Cvrsti otpad I deo

Posledice ČO: - demografski rast

- Industrijalizacija
- Urbanizacija
- Povećanje standard
Pored količinskog povećanja, hemijski sastav otpadaka je sve složeniji.Predstavlja problem
današnje civilizacije, kako sa komunalnog i ekološkog aspekta, tako i sa tehnološko sanitarno-
epidemiološkog, urbanističkog, građevinskog, hidrološkog i energetskog.Najveću opasnost predstavlja
nekontrolisano odlaganje čvrstog otpada na neodgovarajuće divlje deponije odakle dolazi do zagađenja
svih fizičkih činilaca životne sredine, kao i površinskih i podzemnih voda. Neophodno je otpad
deponovati na kvalitetna odlagališta tzv. sanitarne deponije. Problem odlaganja otpada nastao je sa
nastankom urbane civilizacije.

Prema mestu aktivnosti nastanka deli se na:

1. Gradski

2. Industrijski

3. Poljoprivredni

4. Mineralni

Čvrst komunalni otpad je otpad u čvrstom stanju nastao kao posledica ljudskih i životinjskih aktivnosti
koji je neupotrebljiv i nepoželjan. Urbani otpad je veoma heterogen po sastavu i gustini za razliku od
ostalih čvrstih otpada, stoga je i njegovo prikupljanje, transport, prerada i deponovanje dosta složenije.
Najbolji način za smanjenje otpada je ograničenje korišćenja osnovnih materijala i povećanje nivoa
prerade i obnove otpadnog materijala (otpadaka)

Nastajanje komunalnog otpada zavisi od: -stepena industrijskog razvoja, životnog standarda, načina
života, socijalnog okruženja, potrošnje i dr. Za upravljanje raznovrsnim komunalnim otpadom glavnu
odgovornost ima lokalna vlast.

VRSTE OTPADA:
1. U zavisnosti od opasnih karakteristika koje utiču na zdravlje ljudi i životnu sredinu, otpad može
biti: 1. neopasan, 2. inertan i 3. opasan.

Neopasan- zbog svoje količine, koncentracije ili fizičke, hemijske i biološke prirode, za razliku od
opasnog otpada, ne ugrožava zdravlje ljudi ili životnu sredinu

Inertan- nije podložan bilo kojim fizičkim, hemijskim ili biološkim promenama; ne rastvara se, ne
sagoreva ili na drugi način fizički ili hemijski reaguje, nije biološki razgradiv ili ne utiče nepovoljno na
druge materije sa kojima dolazi u kontakt na način koji može da dovede do zagađenja životne sredine ili
ugrozi zdravlje ljudi, ne poseduje ni jednu od karakteristika opasnog otpada
Opasan- otpad koji po svom poreklu, sastavu ili koncentraciji opasnih materija može prouzrokovati
opasnost po životnu sredinu i zdravlje ljudi, kao i zdravlje životinja, i ima najmanje jednu od opasnih
karakteristika (eksplozivnost, zapaljivost, sklonost oksidaciji, organski je peroksid, akutna otrovnost,
infektivnost, sklonost koroziji, u kontaktu sa vazduhom oslobađa zapaljive gasove, u kontaktu sa
vazduhom ili vodom oslobađa otrovne supstance)

- Sredstva za čišćenje : sredstva za poliranje nameštaja, za čišćenje rerni, sredstva za čišćenje

sanitarija, varikina,
- Proizvodi za unapređenje stanovanja : boje, lakovi, razređivači boja, skidači boja, lepkovi...
-  Hemijska zaštitna sredstva : pesticidi, insekticidi, fungicidi, sredstva protiv miševa i pacova,
sredstva za zaštitu kućnih ljubimaca, okovratnici protiv buva, naftalin
- Automobilski proizvodi : benzin, motorno ulje, antifriz, sredstvo za pranje vetrobranskog stakla,
voskovi za poliranje automobila, olovne baterije
- Ostalo : baterije, kozmetički preparati, sredstva za čišćenje obuće, lekovi, sredstva za čišćenje
bazena, termometri...
2. Prema nameni postoje sledeće vrste otpada: 1. Biorazgradivi, 2. Reciklabilni, 3. Otpad koji je
moguće spaljivati.

Biorazgradivi- smatramo da je razgradiva pod uticajem mikroorganizama i ne šteti životnoj sredini.,

organskog porekla, biljnog ili životinjskog, odnosno potiče od živog organizma, ali takođe postoje i
veštačke materije koje su dovoljno slične biljnim i životinjskim, pa mogu da se razgrađuju prirodnim
putem usled delovanja mikroorganizama (aerobnih ili anaerobnih). Većina organskih materija, kao što
su ostaci hrane ili papir su biorazgradivi.

Reciklabilni otpad – materije koje se mogu iskoristiti ponovnim vraćanjem u proces proizvodnje, može
da se reciklira (papir, plastika,staklo,elektronski otpad,metal..)

Otpad koji je moguće spaliti- Otpad koji se može spaljivati može se podeliti na čvrsti i tečni: 1. čvrste
materije: papir, karton, terapapir, fine krpe, kožne rukavice, gumeni otpad, otpad od veštačke kože,
vuna, vata, otpad iz drveta... 2. tečni materijali: staro ulje i benzin, mulj od starog ulja iz dekantera...

KATALOG OTPADA
Otpad se, prema Katalogu otpada, razvrstava u dvadeset grupa u zavisnosti od mesta nastanka i
porekla,koristi za klasifikaciju svih vrsta otpada, uključujući i opasan otpad i potpuno je usaglašen sa
katalogom otpada EU.U Katalogu otpada je sistematizovano više od 800 vrsta otpada, podeljenih u 20
grupa, koje se označavaju dvocifrenim brojevima.Svaka od navedenih grupa sadrži podgrupe koje su
označene sa četiri cifre. Grupe i podgrupe upućuju na odgovarajuću vrstu otpada. U okviru svake
podgrupe dat je šestocifreni kôd (indeksni broj) za svaku vrstu otpada posebno

SAKUPLJANJE I TRANSPORT OTPADAregulisani Zakonom o upravljanju otpadom

Sakupljanje otpada predstavlja aktivnost sistematskog sakupljanja, razvrstavanja i/ili mešanja otpada
radi transporta;A transport otpada je prevoz otpada van postrojenja koji obuhvata utovar, prevoz (kao i
pretovar) i istovar otpada.Lica koja vrše sakupljanje i/ili transport otpada, preuzimaju otpad od
proizvođača ili vlasnika i transportuju ga do postrojenja za upravljanje otpadom, odnosno do centra za
sakupljanje, skladištenje, transfer stanice ili postrojenja za tretman ili odlaganje.Proizvođač, odnosno
vlasnik otpada mora da klasifikuje otpad pre njegove predaje sakupljaču ili transporteru

Komunalni čvrsti otpad- 1888 god. u Engleskoj donet zakon o zabrani bacanja čvrstih otpadaka u reke i
druge vodene površine. Od 1930 god. u Engleskoj se sprovodi kontrolisan način odlaganja gradskog
otpada (korišćenje sanitarnih deponija). Najveći deo otpada odnosi se na ambalažni materijal (oko 80%)

Urbani otpad- nastao u domaćinstvima, administrativnim ustanovama i pratećim aktivnostimaU sistemu

upravljanja urbanim otpadom postoji više faza koje su značajne za optimizaciju procesa: 1. Nastanak
čvrstog otpada 2. Prikupljanje i skladištenje 3. Transport 4. Tretman i reciklaža 5. Odlaganje čvrstog
otpada

STRUKTURA I KOLIČINA OTPADA-Urbani čvrsti otpad sastavljen je iz različitih materijala (papir, plastika,
staklo, metal, guma, drvo itd) uključujući i organske otpatke. Količina i struktura otpada zavisi
odsocioekonomskih uslova, lokacije i geografskih faktora. Pored količina za izbor sistema upravljanja
urbanim otpadom značajan je morfološki sastav, srednja gustina, vlažnost, hemijski sastav i toplotna
moć otpadnih komponenti.

PRIKUPLJANJE I TRANSPORT-

Skladišni prostor za urbani otpad zavisi od urbane strukture (visokogradnja, niskogradnja) i vrlo je
značajan sa sanitarnog, zdravstvenog i vizuelnog aspekta. Otpad se najčešće skladišti u jasno
obeleženim kontejnerima, u blizini stambenih objekata.Prilikom određivanja mesta skladištenja, treba
da se poštuju higijenski zahtevi, zaštitne mere (protivpožarne i od nesrećnih slučajeva), estetske mere
kao i na prilaz i udaljenost od ulice, mesto skladištenja treba da je zaštićeno od atmosferija I drugih
spoljnih uticaja. Sakupljanje otpada je organizacionotehnološka aktivnost koja uključuje sakupljanje i
prenošenje otpada do mesta gde se vozilo prazni.

TRANSFER STANICE-pokrivene površine (velike hale) smeštene u urbanim zonama na mestima koje
optimalizuje prikupljanje otpada. Lokalna vozila za prikupljanje odvoze otpad do transfer stanice i tu ga
istovaraju. Na transfer stanici može da se vrši selekcija materijala za reciklažu.Preostali deo otpada se
utovaruje u prikolice velike zapreminem, a potom se odvoze do regionalne deponije.Troškovi transfer
stanice zavise od njene veličine, lokaliteta i nivoa aktivnosti koji se na njoj sprovode

UPRAVLJANJE OTPADOM
Upravljanje komunalnim otpadom obuhvata funkcije: 1. sakupljanja, 2. transporta, 3. reciklaže, 4.
ponovne upotrebe, 5. tretmana i 6. odlaganja komunalnog čvrstog otpada.

Upravljanje otpadom mora se sprovoditi tako da se ne dovodi u opasnost zdravlje ljudi, niti sme imati
bilo kakav štetni uticaj na okolinu, prvenstveno: 1. Rizik od zagađenja: voda, zemljišta i vazduha, 2.
Pojava buke, 3. Pojava neprijatnih mirisa, 4. Ugrožavanje biljnog i životinjskog sveta, 5. Štetan uticaj na
kulturnoistorijske, estetske i prirodne vrednosti, 6. Nastajanje eksplozije ili požara.

INTEGRALNO UPRAVLJANJE ČVRSTIM OTPADOM-Cilj: ovog načina upravljanja otpadom je da se

optimalno iskoriste korisni materijali iz otpada i da na deponiju prispeju samo neupotrebljivi otpaci.
Integralno: podrazumeva veći broj međusobno kompatibilnih postupaka čiji je cilj iskorišćenje resursa i
minimalno zapreminsko opterećenje deponija. Ovakav način upravljanja otpadom smanjuje zapreminsko
opterećenje deponije i do 85%. Osnovni procesi u ovom postupku su: 1. Minimalizacija otpada 2.
Revitalizacija postkorisničkih predmeta i stvari 3. Reciklaža otpada 4. Biološki tretman otpada
(kompostiranje) 5. Termički tretman otpada (spaljivanje) 6. Deponovanje otpada

Strategija 1. ČKO ka mešovitom RC I termička obrada

Strategija 2. ČKO ka PPMS spalionici

Strategija 3. Kompostiranje biljnog otpada I deponovanje

Strategija 4. Ulična reciklaža I deponovanje

Strategija 5. Ulična reciklaža, sagorevanje I deponovanje

MINIMIZACIJA OTPADA-Najviši nivo u hijerarhiji integralnog upravljanja čvrstim otpadom zauzima

minimizacija otpada.za urbane sredine je najpoželjnija aktivnost jer eliminiše sve ostale faze u
upravljanju otpadom, smanjujući troškove i negativne ekološke posledice upravljanja
njime.Implementacija programa minimizacije ima tri ključna zahteva: 1. Adaptiranje industrijskih
standarda za proizvodnju ambalažnih proizvoda sa smanjenim količinama materijala 2. Zakonsko
favorizovanje proizvoda koji koriste minimalnu količinu izvornih sirovina (preporuke recikliranih sirovina)
3. Prihvatanje i spremnost zajednica da u procesu upravljanja otpadom kažnjava subjekte koji
povećavaju generisanje otpada

Revitalizacija podrazumeva produženje upotrebljivog veka ovih predmeta i stvari uz manje ili veće
repariranje. Ovim aktivnostima pored poslovnih efekata (second-hand robe) najviše se bave
humanitarne i versko-humanitarne organizacije.

Čvrsti otpad II
Reciklaža je ponovna prerada otpadnih materijala u proizvodnom procesu za prvobitnu ili drugu
namenu, osim u energetske svrhe. To je izdvajanje pojedinih komponenata otpada radi njihove korisne
upotrebe: • vraćanje u proces proizvodnje tog istog materijala (gvožđe, staklo), • sekundarna sirovina u
drugim proizvodnim procesima (PET ambalaţa, izolacioni materijal), • nakon obrade ponovno korišćenje
predmeta (staklene boce, elektronski uređaji), • odgovarajućim tretmanom neke vrste otpada dobijaju
drugu namenu (kompostiranje).

Vrste reciklaže: -Primarna (reciklaža kojom se posle odgovarajuće pripreme materijala isti koristi za
dobijanje novih proizvoda ili se doradom korišćenih proizvoda omogućava njihova ponovna upotreba),

- Sekundarna (reciklaţa u kojoj se konvencionalno nereciklabilni materijali prerađuju korišćenjem

novih tehnologija do maksimalno mogućeg iskorišćenja).

Prednost recikliranja: - Dobijanje materijala koji bi se obezbeđivali primarnom proizvodnjom iz osnovnih

sirovina
 - Smanjenje zagađenja, Smanjenje upotrebe energije, Smanjenje količine otpada,Smanjenje
potrebnog prostora za odlaganje otpada

Strateški ciljevi reciklaže: - Štednja sirovinskih resursa (svi materijali potiču iz prirode i ima ih u
ograničenim količinama)

- Štednja energije (nema trošenja energije u primarnim procesima, kao ni u transportu koji te
procese prati, a dobija se dodatna energija sagorevanjem materijala koji se ne recikliraju)
- Zaštita životne sredine (otpadni materijali degradiraju ţivotni ambijent, pa se reciklaţom štiti
čovekova okolina),
- Otvaranje novih radnih mesta

Reciklaža ima tri osnovna principa (RRR): • R – reduce – smanjiti • R – reuse – ponovo koristiti
• R – recycle – reciklirat
Reciklabilni materijali su: papir, karton, plastika, staklo, guma, metali (aluminijum,bakar,gvožđe),
keramika, električni i elektronski otpad.

PROCES RECIKLAŽE: - Primarna separacija na mestu nastajanja (domaćinstva, preduzeća, industrija)

mora biti pod kontrolom reciklažnog centra. Ovim se dobijaju sledeće vrste otpadnog materijala: papir,
kuhinjski otpad, staklo, plastika, tekstil, granje, šiblje, medicinski otpad, građevinski materijal i šut.
Transport separisanog otpada do reciklažnog centra takođe je u nadležnosti reciklažnog centra.

- Izdvojeni komunalni otpad je potrebno dodatno separisati po prijemu u krug reciklaţnog centra
na postrojenju za sekundarnu separaciju. sekundarne sirovine koje se u već razvrstanom stanju
dovoze u reciklaţni centar (papir, staklo, tekstil, plastika), kao i separisane sirovine poreklom od
krupnog otpada (metal, gume, plastika, tekstil), odnose se na dalju obradu. Radi lakše
manipulacije, transporta i dalje prerade vrši se presovanje, a zatim pakovanje i
baliranje.Zapakovane sekundarne sirovine se odnose u skladišta gde se odlaţu do odnošenja na
ponovnu upotrebu i reciklažu.

Oprema za recikliranje: - oprema za primarnu separaciju (kante za odlaganje komunalnog otpada,

kontejneri za odlaganje papira, plastične ambalaţe, stakla),

- oprema za transport (vozila sa rotacionim bubnjem za kompaktiranje, kamioni),

- oprema za sekundarnu separaciju (mašina za cepanje kesa, transportna traka, roto-sito,
magnetni separator, kanal sa zgrtačem istaloţenih i plivajućih materija, razni kontejneri,
buldožeri, viljuškari),
- oprema za presovanje, baliranje i pakovanje, za kompostiranje, za sanitarnu deponiju
- prateća i oprema za održavanje.

Američko udruženje plastične industrije ASPI razlikuje sedam kategorija polimera iz procesa
recikliranja. Reciklirana plastika se svrstava u kategorije prema osnovnom hemijskom
sastavu:

- PET- Polietilen Tereftalat je popularno pakovanje za prehrambene i neprehrambene proizvode.

 - PE – Polietilen: Polietilen je veoma raznovrstan i sluţi kao osnova za različite materijale koji se
koriste u pakovanju.
- PE - HDPE – Polietilen Visoke Gustine pruţa naročito dobre karakteristike za proizvodnju flaša i
balona
- PE - LDPE – Polietilen Niske Gustine je najviše pogodan za prozvodnju laboratorijskog posuđa
uključujući flaše za pranje, pipete opreme za pranje i rezervoare.
- PVC – Polivinil Hlorid je koristan jer je otporan i na vatru i na vodu, zbog nepropustljivosti vode
najširu primenu je našao za proizvodnju cevi za vodu.
- PP – Polipropilen je jedan od najrasprostranjenih polimera. Kao plastika koristi se za posuđe za
hranu, a kao vlakno koristi se za pravljenje podloga za oblaganje oko unutrašnjih ili spoljašnjih
bazena ili golf terena.
- PS – Polistiren je jeftina, tvrda plastika. Koristi se za kućišta kompjutera, makete kola i aviona,
plastične čaše, unutrašnjost automobila, igračke, kućne aparate itd.

Reciklaža otpadne plastike: - Primarna Re-ekstrudiranje, odnosno ponovno vraćanje plastike

istih karakteristika u sam proizvodni proces

- Sekundarna Mehanička, razvijena u cilju reciklaţe različitih proizvoda od plastike fizičkim

postupcima.
- Tercijalna Hemijska, namenjena da proizvede sirovine za hemijsku industriju.
- Kvarterna Dobijanje energije, odnosno, potpuna ili delimična oksidacija plastičnih otpadnih
materijala u cilju proizvodnje toplote, gasovitih goriva, ulja.

Reciklaža papira
Ranije se papir proizvodio od starih tkanina, a danas se proizvodi od celuloze. Za celulozu, koja se dobija
iz drveta, potrebno je saseći brojno drveće da bismo proizveli papir. Kako se radi o prirodnom resursu,
potrebno je brinuti o njegovim količinama. U industriji papira se osim celuloze, koriste i druge sirovine
(najčešće mineralnog porekla) u zavisnosti od toga kakve osobine papira želimo. Papir predstavlja
osnovu sirovinu u grafičkoj industriji, u kojoj se još koriste i razne vrste boja i zaštitnih prevlaka.

Papir se po kvalitetu može podeliti na : o kancelarijski (office) papir o novinski papir o tissue papir o
karton o druge vrste papira

Uopšteno reciklaža papira se može opisati kroz naredne faze :

1. Sakupljanje otpadnog papira - korišćenjem specijalnih kontejnera za papir.

2. Ukoliko papir nije moguće izdvojiti još u toku sakupljanja otpada u kontejnere, onda se on
odvaja od ostalog otpada u centrima za sortiranje otpada. Prikupljeni papir se sortira po
kvalitetu i presuje u bale.
3. Bale sortiranog papira se transportuju u centar za reciklaţu papira.
4. U centru za reciklaţu papira najpre se ocenjuje kvalitet otpadnog papira, radi određivanja cene
istog.
5. Od papira se odvajaju zaostali, krupni komadi raznog otpada, kao što su ţica, plastika, drvo,
metal, tekstil
 6. Papir se usitnjava (u valjkastoj drobilici-šrederu), nakon čega se dodaje voda, stvara se pulpa.
7. U čišćenju i prosejavanju se nastavlja odvajanje zaostalih sitnih čestica otpada od vlakana
celuloze, kao što su plastika, gumene trake, lepak, lateks, i druge nečistoće.
8. Flotacija -Jedan od najvećih izazova u recikliranju papira predstavlja uklanjanje štetnih primesa
sa istog. Neke od najproblematičnijih štetnih primesa su polimerna mastila i prevlake.
9. U zavisnosti od potreba , ponekad je potrebno naknadno pranje vlakana papira , kako bi se
odstranila punila i prevlake
10. Pulpa ide na izbeljivanje i ostale operacije koje slede u fabrici papira

Reciklaža stakla
Staklena i plastična ambalaža su, sa gledišta jednog ljudskog života, večni, a zato što ih proizvodimo u
ogromnim količinama, preti nam opasnost. Staklo je prozirni, amorfni, čvrsti, krti i hemijski postojan
materijal. Sastav: kvarcni pesak, soda, kalcijum karbonat, smola, dodaci za dekolorizaciju i kolorizaciju.

Vrste stakla: Ambalažno staklo, Ravno prozorsko staklo, Armirano staklo, Kaljeno staklo, Laminarno
staklo, Vlaknasto staklo.

Proizvodnja stakla: ona se odigrava u sledećim fazama: • Dopremanje sirovina i skladištenje u silose, •
Transport primarnih sirovina u toranj, po recepturi, gde se vrši homogenizacija i mešanje, • Transport
mešavine u peći, gde se topi na 1400- 1600°C, • Transport istopljene mase u radne kade i dozatore, •
Ulivanje rastopa iz dozatora u kalupe i uduvavanje vazduha pod visokim pritiskom, koji daju oblik
ambalaţi, • Hlađenje ambalaţe i dodatno oblikovanje gornje površine, • Završna kontrola.

Staklo spada u sekundarne sirovine, koje se, praktično neograničeno puta moţe reciklirati. Sakupljeno
staklo se koristi pri izradi ambalaţe kao sekundarna sirovina. Reciklaţom staklenog otpada moguće je
uštedeti primarne sirovine, a takođe i veliku količinu energije.

U sakupljenom staklenom otpadu, predviđenom za reciklaţu, ne smeju da budu: • vrlo zagađene flaše i
staklena ambalaţa, • porcelan i keramika, farbano staklo, • ekrani televizora (sadrţe opasne hemijske
materije) • armirano staklo, čelikom ojačano staklo • sijalice (sadrţe ţivu i ostale opasne hemijske
elemente) • metalni zatvarači (plastični zatvarači i papirne etikete u manjim količinama nisu štetni).
Među otpadno staklo, koje moţe da se reciklira spada staklena ambalaţa od kompota, nezaprljane flaše
od napitaka, prozirno ravno staklo, razbijene tegle i krš od navedene staklene ambalaţe.

Tehnologija reciklaže stakla: - Separacija -Ukoliko stakleni otpad nije doveţen razdvojen od
ostalog otpada, proces reciklaže stakla počinje njegovim odvajanjem od ostalog otpada. Ova separacija
može se vršiti ručno, ili pomoću specijalizovanih uređaja

- Drobljenje
- Ponovno korišćenje

Nakon odvajanja stakla od ostalog otpada i njegovog razvrstavanja po boji, sledi njegovo drobljenje.
Drobljenje se vrši u rotacionim (sa valjcima), ili drobilicama sa čekićima
Reciklaža otpadnih guma
Sastav automobilske gume: 1. Unutrašnji sloj 2. Karkasna tekstilna platna 3. Donji deo stope 4. Ţice
stope 5. Bok 6. Karkasno čelično platno 7. Zaštitno platno 8. Gazeći sloj

Reciklažom otpadne gume dobija se 60 % gumenog granulata, 35 % čelične ţice i 5% platna. Najčešće se
koriste sledeći postupci recikliranja gumenog otpada: • Reciklaža ambijentalnim postupkom • Reciklaža
kriogenim postupkom.

Reciklaža ambijentalnim postupkom: Kod „ambijentalnog“ postupka usitnjavanje se vrši na sobnim

temperaturama pa otuda i naziv „ambijentalno“.Prva faza usitnjavanja se odvija u šrederima ili
sekačima, a u drugoj fazi u sekundarnim granulatorima i brzim rotacionim mlinovima u nekoliko
stadijuma radi dobijanja finijih granulata koji se više traže na tržištu. U toku procesa usitnjavanja dolazi
do oslobađanja čelika i tekstila. Izdvajanje čelika se postiţe uglavnom upotrebom trakastog magneta, a
izdvajanje tekstila upotrebom vibracionih sita i vazdušnih klasifikatora.

Reciklaža kriogenim postupkom: Kod ,,kriogenog’’ postupka, otpadna guma se hladi ispod tzv.
„temperature tranzicije stakla“ pa se zato proces naziva „kriogenim“.Prvu fazu i u kriogenom postupku
predstavlja usitnjavanje u sekačima, nakon toga gumeni otpad ide u u tunel za hlađenje. Materijal posle
usitnjavanja u čekićaru ide na sekundarno mlevenje za proizvodnju finog granulata.

Reciklaža otpadnih vozila Otpadno vozilo se smatra opasnim otpadom, jer sadrţi materijale kao što su
antifriz, tečnosti za kočnice i ulja koja spadaju u opasan otpad. Tek nakon rastavljanja i odvajanja
opasnih delova i tečnosti vozilo postaje neopasan otpad i kao takav se šalje na reciklažu.

 Metoda optičke separacije – manuelna separacija

 Kombinovana metoda separacije – kombinaciju više metoda (usitnjavanja, gravitacijske i
specijalne metode separacije).

KOMPOSTIRANJEproces biološke transformacije u kome se aktivnošću mikroorganizama pretvaraju

organske materije u materijal sličan humusu, poznat kao kompost. Kompostiranje je „biološko razlaganje
i stabilizacija organskog supstrata, pod uslovima koji omogućavaju razvoj termofilnih mikroorganizama,
kao rezultat oslobađanja toplote nastale tokom bioloških procesa, da bi se dobio krajnji produkt koji je
stabilan, bez patogena i bez semena biljaka, a koji je pogodan za primenu na zemljištu"

CILJEVI: transformacija biorazgradivog organskog materijala u biološki stabilan materijal i smanjenje

početne zapremine otpada;, razlaganje patogenih mikroorganizama, jaja insekata i drugih neţeljenih
organizama koji mogu biti prisutni u otpadu; zadrŽavanje osnovnih nutrijenata I dobijanje produkta koji
se moţe koristiti za uzgoj biljaka. Sa izuzetkom plastike, gume i koŽe, organska frakcija otpada se sastoji
od proteina, amino kiselina, lipida, ugljenih hidrata, celuloze, lignina i pepela. Ako se ovi organski
materijali podvrgnu aerobnoj mikrobiološkoj razgradnji, krajnji produkt je kompost.

Sta se može kompostirati: Kuhinjski otpad, Vrtni ili zeleni otpad(otkos trave i ţive ograde, lišće, granje,
uvelo cveće, otpalo voće, zemlja iz saksija za cveće, ostaci voća i povrća, korov, kora), Ostali biootpad
(kora drveta, kosa, dlaka, slama, piljevina, iverje, papirne maramice)
Šta se ne može kompostirati: tekući ostaci hrane • meso, riba, koţa, kosti • mlečni proizvodi, ulja i masti
• pepeo, ambalaţa, guma, opasni otpad • obojeni i lakirani drveni otpad • papirnati i stakleni otpad •
odeća, cigarete

PROCES KOMPOSTIRANJA: PRVA FAZA- mikroorganizmi razlažu složena organska jedinjena do prostijih,
uz oslobađanje toplote iz metaboličkih procesa. U ovoj fazi se veličina naslage (gomile) koja se
kompostira smanjuje i dolazi do sušenja materijala.

U drugoj fazi nastali produkt sazreva. Aktivnost mikroorganizama se usporava, jer su lako dostupni
nutrijenti uglavnom iskorišćeni, a kao posledica smanjuje se i količina oslobođene toplote

METODE KOMPOSTIRANJA: STATIČKA I SA AGITACIJOM

Kod statičke metode materijal koji se kompostira se ne pomera, a vazduh se uduvava kroz materijal. Kod
agitacionog metoda, materijal koji se kompostira se okreće s vremena na vreme da bi se obezbedio
kiseonik, kontrolisala temperatura, te da se zahvaljujući mešanju dobije uniforman proizvod.

DEPONOVANJE OTPADA- Deponovanje je kontrolisano odlaganje otpada na zemljište na takav način

da se minimizira opasnost po zdravlje i okolinu, po čemu se razlikuje od nekontrolisanog istresanja
otpada na smetlišta.

Sanitarna deponija je sanitarno-tehnički prostor na kome se odlaţe čvrsti otpad koji se ne moţe
iskoristiti (reciklirati, kompostirati, koristiti kao gorivo...). To je potpuno zatvoren i kontrolisan sistem koji
podrazumeva: 1. Izgradnju posebne podloge u cilju zaštite tla od procednih voda, 2. Sakupljanje i
tretman procednih i kišnih voda, 3. Sakupljanje i zbrinjavanje deponijskog gasa uz poštovanje propisa o
količini zagađivača (lebdeće čestice, hloridi, floridi, teški metali, SO2, NOx)

Sanitarna deponija se popunjava otpadom u slojevima koji se izravnjavaju i svakodnevno pokrivaju. Kada
slojevi otpada dostignu visinu oko 2,5 m prekrivaju se slojem inertnog materijala.Razlika između
smetlišta i depnije u procesu odlaganja upravo se sastoji u tome što se na deponiju dnevne količine
otpada prekrivaju inertnim slojem.

Usled padavina i razgradnje organskog materijala na deponiji nastaju procedne vode, gasovi i toplota
niskog intenziteta kao posledica čega dolazi do sleganja pojedinih delova. Ove pojave se dešavaju i niz
godina posle zatvaranja deponije.

PROCEDNE VODE-Nastaju kao posledica infiltracije površinskih voda u deponiju. Zagađena procedna
voda dolazi na dno deponije gde je prihvata sistem drenaţnih cevi i odvodi do sistema za njihovo
prečišćavanje pre nego što se puste u vodotok ili kanalizacioni sistem.