ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΤΟΜΟΣ I
(ΒΙΒΛΙΟΝ ΙΓ-ΙΔ)
 ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΤΟΜΟΣ I
(ΒΙΒΛΙΟΝ ΙΓ-ΙΔ)

T+τλος: Διοδ,ρου Σικελι,του 0Iστορικ1 Bιβλιοθ1κη – Tμος I (Bιβλ+ο IΓ-IΔ)

MΕΤΑΦΡΑΣΙΣ
Στοιχειοθεσ+α: Παναγι,της Kοντομην*ς
Eξ,φυλλο: Δημ1τριος Mπιλιλ9ς Aπστολος Παπανδρου
Eκδσεις: ΓEΩPΓIAΔH - «BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN»
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ - ΓΛΩΣΣΙΚΗ EΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
0Yπε;θυνος Eκδσεως: Λεων+δας Aθ. Γεωργι=δης
copyright © >κδσεις Λ. Γεωργι=δης 2011 Kωνσταντ&νος Ποταμι*νος
ISBN: 978-960-316-514-9
SET: 960-316-138-1

Kεντρικ1 δι=θεσις:
Tηλ. 210 38 15 000

Bιβλιοπωλε&α:
Σλωνος 114, Aθ9ναι T.K. 106 81, τηλ. 210 38 47 347
Kηφισ+ας 263, Kηφισι= T.K. 145 62, τηλ. 210 80 15 113
www.georgiadesbooks.com - e-mail: sales@georgiadesbooks.com

Απαγορε;εται S Uναδημοσ+ευσις Vλκληρης W μρους τ9ς παρο;σης μελτης, μX Vποιοδ1ποτε

μσον, χωρZς τ[ν γραπτ[ \δεια το] >κδτου.
Επιτρπεται S Uναφορ^ στ_ παρ_ν βιβλ+ο W στ_ περιεχμεν του μνον σX περ+πτωσι πο` πα-
ρουσι=ζονται ρητbς τ^ στοιχε&α αcτο].
ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
 ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΒΙΒΛΟΣ ΔΕΚΑΤΗ ΤΡΙΤΗ
79. O δ Πελοποννσιοι τς τ!ν "Aθηνα&ων φιλοτιμ&ας
)λε&ποντο ο*δ+ν. τα,ς γ/ρ ναυσ2ν 3θρ4αις )πιπλε5σαντες,
κα2 το8ς 3ρ&στους 9νδρας )π2 τ/ καταστρ:ματα τ;ξαν-
τες, τ>ν ναυμαχ&αν @μα κα2 πεζ>ν )ποιοCντο μ;χηνD βια-
ζ4μενοι γ/ρ εFς τ/ς τ!ν 3ντιτεταγμ+νων ναCς τα,ς πρG:-
ραις )π+βαινον τετολμηκ4τως, Hς ο*χ Iποστησομ+νων τJ
2 δεινJν τ!ν προηττημ+νων. ο δ’ "Aθηνα,οι κα2 Mιτυληνα,οι
μ&αν Kρ!ντες 3πολειπομ+νην σωτηρ&αν τ>ν )κ τς ν&κης,
ε*γεν!ς 3ποθνσκειν Lσπευδον Iπρ τοC μ> λιπε,ν τ>ν
τ;ξιν. κατεχο5σης δ φιλοτιμ&ας 3νυπερβλτου τ/ στρα-
τ4πεδα πολ8ς )γ+νετο φ4νος, Nπ;ντων 3φειδ!ς τ/ σ:μα-
3 τα το,ς κινδ5νοις παραρριπτ4ντων. ο μν γ/ρ )π2 τ!ν κα-
ταστρωμ;των IπJ τοC πλθους τ!ν εFς α*το8ς φερομ+-
νων βελ!ν κατετιτρ:σκοντο, κα2 τινς μν )πικα&ρως πλη-
γ+ντες Lπιπτον εFς τ>ν θ;λατταν, τινς δ’ ο*κ αFσθαν4με-
νοι θερμ!ν Lτι τ!ν πληγ!ν ο*σ!ν διηγων&ζοντοD πλε,στοι
δ’ IπJ τ!ν λιθοφ4ρων κεραι!ν Lπιπτον, Hς Pν )ξ Iπερδε-
ξ&ων τ4πων βαλλ4ντων λ&θους Iπερμεγ+θεις τ!ν "Aθη-
4 να&ων. ο* μ>ν 3λλ/ τς μ;χης )π2 πολ8ν χρ4νον γενομ+-
νης κα2 πολλ!ν παρ’ 3μφοτ+ροις 3πολλυμ+νων, K Kαλλι-
κρατ&δας 3νεκαλ+σατο τR σ;λπιγγι το8ς στρατι:τας, βου-
5 λ4μενος α*το8ς διαναπαCσαι. μετ/ δ+ τινα καιρJν π;λιν
πληρ:σας τ/ς ναCς, κα2 πολ8ν διαγωνισ;μενος χρ4νον,
6 7
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΒΙΒΛΙΟΝ ΔΕΚΑΤΟΝ ΤΡΙΤΟΝ
79. Oe Πελοπονν1σιοι δν fστερο]σαν σ τ+ποτε Uπ
τ1ν προθυμ+α κα+ τ1ν δραστηριτητα τbν Aθηνα+ων.
gΩρμησαν δηλ. μ hλα μαζ+ τ= πλο&α κα+ μ το;ς καλ;τε-
ρους πολεμιστς στ= καταστρ,ματα τbν πλο+ων κα+
συν9ψαν ναυμαχ+α κα+ πεζομαχ+α μαζ+. Διτι, καθ,ς
>νεργο]σαν >πιθσεις στ= πλο&α τbν Uντιπ=λων τους, πη-
δο]σαν γεννα&α >π=νω στ+ς πλbρες μ τ1ν πεπο+θησι hτι
\νθρωποι πο; εjχαν Sττηθ9 μι= φορ= δν θ= εjχαν τ
κουρ=γιο ν’ Uντιμετωπ+σουν τ= δειν= τ9ς μ=χης. 2. Aλλ=
οe Aθηνα&οι κι οe Mυτιληνα&οι βλποντας hτι μοναδικ1
>λπ+δα σωτηρ+ας kταν S ν+κη, προτιμο]σαν ν= φονευθο]ν
γεννα&α παρ= ν= >γκαταλε+ψουν τ1ν θσι τους. lEτσι κα-
θ,ς κα+ οe δ;ο στρατο+ κατχονταν Uπ Uνυπρβλητη φι-
λοτιμ+α ν= νικ1σουν, >πηκολο;θησε μεγ=λη σφαγ1, γιατ+
hλοι >ξθεταν τν mαυτ τους στο;ς κινδ;νους τ9ς μ=χης
χωρ+ς ν= λογαρι=ζουν τ1ν ζω1 τους. 3. Oe στρατιbτες πο;
>μ=χοντο Uπ τ= καταστρ,ματα καταπληγ,νονταν Uπ
τ πλ9θος τbν βελbν πο; nπεφταν βροχ1 >π=νω τους κα+
\λλοι πο; >δχοντο θαν=σιμα πλ1γματα nπεφταν στ1ν
θ=λασσα, κα+ μερικο+ πο; δν εjχαν Uκμα χ=σει τ+ς
αoσθ1σεις τους, >πειδ1 kσαν Uκμα ζεστς οe πληγς τους,
>ξακολουθο]σαν ν= πολεμο]ν. Aλλ= π=ρα πολλο+ nπε-
φταν κτυπημνοι Uπ τ+ς πτρες πο; >σφενδνιζαν μ τ+ς
Uντνες, διτι οe Aθηνα&οι nρριχναν pγκ,δεις λ+θους Uπ
θσεις πολ; βολικς. 4. 0H μ=χη συνεχιζταν >π+ πολ;ν
χρνο κα+ >φονε;οντο πολλο+ κι Uπ τ+ς δ;ο παρατ=ξεις.
Γι’ αcτ V Kαλλικρατ+δας Uνεκ=λεσε το;ς στρατιbτες του
μ τ1ν σ=λπιγγα, διτι qθελε ν= το;ς ξεκουρ=ση. 5. gYστε-
ρα Uπ λ+γο >π=νδρωσε π=λι τ= πλο&α του κα+, Uφο] Uγω-
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
μ4γις τG! τε πλθει τ!ν νε!ν κα2 τR S:μRη τ!ν )πιβατ!ν
)ξ+ωσε το8ς "Aθηνα&ους. Tν συμφυγ4ντων εFς τJν )ν τR στ1ν Uριθμητικ1 fπεροχ1 τbν πλο+ων κα+ τ1ν ρ,μη τbν
π4λει λιμ+να, δι+πλευσε τ/ διαφρ;γματα κα2 καθωρμ&σθη
6 πλησ&ον τς π4λεως τ!ν Mιτυληνα&ων. K γ/ρ εUσπλους
Iπρ οV διηγων&ζοντο λιμ+να μν εWχε καλ4ν, )κτJς δ τς
π4λε:ς )στιν. X μν γ/ρ 3ρχα&α π4λις μικρ/ νσ4ς )στιν, X
δ’ Yστερον προσοικισθε,σα τς 3ντιπ+ραν )στ2 Λ+σβουD
3ν/ μ+σον δ’ α*τ!ν )στιν εZριπος στενJς κα2 ποι!ν τ>ν
7 π4λιν [χυρ;ν. K δ Kαλλικρατ&δας )κβιβ;σας τ>ν δ5ναμιν
περιεστρατοπ+δευσε τ>ν π4λιν κα2 πανταχ4θεν προσβο-
λ/ς )ποιε,το.
Kα2 τ/ μν κατ/ τ>ν Mιτυλνην )ν το5τοις \ν.
8 Kατ/ δ Σικελ&αν Συρακ4σιοι π+μψαντες εFς Kαρχηδ4-
να πρ+σβεις περ& τε τοC πολ+μου κατεμ+μφοντο κα2 τJ
λοιπJν ^ξ&ουν πα5σασθαι τς διαφορ_ς. ο`ς ο Kαρχηδ4-
νιοι τ/ς 3ποκρ&σεις 3μφιβ4λους δ4ντες, )ν μν τR Λιβ5Rη
μεγ;λας παρεσκευ;ζοντο δυν;μεις, )πιθυμοCντες Nπ;-
σας τ/ς )ν τR νσGω π4λεις καταδουλ:σασθαιD πρ2ν a δ
τ/ στρατ4πεδα διαβιβ;ζειν, καταλ+ξαντες τ!ν πολιτ!ν
τινας κα2 τ!ν 9λλων Λιβ5ων το8ς βουλομ+νους Lκτισαν
)ν τR Σικελ&bα πρJς α*το,ς το,ς θερμο,ς Yδασι π4λιν, [νο-
μ;σαντες Θ+ρμα.
80. T!ν δ κατ/ τοCτον τJν )νιαυτJν πρ;ξεων τ+λος
)χουσ!ν "Aθνησι μν παρ+λαβε τ>ν 3ρχ>ν Kαλλ&ας, )ν δ
1. Στ1ν Σικελ+α fπ9ρχαν δ;ο πλεις μ τ vνομα Θρμαι. 0H μ+α kταν
αcτ1 πο; >κτ+σθη Uπ τν Kαρχηδνιο στρατηγ Aνν+βα μετ= τ1ν κα-
ταστροφ1 τ9ς 0Iμρας, δυτικbς αcτ9ς κα+ S \λλη kταν πλησ+ον το] Σε-
λινο]ντος. Ae Θρμαι 0Iμερα&αι εfρ+σκοντο πλησ+ον θερμοπηγbν κα+ S
\λλη πλις, αe Θρμαι Σελινο;ντιαι, πλησ+ον θειωδbν πηγbν, Uνατο-
8 9
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
ν+σθηκε πολ;ν χρνο, μ μεγ=λη δυσκολ+α κα+ μνο χ=ρις
ναυτbν του Uπ,θησε το`ς Aθηνα+ους. Kι hταν οe Aθη-
να&οι κατφυγαν στν λιμνα τ9ς πλεως, nπλευσε μσα
Uπ τ= φρ=γματα κα+ προσωρμ+σθηκε κοντ= στ1ν πλι
τbν Mυτιληνα+ων. 6. Acτ >ξηγε&ται Uπ τ γεγονς, hτι S
εsσοδος γι= τν nλεγχο τ9ς Vπο+ας nγινε ττοιος Uγ,νας
εjχε στ β=θος tνα καλ λιμνα, εfρ+σκετο hμως nξω Uπ
τ1ν πλι. Γιατ+ S Uρχα+α πλις kταν tνα μικρ νησ+ κι S με-
ταγενστερη πλις πο; eδρ;θηκε >κε& κοντ= kταν Uπνα-
ντι στ1ν ν9σο Λσβο. Kι Uν=μεσα στ+ς δ;ο πλεις εjναι
tνας στενς πορθμς, πο; καθιστ* τ1ν πλι pχυρ1. 7. 0O
Kαλλικρατ+δας τ,ρα Uπεβ+βασε τν στρατ του, περικ;-
κλωσε τ1ν πλι κα+ >νεργο]σε Uπ παντο] >πιθσεις.
Acτ1 kταν S κατ=στασις στ1ν Mυτιλ1νη.
8. Στ1ν Σικελ+α οe Συρακσιοι nστειλαν πρσβεις στ1ν
Kαρχηδνα κα+ το;ς κατηγορο]σαν γι= τν πλεμο κα+
ζητο]σαν στ mξ9ς ν= πα;σουν τ1ν >χθρτητα. Oe Kαρχη-
δνιοι το;ς nδωσαν Uμφ+βολες Uπαντ1σεις κα+ συγκν-
τρωναν μεγ=λες δυν=μεις στ1ν Λιβ;η, διτι >πεδ+ωκαν ν=
fποδουλ,σουν hλες τ+ς πλεις τ9ς ν1σου. Aλλ= πρ+ν ν=
διαπεραι,σουν τ+ς δυν=μεις τους στ1ν Σικελ+α, >πλεξαν
μερικο;ς >θελοντς Uπ το;ς πολ&τες τους κα+ το;ς \λλους
κατο+κους τ9ς Λιβ;ης, κα+ nκτισαν στ1ν Σικελ+α κοντ= στ+ς
θερμς πηγς μ+α πλι, τ1ν Vπο+α uνμασαν Θρμα1.
80. gOταν τ= γεγοντα αcτο] το] χρνου >τελε+ωσαν,
στ1ν Aθ1να nγινε \ρχων V Kαλλ+ας κα+ στ1ν P,μη Uνα-
λικbς τbν >κβολbν το] ποταμο] Σελινο]ντος. Oe Θρμες το] Σελι-
νο]ντος εjναι γνωστς σ1μερα μ τ vνομα Σι=κκα κα+ Uποτελο]ν τ1ν
πρ,τη λουτρπολι τ9ς Σικελ+ας. 0Yπ=ρχουν >κε& θερμ= σπ1λαια γεμ=τα
μ πυκνο;ς Uτμο;ς, οe Vπο&οι >ξρχονται Uπ τ+ς καρστικς κοιλτητες
στ1ν κορυφ1 το] vρους. Σ;μφωνα μ τν Διδωρο, V Δα+δαλος fπ9ρξε
V πρbτος πο; Uξιοπο+ησε τ1ν fδροθερμικ1 λεκ=νη τ9ς πλεως.
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τR dP:μRη κατεστ;θησαν Yπατοι Λε5κιος Φο5ριος κα2
Γνα,ος Πομπιος. περ2 δ το5τους το8ς χρ4νους Kαρχηδ4-
νιοι το,ς περ2 Σικελ&αν ε*τυχμασι μετεωριζ4μενοι κα2
σπε5δοντες Nπ;σης τς νσου κυριεCσαι, μεγ;λας δυν;-
μεις )ψηφ&σαντο παρασκευ;ζεσθαιD hλ4μενοι δ στρατη-
γJν "Aνν&βαν τJν κατασκ;ψαντα τν τε τ!ν Σελινουντ&ων
κα2 τ>ν τ!ν dIμερα&ων π4λιν, @πασαν α*τG! τ>ν κατ/ τJν
2 π4λεμον )ξουσ&αν )π+τρεψαν. παραιτουμ+νου δ δι/ τJ
γρας, προσκατ+στησαν κα2 9λλον στρατηγJν "Iμ&λκωνα
τJν jAννωνος, )κ τς α*τς kντα συγγενε&ας. οVτοι δ κοινR κα+ \λλον στρατηγ, τν Iμ+λκωνα, γυι το] lAννωνος τ9ς
συνεδρε5σαντες Lπεμψ;ν τινας τ!ν )ν 3ξι:ματι παρ/ το,ς
Kαρχηδον&οις kντων μετ/ πολλ!ν χρημ;των, το8ς μν εFς
"Iβηρ&αν, το8ς δ’ εFς τ/ς Bαλιαρ&δας νσους, παρακελευσ;-
3 μενοι ξενολογε,ν Hς πλε&στους. α*το2 δ’ )πRεσαν τ>ν Λι-
β5ην καταγρ;φοντες στρατι:τας Λ&βυας κα2 Φο&νικας κα2
τ!ν πολιτικ!ν το8ς κρατ&στους. μετεπ+μποντο δ κα2 παρ/
τ!ν συμμαχο5ντων α*το,ς )θν!ν κα2 βασιλ+ων στρατι:τας
Mαυρουσ&ους κα2 Nομ;δας κα& τινας τ!ν οFκο5ντων τ/
4 πρJς τ>ν Kυρνην κεκλιμ+να μ+ρη. )κ δ τς "Iταλ&ας μι-
σθωσ;μενοι Kαμπανο8ς διεβ&βασαν εFς Λιβ5ηνD n R δεισαν
γ/ρ τ>ν μν χρε&αν α*τ!ν μεγ;λα συμβαλλομ+νην, το8ς δ’
)ν Σικελ&bα καταλελειμμ+νους Kαμπανο8ς δι/ τJ προσκε-
κοφ+ναι το,ς Kαρχηδον&οις μετ/ τ!ν Σικελιωτ!ν ταχθη-
5 σομ+νους. τ+λος δ τ!ν δυν;μεων 3θροισθεισ!ν εFς Kαρ-
χηδ4να συνχθησαν α*το,ς ο π;ντες σ8ν ππεCσιν ο*
πολλG! πλε&ους, Hς μν T&μαιος, τ!ν δ:δεκα μυρι;δων, Hς
δ’ jEφορος, τρι;κοντα μυρι;δες.
2. 0O T+μαιος εjναι Σικελι,της eστορικς κα+ εjχε γεννηθ9 στ Tαυρομ-
νιον τ9ς mλληνικ9ς μεγαλον1σου (345-250 π.X.). Σ Sλικ+α 42 >τbν >ξω-
ρ+σθη Uπ τν τ;ραννο τbν Συρακουσbν Aγαθοκλ9 κα+ κατφυγε εoς
Aθ1νας (στ1ν Aθ1να), hπου Uσχολ1θηκε μ τ1ν συλλογ1 eστορικ9ς
wλης κα+ τ1ν σ;νταξι τ9ς eστορ+ας του, τ1ν Vπο+α Uποπερ=τωσε στ1ν
Σικελ+α, hπου >παν9λθε >π+ 0Iρωνος το] B. T σ;γγραμμ= του τιτλο-
φορε&ται «IΣΤΟΡΙΑΙ» κα+ Uπετελε&το Uπ 68 βιβλ+α. lAρχιζε Uπ το;ς
10
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
δε+χθηκαν wπατοι V Λε;κιος Φο;ριος κα+ V Γνα&ος Πομ-
π1ιος. Acτν τν καιρ οe Kαρχηδνιοι πλ1ρεις >π=ρσεως
μ τ+ς >πιτυχ+ες τους στ1ν Σικελ+α qθελαν ν= κυριε;σουν
hλη τ1ν ν9σο κι Uπεφ=σισαν ν= mτοιμ=σουν μεγ=λες δυν=-
μεις. Eξλεξαν στρατηγ τν Aνν+βα πο; κατσκαψε τ1ν
πλι τbν Σελινουντ+ων κα+ τbν 0Iμερα+ων κα+ το] Uνθε-
σαν πλ1ρη >ξουσ+α γι= τ1ν διεξαγωγ1 το] πολμου. 2.
gOταν το;ς παρεκ=λεσε ν= τν Uπαλλ=ξουν Uπ μι= τ-
τοια εcθ;νη, διτι εjναι γροντας πι=, δι,ρισαν δ+πλα του
sδιας οoκογνειας. Acτο+ οe δ;ο, Uφο] συσκφθηκαν, nστει-
λαν μερικο;ς πολ&τες, Uπ το;ς πι εcυπληπτους μεταξ;
τbν Kαρχηδον+ων, μ πολλ= χρ1ματα, \λλους στ1ν Iβηρ+α
κα+ \λλους στ+ς Bαλεαρ+δες ν1σους μ >ντολ1 ν= στρατο-
λογ1σουν μισθοφρους, hσο μπορο]ν περισστερους. 3. Kι
οe sδιοι περιρχονταν τ1ν Λιβ;η κα+ κατγραφαν
στρατιbτες, Λ+βυες κα+ Φο+νικες, το;ς καλ;τερους στρα-
τιbτες μεταξ; τbν πολιτbν. Eπ+σης nστειλαν κα+ κα-
λο]σαν στρατιbτες Uπ λαο;ς κα+ βασιλε&ς πο; kσαν σ;μ-
μαχο+ τους, Mαυρουσ+ους κα+ Nομ=δες κα+ μερικο;ς πο;
κατοικο]σαν κατ= τ= μρη τ9ς Kυρ1νης. 4. Aπ τ1ν Iτα-
λ+α >μ+σθωσαν Kαμπανο;ς κα+ το;ς nφεραν στ1ν Λιβ;η.
Γιατ+ qξεραν, hτι S βο1θει= τους Uποτελο]σε μεγ=λη συμ-
βολ1 κι hτι οe Kαμπανο+, πο; εjχαν >γκαταλειφθ9 στ1ν Σι-
κελ+α, θ= ταχθο]ν μ το;ς gEλληνες τ9ς Σικελ+ας, διτι
kσαν Uγανακτισμνοι μ το;ς Kαρχηδον+ους. 5. Kι hταν
τελικ= τ= στρατε;ματα συγκεντρ,θηκαν στ1ν Kαρχηδ-
να, S συνολικ1 τους δ;ναμις μαζ+ μ τ eππικ δν kταν,
κατ= τν T+μαιο2, πολ; π=νω Uπ mκατν εsκοσι χιλι=δες,
>νb, κατ= τν lEφορο, nφθαναν τ+ς τριακσιες χιλι=δες.
παλαιοτ=τους χρνους κα+ κατληγε στ1ν καταστροφ1 το] τυρ=ννου
Aγαθοκλους (Γ π.X. αo,ν). Acτ τ >κτενστατο nργο περιε&χε vχι μ-
νον τ1ν eστορ+α τ9ς Σικελ+ας κα+ Iταλ+ας, Uλλ= κα+ τ9ς Kαρχηδνος.
11
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Kαρχηδ4νιοι μν οpν τ/ πρJς τ>ν δι;βασιν hτοιμ;ζον-
τες τ;ς τε τριρεις π;σας κατρτιζον κα2 φορτηγ/ πλο,α
6 συνγαγον πλε&ω τ!ν χιλ&ωνD προαποστειλ;ντων δ’ α*-
τ!ν εFς Σικελ&αν τεσσαρ;κοντα τριρεις, ο Συρακ4σιοι
κατ/ τ;χος τα,ς παραπλησ&αις ναυσ2ν )πεφ;νησαν )ν
το,ς περ2 τJν jEρυκα τ4ποις. γενομ+νης δ ναυμαχ&ας )π2
πολ8ν χρ4νον πεντεκα&δεκα μν τ!ν Φοινισσ!ν νε!ν διε-
φθ;ρησαν, α δ’ 9λλαι νυκτJς )πιγενομ+νης Lφυγον εFς τJ
7 π+λαγος. 3παγγελθε&σης δ τς qττης το,ς Kαρχηδον&οις,
"Aνν&βας K στρατηγJς )ξ+πλευσε μετ/ νε!ν πεντκονταD
Lσπευδε γ/ρ το8ς μν Συρακοσ&ους κωλCσαι χρσασθαι
τG! προτερματι, τα,ς δ Fδ&αις δυν;μεσιν 3σφαλ παρα-
σκευ;σαι τJν κατ;πλουν.
81. Διαβοηθε&σης δ τς "Aνν&βα βοηθε&ας κατ/ τ>ν
νσον, @παντες προσεδ4κων κα2 τ/ς δυν;μεις ε*θ+ως
διαβιβασθσεσθαι. α δ π4λεις τJ μ+γεθος τς παρα-
σκευς 3κο5ουσαι κα2 συλλογιζ4μεναι τJν 3γ!να περ2
2 τ!ν rλων )σ4μενον, ο* μετρ&ως ^γων&ων. ο μν οpν Συ-
ρακ4σιοι πρ4ς τε το8ς κατ’ "Iταλ&αν sEλληνας κα2 πρJς
Λακεδαιμον&ους περ2 συμμαχ&ας διεπ+μποντοD 3π+στελ-
λον δ κα2 πρJς τ/ς )ν Σικελ&bα π4λεις το8ς παρορμσον-
τας τ/ πλθη πρJς τJν Iπρ τς κοινς )λευθερ&ας κ&νδυ-
3 νον. "Aκραγαντ,νοι δ+, KμοροCντες τR τ!ν Kαρχηδον&ων
12
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Oe Kαρχηδνιοι λοιπν mτο+μαζαν τ1ν διαπερα+ωσ+
τους στ1ν Σικελ+α κα+ >ξ,πλιζαν hλες τ+ς τρι1ρεις κα+
συγκντρωσαν π=νω Uπ χ+λια φορτηγ= πλο&α. 6. Kι hταν
nστειλαν πρbτα στ1ν Σικελ+α σαρ=ντα τρι1ρεις, οe Συρα-
κσιοι nκαμαν Uμσως τ1ν >μφ=νισ+ τους γι= ν= το;ς Uντι-
μετωπ+σουν μ oσ=ριθμα περ+που πλο&α κατ= τ= μρη το]
lEρυκος3. Στ1ν ναυμαχ+α πο; >πακολο;θησε κα+ >κρ=τη-
σε πολ;, κατεστρ=φησαν δκα πντε φοινικικ= πλο&α, κα+
τ’ \λλα, hταν nπεσε S ν;κτα, nφυγαν στ πλαγος. 7.
gOταν τ νο nφθασε στο;ς Kαρχηδον+ους, V στρατηγς
Aνν+βας Uνεχ,ρησε μ πεν1ντα πλο&α. Διτι qθελε ν=
>μποδ+ση το;ς Συρακοσ+ους ν= >κμεταλλευθο]ν τ1ν
πλεονεκτικ1 τους θσι κα+ ν’ Uποβιβασθ9 μ τ+ς δυν=μεις
του σbες στ1ν Σικελ+α.
81. gOταν διεδθη στ1ν ν9σο, hτι καταφθ=νει V Aνν+-
βας μ >νισχ;σεις, hλοι περ+μεναν hτι Uμσως θ= διαβιβα-
σθο]ν τ= στρατε;ματ= του. Kι οe πλεις καθ,ς μ=θαι-
ναν, hτι οe προετοιμασ+ες kταν μεγ=λης κλ+μακος κα+
Uναλογ+ζονταν, hτι V Uγ,νας θ= εjναι fπρ hλων, εfρ+-
σκοντο σ μεγ=λη Uγων+α. 2. Oe Συρακσιοι λοιπν
nστελλαν Uνθρ,πους πρς το;ς gEλληνες τ9ς Iταλ+ας κα+
πρς το;ς Λακεδαιμον+ους ν= διαπραγματευθο]ν τ1ν
σ;ναψι συμμαχ+ας. lEστελλαν >π+σης κα+ στ+ς πλεις τ9ς
Σικελ+ας Uνθρ,πους ν= >ξ=ψουν τν >νθουσιασμ τbν
μαζbν γι= τν Uγbνα fπρ τ9ς κοιν9ς >λευθερ+ας. 3. Oe
Aκραγαντ&νοι, πο; συν,ρευαν μ τ1ν >πικρ=τεια τbν
3. 0O lEρυξ, εfρισκμενος στ1ν δυτικ1 \κρη τ9ς Σικελ+ας, kταν πλις τbν
Eλ;μων κα+ kταν κτισμνος σ pχυρωτ=τη θσι. Eκε& fπ9ρχε tνα Uπ
τ= περ+φημα eερ= τ9ς Aφροδ+της S Vπο+α kταν κα+ προστ=τις τbν ναυ-
τιλομνων κα+ >λατρε;ετο Uπ hλους το;ς πληθυσμο;ς τ9ς Mεσογε+ου.
Στ1ν θσι hπου fπ9ρχε τ eερ της –αcτ κατεστρ=φη κατ= το;ς πρ,-
τους χριστιανικο;ς αobνες– >κτ+σθη pχυρ τ Vπο&ο κατελ1φθη Uπ
το;ς lAραβες (831 μ.X.) κα+ κατ= τν IB μ.X. αobνα Uπ το;ς Nορμαν-
δο;ς. T φρο;ριο εjναι γνωστ yς «φρο;ριο τ9ς Aφροδ+της».
13
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
)πικρατε&bα, διελ;μβανον, rπερ \ν, )π’ α*το8ς πρ:τους
qξειν τJ τοC πολ+μου β;ρος. Lδοξεν οpν α*το,ς τ4ν τε
σ,τον κα2 το8ς 9λλους καρπο5ς, Lτι δ τ/ς κτσεις Nπ;-
4 σας, 3πJ τς χ:ρας κατακομ&ζειν )ντJς τ!ν τειχ!ν. κατ’
)κε&νους δ το8ς καιρο8ς τν τε π4λιν κα2 τ>ν χ:ραν τ!ν
"Aκραγαντ&νων συν+βαινεν ε*δαιμον&αν Iπ;ρχειν πλρηD
περ2 tς ο*κ 3ν;ρμοστ4ν μοι φα&νεται διελθε,ν. κα2 γ/ρ
3μπελ!νες το,ς μεγ+θεσι κα2 τG! κ;λλει διαφ+ροντες, κα2
τJ πλε,στον τς χ:ρας )λα&αις κατ;φυτον, )ξ tς παμπλη-
5 θ κομιζ4μενοι καρπJν )π:λουν εFς Kαρχηδ4ναD οZπω
γ/ρ κατ’ )κε&νους το8ς χρ4νους τς Λιβ5ης πεφυτευμ+νης
ο τ>ν "Aκραγαντ&νην νεμ4μενοι τJν )κ τς Λιβ5ης 3ντι-
φορτιζ4μενοι πλοCτον ο*σ&ας 3π&στους το,ς μεγ+θεσιν
)κ+κτηντο. πολλ/ δ τοC πλο5του παρ’ α*το,ς διαμ+νει
σημε,α, περ2 Tν ο*κ 3νο&κει4ν )στι βραχ+α διελθε,ν.
82. sH τε γ/ρ τ!ν ερ!ν κατασκευ> κα2 μ;λιστα K τοC
ΔιJς νεvς )μφα&νει τ>ν μεγαλοπρ+πειαν τ!ν τ4τε 3νθρ:-
πωνD τ!ν μν οpν 9λλων ερ!ν τ/ μν κατεκα5θη, τ/ δ
τελε&ως κατεσκ;φη δι/ τJ πολλ;κις Xλωκ+ναι τ>ν π4λιν,
τJ δ’ "Oλ5μπιον μ+λλον λαμβ;νειν τ>ν [ροφ>ν K π4λεμος
)κ:λυσενD )ξ οV τς π4λεως κατασκαφε&σης ο*δ+ποτε
Yστερον Uσχυσαν "Aκραγαντ,νοι τ+λος )πιθε,ναι το,ς οFκο-
2 δομμασιν. Lστι δ K νεvς Lχων τJ μν μκος π4δας τρια-
κοσ&ους τεσσαρ;κοντα, τJ δ πλ;τος hξκοντα, τJ δ
Yψος hκατJν εUκοσι χωρ2ς τοC κρηπιδ:ματος. μ+γιστος δ’
wν τ!ν )ν Σικελ&bα κα2 το,ς )κτJς ο*κ 3λ4γως Pν συγκρ&-
νοιτο κατ/ τJ μ+γεθος τς Iποστ;σεωςD κα2 γ/ρ εF μ> τ+-
14
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Kαρχηδον+ων, fπελγιζαν, hπως κα+ kταν πρ=γματι, hτι
τ β=ρος το] πολμου θ= πση πρbτα-πρbτα >π=νω
τους. Aπεφ=σισαν λοιπν ν= μεταφρουν Uπ τ= χωρ=-
φια μσα στ= τε+χη τ9ς πλεως τ σιτ=ρι κα+ το;ς \λλους
καρπο;ς κα+ hλα τ= νοικοκυρι= τ9ς fπα+θρου. 4. Kα+
συνβαινε >κε&νον τν καιρ κα+ S πλις κα+ S wπαιθρος
τbν Aκραγαντ+νων ν= εjναι γεμ=τες Uπ το] κσμου τ=
Uγαθ=. Kα+ νομ+ζω, hτι θ= kταν παρ=λειψις ν= μ1ν τ= πε-
ριγρ=ψω. Ejχαν πρ=γματι μεγ=λους κα+ >ξα+ρετους
Uμπελbνες κα+ τ μεγαλ;τερο μρος τ9ς γ9ς τους kταν
κατ=φυτο Uπ >λις, Uπ hπου συγκμιζαν \φθονο καρ-
π κα+ τν μετφεραν κα+ τν πουλο]σαν στ1ν Kαρχηδ-
να. 5. Διτι, καθ,ς S Λιβ;η >κε&να τ= χρνια δν kταν
φυτεμνη μ καρποφρα δνδρα, οe κ=τοικοι τ9ς πε-
ριοχ9ς πο; Uν9κε στν Aκρ=γαντα nπαιρναν κατ= τ1ν
Uνταλλαγ1 τbν προϊντων τν πλο]το τ9ς Λιβ;ης κα+
εjχαν δημιουργ1σει περιουσ+ες Uπ+στευτα μεγ=λες. Ac-
το] το] πλο;του παραμνουν Uκμα τεκμ1ρια Uν=μεσ=
τους κα+ νομ+ζομε hτι δν εjναι ξνο πρς τ θμα μας ν=
μιλ1σωμε γι’ αcτ= μ συντομ+α.
82. 0H κατασκευ1 τbν ναbν, κα+ πρ παντς V νας το]
Δις, μαρτυρε& τ1ν μεγαλοπρπεια τbν Uνθρ,πων >κε+νης
τ9ς >ποχ9ς. Aπ τ= \λλα eερ= μερικ= nγιναν στ=χτη, \λλα
ξεθεμελι,θηκαν τελε+ως, διτι S πλις εjχε κυριευθ9 πολ-
λς φορς, Uλλ= τ1ν Uποπερ=τωσι το] ναο] το] Δις, πο;
kταν tτοιμος ν= δεχθ9 τ1ν pροφ1, τ1ν >μπδισε V πλεμος.
Kα+ μετ= τν πλεμο, καθ,ς S πλις κατεστρ=φη τελε+ως,
δν κατ,ρθωσαν ποτ, στ= χρνια πο; Uκολο;θησαν, οe
Aκραγαντ&νοι ν’ Uποπερατ,σουν τ= οoκοδομ1ματ= τους.
2. 0O νας nχει μ9κος τριακοσ+ων σαρ=ντα ποδbν, πλ=τος
mξ1ντα κα+ wψος, χωρ+ς τ κρηπ+δωμα, mκατν εsκοσι.
Ejναι V μεγαλ;τερος νας τ9ς Σικελ+ας, Uλλ= μπορε&, vχι
Uδικαιολγητα, ν= συγκριθ9 κα+ μ το;ς ναο;ς >κτς τ9ς
Σικελ+ας yς πρς τ μγεθος τ9ς οoκοδομ9ς. Διτι, \ν κα+
15
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
λος λαβε,ν συν+βη τ>ν )πιβολν, q γε προα&ρεσις Iπ;ρχει
3 φανερ;. τ!ν δ’ 9λλων a μετ/ περιτειχ!ν το8ς νεvς οFκο-
δομο5ντων a κ5κλGω κ&οσι το8ς σηκο8ς περιλαμβαν4ντων,
οVτος hκατ+ρας το5των μετ+χει τ!ν Iποστ;σεωνD συνGω-
κοδομοCντο γ/ρ το,ς το&χοις ο κ&ονες, Lξωθεν μν στρογ-
γ5λοι, τJ δ’ )ντJς τοC νεv Lχοντες τετρ;γωνονD κα2 τοC
μν )κτJς μ+ρους )στ2ν α*τ!ν X περιφ+ρεια ποδ!ν εUκοσι,
καθ’ xν εFς τ/ διαξ5σματα δ5ναται 3νθρ:πινον )ναρμ4-
4 ζεσθαι σ!μα, τJ δ’ )ντJς ποδ!ν δ:δεκα. τ!ν δ στο!ν τJ
μ+γεθος κα2 τJ Yψος )ξα&σιον )χουσ!ν, )ν μν τG! πρJς yω
μ+ρει τ>ν γιγαντομαχ&αν )ποισαντο γλυφα,ς κα2 τG! με-
γ+θει κα2 τG! κ;λλει διαφερο5σαις, )ν δ τG! πρJς δυσμ/ς
τ>ν @λωσιν τς Tρο&ας, )ν Rt τ!ν Xρ:ων yκαστον Fδε,ν
5 Lστιν οFκε&ως τς περιστ;σεως δεδημιουργημ+νον. \ν δ
κα2 λ&μνη κατ’ )κε,νον τJν χρ4νον )κτJς τς π4λεως χει-
ροπο&ητος, Lχουσα τ>ν περ&μετρον σταδ&ων hπτ;, τJ δ
β;θος εUκοσι πηχ!νD εFς xν )παγομ+νων Iδ;των )φιλοτ+-
χνησαν πλθος Fχθ5ων )ν α*τR ποισαι παντο&ων εFς τ/ς
δημοσ&ας hστι;σεις, μεθ’ Tν συνδι+τριβον κ5κνοι κα2 τ!ν
9λλων [ρν+ων πολ8 πλθος, zστε μεγ;λην τ+ρψιν παρα-
6 σκευ;ζειν το,ς θεωμ+νοις. δηλο, δ τ>ν τρυφ>ν α*τ!ν κα2
X πολυτ+λεια τ!ν μνημε&ων, { τιν/ μν το,ς 3θλητα,ς
4. 0O νας το] Oλυμπ+ου Δις στν Aκρ=γαντα εjναι V μεγαλ;τερος νας
τ9ς 0Eλληνικ9ς Δ;σεως κα+ >κτ+σθη μετ= τ1ν ν+κη τbν 0Eλλ1νων τ9ς Σι-
κελ+ας κατ= τbν Kαρχηδον+ων στ1ν 0Iμρα τ 480 π.X. Γι= τ1ν Uνγερσ+
του >χρησιμοποι1θησαν αoχμ=λωτοι Kαρχηδνιοι. 0O νας κατεστρ=φη
κα+ κατεκ=η Uπ το;ς Kαρχηδον+ους τ 406 π.X. 0H δομ1 του δν kταν
σ;μφωνη μ τ= πρτυπα το] Δωρικο] ρυθμο]. 0H pρθογ,νια β=σις του
nχει διαστ=σεις 56,30×113, 45 μ. >π+ τ9ς Vπο+ας fψ,νονται πντε βαθμ+-
δες, πο; Vδηγο]ν σ περιμετρικο;ς διαδρμους. 0O νας kταν Sμιπερ+-
πτερος, περικλειμενος Uπ tνα το&χο >κτς το] Vπο+ου
16
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
συνβη ν= μ1ν Uποπερατωθ9 τ σχδι του, τ μγεθος
τ9ς συλλ1ψεως εjναι καταφανς4.
3. Kι >νb hλοι οe \λλοι οoκοδομο]ν το;ς ναο;ς τους q μ
το+χους πο; σχηματ+ζουν τ+ς πλευρς τους q μ κ+ονες πο;
περιβ=λλουν κυκλικ= τν κυρ+ως να, αcτς V νας συν-
δυ=ζει κα+ τ+ς δ;ο αcτς Uρχιτεκτονικς μορφς. Γιατ+ μαζ+
μ τ1ν οoκοδμησι τbν το+χων fψ,νονταν κα+ οe κ+ονες
πο; περιβαλλαν τν να κα+ στ1ν >ξωτερικ1 τους πλευρ=
kσαν στρογυλο+, >νb στ1ν >σωτερικ1 kσαν τετρ=γωνοι. Kα+
S περιφρεια το] >ξωτερικο] μρους τbν κινων εjναι εsκο-
σι πδια κα+ στ+ς ραβδ,σεις τους μπορε& ν= χωρση Uν-
θρ,πινο σbμα, >νb S περιφρεια το] >σωτερικο] μρους
εjναι δ,δεκα πδια. 4. Oe στος εjχαν τερ=στιο μγεθος κα+
wψος κα+ στ Uνατολικ Uτωμα εjχαν Uν=γλυφη τ1ν γι-
γαντομαχ+α, >ξα+ρετη γι= τ μγεθος κα+ τ1ν pμορφι=, κα+
στ δυτικ Uτωμα τ1ν {λωσι τ9ς Tρο+ας, hπου μπορε& κα-
θνας ν= oδ9 Vποιονδ1ποτε |ρωα το] πολμου >κε+νου ν=
παριστ=νεται μ’ tνα τρπο Uν=λογο μ τν ρλο του. 5.
0Yπ9ρχε >κε&νον τν καιρ >κτς τ9ς πλεως κα+ μι= τεχνη-
τ1 λ+μνη, πο; εjχε περ+μετρο mπτ= σταδ+ων κα+ β=θος εsκο-
σι π1χεων. Σ αcτ1ν τ1ν λ+μνη διωχτευαν νερ= κα+ σοφ+-
σθηκαν ν= παρ=γουν >κε& μσα πλ9θος ψαριbν hλων τbν
εoδbν γι= τ= δημσια γε;ματα κα+ μαζ+ μ τ= ψ=ρια
fπ9ρχαν >κε& κα+ κ;κνοι κα+ tνα τερ=στιο πλ9θος Uπ
\λλα πουλι=, }στε ν= προσφρουν μεγ=λη τρψι στο;ς
θεατς. 6. Mι= \λλη μαρτυρ+α τ9ς πολυτλειας τbν κατο+-
κων εjναι τ fπερβολικ κστος τbν μνημε+ων πο; Uν1γει-
προεξε&χαν 7×14 περιστ;λια, καθνα Uπ τ= Vπο&α Uντιστοιχο]σε σ
tνα >σωτερικ κ+ονα. Στ κντρο τbν εcρων διαστημ=των μεταξ; τbν
στ;λων fπ9ρχαν οe πλαστικς μορφς τbν γιγαντ+ων Tελαμ,νων, οe
Vπο&οι κοσμο]σαν τ1ν >ξωτερικ1 περ+μετρο το] ναο] κα+ μαζ+ μ το;ς
κ+ονες κα+ τ= Sμιστ;λια κρατο]σαν τ τερ=στιο β=ρος το] θριγκο]
(βλπε «EΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ», Eκδσεις ARNONE, Παλρμο).
17
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
|πποις κατεσκε5ασαν, τιν/ δ το,ς IπJ τ!ν παρθ+νων κα2
πα&δων )ν οUκGω τρεφομ+νοις [ρνιθαρ&οις, { T&μαιος hωρα-
7 κ+ναι φησ2 μ+χρι τοC καθ’ hαυτJν β&ου διαμ+νοντα. κα2
κατ/ τ>ν προτ+ραν δ τα5της "Oλυμπι;δα, δευτ+ραν )π2
τα,ς )νενκοντα, νικσαντος "Eξαιν+του "Aκραγαντ&νου,
κατγαγον α*τJν εFς τ>ν π4λιν )φ’ @ρματοςD συνεπ4μ-
πευον δ’ α*τG! χωρ2ς τ!ν 9λλων συνωρ&δες τριακ4σιαι
8 λευκ!ν |ππων, π_σαι παρ’ α*τ!ν τ!ν "Aκραγαντ&νων. κα-
θ4λου δ κα2 τ/ς 3γωγ/ς ε*θ8ς )κ πα&δων )ποιοCντο τρυ-
φερ;ς, τ>ν τ’ )σθτα μαλακ>ν φοροCντες καθ’ Iπερβολ>ν
κα2 χρυσοφοροCντες, Lτι δ στλεγγ&σι κα2 ληκ5θοις 3ργυ-
ρα,ς τε κα2 χρυσα,ς χρ:μενοι.
83. }Hν δ τ!ν "Aκραγαντ&νων σχεδJν πλουσι:τατος
κατ’ )κε,νον τJν χρ4νον Tελλ&ας, ~ς κατ/ τ>ν οFκ&αν
ξεν!νας Lχων πλε&ους πρJς τα,ς π5λαις Lταττεν οFκ+τας,
ο`ς παρηγγελμ+νον \ν @παντας το8ς ξ+νους καλε,ν )π2 ξε-
ν&bα. πολλο2 δ κα2 τ!ν 9λλων "Aκραγαντ&νων )πο&ουν τJ
παραπλσιον, 3ρχαϊκ!ς κα2 φιλανθρ:πως KμιλοCντεςD
δι4περ κα2 "Eμπεδοκλς λ+γει περ2 α*τ!ν,
ξε&νων αFδο,οι λιμ+νες, κακ4τητος 9πειροι.
5. 0H >νενηκοστ1 δευτρα Oλυμπι=ς (Oλυμπι=δα) διεξ1χθη τ 412 π.X.
Kατ’ αcτ1ν >ν+κησε γι= δευτρα φορ= στ στ=διο V Eξα+νετος V Aκρα-
γαντ&νος, V Vπο&ος εjχε νικ1σει στ sδιο Uγ,νισμα, κατ= τ1ν προηγου-
μνη Oλυμπι=δα (416 π.X.).
6. 0O Eμπεδοκλ9ς >γενν1θη στν Aκρ=γαντα τ 495 π.X. κα+ κατ1γετο
Uπ >πιφαν9 οoκογνεια. 0Ως φιλσοφος προσπαθε& ν= συνδυ=ση τ=
πορ+σματα τ9ς Iωνικ9ς φιλοσοφ+ας μ τ+ς Eλεατικς διδασκαλ+ες. Δ-
χεται hτι fπ=ρχουν στν κσμο Uμετ=βλητα συστατικ= αcτο] τ= τσ-
σαρα στοιχε&α, qτοι τ π]ρ, τ wδωρ, V U1ρ (Uρας) κα+ S γ9, Uπ τ1ν
Uν=μιξι τbν Vπο+ων προρχεται S γνεσις κα+ S φθορ= τbν συγκεκριμ-
νων vντων. Φρονε& hτι τ= στοιχε&α Uφ’ mαυτbν δν δ;νανται ν= κινη-
θο]ν κα+ ν= nλθουν σ Uμοιβα+ους συνδυασμο;ς κα+ γι= ν= >ξηγ1ση
τ1ν Uν=μιξι κα+ τν χωρισμ τους εoσ=γει δ;ο δυν=μεις, τ1ν Φιλ+α κα+
18
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
ραν, κι Uπ’ αcτ= μερικ= τ= >κσμησαν μ Uν=γλυφα \λογα
eπποδρομιbν κα+ \λλα μ μικρ= πουλι=, πο; συν1θιζαν ν=
τρφουν στ= σπ+τια τους τ= παιδι= κι οe κοπλλες. Acτ= τ=
μνημε&α V T+μαιος λγει, hτι τ= εjδε ν= σ,ζωνται μχρι τbν
Sμερbν του. 7. Kα+ στ1ν προηγο;μενη Oλυμπι=δα, τ1ν >νε-
νηκοστ1 δε;τερη, στ1ν Vπο+α >ν+κησε V Eξα+νετος V Aκρα-
γαντ&νος, τν nφεραν στ1ν πλι π=νω σ {ρμα5. Kι Uκολου-
θο]σαν τ1ν πομπ1, >κτς τbν \λλων, κα+ τριακσιες {μα-
ξες μ λευκ= \λογα, πο; Uν9καν hλες σ Aκραγαντ+νους
πολ&τες. 8. Kα+ γενικ=, Uπ τ1ν παιδικ1 τους Sλικ+α ζο]σαν
μσα στ1ν πολυτλεια, φορο]σαν π=ρα πολ; μαλακ= κα+
χρυσοπο+κιλτα ρο]χα κα+ >π+ πλον χρησιμοποιο]σαν ξ;-
στρες κα+ ληκ;θους Uσημνιες κα+ χρυσς.
83. Mεταξ; τbν Aκραγαντ+νων >κε&νον τν καιρ σχε-
δν V πλουσι,τερος kταν V Tελλ+ας, πο; εjχε στ σπ+τι του
ξενbνες πολλο;ς κα+ nβαζε στ1ν π;λη fπηρτες μ τ1ν
>ντολ1 ν= καλο]ν γι= φιλοξεν+α hλους το;ς ξνους. K=τι
Uν=λογο nκαναν κα+ πολλο+ \λλοι Aκραγαντ&νοι, πο; συνα-
ναστρφονταν μ το;ς \λλους μ’ tνα τρπο Uρχαϊκ κα+ φι-
λικ. Γι’ αcτ κα+ V Eμπεδοκλ9ς6 λγει γι’ αcτο;ς, hτι εjναι
λιμ=νια προστασ+ας τbν ξνων,
\πραγοι Uπ κακ+α.
τ Nε&κος. Kατ= τ τλος τ9ς ζω9ς του φα+νεται hτι nχασε τ1ν ενοια
το] λαο] κα+ Uπ9λθε στ1ν Πελοπννησο, hπου κα+ Uπθανε.
0O Aκραγαντ&νος σοφς Uποτελε& μ+α Uπ τ+ς oδι=ζουσες προσωπι-
κτητες Vλοκλ1ρου τ9ς Uνθρωπτητος. Ejναι φ+λος το] λαο], παρχων
σ αcτν oατρικ1 περ+θαλψι κατ= τν λοιμ, εjναι hμως κα+ λεπτς πα-
ρατηρητ1ς τbν φυσικbν φαινομνων κα+ nμπειρος πειραματιστ1ς. lEχει
περιγρ=ψει τ πε+ραμα, τ Vπο&ο δ;ναται ν= γ+νη μ τ1ν κλεψ;δρα στ
νερ, nχει κ=μει παρατηρ1σεις >π+ τbν μαγνητbν, >π+ τbν φακbν κα+ >π+
τbν πωροειδbν σωμ=των (βλπε γι= περισστερες πληροφορ+ες «BΙΟΥΣ
ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ» Διογνους Λαερτ+ου, Eκδσεις Γεωργι=δη κα+ «ΤΟ
ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΠΝΕΥΜΑ», lEκδοσις Iω=ννου Πασσ*).
19
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 κα2 δ ποτε πεντακοσ&ων ππ+ων παραγενομ+νων )κ Γ+-
λας χειμερ&ου περιστ;σεως οZσης, καθ;περ φησ2 T&μαιος
)ν τR πεντεκαιδεκ;τRη β&βλGω, π;ντας α*τJς Iπεδ+ξατο,
κα2 παραχρμα π_σιν μ;τια κα2 χιτ!νας Lνδοθεν προε-
3 ν+γκας Lδωκε. κα2 Πολ5κλειτος )ν τα,ς στορ&αις )ξηγε,-
ται περ2 τοC κατ/ τ>ν οFκ&αν πιθε!νος, λ+γων Hς διαμε&-
ναντος α*τοC τε στρατευομ+νου )ν "Aκρ;γαντι τεθεωρη-
κ4τοςD εWναι δ’ )ν α*τG! τριακοσ&ους μν π&θους )ξ α*τς
τς π+τρας τετμημ+νους, yκαστον hκατJν 3μφορε,ς χω-
ροCνταD κολυμβθραν δ παρ’ α*το,ς Iπ;ρχειν κεκονια-
μ+νην, χωροCσαν 3μφορε,ς χιλ&ους, )ξ tς τ>ν S5σιν εFς
4 το8ς π&θους γ&νεσθαι. γεγον+ναι δ+ φασι τJν Tελλ&αν τJ
μν εWδος ε*τελ παντελ!ς, τJ δ \θος θαυμαστ4ν. 3πο-
σταλ+ντος οpν α*τοC πρJς Kεντοριπ&νους κατ/ πρε-
σβε&αν, κα2 παρεληλυθ4τος εFς τ>ν )κκλησ&αν, τJ μν
πλθος προ+πεσεν εFς 9καιρον γ+λωτα, θεωροCν καταδε+-
στερον τς περ2 α*τοC δ4ξηςD K δ’ Iπολαβvν εWπε μ> θαυ-
μ;ζεινD )ν Lθει γ/ρ εWναι το,ς "Aκραγαντ&νοις πρJς μν τ/ς
)πιδ4ξους π4λεις 3ποστ+λλειν το8ς κρατ&στους τG! κ;λλει,
πρJς δ τ/ς ταπειν/ς κα2 λ&αν ε*τελε,ς Kμο&ους.
84. O* μ4νον δ περ2 τJν Tελλ&αν συν+βαινεν εWναι τοC
πλο5του μεγαλοπρ+πειαν, 3λλ/ κα2 περ2 πολλο8ς 9λλους
"Aκραγαντ&νους. "Aντισθ+νης γοCν K )πικαλο5μενος dP4δος
γ;μους )πιτελ!ν τς θυγατρJς εστ&ασε το8ς πολ&τας )π2
20
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
2. Πρ=γματι κ=ποτε πο; nφθασαν Uπ τ1ν Γλα πεντα-
κσιοι eππε&ς στ1ν δι=ρκεια μι*ς καταιγ+δος, hπως λγει V
T+μαιος στ δκατο πμπτο βιβλ+ο, hλους το;ς fποδχθη-
κε αcτς κα+ Uμσως nφερε Uπ μσα κα+ nδωσε σ hλους
ρο]χα κα+ χιτbνες. 3. Kα+ V Πολ;κλειτος7 στ+ς 0Iστορ+ες
του περιγρ=φει τ1ν κ=βα πο; εjχε στ σπ+τι του, διτι τ1ν
εjχε δε& μ τ= μ=τια του hταν kταν στρατι,της στν
Aκρ=γαντα. Λγει λοιπν, hτι fπ9ρχαν >κε& μσα τριακ-
σια πιθ=ρια σκαμμνα π=νω στν βρ=χο, κα+ κ=θε πιθ=ρι
χωρο]σε mκατ Uμφορε&ς. Δ+πλα τους fπ9ρχε μι= στρνα
το] κρασιο] στοκαρισμνη, πο; χωρο]σε χ+λιους Uμφο-
ρε&ς, κι Uπ’ αcτ1ν τ κρασ+ nρρεε κατ’ εcθε&αν στ= πιθ=-
ρια. 4. Kα+ λγουν hτι V Tελλ+ας kταν >ντελbς \σχημος
στ1ν >μφ=νισι, Uλλ= θαυμαστς στν χαρακτ9ρα. lEτσι,
hταν κ=ποτε τν nστειλαν πρεσβευτ1 στο;ς Kεντοριπ+-
νους κα+ Uν9λθε στ β9μα ν= μιλ1ση στ1ν συνλευσι, τ
πλ9θος ξσπασε σ \καιρον γλωτα, καθ,ς τν εjδε πολ;
κατ,τερον Uπ τ1ν oδα πο; εjχε γι’ αcτν. Kι V Tελλ+ας,
διακπτοντ=ς τους, το;ς εjπε ν= μ1ν >κπλ1ττωνται. Διτι
οe Aκραγαντ&νοι nχουν συν1θεια στ+ς nνδοξες πλεις ν=
στλνουν >κε+νους πο; λ=μπουν στ1ν pμορφι=, >νb στ+ς
Uσ1μαντες κα+ εcτελστατες το;ς hμοιο;ς τους.
84. 0H μεγαλοπρπεια το] πλο;του δν fπ9ρχε μνο
στ1ν περ+πτωσι το] Tελλ+α, Uλλ= κα+ σ πολλο;ς \λλους
Aκραγαντ+νους. 0O Aντισθνης, >π+ παραδε+γματι, V >πι-
καλο;μενος Pδιος, τελο]σε το;ς γ=μους τ9ς θυγατρας
του κα+ >τραπζωσε το;ς πολ&τες στ+ς αcλς πο; nμεναν,
7. 0O Πολ;κλειτος εjναι εcγεν1ς Λαρισα&ος κα+ nζησε κατ= τ δε;τερο
|μισυ το] Δ π.X. αobνος. Ejναι V πατρας τ9ς Oλυμπι=δος, τ9ς μητ-
ρας το] βασιλως τ9ς Mακεδον+ας Aντιγνου το] Δ,σωνος. lEγραψε
τ+ς «0Iστορ+ες» σ pκτ, τοcλ=χιστον βιβλ+α, τbν Vπο+ων τ μεγαλ;τερο
μρος Uναφρεται στ+ς χbρες, Uπ τ+ς Vπο&ες >πρασε V Mγας Aλ-
ξανδρος.
21
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τ!ν στενωπ!ν Tν € G κουν yκαστοι, κα2 ζε5γη τR ν5μφRη
συνηκολο5θησε πλε&ω τ!ν [κτακοσ&ωνD πρJς δ το5τοις ο*
μ4νον ο κατ’ α*τ>ν τ>ν π4λιν ππε,ς, 3λλ/ κα2 τ!ν 3στυ-
γειτ4νων πολλο2 κληθ+ντες )π2 τJν γ;μον συμπρο+πεμψαν
2 τ>ν ν5μφην. περιττ4τατον δ+ φασι γεν+σθαι τJ περ2 τ>ν τοC
φωτJς κατασκευνD το5ς τε γ/ρ βωμο8ς το8ς )ν π_σι το,ς
ερο,ς κα2 το8ς )ν το,ς στενωπο,ς καθ’ rλην τ>ν π4λιν )πλ-
ρωσε ξ5λων, κα2 το,ς )π2 τ!ν )ργαστηρ&ων Lδωκε σχ&δακας
κα2 κληματ&δας, παραγγε&λας, rταν 3πJ τς 3κροπ4λεως
3 3ναφθR πCρ, @παντας )πιτελε,ν τJ παραπλσιονD Tν ποιη-
σ;ντων τJ προσταχθ+ν, καθ’ ~ν καιρJν nγετο X ν5μφη,
προηγουμ+νων πολλ!ν τ!ν τ/ς δb_δας φερ4ντων, X μν π4-
λις Lγεμε φωτ4ς, τJ δ συνακολουθοCν πλθος ο*κ )χ:-
ρουν α δημ4σιαι κατ/ τJ hξς Kδο&, π;ντων συμφιλοτιμου-
μ+νων τR τ3νδρJς μεγαλοπρεπε&bα. κατ’ )κε,νον γ/ρ τJν
χρ4νον "Aκραγαντ,νοι μν \σαν πλε&ους τ!ν δισμυρ&ων,
σ8ν δ το,ς κατοικοCσι ξ+νοις ο*κ )λ;ττους τ!ν εUκοσι μυ-
4 ρι;δων. φασ2 δ τJν "Aντισθ+νην, )πειδ> τJν υJν h:ρα πο-
λεμοCντ; τινα τ!ν 3γρογειτ4νων π+νητα κα2 βιαζ4μενον
hαυτG! τJ 3γρ&διον πωλσαι, μ+χρι μ+ν τινος )πιπλττειν,
τς δ’ )πιθυμ&ας )π&τασιν λαμβανο5σης, φσαι δε,ν μ>
σπε5δειν π!ς 9πορον ποισRη τJν γε&τονα, 3λλ/ το*ναν-
τ&ον rπως πλο5σιος Iπ;ρχRηD οYτως γ/ρ α*τJν )πιθυμσειν
μν 3γροC με&ζονος, ο* δυν;μενον δ παρ/ τοC γε&τονος
προσαγορ;σαι τJν Iπ;ρχοντα πωλσειν.
5 Δι/ δ τJ μ+γεθος τς κατ/ τ>ν π4λιν ε*πορ&ας τοσα5-
την συν+βαινε τρυφ>ν εWναι παρ/ το,ς "Aκραγαντ&νοις
zστε μετ’ [λ&γον τς πολιορκ&ας γινομ+νης ποισαι ψφι-
σμα περ2 τ!ν )ν το,ς φυλακε&οις διανυκτερευ4ντων, rπως
μ τις LχRη πλε,ον τ5λης κα2 περιστρ:ματος κα2 κωδ&ου
6 κα2 δυε,ν προσκεφαλα&ων. τοια5της δ τς σκληροτ;της
22
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
κα+ συν,δευαν τ1ν ν;φη στ1ν γαμ1λια πομπ1 π=νω Uπ
pκτακσια ζευγ=ρια. Kι >π+ πλον vχι μνο οe eππε&ς σ
αcτ1ν τ1ν πλι, Uλλ= κα+ πολλο+ Uπ τ+ς γειτονικς πλεις
>κλ1θησαν στν γ=μο κα+ προπεμψαν τ1ν ν;φη. 2. Aλλ=
τ πι πρωττυπο Uπ’ hλα kταν αcτ πο; συνβη μ τν
φωτισμ. Eγμισε δηλ. το;ς βωμο;ς hλων τbν ναbν κα+
το;ς \λλους πο; kσαν στ= προα;λια τbν σπιτιbν μ ξ;-
λα, κα+ σ αcτο;ς πο; kσαν στ= >ργαστ1ρια nδωσε δαδι=
κα+ κληματ+δες μ τ1ν >ντολ1, hταν Uν=ψη τ π]ρ >π+ τ9ς
Uκροπλεως, ν= κ=νουν hλοι τ sδιο. 3. Kι hταν nκαμαν,
hπως εjχαν προσταχθ9, τν καιρ πο; περνο]σαν τ1ν ν;-
φη, >νb πολλο+ προπορε;ονταν κα+ κρατο]σαν λαμπ=δες,
hλη S πλις κολυμπο]σε στ φbς, καθ,ς κα+ τ πλ9θος
πο; Uκολουθο]σε στο;ς δημσιους δρμους πλον, διτι
hλοι οe κ=τοικοι συναγων+ζονταν μ τ1ν μεγαλοπρπεια
το] Uνθρ,που αcτο]. Γιατ+ >κε&νον τν καιρ οe Aκρα-
γαντ&νοι kσαν π=νω Uπ εsκοσι χιλι=δες κα+ μαζ+ μ το;ς
ξνους δν kσαν κ=τω Uπ τ+ς διακσιες χιλι=δες. 4. Kα+
λγουν, hτι κ=ποτε πο; V Aντισθνης nβλεπε τν γυι του
ν= φιλονικ9 μ’ tνα γε+τονα στ= χωρ=φια, tνα φτωχ, πο;
τν >π+εζε ν= το] πουλ1ση τ χωραφ=κι του, γι= κ=μ-
ποσον καιρ τν >ππληττε πλbς. Aλλ=, hταν εjδε hτι
ηξανε S >πιθυμ+α το] γυιο] του, το] εjπε hτι πρπει ν=
>πιδι,κη vχι πbς θ= κ=νη π=μπτωχο τν γε+τονα, Uλλ=
Uντ+θετα πbς ν= γ+νη πλο;σιος. Γιατ+ ττε θ= θελ1ση ν’
Uποκτ1ση μεγαλ;τερο χωρ=φι κι >πειδ1 δν θ= μπορ9 ν=
τ Uγορ=ση Uπ τν γε+τονα, θ= πουλ1ση αcτ τ μικρ
πο; τ,ρα nχει.
5. Eξ αoτ+ας το] μεγ=λου πλο;του τ9ς πλεως, οe
Aκραγαντ&νοι ζο]σαν σ ττοια πολυτλεια, }στε hταν λ+-
γο Uργτερα S πλις >πολιορκε&το, >ψ1φισαν δι=ταγμα
γι= αcτο;ς πο; διανυκτερε;ουν στ= φυλ=κια, ν= μ1ν nχη
κανε+ς παραπ=νω Uπ tνα στρbμα, μι= κουβρτα, μι=
προβει= κα+ δ;ο μαξιλ=ρια. 6. gOταν αcτ1 S κλινοσκευ1
23
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
στρωμνς Iπαρχο5σης, Lξεστι λογ&ζεσθαι τ>ν κατ/ τJν
λοιπJν β&ον τρυφν. περ2 μν οpν το5των οZτε παραδρα-
με,ν ^θελσαμεν οZτ’ )π2 πλε,ον μακρολογε,ν, |να μ> τ!ν
3ναγκαιοτ+ρων 3ποπ&πτωμεν.
85. O δ Kαρχηδ4νιοι τ/ς δυν;μεις διαβιβ;σαντες εFς
τ>ν Σικελ&αν 3ν+ζευξαν )π2 τ>ν π4λιν τ!ν "Aκραγαντ&νων
κα2 δ5ο παρεμβολ/ς )ποισαντο, μ&αν μν )π& τινων λ4-
φων, )φ’ Tν το5ς τε jIβηρας κα& τινας τ!ν Λιβ5ων Lταξαν
εFς τετρακισμυρ&ουςD τ>ν δ’ 9λλην ο*κ 9πωθεν τς π4λεως
2 ποιησ;μενοι τ;φρGω βαθε&bα κα2 χ;ρακι περι+λαβον. κα2
πρ!τον μν 3π+στειλαν πρ+σβεις πρJς το8ς "Aκραγαντ&-
νους 3ξιοCντες μ;λιστα μν συμμαχε,ν α*το,ς, εF δ μ γε,
Xσυχ&αν Lχειν κα2 φ&λους εWναι Kαρχηδον&οις )ν εFρνRη μ+-
νονταςD ο* προσδεξαμ+νων δ τ!ν )ν τR π4λει το8ς λ4-
3 γους, ε*θ8ς τ/ τς πολιορκ&ας )νηργε,το. ο μν οpν
"Aκραγαντ,νοι το8ς )ν Xλικ&bα π;ντας καθ:πλισαν, κα2 κα-
ταστσαντες εFς τ;ξιν το8ς μν )π2 τ!ν τειχ!ν Lστησαν,
το8ς δ )φ+δρους πρJς τ/ς τ!ν καταπονουμ+νων διαδο-
χ;ς. συνεμ;χει δ’ α*το,ς Δ+ξιππ4ς τε K Λακεδαιμ4νιος
προσφ;τως )κ Γ+λας παρvν μετ/ ξ+νων χιλ&ων πεντακο-
σ&ωνD οVτος γ/ρ κατ’ )κε,νον τJν χρ4νον, Hς T&μαι4ς φη-
4 σιν, )ν Γ+λbα δι+τριβεν, Lχων 3ξ&ωμα δι/ τ>ν πατρ&δα. δι4-
περ ^ξ&ωσαν α*τJν ο "Aκραγαντ,νοι μισθωσ;μενον στρα-
τι:τας Hς πλε&στους )λθε,ν εFς "Aκρ;γανταD @μα δ το5-
τοις )μισθ:θησαν κα2 ο πρ4τερον "Aνν&βbα συμμαχσαν-
τες Kαμπανο&, περ2 [κτακοσ&ους kντες. οVτοι δ κατ+σχον
τJν Iπρ τς π4λεως λ4φον, τJν "Aθναιον μν [νομαζ4-
5 μενον, κατ/ δ τς π4λεως ε*φυ!ς κε&μενον. "Iμ&λκας δ
24
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
>θεωρε&το S πι σκληρ1, μπορε& κανε+ς ν= >κτιμ1ση τ1ν
τρυφηλτητα πο; >πικρατο]σε στ1ν ζω1 τους γενικ=.
gOλα αcτ= οτε ν= τ= παραλε+ψωμε θελ1σαμε, Uλλ= οτε
κα+ ν= >πεκταθο]με πολ;, γι= ν= μ1 μ*ς διαφ;γουν τ=
σπουδαιτερα.
85. Oe Kαρχηδνιοι, Uφο] διαπερα+ωσαν τ+ς δυν=μεις
τους στ1ν Σικελ+α, >β=δισαν >ναντ+ον τ9ς πλεως τbν
Aκραγαντ+νων κα+ >γκατστησαν δ;ο στρατπεδα, τ tνα
π=νω σ κ=ποιους λφους κι nταξαν >κε& το;ς lIβηρες κα+
μερικο;ς Uπ το;ς Λ+βυες, κ=που σαρ=ντα χιλι=δες. T
\λλο στρατπεδο τ >γκατστησαν vχι μακρ=ν τ9ς π-
λεως κα+ τ περιφραξαν μ μι= βαθει= τ=φρο κα+ μ χα-
ρ=κωμα. 2. Kα+ πρbτα nστειλαν πρσβεις στο;ς Aκρα-
γαντ+νους κα+ ζητο]σαν κατ’ Uρχ1ν ν= συμμαχ1σουν μαζ+
τους, Uλλ= \ν δν θλουν, ν= με+νουν οcδτεροι κα+ ν=
εjναι φ+λοι μ το;ς Kαρχηδον+ους μνοντας στ1ν εoρ1νη.
Kι hταν οe κ=τοικοι τ9ς πλεως δν >δχθησαν τ+ς προτ=-
σεις, Uμσως \ρχισαν τ1ν πολιορκ+α. 3. Oe Aκραγαντ&νοι
}πλισαν hλους hσοι εjχαν στρατε;σιμη Sλικ+α κι Uφο]
το;ς uργ=νωσαν γι= μ=χη, \λλους το;ς >τοποθτησαν
>π=νω στ= τε+χη κα+ το;ς \λλους το;ς εjχαν >φεδρε+α γι=
ν= Uντικαθιστο]ν hσους nβγαιναν >κτς μ=χης. Mαζ+ τους
>μ=χοντο κι V Δξιππος V Λακεδαιμνιος πο; εjχε φθ=σει
πρσφατα Uπ τ1ν Γλα μ χ+λιους πεντακσιους \νδρες.
Eκε&νον τν καιρ, hπως λγει V T+μαιος, V Δξιππος nμε-
νε στ1ν Γλα κι εjχε μεγ=λη >κτ+μησι >ξ αoτ+ας τ9ς πατρ+-
δος του. 4. Γι’ αcτ οe Aκραγαντ&νοι το] >ζ1τησαν ν= μι-
σθ,ση hσο μπορε& περισστερους στρατιbτες κα+ ν= nλθη
στν Aκρ=γαντα. Kα+ μαζ+ μ αcτο;ς μισθ,θηκαν κι οe
Kαμπανο+, πο; εjχαν πολεμ1σει προηγουμνως μ τν
Aνν+βα, κ=που pκτακσιοι τν Uριθμ. Acτο+ οe μισθοφ-
ροι κατλαβαν τν λφο πο; εjναι π=νω Uπ τ1ν πλι κα+
pνομ=ζεται Aθ1ναιος κα+ nχει στρατηγικ1 σημασ+α γι=
τ1ν πλι. 5. 0O Iμ+λκας κι V Aνν+βας, οe στρατηγο+ τbν
25
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
κα2 "Aνν&βας ο τ!ν Kαρχηδον&ων στρατηγο2 διασκεψ;με-
νοι τ/ τε&χη, κα2 καθ’ yνα τ4πον θεωροCντες, ε*+φοδον
οpσαν τ>ν π4λιν, δ5ο π5ργους προσγαγον το,ς τε&χεσιν
Iπερμεγ+θεις. τ>ν μν οpν πρ:την Xμ+ραν )π2 το5των τει-
χομαχσαντες κα2 συχνο8ς 3νελ4ντες 3νεκαλ+σαντο τR π;ργους διεξ1χθη τειχομαχ+α κι οe Kαρχηδνιοι Uφο]
σ;λπιγγι το8ς μαχομ+νουςD τς δ νυκτJς )πιγενομ+νης ο
κατ/ τ>ν π4λιν )πεξελθ4ντες )νεπ5ρισαν τ/ς μηχαν;ς.
86. O δ περ2 τJν "Aνν&βαν σπε5δοντες κατ/ πλε&ονα
μ+ρη τ/ς προσβολ/ς ποιε,σθαι, παργγειλαν το,ς στρα-
τι:ταις καθαιρε,ν τ/ μνματα κα2 χ:ματα κατασκευ;ζειν
μ+χρι τ!ν τειχ!ν. ταχ8 δ τ!ν Lργων δι/ τ>ν πολυχειρ&αν
συντελουμ+νων )ν+πεσεν εFς τJ στρατ4πεδον πολλ> δεισι-
2 δαιμον&α. τJν γ/ρ τοC Θρωνος τ;φον kντα καθ’ Iπερ-
βολ>ν μ+γαν συν+βαινεν IπJ κεραυνοC διασε,σθαιD δι4-
περ α*τοC καθαιρουμ+νου τ!ν τε μ;ντε:ν τινες προνο-
σαντες διεκ:λυσαν, ε*θ8 δ κα2 λοιμJς )ν+πεσεν εFς τJ
στρατ4πεδον, κα2 πολλο2 μν )τελε5των, ο*κ [λ&γοι δ
3 στρ+βλαις κα2 δεινα,ς ταλαιπωρ&αις περι+πιπτον. 3π+θανε
δ κα2 "Aνν&βας K στρατηγ4ς, κα2 τ!ν )π2 τ/ς φυλακ/ς
προπεμπομ+νων nγγελλ4ν τινες δι/ νυκτJς εUδωλα φα&νε-
σθαι τ!ν τετελευτηκ4των. "Iμ&λκας δ θεωρ!ν τ/ πλθη
δεισιδαιμονοCντα πρ!τον μν )πα5σατο καθαιρ!ν τ/
μνημε,α, μετ/ δ ταCτα κ+τευε το8ς θεο8ς κατ/ τJ π;-
τριον Lθος τG! μν Kρ4νGω πα,δα σφαγι;σας, τG! δ Πο-
σειδ!νι πλθος ερε&ων καταποντ&σας. ο* μ>ν 3π+στη γε
τ!ν Lργων, 3λλ/ χ:σας τJν παρ/ τ>ν π4λιν ποταμJν μ+-
χρι τ!ν τειχ!ν )π+στησε π;σας τ/ς μηχαν/ς κα2 καθ’ Xμ+-
ραν προσβολ/ς )ποιε,το.
4 O δ Συρακ4σιοι θεωροCντες τ>ν "Aκρ;γαντος πο-
26
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Kαρχηδον+ων, Uφο] >ξτασαν τ= τε+χη προσπαθbντας ν=
>πισημ=νουν κ=ποιο σημε&ο Uπ τ Vπο&ο S πλις kταν
εcπρσβλητη, nφεραν κα+ Uκο;μπησαν στ= τε+χη δ;ο πε-
λ,ριους π;ργους. T1ν πρ,τη Sμρα Uπ αcτο;ς το;ς
>φνευσαν πολλο;ς Uντιπ=λους, Uνεκ=λεσαν το;ς στρα-
τιbτες τους Uπ τ1ν μ=χη μ τ1ν σ=λπιγγα. Kι hταν nπεσε
S ν;κτα, οe fπερασπιστς τ9ς πλεως >ν1ργησαν Uντεπ+-
θεσι κι nβαλαν φωτι= στ+ς μηχανς.
86. 0O Aνν+βας, πο; >πεδ+ωκε ν= >νεργ1ση >π+θεσι σ
πολλ= σημε&α ταυτοχρνως διταξε το;ς στρατιbτες του
ν= γκρεμ+σουν τ= μνημε&α κα+ το;ς τ=φους κα+ μ τ= fλι-
κ= ν= fψ,σουν Uν=χωμα }ς >π=νω στ= τε+χη. Kι hταν τ
nργο συντελσθηκε γρ1γορα χ=ρις στ= πολλ= χρια, nπεσε
στ στρατπεδο μεγ=λη δεισιδαιμον+α. 2. Γιατ+ V τ=φος
το] Θ1ρωνος, πο; kταν fπερβολικ= μεγ=λος, σε+σθηκε
Uπ κεραυν. Γι’ αcτ, hταν π9γαν ν= τν γκρεμ+σουν,
μπ9καν στ1ν μση οe μ=ντεις κα+ το;ς >μπδιζαν Uπ
πρνοια μ1πως το;ς συμβ9 καννα κακ, Uλλ= Uμσως
nπεσε λοιμικ1 στ στρατπεδο κα+ πολλο+ πθαναν, >νb
vχι κα+ λ+γοι βασαν+ζονταν φρικτ= κι fπφεραν φοβερς
ταλαιπωρ+ες. 3. Πθανε >π+σης κι V στρατηγς Aνν+βας
κα+ μεταξ; τbν φρουρbν πο; >φ;λασσαν σκοπι= nλεγαν
μερικο+, hτι τ1ν ν;κτα παρουσι=ζονταν τ= φαντ=σματα
τbν νεκρbν. 0O Iμ+λκας, βλποντας τ= πλ1θη ζαρωμνα
Uπ τν φβο το] θεο], πρbτα-πρbτα nπαυσε ν= γκρεμ+-
ζη τ=φους, nπειτα eκτευε το;ς θεο;ς κα+ κατ= τ πατρο-
παρ=δοτο nθιμο >θυσ+ασε tνα παιδ+ στν Kρνο, >νb κα-
τεπντισε πρς τιμ1ν το] Ποσειδbνος πολλ= σφ=για. Δν
nπαυσε hμως τ nργο, Uλλ= Uφο] >γμισε μ μπ=ζα τν
ποταμ πο; κυλ=ει δ+πλα στ1ν πλι, nστησε hλες τ+ς μηχα-
νς nτσι πο; ν= φθ=νουν στ wψος το] τε+χους κα+ κ=θε
μρα >νεργο]σε >πιθσεις.
4. Oe Συρακσιοι, βλποντας τ1ν πολιορκ+α το] Aκρ=-
27
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
λιορκ&αν, κα2 φοβο5μενοι μ> τς α*τς το,ς Σελινουντ&οις
κα2 το,ς dIμερα&οις τ5χωσιν ο πολιορκο5μενοι τ5χης, π;-
λαι μν Lσπευδον )κπ+μψαι τ>ν βοθειαν, τ4τε δ παρα-
γενομ+νων τ!ν )ξ "Iταλ&ας κα2 Mεσσνης συμμ;χων στρα-
5 τηγJν Δαφνα,ον ε|λαντο. τ>ν δ δ5ναμιν 3θρο&σαντες πα-
ρ+λαβον κατ/ τ>ν KδJν Kαμαρινα&ους κα2 ΓελG:ουςD Lτι δ
τ!ν )κ τς μεσογε&ου μεταπεμψ;μενο& τινας )π’ "Aκρ;-
γαντος τ>ν πορε&αν )ποιοCντο, συμπαραπλεουσ!ν α*το,ς
κα2 τ!ν νε!ν τρι;κοντα. εWχον δ το8ς π;ντας πεζο8ς μν
πλε&ους τ!ν τρισμυρ&ων, ππε,ς δ’ ο*κ )λ;ττους τ!ν πεν-
τακισχιλ&ων.
87. "Iμ&λκων δ πυθ4μενος τ>ν τ!ν πολεμ&ων Lφοδον,
3π+στειλεν α*το,ς 3παντ_ν το5ς τε jIβηρας κα2 Kαμπα-
νο8ς κα2 τ!ν 9λλων ο*κ )λ;ττους τετρακισμυρ&ων. nδη δ
τ!ν Συρακοσ&ων τJν dIμ+ραν ποταμJν διαβεβηκ4των
3πντησαν ο β;ρβαροι, κα2 παρατ;ξεως γενομ+νης )π2
πολ8ν χρ4νον )ν&κησαν ο Συρακ4σιοι κα2 πλε&ους τ!ν
2 hξακισχιλ&ων 3νε,λον. τελ+ως δ rλον τJ στρατ4πεδον δι+-
φθειραν Pν κα2 μ+χρι τς π4λεως κατεδ&ωξαν, 3λλ/ τ!ν
στρατιωτ!ν 3τ;κτως διωκ4ντων K στρατηγJς ε*λαβθη
μποτε μετ/ το8 λοιποC στρατε5ματος "Iμ&λκας )πιφανε2ς
3ναλ;βRη τ>ν tτταν. κα2 γ/ρ το8ς dIμερα&ους )γ&νωσκε
παρ/ τ>ν α*τ>ν αFτ&αν το,ς rλοις )πταικ4τας. ο* μ>ν
3λλ/ τ!ν βαρβ;ρων φευγ4ντων εFς τ>ν πρJς "Aκρ;γαντι
παρεμβολν, ο κατ/ τ>ν π4λιν στρατι!ται θεωροCντες
τ>ν τ!ν Kαρχηδον&ων tτταν )δ+οντο τ!ν στρατηγ!ν )ξ;-
γειν α*το5ς, καιρJν εWναι φ;σκοντες τοC φθε,ραι τ>ν τ!ν
3 πολεμ&ων δ5ναμιν. ο δ’ εUτε χρμασιν )φθαρμ+νοι, καθ;-
περ \ν λ4γος, εUτε φοβηθ+ντες μ> τς π4λεως )ρημωθε&-
σης "Iμ&λκων α*τ>ν καταλ;βηται, τς Kρμς )π+σχον το8ς
28
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
γαντος κα+ φοβο;μενοι μ1πως οe πολιορκο;μενοι nχουν
τελικ= τ1ν τ;χη τbν Σελινουντ+ων κα+ τbν 0Iμερα+ων, Uπ
καιρ qθελαν ν= το;ς στε+λουν βο1θεια, κα+ hταν κατ=
σ;μπτωσι αcτν τν καιρ nφθασαν οe σ;μμαχο+ τους Uπ
τ1ν Iταλ+α κα+ τ1ν Mεσσ1νη, >ξλεξαν στρατηγ τν Δαφ-
να&ο. Kα+ συγκεντρ,νοντας τ+ς δυν=μεις τους παρλαβαν
στν δρμο το;ς Kαμαρινα+ους κα+ το;ς Γελ,ους. Kα+ μα-
ζ+ μ \λλες συμπληρωματικς >νισχ;σεις, πο; >κ=λεσαν
Uπ το;ς λαο;ς πο; κατοικο]σαν στ >σωτερικ τ9ς ν1-
σου, >πορε;οντο πρς τν Aκρ=γαντα, >νb το;ς συν,-
δευαν παραπλοντα τ+ς Uκτς κα+ τρι=ντα πλο&α. 0O συνο-
λικς Uριθμς τbν πεζbν fπερβαινε τ+ς τρι=ντα χιλι=δες,
>νb οe eππε&ς δν kσαν λιγ,τεροι Uπ πντε χιλι=δες.
87. 0O Iμ+λκων, hταν nμαθε hτι >πλησ+αζαν οe >χθρο+,
nστειλε γι= ν= το;ς Uντιμετωπ+σουν το;ς lIβηρες κα+ το;ς
Kαμπανο;ς κα+ π=νω Uπ σαρ=ντα χιλι=δες \λλα τμ1μα-
τα. Oe Συρακσιοι εjχαν qδη περ=σει τν 0Iμρα ποταμ,
hταν το;ς συν=ντησαν οe β=ρβαροι κα+ στ1ν παρατεταμ-
νη μ=χη πο; >πηκολο;θησε >ν+κησαν οe Συρακσιοι κα+
>φνευσαν π=νω Uπ tξι χιλι=δες. 2. Θ= συντριβαν τε-
λε+ως hλον τν στρατ κα+ θ= το;ς κατεδ+ωκαν μχρι τ1ν
πλι, Uλλ= καθ,ς οe στρατιbτες κατεδ+ωκαν χωρ+ς τ=ξι
τν >χθρ, V στρατηγς τους φοβ1θηκε μ1πως V Iμ+λκας
>μφανισθ9 αoφνιδ+ως μ τν fπλοιπο στρατ του κα+
Uντιστρψη τ1ν ‚ττα. Διτι εjχε fπ’ vψιν του, hτι οe 0Iμε-
ρα&οι Uπ tνα ττοιο σφ=λμα κατεστρ=φησαν τελε+ως.
Π=ντως, hταν οe β=ρβαροι nφευγαν γι= τ στρατπεδ
τους στν Aκρ=γαντα, οe στρατιbτες πο; kσαν στ1ν πλι
βλποντας τ1ν ‚ττα τbν Kαρχηδον+ων παρακαλο]σαν
το;ς στρατηγο;ς ν= το;ς Vδηγ1σουν >κτς τ9ς πλεως
>πιμνοντας, hτι τ,ρα εjναι κατ=λληλη S στιγμ1 ν= κατα-
στρψουν τ1ν δ;ναμι το] >χθρο]. 3. Kι >κε&νοι, εsτε γιατ+
εjχαν δωροδοκηθ9, hπως διαδιδταν, εsτε γιατ+ φοβ1θη-
καν μ1πως, \ν >ρημωθ9 S πλις V Iμ+λκων τ1ν καταλ=βη,
29
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
στρατι:τας. ο μν οpν φε5γοντες μετ/ π;σης 3σφαλε&ας
διεσ:θησαν εFς τ>ν πρJς τR π4λει παρεμβολν. K δ Δαφ-
να,ος μετ/ τς δυν;μεως παραγενηθε2ς εFς τ>ν IπJ τ!ν
βαρβ;ρων )κλελειμμ+νην στρατοπεδε&αν, )ν τα5τRη παρε-
4 ν+βαλεν. ε*θ8 δ κα2 τ!ν )κ τς π4λεως στρατιωτ!ν )πι-
μιχθ+ντων κα2 τοC Δεξ&ππου συγκαταβ;ντος α*το,ς, 3πJ
συνδρομς εFς )κκλησ&αν τ/ πλθη συνλθε, π;ντων δ’
3γανακτο5ντων )π2 τG! παρε,σθαι τJν καιρJν κα2 κεκρα-
τηκ4τας τ!ν βαρβ;ρων τ>ν προσκουσαν τιμωρ&αν παρ’
α*τ!ν μ> λαβε,ν, 3λλ/ δυναμ+νους το8ς )κ τς π4λεως
στρατηγο8ς )πεξελθε,ν κα2 διαφθε,ραι τ>ν τ!ν πολεμ&ων
5 δ5ναμιν 3φεικ+ναι τοσα5τας μυρι;δας. θορ5βου δ κα2
πολλς κραυγς )πεχο5σης τ>ν )κκλησ&αν, παρελθvν M+-
νης K Kαμαρινα,ος )φ’ Xγεμον&ας τεταγμ+νος κατηγ4ρησε
τ!ν "Aκραγαντ&νων στρατηγ!ν κα2 π;ντας οYτω παρ:ξυ-
νεν, zστε τ!ν κατηγορουμ+νων )γχειρο5ντων 3πολο-
γε,σθαι μηδ+να προσδ+χεσθαι το8ς λ4γους κα2 τJ πλθος
Kρμσαν )π2 τJ β;λλειν το,ς λ&θοις τ+σσαρας α*τ!ν κατα-
λεCσαι, τJν δ π+μπτον, "Aργε,ον καλο5μενον, τ>ν δ’ Xλι-
κ&αν παντελ!ς kντα νε:τερον, 3φεθναιD βλασφημ&ας δ
τυγχ;νειν κα2 τJν Λακεδαιμ4νιον Δ+ξιππον, rτι τεταγμ+-
νος )φ’ Xγεμον&ας κα2 δοκ!ν εWναι τ!ν πολεμικ!ν Lργων
ο*κ 9πειρος τοCτ’ Lπραξε προδοσ&ας yνεκα.
88. Mετ/ δ τ>ν )κκλησ&αν ο περ2 τJν Δαφνα,ον προα-
γαγ4ντες τ/ς δυν;μεις )πεχε&ρουν μν πολιορκε,ν τ>ν πα-
ρεμβολ>ν τ!ν Kαρχηδον&ων, πολυτελ!ς δ’ α*τ>ν Kρ!ντες
χυρωμ+νην τα5της μν τς )πιβολς 3π+στησαν, τ/ς δ’
Kδο8ς ππαζ4μενοι το5ς τ’ )ν τα,ς προνομα,ς α*τ!ν κατε-
λ;μβανον κα2 τ!ν σιτοπομπι!ν 3ποκλε&οντες εFς πολλ>ν
2 3πορ&αν \γον. ο δ Kαρχηδ4νιοι παρατ;ττεσθαι μν ο*
τολμ!ντες, τR δ σιτοδε&bα δειν!ς πιεζο5μενοι, μεγ;λοις
30
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
συγκρ=τησε τ1ν Vρμ1 τbν στρατιωτbν. lEτσι τ= τμ1ματα
πο; nφευγαν, nφθασαν σbα στ στρατπεδο nξω Uπ τ1ν
πλι. Kι hταν V Δαφνα&ος nφθασε μ τν στρατ του στ
στρατπεδο πο; εjχαν >γκαταλε+ψει οe β=ρβαροι, >στρα-
τοπδευσε >κε&. 4. Kι Uμσως mν,θηκαν μαζ+ τους κι οe
στρατιbτες Uπ τ1ν πλι κα+ το;ς συν,δευσε κι V Δξιπ-
πος. Mσα σ θρυβο κα+ Uναταραχ1 συγκλ1θηκε γενικ1
συνλευσις κι hλοι >ξφραζαν τ1ν Uγαν=κτησ+ τους πο;
\φησαν κα+ το;ς nφυγε S εcκαιρ+α κα+, >νb εjχαν στ χρι
τους το;ς βαρβ=ρους, δν το;ς >πβαλαν τ1ν πρπουσα
τιμωρ+α κι hτι, >νb οe στρατηγο+ μπορο]σαν ν= βγο]ν Uπ
τ1ν πλι στ1ν >π+θεσι κα+ ν= συντρ+ψουν τ1ν δ;ναμι τbν
βαρβ=ρων, \φησαν ν= γλυτ,σουν τσες μυρι=δες. 5. Kι
>νb μγας θρυβος κα+ κραυγς >πικρατο]σαν στ1ν συν-
λευσι, Uν9λθε στ β9μα V Mνης V Kαμαρινα&ος, πο; kταν
διοικητ1ς τbν τμημ=των, κα+ κατηγρησε το;ς Aκραγαν-
τ+νους στρατηγο;ς κα+ >ξερθισε τ= πνε;ματα σ ττοιο
βαθμ, πο; hταν οe κατηγορο;μενοι στρατηγο+ >πιχειρο]-
σαν ν’ Uπολογηθο]ν, κανε+ς δν δεχταν ν= το;ς Uκο;ση
κα+ τ πλ9θος \ρχισε ν= το;ς λιθοβολ9 κα+ >θαν=τωσε μ
αcτν τν τρπο τσσερες Uπ’ αcτο;ς, κα+ τν πμπτο
Aργε&ο τν nλεγαν, νεαρν στ1ν Sλικ+α, τν \φησαν. Bλα-
σφημο]σαν >π+σης κα+ τν Δξιππο τν Λακεδαιμνιο,
γιατ+ >νb kταν Uρχηγς κα+, προφανbς, δν kταν \πειρος
Uπ πλεμο, τ nπραξε αcτ Uπ προδοσ+α.
88. Mετ= τ1ν συνλευσι V Δαφνα&ος yδ1γησε τν στρα-
τ του κα+ >πιχειρο]σε ν= πολιορκ1ση τ στρατπεδο τbν
Kαρχηδον+ων, βλποντας, hμως, hτι kταν uχυρωμνο γε-
ρ=, >γκατλειψε τ σχδιο, Uλλ= Uποκλε+οντας το;ς δρ-
μους μ τ eππικ τους συνελ=μβαναν το;ς στρατιbτες
πο; nβγαιναν γι= Uνεφοδιασμ κα+ κβοντας τ+ς σιτοπομ-
πς, το;ς nφεραν σ μεγ=λη δυσκολ+α. 2. Oe Kαρχηδνιοι
πο; δν τολμο]σαν ν= συν=ψουν μ=χη κι Uπ τ \λλο μ-
ρος fπφεραν φοβερ= Uπ τ1ν πε&να, nπεσαν σ μεγ=λη
31
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3τυχμασι περι+πιπτον. τ!ν μν γ/ρ στρατιωτ!ν πολλο2
δι/ τ>ν σπ;νιν 3π+θνησκον, ο δ Kαμπανο2 μετ/ τ!ν
9λλων μισθοφ4ρων σχεδJν @παντες )π2 τ>ν "Iμ&λκα σκη-
ν>ν θο5μενοι τ/ς σιτομετρ&ας τ/ς προτεταγμ+νας RnτουνD
εF δ μ, διηπειλοCντο μεταβ;λλεσθαι πρJς το8ς πολε-
3 μ&ουςD K δ’ "Iμ&λκας \ν 3κηκο:ς τινος, rτι Συρακ4σιοι
πλθος σ&του παρακομ&ζοιεν εFς "Aκρ;γαντα κατ/ θ;λατ-
ταν. δι4περ τα5την μ4νην Lχων )λπ&δα σωτηρ&ας, το8ς μν
στρατι:τας Lπεισεν [λ&γας )πισχε,ν Xμ+ρας, )ν+χυρα δο8ς
4 τ/ παρ/ τ!ν )κ Kαρχηδ4νος στρατευομ+νων ποτρια. κα2
α*τJς μν )κ Παν4ρμου κα2 Mοτ5ης μεταπεμψ;μενος
τεσσαρ;κοντα τριρεις )π+θετο το,ς τ>ν 3γορ/ν παρακο-
μ&ζουσινD ο δ Συρακ4σιοι, τJν Lμπροσθεν χρ4νον τ!ν
βαρβ;ρων τς θαλ;ττης παρακεχωρηκ4των κα2 τοC χει-
μ!νος )νεστηκ4τος nδη, κατεφρ4νουν τ!ν Kαρχηδον&ων,
5 Hς ο*κ+τι τολμησ4ντων πληροCν τ/ς τριρεις. δι4περ [λι-
γ:ρως α*τ!ν παραπεμψ;ντων τ>ν 3γορ;ν, "Iμ&λκας )κ-
πλε5σας τεσσαρ;κοντα τριρεσιν 9φνω κατ+δυσε μν
τ!ν μακρ!ν νε!ν [κτ:, τ/ς δ’ 9λλας εFς τJν αFγιαλJν κα-
τεδ&ωξεD τ!ν δ’ 9λλων πλο&ων Nπ;ντων κυριε5σας, το-
σοCτον εFς το*ναντ&ον τ/ς hκατ+ρων )λπ&δας μεταπεσε,ν
)πο&ησεν zστε το8ς παρ/ το,ς "Aκραγαντ&νοις Kαμπανο8ς
καταγν4ντας τς τ!ν dEλλνων Iποθ+σεως πεντεκα&δεκα
ταλ;ντοις φθαρναι κα2 μεταβαλ+σθαι πρJς το8ς Kαρχη-
δον&ους.
6 O δ "Aκραγαντ,νοι τJ μν πρ!τον κακ!ς 3παλλατ-
τ4ντων τ!ν Kαρχηδον&ων 3φθ4νως 3πλαυον τοC τε σ&-
του κα2 τ!ν 9λλων )πιτηδε&ων, 3ε2 προσδοκ!ντες ταχ+ως
λυθσεσθαι τ>ν πολιορκ&ανD )πε2 δ’ α τ!ν βαρβ;ρων
)λπ&δες 3ν+κυψαν κα2 τοσαCται μυρι;δες εFς μ&αν ^θρο&-
7 σθησαν π4λιν, Lλαθεν α*το8ς K σ,τος )ξαναλωθε&ς. λ+γε-
32
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
δυστυχ+α. Διτι πολλο+ στρατιbτες πθαιναν Uπ τ1ν πε&-
να, >νb οe Kαμπανο+ μαζ+ μ το;ς \λλους στρατιbτες, σχε-
δν hλοι, συνωθο;μενοι μπροστ= στ1ν σκην1 το] Iμ+λκα
ζητο]σαν τ καθιερωμνο τους σιτηρσιο. Aλλιbς Uπει-
λο]σαν ν= αcτομολ1σουν πρς το;ς >χθρο;ς. 3. Aλλ= V
Iμ+λκας εjχε μ=θει Uπ κ=ποια πηγ1, hτι οe Συρακσιοι
συγκντρωναν στν Aκρ=γαντα μεγ=λες ποστητες σ+του
δι= θαλ=σσης. lEτσι, καθ,ς αcτ1 kταν πλον S μοναδικ1
του >λπ+δα σωτηρ+ας, nπεισε το;ς στρατιbτες ν= κ=νουν
λ+γες Sμρες fπομον1 δ+δοντ=ς τους yς >νχυρα τ= ποτ1-
ρια πο; Uν9καν στ= τμ1ματα πο; προρχονταν Uπ τ1ν
Kαρχηδνα. 4. Kα+ αcτς >κ=λεσε Uπ τ1ν Π=νορμο κα+
τ1ν Mοτ;η σαρ=ντα τρι1ρεις κα+ >πετθη >ναντ+ον τbν
>φοδιοπομπbν. Kι οe Συρακσιοι, >πειδ1 προηγουμνως
οe β=ρβαροι εjχαν Uποσυρθ9 Uπ τ1ν θ=λασσα κι kταν
χειμ,νας, καταφρονο]σαν το;ς Kαρχηδον+ους μ τ1ν
σκψι hτι δν θ= τολμ1σουν π=λι ν= >πανδρ,σουν τ+ς
τρι1ρεις. 5. lEτσι nστειλαν τ1ν >φοδιοπομπ1 χωρ+ς ν= λ=-
βουν τ= Uναγκα&α προστατευτικ= μτρα κι V Iμ+λκας,
πλοντας μ σαρ=ντα τρι1ρεις Uπροσδκητα, >β;θισε
pκτ, πολεμικ= πλο&α κα+ τ= fπλοιπα τ= κατεδ+ωξε }ς
τ1ν Uκτ1. Kι Uφο] >κυρ+ευσε hλα τ= πλο&α, >πφερε μι=
ττοια Uνατροπ1 τ9ς καταστ=σεως σχετικ= μ τ1ν προο-
πτικ1 τ9ς ν+κης, }στε οe Kαμπανο+ πο; kσαν στ1ν fπηρε-
σ+α τbν Aκραγαντ+νων >π+στευσαν hτι οe gEλληνες nχα-
σαν πλον τ1ν fπθεσι κα+ δωροδοκημνοι μ δκα πντε
τ=λαντα π9γαν μ τ μρος τbν Kαρχηδον+ων.
6. Oe Aκραγαντ&νοι στ1ν Uρχ1, hταν οe Kαρχηδνιοι
Uπεμακρ;νθησαν κακ1ν κακbς, Uπελ=μβαναν >ν Uφθο-
ν+ƒα τν σ&το τους κα+ τ= \λλα τρφιμα, >λπ+ζοντας hτι
γρ1γορα θ= λυθ9 S πολιορκ+α. Aλλ= hταν Uναζωπυρ,θη-
καν οe >λπ+δες τbν βαρβ=ρων κα+ τσες μυρι=δες συνα-
θρο+σθηκαν σ μ+α πλι, τ= τρφιμα εjχαν καταναλωθ9
χωρ+ς ν= τ Uντιληφθο]ν. 7. 0Yπ=ρχει κα+ S \ποψις, hτι
33
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ται δ κα2 Δ+ξιππος K Λακεδαιμ4νιος πεντεκα&δεκα τα-
λ;ντοις διαφθαρναιD ε*θ8 γ/ρ 3πεκρ&νατο πρJς το8ς
τ!ν "Iταλιωτ!ν στρατηγο5ς, rτι συμφ+ρει τJν π4λεμον )ν
9λλGω συστσασθαι τ4πGωD τ>ν γ/ρ τροφ>ν )κλιπε,ν. δι4-
περ ο στρατηγο2 πρ4φασιν )ν+γκαντες Hς διεληλ5θασιν
ο ταχθ+ντες τς στρατηγ&ας χρ4νοι, τ/ς δυν;μεις 3πγα-
8 γον )π2 τJν πορθμ4ν. μετ/ δ τ>ν το5των 3παλλαγ>ν συν-
ελθ4ντες ο στρατηγο2 μετ/ τ!ν )φ’ Xγεμον&ας τεταγμ+-
νων δι+γνωσαν )ξετ;σαι τJν )ν τR π4λει σ,τονD ~ν εIρ4ν-
τες παντελ!ς [λ&γον )θε:ρουν 3ναγκα,ον Iπ;ρχειν )κλι-
πε,ν τ>ν π4λιν. ε*θ8ς οpν )πιγινομ+νης τς νυκτJς παργ-
γειλαν 3ναζευγν5ειν @παντας.
89. Tοσο5του δ πλθους 3νδρ!ν, γυναικ!ν, πα&δων
)κλιπ4ντων τ>ν π4λιν 9φνω πολ8ς οWκτος κα2 δ;κρυα κα-
τε,χε τ/ς οFκ&ας. @μα γ/ρ K τ!ν πολεμ&ων )ξ+πληττε φ4-
βος, @μα δ δι/ τ>ν σπουδ>ν ^ναγκ;ζοντο καταλιπε,ν εFς
διαρπαγ>ν το,ς βαρβ;ροις ταCτ’ )φ’ ο`ς hαυτο8ς )μακ;ρι-
ζονD 3φαιρουμ+νης γ/ρ τς τ5χης τ>ν )ξουσ&αν τ!ν οUκοι
καλ!ν, 3γαπητJν XγοCντο τ/ σ:ματα γοCν αIτ!ν διασ!-
2 σαι. ο* μ4νον δ τς τοια5της π4λεως ε*δαιμον&αν παρν
Kρ_ν 3πολειπομ+νην, 3λλ/ κα2 σωμ;των πλθος. ο μν
γ/ρ )ν 3ρρωστ&αις IπJ τ!ν οFκε&ων περιεωρ!ντο, τς
καθ’ hαυτJν σωτηρ&ας hκ;στου φροντ&ζοντος, ο δ τα,ς
Xλικ&αις nδη προβεβηκ4τες IπJ τς τοC γρως 3σθενε&ας
κατελε&ποντοD πολλο2 δ κα2 τ>ν 3λλαγ>ν τς πατρ&δος
θαν;του τιμ:μενοι τ/ς χε,ρας hαυτο,ς προσνεγκαν rπως
3 τα,ς πατρG:αις οFκ&αις )ναποπνε5σωσιν. ο* μ>ν 3λλ/ τJ
μν )κ τς π4λεως )ξιJν πλθος ο στρατι!ται μετ/ τ!ν
rπλων παρ+πεμπον εFς τ>ν Γ+λανD X δ’ KδJς κα2 π;ντα τ/
34
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
κα+ V Δξιππος V Λακεδαιμνιος δωροδοκ1θηκε μ δκα
πντε τ=λαντα. Γιατ+ Uπ=ντησε χωρ+ς δισταγμ στο;ς
στρατηγο;ς τbν 0Eλλ1νων τ9ς Σικελ+ας, hτι εjναι προτιμ-
τερο ν= μεταφρουν τν πλεμο σ \λλο σημε&ο. Eπειδ1
>τελε+ωσαν τ= τρφιμα. Γι’ αcτ οe στρατηγο+, μ τ1ν πρ-
φασι hτι >ξπνευσε S προθεσμ+α τ9ς στρατηγ+ας τους
yδ1γησαν τ+ς δυν=μεις τους στ στεν τ9ς Mεσσ1νης. 8.
Mετ= τ1ν Uναχ,ρησι τbν τμημ=των αcτbν, συν9λθαν οe
στρατηγο+ μ το;ς Uξιωματικο;ς κι Uπεφ=σισαν ν= κ=-
μουν μ+α >πιθε,ρησι στ= τρφιμα. Kι hπως τ= βρ9καν πο-
λ; λ+γα, nκριναν hτι εjναι Uν=γκη ν= >γκαταλε+ψουν τ1ν
πλι. Kι Uμσως, hταν nπεσε S ν;κτα, διταξαν hλους ν=
>γκαταλε+ψουν τ1ν πλι.
89. Kι hπως tνα τσο μεγ=λο πλ9θος Uπ \νδρες, γυ-
να&κες κα+ παιδι= >γκατλειπαν τ1ν πλι, ξαφνικ= nπεσε
στ= σπ+τια Uτλειωτος θρ9νος κα+ δ=κρυα. Γιατ+ Uπ τ
tνα μρος εjχαν πανικοβληθ9 Uπ τν φβο το] >χθρο],
κι Uπ τ \λλο μ τ1ν βιασ;νη Uναγκ=ζονταν ν= >γκατα-
λε+ψουν λε+α το] >χθρο] hλα αcτ=, γι= τ= Vπο&α >μακ=ρι-
ζαν τν mαυτ τους. Aφο] S τ;χη το;ς >στρησε Uπ τ+ς
Uνσεις πο; εjχαν στ= σπ+τια τους, \ρχισαν ν= >ξοικει,-
νωνται μ τ1ν σκψι, hτι πρπει ν= εjναι εcχαριστημνοι
\ν σ,σουν τοcλ=χιστον τ1ν ζω1 τους. 2. Kα+ μπορο]σε ν=
oδ9 κανε+ς ν= >γκαταλε+πεται vχι μνο V πλο]τος μι*ς τ-
τοιας πλεως, Uλλ= κα+ πλ9θος Uνθρωπ+νων fπ=ρξεων.
Διτι hσοι kσαν \ρρωστοι >γκατελε+ποντο Uπ το;ς δι-
κο;ς τους, >πειδ1 καθνας >φρντιζε ν= σ,ση τ κεφ=λι
του, κι hσοι kσαν προχωρημνης Sλικ+ας >γκαταλε+πονταν
>ξ αoτ+ας τ9ς Uδυναμ+ας το] γ1ρατος. Kα+ πολλο+, πο;
θεωρο]σαν τν Uποχωρισμ Uπ τ1ν πατρ+δα sσον μ τν
θ=νατο, αcτοκτονο]σαν γι= ν’ Uφ1σουν τ1ν τελευτα+α
τους πνο1 στ πατρικ τους σπ+τι. 3. T πλ9θος yστσο
πο; >γκατλειπε τ1ν πλι οe στρατιbτες μ τ= hπλα τ πα-
ρπεμπαν στ1ν Γλα. Kι V δρμος κι hλα τ= μρη τ9ς
35
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
πρJς τ>ν ΓελG:αν 3ποκεκλιμ+να τς χ:ρας μ+ρη Lγεμε γυ-
ναικ!ν κα2 πα&δων 3ναμ2ξ παρθ+νοις, α‚ τ>ν συνθη
τρυφ>ν εFς Kδοιπορ&αν σ5ντονον κα2 κακοπ;θειαν Iπερ;-
γουσαν μεταβαλλ4μεναι διεκαρτ+ρουν τοC φ4βου τ/ς
ψυχ/ς )ντε&νοντος. οVτοι μν οpν 3σφαλ!ς διασωθ+ντες
εFς Γ+λαν Yστερον εFς Λεοντ&νους κατG:κησαν, Συρακο-
σ&ων α*το,ς δ4ντων τ>ν π4λιν τα5την οFκητριον.
90. dO δ’ "Iμ&λκας @μα τG! φωτ2 τ>ν δ5ναμιν )ντJς τ!ν
τειχ!ν παρεισαγαγvν σχεδJν @παντας το8ς )γκαταλει-
φθ+ντας 3νε,λενD rτε δ> κα2 το8ς )ν το,ς ναο,ς καταπε-
2 φευγ4τας 3ποσπ!ντες ο Kαρχηδ4νιοι 3νRρουν. λ+γεται
δ τJν Tελλ&αν τJν πρωτε5οντα τ!ν πολιτ!ν πλο5τGω κα2
καλοκ3γαθ&bα συνατυχσαι τR πατρ&δι, βουληθ+ντα κατα-
φυγε,ν σ5ν τισιν hτ+ροις εFς τJ τς "Aθην_ς ερ4ν, νομ&ζον-
τα τς εFς θεο8ς παρανομ&ας 3φ+ξεσθαι το8ς Kαρχηδο-
ν&ουςD θεωροCντα δ α*τ!ν τ>ν 3σ+βειαν, )μπρσαι τJν
νεvν κα2 μετ/ τ!ν )ν το5τGω 3ναθημ;των hαυτJν συγκα-
τακαCσαι. μιb_ γ/ρ πρ;ξει διελ;μβανεν 3φελ+σθαι θε!ν
8. 0H φυγ1 τbν κατο+κων το] Aκρ=γαντος γι= ν= γλυτ,σουν Uπ τ+ς
σφαγς τbν βαρβ=ρων τ9ς Aφρικ9ς κα+ τ9ς λοιπ9ς Δ;σεως περιγρ=φε-
ται, hπως βλπομε, μ τ= μελαν,τερα χρ,ματα Uπ τν Σικελι,τη eστο-
ρικ Διδωρο, V Vπο&ος Uποτελε& nγκυρη πηγ1 γι= τ1ν eστορ+α τ9ς
mλληνικ9ς μεγαλον1σου. Δυστυχbς, οe nριδες κα+ οe Uντιπαλτητες με-
ταξ; τbν 0Eλλ1νων, λ=θη, παραλε+ψεις, τυχοδιωκτισμο+, Uδρ=νεια κα+
\λλοι παρ=γοντες yδ1γησαν Uπ το;ς Uρχαιοτ=τους χρνους μχρι
σ1μερα σ ττοιες μεγ=λες καταστροφς. T δρ*μα το] 0Eλληνισμο]
τ9ς Σικελ+ας προβ=λλει μπροστ= στ= μ=τια μας μ τ1ν περιγραφ1 πο;
δ+δει V Διδωρος κα+ S Vπο+α μ*ς θυμ+ζει πλε&στες \λλες pδυνηρς σε-
λ+δες τ9ς πολυταρ=χου eστορ+ας το] 0Eλληνισμο].
36
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
fπα+θρου πρς τ1ν κατε;θυνσι τ9ς Γλας kσαν γεμ=τα
Uπ γυνα&κες κα+ παιδι= Uναμεμιγμνα μ κοπλες, πο;
Uλλ=ζοντας τ1ν συνηθισμνη τους καλοπρασι μ μ+α
nντονη Vδοιπορ+α κα+ μι= nσχατη ταλαιπωρ+α, τ= fπμε-
ναν hλα }ς τ τλος, διτι V φβος κρατο]σε τ1ν ψυχ1
τους σ nντασι. 4. Acτο+ λοιπν >πρασαν σbοι στ1ν Γλα
κα+ Uργτερα >γκατεστ=θησαν στο;ς Λεοντ+νους, καθ,ς
οe Συρακσιοι το;ς παρεχ,ρησαν αcτ1ν τ1ν πλι γι= μ-
νιμη >γκατ=στασι8.
90. 0O Iμ+λκας κατ= τ ξημρωμα yδ1γησε τν στρατ
του μσα στ1ν πλι κα+ >φνευσε σχεδν hλους αcτο;ς
πο; εjχαν >γκαταλειφθ9. Aκμα κι αcτο;ς πο; εjχαν κα-
ταφ;γει στο;ς ναο;ς οe Kαρχηδνιοι το;ς nσυραν nξω κα+
το;ς >φνευαν. 2. Kα+, λγουν, V Tελλ+ας πο; kταν V
πρbτος στν πλο]το κα+ τ1ν καλοκαγαθ+α συμμερ+σθηκε
τ1ν τ;χη τ9ς πατρ+δος του, διτι θλησε ν= καταφ;γη μ
μερικο;ς \λλους στν να τ9ς Aθην*ς fπολογ+ζοντας hτι
οe Kαρχηδνιοι δν θ= Uσεβ1σουν Uπναντι στο;ς θεο;ς
μ ττοιου εsδους παρανομ+ες. Bλποντας hμως τ1ν Uσ-
βεια το] >χθρο], nβαλε φωτι= στν να κα+ >κ=η κι αcτς
μαζ+ μ τ= Uφιερ,ματα πο; fπ9ρχαν μσα στν να9.
Διτι σκφθηκε, hτι μ μι= πρ*ξι θ= στερ1ση Uπ τν
>χθρ τ1ν δυναττητα ν’ Uσεβ1ση στο;ς θεο;ς, ν’ ρπ=ξη
9. Δραματικ,τατο vντως κα+ λ+αν φρικιαστικ fπ9ρξε τ τλος το] Tελ-
λ+ου (Tελλ+α) το] Aκραγαντ+νου, το] Vπο+ου τ Uπαρ=μιλλο θ=ρρος
κα+ S Uποφασιστικτης ν= β=λη τλος στ1ν ζω1 του μ αcτν τν τρ-
πο, πυρπολ1σας τν να τ9ς Aθην*ς κα+ καε+ς μετ’ αcτο] γι= ν= μ1 π-
ση στ= χρια τbν Kαρχηδον+ων, nμειναν στ1ν eστορ+α δι= γραφ+δος το]
Διοδ,ρου. Ejναι vντως S >νργεια αcτ1 Uπ τ+ς δραματικ,τατες vχι
μνον στ1ν eστορ+α τ9ς 0Eλληνικ9ς Σικελ+ας Uλλ= κα+ στ1ν γενικωτρα
eστορ+α το] 0Eλληνικο] lEθνους. 0O νας τ9ς Aθην*ς, τν Vπο&ον Uνα-
φρει σ αcτ τ σημε&ο το] βιβλ+ου του V Διδωρος, πρπει ν= εfρ+-
σκετο >π+ τ9ς pνομαζομνης Uκμη κα+ σ1μερα κορυφ9ς τ9ς Aθην*ς
(Rupe Atenea).
37
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3σ+βειαν, πολεμ&ων Nρπαγ/ς πολλ!ν χρημ;των, μ+γιστον
3 hαυτοC τ>ν εFς τJ σ!μα )σομ+νην Yβριν. K δ "Iμ&λκας τ/
ερ/ κα2 τ/ς οFκ&ας συλσας κα2 φιλοτ&μως )ρευνσας, το-
σα5την φ+λειαν συνθροισεν rσην εFκ4ς )στιν )σχηκ+ναι
π4λιν οFκουμ+νην IπJ 3νδρ!ν εUκοσι μυρι;δων, 3π4ρθη-
τον δ 3πJ τς κτ&σεως γεγενημ+νην, πλουσιωτ;την δ
σχεδJν τ!ν τ4τε dEλλην&δων π4λεων γεγενημ+νην, κα2
ταCτα τ!ν )ν α*τR φιλοκαλησ;ντων εFς παντο&ων κατα-
4 σκευασμ;των πολυτ+λειανD κα2 γ/ρ γραφα2 παμπληθε,ς
ηIρ+θησαν εFς 9κρον )κπεπονημ+ναι κα2 παντο&ων
3νδρι;ντων φιλοτ+χνως δεδημιουργημ+νων Iπερ;γων
3ριθμ4ς. τ/ μν οpν πολυτελ+στατα τ!ν Lργων 3π+στει-
λεν εFς Kαρχηδ4να, )ν ο`ς κα2 τJν Φαλ;ριδος συν+βη κο-
μισθναι ταCρον, τ>ν δ’ 9λλην φ+λειαν )λαφυροπ:λησε.
5 τοCτον δ τJν ταCρον K T&μαιος )ν τα,ς στορ&αις διαβε-
βαιωσ;μενος μ> γεγον+ναι τJ σ5νολον, Iπ’ α*τς τς τ5-
χης ^λ+γχθηD Σκιπ&ων γ/ρ Yστερον τα5της τς Nλ:σεως
σχεδJν hξκοντα κα2 διακοσ&οις Lτεσιν )κπορθσας Kαρ-
10. 0O Aκρ=γας fπ9ρξε πρ τ9ς καταστροφ9ς του Uπ το;ς Kαρχηδον+ους
πολυανθρωποτ=τη πλις. †Hταν τ σημαντικ,τερο μετ= τ+ς Συρακο]σες
πνευματικ κα+ καλλιτεχνικ κντρο τ9ς mλληνικ9ς μεγαλον1σου. Στ1ν
αcλ1 το] τυρ=ννου το] Aκρ=γαντος Θ1ρωνος >σ;χναζαν >πιστ1μονες,
γλ;πτες, ζωγρ=φοι, φιλσοφοι, μεταξ; τbν Vπο+ων V Πυθαγρας, V
Zε]ξις, V M;ρων κα+ V Σιμων+δης. 0O Θηβα&ος ποιητ1ς Π+νδαρος >τρα-
γο;δησε τν Aκρ=γαντα σ tνα Πυθινικ του, Uλλ= κα+ V Πολ;βιος V
Mεγαλοπολ+της, περιγρ=φει τν Aκρ=γαντα τ9ς >ποχ9ς του, τον+ζοντας
στ nνατο βιβλ+ο της «ΙΣΤΟΡΙΑΣ» του hτι V Aκρ=γας διαφρει Uπ τ+ς
\λλες πλεις γι= τ1ν pχυρτητ= του, τ κ=λλος του κα+ τ1ν κατασκευ1
του. M=ρτυς τ9ς εcημερ+ας το] Aκρ=γαντος kταν tνα >πιφανς τκνο
του, V φιλσοφος, oατρς, θαυματοποις κα+ ρ1τορας Eμπεδοκλ9ς, V
Vπο&ος εjπε περ+ τbν συμπατριωτbν του: «Aκραγαντ&νοι τρυφο]σιν yς
αριον μXν Uποθανο;μενοι, οoκ+ας δX κατασκευ=ζονται yς π=ντα τ_ν
χρνον βιωσμενοι». Θ= πρπει, τλος, ν= σημειωθ9 hτι V Aκρ=γας Uνε-
κτ+σθη μετ= τ1ν Uπελευθρωσ+ του Uπ τν Kορ+νθιο στρατηγ Tιμο-
λοντα τ 338 π.X. κα+ αcτ1ν τ1ν πλι περιγρ=φει V Πολ;βιος.
38
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
τσα πολλ= πρ=γματα κα+, τ σπουδαιτερο Uπ’ hλα, θ=
γλυτ,ση τν mαυτ του Uπ σωματικο;ς >ξευτελισμο;ς. 3.
0O Iμ+λκας, Uφο] >σ;λησε τ= eερ= κα+ τ= σπ+τια κα+ τ=
>ρε;νησε μ πολλ1 προσοχ1, συγκντρωσε τση λε+α hση
kταν ελογο ν= nχη μι= πλι μ διακσιες χιλι=δες κατο+-
κους, πο; kταν Uπ τ1ν „δρυσ+ της Uπρθητη κι kταν S
πλουσι,τερη Uπ’ hλες τ+ς mλληνικς πλεις τ9ς >ποχ9ς κα+
τ9ς Vπο+ας οe πολ&τες nδειξαν τ1ν φιλοκαλ+α τους στ1ν
πολυδ=πανη συλλογ1 nργων τχνης κ=θε εsδους. 4. Kα+
πρ=γματι tνα πλ9θος Uπ nργα ζωγραφικ9ς φιλοτεχνημ-
να μ τ1ν μεγαλ;τερη προσοχ1, εfρθησαν καθ,ς κα+
fπερβολικς Uριθμς Uπ Uνδρι=ντες κ=θε εsδους, nργα
μεγ=λης καλλιτεχνικ9ς Uξ+ας10. T= πι πολ;τιμα nργα V
Iμ+λκας τ= nστειλε στ1ν Kαρχηδνα κα+ μεταξ; αcτbν
συνβη ν= εjναι κι V τα]ρος το] Φαλ=ριδος11, >νb τ1ν
fπλοιπη λε+α τ1ν >π,λησε. 5. lAν κα+ V T+μαιος στ1ν
eστορ+α του fποστηρ+ζει hτι δν fπ9ρξε ποτ αcτς V
τα]ρος, π=ντως διαψε;σθηκε Uπ τ1ν sδια τ1ν τ;χη. Γιατ+
Uργτερα V Σκιπ+ων, σχεδν διακσια mξ1ντα χρνια μετ=
Uπ τ1ν {λωσι αcτ1, hταν >λεηλ=τησε τ1ν Kαρχηδνα12,
11. Tν τα]ρο το] Φαλ=ριδος περιγρ=φει V Διδωρος στ nνατο βιβλ+ο
του (κεφ=λαια 18-19). Στν τα]ρο αcτ, Uφο] >γκλε+ονταν οe Uντ+πα-
λοι το] τυρ=ννου, >τ+θετο φωτι= κα+ Uπ τ στμα το] τα;ρου οe κραυ-
γς τbν φρικττατα βασανιζομνων θυμ=των >λ=μβαναν τν τνο τ9ς
φων9ς το] τα;ρου. Tν θ=νατο μ τν φρικτ αcτ τρπο εfρ9κε
πρbτος V κατασκευαστ1ς το] τα;ρου.
12. 0H Kαρχηδ,ν, S Vπο+α Uπετλεσε μχρι τ9ς oσχυροποι1σεως τ9ς P,μης
τν χειρτερο >χθρ τ9ς 0Eλληνικ9ς Σικελ+ας, κατεστρ=φη τ 146 π.X.
Uπ τν δευτερτοκο υe το] Aoμιλ+ου Πα;λου, το] Pωμα+ου fπ=του
πο; >ν+κησε τν τελευτα&ο βασιλα τbν Mακεδνων Περσα τ 168
π.X. κα+ fπταξε τ1ν Mακεδον+α. 0O κατακτητ1ς κα+ καταστροφας
τ9ς Kαρχηδνος Ππλιος Kορν1λιος Σκιπ+ων Aφρικανς V νε,τερος
εjχε συνδεθ9 μ \ρρηκτο φιλ+α μ τν eστορικ Πολ;βιο, Uπ τν Vπο&ο
συνωδε;ετο σ hλες τ+ς >κστρατε&ες του. Aπκλεισε τ1ν Kαρχηδνα
Uπ ξηρ*ς κα+ θαλ=σσης κα+ τ1ν Uν=γκασε κατπιν το] λιμο] (πε+νας)
39
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
χηδ4να το,ς "Aκραγαντ&νοις μετ/ τ!ν 9λλων τ!ν διαμει-
ν;ντων παρ/ το,ς Kαρχηδον&οις 3ποκατ+στησε τJν ταC-
ρον, ~ς κα2 τ!νδε τ!ν στορι!ν γραφομ+νων \ν )ν "Aκρ;-
γαντι.
6 Περ2 δ το5του φιλοτιμ4τερον εFπε,ν προχθην, δι4τι
T&μαιος K τ!ν πρ4 γε αIτοC συγγραφ+ων πικρ4τατα κα-
τηγορσας κα2 συγγν:μην ο*δεμ&αν το,ς στοριογρ;φοις
3πολιπvν α*τJς εIρ&σκεται σχεδι;ζων, )ν ο`ς μ;λιστα
7 hαυτJν 3ποπ+φαγκεν 3κριβολογο5μενον. δε, γ;ρ, οWμαι,
το8ς συγγραφε,ς )ν μν το,ς 3γνομασι τυγχ;νειν συγ-
γν:μης, Hς Pν 3νθρ:πους kντας κα2 τς )ν το,ς παροιχο-
μ+νοις χρ4νοις 3ληθε&ας οZσης δυσευρ+του, το8ς μ+ντοι
γε κατ/ προα&ρεσιν ο* τυγχ;νοντας τοC 3κριβοCς προση-
κ4ντως κατηγορ&ας τυγχ;νειν, rταν κολακε5οντ+ς τινας a
δι’ Lχθραν πικρ4τερον προσβ;λλοντες 3ποσφ;λλωνται
τς 3ληθε&ας.
91. "Iμ&λκας δ [κτv μνας πολιορκσας τ>ν π4λιν κα2
μικρJν πρJ τς χειμερινς τροπς κυριε5σας α*τς, ο*κ
ε*θ8ς κατ+σκαψεν, rπως α δυν;μεις )ν τα,ς οFκ&αις πα-
ραχειμ;σωσι. τς δ περ2 τJν "Aκρ;γαντα συμφορ_ς διαγ-
γελθε&σης τοσοCτος τ>ν νσον κατ+σχε φ4βος, zστε τ!ν
Σικελιωτ!ν το8ς μν εFς Συρακο5σας μεθ&στασθαι, το8ς
δ εFς τ>ν "Iταλ&αν τ+κνα κα2 γυνα,κας κα2 τ>ν 9λλην
2 κτσιν 3ποσκευ;ζεσθαι. ο δ διαφυγ4ντες τ>ν αFχμαλω-
σ&αν "Aκραγαντ,νοι παραγενηθ+ντες εFς Συρακο5σας κα-
τηγ4ρουν τ!ν στρατηγ!ν, φ;σκοντες δι/ τ>ν )κε&νων
προδοσ&αν 3πολωλ+ναι τ>ν πατρ&δα. συν+βαινε δ κα2
πο; >π9λθε ν= παραδοθ9. Kατ= διαταγ1 τ9ς Pωμαϊκ9ς συγκλ1του τε+χη,
ναο+, οoκ+ες μετεβλ1θησαν σ >ρε+πια. Kα+ S κατο+κησις σ αcτ1ν Uπαγο-
ρε;θηκε. Λγεται hτι V Σκιπ+ων βλποντας τ1ν πλι ν= κα+εται, ν= μετα-
β=λλεται σ \μορφους σωρο;ς >ρειπ+ων κα+ το;ς κατο+κους της ν= σφ=-
ζωνται θυμ1θηκε το;ς 0Oμηρικο;ς στ+χους: «lEσσεται kμαρ hτ’ ˆν ποτ’
pλ,λ‰η lIλιος eρ[ καZ Πρ+αμος καZ λα_ς >υμμελ+Šω Πρι=μοιο», >φοβ1θη
40
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Uπδωσε στο;ς Aκραγαντ+νους, μαζ+ μ τ= \λλα πρ=γμα-
τ= τους πο; σ,ζονται Uκμα στ= χρια τbν Kαρχηδο-
ν+ων, κα+ τν τα]ρο αcτν, πο; kταν στν Aκρ=γαντα
hταν γραφταν αcτ1 S eστορ+α.
6. 0Ωδηγ1θηκα στ1ν Uν=γκη ν= μιλ1σω >κτενστερα γι’
αcτ τ θμα, διτι V T+μαιος πο; κατηγρησε σφδρα
το;ς προγενεστρους συγγραφε&ς κα+ δν \φηνε καννα
περιθ,ριο συγγν,μης στο;ς eστορικο;ς, V sδιος >λγχεται
ν= αcτοσχεδι=ζη, στ= σημε&α μ=λιστα πο; oσχυριζταν
hτι Uκριβολογε& περισστερο. 7. Διτι πρπει, νομ+ζω, οe
συγγραφε&ς ν= συγχωρο]νται γι= τ+ς πλ=νες τους, Uφο]
εjναι \νθρωποι κα+ S Uλ1θεια γι= το;ς περασμνους και-
ρο;ς εjναι δυσε;ρετη, Uλλ= οe eστορικο+ πο; Uπ προα+ρε-
σι δν δ+δουν τ1ν Uκριβ9 nκθεσι τbν γεγοντων, δικα+ως
πρπει ν= κατηγορηθο]ν, hταν π.χ. κολακε;ουν μερικο;ς
q Uπ nχθρα >πιτ+θενται σφοδρτερα >ναντ+ον \λλων κα+
προδ+δουν τ1ν Uλ1θεια.
91. 0O Iμ+λκας, Uφο] >π+ pκτ, μ9νες >πολιρκησε τ1ν
πλι κα+ τ1ν >κυρ+ευσε λ+γο πρ+ν Uπ τ χειμεριν Sλιο-
στ=σιο, δν τ1ν κατσκαψε Uμσως γι= ν= παραχειμ=ση V
στρατς στ= σπ+τια. Aλλ= hταν S συμφορ= πο; nπεσε στν
Aκρ=γαντα διαδθηκε παντο], ττοιος φβος κατλαβε
hλη τ1ν ν9σο, }στε Uπ το;ς Σικελιbτες \λλοι ν= μετοι-
κο]ν στ+ς Συρακο]σες κι \λλοι ν= μεταφρουν στ1ν Iτα-
λ+α τ= παιδι= κα+ τ+ς γυνα&κες κα+ hλα τ= fπ=ρχοντ= τους.
2. Oe Aκραγαντ&νοι πο; διφυγαν τ1ν αoχμαλωσ+α, hταν
nφθασαν στ+ς Συρακο]σες, κατηγορο]σαν το;ς στρατη-
γο;ς κι nλεγαν hτι Uπ δικ1 τους προδοσ+α χ=θηκε S πα-
τρ+δα. Συνβαινε οe Συρακσιοι ν= κατακρ+νωνται Uπ
δηλαδ1 hμοια τ;χη στ μλλον γι= τ1ν πατρ+δα του P,μη κα+ >δ=κρυσε.
Mετ= τινα nτη κα+ Uφο] σχεδν >ξαλε+φθηκε τ μ&σος τbν Pωμα+ων γι=
το;ς Kαρχηδον+ους, στ1ν θσι τbν >ρειπ+ων τ9ς Kαρχηδνος >κτ+σθη
Pωμαϊκ1 Uποικ+α –>π+ Γρ=κχων– S Vπο+α ταχως Uνεπτ;χθη.
41
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
IπJ τ!ν 9λλων Σικελιωτ!ν )πιτιμσεως τυγχ;νειν το8ς
Συρακοσ&ους, rτι τοιο5τους προστ;τας αροCνται, δι’ οƒς
3 3πολ+σθαι κινδυνε5ει π_σα Σικελ&α. ο* μ>ν 3λλ/ συνα-
χθε&σης )κκλησ&ας )ν Συρακο5σαις, κα2 μεγ;λων φ4βων
)πικρεμαμ+νων, ο*θε2ς )τ4λμα περ2 τοC πολ+μου συμβου-
λε5ειν. 3πορουμ+νων δ π;ντων παρελθvν Διον5σιος K
dEρμοκρ;τους τ!ν μν στρατηγ!ν κατηγ4ρησεν Hς προ-
διδ4ντων τ/ πρ;γματα το,ς Kαρχηδον&οις, τ/ δ πλθη
παρ:ξυνε πρJς τ>ν α*τ!ν τιμωρ&αν, παρακαλ!ν μ> περι-
με,ναι τJν κατ/ το8ς ν4μους λρον, 3λλ’ )κ χειρJς )πι-
4 θε,ναι τ>ν δ&κην. τ!ν δ’ 3ρχ4ντων ζημιο5ντων τJν Διον5-
σιον κατ/ το8ς ν4μους Hς θορυβοCντα, Φ&λιστος K τ/ς
στορ&ας Yστερον συγγρ;ψας, ο*σ&αν Lχων μεγ;λην, )ξ+-
τισε τ/ πρ4στιμα κα2 τG! Διονυσ&Gω παρεκελε5ετο λ+γειν
rσα προRρητο. κα2 προσεπειπ4ντος rτι καθ’ rλην τ>ν
Xμ+ραν Pν ζημιοCν θ+λωσιν, )κτ&σει τ3ργ5ριον Iπρ
α*τοC, τJ λοιπJν θαρρσας 3ν+σειε τ/ πλθη, κα2 τ>ν
)κκλησ&αν συνταρ;ττων δι+βαλλε το8ς στρατηγο5ς, rτι
χρμασι πεισθ+ντες )γκατ+λιπον τ>ν τ!ν "Aκραγαντ&νων
σωτηρ&αν. συγκατηγ4ρησε δ κα2 τ!ν 9λλων τ!ν )πιση-
μοτ;των πολιτ!ν, συνιστ/ς α*το8ς οFκε&ους kντας [λι-
5 γαρχ&ας. δι4περ συνεβο5λευεν αρε,σθαι στρατηγο8ς μ>
το8ς δυνατωτ;τους, 3λλ/ το8ς ε*νουστ;τους κα2 δημοτι-
42
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
το;ς \λλους gEλληνες τ9ς Σικελ+ας, διτι >κλγουν τ-
τοιους \ρχοντες πο; >ξ αoτ+ας τους κινδυνε;ει ν= χαθ9
hλη S Σικελ+α. 3. Kα+ σ μι= συνλευσι το] λαο] πο; πραγ-
ματοποι1θηκε στ1ν Σικελ+α κα+ μεγ=λοι φβοι αoωρο]ν-
ταν, κανε+ς δν τολμο]σε ν= δ,ση κ=ποια συμβουλ1 γι=
τν πλεμο. Kι >νb hλοι εfρ+σκοντο σ Uμηχαν+α, Uν9λθε
στ β9μα V Διον;σιος, V γυις το] 0Eρμοκρ=τους, κα+ κα-
τηγρησε το;ς στρατηγο;ς hτι πρδωσαν τ1ν fπθεσ+
τους στο;ς Kαρχηδον+ους κα+ δι1γειρε τ= πλ1θη ν= το;ς
τιμωρ1σουν Uμσως κα+ ν= μ1ν περιμνουν τ1ν μ=ταιη
διαδικασ+α τbν νμων, Uλλ= ν= το;ς τιμωρ1σουν μ τ=
sδια τους τ= χρια. 4. Kι hταν οe \ρχοντες, σ;μφωνα μ
το;ς νμους, >πβαλαν πρστιμο στν Διον;σιο μ τ1ν κα-
τηγορ+α hτι ξεσ1κωνε τν λα, V Φ+λιστος, πο; nγραψε
Uργτερα τ1ν 0Iστορ+α του13, \νθρωπος μ μεγ=λη περιου-
σ+α, >πλ1ρωσε τ= πρστιμα κα+ παρ,τρυνε τν Διον;σιο
ν= τ= π9 hλα hσα εjχε στν νο] του. Kα+ hταν V Φ+λιστος
πρσθεσε, hτι κι \ν hλην τ1ν Sμρα το] >πβαλλαν πρστι-
μο, αcτς εjναι tτοιμος ν= πληρ,ση τ= χρ1ματα Uντ’
αcτο], Uπ τ1ν στιγμ1 αcτ1 V Διον;σιος π9ρε θ=ρρος κα+
δι1γειρε τ= πλ1θη, συνετ=ραξε τ1ν >κκλησ+α κα+ κατηγο-
ρο]σε το;ς στρατηγο;ς, hτι δωροδοκ1θηκαν κι \φησαν
το;ς Aκραγαντ+νους ν= χαθο]ν. Kα+ μαζ+ Uπ1γγειλε κατη-
γορ+α κα+ >ναντ+ον τbν πι σημαντικbν πολιτbν >μφαν+-
ζοντ=ς τους yς φ+λους τ9ς pλιγαρχ+ας. 5. Γι’ αcτ συμβο;-
λευε ν= >κλγουν στρατηγο;ς vχι το;ς πι oσχυρο;ς πο-
λ&τες, Uλλ= μ*λλον το;ς καλοπροα+ρετους κα+ πι δημοφι-
13. 0O Φ+λιστος εjναι eστορικς συγγραφε;ς, V Vπο&ος >γενν1θη στ+ς Συρα-
κο]σες τ 435 π.X. κα+ Uπθανε τ 356 π.X. gOταν kταν σ >φηβικ1 Sλι-
κ+α, S πατρ+δα του >πολιορκ1θη Uπ το;ς Aθηνα+ους. lEγραψε nργο μ
τν τ+τλο «Σικελικ=», στ Vπο&ο περιελ=μβανε στ πρbτο μρος του τ1ν
eστορ+α τ9ς ν1σου μχρι τ1ν κατ=ληψι τ9ς >ξουσ+ας στ+ς Συρακο]σες
Uπ τν Διον;σιο τν πρεσβ;τερο (406 π.X.).
43
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
κο8ς μ_λλονD )κε&νους μν γ/ρ δεσποτικ!ς 9ρχοντας τ!ν
πολιτ!ν καταφρονε,ν τ!ν πολλ!ν, κα2 τ/ς τς πατρ&δος
συμφορ/ς Fδ&ας Xγε,σθαι προσ4δους, το8ς δ ταπεινοτ+-
ρους ο*δν πρ;ξειν τ!ν τοιο5των, δεδι4τας τ>ν περ2
αIτο8ς 3σθ+νειαν.
92. Π;ντα δ πρJς τ>ν τ!ν 3κου4ντων προα&ρεσιν κα2
τ>ν Fδ&αν )πιβολ>ν δημηγορσας ο* μετρ&ως )ξρε τJν
τ!ν )κκλησιαζ4ντων θυμ4νD K γ/ρ δμος κα2 π;λαι μισ!ν
το8ς στρατηγο8ς δι/ τJ δοκε,ν κακ!ς προ„στασθαι τοC
πολ+μου, τ4τε δι/ τ!ν λ4γων παροξυνθε2ς παραυτ&κα
το8ς μν Lλυσε τς 3ρχς, hτ+ρους δ’ ε|λατο στρατηγο5ς,
)ν ο`ς κα2 τJν Διον5σιον, ~ς )ν τα,ς πρJς Kαρχηδον&ους
μ;χαις 3νδρε&bα δ4ξας διενηνοχ+ναι περ&βλεπτος \ν παρ/
2 το,ς Συρακοσ&οις. διJ κα2 μετεωρισθε2ς τα,ς )λπ&σι π_ν
)μηχανσατο πρJς τJ γεν+σθαι τς πατρ&δος τ5ραννος.
μετ/ γ/ρ τ>ν παρ;ληψιν τς 3ρχς οZτε συνδρευσεν
@μα το,ς στρατηγο,ς οZθ’ rλως συννD ταCτα δ πρ;ττων
διεδ&δου λ4γον Hς διαπεμπομ+νων α*τ!ν πρJς το8ς πο-
λεμ&ους. οYτω γ/ρ μ;λιστ’ nλπιζεν )κε&νων μν περιαιρ-
σεσθαι τ>ν )ξουσ&αν, hαυτG! δ μ4νGω περιστσειν τ>ν
στρατηγ&αν.
3 TαCτα δ’ α*τοC πρ;ττοντος ο μν χαρι+στατοι τ!ν πο-
λιτ!ν Iπ:πτευον τJ γιν4μενον, κα2 κατ/ π;σας τ/ς συν4-
δους )βλασφμουν α*τ4ν, K δ δημοτικJς kχλος, 3γνο!ν
τ>ν )πιβουλν, )πRνει κα2 μ4γις Lφασκε τ>ν π4λιν προ-
4 στ;την εIρηκ+ναι β+βαιον. ο* μ>ν 3λλ/ πολλ;κις )κκλη-
σ&ας συναγομ+νης περ2 τς εFς τJν π4λεμον παρασκευς,
θεωρσας το8ς Συρακοσ&ους καταπεπληγμ+νους τJν 3πJ
τ!ν πολεμ&ων φ4βον, συνεβο5λευε κατ;γειν το8ς φυγ;-
5 δαςD 9τοπον γ/ρ Iπ;ρχειν )κ μν "Iταλ&ας κα2 Πελοπονν-
44
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
λε&ς. Διτι >κε&νοι κυβερνο]ν δεσποτικ= το;ς πολ&τες κα+
περιφρονο]ν τ1ν λαϊκ1 μ*ζα κα+ θεωρο]ν τ+ς συμφορς
τ9ς πατρ+δος yς πηγ1 προσδων γι= το;ς sδιους, >νb οe
πολ&τες ταπειν9ς καταγωγ9ς δν θ= πρ=ξουν τ+ποτε Uπ
hλα αcτ=, διτι φοβο]νται τ1ν sδια τους τ1ν Uδυναμ+α.
92. 0O Διον;σιος, Uφο] yμ+λησε στ1ν >κκλησ+α χρησιμο-
ποιbντας κ=θε λξι πο; εwρισκε τ1ν μεγαλ;τερη Uνταπ-
κρισι στ+ς διαθσεις τbν Uκροατbν του προκ=λεσε δυνατ1
nξαψι στ1ν ψυχ1 τbν μελbν τ9ς συνελε;σεως. Eπειδ1 V
λας, V Vπο&ος κα+ πρωτ;τερα μισο]σε το;ς στρατηγο;ς,
γιατ+ >π+στευε, hτι διη;θυναν κακbς τν πλεμο, ττε >ρεθι-
σμνος Uπ το;ς λγους το] Διονυσ+ου Uμσως \λλους κα-
θ1ρεσε κι >ξλεξε \λλους στρατηγο;ς, μεταξ; τbν Vπο+ων
κα+ τν Διον;σιο, V Vπο&ος στ+ς μ=χες πρς το;ς Kαρχηδο-
ν+ους εjχε >πιδε+ξει >ξα+ρετη Uνδρε+α κα+ θαυμαζταν Uπ
το;ς Συρακοσ+ους. 2. Kα+ καθ,ς θριεψαν μσα του οe >λπ+-
δες, μηχανε;θηκε τ π*ν γι= ν= γ+νη τ;ραννος τ9ς πατρ+-
δος. Eπ+ παραδε+γματι, μετ= τ1ν Uν=ληψι τ9ς >ξουσ+ας
οτε συσκφθηκε ποτ μ το;ς στρατηγο;ς οτε κα+ >πικοι-
νωνο]σε μαζ+ τους μ’ tνα Vποιοδ1ποτε τρπο. Kι >νb >νερ-
γο]σε κατ’ αcτν τν τρπο, διδιδε, hτι αcτο+ nρχονταν σ
συνεννησι μ το;ς >χθρο;ς. Διτι μ αcτν κυρ+ως τν τρ-
πο qλπιζε ν= το;ς Uφαιρση τ1ν >ξουσ+α κα+ ν= περιβληθ9
μνος του τ Uξ+ωμα το] στρατηγο].
3. Kι >νb V Διον;σιος >νεργο]σε κατ’ αcτν τν τρπο,
οe πι Uξιοσβαστοι πολ&τες fπωπτε;ονταν τ= σχδι= του
κα+ σ hλες τ+ς συνελε;σεις μιλο]σαν >ναντ+ον του, >νb V
πλς λας, πο; Uγνοο]σε τ+ς >πιδι,ξεις του, τν >παινο]-
σε κα+ nλεγε hτι >π+ τλους S πλις εfρ9κε tνα σ+γουρο κυ-
βερν1τη. 4. Aλλ=, hταν S συνλευσις συνερχταν συχν=
γι= ν= >ξετ=ση τ1ν προπαρασκευ1 γι= τν πλεμο, V Διο-
ν;σιος, παρατηρbντας hτι οe Συρακσιοι κατχονταν Uπ
τν φβο τbν >χθρbν, το;ς συμβο;λευε ν’ Uνακαλσουν
το;ς >ξορ+στους. 5. Γιατ+ εjναι \τοπο, nλεγε, ν= ζητο]ν βο1-
45
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
σου μεταπ+μπεσθαι βοθειαν παρ/ τ!ν 3λλοτρ&ων, το8ς
δ πολ&τας μ> βο5λεσθαι πρJς το8ς Fδ&ους κινδ5νους συμ-
παραλαμβ;νειν, οYς–τ!ν πολεμ&ων μεγ;λας δωρε/ς Iπι-
σχνουμ+νων, Pν συστρατε5ωσιν–προαιρε,σθαι μ_λλον )π2
ξ+νης 3λωμ+νους 3ποθανε,ν nπερ 3λλ4τρι4ν τι κατ/ τς
6 πατρ&δος βουλε5σασθαι. κα2 γ/ρ δι/ τ/ς γεγενημ+νας )ν
τR π4λει στ;σεις φυγ4ντας, νCν γε τυχ4ντας τα5της τς
ε*εργεσ&ας προθ5μως 3γωνιε,σθαι, το,ς εp ποισασιν
3ποδιδ4ντας χ;ριτας. πρJς δ τ>ν Iπ4θεσιν τα5την πολ-
λ/ διαλεχθε2ς οFκε,α το,ς πρ;γμασι συμψφους Lλαβε
το8ς Συρακοσ&ουςD ο*δ γ/ρ τ!ν συναρχ4ντων ο*δε2ς
)τ4λμα περ2 το5των 3ντειπε,ν δι; τε τ>ν τοC πλθους
Kρμ>ν κα2 δι/ τJ θεωρε,ν hαυτG! μν περιεσομ+νην τ>ν
3π+χθειαν, )κε&νGω δ τ>ν παρ/ τ!ν ε*εργετηθ+ντων χ;-
7 ριν. τοCτο δ’ Lπραξεν K Διον5σιος )λπ&ζων Fδ&ους yξειν
το8ς φυγ;δας, 3νθρ:πους μεταβολς )πιθυμοCντας κα2
πρJς τ>ν )π&θεσιν τς τυρανν&δος ε*θ+τως διακειμ+νουςD
nμελλον γ/ρ Xδ+ως kψεσθαι τ!ν )χθρ!ν φ4νους δημε5-
σεις τ!ν ο*σι!ν, hαυτο,ς 3ποκαθεσταμ+να τ/ χρματα.
κα2 τ+λος κυρωθε&σης τς περ2 τ!ν φυγ;δων γν:μης,
οVτοι μν ε*θ8ς εFς τ>ν πατρ&δα κατλθον.
93. "Eκ δ τς Γ+λας )νεχθ+ντων γραμμ;των, rπως
3ποσταλ!σι στρατι!ται πλε&ους, Lλαβεν K Διον5σιος
οFκε&αν Lφοδον τς Fδ&ας προαιρ+σεως. 3ποσταλε2ς γ/ρ
μετ/ στρατιωτ!ν πεζ!ν μν δισχιλ&ων, ππ+ων δ τετρα-
κοσ&ων, \λθε συντ4μως εFς τ>ν π4λιν τ!ν ΓελG:ων, xν τ4τε
παρεφ5λαττε Δ+ξιππος K Λακεδαιμ4νιος, κατασταθε2ς
2 IπJ Συρακοσ&ων. K δ’ οpν Διον5σιος καταλαβvν το8ς
46
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
θεια Uπ το;ς λαο;ς \λλων πλεων τ9ς Iταλ+ας κα+ τ9ς
Πελοπονν1σου κα+ ν= μ1 θλουν ν= δεχθο]ν τ1ν βο1θεια
τbν συμπολιτbν τους γι= ν’ Uντιμετωπ+σουν το;ς κινδ;-
νους πο; το;ς Uπειλο]ν, οe Vπο&οι συμπολ&τες, \ν κα+ οe
>χθρο+ το;ς προσφρουν μεγ=λα δbρα, \ν >κστρατε;σουν
μαζ+ τους, αcτο+ προτιμο]ν μ*λλον ν= πεθ=νουν πλαν,με-
νοι στ1ν ξενητει= παρ= ν= περ=ση Uπ τ μυαλ τους κι S
>λαχ+στη >χθρικ1 σκψις. 6. Kα+ πρ=γματι, nλεγε, \νθρω-
ποι πο; kσαν >ξριστοι γι= παλαιτερες >μφ;λιες διαμ=-
χες μσα στ1ν πλι \ν τ,ρα δεχθο]ν αcτ1ν τ1ν εcεργεσ+α,
θ= Uγωνισθο]ν πρθυμα γι= ν= δε+ξουν μ αcτν τν τρ-
πο τ1ν >κτ+μησ+ τους πρς το;ς εcεργτες τους. Kι Uφο]
Uνφερε πολλ^ >πιχειρ1ματα γι’ αcτ τ θμα Uν=λογα μ
τ1ν κατ=στασι, >κρδισε τ1ν ψ9φο τbν Συρακοσ+ων. Διτι
κανε+ς Uπ το;ς συν=ρχοντς του δν τολμο]σε ν= Uντιτα-
χθ9 σ αcτ=, γιατ+ φοβταν τ1ν nξαψι το] πλ1θους κι
nβλεπε, hτι σ’ αcτν θ’ Uπμενε τελικ= μνο S >χθρτητα
>νb στν Διον;σιο S εcγνωμοσ;νη Uπ μρους >κε+νων
πο; εcεργετ1θηκαν. 7. 0O Διον;σιος τ= nκαμε hλα αcτ= μ
τ1ν >λπ+δα ν= κερδ+ση μ τ μρος του το;ς >ξορ+στους,
πο; kσαν \νθρωποι πο; >πιθυμο]σαν τ1ν πολιτικ1 Uλλα-
γ1 κα+ kσαν διατεθειμνοι εcνοϊκ= γι= τ1ν >γκαθ+δρυσι τυ-
ρανν+ας. Kα+ θ= kσαν εcτυχε&ς ν= oδο]ν τ1ν θαν=τωσι τbν
>χθρbν τους κα+ τ1ν δ1μευσι τbν περιουσιbν τους. Kα+ τ-
λος, hταν S Uπφασις γι= τ1ν >π=νοδο τbν >ξορ+στων >πι-
κυρ,θηκε, >παν9λθαν Uμσως στ1ν πατρ+δα.
93. gOταν nφθασαν μην;ματα Uπ τ1ν Γλα, γι= ν=
σταλο]ν περισστεροι στρατιbτες, V Διον;σιος εfρ9κε
τ1ν κατ=λληλη στιγμ1 γι= ν= πραγματοποι1ση τ σχδι
του. Σταλμνος V sδιος μ δ;ο χιλι=δες πεζο;ς κα+
τετρακσιους eππε&ς, nφθασε σ;ντομα στ1ν πλι τbν Γε-
λ,ων, πο; τ1ν φρουρο]σε ττε V Δξιππος V Λακεδαιμ-
νιος, τοποθετημνος Uπ το;ς Συρακοσ+ους. 2. Kα+ hταν V
Διον;σιος κατ= τ1ν \φιξ+ του εfρ9κε το;ς πι πλο;σιους
47
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ε*πορωτ;τους στασι;ζοντας πρJς τJν δμον, κα2 κατη-
γορσας α*τ!ν )ν )κκλησ&bα κα2 κατακρ&νας, α*το8ς μν
3π+κτεινε, τ/ς δ’ ο*σ&ας α*τ!ν )δμευσεν, )κ δ τ!ν χρη-
μ;των το5των το,ς μν φρουροCσι τ>ν π4λιν, Tν Xγε,το
Δ+ξιππος, 3π+δωκε το8ς [φειλομ+νους μισθο5ςD το,ς δ
μετ’ α*τοC παραγεγον4σιν )κ Συρακουσ!ν )πηγγε&λατο
3 διπλοCς ποισειν το8ς μισθο8ς Tν X π4λις Lταξε. δι/ δ
το5του τοC τρ4που το5ς τ’ )ν Γ+λbα στρατι:τας κα2 το8ς
μετ’ α*τοC τα,ς ε*νο&αις Fδ&ους κατεσκε5ασεν. )πRηνε,το δ
κα2 IπJ τοC δμου τ!ν ΓελG:ων Hς αUτιος α*το,ς γεγενη-
μ+νος τς )λευθερ&αςD το,ς γ/ρ δυνατωτ;τοις φθονοCντες
4 τ>ν )κε&νων Iπεροχ>ν δεσποτε&αν α*τ!ν 3πεκ;λουν. δι4-
περ )ξ+πεμψαν πρ+σβεις το8ς )παινοCντας )ν Συρακο5-
σαις κα2 τ/ ψηφ&σματα φ+ροντας, )ν ο`ς α*τJν μεγ;λαις
δωρεα,ς )τ&μησαν. K δ Διον5σιος )πεβ;λετο μν τJν Δ+-
ξιππον πε&θειν κοινωνσαι τς )πιβολςD )πε2 δ’ ο* συγ-
κατετ&θετο, μετ/ τ!ν Fδ&ων στρατιωτ!ν yτοιμος \ν 3να-
5 κ;μπτειν εFς Συρακο5σας. ο δ ΓελG!οι πυνθαν4μενοι
το8ς Kαρχηδον&ους μ+λλειν μετ/ π;σης τς δυν;μεως )π2
πρ:την στρατε5ειν τ>ν Γ+λαν, )δ+οντο τοC Διονυσ&ου
με,ναι κα2 μ> περιιδε,ν α*το8ς τ/ α*τ/ το,ς "Aκραγαντ&-
νοις παθ4ντας. ο`ς )παγγειλ;μενος K Διον5σιος συντ4μως
qξειν μετ/ πλε&ονος δυν;μεως, )ξ:ρμησεν )κ τς Γ+λας
μετ/ τ!ν Fδ&ων στρατιωτ!ν.
94. Θ+ας δ’ οZσης )ν τα,ς Συρακο5σαις, κατ/ τ>ν zραν
τς 3παλλαγς τ!ν )κ τοC θε;τρου παρν εFς τ>ν π4λιν.
14. T Uρχαιτερο θατρο τbν Συρακουσbν γι= τ Vπο&ο Vμιλε& σ αcτ τ
σημε&ο το] βιβλ+ου του V Διδωρος συνδεται μ τν τραγικ ποιητ1
Aoσχ;λο, Uλλ= κα+ τν Eπ+χαρμο, τν πατρα τ9ς mλληνικ9ς κωμωδ+ας.
T vνομα το] Uρχιτκτονος το] πρ,του αcτο] θε=τρου διεσ,θη Uπ
τν μιμογρ=φο Σ,φρονα. Πρκειται γι= τν Uρχιτκτονα Δημκοπο.
48
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
πολ&τες ν= εjναι σ δι=στασι μ τν λα, το;ς κατηγρησε
σ μ+α συνλευσι κα+, Uφο] >πτυχε τ1ν καταδ+κη τους,
το;ς >θαν=τωσε κα+ >δ1μευσε τ1ν περιουσ+α τους κα+ Uπ’
αcτ= τ= χρ1ματα >πλ1ρωσε το;ς pφειλμενους μισθο;ς
στ1ν φρουρ= τ9ς πλεως, πο; εjχε φρο;ραρχο τν Δξιπ-
πο. Kα+ στο;ς \νδρες πο; nφερε μαζ+ του Uπ τ+ς Συρα-
κο]σες fποσχθηκε ν= διπλασι=ση τν μισθ, πο; εjχε
Vρ+σει S πλις. 3. Kα+ μ αcτν τν τρπο >κρδισε τ1ν
Uφοσ+ωσι σ αcτν κα+ τbν στρατιωτbν πο; kσαν στ1ν
Γλα κα+ τbν δικbν του. Kατκτησε >π+σης τ1ν Uγ=πη το]
λαο] τbν Γελ,ων, οe Vπο&οι τν θεωρο]σαν αsτιο τ9ς
>λευθερ+ας τους. Διτι Uπ τν φθνο πο; nτρεφαν πρς
το;ς oσχυρο;ς, τ1ν fπεροχ1 τους τ1ν Uποκαλο]σαν δε-
σποτε+α. 4. Γι’ αcτ nστειλαν πρσβεις στ+ς Συρακο]σες ν=
μεταφρουν το;ς >πα+νους κα+ τ= σχετικ= ψηφ+σματα,
στ= Vπο&α τν τιμο]σαν μ μεγ=λα δbρα. 0O Διον;σιος
>π+σης Uνλαβε ν= πε+ση τν Δξιππο ν= συμμαχ1ση μαζ+
του στ= σχδι= του. Kι hταν V Δξιππος δν συγκατετθη,
kταν tτοιμος μ το;ς στρατιbτες του ν= >πιστρψη στ+ς
Συρακο]σες. 5. Aλλ= οe Γελbοι μαθα+νοντας hτι οe
Kαρχηδνιοι μ hλον τν στρατ τους >πρκειτο πρbτα
ν= >κστρατε;σουν >ναντ+ον τ9ς Γλας, παρακαλο]σαν
τν Διον;σιο ν= με+νη κα+ ν= μ1ν το;ς Uφ1ση ν= π=θουν
τ= sδια μ το;ς Aκραγαντ+νους. 0O Διον;σιος στ1ν Uπ=ν-
τησ+ του το;ς fποσχθηκε, hτι θ= >πιστρψη σ;ντομα μ
μεγαλ;τερη στρατιωτικ1 δ;ναμι κα+ Uνεχ,ρησε Uπ τ1ν
Γλα μ το;ς δικο;ς του στρατιbτες.
94. K=ποια θεατρικ1 παρ=στασις γινταν στ+ς Συρα-
κο]σες κι V Διον;σιος nφθασε στ1ν πλι τ1ν }ρα πο; V κ-
σμος nφευγε Uπ τ θατρο14. Kι hταν τ= πλ1θη συνω-
T σωζμενο mλληνικ θατρο εjναι κτ+σμα το] 0Iρωνος B, >π+ τ9ς
oδ+ας θσεως το] πρ,του θε=τρου.
49
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
συνδραμ4ντων δ τ!ν kχλων )π’ α*τJν κα2 πυνθανομ+-
νων περ2 τ!ν Kαρχηδον&ων, 3γνοε,ν α*το5ς, Lφη, δι4τι
τ!ν Lξωθεν πολεμιωτ+ρους Lχουσι το8ς Lνδον τ!ν κοιν!ν
προεστ!τας, ο`ς ο μν πολ,ται πιστε5οντες hορτ;ζουσιν,
α*το2 δ διαφοροCντες τ/ δημ4σια το8ς στρατι:τας 3μ&-
σθους πεποικασι, κα2 τ!ν πολεμ&ων 3νυπερβλτους
ποιουμ+νων τ/ς εFς τJν π4λεμον παρασκευ/ς κα2 μελλ4ν-
των )π2 Συρακο5σας τ>ν δ5ναμιν 9γειν, το5των ο*δ’ Xντι-
2 νοCν ποιοCνται φροντ&δα. δι’ xν δ’ αFτ&αν ταCτα πρ;ττου-
σιν, εFδ+ναι μν κα2 πρ4τερον, νCν δ σαφ+στερον 3νεγνω-
κ+ναιD "Iμ&λκωνα γ/ρ πρJς α*τJν 3πεσταλκ+ναι κρυκα,
πρ4φασιν μν Iπρ τ!ν αFχμαλ:των, παρακαλε,ν δ+–πλ-
θος τ!ν συναρχ4ντων περιποιησ;μενον μηδν τ!ν πρατ-
τομ+νων πολυπραγμονε,ν–μ γ’ 3ντιπρ;ττειν, )πειδ>
3 συνεργε,ν ο* προαιρε,ται. μηκ+τ’ οpν βο5λεσθαι στρατη-
γε,ν, 3λλ/ παρε,ναι τ>ν 3ρχ>ν 3ποθησ4μενοςD ο* γ/ρ
3νεκτJν εWναι, τ!ν 9λλων πωλο5ντων τ>ν πατρ&δα, μ4νον
κινδυνε5ειν μετ/ τ!ν πολιτ!ν @μα κα2 δ4ξειν μετεσχηκ+-
ναι τς προδοσ&ας.
4 Παροξυνθ+ντων δ )π2 το,ς Sηθε,σι κα2 τοC λ4γου δι/
π;σης τς δυν;μεως Sυ+ντος, τ4τε μν ε`ς yκαστος 3γω-
νι!ν εFς οWκον )χωρ&σθηD τR δ’ Iστερα&bα συναχθε&σης
)κκλησ&ας )ν Rt τ!ν 3ρχ4ντων πολλ/ κατηγορσας ο* με-
τρ&ως ε*δοκ&μησε, τJν δ δμον κατ/ τ!ν στρατηγ!ν πα-
5 ρ:ξυνε, τ+λος τ!ν καθημ+νων τινς 3νεβ4ησαν στρα-
τηγJν α*τJν α*τοκρ;τορα καθιστ;ναι κα2 μ> περιμ+νειν
9χρις Pν ο πολ+μιοι το,ς τε&χεσιν )πεισ&ωσιD χρε&αν γ/ρ
Lχειν τJ μ+γεθος τοC πολ+μου τοιο5του στρατηγοC, δι’ οV
50
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
θο]ντο γ;ρω του κα+ τν ρωτο]σαν ν= μ=θουν γι= το;ς
Kαρχηδον+ους, το;ς εjπε, hτι nχουν \γνοια, hτι nχουν πι
>πικ+νδυνους κι Uπ το;ς >ξωτερικο;ς >χθρο;ς, το;ς sδιους
το;ς \ρχοντες τ9ς πλεως. Acτο+ οe \νθρωποι, πο; το;ς
>μπιστε;ονται οe πολ&τες, pργαν,νουν δημσιες mορτς, κι
>νb διασπαθ+ζουν τ δημσιο χρ9μα, Uφ1νουν Uπλ1ρω-
τους το;ς στρατιbτες κα+, \ν κα+ V >χθρς κ=μη Uνυπρ-
βλητη προπαρασκευ1 γι= τν πλεμο κα+ πρκειται ν=
>κστρατε;ση >ναντ+ον τbν Συρακουσbν, αcτο+ >δb δν
νοι=ζονται καθλου. 2. T,ρα γι= ποι λγο τ κ=νουν
αcτ, εjναι γνωστ κι Uπ παλαιτερα, Uλλ= τ,ρα nγινε
σαφστερα φανερ. Διτι V Iμ+λκων εjχε στε+λει κ1ρυκα
πρς αcτν, δ9θεν γι= το;ς αoχμαλ,τους Uλλ= στ1ν
πραγματικτητα γι= ν= τν παροτρ;νη, τ,ρα πο; εjχε
καταφρει πολλο;ς Uπ το;ς συν=ρχοντες το] Διονυσ+ου
ν= μ1ν >νοχληθο]ν Uπ τ1ν δρ*σι του, ν= μ1ν Uντιδρ=ση
τοcλ=χιστον, Uφο] δν θλει ν= συνεργασθ9 μαζ+ του. 3.
Kα+ γι’ αcτν τν λγο, εjπε, δν θλει πλον ν= με+νη
στρατηγς, Uλλ= kλθε γι= ν= καταθση τ1ν >ξουσ+α. Διτι
δν εjναι Uνεκτ, τ1ν στιγμ1 πο; \λλοι πωλο]ν τ1ν πατρ+-
δα, ν= εjναι V μνος πο; μ=χεται μαζ+ μ το;ς πολ&τες κα+
ν= το] φορτ,σουν Uπ π=νω, wστερα Uπ χρνια, τ1ν
μομφ1 τ9ς συμμετοχ9ς στ1ν προδοσ+α. 4. lAν κα+ τ πλ9-
θος >ρεθ+σθηκε Uπ’ αcτ= πο; εjπε V Διον;σιος κα+ οe λ-
γοι του διεδθηκαν σ’ hλο τν στρατ, ττε καθνας κα-
τευθ;νθηκε γι= τ σπ+τι του γεμ=τος Uγων+α. Aλλ= τ1ν
mπομνη, hταν συν9λθε S >κκλησ+α, κατ= τ1ν Vπο+α V Διο-
ν;σιος >πιδοκιμ=σθηκε >νθουσιωδbς, hταν Uπ1γγειλε
πολλς κατηγορ+ες >ναντ+ον τbν Uρχντων κα+ παρ,ξυνε
τν λα >ναντ+ον τbν στρατηγbν, (5.) μερικο+ Uπ το;ς
συνδρους >φ,ναξαν ν= διορ+σουν αcτν στρατηγ μ
πλ1ρη >ξουσ+α κα+ ν= μ1 περιμνουν μχρι ν= >πιτεθ9 V
>χθρς στ= τε+χη. Διτι τ μγεθος το] πολμου Uπαιτε&
tναν ττοιο στρατηγ, μ τν Vπο&ο τ= πρ=γματα θ= >ξε-
51
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
δυνατJν εWναι ε*πορε,ν το,ς πρ;γμασιD τ/ δ περ2 τ!ν
προδοτ!ν )ν )κκλησ&bα hτ+ρbα βουλε5εσθαιD τ!ν γ/ρ )νε-
στ:των καιρ!ν 3λλ4τριον εWναιD κα2 πρ4τερον δ Kαρχη-
δον&ων τ/ς τρι;κοντα μυρι;δας περ2 τ>ν dIμ+ραν νενικ-
σθαι στρατηγοCντος Γ+λωνος α*τοκρ;τορος.
95. Tαχ8 δ τ!ν πολλ!ν, zσπερ εF:θασιν, )π2 τJ χε,ρον
Sεπ4ντων, K Διον5σιος 3πεδε&χθη στρατηγJς α*τοκρ;-
τωρ. )πε2 δ’ οpν α*τG! τ/ πρ;γματα κατ/ νοCν ^κολο5θει,
ψφισμα Lγραψε το8ς μισθο8ς διπλασ&ους εWναιD π;ντας
γ/ρ Lφησε το5του γενομ+νου προθυμοτ+ρους Lσεσθαι
πρJς τJν 3γ!να, κα2 περ2 τ!ν χρημ;των παρεκ;λει μηθν
3γωνι_νD Lσεσθαι γ/ρ α*τ!ν τJν π4ρον Sb;διον.
2 Διαλυθε&σης δ τς )κκλησ&ας ο*κ [λ&γοι τ!ν Συρακο-
σ&ων κατηγ4ρουν τ!ν πραχθ+ντων, zσπερ ο*κ α*το2
ταCτα κεκυρωκ4τεςD το,ς γ/ρ λογισμο,ς εFς hαυτο8ς )ρχ4-
μενοι τ>ν )σομ+νην δυναστε&αν 3νεθε:ρουν. οVτοι μν
οpν βεβαι!σαι βουλ4μενοι τ>ν )λευθερ&αν Lλαθον hαυ-
3 το8ς δεσπ4την τς πατρ&δος καθεστακ4τεςD K δ Διον5-
σιος τ>ν μετ;νοιαν τ!ν kχλων φθ;σαι βουλ4μενος, )πεζ-
τει δι’ οV τρ4που δ5ναιτο φ5λακας αFτσασθαι τοC σ:μα-
τοςD το5του γ/ρ συγχωρηθ+ντος Sbαδ&ως nμελλε κυριε5-
σειν τς τυρανν&δος. ε*θ8ς οpν παργγειλε το8ς )ν Xλικ&bα
π;ντας yως )τ!ν τεσσαρ;κοντα λαβ4ντας )πισιτισμJν
Xμερ!ν τρι;κοντα καταντ_ν μετ/ τ!ν rπλων εFς Λεοντ&-
15. Oe Λεοντ&νοι (σημεριν Λεντ+νι) εfρ+σκονται μεταξ; Kατ=νης κα+ Συ-
ρακουσbν. Ejναι Uποικ+α τbν Nαξ+ων τ9ς Σικελ+ας (728 π.X.). Oe κ=-
τοικο+ της εjχαν eδρ;σει μ+α \λλη πλι στ1ν Σικελ+α, τ1ν Eβοια. 0H
52
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
λιχθο]ν κατ’ εcχ1ν. gOσο γι= το;ς προδτες, ν= συζητ1-
σουν τ1ν περ+πτωσ+ τους σ μ+α \λλη συνλευσι, διτι
εjναι ξνο πρς τ1ν παρο]σα στιγμ1. Πρ=γματι, κα+ πα-
λαιτερα οe τριακσιες χιλι=δες τbν Kαρχηδον+ων στ1ν
0Iμρα εjχαν νικηθ9 Uπ τν Γλωνα, πο; kταν στρατηγς
μ πλ1ρη >ξουσ+α.
95. Kα+ γρ1γορα τ πλ9θος, hπως συμβα+νει συν1θως,
Uπκλινε στ1ν χειρτερη Uπφασι κι V Διον;σιος Uνεδε+-
χθη στρατηγς μ fπρτατη >ξουσ+α. Kα+ τ,ρα, πο; S κα-
τ=στασις >ξελισσταν hπως >πιθυμο]σε, >πρτεινε tνα δι=-
ταγμα ν= διπλασιασθ9 V μισθς τbν στρατηγbν. Διτι, \ν
γ+νη αcτ, εjπε, hλοι θ= Uγων+ζωνται μ μεγαλ;τερη προ-
θυμ+α κα+ το;ς παρ,τρυνε ν= μ1 στενοχωρο]νται καθλου
γι= τ= χρ1ματα, διτι εjναι εκολο ν= >ξοικονομηθο]ν.
2. gOταν διαλ;θηκε S συνλευσις, vχι κα+ λ+γοι Uπ
το;ς Συρακοσ+ους κατκριναν αcτ πο; nγινε, yσ=ν ν=
μ1ν εjχαν >πικυρ,σει αcτο+ οe sδιοι αcτ1ν τ1ν Uπφασι.
Γιατ+ hταν Uναλογ+ζονταν κατ= β=θος αcτ πο; nκαναν,
nβλεπαν μ τ1ν φαντασ+α τους ν= προβ=λλη S τυρανν+α,
πο; >πρκειτο ν= >πακολουθ1ση. Oe \νθρωποι αcτο+
στ1ν >πιθυμ+α τους ν= Uσφαλ+σουν τ1ν >λευθερ+α τους,
δ+χως ν= τ καταλ=βουν, >γκαθ+δρυσαν τ;ραννο στ1ν
πατρ+δα τους. 3. Kι V Διον;σιος γι= ν= προλ=βη μι= μετα-
βολ1 στ1ν γν,μη το] πλ1θους, Uναζητο]σε μ ποιν τρ-
πο ν= θση τ αsτημα μι*ς προσωπικ9ς σωματοφυλακ9ς.
Διτι, \ν αcτ τ >ξασφ=λιζε, Uπ >κε& κα+ πρα εκολα
θ= μπορο]σε ν= γ+νη τ;ραννος. Kι Uμσως διταξε hλους
πο; εjχαν στρατε;σιμη Sλικ+α μχρι σαρ=ντα χρνων ν=
λ=βουν προμ1θειες γι= τρι=ντα Sμρες κα+ ν= μεταβο]ν
μ τ= hπλα τους ν= τν συναντ1σουν στο;ς Λεοντ+νους15.
εcφορωτ=τη πεδι=δα τbν Λεοντ+νων uνομαζταν Λεντιον. 0H πλις
kταν κτισμνη >π+ pχυρ*ς θσεως, δκα χιλιμετρα μακρ=ν τ9ς θαλ=σ-
σης κα+ εjχε δ;ο Uκροπλεις.
53
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
νους. αYτη δ’ X π4λις τ4τε φρο5ριον \ν τ!ν Συρακοσ&ων,
πλρες Iπ;ρχον φυγ;δων κα2 ξ+νων 3νθρ:πων. nλπιζε
γ/ρ το5τους συναγωνιστ/ς yξειν, )πιθυμοCντας μετα-
βολς, τ!ν δ Συρακοσ&ων το8ς πλε&στους ο*δ’ qξειν εFς
4 Λεοντ&νους. ο* μ>ν 3λλ/ νυκτJς )π2 τς χ:ρας στρατοπε-
δε5ων, κα2 προσποιηθε2ς )πιβουλε5εσθαι, κραυγ>ν )πο&η-
σε κα2 θ4ρυβον δι/ τ!ν Fδ&ων οFκετ!νD τοCτο δ πρ;ξας
συν+φυγεν εFς τ>ν 3κρ4πολιν, κα2 διενυκτ+ρευσε πυρ/
κα&ων κα2 το8ς γνωριμωτ;τους τ!ν στρατιωτ!ν μεταπεμ-
5 π4μενος. @μα δ’ Xμ+ρbα τοC πλθους 3θροισθ+ντος εFς
Λεοντ&νους, πολλ/ πρJς τ>ν τς )πιβολς Iπ4θεσιν πιθα-
νολογσας Lπεισε το8ς kχλους δοCναι φ5λακας α*τG! τ!ν
στρατιωτ!ν hξακοσ&ους, οƒς Pν προαιρται. λ+γεται δ
τοCτο πρ_ξαι τJν Διον5σιον 3πομιμο5μενον Πεισ&στρα-
6 τον τJν "Aθηνα,ονD κα2 γ/ρ )κε,ν4ν φασιν hαυτJν κατα-
τραυματ&σαντα προελθε,ν εFς τ>ν )κκλησ&αν Hς )πιβεβου-
λευμ+νον, κα2 δι/ τοCτο φυλακ>ν λαβε,ν παρ/ τ!ν πο-
λιτ!ν, Rt χρησ;μενον τ>ν τυρανν&δα περιπεποισθαι. κα2
τ4τε Διον5σιος τR παραπλησ&bα μηχανR τJ πλθος )ξαπα-
τσας )νργει τ/ τς τυρανν&δος.
96. E*θ8 γ/ρ το8ς χρημ;των μν )νδεε,ς, τR δ ψυχR ρους τbν πολιτbν, μ τ1ν δ;ναμι τ9ς Vπο+ας >γκαθ+δρυσε
θρασε,ς )πιλ+ξας, Iπρ το8ς χιλ&ους, rπλοις τε πολυτελ+σι
καθ:πλισε κα2 τα,ς μεγ&σταις )παγγελ&αις )μετε:ρισε,
το8ς δ μισθοφ4ρους 3νακαλο5μενος κα2 φιλανθρ:ποις
λ4γοις χρ:μενος Fδ&ους κατεσκε5αζε. μετετ&θει δ κα2 τ/ς
τ;ξεις, το,ς πιστοτ;τοις τ/ς Xγεμον&ας παραδιδο5ς, κα2
Δ+ξιππον τJν Λακεδαιμ4νιον 3π+λυσεν εFς τ>ν dEλλ;δαD
Iφεωρ_το γ/ρ τJν 9νδρα τοCτον, μ> καιροC λαμβαν4με-
54
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Acτ1 S πλις ττε kταν φρο;ριο τbν Συρακοσ+ων, γεμ=το
μ >ξορ+στους κα+ \λλους ξνους. 0O Διον;σιος qλπιζε
hλους αcτο;ς ν= το;ς π=ρη μ τ μρος του, καθ,ς >πιθυ-
μο]σαν μ+α πολιτικ1 Uλλαγ1 στ1ν πατρ+δα τους, κα+ hτι S
πλειοντης τbν Συρακοσ+ων δν >πρκειτο κ\ν ν= nλθη
στο;ς Λεοντ+νους. 4. Kα+ >νb kταν στρατοπεδευμνος τ1ν
ν;κτα στ1ν wπαιθρο, προσποι1θηκε, hτι fπ9ρξε στχος
συνωμοσ+ας κα+ μ το;ς προσωπικο;ς του δο;λους >δη-
μιο;ργησε θρυβο κα+ κραυγς. Kι Uφο] τ nκαμε αcτ,
κατφυγε στ1ν Uκρπολι κα+ διανυκτρευσε Uν=βοντας
φωτις κα+ προσκαλbντας το;ς πι nμπιστους στρατιbτες
του. 5. Kατ= τ= ξημερ,ματα, hταν τ πλ9θος συγκεντρ,-
θηκε στο;ς Λεοντ+νους, Uνπτυξε πολλς εcλογοφανε&ς
σκψεις γι= ν= προωθ1ση τ σχδι του, πο; nπεισε τ
πλ9θος ν= το] δ,ση μι= φρουρ= Uπ mξακσιους στρα-
τιbτες τ9ς δικ9ς του >πιλογ9ς. Kα+ λγουν, hτι V Διον;-
σιος τ nκαμε αcτ Uπομιμο;μενος τν Aθηνα&ο Πεισ+-
στρατο. 6. Kα+ πρ=γματι λγουν, hτι V Πεισ+στρατος Uφο]
αcτοτραυματ+σθηκε, >μφαν+σθηκε στ1ν >κκλησ+α yς θ]μα
συνωμοσ+ας κα+ nτσι >πτυχε ν= λ=βη μ+α φρουρ= Uπ μ-
τ1ν τυρανν+α. Kα+ ττε λοιπν V Διον;σιος >ξαπατbντας
τν λα μ’ tνα παρμοιο σφισμα προωθο]σε τ1ν >γκαθ+-
δρυσι τ9ς τυρανν+ας.
96. Διτι Uμσως >πλεξε π=νω Uπ χ+λιους πολ&τες,
Uπ αcτο;ς πο; kσαν φτωχο+ Uλλ= θαρραλοι, το;ς
}πλισε μ πολυτελ9 hπλα κα+ το;ς >φο;σκωσε τ= μυαλ=
μ fπερβολικς fποσχσεις. Eκρδιζε >π+σης μ τ μρος
του το;ς μισθοφρους προσκαλbντας τους κοντ= του
κα+ συζητbντας μαζ+ τους φιλικ=. lEκαμε >π+σης Uλλαγς
στ1ν στρατιωτικ1 eεραρχ+α κα+ τοποθετο]σε διοικητς
το;ς >μπ+στους του κα+ τν Δξιππο τν Λακεδαιμνιο
τν Uπλυσε στ1ν 0Eλλ=δα. Γιατ+ τν fπωπτευταν αcτν
τν \νθρωπο, μ1πως βρ9 καμμι= εcκαιρ+α κα+ Uποκατα-
55
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 νος 3νακτσηται το,ς Συρακοσ&οις τ>ν )λευθερ&αν. μετε-
π+μψατο δ κα2 το8ς )ν Γ+λbα μισθοφ4ρους, κα2 πανταχ4-
θεν συνγε το8ς φυγ;δας κα2 3σεβε,ς, )λπ&ζων δι/ το5-
των βεβαι4τατα τηρηθσεσθαι τ>ν τυρανν&δα. ο* μ>ν
3λλ/ παραγεν4μενος εFς Συρακο5σας κατεσκνωσεν )ν
τG! ναυστ;θμGω, φανερ!ς αIτJν 3ναδε&ξας τ5ραννον. ο δ
Συρακ4σιοι βαρ+ως φ+ροντες ^ναγκ;ζοντο τ>ν Xσυχ&αν
LχεινD ο*δν γ/ρ Lτι περα&νειν ^δ5ναντοD q τε γ/ρ π4λις
Lγεμεν rπλων ξενικ!ν, το5ς τε Kαρχηδον&ους )δεδο&κει-
3 σαν τηλικα5τας Lχοντας δυν;μεις. K δ’ οpν Διον5σιος
ε*θ+ως Lγημε τ>ν dEρμοκρ;τους θυγατ+ρα τοC καταπολε-
μσαντος "Aθηνα&ους, κα2 τ>ν 3δελφ>ν Lδωκε Πολυξ+νGω
τς dEρμοκρ;τους γυναικJς 3δελφG!D τοCτο δ’ Lπραξε
βουλ4μενος οFκ&αν )π&σημον εFς οFκει4τητα προσλαβ+σθαι
πρJς τJ τ>ν τυρανν&δα ποισαι βεβα&αν. μετ/ δ ταCτα
συναγαγvν )κκλησ&αν τ!ν 3ντιπραξ;ντων α*τG! το8ς δυ-
νατωτ;τους kντας, Δαφνα,ον κα2 Δμαρχον, 3νε,λε.
4 Διον5σιος μν οpν )κ γραμματ+ως κα2 τοC τυχ4ντος
Fδι:του τς μεγ&στης π4λεως τ!ν dEλλην&δων )γενθη τ5-
ραννοςD διετρησε δ τ>ν δυναστε&αν 9χρι τς τελευτς,
τυραννσας Lτη δ5ο λε&ποντα τ!ν τεσσαρ;κοντα. τ/ς δ
κατ/ μ+ρος α*τοC πρ;ξεις κα2 τ>ν αZξησιν τς 3ρχς )ν
το,ς οFκε&οις χρ4νοις δι+ξιμενD δοκε, γ/ρ οVτος μεγ&στην
τ!ν στορουμ+νων τυρανν&δα περιπεποισθαι δι’ hαυτοC
κα2 πολυχρονιωτ;την.
5 O δ Kαρχηδ4νιοι μετ/ τ>ν @λωσιν τς π4λεως τ/ μν
3ναθματα κα2 το8ς 3νδρι;ντας κα2 τ9λλα τ/ πολυτελ+-
στατα μετνεγκαν εFς Kαρχηδ4να, τ/ δ’ ερ/ κατακα5-
σαντες κα2 τ>ν π4λιν διαρπ;σαντες α*τοC παρεχε&μασαν.
56
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
στ1ση στο;ς Συρακοσ+ους τ1ν >λευθερ+α τους. 2. Eκ=λε-
σε >π+σης κοντ= του κα+ το;ς μισθοφρους πο; kσαν
στ1ν Γλα κα+ Uπ παντο] συγκντρωνε το;ς >ξορ+στους
κα+ το;ς Uσεβε&ς >λπ+ζοντας, hτι μ αcτο;ς το;ς Uνθρ,-
πους θ= στερε,ση τ1ν τυρανν+δα. gOταν nφθασε λοιπν
στ+ς Συρακο]σες, κατασκ1νωσε στν να;σταθμο, διτι
εjχε πλον Uναδε+ξει φανερ= τν mαυτ του τ;ραννο. Oe
Συρακσιοι, \ν κα+ τ nφεραν βαρως, kσαν Uναγκασμ-
νοι ν= μνουν |συχοι. Διτι τ,ρα δν μπορο]σαν ν= κα-
ταφρουν τ+ποτε. Γιατ+ κα+ S πλις >γμισε Uπ μισθοφ-
ρους στρατιbτες, κα+ εjχαν κα+ τν φβο τbν Kαρχηδο-
ν+ων, οe Vπο&οι διθεταν τσες πολλς δυν=μεις. 3. 0O Διο-
ν;σιος λοιπν Uμσως νυμφε;θηκε τ1ν θυγατρα το]
0Eρμοκρ=τους, το] νικητ9 τbν Aθηνα+ων, κα+ π=ντρεψε
τ1ν Uδελφ1 του μ τν Πολ;ξενο, τν γυναικ=δελφο το]
0Eρμοκρ=τους. Kι αcτ τ nπραξε, γιατ+ qθελε ν= συγγε-
νψη μ Uρχοντικ γνος, }στε ν= σταθεροποι1ση τ1ν τυ-
ρανν+α του. lEπειτα συνεκ=λεσε τ1ν >κκλησ+α κα+ το;ς
πι δυνατο;ς Uντιπ=λους του, τν Δαφνα&ο κα+ τν Δ1-
μαρχο, το;ς >θαν=τωσε.
4. lEτσι V Διον;σιος, Uπ tνας γραμματας πο; kταν
κι tνας τυχα&ος πολ+της, nγινε τ;ραννος τ9ς μεγαλ;τερης
mλληνικ9ς πλεως. Kα+ >κρ=τησε τ1ν >ξουσ+α }ς τν θ=-
νατ του, Uφο] >κυβρνησε yς τ;ραννος >π+ τρι=ντα
pκτ, χρνια. Mι= λεπτομερ9 nκθεσι τ9ς δρ=σε,ς του κα+
τ9ς oσχ;ος του θ= δ,σωμε κατ= τ1ν >ξιστρησι τbν γε-
γοντων τ9ς σχετικ9ς χρονικ9ς περιδου. Διτι V \νθρω-
πος αcτς θεωρε&ται hτι >γκαθ+δρυσε μ τ1ν δ;ναμ+ του
τ1ν oσχυρτερη κα+ μακροβι,τερη τυρανν+α, πο; Uναφ-
ρει S eστορ+α.
5. Oe Kαρχηδνιοι, μετ= τ1ν {λωσι τ9ς πλεως, τ=
Uφιερ,ματα κα+ το;ς Uνδρι=ντες κα+ τ’ \λλα πολ;τιμα
Uντικε+μενα τ= μετφεραν στ1ν Kαρχηδνα, κι Uφο]
nκαυσαν το;ς ναο;ς κα+ >λεηλ=τησαν τ1ν πλι παρεχε+-
57
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
)π2 δ τ>ν )αριν>ν zραν παρεσκευ;ζοντο μηχανματα
κα2 β+λη παντοδαπ;, διανοο5μενοι πρ:την πολιορκσαι
τ>ν τ!ν ΓελG:ων π4λιν.
97. Tο5των δ πραττομ+νων "Aθηνα,οι μν κατ/ τJ συ-
νεχς )λαττ:μασι περιπ&πτοντες, )ποισαντο πολ&τας
το8ς μετο&κους κα2 τ!ν 9λλων ξ+νων το8ς βουλομ+νους
συναγων&σασθαιD ταχ8 δ πολλοC πλθους πολιτογραφη-
θ+ντος, ο στρατηγο2 κατ+γραφον το8ς ε*θ+τους εFς τ>ν
στρατε&αν. παρεσκευ;σαντο δ ναCς hξκοντα, κα2 τα5-
τας πολυτελ!ς καταρτ&σαντες )ξ+πλευσαν εFς Σ;μον, )ν Rt
κατ+λαβον το8ς 9λλους στρατηγο8ς 3πJ τ!ν 9λλων ν-
2 σων [γδοκοντα τριρεις ^θροικ4τας. δεηθ+ντες δ κα2
τ!ν Σαμ&ων προσπληρ!σαι δ+κα τριρεις, 3νχθησαν
Nπ;σαις τα,ς ναυσ2ν οZσαις hκατJν πεντκοντα κα2 κατ+-
πλευσαν εFς τ/ς "Aργινο5σας νσους, σπε5δοντες λCσαι
3 τ>ν Mιτυλνης πολιορκ&αν. K δ τ!ν Λακεδαιμον&ων
να5αρχος Kαλλικρατ&δας πυθ4μενος τJν κατ;πλουν τ!ν
νε!ν, )π2 μν τς πολιορκ&ας κατ+λιπεν "Eτε4νικον μετ/
τς πεζς δυν;μεως, α*τJς δ πληρ:σας ναCς hκατJν
τεσσαρ;κοντα κατ/ σπουδ>ν 3νχθη τ!ν "Aργινουσ!ν
περ2 θ;τερα μ+ρηD α‚ νσοι τ4τ’ \σαν οFκο5μεναι κα2 πολι-
σμ;τιον AFολικJν Lχουσαι, κε&μεναι μεταξ8 Mιτυλνης
κα2 K5μης, 3π+χουσαι τς ^πε&ρου βραχ8 παντελ!ς κα2
τς 9κρας τς Kαν&δος.
4 O δ’ "Aθηνα,οι τJν μν κατ;πλουν τ!ν πολεμ&ων ε*-
θ+ως Lγνωσαν, ο* μακρ/ν KρμοCντες, δι/ δ τJ μ+γεθος
τ!ν πνευμ;των τJ μν ναυμαχε,ν 3π+γνωσαν, εFς δ τ>ν
)χομ+νην Xμ+ραν Xτοιμ;ζοντο τ/ πρJς τ>ν ναυμαχ&αν, τJ
α*τJ ποιο5ντων κα2 τ!ν Λακεδαιμον&ων, κα&περ 3μφοτ+-
16. 0O >μπρησμς κα+ S καταστροφ1 το] Aκρ=γαντος Uπ το;ς Kαρχηδο-
ν+ους δν Uποδεικν;ει μνον τ1ν βαρβαρτητ= τους Uλλ= κα+ τ πbς
αcτο+ τεχνηντως >κμεταλλε;ονταν κ=θε εcκαιρ+α πο; το;ς >δ+δετο γι=
τ1ν προσβολ1 το] θανασ+μου >χθρο] τους, τbν 0Eλλ1νων τ9ς Σικελ+ας.
58
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
μασαν >π+ τπου16. Kι hταν \ρχιζε S \νοιξις, mτο+μαζαν
κ=θε εsδους πολεμικς μηχανς κα+ βλη μ τ1ν σκψι ν=
πολιορκ1σουν πρ,τη τ1ν πλι τbν Γελ,ων.
97. Kι >νb συνβαιναν αcτ= τ= γεγοντα, οe Aθηνα&οι,
πο; >σημε+ωναν Uλλεπ=λληλες Uποτυχ+ες, nδωσαν πολιτι-
κ= δικαι,ματα στο;ς μετο+κους κα+ στο;ς ξνους πο;
>δχοντο ν= πολεμ1σουν μαζ+ τους. Kα+ hταν tνα μεγ=λο
πλ9θος πολιτογραφ1θηκε, οe στρατηγο+ κατγραφαν
hλους το;ς στρατε;σιμους. 0Eτο+μασαν mξ1ντα πλο&α κα+,
Uφο] τ= >ξ,πλισαν γερ=, nπλευσαν γι= τ1ν Σ=μο hπου
εfρ9καν το;ς \λλους στρατηγο;ς, πο; εjχαν συγκεντρ,-
σει Uπ τ+ς \λλες ν1σους pγδντα τρι1ρεις. 2. Παρεκ=λε-
σαν κα+ το;ς Σαμ+ους ν= >ξοπλ+σουν >π+ πλον δκα τρι1-
ρεις κα+ Uνο+χθηκαν μ hλα τ= πλο&α, πο; nφθαναν τ=
mκατν πεν1ντα, κα+ κατπλευσαν στ+ς Aργινο]σες ν1-
σους, διτι βι=ζονταν ν= λ;σουν τ1ν πολιορκ+α τ9ς Mυτι-
λ1νης. 3. gOταν V Kαλλικρατ+δας, V να;αρχος τbν Λακε-
δαιμον+ων, nμαθε γι= τν κατ=πλου το] στλου, \φησε
τν Eτενικο μ τ πεζικ ν= συνεχ+ση τ1ν πολιορκ+α κι
αcτς >π=νδρωσε mκατν σαρ=ντα πλο&α κα+ nπλευσε
>σπευσμνα πρς τ1ν \λλη πλευρ= τbν Aργινουσbν.
Acτς οe ν9σοι kσαν κατοικημνες >κε&νον τν καιρ κι
εjχαν κα+ μι= μικρ1 πολ+χνη Uπ Aoολε&ς17. Kα+ εfρ+σκον-
ται Uκριβbς Uν=μεσα στ1ν Mυτιλ1νη κα+ τ1ν K;μη, σ
>λαχ+στη Uπστασι Uπ τ1ν ξηρ= κα+ τ Uκρωτ1ριο Kα-
ν+ς. 4. Oe Aθηνα&οι nμαθαν Uμσως γι= τν κατ=πλου το]
>χθρο], διτι kσαν Uραγμνοι σ μικρ1 Uπστασι, Uλλ=
Uπρριπταν τ1ν oδα ναυμαχ+ας >ξ αoτ+ας τbν oσχυρbν
Uνμων κα+ mτοιμ=ζονταν ν= ναυμαχ1σουν τ1ν mπομνη
Sμρα, πρ*γμα πο; nκαμαν >π+σης κα+ οe Λακεδαιμνιοι,
17. Oe νησ&δες Aργινο]σες εfρ+σκονται Uκριβbς Uπναντι Uπ τ1ν Λσβο
στ1ν κατεχομνη Uπ το;ς Tο;ρκους Aoολ+δα, στ+ς Uκτς τ9ς Tευθρα-
ν+ας, στ= B. τ9ς ν1σου Eλαιο;σης το] Eλαιατικο] κλπου.
59
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
5 ροις 3παγορευ4ντων τ!ν μ;ντεων. το,ς μν γ/ρ Λακεδαι-
μον&οις X τοC θ5ματος κεφαλ> κειμ+νη παρ/ τJν αFγιαλJν
3φαν>ς )γεγ4νει, προσκλ5ζοντος τοC κ5ματοςD δι4περ K
μ;ντις προ5λεγε δι4τι τελευτσει ναυμαχ!ν K να5αρχοςD
οV Sηθ+ντος φασ2 τJν Kαλλικρατ&δαν εFπε,ν, rτι τελευτ-
σας κατ/ τ>ν μ;χην ο*δν 3δοξοτ+ραν ποισει τ>ν Σπ;ρ-
6 την. τ!ν δ’ "Aθηνα&ων K στρατηγJς Θρασ5βουλος, ~ς \ν
)π2 τς Xγεμον&ας )κε&νην τ>ν Xμ+ραν, εWδε κατ/ τ>ν ν5-
κτα τοια5την kψινD Lδοξεν "Aθνησι τοC θε;τρου πλθον-
τος α*τ4ς τε κα2 τ!ν 9λλων στρατηγ!ν †ξ Iποκρ&νεσθαι
τραγGωδ&αν E*ριπ&δου Φοιν&σσαςD τ!ν δ’ 3ντιπ;λων Iπο-
κρινομ+νων τ/ς dIκ+τιδας δ4ξαι τ>ν Kαδμε&αν ν&κην
α*το,ς περιγεν+σθαι, κα2 π;ντας 3ποθανε,ν μιμουμ+νους
7 τ/ πρ;γματα τ!ν )π2 τ/ς Θβας στρατευσ;ντων. 3κο5-
σας δ’ K μ;ντις ταCτα διεσ;φει το8ς hπτ/ τ!ν στρατηγ!ν
3ναιρεθσεσθαι. τ!ν δ’ ερ!ν φερ4ντων ν&κην, ο στρατη-
γο2 περ2 μν τς hαυτ!ν 3πωλε&ας )κ:λυον hτ+ροις 3παγ-
γ+λλειν, περ2 δ τς )ν το,ς ερο,ς ν&κης 3νγγειλαν καθ’
rλην τ>ν δ5ναμιν.
98. Kαλλικρατ&δας δ’ K να5αρχος συναγαγvν τ/ πλ-
θη κα2 παραθαρσ5νας το,ς οFκε&οις λ4γοις, τJ τελευτα,ον
εWπενD εFς τJν Iπρ τς πατρ&δος κ&νδυνον οYτως εFμ2 πρ4-
θυμος α*τ4ς, zστε τοC μ;ντεως λ+γοντος δι/ τ!ν ερε&ων
Iμ,ν μν προσημα&νεσθαι ν&κην, )μο2 δ θ;νατον, rμως
60
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
\ν κα+ οe μ=ντεις κα+ τbν δ;ο παρατ=ξεων τ Uπαγ-
ρευαν. 5. Διτι στ1ν περ+πτωσι τbν Λακεδαιμον+ων τ κε-
φ=λι το] σφαγ+ου πο; kταν στ1ν Uκτ1, >ξαφαν+σθηκε
hταν τ >κτ;πησε τ κ]μα. Kι V μ=ντις τ mρμ1νευσε, hτι V
να;αρχος θ= φονευθ9 πολεμbντας. Kα+ λγουν, hτι V
Kαλλικρατ+δας, μλις τ \κουσε, παρετ1ρησε, hτι πφτον-
τας στ1ν μ=χη δν πρκειται ν= μει,ση τ1ν δξα τ9ς
Σπ=ρτης. 6. Kι V Θρασ;βουλος, V στρατηγς τbν Aθη-
να+ων, πο; εjχε >κε+νη τ1ν Sμρα τ1ν Uνωτ=τη διο+κησι,
εjδε τ1ν ν;κτα τ Uκλουθο vνειρο. Oνειρε;θηκε λοιπν,
hτι εfρ+σκετο στ1ν Aθ1να κι hτι τ θατρο kταν γεμ=το
κσμο, κι hτι αcτς κα+ tξι Uπ το;ς \λλους στρατηγο;ς
fποκρ+νονταν στ1ν σκην1 τ+ς Φο+νισσες το] Ecριπ+δου,
>νb οe Uντ+παλο+ τους fποκρ+νονταν τ+ς 0Iκτιδες18. Kα+
>φ=νη hτι >ν+κησαν μ+α «Kαδμε+α ν+κη» κι hτι >φονε;θη-
σαν hλοι, Uκριβbς hπως συνβησαν τ= πρ=γματα στ1ν
>κστρατε+α τbν «mπτ= >π+ Θ1βας». 7. gOταν τ= \κουσε
αcτ= V μ=ντις, nβγαλε τ συμπρασμα, hτι οe mπτ= Uπ
το;ς στρατηγο;ς θ= φονευθο]ν. Kι >πειδ1 οe οoωνο+ nδει-
χναν ν+κη, οe στρατηγο+ Uπαγρευσαν ν= βγ9 λξι στο;ς
\λλους σχετικ= μ τν θ=νατ τους, Uλλ= διδιδαν σ’ hλο
τν στρατ τ νο γι= τ1ν ν+κη, πο; προμ1νυαν οe οoωνο+.
98. 0O να;αρχος Kαλλικρατ+δας συγκντρωσε hλο τν
στρατ του κα+, Uφο] τν >νεθ=ρρυνε μ το;ς κατ=λλη-
λους λγους, >τελε+ωσε τν λγο του yς mξ9ς: «Ejμαι τσο
πρθυμος ν= εoσλθω στ1ν μ=χη γι= τ1ν πατρ+δα, πο;, \ν
κα+ V μ=ντις δηλ,νει, hτι τ= σφ=για προλγουν ν+κη γι=
σ*ς κα+ θ=νατο γι= μνα, εjμαι καθ’ hλα tτοιμος ν= πεθ=-
18. Oe «0Iκτιδες» το] Aoσχ;λου εjναι τ πρbτο μρος μι*ς τριλογ+ας μ θ-
μα τ1ν eστορ+α τbν Δανα‹δων. Oe πεν1ντα θυγατρες το] Δαναο] κα-
ταφε;γουν στ lAργος Uπ τ1ν Asγυπτο, προσπαθbντας ν= Uποφ;-
γουν tνα αeμομικτικ γ=μο μ τ= >ξαδλφι= τους, το;ς γιο;ς το] Aoγ;-
πτου, οe Vπο&οι τ+ς καταδι,κουν.
61
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
yτοιμ4ς εFμι τελευτ_ν. εFδvς οpν μετ/ τJν τ!ν Xγεμ4νων
θ;νατον )ν θορ5βGω τ/ στρατ4πεδα γιν4μενα, νCν 3να-
δεικν5ω να5αρχον, Pν )γ: τι π;θω, τJν διαδεξ4μενον
Kλ+αρχον, 9νδρα πε,ραν δεδωκ4τα τ!ν κατ/ τJν π4λε-
2 μον Lργων. K μν οpν Kαλλικρατ&δας ταCτ’ εFπvν ο*κ [λ&-
γους )πο&ησε ζηλ!σαι τ>ν 3ρετ>ν α*τοC κα2 προθυμοτ+-
ρους γεν+σθαι πρJς τ>ν μ;χην. κα2 Λακεδαιμ4νιοι μν
παρακαλοCντες 3λλλους 3ν+βαινον εFς τ/ς ναCςD ο δ’
"Aθηνα,οι, παρακληθ+ντες IπJ τ!ν στρατηγ!ν εFς τJν
3γ!να, κατ/ σπουδ>ν )πλρουν τ/ς τριρεις κα2 π;ντες
3 εFς τ;ξιν καθ&σταντο. τοC μν οpν δεξιοC κ+ρατος Θρ;-
συλλος Xγε,το κα2 Περικλς K Περικλ+ους τοC προσαγο-
ρευθ+ντος κατ/ τ>ν δ5ναμιν "Oλυμπ&ουD συμπαρ+λαβε δ
κα2 Θηραμ+νην εFς τJ δεξιJν κ+ρας, )φ’ Xγεμον&ας τ;ξαςD
~ς Fδι:της wν μν συνεστρ;τευε τ4τε, πρ4τερον δ πολλ;-
κις \ν 3φηγημ+νος δυν;μεωνD το8ς δ’ 9λλους στρατηγο8ς
παρ’ rλην τ>ν φ;λαγγα δι+ταξε, κα2 τ/ς καλουμ+νας
"Aργινο5σας νσους συμπερι+λαβε τR τ;ξει, σπε5δων rτι
4 πλε,στον παρεκτε,ναι τ/ς ναCς. K δ Kαλλικρατ&δας 3ν-
χθη τJ μν δεξιJν μ+ρος α*τJς Lχων, τJ δ’ ε*:νυμον πα-
ρ+δωκε Bοιωτο,ς, Tν Θρασ:νδας K Θηβα,ος τ>ν Xγεμο-
ν&αν Lσχεν. ο* δυν;μενος δ τ>ν τ;ξιν )ξισ!σαι το,ς πολε-
μ&οις δι/ τJ τ/ς νσους πολ8ν )π+χειν τ4πον, διε&λατο τ>ν
δ5ναμιν κα2 δ5ο ποισας στ4λους πρJς hκ;τερον μ+ρος
5 δ&χα διηγων&ζετο. διJ κα2 παρε&χετο μεγ;λην κατ;πληξιν
62
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
νω. Kι >πειδ1 ξρω, hτι μετ= τν θ=νατο τbν Uρχηγbν, οe
στρατο+ πφτουν σ κατ=στασι συγχ;σεως, διορ+ζω Uπ
τ,ρα να;αρχο, \ν >γ, π=θω τ+ποτε, ν= μ διαδεχθ9 τν
Kλαρχο, \νθρωπο πο; nχει δ,σει πολλ= δε+γματα τ9ς
eκαντητς του στ1ν διεξαγωγ1 το] πολμου». 2. M’ αcτ=
τ= λγια V Kαλλικρατ+δας nκανε vχι κα+ λ+γους ν= ζηλ-
ψουν τ1ν Uνδρε+α του κα+ ν= πολεμ1σουν μ μεγαλ;τερο
μνος. Kι οe Λακεδαιμνιοι, παροτρ;νοντας V tνας τν
\λλον, >πιβιβ=ζονταν στ= πλο&α. Oe Aθηνα&οι, μετ= τ1ν
παρρμησι τbν στρατηγbν τους γι= τ1ν μ=χη, >π=νδρω-
ναν τ+ς τρι1ρεις μ σπουδ1 κι nπαιρνε καθνας τ1ν θσι
του. 3. Στ1ν δεξι= πτρυγα διοικητ1ς kταν V Θρ=συλλος
κα+ V Περικλ9ς, V γυις το] Περικλους, πο; γι= τ1ν >πιρ-
ρο1 του εjχε προσαγορευθ9 Oλ;μπιος19. Π9ρε >π+σης μα-
ζ+ του στ1ν δεξι= πτρυγα κα+ τν Θηραμνη μ ρμοδι-
τητες διοικητο]. Tτε V Θηραμνης εfρ+σκετο στ1ν >κ-
στρατε+α yς oδι,της, >νb παλαιτερα fπ9ρξε συχν= διοι-
κητ1ς τμημ=των. Tο;ς \λλους στρατηγο;ς το;ς nταξε σ
hλο τ μ9κος τ9ς φ=λαγγος κα+ τ+ς λεγμενες Aργινο]σες
ν1σους τ+ς περικ;κλωσε μ τ1ν δι=ταξι τbν δυν=με,ν
του, Uναπτ;σσοντας, hσο kταν δυνατν, τν στλο του. 4.
0O Kαλλικρατ+δας Uνο+χθηκε κι αcτς στ1ν θ=λασσα, κι V
sδιος κατε&χε τ δεξι μρος, >νb τ Uριστερ τ παρδω-
σε στο;ς Bοιωτο;ς μ >π+ κεφαλ9ς τν Θρασ,νδα Uπ
τ1ν Θ1βα. Kι >πειδ1 δν μπορο]σε ν= >ξισ,ση τ1ν παρ=-
ταξ+ του μ τ1ν >χθρικ1 φ=λαγγα, Uφο] τ= νησι= κατε&χαν
μεγ=λη nκτασι, >χ,ρισε τ1ν δ;ναμ+ του, κα+ σχηματ+ζον-
τας δ;ο στλους, Uγωνιζταν σ δ;ο μρη χωριστ=. 5. Γι’
19. 0O μγας πολιτικς κα+ στρατηγς τbν Aθηνbν Περικλ9ς >χαρακτηρ+-
ζετο «Oλ;μπιος». 0H συμπεριφορ= τbν Aθηνα+ων Uπναντ+ του δει-
κν;ει τν Uλλοπρσαλλο χαρακτ9ρα το] Aθηναϊκο] λαο], V Vπο&ος
π=ντοτε κατεδ+ωκε yς… >χθρο;ς του αcτο;ς πο; τν >ξ;ψωναν κα+
τν καθιστο]σαν oσχυρ.
63
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
πολλαχR το,ς θεωμ+νοις, Hς Pν τεττ;ρων μν στ4λων ναυ-
μαχο5ντων, τ!ν δ νε!ν συνηθροισμ+νων εFς yνα τ4πον
ο* πολλα,ς )λ;ττω τ!ν τριακοσ&ωνD μεγ&στη γ/ρ αYτη μνη-
μονε5εται ναυμαχ&α γεγενημ+νη sEλλησι πρJς sEλληνας.
99. sAμα δ’ ο| τε να5αρχοι το,ς σαλπιγκτα,ς παρεκε-
λε5οντο σημα&νειν κα2 τJ παρ’ hκατ+ροις πλθος )ναλλ/ξ
)παλαλ;ζον )ξα&σιον )πο&ει βονD π;ντες δ μετ/ σπου-
δς )λα5νοντες τJ S4θιον )φιλοτιμοCντο πρJς 3λλλους,
hκ;στου σπε5δοντος πρ:του κατ;ρξασθαι τς μ;χης.
2 Lμπειρο& τε γ/ρ \σαν τ!ν κινδ5νων ο πλε,στοι δι/ τJ
μκος τοC πολ+μου κα2 σπουδ>ν 3νυπ+ρβλητον εFσεφ+-
ροντο δι/ τJ το8ς κρατ&στους εFς τJν Iπρ τ!ν rλων
3γ!να συνηθρο,σθαιD π;ντες γ/ρ Iπελ;μβανον το8ς
3 τα5τRη τR μ;χRη νικσαντας π+ρας )πιθσειν τG! πολ+μGω. ο*
μ>ν 3λλ’ K Kαλλικρατ&δας 3κηκοvς τοC μ;ντεως τ>ν περ2
α*τJν )σομ+νην τελευτν, Lσπευδεν )πιφαν+στατον hαυ-
τG! περιποισασθαι θ;νατον. δι4περ πρ!τος )π2 τ>ν Λυ-
σ&ου τοC στρατηγοC ναCν )πιπλε5σας κα2 σ8ν τα,ς @μα
πλεο5σαις τριρεσιν )ξ )φ4δου τρ:σας, κατ+δυσεD τ!ν δ’
9λλων τ/ς μν το,ς )μβ4λοις τ5πτων 9πλους )πο&ει, τ!ν
δ το8ς ταρσο8ς παρασ5ρων 3χρστους 3πετ+λει πρJς
4 τ>ν μ;χην. τJ δ τελευτα,ον δο8ς )μβολ>ν τR τοC Περι-
κλ+ους τριρει βιαι4τερον, τς μν τριρους )π2 πολ8ν
3ν+ρρηξε τ4πον, τοC δ στ4ματος )ναρμοσθ+ντος εFς τ>ν
λακ&δα κα2 μ> δυναμ+νων α*τ!ν 3νακρο5σασθαι, Περι-
κλς μν )π+βαλε τR τοC Kαλλικρατ&δα νη2 σιδηρ_ν χε,ρα,
προσαφθε&σης δ’ α*τς ο μν "Aθηνα,οι περιστ;ντες τ>ν
ναCν εFσλλοντο, κα2 περιχυθ+ντες το8ς )ν α*τR π;ντας
5 3π+σφαξαν. τ4τε δ φασι τJν Kαλλικρατ&δαν λαμπρ!ς
3γωνισ;μενον κα2 πολ8ν 3ντισχ4ντα χρ4νον, τJ τελευ-
τα,ον IπJ τοC πλθους πανταχ4θεν τιτρωσκ4μενον κατα-
64
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
αcτ κα+ τ πρ*γμα προκαλο]σε μεγ=λη κατ=πληξι στο;ς
θεατς Uπ πολλς πλευρς, >πειδ1 δημιουργο]σε τ1ν >ντ;-
πωσι hτι ναυμαχο]σαν τσσερεις στλοι κα+ τ= πλο&α πο;
εjχαν συγκεντρωθ9 στ sδιο μρος δν kσαν πολ; λιγ,τερα
Uπ τ= τριακσια. Γιατ+ αcτ1 fπ9ρξε S μεγαλ;τερη ναυμα-
χ+α πο; nγινε ποτ Uπ gEλληνες >ναντ+ον 0Eλλ1νων.
99. Kα+ ταυτοχρνως οe να;αρχοι nδωσαν διαταγ1
στο;ς σαπλιγκτς ν= σαλπ+σουν κα+ hλο τ στρ=τευμα κα+
τ9ς μι*ς παρατ=ξεως κα+ τ9ς \λλης, καθ,ς Uλ=λαζε >ναλ-
λ=ξ, δημιουργο]σε τρομακτικ1 βο1. Kα+ hλοι, hπως nλαμ-
παν μ >νθουσιασμ, συναγων+ζονταν μεταξ; τους ποις
ν’ Uρχ+ση πρbτος τ1ν μ=χη. 2. Διτι οe περισστεροι kσαν
>μπειροπλεμοι, Uφο] V πλεμος κρατο]σε χρνια, κι
nδειχναν Uνυπρβλητο ζ9λο, διτι εjχαν συναθροισθ9 ν=
Uγωνισθο]ν τν fπρ hλων Uγbνα, οe \ριστοι. Kι hλοι
εjχαν τ1ν γν,μη, hτι οe νικητς σ αcτ1ν τ1ν μ=χη θ= θ-
σουν tνα τρμα στν πλεμο. 3. Aλλ= V Kαλλικρατ+δας,
>πειδ1 εjχε Uκο;σει Uπ τν μ=ντι, hτι >πρκειτο ν= φο-
νευθ9, βιαζταν ν= >ξασφαλ+ση tνα nνδοξο θ=νατο. Γι’
αcτ }ρμησε πρbτος στ πλο&ο το] στρατηγο] Λυσ+α κα+
κτυπbντας αcτ πρbτο >ξ >φδου μαζ+ μ τ+ς τρι1ρεις
πο; τν συν,δευαν, τ >β;θισε. Kα+ τ= \λλα πλο&α, μερι-
κ= κτυπbντας τα μ τ= nμβολα τ= καθιστο]σε Uν+κανα ν=
πλε;σουν, >νb Uπ \λλα Uποσπο]σε τ1ν κουπαστ1 κα+ τ=
nκανε \χρηστα γι= μ=χη. 4. Στ τλος >μβολ+ζει βιαιτερα
τ1ν τρι1ρη το] Περικλους κι \νοιξε μι= μεγ=λη pπ1 στ
σκ=φος, Uλλ= καθ,ς τ ρ=μφος το] >μβλου γατζ,θηκε
στ ρ9γμα κα+ δν μπορο]σαν ν’ Uποσ;ρουν τ πλο&ο, V
Περικλ9ς nρριψε σιδερνια ρπ=γη στ πλο&ο το] Kαλλι-
κρατ+δα κι hταν τ nδεσε στ δικ του, οe Aθηνα&οι περι-
κ;κλωσαν τ σκ=φος κα+ πηδο]σαν μσα κι Vρμbντας
στ πλ1ρωμ= του τ κατσφαξαν. 5. Tτε, λγουν, V Kαλ-
λικρατ+δας, Uφο] >πολμησε γεννα&α κα+ >κρ=τησε >π+
πολ; χρνο, στ τλος Uπ τ= πολλ= τρα;ματα πο; δεχ-
65
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
πονηθναι. Hς δ τJ περ2 τJν να5αρχον )λ;ττωμα συμ-
φανς )γ+νετο, συν+βη το8ς Πελοποννησ&ους δε&σαντας
6 )γκλ,ναι. τοC δ δεξιοC μ+ρους τ!ν Πελοποννησ&ων φυ-
γ4ντος, ο τJ λαιJν Lχοντες Bοιωτο2 χρ4νον μ+ν τινα διε-
καρτ+ρουν ε*ρ:στως 3γωνιζ4μενοιD ε*λαβοCντο γ/ρ
α*το& τε κα2 ο συγκινδυνε5οντες E*βοε,ς κα2 π;ντες ο
τ!ν "Aθηνα&ων 3φεστηκ4τες, μποτε "Aθηνα,οι τ>ν 3ρχ>ν
3νακτησ;μενοι τιμωρ&αν παρ’ α*τ!ν λ;βωσιν Iπρ τς
3ποστ;σεωςD )πειδ> δ τ/ς πλε&στας ναCς h:ρων τετρω-
μ+νας κα2 τJ πλθος τ!ν νικ:ντων )π’ α*το8ς )πιστρα-
φ+ν, ^ναγκ;σθησαν φυγε,ν. τ!ν μν οpν Πελοποννησ&ων
ο μν εFς X&ον, ο δ’ εFς K5μην διεσ:θησαν.
100. O δ’ "Aθηνα,οι δι:ξαντες )φ’ κανJν το8ς Xττημ+-
νους π;ντα τJν σ5νεγγυς τ4πον τς θαλ;ττης )πλρωσαν
νεκρ!ν κα2 ναυαγ&ων. μετ/ δ ταCτα τ!ν στρατηγ!ν ο
μν G€οντο δε,ν το8ς τετελευτηκ4τας 3ναιρε,σθαι δι/ τJ
χαλεπ!ς διατ&θεσθαι το8ς "Aθηνα&ους )π2 το,ς 3τ;φους
περιορ!σι το8ς τετελευτηκ4τας, ο δ’ Lφασαν δε,ν )π2 τ>ν
Mιτυλνην πλε,ν κα2 τ>ν ταχ&στην λCσαι τ>ν πολιορκ&αν.
2 )πεγενθη δ κα2 χειμvν μ+γας, zστε σαλε5εσθαι τ/ς
τριρεις κα2 το8ς στρατι:τας δι; τε τ>ν )κ τς μ;χης κα-
κοπ;θειαν κα2 δι/ τJ μ+γεθος τ!ν κυμ;των 3ντιλ+γειν
3 πρJς τ>ν 3να&ρεσιν τ!ν νεκρ!ν. τ+λος δ τοC χειμ!νος
)πιτε&νοντος οZτε )π2 τ>ν Mιτυλνην Lπλευσαν οZτε το8ς
τετελευτηκ4τας 3νε&λαντο, βιασθ+ντες δ IπJ τ!ν πνευ-
μ;των εFς "Aργινο5σας κατ+πλευσαν. 3π:λοντο δ )ν τR κυμ=των, εjχαν Uντιρρ1σεις γι= τ1ν περισυλλογ1 τbν νε-
ναυμαχ&bα τ!ν μν "Aθηνα&ων ναCς εUκοσι π+ντε κα2 τ!ν )ν
α*τα,ς ο πλε,στοι, τ!ν δ Πελοποννησ&ων hπτ/ πρJς
4 τα,ς hβδομκονταD δι4περ τοσο5των νε!ν κα2 τ!ν )ν
α*τα,ς γεγενημ+νων 3νδρ!ν 3πολωλ4των )πλσθη τς
66
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
ταν Uπ’ hλα τ= μρη fπκυψε. Aμσως μλις nγινε φανερ
τ Uτ;χημα το] ναυ=ρχου, οe Πελοπονν1σιοι φοβ1θηκαν
κα+ fπεχ,ρησαν. 6. lAν κα+ S δεξι= πτρυγα τbν Πελο-
ποννησ+ων >τρ=πη εoς φυγ1ν, οe Bοιωτο+ πο; κατε&χαν
τ1ν Uριστερ1 πτρυγα >ξακολουθο]σαν ν= Uνθ+στανται
κα+ ν= μ=χωνται γεννα&α γι= κ=μποσο χρνο. Διτι >φο-
βο]ντο κα+ αcτο+, hπως κα+ οe Ecβοε&ς πο; >μ=χοντο μαζ+
τους κα+ hλοι hσοι εjχαν Uποστατ1σει Uπ το;ς Aθη-
να+ους, μ1πως οe Aθηνα&οι Uνακτ1σουν π=λι τ1ν κυριαρ-
χ+α κα+ το;ς τιμωρ1σουν γι= τ1ν Uποστασ+α. gOταν hμως
εjδαν τ= περισστερα πλο&α τους κτυπημνα κα+ τν vγκο
τbν νικητbν ν= στρφωνται τ,ρα >ναντ+ον τους, Uναγκ=-
σθηκαν κι αcτο+ ν= φ;γουν. T,ρα Uπ το;ς Πελοποννη-
σ+ους \λλοι διεσ,θησαν στ1ν X+ο κι \λλοι στ1ν K;μη.
100. Oe Aθηνα&οι οe Vπο&οι κατεδ+ωξαν το;ς Sττημ-
νους σ Uρκετ1 Uπστασι, >γμισαν hλη τ1ν θ=λασσα
στ1ν περιοχ1 αcτ1 Uπ νεκρο;ς κα+ ναυ=για. lEπειτα, με-
ρικο+ Uπ το;ς στρατηγο;ς fπεστ1ριζαν, hτι πρπει ν=
συλλξουν το;ς νεκρο;ς, Uφο] οe Aθηνα&οι εjναι Uμε+λι-
κτοι Uπναντι σ αcτο;ς πο; Uφ1νουν το;ς νεκρο;ς ν=
π*νε \ταφοι, κι \λλοι fπεστ1ριζαν hτι πρπει ν= πλε;-
σουν τ ταχ;τερο στ1ν Mυτιλ1νη κα+ ν= λ;σουν τ1ν πο-
λιορκ+α. 2. Eν τŠb μεταξ; σηκ,θηκε κα+ μεγ=λη τρικυμ+α,
}στε ν= κλυδων+ζωνται οe τρι1ρεις κι οe στρατιbτες, >ξ
αoτ+ας τbν ταλαιπωριbν τ9ς μ=χης κα+ το] μεγθους τbν
κρbν. 3. Kα+ τλος, καθ,ς >δυν=μωσε πολ; S φουρτο;να,
οτε στ1ν Mυτιλ1νη nπλευσαν οτε το;ς νεκρο;ς περι-
συνλεξαν κα+ Uναγκ=σθηκαν Uπ το;ς Uνμους ν= πλε;-
σουν στ+ς Aργινο]σες. Σ αcτ1ν τ1ν ναυμαχ+α οe Aθη-
να&οι nχασαν εsκοσι πντε πλο&α μ τ μεγαλ;τερο μρος
Uπ τ= πληρ,ματ= τους, κι οe Πελοπονν1σιοι nχασαν
mβδομ1ντα mπτ=. 4. lEτσι, καθ,ς χ=θηκαν τσα πολλ=
πλο&α κα+ τσοι \νδρες πο; Uποτελο]σαν τ= πληρ,ματ=
67
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Kυμα&ων κα2 Φωκα+ων X παραθαλ;ττιος χ:ρα νεκρ!ν
κα2 ναυαγ&ων.
5 dO δ τ>ν Mιτυλνην πολιορκ!ν "Eτε4νικος πυθ4μεν4ς
τινος τ>ν τ!ν Πελοποννησ&ων tτταν, τ/ς μν ναCς εFς
X&ον Lπεμψε, τ>ν δ πεζ>ν δ5ναμιν α*τJς Lχων εFς τ>ν
Πυρρα&ων π4λιν 3πεχ:ρησεν, οpσαν σ5μμαχονD )δεδο&κει
γ;ρ, μποτε τG! στ4λGω πλευσ;ντων τ!ν "Aθηνα&ων )π’
α*το8ς κα2 τ!ν )κ τς π4λεως )πεξελθ4ντων κινδυνε5σRη
6 τ>ν δ5ναμιν 3ποβαλε,ν @πασαν. ο δ τ!ν "Aθηνα&ων
στρατηγο2 πλε5σαντες εFς Mιτυλνην κα2 τJν K4νωνα
μετ/ τ!ν τεσσαρ;κοντα νε!ν παραλαβ4ντες εFς Σ;μον
κατ+πλευσαν, κ3κε,θεν Kρμ:μενοι τ>ν τ!ν πολεμ&ων χ:-
7 ραν )π4ρθουν. μετ/ δ ταCτα ο περ2 τ>ν AFολ&δα κα2 τ>ν
"Iων&αν κα2 τ/ς νσους τ/ς συμμαχο5σας Λακεδαιμον&οις
συνλθον εFς jEφεσον, κα2 βουλευομ+νοις α*το,ς Lδοξεν
3ποστ+λλειν εFς Σπ;ρτην κα2 Λ5σανδρον αFτε,σθαι να5αρ-
χονD οVτος γ/ρ Lν τε τG! τς ναυαρχ&ας χρ4νGω κατωρ-
θωκvς \ν πολλ/ κα2 )δ4κει διαφ+ρειν στρατηγ&bα τ!ν
8 9λλων. ο δ Λακεδαιμ4νιοι ν4μον Lχοντες δ2ς τJν α*τJν
μ> π+μπειν κα2 τJ π;τριον Lθος μ> θ+λοντες καταλ5ειν,
20. 0H ναυμαχ+α τbν Aργινουσbν (406 π.X.) εjναι S μεγ+στη ναυμαχ+α το]
Πελοποννησιακο] πολμου. Σ καμμ+α \λλη ναυμαχ+α δν Uντιπαρετ=-
χθησαν κατ’ Uλλ1λων τσα πολεμικ= πλο&α (275) κα+ τσο πλ9θος μα-
χητbν (περ+ τ+ς 60.000 Uνδρbν). Aπ τ= 120 πλο&α το] στλου τbν Λα-
κεδαιμον+ων >χ=θησαν πολ; περισστερα Uπ τ= μισ= κα+ τ= διασω-
θντα πλο&α κατφυγαν στ1ν X+ο κα+ στ1ν Φ,καια (Uπ τ+ς δκα Λα-
κωνικς τρι1ρεις >σ,θη μνον μ+α). Aπ τ= πλο&α το] στλου τbν
Aθηνα+ων >χ=θησαν μνον 25 πλο&α μ hλο τ πλ1ρωμ= τους, >κτς
Uπ λ+γους \νδρες πο; διεσ,θησαν στ1ν ξηρ=. 0H θανατικ1 καταδ+κη
68
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
τους, >γμισε S παραλ+α τbν Kυμα+ων κα+ τbν Φωκαων
Uπ νεκρο;ς κα+ ναυ=για20.
5. gOταν V Eτενικος, πο` πολιορκο]σε τ1ν Mυτιλ1νη,
nμαθε Uπ κ=ποιον γι= τ1ν ‚ττα τbν Πελοποννησ+ων,
nστειλε τ= πλο&α στ1ν X+ο, κι V sδιος, μαζ+ μ τ πεζικ,
Uπεσ;ρθη στ1ν πλι τbν Πυρρα+ων21, πο; kταν σ;μμαχς
τους. Διτι >φοβε&το μ1πως οe Aθηνα&οι πλε;σουν μ τν
στλο >ναντ+ον του κα+ >ν τŠb μεταξ; >ξορμ1σουν κι οe δυ-
ν=μεις πο; εjναι μσα στ1ν πλι, κι nτσι κινδυνε;ση ν= χ=-
ση hλη του τ1ν δ;ναμι. 6. Kι οe στρατηγο+ τbν Aθηνα+ων,
Uφο] nπλευσαν στ1ν Mυτιλ1νη κα+ παρλαβαν τν Kνω-
να μ τ= σαρ=ντα πλο&α κατπλευσαν στ1ν Σ=μο, τ1ν
Vπο+α χρησιμοποιο]σαν yς Vρμητ1ριο κα+ λεηλατο]σαν
τ1ν χ,ρα το] >χθρο]. 7. gYστερα Uπ αcτ οe κ=τοικοι τ9ς
Aoολ+δος κα+ τ9ς Iων+ας κα+ τbν ν1σων, πο; kσαν σ;μμα-
χοι μ το;ς Λακεδαιμον+ους, συν9λθαν στ1ν lEφεσο κα+
σ μι= κοιν1 σ;σκεψι Uπεφ=σισαν ν= στε+λουν Uνθρ,-
πους στ1ν Σπ=ρτη κα+ ν= ζητ1σουν ν= Uναλ=βη να;αρ-
χος V Λ;σανδρος. Διτι αcτς στ1ν δι=ρκεια τ9ς ναυαρ-
χ+ας του εjχε κατορθ,σει πολλ= κα+ >πικρατο]σε γενικ= S
γν,μη hτι fπερε&χε τbν \λλων στ1ν στρατηγ+α. 8. Oe Λα-
κεδαιμνιοι, πο; εjχαν νμο ν= μ1 στλλουν δ;ο φορς τ
sδιο πρσωπο κα+ δν qθελαν ν= παραβι=σουν τ πατρο-
μ=λιστα τbν Aθηνα+ων στρατηγbν πο; >ν+κησαν στ1ν ναυμαχ+α αcτ1
μ τν oσχυρισμ hτι δν περισυνλεξαν τ+ς σορο;ς τbν νεκρbν στ1ν
τρικυμι,δη ττε θ=λασσα τbν Aργινουσbν Uποτελε& tνα μεγ=λο
στ&γμα γι= τ1ν Aθηναϊκ1 δημοκρατ+α. Mνον V φιλσοφος Σωκρ=της
Uρν1θηκε ν= συναινση στ1ν καταδ+κη αcτ1 κα+ sσως αcτς ν= εjναι V
λγος γι= τν Vπο&ον τν κατεδ+κασαν, μετ= Uπ λ+γα nτη, σ θ=νατο μ
τν sδιο τρπο.
21. 0H πλις Π;ρρα τ9ς Λσβου nλαβε τ vνομ= της Uπ τ1ν Π;ρρα, τ1ν
θυγατρα το] οoκιστο] τ9ς ν1σου Mακαρως. Acτ1 εfρ+σκετο στν μυ-
χ το] Ecρ+που τbν Πυρρα+ων, στν σημεριν κλπο τ9ς Kαλλον9ς,
πο; εfρ+σκεται πρς τ1ν >σωτερικ1 πλευρ= το] Aoγα+ου.
69
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
jAρακον μν ε|λοντο να5αρχον, τJν δ Λ5σανδρον Fδι:-
την α*τG! συνεξ+πεμψαν, προστ;ξαντες 3κο5ειν @παντα
το5του. οVτοι μν )κπεμφθ+ντες )π2 τ>ν Xγεμον&αν Lκ τε
τς Πελοποννσου κα2 παρ/ τ!ν συμμ;χων τριρεις
nθροιζον rσας ^δ5ναντο πλε&στας.
101. "Aθηνα,οι δ πυθ4μενοι τ>ν )ν τα,ς "Aργινο5σας
ε*ημερ&αν )π2 μν τR ν&κRη το8ς στρατηγο8ς )πRνουν, )π2
δ τG! περιιδε,ν 3τ;φους το8ς Iπρ τς Xγεμον&ας τετε-
2 λευτηκ4τας χαλεπ!ς διετ+θησαν. Θηραμ+νους δ κα2
Θρασυβο5λου προαπεληλυθ4των εFς "Aθνας, Iπολαβ4ν-
τες ο στρατηγο2 το5τους εWναι το8ς διαβαλ4ντας πρJς τ/
πλθη περ2 τ!ν τελευτησ;ντων, 3π+στειλαν κατ’ α*τ!ν
)πιστολ/ς πρJς τJν δμον, διασαφοCντες rτι το5τοις )π+-
ταξαν 3νελ+σθαι το8ς τελευτσανταςD rπερ μ;λιστ’ α*-
3 το,ς αUτιον )γενθη τ!ν κακ!ν. δυν;μενοι γ/ρ Lχειν
συναγωνιστ/ς εFς τ>ν κρ&σιν το8ς περ2 Θηραμ+νην, 9ν-
δρας κα2 λ4γGω δυνατο8ς κα2 φ&λους πολλο8ς Lχοντας, κα2
τJ μ+γιστον, συμπαραγεγον4τας το,ς εFς τ>ν ναυμαχ&αν
πρ;γμασιν, )κ τ!ν )ναντ&ων Lσχον 3ντιδ&κους κα2 πι-
4 κρο8ς κατηγ4ρους. 3ναγνωσθεισ!ν γ/ρ )ν τG! δμGω τ!ν
)πιστολ!ν ε*θ8ς μ το,ς περ2 Θηραμ+νην ργ&ζετο τ/
πλθη, το5των δ 3πολογησαμ+νων συν+βη τ>ν [ργ>ν
5 π;λιν μεταπεσε,ν εFς το8ς στρατηγο5ς. δι4περ K δμος
προ+θηκεν α*το,ς κρ&σιν, κα2 K4νωνα μν 3πολ5σας τς
αFτ&ας προσ+ταξε το5τGω τ/ς δυν;μεις παραδ&δοσθαι το8ς
δ’ 9λλους )ψηφ&σατο τ>ν ταχ&στην qκειν. Tν "Aριστογ+νης
μν κα2 Πρωτ4μαχος φοβηθ+ντες τ>ν [ργ>ν τοC πλθους
Lφυγον, Θρ;συλλος δ κα2 Kαλλι;δης, Lτι δ Λυσ&ας κα2
70
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
παρ=δοτο αcτ nθιμο, >ξλεξαν να;αρχο τν lAρακο κα+
μαζ+ του nστειλαν κα+ τν Λ;σανδρο yς oδι,τη, μ τ1ν
>ντολ1 ν= Uκο;η τ+ς εoσηγ1σεις του σ hλα τ= θματα.
Aφο] λοιπν οe \νδρες αcτο+ >στ=λησαν ν’ Uναλ=βουν
τ1ν διο+κησι, \ρχισαν ν= συγκεντρ,νουν Uπ τ1ν Πελο-
πννησο κα+ το;ς συμμ=χους τους hσο τ δυνατν περισ-
στερα πλο&α.
101. gOταν οe Aθηνα&οι πληροφορ1θηκαν τ1ν ν+κη
τους, στ+ς Aργινο]σες, >παινο]σαν βεβα+ως το;ς στρατη-
γο;ς γι= τ1ν ν+κη, >ξωργ+σθηκαν hμως >ναντ+ον τους, δι-
τι \φησαν \ταφους αcτο;ς πο; nπεσαν γι= τ1ν Sγεμον+α
τbν Aθηνbν. 2. Kαθ,ς V Θηραμνης κι V Θρασ;βουλος
εjχαν Uναχωρ1σει γι= τ1ν Aθ1να πρ+ν Uπ το;ς \λλους,
οe στρατηγο+ μ τ1ν oδα hτι αcτο+ το;ς διβαλαν στν
λα, nστειλαν >πιστολς >ναντ+ον τους στν λα, στ+ς
Vπο&ες Uνφεραν hτι εjχαν διατ=ξει αcτο;ς το;ς δ;ο ν=
περισυλλξουν το;ς νεκρο;ς. Aλλ= αcτ fπ9ρξε γι’ αc-
το;ς S αoτ+α τbν συμφορbν τους. 3. Διτι, >νb μπορο]σαν
ν= nχουν συμπαραστ=τες στ1ν δ+κη τν Θηραμνη κα+
το;ς συντρφους του, \νδρες eκανο;ς στν λγο κα+ μ
πολλο;ς κα+ oσχυρο;ς φ+λους κα+, τ σπουδαιτερο Uπ’
hλα, εjχαν μετ=σχει οe sδιοι στ= γεγοντα τ= σχετικ= μ
τ1ν ναυμαχ+α, Uπεναντ+ας το;ς εjχαν Uντιπ=λους κα+
σφοδρο;ς κατηγρους. 4. Διτι, hταν διαβ=σθηκαν οe >πι-
στολς μπροστ= στ1ν συνλευσι το] λαο], τ πλ9θος
uργ+σθηκε Uμσως >ναντ+ον το] Θηραμνους κα+ τbν
συντρφων του, hταν hμως αcτο+ Uπολογ1θηκαν, τ Uπο-
τλεσμα kταν ν= μεταστραφ9 S pργ1 του >ναντ+ον τbν
στρατηγbν. 5. Γι’ αcτ Uκριβbς V λας το;ς παρπεμψε σ
δ+κη κα+ διταξε ν= παραδ,σουν τ= στρατε;ματα στν
Kνωνα, τν Vπο&ον Uπ1λλαξε Uπ κ=θε κατηγορ+α. Γι=
το;ς \λλους nλαβε Uπφασι ν= >πανλθουν Uμσως. Aπ
το;ς στρατηγο;ς V Aριστογνης κα+ V Πρωτμαχος >φο-
β1θησαν τ1ν pργ1 το] λαο] κι nφυγαν, >νb V Θρ=συλλος
71
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Περικλς κα2 "Aριστοκρ;της μετ/ τ!ν πλε&στων νε!ν κα-
τ+πλευσαν εFς τ/ς "Aθνας, )λπ&ζοντες το8ς )ν τα,ς ναυσ2
6 πολλο8ς kντας βοηθο8ς yξειν )ν τR κρ&σει. Hς δ’ εFς τ>ν
)κκλησ&αν τ/ πλθη συνλθον, τς μν κατηγορ&ας κα2
τ!ν πρJς χ;ριν δημηγορο5ντων nκουον, το8ς δ’ 3πολο-
γουμ+νους συνθορυβοCντες ο*κ ^νε&χοντο τ!ν λ4γων.
ο*κ )λ;χιστα δ’ α*το8ς Lβλαψαν ο συγγενε,ς τ!ν τετε-
λευτηκ4των, παρελθ4ντες μν εFς τ>ν )κκλησ&αν )ν πενθ&-
μοις, δε4μενοι δ τοC δμου τιμωρσασθαι το8ς περιεω-
ρακ4τας 3τ;φους το8ς Iπρ τς πατρ&δος προθ5μως τε-
7 τελευτηκ4τας. τ+λος δ’ ο| τε το5των φ&λοι κα2 ο το,ς περ2
Θηραμ+νην συναγωνιζ4μενοι πολλο2 καθεστ!τες )ν&σχυ-
σαν, κα2 συν+βη καταδικασθναι το8ς στρατηγο8ς θα-
ν;τGω κα2 δημε5σει τ!ν ο*σι!ν.
102. Tο5των δ κυρωθ+ντων κα2 μελλ4ντων α*τ!ν IπJ
τ!ν δημοσ&ων )π2 τJν θ;νατον 9γεσθαι, Διομ+δων ε`ς τ!ν
στρατηγ!ν παρλθεν εFς τJ μ+σον, 3ν>ρ κα2 τ/ περ2 τJν
π4λεμον Lμπρακτος κα2 δικαιοσ5νRη τε κα2 τα,ς 9λλαις
2 3ρετα,ς δοκ!ν διαφ+ρειν. σιωπησ;ντων δ π;ντων εWπενD
jAνδρες "Aθηνα,οι, τ/ μν περ2 Xμ!ν κυρωθ+ντα συνεν+γ-
και τR π4λειD τ/ς δ Iπρ τς ν&κης ε*χ/ς )πειδπερ X τ5-
χη κεκ:λυκεν Xμ_ς 3ποδοCναι, καλ!ς Lχον Iμ_ς φροντ&-
σαι, κα2 τG! Δι2 τG! σωτρι κα2 "Aπ4λλωνι κα2 τα,ς σεμνα,ς
θεα,ς 3π4δοτεD το5τοις γ/ρ ε*ξ;μενοι το8ς πολεμ&ους κα-
3 τεναυμαχσαμεν. K μν οpν Διομ+δων ταCτα διαλεχθε2ς
)π2 τJν κυρωθ+ντα θ;νατον 3πγετο μετ/ τ!ν 9λλων
στρατηγ!ν, το,ς 3γαθο,ς τ!ν πολιτ!ν πολ8ν οWκτον πα-
ραστσας κα2 δ;κρυαD τJν γ/ρ 3δ&κως τελευτ_ν μ+λλοντα
72
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
κα+ V Kαλλι=δης, κι V Λυσ+ας κι V Περικλ9ς κι V Aριστο-
κρ=της μ τ μεγαλ;τερο μρος το] στλου κατπλευσαν
στ1ν Aθ1να >λπ+ζοντας hτι τ= πληρ,ματα πο; kσαν πο-
λυ=ριθμα θ= το;ς fποστηρ+ξουν στ1ν δ+κη. 6. gOταν τ=
πλ1θη συγκεντρ,θηκαν στ1ν συνλευσι, \κουαν μ προ-
σοχ1 τ1ν κατηγορ+α κι hσους μιλο]σαν σ;μφωνα μ τ=
αoσθ1ματ= τους, >νb αcτο;ς πο; >πιχειρο]σαν ν= το;ς
fπερασπ+σουν δν Uνχονταν ν= το;ς Uκο;σουν κα+ δη-
μιουργο]σαν μεγ=λο θρυβο. Kι vχι λ+γο nβλαψαν το;ς
στρατηγο;ς οe συγγενε&ς τbν νεκρbν, πο; >μφαν+σθηκαν
στ1ν συνλευσι ντυμνοι πνθιμα κα+ παρακαλο]σαν τ1ν
συνλευσι ν= τιμωρ1ση αcτο;ς πο; \φησαν \ταφους
το;ς γεννα+ους πο; >θυσ+ασαν πρθυμα τ1ν ζω1 τους γι=
τ1ν πατρ+δα. 7. Tλος, οe φ+λοι τbν συγγενbν κα+ οe pπα-
δο+ το] Θηραμνους >πεκρ=τησαν κα+ τ Uποτλεσμα
kταν ν= καταδικασθο]ν οe στρατηγο+ εoς θ=νατον κα+ δ1-
μευσι τ9ς περιουσ+ας τους.
102. Aφο] S Uπφασις αcτ1 >πικυρ,θηκε κα+ >νb οe
στρατηγο+ >πρκειτο ν= >κτελεσθο]ν Uπ το;ς δημ+ους, V
Διομδων, tνας Uπ το;ς στρατηγο;ς, π9ρε θσι στ μ-
σον τ9ς συνελε;σεως, \νθρωπος eκανς στν πλεμο κα+
διακεκριμνος γι= τ1ν δικαιοσ;νη του κα+ τ+ς \λλες Uρε-
τς. 2. Kι hταν hλοι >σ,πασαν, εjπε: «lAνδρες Aθηνα&οι,
μακ=ρι οe Uποφ=σεις πο; >λ=βατε γι= μ*ς ν= Uποβο]ν
πρς τ συμφρον τ9ς πλεως. Eπειδ1 S τ;χη μ*ς >μπδι-
σε ν’ Uποδ,σωμε τ+ς εcχαριστ+ες γι= τ+ς εcχς πο; κ=ναμε
γι= τ1ν ν+κη, εjναι καλ ν= φροντ+σετε >σε&ς κα+ ν= εcχα-
ριστ1σετε τν Δ+α τν σωτ9ρα κα+ τν Aπλλωνα κα+ τ+ς
σεμνς θες (τ+ς Eριν;ες). Γιατ+ σ αcτο;ς το;ς θεο;ς
εcχηθ1καμε κα+ >νικ1σαμε τν >χθρ». 3. 0O Διομδων,
μετ= Uπ’ αcτ1ν τ1ν παρμβασι, yδηγε&το στ1ν >κτλεσι
τ9ς θανατικ9ς ποιν9ς μαζ+ μ το;ς \λλους στρατηγο;ς,
Uφο] προκ=λεσε στο;ς Uγαθο;ς πολ&τες μγαν οjκτο κα+
δ=κρυα. Γιατ+, \νθρωπος πο; >πρκειτο ν= θανατωθ9
73
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τοC μν καθ’ αIτJν π;θους μηδ’ XντινοCν ποιε,σθαι μνε&αν,
Iπρ δ τς 3δικο5σης π4λεως 3ξιοCν τ/ς ε*χ/ς 3ποδιδ4-
ναι το,ς θεο,ς, )φα&νετ’ 3νδρJς ε*σεβοCς Lργον κα2 μεγα-
4 λοψ5χου κα2 τς περ2 α*τJν τ5χης 3ναξ&ου. το5τους μν
οpν ο ταχθ+ντες IπJ τ!ν ν4μων yνδεκα 9ρχοντες 3π+-
κτειναν, ο*χ ο`ον ^δικηκ4τας τι τ>ν π4λιν, 3λλ/ ναυμα-
χ&αν μεγ&στην τ!ν sEλλησι πρJς sEλληνας γεγενημ+νον νε-
νικηκ4τας κα2 )ν 9λλαις μ;χαις λαμπρ!ς ^γωνισμ+νους
κα2 δι/ τ/ς Fδ&ας 3ρετ/ς τρ4παια κατ/ τ!ν πολεμ&ων
5 hστακ4τας. οYτως δ’ K δμος τ4τε παρεφρ4νησε, κα2 πα-
ροξυνθε2ς 3δ&κως IπJ τ!ν δημαγωγ!ν τ>ν [ργ>ν 3π+-
σκηψεν εFς 9νδρας ο* τιμωρ&ας, 3λλ/ πολλ!ν )πα&νων
κα2 στεφ;νων 3ξ&ους.
103. Tαχ8 δ κα2 το,ς πε&σασι κα2 το,ς πεισθε,σι μετεμ+-
λησεν, οονε2 νεμεσσαντος τοC δαιμον&ουD ο μν γ/ρ
)ξαπατηθ+ντες )π&χειρα τς 3γνο&ας Lλαβον μετ’ ο* πο-
λ8ν χρ4νον καταπολεμηθ+ντες ο*χ Iφ’ hνJς δεσπ4του μ4-
2 νον 3λλ/ τρι;κονταD K δ’ )ξαπατσας κα2 τ>ν γν:μην
εFπvν Kαλλ&ξενος ε*θ8 τοC πλθους μεταμεληθ+ντος εFς
22. gEξι Uπ το;ς pκτ, στρατηγο;ς νικητς στ1ν ναυμαχ+α τbν Aργινου-
σbν καταδικ=σθηκαν σ θ=νατο Uπ το;ς γνωστο;ς yς «tνδεκα». T9ς
θανατικ9ς ποιν9ς διφυγαν V Πρωτμαχος κα+ V Aριστογνης, οe
Vπο&οι δν kλθαν εoς Aθ1νας γι= ν= δικασθο]ν, Uντιλαμβανμενοι τ+
το;ς >περ+μενε. Kατπιν, hταν kταν πλον Uργ=, οe Aθηνα&οι >στρ=φη-
σαν >ναντ+ον αcτbν πο; το;ς yδ1γησαν στ1ν Uπφασι ν= >κτελεσθο]ν
οe στρατηγο+. 0O pργανωτ1ς hμως τ9ς σκευωρ+ας Θηραμνης δν fπ-
στη καμμι= τιμωρ+α, >φ’ hσον δρο]σε >κ τbν παρασκην+ων κα+ δν
fπ9ρχαν Uποδε+ξεις τ9ς >νοχ9ς του.
23. T Uπ=νθρωπο καθεστ,ς τbν τρι=κοντα τυρ=ννων πο; >πβαλε S νι-
κ1τρια Σπ=ρτη στο;ς Sττηθντες Aθηνα+ους Uποτελε& tνα μελαν κε-
φ=λαιο στ1ν eστορ+α το] Uρχα+ου 0Eλληνισμο], V Vπο&ος μ τ+ς Uτρμο-
νες κα+ συνεχε&ς διαμ=χες κα+ συγκρο;σεις του >ξασθνησε Uφ’ mαυτο]
74
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Uδ+κως κα+ δν nκαμε τ1ν παραμικρ1 μνε+α γι= τ1ν μο&ρα
του κα+ παρακαλε& γι= μι= πλι πο; τν Uδ+κησε, ν’ Uπο-
δ,ση τ+ς εcχαριστ+ες στο;ς θεο;ς, hλα αcτ= μαρτυρο]-
σαν \νθρωπο εcσεβ9 κα+ μεγαλψυχο κα+ \ξιον καλ;τε-
ρης τ;χης Uπ’ αcτ1ν πο; το] >πιφυλ=χθηκε. 4. Acτο;ς
το;ς Uνθρ,πους οe tνδεκα22, πο; kσαν ταγμνοι Uπ τν
νμο, το;ς >θαν=τωσαν, \ν κα+ δν διπραξαν καννα
Uδ+κημα εoς β=ρος τ9ς πλεως, Uλλ= >κρδισαν τ1ν μεγα-
λ;τερη ναυμαχ+α πο; διεξ1χθη ποτ Uπ gEλληνες >ναν-
τ+ον 0Eλλ1νων κα+ Uγων+σθηκαν λαμπρ= κα+ σ \λλες μ=-
χες κα+ χ=ρις στ1ν προσωπικ1 τους Uνδρε+α εjχαν στ1σει
πολλ= τρπαια γι= τ+ς ν+κες >ναντ+ον τbν >χθρbν. 5. Tσο
πολ; παρεφρνησε ττε V λας κα+ παρεσ;ρθη σ μ+α
\δικη πρκλησι Uπ το;ς δημαγωγο;ς, }στε >κρεσε τ1ν
pργ1 του π=νω σ Uνθρ,πους πο; kσαν \ξιοι vχι τιμω-
ρ+ας, Uλλ= πολλbν >πα+νων κα+ στεφ=νων.
103. Aλλ= γρ1γορα κα+ αcτο+ πο; nπεισαν τ1ν συν-
λευσι ν= ψηφ+ση τ1ν θανατικ1 καταδ+κη κι αcτο+ πο; πε+-
σθηκαν ν= ψηφ+σουν fπρ αcτ9ς τ >μετ=νοιωσαν, σ=ν
ν= το;ς >κδικ1θηκε τρπον τιν= V θες. Acτο+ πο; >ξα-
πατ1θηκαν, nλαβαν τ= >π+χειρα τ9ς πλ=νης τους, hταν vχι
πολ;ν καιρ Uργτερα nπεσαν κ=τω Uπ τ1ν >ξουσ+α vχι
mνς τυρ=ννου, Uλλ= τρι=ντα23. 2. Kι V Kαλλ+ξενος πο;
το;ς >ξαπ=τησε κα+ >πρτεινε >π+σης τ1ν θανατικ1 ποιν1,
Uμσως μλις τ πλ9θος μεταμελ1θηκε, εoσ1χθη εoς δ+κην
τ+ς δυν=μεις του. Oe Tρι=κοντα τ;ραννοι kσαν τυφλ= vργανα τ9ς Σπ=ρ-
της Uλλ= κα+ fπδουλοι στ= π=θη τους. Δ;ο >ξ αcτbν διεδραμ=τισαν
>πονε+διστο ρλο, V Θηραμνης κα+ V Kριτ+ας, V Vπο&ος kταν μαθητ1ς
το] Σωκρ=τους. Oe Tρι=κοντα Uφ,πλισαν το;ς πολ&τες >κτς τριbν χι-
λι=δων pργ=νων των, πο; τ= χρησιμοποιο]σαν γι= καταδι,ξεις, δημε;-
σεις περιουσιbν κα+ Uφ=νταστες σκληρτητες. Ecτυχbς τ τυραννικ
καθεστ,ς δν δι1ρκεσε >π+ πολ; χρονικ δι=στημα κα+ τ 403 π.X. V
Θρασ;βουλος Uν,ρθωσε τ δημοκρατικ πολ+τευμα τbν Aθηνbν.
75
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
αFτ&αν \λθεν Hς τJν δμον )ξηπατηκ:ςD ο*κ 3ξιωθε2ς δ’
3πολογ&ας )δ+θη, κα2 καταβληθε2ς εFς τ>ν δημοσ&αν φυ-
λακ>ν Lλαθε μετ; τινων διορ5ξας τJ δεσμωτριον κα2
διαδρ/ς πρJς το8ς πολεμ&ους εFς Δεκ+λειαν rπως διαφυ-
γvν τJν θ;νατον μ> μ4νον "Aθνησιν 3λλ/ κα2 παρ/ το,ς
9λλοις sEλλησι δακτυλοδεικτουμ+νην LχRη τ>ν πονηρ&αν
παρ’ rλον τJν β&ον.
3 T/ μν οpν κατ/ τοCτον τJν )νιαυτJν πραχθ+ντα
σχεδJν ταCτ’ )στ&ν. τ!ν δ συγγραφ+ων Φ&λιστος τ>ν
πρ:την σ5νταξιν τ!ν Σικελικ!ν εFς τοCτον τJν )νιαυτJν
κατ+στροφεν εFς τ>ν "Aκρ;γαντος @λωσιν, )ν β5βλοις
hπτ/ διελθvν χρ4νον )τ!ν πλε&ω τ!ν [κτακοσ&ων, τς δ
δευτ+ρας συντ;ξεως τ>ν μν 3ρχ>ν 3πJ τς τς προτ+ρας
τελευτς πεπο&ηται, γ+γραφε δ β5βλους τ+σσαρας.
4 Περ2 δ τJν α*τJν χρ4νον )τελε5τησε Σοφοκλς K Σο-
φ&λου, ποιητ>ς τραγGωδι!ν, Lτη βι:σας )νενκοντα, ν&κας
δ’ Lχων [κτωκα&δεκα. φασ2 δ τJν 9νδρα τοCτον τ>ν
)σχ;την τραγGωδ&αν εFσαγαγ4ντα κα2 νικσαντα χαρb_ πε-
ριπεσε,ν 3νυπερβλτGω, δι’ xν κα2 τελευτσαι. "Aπολλ4δω-
ρος δ’ K τ>ν χρονικ>ν σ5νταξιν πραγματευσ;μεν4ς φησι
κα2 τJν E*ριπ&δην κατ/ τJν α*τJν )νιαυτJν τελευτσαιD
τινς δ λ+γουσι παρ’ "Aρχελ;Gω τG! βασιλε, Mακεδ4νων
κατ/ τ>ν χ:ραν )ξελθ4ντα κυσ2 περιπεσε,ν κα2 διασπα-
σθναι μικρG! πρ4σθεν το5των τ!ν χρ4νων.
24. T δε;τερο τμ9μα τbν «Σικελικbν» το] Φιλ+στου περιελ=μβανε τ1ν
eστορ+α το] Διονυσ+ου το] πρεσβυτρου κα+ το] Διονυσ+ου το] νεωτ-
ρου (367-363 π.X.). Tbν «Σικελικbν» διεσ,θησαν κ=ποια Uποσπ=σμα-
τα, τ= Vπο&α συνελγησαν Uπ τν M+λλερ. Kρινμενος γενικbς yς δ-
κιμος eστορικς, V Φ+λιστος περιλαμβ=νεται στν καννα τbν Uρχα+ων
eστορικbν.
25. 0O Aπολλδωρος εjναι Aθηνα&ος eστορικς κα+ γραμματικς πο;
qκμασε κατ= τν B π.X. αo. T nργο του «Xρονικ=» >θεωρε&το tνα Uπ
76
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
μ τ1ν κατηγορ+α hτι >ξαπ=τησε τν λα. Kα+ χωρ+ς ν=
το] >πιτραπ9 ν’ Uπολογηθ9 δθηκε κα+ >ρρ+φθη στ1ν φυ-
λακ1. Aλλ= \νοιξε κρυφ= vρυγμα στ1ν φυλακ1 κα+ >δρα-
πτευσε μαζ+ μ μερικο;ς \λλους πρς τν >χθρ στ1ν Δε-
κλεια, }στε τ,ρα πο; διφυγε τν θ=νατο ν= μ1ν εjναι
δακτυλοδεικτο;μενος σ hλη του τ1ν ζω1 γι= τ1ν πονηρι=
του, vχι μνο στ1ν Aθ1να, Uλλ= κα+ μεταξ; hλων τbν
0Eλλ1νων.
3. Acτ= εjναι, μπορο]με ν= πο]με, τ= γεγοντα αcτο]
το] nτους. Kι Uπ το;ς eστορικο;ς V Φ+λιστος τ1ν πρ,τη
του eστορ+α τ9ς Σικελ+ας τ1ν >τελε+ωσε αcτν τν χρνο
μ τ1ν {λωσι το] Aκρ=γαντος Uφο] διεξ9λθε τ= γεγον-
τα μι*ς χρονικ9ς περιδου π=νω Uπ pκτακσια χρνια
σ mπτ= βιβλ+α. Kα+ τ1ν δε;τερη 0Iστορ+α του, σ τσσερα
βιβλ+α, τ1ν \ρχισε Uπ τ σημε&ο πο; τελει,νει S πρ,τη24.
4. Tν sδιον καιρ πθανε κι V Σοφοκλ9ς, V γυις το]
Σοφ+λου, τραγικς ποιητ1ς, Uφο] nζησε >νεν1ντα χρνια
κα+ >κρδισε δκα pκτ, ν+κες σ ποιητικο;ς Uγbνες. Kα+
λγουν γι= τν Σοφοκλ9, hτι, hταν παρουσ+ασε τ1ν τελευ-
τα+α του τραγωδ+α κα+ >ν+κησε, nνοιωσε τσο μεγ=λη χα-
ρ=, πο; >ξ αoτ+ας της πθανε. 5. Kι V Aπολλδωρος25 πο;
nγραψε τ1ν «Xρονολογ+α» λγει hτι τν sδιο χρνο πθανε
κι V Ecριπ+δης. Eν το;τοις μερικο+ λγουν, hτι V Ecριπ+-
δης ζο]σε στ1ν αcλ1 το] Aρχελ=ου, το] βασιλως τ9ς
Mακεδον+ας, κα+ hτι κ=ποτε πο; βγ9κε στ1ν >ξοχ1 nπεσε
π=νω σ σκυλι= πο; τν κατεσπ=ραξαν λ+γο πρ+ν Uπ’
αcτν τν καιρ.
τ= Uκριβστερα eστορικ= συγγρ=μματα τ9ς >ποχ9ς του κα+ >χρησ+μευ-
σε yς σπουδα+α πηγ1 στο;ς μεταγενεστρους. T= σωζμενα Uποσπ=-
σματα συνλεξε κα+ >ξδωσε V F. Jacoby. Στν Aπολλδωρο, V Vπο&ος
nζησε κα+ qκμασε στ1ν Aλεξ=νδρεια, Uποδ+δεται κα+ S γνωστ1 yς
«Aπολλοδ,ρου Bιβλιοθ1κη», S Vπο+α >ξετιμ*το πολ; κατ= το;ς με-
σαιωνικο;ς mλληνικο;ς χρνους.
77
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
104. TοC δ’ Lτους το5του διελθ4ντος "Aθνησι μν
\ρχεν "Aλεξ&ας, )ν δ τR dP:μRη 3ντ2 τ!ν Iπ;των τρε,ς χι-
λ&αρχοι κατεστ;θησαν, Γ;ιος "Iο5λιος, Π4πλιος Kορν-
λιος, Γ;ιος Σερου&λιος. το5των δ τ>ν 3ρχ>ν παραλαβ4ν-
των "Aθηνα,οι μετ/ τ>ν 3να&ρεσιν τ!ν στρατηγ!ν )π2 τ>ν
Xγεμον&αν Lταξαν Φιλοκλ+α, κα2 τJ ναυτικJν α*τG! παρα-
δ4ντες )ξ+πεμψαν πρJς K4νωνα, προστ;ξαντες κοιν!ς
2 3φηγε,σθαι τ!ν δυν;μεων. ~ς )πε2 κατ+πλευσε πρJς K4-
νωνα εFς Σ;μον, τ/ς ναCς Nπ;σας )πλρωσεν οZσας τρε,ς
πρJς τα,ς hκατJν hβδομκοντα. το5των εUκοσι μν Lδοξεν
α*τοC καταλιπε,ν, τα,ς δ’ 9λλαις Nπ;σαις 3νχθησαν εFς
dEλλσποντον, Xγουμ+νου K4νωνος κα2 Φιλοκλ+ους.
3 Λ5σανδρος δ’ K τ!ν Λακεδαιμον&ων να5αρχος )κ Πε-
λοποννσου παρ/ τ!ν )γγ8ς συμμ;χων τρι;κοντα π+ντε
ναCς 3θρο&σας κατ+πλευσεν εFς jEφεσονD μεταπεμψ;με-
νος δ κα2 τJν )κ X&ου στ4λον )ξρτυενD 3ν+βη δ κα2
πρJς KCρον τJν Δαρε&ου τοC βασιλ+ως υ4ν, κα2 χρματα
4 πολλ/ παρ+λαβε πρJς τ/ς τ!ν στρατιωτ!ν διατροφ;ς. K
δ KCρος, μεταπεμπομ+νου τοC πατρJς α*τJν εFς Π+ρσας,
τG! Λυσ;νδρGω τ!ν Iφ’ αIτJν π4λεων τ>ν )πιστασ&αν πα-
ρ+δωκε κα2 το8ς φ4ρους το5τGω τελε,ν συν+ταξεν. K δ Λ5-
σανδρος π;ντων τ!ν εFς π4λεμον ε*πορσας εFς jEφεσον
3ν+στρεψε.
5 Kαθ’ ~ν δ> χρ4νον )ν τR MιλτGω τινς [λιγαρχ&ας [ρε-
γ4μενοι κατ+λυσαν τJν δμον, συμπραξ;ντων α*το,ς Λα-
κεδαιμον&ων. κα2 τJ μν πρ!τον Διονυσ&ων kντων )ν τα,ς
οFκ&αις το8ς μ;λιστα 3ντιπρ;ττοντας συνρπασαν κα2
περ2 τεσσαρ;κοντα kντας 3π+σφαξαν, μετ/ δ+, τς 3γο-
ρ_ς πληθο5σης, τριακοσ&ους )πιλ+ξαντες το8ς ε*πορωτ;-
6 τους 3νε,λον. ο δ χαρι+στατοι τ!ν τ/ τοC δμου φρο-
νο5ντων, kντες ο*κ )λ;ττους χιλ&ων, φοβηθ+ντες τ>ν περ&-
78
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
104. Tν mπμενο χρνο στ1ν Aθ1να kταν \ρχων V
Aλεξ+ας, >νb στ1ν P,μη Uντ+ τbν fπ=των Uνεδε+χθησαν
τρε&ς χιλ+αρχοι, V Γ=ιος Iο;λιος, V Ππλιος Kορν1λιος κα+
V Γ=ιος Σερβ+λιος. Acτν τν καιρ οe Aθηνα&οι, μετ= τ1ν
>κτλεσι τbν στρατηγbν, }ρισαν Uρχηγ τν Φιλοκλ9 κι
Uφο] το] παρδωσαν τ ναυτικ τν nστειλαν πρς τν
Kνωνα μ διαταγς ν= Uσκο]ν Uπ κοινο] τ1ν Uρχηγ+α
τbν δυν=μεων. 2. 0O Φιλοκλ9ς, Uφο] κατπλευσε στ1ν Σ=-
μο πρς τν Kνωνα, >π=νδρωσε hλα τ= πλο&α, πο; kσαν
mκατν mβδομ1ντα τρ+α. Aπ’ αcτ= Uπεφ=σισε ν’ Uφ1ση τ=
εsκοσι >κε&, κα+ hλα τ’ \λλα Uππλευσαν γι= τν 0Eλλ1σ-
ποντο, μ Uρχηγο;ς τν Kνωνα κα+ τν Φιλοκλ9. 3. 0O
Λ;σανδρος, V να;αρχος τbν Λακεδαιμον+ων, Uφο] συγ-
κντρωσε τρι=ντα πντε πλο&α, κατπλευσε στ1ν lEφεσο.
Eκε& >κ=λεσε κα+ τν στλο Uπ τ1ν X+ο κα+ τν >ξ,πλι-
ζε. Aνβηκε >π+σης μχρι τν K]ρο, τν γυι το] βασι-
λως Δαρε+ου, κα+ π9ρε πολλ= χρ1ματα γι= τ1ν διατροφ1
τbν στρατιωτbν του. 4. Kι V K]ρος, καθ,ς τν >κ=λεσε V
πατρας του στ1ν Περσ+α, παρδωσε στν Λ;σανδρο τ1ν
>ξουσ+α τbν 0Eλληνικbν πλεων, πο; εjχε αcτς fπ τ1ν
κυριαρχ+α του, κα+ nδωσε διαταγς ν= πληρ,νουν σ
αcτν το;ς φρους. 0O Λ;σανδρος, ττε, Uφο] >ξασφ=λι-
σε hλα τ= μσα γι= τ1ν διεξαγωγ1 το] πολμου, >πστρε-
ψε στ1ν lEφεσο.
5. Acτν τν καιρ στ1ν M+λητο μερικο+, πο; >πιθυ-
μο]σαν τ1ν >γκαθ+δρυσι pλιγαρχ+ας, κατλυσαν τ1ν δημο-
κρατ+α μ τ1ν βο1θεια τbν Λακεδαιμον+ων. Kα+ πρbτα
Uπ’ hλα κατ= τ1ν mορτ1 τbν Διονυσ+ων {ρπαξαν μσα
Uπ τ= σπ+τια τους το;ς πι φανατικο;ς Uντιπ=λους τους,
περ+ το;ς σαρ=ντα, κα+ το;ς nσφαξαν hλους. Kα+ nπειτα,
τ1ν }ρα πο; S Uγορ= συν1θως εjναι γεμ=τη μ κσμο,
>πλεξαν τριακσιους, το;ς πι πλο;σιους, κα+ το;ς >φ-
νευσαν. 6. Oe σημαντικ,τεροι Uπ το;ς δημοκρατικο;ς
πολ&τες, πο; δν kσαν λιγ,τεροι Uπ χ+λιους, φοβ1θηκαν
79
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
στασιν Lφυγον πρJς Φαρν;βαζον τJν σατρ;πηνD οVτος
δ φιλοφρ4νως α*το8ς δεξ;μενος, κα2 στατρα χρυσοCν
hκ;στGω δωρησ;μενος, κατG:κισεν εFς BλαCδα, φρο5ρι4ν τι
τς Λυδ&ας.
7 Λ5σανδρος δ μετ/ τ!ν πλε&στων νε!ν )π2 jIασον τς
Kαρ&ας πλε5σας κατ/ κρ;τος α*τ>ν ε`λεν "Aθηνα&οις συμ-
μαχοCσαν, κα2 το8ς μν Xβ!ντας [κτακοσ&ους kντας 3π+-
σφαξε, πα,δας δ κα2 γυνα,κας λαφυροπωλσας κατ+-
8 σκαψε τ>ν π4λιν. μετ/ δ ταCτ’ )π2 τ>ν "Aττικ>ν κα2 πολ-
λο8ς τ4πους πλε5σας μ+γα μν ο*δν ο*δ’ 9ξιον μνμης
LπραξεD διJ κα2 ταCτα μν ο*κ 3ναγρ;φειν )σπουδ;σα-
μενD τJ δ τελευτα,ον Λ;μψακον hλvν τ>ν μν "Aθηνα&ων
φρουρ/ν 3φκεν Iπ4σπονδον, τ/ς δ κτσεις Nρπ;σας
το,ς Λαμψακηνο,ς 3π+δωκε τ>ν π4λιν.
105. O δ τ!ν "Aθηνα&ων στρατηγο2 πυθ4μενοι το8ς
Λακεδαιμον&ους π;σRη τR δυν;μει πολιορκε,ν Λ;μψακον,
συνγαγ4ν τε πανταχ4θεν τριρεις κα2 κατ/ σπουδ>ν
2 3νχθησαν )π’ α*το8ς ναυσ2ν hκατJν [γδοκοντα. εIρ4ν-
τες δ τ>ν π4λιν Xλωκυ,αν, τ4τε μν )ν AFγJς ποταμο,ς
καθ:ρμισαν τ/ς ναCς, μετ/ δ ταCτ’ )πιπλ+οντες το,ς πο-
λεμ&οις καθ’ Xμ+ραν εFς ναυμαχ&αν προεκαλοCντο. ο*κ
3νταναγομ+νων δ τ!ν Πελοποννησ&ων, ο μν "Aθηνα,οι
διηπ4ρουν rτι χρσωνται το,ς πρ;γμασιν, ο* δυν;μενοι
26. 0H lIασος q Iασσς εjναι Uρχαιοτ=τη πλις τ9ς Kαρ+ας στ1ν M. Aσ+α,
>π+ τ9ς βορε+ου Uκτ9ς το] Iασσικο] q Bαργυλικο] κλπου κα+ μεταξ;
τbν πλεων Mιλ1του κα+ Bαργυλ+ας. Ejχε Uποικισθ9 Uπ τ+ς Uρχς το]
ΣT π.X. αobνος Uπ Δωριε&ς (Aργε+ους) κα+ lIωνες, το;ς Vπο+ους yδ1-
γησε >κε& V lIασος, V υeς το] πανπτου lAργου κα+ τ9ς Iσμ1νης, V
Vπο&ος >θεωρε&το κα+ οoκιστ1ς αcτ9ς. Aπ τ1ν Uρχα+α mλληνικ1 πλι
80
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
Uπ’ αcτ1ν τ1ν κατ=στασι κι nφυγαν πρς τν σατρ=πη
Φαρν=βαζο. Acτς το;ς fποδχθηκε φιλικ= κι Uφο] >δ,-
ρισε στν καθνα tνα χρυσ στατ9ρα, το;ς >γκατστησε
στ1ν Bλα]δα, tνα φρο;ριο τ9ς Λυδ+ας.
7. 0O Λ;σανδρος nπλευσε μ τ= περισστερα πλο&α του
στ1ν lIασο τ9ς Kαρ+ας26 κα+ τ1ν >κυρ+ευσε >ξ >φδου,
διτι kταν σ;μμαχος μ το;ς Aθηνα+ους, κα+ hλους το;ς
\ρρενες πο; εjχαν στρατε;σιμη Sλικ+α, κ=που pκτακ-
σιοι, το;ς nσφαξε hλους, τ= γυναικπαιδα τ= >π,λησε στ
σκλαβοπ=ζαρο κα+ oσοπδωσε τ1ν πλι. 8. lEπειτα Uπ
αcτ nπλευσε >ναντ+ον τ9ς Aττικ9ς κα+ πολλbν \λλων
μερbν, Uλλ= δν κατ,ρθωσε τ+ποτε τ Uξιομνημνευτο.
Γι’ αcτ κα+ δν κ=ναμε τν κπο ν’ Uσχοληθο]με μ
αcτν. Tελικbς κατλαβε τ1ν Λ=μψακο κα+ \φησε τ1ν
Aθηναϊκ1 φρουρ= τ9ς πλεως ν’ Uναχωρ1ση μ συνθ1κη,
κι Uφο] >λεηλ=τησε τ= σπ+τια, Uπδωσε π=λι τ1ν πλι
στο;ς Λαμψακηνο;ς.
105. Oe στρατηγο+ τbν Aθηνα+ων πληροφορηθντες hτι
οe Λακεδαιμνιοι πολιορκο]σαν τ1ν Λ=μψακο μ hλη
τους τ1ν δ;ναμι, συγκντρωσαν Uπ παντο] τρι1ρεις κα+
>κιν1θησαν >σπευσμνα >ναντ+ον τους μ mκατν pγδντα
πλο&α. 2. Efρ9καν hμως τ1ν πλι ν= nχη κυριευθ9 qδη κα+
ττε >στ=θμευσαν τ= πλο&α στο;ς Aoγς ποταμο;ς, Uλλ=
Uργτερα nπλευσαν >ναντ+ον τbν >χθρbν κα+ κ=θε Sμρα
το;ς προκαλο]σαν σ ναυμαχ+α. Kι hταν οe Πελοπονν1-
σιοι >πμεναν ν= μ1ν Uνταποκρ+νωνται στ1ν πρκλησι, οe
Aθηνα&οι εfρ+σκοντο σ Uμηχαν+α πbς ν’ Uντιμετωπ+σουν
τ1ν κατ=στασι, διτι δν μπορο]σαν περισστερο χρνο
σ,ζονται σ1μερα τ= >ρε+πια τbν τειχbν της κα+ hπως φα+νεται αcτ1
εjχε κτισθ9 >π+ προγενεστρου Mυκηναϊκο] οoκισμο]. lAν κα+ κατε-
στρ=φη Uπ τν Λ;σανδρο, >πανεκτ+σθη πολ; >νωρ+ς κα+ Uπκτησε
κα+ π=λι τ1ν προηγουμνη Uκμ1 κα+ δ;ναμ+ της. 0H πλις εjχε κα+ Uξι-
λογα eερ=, Uπ τ= Vπο&α pνομασττερο kταν τ eερ τ9ς 0Eστ+ας.
81
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3 τJν πλε&ω χρ4νον )κε, διατρ+φειν τ/ς δυν;μεις. "Aλκιβι;-
δου δ πρJς α*το8ς )λθ4ντος κα2 λ+γοντος, rτι Mδοκος
κα2 Σε5θης ο τ!ν Θρbακ!ν βασιλε,ς εFσιν α*τG! φ&λοι, κα2
δ5ναμιν πολλ>ν Hμολ4γησαν δ:σειν, )/ν βο5ληται δια-
πολεμε,ν το,ς Λακεδαιμον&οιςD δι4περ α*το8ς ^ξ&ου μετα-
δοCναι τς Xγεμον&ας, )παγγελλ4μενος α*το,ς δυε,ν θ;τε-
ρον a ναυμαχε,ν το8ς πολεμ&ους 3ναγκ;σειν a πεζR μετ/
4 Θρbακ!ν πρJς α*το8ς διαγωνιε,σθαι. ταCτα δ K "Aλκιβι;-
δης Lπραττεν )πιθυμ!ν δι’ hαυτοC τR πατρ&δι μ+γα τι κα-
τεργ;σασθαι κα2 δι/ τ!ν ε*εργεσι!ν τJν δμον 3ποκα-
ταστσαι εFς τ>ν 3ρχα&αν εZνοιαν. ο δ τ!ν "Aθηνα&ων
στρατηγο&, νομ&σαντες τ!ν μν )λαττωμ;των hαυτο,ς τ>ν
μ+μψιν 3κολουθσειν, τ/ δ’ )πιτε5γματα προσ;ψειν @παν-
τας "Aλκιβι;δRη, ταχ+ως α*τJν )κ+λευσαν 3πι+ναι κα2 μη-
κ+τι προσεγγ&ζειν τG! στρατοπ+δGω.
106. "Eπε2 δ’ ο μν πολ+μιοι ναυμαχε,ν ο*κ nθελον, τJ
δ στρατ4πεδον σιτοδε&α κατε,χε, Φιλοκλς )κε&νην τ>ν
Xμ+ραν 3φηγο5μενος το,ς μν 9λλοις τριηρ;ρχοις προσ+-
ταξε πληρ:σαντας τ/ς τριρεις 3κολουθε,ν, α*τJς δ’
2 hτο&μας Lχων ναCς τρι;κοντα τ;χιον )ξ+πλευσεν. K δ Λ5-
σανδρος παρ; τινων α*τομ4λων ταCτ’ 3κο5σας, μετ/
πασ!ν τ!ν νε!ν 3ναχθε2ς κα2 τJν Φιλοκλ+α τρεψ;μενος
3 πρJς τ/ς 9λλας ναCς κατεδ&ωξεν. οZπω δ τ!ν τριρων
το,ς "Aθηνα&οις πεπληρωμ+νων θ4ρυβος κατε,χεν @παν-
4 τας δι/ τ>ν 3προσδ4κητον )πιφ;νειαν τ!ν πολεμ&ων. K δ
Λ5σανδρος συνιδvν τ>ν τ!ν )ναντ&ων ταραχν, "Eτε4νι-
κον μν μετ/ τ!ν εFωθ4των πεζR μ;χεσθαι ταχ+ως 3πεβ&-
βασενD K δ [ξ+ως τR τοC καιροC SοπR χρησ;μενος μ+ρος
κατελ;βετο τς παρεμβολςD α*τJς δ’ K Λ5σανδρος Nπ;-
82
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
ν= διατρφουν τ+ς δυν=μεις τους >κε&. 3. 0Oπτε παρου-
σι=ζεται V Aλκιβι=δης κα+ το;ς λγει, hτι V M1δοκος κα+
V Σε;θης, οe βασιλε&ς τbν Θρακbν, εjναι φ+λοι του κα+
συμφ,νησαν ν= το] δ,σουν μεγ=λη δ;ναμι, \ν qθελε ν=
πολεμ1ση μχρι τλους το;ς Λακεδαιμον+ους. Γι’ αcτ ζη-
το]σε Uπ το;ς στρατηγο;ς τbν Aθηνα+ων ν= μετ=σχη κι
αcτς στ1ν στρατηγ+α κα+ το;ς fποσχταν tνα Uπ τ=
δ;ο q ν’ Uναγκ=ση το;ς >χθρο;ς ν= ναυμαχ1σουν q ν’
Uγωνισθ9 >ναντ+ον τους στ1ν ξηρ= μ τ1ν βο1θεια τbν
Θρακbν. 4. 0O Aλκιβι=δης τ= nκαμε αcτ=, διτι >πιθυ-
μο]σε ν= κατορθ,ση μ τ+ς δικς του προσπ=θειες κ=τι
σημαντικ γι= τ1ν πατρ+δα κα+ μ τ+ς εcεργεσ+ες του ν=
κερδ+ση π=λι τ1ν παλαι= ενοια το] λαο]. Aλλ= οe στρα-
τηγο+ τbν Aθηνα+ων fπολογ+ζοντας hτι στ1ν περ+πτωσι
Uποτυχ+ας, S κατακραυγ1 θ= πση >π=νω τους, >νb στ1ν
περ+πτωσι >πιτυχ+ας, hλοι θ= τ1ν Uποδ,σουν στν Aλκι-
βι=δη, τν διταξαν ν= φ;γη γρ1γορα κα+ ν= μ1 πλησι=ση
στ στρατπεδο.
106. Kαθ,ς οe >χθρο+ δν qθελαν ν= ναυμαχ1σουν κι V
στρατς μαστιζταν Uπ τ1ν πε&να, V Φιλοκλ9ς πο; εjχε
τ1ν Uρχηγ+α >κε+νη τ1ν Sμρα διταξε το;ς \λλους τριη-
ρ=ρχους ν= >πανδρ,σουν τ+ς τρι1ρεις κα+ ν= τν Uκολου-
θ1σουν, κι V sδιος εjχε tτοιμα τρι=ντα πλο&α κα+ Uνεχ,ρη-
σε. 2. 0O Λ;σανδρος, V Vπο&ος nμαθε Uπ κ=ποιον αcτ-
μολο, Uνο+χθηκε στ1ν θ=λασσα μ hλα του τ= πλο&α κι
Uναγκ=ζοντας τν Φιλοκλ9 ν= τραπ9 εoς φυγ1ν, τν κατε-
δ+ωξε πρς τ= \λλα πλο&α. 3. Kι hπως οe τρι1ρεις τbν
Aθηνα+ων δν εjχαν Uκμα >πανδρωθ9, hλους το;ς κατ-
λαβε σ;γχυσι Uπ τ1ν Uπροσδκητη >μφ=νισι το] >χθρο].
4. 0O Λ;σανδρος δικρινε τ1ν ταραχ1 τbν >χθρbν κι Uπε-
β+βασε σ;ντομα τν Eτενικο μ τ= τμ1ματα >κε&να πο;
kσαν Uσκημνα στν πλεμο τ9ς ξηρ*ς. 0O Eτενικος
>κμεταλλε;θηκε ταχ;τατα τ1ν εcκαιρ+α κα+ κατλαβε tνα
μρος το] >χθρικο] στρατοπδου, >νb V sδιος V Λ;σαν-
83
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
σαις τα,ς τριρεσιν )ξηρτυμ+ναις )πιπλε5σας κα2 σιδηρ_ς
)πιβαλvν χε,ρας, 3π+σπα τ/ς Kρμο5σας )π2 τR γR ναCς.
5 "Aθηνα,οι δ τJ παρ;δοξον )κπεπληγμ+νοι κα2 μτ’ 3να-
χθναι τα,ς ναυσ2ν 3ναστροφ>ν Lχοντες μτε πεζR διαγω-
ν&ζεσθαι δυν;μενοι, βραχ8ν 3ντισχ4ντες χρ4νον )τρ;πη-
σαν, ε*θ8 δ’ ο μν τ/ς ναCς, ο δ τ>ν παρεμβολ>ν )κλι-
π4ντες Lφυγον, rπου ποθ’ yκαστος nλπιζε σωθσεσθαι.
6 τ!ν μν οpν τριρων δ+κα μ4νον διεξ+πεσον, Tν μ&αν
Lχων K4νων K στρατηγJς τ>ν μν εFς "Aθνας )π;νοδον
3π+γνω φοβηθε2ς τ>ν [ργ>ν τοC δμου, πρJς E*αγ4ραν
δ τJν 3φηγο5μενον τς K5πρου κατ+φυγεν, Lχων πρJς
α*τJν φιλ&ανD τ!ν δ στρατιωτ!ν ο πλε,στοι μν κατ/
7 γν φυγ4ντες εFς ΣηστJν διεσ:θησαν. Λ5σανδρος δ τ/ς
λοιπ/ς ναCς παραλαβvν αFχμαλ:τους, κα2 ζωγρσας Φι-
λοκλ+α τJν στρατηγ4ν, 3παγαγvν εFς Λ;μψακον 3π+-
σφαξε.
Mετ/ δ ταCτ’ εFς Λακεδα&μονα το8ς τ>ν ν&κην 3παγ-
γελοCντας 3π+στειλεν )π2 τς κρατ&στης τριρους, κοσμ-
σας το,ς πολυτελεστ;τοις τ>ν ναCν rπλοις κα2 λαφ5ροις.
8 )π2 δ το8ς εFς ΣηστJν καταφυγ4ντας "Aθηνα&ους στρα-
τε5σας τ>ν μν π4λιν ε`λε, το8ς δ’ "Aθηνα&ους Iποσπ4ν-
δους 3φκεν. ε*θ8ς δ τR δυν;μει πλε5σας )π2 Σ;μον
α*τJς μν τα5την )πολι4ρκει, Γ5λιππον δ τJν εFς Σικε-
27. Oe Aθηνα&οι γι= μ+α Uκμη φορ= Uπεδε+χθησαν \ξιοι τ9ς τ;χης τους,
Uφο] Uππεμψαν τν Aλκιβι=δη, πο; προσεφρθη ν= το;ς βοηθ1ση.
0O >ξυπντατος κα+ β=ναυσος στο;ς τρπους κα+ στ1ν συμπεριφορ=
Λ;σανδρος εjχε φροντ+σει ν= παρακολουθ9 τ+ς κιν1σεις τbν Uνδρbν
το] Aθηναϊκο] στλου πο; εjχε σταθμε;σει στο;ς Aoγς ποταμο;ς τ9ς
Θρακικ9ς χερσον1σου. T1ν πμπτη Sμρα Uπ τ9ς σταθμε;σεως το]
Aθηναϊκο] στλου τ= Πελοποννησιακ= πλο&α πο; παρακολουθο]σαν
τ+ς κιν1σεις τbν Aθηνα+ων διεπ+στωσαν hτι τ= Aθηναϊκ= πλο&α εjχαν
>γκαταλειφθ9 Uπ τ= πληρ,ματ= τους, πο; εjχαν διασκορπισθ9 γι= ν=
84
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
δρος μ hλες τ+ς τρι1ρεις του >ξωπλισμνες >ππλευσε κι
nρριπτε σιδερνιες ρπ=γες κι Uποσπο]σε τ= πλο&α Uπ
τν χbρο σταθμε;σε,ς τους. 5. Oe Aθηνα&οι, πανικβλητοι
Uπ τν Uπροσδκητο αoφνιδιασμ, καθ,ς δν μπορο]-
σαν ν’ Uνοιχθο]ν στ1ν θ=λασσα μ τ= πλο&α, Uλλ= οτε
κα+ ν= δ,σουν μ=χη στ1ν στερι=, Uφο] Uντεστ=θησαν γι=
λ+γο, Uναγκ=σθηκαν ν= τραπο]ν εoς φυγ1ν. Kι Uμσως
>γκαταλε+ποντας \λλοι τ= πλο&α κι \λλοι τ στρατπεδο
nφευγαν πρς hποια κατε;θυνσι qλπιζε καθνας hτι θ=
σωθ9. 6. Aπ τ+ς τρι1ρεις μνο δκα διφυγαν, Uπ τ+ς
Vπο&ες μ+α kταν το] Kνωνος το] στρατηγο], V Vπο&ος
Uπκλεισε τ1ν >π=νοδ του στ1ν Aθ1να, διτι >φοβε&το
τ1ν pργ1 το] λαο] κα+ κατφυγε πρς τν Ecαγρα, πο;
εjχε τν nλεγχο τ9ς K;πρου κα+ kταν φ+λος του. Aπ το;ς
στρατιbτες οe περισστεροι κατφυγαν δι= ξηρ*ς στ1ν Ση-
στ κα+ σ,θηκαν >κε&. 7. 0O Λ;σανδρος, Uφο] αoχμαλ,τισε
τ= fπλοιπα πλο&α κι συνλαβε ζωνταν τν στρατηγ Φι-
λοκλ9, τν yδ1γησε στ1ν Λ=μψακο κι >κε& τν >ξετλεσε27.
gYστερα Uπ’ αcτ= nστειλε στ1ν Λακεδα+μονα Uνθρ,-
πους μ τ ταχ;τερο πλο&ο γι= ν’ Uναγγε+λουν τ1ν ν+κη,
Uφο] τ >κσμησε μ τ= πολυτιμτερα hπλα κα+ λ=φυρα.
8. Mετ=, βαδ+ζοντας >ναντ+ον τbν Aθηνα+ων πο; εjχαν
καταφ;γει στ1ν Σηστ, κατλαβε τ1ν πλι κα+ το;ς Aθη-
να+ους το;ς \φησε ν= φ;γουν μ συνθ1κη. Kι Uμσως
nπλευσε μ τ1ν δ;ναμ+ του >ναντ+ον τ9ς Σ=μου τ1ν Vπο+α
V sδιος \ρχισε ν= τ1ν πολιορκ9, >νb τν Γ;λιππο, πο; μ
φροντ+σουν γι= τ+ς Uγορς τους. Tτε V Πελοποννησιακς στλος >π-
πεσε αoφνιδιαστικbς κατ= τbν Aττικbν τρι1ρων. Aκπως κα+ Uκινδ;-
νως nγινε κ;ριος 170 τρι1ρων, κατλαβε τ πολεμικ fλικ κα+ αoχμα-
λ,τισε τ μεγαλ;τερο μρος τbν πληρωμ=των στ1ν παραλ+α. Mνον S
μο&ρα το] Kνωνος διφυγε κα+ μετβη στ1ν Σαλαμ&να τ9ς K;πρου. 0O
Λ;σανδρος Uπ1γαγε στ1ν Λ=μψακο τ1ν πλο;σια λε+α του κα+ κατ-
σφαξε Uμσως hλους το;ς Aθηνα+ους αoχμαλ,τους, περ+ τ+ς 4.000.
85
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
λ&αν το,ς Συρακοσ&οις τG! ναυτικG! συμπολεμσαντα 3π+-
στειλεν εFς Σπ;ρτην τ; τε λ;φυρα κομ&ζοντα κα2 μετ/
9 το5των 3ργυρ&ου τ;λαντα χ&λια κα2 πεντακ4σια. kντος δ
τοC χρματος )ν σακ&οις, κα2 ταCτ’ Lχοντος hκ;στου σκυ-
τ;λην Lχουσαν τ>ν )πιγραφ>ν τJ πλθος τοC χρματος
δηλοCσαν, τα5την 3γνοσας K Γ5λιππος τ/ μν σακ&α πα-
ρ+λυσεν, )ξελ4μενος δ τ;λαντα τριακ4σια, κα2 δι/ τς
)πιγραφς γνωσθε2ς IπJ τ!ν )φ4ρων, Lφυγε κα2 κατεδι-
10 κ;σθη θαν;τGω. παραπλησ&ως δ κα2 τJν πατ+ρα τοC Γυ-
λ&ππου Kλ+αρχον συν+βη φυγε,ν )ν το,ς Lμπροσθεν χρ4-
νοις, rτι δ4ξας παρ/ Περικλ+ους λαβε,ν χρματα περ2 τοC
τ>ν εFσβολ>ν εFς τ>ν "Aττικ>ν μ> ποισασθαι κατεδικ;σθη
θαν;τGω, κα2 φυγvν )ν Θουρ&οις τς "Iταλ&ας δι+τριβεν.
οVτοι μν οpν, 9νδρες κανο2 τ9λλα δ4ξαντες εWναι, ταCτα
πρ;ξαντες τJν 9λλον β&ον α*τ!ν κατRσχυναν.
107. "Aθηνα,οι δ τ>ν τ!ν δυν;μεων φθορ/ν 3κο5σαν-
τες τοC μν 3ντ+χεσθαι τς θαλ;ττης 3π+στησαν, περ2 δ
τ>ν τ!ν τειχ!ν κατασκευ>ν )γ&νοντο κα2 το8ς λιμ+νας
3πεχ:ννυον, )λπ&ζοντες, rπερ \ν εFκ4ς, εFς πολιορκ&αν
2 καταστσεσθαι. ε*θ8 γ/ρ ο μν τ!ν Λακεδαιμον&ων βα-
σιλε,ς }Aγις κα2 Παυσαν&ας μετ/ πολλς δυν;μεως )μβα-
λ4ντες εFς τ>ν "Aττικ>ν πρJς το,ς τε&χεσιν )στρατοπ+-
δευον, Λ5σανδρος δ πλ+ον a διακοσ&αις τριρεσιν εFς τJν
Πειραι+α κατ+πλευσεν. ο δ’ "Aθηνα,οι τηλικο5τοις περιε-
χ4μενοι κακο,ς rμως 3ντε,χον κα2 Sbαδ&ως τ>ν π4λιν παρε-
28. 0H σκυτ=λη kταν tνα vργανο κρυπτογραφικ9ς Uλληλογραφ+ας τbν
>φρων τ9ς Σπ=ρτης μ το;ς εfρισκομνους >κτς Σπ=ρτης γι= πολεμι-
κο;ς λγους ρμοστς, βασιλε&ς κα+ στρατηγο;ς. Eπρκειτο γι= δ;ο
«σκυτ=λες», κοντο;ς τbν oδ+ων Uκριβbς διαστ=σεων. Tν tνα τν εjχαν
οe lEφοροι στ1ν Σπ=ρτη κα+ τν \λλο V Sγτης τ9ς >κστρατε+ας. Eτ;-
λισσαν μ+α ταιν+α πριξ τ9ς σκυτ=λης κα+ nγραφαν κατ= μ9κος τ+ς
Uπρρητες διαταγς. gOταν ξετυλισσταν S ταιν+α, kταν Uδ;νατον ν=
86
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
ναυτικ εjχε πολεμ1σει στ πλευρ τbν Συρακοσ+ων, τν
nστειλε στ1ν Σπ=ρτη, hπου μετφερε τ= λ=φυρα κα+ μαζ+
μ αcτ= χ+λια πεντακσια τ=λαντα Uργ;ρου. 9. T= χρ1μα-
τα kσαν μσα σ μικρο;ς σ=κκους κα+ καθνας περιε&χε
μι= σκυτ=λη28, πο; Uνγραφε τ1ν ποστητα το] χρ1μα-
τος. 0O Γ;λιππος, πο; δν qξερε γι= τ1ν σκυτ=λη, nλυσε
το;ς σ=κκους κι Uφα+ρεσε Uπ μσα κρυφ= τριακσια
τ=λαντα, Uλλ= Uποκαλ;φθηκε μ τ= σημει,ματα Uπ
το;ς Eφρους κι nφυγε Uπ τ1ν χ,ρα κα+ καταδικ=σθηκε
εoς θ=νατον. 10. Kατ= τν sδιον τρπο συνβη ν= φ;γη
παλαιτερα κι V Kλαρχος, V πατρας το] Γυλ+ππου, hταν
πιστε;θηκε hτι δωροδοκ1θηκε Uπ τν Περικλ9 ν= μ1
εoσβ=λη στ1ν Aττικ1 κα+ καταδικ=σθηκε εoς θ=νατον,
nφυγε hμως στο;ς Θουρ+ους τ9ς Iταλ+ας, hπου >πρασε
>ξριστος τ fπλοιπο τ9ς ζω9ς του. lEτσι αcτο+ οe
\νδρες πο; κατ= τ= \λλα >φ=νησαν eκανο+, μ αcτς τ+ς
πρ=ξεις τους Uμα;ρωσαν τ1ν ζω1 τους.
107. gOταν οe Aθηνα&οι nμαθαν τ1ν καταστροφ1 τbν
στρατιωτικbν τους δυν=μεων, >γκατλειψαν τ1ν πολιτικ1
τ9ς Sγεμον+ας στ1ν θ=λασσα κα+ Uσχολ1θηκαν μ τ1ν κα-
τασκευ1 τbν τειχbν κα+ τ1ν Uπφραξι τbν λιμανιbν περι-
μνοντας, κα+ ελογα, hτι θ= πολιορκηθο]ν. 2. Γιατ+ Uμ-
σως οe βασιλε&ς τbν Λακεδαιμον+ων, V †Aγις κα+ V Παυ-
σαν+ας, μ πολ; στρατ εoσβαλαν στ1ν Aττικ1 κα+
>στρατοπδευσαν μπροστ= στ= τε+χη, >νb V Λ;σανδρος
μ περισστερες Uπ διακσιες τρι1ρεις κατπλευσε στν
Πειραι*. Oe Aθηνα&οι, παρ= τ γεγονς hτι περνο]σαν
μεγ=λες δοκιμασ+ες, Uνθ+σταντο κα+ γι= κ=μποσον καιρ
διαβασθ9, διτι περιε&χε κυκεbνα γραμμ=των, Uλλ= εκολα αcτ= Uνα-
γνωρ+ζονταν Uπ τν παραλ1πτη της, Uφο] αcτς τ1ν >φ1ρμοζε π=νω
στ1ν σκυτ=λη πο; εjχε μαζ+ του. 0H Uν=γνωσις τbν κρυπτογραφημ=-
των αcτbν δν θ= kταν κα+ δ;σκολη, Uφο] τ= δι= τ9ς σκυτ=λης Uγγλ-
ματα διεβιβ=ζοντο μ πρσωπα nμπιστα.
87
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3 φ5λαττον )π& τινα χρ4νον. το,ς δ Πελοποννησ&οις Lδο-
ξεν, )πε&περ δυσχερ>ς \ν X πολιορκ&α, τ/ς μν δυν;μεις
3παγαγε,ν )κ τς "Aττικς, τα,ς δ ναυσ2 μακρ/ν )φε-
4 δρε5ειν, rπως α*το,ς μ> παρακομισθR σ,τος. οV συντελε-
σθ+ντος, ο μν "Aθηνα,οι εFς δειν>ν σπ;νιν )ν+πεσον
Nπ;ντων μ+ν, μ;λιστα δ τροφς δι/ τJ τα5την 3ε2 κατ/
θ;λατταν α*το,ς κομ&ζεσθαι. )πιτε&νοντος δ τοC δεινοC
καθ’ Xμ+ραν, X μν π4λις Lγεμε νεκρ!ν, ο δ λοιπο2 δια-
πρεσβευσ;μενοι πρJς Λακεδαιμον&ους συν+θεντο τ>ν
εFρνην, zστε τ/ μακρ/ σκ+λη κα2 τ/ τε&χη τοC Πειραι+ως
περιελε,ν, κα2 μακρ/ς ναCς μ> πλε,ον Lχειν δ+κα, τ!ν δ
π4λεων πασ!ν )κχωρσαι κα2 Λακεδαιμον&οις Xγεμ4σι
5 χρσθαι. K μν οpν ΠελοποννησιακJς π4λεμος, μακρ4τα-
τος γεν4μενος Tν Uσμεν, τοιοCτον Lσχε τJ τ+λος, Lτη δια-
με&νας hπτ/ πρJς το,ς εUκοσι.
108. MικρJν δ τς εFρνης Yστερον )τελε5τησε Δα-
ρε,ος K τς "Aσ&ας βασιλε5ς, 9ρξας Lτη )ννεακα&δεκα, τ>ν
δ’ Xγεμον&αν διεδ+ξατο τ!ν υ!ν K πρεσβ5τατος "Aρτα-
ξ+ρξης κα2 \ρξεν Lτη τρ&α πρJς το,ς τεσσαρ;κοντα. καθ’
~ν δ> χρ4νον κα2 "Aντ&μαχον τJν ποιητ>ν "Aπολλ4δωρος K
"Aθηνα,4ς φησιν ^νθηκ+ναι.
29. Mετ= τ1ν συντριπτικ1 ‚ττα τbν Aθηνα+ων στο;ς Aoγς ποταμο;ς, τν
Δεκμβριο το] 405 π.X. V Λ;σανδρος μ 200 τρι1ρεις κατπλευσε στ1ν
Aττικ1 κα+ >πολιρκησε τν Πειραι* Uπ θαλ=σσης >νb οe βασιλε&ς
†Aγις κα+ Παυσαν+ας μ \λλες δυν=μεις >πολιρκησαν τ=ς Aθ1νας. Oe
Kορ+νθιοι κα+ οe Θηβα&οι Uπα+τησαν ν= καταστραφ9 τελε+ως S πλις
πο; προεκ=λεσε τσες συμφορς κα+ οe κ=τοικο+ της ν= πωληθο]ν yς
Uνδρ=ποδα. Oe Λακεδαιμνιοι hμως «οcκ, nφασαν, πλιν 0Eλλην+δα
Uνδραποδε&ν μγα Uγαθ_ν εoργασμνην >ν το&ς μεγ+στοις κινδ;νοις γε-
νομνοις τ‰9 0Eλλ=δι». Tελικbς κατεδαφ+σθηκαν τ= τε+χη τ9ς πλεως, >ν
μσŠω Uσμ=των κα+ μελωδιbν, κα+ παρντων το] Λυσ=νδρου κα+ τbν
Uνδρbν του, το;ς Vπο+ους εjχε διατ=ξει ν= στεφανωθο]ν yσ=ν ν=
>λ=μβαναν μρος σ mορτ1…
88
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
fπερ=σπιζαν τ1ν πλι εκολα. 3. Kι οe Πελοπονν1σιοι, >πει-
δ1 S πολιορκ+α παρουσ+αζε δυσχρειες, Uπεφ=σισαν ν’
Uποσ;ρουν τν στρατ τους Uπ τ1ν Aττικ1 κα+ μ τ=
πλο&α ν= Uσκο]ν nλεγχο, }στε ν= μ1 μεταφρεται σ&τος
στ1ν πλι. 4. Kι hταν nγινε αcτ, οe Aθηνα&οι εfρθησαν σ
φοβερ1 nλλειψι τbν π=ντων, πρ παντς τροφ+μων, διτι
Uνκαθεν nκαναν τ+ς εoσαγωγς τbν τροφ+μων τους δι= θα-
λ=σσης. Kα+ καθ,ς τ κακ >πιτεινταν κ=θε Sμρα, S π-
λις >γμισε νεκρο;ς κι hσοι >πζησαν nστειλαν πρσβεις
πρς το;ς Λακεδαιμον+ους κα+ συνθηκολγησαν μ τν hρο
ν= γκρεμ+σουν τ= δ;ο μακρ= τε+χη κα+ τ= τε+χη το] Πει-
ραιbς κα+ ν= μ1 διατηρο]ν π=νω Uπ δκα πολεμικ= πλο&α,
ν’ Uποσυρθο]ν Uπ’ hλες τ+ς πλεις κα+ ν’ Uναγνωρ+σουν τ1ν
Sγεμον+α τbν Λακεδαιμον+ων29. 5. Kι nτσι V Πελοποννησια-
κς πλεμος, V πι παρατεταμνος πλεμος πο; γνωρ+ζομε,
εjχε αcτ τ τλος, Uφο] δι1ρκεσε >π+ εsκοσι mπτ= nτη.
108. Λ+γο Uργτερα, μετ= τ1ν fπογραφ1 τ9ς εoρ1νης, π-
θανε V Δαρε&ος, V βασιλε;ς τ9ς Aσ+ας, Uφο] >βασ+λευσε
>π+ δκα >ννα χρνια κα+ τν διαδχθηκε στν θρνο V με-
γαλ;τερος γυις του Aρταξρξης, πο; >βασ+λευσε >π+ σα-
ρ=ντα τρ+α χρνια. Acτ1ν τ1ν περ+οδο qκμασε κι V ποιητ1ς
Aντ+μαχος30, hπως Uναφρει V Aπολλδωρος V Aθηνα&ος.
30. 0O Aντ+μαχος V Kολοφ,νιος εjναι ποιητ1ς κα+ γραμματικς V Vπο&ος
qκμασε κατ= τ= τλη το] E π.X. αobνος μχρι τ9ς βασιλε+ας το] Aρτα-
ξρξου το] Mν1μονος. Σ;μφωνα μ τν Kικρωνα κα+ τν Oβ+διο >γεν-
ν1θη στ1ν Kλ=ρο, Uλλ= uνομ=σθη Kολοφ,νιος, λγŠω τ9ς μακρ*ς παρα-
μον9ς στ1ν Kολοφbνα. 0O Πλο;ταρχος στν B+ο το] Λυσ=νδρου Uναφ-
ρει hτι σ κ=ποια mορτ1 πο; διωργαν,θηκε στ1ν Σ=μο πρς τιμ1ν το]
Λυσ=νδρου Sττ1θη σ ποιητικ διαγωνισμ Uπ τν >ξ 0Hρακλε+ας ποιη-
τ1 Nικ1ρατο κα+ Uναγκ=σθηκε ν= καταστρψη V sδιος τ= nργα του. 0O Kι-
κρων Uναφερμενος στ sδιο γεγονς λγει, hτι hλοι οe Uκροατς Uηδ+α-
σαν Uπ τ= ποι1ματ= του κα+ nφυγαν κα+ μνον V Πλ=των παρμεινε. lAν
τ τελευτα&ο αcτ εjναι Uληθς, ττε V ποιητικς διαγωνισμς διεξ1χθη >ν
Aθ1ναις κα+ vχι στ1ν Σ=μο, στ1ν Vπο+α οcδποτε μετβη V Πλ=των.
89
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 Kατ/ δ τ>ν Σικελ&αν "Iμ&λκων K τ!ν Kαρχηδον&ων
3φηγο5μενος 3ρχομ+νου τοC θ+ρους τ>ν μν τ!ν "Aκρα-
γαντ&νων π4λιν κατ+σκαψε, τ!ν δ’ ερ!ν, rσα μηδ’ κα-
ν!ς IπJ τοC πυρJς )δ4κει διεφθ;ρθαι, τ/ς γλυφ/ς κα2 τ/
περιττοτ+ρως εFργασμ+να περι+κοψενD α*τ4θε δ’ 3να-
λαβvν @πασαν τ>ν δ5ναμιν )ν+βαλεν εFς τ>ν τ!ν ΓελG:ων
3 χ:ραν. )πελθvν δ τα5την π_σαν κα2 τ>ν Kαμαρινα&αν,
πλρες )πο&ησε τJ στρ;τευμα παντο&ας φελε&ας. μετ/ δ
ταCτα )π2 Γ+λαν πορευθε2ς παρ/ τJν Kμ:νυμον ποταμJν
4 τR π4λει κατεστρατοπ+δευσεν. )χ4ντων δ τ!ν ΓελG:ων
)κτJς τς π4λεως "Aπ4λλωνος 3νδρι;ντα χαλκοCν σφ4-
δρα μ+γαν, συλσαντες α*τJν 3π+στειλαν εFς τ>ν T5ρον.
τοCτον μν ο ΓελG!οι κατ/ τJν τοC θεοC χρησμJν 3ν+θη-
καν, ο δ T5ριοι καθ’ ~ν καιρJν Yστερον Iπ’ "Aλεξ;νδρου
τοC Mακεδ4νος )πολιορκοCντο, καθ5βριζον Hς συναγω-
νιζ4μενον το,ς πολεμ&οιςD "Aλεξ;νδρου δ’ hλ4ντος τ>ν π4-
λιν, Hς T&μαι4ς φησι, κατ/ τ>ν Kμ:νυμον Xμ+ραν κα2 τ>ν
α*τ>ν zραν )ν Rt Kαρχηδ4νιοι τJν "Aπ4λλωνα περ2 Γ+λαν
)σ5λησαν, συν+βη τιμηθναι θυσ&αις κα2 προσ4δους τα,ς
μεγ&σταις IπJ τ!ν dEλλνων, Hς αUτιον γεγενημ+νον τς
5 Nλ:σεως. ταCτα μν οpν, κα&περ )ν 9λλοις πραχθ+ντα
χρ4νοις, ο*κ 3νεπιτδειον Xγησ;μεθα παρ’ 9λληλα θε,ναι
δι/ τJ παρ;δοξον.
O δ’ οpν Kαρχηδ4νιοι δενδροτομοCντες τ>ν χ:ραν
31. 0H Γλα fπ9ρξε μ+α Uπ τ+ς σπουδαιτερες πλεις τ9ς Σικελ+ας, εfρι-
σκομνη στ= ντια παρ=λι= της, στ στμιο το] Vμων;μου ποταμο].
Ooκιστς της –τ 688 π.X.– kσαν V Pδιος Aντ+φημος κα+ V Kρ1ς (Kρ1-
τας) lEντιμος. T 405 π.X. οe Kαρχηδνιοι τ1ν >κυρ+ευσαν κα+ τ1ν κα-
τστρεψαν. Oe κ=τοικο+ της Uντεστ=θησαν Sρωικ,τατα, hσοι δ nπεσαν
εoς χε&ρας τbν Kαρχηδον+ων >σφ=γησαν q >ξανδραποδ+σθηκαν μ τ1ν
γνωστ1 κατ= τ1ν Uρχαιτητα Φοινικικ1 σκληρτητα. 0H πλις Uνεκτ+-
σθη Uπ τν Kορ+νθιο στρατηγ Tιμολοντα κατ= τ 345 π.X. Uλλ= S
\λλοτε εcδα+μων Γλα δν Uνκτησε τ1ν παλαι= αsγλη της οτε τν
πληθυσμ της. 0Yπστη να Vλοκληρωτικ1 καταστροφ1 τ 285 π.X. Uπ
90
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
2. Στ1ν Σικελ+α V Iμ+λκων, V Uρχηγς τbν Kαρχηδο-
ν+ων, κατ= τ+ς Uρχς το] καλοκαιριο] κατσκαψε τ1ν π-
λι τbν Aκραγαντ+νων, κι Uπ το;ς ναο;ς hσα δν εjχαν
καταστραφ9 τελε+ως Uπ τ1ν φωτι=, nσπαζε τ= γλυπτ=
μρη κα+ h,τι kταν διακοσμημνο μ τ1ν μεγαλ;τερη τ-
χνη. Kι Uπ >κε& μ hλον τν στρατ του εoσβαλε στ1ν
χ,ρα τbν Γελ,ων. 3. Kατ= τ1ν >π+θεσ+ του σ hλη αcτ1ν
τ1ν περιοχ1 κα+ στ nδαφος τbν Kαμαρινα+ων, >φρτωσε
τν στρατ του μ λ=φυρα κ=θε εsδους. lEπειτα >β=δισε
>ναντ+ον τ9ς Γλας κα+ >στρατοπδευσε στ1ν vχθη το]
ποταμο], πο; nχει τ sδιο vνομα μ τ1ν πλι31. 4. Oe
Γελbοι εjχαν nξω Uπ τ1ν πλι tνα κολοσσια&ο χ=λκινον
Uνδρι=ντα το] Aπλλωνος. Acτν τν Uνδρι=ντα οe Kαρ-
χηδνιοι τν >σ;λησαν κα+ τν nστειλαν στ1ν T;ρο. Oe
Γελbοι εjχαν στ1σει αcτν τν Uνδρι=ντα fπακο;οντας
σ χρησμ το] θεο], κι οe T;ριοι Uργτερα, hταν >πολιορ-
κο]ντο Uπ τν Aλξανδρο τν Mακεδνα, καθ;βριζαν
τν θε >πειδ1 βοηθο]σε το;ς >χθρο;ς τους. Aλλ= hταν V
Aλξανδρος >κυρ+ευσε τ1ν πλι, hπως λγει V T+μαιος,
τ1ν sδια Sμρα κα+ τ1ν sδια }ρα πο; οe Kαρχηδνιοι >σ;-
λησαν τν Aπλλωνα στ1ν Γλα, συνβη ν= τιμηθ9 Uπ
το;ς gEλληνες μ τ+ς μεγαλ;τερες θυσ+ες κα+ πομπς, διτι
fπ9ρξε, hπως >π+στευαν, V κ;ριος συντελεστ1ς τ9ς λ,-
σεως τ9ς πλεως. 5. Acτ= τ= γεγοντα, \ν κα+ συνβησαν
σ διαφορετικο;ς χρνους, >ν το;τοις τ θεωρ1σαμε σκ-
πιμο ν= τ= Uναφρωμε μαζ+, γιατ+ Uπ τν χαρακτ9ρα
τους εjναι Uξιοθα;μαστα. Oe Kαρχηδνιοι Uφο] nκοψαν
το;ς Mαμερτ+νους, οe Vπο&οι τ1ν κατεδ=φισαν >κ θεμελ+ων. Tο;ς δια-
σωθντες κατο+κους της V τ;ραννος το] Aκρ=γαντος Φιντ+ας >γκατ-
στησε σ \λλη πλι πο; nκτισε σ Uρκετ1 Uπστασι Uπ τ1ν καταστρα-
φε&σα κα+ τ1ν uνμασε Φιντι=δα. Σ1μερα S πλις φρει >λ=χιστα παρε-
φθαρμνο –στ= Iταλικ=– τ 0Eλληνικ της vνομα (λγεται Tζλα). Στ1ν
Γλα nχει πεθ=νει κα+ ταφ9 V μγας τραγικς ποιητ1ς Aoσχ;λος.
91
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τ;φρον περιεβ;λοντο τR στρατοπεδε&bαD προσεδ+χοντο
γ/ρ τJν Διον5σιον qξειν μετ/ δυν;μεως πολλς βοηθ-
6 σοντα το,ς κινδυνε5ουσιν. ο δ ΓελG!οι τJ μν πρ!τον
)ψηφ&σαντο τ+κνα κα2 γυνα,κας εFς Συρακο5σας Iπεκθ+-
σθαι δι/ τJ μ+γεθος τοC προσδοκωμ+νου κινδ5νουD τ!ν
δ γυναικ!ν )π2 το8ς κατ/ τ>ν 3γορ/ν βωμο8ς καταφυ-
γουσ!ν κα2 δεομ+νων τς α*τς το,ς 3νδρ;σι τ5χης κοι-
7 νωνσαι, συνεχ:ρησαν. μετ/ δ ταCτα τ;ξεις ποιησ;μενοι
πλε&στας, κατ/ μ+ρος το8ς στρατι:τας 3π+στελλον )π2
τ>ν χ:ρανD οVτοι δ’ )μπειρ&αν Lχοντες )πετ&θεντο το,ς
πλανωμ+νοις τ!ν πολεμ&ων, κα2 πολλο8ς μν α*τ!ν καθ’
8 Xμ+ραν 3νγον ζ!ντας, ο*κ [λ&γους δ 3νRρουν. τ!ν δ
Kαρχηδον&ων 3πJ μ+ρους προσβαλλ4ντων τR π4λει κα2
το,ς κριο,ς καταβαλλ4ντων τ/ τε&χη γεννα&ως ^μ5νοντοD
τ; τε γ/ρ )φ’ Xμ+ρας π&πτοντα τ!ν τειχ!ν νυκτJς 3νωκο-
δ4μουν, συνυπηρετουσ!ν τ!ν γυναικ!ν κα2 πα&δωνD ο
μν γ/ρ 3κμ;ζοντες τα,ς Xλικ&αις )ν το,ς rπλοις kντες διε-
τ+λουν μαχ4μενοι, τJ δ’ 9λλο πλθος το,ς Lργοις κα2 τα,ς
9λλαις παρασκευα,ς προσδρευε μετ/ π;σης προθυμ&αςD
9 τJ δ σ5νολον οYτως )δ+ξαντο τ>ν Lφοδον τ!ν Kαρχηδο-
ν&ων ε*ρ:στως, zστε κα2 π4λιν 3ν:χυρον Lχοντες κα2
συμμ;χων kντες Lρημοι, πρJς δ το5τοις τ/ τε&χη θεω-
ροCντες π&πτοντα κατ/ πλε&ονας τ4πους, ο* κατεπλ;γη-
σαν τJν περιεστ!τα κ&νδυνον.
109. Διον5σιος δ’ K τ!ν Συρακοσ&ων τ5ραννος μετα-
πεμψ;μενος παρ/ τ!ν )ξ "Iταλ&ας dEλλνων βοθειαν
)ξγε κα2 παρ/ τ!ν 9λλων συμμ;χων δ5ναμινD )π+λεξε δ
κα2 τ!ν Συρακοσ&ων το8ς πλε&στους τ!ν )ν Xλικ&bα κα2
92
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
τ= δνδρα στ1ν wπαιθρο, nσκαψαν μι= τ=φρο γ;ρω Uπ τ
στρατπεδο. Γιατ+ περ+μεναν hτι V Διον;σιος θ= nλθη μ
oσχυρ1 δ;ναμι ν= βοηθ1ση το;ς κατο+κους πο; εfρ+σκον-
το σ κ+νδυνο. 6. Oe Γελbοι στ1ν Uρχ1 Uπεφ=σισαν ν= με-
ταφρουν τ= γυναικπαιδα στ+ς Συρακο]σες, >πειδ1 kταν
πολ; μεγ=λος V κ+νδυνος πο; το;ς Uνμενε. gOταν hμως οe
γυνα&κες κατφυγαν στο;ς βωμο;ς πο; kσαν στ1ν Uγορ=
κα+ eκτευαν ν= με+νουν κα+ ν= συμμερισθο]ν τ1ν τ;χη
τbν Uνδρbν τους, το;ς τ >πτρεψαν. 7. lEπειτα, Uφο]
>σχημ=τισαν πολλ= Uποσπ=σματα, τ= >σκρπισαν σ δι=-
φορα σημε&α τ9ς χ,ρας. Kι αcτο+, πο; >γν,ριζαν καλ= τν
τπο, >νεργο]σαν >πιθσεις >ναντ+ον τbν στρατιωτbν το]
>χθρο] πο; περιφρονταν >δb κι >κε& κι αoχμαλ,τιζαν
πολλο;ς κ=θε Sμρα, Uλλ= κα+ >φνευαν πολλο;ς. 8. Kι
hταν οe Kαρχηδνιοι >νεργο]σαν >φδους >ναντ+ον τ9ς
πλεως σ δι=φορα σημε&α κα+ >γκρμιζαν τ= τε+χη μ
το;ς κριο;ς, Uμ;νονταν γεννα&α. Kα+ τ= σημε&α το] τε+-
χους πο; γκρεμ+ζονταν τ1ν Sμρα, αcτο+ τ= ξαν=κτιζαν
τ1ν ν;κτα κα+ μ τ1ν βο1θεια τbν γυναικbν κα+ τbν παι-
διbν. Διτι αcτο+ πο; εfρ+σκοντο στ1ν Uκμ1 τ9ς Sλικ+ας
τους kσαν στρατευμνοι κα+ >μ=χοντο διαρκbς, >νb τ
\λλο πλ9θος παραστεκταν πρθυμα στ1ν pργ=νωσι τ9ς
\μυνας κα+ στ= \λλα καθ1κοντα γενικ=. 9. M μ+α λξι τ-
σο γεννα&α Uντιμετ,πιζαν τ1ν >π+θεσι τbν Kαρχηδον+ων,
}στε μολοντι S πλις τους δν εjχε φυσικ= pχυρ= κα+ δν
εjχαν κα+ συμμ=χους, κι >π+ πλον nβλεπαν κ=θε Sμρα τ=
τε+χη ν= πφτουν σ πολλ= σημε&α, δν πανικοβλ1θηκαν
μπροστ= στν κ+νδυνο πο; το;ς εjχε ζ,σει.
109. 0O Διον;σιος, V τ;ραννος τbν Συρακοσ+ων, nστειλε
κα+ >κ=λεσε βο1θεια Uπ το;ς Iταλιbτες gEλληνες κα+
το;ς \λλους συμμ=χους κα+ yδηγο]σε τν στρατ του γι=
ν= βοηθ1ση το;ς Γελ,ους. Στρατολγησε >π+σης τ μεγα-
λ;τερο μρος τbν Συρακοσ+ων πο; εjχαν στρατε;σιμη
Sλικ+α κα+ >νσωμ=τωσε στν στρατ του κα+ το;ς μισθο-
93
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 το8ς μισθοφ4ρους κατ+λεξεν εFς τJ στρατ4πεδον. εWχε δ
το8ς @παντας, Hς μ+ν τινες, πεντακισμυρ&ους, Hς δ T&-
μαιος 3ν+γραψε, πεζο8ς μν τρισμυρ&ους, ππε,ς δ χι-
λ&ους, ναCς δ καταφρ;κτους πεντκοντα. μετ/ δ τοσα5-
της δυν;μεως )ξορμσας )π2 τ>ν βοθειαν το,ς ΓελG:οις,
Hς nγγισε τς π4λεως, κατεστρατοπ+δευσε παρ/ τ>ν θ;-
3 λατταν. Lσπευδε γ/ρ μ> διασπ_ν τ>ν στρατι;ν, 3λλ’ )κ
τοC α*τοC τ4που τ>ν Kρμ>ν ποιο5μενος κατ/ γν @μα κα2
κατ/ θ;λατταν 3γων&ζεσθαιD το,ς μν γ/ρ ψιλο,ς ^γων&-
ζετο κα2 τ>ν χ:ραν ο*κ εUα προνομε5εσθαι, το,ς δ’
ππεCσι κα2 τα,ς ναυσ2ν )πειρ_το τ/ς 3γορ/ς 3φαιρε,σθαι
τ/ς κομιζομ+νας το,ς Kαρχηδον&οις )κ τς Fδ&ας )πικρα-
4 τε&ας. )φ’ Xμ+ρας μν οpν εUκοσι δι+τριβον ο*δν 9ξιον λ4-
γου πρ;ττοντεςD μετ/ δ ταCτα Διον5σιος το8ς πεζο8ς εFς
τρ&α μ+ρη διε,λεν, †ν μν τ;γμα ποισας τ!ν Σικελιωτ!ν,
ο`ς προσ+ταξεν )ν 3ριστερ_ τ>ν π4λιν Lχοντας )π2 τJν χ;-
ρακα τ!ν )ναντ&ων πορε5εσθαιD τJ δ’ yτερον τ;γμα συμ-
μ;χων καταστσας )κ+λευσεν )ν δεξιb_ τ>ν π4λιν Lχοντας
)πε&γεσθαι παρ’ α*τJν τJν αFγιαλ4νD α*τJς δ’ Lχων τJ τ!ν
μισθοφ4ρων σ5νταγμα δι/ τς π4λεως zρμησεν )π2 τJν
5 τ4πον, οV τ/ μηχανματα τ!ν Kαρχηδον&ων \ν. κα2 το,ς
μν ππεCσι παργγειλεν, )πειδ/ν Uδωσι το8ς πεζο8ς
Hρμημ+νους, διαβναι τJν ποταμJν κα2 τJ πεδ&ον καθιπ-
π;ζεσθαι, κPν μν Kρ!σι το8ς Fδ&ους προτεροCντας, συνε-
πιλαμβ;νεσθαι τς μ;χης, Pν δ’ )λαττωμ+νους, δ+χεσθαι
το8ς θλιβομ+νουςD το,ς δ’ )ν τα,ς ναυσ2 παργγειλε πρJς
τ>ν τ!ν "Iταλιωτ!ν Lφοδον τR παρεμβολR τ!ν πολεμ&ων
)πιπλεCσαι.
110. E*κα&ρως δ’ α*τ!ν ποιησ;ντων τJ παραγγελθ+ν,
ο μν Kαρχηδ4νιοι πρJς )κε,νο τJ μ+ρος παρεβοθουν,
94
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
φρους. 2. Ejχε συνολικ=, hπως Uναφρουν μερικο+, πε-
ν1ντα χιλι=δες, >νb, κατ= τ1ν μαρτυρ+α το] Tιμα+ου, εjχε
τρι=ντα χιλι=δες πεζο;ς, χ+λιους eππε&ς κα+ πεν1ντα πλο&α
μ πλ9ρες κατ=στρωμα. M τση λοιπν δ;ναμι >ξ,ρμησε
γι= ν= βοηθ1ση το;ς Γελ,ους κι hταν nφθασε κοντ= στ1ν
πλι, στρατοπδευσε στ1ν Uκροθαλασσι=. 3. Eπειδ1 δν
qθελε ν= διασπ=ση τ+ς δυν=μεις του, Uλλ= >πεδ+ωκε
>ξορμbντας Uπ τ1ν sδια β=σι ν= μ=χεται κα+ στ1ν στερι=
κα+ στ1ν θ=λασσα ταυτοχρνως. M το;ς >λαφρbς yπλι-
σμνους του >μπδιζε τν >χθρ ν= λεηλατ9 τ1ν χ,ρα κα+
μ τ eππικ κα+ τ ναυτικ >πιχειρο]σε ν’ Uποστερ1ση
το;ς Kαρχηδον+ους Uπ τ= >φδια πο; μεταφρονταν
Uπ περιοχς πο; τ+ς >ξουσ+αζαν. 4. Eπ+ εsκοσι Sμρες
nμεναν Uδρανε&ς, χωρ+ς ν= πρ=ξουν τ+ποτε τ Uξιλογο.
lEπειτα V Διον;σιος >χ,ρισε το;ς πεζο;ς σ τρ+α τμ1μα-
τα, tνα τ >σχημ=τισε Uπ Σικελιbτες, πο; το;ς διταξε
ν= βαδ+σουν >ναντ+ον το] περιχαρακωμνου στρατοπ-
δου το] >χθρο], nχοντας τ1ν πλι στ= Uριστερ= τους. T
\λλο τμ9μα τ συγκρτησε Uπ συμμαχικ= στρατε;ματα
κα+ τ διταξε ν= κινηθ9 κατ= μ9κος τ9ς Uκτ9ς nχοντας
τ1ν πλι στ δεξι πλευρ. Kι V sδιος μ τν vγκο τbν μι-
σθοφρων δι= μσου τ9ς πλεως προχ,ρησε >ναντ+ον τ9ς
θσεως, πο; οe Kαρχηδνιοι εjχαν τοποθετ1σει τ+ς πολεμι-
κς μηχανς. 5. Kα+ παρ1γγειλε στο;ς eππε&ς, hταν oδο]ν
το;ς πεζο;ς ν= προχωρο]ν, ν= διαβο]ν τν ποταμ κα+
ν= διατρξουν τ1ν πεδι=δα κι \ν oδο]ν το;ς δικο;ς τους
ν= νικο]ν, ν= ριφθο]ν κι αcτο+ στ1ν μ=χη, \ν hμως oδο]ν
hτι Sττbνται, ν= δχωνται hσους >τ+θεντο >κτς μ=χης.
Kα+ στ ναυτικ παρ1γγειλε, μλις οe Iταλιbτες gEλληνες
>πιτεθο]ν, ν= πλε;σουν κα+ αcτο+ >ναντ+ον το] στρατοπ-
δου το] >χθρο].
110. gOταν V στλος >ξετλεσε στ1ν κατ=λληλη στιγμ1
τ+ς διαταγς, οe Kαρχηδνιοι nσπευσαν ν= βοηθ1σουν σ
>κε&νον τν τομα, σ μι= προσπ=θεια ν= συγκρατ1σουν
95
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3νε&ργοντες το8ς )κ τ!ν νε!ν 3ποβα&νονταςD κα2 γ/ρ
ο*δ’ χυρωμ+νον τς στρατοπεδε&ας τJ μ+ρος εWχον,
2 @παν τJ παρ/ τJν αFγιαλ4νD ο δ’ "Iταλι!ται κατ/ τοCτον
τJν καιρJν παρ/ τ>ν θ;λατταν τJ π_ν διαν5σαντες )π+-
θεντο τR παρεμβολR τ!ν Kαρχηδον&ων, το8ς πλε&στους
εIρ4ντες παραβεβοηθηκ4τας )π2 τ/ς ναCςD το8ς δ’ )π2
το5του τοC μ+ρους Iπολελειμμ+νους τρεψ;μενοι παρεισ+-
3 πεσον εFς τ>ν στρατοπεδε&αν. οV γενηθ+ντος ο Kαρχηδ4-
νιοι τG! πλε&στGω μ+ρει τς δυν;μεως )πιστρ+ψαντες κα2
πολ8ν διαγωνισ;μενοι χρ4νον μ4γις )ξ+ωσαν το8ς )ντJς
τς τ;φρου βιασαμ+νους. ο δ "Iταλι!ται τG! πλθει τ!ν
βαρβ;ρων καταπονο5μενοι κατ/ τ>ν 3ναχ:ρησιν εFς τJ
τοC χ;ρακος 3πωξυμμ+νον )ν+πιπτον, ο*κ Lχοντες βο-
4 θειανD ο|τε γ/ρ Σικελι!ται δι/ τοC πεδ&ου πορευ4μενοι
καθυστ+ρουν τ!ν καιρ!ν, ο| τε μετ/ Διονυσ&ου μισθοφ4-
ροι μ4γις διεπορε5οντο τ/ς κατ/ τ>ν π4λιν Kδο5ς, ο* δυ-
ν;μενοι κατ/ τ>ν Fδ&αν προα&ρεσιν )πισπεCσαι. ο δ
ΓελG!οι μ+χρι τινJς )πεξι4ντες )πεβοθουν κατ/ βραχ8ν
τ4πον το,ς "Iταλι:ταις, ε*λαβο5μενοι λιπε,ν τ>ν τ!ν τει-
5 χ!ν φυλακνD δι4περ Iστ+ρουν τς βοηθε&ας. ο δ jIβη-
ρες κα2 Kαμπανο2 μετ/ τ!ν Kαρχηδον&ων στρατευ4μενοι
κα2 βαρε,ς )πικε&μενοι το,ς 3πJ τς "Iταλ&ας sEλλησι, κατ+-
βαλον α*τ!ν πλε&ους τ!ν χιλ&ων. τ!ν δ’ )ν τα,ς ναυσ2ν
3νειργ4ντων τοξε5μασι το8ς δι:κοντας, ο λοιπο2 μετ’
6 3σφαλε&ας διεσ:θησαν πρJς τ>ν π4λιν. )κ δ θατ+ρου μ+-
ρους ο Σικελι!ται πρJς το8ς 3παντσαντας Λ&βυας δια-
γωνισ;μενοι συχνο8ς μν α*τ!ν 3νε,λον, το8ς δ’ 9λλους
96
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
αcτο;ς πο; Uποβιβ=ζονταν Uπ τ= πλο&α. Kα+ πρ=γματι,
τ μρος το] στρατοπδου πο; κατε&χαν οe Kαρχηδνιοι,
kταν Uνοχ;ρωτος, hλη S πλευρ= του πο; >κτεινταν κατ=
μ9κος τ9ς Uκτ9ς. 2. T1ν sδια }ρα οe Iταλιbτες gEλληνες,
πο; >κ=λυπταν hλη τ1ν Uπστασι κατ= μ9κος τ9ς θαλ=σ-
σης, >πετθησαν στ στρατπεδο τbν Kαρχηδον+ων κα+
εfρ9καν το;ς περισστερους ν= nχουν Uναχωρ1σει γι= ν=
βοηθ1σουν στ σημε&ο πο; εjχε >κδηλωθ9 >π+θεσι Uπ τ=
πλο&α. Kι αcτο;ς πο; εjχαν με+νει π+σω το;ς nτρεψαν εoς
φυγ1ν κα+ εoσ,ρμησαν στ στρατπεδο. 3. gOταν nγινε
αcτ, οe Kαρχηδνιοι >πστρεψαν μ τ μεγαλ;τερο μ-
ρος τ9ς δυν=με,ς τους κα+ Uφο] Uγων+σθηκαν >π+ πολ;ν
χρνο, μ δυσκολ+α >ξεδ+ωξαν αcτο;ς πο; παρεβ+ασαν
τ1ν τ=φρο κα+ εjχαν εoσδ;σει στ στρατπεδο. Oe Iταλιb-
τες gEλληνες πιεζμενοι Uπ τ πλ9θος τbν βαρβ=ρων
κατ= τ1ν fποχ,ρησ+ τους nπεφταν π=νω στο;ς αoχμη-
ρο;ς πασσ=λους το] χαρακ,ματος κα+ δν nφθανε βο1-
θεια Uπ πουθεν=. 4. Kα+ οe Σικελιbτες πο; >πορε;οντο
μσα Uπ τ1ν πεδι=δα nφθαναν Uργ= κι οe μισθοφροι μ
τν Διον;σιο συναντο]σαν δυσκολ+ες καθ,ς περνο]σαν
μσα Uπ τ+ς Vδο;ς τ9ς πλεως κα+ δν μπορο]σαν ν=
>πισπε;σουν, hσο qθελαν, τ1ν πορε+α τους. Oe Γελbοι
βγα+νοντας σ κ=ποια Uπστασι nξω Uπ τ1ν πλι, βοη-
θο]σαν το;ς Iταλιbτες gEλληνες σ μικρ μρος το] με-
τ,που, >πειδ1 >φοβο]ντο ν= >γκαταλε+ψουν τ1ν φρο;ρη-
σι τbν τειχbν, κι nτσι S κ=ποια βο1θει= τους nφθανε
Uργ=. 5. Oe lIβηρες κα+ οe Kαμπανο+, πο; >ξεστρ=τευαν
μαζ+ μ το;ς Kαρχηδον+ους, στ+ς oσχυρς >πιθσεις τους
>ναντ+ον τbν Iταλιωτbν 0Eλλ1νων >φνευσαν π=νω Uπ
χ+λιους. Aλλ=, καθ,ς τ= πληρ,ματα τbν πλο+ων Uναχα+-
τιζαν τν >χθρ μ τ= βλη, οe fπλοιποι διεσ,θησαν
στ1ν πλι. 6. Στ \λλο μρος οe Σικελιbτες gEλληνες πο;
Uγων+σθηκαν μ το;ς Λ+βυες πο; Uντετ=χθησαν, >φνευ-
σαν πολλο;ς κα+ το;ς fπλοιπους το;ς Uπ,θησαν στ
97
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
εFς τ>ν στρατοπεδε&αν συνεδ&ωξανD τ!ν δ "Iβρων κα2
Kαμπαν!ν, Lτι δ Kαρχηδον&ων, παραβοηθησ;ντων το,ς
Λ&βυσι, περ2 hξακοσ&ους 3ποβαλ4ντες πρJς τ>ν π4λιν
7 3πεχ:ρησαν. ο δ’ ππε,ς Hς εWδον το8ς Fδ&ους Xττημ+νους,
κα2 α*το2 πρJς τ>ν π4λιν 3πλθον, )πικειμ+νων α*το,ς
τ!ν πολεμ&ων. Διον5σιος δ μ4γις διελθvν τ>ν π4λιν Hς
κατ+λαβε τJ στρατ4πεδον ^λαττωμ+νον, τ4τε μν )ντJς
τ!ν τειχ!ν 3νεχ:ρησε.
111. Mετ/ δ ταCτα τ!ν φ&λων συναγαγvν συν+δριον
)βουλε5ετο περ2 τοC πολ+μου. π;ντων δ λεγ4ντων 3νεπι-
τδειον εWναι τJν τ4πον περ2 τ!ν rλων διακρ&νεσθαι το,ς
πολεμ&οις, πρJς τ>ν hσπ+ραν 3π+στειλε κρυκα περ2 τς
εFς αZριον 3ναιρ+σεως τ!ν νεκρ!ν, κα2 τJν μν )κ τς π4-
λεως kχλον περ2 πρ:την φυλακ>ν τς νυκτJς )ξαπ+στει-
λεν, α*τJς δ περ2 μ+σας ν5κτας 3φ:ρμησε, καταλιπvν
2 τ!ν ψιλ!ν περ2 δισχιλ&ους. το5τοις δ’ \ν παρηγγελμ+νον
πυρ/ κα&ειν δι’ rλης τς νυκτJς κα2 θορυβοποιε,ν πρJς τJ
δ4ξαν )μποισαι το,ς Kαρχηδον&οις Hς μ+νοντος )ν τR π4-
λει. οVτοι μν οpν nδη τς Xμ+ρας Iποφωσκο5σης 3φ:ρ-
μησαν πρJς το8ς περ2 τJν Διον5σιον, ο δ Kαρχηδ4νιοι
διαισθ4μενοι τJ γεγονJς μετεστρατοπ+δευσαν εFς τ>ν π4-
λιν κα2 τ/ περιλειφθ+ντα κατ/ τ/ς οFκ&ας διρπασαν.
3 Διον5σιος δ παραγεν4μενος εFς τ>ν Kαμ;ριναν ^ν;γ-
κασε κα2 το8ς )κε, μετ/ τ+κνων κα2 γυναικ!ν εFς Συρα-
κο5σας 3πι+ναι. τοC φ4βου δ’ ο*δεμ&αν 3ναβολ>ν διδ4ν-
τος τινς μν 3ργ5ριον κα2 χρυσ&ον κα2 τ/ Sbαδ&ως φ+ρε-
32. 0H Kαμ=ρινα στ1ν Nτια Σικελ+α eδρ;θηκε Uπ το;ς Συρακοσ+ους (V
Mενκωλος κα+ Δ=σκων kσαν οe Uρχηγο+ τbν οoκιστbν) τ 598 π.X.
Kαταλαμβ=νεται τ 405 π.X. Uπ το;ς Kαρχηδον+ους κα+ Uνοικοδο-
με&ται τ 339 π.X. Uπ τν Tιμολοντα. T 309 π.X. τ1ν πολιορκε& V
98
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
στρατπεδο. Aλλ= hταν οe lIβηρες κι οe Kαμπανο+ κι >π+
πλον οe Kαρχηδνιοι nσπευσαν ν= βοηθ1σουν το;ς Λ+-
βυες, Uπεσ;ρθησαν στ1ν πλι Uφο] nχασαν mξακσιους
\νδρες. 7. Kι οe eππε&ς, hταν εjδαν τ[ν ‚ττα τbν δικbν
τους, fπεχ,ρησαν κα+ αcτο+ πρς τ1ν πλι, γιατ+ >δχοντο
>πιθσεις Uπ το;ς >χθρο;ς. 0O Διον;σιος πο; μ δυσκο-
λ+α δισχισε τ1ν πλι, μλις εfρ9κε τν στρατ του Sττη-
μνον, Uπεσ;ρθη μσα στ= τε+χη.
111. gYστερα Uπ’ αcτ, V Διον;σιος >κ=λεσε σ;σκεψι
τbν φ+λων του κα+ συζ1τησαν γι= τν πλεμο. Kι hταν
hλοι fπεστ1ριζαν, hτι τ μρος δν εjναι κατ=λληλο γι=
μι= Uποφασιστικ1 μ=χη μ τν >χθρ, κατ= τ βρ=δυ
nστειλε κ1ρυκα ν= ρυθμ+ση τ θμα τ9ς περισυλλογ9ς τbν
νεκρbν γι= τ1ν mπομνη, κα+ κατ= τ1ν πρ,τη νυκτεριν1
β=ρδια >ξαπστειλε Uπ τ1ν πλι τ1ν μ*ζα το] λαο], >νb
V sδιος Uνεχ,ρησε κατ= τ= μεσ=νυκτα Uφ1νοντας π+σω
περ+που δ;ο χιλι=δες ψιλο;ς. 2. Σ αcτο;ς nδωσε διαταγ1
ν= κα&νε hλην τ1ν ν;κτα φωτις κα+ ν= κ=νουν θρυβο,
}στε ν= δημιουργο]ν τ1ν >ντ;πωσι στο;ς Kαρχηδον+ους,
hτι kσαν Uκμα στ1ν πλι. T,ρα αcτο+ οe στρατιbτες κα-
τ= τ= χαρ=ματα Uνεχ,ρησαν ν= mνωθο]ν μ τν Διον;σιο
κι οe Kαρχηδνιοι πο; Uντελ1φθησαν τ γεγονς, μετφε-
ραν τ στρατπεδ τους στ1ν πλι κα+ >λεηλ=τησαν h,τι
εjχε >γκαταλειφθ9 στ= σπ+τια.
3. gOταν V Διον;σιος nφθασε στ1ν Kαμ=ρινα32, Uν=γ-
κασε το;ς κατο+κους της ν’ Uναχωρ1σουν γι= τ+ς Συρα-
κο]σες μ τ= παιδι= κα+ τ+ς γυνα&κες τους. Kι >πειδ1 V φ-
βος δν \φηνε περιθ,ρια γι= καθυστρησι, μερικο+ >μ=-
ζευαν τν χρυσ κα+ τν \ργυρο κι h,τι συσκευαζταν
Aγαθοκλ9ς κα+ τ 279 π.X. οe Mαμερτ&νοι. Γι= πολλοστ1 φορ= fφ+στα-
ται καταστροφ1 τ 258 μ.X., κατ= τ1ν Pωμαϊκ1 περ+οδο, κα+ nκτοτε δν
Uναλαμβ=νει τ1ν προτρα Uκμ1 της.
99
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
σθαι δυν;μενα συνεσκευ;ζοντο, τινς δ γονε,ς κα2 τ+κνα
τ/ νπια λαβ4ντες Lφευγον, ο*δεμ&αν )πιστροφ>ν χρημ;-
των ποιο5μενοιD Lνιοι δ γεγηρακ4τες a ν4σGω βαρυν4με-
νοι δι’ )ρημ&αν συγγεν!ν a φ&λων Iπελε&ποντο, προσδο-
4 κωμ+νων rσον οZπω παρ+σεσθαι τ!ν Kαρχηδον&ωνD X
γ/ρ περ2 ΣελινοCντα κα2 dIμ+ραν, Lτι δ "Aκρ;γαντα, γενο-
μ+νη συμφορ/ το8ς 3νθρ:πους )ξ+πληττε, π;ντων καθ;-
περ IπJ τ>ν rρασιν λαμβαν4ντων τ>ν τ!ν Kαρχηδον&ων
δειν4τητα. ο*δεμ&α γ/ρ \ν παρ’ α*το,ς φειδv τ!ν Nλισκο-
μ+νων, 3λλ’ 3συμπαθ!ς τ!ν ^τυχηκ4των οƒς μν 3νε-
5 στα5ρουν, ο`ς δ’ 3φορτους )πγον Yβρεις. ο* μ>ν 3λλ/
δυε,ν π4λεων )ξοριζομ+νων Lγεμεν X χ:ρα γυναικ!ν κα2
πα&δων κα2 τ!ν 9λλων kχλωνD { θεωροCντες ο στρα-
τι!ται δι’ [ργς μν εWχον τJν Διον5σιον, ^λ+ουν δ τ/ς
6 τ!ν 3κληρο5ντων τ5χαςD h:ρων γ/ρ πα,δας )λευθ+ρους
κα2 παρθ+νους )πιγ;μους 3ναξ&ως τς Xλικ&ας Hς Lτυχε
κατ/ τ>ν KδJν Hρμημ+νας, )πειδ> τ>ν σεμν4τητα κα2 τ>ν
πρJς το8ς 3λλοτρ&ους )ντροπ>ν K καιρJς 3φRηρε,το. πα-
ραπλησ&ως δ κα2 το,ς πρεσβυτ+ροις συνλγουν, βλ+πο-
ντες παρ/ φ5σιν 3ναγκαζομ+νους @μα το,ς 3κμ;ζουσιν
)πισπε5δειν.
112. "Eφ’ ο`ς )ξεκ;ετο τJ κατ/ τοC Διονυσ&ου μ,σοςD
κα2 γ/ρ Iπελ;μβανον α*τJν )κ συνθ+σεως τοCτο πεποιη-
κ+ναι πρJς τJ τG! Kαρχηδον&ων φ4βGω τ!ν 9λλων π4λεων
2 3σφαλ!ς δυναστε5ειν. 3νελογ&ζοντο γ/ρ τ>ν βραδυττα
τς βοηθε&ας, τJ μηδ+να πεπτωκ+ναι τ!ν μισθοφ4ρων, τJ
μηδενJς NδροC πτα&σματος γεγενημ+νου φυγε,ν 3λ4γως,
100
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
εκολα κι \λλοι {ρπαζαν μνο το;ς γονε&ς κα+ τ= μικρ=
παιδι= κι nφευγαν, χωρ+ς ν= φροντ+ζουν καθλου γι= τ=
πρ=γματα Uξ+ας. Mερικο+ πολ; γροντες κι \λλοι πο;
kσαν βαρι= \ρρωστοι >γκαταλε+πονταν π+σω Uπ nλλειψι
συγγενbν q φ+λων, καθ,ς Uναμνονταν ν= φθ=σουν Uπ
στιγμ1 σ στιγμ1 οe Kαρχηδνιοι. 4. Διτι S συμφορ= πο;
nπεσε στν Σελινο]ντα κα+ στ1ν 0Iμρα κι Uκμα στν
Aκρ=γαντα >τρμαξε το;ς Uνθρ,πους, σ=ν ν= εjχαν hλοι
μπροστ= στ= μ=τια τους τ1ν Uγριτητα τbν Kαρχηδο-
ν+ων. Διτι δν >λογ=ριαζαν καθλου το;ς αoχμαλ,τους,
Uλλ= χωρ+ς οjκτο Uπναντι στο;ς δ;σμοιρους, \λλους
>στα;ρωναν κι \λλους το;ς fπβαλλαν σ Uφρητους
>ξευτελισμο;ς. 5. Kι hπως >ξωριζταν V πληθυσμς δ;ο
πλεων, S wπαιθρος kταν γεμ=τη Uπ γυνα&κες, παιδι=
κα+ \λλους Uμ=χους. Kα+ βλποντ=ς τα hλα αcτ= οe στρα-
τιbτες uργ+ζονταν >ναντ+ον το] Διονυσ+ου κι αoσθ=νον-
ταν οjκτο γι= τ= δ;σμοιρα θ;ματα. 6. Διτι nβλεπαν παι-
δι= >λευθρων κα+ κορ+τσια τ9ς παντρει*ς φ;ρδην-μ+γδην
ν= κινο]νται κατ= μ9κος το] δρμου σ μι= κατ=στασι
Uν=ρμοστη γι= τ1ν Sλικ+α τους, >πειδ1 S περ+στασις δν
>λογ=ριαζε οτε σεμντητα οτε ντροπ1 πρς το;ς \λ-
λους. T sδιο συμπονο]σαν κα+ το;ς γερονττερους βλ-
ποντ=ς τους ν’ Uναγκ=ζωνται παρ= τ1ν δ;ναμ+ τους ν=
>πισπε;δουν τ1ν πορε+α γι= ν= Uκολουθο]ν αcτο;ς πο;
εfρ+σκοντο στ1ν Uκμ1 τ9ς Sλικ+ας τους.
112. Aπ’ hλην αcτ1 τ1ν κατ=στασι >φο;ντωνε τ μ&σος
>ναντ+ον το] Διονυσ+ου, Uφο] εjχαν τ1ν γν,μη hτι >ν1ρ-
γησε κατ’ αcτν τν τρπο μ β=σι προδιαγεγραμμνο
σχδιο. Xρησιμοποιbντας δηλ. τν φβο τbν Kαρχηδο-
ν+ων ν= παραμνη κ;ριος τbν \λλων πλεων τ9ς Σικελ+ας
χωρ+ς κ+νδυνο. 2. Kι Uναλογ+ζονταν τ1ν καθυστερημνη
βο1θεια πο; nφθασε στ1ν Γλα, τ γεγονς hτι δν >φο-
νε;θη οτε tνας Uπ το;ς μισθοφρους του, τ γεγονς
hτι nφυγαν χωρ+ς λγο, Uφο] δν fπστησαν καμμι= σο-
101
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τJ δ μ+γιστον, τJ μηδ+να τ!ν πολεμ&ων )πηκολουθηκ+-
ναιD zστε το,ς πρ4τερον )πιθυμοCσι καιρJν λαβε,ν τς
3ποστ;σεως καθ;περ θε!ν προνο&bα π;ντα Iπουργε,ν
πρJς τ>ν κατ;λυσιν τς δυναστε&ας.
3 O μν οpν "Iταλι!ται καταλιπ4ντες α*τJν )π’ οUκου
δι/ τς μεσογε&ου τ>ν πορε&αν )ποισαντο, ο δ τ!ν Συ-
ρακοσ&ων ππε,ς τJ μν πρ!τον )πετρουν, εF δ5ναιντο
κατ/ τ>ν KδJν 3νελε,ν τJν τ5ραννονD Hς δ h:ρων ο*κ
3πολε&ποντας α*τJν το8ς μισθοφ4ρους, KμοθυμαδJν
4 3φ&ππευσαν εFς τ/ς Συρακο5σας. καταλαβ4ντες δ το8ς
)ν το,ς νεωρ&οις 3γνοοCντας τ/ περ2 τ>ν Γ+λαν, εFσλθον
ο*δενJς κωλ5σαντος, κα2 τ>ν μν οFκ&αν τοC Διονυσ&ου
διρπασαν γ+μουσαν 3ργ5ρου τε κα2 χρυσοC κα2 τς
9λλης πολυτελε&ας Nπ;σης, τ>ν δ γυνα,κα συλλαβ4ντες
οYτω δι+θεσαν κακ!ς zστε κα2 τJν τ5ραννον βαρ+ως )ν+-
χειν τ>ν [ργν, νομ&ζοντες τ>ν τα5της τιμωρ&αν μεγ&στην
εWναι π&στιν τς πρJς 3λλλους κοινων&ας κατ/ τ>ν )π&θε-
5 σιν. K δ Διον5σιος κατ/ τ>ν Kδοιπορ&αν τJ γεγονJς κα-
ταστοχαζ4μενος, )π+λεξε τ!ν ππ+ων κα2 τ!ν πεζ!ν το8ς
πιστοτ;τους, μεθ’ Tν ^πε&γετο πρJς τ>ν π4λιν σπουδς
ο*δν )λλε&πωνD )λογ&ζετο γ/ρ ο*κ Pν 9λλως δυνατJν
)πικρατσαι τ!ν ππ+ων, εF μ> σπε5δοιD rπερ )πο&ησεν. εF
γ/ρ παραδοξ4τερον )κε&νων ποισαιτο τ>ν 9φιξιν, nλπιζε
6 Sbαδ&ως κρατσειν τς )πιβολςD rπερ κα2 συν+πεσεν. ο
γ/ρ ππε,ς οZτ’ Pν Lτ’ 3πελθε,ν οZτε με,ναι κατ/ τJ στρα-
33. M τν hρο Iταλιbται >ννοο]νται Uπ το;ς Uρχα+ους συγγραφε&ς Uλλ=
κα+ Uπ το;ς μεταγενεστρους οe gEλληνες τ9ς Iταλ+ας κα+ oδ+ως το]
Nοτ+ου τμ1ματος αcτ9ς (τ9ς Mεγ=λης 0Eλλ=δος).
102
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
βαρ1 ‚ττα κα+, τ σπουδαιτερο Uπ’ hλα, οτε tνας Kαρ-
χηδνιος δν το;ς κατεδ+ωξε. †Hλθαν λοιπν nτσι τ=
πρ=γματα, πο; hσοι ζητο]σαν εcκαιρ+α ν= >παναστατ1-
σουν, nβλεπαν hτι hλα εjχαν >ξελιχθ9 σ=ν Uπ θε+α πρ-
νοια γι= τ1ν κατ=λυσι τ9ς τυρανν+ας33.
3. Oe Iταλιbτες gEλληνες, Uφ1νοντας τν Διον;σιο, κα-
τευθ;νθηκαν γι= τ1ν πατρ+δα τους μσα Uπ τ >σωτερικ
τ9ς ν1σου, κα+ οe eππε&ς τbν Συρακοσ+ων στ1ν Uρχ1 παρε-
φ;λασσαν μ1πως μπορσουν ν= φονε;σουν τν τ;ραννο
καθ’ Vδν. Aλλ= hταν nβλεπαν, hτι οe μισθοφροι δν τν
Uποχωρ+ζονταν, Uπ συμφ,νου κιν1θηκαν γι= τ+ς Συρα-
κο]σες. 4. Kα+ εfρ+σκοντας τ1ν φρουρ= το] ναυστ=θμου
ν= nχη πλ1ρη \γνοια γι= τ= γεγοντα τ9ς Γλας, μπ9καν
χωρ+ς ν= το;ς >μποδ+ση κανε+ς κα+ >λεηλ=τησαν τ σπ+τι
το] Διονυσ+ου, πο; kταν γεμ=το Uπ Uσ1μι κα+ χρυσ=φι
κα+ hλων τbν εoδbν τ= πολ;τιμα Uντικε+μενα, κα+ συλλαμ-
β=νοντας τ1ν γυνα&κα του τ1ν κακομεταχειρ+σθηκαν τ-
σο34, }στε ν= διατηρ1σουν ζωνταν1 τ1ν pργ1 τους >ναν-
τ+ον το] τυρ=ννου, >πειδ1 θεωρο]σαν hτι S τιμωρ+α τ9ς
συζ;γου του Uποτελο]σε >γγ;ησι τ9ς Vμοψυχ+ας τους κα-
τ= τ1ν >π+θεσι >ναντ+ον το] τυρ=ννου. 5. Kι V Διον;σιος
μαντε;οντας hλα αcτ= κατ= τ1ν Vδοιπορ+α του, >πλεξε
μεταξ; τbν eππων κα+ τbν πεζbν το;ς πι nμπιστους κα+
nσπευδε πρς τ1ν πλι χωρ+ς καμμ+α καθυστρησι. Διτι
fπελγιζε, hτι δν fπ9ρχε \λλος τρπος ν= νικ1ση το;ς
eππε&ς, παρ= μνο μ τ1ν κεραυνοβλο δρ*σι. lEτσι κα+
>ν1ργησε. lAν nφθανε τ1ν στιγμ1 πο; >κε&νοι δν τν περ+-
μεναν, qλπιζε ν= πετ;χη εκολα τ σχδι του. Πρ*γμα
πο; nγινε. 6. Διτι οe eππε&ς συμπραιναν, hτι V Διον;σιος
τ,ρα δν θ= μπορο]σε οτε ν= >πιστρψη στ+ς Συρα-
34. Δυστυχbς τ= nντονα πολιτικ= π=θη Vδηγο]ν σ ττοιες Uν=ρμοστες
κα+ Uν1θικες πρ=ξεις. Σ;μφωνα μ τν Πλο;ταρχο S γυνα&κα το] Διο-
νυσ+ου, κατπιν το;του, αcτοκτνησε.
103
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τ4πεδον τJν Διον5σιον Iπελ;μβανονD δι4περ κεκρατηκ+-
ναι τς )πιβολς νομ&σαντες, Lφασαν α*τJν )κ μν Γ+λας
προσποιηθναι το8ς Φο&νικας 3ποδιδρ;σκειν, νυν2 δ Hς
3ληθ!ς 3ποδεδρακ+ναι το8ς Συρακοσ&ους.
113. Διον5σιος δ διαν5σας σταδ&ους περ2 τετρακο-
σ&ους παρν περ2 μ+σας ν5κτας πρJς τ>ν π5λην τς
"Aχραδινς μεθ’ ππ+ων hκατJν κα2 πεζ!ν hξακοσ&ωνD xν
καταλαβvν κεκλεισμ+νην, προσ+θηκεν α*τR τJν κατακε-
κομισμ+νον )κ τ!ν hλ!ν κ;λαμον, GT χρσθαι νομ&ζουσιν
ο Συρακ4σιοι πρJς τ>ν τς κον&ας σ5νδεσιν. )ν rσGω δ
συν+βαινε τ/ς π5λας κατακα&εσθαι, προσανελ;μβανε
2 το8ς 3φυστεροCντας. )πειδ> δ τJ πCρ κατ+φθειρε τ/ς
π5λας, οVτος μν μετ/ τ!ν ^κολουθηκ4των εFσλαυνε δι/
τς "Aχραδινς, τ!ν δ’ ππ+ων ο δυνατ:τατοι τJ γεγονJς
3κο5σαντες, τJ μν πλθος ο*κ 3ν+μενον, ε*θ8ς δ’ )ξε-
βοθουν kντες [λ&γοι παντελ!ς–\σαν δ περ2 τ>ν 3γο-
ρ;ν–κα2 κυκλωθ+ντες IπJ τ!ν μισθοφ4ρων @παντες κα-
3 τηκοντ&σθησαν. K δ Διον5σιος )πελθvν τ>ν π4λιν το5ς τε
σπορ;δην )κβοηθοCντας 3νε,λε, κα2 τ!ν 3λλοτρ&ως δια-
κειμ+νων )πRει τ/ς οFκ&ας, Tν το8ς μν 3π+κτεινε, το8ς δ’
)κ τς π4λεως )ξ+βαλε. τJ δ λοιπJν πλθος τ!ν ππ+ων
)κπεσJν )κ τς π4λεως κατελ;βετο τ>ν νCν καλουμ+νην
4 AUτνην. @μα δ’ Xμ+ρbα τJ μν πλθος τ!ν μισθοφ4ρων κα2
τJ στρ;τευμα τ!ν Σικελιωτ!ν κατντησεν εFς τ/ς Συρα-
κο5σας, ΓελG!οι δ κα2 Kαμαρινα,οι τG! Διονυσ&Gω διαφ4-
ρως Lχοντες εFς Λεοντ&νους 3πηλλ;γησαν.
104
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
κο]σες οτε ν= με+νη μ τν στρατ του. lEτσι μ τ1ν πε-
πο+θησι hτι nφεραν εoς πρας τ σχδι τους, διδωσαν hτι
V Διον;σιος προσποι1θηκε hτι φε;γει Uπ τ1ν Γλα κα+
>δραπτευσε πρς το;ς Kαρχηδον+ους, >νb στ1ν πραγμα-
τικτητα εjχε δραπετε;σει πρς το;ς Συρακοσ+ους.
113. 0O Διον;σιος δι1νυσε τετρακσια στ=δια κι nφθα-
σε κατ= τ= μεσ=νυχτα στ1ν π;λη τ9ς Aχραδιν9ς35 μ mκα-
τ eππε&ς κα+ mξακσιους πεζο;ς. Kα+ εfρ+σκοντας τ1ν π;-
λη κλειστ1 >σ,ριασε μπροστ= της καλ=μια Uπ το;ς β=λ-
τους, πο; τ= χρησιμοποιο]ν συν1θως οe Συρακσιοι γι=
ν= δνουν το;ς σοβ=δες. Kι hπως κα+γονταν οe π;λες,
αcτς τακτοποιο]σε το;ς βραδυπορο]ντες. 2. gOταν S
φωτι= nκαυσε τ1ν π;λη, εoσ1λασε μ το;ς Uκλουθο;ς
του μσα Uπ τ1ν Aχραδιν1 κι οe πι ερωστοι Uπ το;ς
eππε&ς, hταν nμαθαν τ γεγονς, χωρ+ς ν= περιμνουν τ
κ;ριο σbμα κα+ >νb kσαν πολ; λ+γοι, }ρμησαν Uμσως ν=
προβ=λουν Uντ+στασι. †Hσαν συγκεντρωμνοι στ1ν Uγορ=
κι >κε& περικυκλ,θηκαν Uπ το;ς μισθοφρους το] Διο-
νυσ+ου κα+ >φονε;θησαν hλοι. 3. Tτε V Διον;σιος διατρ-
χοντας τ1ν πλι >φνευσε hλους hσοι πρβαλλαν Uντ+-
στασι >δb κι >κε& κα+ εoσβ=λλοντας στ= σπ+τια αcτbν πο;
nτρεφαν Uπναντ+ του >χθρικ= αoσθ1ματα, \λλους >φ-
νευε κι \λλους το;ς >ξ,ριζε Uπ τ1ν πλι. Kα+ τ fπλοι-
πο τμ9μα τbν eππων >κδι,χθηκε Uπ τ1ν πλι κα+ κατ-
λαβε τ1ν Asτνα, hπως pνομ=ζεται σ1μερα. 4. Kα+ κατ= τ=
ξημερ,ματα τ κ;ριο σbμα τbν μισθοφρων κι V στρατς
τbν Σικελιωτbν nφθασε στ+ς Συρακο]σες, >νb οe Γελbοι
κα+ οe Kαμαρινα&οι πο; >χθρε;ονταν τν Διον;σιο τν
παρ=τησαν κα+ κατευθ;νθηκαν πρς το;ς Λεοντ+νους.
35. 0H π;λη τ9ς Aχραδιν9ς, πο; yδηγο]σε στ1ν Vμ,νυμη συνοικ+α, εfρ+-
σκετο στ ντιο τμ9μα τbν Συρακουσbν, πλησ+ον το] Mεγ=λου λι-
μνος.
105
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
114. … Δι4περ IπJ τ!ν πραγμ;των 3ναγκαζ4μενος
"Iμ&λκας Lπεμψεν εFς Συρακο5σας κρυκα, παρακαλ!ν
το8ς Xττημ+νους διαλ5σασθαι. 3σμ+νως δ’ Iπακο5σαντος
τοC Διονυσ&ου τ>ν εFρνην )π2 το,σδε LθεντοD Kαρχηδο-
ν&ων εWναι μετ/ τ!ν )ξ 3ρχς 3πο&κων "Eλ5μους κα2 Σικα-
νο5ςD Σελινουντ&ους δ κα2 "Aκραγαντ&νους, Lτι δ’ dIμε-
ρα&ους, πρJς δ το5τοις ΓελG:ους κα2 Kαμαρινα&ους οFκε,ν
μν )ν 3τειχ&στοις τα,ς π4λεσι, φ4ρον δ τελε,ν το,ς Kαρ-
χηδον&οιςD Λεοντ&νους δ κα2 Mεσσην&ους κα2 Σικελο8ς
@παντας α*τον4μους εWναι, κα2 Συρακοσ&ους μν IπJ
Διον5σιον τετ;χθαιD τ/ δ αFχμ;λωτα κα2 τ/ς ναCς 3πο-
δοCναι το8ς Lχοντας το,ς 3ποβαλοCσι.
2 T!ν συνθηκ!ν δ γενομ+νων Kαρχηδ4νιοι μν εFς Λι-
β5ην )ξ+πλευσαν, πλε,ον a τJ qμισυ μ+ρος τ!ν στρα-
τιωτ!ν 3ποβαλ4ντες IπJ τς ν4σουD ο*δν δ’ tττον κα2
κατ/ Λιβ5ην διαμε&ναντος τοC λοιμοC, παμπληθε,ς α*τ!ν
τε τ!ν Kαρχηδον&ων, Lτι δ τ!ν συμμ;χων διεφθ;ρησαν.
3 dHμε,ς δ παραγενηθ+ντες )π2 τ>ν κατ;λυσιν τ!ν πολ+-
μων, κατ/ μν τ>ν dEλλ;δα τοC ΠελοποννησιακοC, κατ/
δ τ>ν Σικελ&αν τοC Kαρχηδον&οις πρJς Διον5σιον πρ:-
του συστ;ντος, Xγο5μεθα δε,ν )πιτετελεσμ+νης τς προ-
θ+σεως τ/ς hξς πρ;ξεις εFς τ>ν )χομ+νην β&βλον καταχω-
ρ&σαι.
106
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΓ
114. … Γι’ αcτ V Iμ+λκας Uναγκαζμενος, Uπ τ+ς πε-
ριστ=σεις, nστειλε κ1ρυκα στ+ς Συρακο]σες κα+ παρ,τρυ-
νε το;ς Sττημνους ν= συνθηκολογ1σουν. 0O Διον;σιος
δχθηκε μ χαρ= κα+ συν9ψε εoρ1νη μ το;ς mξ9ς hρους.
N= Uν1κουν στο;ς Kαρχηδον+ους, μαζ+ μ το;ς Uρχικο;ς
Uπο+κους, οe lEλυμοι κι οe Σικανο+. Oe Σελινο;ντιοι κι οe
Aκραγαντ&νοι, κι Uκμα οe 0Iμερα&οι κι οe Γελbοι κι οe Kα-
μαρινα&οι ν= κατοικο]ν στ+ς πλεις τους, οe Vπο&ες πρπει
ν= εjναι Uνοχ;ρωτες, κα+ ν= πληρ,νουν φρο στο;ς Kαρ-
χηδον+ους. Oe Λεοντ&νοι κι οe Mεσσ1νιοι κι οe Σικελο+ hλοι
ν= εjναι αcτνομοι, >νb οe Συρακσιοι θ= εjναι fπ1κοοι
το] Διονυσ+ου. Oe αoχμ=λωτοι κα+ τ= πλο&α ν’ Uποδοθο]ν
Uπ’ αcτο;ς πο; τ= nχουν σ >κε+νους πο; τ= nχασαν36.
2. Aφο] fπεγρ=φησαν οe συνθ9κες, οe Kαρχηδνιοι
nπλευσαν γι= τ1ν Λιβ;η, Uφο] nχασαν το;ς περισστε-
ρους Uπ το;ς μισο;ς στρατιbτες Uπ μι= >πιδημ+α. Kι
>πειδ1 S Uρρ,στια >ξακολο;θησε ν= θερ+ζη κα+ στ1ν Λι-
β;η, χ=θηκαν π=ρα πολλο+ κι Uπ το;ς sδιους το;ς Kαρ-
χηδον+ους κι Uπ το;ς συμμ=χους τους.
3. Kι >με&ς πο; φθ=σαμε στν τερματισμ τbν πολ-
μων, στ1ν 0Eλλ=δα το] Πελοποννησιακο] κα+ στ1ν Σικε-
λ+α το] πρ,του πολμου μεταξ; τbν Kαρχηδον+ων κα+
το] Διονυσ+ου, κα+ nτσι πραγματοποι1σαμε τ δι=γραμ-
μα, νομ+ζομε hτι πρπει τ,ρα ν= καταχωρ+σωμε στ mπ-
μενο βιβλ+ο τ= γεγοντα πο; Uκολουθο]ν.
36. 0H συνθ1κη αcτ1 Uσφαλbς fπ9ρξε δυσμεν1ς γι= το;ς gEλληνες τ9ς Σι-
κελ+ας. Δι’ αcτ9ς οe Kαρχηδνιοι >νομιμοπο+ησαν τ1ν κυριαρχ+α τους
στ μεγαλ;τερο μρος τ9ς mλληνικ9ς μεγαλον1σου, οe δ >ναπομε+ναν-
τες κ=τοικοι τbν καταστραφεισbν πλεων fπεχρε,θησαν ν= πληρ,-
νουν φρο στο;ς βαρβ=ρους τ9ς Aφρικ9ς, οe Vπο&οι κυριολεκτικbς κα-
τσφαξαν το;ς κατο+κους τbν mλληνικbν πλεων πο; κατλαβαν.
107
 ΒΙΒΛΟΣ ΤΕΣΣΑΡΕΣΚΑΙΔΕΚΑΤΗ
T;δε Lνεστιν )ν τR τεσσαρεσκαιδεκ;τRη
τ!ν Διοδ:ρου β&βλων
Kατ;λυσις )ν "Aθναις τς δημοκρατ&ας κα2 κατ;στασις
3νδρ!ν τρι;κοντα.
Παρανομ&α τ!ν τρι;κοντα 3νδρ!ν εFς το8ς πολ&τας.
dΩς Διον5σιος K τ5ραννος 3κρ4πολιν κατασκευ;σας διεμ+ρι-
σε τ>ν π4λιν κα2 τ>ν χ:ραν το,ς πλθεσιν.
dΩς Διον5σιος παραλυομ+νην τ>ν τυρανν&δα παραδ4ξως
α*τ>ν 3νεκτσατο.
dΩς Λακεδαιμ4νιοι διG:κησαν τ/ κατ/ τ>ν dEλλ;δα.
"Aλκιβι;δου θ;νατος κα2 Kλε;ρχου τοC Λ;κωνος τυρανν2ς
)ν Bυζαντ&Gω κα2 κατ;λυσις.
dΩς Λ5σανδρος K Λακεδαιμ4νιος )πιβαλ4μενος καταλCσαι
το8ς 3φ’ dHρακλ+ους 3π+τυχεν.
dΩς Διον5σιος Kατ;νην μν κα2 N;ξον )ξηνδραποδ&σατο,
Λεοντ&νους δ μετG:κισεν εFς Συρακο5σας.
Kτ&σις dAλα&σης )ν τR Σικελ&bα.
Λακεδαιμον&ων πρJς "Hλε&ους π4λεμος.
dΩς Διον5σιος τJ πρJς το,ς dEξαπ5λοις τε,χος κατεσκε5ασεν.
dΩς KCρος στρατε5σας )π2 τJν 3δελφJν 3νRηρ+θη.
dΩς Λακεδαιμ4νιοι το,ς κατ/ τ>ν "Aσ&αν sEλλησιν )βοθη-
σαν.
Kτ&σις "AδρανοC κατ/ τ>ν Σικελ&αν, κα2 Σωκρ;τους τοC φι-
λοσ4φου θ;νατος.
Kατασκευ> τοC περ2 τ>ν Xερρ4νησον τε&χους.
Παρασκευ> Διονυσ&ου πρJς τJν KαρχηδονιακJν π4λεμον
κα2 Kπλοποι&α, καθ’ xν εVρε τJ καταπελτικJν β+λος.
dΩς Kαρχηδον&οις κα2 Διονυσ&Gω π4λεμος )ν+στη.
108
BΙΒΛΙΟΝ ΔΕΚΑΤΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ
Περιεχμενα
το] δεκ=του τετ=ρτου βιβλ+ου
0H κατ=λυσις τ9ς δημοκρατ+ας στ[ν Aθ1να κα+ S >γκαθ+-
δρυσις τbν «τρι=κοντα τυρ=ννων».
Oe παρανομ+ες πο; διπραξαν οe «τρι=κοντα τ;ραννοι» εoς
β=ρος τbν πολιτbν.
Πbς V τ;ραννος Διον;σιος κατεσκε;ασε μ+α Uκρπολι κα+
>μο+ρασε τ1ν πλι κα+ τ1ν περιοχ1 της στν πληθυσμ.
Πbς V Διον;σιος παραδξως Uνκτησε τ1ν τυρανν+α, πο;
εjχε σχεδν καταλυθ9.
Πbς οe Λακεδαιμνιοι >ρρ;θμισαν τ= τ9ς διοικ1σεως τ9ς
0Eλλ=δος.
0O θ=νατος το] Aλκιβι=δου κα+ S τυρανν+α το] Kλε=ρχου
το] Λακεδαιμον+ου στ Bυζ=ντιο κα+ S κατ=λυσ+ς της.
Πbς V Λ;σανδρος V Λακεδαιμνιος Uνλαβε ν’ Uνατρψη
το;ς Uπογνους το] 0Hρακλους κα+ Uπτυχε.
Πbς V Διον;σιος >ξανδραπδισε τ1ν Kατ=νη κα+ τ1ν N=ξο
κα+ μετο+κισε το;ς κατο+κους τbν Λεοντ+νων στ+ς Συρακο]σες.
0H „δρυσις τ9ς gAλαισας στ1ν Σικελ+α.
0O πλεμος μεταξ; τbν Λακεδαιμον+ων κα+ Hλε+ων.
Πbς V Διον;σιος κατεσκε;ασε τ τε&χος στ= 0Eξ=πυλα.
Πbς V K]ρος >ξεστρ=τευσε >ναντ+ον το] Uδελφο] του κα+
>φονε;θη.
Πbς οe Λακεδαιμνιοι >βο1θησαν το;ς gEλληνες τ9ς Aσ+ας.
0H κτ+σις το] lAδρανου στ1ν Σικελ+α κα+ V θ=νατος το] φι-
λοσφου Σωκρ=τους.
0H κατασκευ1 το] τε+χους στ1ν Xερσνησο.
Oe προετοιμασ+ες το] Διονυσ+ου γι= τν πλεμο >ναντ+ον τbν
Kαρχηδον+ων κα+ S βιοτεχν+α του κατασκευ9ς hπλων, πο; τν
>βο1θησε ν= >φε;ρη τ βλος πο; >κτοξε;εται μ καταπλτη.
Πbς >ξερρ=γη πλεμος μεταξ; τbν Kαρχηδον+ων κα+ το]
Διονυσ+ου.
109
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
dΩς Διον5σιος Mοτ5ην π4λιν )π&σημον Kαρχηδον&ων )ξεπο-
λι4ρκησεν.
dΩς AFγεστα,οι τ>ν Διονυσ&ου παρεμβολ>ν )ν+πρησαν.
dΩς Kαρχηδ4νιοι τρι;κοντα μυρι;σι διαβ;ντες εFς τ>ν Σικε-
λ&αν )πολ+μουν πρJς Διον5σιον.
Διονυσ&ου 3ποχ:ρησις εFς τ/ς Συρακο5σας.
Kαρχηδον&ων στρατε&α )π2 τJν πορθμ4ν, κα2 @λωσις τς
Mεσσνης.
Nαυμαχ&α Kαρχηδον&ων πρJς Διον5σιον μεγ;λη κα2 ν&κη
Kαρχηδον&ων.
Σ5λησις τ!ν να!ν τς τε Δμητρος κα2 K4ρης IπJ Kαρχη-
δον&ων.
K4λασις )κ θε!ν τ!ν εροσ5λων, κα2 φθορ/ τς Kαρχηδο-
ν&ων δυν;μεως IπJ ν4σου λοιμικς.
Nαυμαχ&α Συρακοσ&ων πρJς Kαρχηδον&ους κα2 ν&κη Συρα-
κοσ&ων.
Δημηγορ&α Θεοδ:ρου περ2 τς )λευθερ&ας.
dΩς Διον5σιος το8ς ταραχωδεστ;τους χιλ&ους μισθοφ4ρους
καταστρατηγσας )πο&ησε κατακοπναι.
dΩς Διον5σιος τ/ φρο5ρια κα2 τ>ν παρεμβολ>ν τ!ν Kαρχη-
δον&ων )πολι4ρκησεν.
dΩς Διον5σιος )κπολιορκσας Kαρχηδον&ους πολλ/ς τ!ν
πολεμ&ων ναCς )ν+πρησε.
Kαρχηδον&ων tττα κατ/ γν @μα κα2 κατ/ θ;λατταν.
ΔρασμJς τ!ν Kαρχηδον&ων νυκτJς Διονυσ&ου συνεργ;σαν-
τος λ;θρbα τ!ν Συρακοσ&ων )π2 τετρακοσ&οις ταλ;ντοις.
T/ συμβ;ντα Kαρχηδον&οις δυσχερ δι/ τ>ν εFς τJ θε,ον
3σ+βειαν.
ΣυνοικισμJς τ!ν κατ/ Σικελ&αν 3ναστ;των γεγενημ+νων
π4λεων.
dΩς Διον5σιος τ!ν Σικελικ!ν π4λεων {ς μν )ξεπολι4ρκη-
σεν, {ς δ’ εFς συμμαχ&αν προσηγ;γετο.
dΩς πρJς το8ς δυν;στας jAγυρ&ν τε τJν "Aγυρηνα,ον κα2 Nι-
κ4δημον τJν Kεντοριπ,νον φιλ&αν συν+θετο.
110
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
Πbς V Διον;σιος >κυρ+ευσε μ πολιορκ+α τ1ν Mοτ;η, μι=
Uξιλογη πλι τbν Kαρχηδον+ων.
Πbς οe Aoγεστα&οι >πυρπλησαν τ στρατπεδο το] Διονυ-
σ+ου.
Πbς οe Kαρχηδνιοι διαπεραι,θηκαν στ1ν Σικελ+α μ τρια-
κσιες χιλι=δες κα+ >πολμησαν >ναντ+ον το] Διονυσ+ου.
0H fποχ,ρησις το] Διονυσ+ου στ+ς Συρακο]σες.
0H >κστρατε+α τbν Kαρχηδον+ων στν πορθμ (τ9ς Mεσσ1-
νης) κα+ S {λωσις τ9ς Mεσσ1νης.
0H μεγ=λη ναυμαχ+α μεταξ; τbν Kαρχηδον+ων κα+ το] Διο-
νυσ+ου κα+ S ν+κη τbν Kαρχηδον+ων.
0H σ;λησις τbν ναbν τ9ς Δ1μητρος κα+ τ9ς Kρης Uπ το;ς
Kαρχηδον+ους.
0H τιμωρ+α τbν eεροσ;λων Uπ το;ς θεο;ς κα+ S καταστρο-
φ1 το] στρατο] τbν Kαρχηδον+ων Uπ τ1ν λοιμικ1.
0H ναυμαχ+α μεταξ; τbν Συρακοσ+ων κα+ Kαρχηδον+ων κα+
S ν+κη τbν Συρακοσ+ων.
0H δημηγορ+α το] Θεοδ,ρου γι= τ1ν >λευθερ+α.
Πbς V Διον;σιος κατεστρατ1γησε κα+ κατσφαξε το;ς χ+-
λιους ταραχοποιο;ς μισθοφρους.
Πbς V Διον;σιος >πολιρκησε τ= φρο;ρια κα+ τ στρατπε-
δο τbν Kαρχηδον+ων.
Πbς V Διον;σιος κατβαλε μ πολιορκ+α το;ς Kαρχηδο-
ν+ους κα+ nκαυσε πολλ= >χθρικ= πλο&α.
0H ‚ττα τbν Kαρχηδον+ων στ1ν ξηρ= κα+ τ1ν θ=λασσα μαζ+.
0H νυκτεριν1 φυγ1 τbν Kαρχηδον+ων, στ1ν Vπο+α συν1ρ-
γησε V Διον;σιος, κρυφ= Uπ το;ς Συρακοσ+ους, nναντι τετρα-
κοσ+ων ταλ=ντων.
Oe δυσχρειες τbν Kαρχηδον+ων >ξ αoτ+ας τ9ς Uσβει=ς τους
πρς τ θε&ο.
Συνοικισμς τbν πλεων τ9ς Σικελ+ας, οe Vπο&ες εjχαν >ρη-
μωθ9.
Πbς V Διον;σιος fπταξε μ πολιορκ+α μερικς Uπ τ+ς π-
λεις τ9ς Σικελ+ας κα+ \λλες τ+ς nκαμε συμμ=χους.
Πbς συν9ψε φιλ+α μ το;ς βασιλε&ς lAγυρι τν Aγυρηνα&ο
κα+ τν Nικδημο τν Kεντοριπ&νο.
111
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
dΩς "Aγησ&λαος K Σπαρτιατ!ν βασιλε8ς μετ/ δυν;μεως εFς
τ>ν "Aσ&αν δι+βη κα2 τ>ν IπJ Π+ρσας τεταγμ+νην χ:ραν )π4ρ-
θησεν.
dΩς "Aγησ&λαος )ν&κησε μ;χRη το8ς Π+ρσας Xγουμ+νου Φαρ-
ναβ;ζου.
Περ2 τοC BοιωτικοC πολ+μου κα2 τ!ν πραχθ+ντων )ν α*τG!.
dΩς K4νων IπJ Περσ!ν κατασταθε2ς στρατηγJς τ/ τε&χη
τ!ν "Aθηνα&ων 3νGωκοδ4μησεν.
dΩς περ2 K4ρινθον Λακεδαιμ4νιοι Bοιωτο8ς )ν&κησαν κα2 K
π4λεμος οVτος )κλθη Kορινθιακ4ς.
dΩς Διον5σιος μετ/ πολλ!ν κινδ5νων παρεισπεσvν εFς τJ
Tαυρομ+νιον )ξ+πεσεν.
dΩς Kαρχηδ4νιοι περ2 π4λιν B;καιναν Xττθησαν IπJ Διο-
νυσ&ου.
Στρατε&α Kαρχηδον&ων εFς Σικελ&αν κα2 κατ;λυσις τοC πο-
λ+μου.
dΩς Θ&βρος K Λακεδαιμ4νιος wν στρατηγJς IπJ Περσ!ν
Xττηθε2ς 3νRηρ+θη.
dΩς Διον5σιος dPγιον )πολι4ρκησεν.
dΩς ο κατ/ τ>ν "Iταλ&αν sEλληνες εFς μ&αν πολιτε&αν συστ;ν-
τες 3ντετ;ξαντο πρJς Διον5σιον.
dΩς Διον5σιος νικσας τR μ;χRη κα2 μυρ&ους αFχμαλ:τους λα-
β:ν, 3π+λυσεν 9νευ λ5τρων κα2 τα,ς π4λεσιν α*τονομε,σθαι
συνεχ:ρησε.
Kαυλων&ας κα2 dIππων&ου @λωσις κα2 κατασκαφ> κα2 μετο&-
κησις εFς Συρακο5σας.
dΩς ο sEλληνες πρJς "Aρταξ+ρξην εFρνην )ποισαντο τ>ν
"Aνταλκ&δου.
dPηγ&ου @λωσις κα2 τ/ περ2 τ>ν π4λιν 3τυχματα.
sAλωσις dP:μης IπJ Γαλατ!ν πλ>ν τοC Kαπετωλ&ου.
112
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
Πbς V Aγησ+λαος, V βασιλε;ς τbν Σπαρτιατbν, διβη μ
στρατ στ1ν Aσ+α κα+ >λεηλ=τησε τ= >δ=φη πο; kσαν στ1ν
>ξουσ+α τbν Περσbν.
Πbς V Aγησ+λαος >ν+κησε στ1ν μ=χη το;ς Πρσες, πο;
εjχαν >π+ κεφαλ9ς τν Φαρν=βαζο.
Γι= τν Bοιωτικ πλεμο κα+ τ= γεγοντα αcτο] το] πολ-
μου.
Πbς V Kνων διωρ+σθηκε Uπ το;ς Πρσες στρατηγς κα+
Uνοικοδμησε τ= τε+χη τbν Aθηνα+ων.
Πbς οe Λακεδαιμνιοι >ν+κησαν το;ς Bοιωτο;ς πλησ+ον τ9ς
Kορ+νθου κι V πλεμος αcτς uνομ=σθηκε Kορινθιακς.
Πbς V Διον;σιος συν=πτοντας πολλς μ=χες εoσβαλε στ
Tαυρομνιο κα+ μετ= >ξεδι,χθη κα+ π=λι.
Πbς οe Kαρχηδνιοι Sττ1θησαν Uπ τν Διον;σιο πλησ+ον
τ9ς πλεως B=καινα.
Eκστρατε+α τbν Kαρχηδον+ων στ1ν Σικελ+α κα+ τερματι-
σμς το] πολμου.
Πbς V Θ+βρος (sic)37, V Λακεδαιμνιος στρατηγς, Sττ1θηκε
Uπ το;ς Πρσες κα+ θανατ,θηκε.
Πbς V Διον;σιος >πολιρκησε τ P1γιο.
Πbς οe gEλληνες τ9ς Iταλ+ας mν,θηκαν σ tνα πολιτικ σχη-
ματισμ κα+ Uντετ=χθησαν στν Διον;σιο.
Πbς V Διον;σιος, \ν κα+ >ν+κησε στ1ν μ=χη κα+ συνλαβε δ-
κα χιλι=δες αoχμαλ,τους, το;ς \φησε >λε;θερους χωρ+ς λ;τρα
κα+ >πτρεψε στ+ς πλεις ν= ζο]ν αcτνομες.
0H {λωσις κα+ oσοπδωσις τ9ς Kαυλων+ας κα+ το] 0Iππων+ου
κα+ S μετο+κησις τbν πληθυσμbν τους στ+ς Συρακο]σες.
Πbς οe gEλληνες συν9ψαν πρς τν Aρταξρξη τ1ν Aνταλ-
κ+δειο εoρ1νη.
0H {λωσις το] Pηγ+ου κα+ οe συμφορς πο; >δοκ+μασε S π-
λις αcτ1.
0H {λωσις τ9ς P,μης, πλ1ν το] Kαπιτωλ+ου, Uπ το;ς Γαλ=-
τες.
37. T pρθ vνομα εjναι Θ+βρων.
113
 BIBΛOΣ TEΣΣAPEΣKAIΔEKATH
1. Π;ντας μν Uσως εFκ4ς )στι προσ;ντως 3κο5ειν τ/ς
καθ’ hαυτ!ν βλασφημ&αςD κα2 γ/ρ ο κατ/ π_ν Lκδηλον
Lχοντες τ>ν hαυτ!ν κακ&αν zστε μηδ’ )ξαρνε,σθαι, rμως
ψ4γου τυγχ;νοντες διαγανακτοCσι κα2 λ4γους εFσφ+ρειν
πειρ!νται πρJς τ>ν κατηγορ&αν. δι4περ ε*λαβητ+ον )κ
παντJς τρ4που τJ πρ;ττειν τι φαCλον π_σι, μ;λιστα μ+ν-
τοι το,ς Xγεμον&ας [ρεγομ+νοις n τινος )πισμου τ5χης με-
2 ταλαβοCσινD K γ/ρ το5των β&ος περ&οπτος wν δι/ τ>ν )πι-
φ;νειαν )ν π_σιν 3δυνατε, κρ5πτειν τ>ν Fδ&αν 9γνοιανD
zστε μηδε2ς )λπιζ+τω τ!ν τυχ4ντων Iπεροχς τινος, Pν
)ξαμαρτ;νRη μεγ;λα, λσεσθαι δι/ τ+λους 3νεπιτ&μητος.
κα2 γ/ρ Pν )ν τG! καθ’ hαυτJν β&Gω διαφ5γRη τJν 3πJ τς
)πιτιμσεως λ4γον, Yστερον qξειν )π’ α*τJν προσδεχ+σθω
τ>ν 3λθειαν μετ/ παρρησ&ας κηρ5ττουσαν τ/ π;λαι σιω-
3 π:μενα. χαλεπJν οpν το,ς φα5λοις τοC παντJς β&ου καθ;-
περ 3θ;νατον εFκ4να μετ/ τ>ν Fδ&αν τελευτ>ν 3πολε&πειν
το,ς μεταγενεστ+ροιςD κα2 γ/ρ εF μηδ+ν )στι πρJς Xμ_ς τ/
μετ/ τJν θ;νατον καθ;περ Lνιοι τ!ν φιλοσ4φων θρυ-
λοCσιν, rμως r γε προγεγενημ+νος β&ος γ&νεται πολ8 χε&-
ρων @παντα τJν αF!να )π2 κακG! μνημονευ4μενος. )μφα-
ν δ το5των παραδε&γματα λαμβ;νειν Lξεστι το,ς 3να-
γνοCσι τ/ κατ/ μ+ρος τσδε τς β&βλου.
2. Παρ/ μν γ/ρ "Aθηνα&οις τρι;κοντα τ5ραννοι γεν4-
μενοι δι/ τ>ν Fδ&αν πλεονεξ&αν τν τε πατρ&δα μεγ;λοις
114
ΒΙΒΛΙΟΝ ΔΕΚΑΤΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ
1. gOλοι οe \νθρωποι, sσως ελογα, αoσθ=νονται \σχη-
μα ν’ Uκο;ουν τ+ς βλασφημ+ες πο; στρφονται >ναντ+ον
τους. Kα+ πρ=γματι, Uκμα κι αcτο+ πο; S κακ+α τους
εjναι nκδηλη Uπ π=σης Uπψεως }στε ν= μ1 μπορο]ν ν=
τ1ν Uρνηθο]ν, hμως, hταν το;ς ψγουν, >ξεγε+ρονται Uπ
Uγαν=κτησι κα+ προσπαθο]ν ν’ Uνασκευ=σουν τ1ν κατη-
γορ+α. Γι’ αcτ hλοι πρπει ν= φροντ+ζουν μ κ=θε τρπο
ν= μ1 κ=νουν τ+ποτε φα]λο, πρ παντς >κε&νοι πο; >πο-
φθαλμιο]ν τ1ν Uρχηγ+α q nχουν εcνοηθ9 μ κ=ποιο ση-
μαντικ δbρο τ9ς τ;χης. 2. Διτι, καθ,ς S ζω1 αcτbν τbν
Uνθρ,πων εjναι tνα βιβλ+ο Uνοικτ γι= hλους, >ξ αoτ+ας
τ9ς >πισημτητ=ς τους, εjναι Uδ;νατο ν= κρ;ψουν τ1ν
\γνοι= τους. Kανε+ς λοιπν πο; κατχει κ=ποιο fψηλ
Uξ+ωμα \ς μ1ν >λπ+ζη hτι, \ν διαπρ=ξη σοβαρ= λ=θη, θ=
διαφε;γη μχρι τλους τ1ν προσοχ1 κα+ θ= με+νη χωρ+ς ν=
>πιτιμηθ9. Aκμα κα+ \ν στ1ν δι=ρκεια τ9ς ζω9ς του δια-
φ;γη τ1ν >πιτ+μησι, ν= περιμνη hτι S Uλ1θεια θ= nλθη
Uργτερα κα+ θ= τν Uποκαλ;ψη διαδηλ,νοντας μ π*σα
εoλικρ+νεια hσα >π+ πολ; χρνο εjχαν Uποσιωπηθ9. 3.
Ejναι λοιπν δ;σκολο γι= το;ς φα;λους μετ= τν θ=νατ
τους ν’ Uφ1σουν στο;ς μεταγενεστρους μι= Uθ=νατη
εoκνα Vλκληρης τ9ς ζω9ς τους. Kα+ πρ=γματι, Uκμα
κα+ \ν τ= πρ=γματα πο; Uκολουθο]ν μετ= τν θ=νατ
μας δν μ*ς Uφορο]ν, hπως >πιμνουν μερικο+ φιλσοφοι,
yστσο S ζω1 μας πρ+ν τν θ=νατ μας γ+νεται πολ; χει-
ρτερη στν αobνα τν {παντα, hταν θ= μνημονε;εται γι=
κακ. 0Oλοφ=νερα παραδε+γματα αcτ9ς τ9ς Uλ1θειας
μπορο]ν ν= εwρουν hσοι διαβ=σουν τ1ν λεπτομερ9 >ξι-
στρησι τbν γεγοντων σ αcτ τ βιβλ+ο.
2. Στο;ς Aθηνα+ους, >π+ παραδε+γματι, οe «τρι=κοντα
τ;ραννοι» Uπ oδιοτλεια κα+ τ1ν πατρ+δα τους τ1ν nρρι-
115
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3τυχμασι περι+βαλον κα2 α*το2 ταχ8 τ>ν δ5ναμιν 3πο-
βαλ4ντες 3θ;νατον hαυτ!ν kνειδος καταλελο&πασι, Λα-
κεδαιμ4νιοι δ περιποιησ;μενοι τ>ν τς dEλλ;δος 3ρχ>ν
3ναμφισβτητον, τ4τε τα5της )στερθησαν rτε πρ;ξεις
3δ&κους κατ/ τ!ν συμμ;χων )πιτελε,ν )πεχε&ρησανD α
γ/ρ τ!ν Xγεμ4νων Iπεροχα2 τηροCνται μν ε*νο&bα κα2 δι-
καιοσ5νRη, καταλ5ονται δ 3δικμασι κα2 μ&σει τ!ν Iποτε-
2 ταγμ+νων. παραπλησ&ως δ κα2 Διον5σιος K Συρακοσ&ων
τ5ραννος, κα&περ ε*τυχ+στατος τ!ν δυναστ!ν γεγον:ς,
ζ!ν μν ο* δι+λιπεν )πιβουλευ4μενος κα2 δι/ τJν φ4βον
^ναγκ;ζετο φ+ρειν IπJ τJν χιτ!να σιδηροCν θ:ρακα, τε-
λευτσας δ μ+γιστον εFς βλασφημ&ας παρ;δειγμα κατα-
λ+λοιπε τJν hαυτοC β&ον εFς @παντα τJν αF!να.
3 "Aλλ/ περ2 μν το5των )ν το,ς οFκε&οις χρ4νοις yκαστον
3ναγρ;ψομεν σαφ+στερον, νCν δ’ )π2 τ/ συνεχ το,ς
προϊστορημ+νοις τρεψ4μεθα, το8ς χρ4νους μ4νον διορ&-
ζοντες. )ν μν γ/ρ τα,ς πρJ τα5της β&βλοις 3νεγρ;ψαμεν
τ/ς 3πJ Tρο&ας Nλ:σεως πρ;ξεις yως )π2 τ>ν κατ;λυσιν
τοC τε ΠελοποννησιακοC πολ+μου κα2 τς "Aθηνα&ων Xγε-
μον&ας, διελθ4ντες Lτη hπτακ4σια hβδομκοντα )νν+αD )ν
τα5τRη δ τ/ς συνεχε,ς πρ;ξεις προσαναπληροCντες 3ρξ4-
μεθα )κ τ!ν κατασταθ+ντων "Aθνησι τρι;κοντα τυρ;ν-
νων, καταλξομεν δ )π2 τ>ν dP:μης @λωσιν IπJ Γαλατ!ν,
περιλαβ4ντες Lτη δ+κα [κτ:.
38. Σ;μφωνα μ τ1ν παρ=δοσι S {λωσις τ9ς Tρο+ας τοποθετε&ται τ 1184
π.X. >νb κατ= τ Π=ριο Xρονικ λ+γα χρνια νωρ+τερα, τ 1209 π.X.
K=ποιοι συγγραφε&ς σ1μερα fποστηρ+ζουν hτι V Tρωικς πλεμος διε-
ξ1χθη πολ; παλαιτερα κα+ μ=λιστα πρ τ9ς καταστροφ9ς τ9ς Kρ1της
116
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
ψαν σ μεγ=λες συμφορς κα+ οe sδιοι nχασαν σ;ντομα τ1ν
>ξουσ+α κα+ \φησαν π+σω τους αo,νια τ1ν Uν=μνησι το]
αsσχους. Oe Λακεδαιμνιοι π=λι, Uφο] κατκτησαν τ1ν
Uναμφισβ1τητη Sγεμον+α τ9ς 0Eλλ=δος, τ1ν nχασαν π=λι
ττε πο; >πεχε+ρησαν ν= διαπρ=ξουν Uδικ+ες εoς β=ρος
τbν συμμ=χων τους. 0H fπεροχ1 τbν Sγεμνων διατη-
ρε&ται μ τ1ν ενοια κα+ τ1ν δικαιοσ;νη κα+ καταλ;εται
π=λι Uπ τ= Uδικ1ματ= τους κα+ τ μ&σος τbν fπηκων
τους. 2. Kατ^ τρπον παρμοιο κα+ V Διον;σιος, V τ;ραν-
νος τbν Συρακοσ+ων, \ν κα+ fπ9ρξε V εcτυχστερος μετα-
ξ; τbν Sγετbν, σ’ hλη του τ1ν ζω1 kταν στχος συνωμο-
σιbν κα+ Uπ τν φβο του Uναγκαζταν ν= φορ9 κ=τω
Uπ τν χιτbνα σιδερνιο θ,ρακα, κι hταν πθανε π=λι,
\φησε τ1ν ζω1 του μγιστο παρ=δειγμα κακολογ+ας τbν
Uνθρ,πων στν αobνα τν {παντα.
3. Aλλ= γι= hλα αcτ= θ= μιλ1σωμε λεπτομερστερα
στ1ν σχετικ1 χρονικ1 περ+οδο. gOσο γι= τ,ρα, θ= προχω-
ρ1σωμε στ1ν συνχεια τ9ς >ξιστορ1σεως τbν γεγοντων
Uπ >κε& πο; >με+ναμε, Vρ+ζοντας μνο τ1ν χρονικ1 δι=ρ-
κεια πο; διατρξαμε. 4. Στ= προηγο;μενα βιβλ+α περιγρ=-
ψαμε τ= γεγοντα Uπ τ1ν {λωσι τ9ς Tρο+ας }ς τν τερ-
ματισμ το] Πελοποννησιακο] πολμου κα+ τ1ν κατ=λυσι
τ9ς Sγεμον+ας τbν Aθηνα+ων, δηλ. μι= χρονικ1 περ+οδο
mπτακοσ+ων mβδομ1κοντα >ννα >τbν38. Σ αcτ τ βιβλ+ο
>κθτοντας τ1ν συνχεια τbν γεγοντων μ τ1ν σειρ= πο;
συνβησαν, θ’ Uρχ+σωμε Uπ τ1ν >γκατ=στασι στ1ν Aθ1-
να τbν «τρι=κοντα τυρ=ννων» κα+ θ= σταματ1σωμε στ1ν
{λωσι τ9ς P,μης Uπ το;ς Γαλ=τες περιλαμβ=νοντας μι=
περ+οδο δκα pκτ, >τbν.
Uπ τ1ν nκρηξι το] Sφαιστε+ου τ9ς Θ1ρας (Σαντορ+νης), S Vπο+α συν-
βη τ 1650 π.X. 0Ως >πιχε+ρημα στηρ+ξεως τbν Uπψε,ν τους προβ=λ-
λουν τ γεγονς hτι V gOμηρος δν Uναφρεται στ γεγονς αcτ.
117
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3. "Aναρχ&ας γ/ρ οZσης "Aθνησι δι/ τ>ν κατ;λυσιν τς
Xγεμον&ας, Lτος μν \ν [γδοηκοστJν πρJς το,ς hπτακο-
σ&οις μετ/ τ>ν Tρο&ας @λωσιν, )ν δ τR dP:μRη χιλ&αρχοι
διεδ+ξαντο τ>ν Yπατον 3ρχ>ν τ+τταρες, Γ;ιος Φολο5ιος
κα2 Γ;ιος Σερου&λιος κα2 Γ;ιος O*αλ+ριος κα2 Nουμ+ριος
Φ;βιος, nχθη δ "Oλυμπι/ς κατ/ τοCτον τJν )νιαυτJν τε-
τ;ρτη πρJς τα,ς )νενκοντα, καθ’ xν )ν&κα Kροκ&νας Λα-
2 ρισα,ος. κατ/ δ το5τους το8ς χρ4νους "Aθηνα,οι μν κα-
ταπεπονημ+νοι )ποισαντο συνθκας πρJς Λακεδαιμο-
ν&ους καθ’ {ς Lδει τ/ τε&χη τς π4λεως καθελε,ν κα2 τR τ1ν fποχρωσι ν= γκρεμ+σουν τ= τε+χη τ9ς πλεως κα+ ν=
πατρ&Gω πολιτε&bα χρσθαι. κα2 τ/ μν τε&χη περιε,λον, περ2
3 δ τς πολιτε&ας πρJς 3λλλους διεφ+ροντο. ο γ/ρ τς
[λιγαρχ&ας [ρεγ4μενοι τ>ν παλαι/ν κατ;στασιν Lφασαν
δε,ν 3νανεοCσθαι, καθ’ xν παντελ!ς [λ&γοι τ!ν rλων
προειστκεισανD ο δ πλε,στοι δημοκρατ&ας kντες )πιθυ-
μητα2 τ>ν τ!ν πατ+ρων πολιτε&αν προεφ+ροντο κα2 τα5-
την 3π+φηναν Kμολογουμ+νως οpσαν δημοκρατ&αν.
4 "Aντιλογ&ας δ γενομ+νης περ2 το5των )π& τινας Xμ+-
ρας, ο τ/ς [λιγαρχ&ας αρο5μενοι πρJς Λ5σανδρον διε-
πρεσβε5σαντο τJν Σπαρτι;την (οVτος γ/ρ καταλυθ+ντος
τοC πολ+μου τ/ κατ/ τ/ς π4λεις 3π+σταλτο διοικσαι, κα2
[λιγαρχ&αι )ν τα,ς πλε&σταις καθ&σταντο), )λπ&ζοντες
rπερ \ν εFκ4ς, συνεπιλψεσθαι τς )πιβολς α*το,ς. δι+-
πλευσαν οpν εFς Σ;μονD )κε, γ/ρ )τ5γχανε διατρ&βων K
5 Λ5σανδρος, προσφ;τως εFληφvς τ>ν π4λιν. παρακαλο5ν-
των δ α*τJν πρJς τJ συνεργσαι συνεπ+νευσε, κα2 τς
μν Σ;μου Θ:ρακα τJν Σπαρτι;την Nρμοστ>ν κατ+στη-
σεν, α*τJς δ μετ/ νε!ν hκατJν κατ+πλευσεν εFς τJν Πει-
ραι+α. συναγαγvν δ’ )κκλησ&αν συνεβο5λευσε το,ς "Aθη-
39. 0O Πυθδωρος kταν >π,νυμος \ρχων κατ= τ nτος 404/3 π.X. Uλλ= δν
χρησιμοποιε&ται τ vνομ= του Uπ το;ς Aθηνα+ους yς χρονολογικ1
nνδειξις, >πειδ1 δν kταν νομ+μως >κλεγμνος. Στ1ν πλι τbν Aθηνα+ων
>κε&νο τ nτος >πικρατε& Uναρχ+α.
118
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
3. Στ1ν Aθ1να δν fπ9ρχε νμιμος \ρχων >ξ αoτ+ας τ9ς
Uνατροπ9ς το] πολιτε;ματος39 κι kταν τ mπτακοσιοστ
pγδοηκοστ nτος Uπ τ1ν {λωσι τ9ς Tρο+ας κα+ στ1ν P,-
μη διεδχθησαν το;ς fπ=τους τσσερεις χιλ+αρχοι, V Γ=ιος
Φο;λβιος, V Γ=ιος Σερβ+λιος, V Γ=ιος Bαλριος κα+ V Nου-
μριος Φ=βιος. T sδιο nτος uργαν,θηκε S >νενηκοστ1 τε-
τ=ρτη Oλυμπι=δα, στ1ν Vπο+α >ν+κησε V Kροκ+νας V Λα-
ρισα&ος40. 2. Acτν τν καιρν οe Aθηνα&οι, >ξαντλημνοι
τελε+ως, συνθηκολγησαν πρς το;ς Λακεδαιμον+ους μ
διατηρ1σουν τ πατροπαρ=δοτο πολ+τευμα. Kα+ τ= τε+χη
τ= >γκρμισαν, Uλλ= γι= τ πολ+τευμα δν μπορο]σαν ν=
συμφων1σουν μεταξ; τους. 3. Oe pπαδο+ τ9ς pλιγαρχ+ας
fπεστ1ριζαν, hτι πρπει ν= Uναβι,ση τ Uρχα&ο πολ+τευ-
μα, στ Vπο&ο πολ; pλ+γοι κυβερνο]σαν τ κρ=τος, >νb οe
περισστεροι, πο; kσαν pπαδο+ τ9ς δημοκρατ+ας, >πρ-
βαλλαν τ πολ+τευμα τbν πατρων τους κα+ >δ1λωναν,
hτι αcτ εjναι Vμολογουμνως δημοκρατ+α.
4. Oe Uντιλογ+ες π=νω σ’ αcτ τ θμα >κρ=τησαν μερι-
κς Sμρες κι οe pπαδο+ τ9ς pλιγαρχ+ας nστειλαν πρεσβε+α
στν Λ;σανδρο τν Σπαρτι=τη, V Vπο&ος μ τν τερματι-
σμ το] πολμου εjχε σταλ9 ν= ρυθμ+ση τ= θματα τ9ς
διακυβερν1σεως τbν πλεων κα+ στ+ς περισστερες π-
λεις εjχε >γκαθιδρυθ9 pλιγαρχικ καθεστ,ς. Kι αcτ τ
nκαναν, γιατ+ qλπιζαν, hπως kταν ελογο, hτι θ= το;ς
βοηθο]σε στ= σχδι= τους. lEπλευσαν λοιπν στ1ν Σ=μο
hπου συνβαινε ν= μνη V Λ;σανδρος, διτι εjχε καταλ=-
βει προσφ=τως τ1ν πλι. 5. Στ+ς προτροπς τους ν= συνερ-
γ1ση μαζ+ τους συγκατνευσε κα+ δι,ρισε ρμοστ1 τ9ς
Σ=μου τν Θ,ρακα τν Σπαρτι=τη, >νb αcτς μ mκατ
πλο&α κατπλευσε στν Πειραι*. Eκ=λεσε μι= συνλευσι
40. 0H 94η Oλυμπι=ς nλαβε χ,ρα κατ= τ nτος 404 π.X. 0O Θεσσαλς Kρο-
κ+νας >ν+κησε ττε στ στ=διο.
119
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
να&οις hλ+σθαι τρι;κοντα 9νδρας το8ς 3φηγησομ+νους
τς πολιτε&ας κα2 π;ντα διοικσοντας τ/ κατ/ τ>ν π4λιν.
6 3ντειπ4ντος δ τοC Θηραμ+νους κα2 τ/ς συνθκας 3ναγι-
ν:σκοντος, rτι τR πατρ&Gω συνεφ:νησε χρσεσθαι πολι-
τε&bα, κα2 δεινJν εWναι λ+γοντος εF παρ/ το8ς rρκους 3φαι-
ρεθσονται τ>ν )λευθερ&αν, K Λ5σανδρος Lφη λελ5σθαι
τ/ς συνθκας IπJ "Aθηνα&ωνD Yστερον γ/ρ τ!ν συγκειμ+-
νων Xμερ!ν καθRηρηκ+ναι τ/ τε&χη. 3νετε&νατο δ κα2 τG!
Θηραμ+νει τ/ς μεγ&στας 3πειλ;ς, 3ποκτενε,ν φσας εF μ>
7 πα5σεται Λακεδαιμον&οις )ναντιο5μενος. δι4περ r τε Θη-
ραμ+νης κα2 K δμος καταπλαγε2ς ^ναγκ;ζετο χειροτον&bα
καταλCσαι τ>ν δημοκρατ&αν. RXρ+θησαν οpν τρι;κοντα
9νδρες ο διοικσοντες τ/ κοιν/ τς π4λεως, Nρμ4ζοντες
μν τG! λ4γGω, τ5ραννοι δ το,ς πρ;γμασιν.
4. dO δ δμος θεωρ!ν τ>ν Θηραμ+νους )πιε&κειαν κα2
νομ&ζων τR το5του καλοκ3γαθ&bα τ>ν πλεονεξ&αν τ!ν προ-
εστηκ4των )π2 ποσJν 3νασταλσεσθαι, κα2 τοCτον )ν το,ς
τρι;κοντ’ 9ρχουσιν )χειροτ4νησεν. Lδει δ το8ς RXρημ+-
νους βουλν τε κα2 τ/ς 9λλας 3ρχ/ς καταστσαι, κα2 ν4-
2 μους συγγρ;ψαι καθ’ οƒς Lμελλον πολιτε5εσθαι. τ/ μν
οpν περ2 τς νομοθεσ&ας 3νεβ;λοντο, προφ;σεις ε*λ4-
γους αFε2 ποριζ4μενοι, βουλ>ν δ κα2 τ/ς 9λλας 3ρχ/ς )κ
τ!ν Fδ&ων φ&λων κατ+στησαν, zστε το5τους καλε,σθαι μν
9ρχοντας, εWναι δ’ Iπηρ+τας τ!ν τρι;κοντα. κα2 τJ μν
πρ!τον παραδιδ4ντες κρ&σει το8ς πονηροτ;τους τ!ν )ν
τR π4λει κατεδ&καζον θαν;τGωD κα2 μ+χρι το5του το,ς )πι-
3 εικεστ;τοις τ!ν πολιτ!ν ε*αρ+στει τ/ γιν4μενα. μετ/ δ
ταCτα βουλ4μενοι βιαι4τερα κα2 παρ;νομα πρ;ττειν, R^τ-
σαντο παρ/ Λακεδαιμον&ων φρουρ;ν, λ+γοντες rτι τ>ν
120
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
τbν Aθηνα+ων κα+ το;ς συμβο;λευσε ν= >κλξουν τρι=ντα
\νδρες >π+ κεφαλ9ς το] κρ=τους πο; θ= διοικ1σουν τ=
πρ=γματα τ9ς πλεως. 6. Kι hταν V Θηραμνης Uντετ=χθη
κα+ >δι=βασε τ κε+μενο τbν συνθηκbν, hπου fπ=ρχει ρη-
τς hρος ν= διατηρ1σουν τ πατροπαρ=δοτο πολ+τευμα,
κα+ nλεγε hτι θ= kταν φοβερ ν= στερηθο]ν τ1ν >λευθερ+α
κατ= παρ=βασι τbν hρκων, V Λ;σανδρος εjπε, hτι οe hροι
τ9ς συνθ1κης εjχαν παραβιασθ9 Uπ το;ς Aθηνα+ους.
Διτι εjχαν γκρεμ+σει τ= τε+χη Uργτερα Uπ τ1ν προθε-
σμ+α πο; εjχε καθορισθ9 Uπ συμφ,νου. Aπη;θυνε δ κα+
στν Θηραμνη σκληρς Uπειλς, λγοντας hτι θ= τν θα-
νατ,ση, \ν δν σταματ1ση ν= >ναντι,νεται στο;ς Λακε-
δαιμον+ους. 7. lEτσι V Θηραμνης κα+ V λας τρομοκρατ1-
θηκαν κα+ Uναγκ=σθηκαν ν= καταλ;σουν τ1ν δημοκρατ+α
μ τ1ν Uν=τασι τ9ς χειρς. Eξελγησαν λοιπν τρι=ντα
\νδρες γι= ν= διευθ;νουν τ+ς fποθσεις το] κρ=τους, >πι-
φανειακbς κυβερν9τες, στ1ν πραγματικτητα τ;ραννοι.
4. 0O λας παρατηρbντας τ1ν σ;νεσι το] Θηραμνους
κα+ πιστε;οντας, hτι μ τ1ν καλοκαγαθ+α του θ= μπορο]-
σε }ς tνα βαθμ ν= χαλιναγωγηθ9 S Uπληστ+α τbν Uρχν-
των, >ξλεξε κι αcτν μεταξ; τbν τρι=κοντα. Kαθ9κον
τους kταν ν= διορ+σουν βουλ1 κα+ το;ς \λλους \ρχοντες
κα+ ν= συντ=ξουν νμους, σ;μφωνα μ το;ς Vπο+ους
nπρεπε ν= κυβερνηθ9 τ κρ=τος. 2. T θμα τ9ς νομοθε-
σ+ας τ Uνβαλαν εfρ+σκοντας π=ντα προφ=σεις εcλογο-
φανε&ς, >νb τ1ν βουλ1 κα+ τ= \λλα vργανα διοικ1σεως τ=
συγκρτησαν Uπ προσωπικο;ς τους φ+λους, }στε hλοι
αcτο+ ν= pνομ=ζωνται \ρχοντες, Uλλ= ν= εjναι fπηρτες
τbν τρι=κοντα. Στ1ν Uρχ1 παρπεμπαν στ= δικαστ1ρια
τ= πι ποταπ= στοιχε&α τ9ς πλεως κα+ το;ς >πβαλλαν
θανατικς καταδ+κες. 3. Kα+ }ς αcτ τ σημε&ο οe πι nντι-
μοι πολ&τες >πεδοκ+μαζαν τ+ς πρ=ξεις τους. Aλλ= nπειτα
hταν θλησαν ν= προβο]ν σ βιαιτερες κα+ παρ=νομες
πρ=ξεις, >ζ1τησαν φρουρ= Uπ το;ς Λακεδαιμον+ους, λ-
121
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
πολιτε&αν καταστσουσιν )κε&νοις συμφ+ρουσαν. Rnδεισαν
γ/ρ rτι φ4νους )πιτελε,ν ο*κ Pν δ5ναιντο χωρ2ς ξενικ!ν
rπλωνD π;ντας γ/ρ 3νθ+ξεσθαι τς κοινς 3σφαλε&ας.
4 Λακεδαιμον&ων δ πεμψ;ντων φρουρ/ν κα2 τJν τα5της
Xγησ4μενον Kαλλ&βιον, τJν μν φρο5ραρχον )ξεθερ;πευ-
σαν δ:ροις κα2 το,ς 9λλοις φιλανθρ:ποις ο τρι;κοντα,
τ!ν δ πλουσ&ων )πιλ+γοντες το8ς )πιτηδε&ους συνελ;μ-
βανον Hς νεωτερ&ζοντας, κα2 θαν;τGω περιβ;λλοντες τ/ς
5 ο*σ&ας )δμευον. τοC δ Θηραμ+νους )ναντιουμ+νου το,ς
συν;ρχουσι κα2 μετ/ τ!ν 3ντεχομ+νων τς σωτηρ&ας
3πειλοCντος 3μ5νεσθαι, συνγαγον τ>ν βουλ>ν ο τρι;-
κοντα. Kριτ&ου δ προεστ!τος α*τ!ν κα2 πολλ/ κατηγο-
ρσαντος τοC Θηραμ+νους, rτι προδ&δωσι τ>ν πολιτε&αν
τα5την tς α*τJς hκουσ&ως κοινωνε,, παραλαβvν τJν λ4-
γον K Θηραμ+νης κα2 περ2 τ!ν κατ/ μ+ρος 3πολογησ;με-
6 νος, @πασαν Lσχε τ>ν βουλ>ν εZνουν. ο δ περ2 τJν Kρι-
τ&αν φοβο5μενοι τJν 9νδρα μποτε καταλ5σRη τ>ν [λιγαρ-
χ&αν, περι+στησαν στρατι:τας Lχοντας )σπασμ+να τ/ ξ&-
7 φη, κα2 τJν Θηραμ+νην συνελ;μβανον. K δ φθ;σας 3νε-
πδησε μν πρJς τ>ν βουλα&αν dEστ&αν, Lφησε δ πρJς
το8ς θεο8ς καταφε5γειν, ο* σωθσεσθαι νομ&ζων 3λλ/
σπε5δων το,ς 3νελοCσιν α*τJν περιποισασθαι τ>ν εFς
το8ς θεο8ς 3σ+βειαν.
5. Παρελθ4ντων δ τ!ν Iπηρετ!ν κα2 3ποσπ:ντων
α*τ4ν, K μν Θηραμ+νης Lφερε γεννα&ως τ>ν 3τυχ&αν, @τε
κα2 φιλοσοφ&ας )π2 πλε,ον μετεσχηκvς παρ/ Σωκρ;τει, τJ
δ λοιπJν πλθος ^λ+ει δυστυχοCντα τJν Θηραμ+νην, ο*
122
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
γοντας hτι >πρκειτο ν= >γκαθιδρ;σουν tνα σ;στημα δια-
κυβερν1σεως, πο; θ= >ξυπηρετο]σε τ= συμφροντα τbν
Λακεδαιμον+ων. Διτι qξεραν, hτι δν θ= μπορο]σαν ν=
>κτελο]ν Uνθρ,πους χωρ+ς τ1ν nνοπλη συμπαρ=στασι
τbν ξνων, διτι hλοι θ= mν,νονταν ν= fπερασπ+σουν τ1ν
κοιν1 Uσφ=λεια. 4. gOταν οe Λακεδαιμνιοι το;ς nστειλαν
φρουρ= μ’ >π+ κεφαλ9ς τν Kαλλ+βιο, οe τρι=κοντα κατ-
κτησαν τν φρο;ραρχο μ δbρα κα+ \λλες φιλοφρον1σεις.
Kι nπειτα >πιλγοντας Uπ το;ς πλο;σιους πολ&τες >κε+-
νους πο; kσαν κατ=λληλοι γι= τ= σχδι= τους, το;ς συνε-
λ=μβαναν μ τ1ν κατηγορ+α hτι συνωμοτο]σαν >ναντ+ον
το] καθεστbτος, το;ς >θαν=τωναν κα+ >δ1μευαν τ1ν πε-
ριουσ+α τους. 5. gOταν V Θηραμνης >ναντιωνταν στο;ς
συν=ρχοντς του κα+ Uπειλο]σε ν= mνωθ9 μ’ αcτο;ς πο;
Uνθ+σταντο κι Uγων+ζονταν γι= τ δικα+ωμα τ9ς προσω-
πικ9ς Uσφ=λειας, συνεκ=λεσαν οe τρι=κοντα τ1ν Bουλ1.
0O Kριτ+ας, πο; kταν >π+ κεφαλ9ς τbν τρι=κοντα, σ’ tνα
μακρ του λγο κατηγρησε τν Θηραμνη, hτι προδ+δει
τ καθεστ,ς αcτ, στ Vπο&ο μετχει μ τ1ν >λε;θερη θ-
λησ+ του. Aλλ= V Θηραμνης στ1ν Uπ=ντησ+ του Uπολογ1-
θηκε κα+ Uνεσκε;ασε μ+α πρς μ+α hλες τ+ς κατηγορ+ες κα+
κατκτησε τ1ν ενοια τ9ς βουλ9ς. 6. 0O Kριτ+ας, φοβο;με-
νος μ1πως V Θηραμνης καταλ;ση τ1ν pλιγαρχ+α, τν >κ;-
κλωσε μ μ+α Vμ=δα στρατιωτbν μ Uνασυρμνα τ= ξ+φη
κα+ τν συνλαβε, (7.) Uλλ’ αcτς το;ς πρλαβε κα+ >π1δη-
σε στν βωμ τ9ς 0Eστ+ας τ9ς Bουλ9ς φων=ζοντας hτι
Uναζητε& καταφ;γιο στο;ς θεο;ς, vχι διτι >π+στευε hτι θ=
σωθ9, Uλλ= >πειδ1 qθελε ν= προσ=ψη στο;ς δολοφνους
του τ1ν Uσβεια Uπναντι στο;ς θεο;ς.
5. gOταν kλθαν οe fπηρτες κα+ τν nσυραν Uπ τν
βωμ, V Θηραμνης Uντιμετ,πισε μ γενναιτητα τ1ν
μο&ρα του, γιατ+ εjχε πρ=γματι φιλοσοφικ1 καλλιργεια yς
μαθητ1ς το] Σωκρ=τους, >νb τ πλ9θος >κδ1λωνε hλη
του τ1ν συμπ=θεια πρς τν Θηραμνη γι= τ1ν κακ1 του
123
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
μ>ν )τ4λμα βοηθε,ν περιεστ:των πολλ!ν μετ/ rπλων.
2 Σωκρ;της δ K φιλ4σοφος κα2 δ5ο τ!ν οFκε&ων προσδρα-
μ4ντες )νεχε&ρουν κωλ5ειν το8ς Iπηρ+τας. K δ Θηραμ+-
νης ^ξ&ου μηδν το5των πρ;ττεινD τ>ν μν γ/ρ φιλ&αν κα2
τ>ν 3νδρε&αν Lφησεν α*τ!ν )παινε,ν, hαυτG! δ μεγ&στην
συμφορ/ν Lσεσθαι, εF το,ς οYτως οFκε&ως διακειμ+νοις
3 αUτιος Lσται θαν;του. ο δ περ2 τJν Σωκρ;την, τ!ν μν
9λλων ο*δ+να βοηθJν Lχοντες, τ>ν δ τ!ν Iπερεχ4ντων
3ν;τασιν Kρ!ντες α*ξανομ+νην, Xσυχ&αν Lσχον. κα2 Θη-
ραμ+νην μν 3πJ τ!ν βωμ!ν 3ποσπ;σαντες ο`ς \ν προσ-
τεταγμ+νον, δι/ μ+σης τς 3γορ_ς ε|λκυσαν )π2 τJν θ;να-
4 τονD ο δ πολλο2 τ/ τς φρουρ_ς rπλα καταπεπληγμ+νοι
συνλγουν τG! δυστυχοCντι, κα2 τν τε )κε&νου συμφορ/ν
@μα κα2 τ>ν περ2 σφ_ς δουλε&αν )δ;κρυονD τ!ν γ/ρ τα-
πειν!ν yκαστοι τ>ν Θηραμ+νους 3ρετ>ν θεωροCντες
οYτω προπηλακιζομ+νην, τ>ν περ2 αIτο8ς 3σθ+νειαν
ο*δεν2 λ4γGω παραναλωθσεσθαι διειλφεισαν.
5 Mετ/ δ τJν το5του θ;νατον ο τρι;κοντα το8ς πλου-
σ&ους )πιλεγ4μενοι, το5τοις ψευδε,ς αFτ&ας )περρ&πτουν,
κα2 φονε5οντες τ/ς ο*σ&ας διρπαζον. 3νε,λον δ κα2 Nι-
κρατον τJν Nικ&ου τοC στρατηγσαντος )π2 Συρακο-
σ&ους υ4ν, 9νδρα πρJς @παντας )πιεικ κα2 φιλ;νθρω-
πον, πλο5τGω δ κα2 δ4ξRη σχεδJν πρ!τον π;ντων "Aθη-
6 να&ωνD διJ κα2 συν+βη π_σαν οFκ&αν συναλγσαι τR τ3ν-
δρJς τελευτR, τς δι/ τ>ν )πιε&κειαν μνμης προαγο5σης
εFς δ;κρυα. ο* μ>ν Lληγ4ν γε τς παρανομ&ας ο τ5ραν-
νοι, πολ8 δ μ_λλον )π&τασιν λαμβανο5σης τς 3πονο&ας
τ!ν μν ξ+νων το8ς πλουσιωτ;τους hξκοντα κατ+σφα-
ξαν, rπως τ!ν χρημ;των κυριε5σωσι, τ!ν δ πολιτ!ν
124
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
τ;χη, Uλλ= δν τολμο]σε ν= τν βοηθ1ση, γιατ+ τν φρου-
ρο]σε μι= oσχυρ1 nνοπλη δ;ναμι. 2. Tτε V φιλσοφος Σω-
κρ=της κα+ δ;ο Uπ το;ς οoκε+ους του nτρεξαν κι >πιχει-
ρο]σαν ν= >μποδ+σουν το;ς fπηρτες. Aλλ= V Θηραμ-
νης το;ς συνιστο]σε ν= μ1 πρ=ξουν κ=τι ττοιο. Kα+ εjπε
hτι >παινε& τ1ν φιλ+α κα+ τ1ν παλληκαρι= τους, Uλλ= θ=
εjναι γι’ αcτν μγιστη συμφορ=, \ν αcτς σταθ9 αoτ+α ν=
θανατωθο]ν τσο στενο+ του φ+λοι. 3. 0O Σωκρ=της κι οe
σ;ντροφο+ του, καθ,ς δν εjχαν καμμι= βο1θεια Uπ κα-
νναν κι nβλεπαν ν= φουντ,νη S Uδιαλλαξ+α τbν Uρχν-
των, δν >κιν1θησαν. Kα+ ττε αcτο+ πο; nλαβαν τ+ς σχετι-
κς διαταγς Uπσπασαν τν Θηραμνη Uπ το;ς βωμο;ς
κα+ τν nσυραν μσα Uπ τ κντρο τ9ς Uγορ*ς γι= ν= τν
>κτελσουν. 4. Kα+ τ πλ9θος, τρομοκρατημνο Uπ τ=
hπλα τ9ς φρουρ*ς, συμπονο]σε τν δυστυχ9 κι nχυνε δ=-
κρυα γι= τ1ν συμφορ= το] Uνθρ,που >κε+νου κα+ γι= τ1ν
δικ1 του σκλαβι=. Διτι οe πλο& \νθρωποι, hταν nβλεπαν
ν= προπηλακ+ζεται μ αcτν τν τρπο S Uρετ1 mνς Uν-
θρ,που σ=ν τν Θηραμνη, nβγαζαν τ συμπρασμα, hτι
κανε+ς δν θ= λογαρι=ση τ1ν δικ1 τους Uδυναμ+α.
5. Mετ= τν θ=νατο το] Θηραμνους οe «Tρι=κοντα»
nκαμαν tνα κατ=λογο τbν πλουσ+ων, το;ς Uπ1γγελλαν
ψευδε&ς κατηγορ+ες, το;ς >κτελο]σαν κι {ρπαζαν τ1ν πε-
ριουσ+α τους. Eφνευσαν κα+ τν Nικ1ρατο, τν γυι το]
Nικ+α πο; kταν στρατηγς στ1ν >κστρατε+α >ναντ+ον τbν
Συρακοσ+ων, \νθρωπο δ+καιο πρς hλους κα+ φιλ=νθρω-
πο, σχεδν πρbτον Uπ’ hλους το;ς Aθηνα+ους στν πλο]-
το κα+ τ1ν δξα. 6. Γι’ αcτ κα+ δν nμεινε σπ+τι πο; ν=
μ1ν >πνεσε μ τν θ=νατο αcτο] το] Uνθρ,που, διτι S
Uν=μνησις τ9ς >ντιμτητς του προκαλο]σε τ= δ=κρυα.
0Ωστσο οe τ;ραννοι δν nπαυσαν τ1ν παρανομ+α, Uπε-
ναντ+ας μ=λιστα S μαν+α τους >λ=μβανε μεγαλ;τερες δια-
στ=σεις κα+ κατσφαξαν mξ1ντα ξνους το;ς πλουσι,τα-
τους, γι= ν’ ρπ=ξουν τν πλο]το τους, κι Uπ το;ς πο-
125
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
καθ’ Xμ+ραν 3ναιρουμ+νων ο το,ς β&οις ε*πορο5μενοι
7 σχεδJν @παντες Lφυγον )κ τς π4λεως. 3νε,λον δ κα2
A*τ4λυκον, 9νδρα παρρησιαστν, κα2 καθ4λου το8ς χα-
ριεστ;τους )π+λεγον. )π2 τοσοCτο δ κατ+φθειραν τ>ν π4-
λιν, zστε φυγε,ν το8ς "Aθηνα&ους πλε&ους τ!ν Xμ&σεων.
6. Λακεδαιμ4νιοι δ ταπειν>ν τ>ν π4λιν τ!ν "Aθηνα&ων
Kρ!ντες, ο*δ+ποτε FσχCσαι βουλ4μενοι το8ς "Aθηνα&ους,
Lχαιρον κα2 φανερ/ν hαυτ!ν )πο&ουν τ>ν δι;θεσινD )ψη-
φ&σαντο γ/ρ το8ς "Aθηνα&ων φυγ;δας )ξ Nπ;σης τς
dEλλ;δος 3γωγ&μους το,ς τρι;κοντα εWναι, τJν δ κωλ5-
2 σοντα π+ντε ταλ;ντοις Lνοχον εWναι. δεινοC δ’ kντος τοC
ψηφ&σματος, α μν 9λλαι π4λεις καταπεπληγμ+ναι τJ β;-
ρος τ!ν Σπαρτιατ!ν Iπκουον, "Aργε,οι δ πρ!τοι, μι-
σοCντες μν τ>ν Λακεδαιμον&ων μ4τητα, κατελεοCντες
δ τ/ς τ5χας τ!ν 3κληρο5ντων, Iπεδ+χοντο φιλανθρ:-
3 πως το8ς φυγ;δας. κα2 Θηβα,οι δ )ψηφ&σαντο Iπ;ρχειν
πρ4στιμον τG! θεασαμ+νGω μν 3γ4μενον φυγ;δα μ> βοη-
θσαντι δ κατ/ τJ δυνατ4ν.
T/ μν οpν περ2 "Aθηνα&ους )ν το5τοις \ν.
7. Kατ/ δ τ>ν Σικελ&αν Διον5σιος K τ!ν Σικελ!ν τ5-
ραννος )πειδ> πρJς Kαρχηδον&ους εFρνην )ποισατο,
περ2 τ>ν 3σφ;λειαν τς τυρανν&δος διενοε,το μ_λλον γ&-
41. 0O Acτλυκος kταν υeς το] Λ;κωνος, Aθηνα+ου, κα+ S μητρα του κα-
τ1γετο Uπ τ1ν Pδο. †Hταν περ+φημος γι= τ1ν yραιτητ= του κα+ >ν+-
κησε στ παγκρ=τιο, κατ= τ= Mεγ=λα Παναθ1ναια το] 422 π.X. Πρς
πανηγυρισμ τ9ς ν+κης του, V πλο;σιος Kαλλ+ας παρθεσε πολυτελς
συμπσιο τ Vπο&ο περιγρ=φει V Ξενοφbν (Ξενοφbντος «Συμπσιον»),
>νb V δ9μος Uν1γειρε σ αcτν λαμπρ Uνδρι=ντα, τν Vπο&ο >δη-
μιο;ργησε V γλ;πτης Λεωχ=ρης, κατ’ \λλους V Λυκ+ας, υeς το] M;-
ρωνος. Kατ’ \λλη πηγ1, V Uνδρι=ντας >δημιουργ1θη κα+ >στ1θη στ
Πρυτανε&ο vχι γι= τ1ν ν+κη το] Acτολ;κου, Uλλ’ >πειδ1 αcτς Uντεστ=-
θη στ καθεστ,ς τbν Tρι=κοντα τυρ=ννων κα+ κατεδικ=σθη fπ’ αcτbν
εoς θ=νατον. Oe Aθηνα&οι, μετ= τ1ν Uποκατ=στασι το] δημοκρατικο]
πολιτε;ματος, τν >τ+μησαν yς |ρωα κα+ μ=ρτυρα τ9ς >λευθερ+ας.
126
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
λ&τες, >πειδ1 nκαναν >κτελσεις κ=θε Sμρα, σχεδν hλοι
οe εcκατ=στατοι nφυγαν Uπ τ1ν πλι. 7. Eφνευσαν >π+-
σης τν Acτλυκο41, \νθρωπο μ παρρησ+α, κα+ γενικbς
>πλεγαν το;ς πι σημαντικο;ς. Σ ττοιο βαθμ >ρ1μα-
ξαν τ1ν πλι, }στε nφυγαν οe περισστεροι Uπ το;ς μι-
σο;ς Aθηνα+ους.
6. Oe Λακεδαιμνιοι βλποντας hτι S πλις τbν Aθη-
να+ων εjχε καταπσει, >πειδ1 qθελαν ν= μ1ν Uποκτ1σουν
ποτ πι= δ;ναμι οe Aθηνα&οι, χα+ρονταν κα+ τ1ν δι=θεσ+
τους αcτ1 τ1ν nκαναν φανερ1. Eπειδ1 >ψ1φισαν ν= πα-
ραδοθο]ν στο;ς «Tρι=κοντα» hλοι οe Aθηνα&οι >ξριστοι
Uπ’ hλη τ1ν 0Eλλ=δα, κι hποιος >πιχειρο]σε ν= τ >μποδ+-
ση αcτ, κηρυσσταν nνοχος ν= πληρ,ση πρστιμο πντε
ταλ=ντων. 2. Kαθ,ς kταν φοβερ αcτ τ ψ1φισμα, οe
\λλες πλεις φοβο;μενες τ1ν δ;ναμι τbν Σπαρτιατbν
fπ=κουσαν, μ >ξα+ρεσι το;ς Aργε+ους, οe Vπο&οι >πειδ1
μισο]σαν τ1ν uμτητα τbν Λακεδαιμον+ων κα+ συμπο-
νο]σαν τ1ν σκληρ1 μο&ρα τbν \τυχων αcτbν Uνθρ,πων,
fπεδχοντο το;ς >ξορ+στους μ πνε]μα Uνθρωπισμο]. 3.
Kι οe Θηβα&οι >π+σης >ψ1φισαν ν= καταβ=λλη πρστιμο
hποιος oδ9 >ξριστο ν’ Uπ=γεται κα+ δν τν βοηθ1ση μ’
hλη του τ1ν δ;ναμι.
Acτ1 kταν S κατ=στασις πραγμ=των στ1ν Aθ1να.
7. Στ1ν Σικελ+α V Διον;σιος, V τ;ραννος τbν Σικελbν42,
Uφο] nκλεισε εoρ1νη μ το;ς Kαρχηδον+ους σκεπτταν ν’
Uσχοληθ9 περισστερο μ τ1ν >ν+σχυσι τ9ς τυρανν+ας του.
42. Στ σημε&ο αcτ Uντ+ το] συν1θους hρου Σικελιbται γι= το;ς gEλληνες
τ9ς Σικελ+ας χρησιμοποιε&ται V hρος Σικελς. Acτ Uσφαλbς γ+νεται
>πειδ1 τ 0Eλληνικ στοιχε&ο kταν τ πολυπληθστερο κα+ >πικρατ-
στερο στ1ν ν9σο. 0H Σικελ+α Uπ πολ; >νωρ+ς kταν οcσιαστικ= μ+α
mλληνικ1 ν9σος, αcτο+ δ πο; pνομ=ζονται Σικελο+ κα+ >θεωρο]ντο πα-
λαιτεροι κ=τοικοι τ9ς ν1σου εjχαν nλθει, σ;μφωνα μ τ+ς Uρχα&ες πη-
γς, Uπ τ1ν K=τω Iταλ+α, hπου εjχαν >γκατασταθ9 Aρκ=δες σ πα-
ναρχα+ους χρνους.
127
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
νεσθαιD Iπελ;μβανε γ/ρ το8ς Συρακοσ&ους 3πολελυμ+-
νους τοC πολ+μου σχολ>ν yξειν εFς τJ τ>ν )λευθερ&αν 3να-
2 κτσασθαι. θεωρ!ν δ τς π4λεως τ>ν Nσον [χυρωτ;-
την οpσαν κα2 δυναμ+νην Sbαδ&ως φυλ;ττεσθαι, τα5την
μν διGωκοδ4μησεν 3πJ τς 9λλης π4λεως τε&χει πολυτε-
λε,, κα2 π5ργους Iψηλο8ς κα2 πυκνο8ς )νGωκοδ4μησε, κα2
πρJ α*τς χρηματιστρια κα2 στο/ς δυναμ+νας kχλων
3 )πιδ+χεσθαι πλθος. Gκοδ4μησε δ’ )ν α*τR πολυτελ!ς
χυρωμ+νην 3κρ4πολιν πρJς τ/ς αFφνιδ&ους καταφυγ;ς,
κα2 συμπερι+λαβε τG! τα5της τε&χει τ/ πρJς τG! μικρG! λιμ+-
νι τG! Λακκ&Gω καλουμ+νGω νε:ριαD ταCτα δ’ hξκοντα τρι-
ρεις χωροCντα π5λην εWχε κλειομ+νην, δι’ tς κατ/ μ&αν
4 τ!ν νε!ν εFσπλε,ν συν+βαινε. τς δ χ:ρας τ>ν μν 3ρ&-
στην )ξελ4μενος )δωρσατο το,ς τε φ&λοις κα2 το,ς )φ’
Xγεμον&ας τεταγμ+νοις, τ>ν δ’ 9λλην )μ+ρισεν )π’ Uσης
ξ+νGω τε κα2 πολ&τRη, συμπεριλαβvν τG! τ!ν πολιτ!ν [ν4μα-
τι το8ς ^λευθερωμ+νους δο5λους, οƒς )κ;λει νεοπολ&τας.
5 δι+δωκε δ κα2 τ/ς οFκ&ας το,ς kχλοις πλ>ν τ!ν )ν τR ρους Uξιωματικο;ς, κα+ τ fπλοιπο τ >μο+ρασε >ξ sσου
NσGωD τα5τας δ το,ς φ&λοις κα2 το,ς μισθοφ4ροις )δωρ-
σατο.
"Eπε2 δ τ/ κατ/ τ>ν τυρανν&δα καλ!ς )δ4κει διGωκηκ+-
ναι, τ>ν δ5ναμιν )ξγαγεν )π2 το8ς Σικελο5ς, π;ντας μν
σπε5δων το8ς α*τον4μους Iφ’ hαυτJν ποισασθαι, μ;λι-
στα δ το5τους δι/ τJ συμμαχσαι πρ4τερον Kαρχηδο-
6 ν&οις. οVτος μν οpν )π2 τ>ν τ!ν dEρβησσ&νων π4λιν στρα-
128
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
Διτι fπελγιζε, hτι οe Συρακσιοι, τ,ρα πο; εjχαν Uπαλ-
λαγ9 Uπ τν πλεμο, θ= εjχαν hλον τν καιρ ν= διεκδι-
κ1σουν τ1ν Uποκατ=στασι τ9ς >λευθερ+ας τους. 2. Kα+
βλποντας, hτι S N9σος43 kταν τ pχυρ,τερο τμ9μα τ9ς
πλεως κα+ μπορε& εκολα ν= φυλαχθ9, τ1ν >χ,ρισε Uπ
τ fπλοιπο μρος τ9ς πλεως μ’ tνα δαπανηρ τε&χος κι
nκτισε >κε& ψηλο;ς π;ργους κατ= μικρ= διαστ1ματα, >νb
μπροστ= Uπ’ αcτ1ν nκτισε >μπορικ1 Uγορ= κα+ στος πο;
ν= χωρο]ν πλ9θος λαο].
3. Eπ+σης nκτισε στ1ν N9σο μι= uχυρωμνη Uκρπολι
γι= καταφ;γιο σ στιγμς nκτακτης Uν=γκης κα+ συμπερι-
λαβε μσα στ τε&χος της το;ς ναυστ=θμους πο; συνδον-
ται μ τν μικρ λιμνα πο; λγεται Λ=κκιος. Oe να;σταθ-
μοι αcτο+, πο; χωρο]σαν mξ1ντα τρι1ρεις, εjχαν μ+α εsσοδο
πο; >στνευε κα+ χωρο]σε ν= περν=η μνο tνα πλο&ο. 4.
Aπ τ nδαφος τbν Συρακουσbν >πλεξε τ καλ;τερο
τμ9μα κα+ τ >δ,ρισε στο;ς φ+λους του κα+ το;ς Uν,τε-
στο;ς ξνους κα+ το;ς πολ&τες κα+ στν hρο «πολ&τες» συμ-
περιλαβε κα+ το;ς δο;λους πο; Uπελευθρωσε κα+ το;ς
uνμασε «νεοπολ&τες». 5. Δινειμε >π+σης στν λα κα+ τ=
σπ+τια, >κτς Uπ αcτ= πο; εjναι στ1ν N9σο. Διτι αcτ= τ=
>δ,ρισε στο;ς φ+λους του κα+ στο;ς μισθοφρους.
gOταν V Διον;σιος >νμισε, hτι εjχε pργαν,σει καλ=
τ1ν τυρανν+α του, yδ1γησε τν στρατ του >ναντ+ον τbν
Σικελbν, διτι βιαζταν ν= fποτ=ξη hλους το;ς αcτνο-
μους λαο;ς, κα+ oδια+τερα το;ς Σικελο;ς, >πειδ1 παλαιτε-
ρα εjχαν συμμαχ1σει μ το;ς Kαρχηδον+ους. 6. Eξεστρ=-
τευσε λοιπν >ναντ+ον τ9ς πλεως τbν 0Eρβησσ+νων κι
43. 0H N9σος γι= τ1ν Vπο+α Vμιλε& V Διδωρος εjναι S Oρτυγ+α, >κε& hπου
eδρ;θη Uπ το;ς Kορινθ+ους Uπο+κους V Uρχικς πυρ9νας τ9ς πλεως
τbν Συρακοσ+ων, S Vπο+α >πεξετ=θη ταχως κα+ στ1ν nναντι αcτ9ς
Uκτ1 κα+ >νδοχ,ρα.
129
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τε5σας τ/ πρJς τ>ν πολιορκ&αν παρεσκευ;ζετο. ο δ συ-
στρατευ4μενοι Συρακ4σιοι κ5ριοι τ!ν rπλων kντες συ-
στ;σεις )ποιοCντο κα2 κατηγ4ρουν 3λλλων rτι το,ς
ππεCσιν ο* συνεπελ;βοντο τς καταλ5σεως τς τοC τυ-
ρ;ννου. K δ καθεσταμ+νος IπJ τοC Διονυσ&ου τ!ν στρα-
τιωτ!ν Xγεμvν τJ μν πρ!τον ^πε&λησ+ τινι τ!ν παρρη-
σιαζομ+νων, 3ντειπ4ντος δ’ )κε&νου θρασ+ως )πλθεν Hς
7 πατ;ξων. )φ’ GT παροξυνθ+ντες ο στρατι!ται τJν μν
Lπαρχον kνομα ΔωρικJν 3π+κτειναν, το8ς δ πολ&τας
βο!ντες )π2 τ>ν )λευθερ&αν μετεπ+μποντο το8ς )κ τς
AUτνης ππε,ςD οVτοι γ/ρ )ν 3ρχR τς τυρανν&δος )κπε-
πτωκ4τες G€κουν τοCτο τJ φρο5ριον.
8. Διον5σιος δ καταπλαγε2ς τ>ν 3π4στασιν τ!ν Συρα-
κοσ&ων τ>ν μν πολιορκ&αν Lλυσε, εFς δ τ/ς Συρακο5σας
^πε&γετο, σπε5δων καταλαβ+σθαι τ>ν π4λιν. οV φυγ4ντος
ο τ>ν 3π4στασιν ποιησ;μενοι στρατηγο8ς ε|λοντο το8ς
3ποκτε&ναντας τJν Lπαρχον, κα2 παραλαβ4ντες το8ς )ξ
AUτνης ππε,ς )ν τα,ς καλουμ+ναις "Eπιπολα,ς 3ντεστρα-
τοπ+δευσαν τG! τυρ;ννGω, κα2 δι+κλεισαν α*τJν τς )π2 τ>ν
2 χ:ραν )ξ4δου. ε*θ8ς δ πρ4ς τε Mεσσην&ους κα2 dPηγ&-
νους πρ+σβεις 3π+στειλαν, δε4μενοι κατ/ θ;λατταν συν-
αντιλαβ+σθαι τς )λευθερ&αςD εF:θεισαν γ/ρ α π4λεις
αVται κατ’ )κε,νον τJν καιρJν τριρεις πληροCν ο*κ )λ;τ-
τους [γδοκοντα. {ς τ4τε το,ς Συρακοσ&οις α π4λεις 3π+-
3 στειλαν, σπε5δουσαι συνεπιλαβ+σθαι τς )λευθερ&ας. )πε-
κρυξαν δ κα2 χρημ;των πλθος το,ς 3νελοCσι τJν τ5-
ραννον, κα2 το,ς μεταβαλομ+νοις τ!ν ξ+νων )πηγγε&λαντο
130
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
nκανε hλες τ+ς προετοιμασ+ες γι= ν= τ1ν πολιορκ1ση. Kι οe
Συρακσιοι πο; kσαν στν στρατ, τ,ρα πο; κρατο]σαν
hπλα, συγκεντρ,νονταν κατ= Vμ=δες κα+ κατηγορο]σε V
tνας τν \λλον, hτι δν >βο1θησαν το;ς eππε&ς ν= Uνατρ-
ψουν τν τ;ραννο. 0O διοικητ1ς τbν στρατιωτbν, πο; εjχε
διορισθ9 Uπ τν Διον;σιο, στ1ν Uρχ1 Uπε+λησε κ=ποιον
πο; μιλο]σε μ θ=ρρος Uνοικτ=, κι hταν V στρατι,της το]
Uπ=ντησε Uναλγως, }ρμησε ν= τν κτυπ1ση. 7. Oe στρα-
τιbτες π=νω στν θυμ τους γι’ αcτ, >φνευσαν τν διοι-
κητ1, πο; τν nλεγαν Δωρικ, κα+ φων=ζοντας στο;ς
πολ&τες ν’ Uγωνισθο]ν γι= τ1ν >λευθερ+α, nστειλαν κα+ κα-
λο]σαν τ eππικ Uπ τ1ν Asτνα. Διτι οe eππε&ς, πο;
εjχαν >ξορισθ9 στ1ν Uρχ1 τ9ς τυρανν+ας, κατοικο]σαν σ’
αcτ τ φρο;ριο.
8. 0O Διον;σιος, τρομαγμνος Uπ τ1ν >ξγερσι τbν
Συρακοσ+ων, nλυσε τ1ν πολιορκ+α κα+ κατευθ;νθηκε
γρ1γορα πρς τ+ς Συρακο]σες, >πειδ1 βιαζταν ν= κα-
ταλ=βη τ1ν πλι. M τ1ν Uναχ,ρησ+ του οe >παναστ=τες
>ξλεξαν στρατηγο;ς αcτο;ς πο; >φνευσαν τν διοικη-
τ1 κα+, Uφο] mν,θηκαν μ το;ς eππε&ς Uπ τ1ν Asτνα,
στρατοπδευσαν Uντ+κρυ Uπ τν τ;ραννο στ+ς λεγμε-
νες Eπιπολς κα+ το] nφραξαν τν δρμο πρς τ1ν
wπαιθρο. 2. Kι Uμσως nστειλαν πρσβεις πρς το;ς Mεσ-
σην+ους κα+ το;ς Pηγ+νους κα+ το;ς παρακαλο]σαν ν=
το;ς βοηθ1σουν κατ= θ=λασσα στν Uγbνα γι= τ1ν
>λευθερ+α. Διτι οe πλεις αcτς συν1θιζαν >κε&νον τν
καιρ ν= >πανδρ,νουν vχι λιγ,τερες Uπ pγδντα τρι1-
ρεις. Acτς τ+ς τρι1ρεις οe πλεις αcτς τ+ς nστειλαν
στο;ς Συρακοσ+ους στ1ν >πιθυμ+α τους ν= >νισχ;σουν
τν Uγbνα γι= τ1ν >λευθερ+α. 3. Eπ+σης οe >παναστ=τες
>πεκ1ρυξαν τν τ;ραννο nναντι μεγ=λης χρηματικ9ς
Uμοιβ9ς, πο; τ1ν nταξαν σ’ hποιον τν φονε;ση, κα+
fποσχθηκαν ν= παρ=σχουν πολιτικ= δικαι,ματα στο;ς
ξνους μισθοφρους πο; θ= μεταστρφονταν >ναντ+ον
131
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
μεταδ:σειν τς πολιτε&ας. κατεσκε5ασαν δ κα2 μηχαν-
ματα, δι’ Tν τ/ τε&χη σαλε5οντες )ξελοCσι, κα2 προσ+βαλ-
λον καθ’ Xμ+ραν τR NσGω, κα2 το8ς μεταβαλλομ+νους τ!ν
ξ+νων φιλανθρ:πως 3πεδ+χοντο.
4 Διον5σιος δ τς εFς τ>ν χ:ραν )ξ4δου διακεκλεισμ+-
νος κα2 IπJ τ!ν μισθοφ4ρων )γκαταλειπ4μενος, συνγα-
γε το8ς φ&λους βουλευσ4μενος περ2 τ!ν )νεστ:τωνD οYτω
γ/ρ τελ+ως 3πλπιστο τ/ τς δυναστε&ας, zστε ο* ζητε,ν
α*τJν π!ς καταπολεμσRη το8ς Συρακοσ&ους, 3λλ/ πο,ον
Iπομε&νας θ;νατον μ> παντελ!ς 9δοξον ποισRη τ>ν κα-
5 τ;λυσιν τς 3ρχς. sEλωρις μν οpν, ε`ς τ!ν φ&λων, Hς δ’
Lνιο& φασιν, K ποιητJς πατρ, εWπεν α*τG!, δι4τι καλJν
)ντ;φι4ν )στιν X τυρανν&ςD Πολ5ξενος δ K κηδεστ>ς 3πε-
φνατο δε,ν λαβ4ντα τJν [ξ5τατον |ππον εFς τ>ν τ!ν
Kαρχηδον&ων )πικρ;τειαν 3φιππεCσαι πρJς το8ς Kαμπα-
νο5ςD το5τους γ/ρ "Iμ&λκων 3πελελο&πει φυλακς yνεκα
τ!ν κατ/ Σικελ&αν τ4πωνD Φ&λιστος δ’ K μετ/ ταCτα τ/ς
στορ&ας συνταξ;μενος, 3ντειπvν τG! Πολυξ+νGω, προσ-
κειν Lφησεν ο*κ )φ’ |ππου θ+οντος )κπηδ_ν )κ τς τυραν-
6 ν&δος, 3λλ/ τοC σκ+λους hλκ4μενον )κπ&πτειν. GT προσ-
σχvν K Διον5σιος Lκρινε π_ν Iπομε,ναι πρ4τερον a τ>ν
δυναστε&αν )κλιπε,ν hκουσ&ως. δι4περ 3ποστε&λας πρ+-
σβεις πρJς το8ς 3φεστηκ4τας, το5τους μν παρεκ;λει
δοCναι τ>ν )ξουσ&αν α*τG! μετ/ τ!ν Fδ&ων 3πελθε,ν )κ τς
π4λεως, πρJς δ το8ς Kαμπανο8ς λ;θρbα διαπεμψ;μενος
Hμολ4γησεν α*το,ς δ:σειν χρματα rσα Pν αFτσωσιν εFς
τ>ν πολιορκ&αν.
9. Tο5των δ πραχθ+ντων ο μν Συρακ4σιοι τ>ν )ξου-
σ&αν δ4ντες τG! τυρ;ννGω μετ/ π+ντε νε!ν 3ποπλε,ν Sbαθυ-
132
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
το] τυρ=ννου. Kατεσκε;ασαν Uκμα κα+ πολεμικς μη-
χανς, μ τ+ς Vπο&ες ν= τραντ=ζουν κα+ ν= γκρεμ+ζουν τ
τε&χος, >νεργο]σαν καθημεριν= >φδους >ναντ+ον τ9ς
N1σου κα+ δχονταν φιλικ= το;ς μισθοφρους πο; μετα-
πηδο]σαν στ δικ τους στρατπεδο.
4. 0O Διον;σιος, πο; kταν Uποκλεισμνος Uπ τ1ν
wπαιθρο κι >γκαταλειπταν σταθερ= Uπ το;ς μισθοφ-
ρους του, συγκντρωσε το;ς φ+λους του γι= ν= >ξετ=ση
μαζ+ τους τ1ν κατ=στασι. Διτι εjχε Uπελπισθ9 σ ττοιο
βαθμ γι= τ1ν διατ1ρησι τ9ς >ξουσ+ας, }στε ν= μ1ν >πι-
ζητ9 πλον πbς θ= καταπολεμ1ση το;ς Συρακοσ+ους,
Uλλ= μ*λλον tνα θ=νατο, πο; ν= μ1ν τερματ+ζη \δοξα
τ1ν >ξουσ+α του. 5. 0O gEλωρις, tνας Uπ το;ς φ+λους του,
q, hπως λγουν μερικο+, V θετς του πατρας, το] εjπε, hτι
«S τυρανν+ς εjναι yρα&ο σ=βανο». Aλλ= V Πολ;ξενος, V
γυναικ=δελφς του, τν συνεβο;λευσε ν= π=ρη τ γοργ-
τερο \λογο κα+ ν= καλπ=ση στ1ν >πικρ=τεια τbν Kαρχη-
δον+ων πρς το;ς Kαμπανο;ς. Acτο;ς το;ς εjχε Uφ1σει V
Iμ+λκων π+σω γι= ν= φρουρο]ν τ= διαμερ+σματα τ9ς Σικε-
λ+ας. 0O Φ+λιστος, πο; nγραψε τ1ν eστορ+α του μετ= Uπ
αcτ= τ= γεγοντα, nφερε Uντ+ρρησι σ αcτ= πο; εjπε V
Πολ;ξενος κα+ >δ1λωσε, hτι δν ρμζει ν= πηδ*ς nξω
Uπ τ1ν τυρανν+δα καλπ=ζοντας π=νω στ \λογο, Uλλ=
ν= σ τραβ1ξουν Uπ τ πδι κα+ ν= πσης. 6. 0O Διον;-
σιος συμφ,νησε μαζ+ του κα+ Uπεφ=σισε ν= fπομε+νη τ
π*ν πρ+ν >γκαταλε+ψη τν θρνο μ τ1ν θλησ+ του. Γι’
αcτ nστειλε πρσβεις πρς το;ς >παναστ=τες κα+ το;ς
καλο]σε ν= το] παραδ,σουν τ1ν >ξουσ+α κα+ μαζ+ μ
το;ς συντρφους τους ν= >γκαταλε+ψουν τ1ν πλι, >νb
πρς το;ς Kαμπανο;ς nστειλε μυστικ= Uγγελιαφρους
κα+ kλθε σ συμφων+α ν= το;ς δ,ση hσα χρ1ματα ζητ1-
σουν γι= τ1ν δι=ρκεια τ9ς πολιορκ+ας.
9. Mετ= Uπ αcτ= τ= γεγοντα οe Συρακσιοι nδωσαν
τ1ν \δεια στν τ;ραννο ν’ Uποπλε;ση μ πντε πλο&α κα+
133
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
μ4τεροι καθειστκεσαν, κα2 το8ς μν ππε,ς 3π+λυσαν
ο*δν χρησ&μους kντας πρJς τ>ν πολιορκ&αν, τ!ν δ
πεζ!ν ο πλε,στοι κατ/ τ>ν χ:ραν )ξRεσαν Hς nδη κατα-
2 λελυμ+νης τς τυρανν&δος. ο δ Kαμπανο2 τα,ς )παγγε-
λ&αις μετεωρισθ+ντες τJ μν πρ!τον )π’ "Aγ5ριον παρεγε-
νθησαν, )κε, δ τ>ν 3ποσκευ>ν jAγυρι παραθ+μενοι τG!
δυναστε5οντι τς π4λεως )ξ:ρμησαν )π2 Συρακο5σας
3 εZζωνοι, τJν 3ριθμJν kντες ππε,ς χ&λιοι διακ4σιοι. ταχ8
δ διαν5σαντες τ>ν KδJν 3προσδοκτως )πεφ;νησαν το,ς
Συρακοσ&οις, κα2 πολλο8ς α*τ!ν 3νελ4ντες εFσεβι;σαντο
πρJς τJν Διον5σιον. κατ+πλευσαν δ κα2 τριακ4σιοι μι-
σθοφ4ροι τG! τυρ;ννGω κατ/ τJν α*τJν καιρ4ν, zστε
4 α*τJν 3νακCψαι τα,ς )λπ&σιν. ο δ Συρακ4σιοι π;λιν τς
δυναστε&ας Fσχυροποιουμ+νης )στασ&ασαν πρJς 3λλ-
λους, τ!ν μν 3ποφαινομ+νων μ+νειν κα2 πολιορκε,ν, τ!ν
δ λ5ειν τJ στρατ4πεδον κα2 τ>ν π4λιν )κλιπε,ν.
5 ‹A δ> συνιδvν K Διον5σιος )ξγαγεν )π’ α*το8ς τ>ν
δ5ναμιν, κα2 τεταραγμ+νοις )πιπεσvν Sbαδ&ως )τρ+ψατο
περ2 τ>ν N+αν π4λιν καλουμ+νην. 3νRηρ+θησαν μν οpν ο*
πολλο&D παριππε5ων γ/ρ K Διον5σιος )κ:λυσε φονε5ειν
το8ς φε5γονταςD ο δ Συρακ4σιοι παραχρμα μν κατ/
τ>ν χ:ραν )σκεδ;σθησαν, μετ’ [λ&γον δ πρJς το8ς ππε,ς
6 εFς AUτνην ^θρο&σθησαν Iπρ το8ς hπτακισχιλ&ους. Διον5-
σιος δ το8ς πεσ4ντας τ!ν Συρακοσ&ων θ;ψας 3π+στειλε
πρ+σβεις εFς AUτνην, 3ξι!ν το8ς φυγ;δας διαλ5εσθαι κα2
τ>ν πατρ&δα κατοικε,ν. διδο8ς π&στιν μ> μνησικακσειν
7 α*το,ς. τινς μν οpν τ+κνα κα2 γυνα,κας 3πολελοιπ4τες
^ναγκ;σθησαν πεισθναι το,ς παρακαλουμ+νοιςD ο δ
λοιπο&, προφερομ+νων τ!ν πρεσβευτ!ν τ>ν τοC Διονυ-
134
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
Uντιμετ,πιζαν τ1ν κατ=στασι μ λιγ,τερο νε]ρο. Tο;ς
eππε&ς, καθ,ς kσαν \χρηστοι γι= τ1ν πολιορκ+α, το;ς Uπ-
λυσαν, >νb οe περισστεροι Uπ το;ς πεζο;ς σκορπο]σαν
στ1ν wπαιθρο, μ’ tνα αsσθημα hτι οcσιαστικ= εjχε qδη κα-
ταλυθ9 S τυρανν+α. 2. Oe Kαμπανο+, >νθουσιασμνοι Uπ
τ+ς fποσχσεις πο; nλαβαν, στ1ν Uρχ1 nφθασαν στ Aγ;-
ριο κι Uφ1νοντας >κε& τ+ς Uποσκευς τους στν lAγυρι, τν
\ρχοντα τ9ς πλεως, >ξ,ρμησαν Uν=λαφροι γι= τ+ς Συρα-
κο]σες, χ+λιοι διακσιοι eππε&ς. 3. Kι Uφο] δι1νυσαν τν
δρμο μ ταχ;τητα, >ππεσαν Uπροσδκητα στο;ς Συρα-
κοσ+ους κα+ φονε;οντας πολλο;ς παρεβ+ασαν τν δρμο
πρς τν Διον;σιο. Tν sδιον καιρ κατπλευσαν κα+ τρια-
κσιοι μισθοφροι γι= ν= βοηθ1σουν τν τ;ραννο, μ
Uποτλεσμα ν= Uναβι,σουν οe >λπ+δες του. 4. Oe Συρακ-
σιοι, καθ,ς V τ;ραννος oσχυροποιε&το, >στασ+ασαν μεταξ;
τους διτι \λλοι fπεστ1ριζαν ν= με+νουν >κε& κα+ ν= συνε-
χ+σουν τ1ν πολιορκ+α, κι \λλοι ν= διαλ;σουν τν στρατ
κα+ ν= >γκαταλε+ψουν τ1ν πλι.
5. Mλις τ= nμαθε αcτ= V Διον;σιος, yδ1γησε τν
στρατ >ναντ+ον τους κα+ πφτοντας >π=νω τους, >νb
αcτο+ kσαν Uσ;ντακτοι, το;ς nτρεψε εκολα εoς φυγ1ν
πρς τ1ν λεγομνη να πλι. Δν >φονε;θησαν hμως πολ-
λο+. Διτι V Διον;σιος, nφιππος μεταξ; τbν Uνδρbν του,
το;ς >μπδιζε ν= φονε;ουν το;ς φυγ=δες. Oe Συρακσιοι
Uμσως >σκρπισαν στ1ν wπαιθρο, Uλλ= σ λ+γο συγ-
κεντρ,θηκαν π=νω Uπ mπτ= χιλι=δες μ το;ς eππε&ς στ1ν
Asτνη. 6. 0O Διον;σιος, Uφο] nθαψε το;ς Συρακοσ+ους
πο; εjχαν πσει, nστειλε πρεσβευτς στ1ν Asτνη κα+ ζη-
το]σε Uπ το;ς φυγ=δες ν= συνθηκολογ1σουν κα+ ν= >πι-
στρψουν στ1ν πατρ+δα τους διαβεβαι,νοντ=ς τους, hτι
δν θ= μνησικακ1ση >ναντ+ον τους. 7. Mερικο+ Uπ’ αc-
το;ς, πο; εjχαν Uφ1σει π+σω γυνα&κες κα+ παιδι=, Uναγ-
κ=σθηκαν ν= δεχθο]ν τ1ν προσφορ=. Aλλ= οe fπλοιποι,
hταν οe πρσβεις το;ς Uνφεραν τ+ς εcεργεσ+ες το] Διονυ-
135
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
σ&ου περ2 τ>ν ταφ>ν τ!ν πεσ4ντων ε*εργεσ&αν, Lφασαν
α*τJν 9ξιον εWναι τυχε,ν τς Kμο&ας χ;ριτος, κα2 το,ς θεο,ς
ηZχοντο τ>ν ταχ&στην α*τJν )πιδε,ν τα5της τυγχ;νοντα.
8 οVτοι μν οpν ο*δεν2 τρ4πGω βουληθ+ντες πιστεCσαι τG! τυ-
ρ;ννGω κατ+μειναν )ν AUτνRη, καιρJν )πιτηροCντες κατ’
α*τοCD Διον5σιος δ το,ς μν κατελθοCσι φυγ;σι φιλαν-
θρ:πως )χρσατο, βουλ4μενος κα2 το8ς 9λλους προτρ+-
ψασθαι κατελθε,ν εFς τ>ν πατρ&δα, το8ς δ Kαμπανο8ς
τα,ς καθηκο5σαις δωρεα,ς τιμσας )ξαπ+στειλεν )κ τς
9 π4λεως, Iφορ:μενος α*τ!ν τ>ν 3βεβαι4τητα. ο‚ πορευ-
θ+ντες εFς jEντελλαν, κα2 πε&σαντες το8ς )ν τR π4λει λα-
βε,ν hαυτο8ς συνο&κους, νυκτJς )πιθ+μενοι το8ς μν
Xβ!ντας 3π+σφαξαν, τ/ς δ γυνα,κας τ!ν παρασπονδη-
θ+ντων γμαντες κατ+σχον τ>ν π4λιν.
10. Kατ/ δ τ>ν dEλλ;δα Λακεδαιμ4νιοι καταλελυκ4-
τες τJν ΠελοποννησιακJν π4λεμον Kμολογουμ+νην Lσχον
τ>ν Xγεμον&αν κα2 τ>ν κατ/ γν κα2 τ>ν κατ/ θ;λατταν.
καταστσαντες δ να5αρχον Λ5σανδρον, το5τGω προσ+τα-
ξαν )πιπορε5εσθαι τ/ς π4λεις, )ν hκ;στRη το8ς παρ’ α*-
το,ς καλουμ+νους Nρμοστ/ς )γκαθιστ;νταD τα,ς γ/ρ δη-
μοκρατ&αις προσκ4πτοντες ο Λακεδαιμ4νιοι δι’ [λιγαρ-
2 χ&ας )βο5λοντο τ/ς π4λεις διοικε,σθαι. Lταξαν δ κα2 φ4-
ρους το,ς καταπολεμηθε,σι, κα2 τJν πρJ τοC χρ4νον ο*
χρ:μενοι νομ&σματι τ4τε συνθροιζον )κ τοC φ4ρου κατ’
)νιαυτJν πλε&ω τ!ν χιλ&ων ταλ;ντων.
"Eπε2 δ τ/ κατ/ τ>ν dEλλ;δα πρ;γματα κατ/ τ>ν Fδ&αν
3ξ&αν διG:κησαν, 3π+στειλαν jAριστον 9νδρα τ!ν )πιφα-
ν!ν εFς Συρακο5σας, τG! μν λ4γGω προσποιο5μενοι κατα-
λ5ειν τ>ν δυναστε&αν, τR δ’ 3ληθε&bα σπε5δοντες α*ξσαι
τ>ν τυρανν&δαD nλπιζον γ/ρ συγκατασκευ;ζοντες τ>ν
3ρχ>ν Iπκοον yξειν τJν Διον5σιον δι/ τ/ς ε*εργεσ&ας.
136
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
σ+ου σχετικ= μ τ1ν ταφ1 τbν πεσντων, Uπ=ντησαν hτι
το] Uξ+ζει μι= ττοια χ=ρι κα+ παρακαλο]σαν το;ς θεο;ς
ν= τν oδο]ν τ ταχ;τερο ν= τ1ν Uπολα;ση. 8. Acτο+ μ
καννα τρπο δν θλησαν ν= δ,σουν π+στι στν τ;ραννο
κα+ nμειναν στ1ν Asτνη περιμνοντας κ=ποια εcκαιρ+α ν=
το] >πιτεθο]ν. 0O Διον;σιος >φρθη μ Uνθρωπισμ στο;ς
φυγ=δες πο; >πστρεψαν, θλοντας ν= >νθαρρ;νη κα+
το;ς \λλους ν= >πιστρψουν στ1ν πατρ+δα. Tο;ς Kαμπα-
νο;ς, Uφο] το;ς Uντ=μειψε μ τ= pφειλμενα δbρα το;ς
nδιωξε Uπ τ1ν πλι, >πειδ1 παρετ1ρησε τ1ν Uβεβαιτητ=
τους. 9. Acτο+ κατευθ;νθηκαν στ1ν lEντελλα κα+, Uφο]
nπεισαν το;ς κατο+κους τ9ς πλεως ν= το;ς δεχθο]ν ν=
συγκατοικ1σουν, >πετθησαν τ1ν ν;κτα κι nσφαξαν
hλους το;ς \νδρες πο; εjχαν στρατε;σιμη Sλικ+α κα+ τ+ς
γυνα&κες τους τ+ς νυμφε;θηκαν, κι nτσι κατε&χαν αcτο+
πλον τ1ν πλι.
10. Στ1ν 0Eλλ=δα οe Λακεδαιμνιοι, τ,ρα πο; εjχαν
τερματ+σει τν Πελοποννησιακ πλεμο, εjχαν τ1ν Uνα-
γνωρισμνη Sγεμον+α κα+ στ1ν ξηρ= κα+ στ1ν θ=λασσα.
Δι,ρισαν να;αρχο τν Λ;σανδρο κα+ τν πρσταξαν ν=
>πισκπτεται τ+ς πλεις κα+ ν= διορ+ση σ κ=θε μι= το;ς
\ρχοντες πο; αcτο+ uνμαζαν «ρμοστς». Διτι οe Λα-
κεδαιμνιοι Uποστρφονταν τ δημοκρατικ πολ+τευμα κι
>πιθυμο]σαν ν= διοικο]νται οe πλεις pλιγαρχικ=. 2. Eπ+-
σης >πβαλαν κα+ φρο στο;ς λαο;ς πο; εjχαν κατακτ1-
σει, κι >νb προηγουμνως δν χρησιμοποιο]σαν νμισμα,
ττε συγκντρωναν κ=θε χρνο π=νω Uπ χ+λια τ=λαντα
Uπ το;ς φρους. gOταν οe Λακεδαιμνιοι διευθτησαν
τ= πρ=γματα τ9ς 0Eλλ=δος σ;μφωνα μ τ+ς Uντιλ1ψεις
τους, nστειλαν στ+ς Συρακο]σες τν lAριστο, tνα Uπ το;ς
διακεκριμνους \νδρες τους, φαινομενικ= προσποιο;-
μενοι hτι θλουν ν= καταλ;σουν τ1ν τυρανν+α, Uλλ= στ1ν
οcσ+α ν= τ1ν >νισχ;σουν. Διτι qλπιζαν, hτι βοηθbντας
στ1ν mδρα+ωσι τ9ς >ξουσ+ας το] Διονυσ+ου, θ= τν εjχαν
137
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3 K δ’ jAριστος καταπλε5σας εFς Συρακο5σας κα2 τG! τυ-
ρ;ννGω λ;θρbα περ2 το5των διαλεχθε&ς, το5ς τε Συρακο-
σ&ους 3νασε&ων κα2 τ>ν )λευθερ&αν 3ποκαταστσειν )παγ-
γειλ;μενος, Nικοτ+λην μν τJν Kορ&νθιον 3νε,λεν 3φηγο5-
μενον τ!ν Συρακοσ&ων, το8ς δ πιστε5σαντας προδο8ς
τJν μν τ5ραννον FσχυρJν κατ+στησε, δι/ δ τς πρ;ξεως
τα5της 3σχημονε,ν )πο&ησεν αIτJν @μα κα2 τ>ν πατρ&δα.
4 Διον5σιος δ το8ς Συρακοσ&ους )π2 τJν θερισμJν 3ποστε&-
λας )πλθε τ/ς οFκ&ας, κα2 τ/ μν rπλα π;ντων 3φε&λετο,
μετ/ δ ταCθ’ yτερον τε,χος 
G κοδ4μει περ2 τ>ν 3κρ4πολιν,
κα2 ναCς τε κατεσκευ;ζετο, συνγε δ κα2 μισθοφ4ρων
πλθος, κα2 τ/ λοιπ/ παρεσκευ;ζετο πρJς τ>ν 3σφ;λειαν
τς τυρανν&δος, Hς Pν Lργοις nδη πε,ραν εFληφvς rτι π_ν
Iπομ+νουσιν ο Συρακ4σιοι χ;ριν τοC μ> δουλε5ειν.
11. Tο5των δ πραττομ+νων Φαρν;βαζος K Δαρε&ου
τοC βασιλ+ως σατρ;πης "Aλκιβι;δην τJν "Aθηνα,ον συλ-
λαβvν 3νε,λε, χαρ&σασθαι βουλ4μενος Λακεδαιμον&οις.
τοC δ’ "Eφ4ρου δι’ 9λλας αFτ&ας )πιβουλευθναι γεγραφ4-
τος, ο*κ 9χρηστον εWναι νομ&ζω παραθε,ναι τ>ν παραδο-
θε,σαν IπJ τοC συγγραφ+ως )πιβουλ>ν κατ’ "Aλκιβι;δου.
44. 0O Φαρν=βαζος kταν Πρσης σατρ=πης τ9ς Aoολ+δος, τ9ς Mικρ*ς
Φρυγ+ας κα+ τ9ς Bιθυν+ας μ tδρα τ9ς σατραπε+ας του τ Δασκ;λειον
τ9ς Προποντ+δος, τ= μεταγενστερα Mουδανι=. †Hταν υeς το] Φαρ-
ν=κου κα+ Uντ+παλος το] σατρ=που Tισσαφρνους, V Vπο&ος, hπως κα+
V Φαρν=βαζος, >πεδ+ωκε τ1ν ενοια τ9ς Σπ=ρτης στ+ς σχσεις του μ
το;ς gEλληνες. Aργτερα μετστη στ1ν Aθηναϊκ1 παρ=ταξι κα+ >δχθη
τ1ν εoσβολ1 το] βασιλως τ9ς Σπ=ρτης Aγησιλ=ου στ1ν σατραπε+α
του, περιπλαν,μενος τ9δε κUκε&σε κα+ διωκμενος fπ τbν Λακεδαι-
μον+ων. gOταν Uνεκλ1θη V Aγησ+λαος Uπ τ1ν M. Aσ+α λγŠω τ9ς >κρ1-
ξεως το] Kορινθιακο] πολμου, V Φαρν=βαζος μ συστρ=τηγο τν
Aθηνα&ο Kνωνα >ξεδ+ωξε το;ς Λακεδαιμον+ους ρμοστς Uπ τ+ς π-
λεις τ9ς M. Aσ+ας κα+ τ+ς ν1σους κα+ Uνεκηρ;χθησαν αcτνομες, μετ=
τ1ν μεγ=λη ν+κη το] Kνωνος στ1ν ναυμαχ+α τ9ς Kν+δου (394 π.X.).
45. 0O Uρχα&ος eστορικς lEφορος kταν υeς το] Δημοφ+λου. Eγενν1θη
στ1ν K;μη τ9ς Aoολ+δος περ+ τ 405 κα+ Uπθανε περ+ τ 334 π.X. Πε-
138
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
fπ1κοο μ τ+ς εcεργεσ+ες τους. 3. 0O lAριστος, Uφο] κατ-
πλευσε στ+ς Συρακο]σες κα+ εjχε μυστικς συνομιλ+ες γι’
αcτ= τ= θματα μ τν τ;ραννο, Uπ τ \λλο μρος Uνε-
τ=ραξε το;ς Συρακοσ+ους μ fποσχσεις hτι θ’ Uποκατα-
στ1ση τ1ν >λευθερ+α τους. Kα+ τν Nικοτλη τν Kορ+ν-
θιο, tνα Sγτη τbν Συρακοσ+ων, τν >φνευσε κι Uφο]
πρδωσε αcτο;ς πο; nδωσαν π+στι στ= λγια του, >ν+σχυ-
σε τ1ν θσι το] τυρ=ννου κα+ μ τ1ν πρ*ξι του αcτ1
προσ9ψε τ αjσχος στν mαυτ του κα+ στ1ν πατρ+δα του.
4. 0O Διον;σιος nστειλε το;ς Συρακοσ+ους ν= θερ+σουν τ=
χωρ=φια κι αcτς εoσ1ρχετο στ= σπ+τια τους κα+ >μ=ζευε
hλα τ= hπλα τους. lEπειτα nκτισε tνα δε;τερο τε&χος π-
ριξ τ9ς Uκροπλεως, κατεσκε;ασε πολεμικ= πλο&α κα+
συγκντρωσε tνα πλ9θος μισθοφρων κα+ >λ=μβανε κ=θε
\λλο μτρο πο; συντελο]σε στ1ν κατοχ;ρωσι τ9ς >ξου-
σ+ας του, >πειδ1 εjχε qδη μ+α nμπρακτη Uπδειξι hτι οe Συ-
ρακσιοι μπορο]ν ν= fπομε+νουν τ π*ν γι= ν’ Uποτιν=-
ξουν τ1ν σκλαβι=.
11. Eνb συνβαιναν αcτ= τ= γεγοντα, V Φαρν=βα-
ζος44, V σατρ=πης το] βασιλως Δαρε+ου, θλοντας ν=
εcχαριστ1ση το;ς Λακεδαιμνιους, συνλαβε τν Aλκι-
βι=δη τν Aθηνα&ο κα+ τν >θαν=τωσε. Aλλ= >πειδ1 V
lEφορος45 γρ=φει, hτι V θ=νατς του >π9λθε Uπ \λλες
αoτ+ες, νομ+ζω hτι δν εjναι \σκοπο ν= παραθσω τ= σχε-
τικ= μ τ1ν >ξντωσι το] Aλκιβι=δου, hπως τ= παραδ+δει
ρι9λθε πολλς χbρες κα+ συνλαβε αcτς πρbτος μεταξ; τbν Uρχα+ων
0Eλλ1νων eστοριογρ=φων τ1ν oδα ν= συγγρ=ψη παγκσμιο eστορ+α. T
eστορικ σ;γγραμμ= του, Uποτελο;μενο >κ 30 βιβλ+ων, \ρχιζε Uπ τ1ν
κ=θοδο τbν 0Hρακλειδbν κα+ nφθανε }ς τ1ν πολιορκ+α τ9ς Περ+νθου
(340 π.X.) κα+ nφερε τν τ+τλο «0Iστορ+αι». Ocσιbδες χαρακτηριστικ
το] nργου το;του kταν hτι Uπκλειε τ1ν μυθολογ+α Uπ τ1ν eστορ+α κα+
τ+ς Sρωικς γενεαλογ+ες yς μυθικς. K=θε βιβλ+ο εjχε sδιο προο+μιο κα+
περιελ=μβανε mνια+α eστορικ1 περ+οδο.
139
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 φησ2 γ/ρ κατ/ τ>ν hπτακαιδεκ;την β&βλον KCρον μν κα2
Λακεδαιμον&ους λ;θρbα παρασκευ;ζεσθαι @μα πολεμε,ν
πρJς "Aρταξ+ρξην τJν 3δελφ4ν, "Aλκιβι;δην δ δι; τινων
αFσθ4μενον τ>ν K5ρου προα&ρεσιν )λθε,ν πρJς Φαρν;βα-
ζον κα2 περ2 το5των )ξηγσασθαι κατ/ μ+ρος, 3ξι!σαι δ
α*τJν 3ναβ;σεως KδηγJν πρJς "Aρταξ+ρξηνD βο5λεσθαι
3 γ/ρ )μφαν&σαι πρ!τον τ>ν )πιβουλ>ν τG! βασιλε,. τJν δ
Φαρν;βαζον 3κο5σαντα τ!ν λ4γων σφετερ&σασθαι τ>ν
3παγγελ&αν κα2 π+μψαι πιστο8ς 9νδρας Iπρ το5των τG!
βασιλε, δηλ:σοντας. ο* διδ4ντος δ τοC Φαρναβ;ζου
το8ς παραπ+μψοντας εFς τ/ βασ&λεια, φησ2 τJν μν "Aλκι-
βι;δην Kρμσαι πρJς τJν σατρ;πην τς Παφλαγον&ας,
rπως δι’ )κε&νου ποισαιτο τ>ν 3ν;βασινD τJν δ Φαρν;-
βαζον φοβηθ+ντα μ> περ2 το5των 3κο5σRη τ>ν 3λθειαν K
βασιλε5ς, )παποστε,λαι το8ς 3νελοCντας κατ/ τ>ν KδJν
4 τJν "Aλκιβι;δην. το8ς δ καταλαβ4ντας α*τJν τς Φρυ-
γ&ας Lν τινη κ:μRη κατεσκηνωκ4τα νυκτJς περιθε,ναι ξ5-
λων πλθοςD 3ναφθ+ντος οpν πολλοC πυρJς τJν "Aλκιβι;-
δην )πιχειρσαι μν 3μ5νεσθαι, κρατηθ+ντα δ IπJ τοC
πυρJς κα2 τ!ν εFς α*τJν 3κοντιζ4ντων τελευτσαι.
5 Περ2 δ τJν α*τJν χρ4νον κα2 Δημ4κριτος K φιλ4σοφος
)τελε5τησε βι:σας Lτη )νενκοντα. Λασθ+νην δ τJν Θη-
46. 0H δολοφον+α το] Aλκιβι=δου nγινε Uπ Uνθρ,πους το] σατρ=που τ9ς
Aoολ+δος, Mικρ*ς Φρυγ+ας κα+ Bιθυν+ας Φαρναβ=ζου κατπιν Uπαιτ1-
σεως το] διαβο1του Λυσ=νδρου. Acτς το] διεβ+βασε τ1ν >πιθυμ+α τ9ς
Σπ=ρτης ν= δολοφονηθ9 V Aλκιβι=δης. 0O Φαρν=βαζος Uνθεσε στν
Uδελφ του Bαγα&ο κα+ τν θε&ο του Σουσαμ+θρη τ1ν δολοφον+α το]
Aλκιβι=δου, τν Vπο&ο περιεκ;κλωσαν σ μ+α οoκ+α μι*ς μικρ9ς π-
λεως τ9ς Φρυγ+ας, hπου αcτς συζο]σε μ μι= mτα+ρα, τ1ν Tιμ=νδρα.
lEβαλαν φωτι= στ1ν οoκ+α κα+ μλις V Aλκιβι=δης >ξ9λθε, τν >δολο-
φνησαν >ξ Uποστ=σεως μ Uκντια κα+ τξα. Acτ= Uναφρει V Πλο;-
ταρχος στν B+ο το] Aλκιβι=δου, Uναφροντας hμως κα+ μ+α τελε+ως
διαφορετικ1 >κδοχ1 γι= τ τλος του, hτι δηλαδ1 >δολοφον1θη Uπ
το;ς Uδελφο;ς μι*ς γυνα+κας S Vπο+α τν εjχε >ρωτευθ9.
140
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
V eστορικς lEφορος. 2. Λγει δηλ. στ δκατο tβδομο βι-
βλ+ο, hτι V K]ρος κα+ οe Λακεδαιμνιοι κατστρωναν μυ-
στικ= σχδια ν= πολεμ1σουν μαζ+ >ναντ+ον το] Aρταξρ-
ξου, Uδελφο] το] K;ρου, κι V Aλκιβι=δης, μαθα+νοντας
Uπ δι=φορες πηγς τ= σχδια το] K;ρου, π9γε στν
Φαρν=βαζο κα+ το] μ+λησε λεπτομερbς γι’ αcτ τ θμα
κα+ το] >ζ1τησε tνα Vδηγ ν= τν συνοδε;ση πρς τν
Aρταξρξη, διτι qθελε πρbτος αcτς ν= Uποκαλ;ψη
στν βασιλα τ1ν συνωμοσ+α >ναντ+ον του. 3. Aλλ= V
Φαρν=βαζος Uκο;οντας το;ς λγους αcτο;ς, σφετερ+-
σθηκε τ μυστικ κι nστειλε nμπιστους Uνθρ,πους στν
βασιλα ν= το] Uποκαλ;ψουν τ1ν fπθεσι. Aφο] λοιπν
V Φαρν=βαζος δν >χορ1γησε συνοδο;ς γι= ν= Vδηγ1-
σουν τν Aλκιβι=δη στ= Uν=κτορα, ττε, συνεχ+ζει V
lEφορος, V Aλκιβι=δης >πορε;θη πρς τν σατρ=πη τ9ς
Παφλαγον+ας, γι= ν= Uνεβ9 στ= Uν=κτορα μ τ1ν βο1θεια
>κε+νου. Aλλ= V Φαρν=βαζος, φοβο;μενος μ1πως V βασι-
λε;ς μ=θη τ1ν Uλ1θεια γι= hλα αcτ=, nστειλε Uνθρ,πους
ν= φονε;σουν τν Aλκιβι=δη στν δρμο. 4. Oe \νθρωποι
αcτο+ τν εfρ9καν ν= nχη κατασκην,σει σ’ tνα χωρι τ9ς
Φρυγ+ας κα+ τ1ν ν;κτα >σ,ριασαν γ;ρω-γ;ρω ξ;λα. Kι
hταν \ναψε δυνατ1 φωτι=, V Aλκιβι=δης >πεχε+ρησε ν=
διασωθ946, Uλλ= πθανε Uπ τ1ν φωτι= κα+ τ= πλ1γματα
τbν Uκοντ+ων πο; δεχταν.
5. T1ν sδια >ποχ1 πθανε κα+ V φιλσοφος Δημκριτος,
Uφο] nζησε >νεν1ντα χρνια47. Kι V Λασθνης V Θηβα&ος,
47. 0O μεγ=λος φιλσοφος Δημκριτος >γενν1θη στ= lAβδηρα τ9ς Θρ=κης
περ+ τ= μσα το] E π.X. αobνος. 0Yπ9ρξε πνε]μα καθολικ,τατο. Aσχο-
λ1θηκε vχι μνον μ τ1ν φιλοσοφ+α, Uλλ= κα+ μ τ= φυσικ=, τ= μαθημα-
τικ=, τ1ν αoσθητικ1, τ1ν θικ1, τ1ν Uνθρωπολογ+α κα+ τ1ν τεχνολογ+α.
Στ1ν πατρ+δα του V Δημκριτος εjχε τ1ν τ;χη ν= καταστ9 Uκροατ1ς
το] Λευκ+ππου V Vπο&ος εjναι κα+ V πρbτος θεμελιωτ1ς τ9ς Uτομικ9ς
θεωρ+ας. 0O Δημκριτος Uπεδχθη τ1ν διδασκαλ+α το] Λευκ+ππου, τ1ν
Uνπτυξε κα+ τ1ν >πεξτεινε εcρ;τερα. T= nργα του εjχε >κδ,σει >π+
141
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
βα,ον τJν νενικηκ4τα τα5την τ>ν [λυμπι;δα λ+γεται πρJς
|ππον 3θλητ>ν δραμ4ντα νικσαιD τJν δ δρ4μον 3πJ τς
Kορωνε&ας μ+χρι τς Θηβα&ων π4λεως γεν+σθαι.
Kατ/ δ τ>ν "Iταλ&αν dPωμα&ων φρουρο5ντων jEρρου-
καν π4λιν O*4λσκων )πελθ4ντες ο πολ+μιοι τς τε π4-
λεως )κρ;τησαν κα2 τ!ν φρουρ!ν το8ς πλε&στους 3νε,λαν.
12. T!ν δ κατ/ τοCτον τJν )νιαυτJν πρ;ξεων τ+λος
)χουσ!ν "Aθνησι μν \ν 9ρχων E*κλε&δης, )ν dP:μRη δ τ>ν
Iπατικ>ν 3ρχ>ν διεδ+ξαντο χιλ&αρχοι τ+σσαρες, Π4πλιος
2 Kορνλιος, Nουμ+ριος Φ;βιος, Λε5κιος O*αλ+ριος*. το5-
των δ τ>ν 3ρχ>ν παρειληφ4των Bυζ;ντιοι πρJς μν 3λλ-
λους στασι;ζοντες, πρJς δ το8ς παροικοCντας Θρb_κας
π4λεμον Lχοντες, κακ!ς 3πλλαττονD ο* δυν;μενοι δ λ5-
σιν πορ&σασθαι τς πρJς 3λλλους φιλονεικ&ας, στρατηγJν
^
R τσαντο παρ/ Λακεδαιμον&ων. )ξ+πεμψαν οpν ο Σπαρ-
3 τι_ται Kλ+αρχον καταστσοντα τ/ κατ/ τ>ν π4λινD οVτος
δ πιστευθε2ς περ2 τ!ν rλων κα2 μισθοφ4ρους πολλο8ς
3θρο&σας, ο*κ+τι προστ;της \ν, 3λλ/ τ5ραννος. κα2 τJ μν
πρ!τον το8ς 9ρχοντας α*τ!ν )π& τινι θυσ&bα καλ+σας
3νε,λε, μετ/ δ ταCτα 3ναρχ&ας οZσης )ν τR π4λει, τρι;κον-
τα μν το8ς [νομαζομ+νους Bυζαντ&ους συνρπασε κα2 πε-
ριθε2ς κ;λων 3πεστραγγ;λισε π;ντων δ τ!ν διαφθαρ+ν-
των τ/ς ο*σ&ας σφετερισ;μενος )πελ+γετο κα2 τ!ν 9λλων
το8ς ε*π4ρους, κα2 ψευδε,ς αFτ&ας )πιρρ&πτων οƒς μν 3π+-
κτεινεν οƒς δ )φυγ;δευσε. πολλ!ν δ χρημ;των κυριε5-
αcτοκρ=τορος Tιβερ+ου V Θρ=συλλος, V Vπο&ος τ= κατταξε σ τετρα-
λογ+ες, κατ’ Uπομ+μησι τ9ς κατανομ9ς τbν Πλατωνικbν συγγραμμ=των.
0O Θρ=συλλος παρχει τ1ν πληροφορ+α hτι V Δημκριτος εjχε σπουδ=-
σει μετ= ζ1λου τ= μαθηματικ= συγγρ=μματα τbν Πυθαγορε+ων. gOπως
μ*ς πληροφορε& V Διογνης V Λαρτιος στο;ς «ΒΙΟΥΣ ΦΙΛΟΣΟ-
ΦΩΝ», V Δημκριτος, κατ= τν gIππαρχο, Uπθανε σ Sλικ+α 109 >τbν.
* Στ1ν παρο]σα nκδοσι fπ=ρχουν μνον τρ+α pνματα. Σ \λλες >κδσεις
Uναφρεται τταρτος V Tερντιος M=ξιμος (σημε+ωσις μεταφραστο]).
142
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
πο; kταν νικητ1ς σ’ αcτ1ν τ1ν Oλυμπι=δα, >κρδισε, λ-
γουν, μι= πρ,τη ν+κη στ1ν eπποδρομ+α. 0O δρμος kταν
Uπ τ1ν Kορ,νεια }ς τ1ν πλι τbν Θηβα+ων48.
6. Στ1ν Iταλ+α S Pωμαϊκ1 φρουρ= τ9ς lEρρουκας,
μι*ς πλεως τbν Bλσκων, >δχθη τ1ν >π+θεσι τbν >χ-
θρbν, πο; >κυρ+ευσαν τ1ν πλι κα+ >φνευσαν πολλο;ς
φρουρο;ς.
12. Tν mπμενο χρνο στ1ν Aθ1να kταν \ρχων V
Ecκλε+δης κα+ στ1ν P,μη τ1ν fπατε+α τ1ν διεδχθησαν
τσσερεις χιλ+αρχοι, V Ππλιος Kορν1λιος, V Nουμριος
Φ=βιος, V Λε;κιος Bαλριος. 2. Acτν τν καιρ οe Bυ-
ζ=ντιοι εfρ+σκοντο σ πολ; δ;σκολη κατ=στασι κα+ >ξ
αoτ+ας τbν >σωτερικbν διενξεων κα+ >ξ αoτ+ας το] πολ-
μου πο; διεξ9γαν πρς το;ς γε+τονς τους Θρ*κες. Kι
>πειδ1 δν μπορο]σαν ν= βρο]ν λ;σι στ1ν >σωτερικ1 δια-
μ=χη τους, >ζ1τησαν Uπ το;ς Λακεδαιμον+ους στρατηγ.
Kι οe Σπαρτι*τες το;ς nστειλαν τν Kλαρχο ν= β=λη τ=ξι
στ= πρ=γματα τ9ς πλεως. 3. Kι αcτς, hταν το] >μπι-
στε;θηκαν Uπλυτη >ξουσ+α κα+ συγκντρωσε πολλο;ς
μισθοφρους, δν kταν πλον \ρχων, Uλλ= τ;ραννος. Kα+
πρbτα-πρbτα προσεκ=λεσε το;ς \ρχοντς τους γι= μι=
θυσ+α κα+ το;ς >φνευσε hλους, nπειτα καθ,ς S πλις
kταν χωρ+ς \ρχοντες, {ρπαξε μι= Vμ=δα Uπ τρι=ντα >πι-
φανε&ς Bυζαντ+ους, το;ς >πρασε θηλει= στν λαιμ κα+
το;ς >στραγγ=λισε. lEπειτα σφετερ+σθηκε τ1ν περιουσ+α
τbν >κτελεσμνων κα+ >πλεξε το;ς πλουσ+ους μεταξ;
τbν \λλων πολιτbν, το;ς Uπ1γγελλε ψευδε&ς κατηγορ+ες
κι \λλους το;ς >θαν=τωσε, >νb \λλους το;ς >ξ,ρισε.
Aφο] Uπκτησε nτσι πολ; χρ9μα, συγκντρωσε tνα μεγ=-
48. 0H eπποδρομ+α Uπ τ1ν Kορ,νεια }ς τ1ν Θ1βα πιθαν,τατα fπονοε&
τ= Παμβοι,τια, το;ς Uγbνες τbν Bοιωτbν, πο; >τελο]ντο στ eερ τ9ς
Iτων+ας Aθην*ς, τ Vπο&ο εfρ+σκετο πλησ+ον τ9ς Kορωνε+ας, μεταξ;
αcτ9ς κα+ τbν Aλαλκομενbν.
143
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
σας κα2 μισθοφ4ρων 3θρο&σας πλθος τ/ κατ/ τ>ν δυνα-
στε&αν ^σφαλ&σατο.
4 Διαβοηθε&σης δ τς κατ/ τJν τ5ραννον μ4τητ4ς τε
κα2 δυν;μεως, Λακεδαιμ4νιοι τJ μν πρ!τον 3π+στειλαν
πρJς α*τJν πρ+σβεις το8ς πε&σοντας 3ποθ+σθαι τ>ν δυ-
ναστε&ανD ο* προσ+χοντος δ το,ς 3ξιουμ+νοις Lπεμψαν
5 δ5ναμιν )π’ α*τJ κα2 στρατηγJν Πανθο&δαν. οV τ>ν Lφο-
δον αFσθ4μενος K Kλ+αρχος εFς Σηλυμβρ&αν μετγαγε τ>ν
δ5ναμιν, κ5ριος wν κα2 τα5της τς π4λεωςD πολλ/ γ/ρ εFς
το8ς Bυζαντ&ους Xμαρτηκvς Iπελ;μβανεν ο* μ4νον το8ς
Λακεδαιμον&ους 3λλ/ κα2 το8ς )ν τR π4λει πολεμ&ους
6 yξειν. δι4περ )κ Σηλυμβρ&ας κρ&νας 3σφαλ+στερον διαπο-
λεμσειν, τ; τε χρματα κα2 τ>ν δ5ναμιν μετ+στησεν. Hς
δ’ )π5θετο το8ς Λακεδαιμον&ους )γγ8ς kντας, 3πντησεν
α*το,ς, κα2 περ2 τJν καλο5μενον Π4ρον συνψε μ;χην
7 το,ς περ2 τJν Πανθο&δαν. γενομ+νου δ’ )π2 πολ8ν χρ4νον
τοC κινδ5νου, κα2 λαμπρ!ς 3γωνισαμ+νων τ!ν Λακεδαι-
μον&ων, ο τοC τυρ;ννου διεφθ;ρησαν. K δ Kλ+αρχος τJ
μν πρ!τον μετ’ [λ&γων συγκλεισθε2ς εFς Σηλυμβρ&αν )πο-
λιορκε,τοD μετ/ δ ταCτα φοβηθε2ς δι+δρα νυκτJς κα2 δι+-
πλευσεν εFς τ>ν "Iων&ανD )κε, δ’ εFς συνθειαν )λθvν K5ρGω
8 τG! τοC βασιλ+ως 3δελφG! δυν;μεων 3φηγσατο. K γ/ρ
KCρος, 9ρχων 3ποδεδειγμ+νος τ!ν )π2 θαλ;ττRη σατρα-
πει!ν κα2 φρονματος πλρης €ν, διενοε,το στρατε5ειν
49. 0H Σηλυβρ+α >κτ+σθη στ= >π+ τ9ς Προποντ+δος παρ=λια τ9ς Θρ=κης
περ+ τ 675 π.X. Uπ τν Σ9λυ, Uπ τν Vπο&ο nλαβε κα+ τ vνομ= της
κα+ kταν Uποικ+α Mεγαρων (Uναφρεται κα+ yς Σηλυμβρ+α). Σ αcτ1ν
κατ= τν E π.X. αobνα >γενν1θη V 0Hρδικος, V Vπο&ος fπ9ρξε δ=σκα-
λος το] 0Iπποκρ=τους κα+ V πρbτος, V Vπο&ος εoσ1γαγε τ1ν γυμναστικ1
144
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
λο σbμα μισθοφρων κα+ κατωχ;ρωσε τ1ν τυραννικ1 του
>ξουσ+α.
4. gOταν διεδθη S uμτης κα+ S δ;ναμις το] τυρ=ν-
νου, οe Λακεδαιμνιοι στ1ν Uρχ1 nστειλαν πρσβεις πρς
αcτν γι= ν= τν πε+σουν ν= καταθση τ1ν >ξουσ+α. Kι
>πειδ1 δν nδιδε καμμι= σημασ+α στ αsτημ= τους, nστει-
λαν δ;ναμι >ναντ+ον του μ στρατηγ τν Πανθο+δα. 5. 0O
Kλαρχος, μαθα+νοντας τ1ν προσλευσ+ του, μετφερε τν
στρατ του στ1ν Σηλυμβρ+α49, πο; kταν κι αcτ1 κ=τω Uπ
τ1ν >ξουσ+α του. Kι >πειδ1 εjχε διαπρ=ξει πολλ= >γκλ1μα-
τα εoς β=ρος τbν Bυζαντ+ων, fπελγιζε hτι θ= εjχε
>χθρο;ς του vχι μνο το;ς Λακεδαιμον+ους, Uλλ= κα+
το;ς κατο+κους τ9ς πλεως. 6. Γι’ αcτ nκρινε, hτι S Ση-
λυμβρ+α θ= kταν Uσφαλστερο Vρμητ1ριο γι= τ1ν διεξα-
γωγ1 το] πολμου κι nτσι μετεκ+νησε σ αcτ τ μρος τ
χρ9μα του κα+ τν στρατ του. gOταν nμαθε, hτι οe Λακ-
δαιμνιοι εfρ+σκοντο πλησ+ον, >ξ9λθε γι= ν= το;ς συναν-
τ1ση κα+ συν9ψε μ=χη μ τ1ν δ;ναμι το] Πανθο+δα στν
λεγμενο Προ. 7. 0H μ=χη >κρ=τησε >π+ πολ;, Uλλ= οe
Λακεδαιμνιοι Uγων+σθηκαν λαμπρ= κι V στρατς το] τυ-
ρ=ννου nπαθε πανωλεθρ+α. 0O Kλαρχος μ λ+γους συν-
τρφους του κλε+σθηκε στ1ν Σηλυμβρ+α κι nμενε πολιορ-
κημνος. lEπειτα hμως φοβ1θηκε κα+ διφυγε κρυφ= τ1ν
ν;κτα κα+ διπλευσε πρς τ1ν Iων+α. Eκε& nγινε στενς
φ+λος μ τν K]ρο, τν Uδελφ το] βασιλως, κα+ διωρ+-
σθηκε διοικητ1ς το] στρατο] του. 8. Διτι V K]ρος, πο;
εjχε διορισθ9 Uν,τατος διοικητ1ς τbν σατραπειbν κατ=
τ= παρ=λια τ9ς M. Aσ+ας κα+ φλεγταν Uπ φιλοδοξ+α,
>σχεδ+αζε ν= >κστρατε;ση >ναντ+ον το] Uδελφο] του
στ1ν θεραπευτικ1. 0H Σηλυβρ+α, λγŠω τ9ς >πικα+ρου θσε,ς της κα+
τbν oσχυρbν τειχbν της, κατλαβε σημα+νουσα θσι στ1ν eστορ+α το]
0Eλληνισμο], Uναφρεται δ πολλ=κις Uπ το;ς Uρχα+ους κα+ Bυζαντι-
νο;ς συγγραφε&ς.
145
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
9 )π2 τJν 3δελφJν "Aρταξ+ρξην. Kρ!ν οpν τJν Kλ+αρχον
τ4λμαν Lχοντα κα2 θρ;σος πρ4χειρον, Lδωκεν α*τG! χρ-
ματα κα2 προσ+ταξεν Hς πλε&στους ξενολογε,ν, νομ&ζων
εZθετον yξειν συναγωνιστ>ν το,ς Iπ’ α*τοC τολμωμ+νοις.
13. Λ5σανδρος δ K Σπαρτι;της )πειδ> π;σας τ/ς IπJ
Λακεδαιμον&ους π4λεις διG:κησε κατ/ τ>ν τ!ν )φ4ρων
γν:μην, )ν α`ς μν δεκαδαρχ&ας, )ν α`ς δ’ [λιγαρχ&ας κα-
ταστσας, περ&βλεπτος \ν )ν τR Σπ;ρτRη. καταλ5σας γ/ρ
τJν ΠελοποννησιακJν π4λεμον τR πατρ&δι περιτεθεικvς
\ν τ>ν Xγεμον&αν Kμολογουμ+νην κα2 τ>ν κατ/ γν κα2
2 τ>ν κατ/ θ;λατταν. δι4περ )π2 το5τοις πεφρονηματισμ+-
νος διενοε,το καταλCσαι τ>ν τ!ν dHρακλειδ!ν βασιλε&αν
κα2 κοιν>ν )κ π;ντων Σπαρτιατ!ν ποισαι τ>ν α|ρεσιν
τ!ν βασιλ+ωνD nλπιζε γ/ρ εFς hαυτJν τ;χιστα τ>ν 3ρχ>ν
qξειν δι/ τJ μεγ&στας κα2 καλλ&στας πρ;ξεις κατειργ;-
3 σθαι. θεωρ!ν δ το8ς Λακεδαιμον&ους μ;λιστα το,ς μαν-
τε&οις προσ+χοντας, )πεχε&ρησε τ>ν )ν Δελφο,ς προφτιν
διαφθε,ραι χρμασινD )ν4μιζε γ;ρ, εF χρησμJν λ;βοι σ5μ-
μαχον τα,ς Fδ&αις )πιβολα,ς, Sbαδ&ως 9ξειν )π2 τ+λος τ>ν
4 προα&ρεσιν. )πε2 δ παμπληθ χρματα το,ς περ2 τJ μαν-
τε,ον διατρ&βουσιν Iπισχνο5μενος ο*κ Lπειθε, τα,ς )ν
50. 0H Uμφισβ1τησις το] Aρταξρξου Uπ τν Uδελφ του K]ρο τν νε,-
τερο δεικν;ει μ+α τ=σι Uποδιοργαν,σεως τ9ς Uπερ=ντου Περσικ9ς
αcτοκρατορ+ας, hπως κα+ S χρησιμοπο+ησις 0Eλλ1νων μισθοφρων γι=
τ1ν >κστρατε+α του πρς τ= β=θη τ9ς Aσ+ας, πρς τ1ν Περσικ1 πρω-
τε;ουσα, γι= τ1ν >κδ+ωξι το] Uδελφο] του Uπ τν θρνο.
51. Oe δ;ο βασιλικο+ οjκοι τ9ς Σπ=ρτης kσαν οe Ecρυπωντ+δαι πο; ’φειλαν
146
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
Aρταξρξου50. 9. Kα+ βλποντας hτι V Kλαρχος εjχε τλ-
μη κα+ δοκιμασμνη Uνδρε+α, το] nδωσε χρ1ματα κα+ τν
πρσταξε ν= στρατολογ1ση hσο μπορε& περισστερους
μισθοφρους, πιστε;οντας, hτι θ= nχη στ πρσωπο το]
Kλε=ρχου tνα κατ=λληλο σ;μμαχο κα+ συναγωνιστ1 στ
τολμηρ του >γχε+ρημα.
13. 0O Λ;σανδρος V Σπαρτι=της, Uφο] uργ=νωσε τ1ν
διακυβρνησι hλων τbν πλεων, πο; kσαν στ1ν >ξουσ+α
τbν Λακεδαιμον+ων, σ;μφωνα μ τ1ν θλησι τbν Eφ-
ρων, >γκαθιδρ;οντας Uλλο] δεκαδαρχ+ες κι Uλλο] pλι-
γαρχ+ες, nγινε >πιφαν1ς προσωπικτης τ9ς Σπ=ρτης.
Eπειδ1 τερματ+ζοντας τν Πελοποννησιακ πλεμο >ξα-
σφ=λισε στ1ν πατρ+δα του τ1ν Uδιαμφισβ1τητη Sγεμον+α
κα+ στ1ν ξηρ= κα+ στ1ν θ=λασσα. 2. Γι’ αcτ kταν πλ1ρης
>π=ρσεως κα+ συνλαβε τ1ν oδα ν= θση τρμα στ1ν βα-
σιλε+α τbν 0Hρακλειδbν51 κα+ ν= θεσπ+ση τ1ν Uρχ1 ν=
>κλγωνται μεταξ; hλων τbν πολιτbν οe βασιλε&ς τ9ς
Σπ=ρτης. Διτι qλπιζε, hτι σ;ντομα S βασιλε+α θ= περιλ-
θη σ αcτν γι= τ= κατορθ,ματ= του, τ= μεγ=λα κα+
nνδοξα. 3. Παρετ1ρησε, hτι οe Λακεδαιμνιοι nδιδαν μεγ=-
λη σημασ+α στο;ς χρησμο;ς τbν μαντε+ων, κα+ >πεχε+ρησε
ν= δωροδοκ1ση τ1ν Πυθ+α το] μαντε+ου τbν Δελφbν.
Διτι >π+στευε, hτι \ν εjχε tνα χρησμ πο; ν= εcνο9 τ=
σχδι= του, θ= nφερε εκολα σ αsσιο πρας τ+ς >πιδι,ξεις
του. 4. Eπειδ1 hμως δν μπορο]σε ν= κατακτ1ση το;ς
ρμοδ+ους τbν μαντε+ων, παρ= τ μεγ=λο ποσν χρημ=-
των πο; διθεσε γι’ αcτν τν σκοπ, \νοιξε διαπραγμα-
τ vνομ= τους στν Ecρυπbντα, υe το] Προκλους, κα+ οe Aγι=δαι,
Uπγονοι το] lAγιδος A, υeο] το] Ecρυσθνους. T σχδιο το] Λυσ=ν-
δρου ν= >ξοντ,ση, hπως φα+νεται, το;ς βασιλε&ς τ9ς Σπ=ρτης Uποδει-
κν;ει τν >γκληματικ του χαρακτ9ρα hπως κα+ τ1ν Uχαλ+νωτη φιλαυ-
τ+α του. Ecτυχbς, διτι V θ=νατς του πρ τbν τειχbν τ9ς 0Aλι=ρτου τ
395 π.X. Uπτρεψε τ1ν πραγματοπο+ησι τbν Uνμων σκοπbν του.
147
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Δωδ:νRη περ2 τJ μαντε,ον οZσαις ερε&αις προσνεγκε λ4-
γους περ2 τ!ν α*τ!ν δι; τινος Φερεκρ;τους, "Aπολλωνι;-
του μν τJ γ+νος, Lχοντος δ συνθειαν πρJς το8ς περ2 τJ
ερJν διατρ&βοντας.
5 O*δ δ πρ_ξαι δυν;μενος )ξεδμησεν εFς Kυρνην,
πρ4φασιν μν Hς ε*χ/ς 3ποδιδο8ς jAμμωνι, τR δ’ 3ληθε&bα
διαφθε,ραι βουλ4μενος τJ μαντε,ονD )κ4μισε δ κα2 χρη-
μ;των πλθος, δι’ Tν nλπιζε το8ς περ2 τJ ερJν διατρ&βον-
6 τας πε,σαι. κα2 γ/ρ K βασιλε8ς τ!ν περ2 )κε&νους το8ς τ4-
πους Λ&βυς ξ+νος \ν α*τG! πατρικ4ς, κα2 τJν 3δελφJν τοC
Λυσ;νδρου συν+βαινεν [νομ;ζεσθαι Λ&βυν 3πJ τς πρJς
7 )κε,νον φιλ&ας. δι/ δ> το5του κα2 τ!ν κομιζομ+νων χρη-
μ;των )λπ&σας πε&σειν ο* μ4νον 3π+τυχε τς )πιβολς,
3λλ/ κα2 συνεξ+πεμψαν ο τοC μαντε&ου προεστ!τες πρ+-
σβεις το8ς κατηγορσοντας τοC Λυσ;νδρου περ2 τς τοC
χρηστηρ&ου διαφθορ_ς. K δ Λ5σανδρος παραγενηθε2ς εFς
Λακεδα&μονα κρ&σεως α*τG! προτεθε&σης 3πελογσατο
8 πιθαν!ς Iπρ αIτοC. τ4τε μν οpν ο*δν Rnδεισαν ο Λα-
κεδαιμ4νιοι περ2 τς τοC Λυσ;νδρου προαιρ+σεως εFς τJ
καταλCσαι το8ς 3φ’ dHρακλ+ους βασιλε,ςD μετ/ δ+ τινα
χρ4νον τελευτσαντος α*τοC, κα& τινων χρηματισμ!ν ζη-
τουμ+νων κατ/ τ>ν οFκ&αν, εVρον λ4γον γεγραμμ+νον πο-
λυτελ!ς, ~ν )πραγματε5σατο πρJς τ/ πλθη, πε&σων )ξ
Nπ;ντων τ!ν πολιτ!ν αρετο8ς γ&νεσθαι βασιλε,ς.
52. 0H Aπολλων+α fπ9ρξε μ+α Uπ τ+ς σημαντικ,τερες πλεις τ9ς Hπε+ρου
στ βρειο τμ9μα αcτ9ς. T= >ρε+πι= της εfρ+σκονται μεταξ; τbν >κβο-
λbν τbν ποταμbν A,ου κα+ lAψου (Σεμνη). T vνομ= της Uρχικbς
kταν Γυλ=κεια, Uλλ= τ 588 μετωνομ=σθηκε σ Aπολλων+α πρς τιμ1ν
το] Aπλλωνος. †Hταν Kορινθιακ1 Uποικ+α, στ1ν Vπο+α Uργτερα
>γκατεστ=θησαν Kερκυρα&οι κα+ \λλοι gEλληνες. 0H πλις qκμασε κα+
148
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
τε;σεις γι= τ sδιο θμα μ τ+ς eρειες το] μαντε+ου τ9ς
Δωδ,νης μσŠω κ=ποιου Φερεκρ=τους Uπ τ1ν Aπολλω-
ν+α52, πο; εjχε φιλ+ες μ το;ς ρμοδ+ους το] μαντε+ου.
5. Kι >πειδ1 δν μπρεσε π=λι ν= πετ;χη, >ταξ+δευσε
στ1ν Kυρ1νη μ τ1ν πρφασι ν= >κπληρ,ση κ=ποιο τ=μα
στν lAμμωνα, στ1ν πραγματικτητα hμως γιατ+ qθελε ν=
δωροδοκ1ση τ μαντε&ο. Π9ρε μαζ+ του κι tνα μεγ=λο πο-
σν χρημ=των, μ τ= Vπο&α qλπιζε ν= καταφρη το;ς
ρμοδ+ους το] eερο]. 6. Kα+ πρ=γματι, V Λ+βυς V βασιλε;ς
σ >κε&να τ= μρη kταν φ+λος το] πατρα του κα+ συν-
βαινε μ=λιστα V Uδελφς το] Λυσ=νδρου ν= pνομ=ζεται
Λ+βυς >ξ αoτ+ας τ9ς φιλ+ας μ τν βασιλα. 7. M τ1ν βο1-
θεια λοιπν το] βασιλως κα+ μ τ= χρ1ματα πο; εjχε μα-
ζ+ του qλπιζε ν= το;ς πε+ση Uλλ= vχι μνο nπεσε nξω
στο;ς fπολογισμο;ς του, Uλλ= >π+ πλον οe >ππτες το]
μαντε+ου nστειλαν πρσβεις ν= κατηγορ1σουν τν Λ;σαν-
δρο γι= Uππειρα διαφθορ*ς το] μαντε+ου. 0O Λ;σαν-
δρος, hταν >πστρεψε στ1ν Λακεδα+μονα, εfρθη fπδι-
κος, Uλλ= Uπολογ1θηκε μ’ tνα τρπο πειστικ. 8. Tτε οe
Λακεδαιμνιοι δν qξεραν τ+ποτε γι= τ= σχδια το] Λυ-
σ=νδρου ν= καταλ;ση τ1ν βασιλικ1 γενε= τbν 0Hρακλει-
δbν. Aλλ= λ+γον καιρ Uργτερα, μετ= τν θ=νατ του,
hταν >ρευνο]σαν τ σπ+τι του γι= ν= βρο]ν μερικ= ντο-
κουμντα, εfρ9καν tνα λγο γραμμνον μ πολλ1 προσο-
χ1, πο; τν εjχε mτοιμ=σει γι= ν= τν >κφων1ση στν λα
μ σκοπ ν= τν πε+ση ν= >κλγωνται οe βασιλε&ς Uπ
hλους το;ς πολ&τες.
κατ= τ1ν Pωμαϊκ1 περ+οδο. T σημαντικ,τερο μνημε&ο τ9ς Aπολλω-
ν+ας πο; διασ,ζεται κα+ nχει Uναστηλωθ9 εjναι τ μνημε&ο τbν Uγωνο-
θετbν (2ος μ.X. αo.). Eπ+σης fπ=ρχουν τ= >ρε+πια το] ναο] το] Aπλ-
λωνος, hπου nχει κτισθ9 Uργτερα μον1 Uφιερωμνη στ1ν Kο+μησι τ9ς
Θεοτκου (διασ,ζεται) κα+ τ Ωδε&ο, κτ+σμα το] B μ.X. αo.
149
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
14. Διον5σιος δ’ K τ!ν Συρακοσ&ων τ5ραννος )πειδ>
τ>ν πρJς Kαρχηδον&ους εFρνην )ποισατο, τ!ν δ κατ/
τ>ν π4λιν στ;σεων 3πλλακτο, τ/ς Kμ4ρους τ!ν Xαλκι-
δ+ων π4λεις Lσπευδε προσαγαγ+σθαιD αVται δ’ \σαν N;-
2 ξος, Kατ;νη, Λεοντ,νοι. το5των δ’ )πεθ5μει κυριεCσαι δι/
τJ συνορ&ζειν α*τ/ς τR Συρακο5σRη κα2 πολλ/ς 3φορμ/ς
Lχειν πρJς τ>ν αZξησιν τς δυναστε&ας. πρ!τον μν οpν
τR AUτνRη προσστρατοπεδε5σας παρ+λαβε τJ φρο5ριον,
τ!ν φυγ;δων ο*κ kντων 3ξιομ;χων πρJς τηλικα5την δ5-
3 ναμινD μετ/ δ ταCτα )π2 Λεοντ&νους 3ναζε5ξας )γγ8ς τς
π4λεως κατεστρατοπ+δευσε παρ/ τJν Tηρ&αν ποταμ4ν.
κα2 τJ μν πρ!τον )κτ;ξας τ>ν δ5ναμιν )ξαπ+στειλε κ-
ρυκα πρJς το8ς Λεοντ&νους, κελε5ων παραδοCναι τ>ν π4-
4 λιν κα2 νομ&ζων τG! φ4βGω καταπλξαι το8ς LνδονD ο*
προσεχ4ντων δ τ!ν Λεοντ&νων, 3λλ/ π;ντα παρεσκευα-
σμ+νων τ/ πρJς τ>ν πολιορκ&αν, Διον5σιος ο*κ Lχων μη-
χανματα τ>ν μν πολιορκ&αν κατ/ τJ παρJν 3π+γνω, τ>ν
5 δ χ:ραν @πασαν )λεηλ;τησεν. )κε,θεν δ’ 3ν+ζευξεν )π2
το8ς Σικελο5ς, προσποιο5μενος τJν πρJς το5τους π4λε-
μον )παναιρε,σθαι πρJς τJ το8ς Kατανα&ους κα2 Nαξ&ους
Sbαθυμοτ+ρους γεν+σθαι περ2 τ>ν τς π4λεως φυλακν.
6 διατρ&βων δ περ2 τ>ν jEνναν "Aε&μνηστον τJν "Eννα,ον
53. 0H N=ξος τ9ς Σικελ+ας fπ9ρξε S Uρχαιοτρα πλις Uπ αcτς πο; „δρυ-
σαν στ1ν μεγαλνησο οe gEλληνες κατ= το;ς λεγομνους eστορικο;ς
χρνους. 0Iδρ;θη τ 735 π.X. fπ Xαλκιδων κα+ Nαξ+ων στ1ν Aνατο-
λικ1 Σικελ+α >π+ τbν >κβολbν το] Aκεσ+νου ποταμο], μεταξ; Mεσσ1-
νης κα+ Kατ=νης, Uπ τ+ς Vπο&ες Uπε&χε sση Uπστασι. Eδb fπ9ρχε βω-
μς το] Aπλλωνος Aρχηγτου.
54. 0O Tηρ+ας (σημ. Φιο]με ντ+ Σ=ντο Λεον=ρντο) εjναι ποταμς τ9ς Aν.
Σικελ+ας, V Vπο&ος παραρρει τ1ν πλι Λεοντ+νους κα+ >κβ=λλει λ+γο
νοτι,τερα το] ποταμο] Συμα+θου στ Iνιο πλαγος.
55. 0H lEννα fπ9ρξε παλαιοτ=τη πλις τ9ς Σικελ+ας, εfρισκομνη στ μ-
σον τ9ς Σικελ+ας >π+ λφου κα+ >καλε&το «Σικελ+ας pφθαλμς» κα+
«Uκρπολις τ9ς hλης ν1σου». 0Iδρ;θη >π+ παλαιοτρου Σικανικο] οoκι-
σμο] Uπ το;ς Συρακοσ+ους περ+ τ 665 π.X. Eκε& >λατρε;ετο S Kρη
150
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
14. 0O Διον;σιος, V τ;ραννος τbν Συρακοσ+ων, μετ=
τ1ν σ;ναψι τ9ς εoρ1νης μ το;ς Kαρχηδον+ους κα+ τ1ν
Uπαλλαγ1 του Uπ τ+ς >ξεγρσεις μσα στ1ν πλι, βιαζ-
ταν ν= π=ρη μ τ μρος του τ+ς γειτονικς πλεις τbν
Xαλκιδων, hπως τ1ν N=ξο53, τ1ν Kατ=νη κα+ το;ς Λεον-
τ+νους. 2. Eπιθυμο]σε ν= κυριε;ση αcτς τ+ς πλεις διτι
συνορε;ουν μ τ+ς Συρακο]σες κα+ παρχουν πολλ= πλεο-
νεκτ1ματα γι= τ1ν περαιτρω αξησι τ9ς τυραννικ9ς του
oσχ;ος. Kα+ πρbτα-πρbτα >στρατοπδευσε κοντ= στ1ν
Asτνη κα+ παρλαβε τ φρο;ριο, καθ,ς οe φυγ=δες δν
kσαν σ θσι ν= πολεμ1σουν tνα τσο μεγ=λο στρατ. 3.
lEπειτα >β=δισε >ναντ+ον τbν Λεοντ+νων κα+ >γκατστησε
τ στρατπεδ του πλησ+ον τ9ς πλεως κατ= μ9κος το]
ποταμο] Tηρ+α54. Στ1ν Uρχ1 παρταξε τν στρατ του σ
τ=ξι μ=χης κα+ nστειλε κ1ρυκα πρς το;ς Λεοντ+νους μ
τ1ν >ντολ1 ν= παραδ,σουν τ1ν πλι fπολογ+ζοντας, hτι
οe κ=τοικοι θ= τρομοκρατηθο]ν. 4. Aλλ= hταν οe Λεον-
τ&νοι δν το] nδιδαν σημασ+α, κα+ kσαν καθ’ hλα tτοιμοι
ν’ Uντιμετωπ+σουν τ1ν πολιορκ+α, V Διον;σιος, >πειδ1 δν
εjχε πολεμικς μηχανς, πρς τ παρν \φησε κατ= μρος
τ1ν πολιορκ+α, Uλλ= >λεηλ=τησε hλη τ1ν χ,ρα τους. 5.
Aπ >κε& >β=δισε >ναντ+ον τbν Σικελbν προσποιο;μενος,
hτι >παναλαμβ=νει τν πλεμο >ναντ+ον τους μ σκοπ ν=
δειλι=σουν σχετικ= μ τ1ν \μυνα τbν πλε,ν τους οe Kα-
τανα&οι κα+ οe N=ξιοι. 6. Kι >νb nμενε στ= περ+χωρα τ9ς
lEννας55, nπεισε τν Aε+μνηστο τν Eννα&ο ν= Uποπει-
κα+ S Δημ1τηρ (Δ1μητρα), τ9ς Vπο+ας fπ9ρχε κα+ eερ, >πιστε;ετο δ
hτι >κε& Uνηρπ=γη S Kρη Uπ τν Πλο;τωνα. 0O πληθυσμς τ9ς π-
λεως κατεσφ=γη Uπ τν Pωμα&ο φρο;ραρχο Πιν=ριο τ 212 π.X. Περ+
τ 800 μ.X. S πλις κατστη κντρο συγκρο;σεων μεταξ; Aρ=βων κα+
μεσαιωνικbν 0Eλλ1νων (Bυζαντινbν) κα+ Uργτερα μεταξ; Aρ=βων
κα+ Nορμανδbν, οe Vπο&οι κατλαβαν τ1ν Uρχαιοτ=τη mλληνικ1 πλι τ
1087 μ.X.
151
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Lπεισεν )πιθ+σθαι τυρανν&δι, συνεπιλψεσθαι τς προθ+-
7 σεως )παγγελλ4μενος. κρατσαντος δ’ )κε&νου τς )πι-
βολς κα2 τJν Διον5σιον ο*κ εFσαγαγ4ντος εFς τ>ν π4λιν,
διοργισθε2ς μετεβ;λετο κα2 το8ς "Eννα&ους παρεκ;λει κα-
ταλ5ειν τJν τ5ραννον. Tν συνδραμ4ντων εFς τ>ν 3γορ/ν
μετ/ τ!ν rπλων κα2 τς )λευθερ&ας 3ντιποιουμ+νων, πλ-
8 ρης \ν X π4λις ταραχς. Διον5σιος δ πυθ4μενος τ>ν στ;-
σιν 3ν+λαβε το8ς ψιλο8ς κα2 ταχ+ως δι; τινος )ρμου τ4-
που παρεισ+πεσεν εFς τ>ν π4λιν, κα2 τJν μν "Aε&μνηστον
συλλαβvν παρ+δωκε το,ς "Eννα&οις πρJς τ>ν τιμωρ&αν,
α*τJς δ’ ο*δν 3δικσας 3πλθεν )κ τς π4λεως. τοCτο δ’
Lπραξεν ο*χ οYτως τοC δικα&ου φροντ&ζων Hς βουλ4με-
νος προτρ+ψασθαι τ/ς 9λλας π4λεις α*τG! πιστε5ειν.
15. "Eκε,θεν δ’ 3ναζε5ξας τ>ν τ!ν dEρβιτα&ων π4λιν
πορθε,ν )πεχε&ρησενD ο*δν δ πρ;σσων πρJς μν το5-
τους εFρνην )ποισατο, τ>ν δ δ5ναμιν nγαγεν )π2 Kατ;-
νηνD "Aρκεσ&λαος γ/ρ στρατηγJς wν τ!ν Kατανα&ων
)πηγγ+λλετο α*τG! προδ:σειν τ>ν π4λιν. δι4περ IπJ το5-
του περ2 μ+σας ν5κτας παρεισαχθε2ς κ5ριος τς Kατ;νης
)γ+νετο. 3φελ4μενος δ τ!ν πολιτ!ν τ/ rπλα, φρουρ/ν )ν
2 α*τR κατ+στησεν κανν. μετ/ δ ταCτα Προκλς K τ!ν
Nαξ&ων 3φηγο5μενος )παγγελι!ν μεγ+θει πεισθε2ς παρ+-
δωκε τ>ν πατρ&δα τG! Διονυσ&Gω ~ς τ/ς δωρε/ς 3ποδο8ς
τG! προδιδ4ντι κα2 το8ς συγγενε,ς α*τG! χαρισ;μενος τ>ν
π4λιν )ξηνδραποδ&σατο, κα2 τ/ς μν κτσεις )φκε το,ς
152
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
ραθ9 ν= >πιβ=λη τυρανν+α κα+ το] fποσχθηκε ν= τν
βοηθ1ση στ >γχε+ρημ= του. 7. Aλλ=, hταν V Aε+μνηστος
>πτυχε στ σχδι του, κα+ δν δεχταν τν Διον;σιο μ-
σα στ1ν πλι, uργ+σθηκε >ναντ+ον του κα+ καλο]σε το;ς
Eννα+ους ν= Uνατρψουν τν τ;ραννο. gOταν >κε&νοι
nσπευσαν hλοι στ1ν Uγορ= nνοπλοι κα+ διεκδικο]σαν τ1ν
>λευθερ+α τους, S πλις kταν τελε+ως Uν=στατη. 8. 0O Διο-
ν;σιος μαθα+νοντας τ1ν >ξγερσι παρλαβε το;ς >λαφρ=
yπλισμνους κα+ γρ1γορα Uπ tνα μρος nρημο }ρμησε
στ1ν πλι κα+ τν Aε+μνηστο, Uφο] τν συνλαβε, τν πα-
ρδωσε στο;ς Eννα+ους ν= τν τιμωρ1σουν, κι V sδιος
Uπεσ;ρθη Uπ τ1ν πλι χωρ+ς ν= πειρ=ξη καννα. Kι
αcτ τ nκαμε vχι γιατ+ >νδιαφερταν τσο πολ; γι= τ
δ+καιο, hσο γιατ+ qθελε μ τν τρπο αcτν ν= >νθαρρ;νη
τ+ς \λλες πλεις ν= τν >μπιστε;ωνται.
15. Aπ τ1ν lEννα V Διον;σιος Uνεχ,ρησε γι= τ1ν π-
λι τbν 0Eρβιτα+ων56, τ1ν Vπο+α >πεχε+ρησε ν= λεηλατ1ση.
Aλλ= >πειδ1 δν κατ=φερε τ+ποτε, συν9ψε μαζ+ τους εoρ1-
νη κα+ yδ1γησε τν στρατ του στ1ν Kατ=νη. Eπειδ1 V
Aρκεσ+λαος, πο; kταν στρατηγς τbν Kατανα+ων, fπο-
σχθηκε ν= το] παραδ,ση τ1ν πλι μ προδοσ+α. lEτσι
κατ= τ= μεσ=νυκτα V Aρκεσ+λαος τν εoσ1γαγε κρυφ+ως
μσα κα+ nγινε κ;ριος τ9ς Kατ=νης. Kι Uφο] Uφα+ρεσε
Uπ το;ς πολ&τες τ= hπλα >τοποθτησε στ1ν πλι μι=
Uξιμαχη φρουρ=. 2. lEπειτα V Προκλ9ς, V \ρχων τbν
Nαξ+ων, >πε+σθηκε μ μεγ=λες fποσχσεις κα+ παρδωκε
τ1ν πατρ+δα στν Διον;σιο, V Vπο&ος, Uφο] >πλ1ρωσε
στν προδτη τ= δbρα πο; fποσχθηκε κα+ το] >ξασφ=-
λισε το;ς συγγενε&ς, >ξανδραπδισε τ1ν πλι κα+ >πτρε-
56. 0H gEρβιτα εjναι Uρχα+α πλις τ9ς Σικελ+ας, εfρισκομνη μεταξ; Aγυ-
ρ+ου κα+ Σεργεντ+ου. 0H θσις της, β=σει >πιγραφικ9ς μαρτυρ+ας, yρ+-
σθηκε Uπ το;ς Uρχαιολγους στ= Bρεια το] ν]ν Casalini >ρε+πια q
Δυτικbς το] Sperlinga.
153
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
στρατι:ταις διαρπ;σαι, τ/ δ τε&χη κα2 τ/ς οFκ&ας κατ+-
3 σκαψε. παραπλησ&ως δ κα2 το,ς Kατανα&οις χρησ;μενος
)λαφυροπ:λησε το8ς αFχμαλ:τους )ν Συρακο5σαις. τ>ν
μν οpν τ!ν Nαξ&ων χ:ραν Σικελο,ς το,ς KμοροCσιν )δω-
ρσατο, το,ς δ Kαμπανο,ς τ>ν π4λιν τ!ν Kατανα&ων
4 οFκητριον Lδωκε. μετ/ δ ταCτα )π2 Λεοντ&νους στρα-
τε5σας Nπ;σRη τR δυν;μει τ>ν π4λιν περιεστρατοπ+δευσε,
κα2 πρJς το8ς Lνδον διαπρεσβευσ;μενος )κ+λευσεν
α*το8ς παραδιδ4ναι τ>ν π4λιν κα2 μετ+χειν τς )ν Συρα-
κο5σαις πολιτε&ας. ο δ Λεοντ,νοι, βοθειαν μν ο*δε-
μ&αν yξειν προσδοκ!ντες, τ/ς δ Nαξ&ων κα2 Kατανα&ων
συμφορ/ς 3ναλογιζ4μενοι, κατεπλττοντο φοβο5μενοι
μ> το,ς α*το,ς περιπ+σωσι δυστυχμασιν. δι4περ εUξαντες
τG! καιρG! συνεχ:ρησαν, κα2 τ>ν π4λιν )κλιπ4ντες εFς Συ-
ρακο5σας μετG:κησαν.
16. "Aρχων&δης δ’ K τς dEρβ&της )πιστ;της, )πειδ> πρJς
Διον5σιον εFρνην K δμος K τ!ν dEρβιτα&ων συν+θετο,
διενοε,το κτ&σαι π4λιν. εWχε γ/ρ μισθοφ4ρους τε πλε&ους
κα2 σ5μμικτον kχλον, ~ς τG! πρJς Διον5σιον πολ+μGω συν+-
δραμεν εFς τ>ν π4λινD πολλο2 δ κα2 τ!ν 3π4ρων dEρβι-
τα&ων )πηγγ+λλοντο α*τG! κοινωνσειν τς 3ποικ&ας.
2 3ναλαβvν οpν τJ συνδραμJν πλθος κατελ;βετ4 τινα
τ!ν λ4φων [κτv σταδ&ους 3π+χοντα τς θαλ;ττης, )ν GT
π4λιν Lκτισεν sAλαισανD ο*σ!ν δ κα2 9λλων π4λεων κατ/
τ>ν Σικελ&αν Kμων5μων, "Aρχων&διον α*τ>ν προσηγ4ρευ-
3 σεν 3φ’ hαυτοC. )ν δ το,ς Yστερον χρ4νοις τς π4λεως
πολλ>ν )π&δοσιν λαμβανο5σης δι; τε τ/ς 3πJ τς θαλ;τ-
57. 0H lAλαισα q lAλεσα εjναι Uρχα+α πλις τ9ς Σικελ+ας, κτισθε&σα πλη-
σ+ον τ9ς θαλ=σσης, >π+ τ9ς Bορε+ου Uκτ9ς αcτ9ς, Uπ τν Σικελ Sγε-
μνα Aρχων+δη τ 403 π.X. Uπ μισθοφρους gEλληνες. 0H πλις qκμα-
σε yς >μπορικ κντρο κα+ χ=ριν τ9ς >λευθερ+ας της συνπραξε μ το] Casteli di Touza.
154
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
ψε στο;ς στρατιbτες ν= διαρπ=ξουν τ= πρ=γματα τbν
οoκιbν κα+ κατσκαψε τ= τε+χη κα+ τ+ς οoκ+ες. 3. Eπ+σης μ
παρμοιον τρπο χειρ+σθηκε κα+ το;ς Kατανα+ους κα+
>π,λησε το;ς αoχμαλ,τους yς λε+α στ+ς Συρακο]σες. Kα+
τ= >δ=φη τbν Nαξ+ων τ= >δ,ρισε στο;ς Σικελο;ς πο;
συν,ρευαν, >νb τ1ν πλι τbν Kατανα+ων τ1ν παρεχ,ρη-
σε στο;ς Kαμπανο;ς ν= κατοικ1σουν. 4. lEπειτα >β=δισε
>ναντ+ον τbν Λεοντ+νων κα+ μ hλη του τ1ν δ;ναμι >πο-
λιρκησε τ1ν πλι κα+, στλλοντας πρσβεις πρς το;ς κα-
το+κους, το;ς διταξε ν= παραδ,σουν τ1ν πλι κα+ ν=
θεωρηθο]ν Συρακσιοι πολ&τες. Oe Λεοντ&νοι, πο; δν πε-
ρ+μεναν Uπ πουθεν= βο1θεια, Uναλογιζμενοι τ+ς συμφο-
ρς τbν Nαξ+ων κα+ τbν Kατανα+ων, >τρμαξαν Uπ τν
φβο μ1πως πσουν στ+ς sδιες Uτυχ+ες. Γι’ αcτ fπεχ,ρη-
σαν μπροστ= στ+ς Uπαιτ1σεις τ9ς περιστ=σεως κι Uφ1νον-
τας τ1ν πλι μετο+κησαν στ+ς Συρακο]σες.
16. 0O Aρχων+δης, V \ρχων τ9ς gEρβιτας, Uφο] V λας
τbν 0Eρβιτα+ων συν9ψε εoρ1νη πρς τν Διον;σιο, σκε-
πτταν ν= κτ+ση μι= πλι. Διτι εjχε πολλο;ς μισθοφ-
ρους κι tνα Uν=μικτο πλ9θος, πο; συγκεντρ,θηκε στ1ν
πλι κατ= τν πλεμο μ τν Διον;σιο. Kα+ πολλο+ Uπ
το;ς Uπρους μεταξ; τbν 0Eρβιτα+ων εjχαν fποσχεθ9 σ’
αcτν ν= π=ρουν μρος στ1ν Uποικ+α. 2. Πα+ρνοντας λοι-
πν τ πλ9θος πο; συγκεντρ,θηκε, κατλαβε κ=ποιον
λφο, πο; Uπε&χε pκτ, στ=δια Uπ τ1ν θ=λασσα, κι >κε&
nκτισε τ1ν πλι lAλαισα57. Kα+ >πειδ1 fπ9ρχαν κα+ \λλες
πλεις στ1ν Σικελ+α μ τ sδιο vνομα, τ1ν uνμασε Aρχω-
ν+διο μ τ vνομ= του. 3. Στο;ς μεταγενεστρους χρνους
πο; S πλις nλαβε μεγ=λη Uν=πτυξι κα+ χ=ρις στ >μπριο
\λλες Σικελικς κα+ Σικανικς πλεις στν πλεμο το] Tιμολοντος κα-
τ= τbν Kαρχηδον+ων (340 π.X.). 0H lAλαισα >φημ+ζετο κα+ γι= τ+ς πολ-
λς κα+ Uξιλογες πηγς της. Eρε+πια τ9ς Aλα+σης fπ=ρχουν πλησ+ον
155
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
της )ργασ&ας κα2 δι/ τ>ν IπJ dPωμα&ων δοθε,σαν 3τ+-
λειαν, ο dAλαισ,νοι τ>ν τ!ν dEρβιτα&ων συγγ+νειαν 3πηρ-
νσαντο, αFσχρJν Xγο5μενοι καταδεεστ+ρας π4λεως hαυ-
4 το8ς 3πο&κους νομ&ζεσθαι. ο* μ>ν 3λλ/ μ+χρι νCν παρ’
3μφοτ+ραις συγγ+νεια& τε πλε&ονες διαμ+νουσι κα2 τ/ς
κατ/ τJ "Aπολλ:νιον θυσ&ας το,ς α*το,ς Lθεσι διοικοCσι.
τινς δ+ φασιν IπJ Kαρχηδον&ων )κτ&σθαι τ>ν sAλαισαν,
καθ’ ~ν καιρJν "Iμ&λκων τ>ν πρJς τJν Διον5σιον εFρνην
)ποισατο.
5 Kατ/ δ τ>ν "Iταλ&αν dPωμα&οις πρJς Bη&ους π4λεμος
συν+στη δι/ τοια5τας αFτ&ας. τ4τε πρ:τως )πεψηφ&σαντο
dPωμα,οι το,ς στρατι:ταις καθ’ yκαστον )νιαυτJν εFς )φ4-
δια διδ4ναι χρματα. )ξεπολι4ρκησαν δ κα2 τ>ν O*4λ-
σκων π4λιν, x τ4τε μν jAνξωρ )καλε,το, νCν δ’ [νομ;ζε-
ται Tαρρακ&νη.
17. TοC δ’ )νιαυσ&ου χρ4νου διεληλυθ4τος "Aθνησι μν
\ρχε Mικ&ων, )ν δ τR dP:μRη τ>ν Iπατικ>ν 3ρχ>ν μετ+λα-
βον χιλ&αρχοι τρε,ς, T&τος Kο„ντιος κα2 Γ;ιος "Iο5λιος κα2
Apλος Mαμ&λος. το5των δ τ/ς 3ρχ/ς λαβ4ντων ο τJν
"ΩρωπJν οFκοCντες πρJς 3λλλους στασι;σαντες )φυγ;-
2 δευσαν τ!ν πολιτ!ν τινας. ο δ φυγ;δες μ+χρι μ+ν τινος
δι’ hαυτ!ν )πεβ;λοντο κατελθε,ν, ο* δυν;μενοι δ τ>ν
προα&ρεσιν )π2 τ+λος 3γαγε,ν, Lπεισαν το8ς Θηβα&ους
3 hαυτο,ς συναποστε,λαι δ5ναμιν. Θηβα,οι δ στρατε5σαν-
τες )π2 το8ς "Ωρωπ&ους κα2 κυριε5σαντες τς π4λεως,
μετG:κισαν 3πJ τς θαλ;ττης α*το8ς Hς hπτ/ σταδ&ους,
κα2 χρ4νους μ+ν τινας εUασαν καθ’ αIτο8ς πολιτε5εσθαι,
μετ/ δ ταCτα δ4ντες πολιτε&αν τ>ν χ:ραν Bοιωτ&αν )ποι-
σαντο.
4 Tο5των δ πραττομ+νων Λακεδαιμ4νιοι κα2 9λλα μν
πλε&ονα το,ς "Hλε&οις )νεκ;λουν, μ;λιστα δ’ rτι }Aγιν
156
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
πο; διεξαγταν δι= θαλ=σσης κα+ στ1ν Uτλεια πο; >χο-
ρ1γησαν οe Pωμα&οι, οe Aλαισ&νοι Uπαρν1θηκαν τ1ν συγ-
γνεια τbν 0Eρβιτα+ων, γιατ+ τ θεωρο]σαν ντροπ1 ν=
θεωρο]νται \ποικοι μι*ς κατ,τερης πλεως. 4. Eν το;-
τοις μχρι σ1μερα παραμνουν πολλο+ δεσμο+ συγγνειας
Uν=μεσα στ+ς δ;ο πλεις κα+ μ τ= sδια nθιμα διευθ;νουν
τ+ς θυσ+ες στν να το] Aπλλωνος. Mερικο+ λγουν, hτι
S gAλαισα εjχε κτισθ9 Uπ το;ς Kαρχηδον+ους τν καιρ
πο; V Iμ+λκων συν9ψε εoρ1νη πρς τν Διον;σιο.
5. Στ1ν Iταλ+α >ξερρ=γη πλεμος Uν=μεσα στο;ς Pω-
μα+ους κα+ το;ς Bη+ους γι= το;ς mξ9ς λγους. Σ αcτν
τν πλεμο οe Pωμα&οι >ψ1φισαν γι= πρ,τη φορ= ν= πλη-
ρ,νουν >τ1σιο μισθ στο;ς στρατιbτες γι= τ= >φδι=
τους. Kατλαβαν μ πολιορκ+α κα+ τ1ν πλι τbν Ocλ-
σκων, πο; ττε uνομαζταν lAνξωρ κα+ σ1μερα pνομ=ζε-
ται Tαρρακ+νη.
17. Tν mπμενο χρνο στ1ν Aθ1να \ρχων kταν V Mι-
κ+ων κα+ στ1ν P,μη τ1ν fπατε+α τ1ν Uνλαβαν τρε&ς χι-
λ+αρχοι, V T+τος Kο‹ντιος, V Γ=ιος Iο;λιος κα+ V A“λος
Mαμ+λος. gOταν λοιπν Uνεδε+χθησαν οe \ρχοντες αcτο+,
οe κ=τοικοι το] Ωρωπο] nπεσαν σ >μφ;λια διαμ=χη κα+
>ξ,ρισαν μερικο;ς πολ&τες. 2. Oe >ξριστοι γι= κ=μποσον
καιρ Uνλαβαν ν= πραγματοποι1σουν τ1ν >π=νοδ
τους μ τ+ς δικς τους δυν=μεις, Uλλ= >πειδ1 δν μπο-
ρο]σαν ν= >πιτ;χουν τν σκοπ τους, nπεισαν το;ς Θη-
βα+ους ν= το;ς στε+λουν κ=ποια >ν+σχυσι. 3. Oe Θηβα&οι
>ξεστρ=τευσαν >ναντ+ον τbν Ωρωπ+ων κα+, Uφο] >κυ-
ρ+ευσαν τ1ν πλι, μετετπισαν το;ς κατο+κους περ+που
mπτ= στ=δια Uπ τ1ν θ=λασσα κα+ γι= μερικ= χρνια
το;ς \φησαν ν= εjναι αcτνομοι, Uλλ= Uργτερα οe Θη-
βα&οι το;ς nδωσαν πολιτικ= δικαι,ματα κα+ προσ1ρτη-
σαν τ1ν περιοχ1 τους στ1ν Bοιωτ+α.
4. Kι >νb συνβαιναν αcτ= τ= γεγοντα, οe Λακεδαιμ-
νιοι κα+ γι= \λλα πολλ= κατηγορο]σαν το;ς Hλε+ους, κυ-
157
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
α*τ!ν τJν βασιλ+α διεκ:λυσαν τG! θεG! θCσαι κα2 δι4τι
το,ς "Oλυμπ&οις Λακεδαιμον&ους ο*κ εUασαν 3γων&σα-
5 σθαι. δι4περ κρ&ναντες πρJς α*το8ς )κφ+ρειν π4λεμον,
δ+κα πρεσβευτ/ς 3π+στειλαν, πρ!τον μν κελε5οντες τ/ς
περιο&κους π4λεις )_ν α*τον4μους εWναι, Lπειτα τ/ς δα-
π;νας τοC πρJς "Aθηνα&ους πολ+μου κατ/ τJ )πιβ;λλον
6 α*το,ς μ+ρος 3πRτουν. ταCτα δ’ Lπραττον προφ;σεις
αIτο,ς ε*λ4γους κα2 πιθαν/ς 3ρχ/ς ζητοCντες πολ+μου.
ο* προσεχ4ντων δ τ!ν "Hλε&ων, 3λλ/ κα2 προσεγκαλο5ν-
των rτι το8ς sEλληνας καταδουλοCνται, τJν yτερον τ!ν
βασιλ+ων Παυσαν&αν )π’ α*το8ς 3π+στειλαν μετ/ στρα-
7 τιωτ!ν τετρακισχιλ&ων. συνηκολο5θουν δ’ α*τG! πολλο2
στρατι!ται κα2 παρ/ τ!ν συμμ;χων σχεδJν Nπ;ντων
πλ>ν Bοιωτ!ν κα2 Kορινθ&ωνD οVτοι δ δυσχερα&νοντες
το,ς IπJ Λακεδαιμον&ων πραττομ+νοις ο* μετ+σχον τς
)π2 τ>ν }Hλιν στρατε&ας.
8 dO δ’ οpν Παυσαν&ας κατ’ Lφοδον τς "Aρκαδ&ας
)μβαλvν εFς τ>ν }Hλιν Λασ&ωνα μν φρο5ριον ε*θ8ς ε`λεν
)ξ )φ4δου, μετ/ δ ταCτα δι/ τς "Aκρωρε&ας 3γαγvν τJ
στρατ4πεδον τ+τταρας π4λεις προσηγ;γετο, Θρα,στον,
9 sAλιον, "Eπιτ;λιον, "OποCντα. )κε,θεν δ τR Π5λGω προσ-
στρατοπεδε5σας ε*θ8ς κα2 τοCτο τJ χωρ&ον παρ+λαβεν,
3π+χον τς jHλιδος σταδ&ους Hς hβδομκοντα. μετ/ δ
ταCτ’ )π’ α*τ>ν πορευθε2ς τ>ν }Hλιν )π2 τ!ν π+ραν τοC
58. T Θρ;ον q Θρυεσσα –γι’ αcτ1ν τ1ν πλι πρκειται– σημα+νει τπο μ τε;ουσα lHλιδα. Kατοικε&το συνεχbς Uπ το;ς προϊστορικο;ς χρνους
πολλ= βο]ρλα κα+ πλησ+ον αcτο] εfρ+σκοντο οe >κβολς το] Aλφειο].
T Uρχα&ο Eπιτ=λιο εfρ+σκεται κα+ αcτ πλησ+ον το] Aλφειο].
59. 0H Hλειακ1 Π;λος εfρ+σκετο στ1ν συμβολ1 τbν ποταμbν Πηνειο] κα+
Λ=δωνος κα+ kταν S δε;τερη μεγ=λη πλις τbν Hλε+ων, μετ= τ1ν πρω-
158
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
ρ+ως hμως διτι >μπδισαν τν †Aγι, τν βασιλα τους, ν=
θυσι=ση στν θε κα+ δν >πτρεψαν στο;ς Λακεδαιμο-
ν+ους ν= Uγωνισθο]ν στο;ς Oλυμπιακο;ς Uγbνες. 5. Γι’
αcτ Uπεφ=σισαν ν= κηρ;ξουν τν πλεμο >ναντ+ον τbν
Hλε+ων κι nστειλαν δκα πρσβεις κα+ το;ς πρσταξαν ν’
Uφ1σουν Uνεξ=ρτητες τ+ς πλεις πο; κρατο]ν fποτεταγ-
μνες, nπειτα Uξ+ωναν ν= καταβ=λουν τ Uναλογο]ν μ-
ρος Uπ τ+ς δαπ=νες το] πολμου πρς το;ς Aθηνα+ους.
6. Kι hλα αcτ= τ= nκαναν, >πειδ1 ζητο]σαν προσχ1ματα
Uληθοφαν9 γι= ν= το;ς κηρ;ξουν τν πλεμο. Kι >πειδ1
οe Hλε&οι vχι μνον δν το;ς nδιδαν σημασ+α, Uλλ= κα+
το;ς κατηγορο]σαν Uπ π=νω, hτι fποδουλ,νουν το;ς
gEλληνες, nστειλαν >ναντ+ον τους τν Παυσαν+α, τν tνα
Uπ το;ς δ;ο βασιλε&ς, μ τσσερεις χιλι=δες στρατο]. 7.
Aκολουθο]σαν μαζ+ του κα+ πολλο+ στρατιbτες σχεδν
Uπ hλους το;ς συμμ=χους, >κτς Uπ το;ς Bοιωτο;ς κα+
το;ς Kορινθ+ους. Acτο+, δυσαρεστημνοι Uπ τ1ν τακτικ1
τbν Λακεδαιμον+ων, δν nλαβαν μρος στ1ν >κστρατε+α
>ναντ+ον τ9ς lHλιδος.
8. 0O Παυσαν+ας λοιπν εoσ9λθε στ1ν lHλιδα Uφο] δι-
βη τ1ν Aρκαδ+α κα+ κατλαβε >ξ >φδου Uμσως τ
φρο;ριο Λασ+ωνα, nπειτα Vδηγbντας τν στρατ του μ-
σα Uπ τ1ν Aκρ,ρεια προσε+λκυσε μ τ μρος του τσ-
σερεις πλεις, τ Θρα&στο, τ gAλιο, τ Eπιτ=λιο κα+ τν
Oπο]ντα58. 9. Aπ >κε& κατευθ;νθηκε κα+ >στρατοπδευ-
σε κοντ= στ1ν Π;λο59 κα+ κατλαβε αcτ τ μρος πο;
Uπχει Uπ τ1ν lHλιδα περ+που mβδομ1ντα στ=δια. lEπει-
τα >β=δισε >ναντ+ον τ9ς sδιας τ9ς lHλιδος κα+ >στρατοπ-
κα+ nγινε περισστερο γνωστ1 στο;ς fστεροκλασσικο;ς χρνους, κατ=
το;ς πολμους τbν Hλε+ων μ το;ς Σπαρτι*τες κα+ κατπιν μ το;ς
Aρκ=δες. 0H θσις τ9ς Uρχα+ας πλεως nχει καλυφθ9 Uπ τ= νερ= τ9ς
τεχνητ9ς λ+μνης το] Πηνειο].
159
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ποταμοC λ4φων κατεστρατοπ+δευσεν. "Hλε,οι δ μικρJν
Lμπροσθεν \σαν παρ’ AFτωλ!ν εFληφ4τες συμμ;χους )πι-
λ+κτους 9νδρας χιλ&ους, ο`ς τJν περ2 τJ γυμν;σιον τ4πον
10 δεδ:κεισαν φυλ;ττειν. τοC δ Παυσαν&ου τοCτον τJν τ4-
πον πρ!τον )πιχειρσαντος πολιορκε,ν καταπεφρονηκ4-
τως, Hς ο*δ+ποτ’ Pν τολμησ;ντων "Hλε&ων )πεξελθε,ν,
)ξα&φνης ο| τε AFτωλο2 κα2 πολλο2 τ!ν πολιτ!ν )κχυθ+ν-
τες )κ τς π4λεως κατεπλξαντο το8ς Λακεδαιμον&ους,
11 κα2 σχεδJν τρι;κοντα α*τ!ν κατ+βαλον. K δ Παυσαν&ας
τ4τε μν Lλυσε τ>ν πολιορκ&αν, μετ/ δ ταCθ’ Kρ!ν )ργ:-
δη τ>ν @λωσιν οpσαν, )πRει πορθ!ν κα2 φθε&ρων τ>ν χ:-
12 ραν ερ/ν οpσαν, κα2 παμπληθε,ς φελε&ας nθροισεν. nδη
δ τοC χειμ!νος συνεγγ&ζοντος κατ/ μν τ>ν "Hλε&αν )τε&-
χισε φρο5ρια, κα2 τ>ν καν>ν )ν α*το,ς κατ+λιπε δ5ναμιν,
α*τJς δ μετ/ τς Iπολο&που στρατι_ς )ν Δ5μRη παρεχε&-
μασε.
18. Kατ/ δ τ>ν Σικελ&αν Διον5σιος K τ!ν Σικελ!ν τ5-
ραννος, )πειδ> τ/ κατ/ τ>ν δυναστε&αν α*τG! προεχ:ρει
κατ/ γν:μην, διενοε,το μν πρJς Kαρχηδον&ους )κφ+ρειν
π4λεμονD οZπω δ τα,ς παρασκευα,ς κανJς wν τ>ν μν
προα&ρεσιν τα5την Lκρυπτε, πρJς δ το8ς μ+λλοντας κιν-
60. Aπ τ1ν Uρχα+α Aχαϊκ1 πλι Δ;μη σ,ζεται τ λεγμενο Tε&χος τbν
Δυμα+ων, τ Vπο&ο Uν1κει στο;ς προϊστορικο;ς χρνους κα+ >χρησιμο-
ποι1θη κα+ στο;ς μεταγενεστρους χρνους, γνωστ yς «K=στρο τ9ς
Kαλογρι*ς». Acτ εfρ+σκεται στ= ντια το] Uκρωτηρ+ου Aρ=ξου κα+
τ9ς >κε& μεγ=λη λιμνοθ=λασσας κα+ στ1ν κορυφ1 το] νοτιωτρου τbν
fψωμ=των πο; fπ=ρχουν >κε&. 0O Στρ=βων στ vγδοο βιβλ+ο του Uνα-
φρει hτι «>στZν S Δ;μη πλις Uλ+μενος, πασbν δυσμικωτ=τη Uφ’ ο”
καZ τονομα». Πολ; σημαντικ1 >γκατ=στασις fπ9ρχε στ1ν θσι τ9ς
σημεριν9ς K=τω Aχα‹ας (Aχαγι*ς) oδ+ως κατ= το;ς eστορικο;ς χρ-
νους. Efρθησαν πολλς >πιγραφς mλληνιστικbν κα+ Pωμαϊκbν χρ-
νων, καθ,ς κα+ γλυπτ=, >νb σ,ζεται κα+ τμ9μα τ9ς προρρωμαϊκ9ς
pχυρ,σεως. 0H Δ;μη kταν S μεγαλ;τερη μετ= τ1ν Π=τρα πλις τ9ς
160
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
δευσε στο;ς λφους πρα Uπ τν ποταμ. Λ+γο πρωτ;τε-
ρα οe Hλε&οι εjχαν λ=βει Uπ το;ς Aoτωλο;ς βο1θεια Uπ
χ+λιους >πιλκτους στρατιbτες στο;ς Vπο+ους εjχαν Uνα-
θσει ν= φρουρο]ν τ1ν περιοχ1 γ;ρω Uπ τ γυμναστ1-
ριο. 10. gOταν V Παυσαν+ας πρbτα-πρbτα >πεχε+ρησε ν=
πολιορκ1ση αcτ τ μρος, κα+ μ=λιστα κ\πως πρχειρα,
μ τ1ν oδα hτι οe Hλε&οι ποτ δν θ= τολμ1σουν μι= nξο-
δο >ναντ+ον του, ξαφνικ= κα+ οe Aoτωλο+ κα+ πολλο+ Uπ
το;ς πολ&τες πο; ξεχ;θηκαν Uπ τ1ν πλι κατετρμαξαν
το;ς Λακεδαιμον+ους κα+ >φνευσαν περ+ το;ς 30. 11. 0O
Παυσαν+ας ττε nλυσε τ1ν πολιορκ+α, Uλλ= Uργτερα,
βλποντας hτι kταν δ;σκολο ν= κυριε;ση τ1ν πλι, λεηλα-
το]σε κα+ κατστρεφε τ1ν χ,ρα πο; kταν eερ1 κα+ συγκν-
τρωσε μεγ=λες ποστητες λε+ας. 12. Kα+ καθ,ς >πλησ+αζε
πι= V χειμ,νας, >τε+χισε μερικ= pχυρ= σημε&α στ1ν Hλε+α
κα+ \φησε σ αcτ= Uρκετ1 δ;ναμι, >νb V sδιος μ τν fπ-
λοιπο στρατ του παρεχε+μασε στ1ν Δ;μη60.
18. Στ1ν Σικελ+α V Διον;σιος, V τ;ραννος τbν Σικελbν,
>πειδ1 τ καθεστ,ς του >σημε+ωσε σημαντικ1 προδο,
>σχεδ+αζε ν= κ=μη πλεμο >ναντ+ον τbν Kαρχηδον+ων.
Aλλ=, >πειδ1 δν kταν Uκμα eκανοποιητικ= προετοιμα-
σμνος, nκρυβε τ1ν πρθεσ+ του, >νb ταυτοχρνως προ-
Δυτικ9ς Aχα‹ας κα+ διεδραμ=τισε σημαντικ ρλο κατ= το;ς mλληνι-
στικο;ς κα+ ρωμαϊκο;ς χρνους. Πιστε;εται hτι S θσις τ9ς Uρχα+ας
Δ;μης εjναι S σημεριν1 κωμπολις K=τω Aχαγι=, Uπ τ1ν Vπο+α προ-
ρχονται πολλς >πιτ;μβιες >πιγραφς, >πιγρ=μματα, ψηφ+σματα κ.\.
σ mλληνικ1 κα+ λατινικ1 γλbσσα. 0O Uρχαιολγος Nικλαος Παπαχα-
τζ9ς στ= «ΑΧΑΪΚΑ» τ9ς Eκδοτικ9ς Aθηνbν Uναφρει: «Mι= >πιγρα-
φικ1 Uπδειξη γι= τ1ν pρθτητα το] ταυτισμο] τ9ς K=τω Aχαγι*ς μ
τ1 Δ;μη φα+νεται π,ς παρχει tνα τιμητικ ψ1φισμα τ9ς συριακ9ς
Λαοδ+κειας γι= τν Δυμα&ο Aγημον+δα Zεφ;ρου, δημοσιευμνο Uπ
τν J. Bingen (BCH 1954, σελ. 396). 0O Aγημον+δας Zεφ;ρου kταν γνω-
στς Uπ \λλη >πιγραφ1 πο; εjχε βρεθε& στ1ν K=τω Aχαγι= κα+ εjχε
δημοσιευθε& πρ πολλο]…».
161
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 δ5νους τ/ χρσιμα διG:κει. εFδvς οpν κατ/ τJν "AττικJν
π4λεμον τ>ν π4λιν )κ θαλ;ττης εFς θ;λατταν 3ποτετειχι-
σμ+νην, ε*λαβε,το μποτε παραπλησ&οις )λαττ:μασι πε-
ριπεσvν 3ποκλεισθR τς εFς τ>ν χ:ραν )ξ4δουD ε*φυ!ς
γ/ρ h:ρα κειμ+νας τ/ς καλουμ+νας "Eπιπολ/ς κατ/ τς
3 π4λεως τ!ν Συρακοσ&ων. δι4περ το8ς 3ρχιτ+κτονας πα-
ραλαβ:ν, 3πJ τς το5των γν:μης Lκρινε δε,ν τειχ&σαι τ/ς
"Eπιπολ;ς, Rt νCν τJ πρJς το,ς dEξαπ5λοις Iπ;ρχει τε,χος.
4 K γ/ρ τ4πος οVτος τετραμμ+νος )στ2 πρJς 9ρκτον, Iπ4-
κρημνος δ π_ς κα2 δι/ τ>ν τραχ5τητα δυσπρ4σοδος )κ
τ!ν Lξωθεν μερ!ν. βουλ4μενος οpν ταχε,αν τ>ν κατα-
σκευ>ν τ!ν τειχ!ν γ&νεσθαι, τJν 3πJ τς χ:ρας kχλον
nθροισεν, )ξ οV το8ς ε*θ+τους 9νδρας )πιλ+ξας εFς hξακισ-
5 μυρ&ους )πιδιε,λε το5τοις τJν τειχιζ4μενον τ4πον. καθ’
yκαστον μν οpν στ;διον 3ρχιτ+κτονας )π+στησε, κατ/ δ
πλ+θρον )π+ταξεν οFκοδ4μους, κα2 το8ς το5τοις Iπηρετ-
σοντας )κ τ!ν Fδιωτ!ν εFς yκαστον πλ+θρον διακοσ&ους.
χωρ2ς δ το5των yτεροι παμπληθε,ς τJν 3ριθμJν Lτεμνον
τJν 3ν+ργαστον λ&θονD hξακισχ&λια δ ζε5γη βο!ν )π2 τJν
6 οFκε,ον τ4πον παρεκ4μιζεν. X δ τ!ν )ργαζομ+νων πολυ-
χειρ&α πολλ>ν παρε&χετο το,ς θεωμ+νοις κατ;πληξιν, Nπ;ν-
των σπευδ4ντων τελ+σαι τJ τεταγμ+νον. K γ/ρ Διον5σιος
τ>ν προθυμ&αν τοC πλθους )κκαλο5μενος μεγ;λας προ+-
θηκε δωρε/ς το,ς προτερσασι, δ&χα μν το,ς 3ρχιτ+κτοσι,
χωρ2ς δ το,ς οFκοδ4μοις κα2 π;λιν το,ς )ργαζομ+νοιςD κα2
α*τJς δ μετ/ τ!ν φ&λων προσδρευε τ/ς Xμ+ρας rλας
το,ς Lργοις, )π2 π;ντα τ4πον )πιφαιν4μενος κα2 το,ς κα-
7 κοπαθοCσιν αFε2 προσλαμβ;νων. καθ4λου δ’ 3ποθ+μενος
162
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
χωρο]σε στ+ς Uναγκα&ες προετοιμασ+ες. 2. Kα+ nχοντας τ
προηγο;μενο στν πλεμο πρς το;ς Aθηνα+ους, πο; S
πλις kταν uχυρωμνη μ’ tνα τε&χος Uπ θ=λασσα tως
θ=λασσα, φοβταν μ1πως εfρεθ9 π=λι σ παρμοια κα-
τ=στασι κα+ Uποκλεισθ9 τελε+ως Uπ τ1ν >πικοινων+α μ
τ1ν wπαιθρο. Διτι nβλεπε, hτι οe Eπιπολς, hπως uνομ=-
ζοντο, Uπ τ1ν θσι τους μπορο]σαν ν= >λγχουν τ1ν π-
λι τbν Συρακοσ+ων. 3. Γι’ αcτ >κ=λεσε το;ς Uρχιτκτονες
κα+, σ;μφωνα μ τ1ν γν,μη τους, nκρινε hτι πρπει ν=
pχυρ,ση τ+ς Eπιπολς στ σημε&ο πο; εjναι τ,ρα τ
τε&χος μ τ+ς tξι π;λες. 4. Διτι αcτ τ μρος, πο; βλπει
πρς βορρ*, εjναι Uπκρημνο κα+ εjναι δυσπρσιτο Uπ
τ1ν nξω πλευρ= >ξ αoτ+ας τ9ς τραχ;τητς του. Θλοντας
λοιπν ν= >πιταχ;νη τ1ν κατασκευ1 τbν τειχbν, συγκν-
τρωσε το;ς χωρικο;ς Uπ τ1ν wπαιθρο κι Uπ αcτο;ς
>πλεξε το;ς eκανο;ς \νδρες περ+που mξ1ντα χιλι=δες κα+
>μο+ρασε Uν=μεσ= τους hλον τν χbρο πο; >πρκειτο ν=
τειχισθ9. 5. Σ κ=θε στ=διο δι,ρισε Uρχιτκτονες κα+ σ
κ=θε πλθρο οoκοδμους κα+ >ργ=τες Uπ τ πλ9θος, γι=
ν= fπηρετ1σουν το;ς τεχν&τες, περ+που διακσιους σ κ=-
θε πλθρο. Kι >κτς Uπ αcτο;ς \λλοι >ργ=τες, tνα πλ9-
θος Vλκληρο, nκοβαν τ1ν Uκατργαστη πτρα. Kα+ tξι χι-
λι=δες ζευγ=ρια βδια τ1ν μετφεραν στ καθωρισμνο
σημε&ο. 6. 0H συντονισμνη >ργασ+α τσων πολλbν χεριbν
προκαλο]σε κατ=πληξι σ hσους παρατηρο]σαν τ θα-
μα, καθ–ς hλοι βι=ζονταν ν= τελει,σουν τ nργο πο;
το;ς εjχε Uνατεθ9. Διτι V Διον;σιος, γι= ν= >ξ=ψη τν
>νθουσιασμ το] πλ1θους, προσφερε Uξιλογα δbρα σ
αcτο;ς πο; θ= τελει,σουν πρbτοι τ nργο τους, εoδικ=
γι= το;ς Uρχιτκτονες, \λλα γι= το;ς οoκοδμους κι \λλα
γι= το;ς κοινο;ς >ργ=τες. Kα+ προσωπικ= V sδιος μ το;ς
φ+λους του >π,πτευε καθημεριν= τ nργο >μφανιζμενος
σ κ=θε σημε&ο κα+ προσφροντας βο1θεια σ αcτο;ς πο;
κακοπαθο]σαν. 7. Kα+ γενικ= Uφ1νοντας κατ= μρος τ
163
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τJ τς 3ρχς β;ρος Fδι:την αIτJν 3πεδε&κνυε, κα2 το,ς
βαρυτ;τοις τ!ν Lργων προσιστ;μενος Iπ+μενε τ>ν α*τ>ν
το,ς 9λλοις κακοπ;θειαν, zστε πολλ> μν Lρις )γ&νετο κα2
το,ς τς Xμ+ρας Lργοις Lνιοι προσετ&θεσαν κα2 μ+ρη τ!ν
8 νυκτ!νD τοσα5τη σπουδ> το,ς πλθεσιν )νεπεπτ:κει. δι4-
περ 3νελπ&στως )ν Xμ+ραις εUκοσι τ+λος Lσχε τJ τε,χος, τJ
μν μκος κατασκευασθν )π2 σταδ&ους τρι;κοντα, τJ δ
Yψος σ5μμετρον, zστε τG! το&χGω τς [χυρ4τητος προσγε-
νομ+νης 3ν;λωτον )κ β&ας Iπ;ρξαιD το,ς γ/ρ π5ργοις
διε&ληπτο πυκνο,ς κα2 Iψηλο,ς, Lκ τε λ&θων Gκοδ4μητο
τετραπ+δων φιλοτ&μως συνειργασμ+νων.
19. TοC δ’ Lτους το5του διεληλυθ4τος "Aθνησι μν \ν
9ρχων "Eξα&νετος, )ν dP:μRη δ τ>ν Iπατικ>ν 3ρχ>ν παρ+-
λαβον χιλ&αρχοι yξ, Π4πλιος Kορνλιος, Kα&σων Φ;βιος,
2 Σπ4ριος Nα5τιος, Γ;ιος O*αλ+ριος, M;νιος Σ+ργιος. περ2
δ το5τους το8ς χρ4νους KCρος K τ!ν )π2 θαλ;ττης σα-
τραπει!ν Xγο5μενος διενοε,το μν π;λαι στρατε5ειν )π2
τJν 3δελφJν "Aρταξ+ρξηνD \ν γ/ρ K νεαν&σκος φρονμα-
τος πλρης κα2 προθυμ&αν Lχων ο*κ 9πρακτον εFς το8ς
3 κατ/ π4λεμον 3γ!νας. )πε2 δ’ α*τG! μισθοφ4ρων πλθος
κανJν συνκτο κα2 τ/ πρJς τ>ν στρατε&αν ε*τρ+πιστο,
το,ς μν πλθεσιν ο*κ )δλου τ3ληθ+ς, Lφασκε δ’ εFς Kιλι-
κ&αν 3ν;γειν τ>ν δ5ναμιν )π2 το8ς 3φεστηκ4τας τοC βασι-
4 λ+ως τυρ;ννους. 3π+στειλε δ κα2 πρJς Λακεδαιμον&ους
61. T φρο;ριο τbν Eπιπολbν, στ Vπο&ο Uναφρεται V Διδωρος, εjναι
γνωστ yς φρο;ριο το] Ecρυ=λου, κτισμνο στ fψηλτερο σημε&ο
τbν Eπιπολbν. Διατηρε& κα+ σ1μερα –στ= Iταλικ=– τ1ν mλληνικ1 του
pνομασ+α (lIλ Kαστλλο Eουρι=λο). Aπ τ+ς Eπιπολς δι1ρχετο S
Vδς S Vπο+α Uπ τ+ς Συρακο]σες yδηγο]σε στ >σωτερικ τ9ς Σικε-
λ+ας. Kατ= τ1ν δι=ρκεια τ9ς Σικελικ9ς >κστρατε+ας οe Aθηνα&οι >πετ-
θησαν κατ= τbν Συρακοσ+ων χρησιμοποι1σαντες τ fψηλ αcτ pρο-
πδιο, κε+μενο πλησ+ον τ9ς πλεως. Σ αcτ1ν τ1ν περιοχ1 V pξ;νους
Διον;σιος V πρεσβ;τερος, διαπιστ,νοντας hτι χρει=ζεται ν= pχυρωθ9
S περιοχ1, Uπ τ1ν Vπο+α δ;ναντο ν= προσβληθο]ν οe Συρακο]σες,
164
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
β=ρος το] Uξι,ματς του >μφανιζταν σ=ν oδι,της. Kα+
β=ζοντας κι V sδιος tνα χρι στ+ς πι βαρεις δουλεις fπ-
μενε τ1ν sδια ταλαιπωρ+α μ το;ς \λλους, }στε εjχε Uναπτυ-
χθ9 μεγ=λη {μιλλα κα+ μερικο+ προσθεταν Uκμα κι tνα
μρος τ9ς ν;κτας στ1ν >ργασ+α τ9ς Sμρας. Tση προθυμ+α
κατε&χε τ πλ9θος γι= >ργασ+α. 8. Γι’ αcτ κα+ Uνλπιστα τ
τε&χος >τελε+ωσε μσα σ εsκοσι Sμρες κα+ εjχε μ9κος τρι=ν-
τα σταδ+ων κα+ Uν=λογο wψος, }στε S pχ;ρωσις πο; προ-
στθηκε μ τν το&χο ν= τ καταστ1ση Uπρσβλητο στ+ς >πι-
θσεις. Διτι κατ= πυκν= διαστ1ματα fπ9ρχαν ψηλο+ π;ρ-
γοι κα+ hλο τ τε&χος kταν κτισμνο Uπ πτρα μ1κους εsκο-
σι ποδbν, συνταιριασμνη μ πολλ1 προσοχ161.
19. Tν mπμενο χρνο στ1ν Aθ1να kταν \ρχων V
Eξα+νετος, >νb στ1ν P,μη τ1ν fπατε+α παρλαβαν tξι χι-
λ+αρχοι, V Ππλιος Kορν1λιος, V Kα+σων Φ=βιος, V Σπ-
ριος Nα;τιος, V Γ=ιος Bαλριος κα+ V M=νιος Σργιος. 2.
Acτν τν καιρ V K]ρος, πο; διοικο]σε τ+ς σατραπε&ες
τbν παραθαλασσ+ων περιοχbν, >σχεδ+αζε ν= >κστρατε;-
ση >ναντ+ον το] Uδελφο] του Aρταξρξου. Γιατ+ αcτς V
νεαρς kταν πολ; φιλδοξος κι εjχε σφοδρ1 nφεσι πρς
το;ς πολεμικο;ς κινδ;νους, vχι χωρ+ς Uποτλεσμα.
3. gOταν λοιπν συγκντρωσε μι= μεγ=λη δ;ναμι μισθο-
φρων κα+ συμπλ1ρωσε hλες τ+ς Uναγκα&ες προετοιμασ+ες
γι= τ1ν >κστρατε+α, δν Uπεκ=λυπτε στν στρατ του τ1ν
Uλ1θεια κα+ nλεγε, hτι Vδηγε& τν στρατ του στ1ν Kιλικ+α
γι= ν= κτυπ1ση το;ς Sγεμνες πο; >πανεστ=τησαν >ναν-
τ+ον το] βασιλως. 4. lEστειλε πρσβεις κα+ στο;ς Λακε-
κατεσκε;ασε tνα oσχυρτατο φρο;ριο, σ χρονικ δι=στημα tξι >τbν
(402-397 π.X.) κα+ στ+ς pχυρ,σεις αcτο] συνετρ+βησαν οe Kαρχηδνιοι.
T φρο;ριο το] Ecρυ=λου fπστη προσθ9κες κα+ >πισκευς μχρι τ1ν
{λωσι τbν Συρακουσbν Uπ το;ς Pωμα+ους (212 π.X.). Eπ+σης αcτ
>πεσκευ=σθη κα+ Uπ το;ς μεσαιωνικο;ς gEλληνες (Bυζαντινο;ς) γι=
τ1ν προστασ+α τbν Συρακουσbν Uπ το;ς lAραβες.
165
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
πρεσβευτ/ς το8ς 3νανεωσομ+νους τ/ς κατ/ τJν πρJς
"Aθηνα&ους π4λεμον ε*εργεσ&ας κα2 παρακαλ+σοντας
hαυτG! συμμαχε,ν. ο δ Λακεδαιμ4νιοι, νομ&σαντες αIτο,ς
συνο&σειν τJν π4λεμον, Lγνωσαν τG! K5ρGω βοηθε,ν, κα2
παραχρμα )ξ+πεμψαν πρεσβευτ/ς πρJς τJν hαυτ!ν να5-
αρχον Σ;μον [νομαζ4μενον, rπως r τι Pν κελε5Rη K KCρος
5 πρ;ττRη. K δ Σ;μος εWχε μν τριρεις εUκοσι κα2 π+ντε, μεθ’
Tν πλε5σας εFς jEφεσον πρJς τJν K5ρου να5αρχον yτοι-
μος \ν α*τG! π;ντα συμπρ;ττειν. )ξ+πεμψαν δ κα2 πε-
ζο8ς στρατι:τας [κτακοσ&ους, Xγεμ4να Xειρ&σοφον κα-
ταστσαντες. 3φηγε,το δ τοC βαρβαρικοC στ4λου Tαμ:ς,
Lχων τριρεις πεντκοντα πολυτελ!ς )ξηρτυμ+ναςD κα2
καταπλευσ;ντων τ!ν Λακεδαιμον&ων 3νχθησαν ο στ4-
λοι τJν πλοCν Hς )π2 Kιλικ&ας ποιο5μενοι.
6 KCρος δ το5ς τε 3πJ τς "Aσ&ας στρατολογηθ+ντας
κα2 μισθοφ4ρους μυρ&ους τρισχιλ&ους 3θρο&σας εFς Σ;ρ-
δεις, Λυδ&ας μν κα2 Φρυγ&ας κατ+στησεν )πιμελητ/ς
Π+ρσας hαυτοC συγγενε,ς, "Iων&ας δ κα2 τς AFολ&δος, Lτι
δ τ!ν σ5νεγγυς τ4πων Tαμ:, φ&λον μν kντα πιστ4ν, τJ
δ γ+νος Iπ;ρχοντα Mεμφ&τηνD α*τJς δ μετ/ τς δυν;-
μεως προγεν Hς )π2 τς Kιλικ&ας κα2 Πισιδ&ας, διαδιδο8ς
7 λ4γον rτι τινς τ!ν )κε, κατοικο5ντων 3φεστκασιν. εWχε
δ το8ς @παντας 3πJ μν τς "Aσ&ας hπτακισμυρ&ους, Tν
\σαν ππε,ς τρισχ&λιοι, 3πJ δ Πελοποννσου κα2 τς
8 9λλης dEλλ;δος μισθοφ4ρους μυρ&ους τρισχιλ&ους. Xγε,το
δ τ!ν μν 3πJ Πελοποννσου χωρ2ς "Aχαι!ν Kλ+αρχος K
166
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
δαιμον+ους ν= το;ς fπενθυμ+σουν τ+ς εcεργεσ+ες πο; το;ς
προσφερε κατ= τν πλεμο >ναντ+ον τbν Aθηνα+ων κα+
ν= το;ς προτρψη ν= συμμαχ1σουν μαζ+ του. Oe Λακε-
δαιμνιοι >κτιμbντας, hτι V πλεμος αcτς θ= Uπβαινε
πρς τ δικ τους συμφρον, Uπεφ=σισαν ν= βοηθ1σουν
τν K]ρο κα+ παρευθ;ς nστειλαν πρσβεις πρς τν να;-
αρχ τους, pνομαζμενον Σ=μο62, μ >ντολς ν= πρ=ξη
h,τι τν προστ=ξη V K]ρος. 5. 0O Σ=μος εjχε εsκοσι πντε
τρι1ρεις μαζ+ μ τ+ς Vπο&ες nπλευσε στ1ν lEφεσο πρς τν
να;αρχο το] K;ρου κι kταν tτοιμος ν= συνεργασθ9 μαζ+
του γι= τ κ=θε τι. lEστειλαν >π+σης κα+ pκτακσιους πε-
ζο;ς στρατιbτες μ >π+ κεφαλ9ς τν Xειρ+σοφο. Aρχηγς
το] βαρβαρικο] στλου kταν V Tαμ,ς πο; εjχε πεν1ντα
τρι1ρεις γερ= >ξωπλισμνες. Kα+ μετ= τ1ν \φιξι τbν Λα-
κεδαιμον+ων οe δ;ο στλοι Uνο+χθηκαν στ1ν θ=λασσα μ
κατε;θυνσι τ1ν Kιλικ+α.
6. 0O K]ρος, Uφο] συγκντρωσε στ+ς Σ=ρδεις κα+ τν
στρατ πο; συν1θροισε Uπ τ1ν Aσ+α κα+ δκα τρε&ς χι-
λι=δες μισθοφρους, δι,ρισε συγγενε&ς του Πρσες κυβερ-
ν9τες τ9ς Λυδ+ας κα+ τ9ς Φρυγ+ας, >νb τ9ς Iων+ας κα+ τ9ς
Aoολ+δος κα+ τbν γειτονικbν τους περιοχbν κυβερν1τη
δι,ρισε τν Tαμ,, πο; kταν nμπιστος φ+λος του κα+ ντ-
πιος Uπ τ1ν Mμφι. Kι αcτς μ τν στρατ του προχ,-
ρησε μ κατε;θυνσι τ1ν Kιλικ+α κα+ τ1ν Πισιδ+α διαδ+δον-
τας, hτι μερικο+ Uπ το;ς λαο;ς αcτbν τbν περιοχbν >πα-
νεστ=τησαν. 7. Συνολικ= Uπ τ1ν Aσ+α εjχε mβδομ1ντα χι-
λι=δες, Uπ το;ς Vπο+ους οe τρε&ς χιλι=δες kσαν eππε&ς, κι
Uπ τ1ν Πελοπννησο κα+ τ1ν fπλοιπη 0Eλλ=δα εjχε δ-
κα τρε&ς χιλι=δες μισθοφρους. 8. T= τμ1ματα πο; προρ-
χονταν Uπ τ1ν Πελοπννησο, >κτς Uπ το;ς Aχαιο;ς,
62. 0O Ξενοφbν (0Eλληνικ=, 3, 1, 1) τν Uναφρει Σ=μιο (οe δ nφοροι νομ+-
σαντες λγειν αcτν, Σαμ+Šω τŠb ττε ναυ=ρχŠω >πστειλαν fπηρετε&ν
K;ρŠω).
167
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Λακεδαιμ4νιος, τ!ν δ’ 3πJ Bοιωτ&ας Πρ4ξενος Θηβα,ος,
τ!ν δ’ "Aχαι!ν Σωκρ;της "Aχαι4ς, τ!ν δ’ 3πJ Θεσσαλ&ας
9 M+νων K Λαρισσα,ος. τ!ν δ βαρβ;ρων τ/ς μν κατ/ λε-
πτJν Xγεμον&ας εWχον Π+ρσαι, τ!ν δ συμπ;ντων α*τJς
Xγε,το KCρος, ~ς το,ς μν Xγεμ4σιν )δεδηλ:κει τ>ν )π2
τJν 3δελφJν 3ν;βασιν, τJ δ πλθος Lκρυπτεν, ε*λαβο5-
μενος μποτε δι/ τJ μ+γεθος τς στρατε&ας )γκαταλ&πRη
τ>ν hαυτοC προα&ρεσιν. διJ κα2 κατ/ τ>ν Kδοιπορ&αν προ-
ορ:μενος τJ μ+λλον )ξεθερ;πευσε το8ς στρατι:τας, κοι-
νJν hαυτJν παρεχ4μενος κα2 δαψιλε,ς 3γορ/ς hτοιμ;ζων.
20. "Eπε2 δ διλθε Λυδ&αν κα2 Φρυγ&αν, Lτι δ Kαππα-
δοκ&ας τ/ συνορ&ζοντα, παρεγενθη πρJς το8ς rρους τς
Kιλικ&ας κα2 τ>ν πρJς τα,ς Kιλικ&αις Π5λαις εFσβολνD
αYτη δ’ )στ2 στεν> κα2 παρ;κρημνος )π2 σταδ&ους μν
εUκοσι παρατε&νουσα, πλησ&ον δ’ α*τς )στιν )ξ 3μφοτ+-
ρων καθ’ Iπερβολ>ν kρη μεγ;λα κα2 δυσπρ4σιταD 3πJ δ
τ!ν [ρ!ν )ξ hκατ+ρου μ+ρους τε&χη κατατε&νει μ+χρι τς
2 KδοC, καθ’ xν )νGωκοδ4μηνται π5λαι. διεξαγαγvν δ δι/
το5των τ>ν δ5ναμιν εFσ+βαλεν εUς τι πεδ&ον τ!ν κατ/ τ>ν
"Aσ&αν ο*δενJς τG! κ;λλει λειπ4μενον δι’ οV πορευθε2ς εFς
Tαρσ4ν, μεγ&στην τ!ν )ν Kιλικ&bα π4λεων, ταχ+ως α*τς
63. Oe Π;λες τ9ς Kιλικ+ας εjναι τρε&ς στρατηγικς διαβ=σεις πρς τ1ν
>νδοχ,ρα τ9ς Mικρ*ς Aσ+ας, πο; τμνουν τ1ν pροσειρ= το] Tα;ρου.
0H κυριωτρα εfρ+σκεται μεταξ; Tυ=νων κα+ Tαρσο], στ= BΔ. τbν
Aδ=νων, κα+ Uποτελε& τ1ν κ;ρια δι=βασι Uπ τ1ν Kιλικ+α πρς τ1ν Λυ-
καον+α κα+ Kαππαδοκ+α κα+ τ1ν fπλοιπη Mικρ= Aσ+α.
64. 0H Tαρσς τ9ς Kιλικ+ας, σ;μφωνα μ παναρχα+α παρ=δοσι, τ1ν Vπο+α
μνημονε;ει V Στρ=βων, >κτ+σθη σ εcφορωτ=τη πεδι=δα, σ μικρ1 Uπ-
στασι Uπ τ1ν θ=λασσα κα+ mκατρωθεν τbν pχθbν το] ποταμο] K;δ-
νου Uπ το;ς Aργε+ους, οe Vπο&οι fπ τν Tριπτλεμο περιεπλανbντο
γι= τ1ν Uναζ1τησι τ9ς Iο]ς. 0O Ξενοφbν τ1ν Uναφρει (K;ρου Aν=βα-
σις, I, 2, 23) yς πλι μεγ=λη κα+ εcδα+μονα. Σ αcτ1ν fπεδχθη μεγαλο-
168
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
εjχαν Uρχηγ τν Kλαρχο τν Λακεδαιμνιο, τ= τμ1ματα
τ9ς Bοιωτ+ας εjχαν τν Πρξενο τν Θηβα&ο, τbν Aχαιbν
εjχαν τν Σωκρ=τη τν Aχαι κα+ τbν Θεσσαλbν εjχαν
τν Mνωνα τν Λαρισσα&ο. 9. Oe Uξιωματικο+ τbν βαρβ=-
ρων στ+ς κατ,τερες διοικ1σεις kσαν Πρσες, >νb hλου το]
στρατο] Uρχηγς kταν V K]ρος, V Vπο&ος στο;ς Uξιωματι-
κο;ς εjχε Uποκαλ;ψει hτι >κστρατε;ει >ναντ+ον το] Uδελ-
φο] του, >νb στ1ν μ*ζα το] στρατο] τ κρατο]σε μυστικ
Uπ τν φβο μ1πως >γκαταλε+ψη τ1ν >πιχε+ρησ+ του,
Uναλογιζμενος τ μγεθος τ9ς >κστρατε+ας. Γι’ αcτ κα+
κατ= τ1ν πορε+α, yς μτρο προνο+ας >ναντ+ον mνς ττοιου
>νδεχομνου, nδειχνε οoκειτητα στο;ς στρατιbτες κα+
το;ς >προμ1θευε \φθονα >φδια.
20. Aφο] δισχισε τ1ν Λυδ+α κα+ τ1ν Φρυγ+α, καθ,ς
κα+ τ1ν περιοχ1 πο; συνορε;ει μ τ1ν Kαππαδοκ+α, nφθα-
σε στ= σ;νορα τ9ς Kιλικ+ας κα+ στ1ν εsσοδο κοντ= στ+ς
Π;λες τ9ς Kιλικ+ας63. T πρασμα αcτ εjναι στεν κα+
Uπκρημνο σ μ9κος εsκοσι σταδ+ων, κα+ κοντ= Uπ τ tνα
μρος κι Uπ τ \λλο εjναι παν;ψηλα κα+ δυσπρσιτα
vρη. Kατ= μ9κος το] δρμου Uπ τ1ν μι= μερι= κα+ τ1ν
\λλη >κτε+νονται τε+χη ξεκινbντας Uπ τ= βουν= κα+ σ’
tνα σημε&ο εjναι κτισμνες π;λες. 2. 0Oδηγbντας τν στρα-
τ του μσα Uπ’ αcτς τ+ς π;λες, V K]ρος εoσβαλε σ μι=
πεδι=δα πο; στ1ν pμορφι= δν fστερε& Uπ καμμι= \λλη
πεδι=δα τ9ς Aσ+ας. Mσα Uπ’ αcτ1ν τ1ν πεδι=δα κατευ-
θ;νθηκε πρς τ1ν Tαρσ64, τ1ν μεγαλ;τερη πλι τ9ς Kιλι-
πρεπbς V M=ρκος Aντ,νιος τ1ν βασ+λισσα τ9ς Aoγ;πτου Kλεοπ=τρα.
0H Tαρσς εjναι πατρ+δα τbν Στωικbν φιλοσφων Aρχεδ1μου, Nστο-
ρος κα+ τbν δ;ο Aθηνοδ,ρων, τbν γραμματικbν Aρτεμιδ,ρου κα+
Διοδ,ρου, το] τραγικο] ποιητο] Διονυσ+δου κα+ πολλbν \λλων 0Eλλ1-
νων φιλοσφων κα+ λογ+ων, οe Vπο&οι ζο]σαν στ1ν P,μη. Στ1ν παναρ-
χα+α πλι τ9ς 0Eλληνικ9ς Kιλικ+ας fπ9ρχε κα+ πολυ=νθρωπος Iουδαϊ-
κ1 παροικ+α, στ1ν Vπο+α εjχε γεννηθ9 V Aπστολος Πα]λος.
169
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
)γκρατ>ς )γ+νετο. Συ+ννεσις δ’ K τς Kιλικ&ας δυνα-
στε5ων Hς nκουσε τJ μ+γεθος τς τ!ν πολεμ&ων δυν;-
μεως, εFς 3πορ&αν πολλ>ν )ν+πιπτεν, ο*κ wν 3ξι4μαχος.
3 μεταπεμπομ+νου δ’ α*τJν K5ρου κα2 τ/ πιστ/ δ4ντος
)πορε5θη πρJς α*τ4ν, κα2 τ>ν 3λθειαν τοC πολ+μου πυ-
θ4μενος Hμολ4γησε συμμαχσειν )π2 τJν "Aρταξ+ρξην,
κα2 τJν yνα τ!ν υ!ν τG! K5ρGω συνεξαπ+στειλεν, α*τG!
δο8ς τ!ν Kιλ&κων το8ς κανο8ς συστρατευσομ+νουςD πα-
νοCργος γ/ρ wν τ>ν φ5σιν κα2 πρJς τJ τς τ5χης 9δηλον
3ρτισ;μενος, τJν yτερον τ!ν υ!ν )ξ+πεμψε λ;θρbα πρJς
τJν βασιλ+α, δηλ:σοντα κα2 τ/ς δυν;μεις )π’ )κε,νον
^θροισμ+νας κα2 δι4τι τς μν συμμαχ&ας δι’ 3ν;γκην τG!
K5ρGω μετ+χει, τR δ’ ε*νο&bα προσμ+νων, Pν καιρJς γ+νηται,
καταλιπvν )κε,νον τG! βασιλε, συστρατε5σεσθαι.
4 KCρος δ’ εUκοσι μν Xμ+ρας )ν TαρσG! τ>ν δ5ναμιν 3ν+-
λαβεD μετ/ δ ταCτα 3ναζευγν5ντος α*τοC, τJ πλθος
Iπ:πτευσε τ>ν στρατε&αν )π2 τJν "Aρταξ+ρξην γ&νεσθαι.
3ναλογιζ4μενος δ yκαστος τ/ μκη τ!ν Kδ!ν κα2 τ/
πλθη τ!ν πολεμ&ων )θν!ν, δι’ Tν 3ναγκα,ον \ν τ>ν πο-
ρε&αν ποιε,σθαι, τελ+ως ^γων&αD διαβεβ4ητο γ/ρ X μν
yως B;κτρων* KδJς οpσα στρατοπ+δGω τετραμνου, δ5να-
μις δ’ ^θροισμ+νη τG! βασιλε, πλε&ω τ!ν τετταρ;κοντα μυ-
5 ρι;δων. διJ δ> περιδεε,ς kντες )κε,νοι ^γαν;κτουν, κα2
το8ς Xγεμ4νας δι’ [ργς Lχοντες )νεχε&ρησαν 3ναιρε,ν Hς
προδ4τας hαυτ!ν kντας. τοC δ K5ρου δεομ+νου π;ντων,
κα2 διαβεβαιουμ+νου τ>ν στρατι/ν 3ν;γειν ο*κ )π’ "Aρτα-
ξ+ρξην, 3λλ’ )π& τινα σατρ;πην τς Συρ&ας, )πε&σθησαν ο
* Προβληματ+ζει S Uναφορ= το] Διοδ,ρου στ= B=κτρα. 0H tδρα τ9ς
Περσικ9ς αcτοκρατορ+ας δν kταν φυσικ= στ1ν Bακτριαν1, Uλλ= πολ;
δυτικ,τερα, στ σημεριν Nοτιοδυτικ Iρ=ν (Περσ+α).
170
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
κ+ας, κα+ τ1ν >κυρ+ευσε. gOταν V Συννεσις, V \ρχων τ9ς
Kιλικ+ας, \κουσε γι= τ μγεθος τ9ς στρατιωτικ9ς δυν=-
μεως το] >χθρο], εfρθη σ μεγ=λη Uμηχαν+α, γιατ+ δν
kταν σ θσι ν= τ1ν Uντιμετωπ+ση. 3. gOταν τν >κ=λεσε V
K]ρος ν= παρουσιασθ9 κα+ το] nδωσε >γγ;ησι, παρουσι=-
σθηκε κα+, hταν nμαθε τ1ν Uλ1θεια γι= τν πλεμο, συμ-
φ,νησε ν= συμμαχ1ση μαζ+ του >ναντ+ον το] Aρταξρξου
κα+ τ tνα Uπ τ= παιδι= του τ nστειλε μαζ+ μ τν K]ρο,
δ+δοντ=ς του μι= oσχυρ1 δ;ναμι Kιλ+κων γι= τ1ν >κστρα-
τε+α. 0O Συννεσις, καθ,ς kταν >κ φ;σεως πανο]ργος κα+
Uποβλποντας στ Uββαιο τ9ς τ;χης, τν \λλο γυι του
τν nστειλε κρυφ= πρς τν βασιλα γι= ν= το] Uποκαλ;-
ψη κα+ τ μγεθος το] στρατο] πο; εjχε συγκεντρωθ9
>ναντ+ον του κα+ ν= το] π9, hτι π9γε μ τ μρος το] K;-
ρου Uπ Uν=γκη, παραμνει hμως Uκμα πιστς στν βα-
σιλα κα+ στ1ν κατ=λληλη στιγμ1 εjναι tτοιμος ν= τν
>γκαταλε+ψη κα+ ν= mνωθ9 μ τν στρατ το] βασιλως.
4. 0O K]ρος \φησε τν στρατ του στ1ν Kιλικ+α ν= ξε-
κουρασθ9 γι= εsκοσι Sμρες. lEπειτα, hταν Uνεχ,ρησε, τ
πλ9θος \ρχισε ν= fποπτε;εται, hτι S >κστρατε+α στρεφ-
ταν >ναντ+ον το] Aρταξρξου. Kι hπως καθνας Uναλογι-
ζταν τ μγεθος τbν Uποστ=σεων κα+ τ= πλ1θη τbν
>χθρικbν λαbν, μσα Uπ το;ς Vπο+ους kταν Uν=γκη ν=
περ=ση, καταλαμβανταν Uπ μεγ=λη Uγων+α. Διτι κατ=
τ1ν γενικ1 >κτ+μησι S Uπστασις }ς τ= B=κτρα γι= ν=
διανυθ9 Uπ tνα στρατ Uπαιτο]σε τσσερεις μ9νες κι S
δ;ναμις πο; εjχε συγκεντρ,σει V βασιλε;ς kταν π=νω
Uπ τετρακσιες χιλι=δες. 5. lEτσι οe στρατιbτες kσαν φο-
βισμνοι κα+ Uγανακτο]σαν κα+ στρφοντας τ1ν pργ1
τους >ναντ+ον τbν Uξιωματικbν >πεχε+ρησαν ν= το;ς σκο-
τ,σουν μ τν oσχυρισμ, hτι το;ς πρδωσαν. Aλλ=, hταν
V K]ρος βγ9κε κα+ το;ς παρεκ=λεσε hλους κα+ το;ς δια-
βεβα+ωνε, hτι yδηγο]σε τ1ν στρατι= vχι >ναντ+ον το]
Aρταξρξου, Uλλ= >ναντ+ον κ=ποιου σατρ=που τ9ς Συ-
171
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
στρατι!ται, κα2 λαβ4ντες πλε&ω μισθJν 3ποκατ+στησαν
εFς τ>ν )ξ 3ρχς εZνοιαν.
21. dO δ KCρος )πειδ> διλθε τ>ν Kιλικ&αν, παρεγεν-
θη πρJς π4λιν "Iσσ4ν, )π2 θαλ;ττης μν κειμ+νην, )σχ;την
δ’ οpσαν τς Kιλικ&ας. κατ+πλευσε δ’ εFς α*τ>ν περ2 τJν
α*τJν καιρJν κα2 K στ4λος K τ!ν Λακεδαιμον&ων, κα2 ο
στρατηγοCντες )ξ+βησαν κα2 συντυχ4ντες τG! K5ρGω τ>ν
τ!ν Σπαρτιατ!ν εFς α*τJν εZνοιαν 3πγγειλαν, κα2 το8ς
μετ/ Xειρισ4φου πεζο8ς [κτακοσ&ους )κβιβ;σαντες πα-
2 ρ+δωκαν. το5τους δ προσεποιοCντο μν ο φ&λοι τοC K5-
ρου π+μψαι μισθοφ4ρους, τR δ’ 3ληθε&bα μετ/ τς τ!ν
)φ4ρων γν:μης @παντ’ )πρ;ττετοD ο δ Λακεδαιμ4νιοι
φανερJν οZπω τJν π4λεμον )πανRηροCντο, κατ+κρυπτον
δ τ>ν προα&ρεσιν, )πιτηροCντες τ>ν Sοπ>ν τοC πολ+μου.
dO δ KCρος μετ/ τς δυν;μεως 3ν+ζευξεν )π2 Συρ&ας
τ>ν πορε&αν ποιο5μενος, κα2 το8ς ναυ;ρχους )κ+λευσε
3 συμπαραπλε,ν Nπ;σαις τα,ς ναυσ&ν. Hς δ’ \λθεν )π2 τ/ς
Π5λας καλουμ+νας κα2 τJν τ4πον εVρεν Lρημον τ!ν φυ-
λαττ4ντων, περιχαρ>ς \νD ^γων&α γ/ρ σφ4δρα, μ τινες
α*τ/ς εWεν προκατειλημμ+νοι. Lστι δ X φ5σις τοC τ4που
στεν> κα2 παρ;κρημνος, zστε δι’ [λ&γων Sbαδ&ως παραφυ-
4 λ;ττεσθαι. kρη γ/ρ πλησ&ον 3λλλων κε,ται, τJ μν τραχ8
κα2 κρημνο8ς Lχον 3ξιολ4γους, )π’ α*τς δ’ 9ρχεται τς
65. 0H Iσσς εjναι Uρχα+α πλις τ9ς Kιλικ+ας, κειμνη στν μυχ το] Vμω-
ν;μου (Iσσικο]) κλπου. Efρισκομνη πλησ+ον τbν στενbν, δι= τbν
Vπο+ων διρχεται S Vδς πο; συνδει τ1ν Kιλικ+α μ τ1ν Συρ+α, fπ9ρξε
κατ= το;ς Uρχα+ους κα+ μεσαιωνικο;ς χρνους σπουδα&ο κντρο Uπ
στρατιωτικ9ς κα+ >μπορικ9ς Uπψεως. 0O Ξενοφbν, V Vπο&ος πρbτος
Uπ το;ς Uρχα+ους gEλληνες συγγραφε&ς τ1ν μνημονε;ει, τ1ν Uποκαλε&
172
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
ρ+ας, ττε πε+σθηκαν οe στρατιbτες κα+, hταν π9ραν κα+
αξησι το] μισθο] τους, nδειξαν π=λι fπακο1 κα+ ενοια
πρς αcτν.
21. 0O K]ρος, Uφο] δισχισε τ1ν Kιλικ+α, nφθασε στ1ν
πλι Iσσ65, πο; εjναι παραθαλ=σσια κι εjναι S τελευτα+α
πλις τ9ς Kιλικ+ας. T1ν sδια >ποχ1 κατπλευσε σ αcτ1ν
κα+ V στλος τbν Λακεδαιμον+ων κα+ οe >π+ κεφαλ9ς, Uπο-
βιβ=σθηκαν, συν=ντησαν τν K]ρο κα+ το] διαδ1λωσαν
τ1ν ενοια τbν Σπαρτιατbν στ πρσωπ του. Aπεβ+βα-
σαν >π+σης κα+ το;ς pκτακσιους πεζο;ς μ τν Xειρ+σο-
φο κα+ το;ς παρδωσαν σ αcτν. 2. Γι’ αcτο;ς διδιδαν,
hτι δ9θεν το;ς nστειλαν οe φ+λοι το] K;ρου yς μισθοφ-
ρους, στ1ν πραγματικτητα hμως hλα αcτ= γ+νονταν μ
τ1ν σ;μφωνη γν,μη τbν Eφρων. Oe Λακεδαιμνιοι δν
εoσ1ρχοντο Uνοικτ= στν πλεμο, Uλλ= nκρυβαν τ+ς προ-
θσεις τους, περιμνοντας τ1ν >ξλιξι το] πολμου.
0O K]ρος Uνεχ,ρησε μ τν στρατ του πρς τ1ν Συ-
ρ+α κα+ διταξε το;ς ναυ=ρχους ν= τν συνοδε;ση hλος V
στλος παραπλοντας τ1ν Uκτ1. 3. gOταν nφθασε στ+ς λε-
γμενες Π;λες66 κα+ εfρ9κε τν τπο Uφρο;ρητο, kταν
hλος χαρ=. Διτι εjχε τ1ν Uνησυχ+α μ1πως τ+ς εjχαν κατα-
λ=βει \λλοι >νωρ+τερα. T μρος >κε& εjναι >κ φ;σεως στε-
ν κα+ Uπκρημνο, }στε ν= φυλ=σσεται εκολα μ λ+γους
\νδρες. 4. Γιατ+ εjναι >κε& δ;ο vρη, τ tνα Uντ+κρυ στ
\λλο, κα+ τ tνα εjναι τραχ; κι nχει μεγ=λους γκρεμο;ς
πλι μεγ=λη κα+ εcδα+μονα (Ξενοφbντος K;ρου Aν=βασις I, 4, 7). 0H
Iσσς εjναι γνωστ1 Uπ τ1ν μεγ=λη μ=χη κατ= τ1ν Vπο+α V Mγας
Aλξανδρος συντριψε τ+ς δυν=μεις το] Δαρε+ου (333 π.X.).
66. Oe Π;λες τ9ς Συρ+ας εjναι γνωστς κα+ yς Aμαν+δες Π;λες. Πρκειται
γι= δ;ο διαβ=σεις, οe Vπο&ες συνδουν τ1ν Kιλικ+α κα+ γενικ,τερα τ1ν
Mικρ= Aσ+α μ τ1ν Συρ+α κα+ εfρ+σκονται >π+ το] Aμανο] vρους. T+ς
Aμαν+δες Π;λες διβη κα+ V Mγας Aλξανδρος μετ= τ1ν ν+κη του
στ1ν Iσσ (333 π.X.).
173
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
KδοC yτερον kρος μ+γιστον τ!ν περ2 το8ς τ4πους )κε&-
νους, κα2 καλε,ται μν jAμανος, παρεκτε&νει δ παρ/ τ>ν
Φοιν&κηνD K δ’ 3ν/ μ+σον τ4πος τ!ν [ρ!ν, Iπ;ρχων Hς
τρι!ν σταδ&ων, παντελ!ς τετειχισμ+νος κα2 π5λας Lχων
5 εFς στενJν συγκλειομ+νας. διελθvν οpν K KCρος τα5τας
3κινδ5νως, τJν μν λοιπJν στ4λον 3π+στειλεν 3νακ;μψαι
εFς jEφεσονD ο*κ+τι γ/ρ α*τG! χρσιμος \ν μ+λλοντι δι/
μεσογε&ου τ>ν πορε&αν ποιε,σθαι. Kδοιπορσας δ’ Xμ+ρας
εUκοσι παρεγενθη πρJς Θ;ψακον π4λιν, x κε,ται παρ/
6 τJν ποταμJν τJν E*φρ;την. )νταCθα δ π+νθ’ Xμ+ρας
διατρ&ψας, κα2 τ>ν δ5ναμιν )ξιδιοποιησ;μενος τα,ς τε τ!ν
)πιτηδε&ων 3φθον&αις κα2 τα,ς )κ τ!ν προνομ!ν φε-
λε&αις, συνγαγεν )κκλησ&αν κα2 τ>ν 3λθειαν τς στρα-
τε&ας )δλωσε. προσ;ντως δ δεξαμ+νων τJν λ4γον τ!ν
στρατιωτ!ν, )δε,το π;ντων μ> καταλιπε,ν hαυτ4ν, )παγ-
γελλ4μενος 9λλας τε μεγ;λας δωρε/ς κα2 rτι παραγενο-
μ+νοις α*το,ς εFς Bαβυλ!να κατ’ 9νδρα yκαστον δ:σει
π+ντε μν_ς 3ργυρ&ου. ο μν οpν στρατι!ται τα,ς )λπ&σι
7 μετεωρισθ+ντες )πε&σθησαν 3κολουθε,νD K δ KCρος Hς
δι+βη τR δυν;μει τJν E*φρ;την, ^πε&γετο κατ/ τJ συ-
νεχς Kδοιπορ!ν, κα2 παραγενηθε2ς )π2 το8ς rρους τς
Bαβυλων&ας 3νελ;μβανε τ>ν δ5ναμιν.
22. dO δ βασιλε8ς "Aρταξ+ρξης κα2 π;λαι μν \ν παρ/
Φαρναβ;ζου πεπυσμ+νος rτι στρατ4πεδον )π’ α*τJν
3θρο&ζει λ;θρbα KCρος, κα2 τ4τε δ> πυθ4μενος α*τοC τ>ν
3ν;βασιν μετεπ+μπετο τ/ς πανταχ4θεν δυν;μεις εFς
2 "Eκβ;τανα τς Mηδ&αςD )πε2 δ α| τε παρ’ "Iνδ!ν κα& τινων
9λλων )θν!ν καθυστ+ρουν δι/ τJ μακρ/ν 3φεστ;ναι
το8ς τ4πους, μετ/ τς συναχθε&σης στρατι_ς zρμησεν
3παντσων τG! K5ρGω. εWχε δ το8ς @παντας στρατι:τας
σ8ν ππεCσιν ο*κ )λ;ττους τετταρ;κοντα μυρι;δων, κα-
174
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
κα+ Uπ τν δρμο Uκριβbς Uρχ+ζει \λλο vρος, τ μεγαλ;-
τερο σ >κε&να τ= μρη, πο; pνομ=ζεται lAμανος κα+
>κτε+νεται κατ= μ9κος τ9ς Φοιν+κης. Kα+ τ μρος Uν=με-
σα στ= vρη, πο; nχει μ9κος περ+που τριbν σταδ+ων, nχει
τε&χος καθ’ hλο τ μ9κος κα+ στ στεν,τερο σημε&ο εjναι
οe π;λες. 5. Aφο] >πρασε αcτς τ+ς π;λες V K]ρος, χωρ+ς
μ=χη, τν στλο πο; τν παρακολουθο]σε τν διταξε ν=
>πιστρψη στ1ν lEφεσο. Γιατ+ δν το] kταν πλον χρ1σι-
μος, >φ’ hσον >πρκειτο ν= βαδ+ση στ >σωτερικ τ9ς χ,-
ρας. gYστερα Uπ πορε+α εsκοσι Sμερbν nφθασε στ1ν πλι
Θ=ψακο, πο; εfρ+σκεται στν Ecφρ=τη ποταμ. 6. Eκε&
nμεινε >π+ πντε Sμρες κα+, Uφο] κατκτησε Uπολ;τως
τν στρατ του μ τ= \φθονα >φδια πο; το;ς παρε&χε
κα+ τ1ν λε+α Uπ τ+ς διαρπαγς, συγκντρωσε hλον μαζ+
τν στρατν του κα+ το] Uπεκ=λυψε τ1ν Uλ1θεια γι= τ1ν
>κστρατε+α. gOταν οe στρατιbτες >δχθησαν τ= λγια του
μ δυσαρσκεια, το;ς παρακαλο]σε hλους ν= μ1 τν
>γκαταλε+ψουν κα+ το;ς fποσχταν κα+ \λλα μεγ=λα
δbρα κα+ hτι, hταν φθ=σουν στ1ν Bαβυλbνα, θ= δ,ση
στν καθνα πντε μν*ς Uργ;ρου. Oe στρατιbτες λοιπν
μ Uναπτερωμνες τ+ς >λπ+δες δχθηκαν ν= τν Uκολου-
θ1σουν. 7. Kι V K]ρος, hταν διβη μ τν στρατ του τν
Ecφρ=τη, >πσπευδε τ1ν πορε+α του χωρ+ς διακοπ1 κα+
φθ=νοντας στ= σ;νορα τ9ς Bαβυλων+ας \φησε τ+ς δυν=-
μεις του ν= ξεκουρασθο]ν.
22. 0O βασιλε;ς Aρταξρξης εjχε μ=θει κα+ προηγουμ-
νως Uπ τν Φαρν=βαζο, hτι V K]ρος συγκεντρ,νει κρυ-
φ= στρατ >ναντ+ον του, Uλλ= κα+ τ,ρα, hταν nμαθε τ1ν
πορε+α του, συγκντρωνε τ+ς δυν=μεις του Uπ κ=θε μ-
ρος στ= Eκβ=τανα τ9ς Mηδ+ας. 2. Kα+ hταν τ= τμ1ματα
τbν Iνδbν κα+ \λλων λαbν καθυστερο]σαν >ξ αoτ+ας τ9ς
μακριν9ς Uποστ=σεως αcτbν τbν περιοχbν, ξεκ+νησε μ
τ+ς συγκεντρωμνες δυν=μεις του ν= συναντ1ση τν
K]ρο. 0H συνολικ1 του δ;ναμις μαζ+ μ το;ς eππε&ς δν
175
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3 θ; φησιν jEφορος. Hς δ’ εFς τJ Bαβυλ:νιον tκε πεδ&ον,
παρ/ τJν E*φρ;την στρατοπεδε&αν )β;λετο, διανοο5με-
νος )ν τα5τRη καταλιπε,ν τ>ν 3ποσκευνD )πυνθ;νετο γ/ρ
το8ς πολεμ&ους ο* μακρ/ν kντας, κα2 τJ παρ;βολον
4 α*τ!ν τς τ4λμης Iπ:πτευεν. [ρ5ξας οpν τ;φρον τJ μν
πλ;τος ποδ!ν hξκοντα, τJ δ β;θος ποδ!ν δ+κα, περι+-
θηκε κ5κλGω τ/ς συνακολουθο5σας Nρμαμ;ξας καθαπε-
ρε2 τε,χος. καταλιπvν δ’ )ν τR παρεμβολR τ>ν 3ποσκευ>ν
κα2 τJν 3χρε,ον kχλον, )π2 μν τα5της καν>ν φυλακ>ν
παρ+στησεν, α*τJς δ τ>ν δ5ναμιν εZζωνον προαγαγvν
3πντα το,ς πολεμ&οις )γγ8ς Iπ;ρχουσιν.
5 dO δ KCρος Hς εWδε προϊοCσαν τ>ν τοC βασιλ+ως
στρατι;ν, ε*θ8ς εFς τ;ξεις κατ+στησε τJ σφ+τερον στρα-
τ4πεδον. τJ μν οpν δεξιJν κ+ρας παρ/ τJν E*φρ;την
παρεκτε,νον πεζο2 μν 3πε,χον Λακεδαιμ4νιοι κα& τινες
τ!ν μισθοφ4ρων, Tν Nπ;ντων Kλ+αρχος K Λακεδαιμ4-
νιος 3φηγε,τοD συνηγων&ζοντο δ’ α*τG! τ!ν ππ+ων ο
συναχθ+ντες 3πJ Παφλαγον&ας, kντες Iπρ το8ς χιλ&ουςD
τJ δ θ;τερον μ+ρος )πε,χον ο| τ’ 3πJ Φρυγ&ας κα2 Λυ-
δ&ας, Lτι δ τ!ν ππ+ων περ2 χιλ&ους, Tν εWχε τ>ν Xγεμο-
6 ν&αν "Aριδα,ος. α*τJς δ K KCρος )τ+τακτο κατ/ μ+σην
τ>ν φ;λαγγα το8ς κρατ&στους Lχων Περσ!ν τε κα2 τ!ν
9λλων βαρβ;ρων Hς μυρ&ουςD προηγοCντο δ’ α*τG! τ!ν
ππ+ων ο κ;λλιστα διεσκευασμ+νοι χ&λιοι, θ:ρακας Lχον-
7 τες κα2 μαχα&ρας dEλληνικ;ς. "Aρταξ+ρξης δ πρJ μν τς
φ;λαγγος π;σης Lστησεν @ρματα δρεπανηφ4ρα τJν
3ριθμJν ο*κ [λ&γαD κα2 τ!ν μν κερ;των Π+ρσας Xγεμ4-
νας κατ+στησε, κατ/ δ τJ μ+σον α*τJς )τ;χθη τ!ν )πιλ+-
κτων Lχων ο*κ )λ;ττους πεντακισμυρ&ων.
23. dΩς δ τρε,ς σχεδJν σταδ&ους 3πε,χον 3λλλων α
δυν;μεις, ο μν sEλληνες παιαν&σαντες τJ μν πρ!τον
176
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
kταν κ=τω Uπ τ+ς τετρακσιες χιλι=δες, hπως λγει V
lEφορος. 3. gOταν nφθασε στ1ν πεδι=δα τ9ς Bαβυλbνος,
στρατοπδευσε στ+ς vχθες το] Ecφρ=του μ τ1ν σκψι ν’
Uφ1ση >κε& τ+ς Uποσκευς του. Διτι εjχε πληροφορ+ες, hτι
οe >χθρο+ δν εfρ+σκονται μακρι= κα+ fπωπτευταν τ1ν
παρ=φορη τλμη τους. 4. lEσκαψε λοιπν μι= τ=φρο
mξ1ντα πδια πλατι= κα+ βαθει= δκα πδια κα+ nθεσε κυ-
κλικ=, γ;ρω Uπ τ στρατπεδο τ+ς μεταγωγικς {μαξες
τ9ς συνοδε+ας του, σ=ν τε&χος. Kι Uφ1νοντας στ στρατ-
πεδο τ+ς Uποσκευς κα+ τ προσωπικ πο; δν προωριζ-
ταν γι= μ=χη, >γκατστησε oσχυρ1 φρουρ=, κι αcτς μ τ+ς
πι εcκ+νητες δυν=μεις του >ξ9λθε ν= συναντ1ση το;ς
>χθρο;ς, πο; kσαν >κε& κοντ=.
5. gOταν V K]ρος εjδε τν στρατ το] βασιλως ν=
προχωρ9, Uμσως διταξε τν στρατ του σ τ=ξι μ=χης.
T1ν δεξι= πτρυγα πο; >κτεινταν πρς τν Ecφρ=τη τ1ν
κατε&χαν οe πεζο+ Λακεδαιμνιοι κα+ μερικο+ Uπ το;ς μι-
σθοφρους μ Uρχηγ hλων τν Kλαρχο τν Λακεδαιμ-
νιο. Δ+πλα του Uγων+ζονταν κα+ οe eππε&ς πο; εjχαν
συναχθ9 Uπ τ1ν Παφλαγον+α, π=νω Uπ χ+λιοι. T1ν Uρι-
στερ1 πτρυγα κατε&χαν τ= τμ1ματα Uπ τ1ν Φρυγ+α κα+
τ1ν Λυδ+α κα+ περ+που χ+λιοι eππε&ς μ Uρχηγ τν Aρι-
δα&ο. 6. 0O sδιος V K]ρος κατλαβε τ κντρο τ9ς παρατ=-
ξεως μ τ= >κλεκττερα τμ1ματα τbν Περσbν κα+ \λλων
βαρβ=ρων, περ+που δκα χιλι=δες. Mπροστ= Uπ’ αcτν
προχωρο]σαν χ+λιοι eππε&ς μ λαμπρ1 πανοπλ+α, yπλι-
σμνοι μ θ,ρακες κα+ μ=χαιρες mλληνικς. 7. 0O Aρτα-
ξρξης μπροστ= Uπ hλην τ1ν φ=λαγγα >τοποθτησε δρε-
πανηφρα {ρματα, vχι κα+ λ+γα. Eπ+ κεφαλ9ς τbν πτερ;-
γων >τοποθτησε Πρσες Uξιωματο;χους, >νb αcτς κα-
τλαβε τ1ν θσι του στ κντρο >π+ κεφαλ9ς >πιλκτων
τμημ=των, πο; δν kσαν κ=τω Uπ τ+ς πεν1ντα χιλι=δες.
23. gOταν οe στρατο+ Uπε&χαν V tνας Uπ τν \λλον σχε-
δν τρ+α στ=δια, οe gEλληνες nψαλλαν τν παι*να κα+
177
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
XσυχR προγονD Hς δ’ )ντJς β+λους \σαν, Lθεον κατ/
πολλ>ν σπουδν. παρηγγελκvς δ’ α*το,ς Kλ+αρχος K Λα-
κεδαιμ4νιος \ν τοCτο πρ;ττεινD τJ μν γ/ρ )κ διαστμα-
τος πολλοC μ> τρ+χειν nμελλεν 3κερα&ους το,ς σ:μασι
το8ς 3γωνιζομ+νους τηρσειν εFς τ>ν μ;χην, τJ δ’ )γγ8ς
kντας δρ4μGω προσι+ναι τ/ς τ!ν τ4ξων βολ/ς κα2 τ!ν
2 9λλων βελ!ν Iπερπετε,ς )δ4κει ποισειν. )πε2 δ’ nγγισαν
ο μετ/ K5ρου τG! τοC βασιλ+ως στρατοπ+δGω, τοσοCτ’ )π’
α*το8ς )ρρ&φη βελ!ν πλθος, rσον εFκ4ς )στιν )κ δυν;-
μεως )νεχθναι συνεστ:σης )κ μυρι;δων τετταρ;κοντα.
ο* μ>ν 3λλ/ βραχ8ν χρ4νον παντελ!ς το,ς παλτο,ς διαγω-
νισ;μενοι, τJ λοιπJν )κ χειρJς nδη τ>ν μ;χην συν&σταντο.
3 Λακεδαιμ4νιοι δ μετ/ τ!ν 9λλων μισθοφ4ρων ε*θ8ς
)κ τς πρ:της συστ;σεως )ξ+πληξαν το8ς 3ντιτεταγμ+-
νους βαρβ;ρους τR τε τ!ν rπλων λαμπρ4τητι κα2 τα,ς
4 ε*χειρ&αις. )κε,νοι μν γ/ρ \σαν rπλοις τε μικρο,ς )σκε-
πασμ+νοι κα2 τ/ πολλ/ τ!ν ταγμ;των Lχοντες ψιλικ;,
πρJς δ το5τοις 9πειροι τ!ν κατ/ π4λεμον κινδ5νωνD ο
δ’ sEλληνες δι/ τJ μκος τοC ΠελοποννησιακοC πολ+μου
κατ/ τJ συνεχς )ν μ;χαις γεγενημ+νοι πολ8 τα,ς )μπει-
ρ&αις δι+φερον. δι4περ ε*θ8 τρεψ;μενοι το8ς καθ’ αIτο8ς
5 )δ&ωκον, κα2 πολλο8ς τ!ν βαρβ;ρων 3νRρουν. κατ/ δ
μ+σην τ>ν τ;ξιν Lτυχε μν 3μφοτ+ρους το8ς Iπρ τς βα-
σιλε&ας 3γωνιζομ+νους ταχθναι διJ κα2 κατανοσαντες
τJ γεγενημ+νον zρμησαν )π’ 3λλλους, φιλοτιμο5μενοι
δι’ hαυτ!ν κρ,ναι τ>ν μ;χηνD συνγαγε γ;ρ, Hς Lοικεν, X
τ5χη τ>ν Iπρ τς Xγεμον&ας το,ς 3δελφο,ς Lριν εFς μονο-
μαχ&αν καθ;περ εFς 3πομ&μημα τς παλαι_ς )κε&νης κα2
178
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
προχωρο]σαν |συχα. gOταν nφθασαν >ντς βολ9ς τbν
βελbν το] >χθρο], nτρεχαν δρομα+ως. Διτι εjχαν π=ρει
Uπ πρ+ν σχετικς διαταγς Uπ τν Kλαρχο τν Λακε-
δαιμνιο ν’ Uκολουθ1σουν αcτ1ν τ1ν τακτικ1. Γιατ+ τ ν=
μ1 διαν;σουν τρχοντας μεγ=λη Uπστασι θ= συντελο]σε,
}στε ν= πσουν στ1ν μ=χη ξεκο;ραστοι, >νb \ν προχωρ1-
σουν τρχοντας, hταν εfρεθο]ν >ντς βολ9ς τbν βελbν,
fπελγιζε hτι nτσι οe βολς τbν τξων κα+ τbν \λλων
>κσφενδονιζομνων hπλων θ= περνο]σαν π=νω Uπ τ=
κεφ=λια τους. 2. gOταν τ= τμ1ματα το] K;ρου >πλησ+ασαν
τν στρατ το] βασιλως τσο πλ9θος βελbν nπεσε >π=νω
τους hσο kταν φυσικ ν= πση, Uφο] το;ς nβαλλε μι= δ;-
ναμις τετρακοσ+ων χιλι=δων Uνδρbν. 0Ωστσο, Uφο] Uγω-
ν+σθηκαν γι= λ+γο μ hπλα β=λλοντα >ξ Uποστ=σεως,
συνεπλ=κησαν μετ= σ μ=χη >κ το] συστ=δην.
3. Oe Λακεδαιμνιοι κι οe \λλοι μισθοφροι Uμσως μ
τ1ν πρ,τη συμπλοκ1 κατετρμαξαν το;ς βαρβ=ρους κα+
μ τ1ν λαμπρτητα τbν hπλων τους κα+ μ τ1ν τχνη στν
χειρισμ τbν hπλων. 4. Διτι >κε&νοι >καλ;πτοντο Uπ μι-
κρς Uσπ+δες κα+ οe περισστερες μον=δες τους kσαν
yπλισμνες μ >λαφρν Vπλισμ, κι >π+ πλον δν εjχαν
μεγ=λη πε&ρα τbν πολεμικbν κινδ;νων. Eνb οe gEλληνες
>ξ αoτ+ας το] μ1κους πο; nλαβε V Πελοποννησιακς π-
λεμος εfρ+σκοντο διαρκbς στ+ς μ=χες κα+ fπερε&χαν πολ;
στ1ν πε&ρα το] πολμου. Γι’ αcτ nτρεψαν Uμσως το;ς
Uντιπ=λους τους εoς φυγ1ν κα+ >φνευσαν πολλο;ς βαρ-
β=ρους. 5. Στ κντρο τbν δ;ο παρατ=ξεων συνβη ν=
ταχθο]ν οe δ;ο \νδρες πο; Uγων+ζονταν γι= τ1ν βασι-
λε+α. Γι’ αcτ κα+, μλις Uντελ1φθησαν τ γεγονς αcτ,
}ρμησαν V tνας >ναντ+ον το] \λλου, Uποφασισμνοι ν=
κρ+νουν τ1ν nκβασι τ9ς μ=χης μ τ χρι τους. Kαθ,ς φα+-
νεται, S τ;χη τ\φερε }στε S διαμ=χη τbν δ;ο Uδελφbν
γι= τ1ν βασιλε+α ν= καταλ1ξη σ μι= μονομαχ+α μεταξ;
τους, σ=ν μι= Uπομ+μησι το] Uρχα+ου >κε+νου τολμ1ματος
179
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τραγGωδουμ+νης τς περ2 τJν "Eτεοκλ+α κα2 Πολυνε&κην
6 τ4λμης. KCρος μν οpν φθ;σας )κ διαστματος ^κ4ντισε,
κα2 τυχvν τοC βασιλ+ως Lσφηλεν α*τJν )π2 τ>ν γνD ~ν
ταχ+ως ο περ2 α*τJν Nρπ;σαντες 3πνεγκαν )κ τς μ;-
χης. κα2 τ>ν μν τοC βασιλ+ως Xγεμον&αν διαδεξ;μενος
Tισσαφ+ρνης 3ν>ρ Π+ρσης παρεκ;λει τε τ/ πλθη κα2
α*τJς λαμπρ!ς ^γων&ζετοD 3ναμαχ4μενος δ τJ περ2 τJν
βασιλ+α γεγονJς )λ;ττωμα κα2 μετ/ τ!ν )πιλ+κτων )π2
π;ντα τ4πον )πιφαιν4μενος πολλο8ς 3νRρει τ!ν 3ντιτε-
ταγμ+νων, zστε τ>ν )πιφ;νειαν α*τοC π4ρρωθεν Iπ;ρ-
7 χειν )π&σημον. K δ KCρος )παρθε2ς τG! προτερματι τ!ν
περ2 α*τJν εFς μ+σους )βι;σατο το8ς πολεμ&ους, κα2 τJ
μν πρ!τον 3φειδ!ς τR τ4λμRη χρ:μενος πολλο8ς 3νRρει,
μετ/ δ ταCτα προχειρ4τερον κινδυνε5ων Iπ4 τινος τ!ν
τυχ4ντων Περσ!ν πληγε2ς )πικα&ρως Lπεσε. το5του δ’
3ναιρεθ+ντος ο τοC βασιλ+ως πρJς τ>ν μ;χην )περρ:-
σθησαν, κα2 τ+λος τG! τε πλθει κα2 τR τ4λμRη κατεπ4νησαν
το8ς 3νθεστηκ4τας.
24. "Eκ δ θατ+ρου μ+ρους "Aριδα,ος K K5ρου σατρ;-
πης τεταγμ+νος )π2 τς Xγεμον&ας τJ μν πρ!τον ε*ρ:-
στως )δ+ξατο το8ς )πι4ντας βαρβ;ρουςD μετ/ δ ταCτα
τς φ;λαγγος )π2 πολ8 παρεκτεινο5σης κυκλο5μενος κα2
τ>ν K5ρου τελευτ>ν πυθ4μενος, Lφυγε μετ/ τ!ν Fδ&ων
στρατιωτ!ν πρ4ς τινα τ!ν Fδ&ων σταθμ!ν, Lχοντα κατα-
2 φυγ>ν ο*κ 3νεπιτδειον. Kλ+αρχος δ θεωρ!ν τν τε μ+-
σην τ;ξιν κα2 τ9λλα μ+ρη τ!ν συμμ;χων τετραμμ+να, τοC
μν δι:κειν 3π+στη, το8ς δ στρατι:τας 3νακαλο5μενος
καθ&σταD ε*λαβε,το γ/ρ μποτε π;σης τς δυν;μεως )π2
το8ς sEλληνας )λθο5σης κυκλωθ!σι κα2 π;ντες 3π4λων-
3 ται. ο δ μετ/ τοC βασιλ+ως ταχθ+ντες )πειδ> τ/ καθ’
180
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
το] Eτεοκλους κα+ το] Πολυνε+κους, πο; Uπετλεσε θ-
μα στ+ς Uρχα&ες τραγωδ+ες. 6. 0O K]ρος kταν V πρbτος
πο; Uκντισε Uπ Uπστασι κι hπως >πτυχε τν βασιλα
τν nρριψε κ=τω στ1ν γ9. Aλλ= οe Uκλουθοι το] βασι-
λως τν {ρπαξαν Uμσως κα+ τν Uπεμ=κρυναν Uπ τ
πεδ+ο τ9ς μ=χης. T1ν Uνωτ=τη διο+κησι, πο; εjχε V βασι-
λε;ς τ1ν Uνλαβε τ,ρα V Tισσαφρνης, tνας Πρσης εcγε-
ν1ς, πο; παρ,τρυνε τ= πλ1θη στ1ν μ=χη κι V sδιος Uγωνι-
ζταν λαμπρ=. Kα+ προσπαθbντας ν= >πανορθ,ση τ
πλ9γμα Uπ τν τραυματισμ το] βασιλως κα+ >μφανιζ-
μενος μ το;ς >πιλκτους του σ κ=θε σημε&ο στ πεδ+ο
τ9ς μ=χης, >φνευε πολλο;ς Uπ το;ς Uντιπ=λους, }στε S
παρουσ+α του ν= διαπιστ,νεται Uπ μακρι=. 7. 0O K]ρος
μ τ1ν nπαρσι τ9ς >πιτυχ+ας τbν δυν=με,ν του }ρμησε
στ1ν μση το] >χθρο] κα+ κατ’ Uρχ1ν >φνευσε πολλο;ς,
καθ,ς >μ=χοντο παρ=τολμα, nπειτα πολεμbντας Uσ;νετα
κτυπ1θηκε κα+ρια Uπ tνα πλ Πρση κα+ nπεσε νεκρς.
M τν θ=νατ του οe στρατιbτες το] βασιλως Uνεθ=ρ-
ρησαν στν Uγbνα κα+ τλος μ τ1ν Uριθμητικ1 τους fπε-
ροχ1 κα+ τ1ν τλμη κατβαλαν το;ς Uντιπ=λους τους.
24. Στ1ν \λλη πτρυγα V Aριδα&ος, V σατρ=πης το]
K;ρου, πο; εjχε Vρισθ9 Uρχηγς, στ1ν Uρχ1 Uντεστ=θη
γεννα&α στ1ν >π+θεσι τbν βαρβ=ρων, Uλλ= Uργτερα,
>πειδ1 κυκλωνταν Uπ τ1ν φ=λαγγα το] >χθρο], πο;
>κτεινταν σ μεγ=λο μ9κος κα+ nμαθε κα+ τν θ=νατο το]
K;ρου, nφυγε μαζ+ μ το;ς στρατιbτες του σ κ=ποιο
σταθμ, πο; εjχε σταματ1σει κ=ποτε, πο; kταν tνας τ-
πος πρσφορος γι= ν= καταφ;γη κανε+ς. 2. 0O Kλαρχος,
hταν παρετ1ρησε hτι τ κντρο, καθ,ς κα+ τ= \λλα μρη
τbν συμμ=χων του, εjχαν Uπωθηθ9, nπαυσε τ1ν καταδ+ω-
ξι κα+ Uνακαλbντας το;ς στρατιbτες του, το;ς παρτασ-
σε. Γιατ+ φοβταν μ1πως >πιπση >ναντ+ον τbν 0Eλλ1νων
Vλκληρος V στρατς, το;ς κυκλ,ση κα+ >ξολοθρευθο]ν
hλοι. 3. T= τμ1ματα το] βασιλως, Uφο] nτρεψαν εoς φυ-
181
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
αIτο8ς )τρ+ψαντο, πρ!τον μν τ>ν 3ποσκευ>ν τοC K5-
ρου διρπασαν, μετ/ δ ταCτα nδη νυκτJς )πελθο5σης
3θροισθ+ντες )π2 το8ς sEλληνας zρμησανD Tν δεξαμ+νων
τ>ν Lφοδον ε*γεν!ς, [λ&γον μν χρ4νον Iπ+μενον ο β;ρ-
βαροι, μετ’ [λ&γον δ τα,ς τ4λμαις κα2 τα,ς ε*χειρ&αις νι-
4 κ:μενοι πρJς φυγ>ν zρμησαν. ο δ περ2 Kλ+αρχον πολ-
λο8ς τ!ν βαρβ;ρων 3νελ4ντες, Hς nδη ν8ξ \ν, 3ναχωρ-
σαντες τρ4παιον Lστησαν, κα2 περ2 δευτ+ραν σχεδJν φυ-
5 λακ>ν Lφθασαν εFς τ>ν παρεμβολν. τς δ μ;χης τοι-
οCτον τ+λος λαβο5σης 3νRηρ+θησαν τ!ν τοC βασιλ+ως
πλε&ους τ!ν μυρ&ων πεντακισχιλ&ων, Tν το8ς πλε&στους
3νε,λον ο μετ/ Kλε;ρχου ταχθ+ντες Λακεδαιμ4νιο& τε
6 κα2 μισθοφ4ροι. )κ δ θατ+ρου μ+ρους τ!ν K5ρου στρα-
τιωτ!ν Lπεσον περ2 τρισχιλ&ουςD τ!ν δ dEλλνων φασ2ν
3ναιρεθναι μν ο*δ+να, τρωθναι δ’ [λ&γους.
7 Tς δ νυκτJς παρελθο5σης "Aριδα,ος K πεφευγvς εFς
τJν σταθμJν 3π+στειλ+ τινας πρJς τJν Kλ+αρχον, παρα-
καλ!ν πρJς hαυτJν 3παγαγε,ν το8ς στρατι:τας κα2
κοινR διασ:ζεσθαι πρJς το8ς )π2 θ;λατταν τ4πουςD 3νRη-
ρημ+νου γ/ρ K5ρου κα2 τ!ν τοC βασιλ+ως δυν;μεων Iπε-
ρεχουσ!ν, 3γων&α πολλ> κατ+σχε το8ς τετολμηκ4τας )π2
τR καταλ5σει τς "Aρταξ+ρξου βασιλε&ας στρατε5εσθαι.
25. dO δ Kλ+αρχος 3νακαλεσ;μενος το5ς τε στρατη-
67. 0H μ=χη στ= Kο;ναξα Uπδειξε πολ; πρ+ν τ1ν >ποχ1 το] Aλεξ=νδρου
hτι οe Πρσες kταν δυνατν ν= Sττηθο]ν κα+ στ= >δ=φη τ9ς >πικρα-
τε+ας τους, στ= >νδτερα μρη τ9ς Aσ+ας, κα+ hτι δν kταν πολ; δ;σκο-
λη fπθεσις S κατ=λυσις τ9ς αcτοκρατορ+ας τους \ν εfρ+σκοντο κα-
τ=λληλοι Sγτες κα+ fπ9ρχε V Uπαρα+τητος σχεδιασμς κα+ συντονι-
σμς. gOμως V φνος το] K;ρου κατ= τ1ν μ=χη yδ1γησε στ1ν δι=λυσι
182
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
γ1ν το;ς Uντιπ=λους, πρbτα-πρbτα >λεηλ=τησαν τ+ς Uπο-
σκευς το] K;ρου, nπειτα, hταν nπεσε S ν;κτα, συγκεν-
τρ,θηκαν κα+ }ρμησαν >ναντ+ον τbν 0Eλλ1νων. Aλλ=,
hταν οe gEλληνες Uπκρουσαν γεννα&α τ1ν >π+θεσι, οe
β=ρβαροι Uντεστ=θησαν γι= λ+γο, wστερα hμως μπροστ=
στ1ν τλμη κα+ τ1ν τχνη τbν 0Eλλ1νων >κ=μφθησαν κα+
>τρ=πησαν εoς φυγ1ν. 4. T= τμ1ματα το] Kλε=ρχου >φ-
νευσαν πολλο;ς βαρβ=ρους κα+, καθ,ς nπεφτε S ν;κτα,
>πστρεψαν στ πεδ+ο τ9ς μ=χης κι nστησαν τρπαιο. Kα+
κατ= τ1ν δε;τερη νυκτεριν1 β=ρδια nφθασαν στ στρατ-
πεδ τους. 5. Acτ1 fπ9ρξε S nκβασις τ9ς μ=χης κι οe Uπ,-
λειες το] βασιλικο] στρατο] kσαν π=νω Uπ δκα πντε
χιλι=δες. Tο;ς περισστερους >φνευσαν οe Λακεδαιμ-
νιοι κα+ οe μισθοφροι πο; εjχαν Uρχηγ τν Kλαρχο. 6.
Aπ τ1ν \λλη πλευρ= nπεσαν περ+που τρε&ς χιλι=δες
στρατιbτες το] K;ρου. Aπ το;ς gEλληνες λγουν, hτι δν
>φονε;θη κανε+ς κι hτι fπ9ρξαν μνο λ+γοι τραυματ+ες67.
7. gOταν >πρασε S ν;κτα, V Aριδα&ος πο; εjχε κατα-
φ;γει στν σταθμ, nστειλε Uγγελιαφρους στν Kλαρχο
κα+ τν παρ,τρυνε ν= Vδηγ1ση πρς αcτν το;ς στρα-
τιbτες του κα+ ν= σωθο]ν Uπ κοινο] φε;γοντας πρς τ+ς
παραθαλ=σσιες περιοχς. Διτι τ,ρα Uφο] >φονε;θη V
K]ρος κα+ πλεονεκτο]ν τ= στρατε;ματα το] βασιλως,
εjχε καταλ=βει μεγ=λη Uγων+α αcτο;ς πο; >τλμησαν ν=
>κστρατε;σουν γι= ν’ Uνατρψουν τν Aρταξξη Uπ
τν θρνο.
25. 0O Kλαρχος >κ=λεσε σ σ;σκεψι το;ς στρατηγο;ς
κα+ ‚ττα τbν Aσιατικbν δυν=με,ν του, >νb οe μισθοφροι gEλληνες
πο; συμπολμησαν μ τ+ς δυν=μεις το] K;ρου, κατ,ρθωσαν, παρ= τ+ς
δολοφονικς >νργειες το] πανο;ργου Tισσαφρνους κα+ πολεμο]ντες
κατ= διαφρων βαρβ=ρων λαbν ν= σωθο]ν, κατ= τ μεγαλ;τερο
τμ9μα τους, Vδηγηθντες fπ τν Ξενοφbντα κα+ τν Xειρ+σοφο στ=
παρ=λια το] Ecξε+νου Πντου.
183
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
γο8ς κα2 το8ς )φ’ Xγεμον&ας τεταγμ+νους )βουλε5ετο
περ2 τ!ν παρ4ντων. kντων δ’ α*τ!ν περ2 ταCτα παρεγε-
νθησαν παρ/ τοC βασιλ+ως πρ+σβεις, Tν \ν 3ρχιπρε-
σβευτ>ς 3ν>ρ sEλλην, kνομα μν Φ;λυνος, γ+νος δ Zα-
κ5νθιος. εFσαχθ+ντες δ’ εFς τJ συν+δριον εWπον, rτι λ+γει K
βασιλε8ς "Aρταξ+ρξηςD "Eπειδ> νεν&κηκα KCρον 3ποκτε&-
νας, παρ;δοτε τ/ rπλα, κα2 πρJς τ/ς θ5ρας α*τοC βασ&-
σαντες ζητε,τε, π!ς Pν α*τJν )κθεραπε5σαντες 3γαθοC
2 τινος μεταλ;βητε. Sηθ+ντων δ το5των 3π4κρισιν Lδωκεν
yκαστος τ!ν στρατηγ!ν τοια5την ο|αν Λεων&δης, καθ’ ~ν
καιρJν περ2 Θερμοπ5λας α*τοC φυλ;ττοντος τ/ς παρ4-
δους Ξ+ρξης 3π+στειλεν 3γγ+λους, κελε5ων τ!ν rπλων
3 παραχωρσαι. κα2 γ/ρ τ4τε Λεων&δης εWπεν 3παγγε,λαι
τG! βασιλε, δι4τι νομ&ζομεν, κPν φ&λοι γεν:μεθα τG! Ξ+ρξRη,
μετ/ τ!ν rπλων kντες 3με&νους Lσεσθαι σ5μμαχοι, κPν
πολεμε,ν πρJς α*τJν 3ναγκασθ!μεν, β&λτιον μετ/ το5των
4 3γωνιε,σθαι. παραπλησ&ως δ κα2 τοC Kλε;ρχου περ2
το5των 3ποκριναμ+νου, Πρ4ξενος K Θηβα,ος εWπεν, rτι
νCν τ/ μν 9λλα σχεδJν 3ποβεβλκαμεν, λ+λειπται δ’ Xμ,ν
q τ’ 3ρετ> κα2 τ/ rπλα. νομ&ζομεν οpν, Pν μν ταCτα φυ-
λ;ττωμεν, χρησ&μην Xμ,ν Lσεσθαι κα2 τ>ν 3ρετν, Pν δ
παραδ!μεν, ο*δ τα5την Xμ,ν Lσεσθαι βοηθ4ν. δι4περ
)κ+λευσε τG! βασιλε, λ+γειν, Hς Pν περ2 Xμ!ν κακ4ν τι
βουλε5ηται, δι/ το5των πρJς α*τJν διαγωνιο5μεθα περ2
5 τ!ν 3γαθ!ν τ!ν )κε&νου. λ+γεται δ κα2 Σ:φιλον τJν )φ’
Xγεμον&ας τεταγμ+νον εFπε,ν, rτι θαυμ;ζει το8ς παρ/ τοC
βασιλ+ως λ4γουςD εF μν γ/ρ α*τJν δοκε, κρε&σσονα τ!ν
dEλλνων εWναι, μετ/ τς δυν;μεως )λθvν λαβ+τω τ/ παρ’
Xμ!ν rπλαD εF δ πε&σας βο5λεται, λεγ+τω, τ&να χ;ριν Xμ,ν
6 3ντ2 το5των 3ξ&αν δ:σει. μετ/ δ το5τους Σωκρ;της
"AχαιJς εWπεν, rτι λ&αν α*το,ς )κπληκτικ!ς K βασιλε8ς
184
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
κα+ το;ς Uξιωματικο;ς κα+ >ξταζαν τ1ν παρο]σα κατ=-
στασι. Kι >νb αcτο+ συσκπτονταν, κατφθασαν πρσβεις
Uπ τν βασιλα μ’ >π+ κεφαλ9ς tνα gEλληνα, Φ=λυνο τν
nλεγαν κι kταν Zακ;νθιος στ1ν καταγωγ1. gOταν το;ς
yδ1γησαν μσα στ1ν σ;σκεψι, εjπαν hτι V βασιλε;ς
Aρταξρξης το;ς μην;ει τ= Uκλουθα: «T,ρα πο; εjμαι
νικητ1ς κα+ >φνευσα τν K]ρο, ν= μο] παραδ,σετε τ=
hπλα, ν= nλθετε στ1ν σκην1 μου κα+ ν= ψ=ξετε μ τ+ τρ-
πο θ= μ >ξευμεν+σετε γι= ν= βρ9τε κ=ποιο nλεος». 2. Σ
αcτ= τ= λγια κ=θε στρατηγς nδωκε μι= ττοια Uπ=ντη-
σι, σ=ν >κε+νη πο; nδωσε V Λεων+δας ττε πο; >φ;λασσε
τ= στεν= τbν Θερμοπυλbν κι V Ξρξης το] nστειλε Uγγε-
λιαφρους κα+ τν πρσταξε ν= καταθση τ= hπλα. 3. Kα+
πρ=γματι, ττε V Λεων+δας εjπε στο;ς Uγγελιαφρους ν=
μην;σουν στν βασιλα hτι «>με&ς πιστε;ομε π,ς, \ν γ+-
νουμε φ+λοι μ τν Ξρξη, θ= εsμαστε καλ;τεροι σ;μμαχοι
κρατbντας τ= hπλα. Kι \ν π=λι Uναγκασθο]με ν= πολε-
μ1σωμε >ναντ+ον του, θ= Uγωνισθο]με καλ;τερα κρα-
τbντας τ= hπλα». 4. gOταν κα+ V Kλαρχος nδωσε μι= πα-
ρμοια Uπ=ντησι, V Πρξενος V Θηβα&ος εjπε, hτι τ,ρα
nχομε χ=σει σχεδν τ= \λλα κα+ τ μνο πο; μ*ς nχει
Uπομε+νει εjναι S Uρετ1 κα+ τ= hπλα μας. Nομ+ζω λοιπν,
hτι, \ν κρατ1σωμε τ= hπλα, θ= μ*ς εjναι χρ1σιμη κι S Uρε-
τ1, κι \ν τ= παραδ,σωμε, ττε οτε αcτ1 θ= μπορση ν=
μ*ς βοηθ1ση. Γι’ αcτ το;ς πρσταζε ν= πο]ν στν βασι-
λα, hτι \ν nχη στν νο] του κ=ποιο κακ >ναντ+ον μας,
μ αcτ= τ= hπλα μας θ= Uγωνισθο]με >ναντ+ον του γι= τ=
δικ= του Uγαθ=. 5. Λγουν hτι κι V Σ,φιλος, tνας Uπ
το;ς Uξιωματικο;ς, εjπε, hτι εjναι κατ=πληκτος Uπ τ=
λγια το] βασιλως. Διτι \ν αcτς nχη τ1ν γν,μη, hτι
εjναι oσχυρτερος Uπ το;ς gEλληνες, \ς nλθη μ τν
στρατ του ν= μ*ς π=ρη τ= hπλα. lAν π=λι θλη μ τ κα-
λ, \ς μ*ς π9 ποι= χ=ρι Uντ=ξια θ= μ*ς κ=νη. 6. lEπειτα
Uπ αcτο;ς μ+λησε V Σωκρ=της V Aχαις κα+ εjπε, hτι V
185
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
προσφ+ρεταιD { μν γ/ρ παρ’ Xμ!ν βο5λεται λαβε,ν πα-
ραχρμ’ 3παιτε,, τ/ δ’ 3ντ2 το5των δοθησ4μενα μετ/
ταCτ’ 3ξιοCν προστ;ττει. καθ4λου δ’ εF μν 3γνο!ν το8ς
νενικηκ4τας Hς Xττημ+νους κελε5ει τJ προσταττ4μενον
ποιε,ν, μαθ+τω ποτ+ρων )στ2ν X ν&κη παραγενηθε2ς μετ/
τς πολυαρ&θμου δυν;μεωςD εF δ σαφ!ς Xμ_ς εFδvς νενι-
κηκ4τας ψε5δεται, π!ς α*τG! περ2 τ!ν εFς Yστερον )παγ-
γελι!ν πιστε5σομεν;
7 O μν οpν 9γγελοι τοια5τας 3ποκρ&σεις λαβ4ντες )χω-
ρ&σθησανD ο δ περ2 Kλ+αρχον 3ν+ζευξαν πρJς τJν σταθ-
μ4ν, rπου τJ διασεσωσμ+νον στρατ4πεδον \ν 3νακεχω-
ρηκ4ς. εFς τα*τJ δ π;σης τς δυν;μεως )λθο5σης, περ2
τς )π2 θ;λατταν καταβ;σεως )βουλε5οντο κοινR κα2
8 περ2 τς πορε&ας. Lδοξεν οpν α*το,ς μ> τ>ν α*τ>ν 3ναχ:-
ρησιν Rtπερ \λθον ποιε,σθαιD πολ8 γ/ρ α*τς \ν Lρημον,
)ν GT τροφ/ς ο*χ Iπελ;μβανον yξειν, δυν;μεως πολεμ&ας
3κολουθο5σης. γν4ντες δ’ )π2 Παφλαγον&ας 3ναζευ-
γν5ειν, οVτοι μν zρμησαν )π2 Παφλαγον&αν μετ/ τς δυ-
ν;μεως, κατ/ σχολ>ν KδοιποροCντες, Hς Pν @μα τ/ς τρο-
φ/ς ποριζ4μενοι.
26. dO δ βασιλε8ς β+λτιον Lχων 3πJ τοC τρα5ματος, Hς
)π5θετο τ>ν τ!ν )ναντ&ων Iποχ:ρησιν, νομ&σας α*το8ς
2 φε5γειν, zρμησε μετ/ τς δυν;μεως κατ/ σπουδν. κατα-
λαβvν δ’ α*το8ς δι/ τJ βραδ+ως Kδοιπορε,ν, τ4τε μν nδη
νυκτJς οZσης )γγ8ς τ>ν στρατοπεδε&αν )ποισατο, @μα δ’
Xμ+ρbα διατασσ4ντων τ!ν dEλλνων τJ στρατ4πεδον εFς
μ;χην, π+μψας το8ς 3γγ+λους κατ/ μν τJ παρJν εFς τρε,ς
3 Xμ+ρας 3νοχ/ς )ποισατοD )ν δ τα5ταις συνεφ:νησαν,
186
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
βασιλε;ς >νεργε& μ’ tνα παρ=ξενο τρπο. Διτι αcτ= πο;
θλει ν= π=ρη Uπ μ*ς Uξι,νει ν= τ= π=ρη Uμσως, >νb
αcτ πο; θ= μ*ς χαρ+ση σ Uνταπδοσι, μ*ς προστ=ζει
ν= το] τ ζητ1σωμε Uργτερα. M δυ λγια, \ν Uγνο9
το;ς νικητς κα+ μ*ς προστ=ζη ν= fπακο;σωμε σ=ν ν=
εsμαστε Sττημνοι, \ς nλθη μ τ+ς στρατις του ν= μ=θη σ
ποιν Uν1κει S ν+κη. lAν hμως ξρη πολ; καλ= hτι εsμαστε
νικητς κα+ μ*ς κοροϊδε;ει, πbς ν= τν >μπιστευθο]με γι=
τ+ς fποσχσεις του;
7. Acτς τ+ς Uπαντ1σεις nλαβαν οe Uγγελιαφροι κι
Uνεχ,ρησαν. Kι V Kλαρχος κατευθ;νθηκε πρς τν
σταθμ, >κε& πο; εjχε Uποσυρθ9 V στρατς, πο; εjχε
σωθ9 κατ= τ1ν μ=χη. Kι hταν hλη S δ;ναμις συναθρο+-
σθηκε στ sδιο μρος, συζητο]σαν πbς θ= pργαν,σουν
τ1ν >πιστροφ1 τους πρς τ= παρ=λια κα+ hλη γενικbς
τ1ν πορε+α τους.
8. Aπεφ=σισαν λοιπν ν= μ1ν >πιστρψουν Uπ τν
sδιο δρμο Uπ τν Vπο&ο kλθαν, διτι tνα μεγ=λο μρος
αcτ9ς τ9ς διαδρομ9ς εjναι nρημος τπος κα+ δν θ= μπο-
ρο]ν ν= >ξασφαλ+ζουν τρφιμα, hταν μ=λιστα θ= το;ς
Uκολουθ9 >χθρικς στρατς. Aπεφ=σισαν λοιπν ν= κα-
τευθυνθο]ν πρς τ1ν Παφλαγον+α κα+ π9ραν αcτν τν
δρμο μ τν στρατ βαδ+ζοντας σιγ=, διτι στ1ν πορε+α
>ξασφ=λιζαν κα+ τ+ς προμ1θεις τους σ τρφιμα.
26. 0O βασιλε;ς πο; Uνελ=μβανε Uπ τ τρα]μα του,
hταν nμαθε hτι οe >χθρο+ Uνεχ,ρησαν >νμισε, hτι >τρ=πη-
σαν εoς φυγ1ν κα+ κιν1θηκε μ τν στρατ του >σπευσμ-
να. 2. Kι hπως το;ς nφθασε, >πειδ1 >β=διζαν Uργ=, πρς
στιγμ1, >πειδ1 >ν;κτωσε, στρατοπδευσε κοντ= τους κα+,
hταν ξημρωσε κι οe gEλληνες παρτασσαν τν στρατ
τους γι= μ=χη, το;ς nστειλε Uγγελιαφρους κα+ το;ς πρ-
τεινε πρς τ παρν τρι1μερη Uνακωχ1. 3. Kα+ στ1ν δι=ρ-
κεια τbν τριbν αcτbν Sμερbν >πτυχαν τ1ν Uκλουθη
συμφων+α. 0O βασιλε;ς θ= >φρντιζε }στε S χ,ρα του ν=
187
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
zστε α*τJν μν φιλ&αν παρασχ+σθαι τ>ν χ:ραν κα2 το8ς
Xγησομ+νους )π2 θ;λατταν δοCναι κα2 το,ς διεξιοCσιν
3γορ/ν παρ+χειν, το8ς δ μετ/ Kλε;ρχου μισθοφ4ρους
κα2 το8ς μετ’ "Aριδα&ου π;ντας πορε5εσθαι δι/ τς χ:ρας
4 μηδν 3δ&κημα ποιοCντας. μετ/ δ ταCθ’ οVτοι μν περ2
τ/ς Kδοιπορ&ας )γ&νοντο, τ>ν δ δ5ναμιν K βασιλε8ς 3π-
γαγεν εFς Bαβυλ!να. )κε, δ τ!ν κατ/ τ>ν μ;χην 3νδρα-
γαθησ;ντων κατ’ 3ξ&αν yκαστον τιμσας Lκρινε π;ντων
9ριστον γεγενσθαι Tισσαφ+ρνην. διJ κα2 μεγ;λαις α*τJν
τιμσας δωρεα,ς Lδωκε τ>ν hαυτοC θυγατ+ρα πρJς συμ-
β&ωσιν, κα2 τJ λοιπJν διετ+λει πιστ4τατον α*τJν Lχων φ&-
λονD Lδωκε δ’ α*τG! κα2 τ>ν Xγεμον&αν Tν KCρος )π2 θα-
λ;ττης \ρχε σατραπει!ν.
5 dO δ Tισσαφ+ρνης θεωρ!ν τJν βασιλ+α δι’ [ργς Lχον-
τα το8ς sEλληνας, )πηγγε&λατ’ α*τG! @παντας 3νελε,ν, )/ν
α*τG! μν δυν;μεις δG! πρJς δ "Aριδα,ον διαλλαγRD προ-
δοθσεσθαι γ/ρ IπJ το5του το8ς sEλληνας κατ/ τ>ν
Kδοιπορ&αν. K δ βασιλε8ς 3σμ+νως το8ς λ4γους δεξ;με-
νος το5τGω μν Lδωκεν )ξ Nπ;σης τς δυν;μεως )πιλ+ξαι
6 το8ς κρατ&στους rσους προαιρο,το. … 9λλοις γε Xγεμ4σιν
)λθε,ν κα2 κατ/ πρ4σωπον 3κοCσαι τ!ν λ4γων. δι4περ ο|
τε στρατηγο2 σχεδJν @παντες μετ/ Kλε;ρχου κα2 τ!ν λο-
χαγ!ν Hς εUκοσι πρJς Tισσαφ+ρνην \λθονD κα2 στρα-
τιωτ!ν δ πρJς 3γορ/ν )λθε,ν βουλομ+νων ^κολο5θησαν
7 Hς διακ4σιοι. Tισσαφ+ρνης δ το8ς μν στρατηγο8ς εFς
τ>ν σκην>ν )κ;λεσεν, ο δ λοχαγο2 πρJς τα,ς θ5ραις δι+-
τριβον. κα2 μετ’ [λ&γον )κ τς Tισσαφ+ρνους σκηνς
3ρθε&σης φοινικ&δος K μν το8ς στρατηγο8ς Lνδον συν+-
λαβε, το8ς δ λοχαγο8ς ο`ς \ν συντεταγμ+νον )πελθ4ντες
3νε,λον, 9λλοι δ το8ς )π2 τ>ν 3γορ/ν qκοντας τ!ν στρα-
188
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
το;ς συμπεριφερθ9 φιλικ= κι Uνελ=μβανε ν= το;ς δ,ση
Uνθρ,πους ν= το;ς Vδηγ1σουν πρς τ1ν θ=λασσα κα+ ν=
το;ς προμηθε;σουν τρφιμα, κι Uπ τ \λλο μρος οe μι-
σθοφροι το] Kλε=ρχου κι hλος V στρατς το] Aριδα+ου
ν= περ=σουν μσα Uπ τ1ν χ,ρα χωρ+ς ν= τ1ν βλ=ψουν.
4. gYστερα Uπ’ αcτ=, αcτο+ mτοιμ=ζονταν γι= τ1ν Uναχ,-
ρησι, >νb V βασιλε;ς Uπσυρε τν στρατ του στ1ν Bα-
βυλbνα. Eκε& Uπνειμε τιμς σ αcτο;ς πο; Uνδραγ=θη-
σαν, στν καθνα κατ= τ1ν Uξ+α του, κα+ nκρινε hτι V γεν-
ναιτερος hλων Uνεδε+χθη V Tισσαφρνης. Γι’ αcτ κα+
τν >τ+μησε μ μεγ=λα δbρα κα+ το] nδωσε γυνα&κα τ1ν
θυγατρα του κα+ στ mξ9ς τν εjχε yς τν πι nμπιστο φ+-
λο. Tο] nδωσε >π+σης τ1ν Sγεμον+α τbν παραθαλασσ+ων
σατραπειbν, πο; τ+ς διοικο]σε V K]ρος.
5. 0O Tισσαφρνης βλποντας hτι V βασιλε;ς kταν
uργισμνος >ναντ+ον τbν 0Eλλ1νων, το] fποσχθηκε ν=
το;ς >ξοντ,ση hλους. E=ν το] δ,ση δυν=μεις ν= συνεν-
νοηθ9 μ τν Aριδα&ο. Διτι >π+στευε, hτι V Aριδα&ος θ=
προδ,ση το;ς gEλληνες κατ= τ1ν Vδοιπορ+α. Kι V βασι-
λε;ς δχθηκε εcχαρ+στως τ+ς προτ=σεις κα+ το] >πτρεψε
ν= >πιλξη Uπ’ hλο τν στρατ του το;ς καλ;τερους πο;
θ= προτιμο]σε… 6. Kα+ στο;ς \λλους Uξιωματικο;ς (πα-
ρ1γγειλε) ν= nλθουν ν’ Uκο;σουν αcτοπροσ,πως τ= λ-
για πο; nχει ν= το;ς π9. Γι’ αcτ σχεδν hλοι οe στρατηγο+
μαζ+ μ τν Kλαρχο κα+ περ+που εsκοσι λοχαγο+ kλθαν
στν Tισσαφρνη. Kα+ Uκολο;θησαν κα+ περ+που διακ-
σιοι στρατιbτες πο; qθελαν ν= π*νε στ1ν Uγορ= γι= ψ,-
νια. 7. 0O Tισσαφρνης προσεκ=λεσε το;ς στρατηγο;ς
στ1ν σκην1 του κι οe λοχαγο+ περ+μεναν μπροστ= στ1ν
εsσοδο. Kα+ σ λ+γο Uπ τ1ν σκην1 το] Tισσαφρνους
fψ,θηκε κκκινη σημα+α κι αcτς συνλαβε το;ς στρα-
τηγο;ς πο; kσαν μσα, >νb \λλες διατεταγμνες δυν=μεις
}ρμησαν >π=νω στο;ς λοχαγο;ς κα+ το;ς >φνευσαν, κι
\λλοι π=λι >φνευσαν το;ς στρατιbτες πο; εjχαν π=ει
189
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τιωτ!ν 3νRρουνD )ξ Tν ε`ς φυγvν εFς τ>ν Fδ&αν παρεμ-
βολ>ν )δλωσε τ>ν συμφορ;ν.
27. O δ στρατι!ται πυθ4μενοι τ/ γεγενημ+να παρ’
α*τJν μν τJν καιρJν )ξεπλ;γησαν κα2 π;ντες )χ:ρουν
εFς rπλα μετ/ πολλς 3ταξ&ας, Hς Pν 3ναρχ&ας οZσηςD
μετ/ δ ταCτα, ο*δενJς α*το,ς παρενοχλοCντος, ε|λοντο
στρατηγο8ς μν πλε&ους, hν2 δ τ!ν rλων τ>ν Xγεμον&αν
2 3π+δωκαν Xειρισ4φGω τG! Λακεδαιμον&Gω. οVτοι δ διατ;-
ξαντες τJ στρατ4πεδον εFς τ>ν Kδοιπορ&αν zς ποτ’ α*το,ς
)δ4κει κ;λλιστα προγον )π2 Παφλαγον&αν. Tισσαφ+ρνης
δ το8ς στρατηγο8ς δσας 3π+στειλε πρJς "Aρταξ+ρξηνD
)κε,νος δ το8ς μν 9λλους 3νε,λε, M+νωνα δ μ4νον
3φκενD )δ4κει γ/ρ μ4νος οVτος στασι;ζων πρJς το8ς
3 συμμ;χους προδ:σειν το8ς sEλληνας. Tισσαφ+ρνης δ
μετ/ τς δυν;μεως )πακολουθ!ν το,ς sEλλησιν )ξπτετο,
κα2 κατ/ στ4μα μν ο*κ )τ4λμα παρατ;ττεσθαι, φοβο5με-
νος 3πεγνωσμ+νων 3νδρ!ν θρ;σος κα2 3π4νοιαν, )ν δ
το,ς ε*θ+τοις τ4ποις παρενοχλ!ν μεγ;λGω μν ο*δεν2
κακG! περιβ;λλειν α*το8ς ^δ5νατο, μικρ/ δ βλ;πτων μ+-
χρι τοC τ!ν Kαρδο5χων καλουμ+νων Lθνους )πηκολο5-
θησε.
4 Kα2 Tισσαφ+ρνης μν ο*δν Lτι δυν;μενος πρ_ξαι
μετ/ τς δυν;μεως )π’ "Iων&ας 3ν+ζευξενD ο δ sEλληνες
)φ’ hπτ/ μν Xμ+ρας διεπορε5οντο τ/ τ!ν Kαρδο5χων
kρη, πολλ/ κακ/ π;σχοντες IπJ τ!ν )γχωρ&ων 3λκ&μων
68. 0O Διδωρος φα+νεται hτι χρησιμοποιε& κα+ \λλες πηγς γι= τ1ν >ξιστ-
ρησι τ9ς πορε+ας τbν Mυρ+ων. Πιθαν,τατα nχει χρησιμοποι1σει, πλ1ν
τ9ς «K;ρου Aναβ=σεως» το] Ξενοφbντος κα+ tνα \λλο nργο μ τν
sδιο τ+τλο, τ Vπο&ο εjχε συγγρ=ψει V Σοφα+νετος V Στυμφ=λιος, πο;
190
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
στ1ν Uγορ=. gEνας Uπ’ αcτο;ς κατ,ρθωσε ν= διαφ;γη
στ στρατπεδο κα+ >μ1νυσε τ1ν συμφορ=68.
27. gOταν οe στρατιbτες nμαθαν τ= συμβ=ντα, πρς
στιγμ1ν >πανικοβλ1θησαν κα+ hλοι nσπευδαν ν’ ρπ=-
ξουν τ= hπλα μ μεγ=λη Uταξ+α, Uφο] εjχαν με+νει χωρ+ς
Sγεσ+α. Aλλ= nπειτα, καθ,ς δν το;ς >νωχλο]σε κανε+ς,
>ξλεξαν πολλο;ς στρατηγο;ς κα+ σ tνα, στν Xειρ+σοφο
τν Λακεδαιμνιο, Uνθεσαν τ1ν Uρχιστρατηγ+α. 2. Oe
στρατηγο+ uργ=νωσαν τν στρατ γι= τ1ν Vδοιπορ+α
hπως >νμιζαν καλ;τερα κα+ κατευθ;νθηκαν πρς τ1ν
Παφλαγον+α. 0O Tισσαφρνης nστειλε το;ς στρατηγο;ς
δεμνους στν Aρταξρξη. Kι >κε&νος το;ς >ξετλεσε
hλους, >κτς Uπ τν Mνωνα, >πειδ1 αcτς εfρ+σκετο σ
προστριβς μ το;ς συμμ=χους κα+ φαινταν hτι kταν
tτοιμος ν= προδ,ση το;ς gEλληνες. 3. 0O Tισσαφρνης
Uκολουθο]σε το;ς gEλληνες μ τν στρατ του κα+ το;ς
παρενωχλο]σε μ ψιμαχ+ες, Uλλ= δν τολμο]σε ν= το;ς
Uντιμετωπ+ση σ μ=χη >κ παρατ=ξεως, γιατ+ φοβταν τ
θ=ρρος κα+ τ1ν Uπγνωσι Uπελπισμνων Uνθρ,πων. Kα+
μολοντι το;ς παρσυρε σ τπους κατ=λληλους γι= ν=
το;ς κτυπ1ση, δν μπορο]σε ν= το;ς προξεν1ση μεγ=λη
ζημι=, Uλλ= το;ς Uκολουθο]σε δυσχερα+νοντας τ1ν πο-
ρε+α τους }ς τ1ν χ,ρα το] λαο] τbν Kαρδο;χων, hπως
λγονται.
4. Kαθ,ς V Tισσαφρνης δν μπορο]σε ν= καταφρη
τ+ποτε μ τν στρατ του, Uνεχ,ρησε γι= τ1ν Iων+α. Kι οe
gEλληνες >π+ mπτ= Sμρες πορε;ονταν μσα Uπ τ= vρη
τbν Kαρδο;χων κα+ fπφεραν σ μεγ=λο βαθμ Uπ το;ς
ντπιους, πο; kταν λας πολεμικς κα+ >γν,ριζε καλ=
εjχε λ=βει μρος στ1ν μ=χη τbν Kουν=ξων κα+ >πστρεψε μ το;ς λοι-
πο;ς gEλληνες, Uλλ= V Ξενοφbν Uποφε;γει ν= τν κατονομ=ση yς
συγγραφα στ1ν δικ1 του «K;ρου Aν=βασι».
191
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
5 τε kντων κα2 τς χ:ρας )μπε&ρων. \σαν δ’ οVτοι πολ+μιοι
μν τοC βασιλ+ως, )λε5θεροι δ κα2 τ/ κατ/ π4λεμον
3σκοCντες, μ;λιστα δ’ )κπονοCντες σφενδ4ναις Hς μεγ&-
στους λ&θους )μβ;λλειν κα2 τοξε5μασιν Iπερμεγ+θεσι
χρσθαι, δι’ Tν το8ς sEλληνας κατατιτρ:σκοντες )ξ Iπερ-
δεξ&ων τ4πων πολλο8ς μν 3νε,λον, ο*κ [λ&γους δ κακ!ς
6 δι+θεσαν. τ/ γ/ρ β+λη με&ζω καθεστ!τα δυε,ν πηχ!ν Lδυ-
νε δι; τε τ!ν 3σπ&δων κα2 θωρ;κων, zστε μηδν τ!ν
rπλων Fσχ5ειν τ>ν β&αν α*τ!ν Iπομ+νεινD οYτω γ;ρ φασι
μεγ;λοις κεχρσθαι οFστο,ς, zστε το8ς sEλληνας )ναγκυ-
λοCντας τ/ Sιπτ4μενα β+λη το5τοις σαυν&οις χρωμ+νους
7 )ξακοντ&ζειν. διελθ4ντες οpν τ>ν προειρημ+νην χ:ραν
)πιπ4νως παρεγενθησαν πρJς τJν Kεντρ&την ποταμ4νD
~ν διαβ;ντες εFσ+βαλον εFς τ>ν "Aρμεν&αν. τα5της δ’ \ν
σατρ;πης Tιρ&βαζος, πρJς ~ν σπεισ;μενοι διεπορε5οντο
τ>ν χ:ραν Hς φ&λοι.
28. dOδοιποροCντες δ δι/ τ!ν "Aρμεν&ων [ρ!ν )λ-
φθησαν IπJ χι4νος πολλς, κα2 παρεκινδ5νευσαν 3πολ+-
σθαι π;ντες. τοC γ/ρ 3+ρος τεταραγμ+νου τJ μν πρ!τον
κατ’ [λ&γον nρξατο χιvν π&πτειν )κ τοC περι+χοντος, zστε
69. Oe Kαρδο]χοι το;ς Vπο+ους μνημονε;ει κα+ V Ξενοφbν στ1ν «K;ρου
Aν=βασι» εjναι οe σημερινο+ Kο]ρδοι, οe Vπο&οι Uναφρονται yς Kο;ρ-
τι στ+ς Aσσυριακς >πιγραφς. Στ1ν Uρχα+α Kαρδουχ+α, κατ= το;ς
χρνους τbν διαδχων το] Mεγ. Aλεξ=νδρου, κτ+σθηκαν πολλς mλλη-
νικς πλεις κα+ Uσφαλbς στ γεγονς αcτ pφε+λεται hτι πολλο+ Uπ
το;ς κατο+κους το] σημερινο] Kουρδιστ=ν nχουν μεσογειακ= χαρα-
κτηριστικ=, sδια μ τ= δικ= μας. Στ Kουρδιστ=ν κατφυγαν οe κατα-
διωκμενοι Uπ το;ς Xριστιανο;ς Mανιχα&οι, Uπ το;ς Vπο+ους πι-
θανbς κατ=γονται οe Γεζ&ται. Eκε& κατφευγαν κα+ πολλο+ Xριστιανο+
τ9ς Περσ+ας κα+ τ9ς Aσσυρ+ας, hταν κατεδι,κοντο Uπ τν βασιλα
τ9ς Περσ+ας Σαπ,ρ. Παρ= τν >ξισλαμισμ τους Uπ το;ς lAραβες οe
Kο]ρδοι >πανειλημμνως >ξεγρθηκαν >ναντ+ον τους, hπως κα+ σ1μερα
192
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
τν τπο του69. 5. Acτο+ kσαν >χθρο+ το] βασιλως, kταν
tνας λας >λε;θερος πο; Uσκο]σαν τ1ν τχνη το] πολ-
μου κι kταν εoδικ= γυμνασμνος στ1ν σφενδνα μ τ1ν
Vπο+α >σφενδνιζαν πελ,ριους λ+θους κα+ συν1θιζαν ν=
χρησιμοποιο]ν fπερμεγθη τξα, μ τ= Vπο&α >τραυμ=τι-
ζαν το;ς gEλληνες κτυπbντας Uπ πλεονεκτικ1 θσι κα+
πολλο;ς το;ς >φνευαν, >νb vχι κα+ λ+γους το;ς ταλαιπω-
ρο]σαν. 6. Διτι τ= βλη τους kσαν μεγαλ;τερα Uπ δ;ο
π1χεις κα+ διαπερνο]σαν τ+ς Uσπ+δες κα+ το;ς θ,ρακες,
}στε δν fπ9ρχε hπλο eκαν ν= >ξουδετερ,ση τ1ν δ;ναμ+
τους. Kα+ λγουν, hτι τ= βλη αcτ= πο; χρησιμοποιο]σαν,
εjχαν ττοιο μ9κος πο; οe gEλληνες τ= nπαιρναν, το;ς nδε-
ναν tνα eμ=ντα κα+ τ= χρησιμοποιο]σαν yς Uκντια >ναν-
τ+ον τους.
7. Aφο] δισχισαν μ δυσκολ+α αcτ1ν τ1ν χ,ρα, nφθα-
σαν στν Kεντρ+τη ποταμ70, τν διβησαν κα+ εoσβαλαν
στ1ν Aρμεν+α. Σατρ=πης τ9ς Aρμεν+ας kταν V Tιρ+βαζος,
μ τν Vπο&ο συν9ψαν συνθ1κη κα+ >πρασαν τ1ν χ,ρα
yς φ+λοι.
28. Kαθ,ς >πορε;οντο μσα Uπ τ= vρη τ9ς Aρμεν+ας,
το;ς κατλαβε δυνατ1 χιονπτωσις κα+ >κινδ;νευσε ν=
χαθ9 hλος V στρατς. Στ1ν Uρχ1, hταν S Uτμσφαιρα kταν
ταραγμνη, \ρχισε ν= πφτη λ+γο χινι, πο; δν >μπδιζε
συμβα+νει >ναντ+ον τbν Tο;ρκων, οe Vπο&οι κατχουν τ Bρειο τμ9μα
το] Kουρδιστ=ν. Σ1μερα S χ,ρα τbν Kο;ρδων εjναι διαιρεμνη μετα-
ξ; Tουρκ+ας, Iρ=κ, Iρ=ν κα+ Συρ+ας.
70. 0O Kεντρ+της ποταμς (σημ. Botan Sou) εjναι ποταμς τ9ς NA. Aρμε-
ν+ας, τν Vπο&ον Uναφρει V Ξενοφbν στ1ν «K;ρου Aν=βασι», Δ 3, 1,
yς χωρ+ζοντα τ1ν Aρμεν+α Uπ τ1ν χ,ρα τbν Kαρδο;χων. Pει Uπ
Uνατολικ= πρς δυτικ= σχεδν παραλλ1λως πρς τ1ν Θωσπ+τιδα λ+μνη
(λ+μνη B=ν) κα+ nχει πλ=τος mξ1ντα περ+που μτρων, χ;νεται στ1ν Uρι-
στερ1 vχθη το] T+γρητος, Uνατολικbς το] Nτιαρμπεκ+ρ (τ9ς mλληνορ-
ρωμαϊκ9ς Aμ+δης q lAμιδας).
193
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
το8ς KδοιποροCντας μηδν )μποδ&ζεσθαι τς εFς τοZμπρο-
σθεν πορε&αςD μετ/ δ ταCτα πνε5ματος )πιγινομ+νου
μ_λλον αFε2 κατερρ&πτετο κα2 τ>ν χ:ραν )πεκ;λυπτεν,
zστε μηκ+τι δ5νασθαι μτε τ/ς Kδο8ς μτε Kλοσχερ!ς
2 τ/ς Fδι4τητας τ!ν τ4πων θεωρε,σθαι. δι4περ 3θυμ&α τJ
στρατ4πεδον Iπεδ5ετο κα2 δ+ος, 3νακ;μπτειν μν εFς
3π:λειαν ο* βουλομ+νων, προ;γειν δ δι/ τJ πλθος τ!ν
χι4νων ο* δυναμ+νων. τοC δ χειμ!νος )π&τασιν λαμβ;-
νοντος )πεγενθη πνευμ;των μ+γεθος μετ/ πολλς χαλ;-
ζης, zστε τοC συρμοC κατ/ πρ4σωπον kντος 3ναγκα-
σθναι καθ&σαι τ>ν δ5ναμιν @πασανD yκαστος γ/ρ τ>ν )κ
τς Kδοιπορ&ας κακοπ;θειαν Iπομ+νειν 3δυνατ!ν, οV πο-
3 τε τ5χοι, μ+νειν ^ναγκ;ζετο. 3ποροCντες δ π;ντων τ!ν
3ναγκα&ων )κε&νην μν τ>ν Xμ+ραν κα2 τ>ν ν5κτα διεκαρ-
τ+ρουν Iπα&θριοι, πολλο,ς συνεχ4μενοι κακο,ςD δι/ γ/ρ τJ
πλθος τς κατ/ τJ συνεχς )κχεομ+νης χι4νος τ; τε rπλα
π;ντα συνεκαλ5φθη κα2 τ/ σ:ματα δι/ τJν 3πJ τς
αFθρ&ας π;γον περιεψ5χετο. δι/ δ τ>ν Iπερβολ>ν τ!ν
κακ!ν rλην τ>ν ν5κτα διηγρ5πνουνD κα2 τινς μν πCρ
)κκα5σαντες τς 3πJ το5του βοηθε&ας )τ5γχανον, τινς
δ περικαταληφθ+ντες IπJ τοC π;γου τ/ σ:ματα π_σαν
3πεγ&νωσκον )πικουρ&αν, τ!ν 3κρωτηρ&ων α*το,ς σχεδJν
4 Nπ;ντων 3πονεκρουμ+νων. δι4περ Hς X ν8ξ διλθε, τ!ν
θ’ Iποζυγ&ων τ/ πλε,στα εIρ+θη διεφθαρμ+να κα2 τ!ν
3νδρ!ν πολλο2 μν τετελευτηκ4τες, ο*κ [λ&γοι δ τ>ν μν
ψυχ>ν Lχοντες Lμφρονα, τJ δ σ!μα δι/ τJν π;γον 3κ&νη-
τονD Lνιοι δ κα2 το8ς [φθαλμο8ς )τυφλ:θησαν δι; τε τJ
5 ψCχος κα2 τ>ν 3ντα5γειαν τς χι4νος. κα2 τελε&ως Pν
@παντες διεφθ;ρησαν, εF μ> βραχ8 διελθ4ντες εVρον κ:-
μας γεμο5σας τ!ν )πιτηδε&ων. αVται δ τ/ς μν το,ς Iπο-
ζυγ&οις καταβ;σεις εWχον [ρυκτ;ς, τ/ς δ το,ς 3νδρ;σι
κατ/ κλιμ;κων… τα,ς οFκ&αις τ; τε βοσκματα τρεφ4με-
να χ4ρτGω, το,ς δ’ 3νδρ;σι πολλ>ν 3φθον&αν π;ντων τ!ν
πρJς τJ ζν 3ναγκα&ων.
194
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
τ1ν πορε+α τbν στρατιωτbν. lEπειτα hμως πο; >φ;σηξε
δυνατς Uρας nπεφτε Vλονα κα+ περισστερο κα+ >σκ-
παζε τ1ν γ9, }στε πλον δν μπορο]σαν ν= διακρ+νουν
οτε δρμο οτε κ=ν τ1ν διαμρφωσι το] >δ=φους. 2. Γι’
αcτ κατλαβε τν στρατ θλ&ψι κα+ φβος, διτι οτε π+-
σω ν= γυρ+ση qθελε στν ββαιο vλεθρο, Uλλ= οτε κα+
μπροστ= ν= προχωρ1ση μπορο]σε. gOταν S κακοκαιρ+α
>πιδειν,θηκε, >φ;σηξε δυνατς Uρας μ πολ; χαλ=ζι, κι
hπως S θ;ελλα >ρχταν Uπ μπροστ= κα+ το;ς κτυπο]σε
κατ= πρσωπο, hλος V στρατς Uναγκ=σθηκε ν= σταμα-
τ1ση. Διτι καθνας, μ1 μπορbντας ν= fπομε+νη τ1ν τα-
λαιπωρ+α Uπ μ+α ττοια Vδοιπορ+α, Uναγκαζταν ν= μ-
νη, hπου τ;χαινε ν= εfρεθ9. 3. Kι >νb το;ς nλειπαν hλα τ=
Uναγκα&α, >κε+νη τ1ν Sμρα κα+ τ1ν ν;κτα τ1ν >πρασαν
στ wπαιθρο, μσα σ σκληρς δοκιμασ+ες. Διτι τ πολ;
χινι, πο; >ξακολουθο]σε ν= πφτη συνεχbς, >σκπασε
hλα τ= hπλα τους κα+ τ= κορμι= τους >π=γωσαν τελε+ως
Uπ τ1ν παγερ1 Uτμσφαιρα. Kι kταν τσο δυνατ1 S τα-
λαιπωρ+α τους πο; Uγρυπνο]σαν hλη τ1ν ν;κτα. Mερικο+
\ναψαν φωτι= κα+ Uνακουφ+ζονταν λ+γο, >νb \λλοι πο;
τ κορμ+ τους εjχε κοκκαλ,σει, nχασαν κ=θε >λπ+δα βοη-
θε+ας Uφο] hλα τ= \κρα τους εjχαν σχεδν Uπονεκρωθ9.
4. lEτσι, hταν >πρασε S ν;κτα, διεπ+στωσαν hτι τ= περισ-
στερα fποζ;για εjχαν ψοφ1σει κι Uπ το;ς \νδρες πολ-
λο+ εjχαν πεθ=νει, >νb vχι κα+ λ+γοι διατηρο]σαν Uκμα
τ+ς αoσθ1σεις τους, δν μπορο]σαν hμως ν= κιν1σουν τ
σbμα Uπ τ1ν παγωνι=. Mερικο+ π=λι τυφλ,θηκαν κι Uπ
τ ψ]χος κι Uπ τ1ν Uντα;γεια το] χιονιο]. 5. Kα+ θ=
εjχαν χαθ9 hλοι τελε+ως \ν δν προχωρο]σαν λ+γο κα+ δν
εwρισκαν χωρι= γεμ=τα μ τρφιμα. Acτ= τ= χωρι= εjχαν
fπγειες καταβ=σεις γι= τ= ζbα, >νb γι= το;ς Uνθρ,πους
εjχαν σκ=λες κ=τω Uπ τ nδαφος… Στ+ς fπγειες κατοι-
κ+ες τους nτρεφαν μ χρτο οoκσιτα ζbα κα+ Uποθ1κευαν
\φθονα τ= Uναγκα&α γι= τ1ν ζω1 τbν Uνθρ,πων.
195
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
29. "Eμμε&ναντες δ τα,ς κ:μαις Xμ+ρας [κτv παρεγε-
νθησαν πρJς τJν Φ_σιν ποταμ4ν. )κε, δ τ+τταρας Xμ+-
ρας διαν5σαντες διεπορε5οντο τ>ν X;ων κα2 Φασιαν!ν
χ:ραν. )πιθεμ+νων δ’ α*το,ς τ!ν )γχωρ&ων, το5τους μν
)ν τR μ;χRη νικσαντες πολλο8ς 3νε,λον, α*το2 δ κατα-
λαμβ;νοντες τ/ς τ!ν )γχωρ&ων κτσεις γεμο5σας 3γα-
2 θ!ν )νδι+τριψαν )ν α*τα,ς Xμ+ρας πεντεκα&δεκα. 3ναζε5-
ξαντες δ’ )κε,θεν διλθον τ>ν Xαλδα&ων καλουμ+νων χ:-
ραν )ν Xμ+ραις hπτ/ κα2 παρεγενθησαν πρJς τJν sAρπα-
γον [νομαζ4μενον ποταμ4ν, kντα τJ πλ;τος πλ+θρων τετ-
τ;ρων. )ντεCθεν δ δι/ τς Σκυτ&νων πορευ4μενοι διλ-
θον KδJν πεδινν, )ν Rt τρε,ς Xμ+ρας αIτο8ς 3ν+λαβον,
ε*ποροCντες Nπ;ντων τ!ν 3ναγκα&ων. μετ/ δ ταCτ’
3ναζε5ξαντες τεταρτα,οι παρεγενθησαν πρJς π4λιν με-
3 γ;λην Γυμνασ&αν [νομαζομ+νην. )κ δ τα5της K τ!ν τ4-
πων το5των 3φηγο5μενος )σπε&σατο πρJς α*το8ς κα2
το8ς Kδηγσοντας )π2 θ;λατταν συν+στησεν. )ν Xμ+ραις
δ πεντεκα&δεκα παραγεν4μενοι )π2 τJ Xνιον kρος, Hς
εWδον πορευ4μενοι ο πρ!τοι τ>ν θ;λατταν, περιχαρε,ς
\σαν κα2 τοια5την )πο&ουν κραυγν, zστε το8ς )π2 τς
ο*ραγ&ας kντας Iπολαμβ;νοντας πολεμ&ων Lφοδον εWναι
4 χωρε,ν εFς rπλα. Hς δ’ @παντες 3ν+βησαν )π2 τJν τ4πον,
)ξ οV τ>ν θ;λατταν \ν Kρ_ν, το,ς θεο,ς 3νατε&ναντες τ/ς
χε,ρας η*χαρ&στουν Hς nδη διασεσωσμ+νοιD συνεν+γκαν-
71. Oe Xαλδα&οι το] Πντου, λας τελε+ως διαφορετικς πρς το;ς Xαλ-
δα+ους τ9ς Bαβυλων+ας, εjναι οe pνομαζμενοι παλαιτερα X=λυβες,
kσαν λας \γριος κα+ πολεμικς κα+ κατοικο]σαν στ1ν περιοχ1 τ9ς
Tραπεζο]ντος. Kατ= το;ς μεσαιωνικο;ς (Bυζαντινο;ς) χρνους S
Xαλδ+α Uπετλεσε τ θμα Xαλδ+ας μ πρωτε;ουσα τ1ν Tραπεζο]ντα
κα+ περιελ=μβανε κα+ μεγ=λο μρος το] σημερινο] νομο] το] Eρζε-
ρο;μ (Θεοδοσιουπλεως). 0H >παρχ+α Xαλδ+ας, μ πρωτε;ουσα τ1ν
Aργυρο;πολι, kταν κατ= το;ς χρνους τ9ς Tουρκοκρατ+ας S πλουσιω-
τ=τη περιφρεια το] Πντου λγŠω τbν πλουσ+ων μεταλλε+ων της σ νεται στν Eξεινο Πντο, στ= ντια το] Φ=σιος.
196
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
29. Aφο] nμειναν στ= χωρι= >π+ pκτ, Sμρες, nφθασαν
στν Φ*σι ποταμ. Eκε& π=λι >πρασαν τσσερεις Sμρες
κα+ μετ= συνχισαν τ1ν πορε+α τους μσα Uπ τ1ν χ,ρα
τbν X=ων κα+ τbν Φασιανbν. Kι hταν οe ντπιοι σ αcτ=
τ= μρη το;ς >πετθησαν, οe gEλληνες >ν+κησαν στ1ν μ=χη
κα+ >φνευσαν πολλο;ς κι ρπ=ζοντας οe sδιοι τ= νοικο-
κυρι= τους μ \φθονα Uγαθ=, nμειναν >κε& μσα >π+ δκα
πντε Sμρες. 2. Aνεχ,ρησαν κι Uπ >κε&, δισχισαν σ
mπτ= Sμρες τ1ν χ,ρα τbν Xαλδα+ων71 κα+ nφθασαν στν
λεγμενο gAρπαγο ποταμ72, πο; εjχε πλ=τος τεσσ=ρων
πλθρων. Aπ >κε& >πορε;θησαν μσα Uπ τ nδαφος
τbν Σκυτ+νων Uπ tνα δρμο κ=τω στ1ν πεδι=δα, hπου
nμειναν τρε&ς Sμρες κι Uνκτησαν δυν=μεις Uπολαμβ=-
νοντας \φθονα hλα τ= Uναγκα&α. lEπειτα Uνεχ,ρησαν
κα+ σ τσσερεις Sμρες nφθασαν σ μι= μεγ=λη πλι pνο-
μαζμενη Γυμνασ+α. 3. Eκε& V Uρχηγς σ αcτ= τ= μρη
nκλεισε μι= συνθ1κη μαζ+ τους κα+ το;ς nδωσε Vδηγο;ς ν=
το;ς συνοδε;σουν }ς τ1ν θ=λασσα. Φθ=νοντας σ δκα
πντε Sμρες στ X1νιο vρος, hταν οe προπορευμενοι
Uντ+κρυσαν τ1ν θ=λασσα, πλημμυρισμνοι Uπ χαρ=
nβγαλαν μι= ττοια κραυγ1, }στε οe οcραγο+, νομ+ζοντας
hτι πρκειται γι= >χθρικ1 >π+θεσι, mτο+μασαν τ= hπλα. 4.
gOταν hλοι Uνβηκαν στ μρος >κε&νο, Uπ τ Vπο&ο μπο-
ρο]σαν ν= βλπουν τ1ν θ=λασσα, wψωσαν τ= χρια στο;ς
θεο;ς κα+ το;ς εcχαριστο]σαν πιστε;οντας hτι εjχαν qδη
\ργυρο, μλυβδο κα+ χαλκ. 0H >κμετ=λλευσις αcτbν γινταν Uπ το;ς
gEλληνες τ9ς περιοχ9ς, οe Vπο&οι Uπκτησαν μεγ=λη δ;ναμι κα+ πλο]το
Uμ;θητο, τν Vπο&ο διθεταν γι= τ+ς >θνικς Uν=γκες, >κπαιδευτικς,
>κκλησιαστικς κ.\., Uλλ= Uκριβbς γι= το]το vχι σπαν+ως προξενο]σαν
τν φθνο κα+ τ1ν πλεονεξ+α τbν Tο;ρκων, οe Vπο&οι φονε;οντες
αcτο;ς >δ1μευαν τ1ν περιουσ+α τους.
72. 0O ποταμς αcτς Uναφρεται fπ το] Ξενοφbντος yς gAρπασος. X;-
197
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τες δ’ εFς yνα τ4πον λ&θους παμπληθε,ς, κα2 ποισαντες )ξ
α*τ!ν 3ναστματα μεγ;λα, σκCλα τ!ν βαρβ;ρων 3ν+θε-
σαν, βουλ4μενοι τς στρατε&ας 3θ;νατον Iπ4μνημα κα-
ταλιπε,ν. κα2 τG! μν Kδηγσαντι φι;λην 3ργυρ_ν κα2
στολ>ν Περσικ>ν )δωρσαντοD ~ς δε&ξας α*το,ς τ>ν )π2
5 M;κρωνας KδJν 3πηλλ;γη. ο δ’ sEλληνες εFσβαλ4ντες εFς
τ>ν τ!ν Mακρ:νων χ:ραν )σπε&σαντο, κα2 πρJς π&στιν
παρ/ μν )κε&νων λ4γχην Lλαβον βαρβαρικν, α*το2 δ’
dEλληνικ>ν LδωκανD ταCτα γ/ρ Lφασαν αIτο,ς ο β;ρβα-
ροι δι/ προγ4νων παραδεδ4σθαι πρJς π&στιν βεβαι4τατα.
Hς δ το8ς το5των rρους διλθον, παρεγενθησαν εFς τ>ν
6 τ!ν K4λχων χ:ραν. εFς xν 3θροισθ+ντων τ!ν )γχωρ&ων
)π’ α*το5ς, το5τους μν κρατσαντες μ;χRη πολλο8ς
3νε,λαν, α*το2 δ λ4φον [χυρJν καταλαβ4μενοι τ>ν χ:-
ραν )π4ρθουν, κα2 τ/ς φελε&ας εFς τοCτον 3θρο&σαντες
3φθ4νως hαυτο8ς 3νελ;μβανον.
30. EIρ&σκετο δ κα2 σμνη παμπληθ περ2 το8ς τ4-
πους, )ξ Tν πολυτελ προσεφ+ρετο κηρ&α. το5των δ’ ο
γευσ;μενοι παραλ4γGω περι+πιπτον συμπτ:ματιD ο γ/ρ
μεταλαβ4ντες α*τ!ν 9φρονες )γ&νοντο κα2 π&πτοντες )π2
2 τ>ν γν rμοιοι το,ς τετελευτηκ4σιν Iπρχον. πολλ!ν δ
φαγ4ντων δι/ τ>ν γλυκ5τητα τς 3πολα5σεως, ταχ8 τJ
πλθος )γεγ4νει τ!ν πεπτωκ4των οονε2 τροπς )ν πο-
λ+μGω γεγενημ+νης. )κε&νην μν οpν τ>ν Xμ+ραν ^θ5μησεν
X δ5ναμις, καταπεπληγμ+νη τ4 τε παρ;δοξον κα2 τJ
73. Oe M=κρωνες kσαν βαρβαρικς λας το] Πντου, V Vπο&ος κατοι-
κο]σε τ= BA. παρ=λι= του κα+ συν,ρευε μ το;ς Kλχους. 0H ταυττης
το] λαο] αcτο] μ το;ς Z=ννους q Tζ=νους Uμφισβητε&ται μνον Uπ
τν Πλ+νιο, V Vπο&ος θεωρε& hτι πρκειται γι= κ=ποιον λαν τ9ς Kολχ+-
δος. Kατ= τ1ν Pωμαϊκ1 >ποχ1 kσαν φρου fποτελε&ς γι= κ=ποιο δι=-
στημα, Uργτερα μνημονε;ονται hτι διαρκbς πραγματοποιο]σαν >πι-
198
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
σωθ9. Συγκντρωσαν σ’ tνα σημε&ο πολλς πτρες κα+ κα-
τασκε;ασαν μ αcτς μεγ=λα μνημε&α, π=νω στ= Vπο&α
Uφιρωσαν τ= λ=φυρα πο; εjχαν Uπ το;ς βαρβ=ρους,
θλοντας ν’ Uφ1σουν tνα αo,νιο μνημε&ο τ9ς >κστρατε+ας
τους. Kα+ στν Vδηγ >δ,ρισαν μι= Uσημνια φι=λη κα+
μι= περσικ1 στολ1. Kι αcτς, Uφο] το;ς nδειξε τν δρμο
πρς το;ς M=κρωνες73, Uνεχ,ρησε. 5. Oe gEλληνες ττε
εoσβαλαν στ1ν χ,ρα τbν Mακρ,νων μ το;ς Vπο+ους
συν9ψαν συνθ1κη κα+ nλαβαν Uπ >κε+νους yς τεκμ1ριο
καλ9ς π+στεως μι= βαρβαρικ1 λγχη, κι αcτο+ το;ς nδω-
σαν μι= mλληνικ1 λγχη. Διτι οe β=ρβαροι nλεγαν, hτι μι=
ττοια Uνταλλαγ1 Uποτελε& παρ=δοσι προγονικ1 γι= ν=
>πιβεβαι,νη τ1ν π+στι κα+ τ1ν συνπεια στ+ς συνθ9κες.
Aφο] διβησαν τ= σ;νορ= τους, nφθασαν στ1ν χ,ρα τbν
Kλχων. 6. gOταν οe ντπιοι >κε& συγκεντρ,θηκαν >ναν-
τ+ον τους, οe gEλληνες το;ς >ν+κησαν στ1ν μ=χη κα+ >φ-
νευσαν πολλο;ς κι Uφο] κατλαβαν μι= pχυρ1 θσι π=νω
σ’ tνα λφο, λεηλατο]σαν τ1ν χ,ρα κα+ συγκεντρ,νοντας
τ1ν λε+α >κε& π=νω Uνακτο]σαν δυν=μεις.
30. 0Yπ9ρχαν >κε& κα+ \φθονα μελ+σσια, πο; παρε&χαν
nξοχο μλι. gOσοι γε;θηκαν Uπ’ αcτ nπεφταν σ μι= παρ=-
δοξη κατ=στασι, nχαναν τ+ς αoσθ1σεις τους κι nπεφταν
στ1ν γ9 σ=ν πεθαμνοι. 2. Kα+ καθ,ς εjχε γλυκει= γε]σι,
nφαγαν πολλο+ κα+ σ;ντομα fπ9ρξε tνα μεγ=λο πλ9θος
στρατιωτbν πο; εjχαν πσει κ=τω σ=ν ν= εjχαν κατατρο-
πωθ9 στν πλεμο. Eκε+νη λοιπν τ1ν Sμρα V στρατς
kταν δ;σθυμος, τρομαγμνος Uπ τ παρ=δοξο αcτ συμ-
δρομς στ1ν χ,ρα τbν Tραπεζουντ+ων κα+ το;ς >λ1στευαν. Oe Xριστια-
νο+ αcτοκρ=τορες nστελλαν συνεχbς σ αcτο;ς χρηματικ= δbρα γι= ν=
Uποφε;γουν τ+ς ληστε&ες εoς β=ρος τbν γειτονικbν περιοχbν. 0O Iου-
στινιανς κατ,ρθωσε δι= το] στρατηγο] Σ+ττα q Tζ+ττα ν= το;ς fπο-
τ=ξη κα+ ν= το;ς >κχριστιαν+ση, θτοντας τλος στ πρβλημα πο;
fπ9ρχε Uπ το;ς χρνους τ9ς Uρχαιτητος.
199
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
πλθος τ!ν ^τυχηκ4τωνD τR δ’ Iστερα&bα περ2 τ>ν α*τ>ν
zραν @παντες hαυτο8ς 3νελ;μβανον κα2 κατ’ [λ&γον
3νακτ:μενοι τJ φρονε,ν 3ν+στησαν, κα2 τJ σ!μα διετ+θη-
σαν Kμο&ως το,ς )κ φαρμακοποσ&ας διασωθε,σιν.
3 dΩς δ’ 3ν+λαβον hαυτο8ς )ν τρισ2ν Xμ+ραις, )πορε5θη-
σαν εFς TραπεζοCντα π4λιν dEλλην&δα, Σινωπ+ων μν
9ποικον, κειμ+νην δ’ )ν τR K4λχων χ:ρbα. )νταCθα δ δια-
τρ&ψαντες Xμ+ρας τρι;κοντα, παρ/ μν το,ς )γχωρ&οις
λαμπρ!ς )ξεν&σθησαν, α*το2 δ τG! τε dHρακλε, κα2 Δι2
Σωτηρ&Gω θυσ&αν )πο&ησαν κα2 γυμνικJν 3γ!να, καθ’ ~ν
τ4πον φασ2 προσπλεCσαι τ>ν "Aργv κα2 το8ς περ2 "I;σονα.
4 )κε,θεν δ Xειρ&σοφον μν τJν 3φηγο5μενον 3π+στειλαν
εFς Bυζ;ντιον )π2 πλο,α κα2 τριρειςD Lλεγε γ/ρ εWναι φ&-
λος "Aναξιβ&Gω τG! Bυζαντ&ων ναυ;ρχGω. τοCτον μν οpν )π2
κ+λητος )ξ+πεμψανD λαβ4ντες δ τ!ν )πικ:πων δ5ο πλοι;-
ρια παρ/ τ!ν Tραπεζουντ&ων, )λRστευον το8ς περιοι-
5 κοCντας βαρβ;ρους κα2 κατ/ γν κα2 κατ/ θ;λατταν. )φ’
Xμ+ρας μν οpν τρι;κοντα περι+μειναν τJν Xειρ&σοφονD
Hς δ’ )κε,νος )βρ;δυνεν, α δ τροφα2 το,ς 3νθρ:ποις
)σπ;νιζον, 3ν+ζευξαν )κ TραπεζοCντος, κα2 τριτα,οι πα-
74. 0H Tραπεζο]ς, μητρπολις κα+ πρωτε;ουσα το] 0Eλληνικο] Πντου,
kταν Uποικ+α τ9ς Σιν,πης, hπως Uναφρει V Ξενοφbν, >νb V περιηγη-
τ1ς Παυσαν+ας στ= «ΑΡΚΑΔΙΚΑ» δ+δει τ1ν πληροφορ+α hτι kταν
Aρκαδικ1 Uποικ+α, χωρ+ς hμως το]το ν= μνημονε;η κα+ κ=ποιος
\λλος. Eλ=χιστα sχνη σ,ζονται Uπ τ1ν Uρχα+α >ποχ1, παρ= τ1ν Uναμ-
φισβ1τητη εcημερ+α κα+ Uκμ1 της κατ= το;ς Uρχα+ους χρνους. Περισ-
στερο γνωστ1 εjναι S Tραπεζο]ς γι= τ= χριστιανικ= της μνημε&α, hσα
nχουν διασωθ9 Uπ τ1ν >ποχ1 τ9ς Acτοκρατορ+ας τbν Kομνηνbν. Oe
λατρευμενοι, κατ= τ+ς >πιγραφς τbν διασωθντων νομισμ=των, kσαν
V 0Eρμ9ς, V Δινυσος, V πολιο]χος τ9ς Tραπεζο]ντος M+θρας το] Vπο+ου
τ eερ εfρ+σκετο >π+ το] Vμων;μου Mιθρ+ου λφου, κα+ V Σραπις.
Oe ναο+ τbν Uρχα+ων θεbν δν fπ=ρχουν σ1μερα, διτι στ+ς θσεις
200
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
β=ν κα+ τν μεγ=λο Uριθμ τbν παθντων. Aλλ= τ1ν mπο-
μνη Sμρα κα+ τ1ν sδια περ+που }ρα συνρχονταν hλοι
κα+ σιγ=-σιγ= Uνακτο]σαν τ+ς αoσθ1σεις τους κα+ σηκ,θη-
καν κα+ S φυσικ1 τους δι=θεσις nμοιαζε μ τ1ν κατ=στασι
Uνθρ,πων πο; Uνελ=μβαναν wστερα Uπ λ9ψι φαρμ=κων.
3. Aφο] ξεκουρ=σθηκαν >π+ τρε&ς Sμρες, κατευθ;νθη-
καν πρς τ1ν mλληνικ1 πλι Tραπεζο]ντα74, Uποικ+α τbν
Σινωπων, πο; εfρ+σκεται στ1ν χ,ρα τbν Kλχων. Eκε&
nμειναν >π+ τρι=ντα Sμρες, στ1ν δι=ρκεια τbν Vπο+ων φι-
λοξεν1θηκαν λαμπρ= Uπ το;ς ντπιους. Kα+ προσφε-
ραν θυσ+α στν 0Hρακλ9 κα+ τν Σωτ1ριο Δ+α κα+ uργ=-
νωσαν γυμναστικο;ς Uγbνες στ σημε&ο Uκριβbς πο;
προσ1γγισε, λγουν, S Aργ, μ το;ς συντρφους το] I=-
σονος. 4. Aπ >κε& nστειλαν τν Xειρ+σοφο, τν Uρχηγ
τους, στ Bυζ=ντιο γι= μεταφορικ= μσα κα+ τρι1ρεις,
διτι nλεγε, hτι kταν φ+λος μ τν Aναξ+βιο, τν να;αρχο
τbν Bυζαντ+ων. Tν Xειρ+σοφο τν nστειλαν μ’ tνα ταχ;-
πλοο πλοι=ριο κι αcτο+ π9ραν Uπ το;ς Tραπεζουντ+ους
δ;ο μικρ= σκ=φη μ κουπι= κα+ λεηλατο]σαν το;ς πλη-
σιχωρους βαρβ=ρους κα+ Uπ τ1ν ξηρ= κα+ Uπ τ1ν θ=-
λασσα. Eπ+ τρι=ντα Sμρες περ+μεναν τν Xειρ+σοφο ν=
γυρ+ση. 5. Kι >πειδ1 >κε&νος Uργο]σε κι οe τροφς >σπ=νι-
ζαν, Uνεχ,ρησαν γι= τ1ν Tραπεζο]ντα κα+ σ τρε&ς Sμ-
τους, μετ= τ1ν Vλοσχερ9 καταστροφ1 τους, >κτ+σθησαν Bυζαντινς
>κκλησ+ες. 0H >κκλησ+α τ9ς Παναγ+ας τ9ς Xρυσοκεφ=λου, S Vπο+α
eδρ;θη >π+ Mεγ. Kων/νου κα+ Uνεκαιν+σθη Uπ το;ς Kομνηνο;ς, μετα-
τραπε&σα fπ τbν Tο;ρκων σ μουσουλμανικ τμενος, κατχει τ1ν θ-
σι Uρχα+ου ναο]. Tρε&ς \λλοι κ+ονες Uρχα+ου ναο] κοσμο]ν τ1ν >κκλη-
σ+α το] 0Aγ. Bασιλε+ου. 0Oμο+ως tνα Uρχα&ο κιονκρανο κα+ δ;ο
Uρχα&οι κ+ονες Uπ μα]ρο μ=ρμαρο >χρησιμοποι1θησαν στν ν=ρθηκα
το] ναο] τ9ς 0Aγ+ας Σοφ+ας, S Vπο+α Uποτελε& τ yραιτερο Uρχιτεκτο-
νικ μνημε&ο τ9ς Acτοκρατορ+ας τbν Kομνηνbν. Θ= πρπει ν= σημειω-
θ9 hτι σ,ζονται κα+ τ= τε+χη τ9ς Uρχα+ας Uκροπλεως τ9ς Tραπε-
ζο]ντος.
201
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ρεγενθησαν εFς KερασοCντα π4λιν dEλλην&δα, Σινωπ+ων
9ποικον. )ν τα5τRη δ Xμ+ρας διατρ&ψαντ+ς τινας παρεγε-
6 νθησαν εFς τJ τ!ν Mοσυνο&κων Lθνος. τ!ν δ βαρβ;ρων
συστραφ+ντων )π’ α*το8ς )κρ;τησαν μ;χRη κα2 πολλο8ς
3νε,λον. συμφυγ4ντων δ’ εUς τι χωρ&ον, )ν GT κατG:κουν
hπτορ4φους Lχοντες ξυλ&νους π5ργους, συνεχε,ς προσ-
βολ/ς ποιησ;μενοι κατ/ κρ;τος ε`λον. \ν δ τJ χωρ&ον
τοCτο μητρ4πολις τ!ν 9λλων )ρυμ;των, )ν GT κα2 K βασι-
7 λε8ς α*τ!ν κατG:κει τJν Iψηλ4τατον τ4πον Lχων. Lθος δ’
Lχει π;τριον μ+νειν )ν α*τG! τJν π;ντα β&ον, κ3κε,θεν δια-
διδ4ναι το,ς kχλοις τ/ προστ;γματα. βαρβαρ:τατον δ’
Lφασαν ο στρατι!ται τοCτο διεληλυθ+ναι τJ Lθνος, κα2
τα,ς μν γυναιξ2ν α*το8ς πλησι;ζειν Nπ;ντων Kρ:ντων,
το8ς δ πα,δας τ!ν πλουσιωτ;των τρ+φεσθαι καρ5οις
hφθο,ς, @παντας δ’ )κ παιδJς στ&γμασι τ4ν τε ν!τον κα2
τ/ στθη καταπεποικ&λθαι. τα5την μν οpν τ>ν χ:ραν )ν
Xμ+ραις [κτv διεπορε5θησαν, τ>ν δ’ )χομ+νην )ν τρισ&ν,
xν )κ;λουν Tιβαρηνν.
75. 0H Kερασο]ς eδρ;θηκε Uπ το;ς Σινωπε&ς, τν Z π.X. αobνα κα+ pφε+-
λει τ vνομ= της στ+ς κερασις. Efρ+σκεται σ βραχ,δη χερσνησο, S
Vπο+α fψ,νεται πρς τ1ν θ=λασσα κα+ σχηματ+ζει δ;ο μεγ=λα κρατα.
Mεταξ; αcτbν εfρ+σκεται S πλις κα+ >π’ αcτbν Uπ τ1ν θ=λασσα μ-
χρι τ1ν κορυφ1 το] λφου τ= Uρχα&α τε+χη. 0H μεταξ; τbν δ;ο κερ=-
των παραλ+α kταν τειχισμνη μ oσχυρτατα τε+χη Uπ μεγ=λους λ+-
θους. Oe κ=τοικοι τ9ς Kερασο]ντος Uνκαθεν διεκρ+νοντο γι= τ+ς ναυ-
τικς τους >πιδσεις. Kατ= τ 1915 V πληθυσμς τ9ς πλεως Uν1ρχετο
σ 20.000 >κ τbν Vπο+ων οe 12.000 kσαν gEλληνες. Mετ= τ1ν Mικρασια-
τικ1 καταστροφ1 οe fπολειφθντες Kερασο;ντιοι κατφυγαν στ1ν
>λε;θερη 0Eλλ=δα κα+ >γκατεστ=θησαν εoς Aθ1νας, Πειραι*, Θεσ/ν+κη
κα+ \λλες πλεις τ9ς Mακεδον+ας.
76. Oe Mοσ;νοικες εjναι Uρχα&ος λας τ9ς M. Aσ+ας, V Vπο&ος κατοικο]σε
202
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
ρες nφθασαν στ1ν Kερασο]ντα, μι= mλληνικ1 πλι, Uποι-
κ+α τbν Σινωπων75. Eκε& nμειναν μερικς Sμρες κι nφθα-
σαν μετ= στν λα τbν Mοσυνο+κων76. 6. Kι hταν οe β=ρ-
βαροι συγκεντρ,θηκαν >ναντ+ον τους, οe gEλληνες το;ς
>ν+κησαν στ1ν μ=χη κα+ >φνευσαν πολλο;ς. Kι hταν κα-
τφυγαν σ’ tνα pχυρ μρος, hπου κατοικο]σαν σ ξ;λι-
νους π;ργους μ mπτ= pρφους, οe gEλληνες >ν1ργησαν
συνεχε&ς >πιθσεις κα+ το;ς >κυρ+ευσαν >ξ >φδου. Acτ
τ pχυρ kταν S μητρπολις μι*ς σειρ*ς \λλων pχυρbν
κα+ σ’ αcτ kταν >γκατεστημνος V βασιλε;ς, στ πι ψη-
λ σημε&ο. 7. Kι >πικρατο]σε πατροπαρ=δοτη συν1θεια
ν= μνη V βασιλε;ς σ’ hλη του τ1ν ζω1 στ pχυρ κι Uπ
>κε& ν= διαβιβ=ζη τ+ς διαταγς του στν λα.
Acτ kταν τ πι β=ρβαρο nθνος, hπως nλεγαν οe
στρατιbτες, Uπ τ Vπο&ο >πρασαν. Oe \νδρες >κε& ξα-
πλ,νουν μ τ+ς γυνα&κες μπροστ= στ= μ=τια hλων. T=
παιδι= τbν πι πλο;σιων τρφονταν μ βρασμνα καρ;-
δια κα+ hλοι τους εjχαν Uπ τ1ν παιδικ1 τους Sλικ+α κατ=-
στικτα τ= νbτα κα+ τ= στ1θη μ ποικ+λα χρ,ματα. Acτ1ν
τ1ν χ,ρα τ1ν δισχισαν σ pκτ, Sμρες κα+ τ1ν συνεχμε-
νη χ,ρα, τ1ν λεγμενη Tιβαρην1, τ1ν δισχισαν σ τρε&ς
Sμρες.
τ= παρ=λια το] Ecξε+νου Πντου μεταξ; Kερασο]ντος κα+ Kοτυ,-
ρων. M το;ς X=λυβες κα+ το;ς Tιβαρηνο;ς Uποτελο]σαν >π+ Δαρε+ου
τν δκατο nνατο νομ το] Περσικο] κρ=τους, καταβ=λλοντες >τ1σιο
φρο 300 τ=λαντα. M τν Ξρξη >ξεστρ=τευσαν κατ= τ9ς 0Eλλ=δος
fπ τν Aρτα˜κτη τν Xορ=σμιο. Kατοικο]σαν >π+ fψηλbν μοσυνο+-
κων (π;ργων ξυλ+νων), Uπ το;ς Vπο+ους Vρμ,μενοι >λ1στευαν το;ς
διαβ=τες. 0O βασιλε;ς των kταν αeρετς τρεφμενος δημοσ+ƒα δαπ=ν‰η.
lAν hμως το;ς δυσαρεστο]σε, κατεδικ=ζετο στν δι= πε+νης θ=νατο.
lEτρωγαν \ρτο Uπ κ=στανα βραστ= κα+ κρας δελφ+νων ταριχευμνο,
τbν Vπο+ων τ λ+πος χρησιμοποιο]σαν Uντ+ >λα+ου. Ejχαν τ1ν συν1θεια
ν= στιγματ+ζουν τ στ9θος κα+ τ= pπ+σθια, χωρ+ς ν= nχουν τ αsσθημα
τ9ς ντροπ9ς.
203
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
31. K3κε,θεν εFς Kοτ5ωρα π4λιν παρεγενθησαν dEλ-
λην&δα, Σινωπ+ων 9ποικον. )ν τα5τRη δ πεντκονθ’ Xμ+-
ρας δι+τριψαν το8ς περιο&κους τς Παφλαγον&ας τε κα2
το8ς 9λλους βαρβ;ρους λRηστε5οντες. dHρακλε!ται δ
κα2 Σινωπε,ς 3π+στειλαν α*το,ς πλο,α, δι’ Tν α*το& τε κα2
2 τ/ σκευοφ4ρα διεκομ&σθησαν. X δ Σιν:πη Mιλησ&ων μν
\ν 9ποικος, κειμ+νη δ’ )ν τR Παφλαγον&bα μ+γιστον εWχεν
3ξ&ωμα τ!ν περ2 το8ς τ4πουςD )ν Rt δ> καθ’ Xμ_ς Lσχε Mι-
θριδ;της K πρJς dPωμα&ους διαπολεμσας τ/ μ+γιστα βα-
3 σ&λεια. παρεγενθη δ κα2 )νταCθα Xειρ&σοφος K πρJς
τ/ς τριρεις 3πεσταλμ+νος 9πρακτος. ο* μ>ν 3λλ’ ο Σι-
νωπε,ς φιλοφρ4νως α*το8ς ξεν&σαντες 3π+πεμψαν α*-
το8ς κατ/ θ;λατταν εFς dHρ;κλειαν, Mεγαρ+ων 9ποικονD
κα2 καθωρμ&σθη π_ς K στ4λος πρJς τ>ν "Aχερουσ&αν χερ-
77. T= Kοτ;ωρα εjχαν eδρυθ9, κατ= τ1ν μαρτυρ+α το] Ξενοφbντος, Uπ
το;ς Σινωπε&ς. Δν kσαν πλbς Uποικ+α τ9ς Σιν,πης, Uλλ= κα+ φρου
fποτελ1ς σ αcτ1ν, S δ κυρ+αρχος μητρπολις εjχε τ δικα+ωμα ν=
διατηρ9 στ= Kοτ;ωρα ρμοστ1. Δν >φρθησαν φιλικbς οe Kοτυωρ&ται
πρς τν Ξενοφbντα κα+ το;ς \νδρες του, κατπιν εoσηγ1σεων το]
ρμοστο] τ9ς Σιν,πης. Acτ1 S συμπεριφορ= >ν συνεχε+ƒα \λλαξε κα+
>π9λθε συμφιλ+ωσις τbν δ;ο μερbν κα+ >ν τλει οe Kοτυωρ&ται πα-
ρε&χαν hλες τ+ς εcκολ+ες στο;ς Mυρ+ους μχρι τν Uππλου τους. T=
Kοτ;ωρα, hπως κα+ οe \λλες mλληνικς πλεις το] Πντου, kσαν αcτ-
νομη πολιτε+α κατ= το;ς χρνους τ9ς Περσικ9ς κυριαρχ+ας. Mετ= τ1ν
„δρυσι το] βασιλε+ου το] Πντου Uπ τ1ν δυναστε+α τbν Mιθριδατbν,
τ= Kοτ;ωρα fπ1χθησαν σ αcτ. T= σημεριν= Kοτ;ωρα εfρ+σκονται
πλησ+ον τ9ς θσεως τbν Uρχα+ων Kοτυ,ρων, hπως διαπιστ,νεται Uπ
τ= >λ=χιστα Uρχαιολογικ= εfρ1ματα. gOσοι κ=τοικοι διεσ,θησαν Uπ
το;ς διωγμο;ς κα+ τ+ς σφαγς τbν Tο;ρκων, μεταν=στευσαν στ1ν >λε;-
θερη 0Eλλ=δα, μετ= τ1ν Mικρασιατικ1 Kαταστροφ1.
78. 0H Σιν,πη εjναι παναρχα+α πλις τ9ς Παφλαγον+ας >π+ το] Ecξε+νου
Πντου, >νb κατ= μ+α παρ=δοσι Uποδ+δεται S „δρυσ+ς της στο;ς Aργο-
να]τες κα+ τ vνομα στ1ν κρη το] Aσωπο] Σιν,πη. Σ αcτ1ν, κατ=
τν H π.X. αobνα >γκατεστ=θησαν Mιλ1σιοι. Ejναι πατρ+δα το] Διογ-
νους το] Kυνικο]. 0Yπ9ρξε Uκμα&ο κντρο το] 0Eλληνισμο] κα+ διετ1-
ρησε τ1ν σπουδαιτητ= της καθ’ hλη τ1ν δι=ρκεια το] μακρα+ωνος
204
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
31. Aπ >κε& nφθασαν στ1ν mλληνικ1 πλι Kοτ;ωρα77,
Uποικ+α τbν Σινωπων. Eκε& nμειναν >π+ πεν1ντα Sμρες
λεηλατbντας το;ς γειτονικο;ς λαο;ς τ9ς Παφλαγον+ας
κα+ το;ς \λλους βαρβ=ρους. Oe κ=τοικοι τ9ς 0Hρακλε+ας
κα+ Σιν,πης το;ς nστειλαν πλο&α μ τ= Vπο&α μετεφρθη-
σαν οe στρατιbτες κα+ τ= μεταγωγικ= τους. 2. 0H Σιν,πη
kταν Uποικ+α τbν Mιλησ+ων78, εfρ+σκεται στ1ν Παφλαγο-
ν+α κα+ κατε&χε τ1ν πρ,τη θσι μεταξ; τbν πλεων σ
>κε&να τ= μρη. Σ αcτ1ν τ1ν πλι >π+ τbν Sμερbν μας
εjχε V Mιθριδ=της, πο; >πολμησε το;ς Pωμα+ους, τ πι
μεγ=λο του Uν=κτορο. 3. Eκε& κατφθασε \πρακτος κα+ V
Xειρ+σοφος, πο; εjχε σταλ9 γι= τρι1ρεις. 0Ωστσο οe Σινω-
πε&ς το;ς >φιλοξνησαν μ φιλφρονα αoσθ1ματα κα+
το;ς nστειλαν δι= θαλ=σσης στ1ν 0Hρ=κλεια, Uποικ+α τbν
Mεγαρων79. Kι hλος V στλος Uγκυροβλησε στ1ν χερσ-
β+ου της, μχρι τ1ν Mικρασιατικ1 Kαταστροφ1. Aπετλεσε τ1ν σπου-
δαιοτρα mλληνικ1 πλι τ9 Mικρασιατικ9ς παραλ+ας το] Ecξε+νου κα+
εjναι μητρπολις πολλbν \λλων πλεων στ1ν περιοχ1 αcτ1. 0H πλις
εjχε \φθονη ξυλε+α, χρ1σιμη γι= τ1ν ναυπ1γησι πλο+ων κα+ S λιε+α τ9ς
παλαμ+δας Uποτελο]σε τν σπουδαιτερο πλο]το τ9ς Σιν,πης κατ=
τ1ν Uρχαιτητα. 0H Σιν,πη κατελ1φθη περ+ τ= μσα το] IΔ μ.X.
αobνος Uπ το;ς Σελτζο;κους Tο;ρκους κα+ μ >ξα+ρεσι κ=ποια μικρ=
διαλε+μματα παρμεινε nκτοτε fπ τ1ν Tουρκικ1 κατοχ1.
79. 0H 0Hρ=κλεια S Ποντικ1 q Ποντοηρ=κλεια eδρ;θη κατ= τ= μσα το]
ΣT π.X. αobνος κα+ Uπ μν τν Ξενοφbντα Uναφρεται yς Uποικ+α
Mεγαρων, Uπ δ τν Στρ=βωνα yς Uποικ+α Mιλησ+ων. 0H Uντ+φασις
>ξηγε&ται, \ν δεχθbμε hτι πρbτοι οoκιστς kσαν οe Mεγαρε&ς, Uργτερα
δ >γκατεστ=θησαν στ1ν πλι κα+ Mιλ1σιοι. 0H πλις >κτ+σθη στ= μεθ-
ρια περ+που τ9ς Bιθυν+ας μ τ1ν Παφλαγον+α κα+ Uνεπτ;χθη ταχως
λγŠω το] Uσφαλο]ς λιμνος της κα+ τ9ς εcφρου γ9ς της. Kατ= τν π-
λεμο το] βασιλως Mιθριδ=του το] Ecπ=τορος κατ= τbν Pωμα+ων
>τ=χθη >ναντ+ον τbν τελευτα+ων, λγŠω τ9ς fβριστικ9ς κα+ Uχερ,χου
συμπεριφορ*ς τους στ θμα τ9ς εoσπρ=ξεως τbν φρων. gOταν V βα-
σιλε;ς το] Πντου Sττ1θη, τ 70 π.X. S 0Hρ=κλεια κατπιν μακρ*ς πο-
λιορκ+ας fπστη δειν1 λεηλασ+α κα+ καταστροφ1 κατ= διαταγ1 το]
στρατηγο] Kττα, οe δ κ=τοικοι πο; >πζησαν, >κπατρ+σθηκαν κα+
205
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ρ4νησον, rπου φασ2ν dHρακλ+α τJν )ξ sAιδου K+ρβερον
4 3ναγαγε,ν. )κε,θεν δ πεζR δι/ Bιθυν&ας πορευ4μενοι
κινδ5νοις περι+πιπτον, τ!ν )γχωρ&ων )ξαπτομ+νων κατ/
τ>ν πορε&αν. μ4γις οpν διεσ:θησαν εFς Xρυσ4πολιν τς
Xαλκηδον&ας ο περιλειφθ+ντες 3πJ μυρ&ων [κτακισχ&-
5 λιοι τριακ4σιοι. )κε,θεν δ Sbαδ&ως nδη τJ λοιπJν τινς μν
διεσ:θησαν εFς τ/ς πατρ&δας, ο δ λοιπο2 περ2 τ>ν Xερ-
ρ4νησον 3θροισθ+ντες )π4ρθουν τ>ν παρακειμ+νην
Θρbακ!ν χ:ραν.
dH μν οpν )π’ "Aρταξ+ρξην K5ρου στρατε&α τοιοCτον
Lσχε τJ τ+λος.
32. O δ’ )ν τα,ς "Aθναις δυναστε5οντες τρι;κοντα τ5-
ραννοι καθ’ Xμ+ραν ο*κ )πα5οντο το8ς μν φυγαδε5ον-
τες, το8ς δ 3ναιροCντες. τ!ν δ Θηβα&ων 3γανακτο5ν-
των )π2 το,ς γινομ+νοις κα2 φιλοφρ4νως το8ς φυγ;δας
Iποδεχομ+νων, Θρασ5βουλος Στιριε8ς [νομαζ4μενος,
wν "Aθηνα,ος, IπJ δ τ!ν τρι;κοντα πεφυγαδευμ+νος,
συνεργο5ντων α*τG! λ;θρbα τ!ν Θηβα&ων κατελ;βετο
τς "Aττικς χωρ&ον [νομαζ4μενον Φυλν. \ν δ τJ φρο5-
ριον [χυρ4ν τε σφ4δρα κα2 τ!ν "Aθην!ν 3π+χον στα-
δ&ους hκατ4ν, zστε πολλ/ς 3φορμ/ς α*το,ς παρ+χεσθαι
2 πρJς τ>ν Lφοδον. ο δ τρι;κοντα τ5ραννοι πυθ4μενοι τJ
γεγονJς τJ μν πρ!τον )ξγαγον )π’ α*το8ς τ>ν δ5ναμιν
Hς πολιορκσοντες τJ χωρ&ονD πλησ&ον δ τς Φυλς
α*τ!ν στρατοπεδευ4ντων )πεγενθη πολ8ς νιφετ4ς.
μνον τ 67 π.X. κατ,ρθωσαν ν= >πανλθουν στ1ν πλι τους, χωρ+ς
hμως ν= >πανακτ1σουν τ1ν >λευθερ+α τους. Kατ= τ1ν βυζαντιν1 περ+ο-
δο S 0Hρ=κλεια δν εjχε καμμ+α σπουδαιτητα. Σ1μερα pνομ=ζεται Uπ
το;ς Tο;ρκους Eρεγλ9.
80. 0H Xρυσπολις εfρ+σκεται στ1ν Aσιατικ1 Uκτ1 το] Bοσπρου κα+
εjναι Uρχαιοτ=τη πλις, pνομαζομνη σ1μερα Uπ το;ς Tο;ρκους
Σκο;ταρι. Ejχε pχυρωθ9 Uπ το;ς Aθηνα+ους, στν λιμνα τ9ς Vπο+ας
206
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
νησο Aχερουσ+α, hπου, λγουν, V 0Hρακλ9ς Uνβασε Uπ
τν gAδη τν Kρβερο. 4. Kαθ,ς προχωρο]σαν πεζ9 Uπ
>κε& μσα Uπ τ1ν Bιθυν+α, συναντο]σαν μεγ=λους κινδ;-
νους, διτι κατ= τ1ν πορε+α το;ς παρενωχλο]σαν οe ντ-
πιοι μ ψιμαχ+ες. Kα+ μ μεγ=λη δυσκολ+α nφθασαν σbοι
στ1ν Xρυσπολι τ9ς Xαλκηδον+ας80 οe pκτ, χιλι=δες
τριακσιοι πο; Uπμεναν Uπ το;ς «μυρ+ους». 5. Aπ
>κε&, εκολα πι=, μερικο+ nφθασαν σbοι στ1ν πατρ+δα
τους, κι οe fπλοιποι συγκεντρ,θηκαν περ+ τ1ν Xερσνη-
σο κα+ λεηλατο]σαν τ1ν γειτονικ1 χ,ρα τbν Θρακbν.
Acτ kταν τ τλος πο; εjχε S >κστρατε+α το] K;ρου
>ναντ+ον το] Aρταξρξου.
32. Στ1ν Aθ1να οe «τρι=κοντα τ;ραννοι», πο; εjχαν
τ1ν >ξουσ+α, δν nπαυαν κ=θε Sμρα \λλους ν= >ξορ+ζουν
κι \λλους ν= >κτελο]ν. Oe Θηβα&οι Uγανακτο]σαν μ τ=
γινμενα κα+ fποδχονταν φιλικ= το;ς φυγ=δες. Kι V
Θρασ;βουλος V Στιριε;ς, πο; kταν Aθηνα&ος κι εjχε >ξο-
ρισθ9 Uπ το;ς «τρι=κοντα» μ τ1ν μυστικ1 συνεργασ+α
τbν Θηβα+ων κατλαβε tνα pχυρ σημε&ο τ9ς Aττικ9ς,
πο; uνομαζταν Φυλ1. T φρο;ριο αcτ kταν κα+ πολ;
pχυρ κα+ Uπε&χε Uπ τ1ν Aθ1να mκατ στ=δια, }στε
το;ς παρε&χε πολλ= πλεονεκτ1ματα γι= >π+θεσι. 2. Oe
«τρι=κοντα τ;ραννοι», hταν πληροφορ1θηκαν τ γεγο-
νς, στ1ν Uρχ1 yδ1γησαν >ναντ+ον τους στρατιωτικ1 δ;-
ναμι γι= ν= πολιορκ1σουν τ pχυρ. Kι >νb kσαν στρα-
τοπεδευμνοι κοντ= στ1ν Φυλ1, nπεσε δυνατ χινι.
διατηρο]σαν π=ντοτε πολεμικ1 μο&ρα. Eπ+ Mεγ=λου Kων/νου, μετ=
τ1ν μεταφορ= τ9ς πρωτευο;σης τ9ς Pωμαϊκ9ς Acτοκρατορ+ας στ Bυ-
ζ=ντιο, S Xρυσπολις Uνκτησε τ1ν Uκμ1 πο; εjχε χ=σει κατ= το;ς
προηγηθντες αobνες. Oe αcτοκρ=τορες nκτισαν στ1ν Xρυσπολι
yρα&α Uν=κτορα κα+ Uπ τ vνομα mνς >ξ αcτbν, το] Σκουταρ+ου,
προ9λθε S Bυζαντιν1 κα+ νεωτρα pνομασ+α τ9ς πλεως. Σ1μερα S
Xρυσπολις περιλαμβ=νεται στ Aσιατικ τμ9μα τ9ς Kων/πλεως.
207
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
3 κα& τινων )πιχειρησ;ντων μετασκηνοCν, ο πολλο2 φε5γειν
α*το8ς Iπ+λαβον κα2 πλησ&ον τιν/ πολεμ&αν δ5ναμιν
εWναιD )μπεσ4ντος δ εFς τJ στρατ4πεδον θορ5βου τοC κα-
λουμ+νου ΠανικοC μετεστρατοπ+δευσαν εFς yτερον τ4πον.
4 O δ τρι;κοντα θεωροCντες το8ς πολ&τας )ν "Aθναις,
rσοι μ> μετε,χον τς τ!ν τρισχιλ&ων πολιτε&ας, μετε:ρους
kντας πρJς τ>ν κατ;λυσιν τς δυναστε&ας, μετG:κισαν
α*το8ς εFς τJν Πειραι_, κα2 το,ς ξενικο,ς rπλοις διακα-
τε,χον τ>ν π4λινD "Eλευσιν&ους δ κα2 Σαλαμιν&ους αFτια-
5 σ;μενοι τ/ τ!ν φυγ;δων φρονε,ν, @παντας 3νε,λον. το5-
των δ πραττομ+νων πολλο2 τ!ν φυγ;δων συν+ρρεον
πρJς το8ς περ2 Θρασ5βουλον… φανερ!ς μν περ& τινων
αFχμαλ:των διαλεξ4μενοι, λ;θρbα δ συμβουλε5ειν α*τG!
διαλCσαι τJ συνεστηκJς φυγαδικJν κα2 μεθ’ hαυτ!ν τς
π4λεως δυναστε5ειν 3ντ2 Θηραμ+νους προσαιρεθ+ντα,
λαβε,ν δ’ )ξουσ&αν δ+κα τ!ν φυγ;δων οƒς Pν προαιρται
6 κατ;γειν εFς τ>ν πατρ&δα. K μν Θρασ5βουλος Lφησε προ-
κρ&νειν τ>ν hαυτοC φυγ>ν τς τ!ν τρι;κοντα δυναστε&ας,
κα2 τJν π4λεμον ο* καταλ5σειν, εF μ> π;ντες ο πολ,ται
κατ+λθωσι κα2 τ>ν π;τριον πολιτε&αν K δμος 3πολ;βRη. ο
δ τρι;κοντα θεωροCντες πολλο8ς μν 3φ’ hαυτ!ν 3φι-
σταμ+νους δι/ τJ μ,σος, το8ς δ φυγ;δας 3ε2 πλε&ους γι-
νομ+νους, 3π+στειλαν εFς Σπ;ρτην πρ+σβεις περ2 βοη-
208
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
3. gOταν μερικο+ >πεχε+ρησαν ν= μετατοπ+σουν τ+ς σκηνς
τους, οe πολλο+ >νμισαν hτι φε;γουν κι hτι κ=ποια >χθρι-
κ1 δ;ναμις εfρ+σκεται >κε& κοντ=. Kι hπως nπεσε στ
στρατπεδο πανικς, μετεκιν1θησαν hλοι κα+ >στρατοπ-
δευσαν σ \λλο μρος.
4. Oe «τρι=κοντα», βλποντας hτι οe πολ&τες τbν Aθη-
νbν, πο; δν εjχαν τ= πολιτικ= δικαι,ματα πο; εjχαν οe
τρε&ς χιλι=δες πολ&τες (το;ς Vπο+ους εjχαν >κλξει οe
«τρι=κοντα»), kσαν πρθυμοι ν= καταλ;σουν τ1ν >ξουσ+α
τους, το;ς μετο+κισαν στν Πειραι* κα+ Uσκο]σαν τν
nλεγχο τ9ς πλεως μ μισθοφορικ= στρατε;ματα. Kα+ κα-
τηγορbντας το;ς Eλευσιν+ους κα+ το;ς Σαλαμιν+ους, hτι
λαμβ=νουν τ μρος τbν >ξορ+στων, το;ς >φνευσαν
hλους. 5. Kι >νb γ+νονταν hλα αcτ=, πολλο+ Uπ το;ς >ξο-
ρ+στους συσπειρ,νονταν γ;ρω Uπ τν Θρασ;βουλο81
(… Kι οe «τρι=κοντα» nστειλαν πρσβεις στν Θρασ;βου-
λο) δημοσ+α δ9θεν γι= ν= συζητ1σουν γι= μερικο;ς
αoχμαλ,τους, Uλλ= μυστικ= γι= ν= τν συμβουλε;σουν ν=
διαλ;ση τ1ν δ;ναμι τbν >ξορ+στων κα+ ν= συμμαχ1ση μ
το;ς τρι=κοντα στ1ν διακυβρνησι τ9ς πλεως, πα+ρνον-
τας τ1ν θσι το] Θηραμνους. Kα+ >π+ πλον το] >δ1λω-
σαν, hτι μπορε& ν= >παναφρη στ1ν πατρ+δα δκα Uπ
το;ς φυγ=δες, hποιους θλει αcτς. 6. 0O Θρασ;βουλος
εjπε, hτι προτιμ* τ1ν >ξορ+α του Uπ τ1ν >ξουσ+α τbν
«τρι=κοντα» κι hτι δν πρκειται ν= πα;ση τν πλεμο,
\ν δν >πανλθουν στ1ν πατρ+δα hλοι οe πολ&τες κι \ν V
λας δν >πανε;ρη π=λι τ πατροπαρ=δοτο δημοκρατικ
του πολ+τευμα. Oe «τρι=κοντα» βλποντας, hτι πολλο+
Uποστατο]σαν Uπ τ1ν παρ=ταξ+ τους >ξ αoτ+ας το] μ+-
σους κι hτι οe φυγ=δες γ+νονταν Vλονα κα+ περισστεροι,
nστειλαν στ1ν Σπ=ρτη πρσβεις γι= ν= ζητ1σουν βο1θεια,
81. Στ σημε&ο αcτ fπ=ρχει χ=σμα το] κειμνου. Λε+πει κ=ποια φρ=σις.
209
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
θε&ας, α*το2 δ’ rσους ^δ5ναντο πλε&στους 3θρο&σαντες )ν
Iπα&θρGω περιεστρατοπ+δευσαν περ2 τ/ς [νομαζομ+νας
"Aχαρν;ς.
33. dO δ Θρασ5βουλος τ>ν καν>ν φυλακ>ν τοC χω-
ρ&ου καταλιπvν )ξγαγε το8ς φυγ;δας, kντας χιλ&ους κα2
διακοσ&ουςD )πιθ+μενος δ τR τ!ν )ναντ&ων παρεμβολR μο]σαν το;ς χ+λιους διακσιους. Kα+ μ μι= αoφνιδιαστικ1
νυκτJς 3προσδοκτως κα2 συχνο8ς 3ποκτε&νας, το8ς
9λλους δι/ τJ παρ;δοξον )ξ+πληξε κα2 φυγε,ν εFς "Aθ-
2 νας ^ν;γκασε. μετ/ δ τ>ν μ;χην K Θρασ5βουλος ε*θ8ς
μν zρμησεν )π2 τJν Πειραι_ κα2 κατελ;βετο τ>ν Mουνυ-
χ&αν, λ4φον Lρημον κα2 καρτερ4ν, ο δ τ5ραννοι τR δυν;-
μει π;σRη καταβ;ντες εFς τJν Πειραι_ προσ+βαλον τR το+κητο κα+ pχυρ82. Kι οe τ;ραννοι μ hλο τν στρατ
Mουνυχ&bα, Kριτ&ου τ>ν Xγεμον&αν Lχοντος. )π2 πολ8ν δ
χρ4νον τς μ;χης καρτερ_ς γενομ+νης, ο μν τ5ραννοι
το,ς πλθεσιν Iπερε,χον, ο δ φυγ;δες τR τ!ν τ4πων
3 [χυρ4τητι. τ+λος δ Kριτ&ου πεσ4ντος ο μετ/ τ!ν τρι;-
κοντα κατεπλ;γησαν κα2 πρJς το8ς Kμαλωτ+ρους τ4πους
κατ+φυγον, ο* τολμ:ντων τ!ν φυγ;δων εFς )κε&νους κα-
ταβα&νειν. μετ/ δ ταCτα συχν!ν 3φισταμ+νων πρJς το8ς
φυγ;δας, ο περ2 τJν Θρασ5βουλον )ξα&φνης )π+θεντο
το,ς )ναντ&οις, κα2 μ;χRη κρατσαντες )κυρ&ευσαν τοC Πει-
82. 0O λιμνας τ9ς Mουνυχ+ας (Mουνιχ+ας) εjναι τ γνωστ σ1μερα yς
Tουρκολ+μανο κα+ S χερσνησος τ9ς Mουνυχ+ας yς χερσνησος Kου-
μουνδο;ρου, διτι >κε& εjχε nπαυλι V πρωθυπουργς Aλ. Kουμουν-
δο]ρος. Mετ= τν Πελοποννησιακ πλεμο V Πειραιε;ς uχυρ,θηκε
κα+ π=λι κα+ φυσικ= κα+ V λιμνας τ9ς Mουνυχ+ας. Oe Uρχαιολγοι Iω.
Θρεψι=δης κα+ Γ. Ooκονμος εfρ9καν τ= λε+ψανα τbν pχυρ,σεων
αcτbν. Eκε& fπ9ρχε eερ τ9ς Mουνυχ+ας Aρτμιδος, τ Vπο&ο Uναφρει
στ= «ΑΤΤΙΚΑ» του V Παυσαν+ας κα+ >τελο]ντο mορτς πρς τιμ1ν το]
>πων;μου |ρωος Mουν;χου (Mουν+χου), προστ=του τbν >φ1βων, το]
Vπο+ου πρπει ν= fπ9ρχε βωμς παραπλε;ρως το] ναο] τ9ς Aρτμι-
δος. Στ1ν κορυφ1 το] Προφ1του Hλ+α fπ9ρχε S Uκρπολις τ9ς Mου-
νυχ+ας, S Vπο+α εjχε δικ της pχυρωτικ περ+βολο κα+ σ αcτ1ν εjχαν
210
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
κα+ >ν τŠb μεταξ; οe sδιοι συγκντρωσαν hσο περισστε-
ρους μπορο]σαν κα+ >στρατοπδευσαν στ wπαιθρο, κον-
τ= στ+ς λεγμενες Aχαρνς.
33. 0O Θρασ;βουλος Uφ1νοντας π+σω μι= oσχυρ1
φρουρ= στ pχυρ, yδ1γησε το;ς φυγ=δες, πο; Uριθ-
>π+θεσι στ στρατπεδο τbν >χθρbν κατ= τ1ν ν;κτα >φ-
νευσε πολλο;ς κα+ το;ς \λλους το;ς κατετρμαξε μ τν
αoφνιδιασμ του κα+ το;ς Uν=γκασε ν= φ;γουν στ1ν Aθ1-
να. 2. Mετ= τ1ν μ=χη V Θρασ;βουλος Uμσως }ρμησε γι=
τν Πειραι* κα+ κατλαβε τ1ν Mουνυχ+α, tνα λφο Uκα-
τους κατβηκαν στν Πειραι* κα+ >κτ;πησαν τ1ν Mουνυ-
χ+α μ Uρχηγ τν Kριτ+α. Eπηκολο;θησε σκληρ1 μ=χη
πο; >κρ=τησε πολ; κι οe «τρι=κοντα» εjχαν τ1ν Uριθμητι-
κ1 fπεροχ1, >νb οe φυγ=δες πλεονεκτο]σαν μ τ1ν pχυρ1
θσι πο; κατε&χαν. 3. Tλος, hταν >φονε;θη V Kριτ+ας, V
στρατς τbν «τρι=κοντα» κατετρμαξε κα+ κατφυγε ν=
σωθ9 σ Vμαλτερα μρη, >κε& πο; οe φυγ=δες δν τολ-
μο]σαν ν= κατεβο]ν. lEπειτα πο; Uποστατο]σαν πολλο+
πρς τ στρατπεδο τbν φυγ=δων, V Θρασ;βουλος >πε-
τθη αoφνιδιαστικ= >ναντ+ον τbν >χθρbν, το;ς >ν+κησε
>γκαταστ1σει φρουρ= οe Mακεδνες μετ= τ 322 π.X. Tαυτοχρνως κα-
τε&χαν κα+ τ1ν >π+σης uχυρωμνη χερσνησο (\νωθεν το] λιμνος τ9ς
Mουνυχ+ας). 0O Θρασ;βουλος, hταν τ 403 π.X. κατλαβε τ1ν Mουνυ-
χ+α, δν εfρ9κε καμμ+α pχ;ρωσι οτε κα+ στ1ν χερσνησο τ9ς Mουνυ-
χ+ας, διτι V Λ;σανδρος εjχε κατεδαφ+σει τ+ς pχυρ,σεις της yς μρος
το] pχυρωτικο] περιβλου το] Πειραιbς.
Oe Uρχα&οι uνμαζαν Mουνυχ+α (Mουνιχ+α) τ1ν χερσνησο hπου
εfρ+σκεται τ κτ+ριο το] Nαυτικο] 0Oμ+λου, τ1ν κορυφ1 το] λφου
hπου fπ=ρχει S >κκλησ+α το] Προφ1του Hλ+α κα+ τ+ς κλιτ]ς το] λ-
φου. T eερ τ9ς Mουνυχ+ας Aρτμιδος kταν φημισμνο yς \συλο κ=θε
πολ+του, πο; θεωρο]σε τν mαυτ του Uδικο;μενο, κυρ+ως hμως τbν
ναυτικbν.
211
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
4 ραι!ς. ε*θ8 δ πολλο2 μν τ!ν )κ τς π4λεως )πιθυμοCν-
τες 3παλλαγναι τς τυρανν&δος συν+ρρεον εFς τJν Πει-
ραι_, π;ντες δ’ ο κατ/ τ/ς π4λεις διερριμμ+νοι φυγ;δες
3κο5οντες τ/ προτερματα τ!ν περ2 Θρασ5βουλον, tκον
εFς Πειραι_, κα2 τJ λοιπJν nδη πολ8 τα,ς δυν;μεσιν ο
φυγ;δες Iπερε,χονD διJ κα2 πολιορκε,ν τ>ν π4λιν )πεχε&-
ρησαν.
5 O δ’ )ν τα,ς "Aθναις το8ς μν τρι;κοντα τς 3ρχς
πα5σαντες )κ τς π4λεως )ξ+πεμψαν, δ+κα δ’ 9νδρας κα-
τ+στησαν α*τοκρ;τορας, εF δ5ναιντο, μ;λιστα φιλικ!ς
διαλ5εσθαι τJν π4λεμον. οVτοι δ παραλαβ4ντες τ>ν
3ρχ>ν το5των μν ^μ+λησαν, hαυτο8ς δ τυρ;ννους 3πο-
δε&ξαντες 3πJ Λακεδα&μονος τετταρ;κοντα ναCς μετε-
π+μψαντο κα2 στρατι:τας χιλ&ους, Tν \ρχε Λ5σανδρος.
6 Παυσαν&ας δ K τ!ν Λακεδαιμον&ων βασιλε5ς, φθον!ν
μν τG! Λυσ;νδρGω, θεωρ!ν δ τ>ν Σπ;ρτην 3δοξοCσαν
παρ/ το,ς sEλλησιν, 3ν+ζευξε μετ/ δυν;μεως πολλς, κα2
παραγενηθε2ς εFς "Aθνας διλλαξε το8ς )ν τR π4λει πρJς
το8ς φυγ;δας. δι4περ "Aθηνα,οι μν )κομ&σαντο τ>ν πα-
τρ&δα κα2 τJ λοιπJν το,ς Fδ&οις ν4μοις )πολιτε5οντο, το,ς
δ’ ε*λαβουμ+νοις, μ τι π;θωσι δι/ τ/ γεν4μενα κατ/ τJ
συνεχς α*τ!ν 3δικματα, τ>ν "Eλευσ,να κατοικε,ν συνε-
χ:ρησαν.
34. "Hλε,οι δ φοβηθ+ντες τ>ν τ!ν Λακεδαιμον&ων Iπε-
ροχν, κατ+λυσαν τJν πρJς α*το8ς π4λεμον, )φ’ GT τ/ς
τριρεις δοCναι Λακεδαιμον&οις κα2 τ/ς περιοικο5σας π4-
212
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
στ1ν μ=χη κα+ nγινε κ;ριος το] Πειραιbς. 4. Kι Uμσως
πολλο+ Uπ το;ς κατο+κους τ9ς πλεως, πο; qθελαν ν’
Uπαλλαγο]ν Uπ τ1ν τυρανν+α, συγκεντρ,νονταν στν
Πειραι* κι hλοι οe φυγ=δες πο; kσαν διεσπαρμνοι σ
δι=φορες πλεις, μαθα+νοντας τ+ς >πιτυχ+ες το] Θρασυ-
βο;λου κατφθαναν στν Πειραι*, nτσι πο; Uπ τ,ρα
fπερτερο]σαν σ δ;ναμι οe >ξριστοι. Γι’ αcτ κα+ \ρχι-
σαν ν= πολιορκο]ν τ1ν πλι.
5. Oe πολ&τες πο; εjχαν με+νει στ1ν Aθ1να Uπεμ=κρυ-
ναν το;ς «τρι=κοντα» κα+ το;ς nδιωξαν Uπ τ1ν πλι κα+
>ξλεξαν δκα \νδρες μ πλ1ρη >ξουσ+α, γι= ν= τερματ+-
σουν, \ν μπορσουν, φιλικ= τν πλεμο. Aλλ= αcτο+, μ-
λις παρλαβαν τ1ν >ξουσ+α, δν nδωσαν σημασ+α στ1ν
>ντολ1 πο; εjχαν, Uλλ= περιβλ1θηκαν τυραννικ1 >ξουσ+α
κα+ nστειλαν ν= ζητ1σουν Uπ το;ς Λακεδαιμον+ους σα-
ρ=ντα πλο&α κα+ χ+λιους στρατιbτες μ >π+ κεφαλ9ς τν
Λ;σανδρο83. 6. Aλλ= V Παυσαν+ας, V βασιλε;ς τbν Λακε-
δαιμον+ων, πο; φθονο]σε τν Λ;σανδρο κα+ παρατη-
ρο]σε, hτι τ κ]ρος τ9ς Σπ=ρτης kταν μειωμνο μεταξ;
τbν 0Eλλ1νων, Uνεχ,ρησε μ πολ; στρατ κα+ φθ=νοντας
στ1ν Aθ1να συμφιλ+ωσε το;ς Uνθρ,πους τ9ς πλεως μ
το;ς φυγ=δες. lEτσι οe Aθηνα&οι π9ραν π=λι τ1ν χ,ρα
τους κα+ στ mξ9ς }ριζαν αcτο+ το;ς νμους γι= τ1ν δια-
κυβρνησι τ9ς πλεως. Kα+ στο;ς Uνθρ,πους, πο; κατ-
χονταν Uπ τν φβο μ1πως τιμωρηθο]ν γι= τ= Uλλεπ=λ-
ληλα >γκλ1ματα το] παρελθντος >πτρεψαν ν= >γκατα-
σταθο]ν στ1ν Eλευσ&να.
34. Oe Hλε&οι, >πειδ1 φοβ1θηκαν τ1ν fπεροχ1 τbν Λα-
κεδαιμον+ων, >τερμ=τισαν τν πλεμο μαζ+ τους fπ τν
hρο ν= παραδ,σουν τ+ς τρι1ρεις στο;ς Λακεδαιμον+ους
83. 0O Λ;σανδρος >φονε;θη τ 395 π.X. σ μ=χη κ=τω Uπ τ= τε+χη τ9ς
0Aλι=ρτου στ1ν Bοιωτ+α, πολεμbντας >ναντ+ον τbν Θηβα+ων κα+ τbν
0Aλιαρτ+ων. Tτε >φονε;θησαν κα+ πολλο+ συμπολεμιστς του.
213
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
2 λεις α*τον4μους 3φε,ναι. Λακεδαιμ4νιοι δ καταλελυκ4-
τες το8ς πολ+μους κα2 σχολ>ν Lχοντες )στρ;τευσαν )π2
Mεσσην&ους, Tν ο μν )ν Kεφαλλην&bα φρο5ρι4ν τι κατG:-
κουν, ο δ Nα5πακτον )ν το,ς προσεσπερ&οις λεγομ+νοις
Λοκρο,ς, δ4ντων "Aθηνα&ων. )κβαλ4ντες δ’ α*το8ς )κ τ!ν
τ4πων 3π+δωκαν τ/ φρο5ρια, τJ μν το,ς τ>ν Kεφαλλη-
3 ν&αν οFκοCσι, τJ δ το,ς Λοκρο,ς. ο δ Mεσσνιοι δι/ τJ
παλαιJν πρJς το8ς Σπαρτι;τας μ,σος πανταχ4θεν )λαυ-
ν4μενοι, μετ/ τ!ν rπλων 3πηλλ;γησαν )κ τς dEλλ;δος,
κα2 τινς μν α*τ!ν πλε5σαντες εFς Σικελ&αν )γ+νοντο
Διονυσ&ου μισθοφ4ροι, τινς δ’ εFς Kυρνην Lπλευσαν,
περ2 τρισχιλ&ους kντες, κα2 μετ/ τ!ν )κε, φυγ;δων )τ;-
4 χθησαν. ο γ/ρ Kυρηνα,οι κατ’ )κε,νον τJν καιρJν )ν τα-
ραχR καθειστκεισαν, "Aρ&στωνος κα& τινων hτ+ρων κατει-
ληφ4των τ>ν π4λιν. προσφ;τως μν πεντακ4σιοι ο δυνα-
τ:τατοι τ!ν Kυρηνα&ων 3νRρηντο, τ!ν δ’ 9λλων )πεφε5-
5 γεισαν ο χαρι+στατοι. ο* μ>ν 3λλ’ ο φυγ;δες προσλαμ-
βαν4μενοι το8ς Mεσσην&ους παρετ;ξαντο πρJς το8ς τ>ν
π4λιν κατειληφ4τας, κα2 τ!ν μν Kυρηνα&ων πολλο2 παρ’
3μφοτ+ροις Lπεσον, ο δ Mεσσνιοι σχεδJν @παντες 3νRη-
6 ρ+θησαν. μετ/ δ τ>ν παρ;ταξιν ο Kυρηνα,οι πρJς 3λλ-
λους διαπρεσβευσ;μενοι διηλλ;γησαν, κα2 παραχρμα
Kρκωμοτσαντες μ> μνησικακσειν, κοινR τ>ν π4λιν
κατG:κησαν.
84. 0H Kυρ1νη fπ9ρξε S σημαντικωτρα 0Eλληνικ1 πλις τ9ς Aφρικ9ς μ-
χρι τ1ν κτ+σι τ9ς Aλεξανδρε+ας Uπ τν Mγα Aλξανδρο. Eκτ+σθη τ
631 π.X. Uπ Δωριε&ς Uπο+κους Uπ τ1ν ν9σο Θ1ρα σ Uπστασι 12 χι-
λιομτρων Uπ τ1ν θ=λασσα κα+ τ >π+νει της, τ1ν Aπολλων+α, κα+ σ τ1ν Asγυπτο. †Hταν μεγ=λο >μπορικ κα+ πνευματικ κντρο. Ejναι πα-
fψμετρο 600 μτρων. 0Yπ9ρξε μητρπολις πολλbν mλληνικbν πλεων
κα+ S μεγ=λη χερσνησος, στ1ν Vπο+α εjναι κτισμνη, uνομ=σθηκε Uπ’
αcτ1ν Kυρηναϊκ1. Kατ= το;ς χρνους τ9ς Uκμ9ς της Uριθμο]σε περ+
214
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
κα+ ν’ Uφ1σουν αcτνομες τ+ς γειτονικς πλεις. 2. Oe Λα-
κεδαιμνιοι, τ,ρα πο; >τερμ=τισαν το;ς πολμους, κα+
εjχαν \νεσι, >ξεστρ=τευσαν >ναντ+ον τbν Mεσσην+ων, Uπ
το;ς Vπο+ους \λλοι kσαν >γκατεστημνοι σ κ=ποιο
φρο;ριο στ1ν Kεφαλλην+α, κι \λλοι στ1ν Nα;πακτο, τ1ν
Vπο+α το;ς παρεχ,ρησαν οe Aθηνα&οι, μεταξ; τbν δυ-
τικbν Λοκρbν. 3. lEδιωξαν λοιπν το;ς Mεσσην+ους Uπ’
αcτ= τ= μρη κα+ Uπδωσαν τ= φρο;ρια, τ tνα στο;ς κα-
το+κους τ9ς Kεφαλλην+ας, τ \λλο στο;ς Λοκρο;ς. Oe
Mεσσ1νιοι, διωγμνοι Uπ παντο] >ξ αoτ+ας τ9ς παλαι*ς
nχθρας πρς το;ς Λακεδαιμον+ους, Uπομακρ;νθηκαν μ
τ= hπλα τους Uπ τ1ν 0Eλλ=δα κα+ μερικο+ π9γαν στ1ν Σι-
κελ+α κι nγιναν μισθοφροι το] Διονυσ+ου, \λλοι π9γαν
στ1ν Kυρ1νη84, περ+που τρε&ς χιλι=δες, κα+ mν,θηκαν μ
το;ς φυγ=δες πο; kσαν >κε&. 4. Διτι οe Kυρηνα&οι >κε&νον
τν καιρ εjχαν >σωτερικο;ς περισπασμο;ς, καθ,ς V
Aρ+στων μαζ+ μ μερικο;ς \λλους εjχαν καταλ=βει τ1ν
πλι. Προσφ=τως εjχαν θανατωθ9 πεντακσιοι, οe πι δυ-
νατο+ μεταξ; τbν Kυρηνα+ων, κι Uπ το;ς \λλους οe πι
σημαντικο+ εjχαν >ξορισθ9. 5. Oe φυγ=δες τ,ρα π9ραν
μαζ+ τους κα+ το;ς Mεσσην+ους κα+ συν9ψαν μ=χη πρς
το;ς \νδρες πο; εjχαν καταλ=βει τ1ν πλι κα+ πολλο+ Uπ
το;ς Kυρηνα+ους >φονε;θησαν κι Uπ τ+ς δ;ο παρατ=-
ξεις, >νb οe Mεσσ1νιοι >φονε;θησαν σχεδν hλοι. 6. Mετ=
τ1ν μ=χη οe Kυρηνα&οι kλθαν σ διαπραγματε;σεις κα+
συμφιλι,θηκαν μεταξ; τους κα+ Uμσως nδωσαν nνορκη
διαβεβα+ωσι, hτι δν θ= μνησικακ1σουν, κι nζησαν mνωμ-
νοι hλοι μαζ+ στ1ν πλι.
τ+ς 100.000 κατο+κους, διατηρο]σε σχσεις μ τ1ν κυρ+ως 0Eλλ=δα κα+
τρ+ς το] Aριστ+ππου κα+ το] Kαρνε=δου, eδρυτο] τ9ς τρ+της q τ9ς λε-
γομνης νας Aκαδημ+ας τbν Aθηνbν, το] ποιητο] Kαλλιμ=χου κα+
το] ρ1τορος Συνεσ+ου.
215
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
7 Περ2 δ το8ς α*το8ς χρ4νους dPωμα,οι προσ+θηκαν
οFκτορας εFς τ/ς [νομαζομ+νας O*ελ&τρας.
35. TοC δ’ Lτους το5του διελθ4ντος "Aθνησι μν \ρχε
Λ;χης, )ν δ τR dP:μRη τ>ν Yπατον 3ρχ>ν διG:κουν χιλ&αρ-
χοι, M;νιος Kλ:διος, M;ρκος Kο„ντιος, Λε5κιος "Iο5λιος,
M;ρκος Φο5ριος, Λε5κιος O*αλ+ριος, )γενθη δ κα2
"Oλυμπι/ς π+μπτη πρJς τα,ς )νενκοντα, καθ’ xν )ν&κα
2 στ;διον M&νως "Aθηνα,ος. κατ/ δ το5τους το8ς χρ4νους
"Aρταξ+ρξης μν K τς "Aσ&ας βασιλε8ς καταπεπολεμηκvς
KCρον 3πεστ;λκει Tισσαφ+ρνην παραληψ4μενον π;σας
τ/ς )π2 θαλ;ττRη σατραπε&ας. δι4περ ο K5ρGω συμμαχ-
σαντες σατρ;παι κα2 π4λεις )ν 3γων&bα πολλR καθειστ-
κεισαν, μποτε δ!σι τιμωρ&αν Iπρ Tν )ξμαρτον εFς τJν
3 βασιλ+α. ο μν οpν 9λλοι σατρ;παι διαπρεσβευσ;μενοι
πρJς Tισσαφ+ρνην )ξεθερ;πευον κα2 τ/ καθ’ αIτο8ς )τ&-
θεντο πρJς α*τ4ν, rπως ποτ’ \σαν δυνατο&D Tαμvς δ+, μ+-
γιστος wν α*τ!ν κα2 τς "Iων&ας 3φηγο5μενος, εFς τ/ς
τριρεις )ν+θετο τ/ χρματα κα2 το8ς υο8ς @παντας πλ>ν
hνJς τοC καλουμ+νου μν ΓλοC μετ/ δ+ τινας χρ4νους
4 3φηγησαμ+νου τ!ν βασιλικ!ν δυν;μεων. ε*λαβηθε2ς οpν
K Tαμvς τJν Tισσαφ+ρνην 3πρεν εFς AUγυπτον μετ/ τοC
στ4λου, κα2 κατ+φυγε πρJς Ψαμμτιχον τJν βασιλ+α τ!ν
AFγυπτ&ων, 3π4γονον kντα τοC Ψαμμητ&χου. οZσης δ’
α*τG! προγεγενημ+νης ε*εργεσ&ας εFς τJν βασιλ+α, διε-
λ;μβανε τοCτον yξειν ο`4ν τινα λιμ+να τ!ν 3πJ τοC βασι-
5 λ+ως κινδ5νων. K δ Ψαμμτιχος τν τε ε*εργεσ&αν κα2 τJ
πρJς το8ς κ+τας rσιον παρ’ ο*δν Xγησ;μενος 3π+σφαξε
85. 0H 95η Oλυμπι=ς διεξ1χθη τ 400 π.X. 0O Aθηνα&ος M+νως >ν+κησε στ
στ=διο.
216
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
7. Tν sδιο καιρ οe Pωμα&οι ηξησαν τν Uριθμ τbν
Uπο+κων στ1ν πλι Bελ+τραι.
35. Tν mπμενο χρνο στ1ν Aθ1να kταν \ρχων V Λ=-
χης κα+ στ1ν P,μη τ1ν fπατε+α Uσκο]σαν χιλ+αρχοι, V
M=νιος Kλα;σιος, V M=ρκος Kο‹ντιος, V Λε;κιος Iο;-
λιος, V M=ρκος Φο;ριος κα+ V Λε;κιος Bαλριος. Eπ+σης
uργαν,θηκε S >νενηκοστ1 πμπτη Oλυμπι=ς, κατ= τ1ν
Vπο+α >ν+κησε στν Uγbνα δρμου mνς σταδ+ου V M+νως
V Aθηνα&ος85. 2. Acτν τν χρνο V Aρταξρξης, V βασι-
λε;ς τ9ς Aσ+ας, Uφο] κατεν+κησε τν K]ρο, nστειλε τν
Tισσαφρνη γι= ν= παραλ=βη hλες τ+ς παραθαλ=σσιες
σατραπε&ες. Γι’ αcτ οe σατρ=πες κα+ οe πλεις πο; εjχαν
συμμαχ1σει μ τν K]ρο εfρ+σκοντο σ μεγ=λη Uγων+α
μ1πως τιμωρηθο]ν γι= hσα nπραξαν >ναντ+ον το] βασι-
λως τbν Περσbν. 3. Oe \λλοι σατρ=πες nστειλαν πρσβεις
στν Tισσαφρνη κα+ τν καλπιαναν κα+ διερρ;θμιζαν
μ κ=θε δυνατ τρπο τ= πρ=γματα στ+ς σατραπε&ες nτσι
πο; θ= \ρεσε στν Tισσαφρνη. Aλλ= V Tαμ,ς, V πι
oσχυρς σατρ=πης, πο; διοικο]σε τ1ν Iων+α, nβαλε μσα
στ+ς τρι1ρεις τ= fπ=ρχοντ= του κα+ hλους το;ς γυιο;ς
του, >κτς Uπ tνα τν pνομαζμενο Γλο], αcτν πο;
Uργτερα nγινε Uρχηγς το] βασιλικο] στρατο]. 4. 0O Tα-
μ,ς φοβ1θηκε τν Tισσαφρνη κι Uππλευσε μ τν στ-
λο του γι= τ1ν Asγυπτο κα+ κατφυγε στν Ψαμμ1τιχο,
τν βασιλα τbν Aoγυπτ+ων, Uπγονον το] περιφ1μου
Ψαμμητ+χου86. Eξ αoτ+ας μι*ς εcεργεσ+ας του πρς τν
βασιλα κατ= τ παρελθν, V Tαμ,ς >π+στευε, hτι θ= βρ9
στ πρσωπ του tνα λιμ=νι καταφυγ9ς μπροστ= στο;ς
κινδ;νους πο; Uντιμετ,πιζε Uπ τν βασιλα τbν
Περσbν. 5. Aλλ= V Ψαμμ1τιχος Uγνησε τελε+ως κα+ τ1ν
εcεργεσ+α κα+ τ1ν eερ1 fποχρωσι πο; pφε+λεται στο;ς
86. 0O Ψαμμ1τιχος V A εjναι V eδρυτ1ς τ9ς 26ης δυναστε+ας.
217
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τJν κ+την κα2 φ&λον μετ/ τ!ν τ+κνων, rπως τ!ν τε χρη-
μ;των κα2 τοC στ4λου γ+νηται κ5ριος.
6 A δ κατ/ τ>ν "Aσ&αν dEλλην&δες π4λεις πυνθαν4μεναι
τ>ν τοC Tισσαφ+ρνους κατ;βασιν, περ2 σφ!ν 3γωνι!σαι
πρJς Λακεδαιμον&ους Lπεμψαν πρ+σβεις, δε4μεναι μ> πε-
ριιδε,ν hαυτ/ς IπJ τ!ν βαρβ;ρων 3ναστ;τους γινομ+νας.
ο δ Λακεδαιμ4νιοι βοηθσειν )παγγειλ;μενοι πρJς Tισ-
σαφ+ρνην Lπεμψαν πρ+σβεις το8ς )ροCντας μ> rπλα πο-
7 λ+μια )πιφ+ρειν τα,ς dEλλην&σι π4λεσι. Tισσαφ+ρνης δ
μετ/ δυν;μεως )π2 πρ:την )λθvν τ>ν Kυμα&ων π4λιν τν
τε χ:ραν )π4ρθησεν @πασαν κα2 πολλ!ν αFχμαλ:των
)γκρατ>ς )γ+νετοD μετ/ δ ταCτα συγκλε&σας α*το8ς εFς
πολιορκ&αν, Hς K μν χειμvν συνγγισε, τ>ν δ π4λιν hλε,ν
ο*κ ^δ5νατο, το8ς αFχμαλ:τους πολλ!ν χρημ;των 3πε-
λ5τρωσε κα2 τ>ν πολιορκ&αν Lλυσε.
36. Λακεδαιμ4νιοι δ )π2 τJν πρJς βασιλ+α π4λεμον
Θ&βρωνα καταστσαντες Xγεμ4να χιλ&ους μν τ!ν πολι-
τ!ν Lδωκαν, παρ/ δ τ!ν συμμ;χων )κ+λευσαν στρατο-
2 λογε,ν rσους Pν α*τG! φα&νηται συμφ+ρειν. K δ Θ&βρων
πορευθε2ς εFς K4ρινθον, κ3κε, παρ/ τ!ν συμμ;χων μετα-
πεμψ;μενος στρατι:τας, )ξ+πλευσεν εFς jEφεσον Lχων ο*
πλε&ους πεντακισχιλ&ων. )κε, δ Lκ τε τ!ν Fδ&ων π4λεων
κα2 τ!ν 9λλων Hς δισχιλ&ους καταγρ;ψας, 3ν+ζευξε το8ς
π;ντας Lχων πλε&ους hπτακισχιλ&ων. διελθvν δ’ Hς hκα-
87. 0H K;μη τ9ς Aoολ+δος fπ9ρξε S σπουδαιοτρα πλις τ9ς 0Eλληνικ9ς
αcτ9ς χ,ρας. Kατ= μ+α παρ=δοσι eδρ;θη Uπ κ=ποια Aμαζνα, κατ’
\λλη Uπ το;ς Kυμα+ους τ9ς Ecβο+ας q Uπ το;ς Λοκρο;ς περ+ τ
Φρ+κιον vρος, >ξ ο” κα+ nλαβε τ δε;τερο vνομ= της Φρικων+ς. lHδη
qκμαζε Uπ τ τλος το] H π.X. αobνος. Oe Kυμα&οι Uντελ1φθησαν
>νωρ+τατα τ1ν γονιμτητα το] >δ=φους τους, >κμεταλλε;θηκαν τ1ν με-
218
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
eκτες κα+ nσφαξε τν eκτη κα+ φ+λο μαζ+ μ τ= παιδι=
του γι= ν= το] π=ρη τ= χρ1ματα κα+ τν στλο.
6. gOταν οe mλληνικς πλεις τ9ς Aσ+ας nμαθαν, hτι >ρχ-
ταν πρς τ= μρη τους V Tισσαφρνης, Uγωνιο]σαν γι= τ1ν
τ;χη τους κι nστειλαν πρσβεις στο;ς Λακεδαιμον+ους κα+
το;ς παρακαλο]σαν ν= μ1 το;ς >γκαταλε+ψουν κα+ κατα-
στραφο]ν Uπ το;ς βαρβ=ρους. Oe Λακεδαιμνιοι fποσχ-
θηκαν ν= το;ς βοηθ1σουν κι nστειλαν πρσβεις στν Tισ-
σαφρνη ν= το] πο]ν ν= μ1 στρψη τ= hπλα >ναντ+ον τbν
mλληνικbν πλεων. 7. 0O Tισσαφρνης, βαδ+ζοντας μ τν
στρατ του, >πετθη πρbτα >ναντ+ον τ9ς πλεως τbν Kυ-
μα+ων κα+ >λεηλ=τησε hλη τ1ν περιοχ1 της κι συνλαβε
πολλο;ς αoχμαλ,τους. lEπειτα >πολιρκησε το;ς Kυ-
μα+ους κα+, hταν kλθε V χειμ,νας κα+ δν μπορο]σε ν= κα-
ταλ=βη τ1ν πλι, Uπελευθρωσε το;ς αoχμαλ,τους nναντι
πολλbν χρημ=των κα+ nλυσε τ1ν πολιορκ+α87.
36. Oe Λακεδαιμνιοι δι,ρισαν τν Θ+βρωνα Uρχι-
στρ=τηγο στν πλεμο >ναντ+ον το] βασιλως κα+ το]
nδωσαν χ+λιους \νδρες Uπ το;ς δικο;ς τους πολ&τες κα+
τν διταξαν ν= στρατολογ1ση Uπ το;ς συμμ=χους
hσους, κατ= τ1ν κρ+σι του, συμφρει. 2. 0O Θ+βρων π9γε
πρbτα στ1ν Kρινθο, >κε& >κ=λεσε στρατιbτες Uπ το;ς
συμμ=χους κα+ nπλευσε γι= τ1ν lEφεσο nχοντας vχι περισ-
στερους Uπ πντε χιλι=δες. Eκε& κατγραψε περ+που
δ;ο χιλι=δες κι Uπ τ+ς δικς του κι Uπ \λλες πλεις κι
Uνεχ,ρησε nχοντας μαζ+ του συνολικ= π=νω Uπ mπτ= χι-
λι=δες. Προχωρbντας περ+που mκατν εsκοσι στ=δια kλθε
γ=λη nκτασι τ9ς χ,ρας τους κα+ Uντ+ ν= Uσχοληθο]ν μ τ1ν ναυτιλ+α
nγιναν γεωργο+. T γεγονς αcτ nγινε Uφορμ1 ν= χαρακτηρισθο]ν
βλ=κες Uπ το;ς lIωνες κα+ ν= δημιουργηθο]ν Uπ το;ς τελευτα+ους
παροιμι,δεις >κφρ=σεις, λ+αν προσβλητικς γι= το;ς Kυμα+ους. Aπ
τ1ν K;μη kταν V πατρας το] 0Hσιδου, V Vπο&ος μετ,κησε στ1ν Bοιω-
τικ1 lAσκρη, Kυμα&ος δ kταν κα+ V eστορικς lEφορος.
219
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
τJν εUκοσι σταδ&ους πρJς Mαγνησ&αν tκεν, tς \ρχε Tισ-
σαφ+ρνηςD τα5την δ’ )ξ )φ4δου παραλαβ:ν, κα2 ταχ+ως
)π2 Tρ;λλεις τς "Iων&ας πορευθε&ς, )πεχε&ρησε πολιορκε,ν
τ>ν π4λινD ο*δν δ δυν;μενος πρ_ξαι δι’ [χυρ4τητα, π;-
3 λιν εFς Mαγνησ&αν 3πεχ:ρησε. τα5της δ’ οZσης 3τειχ&-
στου, κα2 δι/ τοCτο φοβο5μενος μποτε χωρισθ+ντος
α*τοC κυριε5σRη τς π4λεως K Tισσαφ+ρνης, μετG:κισεν
α*τ>ν πρJς τJ πλησ&ον kρος, ~ καλοCσι Θ:ρακαD α*τJς
δ’ )μβαλvν εFς τ>ν τ!ν πολεμ&ων χ:ραν το8ς στρατι:τας
)ν+πλησε παντο&ας φελε&ας. Tισσαφ+ρνους δ μετ/ πολ-
λς |ππου παραγενομ+νου διευλαβηθε2ς 3ν+στρεψεν εFς
jEφεσον.
37. Περ2 δ τJν α*τJν χρ4νον τ!ν )στρατευμ+νων μετ/
K5ρου κα2 διασωθ+ντων εFς τ>ν dEλλ;δα τινς μν εFς τ/ς
Fδ&ας πατρ&δας 3πηλλ;γησαν, ο δ πλε,στοι στρατιωτικJν
εFθισμ+νοι ζν β&ον, κα2 σχεδJν kντες πεντακισχ&λιοι,
2 στρατηγJν αIτ!ν ε|λοντο Ξενοφ!ντα. ~ς 3ναλαβvν τ>ν
δ5ναμιν zρμησε πολεμσων Θρb_κας το8ς περ2 τJν Σαλ-
μυδησσJν οFκοCνταςD οVτος δ’ Lστι μν )π’ 3ριστερb_ τοC
Π4ντου, παρεκτε&νων δ’ )π2 πολ8 πλε,στα ποιε, ναυ;για.
3 ο μν οpν Θρb_κες εF:θεισαν περ2 το5τους το8ς τ4πους
)φεδρε5οντες το8ς )κπ&πτοντας τ!ν )μπ4ρων αFχμαλωτ&-
ζεινD K δ Ξενοφ!ν μετ/ τ!ν συνηθροισμ+νων στρατιω-
τ!ν )μβαλvν α*τ!ν εFς τ>ν χ:ραν μ;χRη τε )ν&κησε κα2
4 τ/ς πλε&στας τ!ν κωμ!ν )ν+πρησεD μετ/ δ ταCτα Θ&βρω-
νος α*το8ς μεταπεμπομ+νου κα2 μισθο8ς )παγγελλομ+-
88. Oe Tρ=λλεις εjχαν κτισθ9 στ1ν εφορη κοιλ=δα το] Mαι=νδρου κα+ τ=
>ρε+πι= της εfρ+σκονται πλησ+ον το] σημερινο] Aϊδιν+ου. 0Yπ9ρξαν μ+α
Uπ τ+ς σημαντικ,τερες πλεις τ9ς Uρχα+ας Λυδ+ας. 0H πλις πο; >γν,-
ρισε μεγ=λες Sμρες Uκμ9ς κατεστρ=φη Uπ >πιδρομς τbν Σελτζο;-
220
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
στ1ν Mαγνησ+α, τ1ν Vπο+α >ξουσ+αζε V Tισσαφρνης. Kα-
τλαβε τ1ν πλι >ξ >φδου κα+ >πορε;θη Uμσως στ+ς
Tρ=λλεις τ9ς Iων+ας88, hπου >πεχε+ρησε ν= πολιορκ1ση
τ1ν πλι. Eπειδ1 hμως δν μπορο]σε ν= καταφρη τ+πο-
τε, διτι S πλις kταν pχυρ1, Uνεχ,ρησε π=λι στ1ν Mα-
γνησ+α. 3. Kα+ καθ,ς S πλις kταν Uτε+χιστη κι V Θ+βρων
φοβταν μ1πως μ τ1ν Uναχ,ρησ+ του V Tισσαφρνης κυ-
ριε;ση τ1ν πλι τ1ν μετφερε σ’ tνα γειτονικ vρος, πο;
τ pνομ=ζουν Θ,ρακα. Kι V sδιος εoσβαλε στ1ν χ,ρα
τbν >χθρbν κα+ >φρτωσε το;ς στρατιbτες μ κ=θε
εsδους λε+α. gOταν V Tισσαφρνης nφθασε μ oσχυρ1 δ;-
ναμι eππικο], Uπεσ;ρθη γι= Uσφ=λεια στ1ν lEφεσο.
37. Tν sδιο καιρ οe gEλληνες πο; εjχαν μετ=σχει στ1ν
>κστρατε+α το] K;ρου κα+ >παν9λθαν σbοι στ1ν 0Eλλ=-
δα, \λλοι >πστρεψαν καθνας στ1ν πατρ+δα του, Uλλ= οe
περισστεροι, περ+που πντε χιλι=δες, καθ,ς εjχαν συνη-
θ+σει στ1ν στρατιωτικ1 ζω1, >ξλεξαν στρατηγ τους τν
Ξενοφbντα. 2. Kι V Ξενοφbν, μ τν στρατ του }ρμησε
γι= ν= πολεμ1ση το;ς Θρ*κες πο; κατοικο]σαν γ;ρω
στν Σαλμυδησσ89. T nδαφος τ9ς πλεως αcτ9ς, πο;
εfρ+σκεται στ1ν Uριστερ1 πλευρ= το] Πντου, >κτε+νεται
σ μεγ=λη Uπστασι κα+ γ+νεται αoτ+α πολλbν ναυαγ+ων.
3. Oe Θρ*κες συνηθ+ζουν σ αcτ= τ= μρη ν= >νεδρε;ουν
κα+ ν= συλλαμβ=νουν αoχμαλ,τους το;ς >μπρους πο;
>ξοκλλουν. 0O Ξενοφbν μ τν στρατ του εoσβαλε στ1ν
χ,ρα τους, >ν+κησε στ1ν μ=χη, κι nκαυσε τ= περισστερα
χωρι= τους. 4. gYστερα Uπ’ αcτ, hταν το;ς >κ=λεσε V Θ+-
βρων κα+ fποσχταν ν= το;ς δ,ση μισθ, Uνεχ,ρησαν
κων Tο;ρκων. Kατ= τ 1310 nλαβε τ vνομα Aϊδ+ν Uπ τν Vμ,νυμο
>μ+ρη στν Vπο&ον >δθη yς τιμ=ριο (Aϊδ+νιον).
89. 0H Σαλμυδησσς εjναι S μεταγενστερη M1δεια τ9ς Aνατολικ9ς Θρ=-
κης, >π+ τ9ς παραλ+ας το] Ecξε+νου Πντου.
221
 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
νου δ:σειν, πρJς )κε,νον 3πεχ:ρησαν κα2 μετ/ Λακεδαι-
μον&ων )πολ+μουν το,ς Π+ρσαις.
5 Tο5των δ πραττομ+νων Διον5σιος μν )ν τR Σικελ&bα
π4λιν Lκτισεν Iπ’ α*τJν τJν τς AUτνης λ4φον, κα2 3π4 τι-
νος )πιφανοCς εροC προσηγ4ρευσεν α*τ>ν jAδρανον.
6 κατ/ δ τ>ν Mακεδον&αν "Aρχ+λαος K βασιλε8ς Lν τινι κυ-
νηγ&Gω πληγε2ς 3κουσ&ως IπJ KρατεροC τοC )ρωμ+νου τJν
β&ον μετλλαξε, βασιλε5σας Lτη hπτ;D τ>ν δ’ 3ρχ>ν διεδ+-
ξατο "Oρ+στης πα,ς €ν, ~ν 3νελvν "A+ροπος )π&τροπος wν
7 κατ+σχε τ>ν βασιλε&αν Lτη yξ. "Aθνησι δ Σωκρ;της K φι-
λ4σοφος Iπ’ "Aν5του κα2 Mελτου κατηγορηθε2ς )π’ 3σε-
βε&bα κα2 φθορb_ τ!ν ν+ων, θαν;τGω κατεδικ;σθη κα2 πιvν
κ:νειον )τελε5τησεν. 3δ&κου δ τς κατηγορ&ας γεγενη-
μ+νης K δμος μετεμελθη, τηλικοCτον 9νδρα θεωρ!ν
3νRηρημ+νονD δι4περ το8ς κατηγορσαντας δι’ [ργς εWχε
κα2 τ+λος 3κρ&τους 3π+κτεινεν.
222
ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - ΒΙΒΛΙΟΝ IΔ
γι= ν= mνωθο]ν μαζ+ του κα+ μ το;ς Λακεδαιμον+ους πο-
λεμο]σαν >ναντ+ον τbν Περσbν.
5. Eνb συνβαιναν αcτ= τ= γεγοντα, V Διον;σιος
στ1ν Σικελ+α nκτισε μ+α πλι κ=τω Uπ τ1ν κορυφ1 το]
vρους Asτνα κα+ τ1ν uνμασε lAδρανο Uπ τ vνομα mνς
περιφ1μου ναο]90. 6. Στ1ν Mακεδον+α V βασιλε;ς Aρχ-
λαος κτυπ1θηκε \θελα σ κ=ποιο κυν1γι Uπ τν Kρατε-
ρ, τν Uγαπημνο του, κα+ πθανε, Uφο] >βασ+λευσε >π+
mπτ= χρνια. Tν διαδχθηκε στν θρνο V Oρστης, πο;
kταν Uκμα παιδ+ κα+ θανατ,θηκε Uπ τν Aροπο, τν
>π+τροπ του, V Vπο&ος >κρ=τησε τν θρνο >π+ tξι χρ-
νια. 7. Στ1ν Aθ1να V φιλσοφος Σωκρ=της κατηγορ1θηκε
Uπ τν lAνυτο κα+ τν Mλητο γι= Uσβεια κα+ διαφθορ=
τbν νων κα+ κατεδικ=σθη εoς θ=νατον, nπιε τ κ,νειο κα+
πθανε. Aλλ= >πειδ1 S κατηγορ+α Uπεδε+χθη \δικη, V λας
μεταμελ1θηκε βλποντας tνα τσο σημαντικν \νθρωπο
ν= θανατ,νεται. Γι’ αcτ uργ+σθηκε >ναντ+ον τbν κατη-
γρων κα+ τλος το;ς >θαν=τωσε χωρ+ς δ+κη91.
90. T lAδρανον q Aδρανν >κτ+σθη Uπ τν τ;ραννο Διον;σιο τν πρε-
σβ;τερο τ 400 π.X. στο;ς NΔ. πρποδες τ9ς Asτνας κα+ πλησ+ον mνς
λφου, >π+ το] Vπο+ου fπ9ρχε Uρχα&ος νας το] τοπικο] θεο] Aδρα-
νο]. 0O τοπικς αcτς θες Uντιστοιχο]σε πρς τν gHφαιστο q τν Δ+α
q τν gHλιο. Στν να του συνετηρο]ντο χ+λιοι περ+που σκ;λοι, οe
Vπο&οι fπεδχοντο, κατ= τν Aoλιαν, φιλικbς το;ς προσκυνητς το]
θεο], συνοδε;οντες αcτο;ς κατ= τ1ν ν;κτα στ+ς οoκ+ες τους, καθ,ς κα+
το;ς μεθυσμνους, Uλλ= κατεσπ=ρασσαν το;ς eεροσ;λους.
91. 0H καταδ+κη το] μεγ=λου φιλοσφου Σωκρ=τους εoς θ=νατον Uποτελε&
τ μγιστον αjσχος τ9ς Uλλοπροσ=λλου Aθηναϊκ9ς Δημοκρατ+ας κα+
Uσφαλbς tνα Uπ τ= μεγαλ;τερα >γκλ1ματ= της.
223