You are on page 1of 1943
GS. TS. TRAN VAN DICH . PGS. TS. NGO TRI PHUC Fem THUVIENSACH.OMEK.COMVN sé TAY THEP THE GIGI {In lan thit 2 cé sta chita, bd sung) NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT HA NOI - 2006 LOLNOI DAU San khi “SE tay sit dung thép thé gigi" xudi ban, chuing 161 dd nhan duoc nhiéu thi, dién ctla déc gid héi thém vé néi dung cfing nh nhiing ¥ kién hoan ngénk, b6 sung ngi dung cudn séch thém phong phii, nhdm sit dung cé hiéu qud va thiét thitc hon. Viée xudt ban tan du con 66 nhie do vay nhan Idn tdi ban nay, cdc tie gid 1 vé in dn, cdch trink bay, 6 loi xin Idi va chdn thanh cdm on cde ban doc gid, cde ban déng nghiép xa gdn va cling xin bay 16 niém xtic déng vi tac phdm cia minh dd duge cde ban dén nkan mor cach trén irong, va nhut vay cudn sdch phan néo dd gép ich cho xa héi, Ching t6i cling xin dé tén sdch la “SO tay thép thé gidt” trong lan xudt ban thit hai nay. Hign nay, thi wiring v@i lieu gung thép dang hét site soi dong, khong chi trong nitéc ma con trén cd thé gidi. Viéc gia nhdp Té chite Thuong mai thé gidi (WTO) ctta nie ta dang ti edn, do vay viéo nhan thite day dit vé vat lieu thép dé biél cach sit dung va quan IS xudt nhap khdw ld vé cling cdn thiéi. Do didu kién khach quan, clitng t6i chi xin duoc tra loi var bé sung mét 56 ngi dung sat: Khi chon dé gigi thiéu nhiing mac thép tidu biéu thidmg sit dung, di da tham khdo nhiéu tac phém cia nitie ngodi va cita cde ban déng aghiép, nlumng van con mang tinh “chit quan", cé nhiéu mac thép céc ban dée gid khong tim thay. Méi loai lai c6 nhiéu mac thép gidng nhiéu khae it, nhieu mic thép dd qué cti, do vay cde ban nén suy dién tit cde mde thép wide va sai d6 dé tim ra gidi phap. Lé hop kim thi phdi cé mot pham vi ham lugng nkét dink, pham vi ham luong dé 1a khdc nhau véi méi loai thép, dac biét ld cdc nguyen 16 vi tong. Cé nluing ngiyén 16 la thanh phdn qui ciia mac thép nay, nhung tai la lap chdt cé hai cho mde thép kide. Dé gitip cdc ban hiét cu thé hon xii mai em phit luc 7. Trong lan tat ben nay ching t6i gidi thiéu thém hai chitong: chitong 8 va chung 9 vé phuong phap biéu thi mac thép ctia Han Quée va Dai Loan la hai nitée abt tac ma Viét Nam dang cé moi quan hé kink 1& twong dé nhiéu. Nhung do diéu kign thoi gian chitng (i chi xin gidi thidu tién chudn thép khong ef va bén nhiét, day la nhitng scin phdm ma hai mréc nay dang scin xudt, chiém mot thj phén lin ten thé gid. Chiing t0i citng stta chita mOt 86 sai séi cha fdn saat bén wide. Qui céch tien chudn thép cila cdc medc khong nging thay d6i, nhiéu mac thép va loai thép méi ad due b6 sung. Cac nitic cong nghigp phat ign dang c6 xu thé’ s6\ hod mac thép va logi thép dé tién phd cap va stt dung. Chde chan khéng con ldu nita kj ne mac thép sé duoc sO hod. Vi dy, Trung Quoc dé thank lap mot uy ban nghién citt s6 hod tiéu chudn thép tit ném 1995, nay dd cong bé dé xin 9 kién cho vide thay déi. Dii dd cd ging stta chita sai sét trong tn xudt bdn Adu tién va bo sung thém mot sO kién thite méi cho ldn tdi bdn nay, song chdc vdn chua the dap tng ditoc yéu céu ddy dit cita cdc déc gid va cdc ban ding nghiép. Mor tan nita chiing totxin ditac tit {di va chan thank cdm on! Ce the gid PGS.1S Ngo Tri Phite GS.T8 Tran Van Dich CACH SU DUNG 86 TAY A. Noi dung ctia sé tay Cuén s6 tay gidi thigu sé ligu vé qui cach vat liéu gang. thép cua 9 quéc gia san xuat gang, thép hang dau thé gidi va cdc nuéc dang su dung tiéu chudn ISO. The tw sip xép mae thép ciia cde nude duoc trinh bién theo hé thong tiéu chudn ttong tu, theo mife dé quen thuec véi Vier Nam ro di: Vier Nam, Lien bang Nga, Trg Quéc, ISO, Nhat Bin, Duic, Phap, Thuy Dién, Anh, My. Chuong f giGi thigu va phan tich cic phuong phip biéu thi cic mie thép va gang cua cée nue va 16 chife tién chuan quéc té ISO. Dé so sinh va dé nim bat duoe qui luat biéu thi mde thép va gang cla ede nude, tude tién ching ti gidi thigu tém lvoe nhiing nét co ban ctia qui luat biéu thi mde thép vA gang cha Vigt Nam hién dang duce su dung. Phuong phdp biéu thi duoc gidi thiéu o day co tinh dai dién cho phuong php biéu thi cdc loai mac thép trén thé gidi. Cie chong 2, 3 var 4 gi6i thieu cie mac thép, thanh phin hos hoc, co tinh va cong nghe nhiét luyen cua cau nhom thép: thép két cau. thép khong gi, thép ben nhiet va hop kim ben mhiét, thép cong cu va hop kim cing. Cade churong 5 va 6 gidi thiéu thép dic va gang dtic. Chirony 7 gidi thigu sin phdm, thanh phin hod hoc va tinh nang cla thép va hop kim Lam que han Sau méi chuong cé liét ké ban déi chiéu cic mac thép va gang cimmg loai cua cae nude va ISO. Trong phan phy luc c6 gidi thigu cdc cong thie ly thuyet tinh trong luong ctta céc Joai thép, cdc k¥ hiéu xudr nhap khau vat liéu kim loai cing véi ban déi chiéu thuat nad va ham § thuéng ding trong cae van ban thuyét minh xuat nhap khdu sat thép. Ngoai ra, trong phan phu Juc con trinh bay cae dimh nghia va thuat ngit chuyén mon vé phuong phap san auat, gia cong, tinh nang v...v cua thép va gang B. Phuong phap xu ly dac biét trang viée bien soan Dé don gian hod cae chuong, cae dé muc. chiing 161 duva vio phan thép két cau 6 chutong 2 cdc loai thép 16 xe thép 6 an. thep hap kum thap chong &n mon trong moi (rudng Abi quyén, thep dap ngudi va thép bulong Se vit (thép qui ché), thép day xich, thép binh chita chiu «p luc, thép bén néng nhiét 46 thap... 2. DE dam bao su hoan chinh cilia hé thong 1iéu chudn cing nhu hoan chinh viée tra ctu. ching ti gdp Jai mot bo phan oho mac thép chuyen ding, voi cic Joai thép khdc ¢6 lien quan nbicu vdi nhau ma ngurdi su dung da quen. Pdi VOI mOt sé tiéu chudn cil tuy d& duye thay thé hoan tan bing tiéu chudn moi nbung vi do hé théing mac thép theo tigu chudn cb da co thei gian sir dung lau dai (thanh 1p quiin), dé tién che doc gia stv dung ching 161 van dua vao. C. Mé6t sé ¥ kién trong bién soan cuén stich 1. Nguyén tic bién soan la “chinh x4c, mdi, tinh va thye dung” va noi dung duge lay tir tigu chudin gang thép dang hicn hanh ctia cac mde cong nghiép phat trién wen thé gidi. Vi ndi dung cua cudn sach Ta dé 56, cho aén chiing toi chi gidi thigu mot cach c6 Iya chon thich hop, nham cung cap cho déc gia nhiing thong tia that can thiét khi can xir ly nhimg van dé chuyén mon. Néu mudén hiéu duge mat cach wing tan xin dc gid can of vao sé liu liéu chudn cua cde nguyén bin chinh quéc. 2. Phan gidi thigu qui cach vi tinh nang cua thép duc, gang dic ya co tinh duge wich ra tir ede tiéu chuan ¢6 lién quan dang su dung. © c6 thé xem IA sé ligu cd gid ui dé tham khio. Khi thay déi chaéu y clia vat dic sé tae ra su thay déi vé cu tinh. So liu d day chi thich hop vi cdc chi tiét dic c6 hinh dang don gin, cé chiéu day déng déu, con d6i vdi cde vat dite c6 101 gid, chiéu diy khong déng déu thi chi c6 pia tri tong wy tng vai cde chiéu diy khac nhau. Thict ké vat dic nén can cit vio gid tri do thuc cla b6 mau va cae tai ligu tham khao khac. 3. Tiéu chan gang thép cila céc nude luén luen thay Adi va luén luén duye bé sung. do vay. phai duoc bd sung va déi mdi. Khi bién soan, do gidi han cita thoi gian (tir khi bien soan téi thai diém xual ban) nén vd thé con ¢6 nhiing phan chua kip b6 sung. D. Cac véin dé can luu ¥ khi tra ettu hode doi chiéu so sanh cde mac thép 1. Déi chiéu quan he gitta cic mac thép ella cdc nude chi yeu dua vao thanh phan hoa hoe cia mac thép (con m6r sé thép phi hop kim thi dua vao d6 ben co tinh}, nhung phum vi gidi han cua thanh phan mac thép khac nhau hoac 16 chic kim wong khéc nhau, cde nhin té cong nghé san xual va gia cong khée nhau v. v... déu 6 thé din dé tinh nang khae nhau hay néi mot cdch khac chat luong khae nhau. Do vay, khi di chiéu mae thép chi cé thé phan dinh méi quan hé wong 6 quan v6i nha mA thdi, nhat LA khi Iya chon mot mie thép cho mot cong tinh (1hong thudng cin phai qua thuc nghiém coi mdi can ct dé Iya chon). 2. Trong ban doi chiéu cdc mac thép, néu thay xudt hién trude ky higu mde thép co = " tue 1& biéu thi dat bO phan thanh phan nguyén té hod fige tuong tu nhau, dé chi su khde biét IA sé cd mot uguyén 16 cd bit nao dé cé ham lung cao hon hoae thap hon (hoae la uguyén 16 hgp kim vi long). 3. Ban déi chieu cde méc gang diic chit yéu 1a can cit vao dé bén nen & day chi c6 thé phan anh moi quan hé wong tw nhau ma thi Khi lua chon can luu ¥ rat 6 thé cé mot tinh nang khdée ndo dé xuat bign ma din dén su khie nhau ca cdc mic thép 4. Ban d6i chiéu cdc mac hop kim eting chu yeu dya vi str dung va lay teu chuan cla [SO lam chudn, Mot mac hop kim eimg vat. cd thé ¢6 nhiéu cong dung cho nén c6 thé thay mat made hop kim cing trong ban déi chiéu xuat hign 6 ahidu noi io phum 5. Cac dau chan (.) giita cdc con sé trong toan bo chuong 2 1ré di c6 gid tri nhu dau phay (,}. c bing ta Chuong 1 PHUONG PHAP BIEU THI MAC THEP CUA CAC NUGC 1.1. Tiéu chudn mac thép cia iét Nam Id. Khai quat vé phitong phap biéu ihi mac thép theo tiéu chudn Vigt Nam (TCV N) Phuong phdp biéu thi mac thép qui dink theo tiéu chudn Viér Nam TCVN 1659 - 75 dua vao nguyén tac diing ky hiéu hod hoc cia nguyén 16 bing chit La Tinh dé chi nguyén to va chit sé A Rap ktm theo dé chi ham lugng. Sau dé c6 tén goi loai thép kem theo. Vé co ban, tuong tu nhu phuong phdp biéu thi mac thép cha Lien X6 cit hode cia Lien bang Nga hién nay va phuong phdp biéu thi mac thép cia Trang Quoc. Dén nay tiéu chuan vé thép cia Viet Nam con chua dé cap dén nhiéu Linh vyc nhat 1a loai thép hop kim va thép chuyén ding nhu thép chéng an mdn khi quyén, thép dé cat got, thép chéng mai mon cao... cho dén céc loai gang. Hién nay cdc tiéu chun nay dang duoc bé sung din. Thi du: TCVN 1765 - 75 thép két cau cacbon thong dung. TCVN 1766 - 75 thép két cu cacbon chét lugng. TCVN 1767 - 75 thép dan héi (1d xo). TCVN 1822 - 76 thép dung cu (cong cu) cacbon. TCVN 1823 - 76 thép dung cu (cong cu) hop kim. TCVN 3104 - 79 thép két cdu hgp kim thap. TCVN 2735 - 78 thép chéng an mon va bén néng. TCVN 1651 - 85 thép cét bétong cén ndng. TCVN 5709 - 93 thép ket cfu ding trong xAy dumg viv... 11.2. Phan logi va biéu thi mac thép theo TCVN 1. Thép cacbon thong dung TCVN chia mde thép thanh 3 nhém A, B va C. Nhém A chi co tinh. Nhém B chi thanh phan hoa. hoc. Nhém C chi cd co tinh va thanh phan hod hoc. Ky hiéu biéu thi mdc thép bang CT, ham ¥ C - cacbon, T - thép. Mic thép thuéc nhém nao thi truée ky hiéu mac thép c6 ghi ky higu nhém riéng: nhom A thi khong ghi. Sau ky hiéu méc thép o6 2 chit so biéu thi gidi han bén kéo t6i thigu cia mac thép 6 va don vj tinh bang KG/mm?*. Cac mde thép cia cdc nhom nhu sau: Nhom A ; CT31, CT33. CT34, CT38, CT42, CTSt, CT61 Nhém B : BCT3i, BCT33. BCT34, BCT38, BCT42, BCTS!, BCT61 Nhém C: CCT34, OCT38, CCT42, CCTS2 Phuong phap khir oxy cia cdc mic thép khong duoc biéu thi, bai vi vé nguyén tac cé thé khir 6xy bat ky 6 mdc thép nao theo thoa thudn cia ngudi san xuat va tiéu ding. Vida CT33 - thép cacbon thong dung nhém A(bao dam co tinh) theo qui dinh cé6 66 bn kéo t6i thiéu 1a 33 kG/ mm? . BCT31 -thép cacbon thong dung nhém B (bao dam thanh phan hod hoc theo qui dink) cé d6 bén kéo t6i thiéu 31 kG/ mm’v...v. 2. Thép cacbon chat lugng Dya vao ham luong Mn cé trong mac thép ngudi ta chia thép cacbon chat ugng ra 2 nhém: nhém chita Mn thutmg va nhém chita Mn nang cao (ham higng trong khofng 1 + 1,2%) c6 thém ky hiéu Mn sau mée thép. Ky higu mc thép Ja“ C “ biéu thi thép cacbon chat lwong, sau ky higu mdc thép cd 1 dén 2 chit s6 biéu thi ham luong cacbon trung binh tinh theo phan van. Cuéi mac thép biéu thi phuong phap khir Oxy, khir king: bd qua khong ghi; khit soi: " s “, khit ntka ling “ae. Vidu C8, - thép cacbon chat lugng cé 0,08% cacbon (trung binh) khit oxy bing phuong phdp khit sdi. C15Mn - thép cacbon chat long cé ham Luong Mn nang cao, chita 0,15% cacbon (trung binh) khir éxy bing phuong phdp Ying. Theo TCVN cé 22 mac thép cacbon chat Iuong thudc nhém } va II smc thép cacbon chat luong thudc nhém 2. ie 3. Thép dé bén cao Mac thép nay gém 2 phan: 2 chit sé dimg dau biéu thi ham luong cacbon trung binh theo phén van va ky hiéu chi nguyen té hop kim dimg sau dé thudng 14 Mn, Cr, Si, Ni...Sau nguyén té hop kim khong c6 chit sé biéu thj ham Iuong trung binh cia nguyén té dé, néu ham long khoang 1%, con vuot qua 1,5% thi thém sé 2. Qui luat biéu thi cling nhu déi véi thép hop kim noi chung. ‘Vi du: thép 14Mn - thép chia cacbon trung binh 0,14% va ham luong Mn khodng 1%, thép 14Mn2 co ham tuong Mn t6i 16%. Dac diém cua Joai thép nay 18 40 bén cao va chia ra nhiéu cap do bén. Cap 46 bén thap nhat cia thép aay cing In hon 50% cdp do bén thap nhat tuong tng cia thép cacbon thong dung. Thép hop kim thap dé bén cao thudc joai thép chat lung cé him Iuong photpho P < 0,035% va lu hujnh S < 0,040%. Thép hop kim thap oo tinh chéng an mon khf quyén tot, 4. Thép chuyén ding Thép chuyén ding gém thép cét bétong va thép két cu cacbon. a) Thép cot béténg Thép duoc chia 1am 4 nhém : Cl, CI, CI, CIV, trong dé CI 1a thép wn tron, cén CII + CIV thudng 1a thép van (cé gan). Tat nhién thép c6t betong von J thép cacbon thong dung CT. ‘Thép cét bétong nhém CI cé cic méc: CT33-3, CT33n3, CT33s3 cla nhém A va CCT33-3, CCT33n2 , CCT33s3 cha nhém C. Sé 3 sau cing cia mdc thép nhém A 1a chi cdc chi tiéu o,, 5 (6.) va th: uén nguéi phai dat yeu cdu. Cdn trong nhém C chit sé 2 chi cae chi tien thanh phan hod hoc, co tinh: o,, 6, va thit uén ngudi, con sé 3 khidic s6 21a them thir d6 dai va dap. Thép cét bétong nhém Ci ché tao tir cic mac thép nhém CCTSI- 2 hodc CCTS1n2. Thép cét béténg nhém CII] dugc ché wo tir thép hop kim thap do bén cao voi: - $6 - 9 mm 1a 25Mn2Si, 35MnSi va 18MnSi, - ¢ =10 - 40 mm 18 cdc mac thép 25Mn2Si va 35MnSi. Thép cét bétong nhém CIV véi $ 10 - 18 mm duge ché tao tit mac thép hop kim thdp: 20GMn22r. 4 b) Thép kéi cau cacbon hode thép dan héi (thép 1 xo) Loai thép nay duge biéu thi nhu thép hop kim thap va thép cacbon chat lugng. 5. Céc loai thép khong gi, bén nhiét Pay IA loai thép hop kim cao biéa thi hu thép hop kim. Hién nay theo TCVN cé 23 mac rat chung chung, khong phan biét r6 rang nu thép cia Lién bang Nga va cla Trung Quéc. 6. Thép dung cu (céng eu) Hién nay m6i cd TCVN vé thép dung cu (céng cu) cacbon va thép dung cu (cong cu) hop kim ma chua c6 titu chuén TCVN vé thép gi va hop kim cing. a) Thép dung cu (céng cu) cacbon Thép céng cu cacbon duge ky hiéu “CD“ (C - cacbon, D - dung cu) sau dé 1a cc chit s6 (2 dén 3 chi sd) chi ham luong cacbon trung binh theo phan van, néu ham lugng Ma trén 0,35% thi them chit Mn (nhung ham lugng Mn khong duge vugt qua 0,60%), cudi mac thép cé chit A chi chat Ivong cao. Nhu vay, thép dung cu (cong cy) cacbon c6 2 nhém: nhém chat lugng tot (khong cd A) va chat tung cao (c6 A & cud). b) Thép dung cu (cong cu) hop kim Trong mac thép, 2 hoac 3 chir sé dau chi ham lugng cacbon trung binh tinh theo phdn van, sau dé 1a ky hiéu nguyén t6 hop kim chinh.va chit sé kém theo, néu cé, chi ham tugng phan tram con khéng 6 chi khoang 1%. B6i vdi loai thép hep kim cao déu cd ché do nhiét luyén km theo va pham vi sit dung. 7. Cée loai thép khde Thép 6 lan, thép chiu luc, thép néi hoi, ... theo cdc tigu chudn: 1658 - 87, 1660 - 87, 1811 - 76, 1765 - 75, 1766 - 75... duge qui dinh tuong tu nhu cia Lién bang Nga. 1.2. Tieu chudn mac thép cia Lién bang Nga 1.2.1. Gidi thiéu phuong phdp biéu thi mac thép theo tiéu chudn eila Lién bang FOCT TOCT ky higu tigu chudn cia Lien X6 cf. Hién nay Lién bang Nga va cdc quée gia doc lap SNG van ding ky hiéu nay lam ky hieu tiéu chudn cho qudc gia minh. Phuong phap biéu thi mac gang thép 12 theo tiéu chudn TOCT co ban 1a phuong phdp biéu thi mac thép cia Viti Nam va Trung Quéc dang ding chi cé mot sé it mac thép [A ngoai le. Ten va cong dung cua nguyén té héa hoc trong m4c thép ca Nga déu str dung chit cai tiéng Nga dé biéu thi (xem bang 1.1). Bang 1.1. Chir cdi tiéng Nga biéu thi tan nguyen to hop kim trong mdc thép Ki hieu Ten nguyén (6 hop kim Chit efi La Tinh (1 thay thé] Tigng Nga___| Tiéng Viet va ki higu hod hoc. tong ung A ‘A3oT Nito (N) A 6 Hnobuii Niobi (Nb) B B Bonbeppam_| Vonfram (W) Vv r Mapraney | Mangan (Mn) S A Men Déng (Cu) D K Ko6anbT Céban (Co) Kk M Monu6gex | Molipden (Mo) M. H Hiwene Niken (Ni) N n ‘osbop Phot pho (P) P Pp Bop Bo(B) R Cc Kpemanit | Silic (Si) 8 T Turan Titan (Ti) T ¥ Yrnepon Cacbor (C) U > Bavaguit | Vanadi (¥) FE x Xpom Crom (Cr) Ch uy ifMpkonwa | Ziconi (Zn) : 9) LAmomuynii_| Nhom (AL) Ju Ghi chi: (1): Chit edi La Tinh thutng duge ding trong ede mae thép te oct. Chi cdi thay thé thudng ding trudc hodc sau ca ky hiéu mac thép (bang 1.2). Bang 1.2. Chir cdi dung trude hoc sau thudg ding trong ky higu méc thép Chir cai] nghia tigng Vier] Trude [Ch cdi] “Y nghia dng | Trdc Nga hote saufl Nga Viet hoc sau c Thép (thép cacbon) | Truée ac ‘Thép dé ct got | Trude T thong dung hata chi, Thép s6i Sau ‘Thép dé cat gor ) Truéc ia A chia luu huyah Thép nita s6i Sau Thép dung ey { Trude Ac y cackon Ch | Thép lang Sau im] “Thee ¢ kan Truée A Thép chat Iwgng | Saw E Thep tt Trete Ww Thép chat lvong | Sau cB Thép que hin | Trrdc cag an Thép day (sci) Sau ii Thép dic ‘Sai 13 Doi khi tong ti€u chuén [OCT hoac trong séch bio tiéng Nga 6 thé gap mot sé mac thép ci, thudng viél tong dau méc ding sau mac thép chinh, k¥ hieu thutng ding va ¥ nghia cita ching nhu sau: AA; thép khong gi crom-niken. >K: thép khong gi crom va thép bén nhiet. ‘3: thép ding tong céng nghiép dién. ‘Ov: méc thép nghién ciiu thir nghiém. OMT: mac thép thi nghi¢m cong nghiép. Ding sau nhing ky hiéu nay 1a chit s6 (hode sé thit tu), vi duz AIT (tong duong véi 1Cri8Ni9Ti cua Vist Nam hode Trung Quéc), OV107 (tie 1a 4OX10C2M cha Nga), 9288 (ttc 1a 07X16H6 cla Nga), 9310 (thép cong nghi¢p dién) v.v. 1.2.2. Phitong phap biéu thi mac thép theo tiéu chudn OCT 1. Thép cacbon thong dung Tieu chudn TOCT truéc day chia thép cacbon thong dung thanh 3 Joai: A, B, B. Tiéu chuan POCT 380-88 duoc cong bé gan day khong chia mde thép thanh 3 loai trén vi cting khong thé hién loai 16 luyen. Phuong phap biéu thi mac thép cla chiing 1a: Ding ddu mac thép (bo phan chi: thé) 1 Cr, chit so dang sau 1 + 6 biéu thi hang muc chat lugng phai dam bao. Cr 0: thép cé ham luong lwu huynh, photpho vuot qui dinh Cr: dim bio 6,, 0, 8 va tinh udn ngudi Cr 2: déng thi con dam bao thanh phan héa hoc Cr 3 + 6: déng thdi cdn dim bao do va dap, trong dé: Cr 3: & nhidt do +20°C Cr4: 8 nhigt d6 -20°C Cr 5: qua xir if thai higu (d6i vi thép tém van 1a nhiét do +20°C) Cr 6: 6 nhiét do - 40°C (chi ding cho thép tam) Dé bigu thi phuong php khit Oxy khdc nhau, hu t6 mac thép 6 cdc ky hiéu sau; 14 KI: thép soi. TIC: thép nita s6i CTT: thép lang Doi vdi thép cé ham lugng mangan tuong déi cao thi gitta sé thir wr (chit s6) va ky hiéu o hau t6 c6 chit cdi FP. Vi du: Cr.2PCT1- bieu thi thép lang sé 2 cé ham lurong mangan khé cao. Nhung phuong phép biéu thi mac thép cha thép thong dung ndi trén la phuong phap mang tinh tam thdi. Trong mét sé tigu chudn TOCT dugc cong bé trong nhiing nim gin day da sit dung giéi han duéi cia do bén chay dé két hop véi mac thép tigu chudn quéc té ISO. Vi du doi chiéu mac thép mé} vA mdc thép ci theo tiéu chudn TOCT 27772-88 (bang 1.3). Bang 1.3. So sinh mde thép cit vé mdc thép mai ‘Mic thép méi Mic thép ob 235 CE3KI3 C25 CT.3NC5, CT.3CUS kC355 CT3ITic, CL3rCH C275 cT3nc C285 CT.3Ch, Cr 3rCi, CL3LNC Vi du: Me thép méi C235, biéu thi o, 2 235MPa, Chit s6 2 va S & cudi mac | thép cii la phy thérn dé bao dam yeu cau cita loai thép do. 2. Thép két eau cacbon chat tiong Mac thép cita thép két cau cacbon chat luong (b6 phan chi thé) lay ham lugng cacbon tung binh (@,) dé biéu thi. Néu ham luong Mangan trong thép tuong d6i cao thi ghi them ky hiéu “I” (mangan). Thép chat lugng cao cé ham luong Jiu huynh, phét pho trong thép khd thap thi them chit cdi A o hau 6. Dang sau chir s6 cua mac thép s6i va thép mia soi cé ky higu_Kri va lic, thép lang thi khong céin ky higu. Vi du: 10 «I- thép séi chat luijng chita cacbon trung binh @, [a 0,10%; 10 - thép lang cdcbon chat Jugng chia cacbon trung binh @, 14 0.10%; 301- thép cacbon chat lugng chifa cacbon trung binh a, 1a 0.30%, ham Iueng mangan tuong ddi cao; 454A - thép cacbon chat Juong cao chtta cacbon trung binh w¢ 1a 0.45%. 5 3. Thép hop kim thap dé bén cao Dé théng nhst véi éu chudn quéc té ISO, trong tiéu chudn thép do bén cao c4n néng (FOCT 19281-89) da thay ddi mac thép bang cach ding gidi han chay (do bén chay) dé biéu thi, Hién nay co 9 mac thép véi cac cap do bén 1a 265, 295, 315, 325, 345, 355, 375, 390, 440, tat ca déu dig don vi la MPa. Trong ti¢u chudn da giit lai hé thong thanh phan hoa hoc biéu thi trudc day. Mac thép bao gém chit s6 biéu thi ham Ivgng cachon trung binh (,%x100), nguyen 16 hop kim (chi cai) va ham Iwong (chit sé) hyp thinh. Khi ham Ivang nguyén t6 hop kim 21,45% thi dang sau chit cdi chi nguyén t6 46.c6 ghi sé 2, néu <1,45% thi khong ghi sé ma chi ghi chit cdi cla nguyén t6. Vi du: 187240] biéu thi thép hop kim thdp chita w, < 0,14% +0,22%, Oy, < 1,30% + 1,70%, déng thi cé chia Al, V, Cu. 4. Thép chuyén ding rong thép hop kim thap va thép cacbon déu cé mot phan cia thép thong dung va thép chuyén ding. Thép chuyén ding 14 loai thép cé cong dung chuyén nganh, nh: thép cét bétong, thép ding ché tao tau thuyén, thép ndi hoi, thép ding 1am cau, thép ding lam dung sat viv. a) Thép c6i bé1éng ‘Trong tiu chudén FOCT 5781 c6 11 mée thép, dén [a thép hop kim thap, phuong phdp biéu thi cia chting giéng véi phuong phap ding thinh phén hda hoc dé biéu thi thép hop kim thap 46 bén cao thong dung. b)Thép dang ché tao tau thuyén Trong tigu chudn [OCT 5521 cé 2 loai déu 6 tinh han ding trong két c4u than thuyén. Mot loai la thép do bén thong thudng, 6 4 miéc thép A, B, D, E, C, gidi han chay cia ching déu 14 239MPa, mot loai IA thép do bén cao, mac thép la A x x, D x x, Ex x. Trong a6 x x bicu thi cap do bén, vi du A32 biéu thi cap 32 kG (tic 1a 315MPa), D40 biéu thi cap 40 kG (tic 1a 395MPa). ¢) Thép néi hoi Mac thép cacbon ding cho néi boi cé thém hau té K, vi du 15K, 20K, cén méc thép hop kim khong cé hau t6, vi du 12XM. d) Thép ding lam cdu 16 Trony tidu chuan thép ding cho ket cau cau OCT 6713) cé 3 mae thép, déu 1a thép hop kim thap. phuong phdp biéu thi mac thép gidng véi phuong phap biéu thi thép hop kim thap do bén cao thong dung. e) Thép ding lam ditong sit Mac thép ca thép dudng ray (TOCT 9960) 1a M x x (n), bong 46 x x biéu thi ham luong caebon trung binh («.%x 100}, (n) ding chit cdi dé biéu thi nguyen té hop kim vi luong, vi du M737 (chia Ti). Thép dig ché tao banh xe, vanh xe. mayo xe vin chua hinh than ahom ma mae thép theo ti¢u chuaén FOCT 398 va FOCT 10791 chi ding sé thet tu 1,2 dé biéu thi 5. Vhép két cdu hop kim va thép lo xo Méc thép cia 2 Joai thép ndy ding chit sé bigu thi ham wong cacbon trung binh (.% x 100), do chit edi bigu thi nguyen t hop kim va ham luong (chi s6) hap thanh. Neuyén tic bicu thi nguyén t6 hop kim giéng vdi phuong phdp biéu thi cha thép hop kim thap do bén cao. i loai ay déu lA thép chat luonge va thép chat Jugng cao. chinh vi vay doi vdi mac thép chat long cao cd thém hau 16 A dé phan biet. vi du 30XTCA, 60C2FA. 6. Thép dé cat got Chif cdi ding dau cla mae thép dé cat got c6 2 loa: chit A biéu thi thép dé cAt got chia leu huynh; AC bigu thi thép dé cat got chia chi; sau dé 12 ham lugng cachon trung binh (@,%x100), Dd véi thép dé cit got chia luu huynh, mangan ma ham tuong mangan khé cao thi dang sau chit s6 them ch. Vidu: AdO0 18 thép dé cat got c6 ham long Mn khd cao. hm lugng cacbon trung binh @, = 0.40%. Thép dé cat got chia chi due chia thanh thép cacbon va thép hop kim, wong d6 mac thép cacbon do AC + ham luong cacbon trung binh (ch ) tac think; mac thép hop kin Gi de nhu ACZOXTHM), ngoai viée biéw thi fam Luong cacbon trung binh 1a 0.20% ra, con ghi ky hiéu cua nguyén t6 hop kim va ham luong cila no. 7. Thép 6 lan cacbon crém cao Dumg dau mde thép 6 Jan cacbon crm cao TA chit edi LL, han: {ugng cacbon khong ghi, ham lugng crom due biéu th} bang git tri trung binh (o, % x 10). Vi du: LU X45 - bigu thi thép 6 lan chia mg, trang binh 1a 1.5%. Déi véi thép co him Luong silic vit mangan cao thi ghi 70 ki higu nguyen t6 CI, vi du LUXISCF. 17 8. Thép dung cu (cong cu) Sau day sé \4n \ugt giéi thiéu phuong phap biéu thi mac thép cita thép dung cu cacbon, thép dung cu hop kim va thép gid. a) Thép dang ca ciichon Ding ddu mac thép cua thép dung cu cécbon 1 chit ding sau biéu thi ham lugng cAcbon Sink quan («¢Sh x 10) dé biéu thi. Vi du: y7 - thép dung cu cécbon chita a, trung binh 12 0,7%. Néu ham. lugng mangan trong thép tuong d6i cao thi thém ky hiéu nguyen té “pe. thép dung cn cdcbon chéit lung cao thi thém hau 15“ A". Vi du: Y8UA - thép dung cu cacbon chat long cao chita we trung binh 1A 0.8% vi chrta ham Iuong mangan khé cao. b) Thép dung cu hop kim Phuong phap bigu thi nguyén té hop kim gidng voi thép ket cau hop kim, chi cé biéu thi ham luong cacbon khae hau. Déi vi thép chia ham luong cdcbon 2 1,0% thi khéng ghi r ham Juong cachon, vi du: XBI, X12M®. Déi véi thép chia ham jong cécbon trung binh < 1.0% thi dimg ham luong cacbon tung binh (a % x 10) dé biéu thi, vi du: 3X3B8® - thép dung cu hop kim c@ @e = 0,27% ~ 0,33%, te, = 20% ~ 2,5%, By =7,5% ~ 85%, @y = 0,256 ~0,5%. Thép dung cu hop kim khéng co loai thép chat long va thép chat luong cao, cho nén tat ca mac thép khong thém hau to “A”. ©} Thép gié Ngoai mic thép cA bigt ra, thép gid khong chi him luong cdcbon, thong thuong chi ky hiéu him iugng cua cdc nguyén w vonphoram, mélipden, vanadium, coban. Dimg dau mic thép 1a chit cdi “P” biéu thi thép gid, chit s6 sau dé biéu thi phan trim ham luong tung binh cia vonphoram. Vi du: P18 - thép gid chtia W trung binh 1a 18%, tuong duong véi thép WI8Cr4V cha Trung Quéc (GB). Ddi vidi thép chita molipden, coban va chita vanadium vi ham yong cao thi lin Iuot ding chit cdi “M", “K”, So" va chit so sau chit cdi dé biéu thi ham hugng 46. Vi du: PISK5¢2 - thép gid chéa trung binh my =18%, eq = 5% ~ 2,5%, Oy = 2%. DOi voi Mot s6 mac thép cao te, trude day thudng ding cach viet tit dé biéu thi, vi du: “PI8KS™ vit tit thank “PKS “PISK 10" viet tat think “PK 10”. Can luu ¥ diém nay khi tra mac thép. Ww

You might also like