4-10 Gradjevinski Tehnicar PDF

OBRAZOVNI PROGRAM
GRAĐEVINSKI TEHNIČAR
SADRŽAJ:
OPŠTI DIO ................................................................................................... 4

1. NAZIV PROGRAMA: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ...................................................... 4
2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 4
POSEBNI DIO ................................................................................................ 7
1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 7
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI: .................................................................... 7
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 8
1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI ....................................................................... 8
1.2.2. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA ................................................................... 14
1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE ............................................................................ 18
1.2.4. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE ................................................................ 22
1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA ........................................................................ 29
1.2.6. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU ................................................ 35
1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ........................................................ 42
1.2.8. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................... 53
1.2.9. BETON ............................................................................................. 59
1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ............................................................ 64
1.2.11.1. GEODEZIJA ................................................................................... 70
1.2.12.1. SAOBRAĆAJNICE ............................................................................ 76
1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ................................................................ 87
1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE .............................................. 94
1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA ......................................................................100
1.2.11.2. GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA ............................................................109
1.2.12.2. ASFALTNE MJEŠAVINE ....................................................................117
1.2.13.2. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...............................................................124
1.2.10.3. GRAĐEVINSKA HIDRAULIKA ..............................................................128
1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM .....................................................134
1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ............................................................140
1.2.13.3. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...............................................................148
1.2.14.3. KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA .............................................................155
1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ...........................................................161
1.2.16.3. GEODEZIJA ..................................................................................166
1.2.C. PRAKTIČNA NASTAVA .........................................................................172
1.2.C.1. PRAKTIČNA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE ...............172
1.2.C.2. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA .....................................181
1.2.C.3. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ..................187
1.2.C.4. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA .....................................194
1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................198
1.3.1. STRANI JEZIK ...................................................................................198
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................199
1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................204
1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE ......................................................................211
1.3.5. ASFALTNE MJEŠAVINE ........................................................................217
1.3.6. ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA .................................................221
1.3.7. HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE ..............................................................226
1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA .....................................................................232
1.3.9. LUKE I PRISTANIŠTA ...........................................................................237
1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA ..................................................................243
1.3.11. ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA ......................................................251
2
1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE ....................................................................256
2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................260
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................260
2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA........................................................................260
2.1.1.1. SAOBRAĆAJNICE .............................................................................260
2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................263
2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA .......................................................................263
2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ..............................................................267
2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA ........................................................................272
2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD .......272
2.2.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................274
2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD .......274
2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA .......................................................................276
2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD ......276
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................278
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.....................279
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................280
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................280
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ..........................280
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................282
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ....................282
9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................284
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................284
3
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR

2. Nastavni plan
Redni Nastavni predmeti – I II III IV
Ukupno
broj grupe predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
A Opšte obrazovni predmeti
1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 459
2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423
3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282
4. Informatika 2 72 72
5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282
Društvena grupa predmeta
1. Istorija 2 72 72
2. Geografija 2 72 72
3. Socijologija 2 72 72
Prirodna grupa predmeta
1. Fizika 2 72 72
2. Hemija 2 72 72
UKUPNO A 16 576 14 504 12 432 10 330 1842
B Stručno-teorijski predmeti
1. Građevinski materijali 2 72 72
2. Osnove građevinarstva 2 72 72
3. Tehničko crtanje 2 72 72
4. Građevinske konstrukcije 2 72 4 144 216
5. Nacrtna geometrija 2 72 2 72 144
Primjena računara u
6. 3 108 108
građevinarstvu
7. Statika i otpornost materijala 3 108 2 72 180
8. Preduzetništvo 2 66 66
9. Beton 3 99 99
Smjer Niskogradnja
10.1 Mehanika tla i fundiranje 2 72 72
11.1 Geodezija 2 72 72
12.1 Saobraćajnice 5 180 4 132 312
13.1 Organizacija građenja 2 72 2 66 138
Mostovske i tunelske
14.1 4 132 132
konstrukcije
Smjer Laboratorijska ispitivanja
10.2 Ispitivanje betona 5 180 4 132 312
11.2 Geomehanička ispitivanja 3 108 2 66 174
12.2 Asfaltne mješavine 3 108 2 66 174
13.2 Organizacija građenja 2 66 66
Smjer Hidrogradnja
10.3 Građevinska hidraulika 3 108 108
11.3 Hidrologija sa hidrometrijom 2 72 72
12.3 Komunalna hidrotehnika 2 72 2 66 138
13.3 Organizacija građenja 2 72 2 66 138
14.3 Korišćenje vodnih snaga 2 72 2 66 138
15.3 Mehanika tla i fundiranje 2 66 66
16.3 Geodezija 2 66 66
UKUPNO B 10 360 12 432 13 468 15 495 1755
C Praktična nastava 3 108 3 108 2 72 2 66 354
D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141
E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420
1. Strani jezik II 2 72 2 72 2 72 2 66 282
2. Ekologija i zaštita životne 2 72 72
4
Redni Nastavni predmeti – I II III IV
Ukupno
broj grupe predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
sredine
3. Poslovna komunikacija 2 72 72
4. Osnove hidrotehnike 2 72 72
5. Asfaltne mješavine 2 72 72
Ispitivanje gradjevinskih
6. 2 72 72
materijala
7. Hidrotehničke melioracije 2 72 72
8. Regulacija vodotoka 2 72 72
9. Luke i pristanista 2 66 66
10. Tehnologija građenja 2 66 66
11. Održavanje željezničkih pruga 2 66 66
12. Osnove niskogradnje 2 66 66
F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana
G Sedmični broj časova 32 32 32 32
H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141
Ukupno (A+B+C+E) = 4512
*Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih

predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi
su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa

- Planiranje, priprema, izvodenje radova i vršenje provjere kvaliteta obavljenog
posla.
- Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u
građevinarstvu.
Smjer: Laboratorijska ispitivanja
- Korišćenje pribora, alata i aparature za ispitivanje građevinskih materijala i
pravilno čuvanje i održavanje.
- Učestvovanje u sastavljanju receptura za izradu građevinskih materijala.
- Ispitivanje osnovnih svojstava građevinskih materijala i prefabrikata.
- Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fizičko-mehaničkih
svojstava tla.
- Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fizičko-mehaničkih
svojstava građevinskih materijala.
- Pripremanje uzorka za ispitivanje materijala i prefabrikata.
- Pripremanje rezultata ispitivanja za kvalitativnu i kvantitativnu analizu.
- Evidentiranje rezultata ispitivanja.
- Pripremanje podatka za izradu atesta.
Smjer: Niskogradnja
- Obavljanje poslova razrade detalja kod idejnog, glavnog i izvođačkog projekta
puta.
- Učestvovanje u razradi pojedinih vrsta tehničke dokumentacije.
- Koordiniranje pojedinih gradjevinskih, zanatskih i instalaterskih radova.
- Davanje uputstava za izvršenje radova, kod izrade donjeg i gornjeg stroja
saobracajnice, mostova i tunela, uz konsultaciju sa odgovornim licem.
- Poznavanje izbora odgovarajuce kolovozne konstrukcije.
- Davanje uputstva za izvršenje radova na održavanju donjeg i gornjeg stroja
saobraćajnice.
- Poznavanje konstruktivnih sklopova gornjeg stroja željezničke pruge.
- Poznavanje građevinskih konstrukcija.
- Poznavanje konstruktivnih elemenata tunela.
- Poznavanje metoda građenja tunela.
5
- Poznavanje sistema i načina signalizacije željezničke pruge.
- Poznavanje građevinskih materijala koji se primjenjuju u izgradnji objekata
niskogradnje.
- Poznavanje osnovnih sistema mostovskih konstrukcija.
- Priprema dokumentacije za tehnički pregled I konačni obračun izvedenih radova.
Smjer: Hidrogradnja
- Obavljanje poslova razrade idejnog projekta hidrotehničkih objekata.
- Obavljanje poslova razrade glavnog i izvođačkog projekta hidrotehničkih
objekata.
- Vršenje odabira mjernih profila i postavljanje mjerne opreme.
- Uočavanje i registracija bitnih izmjena u kontrolisanim profilima i na gradilištu.
- Uočavanje i registracija kvarova na mjernoj opremi, instrumentima i
građevinskim mašinama.
- Vršenje izbora građevinskog materijala za hidrotehničke objekte.
- Obavljanje poslova organizacije i izvođenja radova na hidrotehničkim objektima.
- Posjedovanje sistematičnosti i odgovornosti u radu.
- Racionalno korišćenje sredstava za rad, materijala, energije i vremena.
- Primjena propisa zaštite na radu i zaštite okoline.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

- U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica
koja su:
- završila osnovnu školu ili
- završila dvogodišnju stručnu školu.
- U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,
izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole.
- Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.
5.Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu Građevinski tehničar traje četiri godine.
6.Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta
tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.
- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći
razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje
dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog
programa za odrasle, koji donosi škola.
7. Obrazovanje koje se stiče

- Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u
četvorogodišnjem trajanju - GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ( smjer Niskogradnja,
smjer Laboratorijska ispitivanja, smjer Hidrogradnja).
6
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. GEOGRAFIJA
1.1.8. SOCIOLOGIJA
1.1.9. HEMIJA
1.1.10. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
7
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI
1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKI MATERIJALI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred Praktična Ukupno
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II
III
IV
Ukupno 72 72
3. Opšti ciljevi nastave

- Upoznavanje osobina i karakteristika građevinskih materijala.
- Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih građevinskih materijala.
- Upoznavanje pravilne upotrebe građevinskih materijala.
- Osposobljavanje za upotrebu standarda.
- Razvijanje svijesti o značaju upotrebe standarda i odgovornosti za poštovanje
standarda.
- Upoznavanje principa zaštite životne sredine.
- Osposobljavanje za samostalan rad.
8
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji ciljevi izvođenje nastave
učenik učenik učenik
Uvod
- Upoznaje se sa - Razlikuje - Razvija sposobnost
značajem građevinske za produktivnost i
građevinskih materijale prema ekonomičnost.
materijala i namjeni.
prefabrikata. - Razlikuje određene
- Navodi osobine i osobine
metode ispitivanja građevinskih
građevinskih materijala.
materijala.
- Nabraja osnovne
podjele
građevinskih
materijala.
Osnovi geologije
- Upoznaje geološke - Razlikuje stijene:
osobine zemlje i magmatske,
zemljine kore. sedimentne i
- Upoznaje postanak metamorfne.
i osobine
magmatskih,
sedimentnih i
metamorfnih
stijena.
Materijali od kamena
- Upoznaje dobijanje - Razlikuje načine
i obradu dobijanja i obrade
građevinskog građevinskog
kamena. kamena.
- Objašnjava
primjenu kamena i
njegovu zaštitu.
- Opisuje sastav,
osobine i primjenu
agregata.
- Nabraja vrste
kamena.
Voda
- Opisuje vodu kao - Uočava značaj
građevinski vode u
materijal i kao građevinarstvu.
sredinu u kojoj se
nalaze betonske
konstrukcije.
Keramički materijali
- Nabraja sirovine i - Razlikuje vrste i - Razvija sposobnost
opisuje dobijanje oblik ciglarskih zapažanja.
keramičkih proizvoda.
proizvoda. - Razlikuje
9
Formativni ciljevi
- Objašnjava keramičke
ciglarske proizvode i definiše
proizvode. njihovu namjenu.
- Upoznaje - Uočava značaj
keramičke vatrostalnih
proizvode. materijala.
- Upoznaje
vatrostalne
materijale.
Zgure i pucolani
- Upoznaje - Razlikuje osobine
karakteristike i zgure i pucolana u
primjenu zgure i građevinarstvu.
pucolana u
građevinarstvu.
Veziva u građevinarstvu
- Objašnjava - Razlikuje veziva i - Razvija svijest o
osnovna veziva: definiše njihovu zaštiti životne
građevinski kreč, upotrebu. sredine.
gips i cement.
- Objašnjava sirovine
i opisuje dobijanje
veziva.
- Nabraja osobine
veziva.
Malteri
- Nabraja sastojke - Određuje upotrebu - Razvija
mješavina različitih maltera. odgovornost pri
maltera. - Prepoznaje greške radu.
- Nabraja vrste pri malterisanju.
maltera i navodi
njihovu primjenu.
Beton
- Nabraja sastojke - Razlikuje načine - Posjeta laboratoriji
mješavine betona. dobijanja betona. za ispitivanje
- Nabraja činioce betona.
koji utiču na
kvalitet betona.
- Objašnjava marku
betona.
- Objašnjava
tehnologiju
betona.
- Nabraja vrste
betona.
Metali i legure
- Upoznaje dobijanje - Razlikuje vrste
gvožđa i čelika. armature.
- Obrazlaže upotrebu - Prepoznaje
čelika u koroziju i definiše
građevinarstvu. njeno sprečavanje.
10
Formativni ciljevi
- Nabraja vrste
čelika i armature.
- Nabraja osnovne
obojene metale.
- Obrazlaže zaštitu
čelika od korozije.
Staklo
- Objašnjava - Razlikuje vrste i
dobijanje stakla, primjene stakla u
vrste i obradu. građevinarstvu.
- Navodi primjenu
stakla u
građevinarstvu.
Drvo
- Nabraja svojstva i - Određuje primjenu - Razvija osjećaj za
vrste drveta. drveta u očuvanje životne
- Opisuje greške u građevinarstvu. sredine.
strukturi drveta.
- Obrazlaže upotrebu
drveta u
građevinarstvu.
- Obrazlaže zaštitu
drveta.
Ugljovodonična veziva
- Upoznaje katran i - Određuje
bitumen kao upotrebljivost
osnovna veziva.
ugljovodonična
veziva.
- Opisuje način
dobijanja i
primjenu
ugljovodoničnih
veziva.
Plastične mase
- Upoznaje značaj - Određuje
plastičnih masa. upotrebljivost
- Upoznaje sirovine. plastičnih masa.
- Uočava značaj
razvoja novih
materijala.
Boje, lakovi i kitovi
- Navodi vrste i - Razlikuje boje,
objašnjava lakove i kitove.
primjenu boja,
lakova i kitova u
građevinarstvu.
Materijali u funkciji zaštite elemenata
- Upoznaje - Razlikuje - Razvija osjećaj
materijale za materijale za odgovornosti.
završnu obradu i zaštitu od požara i
11
Formativni ciljevi
zaštitu gotovih vlage.
elemenata.
- Navodi i objašnjava
materijale u
funkciji zaštite od
požara, vlage i sl.
Standardi
- Upoznaje oznake - Razlikuje oznake - Standardi
materijala. materijala. građevinskih
- Upoznaje se sa - Čita standarde. materijala.
standardima.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- I. Stojiljković, D. Miletić: Građevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- I. Stojiljković: Građevinski materijali, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1979.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Računar, projektor, projektno platno;
- uzorci građevinskih materijala (opeka, crijep, keramičke pločice, plastične
cijevi), katalozi.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Diplomirani inženjer građevinarstva;
- diplomirani inženjer arhitekture.
10. Povezanost predmeta

Povezanost sa drugim predmetima
Znanja
Predmet Znanja
- Sistemi u građenju - Građevinske konstrukcije - Konstruktivni sklop zgrade
- Elementi konstruktivnih - Građevinski materijali - Drvo, beton, čelik

sistema - Keramički materijali, boje i
- Završni radovi u lakovi
građevinarstvu
- Konstruktivni sistemi i njihovi - Statika i otpornost - Opterećenje nosača
elementi materijala
- Osnovni građevinski radovi - Praktična nastava - Armirački radovi
- Betonski radovi
- Završni građevinski radovi - Tesarski radovi
12
Znanja
Predmet Znanja
- Zidarski radovi
- Fasaderski radovi
- Građevinski radovi - Organizacija građenja - Učesnici u gradevinskoj
proizvodnji
- Vrste projekata i njihova - Investiciono-tehnička
primjena dokumentacija
- Materijali koji se koriste u - Ekologija i zaštita životne - Zagađenje vode, vazduha i
građevinarstvu. sredine zemljišta.
13
1.2.2. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA
1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAĐEVINARSTVA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II
III
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje građevinarstva kao privredne djelatnosti.
- Upoznavanje osnovnih zakonitosti pri izgradnji objekata.
- Upoznavanje sa vrstom i podjelom građevinskih objekata.
- Upoznavanje učesnika i faza u realizaciji građevinskih objekata.
- Upoznavanje svrhu izrade i vrste projekata.
- Upoznavanje radova na izgradnji objekata.
- Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.
- Sticanje pravilnog odnosa prema zaštiti životne sredine.
14
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Građevinarstvo kao privredna djelatnost
- Upoznaje se sa - Upoređuje
građevinarstvom građevinske
kao privrednom objekte prema
granom. namjeni.
- Objašnjava faze
radova i radnih
postupaka u
procesu građenja.
- Nabraja
građevinske
objekte kao finalne
proizvode.
Grane građevinske proizvodnje
- Upoznaje se sa - Razlikuje područja - Razvija stručnost.
područjima i i faze građevinske
fazama građevinske proizvodnje.
proizvodnje.
- Upoznaje grane
građevinske
proizvodnje:
-visokogradnju;
-niskogradnju;
-hidrogradnju.
Prostorno planiranje
- Upoznaje se sa - Uočava razliku - Razvija analitičnost - Posjeta Zavodu za
činiocima koji utiču između u radu. urbanizam.
na planiranje – regionalnih,
urbanizam. generalnih i
- Objašnjava detaljnih
urbanističke urbanističkih
planove: planova.
regionalne,
generalne i
detaljne.
Objekti kao finalni proizvodi građevinarstva
- Navodi i objašnjava - Prepoznaje - Obilazak grada.
objekte različite objekte:
visokogradnje: - visokogradnje;
- stambene zgrade; - niskogradnje;
- objekte društvenog - hidrogradnje.
standarda;
- privredne objekte.
objekte
niskogradnje:
- puteve i
željeznice;
- tunele;
15
Formativni ciljevi
- mostove;
- aerodrome.
objekte
hidrogradnje:
- brane;
- hidroelektrane; - Razlikuje načine
- pristaništa. snabdijevanja
- Obrazlaže uređenje vodom i
vodenih tokova. kanalisanje
- Objašnjava način naselja.
snadbijevanja
vodom i
kanalisanja
naselja.
- Objašnjava
poljoprivrednu
hidrotehniku.
Učesnici u realizaciji građevinskih objekata i faze u realizaciji građevinskih objekata
- Navodi učesnike u Razlikuje učesnike u Razvija sposobnost
izgradnji realizaciji timskog rada.
građevinskih građevinskih
objekata. objekata i njihova
- Objašnjava faze u prava, obaveze i
realizaciji dužnosti.
građevinskih
objekata.
Projektovanje
- Objašnjava svrhu - Razlikuje vrste - Uočava važnost
projektovanja. projekata. kvalitetnog i
- Navodi i objašnjava preciznog rada.
vrste projekata i
njihovu primjenu.
Građevinski sistemi i elementi
- Navodi sisteme u - Razlikuje
građenju i njihove konstruktivne
elemente. sisteme i njihove
elemente.
Radovi na izgradnji objekata
- Nabraja radove na - Razlikuje vrste - Posjeta gradilištu.
izgradnji objekata: radova na izgradnji
- geodetske radove; objekata.
- zemljane radove;
- osnovne
građevinske
radove;
- instalaterske
radove;
- završne
građevinske
radove.
16
Formativni ciljevi
- Nabraja
mehanizaciju na
gradilištu.

- Lj. Nikolić, S. Krunić, V. Božinović: Osnovi građevinarstva, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.

- Projektor, katalozi, prospekti i kompjuter.




Znanja
Predmet Znanja
- Sistemi u građenju - Građevinske konstrukcije - Konstruktivni sklop zgrade
- Elementi konstruktivnih - Građevinski materijali - Drvo, beton, čelik

sistema - Keramički materijali, boje i
- Završni radovi u lakovi
građevinarstvu
- Konstruktivni sistemi i njihovi - Statika i otpornost - Opterećenje nosača
elementi materijala
- Osnovni građevinski radovi - Praktična nastava - Armirački radovi
- Završni građevinski radovi - Betonski radovi
- Tesarski radovi
- Zidarski radovi
- Fasaderski radovi
- Građevinski radovi - Organizacija građenja - Učesnici u gradevinskoj
- Vrste projekata i njihova proizvodnji
primjena - Investiciono-tehnička
dokumentacija
17
1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE
1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 16 56 72
II
III
IV
Ukupno 16 56 72

- Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža.
- Razvijanje pri crtanju fine motoričke sposobnosti.
- Učenje kompozicijske sređenosti u izradi tehničkih crteža.
- Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora.
- Upoznavanje sa značajem dimenzija i razmjere.
- Sticanje znanja za čitanje planova.
- Poznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije.
- Razvijanje tehničke kulture.
18
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Tehnički pribor
- Upoznaje značaj - Razlikuje vrste - Razvija pravilan Vježba:
tehničkog crtanja. papira za crtanje: odnos prema - Upotreba pribora i
- Navodi materijal pelir, milimetarski, grafičkom materijala za
koji se koristi za hamer, paus, izražavanju. tehničko crtanje.
crtanje. ozolit.
- Nabraja i - Koristi razne vrste Grafička vježba:
objašnjava pribor olovaka, gumu, - Crta tehnički okvir,
za tehničko tuš, marker bojice. pečat i određuje
crtanje. - Koristi i održava: formate A1, A2,
- Objašnjava sto za tehničko A3, A4.
upotrebu papira za crtanje, tablu,
crtanje. šinu, T-lenjir,
trouglove,
uglomjer,
krivuljare, šestare,
šablone i različita
pera.
Rad olovkom
- Objašnjava crtanje - Crta različite - Razvija smisao za Grafička vježba:
linija. linije: puna, estetiku. - Crtanje punih linija
- Objašnjava isprekidana, crta- različitih
ispisivanje brojeva. tačka, šrafure. ndebljina.
- Objašnjava - Ispisuje slova i - Crtanje
ispisivanje slova. brojeve slobodnom isprekidanih linija
rukom. crta-tačka.
Grafička vježba:
- Ispisivanje brojeva
i slova slobodnom
rukom i šablonom.
Razmjera
- Upoznaje značaj - Primjenjuje - Razvija osjećaj za Grafička vježba:
razmjere u razmjeru. preciznost. - Na jednostavnim
tehničkom crtežu i - Koristi razmjernik. oblicima
njenu primjenu u primjenjuje
pojedinim fazama različite razmjere
crtanja projektne 1: 5, 1: 10, 1: 25,
dokumentacije. 1: 50, 1: 100, 1:
500.
Kotiranje
- Zna elemente - Crta elemente - Razvija osjećaj za Grafička vježba:
kotiranja: kota, kotiranja. preciznost. - Na datoj osnovi i
kotna linija, - Primjenjuje presjeku
početak i kraj visinske kote i kote primjenjuje pravila
kotne linije. otvora. kotiranja.
- Poznaje visinsku
kotu.
- Poznaje kotiranje
otvora.
19
Formativni ciljevi
Oznake materijala
- Objašnjava - Čita oznake - Razvija sposobnost Grafička vježba:
grafičko materijala. opažanja. - Crta oznake
prikazivanje - Crta šrafuru za građevinskog
materijala u različite materijale matrijala,
projektima. i opremu. namještaja, sani-
tarnih uređaja,
instalacija i
zelenila u osnovi i
izgledu.
Rad u tušu
- Priprema pribor, - Tušira crteže. Grafička vježba:
uči punjenje, - Crta u zadatoj
čišćenje, radiranje, razmjeri razne
brisanje. oblike kotira i
ispisuje podatke.
Grafička vježba:
- Crta konstrukcije
mnogouglova,
elipse, krivih linija
i njihove spojeve
sa pravim
linijama.
Idejni projekat
- Upoznaje značaj i - Razrađuje idejni - Razvija kreativnost Grafička vježba:
sadržaj idejnog projekat. i formira stav o - Precrtava zadati
projekta. važnosti dobijenih prilog idejnog
informacija. projekta u
odgovarajućoj
razmjeri.
Glavni projekat
- Zna sadržaj - Razrađuje glavni - Analizira i
glavnog projekta i projekat. objašnjava zadati
ulogu njegovih prilog glavnog
priloga. projekta u
razmjeri.
Izvođački projekat
- Zna sadržaj - Shvata važnost - Analizira i
izvođačkog razrade detalja iz objašnjava zadati
projekta i važnost projekta. dio izvođačkog
detalja koji se projekta u
razrađuju. razmjeri.
Naslov i logotip
- Upoznaje logotip i - Shvata ulogu
njegovu logotipa.
kompoziciju.
Kopiranje i formatizovanje projekta
- Upoznaje upotrebu - Koristi aparat za - Razvija Vježba:
aparata za kopiranje. preduzimljivost i - Kopira, formatizuje
kopiranje. - Formatizira samostalnost u i izlaže svoje
20
Formativni ciljevi
radove. radu. radove.
- G. Dulić: Tehničko crtanje sa čitanjem planova, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2003.

- Crtaći stolovi sa odgovarajućim tehničkim priborom; table za crtanje sa
odgvarajućim priborom za crtanje, školski ormarići za odlaganje pribora učenika.

- Usmeni odgovori;
- grafičke vježbe;
- pismene (kontrolne) vježbe.


- Diplomirani inženjer arhitekture;
- diplomirani inženjer građevinarstva.

Znanja
Predmet Znanja
- Tehnika crtanja - Nacrtna geometrija - Tehnička obrada crteža
- Tehničko prikazivanje - Građevinske konstrukcije - Osnove, presjeci, izgledi…

građevinskih konstukcija
- Projektna dokumentacija - Građevinski materijali - Tehničko prikazivanje raznih

materijala
- Projektna dokumentacija - Primjena računara u - Tehnička obrada crteža
građevinarstvu
- Rad olovkom; razmjera - Statika i otpornost - Grafičko predstavljanje sila,
materijala opterećenja, rezultante sila
21
1.2.4. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE
1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 36 36 72
II 72 72 144
III
IV
Ukupno 108 108 216
Vježbe:
I razred: nastava se realizuje sa cijelim odjeljenjem.
II razred: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

- Upoznavanje elemenata koji čine objekte visokogradnje i shvatanje njihovog
međusobnog odnosa.
- Upoznavanje načina prenošenja opterećenja.
- Upoznavanje sa načinima izvođenja pojedinih elemenata građenja.
- Osposobljavanje za primjenu seizmičkih propisa.
- Upoznavanje sa primjenom hidroizolacije.
- Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada.
- Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama.
- Poznavanje krovnih konstrukcija.
- Upoznavanje sa mjerama protivpožarne zaštite na objektima.
22
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Konstruktivni sklop objekata
- Objašnjava - Crta šeme osnova - Stiče pozitivan
osnovne različitih sistema odnos prema
konstruktivne gradnje. zanimanju.
elemente: masivni, - Uočava razliku
skeletni, mješoviti. između podužnog,
- Navodi osnovne poprečnog i - Razvija tehničku
karakteristike mješovitog kulturu.
građenja u sistema.
klasičnom, - Upoređuje klasični
polumontažnom i polumontažni i
montažnom načinu montažni način
izvođenja. izvođenja.
Elementi građenja
- Nabraja elemente - Razlikuje noseće
po visini, položaju i elemente,
funkciji. pregradne
elemente,
elemente opreme i
elemente obrade.
Vertikalni konstruktivni elementi
- Upoznaje - Određuje položaj - Razvija Vježba:
vertikalne konstruktivnog odgovornost na - Primjena pravilnka
konstruktivne zida. radu. seizmičkih propisa
elemente(uloga - Analizira ulogu na objektima
konstruktivnih konstruktivnih visokogradnje.
zidova i primjena zidova.
vertikalnih i - Na zadatim
horizontalnih osnovama
serklaža). raspoređuje
- Poznaje djelove vertikalne serklaže
pravilnika za primjenjujući
građenje objekata Pravilnik za
visokogradnje u građenje objekata
seizmičkim visokogradnje u
područjima. seizmičkim
područjima.
Otvori u zidovima
- Poznaje otvore u - Zna oznake i mjere Vježba:
zidovima(uloga prozorskih otvora. - U razmjeri nacrtati
prozorskih otvora i - Shvata ulogu otvore za prozore i
funkcija njihovih natprozornika. vrata na osnovi
natprozornika, - Razlikuje manjeg objekta.
elementi otvora za natprozornike bez
vrata i uloga roletne i sa
nadvratnika). roletnom.
- Opisuje princip - Crta natprozornik
ugrađivanja bez roletne.
prozora i vrata. - Zna mjere i oznake
23
Formativni ciljevi
vrata.
- Crta načine
otvaranja vrata.
Dimnjački kanali
- Poznaje dimnjačke - Crta detalje Vježba:
kanale(uloga i lokalnog grijanja - Rješiti vođenje
podjela prema od blokova. sabirnog
blokovima u - Analizira dimnjačkog kanala
konstrukciji mogućnost kod višespratnog
dimnjačkih primjene blokova u objekta prema
kanala). konstrukciji datim uslovima,
- Objašnjava princip dimnjačkog kanala. kroz presjek i
funkcionisanja - Planira položaj detalje.
sabirnih dimnjaka. dimnjačkih kanala.
- Definiše elemente - Rješava
od kojih su međuspratnu
sastavljeni sabirni konstrukciju oko
dimnjački kanali, dimnjačkog kanala.
kao i način - Crta detalje
izvođenja. sabirnih dimnjačkih
kanala.
Ventilacioni kanali
- Upoznaje princip - Crta detalje - Razumije važnost
funkcionisanja ventilacionih očuvanja zdrave
ventilacionih kanala. životne sredine.
kanala(pravila
primjene i
elemente
ventilacije).
Temelji
- Nabraja podjelu - Shvata ulogu - Razvija Vježba:
temelja prema temelja i princip odgovornost u - U razmjeri nacrtati
konstruktivnom prenošenja radu. temelje za datu
sklopu objekata, opterećenja. osnovu sa oborenim
prema materijalu - Zna način presjecima.
od kojeg se izvodi. izvođenja temelja.
- Opisuje - Crta oblike
karakteristike temelja.
trakastih temelja, - Primjenjuje
temelja samaca i seizmičke propise.
temeljnih ploča.
Hidroizolacija
- Objašnjava ulogu - Zna izolaciju Vježba:
hidroizolacije. podova i - Kroz osnove i
- Navodi materijale podrumskih zidova. presjek
koji se primjenjuju - Crta primjenu primjenjuje znanja
za hidroizolaciju, hidroizolacije na koja je stekao.
kao i podjelu na objektu sa
horizontalnu i djelimično
vertikalnu. ukopanim
podrumom.
24
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Horizontalni konstruktivni elementi
- Navodi - Crta serklaže, - Razvija sposobnost Crteži – planovi
horizontalne grede i podvlake. za prostorno oplate.
konstruktivne - Crta pune ravne predstavljanje.
elemente. ploče sa jednim, Grafička vježba:
- Poznaje funkciju i dva i više oslonaca. - Crta planove
materijale za - Crta rebrastu oplate
izradu međuspratnu horizontalnih
horizontalnih konstrukciju. konstruktivnih
konstruktivnih - Crta sitnorebrastu elemenata.
elemenata. međuspratnu Grafički rad:
- Poznaje podjelu konstrukciju. - Prema zadatoj
međuspratnih - Crta montažne ili osnovi (u sistemu
konstrukcija prema polumontažne nosivih zidova ili
načinu izvođenja i međuspratne skeletnom sistemu)
njihove konstrukcije. crta planove oplate
karakteristike. - Crta armirano- horizontalnih
- Navodi vrste betonsku konstruktivnih
oplate. međuspratnu elemenata.
konstrukciju u
skeletnom sistemu. - Pismeni zadatak.
Vertikalne komunikacije
Stepenice - Primjenjuje - Razvija preciznost. Grafička vježba:
- Definiše pojam propise za - Crta stepenište
spoljnih i stepenice. oslonjeno na
unutrašnjih - Grafički prikazuje podestne nosače.
stepenica. osnove i vertikalne - Crta
- Navodi podjelu presjeke nadstepenište na
stepenica prema stepenišnog koljenastim
značaju, namjeni, prostora. pločama.
konstrukciji, - Čita crtež
materijalima, stepenicа na kosim Grafički rad:
oblicima i načinu armirano- - Prema zadatom
izvođenja. betonskim stepenišnom
- Poznaje elemente pločama, prostoru u osnovi
stepenica. oslonjenim na (u sistemu nosivih
- Poznaje propise za obrazne nosače. zidova i skeletnom
stepenice. - Čita crtež sistemu):
- Poznaje proračun stepenicа na - proračunava
stepenica. koljenastim ab stepenice;
Liftovi pločama. - crta osnovu,
- Upoznaje liftove. - Analizira poprečni i podužni
Kose rampe mogućnost izbora presjek;
- Poznaje kose stepenica prema - crta planove oplate
rampe za pješake i obliku i stepeništa.
motorna vozila. konstrukciji.
- Poznaje propise za - Računa stepenice.
dimenzionisanje - Crta stepenište
rampi. oslonjeno na
podestne nosače.
25
Formativni ciljevi
- Crta stepenište na
koljenastim
pločama.
- Crta spoljašnje
stepenice.
- Rešava rampe za
vozila i za potrebe
invalida.
Krovovi i krovne konstrukcije
- Vrši podjelu - Razlikuje elemente - Crteži krovnih
krovova prema krovnih konstrukcija.
nagibima, konstrukcija.
materijalima i - Crta tesarske - Modeli krovnih
broju krovnih krovne veze. konstrukcija.
ravni. - Crta drvene
krovove.
Drveni krovovi Grafička vježba:
- Upoznaje se sa - Crta proste krovove
krovnim i krovove sa
konstrukcijama i raspinjačama.
navodi vrste
krovnih - Drugi pismeni
konstrukcija. - Analizira zadatak.
- Zna tesarske veze. povoljnost
primjene pojedinih
krovnih
Potkrovlja konstrukcija,
- Upoznaje rešava tavanski Vježba:
potkrovlja. prostor za potrebe - Analizirajući
- Poznaje funkciju stanovanja. povoljnost
krovnih prozora. primjene pojedinih
- Obrazlaže način krovnih
adaptacije konstrukcija rešava
potkrovlja. tavanski prostor za
- Obrazlaže primjenu potrebe
materijala koji stanovanja.
doprinose
toplotnoj, zvučnoj
i hidroizolaciji - Na zadatoj osnovi
prostora. krova crta slivne
površine.
- Čita detalje ravnih
Ravni krovovi krovova.
- Definiše ravne
krovove. - Čita detalje zaštite
- Navodi nedostatke izolacija ravnih - Crteži ravnih
i prednosti ravnih krovova. krovova.
krovova.
- Navodi vrste ravnih
krovova.
- Poznaje slojeve
26
Formativni ciljevi
ravnih krovova.
- Objašnjava način
odvodnjavanja
ravnih krovova.
- Objašnjava zaštitu
krovnih izolacija.
Izolacije
- Navodi vrste - Skicira toplotnu, - Crteži izolacija.
izolacija. zvučnu izolaciju i
- Objašnjava hidroizolaciju
namjenu toplotne, zidova i
zvučne i hidro međuspratnih
zaštite objekata. konstrukcija.
- Navodi materijale
za izolacije.

- B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2006.
- B. Blagojević: Završni građevinski i instalaterski radovi, Zavod za udžbenike i
- V. Kijundžić, D. Tošič: Metalne i drvene konstrukcije, Zavod za udžbenike i
- D. Buđevac: Metalne konstrukcije u zgradarstvu, Građevinska knjiga, Beograd,
2006.
- M. Muravljev, B. Stevanović: Zidane i drvene konstrukcije zgrada, Građevinski
fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2003.

- Stolovi za crtanje, pribor za crtanje;
- računar sa projektorom.

- Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu);
- pismeni zadaci: po dva pismena zadatka u prvom i drugom razredu;
- grafičke vježbe;
- grafički radovi.


27
Znanja
Predmet Znanja
- Krovne konstrukcije - Građevinski materijali - Drvo i drvena građa
- Bravarski radovi - Čelik
- Limarski radovi - Gvožđe
- Zidovi i stubovi - Opekarski proizvodi
- Horizontalni konstruktivni - Malteri
elementi - Beton
- Temelji
- Konstruktivni sklop zgrade - Osnovi građevinarstva - Sistemi u građenju
- Osnove, izgledi i presjeci - Tehničko crtanje - Poznavanje tehničkog

konstruktivnih elemenata crtanja građevinskih
elemenata
- Verikalni konstruktivni - Praktična nastava - Zidanje zidova i stubova
elementi: zidovi i stubovi - Tesarske veze
- Izrada drvene oplate za
- Krovovi i krovne stub
konstrukcije - Izrada modela drvene
krovne konstrukcije
- Temelji - Mehanika tla i fundiranje - Osnovni oblici temelja
28
1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA
1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 36 36 72
II 36 36 72
III
IV
Ukupno 72 72 144

- Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora.
- Osposobljavanje učenika za čitanje planova.
- Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i
obrnuto.
- Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža.
- Razvijanje motoričke vrijednosti pri crtanju.
- Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu.
29
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Projekcije
- Upoznaje sistem - Pravi model - Razvija sposobnost
projekcijskih ravni, sistema opažanja i
projekcija i projekcijskih ravni. preciznosti.
koordinata. - Crta njihov položaj
- Nabraja vrste u prostoru.
projekcija i zna - Očitava vrijednosti
njihovu primjenu. koordinata.
- Razlikuje
kvadrante.
- Uočava razlike
između
ortogonalne,
kotirane i kose
projekcije.
Ortogonalna projekcija
- Upoznaje - Crta projekcije - Razvija sposobnost Vježba:
karakteristike tačke u opštem i sagledavanja - Crta projekcije
ortogonalne specijalnom prostora. tačke u opštem i
projekcije. položaju. specijalnom
- Poznaje osnovne - Crta projekcije položaju kroz
geometrijske duži i prave u kvandrante.
oblike: tačku, opštem i Vježba:
pravu, ravan, specijalnom - Crta projekcije
geometrijske slike, položaju. duži i prave u
geometrijska - Određuje prodore opštem i
tijela. prave kroz specijalnom
projekcijske ravni. položaju.
- Definiše vidljivost i Vježba:
kretanje kroz - Crta projekcije,
prostor. određuje prodore
- Crta projekcije pravih i njihovo
geometrijskih slika kretanje.
u specijalnom Vježba:
položaju: trougao, - Preko određivanja
kvadrat, prodora uslovljava
pravougaonik, kretanje prave.
trapez, krug. Vježba:
- Crta projekcije - Crta projekcije,
pravilnih određuje vidljivost
geometrijskih tijela pojedinih
sa bazisom elemenata.
paralelnim Vježba:
projektnoj ravni: - Konstruiše ravan
kupa valjak, lopta. pomoću dvije
- Crta tragove paralelne prave,
zračnih ravni: pomoću pravih koje
normalnih na se sjeku, tri
horizontalnicu, nekolinearne tačke
30
Formativni ciljevi
frontalnicu ili i pomoću
profilnicu kao i geometrijske slike.
ravni koje su u
proizvoljnom
položaju.
- Konstruiše tragove
kose ravni.
- Crta sutražnice
ravni.
- Određuje nagibnicu
i normalu.
Transformacija i rotacija
- Poznaje pravila - Određuje pravu - Razvija sposobnost Vježba:
transformacije. veličinu duži i ugla opažanja. - Rješava zadatke
koji ona zaklapa sa određujući pravu
- Poznaje pravila projektnom ravni. veličinu duži i ugla
rotacije. koji ona zaklapa sa
projektnom ravni
putem rotacije ili
transformacije.
Presječnica
- Ilustruje presjek - Određuje
dvije ravni. presječnicu dvije
ravni u međusobno
različitom odnosu.
Prodor prave kroz ravan
- Poznaje prodor - Određuje prodor Vježba:
prave kroz zadatu prave kroz zračnu - Rješavajući i
ravan. ili kosu ravan i crtajuči zadatke
sagledava njenu određuje prodor
vidljivost u odnosu prave kroz zračnu
na njih. ili kosu ravan i
sagledava njenu
vidljivost u odnosu
na ravan.
Geometrijske slike na ravni
- Ilustruje - Određuje - Razvija preciznost. Vježba:
geometijske slike projekcije - Crta projekcije
na zračnoj ravni. različitih geometrijskih slika
- Ilustruje geometrijskih slika koje leže na
geometrijske slike vezanih za zračnu zračnoj ili kosoj
na kosoj ravni. ravan. ravni.
- Određuje
projekcije
različitih
geometrijskih slika
vezanih za kosu
ravan.
31
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni
- Demonstrira - Rješava projekcije - Razvija sposobnost Vježba:
položaj pravilnih pravilne prizme, sagledavanja - Crta projekcije
geometrijskih tijela valjka, piramide, prostora. pravilne prizme,
čiji se bazis nalazi konusa sa bazisom - Razvija preciznost valjka, piramide,
na zračnoj ili na zračnim u radu. konusa, sa bazisom
proizvoljnoj ravni. ravnima. na zračnim i
- Rješava projekcije proizvoljnim
pravilne prizme, ravnima.
valjka, piramide i
konusa sa bazisom
na proizvoljnoj
ravni.
Presjeci geometrijskih tijela
- Demonstrira - Crta presjek - Razvija preciznost i Vježba:
presjeke pravilnih pravilnih sposobnost - Crta presjek
geometrijskih tijela geometrijskih tijela uočavanja. pravilnih
zračnom i zračnom ravni. geometrijskih tijela
proizvoljnim - Određuje pravu (prizme, valjka,
ravnima. veličinu presječne piramide, konusa)
slike i razvija zračnom ili
mrežu. proizvoljnom ravni.
- Objašnjava presjek - Određuje pravu
pravilnih veličinu presječne
geometrijskih slike i razvija sliku.
tijela: prizme,
valjka, piramide i
konusa,
proizvoljnom ravni
i određuje pravu
veličinu presječne
slike, te razvija
mrežu.
Kosa projekcija
- Poznaje pravila - Upoređuje razlike - Razvija sposobnost Vježba:
crtanja i ortogonalne i kose opažanja. - Crta u kosoj
karakteristike kose projekcije. projekciji složene
projekcije. - Rješava u kosoj geometrijske
projekciji složene oblike.
geometrijske
oblike.
Krovovi
- Poznaje rješavanje - Rješava - Razvija Vježba:
krovova. jednostavne kreativnost. - Crta složeni krov u
- Objašnava slivne krovove u osnovi. osnovi sa izgledom
ravni. - Rješava složene krova.
krovove u osnovi.
Kotirana projekcija
- Zna osnovne - Usvaja pojam Vjezba-crta:
pojmove kotirane kotirane - Tacka i prava;
32
Formativni ciljevi
projekcije. projekcije. - interval i pad
- Objašnjava sta je - Crta tacku i pravu prave;
pad i interval u kotiranoj - graduisanje prave;
prave. projekciji. - presjek dvije ravni.
- Zna kako se prava - Odredjuje pad i
graduise. interval prave.
- Graduise pravu.
- Kroz zadatke
odredjuje
medjusobni polozaj
dvije prave.
- Odredjuje presjek
dvije ravni.
- Postavlja ravan
zadatog nagiba
kroz zadatu pravu.
Rješavanje putnog pojasa: plato i put
- Zna sta su izohipse. - Predstavlja teren Vjezba-crta:
- Poznaje izohipsama. - Plato;
topografske karte. - Rješava - put.
- Definise nasip i horizontalan plato.
usjek. - Rješava put.
- Određuje liniju
nasipa i usjeka.

- L. Gagić: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad građevinske, trgovinske i
drvoprerađivačke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1988.
- B. Nedimović: Zbirka rešenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije,
Tehnička knjiga, Beograd, 1992. godina.
- G. Dulić, M. Jevtić: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred
arhitektonske, građevinske, drvoprerađivačke, šumarske i geodetske škole, Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004.
- O.V. Petrović: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa riješenim primerima za
srednje škole građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2005.

- Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom, table za crtanje;
- računar, projektor, platno za projektor;
- modeli geometrijskih oblika.

- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu;
- pismene vježbe;
- ocjena grafičkih vježbi.
33


Znanja
Predmet Znanja
- Konstruktivni sklop objekta - Građevinske konstrukcije - Crtanje elemenata
građevinskih konstrukcija
- Rad olovkom i drugim - Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje,
tehnikama formatiziranje crteža
- Tehničko prikazivanje - Primjena računara u - Izrada i obrada tehničke
raznih geometrijskih- građevinarstvu dokumentacije
arhitektonskih oblika
34
1.2.6. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU
1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 36 72 108
III
IV
Ukupno 36 72 108
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

- Osposobljavanje za rad na računaru i upoznavanje sa programskim paketima.
- Upoznavanje sa značajem tehnike poznavanja računara.
- Uklapanje estetike i funkcionalnosti: grafička estetika.
- Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crteža.
- Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora.
- Osposobljavanje za svođenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i
obrnuto.
- Pripremanje za izradu tehničke dokumentacije.
- Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvođačkog projekta.
35
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Uvod u Auto-CAD
- Upoznaje grafički - Koristi „miš“. - Razvija
editor programa. - Koristi tastaturu. samostalnost pri
- Upoznaje padajuće - Razlikuje i koristi radu.
menije. palete sa alatkama i
- Upoznaje palete sa njihove funkcije.
alatkama i njihove
funkcije.
- Upoznaje način
zadavanja
komandi.
- Upoznaje izlaženje
iz programa.
Koordinatni sistem
- Objašnjava - Uočava dimenziju - Razvija sposobnost Vježba:
koordinatne radnog prostora. opažanja. - Podešava mjerne
sisteme. - Uočava dimenzije jedinice.
- Objašnjava načine crteža. - Crta slobodne
zadavanja tačaka. kompozicije
- Definiše granice koristeći različite
crteža i jedinice režime rada.
mjere.
- Objašnjava rad u
različitim režimima
rada.
- Poznaje precizni
izbor tačaka.
Alati za crtanje
- Upoznaje - Crta osnovne - Razvija kulturu Vježba:
elementarne geometrijske likove tehničkog crtanja. - Crta slobodne
komande: POINT, i uočava njihovu kompozicije po
LINE, RECTANGLE. međusobnu vezu. ličnom osjećaju i
- Objašnjava načine - Crta prve šeme nahođenju.
obilježavanja prostora i
objekata na namještaja.
crtežu, na primjeru
komande za
brisanje ERASE.
- Upoznaje alate za
crtanje osnovnih
geometrijskih
obloka: CIRCLE,
ARC, ELLIPSE,
POLIGON.
- Objašnjava
precizni izbor
tačaka.
Osnovne transformacije objekata
- Upoznaje komande - Uočava analogiju Vježba:
36
Formativni ciljevi
za transformacije pojedinih komandi - Crta slobodne
objekata sa palete sa određenim kompozicije po
Modify. geometrijskim ličnom osjećanju i
transformacijama: nahođenju,
- MOVE (translacija); vježbajući na njoj
- ROTATE (rotacija); nove komande.
- MIRROR (osnovno
preslikavanje);
- SCALE (homotetično
preslikavanje).
Izmjene na objektima
- Upoznaje komande - Crta kružni i - Razvija smisao za Vježba:
za izmjene-finu poligonalni niz tačnost i - Crta slobodne
doradu objekata: elemenata. preciznost. kompozicije po
TRIM, EXTEND, - Dorađuje ivice ličnom osjećanju i
LENGTHEM, BREAK, alatima za nahođenju,
CHAMFER, FILLET. zaobljavanje i vježbajući na njoj
- Objašnjava zakošenje. nove komande.
promjenu objekta - Mijenja dužine
nastalu primjenom objekata.
komande EXPLODE. - Rasterećuje crtež
od nepotrebnih
elemenata.
Slojevi i rad sa slojevima
- Upoznaje razloge - Raslojava crtež - Razvija Vježba:
podjele crteža na prepoznajući organizacione - Crta zadati
slojeve. sličnost elemenata i sposobnosti. arhitektonski
- Definiše svojstva grupišući ih u prostor sortirajići
slojeva. zavisnosti od objekte u
- Poznaje zajedničkih zavisnosti od
dodjeljivanje i rad karakteristika. zajedničkih
sa slojevima. karakteristika.
Korišćenje blokova
- Objašnjava pojam - Oblikuje nove Vježba:
bloka. simbole. - Crta zadati
- Demonstrira: - Pravi biblioteku arhitektonski
- način definisanja simbola. prostor.
bloka; - Redizajnira - Pravi ličnu
- unošenje bloka sa postojeće simbole. biblioteku blokova
zadavanjem i koristi je.
razmjere i
rotiranjem;
- rastavljanje i
ponovo definisanje
blokova;
- čuvanje blokova.
Umetanje šrafure na crtež
- Objašnjava - Vrši šrafiranje Vježba:
postupak površina. - Nadogradnja
šrafiranja. - Precizno koristi osnove sa
- Demonstrira načine šrafuru za prethodnog časa
37
Formativni ciljevi
zadavanja karakteristične korišćenjem novih
zatvorene konture slučajeve. komandi.
za šrafiranje. - Mijenja i usklađuje
- Objašnjava šrafirane površine.
atribute šrafure.
Dodavanje teksta crtežu

- Obrazlaže potrebu - Bira tekstualni stil. - Razvija smisao za Vježba:
za dodavanjem - Dodaje tekst crtežu kreativnost. - Nadogradnja
teksta crtežu. i formatizuje ga. osnove sa
- Objašnjava stilove - Podešava veličinu, prethodnog časa
teksta i elemente boju. korišćenjem novih
formata teksta. - Koristi posebne komandi.
- Prikazuje editor za simbole i razlomak.
unos teksta. - Prebacuje tekst u
mala ili velika slova.
- Mijenja tekst.
Kotiranje
- Upoznaje - Razlikuje Vježba:
kotiranje. komponente - Nadogradnja
- Definiše tipove i kotiranja. osnove sa
elemente kota. - Bira stil kotiranja i prethodnog časa
- Definiše stilove načine kotiranja. korišćenjem novih
kotiranja. - Radi sa alatkama sa komandi.
palete Dimension.
- Crta vertikalne i
horizontalne kotne
linije.
- Kotira u nizu i
paralelno.
- Kotira
neortogonalne
objekte.
- Mijenja kote.
Štampanje
- Upoznaje - Odabira štampač. - Razvija tehničku Vježba:
štampanje. - Određuje veličinu kulturu. - Štampa svoju prvu
papira i broj kopija. osnovu.
- Određuje razmjeru
orijentaciju crteža.
- Vrši izbor onoga što
želi štampati.
Uvod u 3D
- Upoznaje - Koristi „miš“i
interfejs: tastaturu - uočava
standardni meni, logiku programa.
tab panel,
standardna paleta,
vjuport,
upoznavanje alata.
- Razumije 3D
38
Formativni ciljevi
koordinatne
sisteme.
- Definiše korisnički
koordinatni sistem
u 3D prostoru.
Pravljenje primitiva
- Poznaje alate sa - Koristi osnovne Vježba:
palete Modeling za alate programa. - Kreira prve oblike
konstrukciju - Pravi prvi objekat po ličnom
primitiva: BOX, koji prostorno osjećanju i
WEDGE, CONE, postavlja i nahođenju.
SPHERE, CYLINDER, doživljava.
PYRAMID, TORUS.
Pregled modela
- Upoznaje - Sagledava prostor i - Razvija sposobnost Vježba:
pronalaženje objekte u njemu. prostornog - Kreira oblike po
ortogonalnog i predstavljanja. ličnom osjećanju i
izometrijskog nahođenju i koristi
pogleda. nove komande.
- Upoznaje
sjenčenje modela.
- Objašnjava
interaktivno
posmatranje u 3D.
Uređivanje tijela u prostoru
- Poznaje alate za - Vrši korekciju Vježba:
uređivanje objekata. - Nadgradnja
objekata: alat - Zaobljava ivice. modela sa
SLICE, alati sa - Odsijeca dijelove prethodnog časa.
palete Solid između dvije ravni,
Editing. izvlači, premješta,
- Upoznaje alate za rotira, paralelno
uređivanje tijela: pomjera, iskošuje,
MOVE, COPY, mijenja boju, briše
SCALE, ROTATE, 3D stane ili ivice.
ARRAY, 3D MIRROR. - Uočava analogiju
pojedinih komandi
sa određenim
geometrijskim
transformacijama.
Primjena regiona
- Upoznaje primjenu - Crta objekte. - Razvija smisao za Vježba:
regiona (alat - Pravi od njih kreativnost i - Kreira oblike
Region sa palete regione. samostalnost. koristeći nove
Draw). - Razlaže regione na alate.
skup linija i lukova.
Bulove operacije
- Upoznaje Bulove - Pravi regione od Vježba:
operacije (alati sa nekoliko objekata i - Kreira oblike
palete Solid na njih primjenjuje koristeći nove
Editing). Bulove operacije: alate.
39
Formativni ciljevi
- Union,
- Subtrakt,
- Intersect.
Složena geometrijska tijela-objekti
- Upoznaje izradu - Oblikuje 3D-objekte Vježba:
složenih izvlačenjem po - Izrada
geometrijskih pravoj liniji, u arhitektonske
tijela pomoću alata pravcu z-ose-alat osnove i dizanje
EXTRUDE i Extrude. zidova u 3D.
REVOLVE. - Izvodi 3D tijela kada
se neki 2D objekat
okrene oko zadate
ose-alat Revolve.
Alati za obradu tijela
- Upoznaje alate za - Vrši korekciju Vježba:
izmjenu 3D objekata. - Nadgradnja
objekata: - Zaobljava ivice, modela sa
CHAMFER, FILLET. „obara“ ivice pod prethodnog časa.
uglom.
Dodavanje osvjetljenja
- Poznaje dodavanje - Upoznaje se sa - Razvija kreativnost Vježba:
osvjetljenja. vrstama svijetla. i kulturu tehničkog - Nadgradnja
- Poznaje alat - Dodaje i mijenja izražavanja. modela sa
Render. osvjetljenje. prethodnog časa.
- Prikazuje model
alatom Render.
Uređivanje modela pomoću materijala
- Upoznaje - Upoznavaje vrste - Razvija smisao za Vježba:
uređivanje modela mapa. estetiku. - Nadgradnja
pomoću - Dodjeljuje modela.
materijala. materijale
objektima.
- Uređuje materijale.
- Selektivno
renderuje djelove
modela.

- AutoCAD – George Omura.

- Računar sa odgovarajućom programskom opremom, štampač, skener.

- praktičan rad na računaru, vježbe i elaborati.
40


Znanja
Predmet Znanja
- Izrada i obrada tehničke - Nacrtna geometrija - Tehničko prikazivanje
dokumentacije raznih geometrijskih i
arhitektonskih oblika
- Tehnička obrada crteža - Tehničko crtanje - Projektna dokumentacija
- Upotreba kompjuterskog - Beton - Crtanje elemenatarnih
programa konstrukcija opterećenih
na pritisak i savijanje
- Crtanje u Exsel-u i AUTO - Organizacija građenja - Crtanje statičkih i
CAD-u dinamičkih opterećenja
- Kompjuterska obrada - Mostovske i tunelske - Vizuelizacija idejnog
programa konstrukcije rješenja
41
1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA
1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 36 108
III 36 36 72
IV
Ukupno 108 72 180

- Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici.
- Upoznavanje sa pojmom materijalne tačke i uslovima ravnoteže materijalne
tačke pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sile.
- Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnotežom krutog tijela pod dejstvom
ravnog sistema sile.
- Prepoznavanje statičkih sistema u praksi.
- Osposobljavanje za rješavanje linijskih nosača i statički neodređenih nosača.
- Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala.
- Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosačima.
- Osposobljavanje za dimenzionisanje nosača napregnutih na pritisak, zatezanje i
savijanje.
- Upoznavanje sa ekstremnim statičkim uticajima.
- Osposobljavanje za analitičku i grafičku obradu podataka.
42
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje zadatak i - Uočava zadatak i - Upoznaje veze Vježba:
podjelu mehanike. podjelu mehanike. različitih grana. - Grafičko
- Navodi vrste - Razlikuje tijelo i predstavljanje sile
kretanja. materijalnu tačku. u razmjeri.
- Objašnjava pojam - Shvata pojam sile.
krutog tijela. - Crta različite vrste
- Objašnjava pojam sila.
sile i mase.
Statika ravni
- Upoznaje zadatak i - Uočava zadatak i
podjelu statike. podjelu statike.
- Navodi metode - Primjenjuje
rada. metode rada.
- Upoznaje aksiome - Primjenjuje
statike. aksiome statike.
Statika materijalne tačke
- Upoznaje sistem - Crta sistem - Razvija tačnost, Vježba:
kolinearnih sila. kolinearnih sila sistematičnost - Analitičko i
- Upoznaje koje napadaju preciznost i grafičko
rezultantu sistema. materijalnu tačku i urednost. odredjivanje
- Objašnjava odredjuje rezultante za dvije
slaganje dvije sile rezultantu - Razvija rutinu, i više sila koje
različitih pravaca. analitički i grafički. brzinu i tačnost. napadaju
- Upoznaje - Crta poligon i materijalnu tačku.
razlaganje sila u trougao sila. - Razvija preciznost, - Crtanje poligona i
dva pravca. - Računski odredjuje urednost, trougla sila.
- Objašnjava rezultantu. sistematičnost. Vježba:
projekciju sile na - Razlaže silu na dva - Brojni primjeri
ose Dekartovog zadata pravca. - Razvija razlaganja sila koje
koordinatnog - Projektuje sile na sistematičnost i napadaju
sistema. ose x, y. preciznost u radu. materijalnu tačku
- Poznaje proizvoljan - Crta proizviljan na dva zadata
sistem sila koje sistem sila. pravca.
napadaju - Crta poligon i plan Vježba:
materijalnu tačku. sila i grafički - Projekcija sila na
- Objašnjava poligon odredjuje ose Dekartovog
ili plan sila. rezultantu. koordinatnog
- Objašnjava - Prepoznaje grafički sistema.
grafičke uslove uslov ravnoteže. Vježba:
ravnoteže. - Računa rezultantu - Određivanje
- Obrazlaže proizvoljnog položaja i veličine
analitički postupak sistema sila koji rezultante za
odredjivanja napada materijalnu proizvoljan sistem
rezultante sistema tačku. sila koji napada
sila. - Računa silu materijalnu tačku
- Objašnjava primjenjujući analitički i grafički.
analitičke uslove uslove ravnoteže. Vježba:
ravnoteže. - Primjenjuje - Odredjivanje
43
Formativni ciljevi
analitičke i veličine i položaja
grafičke uslove sile u sistemu na
ravnoteže. osnovu grafičkih i
analitičkih uslova
ravnoteže.
Statika krutog tijela
- Upoznaje pojam - Računa moment - Razvija tačnost, Vježba:
momenta sile za sile za tačku. sistematičnost - Brojni primjeri
tačku. - Geometrijski preciznost i nalaženja momenta
- Upoznaje moment predstavlja urednost. sile za tačku.
rezultante dvije moment sile.
sile-Varinjonova - Primjenjuje Vježba:
teorema. momentno pravilo. - Odredjivanje
- Objašnjava veličinu rezultante sistema
i položaj rezultante - Određuje položaj i paralelnih sila u
dvije paralelne sile računa veličinu ravni istog i
istog i suprotnog rezultante dvije suprotnog smjera
smjera. sile istog i primjenom
suprotnog smjera. Varinjonove
- Definiše pojam teoreme.
sprega. - Crta spreg sila.
Vježbe:
- Definiše moment - Računa moment - Odredjivanje
sprega. sprega. momenta sprega
sila.
- Poznaje teoremu - Analizira sistem
ekvivalentnih spregova koji - Odredjivanje
spregova. napadaju ekvivalentnog
materijalnu tačku. sprega.
- Objašnjava pojam - Odredjivanje
rezultujućeg - Računa rezultujući rezultujućeg
sprega. spreg. sprega.
- Primjena - Slaganje sile i
- Opisuje slaganje Varinjonove sprega.
sile i sprega. teoreme. - Redukcija sile na
- Slaže silu i spreg. tačku.
- Upoznaje redukciju
sile na tačku. Vježbe:
- Redukuje silu u - Odredjivanje
- Poznaje proizvoljan odnosu na tačku. rezultante
sistem sila u ravni. proizvoljnog
- Crta proizvoljan sistema sila u ravni
- Objašnjava glavni sistem sila u ravni. analitičkim putem.
vektor i glavni - Određuje glavni - Odredjivanje
moment. vektor i glavni - Razvija rutinu, glavnog momenta
moment i svodi brzinu i tačnost. proizvoljnog
- Objašnjava dati sistem na sistema sila u
analitičke uslove prosti oblik. ravni.
ravnoteže - Primjenjuje
proizvoljnog osnovne oblike
sistema sila. uslova ravnoteže
44
Formativni ciljevi
- Navodi posebne proizvoljnog Vježba:
uslove ravnoteže. sistema sila. - Određivanje
- Objašnjava veličine i položaja
grafičko slaganje - Primjenjuje rezultante ravnog
sila metodom posebne oblike sistema.
poligona sila i uslova ravnoteže. proizvoljnih sila
Verižnog poligona. metodom poligona
- Objašnjava - Crta poligon sila i sila i Verižnog
odredjivanje Verižni poligon. poligona.
položaja rezultante
za dvije ili više sila - Grafički određuje
metodom Verižnog rezultantu za dvije
poligona. ili više sila.
- Poznaje vezu
izmedju plana sila i - Zna vezu izmedju
Verižnog poligona. poligona sila i
- Poznaje grafičke Verižnog poligona.
uslove ravnoteže.
- Crta plan sila i
Verižni poligon.
Statički odredjeni nosači
- Navodi vrste - Razlikuje vrste
oslonaca i veza. oslonaca i veza.
- Upoznaje vrste - Prepoznaje vrste
nosača. nosača.
- Objašnjava statičku - Određuje statičku
određenost nosača. određenost nosača.
opterećenja. opterećenja.
Statika linijskih nosača u ravni
- Upoznaje - Izračunava otpore - Razvija rutinu, Vježbe:
odredjivanje oslonaca za prostu brzinu i tačnost. - Određivanje otpora
otpora oslonaca za gredu. oslonaca proste
prostu gredu - Određuje otpore grede za
analitičkim putem. oslonaca za prostu opterećenja:
- Upoznaje gredu grafičkim koncentrisana sila,
odredjivanje putem primjenom raspodijeljeno
otpora oslonaca za Varinjonove opterećenje,
prostu gredu teoreme. spreg,
grafičkim putem. - Razvija tačnost, kombinovano
- Objašnjava - Izračunava otpore sistematičnost i opterećenje.
određivanje otpora oslonaca za urednost u radu. - Analitičkim putem.
oslonaca konzolni nosač. - Grafičkim putem.
analitičkim putem
za konzolni nosač. Vježbe:
- Određivanje
- Objašnjava - Određuje otpore reakcija konzolnog
odredjivanje oslonaca za nosača za razne
otpora oslonaca konzolni nosač slučajeve
grafičkim putem za grafičkim putem. opterećenja:
konzolni nosač. koncentrisana sila,
45
Formativni ciljevi
- Izračunava otpore raspodijeljeno
- Objašnjava oslonaca za gredu opterećenje,
odredjivanje sa prepustom. spreg,
otpora oslonaca za kombinovano
gredu sa prepustom opterećenje.
analitičkim putem. - Analitičkim putem.
- Određuje otpore - Grafičkim putem.
- Poznaje oslonaca za gredu Vježbe:
odredjivanje sa prepustom - Odredjivanje
otpora oslonaca za grafičkim putem. otpora oslonaca
gredu sa prepustom grede sa prepustom
grafičkim putem. - Definiše unutrašnje za razne slučajeve
- Objašnjava sile u presjecima opterećenja:
unutrašnje sile u normalne sile, koncentrisana sila,
nosaču, presječne transferzalne sile i raspodijeljeno
sile i njihove momente opterećenje,
dijagrame. savijanja. spreg,
- Upoznaje - Računski određuje kombinovano
presječne sile i presječne sile i opterećenje.
njihove dijagrame. opasni presjek i - Razvija tačnost, -Analitičkim
za prostu gredu crta dijagrame sistematičnost putem.
- Upoznaje presječnih sila za preciznost i -Grafičkim putem.
presječne sile i prostu gredu. urednost u radu.
njihove dijagrame Vježba:
za konzolni nosač. - Računski određuje - Odredjivanje
- Upoznaje presječne sile i dijagrama
presječne sile i crta dijagrame presječnih sila (N,
njihove dijagrame presječnih sila za T, M)
za gredu sa konzolni nosač. za prostu gredu.
prepustom.
- Odredjivanje
- Računski određuje kritičnog presjeka,
presječne sile i vrijednost max.
opasni presjek i momenta.
crta dijagrame
presječnih sila za Vježba:
gredu sa - Odredjivanje
presjekom. dijagrama
presječnih sila (N,
T, M)
za konzolni nosač.
Vježba:
- Određivanje
dijagrama
presječnih sila (N,
T, M) za gredu sa
prepustom.
Rešetkasti nosači
- Navodi vrste - Zna vrste - Razvija tačnost, Vježbe:
rešetkastih nosača. rešetkastih nosača. sistematičnost - Određivanje sila u
46
Formativni ciljevi
- Objašnjava - Računa otpore preciznost i štapovima rašetke
određivanje otpora rešetkastog nosača. urednost. metodom
oslonaca za ravnoteže čvora.
rešetkasti nosač. - Računa sile u Vježba:
- Upoznaje metode štapovima rešetke - Odredjivanje sila u
određivanje sila u analitičkom štapovima rešetke
štapovima metodom. grafičkom
rešetkastih nosača. metodom-Kramonin
- Upoznaje - Određuje sile u plan sila.
određivanje sila u štapovima rešetke
štapovima rešetke grafičkom Vježba:
grafičkom metodom-crta - Odredjivanje sila u
metodom Kremonin Kremonin plan sila. presjek rešetkastog
plan sila. nosača-Riterova
- Upoznaje - Računa sile u metoda.
određivanje sila u štapovima presjeka
štapovima rešetke Riterovom
analitičkim putem – metodom.
Riterov postupak.
Gemetrijske karakteristike ravnih površina
- Upoznaje težište - Odredjuje težište Vježba:
osnovnih površina. složenih površina - Odradjivanje
- Upoznaje analitički i grafički. težišta složenih
određivanje težišta - Računa statički površina analitički i
složenih površina. moment površine. grafički.
- Objašnjava statički - Određivanje
moment površine - Računa momente statičkog momenta
presjeka. inercije ravnih površine.
- Opisuje momente površina - Određivanje
inercije ravnih primjenom momenta inercije
površina. Štajnerove ravnih površina.
- Poznaje primjenu teoreme. Vježba:
Štajnerove - Odredjivanje
teoreme. - Crta elipsu i računa poluprečnika
- Poznaje pojam poluprečnik inercije i crtanje
elipse i inercije. elipse.
poluprečnika - Računa otporni - Odredjivanje
inercije. moment ravnih otpornog momenta
- Poznaje otporni površina. ravnih površina.
moment ravnih Godišnji rad:
površina. - Za zadati rešetkasti
nosač odrediti:
- reakcije oslonaca
analitički i grafički;
- sile u štapovima
rešetke
Kremoninim
planom sila;
- sile u zadatom
presjeku metodom
Ritera.
47
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Analiza napona i deformacije
- Upoznaje pojam - Zna uzroke pojave - Razvija tačnost i Vježba:
napona. napona u preciznost. - Proračun napona i
- Upoznaje pojam presjecima tijela. dilatacije prema
elastičnog tijela. - Zna ponašaje Hukovom zakonu.
- Navodi deformacije materijala pod
tijela. opterećenjem.
- Objašnjava vezu - Crta dijagram veze
izmedju napona i napona i dilatacije.
deformacije tijela. - Računa napon
- Poznaje Hukov primjenom
zakon. Hukovog zakona.
Aksijalna naprezanja
- Navodi deformacije - Zna deformacije i - Razvija marljivost, Vježba:
i objašnjava napon napon pri tačnost, preciznost - Dimenzionionisanje
pri aksijalnom aksijalnom u radu. aksijalno
naprezanju. naprezanju. napregnutih
- Upoznaje pojam - Računa stvarni štapova prema
pritisnutih i napon u aksijalno dopuštenim
zategnutih napregnutim naponima.
štapova. elementima.
- Definiše pojam - Računa dimenzije Vježba:
stvarnog i aksijalno - Provjera napona u
dozvoljenog napregnutih zategnutom ili
napona. elemenata prema pritisnutom
- Objašnjava dopušenom elementu.
dimenzionisanje naponu.
aksijalno - Računa smičući Vježba:
napregnutih napon - Odredjivanje broja
štapova- smicanje. zakovica u vezi
- Poznaje smičuća i - Računa napone u krovnog nosača.
tangencijalna kosom presjeku
naprezanja. štapa.
- Navodi vrste
napona u kosom - Računa modul
presjeku štapa. klizanja.
- Upoznaje
deformacije pri
smičućem
naprezanju.
Savijanje
- Objašnjava - Zna deformacije - Razvija rutinu, Vježba:
deformacije savijanja. samostalnost, - Dimenzionisanje
savijanja. tačnost. presjeka
- Definiše pojam napregnutih na
neutralne linije. - Računa napon pri čisto savijanje.
- Objašnjava napon čistom savijanju.
pri čistom - Dimenzioniše Vježba:
savijanju. presjeke - Proračun napona
- Objašnjava čisto napregnute na pri čistom savijanju
48
Formativni ciljevi
savijanje. čisto savijanje. Vježba:
- Poznaje osnovnu - Dimenzionisanje
jednačinu presjeka
savijanja. - Računa glavne napregnutih na
- Poznaje napone grede savijanje silama
dimenzionisanje izložene savijanju premanormalnim
presjeka silama. naponima.
napregnutih na - Računa smičuće
čisto savijanje. napone kod grede Vježba:
- Objašnjava glavne savijene silama. - Dimenzionisanje
napone grede presjeka prema
izložene savijanju smičućim naponima
silama.
- Objašnjava
smičuće napone
kod grede savijene
silama.
Izvijanje
- Upoznaje - Zna deformacije i - Razvija preciznost, Vježba:
deformacije i napon pri izvijanju tačnost, - Odredjivanje
napon pri izvijanju vitkih elemenata. samostalnost. dimenzije
vitkih elemenata. - Računa vitkost pritisnutog štapa.
- Upoznaje štapa.
odredjivanje - Računa kritičnu Vježba:
kritične sile za silu. - Odredjivanje
osnovne Ojlerove nosivosti
slučajeve izvijanja. - Računa nosivost pritisnutog štapa.
- Upoznaje pritisnutih štapova.
dimenzionisanje
štapova na
izvijanje za - Računa dimenzije
Ojlerove slučajeve. pritisnutog štapa
- Upoznaje primjenu pomoću Ojlerove
omega postupka jednačine i omega
kod pritisnutih postupkom.
štapova.
- Opisuje
odredjivanje
dimenzija
pritisnutog štapa
omega postupkom.
Kosi puni nosači
- Upoznaje primjenu - Zna primjenu kosih - Razvija preciznost, Vježba:
u gradjevinarstvu nosača u tačnost, - Odredjivanje
kosih nosača. gradjevinarstvu. samostalnost u reakcija oslonaca
- Navodi statičke radu. kosog punog nosača
uticaje na kose prema zadatom
nosače. - Računa reakcija opterećenju.
- Objašnjava oslonaca kosog
odredjivanje nosača. Vježba:
reakcija oslonaca Dimenzionisati krovni
49
Formativni ciljevi
kosog nosača. - Računa dimenzije nosač od drveta ili
- Objašnjava kosog punog nosača čelika prema
dimenzionisanje prema dopuštenom dopuštenom naponu.
kosih nosača. naponu.
Statički odredjeni okvirni nosači-ramovi
- Upoznaje primjenu - Zna primjenu Vježba:
okvirnih nosača u okvirnih nosača. - Odredjivanje
gradjevinarstvu. - Zna djelove reakcija oslonaca,
- Navodi djelove okvirnog nosača. dijagrama
okvirnog nosača. - Računa reakcije presječnih sila i
- Objašnjava oslonaca okvirnog kritičnog presjeka
odredjivanje nosača za razne za zadati okvirni
reakcija oslonaca slučajeve nosač-ram.
okvirnih nosača. opterećenja:
- Upoznaje - crta dijagrame;
dijagrame - transferzalnih sila;
unutrašnjih sila u - normalnih sila;
okvirnom nosaču. - momenata
savijanja.
Elastična linija
- Definiše pojam - Zna oblik elastične Vježba:
elastične linije. linije. - Odredjivanje
- Definiše pojam - Zna vezu ugiba, maksimalnog ugiba
ugiba i nagiba. nagiba i momenta. i nagiba elastične
- Objašnjava metodu linije za zadati
odredjivanja ugiba nosač i opterećenje
i nagiba. - Crta fiktivan nosač metodom fiktivnog
- Upoznaje pojam na osnovu uslova nosača.
fiktivnog nosača, na granicama
fiktivnog momenta nosača. Vježba:
i fiktivne - Odredjivanje ugiba
transferzalne sile. i nagiba nosača u
- Poznaje - Računa ugib i nagib presjecima kao i
grafoanalitičku nosača metodom maksimalnih
metodu fiktivnog nosača. vrijednosti pomoću
odredjivanja ugiba tabelarnih
i nagiba. slučajeva.
- Poznaje primjenu - Računa ugib i nagib
grafoanalitičke nosača primjenom
metode. tabelarnih
- Poznaje slučajeva.
izračunavanje
ugiba i nagiba
nosača pomoću
tabelarnih
slučajeva.
Statički neodredjeni nosači
- Upoznaje stepen - Računa statičku - Razvija preciznost Vježba:
statičke neodredjenost u radu. - Odradjivanje
neodredjenosti nosača. reakcija oslonaca
nosača. - Zna metodologiju za jedan put
50
Formativni ciljevi
rješavanja statički statički neodredjen
- Upoznaje neodredjenih nosač.
odredjivanje nosača.
statički nepoznatih - Računa reakcije Vježba:
veličina i oslonaca - Odredjivanje
dijagrame primjenom reakcija oslonaca
presječnih sila za osnovnih jednačina primjenom
statički neodredjen ravnoteže i Klapejronove
nosać. dodatnih jednačine i crtanje
geometrijskih dijagrama
- Objašnjava uslova. presječnih sila (N,
kontinualni nosač. - Crta kontinualni T, M) za zadati
- Poznaje nosač. kontinualni nosač.
odredjivanje - Zna jednačinu triju
statičkih veličina momenata ili
za kontinualni Klapejronovu
nosač primjenom jednačinu.
Klapejronove
jednačine.
- Poznaje dijagrame - Crta dijagrame
presječnih sila za presječnih sila za
kontinualni nosač. kontinualni nosač.
Ekstremne vrijednosti statičkih uticaja
- Upoznaje analizu - Zna vrste Vježba:
opterećenja na opterećenja. - Proračun stalnog
gradjevinske - Analizira opterećenja za
objekte. opterećenja i zadate slučajeve.
- Poznaje dejstvo računa: - Proračun korisnog
snijega i vjetra. - stalno opterećenja i
opterećenje; opterećenja
- korisno snijegom i vjetrom.
- Objašnjava opterećenje; Vježba:
najnepovoljniji - računa - Izračunavanje
položaj opterećenje ekstremnih
opterećenja za snijegom; vrijednosti
sistem proste - računa statičkih uticaja za
grede, grede sa opterećenje zadati nosač.
prepustima i vjetra. Godišnji elaborat
konzolnog nosača. - Crta razne šeme - Za ramovski nosač
opterećenja i uraditi:
njihove - reakcije oslonaca;
kombinacije. - dijagrame
- Računa reakcije presječnih sila;
oslonaca za - odredjivanje
najnepovoljniji kritičnog presjeka;
slučaj opterećenja. - dimenzionisanje
- Računa ekstremne nosača prema
vrijednosti naponima savijanja
statičkih uticaja. i naponima
smicanja;
- odredjivanje
51
Formativni ciljevi
maksimalnog ugiba
i nagiba elastične
linije nosača.

- B. Veličković, O. Stanković, O. Damjanović-Juhas, D. Veličković, D. Jovanović:
Statika i otpornost materijala za II razred građevinske struke, Zavod za
- Grupa autora: Zbirka zadataka za II razred građevinske struke, Zavod za
- L. Vujošević: Zbirka riješenih zadataka iz statike, Naučna Knjiga, Beograd,
2002.
- B. Veličković, D. Veličković, D. Jovanović, K. Stanković-Milošević: Statika i
otpornost materijala za III razred gradjevinske škole, Zavod za udžbenike,
Beograd, 2006.
- V. Lubarda: Otpornost materijala, NIO Univerzitetska riječ, Titograd, 1985.
- M. Protić: Mehanika i otpornost materijala, Naučna knjiga, Beograd, 1998.

- Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop.

- pismeno (pismeni zadaci, dva u toku školske godine).

- Pozitivna ocjena na kraju školske godine;
- pozitivno ocijenjen godišnji elaborat.

- Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer.

Znanja
Predmet Znanja
- Analiza opterećenja - Građevinske konstrukcije - Debljine
- Statički određeni i upotrijebljenog
neodređeni nosači materijala
- Krovne konstrukcije
- Konstruktivni elementi
objekta
- Analiza opterećenja - Građevinski materijali - Osobine materijala
- Predstavljanje sila grafički - Tehničko crtanje - Razmjera crtanja
- Smičući naponi - Geomehanička ispitivanja - Čvrstoća tla na
- Normalni naponi smicanje
52
1.2.8. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 18 48 66
Ukupno 18 48 66

- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
53
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Biznis ideja i biznis plan
- Upoznaje pojam - Suočavajući - Razvija sposobnost - Poželjno je
biznis ideja. argumente kritički postizanja učenicima ukazati
- Opisuje nastanak procjenjuje kompromisa. na primjere.
biznis ideje. kvalitet poslovne
- Nabraja i ideje u skladu sa - Organizovati
opredjeljuje se za postulatima prisustvo
poslovnu ideju. tržišnog - Razvija analitičko predstavnika
- Nabraja moguće poslovanja. mišljenje. realnog privrednog
vrste djelatnosti. - Uviđa važnost društva.
- Opisuje pojam izrade biznis plana
biznis plan. u kontekstu
obezbjeđivanja - Primjena tehnika
podrške, kako - Razvija za unapređenje
unutar samog odgovornost u razmišljanja, npr.
- Upoznaje pojmove: privrednog društva radu. eksperiment šest
vizija, misija, tako i od strane šešira.
strategija, ciljevi. eksternih partnera
(investitora, - Kao model može da
kreditora). - Razvija stručnost. posluži biznis plan
- Upoznaje postupak - Razlikuje pojmove: realnog privrednog
istraživanja tržišta. vizija, misija, društva.
strategija.
- Kroz primjere - Uočava važnost - Pripremiti
obrazlaže ciljeve očuvanja zdrave integralnu cjelinu
- Upoznaje pojmove: privrednog društva. životne sredine. od elemenata
marketing plan i - Kroz primjere biznis plana.
plan prodaje. obrazlaže postupak
istraživanja tržišta
na novom
primjeru.
- Opisuje elemente - Izvodi zaključke o
finansijskog plana potencijalnoj
privrednog društva. konkurenciji.
- Izvodi zaključak o
potencijalnim
kupcima
korisnicima usluga.
- Objašnjava - Vrši opis
neophodnost proizvoda/usluga.
očuvanja životne - Uviđa značaj
sredine. sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga.
- Rezimira biznis - Kroz primjere
plan. obrazlaže
- Prezentuje biznis elemente
plan. finansijskog plana
privrednog društva.
54
Formativni ciljevi
- Sarađuje kod
izrade plana
očuvanja životne
sredine za
konkretno
privredno društvo.
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana.
- Kritički procjenjuje
slabosti sačinjenog
biznis plana.
Osnivanje privrednog društva
Ime privrednog društva
- Nabraja moguća - Opredjeljuje se za - Razvija logičko - Rad u grupama:
rješenja za ime ime privrednog mišljenje i Učenici predlažu
privrednog društva. društva u skladu sa sposobnost za moguća rješenja, a
propisima i pravilno nakon toga, kroz
poštujući principe rasuđivanje i diskusiju, donose
jednostavnosti i zaključivanje. odluku.
jedinstvenosti.
Vizuelni identitet privrednog društva
- Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni - Stiče radne navike. - Rad na računaru:
i značaj identitet Učenici koriste
oblikovanja privrednog društva. programe za
vizuelnog obradu teksta i
identiteta slika.
Registracija privrednog društva
- Upoznaje postupak - Popunjava
registracije formulare za
privrednog društva. registraciju
- Opisuje moguće privrednog društva.
oblike - Sprovodi aktivnosti
organizovanja na pribavljanju
privrednog društva. pečata i štambilja.
Otvaranje računa kod poslovne banke
- Opisuje postupak - Popunjava - Izrada organograma
otvaranja računa formulare za privrednog društva.
kod poslovne otvaranje računa
banke. kod poslovne
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
Poslovni kodeks preduzeća
- Upoznaje pojam - Popunjava
poslovni kodeks formulare za
privrednog društva. otvaranje računa
- Nabraja elemente kod poslovne
55
Formativni ciljevi
poslovnog kodeksa. banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
Organizaciona struktura privrednog društva
- Upoznaje tipove - Pronalazi sličnosti i
organizacione razlike između
strukture različitih tipova
privrednog društva. organizacionih
struktura
Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva
- Upoznaje različite - Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost - Kao model može da
nivoe upravljanja razlike u nivoima snalaženja u posluži konkurs za
privrednim upravljanja hijerarhiji prijem u radni
društvom. privrednim socijalnih odnosa. odnos objavljen u
- Upoznaje postupak društvom. dnevnoj štampi.
zasnivanja radnog - Popunjava prijavu
odnosa u o slobodnom
privrednom radnom mjestu.
društvu. - Učestvuje u izradi
- Upoznaje postupak jednostavnog
izrade godišnjeg godišnjeg
izvještaja o radu. izvještaja o radu.
Služba opštih poslova
- Nabraja i opisuje - Obavlja usmenu i - Razvija spremnost i - Rad u grupama od
aktivnosti u okviru pisanu sposobnost za tri do pet učenika.
službe opštih komunikaciju saradnju. - Upotrebljava
poslova. unutar privrednog kancelarijsku
društva i sa opremu (telefon,
eksternim - Razvija faks, fotokopir
partnerima. odgovornost u aparat, skener,
- Tehnički održava radu. štampač).
internet sajt
- Šalje i prima poštu
i druge službene
materijale.
Sektor marketing
- Upoznaje pojam - Kroz primjere - Razvija - Rad na računaru:
marketinga. obrazlaže strukturu komunikativnost, Učenici koriste
- Opisuje postupak asortimana efikasnost u radu, programe za
istraživanja tržišta. proizvoda/usluga. marljivost i obradu teksta i
- Upoznaje pojam i - Sprovodi postupak preciznost. slika, kao i
elemente formiranja cijene programe za
marketing miksa: proizvoda/usluga. elektronsku
proizvod, cijena, - Kroz primjere komunikaciju.
promocija i obrazlaže važnost i
distribucija. načine promocije. - Izrada reklamnog
- Upoređuje moguća materijala
56
Formativni ciljevi
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
- Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala.
- Planira način
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge.
- Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije.
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i - Izrađuje ponudu, - Razvija analitičko
elemente porudžbenicu, mišljenje.
dokumentacije predračun, upit,
koja prati poslove račun i ostala
nabavke i prodaje. dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje.
Sektor finansija i računovodstvo
- Opisuje postupak - Kroz primjere - Podstiče razvoj
obračuna zarada. obrazlaže način tačnosti,
- Opisuje način obračuna zarada, preciznosti i
obračuna poreza i poreza i doprinosa. urednosti.
doprinosa. - Obavlja -
- Upoznaje blagajničke - Formira stav o
blagajničke poslove. preuzimanju
poslove. - Obavlja poslove odgovornosti.
- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih
plaćanja dospjelih obaveza i naplate
obaveza i naplate dospjelih
dospjelih potraživanja.
potraživanja.

- V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i
- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj Biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004.
- Hauard Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.
57
- Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom
opremom;
- fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat.

- pismene vježbe.

- Diplomirani ekonomista.


Znanja
Predmet Znanja
- Rad u sektorima i - Organizacija građenja - Predmjer, predračun i
poslovanje privrednog obračun građevinskih
društva radova
58
1.2.9. BETON
1. Naziv predmeta: BETON
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 33 66 99
Ukupno 33 66 99

- Poznaju osnove proračuna po graničnoj nosivosti - stiču znanja o betonu,
armiranom betonu, njegovim svojstvima i primjeni.
- Upoznaju tehnologiju spravljanja betona i svojstva njegovih komponenata.
- Stiču znanja o ulozi armature u betonskom presjeku.
- Znaju pravila ugrađivanja svježe betonske mase.
- Poznaju mehanička svojstva betona i armature.
- Stiču znanja o teorijama za proračun armirano betonskih konstrukcija.
- Poznaju proračun ab konstrukcija po teoriji graničnih stanja.
- Dimenzionišu presjeke konstruktivnih elemenata: stub, ploče i grede
pravougaonog presjeka.
- Crtaju plan armature za stub ploču i gredu pravougaonog presjeka.
- Koriste kompjuterski program za dimenzionisanje i armiranje konstruktivnih
elemenata.
59
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Tehnologija betona - Razlikuje sastavke - Razvija postupnost - Posjeta fabrici
- Poznaje za izradu betonske i sistematičnost. betona.
komponentne mješavine.
materijale za - Određuje vrstu i
beton. marku cementa. - Razvija tačnost i
- Poznaje načine - Određuje vrstu sistematičnost u
spravljanja betona agregata radu.
i sredstva za upotrebom
spravljanje. granulometrijske
- Poznaje način krive.
transporta betona i - Računa potrebnu
sredstva za količinu vode..
transport. - Računa razmjeru
- Poznaje način miješanja
ugrađivanja i komponenti
sredstva za betona.
ugrađivanje - Razlikuje sredstva
betona. za spravljanje
betona.
- Određuje sredstva
- Poznaje njegu za spoljašnji i - Posjeta laboratoriji
betona. unutrašnji za ispitivanje
transport. betona.
- Opisuje osnovna - Shvata postupak
svojstva svježe njege betona.
betonske - Razlikuje postupke
mješavine. ispitivanja svježe
- Poznaje mehaničke betonske
karakteristike mješavine.
betona. - Razlikuje postupke
- Poznaje postupak i ispitivanja očvrslog - Posjeta
sredstva za betona. armiračkom
ugrađivanje svježe pogonu.
betonske mase. - Razvija
odgovornost za
Armatura samostalni rad.
- Poznaje ulogu i - Zna najvažnije
značaj armature u karakteristike
betonskom čelika za
presjeku. armiranje.
- Poznaje vrste - Razlikuje vrste
čelika za čelika za
armiranje. armiranje.
- Poznaje mehanička - Shvata radni - Razvija osjećaj Vježba:
svojstva čelika. dijagram čelika. preciznosti i - Crta šemu oplate
tačnosti. za jednostavne
Osnovi građenja u betonske
betonu i armiranom - Crta oblike oplata elemente.
betonu za konstruktivne
60
Formativni ciljevi
- Poznaje vrste skela elemente.
i oplata. - Razlikuje vrste
- Poznaje osnovne oplata i skela.
podatke o - Učestvuje u
organizaciji organizuji procesa
betoniranja. betoniranja.
- Poznaje način
izvođenja i Vježba:
redosljed - Dimenzionisanje
betoniranja u - Razvija tačnost I temeljne stope od
konstrukciji. preciznost. nearmiranog
betona.
Proračun elemenata
od nearmiranog - Vrši - Razvija
betona dimenzionisanje I organizacione
- Upoznaje proračun specifikaciju sposobnosti.
temelja samaca. materijala temelja
- Upoznaje proračun samaca.
trakastih temalja. - Vrši
dimenzionisanje i
Proracun AB specifikaciju
konstrukcija materijala
- Poznaje osnove trakastih temelja.
proračuna AB - Zna osnove
konstrukcija. proračuna AB
- Poznaje osnove konstrukcija.
proračuna prema
graničnim - Koristi propise za
stanjima. parcijalne
- Zna parcijalne koeficijente
koeficijente sigurnosti.
sigurnosti.
- Poznaje osnove - Razvija tačnost i
proračuna prema preciznost.
graničnom stanju - Koristi se
loma. pravilnikom za
- Poznaje pravilnik beton i armirani
za beton i armirani beton ’87 za
beton’87 za sidrenje i
sidrenje armature. nastavljanje
- Poznaje PBAB’87 za armature
nastavljanje
armature.
Proračun aksijalno - Koristi PBAB’87 za - Razvija tačnost, Vježba:
napregnutih AB ploče sa sistematičnost - Dimenzionisanje
elemenata glavnom armatu- preciznost i centrično
- Poznaje aksijalno rom u jednom urednost. pritisnutog stuba,
napregnute pravcu. - Razvija rutinu, plan, izvod i
elemente. - Dimenzioniše brzinu i tačnost. specifikacija
- Poznaje proracun slobodno položenu armature.
centricno ploču, crta plan Razvija
61
Formativni ciljevi
pritisnutih stubova prema liniji sistematičnost i Vježba:
bez uticaja zatežućih sila, preciznost u radu. - Dimenzionisanje AB
izvijanja. izvod i grede
AB elementi specifikacija pravougaonog
nepregnuti na armature. poprečnog presjeka
savijanje opterećene na
- Poznaje osnove - Dimenzioniše savijanje.
proracuna AB konzolnu ploču, - Razvija tačnost i
elemenata crta plan armature preciznost u radu. Vježba:
napregnutih na prema liniji - Dimenzionisanje AB
savijanje. zatežućih sila, slobodno položene
- Poznaje AB grede izvod i ploče, plan, izvod i
pravougaonog specifikacija specifikacija
poprečnog armature. armature.
presjeka. - Dimenzioniše
- Poznaje AB ploče. ploču sa Vježba:
- Poznaje slobodno prepustima, crta - Dimenzionisanje AB
položenu ploču. plan armature konzolne ploče,
- Poznaje konzolnu prema liniji plan, izvod i
ploču. zatežućih sila, specifikacija
- Poznaje ploču sa izvod i armature.
prepustima. specifikacija
armature. Vježba:
Proračun nosača - Dimenzionisanje AB
prema ploče sa jednim
transferzalnim - Računa napon prepustom, plan,
silama smicanja prema izvod i
- Poznaje proračun graničnoj specifikacija
AB greda transverzalnoj sili. armature.
pravougaonog - Koristi propise o
poprečnog presjeka osiguranju od sila Vježba:
prema zatezanja za - Dimenzionisanje AB
transverzalnim granično stanje grede
silama. nosivosti pri pravougaonog
uticaju graničnih poprečnog
transverzalnjh sila. presjeka, crtanje
- Računa armaturu dijagrama glavnog
za primanje sila napona zatezanja i
zatezanja. osiguranje nosača
- Određuje položaj armaturom.
armature za prijem
kosih sila
zatezanja.

- M. Marjanov, I. Stojiljković: Beton za treći i četvrti razred građevinske škole.
- Pravilnik za beton i armirani beton, 1987.

- Pribor za crtanje i računanje, grafoskop, računar sa projektorom.
62
- Usmeno (najmanje jedna u klasifikacionom periodu);
- pismeno – dva pismena zadatka;
- pismene vježbe.


- Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer.

Znanja
Predmet Znanja
- Dimenzionisanje - Statika i otpornost materijala - Vrste nosača, vrste opterećenjai
elemenata na pritisak i statički uticaji
savijanje
- Crtanje elemenata - Građevinske konstrukcije - Osnovni građevinski elementi
konstrukcija (stubovi, grede, ploče)
opterećenih na pritisak
i savijanje
- Komponente za - Građevinski materijali - Cement, agregat, voda i aditivi
spravljanje betona - Osnovna svojstva betona i
- Radni dijagram betona i armature
čelika
- Crtanje elemenata - Primjena računara u - Upotreba kompjuterskih
konstrukcija građevinarstvu programa
opterećenih na pritisak
i savijanje
63
GRAĐEVINSKI TEHNIČAR - SMJER NISKOGRADNJA
1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV
Ukupno 36 36 72

- Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje
objekata.
- Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih
konstrukcija građevinskih objekata.
- Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje.
- Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja.
- Poznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih
detalja.
- Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta.
- Sticanje pravilne predstave o prostoru.
64
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Mehanika tla - opšte karakteristike tla
- Definiše ulogu i - Razlikuje vrste tla: - Razvija analitičnost - Posjete laboratoriji
značaj mehanike nevezana, vezana i u radu. za geomehanička
tla. tla organskog ispitivanja tla.
- Upoznaje vrste i porijekla.
postanak tla. - Geomehanički
- Poznaje faze elaborati.
materijala u tlu i
fizička svojstva tla: - Razlikuje faze
- granulometrijski materijala u tlu.
sastav; - Razlikuje fizička
- strukturu tla; svojstva tla.
- poroznost i
koeficijent
poroznosti tla;
- vlažnost tla;
- zapreminsku i
specifičnu težinu
tla;
- zbijenost
tla(Proktorov - Uočava važnost
ogled); poznavanja
- kapilarnost u tlu; deformacije tla kao
- vodopropustljivos posledice dejstva - Shvata značaj
t tla; mraza. tačnosti i
- granice preciznosti u radu.
konzistencije tla;
- trenje i koheziju
tla;
- stišljivost tla. - Razlikuje vrste
- Obrazlaže dejstvo uzoraka tla.
mraza na tlo.
- Upoznaje opšte
pojmove o
istražnim radovima
i terenskim
ispitivanjima tla.
- Nabraja i definiše
vrste uzoraka tla i
način uzimanja.
- Nabraja metode za
određivanje
otpornosti tla.
Stabilnost zemljanih kosina
- Navodi uzroke - Shvata značaj - Shvata značaj Grafička vježba:
kretanja tla. poznavanja uzroka tačnosti i - Ispitivanje
- Poznaje uslove kretanja tla. preciznosti u radu. stabilnosti
stabilnosti kosina. - Ispituje stabilnost zemljane kosine
- Poznaje metode zemljane kosine analitičkom i
65
Formativni ciljevi
ispitivanja analitičkom i grafičkom
stabilnosti tla. grafičkom metodom (švedska
metodom. metoda momenata
i modifikovana
švedska metoda)
Dozvoljena opterećenja tla
- Poznaje - Crta rasprostiranje - Geomehanički
rasprostiranje opterećenja u tlu i elaborati
opterećenja u tlu. superpoziciju
- Poznaje pritisaka tla u
superpoziciju dubini.
pritisaka tla u - Očitava iz
dubini. geomehaničkog
- Definiše dozvoljeno elaborata
opterećenje tla. dozvoljena
opterećenje za
različite vrste tla.
Potporni zidovi
- Nabraja podjelu i - Shvata značaj - Navikava se na Vježba:
primjenu potpornih poznavanja uzroka racionalno i - Ispitivanje
zidova. kretanja tla iza pažljivo izvođenje stabilnosti
- Definiše pritiske tla potpornog zida. zadataka. potpornih zidova
na potporne analitičkom
zidove. metodom.
- Poznaje uslove - Ispituje stabilnost
stabilnosti potpornih zidova
potpornih zidova: analitičkom
- u pogledu metodom.
preturanja,
- u pogledu klizanja,
- u odnosu na ivična
naprezanja.
Fundiranje građevinskih objekata
- Nabraja - Razlikuje načine - Razvija pravilan Geomehanički
karakteristike tla fundiranja odnos prema elaborati.
koje utiču na građevinskih očuvanju
dubinu fundiranja. objekata, materijalnih Vježba:
- Definiše najmanju dobara, - Računanje
dubinu fundiranja. centrično
- Navodi načine opterećenog ab
fundiranja: temelja samca i
neposredno i - Razlikuje oblike crtanje plana
posredno temelja armature.
fundiranje neposredno
građevinskih oslonjenih na tlo, - Računanje
objekata. centrično
- Poznaje oblike opterećene ab
temelja temeljne trake i
neposredno - Računa centrično crtanje plana
oslonjene na tlo: opterećen ab armature.
- temelje samce; temelj samac i
66
Formativni ciljevi
- trakaste temelje; crta plan armature.
- pločaste temelje; - Računa centrično - Navikava se na
- kombinovane opterećenu ab pridržavanje
temeljne sisteme. temeljnu traku i propisa.
- Poznaje proračun crta plan armature.
temelja samca i - Razlikuje načine
trakastih temelja posrednog
- Opisuje posredno fundiranje
fundiranje građevinskih
građevinskih objekata.
objekata na - Skicira priboje i
šipovima. zagate.
- Navodi primjenu
priboja, zagata i
kesona i njihovu
opravdanost kod
izgradnje
građevinskih
objekata.

- R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2008.


- pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu;
- pismene vježbe.


- Diplomirani inženjer građevinarstva.
67
68
Znanja
Predmet Znanja
- Potporni zidovi - Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih
- Temelji tijela
- Potporni zidovi - Građevinski materijali - Beton

- Temelji - Čelik
- Priboji i zagati - Gvožđe
- Drvo i drvena građa
- Zemljane kosine - Statika i otpornost - Vrste opterećenja
- Potporni zidovi materijala - Sile u presjeku
- Temelji - Geometrijske
karakteristike presjeka
- Otpornost materijala
- Potporni zidovi - Beton - Primjena betona kao
- Temelji građevinskog materijala
- Armatura
- Neposredno fundiranje - Građevinske konstrukcije - Temelji
građevinskih objekata
69
1.2.11.1. GEODEZIJA
1. Naziv predmeta: GEODEZIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV
Ukupno 36 36 72

- Upoznavanje sa poslovima geometra.
- Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije.
- Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata.
- Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima.
- Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina.
- Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena.
- Osposobljavanje učenika za samostalnu pripremu podataka za obilježavanje
objekata na terenu.
- Sticanje sposobnosti za visinsko obilježavanje tačaka.
- Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u građevinarstvu.
70
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Predmet i zadatak geodezije
- Definise znanja o - Interpretira - Podstiče na Vježbe:
geodeziji, čime se pojmove o snalazljivost i - Prikazati plan i
bavi i o njenoj geodeziji. samopouzdanje. kartu i na njima
primjeni u - Računa - Razvija sposobnost definisati pojam
građevinarstvu: razmjeru(računa i spremnost na razmjere.
- razmjera i dužinu na planu ili saradnju. - Prikazati skice
razmjernici karte i u prirodi za geodetskih mreža i
planovi; odgovarajuću na osnovu njih
- osnova za izvršenje razmjeru) i predstavti ih po
premjera; razmjernike. značaju i namjeni.
- geodetske mreže, - Upoređuje i
vrste i način definiše kartu i
obilježavanja. plan.
- Razlikuje
geodetske mreže i
uočava čemu služe.
- Razlikuje način
obiljezavanja
pojedinih tačaka.
Pojam mjere i - Izvodi samostalno - Podstiče Vježbe:
mjerenja mjerenje dužina i preuzimanje - Prikazati
- Poznaje linearna zna da iskontroliše odgovornosti za elektronski
mjerenja, princip mjerenja. izvršeno. daljinomjer i na
mjerenja. njemu objasniti
- Poznaje postupke princip rada.
mjerenja dužina - Formira podatke za - Osvrnuti se na
kao i postupke polarno klasičan način
obrade izmjerenih obilježavanje mjerenja dužine
podataka. tačaka. pantljikom.
- Formira podatke za
ortogonalno
obilježavanje
Primijenjena tačaka na terenu
geodezija metodom presjeka
- Navodi i priprema pravaca. Vježbe:
podatke i - Odredjuje i - Na dijelu plana
obilježava tačke na obilježava tačke na izvršiti pripremu
terenu: terenu polarnom podataka za
- tačke na terenu; metodom. prenošenje tačaka
- uglove na terenu; - Odredjuje i polarno,
- polarno tačke na obilježava tačke na ortogonalno ili
terenu; terenu - Razvija sposobnost presijecanjem
- ortogonalno tačke ortogonalnom i spremnost na pravaca.
na terenu. metodom. saradnju.
- Obilježava pravce - Odredjuje i
osovine kad se obilježava tačke na
krajnje tačke terenu metodom
dogledaju. presjeka pravaca.
71
Formativni ciljevi
- Obiljezava - Obilježava pravac
elemente kružne osovine kada se
krivine. krajnje tačke ne
dogledaju.
- Određuje i
obilježava osnovne Na terenu u manjim
elemente kružne grupama izvrsiti:
krivine. - Podstiče na - obilježavanje
- Rukuje snalazljivost i pravca osovine,
instrumentom- samopouzdanje. - izvršiti
teodolitom(totalna obiljezavanje
stanica), razlikuje krivine.
njegove djelove i
upotrebljava ih.
- Ocjenjuje uslove
- Poznaje uglovna instrumenta.
mjerenja. - Izvodi samostalno
- Poznaje rukovanje postupak mjerenja
i korišćenje uglova.
instrumenta - Analizira i
djelove viziranje. obradjuje podatke
- Utemeljuje znanja mjerenja.
o centrisanju - Vrši kontrolu i
instrumenta. korekciju mjerenja - Prikazati
- Poznaje metode i računanja. centrisanje
mjerenja instrumenta.
horizontalnih
uglova(prosta i
girusna metoda).
- Poznaje obradu
podataka T.0.1,
jedinice za uglove,
pretvaranje iz
jedne podjele u
drugu i obrnuto.
Računanje koordinata poligonskih tačaka
- Poznaje - Odredjuje - Razvija smisao za - Na ravanskom i
koordinatni sistem. koordinatni sistem i preciznost i prostornom modelu
- Upoznaje formule koordinate. sistematičnost u definisati
računanja - Odredjuje radu. koordinatni sistem.
direkcionog ugla i elemente - Na primjerima
dužina iz poligonskog vlaka objasniti primjenu
koordinata indirektnim putem. teorema za
poligonskih tačaka. - Računa direkcioni određivanje
- Upoznaje formule ugao i duzine iz elemenata
za računanje koordinata. poligonskog vlaka.
koordinata - Računa koordinate
poligonskih tačaka. poligonskih tačaka
- Poznaje postupke u vlaku.
pronalaženja
belega.
72
Formativni ciljevi
Snimanje terena
- Objašnjava metode - Analizira sta se - Navikava se na red - Zadati učenicima
snimanja snima. i urednost. da samostalno
(ortogonalna - Pravi izabor tačaka skiciraju zgradu u
metoda snimanja, za snimanje. kojoj žive.
polarna metoda - Skicira detalje. - Upoznati učenike
snimanja). - Pravi izabor sa načinom
detaljnih tačaka obilježavanja
koje treba snimiti. pravog ugla.
- Odredjuje - Prikazati detaljnu
završetak ili prekid skicu.
snimanja. - Pokazati letvu i
- Kontroliše objasniti učenicima
mjerenja. kako se čita
- Rukuje podjela.
tahimetrom.
- Računa dužine i
visinske razlike po
formulama.
- Računa koordinate
detaljnih tačaka po
formulama.
Nivelman i izrada situacionih planova
- Upoznaje pojmove - Razlikuje - Shvata značaj - Pokazati repere.
o vrstama nivelmansku tačnosti i - Uraditi primjer
nivelmana i mrežu. preciznosti u radu. obrade podataka
njihovoj primjeni: - Provjerava pribor zapisnika sa
- pojam, cilj i za mjerenje terena.
znacaj nivelmana; visinskih razlika.
- podjela nivelmana; - Primjenjuje
- pojam visine i postupke mjerenja.
visinske razlike; - Računa kote
- pribor za nivelanje; tačaka.
- Poznaje rukovanje
i korišcenje
instrumenta. - Rukuje
- Ispitivanje nivelira instrumentom.
i rektifikacija. - Analizira uslove
- Geometrijski instrumenta.
nivelman i podjela
metode nivelanja. - Razlikuje detaljni i
- Definiše generalni nivelman
nivelmanske strane i rukuje njima.
vlaka i mreže i - Na osnovu jedne
- nivelmanski reper. - Računa visine detaljne skice i
- Objašnjava repera detaljnih terenskih podataka
računanje visina tačaka. u odgovarajucoj
repera i detaljnih - Upotrebljava razmjeri iskartirati
tačaka. topografski i plan.
- Poznaje kartografski ključ. - Na planu primjeniti
topografske znake i - Crta plan na topografske znake.
73
Formativni ciljevi
njihovu primjenu. osnovu terenskih - Na različitim
- Opisuje podataka. primjerima
konstrukciju plana. - Formira prikaz uvježbati
- Objašnjava način terena u visinskom konstrukciju
interpolacije smislu na izohipsa.
izohipsa. planovima.
Topografske podjele i njihova primjena u gradjevinarstvu
- Definise sve - Koristi kartu ili - Razvija logičko Vježbe:
podatke za geodetski plan kao razmišljanje. - Na planu razmjere
koriscenje karata i osnovu za R 1: 1000 treba
geodetskih projektovanje grafički da odredi
planova, kao objekata. koordinate, kote,
osnove za studije i - -Određuje dužinu i ugao.
projektovanje deformaciju plana
objekata. ili karte.
- Definise promjenu - Grafički određuje
dimenzije hartije - koordinate tačaka
plana ili karte sa ili na planu ili karti.
bez decimalne - Graficki određuje
mreze. kote tačaka na
- Objasnjava graficki planu ili karti.
nacin odredjivanja
koordinata tacaka
na planu ili karti.
- Objašnjava graficki
način određivanja
kota tačaka na
planu ili karti.
- Objasnjava grafički
nacin određivanja
uglova na planu ili
karti.

- S. Kontić, K. Vračarić: Geodezija za građevinsku, šumarsku i hidrometeorološku
školu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001.
- K. Mihajlović, K. Vračarić: Geodezija I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.

- Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima,
opremljena računarska sala.

- pismene vježbe.
74

- Diplomirani inženjer geodezije;
- diplomirani inženjer gradjevinarstva.

Znanja
Predmet Znanja
- Zemljani radovi - Organizacija građenja - Obračun zemljanih masa
- Tehnička obrada grafičkih - Tehničko crtanje - Razumije i koristi tehničke
priloga priloge
- Trasiranje saobraćajnica - Saobraćajnice - Trasa puta
- Premjeravanje puta - Mostovske i tunelske - Trasa puta
konstrukcije
75
1.2.12.1. SAOBRAĆAJNICE
1. Naziv predmeta: SAOBRACAJNICE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 108 72 180
IV 66 66 132
Ukupno 174 132 312

- Upoznavanje metoda izvođenja donjeg stroja saobraćajnica uz primjenu
savremene mehanizacije.
- Shvata značaj mjera i vrste zaštite zemljanog trupa saobraćajnice.
- Sticanje znanja o načinima održavanja donjeg stroja saobraćajnica i postupaka za
sanaciju oštecenih objekata.
- Sticanje znanja o izboru vrste kolovozne konstrukcije u zavisnosti od određenih
parametara.
- Sticanje znanja o načnima izvodjenja kolovoznih konstrukcija.
- Osposobljavanje za samostalnu analiticku obradu podataka i grafičko prikazivanje
elemenata saobraćajnice.
- Stice svijest o znacaju preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po
projektnim crtezima.
- Stice svijest o upotrebi naučenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim
stvarima.
- Primjenjivanje mjera zaštite na radu pri građenju puteva i zelježnickih pruga.
- Sticanje navike za adekvatnom zastitom saobracajnica i objekata pored njih.
- Sticanje radne navike i radne discipline.
- Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova.
- Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa.
- Razvijanje tolerancije, uvažavanja i slušanja drugih mišljenja.
- Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.
76
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Zna cilj i zadatak - Razlikuje elemente - Razvija pozitivan
predmeta. saobracajnice. stav prema novim
- Poznaje vrste - Razlikuje vrstu saznanjima.
saobraćajnica saobraćajnice.
(putevi,
zeljeznice).
Geotehnicki radovi- - Analizira elemente

donji stroj donjeg stroja puta
saobracajnice i željezničke
- Zna elemente pruge.
saobracajnice. - Skicira elemente
- Zna donji stroj donjeg stroja.
puta- elementi.
- Zna donji stroj
zeljeznice-
elementi.
Klasifikacija tla
- Zna geotehnicki - Vrši klasifikaciju - Formira stav o Vjezba:
kriterijum: tla prema važnosti propisa i - Crta oblike
- prema standardu usvojenim njihovoj primjeni. zemljanog trupa
za zemljane standardima i saobraćajnice u
radove za potrebe propisima. odgovarajućoj
saobracajnica; razmjeri.
- prema propisima za
zemljane radove u
gradjevinarstvu.
- Zna tehnoloski
kriterijum.
- Klasifikacija na
osnovu otpora pri
kopanju.
Projektovanje i - Identifikuje - Razvija preciznost i Vjezba:
izgradnja kosina, stabilnost kosina u sistematičnost. - Crta nagibe kosina
usjeka i nasipa zavisnosti od vrste usjeka i nasipa u
- Definiše nagibe tla: odgovarajućoj
kosina. - kohezivno tlo, - Podstiče logično razmjeri.
- Objašnjava - stjenovito i zaključivanje.
stabilnost kosina. kamenito tlo.
- Opisuje - Upoređuje zaštitne
projektovanje i potporne
kosina zavisno od konstrukcije
materijala. geotehničkih
objekata.
- Razlikuje
odvodnjavanje
površinske i
podzemne vode.
77
Formativni ciljevi
- Upoređuje biološku
Zastitne i potporne i mehaničku zaštitu Vjezba:
konstrukcije kosina. - Crta zaštite kosina
prethodnih objekata - Skicira biološku i u odgovarajućoj
- Poznaje mehaničku zaštitu razmjeri.
odvodnjavanje kosina.
površinske i Vjezba:
dreniranje - Računa i crta
podzemne vode, - Određuje osovinu obilježavanje
biološku i trase puta i vrši kosina usjeka i
mehaničku zaštitu profilisanje na nasipa na
kosina. osnovu: nagnutom terenu u
- visine nasipa, odgovarajućoj
Pripremni radovi na dubine usjeka; razmjeri.
uredjenju gradilista - širine planuma; - Razumije odnose
- Obrazlaže kako se - podataka o tehnike i prirode.
vrši obilježavanje udaljenosti ivica
trase, objekata i nožica nasipa od
njihovo osovine.
profilisanje.
- Objašnjava - Računski određuje
računsko nožice nasipa i
određivanje nožice gornje ivice usjeka.
nasipa i gornje - Razlikuje metode
ivice usjeka. izrade usjeka:
- iskop u uzdužnim Vjezba:
slojevima; - Crtanje - Metoda
Metode izrade usjeka - iskop sa čela u izgradnje usjeka i
i nasipa punom profilu; nasipa u
- Opisuje standardne - iskop sa čela sa odgovarajućoj
metode izrade podužnim razmjeri.
nasipa i usjeka. prosjekom;
- Zna metode Izrade - iskop sa čela po
usjeka u terasama;
stjenovitom - iskop sa strane.
materijalu - Određuje metode
tehnikom izrade nasipa i
miniranja. usjeka na osnovu:
- Zna metode izrade - vrste i sastava tla;
nasipa na slabo - prisustva vode;
nosivom tlu. - konfiguracije
terena;
- dubine i dužine - Posjeta gradilištu.
usjeka;
- transportne dužine
materijala; - Formira stav o
- mogućnosti iskopa važnosti propisa i
sa više napadnih njihovoj primjeni.
tačaka.
Postupci terenske i
laboratorijske Vrši komparaciju
78
Formativni ciljevi
kontrole dobijenih terenskih
- Zna postupke rezultata sa
ispitivanja usvojenim
tla(zbijenosti, standardima za
vlaznosti, određenu poziciju
deformabilnosti, radova.
nosivosti, ravnosti
izradjenog sloja).
- Zna kriterijume
ocjene kvaliteta.
Projektovanje - Analizira osnove za - Razvija kreativnost Vjezba:
puteva i željeznica projektovanje. i samostalnost u Crta:
- Upoređuje radu. - Poprecni profil
Osnove za dobijene rezultate puta.
projektovanje sa standardima. - Poprecni profil
- Zna klasifikaciju - Razlikuje računsku pruge u
puteva, gradskih i projektnu brzinu. odgovarajućoj
saobracajnica i - Upoređuje slobodni razmjeri.
zeljeznickih pruga. i saobraćajni profil
- Opisuje na putu, mostu i
saobraćajno tunelu.
opterećenje.
- Zna propusnu moć.
- Zna nivo usluge
puta.
- Zna mjerodavne
brzine u - Razlikuje elemente
projektovanju i poprečnog profila
osnove kretanja puteva i Vjezba:
vozila. željezničke pruge: - Crta - Putna krivina
- Poznaje - vozne trake, sa prelaznom
saobraćajni, - zaustavne trake i krivinom u
slobodni profil i linije, odgovarajućoj
tovarni profil. - bankine, razmjeri.
- rigole,
Poprecni profili - berma,
- Poznaje poprečni - razdjelne trake.
profili vangradskog - Određuje - Razvija spremnost
dvotračnog puta, dimenzije i sposobnost na
auto puta i poprečnog profila saradnju.
gradskih na osnovu:
saobraćajnica - ranga puta;
- Zna standardni - mjerodavne brzine; - Razvija analitičnost
geometrijski - konfiguracije u radu.
poprečni profil terena;
- mjerodavnog
vozila.
- Analizira elemente
situacionog plana.
- Računa:
- minimalnu dužinu
79
Formativni ciljevi
pravca;
Elementi - minimalni
situacionog plana poluprečnik kružne
Nabraja elemente krivine;
situacionog plana: - minimalni
- pravce, kruzne perametar
krivine, prelazne klotoide;
krivine; - tangentu, - Razumije značaj
- proširenje bisektrisu i kružni timskog rada.
kolovoza- luk. Vjezba:
preglednost puta; - Crta- Podužni profil
- nadvišenje puta u
kolosjeka. R=1/5000/500.
- Analizira elemente
podužnog profila.
- Računa podužni
nagib puta.
- Analizira niveletu i
računa vertikalne
Elementi krivine.
poduznog profila - Razlikuje konkavnu
- Definiše i i konveksnu
objašnjava: krivinu.
- podužni nagib - Skicira pojedine
puta; djelove podužnog
- nagibi i prelomi profila:
nivelete; - nagib nivelete;
- vertikalne krivine; - kote terena i
- podužni profil. nivelete;
- stacionaže;
Vitoperenje - zakrivljenost trase;
kolovoza - poprečni nagib
- Poprecni nagib kolovoza;
kolovoza. - vitoperenje
- Seme vitoperenja. kolovoza.
80
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Trasiranje (puteva i zeljeznice)
Objašnjava: - Analizira proces - Razumije značaj - Godišnji grafički
- princip trasiranja; projektovanja I timskog rada. rad:
- korak i nultu liniju; principa izvođenja - Projekat
- projektnu osovinu. trase. dvotračnog puta na
- Zna analiticku - Upoređuje karakter topografskoj
obradu trase. trase u odnosu na podlozi R=1/5000.
- Zna kako se vrši reljef terena.
obracun zemljanih - Određuje tehniku
masa. trasiranja i
- Nabraja projektnu oblikovanja trase.
dokumentaciju.
Gornji stroj puta - Analizira elemente - Razvija sposobnost Vjezba:
Definiše i opisuje: gornjeg stroja: za saradnju. - Crta noseće slojeve
- elemente gornjeg - donju podlogu; kolovoznih
stroja: kolovoznu - gornju podlogu; konstrukcija u
podlogu i kolovozni - kolovozni zastor. odgovarajućoj
zastor; - Razlikuje faktore razmjeri.
- strukturu izbora i
kolovoznih projektovanja
konstrukcija; kolovoznih
- navodi podjelu konstrukcija:
kolovoznih - saobraćajno
konstrukcija. pterećenje;
- Zna faktore izbora i - nosivost donjeg
projektovanja stroja;
kolovoznih - kvalitet ugrađenih
konstrukcija. materijala;
- klimatski i
hidrološki uslovi.
- Razlikuje
standardne tipove
donjih podloga:
Kolovozne podloge -šljunčane podloge;
- Nabraja standardne -tucaničke podloge
tipove donjih i po sistemu: - Razvija sposobnost
gornjih podloga, makadama i ocjenjivanja i
- Opisuje kolovozne „mineral betona“. vrednovanja
podloge. - Mehanički sopstvenog rada,
stabilizovani noseći
slojevi.
- Razlikuje
standardne tipove
gornjih podloga:
- cementnu
stabilizaciju;
- bitumenizirani
noseći sloj-BNS;
- cementno betonska
81
Formativni ciljevi
podloga.
- Analizira ulogu
donjih i gornjih
podloga.
Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji
- Zna sisteme - Analizira sisteme - Shvata značaj
elektricne vuce za električne vuče- postizanja
kontaktnu mrezu. kontaktna mreža. odgovarajućeg
- Zna signalno- - Razlikuje siginalno- kvaliteta urađenog
sigurnosna siguronosna posla.
postrojenja. postrojenja:
- stanična,
- pružna,
- uređaje za
daljinsko
upravljanje,
- automatske
uređaje.
Fleksibilne - Upoređuje tipove - Razvija tehničku Vježba:
kolovozne fleksibilnih kulturu. - Crta postrojenje za
konstrukcije(asfaltn kolovoznih proizvodnju
i kolovozi) konstrukcija. asfaltne mješavine
- Poznaje - Razlikuje postupke i asfalt betona po
konstruktivne proizvodnje toplom i hladnom
osnove, mineralne fleksibilnih postupku.
materijale, veziva. kolovoznih
- Opisuje tipove, konstrukcija. - Posjeta asfaltnoj
sastav, proizvodnju - Upoređuje tipove bazi.
i ugradnju asfalt krutih kolovoznih
betona, livenog konstrukcija.
betona i asfaltnog - Vrši komparaciju sa
makadama. analizom
fleksibilnih i krutih
Krute kolovozne kolovoznih
konstrukcije konstrukcija.
(cementno-betonski - Razlikuje spojnice Vjezba:
kolovozi) u odnosu na - Crta spojnice u
- Zna konstruktivne osovinu puta na: cementno-
osnove, sastav i - podužne i - Razvija svijest o betonskom
kvalitet betona, - poprečne. potrebi kvalitetnog kolovozu.
tehnoloske - Vrši podjelu rada.
postupke podužnih i
proizvodnje i poprečnih spojnica
ugradnje betona. prema konstrukciji
- Zna spojnice u na:
cementno- - dilatacione-
betonskom prostorne,
kolovozu. - prividne i
- pritisnute.
- Analizira
klasifikaciju
82
Formativni ciljevi
Gradske gradskih Vježba:
saobraćajnice saobraćajnih - Crta raskrsnicu.
- Nabraja gradske sistema: - Razvija svijest o - Crta parking u
saobraćajne - individualni, potrebi kvalitetnog određenoj
sisteme. - kolektivni. rada. razmjeri.
- Definiše raskrsnice. - Upoređuje
- Opisuje površinske i
parkirališta. denivelisane
- Zna osnovne raskrsnice.
karakteristike - Razlikuje područja
komunalnih izliva i uliva kod
sistema. denivelisanih
raskrsnica.
- Analizira potrebu
za parkiranjem
vozila-mirujući
saobraćaj.
- Razlikuje projektne
standarde za
parkirališta.
- Upoređuje
površinska
parkirališta i
parking garaže.
- Analizira osnovne
karakteristike
komunalnih
sistema:
- vodovod,
- elektro-energetska
mreža,
- telekomunikacije,
- gasovodi,
- toplovodi,
- kanalizacija.
Vjezba:
- Crta oivičenje
kolovoza u
odgovarajućoj
razmjeri
Primjena - Razlikuje tipske

prefabrikovanih prefabrikovane
elemenata elemente za:
- Zna kolovoze od - popločavanje,
montaznih - oivičenje kolovoza.
elemenata.
- Zna oivicenje
kolovoza gradskih i
vangradskih
saobracajnica.
83
Formativni ciljevi
Standardna - Razlikuje tipska - Navikava se na Vježba:
ispitivanja u toku riješenja sistema odgovornost u - Crta odvodnjavanje
gradjenja odvodnjavanja. radu. kolovoza.
- Poznaje ispitivanje - Analizira tipske
kolovoznih položaje slivnika
podloga, asfaltnih kod gradskih
i cementno- saobraćajnica:
betonskih - horizontalni u
kolovoza. kolovoznoj ravni,
- vertikalni u
Odvodnjavanje ivičnjaku i
kolovoza - kombinovani.
- Zna odvodnjavanje - Upoređuje
vangradskih puteva odvodnjavanje
i gradskih gradskih i
saobracajnica. vangradskih
puteva.
- Razlikuje
održavanje
gradskih i
vangradskih puteva
i željezničkih pruga
(gornjeg i donjeg
Održavanje stroja).
kolovoznih - Upoređuje
konstrukcija i oštećenja i opravke
zeljeznickih pruga kod fleksibilnih i - Navikava se na
- Zna pojam krutih kolovoznih samostalni rad i
održavanja. konstrukcija. rad u grupi.
- Zna vrste - Poznaje kontrolu
oštećenja. stanja pruge:
- Poznaje postupke - ispitivanje
kontrole stanja geometrije
kolosjeka. kolosjeka,
- ispitivanje
- Opisuje redovno naprslina u šinama,
odrzavanje - ispitivanje
kolosjeka, sradnje i naboranosti šina.
glavne (remont) - Razlikuje i
opravke upoređuje:
željezničkih pruga. - redovno održavanje
pruge;
- Opisuje opravke - srednje opravke
cementno- pruge;
betonskih i - glavna
asfaltnih kolovoza. (remont)opravka - Vježba:
pruge. - Crta šine, pragove,
Konstrukcija kolosječni pribor u
gornjeg stroja kod - Razlikuje elemente odgovarajućoj
zeljeznickih pruga kolosjeka. razmjeri.
84
Formativni ciljevi
- Zna elemente - Upoređuje
kolosjeka. primjenu klasičnih - Stiče sigurnost i - Vježba:
- pragovi šine i šina i dugog šinskog samopouzdanje u - Crta skretnice i
kolosjecni pribor; traka. radu. matičnjake u
- zastor; - Proracunava sine. odgovarajućoj
- dugi sinski trak - Skicira kolosjecni razmjeri.
DST; pribor-pricvrsni i
- Vrste kolosjeka: spojni.
- skretnice, - Proračunava
prenosnice, pragove.
okretnice, - Skicira veze
matičnjaci i kolosjeka:
ukrštaji. - okretnice,
- prenosnice,
- skretnice,
- ukrštaje i
- matičnjake.
- Analizira veze
kolosjeka.
Uredjaji i - Analizira sisteme - Razvija tehničku - Prikazivanje sa CD
postrojenja za električne vuče- kulturu. uređaja i
elektrifikaciju i kontaktna mreža. postrojenja za
signalno-sigurnosni - Razlikuje signalno- elektrifikaciju i
uredjaji siguronosna signalno-
- Zna sisteme postrojenja: sigurnosnih
električne vuče za - stanična, uređaja.
kontaktnu mrežu. - pružna,
- Zna signalno- - uređaje za
sigurnosna daljinsko
postrojenja. upravljanje,
- automatske
uređaje.

- V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1997.
- Tehničar-građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989.
- I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
1990.
- T. Milojković: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990.
- Prof. dr Z. Joksić: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, građenje i
održavanje, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1990.
- M. Maletin: Gradske saobraćajnice, Građevinski fakultet, Beograd, 1992.

- Pribor za crtanje, računar sa projektorom, fotografije.

- Usmeni odgovori (najmanje jedna u klasifikacionom periodu);
- pismeni zadaci - po dva u svakoj godini;
- grafičke vjezbe.
85

- Pozitivna ocjena na kraju godine;
- pozitivna ocjena grafičkih vježbi.

- Diplomirani inzenjer gradjevinarstva – smjer saobraćajni.

Znanja
Predmet Znanja
- Tehnička obrada grafičkih - Tehnicko crtanje - Razumije i koristi tehničke
priloga crteže
- Vrste materijala - Gradjevinski materijali - Izbor materijala prema
- Klasifikacija tla - Geomehanicka ispitivanja - konstrukciji i namjeni
- Metode građenja u tlu
- Predmjer i predračun - Organizacija gradjenja - Količine, norme i cijene
- Premjeravanje terena - Geodezija - Trasa saobraćajnice
86
1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAĐENJA
1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAĐENJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV 33 33 66
Ukupno 69 69 138

- Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih
grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu.
- Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja.
- Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke
dokumentacije.
- Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije.
- Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje.
- Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste
rada.
- Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova.
- Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i
upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu.
- Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne
sredine.
87
4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Građevinska djelatnost
- Upoznaje - Razlikuje - Razvija sposobnost
organizacione građevinske za organizaciju.
sisteme i pojam djelatnosti:
građevinarske projektantske,
djelatnosti i ulogu istraživačke,
menadžmenta. institucije,
operativne,
nadzor.
Investiciono tehnička dokumentacija
- Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija Vježba:
izrade tehničke dokumentaciju: odgovornost i - Pregled
dokumentacije. - projektni obavezu investiciono
zadatak, poštovanja tehničke
- idejni projekat, zakonskih propisa. dokumentacije.
- glavni projekat,
- izvođački
projekat,
- projekat
- Upoznaje odredbe izvedenog stanja.
Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne
odredbe iz Zakona
o izgradnji
objekata
visokogradnje.
Struktura građevinske proizvodnje
- Objašnjava - Razlikuje različite Vježba:
proizvodne radne operacije u - Organizacija
procese. sklopu proizvodnog radnog mjesta za
procesa. određenu radnu
- Navodi podjelu - Zna pravila o operaciju.
rada, faze rada i dobroj organizaciji
radno mjesto. radnog mjesta.
Faze izvođenja građevinskog objekta
- Nabraja vrste - Razlikuje vrste - Shvata značaj Vježba:
gradilišta i uslove gradilišta prema: poznavanja zakona - Izrada šeme
njegovog broju objekata, i propisa. organizacije
osnivanja. spratnosti, površini gradilišta za mali i
koju zauzima. veliki objekat.
- Razlikuje svu - Razvija marljivost i
potrebnu preciznost.
dokumentaciju za Vježba:
formiranje - Razvija - Crtanje objekata
- Objašnjava šemu gradilišta. sistematičnost i privrednog
organizacije - Čita šemu preciznost u radu. gradilišta.
gradilišta. organizacije
gradilišta.
- Razlikuje simbole - Shvata važnost
- Navodi sastav na šemi. dobre organizacije
88
Formativni ciljevi
osoblja na - Razlikuje tehničku rada na gradilištu. Vježba:
gradilištu. službu i - Upisivanje
administrativno- podataka u
- Opisuje pripremne materijalnu službu. gradilišnu
radove na - Razlikuje dokumentaciju.
gradilištu. pripremne radove
po redu. Vježbe:
- Zna elemente - Razrada pojedinih
privrednog detalja iz projekta.
gradilišta.
- Poznaje gradilišnu - Zna pripremu - Razvija - Popunjavanje liste
dokumentaciju. materijala. odgovornost u evidencije radnika.
- Sastavlja radu.
građevinski Vježba:
dnevnik, - Posjeta gradilištu i
gradjevinsku upoznavanje sa
- Objašnjava proces knjigu.. nadzorima svih
izvođenja radova - Sastavlja vrsta.
na gradilištu. privremene,
obračunske i
okončanu situaciju.
- Čita izvođački
projekat.
- Razrađuje detalje
iz projekta.
- Objašnjava - Koordinira
primopredaju izvođenje radova.
radova prema - Evidentira
važećim zakonima prisustvo radnika
u građevinarstvu. na gradilištu.
- Sračunava učinak
rada radnika.
- Razlikuje vrste
nadzora.
- Priprema sve
podatke za tehnički
prijem objekta.
- Prati i obezbeđuje
neophodne dokaze
o kvalitetu
materijala koji se
ugrađuje.
Normativi i standardi rada u građevinarstvu
- Poznaje normative - Čita normative i - Razvija Vježbe:
i standarde za standarde. sistematičnost i - Čitanje
radove u - Razvrstava norme preciznost u radu. građevinskih normi
građevinarstvu, prema materijalu, građevinskih
radnoj snazi, radova pomoću
vremenu. literature.
- Čitanje
građevinskih normi
89
Formativni ciljevi
u kompjuterskoj
obradi.
Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova
- Objašnjava opise - Piše opis - Razvija preciznost, Vježba:
građevinskih, građevinskih i sistematičnost. - Izrada opisa
zanatskih, zanatskih radova. građevinskih
instalaterskih i - Sistematizuje radova za zadati
montažnih radova. radove prema objekat
srodnosti. visokogradnje.
- Objašnjava - Povezuje radove
predmjer radova. prema tehnologiji
- Objašnjava izvođenja. Vježba:
predračun radova. - Proračun količina
- Objašnjava - Računa potrebne radova za zadati
obračun radova. količine radova objekat.
prema pozicijama - Razvija Vježba:
iz glavnog odgovornost u - Izrada analiza
projekta. radu. cijena prema
- Sračunava pozicijama radova
jedinične cijene iz zadatog
prema vrsti rada. predmjera.
- Analizira kretanje Vježba:
cijena na tržištu. - Obračun koštanja
- Sračunava objekta po vrstama
vrijednost radova radova kao i
prema premjeru i koštanje
predračunu. cjelokupnog
objekta.
Posjeta gradilištu.
Zaštita na radu
- Upoznaje propise i - Usvaja osnovna Godišnji elaborat:
mjere zaštite na znanja o glavnim - Izrada elaborata za
radu. opasnostima na manji objekat.
radu, pravila i
način zaštite od
njih.
- Koristi mjere lične
zaštite na radu.
- Koristi mjere
zaštite životne
sredine.
90
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Građevinska mehanizacija
- Upoznaje vrste - Razlikuje - Shvata značaj - Posjeta
građevinskih građevinske mašine dobre građevinskom
mašina, njihove po grupama: - organizacije preduzeću-sektor
karakteristike i - prema preduzeća. mehanizacija.
upotrebu konstruktivnom
sastavu;
- prema načinu
izvršavanja
radnih procesa; - Razvija sposobnost Posjeta gradilištu.
- prema vrstama za organizaciju
građevinskih posla.
- Poznaje način radova. Vježba:
obračuna - Proračunava učinak - Proračun
učinka za svaku mašina za sledeće praktičnog učinka
vrstu mašina. vrste radova: mašina za
- za iskop i utovar određene vrste
zemlje, radova.
- za prenos i
dizanje, - Razvija tačnost i
- za transport i preciznost.
vuču,
- za sabijanje tla,
- za proizvodnju
građevinskih Vježba:
materijala. - Proračun
- Čita faktore efektivnog časa
korekcije date rada mašine.
- Objašnjava analizu tabelarno kao i
kalkulacije cijena druge podatke
za građevinsku potrebne za
mehanizaciju. proračun učinka
date tabelom.
- Proračunava
koštanje efektivnog
časa rada mašine.
- Upotrebljava
elemente
kalkulacije.
Analiza tehnološkog procesa
- Opisuje metodu - Crta i čita kartu - Razvija tačnost, Vježba:
izrade karte procesa i dijagram preciznost, - Crtanje karte
procesa i dijagrama toka za određene sistematičnost. procesa za
toka. vrste radova. određene pozicije
- Prepoznaje vodeću radova.
mašinu koja Vježba:
realizuje - Crta dijagram toka
tehnološki proces. za određene
- Objašnjava izbor - Izabira mašine u pozicije radova.
mehanizacije širi izbor. Vježba:
91
Formativni ciljevi
prema radnim - Izabira mašine u - Širi izbor mašina
operacijama. uži izbor na osnovu prema zadatim
najpovoljnijeg radnim
mašino sastava operacijama.
prema njihovim Vježba:
učincima. - Vrši uži izbor
mašina prema
ekonomskoj
analizi.
Planiranje proizvodnje
- Navodi podjelu - Dijeli planove na - Razvija marljivost i Vježba:
planova. statičke i tačnost. - Izrada statičkih
dinamičke. planova za potrebe
- Obrazlaže ulogu - Proračunava radne snage,
planiranja radnih potrebe u radnoj materijala i
aktivnosti, izbor snazi, materijalu mehanizacije.
tehnologije pomoću statičkih Vježba:
građenja i odabira planova. - Proračun trajanja
resursa za njihovu - Proračunava radova za određene
realizaciju putem vrijeme trajanja pozicije.
statičkih planova. radova. Vježba:
- Utvrđuje broj i - Sastavlja spisak
- Objašnjava sastav radne aktivnosti za
dinamičke planove. brigade. izvođenje zadatog
- Obrazlaže tehniku - Sastavlja spisak objekta.
mrežnog aktivnosti koje Vježba:
planiranja. predstavljaju radne - Crta mrežni plan i
- Objašnjava analizu cjeline. - Shvata važnost terminira ga.
mrežnog plana, - Uočava prethodnu, temeljito urađenih Vježba:
vremena, naredne i uporedne planova. - Crta gantogram.
korišćenje resursa i aktivnosti. Vježba:
optimizaciju. - Crta mrežni - Crta histogram.
dijagram.
- Poznaje izradu - Sračunava vrijeme Godišnji elaborat:
gantograma. trajanja aktivnosti. - Izbor mehanizacije
- Crta kritični put. i planiranje
- Poznaje izradu - Terminira mrežni proizvodnje za
histograma. dijagram. objekat
- Crta gantogram i visokogradnje
- Poznaje izradu planira (nastaviti elaborat
dinamičkih angažovanje radne trećeg razreda).
planova. snage.
- Crta histogram i
određuje optimalan
broj radnika u
datom trenutku.
- Čita dinamičke
planove ulaganja
finansijskih
sredstava.
92
- Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred
građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007.
- Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska
knjiga, Beograd, 1999.

- Računar, projektor, platno za projektor;
- grafoskop, folije za grafoskop.

- pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak);
- ocjena grafičkih vježbi;
- ocjena godišnjeg elaborata.

9.Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika


Znanja
Predmet Znanje
- Opis pozicija radova - Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova
- Spisak aktivnosti na objektu objekta
- Poznavanje faza
izvođenja radova
- Poznavanje djelova
objekta
- Izrada predmjera i - Tehničko crtanje - Čitanje i crtanje
predračuna određenih pozicija
radova
- Crtanje statičkih i - Primjena računara u - Crtanje u Excel-u i
dinamičkih planova građevinarstvu AUTO CAD-u
- Učesnici u gradevinskoj - Osnove građevinarstva - Građevinski radovi
proizvodnji - Vrste projekata i
- Investiciono-tehnička njihova primjena
dokumentacija
93
1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE
1. Naziv predmeta: MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66 132
Ukupno 66 66 132

- Sticanje znanja o osnovnim principima premošćavanja prepreka.
- Upoznavanje sa osnovnim principima izrade tunela
- Prijmena usvojenih znanja u izradi i održavanju mostovskh i tunelskih
konstrukcija.
- Ospsobljavanje za razradu projekata.
- Korišćenje u radu stručne literature.
- Razvijanje urednosti i preciznosti u radu.
- Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa.
94
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Opšte o mostovima - Razlikuje - Razvija - Koristiti CD za
- Zna definiciju i konstrukcije razumjevanje prikazivanje
podjelu mostova. mostova. odnosa u skladu sa različitih vrsta
- Poznaje istorijat - Upoređuje uslovima rada, mostova.
razvoja mostova. materijale, zalaganje,
- Definiše niveletu mehanizaciju i efikasnost i
mosta. načine izgradnje ispunjavanje radnih
- Upoznaje položaj i mostova nekad i obaveza.
oblik mosta. sad.
- Opisuje i - Oblikuje niveletu
objašnjava mosta.
opterećenja i - Upređuje moguće
uticaje kod položaje mosta u
mostova. odnosu na teren.
Propusti - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost Vježba:
- Zna definiciju propusta. i spremnost na - Crta poprečne i
propusta - Upoređuje uslove saradnju. podužne presjeke
- Nabraja vrste za izbor određene cjevastih i
propusta: vrste propusta. pločastih propusta i
- cjevasti, pločasti i - Razlikuje djelove konstruktivne
zasvedeni. propusta. detalje.
- Opisuje temelje i
konstruktivne
djelove propusta.
Betonski mostovi - Razlikuje vrste - Podstiče učenike Vježba:
- Opisuje sastavne betonskih mostova: da shvataju - Računa i crta u
djelove mosta: - prosta greda, luk ozbiljnost u razmjeri:
- kolovozni detalji, na tri zgloba... poznavanju - dispoziciju mosta
- glavni nosači, - Analizira materije. sistema proste
- ležišta, opterećenje mosta grede;
- stubovi-srednji i sistema proste - poprečni presjek;
obalni, grede i luka na tri - podužni presjek i
- temeljni stubovi, zgloba. izgled;
- prilazne - Razlikuje vrste - detalj ograde;
konstrukcije. skela i oplata. - detalj slivnika;
- Poznaje MB(marku - Razlikuje - dilataciju.
betona)za građevinsku
izgradnju mostova. mehanizaciju za
izgradnju mostova i
Čelični mostovi vrši izbor.
- Objašnjava i Vježba:
opisuje gornj i - Razlikuje vrste - Crta poprečni
donji stroj mosta: čeličnih mostova: presjek:
- kolovozne detalje, - prosta greda- - drumskog,
- noseću rešetka, - željezničkog mosta
konstrukciju - luk na tri zgloba, u odgovarajućoj
mosta. - lančanica, razmjeri.
- Glavne nosače: - vješaljka.
95
Formativni ciljevi
- pune, - Razlikuje
- rešetkaste. građevinsku
- Definiše vrste mehanizaciju i vrši -Podstiče
čelika. izbor. preuzimanje
- Razlikuje spojna odgovornosti za
Drveni i kameni sredstva. izvršeno.
mostovi - Određuje
- Opisuje gornji i materijale za
donji stroj drvenih zaštitu čeličnih
i kamenih mostova. konstrukcija.
- Razlikuje:
- krila kod drvenih
mostova svodove,
ograde i vijence
kamenih mostova.
Montažni mostovi - Razlikuje: - Shvata značaj - Koristi slike, crteže
- Zna konstrukcije - kontinualne praćenja projekata
montažnih mostove, tehnološkog izvedenih mostova
mostova. - kontinualne razvoja. kao i šeme
- Nabraja djelove za mostove sa organizacija
izradu montažnih zglobovima, gradilišta mostova.
mostova. - viseće mostove, - Posjeta gradilištu.
- pokretne mostove.
- analizira djelove za
montažne mostove:
- rešetka,
- poprečni nosač,
- podužni nosač,
- patosnica,
- ivičnjaci,
- kosnik,
- ram za ukrućenje,
- ležište gornjeg
stroja,
- kolovozni spreg,
- ležišna ploča.
- Razlikuje
pripremne radove:
- prenošenje trase
na teren,
- uređenje
Građenje mostova gradilišta,
- Navodi vrste - plan radova,
radova pri građenju - glavne radove.
mostova. - Izrada temelja I
stubova.
- Skele i oplate.
- Izrada svodova,
lučnih i glavnih
nosača.
96
Formativni ciljevi
- Izrada kolovozne
konstrukcije.
- Završni radovi.
- Izrada:
- krila,
- potpornih zidova,
- dodatih
konstrukcija
kolovoznoj
konstrukciji,
- izolacija,
- pješačkih staza,
- kolovoza,
- ograda.
- Obrada površina.
Tuneli - Razlikuje tunele - Koristiti CD za
- Definiše tunelsku prema: namjeni, prikazivanje
konstrukciju. dužini, veličini različitih vrsta
- Zna klasifikaciju potrebnog profila, tunela.
tunela. prema položaju
- Zna konstrukcije tunela u odnosu na
tunela od brdski masiv.
monolitnog betona, - Uporedjuje
od montažnih konstrukcije tunela
elemenata i od kamena,
kamena. montažnih
elemenata i
monolitnog betona.
Građenje tunela u - Razlikuje iskop - Povezuje
čvrstim stijenskim tunela u punom tehnološka i
masama profilu sa čela i konstruktivna
- Objašnjava iskop tunelskog znanja.
mašinsko bušenje profila na dva ili tri
minskih bušotina. radna čela.
- Zna šta je tehnika - Identifikuje
konturnog različite
miniranja. eksplozivne
materijale i
mehanizaciju za
radove miniranja.
Metode građenja - Upoređuje vrste tla - Razvija preciznost i Vježba:
- Zna klasične i vrši izbor samostalnost u - Crta jednu od
metode gradjenja: ogovarajuće radu. klasičnih metoda
- tunelski potkop; klasične metode gradjenja-podužni i
- metoda tjemenog građenja tunela uz poprečni profil u
prosjeka; primjenu odgovarajućoj
- njemačka metoda. odgovarajuće razmjeri.
- Nova belgijska tunelske
metoda. mehanizacije,
primjenjujući
- Zna savremene utvrđenu
97
Formativni ciljevi
metode gradjenja: hronologiju
- Kuncovu metodu; radova.
- kelnsku metodu; - Upoređuje vrste tla
- američku metodu; i vrši izbor Vježba:
- nova austrijska odgovarajuće - Crta jednu od
metoda, savremene metode savremenih metoda
(primjenjujući gradjenja-podužni i
- Definiše gradjenje nove materijale). poprečni profil u
tunela tunelskim - Vrši izbor odgovarajućoj
mašinama u punom savremene razmjeri.
profilu: mehanizacije
- Metoda čeličnog primjenjujući
štita. hronologiju radova
- Kesonska metoda. koja odgovara
- Hidroštit. usvojenoj metodi.
- Definiše gradjenje - Razlikuje - Razvija preciznost i

tunela sa površine specijalne uslove samostalnost u
terena: tla. radu.
- vangradsko - Vrši izbor
područje-gradnja u specijalne
otvorenom iskopu; mehanizacije pri
- gradsko područje- građenju tunela u
berlinska metoda. punom profilu. - Formira stav o Vježba:
- Dijafragme i bušeni - Vrši izbor važnosti propisa i - Crta jednu od
šipovi. odgovarajuće njihovoj primjeni. metoda gradjenja
metode građenja tunela sa površine
tunela sa površine terena u
terena. odgovarajućoj
- Predviđa očuvanje razmjeri.
okolnih objekata u
gradskom - Posjeta gradilištu.
području, uz
minimalno
slijeganje tla.

- V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1997.
- Tehničar- građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989.
- D. Tošić: Osnovi mostogradnje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1997.

- Učionica treba da bude opremljena sa: priborom za crtanje, računarom sa
projektorom.

- Usmeni odgovor(najmanje jedan u klasifikacionom periodu);
- pismeni zadaci, po jedan u svakom polugodištu;
- grafičke vježbe.
98
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.

- Pozitivna ocijena na kraju godine.

- Diplomirani inženjer građevinarstva- saobraćajni smjer.

Znanja
Predmet Znanja
priloga crteže
- Vrste materijala - Građevinski materijali - Izbor materijala prema
konstrukciji inamjeni
- Predmjer i predračun - Organizacija građenja - Količine, norme i cijene
- Analiza opterećenja - Statika i otpornost - Određivanje pozicija
- materijala
- Komponente betona - Beton - Betonski element
- Klasifikacija tla - Mehanika tla i fundiranje - Metoda građenja tunela
- Kompjuterska obrada - Primjena računara u - Vizuelizacija idejnog
projekta građevinarstvu rješenja
- Premjeravanje terena - Geodezija - Trasa puta
99
GRAĐEVINSKI TEHNIČAR - SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA
1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA
1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE BETONA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 108 180
IV 66 66 132
Ukupno 138 174 312

- Upoznavanje betona i njegovih komponenti, svojstva, način spravljanja i
primjenu.
- Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja.
- Ispitivanje osnovnih svojstava betona i komponenti u laboratoriji i na terenu.
- Analitičkim i grafičkim putem prikazivanje rezultata ispitivanja.
- Sastavljanje recepture za izradu betona.
- Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, čuva ih i održava.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu
atesta.
- Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada.
- Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja
betona.
- Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju i stručnu radoznalost.
- Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim
sadržajima.
- Svjestnost značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.
100
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje poslove i - Stiče pozitivnu - Posjeta laboratoriji
radne zadatke orjentaciju prema za ispitivanje
građevinskog zanimanju. građevinskih
laboranta pri materijala.
ispitivanju betona i
komponenti.
Beton i njegovi komponentni materijali
- Opisuje beton i - Razlikuje - Razvija ekološku - Crta shematski
njegove komponente svijest. prikaz fabrike
komponente. betona. betona.
- Nabraja - Razlikuje vrste - Analizira tehnološki
karakteristike betona i njihovu lanac proizvodnje.
betona. primjenu.
- Definiše primjenu - Shvata osnovna
nearmiranog, svojstva betona
armiranog i značajna za
prednapregnutog trajnost
betona. konstrukcija.
- Upoznaje osnovna
svojstva betona
značajna za
trajnost
konstrukcija.
Cement
- Upoznaje ulogu i - Razlikuje vrste - Shvata značaj lične - Rad u laboratoriji:
deklaraciju cementa i njihove odgovornosti u - Upoznavanje
cementa po oznake. zahtjevima standarda, pribora,
važećem - Identifikuje kvalitetnog alata i aparature za
standardu. osobine cementa. profesionalnog ispitivanje
- Nabraja vrste - Shvata značaj rada. cementa;
cementa i njihove pravilnog - Razvija efikasnost - neposredan rad na
oznake. transporta i u radu. ispitivanju,
- Upoznaje osobine skladištenja evidentiranju i
cementa. cementa. analizi rezultata.
- Upoznaje način - Određuje finoću
transportovanja i mliva cementa,
skladištenja - Određuje vrijeme
cementa. vezivanja cementa.
- Pojašnjava pojam - Definiše stalnost
kvaliteta cementa. zapremine
- Poznaje postupak cementa.
ispitivanje finoće - Određuje
mliva. zapreminsku-
- Poznaje postupak specifičnu masu
ispitivanja vremena cementa.
vezivanja cementa. - Određuje čvrstoću
- Poznaje postupak cementa na
ispitivanja stalnost pritisak i savijanje.
101
Formativni ciljevi
zapremine - Određuje
cementa. skupljanje i širenje
- Poznaje postupak cementa.
ispitivanja
zapreminske-
specifične mase
cementa.
- Poznaje postupak
ispitivanja čvrstoće
cementa na
pritisak i savijanje.
- Poznaje skupljanje
i širenje cementa.
Agregat
- Upoznaje ulogu, - Razlikuje vrste - Shvata značaj lične - Posjeta fabrici
vrste i način agregata prema odgovornosti u betona sa
dobijanja agregata. načinu dobijanja. zahtjevima separacijom
- Upoznaje postupak - Shvata značaj kvalitetnog agregata.
separisanja i pravilnog profesionalnog
deponovanja separisanja i rada. - Rad u laboratoriji:
agregata. deponovanja - Razvija efikasnost i - Upoznavanje
- Definiše kvalitet agregata. preciznost u radu. standarda, pribora,
agregata po - Određuje sadržaj alata i aparature za
važećem površinske vlage u ispitivanje
standardu. agregatu. agregata;
- Poznaje postupak - Određuje - neposredan rad na
ispitivanja sadržaja zapreminsku masu ispitivanju,
površinske vlage u agregata. evidentiranju i
agregatu. - Ocjenjuje analizi rezultata.
- Poznaje postupak povoljnost
ispitivanja agregata u pogledu
zapreminske mase obima i površine
agregata. zrna.
- Poznaje postupak - Određuje sadržaj
ispitivanja čestica manjih od
povoljnosti 0.09mm u
agregata u pogledu agregatu.
obima i izgleda - Određuje sadržaj
površine zrna. gline u agregatu.
- Poznaje postupak - Analizira prisustvo
ispitivanja sadržaja organskih i
čestica manjih od humusnih materija
0.09mm u u agregatu.
agregatu.
- Poznaje postupak
ispitivanja sadržaja - Određuje
gline u agregatu. granulometrijski
- Poznaje postupak sastava svih
ispitivanja frakcija agregata.
prisustva organskih
i humusnih - Crta grafikon
102
Formativni ciljevi
materija u frakcija agregata.
agregatu.
- Poznaje postupak
ispitivanja
granulometrijskog
sastava svih
frakcija agregata.
- Poznaje crtanje
grafikona frakcija
agregata.
Voda
- Upoznaje ulogu - Shvata ulogu vode
vode kao kao komponente
komponente betona.
betona.
- Definiše kvalitet
vode za spravljanje
betona i njen
uticaj na
ugradljivost i
svojstva očvrslog
betona.
- Definiše
vodocementni
faktor i njegov
uticaj na svojstva
betona.
Aditivi
- Upoznaje ulogu i - Shvata značaj i - Uviđa važnost
vrste aditiva. primjenu aditiva. očuvanja kvaliteta.
- Upoznaje primjenu - Razlikuje vrste
aditiva. aditiva.
Spravljanje betona u laboratoriji
- Opisuje prethodnu - Shvata značaj - Razvija - Rad u laboratoriji:
probu. prethodne probe. sistematičnost u - Upoznavanje
- Poznaje način - Izrađuje probnu pristupu radu. standarda, pribora,
izrade predhodne mješavinu. - Stiče smisao za alata i aparature za
probne mješavine - Ispituje organizovanost, izradu probne
od definisanog konzistenciju preciznost i mješavine agregata
komponentnog betona poznatim odgovornost. i ispitivanje
materijala. metodama. konzistencije
- Poznaje postupak - Određuje betona;
ispitivanja zapreminsku masu - neposredan rad na
konzistencije svježeg betona. ispitivanju,
betona: evidentiranju i
- mjerom slijeganja, analizi rezultata.
- mjerom
raspostiranja,
- mjerom zbijanja,
- VB aparatom,
103
Formativni ciljevi
- sušenjem.
- Poznaje postupak
određivanja
zapreminske mase
svježeg betona.
104
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Proizvodnja betona u fabrici i na gradilištu
- Upoznaje vrste - Razlikuje vrste - Razvija - Rad u laboratoriji:
mješalica. mješalica. sistematičnost u - Upoznavanje
- Upoznaje način - Razlikuje način pristupu radu. standarda, pribora,
transportovanja transportovanja i - Razvija smisao za alata i aparature za
betona. ugrađivanja betona. organizovanost, ispitivanje
- Upoznaje način - Ispituje preciznost i konzistencije,
ugrađivanja betona. konzistenciju odgovornost. čvrstoće i
- Poznaje postupak betona poznatim zapreminske mase
ispitivanja metodama. betona;
konzistencije - Ispituje čvrstoću - neposredan rad na
tekuće proizvodnje betona na pritisak. ispitivanju,
betona. - Određuje evidentiranju i
- Poznaje postupak zapreminsku masu analizi rezultata.
ispitivanja čvrstoće očvrslog betona.
betona na pritisak.
- Poznaje postupak
određivanja
zapreminske mase
očvrslog betona.
Ispitivanje osnovnih karakteristika betona
- Poznaje ispitivanje - Ispitujeotpornost - Stečenim znanjem - Rad u laboratoriji:
vodonepropustljivos betona na vodu. spoznaje - Upoznavanje
t betona. - Ispituje otpornost odgovornost standarda, pribora,
- Poznaje ispitivanje betona na dejstvo profesije. alata i aparature za
otpornosti betona mraza. navedena
na dejstvo mraza. - Shvata postupak ispitivanja;
- Upoznaje postupak uzimanja uzoraka iz - neposredan rad na
uzimanja uzoraka iz gotove ispitivanju,
gotove konstrukcije. evidentiranju i
konstrukcije. - Ispituje beton analizi rezultata.
- Poznaje postupak metodama bez
ispitivanja betona razaranja.
metodama bez
razaranja.
Uticaj komponenti na kvalitet betona
- Upoznaje način - Određuje vrste - Shvata značaj lične - Rad u laboratoriji:
izbora vrste cementa zavisno od odgovornosti u - Upoznavanje
cementa zavisno od uslova zahtjevima standarda, pribora,
uslova eksploatacije. kvalitetnog alata i aparature za
eksploatacije. - Shvata svojstva profesionalnog navedena
- Upoznaje svojstva betona i osobenosti rada. ispitivanja;
betona i osobenosti u postupku izrade - Razvija efikasnost i - neposredan rad na
u postupku izrade pri upotrebi preciznost u radu. ispitivanju,
pri upotrebi posebnih vrsta evidentiranju i
posebnih vrsta cementa. analizi rezultata.
cementa. - Shvata uticaj vrste
- Upoznaje uticaj agregata i
vrste agregata i granulometrijske
granulometrijske kompozicije
105
Formativni ciljevi
kompozicije mješavine na
mješavine na svojstva svježeg i
svojstva svježeg i očvrslog betona.
očvrslog betona. - Određuje područja
- Poznaje područja povoljnih
povoljnih granulometrijskih
granulometrijskih kompozicija.
kompozicija. - Projektuje,
- Poznaje postupak kontroliše i vrši
projektovanja, korekcije
kontrole i korekcije granulometrijskog
granulometrijskog sastava mješavine
sastava mješavine agregata.
agregata. - Određuje veličinu
- Poznaje izbor maksimalnog zrna
maksimalnog zrna agregata prema
agregata prema važećem pravilniku.
važećem pravilniku. - Određuje uzorne
- Poznaje izbor granulometrijske
uzorne krive po Foriju.
granulometrijske - Ispituje površine
krive po Foriju. zrnavosti usvojene
- Poznaje postupak granulometrijske
ispitivanja površine kompozicije.
zrnavosti usvojene
granulometrijske
kompozicije i njen
uticaj na kvalitet
betona.
Projektovanje betonske mješavine
- Poznaje doziranje - Dozira komponente - Stečenim znanjem - Rad u laboratoriji:
komponenata za za marku betona spoznaje - Upoznavanje
marku betona prema zahtijevanim odgovornost standarda, pribora,
prema zahtijevanim svojstvima; profesije. alata i aparature
svojstvima: za,
- a)cementa prema - neposredan rad na:
važećem pravilniku; - projektovanju
- b)vode prema izradi probne
konzistenciji betonske
betona i planiranom mješavina;
vodocementnom - ispitivanju
faktoru; konzistencije
- c)kamenog agregata svježeg betona;
na bazi planirane - izradi probnih
zapreminske mase tijela;
svježeg betona. - Određuje učešće - njegovanju;
- Poznaje učešće vlažnog agregata po - ispitivanju pritisne
vlažnog agregata po frakcijama i vrši čvrstoće;
frakcijama i korekciju količine - izradi korekcija
korekciju količine vode. učešća
vode. - Projektuje, spravlja komponenata na
106
Formativni ciljevi
- Poznaje radnu i ispituje probnu bazi ostvarene
recepturu betonsku zapreminske mase
komponenata mješavinu. betona;
betona: - Prognozira pritisnu - analizi rezultata
- prema kapacitetu čvrstoću betona na ispitivanja.
mješalice; osnovu planiranog - Probne betonske
- na osnovu sastava betonske mješavine treba
postignute mješavine. izraditi:
zapreminske mase - 1. bez aditiva;
probne mješavine - 2. sa aditivima;
betona. - 3. i 4. sa različitim
- Upoznaje prognozu količinama
pritisne čvrstoće cementa;
betona na osnovu - 5. i 6. sa različitim
planiranog sastava vodocementnim
betonske faktorom;
mješavine. - 7. i 8. sa različitim
uslovima
očvršćavanja
probnih tijela,
poslije 1, 2, 7 i 14
dana.
Njega betona
- Poznaje njegu - Njeguje beton u - Svjestan je lične - Rad u laboratoriji
betona u laboratorijskim odgovornosti u na njegovanju
laboratorijskim, uslovima. zahtjevima betona.
fabričkim i - Razlikuje njegu kvalitetnog
gradilišnim betona u fabričkim profesionalnog
uslovima. i gradilišnim rada.
- Navodi mjere uslovima.
zaštite objekata od - Određuje mjere
nepovoljnih zaštite objekata od
dejstava nepovoljnih
temperature i dejstava
sredine. temperature i
sredine.
Betoni posebnih svojstava
- Upoznaje vrste - Razlikuje vrste - Razumije primjenu
betona posebnih betona posebnih betona sa posebnim
svojstava: svojstava. svojstvima.
- hidrotehnički
beton;
- pumpani beton;
- torkret beton;
- keramzit beton;
- prednapregnuti
beton i kaša za
injektiranje.
Identifikacija oštećenja i izvođenje sanacija oštećenih betonskih objekata
- Poznaje postupak - Ispituje kvalitet - Svjestan je važnosti - Rad u laboratoriji
ispitivanja ugrađenog betona. timskog rada. na određivanju
107
Formativni ciljevi
ugrađenog betona. - Sarađuje u izradi pritisne čvrstoće
- Definiše kriterijume atesta. betona i saradnja
za određivanje pri izradi atesta.
pritisne čvrstoće
betona i izdavanje
atesta o kvalitetu
ugrađenog betona.
Zaštita na radu
- Poznaje mjere - Primjenjuje mjere - Shvata značaj
zaštite na radu; zaštite pri redu. primjene sredstava
- Poznaje mjere zaštite pri radu.
zaštite ljudi i
okoline.

- Priručnik za primjenu pravilnika BAB 87 o tehničkim normativima za beton i
armirani beton, Savez društava građevinskih konstruktera Jugoslavije, Beograd,
1989.

- Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa
normativima i standardima za urađeni obrazovni program.

- Usmeni odgovori;
- praktični rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Agregat - Građevinski materijali - Materijali od kamena
- Asfaltne mješavine - Agregat
- Cement - Građevinski materijali - Veziva u građevinarstvu
- Voda - Voda
- Proizvodnja betona - Beton
- Beton i njegovi - Ispitivanje građevinskih - Osnovna svojstva
komponentni materijali materijala građevinskih materijala
- Ispitivanje osnovnih - Ispitivanje razaranjem
karakteristika betona - Ispitivanja bez razaranja
108
1.2.11.2. GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA
1. Naziv predmeta: GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 36 108
IV 33 33 66
Ukupno 105 69 174

- Upoznavanje vrsta i svojstava građevinskog tla.
- Upoznavanje načina i postupaka za obavljanje ispitivanja tla.
- Ovladavanje procesom rada i postupcima ispitivanja tla i osposobljavanje
učenika za pravilnu upotrebu pribora i opreme.
- Sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline, sistematičnosti i preciznosti
u obavljanju poslova.
109
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Definiše mehaniku - Shvata važnost
tla. ispitivanja tla.
- Upoznaje praktičan
značaj ovog
predmeta.
Postanak i podjela tla
- Objašnjava - Razlikuje vrste tla - Razvija logičko
postanak tla. prema svojstvima zaključivanje.
- Navodi podjelu tla značajnim za
prema načinu potrebe
postanka. građevinarstva.
- Navodi podjelu tla
prema svojstvima
značajnim za
potrebe
građevinarstva.
- Opisuje vrste tla:
- krupnozrna tla;
- sitnozrna tla;
- organska tla.
- Upoznaje
jedinstvenu
klasifikaciju tla.
Fizičko-mehaničke karakteristike tla
- Navodi faze - Razlikuje faze - Stiče radne navike. Vježba:
materijala u tlu. materijala u tlu. - Laboratorijski
- Crta šematski - Razvija smisao za pribor i oprema.
- Upoznaje prikaz faza preciznost.
mineraloški sastav materijala u tlu.
tla. - Koristi Vježba:
laboratorijski - Priprema uzoraka
- Poznaje pribor i opremu. za laboratorijske
laboratorijski - Priprema uzorke analize.
pribor i opremu. tla za
laboratorijske Vježba:
- Objašnjava analize. - Razvija - Određivanje
pripremu uzoraka sistematičnost. specifične težine
za laboratorijske - Određuje tla.
analize. specifičnu težinu - Vježba:
tla. - Određivanje
- Poznaje specifičnu zapreminske težina
težinu tla i tla cilindrom.
objašnjava način - Određuje
određivanja zapreminsku težinu
specifične težine. tla cilindrom. Vježba:
- Određivanje
- Poznaje sadržine vode u
zapreminsku težinu tlu.
110
Formativni ciljevi
tla i objašnjava
način određivanja
zapreminske težine
tla. - Stiče odgovornost
kroz rad.
- Definiše poroznost i - Određuje sadržinu
koeficijent vode u tlu.
poroznosti.
- Poznaje sadržinu
vode u tlu i - Određuje
objašnjava način granulometrijski
određivanja sastav tla sijanjem
sadržine vode u i
tlu. hidrometrisanjem.
Vježba:
- Poznaje - Određuje - Određivanje
granulometrijski optimalnu vlažnost granulometrijskog
sastav tla. i maksimalnu sastava tla
zbijenost tla po sijanjem i
- Definiše efektivni metodi hidrometrisanjem.
prečnik zrna, standardnog
dominatni prečnik Proktorovog opita.
zrna i koeficijent - Određuje visinu Vježba:
ujednačenosti. kapilarnog - Određivanje
penjanja. optimalne vlažnosti
- Objašnjava - Određuje i maksimalne
određivanje vodopropustljivost zbijenosti tla.
granulometrijskog tla.
sastava tla. Vježba:
- Određuje granice - Određivanje visine
- Poznaje zbijenost konzistencije tla. kapilarnog
tla i objašnjava penjanja.
određivanje
zbijenosti tla. Vježba:
- Određivanje
- Poznaje kapilarnost vodopropustljivosti
i tla.
vodopropustljivost
tla i objašnjava Vježba:
određivanje - Određivanje
kapilarnosti i granica
vodopropustljivost. konzistencije tla.
- Poznaje granice
konzistencije tla i
objašnjava
određivanje
granica
konzistencije tla.
- Upoznaje dejstvo
111
Formativni ciljevi
mraza na tlo.
Terenski istražni radovi
- Navodi osnovne - Shvata značaj - Razvija
metode istražnih istražnih radova sistematičnost u
radova. kod građevinskih radu.
- Nabraja elemente objekata.
od kojih zavisi
obim istražnih
radova.
- Upoznaje obim
istražnih radova
kod:
- objekata
visokogradnje,
- saobraćajnica, - Razlikuje vrste
- hidrotehničkih uzoraka tla.
objekata.
- Nabraja i definiše - Shvata značaj
vrste uzoraka tla. pravilnog uzimanja
- Objašnjava način uzoraka.
uzimanja
poremećenih
uzoraka tla.
- Objašnjava način - Razvija logičko
uzimanja - Shvata značaj zaključivanje.
neporemećenih pravilnog
uzoraka tla. pakovanja,
- Objašnjava način transporta i
pakovanja, čuvanja uzoraka
transport i čuvanje tla.
uzoraka tla.
Terenska kontrolna ispitivanja
- Opisuje kontrolu - Shvata važnost
zbijenosti tla terenskih
metodama kontrolnih
dinamičke i ispitivanja.
statičke
penetracije. - Razlikuje vrste
- Opisuje kontrolu terenskih
zbijenosti tla kontrolnih
kružnom pločom. ispitivanja.
- Opisuje kontrolu
zbijenosti tla CBR
uređajem.
Stabilizacija tla
- Definiše pojam - Shvata značaj - Razvija logičko
stabilizacije tla. stabilizacije tla. zaključivanje.
- Navodi vrste
stabilizacije tla. - Razlikuje vrste
- Opisuje mehaničku stabilizacije tla.
stabilizaciju tla.
112
Formativni ciljevi
- Opisuje hemijsku
stabilizaciju tla.
Zaštita na radu
- Poznaje mjere - Primjenjuje mjere - Razvija svijest o
zaštite na radu na zaštite na radu na značaju primjene
terenu. terenu i u sredstava zaštite
- Poznaje mjere laboratoriji. na radu.
zaštite na radu u
laboratoriji.
113
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Ispitivanje tla
- Poznaje čvrstoću - Ispituje čvrstoću - Razvija Vježba:
tla na smicanje i tla na smicanje sistematičnost. - Ispitivanje čvrstoće
objašnjava (direktno tla na smicanje
ispitivanje čvrstoće smicanje). (direktno
tla na smicanje smicanje).
(direktno
smicanje). - Razvija smisao za Vježba:
- Poznaje stišljivost - Ispituje stišljivost preciznost. - Ispitivanje
tla i objašnjava tla. stišljivosti tla.
ispitivanje
stišljivosti tla. - Stiče radne navike. Vježba:
- Poznaje kontrolu - Određuje CBR - Određivanje CBR
zbijenosti tla CBR vrijednost - Razvija vrijednosti.
opitom i odgovornost.
objašnjava
određivanje CBR
vrijednosti. - Skicira sondažne
- Upoznaje istražna jame i sondažne
bušenja. bunare.
- Nabraja vrste
sondažnih
garnitura.
Standardi
- Objašnjava pojam - Shvata značaj - Navikava se na - Standardi.
standarda. upotrebe pridržavanje
- Poznaje sadržaj standarda. propisa i
standarda. standarda.
Grafičke oznake u geomehanici
- Poznaje grafičke - Crta grafičke - Razvija osjećaj za
oznake u oznake za preciznost.
geomehanici. krupnozrno tlo i
sitnozrno tlo.
- Crta grafičke
oznake za
bušotine, sondažne
jame, uslovno
stabilan teren,
aktivno klizište,
pozajmište šljunka,
pijeska i
koherentnog
materijala.
Grafičko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla
- Poznaje grafičko - Crta dijagram - Razvija Vježba:
predstavljanje zavisnosti suve sistematičnost. - Grafičko
rezultata zapreminske težine predstavljanje
laboratorijskih tla i vlažnosti tla rezultata
ispitivanja tla. od utvrđene - Razvija preciznost i laboratorijskih
energije zbijanja odgovornost u ispitivanja tla.
114
Formativni ciljevi
(metoda radu.
standardnog
Proktorovog opita).
- Crta
granulometrijsku
krivu.
- Crta dijagram
plastičnosti.
- Crta dijagram
stišljivosti.
- Crta dijagram
direktnog
smicanja.
Tehnička dokumentacija
- Poznaje sadržaj - Čita tehničku - Elaborat o
tehničke dokumentaciju. izvedenim
dokumentacije. geomehaničkim
istraživanjima.
Vježba:
- Tehnička
dokumentacija.
Osnovni načini fundiranja objekata
- Nabraja - Uočava vezu - Razvija smisao za
karakteristike tla između preciznost.
koje utiču na karakteristika tla i
dubinu fundiranja. načina fundiranja
- Nabraja podatke o objekata.
tlu značajne za
dimenzionisanje
temelja.
- Navodi načine
fundiranja:
neposredno i
posredno
fundiranje.
Priboji i zagati
- Upoznaje priboje i - Shvata značaj
zagate. izrade priboja i
zagata.

- R. Stojadinović: Mehanika tla I, Građevinski fakultet, Beograd, 1984.
- Tehničar – građevinski priručnik 2, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989.
Beograd, 2008.

- Laboratorijski pribor i oprema za ispitivanje tla, standardi;
115
- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu;
- grafičke vježbe.



Znanja
Predmet Znanja
- Čvrstoća tla na smicanje - Statika i otpornost - Smičući naponi
materijala - Normalni naponi
- Granulometrijski sastav tla - Građevinski materijali - Agregat
- Fizičko-mehaničke - Praktična nastava - Ispitivanje tla
karakteristike tla
116
1.2.12.2. ASFALTNE MJEŠAVINE
1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEŠAVINE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 36 108
IV 33 33 66
Ukupno 105 96 174

- Upoznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenata, svojstava, načina
spravljanja i primjenu.
- Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltne mješavine i komponenti u laboratoriji.
- Analitičkim i grafičkim putem prikazivanje rezultata ispitivanja.
- Sastavljanje recepture za izradu asfaltne mješavine.
- Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, njihovo čuvanje i održavanje.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu
atesta.
- Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja
asfaltnih mješavina.
- Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju.
sadržajima.
- Svjestan je značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.
117
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje poslove i - Shvata značaj - Stiče pozitivnu - Posjeta laboratoriji
radne zadatke predmeta. orjentaciju prema za ispitivanje
građevinskog zanimanju. građevinskih
laboranta pri materijala.
ispitivanju asfalta i
komponenti.
Asfaltne mješavine
- Definiše asfaltnu - Analizira asfaltnu - Razvija ekološku
mješavinu. mješavinu i njene svijest.
- Upoznaje primjenu komponente.
asfaltne mješavine - Određuje primjenu
u građevinarstvu. asfaltne mješavine
u građevinarstvu.
Agregat
- Upoznaje značaj - Shvata značaj - Shvata značaj lične - Rad u laboratoriji:
agregata u agregata u odgovornosti u - Upoznavanje
asfaltnoj asfaltnoj zahtjevima standarda, pribora,
mješavini. mješavini. kvalitetnog alata i aparature za
- Upoznaje - Razlikuje vrste profesionalnog ispitivanje
proizvodnju agregata. rada. agregata;
agregata i njegovu - Prima agregat u - Razvija efikasnost I - neposredan rad na
klasifikaciju. laboratoriju i vodi preciznost u radu. ispitivanju,
- Upoznaje način zapisnik. evidentiranju i
prijema agregata u - Izrađuje analizi rezultata.
laboratoriju i mjerodavni uzorak
vođenje zapisnika. i vrši četvrtanje.
- Upoznaje postupak - Priprema agregat
četvrtanja i izrade za ispitivanje i
mjerodavnog oprašivanje.
uzorka. - Razlikuje sita.
- Poznaje način - Prosijava agregat i
pripreme agregata vodi zapisnik.
za ispitivanje i - Shvata značaj
oprašivanje. kamenog brašna u
- Objašnjava asfaltnoj
granulometriju. mješavini.
- Poznaje sita.
- Poznaje postupak
prosijavanja
materijala i
vođenje zapisnika.
- Upoznaje kameno
brašno i njegovu
ulogu u asfaltnoj
mješavini.
- Upoznaje značaj i - Shvata značaj, - Rad u laboratoriji:
zadatak veziva. zadatak, porijeklo i - Upoznavanje
118
Formativni ciljevi
- Upoznaje porijeklo način dobijanja - Stiče sposobnost standarda, pribora,
i način dobijanja veziva. organizovanja, alata i aparature za
veziva. - Razlikuje vrste preciznosti i ispitivanje
- Definiše bitumena. odgovornosti. bitumena;
klasifikaciju - Uzima uzorke - neposredan rad na
bitumena. bitumena i vodi ispitivanju,
- Poznaje postupak zapisnik. evidentiranju i
uzimanja uzoraka - Ispituje bitumen po analizi rezultata.
bitumena i vođenje prstenu i kuglici.
zapisnika. - Ispituje bitumen
- Poznaje postupke postupkom
ispitivanja po penetracije.
prstenu i kuglici. - Ispituje
- Poznaje postupak rastegljivost
penetracije. bitumena.
- Poznaje postupak
ispitivanja
rastegljivosti i
vođenje zapisnika.
Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine
- Poznaje pripremu i - Priprema uzorke - Stiče marljivost, - Rad u laboratoriji:
izradu uzoraka prema recepturi. pedantnost i - Upoznavanje
prema recepturi. - Njeguje uzorke. rutinu. standarda, pribora,
- Poznaje postupak - Obilježava uzorke. - Razvija smisao za alata i aparature za
njegovanja - Izvodi Maršal test. tačnost, prethodna
uzoraka. - Vodi zapisnik. odgovornost i ispitivanja asfaltne
- Poznaje preciznost. mješavine;
obilježavanje - neposredan rad na
uzoraka. ispitivanju,
- Poznaje ispitivanja evidentiranju i
uzoraka: analizi rezultata.
- zapreminske mase,
- prividne specifične
mase.
- Poznaje Maršal
test.
Proizvodnja asfaltne mješavine
- Upoznaje - Izrađuje shemu - Razvija ekološku - Analiza
postrojenje za postrojenje za svijest. tehnološkog lanca
proizvodnju proizvodnju proizvodnje,
asfaltnih asfaltnih transporta i
mješavina. mješavina. ugrađivanja
- Objašnjava - Analizira tehnološki asfaltne mješavine.
tehnološki lanac lanac proizvodnje.
proizvodnje. - Razlikuje način
- Upoznaje način transporta i
transporta i ugrađivanja
ugrađivanja asfaltne mješavine.
asfaltne mješavine.
Kontrola kvaliteta
- Upoznaje kontrolu - Shvata značaj - Razvija - Rad u laboratoriji:
119
Formativni ciljevi
kvaliteta. kontrole kvaliteta. sistematičnost i Upoznavanje
- Upoznaje postupak - Shvata postupak precizan pristup standarda, pribora,
uzimanja uzimanja radu. alata i aparature za
mjerodavnog mjerodavnog kontrolu kvaliteta
uzorka asfaltne uzorka asfaltne asfaltne mješavine;
mase iz postrojenja mase iz postrojenja - neposredan rad na
za proizvodnju. za proizvodnju. ispitivanju,
- Poznaje postupak - Ispituje uzorak: evidentiranju i
ispitivanja uzorka:- razlaganjem na analizi rezultata;
- razlaganje na komponente - upoređivanje sa
komponente (ekstakcijom) rezultatima
(ekstrakcija); prosijavanjem; prethodnih
- prosijavanje; - priprema i ispitivanja.
- priprema i izrada uzrađuje uzorke za
uzoraka za Maršal Maršal test iz
test iz tekuće tekuće
proizvodnje. proizvodnje, muz
vođenje zapisnika.
Uzimanje uzoraka iz gotove konstrukcije
- Poznaje postupak - Vadi, pakuje i čuva - Svjestan je lične - Rad na terenu.
vađenja uzoraka iz uzorke iz gotove odgovornosti u
gotove konstrukcije. zahtjevima
konstrukcije. kvalitetnog
- Poznaje načine profesionalnog
pakovanja, čuvanja rada.
i transportovanja
uzoraka uz vođenje
zapisnika.
- Poznaje
laboratorijsku
analizu uzoraka.
120
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Uticaj agregata na kvalitet asfaltne mješavine
- Poznaje uticaj - Crta - Razvija ekološku - Rad u laboratoriji:
granulometrijskog granulometrijsku svijest. - Upoznavanje
sastava agregata na krivu za agregat. standarda, pribora,
kvalitet asfaltne - Ispituje oblik zrna alata i aparature za
mješavine-granični agregata i - ispitivanje agregata
pojas. ekvivalent pijeska. i kamenog brašna;
- Poznaje ispitivanja - Određuje - neposredan rad na
oblik zrna agregata. granulometrijski ispitivanju,
- Upoznaje ekvivalent sastav kamenog evidentiranju i
pijeska. brašna. analizi rezultata.
- Poznaje - Uočava uticaj
zapreminsku masu, kamenog brašna na
sadržaj finih čestica količinu bitumena.
i uticaj vode.
- Poznaje ispitivanje
kamenog brašna:
- granulometrijski
sastav.
- Definiše uticaj
kamenog brašna na
količinu bitumena.
Uticaj bitumena na kvalitet asfaltne mješavine
- Upoznaje sastojke - Razlikuje vrste - Razvija ekološku - Rad u laboratoriji:
bitumena. bitumena. svijest. - Upoznavanje
- Upoznaje uticaj - Shvata uticaj standarda, pribora,
količine bitumena količine bitumena alata i aparature za
na kvalitet asfaltne na kvalitet asfaltne ispitivanje
mješavine. mješavine. bitumena;
- Upoznaje vrste - Ispituje specifičnu - neposredan rad na
bitumena. masu bitumena. ispitivanju,
- Upoznaje uticaj - Razlikuje evidentiranju i
vrste bitumena na razrijeđeni bitumen analizi rezultata.
ponašanje asfaltne i bitumenske
mješavine. emulzije.
specifične mase
bitumena.
- Upoznaje:
razijeđeni bitumen
bitumenske
emulzije.
- Poznaje - Projektuje - Razvija - Rad u laboratoriji:
projektovanje granulometrijsku sistematičnost u - Ispitivanje
granulometrijske krivu asfaltne radu. Maršalovim testom;
krive asfaltne mješavine na - Razvija tačnost i - neposredan rad na
mješavine na osnovu prosijavanja stručnost. ispitivanju,
osnovu prosijavanja pojedinih frakcija. evidentiranju i
pojedinih frakcija. - Izvodi Maršal test uz analizi rezultata.
121
Formativni ciljevi
- Poznaje Maršal test, vođenje zapisnika.
stabilnost, - Proračunava
- -tečenje, šupljine.
- ukočenost,
- modul ukočenosti.
- Poznaje proračun
šupljine i njihov
uticaj na kvalitet.
Proizvodnja asfaltne mješavine (nastavak)
- Poznaje proračun - Proračunava - Shvata značaj lične - Rad u laboratoriji:
radne mješavine na elemente radne odgovornosti u - Proračun elemenata
osnovu prethodne mješavine na zahtjevima radne mješavine na
mješavine. osnovu prethodne kvalitetnog osnovu prethodne
mješavine. profesionalnog mješavine.
rada.
Kontrola kvaliteta (nastavak)
- Poznaje Maršal test. - Izvodi Maršal test. - Stiče osjećaj za - Rad u laboratoriji:
- Definiše zaključke - Analizira rezultate. marljivost, - Ispitivanje
upoređivanja - Izvodi zaključke. pedantnost i rutinu. Maršalovim testom;
rezultata kontrole - neposredan rad na
kvaliteta sa ispitivanju,
uslovima datim u evidentiranju i
prethodnoj analizi rezultata.
mješavini.
Ispitivanje uzoraka iz postojeće konstrukcije
- Poznaje ispitivanje - Izvodi Maršal test. - Razvija ekološku - Rad u laboratoriji:
uzoraka uzetih iz - Analizira rezultate. svijest. - Ispitivanje
postojeće - Izvodi zaključke. Maršalovim testom;
konstrukcije Maršal - neposredan rad na
testom. ispitivanju,
evidentiranju i
analizi rezultata.

- Važeći standardi za ispitivanje asfaltnih mješavina.


- Usmeni odgovori;
- praktični rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.

122

Znanja
Predmet Znanja
- Ispitivanje betona - Agregat
- Ugljovodonična veziva - Građevinski materijali - Ugljovodonična veziva
- Proizvodnja asfaltne - Osnove niskogradnje - Gornji stroj puta-kolovozna
mješavine konstrukcija
123
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 33 33 66
Ukupno 33 33 66

- Upoznavanje sa učesnicima u građevinskoj proizvodnji.
- Upoznavanje sa tehničkom dokumentacijom.
- Upoznavanje sa osnovnim elementima šeme organizacije gradilišta.
- Upotreba normativa i standarda za građevinske radove.
- Izrada predmjera i predračuna za određene pozicije radova.
- Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite životne sredine.
124
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje predmet - Shvata značaj svog
organizacije zanimanja u
građenja. orgenizaciji
- Navodi i analizira građenja.
faze izvodenja
građevinskog
objekta.
Učesnici u građevinskoj proizvodnji
- Nabraje učesnike u - Razlikuje učesnike - Stiče pozitivnu
građevinskoj u građevinskoj orjentaciju prema
proizvodnji i navodi proizvodnji. zanimanju.
njihova prava i
obaveze.
Investiciono-tehnička dokumentacija
- Upoznaje elemente - Analizira elemente Vježba:
i sadržaj investiciono- - Upoznavanje
investiciono- tehničke investiciono-
tehničke dokumentacije. tehničke
dokumentacije. dokumentacije.
Struktura, karakteristike i racionalizacija građevinske proizvodnje
- Upoznaje - Analizira strukturu, - Shvata Vježba:
strukturu, karakteristike i kompleksnost - Crta kartu procesa
karakteristike i racionalizaciju struke. i dijagram toka za
racionalizaciju građevinske betonske radove.
građevinske proizvodnje.
proizvodnje.
Gradilište i gradilišna dokumentacija
- Navodi vrste - Čita šemu - Stiče smisao za Vježba:
gradilišta i uslove organizacije organizovanje, - Crta šemu
njegovog građenja. preciznost i organizacije
osnivanja. - Analizira uslove za odgovornost. gradilišta.
- Definiše osnivanje
dokumentaciju na gradilišta.
gradilištu.
- Opisuje - Razlikuje - Razvija stručnost. Vježba:
građevinsku građevinsku - Prikazivanje
mehanizaciju. mehanizaciju. slajdova o
- Definiše primjenu - Pravi izbor građevinskoj
građevinskih mehanizacije. mehanizaciji.
mašina.
Građevinske norme
- Poznaje normative Vježba:
i standarde rada u - Shvata značaj - Razvija - Čitanje
građevinarstvu. primjene normi u sistematičnost u građevinskih normi
građevinarstvu. pristupu radu. osnovnih
- Čita građevinske građevinskih
125
Formativni ciljevi
norme. radova.
- Poznaje način - Izrađuje predmjer, - Stiče marljivost, Vježba:
izrade predmjera, predračun i pedantnost i - Izrada predmjera,
predračuna i obračun osnovnih rutinu. predračuna i
obračuna građevinskih obračuna osnovnih
građevinskih radova. građevinskih
radova. radova.
Građevinski nadzor i primopredaja objekata
- Nabraja vrste - Razlikuje vrste - Stiče smisao za
građevinskog građevinskog organizovanje,
nadzora. nadzora. preciznost i
- Upoznaje postupak - Analizira postupak odgovornost.
primopredaje primopredaje
objekta prema objekta.
važećim zakonima.
Zaštita na radu
- Poznaje mjere - Planira mjere - Razvija ekološku
zaštite na radu: zaštite na radu. svijest.
- lične zaštite,
- zaštite objekata i
okoline.

- Ž. Praščević, B. Veličkovic, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred
građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.
- Normativi i standardi rada u građevinarstvu-knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska
knjiga, Beograd.

- Grafoskop i dijaprojektor.

- pismeni zadaci ( pismeni zadatak u drugom polugodištu);
- grafički rad;
- vježbe.


126
Znanja
Predmet Znanja
- Poznavanje faza
izvođenja radova
objekta
radova
- Učesnici u gradevinskoj - Osnove građevinarstva - Građevinski radovi
proizvodnji - Vrste projekata i
- Investiciono-tehnička njihova primjena
dokumentacija
127
GRAĐEVINSKI TEHNIČAR – SMJER HIDROGRADNJA
1.2.10.3. GRAĐEVINSKA HIDRAULIKA
1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKA HIDARULIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 36 108
IV
Ukupno 72 36 108

- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hidraulike.
- Upoznavanje zakonitosti fluida.
- Upoznavanje osnovnih pojmova i zakonitosti iz hidrostatike i hidrodinamike.
- Usvajanje matematičkih metoda u izradi proračuna.
- Razvijanje logičkog rasuđivanja i samostalnog uočavanja problema u postavljanju
i rješavanju zadataka.
- Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost u radu.
128
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Osnovna fizička svojstva tečnosti
- Poznaje osnovna - Razlikuje osnovna
fizička svojstva fizička svojstva
tečnosti: tečnosti.
- specifičnu težinu, - Izračunava osnovna
- gustinu, fizička svojstva
- stišljivost, tečnosti.
- temperaturno
širenje,
- viskoznost.
Osnovne zakonitosti hidrostatike
- Poznaje osnovne - Crta dijagram - Navikava se na red Vježba:
zakonitosti hidrostatičkog i urednost. - Računa
hidrostatike: pritiska, - Razvija hidrostatičke
- hidrostatički - Crta dijagram sistematičnost i pritiske
pritisak; pritiska kod preciznost u radu.
- opšte uslove vakuuma.
ravnoteže tečnosti; - Crta i određuje
- Paskalov zakon; težište i napadnu - Pismeni zadatak.
- vakum i njegova tačku rezultante
mjerenja; pritiska na ravne
- ukupni pritisak za površine.
ravne površine; - Crta i određuje
- silu pritiska na težište i napadnu
vertikalne, kose i tačku rezultante
krive površine; pritiska na krive
- Arhimedov zakon. površine.
- Crta i određuje
težište i napadnu
tačku rezultante
pritiska na krivini
cjevovoda.
- Računa
hidrostatičke
pritiske.
Osnovni pojmovi hidrodinamike
- Poznaje osnovne - Izračunava protok i - Jača
pojmove srednju brzinu. samouvjerenost i
hidrodinamike: - Razlikuje pouzdanost u radu.
- protok i srednju stacionarno i
brzinu; nestacionarno
- pojmove strujnog strujanje.
tečenja; - Razlikuje
- stacionarno i ravnomjerno i
nestacionarno neravnojerno
strujanje, strujanje.
- ravnomjerno i - Razlikuje vidove
neravnomjero kretanja tečnosti.
strujanje, - Izračunava
129
Formativni ciljevi
- vidove kretanja Rejnoldsov broj.
tečnosti;
- Rejnoldsov broj.
Osnovne zakonitosti hidrodinamike
- Poznaje jednačine - Razlikuje jednačine - Razvija logično Vježbe:
hidrodinamike: hidrodinamike. zaključivanje. - Rješavanje
- osnovnu jednačinu - Koristi jednačinu zadataka iz
ravnomjernog ravnomjernog hidrodinamike.
kretanja; kretanja i
- jednačinu jednačinu
kontinuiteta; kontinuiteta pri
- Bernulijevu rješavanju
jednačinu za zadataka iz
idealnu tečnost; hidrodinamike.
- Bernulijevu - Primjenjuje
jednačinu za Bernulijevu
realnu tečnost; jednačinu u
- Bernulijevu rješavanju
jednačinu za zadataka.
elementarnu - Crta liniju energije
strujnicu idealne i pijezometarsku
tečnosti. liniju.
- Poznaje - Analizira gubitke
pijezometarsku i energije.
energetsku liniju za
slučaj idealne i
realne tečnosti.
- Poznaje gubitke
energije.
Hidraulički otpori
- Objašnjava - Razlikuje laminarni - Razvija smisao za Vježba:
laminarni i i turbulentni režim. preciznost i - Rješavanje
turbulentni režim. sistematičnost u zadataka vezanih
- Poznaje gubitke radu. za hidrauličke
energije na trenje. - Razlikuje gubitke otpore.
- Poznaje obrasce za na trenje i linijske
hidraulički gubitke.
koeficijent trenja,
za laminarni i - Računa gubitke
turbulentni režim energije na trenje.
(Kolbrukova
formula).
- Poznaje obrazac za
hidraulički
koeficijent trenja,
preko Šezijevog
koeficijenta
brzine.
Ravnomjerno kretanje vode
- Poznaje osnovne - Primjenjuje - Razvija logično Vježba:
jednačine Šezijeve jednačine zaključivanje. - Rješavanje
130
Formativni ciljevi
ravnomjernog za cijevi pod zadataka
kretanja vode. pritiskom. karakterističnih za
- Objašnjava - Primjenjuje ravnomjerno
hidraulički Šezijeve jednačine kretanje vode.
najpovoljniji za otvorene
presjek. tokove.
- Upoznaje - Primjenjuje
cjevovode pod formule za
pritiskom i proračun Šezijevog
objašnjava koeficijenta brzine
nastanak strujanja po Kuteru, po
pod pritiskom. Maningu i po
- Poznaje hidrauličke Bazenu.
kratke i dugačke - Vrši hidraulički
cjevovode. proračun otvorenih
- Poznaje hidraulički kanala.
proračun kratkih i
dugih cijevovoda.
Isticanje tečnosti kroz otvore i naglavke
- Poznaje isticanje - Crta strujnu mrežu. - Razvija smisao za Vježba:
tečnosti kroz male preciznost i - Rješavanje
i velike otvore. - Crta oznake za sistematičnost u zadataka vezanih
- Poznaje isticanje isticanje tečnosti radu. za isticanje
tečnosti ispod kroz otvore. tečnosti.
ustave.
- Poznaje isticanje
tečnosti kroz - Računa isticanje
potoljene i tečnosti.
polupotopljene
otvore i ustave.
- Poznaje isticanje - Upoređuje isticanje
tečnosti kroz male tečnosti kroz male
i velike otvore. i velike otvore.
- Poznaje isticanje - Uočava prednosti
tečnosti kroz naglavaka.
naglavke.
- Poznaje isticanje - Shvata isticanje - Pismeni zadatak.
tečnosti pri tečnosti pri
promjenljivom promjenjivom
pritisku. pritisku.
- Opisuje prelive i - Shvata podjelu
navodi njihovu preliva.
podjelu.
- Poznaje osnovnu - Crta oblike preliva.
jednačinu
prelivanja.
Neravnomjerno kretanje vode
- Navodi definiciju i - Čita grafički prikaz - Stiče Vježba:
vrste specifične energije samopouzdanje i - Skicira spajanje
neravnomjernog presjeka, kritične sigurnost u radu. različitih nivoa.
kretanja vode. dubine i kritičnog - Skicira različite
131
Formativni ciljevi
- Poznaje specifičnu pada. tipove slapišta.
energiju presjeka, - Upoređuje
kritičnu dubinu i specifičnu energiju
kritični pad. sa funkcijom skoka.
- Poznaje hidraulički - Skicira spajanje
skok. nivoa.
- Objašnjava načine - Skicira tipove
spajanja nivoa. slapišta.
- Objašnjava
slapište.
Neravnomjerno kretanje vode u otvorenim tokovima
- Objašnjava - Crta oblike
neravnomjerno slobodne površine
kretanje u pri
otvorenim naravnomjernom
tokovima. kretanju vode.
- Definiše usporeno
strujanje i
strujanje sa
depresijom.
Strujanje podzemnih voda
- Poznaje osnovni - Shvata osnovni - Uočava važnost
zakon filtracije- zakon filtracije. nauke u
Darsijev zakon. svakodnevnom
- Definiše pojam - Skicira strujanje životu.
koeficijenta podzemne vode.
filtracije.
- Opisuje strujanje
podzemne vode ka - Shvta strujanje
bunaru, prema podzemnih voda.
galeriji i ispod
hidrotehničkih
objekata.

- Dr M. Vuković, A. Soro: Osnovi hidraulike, Rudarsko – geološki fakultet, Beograd,
1978.
- Mr B. Krupjel: Osnovi hidrotehnike, Građevinski fakultet, Sarajevo, 1985.
- M. Boreli: Hidraulika, Građevinski fakultet, Beograd, 1984.
- Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989.

- Računar sa projektorom, pribor za crtanje.

- urađene vježbe.
132


- Diplomirani inženjer građevinarstva – hidrotehnički smjer.

Znanja
Predmet Znanja
- Cjevovodi pod pritiskom - Korišćenje vodnih snaga - Objekti hidroelektrana
- Hidraulički proračun - Dimenzionisanje otvorenih
otvorenih kanala - Hidrotehničke melioracije kanala za odvodnjavanje i
- Hidraulički proračun cijevi navodnjavanje
- Dimenzionisanje mreže
zatvorenih kanala –cijevi
- Hidraulički proračun cijevi - Komunalna hidrotehnika - Vodovodne i kanalizacione
cijevi
133
1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM
1. Naziv predmeta: HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje osnova hidrologije i primijenjene meteorologije.
- Upoznavanje sa hidrometrijom.
- Upoznavanje načina obrade mjernih podataka.
134
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Definiše - Shvata podjelu - Razvija pozitivan
hidrologiju. hidrologije. stav prema novim
- Navodi podjelu saznanjima.
hidrologije. - Shvata proces
- Definiše hidrološki kretanja, gubljenja
ciklus. i obnavljanja vode
- Definiše hidrološki na zemlji.
bilans i navodi
njegove osnovne
komponente
(padavine, oticaj i
isparavanje).
Hidrometeorologija
- Upoznaje vlažnost - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost
vazduha. padavina. opažanja.
- Upoznaje pojam - Shvata uticaj
isparavanja. raznih činilaca na
- Objašnjava visinu padavina.
nastanak padavina.
- Navodi vrste
padavina.
- Upoznaje uticaj
raznih činilaca na
visinu padavina.
Mjerenje padavina, obrada i analiza podataka mjerenja
- Navodi instrumente - Razlikuje - Pismeni zadatak.
za mjerenje instrumente za
padavina. mjerenje padavina.
- Poznaje metode za - Upoređuje metode
mjerenje padavina. za mjerenje
- Poznaje padavina.
karakteristike - Shvata značaj
padavina. izohijete u vezi
- Objašnjava prikazivanja visine
prikazivanje padavina.
padavina.
- Definiše dnevne,
mjesečne i
godišnje padavine. - Analizira jake kiše.
- Poznaje učestalost - Crta izohijete i
padavina i Tiesenov poligon.
površinsku
raspodjelu na
izohijete i Tiesenov
poligon.
Površinske vode
- Objašnjava - Razlikuje
nastanak površinske vode.
135
Formativni ciljevi
površinskih voda. - Razlikuje
- Navodi klasifikaciju hidrauličke
površinskih voda. elemente
- Opisuje rječne vodotoka.
tokove.
- Navodi hidrauličke
elemente
vodotoka.
Rječni sliv
- Definiše sliv. - Razlikuje oblike
- Definiše fizičke sliva.
karakteristike sliva - Skicira oblike sliva.
(površinu sliva,
oblik sliva- - Skicira hidrografsku
hidrografsku mrežu.
mrežu, visinski
položaj i pad sliva, - Skicira pad toka i
podužni pad toka, sliva.
tipove vegetacije i
karakteristike - Analizira uticaj
zemljišta u slivu). oblika sliva na
- Definiše morfološke oticaj.
karakteristike sliva
(dužina toka, - Uočava uticaj
dužina sliva, dužina pjedinih
vododjelnice, karakteristika sliva
srednja širina sliva, na hidrauliku sliva.
gustina rječne
mreže).
- Definiše
geometrijske
karakteristike sliva
(hipsometrijska
kriva i podužni
profil toka).
- Definiše visinske
karakteristike
sliva.
- Definiše
kvantitativne
karakteristike
sliva(koeficijente
razvoja
vododjelnice,
krivudavosti toka,
asimetrije sliva i
neravnomjernosti
toka).
Procesi u rječnom slivu
- Opisuje poniranje - Razlikuje procese u - Razvija sposobnost
vode. riječnom slivu. opažanja.
136
Formativni ciljevi
- Definiše - Razlikuje načine
intercepciju. isparavanja.
- Poznaje načine - Shvata značaj
isparavanja. mjerenja
- Upoznaje mjerenje isparavanja sa
isparavanja sa vodnih površina i
vodnih površina i terena.
terena.
- Definiše - Shvata uzroke
evapotranspiraciju. zadržavanja vode u
- Objašnjava depresijama.
zadržavanje vode u - Razlikuje
depresijama. hidrauličke osobine
- Navodi hidrauličke zemljišta.
osobine zemljišta.
- Definiše - Shvata značaj
vodopropustljivost. akumuliranja vode.
- Definiše vodonosni
sloj. - Uočava važnost
- Upoznaje geološkog sastava
akumuliranje vode. tla za nastanak
- Opisuje tečenje podzemnih voda.
vode po površini
terena i u rječnim
koritima.
- Upoznaje upijanje
vode i vlažnost
zemljišta.
- Opisuje kretanje
podzemnih voda.
Hidrometrija površinskih voda
- Navodi definiciju i - Razlikuje vrste - Posjeta
namjenu hidrološke vodomjera. vodomjernoj
stanice i opisuje - Skicira vrste stanici.
vrste vodomjera. vodomjera.
- Definiše poprečni i
podužni presjek - Crta poprečni i
vodotoka. podužni presjek
- Definiše vodostaj. vodotoka.
- Opisuje kolebanje
vodostaja. - Shvata značaj
- Opisuje osmatračku osmatračke službe
službu vodostaja. vodostaja.
- Objašnjava - Razlikuje načine
mjerenje nivoa mjerenja nivoa
vode. vode.
- Opisuje - Shvata ulogu
vodomjernu vodomjerne
stanicu. stanice.
- Navodi izbor
mjesta za - Crta krivu
137
Formativni ciljevi
vodomjernu proticaja.
stanicu. - Crta nivogram.
- Poznaje grafički - Crta krivu trajanja.
prikaz vodostaja. - Crta krivu
- Objašnjava učestalosti.
mjerenje dubine
vode. - Razlikuje
- Poznaje instrumente za
instrumente za mjerenje dubine
mjerenje dubine vode u vodotoku.
vode u vodotoku.
- Objašnjava - Razlikuje pribor za
mjerenje brzine mjerenje brzine
vode. vode u vodotoku.
- Poznaje pribor za
mjerenje brzine - Shvata značaj
vode u vodotoku. mjerenja protoka
- Poznaje mjerenje vode.
protoka vode.
- Upoznaje zavisnost - Shvata značaj
proticaja i snimanja vodnih
vodostaja. tokova I obradu
- Upoznaje mjerenje podataka
pada linije vodnog osmatranja.
ogledala.
- Upoznaje snimanje
vodnih tokova i
situacioni plan.
- Upoznaje osnovnu
obradu osmotrenih
podataka.
Hidrologija podzemnih voda
- Definiše podzemne - Razlikuje vrste
vode. podzemnih voda.
- Objašnjava
postanak
podzemne vode.
- Navodi vrste
podzemnih voda. - Skicira poprečni
- Opisuje vodonosni presjek izvora.
sloj sa slobodnim - Računa izdašnost
nivoom i izvora.
potpritiskom.
- Definiše izvore i
opisuje postanak
izvora.
- Upoznaje mjerenje
izdašnosti.
Analiza i kontrola kvaliteta vode
analiza podzemne analiza podzemne
138
Formativni ciljevi
vode. vode.
- Opisuje uzimanje - Razlikuje vrste
probe za analizu analiza površinske
podzemne vode. vode.
- Navodi vrste - Shvata značaj
analiza površinske analize površinskih
vode. i podzemnih voda
- Opisuje uzimanje
uzorka za analizu
površinske vode.

- Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
- D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 1997. god.
- S. Jovanović, O. Bonaci, M. Anđelić: Hidrometrija, Građevinski fakultet
Univerziteta u Beogradu, Beograd, 1986. god.
- D. Muškatirović: Regulacija rijeka, Građevinska knjiga, Beograd, 1976. god.


- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu;
- pismeni zadatak: jedan pismeni zadatak u prvom polugodištu.


- Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički;
- diplomirani inženjer poljoprivrede – smjer melioracije.

Znanja
Predmet Znanja
- Odbrana od poplava - Hidrotehničke melioracije - Nasipi
-Regulacione građevine - Luke i pristaništa - Regulacija rijeka za
potrebe unutrašnje
plovidbe
- Materijali za izgradnju - Građevinski materijali - Kamen
regulacionih građevina - Beton
- Drvo
139
1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
1. Naziv predmeta: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV 33 33 66
Ukupno 69 69 138

- Upoznavanje vodovodnih objekta i način eksploatacije.
- Upoznavanje tehnoloških procesa prečišćavanja upotrebljivih voda.
- Upoznavanje sa načinom eksploatacije kanalizacionih objekata i njihovim
održavanjem.
- Upoznavanje tehnoloških procesa prečišćavanja otpadnih voda.
- Osposobljavanje za izradu tehničke dokumentacije za vodovod i kanalizaciju.
140
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Opšta svojstva vode
- Navodi vode koje - Upoređuje vode - Razvija pozitivan
se koriste u koje se koriste u stav prema novim
vodosnabdijevanju: vodosnabdijevanju. saznanjima.
- oborinske, - Shvata značaj
izvorske, utvrđivanja
podzemne i normativa vode za
površinske. piće.
- Poznaje normative
vode za piće:
fizička, hemijska i
bakteriološka
svojstva.
- Navodi vode koje
se odvode
kanalizacijom.
Načini snabdijevanja vodom
- Nabraja načine - Razlikuje načine - Razvija logično
snabdijevanja snabdijevanja zaključivanje
vodom. vodom.
- Poznaje najvažnije - Šematski prikazuje
vodovodne sisteme
objekte: izvorišta, snabdijevanja
vodozahvate, vodom.
instalacije za - Identifikuje
popravku kvaliteta vodovodne
vode, crpne objekte.
stanice, glavne
dovode, razvodne
mreže i
rezervoare.
Vrste potrošača i potrošnja vode
- Nabraja najvažnije - Očitava statističke - Razvija Vježba:
kategorije podatke za sistematičnost i - Prema zadatim
potrošača. projektni period. preciznost. podacima računa
- Opisuje naselje kao - Crta krivu potrebne količine
potrošača vode i tendencije“starenj vode.
parametre koji a naselja“.
utiču na uspješno - Računa potrošnju
projektovan vode za definisane
sistem. periode. - Pismeni zadatak.
- Izračunava
potrebne količine
vode.
Izvorište vode i vodozahvati
- Definiše izvorište i - Skicira sabirnu - Razvija preciznost i Vježba:
navodi podjelu površinu (osnovu i urednost. - Izrada crteža
izvorišta. presjek). cisterne.
- Opisuje zahvatanje - Crta cisternu.
141
Formativni ciljevi
i upotrebu - Računa sabirnu
atmosferskih voda. površinu i cisternu,
- Poznaje uprošteni prema uproštenom
račun sabirne računu.
površine i cisterne. Vježba:
- Opisuje površinska - Razlikuje načine - Crta detalje
izvorišta. zahvatanja vode kaptažne građevine
- Opisuje podzemna kod podzemnih
izvorišta. izvorišta.
- Opisuje kaptiranje
izvora. - Skicira plan
- Opisuje kaptaže. kaptaže i crta Vježba:
- Definiše bunar i detalje kaptažne - Izrada crteža
navodi podjelu. građevine. bunara
- Objašnajva način - Razlikuje vrste
izrade bunara. bunara. Vježba:
- Upoznaje - Crta bunare. - Računa izdašnost
kaptiranje morske podzemnih
vode i vodozahvate - Računa izdašnost izvorišta
na jezerima. podzemnih
- Poznaje izdašnost izvorišta.
podzemnih
izvorišta i njen
proračun.
Instalacije za popravku kvaliteta vode
- Upoznaje kvalitet - Razlikuje metode - Uočava važnost
vode. prečišćavanja nauke u
- Nabraja i opisuje vode. svakodnevnom
metode za - Shvata značaj životu.
prečišćavanje popravke kvaliteta
vode. vode.
- Opisuje taložnice. - Predviđa filtere za
- Nabraja i opisuje prečišćavanje
filtere. vode.
- Upoznaje pripremu - Razlikuje načine
vode koagulacijom pripreme vode
i flokulacijom. (koagulacija i
flokulacija).
Crpne stanice
- Upoznaje - Razlikuje crpne
postrojenja i stanice.
opremu crpne - Identifikuje
stanice. opremu i
- Nabraja uređaje za postrojenja crpnih
zahvatanje i stanica.
potiskivanje vode.
- Upoznaje - Razlikuje uređaje
specijalne crpne za zahvatanje i
stanice potiskivanje vode.
(hidroforska
postrojenja).
142
Formativni ciljevi
Rezervoari
- Navodi definiciju - Razlikuje vrste - Razvija logično
rezervoara i rezervoara. zaključivanje.
njegovu primjenu.
- Nabraja vrste - Shvata značaj
rezervoara. uloge rezervoara u
- Nabraja i opisuje sistemu
funkcije vodosnabdijevanja.
rezervoara. - Izračunava
- Poznaje zapreminu
poravnanje rezervoara.
oscilacije
potrošnje.
- Poznaje požarnu i
sigurnosnu rezervu.
Vodovodne mreže
- Nabraja i opisuje - Razlikuje vrste - Razvija Vježba:
vrste vodovoda. vodovoda. sistematičnost i - Izrada šeme
- Nabraja tipove - Skicira šeme preciznost. vodovodne mreže.
vodovodnih mreža i vodovodne mreže.
upoznaje načela - Upoređuje različite - Pismeni zadatak.
proračuna. tipove vodovodnih
- Opisuje vrste mreža.
dovodnih
cjevovoda.
- Opisuje granastu
mrežu. - Vrši hidraulički
- Opisuje prstenastu proračun
mrežu. vodovodne mreže.
- Poznaje hidraulički
proračun
vodovodne mreže.
143
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Kanalisanje naselja i zgrada
- Navodi sisteme - Razlikuje - Navikava se na Vježbe:
kanalizacije. kanalizacione pridržavanje - Izrada šeme
- Upoznaje objekte. propisa. kanalizacionih
projektne propise i - Skicira šeme sitema.
izbor sistema. kanalizacionih
- Nabraja najvažnije sistema.
kanalizacione - Razlikuje sisteme
objekte. kanalizacionih
mreža.
Količina vode koja se odvodi kanalizacijom
- Navodi i opisuje - Razlikuje vrste - Navikava se na Vježbe:
vrste upotrijebljenih tačnost. - Proračun količine
upotrijebljenih vode. upotrijebljene,
voda. atmosferske i
- Opisuje - Računa količine podzemne vode.
atmosferske vode. upotrijebljene,
- Opisuje podzemne atmosferske i
vode. podzemne vode. - Pismeni zadatak.
- Poznaje odnos
između količine
upotrijebljenih,
atmosferskih i
podzemnih voda.
Kanalska mreža sa objektima
- Navodi podjelu i - Identifikuje - Razvija sposobnost Vježbe:
opisuje vrste objekte na opažanja. - Crtanje objekata
cijevi. kanalizacijonoj na kanalskoj mreži.
- Poznaje fazonske mreži (cijevi,
djelove. fazonski djelovi,
- Opisuje reviziona reviziona okna,
okna. spojeve, kaskade,
- Nabraja i opisuje objekte za
prohodne kanale. prihvatanje
- Opisuje spojeve atmosferskih voda i
prohodnih kanala. crpne stanice).
- Nabraja i opisuje - Razlikuje vrste
kaskade. cijevi.
- Nabraja i opisuje - Skicira reviziona
objekte za okna.
prihvatanje - Skicira slivnike,
atmosferskih voda. taložnike i
- Opisuje crpne olučnike.
stanice. - Skicira kanale.
- Razlikuje objekte
za prihvatanje
atmosferskih voda.
Dimenzionisanje kanalizacione mreže
- Poznaje hidraulički - Identifikuje vrste - Razvija Vježba:
proračun kanala. sistematičnost i - Dimenzionisanje
144
Formativni ciljevi
zatvorenih - Vrši proračun preciznost u radu. kanalizacione
kanalskih presjeka. zatvorenih mreže.
- Poznaje kanale kanalskih presjeka.
opšteg, - Dimenzioniše
separacionog i kanalizacionu
kombinovanog mrežu.
sistema
- Poznaje način
dimenzionisanja
kanalizacione
mreže.
Instalacije za prečišćavanje kanalskog sadržaja
- Poznaje otpadne - Upoređuje metode - Razvija svijest za Vježba:
vode. za prečišćavanje očuvanje životne - Izrada crteža
- Nabraja metode za kanalskog sadržaja. sredine. septičke jame.
prečišćavanje - Razlikuje uređaje
kanalskog sadržaja. za prečišćavanje
- Nabraja i opisuje otpadnih voda.
uređaje za
prečišćavanje
otpadnih voda. - Shvata značaj
- Upoznaje dezinfekcije
dezinfekciju otpadnih voda.
otpadnih voda. - Crta septičke
- Upoznaje metode jame.
za prečišćavanje
kanalskog sadržaja - Vrši proračun i
manjih naselja i dimenzionisanje
pojedinih objekata. sistema za biološko
- Upoznaje male prečišćavanje
uređaje za otpadnih voda.
prečišćavanje
otpadnih voda.
Instalacije u zgradama
- Opisuje unutrašnju - Analizira - Uočava važnost Vježba:
vodovodnu mrežu. instalaciju nauke u - Rješava razvod
- Upoznaje vodovodne i svakodnevnom instalacija
hidraulički kanalizacione životu. vodovoda i
proračun kućnog mreže. - Razvija logično kanalizacije u
vodovoda. - Vrši hidraulički zaključivanje. mokrom čvoru.
- Opisuje izvođenje proračun i
radova na kućnoj dimenzionisanje
vodovodnoj mreži. kućne vodovodne i
- Upoznaje kanalizacione
snabdijevanje mreže. - Pismeni zadatak.
vodom u visokim
zgradama.
- Upoznaje - Rješava razvod
samostalne instalacija
vodovode za vodovoda i
zgrade. kanalizacije u
145
Formativni ciljevi
- Opisuje unutrašnju mokrom čvoru.
kanalizacionu - Predviđa redosljed
mrežu. radova na kućnoj
- Upoznaje vodovodnoj i
hidraulički kanalizacionoj
proračun kućne mreži.
kanalizacije. - Predviđa sanitarne
- Opisuje izvođenje uređaje i
kanalizacionih galanteriju.
instalacija.
- Nabraja vrste i
namjenu sanitarnih
uređaja i
galanterije.
Investiciono- tehnička dokumentacija
- Upoznaje - Razlikuje vrste - Razvija pravilan - Projektna
investiciono tehničke odnos prema dokumentacija.
tehničku dokumentacije zanimanju.
dokumentaciju. (idejni, glavni i Vježba:
- Upoznaje sadržaj i izvođački - Razrađuje
obradu projekta. projekat). projektnu
- Čita i razrađuje dokumentaciju.
projektnu
dokumentaciju.
Održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije

- Upoznaje - Shvata značaj - Stiče
eksploataciju održavanja samopouzdanje i
vodovodnih i unutrašnjeg i sigurnost u radu.
kanalizacionih spoljašnjeg
objekata. vodovoda i
- Upoznaje kvarove kanalizacije.
na vodovodnoj i
kanalizacionoj - Prepoznaje kvarove
mreži. na vodovodnoj i
- Upoznaje kanalizacionoj
održavanje mreži.
unutrašnjeg i - Predlaže način
spoljašnjeg održavanja
vodovoda i spoljašnjeg
kanalizacije. vodovoda i
kanalizacije.

- Dr M. Milojević: Snabdijevanje vodom i kanalisanje naselja, Građevinski fakultet
Beograd, Naučna knjiga, Beograd, 1987. god.
- Dr S. Milenković: Vodovod i kanalizacija zgrada, Građevinski fakultet, Niš, 1994.
god.
- M. Radonjić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Građevinska knjiga, Beograd,
1980. god.
146
- V. Stanojević, M. Zoroje: Kućne instalacije, Zavod za udžbenike, Beograd, 2007.
god.


- pismene vježbe.


- Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički.

Povezanost sa predmetom
Znanja
Predmet Znanja
- Opšta svojstva vode - Građevinski materijali - Voda
- Instalacije vodovoda i - Osnovi građevinarstva - Načini snabdijevanja vodo i
kanalizacije kanalisanje naselja
- Vodovodne i kanalizacione - Građevinska hidraulika - Hidraulički proračun cijevi
cijevi
147
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV 33 33 66
Ukupno 69 69 138

- Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih
grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu.
- Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja.
- Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke
dokumentacije.
- Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije.
- Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje.
- Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste
rada.
- Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova.
- Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i
upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu.
- Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne
sredine.
148
4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Građevinska djelatnost
- Upoznaje - Razlikuje - Razvija sposobnost
organizacione građevinske za organizaciju.
sisteme i pojam djelatnosti:
građevinarske projektantske,
djelatnosti i ulogu istraživačke,
menadžmenta. institucije,
operativne,
nadzor.
Investiciono- tehnička dokumentacija
- Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija Vježba:
izrade tehničke dokumentaciju: odgovornost i - Pregled
dokumentacije. - projektni obavezu poštovanja investiciono-
zadatak, zakonskih propisa. tehničke
- idejni projekat, dokumentacije.
- glavni projekat,
- izvođački
projekat,
- projekat
- Upoznaje odredbe izvedenog stanja.
Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne
odredbe iz Zakona
o izgradnji
objekata
visokogradnje.
Struktura građevinske proizvodnje
- Objašnjava - Razlikuje različite Vježba:
proizvodne radne operacije u - Organizacija
procese. sklopu proizvodnog radnog mjesta za
procesa određenu radnu
- Navodi podjelu - Zna pravila o operaciju.
rada, faze rada i dobroj organizaciji
radno mjesto. radnog mjesta.
Faze izvođenja građevinskog objekta
- Nabraja vrste - Razlikuje vrste - Shvata značaj Vježba:
gradilišta i uslove gradilišta prema: poznavanja zakona - Izrada šeme
njegovog broju objekata, i propisa. organizacije
osnivanja. spratnosti, gradilišta za mali i
- površini koju veliki objekat.
zauzima. - Razvija marljivost i
- Razlikuje svu preciznost. Vježba:
potrebnu - Crtanje objekata
dokumentaciju za - Razvija privrednog
- Objašnjava šemu formiranje sistematičnost i gradilišta.
organizacije gradilišta. preciznost u radu.
gradilišta. - Čita šemu Vježba:
organizacije - Upisivanje
gradilišta. - Shvata važnost podataka u
149
Formativni ciljevi
- Navodi sastav - Razlikuje simbole dobre organizacije gradilišnu
osoblja na na šemi. rada na gradilištu. dokumentaciju.
gradilištu. - Razlikuje tehničku
službu i Vježbe:
- Opisuje pripremne administrativno- - Razrada pojedinih
radove na materijalnu službu. detalja iz projekta.
gradilištu. - Razlikuje
pripremne radove - Popunjavanje liste
po redu. evidencije radnika.
- Zna elemente
privrednog Vježba:
- Poznaje gradilišnu gradilišta. - Razvija - Posjeta gradilištu i
dokumentaciju. - Zna pripremu odgovornost u upoznavanje sa
materijala. radu. nadzorima svih
vrsta.
- Sastavlja
građevinski
- Objašnjava proces dnevnik, gradje-
izvođenja radova vinsku knjigu.
na gradilištu. - Sastavlja
privremene,
obračunske i
okončanu situaciju.
- Čita izvođački
projekat.
- Razrađuje detalje
- Objašnjava iz projekta.
primopredaju - Koordinira
radova prema izvođenje radova.
važećim zakonima - Evidentira prisustvo
u građevinarstvu. radnika na
gradilištu.
- Sračunava učinak
rada radnika.
- Razlikuje vrste
nadzora.
- Priprema sve
podatke za tehnički
prijem objekta.
- Prati i obezbeđuje
neophodne dokaze
o kvalitetu
materijala koji se
ugrađuje.
Normativi i standardi rada u građevinarstvu
- Poznaje normative - Čita normative i - Razvija Vježbe:
i standarde za standarde. sistematičnost i - Čitanje
radove u - Razvrstava norme preciznost u radu. građevinskih normi
građevinarstvu. prema materijalu, građevinskih
radnoj snazi, radova pomoću
vremenu. literature.
150
Formativni ciljevi
- Čitanje
građevinskih normi
u kompjuterskoj
obradi.
- Objašnjava opise Vježba:
građevinskih, - Piše opis - Razvija preciznost, - Izrada opisa
zanatskih, građevinskih i sistematičnost. građevinskih
instalaterskih i zanatskih radova. radova za zadati
montažnih radova. - Sistematizuje objekat
radove prema visokogradnje.
- Objašnjava srodnosti. Vježba:
predmjer radova. - Povezuje radove - Proračun količina
- Objašnjava prema tehnologiji radova za zadati
predračun radova. izvođenja. objekat.
- Objašnjava Vježba:
obračun radova. - Računa potrebne - Izrada analiza
količine radova cijena prema
prema pozicijama - Razvija pozicijama radova
iz glavnog odgovornost u iz zadatog
projekta. radu. predmjera.
- Sračunava Vježba:
jedinične cijene - Obračun koštanja
prema vrsti rada. objekta po vrstama
- Analizira kretanje radova kao i
cijena na tržištu. koštanje
- Sračunava cjelokupnog
vrijednost radova objekta.
prema premjeru i
predračunu. Posjeta gradilištu.
Zaštita na radu
- Upoznaje propise i - Usvaja osnovna Godišnji elaborat:
mjere zaštite na znanja o glavnim - Izrada elaborata za
radu. opasnostima na manji objekat.
radu, pravila i
način zaštite od
njih.
- Koristi mjere lične
zaštite na radu.
- Koristi mjere
zaštite životne
sredine.
151
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
- Upoznaje vrste - Razlikuje - Shvata značaj - Posjeta
građevinskih građevinske mašine dobre organizacije građevinskom
mašina, njihove po grupama: preduzeća. preduzeću-sektor
karakteristike i - prema mehanizacija.
upotrebu. konstruktivnom
sastavu;
- prema načinu
izvršavanja - Razvija sposobnost
radnih procesa; za organizaciju Posjeta gradilištu.
- prema vrstama posla.
građevinskih
- Poznaje način radova. Vježba:
obračuna - Proračun
učinka za svaku - Proračunava učinak praktičnog učinka
vrstu mašina. mašina za sledeće mašina za
vrste radova: određene vrste
- za iskop i utovar radova.
zemlje; - Razvija tačnost i
- za prenos i preciznost.
dizanje;
- za transport i
vuču;
- za sabijanje tla;
- za proizvodnju Vježba:
građevinskih - Proračun
materijala. efektivnog časa
- Čita faktore rada mašine.
- Objašnjava analizu korekcije date
kalkulacije cijena tabelarno, kao i
za građevinsku druge podatke
mehanizaciju. potrebne za
proračun učinka
date tabelom.
- Proračunava
koštanje efektivnog
časa rada mašine.
- Upotrebljava
elemente
kalkulacije.
Analiza tehnološkog procesa
- Opisuje metodu - Crta i čita kartu - Razvija tačnost, Vježba:
izrade karte procesa i dijagram preciznost, - Crtanje karte
procesa i dijagrama toka za određene sistematičnost. procesa za
toka. vrste radova. određene pozicije
- Prepoznaje vodeću radova.
mašinu koja
152
Formativni ciljevi
- Objašnjava izbor realizuje Vježba:
mehanizacije tehnološki proces. - Crta dijagram toka
prema radnim - Izabira mašine u za određene
operacijama. širi izbor. pozicije radova.
- Izabira mašine u Vježba:
uži izbor na osnovu - Širi izbor mašina
najpovoljnijeg prema zadatim
mašino sastava radnim
prema njihovim operacijama.
učincima. Vježba:
- Vrši uži izbor
mašina prema
ekonomskoj
analizi.
Planiranje proizvodnje
- Navodi podjelu - Dijeli planove na - Razvija marljivost i Vježba:
planova. statičke i tačnost. - Izrada statičkih
dinamičke. planova za potrebe
- Obrazlaže ulogu - Proračunava radne snage,
planiranja radnih potrebe u radnoj materijala i
aktivnosti, izbor snazi, materijalu, mehanizacije.
tehnologije pomoću statičkih
građenja i odabira planova. Vježba:
resursa za njihovu - Proračunava - Proračun trajanja
realizaciju putem vrijeme trajanja radova za određene
statičkih planova. radova. pozicije.
- Utvrđuje broj i
sastav radne Vježba:
brigade. - Sastavlja spisak
- Sastavlja spisak aktivnosti za
aktivnosti koje izvođenje zadatog
- Objašnjava predstavljaju radne objekta.
dinamičke planove. cjeline. - Shvata važnost
- Obrazlaže tehniku - Uočava prethodnu, temeljito urađenih Vježba:
mrežnog naredne i uporedne planova. - Crta mrežni plan i
planiranja. aktivnosti. terminira ga.
- Objašnjava analizu - Crta mrežni
mrežnog plana, dijagram. Vježba:
vremena, - Sračunava vrijeme - Crta gantogram.
korišćenje resursa i trajanja aktivnosti.
optimizaciju. - Crta kritični put. Vježba:
- Terminira mrežni - Crta histogram.
dijagram.
- Crta gantogram i Godišnji elaborat:
planira - Izbor mehanizacije
- Poznaje izradu angažovanje radne i planiranje
gantograma. snage. proizvodnje za
- Crta histogram i objekat
- Poznaje izradu određuje optimalan visokogradnje
histograma. broj radnika u (nastaviti elaborat
datom trenutku. trećeg razreda).
153
Formativni ciljevi
- Čita dinamičke
- Poznaje izradu planove ulaganja
dinamičkih finansijskih
planova. sredstava.

- Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred
građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. god.
- Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska
knjiga, Beograd, 1999. god.

- grafoskop, folije za grafoskop.

- pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak);
- ocjena vježbi;
- ocjena godišnjeg elaborata.



Znanja
Predmet Znanja
- Poznavanje faza
izvođenja radova
objekta
radova
154
1.2.14.3. KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA
1. Naziv predmeta: KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV 33 33 66
Ukupno 69 69 138

- Upoznavanje načina korištenja vodnih snaga.
- Upoznavanje oblika hidroenergetskog sistema.
- Sticanje osnovnih znanja o branama.
155
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Osnovni pojmovi, mjerne jedinice i relacije
- Upoznaje - Razlikuje osnovne - Razvija preciznost i Vježba:
korišćenje vodnih pojmove i mjerne urednost. - Računa snagu i
snaga. jedinice. energiju.
- Poznaje osnovne
pojmove i mjerne - Izračunava snagu i
jedinice. energiju.
- - Poznaje
jednačine kojima
se određuju
veličine snage i
energije.
Hidroelektrane
- Poznaje tipove - Razlikuje tipove - Razvija Vježba:
hidroelektrana. hidroelektrana. sistematičnost. - Šematski prikazuje
- Nabraja djelove - Šematski prikazuje - Razvija pravilan tipove
hidroelektrana. tipove odnos prema hidroelektrana.
- Opisuje postupak hidroelektrana. očuvanju životne
dobijanja - Razlikuje djelove sredine.
električne hidroelektrane.
energije. - Crta dijagram
- Definiše dnevni, opterećanja.
nedjeljni i
mjesečni dijagram
opterećenja.
- Poznaje potrošnju
tokom godine.
Regulisanje rječnih proticaja
- Navodi - Razlikuje - Razvija logičko
karakteristike karakteristike zaključivanje.
rječnih proticaja. rječnih proticaja.
- Upoznaje oscilacije
(promjenljivost)
vodnih količina i - Skicira hidrogram
njihovo protoka.
prikazivanje na
hidrogramu
protoka.
- Upoznaje sumarne
krive proticaja.
- Upoznaje trajanje - Razlikuje
proticaja. karakteristike
- Upoznaje akumulacionih
akumulacione bazena.
bazene i njegove - Određuje gubitke
karakteristike. akumulacionih
- Navodi gubitke iz bazena.
akumulacionih
bazena.
156
Formativni ciljevi
- Objašnjava
korišćenje
akumulacionog
bazena za - Razvija preciznost i
regulisanje - Određuje sistematičnost u
protoka. zapremine radu.
- Upoznaje akumulacionog
određivanje bazena sa Vježba:
zapremine energetskog i - Izračunava
akumulacionog ekonomskog zapremine
bazena sa aspekta. akumulacionog
energetskog i - Razlikuje vidove bazena sa
ekonomskog proticaja. energetskog i
aspekta. ekonomskog
- Poznaje osnovne aspekta.
vidove regulisanja
proticaja: dnevno,
nedjeljno, godišnje
i višegodišnje
regulisanje
proticaja.
- Upoznaje Pismeni zadatak.
specijalne vidove
regulisanja
poticaja.
Brane
- Definiše branu. - Razlikuje vrste - Razumije odnos Vježba:
- Nabraja vrste brana. tehnike i prirode. - Crta šeme brana.
brana. - Šematski prikazuje
- Opisuje nasute brane.
brane. - Razlikuje
- Opisuje opterećanja koja
gravitacione, lučne djeluju na branu.
i olakšane brane.
- Poznaje
opterećenja koja
djeluju na branu.
157
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Turbine hidroelektrana
- Navodi upotrebu i - Razlikuje vrste - Razvija logično Vježbe:
vrste turbina. turbina. zaključivanje. - Crta krive korisnog
- Upoznaje osnovne - Razlikuje osnovne - Jača dejstva turbina u
elemente turbina. elemente turbine. samouvjerenost i zavisnosti od
- Upoznaje pouzdanost u radu. opterećenja.
koeficijent - Upoređuje osnovne
brzohodnosti i broj karakteristike
obrtaja turbine. turbina.
- Upoznaje - Crta krive korisnog
specifičan broj dejstva turbina.
obrtaja i dimenzije
turbine.
- Poznaje turbinske
spirale.
- Poznaje difuzore.
- Poznaje agregate.
Hidrogeneratori
- Upoznaje
hidrogeneratore.
Objekti hidroelektrana
- Upoznaje zahvatne - Razlikuje objekte - Uočava značaj Vježba:
građevine. hidroelektrana(zah nauke u - Skicira objekte
- Upoznaje vatne objekte, svkodnevnom hidroelektrana.
taložnice. taložnice, životu.
- Upoznaje zatvaračnice,
zatvaračnice. dovode, vodostane,
- Upoznaje dovode. vodne komore,
- Upoznaje cjevovode,
vodostane i vodne mašinkso
komore. postrojenje,
- Upoznaje odvodne kade i
cjevovode. dr.).
- Upoznaje mašinsku - Shvata značaj
zgradu. rasporeda objekata
- Upoznaje odvodne hidroelektrana.
kade. - Skicira objekte
- Nabraja hidroelektrana.
hidromehaničku
opremu: rešetke i
zatvarače.
Evakuacioni organi
- Opisuje skretanje - Shvata značaj Vježba:
rijeke. mogućnosti - Skicira skretanje
- Upoznaje temeljne skretanja rijeke. rijeke.
ispuste. - Razlikuje
- Upoznaje prelive. evakuacione
- Upoznaje brzotoke. organe.
- Upoznaje slapišta. - Skicira skretanje
rijeke
158
Formativni ciljevi
- Skicira prelive,
brzotoke i slapišta.
Rad i snaga postrojenja
- Upoznaje uzroke - Proračunava - Jača Pismeni zadatak.
oscilacija pada količinu samouvjerenost i
nivoa vodnog proizvedene pouzdanost u radu. Vježba:
ogledala. električne - Proračunava
- Upoznaje propisane energije. količinu
snage kod godišnjih - Određuje proizvedene
oscilacija količina zapreminu električne
vode i pada vodnog akumulacionog energije.
ogledala. bazena. Vježba:
- Upoznaje - Prema zadatim
ispitivanje režima podacima
rada izračunava
hidroelektrane u zapreminu
toku godine. akumulacionog
- Navodi podjelu bazena.
hidroelektrana s
obzirom na
nepromjenljivost
njihove snage.
Energo-ekonomski pokazatelj hidroelektrana
- Upoznaje godišnju - Proračunava - Razvija analitičnost Vježba:
proizvodnju koštanje i logično mišljenje. - Proračunava
energije hidroenergije. koštanje
hidroelektrane. hidroenergije.
- Upoznaje koštanje
instalacionog
kilovata.
- Upoznaje
vrijednost uloženih
sredstava za
kilovatčas godišnje
proizvodnje
energije i
sopstvenu cijenu
koštanja
proizvedene
energije
hidroelektrane.
- Poznaje formule za
izračunavanje
koštanja
hidroenergije.
159
- Dr B. Đorđević: Korišćenje vodnih snaga – objekti hidroelektana, građevinski
fakultet, Beograd, 1984. god.
- Dr O. Protić, mr D. Radivojević: Osnovi hidrotehnike, zbirka riješenih zadataka,
Građevinsko arhitektonski fakultet, Niš, 1999. god.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave:


- pismene vježbe.



Znanja
Predmet Znanja
- Brane - Osnovi građevinarstva - Objekti hidrogradnje
- Objekti hidroelektrana - Građevinska hidraulika - Cjevovodi pod pritiskom
- Brane - Građevinski materijali - Kamen
- Beton
160
1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 33 33 66
Ukupno 33 33 66

- Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje
objekata.
- Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih
konstrukcija građevinskih objekata.
- Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje.
- Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja.
- Poznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih
detalja.
- Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta.
- Sticanje pravilne predstave o prostoru.
161
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Mehanika tla - opšte karakteristike tla
- Definiše ulogu i - Razlikuje vrste tla: - Razvija - Posjete
značaj mehanike nevezana, vezana i analitičnost u laboratoriji za
tla, tla organskog radu. geomehanička
- Upoznaje vrste i porijekla. ispitivanja tla.
postanak tla,
- Poznaje faze - Geomehanički
materijala u tlu i elaborati.
fizička svojstva tla: - Razlikuje faze
- -granulometrijski materijala u tlu.
sastav; - Razlikuje fizička
- strukturu tla; svojstva tla.
- poroznost i
koeficijent
poroznosti tla;
- vlažnost tla;
- zapreminsku i
specifičnu težinu
tla;
- zbijenost
tla(Proktorov ogled); - Uočava važnost
- kapilarnost u tlu; poznavanja
- vodopro- deformacije tla
- pustljivost tla; kao posledice
- granice dejstva mraza. - Shvata značaj
konzistencije tla; tačnosti i
- trenje i koheziju tla; preciznosti u
- stišljivost tla. radu.
- Obrazlaže dejstvo
mraza na tlo. - Razlikuje vrste
- Upoznaje opšte uzoraka tla.
pojmove o istražnim
radovima i
terenskim
ispitivanjima tla.
- Nabraja i definiše
vrste uzoraka tla i
način uzimanja.
- Nabraja metode za
određivanje
otpornosti tla.
Stabilnost zemljanih kosina
- Navodi uzroke - Shvata značaj - Shvata značaj Grafička vježba:
kretanja tla. poznavanja uzroka tačnosti i - Ispitivanje
- Poznaje uslove kretanja tla. preciznosti u stabilnosti
stabilnosti kosina. - Ispituje stabilnost radu. zemljane kosine
- Poznaje metode zemljane kosine analitičkom I
ispitivanja analitičkom i grafičkom
162
Formativni ciljevi
stabilnosti tla. grafičkom metodom (švedska
metodom. metoda momenata
i modifikovana
švedska metoda).
Dozvoljena opterećenja tla
- Poznaje - Crta rasprostiranje - Geomehanički
rasprostiranje opterećenja u tlu i elaborati
opterećenja u tlu. superpoziciju
- Poznaje pritisaka tla u
superpoziciju dubini.
pritisaka tla u - Očitava iz
dubini. geomehaničkog
- Definiše dozvoljeno elaborata
opterećenje tla. dozvoljena
opterećenje za
različite vrste tla.
Potporni zidovi
- Nabraja podjelu i - Shvata značaj - Navikava se na Vježba:
primjenu potpornih poznavanja uzroka racionalno i - Ispitivanje
zidova. kretanja tla iza pažljivo izvođenje stabilnosti
- Definiše pritiske tla potpornog zida. zadataka. potpornih zidova
na potporne zidove. analitičkom
- Poznaje uslove metodom.
stabilnosti potpornih - Ispituje stabilnost
zidova: potpornih zidova
- u pogledu analitičkom
preturanja, metodom.
- u pogledu klizanja,
- u odnosu na ivična
naprezanja.
Fundiranje građevinskih objekata
- Nabraja - Razlikuje načine - Razvija pravilan - Geomehanički
karakteristike tla fundiranja odnos prema elaborati.
koje utiču na dubinu građevinskih očuvanju
fundiranja. objekata. materijalnih Vježba:
- Definiše najmanju dobara. - Računanje
dubinu fundiranja. centrično
- Navodi načine opterećenog ab
fundiranja: temelja samca i
neposredno i - Razlikuje oblike crtanje plana
posredno fundiranje temelja armature.
građevinskih neposredno
objekata. oslonjenih na tlo. - Računanje
- Poznaje oblike centrično
temelja neposredno opterećene ab
oslonjene na tlo: temeljne trake i
- temelje samce; - Računa centrično crtanje plana
- trakaste temelje; opterećen ab armature.
- pločaste temelje; temelj samac i
- kombinovane crta plan
temeljne sisteme. armature.
163
Formativni ciljevi
- Poznaje proračun - Računa centrično - Razvija sposobnost
temelja samca i opterećenu ab opažanja.
trakastih temelja. temeljnu traku i
- Opisuje posredno crta plan
fundiranje armature.
građevinskih - Razlikuje načine
objekata na posrednog
šipovima. fundiranje
- Navodi primjenu građevinskih
priboja, zagata i objekata.
kesona i njihovu - Skicira priboje i
opravdanost kod zagate.
izgradnje
građevinskih
objekata.

Beograd, 2008. god.


- urađene vježbe.



Znanja
Predmet Znanja
- Potporni zidovi - Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih
- Temelji tijela
- Potporni zidovi - Građevinski materijali - Beton
- Temelji - Čelik
- Priboji i zagati - Gvožđe
- Drvo i drvena građa
- Zemljane kosine - -Statika i otpornost - Vrste opterećenja
- Potporni zidovi materijala - Sile u presjeku
- Temelji - Geometrijske
164
Znanja
Predmet Znanja
karakteristike presjeka
- Potporni zidovi - Beton - Primjena betona kao
- Temelji građevinskog materijala
- Armatura
- Neposredno fundiranje - Građevinske konstrukcije - Temelji
građevinskih objekata
165
1.2.16.3. GEODEZIJA
1. Naziv predmeta: GEODEZIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 33 33 66
Ukupno 33 33 66

- Upoznavanje sa poslovima geometra.
- Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije.
- Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata.
- Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima.
- Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina.
- Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena.
- Osposobljavanje ucenika za samostalnu pripremu podataka za obiljezavanje
objekata na terenu.
- Sticanje sposobnosti za visinsko obiljezavanje tacaka.
- Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u gradjevinarstvu.
166
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Predmet i zadatak geodezije
- Definise znanja o - Interpretira - Podstiče na Vježbe:
geodeziji, čime se pojmove o snalazljivost i - Prikazati plan i
bavi i o njenoj geodeziji. samopouzdanje. kartu i na njima
primjeni u - Računa - Razvija sposobnost definisati pojam
građevinarstvu: razmjeru(računa i spremnost na razmjere.
- razmjera i dužinu na planu ili saradnju. - Prikazati skice
razmjernici; u prirodi za geodetskih mreža i
- karte i planovi; odgovarajuću na osnovu njih
- osnova za razmjeru) i predstavti ih po
izvršenje razmjernike. značaju i namjeni.
premjera; - Upoređuje i
- geodetske mreže, definiše kartu i
vrste i način plan.
obilježavanja. - Razlikuje
geodetske mreže i
uočava čemu
služe.
- Razlikuje način
obiljezavanja
pojedinih tačaka.
Pojam mjere i - Izvodi samostalno - Podstiče Vježbe:
mjerenja mjerenje dužina i preuzimanje - Prikazati
- Poznaje linearna zna da iskontroliše odgovornosti za elektronski
mjerenja, princip mjerenja. izvršeno. daljinomjer i na
mjerenja. njemu objasniti
- Poznaje postupke - Formira podatke princip rada.
mjerenja dužina za polarno - Razvija sposobnost - Osvrnuti se na
kao i postupke obilježavanje i spremnost na klasičan način
obrade izmjerenih tačaka. saradnju. mjerenja dužine,
podataka. - Formira podatke pantljikom.
za ortogonalno
Primijenjena obilježavanje Vježbe:
geodezija tačaka na terenu - Na dijelu plana
- Navodi i priprema metodom presjeka izvršiti pripremu
podatke i pravaca. podataka za
obilježava: - Odredjuje i prenošenje tačaka
- tačke na terenu; obilježava tačke polarno,
- uglove na terenu; na terenu ortogonalno ili
- polarno tačke na polarnom presijecanjem
terenu; metodom. pravaca.
- ortogonalno tačke - Odredjuje i - Podstiče na
na terenu; obilježava tačke snalazljivost i
- obilježava pravce na terenu samopouzdanje.
osovine kad se ortogonalnom
krajnje tačke metodom.
dogledaju; - Odredjuje i
- obiljezava obilježava tačke
elemente kružne na terenu
167
Formativni ciljevi
krivine. metodom presjeka
- Poznaje uglovna pravaca.
mjerenja. - Obilježava pravac Na terenu u manjim
- Poznaje rukovanje osovine kada se grupama izvrsiti:
i korišćenje krajnje tačke ne - obilježavanje
instrumenta: dogledaju. pravca osovine;
- djelove, - Određuje i - izvršiti
- viziranje. obilježava osnovne obiljezavanje
- Utemeljuje znanja elemente kružne krivine.
o centrisanju krivine.
instrumenta. - Rukuje
- Poznaje metode instrumentom-
mjerenja teodolitom(totalna
horizontalnih stanica), razlikuje
uglova(prosta i njegove djelove i
girusna metoda). upotrbljava ih.
- Poznaje obradu - Ocjenjuje uslove
podataka T.0.1, instrumenta.
- jedinice za uglove, - Izvodi samostalno
pretvaranje iz postupak mjerenja
jedne podjele u uglova. - Prikazati
drugu i obrnuto. - Analizira i centrisanje
obradjuje podatke instrumenta.
mjerenja.
- Vrši kontrolu i
korekciju mjerenja
i računanja.
Računanje koordinata poligonskih tačaka
- Poznaje - Odredjuje - Razvija smisao za - Na ravanskom i
koordinatni sistem. koordinatni sistem preciznost i prostornom
- Upoznaje formule i koordinate. sistematičnost u modelu definisati
računanja - Odredjuje radu. koordinatni sistem.
direkcionog ugla i elemente - Na primjerima
dužina iz poligonskog vlaka objasniti primjenu
koordinata indirektnim teorema za
poligonskih tačaka. putem. određivanje
- Upoznaje formule - Računa direkcioni elemenata
za računanje ugao i duzine iz poligonskog vlaka.
koordinata koordinata.
poligonskih tačaka. - Računa koordinate
- Poznaje postupke poligonskih tačaka
pronalaženja u vlaku.
belega.
Snimanje terena
- Objašnjava - Analizira sta se - Navikava se na red - Zadati učenicima
metode snima. i urednost. da samostalno
snimanja(ortogona - Pravi izabor tačaka skiciraju zgradu u
lna metoda za snimanje. kojoj žive.
snimanja, polarna - Skicira detalje. - Upoznati učenike
metoda snimanja). - Pravi izabor sa načinom
detaljnih tačaka obilježavanja
168
Formativni ciljevi
koje treba snimiti. pravog ugla.
- Odredjuje - Prikazati detaljnu
završetak ili skicu.
prekid snimanja. - Pokazati letvu i
- Kontroliše objasniti
mjerenja. učenicima kako se
- Rukuje čita podjela.
tahimetrom.
- Računa dužine i
visinske razlike po
formulama.
- Računa koordinate
detaljnih tačaka
po formulama.
Nivelman i izrada situacionih planova
- Upoznaje pojmove - Razlikuje - Shvata značaj - Pokazati repere.
o vrstama nivelmansku tačnosti i - Uraditi primjer
nivelmana i mrežu. preciznosti u radu. obrade podataka
njihovoj primjeni: - Provjerava pribor zapisnika sa
- pojam, cilj i za mjerenje terena.
znacaj nivelmana; visinskih razlika.
- podjela nivelmana; - Primjenjuje
- pojam visine i postupke
visinske razlike; mjerenja.
- pribor za - Računa kote
nivelanje. tačaka.
- Poznaje rukovanje
i korišcenje
instrumenta: - Rukuje
- ispitivanje nivelira instrumentom.
i rektifikacija; - Analizira uslove
- geometrijski instrumenta.
nivelman i
podjela; - Razlikuje detaljni i
- metode nivelanja. generalni nivelman
- Definiše i rukuje njima. - Na osnovu jedne
nivelmanske strane detaljne skice i
vlaka i mreže i - Računa visine terenskih podataka
nivelmanski reper. repera detaljnih u odgovarajucoj
- Objašnjava tačaka. razmjeri iskartirati
računanje visina - Upotrebljava plan.
repera i detaljnih topografski i - Na planu
tačaka. kartografski ključ. primjeniti
- Poznaje - Crta plan na topografske znake.
topografske znake osnovu terenskih - Na različitim
i njihovu primjenu. podataka. primjerima
- Opisuje - Formira prikaz uvježbati
konstrukciju plana. terena u visinskom konstrukciju
- Objašnjava način smislu na izohipsa.
interpolacije planovima.
izohipsa.
169
Formativni ciljevi
Topografske podjele i njihova primjena u gradjevinarstvu
- Definise sve - Koristi kartu ili - Razvija logičko Vježbe:
podatke za geodetski plan kao razmišljanje. - Na planu razmjere
koriscenje karata i osnovu za R 1: 1000 treba
geodetskih planova projektovanje grafički da odredi
kao osnove za objekata. koordinate, kote,
studije i - Određuje dužinu i ugao.
projektovanje deformaciju plana
objekata. ili karte.
- Definise promjenu - Grafički određuje
dimenzije hartije - koordinate tačaka
plana ili karte sa na planu ili karti.
ili bez decimalne - Graficki određuje
mreze. kote tačaka na
- Objasnjava graficki planu ili karti.
nacin odredjivanja
koordinata tacaka
na planu ili karti.
- Objašnjava graficki
način određivanja
kota tačaka na
planu ili karti.
- Objasnjava grafički
nacin određivanja
uglova na planu ili
karti.

- S. Kontić, K. Vračarić: Geodezija za građevinsku, šumarsku i hidrometeorološku
školu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. god.
- K. Mihajlović, K. Vračarić: Geodezija I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004. god.

- Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima;
opremljena računarska sala.

- pismene vježbe.


- Diplomirani inženjer geodezije;
170
Znanja
Predmet Znanja
- Zemljani radovi - Organizacija građenja - Obračun zemljanih masa
- Tehnička obrada grafičkih - Tehničko crtanje - Razumije i koristi
priloga tehničke priloge
- Trasiranje saobraćajnica - Saobraćajnice - Trasa puta
- Premjeravanje puta - Mostovske i tunelske - Trasa puta
konstrukcije
171
1.2.C. PRAKTIČNA NASTAVA
1.2.C.1. PRAKTIČNA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE
1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA PRVI I DRUGI RAZRED
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 108 108
II 108 108
III
IV
Ukupno 216 216
Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

- Poznavanje zidarskih i unutrasnjih fasaderskih radova.
- Pravilan izbor materijala.
- Pravilno koriscenje masina, alata i pribora za rad.
- Izvodjenje zidzrskih radova.
- Izvodjenje malterisanja.
- Izvodjenje oblaganja zidova.
- Stice svijest o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova
po radionickim crtezima.
- Osposobljenost za primjenu sradstava zastite na radu i protivpozarne zastite.
- Shvatanje znacaja upotrbe gradjevinskih normi.
172
Razred: PRVI (zajednički katalog za sva tri smjera)
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje znacaj - Uočava važnost
zidarskih radova u organizacije rada.
savremenoj
tehnologiji
gradjenja.
- Upoznaje
organizaciju radnog
mjesta u radionici.
Zidarski alat
- Upoznaje mašine, - Identifikuje alat, - Razvija smisao za
alat i pribor za pribor za rad i red i urednost.
rad. pravi spisak.
- Upoznaje primjenu - Identifikuje pribor
i način održavanja za mjerenje.
mašina, alata i
pribora za rad.
Alat za malterisanje
- Upoznaje alat i - Identifikuje alat,
pribor za pribor za rad i
malterisanje. pravi spisak alata.
- Upoznaje primjenu
i način održavanja
alata i pribora.
Pripremni radovi u radionici
- Objašnjava tehniku - Odrezuje konture - Stiče sigurnost u
mjerenja, obilje- date pozicije, zida. radu.
žavanja i
razmjeravanja date
pozicije.
Osnovni materijal
za zidanje - Razlikuje
- Poznaje vrste opekarske
opekarskih proizvode.
proizvoda. - Razlikuje vrste
- Upoznaje svojstva opeka.
opekarskih
proizvoda.
- Poznaje vrste - Razlikuje
opeke za zidanje komponente
nekonstruktivnih maltera.
zidova.
- Poznaje malter kao
gradjevinski
materijal.
- Poznaje
tehnologiju i sastav - Dozira komponente
maltera. maltera.
173
Formativni ciljevi
- Poznaje agregat i
nabraja vrste
agregata. - Razlikuje vrste
- Poznaje vrste maltera.
veziva: cement,
kreč, gips.
- Objasnjava - Primjenjuje pravila
upotrebu veziva i malterisanja.
uticaj na kvalitet
maltera.
- Nabraja vrste
maltera i zna
njihovu primjenu.
- Poznaje razmjere
miješanja i uticaj
na kvalitet
maltera.
- Poznaje pravila
malterisanja.
Zidanje opekom
- Nabraja djelove - Prema zadatom - Shvata značaj
opeke. radnom crtezu: kvalitetnog rada.
- Nabraja vrste i - pravi specifikaciju - Navikava se na
dimenzije zidova. potrebnog alata, tačnost i
- Nabraja vrste pribora, masina i sistematičnost.
slogova-veza medju pribora za
opekama. mjerenje kao i
- Navodi pravila materijala za
zidanja opekom. izvodjenje
- Objasnjava nacin zidarskih radova.
zavrsavanja zidova. - Vrsi odabir alata,
- Objasnjava nacine pribora za
suceljavanja zidova mjerenje i
pravim i ostrim izvodjenje
uglom. zidarskih radova.
- Objasnjava - Obiljezava zid u
suticanje zidova osnovi i kontrolise
pod pravim i ostrim horizontalnost
uglom. podloge.
- Objasnjava - Priprema radno
ukrstanje zidova mjesto,
pod pravim i ostrim rasporedjuje
uglom. odabrani alat,
- Objasnjava pribor i materijal
postupak mjerenja potreban za
i obiljezavanja pri izvodjenje
izvodjenju zadatka.
zidarskih radova: - Priprema opeku za
odredjivanje zidanje: lomi
duzine zida, opeku i dobija ½ i
odredjivanje ¾ opeke.
174
Formativni ciljevi
pravog ugla, - Prema zadatoj
utvrdjivanje recepturi priprema
vertikalnosti ugla, malter za zidanje.
utvrdjivanje - Zida zid debljine 6,
horizontalnosti. 5cm {na kant},
12cm i 25cm.
- Obradjuje vidne
spojnice-fuge na
zidu.
- Cisti radno mjesto i
radionicu.
- Provjerava i
ocjenjuje gotov zid
prema katalogu
kriterijuma
kvaliteta.
- Primjenjuje mjere
zastite na radu.
- Zida otvore u
zidovima (vrata,
prozori).
Malterisanje unutrasnjih i spoljasnjih zidova
- Poznaje maltere za - Izradjuje katalog - Razvija
unutrasnje i kriterijuma odgovornost i
spoljasnje kvaliteta. preciznost.
malterisanje. - Pravi specifikaciju
- Objasnjava potrbnog alata,
postupke za pribora i
unutrasnje i materijala.
spoljasnje - Vrsi odabir alata i
malterisanje. pribora za
malterisanje.
- Priprema radno
mjesto:
rasporedđuje alat,
pribor i materijal
potreban za
izvođenje zadatka.
- Priprema
unutrašnje i
spoljašnje površine
za malterisanje.
- Prema zadatoj
recepturi priprema
malter za
malterisanje.
- Malteriše
spoljašnje i
unutrašnje
površine.
- Cisti radno mjesto i
175
Formativni ciljevi
radionicu.
- Provjerava i
ocjenjuje izvedene
radove prema
katalogu
kriterijuma
kvaliteta.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
Zaštita na radu
- Poznaje mjere - Primjenjuje mjere - Razvija svijest o
zaštite na radu. zaštite na radu. zaštiti na radu.
- Poznaje mjere
zaštite na radu na
visinama.
- Poznaje mjere
zaštite ljudi i
okoline.
176
Razred: DRUGI (zajednički katalog za sva tri smjera)
Formativni ciljevi
Tesarske veze
Uvod
- Upoznaje tesarske - Sortira drvenu - Uočava važnost - Posjeta gradilištu.
radove. građu. organizacije radnog
- Poznaje materijal - Uočava greške kod mjesta.
za tesarske radove. drvene građe.
- Poznaje drvenu - Razlikuje tesarske - Razvija smisao za
građu za izradu veze. preciznost u radu.
tesarskih veza. - Crta radioničke
- Poznaje crteže za
jednostavne jednostavne
tesarske veze. tesarske veze.
- Poznaje alat i - Vrši odabir
pribor za tesarske materijala, alata i
radove. pribora za
- Poznaje mjere mjerenje i za Vježba:
zaštite na radu. izvođenje tesarskih - Prema zadatom
veza. radioničkom crtežu
- Priprema radno izvodi jednostavne
mjesto: tesarske veze.
raspoređuje
odabrani alat,
pribor i materijal
potreban za
izvođenje zadatka.
- Prenosi mjere sa
crteža, na
prethodno
definisan
materijal.
- Izvodi jednostavne
tesarske veze.
- Uočava greške kod
izvedenih tesarskih
veza.
- Čisti radno mjesto i
radionicu.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
Izrada drvene oplate za stub
- Poznaje drvenu - Crta radioničke - Razvija preciznost i - Posjeta gradilištu.
građu za izradu crteže planova ekonomičnost.
oplata. oplate za stub. - Razvija kritički
- Poznaje - Pravi specifikaciju odnos prema radu.
jednostavne veze potrebnog
drvene građe. materijala, alata i
- Poznaje klasične pribora za
oplate za mjerenje.
jednostavne - Vrši odabir alata i
konstruktivne pribora za
177
Formativni ciljevi
elemente: mjerenje i za Vježba:
- stub, izvođenje. - Prema zadatom
- greda, - Priprema radno radioničkom
- nadvratnik, mjesto: crtežu izvodi
- nadprozornik, raspoređuje drvenu oplatu za
- serklaž. odabrani alat, stub.
- Poznaje alat i pribor i materijal
pribor za tesarske potreban za
radove. izvođenje zadatka.
- Upoznaje mašine - Prenosi mjere sa
za obradu drveta crteža na
poznaje mjere prethodno
zaštite na radu. definisan
materijal.
- Izvodi oplatu
stuba.
radionicu.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
Izrada drvene krovne konstrukcije
- Poznaje drvenu - Crta radionički - Razvija logičko Vježba:
građu za izradu crtež plana za mišljenje i - Prema zadatom
krovne model krovne povezivanje radioničkom crtežu
konstrukcije. konstrukcije. znanja. izvodi model za
- Poznaje - Pravi specifikaciju jednostavnu drvenu
jednostavne veze potrebnog krovnu
drvene građe. materijala, alata i konstrukciju.
- Poznaje alat i pribora za
pribor za tesarske mjerenje.
radove. - Vrši odabir alata i
- Upoznaje mašine pribora za
za obradu drveta. mjerenje i za
- Poznaje mjere izvođenje.
zaštite na radu. - Priprema radno
mjesto:
raspoređuje
odabrani alat,
pribor i materijal
potreban za
izvođenje zadatka.
- Prenosi mjere sa
crteža, na
prethodno
definisan
materijal.
- Izrađuje model
krovne
konstrukcije.
radionicu.
178
Formativni ciljevi
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.

- S. Krunic, G. Mladenovic, Lj. Krunic: Osnovni gradjevinski radovi I deo, Zavod za
udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. god.
- B. Blagojevic: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2006. god.
- Normativi i standardi rada u građevinarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 1999.
god.

- Radionica za teorijski i praktični dio;
- radionički stolovi za obradu i pripremu materijala;
- alat, pribor, masine, materijali i oprema u skladu sa normativima.

- Usmeni odgovor;
- praktični rad u radionici, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.

- Pozitivna ocjena na kraju skolske godine.

- diplomirani inženjer arhitekture;
- diploma osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine;
- diploma primijenjenih osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3
godine.

Znanja
Predmet Znanja
- Malterisanje zidova - Beton - Osnovna veziva
- Skiciranje gradjevinskih - Tehnicko crtanje - Radionicki crtez
elemenata-detalja
- Izrada radionickih crteza - Tehnicko crtanje - Poznavanje tehnickog
- Zidanje zidova opekarskim - Gradjevinski materijali crtanja gradjevinskih
proizvodima elemenata
- Opeka
- Zidanje zidova i stubova - Građevinske konstrukcije - Vertikalni konstruktivni
opekarskim proizvodima elementi: zidovi i stubovi
- Tesarske veze - Krovovi i krovne
- Izrada drvene oplate za konstrukcije
stub
- Izrada modela drvene
179
Znanja
Predmet Znanja
krovne konstrukcije
- Primjena načela ponašanja - Poslovna komunikacija - Načela ponašanja na
i pravila discipline na radnom mjestu
radnom mjestu - Disciplina na radnom
mjestu
180
1.2.C.2. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA
1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER

NISKOGRADNJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Upoznavanje sa poslovima izgtadnje puta i željezničke pruge.
- Pravilan izbor materijala za izgradnju puteva i željezničke pruge.
- Pravilno korišćenje alata, pribora i mehanizacije pri izvođenju radova.
- Sticanje svijesti o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog izvođenja radova
po projektnoj dokumentaciji.
- Primjena sredstava zaštite na radu.
- Shvatanje značaja upotrebe građevinskih normi.
181
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Pripremni radovi u toku izgradnje puteva
- Zna vrste - Formira katalog - Razvija - Sve časove
zemljanih radova. kriterijuma snalažljivost i praktične nastave
- Zna metode izrade kvaliteta izrade samopouzdanje. neophodno je
usjeka, nasipa i puteva. izvoditi u
zasjeka. - Koristi projektnu preduzećima
- Opisuje trup puta. dokumentaciju. kojima je osnovna
- Predviđa položaj djelatnost
gradilišta. - Formira stav o izgradnja puteva ili
- Identifikuje važnosti propisa i željezničkih pruga.
gradjevinsku njihovoj primjeni.
mehanizaciju za
izgradnju puteva i
vrši izbor za
određene radove. - Obilazak gradilišta
- Razlikuje vrste i objakata u
zemljanih radova. eksploataciji.
- Vrsi obračun i
raspored zemljanih
masa.
- Učestvuje u
trasiranju puta.
- Objašnjava ulogu - Prema veličini
donjeg stroja opterećenja
kolovozne razlikuje izvođenje
konstrukcije. radova za laki,
- Definiše značaj srednji i teški
odvodjenja vode sa saobraćaj. - Povezuje
kolovozne - Razlikuje izradu tehnološka i
konstrukcije. kolovozne konstruktivna
- Objašnjava značaj konstrukcije(asfalt, znanja.
opreme i objekata beton, kamene
pored puta. kocke).
- Učestvuje u izradi
trupa puta.
- Obilježava pozicije
rigola, kanala,
kanaleta za
odvodjenje
površinskih voda.
- Učestvuje u izradi:
propusta,
potpornih zidova,
horizontalne i
vertikalne
signalizacije,
ograda, stubića.
- Definiše značaj - Planira i učestvuje - Razvija kreativnost
održavanja puteva. u održavanju i samostalnost u
182
Formativni ciljevi
kolovoza u raznim radu.
klimatskim
uslovima.
- Planira i učestvuje
u održavanju
signalizacije,
opreme i objekata
pored puta.
- Ocjenjuje kvalitet
izvedenih radova
na osnovu
kriterijuma
kvaliteta.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
- Vodi dnevnik rada.
183
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Izvodjenje radova na izgradnji željezničkih pruga
- Definiše pripremne - Formira katalog - Razvija spremnost i - Obilazak gradilišta.
zemljane radove. kriterijuma sposobnost na
- Definiše značaj kvaliteta. saradnju.
donje stroja - Koristi projektnu
željezničke pruge. dokumentaciju.
- Razlikuje
gradjevinsku
mehanizaciju za
radove na izgradnji
željezničke pruge i
vrši izbor za
izvodjenje
odredjenih radova.
- Vrši obračun
zemljanih masa.
- Učestvuje u
trasiranju pruge u
pravcu i krivinama.
- Učestvuje u izradi
zastora od tucanika
i šljunka.
- Ocjenjuje kvalitet
izrade donjeg
stroja na osnovu
kriterijuma
kvaliteta.
- Objašnjava značaj - Učestvuje u - Podstiče - Obilazak gradilišta.
gornjeg stroja postavljanju preuzimanje
željezničke pruge. drvenih pragova na odgovornosti za
zastor. izvršeno.
- Učestvuje u
- Definiše značaj postavljanju dugog
opreme i zaštitnog šinskog traka i
pojasa. primjeni pričvrsnog
- Objašnjava ulogu i zateznog pribora
kolosječnog (vezice, zavrtnjevi,
pribora. pločice, ekseri).
- Planira polozaj
- Zna ulogu prelaza sa svim
kolosječnih veza. uredjajima i - Razumije značaj
napravama radi timskog rada.
- Zna ulogu signalnih regulisanja
uredjaja i značaj pravilne i
elektrifikacije bezbjedne
željezničkog vožnje(prelaz u
sistema. nivou, nadvožnjak,
podvožnjak).
- Učestvuje u
postavljanju
184
Formativni ciljevi
kolosječnih veza:
skretnica,
okretnica,
prenosnica i
mimoilaznica.
- Učestvuje u
postavljanju-
formiranju
matičnjaka sa svim
signalnim
uređajima i
električnim
instalacijama.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
- Vodi dnevnik rada.

- V. Anđus, J. Katanic: Putevi, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1997. god.
- Tehničar-građevinski prirucnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
- I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990. god.
- T. Milojković: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. god.
- Prof. dr Z. Joksic: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, gradjenje i
odrzavanje, IRO Gradjevinska knjiga, Beograd, 1990. god.
- M. Maletin: Gradske saobracajnice, Gradjevinski fakultet, Beograd, 1992. god.

- Praktična nastava se odvija na gradilištima preduzeća čija je djelatnost izgradnja
puteva ili željezničkih pruga.

- Ocjena za uradjeni posao na gradilistu, urednost, tačnost i marljivost u toku
obavljanja posla.

- pozitivno ocijenjen dnevnik rada.

185
Znanja
Predmet Znanja
- Tehnologija gradjenja - Saobraćajnice - Saobraćajnice-putevi,
saobraćajnica - Mostovi i tuneli željezničke pruge
- Gradjenje mostova i tunela - Geodezija - Mostovi i tuneli
- Organizacija gradjenja - Pravci, krivine, nagibi
- Trasiranje saobraćajnice - Gradilište
- Organizacija gradilišta i - Geomehanička ispitivanja - Metode gradjenja
- Mehanizacija
- Vrste tla
- Itrada projektne - Tehničko crtanje - projekat saobraćajnice
dokumentacije - Beton - Betonski elementi
- Komponente betona - Gradjevinski materijali - Vizuelizacija saobraćajnice
- Programi za crtanje i - Primjena računara u
projektovanje građevinarstvu
186
1.2.C.3. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

LABORATORIJSKA ISPITIVANJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Poznavanje alata, pribora i aparature za ispitivanje betona i njegovih
komponenti.
- Ispitivanje osnovnih svojstva betona i njegovih komponenti u laboratoriji.
- Poznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenti, svojstava, načina spravljanja
i primjenu.
- Ispitivanje osnovnih svojstva asfaltne mješavine u laboratoriji.
- Poznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja tla.
- Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, njihovo čuvanje i održavanje.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja.
sadržajima.
187
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Laboratorija za beton
- Upoznaje alate, - Razlikuje alate, - Razvija pozitivnu - Posjeta laboratoriji
pribor i aparaturu pribor i aparatiru. orjentaciju prema za ispitivanje
za ispitivanje - Primjenjuje alate, zanimanju. građevinkskih
betona i definiše pribor i aparaturu. materijala.
njihovu primjenu. - Izrađuje betonske - Posjeta fabrici
- Poznaje postupak kocke za kontrolna betona.
izrade betonskih ispitivanja. - Analiza elemenata
kocki za kontrolna proizvodnje.
ispitivanja.
Ispitivanje cementa
- Poznaje način - Uzima uzorke - Razvija - Posjeta gradilištu:
uzimanja, cementa na sistematičnost u - Neposredan rad na
pakovanja, čuvanja gradilištu, pakuje pristupu radu. uzimanju,
i transportovanja ih i transportuje. pakovanju i
uzoraka cementa. - Pravilno čuva transportovanju
- Definiše uzorke cementa. uzoraka cementa.
standardnu - Ispituje standardnu - Rad u laboratoriji
konzistenciju konzistenciju na izradi kontrolnih
cementa. cementa. tijela za navedena
- Poznaje izradu - Izrađuje kontrolna ispitivanja.
kontrolnih tijela za tijela za ispitivanje
ispitivanje stalnosti stalnosti zapremine
zapremine cementa.
cementa. - Izrađuje kontrolna
- Poznaje izradu tijela za ispitivanje
kontrolnih tijela za čvrstoće cementa
ispitivanje čvrstoće na pritisak i
cementa na savijanje.
pritisak i savijanje.
Ispitivanje agregata
- Poznaje način - Uzima uzorke - Razvija ekološku - Posjeta gradilištu:
uzimanja agregata na svijest. - Neposredan rad na
pakovanja, čuvanja gradilištu, pakuje - Razvija uzimanju i
i transportovanja ih i čuva u snalažljivost. pakovanju uzoraka
uzoraka agregata. laboratoriji. agregata.
Ispitivanje vode
- Poznaje način - Ispituje kvalitet - Stiče smisao za - Rad u laboratoriji
ispitivanja vode za spravljanje organizovanje, na ispitivanju vode.
kvaliteta vode za betona. preciznost i
spravljanje betona. - Određuje odgovornost.
- Poznaje način vodocementni
određivanja faktor.
vodocementnog
faktora.
Asfaltna baza
- Poznaje - Razlikuje faze - Razvija ekološku - Posjeta asfaltoj
postrojenje za tehnološkog svijest. bazi.
proizvodnju procesa
188
Formativni ciljevi
asfaltnih proizvodnje.
mješavina.
Ispitivanja asfaltne mješavine
- Poznaje način - Priprema i izrađuje - Razvija - Rad u laboratoriji
pripreme i izrade uzorke prema sistematičnost i na navedenim
uzoraka prema recepturi. precizan pristup poslovima.
recepturi. - Njeguje uzorke. radu.
- Upoznaje - Obilježava uzorke.
njegovanje - Određuje
uzoraka. zapreminsku masu i
- Poznaje način prividnu specifičnu
obilježavanja masu.
uzoraka.
uzoraka:
- zapreminska masa;
- prividna specifična
masa.
Ispitivanja tla
- Poznaje - Određuje - Razvija - Rad u laboratoriji
određivanje granulometrijski sistematičnost u na navedenim
granulometrijskog sastav tla pristupu radu. poslovima.
sastava tla hidrometrisanjem. - Stiče smisao za
hidrometrisanjem. - Određuje organizovanje,
- Poznaje optimalnu vlažnost preciznost i
određivanje i maksimalnu odgovornost.
optimalne vlažnosti zbijenost tla po
i maksimalne metodi
zbijenosti tla po modifikovanog
metodi Proktorovog opita.
modifikovanog - Određuje sadržaj
Proktorovog opita. CaCO u tlu. -
- Poznaje postupak Održava terensku i
određivanja laboratorijsku
sadržine CaCO u opremu.
tlu.
- Poznaje način
održavanja
terenske i
laboratorijske
opreme.
189
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Ispitivanje betona
- Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru - Razvija pozitivnu - Neposredan rad u
za sprovođenje za ispitivanje orjentaciju prema školskoj
laboratorijskih betona. zanimanju. laboratoriji ili
ispitivanja betona: - Ispituje beton. - Razvija preduzeću naF:
- predmet, - Popunjava prateću sistematičnost u - Ispitivanju betona;
- područje primjene, dokumentaciju: pristupu radu. - popunjavanju
- odgovornost, - preispitivanje, - Shvata značaj kompletne prateće
- definicije, oznake i zahtjeva, timskog rada. dokumentacije od
skraćenice, - radni obrazac. ulaska uzorka u
- veza sa drugim - Sarađuje u izradi laboratoriju i
dokumentima, atesta. njegove kontrole,
- opis aktivnosti. - Identifikuje kvar na do završetka
- Poznaje postupak opremi. traženih ispitivanja
ispitivanja betona: uz evidentiranje i
- čvrstoća na pritisak analizu rezultata.
MB10, MB15, MB20,
MB25, MB30, MB35,
MB40;
- vodonepropustljivo
st VDP: V2, V4, V6,
V8, V10, V12, V14;
- konzistencija
svježeg betona:
kruta, slabo
plastična,
plastična, tečna.
- Poznaje i
popunjava prateću
dokumentaciju:
- zahtjev za
ispitivanje betona,
- radni obrazac za
ispitivanje betona.
- Poznaje izradu
atesta.
- Upoznaje moguće
kvarove na
opremi.
Ispitivanje asfaltne mješavine
za sprovođenje za ispitivanje orjentaciju prema školskoj
laboratorijskih asfaltnih zanimanju. laboratoriji ili
ispitivanja asfaltne mješavina. - Razvija preduzeću na:
mješavine: - Ispituje asfaltne sistematičnost u - Ispitivanju betona;
- predmet, mješavine. pristupu radu. - popunjavanju
- područje primjene, - Popunjava prateću - Stiče smisao za kompletne prateće
- odgovornost, dokumentaciju: organizovanje, dokumentacije, od
- definicije, oznake i - preispitivanje preciznost i ulaska uzorka u
skraćenice, zahtjeva, odgovornost. laboratoriju i
190
Formativni ciljevi
- veza sa drugim - radni obrazac. - Razvija ekološku njegove kontrole
dokumentima, - Sarađuje u izradi svijest. do završetka
- opis aktivnosti. atesta. traženih
- Poznaje postupak - Identifikuje kvar na ispitivanja, uz
ispitivanja asfaltne opremi. evidentiranje i
mješavine: analizu rezultata.
- ispitivanje po
Maršalu;
- određivanje
zapreminske mase
iz zastora i nosećih
slojeva;
- ispitivanje udjela
bitumena
indirektnom
metodom.
- Poznaje i
popunjava prateću
dokumentaciju:
- zahtjev za
ispitivanje asfaltne
mješavine,
- radni obrazac za
mješavine.
- Poznaje izradu
atesta.
- Upoznaje moguće
kvarove na
opremi.
Geomehanička ispitivanja
za sprovođenje za ispitivanje tla. orjentaciju prema školskoj
laboratorijskih - Ispituje tlo. zanimanju. laboratoriji ili
geomehaničkih - Popunjava prateću - Razvija preduzeću na:
ispitivanja: dokumentaciju: sistematičnost u - Ispitivanju betona;
- predmet, - preispitivanje pristupu radu. - popunjavanju
- područje primjene, zahtjeva, - Razvija sposobnost kompletne prateće
- odgovornost, - radni obrazac. za organizovanje, dokumentacije, od
- definicije, oznake i preciznost i ulaska uzorka u
skraćenice, odgovornost. laboratoriju i
- veza sa drugim njegove kontrole
dokumentima, do završetka
- opis aktivnosti. traženih
- Poznaje postupak ispitivanja, uz
ispitivanja tla: evidentiranje i
- određivanje analizu rezultata.
modula stišljivosti
metodom kružne
ploče;
- određivanje
191
Formativni ciljevi
optimalnog
sadržaja vode-
Proktorov opit;
- određivanje
zapreminske mase
tla metodom
kalibrisanog
pijeska.
- Poznaje i
popunjava prateću
dokumentaciju:
- zahtjev za
mješavine;
- radni obrazac za
mješavine.
- Poznaje izradu
atesta.
- Upoznaje moguće
kvarove na
opremi.
Napomena: U toku ostvarivanja prakse, učenici treba da vode dnevnik rada koji treba da
sadrži:
- naziv vježbe, vrstu ispitivanja, broj standarda;
- potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal;
- tok ispitivanja prema standardu;
- rezultate ispitivanja, analizu rezultata i zaključak.

- Važeći standardi za ispitivanje građevinskih materijala i izdavanje atesta.


- praktičan rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu.

- urađen dnevnik rada koji treba da sadrži: naziv vježbe, vrstu ispitivanja, broj
standarda, potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal, tok ispitivanja
prema standardu(rezultati ispitivanja, analizu rezultata i zaključak).
192

Znanja
Predmet Znanja
- Laboratorija za beton - Ispitivanje betona - Proizvodnja betona na
- Ispitivanje cementa fabrici i na grafilištu
- Ispitivanje agregata - Cement
- Ispitivanje vode - Agregat
- Voda
- Ispitivanje asfaltne - Asfaltne mješavine - Prethodna ispitivanja
mješavine asfaltne mješavine
- Asfaltna baza - Proizvodnja asfaltne
mješavine
- Ispitivanje tla - Geomehanička ispitivanja - Fizičko-mehaničke
karakteristike tla
193
1.2.C.4. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA

HIDROGRADNJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV 66 66
Ukupno 138 138

- Korišćenje alata i pribora za rad.
- Vršenje odabira materijala i alata.
- Pripremanje, montiranje i ugrađivanje vodovodne mreže.
- Pripremanje, montiranje i ugrađivanje kanalizacione mreže.
- Razvija svijest o preciznosti, kvalitetu i ekonomičnosti izvodjena radova.
- Razvija i podstiče timski rad i lični doprinos u njemu.
- Razvija svijest o značaju i primjeni mjera zaštite na radu, protivpožarne zaštite,
zaštite životne sredine i uštedi energije.
194
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Sistem vodovodne mreže
- Upoznaje osnovne - Razlikuje pribor i - Posjeta izvorištu za
pojmove alat za izvođenje vodosnadbijevanje
vodovodne mreže. instalacije ili fabrici za
vodovoda. proizvodnju vode.
Montaža elemenata vodovodne mreže
- Upoznaje se sa - Izrađuje crteže - Razvija sposobnost - Posjeta gradilištu
načinom razvoda vodovodne za produktivnost i po mogućnosti i u
projektovanja mreže. ekonomičnost. vrijeme ispitivanja
vodovodne mreže. - Pravi specifikaciju vodovodne mreže
- Poznaje način materijala. na radni pritisak.
izvođenja - Vrši odabir
spoljašnje mreže. materijala, alata i
- Poznaje način pribora za
izvođenja izvođenje zadatka.
unutrašnje mreže. - Priprema radno
- Navodi i opisuje mjesto:
objekte na raspoređuje
vodovodnoj mreži. odabrani alat,
- Zna načine pribor i materijal
provjere potreban za
ispravnosti izvođenje zadatka.
izvedene mreže na - Prenosi mjere sa
probni pritisak. crteža na
- Opisuje načine prethodno:
zaštite vodovodne - siječe i spaja
definisan materijal vodovodne cijevi;
mreže od različitih - montira fitinge i
uticaja. armature;
- ispituje ispravnost
vodovodne mreže
na radni pritisak
vodovoda;
- montira djelove
unutrašnjeg
razvoda vodovoda.

radionicu.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
195
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Sistem kućne instalacije
Upoznaje: - Razlikuje pribor i - Razvija svijest o - Posjeta gradilištu.
- sistem kućne alat za izvođenje: zaštiti životne
instalacije; - mreže kućne sredine.
- sistem spoljne instalacije,
kanalizacije. - mreže spoljne
- Navodi materijal za kanalizacije.
izvođenje
kanalizacione
mreže.
- Navodi alat i
pribor.
- Opisuje objekte na
kanalizacionoj
mreži.
Montaža elemenata kanalizacione mreže
- Upoznaje se sa - Izrađuje crteže - Razvija stručnost i - Posjeta gradilištu
načinom razvoda kućne sistematičnost u po mogućnosti i u
projektovanja kanalizacije. radu. vrijeme ispitivanja
kanalizacione - Pravi specifikaciju kanalizacione
mreže. materijala. mreže.
- Poznaje načine - Vrši odabir
izrade rova i materijala, alata i
postavljanja pribora za
kanalizacionih izvođenje montaže
vodova. kanalizacione
- Poznaje način mreže.
izrade skica i - Priprema radno
crteža za mjesto:
kanalizaciju. raspoređuje
- Navodi sanitarne odabrani alat,
uređaje. pribor i materijal
potreban za
izvođenje zadatka.
- Montira
kanalizacione
cijevi.
- Montira
horizontalni razvod
kućne instalacije.
- Ispituje montirani
razvod knalizacije
na vodonepro-
pustljivost.
- Uočava greške kod
izvedenih radova.
- Primjenjuje mjere
zaštite na radu.
196
- B. Blagojević: Kućne instalacije za IV razred gradjevinske tehničke skole,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. god.
- M. Radonić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, IRO Građevinska knjiga, Beograd,
1983. god.
- D. Tadić: Kućne instalacije, udžbenik za IV razred građevinske tehničke škole,
Zavod za izdavanje udžbenika, NRS, 1965. god.
- Tehničar 5, Građevinski prirucnik, Građevinska knjiga, Beograd, 1979. god.

- Radionica sa materijalom, alatom i priborom za instalaciju vodovoda i
kanalizacije, tabla za flomaster.

- Praktični rad u radionici;
- izrada crteža-detalja praktičnog rada, najmanje jedna ocjena u svakom
kvalifikacionom periodu.


- Diplomirani inženjer gradjevinarstva- smjer hidrogradnja;
- diplomirani inženjer gradjevinarstva.

Znanja
Predmet Znanja
- Projektovanje i izvođenje - Komunalna hidrotehnika - Instalaterski radovi
instalacija vodovoda i
kanalizacije
- Osnovni zakoni hidraulike - Građevinska hidraulika - Jednačina kontinuiteta,
Bernulijeva jednačina,
proticanje kroz cijevi
- Vodozahvatni objekti i - Hidrologija sa - Kaptiranje i skladištenje
rezervoari hidrometrijom vode
197
1.3. IZBORNI PREDMETI
1.3.1. STRANI JEZIK
Napomena:
Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u
nadležnosti Zavoda za školstvo.
198
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 58 14 72
II
III
IV
Ukupno 58 14 72

- Usvajanje znanja iz osnova ekologije.
- Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine.
- Usvajanje znanja o uzročno-posljedičnim odnosima žive i nežive prirode.
- Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine.
- Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne
sredine.
- Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.
199
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Osnovni pojmovi u ekologiji
- Definiše pojmove: - Ukazuje na - Navikava se da Vježbe:
ekologija, životna međusobnu povezuje uzroke i - Terenski rad-
sredina, ekološki zavisnost žive i posljedice. posmatranje
faktori. nežive prirode. različitih staništa i
- Određuje elemente zajednica.
životne sredine.
- Uočava na
konkretnim
primjerima osobine
biotopa i
biocenoze.
Ekologija populacije
- Definiše pojmove: - Uočava osnovne
populacija i karakteristike
ekološka populacije.
ravnoteža. - Shvata pojam
- Upoznaje faktore opterećenosti
koji određuju populacije.
strukturu - Upotrebljava
populacije. pojam ekološke
ravnoteže i
obrazlaže na
primjeru
međusobnu
zavisnost činilaca
sredine.
Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi
- Definiše pojmove: - Analizira na - Razvija analitičko Vježbe:
producent organske primjeru mišljenje. - Predstavljanje
materije, potrošač kompleksnost ilustracijom
organske materije, odnosa u ishrani. kruženje materije i
reducent organske - Interpretira proticanje energije
materije. kruženje materije i na odabranom
- Definiše lanac proticanje energije primjeru lanca
ishrane. u ekosistemu. ishrane.
- Analizira odnose
među članovima
lanca ishrane na
primjeru
energetske
piramide.
Ekosistem
- Opisuje kopnene, - Određuje - Razvija svijest o
vodene i zajedničke i glavne značaju očuvanja
antropogene razlike između prirodnih
ekosisteme. ekosistema. ekosistema.
- Definiše sukcesije u - Zaključuje o
ekosistemu. raznovrsnosti
200
Formativni ciljevi
ekosistema kod
nas, u odnosu na
geografski položaj i
klimatske
karakteristike.
- Predviđa posledice
ljudske aktivnosti u
životnoj sredini.
Zagađivanje vazduha
- Upoznaje načine - Određuje uzroke - Razvija sposobnost - Film o zagađivanju
zagađivanja zagađivanja sagledavanja i vazduha.
vazduha i otrovne vazduha. rješavanja
materije u - Analizira posledice problema.
vazduhu. previsokih
- Objašnjava uticaj koncentracija
otrovnih materija otrovnih materija u
na živa bića vazduhu na
(kisjele kiše, ekosistem.
ozonske rupe, - Ocjenjuje značaj
efekat staklene stalne kontrole
bašte). kontaminiranosti
vazduha.
- Predlaže načine
čišćenja otrovnih
materija (uređaji
za prečišćavanje,
industrijski filteri,
automobilski
katalizatori).
Zagađivanje voda, mora i slatke vode
- Definiše izvore i - Određuje glavne - Razvija analitičko Vježbe:
oblike zagađivanja izvore zagađivanja mišljenje. - Zaštita okoline.
vode. vode i objašnjava
posledice.
- Razlikuje metode
prečišćavanja.
- Analizira na koje
načine
prehrambena
industrija zagađuje
okolinu.
Zagađivanja zemljišta
- Opisuje izvore i - Ukazuju na - Razvija analitičko Vježbe:
oblike zagađivanja posledice mišljenje. - Zaštita zemljišta.
zemljišta. savremene
intenzivne
poljoprivrede
proizvodnje.
- Interpretira
problem
prenaseljenosti
201
Formativni ciljevi
zemlje.
Nuklearna energija
- Definiše izvore i - Identifikuje - Shvata važnost - Seminarski rad o
oblike problem očuvanja životne nuklearnim
radioaktivnog radioaktivnog sredine. eksplozijama
zagađenja. zračenja i njegove (Hirošima,
dalekosežne Černobil, itd.).
posljedice.
- Uočava problem
nekontrolisanog
skladištenja
radioaktivnog
otpada i
neodgovornog
korišćenja
nuklearnog oružja.
Ugrožene biljne i životinjske vrste
- Navodi glavne - Analizira značaj - Navikava se na Vježbe:
uzroke izumiranja šuma i razlog poštovanje normi i - Analiziranje
šuma i istrebljenja njihovog propisa. uzoraka izumiranja
nekih životinjskih izumiranja. šuma i životinjskih
vrsta. - Ukazuje na značaj vrsta.
pošumljavanja
terena koji su
podložni eroziji.
- Pronalazi
najugroženije
ekosisteme i grupe
u Crnoj Gori i
svijetu.
- Predlaže moguće
mjere za zaštitu
prirodnog nasleđa
za konkretan
primjer.
Mjere za zaštitu životne sredine
- Navodi značaj - Određuje načine - Razvija svijest o Vježbe:
štednje energije i planske upotrebe značaju zaštite - Analiza nepovoljnih
vode u prirodnih izvora. životne sredine. uticaja za životnu
domaćinstvu i - Shvata značaj sredinu.
industriji. pravilnog odnosa
- Navodi alternative prema pitkoj vodi.
energetske izvore. - Analizira značaj
traženja i
korišćenja novih
ekoloških izvora
energije.
- Ocjenjuje značaj
globalizacije
nadzora dešavanja
u životnoj sredini.
202
Formativni ciljevi
- Primjenjuje
propise kojima se
određuju norme
čuvanja zaštićenih
objekata prirode,
ugroženih,
endemskih biljnih i
životinjskih vrsta.

- M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za
udžbenike, Beograd, 1998. god.
- I. Savić, V.Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,
Beograd.

- Dijaprojektor, slajdovi;
- grafoskop;
- TV prijemnik, video- rikorder, video- kasete.

- Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi;
- usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.


- Diplomirani biolog;
- diplomirani inzenjer pejzažne arhikteture.

Znanja
Predmet Znanja
- Zagađenje vode, vazduha i - Građevinski materijali - Materijali koji se koriste u
zemljišta građevinarstvu
203
1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA
1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 60 12 72
III
IV
Ukupno 60 12 72

- Shvatanje pojma komunikacije u širem smislu riječi.
- Upoznavanje različitih kultura, običaja i tradicija koje opredjeljuju razlike u
poslovnom ponašanju.
- Usvajanje osnovnih pravila poslovnog ponašanja i pravila poslovnog bontona.
- Shvatanje značaja različitih vrsta i oblika poslovne komunikacije.
- Usvajanje pozitivnih stavova pri vođenju i učestvovanju u poslovnoj komunikaciji.
- Shvatanje značaja profesionalnog ponašanja.
204
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Pojam i definicija komunikacije
- Zna pojam i - Stiče sposobnost za
definiciju saradnju.
komunikacije
uopšte i upoznaje
se sa sadržajem
predmeta poslovna
komunikacija.
Funkcija i vrste komunikacije
- Upoznaje istorijske - Navodi istorijske - Razvija ličnu Vježba:
izvore i shvata izvore i obrazlaže kulturu koja - Rad u grupama-
funkciju funkciju olakšava poslovnu jedna grupa
komunikacije za komunikacije za komunikaciju. demonstrira
čovjeka. čovjeka. različite oblike
- Upoznaje različite - Demonstrira neverbalne
vrste neverbalne različite vrste komunikacije, a
komunikacije. neverbalne - Razvija ličnu druga komentariše
- Opisuje tipove komunikacije. odgovornost u poruke i značenje
komunikacije s - Razlikuje tipove komunikaciji sa različitih oblika
obzirom na daljinu komunikacije s drugim ljudima. neverbalne
među učesnicima obzirom na daljinu komunikacije
(intrapersonalna, među učesnicima (uloge grupa se
komunikacija u (intrapersonalna, mijenjaju).
grupama, javna interpersonalna,
komunikacija, komunikacija u - Razvija spontanost Vježba:
masovna grupama, javna i opuštenost u - Komunikacija sa
komunikacija). komunikacija, komunikaciji. nastavnikom,
- Navodi masovna komunikacija sa
karakteristike komunikacija). pojedincima u
društvene, privatne - Uočava važnost radnoj grupi i
i poslovne poslovne komunikacija sa
komunikacije. komunikacije. cijelim razredom.
- Opisuje način - Obrazlaže na novim
pozdravljanja, primjerima razliku - Razvija vještinu Vježba:
predstavljanja, između društvene, pregovaranja. - Poslovno
upoznavanja i privatne i poslovne predstavljanje,
kulturnog vođenja komunikacije. pozdravljanje,
razgovora. - Demonstrira način upoznavanje i
- Upoznaje se sa pozdravljanja, kulturno vođenje
vrstama poslovnih predstavljanja, razgovora.
sastanaka. upoznavanja i
- Razumije ulogu i kulturnog vodjenja Vježba:
značaj osoba sa razgovora. - Poslovni sastanak
različitim - Imitira poslovni sa različitim
poslovnim sastanak sa ulogama i
zadacima u toku različitim ulogama poslovnim
poslovnog i zadacima na zadacima.
sastanka. poslovnom
- Razumije tok sastanku.
205
Formativni ciljevi
poslovnog - Imitira vođenje Vježba:
razgovora. poslovnog - Poslovni razgovor.
razgovora.
Konfliktne situacije u komunikaciji
- Opisuje konfliktne - Obrazlaže na novim - Razvija strpljenje i
situacije u primjerima tolerantni pristup
komunikaciji i konfliktne situacije za rješavanje
osnovne pristupe u komunikaciji, poteškoća u
za rješavanje koristeći osnovne poslovnoj
konfliktnih pristupe za komunikaciji.
situacija. rješavanje istih.
Interpersonalna komunikacija
- Definiše i razumije - Razlikuje elemente - Jača Vježba:
pojam komunikacionog samopouzdanje i - Demonstracija u
komunikacije i procesa (pošiljalac osjećaje sigurnosti okviru psihološke
znaka, elemente poruke, primalac u kontaktu sa radionice –
komunikacionog poruke, poruka, saradnicima. komunikacionog
procesa, pojam sadržaj). procesa gdje
socijalne - Adekvatno reaguje - Uviđa važnost i učenici na licu
percepcije. na znak ljepotu timskog mjesta uočavaju i
- Nabraja podatke za komunikacije, rada. vježbaju tok
ocjenjivanje drugih tumači ih i koristi u procesa u
osoba (izraz lica, stvaranju što - Razvija smisao za komunikaciji kroz
pokreti tijela, crte pozitivnije klime grupni rad. imitaciju i slične
oko usta i očiju, na radnom mjestu i tehnike.
gestovi, rukopis). u kontaktu sa
- Navodi po značaju klijentima. Vježba:
činioce koji - Povezuje podatke - Formira pravilan - Psihološka
određuju tačnost za ocjenjivanje odnos prema radionica sa temom
opažanja osoba. drugih osoba (izraz pretpostavljenom. "Kako nas drugi
- Shvata značaj i lica, pokreti tijela, vide".
simbole neverbalne crte oko usta i - Demonstrirati na
i verbalne očiju, gestovi, primjeru različite
komunikacije. rukopis). vidove verbalne
- Objašnjava - Određuje po komunikacije.
osnovne principe značaju činioce
verbalne koji određuju Vježba:
komunikacije. tačnost opažanja - Psihološka
- Opisuje izvore osoba. radionica sa
nesporazuma. - Prepoznaje razna insceniranim
- Definiše denotatno osjećanja na nesporazumom
i konotatno osnovu facijalne Vježba:
značenje jezika. ekspresije i na - Posjeta nekom
- Definiše pojam osnovu tako krojačkom salonu i
grupe i navodi dobijene posmatranje
osobine između informacije funkcionisanja u
formalnih i adekvatno reaguje. toku rada
neformalnih grupa. - Identifikujući ove (rukovođenja,
- Opisuje strukturu podatke osnažuje subordinacija,
grupe. svoju kreativnu hijerarhija u poslu i
- Opisuje percepciju i tako sl.).
206
Formativni ciljevi
rukovođenje grupe. ostvaruje
- Definiše kvalitetniji odnos
autokratsko i sa kolegama i
demokratsko svojim
rukovođenje kroz saradnicima.
davanje - Stiče vještinu
individualnih reagovanja u
sloboda. zavisnosti od
situacije i ličnosti
klijenta prateći
njegove neverbalne
pokrete i
shvatajući ih.
- Pravi razliku i
navodi na primjeru
kinetičkih i
proksemičkih
znakova.
- Koristi osnovne
principe i
zakonitosti
verbalne
komunikacije.
- Pravi razliku
između denotatnog
i konotatnog
značaja jezika.
- Prepoznaje izvore
mogućih
nesporazuma i
izbjegava ih ili
rješava na
kostruktivan način.
- Razlikuje
karaktristike
formalnih i
neformalnih grupa.
- Analizira strukturu
grupe.
- Razlikuje
karakteristike
autokratskog i
demokratskog
rukovođenja.
Poslovna korespondencija
- Opisuje faze - Obrazlaže faze - Razvija svijest o Vježba:
poslovne poslovne značaju poslovnog - Rad na pisanim
korespodencije. korespondencije. komuniciranja. primjerima.
- Zamišlja - Primjenjuje na
protokolarno pisanim primjerima
obraćanje u pisanoj poslovno
207
Formativni ciljevi
formi. protokolarno - Izgrađuje pozitivan Vježba:
- Opisuje različite obraćanje. stav u poslovnoj - Poslovni telefonski
oblike poslovne - Primjenjuje komunikaciji. razgovor.
korespodencije. različite oblike
- Opisuje pravila za poslovne
uspješno vođenje korespondencije.
poslovnog - Demonstrira
razgovora. poslovni razgovor i Vježba:
- Shvata pravila uporedo - Rad na primjerima.
poslovnog komentariše
komuniciranja i pravila za pravilno
razlikuje privatni vođenje razgovora.
od poslovog - Obrazlaže razliku
razgovora. između privatnog i
- Pojašnjava poslovnog
aktivnosti koje telefonskog
podstičnu poslovnu razgovora.
komunikaciju. - Na novim
- Navodi oblike i primjerima
značaj telefonske obrazlaže
korespondencije i aktivnosti koje
opisuje načine podstiču poslovnu
vođenja komunikaciju.
elektronske - Obrazlaže oblike
korespondencije elektronske
(telefaks, e-mail, korespondencije.
internet). - Na primjerima
primjenjuje oblike
elektronske
korespondencije.
Poslovno predstavljanje
- Opisuje načela - Vlada načelima - Razvija - Vježba na
ponašanja ponašanja i odgovornost o primjeru.
organizacije koja organizacije na značaju pravilnog
važe na javnim javnim nastupima i javnog nastupa i
nastupima i javnim javnog
predstavljanji-ma, predstavljanjima. predstavljanja..
izložbama, - Razlikuje dobru od
sajamskim loše urađene Vježba:
priredbama, reklame. - Reklama
konferencijama za - Vlada načelima (samostalni radovi
štampu i kulturnim ponašanja i učenika).
priredbama. organizacije koja
- Opisuje značaj važe na radnom
reklame kao jednog mjestu.
od načina poslovne - Obrazlaže i pravi
komunikacije. paralelu između - Razvija svijest o
- Razumije načela dobre i loše značaju Vježba:
ponašanja i discipline na profesionalnog - Poslovni ručak u
organizacije koja radnom mjestu i u ponašanja u odnosu ugostiteljskom
važe na radnom vezi sa njim. prema saradnicima objektu.
208
Formativni ciljevi
mjestu. - Navodi primjere iz i korisnicima
- Usvaja pravila sopstvenog ili usluga.
discipline na tuđeg iskustva i
radnom mjestu. ističući značaj
- Opisuje značaj spoljnih efekata
spoljnih efekata (izgled i pojava).
(izgled i pojava) u - Demonstrira
poslovnoj organizaciju
komunikaciji. poslovnog ručka i
- Usvaja pravila ponašanje za
organizacije i vrijeme poslovnog
ponašanja za ručka.
vrijeme poslovnog
ručka (mjesto
sjedjenja,
korišćenje pribora,
izbor jela i pića,
započinjanje
poslovnog
razgovora).
Svjetske kulture i običaji u poslovnoj komunikaciji
- Upoznaje se sa - Obrazlaže razliku - Razvija svijest o
različitim svjetskim među poštovanju
kulturama i najznačajnijim različitih kultura i
običajima koji svjetskim naroda.
vladaju u poslovnoj kulturama i
komunikaciji. običajima koji
vladaju u poslovnoj
komunikaciji.

- B. Subotić, S. Rajković: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna
- D. Romanović: Sekretarsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2005.
- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija, Zavod za
- D. Spasić, J. Rakinić: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za
- Lj. Mirosavljević, S. Ignjatović: Birotehnika, Zavod za udžbenike i nastavna
- Zakon o arhivskoj djelatnosti, Sl.list RCG, br.25/92, 6/94, 27/94
- Uredba o kancelarijskom poslovanju organa državne uprave, Sl.list RCG br.61/92
- Zakon o pečatu RCG i pečatima državnih organa, Sl.list RCG, br.56/93 i 27/94
- Zakon o ovjeravanju potpisa, rukopisa i prepisa, Sl.list br.8/72

- Kompjuter povezan sa Internetom, telefon, telefax.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja

- Znanje se u svakom klasifikacionom periodu provjerava i ocjenjuje usmeno.
209
- Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda.

Visoka stručna sprema iz područja:
- Diplomirani psiholog;
- diplomirani pedagog;
- diplomirani sociolog.
Znanja
Predmet Znanja
- Načela ponašanja na - Praktična nastava - Primjena načela ponašanja i
radnom mjestu pravila discipline na radnom
- Disciplina na radnom mjestu
mjestu
210
1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE
1. Naziv predmeta: OSNOVE HIDROTEHNIKE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Sticanje osnovnih znanja iz hidrologije.
- Upoznavanje hidrotehničkih objekata.
- Upoznavanje radova na uređenju vodnih tokova.
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Navodi definiciju - Razlikuje grane - Razvija pozitivan
hidrotehnike. hidrotehnike. stav prema novim
- Navodi grane saznanjima.
hidrotehnike i
predmete
izučavanja.
Hidrologija
- Navodi definiciju - Crta prikaz - Razvija logičko
hidrologije. hidrološkog ciklusa. zaključivanje.
- Objašnjava
hidrološki ciklus. - Shvata značaj
- Definiše vodni određivanja vodnog
bilans. bilansa.
- Poznaje jednačinu
vodnog bilansa.
- Hidrometeorologija
. - Shvata značaj
- Definiše hidrome-
hidrometeorologiju teorologije.
.
- Definiše atmosferu.
- Navodi
meteorološke
veličine. - Razlikuje vrste
- Navodi definiciju padavina.
padavina i nabraja
vrste padavina.
- Objašnjava - Razlikuje
nastanak padavina. instrumente za
- Upoznaje mjerenje padavina.
instrumente za
mjerenje padavina:
- neregistrujući
kišomjeri, - Skicira kišomjer.
- registrujući
kišomjeri,
- mjerenje sniježnog - Shvata značaj
pokrivača. hidrometrije.
- Hidrometrija.
- Definiše
hidrometriju i
navodi osnovne
zadatke
hidrometrije.
- Nabraja podatke
koji se prikupljaju - Razlikuje
preko mreže instrumente za
hidroloških stanica. mjerenje nivoa
212
Formativni ciljevi
- Upoznaje mjerenje vode, dubine vode i
nivoa vode, dubine brzine vode.
vode i brzine vode.
- Definiše proticaj.
- Navodi metode
mjerenja proticaja.
- Definiše krivu
proticaja, nivogram
i hidrogram.
Regulisanje protoka
- Navodi elemente - Shvata značaj
koji utiču na izravnavanja
kolebanje riječnih protoka.
protoka.
- Navodi definiciju
za izravnavanje
protoka.
- Opisuje dnevno,
sedmično i godišnje
izravnavanje
protoka.
Brane i objekti uz branu
- Navodi definiciju i - Razlikuje tipove - Razvija smisao za
tipove brana. brana. preciznost.
- Opisuje betonske
brane. - Šematski prikazuje
- Opisuje nasute osnovne tipove
brane. brana.
- Nabraja
opterećenja koja
djeluju na branu.
- Nabraja studije
koje treba izraditi - Razumije odnos
prije izgradnje tehnike i prirode.
brane. - Crta šemu
- Opisuje načine skretanja riječnog
skretanja riječnog toka prilikom
toka pri izgradnju izgradnje brana.
brane.
- Nabraja stalne - Razlikuje stalne
objekte uz branu. objekte uz branu.
- Upoznaje
vodozahvate,
temeljne ispuste,
objekte za
evakuaciju velikih
voda.
Korišćenje vodnih snaga
- Definiše korišćenje - Razlikuje tipove
vodnih snaga. hidroelektrana.
- Poznaje formulu za
213
Formativni ciljevi
određivanje snage - Šematski prikazuje
hidroelektrane i pribransku
proizvedene hidroelektranu. - Razumije odnos
energije. - Šematski prikazuje tehnike i prirode.
- Upoznaje derivacionu
uprošćenu šemu hidroelektranu.
hidroelektrane. - Razvija
- Nabraja i opisuje sistematičnost i
tipove preciznost.
hidroelektrane.
Plovni kanali i pristaništa
- Nabraja vrste - Crta šematski - Razvija smisao za
plovnih puteva. prikaz poprečnog preciznost.
- Navodi definiciju i presjeka plovnog
podjelu plovnih kanala.
kanala.
- Upoznaje osnovne - Crta šematski
elemente plovnih prikaz akvatorije
kanala. pristaništa.
- Definiše i - Crta šematski
objašnjava princip prikaz operativne
funkcionisanja obale sa
brodske pretovarnim
prevodnice. mjestima.
- Navodi definiciju i - Razvija
podjelu pristaništa. - Crta šematski sistematičnost u
- Upoznaje prikaz osnovnih radu.
akvatoriju tipova kejskih
pristaništa. zidova.
- Upoznaje teritoriju
pristaništa.
- Navodi ulogu i
podjelu kejskih
zidova.
- Nabraja osnovna
opterećenja kojima
je izložen kejski
zid.
Uređenje prirodnih tokova
- Definiše osnovne - Crta šematski - Razumije odnos
pojmove. prikaz poprečnog tehnike i prirode.
- Nabraja osnovne profila riječnog
karakteristike toka.
prirodnih tokova.
- Navodi motive - Shvata značaj
uređenja prirodnih uređenja prirodnih
tokova. tokova.
- Definiše
regulacione radove - Razlikuje vrste
na uređenju radova na uređenju
prirodnih tokova. vodnih tokova.
214
Formativni ciljevi
- Nabraja vrste - Razlikuje
radova na uređenju regulacione
vodnih tokova. građevine.
- Opisuje
biotehničke - Crta šematski
radove. prikaz nasipa.
- Opisuje bagerske
radove. - Uočava važnost
- Nabraja materijal zaštite od poplava.
za izradu
regulacionih
građevina.
- Upoznaje
građevine van
regulacione
rječnog korita.
- Upoznaje
regulacione
građevine u
rječnom koritu.
- Navodi uzroke
pojava poplava.
- Upoznaje aktivne
mjere zaštite od
poplava.
- Upoznaje pasivne
mjere zaštite od
poplava.

- Dr Ratomir R. Živaljević: Osnovi hidrotehnike, Građevinski fakultet, Podgorica,
2000. god.




215
Znanja
Predmet Znanja
- Regulacione građevine - Građevinski materijali - Kamen
- Beton
- Opterećenje koje djeluje - Statika i otpornost - Sile
na branu materijala - Opterećenja
- Opterećenje koje djeluje
na kejske zidove
- Kejski zidovi - Građevinske konstrukcije - Zidovi
- Brane - Osnove građevinarstva - Objekti hidrogradnje
- Hidroelektrane
216
1.3.5. ASFALTNE MJEŠAVINE
1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEŠAVINE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV
Ukupno 36 36 72

- Upoznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenti, svojstava, načina
spravljanja i primjene.
- Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltnih mješavina i komponenti u laboratoriji.
- Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature.
- Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja.
sadržajima.
217
4. Sadržaji/standardi znanja predmeta.Operativni ciljevi.
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje sadržaj i - Shvata značaj - Stiče pozitivnu
značaj predmeta predmeta. orjentaciju prema
asfeltne mješavine. zanimanju.
Komponente asfaltne mješavine
- Definiše asfaltnu - Analizira asfaltnu - Razvija ekološku - Posjeta gradilištu.
mješavinu. mješavinu i njene svijest.
- Upoznaje primjenu komponente.
asfaltne mješavine - Određuje primjenu
u građevinarstvu. asfaltne mješavine
u građevinarstvu.
Agregat
- Upoznaje značaj - Razlikuje vrste - Razvija ekološku - Rad u laboratoriji:
agregata u agregata. svijest. - Upoznavanje
asfaltnoj - Razlikuje sita. standarda, pribora,
mješavini. - Prosijava agregat i alata i aparature za
- Upoznaje vodi zapisnik. ispitivanje
proizvodnju - Shvata značaj agregata;
agregata i njihovu kamenog brašna u - neposredan rad na
klasifikaciju. asfaltnoj ispitivanju,
- Objašnjava mješavini. evidentiranju i
granulometriju. analizi rezultata.
- Upoznaje sita.
Upoznaje postupak
prosijavanja
materijala i
vođenje zapisnika.
- Upoznaje kameno
brašno i njegovu
ulogu u asfaltnoj
mješavini.
- Upoznaje značaj i - Shvata značaj, - Razvija smisao za - Rad u laboratoriji:
zadatak veziva. zadatak, porijeklo i organizovanje, - Upoznavanje
- Upoznaje porijeklo način dobijanja preciznost i standarda, pribora,
i način dobijanja veziva. odgovornost. alata i aparature za
veziva. - Razlikuje vrste ispitivanje
- Definiše bitumena. bitumena;
klasifikaciju - Uzima uzorke - neposredan rad na
bitumena. bitumena i vodi ispitivanju,
- Poznaje postupak zapisnik. evidentiranju i
uzimanja uzoraka - Ispituje bitumen. analizi rezultata.
bitumena i vođenje
zapisnika.
- Poznaje postupak
ispitivanja
bitumena.
- Poznaje postupak - Priprema i izrađuje
218
Formativni ciljevi
prethodnog uzorke za
ispitivanja asfalte prethodna
mješavine: ispitivanja.
- način pripreme i - Izvodi Maršal test.
izrade uzoraka,
- ispitivanje uzoraka
(Maršal test).
Proizvodnja asfaltne - Crta shemu - Razvija ekološku - Posjeta asfaltoj
mješavine postrojenja za svijest. bazi.
- Upoznaje proizvodnju - Analiza
postrojenje za asfaltne mješavine. tehnološkog lanca
proizvodnju - Analizira tehnološki proizvodnje,
asfaltnih lanac proizvodnje. transporta i
mješavina. - Razlikuje način ugrađivanja
- Objašnjava transporta i asfaltne mješavine.
tehnološki lanac ugrađivanja
proizvodnje. asfaltne mješavine.
- Upoznaje način
transporta i
ugrađivanja
asfaltne mješavine.
Kontrola kvaliteta
- Upoznaje kontrolu - Shvata značaj - Razvija - Rad u laboratoriji:
kvaliteta. kontrole kvaliteta. sistematičnost i - Upoznavanje
-Poznaje postupak - Razlikuje vrste precizan pristup standarda, pribora,
tekućeg ispitivanja kontrolnih radu. alata i aparature za
asfalte mješavine: ispitivanja. kontrolu kvaliteta
- način uzimanja - Shvata postupak asfaltne mješavine;
mjerodavnog uzimanja - neposredan rad na
uzorka iz mjerodavnog ispitivanju,
postrojenja za uzorka asfaltne evidentiranju i
proizvodnju; mase iz postrojenja analizi rezultata.
- ispitivanje uzorka za proizvodnju.
(razlaganje na - Ispituje uzorak:
komponente- - razlaganjem na
ekstrakcija). komponente
(ekstakcijom), sa
vođenjem
zapisnika.
Uzimanje uzoraka iz postojeće konstrukcije
- Upoznaje postupak - Shvata postupak - Shvata značaj lične - Rad u laboratoriji:
vađenja uzoraka iz vađenja, pakovanja odgovornosti u - Upoznavanje
postojeće i čuvanja uzoraka zahtjevima standarda, pribora,
konstrukcije. iz gotove kvalitetnog alata i aparature za
- Upoznaje načine konstrukcije. profesionalnog ispitivanje uzoraka
pakovanja, čuvanja rada. uzetih iz postojeće
i transportovanja konstrukcije;
uzoraka uz vođenje - neposredan rad na
zapisnika. ispitivanju,
- Poznaje evidentiranju i
laboratorijsku analizi rezultata.
219
Formativni ciljevi
analizu uzoraka.

- Važeći standardi za ispitivanje asfaltnih mješavina.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenik

- praktičan rad u laboratoriji.



Znanja
Predmet Znanja
- Ispitivanje betona - Agregat
- Ugljovodonična veziva - Građevinski materijali - Ugljovodonična veziva
220
1.3.6. ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA
1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 36 36 72
IV
Ukupno 36 36 72

- Osposobljavanje za primjenu teorijskih i praktičnih znanja iz oblasti ispitivanja
osnovnih svojstava građevinskih materijala.
- Upoznavanje pravilnog korišćenje pribora, alata i aparatura za ispitivanja
građevinskih materijala.
- Sticanje svijesti o važnosti tačnosti i preciznosti u radu pri ispitivanju uzoraka i
određivanju njihovog kvaliteta.
- Sticanje sposobnosti za pravilan izbor i odgovarajuću primjenu materijala radi
postizanja stabilnosti, ekonomičnosti i trajnosti objekata.
- Osposobljenost za primjenu važećih propisa, standarda, uputstava uz opremu i
materijal.
- Osposobljenost za primjenu sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.
221
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Osnovna svojstva građevinskih materijala
- Obrazlaže značaj - Priprema uzorke za - Uviđa vezu teorije i Vježbe:
ispitivanja ispitivanje praktičnih znanja. - Ispituje osnovna
građevinskih osnovnih svojstava svojstva
materijala i građevinskih - Razvija sposobnost građevinskih
prefabrikata u materijala. opažanja. materijala I
građevinskoj - Vrši odabir popunjava prateću
proizvodnji. pribora, alata i dokumentaciju.
- Poznaje prateću aparature.
dokumentaciju pri - Priprema radno - Na osnovu poznatih
ispitivanju. mjesto. - Navikava se na podataka određuje
- Definiše pojam - Ispituje osnovna urednost. pojedina svojstva
uzorka. svojstva građevinskih
- Nabraja i definiše građevinskih - Razvija svijest o materijala
osnovna svojstva materijala: zaštiti na radu. matematičkim
građevinskih - specifičnu težinu; putem.
materijala: - zapreminsku masu;
- specifičnu težinu; - poroznost i
- zapreminsku masu; kompaktnost;
- poroznost i - prirodnu vlažnost i
kompaktnost; upijanje vode i dr.
- prirodnu vlažnost i - Popunjava prateću
upijanje vode i dr. dokumentaciju.
- Poznaje načine
ispitivanja
građevinskog - Određuje pojedina
materijala. svojstva
- Poznaje upotrebu građevinskih
pribora, alata i materijala
aparature. matematičkim
- Definiše konstantnu putem.
težinu uzoraka. - Priprema uzorke
- Poznaje građevinskih
određivanje materijala za
pojedinih svojstava sušenje do
građevinskih konstantne težine.
materijala - Vrši odabir
matematičkim pribora, alata i
putem. aparature.
- Poznaje primjenu - Priprema radno
važećih propisa i mjesto.
standarda. - Provodi postupak
sušenja uzoraka do
konstantne težine.
- Popunjava prateću
dokumentaciju.
laboratoriju.
- Primjenjuje mjere
222
Formativni ciljevi
zaštite na radu.
Ispitivanje razaranjem
- Poznaje mehaničke - Priprema uzorke za - Razvija svijest o - Posjeta i rad u
osobine ispitivanje važnosti tačnosti i laboratoriji za
građevinskih mehaničkih osobina preciznosti u radu. ispitivanje
materijala koje se građevinskih građevinskih
ispituju materijala materijala
razaranjem: razaranjem. razaranjem.
- čvrstoću pri
pritisku, savijanju, - Vrši odabir
smicanju; pribora, alata i
- zateznu čvrstoću; aparature.
- ćvrstoću pri - Priprema radno
pritisku rastresitih mjesto.
materijala; - Ispituje mehaničke
- otpornost na osobine
habanje; građevinskih
- otpornost na mraz. materijala Vježbe:
- Nabraja razaranjem. - Ispituje mehaničke
građevinske - Popunjava prateću osobine
materijale kod dokumentaciju. građevinskih
kojih se ispituju - Čisti radno mjesto i materijala
mehaničke osobine laboratoriju. razaranjem i
razaranjem - Primjenjuje mjere popunjava prateću
(kameni materijal, zaštite na radu. dokumentaciju.
opekarski
proizvodi, cement, - Na osnovu poznatih
beton, građevinski - Određuje podataka određuje
gips, kreč, drvo...). mehaničke osobine mehaničke osobine
- Objašnjava građevinskih građevinskih
ispitivanje materijala materijala
mehaničkih osobina matematičkim matematičkim
građevinskih putem. putem.
materijala
razaranjem.
- Poznaje prateću
dokumentaciju pri
ispitivanju.
- Poznaje
određivanje
mehaničkih osobina
građevinskih
materijala
matematičkim
putem, na osnovu
poznatih podataka.
- Poznaje upotrebu
pribora, alata i
aparature.
- Poznaje primjenu
važećih propisa i
223
Formativni ciljevi
standarda.
Ispitivanje bez razaranja
- Nabraja metode za - Priprema uzorke za - Posjeta i rad u
ispitivanje ispitivanje laboratoriji za
građevinskih mehaničkih osobina ispitivanje
materijala bez građevinskih građevinskih
razaranja. materijala bez materijala
- Upoznaje primjenu razaranja. metodama bez
sklerometra i razaranja.
ultrazvuka kod - Čisti radno mjesto i
ispitivanja bez laboratoriju. Vježbe:
razaranja. - Primjenjuje mjere - Priprema uzorke za
- Poznaje prateću zaštite na radu. ispitivanje
dokumentaciju pri mehaničkih osobina
ispitivanju. građevinskih
materijala bez
razaranja.

- B. Blagojević: Ispitivanje građevinskih materijala, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2006. god.

- Laboratorija sa opremom za ispitivanje građevinskih materijala;

- urađene vježbe.



Znanja
Predmet Znanja
- Osnovna svojstva - Ispitivanje betona - Beton i njegovi
građevinskih materijala komponentni materijali
- Ispitivanje razaranjem - Ispitivanje osnovnih
- Ispitivanja bez razaranja karakteristika betona
- Osnovna svojstva - Građevinski materijali - Osnovna svojstva
građevinskih materijala građevinskih materijala
- Mehaničke osobine - Statika i otpornost - Vrste sila i opterećenja
224
Znanja
Predmet Znanja
građevinskih materijala materijala - Sile u presjeku
- Aksijalno naprezanje
- Smicanje
- Savijanje
225
1.3.7. HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE
1. Naziv predmeta: HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Sticanje znanja o svojstvima zemljišta.
- Ukazivanje na način odbrane zemljišta od velikih voda.
- Sticanje osnovnih znanja o odvodnjavanju zemljišta.
- Sticanje osnovnih znanja o navodnjavanju zemljišta.
226
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Definiše pojam - Shvata značaj
melioracija. hidrotehničkih
- Navodi svrhu i melioracija.
podjelu
melioracija.
- Navodi definiciju
hidrotehničkih
melioracija.
Zemljište
- Navodi definiciju - Razlikuje faze - Razvija smisao za
zemljišta i faze zemljišta. preciznost.
zemljišta.
- Opisuje postanak
zemljišta. - Skicira slojeve
- Navodi i opisuje plodnog zemljišta.
slojeve plodnog - Razlikuje strukturu
zemljišta. zemljišta.
- Upoznaje - Razlikuje vrste
ispitivanje vode u zemljištu.
zemljišta. - Shvata važnost
- Upoznaje fizička toplote i sadržaja
svojstva zemljišta. vode i vazduha u
zemljištu za
uspješno
- Upoznaje hemijska odgajivanje
svojstva zemljišta. biljaka.
- Navodi podjelu i - Razlikuje vrste
klasifikaciju zemljišta.
zemljišta.
Odbrana zemljišta od velikih voda
- Opisuje aktivne i - Razlikuje vrste - Razvija - Crteži nasipa.
pasivne mjere nasipa. sistematičnost.
zaštite od velikih - Crta šematski - Razvija smisao za
voda. prikaz nasipa i preciznost.
- Navodi vrste označava osnovne
nasipa. elemente.
- Upoznaje - Crta šematski
projektovanje prikaz zaštite trupa
nasipa. nasipa od velikih
- Opisuje izradu voda.
nasipa.
- Opisuje osiguranje
nasipa.
Odvodnjavanje zemljišta
- Definiše vodni - Shvata značaj - Razvija smisao za - Crteži sistema za
bilans. odvodnjavanja preciznost. površinsko
- Navodi definiciju zemljišta. odvodnjavanja.
227
Formativni ciljevi
odvodnjavanja. - Crta šematski - Razvija logičko
- Navodi uzroke i prikaz sistema za zaključivanje.
posledice vlažnosti površinsko
zemljišta. odvodnjavanje.
- Navodi načine
odvodnjavanja. - Skicira poprečni
- Površinsko presjek otvorenog
odvodnjavanje. kanala.
- Upoznaje
određivanje - Shvata značaj
količina vode pravilnog
mjerodavnih za dimenzionisanja
površinsko otvorenih kanala.
odvodnjavanje.
- Navodi i opisuje - Razlikuje objekte
elemente sistema na otvorenim
za odvodnjavanje kanalima.
površinskih voda.
- Opisuje trasiranje
mreže otvorenih
kanala.
- Upoznaje
dimenzionisanje
otvorenih kanala.
- Upoznaje izradu i
održavanje
otvorenih kanala.
- Navodi objekte na
kanalima.
Odvodnjavanje podzemnih voda

- Navodi vidove - Crta šematski - Razvija - Crteži sistema za
suvišne vode u prikaz efekata sistematičnost u odvodnjavanje
zemljištu. otvorenih kanala i radu. podzemnih voda.
- Navodi načine drenova na
odvođenja suvišnih sniženje nivoa
voda. podzemnih voda.
- Navodi i opisuje - Skicira vrste
vrste horizontalne drenaže.
drenaže. - Razlikuje vrste
- Upoznaje horizontalne
određivanje drenaže.
količine vode koje
treba sprovesti iz - Crta šematski
podzemlja. prikaz sistema za
- Navodi i opisuje odvodnjavanje
elemente za podzemnih voda.
odvodnjavanje
podzemnih voda.
- Opisuje trasiranje
drenažne mreže.
228
Formativni ciljevi
- Poznaje osnovne - Shvata značaj
parametre drenaže pravilnog
(dubina, prečnici, dimenzionisanja
minimalni padovi). drenažne mreže.
- Upoznaje
dimenzionisanje
drenažne mreže.
- Upoznaje izradu i
održavanje
drenažne mreže.
Navodnjavanje zemljišta
- Navodi definiciju i - Shvata značaj - Razvija logičko - Crteži sistema za
svrhu navodnjavanja zaključivanje. navodnjavanje.
navodnjavanja zemljišta.
zemljišta.
- Navodi uslove koje
mora da zadovolji - Razlikuje načine
voda za navodnjavanja.
navodnjavanje.
- Navodi načine
navodnjavanja
prema vremenu u
kojem se vrši i
prema osnovnoj
namjeni.
- Opisuje potrebe - Shvata važnost
biljaka za vodom. pravilnog
- Definiše normu određivanja
navodnjavanja i potrebnih količina
normu natapanja. vode za
- Upoznaje navodnjavanje.
određivanje - Razlikuje osnovne
potrebnih količina elemente sistema
vode za za navodnavanje.
navodnjavanje.
- Navodi i opisuje - Crta šematski
osnovne elemente prikaz sistema za
sistema za navodnjavanje.
navodnjavanje.
- Navodi objekte i
uređaje na na
mreži za - Skicira poprečni
navodnjavanje. presjek kanala.
- Opisuje trasiranje - Shvata značaj
mreže za pravilnog
navodnjavanje. dimenzionisanja
- Upoznaje mreže otvorenih
dimenzionisanje kanala.
mreže otvorenih - Shvata značaj
kanala. pravilnog
- Upoznaje dimenzionisanja
229
Formativni ciljevi
dimenzionisanje mreže zatvorenih
mreže zatvorenih kanala – cijevi.
kanala – cijevi. - Šematski prikazuje
- Navodi i opisuje načine
načine navodnavanja.
navodnjavanja:
- navodnjavanje
razvođenjem vode
po zemljištu;
- podzemno
navodnjavanje;
- navodnjavanje
orošavanjem i dr.
Vodoispusti i vodozahvati
- Navodi načine i - Crta šematski - Razvija preciznost.
opisuje odvođenje prikaz različitih
vode u prijemnik. tipova
- Opisuje vodozahvata.
vodoispuste. - Crta šematski
- Opisuje prikaz izliva na
vodozahvate. drenažnoj mreži.
- Upoznaje stalne
pumpne stanice.

- Dr Dimitrije L. Avakumović: Elementi navodnjavanja i odvodnjavanja, Građevinski
fakultet, Beograd, 2005. god.




- diplomirani inženjer poljoprivrede – smjer melioracije.
230
Znanja
Predmet Znanja
- Dimenzionisanje otvorenih - Građevinska hidraulika - Hidraulički proračun
kanala za odvodnjavanje i otvorenih kanala
navodnjavanje - Hidraulički proračun cijevi
- Dimenzionisanje mreže
zatvorenih kanala –cijevi
- Nasipi - Regulacija vodotoka - Odbrana od poplava
231
1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA
1. Naziv predmeta: REGULACIJA VODOTOKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje osnovnih hidrauličkih pokazatelja.
- Upoznaje mehaniku kretanja nanosa u prirodnim i regulisanim vodotocima.
- Upoznavanje osnovnih regulacionih građevina.
- Usvajanje matematičkih metoda u izradi proračuna.
232
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Nastanak prirodnih tokova i podjela
- Opisuje nastanak - Skicira - Razvija pozitivan
prirodnih tokova i konfiguraciju stav prema novim
navodi podjelu. terena gdje se saznanjima.
- Definiše rječni sliv formira rječno
i navodi pojave u korito.
njemu. - Razlikuje osnovne
- Opisuje rječnu elemente rječnog
dolinu i rječni tok. korita.
- Opisuje riječno - Analizira rječni sliv
korito i nabraja i pojave u njemu.
osnovne elemente.
Hidrološke karakteristike prirodnih tokova
- Poznaje režim - Uočava zavisnost - Razvija sposobnost
voda. između vodostaja i opažanja.
- Definiše proticaj i proticaja. - Razvija preciznost i
vodostaj. - Crta I čita urednost.
- Upoznaje režim hidrograme.
leda. - Crta i čita
- Poznaje režim nivograme.
riječnog nanosa i - Crta krivu trajanja
nabraja vrste vodostaja i
nanosa. proticaja.
- Razlikuje vrste
nanosa.
Morfologija prirodnih tokova
- Definiše - Shvata značaj - Razumije odnos - Podloge za potrebe
morfologiju utvrđivanja tehnike i prirode. morfoloških
prirodnih tokova. nepovoljnih dionica analiza.
- Upoznaje primjenu prirodnih tokova.
morfoloških analiza - Upoređuje prirodne
u proučavanju režime vodotoka.
prirodnih režima
vodotoka.
Mehanika kretanja rječnog nanosa
- Upoznaje kretanja - Razlikuje faze - Razumije odnos
rječnog nanosa, kretanja rječnog tehnike i prirode.
počev od nanosa.
pokretanja - Razlikuje
nanosa, zatim koritoformirajući i
transporta pronosa tranzitni nanos.
i zaustavljanja - - Uočava probleme
taloženja. transporta vučenog
- Upoznaje i suspendovanog
transport vučenog nanosa u uslovima
nanosa u prirodnim koji vladaju u
tokovima. prirodnim
- Upoznaje složeni tokovima.
proces kretanja
233
Formativni ciljevi
suspendovanog
nanosa u prirodnim
tokovima.
Hidraulički proračun prirodnih tokova
- Poznaje svrhu - Shvata značaj - Hidrološke i
hidrauličkog proračuna hidrauličke
proračuna prirodnih tokova. podloge.
prirodnih tokova. - Razlikuje različite
- Upoznaje osnovne vrste podloga koje - Morfološke
podloge za se koriste za podloge.
hidrauličke proračun prirodnih
proračune. tokova
- Upoznaje ( hidrološke,
hidrološke i hidrauličke i
hidrauličke morfološke,
podloge. psamološke
- Upoznaje podloge).
morfološke
podloge. - Vrši hidraulički
- Upoznaje metode proračun prirodnih
hidrauličkih tokova.
proračuna i njihovu
opravdanost.
Radovi na uređenju prirodnih tokova
- Upoznaje razloge - Shvata značaj - Razumije odnos
uređenja prirodnih uređenja prirodnih tehnike i prirode.
tokova. tokova.
- Nabraja - Razlikuje elemente
regulacione regulacije riječnog
elemente rječnog korita.
korita. - Određuje potrebne
- Poznaje podjelu radove na uređenju
radova na uređenju prirodnih tokova.
prirodnih tokova.
- Opisuje radove na - Predviđa
uređenju prirodnih materijale za
tokova. izgradnju
- Navodi materijale regulacionih
za izgradnju građevina i
regulacionih uređenja prirodnih
građevina i tokova.
elemenata - Skicira zaštitu
građevina. kosina busenom.
- Opisuje materijale - Skicira fašine i
i njihovu upotrebu jasle.
kod uređenja - Skicira punjene
prirodnih tokova. korpe i splav od - Razvija preciznost i
- Nabraja i opisuje fašina. sistematičnost.
regulacione - Skicira žičane
građevine. korpe.
- Skicira poplete od
234
Formativni ciljevi
svježeg kolja i - Navikava se na red
pruća. i urednost.
- Šematski prikazuje
regulacione
građevine.
- Šematski prikazuje - Razvija pravilan
razne tipove odnos prema
obaloutvrda. očuvanju životne
- Crta dispoziciju sredine.
prave paralelne
građevine.
tipove paralelnih
građevina.
sisteme napera.
napere.
dispoziciju i
poprečne presjeke
- Opisuje pregrada.
regulacione - Šematski prikazuje
građevine za pragove.
izazivanje - Šematski prikazuje
vještačke poprečne traverze.
cirkulacije- - Skicira sistem
skretače. površinskih
- Opisuje skretača za
prosijecanje izazivanje erozije.
rječnih krivina – - Šematski prikazuje
meandera. ušće u planu.
- Poznaje uređenje - Predviđa
rječnih ušća. regulacione mjere
koje utiču na
- Upoznaje poplavni talas iz
regulacione mjere akumulacionog
na uticaj poplavnog bazena.
talasa iz - Crta hidrograme
akumulacionog poplavnih talasa i
bazena. njihovu
transformaciju.
Velike vode na rijekama i mogućnost odbrane od izlivanja i plavljenja dolina
- Upoznaje uticaj - Shvata značaj - Razumije odnos
regulacionih radova zaštite priobalnog tehnike i prirode.
na uslove pojasa od velikih
putovanja i voda.
rasplinjavanja - Razlikuje načine
poplavnih talasa u odbrane od
prirodnim poplava.
tokovima.
235
Formativni ciljevi
- Upoznaje načine
odbrane od
poplava.

- D. Muškatirović: Regulacija rijeka, Građevinska knjiga, Beograd, 1976. god.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenik učenika




Znanja
Predmet Znanja
- Odbrana od poplava - Hidrotehničke melioracije - Nasipi
- Regulacione građevine - Luke i pristaništa - Regulacija rijeka za
potrebe unutrašnje
plovidbe
- Materijali za izgradnju - Građevinski materijali - Kamen
regulacionih građevina - Beton
- Drvo
236
1.3.9. LUKE I PRISTANIŠTA
1. Naziv predmeta: LUKE I PRISTANIŠTA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Upoznavanje plovnih puteva, plovila i roba.
- Sticanje osnovnih znanja o luci kao građevinskom objektu i elementima
potrebnim za njeno funkcionisanje.
- Sticanje osnovnih znanja o pristaništu kao građevinskom objektu i elementima
potrebnim za njegovo funkcionisanje.
- Sticanje osnovnih znanja o hidrauličkim objektima u lukama i pristaništima.
237
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Uvod
- Navodi definiciju - Shvata značaj i
vodnog saobraćaja. ulogu vodnog
- Navodi podjelu saobraćaja.
vodnog saobraćaja.
- Nabraja elemente
koji se moraju
obezbijediti za
obavljanje
plovidbe.
- Navodi prednosti i
mane vodnog
saobraćaja.
Plovni putevi
- Navodi podjelu - Razlikuje tehničke - Navikava se na - Crteži regulacionih
plovnih puteva. karakteristike tačnost. građevina.
- Nabraja tehničke plovnog puta.
karakteristike
plovnog puta. - Razlikuje elemente
- Definiše gabarita plovnog
niskiplovidbeni i puta.
regulacioni nivo.
- Definiše visoki - Shvata značaj
plovidbeni nivo. regulacije rijeka za - Crtež kanaisanog
- Navodi elemente obezbjeđenje vodotoka.
gabarita plovnog uslova za plovidbu.
puta.
- Regulacija rijeka. - Crta šematski
- Navodi glavne prikaz uzdužnog
probleme koje profila kanalisanog
regulacijom treba vodotoka.
riješiti.
- Nabraja građevine - Razlikuje elemente - Crteži plovnog
za regulaciju rijeka plovnog kanala. kanala.
za potrebe - Crta šematski
plovidbe i njihovu prikaz poprečnog
svrhu. presjeka plovnog - Crtež brodske
- Kanalisanje rijeka. kanala. prevodnice.
- Upoznaje - Shvata način
kanalisanje rijeka funkcionisanja
za potrebe brodske
unutrašnje prevodnice.
plovidbe. - Shvata značaj
- Plovni kanali. održavanja plovnih
- Navodi definiciju i puteva.
podjelu plovnih
kanala. - Shvata značaj
- Navodi i opisuje obilježavanja
osnovne elemente plovnih puteva.
238
Formativni ciljevi
plovnog kanala. - Razvija analitičnost
- Brodske i logično mišljenje.
prevodnice.
- Definiše i
objašnjava način
funkcionisanja
brodske
prevodnice.
- Održavanje i
obilježavanje
plovnih puteva.
- Upoznaje
održavanje plovnih
puteva i nabraja
mehanizaciju za
održavanje plovnih
puteva.
- Navodi svrhu
obilježavanja
plovnih puteva.
- Opisuje signalne -
plovidbene znake
za obilježavanje
plovnog puta.
Luke
Podjela i osnovni - Shvata ulogu luke u - Razvija logičko - Crteži akvatorija i
elementi nacionalnoj zaključivanje. teritorije luke.
- Navodi definiciju privredi. - Razvija smisao za
luke. preciznost.
- Nabraja osnovne - Razlikuje elemente
zadatke luke. akvatorije luke.
- Navodi podjelu - Crta šematski
luke. prikaz akvatorije
- Nabraja osnovne luke.
elemente luke.
- Akvatorija luke. - Razlikuje tipove
- Nabraja i opisuje operativne obale.
elemente - Crta šematski
akvatorije luke. prikaz tipova
- Lučka teritorija. operativne obale.
- Navodi elemente
koji se nalaze na
lučkoj teritoriji.
- Definiše i navodi
podjelu lučke
obale.
- Navodi definicije
operativne obale,
veza i terminala.
- Opisuje operativnu
obalu.
239
Formativni ciljevi
Pristaništa
- Navodi definiciju - Razlikuje osnovne - Crteži akvatorija i
pristaništa. elemente teritorija
- Navodi podjelu pristaništa. pristaništa.
pristaništa. - Crta šematski
- Nabraja osnovne prikaz akvatorije
elemente pristaništa.
pristaništa. - Crta šematski
- Nabraja i opisuje prikaz operativne
djelove akvatorije obale sa
pristaništa. pretovarnim
- Navodi elemente mjestima.
koji se nalaze na
teritoriji
pristaništa.
Skladišta, saobraćajnice I mehanizacija pretovara u lukama i pristaništima
Skladišta - Razlikuje vrste - Razvija preciznost i - Crteži skaldišta.
- Navodi vrste robe. robe. urednost.
- Navodi podjelu - Crteži
skladišta. - Razlikuje vrste mehanizacije
- Navodi namjenu skladišta. pretovara.
otvorenih skladišta.
- Navodi podjelu i - Crta šematski - Razvija logičko
opisuje zatvorena prikaz kolosjeka. zaključivanje.
skladišta.
- Saobraćajnice. - Razlikuje uređaje
- Opisuje drumske sa prekidnim
puteve. dejstvom.
- Navodi podjelu i
opisuje željezničke - Razlikuje uređaje
kolosjeke. sa neprekidnim
- Mehanizacija dejstvom.
pretovara.
- Navodi podjelu
pretovarne
mehanizacije.
- Upoznaje uređaje
sa prekidnim
dejstvom.
- Upoznaje uređaje
sa neprekidnim
dejstvom.
Hidraulički objekti
Lukobrani - Shvata značaj - Razumije odnos - Crteži lukobrana.
- Upoznaje talase i lukobrana. tehnike i prirode.
njihovo dejstvo na - Razlikuje tipove
lukobrane. lukobrana.
- Navodi podjelu i - Skicira tipove
funkciju lukobrana. lukobrana.
- Nabraja i opisuje - Skicira poprečni
tipove lukobrana. presjek lukobrana.
240
Formativni ciljevi
- Opisuje nasute
lukobrane.
- Nabraja elemente
važne za
projektovanje
lukobrana.
- Navodi materijal za
izradu jezgra - Crteži obalnih
lukobrana. - Shvata značaj konstrukcija.
- Obalne obalnih
konstrukcije. konstrukcija.
- Navodi funkciju i - Razlikuje tipove
tipove obalnih obalnih
konstrukciju. konstrukcija.
- Navodi elemente
koji utiču na izbor - Crteži bitvi i
najpovoljnijeg tipa - Razvija preciznost i odbojnika.
obalne sistematičnost.
konstrukcije.
- Nabraja sile koje
djeluju na obalnu - Skicira osnovne
konstrukciju. tipove obalnih
- Opisuje obalne konstrukcija
konstrukcije. - Skicira bitve
- Nabraja i opisuje - Skicira drvene
opremu obalnih odbojnike
konstrukcija.
Planiranje luka i pristaništa
- Nabraja osnovne - Shvata značaj - Razvija logičko
aspekte planiranja. izučavanja zaključivanje.
- Nabraja faze ekonomskih
projektovanja. aspekata, aspekata
- Upoznaje prirodnih uslova i
ekonomske aspekte navigacionih
planiranja. aspekata za
- Navodi definiciju planiranje luka i
gravitacionog pristaništa.
područja, robnog
prometa i propusne
moći.
- Upoznaje prirodne
uslove značajne za
planiranje.
- Nabraja
navigacione
aspekte kod
planiranja.
241
- D. Muškatirović: Unutrašnji plovni putevi i pristaništa, Građevinski fakultet,
Beograd, 1979. god.





Znanja
Predmet Znanja
- Regulacija rijeka za - Regulacija vodotoka - Regulacione građevine
potrebe unutrašnje
plovidbe
- Sile koje djeluju na obalnu - Statika i otpornost - Sile
konstrukciju materijala - Opterećenja
- Pristaništa - Osnove građevinarstva - Objekti hidrogradnje
242
1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA
1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA GRAĐENJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Upoznavanje sa sistemima građenja u visokogradnji.
- Upoznavanje sa načinima izvođenja zemljanih radova.
- Sticanje znanja o savremenim alatima, priboriu i mašinama u visokogradnji.
- Upoznavanje sa raznim vrstama oplata.
- Upoznavanje sa izradom građevinske skele.
- Upoznavanje sa savremenim metodama izrade krovnih konstrukcija.
- Upoznavanje sa obradom ugradnjom armature.
- Upoznavanje sa tehnikom ugradnje čelika za prednaprezanje.
- Upoznavanje sa metodama transporta, ugrađivanja i njege betona.
- Upoznavanje sa tehnologijom izvođenja zidarskih radova.
- Upoznavanje se metodama izvođenja montažnih radova i prefabrikacijom
betonskih elemenata.
- Upoznavanje sa savremenim metodama izvođenja završnih radova.
- Osposobljavanje za primjenu sredstava zaštite na radu.
- Razvijanje svijesti o upotrebi zdravih materijala.
- Upoznavanje principa zaštite životne sredine.
- Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa.
243
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Uvod
- Upoznaje osnovne - Razlikuje metode - Pozitivno
metode izgradnje izgradnje objekata procjenjuje
objekata visokogradnje. važnost novih
visokogradnje. saznanja iz svoje
- Opisuje tehnologiju struke.
tradicionalne
metode izgradnje
objekata i navodi
njihove prednosti i
nedostatke.
- Opisuje tehnologiju
tradicionalne-
unaprijeđene
metode izgradnje
objekata i navodi
njihove prednosti i - Vrši komparaciju
nedostatke. metoda izgradnje
- Opisuje metodu objekata
montažne gradnje i visokogradnje.
navodi njene
prednosti.
- Definiše metodu
industrijske
gradnje i
preduslove za
njenu primjenu.
- Navodi grupe
građevinskih
radova.
- Nabraja
građevinske radove - Shvata
u okviru grupe specifičnosti
grubih građevinskih pojedinih
radova. građevinskih
- Nabraja radova.
građevinske radove
u okviru grupe
završnih
građevinskih
radova.
- Pojašnjava osnovne
termine u
tehnologiji
građenja.
Zemljani radovi
- Pojašnjava pojam - Shvata značaj - Razvija pozitivnju
zemljanih radova. zemljanih radova. orijentaciju prema
- Upoznaje zanimanju.
244
Formativni ciljevi
mehanizaciju za - Razlikuje
zemljane radove. mehanizaciju za
- Objašnjava tehnike zemljane radove.
izrade i
podgrađivanje širog
iskopa.
- Objašnjava tehnike - Upoređuje tehnike
izrade i širokog i uskog
podgrađivanja iskopa.
uskog iskopa.
Tesarski radovi
- Definiše osnovne - Razlikuje - Razvija preciznost.
pojmove o materijale i
tesarskim sredstva za
radovima. spajanje drveta.
- Navodi materijal i
sredstva za
spajanje.
- Upoznaje faktore
za usvajanje tipa
oplate.
- Nabraja razne
konstrukcije
oplate.
- Opisuje oplatu za
stubove i grede.
- Upoznaje prenosnu - Razlikuje razne
oplatu za zid. vrste oplate.
- Upoznaje oplatu za
ploče.
- Upoznaje tunelsku
oplatu.
- Upoznaje kliznu
oplatu.
- Upoznaje
samopodižuću
oplatu.
- Upoznaje
specijalne vrste
oplate. - Shvata značaj skele
- Navodi pomoćna pri izgradnji.
sredstva za
primjenu oplate.
- Zna sredstva za
premazivanje
oplate.
- Zna opremu za - Razlikuje krovne
čišćenje oplate. konstrukcije.
- Objašnjava pojam
građevinske skele. - Razlikuje elemente
- Opisuje izradu krovnih
245
Formativni ciljevi
građevinske skele. konstrukcija.
- Zna da vodi
kontrolnu knjigu
skele.
- Nabraja vrste
krovnih
konstrukcija.
- Poznaje elemente
krovnih
konstrukcija.
Armirački radovi
- Upoznaje vrste i - Razlikuje vrste - Razvija preciznost.
karakteristike armature.
armature. - Razlikuje mašine
- Navodi mašine za za obradu - Razvija osjećaj o
obradu armature. armature. potrebi zaštite na
- Opisuje rad mašina radu.
za obradu
armature.
- Zna probleme - Shvata metode
zaštite armature. izrade skeleta
- Opisuje proces armature kod
izvođenja raznih
armiraških radova u konstruktivnih
pogonu i na elemenata.
gradilištu.
- Upoznaje čelik za
prednaprezanje. - Shvata principe
- Opisuje prednaprezanja
ugrađivanje čelika čelika.
za prednaprezanje.
- Zna karakteristike i
primenu
mikroarmature.
Betonski radovi
- Opisuje unutrašnji - Uočava značaj i
transport betona. specifičnost
- Upoznaje rad auto- betonskih radova.
mješalice, pumpe
za beton, - Razlikuje metode
gradilišnog krana, transporta betona.
transportnih traka i - Zna pripremu
ostalih transportnih podloge za
sredstava. betoniranje.
- Opisuje pripremu
podloge za - Razlikuje razne
betoniranje. metode
- Navodi metode ugrađivanja betona
ugradnje betona. i vrši komparaciju
- Upoznaje ugradnju istih.
betona
246
Formativni ciljevi
pervibratorom.
- Upoznaje
površinsko
vibriranje betona.
- Upoznaje tehniku
torkretiranja
betona.
- Upoznaje tehniku
ugrađivanja betona
vibro-valjcima.
- Upoznaje se sa
vakuumiranjem
betona.
- Opisuje obradu - Uočava značaj
spojnica. njege betona.
- Opisuje obradu - Razlikuje i
horizontalnih i upoređuje metode
vertikalnih njege betona u
površina. raznim uslovima.
- Definiše pojam
njege betona i
opisuje metode
njegovanja u
raznim uslovima.
Zidarski radovi
- Nabraja zidarski - Razlikuje materijal
alat i pribor. i pribor za zidarske
- Nabraja i opisuje radove.
zidarski materijal.
- Opisuje izradu i - Razlikuje
transport vezivnog kriterijume
materijala. kvaliteta izvedenih
- Objašnjava zidanje zidarskih radova.
zidova od opeke i
blokova raznih - Zna izradu podnih
debljina. košuljica.
- Objašnjava
malterisanje
zidova.
- Opisuje izradu
podnih košuljica.
Montažni radovi
- Upoznaje sisteme i - Uočava prednosti
prednosti montažne gradnje.
montažne gradnje.
- Nabraja principe i
prednosti metoda
montaže.
- Pojašnjava
dekompoziciju
objekta na
247
Formativni ciljevi
elemente. - Razlikuje metode
- Navodi i objašnjava izvođenja
metode izvođenja montažnih radova.
montažnih radova.
- Definiše pojam
prefabrikovanih
betonskih
elemenata. - Vrši upoređivanje
- Nabraja i opisuje metoda
metode prefabrikacije.
prefabrikacije.
- Navodi i opisuje
pomoćna sredstva
za montažne
radove.
- Navodi i opisuje
mehanizaciju za
montažne radove.
- Upoznaje
mehanizaciju za
montažu.
- Poznaje sadržaj
projekta montažnih - Analizira projekat
radova. montažnih radova.
- Objašnjava
postupak kontrole i - Razlikuje
pripreme ležišta za mehanizaciju za
element. montažne radove.
- Objašnjava
postupak kontrole i
pripreme
elementa.
- Upoznaje postupak
pravilnog
zahvatanja i
probnog podizanja
elementa. - Shvata tehnologiju
- Upoznaje postupak montažnih radova.
postavljanja
elementa u ležište.
- Upoznaje postupak
izrade veze
elementa sa
konstrukcijom.
Završni radovi
- Objašnjava pojam - Razlikuje završne
završnih radova i radove.
navodi vrste.
- Upoznaje - Uočava kriterijume
savremeni alat, za ocjenu kvaliteta
pribor i mašine i izvršenih završnih
248
Formativni ciljevi
materijale koji se radova.
primjenjuju u
tehnologiji završnih
radova.
- Upoznaje
savremene
tehnologije
završnih radova.

- Dr D. Arizanović: Tehnologija građevinskih radova, Univerzitet u Beogradu,
Beograd, 1997. god.
- B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2006. god.
- S. Krunić, G. Mladenović, S. Mladenović, Lj. Krunić: Osnovni građevinski radovi,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. god.

- katalozi, prospekti, uzorci materijala, alata i pribora.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika:

- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Upoznaje sisteme montažne - Osnovi građevinarstva - Osnovni sistemi građenja
gradnje
- Izrada i podgrađivanje - Osnovi geologije
iskopa - Drvo kao građevinski
- Izrada oplata i skela materijal
- Izrada skeleta armature i - Građevinski čelik
- poznavanje metoda - Beton kao građevinski
predneprezanja - Građevinski materijali materijal
- Betoniranje u ljetnjim i - Opekarski i betonski
zimskim uslovima proizvodi za zidanje
- Zidanje zidova od blokova i - Malteri
opeke
- Malterisanje zidova
- Izrada i podgrađivanje - Organizacija građenja - Građevinska mehanizacija
249
Znanja
Predmet Znanja
iskopa za zemljane radove
- Poznaje posledice - Zaštita na radu
nepravilne montaže
- Izrada i podgrađivanje - Mehanika tla i fundiranje - Stabilnost zemljanih kosina
iskopa
- Izrada skela - Statika i otpornost - Vrste opterećenja i
- Upoznaje postupke materijala presječne sile
pravilnog zahvatanja, - Statički određeni i
probnog dizanja i neodređeni nosači i razno
postavljanja elementa u oblici njihovog naprezanja
ležište
- Izrada krovnih konstrukcija. - Građevinske konstrukcije - Krovne konstrukcije
- Pojašnjanje dekompozicije - Konstruktivni sklop objekta
objekta na elemente
250
1.3.11. ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA
1. Naziv predmeta: ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Sticanje znanja o osnovnim principima održavanja željezničkih pruga.
- Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog izvođenja
radova.
- Shvatanje značaja upotrebe građevinskih normi.
- Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju zadataka.
251
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Osnovni principi - Analizira osnovne
održavanja principe
željezničkih pruga održavanja
- Definiše osnovne željezničkih pruga.
principe - Razlikuje radove na
održavanja održavanju pruga:
željezničkih pruga. - kontrolu stanja
pruge;
- ciklusno
održavanje;
- pojedinačne
intervencije na
kolosjeku.
Inspekcija stanja
pruga
- Opisuje načine - Shvata značaj
inspekcije stanja inspekcije stanja
pruge: pruga.
- ispitivanje
geometrije - Upoređuje vrste
kolosjeka; inspekcije pruge. - Shvata značaj
- ispitivanje propisa i njihove
slobodnih profila; - Razlikuje primjene.
- ispitivanje parametre od
naprslina u šinama; značaja za
- ispitivanje geometriju
naboranosti šina; kolosjeka.
- ispitivanje planuma
i trupa pruge. - Upoređuje načine
ispitivanja šina:
- elektromagnetno
ispitivanje,
- kombinovano,
- ultrazvučno
ispitivanje.
Redovno održavanje pruga
- Zna koji radovi - Shvata značaj - Povezuje
spadaju u redovno redovnog tehnološka i
održavanje pruga. održavanja pruga. konstruktivna
- Opisuje radove na - Razlikuje radove u rješenja.
redovnom sklopu redovnog - Razvija sposobnost
održavanju pruge: održavanja pruga. zapažanja.
- kod donjeg stroja, - Analizira radove
- kod kolosjeka. redovnog
održavanja kod
donjeg stroja:
- odvodnjavanje
donjeg stroja;
252
Formativni ciljevi
- saniranje i
nabijanje donjeg
stroja.
- Uništavanje
vegetacije.
- Analizira radove
redovnog
održavanja kod
gornjeg stroja:
- održavanje šina;
- održavanje sprava
protiv putovanja
šina;
- održavanje spojnog
i pričvrsnog
pribora;
- kontrola stanja
pragova.
- Razlikuje radove na
održavanju pruge
koji se izvode:
- ručno i
- mašinski.
- Razlikuje alat i
mašine koje se
koriste pri
održavanju pruga.
Srednje opravke pruga
- Zna koji radovi - Shvata značaj - Razvijan pravilan - Posjeta Željeznici
spadaju u srednje srednjih opravki odnos prema Crne Gore.
opravke pruga. pruga. očuvanju
- Opisuje radove kod - Razlikuje radove u materijalnih
srednjih opravki sklopu srednjih dobara.
pruge. opravki pruga. - Jača
- Analizira radove u samouvjerenost i
sklopu srednjih pouzdanost u radu.
opravki pruga kod:
- donjeg stroja
pruge;
- gornjeg stroja
pruge.
- Upoređuje radove
u sklopu srednjih
opravki pruge:
- pojedinačna
zamjena šina u
zavisnosti od vrste
oštećenja;
- pojedinačna
zamjena pragova i
pričvrsnog pribora;
253
Formativni ciljevi
-
dopuna zastora;
-
navarivanja šina;
-
obrada šina.
-
Razlikuje
mehanizaciju za
opravke pruga.
Glavna opravka pruga (remont)
- Zna koji radovi - Shvata značaj - Shvata značaj - Posjeta Željeznici
spadaju u glavne glavnih opravki timskog rada. Crne Gore.
opravke pruga. pruga.
- Opisuje radove kod - Uočava obim
glavne opravke radova pri remontu
pruga. pruge.
- Zna metode i - Analizira metode
načine izvođenja koje se primjenjuju
remonta pruge. kod remonta
pruge.
- Uočava osnovne
operacije na
gradilištu u toku
remonta:
- rešetanje zastorne
prizme;
- zamjena starog
kolosjeka novim;
- regulisanje
kolosjeka.
- Razlikuje
mehanizaciju za
remont pruge.

- Tehničar-građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god.
- I. Gačić: Željezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990. god.
- T. Milojković: Željeznice, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990. god.
- D. Bajić: Osnovi projektovanja željezničkih pruga, Građevinski fakultet, Beograd,
1987.


254
- Pozitivna ocijena na kraju školske godine.

- Diplomirani inženjer građevinarstva-smjer saobraćajni.

Znanja
Predmet Znanja
- Tehnologija građenja - Saobraćajnice - Željezničke pruge
željezničke pruge
- Organizacija gradilišta i - Organizacija građenja - Gradilište
mehanizacija
255
1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE
1. Naziv predmeta: OSNOVE NISKOGRADNJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti niskogradnje.
- Korisćenje odgovarajucih podataka, dobijenih laboratorijskim i terenskim
ispitivanjima.
- Upoznaje načine i vrste ispitivanja pojedinih konstruktivnih elemenata u toku
izgradnje.
- Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa.
- Stiče svijest o upotrebi naučenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim
stvarima.
256
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Objekti niskogradnje
- Nabraja objekte - Razlikuje grane - Razvija pozitivan - Prikazivanje CD-a
niskogradnje. niskogradnje. stav prema novim sa objektima
- Opisuje objekte saznanjima. niskogradnje.
niskogradnje. - Grupni rad:
Pano objekti
niskogradnje.
Putevi i zeljeznice
- Zna i klasifikuje - Analizira - Razvija smisao za - Posjeta željeznici.
puteve i klasifikaciju puteva preciznost i - Prikazivanje CD-a
zeljeznice. i zeljeznica. sistematicnost. sa putevima i
- Opisuje - Upoređuje željeznicom.
konstruktivne konstruktivne - Grupni rad:
elemente puteva i elemente puteva i Pano putevi i
željeznica. željeznica. željeznice.
- Crta poprečne
presjeke.
Donji stroj i kolovozna konstrukcija
- Navodi definiciju - Razlikuje elemente - Razvija logicko - Crta u razmjeri
kolovoza. kolovozne zakljucivanje. poprečne profile
- Objašnjava vrste konstrukcije: saobraćajnica u
kolovoznih - posteljicu, usjeku, nasipu i
konstrukcija. - usjek, zasjeku.
- Navodi elemente - nasip,
kolovozne - zasjek,
konstrukcije. - zavrsni slojevi
- Poznaje kolovozne
tehnologiju izrade konstrukcije.
kolovoznih - Skicira elemente - Razumije odnos
konstrukcija. kolovoznih tehnike i prirode.
- Nabraja konstrukcija.
mehanizaciju koja - Analizira
se koristi kod standardne metode - Obilazak gradilišta.
izvođenja izrade usjeka i
kolovoznoh nasipa.
konstrukcija. - Razlikuje
- Nabraja materijale materijale za
za izradu zastora izradu fleksibilnih i
kolovozne krutih kolovoznih
konstrukcije. konstrukcija.
Donji stroj - Upoređuje donji

željezničke pruge stroj puteva i
- Zna ulogu donjeg željezničkih pruga.
stroja željezničke - Razlikuje i
pruge. upoređuje
- Poznaje mehanizaciju za
laboratorijska i izradu donjeg
257
Formativni ciljevi
terenska ispitivanja stroja kod
kod izrade donjeg željezničkih pruga.
stroja.
Propusti kod putnih i željezničkih konstrukcija
- Zna ulogu - Analizira usvojena - Grupni rad-
propusta. rješenja propusta. - Pano propusti:
- Navodi podjelu - Razlikuje - Cjevasti,
propusta. mehanizaciju za - pločasti,
- Zna tehnologiju izradu propusta. - zasvođeni.
izrade propusta. - Skicira cjevaste,
pločaste i
zasvedene
propuste.
Potporni zidovi i tuneli
- Obrazlaže funkciju - Razlikuje različite - Formira stav o - Prikazivanje CD-a
tunela i potpornog tunelske važnosti propisa i sa objektima.
zida kao konstrukcije. njihovoj primjeni.
građevinske - Analizira ulogu
konstrukcije. potpornog zida u
- Zna tehnologiju zavisnosti od vrste.
izvođenja radova, - Upoređuje - Grupni rad:
mehanizaciju, mehanizaciju za Pano potporni
laboratorijska i izradu tunela i zidovi i tuneli.
terenska ispitivanja potpornog zida.
kod tunela i - Upoređuje podatke
potpornog zida. laboratorijskih i
terenskih
ispitivanja.
Mostovi i aerodromi
- Definise most i - Razlikuje mostove - Posjeta aerodromu.
aerodrom kao prema tipu
građevinski konstrukcije.
objekat. - Vrsi komparaciju - Grupni rad:
- Zna funkciju mosta izmedju kolovozne Pano mostovi i
i aerodroma. konstrukcije puta i aerodromi.
- Navodi podjelu aerodroma.
mostova prema
tipu konstrukcije.
- Obrazlaže
specificnu ulogu
kolovozne
konstrukcije
aerodroma u
odnosu na karakter
saobraćajnog
opterećenja.
258
- V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udŽbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1997.
- TehniČar-Građevinski priručnik 6, IRO Gradska knjiga, Beograd, 1989.
- I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990.
- T. Milojković: Zeljeznice, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1990.
- Prof. dr Z. Joksić: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, građenje i
održavanje, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1990.
- M. Maletin: Gradske saobraćajnice, Građevinski fakultet, Beograd, 1992.

- Kabinet sa priborom za crtanje, kompjuter sa projektorom.

- Usmena provjera znanja(najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu);
- pismena vježba.

- Pozitivna ocjena na kraju skolske godine.

- Diplomirani inzenjer građevinarstva.

Znanja
Predmet Znanja
- Tehnologija građenja - Saobraćajnice - Saobraćajnice-
saobraćajnica - Mostovi ituneli putevi, željezničke pruge
- Građenje mostova i tunela - Mostovi i tuneli
priloga crteže
259
2. STRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA
2.1.1.1. SAOBRAĆAJNICE
1. Naziv ispitnog kataloga: SAOBRAĆAJNICE
2. Cilj ispita
Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta

SAOBRACAJNICE, uz:
- Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora;
- poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti
saobraćajnica;
- pravilne upotrebe stručne terminologije;
- rješavanje jednostavnih problema – zadataka, vezanih za saobraćajnice;
- odgovarajući pristup pri modeliranju i izradi tehničke dokumentacije;
- poznavanje i poštovanje propisa sa područija zaštite na radu i zaštite okoline;
- poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe;
- primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta rada;
- objašnjenje i interpretaciju rezultata;
- odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena;
- upotrebu savremene infpormacione tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocijenjuju na stručnom ispitu
1. Geotehnički radovi
- Donji stroj saobraćajnica.
- Klasifikacija tla.
- Projektovanje i izrada kosina usjeka i nasipa.
- Zaštitne i potporne konstrukcije geotehničkih objekata.
- Pripremni radovi na uređenju gradilišta.
- Metode izrade usjeka i nasipa.
- Građenje donjeg stroja saobraćajnice u otežanim geotehničkim uslovima.
- Postupci terenske i laboratorijske kontrole.
- Održavanje donjeg stroja.
2. Projektovanje puteva
- Osnove za projektovanje.
- Poprečni profili.
- Elementi situacionog plana.
- Elementi podužnog profila.
- Vitoperenje kolovoza.
- Trasiranje puta.
- Obračun zemljanih masa.
- Sastav projektne dokumentacije.
3. Gornji stroj puta

- Elementi gornjeg stroja.
- Noseći slojevi kolovoznih konstrukcija.
- Fleksibilne kolovozne konstrukcije- asfaltni kolovozi.
260
- Krute kolovozne konstrukcije-cementno betonski kolovozi.
- Primjena prefabrikovanih elemenata.
4. Standardna ispitivanja u toku građenja puteva

- Ispitivanje kolovoznih podloga.
- Ispitivanje asfaltnih kolovoza.
- Ispitivanje cementno –betonskih kolovoza.
5. Odvodnjavanje kolovoza
- Odvodnjavanje vangradskih puteva.
- Odvodnjavanje gradskih saobraćajnica.
6. Održavanje kolovoza
- Pojam održavanja.
- Vrste oštećenja kolovoza.
- Opravke cementno betonskih kolovoza.
- Opravke asfaltnih kolovoza.
7. Konstruktivni elementi željezničke pruge

- Osnovni pojmovi o donjem i gornjem stroju pruge.
- Slobodni i tovarni profil pruge.
- Poprečni profil pruge normalnog kolosjeka.
- Oblik i razmjere trupa pruge.
- Nagibi kosina.
- Deformacije trupa pruge i mjere sanacije.
8. Konstrukcija gornjeg stroja

- Uloga elemenata kolosjeka.
- Šine, proračun šina i sastavi šina.
- Kolosječni pribor: podjela i uloga.
- Kruti pričvrsni pribor.
- Elastični pričvrsni pribor.
- Spojni kolosječni pribor.
- Pragovi; proračun pragova.
- Zastor.
- Specijalne konstrukcije kolosjeka.
- Dugi trak šina (DTŠ).
- Elementi gornjeg stroja u DTŠ.
- Veze kolosjeka: okretnice, prenosnice, skretnice, matičnjaci i ukrštaji.
9. Elementi projektne geometrije

- Situacioni plan i njegovi elementi.
- Nagibi i prelomi nivelete.
- Položaj skretnica u planu i profilu.
10. Tehnologija i metodologija projektovanja pruga

- Proces projektovanja i vrste projekata.
- Principi vođenja trase.
- Karakter trase u odnosu na reljef terena.
- Tehnika trasiranja i oblikovanja trase.
11. Uređaji i postrojenja za elektrifikaciju pruga i siginalno-siguronosni uređaji

- Sistemi električne vuče.
- Kontaktna mreža.
261
- Signalno siguronosna postrojenja.
12. Održavanje pruga

- Principi održavanja pruge.
- Održavanje donjeg stroja.
- Održavanje gornjeg stroja.
13. Gradske saobraćajnice

- Gradski saobraćajni sistemi.
- Raskrsnice.
- Parkirališta.
- Osnovne karakteristike komunalnih sistema.
4.Tip ispita
- Usmeno.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način; da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska
zadataka, datih u ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta.
- Ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocijenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Za računske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.
6. Literatura i drugi izvori

- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu
znanja i godišnjem planu rada nastavnika.
262
2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA
2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITIVANJE BETONA
2. Cilj ispita
- Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta

ISPITIVANJE BETONA uz:
ispitivanja betona;
- analizu i predstavljanje rezultata ispitivanja;
- poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline
- poznavanje standarda i propisa i njihova pravilna upotreba;
- primjenu normi i propisa za obezbjeđivanje kvaliteta rada;
- racionalnu upotrebu materijala i vremena;
- upotrebu savremene informacione tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
1. Beton i njegovi komponentni materijali

- Definisati beton i njegove karakteristike.
- Komponente betona i njihove karakteristike.
- Navestu osnovna svojstva betona i njegovu primjenu.
2. Cement
- Definisati cement i njegovu ulogu u betonu.
- Nabrojati vrste cementa i njihove oznake.
- Definisati način transportovanja i skladištenja cementa.
- Definisati kvalitet cementa.
- Nabrojati vrste uzoraka cementa i objasniti postupak njihove pripreme.
- Objasniti postupak uzimanja uzoraka cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje standardne konzistencija cementa.
- Objasniti postupak ispitivanje standardne konzistencija cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje finoće mliva cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja finoće mliva cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje vremena vezivanja cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja vremena vezivanja cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje stalnosti zapremine cementa-
- Objasniti postupak ispitivanja stalnosti zapremine cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje specifične mase cementa.
- Objasniti postupak ispitivanja specifične mase cementa.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i
savijanje.
- Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće cementa na pritisak.
- Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće cementa na savijanje.
- Definisati skupljanje i širenje cementa.
3. Agregat
- Definisati standard i opremu za ispitivanje.
263
- Navesti ulogu, vrste i način dobijanja agregata.
- Objasniti način separisanja i deponovanja agregata.
- Definisati kvalitet agregata.
- Nabrojati vrste uzoraka agregata i objasniti postupak njihove pripreme.
- Objasniti postupak uzimanja uzoraka agregata.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje površinske vlage agregata.
- Objasniti postupak ispitivanja površinske vlage agregata.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase agregata.
- Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase agregata.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje povoljnosti agregata u pogledu oblika i
izgleda površine zrna.
- Objasniti postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda
površine zrna.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje sadržaja čestica manjih od 0.09mm u
agregatu.
- Objasniti postupak ispitivanja sadržaja čestica manjih od 0.09mm u agregatu.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje sadržaja gline u agregatu.
- Objasniti postupak ispitivanja sadržaja gline u agregatu.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje prisustva organskih i humusnih
materija u agregatu.
- Objasniti postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih materija u agregatu.
- Definisati standard i opremu za ispitivanje granulometrijskog sastava agregata.
- Objasniti postupak ispitivanja granulometrijskog sastava agregata.
- Objasniti crtanje grafikona frakcija agregata.
4. Voda
- Objasniti ulogu i uticaj vode u betonu.
- Definisati vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona.
5. Aditivi
- Definisati ulogu i vrste aditiva.
- Definisati primjenu aditiva.
6. Spravljanje betona u laboratoriji

- Objasniti značaj i način izrade uzoraka prethodne probe kod spravljanja betona u
laboratoriji.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom slijeganja.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom rasprostiranja.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom zbijanja.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona VE-BE aparatom.
- Objasniti postupak određivanja zapreminske mase svježeg betona.
7. Proizvodnja betona u fabrici i na gradilištu

- Objasniti način transportovanja i ugrađivanja betona.
- Nabrojati vrste mješalica.
- Objasniti postupak ispitivanja konzistencija tekuće proizvodnje betona.
- Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće betona na pritisak.
- Objasniti postupak određivanja zapreminske mase očvrslog betona.
8. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona

- Objasniti postupak ispitivanja vodonepropustljivosti betona.
- Objasniti ispitivanje betona na dejstvo mraza.
- Objasniti postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije.
- Objasniti ostupak ispitivanja betona metodama bez razaranja.
264
9. Uticaj komponenti na kvalitet betona
- Definisati način izbora vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije.
- Definisati svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih
vrsta cementa.
- Objasniti uticaj vrste agregata i granulometrijske kompozicije mješavine na
svojstva svježeg i očvrslog betona.
- Definiše područja povoljnih granulometrijskih kompozicija.
- Objasniti postupak projektovanja, kontrole i korekcije granulometrijskog sastava
mješavine agregata.
- Definisati izbor maksimalnog zrna agregata prema važećem pravilniku.
- Objasniti postupak ispitivanja površine zrnavosti usvojene granulometrijske
kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona.
10. Projektovanje betonske mješavine

- Definisati doziranje komponenata za marku betona prema zahtijevanim
svojstvima.
- Objasniti učešće vlažnog agregata po frakcijama i korekciju količine vode.
- Definisati radnu recepturu komponenti betona prema kapacitetu mješalice.
- Definisati radnu recepturu komponenti betona na osnovu postignute zapreminske
mase probne mješavine betona.
- Definisati prognozu pritisne čvrstoće betona na osnovu planiranog sastava
betonske mješavine.
11. Njega betona

- Objasniti postupak pravilne njege betona u laboratorijskim, fabričkim i
gradilišnim uslovima.
- Navoesti mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine.
12. Beton posebnih svojstava

- Navesti vrste i karakteristike betona posebnih svojstava.
13. Identifikacija oštećenja i izvođenje sanacija oštećenih betonskih objekata

- Objasniti postupak ispitivanja ugrađenog betona.
- Definisati kriterijume za određivanje pritisne čvrstoće betona i izdavanje atesta o
kvalitetu ugrađenog betona.
14. Zaštita na radu

- Navesti mjere zaštite na radu (lična, zaštita ljudi i okoline).
265
4. Tip ispita
- Usmeno.
- Na ispitnom listu treba da budu tri zadatka, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način; da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
- Pomagala nijesu dozvoljena.

266
2.1.3. SMJER-HIDROGRADNJA
2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
1. Naziv ispitnog kataloga: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA
2. Cilj ispita
- Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta

KOMUNALNA HIDROTEHNIKA, uz:
komunalne hidrotehnike;
- pravilne upotrebe stručne terminologije;
- rješavanje jednostavnih problema – zadataka, vezanih za komunalnu
hidrotehniku;
- odgovarajući pristup pri modeliranju i izradi tehničke dokumentacije;
- poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline;
- poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe;
- primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta rada;
- objašnjenje i interpretaciju rezultata;
- odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena;
- upotrebu savremene informacione tehnologije.
3. Standardi znanja koji se ocenjuju na stručnom ispitu
1. Opšta svojstva vode

- Uloga i značaj snabdijevanja vodom i kanalisanja.
- Vode koje se koriste u vodosnabdijevanju.
- Fizička, hemiska i bakteriološka svojstva vode.
- Vode koje se odvode kanalizaciom.
2. Način snadbijevanja vodom

- Vodovodni objekti.
- Šeme sistema za snabdijevanje vodom.
- Vrste vodovoda.
- Šta je regionalni vodovod.
- Šta je lokalni vodovod.
- Šta je individualni vodovod.
3. Vrste potrošača i potrošnja vode

- Najvažnije kategorije potrošača.
- Naselje kao potrošač.
- Potrošnja vode.
- Promjena potrošnje vode u toku vremena.
- Koeficijenti varijacije an.
4. Izvorište vode i vodozahvati

- Koje vode se koriste za vodosnabdijevanje.
- Zahvatanje i upotreba atmosferske vode.
- Šta je sabirna površina.
- Šta je cistijerna – čatrnja.
- Građevine za zahvatanje površinske vode.
- Zahvatne građevine na tekućim vodama.
267
- Zahvatanje vode iz jezera.
- Upotreba morske vode.
- Postanak podzemne vode.
- Zahvatanje podzemne vode na prirodnim izvorima.
- Tipovi građevina za zahvatanje vode iz izdani.
- Kopani bunari.
- Pobijeni bunari.
- Bušeni bunari.
- Galerije.
5. Instalacije za popravku kvaliteta vode

- Potreba za popravljanjem kvaliteta vode.
- Opšte operacije prečišćavanja vode.
- Zadržavanje na rešetkama ili sitima.
- Izmjena gasova.
- Taloženje.
- Flotacija..
- Hemijska koagulacija.
- Biološka flokulacija i precipitacija.
- Filtrovanje.
- Dezinfekcija.
- Taložnice.
- Filteri.
- Podjela filtera prema brzini.
- Kako se dijele filteri prema načinu rada.
- Dezinfekcija vode.
- Koje osnovne vrste hlora postoje.
6. Crpne stanice
- Sa kakvim komandama mogu biti crpne stanice.
- Tipovi crpki – pumpi i upotreba.
- Centrifugalna crpka – pumpa.
7. Rezervoari
- Klasifikacija rezervoara.
- Podzemni i nadzemni rezervoari.
- Kad se grade rezervoari na kulama.
- Hidrofori.
8. Vodovodne mreže
- Transport vode do naselja.
- Koja je najveća dopuštena brzina vode u cijevi.
- Raspodijela vode u naselju.
- Koji tipovi vodovodne mreže postoje.
- Hidraulički proračun vodovodne mreže.
- Granata mreža.
- Prstenasta mreža.
- Projektovanje vodovodne mreže.
- Osnovni pojmovi i jednačine iz hidraulike.
- Jednačina kontinuiteta.
- Bernulijeva jednačina.
- Materijal od koga se grade vodovodna i kanalizaciona mreža.
- Cijevi.
- Cijevi od livenog gvožđa.
268
- Čelične navojne – pocinkovane cijevi.
- Cijevi od čelika.
- Cijevi od betona.
- Cijevi od armiranog betona.
- Cijevi od azbest cementa.
- Cijevi od plastične mase (polivinil hlorid PVC ili polietilen PE).
- Cijevi od keramike.
- Olovne cijevi.
- Bakarne cijevi.
9. Kanalisanje naselja i zgrada

- Fazonski komadi.
- Lukovi.
- Redukcije.
- Račve.
- Armature.
- Zatvarači – ventili.
- Propusni ventili.
- Pljosnati ventili.
- Slavine.
- Hidranti.
- Vazdušni ventili.
- Vodomjer propelerni (kućni).
- Vodomjer Voltmanov.
- Sanitarni objekti – namjena i podjela.
- Sifoni.
- Umivaonik – lavabo.
- Klozetske školjke – šolje.
- Praonici i sudopere.
- Kade i tuševi.
- Slivnici.
- Ulični i dvorišni slivnici.
- Krovni slivnici.
- Podni slivnici.
- Kanalizacija zgrada.
- Unutrašnja kanalizaciona mreža – osnovni elementi mreže.
- Projektovanje untrašnje kanalizacione mreže.
10. Količina vode koja se odvodi kanalizacijom

- Proračun kanalizacione mreže u objektu.
- Količina otpadne vode.
- Količine atmosferskih voda.
- Intezitet kiše.
- Slivna površina.
- Koeficijenat oticanja.
- Položaj sanitarnih objekata u odnosu na spoljašnju kanalizacionu mrežu.
- Važeći propisi za projektovanje, proračun i izvođenje unutrašnje kanalizacione
mreže.
- Simenzionisanje unutrašnje kanalizacione mreže.
- Izvođenje unutrašnje kanalizacione mreže.
- Donja horizontalna sabirana mreža.
- Kanalizacione vertikale.
- Ventilacione vertikale.
- Kontrola izvedene mreže.
269
11. Kanalska mreža sa objektima
- Spoljašnja kanalizaciona mreža – osnovni pojmovi.
- Projektovanje mreže.
- Proračun mreže – polazni elementi.
- Količina vode koju treba evakuisati.
- Visinski položaj mreže.
- Važeći propisi za ovu vrstu mreže.
12. Dimenzionisanje kanalizacione mreže

- Dimenzionisanje mreže.
- Izvođenje mreže.
- Priključak na uličnu kanalizacionu mrežu.
- Kontrolna okna.
- Kaskadna okna.
- Kontrola izvedene mreže.
13. Instalcije za prečišćavanje kanalskog sadržaja

- Prepumpavanje otpadnih voda.
- Manji uređaji za prečišćavanje otpadnih voda.
- Septičke jame.
- Inhofov tank.
- Druga postrojenja.
- Ispuštanje prečišćene vode.
14. Instalacije u zgradama

- Značaj instalacija u zgradama kao pokazatelj ostvarenog nivoa kulture
stanovanja.
- Grupisanje kućnih instalacija.
15. Investiciono tehnička dokumentacija

- Idejni projekat.
- Glavni projekat.
- Projekat izvedenog stanja objekta.
16. Održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije

- Ispitivaje ispravnosti instalacije vodovoda i kanalizacije.
- Prijem, korišćenje i održavanje instalacije vodovda i kanalizacije.
- Važeći propisi i standardi iz oblasti vodovoda i kanalizacije.
4. Tip ispita
- Usmeno
- Na ispitnom listu treba da bude tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
- Za računske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.
270
271
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD
2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA
2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG

ISPITA- STRUČNI RAD
2. Cilj ispita
- Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:

- Pravinu upotrebu stručne terminologije;
- stepen povezanosti stručnoteoretskih i praktičnih znanja;
- samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i
vrednovanju predloženih rješenja;
- samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu;
- poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline;
- racionalno korišćenje materijala, vremena, energije;
- samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.
3. Spisak tema/zadataka
1. Uraditi idejni projekat dvotračnog puta ---- razreda od tačke A (---) do tačke
B (---). Projekat treba da sadrži slijedeće priloge:
- Tipski geometrijski poprečni profil dvotračnog puta --- razreda (R=1: 100).
- Normalni poprečni profil puta u nasipu, usjeku, zasjeku (R=1: 50), sa detaljima
(R=1: 25).
- Usvojeni tip kolovozne konstrukcije sa orijentacionim dimenzijama slojeva.
- Situacioni plan puta (na priloženoj topografskoj podlozi R=1: 5000), sa
proračunom svih putnih krivina sa prelaznicama i stacionažom elementarnih
tačaka.
- Podužni profil puta (R=1: 5000/500) sa proračunom vertikalnih krivin
vitoperenjem kolovoza.
- Karakteristične poprečne profile (R=1: 100).
- Proračun zemljanih masa.
- Tehnički izvještaj.
2. Na osnovu podataka iz urađenog glavnog projekta, potrebno je izraditi

organizaciju izvođenja građevinskih radova
- Zadatak obuhvata sljedeće priloge:
- Pregledni plan, programski uslovi i karakteristični poprečni profili.
- Normalni poprečni profili u usjeku, nasipu i zasjeku.
- Provjeriti stabilnost potpornog zida po jednoj u svijetu priznatoj metodi.
- Dimenzionisati kolovoznu konstrukciju za dionicu puta u nasipu od zemljanog
materijala.
- Analiza cijena za glavne radove sa predmjerom i predračunom radova.
- Izbor mehanizacije sa prikazom tehnologije izvođenja radova.
- Planiranje izvršenja radova(mrežni plan, gantogram i dinamički plan radne
snage).
- Šema organizacije gradilišta i šema upravljanja
- Mjere zaštite na radu i zaštita okoline.
- Tehnički izvještaj.
272
Odbrana zadatka/rada traje najviše 20 minuta.
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada

- Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj
- projektnog zadatka dat je u tački 4 ovog poglavlja.
- Nastavnici odnosno stručni aktiv definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji
- treba da se ujednače po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika
- stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. Zadatak, po pravilu, treba da
sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja.
- Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka.
- Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava rezred.
- Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova.
- Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje
- Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala.

- Kandidatu je preporučena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u
katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.
273
2.2.2. SMJER - LABORATORIJSKA ISPITIVANJA

ISPITA - STRUČNI RAD
2. Cilj ispita

- Prepoznavanje i analizu predmetnog ispitivanja;
- pravilnu upotrebu stručne terminologije;
- stepen povezanosti stručnoteorijskih i praktičnih znanja;
- samostalnost u definisanju: vrste ispitivanja, načina uzimanja uzoraka, potrebne
aparature, postupka ispitivanja i analizi i predstavljanju rezultata;
- racionalno korišćenje materijala, vremena i energije;
- Za zadato ispitivanje potrebno je definisati:

- predmet standarda;
- način uzimanja i pripreme uzorkaza ispitivanje;
- opremu za ispitivanje,
- postupak ispitivanja;
- analizu i predstavljanje rezultata.
Vrste ispitivanja:
1. Ispitivanje finoće mliva cementa.
2. Ispitivanje vremena vezivanja cementa.
3. Ispitivanje stalnosti zapremine cementa.
4. Ispitivanje zapreminske mase cementa.
5. Ispitivanje specifične mase.
6. Ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i savijanje.
7. Ispitivanje standardne konzistancije cementa.
8. Ispitivanje površinske vlage u agregatu.
9. Ispitivanje zapreminske mase agregata.
10. Ispitivanje povoljnosti agtegata u pogledu oblika i izgleda površine zrna.
11. Ispitivanje - sadržaja čestica manjih od0.09mm u agregatu.
12. Ispitivanje sadržaja grudvi gline u agregatu.
13. Ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu.
14. Ispitivanje granulometrijskog sastava agregata.
15. Ispitivanje konzistencije betona mjerom slijeganja.
16. Ispitivanje konzistencije betona mjerom rasprostiranja.
17. Ispitivanje konzistencije betona mjerom zbijanja.
18. Ispitivanje konzistencije betona pomoću VE-BE aparata.
19. Ispitivanje zapreminske mase svježeg betona.
20. Ispitivanje betona na dejstvo mraza.
21. Ispitivanje čvrstoće betona na pritisak.
22. Ispitivanje vodonepropustljivosti betona.
Odbrana zadatka/rada traje najviše 20 minuta.
274
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada
projektnog zadatka dat je u tački 4 ovog poglavlja.
- Nastavnici, odnosno stručni aktiv, definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji
treba da su ujednačeni po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika
stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. Zadatak, po pravilu, treba da
- Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava razred.
- Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje.
5. Dozvoljenja pomagala

- Za kandidata je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori objavljena u
275
2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA

ISPITA- STRUČNI RAD
2. Cilj ispita

- Pravinu upotrebu stručne terminologije;
- stepen povezanosti stručno-teoretskih i praktičnih znanja;
- samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i
vrjednovanju predloženih rješenja;
- racionalno korišćenje materijala, vremena, energije;
1. Uraditi idejni projekat (Glavni) za snabdijevanje vodom naselja (----)

Prema važećoj zakonskoj regulativi za izradu tehniočke dokumentacije
projekat treba da sadrži:
- Tehnički opis – izvještaj.
- Predmjer radova.
- Tehniči uslovi za izvođenje radova.
- Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac).
- Situacione planove u odgovarajućoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000).
- Uzdužni profil trase (R=1: 100/1000).
- Izvođačke detalje.
- Specifikaciju materijala.
- Zemljane radove (količine zemljanih masa).
2. Uraditi idejni projekat (Glavni) fekalne kanalizacije u ulici (----); naselju (---)
Prema važećoj zakonskoj regulativi za izradu tehniočke dokumentacije
projekat treba da sadrži:
- Tehnički opis – izvještaj.
- Predmjer radova.
- Tehniči uslovi za izvođenje radova.
- Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac).
- Situacione planove u odgovarajućoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000)
- Uzdužni profil trase (R=1: 100/1000).
- Situaciju trase urađene na saobraćajnoj podlozi ili prikladnoj situaciji.
- Izvođačke detalje.
- Specifikaciju materijala.
- Zemljane radove (količine zemljanih masa).
Odbrana zadatka (stručnog rada) traje najviše 20 minuta.
276
4. Uputstvo za sprovođenje praktičnog dijela stručnog ispita
projektnog zadatka dat je tački 4 ovog poglavlja.
- Nastavnici donosno stručni aktiv definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji
treba da se ujednače po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika
stručno - teoriskih predmeta iz praktične nastave. Zadatak, po pravilu, terba da
- Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava razred.
- Ispiti odbor prprema kriterijume za ocijenjivanje.

- Kandidatu je preporučena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u
277
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA
Redni
Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
1. Građevinski materijali Provjera znanja vrši se usmenim putem.
2. Osnove građevinarstva Provjera znanja vrši se usmenim putem.

Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću
3. Tehničko crtanje
pismenih vježbi, radova na vježbama.
4. Građevinske konstrukcije pismenih vježbi, pismenih zadataka, grafičkih
vježbi, grafičkih radova.
5. Nacrtna geometrija
pismenih vježbi, radova na vježbama.
Primjena računara u Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću
6.
građevinarstvu pismenih vježbi, praktičnog rada na računaru.
7. Statika i otpornost materijala
pismenih zadataka.
8. Preduzetništvo
pismenih vježbi.
9. Beton
pismenih vježbi i pismenih zadataka.
10. Mehanika tla i fundiranje
pismenih vježbi i pismenih zadataka.
11. Geodezija
pismenih vježbi.
12. Saobraćajnice
pismenih zadataka, grafičke vježbe.
Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću,
13. Organizacija građenja
pismenih zadataka, grafičkih vježbi, elaborata.
14. Mostovske i tunelske konstrukcije
pismenih zadataka, grafičkih vježbi.
Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan
15. Ispitivanje betona
rad u laboratoriji.
16. Geomehanička ispitivanja
grafičkih vježbi.
17. Asfaltne mješavine
rad u laboratoriji.
18. Građevinska hidraulika
pismenih zadataka, vježbe.
Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću,
19. Organizacija građenja
pismenih zadataka, grafičkih vježbi, grafičkih radova
20. Hidrologija sa hidrometrijom
pismenih zadataka.
21. Komunalna hidrotehnika
pismenih vježbi, pismenih zadataka.
22. Korišćenje vodnih snaga
pismenih vježbi, pismenih zadataka.
278
Redni
Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
Za I i II razred provjera znanja vrši se usmenim
putem, praktičan rad u radionici.
Za III i IV razred:
23. Praktična nastava Niskogradnja-provjera urađenog posla na gradilištu;
Laboratorijska ispitivanja-praktičan rad u radionici;
Hidrogradnja-praktičan rad u radionici i izrada
crteža detalja.
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II
2. Ekologija i zaštita životne sredine Provjera znanja vrši se usmenim putem.

3. Poslovna komunikacija
pismenih vježbi.
4. Osnove hidrotehnike Provjera znanja vrši se usmenim putem.
rad u laboratoriji.
Ispitivanje građevinskih Provjera znanja vrši se usmenim putem, urađene
6.
materijala vježbe.
7. Hidrotehničke melioracije Provjera znanja vrši se usmenim putem.
8. Regulacija vodotoka Provjera znanja vrši se usmenim putem.
9. Luke i pristaništa Provjera znanja vrši se usmenim putem.
10. Tehnologija građenja Provjera znanja vrši se usmenim putem
11. Održavanje željezničkih pruga Provjera znanja vrši se usmenim putem.

12. Osnove niskogradnje
pismenih vježbi.
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA

- U sljedeći razred prelaze učenici koji su na kraju školske godine pozitivno
ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su
obavili profesionalnu praksu, koja je predviđena nastavnim planom obrazovnog
programa GRAĐEVINSKI TEHNIČAR.
- Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za
obrazovni program GRAĐEVINSKI TEHNIČAR, potrebno je završiti četvrtu godinu
obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni
ispit.
- Stručni ispit za obrazovni program GRAĐEVINSKI TEHNIČAR sastoji se iz:

- Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti;
- pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika;
- usmenog ispita iz stručno-teorijskog predmeta;
- stručnog rada sa odbranom.
279
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA
- U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od
mjesec dana) škola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajući u obzir
odluku o usmjerenju. Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje
kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima.
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH

- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za
odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako da:
- Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja-škola je
obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno priključiti;
- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja;
- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego
uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle;
- provjeravanje znanja izvodi se putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom;
- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja.
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj saradnika
Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani
1. Građevinski materijali
inženjer arhitekture
2. Osnove građevinarstva
3. Tehničko crtanje
4. Građevinske konstrukcije
Primjena računara u Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani
6.
građevinarstvu inženjer arhitekture
Diplomirani građevinski inženjer (smjer
7. Statika i otpornost materijala
konstruktivni)
8. Preduzetništvo Diplomirani ekonomista
Diplomirani građevinski inženjer (smjer
9. Beton
konstruktivni)
10. Mehanika tla i fundiranje Diplomirani građevinski inženjer
11. Geodezija
inženjer geodezije
12. Saobraćajnice Diplomirani građevinski inženjer(smjer saobraćajni)
13. Organizacija građenja Diplomirani građevinski inženjer
280
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Naziv predmeta
broj saradnika
14. Mostovske i tunelske konstrukcije Diplomirani građevinski inženjer(smjer saobraćajni)
15. Ispitivanje betona Diplomirani građevinski inženjer
16. Geomehanička ispitivanja Diplomirani građevinski inženjer
17. Asfaltne mješavine Diplomirani građevinski inženjer
18. Građevinska hidraulika Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnički

Diplomirani građevinski inženjer-smjer
19. Hidrologija sa hidrometrijom hidrotehnički, diplomirani inženjer poljoprivrede-
smjer melioracije
20. Komunalna hidrotehnika Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika
21. Korišćenje vodnih snaga Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika

Za I i II razred-Diploma osnovnih studija s područja
građevinarstva u trajanju od 3 godine;
Diploma primjenjenih osnovni studija s područja
građevinarstva u trajanju od 3 godine, diplomirani
22. Praktična nastava
građevinski inženjer, diplomirani inženjer
arhitekture.
Za III i IV razred diplomirani građevinski inženjer,
diplomirani inženjer arhitekture.
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II Diplomirani profesor stanog jezika
Diplomirani biolog, diplomirani inženjer pejzažne
2. Ekologija i zaštita životne sredine
arhitekture
- Diplomirani psiholog,
3. Poslovna komunikacija - Diplomirani pedagog ili
- Diplomirani sociolog
4. Osnove hidrotehnike Diplomirani građevinski inženjer
5. Asfaltne mješavine Diplomirani građevinski inženjer

Ispitivanje građevinskih
6. Diplomirani građevinski inženjer
materijala
Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika,
7. Hidrotehničke melioracije
diplomirani inženjer poljoprivrede-smjer melioracije
8. Regulacija vodotoka Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika
9. Luke i pristaništa Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika
10. Tehnologije građenja Diplomirani građevinski inženjer
11. Održavanje željezničkih pruga Diplomirani građevinski inženjer
12. Osnove niskogradnje Diplomirani građevinski inženjer
281
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Broj časova kod kojih
Redni Ukupno Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u
Naziv predmeta Razred grupe
broj časova
T V P T V P
Građevinski
1. I 72 72
materijali
Osnove
2. I 72 72
građevinarstva
3. Tehničko crtanje I 72 16 56
Građevinske I 72 36 36
4.
konstrukcije II 144 72 72 72
I 72 36 36
II 72 36 36
Primjena računara
6. II 108 36 72 72
u građevinarstvu
Statika i otpornost II 108 72 36 36
7.
materijala III 72 36 36 36
8. Preduzetništvo IV 72 18 48
9. Beton IV 99 33 66 66
Mehanika tla i
10. III 72 36 36
fundiranje
11. Geodezija III 72 36 36 36
III 180 108 72

12. Saobraćajnice
IV 132 66 66
Organizacija III 72 36 36 36
13.
građenja IV 66 33 33 33
Mostovske i
14. tunelske IV 132 66 66
konstrukcije
III 180 72 108
15. Ispitivanje betona
IV 132 66 66
Geomehanička III 108 72 36 36
16.
ispitivanja IV 66 33 33 33
III 108 72 36 36
IV 66 33 33 33
Organizacija
18. IV 66 33 33
građenja
Građevinska
19. III 108 72 36
hidraulika
282
Broj časova kod kojih
Redni Ukupno Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u
Naziv predmeta Razred grupe
broj časova
T V P T V P
Hidrologija sa
20. III 72 72
hidrometrijom
Komunalna III 72 36 36 36
21.
hidrotehnika IV 66 33 33 33
Organizacija III 72 36 36 36
22.
građenja IV 66 33 33 33
Korišćenje vodnih III 72 36 36 36
23.
snaga IV 66 33 33 33
Mehanika tla i
24. IV 66 33 33
fundiranje
25. Geodezija IV 66 33 33 33
I 108 108 108
II 108 108 108
26. Praktična nastava
III 72 72 72
IV 66 66 66
IZBORNA NASTAVA
I 72 72
II 72 72
1. Strani jezik
III 72 72
IV 66 66
Ekologija i zaštita
2. I 72 58 14
životne sredie
Poslovna
3. II 72 60 12
komunikacija
Tehnologija
4. IV 66 66
građenja
Osnove
5. III 72 72
hidrotehnike
6. Asfaltne mješavine III 72 36 36
Održavanje
7. IV 66 66
željezničkih pruga
Ispitivanje
8. građevinskih III 72 36 36 36
materijala
Osnove
9. IV 66 66
niskogradnje
Hidrotehničke
10. III 72 72
melioracije
11. Regulacija vodotoka III 72 72
12. Luke i pristaništa IV 66 66
283
T– Teorijska nastava
V– Vježbe
P– Praktična nastava
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Učenici I, II I III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu
praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom. Profesionalna praksa
se izvodi u radionicama, koje raspolažu kadrovskim i materijalnim uslovima, u
skladu sa obrazovnim programom. Za izradu programa profesionalne prakse i
njenu realizaciju zadužena je škola. Program profesionalne prakse mora biti u
korelaciji sa programom stručno teorijskih predmeta i praktične nastave. O
realizaciji programa profesionalne prakse je obavezan da vodi dnevnik
profesionalne prakse. U dnevniku po danima upisuje sadržaje rada. Dnevnik
profesionalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa. Podatke o
profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvođenja) evidentiraju se
u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.
- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI

- Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa.
- Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rasterećenju a,
da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, prošire i prodube znanja i
kompetencije.
- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u
nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 časova, a u IV-33 časa godišnje).
- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole.
- Uspješnost a na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni
da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti.
- Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a
sastoji se iz tri cjeline:
- Sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta, ekološke aktivnosti,
filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, posjeta istorijskim
spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.
- Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje: posjete institucijama i
preduzećima koja su stručno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje,
posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, učešće na
stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.
- Sadržaji po izboru: učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna,
muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, Internet klub i
dr); socijalni rad; organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA

- Branka Roganović, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola
„M. Radović“ Podgorica
- Gordana Popivoda, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M.
Radović“ Podgorica
- Tanja Radević, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
- Mirjana Aleksić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
- Milan Jočić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
- Branislav Pavićević, mr građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
284
- Valentina Đuranović, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M.
Radović“ Podgorica
- Vesna Radišić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
- Lidija Drašković, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
- Lela Vojvodić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“
Podgorica
- Vladislav Koprivica, dipl. maš. ing, Centar za stručno obrazovanje, koordinator
285

4-10 Gradjevinski Tehnicar PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4-10 Gradjevinski Tehnicar PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPŠTI DIO ................................................................................................... 4

1. Naziv programa: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR

*Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

7. Obrazovanje koje se stiče

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI

1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKI MATERIJALI

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

- Elementi konstruktivnih - Građevinski materijali - Drvo, beton, čelik

1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAĐEVINARSTVA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

- Elementi konstruktivnih - Građevinski materijali - Drvo, beton, čelik

1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

- Tehničko prikazivanje - Građevinske konstrukcije - Osnove, presjeci, izgledi…

- Projektna dokumentacija - Građevinski materijali - Tehničko prikazivanje raznih

1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Osnove, izgledi i presjeci - Tehničko crtanje - Poznavanje tehničkog

1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave

Dodavanje teksta crtežu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora