Professional Documents
Culture Documents
D AN Thit K Phan XNG SN Xut Benze PDF
D AN Thit K Phan XNG SN Xut Benze PDF
. ,
. Đây
.
là benzen.
Từ cách đây nhiều thập niên, các nhà sản xuất đã nhận ra tầm quan trọng của
benzen. Các phương pháp sản xuất benzen trong công nghiệp cũng không ngừng
phát triển để cung câp nguồn nguyên liệu trung gian này cho tổng hợp hữu cơ
hóa dầu. Benzen có thể thu được từ một số quá trình quan trọng trong lọc hóa
dầu, như quá trình reforming xúc tác, cracking xúc tác, Cracking hơi. Mặc dù
trong các quá trình này, benzen chỉ là sản phẩm phụ, song sản lượng là đáng
kể. Trong quá trình reforming xúc tác, với nguồn nguyên liệu naphta đã cung
cấp lượng benzen và sản phẩm BTX chủ yếu. Hay quá trình Hydrodealkyl hóa
trực tiếp toluen để cho sản phẩm benzen với độ chuyển hóa rất cao. Quá trình
này có thể thực hiện dễ dàng nhờ xúc tác hydrodealkyl hóa toluen-HDA hay
dưới tác dụng của nhiệt độ thermal hydrodealkyl of toluen-THDA.
Trong đồ án này em sẽ phân tích rõ ràng về sơ đồ công nghệ, cũng như các
điều kiện tối ưu. Và sau đó lựa chọn, tính toán một sơ đồ sao cho công nghệ đó
không chỉ đáp ứng yêu cầu về năng suất, chất lượng benzen mà còn thỏa mãn
điều kiện về kinh tế như chi phí đầu tư, giá thành sản phẩm, xây dựng…
1 2 3
Đồng vị H1 H1 (D) H1 (T)
Tên Proti Dơteri Triti
- H
% 99.984 0.016 10-4
y
dro có nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy rất thấp
Tnc = - 259,1oC
Ts = - 252,6 oC
- Tan ít trong nước và các dung môi hữu cơ. Một lít nước ở
0oC chỉ hòa tan 21,5 ml H2.
- Năng lượng liên kết H-H : 435 kJ/mol → phân tử H2 rất bền
đến 2000oC mới phân hủy nên H2 kém hoạt động ở điều kiện
thường.
- Ở nhiệt độ cao, hydro có thể phản ứng với nhiều đơn chất và
hợp chất
• Phản ứng với phi kim khác : halogen, oxi …
H2 (k) + X2 (k) → 2 HX(k)
Ca + H2 → CaH2
• No hóa các hợp chất hữu cơ chưa no :
C2H4 + H2 → C2H6
- Sản xuất các sản phẩm như phân bón, HCl, CH3OH,
trong các ngành công nghiệp hóa dầu…
- Tinh chế dầu mỏ ( loại bỏ S, olefin,…).
- H2 cùng với O2lỏng làm nhiên liệu tên lửa.
- Do nhẹ hơn không khí, hydro được bơm vào khí cầu.
- Cuối cùng khí được dẫn tới người dùng thông qua hệ
thống ống dẫn.
- Nhóm thế CH3 là nhóm thế loại I với ảnh hưởng của hiệu
ứng liên hợp và siêu liên hợp đến electron π trong vòng benzene
làm mật độ e trong vòng benzene tăng lên ở các vị trí ortho và para,
đồng thời làm tăng tốc độ phản ứng thế.
- Tuy nhiên, hiện nay bằng phương pháp phân tích rơnghen,
người ta nhận thấy rằng tất cả liên kết C-C đều có giá trị bằng nhau
và bằng 139 pm. Như vậy, nếu theo cấu trúc của Kekule, phải có 3
liên kết dài và 3 liên kết ngắn là chưa hợp lí. Vì vậy, theo quan
điểm hiện đại thì benzen có cấu tạo vòng 6 cạnh phẳng. Các nguyên
tử cacbon trong vòng đều ở trạng thái lai hóa sp2. Mỗi nguyên tử
cacbon còn một electron p chưa lai hóa. Sáu electron p của 6
nguyên tử cacbon xen phủ bên tạo ra đám mây electron p phân bố
đều trên cả 6 nguyên tử cacbon của vòng.
- Như vậy để viết công thức cấu tạo của benzene, ta có thể sử dụng
một trong 3 công thức sau :
+ Halogen hóa :
+ Vận chuyển :
- Các tàu, xe chở có bể chứa phải được dọn sạch sẽ trước khi
tải để tránh làm nhiễm bẩn nguồn nguyên liệu.
- Trong quá trình tải benzene sẽ sinh ra điện tích trên các bề
mặt đường ống, bồn chứa nên phải có bộ phận nối đất phân
phối điện tĩnh để tránh gây cháy nổ, đồng thời khống chế lưu
lượng trong đường ống đảm bảo an toàn.
- Có hệ thống chữa cháy hoạt động đi kèm trong quá trình vận
chuyển.
Trong quá trình hydrodealkyl hóa, phản ứng cơ bản là tách các
nhóm alkyl gắn với nhân benzen ra dưới dạng alkan. Nếu quá
trình vận hành đúng, và chuyển hóa được hoàn toàn nhờ tuần
hoàn phần hydrocacbon thơm chưa phản ứng, các sản phẩm thu
được là benzen và rất nhiều các hydrocacbon nhẹ, chủ yếu là
metan. Bất kỳ loại nào không phải hydrocacbon thơm có trong
nguyên liệu, ví dụ trong phần xử lí trực tiếp phân đoạn xăng C5+
không qua giai đoạn chiết dung môi, sẽ bị phân hủy thành các
parafin nhẹ (metan). Điều này nhằm mục đích thu sản phẩm
benzen có độ tinh khiết cao, nhưng cũng kéo theo lượng hydro
tiêu thụ rất lớn. Các hợp chất lưu huỳnh chuyển hóa một phần
thành H2S.
2. Nhiệt động học của phản ứng.
Nhìn chung, các phản ứng liên quan đến quá trình này đều tỏa
nhiệt mạnh (ví dụ hydrocracking ΔH= -190 ÷ -230 kJ/mol),
ngoại trừ phản ứng tạo ra hydrocacbon thơm khối lượng phân
tử lớn thu nhiệt nhẹ, và phản ứng phân hủy metan thành C và H.
Các phản ứng này xảy ra ở nhiệt độ cao 650oC và tùy từng
trường hợp, có thể thuận lợi khi tăng áp suất (phản ứng hydro
hóa) hoặc không (phản ứng phân hủy, tạo cốc). Áp suất tối ưu
cho quá trình là 5 ÷ 6 MPa.
Bảng 4: Độ chuyển hóa và độ chọn lọc trong phản ứng có xúc tác[6]
4. Một số công nghệ điển hình của quá trình hydrodealkyl hóa
toluene.
Ngoại trừ sự khác biệt về điều kiện phản ứng, cả 2 loại quá trình
này đều vận hành theo cùng 1 sơ đồ nguyên lí chung. Tùy thuộc
nguyên liệu, công nghệ có thể chỉ bao gồm một sơ đồ đơn giản
hoặc có thêm một bộ phận xử lý phân đoạn xăng nhiệt phân
C5+ với mục đích loại bỏ các diolefin, các hợp chất lưu huỳnh
bền vững, các hợp chất nito và oxy…bằng quá trình hydro hóa
chọn lọc.
4.1. Công nghệ UOP[7].
- Sử dụng quá trình thermal hydrodealkyl (THDA)
- Trong phân xưởng sản xuất, dòng toluene được trộn với
dòng toluene tái sinh. Sau đó, dòng được trộn cùng với
dòng H2 đưa vào thiết bị gia nhiệt rồi được chuyển đến
thiết bị phản ứng. Phản ứng hydrodealkyl diễn ra tạo
thành benzene và các sản phẩm phụ. Dòng ra từ thiết bị
được đem đi làm lạnh, chuyển đến thiết bị phân tách sản
phẩm, tại đó dòng phân thành pha lỏng và pha khí. Pha
khí giàu hydro được tái sinh để quay lại thiết bị phản
ứng. Còn dòng chất lỏng được đưa vào thiết bị cất để
tách các sản phẩm nhẹ. Dòng sản phẩm đáy tháp cất
được đưa ra thiết bị xử lý bằng đất sét để cất phân đoạn,
tại đây benzene tinh khiết được thu ở đoạn trên của cột
cất. Phân toluene không phản ứng được đưa về tái sinh,
hồi lưu và nhập vào dòng nguyên liệu ban đầu. Các sản
phẩm phụ nặng nằm ở cuối cột phân đoạn.
Hydro
Hydro
Benzen
Toluen
Toluen
4.2.1.Nguyên liệu
Độ chọn lọc cao của hợp chât Tỷ lệ sản phẩm cao hơn với
thơm ( Benzen ) cùng một nguyên liệu
Charge Heater
Pretreat
Reactor
Recycle Gas
Heater
Fuel Gas
Benzene
Make Up Clay Treaters
Hydrogen
Vapor/Liquid
Separation and
Hydrogen
Purification Unit
Benzene
Tower
Stabilizer Tower
Toluene and heavier bottoms
Các quá trình chủ yếu để sản xuất benzen bao gồm:
* Reforming xúc tác.
* Hydrodealkyl hoá toluene.
* Phân bố lại toluene.
* Xử lí xăng nhiệt phân.
* Sản xuất từ than đá.
Quá trình này đang được phát triển thành quy mô công nghiệp
nhằm tận dụng nguồn nguyên liệu ít giá trị toluene tăng sản
lượng benzene và xylen. Trong công nghiệp quá trình phân bố
lại toluene có thể tiến hành pha rắn hoặc pha hơi, với các hệ
xúc tác có nguồn gốc từ dạng Friedel Crafts, zeolit hoặc các
xúc tác lưỡng chức. Các phản ứng chính:
Hiện nay có 3 công nghệ đang được đưa vào sử dụng ở quy mô công
nghiệp :
Bảng 7 : So sánh các công nghệ phổ biến hiện nay
Đặc điểm
Xăng nhiệt phân có thành phần C5 trở lên là sản phẩm của quá
trình cracking các phân đoạn dầu thô lỏng. Thàn phần của xăng
nhiệt phân có chứa hàm lượng rất lớn các hydrocacbon thơm, đặc
biệt là benzene. Vì vậy đây là nguồn cung cấp sản phẩm có giá trị
cao cho công nghệ sản xuất xăng cũng như côn nghệ tổng hóa
dầu.
Bảng 8: Thành phần của các loại xăng nhiệt phân
(%)
Xăng C5+ Phân đoạn C6 Phân đoạn
(200oC) C6 – C8
CH3
+ H2 → + CH4 (1)
2 + H2 (2)
- Với hiêu suất quá trình đạt 98% nên có 2% benzene tham gia vào phản
ứng phụ tạo biphenyl.
174,5
× 2 = 3,58 ( )
98 ℎ
,
nbiphenyl = = 1,79 (kmol/h).
- Như vậy cần sử dụng thêm toluene tạo ra lượng benzene cho sản phẩm
phụ. Lượng toluene cần:
ntoluene = 3,58( )
- Tổng lượng metan sinh ra là:
nmetan = 174,5 + 3,58 = 179 (kmol/h).
,
ntoluene = = 243,44 (kmol/h).
.
- Lượng toluene dư là :
ntoluene (dư) = 243,44 − 174,5 = 68 (kmol/h).
- Số mol Hydro cần cho phản ứng:
Dựa trên sơ đồ PFD, ta xây dựng sơ đồ mô phỏng trên Hysys như hình 3
dưới với một số điều chỉnh và điều kiện.
III. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của quá trình.
1. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của toàn bộ quá trình.
- Cân bằng được thể hiện qua worksheet với tất cả các dòng trong quá trình đã
được mô phỏng ( bảng 8 ).
2. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của thiết bị phản ứng.
4. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của tháp chưng cất T-102.
- Thiết kế sơ bộ của tháp chưng trong Hysys.
Khi đó, cân bằng vật chất và nhiệt lượng của tháp thể hiện qua:
Thành phần dòng:
IV. Casestudy nghiên cứu một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình.
1. Nguyên liêu đầu vào ảnh hưởng tới năng suất của quá trình.
Case study 1 bao gồm hai yếu tố : - Molar flow của dòng toluen
- Molar flow của dòng benzen.
Các thiết lập để làm case là:
Nhận xét : Nhận thấy nhiệt độ càng tăng thì hiệu suất càng tăng, mặc dù phản úng là
tỏa nhiệt.
Nguyên nhân là do sự xuất hiện của phản ứng phụ tạo biphenyl là phản ứng thu nhiệt
dẫn đến hiệu suất phản ứng phụ sẽ tăng khi nhiệt độ tăng, kéo theo sản phẩm của phản
ứng chính tăng.
Phần 3: Kết luận
Với đề tài là “Thiết kế phân xưởng hydrodealkyl hóa toluen sản xuất
benzen” năng suất 110000 tấn/năm, được sự giúp đỡ chỉ dẫn tận tình và chu
đáo của cô giáo PGS-TS Phạm Thanh Huyền, cùng với việc tìm tòi, tham khảo
tài liệu và cố gắng của bản thân, em đã hoàn thành bản đồ án đúng hạn. Thông
qua đồ án này, em được đã hiểu thêm nhiều về các quá trình công nghệ hóa học
nói chung, và đặc biệt là quá trình “hydrodealkyl hóa toluen sản xuất benzen”
cũng như tầm quan trọng của việc học và ứng dụng HYSYS trong học tập chuyên
ngành và cho công việc sau này khi mà trong các nhà máy hiện nay, không thể
thiếu các quá trình bán tự động và tự động hóa. Vì vậy, việc tiếp cận phần mềm
tính toán HYSYS, sẽ cho em kinh nghiệm làm việc tốt hơn sau này
Đây là công nghệ không còn mới tuy nhiên sơ đô vận hành khá đơn giản, qui
mô nhỏ mà hiệu suất sản phẩm benzen khá cao , chi phí đầu tư và vận hành thấp,
vẫn thích hợp với nhu cầu đòi hỏi năng suất trung bình.
Bên cạnh đó, với sự hướng dẫn của cô Phạm Thanh Huyền, em đã nghiên cứu
và hoàn thiện đề tài theo phương pháp mới sử dụng Knetic thay vì sử dụng
Conversion còn nhiều hạn chế. Các sơ đồ trong đồ án được vẽ theo bản vẽ PFD.
Đây là bản vẽ được dùng phổ biến cho các nhà máy hóa học hiện nay.
Bản đồ án này đã được hoàn thành, nhưng vì yếu tố khách quan là thời gian bên
cạnh yếu tố chủ quan là bản thân chưa hoàn thiện, cũng như tài liệu tham khảo còn
hạn chế, nội dung và phương pháp nghiên cứu cũng khá mới và khó khăn với em
khi mà chưa hoàn toàn nắm bắt HYSYS , hơn nữa lại là lần làm quen với việc thiết
kế phân xưởng cho nên chắc hẳn còn thiếu sót là điều không thể tránh khỏi. Vậy
em rất mong được sự chỉ bảo cùng những ý kiến đóng góp của các thầy cô và
các bạn sinh viên để bản đồ án được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng, em xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô giáo trong Bộ
môn Công nghệ Hoá dầu - Hữu cơ và các bạn. Đặc biệt là cô giáo PGS-TS Phạm
Thanh Huyền đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành bản đồ án này.
Xin chân thành cảm ơn!
Phần 4 : Tài liệu tham khảo
1. Hóa học vô cơ, Hoàng Nhâm, Nhà xuất bản giáo dục, 2006.
2. Hóa hữu cơ, Đỗ Đình Rãng – Nguyễn Hữu Đĩnh, Nhà xuất bản
Giáo duc, năm 2013.
3. Sổ tay quá trình và thiết bị công nghệ hóa chất tập 1, Trần
Xoa, Nguyễn Trọng Khuông, Hồ Lê Viên, Nhà xuất bản Khoa
Học và Kỹ Thuật, 1992
4. Safe handling and storage of benzene, Chevron Phillips
Chemical Company, 2005.
5. Công nghệ tổng hợp hữu cơ Hóa dầu, Phạm Thanh Huyền,
Nguyễn Hồng Liên, Nhà xuất bản khoa học và kĩ thuật, 2006.
6. Table I,US Patent, Jane-Pierre Brunelle,1979.
7. Handbook of petroleum refining processes, Robert
A.Meyers, McGraw-Hill,2004.
8. Hydrodealkylation, Chicago Bridge & Iron Company, 2012.
9. Design of control structure for energy integrated
hydrodealkylation process, Mr. Chakkraphong
Thaicharoen,2004.
Mục lục
MỞ ĐẦU .................................................................................................................................................. 2
PHẦN 1: TỔNG QUAN ........................................................................................................................ 2
I. Tính chất của nguyên liệu và sản phẩm ............................................................................................. 3
1. Nguyên liệu khí Hydro. ............................................................................................................. 3
2. Nguyên liệu Toluen[2]. ............................................................................................................. 4
3. Sản phẩm benzene. .................................................................................................................. 6
II. Các phương pháp sản xuất benzen[5]. ........................................................................................... 10
1. Phương pháp hydrodealkyl hóa toluen....................................................................................... 10
2. Nhiệt động học của phản ứng................................................................................................. 12
3. Các công nghệ hydrodealkyl hóa. ........................................................................................... 12
4. Một số công nghệ điển hình của quá trình hydrodealkyl hóa toluene. .................................... 14
III. Một số phương pháp sản xuất Benzen khác. ................................................................................. 20
1. Reforming xúc tác. ................................................................................................................. 21
2. Phân bố lại toluene. ............................................................................................................... 23
3. Xăng nhiệt phân. .................................................................................................................... 24
IV. Lựa chọn công nghệ. ..................................................................................................................... 25
PHẦN 2: Tính toán cân bằng vật chất. ................................................................................................... 27
I. Tính toán sơ bộ số liệu ban đầu. ................................................................................................ 27
II. Xây dựng sơ đồ mô phỏng trên Hysys. .......................................................................................... 29
III. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của quá trình. ..................................................................... 30
1. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của toàn bộ quá trình. ........................................................ 30
2. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của thiết bị phản ứng. ........................................................ 31
3. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của thiết bị tách pha. .......................................................... 32
4. Cân bằng vật chất và nhiệt lượng của tháp chưng cất T-102. .................................................. 32
IV. Casestudy nghiên cứu một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình. ............................................. 34
1. Nguyên liêu đầu vào ảnh hưởng tới năng suất của quá trình. ................................................. 34
2. Nhiệt độ phản ứng và hiệu suất phản ứng. ............................................................................. 36
Phần 3: Kết luận .................................................................................................................................... 38
Phần 4 : Tài liệu tham khảo................................................................................................................... 39