ISBN 978-960-456-427-9

© Copyright: Α. Γιαγκοπούλου, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2014

Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του ελληνικού νόμου (N.2121/1993
όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύε-
ται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση
και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδή-
ποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.

Φωτοστοιχειοθεσία Π. ZHTH & Σια OE

Eκτύπωση 18ο χλμ Θεσ/νίκης-Περαίας
Βιβλιοδεσία 5Ȉ

r
Ȑʆʒʂʝʂ
Ȉʆʓʓʂʌʐʎʝʋʈʥ
r

5,


5ʈʌ


'BY

r
FNBJM
JOGP![JUJHS

BIBΛIOΠΩΛEIO ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - KENTPIKH ΔIAΘEΣH:

Aρμενοπούλου 27, 546 35 Θεσσαλονίκη
Tηλ.: 2310.203.720, Fax:

r
FNBJM
TBMFT![JUJHS
www.ziti.gr BIBΛIOΠΩΛEIO AΘHNΩN - ΠΩΛHΣH ΛΙΑΝΙΚΗ-XONΔPIKH
Xαριλάου Τρικούπη 22, 106 79 Aθήνα
5ʈʌ'BY

r
FNBJM
BUIJOB![JUJHS
ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ - ENΩΣH EKΔOTΩN BIBΛIOY ΘEΣΣAΛONIKHΣ:
Ȑʆʓʍʂʇʟʄʌʐʕ



"ʉʜʎʂ

r
5ʈʌ'BY

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ:

XXX[JUJHS
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο κύριος στόχος του βιβλίου αυτού είναι να βοηθήσει το μαθητή της Αʹ Γυμνα-
σίου να εξοικειωθεί με τους όρους και την τεχνική της επικής ποίησης που
συναντάμε στις ραψωδίες της Οδύσσειας, να γνωρίσει τον πολιτισμό της ομηρικής
εποχής, μέσα από τους θεσμούς, τις ιδέες και τις αξίες της αρχαϊκής κοινωνίας και
να προετοιμαστεί ικανοποιητικά για τα θέματα και τις εργασίες που υποδεικνύει το
βιβλίο του μαθητή.
Η διάρθρωση της ύλης περιλαμβάνει:
r
ȅʒʙʔʜʓʆʊʥ
ʋʂʊ
ȁʑʂʎʔʜʓʆʊʥ
ȅʊʓʂʄʙʄʜʥ
ʓʔʈʎ
ȅʑʊʋʜ
Ȑʐʝʈʓʈ
m
Οδύσσεια
r

ȁʑʂʎʔʜʓʆʊʥ
ʓʔʂ
ʉʛʍʂʔʂ
ʄʊʂ
ʓʕʇʜʔʈʓʈ
m
ʆʒʄʂʓʝʆʥ
ȅʊʓʂʄʙʄʜʥ
ʔʐʕ
ʓʗʐʌʊʋʐʠ
ʃʊ-
βλίου
r
ȁʎʚʌʕʓʈ
ʋʂʊ
հʐʍʜ
ʔʙʎ

ʆʎʐʔʜʔʙʎ

r
Ȓʔʐʊʗʆʝʂ
ȁʖʈʄʈʍʂʔʊʋʜʥ
ȓʆʗʎʊʋʜʥ

r
Ȓʔʐʊʗʆʝʂ
ʑʐʌʊʔʊʓʍʐʠ
ʔʈʥ
ʐʍʈʒʊʋʜʥ
ʆʑʐʗʜʥ
r
ȅʑʆʏʆʒʄʂʓʝʂ
Ȑʂʒʚʌʌʈʌʙʎ
Ȋʆʊʍʛʎʙʎ
r
ȁʑʂʎʔʜʓʆʊʥ
ʓʔʂ
ʉʛʍʂʔʂ
ʄʊʂ
ʓʕʇʜʔʈʓʈ
m
ʆʒʄʂʓʝʆʥ

r
"ʎʂʋʆʖʂʌʂʝʙʓʈ
ʔʈʥ
Oδύσσειας
r
Ȟʒʐʊ
ʋʂʊ
ʂʖʈʄʈʍʂʔʊʋʛʥ
ʔʆʗʎʊʋʛʥ
ʔʈʥ
Οδύσσειας
ȓʂ
ʆʒʍʈʎʆʕʔʊʋʚ
ʓʗʟʌʊʂ
ʋʂʊ
ʐʊ
ʂʑʂʎʔʜʓʆʊʥ
ʋʚʉʆ
ʆʎʟʔʈʔʂʥ
ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʐʎʔʂʊ
ʍʆ
ʂʑʌʟ

και ευσύνοπτο τρόπο, ώστε να γίνονται κατανοητά από το μαθητή και να περιέχουν
ωστόσο τις απαραίτητες επισημάνσεις για το σχολιασμό των επιμέρους ενοτήτων.

Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2014

 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Eισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Μέρος 1ο
ΤΗΛΕΜΑΧΕΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1η Eνότητα (α
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
α 1-25: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2η Eνότητα (α

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
3η Eνότητα (α 109-173) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4η Eνότητα (α 174-360) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
5η Eνότητα (α 361-497) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Aνακεφαλαίωση της α ραψωδίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
6η Eνότητα (β, γ, δ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ʂʎʚʌʕʓʈ
ʍʊʋʒʢʎ
ʂʑʐʓʑʂʓʍʚʔʙʎ
. . . . . . 

Μέρος 2ο
ΝΟΣΤΟΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
7η Eνότητα (ε
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ε 1-165: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
ʈ
&ʎʟʔʈʔʂ
ε 165-310) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
9η Eνότητα (ε 311-420) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
10η Eνότητα (ε 421-552) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
11η Eνότητα (ζ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ζ 139-259: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
12η Eνότητα (η, θ, ι

ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
θ 102-302, 434-461: ανάλυση) . . . 151
13η Eνότητα (θ

ι 1-41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
14η Eνότητα (ι

ʋʆ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ι 240-512: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . 173
15η Eνότητα (ι 513-630) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 6 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

16η Eνότητα (κ, λ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
λ 99-249: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

17η Eνότητα (λ 376-433, 522-604) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
ʈ
&ʎʟʔʈʔʂ
μ, ν

ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ʂʎʚʌʕʓʈ

μικρών αποσπασμάτων) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

Μέρος 3ο
ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
19η Eνότητα (ν

ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ν 210-464: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . 225
20ή Eνότητα (ξ, ο, π: περίληψη) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
21η Eνότητα (π 1-172) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
22η Eνότητα (π

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
23η Eνότητα (ρ, σ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ρ 331-376: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
24η Eνότητα (τ, υ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ʂʎʚʌʕʓʈ
ʂʑʐʓʑʂʓʍʚʔʙʎ
. . . . . . . . . . . . . . . 269
25η Eνότητα (φ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
φ 303-473: ανάλυση) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
26η Eνότητα (χ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ʂʎʚʌʕʓʈ
ʂʑʐʓʑʂʓʍʚʔʙʎ
. . . . . . . . . . . . . . . . . 
27η Eνότητα (ψ
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ʂʎʚʌʕʓʈ
ʂʑʐʓʑʂʓʍʚʔʙʎ
. . . . . . . . . . . . . . . . . 295
ʈ
&ʎʟʔʈʔʂ
ω
ʑʆʒʝʌʈʘʈ
m
ʂʎʚʌʕʓʈ
ʂʑʐʓʑʂʓʍʚʔʙʎ
. . . . . . . . . . . . . . . . . 303

Aνακεφαλαίωση της Oδύσσειας – Eργασίες – δραστηριότητες

των μαθητών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

Όροι και αφηγηματικές τεχνικές της Οδύσσειας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329

Βιβλιογραφία, αρθρογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α. ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΚΑΙ, ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ, ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

Ερωτήσεις Εισαγωγής

1. Έπος: έννοια περιεχόμενο – βασικά γνωρίσματα του ηρωικού έπους

8 Τι είναι έπος, σε ποια είδη διακρίνεται με βάση το περιεχόμενό του και ποια
είναι τα χαρακτηριστικά του ηρωικού έπους; (σελ. 9)

Έπος αρχικά σημαίνει «λόγος» και προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα ἔπω = λέ-
ʄʙ
ȁʑʟ
ʔʐʎ
ʐ
ʂʊ
ʑȖ
ʟʍʙʥ
ʛʑʐʥ
ʓʈʍʂʝʎʆʊ
ʔʐ
ʂʖʈʄʈʍʂʔʊʋʟ
ʑʐʝʈʍʂ
ʍʆ
ʑʆʒʊʆʗʟʍʆ-
νο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό.

Ȓʔʐ
ηρωικό έπος ανήκουν και τα ομηρικά ποιήματα, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια,
ʑʐʕ
ʂʖʈʄʐʠʎʔʂʊ
ʔʂ
ʋʂʔʐʒʉʢʍʂʔʂ
ʈʒʢʙʎ
ʂʌʌʚ
ʋʂʊ
ʉʆʢʎ
Ȓʕʗʎʚ
ʐʊ
ʉʆʐʝ
ʓʕʎʕʑʚʒ-
χουν με τους ανθρώπους και κατευθύνουν τη δράση τους.

ȓʂ
βασικά γνωρίσματα του ηρωικού έπους
ʆʝʎʂʊ
ʅʠʐ
ʂ

ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʆʊ
ʙʥ
ʂʌʈʉʊ-
νά, γεγονότα του μακρινού παρελθόντος που έχουν γίνει μύθοι, β) έχει αντικειμενι-
ʋʟ
ʗʂʒʂʋʔʜʒʂ
ʟʑʙʥ
ʋʂʊ
ʔʂ
ʅʈʍʐʔʊʋʚ
ʍʂʥ
ʔʒʂʄʐʠʅʊʂ
ʋʂʉʢʥ
ʅʆʎ
ʆʋʖʒʚʇʆʊ
ʔʊʥ
ʑʒʐ-
σωπικές απόψεις ενός ποιητή αλλά το σύνολο της κοινωνίας μέσα στην οποία δημι-
ʐʕʒʄʆʝʔʂʊ
ȏ
ʆʑʊʋʟʥ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʂʖʈʄʐʠʎʔʂʎ
ʔʈʎ
ʑʂʒʚʅʐʓʈ
ʔʐʎ
ʋʐʊʎʟ
ʓʆ
ʟʌʐʕʥ
ʍʠʉʐ

2. Ο επικός κύκλος και, ιδιαίτερα, ο τρωικός

8 Τι ονομάζεται επικός κύκλος ή κύκλια έπη; (σελ. 9)

 8 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

Ο όρος κύκλος
ʅʈʌʢʎʆʊ
ʆʅʢ
ʔʐ
ʓʠʎʐʌʐ
ʔʙʎ
ʛʒʄʙʎ
ʑʐʕ
ʟʌʂ
ʍʂʇʝ
ʓʕʍʑʌʈʒʢʎʐʕʎ

ένα ευρύ θέμα, π.χ. τον τρωικό πολέμο.
Επικός κύκλος ή κύκλια έπη ʐʎʐʍʚʇʆʔʂʊ
ʐ
jʋʠʋʌʐʥv
ʔʙʎ
ʆʑʢʎ
ʑʐʕ
ʛʗʐʕʎ
ʓʙ-
ʉʆʝ
ʓʆ
ʑʆʒʊʌʜʘʆʊʥ
ʜ
ʍʊʋʒʚ
ʂʑʐʓʑʚʓʍʂʔʂ
ʋʂʊ
ʂʒʗʝʇʐʕʎ
ʔʈ
ʅʊʜʄʈʓʈ
ʂʑʟ
ʔʈ
ʅʈʍʊʐʕʒ-
ʄʝʂ
ʔʐʕ
ʋʟʓʍʐʕ
ʔʆʌʆʊʢʎʐʎʔʂʥ
ʍʆ
ʔʐ
ʉʚʎʂʔʐ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ȓʂ
ʋʠʋʌʊʂ
ʛʑʈ
ʑʂʒʐʕʓʊ-
ʚʇʐʕʎ
ʛʎʔʐʎʂ
ʔʂ
ʗʂʒʂʋʔʈʒʊʓʔʊʋʚ
ʔʈʥ
Ιλιάδας και της Οδύσσειας.
Υπάρχουν δύο απόψεις ως προς τη σχέση των κύκλιων επών με την Ιλιάδα και
την Οδύσσεια:
ʂ


Ȓʔʂ
ʋʠʋʌʊʂ
ʛʑʈ
ʓʕʍʑʆʒʊʌʂʍʃʚʎʐʎʔʂʊ
ʋʂʊ
ʔʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ
Ιλιάδα και Οδύσσεια.
ʃ


ȓʂ
ʋʠʋʌʊʂ
ʛʑʈ
ʅʆ
ʓʕʍʑʆʒʊʌʂʍʃʚʎʐʕʎ
ʔʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʂʌʌʚ
ʂʑʐʔʆʌʐʠʎ
ʛʎʂ
ʓʠʎʐʌʐ

έργων, «κύκλο» γύρω από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Η άποψη αυτή είναι η
επικρατέστερη.

8 Ποια έπη ανήκουν στον τρωικό κύκλο και ποιο είναι το περιεχόμενό τους;
(σελ. 9)

Όσα έπη σχετίζονται με τον τρωικό πόλεμο αποτελούν τον τρωικό κύκλο
ȓʐ
ʍʠ-
ʉʐ
ʔʐʕ
ʔʒʙʊʋʐʠ
ʑʐʌʛʍʐʕ
ʓʕʍʑʌʈʒʢʎʐʕʎ
ʍʂʇʝ
ʍʆ
ʔʈʎ
Ιλιάδα και την Οδύσσεια έξι
έπη του τρωικού κύκλου που θεωρούνται μεταομηρικά, δηλαδή ότι δημιουργήθη-
ʋʂʎ
ʍʆʔʚ
ʔʐʎ
Ȟʍʈʒʐ
ȓʂ
ʛʏʊ
ʛʑʈ
ʆʝʎʂʊ
ʔʂ
ʆʏʜʥ
α) Τα Κύπρια, που διηγούνταν την προϊστορία του τρωικού πολέμου και τα πο-
λεμικά γεγονότα μέχρι την αρχή της Ιλιάδας. ο τίτλος τους τα συνδέει άμεσα ή
ʛʍʍʆʓʂ
ʍʆ
ʔʈʎ
Ȋʠʑʒʐ
ʟʑʐʕ
ʑʊʉʂʎʟʎ
ʓʕʎʔʛʉʈʋʂʎ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
Ȓʔʂʓʝʎʐ
ʔʐʎ
Ȋʠʑʒʊʐ


ʋʂʊ
ʍʆ
ʔʈʎ
Ȋʠʑʒʊʅʂ
ȁʖʒʐʅʝʔʈ
ʑʐʕ
ʌʂʔʒʆʕʟʔʂʎ
ʓʔʈ
ʍʆʄʂʌʟʎʈʓʐ
ʔʈʎ
ʉʆʙʒʐʠ-
μενη ιδιαίτερη πατρίδα της.
ʓʔʈʎ
Ȑʚʖʐ
ʕʑʜʒʗʆ
ʑʂʎʆʌʌʜʎʊʂ
ʐʎʐʍʂʓʔʟʥ
ʎʂʟʥ

της θεάς.
β) Η Αἰθιοπὶς

ȁʊʉʝʐʑʆʥ

ʑʐʕ
ʑʂʒʐʕʓʝʂʇʆ
ʋʕʒʝʙʥ
ʔʊʥ
ʎʊʋʈʖʟʒʆʥ
ʍʚʗʆʥ
ʔʐʕ
ȁʗʊʌ-
ʌʛʂ
ʆʎʂʎʔʝʐʎ
ʔʐʕ
ʃʂʓʊʌʊʚ
ʔʙʎ
ȁʊʉʊʟʑʙʎ
Ȍʛʍʎʐʎʂ
ʓʕʍʍʚʗʐʕ
ʔʙʎ
ȓʒʢʙʎ

ʂʌ-
λά και τον θάνατο του ίδιου του Αχιλλέα.
γ) Η Μικρά Ἰλιάς
ʑʐʕ
ʂʎʂʖʆʒʟʔʂʎ
ʓʔʈ
ʅʊʂʍʚʗʈ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʋʂʊ
ʔʐʕ
ȓʆʌʂʍʢʎʊ-
ʐʕ
ȁʝʂʎʔʂ
ʄʊʂ
ʔʂ
ʟʑʌʂ
ʔʐʕ
ȁʗʊʌʌʛʂ
ʍʛʗʒʊ
ʋʂʊ
ʔʈʎ
ʆʝʓʐʅʐ
ʔʐʕ
հʐʠʒʆʊʐʕ
Ȝʑʑʐʕ

ʓʔʈʎ
ȓʒʐʝʂ
δ) Η Ἰλίου πέρσις (< πέρθω = ἐκ + πορθῶ > πορθητός

ʑʐʕ
ʑʆʒʊʛʄʒʂʖʆ
ʟʓʂ
ʅʊʂ-
ʅʒʂʍʂʔʝʓʔʈʋʂʎ
ʋʂʔʚ
ʔʈʎ
ʚʌʙʓʈ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ

ε) Οι Νόστοι (νόστος < νέσομαι > νέομαι
ʆʑʂʎʛʒʗʐʍʂʊ
ʆʑʊʓʔʒʛʖʙ
ʓʔʈʎ
ʑʂʔʒʝʅʂ


που εξιστορούσαν τις περιπέτειες των τρωικών ηρώων (εκτός του Οδυσσέα) κα-
ʔʚ
ʔʈʎ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ
ʓʔʊʥ
ʑʂʔʒʝʅʆʥ
ʔʐʕʥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9

στ) Η Τηλεγόνεια ή Τηλεγονία (< τῆλε + γον- > τηλέγονος: ο γεννημένος μακριά
από τον γονέα του), που εξιστορούσε τα γεγονότα μετά την Ὀδύσσεια, δηλαδή
τις περιπέτειες του Οδυσσέα μετά το νόστο και μέχρι το θάνατο από το γιο του,
ʔʐʎ
ȓʈʌʛʄʐʎʐ
ʔʐʎ
ʐʑʐʝʐ
ʋʂʔʚ
ʔʐ
ʍʠʉʐ
ʆʝʗʆ
ʂʑʐʋʔʜʓʆʊ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
Ȋʝʒʋʈ
ȏ
ȓʈʌʛ-
ʄʐʎʐʥ
ʟʔʂʎ
ʍʆʄʚʌʙʓʆ
ʂʎʂʇʈʔʐʠʓʆ
ʔʐʎ
ʑʂʔʛʒʂ
ʔʐʕ
ʓʆ
ʍʊʂ
ʓʠʄʋʒʐʕʓʈ
ʟʍʙʥ
ʔʐʎ

σκότωσε εν αγνοία του.

3. Ο χρόνος, ο χώρος και ο κόσμος των ομηρικών επών

σε σχέση και με την Ιστορία

8 Ποιος είναι ο χρόνος που δημιουργήθηκαν τα Ομηρικά έπη και ποια η σχέση
του με την Ιστορία; (σελ. 9-10)

Η Ιλιάδα έχει ως κεντρικό θέμα την μῆνιν = θυμό του Αχιλλέα, που διαρκεί 51 μέ-
ρες (δραματικό παρόν), περικλείεται όμως σ’ αυτές ολόκληρος ο δεκαετής πόλε-
μος για την κατάκτηση του Ἰλίου

ȓʒʐʝʂʥ
ʑʐʊʈʔʊʋʟ
ʑʂʒʟʎ

ʋʊ
ʛʔʓʊ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʋʂ-
τέστησε το έπος του αληθινή Ιλιάδα (< Ἴλιον

ȓʒʐʝʂ

ʋʂʊ
ʟʗʊ
ȁʗʊʌʌʈʝʅʂ
ȇ Οδύσ-
σεια έχει ως κεντρικό θέμα το δεκαετή αγώνα του Οδυσσέα (ποιητικό παρόν) για
το νόστο
ʅʈʌʂʅʜ
ʔʈʎ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ
ʓʔʈʎ
ʑʂʔʒʝʅʂ
ʋʂʊ
διαρκεί 41 μέρες (δραματι-
κό παρόν), εντάσσοντας σ’ αυτές ο ποιητής όλες τις μεταπολεμικές περιπέτειες
του ήρωα.
Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια δημιουργήθηκαν κατά τη Γεωμετρική εποχή (1100-
700 π.Χ.)
ʆʊʅʊʋʟʔʆʒʂ
ʋʂʔʚ
ʔʊʥ
ʔʆʌʆʕʔʂʝʆʥ
ʅʆʋʂʆʔʝʆʥ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʂʊ
ʑȖ
ʈ
Οδύσσεια πι-
ʉʂʎʟʎ
ʓʔʊʥ
ʂʒʗʛʥ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʂʊ

ȇ
ȃʆʙʍʆʔʒʊʋʜ
ʆʑʐʗʜ
ʐʖʆʝʌʆʊ
ʔʐ
ʟʎʐʍʚ
ʔʈʥ
ʓʔʈ
ʄʆʙ-
ʍʆʔʒʊʋʜ
ʅʊʂʋʟʓʍʈʓʈ
ʔʙʎ
ʂʄʄʆʝʙʎ
ʑʐʕ
ʋʂʔʂʓʋʆʕʚʇʐʎʔʂʊ
ʂʕʔʜ
ʔʈʎ
ʆʑʐʗʜ
ʃʌ
ʆʊʋʟ-
νες 3 και 4 σχολ. βιβλ.).

8 Ποιος είναι ο χώρος που δημιουργήθηκαν τα Ομηρικά έπη και ποια η σχέση
του με την Ιστορία; (σελ. 10)

Τα ομηρικά έπη δημιουργήθηκαν στη δυτική Μικρά Ασία, όπου οι Αχαιοί (που δεν
ʐʎʐʍʚʇʐʎʔʂʎ
ʂʋʟʍʈ
Țʌʌʈʎʆʥ

ʆʝʗʂʎ
ʊʅʒʠʓʆʊ
ʂʑʐʊʋʝʆʥ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
ʐ
ʂʊ
ʑȖ
ʟʑʙʥ
ʋʂʊ

ʓʔʂ
ʎʈʓʊʚ
ʔʐʕ
ȁʊʄʂʝʐʕ
ʋʂʔʚ
ʔʐʎ
ȁʦ
ʆʌʌʈʎʊʋʟ
ʂʑʐʊʋʊʓʍʟ
ȓʐʎ
ʐ
ʋʂʊ
ʐ
ʂʊʢʎʂ
ʋʕ-
ʒʝʙʥ
ʋʂʊ
ʍʛʗʒʊ
ʔʂ
ʍʛʓʂ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʂʊ
ʑȖ
ʐʊ
Țʌʌʈʎʆʥ
ʚʑʐʊʋʐʊ
ʆʝʗʂʎ
ʆʑʆʋʔʂʉʆʝ
ʓʔʊʥ

ʂʋʔʛʥ
ʟʌʈʥ
ʔʈʥ
Ȍʆʓʐʄʆʝʐʕ
ʋʂʊ
ʔʐʕ
ȅʕʏʆʝʎʐʕ
Ȑʟʎʔʐʕ
ȏ
ʂʑʐʊʋʊʓʍʟʥ
ʔʈʥ
Ȋʠʑʒʐʕ
ʆʝ-
χε αρχίσει ήδη από τον 13 αι., και στα ιστορικά χρόνια το νησί ήταν πλήρως εξελ-
ληνισμένο.
 10 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

8 Από ποια παράδοση άντλησε στοιχεία ο ποιητής των ομηρικών επών και πώς
εξηγείται μέσα σ’ αυτά η ύπαρξη πολιτισμικών διαστρωματώσεων και ανα-
χρονισμών; (σελ. 10)

Ο ποιητής των ομηρικών επών αντλεί στοιχεία από τη μακραίωνη ποιητική παρά-
δοση
ʑʐʕ
ʅʆʎ
ʋʂʔʂʄʒʚʖʐʎʔʂʎ
ʂʌʌʚ
ʅʈʍʊʐʕʒʄʐʠʎʔʂʎ
ʋʂʊ
ʑʂʒʂʅʝʅʐʎʔʂʎ
ʑʒʐʖʐʒʊ-
ʋʚ
ʓʔʐʕʥ
ʋʂʔʐʝʋʐʕʥ
ʔʙʎ
ʂʑʐʊʋʊʢʎ
Ȓʔʊʥ
ʎʛʆʥ
ʂʕʔʛʥ
ʑʂʔʒʝʅʆʥ
ʐʊ
ʚʑʐʊʋʐʊ
ʔʒʂʄʐʕʅʐʠ-
ʓʂʎ
ʍʆ
ʎʐʓʔʂʌʄʝʂ
ʋʂʊ
ʑʆʒʈʖʚʎʊʂ
ʔʂ
ʋʂʔʐʒʉʢʍʂʔʂ
ʔʙʎ
ʍʆʄʚʌʙʎ
ʑʂʌʂʊʢʎ
ʈʒʢʙʎ

του ελλαδικού χώρου. τα συνέδεαν, μάλιστα, και με νεότερους θρύλους για τις πε-
ʒʊʑʛʔʆʊʆʥ
ʔʙʎ
ʎʂʕʔʊʋʢʎ
ʑʐʕ
ʂʖʉʐʎʐʠʓʂʎ
ʋʂʔʚ
ʔʈʎ
ʆʑʐʗʜ
ʔʐʕ
ʂʑʐʊʋʊʓʍʐʠ
ȏ
ȏʅʕʓ-
ʓʛʂʥ
ʑʗ
ʆʋʔʟʥ
ʂʑʟ
ʑʐʌʆʍʊʓʔʜʥ
ʋʂʊ
ʑʒʙʔʂʄʙʎʊʓʔʜʥ
ʓʔʐʎ
ʑʟʌʆʍʐ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
ʆʝʎʂʊ

και εκπρόσωπος των ναυτικών, που ταξίδευαν για να πλουτίσουν και να γνωρίσουν
ʎʛʐʕʥ
ʔʟʑʐʕʥ
ʋʂʊ
ʑʐʌʊʔʊʓʍʐʠʥ
ʋʂʊ
ʐ
ʏʆʎʊʔʆʍʛʎʐʥ
ʑʐʕ
ʆʑʊʓʔʒʛʖʆʊ

Ωστόσο, ο Όμηρος αντλεί στοιχεία και από την εποχή στην οποία ζει και τον
επηρεάζει άμεσα ʐʥ
ʂʊ
ʍʆ
ʂʒʗʛʥ
ʐʕ
ʂʊ
ʑȖ

Țʔʓʊ
ʆʏʈʄʐʠʎʔʂʊ
ʓʔʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ

οι πολιτισμικές διαστρωματώσεις, δηλαδή να συνυπάρχουν πολιτισμικά στοιχεία
ʅʊʂʖʟʒʙʎ
ʗʒʐʎʊʋʢʎ
ʑʆʒʊʟʅʙʎ
ʟʑʙʥ
ʔʐ
ʈʒʙʊʋʟ
ʊʅʂʎʊʋʟ
ʔʐʕ
ʛʎʅʐʏʐʕ
ʉʂʎʚʔʐʕ
ʍʆ
ʔʐ

ʊʅʂʎʊʋʟ
ʔʈʥ
ʆʕʔʕʗʊʓʍʛʎʈʥ
ʇʙʜʥ
ʙʥ
ʔʂ
ʄʈʒʂʔʆʊʚ
Οι αναχρονισμοί είναι άλλο ένα ουσιαστικό γνώρισμα της επικής ποίησης. Ο
Ȟʍʈʒʐʥ
ʍʆʔʂʖʛʒʆʊ
ʑʐʌʊʔʊʓʍʊʋʚ
ʓʔʐʊʗʆʝʂ
ʍʊʂʥ
ʆʑʐʗʜʥ
ʓʆ
ʚʌʌʈ
ʓʕʎʜʉʙʥ
ʑʒʐʄʆʎʛʓʔʆ-
ʒʈ
ȃʊʂ
ʑʂʒʚʅʆʊʄʍʂ
ʍʊʌʚʆʊ
ʄʊʂ
ʓʊʅʆʒʛʎʊʂ
ʟʑʌʂ
ȃʆʙʍʆʔʒʊʋʜ
ʆʑʐʗʜ
ʟʑʐʕ
ʇʆʊ
ʐ
ʑʐʊʈ-
ʔʜʥ

ʍʆʔʂʖʛʒʐʎʔʚʥ
ʔʂ
ʓʔʈ
Ȍʕʋʈʎʂʞʋʜ
ʆʑʐʗʜ
ʑʐʕ
ʋʕʒʊʂʒʗʐʠʓʆ
ʐ
ʗʂʌʋʟʥ

8 Ποιος είναι ο κόσμος των ομηρικών επών και ποια η σχέση του με την Ιστο-
ρία; (σελ. 10)

Τα ομηρικά έπη διαδραματίζονται στο μυθικό παρελθόν της Μυκηναϊκής εποχής

ȓʒʙʊʋʟʥ
ʑʟʌʆʍʐʥ

ʋʂʊ
ʆʋʖʒʚʇʐʕʎ
ʔʐʎ
ʂʒʗʂʞʋʟ
Ȍʕʋʈʎʂʞʋʟ
ʋʟʓʍʐ
ʔʈ
ʇʙʜ
ʅʈʌʂʅʜ

μιας παλαιάς εποχής με πολέμους και δυνατούς άρχοντες.
Ωστόσο, γράφονται κατά την Γεωμετρική εποχή, που είναι στραμμένη σε ειρη-
ʎʊʋʚ
ʛʒʄʂ
ʎʂʕʔʊʌʝʂ
ʆʍʑʟʒʊʐ
ʂʎʚʑʔʕʏʈ
ʑʟʌʆʙʎ

ʗʂʒʂʋʔʈʒʝʇʆʔʂʊ
ʟʍʙʥ
ʂʑʟ
ʑʐʌʊʔʊ-
ʋʛʥ
ʓʕʄʋʒʐʠʓʆʊʥ
ʋʌʐʎʝʇʆʔʂʊ
ʐ
ʉʆʓʍʟʥ
ʔʈʥ
ʃʂʓʊʌʆʝʂʥ

Επομένως, τα ομηρικά έπη
αποτελούν πηγή περισσότερο του ειρηνικού 8ου αι. π.Χ., παρά της ηρωικής επο-
χής του τρωικού πολέμου.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11

4. Οι αοιδοί, οι ραψωδοί και ο Όμηρος

8 Ποιοι επικοί ποιητές ονομάζονταν αοιδοί; (σελ. 10)

Αοιδοί (< ᾄδω/ἀείδω = τραγουδώ, ἀοιδή, ᾠδή

ʔʒʂʄʐʠʅʊ

ʐʎʐʍʚʇʐʎʔʂʎ
ʐʊ
ʑʂʌʂʊ-
ʐʝ
ʆʑʊʋʐʝ
ʑʐʊʈʔʛʥ
ʋʕʒʝʙʥ
ʑʒʊʎ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
Ȟʍʈʒʐ
ʄʊʂʔʝ
ʔʒʂʄʐʕʅʐʠʓʂʎ
ʔʂ
ʛʑʈ
ʔʐʕʥ
ʍʆ

ʔʈ
ʓʕʎʐʅʆʝʂ
ʋʊʉʚʒʂʥ

ʖʟʒʍʊʄʄʂʥ
Ȓʕʎʛʉʆʔʂʎ
ʔʂ
ʑʐʊʜʍʂʔʚ
ʔʐʕʥ
ʂʕʔʐʓʗʆʅʊʚʇʐʎʔʂʥ

ʑʒʐʖʐʒʊʋʚ
ʍʆ
ʃʐʜʉʆʊʂ
ʆʑʝʋʌʈʓʈ

ʂʑʟ
ʔʈ
Ȍʐʠʓʂ
Ȑʝʓʔʆʕʂʎ
ʅʈʌʂʅʜ
ʟʔʊ
ʂʕʔʜ
ʔʐʕʥ

υπαγόρευε τα θέματα που επέλεγαν να τραγουδήσουν σε συμπόσια, κυρίως ανα-
κτόρων ή σε εορταστικές εκδηλώσεις της κοινότητας. Ήταν λοιπόν επαγγελματίες
τραγουδιστές και κάθε ανάκτορο ήθελε να έχει τον αοιδό του.
Ο αυτοσχεδιασμός ʔʙʎ
ʂʐʊʅʢʎ
ʐʖʆʊʌʟʔʂʎ
ʓʔʐ
ʔʂʌʛʎʔʐ
ʑʐʕ
ʅʊʛʉʆʔʂʎ
ʟʓʐ
ʋʂʊ

στην εκπαίδευση που δέχονταν από τους παλαιότερους, γονείς ή δασκάλους. Μά-
θαιναν δηλαδή τους θρύλους για τα σημαντικά γεγονότα και τους ήρωες του λα-
ού τους και απομνημόνευαν τυποποιημένα στοιχεία, όπως συνδυασμούς επιθέτων
ʋʂʊ
ʐʕʓʊʂʓʔʊʋʢʎ
ʖʒʚʓʆʊʥ
ʋʂʊ
ʓʔʝʗʐʕʥ
ʜ
ʋʂʊ
ʓʋʈʎʛʥ
ʐʌʟʋʌʈʒʆʥă
ʔʐʕʥ
ʃʐʈʉʐʠʓʆ
ʓʔʈʎ

απομνημόνευση και ο δακτυλικός εξάμετρος στίχος
ʔʐʕ
ʛʑʐʕʥ
ȅʝʗʂʎ
ʛʔʓʊ
ʑʒʟʗʆʊʒʂ

ʛʎʂ
ʂʑʟʉʆʍʂ
ʑʐʕ
ʔʐ
ʑʒʐʓʚʒʍʐʇʂʎ
ʓʔʐ
ʔʒʂʄʐʠʅʊ
ʑʐʕ
ʆʑʛʌʆʄʂʎ
ʋʚʉʆ
ʖʐʒʚ
ʎʂ
ʑʐʕʎ

ʔʒʂʄʐʕʅʢʎʔʂʥ
ʋʂʊ
ʂʕʔʐʓʗʆʅʊʚʇʐʎʔʂʥ
ʂʌʌʚ
ʆʏʐʑʌʊʓʍʛʎʐʊ
ʋʂʌʚ
ʄʊʂ
ʔʐ
ʛʒʄʐ
ʔʐʕʥ

8 Ποιοι επικοί ποιητές ονομάζονταν ραψωδοί; (σελ. 10-11)

Ραψωδοί (< ῥάπτω + ᾠδή) ʐʎʐʍʚʇʐʎʔʂʎ
ʐʊ
ʑʐʊʈʔʛʥ
ʑʐʕ
ʅʊʂʅʛʗʔʈʋʂʎ
ʔʐʕʥ
ʂʐʊʅʐʠʥ

ʑʒʐʥ
ʔʐ
ʔʛʌʐʥ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʂʊ
ʑȖ
ʂʌʌʚ
δεν αυτοσχεδίαζαν
ȁʒʗʊʋʚ
ʖʂʝʎʆʔʂʊ
ʑʙʥ
συ-
νέρραπταν / συναρμολογούσαν ποιήματα, κατέληξαν όμως να απομνημονεύουν
ρυθμικά έτοιμα καταγραμμένα έπη
mʅʊʋʚ
ʔʐʕʥ
ʜ
ʚʌʌʙʎm
κρατώντας ραβδί, σύμ-
ʃʐʌʐ
ʆʏʐʕʓʝʂʥ
ʅʐʓʍʛʎʈʥ
ʂʑʟ
ʔʐʕʥ
ʉʆʐʠʥ
հʆ
ʇʐʠʓʂʎ
ʓʔʂ
ʂʎʚʋʔʐʒʂ
ʂʌʌʚ
ʂʎʜʋʂʎ
ʓʆ

ʆʑʂʄʄʆʌʍʂʔʊʋʚ
ʓʙʍʂʔʆʝʂ
ʔʂʏʝʅʆʕʂʎ
ʂʑʟ
ʔʟʑʐ
ʓʆ
ʔʟʑʐ
ʋʂʊ
ʑʂʒʐʕʓʝʂʇʂʎ
ʔʂ
ʛʑʈ
ʋʕ-
ʒʝʙʥ
ʔʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ

ʓʆ
ʗʢʒʐʕʥ
ʂʎʐʊʗʔʐʠʥ
ʓʔʊʥ
ʍʆʄʚʌʆʥ
ʄʊʐʒʔʛʥ
ʔʙʎ
ȅʌʌʜʎʙʎ
ʟʑʐʕ

ʄʝʎʐʎʔʂʎ
ʋʂʊ
ʒʂʘʙʅʊʋʐʝ
ʂʄʢʎʆʥ
Țʔʓʊ
ʔʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ
ʂʋʐʠʄʐʎʔʂʎ
ʑʂʎʔʐʠ
ʟʑʐʕ

ʕʑʜʒʗʂʎ
Țʌʌʈʎʆʥ

8 Ποιες ήταν οι βασικές διαφορές Αοιδών και Ραψωδών; (σελ. 10-11)

ȏʊ
ʂʐʊʅʐʝ
ʜʔʂʎ
ʆʑʊʋʐʝ
ʑʐʊʈʔʛʥ
ʑʂʌʂʊʟʔʆʒʐʊ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
Ȟʍʈʒʐ
ʆʎʢ
ʐʊ
ʒʂʘʙʅʐʝ
ʅʊʂʅʛ-
ʗʔʈʋʂʎ
ʔʐʕʥ
ʂʐʊʅʐʠʥ
ʔʛʌʐʥ
ʐʕ
ʂʊ
ʑȖ

Οι αοιδοί τραγουδούσαν τα έπη τους
ʍʆ
ʔʈ
ʓʕʎʐʅʆʝʂ
ʋʊʉʚʒʂʥ

ʖʟʒʍʊʄʄʂʥ
ʂʕ-
ʔʐʓʗʆʅʊʚʇʐʎʔʂʥ
ʆʎʢ
οι ραψωδοί δεν αυτοσχεδίαζαν, αλλά απήγγελλαν έτοιμα κα-
 12 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

ταγραμμένα έπη άλλων ή δικά τους, κρατώντας ραβδί.

Οι αοιδοί
ʜʔʂʎ
ʑʆʒʊʇʜʔʈʔʐʊ
ʆʑʂʄʄʆʌʍʂʔʝʆʥ
ʑʐʕ
ζούσαν συνήθως σε ανάκτορα
και τραγουδούσαν σε συμπόσια και σε εορταστικές εκδηλώσεις, ενώ οι ραψωδοί
ανήκαν σε επαγγελματικά σωματεία και δε ζούσαν σε ανάκτορα, αλλά ταξίδευαν
από τόπο σε τόπο.

8 Σε ποια κατηγορία επικών ποιητών ανήκει ο Όμηρος και ποιες πληροφορίες

έχουμε γι’ αυτόν; (σελ. 11)

Ο Όμηρος ήταν ραψωδός ʋʂʊ
ʖʂʝʎʆʔʂʊ
ʟʔʊ
ʔʂʏʝʅʆʕʆ
ʄʊʂ
ʎʂ
ʂʑʂʄʄʛʌʌʆʊ
ʔʂ
ʑʐʊʜʍʂʔʚ

ʔʐʕ
ʔʂ
ʐʑʐʝʂ
ʓʕʎʛʉʆʔʆ
ʐ
ʝʅʊʐʥ
ʗʒʈʓʊʍʐʑʐʊʢʎʔʂʥ
ʄʒʂʖʜ
ȇ
ʗʒʜʓʈ
ʔʈʥ
ʄʒʂʖʜʥ
ʅʆʎ

ʋʂʔʂʒʄʐʠʓʆ
ʔʈʎ
ʑʒʐʖʐʒʊʋʟʔʈʔʂ
ʔʈʥ
ʑʂʒʚʅʐʓʈʥ
Țʇʈʓʆ
ʑʊʉʂʎʟʔʂʔʂ
ʋʂʔʚ
ʔʐʎ
ʐ

αι. π.Χ. (ίσως μέχρι και τις αρχές του 7ου αι.) στην Ιωνία, χωρίς να υπάρχει ακριβής
ʑʒʐʓʅʊʐʒʊʓʍʟʥ
ʔʈʥ
ʑʂʔʒʝʅʂʥ
ʔʐʕ
ȅʖʔʚ
ʑʟʌʆʊʥ
ʔʐʎ
ʅʊʆʋʅʊʋʐʠʓʂʎ
ʍʆ
ʑʊʉʂʎʟʔʆʒʆʥ

ʔʈʎ
Ȓʍʠʒʎʈ
ʋʂʊ
ʔʈʎ
Ȗʝʐ
ȇ
ʑʂʒʚʅʐʓʈ
ʔʐʎ
ʜʉʆʌʆ
ʔʕʖʌʟ
ʑʒʚʄʍʂ
ʑʐʕ
ʉʆʙʒʆʝʔʂʊ

απίθανο.

5. Το ομηρικό ζήτημα – Οι πηγές της Οδύσσειας – Η σύνθεση

των ομηρικών επών

8 Πώς και πότε προέκυψε το ομηρικό ζήτημα και ποια είναι τα κυριότερα ση-
μεία του; (σελ. 11)

Ȓʔʈʎ
ʂʒʗʂʊʟʔʈʔʂ
ʐ
Ȟʍʈʒʐʥ
ʉʆʙʒʐʠʎʔʂʎ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʋʂʊ
ʔʈʥ
Ιλιάδας και της Οδύσσει-

ας
ȃʊʂ
ʔʐ
ʑʒʟʓʙʑʟ
ʔʐʕ
ʕʑʚʒʗʐʕʎ
ʑʐʌʌʛʥ
ʑʌʈʒʐʖʐʒʝʆʥ
ʍʕʉʐʑʐʊʈʍʛʎʆʥ
ʟʍʙʥ
ʋʂʊ

ʓʕʗʎʚ
ʂʎʔʊʖʂʔʊʋʛʥ
ȇ
ʛʌʌʆʊʘʈ
ʆʏʂʋʒʊʃʙʍʛʎʙʎ
ʓʔʐʊʗʆʝʙʎ
ʄʊʂ
ʔʈ
ʇʙʜ
ʔʐ
ʛʒʄʐ
ʋʂʊ

την πατρίδα του ποιητή, καθώς και ορισμένα προβλήματα που γεννούσε η εξονυ-
χιστική μελέτη των ομηρικών επών δημιούργησαν τους τελευταίους τρεις αιώνες
το ομηρικό ζήτημα.
Τα κυριότερα σημεία του ομηρικού ζητήματος είναι:
r
Ȕʑʜʒʏʆ
ʐ
Ȟʍʈʒʐʥ
ʜ
ʆʝʎʂʊ
ʑʒʟʓʙʑʐ
ʖʂʎʔʂʓʔʊʋʟ
r
ȅʝʎʂʊ
ʐ
Ȟʍʈʒʐʥ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʋʂʊ
ʔʈʥ
Ιλιάδας και της Οδύσσειας
r

ȇ
Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι ενιαία έργα ή σχηματίστηκαν με προσθήκες από
ʔʐʕʥ
ʒʂʘʙʅʐʠʥ
ʓʆ
ʛʎʂʎ
ʂʒʗʊʋʟ
ʑʕʒʜʎʂ
ʜ
ʍʆ
ʛʎʙʓʈ
ʍʊʋʒʟʔʆʒʙʎ
ʆʑʢʎ

8 Ποιες είναι οι επικρατέστερες απόψεις σχετικά με το ομηρικό ζήτημα; (σελ. 11)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι έργα ενός ποιητή, δηλαδή ο ίδιος ποιητής έγραψε κά-
ʉʆ
ʛʒʄʐ
ʗʙʒʝʥ
ʂʕʔʟ
ʎʂ
ʓʈʍʂʝʎʆʊ
ʟʔʊ
ʆʝʎʂʊ
ʐ
ʝʅʊʐʥ
ʋʂʊ
ʄʊʂ
ʔʂ
ʅʠʐ
Ȝʓʙʥ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʔʈʥ

Οδύσσειας να υπήρξε αντάξιος μαθητής του ποιητή της Ιλιάδας του Ομήρου.

ȏ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʔʙʎ
ʐʍʈʒʊʋʢʎ
ʆʑʢʎ
ʗʒʈʓʊʍʐʑʐʝʈʓʆ
ʄʒʂʖʜ
ʋʂʊ
ʍʑʟʒʆʓʆ
ʎʂ
ʅʈʍʊʐʕʒ-
γήσει εκτεταμένα ποιήματα, αντλώντας όμως στοιχεία από πολλές πηγές.
Ο ποιητής της Οδύσσειας ʍʆʔʂʑʌʚʉʆʊ
ʔʂ
ʓʔʐʊʗʆʝʂ
ʂʕʔʚ
ʋʂʊ
ʔʂ
ʑʒʐʓʂʒʍʟʇʆʊ
ʓʆ

ʛʎʂ
ʅʊʋʟ
ʔʐʕ
ʓʗʛʅʊʐ
ʗʙʒʝʥ
ʎʂ
ʂʌʌʚʇʆʊ
ʔʊʥ
ʃʂʓʊʋʛʥ
ʑʂʒʂʅʟʓʆʊʥ
ʄʊʂ
ʔʐʕʥ
ʜʒʙʆʥ
ʋʂʊ

βλέποντάς τα με νέα, πιο ηθική και ανθρώπινη οπτική. Ακόμη, τα συνδέει όλα με
ʔʐʎ
ʋʆʎʔʒʊʋʟ
ʔʐʕ
ʜʒʙʂ
ʔʐʎ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʋʂʊ
ʍʆ
ʔʈʎ
ʐʊʋʐʄʛʎʆʊʚ
ʔʐʕ
ʔʂ
ʑʆʒʊʐʒʝʇʆʊ
ʗʒʐ-
ʎʊʋʚ
ʓʆ

ʍʛʒʆʥ
ʅʈʍʊʐʕʒʄʢʎʔʂʥ
ʛʔʓʊ
ʛʎʂ
ʑʒʐʓʙʑʊʋʟ
ʑʐʝʈʍʂ
ʑʐʕ
ʔʐ
ʗʂʒʂʋʔʈʒʝʇʆʊ

ʆʎʟʔʈʔʂ
ʋʂʊ
ʖʛʒʆʊ
ʔʈ
ʓʖʒʂʄʝʅʂ
ʔʈʥ
ʍʆʄʂʌʐʖʕʝʂʥ
ʔʐʕ
ʑʐʊʈʔʜ
ʋʂʊ
ʔʈʥ
ʆʑʐʗʜʥ
ʔʐʕ

8 Ποιες είναι οι πηγές της Οδύσσειας; (σελ. 11)


ʈ
ʍʂʋʒʂʝʙʎʈ
ʈʒʙʊʋʜ
ʆʑʊʋʜ
ʑʂʒʚʅʐʓʈ
ʈ
ʓʗʆʔʊʋʜ
ʋʕʒʝʙʥ
ʍʆ
ʔʈʎ
ȓʒʙʊʋʟ
ʑʟʌʆʍʐ

2. ο λαϊκός μύθος για το γυρισμό του ξενιτεμένου, καθώς και για την κόρη που δο-
ʋʊʍʚʇʆʊ
ʓʆ
ʂʄʢʎʂ
ʟʓʐʕʥ
ʇʈʔʐʠʎ
ʎʂ
ʔʈʎ
ʑʂʎʔʒʆʕʔʐʠʎ
ʄʊʂ
ʎʂ
ʅʊʂʌʛʏʆʊ
ʔʐʎ
ʋʂʌʠ-
τερο,
3. οι μυθοποιημένες περιπέτειες ναυτικών και πολλά στοιχεία παραμυθιών,
4. στοιχεία από την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτισμική
ʋʂʔʚʓʔʂʓʈ
ʔʈʥ
ȃʆʙʍʆʔʒʊʋʜʥ
ʆʑʐʗʜʥ
ʊʅʊʂʝʔʆʒʂ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʍʊʓʐʠ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʂʊ
ʑȖ

6. Βασικές ενδείξεις για την αξία των ομηρικών επών

8 Ποια είναι η αξία και η επίδραση των ομηρικών επών; (σελ. 11-12)

r
ȍʝʋʈʓʂʎ
ʔʐ
ʗʒʟʎʐ
ʋʂʊ
ʅʊʂʓʢʉʈʋʂʎ
ʐʌʟʋʌʈʒʂ
ʓʆ
ʂʎʔʝʉʆʓʈ
ʍʆ
ʔʂ
ʋʠʋʌʊʂ
ʛʑʈ
r
ȗ

ʕʗʂʄʙʄʐʠʓʂʎ
ʄʊʂ
ʑʐʌʌʐʠʥ
ʂʊʢʎʆʥ
ʋʂʊ
ʅʝʅʂʓʋʂʎ
ʔʐʕʥ
ʂʒʗʂʝʐʕʥ
Țʌʌʈʎʆʥ
ʓʔʊʥ

γιορτές τους, αποτελώντας μάθημα για τα παιδιά τους στα σχολεία. Από τα ομη-
ʒʊʋʚ
ʛʑʈ
ʍʚʉʂʊʎʂʎ
ʟʌʐʊ
ʔʈʎ
ʊʓʔʐʒʝʂ
ʋʂʊ
ʔʈ
ʉʒʈʓʋʆʝʂ
ʔʐʕʥ
ʄʎʢʒʊʇʂʎ
ʔʐʎ
ʚʎʉʒʙ-
ʑʐ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ʋʂʌʜ
ʋʂʊ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ʋʂʋʜ
ʑʌʆʕʒʚ
ʔʐʕ
ʋʂʊ
ʛʑʂʊʒʎʂʎ
ʅʊʅʚʄʍʂʔʂ
ʇʙʜʥ

r
ȓ

ʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ
ʅʊʅʚʓʋʐʎʔʂʊ
ʋʂʊ
ʓʔʂ
ʎʆʟʔʆʒʂ
ʗʒʟʎʊʂ
ʓʆ
Țʌʌʈʎʆʥ
ʋʂʊ
ʏʛʎʐʕʥ

ʅʊʂʃʚʇʐʎʔʂʊ
ʋʂʊ
ʓʗʐʌʊʚʇʐʎʔʂʊ
ʓʆ
ʟʌʐ
ʔʐʎ
ʋʟʓʍʐ
r
ș

ʓʋʈʓʂʎ
ʔʆʒʚʓʔʊʂ
ʆʑʝʅʒʂʓʈ
ʓʔʈʎ
ʂʒʗʂʝʂ
ʆʌʌʈʎʊʋʜ
ʋʂʊ
ʒʙʍʂʞʋʜ
ʌʐʄʐʔʆʗʎʝʂ
ʋʂʊ

ʔʛʗʎʈ
ʂʄʄʆʊʐʄʒʂʖʝʂ
ʇʙʄʒʂʖʊʋʜ
ʄʌʕʑʔʊʋʜ
ʋʚ

ʋʂʊ
ʓʕʎʆʗʝʇʐʕʎ
ʎʂ
ʆʍʑʎʛʐʕʎ

Țʌʌʈʎʆʥ
ʋʂʊ
ʏʛʎʐʕʥ
ʌʐʄʐʔʛʗʎʆʥ
ʋʂʌʌʊʔʛʗʎʆʥ
ʓʋʈʎʐʉʛʔʆʥ
 14 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

7. Η επίσημη καταγραφή των ομηρικών επών και η διαίρεσή τους σε ραψωδίες

8 Πότε και πού έγινε η επίσημη καταγραφή των ομηρικών επών: (σελ. 12)

ȇ
ʆʑʝʓʈʍʈ
ʋʂʔʂʄʒʂʖʜ
ʔʙʎ
ʐʍʈʒʊʋʢʎ
ʆʑʢʎ
ʖʂʝʎʆʔʂʊ
ʟʔʊ
ʛʄʊʎʆ
στην Αθήνα κατά τον

6ο αι. π.Χ.,
ʝʓʙʥ
ʔʈʎ
ʆʑʐʗʜ
ʑʐʕ
ʋʕʃʆʒʎʐʠʓʆ
ʓʔʈʎ
ȁʉʜʎʂ
ʐ
ʔʠʒʂʎʎʐʥ
Ȑʆʊʓʝʓʔʒʂʔʐʥ

ʜ
ʐ
ʄʊʐʥ
ʔʐʕ
Ȝʑʑʂʒʗʐʥ
ʔʐ

ʑȖ

8 Πότε και πώς έγινε η διαίρεση των ομηρικών επών σε ραψωδίες; (σελ. 12)

Η Οδύσσεια αποτελείται από 12.110 στίχους, ενώ η Ιλιάδα από 15.693, και από τον
ʐ
ʂʊ
ʑȖ
ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʐʎʔʂʊ
ʗʙʒʊʓʍʛʎʆʥ
ʓʆ

ʒʂʘʙʅʝʆʥ
ʋʂʉʆʍʝʂ
ʓʔʂ
ʍʛʒʈ
ʅʈʌʂʅʜ

που απαγγέλλονταν το ένα μετά το άλλο από τους ραψωδούς. Οι ραψωδίες διακρί-
ʎʐʎʔʂʊ
ʍʆ
ʔʂ

ʄʒʚʍʍʂʔʂ
ʔʐʕ
ʆʌʌʈʎʊʋʐʠ
ʂʌʖʂʃʜʔʐʕ
Η Οδύσσεια διαιρείται με τα
μικρά γράμματα α – ω, ενώ η Ιλιάδα με τα κεφαλαία Α – Ω, και κάθε ραψωδία τιτ-
λοφορείται ανάλογα με το περιεχόμενό της.

8. Τα βασικά θέματα και προβλήματα της Οδύσσειας

8 Ποια είναι τα βασικά θέματα και ο χαρακτήρας της Οδύσσειας; (σελ. 12)

Κεντρικό θέμα της Οδύσσειας είναι ο αγώνας του βασιλιά της Ιθάκης, Οδυσσέα,
ʎʂ
ʆʑʊʓʔʒʛʘʆʊ
ʍʆ
ʔʐʕʥ
ʓʕʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ȓʒʐʝʂ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʐʕ
ʋʂʊ
ʎʂ
ʏʂʎʂʑʚ-
ρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και στο λαό του.
Συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας
ʆʝʎʂʊ
ʈ
ʂʎʂʇʜʔʈʓʜ
ʔʐʕ
ʂʑʟ
ʔʈ
ʄʕʎʂʝʋʂ

ʔʐʕ
ʔʈʎ
Ȑʈʎʆʌʟʑʈ
ʋʂʊ
ʋʕʒʝʙʥ
ʂʑʟ
ʔʐ
ʄʊʐ
ʔʐʕ
ʔʐʎ
ȓʈʌʛʍʂʗʐ
ȇ
ʅʒʚʓʈ
ʅʊʆʏʚʄʆʔʂʊ

τόσο στην ξενιτιά όσο και στην Ιθάκη, επειδή η πολύχρονη απουσία του Οδυσσέα
δημιούργησε προβλήματα τόσο στον ίδιο όσο και στο γιο του.
Ο χαρακτήρας της Οδύσσειας είναι μεταπολεμικός, καθώς αναδεικνύει τα
προβλήματα που δημιουργήθηκαν μετά τον Τρωικό πόλεμο, σε συνάρτηση με τις
κοινωνικές και πολιτικές ανακατατάξεις της εποχής του ποιητή. Οι ευγενείς (αρι-
ʓʔʐʋʒʂʔʊʋʜʥ
ʋʂʔʂʄʙʄʜʥ

ʂʑʐʋʔʐʠʎ
ʅʠʎʂʍʈ
ʋʂʊ
ʂʍʖʊʓʃʈʔʐʠʎ
ʔʈʎ
ʋʌʈʒʐʎʐʍʊʋʜ
ʃʂ-
σιλεία. Το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας
ʑʐʕ
ʗʂʒʂʋʔʈʒʝʇʆʔʂʊ
ʂʑʟ
ʋʂʒʔʆʒʊʋʟʔʈʔʂ

ʄʊʂ
ʎʂ
ʆʑʊʃʊʢʓʆʊ
ʋʂʎʆʝʥ
ʋʂʊ
ʎʂ
ʆʑʊʔʠʗʆʊ
ʔʐʕʥ
ʓʔʟʗʐʕʥ
ʔʐʕ
ʅʊʂʖʛʒʆʊ
ʂʑʟ
ʆʋʆʝʎʐ
ʔʈʥ

Ιλιάδας
ʑʐʕ
ʗʂʒʂʋʔʈʒʝʇʆʔʂʊ
ʂʑʟ
ʑʐʌʆʍʊʋʜ
ʅʊʚʉʆʓʈ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15

B. ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Τι γνωρίζουμε για τον Όμηρο;

Απάντηση
Ȓʔʈʎ
ʂʒʗʂʊʟʔʈʔʂ
ʐ
Ȟʍʈʒʐʥ
ʉʆʙʒʐʠʎʔʂʎ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʔʈʥ
Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Για
ʔʐ
ʑʒʟʓʙʑʟ
ʔʐʕ
ʕʑʚʒʗʐʕʎ
ʑʐʌʌʛʥ
ʑʌʈʒʐʖʐʒʝʆʥ
ʍʕʉʐʑʐʊʈʍʛʎʆʥ
ʟʍʙʥ
ʋʂʊ
ʓʕʗʎʚ

ʂʎʔʊʖʂʔʊʋʛʥ
Ȑʊʓʔʆʠʆʔʂʊ
ʟʔʊ
ʛʇʈʓʆ
ʋʂʔʚ
ʔʐʎ
ʐ
ʝʓʙʥ
ʋʂʊ
ʍʛʗʒʊ
ʔʊʥ
ʂʒʗʛʥ
ʔʐʕ
ʐʕ

ʂʊ

ʑȖ
ʓʔʈʎ
ȉʙʎʝʂ
ʗʙʒʝʥ
ʂʋʒʊʃʜ
ʑʒʐʓʅʊʐʒʊʓʍʟ
ʔʈʥ
ʑʂʔʒʝʅʂʥ
ʔʐʕ
ȅʖʔʚ
ʑʟʌʆʊʥ
ʔʐʎ
ʅʊ-
ʆʋʅʊʋʐʠʓʂʎ
ʍʆ
ʑʊʉʂʎʟʔʆʒʆʥ
ʔʈʎ
Ȓʍʠʒʎʈ
ʋʂʊ
ʔʈʎ
Ȗʝʐ
ȇ
ʑʂʒʚʅʐʓʈ
ʔʐʎ
ʜʉʆʌʆ
ʔʕʖʌʟ

πράγμα που θεωρείται απίθανο.

ȏ
Ȟʍʈʒʐʥ
ʖʂʝʎʆʔʂʊ
ʟʔʊ
ʔʂʏʝʅʆʕʆ
ʄʊʂ
ʎʂ
ʂʑʂʄʄʛʌʌʆʊ
ʔʂ
ʑʐʊʜʍʂʔʚ
ʔʐʕ
ʑʐʕ
ʑʒʛʑʆʊ

ʎʂ
ʔʂ
ʓʕʎʛʉʆʔʆ
ʗʒʈʓʊʍʐʑʐʊʢʎʔʂʥ
ʄʒʂʖʜ
Ίσως να είναι και ο πρώτος που κράτησε
ραβδί εγκαινιάζοντας το είδος των ραψωδών. Η έλλειψη εξακριβωμένων στοιχεί-
ʙʎ
ʄʊʂ
ʔʈ
ʇʙʜ
ʔʐ
ʛʒʄʐ
ʋʂʊ
ʔʈʎ
ʑʂʔʒʝʅʂ
ʔʐʕ
ʑʐʊʈʔʜ
ʋʂʉʢʥ
ʋʂʊ
ʐʒʊʓʍʛʎʂ
ʑʒʐʃʌʜʍʂ-
τα που γενννούσε η εξονυχιστική μελέτη των ομηρικών επών, δημιούργησαν τους
τελευταίους τρεις αιώνες το ομηρικό ζήτημα. Ȓʠʍʖʙʎʂ
ʍ
ʂʕʔʟ
αμφισβητείται αν
ο Όμηρος υπήρξε πραγματικό πρόσωπο και αν ήταν ο ίδιος ποιητής της Ιλιάδας
και της Οδύσσειας.

2. Παρατηρήστε την 6η εικόνα και περιγράψτε τα θέματα που παρουσιάζει.

Απάντηση
Ȓʔʈʎ
ʆʊʋʟʎʂ
ʑʐʕ
ʆʍʖʂʎʝʇʆʔʂʊ
ʓʔʐʎ
ʆʒʕʉʒʟʍʐʒʖʐ
jʋʠʌʊʋʂv
ʆʝʅʐʥ
ʑʌʂʔʠʓʔʐʍʐʕ
ʑʐ-
ʔʈʒʊʐʠ
ʍʆ
ʅʠʐ
ʌʂʃʛʥ
ʑʐʕ
ʑʒʐʐʒʝʇʐʎʔʂʎ
ʋʕʒʝʙʥ
ʄʊʂ
ʋʒʂʓʝ

ʂʎʂʑʂʒʝʓʔʂʔʂʊ
ʈ
ʅʊʅʂ-
ʓʋʂʌʝʂ
ʔʈʥ
ʍʐʕʓʊʋʜʥ
ʋʂʊ
ʔʈʥ
ʑʐʝʈʓʈʥ
ʓʔʂ
ʓʗʐʌʆʝʂ
ʔʈʥ
ʂʒʗʂʊʟʔʈʔʂʥ
ȓʂ
ʅʠʐ
ʂʕʔʚ

μαθήματα είχαν πρωταρχική σημασία για την εκπαίδευση των νέων στην αρχαία
ȅʌʌʚʅʂ

Ȓʔʂ
ʂʒʊʓʔʆʒʚ
ʆʊʋʐʎʝʇʆʔʂʊ
η διδασκαλία της μουσικής
ȇ
ʑʒʢʔʈ
ʍʐʒʖʜ
ʂʑʟ
ʂʒʊ-
στερά είναι του δασκάλου, που καθισμένος παραδίδει μαθήματα λύρας στο μαθητή
που κάθεται απέναντί του.

Ȓʔʂ
ʅʆʏʊʚ
ʆʊʋʐʎʝʇʆʔʂʊ
η διδασκαλία της ποίησης. Ο δάσκαλος καθισμένος διδά-
ʓʋʆʊ
ʜ
ʆʏʆʔʚʇʆʊ
ʔʐʎ
ʟʒʉʊʐ
ʍʂʉʈʔʜ
ʔʐʕ
ʋʒʂʔʢʎʔʂʥ
ʛʎʂʎ
ʋʕʌʊʎʅʒʊʋʟ
ʑʚʑʕʒʐ
ʜ
ʑʆʒ-
γαμηνή όπου είναι γραμμένη η αρχή ενός ποιήματος.
 16 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

Προσέξτε το 6ο θέμα, «Βασικές ενδείξεις για την αξία των ομηρικών

επών», –με τα σχετικά σχόλια 8, 9, 10 και τη 10η εικόνα παρακάτω– και
3.
γράψτε μία παράγραφο με θέμα: Η επίδραση που άσκησαν τα ομηρικά έπη
από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα.

Απάντηση
ȏ
Ȟʍʈʒʐʥ
ʜʔʂʎ
ʈ
jȂʝʃʌʐʥv
ʔʙʎ
ʂʒʗʂʝʙʎ

ȅʌʌʜʎʙʎ
ʆʊʋʟʎʂ

ʓʆʌ

jȇ
ʂʑʐʉʛʙ-
ʓʈ
ʔʐʕ
ȏʍʜʒʐʕv

Ȟʌʐʊ
ʉʆʙʒʐʠʓʂʎ
ʔʐ
ʛʒʄʐ

του, εκτός από ποιητικό αριστούργημα, και
ως πηγή διδαγμάτων για την ιστορία, την
επιστήμη, την πολιτική, τη θρησκεία και
την ηθική.
ȓʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ
ʅʊʅʚʓʋʐʎʔʂʎ

ʓʔʂ
ʓʗʐʌʆʝʂ
ʔʈʥ
ʂʒʗʂʝʂʥ
ȅʌʌʚʅʂʥ
ʓʗʟʌʊʐ


Συμπόσιον, ȉȉȉ

Ȏʆʎʐʖʢʎ

ʋʂʊ
ʟʑʙʥ
ʑʂ-
ʒʂʔʈʒʆʝ
ʐ
ʖʊʌʟʓʐʖʐʥ
Ȑʌʚʔʙʎʂʥ
jʟʌʈ
ʔʈʎ

ȅʌʌʚʅʂ
ʛʗʆʊ
ʍʐʒʖʢʓʆʊ
ʂʕʔʟʥ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥv
ȇ

ʙʖʛʌʆʊʂ
ʔʈʥ
ʑʐʝʈʓʜʥ
ʔʐʕ
ʉʆʙʒʐʠʎʔʂʎ
ʑʚ-
ρα πολύ μεγάλη στο λόγο, στη σκέψη και
ʓʔʈʎ
ʑʌʐʠʓʊʂ
ʆʍʑʆʊʒʝʂ
ʇʙʜʥ
ʓʗʟʌʊʐ

Βίος Ὁμήρου, ȉȉ

Ȑʌʐʠʔʂʒʗʐʥ

ȁʌʌʚ
ʋʂʊ

στα νεότερα χρόνια τα ομηρικά έπη διδάσκονται, σε ελληνικά σχολεία και μη, δια-
ʃʚʇʐʎʔʂʊ
ʂʑʟ
ʍʆʔʚʖʒʂʓʈ
ʋʂʊ
ʓʗʐʌʊʚʇʐʎʔʂʊ
ʓʆ
ʟʌʐ
ʔʐʎ
ʋʟʓʍʐ
Είναι τεράστια η θέ-
ση του Ομήρου στη νεοελληνική παιδεία και λογοτεχνική παραγωγή
ʟʑʙʥ
ʖʂʝ-
ʎʆʔʂʊ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ʑʐʝʈʓʈ
ʔʙʎ
ʎʆʟʔʆʒʙʎ
ȅʌʌʜʎʙʎ
ʑʐʊʈʔʢʎ
Ȑʂʌʂʍʚ
ʓʗʟʌʊʐ


Ȋʚʌ-
ʃʐʕ
Ȓʐʌʙʍʐʠ
Ȋʂʇʂʎʔʇʚʋʈ
Ȋʂʃʚʖʈ
ʋ
ʂ
Τεράστια, τέλος, είναι και η επίδραση
του Ομήρου στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια λογοτεχνία ή τέχνη, καθώς συνεχί-
ζει να εμπνέει καλλιτέχνες.

Ποια είναι τα βασικά θέματα της Οδύσσειας και ποια προβλήματα αναδει-
4.
κνύουν;

Απάντηση
ʃʌ
ʂʑʚʎʔʈʓʈ
ʓʔʈʎ
ʆʒʢʔʈʓʈ
ʔʐʕ
ʐʕ
ʉʛʍʂʔʐʥ
ʔʈʥ
ʆʊʓʂʄʙʄʜʥ

Αφού διαβάσετε τα παρακάτω αποσπάσματα από το διάλογο του Πλάτω-

5. να Ἴων, όπου συνομιλούν ο φιλόσοφος Σωκράτης και ο ραψωδός Ίωνας,
να απαντήσετε στα εξής:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 17

α. Πώς παρουσιάζεται ο ραψωδός και ποια επίδραση ασκεί στους ακροα-

5. τές του;
β. Τι ανάλογο μπορείτε να αναφέρετε σήμερα;

Απάντηση
α.
Ȓʔʐ
ʂʑʟʓʑʂʓʍʂ
ʔʐʕ
Ȑʌʂʔʙʎʊʋʐʠ
ʅʊʂʌʟʄʐʕ
jἼων» παρακολουθούμε τη συνομι-
ʌʝʂ
ʔʐʕ
ʖʊʌʟʓʐʖʐʕ
Ȓʙʋʒʚʔʈ
ʍʆ
ʛʎʂ
ʅʊʂʋʆʋʒʊʍʛʎʐ
ʒʂʘʙʅʟ
ʔʈʥ
ʆʑʐʗʜʥ
ʔʐʎ
Ȝʙ-
να. Οι ραψωδοί απαγγέλλουν τα έπη του Ομήρου στις μεγάλες γιορτές των θε-
ών κρατώντας ραβδί και ντυμένοι με πολυτελή ρούχα. Ο Ίωνας αποτελεί έναν
αναγνωρισμένο εκπρόσωπο της επαγγελματικής συντεχνίας των ραψωδών
ʋʂʊ
ʂʑʂʎʔʚ
ʓʔʊʥ
ʆʒʙʔʜʓʆʊʥ
ʔʐʕ
Ȓʙʋʒʚʔʈ
ʑʐʕ
ʓʋʊʂʄʒʂʖʐʠʎ
ʔʈʎ
ʑʒʐʓʙʑʊʋʟʔʈʔʚ

ʔʐʕ
ȏ
Ȝʙʎʂʥ
ʙʥ
ʎʊʋʈʔʜʥ
ʔʙʎ
ʒʂʘʙʅʊʋʢʎ
ʂʄʢʎʙʎ
ʓʔʂ
ȁʓʋʌʈʑʝʆʊʂ
ʆʍʖʂʎʝʇʆʔʂʊ

γεμάτος αυτοπεποίθηση και με βαθιά ευγνωμοσύνη απέναντι στους θεούς.
Țʗʆʊ
ʓʕʎʂʝʓʉʈʓʈ
ʔʙʎ
ʅʕʎʂʔʐʔʜʔʙʎ
ʔʈʥ
ʔʛʗʎʈʥ
ʔʐʕ
ʓʔʈʎ
ʂʑʂʄʄʆʌʝʂ
ʂʌʌʚ
ʉʆʙ-
ρεί αυτάρεσκα τον εαυτό του ως ένα άριστο μελετητή και ερμηνευτή της σκέ-
ψης του Ομήρου. Ο θαυμασμός και η συναισθηματική ένταση που δημιουργεί
στους ακροατές του κρίνονται από τον ίδιο ως θεόσταλτος ενθουσιασμός, ενώ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
Ȓʙʋʒʚʔʈ
ʙʥ
ʛʎʅʆʊʏʈ
ʍʈ
ʌʐʄʊʋʐʠ
ʂʎʉʒʢʑʐʕ
Ο ραψωδός παρουσιάζεται
ως επαγγελματίας ηθοποιός, που βγαίνει από τον εαυτό του για να ερμηνεύσει
τα τρομακτικά ή θλιβερά γεγονότα της ποίησης και να αποσπάσει, μ’ αυτόν τον
ʔʒʟʑʐ
ʔʐ
ʉʂʕʍʂʓʍʟ
ʜ
ʔʂ
ʗʒʜʍʂʔʂ
ʔʙʎ
ʂʋʒʐʂʔʢʎ
ʔʐʕ
ȏ
Ȓʙʋʒʚʔʈʥ
ʉʆʙʒʆʝ
ʔʐʎ

ʒʂʘʙʅʟmʈʉʐʑʐʊʟ
ʙʥ
ʆʎʅʊʚʍʆʓʐ
ʋʒʝʋʐ
ʓʔʈʎ
ʂʌʕʓʝʅʂ
ʉʆʂʔʜ
ʑʐʊʈʔʜ
ʅʊʂ
ʍʛʓʐʕ

των οποίων επιδρά ο θεός οδηγώντας την ψυχή των ανθρώπων.
β. Ȓ

ʜʍʆʒʂ
ʂʎʚʌʐʄʆʥ
ʑʆʒʊʑʔʢʓʆʊʥ
ʍ
ʂʕʔʛʥ
ʔʐʕ
ʒʂʘʙʅʐʠmʈʉʐʑʐʊʐʠ
Ȝʙʎʂ
ʍʑʐʒʐʠʍʆ

ʎʂ
ʂʎʂʖʛʒʐʕʍʆ
ʔʊʥ
ʉʆʂʔʒʊʋʛʥ
ʆʒʍʈʎʆʝʆʥ
ʔʙʎ
ʈʉʐʑʐʊʢʎ
ʜ
ʔʊʥ
ʍʐʕʓʊʋʛʥ
ʓʕʎʂʕʌʝʆʥ

αναγνωρισμένων τραγουδιστών, που προκαλούν έντονα συναισθήματα στους
ακροατές τους.

Γ. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

Țʑʐʥ
ʓʈʍʂʝʎʆʊ
λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο

μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό.

ȓʐ
ʈʒʙʊʋʟ
ʛʑʐʥ
ʂʖʈʄʆʝʔʂʊ
κατορθώματα ηρώων αλλά και θεών, που συχνά
συνυπάρχουν με τους ανθρώπους και κατευθύνουν τη δράση τους.

ȓʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ
ʂʎʂʖʛʒʐʎʔʂʊ
ʓʔʈ
Μυκηναϊκή εποχή (1600-1100 περίπου π.Χ.),
δημιουργήθηκαν όμως κατά τη Γεωμετρική εποχή (1100-700 περίπου π.Χ.).
 18 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

Ȃʂʓʊʋʜ
ʅʊʂʖʐʒʚ
ʍʆʔʂʏʠ
ʂʐʊʅʢʎ
ʋʂʊ
ʒʂʘʙʅʢʎ
ʆʝʎʂʊ
ʈ
ʆʏʜʥ οι αοιδοί ήταν
παλαιοί επικοί ποιητές, πριν τον Όμηρο, που τραγουδούσαν τα έπη τους με
τη συνοδεία κιθάρας/φόρμιγγας και τα συνέθεταν αυτοσχεδιάζοντας, ενώ οι
ραψωδοί ήταν οι επικοί ποιητές που διαδέχτηκαν τους αοιδούς και απήγγελλαν
προφορικά τα έπη χωρίς να αυτοσχεδιάζουν, αλλά κρατώντας ραβδί.

ȓʂ
ʄʆʄʐʎʟʔʂ
ʔʈʥ
Οδύσσειας διαρκούν περίπου 10 χρόνια, ο ποιητής της όμως
τα εντάσσει σε 41 μέρες.

Ȓʔʈʎ
Οδύσσεια διακρίνουμε τρία μεγάλα μέρη: α. την «Τηλεμάχεια», β. τον
«Νόστο» και γ. τη «Μνηστηροφονία».
 













 ( 109 / < 96 > -
)
 η ΕΝΟΤΗΤΑ: α 1-25
ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
1. Το κυρίως προοίμιο:
Ȑʂʒʐʕʓʝʂʓʈ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
α 1-13)
2. Το 2ο προοίμιο:
Η αρχή της ιστορίας του ήρωα (α 14-25)

Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ

Προοίμιο σημαίνει εισαγωγή σε ένα έργο, όπου τίθεται το θέμα και το περι-
εχόμενό του σε γενικές γραμμές. Στην Οδύσσεια διακρίνουμε 2 προοίμια.
ʓʔʐ
ʑʒʢʔʐ
ʔʐ
ʋʕʒʝʙʥ

ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʓʋʊʂʄʒʂʖʆʝ
ʔʐʎ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʆʎʢ

ʓʔʐ
ʅʆʠʔʆʒʐ
ʈ
Ȍʐʠʓʂ
ʐʒʝʇʆʊ
ʔʐ
ʓʈʍʆʝʐ
ʂʑʟ
ʔʐ
ʐʑʐʝʐ
ʉʂ
ʂʒʗʝʓʆʊ
ʔʈʎ
ʆʏʊʓʔʟ-
ρηση των περιπετειών του.

1ο ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Στο 1ο, το κυρίως, προοίμιο (στ. 1-13), ο ποιητής εισάγει στο θέμα
ʔʐʕ
ʔʐʎʝʇʐ-
ντας το βάρος της πρώτης λέξης του στίχου, τον «άντρα»
ʑʐʕ
ʅʆʎ
ʐʎʐʍʚʇʆʔʂʊ
ʄʊʂ-
ʔʝ
ʐʊ
ʑʒʐʓʅʊʐʒʊʓʍʐʝ
ʑʐʕ
ʂʋʐʌʐʕʉʐʠʎ
jʖʙʔʐʄʒʂʖʝʇʐʕʎv
ʂʍʛʓʙʥ
ʔʐʎ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʓʔʐʕʥ

ακροατές. Αμέσως μετά επικαλείται τη βοήθεια της Μούσας να τον βοηθήσει στην
εξιστόρηση των περιπετειών του Οδυσσέα.
Προσδιορίζει χρονικά την αρχή της περιπλάνησης του Οδυσσέα με το «αφού
της Τροίας πάτησε το κάστρο το ιερό» (στ. 3), δηλώνοντας τον πρωταγωνιστικό ρό-
ʌʐ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʓʔʐ
ʑʚʒʓʊʍʐ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
ʋʂʊ
ʔʆʌʆʊʢʎʆʊ
ʍʆ
ʔʐ
ʆʑʆʊʓʟʅʊʐ
ʔʈʥ
Ȉʒʊʎʂ-
ʋʝʂʥ
ʟʑʐʕ
ʐʊ
ʓʠʎʔʒʐʖʐʝ
ʔʐʕ
ʛʖʂʄʂʎ
ʔʂ
ʃʟʅʊʂ
ʔʐʕ
ʉʆʐʠ
țʌʊʐʕ
ʋʊ
ʂʕʔʟʥ
ʔʐʕʥ
ʓʔʛʒʈ-
ʓʆ
ʙʥ
ʔʊʍʙʒʝʂ
ʔʈʎ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ
ʔʐʕʥ
ȁʕʔʟ
ʆʝʎʂʊ
ʔʐ
ποιητικό παρελθόν της Οδύσ-
σειας, εκτεταμένο χρονικά σε περισσότερο από 9 χρόνια.

Χαρακτηριστικeς ιδιoτητες του Οδυσσeα στο 1ο προοiμιο

Ο ποιητής στο προοίμιο του έπους συστήνει ήδη τον κεντρικό ήρωα «τον άντρα»,
ʂʌʌʚ
ʗʙʒʝʥ
ʎʂ
ʔʐʎ
ʋʂʔʐʎʐʍʚʇʆʊ
ȏ
ʂʎʢʎʕʍʐʥ
ʜʒʙʂʥ
ʐ
ȏʅʕʓʓʛʂʥ
ʅʊʂʋʒʝʎʆʔʂʊ
ʋʂʊ

 22 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

ʈʉʐʄʒʂʖʆʝʔʂʊ
ʆʠʋʐʌʂ
ʍʛʓʂ
ʂʑʟ
ʔʂ
ʋʂʔʈʄʐʒʐʠʍʆʎʚ
ʔʐʕ
πολύτροπος: ʑʐʌʕʍʜʗʂʎʐʥ
ʂʕʔʟʥ
ʑʐʕ
ʃʒʝʓʋʆʊ
ʑʐʌʌʐʠʥ
ʔʒʟʑʐʕʥ
ʄʊʂ
ʎʂ
ʂʑʐʖʆʠʄʆʊ

τους κινδύνους και να πετυχαίνει το στόχο του (στ. 1),
κοσμογυρισμένος: «που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου» (στ. 2),
πορθητής της Τροίας:«αφού της Τροίας πάτησε το κάστρο το ιερό» (στ. 3),
πολύπειρος:«γνώρισε πολιτείες πολλές, έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές» (στ. 4),
πολύπαθος: «κι έζησε, καταμεσής στο πέλαγος, πάθη πολλά που τον σημάδεψαν»
(στ. 5). Με τις ιδιότητες του κοσμογυρισμένου, του πολύπειρου και του πολύ-
παθου ο Οδυσσέας εκπροσωπεί και τον άνθρωπο της ομηρικής εποχής (εποχή
ʂʑʐʊʋʊʓʍʐʠ

ʑʐʕ
ʔʂʏʊʅʆʠʆʊ
ʋʂʊ
ʄʎʙʒʝʇʆʊ
ʎʛʐʕʥ
ʔʟʑʐʕʥ
ʋʂʊ
ʑʐʌʊʔʊʓʍʐʠʥ
φιλέταιρος: «σηκώνοντας το βάρος για τη δική του ζωή και των συντρόφων του
τον γυρισμό. Κι όμως δεν μπόρεσε, που τόσο επιθυμούσε, να σώσει τους συντρό-
φουςv
ʓʔ


Ȑʒʐʃʚʌʌʆʔʂʊ
ʈ
ʋʂʔʆʏʐʗʜʎ
ʊʅʊʟʔʈʔʂ
ʔʐʕ
ʜʒʙʂ
ʐ
ʐʑʐʝʐʥ
ʆʑʊʍʛ-
ʎʆʊ
ʓʔʈʎ
ʆʑʊʉʕʍʝʂ
ʋʂʊ
ʓʔʐʎ
ʂʄʢʎʂ
ʎʂ
ʆʑʊʓʔʒʛʘʆʊ
ʍʂʇʝ
ʍʆ
ʔʐʕʥ
ʓʕʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ

τους ἑταίρους, χωρίς βέβαια να το πετύχει, αλλά και χωρίς να ευθύνεται «γιατί
εκείνοι χάθηκαν απ’ τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα, νήπιοι και μωροί» (στ.



ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ (στ. 9-10)

Ȍʆ
ʔʐ
ʆʑʆʊʓʟʅʊʐ
ʔʙʎ
ʃʐʅʊʢʎ
ʔʐʕ
țʌʊʐʕ
ʓʔʈ
Ȉʒʊʎʂʋʝʂ
ʐʊ
ʓʠʎʔʒʐʖʐʊ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ

τιμωρήθηκαν ως ένοχοι για την παραβίαση της θεϊκής εντολής «νήπιοι και μωροί»
και στο σημείο αυτό προβάλλεται η ηθική αρχή της Οδύσσειας: θεϊκή προειδο-
ποίηση – μη συμμόρφωση – τιμωρία, ο άνθρωπος δηλαδή είναι υπεύθυνος για τις
ʑʒʚʏʆʊʥ
ʔʐʕ
ʋʂʊ
ʄʊʂ
ʔʊʥ
ʓʕʍʖʐʒʛʥ
ʑʐʕ
ʔʐʎ
ʃʒʝʓʋʐʕʎ
ʄʊʂʔʝ
ʕʑʆʒʃʂʝʎʆʊ
ʔʂ
ʟʒʊʚ
ʔʐʕ

προσβάλλοντας θεούς ή ανθρώπους διαπράττοντας ύβρη. Η «ύβρις» προκαλεί την
οργή των θεών «νέμεσις» και την τιμωρία «τίσις».

2ο ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Στο 2ο προοίμιο, το προοίμιο της Μούσας (στ. 14-25),
ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʆʔʂʊ
ʔʐ
ποιητικό

παρόν της Οδύσσειας (41 μέρες) από την Μούσα,
ʈ
ʐʑʐʝʂ
ʂʒʗʝʇʆʊ
ʎʂ
ʅʊʈʄʆʝʔʂʊ
ʔʊʥ

περιπέτειες του ήρωα, όχι με τη χρονολογική τους σειρά, αλλά από τη στιγμή που
οι άλλοι τρωικοί ήρωες είχαν επιστρέψει στις πατρίδες τους και μόνο ο Οδυσσέας
ʜʔʂʎ
ʂʑʐʋʌʆʊʓʍʛʎʐʥ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȋʂʌʕʘʢʥ
jτότε λοιπόν οι άλλοι, όσοι ξέφυγαν τον
άθλιο όλεθρο, όλοι τους ήσαν σπίτι τους, γλιτώνοντας κι απ’ του πολέμου κι απ’ της
θάλασσας τη μάχηv
ʓʔ


Ȋʌʆʝʎʆʊ
ʍʆ
ʔʈʎ
ʂʑʟʖʂʓʈ
ʔʙʎ
ʉʆʢʎ
ʆʋʔʟʥ
ʔʐʕ
Ȑʐ-
ʓʆʊʅʢʎʂ
ʄʊʂ
ʔʐ
ʎʟʓʔʐ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ

ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʓʔʈʎ
ȉʉʚʋʈ
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α 1-25 23

Ο Όμηρος και η Καλλιόπη,

μούσα της επικής ποίησης,
σε ρωμαϊκό ψηφιδωτό (240 μ.Χ.)

ΤΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ (στ. 14-25)

Η ανάγκη ενός νέου προοιμίου
ȓʐ
ʑʒʢʔʐ
ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʋʂʌʠʑʔʆʊ
ʓʆ
ʄʆʎʊʋʛʥ
ʄʒʂʍʍʛʥ
ʔʐʎ
ʂʄʢʎʂ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʄʊʂ
ʔʐ

ʎʟʓʔʐ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ʚʌʙʓʈ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
ʍʛʗʒʊ
ʔʐ
ʎʂʕʚʄʊʐ
ʍʆʔʚ
ʔʈ
Ȉʒʊʎʂʋʝʂ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ

Ȋʂʌʕʘʢʥ
ȏʊ
ʉʆʍʂʔʊʋʛʥ
ʆʌʌʆʝʘʆʊʥ
ʔʐʕ
ʋʕʒʝʙʥ
ʑʒʐʐʊʍʝʐʕ
ʅʈʍʊʐʕʒʄʐʠʎ
ʔʈʎ
ʂʎʚʄʋʈ

ενός δεύτερου προοιμίου που θα συμπληρώσει το πρώτο.

ΘΕΜΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ – ΟΡΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ & ΧΡΟΝΟΥ

Ȓʔʐ
ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʓʔ


ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʅʝʎʆʊ
ʔʐ
κεντρικό θέμα της Οδύσσειας και στή-
νει το σκελετό όλου του έπους χρονικά, τοπικά, ηθικά με κέντρο το βασικό ήρωα,
τον Οδυσσέα αλλά και τις σχέσεις του τόσο με τα πρόσωπα που τον δυσκόλεψαν
ʓʠʎʔʒʐʖʐʊ
Ȋʂʌʕʘʢ
Ȑʐʓʆʊʅʢʎʂʥ

ʟʓʐ
ʋʂʊ
ʍʆ
ʔʂ
ʑʒʟʓʙʑʂ
ʑʐʕ
ʉʂ
ʔʐʎ
ʃʐʈʉʜʓʐʕʎ

ʟʌʐʊ
ʐʊ
ʉʆʐʝ
ʆʋʔʟʥ
ʔʐʕ
Ȑʐʓʆʊʅʢʎʂ

ȓʐ
ʉʛʍʂ
ʔʈʥ
Οδύσσειας λοιπόν δεν είναι οι δε-
κάχρονες περιπλανήσεις του Οδυσσέα αλλά ο τελευταίος αγώνας του για το νό-
στο και οι αγώνες του στην Ιθάκη.
Ο χρόνος της Οδύσσειας διακρίνεται: α) στο ποιητικό παρελθόν (περίπου 9
ʗʒʟʎʊʂ

ʂʑʟ
ʔʈʎ
ȓʒʐʝʂ
ʙʥ
ʔʈʎ
ձʄʕʄʝʂ
ʑʐʕ
ʅʝʎʆʔʂʊ
ʍʆ
ʓʕʎʔʐʍʝʂ
ʋʂʊ
ʆʎʔʚʓʓʆʔʂʊ
ʓʔʐ

παρόν με αναδρομικές διηγήσεις, β) στο ποιητικό παρόν (41 μέρες), από την Ωγυ-
γία ως την Ιθάκη.
 24 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ 1ης ενότητας

ΔΟΜΗ 1ου ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ (στ. 1-13)

ȓʐ
ʐ
ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʂʑʐʔʆʌʆʝʔʂʊ
ʂʑʟ

ʍʛʒʈ
α) την επίκληση στη Μούσα ʓʔ


ʟʑʐʕ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʇʈʔʆʝ
ʔʈ
ʃʐʜʉʆʊʂ
ʔʈʥ
Ȍʐʠʓʂʥ

να τον εμπνεύσει δηλαδή στην απαγγελία του δύσκολου έργου του, έχοντας την
πεποίθηση ότι η ποίηση υπερέβαινε τις ανθρώπινες δυνατότητες και απαιτούσε
την υποστήριξη της θεϊκής δύναμης,
β) τη διήγηση ʓʔ


ʟʑʐʕ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʂʎʂʖʛʒʆʔʂʊ
ʓʔʊʥ
ʑʆʒʊʑʛʔʆʊʆʥ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓ-
ʓʛʂ
ʍʆʔʚ
ʔʈʎ
ʚʌʙʓʈ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
ʋʂʊ
ʍʛʗʒʊ
ʔʐ
ʆʑʆʊʓʟʅʊʐ
ʔʈʥ
Ȉʒʊʎʂʋʝʂʥ
ʍʆ
ʔʐʕʥ

ʓʕʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ
γ) την παράκληση ʓʔ


ʟʑʐʕ
ʔʆʌʆʊʢʎʆʊ
ʔʐ
ʑʒʐʐʝʍʊʟ
ʔʐʕ
ʇʈʔʢʎʔʂʥ
ʂʑʟ
ʔʈʎ

Μούσα πάλι να διαλέξει το σημείο από το οποίο θα αρχίσει να διηγείται την
ιστορία του Οδυσσέα.

ΚΥΚΛΟΣ ή ΚΥΚΛΙΚΟ ΣΧΗΜΑ

Η τεχνική που χρησιμοποιεί ο ποιητής στην παράκληση (στ. 12-13) του 1ου προοι-
μίου λέγεται κύκλος ή κυκλικό σχήμα, δηλαδή ένα τμήμα (ή ένας στίχος) λογοτε-
ʗʎʊʋʐʠ
ʋʆʊʍʛʎʐʕ
ʔʆʌʆʊʢʎʆʊ
ʛʔʓʊ
ʂʋʒʊʃʢʥ
ʜ
ʑʆʒʝʑʐʕ

ʟʑʙʥ
ʂʒʗʝʇʆʊ

Η ΕΞAΡΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤH ΑΠΌ ΤΗ ΜΟYΣΑ

Στον πίνακα του Ν. Εγγονόπουλου, Ποιητής και Μούσα, ʆʊʋʐʎʝʇʆʔʂʊ
ʈ
ʆʏʚʒʔʈ-

ʓʈ
ʔʐʕ
ʑʐʊʈʔʜ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
Ȍʐʠʓʂ
ȏ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʄʎʙʒʝʇʆʊ
ʟʔʊ
ʅʆ
ʅʊʂʉʛʔʆʊ
ʄʎʢʓʈ
ʑʐʕ

ʑʈʄʚʇʆʊ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
ʝʅʊʐ
ʔʐʕ
ʔʐʎ
ʆʂʕʔʟ
ʋʂʊ
ʟʔʊ
ʔʐ
ʛʒʄʐ
ʔʐʕ
ʅʆʎ
ʐʖʆʝʌʆʔʂʊ
ʓʔʐ
ʑʒʐ-
σωπικό του ταλέντο αλλά σε θεϊκή έμπνευση.
ȇ
ʆʏʚʒʔʈʓʈ
ʔʐʕ
ʑʐʊʈʔʜ
ʖʂʝʎʆʔʂʊ
ʂʑʟ
ʔʂ
ʆʏʜʥ
m
ȇ
Ȍʐʠʓʂ
ʑʒʐʓʖʛʒʆʊ
ʔʈ
ʍʐʕʓʊʋʜ
ʛʍʑʎʆʕʓʈ
ʓʔʐʎ
ʑʐʊʈʔʜ
ʅʝʎʐʎʔʚʥ
ʔʐʕ
ʛʎʂ

βιολί.
m
Ο ποιητής κάθεται ανήμπορος μπροστά στη θεά απλώνοντας τα ακρωτηρι-
ασμένα χέρια του, ένδειξη της αδυναμίας του να δημιουργήσει χωρίς τη βο-
ήθειά της.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΙΚΗ IN MEDIAS RES

ȇ
Ȍʐʠʓʂ
ʟʑʙʥ
ʔʐ
ʇʜʔʈʓʆ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʔʈʥ
Ȍʐʠʓʂʥ

ʂʒʗʝʇʆʊ
ʔʈʎ
ʂʖʜʄʈʓʜ

της για τις περιπέτειες του Οδυσσέα όχι από τα γεγονότα που συνέβησαν μετά την
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α 1-25 25

ʚʌʙʓʈ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
ʂʌʌʚ
ʂʑʟ
ʔʈ
ʓʔʊʄʍʜ
ʑʐʕ
ʃʒʝʓʋʆʔʂʊ
ʐ
ȏʅʕʓʓʛʂʥ
ʆʄʋʌʙʃʊʓʍʛʎʐʥ

ʑʂʒʚ
ʔʈ
ʉʛʌʈʓʜ
ʔʐʕ
ʋʂʊ
ʍʟʎʐʥ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȋʂʌʕʘʢʥ
ʍʆ
ʔʐʎ
ʑʟʉʐ
ʔʈʥ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜʥ

στην πατρίδα και στη γυναίκα του «Τότε λοιπόν» / «μόνο εκείνον» / «πόθος διπλός»
/ «τον έκρυβε... η Καλυψώv
ʓʔ


ȅʑʐʍʛʎʙʥ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʅʆʎ
ʂʋʐʌʐʕʉʆʝ
ʆʕʉʠ-
ʄʒʂʍʍʈ
ʗʒʐʎʐʌʐʄʊʋʜ
ʑʐʒʆʝʂ
ʂʌʌʚ
ʂʎʂʖʛʒʆʔʂʊ
ʓʔʐ
ʑʐʊʈʔʊʋʟ
ʑʂʒʟʎ
ʔʐʕ
ʜʒʙʂ
ʆʖʂʒ-
ʍʟʇʐʎʔʂʥ
ʔʈʎ
ʂʖʈʄʈʍʂʔʊʋʜ
ʔʆʗʎʊʋʜ
in medias res (στη μέση των πραγμάτων), επι-
λέγει δηλαδή ως αρχή το πιο κρίσιμο σημείο της ιστορίας και εξάπτει το ενδιαφέ-
ρον του ακροατή ή του αναγνώστη από δύο απόψεις: δε θέλει να μάθει μόνο πώς
ʉʂ
ʔʂ
ʋʂʔʂʖʛʒʆʊ
ʐ
ȏʅʕʓʓʛʂʥ
ʎʂ
ʖʔʚʓʆʊ
ʂʑʟ
ʆʋʆʝ
ʓʔʈʎ
ʑʂʔʒʝʅʂ
ʔʐʕ
ʂʌʌʚ
ʋʂʊ
ʑʢʥ

μπλέχτηκε σ’ αυτή την περίεργη κατάσταση.

ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Προοικονομία ονομάζεται η αφηγηματική τεχνική που προαναγγέλλει, προε-

τοιμάζει δηλαδή για τα όσα θα ακολουθήσουν. Με την τεχνική αυτή το βάρος
δε δίνεται τόσο στο τι θα συμβεί όσο στο πώς αυτό θα συμβεί.

Οι στίχοι που εμφανίζεται προοικονομία είναι οι εξής:

m
στ. 20-21: «Κι όταν, με του καιρού τ’ αλλάγματα, ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν
οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του, να φτάσει στην Ιθάκη», όπου προαναγγέλλε-
ʔʂʊ
ʈ
ʂʑʟʖʂʓʈ
ʔʙʎ
ʉʆʢʎ
ʎʂ
ʆʑʊʓʔʒʛʘʆʊ
ʐ
ȏʅʕʓʓʛʂʥ
ʓʔʈʎ
ʑʂʔʒʝʅʂ
ʔʐʕ
m

στ. 22: «ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες, κι ας ήταν πια με τους δικούς του»,
ʟʑʐʕ
ʑʒʐʆʊʅʐʑʐʊʆʝʔʂʊ
ʐ
ʂʎʂʄʎʢʓʔʈʥ

ʂʋʒʐʂʔʜʥ
ʄʊʂ
ʔʈ
ʍʎʈʓʔʈʒʐʖʐʎʝʂ
m

στ. 24-25: «Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν, όλοι εκτός του Ποσειδώνα.
αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Οδυσσέα, προτού πατήσει
της πατρίδας του το χώμα», όπου αποκαλύπτεται η συμπάθεια όλων των θεών,
ʆʋʔʟʥ
ʔʐʕ
Ȑʐʓʆʊʅʢʎʂ
ʋʂʊ
ʐʊ
ʎʛʆʥ
ʔʂʌʂʊʑʙʒʝʆʥ
ʔʐʕ
ʓʔʈ
ʉʚʌʂʓʓʂ
ʍʛʗʒʊ
ʎʂ
ʑʂ-
τήσει το πόδι του στην Ιθάκη.

Β. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

8 Να συγκρίνετε τους 5 πρώτους στίχους του προοιμίου της Οδύσσειας με το

απόσπασμα από το έπος του Γκιλγκαμές και να αναζητήσετε ομοιότητες.
 26 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

Απάντηση
ȏʊ
ʐʍʐʊʟʔʈʔʆʥ
ʑʐʕ
ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʐʕʎ
ʐʊ
ʑʒʢʔʐʊ

ʓʔʝʗʐʊ
ʔʈʥ
Οδύσσειας με το έπος του
Γκιλγκαμές είναι οι εξής:

Προοίμιο Οδύσσειας Έπος Γκιλγκαμές

1. «που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου» «που όλα τ’ αγνάντεψε»

«γνώρισε πολιτείες πολλές» «χώρες πολλές ερεύνησε»
«σε τόπους μακρινούς ταξίδεψε»

2. «έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές» «κάθε τι δοκίμασε»

«που όλα τα γεύτηκε»
«και γνώση απόκτησε πολλή»

3. «κι έζησε, πάθη πολλά που τον σημάδεψαν» «που τόσο δεινοπάθησε σκληρά»

Γ. ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Ποια θέματα καλύπτει το πρώτο προοίμιο και ποια το δεύτερο;

Απάντηση
Το 1ο προοίμιο (στ. 1-13) καλύπτει θεματικά το ποιητικό παρελθόν της Οδύσσει-
ας και τον αγώνα του Οδυσσέα για το νόστο, ξεκινώντας από τις περιπέτειες του
ʜʒʙʂ
ʍʆʔʚ
ʔʈʎ
ʚʌʙʓʈ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
ʍʛʗʒʊ
ʔʐ
ʎʂʕʚʄʊʐ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȉʒʊʎʂʋʝʂʥ
ʋʂʊ
ʔʐ

ʍʐʊʒʂʝʐ
ʗʂʍʟ
ʔʙʎ
ʓʕʎʔʒʟʖʙʎ
ʔʐʕ
Ȍʛʓʂ
ʓ
ʂʕʔʟ
ʔʐ
ʍʂʋʒʊʎʟ
ʑʂʒʆʌʉʟʎ
ʃʒʝʓʋʐʎʔʂʊ

ʐʊ
ʒʝʇʆʥ
ʔʈʥ
ʈʉʐʄʒʚʖʈʓʈʥ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʐ
ʐʑʐʝʐʥ
ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʆʔʂʊ
ʍʆ
ʔʊʥ
ʑʂʒʂʅʐʓʊʂ-
κές του ιδιότητες (πολύτροπος, κοσμογυρισμένος, καστροκατακτητής, πολύπειρος,
ʑʐʌʠʑʂʉʐʥ

ʂʌʌʚ
ʋʂʊ
ʍʆ
ʔʈʎ
ʊʅʊʟʔʈʔʂ
ʔʐʕ
ʖʊʌʛʔʂʊʒʐʕ
ʂʒʗʈʄʐʠ
ʑʐʕ
ʆʑʊʉʕʍʆʝ
ʎʂ
ʓʢ-
ʓʆʊ
ʔʐʕʥ
ʓʕʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ
ȓʐ
ʐ
ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʔʕʑʊʋʚ
ʐʌʐʋʌʈʒʢʎʆʔʂʊ
ʍʆ
ʔʈʎ
ʑʂʒʚʋʌʈ-
ση του ποιητή προς την Μούσα «ξεκίνα την αυτή την ιστορία, κόρη του Δία, και πες
την και σ’ εμάς» (στ. 13). Ωστόσο, συμπληρώνεται θεματικά από ένα δεύτερο προ-
οίμιο, το προοίμιο της Μούσας.
Το 2ο προοίμιο (στ. 14-25) καλύπτει θεματικά το ποιητικό παρόν της Οδύσσει-
ας 
ʍʛʒʆʥ

Țʔʓʊ
ʈ
Ȍʐʠʓʂ
ʟʑʙʥ
ʔʈʥ
ʇʜʔʈʓʆ
ʐ
ʑʐʊʈʔʜʥ
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α 1-25 27


ʐ
ʒʝʇʆʊ
ʂʟʒʊʓʔʂ
ʔʐ
ʗʒʟʎʐ
ʑʐʕ
ʆʑʊʌʛʄʆʊ
ʎʂ
ʂʒʗʝʓʆʊ
ʔʈʎ
ʆʏʊʓʔʟʒʈʓʈ
ʔʙʎ
ʑʆʒʊʑʆʔʆʊ-
ών του Οδυσσέα «τότε»,


ʅʝʎʆʊ
ʂʟʒʊʓʔʂ
ʔʐʎ
ʔʟʑʐ
ʑʂʒʂʍʐʎʜʥ
ʔʐʕ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȋʂʌʕʘʢʥ
«τον έκρυβε κο-
ντά της μια νεράιδα, η Καλυψώ»,


ʅʈʌʢʎʆʊ
ʔʈ
ʃʂʉʊʚ
ʆʑʊʉʕʍʝʂ
ʔʐʕ
ʜʒʙʂ
ʄʊʂ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ
jτον παίδευε πόθος διπλός,
του γυρισμού και της γυναίκας του»,


ʂʎʂʖʛʒʆʔʂʊ
ʓʔʈʎ
ʂʑʟʖʂʓʈ
ʔʙʎ
ʉʆʢʎ
ʄʊʂ
ʔʐ
ʎʟʓʔʐ
ʔʐʕ
jο χρόνος ήλθε που του
ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του, να φτάσει στην Ιθάκη»,


ʑʒʐʋʂʔʂʃʚʌʌʆʊ
ʔʈ
ʍʎʈʓʔʈʒʐʖʐʎʝʂ
jούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες, κι ας
ήταν πια με τους δικούς του».
ȓʐ
ʐ
ʋʂʊ
ʐ
ʉʛʍʂ
ʔʐʕ
ʑʒʐʐʊʍʝʐʕ
ʔʈʥ
Ȍʐʠʓʂʥ
ʅʝʎʐʎʔʂʊ
ʍʆ
ʔʈʎ
ʔʆʗʎʊʋʜ
ʔʈʥ
ʑʒʐʐʊ-
κονομίας.

Προοικονομία ʌʛʄʆʔʂʊ
ʈ
ʔʆʗʎʊʋʜ
ʔʐʕ
ʑʐʊʈʔʜ
ʎʂ
ʑʒʐʆʔʐʊʍʚʇʆʊ
ʋʂʔʚʌʌʈʌʂ
ʍʊʂ

ʆʑʟʍʆʎʈ
ʖʚʓʈ
ʔʈʥ
ʂʖʜʄʈʓʈʥ
ʅʈʌʂʅʜ
ʎʂ
ʅʆʝʗʎʆʊ
ʂʑʟ
ʑʒʊʎ
ʔʊ
ʑʒʟʋʆʊʔʂʊ
ʎʂ
ʓʕʍ-
βεί στην εξέλιξη της υπόθεσης, ώστε όσα θα ακολουθήσουν να γίνουν εύκολα
ʅʆʋʔʚ
ʂʑʟ
ʔʐʎ
ʂʋʒʐʂʔʜ
ʂʎʂʄʎʢʓʔʈ
Ȓʔʐʕʥ
ʓʔʝʗʐʕʥ

ʑʒʐʐʊʋʐʎʐʍʆʝʔʂʊ
ʈ

ʂʑʟʖʂʓʈ
ʔʙʎ
ʉʆʢʎ
ʄʊʂ
ʔʈʎ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ
ʔʐʕ
ʓʔʈʎ
ȉʉʚʋʈ
ʋʂʊ
ʓʔʐ
ʓʔʝʗʐ

ʑʒʐʐʊ-
ʋʐʎʐʍʐʠʎʔʂʊ
ʐʊ
ʂʄʢʎʆʥ
ʔʐʕ
ʍʆ
ʔʐʕʥ
ʍʎʈʓʔʜʒʆʥ
ʍʎʈʓʔʈʒʐʖʐʎʝʂ


Ποιοι εμποδίζουν τον νόστο του Οδυσσέα και ποιοι αποφάσισαν να τον
2.
βοηθήσουν;

Απάντηση
Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος από τους ήρωες του τρωικού πολέμου που δεν έχει επι-
στρέψει στην πατρίδα του «όλοι τους ήσαν σπίτι τους» / «μόνον εκείνον», όχι επειδή
ʅʆʎ
ʔʐ
ʜʉʆʌʆ
ʐ
ʝʅʊʐʥ
ʂʌʌʚ
ʄʊʂʔʝ
ʋʚʑʐʊʐʊ
ʚʌʌʐʊ
ʆʍʑʟʅʊʇʂʎ
ʔʐ
ʎʟʓʔʐ
ʔʐʕ


ȓʂ
ʑʒʟʓʙʑʂ
ʑʐʕ
ʔʐʎ
ʅʕʓʋʟʌʆʘʂʎ
ʆʝʎʂʊ
η Καλυψώ, που τον κρατούσε παρά τη
θέλησή του στο νησί της «γιατί τον ήθελε δικό της» και ο οργισμένος Ποσειδώνας,
ʑʐʕ
ʙʥ
ʉʆʟʥ
ʔʈʥ
ʉʚʌʂʓʓʂʥ
ʆʍʑʟʅʊʇʆ
ʔʐ
ʉʂʌʚʓʓʊʐ
ʔʂʏʝʅʊ
ʔʈʥ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜʥ
ʔʐʕ
ʜʒʙʂ

στην Ιθάκη «εκτός του Ποσειδώνα. αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον
θεϊκό Οδυσσέαv
ȁʕʔʜ
ʈ
ʆʑʛʍʃʂʓʈ
ʓʔʈ
ʇʙʜ
ʔʐʕ
ʜʒʙʂ
ʐʖʆʝʌʆʔʂʊ
ʓʆ
ʅʠʐ
διαφορετι-
κά συναισθήματα
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ʑʌʆʕʒʚ
ʔʙʎ
ʉʆʢʎ
Ȓʔʐʎ
Ποσειδώνα κυριαρχεί το μίσος,
στην Καλυψώ η αγάπη
ȓʐ
ʓʕʎʂʝʓʉʈʍʂ
ʑʐʕ
ʋʕʒʊʂʒʗʆʝ
ʓʔʐʎ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʆʝʎʂʊ
ʈ
ʛʎʔʐʎʈ

επιθυμία του να γυρίσει στην πατρίδα του «που τον παίδευε πόθος διπλός, του γυρι-
σμού και της γυναίκας τουv
ʑʐʕ
ʑʂʒʆʍʑʐʅʝʇʆʔʂʊ
ʂʑʟ
ʉʆʞʋʛʥ
ʅʕʎʚʍʆʊʥ
 28 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

Ȟʌʐʊ
ʐʊ
ʉʆʐʝ
ʔʐʕ
ȏʌʠʍʑʐʕ
ʆʋʔʟʥ
ʔʐʕ
Ȑʐʓʆʊʅʢʎʂ
ʓʕʍʑʂʉʐʠʎ
ʔʐʎ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʋʊ

ʂʑʐʖʂʓʝʇʐʕʎ
ʎʂ
ʅʢʓʐʕʎ
ʔʛʌʐʥ
ʓʔʂ
ʃʚʓʂʎʚ
ʔʐʕ

Ποιες λέξεις ή φράσεις του κειμένου αυτής της Ενότητας έχουν μεταφο-
3.
ρική σημασία;

Απάντηση
ȇ
ʍʆʔʂʖʐʒʚ
ʙʥ
ʆʋʖʒʂʓʔʊʋʟ
ʓʗʜʍʂ
ʂʑʐʅʝʅʆʊ
ʟʗʊ
ʔʈʎ
ʋʕʒʊʐʌʆʋʔʊʋʜ
ʓʈʍʂʓʝʂ
ʍʊʂʥ
ʌʛ-
ʏʈʥ
ʜ
ʍʊʂʥ
ʖʒʚʓʈʥ
ʂʌʌʚ
ʍʊʂ
ʊʅʊʂʝʔʆʒʈ
ʓʈʍʂʓʊʐʌʐʄʊʋʜ
ʂʑʟʗʒʙʓʈ
ʑʌʐʕʔʝʇʐʎʔʂʥ
ʔʈ

γλώσσα.
Ȍʆʔʂʖʐʒʊʋʜ
ʓʈʍʂʓʝʂ
ʛʗʐʕʎ
ʐʊ
ʑʂʒʂʋʚʔʙ
ʌʛʏʆʊʥ
m
ʖʒʚʓʆʊʥ
ʔʐʕ
ʑʒʐʐʊʍʝʐʕ

m

πάτησε το κάστρο
ʋʕʒʝʆʕʓʆ
ʆʋʑʟʒʉʈʓʆ
ʔʐ
ʋʚʓʔʒʐ
ʔʈʥ
ȓʒʐʝʂʥ
m
π
άθη πολλά που τον σημάδεψαν: πέρασε πολλές ταλαιπωρίες,
m

σηκώνοντας το βάρος: αναλαμβάνοντας την ευθύνη,
m
τ
ους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα
ʔʐʕʥ
ʓʔʛʒʈʓʆ
ʔʈʎ
ʆʑʊʓʔʒʐʖʜ
m
α
π’ της θάλασσας τη μάχη: βγαίνοντας σώος από τα ναυάγια,
m

σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του: ήταν πολύ οργισμένος.

Εντοπίστε στην περιληπτική αναδιήγηση των γεγονότων της Οδύσσειας

με χρονολογική σειρά (9ο θέμα της Εισαγωγής) το σημείο από το οποίο
4. η Μούσα αρχίζει να διηγείται τις περιπέτειες του Οδυσσέα και σκεφτείτε
τι πετυχαίνει ο ποιητής με αυτή την αρχή (την αρχή in medias res – δες το
σχετικό σχόλιο 9).

Απάντηση
Η Μούσα στο 2ο προοίμιο της Οδύσσειας
ʂʒʗʝʇʆʊ
ʎʂ
ʅʊʈʄʆʝʔʂʊ
ʔʊʥ
ʑʆʒʊʑʛʔʆʊʆʥ
ʔʐʕ

Οδυσσέα από το αόριστο χρονικό σημείο «τότε», όπου ο ήρωας βρίσκεται εγκλω-
ʃʊʓʍʛʎʐʥ
ʑʂʒʚ
ʔʈ
ʉʛʌʈʓʜ
ʔʐʕ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
Ȋʂʌʕʘʢ
ʓʔʈʎ
ձʄʕʄʝʂ
Δεν τηρεί λοιπόν
ο ποιητής τη χρονολογική σειρά
ʔʙʎ
ʄʆʄʐʎʟʔʙʎ
ʑʐʕ
ʂʒʗʝʇʆʊ
ʂʑʟ
ʔʈʎ
ʚʌʙʓʈ
ʔʈʥ

ȓʒʐʝʂʥ
ʋʂʊ
ʍʆʔʚ
ʑʂʒʂʌʆʝʑʐʎʔʂʥ
ʔʈʎ
ʆʎʊʚʗʒʐʎʈ
ʑʆʒʝʑʐʕ
ʑʆʒʊʑʌʚʎʈʓʜ
ʔʐʕ
ʝʅʊʐʕ
ʋʂʊ

ʔʙʎ
ʓʕʎʔʒʟʖʙʎ
ʔʐʕ
ʂ

ʓʔʐʕʥ
Ȋʝʋʐʎʆʥ
ʃ

ʓʔʐʕʥ
ȋʙʔʐʖʚʄʐʕʥ
ʄ

ʓʔʐʕʥ
Ȋʠʋʌʙʑʆʥ

ʅ

ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʐʕ
ȁʊʟʌʐʕ
ʆ

ʓʔʐʕʥ
ȋʂʊʓʔʒʕʄʟʎʆʥ
ʓʔ

ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȋʝʒʋʈʥ
ʈ

ʓʔʐʎ

șʅʈ
ʉ

ʓʔʊʥ
Ȓʆʊʒʜʎʆʥ
ʊ

ʓʔʈ
Ȓʋʠʌʌʂ
ʋ

ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȉʒʊʎʂʋʝʂʥ
ʌ

ʓʔʈ
Ȗʚʒʕʃʅʈ

ʍ

ʓʔʈʎ
ձʄʕʄʝʂ
ʓʔʐ
ʎʈʓʝ
ʔʈʥ
Ȋʂʌʕʘʢʥ
ʑʐʕ
ʃʒʝʓʋʆʔʂʊ
ʂʑʐʋʌʆʊʓʍʛʎʐʥ
ʍʟʎʐʥ
ʗʙ-
ʒʝʥ
ʔʐʕʥ
ʓʕʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ


ȏ
ʑʐʊʈʔʜʥ
ʆʖʂʒʍʟʇʆʊ
ʆʅʢ
ʍʊʂ
αφηγηματική τεχνική που λέγεται in medias res
ʆʝʎʂʊ
ʍʊʂ
ʌʂʔʊʎʊʋʜ
ʖʒʚʓʈ
ʑʐʕ
ʋʕʒʊʐʌʆʋʔʊʋʚ
ʓʈʍʂʝʎʆʊ
ʓʔʈ
μέση των πραγμάτων,
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α 1-25 29

στη μέση της υπόθεσης) και έχει την έννοια ότι επιλέγεται ως αρχή το πιο κρίσιμο
ʓʈʍʆʝʐ
ʍʊʂʥ
ʊʓʔʐʒʝʂʥ
ʋʂʊ
ʓʔʈʎ
ʑʐʒʆʝʂ
ʔʈʥ
ʂʖʜʄʈʓʈʥ
ʅʊʂʍʐʒʖʢʎʐʎʔʂʊ
ʓʕʎʉʜʋʆʥ
ʋʂ-
ʔʚʌʌʈʌʆʥ
ʢʓʔʆ
ʎʂ
ʂʎʂʖʆʒʉʐʠʎ
ʋʂʊ
ʟʓʂ
ʑʒʐʈʄʜʉʈʋʂʎ
Με τον τρόπο αυτό εξάπτε-
ται το ενδιαφέρον του ακροατή ή του αναγνώστη από δύο απόψεις: δε θέλει να
ʍʚʉʆʊ
ʍʟʎʐ
ʑʢʥ
ʉʂ
ʔʂ
ʋʂʔʂʖʛʒʆʊ
ʐ
ȏʅʕʓʓʛʂʥ
ʎʂ
ʖʔʚʓʆʊ
ʂʑʟ
ʆʋʆʝ
ʓʔʈʎ
ʑʂʔʒʝʅʂ
ʔʐʕ

αλλά και πώς μπλέχτηκε σ’ αυτή την περίεργη κατάσταση.

5. [Συμπληρώστε τα κενά]

Ȓʔʂ
ʐʍʈʒʊʋʚ
ʛʑʈ
ʓʕʎʂʎʔʐʠʍʆ
ʓʕʗʎʚ
αντιθέσεις, που βοηθούν το μάτι και το νου

ʎʂ
ʓʕʌʌʂʍʃʚʎʆʊ
ʋʂʉʂʒʟʔʆʒʂ
ʔʂ
ʑʒʚʄʍʂʔʂ
ʂʋʒʊʃʢʥ
ʆʑʆʊʅʜ
ʔʂ
ʂʎʔʊʑʂʒʂʉʛʔʆʊ
ʃʚʇʐ-
ντας το ένα απέναντι στο άλλο: π.χ. στους στίχους 7-11 ο Οδυσσέας αντιπαρατίθε-
ται προς τους συντρόφους του, ενώ στους στίχους 14-19 προς τους άλλους ήρωες
του τρωικού πολέμου
ʋʂʊ
ʓʔʐʎ
ʓʔʝʗʐ

ʐ
Ȑʐʓʆʊʅʢʎʂʥ
ʂʎʔʊʑʂʒʂʔʝʉʆʔʂʊ
ʑʒʐʥ
ʔʐʕʥ

θεούς του Ολύμπου.
Η πρώτη αντίθεση
ʋʚʎʆʊ
ʏʆʋʚʉʂʒʈ
ʔʈ
ʅʊʂʖʐʒʚ
ʔʐʕ
ʜʉʐʕʥ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʂʑʟ
ʔʐ

ʜʉʐʥ
ʔʙʎ
ʓʕʎʔʒʟʖʙʎ
ʔʐʕ
ʗʂʒʂʋʔʈʒʝʇʐʎʔʂʥ
ʔʐʎ
ʜʒʙʂ
ʙʥ
jφιλέταιρο» ενώ τους συ-
ʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ
ʙʥ
jνήπιους και μωρούς».
Η δεύτερη αντίθεση
ʕʑʐʄʒʂʍʍʝʇʆʊ
ʔʈ
ʍʐʎʂʏʊʚ
ʔʐʕ
ȏʅʕʓʓʛʂ
ʋʂʊ
ʔʈʎ
ʚʅʊʋʈ
ʑʐ-
ʒʆʝʂ
ʔʐʕ
ʑʒʐʃʚʌʌʐʎʔʚʥ
ʔʐʎ
ʙʥ
ʆʏʂʝʒʆʓʈ
ʍʛʓʂ
ʓʔʐʕʥ
ȍʟʓʔʐʕʥ
ʔʙʎ
ʚʌʌʙʎ
ʈʒʢʙʎ

ʔʐʕ
ʔʒʙʊʋʐʠ
ʑʐʌʛʍʐʕ
ȅʝʎʂʊ
ʐ
ʍʟʎʐʥ
ʂʒʗʈʄʟʥ
ʑʐʕ
ʓʢʉʈʋʆ
ʗʙʒʝʥ
ʎʂ
ʋʂʔʐʒʉʢʓʆʊ
ʎʂ

ʓʢʓʆʊ
ʐʠʔʆ
ʛʎʂʎ
ʂʑʟ
ʔʐʕʥ
ʓʕʎʔʒʟʖʐʕʥ
ʔʐʕ
ʋʂʊ
ʐ
ʍʟʎʐʥ
ʂʑʟ
ʔʐʕʥ
ʜʒʙʆʥ
ʑʐʕ
ʅʆʎ

έχει νοστήσει ακόμη, σε αντίθεση με τους άλλους «ξέφυγαν τον άθλιο όλεθρο, όλοι
τους... μόνο εκείνον...».
Η τρίτη αντίθεση
ʔʐʎʝʇʆʊ
ʔʈ
ʅʊʂʖʐʒʆʔʊʋʜ
ʓʔʚʓʈ
ʔʙʎ
ʉʆʢʎ
ʂʑʛʎʂʎʔʊ
ʓʔʈʎ
ʔʠʗʈ

του Οδυσσέα «Ωστόσο οι θεοί τον συμπαθούσαν, όλοι εκτός του Ποσειδώνα».

Δ. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

8 Συμπληρώστε τα κενά βάζοντας στη σωστή τους θέση τις λέξεις ή φράσεις:
καστροκατακτητής, πολύπαθος, πολύτροπος, πολύπειρος, έξυπνος, του γυ-
ρισμού και της γυναίκας του, κοσμογυρισμένος, φιλέταιρος, ήρωας (δύο
λέξεις περισσεύουν).

Ȓʔʐ
ʑʒʢʔʐ
ʑʒʐʐʝʍʊʐ
ʐ
ȏʅʕʓʓʛʂʥ
ʑʂʒʐʕʓʊʚʇʆʔʂʊ
πολύτροπος, κοσμογυρισμένος,
 30 Αναστασία Γιαγκοπούλου • Ομήρου Οδύσσεια

καστροκατακτητής, πολύπειρος, πολύπαθος, φιλέταιρος, η Μούσα εξάλλου στους

στίχους 16-17 κάνει λόγο για τον διπλό πόθο του Οδυσσέα: του γυρισμού και της
γυναίκας του.