Хаягжуулалтын тухай хууль,

журам, стандарт

Орон зайн мэдээллийн дэд бүтцийн

албаны дарга С.Энхтуяа

Улаанбаатар хот. 2014 он

 Агуулга
• Монгол улсад мөрдөгдөж буй хаяг, хаягжуулалттай холбоотой эрх зүйн
1. баримт бичгүүд

• Монгол улсын “Хаягжуулалтын тухай” хуулийн агуулга, үзэл санаа

2.

• “Гудамж, зам, талбай, үл хөдлөх эд хөрөнгийг хаягжуулах журам”-ын

3. агуулга, хаяг олгох дэс дараалсан үйл ажиллагаа

• МУ-ын “Хаягжуулалтын стандарт”-ын төслийн агуулга,

4.

• Ашигласан материалууд
5.
 Мөрдөгдөж буй эрх зүйн
баримт бичиг

Нийслэлийн хэмжээнд:
• Нийслэлийн Засаг даргын 2003 оны 03 сарын 25-ны
өдрийн 102 тоот “Загвар батлан хаягжуулалтын ажлыг
зохион байгуулах тухай” захирамж,

• Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын

тэргүүлэгчдийн 2006 оны 269 тоот тогтоолооор
батлагдсан “Нийслэл Улаанбаатар хотын гудамж,
талбайд нэр өгөх, нэрэмжит болгох, барилга
байгууламжид дугаар олгох журам”

• СХЗҮЗ-ийн 2003 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн

48 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Гудамж, талбайн нэр,
дугаарын самбар, түүнийг байрлуулахад тавих ерөнхий
шаардлага” MNS 5283:2003
 Мөрдөгдөж буй эрх зүйн
баримт бичиг

Шуудангийн үйлчилгээнд:

• Монгол улсын Зам, тээвэр, аялал жуулчлалын

сайдын 2007 оны 101 тоот “Шуудангийн нэгдсэн код
батлах тухай” тушаал,
• Монгол улсын Засгийн газрын 2007 оны 200 тоот
тогтоолоор “Бүсчлэлийн кодыг нэвтрүүлэх, хэрэглэх
журам”,
• Стандартчилал, хэмжилзүйн үндэсний зөвлөлийн
2008 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн 42 дугаар
тогтоолоор “Шуудангийн нэгдсэн кодын формат,
Ерөнхий шаардлага” MNS 5880:2008 Монгол улсын
стандарт
 Мөрдөгдөж буй эрх зүйн
баримт бичиг

Улсын хэмжээнд:
•Стандартчилал, хэмжилзүйн үндэсний зөвлөлийн
2011 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн 50 дугаар
тогтоолоор батлагдсан “Нэгдсэн хаягжуулалт,
Хаягийн бичвэрт тавих шаардлага” MNS 6275:2011

Дотоодын болон олон улсын хэмжээнд төрийн болон

төрийн бус байгууллага, хуулийн этгээдийн хаягийг
тодорхойлох ба хаягийн бичвэрт агуулагдах мэдээлэл,
бүтцийг тогтоосон байна.
 Мөрдөгдөж буй эрх зүйн
баримт бичиг

•Төрийн
• Албан ёсны үйлчилгээ
хаягжуулалт иргэдэд
бүрэн Төрийн бүх шуурхай
хийгдээгүй, байгууллага
Үр
хүрэхгүй
• Хаягийн хаяг үүсгэж байх
Асуу мэдээллийн Хүнд иргэн,
•Зах зээлийн
нэгдсэн сан байгууллага,
дага хөгжилд саад
дал үүсээгүй,
рэл төрийн үйл
болох (банк
вар
ажиллагаанд
• Лавлагаа олон давхар
санхүү, арилжааны
үйлчилгээнд
гаргах ажил хүндрэл, чирэгдэл
боломжгүй, хийгддэг.
үүсэх),

• Нэгдсэн •нийгэмд
стандартгүй бухимдал
бий болох
 Үндсэн зарчим

засаг хаяг
захиргаа, давхардах- хаягжуулах
байр зүйн нутаг гүй байх; кадастрын
ажил
зурагт дэвсгэрийн бүртгэлээр
хаяг үнэн нэгдсэн
суурилсан нэгжийн баталгааж-
зөв, энгийн, арга зүйтэй
байх; хуваарьт сан байх;
ойлгомжтой байх;
нийцсэн
байх; байх;

хаягийн талаарх мэдээлэл хүртээмжтэй, нээлттэй байх.

“Гудамж,зам талбай, үл
хөдлөх эд хөрөнгийг
хаягжуулах журам”
(Засгийн газрын 2013 оны 280 тоот
тогтоолоор батлагдсан)
 Хаяг олгох үйл
ажиллагааны дараалал

• Хаягийн төслийн зураг хийх

1.

• Хаягийн нэр, дугаар олгох,

2.

• Тухайн шатны Иргэдийн төлөөлөгчийн хурлаар “Хаягийн зураг” -ыг

3 оруулан албажуулах

• Хаягийн тэмдгийг стандартын дагуу бэлдэх, газар дээр байрлуулах,

4 эзэмшигч, ашиглагчтай хадгалалт, хамгаалалтын гэрээ байгуулах

• Хаягийн мэдээллийг Газрын кадастрын мэдээллийн санд оруулах,

5 хаягийн жагсаалт хэвлэх

• Баталгаажсан хаягийн зургийг нийтийн хэрэгцээнд гаргах, олон

6 нийтэд мэдээлэх
 Жишээ Жишээ Жишээ
зураг зураг зураг
Гудамжны
эхлэл Гудамжны
Гудамжны эхлэл
эхлэл

Гудамжны Төв суурин газрын

байршил хувьд гудамж Гудамжны байршил
хөндлөн байршил тойргийн хэлбэртэй
урдаасаа хойшоо тай бол төвөөсөө бол баруун талаас
чиглэлтэй бол гадагш чиглэх гэсэн нь гудамжны
урд талаас нь ерөнхий зарчимаа эхлэлийг тогтоож,
гудамжны мөрдлөг болгож цагийн зүүний дагуу
эхлэлийг гудамжны эхлэлийг дугаарлана.
тогтооно тогтооно.
Гудамжны нүүрэн
талд байршилтай
байшин, барилгыг
гудамжны эхлэлээс
дэс дараалан
гудамжны баруун гар
талд байршилтай
байшин, барилгыг
тэгш тоогоор, зүүн
гар талд
байршилтайг сондгой
тоогоор дугаарлана.
Гудамжны нүүрэн
талдаа бус
байршилтай
байшин, барилгыг
орц буюу хаалга нь
харсан гудамжны
нэр, дугаарыг авч,
ойролцоох
байшингийн
дугаараас дэс
дараалан
дугаарлана.
Хаяглахад төвөгтэй
хэсэгт байрлалтай
хашааны хаалга, байшин
барилга, байгууламж ийг
баруун талаас нь
хаягийн эхлэлийг
тогтоож, цагийн зүүний
дагуу дугаарлана.
Хөдөө орон нутагт
орших, тодорхой
зохион байгуулалтад
ороогүй боловч
өмчлөх, эзэмших,
ашиглах эрх үүссэн
газар болон түүн
дээрх үл хөдлөх
обьектийг засаг
захиргааны нэр,
газар, усны нэрийг
үндэслэн хаягжуулна.
 “Гудамж, зам, талбай, үл
хөдлөх эд хөрөнгийн
хаягийн тэмдэглэгээнд
тавих ерөнхий шаардлага”
MNS 5283:2014, стандарт
 Нэр томъёо, тодорхойлолт

“Хаягийн зургийн самбар”

Тухайн аймаг, сум, суурин, нийслэл, дүүрэг,
хороолол, хотхон, талбай болон төлөвлөлтгүй
суурьшсан хэсгийн хил зааг дээр нийтэд ойлгомжтой
байдлаар байрлуулсан хаягийн зураг бүхий самбар.

“Хаягийн тэмдэг”
Стандартын дагуу үйлдвэрлэн, газарт
суулгах зориулалтын тулгуур дээр бэхэлсэн
гудамж, зам, талбай, үл хөдлөх эд хөрөнгийн
баталгаажсан нэр, дугаар, тухайн
обьект хүртлэх зайн хэмжээ бүхий тэмдэг.

“Хаягийн зураг”
Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж бүрээр
газар нутаг, гудамж, зам, талбай, үйлдвэр аж ахуйн
нэгж, хотхон, төлөвлөлтгүй суурьшсан хэсэг зэрэгт
харъяалагдах үл хөдлөх эд хөрөнгийн нэр, дугаар,
байршилыг дүрсэлсэн сэдэвчилсэн зураг
 А Хавсралт . Хаягийн
тэмдэг, самбарын хэмжээ

Гудамжны хаягийн тэмдэг;

Газар, ус, түүх соёлын дурсгалт газрын

хаягийн тэмдэг;

Байшин, барилгын дугаар, орон сууцны орц,

хаалга, хашааны хаалганы дугаарын тэмдэг;

Обьектийн байрлалыг заасан тэмдэг;

Хаягийн зургийн самбар;

 ХАРЬЦУУЛСАН БАЙДАЛ
(Өөрчлөлт орсон зүйлүүд)
МӨРДӨГДӨЖ БУЙ СТАНДАРТ ШИНЭЧЛЭН БОЛОВСРУУЛСАН
СТАНДАРТ

ЭНЭ СТАНДАРТЫН ЗОРИЛГО НЬ ЭНЭХҮҮ СТАНДАРТЫН ЗОРИЛГО НЬ ГУДАМЖ, ЗАМ,

СУУРИН ГАЗРЫН ГУДАМЖ, ТАЛБАЙН ТАЛБАЙ, ҮЛ ХӨДЛӨХ ЭД ХӨРӨНГИЙН ХАЯГИЙН
НЭРИЙН БОЛОН БАРИЛГА, ГУДАМЖ, ТЭМДЭГ БОЛОН ЗАСАГ ЗАХИРГААНЫ НЭГЖ,
ОРЦНЫ ДУГААРЫН САМБАРЫГ ХОРООЛОЛ, ХОТХОН, ТАЛБАЙ, ТӨЛӨВЛӨЛТГҮЙ
БИЧИЖ, БАЙРЛУУЛАХ НЭГДСЭН СУУРЬШСАН ХЭСГИЙН ХАЯГИЙН ЗУРГИЙН
АРГАЧЛАЛААР ХАНГАХАД ОРШИНО. САМБАРЫГ НЭГ ЗАГВАРААР ҮЙЛДВЭРЛЭХ,
ТЭЭВЭРЛЭХ, ШАЛГАЖ ХҮЛЭЭН АВАХ, ГАЗАР ДЭЭР
БАЙРЛУУЛАХ, ҮЙЛДВЭРИЙН БАТАЛГАА ГАРГАХАД
НЭГДСЭН АРГАЧЛАЛААР ХАНГАХАД ОРШИНО.
Хуучин стандартад зөвхөн 3
төрлийн хаягийн тэмдгийн
хэмжээг зааж өгсөн.
Шинэчлэн боловсруулсан стандартын төсөлд 3
төрлөөр нийтдээ 12 хаягийн тэмдгийн хэмжээг
тусгасан.
 ХАРЬЦУУЛСАН БАЙДАЛ
(Нэмж оруулсан зүйлүүд)

МӨРДӨГДӨЖ БУЙ СТАНДАРТАД ТУСГАГДААГҮЙ

ШИНЭ ЗААЛТУУД

ХАЯГИЙН ЗУРГИЙН САМБАРТ ТАВИХ

ШААРДЛАГА

АЖ АХУЙН НЭГЖ, БАЙГУУЛЛАГЫН ХАЯГИЙН

САМБАРТ ТАВИХ ШААРДЛАГА

ХАЯГИЙН ТЭМДЭГ БОЛОН ХАЯГИЙН

ЗУРГИЙН САМБАРЫГ ШАЛГАЖ ХҮЛЭЭН
АВАХ

ҮЙЛДВЭРЛЭГЧИЙН БАТАЛГАА
 Орон нутгийн оролцоо
(Аймгийн ГХБХБГ-ын 2014 оны үйл
ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгасан)
 Орон нутгийн оролцоо
(Аймгийн ГХБХБГ-ын 2014 оны үйл
ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгасан)
Ашигласан материалууд болон
стандартууд
 Хууль, дүрэм журам, нийтлэл
1. Address (geography)
Wikipedia
2. Japanese addressing system
Wikipedia
3. Эрхүү хотын нутаг дэвсгэрт байгаа үл хөдлөх
хөрөнгийн обьектын хаягийн бүрдүүлэлт,
бичиглэлийн дүрэм
Эрхүү хотын захиргаа
4. Эрхүү хотын үл хөдлөх хөрөнгийн обьектын
хаягийн бүх хотын нэгдсэн цэс дэх Эрхүү хотын
нутаг дэвсгэр дээрх үл хөдлөх хөрөнгийн обьектын
хаяг олгох, өөрчлөх болон бүртгэх тухай журам
Эрхүү хотын захиргаа
5. Street Addressing and the Management of Cities
The World Bank
 Стандартууд

1. Street Address Data Standard (Working Draft 2.0)

Federal Geographic Data Committee
2. Postal Addressing Standards
Federal Geographic Data Committee
3. Review summary of project 19160, Addressing,
ISO/TC 211 Geographic information/Geomatics
4. Хятад улсын “Гудамжны хаягийн стандарт”
“Замын тэмдгийн стандарт”