos u planiranju porodice odnosno model uvažavanja
stavova, potreba i osećanja oba partnera. Žena koja je mlađa od 18 godina, još uvek nije
spremna za materinstvo. Ovakve trudnoće se zbog telesne nezrelosti mogu završiti spontanim
pobačajem ili prevremenim porođajem, a katkat je praćena anemijom,infekcijom mokraćnih
kanala i povišenim krvnim pritiskom. Porođaj kod ovih trudnicaima otežan tok, a bebe mogu
biti nezrele i manje telesne težine. Ovo se dodatno komplikuje činjenicom o nedostatku
znanja, iskustva i emotivne zrelosti za ispravanodgoj deteta.Trudnoća predstavlja posebnu
vrstu fiziološkog opterećenja organizma. Kod žena u godinama organizam je stariji, te
trudnoća i porođaj nose svoje rizike. Nakon 35. Godine života progresivno raste mogućnost
rađanja dece sa hromozomskim anomalijama, među kojima dominira mongoloidizam. Idealno
je da se prvo dete rađa između 20. i 25. godine,a poslednje pre navršene 35 godine života.
Ako je razmak između porođaja manji od dve godine povišeni su rizici za majku, nerođeno
dete, kao i za već rođenu decu. Potrebno je bar dve godine da se organizam potpuno oporavi.
Ako se trudnoće dešavaju u kraćim vremenskim intervalima češće su komlikacije, recimo
anemija, a i rizici tokom porođaja. Novorođenčad iz ovakvog graviditeta mogu se rađati
prevremeno i biti niske telesne težine. Ponekad imaju usporen psihomotorni razvoj, sklona su
bolestima i 4 puta češćeumiru tokom prve godine života.Opasnosti prete i već rođenom
detetu. Dojenje se prerano prekida, a majka nemadovoljno vremena na raspolaganju i
pripremi adekvatne hrane, neophodne za razvojmalog deteta. Zbog brige o novorođenčetu
starije dete je uskraćeno za pažnju i često prepušteno samo sebi. A bez dovoljno igre sa njim
roditelji nenamerno zapostavljaju njegov motorni, socijalni i emotivni razvoj. Rezultat je
nepravilan rast, a rizik odumiranja kod ove dece povećava se za 50%.Roditelji treba da
planiraju sledeću trudnoću kada njihovo dete napuni dve godine.Idealno je kada porodica
planira najviše četvoro dece. Nakon njihovog rođenja novetrudnoće nose povećan rizik od
ozbiljnih zdravstvenih problema i ugrožavaju životizdravlje majke. Češće su i komlikacije kod
porođaja, a novorođenčad su često inedovoljne telesne mase.Zdravlje i sreća porodice veoma
zavise od toga da li se porodica zasniva u pravomživotnom dobu, da li su deca rođena iz želje i
ljubavi roditelja i da li je postojala pravaspremnost za buduću bebu. Planiranjem porodice
povećava se šansa za izgradnju zdravihodnosa, zadovoljavajući zdravstveni status oba
roditelja i naravno za pravilan rast i razvojdece. Za planiranje porodice žena i muškarac imaju
istu odgovornost.

16.Bolesti starih
Svako doba čovečjeg života ima svoje posebne probleme i teškoće, pa ih ima i starost. Ljudi u
starosti oboljevaju češće nego u neko drugo životno doba.
Arterioskleroza se teško leči ali se izvesnim blagovremeno preduzetim preventivnim merama
njena pojava može odložiti i njen razvoj može usporiti.
Srce je, svakako naš najopterećeniji organ. Ono bez prekida radi tokom celog života. Do svoje
šezdesete godine srce čoveka razvije i utroši snagu koja bi bila dovoljna da se jedan teretni
voz izvuče na vrh Mon Blan. Srčani mišić se u prvo vreme jača sa pojačanim naporom i
radom, ali to ne ide tako u nedogled. U njegovom radu javljaju se vremenom izvesne
promene. Ono se pojačavanjem napora i samo povećava, kao i svaki drugi mišić. Tokom
godina ako nije zahvaćeno nekim zapaljivim procesom, srce počne da se proširuje. Njegov
prošireni mišić oslabi i više nije u stanju da normalno funkcioniše i da snabdeva dovoljnom
količinom krvi sve važne životne organe. Pojavljuju se znaci njegove nedovoljnosti za
obavljanje funkcije (insufucijencija). Kretanje postaje otežano, praćeno je brzim zamorom,
lupanjem srca, kratkim disanjem i gušenjem pri jačem zamoru. Nastaje tzv. staračko srce.
Neposredni uzrok ovih promena na srcu je arterioskleroza. Arteriosklerotične pojave na srcu
pogađaju naročito njegove krvne sudove, koronarne arterije i njene ogranke. Usled oboljenja
krvnih sudova nastaju stenokardijačni napadi i infarkt srčanog mišića.
Od raka može oboleti svaka osoba, i u svako doba života, ali je rak ipak najčešće bolest
starijih osoba.
Proširenje pluća i hronični bronhitis dosta su česta oboljenja starijih osoba. Osobe obolele od
proširenja pluća i hroničnog bronhitisa treba obavezno da se odreknu pušenja. Starijim
osobama je inače potreban češći i duži boravak na čistom, po mogućstvu planinskom
vazduhu, a pogotovu sa ovom bolešću.
Spušten stomak i pojava kile, kao posledica oslabljenog trbušnog zida, vrlo su česti kod
starijih osoba, naročito mršavih.
Bubrezi i ostali mokraćni organi mogu takođe da budu zahvaćeni staračkim sklerotičnim
promenama. Učestano noćno mokrenje pogađa mnoge starije osobe, naročito muškog pola.
Uvećana prostata onemogućuje potpuno pražnjenje mokraćne bešike.
Nagluvost se javlja vrlo često i mnogo puta dosta rano. Staračka dalekovidost pogađa ljude u
vrlo visokom procentu. U kasnijim periodima javlja se, srećom ne tako često, zamućenje
očnog sočiva (katarakta), koje se leči samo operacijom. Slabi i inteligencija. Taj gubitak je u
početku neprimetan ali se s vremenom povećava i po koji put dovodi do staračke izlapelosti
(demencije).

17.Njega novorođenčeta
-Svakodnevno održavanje higijene kože novorođenčeta kupanjem sa neutralnim
šamponima, za novorođenčad namenjenim, preparatima. Kupati od glave ka dole, posebno
obratiti pažnju na vrat i prevoje, a na kraju oprati genitalije.
-Nakon kupanja kožu posušiti mekim, čistim frotirom.
-U tankom sloju naneti odgovarajuću kremu za negu novoređenčeta u predelu prevoja i
pelena (glutealno).
-U toku dana redovno održavati higijenu genitalne i analne regije redovnim
presvlačenjem novorođenčeta.

Novorodjence je period rodjena od 28 dana,a period dojenceta od mjesec dana pa do jedne

godine.Temperatura vode kojom se dijete kupa mora da odgovara temperaturi tijela (36-
37'C). - Od materijala za kupanje dojenceta treba pripremiti:toplu vodu,neutralni
sampon,dvije trljacice,cesalj,stapici od vate za njegu cula sluha i mirisa,neutralna mast za
gluteuse,vise pelena,bubreznjak,termometar za vodu,benkice,higijensku kantu za prljavo
rublje. – Zapiranje novorodjenceta i dojenceta? Zapiranje je poseban oblik kupanja kada se
peru samo pojedini dijelovi tijela,zaprljani stolicom,mokracom ili drugim sekretima.Za
zapiranje treba pripremiti :toplu tekucu vodu,neutralni sampon,vise pelena,neutralnu
mast,meku flanelsku trljacicu i higijensku kantu za prljavo rublje. - Njega ojeda? Kada se
koza novorodjenceta i dojenceta njeguje kupanjem ili zapiranjem,potrebno je da se obrati
paznja na one posebne dijelove tijela gdje se najprije moze pojaviti ojed.Ojed je posljedica
nepravilne njege djeteta.mazanje anogenitalnih regija sterilnim uljem,neutralnom
mascu,posipanje sterilnim puderom takodjer ce sprijeciti pojavu ojeda. - Tjemenjaca Kod
izvjenog broja novorodjencadi i dojencadi postoji sklonost ka stvaranju masnih naslaga na
kosnatom dijelu glave.Preko tupfera se djetetu stavi kapa,pa se ostavi da prenoci.Skrama se
od ulja razmeksa,a sutradan skida postepeno tupim cesljom,od cela prema potiljku. - Krupica
-Soor Krupica je gljivicno oboljenje sluzokoze usne supljine izazvano gljivicom Monilijum
albicans.Naslage se skidaju sa jezika,nepca i bukalnih sluznica sterilnom gazom natopljenom
boraks glicerinom ili 0,5 %-tnim rastvorom sodebikarbone. - Njega pupka? Njega pupka
obavlja se da bi rana novorodjenceta bila suha i da bi se sprijecila infekcija.Rana se
svakodnevno ispire 0,9%-tna fizioloska otopina ili 3%-tni rastvor hidrogena,posusi sterilnim
tupferom i posipa antiseptickim praskom.- Podsjecanje noktiju? Nokti se moraju redovno
podsijecati 1-2 puta sedmicno. Za podsijecanje nokta treba pripremiti:tupfere od
vate,makazice,75%-tni alkohol,pelena,bubreznjak. - Povijanje i oblacenje dojenceta? Cilj
povijanja je da se sacuva tjelesna toppta,zastiti koza od spoljasnih uticaja i da se osiguraju
pravilne funkcije dojenceta. Oblacenje se obavlja prema redoslijedu koje postuje jer se time
dijete navikava na red od prvih dana zivota. Dojence starije od cetiri mjeseca povija se na
''sistem gacica'' i savremeni nacin povijanja (pelene za jednokratnu upotrebu).
18.Kupanje i obrada pupka
Ako su uslovi zadovoljavajući, beba se kupa u kupatilu (nad kadom ili lavaboom, ili lavorom),
pod mlazom tekuće vode (ručni tuš ili slavina, ili pomoću bokala). Ako se roditelji osećaju
sigurnije, beba se može kupati i u sobi (provetriti je, pa je zagrejati na 26-28 C ).
Kupanje novorođenčeta sa pupčanim patrljkom ili pupčanom ranom ( nezarasli pupak )
zahteva da se ovaj predeo zaštiti i da se ne kvasi. pupčani patrljak se normalno sasušuje i
otpada i zato ga ne treba kvasiti odmah po "zarastanju" pupčane "rane", odnosno kada
pupčana "rana" postane suva dete se može kupati i bez lokalne zaštite i to po principu odozgo
na dole.
Beba se kupa pod tekućom vodom tako što se čvrsto drži preko ruke, tj. stavlja se ruka ispod
grudi deteta. Dok se ne stekne sigurnost jedan od roditelja će držati bebu, a drugi pomagati
da se beba što bolje okupa. Prvo se kupa gornji, a zatim donji deo tela.
Ako se odlučite da odojče kupate u plastičnoj kadici sa vodom temperature od oko 37 C
(proverava se toplomerom za vodu ili slobodnom procenom - stavljanjem lakta u vodu), bebu
treba uzeti ispod leđa i spustiti je u vodu i to tako da se prvo stavljaju nogice, a zatim ostali
delovi tela. glava je uvek iznad vode. U ovom slucaju završno ispiranje bebe treba da bude iz
bokala koji jedan od roditelja posipa i to tako da se voda sliva od glave prema nogicama.
Po završenom kupanju vašu bebu umotajte u pamučni frotir koji dobro upija vodu. Nežnim
pritiskom ("tapkanjem"), a ne trljanjem, kožu dobro prosušiti. Zatim pregibne površine
premazati neutralnom mašću u tankom sloju. Posle svakog kupanja frotirom dobro protrljati
poglavinu, čime se sprečava i nastanak naslaga u predelu temena odnosno kose. Kosu češljati
četkom ili posebnim češljem samo za bebe.
Kada kupati bebu?
Novorođenčad i odojčad se kupaju svakog dana. novorođenče se kupa bez obzira na to da li je
pupčani patrljak otpao ili ne i da li je pupak suv ili vlažan (štite se - pokrivaju gazom).
Naravno, uobičajeno vreme kupanja je pre podoja u večernjim satima, pre spavanja, po
mogućnosti uvek u isto vreme.
Beba se može kupati i u prepodnevnim satima, u vreme kada vam u posetu dolazi patronažna
sestra i pokazuje kako se beba pravilno drži prilikom kupanja i šta sve treba uraditi da bi
kupanje bilo uspešno izvedeno.
Beba se može kupati i više puta u toku dana, ili zapirati, posebno u letnjim mesecima.
Potrudite se da kupanje bude zadovoljstvo za vas. Tako ćete učiti i bebu da se raduje kupanju.
Kako i čime negovati bebinu kožu i kosu?
Za negu kože bebe najbolje je koristiti neutralnu mast. Premazati je u tankom sloju u predelu
pregiba kože. Ne treba mast stavljati na celu površinu kože, jer koža treba da "diše". Kosu
češljati četkom ili češljem samo za bebu i to u pravcu od napred ka pozadi i obrnuto, do
željene frizure

SAVET ZA NEGU PUPKA NOVOROĐENČETA

Po izlasku iz porodilišta i do sasušivanja pupčane rane pupak treba da bude suv i
svakodnevno obrađivan na sledeći način:
-nakon kupanja novorođenčeta dobro oprati ruke i skinuti sa pupčanog patrljka postojeću
gazu
-uzeti sterilan tupfer, natopiti dezinfekcionim sredstvom (OKTENISEPT rastvor) i očistiti
pupčani patrljak, a nakon toga i kožu oko pupka
-isti postupak ponoviti sa suvim, sterilnim tupferom
-preko toga staviti sterilan tupfer (obmotati oko patrljka i zavezati na krajevima)
-kada pupčani patrljak otpadne postupak je isti do potpunog zasušivanja.
19.Vitalni znaci
Vitalni ili životni znaci su znaci kojima se karakteriše život. Oni održavaju funkcije vitalnih
organa i usko su povezani sa procesom razmjene materija-metabolizmom.
Vitalni znaci su :
-temperatura tijela
-puls
-disanje
-krvni pritisak : arterijski krvni pritisak i venski krvni pritisak
Organizam funkcioniše tako što se uvijek nalazi u stanju određene ravnoteže.Vitalni znaci su
međusobno veoma povezani ,i poremećaj jednog vitalnog znaka utiče i na ostale.

22. I.H.I
Intrahospitalnu infekciju uzrokuju ovi faktori: nesprovođenje odgovarajude organizacije rada,
zanemarivanje mjera dezinfekcije i sterilizacije, neracionalna upotreba antibiotika dovodi do
rezistentnih sojeva mikroorganizama, upotreba aparata koji se teže dezinfikuju ili sterilišu
(aparati za dijalizu, pribor za anesteziju, respiratori itd.).
Osnovna mjera za spriječavanje intrahospitalnih infekcija je spriječavanje izvora zaraze u
stacionarnim zdravstvenim ustanovama. Unošenje izvora zaraze se onemoguduje:
odgovarajudim građevinskim uslovima u zdravstvenim ustanovama, pravilnom organizacijom
rada, održavanjem higijene, pravilnim provođenjem svih mjera antisepse i asepse, redovnim
mikrobiološkim pregledima bolničke sredine, ranim otklanjanjem infekcije i spriječavanjem
širenja (izolacijom: standardna, strukturna i protektivna-zaštitna), onemogudavanjem
infekcije kontaktom (bolesnici, osoblje, učenici, studenti, posjeta).
Mogudnost nastanka intrahospitalne infekcije postoji u svim zdravstvenim ustanovama, a
posebno na odjeljenjima sa povedanim stepenom ugroženosti (porodilišta, odjeljenja za
novorođenčad, onkologija, odjeljenje za hemodijalizu), posebno treba voditi brigu da se
infekcija ne iznosi sa zaraznih odjeljenja i iz mikrobioloških laboratorija te da se nečistim
rubljem i priborom ne kontaminira bolnička sredina. Zdravstvenici radnici se moraju
pridržavati slijededih mjera: pravilna upotreba zaštitne odjede i obude, pravilna upotreba
maski, rukavica, ogrtača, pravilno i redovno pranje ruku, pravilno rukovanje sterilnim
materijalom i lijekovima, ulaziti kroz aseptički propusnik (zone određene za ulaz u bolnicu
pojedinih odjeljenja), zabranjeno kretanje sa jednog odjeljenja na drugo (naročito važi za
odjeljenja sa povedanim stepenom ugroženosti), redovno provođenje zdravstvenih pregleda
osoblja.
23.Dezinfekcija
Dezinfekcija je skup postupaka pomoću kojih smanjujemo broj mikroorganizama u određenoj
sredini ili na određenom predmetu i oslobađamo ih zaraznosti. Dezinficijens je hemijsko
sredstvo kojim se obavlja dezinfekcija.
Vrste dezinfekcionih sredstava
Za dezinfekciju se koriste metode:
-prirodne metode-sunčeva svjetlost, taloženje, filtracija
-mehaničke metode-četkanje, ribanje, pranje, čišćenje, struganje
-termičke metode-spaljivanje, žarenje, paljenje, opaljivanje, kuhanje
-hemijske metode-metode hemijskim sredstvima.
U hemijska sredstva spadaju:
-kiseline ( borna kiselina, scidum borikum, sumporna, azotna )
-baze ( natrijeva, kalijeva, kreč )
-halogeni elementi ( preparati hlora i joda)
-jod
-oksidativna sredstva (kalijev pergamanat )
-organska dezinfekciona sredstva ( fenol-karbolna kiselina, alkoholi i sl)
Tu su i savremena dezinfekciona sredstva kao što su: Hibitan, Asepsol, Cetavlon, Vesfen isl
24.Sterilizacija
Sterilizacija je postupak kojim se potpuno uništavaju svi mikroorganizmi i njihove spore sa
predmeta, materijala i instrumenata koji dolaze u dodir sa ranom.
Metode sterilizacije :
-sterilizacija toplotom
-hladna sterilizacija/sterilizacija hemijskim sredstvima
-sterilizacija jonizacijom
-savremena metoda sterilizacije
Metoda sterilizacije suva
Suhim zrakom sterilišu se predmeti koji podnose visoke temperature-stakleni i metalni
predmeti ( instrumenti hirurški, noževi, makaze, pincete, hvataljke. Suha toplota ne djeluje
korozivno i ne oštećuje predmete koji se sterilišu. Zavojni materijal, rublje, gumeni predmeti
ne mogu se sterilizirati suhom toplotom. Sterilizacija vrelim zrakom obavlja se u sterilizatoru u
kome se instrumenti izlažu dejstvu vrelog vazduha na određenoj temperaturi ( 180 C) i za
određeno vrijeme 1 sat.
Metoda sterilizacije vlažna
Sterilizacija vrućom vodenom parom pod pritiskom pouzdan je postupak za uništavanje svih
vrsta mikroorganizama i njihovih spora. Za uništavanje mikroorganizama važni su faktori:
određena temperatura, pritisak i vrijeme sterilizacije. Sterilizacija vlažnom toplotom obavlja se
u posebnim aparatima, autoklavima: Autoklavi su različitog oblika i veličine, a svi rade po
istim osnovnim načelima. Zavisno o vrsti materijala koji se sterilizira temperature u autoklavu
kreće se između 126 i 138C, pritisak između 1,5 i 2,5 atmosfera, a vrijeme sterilizacije je od
3-30 min. Vlažnim zrakom steriliziraju se: tekstil, metalni predmeti, gumeni predmeti, stakleni
predmeti. Ne sterilišu se ulja masti i prašci.
Kontrola sterilizacije
Tehnička kontrola sterilizacije provodi se za vrijeme svake sterilizacije pomoću termometara i
manometara ugrađenih u autoklav.
Hemijski se sterilizacije kontrolišu u svakom setu, kutiji ili pojedinačni predmeti pomoću
različitih indikatora koji mjenjaju boju ili agregatno stanje pri određenoj temperaturi za
određeno vrijeme.
Mikrobiološka kontrola sterilizacije je najsigurnija metoda za ispitivanje valjanosti sterilizacije.
Za kontrolu sterilizacije, potrebno je pripremiti paketić s mikrobiološkim materijalom, bacilom
suptilis, spore antraksa ili drugim termostabilnim bakterijama, staviti u sredinu autoklava. Po
završenoj sterilizaciji paketić s mikrobiološkim materijalom stavlja se u mikrobiološki
laboratorij, gdje se utvrđuje uništenje ili prisutnost živih mikroorganizama.
25.Kateterizacija
Pod kateterizacijom mokjraćne bešike podrazumjeva se uvođenje katetera u mokraćnu bešiku.
Indikacije za privremenu kateterizaciju su:
-pražnjenje mokraćne bešike radi pripreme za intervenciju
-evakuacija koaguluma iz mokraćne bešike
-uzimanje rezidualne mokraće
-ubacivanje lekovitih, kontrastnih i drugih sredstava
Uzimanje mokraće za urinokulturu.
Indikacije za stalno uvođenje katetera su:
-retencija mokraće
-inkontinencija mokraće.
Kateteri mogu biti: čvrsti, metalni, polučvrsti-sintetički i gumeni i meki. Najčešće se koristi
kateter br. 16, 18 i 20.
Za privremeno korišćenje koristi se najčešće Nelatonov i Timanov kateter.
Za stalno postavljanje koristi se kateter sa proširenjem na vrhu, koji ne dozvoljava da ispadnu
iz mokraćne bešike. Koristi se Folijev dvokraki kateter sa malim balanom na kraju. Uskom
cevčicom balon se napuni posle uvođenja katetera u mokraćnu bešiku i na taj način se
sprečava njegovo ispadanje. Mjenjaju se 6-7 dana a silikonski 30-60 dana.

26.Položaj bolesnika u postelji

Bolesnici u krevetu mogu da zauzmu različite položaje, što zavisi od prirode oboljenja i opšteg
stanja bolesnika. Sestra mora znati kakav položaj treba pojednini bolesnik zauzeti u krevetu,
da li mu je pri tome potrebna pomoć, pomagalo ili potpuno zavisi o osobi koja ga njeguje, a
posebno mora poznavati prisilne položaje, kako bi ih na vrijeme uočila i pomagala bolesniku.
Bolesnik u krevetu može zauzeti položaj aktivno, pasivno ili prisilno.
* Aktivni položaj zauzima bolesnik koji može sam da se pokreće. Mijenja ga prema svojoj
želji, jer mu priroda oboljenja to dozvoljava.
*Pasivni položaj zauzima bolesnik koji ne može vlastitom snagom da promijeni prethodno
zauzet položaj. Pri promjeni položaja koristi se pomagalima, ili mu pomaže druga osoba ili
potpuno ovisi o drugoj osobi.
* Pasivni (prinudni) položaj je onaj koji je bolesnik prinuđen da zauzme. Može biti medicinski
indiciran ili je posljedica bolesti.
Najčešći prisilni položaji su:
- Fowlerov položaj
- Ortopnoičan položaj
- Trendelenburgov položaj
- Kvinkeov (Quinckeov)
- Kolemanov položaj
- Nobleov položaj
- Robsonov položaj
- Ginekološki položaj
27.Metode zaustavljanja krvarenja
LIJEČENJE KRVARENJA
Prva pomoć kod krvarenja mora biti brza, odlučna i stručna, jer kod krvarenja iz većih krvnih
sudova sekndi odlučuju o životu. Metode koje se primjenjuju u zaustavljanju krvarenja su
različite ali sve imaju isti cilj:
- Hemostazu, zaustavljanje krvarenja, nadoknađivanje izgubljene krvi i preduzimanje
mjera za ponovno uspostavljanje ugroženih vitalnih funkcija.

Hemostaza može biti privremena, definitivna, spontana, medikamentozna i biološka.

Privremeno zaustavljanje krvarenja mora biti brzo, pravilno i uspješno. Način zaustavljanja
krvarenja zavisi od vrste i jačine krvarenja, kao i od njegove lokalizacije.
Metode privremenog zaustavljanja krvarenja su:
-prinudna fiksacija ekstremiteta pri povredi butne arterije i drugih površinskih arterija u
pregibnim površinama zglobova, savijanjem natkolenice prema trbuhu ili zabacivanjem
nadlaktice prema grudnom košu može se privremeno zaustaviti krvarenje.
-digitalna kompresija to je osnovni način zaustavljanja krvarenja , naročito kada su u
pitanju nesreće na ulici u planini i dr. U tim okolnostima nema priručnih sredstava za
zaustavljanje krvarenja pa sud koji krvari treba prstima iznad mjesta povrede čvrsto pritisnuti
da zaustavi krvarenje.
-kompresivni zavoj upotrebaljava se kod arterijskih krvarenja na glavi, udovima, trbuhu kao
i kod svih venskih krvarenja.
-Esmarhova elastična poveska najsigurnije i najefikasnije sredstvo za privremeno
zaustavljanje krvarenja. Može dovseti do komplikacija ako se primjeni nepravilno i na
pogrešnom mjestu. Povesku treba postaviti neposredno iznad mjesta povrede i srca, što bliže
povredi, stezanjem mekih tkiva i krvnih sudova sve dok se krvotok potpuno ne prekine i
krvarenje ne zaustavi.
-tamponada rane treba izbjegavati, u ranu koja nije hirurški obrađena unose se bakterije,
loša strane je što dovodi do kompresije krvnih sudova, remeti cirkulaciju, sprečava oticanje
sekreta. Tamponada se oavlja tako što se u ranu uvuče sterilna gaza koja treba da pritisne
otvor krvnog suda.
-hvatanje krvnog suada peanom u rani se uoči mjesto koje krvari ili povređeni krvni sud.
Sterilnim peanom se uhvati krvni sud zajedno sa okolnim mekim tkivom i na taj način se
krvarenje zaustavi. Preko peana se stavi zavoj a bolesnik se uputi hirurgu radi definitivne
hemostaze.

LEČENJE KRVARENJA POSLE PRIVREME HEMOSTAZE

Pošto se krvarenje zaustavi nekom od metoda privremene hemostaze, potrebno je ukazati
pomoć osobi koja je iskrvarila i to na sledeći način:
-dizanjem nogu u vis ( ako nema preloma kostiju) postiže se da se krv iz ekstremiteta ulije u
cirkulaciju ( autotranfuzija). Isto se postiže i stavljanjem zavoja od vrhova prstiju na nozi do
preponskih jama.
-za ublažavanje bolova daju se analgetici
-ako nisu povređeni trbuh i mozak treba dati topli čaj
-treba što hitnije transportovati povređenog na hirurško odeljenje radi definitivnog
zaustavljanja krvarenja. Za vrijeme transporta ležati na niskom uzglavlju i primjeniti
oksigenoterapija.

METODE DEFINITIVNE HEMOOSTAZE

Cilj definitivne hemostaze jeste da trajno zaustavi krvarenje iz povređenog krvnog suda i da
otkloni sve posledice gubitka krvi. Sve te metode izvodi hirurg u strogo aseptičkim uslovima
na hirurškom odjeljenju. Zadatak medicinske sestre je da pripremi odgovarajući materijal,
potrebne instrumente kao i aparate koje hirurg koristi pri radu. Metode definitivne hemostaze
su:
-podvezivanje krvnog suda koji krvari ( ligatura)
-podvezivanje glavnog stuba krvnog stuba iznad rane
-ušivanje krvnog stuba
-elektrokoagulacija-dijatermija
-tamponada rane.

DEFINITIVNO KRVARENJE POSLE DEFINITIVNE HEMOSTAZE

Bolesnik se nalazi u operacionoj sali i li u odeljenju na intezivnoj njezi a liječenje obuhvata
nadoknađivanje izgubljene krvi , oksigenoterapiju i preduzimanje ostalih mjera u borbi protiv
šoka. Reanimacijom rukovodi hirurg ili anesteziolog, a sprovodi je medicinska sestra.

SPONTANA HEMOSTAZA
Spontano zaustavljanje krvi obično nastaje pri povredi malih krvnih sudova. Uslovljeno je
stvaranjem koaguluma koji u vidu čepa zatvara lumen povređenog krvnog suda.

MEDIKAMENTNO ZAUSTAVLJANJE KRVARENJA

Lokalnoj primjeni lijekova se pristupa samo kod povreda sitnih krvnih sudova, koji se mogu
uhvatiti peanom i podvezati. Za lokalnu primjenu koriste se:
-sterilna gaza natopljena toplim fiziološkim rastvorom koji dovodi do koagulacije krvi u sitnim
krvnim sudovima
-bris od gaze natopljen adrenalinom koji izaziva stezanje krvnih sudova.

Hronična krvarenja se javljaju najčešće usled:

-krvarenja iz traheobronhijalnog stabla. Uzrok su najčešće maligni procesi na plućima.
-krvarenje iz digestivnog trakta, uzrok mogu biti:
-proširenje vena jednjaka
-gastroduodenalni ulkus
-benigni/maligni tumori tankog i debelog crijeva
-unutrašnji i spoljašnji hemoridi
-krvarenje ginokološkog porijekla uzrok su obično miomi na maternici
Osnovne karakteristike hroničnog krvarenja su slijedeće:
-nastaju kao posledica patoloških promjena na organima
-nisu obilna, ali su praćena anemijom i pogoršanjem krvne slike
-bolesnik se žali na fizičku slabost i malaksalost
-boja kože i vidljivih sluzokoža je bledožuta.
30.Prva pomoć kod udara groma i struje
31.Povrede izazvane fizičkim agensima
Povrede
Povreda je nasilno oštećenje tkiva nastalo isključivo dejstvom vanjskih faktora
kod kojih nije došlo do prekida kože ili sluzokože.
Podela povreda
1. Mehaničke povrede
Otvorene
-oguljotine ( vulnus excoratio)
-nagnječenja ( vulnus contusum)
-razderotine ( vulnus lacerum)
-nagnječena razderina ( v. lacerocontusum)
-razdrobljene ( v. conguoscatum)
-posjekotina ( v. scissum)
-sjekotina ( v. secatum)
-ubodna ( v. punctum)
-rane od vatrenog oružja ( v. sclopetarium)
-rane od eksplozivnih sredstava ( v. explosivum)
-ugrizne rane ( v. morsum)

Zatvorene
-potres (comotio)
-pritisak (compresio)
-nagnječenje (contusio)
-uganuće (dystorsio)
-iščašenje (luxatio), može biti i otvorena povreda
-prelom kosti (fractura), može biti i otvorena povreda
Posebni oblici zatvorenih povreda su:
1. Postkompresivni sindrom (crush sindrom)
2. Sindrom udarnog talasa (blast sindrom)
3. Utapanje
4. Kesonska bolest

2. Fizičke povrede
Termičke povrede ( opekotine, sunčanice, smrzotine, hipotermije)
Električne povrede ( strujni udar, udar groma)
Povrede izazvane bukom, vibracijama i ultrazvukom
Povrede zračenjem – radioaktivne

3. Asfiktične povrede
Povrede koje nastaju zapušenjem disajnih puteva (sufokacije)
Povrede koje nastaju stezanjem (strangulacije)
Zagušenje – stezanje vrata šakom odnosno šakama
Zadavljenje – stezanje vrata omčom koju zateže neka živa ili neživa sila
Vešanje – stezanje vrata omčom koju pasivno zateže težina sopstvenog tela
Stezanje ili pritisak na grudni koš

4. Hemijke povrede (trovanja)

Izazvane otrovima sa lokalni dejstvom ( kiseline i baze, amonijak)
Izazvane otrovima sa opšrim respiratornim dejstvom ( arsen, olovo, opijati, lijekovi
Izazvane otrovima sa lokalnim i respiratornim efektima ( sirć. Kisleina, živa)
5. Nutritivne povrede (nasilna glad i žeđ)
6. Psihičke povrede
 Seksulano zlostavljanje
Nasilje
Pretnja, ucjena.....
7. Bakterijske povrede

32.Anafilaktički šok
Anafilaktički šok je najteže kliničko očitavenje reakcije preosjetljivosti na lijekove, otrove
nakon uboda insekata, alergene iz hrane i sl. Radi se o imunološkom odgovoru domaćina na
prisustvo antigena koji je najčešće unešen parenteralno.
Glavne promjene: opšta vazodilatacija praćena velikim gubitkom tečnosti u ekstravaskularni
prostor te padom TA, edim dišnih puteva ( bronhospazam, laringospazam) uz pojačanu
hipersekreciju iz mukoznih žlijezda.
Klinička slika:
-početno svrbež, bockanje u nosnicama, golicanje u vratu i grlu, otok usana, stezanje u
grudnom košu
-osip po koži
-kašalj, dispneja, bol u prsima
-grčevi u trbuhu
-cijanoza, gubitak svijesti
Dijagnoza: anamneza ili heteroanamneza, fizikalni nalaz, dramatična klinička slika. Kasnijom
obradom nađemo leukocitozu, povišeni IgE te povišenje histamina.
Terapija mora biti brza inača nastupa smrt. Ako se pacijentu nepalpira puls i ne osjeti disanje
treba provest postupak KPR-a. Postupci kod anafilaktičkog šoka su:
-otkloniti alergen, prekid davanja lijeka. Ako je AR nastupila nakon dvanja lijek aim, u to
područje treba aplicirati adrenalin ( 0,1-0,3ml 1:1000) a proksimalno postaviti Esmarhovu
povesku.
-bolesnika poleći, podići noge i očistiti dišne puteve. Što ranije otvoriti venski put. Treba dati
kiseonika a po potrebi i intubirati.
-adrenalin je glavni lijek AŠ ( suzbija edem dišnih puteva i diže krvni pritisak zbog
vazokonstriktornog djelovanja) daje se intravenski 0,5-1,0mg svakih 10-15 min.
-intravenska nadoknada volumena: Dextran 70, Haemacel uz 5%-u glukozu ili fiziološku
otopinu
-ako se tlak ne diže dati dopamin 200mg u 500ml 5%-tne dekstroze u infuziji, polagano
-kod bronhospazmom daje se aminofilin 6mg/kgTT tokom 10 min
-antihistaminici daju se im ili iv ( ne pomažu u akutnoj fazi ali skraćuju njeno trajanje i
sprečavaju recidiv. Daje se prometazin 25mg ili difenhidramin-hidroklorid 50mg im ili iv.
-kortikosteroidi ( 200mg hidrokortizona iv nakon adrenalina) ne pomažu u akutnoj fazi.
Pacijenta hospitalizovati 5-7 dana.
33.Uloga zavoja i prevencija rane
Zavoji su materijali u obliku traka, koji se primjenjuju za pričvršćivanje površine bolesnog ili
ozlijeđenog ljudskog tijela ili njihovih dijelova.
Uloge zavoja su:
-zaštita rane od vanjskih faktora ( prodiranja mikroorganizama iz spoljašnje sredine)
-postizanje imobilizacije da ne bi došlo do pomjeranja dijela tijela na kojem postoji rana,
upijanje sekreta iz rane
-zadržavanje primjenjenog lijeka
-zaustavljanje krvarenja
-smanjenje bola
-estetski razlozi-prevencija stresa kod pacijenta uzrokovanog ranom

34.Greške i komplikacije u toku davanja lijeka

Komplikacije su
1.paravenski infilltrat nastaje kada se rastvor daje izvan vene..
2.-Hematom na mjestu uboda posljedica je oštećenja vene. 3.-Preopterećenje cirkulacije je posljedica
prebrzog davanja prevelikih količina tekućine
4.-Zračna embolija nastaje ulaskom zraka u krvni sud i krvotokom do plućne arterije, gdje uzrokuje
njeno začepljenje.
5. Alergija na primjenjeni rastvor ili lijek koja se može manifestovati kao anafilaktički šok ili kao lokalna
rekacija. U tom slučaju, treba primjeniti propisanu antišok terapiju koju sestra uvijek ima pripremljenu.
5.-Implantacija je hirurška metoda unošenja hormonskih preparata u obliku tableta. Lijek se resorbuje
postepno, po potrebi organizma.

CPR
A-airway: provjera i oslobađanje disajnog puta
-provjeriti stanje svijesti, utvrditi prestanak disanja, postaviti osobu na leđa, zabaciti glavu i
podići donju vilicu (ako postoji strano tijelo odstraniti ga iz disajnih puteva).
B-breathing: omogućavanje samostalnog ili vještačkog disanja
-kod ovog postupka ubacuje se vazduh u organe za disanje; usta na nos, usta na usta
direktno ili pomoću orofaringealnog tubusa, usta na nos i usta, usta na trahealnu stomu.
C-circualtion: provjera i supostavljanje cirkulacije koju očitavamo uspostavom pulsa na
velikim a.
-Spoljašnja masaža srca, spoljašna masaža srca kod djece.
D-definitive therapy: davanje odgovarajuće terapije u zdravstvenim ustanovama, kao što je
upotreba defibrilatora, maske i Ambu-balona, intubacija, medikamenata.
-Vještačko upuhivanje vazduha i spoljašnja masaža srca može se raditi sa jednom-dvije
osobe. Ako kardiopulmonalnu reanimaciju odraslih radi jedna osoba onda se 2x upuhuje zrak
u pluća, a zatim se 15x izvodi spoljašnja masaža srca.
-Ako kardio-pulmonalnu reanimaciju rade sa dvije osobe onda se 2x upuhuje zrak u pluća, a
5x izvodi spoljašnja masaža srca.
Nakon 4 ciklusa reanimacije potrebna je kontrola pulsa i disanja.
1.Postupak na mjestu nesreće
10.Uzimanje sestrinske istorije
15.Briga o starim
20. Njega odojčeta
21. Tehnika davanja lijeka
28.Ishrana odojčeta
29.Prevencija malignih bolesti

1. Uzimanje sestrinske istorije?

https://www.scribd.com/document/25373073/Sestrinski-Proces-i-Njegova-Primjena

2. Komunikacija u zdravstvu?
https://www.scribd.com/doc/95608200/Seminarski-rad-Komunikacije-u-Zdravstvu

3. Briga o starim?
https://www.penzin.rs/briga-o-starima-u-njihovom-domu-vazne-stvari-koje-treba-
zapamtiti/