_*संपू

ण आयु
वद ह ं य ॉट म ये
,*_

_*हेवाच यावर अ र ः काही वाचायची गरज

नाही!*_

_*वाचा आ ण पा न करा.*_

_*|| रीरा ा आव यक ख नजं ||*_

_*कॅ अम*_

_*क ात असतं?*_

_* गदाणे , तीळ, ध, खोबरं, मु

ळा, कोबी.
वारी, राज गरा, खरबू
ज, खजू र*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_* दयरोग, ऑ टयोपोरो सस, दं तरोग, के

स
गळणे*_

_*काय काय असतं?*_

_* रीराती सवात मुय ख नजं असू न ते

हाडांची मजबु
ती आ ण रीरा या न मतीसाठ
आव यक असतं.*_
_* ोह*_

_*क ात असतं?*_

_*खजू र, अंजीर, मनु

का, सफरचंद, डा ळब,
पा क, सीताफळ, उस, बोर, मध, पपई आ ण
मे
थी*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_* रीरात र ाची कमतरता भासते.अ पणा,

कावीळ कवा पोटात मु
रडा ये
तो.*

_*काय काय असतं?*_

_* रीरा या वाढ साठ अ त य आव यक

असतं.*_

_*सो डअम*_

_*क ात असतं?*_

_*मीठ, पाणी, बटाटा, आ ं , सूण, कांदा,

मरची, पा क, सफरचंद, कार ं *_
 मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_*र दाबा ी नग डत सम या, न ाना ,

अंग खी, अपचन, मू ळ ाधीसारखे आजार,
मोती ब , ब हरे
पणा, हात अ ण पाय कडक
होणे
.*_

_*काय काय असतं?*_

_* रीरा ा आव यक असणारी पाचक

रसायनाची न मती करतात, याच माणेरीरात
होणारा गॅ
स न होतो.*_

_*आयो डन*_

_*क ात असतं?*_

_* घाडा, काकडी, कोबी, राज गरा, तावरी,

मीठ आ ण सू ण.*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_*थायरॉइडची सम या, के
स गळणे
, ड ेन
कवा बै
चेनी ये
णे
.*_

_*काय काय असतं?*_

_* रीरात उ प होणा या वषारी पदाथापासू
न
म ा बचाव याचं काम करतो.*_

_*पोटॕयम*_

_*क ात असतं?*_

_*सव कारची धा य, डाळ, सं , अननस, के

ळं ,
बटाटा, बू
, बदाम.*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_*अ  ॅ
स डट , वचे
वर सु
रकुया कवा मुमं ये
णं,
वचा रोग, के
स पकणे.*_

_*काय काय असतं?*_

_* रीरात तंतू
आ ण यकृ
त यांना सु
रळत
ठे
व याचं काय करत*_

_*फॉ फरस*_

_*क ात असतं?*_

_* ध, पनीर, डाळ , कांदा, टोमॅ

टो, गाजर,
जांभळं , पे, काजू
, बदाम, बाजरी आ ण चणे
.*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_*ऑ टओपोरो सस, ग तमंद होणे

, मान सक
थकवा, दं त रोग.*_

_*काय काय असतं?*_

_*म ा ताजंतवानं ठे
व याचं काम हे
ख नजं
करतं.*_

_* स काॕ
न*_

_*क ात असतं?*_

_*ग , पा क, तां ळ, कोबी, काकडी, मध,*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_*कॅसर, वचारोग, ब हरे

पणा, के
स गळणे
.*_

_*काय काय असतं?*_

_*जनन यांची काय मता वाढवू

न रीराती
तंतू
ना मजबू
त करतात.*_
*◌ॅ
मॕ
नेअम*

_*क ात असतं?*_

_*बाजरी, बीट, खजू

र, सोयाबीन, ध, ची,
कार ं .*_

मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_*उदास होणे , आळस ये णे

, तणाव असणे , झोप न
ागणे
, बैचे
नी, सोराय सस, फोडं, नपु
ंसकता
कवा वांझपणा.*_

_*काय काय असतं?*_

_*पेीचं काय सु
धारतं. रे
चक हणू
न काम
करतं*_

_*स फर*_

_*क ात असतं?*_

_* ध, पनीर, डाळ, टोमॅ

टो, बटाटा, आ ं , मरची,
सफरचंद, अननस, सु रण.*_
 मु
_*कमतरतेळेकाय होतं?*_

_* तीकार कमी होते

, के
स गळतात, वजन
वाढतं, मधु
मे
हा ा आमं ण मळतं.*_

_*काय काय असतं?*_

_*इ सुनचं रे
चन हणू
न काय करतं.*_

_* ो रन*_

_*क ात असतं?*_

_*पानी, बीट, कोबी, मीठ, ध, बू , आवळा,

मध. कमतरते मु
ळे काय होतं?अ  ॅ
स डट , अ सर,
कॅसर, आ ण अ  ॅज .*_

_*काय काय असतं?*_

_*सो डअम आ ण पोटॅअम ा पाचक

बनव यासाठ सहायता करतं, याच माणे
रीराती आ ाराचं संतुन राख ं जातं.*_

_*खा पदाथामधी ख नजं रीरा ा मळावीत

हणू
न काय कें पा हजे
.*_
_*» फळं कवा भा या काप यानंतर कधीच धु
वू
नयेत. असं केयानेयाती ख नजं पा यावाटे
न होतात.*_

_*» डाळ, तां ळ कवा धा यदे

खी
उकड यापू व च व छ धुऊन यावे त.*_

_*» काही धा य, फळं तसंच भा यां या सा म ये

ख नजांचा मोठा माणावर साठा असतो. यामु ळे
अ ा सा चा आहारात समावेकरावा.*_

_*» धात ख नजांचा भरपू

र ेत असतो हणू
नच
ध जा त माणात उकळू नये
. ध जा त
माणात उकळ यानेयाती ख नजं न
होतात.*_

_*» फळं कापून खा याऐवजी यतो आहे

त ीच खावीत. उदाहरणाथ, चकूकवा सफरचंद
ही फळं संपू
ण खावीत.*_

_*▫ ड ेर आ ण नयं ण▫*_

*============================*

_* ड ेर अस ेया णांची सं या
दवस दवस वाढतच चा आहे. धकाधक या
जीवनात फा ट फू
ड आ ण अ नय मत दनचया या
कारणामु ळेया आजाराचे ण भारतातही मो ा
माणात दसू न येत आहे
त. ड ेरमु ळेदयाचे
आजार, ोक अ ा सम या नमाण हो याची दाट
यता असते . ड ेर या णा ा दररोज
औषध यावेागते . आज तु हा ा काही घरगु
ती
उपायांची मा हती दे
त आहोत. तुहा ाही
ड ेरचा ास असेतु ही हेघ गु
ती उपाय
अव य क न पाहा. या उपायांनी तुमचे ड ेर
नयं णात राही .*_

_*▫ सू
ण -*_

_* ड ेर या णांसाठ सू ण अमृ
तासमान
औषधी आहे . याम ये
ए सीन नावाचेत व
असते , जे
नाय क ऑ साइडचेमाण वाढवते
आ ण यामुळे आप या मासपेना आराम
मळतो. ड ेर या डाय ॉ टक आ ण
स टॉ क काय णा ा आराम मळतो.
यामु
ळे ड ेर या णांनी दररोज सणाची
एक पाकळ अव य खावी.*_

_*▫ े
वगा -*_

_*याम येभरपूर माणात ोट न आ ण हटॅ मन

तसेच ख नज वण आढळू न येतात. एका
सं ोधनानु
सार, या झाडा या पानांचा अक
प यास ड ेर या डाय ॉ टक आ ण
स टॉ क काय णा वर सकार मक बाव
पडतो. ड ेर या णाने मसूर या
डाळ सोबत े
व याचे
से
वन करावे.*_

_*▫जवस -*_

_*जवसाम ये अ फा नोनेक अ  ॅ सड भरपूर

मणात असते . हेएक कारचे मह वपूण
ओमे गा-३ फॅट अ  ॅ
सड आहे . व वध
सं ोधनाम ये समोर आ े आहे, क या ोकांना
हायपरटे नची सम या असे यांनी जे वणात
जवसाचा उपयोग अव य करावा. यामु ळे
कॉ े टेरॉ ची मा ा कमी होतेआ ण या या
सेवनाने ड ेर नयं णात राहते व*_

_*▫ व ायची*_

_*एका सं ोधनानु
सार व ायचीचेनय मत से
वन
केयास ड ेर व थत राहते . या या
सेवनानेर हळद Turmer*_

णधम -----*_
_*गु

_* तखट, कडवट, , गरम, जंतु

ना क,
र ु कारक, वात, प , कफ मन
करणारी.*_

_*उपयोग -----*_

_*१) जखमेवर कवा मु

का मार ागणे
. हळद
ावा.*_

_*२) र मु
ळ ाध - बकरीचेध + हळद
या.*_

_*३) सद , कफ, खोक ा - गरम ध + तू

प
+ हळद या.*_

_*४) जा त घवी - पांढरे

तीळ + गु
ळ +
हळद या.*_

_*५) आवाज़ बसणे

- हळद + गु
ळ गो या
क न खा.*_

_*६) का वळ - ताक + हळद.*_

_*७) ताप - गरम ध + हळद + काळ मरी

पु
ड.*_

_*८) घ वतू
न पू
जाणे
- आवळा रस +
हळद + मध.*_
_*९) मु
तखडा ( टोन ) - ताक + हळद +
जूना गु
ळ*_

_*आरो य संदे*_

_*हळदच आहेजंतुना क, र ु कारक,

न क च आजारांना आहेती मारक.*_

_*त डाचेवकार*_

_*कारणे
-----*_

_*जागरण करणे , जा त तखट खाणे , पोट

साफ नसणे , प होणे , अपचन होणे
, उ णता
वाढणे, रोग तकारक कमी होणे
. सन
करणे.*_

_*उपाय -----*_

_*१) जे
वणात गाईचे
तूप व ताक या.*_

*२) गुकंद खा.*_

_*३) येमधाची कांडी चघळावी.*_

_*४) धाची साय आ ण ंखजीरेम स
क न त डातून ावा.*_

_*५) ह का आहार या.*_

_*६) वरी कारणेकमी करा. फळा चू

ण
घे
ऊन पोट साफ ठे
वा.*_

_*७) दही उ ण अस याने

जा त खाऊ
नका.*_

_*८) जाईची पानेकवा त ड ची पानेकवा

पेची पानेकवा उंबराची कोवळ कांडी
चावू
न थुंका.*_

_*९) नय मत ाणायाम करा.*_

_*१०) आवळा पदाथ खा.*_

*११) एकाचवे
ळ सव उपाय क नका.*_

ची सा ेनघत अस यास*_
_*जीभे

_*उपाय -----*_

_*१) पु
द याची पाने
आ ण खडीसाखर म स
क न चावू
न थु
ंकत रहा.*_

_*२) एक के
ळ गाई या धाबरोबर खावे
.*_

_*३) फळा या का ाने गु

ळ या करा.
जंतु
संसग कमी होतो.*_

_*आरो य संदे*_

_* ायामाने
च पचन वाढवा*_

_*उपाय -------*_

_*१) नारळाची डी जाळू

न राख बनवा.*_

_*२) ती राख २/३ ँम ताकातू

न या.*_

_*३) रका या पोट च या.*_

_*४) सकाळ व सं याकाळ या.*_

_*५) मु
ळा / सु
रण भाजी खा.*_

_*६) अ ोड खाऊन वर ध या.*_

_*७) जे
वणात क चा कांदा खा.*_
_*८) ास रोखू
बटर ाय ायाम करा.*_

_*९) ह का आहार या. गाईचे

तुप खा.*_

_*१०) पोट साफ ठे

वा.*_

_*११) नय मत ाणायाम करा.*_

_*१२) चोथायु पदाथ खा.*_

_*१३) ाकाहारी राह याचा य न करा.*_

_*१४) एकाचवे
ळ सव उपाय क नका.*_

_*आरो य संदे*_

_*पोट रा ा नय मत साफ, मु
ळ ाधीचा
चू
के ाप.*_

_*का या ा ांचे
10 फायदे
, वाचा तर रोज
खा *_

_*1. डाय बट स, ड ेरवर नयं ण*_

_*काळ ा नय मत खा यामु
ळेडाय बट स
आ ण ड ेर नयं णात राहतं. का या
ा ांम ये
रे
सवटॉ नावाचा पदाथ असतो,
यामुळेर ात इ सुन वाढतं. ही ा
खा यामुळे ररात ं र वाढाय ाही मदत होते
,
यामुळे ड ेरचा ास होत नाही.*_

_*2. एका ता वाढाय ा मदत*_

_*काळ ा खा यामु ळे
एका ता आ ण
मरण वाढाय ा मदत होते
. तसंच
माय ेनसारखा आजारही या ा ांमु
ळे बरा
होतो*_

_*3. हाट ऍटे

कचा धोका कमी*_

_*का या ा ांम ये
सायटोके मक स असतात
जेदया ा व थ ठे वतात. तसंच या ा ांमु
ळे
को ेॉ ही नयं णात राहतं, यामुळेहाट
ऍटे
कचा धोका कमी होतो.*_

_*4. वजन होतं कमी*_

_* नय मत काळ ा खा तर वजन कमी

होऊ कतं. याम ये असणारा एँट ऑ साईड
ररात जा तीचं अस ें टॉ स स बाहे
र
काढाय ा मदत करतो. यामु ळेवजन कमी
होतं.*_

_*5. अ थमा होतो बरा*_

_*काळ ा ररात अस ेया बॅटे रया आ ण

फंगस ा मारायचं काम करतात, जी इंफे न
तयार करतात. पो ओ व ढ यासाठ ही
ा हा चांग ा उपाय आहे. का या ा ांमु ळे
अ थमा बरा हाय ा मदत होते .*_

_*6. कॅसर ा रोखा*_

_*काळ ा खा यामु ळेेट, ं ग, ो टे

ट
आ ण आत ां या कॅसर या धो यापासून
वाचता ये
ऊ कतं.*_

_*7. अपचन होत नाही*_

_*का या ा ांम येु

गर, ऑरगॅ
नक ऍ सड
आ ण पॉ ओस जा त माणात अस यामु ळे
अपचन आ ण पोटाची जळजळ होत नाही.*_

*8. डो यांसाठ गु
णकारी*

_* ी सुधार यासाठ ही काळ ा गु

णकारी
आहेत.*_
_*9. सु
रकुया होतात कमी*_

_*का या ा ांमुळेडो यांखा होणारा काळा

भाग कमी करतो. तसंच वचे वर पडणा या
सुरकुयाही यामु
ळेकमी होतात.*_

*10. के
स गळती थांबवाय ा मदत*

_*का या ा ांम ये अस ेया वटॅ मन इ मु

ळे
केस गळणं, केस पांढरेहोणं यासार या सम या
र होतात. ा खा यानं के सां या मु
ळापयत र
पोहोचाय ा मदत होते , यामुळे के
स मुायम
आ ण मजबू त होतात. रीरावरी काळेडाग*_

_*उपाय -----*_

_*१) नय मत ाणायाम करा.*_

_*२) पचन ाँग ठे

वा.*_

_*३) पोट साफ रा ा.*_

_*४) पा े
भा या व फळभा या खा.*_

_*५) सकाळ ऊठ यावर त डाती ाळ सव

डागांवर चोळून ावा. त ड धु
यापूव ची ाळ
पा हजे. हा जबरद त उपाय आहे.*_

_*६) कोरफड पानाती गर ावा.*_

_*७) आवळा रस / पदाथ या.*_

_*८) डागांवर क या पपईचा रस ावा.*_

_*९) कडु बाची पानेआंघोळ या पा यात

टाकू
न पाणी उकळवू न या. नंतर याच
पा यानेआंघोळ करा. मा साबण वाप
नका.*_

*आरो य संदे*

_*करा योग, पळती रोग. संपती भोग.*_

Š _*आहार त - ऋजु ता दवेकर यां या मते

आहारा वषयी या संक पना.*_

Š * नयोजनब आहार कोणता?*

_*आप ा भारतीय सं कृ तीती आहार यो य

आहे. भाजी, पोळ , भात, आमट , पोहे
, उपमा हे
पदाथ अ त य पौ क आहे त. आपण आप ा
आहार सोडून अ य पदाथाचे पयाय ोधतो.
हणू
न खा सं कृती बद ते आहे . आप े
वे
गळे पण आपणच जप े पा हजे. आप या चौरस
आहाराची कमत आप या ाच समजत नाही,
याची खंत आहे
.*_

Ƭ *वाढ े चरबी क ी कमी करावी?*

_*आप या खा या- प या ा त असे, तर

चरबी वाढणार नाही. वाढ तरी कमी हो यासही
मदत होई . स ग ३० म नटे एका जागे वर बसू
नका. आपण रीराचा पु रे
सा वापर करीत नाही
हणून चरबी वाढते
. दरवष अ या कवा एक
क ोने वजन वाढते . वजन वाढते, याचा अथ
आपण आळ ी होत आहोत, हे समजू न या.
हणून गरज आहे ती `मू ह मोअर अँड सट े स`
या मं ाची.*_

ĵ *कोणती फळे
खावीत?*

_*आंबा, के
ळे, सीताफळ, चकू आ ण ा ही
फळे ये क भारतीया या आहारात आवजू
न
आ च पा हजे त. आरो यासाठ के
ळेहे
सव म
अस याचा जोरा आता जगभरातू न मळत आहे.
बाळा या आहारातही आई या धानंतर फळांम ये
केयाचाच समावेहोतो.*_
◆ *मधु
मे
हासाठ आहार कसा असावा?*

_*खरं तर मधु
मे
ह नी जेपदाथ खा े पा हजेत,
ते
च पदाथ डॉ टर टाळ यास सांगतात. मा ,
भात, केळं आ ण तु
पाचा समावेआहारात
अव य असावा. दोन जेवणांम येफार अंतर ठे
ऊ
नये
, ायाम भरपू र करावा आ ण अगद
झोपे
पयत ट ही पाहणे टाळावे.*_

◆* ु
गर- चा वापर करावा का?*

_* ुगर आहारातून व यच करा. आहारात

जेवढ साखर आव यक असते , ते
वढ खावी.
ाडू
, ह वा यासार या घरी बनणा या गोड
पदाथात वापर जाणारी साखर आरो यासाठ
चांग असते . ऊस आ ण गू ळ यांना एकमेकां ी
र ेस क नये . आव यकते नुसार पदाथात
साखर कवा गु ळाचा वापर करावा. रीराती
उ णता वाढवाय ा गु ळाची मदत होते .*_

◆ *वाढतं वजन आ ण ताण यांचा संबंध कसा

आहे?*

_*वाढ या ताणामु
ळेवजन वाढतं. फगट, फ ग ह
आ ण फॉवड या सूानुसार जीवन जगाय ा
सु
रवात केयास आयु
याती तणाव कमी होती*_

● *कडधा य क ी खावीत..*

_*आपण उसळ करताना कडधा य जवू न घे

तो.
यामु
ळे मोड आ े कडधा येक ची क ासाठ
खायची? ती उकडू
न, उसळ क न खाणेच
यो य.*_

● *जे
वणात कोणते
तेआ ण कती वापरावे
?*

_* गदा याचे घा याव न क न आण ेे ते

वयंपाकासाठ सव म आहे . ंभर ॅम
गदा याचे२५ ते ३० ट के ते नघते . बाक
चोथा वाया जातो. तेबन व याची पारंप रक
प त अ त य ु आहे . आहारात ते
बद याची गरज नसते . प ा कवा ड यांम ये
मळणारे आ ण दया या आकाराचेच ड यांवर
दसणारे तेआरो या ा यो य नाही. तेजे वढे
वापरावेसेवाटते
, ते
वढेवापरावे. ोणचे , तळ ेा
पापड, भजी हे पदाथ आहारात आ े च पा हजेत.
जा त तेपोटात जाई , हणू न तेखाणे टाळू
नये.*_

न ड जीवनस व कमी झा यास काय

_*आहारातू
होते
?*_
_* रीरात हवे
अस ेे फॅट मळत नाहीत, हणू न
ड जीवनस व कमी होते. वे
ळेवर यावर उपाय न
केयास हाडेखतात, के स गळतात, वचे वर डाग
पडतात. मधुमे
ह कवा कॅसर हो यापयत ही
पातळ जाऊ कते .*_

*आजका बझी ट नमु ळे ायाम करणे

अनेकांना य होत नाही. ायामा ा सरा
काही पयाय आहे
का?*

_*आज या यु गात आपण नवीन गाडी घे त ,

तरीसुा ती नय मतपणे चा वतो. बाहे रगावी
गेो, तरी े जारी कवा नातेवाईकांना गाडी सु
ठेवाय ा सांगतो. ायामाचे सुा तसे च आहे .
ायामा ा कोणताही पयाय नाही, तो
नय मतपणे केाच पा हजे . अंग खतं, हणू न
ायाम करत नाही, अ ी सबब अने क जण
दे
तात. पण खरे तर ायाम करत नाही, हणू न
अंग खतं. ायाम कर यासाठ आठव ात
फ १५० म नटेागतात. आठव ा या
ायामाचे नीट ा नग क न ते वेळाप क
पाळ े जाय ा हवे . ायाम अने कदा उ ावर
ढक ा जातो, याचं यो य नयोजन होत नाही,
याचं गांभीय ोकां या ात ये
त नाही.*_
Ž *दोन- दोन तासाने
खा, असे
सां गत े
जाते
.
हे
यो य क अयो य?*

_*सकाळ उठ या उठ या आपण चहाने सुवात

के , तर दवसभराची भू क मरते आण
दवसभराचेट न बघडते . दोन- दोन तासाने
खावे. सकाळ उठू न एखादं केळ खा ं क ,
आपण नंतर नीट ना ता क कतो. सकाळ
ना या ा डोसा, घावन, था पीठ असं खावं.
यानंतर जे वणाआधी प हं, कोकम सरबत
यासारखं पे य घेऊन यानंतर आपण नय मत
जेवण घे ऊ कतो. जे वताना यतो पा ण पऊ
नये,जेवणा या अधा तास आधी एक ास पा ण
यावे व जेवणानंतर एक तासाने पा ण
यावे. यानंतर म येएखाद- सरं फळ,
सं याकाळ चार ते सहा या म येपुहा सकाळ या
ना या माणे आहार घे त ा क , आप या ा रा ी
फार भू क ागत नाही. मग रा ी पे ज कवा भात
खावा, हणजे आप या ा ांत झोप ागू
कते .*_

ň *घरी केेेचवडा, ाडू

खा याची यो य
वे
ळ कोणती?*

_* चवडा आ ण ाडू आपण कधीही

खा यासाठ च तयार क न ठे
वतो.
चव ासारखी हसटाइ गो कोणतीच नाही.
चवडा क ातही म स क न खाऊ कतो,
यामु
ळेचवडा कोण याही वे
ळ खाता ये ई .
ाडू
सुा सं याकाळ ५-६ या आसपास कवा
सकाळ ना या ासुा ाडू चांग ा.*_

_*वाढ या वयाबरोबर कसा ायाम करावा ?*_

_*वयानुसार आप ं रीर बद तं, पण तेबघडू

दे
ऊ नये. आप ं ट न नय मत फॉ ो कें
पा हजे
. आठव ा ा १५० म नटे ायाम केा,
तर तेकोण याही वया ा चा तं. वय वाढ ं
हणून ायाम कमी कर याची गरज नाही.*_

ʍ *सकाळ उठू न गरम पाणी याय याने चरबी

कमी होते
, असा समज आहे . यात कती त य
आहे?*

_*सकाळ उठ यावर आवड हणू न गरम पाणी

प यास काहीच हरकत नाही. पण यामु ळेचरबी
अ जबात कमी होत नाही. सकाळ उठ यावर
साधं, माठाचं कवा गरम कोणते
ही पाणी आपण
पऊ कतो.*_

ऐवजी गू
Š *साखरे ळ वापर याने
फायदा होतो
का ?*
_* ये क गो ीचा एक व गु
णधम असतो.
यामुळेया गो ीत साखर वापर याची गरज
आहे , यात साखर वापर पा हजे आ ण या
गो ीत गूळ वापर याची गरज आहे , यात गूळच
वापर ा पा हजे . अ यथा पदाथाची चव बघडते .
साखर ही चांग च आहे . उगाच साखरेच नाव
वाईट आहे . साखरेनेउ णता कमी होते, तर गु
ळाने
उ णता वाढते . यामुळेआपण पदाथानु सार साखर
कवा गूळ वापरावा,*_

*के
स, वचे
साठ काय स ा.*

_*के स गळ यापासून वाच यासाठ तसे च

तजेदार वचे साठ आहारात भात, नारळ, तू प
यांचा समावेहवा. आहाराम ये हळद चा समावे
अस याची गरज आहे . हळद के
सां या वाढ साठ
फायदेीर आहे .*_

*आप ा दवस कसा असतो?*

_*मी या हरात असे न, यानुसार दवस ॅ न

करते. ऋतूमानानु
सार आ ण था नक पदाथाना
आहारात ाधा य देतेत. रोज सकाळ पोहेखाते.
स या उ हा यामुळेकोकम आ ण प हं घेते
. जे
आवडतं, तेच पदाथ खाते . जे
पदाथ रीरा ा
 ागतात, ते
आवजून खाते. कारण, आपण जे
खातो, ते
च आप या चे
ह यावर दसते.*_

*फळ कवा सु
का मेानेदवसाची सुवात
करा*

Š *ना या ा पोहे
, उपमा, रा खा*

वणापयत या वे
ť *जे ळे
त सरबत या*

वणानंतर एखादे
ļ *जे फळ खा*

Š *सं याकाळ गू
ळ, तू
प, पोळ कवा
फोडणीचा भात*

ʹ *रा ी ८.३० या दर यान ह का आहार

या*

_*ह का आहार घे
त याने
झोप चांग ागते
आ ण स या दव ी ायाम कर यास उ साह
राहतो.*_

न उपचार*
*आहारातू

ढ आजार झा यास यां या खा

_*पु
द ेेअ पदाथ खा. आजार वकर बरे
होती .*_

_*१) आ प काळ मनु

का, आ ं , थंड ध,
आवळा, जरे
खा.*_

_*२) म ावरोध पे, पपई, चोथा /

फायबरयु अस ेेअ , ध + पाणी,
कोमटपाणी , फळा चू ण या. पोटाचे
ायाम करा, टाँय े
ट ा बस यावर हनु
वट
स करा. वकर पोट साफ होते
े .*_

_*३) हाटअटै क / ॉके

ज सू ण, कांदा, आ ं
खा. र ा या गाठ होत नाहीत. र ा भसरण
उ म होते.*_

_*४) डसे
टरी / जुाब कापू
र + गु
ळ एक
क न खा. यावर पाणी या. गे च गु
ण
ये
तो.*_

_*५) खोक ा २ / ३ काळ मरी चोखा.

दवसातू
न तीन वे
ळा. खोक ा थांबतो.*_

_*६) मु
ळ ाध नारळाची डी जाळू न राख
ताकातू
न दवसातू न २ / ३ वेळा या. चांग ा
गु
ण येतो. रामदे
व बाबांचा उपाय आहे.*_
_*७) दा चे सन वारंवार गरम पाणी या.
तसेच दा प याची आठवण ये ई यावे
ळ
ज र गरमच पाणी या. २ / ३ मही यात दा
सुटे.*_

_*८) डोळेयेणे डो यांना गाईचे तु

प ावा.
आराम पडे. कापू र जवळ ठे वा. संसग
वाढणार नाही.*_

_*९) टोन पानफुट ची पाने

खा. कु
ळ थ भाजी
खा. भरपू
र पाणी या.*_

_*१०) ता यासाठ भा यांचा रस, आरो य पेय,

फळेखा. ग हांकु
राचा रस, Green Tea, या*_

ˈ *आरो य संदे* ˹

*संतुत आहारात उपचार आहे त खरे

, सवच
आजार न क च होती बरे .*

*आट क जरा मोठे

आहे
,पण जीवनाव यक
आहे
*‫ڃ ڃ ڃ‬