čas 1 – 29.02.2012.

– Lidija

tema kursa: Evroamerička umetnost posle II svetskog rata koja se razvija u 2 glavna
centra: Pariz- i ranije u toku 19 i početkom 20 veka do 1945. g. bio je već važan centar
Njujork- izdvaja se od poznih 30-tih god. 20 veka, tačnije 1933. godine kada
nacional-socijalistička stranka dolazi na vlast i proglašava mnoge nove zakone koje su
izazvale iseljavanja mnogih intelektualaca (filozofe, umetnike, istoričare umetnosti...)
koji potom prelaze u Pariz, i dalje u Afriku, Ameriku, Portugaliju i konačno Njujork. To
je bio način primanja evropskih uticaja.
1942. godine nacisti okupiraju Pariz, što je izazvalo emigracije i iz njega.
1945. godine Pariz posebno preuzima primat
Kao jedni od gradova njvećih pobedničkih zemalja posle rata bile su kulturne prestonice.

-Posledice atomskih bombi: posebno uticale na kulturu i istoriju, donele mnoge nove
umetničke filozofije, stavove, moralne aspekte, kulturne posledice.
-Blokovska podela Evrope:
1947. godine tj. 2 godine posle završetka rata na teritorijama na kojima su se odvijale
poslednje tačke rata još uvek su stajale vojske Crvene armije i SAD a zbog političkih
težnji na ideološka prava nad tim mestima.
Komunistička zemlja u koju se pretvorila SSSR iako je imala najviše žrtava, što je
logično zbog veličine njene teritorije bila je saveznička samo u toku rata a ne i posle
njega. Taj komunizam bio je sledeća najveća vojska posle nacionalizma pa je tako mogla
predstavljati novu pretnju po mišljenjima mnogih.
Ovom bloku suprotstavlja se kapitalistički zapad. Ceo zapad je potom biio
podeljen(Nemačka, Berlin, Evropa) na istočnu narodnu demokratiju i zapadne
kapitalističke zemlje kako ih nazivaju komunisti. Ta linija poznata je kao „gvozdena
zavesa“.
2 bloka formirala su 2 nove sile: Varšavski pakt (Rusija) i NATO pakt (SAD) –
paranoična ravnoteža straha = hladni rat. To je rat bez upotreba oružja, tj. rat ideja,
ideologija, medija, manipulacija,. Izaziva stvaranje novih razarajućih oružja, utrkivanja
među blokovima uočljivi su i u poljima sletanja na mesec.
1953. godine umire Staljin a to je dovelo do laganog otopljavanja dogmatike komunizma
koji je vladao Rusijom, kao i strah koji je izazivao.
Period umetnosti od 1945. g. do kraj 80-tih g. 20.veka jeste period Hladnog rata.
Vrhunac je bio 50-60-tih g. kulminacijom sa Kubanskom krizom i delovanjem i ubistvom
Džona Kenedija.

SOCIJALNI REALIZAM bio je jedini prihvaćeni umetnički izraz u Rusiji od 30-70-tih

g. 20.veka.
SVE JE OVO VAŽNO ZA RAZUMEVANJE APSTRAKTNOG EXPRESIONIZMA.
pri tome sve ove pojave predstavljaju kulturno-ideološku pozadinu koja se otkriva i u
mnogim drugim zemljama. Pravac je u Parizu i Njujorku:
2 pojma:
I- Njujorška škola- „Apstraktni expresionizam“ (abstract expressionism)
Termin uvodi Clement Greenberg (Kliment Grinberg). Širok je pojam i vezuje se za
njujoršku scenu od druge polovine 40-tih g. 20. veka. Aleferd Bar je u okviru njega
razmatrao i dela Vasilija Kandinskog. termin se upotrebaljva od Džeksona Poloka koji ga
analizira kroz textove Grinberga.- To je umetnost apstrakcije, bez predmetnih,
figurativnih prikaza. Nadovezuje se na expresionizam koji se baštini iz prve polovine 20.
veka i to ne samo one iz Nemačke, već i onog koji analizira Kandinski u svojoj „Tačka i
linija u ravni“. Bave se razlikom između forme i osećanja, podsticaja za stvaranja
umetničkog dela, subjektivnih osećaja koje donosi apstraktni expresionizam. Otkrivaju se
strahoviti prikazi rata(logori i mrtvi u njima), ne moguće je da svet i umetnost nisu
reagovali na takve scene ljudskog stradanja ne samo vojske već i građana, civila, dece,
običnog naroda, ljudi niže rase (Sloveni, Roma, Jevreja). Pored slika postojali su i snimci
oslobođenja u mnogim logorima koja su dela Amerikanaca i Rusa(ovi filmovi posebno su
se emitovali Nemačkim građanima). Sve ovo uticalo je na poimanje sveta, smisla
postojanja, svrsishodnosti, važnosti koje su bile i koje sada trebaju biti važne. Promenio
se čitav vrednosni sistem, neki pesnik tako kaže: „Nije moguće pisati poeziju posle
Aušvica“
Da li je potrebna kultura koja je toliko negovana a ipak dovela do ovakvih razaranja?
Koja je svrha novovekovnog čoveka kada dolazi do masovnih uništenja?
Doseljenici:
1943. Marsel BIŠAM dolazi u Njujork.
1933. Hais HOFMAN otvorio je experimentalnu školu pre otvaranja Buhausa u Evropi.
Bio je Nemac, ali s toga što mu stavovi nisu bili vezani za nacističku propagandu on se
morao seliti. „Priroda dvodimenzionalne slike“
1933. Ervin PANOVSKI nije od velike važnosti za modernu.
P. GUGENHAJM kolekcionarka koja svoju kolekciju evropske moderne
umetnosti uspešno seli iz venecije u Ameriku, zajedno sa Botonijem.
BRETON stvarajući svoj kružak doprinosi školovanju američke mladeži. Tako se
oni susreću sa NADREALIZMOM (trajao tokom 20-30-tih g. 20. veka). osim njegovog
uticaja ideale preko okeana prenose i
2 izložbe organizovane u Njujorku i posvećene realizmu koje se tek tada američkoj
publici predstavaljaju u originalu (pre toga samo u crno belim fotografijama).
Prvu organizuje DIŠAN i BRETON pod nazivom „Prvi radovi realizma“ i izlažu se dela
Pikasa, Mura, Mata...
Drugu omogućava Gugenhajm oktobra 1942. godine, a izložba se sastajala iz 2 prostorije
1 „Nadreallistička galerija“
2 „Apstraktna i kubistička galerija“
Postavke uradio Frederik KUZLER
Sve ovo je nov udar koji je delovao na zatvorenu sredinu tzv američki izolacionizam koji
se razvija i funkcioniše tek po dolasku izbeglica. Nove samostalne izložbe: Polak,
Maderval, Hajman, Stil, Rotko, Gotlib, Rajnhard.
-Amerika je još od Ruzvelta razvila sistem kvota koja je ograničavala broj doseljenika.
Ove zabrane u Americi kasnije izazivaju mnoge rasprave, razlog ovakvim odlukama bio
je strah od prodora komunističkih elemenata. Makarijev režim bio je vrhunac te paranoje.