24 Ertoiuok

\ndoniri erloju digital ikusgarria oparitu diote,

:remoria, alarma eta jokoak eta guzti dituena;
gaztetxoei hainbeste gustatzen zaizkien horietakoa.
,.Denbora neurtu eta orduak adierazten dituen tresna
ez da pertsona bakar baten asmakaria izan; aitzitik,
duela lau mila urte baino gehiago hasi zen erabiltzen
eta ordutik egundaino hobetu egin da arian-arian.
E streinako erlojuak eguzki-erlojuak izan ziren Denbora
neurtzeko, eguzkiak zerúan zuen lekuan oinarritzen
ziren. Egiptoarrek harrizko zutabe handiak eraikitzen
zituzten, eta haien ltzalak, graduaturiko eskala batean
kokaturik, eguneko orduak ematen zituen. Alabaina,
l-rorrelako ordulariak ez díra batere baliagarriak gauez
edota egun ilunetan; gainera, denbora egunaren luze-
iaburraren menpe dago eta egunen iraupena ez da
berdina izaten urteko aro guztietan.
Eguzki-erlojuaren ostekoa da ur-er1ojua, eta duela bi mila urte, Erroman oso erabilia
tzan zen. Ur-erlojua honetan daÍza: azpian zulotxo bat duen ontzi bat urez betetzean
eta ur hori beste ontzi batean apurka-apurka isurtzean. Aurrerantzean beste aldakin
batzuk izanzltuen sistema horrek, eta uraren ordez merkurioa eta harea ere erabili
ziren, besteak beste. Itsasgizonek, esate baterako, harea-erlojuak erabiltzenzituzLen
it sasoan zehar egindako distantziak neurtzeko.

Lr-eriojua eta harea-erlojua denbora-tarteak neurtzeko baliagarriak dira, baina ez dute

egunaren iraupena neurtzeko balio.
Benetako erlojua, gaür ezagutzen dugun antzeko sistema zt)ena, bederen, duela mila
urte eskas sortu zen. Danbor baten inguruan jarritako sokatik zinlzthk zegoen pisu
batek akzionaturiko erloju mekanikoak ziren. Erdi Aroan Europako hainbat dorretan
eta kanpandorretan lartzen ziren horrelako erloju handiak, baina, egia esan, orduak
ematen bazituzten ere, neurriak ez ztren oso zehalzak eta erregularrak.
Denboraren joan-etorrian, erloju mekanikoak hobetuz joan dira, are zehalzago bihurtu
arte. Gaur egun, erloju gehienek hiru orratz dituzte bata orduak emateko; bestea
minutuetarako, eta azkena segundoetarako. Askok ez dute grltza eman beharrik,
automatikoki kargatzen baitira energiaz. Beste batzuk elektrikoak dira, hots, pila txiki
bati esker dabiltza.
Gaur egun, erlojurik zehatzenak elektronikoak dira, kuartzoz dablltzanak>>.

75
 Hitz hauetatik zeinek du ..ordu, hitzaren esanahi berbera?

Segundo. Otordu.

Oren. Tarte.

Erlojuei buruz ari garela, zer da..giltza €rnán»?

Giltzapean gorde, inork ez lapurtzeko.

Noizean behin ordua eta data aldatu, eguneratzeko.

Energiaz kargatu, alboan duten gurpiltxoari eskuz eraginez.

Antzi na ko ze i n zibilizaziok era b iI i zuen eguzki -erloj ua?

4. Antzinako zein zibilizaziok erabili zuen ur-erlojua?

5. Zer-nolako erlojuak erabiltzen zituzten antzina itsasgizonek?

6. Zer neurtzen dute ur- eta harea-erlojuek?

tr Egunaren iraupena.

n Den bora-tarteak.

76
 Azolpen-testuo

Noiz agertu dira historian zehar erloju hauek?

Ordenatu zenbaki bidez.

Eguzki-erlojua.

Erloju mekanikoa.

Ur-erlojua.

Gutxi gorabehera, duela zenbat urte sortu ziren erloju mekanikoak?

Zein dira gaur egungo erloju zehatzenak?

Erloju baten orratzetatik, zein da azkarren dabilena?

Minutuena. Segundoena. Orduena

¡r 4---r

Zuzendu zeure a ri keta k.

Margotu gorriz eranlzun zuzen bakoilzari dagokion laukia

I 2 ' 3' 4 5 6 7 10

77