79.

Həlli :
I üsul:

α = 45 olduğundan verilən kompleks ədədə uyğun nöqtə I rübdə yerləşir.

𝑧𝑧 = 𝑥𝑥 + 𝑖𝑖𝑖𝑖 = 𝑎𝑎 + 3 + (2𝑎𝑎 + 1) ∙ 𝑖𝑖 ⇒ 𝑥𝑥 = 𝑎𝑎 + 3, 𝑦𝑦 = 2𝑎𝑎 + 1.

𝜋𝜋 𝑦𝑦
𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 = 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = 𝑡𝑡𝑡𝑡 = 1 . Digər tərəfdən 𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 = 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = . Onda
4 𝑥𝑥
2𝑎𝑎 + 1
= 1 ⇒ 2𝑎𝑎 + 1 = 𝑎𝑎 + 3 ⇒ 𝑎𝑎 = 2.
𝑎𝑎 + 3
Cavab: 2.
Qeyd 1. Bucağın 450 olduğu nəzərə alınaraq və ya birbaşa tənlik qurularaq kompleks ədədin həqiqi və xəyali
hissələri bərabərləşdirilərək düzgün həll edilib, yəni
( 2𝑎𝑎 + 1 = 𝑎𝑎 + 3 ⇒ 𝑎𝑎 = 2).
Qeyd 2. Arqumentin kosinus və ya sinusla ifadə olunan düsturunu tətbiq edərək a=2 olduğu tapılıb. Bu zaman 𝒂𝒂 =
𝟐𝟐 ilə yanaşı kənar kök tapılıb fərqləndirilmirsə tam bal verilir. Əgər tapılan kənar kök cavab olaraq götürülərsə 1
balla qiymətləndirilir.
II üsul:

α = 45 olduğundan verilən kompleks ədədə uyğun nöqtəni kompleks müstəvidə təsvir etsək bərabəryanlı
düzbucaqlı üçbucaq alınar. Sonuncudan 2𝑎𝑎 + 1 = 𝑎𝑎 + 3 ⇒ 𝑎𝑎 = 2. olar.

xəyali
ox

 2a+1
45
a+3 həqiqi
ox

Cavab: 2.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal
Meyarlar
şkalası
1 bal A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və cavabı (2) doğru tapılıb;
B. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb, amma yol verilən mexaniki səhvə
(toplama, çıxma və ixtisar zamanı yol verilən səhvlər nəzərdə tutulur) görə cavab səhv tapılıb;
C. Tapşırıq I üsulla həll edildikdə kompleks ədədin arqumentinin tapılması qaydası bilinir (𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 =
2𝑎𝑎+1
𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = = 1 ifadəsi və ya ona ekvivalent olan ifadə yazılıbsa), lakin alınan rasional tənlik
𝑎𝑎+3
həll edilmir və ya səhv həll edilir;
D. Tapşırıq II üsulla həll edildikdə kompleks ədədin arqumentinin tapılması qaydası bilinir (𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 =
2𝑎𝑎+1
1 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = = 1 ifadəsi və ya ona ekvivalent olan ifadə yazılıbsa), lakin alınan xətti tənlik həll
𝑎𝑎+3
bal
2 edilmir və ya səhv həll edilir;
E. Tapşırıq I və II ya üsulla həll edildikdə kompleks ədədin arqumentinin tapılması qaydası bilinir
𝑦𝑦
(𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 = 𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = = 1 ifadəsi və ya ona ekvivalent olan ifadə yazılıbsa) və həllin ardı yoxdur
𝑥𝑥
y
(burada sadəcə arqumentin düsturunun yazılması nəzərdə tutulmur, yəni tgφ = yazılarsa qəbul
x
edilmir);
𝑎𝑎+3
F. Həll prosesi = 1 yazılaraq aparılıb və sonda 𝑎𝑎 = 4 alınıb;
2𝑎𝑎+1
G. Seçmə üsulu ilə olaraq 𝑎𝑎 = 2 olduğu tapılıb və ifadədə yerinə qoyularaq doğruluğu yoxlanılıb;
H. Sadəcə tangens, kosinus və ya sinusun 450-dəki qiymətləri yazılıb;
I. Analoq tapşırığa uyğun olaraq həll edilib (𝑧𝑧 = 𝑎𝑎 + 7 + (2𝑎𝑎 + 3)𝑖𝑖 );
0 bal J. Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
K. Yalnız cavab (2) yazılıb, həll yazılmayıb;
L. Digər bütün hallarda.
80. Həlli:
I üsul:
12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4(1 − 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼) = 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4 .
Bu ifadə ən kiçik qiymətini 𝒄𝒄𝒄𝒄𝒄𝒄𝟐𝟐 𝜶𝜶 = 𝟎𝟎 olduqda alır. Onda 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4 = 0 + 4 = 4.
Cavab: 4.
II üsul:
12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 12(1 − 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼) + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 12 − 8𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 .
Bu ifadə ən kiçik qiymətini 𝒔𝒔𝒔𝒔𝒔𝒔𝟐𝟐 𝜶𝜶 = 𝟏𝟏 olduqda alır. Onda 12 − 8𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 12 − 8 = 4.
Cavab: 4.
III üsul:

Verilən ifadənin əmsallarından göründüyü kimi bu ifadənin ən böyük qiymət alması üçün cos α ən kiçik, sin α
2 2

isə ən böyük qiymətini almalıdır. 0 ≤ cos α ≤ 1 və 0 ≤ sin α ≤ 1 olduğundan 12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 ifadəsinin ən
2 2

kiçik qiyməti 12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 12 ∙ 0 + 4 ∙ 1 = 4 olar.

Cavab: 10.
IV üsul:

1 + cos 2α 1 − cos 2α
=cos 2 α = , sin 2 α
2 2
Dərəcəni aşağı salma düsturlarına əsasən

1 + 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼 1 − 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼
12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 12 ∙ +4∙ = 8 + 4𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼
2 2
𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼 = 1 ⇔ 8 + 4 ∙ 1 = 12
𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼 = −1 ⇔ 8 + 4 ∙ (−1) = 4
Cavab: 4.
V üsul:
12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4(𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 + 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼) = 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4 =
= 8∙0+4= 4
Cavab: 4.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal
Meyarlar
şkalası
1 bal A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və cavabı (4) doğru tapılıb;
B. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb, amma yol verilən mexaniki səhvə
(toplama, çıxma zamanı yol verilən səhvlər nəzərdə tutulur) görə cavab səhv tapılıb;
C. Tapşırıq I üsulla həll edilərkən 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4və ya 12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4(1 − 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼) ifadəsi yazılıb, lakin
həll prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
D. Tapşırıq II üsulla həll edilərkən 12 − 8𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 və ya 12(1 − 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼) + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 ifadəsi yazılıb,
1 lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
bal
2 E. Tapşırıq IV üsulla həll edilərkən dərəcəni aşağı salma düsturları tətbiq edilib, lakin həll
prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
F. Tapşırıq V üsulla həll edilərkən 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4 və ya 8𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4(𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 + 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼) ifadəsi yazılıb,
lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
G. 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 + 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 = 1 eyniliyi yazıldıqdan sonra
12𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 4𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = 4(3𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼) = 4 ∙ 1 = 4 olduğu yazılıb;
1+𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼 1−𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐2𝛼𝛼
H. Yalnız 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 + 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 = 1 və ya 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 = ; 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼 = yazılıb, lakin tapşırığın
2 2
həllinə tətbiqi yoxdur;
0 bal I. Analoq tapşırığa uyğun olaraq həll edilib; (10𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 2 𝛼𝛼 + 2𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠2 𝛼𝛼)
J. Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
K. Yalnız cavab (4 ) yazılıb;
L. Digər bütün hallarda.
81. Həlli:
a ədədinin sadə vuruqlarının hasili 𝒂𝒂 = 𝟐𝟐𝟑𝟑 ∙ 𝟓𝟓𝟗𝟗 ∙ 𝟕𝟕𝟒𝟒 . Onda sadə vuruqların sayı 𝑛𝑛 = 3 + 4 + 9 = 16.
Cavab: 16
Qeyd. Burada 𝒂𝒂 = 𝟐𝟐𝟑𝟑 ∙ 𝟓𝟓𝟗𝟗 ∙ 𝟕𝟕𝟒𝟒 yazdıqdan sonda birbaşa 𝑛𝑛 = 16 yazılarsa düzgün qəbul edilir.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal
Meyarlar
şkalası
1 bal A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və cavabı (16) doğru tapılıb;
B. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb, amma yol verilən mexaniki səhvə
(toplama, çıxma zamanı yol verilən səhvlər nəzərdə tutulur) görə cavab səhv tapılıb;
1
C. a ədədini sadə vuruqlarının hasili 𝒂𝒂 = 𝟐𝟐𝟑𝟑 ∙ 𝟓𝟓𝟗𝟗 ∙ 𝟕𝟕𝟒𝟒 (və ya hər hansı ekvivalent ifadə) yazılıb,
2
bal lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
D. Yalnız n = 3 + 4 + 9 = 16 yazılıb;
E. Diaqramdan ədədlər götürülərkən yalnız bir səhvə yol verilib, lakin ona uyğun hesablama
aparılaraq cavab tapılıb;
F. Diaqramdan ədədlər götürülərkən 2 və daha artıq səhvə yol verilib, ona uyğun hesablama
aparılaraq cavab tapılıb;
G. Analoq tapşırığa uyğun olaraq həll edilib; (3; 7; 4)
0 bal
H. Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
I. Yalnız cavab (16 ) yazılıb;
J. Digər bütün hallarda.
82. Həlli:
I üsul
𝐴𝐴𝐴𝐴 = 𝐴𝐴𝐴𝐴 + 𝐸𝐸𝐸𝐸 = 6 + 2 = 8, 𝐴𝐴𝐴𝐴 = 𝐴𝐴𝐴𝐴 + 𝐷𝐷𝐷𝐷 = 𝑥𝑥 + 𝑥𝑥 + 10 = 2𝑥𝑥 + 10.

𝐴𝐴𝐴𝐴 𝐴𝐴𝐴𝐴 𝑥𝑥 6
∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴~∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 ⇒ = ⇒ = ⇒ 𝑥𝑥 2 + 5𝑥𝑥 − 24 = 0 ⇒ 𝑥𝑥 = 3 .
𝐴𝐴𝐴𝐴 𝐴𝐴𝐴𝐴 8 2𝑥𝑥 + 10
Cavab: 3.
II üsul:

A
x
6 D
x+10
E C
2
B

∠AED = ∠ACB = α
∠ABC = ∠ADE = β
işarə edək. Uyğun olaraq 𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 və 𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 üçbucaqlarına sinuslar teoremini tətbiq etsək ,
𝑥𝑥 6 8 2𝑥𝑥 + 10
= , =
𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠 𝛼𝛼 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠
bərabərliklərini alarıq. Alınan bərabərlikləri tərəf tərəfə bölsək,
𝑥𝑥 6
= ⇒ 𝑥𝑥 2 + 5𝑥𝑥 − 24 = 0 ⇒ 𝑥𝑥 = 3 .
8 2𝑥𝑥 + 10
x> 0 ⇒ 𝑥𝑥 = 3 alınar.
Cavab: 3.
Qeyd . Həll prosesi zamanı 3 ilə yanaşı kənar kök tapılıb və cavab olaraq kənar kök götürülərsə, 1 balla
qiymətləndirilir.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal
Meyarlar
şkalası
A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və cavabı (3) doğru tapılıb;
1 bal
B. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və birbaşa x = 3 yazılıb;
C. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb, amma yol verilən mexaniki səhvə
(toplama, çıxma və ixtisar zamanı yol verilən səhvlər nəzərdə tutulur) görə cavab səhv tapılıb;
𝐴𝐴𝐴𝐴 𝐴𝐴𝐴𝐴
1 D. ∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 və ∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴-nin oxşar olmalarına əsasən = (və ya hər hansı ekvivalent ifadə yazılıb),
bal 𝐴𝐴𝐴𝐴 𝐴𝐴𝐴𝐴
2 lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
E. ∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 və ∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴-yə sinuslar teoremi tətbiq edilib, lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya
tamamilə səhvdir;
F. ∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 və ∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴-nin oxşar olduğu qeyd edilib ( yəni tərəflərin nisbəti yazılmayıb), lakin tapşırığa
heç bir tətbiqi yoxdur;
G. Nisbət tamamilə səhv yazılıb (üçbucaq və trapesiyanın oxşarlığı) və həll prosesinin davamı buna
uyğun olaraq aparılıb;
0 bal
H. Analoq tapşırığa uyğun olaraq həll edilib (4; 2; 𝑥𝑥; 𝑥𝑥 + 8);
I Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
J. Yalnız cavab (3) yazılıb;
K. Digər bütün hallarda.
83. Həlli:
Teoremə görə (300 -li bucaq qarşısındakı katet hipotenuzun yarısına bərabərdir)
𝐶𝐶𝐶𝐶 = 2 ∙ 𝑂𝑂𝑂𝑂 = 2 ∙ 5 = 10 𝑠𝑠𝑠𝑠. Onda
𝑆𝑆𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 = 𝜋𝜋 ∙ 𝑅𝑅 ∙ 𝑙𝑙 = 𝜋𝜋 ∙ 𝑂𝑂𝑂𝑂 ∙ 𝐶𝐶𝐶𝐶 = 5 ∙ 10 ∙ 𝜋𝜋 = 50𝜋𝜋 𝑠𝑠𝑠𝑠2 .
Cavab: 50𝜋𝜋 𝑠𝑠𝑠𝑠2 və ya 50𝜋𝜋 .
Qeyd. Burada 𝜋𝜋 sabitinin əvəzinə 3 və ya 3,14 götürülərək uyğun cavab (𝜋𝜋 = 3 olduqda 150 ; 𝜋𝜋 =
3,14 olduqda 157) alınarsa, doğru qəbul edilir.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal
Meyarlar
şkalası
A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və cavabı (50𝜋𝜋 𝑠𝑠𝑠𝑠2 və ya 50
1 bal 𝜋𝜋; 𝜋𝜋 = 3 olduqda 150 ; 𝜋𝜋 = 3,14 olduqda 157) doğru tapılıb;
B. Sadəcə 𝑆𝑆 = 𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋 = 5 ∙ 10 ∙ 𝜋𝜋 = 50𝜋𝜋 yazılıb;
C. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb, amma yol verilən mexaniki səhvə
(vurma və bölmə zamanı yol verilən səhvlər nəzərdə tutulur) görə cavab səhv tapılıb;
D. 𝐶𝐶𝐶𝐶 = 2 ∙ 𝑂𝑂𝑂𝑂 = 2 ∙ 5 = 10 𝑠𝑠𝑠𝑠 yazılıb (şəkil üzərində və ya kənarda yazılmasından asılı
olmayaraq), lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya tamamilə səhvdir;
1
2
bal E. 𝑆𝑆 = 2𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋 düsturundan istifadə edilərək cavab səhv alınıb (𝑙𝑙 = 10 olduğu nəzərə alınıb);
F. Konusun yan səthinin sahə düsturu (𝑆𝑆𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 = 𝜋𝜋 ∙ 𝑅𝑅 ∙ 𝑙𝑙 ) tapşırığa tətbiq olunub, lakin düzbucaqlı
üçbucaqda 300-li bucaq qarşısında duran katetin xassəsini bilmədiyinə və ya yanlış bildiyinə görə
yanlış cavab alınıb;

G. Sadəcə düstur yazılıb (𝑆𝑆 = 𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋𝜋);

H. Analoq tapşırığa uyğun olaraq həll edilib (r=4 sm);
I. Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
0 bal
J. Yalnız cavab (50𝜋𝜋 𝑣𝑣ə 𝑦𝑦𝑦𝑦 50𝜋𝜋 𝑠𝑠𝑠𝑠2 ) yazılıb;
K. Birbaşa 30 ∙ 5 = 150 yazılıb;
L. Digər bütün hallarda.
84. Həlli:
I mərhələ: ABC bərabəryanlı üçbucağında AK tənbölən 𝐴𝐴𝐴𝐴 = 20, 𝐵𝐵𝐵𝐵 = 24 olduğundan A
𝐵𝐵𝐵𝐵
AK həm median, həm də hündürlük olar. Onda 𝐵𝐵𝐵𝐵 = 𝐾𝐾𝐾𝐾 = = 12 olar. 𝐴𝐴𝐴𝐴 = 20, B
2
𝐵𝐵𝐵𝐵 = 12 olduğundan ABK düzbucaqlı üçbucağında Pifaqor teoreminə görə K
𝐴𝐴𝐴𝐴 = √202 − 122 = 16 olar. O
II mərhələ: C
I üsul: 𝑂𝑂𝑂𝑂 ⊥ 𝐴𝐴𝐴𝐴 və ∠𝑂𝑂𝑂𝑂𝑂𝑂 ≅ ∠𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾𝐾 olduğundan ∆𝑂𝑂𝑂𝑂𝑂𝑂~∆𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴𝐴 olar. Buradan uyğun
tərfələrin nisbətini yazsaq
𝐵𝐵𝐵𝐵 𝐴𝐴𝐴𝐴 12 16
= → =
𝑂𝑂𝑂𝑂 𝐴𝐴𝐴𝐴 𝑟𝑟 20
Onda 𝑟𝑟 = 15 𝑠𝑠𝑠𝑠.
Cavab: 15sm və ya 15.
II üsul: OBA düzbucaqlı üçbucağından ℎ = √𝑚𝑚 ∙ 𝑛𝑛 metrik münasibətindən

𝐵𝐵𝐵𝐵 = ℎ = √𝑚𝑚 ∙ 𝑛𝑛 = √𝑂𝑂𝑂𝑂 ∙ 𝐾𝐾𝐾𝐾 → 12 = √𝑂𝑂𝑂𝑂 ∙ 16 → 𝑂𝑂𝑂𝑂 = 9

Düzbucaqlı 𝑂𝑂𝑂𝑂𝑂𝑂 üçbucağından Pifaqor teoreminə əsasən,

𝑂𝑂𝑂𝑂 = 𝑟𝑟 = √𝑂𝑂𝑂𝑂 2 + 𝐵𝐵𝐵𝐵 2 = √92 + 122 = 15.
Cavab: 15sm və ya 15.
III üsul:
𝑎𝑎 ∙ 𝑏𝑏 20 ∙ 𝑟𝑟 12 ∙ 20
ℎ𝑐𝑐 = = → 400𝑟𝑟 2 = 144 ∙ 400 + 144𝑟𝑟 2 → 𝑟𝑟 = = 15.
𝑐𝑐 2
√20 + 𝑟𝑟 2 16
Cavab: 15sm və ya 15.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal Meyarlar
şkalası
1 bal A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb və cavabı (15) doğru tapılıb;
B. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılıb, amma yol verilən mexaniki səhvə
(toplama, çıxma zamanı yol verilən səhvlər nəzərdə tutulur) görə cavab səhv tapılıb;
C. Tapşırıq ikinci üsulla həll edildikdə həll prosesi aparılmaqla 𝑂𝑂𝑂𝑂 = 9 tapılıb, lakin həll prosesinin
davamı yoxdur və ya səhvdir;
2 𝐵𝐵𝐵𝐵 𝐴𝐴𝐴𝐴 12 16
3
bal D. Tapşırıq I üsulla həll edilərkən = → = (və ya ekvivalent ifadə) yazılıb, lakin həll
𝑂𝑂𝑂𝑂 𝐴𝐴𝐴𝐴 𝑟𝑟 20
prosesinin davamı yoxdur və ya səhvdir;
𝑎𝑎∙𝑏𝑏 20∙𝑟𝑟
E. Tapşırıq III üsulla həll edilərkən ℎ𝑐𝑐 = = 2 2
yazılıb, lakin həll prosesinin davamı yoxdur
𝑐𝑐 �20 +𝑟𝑟
və ya səhvdir; (Burada yalnız düstur yazılarsa qəbul edilmir.)

F. Həll prosesi aparılmaqla 𝐴𝐴𝐴𝐴 = 16 (20; 12 və 16-un Pifaqor ədədləri olduğu nəzərə alınsın) olduğu
1
3
bal tapılıb (və ya şəkil üzərində düzgün göstərilib), lakin həll prosesinin davamı yoxdur və ya
səhvdir;

G. Analoq tapşırığa uyğun olaraq həll edilib; (15; 24)

H. 𝐴𝐴𝐴𝐴 = 16 olduğu şəkildən və ya yazıdan açıq-aşkar hiss olunur;
0 bal I. Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
J. Yalnız cavab (15 ) yazılıb;
K. Digər bütün hallarda.
85. Həlli:
Məlumdur ki, diferensiallanan funksiyanın daxili ekstremum nöqtələri onun törəməsinin sıfıra çevrildiyi (
f ′( x) = 0 ) nöqtələr çoxluğu arasındadır. Minimum nöqtələrində isə törəmə işarəsini “ − ”-dən “ + “-ə
dəyişdiyindən baxılan halda belə nöqtələr 𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚1 = −9, 𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚2 = 0; 𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚3 = 5 -dur. Onların cəmi isə

𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚1 + 𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚2 + 𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚3 = −9 + 0 + 5 = −4

Cavab: -4.
Qeyd 1. Minimum nöqtələrin izahı zamanı “azalandan-artana doğru dəyişir” kimi fikirlər qəbul edilmir.
Qeyd 2.Axtarılan minimum nöqtələr tapıldıqdan sonra toplanmasa və ya səhv toplanarsa şagirdin balına heç bir
təsiri yoxdur.
Qeyd 3. 𝑥𝑥𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚2 = 0 yazılmasa da şagirdin balına heç bir təsiri yoxdur.
Qiymətləndirmə meyarı:
Bal
Meyarlar
şkalası
A. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılaraq cavabı (−4) doğru tapılıb və
1 bal
əsaslandırma ən azı bir cümlə ilə düzgün izah edilib;
B. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılaraq cavabı (−4) doğru tapılıb (və
ya −9; 0 və 5 tapılıb), lakin heç bir əsaslandırma yoxdur Bu bənd E və G bəndindən
fərqləndirilir.
C. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi zamanı qrafikin OX oxu ilə (−9; 0 və 5
2
3
bal nöqtələrindən əlavə ən azı bir nöqtə (yəni −2; 3) yazılıb) kəsişmə nöqtələri yazılıb və
əsaslandırma ən azı bir cümlə ilə düzgün izah edilib;
D. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi zamanı axtarılan nöqtələr (yəni −9; 0 və 5 )ilə
yanaşı ən çoxu bir təpə nöqtə (yəni −7; −6; −3; −1; 1 və ya 4) yazılıb və ən azı bir cümlə ilə
düzgün izah edilib;
E. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi zamanı qrafikin OX oxu ilə (−9; 0 və 5
nöqtələrindən əlavə ən azı bir nöqtə (yəni −2; 3) yazılıb) kəsişmə nöqtələri seçilərək cəmi doğru
tapılıb (və ya bu ədədlər toplanmayıb), lakin heç bir əsaslandırma yoxdur və ya səhvdir. Bu
bənd B və G bəndindən fərqləndirilir.
1
F. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi zamanı axtarılan nöqtələr (yəni −9; 0 və 5 )ilə
3
bal yanaşı ən çoxu bir təpə nöqtə (yəni −7; −6; −3; −1; 1 və ya 4) yazılıb; lakin heç bir
əsaslandırma yoxdur;
G .Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi doğru yazılaraq cavabı (−4) doğru tapılıb (və
ya −9; 0 və 5 tapılıb), lakin əsaslandırma səhvdir. Bu bənd B və E bəndindən fərqləndirilir.
H. Əsaslandırma ən azı bir cümlə ilə izah edilib, lakin heç bir nöqtə tapılmayıb və ya ümumiyyətlə
səhv tapılıb;
I. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi zamanı axtarılan nöqtələr (yəni −9; 0 və 5 ) ilə
yanaşı hər hansı bir təpə nöqtə (yəni −7; −6; −3; −1; 1 və ya 4) yazılıb, lakin əsaslandırma
tamamilə səhvdir. Bu bənd F bəndindən fərqləndirilir.
J. Başqa tapşırığın həlli yazılıb;
0 bal K. Yalnız cavab ( −4) yazılıb;
L. Üsulundan asılı olmayaraq tapşırığın həll prosesi zamanı qrafikin OX oxu ilə (−9; 0 və 5
nöqtələrindən əlavə ən azı bir nöqtə (yəni −2; 3) yazılıb) kəsişmə nöqtələri seçilərək cəmi
düzgün tapılmayıb və heç bir əsaslandırma yoxdur və ya səhvdir.
M. Digər bütün hallarda.