: .

ई
 :
ashokkothare@gmail.com

या पस्ु तकातील लेखनाचे सर्व हक्क अनर्ु ादकाकडे सरु क्षित असून पस्ु तकाचे क्षकिंर्ा त्यातील अिंशाचे
पनु र्व द्रु ण र्ा नाट् य, क्षचत्रपट क्षकिंर्ा इतर रुपािंतर करण्यासाठी अनर्ु ादकाची लेखी परर्ानगी घेणे
आर्श्यक आहे. तसे न के ल्यास कायदेशीर कारर्ाई होऊ शकते.

ई साहित्य प्रहिष्ठान
G1102, Eternity, Eleventh floor
Eastern Express Highway. Thane, 400604
www. esahity. com
esahity@gmail. com

©esahity Pratishthan®2016

• क्षर्नार्ूल्य क्षर्तरणासाठी उपलब्ध.

• आपले र्ाचून झाल्यार्र आपण हे फ़ॉरर्डव करू शकता.
• हे ई पस्ु तक र्ेबसाईटर्र ठेर्ण्यापर्ु ी क्षकिंर्ा र्ाचनाव्यक्षतररक्त कोणताही र्ापर करण्यापर्ु ी ई-
साक्षहत्य प्रक्षतष्ठानची लेखी परर्ानगी घेणे आर्श्यक आहे.

प्रकाशन : २० जानेर्ारी २०१६

 प्रकाशकाचे दोन शब्द

२०१६ हे र्र्व ई साक्षहत्यासाठी फ़ारच उत्साहाने सरू ु होत आहे. या र्र्ाव ची

सरुु र्ातच र्ळ ु ी क्षलओ टॉलस्टॉय, पॉल ब्रन्टन, आक्षण र्नस्ु र्तृ ीने होत आहे. धर्ाव कडे
पहाण्याचे तीन क्षर्क्षर्ध दृष्टीकोन यािंत आहेत. २०१५ र्ध्ये ई साक्षहत्य र्धनू सिंत ज्ञानेश्वर,
सिंत तक ु ारार्, सिंत नार्देर्, सिंत बक्षहणार्ाई, सिंत कान्होपात्रा, सिंत चोखार्ेळा, गीतारहस्य,
भगर्दग् ीता, अशा अनेक र्ौल्यर्ान ग्रिंथािंची ई क्षनक्षर्वती करण्याचा योग आला. २०१६ ची
सरुु र्ात बायबल, र्नस्ु र्तृ ी पासून झाली आक्षण त्यात कुराण, बौद्धर्त, जैनधर्व , ज्यू, पारशी,
र्ेद, उपक्षनर्दे अशा क्षर्क्षर्ध धर्व शास्त्ािंची भर पडार्ी असा योग क्षदसतो आहे. योग क्षदसतो
असे यासाठी म्हणतो की ही पस्ु तके गेल्यार्र्ीही आम्ही कुठे र्द्दु ार् शोधायला गेलो नव्हतो.
श्री क्षर्जय पािंढरे, डॉ. श्री अशोक धािंडे, श्री अक्षर्नाश नगरकर, श्री अरुण फ़डके , श्री रत्नाकर
र्हाजन, श्री फ़्राक्षन्सस आल्र्ेडा, श्री र्धक ु र सोनार्णे, श्री अशोक कोठारे, श्री अरुण
काकतकर या र् इतर अनेक क्षर्द्वानािंनी हे साक्षहत्य र्ोठ्या क्षर्श्वासाने आर्च्या हाती सोपर्लिं.
आक्षण आम्ही फ़क्त पोस्टर्नक्षगरी के ली. आर्च्या सदु ैर्ाने प्रचिंड र्ोठ्या र्ाचकर्गाव ने या
साक्षहत्याचा आस्र्ाद घेतला. या र्हानभु ार्ािंच्या श्रर्ाचे काही प्रर्ाणात चीज झाले.
ई साक्षहत्य प्रक्षतष्ठान क्षनर्ाव ण झाले नर्ीन साक्षहक्षत्यकािंसाठी एक व्यासपीठ
म्हणून. ते तसेच आहे. आक्षण तसेच राहील. साधारण ८० टक्के पस्ु तकिं ही
नर्साक्षहक्षत्यकािंचीच असतील. पण सर्ु ारे र्ीस टक्के पस्ु तकिं नार्ाजलेली, र्ाचकक्षप्रयही
असार्ीत. म्हणजे र्ाचकािंचा ओघ र्ाढता आक्षण र्ाहता रहातो.
र्राठीतल्या र्हान प्रकाशकािंच्या तलु नेत ई साक्षहत्य अगदीच नगण्य आहे.
आक्षण त्यािंच्याशी तलु ना र्ा स्पधाव करण्याचा र्ानसही नाही. परिंतू दजाव च्या बाबतीत र्ात्र
आम्ही तोडीस तोड राहू. हे र्र्व अत्यिंत दजेदार कथा, कादिंबरय् ा आक्षण काव्य-क्षर्नोद-शास्त्
पस्ु तकािंचे असेल याची आम्ही ग्र्ाही देतो.
 आपण या साक्षहत्य यज्ञात यथाशक्ती इिंधन परु र्ार्े ही क्षर्निंती. आपल्या
ओळखीच्या दहा क्षकिंर्ा अक्षधक र्राठी सािरािंचे ई र्ेल पत्ते आर्च्याकडे पाठर्ा. आम्ही
तम्ु हाला आर्चे VIP सभासद करू. याक्षशर्ाय या कार्ात इतर अनेक तरह् ािंनी आपण
सहभागी होऊ शकता. र्ेबसाईटला भेट तर देतच रहा. खिंबीरपणे पाठीशी उभे रहा. र्ग
बघाच काय काय चर्त्कार घडतील ते.

आपले क्षर्श्वासू
टीर् ई साक्षहत्य
 मनुस्मृती

हिंदू मान्यतेत ज्या रचना सर्वमान्य आिंेत त्यात मनुस्मृती एक मिंत्र्ाची

रचना समजली जाते. हिंदूच्ूं या अनेक परूं परा, चालीररती र् र्हिंर्ाटी ह्ाूंचे मुळ ह्ा
मनुस्मृतीत आिंे. अशा ह्ा रचने बाबत अनेक समज र् गैरसमज असल्याचे आज आपण

पिंातो. त्याूंची सर्व माहिंती करून घेण्याची तीव्र इच्छा प्रत्येक सुजाण हिंदूस असते. ते

शक्य व्िंार्े म्िंणून मी मनुस्मृतीचे मराठीमध्ये भाषाूंतर करण्याचे ठरहर्ले. असे भाषाूंतर
करार्याचे कक, सामान्य बुहि असलेला मराठी माणूससुिा ते सिंजणे समजला पाहिंजे.
मला आनूंद र्ाटतो कीं असे साधेसोपे भाषाूंतर आज सर्व मराठी र्ाचकाूंसाठी देत आिंे.
िंे काम करताूंना त्यातून पैसे न करण्याचा माझा मानस िंोता तोसुिा साध्य झाला ह्ाचे
समाधान हमळत आिंे. कारण िंे भाषाूंतर मी सार्वजहनक क्षेत्रात म्िंणजे पहललक डोमेन
मध्ये ठे र्ले आिंे. ह्ा मागील उद्देश असा आिंे कक, कोणीिंी िंे भाषाूंतर कोणालािंी

हर्नामुल्य भेट देऊ शकतो. ई-साहिंत्य प्रकाशन त्यात मला मदत करणार आिंे िंे
साूंगताूंना मला हर्षेश आनूंद िंोत आिंे.

मनुस्मृती बाबत जे समज र् गैरसमज पसरले आिंेत त्याची थोडी चचाव

करणे ह्ा रठकाणी मी आर्श्यक आिंे असे समजतो. तेव्िंाूं ते पाहूया. हिंदू मान्यतेनुसार
समाजातील माणसाूंचे चार र्गव अथर्ा र्णव असार्ेत असें मानले जाते, ते असें, ब्राह्मण

र्णव, क्षहत्रय र्णव, र्ैश्य र्णव र् शेर्टचा शूद्र र्णव आिंेत. हर्शेष म्िंणजे िंे सर्व र्णव

पुरुषाूंच्या कामार्रून ठरर्ले गेले आिंेत. ब्राह्मणाूंने ज्ञान साधना करार्ी र् अध्यात्मात
प्रगहत करार्ी असे अपेहक्षले जाते. क्षहत्रयाूंनी समाजाचे सूंरक्षण, राजकारण र् तत्सम

कामे करार्ीत अशी अपेक्षा ठे र्लेली आिंे. र्ैश्याूंने व्यापार, उद्योग र् शेती साूंभाळार्ी

अशी अपेक्षा धरलेली आिंे. शेर्टी शूद्र र्णावच्या माणसाूंने ह्ा तीन र्णावच्या मूंडळींना
त्याूंच्या कामात सिंाय्य करार्े अशी अपेक्षा असते. पहिंल्या तीन र्णावच्या मूंडळींस हिज
म्िंणजे दोनदा जन्मलेले असे समजले आिंे. दोनदा अशासाठी कक, पहिंला जन्म आईच्या
पोटचा र् दुसरा जन्म उपनयन हर्धी िंोऊन तो गुरुगृिंी जातो तो. शूद्र माणसाला
गुरुगृिंी हशकण्यासाठी जार्याचे नसल्यानें तो हिज िंोत नािंी. मनुस्मृती ज्या काळाूंत
अहस्तत्र्ात आली त्याकाळी िंी व्यर्स्था माणसाच्या जन्मानुसार असें हनहचचत झाले
िंोते. त्या आधीच्या काळाूंत म्िंणजे भगर्द्गीतेच्या काळाूंत िंी व्यर्स्था माणसाच्या

गुणकमावनुसार असें धरले जात िंोते. आपल्या जन्मपहत्रके तसुिा त्या इसमाचा र्णव
त्याच्या पूर्वकमावच्या तक्त्यात (अबकिंडा चक्र) ददलेला असतो. त्या काळाूंत एकाच
कु टूूंबात एक व्यक्ती ब्राह्मण असे तर दुसरी क्षहत्रय अथर्ा र्ैश्य ककर्ा शूद्रसुिा असें.

त्याकाळाला र्ैददक काळ असें समजले जाई. मनुस्मृतीच्या काळाला ब्राह्मण काळ असें
समजले जाते. असा बदल काूं र् कसा झाला ह्ाूंर्र चचाव र् सूंशोधन अजून पूणव झालेली
नािंी, असो.

अशा कारणाूंमुळे मनुस्मृतीत मान्य असलेल्या ररर्ाजानुसार एका

कु टूूंबातील सर्व व्यहक्त एकाच र्णावच्या आिंेत असे धरून सर्व मागवदशवन के लेले आिंे.

त्यानुसार शूद्राला कोणतािंी हर्शेष अहधकार ददलेला नािंी, त्याूंने हिजाूंची सेर्ा करणे
एर्ढेंच काम करार्े असें ददले आिंे. त्याूंत बयावच रठकाणी गुन्ह्ाच्या हशक्षाूंत र् अशा

हर्हर्ध प्रसूंगी शूद्राूंर्र अन्यायकारक र्ागणूक साूंहगतलेली आिंे. िंा मोठा दोष
मनुस्मृतीत असल्याचा साथव दार्ा के ला जातो र् त्याूं सर्व गोष्टी व्यर्हस्थतपणे
समजण्यासाठी मनुस्मृती प्रत्यक्ष र्ाचणे आर्श्यक आिंे असें मी समजतो. दुसरा हर्शेष
आक्षापािंव दोष असा कीं, स्त्री, जो समाजाचा अधाव हिंस्सा आिंे त्या र्गावला शूद्र ठरहर्ले

आिंे. अथावत् शूद्र ठरहर्ल्यामुळे हतला कोणतेिंी अहधकार ददलेले नािंीत. हतने शुद्राूंप्रमाणे
कु टूूंबातील पुरुषाूंर्र हर्सूंबून रिंार्े असे ददले आिंे र् िंे िंल्लीच्या जमान्यात मान्य िंोणे
के र्ळ अशक्य आिंे िंे र्ेगळे साूंगण्याची मला आर्श्यकता र्ाटत नािंी. ह्ा दोन दोषाूंत
बयावच गोष्टी येतात र् त्या आपल्याला मनुस्मृती र्ाचताूंना समजतील म्िंणून त्यार्र येथे
मी जास्त हलिंीत नािंी.
 मनुस्मृतीतील मागवदशवनाला पहर्त्र हनयम असें साूंहगतले आिंे. िंे हनयम
कालमानानुरूप बदलण्याची मुभा त्यात ददली आिंे िंे एक चाूंगले आिंे. बाराव्या म्िंणजे
शेर्टच्या भागात १०८ ते ११५ कर्नाूंत कशाररतीने िंे बदल अमलात आणार्याचे
त्याचे हर्र्रण आिंे त्याप्रमाणे आपण बदल करू शकतो. अशी सोय जरी असली तरी
आजपयंत एकािंी धमवपीठाूंने त्यानुसार र्ेळोर्ेळी बदल करून समाजाला मागवदशवन के ले
असते तर बरे झाले असते परूं त,ु तसें झाले नािंी. मला हर्चर्ास र्ाटतो कीं, मनुस्मृती
सार्वजहनक रीत्या सर्ांना र्ाचार्याूंस उपललध झाल्यार्र ते बदल के ले जातील र्
अहधक न्यायकारक अशी व्यर्स्था कायवरत िंोईल.

मनुस्मृतीची िंी तृटी भरून काढण्यासाठी आपल्या राजघटनेत हिंदू कोड

समाहर्ष्ट के ले. परूं तु, िंी तरतूद एका हनधमी राजघटनेत असल्यामुळे ते दकतपत
कायदेशीर आिंे िंा एक र्ादाचा मुद्दा उपहस्थत िंोतो. हनधमी राजघटनेला एकाद्या
धमावबाबत कसे काय कोड जाहिंर करता येईल? िंा प्रचन आिंे. हनधमी राजसत्तेला असे
करण्याचा अहधकार असूच
ूं शकत नािंी. म्िंणून िंे हिंदू कोड मुलत: कायद्या हर्रूि ठरते.

एक गोष्ट बरी आिंे कक अजून कोणीिंी त्यार्र आक्षेप घेतलेला नािंी. माझ्यामते, आता
सर्ांना मनुस्मृती उपललध िंोत असल्याने ह्ा सर्व तृटी काढू न टाकता येतील अशी आशा
धरतो.

माझ्यामते, स्त्रीयाूंर्रील अन्याय दूर करण्यासाठी पाूंचर्ा र्णव, मातृ र्णव

हनमावण करार्ा लागेल र् हिंदू समाजातील सर्व हस्त्रया मातृर्णावच्या असे समजले जाईल.
असें झाले कीं, स्त्री कोणाचीिंी पत्नी असली तरी ती त्याच्या र्णावची न समजताूं ती

मातृर्णावचीच समजून त्याप्रमाणे हतचे िंक्क र् काये हनहचचत ठरतील. ह्ार्र बरे च काम

करार्े लागेल.

मनुस्मृतीत एकूं दर बारा भाग आिंेत. त्याूंत घेतलेले हर्षय येथे ददले
आिंेत ते असें –
 १) पहिंल्या भागात हर्चर्ाची हनर्ममती, हिजाूंची कतवव्ये ह्ाबद्दल
मागवदशवन आिंे.

२) नूंतरच्या पाूंच भागाूंत दैनूंददन कामे, हर्धी, हर्र्ािं इत्यादद, कु टूूंब

जीर्न, गृिंस्थाश्रमाची कतवव्ये, र्ानप्रस्थाश्रमातील जीर्न ह्ाबद्दल मागवदशवन आिंे.

३) सातर्ा र् आठर्ा भाग, सैहनकाूंची कतवव्ये र् राजाची कतवव्ये ह्ाबद्दल

मागवदशवन आिंे.

४) नर्र्ा भाग कायदाकानु र् हर्हर्ध हशक्षा ह्ाबद्दल मागवदशवन आिंे.

५) दिंाव्या भागात जाती व्यर्स्था र् समाज व्यर्स्था, राज्य व्यर्स्था

ह्ाबद्दल मागवदशवन आिंे.

६) अकरार्ा र् बारार्ा भागाूंत समाज र् व्यहक्त जीर्न, त्याूंची नैहतक

मुल्ये, तत्त्र्ज्ञान, अध्यात्म ह्ाबद्दल मागवदशवन आिंे. त्यात सत्य, पाप, पुण्य, सूंन्यास,

तपस्या, तत्त्र्हशलता, पचचात्ताप ह्ाबद्दल मागवदशवन आिंे.

७) बाराव्या भागात त्याहशर्ाय, पहर्त्र हनयम काळानुसार बदण्याची

पित ददली आिंे. त्याचा अथव मनुस्मृती जडर्ादी नसून उत्क्राूंतर्ादी आिंे िंे स्पष्ट िंोते.

त्यात नर्ीर् हनयम कोणी र् कसें करार्ेत, कोणी करू नये ह्ाबद्दल मागवदशवन आिंे.

---
 थोडे हिंदू मान्यते बद्दल हलिंीतो –

हिंदू मान्यता उत्क्राूंत िंोतात म्िंणजे कालाच्या अनुसराूंने बदलतात. तसें

इतर धमांत जसें इस्लाम, िंोत नािंी. म्िंणून शूंभर र्षावपूर्ीच्या हिंदू परूं परा आज

बदललेल्या ददसतात तसें त्या इतर धमांत िंोत नािंी. हिंदू मान्यता एकाद्या र्ृक्षाप्रमाणे

असतात. म्िंणजे, र्ृक्ष दकतीिंी जुना झाला तरी त्याची पालर्ी नर्ीन असते. त्याउलट
जडर्ादी धमांचे असते. ते एकाद्या पुतळ्यासारखे असतात. त्याूंचे सर्व भाग त्या पुतळ्या
इतकें च जुने असतात. र्ृक्षाची एकादी फाूंदी तुटली कक, पुन्िंा नर्ीन फाूंदी येते तसें
पुतळ्याचे िंोत नािंी. अशा कारणाूंने हिंदू मान्यता सदैर् नर्ीन र्ेगाूंने र्ाढत असल्याचे
आढळते. आणखीन कािंी भेद आढळतात, ते असें, त्या धमांत एकच देर्, एकच पुजा
पिती, एकच ररतीरीर्ाज असतात, त्या उलट हिंदूूं मध्ये अनेक देर्, अनेक पुजा पिती,

अनेक ररतीरीर्ाज आिंेत. अशा कारणाूंमुळे, रुढाथांने हिंदू धमव ठरू शकत नािंी, म्िंणून
मी हिंदू मान्यता अशी सूंज्ञा त्याला र्ापरतो. आता आपण मनुस्मृतीतील बाराव्या
भागातील तरतुदीनुसार अहधकृ तपणे सर्व बदल करण्यास सुरुर्ात करार्ी.

इस्लामच्या हशरीयाचे हनयम मनुस्मृतीतून घेतले आिंेत असे म्िंणण्याचे

कारण, त्या दोघाूंत कमालीचे साम्य आिंे, अरब लोक हिंदूस्थानाशी व्यापाराूंने जोडले
िंोते त्यामुळे उमायाद राजर्टीच्या काळात िंे घडले असार्े असे ददसते. िंा एक र्ेगळा
सूंशोधनाचा हर्षय आिंे म्िंणून तुतावस एर्ढेच हलिंीतो.

उपललध माहिंतीनुसार मनुस्मृती इसर्ी सन पूर्व १५०० र्षे हलिंीली

गेली असे मानले जाते.

---
 भाषाूंतरकाराचा पररचय

मी अशोक कोठारे , माझ्या र्याची

पूंचािंत्तरी िंोत आिंे. गेली चाळीस र्षे मी हिंदू
प्रणालीतील हर्हर्ध हर्चार प्रर्ािंाूंचा अभ्यास करीत
आिंे. अध्यात्म साधक म्िंणून मी अनेक हिंदू तत्त्र्ज्ञान

शाखाूंचा अभ्यास करीत आिंे. सामान्य माणसाला

सिंजपणे समजेल अशा भाषेत ते हर्चार माूंडण्याच्या
उद्देशाने मी भगर्द्गीता, मनुस्मृती, दासबोध, ऋग्र्ेद
अशा ग्रूंथ रचनाूंची भाषाूंतरे के ली र् उत्सुक हजज्ञासूूंना
ती हर्नामुल्य ददलेली आिंेत. अध्यात्म साधना सामान्य
माणसास सिंजपणे करता यार्ी म्िंणून मी दासबोधाचे
रसग्रिंण करून लक्षणहचकीत्सा र् षहिपू हर्मोचन
साधना ह्ा रचना के ल्या र् त्यासुिा साधकाूंना ददल्या र् मीसुिा त्याूंच्या मदतीने माझी
अध्यात्म साधना यशस्र्ी के ली आिंे. अध्यात्म िंा हर्षय सोपा के ला तर कोणतािंी इसम
सिंजणे त्यात प्रगती करू शकतो िंे मी अनुभर्ले आिंे. सर्व मराठी माणसाूंनी त्यात रस

घ्यार्ा र् स्र् ची प्रगती करार्ी म्िंणून मी नेिंमी प्रयत्नहशल असतो.

मला आशा आिंे कक, िंा मनुस्मतीचा मराठी अनुर्ाद ,

र्ाचकाूंना हिंदू प्रणालीचा अहधक चाूंगला पररचय करून देण्यात
मदत करील.
माझा इमेल ashokkothare@gmail.com
 BLOGs

Ideas and tips on any subject, http://kotharay.blogspot.in/

for intelligent chatting

Freedom of Expression,
http://blogs.siliconindia.com/kothare/ for intelligent chatting

I reckon, http://kotharesviews.blogspot.in/ for

philosophical discussions

Freedom of Expression, http://Kothare-thinks.blogspot.in/ ,

http://blogs.siliconindia.com/kothare/ for intelligent

chatting

मराठी ललॉग, http://kothare-marathi.blogspot.com/ "मला असे

र्ाटते", ह्ात मनुस्मृतीचे भाषाूंतर क्रमश: देत आिंे.

मला आशा आिंे कक, िंा मनुस्मतीचा मराठी अनुर्ाद र्ाचकाूंना हिंदू
प्रणालीचा अहधक चाूंगला पररचय करून देण्यात मदत करील.
माझा इमेल ashokkothare@gmail.com
manausma=xai - paIhla Baaga {1–119}
mahana {fai ma>dWi,jaq samaa&aisxa AvasXaqxa basalqlq Aahqxa A[aa manaula Baqtxaaxa va baaqlxaaxa – 1
Ahaq z@Ivavak saamaXyae AsalqLyaa mahaqzya, caarhi vaNaaecyaa laqvaka>caq paIva"a Inayama va OpaInayama Aamhala samajaavaUna saa>gaavaqxa
A[ai Ivana>Ixa vaqkli. 2
Facaq vakarNa, Fa Inayamaa>cai paIrpaUNae maaIhxai pakvaPxa AapaLyaalaca Aahq mhNaUna hi Ivana>Ixa xyaa savaae>nai vaqkli. 3
Amayaaezixa saamaXyae Asalqlq manau hi Ivana>Ixa QqvaUkna xyaa {fai>caa sanmaana vakVna mhNaalq, Qqvaka paUjya {fainaaq, 4
hq Iva`va Qvaka InaIz^sxa, A>&avaPvakarmaya, AvyavaPxa, AaINa samajaNyaasa AvaGad A[aa AvasXaqxa AsaUna xyaala samajaNyaacaa
pZyaxna vakrNaq {fai>caq vakama Aahq. 5
xyaana>xar xaqjasvai, svaya>BaU, savae vyaapavak va Amar A[aa manaunaq xyaacyaa mahana saamaXyaaenaq savae A>&aar naahisaa vaqkla. 6
mana`ca%aUnaqca pakvaPxa samajaU [avaqkl Asaq sau%ma, AnaavaklInaya, Ana>xa va jyaa ma&yaq savae jaiva saamaavalqlq Aahqxa Asaq manau
pauDq sarsaavalq, 7
svaxa:cyaa vaqkvaW Ivacaara>nai savae vakahi Oxpanna vakV [avaqkl Asaq manau, xyaanai pZXama paaNai InamaaeNa vaqklq, xyaaxa xyaacaq baija
paqrlq. 8
xyaa Ibajaacaq saaqnyaacyaa A>dYaxa ropaa>xar Jaalq, xaq A>dq saUyaae saarKaq xaqjasvai Jaalq, xyaaxa manaunaq bZ¸ mhNaUna janma Gaqxala. xaaq
pauDq Exar jaivaa>caa vakarvak Jaala. 9
paIva"a paaNyaala nar: Asaq mhNaxaaxa, xyaa paaNyaaxaUna naracai InaImaexai Jaali, mhNaUna xyaala naarayaNa mhNaxaaxa. nar hq IvafNaUcaq
naa>va Jaalq. 10
xyaa AnaavaklInaya, Ana>xa, saxya va Asaxya A[aa naraxaUna paurofaacai InaImaexai Jaali xyaala barqca bZa¸Na bZ¸ Asaq samajaxaaxa.
11
xyaa saaqnyaacyaa A>dYaxa xaaq baraca vakaW raIhla va xyaa A>dYacaq xyaanaq sva saamaXyaaenaq zaqna xauvakdq vaqklq. 12
xyaa zaqna xauvakdYa>xaUna xyaanaq svagae va pa=Xvai Oxpanna vaqkli. xyaacyaa ma&ail ]%axaijaacaq AaT samaa>xar Iba>zU (Iz[aa) Ina]`caxa
vaqklq, xaqXaq AXaa>ga paaNyaacaq sXaana xayaar Jaalq. 13
xyaa naraxaUna (parmaaxmaa) vaqkvaW Ivacaara>cyaa mazxainaq xyaanaq Aaxmaa, mana va Ah>vakar Oxpanna vaqklq, xyaacaq IvaIva&a AaIva`vakar
xayaar Jaalq. 14
Aaxmaa jyaaxa saxva, rja va xamasaH Asaq xaina gauNa va paa>ca E>Iz^yaq> jai saBaaqvaarcyaa sa>vaqznaa samajaU [avakxaaxa. 15
Apar>paar Ojaae AsalqLyaa saha sau%ma vakNaa>cyaa mazxainaq xyaanaq Exar savae Inasagae Oxpanna vaqkla. 16
xaq saha sau%ma vakNa Iva`vaInamaaexyaacyaa rcanaqxa Asaxaaxa va xaqca Exar pZaNyaa>cyaa rcanaqxa Asaxaaxa mhNaUna xyaa zqhala [arir Asaq
mhNaxaaxa. 17
xaq savae saha xyaa>cyaa gauNaa>naq paIrpaUNae Asaq va xyaa>cyaa Ivacaar vakrNyaacyaa %amaxaqmauWq Iva`vaInamaaexyaacaq AIvanaa[ai Asaq svaVpa
pZapxa vakrxaaxa. 18
A[aa AIvanaa[ai A]sxaxvaaxaUna Ivanaa[ai va AIvanaa[ai Asaq saaxa paurofa Oxpanna haqxaaxa. 19
xyaa [a]vaPxamaana saha vakNaa>xaUna IvaIva&a rcanaqcaq pazaXae banaxaaxa. xyaa>naa AnaqvakIva&a gauNa Asaxaaxa. xyaa>xaUna Iva`vaacai InaImaexai
Jaali. 20 tipa: xaq saha vakNa, Aa&auInavak Iva#anaa pZmaaNaq pahaxaa, ElqvaPt^a<na, paa<IJat^a<na, nyaut^a<na, pZaqt^a<na, ExyaaIz Asaavaqxa
Asaq vaatxaq. vakahi>cyaa maxaq hq vaNaena pa>ca mahaBaUxaa>cyaa baabaxacaq Aahq.
vaqza pZmaaNaq xyaa>cai Anaqvak naavaq Izli gaqli, xyaa>caq vkayae va mayaaeza sau$a Ina]`caxa vaqkLyaa gaqLyaa. 21
Iva`vaInamaaexyaanaq xyaaca baraqbar Anaqvak z@vaxaq Oxpanna vaqkli xyaa>cai vakayaqe naqmaUna Izli va xyaa>caq Ijava>xa sau%ma A]sxaxva va Kaaw
(pZsaaz) sau$a Ina]`caxa vaqklq. 22
xyaaxail A]gna, vaayaU va saUyae Fa>cyaaxaUna {vaHk, yajaU va saama hq xaina vaqz Oxpanna Jaalq. mhNajaq xyaa>caq Aavaahna va pZaXaenaa
vak[aa vakravayaacyaa Facai rixa samajaavai. 23
vakaW va xyaacaq Baaga, caz^acyaa vakla, gZh va xyaa>caq IpakrNaq, nawa vaahNaq, pavaexa, sapaat va ObadKaabad jaImanai xayaar
JaaLyaa. 24
][asxa, vaacaa, Aana>z, EcCa, vZkaq&a vaga@rq savae pZva=]Rxa xyaa>naq Oxpanna vaqkLyaa. 25
xasaq>ca, yaaqgya va Ayaaqgya IvZkyaa TrvaUna xyaa>caq paIrNaama sau$a Ina]`caxa vaqklq. A[aaIrxainaq hq jaga xayaar Jaalq. 26-27
Iva`vaInamaaexyaanaq jasaq vakamaacaq vZkma AaKaUna Izlq xyaanausaarca savae jagaacaq vyavahar sauV Jaalq va caalU raIhlq. 28
caa>gaulpaNaa, vaaEetpaNaa, "aasazayavakpaNaa, sajjnapaNaa, paUNyavaxa, paapamaya Asaq jaq vakahi gauNa, AvagauNa xyaa xyaa ma&yaq
Iva`vaInamaaexyaanaq Gaaxalq xasaq xaq banalq. 29
Inasagaaecyaa vyavaharacaq savae vZkma AapaaqAapa AaKaUna Izlq gaqlq. 30
par>xau, jagaacyaa BaLyaasaaTi, manaufya maa"a Asaa banavala Iva>k, xyaaxail hq savae gauNa va AvagauNa xaaq bazlU [avakxa haqxaa. xyaaxa
bZa¸Na, %aI"aya, va@[ya va [auz^ xyaacyaa [ariraxaUna vZkma[aa: xaaq>d, haxa, maa>di va paaya Fa>ma&aUna xyaa>naq Oxpanna vaqklq. 31
AKaqrisa xyaanaq svaxaacyaa zqhacaq zaqna Baaga nar va naari (maazi) Asaq vaqklq. xyaaxail s"aixaUna Ivaraga Oxpanna vaqkla. 32
Ivaraganaq xaivZ xapasyaqcyaa mazxainaq hq jaga Oxpanna vaqklq. hq xaumhi savae bZamhNa samajaUna Gaqxail xaq caa>galq.33
xyaa na>xar mai AIxa AvaGad xapasyaa vakVna zha {fai Oxpanna vaqklq jaq Fa jagaacaa vakarBaar pahaNyaasaaTi mai naqmalq. 34
xyaa>cai naa>vaq marivaki, A"ai, A>gairsa, paulsxya, paulh, vZkaxaU, pZvaqkxasa, va][afT, Ba=gaU AaINa naarz. 35
Fa zha {fainai na>xar saaxa manau, xaqjasvai va saamaXyaevaana z@vaxaq AaINa {fai Oxpanna vaqklq xyaa>caq saamaXyae Amayaaez haqxaq. 36
xyaa baraqbar ya%a, ra%asa, Ipa[aacca, ga>&avae, Apsara, Asaur, naagaz@vaxaq, saupaNae AaINa Asa>Kya Ipaxar (AaIzz@vaxaq) xyaana>xar
Oxpanna Jaali. 37
xyaa>cyaa saamaXyaaexaUna na>xar Ivajaa>caa camacamaat, Dgaa>caa gadgadat, Aspaft va spaft IzsaNaari E>z^&anaufyaq, A[aIna, AzHBaUxa
Aavaaja, &aumZvaqkxau, Anaqvak pZvakarcaq z@vai pZvaka[a A[aa IvaIva&a gaaqfti xayaar haqOo lagaLyaa. 38
GaaqdYacaq xaaq>d Asalqlq Ivaknnar, IvaIva&a pZvakarcai maavakdq, maasaq, [aavakahari va maa>saahari pa%ai, pa[au, IvaIva&a jaaxaicai
maaNasaq, xyaana>xar Oxpanna Jaali. 39
lhana maaqTq Ivakdq, Ivaktvak, da>sa, Asaq AnaqvakIva&a sau%ma pZaNai xayaar Jaalq. A[aaIrxainaq savae sajaiva sa=fti Oxpanna
Jaali. 40
Ivaraganaq Oxpanna vaqklqLyaa {fai, manau, xapasvai Fa>cyaa mazxainaq xayaar JaalqLyaa sa=fticaa vakarBaar maaJyaa majaie nausaar sauro
Jaala. 41
sa=ftixa xayaar haqNaaRyaa IvaIva&a pZaNyaa>cyaa InaImaexaicai xaRha Ina]`caxa mai vaqkli xai A[ai, 42
pZXama [aavakahari va maa>saahari pZaNai xayaar Jaalq, xyaana>xar ra%asa, Ipa[aacca va maaNasaq gaBaaexaUna Oxpanna vaqkli. 43
A>dYaxaUna pa%ai, sarpatNaarq pZaNai, maa>saq, vakasava, vaga@rq jaImanaivar va paaNyaaxa vaavarNaarq pZaNai Oxpanna vaqkli. 44
OfNa va zmat paIr]sXaxaixaUna xayaar haqNaarq baarivak Ivaktvak xayaar Jaalq. 45
savae IbajaaxaUna vaaDNaari vanaspaxai xayaar Jaali. 46
jyaa vanaspaxai paukla][avaaya pakWq zqxaaxa xyaa>naa vanaspaxai Asaq mhNaxaaxa. par>xau pauklasah pakWq zqxaaxa xyaa>naa va=%a Asaq mhNaxaaxa.
Anaqvak paka>wa va mauW> Asalqlq gavaxa>, vaql bai va CatNyaa ma&aUna Oxpanna haqxaaxa. 48
A[aa savae Qvaka jaagai rhaNaaRyaa Jaada>var A>&aaracaa paIrNaama haqxa Asaxaaq. xyaa>cyaaxa jaiva>xapaNaa va Aana>z, zu:Ka, vakWa A[aa
Baavanaa saupxapaNaq Asaxaaxa.49
janma marNa Facyaa paricavZkacyaa saurovaaxaila janma bZa¸Naacaa Asaxaaq va AKaqrisa Jaadq Asaxaaxa. 50
A[aaIrxainaq sa=fti Oxpanna vaqkLyaa na>xar xaaq Iva`vavakmaae svaxa:ma&yaq IvaVna jaaxaaq. Qvaka yaugaaxaUna zusarq yauga xyaamauWq xayaar haqxa
Asaxaq. 51
jaqvha parmaq`var jaagaa haqxaaq xaqvha jaga jaaga=xa haqxaq va jaqvha xaaq InaIz^sxa haqxaaq xaqvha jaga Jaaqpaxaq. 52
jaqvha xaaq [aa>xa Jaaqpaqxa Asaxaaqq xaqvha savae sa=ftixail jaiva Aapali vakamaq Xaa>bavaxaaxa va mana sXab&a haqxaq. 53
jaqvha sa=fti parmaq`varaxa Ivalina haqxaq xaqvha xaaq parmaq`var jaaq savae sa=fticaa Aaxmaa Aahq xaaq samaa&aixa [aa>xapaNaq jaaxaaq. 54
jaqvha xaaq Aaxmaa A#anaropai A>&araxa ][arxaaq xaqvha xaaq E>z^iyaaxa rmaxaaq. svaxaacai vakayaqe Ivasarxaaq. paunha E>z^iyaq saaqdUna jaaxaaq.
Asaq haqxa rhaxaq. 55
xaaq sau%ma ropaanaq Jaada>cyaa Ibayaa>xa ][arxaaq va paunha navaina vanaspaxaixa rhaxaaq. 56
A[aaIrxainaq, xaaq na`var AaltUna paaltUna jaaga=xai va Inaz^a Faxa jaaOona saxaxa savae Acal va cal jaivaa>naa Oxpanna vakrxaaq va
maarxaaq. 57
xyaanaq paIva"a Inayama savaae>saaTi xayaar vaqklq jaqNaq vakrNaq savae sa=fticaq vyavahar saurWixa caalavaqxa Asaa O*q[a haqxaa. pZXama xaq
Inayama xyaanaq mala mhNajaq Ba=gaula ][avakIvalq, xyaana>xar xaq Inayama mai marivakila AaINa Exar {fainaa ][avakvalq. 58
mai Ba=gau, Aaxaa hq paIva"a Inayama maanavaala va savae {fai>naa paUNaexayaa saa>gaNaar Aahq. {faimaunainai xaq maaJyaavakdUna sa>paUNae ][avaUkna
&yaavaqxa. 59
manaucyaa Ivana>xainausaar Ba=gaU pZsanna haqOona xaq paIva"a Inayama {faimaunainaa ][avakvaNyaasa xayaar Jaala. 60
saha AIxa `ZqfT bauI$caq manau jaq svaya>BaU parmaq`varacyaa IvacaaraxaUna Oxpanna Jaalq haqxaq xaq jyaanai savae jaiva sa=fti Oxpanna vaqkli
jyaa>cai naa>vaq, 61
svaraqvakifa, Aa@xxamai, xamasaa, r@vaxa, vak%aufa, AsaUna xaq AIxa xaqjasvai haqxaq, jaq Ivasvaxaacaq pau"a haqxaq. 62
xaq saaxa manau (manau va Ivavasvaxa &aVna) jyaanai xyaa>cyaa saamaXyaaenaq savae sajaiva InaIjaeva sa=fti Oxpanna vaqkli va jaq xyaa>naa AaKaUna
IzlqLyaa vakalKa>daxa vakayaerxa rhaxail xaq, 63
ATra Inamaifa (paapaNai hlNyaacaa vakaW) xaisa vak[asXa, Qvak vakal, xaisa vakal, Asaa Qvak mauhUxae AaINa A[aa Anaqvak
mauhUxaae>caa Izvasa va ra"a haqxaq. 64
saUyae Izvasaacaq zaqna Baaga vakrxaaq, ra"a va Izvasa Asaq xaq Aahqxa, ra"a InaImaexai 65
jagaacaa Qvak maIhnaa AaIzz@Ivavaka>caa Qvak Izvasa Asaxaaq. paIhlq pa>&ara Izvasa va=kfNa pa%aacaq ra"a samajalq jaaxaaxa va zusarq
pa>&ara Izvasa [auvaPl pa%aacaq mhNaUna Izvasa samajalq jaaxaaxa. 66
jagaacaq Qvak vafae zqvaa>caa Qvak Izvasa Asaxaaq. xyaaxail jyaa A&yaae vakaWaxa saUyae ORxarqvakdq sarvakxa Asaxaaq xaaq Izvasa
samajala jaaxaaq va zusara A&aae vakaW (saha maIhnaq) jaqvha saUyae zI%aNaqvakdq sarvakxa Asaxaaq xaaq ra"a samajala jaaxaaq. 67
bZ¸acyaa ra"a va Izvasaacai va Anaqvak yaugaa>cai maaIhxai va xyaa>caq vZkma Aaxaa XaaqdvaPyaaxa paha,68
va=kxa yauga zqvaa>cyaa caar hjaar vafaaecaq Asaxaq. xyaacyaa Aa&aicai sa>&yaa Anaqvak vafaaecai va na>xarcai Anaqvak vafaaecai Asaxaq. 69
xyaa na>xarcai yaugaq xyaa>cyaa sa>&yaavakaWaxa ImasaWUna gaqlqli Asaxaaxa. mhNajaq, hi yaugaq Qvakmaqvakaxa ImasaWUna yaqxa Asaxaaxa. 70
A[ai baara hjaar vafaqe maaNasaacyaa jagaacai Asaxaaxa xaq zqvaa>caq Qvak yauga samajalq jaaxaq. A[ai zqvaa>cai Qvak hjaar yaugaq
bZ¸acaa Qvak Izvasa Asaxaaq. Ixaxavakica vafaqe bZ¸acai ra"a Asaxaq. 71-72
FavaVna Asaq IzsaUna yaqxaq vaki>, bZ¸acaa paIva"a Izvasa zqvaa>cyaa hjaaraq vafaaena>xar sa>paxaaq. Asaq bZ¸acaq Izvasa va ra"a Asaxaaxa.
73
bZ¸acai ra"a sa>paLyaavar xaaq jaagaa haqxaaq. jaagaa JaaLyaavar navaina Kari va Kaaqti sa=fti IvacaaraxaUna Oxpanna vakrxaaq va Aa&aicai sa=fti
naft haqxaq. 74
navaina sa=ftcaq Inayama vaqgaWq AsaU [avakxaaxa. vakarNa hq savae Inayama bZ¸acyaa Ivacaaranausaar Asaxaaxa.
navaina sa=fti Oxpanna haqxaa>naa &vanai pZXama Oxpanna haqxaaq. 75
xyaana>xar vaara sauV haqxaaq jaaq savae pZvakarcaq ga>&a pasarvaxaaq. xyaa ga>&aaxaUna spa[aaecai OxpaRxai haqxaq. 76
xyaa vaaRyaaxaUna xaqjasvai pZvaka[a Oxpanna haqxaaq va xaaq pZvaka[a savae A>&aar naahisaa vakrxaaq. xyaa pZvaka[aaxaUna vaNae (r>ga) xayaar
haqxaaxa. 77
pZvaka[aaxaUna paaNai va xyaaxaUna rocai (svaaz) Baava InamaaeNa haqxaaq. paaNyaaxaUna jamaina (maaxai) A[aaIrxainaq sa=fticai InaImaexai haqxa
rhaxaq. 78
jagaacyaa baara hjaar vafaaecyaa vakaWala QvakahRxar pat vaqklq vaki> manaUcaa Qvak vakal Trxaaq, xyaala manva>xar Asaq mhNaxaaxa. 79
Asa>Kya manva>xaraxa InaImaexai va naa[a Asaq saxaxa haqxa Asaxaaxa xyaa>cai gaNaxai nasaxaq. hq Asaq haqxa rhaxaq. 80
va=kxa yaugaaxa &amae caar paayaacaa Asaxaaq va xaaq pauNaeropa Asaxaaq. xyaa vakaWaxa maanavaanaq Asaxya va=kxya vaqklq xar xyaacaa xyaala
vakahi pakayaza haqxa naahi. 81
na>xar yaqNaaRyaa xaina yaugaa>xa ("aqxaa, ~apaar va vakli) saxya vakmai haqxa jaaxaq va maanava zugaueNai haqxa jaaxaaq. Anyaayaacai vakmaaEe
(Agama), KaaqtqpaNaa, paksavaNaUvak, A[aa gaaqfti vaaDxaaxa. xyaa pZxyaqvak yaugaaxa Asaxyaacaq pZmaaNa vZkma[a: vaaDxa jaaxaq va xyaa
pZmaaNaq &amaaecaa Qvak Qvak paaya vakmai haqxa jaaxaaq. 82
va=kxa yaugaaxa maanava raqga Ivarhixa Asaxaaq va xyaacaq Aayaufyamaana 400 vafaaecaq Asaxaq. na>xar yaqNaaRyaa yaugaa>xa ("aqxaa, ~apaar va
vakli) xaq vakmai haqxa jaaxaq. 83
pZxyaqvak yaugaacyaa pZva=RxaipZmaaNaq maxyae laqvaka>caq jaivana, xyaa>nai vakravayaacaq zana, xyaa>cai vakxaevyaq, IvaIva&a z@vaxaa>caq pZBaava hq savae
Aval>baUna Asaxaq. 84
va=kxa yaugaaxa maaNasaasaaTi Qvak vakxaevya saa>Igaxalq Aahq xar "aqxaa yaugaaxa xyaahUnahi vaqgaWq vakxaevya saa>Igaxalq Aahq. xyaahUna vaqgaWq
~apaar yaugaaxa va xyaahUnahi vaqgaWq vakli yaugaaxa Asaxaq. xyaacaa sa>ba>&a xyaa yaugaacyaa vakalmaanaavar Ivasa>baUna Aasaxaaq. 85
va=kxa yaugaaxa va@ragya paaWNaq Asaq vakxaevya saa>Igaxalq Aahq, "aqxaayaugaaxa #ana saa&anaa hq saa>Igaxalq Aahq, ~apaar yaugaaxa xyaagaacaq
mahxva Asaxaq va AKaqrisa vakli yaugaaxa zanaacaq vakxaevya saa>Igaxalq Aahq. 86
saamaanya maxyae laqvaka>saaTi jari A[ai vakxaevyaq Izlqli Asali xari parmaq`varacyaa mauKaaxaUna, haxaa>xaUna, maa>dixaUna va paayaaxaUna baahqr
AalqLyaa z=ftYa>saaTi vaqgaWi vakxaevyaq Izli Aahqxa. 87
bZa¸Naa>saaTi, jaq mauKaaxaUna Aalq, vaqza>caa AByaasa va r%aNa vakrNaq, svaxa:cyaa pakayawasaaTi xyaaga vakrNaq, AaINa IBa%auvaki
vakrNaq A[ai vakxaevyaq Izli Aahqxa. 88
%aI"aya, jaq haxaa>xaUna Aalq, xyaa>nai savae samaajaacaq zuft pZva=Rxai>paasaUna sa>r%aNa vakrNaq va vaqza>caa AByaasa vakrNaq, vaasanaa>paasaUna
mauvaPxa rhaNaq A[ai vakxaevyaq Izli Aahqxa. 89
va@[ya jaq maa>dixaUna Aalq xyaa>cai vakxaevyaq A[ai, pa[aupaalna, vyavasaaya va &a>za vakrNaq va samaajaacaq AXaevakarNa saa>BaaWNaq, vaqzacaa
xyaa pZmaaNaq AByaasa vakrNaq, saavavakari vakrNaq, [aqxai vakrNaq Exyaazi 90
AKaqrisa paayaaxaUna Aalqlq [auz^, xyaa>naa vakxaevya Asaq Izlq Aahq vaki> xyaanai var IzlqLyaa xaina laqvaka>naa xyaa>cyaa vakxaevyaaxa
mazxa vakrNaq va xyaa~ara OpajaiIvavaka vakrNaq. 91
manaufya xyaacyaa zqhaxa baq>baivaril Baagaaxa [au$ svaVpaaxa Asaxaaq mhNaUna xyaaxaila svaya>BaU (parmaq`var) xaqXaq Asaxaaq. va svaya>BaUcaq
sXaana mauKaaxa Asaxaq. 92
bZa¸Na bZ¸acyaa mauKaaxaUna pZXama Aalq va xaq vaqzacaq r%avak Aahqxa mhNaUna maaqTYa hvaPvakanaq xaq Fa jagaacaq maalvak Trxaaxa. 93
svaya>BaUnaq bZa¸Na mauKaaxaUna Oxpanna vaqklq va va@ragya paalna AaINa zqva va Ipaxar(AaIzz@vaxaq) Fa>caq paujana vakVna bZa¸Naa>nai Fa
jagaacaq r%aNa vakravaq A[ai Apaq%aa Aahq. 94
bZa¸Naa>cyaa mauKaaxaUna IvaIva&a Ipaxar (AaIzz@vaxaq), zqva va Exar [avaPxai pZsaaz svaivakarxaaxa xaaq savaaexa `ZqfT Asaxaaq. 95
sa=ftixa svaxaahUna halcaal vakrNaarq Occa samajalq jaaxaaxa va xyaaxa bau$i Asalqlq xyaahUnahi jaasxa Occa Asaxaaxa va xyaa
ma&yaqsau$a maanava `ZqfT Asaxaaq, xyaa>xa bZa¸Na Occa samajala jaaxaaq. 96
bZa¸Naaxa jaq vaqz ][avakxaaxa, Aapali vakxaevyaq samajaUna rhaxaaxa, A&yaa]xmavak #ana pZapxa vakrxaaxa AaINa svaya>BaUsa samajaxaaxa xaq
savae`ZqfT Asaxaaxa. 97
bZa¸Naacaa janma mhNajaqca paIva"a Inayamaa>caa janma Asaq samajaavaq va xyaacaa janma xyaa paIva"a Inayamaa>caq paalna, sa>r%aNa A[aa
vakamaa>saaTica Asaxaaq hq samajaavaq. Asaa bZa¸Na AKaqrisa bZ¸axa Ivalina haqxa Asaxaaq. 98,99
jaq vakahi Fa jagaaxa Aahq xaq savae xyaa bZa¸Naacai maalmaRxaa samajaavai va savaae>nai xyaacyaa Aa&aina Asaavaq. 100
bZa¸Na pakvaPxa svaxaacaq Anna Kaaxaaq, svaxa:caq vas"a vaaparxaaq, savae svaxaacai vakamaq svaxa: vakrxaaq, Exar maxyae laqvak xyaacyaa
va=kpaqvar jagaxa Asaxaaxa Asaq samajaavaq. 101
bZa¸Naa>naa xyaa>cai vakxaevyaq yaXaaqIcaxa Irxyaa paar paadNaq [avaPya vhavaq xyaasaaTi manaunaq savae laqvaka>saaTi hq paIva"a Inayama xayaar vaqklq
Aahqxa. 102
#anai KaRyaa bZa¸Naanaq hq Inayama vyava]sXaxapaNaq ][avaUkna xyaa>caq paalna vakrixa Exara>naa ][avakvaavaq Exar Apaa"a vya]vaPxanaq maa"a xaq
vakV nayaq. 103
jaaq bZa¸Na hq Inayama vyava]sXaxapaNaq ][avaUkna xyaa>caq paalna vakrxaaq xaaq vak&aihi paapa vakmaaexa (jaq Ivacaar, Aacaar va Aaharanaq GadU
[avakxaaxa) Advakxa naahi. 104
xaaq bZa¸Na xyaacaq Aa&aicaq va na>xarcaq IpaDYa>caq vakaqt vakLyaaNa vakrxaaq. xyaala Fa sa=fticaa maalvak samajaavaa. 105
Fa paIva"a Inayamaa>caa AByaasa vakrNaara xyaacyaa jaivanaaxa sauKai, sa>panna va samaa&aanai haqEel. 106
Fa sa>Ihxaqxa hq paIva"a Inayama Izlqlq AsaUna xyaa ][avaaya Exar na@Ixavak Inayama jyaa>cyaa paalnaanaq jaivana sauKai haqEel xaq Izlq
Aahqxa. 107
na@Ixavakxaqcaq Inayama saamaanya Avaklqcaa Baaga Asaxaaxa va xaq vakaqTqhi IlhUna Tqvalq nasalq xari xyaa>caq #ana saxsazHbau$inaq l%aaxa
yaqNaarq Asaxaaxa. mhNaUna svaaIBamaanai va saxpZva=Rxa I~jaanaq xaq samajaUna xyaa>caq paalna vakravayaacaq Asaxaaxa xasaq>ca xyaa>caq #ana Exar
vakmai bau$i AsalqLyaa>naa ][avakvaavayaacaq Asaxaq. 108
jaaq bZa¸Na Fa naiIxa Inayamaa>caq paalna vakrNaar naahi xaaq vaqz ][avaUknahi vakaqrdaca rhaxaaq, par>xau jaaq Fa>caq paalna vakrxaaq xaaq
ya[asvai haqxaaq. 109
jyaa {fainai AaqWKalq vaki>, paIva"a Inayamaa>caq mauW Fa naiIxa Inayamaaxa Aahq xaq Fa naiIxa Inayamaa>caq paalna ORxamarixyaa vakrxaaxa
va xaxva][alxaa pZapxa vakrxaaxa. 110
Iva`vaacai InaImaexai, paujaqcaq Inayama, IvawaXyaaecaq Inayama, gaurocaa Aazr vakrNyaacaq Inayama, AaINa gauro vakdUna AaLyaavar snaana
vakrNyaacaq Inayama 111
Ivavaahacaq Inayama, IvaIva&a Ivavaah Iva&ai>cai maaIhxai, zanaacaq Inayama va A>xyaIva&aicaq Inayama, 112
IvawaXaie AvasXaqxa rhaNyaacaq Inayama, vakaqNaxaq Kaaw Kaavaq, vakaqNaxaq na Kaavaq, maaNasaacaq va Exar gaaqfti>caq [au$ivakrNa vaksaq
vakravaq, 113
xaxva][alxaqnaq paaWavayaacaq ]s"ayaa>sa>ba>I&axa Asalqlq Inayama, A>Ixama mauvaPxai va #ana ImaWIvaNyaacaq baabaxacai maaIhxai, rajaa>naq
Aapalq vakama vaksaq vakravaq, 114
saa%aizaracai xapaasaNai vak[ai vakravai, paIxa paxnai naaxyaacaq Inayama, vaarsaa hvaPvakacaq Inayama, wuxa (jaugaar) KaqWNyaacaq Inayama,
navakaq AsalqLyaa laqvaka>caa "aasa (vakata) vakaDNyaacaq Inayama, 115
va@[yaanaq Aapali vakamaq vak[ai vakravaixa, [auz^anaq vak[ai vakravaixa, Ima`Z vaNaae>caq Inayama, savae jaaxai jamaaxainaq paaWavayaacaq Inayama,
116
zq[aa>xar vakrNyaacaq Inayama, A>Ixama #anaacyaa AvasXaqcai maaIhxai, caagalq va vaaEet vaagaNyaacaq Inayama va xyaa>caq Inayamana, 117
zq[aacaq jaaxai pZa>xa Exyaazi baabaxacaq Inayama, vyaapaara baabaxacaq va Exar vyavahara baabaxacaq Inayama manaunaq Izlq Aahqxa xaq Faxa namaUz
vaqklq Aahqxa. 118
maaJyaa Ivana>xainausaar manaunaq hq Inayama na naiIxamauLyaq xayaar vakVna Izli Aahqxa xaq savae Aaxaa xaumhi ][avakavaqxa. 119

paIhla Baaga sa>pala –

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va na>xarcyaa
vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai maaIhxai
Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi AsaUna
jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq Aazq[a Izlq Aahqxa.
Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar vafaaepaUvaiecaa
Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para Qvakawa pauxa|apZmaaNaq
Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa
Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla
xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq
Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi) naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa
nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala
xar xaaq A&amae samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi.
ha mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va Awyaavaxa
haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai - zusara Baaga {1-249}
hq paIva"a Inayama jaq vaqzacaq #ana Asalqlq laqvak maanaxaaxa va xyaacaq paalna vakVna Occa pazala paaqhaqcalqlq Aahqxa,
jaq ~qfa va vaaFaxa pZqmaama&yaq rmaxa naahixa 1
vakqvaW vaasanaapaUxaiesaaTi pZqrixa haqxa naahixa par>xau, vakqvaW #anaasaaTi vaqzacaa AByaasa vakrxaaxa va xyaaxa saa>IgaxalqLyaa
pa$xainaq vakama vakrxaaxa, 2
vaasanaapaUxaiecai EcCa AsaNyaacaq vakarNa xai vaasanaa paUxae haqEel A[ai vakLpanaa Asaxaq. xyaasaaTi, zanaq vakrxaaxa
xyaasaaTi [apaXaa Gaqxaaxa, AaINa hq savae vakrxaaxa vakarNa A[ai Apaq%aa Asaxaq vaki>, hq savae vaqkLyaanaq vaasanaa paUxaie
haqEel Asaq samajalq jaaxa Asaxaq. 3
yaqXaq IzlqLyaa vakaqNaxyaahi EcCa vaasanaapaUxaiesaaTica Asaxaaxa. manaufya jaq vakahi vakrxaaq xaq savae xyaacyaa EcCa paUNae
vakrNyaasaaTica vaqkvaW Asaxaq hq l%aaxa Gaqxalq paaIhjaq. 4
yaqXaq Izlqlq vakmaevaka>d jaq sacaaqtinaq va pZamaaINavakpaNaq paar paadxail xaq Amar haqxail va jaivanaaxa paUNaexayaa ya[asvai
haqxail. 5
savae vaqz hq paIva"a Inayamaa>caa Qvakmaqva s"aaqxa Aahq. xyaa][avaaya par>para, sa+uNai AacarNa, sa>xaa>caq Aazq[a va svaxa:caa
AnauBava Fa>cyaa mazxainaq jaivanaacaq maagaez[aena haqxa Asaxaq. 6
manaunaq jaaq Inayama saa>Igaxala xaaq vaqzanausaarca Asaxaaq. vakarNa, xaaq manau savae#anai Aahq. 7
Asaq Asalq xari jaaNavakaranai OGadYa daq|anai xaq xapaasaUna magaca xyaa>caq AacarNa vakravaq. 8
jaaq vaqzaxail Aa#a samajaUna xyaa>caq paalna vakrxaaq xaaq ma=xyaulaqvakaxa Kyaaxanaama haqxaaq va ma=xyaU na>xar ORxama gaxaila
jaaxaaq. 9
`Z=xai mhNajaq vaqz (Qqvaklqlq) va sma=xai mhNajaq par>para Fa zaqGaa>ba*l vakaqNaihi sa>[aya vyavaPxa vakV nayaq va xyaa>xa
IzlqLyaa Aazq[aa>caq paalna pZamaaINavakpaNaq vakravaq, vakarNa, paIva"a Inayama xyaa>xaUna Oxpanna Jaalq Aahqxa. 10
pZxyaqvak I~ja jaaq Ivaxa>dvaazi Asaxaaq va jaaq `Z=xai va sma=xai Fa>ba*l saa[a>vak Asaxaaq xyaala A`Z$ va paaKa>di
samajaUna [ahaNyaa laqvaka>nai vaqzacaa ~qfta mhNaUna zUr vakravaq. 11
vaqz, paIva"a par>para, sa+uNai laqvaka>caq Ivacaar AaINa jyaaxa yajamaanaacaa Aana>z Aahq xaq A[aa caar gaaqftinai paIva"a
Inayama banaxaaxa. 12
jyaa laqvaka>nai sa>paRxai va pZIsa$i Fa>caa xyaaga vaqkla Aahq va vaqkvaW vaqzacaq #ana haca &yaasa Aahq A[aa laqvaka>nai
xyaa>caa AByaasa vakravaa. 13
xasaq>ca jaqvha `Z=xai va sma=xai Fa>xa Izlqlq Aazq[a Qvakmaqvaka Ivaro$ saa>gaxail xaqvha xyaa zaqGaa>naa samaana samajaUna
vaagaavaq. 14
A]gnahaq"a ya# savaae>naa ba>&anavakarvak naahi va xaq vakravayaacaq Asaql xar pZaxa:vakaWi jaqvha saUyae AjaUna Ogavalqla naahi
A[aa samayai vakravaa. Asaq vaqzaxa Izlq Aahq. 15
jyaacaq jaivana gaBaae&anaanaq sauro haqxaq va A>xyaftinaq sa>paxaq A[aanaqca vaqza>caa AByaasa vakravaa va Exar vakaqNaihi vaqza>caa
AByaasa vakV nayaq. 16
jai BaUmai zqvaa>nai InamaaeNa vaqkli Aahq jai sarsvaxai va z^ifa~xai Fa zaqna paIva"a nawa>cyaa Kaaqraxa Aahq Ijala {fai
bZ¸avaxae Asaq mhNaxaaxa xaqXaq xaq rhaxaaxa. 17
par>parqnaq caar pZmauKa vaNae AaINa xyaa>cyaa Ima`ZNaaxaUna xayaar JaalqLyaa Anaqvak jaaxai Fa>cyaa Ana>xa vakaWapaasaUna calxa
AsalqLyaa par>para>naa pZmaINaxa vaxaeNaUvak samajaavaq. 18
vaukV, paTar, maxsya, pa>vakl AaINa saursaqna Fa>cai vasxai AsalqLyaa pZzq[aaxa jaqXaq bZ¸{faie rhaxaaxa xaaq pZzq[a
bZ¸avaxaae na>xar mahxvaacaa Asaa samajaxaaxa. 19
Fa paIva"a pZzq[aaxa janmalqLyaa bZ¸Naa>vakdUna Exara>nai #ana Gyaavaq. 20
Ihmaalya va Iva>&ya pavaexaa>>cyaa ma&ail va pZyaagacyaa paUvaqesa AaINa Ivanaasana (jaqXaq sarsvaxai nazi jaImanaixa laqpa paavaxaq)
Fa>cyaa ma&ail pZzq[aala ma&yazq[a Asaq mhNaxaaxa. 21
par>xau, var saa>IgaxalqLyaa pavaexaa>cyaa parisaraxail jaaq pZzq[a pa][cama va paUvae saagara>naa ImaWxaaq xyaala Aayaaevaxae Asaq
mhNaxaaxa. 22
jaqXaq vakaWvait carxaaxa xaaq pZzq[a ya# vakrNyaasaaTi ORxama samajaavaa. var Izlqla pZzq[a saaqdUna Exar pZzq[aaxa mlq[ca
rhaxaaxa. 23
I~jaa>nai bZ¸avaxae va bZ¸faie Fa>cyaa pZzq[aaxa vaasxavya vakravaq. [auz^anai vakaqTqhi rhavaq. 24
A[aaIrxainaq Iva`vaacai InaImaexai va paIva"a Inayamaa>cai maaIhxai mai xaula Izli Aahq, Aaxaa IvaIva&a vaNaae>cai vakxaevyaq
vakaqNaxai xaq samajaUna Gaq. 25
vaqzanaq IzlqLyaa paIva"a vakmaevaka>danai, I~jaanai Aapalq Iva&ai vakravaqxa jyaamauWq xyaa>caq [arir paIva"a haqEel va ma=xyau
na>xar sa+xai ImaWql. 26
I~jaacaq [auI$vakrNa vakrNyaasaaTi maaxaqcyaa gaBae&aarNaqcyaa vakaWaxa hvana vakVna gatvakmae vakravaq lagaxaq. xyaana>xar batUcaq
mau>dNa va maa@>jaiba>&ana, maaxaa va Ipaxyaanaq vakravayaacaq Asaxaq. 27
bZ¸axa Ivalina haqNyaasaaTi maaNasaala vaqzacaa AByaasa va vaacana vakrNaq, hvana vakVna Ipaxar, {fai, Fa>naa pZsa>nna
vakrNaq, xaina paIva"a [aas"aa>caa AByaasa vakrNaq, pau"aala janma zqNaq, zana vakrNaq A[aa savae gaaqfti vakravyaa lagaxaaxa.
28
ABaevakacai naaW vakapaNyaa Aa&ai gatvakmae Iva&ai maulgaa AsaLyaasa vakravai lagaxaq, xyaa samayai paIva"a ma>"aa>caq paTNa
haqxa Asaxaanaa baalvakala sauvaNae, ma&a va laqNai Barvaavaq. 29
navajaaxa baalvakacyaa Ipaxyaanaq janmaana>xar zhavyaa AXavaa baaravyaa Izva[ai naamavakrNa Iva&ai vakravaa. AXavaa Exar [auBa
mahUxaaevar ha Iva>&ai vakravaa. 30
bZa¸Naacyaa naa>vaaxail paIhla Baaga Qvakawa paIva"a gaaqfticaa OlMqKaanaq Asaavaa. %aI"ayaacyaa naa>vaaxa xaqja va saamaXae
Asaavaq, va@[yaacyaa naa>vaaxa sa>paRxai va va@Bavaacaa OlMqKa Asaavaa, [auz^acyaa naa>vaaxa xaucCxaa vyavaPxa Jaali paaIhjaq. 31
bZa¸Naacyaa naa>vaaxail zusara Baaga Aana>z vyavaPxa vakrNaara Asaavaa, %aI"ayaacyaa naa>vaaxail zusara Baaga r%avak
AsaLyaacaa OlMqKa vakrNaara Asaavaa, va@[yaacyaa naa>vaaxa Oxvakfaaecaa OlMqKa Asaavaa va [auz^acyaa naa>vaaxa saqvaa Baava
vyavaPxa Jaala paaIhjaq. 32
s"aiyaa>caq naa>va sahja baaqlNyaa Exavaqk saaqpaq va zaqna AXavaa xaina A%aracaq Asaavaq. xyaaxail [aqvatcaq A%ar svar
Asaavaa va xaaq zi&ae Asaavaa. xyaa naa>vaaxa pZsannaxaa va pZqmaBaava Asaavaa. 33
janmaana>xar caa@Xyaa maIhnyaaxa InafvZkmaNa Iva&ai (GaraxaUna baahqr vakaDNaq) vakravaa, sahavyaa maIhnyaaxa AnnapZ[ana (jaqvaNa
zqNaq) Iva&ai vakravaa, Exar Iva&ai xyaana>xar xyaa vauktu>baacyaa Irxairivaajaanausaar vakravaqxa. 34
vaqzaxa IzlqLyaa maaIhxai pZmaaNaq savae I~jaanai Aa&yaa]xmavak pZgaIxasaaTi mau>dNa baalvakacyaa paIhLyaa AXavaa IxasaRyaa
vafaie vakravaq. 35
bZa¸Naanai AaTvyaa vafaie Opanayana Iva&ai vakravaa. %aI"ayaanaq zhavyaa vafaie va va@[yaanaq baaravyaa vafaie vakravaa. 36
jyaa bZa¸Naala paa@raqIhxyaaxa Iva[aarz vhavayaacaq Aahq xyaa>cai xayaari xyaacyaa vayaacyaa paa>cavyaa vafaie sauro vhavai
lagaql. %aI"ayaasa rajya vakravayaacaq Asaxaq (rajapau"a) xyaala sahavyaa vafaie va va@[yaala vyavasaayaaxa ya[asvai
haqNyaasaaTi AaTvyaa vafaie saurovaaxa vakravai lagaxaq. Faba*lcaa InaNaeya maaxaa Ipaxyaa>naa Gyaavayaacaa Asaxaaq. 37
bZa¸Naacyaa AI&avakaraxa jaaNyaasaaTi saaIva"ai Iva&ai vakravaa lagaxaaq. xyaasaaTi vaya mayaaeza saaqWa vafaqe Aahq,
%aI"ayaa>sa QvakIvasaavaq vafae va va@[yaasa caaqIvasa vafaqe Aahq. 38
jar Fa xaina vaNaaexail IvawaXaie IzlqLyaa vayaaxa paursva=kxa Jaalq naahixa xar xyaa>naa vZaxya samajalq jaavaq (Aayae
samajalq jaaxa naahi) va saaIva"ai Iva&ai vakrNyaacaa xyaa>naa AI&avakar rhaNaar naahi. 39
A[aa vZaxya Esamaa[ai bZa¸Naa>nai vakaqNaxyaahi pZvakarq sa>ba>&a TqvaU nayaq. 40
pZxyaqvak vaNaaecyaa IvawaXyaaenaq A>gaaxail varil va Kaalil vas"a vakaqNaxaq Gaalavaq xaq paha, bZa¸Naanaq varil vas"a
vaka|a vakaWvaitacyaa caamadYacaq Asaavaq, %aI"ayaanaq ITbavaqk AsalqLyaa hrNaacaq caamadicaq vas"a va va@[yaanaq
bavakRyaacyaa caamadYacaq vas"a naqsaavaq. Kaalil vas"a maa"a laqvakr, vakapaUsa AXavaa xaagaacaq naqsaavaq. 41
vakmarpa_a bZa¸Naanaq mau>ga gavaxaacyaa maOo va narma Asaa vaaKaacaa, %aI"ayaanaq maUvae gavaxaacaa vaaKa jaaq &anaufyaasaaTi
vaaparxaaxa xaaq va va@[yaanaq xaagaacaa vaaKa vaaparavaa. 42
jar mau>ga gavaxa Opalb&a nasaql xar vauk[a (zuvaaecyaa jaaxaixail gavaxa), Asma>xavak AXavaa baaLbaaga gavaxaacaa vaaKa
vaaparxaa yaqEel. xyaa>caq xaina pazr va xaina gaa>Ti Asaavyaaxa, xyaaxa vaukt>baacyaa Iva][aft Irxainausaar bazl vakrNyaasa
hrvakxa naahi. 43
bZa¸Naacaq ya#aqpaIvaxa (jaanhvaq) vakapasaacyaa xa>xaU>paasaUna banavalqLyaa &aagyaacaq Asaavaq, %aI"ayaacaq xaagaacaq va va@[yaacaq
laqvakricaq Asaavaq. 44
paIva"a Inayamaa>cyaa Aazq[aanausaar bZa¸Naanaq jaaq paIva"a z>d &aarNa vakravayaacaa xaaq IbaLva, paWsa Facaa Asaavaa,
%aI"ayaanaq vaqxa Iva>kvaa KaIzr va=%aacaa AaINa va@[yaanaq IpalU Iva>kvaa Aa@zu>baracaa vaaparavaa. 45
bZa¸Naanaq &aarNa vakravayaacaa z>d xyaacyaa O>caicaa Asaavaa, %aI"ayaacaa xyaacyaa vakpaaWa payae>xa paaqhaqcaql QvaDa Asaavaa
va va@[yaacaa xyaacyaa naavakapayae>xa paaqhaqcaql QvaDa O>ca Asaavaa. 46
hq z>d IzsaNyaasa sarW sau>zr naitnaqtvaqk va vakaqNaxaahi zaqfa nasalqlq va na jaWlqlq Asaq Asaavaqxa. vakaqNaalahi
IBaxai vaatNaar naahi Asaq vakatq va KadbadixapaNaa nasalqlq Asaavaqxa. 47
zrraqjacai IBa%aa maa>gaNyaa Aa&ai snaaxavakanai saUyaezqvaacaq paujana vakVna paIva"a A]gnasa pZzI%aNaa vakVna Ojavyaa haxaanaq
GaalUna IzlqLyaa Inayamaa>nausaar Baivak maagaNyaasa saurovaaxa vakravai. 48
AI&ava=kxa snaaxavakanaq Baivak maa>gaxaanaa vakaya baaqlavaq xaq paha, bZa¸Naanaq pZXama Bavaxai baaqlavaq s"aisa (Baivak zqNaaRyaa
s"aisa O*q[aUna), %aI"ayaanaq na>xar Bavaxai baaqlavaq va va@[yaanaq [aqvati baaqlavaq. OzahrNaaXae, 49
'Bavaxai IBa%aa> zqhi/' bZa¸Naanaq
'IBa%aa> Bavaxai zqhi/' %aI"ayaanaq
'IBa%aa> zqhi Bavaxai/' va@[yaanaq
Fa vyavasXaqmauWq vakaqNaxyaa vaNaaexail snaaxavak (IvawaXaie) IBa%aa maagaxa Aahq xaq samajaxaq.
snaaxavaka>naq xyaacai paIhli IBa%aa xyaacyaa maaxaqvakdq maagaavayaacai Asaxaq. xai nasaql xar ([avaPyaxar maaqTYa) bahiNai>vakdq
va xaihi nasaql xar vakavaki, maava[ai AXavaa Exar vakaqNaxyaahi s"ai (xyaacyaaca vaNaaecyaa) vakdUna, jai xyaala IBa%aa
zqNyaasaaTi OxsaUvak Aahq, Ixacyaa vakdq maagavai. na>xar Exar vaNaaexail s"ai vakdq Baivak maagaavai.50
paurqsaq Anna A[aaIrxainaq gaaqWa vaqkLyaana>xar xaq xyaacyaa ][a%avakasa pZamaaINavakpaNaq saa>gaavaq va na>xar paUvaqevakdq xaaq>d vakVna
va Aacamana GaqOona svaxa:la paIva"a vaqkLyaana>xar KaaNyaasa pZar>Ba vakravaa. 51
paUvae Iz[aqvakdq xaaq>d vakVna basaLyaasa ziGae Aayaufya, zI%aNaqvakdq xaaq>d Asaql xar pZ]sa$i, sama=I$ jar pa][camaqvakdq
Asaql va saa]xvavak Baava vaaDql jar ORxarqvakdq xaaq>d Asaql. 52
AapaLyaa z@vaxaa>naa pZXama pZsaaz mhNaUna Xaaqdq Gaasa paanaa Baaqvaxai zqOona na>xar I~jaanaq QvakIcaRxaanaq jaqvaNa jaqvaavaq.
xyaana>xar xaaq>d &auvaUna, cauWa BaVna tavakavaa na>xar, daqvaPyaavaVna paaNai ][a>padUna svaxa:la paunha paIva"a vakravaq. 53
jaq Anna xaaq saqvana vakrxaaq xyaaba*l xyaacyaa manaaxa Aazr Asala paaIhjaq. AapaLyaala naqhmaica caa>gali Baivak
ImaWql Asaa Aa][avaaez xyaa>naq xyaa Annaavakdq maagaavaa. 54
A[aaIrxainaq Annaaba*l Aazr baaWgaUna xaq saqvana vaqklq xar KaaNaaRyaasa xyaamauWq spaukxaie va xaqja pZapxa haqxaq par>xau, jar
xasaq naahi vaqklq xar Fa zaqnahi naft haqxaaxa. 55
Orlqlq Anna xyaa>nai vakaqNaalahi zqOo nayaq (ra"aicyaa jaqvaNaasaaTi Tqvaavaq). zaqna jaqvaNaacyaa ma&ail vakaWaxa vakahi
KaaOo nayaq, jaroripaq%aa jaasxa KaaOo nayaq, AaINa svaxa:la jaqvaLyaana>xar paunaixa vakVna magaca Exar"a jaavaq. 56
AIxa KaaNaq pZva=kxaisa va pZ]sa$isa xasaq>ca svagaaexa jaaNyaacyaa z=ftinaq Ayaaqgya Asaxaq. xyaamauWq A&yaa]xmavak
Ivavakasaasa baa&aa yaqxaq. Exara>cyaa najarqxaUna Oxarxaaq A[aa Anaqvak vakarNaa>saaTi xaq vajae Aahq. 57
bZa¸aNaanaq xaiXae Gaqxaa>naa yaaqgya Irxyaa xaq xaq vaqklq paaIhjaq. pZjaapaxaicyaa saaTi jasaq Gyaavayaacaq xasaq zqvaa>saaTi GaqOo nayaq
va Ipaxara>saaTi jasaq Gyaavayaacaq xasaq Exara>saaTi GaqOo nayaq. 58
Aa>gaTYacyaa mauWavaVna bZ¸asaaTi xaiXae Gyaavaq, pZjaapaxaisaaTi vakl>gadicyaa mauWapaasaUna Gyaavaq. baaqta>cyaa taqvaka>paasaUna
xaiXae zqvaa>saaTi Gyaavaq, AaINa xajaenai va AagaTa Fa>cyaa> jaaqdavaVna Ipaxara>saaTi Gyaavayaacaq Asaxaq. Faxa caUvak vakV
nayaq. 59
bZa¸Naa>naq pZXama xainaza Aacamana vakravaq, xyaana>xar zaqnaza mauKa pausaavaq xyaana>xar daqvaPyaala paaNai lavaavaq, vakarNa xaqXaq
Aaxmyaacaq sXaana Aahq. (svaxa:la jaqvaLyaana>xar paunaixa vakrNyaacai pa$xa) 60
jyaala paIva"a Inayamaa>caq #ana Aahq xaaq xaiXaaesaaTi paaNai pakar Onh AXavaa pakar Xa>d AXavaa GaaNaqrdq vaaparNaar naahi.
xasaq>ca Aacamana vakrxaa>naa xaaq>d paUvae Iva>kvaa ORxar Iz[aqvakdq Tqvaql. 61
bZa¸Naasa paunaixa haqNyaasaaTi xaiXaaecaq paaNai xyaacyaa paaqtaxa gaqlq paaIhjaq, %aI"ayaasaaTi xaq xaiXaaecaq paaNai Ga[aaxa gaqlq
paaIhjaq, va@[yaasaaTi xaq xaaq>daxa raIhlq paaIhjaq va [auz^asaaTi xaq xyaacyaa AaqTala lagalq xari paurxaq. 62
I~jaacyaa Ojavyaa haxaaKaalUna jar xyaacaq jaanhvaq Iva>kvaa vas"a jaaxa Asaql xar xyaala OpaIvaxaina Asaq sa>baaq&alq
jaaxaq, jar davyaa haxaaKaalUna gaqlq Asaql va na>xar maagaUna xaq Ojavyaa Kaa>wavar Aalq Asaql xar xyaala
pZaIvaknaIvaxaina Asaq mhNaxaaxa, AaINa jar xaq ga|axaUna Kaali Asaq Tqvalq Asaql xar InaIvaxaina Asaq mhNaavaq. 63
jar bZa¸Naacaq vas"a, z>d, vakma>dlU va jaanhvaq Karaba Jaalq Asaql xar xaq xyaa>naq nazicyaa (samauz^acyaa) paaNyaaxa
IvasaIjaexa vakravayaacaq va na>xar navaina svaivakaravayaacaq Asaxaq. 64
vaqk[aa>xa Iva&ai (vaqksa vakapaavayaacaa Iva&ai) bZa¸Naanaq xyaacyaa vayaacyaa saaqWavyaa vafaie, %aI"ayaanaq baaIvasaavyaa vafaie va
va@[yaanaq xyaana>xar zaqna vafaaenai vakravayaacaa Asaxaaq. 65
jaq savae Iva&ai paurofaa>saaTi Izlq Aahqxa xaq savae s"aiyaa>naasau$a lagaU haqxaaxa pakvaPxa pakrvak QvaDaca vaki> xyaa>caq Iva&ai
vakrxaa>naa paIva"a Inayamaa>caq OccaarNa vakrNyaacai garja nasaxaq. 66
s"aisaaTi Ivavaah Iva&ai paurofaacyaa Iz%aa Iva&ai pZmaaNaq mahxvaacaa samajala paaIhjaq. paIxacai saqvaa hi snaaxavakanaq
gaurocai saqvaa vakrNyaasaarKaqca Asaxaq Asaq samajaUna Gyaavaq. Garacai vakamaq, va zrraqja paIva"a Agnaicai paujaa vakrNaq
Exyaazi xyaaxa yaqxaaxa. 67
I~jaala vaksaq paursva=kxa vakravaq xyaacai maaIhxai paaIhli, Aaxaa xyaanaq Aapali vakxaevyaq vak[ai paar paadavaixa xaq
saa>gaxaaq. 68
A[aaIrxainaq snaaxavakacaa Iz%aa Iva&ai sa>panna JaaLyaana>xar ][a%avakanaq xyaasa svaxaacai [au$xaa vak[ai raKaavai, yaaqgya
vaxaeNaUvak va A]gnapaujaa vak[ai vakravayaacai, sa>&yaa Iva&ai vaksaa vakravayaacaa xaq saa>gaavayaacaq Asaxaq. 69
vaqza>caa AByaasa vakrNyaasa saurovaaxa vakrNyaa Aa&ai IvawaXyaaenaq [auIcaBaeUxa vas"a naqsaavaq, paIva"a jalacaq Aacamana
vakravaq va Aapali savae E>Iz^yaq vakabaUxa Tqvaavaixa. 70
paaTacyaa pZar>Bai va [aqvati IvawaXaie ][a%avakacyaa paayaa>naa spa[ae vakrql, AByaasa vakrxaa>naa zaqnahi haxaacai bZ¸a>gali
(namasvakar mauz^a) vakravai. 71
][a%avakacaq zaqnahi paaya haxaa>naq pavakdavaqxa. davaa paaya davyaa haxaanaq va Ojavaa paaya Ojavyaa haxaanaq pavakdavaqxa. 72
jaaq IvawaXaie navainaca ][avakNyaasa pZar>Ba vakrNaar Asaxaaq xyaala ][a%avak samajaUxazarpaNaq Aavaahna vakril, Ahaq,
vaaca, xaaq vaacaNyaasa saurovaaxa vakril va ][a%avak jaqvha Xaa>baNyaasa saa>gaql xaqvha xyaanaq Xaa>baavaq. 73
jar vaqzacyaa paaTacyaa saurovaaxaisa va AKaqrisa Aaqma,®,nasalq xarihi xyaacaa Occaar xyaanaq vaqzacyaa pZxyaqvak paaTacyaa
pZar>Bai va AKaqrisa vakravaa. 74
® OccaarNyaasa yaaqgya haqNyaasaaTi IvawaXyaaesa vauk[a gavaxaacyaa paaxainaq [au$ vakravaq va xaina ziGae pZaNaayaama vakVna
[au$ vhavaq. 75
pZjaapaxai jaaq Iva`vaacaa Inamaaexaa Aahq xyaanaq vaqza>xaUna xaina &vanai A, O, ma va xaina [abz BaU:, BaUva:, sva: IpaWUna
vakaDlq jasaq gaayaicaq zu&a vakaDxaaxa. 76
xyaaca pZmaaNaq pZjaapaxainai, jaq Occa sXaanai ]sXar Aahqxa, vaqza>xaUna {vakH vakvana jaq saaIva"aisa AIxa pasa>z Aahq xaq
vakaDlq jyaacai saurovaaxa xazH Fa &aaxaUnaq haqxaq. 77
vaqzacaa AByaasa vaqklqlq bZa¸Na zrraqja sa>&yaavakaWi 'xazH saIvaxaU:' Asaq baaqlxaaq xyaala savae vaqz baaqlLyaacaa
pakayaza haqxaaq. 78
jaaq bZa¸Na zrraqja hq vacana gaa>vaa baahqr jaaOona Qvak hjaar vaqWa Qvak maIhnaaBar japaql xaaq maaqTYa zaqfaapaasaUna sau$a
mauvaPxa haqEel jasaq IcaKalaxa Advaklqla saapa xyaaxaUna baahqr yaavaa. 79
jaq bZa¸Na, %aI"aya va va@[ya hq vacana OccaarNaar naahixa va xyaa baraqbar saa>Igaxalqlq Iva&ai vakrNaar naahixa xaq sa+uNai
samajalq jaaNaar naahixa. 80
Aaqmacyaa na>xar va xaina paaya AsalqLyaa saaIva"aicyaa Aa&ai yaqNaarq AIvanaa[ai mahavyaµxai, vaqzacaq zrvaajaq samajalq
jaaxaaxa va xyaaxaUnaca bZ¸acaq #ana pZapxa haqxaq. 81
jaaq vakaqNai ha (xazH saIvaxaU:) ma>"a na va>ktaWxaa xaina vafaqe japaql xaaq ma=xyaU na>xar Occa bZ¸axa pZvaq[a vakril, xaaq hvaq
pZmaaNaq savae"a sa>caar vakrql AaINa AzHBaUxa svaVpa &aarNa vakril. 82
Qvaka%ari Aaqma hq bZ¸acaq Occa svaVpa Aahq, xaina vaqWa pZaNaayaama vakrNaq hq savaaqecca zjaaecai xaxva][alxaa samajali
jaaxaq, saaIva"aicai sar vak[aalaca nasaxaq, gaupacaupa basaNyaapaq%aa saxya saa>gaNaq jaasxa caa>galq Asaxaq. 83
Qvak gaaqft l%aaxa Tqvaavai vaki> vaqzaxa saa>Igaxalqlq savae Iva&ai, ya#axa Izlqli Aahuxai, hq savae Ivasarlq jaaxaaxa
par>xau, ® va xyaaxail bZ¸ hq Fa Iva`vaacaq pZjaapaxai samajaavaqxa, xaq vak&aihi Ivasarlq jaaxa naahixa. 84
ya#axa Aahuxai zqNyaapaq%aa xaaq>daxaLyaa xaaq>daxa japa vakrNaq hq jaasxa caa>galq Asaxaq, xyaa][avaaya manaaxa vaqklqla japa
pautpautlqLyaa japaapaq%aa Ivakxyaqvak patinaq `ZqfT Asaxaaq. 85
ha ma>"a pautpautNyaanaq jaq pauNya pZapxa haqxaq xaq caar paavakya# va xyaabaraqbar vaqzanausaar vaqklqLyaa zanaapaq%aa [a>Barpat mahana
Asaxaq. 86
jaaq Esama savae pZaNaimaa"aa>naa pZqmaanaq vaagavaxaaq va jaaq varil ma>"a manaaxa smaVna japa vakrxaaq xaaq Kara bZa¸Na samajaavaa.
xaaq AIxa Occa sXaanai jaaOona basaxaaq. 87
[ahaNaa maaNaUsa Aapali Baaqga E>Iz^yaq vakabaUxa Tqvaxaaq va xyaa>cyaa Aahari jaaOona IbaGadxa naahi. jasaq rXa caalvaNaara
xyaacyaa rXaacaq Gaaqdq Aavarxaaq. 88
mai Aaxaa xyaa Avakra E>Iz^yaa>cai maaIhxai zqNaar Aahq jyaa>caa OlMqKa Aa&ai haqOona gaqlqLyaa {faimaunai>nai vaqkla Aahq.
89
vakana, xvacaa, daqWq, IjaBa, naavak, gauz~ar, janana E>Iz^ya, haxa, paaya, svarya>"a, hi zha Aahqxa. 90
xyaaxail vakana vaga@rq paIhli paa>ca E>Iz^yaq #anaq>Iz^yaq samajali jaaxaaxa. Orlqli na>xarcai paa>ca vakayae E>Iz^yaq samajali
jaaxaaxa. 91
Avakravaq E>Iz^ya jaq mana mhNaUna AaqWKalq jaaxaq xaq Fa zaqnahi pZvakarcyaa E>Iz^yaa>sa Inaya>I"axa vakrxaq. jasaq hq Avakravaq
E>Iz^ya maaNasaacyaa vakabaUxa rhaxaq xasaq hi Exar zha sau$a Inaya>"aNaaxa rhaxaaxa. 92
Fa zha E>Iz^yaa>naa QvakI"axapaNaq Baaqga E>Iz^yaq Asaq samajalq jaaxaq. xai jyaa maaNasaala Inaya>I"axa vakrxaa yaqxa naahixa xaaq
xyaa>cyaaxa AdvaUkna jaaxaaq va Anaqvak cauvaka vakrixa rhaxaaq. 93
xyaasaaTi manaaxa EcCa Oxpanna haqxaq xai vak&aihi Ivakxaihi vaqWa paUNae vaqkli xari sa>paxa naahi. Olt IjaxavaPyaa vaqWa
EcCa paUNae haqEel xaqvaDi xai vaaDxa jaaxa Asaxaq. jasaq A]gnama&yaq xaUpa GaaxaLyaasa xaaq vakmai na haqxaa vaaDxa jaaxaaq.
94
jaaq Fa EcCa paUNae vakrixa rhaxaaq va jaaq Fa EcCa saaqdUna sanyasxa jaivana jagaxaaq xyaa zaqGaaxa sanyaasai AKaqrisa jaasxa
sauKai [aabaixa haqxaaq. 95
A>Ixama #anaaxa rmalqla (AaINa mhNaUna Baaqga E>Iz^yaa>vakdq zle%a vakrNaara) Aapali Baaqga E>Iz^yaq IjaxavaPyaa sahjapaNaq
Inaya>I"axa vakV [avakxaaq IxaxavaPyaa sahjapaNaq Baaqgai maaNaUsa xai Inaya>I"axa vakV [avakxa naahi. 96
jaaq Baaqga E>Iz^yaa>xa rmala Aahq xaaq vaqzacyaa AByaasaanaq, zanaanaq, xyaagaanaq, E>Iz^yazmanaanaq, xaxva][alxaqnaq, Asaq
vakaqNaxaqhi Izvya vaqklq xari bZ¸pazi jaaOo [avakxa naahi. 97
Baaqga E>Iz^yaq vakabaUxa Aahqxa Asaq samajalq jaaxaq, jaqvha xyaa>cyaa ORxaqjanaanaq xyaa maaNasaala vakaqNaxaahi Aana>z Iva>kvaa
zu:Ka haqxa naahi. 98
par>xau, jaqvha Baaqga E>Iz^yaa>cyaa Aahari manaufya Advakxaaq xaqvha xyaacaa Ivavaqvak naft haqxaaq va xaaq Barvaktxa jaaxaaq jasaq
gaWvaPyaa Baa>dYaxaUna paaNai gaWxaq. 99
jaaq Aapali savae Avakra E>Iz^yaq vakabaUxa Tqvaxaaq xyaala h_yaaqga vakVna [arirala "aasa zqNyaacai sau$a garja nasaxaq.
100
Ofa:vakali saaIva"ai ma>"a (xazH saIvaxaU:) saUyae Ogavaq payaee>xa OBaq rahUna Qvak IcaRxaanaq manaaxa japaNaq va sa>&yaavakaWi basaUna
ra"aicyaa na%a"aa>naa Ogavaq payae>xa Qvak IcaRxaanaq manaaxa japaNaq FamauWq xyaacai Aa&yaa]xmavak pZgaIxa haqxa jaaxaq. 101
Ofa:vakali saaIva"ai ma>"a var IzLyaapZmaaNaq japaLyaanaq xyaa Aa&aicyaa ra"ai vaqklqLyaa paapaapaasaUna mauvaPxa haqxaaq va
sa>&yaavakaWi japaLyaanaq xyaa Izva[ai vaqklqLyaa paapaapaasaUna mauvaPxai ImaWxaq. 102
jaaq A[aaIrxainaq Qvak IcaRxaanaq Ofa:vakali va sa>&yaavakaWi japa vakrNaar naahi xaaq [auz^ samajala jaaEel va xyaala
svaxa:la Aayae mhNavaUna GaqNyaacaa h¦ rhaNaar nahi. 103
jyaala saaIva"ai m>a"a japaNyaacai EcCa Aahq xyaanaq xaaq nazivar jaaOona, vanaaxa jaaOona, par>xau, svaxa:cai Baaqga E>z^iyaq
Inaya>I"axa vakVna xaaq Qvak IcaRxaanaq japala paaIhjaq. 104
hvana vakVna vaqzacaq paTNa vakrNaaRyaala, zrraqjacaq Exar na@Ima]Rxavak vaacana vakrNaaRyaala va paIva"a Inayamaa>caq vaacana
vakrNaaRyaala baRyaaca gaaqfti maapak haqxaaxa. 105
vaqz vaacanaasa vakaqNaxaahi Izvasa vajae nasaxaaq (sauyaqr, sauxavak Exyaazi). vakarNa, hq bZ¸as"aasaarKaq Asaxaq. xyaavaqWi
Asaq vaacana hvana vakrNyaasaarKaqca Asaxaq. xaq savaesvai sxauxya Asaxaq. 106
jaaq vaqzacaq vaacana Baaqga E>z^iyaa>caq Inaya>"aNa vakVna Inaxyanaqmaanaq vakrxaaq xyaala gaaqd va Aa>bat zhi, laqNai va ma&a naqhmai
sahjapaNaq ImaWql. 107
paursva=kxa IvawaXaie jaaq svaxa:la Aayae mhNavaUna GaqNyaasa yaaqgya Jaala Aahq xyaanai jar paIva"a haqmaaxa samai&aa zqNaq, na>xar
IBa%aa maagaNaq, AapaLyaa ][a%avakacai saqvaa vakrNaq hq savae Inaxyanaqmaanaq samavaxaena (gaurocyaa ga=haxaUna AapaLyaa Gari
jaaNyaacaa Iva&ai) vaqWq payae>xa vaqklq xar xaaq ya[asvai haqEel. 108
paIva"a Inayamaa>cyaa Aazq[aanausaar vakahi zha maaNasaq xaq Inayama ][avakNyaasa yaaqgya Trxaaxa, xaq laqvak Asaq. jaaq gaurocai
saqvaa vakrNyaasa Oxsauvak Aahq, jaaq ][a%avakacaa pau"a Aahq, jaaq #ana zqOo va GaqOo [avakxaaq. jaaq paIva"a Inayamaa>caq
paalna vakrNyaasa xayaar Aahq, jaaq paIva"a jaivana jagaxaaq Aahq, jaaq Ivavaah ba>&anaanaq jaaqdla gaqla Aahq, jaaq ma@"ainaq
jaaqdla gaqla Aahq. jaaq ][a%avakacaa naaxaqvaaEevak Aahq. jaaq ][avakNyaacai pZamaaINavak EcCa baaWgaxaaq, jaaq zana
vakrxaaq, jaaq pZamaaINavak Aahq. 109
Ayaaqgya rixyaa pZ`na Ivacaarla gaqla xar #anai maaNasaanaq sau$a A[aa caa@vak[aivakdq zule%a vakravaq. 110
na Ivacaarxaa maaIhxai zqNaq, O$tpaNaq IvacaarNaa vakrNaq va A[aa paIr]sXaxaixa ORxar zqNaq hq savae vZkaq&aasa vakarNaiBaUxa
haqNyaacai [avaPyaxaa Asaxaq mhNaUna xaq taWavaq. 111
jyaa pZzq[aaxa saxya va maqhnaxa Facai vakzr haqxa naahi A[aa ITvakaNai [ahaNyaa maaNasaanaq #ana zqOo nayaq. OltYa
GadYavar paaNai BarNyaasaarKaq xaq maUKaepaNaacaq Trxaq. 112
AIxavaaEet paIr]sXaxaixa sau$a vaqzacaq #ana ][a%avakanaq vakaqNaalahi zqOo nayaq. xyaapaq%aa marNa paxvakravaq. 113
paIva"a #anaanaq bZa¸Naala saa>Igaxalq Iva>k, mai xauJai sa>paRxai Aahq. va=kpayaa mala Ayaaqgya (Apaa"a) laqvaka>naa ][avakvaU
navakaqsa, pakvaPxa yaaqgya laqvaka>naaca ][avakva>. jar Asaq vaqklqsa xar mai savae [avaPxaimaana haqEena. 114
jaaq bZa¸Na paIva"a jaivana vyaxaixa vakrxaaq, jaaq Baaqga E>z^iyaa>caq Inayamana vakrxaaq, pZamaaINavakpaNaq AByaasa vakrxaaq
A[aalaca paIva"a#ana wavaq. 115
jaaq vaqzpaaTvakacaq vaqz vaacana caaqVna Qqvakxaaq va xyaa ~ara vaqz ][avakxaaq xaaq narvakaxa ]Kaxapaxa padql. 116
savae gaaqfti (cacaae, AByaasa Exyaazi) vakrNyaa Aa&ai IvawaXyaaenaq pZXama ][a%avakasa namZxaapaUvaevak AIBavaazna vakravayaacaq
Asaxaq. 117
paUNae sa>yamai Asaa bZa¸Na jaaq pakvaPxa saaIva"ai ma>"a jaaNaxaaq xaaq vaqzacaq savae #ana AsalqLyaa par>xau, vyaIBacaari jaivana
jagaNaaRyaa bZa¸Naapaq%aa AXavaa ABa%ya Anna saqvana vakrNaaRyaa paq%aa xasaq>ca KaaqtYa gaaqfti>caa vyaapaar vakrNaaRyaa paq%aa
Ivakxaixaripat jaasxa `ZqfT Trxaaq. 118
jyaa jaagai `ZqfTi basaxaaxa xaqXaq jaaOona basaU nayaq. xasaq>ca basalqlq laqvak `ZqfTi AaLyaavar OTUna xyaa>naa AIBavaazna
vakrxail. 119
gavaieft xaroNaanaq vadil maaNasaq AaLyaavar OTUna xyaa>naa namasvakar vakravaa va xyaamauWq xyaacaa gavae mayaaezqxa raIhl.
120
jaaq xaroNa naqhmaica vadila>caa maana raKaUna vaagaxaaq xaaq caar gaaqftinaq pakayawaxa rhaxaaq, xyaa A[aa, ziGae Aayaufya, #ana,
pZ]sa$i va saamaXyae. 121
vadila>naa AIBavaazna vaqkLyaana>xar bZa¸Naanai svaxaacaa paIrcaya vakravaa, xyaaxa pZXama mai Amauvak Amauvak (naa>va, gaa>va
Exyaazi gaaqfti saa>gaavyaaxa) Aahq Asaq saa>gaavaq. 122
jyaa laqvaka>naa naa>va saa>Igaxalq xari samajaxa naahi xyaa>naa [ahaNai maaNasaq xaq nait samajaavaUna saagaxaa>xa. xasaq>ca s"aiyaa>cyaa
baabaxasau$a vakravaq>. 123
AIBavaazna vakrxaa>naa svaxa:caq naa>va saa>IgaxaLyaa na>xar BaU:va Asaq baaqlavaq. vakarNa, {fai saa>gaxaaxa Iva>k, BaU:va hq
vakaqNaxyaahi Iva[aqfa naa>vaala payaaeya Aahq. 124
bZa¸Naanaq sau$a AIBavaaznaala pZIxasaaz wavaa va xyaavakrxaa> Asaq baaqlavaq, 'AapaNa IzGaaeyaufai vhal'. 125
jyaa bZa¸Naala yaXaaqIcaxapaNaq AIBavaaznaasa pZIxasaaz zqNyaacaq maahixa naahi xyaala jaaNavakar AIBavaazna vakrixa
naahixa. xaica gaaqft Exar vaNaaecyaa laqvaka>sa lagaU haqxaq. 126
bZa¸Naala AIBavaaznaa vaqkLyaana>xar 'vauk[al Aahaxa naa>? Asaq Ivacaaravaq. %aI"ayaasa Ivacaaravaq, AapaNa Anamaya
Aahaxa naa>? va@[yaasa Ivacaaravaq, Aapalq %aqma Aahq naa>? [auz^asa Ivacaaravaq xauJaq Aaraqgya ITvak Aahq naa>? 127
`Za@xa Iva&ai vakrNaaRyaa bZa¸Naaasa Ivacaarxaa>naa xaaq jari lhana Asala xari xyaacyaa paIva"a #anaacaa maana TqvaNyaasaaTi
naa>va na Gaqxaa 'Baaq:' baaqlUna na>xar BavaxaH (Ahaq AazrNaiya) Asaq baaqlavaq. 128
s"aisa AIBavaazna vakrxaa>naa jar xai vakaqNaacai paxnai Asaql xar 'Bavaxai' AXavaa Qrvhi 'BaIganai' Asaq baaqlavaq.
129
vadil maanaacyaa laqvaka>sa jasaq vakavaka, maamaa, saasarq vaga@rq AIBavaazna vakrxaa>naa pZXama svaxaacaa paIrcaya, 'mai
Amauvak Amauvak', Asaa vakVna maga OTUna namasvakar vakravaa. hq vakravaq jari xaq ga=hsXa vayaanaq lhana Asalq xari.
130
Garaxail savae vadil s"aiyaa>naa maaqTYa maanaanaq AIBavaazna vakravaq jasaq ][a%avakacyaa paxnaisa vakravaq. 131
maaqTYa Baavaacyaa paxnaicaq paaya zrraqja &aravaqxa par>xau, Exar vadil s"aiyaa>caq paaya pakvaPxa pargaa>vaaxaUna AaLyaavar &aravaqxa.
132
Garaxail savae vadil&aaRyaa s"aiyaa>naa AapaLyaa AaEe pZmaaNaq maana wavaa. par>xau, Aapali AaEe naqhmaica AapaLyaala
jaasxa AazrNaiya Asaavai lagaxaq. 133
sah&yaayai jari zha vafaaenai maaqTq Asalq xari xyaa>naa pZqmaanaq Qvaqkri (Arq, xaurq) baaqlNyaasa hrvakxa nasaxaq. 134
bZa¸Naapaq%aa %aI"aya vayaanaq baraca maaqTa Asala xari xyaa>caq naaxaq baapa maula saarKaq samajaavaq (bZa¸Na baapa va %aI"aya
maulgaa). 135
sa>paRxai, naaxaq, vaya, vakmaevaka>d AaINa paIva"a Inayamaa>caq #ana Fa savae gaaqfti caDxyaa vZkmaanaq AazrNaiya Aahqxa xyaaxa
[aqvatcaa jaasxa AazrNaiya Asaq samajaavaq. 136
vaNaaexail paIhLyaa xaina vaNaaexail Esamaa>xa var IzlqLyaa gaaqfti jyaacyaa vakdq jaasxa Asaxail xaaq xyaa>cyaaxaLyaa
xyaa>cyaaxa `ZqfT samajaavaa. xasaq>ca pannaa[ai gaaTlqla [auz^sau$a `ZqfT samajaavaa. 137
vaahnaaxa caDxaa>naa IzlqLyaa vZkmaanaq AgZvZkma wavaa, navvazi gaaTlqla, Aajaari, AaqJaq vaahNaara, s"ai, IvawaXaie,
rajaa, navarzqva. 138
jaqvha IvaIva&a pZvakarcai maaNasaq Qvak"a ImaWxaaxa xaqvha xyaaxa snaaxavak (vaqzacaa AByaasa vakrNaara) va rajaa Fa>naa
Exara>nai maana wavayaacaa Asaxaaq. par>xau, jaqvha pakvaPxa rajaa va snaaxavak Baqtxaaxa xaqvha rajaanaq snaaxavakala maana
wavayaacaa Asaxaaq. 139
bZa¸Na jaaq IvawaXyaaesa vaqzacai Iz%aa zqxaaq va xyaa][avaaya vakLpa va rhsya sau$a ][avakvaxaaq xyaa bZa¸Naala Aacaayae
Asaq baaqlavaq. 140
par>xau, jaaq bZa¸Na paaqtasaaTi vaqz va vaqza>gaq ][avakvaxaaq xyaasa Opaa&yaya mhNaxaaxa. 141
jaaq bZa¸Na gaBaae&aana Iva&ai vakrxaaq AaINa xyaana>xarcaq Exar Iva&ai vaqzaxa saa>IgaxaLyaa pZmaaNaq yaXaaqIcaxapaNaq vakrxaaq xyaala
xyaa maulacaa gauV Asaq sa>baaq&aavaq. 142
jaaq bZa¸Na Aagnaq&yaqya, pavakya#, AaINa `Za@xa Iva&ai jasaq, Agnaisxaaqma (zusaRyaa maaNasaa>saaTi) vakrxaaq xyaala xyaa
maaNasaacaa pauraqIhxa samajaavaq. 143
jaaq baapa batUla vaqz saa>gaql xaaq xyaacaa maayabaapa samajaavaa va xyaacaa vak&aihi Apamaana vakrxaa nayaq. 144
Aacaayae Opaa&yaayaapaq%aa zsapat `ZqfT Asaxaaq, Ipaxaa Aacaayaaepaq%aa [a>Barpat `ZqfT Asaxaaq par>xau, maaxaa (janmaza"ai)
Ipaxyaapaq%aa hjaarpat `ZqfT Asaxaq. 145
janmazaxyaa Ipaxyaapaq%aa vaqzacaq #ana ][avakvaNaara jaasxa paujya Asaxaaq. vakarNa, vaqzacaq #ana Fa janmaa baraqbar na>xarcyaa
janmaaxasau$a Opayaaqgaacaq Asaxaq. 146
jaqvha maaxaa va Ipaxyaa>cyaa parspar pZqmaaxaUna xyaacaa maaxaqcyaa gaBaaexaUna janma haqxaaq xaqvha xaaq vaqkvaW pa[au Asaxaaq. par>xau,
vaqzacaq #ana zqNaara Kara Ipaxaa Asaxaaq vakarNa xyaamauWq xaaq manaufya haqxaaq. mhNaUna vaqzacaq #ana zqNaaRyaacaa maana xyaacyaa
Ipaxyaa paq%aa jaasxa Asaxaaq. 147
vaqzaxail paIva"a #ana va saaIva"ai ma>"a Fa>cyaamauWq Asaa maaNaUsa ma=xyaU va mhaxaarpaNaa Fa>paasaUna mauvaPxa haqxaaq. 148
IvawaXyaanaq naqhmai l%aaxa Tqvaavaq Iva>k, jaaq Esama xyaala vaqzacaq jaq vakahi #ana zqxaaq xaaq xyaacaa gauV Aahq. 149
jaaq vaqzacaq #ana zqxaaq xaaq jari vayaanaq lhana Asala xari xaaq #anaanaq vadil AsaLyaanaq xyaala vadil samajaavaq. 150
lhana vayaacaa vakvai (Qvak {fai) A>Igarsaacaa maulgaa, vayaanaq lhana haqxaa par>xau, Exara>paq%aa #anaanaq maaqTa haqxaa mhNaUna
xyaala xyaacyaa paq%aa vayaanaq maaqTYa AsalqLyaa Exara>naa, 'Ahaq maulanaaq', Asaq baaqlNyaacaa h¦ pZapxa Jaala haqxaa.
151
A[aaIrxainaq xyaa vayaanaq maaqTYa AsalqLyaa laqvaka>nai zqvaa>vakdq xyaa ba*l xavZkar vaqklq xaqvha zqvaa>nai saa>Igaxalq Iva>k,
xaaq baraqbar Aahq. vakarNa, #anaanaq jaaq maaqTa xaaq Kara vadil Asaxaaq hq l%axa Gyaavaq. 152
Favakrxaa, vaqzacaq #ana AsalqLyaa laqvaka>naa vadil samajaavaq va xaq #ana nasalqLyaa laqvaka>naa baalvak samajaavaq. 153
{fai saa>gaxaaxa Iva>k, Karq vadilpaNa vayaanaq, vaqksa paa>Drq JaaLyaanaq, pa@[aanaq AXavaa va][ala AsaLyaanaq pZapxa haqxa
naahi xar vaqkvaW vaqzacyaa va xyaaxail A>gaa>cyaa (OpaInafaz Exyaazi) #ananaqca pZapxa haqxa Asaxaq. 154
jyaqfTxva bZa¸Naa>saaTi vaqzacyaa #anaanaq haqxaq xar %aI"ayaa>saaTi xyaacyaa [aa@Ryaanaq haqxaq, va@[yaacaq jyaqfTxva xyaa>cyaa sa>paRxainaq
haqxa Asaxaq va [auz^acaq xyaacyaa vayaanaq haqxaq. 155
vaqkvaW vaqksa paa>Drq Jaalq mhNaUna vakaqNaihi vadil haqxa naahi xar xyaacyaa vaNaaenausaar xyaa gaaqfti Asaxail xarca xyaacaq
jyaqfTxva ]sa$ haqxa Asaxaq. 156
lavakdacai hRxaicai maUIxae AXacaa caamadYacaq vakaWvait hq vaqkvaW naa>vaapauxaqe Asaxaaxa xyaa>xa xaXyaa>[a nasaxaaq xasaq>ca vaqzacaq
#ana nasalqla bZa¸Na xasaaca naavaapauxaae bZa¸Na Asaxaaq. 157
jyaa bZa¸Naala vaqzaxail {caa maahixa naahixa xaaq bZa¸Na vyaXae Asaxaaq jasaq, napausavakala s"aipaasaUna baalvakala janma
zqxaa yaqxa naahi va baaKad gaaya gaaBaNa haqxa naahi. 158
janmaNaaRyaa pZxyaqvak jaivaasa xyaacaq vakxaevya maaIhxa Asaavaq mhNaUna xaq #ana xyaala wavaq lagaxaq xaq #ana ][a%avakanaq
maaqTYa pZqmaanaq IvawaXyaaenaa wavayaacaq Asaxaq. 159
KaraqKarca, maaqTYa saava&aIgarinaq Ivacaar vakrNaara va vaxaena TqvaNaaRyaasa vaqza>xaamauWq (OpaInafaz) pakayaza haqxaaq. 160
][avakvaxaa>naa ][a%avakanaq IvawaXyaasa IBaxai vaatql, raga yaqEel, vaqznaa haqxail, vakaqTLyaahi pZvakarq "aasa haqEel Asaq
vaqkLyaasa xyaala svagaaecai ~arq ba>z haqxaaxa. 161
][a%avakanaq KaaqtYa sxauxai paasaUna zUr rhavayaacaq Asaxaq va tivaka vakrNaaRyaasa javaW Tqvaavaq vakarNa xyaamauWq xaaq saxaxa
sau&aarxa rhaxaaq. 162
jyaacai tivak haqxaq AXavaa jyaacaa (IvanaavakarNa) Ixarsvakar vaqkla jaaxaaq xaaq sauKaanaq Jaaqpaxaaq, Aarama[airpaNaq OTxaaq,
Ina&aaesxapaNaq vaavarxaaq par>xau tivaka vakrNaarq va Ina>za Ixarsvakar vakrNaarq naft haqxaaxa. 163
jaaq I~ja ][a%avak mhNaUna vakamaala lavalqla, Aapalq vakama va xyaa baraqbar Aava[yavak Asalqlq Iva&ai jaq vaqzaxa
Izlq Aahqxa, yaXaasaa>ga paar paadql. 164
Aayae vaqzacaa AByaasa va xyaa baraqbar Aava[yavak rhsya ][avaqkl, xyaasaaTi vaqzaxa Izlqlq vakTaqr Inayama paaWql.
165
jaaq bZa¸Na vaqzaxa Izlqlq vakTaqr vZxa vakrxaaq xaaq vaqzacaq vaacana InayaImaxapaNaq vakrql, vakarNa vaqzacaq A&yayana vakrNaq
hq savae`ZqfT vakama Aahq. 166
KaraqKarca I~ja, jaaq vaqzaxa Izlqlq vakTaqr vZxa pZamaaINavakpaNaq paaWxaaq, vaqzacaq paTNa Inaxya naqmaanaq vakrxaaq. 167
jaaq I~ja vaqzacaa AByaasa vakrixa naahi va OpaIjaIvavaqksaaTi Exar vakama vakrxaaq xaaq [auz^ Trxaaq va xyaacaq va>[ajasau$a
[auz^ Trxaaxa. 168 tipa: gaixaqxail 'gauNavakmae IvaBaaga[a:', pZmaaNaq
paIva"a Inayamaanausaar I~jaacaq xaina janma haqxaaxa. paIhla janma maaxaqcyaa paaqti haqxaaq, zusara janma Opanayana Iva&ainaq haqxaaq
va Ixasara janma jaqvha xaaq `Za@xa Iva&ai ][avakxaaq. 169
Fa xaina janmaaxail Opanayanaacaa janma xyaala vaqz ][avakNyaacaa AI&avakar zqxaaq. xyaana>xar saaIva"ai ma>"a xyaacai maaxaa
samajaavai va ][a%avak Ipaxaa. 170
Opanayanaacyaa Iva&aimauWq xyaala vaqz ][avakNyaacai parvaanagai ImaWxaq va xyaamauWq ][avakvaNaara xyaacaa Ipaxaa Trxaaq. 171
jyaacaa Opanayana Iva&ai Jaala naahi xyaa>naq vaqzacaq vaacana vakravayaacaq nasaxaq. xyaa>nai pakvaPxa A>xyaIva&ai vakravayaacaq
Asaxaaxa vakarNa, xaaq Opanayana haqNyaa Aa&ai [az^asamaana Asaxaaq. 172
Opanayana JaaLyaana>xar batUla savae sa>ba>I&axa Iva&ai va saaqpasvakar ][avakavaq lagaxaaxa. xyaaxaUnaca xaaq vaqz ][avakxa jaaEel.
173
vaqz ][avakNyaasa saurovaaxa vakrNyaa Aa&ai [apaXa GaqNyaacaa Iva&ai haqxaaq xyaasaaTi batU Aapala paaqfaaKa, z>d, jaanhvaq,
vakmarpa_a, Exyaazi jaq IvawaXyaaesaaTi saa>Igaxalq Aahqxa xaq xyaanai naqsaavaqxa. 174
jaaq IvawaXaie ][a%avakacyaa Garaxa rhaxaaq xyaa>naq xyaacyaa BaaqgaE>z^iyaa>caq caa>galq sa>yamana vakVna rhavayaacaq Asaxaq. A[aanaq
xyaacai Aa&yaa]xmavak pZgaIxa caa>gali haqEel. 175
batUnaq savakaWi snaana vakVna svaxa:la [au$ vakravaq, xyaana>xar paaNyaanaq A&yae zqOona zqva, {fai, Ipaxar Facaq paujana
vakravaq. xyaasaaTi xyaa>cyaa Ica"a AXavaa maUIxaecaa Opayaaqga vakravaa va paIva"a A]gnaxa hvana Gaalavaq. 176
batU ][a%aNa vakrixa Asaxaa>naa xyaanaq ma&a, maa>sa, ARxar, har, KaawpazaXae sauga>&ai vakrNaarq, Aa>bat gaaqfti, Fa>caa
xyaaga vakravaa. xasaq>ca gariba jaivaa>naa "aasa zqOo nayaq. 177
svaxaacyaa A>gaanaa ARxar lavaU nayaq. daq|axa saurmaa vakajaW GaalU nayaq, paayaaxa jaaqdq GaalU nayaq, Ca"ai vaapaV nayaq,
Baaqga E>z^iyaq ORxaqIjaxa vakrNaaRyaa savae gaaqfti>caa xyaaga vakravaa. xyaaxa naa>ca, gaaNaq va vaawq vaajavaNaq Asaq vakahihi
vakV nayaq. 178
jaugaar KaqWNaq, Ivaxa>dvaaz vakrNaq, taqmaNaq maarNaq, Kaaqtq baaqlNaq, s"aisa spa[ae vakrNaq, Exara>naa "aasa haqEel Asaq
baaqlNaq hq va A[aa IvaGaaxavak gaaqfti vakrNaq vajae Aahq. 179
Qvaktq Jaaqpaavaq, s"aisa>ga vakV nayaq, jaaq hsxama@XaUna vakrql xar xyaacaq paIva"a ba>&ana naft haqEel mhNaUna Asaq vakahihi
vakV nayaq. 180
I~ja batU jar svanaavasXaa Jaali xar Aa>GaaqW vakrql, xyaana>xar saUyaaecai pZaXaenaa vakravai, xyaana>xar {gvaqzxail {caa
xainaza japaavaq AaINa A[ai Ivana>Ixa vakravai Iva>k, 'gaqlqlq paa@rofya pauna: mala pZapxa vhavaq'. 181
batU Aa`ZmaasaaTi paaNai Barql, pauklq gaaqWa vakrql, [aqNa gaaqWa vakrql, maaxai va vauk[a gavaxa AaNaql AaINa Baivak
maagaql. 182
hq IvawaXaie A[aa ga=hsXaa>vakdUna zrraqja IBa%aa AaNaxail jaq vaqz jaaNaxaaxa va xyaa>caq paalna vakrxaaxa AaINa Aapalq
vakxaevya pZamaaINavakpaNaq paar paadxaaxa. 183
[avaPya haqEel xar xyaanai AapaLyaa javaWcyaa naaxaqvaaEevaka>vakdUna Baivak maagaU nayaq. par>xau, jar vakaqNai Exar yaaqgya nasaql
jyaacyaa vakdUna Baivak maagaavai xar maga maa"a naaxaqvaaEevaka>vakdUna Baivak maa>gaNyaasa hrvakxa nasaavai. 184
Asaq vakaqNaihi Baivak maagaNyaasaaTi nasaxail xar Exar vakaqNaahi ga=hsXaacyaa Gari jaaOona Baivak maagaavai par>xau, paapa
vakrNaaRyaa maaNasaacyaa Gari jaaOo nayaq. 185
paIva"a Agnai AaNaLyaavar xaaq jaImanaivar TqvaU nayaq, xyaaxa zrraqja [aa>xa va ga>BairpaNaq savakaWi va sa>&yaavakaWi hvana
vakravaq. 186
jaaq batU Aajaari nasaUnahi zrraqja Asaq saaxa Izvasa Baivak maagaNyaasaaTi jaaxa naahi xyaala pZaya][caRxa vakravaq lagaxaq.
xyaa pZaya][caRxaasa AvaIvakInaena (Gaqxalqli [apaXa maaqdNyaa ba*lcaq) Asaq mhNaxaaxa. 187
[apaXa GaqxalqLyaa batUnaq pakvaPxa IBavaqkcyaa Annaavar OpaIjaIvavaka vakravayaacai Asaxaq. zusaRyaacaq Anna KaaOo nayaq.
A[aaIrxainaq Baivak maagaUna Anna KaaNaq Opavaasa vakrNyaa saarKaqca samajaavaq. 188
batUla yaaqgya vaatlq xar zusaRyaanaq Izlqlq Aanna KaaNyaasa hrvakxa naahi jar xaaq A>xyaftisa Aama>"aNaanaq gaqla Asaql.
xasaq>ca zqva, Ipaxar Fa>naa vaaIhlqlq Anna va@ragyaa (jaaqgai) saarKaq KaaNyaasa hrvakxa nasaxaq. 189
hq pakvaPxa bZa¸Na batUsa lagaU Aahq. Exar batUsa (%aI"aya, va@[ya), Fanai maa"a Asaq vakV nayaq. 190
][a%avakacyaa Aazq[aanaq va QRhvaisau$a IvawaXaie batU saxaxa vaqzacyaa AByaasaaxa rmaql. xyaa][avaaya AapaLyaa ][a%avakacai
saqvaa vakrql. 191
svaxa:caq sa>paUNae Inayamana vakVna (Baaqga E>z^iyaq, vaacaa, mana) xaaq zaqnahi haxa jaaqdUna ][a%avakapauDq xyaacyaa vakdq pahaxa
OBaa rahil. 192
savae [arir Cavaklqlq Asaavaq paNa Ojavaa haxa maa"a OGada Tqvaavaa. yaaqgya vaxaeNaUvak Asaavai, jaqvha xyaala ][a%avak
'basa', Asaa Aazq[a zqEel xaqvhaca xyaanaq AapaLyaa Aasanaavar ][a%avakavakdq xaaq>d TqvaUna basaavaq. 193
][a%avakacyaa Garaxa rhaNaaRyaa IvawaXyaaenaq ][a%avakapaq%aa vakmai maaqlacaq vas"a, zaIganaq naqsaavaqxa. Kaaxaa>naa vakmai Kaavaq
(Aa&aa[aipaNaa vakV nayaq), lvavakr OTavaq va O[aira Jaaqpaavaq. 194
][a%avaka[ai baaqlxaa>naa xaaq basalqla, Aadvaa padlqla, Kaaxaa Kaaxaa, xasaq>ca zusarivakdq xaaq>d TqvaUna OBaa Asaxaa>naa
nasaavaa. xyaacaq haxa jaaqdlqlq Asaavaqxa. 195
][a%avak OBaq Asaxail xar IvawaXyaaenai OBaq rhavaq, xaaq caalxa Asaql xar xyaacyaa baraqbar caalxa rhavaq, xaaq basala
xar xyaacyaa parvaanagainaq basaavaq, xaaq baaqlxa Asaxaa>naa Qqvakavaq Asaq vaagaavaq. 196
][a%avak basalq Iva>kvaa Jaaqpalqlq Asaxail xar xyaa>cyaa vakdq OBaq rahUna vaavaUkna baaqlavaq, xaaq la>ba A>xaravar Asaql
xar xyaacyaa vakdq jaavaq (xyaala baaqlvaU nayaq), ][a%avak Kaalcyaa paaxaWivar Asaql xar xyaavakdq jaavaq AXavaa vaavaUkna
baaqlavaq. 197
IvawaXaie pahudlqla Asaql va ][a%avak javaW Aalq xar xyaa>naq naitpaNaq pahudavaq vaqdqvaavakdq laqWUna baaqlU nayaq. 198
IvawaXyaaenaq ][a%avakacai navaPvakl vakV nayaq. xyaala xyaacyaa paaTi vaavaukLyaa zaKavaU nayaq. ][a%avakacaq naa>va Gaqxaa>naa
AazryauvaPxa sa>#a Aa&ai jaaqdUna baaqlavaq. (IvawaXyaaenaa AapaLyaa ][a%avakaba*l Aazr Asaavaa mhNajaq ][a%avak
AI&avak caa>galq ][avakvaU [avaqkl.) 199
jaqvha yaaqgya AXavaa AyaaqgyaIrxyaa ][a%avakacai InaBaexsanaa haqxa Asaxaq xaqvha IvawaXyaaenaq Aapalq vakana JaavaUkna Gyaavaqxa,
Iva>kvaa xaqXaUna zUr InaGaUna jaavaq. (][a%avakacyaa samaXaenaaXae vakahi baaqlNyaacaa pZyaasasa$a vakV nayaq.) 200
][a%avakacai tivaka vakrNaq, xyaa>cai caqfta vakrNaq Asaq vaqkLyaanaq xaaq IvawaXaie pauDil janmai gaaDva haqxaaq. jaaq IvawaXaie
xyaa ][a%avakacyaa pa@[aavar jagaql xaaq Ivaktvak banaql, jar ][a%avakacaq naa>va IvanaavakarNa baznaama vakrql xaaq vauk"aa
haqEel, jaaq ][a%avakacaa ~qfa vakril xaaq maaqTa Ivakda haqEel. 201
zusaRyaanaq saa>Igaxalq mhNaUna ][a%avakacai saqvaa vakV nayaq (svaqcCqnaq vakravai). saqvaa ragaavaUna vakV nayaq. O>ca jaagai
basalqla Asaql xar Kaali Oxarona ][a%aqvakanaa AIBavaazna vakravaq (xasaq>ca basaUna AIBavaazna vakV nayaq). 202
][a%avakacyaa AasanaajavaW basaU nayaq. vaaRyaacyaa Iz[aqxa basaU nayaq. Asaq baaqlU nayaq jaq ][a%avakala QqqvaUk yaqNaar naahi.
203
ba@l, Gaaqda AXavaa O>tanaq KaqcaLyaa jaaNaaRyaa gaadixa IvawaXaie basaU [avaqkl. gavaxaacyaa vaukrNaaxa, zgadavar,
lavakdacyaa ba@Tvakixa va naa>vaqxa basaNyaasa hrvakxa nasaxaq. 204
jar IvawXyaaecyaa ][a%avakacaq ][a%avak Baqtlq xar xyaa>naa ][a%avaka>naa jasaa maana zqxaaxa xasaa wavaa. par>xau, xyaa>cyaa
parvaanagai (][a%avakacyaa) ][avaaya xyaacyaa Garaxail AazrNaiya ma>dWi>naa AIBavaazna vakV nayaq. 205
jaq jaq xyaa IvawaXyaaesa yaaqgya maagaez[aena vakrxaaxa maga xaq ][a%aNaacaq Asaaq AXavaa vaxaeNaUvakicaq Asaavaq, paapamauvaPxa
rhaNyaacaq ][avakvaxaaq xyaa savaae>caa IvawaXyaaenaq Aazr vakravaa. 206
batU xyaacyaa savae varifTa>[ai xasaaca vaagaql jasaa xaaq xyaacyaa ][a%avaka[ai va xyaa>cyaa naaxaqvaaEevaka>[ai, jaq xyaacyaaca
vaNaaecaq Aahqxa, vaagaql. 207
][a%avakacaa maulgaa vayaanaq maaqTa AXavaa lhana Asala xari jar xaaq vadila>cyaa Qqvajai ][avakvaxa Asaql va savae
[aas"aq, A>ga ][avakvaxa Asaql xar xyaala ][a%avakca samajaUna xyaa pZmaaNaq sanmaanapaUvaevak vaagavaavaq. 208
IvawaXyaaenaq jari ][a%avakacyaa maulala sanmaanapaUvaevak vaagavalq xari xyaacai saqvaa mhNaUna xyaacaq paaya caqpaNaq, xyaala
Aa>GaaqW GaalNaq, xyaacaq Oftq KaaNaq Asaq vakhihi vakV nayaq. 209
][a%avakacai paxnai jar xyaacyaaca vaNaaecai Asaql xar xaila ][a%avakapZmaaNaqca sanmaana wavaa. par>xau, jar xai Exar
(hlvaPyaa) vaNaaecai Asaql xar pakvaPxa OTUna sanmaana zqNyaa][avaaya Exar vakahihi vakV nayaq. 210
IvawaXyaaenaq ][a%avakacyaa paxnaisa Aa>GaaqW GaalNaq, Ixacaq paaya caqpaNaq, Ixala xaql lavaUna mazena vakrNaq AXavaa Ixacaq
vaqksa Iva>carNaq A[ai vakamaq vakrNaq vajae Aahq. 211
vaisa vafaqe vaya Jaalqla IvawaXaie jaaq yaaqgya va Ayaaqgya Facai jaaNa raKaxaaq xyaanai AapaLyaa ][a%avakacyaa paxnaicaq paaya
pavakdUna Ixala AIBavaazna vakravayaacaq naahi. 212
s"aicaa svaBaava Asaxaaq Iva>k, xai paurofaasa ORxaqIjaxa vakrixa Asaxaq. xyaasaaTi paurofaanaq baqsaava&a haqOona Ixacyaa Aahari
jaaOo nayaq. 213
s"aicai svaaBaaIvavak %amaxaa Asaxaq Iva>k, xai vaqkvaW maUKaaelaca naahi xar saava&a va bauI$maana maaNasaalasau$a
vaasanaqcyaa Aahari GaalUna BZft vakV [avakxaq. 214
svaxa:cyaa AaEe, bahiNa AXavaa Baavaacai paxnai, maulgai Fa>cyaasah Qvaka>xaaxa rahU nayaq. vakarNa vaasanaa maaqTYa
maaqTYanaa BZft vakV [avakxaq. 215
Asaq Asalq xari lhana vayaacaa batU jaImanaivar laqWxa rahUna AapaLyaa ][a%avakacyaa paxnaisa AIBavaazna vakV
[avakxaaq, 'maaxaq mai xaula namasvakar vakrxaaq'. 216
la>bacaa pZvaasa vakVna Aalqla IvawaXaie Gari (][a%avakacyaa) AaLyaavar pZXama ][a%avakacyaa paxnaicaq paayaa padql va
AIBavaazna vakrql. vakarNa xaq xyaacaq vakxaevya Asaxaq. 217
jasaq jamaina KaaqzUna xyaaxaUna paaNai vakaDxaaq xasaq IvawaXaie ][a%avakavakdUna #anaropai paaNai vakaDUna GaqOona xaq ImaWvaU
[avakxaaq. 218
IvawaXaie vaqksa vakapaUna tavaUk [avakxaaq xasaqca vaqksaacai bat TqvaU [avakxaaq Iva>kvaa, daqvaPyaavar vaqksaacai [aq>di TqvaU [avakxaaq.
IvawaXaie saUyae Aavaka[aaxa xaWpat Asaxaa>naa JaaqpaNaar naahi. 219
jar IvawaXaie saUyae Aavaka[aaxa Asaxaa>naa JaaqpaUna raIhla (jaaNaiva paUvaevak AXavaa A#anaanaq) xar pZaya][caRxa mhNaUna
xyaa>naq zusaRyaa Izva[ai Opavaasa vakravaa va xyaaca baraqbar saaIva"ai ma>"a japaavaa. 220
A[aaIrxainaq saUyae Ogavaxaa>naa va maavaWxaa>naa JaaqpaNaq ha pakarca maaqTa zaqfa Aahq va xyaasaaTi pZaya][caRxa vakrNaq
Aava[yavak Aahq. 221
IzlqLyaa Inayamaanausaar xaaq pZXama Aacamana vakVna savakaW va sa>&yaavakaW A[aa zaqnahi sa>&aipZvaka[aacyaa samayai
[au$manaanaq paIva"a ITvakaNai basaUna vaqzacaq vaacana smarNa vakrql. 222
Qvakzi s"ai AXavaa Kaalcyaa vaNaaexail maaNaUsa svaxaacyaa manaacyaa Aana>zasaaTi [aas"aaByaasa vakrixa Asaql xar
xyaaba*l Aa%aqpa GaqOo nayaq. 223
vakahi jaNa Asaq samajaxaaxa Iva>k, Aa&yaa]xmavak saamaXyae va sa>paRxai `ZqfT Aahq, Exar vakahi samajaxaaxa Iva>k, sa>paRxai
`ZqfT, Exar vakahi mhNaxaaxa Iva>k, vaasanaa paUxaie va sa>paRxai hq>ca A>Ixama, vakahi samajaxaaxa vaqkvaW Aa&yaaxmaca `ZqfT,
vakahi samajaxaaxa vaqkvaW sa>paRxai `ZqfT, vaasxaIvavak pahaxaa Aa&yaaxma va sa>paRxai zaqnahi mahxvaacaq Aahqxa. ORxama
jaivanaasaaTi hq savaeca (Ixanahi) yaaqgya pZmaaNaaxa Aava[yavak Asaxaaxa. 224
jari pakar vaaEet rixyaa ][a%avak, AaEe, baapa, maaqTa BaaOo vaagalq xari bZa¸Naanaq xyaa>caa Ixarsvakar vakV nayaq. 225
xyaanaq ][a%avakaxa bZ¸ pahavaq, vadilaxa pZjaapaIxa, maaxaqxa BaUmaaxaa va vadil Baavaaxa svaxa:la pahavaq va xyaa>naa maapak
vakrvaq. 226
maulala janma zqNaq va na>xarcai vakaWjai GaqNaq Fa vakamaacai parxapaqkd maul> vak&aihi vakV [avakxa naahi. 227
FasaaTi ][a%avakacaq mana Ija>vaUkna va AaEe baapaacai saqvaa vakVna jaq xyaala pZapxa haqEel xaq maaqTq xapa vakVnahi
ImaWNaar naahi. 228
Fa IxaGaa>cai saqvaa vakrNaq maaqTYa xapasyaqpaq%aa jaasxa caa>galq Asaxaq. xaqvaDq vakrNaaRyaala Exar zusari vakaqNaxaihi xapasyaa
vakrNyaacai Aava[yavakxaa nasaxaq. 229
hq IxaGaq (][a%avak, AaEe, baapa) mhNajaq xaq xaina xaxvaq, xaina jaga>, xaina vaqz AaINa xaina Agnai Aahqxa Asaq samajaUna
vaagaavaq. 230
KaraqKarca janmazaxaa gaRhapaxya Agnai samaana Asaxaaq, maaxaa zI%aNaagnai va ][a%avak Ahvanya Agnai saarKaq Asaxaaxa.
hq xaina Agnai AIxa AazrNaiya Asaxaaxa. 231
jaaq ga=hsXaa`Zmaaxa gaqLyaana>xarsau$a Fa xaiGaa>naa IvasarNaar naahi va xyaa>cai vakzr vakril xaaq xaina jaga> Ija>vaqkl. xaqjasvai
vakayaa pZapxa Jaalqla Asaa haqEel va jagaacai savae sauKa xyaala pZapxa haqxail. 232
AaEecaa maana raKaUna pa=Xvaicaq jaga Ija>vaqkl, vadila>caa maana raKaUna ma&ya jaga (Aavaka[a) Ija>vaqkl va ][a%avakacaa maana
raKaLyaamauWq xaaq bZ¸ Ija>vaqkl. 233
jaaq Fa IxaGaa>caa maana raKaxaaq xaaq savae vakahi vakxaevyaq paUNae vaqkLyaapZmaaNaq savae vakahi ImaWvaxaaq par>xau, jaaq xyaa>caa
Avamaana vakrxaaq xaaq savae ya#yaaga vakVnahi vyaXae Trxaaq. 234
jaaqvar hq IxaGaq jaiva>xa Aahqxa xaaqvar xyaa>cai saqvaa vakrNyaaxa va xyaa>cyaa Aa#a paaWNyaaxa, xyaa>naa sauKa zqNyaaxa &anyaxaa
maanaavai. 235
parlaqvakaxa ORxama gaIxa ImaWaq mhNaUna xyaanaq Fa IxaGaa>cai parvaanagai GaqOonaca savae vakahi (Ivacaar, baaqlNaq va vakxaevya)
vakravaq. 236
Fa IxaGaa>caa maana raKaUna jaq vakahi vakravaq. vakarNa, xaqca Karq vakxaevya samajaavaq, xyaapaq%aa zusarq vakahihi AI&avak
mahxvaacaq nasaxaq. 237
vaqza>var jyaacaa ADW Iva`vaasa Aahq xaaq hlvaPyaa maaNasaavakdUna sau$a #ana pZapxa vakV [avakxaaq xasaq>ca hlvaPyaa
vaukWaxa sau$a ORxama l%aNaq Asalqli paxnai ImaWvaU [avakxaaq. 238
(vaqzavar Iva`vaasa Asalqla) jahraxaUna Ama=xa vakaDU [avakxaaq, lhana maulavakdUna mahana [ahaNapaNa va [a"aUvakdUna mazxa
ImaWvaU [avakxaaq. xasaq>ca A[au$ pazaXaaexaUna [au$ saaqnaq vakaDU [avakxaaq. 239
ORxama paxnai, nyaayaacaq Inayama, [au$xaa, caa>gala salMa AaINa Anaqvak vakla Ivawa vakaqNaavakdUnahi ImaWvaxaa yaqxaaxa
pakvaPxa [aaq&aNyaacai vakla Asali paaIhjaq. 240
AapazHvakaWi Kara IvawaXaie vaqzacaq #ana AbZa¸NaavakdUna sau$a pZapxa vakV [avakxaaq. xaaq xyaa ][a%avakacyaa maagaUna
caalql jaaqvar xaaq xyaacyaa vakdUna ][avakxa Aahq. 241
jyaala svagaaexa sXaana paaIhjaq xaaq vak&aihi AbZa¸Naacyaa baraqbar rhaNaar naahi va jyaa bZa¸Naala vaqzacaq va A>gaa>caq #ana
naahi xyaacyaa baraqbar sau$a rhaNaar naahi. 242 tipa: vaqzacai A>gaq mhNajaq OpaInafazq, ArNyavaqk va bZa¸Navaqk
Aahqxa.
par>xau, jar IvawaXyaaesa sa>paUNae Aayaufya ][a%avakavakdq rhavayaacaq Asaql xar xyaa>naq xyaacai saqvaa marqpayae>xa vaqkli paaIhjaq.
243
jaaq bZa¸Na ][a%avakacai Aajanma saqvaa vakrql xyaala ma=xyaUna>xar vakayama svagaaexa sXaana pZapxa haqxaq. 244
samaavaxaena Iva&ai (][a%aNa sa>paLyaana>xar svaga=hi jaaNyaacaa Iva&ai) haqNyaa Aa&ai IvawaXaie ][a%avakala vakaqNaxaihi Baqt
zqNaar naahi. par>xau, ][a%avakacyaa parvaanagainaq xaaq xyaacyaa Qqpaxainausaar [aqvatcyaa snaanaana>xar xyaa ][a%avakala Baqt zqOo
[avakxaaq. 245
[aqxa, saaqnaq, gaaya, Gaaqda, C"ai, jaaqdq, Aasana, &aanya, xaajai Baajai Asaq vakahihi xaaq AapaLyaa ][a%avakasa Baqt
mhNaUna zqOo [avakxaaq. 246
jaaq IvawaXaie ][a%avakavakdq vakayama rhaxaaq xaaq xyaa ][a%avakacyaa ma=xyaUna>xar xyaacyaa maulacai (jar xaaq maulgaa xyaa
layavakicaa Asaql xar) baayavakaqcai, naahixar xyaacyaa saIpa>dacai (vauktU>bai) saqvaa Ixaxavakica vakrixa rahil. 247
Fa>pa@vaki vakaqNaihi nasaql xar xyaa>cyaa paIva"a Agnaicai saqvaa Izvasa ra"a Asaq marqpayae>xa vakravaq. 248
jaaq bZa¸Na A[aa pZvakarq Aapalq saqvaa vZxa marqpayae>xa paaWxaaq xaaq marNaana>xar Occa vakaqticyaa jaagai jaaEel va pauna: janma
GaqNaar naahi. 249

zusara Baaga samaapxa ---

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai - Ixasara Baaga {1-286}
][a%avakavakdq rahUna vaqz ][avakNyaacaq vZxa xaisa vafaqe paaWavayaacaq Asaxaq, par>xau jar xaaq hu[aar Asaql xar xaq pa>&ara
vafaaecaq Iva>kvaa pakvaPxa saaxa vafaaecaq Asaavaq. naahixar vaqz ][avakNyaasaaTi jaqvaDa vakaW lagaql xaqvaDYa vakaWacaq
Asaavaq. 1
jyaa IvawaXyaaenaq xaina vaqz Iva>kvaa zaqna Iva>kvaa Qvakca vaqz rixasarpaNaq ][avaUkna paUNae vaqkla Aahq xaaq xyaana>xar
ga=hsXaa`Zmaaxa pZvaq[a vakV [avakxaaq. 2
jaaq vaarsaa h¦anaq vaqzacaa AByaasa vakrxaaq xyaacaa sanmaana vakrNyaasaaTi xyaala Qvaka sau>zr Aasanaavar basavaUna har
GaalUna na>xar xyaala Qvak gaaya zana vakravai va ma&a AaINa xaupaacaa pZsaaz wavaa. 3
][a%aNa paUNae Jaalqla I~ja AapaLyaa ][a%avakacyaa parvaanagainaq snaana vakril, xyaa na>xar samavaxaena Iva&ai (][a%aNa paUNae
JaaLyaavar svaga=hi jaaNyaa Aa&ai vakravayaacaa Iva&ai) vakril. xyaa na>xar xaaq yaaqgya saul%aNaq [ariravar AsalqLyaa
xyaacyaaca jaaxaixail s"ai[ai lgna vakril.4
I~jaanaq lgnaasaaTi jai s"ai Inavadavayaacai xai xyaacyaa AaEevakdUna saIpa>d (vaukt>Ubai) nasaavai. xasaq>ca vadila>vakdUna
sau$a pZxya%a naaxaqvaaEevak nasaavai. 5
Ivakxaihi mahana, `Zima>xa, Gaaqdq, [aq|a, &ana&aanya AXavaa Exar maalmaRxaa Asalqli Asali xari xyaa vaUktU>baaxa xyaanaq
lgna vakV nayaq A[ai ITvakaNaq Aahqxa xai A[ai, 6
paIva"a Inayamaa>caq paalna na vakrNaarq Gar, jyaa Garaxa pakvaPxa mauli janmaxaaxa, jyaa Garaxa vaqzacaa AByaasa haqxa naahi,
jyaa Garaxail maaNasaa>cyaa A>gaavar jaad vaqksa Aahqxa, jyaa Garaxa IpaDijaaxa vyaa&ai Aahqxa, jyaa Garaxail paurofaaxa
napausavakxaa AaDWxaq, jyaa Garaxa vaqd Aahq, paa>Drq vakaqd AXavaa maharaqga Jaalqla Esama Aahq. 7
xyaanaq A[ai s"ai vakV nayaq Ijacaq vaqksa lal Aahqxa, Ijacyaa Garaxa KaUpa jaasxa maaNasaq Aahqxa, jai naqhmai Aajaari
Asaxaq, Ijacyaa [ariravar Izsaxail Exavaqk vaqksa Aahqxa (paayaavar, haxaavar, caqhRyaavar), Ijacyaa daqvaPyaavar vakmai
vaqksa Aahqxa, jai pakar badbadi, vaacaaW, vakjaaga Aahq, Ijacaq daqWq lal Aahqxa. 8
Ijacaq naa>va na%a"aavaVna, JaadavaVna, nazivaVna, hlvaPyaa jaaxaixail naa>va, pa%ai, saapa, zasa, pavaexa, Fa>vaVna
Tqqvalq Aahq, xasaq>ca IBaxai vaatavai Asaq naa>va Aahq A[ai s"ai lgnaasaaTi GaqOo nayaq. 9
[ariraxa vakaqNaxaqhi vya>ga nasalqli, pZsanna vakrNaarq naa>va Asalqli, sauda@l baa>&aa Asalqli, da@lzar caalNaari
(gajagaaImanai), daqvaPyaavar BarpaUr vaqksa Asalqli, lhana zaxa Asalqli, haxa narma Asalqli, 10
[ahaNaa bZa¸Na lgnaasaaTi A[ai baayavakaq svaivakarNaar naahi Ijala BaaOo naahi, Ijacaa baapa maahixa naahi, zRxavak
Gaqxalqli, jai vaukmaaIrvaka naahi. vakarNa A[aa lgnaamauWq xaaq paapai TV [avakxaaq. 11
I~jaacyaa paIhLyaa lgnaasaaTi xyaacyaa jaaxaixail Asaavai. par>xau, jar AaNaKaina lgnaq vakrNyaacai EcCa Asaql xar
pauDq IzLyaa vZkmaanaq xyaa xyaa vaNaaecyaa s"aiyaa>sa xyaanaq Inavadavaq. 12
zusari baayavakaq bZa¸Na AXavaa %aI"aya Asaavai, Ixasari %aI"aya AXavaa va@[ya Asaavai, [auz^ s"ai lgnaa][avaaya Tqvaavai
vakrNa xai pakvaPxa [auz^a[aica lgna vakV [avakxaq. 13
vakaqTLyaahi pZacaina saaIhxyaaxa [auz^ s"ai bZa¸Naacai Iva>kvaa %aI"ayaacai pZXama paxnai AsaLyaacaa OlMqKa AaDWxa naahi.
jari Ivakxaihi AdcaNaixa xaq Asalq xari xaq [auz^ s"ai[ai lgna vakrixa naahixa. 14
zubaeU$inaq jar vakaqNyaa bZa¸Naanaq [auz^ s"ai[ai lgna vaqklq xar lvavakrca xyaacaa Rhasa haqOona xyaacaq sa>paUNae vaukt>Uba [auz^
haqEel. 15
A"ai va gaa@xama {fai>cyaa maxaq xyaa>caa maulgaa OxaXya jyaanaq [auz^ s"ai[ai lgna vaqkLyaanaq xaaq baIhfva=kxa Trla. [aa@navaka
pZmaaNaq maulgaa Jaala xar xaaq [auz^ Trxaaq. Ba=gau va manau>cyaa maxaq pau"a pZa]pxanaq xaaq bZa¸Na [auz^ Trxaaq. 16
jaaq bZa¸Na [auz^ s"ai baraqbar samaagama vakrxaaq va jar xyaapaasaUna maul Jaalq xar ma=xyaUna>xar xaaq narvakaxa jaaxaaq. xyaala
svaxa:la bZa¸Na mhNavaUna Gaqxaa yaqNaar naahi. 17
xyaacaq vakarNa, AaIzz@vaxaq (Ipaxar) va Exar zqva A[aa bZa¸Naanaq Izlqlq pZsaaz Kaaxa naahixa. Iva[aqfa vakVna jar
xyaanaq xaaq pZsaaz [auz^ s"aicyaa mazxainaq xayaar vaqkla Asaql. Asaa bZa¸Na svagaaexa vak&aihi jaaNaar naahi. 18
jaaq bZa¸Na [auz^ s"aicaq AaqT caatxaaq, jaaq Ixacaa `vaasaaq>`vaasa Gaqxaaq AaINa jyaala xyaamauWq pau"a pZa]pxa haqxaq xyaala
%amaa naahi. 19 tipa: AaIzz@vaxa mhNajaq Qvakzma saurovaaxaila janmalqlq mhNaUna xyaa>naa Ipaxar Asaq sau$a mhNaxaaxa.
vakarNa xaqca savaaexa Aa&ai maqlqlq Aahqxa. mhNaUna savae `Za$ Iva&ai xyaa>cyaa smarNaanaq vakravayaacaq Asaxaaxa.
Aaxaa AapaNa jaq AaT pZvakarcaq lgna Iva&ai Aahqxa xyaa>cai maaIhxai vakVna GaqOo yaa. caarhi vaNaaecaq laqvak, jaq Fa
jagaaxa paapa va pauNya vakmaqe jaiva>xa Asaxaanaa> va maqLyaana>xar sau$a vakrixa Asaxaaxa, xaq A[aaIrxainaq lgna vakrxaaxa. 20
hq lgna Iva&ai (1) bZ¸, jaq bZa¸Naa>saaTi yaaqgya saa>Igaxalq Aahqxa, (2) zqvaa>caq, (3) {fai>saaTi (A[ae), (4)
pZajaapaxya, (5) Asaur, (6) ga>&avae, (7) ra%asa, (8) pa@[aacai Asaq xaq Aahqxa. 21
vakaqNaxyaa vaNaaesa vakaqNaxaa lgna Iva&ai yaaqgya va vakaqNaxaa Ayaaqgya xaq Qqvak, xyaaca pZmaaNaq A[aa lgnaa>cyaa xyaapaasaUna
haqNaaRyaa Apaxyaa>var vakaya paIrNaama haqxaaq xaq sau$a saagaxaaq. 22
vZkmaanaq pahaxaa bZa¸Naa>saaTi paIhlq saha lgna Iva&ai yaaqgya Asaxaaxa. [aqvatcaq caar %aI"ayaa>saaTi caa>galq Asaxaaxa va
xaq>ca caar xyaaxaUna ra%asa vagaWxaa va@[ya va [auz^asa yaaqgya saa>Igaxalq Aahqxa. 23
{fai>cyaa maxaq paIhlq caar bZa¸Naa>saaTi yaaqgya Asaxaaxa. %aI"ayaa>saaTi ra%asa va va@[ya va [auz^a>saaTi Asaur saa>Igaxala
Aahq. 24
par>xau, Fa paIva"a Inayamaa>xa vaqgaWq Izlq Aahq, xyaa pZmaaNaq [aqvatcyaa paa>caa>pa@vaki xaina Iva&ai va@&a va Orlqlq zaqna
Ava@&a samajaavaq Asaq Izlq Aahq. pa@[aacai va Asaur Iva&ainaq lgnaq vak&aica vakV nayaq Asaq xaq Inayama saucavaxaaxa. 25
paIva"a InayamaapZmaaNaq %aI"ayaa>sa ga>&avae va ra%asa Iva&ai IvaBavaPxa AXavaa Qvak"apaNaq yaaqgya saa>Igaxalq Aahqxa. 26
Ipaxyaacyaa Qqpaxainausaar Opavar vaknyaa zagazaIganyaanai maDvaUna sanmaanapaUvaevak rixyaa vaqza>xail {caa>cyaa Occaranaq [au$
vakVna A[aa paIr]sXaxaixa navarzqvaala sanmaanapaUvaevak rixyaa Aavaahna vakVna lgna haqxaq xaaq bZ¸ Iva&ai samajaavaa. 27
ya#yaaga vakrNaaRyaa pauraqhixaasa jaqvha xyaavaqWi Opavar vaknyaqcaa Ipaxaa Ixala saal>va=kxa vakVna xyaala sanmaanapaUvaevak
rixyaa (vaknyaa)zana vakrxaaq xaaq zqva Iva&ai samajaavaa. 28
navarzqvaa vakdUna paIva"a Inayamaa>nausaar gaaya, ba@l zaqna jaaqd GaqOona Opavar va&aucaa Ipaxaa Ixala zqxaaq (vaknyaa)zana xaaq
{fai (A[ae) Iva&ai samajaavaq. 29 tipa: hq savae zana pauna: xyaa maulisa Ixacaq s"ai&ana mhNaUna wavayaacaq Asaxaq.
sma=xaicyaa par>parqnausaar jaqvha Opavar va&aucaa Ipaxaa OBayaxaa>naa (navara navari) xyaa>cai va@vaaIhvak vakxaevyaq samajaavaUna saa>gaUna
maga xyaa>naa Ivavaahixa Gaaqfaixa vakrxaaq xaaq pZajaapaxya Iva&ai samajaavaa. 30
jaqvha Opavar maulisa va Ixacyaa vaukt>Ubaasa &anaza@lxa zqOona savaesa>maIxanaq lgna vaqklq jaaxaq xaqvha xyaa lgnaasa Asaur
Iva&ai Asaq mhNaxaaxa. 31
samaajaacyaa maanyaxaqcaa Ivacaar na vakrxaa> svaqcCqnaq jaqvha zaqna (s"ai va paurofa) Qvak"a haqxaaxa jaqXaq vaqkvaW sa>Baaqga ha
Qvakca O*q[a Asaxaaq xaqvha xaq ga>&avae Iva&aicaq lgna samajalq jaaxaq. samaaja, vaukt>Uba Exyaazi jabaabazaRyaa>caa xyaaxa
Ivacaar nasaxaaq. 32 tipa: ga>&avae Ivavaahasa naqhmaica samaajaacaa Ivaraq&a Asaxaaq.
jabarzsxainaq maulicyaa naaxaqvaaEevaka>caa Ivaraq&a maaqdUna pZsa>gai xyaa>naa maaVna maulicyaa EcCq IvaV$ A[aaIrxainaq paWvaUna jaaq
Ivavaah vaqkla jaaxaaq xyaasa ra%asa Ivavaah Asaq mhNaxaaxa. 33 tipa: Ivavaah ha [abz ra%asa lgnaasaaTi Aahq parxau,
xaaq hlMi lgna Fa AXaie vaaparla jaaxaaq.
maulila Kaaqti Aa`vaasanaq zqOona Ixacyaa naaxaqvaaEevaka>naa paksavaUna, Ixala xai Jaaqpaqxa Asaxaa>naa paWvaUna naqOona jaq lgna
haqxaq xaaq savaaexa hina pZvakarcaa va mhNaUna paapavakarvak Asaa lgna pZvakar Aahq, xyaala pa@[aacai lgna Asaq mhNaxaaxa.
34 tipa: Asaq lgna pa@[aacai (paTaNa) laqvak vakrixa mhNaUna Asaq naa>va Asaavaq.
bZ¸lgna hq bZa¸Naaxa savaemaanya samajalq jaavaq. xyaaxa vaknyaazana vakrxaa>naa A&yae zqNaq caa>galq Asaxaq. Exar vaNaaexa
baaqlNai vakVna saama>jasyaanaq ha Iva&ai vakrxaaxa xaq yaaqgya Aahq. 35
Ahaq bZa¸Naanaaq, Aaxaa manaunaq Fa IvaIva&a lgna Iva&ai>caq vakaya mauLyamaapana vaqklq Aahq xaq Qqvaka. 36 tipa: hlMi
mauli vakdUna h>uda GaqOona lgna vakrxaaxa xyaacaa OlMqKa manausma=xaixa naahi. manausma=xaipZmaaNaq maulavakdUna hu>da wavayaacaa
Asaxaaq.
bZ¸ lgnaaxaUna janmalqla maulgaa jaqvha vakahi sxauxya vakayae vakrxaaq xaqvha xaaq xyaacaq zha paUvaeja va xaaq svaxa: AaINa
na>xarcaq zha va>[aja A[aa Qvakvaisa IpaDYa>caq vakLyaaNa vakrixa Asaxaaq. 37
z@va lgnaaxaUna janmalqla maulgaa jaqvha vakahi sxauxya vakayae vakrxaaq xaqvha xaaq xyaacaq saaxa paUvaeja va xaaq svaxa: AaINa
na>xarcaq saaxa va>[aja A[aa pa>&ara IpaDYa>caq vakLyaaNa vakrixa Asaxaaq. A[ae lgnaaxaUna janmalqla maulgaa jaqvha vakahi
sxauxya vakayae vakrxaaq xaqvha xaaq xyaacaq xaina paUvaeja va xaaq svaxa: AaINa na>xarcaq xaina va>[aja A[aa saaxa IpaDYa>caq
vakLyaaNa vakrixa Asaxaaq. pZajaapaxya lgnaacyaa maulamauWq zaqnahi baajaUcaq saha O$arxaaq. 38 tipa: jasaq saxvakmaaecaq
xasaq>ca vaukvakmaaecaq sau$a samajaavaq.
paIhLyaa caar lgna pZvakaraxaUna haqNaari Apaxyaq xaqjasvai, bau$imaana, gauNavaana, vaqzacaq A&yayana sahjapaNaq vakrNaari
Asaxaaxa va mhNaUna ][afTsa>maxa haqxaaxa. 39
Anaqvak ORxama gauNaa>nai yauvaPxa Asaq xaq savae pZvakarcaq Aana>z Baaqga GaqNaarq, #anai, saupZ]sa$, janamaanya Asaq haqxaaxa
AaINa IzGaaeyaufai Asaxaaxa. 40
na>xarcyaa caar sazaqfa lgna pZvakara>paasaUna haqNaari sa>xaxai zugaeuNai, zuft, vakpati, Kaaqtq baaqlNaari va vaqzacaa va paIva"a
Inayamaa>caa Apamaana vakrNaari Asaxaq. 41
sazaqfa lgnaa>paasauna sazaqfa sa>xaxai haqxaq va Inazaqefa lgnaa>paasauna Inazaqefa sa>xaxai haqxaq. 42
samaana vaNaaexail paxnaisaaTi lgna Iva&ai Izla Aahq. parvaNaaexail s"ai baraqbar lgnaacaa Ivacaar vakVyaa. 43
%aI"aya maulisa varcyaa vagaaexail maulabaraqbar lgna vakrxaanaa &anaufya haxai &aravaq. va@[ya maulinai A>vauk[a &aravaq va [auz^
maulinai navaRyaacaq vas"a pavakdavaq. 44
pavae vakaW saaqdUna Qrvaicyaa vakaWaxa vaqkvhahi navara AapaLyaa paxnaisah samaagama vakVna xa=pxa haqOo [avakxaaq. paxnaisa
sa>xauft vakrNyaasaaTi xyaanaq Ixacyaa EcCqnausaar sa>Baaqga sauKa Ixala zqxa jaavaq. 45
mahinyaacaq saaqWa Izvasa va ra"ai s"aisa sa>BaaqgaasaaTi yaaqgya samajalq jaaxaaxa. Ixacaq {xaucaq Izvasa vagaWavaqxa. 46
mahinyaacaq paIhlq caar Izvasa va Avakravaa AaINa xaqravaa sa>BaaqgaasaaTi vajae Aahqxa. Exar ra"ai yaaqgya samajaxaaxa. 47
sama xaarKaqsa sa>Baaqga Gaqxala xar xyaapaasaUna pau"arxna haqNyaacaa sa>Bava Asaxaaq. Ivafama xaarKaqsa vaknyaarxna sa>Bavaxaq.
mhNaUna pau"aacai Apaq%aa AsalqLyaanaq xyaa xaarKaqsa sa>Baaqga vakravaa. 48
pau"a haqNyaasaaTi paurofaacaq [auvZkja>xau [a]vaPxamaana Asaavaq lagaxaaxa. jar s"aicaq rqxa jaasxa [a]vaPxamaana Asaxail xar
vaknyarxna haqNyaacaa sa>Bava Asaxaaq. jar samasamaana Asaxail xar jauWq Iva>kvaa napausavak haqNyaacaa sa>Bava Asaxaaq. jar
zaqnahi A[avaPxa Asaxail xar gaBae&aarNaa haqNyaacaa sa>Bava nasaxaaq. 49
jaaq xyaa saha ra"ai va zusaRyaa AaT s"aipaasauna zUr rhaxaaq xaaq KaRyaa IvawaXyaaesaarKaa bZmhcaari Asaxaaq. 50
jaaq baapa jaaNavakar Aahq xaaq AapaLyaa maulicaa ga@rpakayaza (l@>Igavak) vak&ai GaqNaar naahi, par>xau, jaaq maaqhaxa saapadUna
AapaLyaa maulicaa ga@rpakayaza Gaqxaaq xaaq maulila IvavakLyaacaq paapa vakrxaaq. 51
jaq paurofa naaxaqvaaEevak s"aicyaa maalmaRxaqcaa Apahar vakril xaq paapai TVna narvakaxa jaaxail. 52
vakahi samajaxaaxa Iva>k, A[ae lgnaIva&aixa Gaqxalq jaaNaarq h¦acaq Aahq xaq sarasar cauvak Aahqxa vakarNa, Asaq samajaNaq
mhNajaq maulgai IvavakNyaasaarKaq paapa Asaxaq. 53
jaqvha naaxaqvaaEevak A[ae Iva&aixa Izlqlq vaaparxa naahixa va xyaa s"aisaaTi japaUna Tqvaxaaxa xaqvha xaq yaaqgya Asaxaq vakarNa
xaq savae s"ai&ana samajaavayaacaq Asaxaq. 54
s"aicaa naqhmai Ixacyaa vadil, BaaOo, paIxa, zir va maulgaa A[aa savae paurofaanai sanmaana vakravayaacaa Asaxaaq. xyaamauWq
Asaq vaqkLyaanaq xyaa savae paurofaa>caq vakLyaaNa haqxa Asaxaq. 55
jaqXaq s"aivagaaecaa sanmaana haqxaaq xaqXaq zqva pZsanna haqxaaxa. jaqXaq s"aivagaaecaa Avamaana haqxaaq xaqXaq vakaqTlqhi [auBa vakayae
ya[asvai haqxa naahi. 56
jyaa paIrvaaraxail sajjana s"aiyaa zu:Kai vakfti (ApamaanaamauWq) Asaxaaxa xyaa paIrvaaracaa naa[a haqxaaq. jaqXaq xyaa
Aana>zaxa Asaxaaxa xaaq paIrvaar naqhmai sauKai rhaxaaq. 57
jyaa Garaxa s"ai naaxaqvaaEevak Avamaanaixa haqxa Asaxaq xaq Gar [aapaixa JaaLyaapZmaaNaq Ival%aNarixyaa naft haqxaq. 58 tipa:
vakarNa,A[aa Garavar Ipaxara>caa vakaqpa haqxaaq.
jaq paurofa svaxaacaq Ihxa EcCixaaxa xyaa paurofaanai sauticyaa Izva[ai vaukt>Ubaaxail s"aisaaTi Baqt vasxaU mhNaUna vakpadq,
zaIganaq va caIvaft KaawpazaXae wavaqxa. 59
jyaa vaukt>Ubaaxail paIxa va paxnai Qvakmaqvakabaraqbar sa>xauft haqOona rhaxaaxa xaq Gar Aana>zmaya haqxaq. 60
jar paxnai saa@>zyaevaana nasaql xar xai AapaLyaa paIxasa AavakIfaexa vakV [avakxa naahi. A[aa Garaxa paaWNaa hlxa naahi.
61
jyaa Garacai ga=hiNai sau>zr nasaxaq xaq Gar Inasxaqja Asaxaq. par>xau, jar xai sau>zr Asaql xar xaq Gar xaqjaaWUna InaGaxaq.
62
maaqTi GaraNai sau$a vaqzacaa AByaasa na vaqkLyaamauWq, hlvaPyaa vaukWaxa lgnaq vaqkLyaamauWq, paIva"a Iva&ai>vakdq zule%a
vaqkLyaamauWq, AaINa bZa¸Naa>vakdq xaucCxaqnaq paaIhLyaamauWq barbaaz haqxaaxa. 63
bZa¸Naanaq yaqXaq IzlqLyaa gaaqfti vaqkLyaamauWq xaaq Rhasa paavaxaaq, hsxavakla, saavavakari, [auz s"ai paasaUna maulq JaaLyaanaq
AXavaa xai saa>BaaWLyaanaq, gaaEe, Gaaqdq, vaahnaq Fa>caa vyaapaar vaqkLyaanaq AaINa [aqxai vaqkLyaanaq. 64
Apaa"a laqvaka>naa zanaq vaqkLyaanaq, yaaqgya maaqbazla na IzLyaanaq, vaqzacaa AByaasa naitpaNaq na vaqkLyaanaq lvavakr Rhasa
paavaxaaxa. 65
sa>paRxai vakmai Asali xari vaqzacaq #ana vyava]sXaxa Asalqli vauktU>baq naavaaropaala yaqxaaxa. 66
lgnaacyaavaqWi paqtvalqla paIva"a Agnai vaapaVna xaq vauktU>ba paa>ca mahxvaacaq ya# vakrxail va xyaacyaa mazxainaq xaq zrraqjacaq
jaqvaNa ][ajavaxail. 67
Garaxa jaNaUvakaya paa>ca KaaItvakKaanaq Aahqxa Asaq mhNaavaqsaq vaatxaq vakarNa, xyaaxa [aqgadi, paata-varva>ta, JaadU,
KalbaRxaa, paaNyaacaq Baa>dq Fa>cyaa mazxainaq xaq Gar Inaxyaacai vakamaq vakrixa Asaxaq. 68
Fa paa>ca paapavakarvak vasxaU>mauWq jaq paapa zrraqja haqxa Asaxaq xyaacaq InavaarNa haqNyaasaaTi paa>ca Iva&ai saa>IgaxaLyaa Aahqxa.
xyaa ga=hsXaanaq vakravayaacyaa Asaxaaxa. 69 tipa: Fa paa>ca saa&anaa>caa Opayaaqga vakrxaa>naa Anaqvak sau%ma jaivaa>caa naa[a
haqxa Asaxaaq, mhNaUna xyaa>naa KaaItvakKaanaq Asaq ropavakanaq sa>baaqI&alq Aahq. xyaa paapaacyaa InavaarNyaaXae paa>ca ya#(zanaq)
saa>Igaxalq Aahqxa.
xai paa>ca zanaq (ya#) A[ai, 1)IvawaXyaaela ][avakvaNaq, 2)Ipaxara>saaTi xapaeNa vakrNaq (paaNyaanaq), 3)haqmaaxa hvana
vakrNaq hq zqvaa>saaTi, 4)BaUxaa>saaTi (ma=xa paUvaeja) baWi (maa>saacaa pZsaaz) zqNaq, AaINa 5)AazrpaUvaevak paahUNyaanaa
vaagavaNaq hq maaNasaasaaTi. 70
jaaq yajamaana hi savae zanaq yaXaasaa>ga paar paadxa Asaxaaq xaaq Fa paapaa>paasauna mauvaPxa rhaxaaq. xarisau$a xaaq xai paapaq saxaxa
vakrixa rhaxaaq vakarNa xyaala sa>saar vakravayaacaa Asaxaaq! 71
jaaq yajamaana hi zanaq vakrixa naahi xaaq jari jagaxa Asala xari maqLyaagaxaca samajaavaa. 72
Fa zanaanaa vZkmaanaq paa>ca naa>vaq Aahqxa xai A[ai, Ahuxa, huxa, pZhuxa, bZmFhuxa AaINa pZsaixa. 73
Ahuxa mhNajaq Agnai ][avaaya, xyaaxa vaqzma>"a manaaxaLyaa manaaxa pautpautNaq Asaxaq. huxa mhNajaq zqva va AaIzzqva Fa>naa
hvana vakVna Aahuxai zqNaq, pZhuxa mhNajaq, jaImanaivar pa%aa>saaTi zaNaq vaga@rq tavakNaq hq Bauxaa>saaTi Asaxaq, bZmFhuxa,
xyaaxa bZa¸Naala zana vakravayaacaq Asaxaq, pZsaixa mhNajaq AaIzz@vaxaa>naa xapaeNa vakrNaq. 74 tipa: Asaq vaqkLyaanaq
sa>saarivak vakamaamauWq jai paapaq haqxaaxa xyaapaasauna mauvaPxai ImaWxaq Asaq samajaxaaxa.
savae yajamaanaanai zrraqja vaqzacaq paTNa vakravaq va xaq vakrxaa>naa zanaq vakravaixa xyaamauWq xasaq vakrNaaRyaala caracar
vasxaumaa"aa>caq Aa][avaaez pZapxa haqxaaxa. 75
ya#axail hvanaaxa Aahuxai IzLyaanaq Agnai caqxaavaxaaq xyaamauWq saUyaaesa xaq ImaWxaq, xyaaxaUna vafaae {xau Oxpanna haqxaaq,
paavasaamauWq paivak Ipavakxaq, xyaaxaUna savae pZaINamaa"aa>caq jaivana banaxaq. 76
A[aanaq savae caracar Fa zanaa>mauWq jagaU [avakxaaxa. 77
bZa¸Naacyaa Fa zrraqjacyaa zanaa>mauWq (#ana, Anna Exyaazi>caq) Exar vaNaaecyaa ma>dWi>naa sau$a xyaacaa pakayaza haqxa
Asaxaaq. 78
yaqXaq Izlqli vakxaevyaq, vakmajaaqr va jyaacai Baaqga Eez^iyaq vyava]sXaxapaNaq vakama vakrixa naahixa xaq saaqdUna, Exara>nai
vakaWjaipaUvaevak paUNae vaqkLyaasa xaaq saza sauKai haqEel va svagaaecai ~arq xyaala naqhmaica OGadi rhaxail. 79
{faimaunai, Ipaxar, zqva, Bauxaq AaINa AIxaXai naqhmaica yajamaanaavakdUna vakahi Baqt ApaqI%axa Asaxaaxa. xyaa>cai paUxaexaa
yajamaanaanaq xyaacyaa vaukvaxainausaar paUNae vakravai. 80
paIva"a InayamaapZmaaNaq yajamaanaanaq va@zivak {caa maaqTYanaq baaqlUna {fai>naa sa>xauft vakravaq, hvanaaxa Aahuxai zqOona zqvaa>naa
sa>xauft vakravaq, ma=xaa>caq `Za$ vakVna Ipaxara>naa sa>xauft vakravaq, maaNasaa>naa vakahi Aana>z zqNaari Baqtvasxau, KaawpazaXae
zqOona sa>xauft vakravaq AaINa BaUxaa>naa baWi (maa>saacaa pZsaaz) zqOona sa>xauft vakravayaacaq Asaxaq. 81
zrraqja Anna, paaNai, zu&a, va>kzmauW>, pakWq A[aa gaaqfti zqOona Ipaxara>cai va=kpaa sa>paazna vakravayaacai Asaxaq. 82
`Za$axa Inazana Qvaka bZa¸Naala Baaqjana zqOona Ipaxara>caa sanmaana vakravaa. maa"a va@svazqva zanaacaq bZa¸NaBaaqjana mhNaUna
xaq vakV nayaq. 83
ga=hsau"aacyaa InayamaapZmaaNaq ][ajaIvalqlq Anna va@svazqva Aahuxai mhNaUna Kaali namauz vaqklqLyaa zqvaa>saaTi Aahuxai mhNaUna
wavaq. 84
pZXama Agnai xyaana>xar saaqma xyaana>xar Fa zaqnahi zqvaa>sa QvakI"axapaNaq xyaana>xar Exar zqva jasaq, Ivasvazqva va &anva>xari,
85
xyaana>xar vaukhu (ca>z^aqzyaacai zqvaxaa), AnaumaIxa (paaqINaemaqcyaa ca>z^acai zqvaxaa), pZjaapaIxa (Iva`vavakxaae), svagae va pa=Xvai
QvakI"axapaNaq, [aqvati Agnai ]sva[xavZkixa (ya#acai zqvaxaa) 86
A[aaIrxainaq paIva"a zana vaqkLyaana>xar balicaa (maa>saacaa) pZsaaz savae Iz[aa>naa paqkvakavaa. xyaasaaTi paUvaqepaasaUna saurovaaxa
vakravai. na>xar zI%aNa, pa]`cama, ORxar Asaq paqkvakavaq. xaq E>z^, yama, varoNa, saaqma Fa zqvaa>naa ImaWql, xasaq>ca,
xyaa][avaaya Fa zqvaa>cyaa zasaa>naa wavaq. 87
'maroxazqvaacaa sanmaana haq', Asaq baaqlUna vakahi Anna jaImanaivar va 'jalzqvaacaa sanmaana haq', Asaq baaqlUna paaNyaaxa
tavakavaq. 'va=%a vaqli>caa sanmaana haq', Asaq baaqlUna KalbaRxyaavar tavakavaq. 88
IbaCanyaacyaa daqvaPyaacyaa baajaUsa Annaacaq zana vakril hq na[aibaasaaTi Asaql. xyaana>xar paayaacyaa baajaUsa zana vakril hq
Baz^vakalisaaTi Asaql. Garacyaa ma&yaBaagai bZa¸Naacaq AaINa vaasxau[paxaisaaTi (ga=hzqvaxaa) zana Asaql. 89
vakahi baWi (maa>saacaa pZsaaz) Aavaka[aavakdq paqkvakavaq xaq savae zqvaa>saaTi Asaql. vakahi baWi (maa>saacaa pZsaaz)
Izvasaacyaa ma&yaq paqkvakavaq xaq Izvasaa IpakrNaaRyaa Ipa[aaccyaa>saaTi Asaql. ra"aicyaa ma&yaq paqkvakavaq xaq ra"ai IpakrNaaRyaa
Ipa[aaccyaa>saaTi Asalq. 90
Garacyaavarcyaa maa|avar paqkvakavaq xaq savaaexmaBaUxai saaTi Asaql. [aqvati Orlqlq zI%aNaqsa paqkvakavaq AaIzzqvaa>saaTi.
91
hWUvaarpaNaq va AazrpaUvaevak Asaq xyaanai Anna vauk"ai, Opaq]%axa, raqgajajaer (svapavak) jaq Aa&ai vaqklqLyaa paapaacaq pakW
mhNaUna Baaqgaxa Aahqxa, vakavaWq, va baarivak Ivakdi Ivaktvak Fa>saaTi wavaq. 92
jaaq bZa¸Na A[aaIrxainaq savae BaUxaa>caa Aazr vakril xaaq sarW Occa sXaanai mhNajaq bZ¸avakdq jaaEel. 93
hq savae vaqkLyaana>xar xaaq pZXama AIxaXaila jaqvaNa zqEel. paIva"a Inayamaa>pZmaaNaq xyaana>xar xaaq sanyaasai va IvawaXyaaenaa jaqvaU
Gaalil. 94
I~ja ga=hsXa zana vakVna xaqca pauNya pZapxa vakrxaaq jaq IvawaXaie ][a%avakala gaaya zana vakVna ImaWvaxaaq. 95
paIva"a Inayamaa>nausaar xyaanaq bZa¸Naala jaaq vaqzacaa AXae jaaNaxaaq, Xaaqdqxari Anna zana vakravaq Inazana Baa>dq BaVna paaNai
wavaq, Iva>kvaa, masaaLyaanaq xayaar vaqklqlq KaawpazaXae wavaqxa, paukl va pakWq wavaixa. 96
A#anai maaNasaanaq vaqklqlq xapaeNa vyaXae jaaxaq. xyaaxaUna jar xyaanaq bZa¸Naala Izlq xar xyaacai raKa Jaali Asaq
samajaavaq. 97
#anai bZa¸Naacyaa xaaq>di zana vaqklq xar xyaamauWq zana vakrNaaRyaacai Anaqvak paapaq va vakmana[aiba sa>pauftaxa yaqxaq. 98
paIva"a Inayamaa>nausaar jar AnapaqI%axa AIxaXaisa basaNyaasa Aasana va IpaNyaasa paaNai va saugZasa Anna, xyaacyaa
QqpaxaipZmaaNaq, jaqvaNaaxa wavaq. 99
Asa>xauft bZa¸Na GaraxaUna jaaxaa>naa yajamaanaacaq Aa&yaa]xmavak xaqja GaqOona jaaxaaq. 100
xa=Na, Iva`Za>IxasaaTi Kaaqli, IpaNyaasaaTi paaNai, pZqmaacaq [abz, Fa gaaqfti sajjana maaNasaavakdq naqhmai Asaavaqxa. 101
Qvak ra"a rhaNaaRyaa bZa¸Naasa AIxaXai samajaavaq. 102
xyaaca gaa>vaaxa rhaNaara bZa¸Na AIxaXai samajaU nayaq. xasaq>ca samaajavakayae vakrNaaRyaasa, Garaxa Agnai Asala va paxnai
Asali xari. 103
jaq maUKae laqvak zusaRyaacyaa vakdUna OpaIjaIvavaqksa mazxa ApaqI%axa vakrxaaxa xaq xyaa IBavaPvakardYa pZva=]RxamauWq ma=xyaU na>xar
jyaa>cyaa pa@[aavar xaq raIhlq xyaacyaa vakdq gaayaba@l banaUna rhaxaaxa. 104
Ixanhi saa>jaacyaa pZhri AalqLyaa paahuNyaasa Aasara zqNaq caa>galq Asaxaq. xyaasa ra"aicaq jaqvaNa wavaq. xyaacai caa>gali
Kaaxarjamaa vakravai. 105
A[aa AnaahUxa paahuNyaasa caa>galq jaqvaNa wavaq baWi (maa>saacaa pZsaaz) wavaa, jaq ga=hsXa svaxaa Kaaxaaq. A[aaIrxainaq
paahuNacaar vaqkLyaanaq yajamaanaacai Kyaaxai haqxaq, &anaza@lxa vaaDxaq, ziGae Aayaufya ImaWxaq AaINa Aa[aivaaez ImaWxaaxa.
106 tipa: manausma=xaicyaa vakaWaxa bZa¸Na maa>saahar vakrixa Asaxa.AaIz[a>vakracaayaae na>xar xaq ja@naa>cyaa sa>svakaramauWq
[aavakahari Jaalq,
paahuNaa jar Occa vaNaaexail (yajamaanaapaq%aa) Asaql xar xyaapZmaaNaq xyaacaa Occazjaaecaa paahuNacaar vakravaa. hlvaPyaa
vaNaaecaa Asaql xar vakmai pZIxacaa par>xau, Apamaana na haqEel Asaa paahuNacaar vakravaa va baraqbaricaa Asaql xar
xyaapZmaaNaq vakravaa. 107
zusara paahuNaa Aala xar xyaala sau$a jaqvaNa wavaq paNa baWi (maa>saacaa pZsaaz) Iva&ai vakV nayaq. 108
jaaq bZa¸Na yajamaanaavakdUna caagala paahuNacaar ImaWavaa mhNaUna AapaLyaa gaaq"aacai xaaripak vakrxaaq xaaq [ahaNyaa laqvaka>cyaa
z=ftinaq va>xasaina (paukvaktYa) Trxaaq. 109
bZa¸Naa vakdq jar vakaqNai %aI"aya, va@[ya AXavaa [auz^ paahuNaa mhNaUna Aala xar xyaala AIxaXai Asaq sa>baaq&alq jaaxa
naahi. xasaq>ca yajamaanaacaa Ima"a, naaxaqvaaEevak, ][a%avak Aala xar xyaalasau$a AIxaXai samajavayaacaq nasaxaq xyaa>naa
paahuNaa mhNaavaq. 110 tipa: AIxaXai "ayasXa Asaavaa lagaxaaq. paahuNaa "ayasXa nasaxaaq.
jar %aI"aya bZa¸Naa vakdq paahuNaa mhNaUna Aala xar xyaala jaqvaNa vaaDavaq par>xau, bZa¸Na AIxaXaicaq jaqvaNa JaaLyaana>xar.
111
va@[ya va [auz^ paahuNaa Aala xar xyaala saqvavakacyaa baraqbar jaqvaNa vaaDavaq va Aapali zyaabau$i zaKavaavai. 112
Exar Ima"a ma>dWi pZqmaanaq Baqtavayaasa Aali xar xyaa>naa AapaLyaa paxnai baraqbar ORxama jaqvaNa vaaDavaq. 113
nava-Ivavaahixa jaaqdpaq, lhana maul, Aajaari va gaBaevaxaisa savaae>cyaa (AIxaXaicyaa) Aa&ai jaqvaNaasa basavaavaq. 114
jaaq, Fa paahuNyaanaa jaqvaNa vaaDNyaa Aa&ai svaxa: jaqvaxaaq xaaq jari vaqzacaq paTNa vakrixa Asala xari maqLyaana>xar vauk"ai va
Iga&aada>cyaa Aahari jaaxaaq, xyaala mahamaUKae samajaavaq. 115
bZa¸Na, naaxaqvaaEevak va naaqvakr ma>dWi jaqvaUna xa=pxa Jaali Iva>k, maga yajamaanaanaq va xyaacyaa paxnainaq jaqvaavayaasa basaavaq.
116
zqva, {fai, paahuNai maaNasaq, AaIzz@vaxaq va vaasxauzqva Fa>naa pZsanna vaqkLyaavar yajamaanaanaq Orlqlq Anna saqvana
vakravaq. 117
jaaq pakvaPxa svaxaapauxaqe jaqvaNa vakVna xaq Kaaxaaq xaaq paapa vakrixa Asaxaaq vakarNa, Orlqlq Anna KaaNaqca pauNyavaana
maaNasaacaq l%aNa Aahq. 118
vafaaexa pZXamaca yaqNaarq paahuNaq jasaq, rajaa, AI&ava=kxa pauraqhixa, IvawaXaie, ][a%avak, jaavaEe, saasara, maamaa, xyaa>caq
svaagaxa ma&a va laqNyaacyaa pZsaazanaq vakravaq. 119
ya# vakrNyaasaaTi Aama>I"axa Asalqlq rajaa, `Zaq"aiya Fa>caq AazrxaiXae ma&a laqNyaacyaa pZsaazanaq vakravaq par>xau, xyaa
vyaIxarivaPxa vakarNaa>naq xaq Aalq Asaxail xar xasaq svaagaxa vakrNyaacaq vakarNa nasaxaq. 120
paxnai sa>&yaavakaWi, ][ajaIvalqLyaa maa>saacaa pZsaaz vaqzaxail {caa na baaqlxaa va@svazqvaala zqEel jasaq savakaWi sau$a
vakravayaacaq Asaxaq. 121
Ipaxa=ya# vaqkLyaa na>xar bZa¸Na, jaaq paIva"a Agnai baaWgaxaaq, zr maIhnyaacyaa pZIxapazqla (Ipaxara>cyaa va svaxa:cyaa
BaLyaasaaTi) `Za$ vakril xyaa `Za$ala Ipa>da>vahayaevak Asaq mhNaxaaxa. 122
[ahaNaa zr maIhnyaala paUvaejaa>cyaa vakLyaaNaasaaTi Ipaxara>naa Ipa>dzana vakril, xyaa Iva&aila Anvahayae Asaq mhNaxaaxa.
xaq Iva[aqfa vakaWjaipaUvaevak vakravaq. Ipa>dzanaa na>xar vakaya vakravayaacaq xaq pauDq Izlq Aahq xaq paha, 123
A[aa InaImaRxaanaq bZa¸Naa>naa vaksaq jaqvaNa wavaq xaq saa>gaxaaq, vakaya vakV nayaq va vakaya xyaa>naa Kaavayaasa wavaq xaq paha.
124
zqvaa>saaTi zaqna bZa¸Na va Ipaxara>saaTi xaina bZa¸Na jaqvaNaasa baaqlvaavaqxa, jaasxa baaqlvaU nayaqxa. vakarNa `Zima>xa
yajamaanaala sau$a xaq parvadNaarq nasaxaq. 125
IvanaavakarNa jaasxa bZa¸Naa>naa baaqlvaLyaasa Anaqvak pZ`na Oxpanna haqxaaxa jasaq, vyavasXaapana nait haqxa naahi va xyaamauWq
Anaqvaka>cai naarajai AaqDvaUna GaqxaLyaasaarKaq haqxaq, xyaasaaTi naqmavaqk bZa¸Na baaqlvaavaqxa. jar var IzLyaapZmaaNaq baaqlvaNaq
[avaPya nasaql pZxyaqvaki Qvakca bZa¸Na baaqlvala xari caalql. 126
Anvahayae Iva&ai paUvaejaa>cyaa vakLyaaNaasaaTi pZ]sa$ Aahq. ha Iva&ai pZIxapazqla vakravayaacaa Asaxaaq. ha AaIzz@vaxaa>naa
O*q[aUna Izla jaaxaaq. ha Iva&ai smaaxae Inayamaanausaar vakravayaacaa Asaxaaq va pakar vakaWjaipaUvaevak vakravaa lagaxaaq.
mhNaUna pakvaPxa hu[aar bZa¸Naanaqca xaaq vakravaa. 127
Fa Iva&aicaq paa@raqIhxya `ZaqI"aya bZa¸Naanaq vakravaq. jar yaaqgya pauraqIhxaanaq xaq vaqklq xar maaqTa laBa haqxaaq. 128
vaqzacaq #ana nasalqLyaa Anaqvak bZa¸Naa>naa jaqvaNa zqNyaa paq%aa Qvakaca (pZxyaqvaki zqva va Ipaxar) jaaNavakar bZa¸Naa>naa
xyaasaaTi baaqlavaUna ha Iva&ai (ya#) vaqkla xar zqva va Ipaxar sa>xauft haqxaaxa. 129
Occa vaukWaxail smaaxae Iva&aicaq sa>paUNae #ana Asalqla bZa¸Na mau*ama caa@vak[ai vakVna [aaq&aUna Aama>I"axa vakravaa va
xyaala zqva va AaIzz@vaxaq Fa>caa pZsaaz AIxaXai mhNaUna KaaNyaasa wavaa. Asaq vaqkLyaanaq ORxama pakW ImaWxaq. 130
Anaqvak A#anai bZa¸Naa>naa jaqvaU GaalNyaa paq%aa Qvakaca vaqzacaq yaaqgya #ana AsalqLyaa bZa¸Naala jaqvaNa Izlq xar xaq
Aa&yaa]xmavak z=ftYa jaasxa caa>galq Asaxaq. 131
jaq KaaNaq Ipaxar va zqva Fa>naa Aavadxaq xaq vaqzacyaa #anaanaq Kyaaxanaama JaalqLyaa bZa¸Naasa jaqvaNaaxa wavaq vakarNa,
rvaPxaanaq maaKalqLyaa haxaa>naq rvaPxaacaq daga pausaxaa yaqxa naahi. 132 tipa: rvaPxaanaq maaKalqlq haxa mhNajaq A#anai bZa¸Na,
va rvaPxaacaq daga mhNajaq maaNasaanaq vaqklqlq paapa Asaa samajaavaa. Facaa AXae maaNasaanaq jai va=kfNava=kxyaq vaqklqli
Asaxail xai &auvaUna tavakNyaasaaTi #anai bZa¸Naalaca zqva va Ipaxar (AaIzz@vaxaq) Fa>naa Ivana>xai vakrNyaasa saa>gaavaq
lagaxaq. Facaa AXae hq savae Iva&ai yajamaanaacyaa paapamauvaPxaisaaTi zqva, AaIzz@vaxaq ExyaaIznaa Ivana>xai vakrNyaasaaTi
Asaxaaxa.
jaqvaDq Gaasa A#anai bZa¸Na KaaEel xaqvaDYa xaapalqLyaa laqKa>dacyaa sa|a, yajamaanaala xyaacyaa ma=xyaUna>xar, Kaavyaa
lagaxaaxa. 133
vakahi bZa¸Na vaqkvaW #anaasaaTi Asaxaaxa xar Exar vakahi bZa¸Na vZxava@vakLyaq vakrNyaasaaTi Asaxaaxa, Exar vakahi
bZa¸Na vaqzacaq vaacana vakrNyaasaaTi Asaxaaxa, Orlqlq vakahi vaqzaxail paIva"a ya#yaaga vakrNyaaxa vaqW Gaalvaxaaxa.
134
Ipaxara>saaTicai Aahuxai saava&aIgarinaq #anai bZa¸Naasa vakravai par>xau, zqvaasaaTicai Aahuxai paIva"a Inayamaanausaar caarhi
vaNaaecyaa laqvaka>saaTi vakravai. 135
samajaa, vadil vaqza ba*l A#anai Aahq va maulgaa #anai (vaqz va A>gaa>ba*l) Aahq AaINa zusaRyaa OzahrNaaxa
vadil #anai Aahqxa va maulgaa A#anai Aahq Asaq Asaql xar, 136
paIhLyaa OzahrNaaxail maulasa xyaacyaa #anaaba*l yaaqgya maana ImaWavaa paNa zusaRyaa OzahrNaa pZmaaNaq maulgaa vadila>cyaa
#anaamauWq AazrNaiya Trxaaq. 137
A>xyaIva&aicyaa vaqWi svaxaacyaa Kaajagai Ima"aacai OTbasa (`Za$acaq jaqvaNa jaqvaNyaasaaTi) vakV nayaq. xyaa Qqvajai Exar
pZvakarq xyaacaa sanmaana vakravaa. `Za$acyaa vaqWi bZa¸Naasa jaqvaNa vaaDavaq jaaq Ima"a naahi va [a"au sau$a naahi. 138
`Za$apaasaUna ImaWNaarq ma=xyaUna>xarcaq pakayazq xyaa yajamaanaala ImaWxa naahixa jaaq Ima"a ImaWIvaNyaasaaTi xaq Iva&ai vakrxaaq.
139
`Za$acyaa InaImaRxaanaq Ima"a jamavaNaara I~ja ma=xyaUna>xar svagaaexa jaaxa naahi. xaaq naicaaxa AIxanaica Trxaaq. 140
`Za$acyaa vaqWi I~jaanaq Izlqlq jaqvaNa Ima"ama>dWi>baraqbar KaaLyaanaq xaq Anna Ipa[aaccaanaa jaaxaq, AaINa xaaq I~ja
Qvakazi Aa>&aWi gaaya ja[ai vaukrNaaxa Batvakxaq xasaa Batvakxa rhaxaaq (xyaala mauvaPxaicaa maagae saapadxa naahi). 141
`Za$acaq jaqvaNa A#anai (vaqzacyaa {caa maahixa nasalqla) maaNasaasa IzLyaanaq Asaq haqxaq jasaq naapaivak jaImanaixa
[aqxavakRyaanaq paqrNai vakravai. 142
yaaqgya #anai maaNasaasa `Za$acaq jaqvaNa IzLyaanaq zqNaara va GaqNaara A[aa zaqGaa>caa pakayaza haqxaaq. jaivanaaxa xasaq>ca ma=xyaU
na>xar sau$a pakayaza haqxaaq. 143
jar yaaqgya #anai maaNaUsa Opalb&a nasaql xar sax[ail Ima"aasa xaq jaqvaNa wavaq par>xau, #anai [a"ausa zqOo nayaq vakarNa,
Asaq jaqvaNa vakahi Opayaaqgaacaq nasaxaq. 144
`Za$ Iva&ai yaaqgya haqNyaasaaTi yajamaanaanaanaq maqhnaxa GaqOona Inazana {gvaqzacaa Qvak Baaga caa>gala AByaasala Aahq Asaa
Iva>kvaa, yajaurvaqzacai Qvak [aaKaa ][avakla Aahq Asaa AXavaa saa>mavaqzacaq sa>paUNae paTNa vaqklq Aahq Asaa [aaq&aUna
vakaDUna xyaala jaqvaNa wavaq. 145
Asaq vaqkLyaanaq `Za$ Iva&ai ya[asvai haqOona paUvaeja xyaacyaa saaxa IpaDYa O$rxaaxa. 146
zqva va AaIzz@vaxaq Fa>naa pZsaaz zqxaa>naa Kaalil Inayamaa>caq paalna vakravayaacaq Aahq. l%aaxa Asau wa Iva>k, jaaNavakar
Fa Inayamaa>caq paalna vakaWjaipaUvaevakpaNaq vakrxaaxa. 147
`Za$acyaa jaqvaNaasaaTi Fa vakahi naaxaqvaaEevaka>sa Aama>I"axa vakravaq, AaEecaq vadil, maamaa, baIhNaicaa maulgaa, saasara,
][a%avak, maulicaa maulgaa, jaavaEe, javaWcaa Exar naaxaqvaaEevak, pauraqIhxa jaaq Iva&ai vakril. 148
zqvaa>naa pZsaaz zqxaa>naa baaqlavalqLyaa bZa¸Naacai KaaqzUna caa@vak[ai vakV nayaq. par>xau, Ipaxara>caa pZsaaz zqxaa>naa maa"a nait
paarKaUna magaca bZa¸Na Inavadavaa. 149
manaunaq Asaq Ina%aUna saa>Igaxalq Aahq Iva>k, jaq bZa¸Na caaqr, baIhfva=kxa, napausavak, zqva na maanaNaarq Asaq zugaueNai
Asaxail xyaa>naa `Z$acaq jaqvaNa KaaNyaasa baaqlvaU nayaq. 150
`Za$acaq jaqvaNa jaqvaNaq haca Owaqga AsaNaara, raqgat, jaugaari, vyasanai, na ][avakNaara IvawaXaie, vaqzacaa AByaasa
nasalqla IvawaXaie Fa>naa jaqvaNaasa baaqlvaU nayaq. 151
va@wvaki vakrNaara, zqvaWacaa paujaari, maa>sa IvavakNaara bZa¸Na, zuvakana caalvaNaara A[aanaa baaqlvaU nayaq. vakarNa,
Asaq laqvak zqva va AaIzz@vaxaq Fa>naa Aavadxa naahixa. 152
gaa>vaacaa pagaarzar naaqvakr, rajaacaa saqvavak, naKaq vaqdivaavakdi Asalqla, zaxa vakaWq Asalqla, jaaq ][a%avaka[ai
vaaz Gaalxaaq, jyaanaq paIva"a Agnaicaa Apamaana vaqkla Aahq va jaaq vyaajaba_Yacaa &a>za vakrxaaq Asaq laqvak baaqlvaU
nayaqxa. 153
IzvaaWKaaqr, gaur> paaWUna xyaavar OpaIjaIvavaka vakrNaara, lhana BaaOo jaaq maaqTYaBaavaa Aagaaqzr lgna vakrxaaq AXavaa
AgnaiIva&ai vakrxaaq, jyaanaq paa>ca Agnai tavaklq Aahqxa, bZa¸Naa>caa ~qfa vakrxaaq, vadil BaaOo jaaq lhana Baavaana>xar
lgna vakrxaaq AXavaa paIva"a Agnaicaa Iva&ai vakrxaaq, xasaq>ca jaaq Baagaizarixa &a>za vakrxaaq Asaq bZa¸Na baaqlvaU nayaqxa.
154
nat, gaayavak, ][a%aNa A&aevat saaqdUna Izlqla, jyaanaq paIhlq lgna [auz^ s"ai[ai vaqklq Aahq, paunaIvaevaahixa s"aicaa
maulgaa, Qvak daqWa Asalqla, AaINa Asaa jyaacyaa Garaxa xyaacyaa baayavakaqcaa IpZyavakr rhaxaaqya A[aa bZa¸Naa>sa
baaqlvaU nayaq. 155
pa@saq GaqOona ][avakvaNaara, paq@saq zqOona ][avakNaara, jyaacai paxnai [auz^ Aahq, jaaq O$tpaNaq baaqlxaaq, vyaIBacaari baaEela
Jaalqla, Iva&avaqcaa A[aa bZa¸Naa>sa baaqlvaU nayaq. 156
jaaq AapaLyaa AaEe vadilanaa va ][a%avakala IvanaavakarNa tavakxaaq, jaaxai baahqr tavaklqLyaa[ai jaaq vaqzacyaa AXavaa
lgnaacyaa maa&yamaanaq sa>ba>&a Tqvaxaaq xyaasa baaqlvaU nayaq. 157
spakaqtvak pazaXaaecaa vyaapaar vakrNaara,va@kzi, vyaIBacaari baaEecyaa maulanaq Izlqlq Anna KaaNaara, saaqma IvavakNaara,
samauz^axaUna pZvaasa vakrNaara, BaatIgari vakrNaara (pa@saq GaqOona sxauxaicai gaaNai gaaNaara), xaqli, Kaaqti vacanaq zqNaara,
A[aa>sa baaqlvaU nayaq. 158
vadila> Ivaraq&aaxa nyaayaalyaaxa xavZkar vakrNaara, jaugaaracaa ASa caalvaNaara, zaroda, jaaq Asaa&ya vyaa&ainaq Ipadlqla
(paUvae janmaacyaa Apara&aamauWq) Aahq, Kaunaacaa Aaraqpa Asalqla, paaKa>di, KaaNyaacaq sauga>&a IvavakNaara A[aa>naa baaqlvaU
nayaq. 159
&anaufya baaNa banavaNaara, jaaq AapaLyaa baayavakaq[ai Ana@Ixavak sa>ba>&a Tqvaxaaq, Ima"aacaa Iva`vaasaGaaxa vakrNaara, jaaq
maulavakdUna vaqz ][avakxaaqya A[aa>naa baaqlvaU nayaq. 160
A&aae>gavaayaU Jaalqla, [arirala sauja Asalqla (hRxairaqga Jaalqla), paa>Drq vakaqd Asalqla, vaqda, vaqzavar tivaka
(Ina>z naalasxai AXavaa Baafya) vakrNaara A[aa>naa baaqlvaU nayaq. 161
janaavara>naa pZ][a%aNa zqNaara, jyaaqaIxafa saa>gaNaara, pa%ai paaWNaara, [as"aa>cai Ivawa ][avakvaNaara, A[aa>naa baqlvaU
nayaq. 162
paaNyaacaa svaaBaaIvavak pZvaah bazlvaNaara, xyaaxa AdcaNai vakrNaara, ][aLpavakar, paaEevak (sa>zq[avaahvak), Jaadq
lavaUna xyaavar gaujaraNa (maaWivakama) vakrNaara A[aa>naa baaqlvaU nayaq. 163
vauk"yaa>naa pZ][a%aNa zqNaara, garod paaWNaara, vaukmaarivaka>naa "aasa zqNaara, pa[au>naa "aasa zqNyaaxa &anyaxaa maanaNaara,
[auz^avakdUna zana GaqNaara, jaaq gaNa zqvaxaa>cai paujaa vakrxaaq A[aa>naa baaqlvaU nayaq. 164
InaxaimauLyaq na manaNaara, napausavak (Ihjada), zyaa yaacanaa saxaxa vakrNaara (lacaar), [aqxainaq OpaIjaIvavak vakrNaara,
janmaLyaa paasaUna paayaaxa zaqfa AsaNaara (l>gada, luWa Exyaazi), pauNyavaana laqvaka>nai I&avaPvakarlqla A[aa>naa baaqlvaU
nayaq. 165
&anagar, mh@sa paaWNaara, paunaIvaevaah vaqklqLyaa baaEecaa paxai, ma=xa zqh vaahNaara A[aa>naa baaqlvaU nayaq. 166
paIva"a Inayamaa>caq #ana AsaNaaRyaanaq A[aa Iva&aisa jaq zqva AaINa Ipaxara>saaTi vaqklq jaaxaaxa xyaaxa sahBaagai haqOo nayaq.
jyaa I~jaa>caq vaxaena Aa%aqpaahe Aahq A[aa>cyaa baraqbar jaqvaNaasa basavaU nayaq. 167
sauvaPyaa gavaxaa>xa Aahuxai IzLyaasa xyaacaa Anhi (Agnai) catvakna IvaJaxaaq xasaq>ca A#anai bZa¸Naala Izlqlq Anna
maaxaimaaql haqxaq. 168
mai Aaxaa saa>gaxaaq, jar Ayaaqgya bZa¸Naasa zqva va Ipaxara>caq jaqvaNa Izlq xar xyaa yajamaanaacaq xyaacyaa ma=xyaU na>xar vakaya
haqxaq. 169
AByaasa na vaqklqLyaa bZa¸Naasa Iva>kvaa Exar Ayaaqgya maaNasaasa jaqvaNa Izlq xar xaq ra%asa, paIrvaq"ai Iva>kvaa saamaanya
maaNasaq Fa>naa zqNyaasaarKaq Asaxaq. 170
paIrvaq"ai A[aa maaNasaala mhNaxaaxa jyaanaq AapaLyaa vadil Baavaacyaa Aa&ai lgna Iva>kvaa A]gnahaq"a Iva&ai vaqklq Aahq,
171
vadil BaaOo jaaq &aavaktYa Baavaana>xar lgna vakrxaaq va jaaq &aavakta BaaOo maaqTYa Baavaacyaa Aa&ai lgna vakrxaaq, xasaq>ca
jaaq baapa A[aa lgnaaxa maulgai zqxaaq va jai maulgai Asaq lgna vakrxaq xasaq>ca xyaa lgnaa>naa sa>panna vakrNaara pauraqIhxasau$a
narvakaxa jaaxaaq. 172
jaaq paurofa AapaLyaa ma=xa Baavaacyaa baayavakaq[ai pazr lavaxaaq va xaila xyaapaasaUna maul Jaalq Aahq A[aa paurofaala
Iz&ai[aupaIxa Asaq mhNaavaq. 173
navara jaiva>xa Asaxaa>naa jar paxnai maulala janma zqxaq xar xyaa maulala vau>kz mhNaavaq va navara maqLyaana>xar maul janmalq
xar xyaa maulala gaaqlvak Asaq mhNaavaq. 174
Asaa bZa¸Na jyaacaa baapa xyaacyaa AaEecaa paIxa naahi (mhNajaq Badvaa bZa¸Na) xa[aala `Za$acaq jaqvaNaasa baaqlvaLyaasa
yajamaanaala na Fa janmaaxa pakayaza haqxa vaa na>xarcyaa janmaaxa pakayaza haqxa. 175
Anaqvak layavak bZa¸Naanaa `Za$acyaa jaqvaNaasa baaqlavalq va xyaabaraqbar Qvak naalayavak maaNaUsa xaqXaq xaq bZa¸Na jaqvaxaaxa
xaq baGaxa basala xar xai Izlqli savae jaqvaNaq vyaXae gaqli Asaq samajaavaq. Asaa yajamaana maUKae samajaavaa. 176
`Za$acyaa jaqvaNaasa jar Qvak Aa>&aWa Aala xar yajamaanaacaa xaaqta, navvaz bZa¸Naanaa baaqlavaNyaanaq haqNaaRyaa pakayawa
QvaDa, Asaxaaq. Qvak daq|a Asaql xar saaT bZa¸Naa>naa baaqlavaNyaanaq haqNaara pakayawa QvaDa haqxaaq, maharaqgai
baaqlavala xar [a>Bar bZa¸Naa>caa haqxaaq va Asaa&ya vyaa&ainaq Ipadixaasa baaqlavalq xar hjaar bZa¸Naa> Exavaka haqxaaq. 177
[auz^anaq jaqvaNaaRyaa bZa¸Naa>naa xaq jaqvaxa Asaxaa>naa [ariranaq spa[ae vaqkla xar savae `Za$acaq pakW naft haqxaq. 178
laqBaanaq jar Qvakawa vaqz jaaNaNaaRyaa bZa¸Naanaq [auz^avakdUna Baqzvasxau Gaqxali xar xaaq vakccyaa madvakacaa jasaa paaNyaanaq
naa[a haqxaaq xasaa naft haqEel. 179
saaqma IvavakNaaRyaa bZa¸Naasa Izlqlq jaqvaNa [aqNa haqxaq. va@wasa Izlqlq jaqvaNa pauvaasamaana haqxaq. zqvaWacyaa paujaaRyaasa
Izlqlq jaqvaNa vyaXae jaaxaq. vyaajaba_Yacaa &a>za vakrNaaRyaasa Izlqlq jaqvaNa zqvaa>cyaa Ih[aqbai vakadimaaql Asaxaq. 180
vaaEet Owaqgaaxa AsalqLyaa bZa¸Naasa Izlqlq jaqvaNa va jaaq bZa¸Na paunaIvaevaahixa s"aicyaapaaqti janmala Aahq xyaala
Izlqlq jaqvaNa Fa zaqnahi, raKaqxa Aahuxai zqNyaasaarKaq Asaxaq. 181
var OlMqKa vaqklqLyaa Ayaaqgya bZa¸Naa>naa jaqvaNa Izlq xar xyaacaq [aqNa, paU, carbai, maU"a, Karaba rvaPxa, Asaq haqxaq.
182
Aaxaa saa>gaxaaq, jar Ayaaqgya pZvakarcyaa bZa¸Naa>mauWq `Za$ Iva&ai IbaGadla Asaql xar xyaacaq [au$ivakrNa vaksaq
vakravayaacaq. 183
xyaasaaTi `Zaq"ai par>parqxail bZa¸Na Iva~ana jaq vaqz va A>gaq Fa>cyaaxa paar>gaxa Aahqxa, xaqca Asaq [au$icaq vakama vakV
[avakxaaxa. 184
I"anaavakivaqkxa, jaaq paa>ca paIva"a Agnai saa>BaaWxaaq, I"asaupaNae jaaq saha A>gaaxa pZvaiNa Aahq, bZ¸ Iva&ainaq lgna
JaalqLyaa s"aicaa maulgaa Aahq Asaa bZa¸Na, AaINa jaaq vaqz gaaxaaq. 185
vaqzacaa AXae jyaala maahixa Aahq, jaaq vaqzavar Baafya vakV [avakxaaq, vaqzacaa AByaasavak, jyaanaq hjaar gaayai>caq zana
vaqklq Aahq, AaINa jyaa bZa¸Naacaq vaya [a>Bar Jaalq Aahq. hq bZa¸Na [au$i vakV [avakxaaxa. 186
`Za$acyaa Izvasaa Aa&ai Iva>kvaa xyaaca Izva[ai var IzLyaapZmaaNaq xaina bZa¸Na sanmaanapaUvaevakIrxyaa baaqlvaavaqxa. 187
AaIzz@vaxaa>cyaa svaagaxaasaaTi jaaq bZa¸Na baaqlavala Asaql xyaa>naq BaaqgaE>Iz^yaa>caq sa>yamana vakravaq va xaqXaq vaqzacaq paTNa
vakV nayaq. 188
yajamaanaanaq Ipaxara>saaTi (AaIzz@vaxaa>saaTi) baaqlavalqLyaa bZa¸Naacaq AnauvakrNa xyaacyaa javaW rahUna vakravayaacaq Asaxaq.
189
`Za$asaaTi baaqlavalqLyaa bZa¸Naanaq ga@rvaxaena vaqklq xar xaaq pauDil janmai duvaPvakr haqEel. 190
`Za$asa baaqlavalqLyaa bZa¸Naanaq jar [auz^ s"ai baraqbar sa>ga vaqkla xar xaaq Asaa zaqfai Trxaaq Iva>k, xyaacyaa yajamaanaacyaa
savae paapaa>caa xaaq jabaabazar (&anai) haqxaaq. 191
AaIzz@vaxa> (Ipaxar) AIxa pZacaina Aahqxa va xai vZkaq&amauvaPxa Asaxaaxa. xai AIxa [au$ caaIr"yaacyaa va IvaGna Ivarhixa
Asaxaaxa. xai pauNyavaana Asaxaaxa. 192
Aaxaa saa>gaxaaq, Fa AaIzz@vaxaa>caq mhNajaqca Ipaxara>caq maUW vakaqNaxaq AaINa vakaqNaxyaa Iva&ai>nai xyaa>caq paujana vakravaq. 193
Anaqvak pZvakarcaq hq AaIzzqva Xaaqr {fai>cai lqvakrq Asaxaaxa. xyaaxa maIrvaki va Exar barqca Aahqxa. xyaaxa manau>cai maul>,
IhrNyagaBaaecai maul> yaqxaaxa. 194
saaqmasazH Ivaragaacai maul>, hi saa&ya va Agnai`vaRxa Fa>cai AaIzz@vaxaq Asaq samajalq jaaxaq. maIrvakicai maul> zqvaa>cai
z@vaxaq Aahqxa Asaq samajalq jaaxaq. 195
ba=hifazH A"aicai maulq, hi z@xyaa>cai, zanava, ya%a, ga>&avae, naaga zqvaxaa, ra%asa, saUpaNae AaINa Ivaknnar Fa>cai z@vaxaq
Asaq maanalq jaaxaq. 196
bZa¸Naa>saaTi saaqmapa, %aI"ayaa>saaTi hIvaeBaaqga (hIva[maxa), Agyapa va@[yaa>saaTi AaINa sauvakIlna [auz^a>saaTi Aahqxa.
197
saaqmapa hq Ba=gaucai maul> Aahqxa, hIva[maxa hi A>Igarsaacai maul> Aahqxa. Agyapa paulsxyaacai par>xau, sauvakIlna hi maa"a
va][afTacai Aahqxa. 198
Exar AaIzz@vaxaq (Ipaxar) jasaq, Agnaizg&a, Anagnaizg&a, vakvai, baRhifaz, Agnai`vaRxa AaINa saa@mya hi vaqkvaW
bZa¸Naa>cai Aahqxa. 199
AaNaKaina Qvak gaaqft l%aaxa Tqvaavai Iva>k, Fa jagaaxa Asa>Kya Opaz@vaxaq vakayaerxa Asaxaaxa jai Fa AaIzz@vaxaa>cai
Apaxyaq Aahqxa. 200
(sapxafaie>paasaUna) {fai>paasaUna AaIzz@vaxaq (Ipaxar) InamaaeNa Jaali, xyaa>paasaUna zqva va zanava InamaaeNa Jaalq, zqvaa>paasaUna
caracar sa=fti Oxpanna Jaali yaXaavZkmaanaq. 201
saa&aq paaNai caa>zicyaa Baa>dYaxaUna Iva>kvaa caa>zicaa vaKae lavalqLyaa Baa>dYaxaUna jar AaIzz@vaxaa>naa vaaIhlq xari xyaamauWq
Ana>xa sauKaacaa AnauBava yaqxaaq. 202 tipa: FamauWq caa>zicyaa paa"aa>caa vaapar paujaa Iva&aisaaTi vakrNyaacai pZXaa Aahq.
I~jaacyaa `Za$asaaTi AaIzz@vaxaa>cyaa maanaacaa Iva&ai zqvaa>cyaa maanaacyaa Iva&aipaq%aa jaasxa mahxvaacaa Asaxaaq. vakarNa,
`Za$acyaa Aa&ai zqvaa>naa Izlqlq pZsaaz Ipaxara>naa pZsanna vakrNyaasaaTi OpayauvaPxa Asaxaaq. 203
pZXama Qvaka bZa¸Naala baaqlavaUna xyaacyaavakdUna zqvaa>cyaa sanmaanaacaa Iva&ai vakravaa mhNajaq zqva Opa]sXaxa rhaxail va
`Za$ Iva&aisa sa>r%aNa zqxail xyaamauWq ra%asa xaqXaq yaqOona `Za$acaa Iva&ai Karaba vakV [avakNaar naahixa. 204
xyaa bZa¸Naanaq `Za$acai saurovaaxa va [aqvat zqvaa>naa Aavaahna vakVnaca vakravai. AaIzz@vaxaa>naa Aavaahna vakVna haqxaa
vakama nayaq. jar Asaq vaqklq xar xyaa yajamaanaacaa va>[a naft haqEel. 205
xaaq bZa¸Na Qvak zI%aNaq vakdq Oxaaracai va paIva"a jaagaa jai Qvaka>xaaxa Aahq xai Inavadql va xaqXaq gaaEecyaa [aqNaanaq
saarvaql. 206
Ipaxar naqhmaica Qvaka>xaaxail va OGadi A[ai paIva"a jaagaa pasa>z vakrxaaxa. A[aa jaagaa nazicyaa Ivaknaari Asaxaaxa jaqXaq
vakaqNaihi ]pakrvakxa naahi. 207
vauk[a gavaxaacyaa paaxyaanaq maDvalqLyaa Qvaka vaqga|a Aasanaavar yajamaana `Za$ Iva&ai vakrNaaRyaa bZa¸Naala basavaql.
208
A[aaIrxainaq xyaa savae bZa¸Naa>naa basaIvaLyaavar xaaq yajamaana xyaa>naa sauga>&ai pauklq AsalqLyaa haranaq Al>va=kxa vakril.
vakarNa hq bZa¸Na zqvaa>caq pZIxanai&ai Asaxaaxa. 209
xyaa na>xar xyaa>naa paaNai, xaiWacaq zaNaq va vauk[a gavaxaacai paaxai zqEel. na>xar hq bZa¸Na jamalqLyaa Aama>I"axa Exar savae
bZa¸Naa>cyaa parvaanagainaq pauDil Iva&ai sauro vakrxail. 210
paIva"a Inayamaa>nausaar pauDq `Za$ Iva&ai saurI%axa vhavaa mhNaUna Agnai, saaqma va yama Fa va@Izvak zqvaa>naa A&yae xaq
vaahxail. xyaana>xar xaq AaIzz@vaxaa>naa pZsanna vakrNyaasaaTi pZsaaz zqxail. 211
par>xau jar paIva"a Agnai Opalb&a nasaql xar yajamaana xyaa vaqz jaaNaNaaRyaa bZa¸Naa>naa xaaq pZsaaz ApaeNa vakril, xyaa
vaqWi xaq bZa¸Na mhNaxail, 'Agnai vakaya AaINa bZa¸Na vakaya, savae Qvakca Aahq.' 212
xaq vaqz jaaNaNaarq bZa¸Na pZacaina AaIzz@vaxaa>caq pZIxanai&ai Asaxaaxa, jyaa>naa vZkaq&a naahi va jaq sahjapaNaq sa>xauft haqxaaxa
AaINa jaq maaNasaala pZgaIxacaa maagae zaKavaxaaxa. 213
yajamaanaanaq `Za$ Iva&ai Agnaila A&yae zqOona Orvakavaa, Asaa Iva>k, [aqvatcaq zI%aNaqcyaa Iz[aqnaq haqEel. jaqXaq Ipa>d
Tqvalq Aahq xaqXaq xyaanaq paaNai saaqdavaq. 214
OrlqLyaa Annaacaq xaaq (yajamaana) xaina Baaga vakril va xyaa na>xar xaaq manaacai QvakagZxaa vakVna zI%aNaqcyaa Iz[aqnaq
TqvalqLyaa vauk[a gavaxaacyaa paaxyaa>var xaq TqvaUna paaNyaacaq A&yae zqEel. 215
A[aaIrxainaq Ipa>dzana vaqkLyaavar xaaq xyaacaq haxa xyaa vauk[a gavaxaacyaa paaxyaa>naa pausaql. xyaamauWq xyaacaq xaina Ipaxar xyaa
Ipa>da>caa svaaz Gaqxail Asaq samajalq jaaxaq. 216
Aacamana GaqOona xaaq IpakVna ORxarqvakdq xaaq>d Ipakrvaql, maga Ixanaza pZaNaayaama vakrql. xyaana>xar jar xaaq paIva"a [aas"a
jaaNaNaara Asaql xar saha {xau va AaIzz@vaxaa>naa smarql. 217
xyaana>xar xaaq saavavaka[apaNaq paaNai xyaa Ipa>da>cyaa baajaUsa Aaqxaql. maga xaaq xyaa Ipa>da>caa, xaq jyaa vZkmaanaq Tqvalq haqxaq
xyaa vZkmaanaq, IzGae vaasa GaqEel. 218
xyaa Ipa>da>caq baarivak xauvakdq vakVna xaq xaaq jamalqLyaa bZa¸Naa>naa KaaNyaasa zqEel. xyaana>xar xaq bZa¸Na pZIva"a Inayamaa
nausaar jaqvaNa sauro vakrxail. 219
jar yajamaanaacaq vadil jaiva>xa Asaxail va xaqXaq hjar Asaxail xar xyaa>naa sau$a Ipa>dacaa xauvakda KaaNyaasa zqEel va
xyaa>naa Exar bZa¸Naa> baraqbar paahuNaa mhNaUna jaqvaNaasa basavaql. 220
par>xau, jar vadil vaarlq Aahqxa va Aajaaqbaa jaiva>xa Aahqxa Asaq Asaql xar xyaanaq vadila>caq naa>va OccaVna maga
paNajaaqbaacaq naa>va Gyaavayaacaq Asaxaq. 221
manau mhNaxaaq Iva>k, A[aa vaqWi Aajaaqbaa paahuNaa mhNaUna jaqvaavayaasa basaql Iva>kvaa, naaxau (yajamaana) bZa¸Naa>cyaa
parvaanagainaq `Za$ Iva&ai OrvaUk [avakxaaq. 222
paahuNyaa>cyaa haxaavar xaiWacaq zaNaq Asalqlq paaNai AaqxaUna Asaq Iva>k, xyaacyaa haxaaxa vauk[a gavaxaacai paaxai Aahqxa, xaaq
pZxyaqvakala Ipa>dacaa Baaga KaaOo GaalUna baaqlql, 'hq xyaa paUvaejaa>saaTi'. 223
AaIzz@vaxaa>caq smarNa vakrNyaaxa magna AsalqLyaa bZa¸Naa>cyaa pauDYaxa xaaq yajamaana jaqvaNaacaq Anna Asalqlq Baa>dq zaqnahi
haxaanaq Tqvaql. 224
jar xaq Baa>dq zaqnahi haxaaxa &arlqlq nasaql xar vaaEet Asaur xaq xyaacyaavakdUna IhsavakavaUna Gaqxail. 225
IxaxavaPyaaca saava&aanaxaqnaq xyaanaq Exar xaaq>di lavaNyaacaq KaawpazaXae jasaq, varNa, Baajai, zu&a, xaavak, ma&a vaga@rq
Asalqli Baa>di xyaa bZa¸Naa>cyaa pauDq Tqvaql. 226
xyaa baraqbar svaaIzft pakWq, va>kzmauWq, vakaq][a>bair, cavaift maa>saacaq pazaXae, AaINa [aqvati sauga>&ai sarbaxa Asaq barqca
pazaXae xaaq xyaa bZa¸Naa>naa KaaNyaasa zqEel. 227
Asaq savae svaaIzft KaawpazaXae xaaq xyaa bZa¸Naa>naa AagZhpaUvaevak KaaNyaasa pauna: paunha saa>gaql. xaqvha xaaq yajamaana xyaa
svaaIzft KaawpazaXaae>cai sxauxai vakril. 228
hq vakrixa Asaxaa>naa xaaq A`Zu DaWNaar naahi (paUvaejaa>cyaa AaTvaNainaq), ragaavaNaar naahi, Apa[abz baaqlNaar naahi xasaq>ca
Kaaqtq baaqlNaar naahi, xyaa KaawpazaXaae>naa paayaacaa spa[ae vakrNaar naahi, xasaq>ca xaq KaawpazaXae, Anna jaaqranaq
Ih>zvakWvaNaar naahi. 229
A`Zu DaWNyaamauWq xaq Anna pZqxaa>naa ImaWxaq, ragaavaLyaasa [a"aula ImaWxaq, Kaaqtq baaqlNyaanaq vauk"yaala ImaWxaq, paayaacaa
spa[ae JaaLyaasa ra%asaa>naa ImaWxaq, jaaqranaq Ih>zvakWLyaasa paapai laqvaka>naa ImaWxaq. 230
jaq vakahi bZa¸Naa>naa Aavadxaq xaq savae KaaNyaasa zqNyaacaa xyaacaa pZyaxna Asala paaIhjaq. AaIzz@vaxaa>naa vaqzaxail vakaqdi
Aavadxaaxa mhNaUna xyaa>cai cacaae jaqvaxaa>naa caalU Tqvaavai. xyaamauWq Aama>I"axa bZa¸Naa>caq #ana samajaql, Asaq vaqkLyaasa
AaIzz@vaxaq sa>xauft haqxaaxa. 231
A[aa pZsa>gai yajamaanaanaq AaIzz@vaxaa>cyaa sanmaanaaXae vaqzacaq vaacana (paTNa), paIva"a Inayamaa>cai OjaWNai, z>xavakXaa
saa>gaNaq, pauraNaacaq vaacana va Ivakl Fa>caq Aayaaqjana vakravaq.232
yajamaana svaxa: sa>xauft JaaLyaanaq xyaanaq bZa¸Naa>naa sau$a maaqTYa Aazranaq rocavakr KaaNyaaIpaNyaacai maqjavaanai zqOona
sa>xauft vakravaq. 233
yajamaanaanaq `Za$asa AapaLyaa maulicyaa maulasa, jari xaaq IvawXaie Asala xari, baaqlvaavaq va savae Aama>I"axaa>cyaa
Aasanaa>var gaawa TqvaUna xyaa sau[aaqIBaxa vakravyaaxa, xasaq>ca xaiWacyaa zaNyaa>caa sada pasaravaa. 234
`Za$axa [au$xaa AaNaNyaasaaTi xaina gaaqfti vakrNaq jaroricaq Asaxaq. xyaa A[aa, maulicyaa maulasa baaqlavaNaq, paatavar
gaazi Aa>XarNaq va jaImanaivar xaiWacaq zaNaq tavakNaq. FamauWq jyaa [au$icyaa gaaqfti haqxaaxa xyaa vZkma[a: A[aa,
svacCxaa, vZkaq&aacaq Inayamana va GaaEe gazie taWNaq. 235
jaqvaNaaxa KaawpazaXae xaajaq va garmaagarma Asaavaqxa, [aa>xapaNaq jaqvaavayaacaq Asaxaq va vaaDlqLyaa pazaXaae>ba*l caa>galq vaaEet
baaqlU nayaq. 236
jaaqpayae>xa KaawpazaXae garmaagarma Aahqxa, [aa>xapaNaq laqvak jaqvaxaaxa va vaaDlqLyaa pazaXaae>var tivakatipaNai haqxa naahi xaaqvarca
pakvaPxa Ipaxar xaqXaq Baaga Gaqxaaxa. 237
jaqvaNa jaqvaNaara jar xaaq>d JaavaUkna jaqvaxa Asaql, caqhra Kaali vakVna jaqvaxa Asaql xasaq>ca paayaaxa paaz"aaNaq GaalUna
jaqvaxa Asaql xar xaq jaqvaNa AaIzz@vaxaa>cyaa Qqvajai ra%asa xyaacyaa mauKaanaq Kaaxaaxa Asaq samajaavaq. 238
tipa: pauDil vakaWaxa bZa¸Naa Qqvajai gaayaila Iva>kvaa vakava|ala jaqvaNa zqOo lagalq. Facaq vakarNa zqva va Exar
[avaPxai, xyaa>naa zqh nasaLyaamauWq, A[aa>cyaa mauKaanaq pZsaaz gZhNa vakrxaaxa Asaa samaja pasarla.
caa>dW, duvaPvakr, vakaq>bada, vauk"aa, {xausnaaxa s"ai AaINa napausavak Fa>nai xyaa bZa¸Naa>naa jaqvaxaa>naa paahU nayaq.239
Facaq vakarNa jar Fa ma>dWinai bZa¸Naa>naa A&yae zqxaa>naa, Baqtvasxau zqxaa>naa va jaqvaxaa>naa paaIhlq xar ApaqI%axa pakW
pZapxa haqxa naahi.240
duvakranaq xaqXaq vaasa Gaqxala, vakaq>badYanaq pa>Ka pakdpakdvalq xar, vauk"yaanaq xyaa Annaavar najar tavakli xar, hlvaPyaa
vaNaaecyaa maaNasaanaq Annaala spa[ae vaqkla xar 241
l>gada, Qvak daqWa Asalqla, Apa>ga, Avayava nasalqla, Asaq jari xyaa Garaxail Asalq xari xyaa>naa xyaa
jaqvaNaacyaa jaagaqxaUna zUr rhaNyaasa saa>gaavaq. 242
Garaxail bZa¸Na rIhvaasai AXavaa sa>nyaasai jar xyaavaqWi Aalq xar Aama>I"axa bZa¸Naa>cyaa parvaanagainaq xyaa>caa yaXaaqIcaxa
sanmaana vakVna xyaa>naa jaqvaNaaxa Baaga Gyaavayaasa wavaq. 243
Aama>I"axaa>cai jaqvaNaq OrvakLyaavar yajamaanaanaq Orlqlq Anna Qvak"a vakVna xyaavar paaNyaacaq A&yae zqOona maga xaq savae
Anna jaImanaivar vauksa gavaxaacyaa h"aivar pasaVna xyaa bZa¸Naa>samaaqr Tqvaavaq. 244
xaataxa Orlqlq Karvaktq va hq vauksa gavaxaavar pasarlqlq KaawpazaXae ma=xa lhana maulq va jyaa>naa marNaana>xar Agnaisa>svakar
Jaala naahi va jyaa>nai AapaLyaa paxnaivar Anyaaya vaqkla Aahq A[aa ma=xa paUvaejaa>naa ImaWxaaxa. 245
jaqvaxaa>naa va vaaDxaa>naa jaq KaawpazaXae jaImanaivar padlq xaq AaIzz@vaxaa>naa ImaWxa naahixa xaq pZamaaINavak saqvavaka>cyaa
ma=xaaxmyaasa ImaWxaaxa. 246
saIpa>dvakacaq `Za$ vakrNyaa Aa&ai nauvakxyaaca zqvaa#a JaalqLyaa bZa¸Naa>sa Qvak Ipad> zqvaa>naa pZsaaz na zqxaa> wavaq.
247
paIva"a Inayamaa>cyaa pZmaaNaq, AapaLyaa ma=xa Ipaxyaacaq saIpa>dvakrNa OrvakLyaavar var saa>IgaxalqLyaa savae Iva&ai vakravyaaxa.
248
`Za$acaq jaqvaNa KaaLyaavar Orlqlq jaqvaNaacaq pazaXae [auz^ala zqxaaq xaaq maUKae Trxaaq vakarNa Asaq vaqkLyaanaq xaaq vakalsau"a
naa>vaacyaa narvakaxa maqLyaana>xar padxaaq. 249
jar `Za$acyaa jaqvaNaana>xar xaq KaaNaara bZa¸Na [auz^ s"ai[ai xyaaca Izva[ai samaagama vakril xar xyaacaq paUvaeja xyaa [auz^
s"aicyaa vaiftqxa Advakxail. 250
`Za$acyaa jaqvaNaa na>xar yajamaana Aama>I"axaa>naa AKaqrisa paaNyaacaq Aacamana GaqNyaasa zqxaaq, xyaavaqWi xaaq xyaa>naa Ivacaarxaaq,
'vyava]sXaxa jaqvaNaq Jaali vaka>?' Aacamana vaqkLyaavar xaq ORxar zqxaaxa, 'xau sauKai haq[ail (Annazaxaa sauKai haq)'.
251
xyaavar xaq bZa¸Na pauna: mhNaxail, 'sva&aa rahaq', Asaq mhNaNyaacaq vakarNa sva&aa ha A[aa Iva&aixa, AaIzz@vaxaa>cyaa
Fa Iva&aixa, mahxvaacaa Baaga Asaxaaq. 252
xyaana>xar Orlqlq jaqvaNaacaq pazaXae vaksaq sa>pavaavayaacaq xyaaba*l bZa¸Naa>naa IvacaaVna xyaa Anausaar xyaacaq IvaxarNa
vakravaq, vakarNa xaq Anna AaIzz@vaxaa>caq Asaxaq. 253
`Za$acyaa sanmaanaaXae yajamaana paahuNyaa bZa¸Naa>sa baaqlql, jar Ipaxara>caq Asaql xar xaaq baaqlql, 'svaIzxa>,' jar gaaqfti
`Za$ Asaql xar, '[au[ZuxamaH,' jar va=I$ `Za$ Asaql xar baaqlql, 'sa>pa§amaH', par>xau, jar zqvaa>cyaa IpZxyaXae Asaql
xar baaqlql, '{vakixamaH'. 254
`Za$ Iva&aixail mahxvaacyaa gaaqfti Aahqxa, zupaar, vauksa gavaxa, Garacai vyavasXaa, xaiWacaq zaNaq, zyaaWu vaagaNaq,
caa>gaLyaa pZvakarq KaawpazaXae xayaar vakrNaq, AaINa yaaqgya bZa¸Naa>cai sa>gaxa. 255
l%aaxa Asau zq Iva>k, vauksa gavaxaabaraqbar paIva"a vakrNaarq IlKaaNa, savakaW, pZsaazacaq savae pZvakarcaq (AaImafa,
[aavakahari va saaImafa, maa>saahari) KaawpazaXae, paIva"a vakrNyaacai savae saa&anaq, jai var Izli Aahqxa hi AsaNaq
Baagyaacaq samajaavaq vakarNa xyaamauWq zqvaa>naa pZsaaz zqNaq jamaxaq. 256
ba@ragai (jaaqgai) vanaaxa jaq Kaaxaaxa jasaq, zu&a, saaqmavaqlicaa rsa, masaalq na lavaxaa ][ajavalqlq maa>sa, KaInaja maiT
(lvaNa) hq savae Ipaxar va zqva Fa>saaTi pZsaazacaq samajaavaq. 257
savae bZa¸Naa>caa yaXaayaaqgya pZvakarq Inaraqpa IzLyaana>xar yajamaana Qvaka>xaaxa manaacai QvakagZxaa vakVna zI%aNaqvakdq xaaq>d
vakVna basaql va Ipaxar AaINa zqvaa Fa>cai va=kpaa vhavai mhNaUna maaqTYa Aazranaq xyaa>caq smarNa vakril. 258
xaaq smarNa vakrxaa>naa pZaXaenaa vakril Iva>k, [ahaNaq va vaqzacaq #ana Asalqlq laqvak maaJyaa baraqbar naqhmai rahaqxa,
Aamacai sa>Kyaa vaaDaq, Aamacai xaumacyaa varil `Z$a vaaDaq, garjaU laqvaka>naa mazxa vakrNyaacai Aamacai xaavakz vaaDaq.
259
Asaq smarNa vaqkLyaana>xar xaaq Ipa>d zqEel va na>xar xaq Ipa>d xaaq gaaya, bZa¸Na, [aqWi AXavaa paIva"a Agnai Fa>naa
KaaNyaasa zqEel AXavaa hq vakaqNaihi nasaxail xar xaq Ipa>d paaNyaaxa (jaqXaq maa>saq Aahqxa Asaq paaNai) ApaeNa vakril.260
vakahi Ipa>dzana jaqvaNaa Aa&ai vakrxaaxa xar vakahi pa%aa>naa zqxaaxa Iva>kvaa, Aagaixa Iva>kvaa paaNyaaxa tavakxaaxa. 261
yajamaanaacai paIhli paxnai jar Ipaxara>baabaxa `Z$avaana Asaql AaINa Ixala pau"arxnaacai Apaq%aa Asaql xar Ixanaq ma&ala
Ipa>d Kaavaa. 262
A[aaIrxainaq vaqkLyaanaq Ixala xaqjasvai, IzGaaeyaufai, saupZ]sa$ haqNaara, bauI$maana, sa>panna haqNaara, jyaala paufvakW
sa>xaIxa haqEel Asaa, caa>gali vaxaueNaUvak Asalqla va sa+uNai pau"arxna haqEel. 263
svaxaacaq haxa &auxaLyaavar xaaq Aacamana (cauWa GaqOona xaaq>d svacC vakril) GaqEel na>xar Ipaxyaavakdil vadil&aaRyaa>saaTi
jaqvaNa banavaql AaINa xaq xyaa>naa pZqmaanaq vaaDql. xyaana>xar xaaq AaEevakdil vadil&aaRyaa>saaTi jaqvaNa banaIval va xaq
xyaa>naa pZqmaanaq vaaDql. 264
bZa¸Na xyaa>caq jaqvaNa OrvaUkna OTq payae>xa xaaq xaqXaq Tqvalqlq Anna xaqXaUna OcalNaar naahi. xyaana>xar xaaq z@nazina Exar jasaq
raqjacaq baWi Iva&ai [aas"aaxa Izlq Aahq xasaq vakril. 265
Aaxaa mai saa>gaxaaq, Ipaxara>naa (AaIzz@vaxaq) IzlqLyaa vakaqNaxyaa pZsaazamauWq vakaqNaxai Icarvakala ItvakNaari pakWq
ImaWxail. 266
yajamaanaacaq pauvaeja xaiW, xaa>zUW, javasa, vataNaq, paaNai, va>kzmauWq, pakWq, Fa>cyaa rixasar vaqklqLyaa pZsaazanaq Qvak
maIhnaa sa>xauft rhaxail. 267 tipa: [aavakaharamauWq Qvak maIhnaa
maasaWicyaa pZsaazanaq zaqna maIhnaq va vakaWvaitacyaa maa>saanaq xaina maIhnaq, [aqWi, maqD> icyaa maa>saanaq caar maIhnaq, AaINa
pa%aa>cyaa maa>saanaq paa>ca maIhnaq sa>xauft rhaxail. 268
duvakracyaa maa>saanaq saha maIhnaq, ITbavaqk AsalqLyaa hrNaacyaa maa>saanaq saaxa maIhnaq, vaka|a vakaWvaitacyaa maa>saanaq
AaT maIhnaq va {V jaaxaicyaa hrNaacyaa maa>saanaq naOo maIhnaq. 269
ranaduvaPvakracyaa va rqdYacyaa (mh@sa) maa>saanaq zha maIhnaq va sa[aacyaa AaINa vakasavaacyaa maa>saanaq Avakra maIhnaq Ipaxar
sa>xauft rhaxail.270
baara maIhnyaasaaTi gaaEecaq maa>sa vaa la>ba vakana AsalqLyaa baaqvakdacyaa maa>saacaa pZsaaz bZa¸Naa>naa wavayaacaa Asaxaaq.
271
vakalsavak naa>vaacai Baajai AaINa mahasaLvak naa>vaacaa maa>saa, lala r>gaacaa baaqvakd, AaINa vanaaxa jaq KaaNyaayaaqgya
Kaaw Asaql jaq vanavaasai Kaaxaaxa Fa>cyaa mauWq Icarvakal samaa&aana Ipaxara>naa va zqvaa>naa ImaWxaq. 272
paavasaa|axail maaGa na%a"aaxail [auvaMkpa%aaxail "ayaaqz[aicyaa Izva[ai jaq vakahi ma&aabaraqbar KaaNyaasa Ipaxara>naa vaaDal
xyaanaq vakayama samaa&aana pZapxa haqEel. 273
xyaacyaa vaukWaxa Asaa maaNaUsa janmaaq jaaq Aamhala gaaEecaq maa>sa AXavaa gaaEecyaa zu&aaxa banavalqla ma&a va laqNyaacaa
Baaxa Baaz^paz maIhnyaaxail "ayaaqz[aicyaa Izva[ai zupaari jaqvha hRxaicai saavali pauvaeIz[aqla padxaq xaqvha vaaDql. Asaq
naqhmai Ipaxar Apaq%aa vakrxaaxa. 274
xyaa][avaaya jaq KaawpazaXae yajamaana manaapaasaUna pZqma va Aazranaq Ipaxara>naa paIva"a Inayamaanausaar zqxaaq xyaa savaaemauWq Ipaxar
vakayama sa>xauft haqxaaxa. 275
va=kfNapa%aaxail z[amai paasaUna caxauXaie (paNa caxauXaie saaqdUna) payae>xacaa vakaW `Za$asaaTi (pakvaPxa) ORxama samajala jaaxaaq.
276
jaaq yajamaana ca>z^maasaaxail sama Izva[ai va samara[aila `Za$ vakril xyaala na[aiba ImaWql xasaq>ca jaaq Ivafama Izva[ai
va Ivafama ra[aila vakril xyaala ORxama sa>xaIxa pZapxa haqEel. 277
`Za$ vakrNyaasaaTi [auvaMkpa%aa paq%aa va=kfNa pa%a jaasxa caa>gala Asaxaaq. xasaq>ca zupaarcyaa paq%aa ma&yanhi (Izvasaacaq
zupaar na>xarcaa vakaW 2:30 xaq 5:30) paq%aa jaasxa caa>gala Asaxaaq. 278
vak>taWa na vakrxaa yajamaanaanaq IzlqLyaa pa$xainaq Ipaxara>cyaa sanmaanaaXae jaanhvaq Ojavyaa Kaa>wavaVna davyaa Kaa>wavar
Gyaavaq (savya Apasavya vakravaq) xaq vakrxaa>naa haxaaxa vauksa gavaxaacai paaxai haxaaxa &arlqli Asali paaIhjaqxa. 279
`Za$ Iva&ai ra"ai, sa>&yaavakaWi, Ofa:vakali A[aa vaqWi vakV nayaq vakarNa xyaavaqWi ra%asa vakayaerxa Asaxaaxa va xaq
`Za$acaq pakW Ipaxara>payae>xa jaaOo zqxa naahixa. 280
yajamaanaanaq `Za$ vafaaexaUna xainaza vakrNaq caa>galq Asaxaq. Ih>vaa|axa, Onha|axa va paavasaa|axa Asaq xaq Asaavaqxa.
xasaq>ca zrraqjacai paa>ca zanaq vakravaixa. 281
Ipaxara>saaTi jaq ya# vakravayaacaq xyaasaaTi jai Aahuxai wavayaacai xai paIva"a Agnaixa zqOo nayaq, xyaasaaTi vaqgaWa haqma
Asaavaa. xasaq>ca pZIxapazqcyaa Izva[ai ha Iva&ai vakV nayaq. 282
Kara bZa¸Na jaqvha snaana OrvakLyaa na>xar Ipaxara>saaTi A&yae zqxaaq xaqvha xyaala Ipaxara>caq xyaa Izva[aicaq `Za$ vaqkLyaacaq
pauNya ImaWxaq. 283
vaqzacyaa Inaxya #anaapZmaaNaq Ipaxara>cyaa Aa&ai vasau va xyaa Aa&ai roz^ AaINa xyaahi Aa&ai AaIzxya Aahqxa hq l%aaxa
Tqvaavaq. 284
xyaanaq zrraqja IvaGaasa AaINa Ama=xa caaKaavaq, IvaGaasa mhNajaq bZa¸Naa>caq jaqvaNa JaaLyaavar Orlqlq KaawpazaXae AaINa
Ama=xa mhNajaq ya# vaqkLyaavar Orlqlq A&yae (pZsaaz) Asaxaq. 285
A[aaIrxainaq xaumhala zrraqjacaq paa>ca ya# vaksaq vakravaqxa xyaaba*lcai &amaae#a vakaya Aahq xyaacai maaIhxai Izli Aahq.
FapauDq bZa¸Naanaq vaksaq jagaavaq xaq saa>gaxaaq xaq Qqvaka. 286
{xai paa>ca zanaq (ya#) A[ai, 1)IvawaXyaaela ][avakvaNaq, 2)AaIzz@vaxaa>saaTi xapaeNa vakrNaq (paaNyaanaq), 3)haqmaaxa
hvana vakrNaq hq zqvaa>saaTi, 4)BaUxaa>saaTi baWi (maa>saacaa pZsaaz) zqNaq, AaINa 5)AazrpaUvaevak paahUNyaanaa vaagavaNaq hq
maaNasaasaaTi.70}

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – caa@Xaa Baaga {1-260}
saurovaaxaicaa Aayaufyaaxail Qvak caxauXaae>[a Baaga ][a%avakabaraqbar jagaLyaana>xar xaaq zusaRyaa QvakcaxauXaae>[a AayaufyaasaaTi
ga=hsXaa`Zmaaxa lgna vakVna pZvaq[a vakrxaaq. 1 tipa: manaufyaacaq Aayaufya [a>Bar vafaqe Aahq Asaq maanalq jaaEe xyaa pZmaaNaq,
25 vafaqe bZ¸cayaae`Zma, 25 vafaqe ga=hsXaa`Zma, 25 vafaqe vaanapZsXaa`Zma va AKaqricai 25 vafaqe sa>nyaasaa`Zma A[ai Apaq%aa
haqxai.
AdcaNaicaa vakaW saaqdUna QRhvaicyaa vakaWasaaTi bZa¸Naanaq OpaIjaIvavaqksaaTi Asaa OpavZkma vakravaa Iva>k, jyaamauWq
Exar vakaqNaalahi Opaz^va haqNaar naahi, Iva>kvaa vakmaixavakmai "aasa haqEel. 2
vaqkvaW paaqtapaaNyaasaaTi xyaanaq Asaa Inaropaz^vai OpavZkma Inavadavaa Iva>k, jyaamauWq xyaacyaa [arirasa pakar xaaq[aisa haqNaar
naahi. 3
jagaNyaasaaTi xyaanaq {xa, Ama=xa, ma=xa, pZma=xa Asaq vakaqNaxaqhi vakama vakrNyaasa hrvakxa naahi. par>xau, vauk"yaacyaa
maaqlanaq (lacaar) jagaU nayaq. 4
{xa mhNajaq, &aanya jamaa vakVna, Ama=xa mhNajaq na maagaxaa ImaWNaarq, ma=xa mhNajaq IBavak maagaUna ImaWalqlq, AaINa
[aqxai vakVna ImaWNaarq xyaala pZma=xa Asaq vakahihi vakVna paaqt Baravaq. 5
saxyana=xa maagae mhNajaq saavavakari vakravai paNa, caavakri (svava=Rxai) vakVna jagaNaq bZa¸Naasa vajae Aahq. 6
xyaanaq ImaWIvalqlq saaTvaUna Tqvaavaq AXavaa pakvaPxa garjaq paurxaq (xaina Izvasa paurql QvaDq) saaTvaavaq, Iva>kvaa
BaIvafyaasaaTi vakahica bacaxa na vakrxaa rhavaq. 7
bZa¸Naacyaa caar Aa`Zmaaxa (bZ¸cayaae`Zma, ga=hsXaa`Zma, vaanapZsXaa`Zma va sa>nyaasaa`Zma) xyaa>caq mahxva caDxyaa vZkmaanaq
vaaDxa Asaxaq. xasaq>ca xyaanaq xyaacyaa gauNavaRxaqnaq jagaavar xaabaa ImaWvaayacaa Asaxaaq. 8 tipa: manausma=xaixa paurofaa>caq caar
vaNae Izlq Aahqxa. s"aiyaa>saaTi vakaqNaxaqhi maagaez[aena naahi. s"aicaa vaNae maaxa=vaNae Asaq maagae pZNaalixa ([aavaPxa > xa>"a
> maagae) Izlq Aahq.
paIhLyaa Aa`Zmaaxa xaaq saha vakamaq vakrxaaq, zusaRyaaxa xaaq xaina va IxasaRyaaxa zaqna vakrixa Asaxaaq. [aqvatcyaa A`Zmaaxa
maa"a xaaq pakvaPxa bZ¸sa"aacaa Aval>ba vakrql. 9
jaaq bZa¸Na &aanya gaaqWa vakVna xyaavar jagaxaaq xaaq Agnaihaq"a saa>BaaWql. xyaasaaTi saxaxa vakatvaPyaa jamaa vakrixa
rahil. 10
Exar laqvak jaq vakama paaqtasaaTi vakrxaaxa xaq vakama xyaanaq vak&aica vakravayaacaq nasaxaq. xyaanaq naqhmaica saxyaanaq
pZamaaINavakpaNaq bZa¸Naala [aaqBaql Asaqca rhavaq. 11
(Baaqgaq>Iz^yaa>cyaa) sa>yamaanaq jaq sauKa ImaWxaq xaqvaDqca xyaanaq Baaqgaavaq. vakarNa, samaa&aana hq sauKaacaq mauW Aahq va
Asamaa&aana hq zu:Kaacaq mauW Aahq. 12
jaaq bZa¸Na var IzlqLyaa pZvakarq jagaxaaq xaaq pauDq Izlqli vakamaq maaqTYa Aa]xmayaxaqnaq paar paadql. xyaamauWq xyaala
svagaieya sauKa va IzGaaeyaufya AaINa pZ]sa$i pZapxa haqEel. 13
na va>ktaWxaa xaaq vaqzacaq paTNa va paIva"a Inayamaanausaar xyaacyaa vaukvaxaipZmaaNaq vakama (vakmaevaka>d) vakril. xyaamauWq
xyaala xyaacyaa %aq"aaxa Occaxama sXaana ImaWql. 14
xaaq `Zima>xa Asaql AXavaa gariba Asaql xyaanaq Ivakxaihi Karaba paIr]sXaxai Aali xari Asaa vakaqNaxaahi Owaqga
vakravayaacaa naahi jyaanaq xyaacaq bZa¸Naxvaasa baa&aa haqEel. jasaq vakaqNaavakdUna laca GaqNaq, baI%asai GaqNaq Exyaazi. 15
Baaqgaq>Iz^yaa>cyaa Aahari jaaOona xyaanaq xyaa Baaqgaaxa AdvaUkna GaqOo nayaq. Baaqgaa>cyaa vyaXaexaqcaa paUNae Ivacaar vakVna xyaanaq
xyaa>caa xyaaga vakravayaacaa Asaxaaq. 16
pa@[aacyaa maagaq na lagaxaa paNa svaxaala saa>BaaWUna (OpaIjaIvavaka) vaqzacaa AByaasa vakrixa rhavaq jyaamauWq xyaacaq A>Ixama
O*q[a (bZ¸#anaacaq) saa&ya haqxail. 17
xyaacyaa vaya, Owaqga, vakpadq, baaqlNaq AaINa IvacaarsarNai Fa xyaacyaa vaNaaesa [aaqBaql A[ai Asaavaixa. 18
xyaanaq Exara>naa Opayaaqgai yaqNaaRyaa Anaqvak [aas"aaxa [aaq&a GaqNyaacaq vakama vakravaq jaqNaq vakVna xaq Owaqga Oxvakfaaesa yaqxail.
xasaq>ca vaqzacaa AByaasa Inagamaacyaa maagaaenaq vakrixa rhavaq. 19
Asaq vakrNyaacaq vakarNa hi [aas"aq xaaq AByaasaxaa>naa xyaacyaa #anaaxa Bar padxaq. xyaamauWq xyaacaq xaqja vaaDxaq. 20
jar xyaala maaIhxa Asaql xar xyaanaq InayaImaxapaNaq {fai, zqva, Bauxaq, maaNasaq va Ipaxar Fa>caq sanmaana vakrNyaasa
vak&aihi IvasaV nayaq. 21
Baaqga E>z^iyaa>cyaa sa>yamaanaq jaaNavakar ma>dWi Ipaxara>naa zana vakV [avakxaaxa. 22 tipa: Baaqga E>z^iyaa>caq sa>yamana hqca zana
Asaxaq.
sa>yamaanaq vaqklqla pZaNaayaama va sa>yamaanaq vaqklqlq baaqlNaq hq Ipaxara>saaTi ORxama pZvakarcaq zana Trxaq. 23
Exar bZa¸Na jaq samajaUna Asaxaaxa Iva>k, bZ¸#ana hq>ca Karq zana Aahq xaq #anayaaqgaaxa sa>xauft haqOona rhaxaaxa. 24
bZa¸Na Izvasaacyaa saurovaaxaisa va AKaqrisa Agnaihaq"a vakril, z[ae va paa@Naemaasa pa>&arvadYasa vakril. 25
jaunaq &aanya sa>palq Aahq xaqvha AgZyaana ya# navyaa paqrNaicyaa vaqWi va paavasaa|acyaa AKaqrisa caaxaumaaesa va Ayanaacyaa
saurovaaxaicyaa vakaWaxa pa[aucaa baWi zqOona AaINa vafaaecyaa [aqvati saaqma ya# vakVna xaaq Aapalq vakxaevya paar paadql.
26
paIva"a Agnai saa>BaaWNaara bZa¸Na jar IzGaaeyaufai haqOo E]cCxa Asaql xar xyaanaq navaina &aanya va maa>sa, AgZyaana
ya#axa xaq IzLyaa ][avaaya KaaOo nayaq. 27
Asaq vakrNyaacaq vakarNa, xaaq Agnai xyaa &aanya va maa>saacaa Bauvaqkla Asaxaaq. xasaq na IzLyaasa xaaq Agnai xyaa
bZa¸Naacaq BaIvafya KaaOona paksxa vakrxaaq. 28 tipa: Ipaxara>caa pZmauKa Aahar maa>sa Aahq. mhNaUna xaaq bZa¸Naa>naq, xyaa>caq
xaaqd> mhNaUna, KaaNaq Aava[yavak Asaxaq.
jyaa Garaxa paahuNyaacaa yaaqgya sanmaana xyaala Aasana, jaqvaNa, paaNai, va>kzmauWq va pakWq zqOona vaqkla jaaxa naahi xyaa
Garaxa xyaanaq rahU nayaq. 29
bZa¸Naanaq Ayaaqgya maaNasaa>vakdUna Aazr vakVna GaqOo nayaq. xaq laqvak Asaq, Aa&aa[ai, paaKa>di, Ava@&a vakamaq
vakrNaara, pa[au pZmaaNaq rhaNaara, caaqr, luccaa, vaqzacaa Apamaana vakrNaara, baga|asaarKaq vaagaNaara Aahqxa. 30
vaqzacaa AByaasa vaqkLyaa na>xar AXavaa [apaXa Iva&ai (ga=hsXaa`Zma) vaqkLyaana>xar jaaq snaaxavak Jaala Aahq, jaq `ZaqI"aya
(Baqtvasxau zqOona, va][aLyaanaq) bZa¸Na Jaala Aahq, 31
ga=hsXaanaq xyaala parvadql xyaa pZmaaNaqca pakvaPxa xaqvaDaca ][a&aa garjaUnaa wavaa. svaxaacai Opaasamaar haqEel Asaq vakV
nayaq. 32
Asaa Inayama Aahq Iva>k, snaaxavak jaaq AIxa[aya Bauvaqkla Aahq xyaanaq rajaavakdq IBavak maagaavai jyaa rajaasaaTi xaaq ya#
vakrxaaq Exara>vakdq maa>gaU nayaq. 33
jaaq snaaxavak sa>panna Aahq xaaq vak&aihi AaNalqli IBa%aa vyaXae tavakNaar naahi va jaunaq va pakatlqlq vas"a GaalNaar
naahi. 34
AapaLyaala naitnaqtvaqk TqvaUna Asaa snaaxavak xaxva][alxaqcyaa paalnaanaq Baaqga E>z^iyaa>caq sa>yamana na@Ixavak jaivana jagaUna
vakrql. xasaq>ca xaaq svaxaala vaqzacyaa AByaasaaxa Tqvaql AaINa xyaacyaa yaaqgyaxaqla [aaqBaql Asaq vaxaena vakril. 35
xaaq naqhmai Qvaka haxaaxa baa>baUcaa z>d &aarNa vakrql, zusaRyaa haxaaxa paaNyaanaq Barlqlq paa"a AaINa vauksa gavaxaacai jaudi
&arql. xyaanaq jaanhvaq pari&aana vaqklqlq Asaql, xyaacyaa baaqtaxa KaRyaa saaqnyaacyaa zaqna Aa>gaTyaa Asaxail. 36
vaqzIvaxaH bZa¸Naanaq Ogavaxaa, maavaWxaa, ma&yaanhicaa saUyae vak&aihi pZxya%a daq|anaq paahu nayaq. xasaq>ca paaNyaaxail saUyaaecaq
pZIxaIba>basau$a pahavayaacaq nasaxaq. 37
savaemaanya pZGaaxaapZmaaNaq xyaanaq jyaa zaqrala vaasaro baa>&alq Aahq xyaa raqpaala Aaqla>dU nayaq, paavasaaxa &aavaU nayaq,
svaxaacaq paaNyaaxail pZIxaIba>ba paahu nayaq. 38
A[aa bZa¸Naanaq maaxaicaa Diga, gaaya, zqvaacai maUIxae, bZa¸Na, laqNai, ma&a, rsxyaacaa naavaka, maaqTq va=%a Fa>cyaa
Iz[aqnaq Ojavaa haxa vakVna maga Aaqla>davaqxa. 39
jari xaaq vakamaa>&a Jaala xari xaaq paxnaicyaa vakdq jaaNaar naahi jar xai {xausnaaxa (maa]savak paaWixa) Asaql. xasaq>ca xai
jyaa IbaCanyaavar Inajaxaq xyaaca IbaCanyaavar JaaqpaNaar naahi. 40
jaaq bZa¸Na {xausnaaxa s"ai[ai samaagama vakril xaaq xyaacai [avaPxai, z=fti, Aaxmaxaqja, [ahaNapaNa vakayamacaq GaalvaUna
basaql. 41
jar xaaq sa>yamaanaq xyaa ]sXaxaixail s"ai paasaUna zUr rahil xyaacai [avaPxai, z=fti, Aaxmaxaqja, [ahaNapaNa va=]$>gaxa
haqEel. 42
xaaq xyaacyaa paxnaibaraqbar jaqvaNaar naahi, xai jaqvaxa Asaxaa>naa Ixacyaavakdq pahaxa rhaNaar naahi, xai ][a>vakxaanaa, jaa>BaEe
zqxaanaa, Ixacyaa paa[ai basaNaar naahi. 43
jaaq bZa¸Na saamaXaevaana haqOo E]cCxaaq xyaa>naq saurmaa daq|axa GaaxalqLyaa, garaqzrpaNaamauWq paaqt vaaDlqLyaa, r>gar>gaaqti
vakVna sajalqLyaa, OGadq [arir AsalqLyaa s"aivakdq pahavayaacaq nasaxaq. 44
xaaq Qvaka vas"aaxa jaqvaNaar naahi, nagna AvasXaqxa snaana vakrNaar naahi, xaaq rsxyaaxa, raKaqvar va gaaEecyaa gaaqTYaxa
lGavai vakrNaar naahi. 45
xasaq>ca xaaq naa>garlqLyaa [aqxaaxa, paaNyaaxa, rcaUna TqvalqLyaa vaita>cyaa Digaavar, daq>garaxa, padlqLyaa zqvaWacyaa Aavaaraxa
AaINa vaaroWavar sau$a lGavai vakrNaar naahi. 46
xasaq>ca caalxaa caalxaa, OByaa OByaa, pZaNyaacyaa IbaWavar, nazicyaa vakaTavar, daq>garacyaa maaXyaavar xaaq lGavai
vakrNaar naahi. 47
maaNasaacyaa malavar, vaaRyaacyaa Iz[aqnaq, Aagaivar, bZa¸Naavakdq baGaxa, saUyaaevakdq baGaUna, paaNyaa AXavaa gaaEevakdq
baGaxa xaaq lGavai vakrNaar naahi. 48
lGavai vakrxaa>naa xaaq xyaacaa caqhra Jaavaqkl, vakatvaPyaanaq, paalapaacaaq|anaq, gavaxaanaq, A[aa caijaanaq pZXama maaxai
JaavaUkna, xyaana>xar xyaavar na baaqlxaa [au$ manaanaq basaUna xaaq lGavai vakril. 49
[aa@>caasa vakravayaacaa Asaql xar Izvasaa ORxarqvakdq xaaq>d vakVna va ra"ai zI%aNaqvakdq vakVna va sa>&aipZvaka[aaxa
(sa>&yaavakaWi va Ofa:vakali) jasaa Asaql xasaa xaaq basaUna vakrql. 50
saavalixa xasaq>ca A>&aaraxa maga xaq Izvasa AXavaa ra"a Asaql Iv>akvaa, &aaqvaPyaacai paIr]sXaxai Asaql xar xaaq vaksaahi
basaUna [aa@caa>sa vakV [avakxaaq. 51
saUyae, ca>z^, paaNai, bZa¸Na, gaaya, vaaRyaacyaa Iz[aqnaq A[aavakdq pahaxa lGavai vaqkli xar xaaq barbaaz haqxaaq. 52
bZa¸Naanaq paIva"a Agnaila xaaq OjaWvaNyaasaaTi pau>kvakr maaV nayaq. nagna s"aivakdq paahu nayaq. Agnaixa vakahihi tavaUkna xaq
jaaWU nayaq. xasaq>ca xyaa Agnainaq svaxaala [aqvak GaqOo nayaq. xyaa Agnaivakdq paaya vakVna basaU nayaq. 53
Kaatq Kaali Agnai TqvaU nayaq. xyaavaVna paaya tavaUk nayaq (xyaala Aaqla>dU nayaq), paayaacyaa Iz[aqnaq xyaala TqvaU nayaq.
vakaqNaxyaahi jaivaacaa CW vakV nayaq. 54
sa>&aipZvaka[aacyaa saumaarasa xyaanaq pZvaasa Aar>Ba vakV nayaq, KaaOo nayaq, JaaqpaU nayaq. jamaina naKaanaq KarvadU nayaq. xyaa
vaqWi ga|axail har vakaDU nayaq. 55
paaNyaaxa Aapali lGavai, maW, Xauvaki, maWlqlq vakpadq, AXavaa vakahihi Karaba, Ivafaari vasxau, rvaPxa Asaq tavaUk
nayaq. 56
Aama>"aNa nasaxaa>naa vakaqNaxyaahi saaqh|asa vakmaevaka>dasaaTi jaaOo nayaq. Inajaena A[aa vaasxauxa JaaqpaU nayaq, AapaLyaapaq%aa
varifT AsalqLyaa Esamaasa xaaq Jaaqpalqla Asaxaa>naa OTvaU nayaq. {xausnaaxa s"ai[ai baaqlxa basaU nayaq. 57
paIva"a Agnai AsalqLyaa ITvakaNai, gaaqTYaxa, bZa¸Naa>cyaa saaIna&yaaxa, vaqzacaq Kaajagaixa paTNa haqxa Asaxaa>naa va
jaqvaxaa>naa xaaq xyaacaa Ojavaa haxa OGada Tqvaql. 58
gaaya Ixacyaa vaasarala paajaxa Asaxaa>naa Ixala "aasa zqOo nayaq, Iva>kvaa xaq Exara>naa saa>gaU nayaq, [ahaNyaa maaNasaanaq
Enz^&anaufyaavakdq baaqt vakVna Exara>naa xaq zaKavaU nayaq. 59
jyaa gaa>vaaxa paIva"a [aas"a maanaxa naahixa, jaqXaq raqgaacai saaXa Aahq, A[aa ITvakaNai xyaanaq jaaOo nayaq va jaavaq lagalq
xar xaqXaq vasxai vakV nayaq. QvaktYanaq la>bacaa pZvaasa vakV nayaq. daq>garavar jaasxa vakaW vasxai vakV nayaq. 60
xyaanaq A[aa ITvakaNai jaaOo nayaq jaqXaq [auz^ rajaa Aahq. AXavaa jai jaagaa zujaenaanaq vyaapali Aahq, jaqXaq naasxaivak
laqvaka>cai calxai Aahq, AaINa jaqXaq hlvaPyaa jaaxaicaa gajabajaat Aahq. 61
savakaWi yaaqgya vaqWi jaqvala AsaLyaasa xyaanaq pakar BaLyaa pahatq, pakar O[aira sa>&yaavakaWi KaaOo nayaq. jyaaxaUna xaql
vakaDlqlq Aahq Asaq KaaOo nayaq. 62
vakarNa nasaxaa>naa maqhnaxa vakV nayaq. haxaacai Aaq>jaW vakVna xyaaxaUna paaNai IpaOo nayaq. maa>divar jaqvaNa GaqOona jaqvaU
nayaq. IvanaavakarNa vakaqNaxyaahi gaaqftixa vaukxauhl zaKavaU nayaq. 63
vaasanaqcyaa Baraxa xaaq gaaNaar naahi, vaaw vaajavaNaar naahi, maa>divar haxa maaVna xaal &arNaar naahi, zaxa vaajavaNaar
naahi, xaaq>daxaUna A>gaaxaUna IvaIca"a Aavaaja vakaDNaar naahi. 64
xaaq xyaacaq paaya vaka[aacyaa Baa>dYaxa &auNaar naahi. maaqdvaPyaa Baa>dYaxaUna paaNai IpaNaar naahi, AXavaa Karaba IzsaNaaRyaa
paa"aacaa vaapar vakrNaar naahi. 65
zusaRyaanaq vaaparlqlq jaaqdq, vakpadq, jaanhvaq, zaIganaq, har AaINa Baa>dq xaaq vak&aihi vaaparNaar naahi. 66
xaaq vak&aihi A[aa janaavaravar svaar haqNaar naahi jyaala ][avakIvalqlq naahi xasaq>ca xaaq Aajaari, ][a>ga xautlqla, daqWq
va Kaur> jaKamai Aahqxa A[aa AaINa jyaacai [aqpaut sarW naahi A[aa janaavaravar pZvaasa vakrNaar naahi. 67
jaq janaavar [auBa l%aNai Aahq xasaq>ca jaq capaW, yaaqgyaIrxyaa ][avakIvalqlq Aahq, yaaqgya r>ga Aahqxa AaINa jaq janaavar
vakaqNaxyaahi saucanaq ][avaaya svaxa:hUna baraqbarpaNaq pZvaasa vakro [avakxaq A[aa janaavaracaaca Opayaaqga pZvaasaasaaTi vakril.
68
pZvaasa pahatq vakrNaar naahi. pZqxaacyaa IcaxaqxaUna yaqNaara &aur A>gaavar yaqNaar naahi A[aa z%axaqnaq xaaq pZvaasa vakril.
maaqdvaqk Aasana basaNyaasaaTi GaqNaar naahi. xaaq za>xaanaq naKaq vaukrxadNaar naahi va pZvaasaaxa Asaxaa>naa vaqksa va naKaq
vakapaNaar naahi. 69
xaaq bZa¸Na svaxaacyaa naKaanaq maaxaicaq DqvaukW pakaqdNaar naahi. naKaanaq gavaxaacai paaxai pakadNaar naahi, AaINa Asaq
vakaqNaxaqhi va=kxya vakrNaar naahi jyaamauWq xyaala BaIvafyaaxa pa`caaRxaapa vakravaa lagaql. 70
jaaq Asaq cauvakicaq vakama vakril xaaq ma=xyauna>xar barbaaz haqEel. jasaq caugali vakrNaara va paaIva"yaacaq Inayama maaqdNaaRyaacaq
haqxaq xasaq xyaacaq haqxaq (barbaaz haqEel). 71
xaaq vak&aihi Ivaxa>dvaaz vakrNaar naahi. vaqksaavaVna har jaaEel A[aaIrxainaq xaaq GaalNaar naahi. gaaya AXavaa ba@l
Fa>cyaa paaTivar basaNaar naahi. vakarNa Asaq vakrNaq zaqfaasa vakarNaiBaUxa Asaxaq. 72
patba>zi AsalqLyaa gaa>vaaxa xasaq>ca Garaxa xaaq mauKya zrvaajaanaqca pZvaq[a vakrql. ra"aicyaa pZhri xaaq maaqTYa va=%aa>cyaa
mauWa>paasaUna zUr rahil. 73
xaaq bZa¸Na vak&aihi wuxa KaqWNaar naahi. svaxa:cyaa paayaaxail paaz"aaNaq vakaDNaar naahi, xasaq>ca haxaavar Tqvalqlq,
ba@Tvakivar Tqvalqlq AaINa IbaCanyaavar vaaDlqlq jaqvaNa KaaNaar naahi. 74
saUyae maavaWLyaavar xaaq jyaa Kaawaxa xaiWacaa Opayaaqga vaqkla Aahq Asaq Kaaw jaqvaNaar naahi. xaaq naagada JaaqpaNaar
naahi. xasaq>ca xaaq vak&aihi na Aa>cavaxaa (jaqvaLyaana>xarcaq xaaq>d &auNaq) KarvaktYa xaaq>danaq baahqr jaaNaar naahi. 75
Iva&aiyauvaPxa snaanaana>xar (haxapaaya &auNaq) paaya Aaqlq Asaxaa>naa pZsaaz gZhNa vakravaa. par>xau, AaqLyaa paayaanaq ba@Tvakivar
AXavaa Aasanaavar jaaOo nayaq. AaqLyaa paayaanaq pZsaaz gZhNa vaqkLyaasa ziGaaeyaufya pZapxa haqxaq Asaq maanalq jaaxaq. 76
jaqXaq pZvaq[a vakrNaq zurapaasxa Aahq xaqXaq jaaOo nayaq. xyaanaq mau"aacyaa AaqhaqWavakdq va malavakdq paahu nayaq. nazi svaxaacyaa
haxaanaq paaqhUna paar vakV nayaq. 77
jar xyaa bZa¸Naala ziGaaeyaufya hvaq Asaql xar xaaq vak&aihi vaqksa, hadq, vakapari (xautlqLyaa madvaPyaacaq Baaga),
sarvaki, &aanyaacaq xausa Fa>var paaya TqvaNaar naahi. 78
xaaq vak&aihi baIhfva=kxa laqvak, caa>daW, pauvaPvak[a, maUKae, AIxa[ahaNaq laqvak, hlvaPyaa jaaxaicaq laqvak, [auz^ Fa>cyaa
saaIna&yaaxa rhaNaar naahi. 79
xaaq [auz^ala salMa, zqvaacaa pZsaaz,svaxaacaq Orlqlq Anna zqNaar naahi. [auz^ala paIva"a Inayamaacaq A&yayana vakrNyaasa
saa>gaNaar naahi. Iva>kvaa xyaala xapasyaa vakrNyaasa saa>gaNaar naahi. 80
jaaq bZa¸Na [auz^ala xapasyaa vakravayaasa saa>gaql va jaaq xyaacyaa vakdUna paIva"a Inayamaa>caa AByaasa vakVna GaqNyaacaa
pZyaxna vakril xaaq xyaa [auz^a baraqbar AsamavZxa naa>vaacyaa narvakaxa jaaEel. 81
xaaq xyaacaq daqvaqk zaqnahi haxaanaq KaajavaNaar naahi. paaraqsaa Asaxaa>naa xaaq xyaacyaa daqvaPyaala spa[ae vakrNaar naahi.
Aa>GaaqW vakrxaa>naa xaaq xyaacaq daqvaqk paaNyaaxa baudvaUna &auvaql. 82
ragaacyaa Baraxa xaaq zusaRyaacaq daqvaPyaacaq vaqksa &aVna AaqDNaar naahi AXavaa xyaacyaa daqvaPyaavar vaar vakrNaar naahi.
daqvaPyaavaVna Aa>GaaqW (daqvaqk paaNyaaxa baudvaUna) vaqkLyaavar xaaq xaqlala spa[ae vakrNaar naahi. 83
bZa¸Na zana Gaqxaa>naa pakvaPxa KaRyaa %aI"aya par>parqxail rajaavakdUnaca xaq GaqEel. Kaativak, xaqli, vasxaiga=h (Iva[ai,
ha<tql) caalvaNaara va vau>ktNaKaanaa caalvaNaaRyaavakdUna sau$a zana GaqNaq vajae Aahq. 84
Qvak xaqlacai GaaNai caalvaNaq hq zha KaativakKaanaq caalvaNyaapaq%aa jaasxa paapavakarvak Aahq. Qvak Iva[ai caalavaNaq zha
xaqlipaq%aa jaasxa paapavakarvak Asaxaq, Qvak va>uktNaKaanaa zha Iva[ai Exavaka paapavakarvak Asaxaaq, Qvak (A) %aI"aya
rajaa ha zha va>uktNaKaanyaa paq%aa jaasxa vaaEet Asaxaaq. 85
Qvak (A) %aI"aya rajaa hjaar KaativakKaanyaa pZmaaNaq Asaxaaq va mhNaUna xyaavakdUna zana GaqNaq Baya>vakr paapavakarvak
Asaxaq. 86
paIva"a Inayamaa>caq paalna na vakrNaaRyaa Axyaacaari rajaavakdUna jaaq bZa¸Na zana GaqEel xaaq pauDq namauz vaqklqLyaa Qvakvaisa
pZvakarcyaa narvaka>xa ]Kaxapaxa padql. 87
xaIma`Z, A>&axaIma`Z,mahara@rva, ra@rva, vakalsau"a, mahanarvak, 88
sa>gaivana, mahaIvavaki, xapana, sa>pZxapana, sa>Gaxa, [avakvakaql, vauk\l, pauI"ama=Ixavaka, 89
laqhsa>vauk, {gaifaa, paXaina, xapxanazi, [almal, A]sapa"avana AaINa laqhvakarvak. 90
jaaNavakar bZa¸Na hq savae AaqWKaxaaq mhNaUna xaaq vak&aihi A[aa rajaavakdUna zana Gaqxa naahi. 91
xaaq bZa¸Na paIva"a mauhuxaaevar OTql AaINa Aa&yaa]xmavak xaqja va sa>pannaxaa pZapxa vakrNyaacaa maanasa baaWgaql. xyaasaaTi
haqNaaRyaa [ariracyaa maqhnaxaicaa xaaq pakarsaa Ivacaar vakrNaar naahi. 92
xaaq bZa¸Na pZaxa:vakaWi OTUna Inaxyaacyaa pZaxaIvae&ai OrvaUkna va svaxa:la [auIcaBaUexa vakVna pahatqcyaa Ogavaxyaa saUyaaevakdq
pahaxa gaaya"ai ma>"aacaq baraca vaqW manaapaasaUna smarNa vakril. xasaq>ca xyaanaq sa>&yaavakWi sau$a vakravayaacaq Asaxaq. 93
A[aaIrxainaq IzGae vakaW gaaya"aicaa japa vaqkLyaanaq xyaala ORxama [ahaNapaNa, IzGaaeyaufya, pZ]sa$i, vaqzacaq ORxama #ana
pZapxa haqEel. 94
Opavakmaena Iva&ai paIva"a Inayamaa>nausaar vaqkLyaana>xar `ZavaNa maIhnyaacyaa AXavaa Baaz^pazacyaa (pZa@fXapaz) paaqINaemaqsa vaqzacyaa
A&yanaasa saurovaaxa vakrql. xaq xaaq pauDil caar maIhnaq maaqTYa maqhnaxainaq caalU Tqvail. 95
paa@fa maIhnyaacyaa paIhLyaa Izva[ai (pZIxapaza) Iva>kvaa, maaGa maIhnyaacyaa [auvaMkpa%aaxail pZIxapazqsa zupaari
(ma&yaanhana>xar) OxsagaeNa Iva&ai vaqzasaaTi vakril. 96
OxsagaeNa Iva&ai gaa>vaabaahqr jasaq paIva"a Inayamaaxa Izlq Aahq xa[aaIrxainaq vaqkLyaana>xar vaqzacaq vaacana xaaq zaqna
Izvasaa>saaTi va xyaana>xarcyaa ra"ai>saaTi Xaabavaql. Iva>kvaa jyaa Izva[ai OxsagaeNa Iva&ai vaqkla xyaa Izva[ai va xyaacyaa
ra"ai Xaa>bavaql. 97
xyaana>xar xaaq pZamaaINavakpaNaq vaqzacaa AByaasa [auvaMkpa%aaxa vakrixa raIhl xasaq>ca vaqza>gaa>caa sau$a AByaasa va=kfNapa%aaxa
vakril. 98 tipa: vaqzacai A>ga mhNajaq OpaInafaz,ArNyavaqk va bZa¸Navaqk Exyaazi gZ>Xa
xaaq vaqzacaq vaacana A[au$paNaq vakrNaar naahi. xaaq [auz^apauDq vaqz vaacaNaar naahi. AaINa jar xaaq pakar ra"ai vaqzacaq vaacana
vakrNyaasa va>ktaWla Asaql xar xyaanaq Jaaqpai jaavaq. 99
var IzlqLyaa Inayamaa>pZmaaNaq xyaanaq ma>"aa>caa sau$a AByaasa vakravayaacaa Asaxaaq. hu[aar bZa¸Na xyaa][avaaya bZa¸Na (Qvak
vaqza>ga) va ma>"asa>Ihxaa sau$a ][avaqkl. 100
vaqzacaa AByaasa vakrNaaRyaanaq vakahi pZsa>gai vaqzacaq A&yayana vakravayaacaq nasaxaq xaq pauDq Izlq Aahqxa. jaaq ][avakvaNyaacaq
vakama vakrxaaq Asaa IvawaXaie xyaanaq sau$a hq l%aaxa Tqvalq paaIhjaq. 101
paavasaa|axa jaqvha paaOosa jaaqranaq padxaaq jyaamauWq maaqTa Aavaaja haqxaaq, Ivajaa vakdvakdxa Aahqxa, vaarq Gaaq Gaaq Aavaaja
vakrxaaxa. jaqvha maaqTq camavakNaarq A[anai vakaqsaWxaaxa AaINa jaqvha vaazWamauWq vaaxaavarNaaxa Izvasaa vaavatWi OTxaaxa.
102
manau saa>gaxaaq Iva>k, jyaa Izva[ai Asaq haqxaq xyaacyaa zusaRyaa Izva[ai sau$a AByaasa vakV nayaq. 103
jaqvha var Izlqlq camaxvakar Qvak"apaNaq sa&aipZvaka[aacyaa saumaarasa Izsaxaaxa, Agnaihaq"a caa>galq xaqjaaWlq Aahq
A[aavaqWi vaqzacaq vaacana ba>z vakravayaacaq Asaxaq.Aavaka[aaxa pakar Dgaq AvakaWi jamali Asaxail jyaamauWq saUyaaecaa
pZvaka[a ma>z Jaala Aahq xaqvha sau$a vaqzacaq paTNa vakravayaacaq nasaxaq, 104
jar AaBaaWaxaUna IvaIca"a pZvakarcaq Bayaanavak Asaq Aavaaja yaqxaaxa, &arNaiva>kpa haqxaaq, ca>z^aBaaqvaxai KaW Izsaxaq jari xaq
paavasa|axa Izsalq xari xyaapaasaUna caaqIvasa xaasa payae>xa vaqzacaq vaacana ba>z vakravayaacaq Asaxaq. 105
paIva"a Agnai xaqjaaWLyaana>xar jar var IzlqLyaa gaaqfti GadLyaa xar saUyaepZvaka[a AXavaa xaaRyaa>caa pZvaka[a Izsaxaaq xaaqvar
vaqzacaq A&yayana ba>z Tqvaavayaacaq Asaxaq. ha Inayama ra"ai va Izvasaa Asaa zaqnahi vaqWa paaWavayaacaa Asaxaaq. 106
jyaa>naa vaqzaxa paar>gaxa vhavayaacaq Aahq A[aa>naa hq lagaU Aahq maga xaq vakaqTq vaqz ][avakxaaxa (gaa>vaaxa vaka nagaraxa) xaq
mahxvaacaq naahi. xasaq>ca jar zugae>&ai pasarli Asaql xari sau$a vaqzacaq vaacana Xaa>bavaavaq. 107
gazie gaaq>&aW AsalqLyaa paIr]sXaxaixa, [auz^ Opa]sXaxa Asaql, rdNyaacaa Aavaaja Asaql, pZqxa padlq Aahq, A[aa
vaqWi vaqzacaq vaacana ba>z vakravaq. 108
paaNyaaxa Asaxaa>naa, ma&yara"ai, [aa@>caasa vakrxaa>naa, AsvacC Asaxaa>naa, `Za$acaq jaqvaNa KaaLyaacyaa pZsa>gai, vaqzacaa
saa&aa Ivacaar sau$a bZa¸Naanaq vakravayaacaa nasaxaaq. 109
#anai bZa¸Na xaina pZsa>gai vaqzacaa Ivacaar vakrNaar naahi, jaqvha xaaq xyaacyaa Qvaka paUvaejaacyaa (QvakaqI$ft) `Za$acyaa
jaqvaNaacaq Aama>"aNa svaivakarxaaq, jaqvha xyaacyaa rajaala sauxavak vaa sauyaqr lagalqlq Asaxaq, Iva>kvaa rahunaq ca>z^ala gZhNa
vaqklqlq Aahq. 110
jaaqvar `Za$acyaa jaqvaNaacaq daga xyaacyaa vas"aavar, A>gaavar Aahqxa xaaqvar xaaq vaqz paTNa vakrNaar naahi. 111
IbaCanyaavar pahudla Asaxaa, paaya baavakavar Tqvalqlq Asaxaa, maa>di GaalUna basalqlq Asaxaa>naa jaqvha xyaacaq zaqnahi
gaudGyaa Baaqvaxai vakapad baa>&alq Aahq, xyaanaq vaqzacaa AByaasa vakV nayaq. jaqvha hlvaPyaa vaukWaxail vyavaPxainaq vaaDlqlq
KaaNaq xaaq KaaEel xaqvhasau$a xyaanaq vaqzacaq paTNa vakravayaacaq nasaxaq. 112
jaqvha paIrsaraxa &auvaqk pasarlqlq Asaql, baaNaa>caa maaqTa Aavaaja haqxa Asaql, zaqnahi sa>&aipZvaka[aacyaa vaqWi,
pZIxapazqla, Aftmaila, caxauze[aila AaINa paaqINaemaqla vaqzacaq vaacana vakravayaacaq naahi. 113.
pZIxapazqsa vaacana vaqklq xar ][a%avakacaa naa[a haqxaaq, Aftmai va paaqINaemaqsa vaacana vaqkLyaasa Ivasar padxaaq. caxauze[aisa
vaacana vaqkLyaanaq IvawaXyaaecaq nauvaksaana haqxaq. mhNaUna vaqzacaq paTNa Fa Izvasaa>xa vakravayaacaq nasaxaq. 114
laqvaka>xa basala Asaxaa>naa xasaq>ca jaqvha &auWicaq vaazW haqxaq, jaqvha Aavaka[aaxa Baya>vakr A[ai lali pasarxaq, jaqvha
vakaqLhq vaukEe vakrxaaxa, vauk"ai Bau>vakxaaxa, maa>vakdq Aaqrdxaaxa, O>t IKa>vakaWxaaxa, xaqvha vaqzacaq vaacana vakravayaacaq
nasaxaq. 115
`Za$axa Baqtvasxau GaqxaLyaavar, sma[aanaaxa, gaa>vaaxa, gaaEecyaa gaaqTYaxa, xasaq>ca sa>Baaqga GaqxaLyaavar xyaaca vas"aanaq
Asaxaa>naa vaqzacaq vaacana vakravayaacaq naahi. 116
`Za$axa Izlqli Baqtvasxau pZaNai Asaql Iva>kvaa Inajaieva Asaql xai svaivakarLyaana>xar (xaabadxaaqba) bZa¸Naanaq vaqzaqccaar
vakravayaacaa nasaxaaq. vakarNa, bZa¸Naacaq xaaq>d hq xyaacaq haxa Asaq maanalq jaaxaq. 117
gaa>vaaxa caaqr Gausalqlq Asaxaa>naa, xyaaba*lcai saucanaa ImaWali Asaxaa>naa vaqzacaa AByaasa Xaa>bavaayacaa Asaxaaq. zusaRyaa
Izva[ai [auBa saucanaa ImaWaLyaana>xar xaaq sauro vakravaa. 118
Opavakmaena Iva&aicyaa va vaqzaqxsagaecyaa vaqWi vaqzacaq vaacana xaina Izvasa vakravayaacaq nasaxaq. par>xau, Aftvakacaq AaINa
maaqsamaacyaa [aqvatcyaa Izva[ai va xyaa ra"ai sau$a xaq vakravayaacaq nasaxaq. 119
Gaaqda, hRxai, naava (haqdi), gaaDva, O>t, vaahna Fa>var svaar Asaql xar vaqzacaq vacana vakravayaacaq nasaxaq. xasaq>ca
Aaqsad pZzq[aaxa OBaa Asaql, Jaadavar basala Asaql xarisau$a xaq vaacana vakravayaacaq naahi. 120
IpaRxa OsaWlqlq Asaxaanaa, Apacanaacaa "aasa Jaala Asaxaanaa, nauvakxaqca jaqvaNa KaaNaq vaqkLyaana>xar, maaramaari vakrixa
Asaxaanaa, yau$ caalU Asaxaanaa (lDxaanaa), yau$acyaa CavaNaixa Asaxaanaa, Baa>dNa vaqkLyaana>xar, Olti JaaLyaavar
A[aa paIr]sXaxaixa vaqzacaq vaacana vakrNaq Ayaaqgya Asaxaq. 121
[as"aanaq GaayaaW JaalqLyaa AvasXaqxa, A>gaaxaUna rvaPxa vahaxa Asaxaanaa, vaarq jaaqranaq vahaxa Asaxaanaa, vaacana vakravayaacaq
nasaxaq. xasaq>ca Garaxa (bZa¸Na) paahuNaa Asaql xar xyaacyaa parvaanagai ][avaaya vakV nayaq. 122
saamavaqzacaq vaacana caalU Asaxaanaa {gvaqz AXavaa yajauvaqezacaq vaacana vakravayaacaq nasaxaq. Qvak zaqna Izvasa Xaa>baUna magaca
xaq sauro vakravaq. xyaa Aa&ai ArNyavakacaq vaacana vakravaq. 123
{gvaqz zqvaa>naa IpZya Asaxaaq, yajauvaqez maaNasaala Aavadxaaq saama vaqz Ipaxara>naa Aavadxaaq, mhNaUna saamavaqzacaq vaacana
A[au$ (jaNauvakaya) samajalq jaaxaq. 124
hq maahixa AsaNaara, zrraqja vaqzacaq vaacana sauro vakrNyaa Aa&ai vaqzacyaa saara>[aacaq vaacana pZXama vakril va na>xar
vaqzacaq vaacana vakril. 125
jar vaqzacaq paTNa haqxa Asaxaanaa gaur>, baqduvak, maa>jar, vauk"aa, saapa, mau>gausa, Fa>pa@vaki vakaqNaihi pZaNai ][a%avak va
IvawaXaie Fa>cyaama&aUna gaqla xar xyaana>xar caaqIvasa xaasaasaaTi vaqzacaq vaacana Xaa>baavayaacaq Asaxaq. 126
vaqzacaa AByaasa I~jaanaq zaqna vakarNaa>saaTi taWavaa, xai A[ai, jar xaaq jaqXaq vaacana vakrxaaq xai jaagaa AsvacC Asaql
va jar xaaq svaxa: AsvacC Asaql. 127
I~ja pZIxapaza, Aftmai ([auvaMk va va=kfNa), paaqINaemaa, caxauze[ai Fa Izva[ai (ra"ai) s"ai[ai sa>ba>&a GaqNaar naahi jari xaq
Izvasa sa>BaaqgaasaaTi yaaqgya samajalqLyaa vakaWaxa Aalq xari hq mahxvaacaq samajaavaq. 128
I~jaanaq jaqvaNaana>xar, Aajaari AsaLyaasa, paUNae vakpadq Gaaxalqlq Asaxaa>naa, Aa>GaaqW vakV nayaq. xasaq>ca jar
xalavaacyaa Kaaqlicai maaIhxai nasaql xar xa[aa xalavaaxa paaqhNyaasa OxaV nayaq. 129
I~jaanaq zqvaacyaa mauIxaecyaa saavalivar, gaurocyaa saavalivar, rajaacyaa, snaaxavakacyaa, svaxaacyaa ][a%avakacyaa, lal
r>gaacyaa pZaNyaacyaa AaINa ziI%axaacyaa A[aa saavaLyaa>var paaya TqvaUna jaaOo nayaq. ziI%axa mhNajaq Asaa bZa¸Na jyaala
`Za@xa Iva&aipaUvaevak ya# vakrNyaacaa AI&avakar Aahq. 130
`Za$axa maa>saacaq jaqvaNa vaqklqLyaa I~jaanaq zupaari va ma&yara"ai AaINa sa>&aipZvaka[aacyaa pZsa>gai zaqna rsxyaa>cyaa caa@vakaxa
jaasxa vakaW Xaa>baU nayaq. 131
jaaNaiva paUvaevak Asaa I~ja, Aa>GaaqWicyaa paaNyaaxa, Aa>GaaqWicyaa Exar saamaanaavar (jasaq saabaNa, A>ga pausaNyaavar),
mauxaavar, hgaavar, Xauvaki>var, saa>dlqLyaa rvaPxaavar, pa>uvaavar, Iva>kvaa jaq vakahi xaaq>daxaUna tavaklq Aahq jasaq Olti
vaga@rq A[aa gaaqftivar, paaya tavakNaar naahi. 132
I~jaanaq AapaLyaa [a"auvar, [a"aucyaa Ima"aa>var, vaaEet va=kxya vakrNaaRyaavar, caaqravar xasaq>ca zusaRyaacyaa baayavakaqvar jaasxa
l%a zqOo nayaq va xyaa>caa Ivacaarsau$a vakV nayaq. 133
pars"ai[ai Ihxagauja vakrNyaasaarKaq A&ama vakayae naahi vakrNaar vakarNa, xyaamauWq xyaacaq Aayaufya vakmai haqxa Asaxaq. 134
%aI"aya, saapa, Iva~ana bZa¸Na hq Ivakxaihi vakmajaaqr Asalq xari xyaa>caa Ixarsvakar I~jaanaq vak&aihi vakravayaacaa
nasaxaaq. 135 tipa: I~ja mhNajaq vZxaba>&a (Opanayana) vaqklqla bZa¸Na, %aI"aya AXavaa va@[ya Asaq samajaavaq.
xyaacaq vakarNa hq xaina jar zuKaavalq gaqlq xar xaq pZaya: bZa¸Naacaa naa[a vakV [avakxaaxa. mhNaUna xyaanaq xyaa>caa Ixarsvakar
vak&aihi vakravayaacaa nasaxaaq. 136
AapaLyaala AalqLyaa Apaya[aamauWq xaaq vak&aihi Inara[a na haqxaa marqpayae>xa ya[aasaaTi pZyaxna][al rahil. 137
I~jaanaq vak&aihi Karq xaqca baaqlavaq, IpZya baaqlavaq, [avaPyaxar AIpZya saxya baaqlNyaacaq taWavaq, IpZya vaatNaarq Asaxya
taWavaq, hq Inaxya Inayamaanausaar Aahq. 138
xyaanaq jaq yaaqgya Aahq xyaala 'yaaqgya' mhNaavaq, xaaq vak&aihi vyaXae va@r va vaaz vakaqNaa[aihi vakrNaar naahi. 139
xaaq BaLyaa pahatq, pakar O[aira ra"ai, zupaarcyaa xaWpaxyaa Onhaxa, maahixa nasalqLyaa "ayasXaa>baraqbar, Qvakta Iva>kvaa
[auz^a baraqbar pZvaasa vakrNyaacaq taWql. 140
Apa>ga, gaIlxagaa"a, A#anai, mhaxaarq, vaukropa, zIrz^i va hina vaukWaxail laqvaka>caa Apamaana vakrNaar naahi. 141
bZa¸Na paaraqsaa Asaql xar xaaq gaaEela, zusaRyaa bZa¸Naala, Agnaila spa[ae vakrNaar naahi. xaaq Aajaari Asaql xar
ra"aicaq xaarq paaraq[aq Asaxaa>naa paaIhl. 142
jar xyaanaq paaraq[aq Asaxaa>naa spa[ae vaqkla xar xaaq paaNyaanaq xyaacaq Avayava &auvaql va baqbai>la paaNai lavaql. 143
Aajaari nasaql xar xyaanaq xyaacyaa [ariraxail ICz^a>naa (naavakaxail, vakanaaxail, gauz~ar Exyaazi) haxa lavaU nayaq.
xasaq>ca gauFq>z^iyaa>varil vaqksaa>naa (Jaatq) haxa lavaU nayaq. 144
xaaq AagZhpaUvaevak caa>gaLyaa IrxaiBaaxai va vaxaeNaUvak Fa>caq paalna vakril, svacCxaa paaWql, Baaqga E>z^iyaa>caq sa>yamana
vakril, saxaxa pZaXaenaa pautpautxa rahil, na va>ktaWxaa zrraqja Agnaila A&yae zqEel. 145
jaaq bZa¸Na caa>gaLyaa IrxaiBaaxai va vaxaeNaUvak Fa>caq paalna vakril, svacCxaa paaWql, Baaqga E>z^iyaa>caq sa>yamana vakril,
saxaxa pZaXaenaa pautpautxa rahil, na va>ktaWxaa zrraqja Agnaila A&yae zqEel. xyaanaa vak&aihi sa>vakta>caa saamanaa vakravaa
lagaNaar naahi. 146
vaqzacaq vaacana hi savaaqexva=kft jabaabazari Aahq hq jaaNaUna xaaq na va>ktaWxaa, yaaqgya vaqWi xaq vakrixa rahil. baavaki savae
gaaqfti bZa¸Naala zuyyama AsaLyaa paaIhjaqxa. 147
jaaq bZa¸Na vaqzacaq vaacana Inayamaanausaar Inaxyanaqmaanaq vakril jaaq svacCxaa paaWql, va@ragyaacaq paalna vakrql, zusaRyaa
jaivaa>sa "aasa zqNaar naahi xaaq paUvaejanmaa>caq #ana ImaWvaxaaq. 148
xaaq paUvaejanmaacaq #ana pZapxa JaaLyaana>xar paunha vaqzacaq paTNa vakrixa rhaxaaq xaaq Icar>xar sauKa ImaWvaxaaq. 149
pavaaecyaa vakaWaxa xaaq saaIva"aicaa ma>"a paDxa rahil. xyaamauWq AInaft pZsa>ga taWxaa yaqxail. Aftvakacaq va Anvaftvakacaq
vaqWi Ipaxara>caq smarNa vakril. 150
rhaxyaa GarapaasaUna zUr lGavai vakravai, [aa@>caasaasa basaavaq, paaya &auvaavaqxa, Ofti Karvakti tavakavaixa va Aa>GaaqW sau$a
zUr vakravai. 151 tipa: mhNajaq Fa gaaqfti xyaanaq Garaxa vakV nayaqxa.
[aa@>caasa pakvaPxa pahatq vakravaa. xyaana>xar mauKamaajaena (xaaq>d &auNaq), snaana vaqkLyaavar A>gaavar bZa¸Nai z[aevak Basma
ga>&aazicaq pa_q r>gavaavaqxa, daq|axa saurmaa lavaavaa xyaana>xar zqvaa>cai paujaa vakrNyaasa basaavaq. 152 tipa: Exar I~jaa>nai
xyaa>cai z[aevak Icanhq A>gaavar r>gavaavaixa.
par>xau, pavaaecyaa Izva[ai xaaq xyaacyaa BaLyaasaaTi zqvaa>cyaa mauxyaae>caq (pZIxamaa>caq) z[aena GaqEel, sa+uNai bZa¸Naa>caq z[aena
GaqEel, AaINa rajaacaq z[aena GaqEel. xasaq>ca svaxaacyaa gaurocaq z[aena GaqEel. 153
[avaPyaxaaqvar xaaq AazrNaiya sajjanaa>caa saxvakar vakril, xyaa>naa svaxaacaq Aasana zqEel, xyaa>cyaa javaW haxa jaaqdUna
basaql AaINa xaq jaqvha InaGaxail xaqvha xyaa>cyaa baraqbar xyaa>cyaa Xaaqdq maagaUna caalxa jaaOona xyaa>naa Inaraqpa zqEel.
154
xaaq na va>ktaWxaa sa+uNai janaa>caq, jaq xyaacyaaca vyavasaayaaxail Aahqxa, AnauvakrNa vakril. Asaq vakrNyaacaq Aazq[a
paIva"a Inayamaa>xa Izlq Aahqxa. xasaq>ca sma=Ixacyaa paIva"a par>parqxa Izlq Aahq. vakarNa, savae Inayamaa>caq xaqca mauW Aahq.
155
sa+uNaacyaa AacarNaamauWq ziGae Aayaufya, ApaqI%axa sa>xaIxa, Apakat sa>paRxai AaINa xyaamauWq A[auBa l%aNaa>caq paIrNaama
naft haqxaaxa. 156
zugaueNai maaNaUsa zaqfai Trxaaq, xaaq saz@va zuz@evai Trxaaq, xyaala Anaqvak vyaa&ai haqxaaxa AaINa xaaq ALpaayaufai haqxaaq. 157
[auBa l%aNaq Ajaibaaxa nasalqla maaNaUsa sa+uNai laqvaka>caq AnauvakrNa vakrixa Asaql xar xaaq Exara>cyaa ~qfaapaasaUna
AIlpxa rhaxaaq. [a>Bar vafaqe jagaxaaq. 158
jyaa vakamaasaaTi Exara>var Aval>baUna rhavaq lagaxaq A[ai vakamaq xyaanaq sahsaa GaqOo nayaqxa, par>xau, jyaa vakamaacaq ya[a
savaesvai svaxaavar Aval>baUna Aahq xa[ai vakamaq jaror Gyaavaixa. 159
jaqvha zusaRyaavar Aval>baUna rhavaq lagaxaq xaqvha "aasa sahna vakravaa lagaxaaq. svaaval>banaaxa Aana>z Asaxaaq. mhNaUna hq
l%aaxa Asau wavaq Iva>k, hi "aasa (vaqznaa) va Aana>z Fa>cai XaaqdvaPyaaxa vyaaKyaa Aahq. 160
jyaa vakamaaxa, xaq vakrxaa>naa Aana>z ImaWxaaq xaq vakravaq va jyaaxa ImaWxa naahi A[ai vakamaq GaqOo nayaqxa. 161
bZa¸Naanaq vak&aihi AapaLyaa ][a%avakacaa Apamaana vakV nayaq. jaq vaqz ][avakvaxaaxa xyaa>caa Aapamaana vakV nayaq. xyaacyaa
AaEecaa, baapaacaa, gaurocaa, gaaEecaa, bZa¸Naacaa AaINa jaq xaxva][alxaqnaq paUNae Asaq jaivana vyaxaixa vakrxaaxa A[aa
vakaqNaacaahi xaaq Avamaana vakrNaar naahi. 162
bZa¸Naanaq AIna`varvaazi (naasxaivak) haqOo nayaq, vaqzaba*l xaucCxaa baaWgau nayaq, zqvaa>caa Ixarsvakar vakV nayaq, ~qfa,
O$tpaNaa, Gamaq>d, vZkaq&a AaINa vZka@yae taWavaq. 163
raga Aala xari zusaRyaavar vakaTi OgaaV nayaq vaa maaV nayaq. par>xau, IvawaXyaaela sau&aarNyaasaaTi vakaTicaa Opayaaqga
vakrNyaasa hrvakxa naahi. 164
jar I~jaanaq Qvakawa bZa¸Naala jaivaq maarNyaacai nausaxai &amavaki Izli xari xaaq ma=xyau na>xar xaIma`Z naa>vaacyaa narvakaxa
hjaaraq vafaqe ]Kaxapaxa padql. 165
bZa¸Naala jar xyaanaq (I~jaanaq) Qvaka Inaropaz^vai gavaxaacyaa paaxyaanaq hlvaqksaq maarlq xari sau$a xaaq pauDcyaa janmai A[aa
yaaqnaixa jaaEel jaqXaq paapa vakrNaarqq jaaxaaxa. 166
jaaq manaufya Qvakawa bZa¸Naanaq xyaala maarlq nasaxaa>naa xyaa bZa¸Naala jara[ai Ejaa vakril jyaamauWq xyaa bZa¸Naacaq rvaPxa
InaGaql xaaq ma=xyauna>xar AIxa[aya vaqznaamaya AvasXaqxa ]Kaxapaxa padql. 167
rvaPxa saa>dNaara Ijaxavaqk rvaPxa maaxaivar saa>dql Ixaxavaqk rvaPxa IjaxavaPyaa maaxaicyaa vakNaa>naa IBajavaql Ixaxavaka vaqW xaaq
maqLyaana>xar rvaPxa maa>sa KaaNaarq pZaNai xyaala Kaaxail. 168
xyaasaaTi vakaqNaihi [ahaNaa maaNaUsa bZa¸Naala maarNyaacai &amavaki sau$a zqxa naahi, xyaala maarxa naahi AXavaa xyaacaq
rvaPxa saa>dxa naahi. 169
zufvakmaaenaq jagaNaara, Kaaqtq baaqlUna `Zima>xa haqNaara va zusaRyaala "aasa zqNyaaxa Aana>z maanaNaara vak&aihi sauKai haqxa naahi.
170
zufvakmae vakrNaaRyaa>caa JapaatYanaq haqNaara Rhasa paahUna sa+uNai maaNaUsa saxvakmaaenaq jari vakamaq Jaali naahixa mhNaUna zufvakmaae
vakdq vaWxa naahi. 171
zufvakmae saavavaka[apaNaq maaNasaacyaa naa[aacai rcanaa vakrixa Asaxaq, 172
paapaacaq vaaEet pakW xyaala naahi xari xyaacyaa maulala Baaqgaavaqca lagaxaq naahixar xyaacyaa naaxava>danaa Baaqgaavaq lagaxaq,
[aqvati xaq paapavakmae xyaa vauktU>baaxa vaaEet pakWacyaa ropaanaq parxaxaqca. 173
zufvakmaaenaq xaaq sama=$ haqEelhi, xaaq sa>panna haqEelhi, [a"aula naamaaqhrma vakrqlhi xari [aqvati xaq zufvakmae xyaalaca maaVna
tavaqkl. hq l%aaxa Asau wavaq. 174
bZa¸Naanaq naqhmai xyaasaaTi saxyavaxaie Asaavaq. paIva"a Inayamaa>caq paalna vakravaq. sajjanaasaarKaq (Aayae) rhavaq. xyaanaq
xyaacyaa IvawaXyaaenaa caa>galq vaWNa lavaavaq. caa>gali vaaNai, caa>gali rhaNai va paaqt vaaDNaar naahi (vakmai Kaavaq) Asaq
rhavaq. 175
paIva"a Inayamaa baahqr jaaOona AapaLyaa vakamanaa paUxaie vakrNyaacaq &aadsa xyaanaq vakV nayaq. jari InayamaapZmaaNaq Aahq Asaq
Izsalq xari jar xaq va=kxya caa>gaLyaa maaNasaa>naa "aasa zqNaarq Asaql xar xaq vakV nayaq. 176
pakalxau vakamaaxa xyaanaq vyaXae vaqW zvadU nayaq. pakalxau badbad vakV nayaq. vaacaqnaq xasaq>ca vakmaaenaq xaaq vakaqNaalahi
zuKavaNaar naahi. xaaq vakaqNaalahi "aasa zqNyaacaa saa&aa Ivacaarhi vak&ai vakrNaar naahi. 177
AapaLyaa paUvaejaanaq jyaa sax[ail maagaaenaq jaivana jagaNyaacaa pZyaxna vaqkla xyaaca maagaaenaq xyaanaq jagavaq mhNajaq xyaala
zuz@evaala saamanaa vakravaa lagaNaar naahi. 178
Gari yaqOona paujaapaaT vakrNaara pauraqhixa, ][a%avak, maamaa, paahuNaa, paaLya (Aval>baUna AsaNaarq), ABaevak, vayaaqva=$,
Aajaari maaNasaq, Iva~ana, vadila>vakdil naaxaqvaaEevak, lgnaamauWq jaaqdlqlq laqvak, 179
maaxaa, Ipaxaa, s"ai naaxaqvaaeevak, maulgai, naaqvakr va zasa, A[aa savaae>[ai xaaq vak&aihi Baa>dNaar naahi.180
Fa laqvaka>[ai na Baa>dLyaamauWq xaaq savae paapaaxaUna mauvaPxa haqEel. A[ai Baa>dNaq Garaxa taWLyaamauWq xaaq Kaali Izlqli
jaga Ija>vaUk [avakxaaq. 181
][a%avak bZa¸Naa>cyaa jagaacaa pZIxaIna&ai Asaxaaq, vadil pZjaapaIxacaa pZIxaIna&ai Asaxaaq, paahuNaa E>z^acaa pZIxaIna&ai
Asaxaaq, pauraqhixa zqvaa>caa pZIxaIna&ai Asaxaaq, 182
s"ai Apsara>cai pZIxaIna&ai Asaxaq, AaEevakdil naaxavaaEevak Ivasva zqvaa>caq pZIxaIna&ai Asaxaaxa, pZIxaIna&algnaacaq
naaxaqvaaEevak paaNyaacaq pZIxaIna&ai Asaxaaxa, AaEe va maamaavakdil laqvak pa=Xvaicaq pZIxaIna&ai Asaxaaxa. 183
ABaevak, Aajaari va gariba AaINa va=$ laqvak ma&aLyaa jagaacaq pZIxaIna&ai Asaxaaxa, vadil BaaOo ha Ipaxyaacaa va
paxnai AaINa maulgaa svaxaacaq pZIxaIna&ai Asaxaaxa. 184
naaqvakr va zasa hq xyaacyaa saavalicaq pZIxaIna&ai Asaxaaxa, mauli Axya>xa naajauvakxaqcaq pZIxaIna&aixva vakrxaaxa, mhNaUna
jari Fa>pa@vaki vakaqNaihi xyaala "aasa Izla xari xaaq xyaanaq InamautpaNaq sahna vakravayaacaa Asaxaaq. 185
jari xyaacyaa yaaqgyaxaqmauWq yajamaanaa vakdUna Baqt vasxau svaivakarNaq hq yaaqgya Asalq xari xaaq xa[ai savaya svaxaala lavaUna
GaqNaar naahi. vakarNa xyaamauWq xyaacai z@Ivavak [avaPxai saavavaka[apaNaq naft haqxa Asaxaq. 186
xyaala Axya>xa garja Asali xari xaaq vakaqNaxai Baqt Gyaavayaacai va vakaqNaxai GaqOo nayaq Facaq paurqsaq #ana (paIva"a Inayamaa>
pZmaaNaq) nasaql xar Baqtvasxau GaqOo nayaq. 187
Asaq na vaqkLyaasa xasaa A#anai bZa¸Na xyaa Baqtvasxau (saaqnaq, jamaina, gaaya, Gaaqda, Kaaw, vas"a, xaiWacaq zaNaq,
saajauvak xaupa) GaqxaLyaamauWq raKa haqEel. 188
saaqnaq va Kaaw xyaacaq Aayaufya vakmai vakrxaaxa, jamaina va gaaya xyaacaq [arir vyaa&aimaya haqxaq, daq|amauWq z=fti jaaxaq
(vakmai haqxaq), vas"aamauWq xvacaa IbaGadxaq, saajauvak xaupaamauWq xyaacai Ojaae va xaiWacyaa zaNyaamauWq xyaacai sa>xaIxa barbaaz
haqxaq. 189
jaaq bZa¸Na xaxva][alxaa va vaqzacaa AByaasa Asaq zaqnahi vakrixa naahi xaaq jar zana, Baqtvasxau svaivakarxa Asaql xar
xaaq va xyaala zana vakrNaara Asaq zaqGaqhi narvakaxa jaaxaaxa, jasaq zgadacyaa baaqtixaUna pZvaasa vakrNaara paaNyaaxa baudql.
190
mhNaUna, A#anai maaNasaanaq vak&aihi zana AXavaa Baqtvasxau GaqOo nayaqxa, vakarNa Agazi maamauli Baqtvasxau sau$a xyaacyaa
naa[aasa vakarNaiBaUxa haqxa Asaxaq. 191
Xaaqdi[ai jaaNa Asalqla Esama jaaq vaqzacaa AByaasa nasalqla bZa¸Na, maa>jarasaarKaa Iva>kvaa, baga|asaarKaa vaagaNaara
bZa¸Na xyaala paaNai sau$a paajaU nayaq. 192
vaqzacaa AByaasa nasalqla, maa>jarasaarKaa vaagaNaara va baga|asaarKaa vaagaNaara A[aa Ixanahi pZvakarcyaa bZa¸Naa>naa jaaq
zana vakril xaaq parlaqvakaxa maaqTYa AdcaNaixa padql.193
zgadacyaa naavaqxaUna pZvaasa vakrNyaacaa pZyaxna vakrNaara jasaa paaNyaaxa baudql xasaa A#anai bZa¸Naala zana vakrNaara
A&aaqgaxaila jaaxaaq. 194
zusaRyaacyaa vakamaacaq `Zqya KaaNaara, zusaRyaacyaa ya[aabaabaxa maxsar vakrNaara, AapaNa Iva~ana AsaLyaacaa bahaNaa
vakrNaara, zusaRyaala paksavaNaara, Ejaa vakrNaara A[aa bZa¸Naala maa>jarasaarKaa Asaq sa>baaqI&alq Aahq. 195
jaaq bZa¸Na AIxasvaaXaie, AaxaLyaa vakaWjaacaa, vZukr, Iva`vaasaGaaxavaki, sa>BaaIvaxapaNaa vakrNaaRyaala baga|asaarKaa
Asaq sa>baaqI&alq Aahq. 196
maa>jarasaarKaa va baga|a saarKaa bZa¸Na [aqvati xyaacyaa vakmaaenaq A>&axaImas"a naa>vaacyaa narvakaxa jaaxaaq. 197
Qvakza paapa vaqkLyaana>xar xyaanaq KaaqtYa xapasyaqcaq saaq>ga vakVna AXavaa A&yaaxmaacyaa gaaqfti vakVna svaxaacaq paapa
lpavaNyaacaa pZyaxna vakVna KaaqtYa [apaXaa GaqOona s"aiyaa>naa va [auz^a>naa paksavaUna jaivana jagala xar, 198
xasaa bZa¸Na vaqzacaa AByaasa vakrNaaRyaa I~jaavakdUna Fa janmai va na>xarhi pa@klavar Gaqxala jaaEel. jyaa KaaqtYa
[apaXaa, AaNaaBaavaka GaqxaLyaa xyaa ra%asaala ImaWxaaxa. 199
jaaq saccyaa IvawaXyaaecaq saaq>ga GaqOona IBavak maagaxaaq va xyaavar OzrBarNa vakrxaaq xaaq pauDcyaa janmai pa[aucyaa paaqti janma
Gaqxaaq. 200
A[aa KaaqtYa bZa¸Naanaq jar zusaRyaacyaa xalavaaxa snaana vaqklq xar xyaala xaaq xalava jyaanaq baa>&ala xyaacyaa paapaacaa
&anai vhavaq lagaql. 201
zusaRyaacaq vaahna, [ayyaa, Aasana, Ivahir, bagaicaa, AXavaa Gar xyaacyaa parvaanagai ][avaaya vaaparlq xar xyaa
maalvakacyaa paapaacyaa Qvak caxauXyaae>[a Baagaacaa &anai haqEel. 202
A[aa bZa¸Naanaq naqhmai nazi, gaa>vaxaWi, Jarq, dbavaki jai na@saIgaevakpaNaq banali Aahqxa xyaa>caa vaapar vakravaa. 203
[ahaNaa bZa¸Na naqhmai pZXama AIxamahxvaacyaa jabaabazaRyaa (yama) Aa&ai paar paadql va na>xar saamaanya mahxvaacyaa
jabaabazaRyaa (Inayama) paaIhl. xasaq jar xaaq na vakrql xar xaaq samaajaaxaUna baIhfva=kxa haqEel. 204
`Za$acaq jaqvaNa jaq s"aaqI"aya nasalqLyaa bZa¸Naanaq Izlq AXavaa jaq Anaqvaka>saaTi vaqklq Aahq AXavaa jaq s"ainaq vaa
napausavakanaq Izlq Aahq xaq KaaNaar naahi. 205
Asaq laqvak (Anaqvaka>saaTi zana vakrNaara, s"aaqI"aya nasalqla, s"ai, napausavak) jar `Za$ vakril xar ApaIva"a Trql
AaINa xyaamauWq zqva naaraja haqxail mhNaUna A[aa `Za$axa saamail haqNaq taWavaq. 206
paayaacaa spa[ae Jaalqlq, xasaq>ca zaro pyaalqLyaa maaNasaanaq Izlqlq, ragaanaq Izlqlq,Aajaari maaNasaanaq Izlqlq, Iva>kvaa
jyaaxa vaqksa, Ivakdi Ivaktvak padlq Aahqxa Asaq Anna KaaOo nayaq. 207
bZa¸Naacai hRxyaa vakrNaaRyaanaq paaIhlqlq, maa]savakpaaWi Asalqli s"ai, pa%aanaq, vauk"yaanaq Icavadlqlq Asaq Annasau$a
KaaOo nayaq. 208
][avaklqLyaa Iva~ana maaNasaanaq Oftvalqlq, gaaEenaq vaasa Gaqxalqlq (hu>galqlq), AnnaC"aaxa vaaDlqlq, naayavakiNainaq
vaaDlqlq, 209
caaqrlqlq, gaaNaaRyaanaq Izlqlq, sauxaaranaq Izlqlq, saavavakaranaq Izlqlq, `Za@xa Iva&aixa Baaga GaqxalqLyaanaq Izlqlq,
va@kwanaq Izlqlq jaqvaNa KaaOo nayaq. 210
A%amya gaunha vaqklqLyaanaq Izlqlq, IhjadYanaq Izlqlq, ApaIva"a s"ainaq Izlqlq, paaKa>dinaq Izlqlq, paa>balqlq,
ra"aBar OGadYavar Tqvalqlq, [auz^acyaa vaatNaicaq Asaq jaqvaNa KaaOo nayaq. 211
va@wanaq Izlqlq, ][avakaRyaanaq Izlqlq, zuft maaNasaanaq, zusaRyaacaq Oftq KaaNaara, baaW>xaiNaicyaa vaatNaixalq, xasaq>ca
jaqXaq jaqvaNaavaWixaUna AIxaXai ma&yaqca OTUna jaaxaaxa A[aa ITvakaNacaq, sauxavak vaa sauyaqraxail s"aivakdUna Aalqlq, 212
Apamaana vakVna Izlqlq, jyaa jaqvaNaaxa Karaba maa>sa Aahq, lgna na JaalqLyaa baaEenaq Izlqlq, [a"aunaq Izlqlq,
nagaraI&apaIxanaq Izlqlq, vaaWixa tavaklqLyaanaq Izlqlq, AaINa jyaavar zusaRyaacai XaU>vaki padli Aahq, 213
KabaRyaanaq Izlqlq, Kaaqtq baaqlNaaRyaanaq, jaaq ][a&aa Ivavakxaaq xyaanaq Izlqlq, natanaq, ][a>pyaanaq, Iva`vaasaGaaxavaki
maaNasaanaq Izlqlq, KaaOo nayaq. 214
laqhar, Inafaaz (sapxasauraxa gaaNaara), KaufamasvakRyaa, saaqnaar, taqpaLyaa IvaNaNaara, caa>Baar, [as"aq IvavakNaara
A[aa>vakdUna jaqvaNa GaqOo nayaq. 215
][avakari vauk"yaa>naa paaWNaara, Iva[ai (ha<tql) saa>BaaWNaara, &aaqbai, vakpadq r>gavaNaara, zIrz^i, AaINa Asaa maaNaUsa
jyaacyaa Garaxa xyaacyaa baayavakaqcaa IpZyavakr rhaxa Aahq. 216
sauxavak vaa sauyaqr sa>palq naahi Asaa maaNaUsa, jaaq AapaLyaa baayavakaqcyaa IpZyavakara[ai zaqsxai vakrxaaq, jaaq paurofa
baayavakaqcyaa xaalavar naacaxaaq, A[aa>vakdUna Aalqlq jaqvaNa, baqcava jaqvaNa, KaaOo nayaq. 217
rajaavakdUna Aalqlq jaqvaNa xyaacaq baW naft vakrxaq, [auz^avakdUna Aalqlq xyaacaq paaIva"ya naft vakrxaq, saaqnaaravakdil
KaaLyaanaq Aayaufya vakmai haqxaq, caa>Baaravakdil KaaLyaanaq baznaamai haqxaq. 218
vakaragaira>vakdil ][a&aa KaaLyaanaq xyaacai maulbaaW marxail, &aaqbyaavakdil KaaLyaanaq [ariracai xaavakz naft haqEel,
AnnaC"aaxail va naayavakiNaivakdil jaqvaNaamauWq svagaaecai zarq ba>z haqxail. 219
va@wavakdil jaqvaNa pauvaasaarKaq Baya>vakr Asaxaq. ApaIva"a s"aicaq jaqvaNa vaiyae KaaNyaasaarKaq Asaxaq. saavavakaravakdil
jaqvaNa gauvaasaarKaq Asaxaq. [as"a IvavakNaaRyaavakdil GaaNa KaaNyaasaarKaq Asaxaq. 220
Exar jyaa>cyaa vakdil jaqvaNa KaaOo nayaq Asaq saa>Igaxalq Aahq xaq jaqvaNa mhNajaq caamadi, hadq AaINa vaqksa
KaaNyaasaarKaq Asaxaq. 221
cauvaUkna jar A[aa>cyaa vakdil jaqvaNa xyaanaq KaalMq Asaql xar xyaanaq Qvak Izvasa Opavaasa (Ana[ana) vakravaq. jar
xyaanaq samajaUna OmajaUna KaalMq Asaql Iva>kvaa vaiyae, Ivafta vaa lGavai KaalMi Asaql xar xyaanaq IvZkKZ naa>vaacai xapasyaa
vakravayaacai Asaxaq. 222
jaaq bZa¸Na [aas"a jaaNaxaaq xaaq vak&aihi [auz^avakdcaq ][ajavalqlq Anna ][a&aa mhNaUna svaivakarNaar naahi. jaaq `Za$ Iva&ai
vakrixa naahi. par>xau, Agazi naaElaja Jaala xar xaaq xyaacyaa vakdUna vakaqrq &aanya xaqsau$a pakvaPxa Qvaka ra"ai paurxaq GaqOo
[avakxaaq. 223
zqvaa>nai va>kjaufa `Zaq"aiya va Izlzar saavavakara>cyaa vakdUna yaqNaara ][a&aa samasamaana samajaUna GaqNyaasa parvaanagai Asaxaq.
224
xyaavar pZjaapaIxa jaaq savaae>caa janavak Aahq xaaq mhNaala Iva>k, jaq samaana naahi xyaala samasamaana samajaNaq Ayaaqgyaca
Aahq. saavavakaranaq Izlqlq `Z$qnaq [au$ vakrxaa yaqEel paNa Exaracaa ][a&aa `Z$q][avaaya A[au$ca rhaxaaq. 225 tipa:
yaqXaq zqva va pZjaapaIxa Fa>cyaaxa maxaBaqz AsaLyaacaq va xyaacaa OlMqKa JaaLyaacaq spaft Izsaxaq.
saavavakaranaq na Xavakxaa saz@va `Z$apaUvaevak zanaq vakrixa rhavaq xasaq>ca saxvakayaaela mazxa sau$a vakravai. xyaamauWq xyaacai
[auI$ haqEel. xyaala xyaacaq baI%asa saz@va ImaWql. 226
xyaa saavavakaranaq naqhmai jamaql Ixaxavaqk Aana>zi manaanaq Aapali vakamaq vakravaixa. AaINa jaqvha layavak bZa¸Na Baqtql
xaqvha xyaala ][a&aa xyaanaq wavaa. 227
bZa¸Naanaq jar vakahi Baqt vasxau maaIgaxali xar xai Ivakxaihi lhana Asali xari xai maaqTYa manaanaq wavai va jar Asaq
vaqklq xar xyaamauWq xyaa saavavakaracai paapaa paasaUna mauvaPxai haqEel. 228
paaNyaacaq zana vakrNaaRyaala BaUvak va xahanaq paasaUna mauvaPxai ImaWxaq, Anna zqNaaRyaala Ana>xa Aana>z ImaWxaaq, xaiWacaq
zaNaq zqNaaRyaala ORxama sa>xaIxa ImaWxaq, Izvaa zqNaaRyaala ORxama z=ftisauKa ImaWxaq. 229
jaImanaicaq zana bZa¸Naala vakrNaaRyaasa maaqTi jamaina ImaWxaq, saaqnaq zqNaaRyaasa IzGaaeyaufya ImaWxaq, Gar zqNaaRyaala maaqTa
vaada ImaWxaaq, caa>zi zqNaaRyaala ORxama saa@>zyae ImaWxaq. 230
vas"aacaq zana vakrNaaRyaala ca>z^laqvakaxa sXaana ImaWql, Gaaqda zqNaaRyaala A`vaina laqvakaxa sXaana ImaWql, naa>garacaa
ba@l IzLyaasa zqNaaRyaa saavavakarala saUyaelaqvaki sXaana ImaWql. 231
gaadi Iva>kvaa gaazi zqNaaRyaasa caa>gali baayavakaq ImaWql, sa>r%aNa zqNaaRyaasa AI&asaRxaa pZapxa haqEel, &aanya zqNaaRyaasa
Ana>xa sauKa ImaWql, vaqzacaq #ana zqNaaRyaasa bZ¸pZapxai haqEel. 232
vaqzacaq zana hq Exar savae (paaNai, Anna, gaaya, jamaina, vas"a, xaiWacaq zaNaq, saaqnaq, saajauvak xaupa ExyaaIz)
zanaa>paq%aa `ZqfT Asaxaq. 233
jyaa vakahi O*q[aanaq zaxaa zana vakrxaaq xyaaca pZvakarcaq zana xyaala xyaacyaa pauDcyaa janmai sanmaanapaUvaevakIrxyaa pZapxa
haqxaq. 234
sanmaanapaUvaevak zana zqNaara va GaqNaara zaqGaqhi xyaa>cyaa ma=xyau na>xar svagaaexa jaaxaaxa par>xau, xasaq nasaql xar (sanmaanapaUvaevak
nasaql) xaq zaqGaqhi narvakaxa jaaxaaxa. 325
bZa¸Naanaq xyaacyaa xapa`cayaqecaa AIBamaana zaKavaU nayaq. KaaqtqpaNaa vakV nayaq. Exar bZa¸Naa>caa Apamaana vakV nayaq. jari
Exar bZa¸Naa>nai xyaala "aasa Izla Asaql, saavavakaranaq zana vaqkLyaavar xyaacaa I&a>daqra IpatU nayaq. 236
zanaacaa I&a>daqra IpatLyaanaq xyaacaq mahxva va xyaaxail xaqja naft haqxaq. xapasyaqcai jaaIhraxa vaqkLyaanaq xyaacaq saamaXyae
naahisaq haqxaq, bZa¸Naa>caa Apamaana vaqkLyaanaq Aayaufya vakmai haqxaq. Gamaq>dKaaqri mauWq zanaacaq pakW naft haqxaq. 237
vakaqNaxyaahi jaivaa>sa vaqznaa na zqNaq hq>ca O*q[a Asaxail xar xyaa bZa¸Naacai A&yaa]xmavak [avaPxai vaaDxa jaaxaq jai xyaala
parlaqvakaxa saaXa zqEel. jasaq mau>gaicaq vaaVW saavavakapaNaq maaqTq haqxa Asaxaq. 238
ma=xyauna>xar Fa janmaaxail AaEe, baapa, BaaOo, bahiNa Asaq vakaqNaihi xyaa parlaqvakaxa saaXa zqNyaasaaTi yaqNaar naahixa.
xaqXaq hi A&yaa]xmavak [avaPxaica saaXaizar mhNaUna ImaWxaq. 239
manaufya Qvaktaca janmaxaaq, Qvaktaca marxaaq, Qvaktaca pauNya vakrxaaq va xyaacai gaaqd pakWq caaKaxaaq, Qvaktaca paapa vakrxaaq
va xyaacai vaktU pakWq caaKaxaaq. xyaala saaXaizar Asaxaq xaq xyaacaq vakmae (caa>galq AXavaa vaaEet). 240
maqLyaana>xar naaxaqvaaEevak va Ima"ama>dWi xaq pZqxa Qvakawa lavakdacyaa Aaq>dvaPyaa pZmaaNaq AXavaa maaxaicyaa DqvakWa saarKaq
xaqXaqca tavaUkna jaaxaaxa, par>xau, xyaacaq vakmae (caa>galq, vaaEet) maa"a xyaala (Aaxmyaala) saaqdxa naahi. 241
xyaasaaTi maaNasaanaq naqhmai XaaqdqXaaqdq sauvakmae vakrixa rhavayaacaq Asaxaq. xaica Kari xyaacai vakmaaEe Asaxaq. sauvakmaaecyaa
saaXainaq xaaq Ehlaqvakaxa va parlaqvakaxa sauKaanaq pZvaasa vakrixa Asaxaaq. 242
ha A&yaa]xmavak Ima"a xyaala, jaaq pZamaaINavakpaNaq Aapali vakxaevyaq paar paadxaaq va xapa[cayaaepaUvaevak jagaUna paapanaa[a
vakrxaaq, parlaqvakaxa xaqjasvai rixyaa sajavaxaaq ORxama Il>gazqhacyaa vakpadYanaq. 243
jyaala xyaacyaa va>[aacaa O$ar vakravayaacaa Aahq xaaq Occa va>[aa[aica sa>ba>&a vaaDvaql va hlvaPyaa va>[aa[ai sa>ba>&a
taWql. 244
jaaq bZa¸Na naqhmai Occa vaukWa[ai sa>ba>&a Tqvaxaaq AaINa hlvaPyaa vaukWa>caa sa>pavaek taWxaaq xaaq AI&avak Occa haqxaaq va jaaq
xasaq vakrixa naahi (Oltq vakrxaaq) xaaq va xyaacaq va>[aja [auz^ haqxaaxa. 245
jaaq bZa¸Na saz@va [aa>xava=IRxanaq vakama vakrxaaq, zuft laqvaka>[ai sa>pavaek taWxaaq, vakaqNaalahi zuKavaxa naahi, Asaq na
cauvakxaa jagaql va xaaq Baaqga E>z^iyaa>caq sa>yamana vakVna zyaaWUpaNaanaq jagaql xaaq Ana>xa sauKaacaa &anai haqEel. 246
Asaa bZa¸Na vakaqNaahi vakdUna jaWNa, paaNai, va>kzmauW>, pakWq, KaawpazaXae, na maagaxaa (IBavak) ImaWalq xar GaqEel.
xasaq>ca ma&a va sa>r%aNaacai hmai sau$a xaaq na maagaxaa GaqOo [avakxaaq. 247
pZjaapaIxa saa>gaxaaq, paapyaavakdUna sau$a vakaqNaxaihi Baqt na maa>gaxaa AcaanavakpaNaq ImaWxa Asaql xar xai bZa¸Naanaq
Gyaavayaasa hrvakxa nasaxaq. par>xau, Aa&ai TrvaUna A[ai gaaqft Izli gaqli xar xai GaqNaq vajae Aahq. 248
A[ai na maagaxaa ImaWNaari Baqtvasxau naavakarli xar Ipaxar xyaacyaa vakdUna ][a&aa pa>&ara vafaaesaaTi svaivakarxa naahixa
xasaq>ca Agnaisau$a xyaacaq A&yae zqvaa>payae>xa paaqhaqcavaxa naahi. 249
bZa¸Naanaq Acaanavak va na maa>gaxaa ImaWxa AsaLyaasa gaadi, Gar, zuvaaecai jaudi, ARxar, paaNai, paukl>, zaIganaq,
xaavak, &aanya, maasaWi, lssai, maa>sa, Baajai, A[aa gaaqfti naqhmai svaivakaravayaacyaa Asaxaaxa. 250
gaurojai va paahuNyaa>cai sarbaraEe vakrNaaRyaa, zqvaa>caq paujana vakrNaara (zqOoW saa>BaaWNaara) A[aa bZa¸Naanaq vakaqNaxaihi
Baqtvasxau vakaqNaavakdUnahi Gyaavayaasa hrvakxa naahi. par>xau, xyaa gaaqfti>caa Opayaaqga xaaq svaxaasaaTi vakrNaar naahi. 251
bZa¸Na vaqgaWa rhaxa Asaql va xyaacaq gauro va ][a%avak maqlqlq Asaxail xar xaaq svaxa:cyaa OpaIjaIvavaqksaaTi
vakaqNaxyaahi (pakvaPxa) BaLyaa maaNasaavakdUna zana svaivakaV [avakxaaq. 252
xyaacaq vaukW, vaukt>ubaacaa Ima"a, xyaacaa gauraKai, zasa, xyaacaa nhavai, xyaaca pZmaaNaq, Qvakaza gariba maaNaUsa jaaq xyaacaa
zasa haqNyaasa xayaar Aahq. hq xyaacaq [auz^ Asaxaaxa. xyaa>caq Anna (xyaanai Izlqlq) xaaq gZhNa vakV [avakxaaq. 253
jaaq gariba xyaacaa zasa haqNyaasa xayaar Aahq, xyaanaq xyaa bZa¸Naa pZmaaNaq, vaagalq va vakama vaqklq paaIhjaq. 254
gauNavaana laqvaka>pauDq jaaq svaxaacai KaaqtYa rixainaq AaqWKa vakVna zqxaaq xaaq maha paapai Trxaaq. vakarNa, xaaq svaxaacyaa
pZIxamaqcaica caaqri vakrixa Asaxaaq. 255
Fa jagaaxail savae gaaqfti>caa paIrcaya xyaacyaa vaaNainaq haqxa Asaxaaq. vakarNa, vaaNai hi savae AaqWKai>caq mauW Aahq. xyaa
vaaNaicyaa maa&yamaanaq xyaa gaaqfti>caa Ivavakasa haqxa Asaxaaq. par>xau, jaaq xyaa vaaNaicaica AaqWKa caaqrxaaq xaaq savaeca gaaqfti>[ai
ApZamaaINavak Trxaaq. 256
{faimaunai, Ipaxar, zqva Fa>caq zqNaq jyaanaq paIva"a Inayamaa>pZmaaNaq paqkdlq Aahq xaaq Orlqlq xyaacaq savae xyaacyaa maula>naa
zqOo [avakxaaq, AapaLyaa Garaxa rahU [avakxaaq, xyaala jagaacyaa Exar gaaqfti>cai vakaWjai vakrNyaacai Aava[yavakxaa rhaxa
naahi. 257
Qvaka>xaaxa xyaa bZa¸Naanaq A[aa gaaqftivar Ica>xana vakravaq jai xyaacyaa Aaxmyaasa Opayaaqgai Aahq, xyaacaq vakarNa jaaq
Qvaka>xaaxa Ica>xana vakV [avakxaaq xaaq AIxaOcca sXaanai paaqhaqcaxaaq. 258
A[aaIrxainaq bZa¸Na ga=hsXaanaq xyaacaa ga=hsXaa`Zma vaksaa caalvaavayaacaa Asaxaaq xaq paaIhlq. AaINa XaaqdvaPyaaxa
snaaxavakacyaa vakamaacaahi AaDavaa Gaqxala. jyaamauWq paaIva"ya vaaDxaq. hq savae sxauxya Asaxaq. 259
jaaq bZa¸Na vaqzaxa pZaIvaNya ImaWvaxaaq va A[aaIrxainaq jar Aapali vakamaq vakril xar xaaq xyaacai savae paapaq &auOona
tavaqkl AaINa bZa¸Naa>cyaa samaajaaxa sxauxya Trql. 260
Baaga caar sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – paa>cavaa Baaga {1-169}
AgnaixaUna Oxpanna Jaalqlq mahana {fai Ba=gau Fa>cyaavakdq paahUna Xaaqr {fai baaqllq, Aaxaa payae>xa AapaNa snaaxavaka>cai
vakxaevyaq saa>Igaxali Aaxaa saa>gaa – 1
Ahaq zqva{fai, Aaxaa saa>gaa, ma=xyaucaq saamaXyae bZa¸Naa>var vaksaq Asaxaq jar xaq vaqz jaaNaxaaxa va paIva"a [aas"aa>caa
AByaasa vakrxaaxa, jaq xyaa>cai vakxaevyaq AapaNa IzLyaapZmaaNaq yaaqgya pZvakarq paar paadxaaxa. 2
manaucaa gauNavaana maulgaa, Ba=gau xyaavar mhNaala, Qqvaka, Qvak sajaa mhNaUna paapaacyaa vakarNaa>naq ma=xyau (Aayaufya vakmai
haqNaq hi sajaa) bZa¸Naa>naa pZapxa haqxa Asaxaq. 3 tipa: jar paapa vaqklq naahi xar ma=xyau yaqNaar naahi Asaq saucaIvalqlq
Aahq.
vaqzacyaa AByaasaavakdq zule%a vakrNyaamauWq, vaxaena IbaGadLyaamauWq, vakxaevya na vaqkLyaamauWq, navakaq xaq KaaLyaamauWq, ma=xyau
ha AInavaayae Trxaaq. 4
I~jaanaq lsauNa, vaka>za, AW>bai hi va A[ai vanaspaxai GaaNaixa Oxpanna haqNaari mhNaUna KaaOo nayaqxa. 5
Jaada>naa jaKama JaaLyaamauWq jaaq lal rsa vahaxaaq xaaq rsa, saqlu naa>vaacaq pakW, gaaya vyaayaLyaana>xar xai jaq Ga_ zu&a zqxaq
xaq (Karvasa) KaaOo nayaq. 6
xaiW GaalUna ][ajaIvalqla Baaxa, gavhabaraqbar laqNai, zu&a, xaavak, saaKar, zu&aBaaxa, capaaxyaa, jar `Za$asaaTi
nasaxail xar xaq KaaOo nayaqxa. xasaq>ca maa>sa jar A&yae zqOona [au$ vaqklqlq nasaql xar xaq KaaOo nayaq. jaq jaqvaNa zqvaa>naa
ApaeNa vaqklq Aahq xaq KaaOo nayaq. 7 tipa: `Za$axa KaaNaq va Qvak vyavaPxai mhNaUna KaaNaq Faxa yaqXaq pakrvak vaqklqla
Izsaxaaq. I~jaanaq `Za$axa vaaDlqlq jaqvaNa Ipaxar, zqva vaga@rq>saaTi KaaNyaasa saa>Igaxalq Aahq va yaqXaq xaq>ca KaaNyaasa manaa
Aahq. Facaa AXae Asaa haqxaaq Iva>k, `Za$axa xaaq jaq jaqvaxaaq xaq Ipaxar,zqva Fa>caa pZIxaIna&ai mhNaUna Kaaxa Asaxaaq. xasaq
KaaNyaasa manaaEe naahi. mhNajaq I~ja svaxaasaaTi vakaya Kaaxaaq va pZIxaIna&ai mhNaUna Kaaxaaq Faxa pakrvak Aahq Asaq
Izsaxaq.
gaaya vyaayaLyaana>xar zha Izvasaaxa yaqNaarq zu&a, O>tiNaicaq zu&a, Qvak Kauracyaa (Gaaqda) pZaNyaacaq zu&a, bavakri, [aqWi,
gaaBaNa Asalqli gaaya AaINa Baavakd gaaya Fa>caq zu&a GaqOo nayaq. 8
mh@[aicaq zu&a saaqdUna Exar pZaNyaacaq, baaEecaq zu&a va Aa>balqlq pazaXae KaaOo nayaqxa. 9
pakatlqlq zu&a, xyaapaasaUna banavalqlq Kaaw pazaXae, pakWq va paukl> va>kzmauW> Fa>paasaUna banavalqlq pazaXae KaaNyaasa manaaEe
naahi. 10
maa>saahari janaavarq (vauk"aa, maa>jar vaga@rq), gaa>vaaxa vaavarNaari paaWiva janaavarq, Qvak Kaur Asalqql (Gaaqda, gaaDva),
AaINa saurmaEe, IxaRxaiBa naa>vaacaa maa>saa hq KaaOo nayaqxa. 11
IcamaNai, plava pa%ai, h>sa, bZa¸Nai bazvak, gaavaTi vakaq>bada, saarsa pa%ai, rGauzl pa%ai, sauxaar pa%ai, paaqpat,
rana vakaq>bada, 12
jaq pa%ai caaq>ca maaVna zaNaq Itpaxaaxa, jyaa>cyaa paayaacai baaqtq pazranaq jaaqdlqli Aahqxa, vakaqyasXai pa%ai, jaq pa%ai maaxai
paayaanaq Kaurdxaaxa, jaq paaNyaaxa paaqhxaaxa, KaativakKaanyaaxail maa>sa, sauvakvalqlq maa>sa hq KaaOo nayaq. 13
bagaWa, balvak vakrvakaqcaa, daqmavakavaWa, Iga&aad, Ka>gaarixavak, AaINa maasaq KaaNaarq janaavar, gaavaTi duvaPvakr,
AaINa savae pZvakarcaq maasaq, 14
jaaq bZa¸Na maa>sa KaaEel xyaanaq xyaa pZaNyaanaq KaalMqLyaa janaavara>caq maa>sa KaalMq Asaq samajalq jaaxaq. jar xaaq maasaWi
KaaEel xar xyaanaq xyaa maa[aanaq KaalMqLyaa savae maa[aa>caq maa>sa KaalMq Asaq samajalq jaaxaq. 15
par>xau, paXaina AaINa raqhixa maasaq Kaavayaasa hrvakxa naahi. jar `Za$axa Ipaxar va zqvaa>caa pZsaaz mhNaUna Asaql xar
savae maasaq va maa>sa KaaNyaasa hrvakxa naahi. xasaq>ca ragaiva, ]sa>hxau>dasa, sasaaLvak hq maasaq vaqkvhahi KaaNyaasa hrvakxa
naahi. 16 tipa: yaqXaq namauz vaqklqqLyaa maa[aa>cai hlMicai naa>vaq maahixa naahixa.
maahixa naahi A[aa pZaNyaacaq, pa%aacaq va maa[aacaq maa>sa xyaanaq KaaOo nayaq. Aajaari, raqgat, Qvakta pZaNai jari var
IzlqLyaa vagaaexail Asala xari xyaacaq maa>sa KaaOo nayaq. paa>ca baaqtq AsalqLyaa pZaNyaacaq (maavakd, manaufya) KaaOo
nayaq. 17
saaWi>zr, ][avakari vauk"aa, gaq>da, Gaaqrpad, vakasava AaINa sasaa hq savaevakaW KaaNyaasa caa>galq Asaxaaxa. xasaqc> a
paaWiva pZaNai jyaanaa Qvakca zaxaa>caa jabada Aahq xaq Kaavaqxa pakvaPxa O>t saaqdUna. 18
jaaq I~ja jaaNaUnabaujaUna AW>bai, gaavaTi duvaPvakr, lsaUNa, gaavaTi vakaq>bada, vaka>za, KaaEel xyaala vaaWixa tavakavaq.
19
jar AjaaNaxaa I~jaanaq var Izlqlq pZaNai KaalMq xar xyaanaq pZaya][caRxa mhNaUna samxana (IvZkKZ) Iva>kvaa ca>z^ayana xapasyaa
vakravai. jar Qvakawanaq hq KaalMqca xar Qvak Izvasa va xyaana>xarcai ra"a Ana[ana vakravaq. 20
vafaaexaUna Qvakza bZa¸Naanaq IvZkKZ xapasyaa vakravai va pZaya][caRxa vakravaq vakarNa cauvaUkna Asaq KaaNaq haqNaq sa>Bavaxa
Asaxaq. par>xau, mau*ama KaalMq Asaql xar maa"a xyaanaq ca>z^ayana Iva&aixa Izlqli xapasyaa vakravai. 21
KaaNyaasaaTi saa>Igaxalqlq savae pZaNai bZa¸Naanaqca maaravayaacaq Asaxaaxa. Asaq pZaNai bZa¸Naanaqca paaWavayaacaq Asaxaaxa.
vakarNa xasaq paUvaie Agasxa {fainaq vaqklq haqxaq. 22
Asaq haqNyaacaq vakarNa, pakar paUvaie (sanaaxana &amaaexa) Ipa>d maa>saacaq Izlq jaaEe (Aaja Baaxaacaq Izlq jaaxaq). zaqnahi
vaNaaexail (bZa¸Na va %aI"aya) laqvak maasaq va maa>saacaaca Aahar vakrixa Asaxa. 23
savae AI&ava=kxa Ga_ va narma KaawpazaXae bZa¸Na KaaOo [avakxaaq. par>xau, [aiWq, carbaiyauvaPxa AaINa `Za$axa IzlqLyaa
jaqvaNaaxail Orlqlq KaaOo nayaq. 24
java va gahu Fa>caq pazaXae zu&aabaraqbar jari Ivakxaihi [aiWq Asalq xari I~jaanaq KaalMq xari caalxail paNa xyaaxa carbai
nasaavai. 25
A[aaIrxainaq I~jaanaq vakaqNaxaq va vaksaq Kaaw Kaavaq xaq saIvasxapaNaq paaIhlq Aaxaa KaaNyaacaq Inayama va maa>sa KaaNaq vaqkvha
taWavaq xaq pahavayaacaq Aahq. 26
maa>sa paaNyaanaq ][a>paUna [au$ vaqkLyaavar KaaNyaasa yaaqgya haqxaq. xaq vakrxaa>naa ma>"aanaq xaaq Iva&ai sa>panna vakravaa. xasaq>ca jaqvha
bZa¸Naala KaaNyaacai EcCa haqEel, ma>"a Iva&ai paUvaevak ya# vakrxaa>naa va pZva=kxai (xabyaqxa) sau&aarNyaasaaTi xyaanaq maa>saahar
vakravaa. 27
Fa bZ¸acyaa Inamaaexyaanaq, pZjaapaIxanaq hq savae jaq Oxpanna vaqklq Aahq xaq bZ¸xaRxvaacyaa OpaIjaIvavaqk saaTi Asaq maanaxaaq.
mhNajaq savae car va Acar gaaqfti Fa bZ¸xaRxvaacyaa OpaIjaIvavaqksaaTica Asaxaaxa. 28
Acar gaaqfti caracyaa OzrInavaaehasaaTi Asaxaaxa. zaxa nasalqlq zaxa AsalqLyaacaq Kaaw Asaxaq, jyaa>naa haxa naahixa xaq
haxa AsalqLyaa>caq Kaaw Asaxaq. jaq IBa"aq Asaxaq xaq &aitacaq Ba%a haqxaq. 29
KaaNaara zrraqja xyaacyaa Ba%aasa Kaaxaaq xyaamauWq xyaala paapa lagaxa naahi. vakarNa Iva`va Inamaaexyaanaq KaaNaara va KaalMq
jaaNaarq Asaq zaqnahi xyaa pZvakarqca InamaaeNa vaqklq Aahqxa. XaaqdvaPyaaxa Asaq mhNaxaa yaqEel Iva>k, jaiva Ijavaavar jagaxaaq.
hi Inasagaaecai rcanaa Aahq xaqvha xyaaxa Ogaacaca zaqfa pahaNyaacaa pZyaxna vakV nayaq. 30
ya#axa maa>saahar vakrNaq Ocaixa Aahq. Asaq zqvaa>nai vaqklqLyaa Inayamaanausaar Aahq. xyaa ][avaaya Ogaacaca pZaNai maarNaq hq
ra%asai vakama Trxaq mhNaUna xaq taWavaq. 31 tipa: KaaNyaasaaTi nasaql xar pZaNai maaV nayaqxa.
jaqvha Ipaxara>cyaa zqvaa>cyaa naa>vaanaq bZa¸Na maa>sa Kaaxaaq xaqvha xaq paapa nasaxaq. maga xaq maa>sa xyaanaq Ivavakxa Gaqxalq Aahq
vaka> svaxaa maaVna AaNalq Aahq AXavaa vakaqNai xyaala Baqt Izlq Aahq hq savae mahxvaacaq nasaxaq. 32
I~ja jaaq paIva"a Inayama jaaNaxaaq xyaanaq vak&aihi xyaa Inayamaa>baahqr jaaOona maa>sa KaaOo nayaq. jar xyaanaq Asaq InayamabaaF
maa>sa KaalMq xar ma=xyauna>xar xyaacaq [a"au xyaala Kaaxail. 33
pakayawasaaTi hriNa maarNaara va InayamabaaF maa>sa KaaNaara (majaqsaaTi KaaNaara) hq zaqGaqhi QvakasaarKaqca Trxaaxa. 34
xyaaca pZmaaNaq, jaaq I~ja `Za$axa Izlqlq maa>sa KaaNyaasa Ivaraq&a vakrxaaq xaaq xyaacyaa ma=xyauna>xar Qvakvaisa vaqWa baWicaa
pZaNai mhNaUna janma Gaqxaaq. 35
I~jaanaq, ma>"aanaq [au$ na vaqklqlq maa>sa KaaOo nayaq. par>xau, sanaaxana Irvaajaanausaar xaaq vaqzma>"aanaq paunaixa vaqklqlq maa>sa
KaaOo [avakxaaq. 36
jar xyaala pa[au KaaNyaacai xaivZ EcCa Jaali xar xyaanaq [au$ laqNyaacaa AXavaa paiTacaa banavaUna xaaq Kaavaa va xyaanaq
EcCa paUNae vakravai. paNa vak&aihi [aas"aabaahqr jaaOona maa>saahar vakV nayaq. 37
jar xyaanaq A[aaIrxainaq InayamabaaF maa>sa KaalMq xar xyaa pZaNyaacyaa A>gaavar jaqvaDq vaqksa Asaxail xaqvaDYa vaqWa xaaq yama
yaaxanaa Baaqgaql xyaacyaa na>xarcyaa janmaaxa. 38
svaya>BaUnaq (parmaq`varanaq) svaxa: hq savae pZaNai ya#asaaTi InamaaeNa vaqklq Aahqxa. ya# Iva&ai savae jagaacyaa BaLyaasaaTi
Asaxaaxa, mhNaUna ya#axa baWi zqNaq hq QRhvai baWi (maarNaq) zqNyaasaarKaq nasaxaq. 39 tipa: maarNyaamaagail O*q[a
mahxvaacaa Asaxaaq.
vanaspaxai, Jaadq, gaur>, pa%ai, AaINa Exar pZaNai ya#axa baWi Izlq jaaxaaxa xyaamauWq xaq savae Occa gaIxasa jaaxaaxa.
40 tipa: ya#axa pakvaPxa sajaiva baWi Izlq jaaxaaxa FavaVna hq spaft haqxaq Iva>k, manausma=xaicyaa vakaWi hq savae sajaiva
Aahqxa hq maahixa haqxaq.
Ipaxara>cyaa sanmaanaaXae va `Za$axa ma&a-laqNai ya#axa zqxaa>xa xaqvha janaavaracaa baWi zqNaq hq ][aft sa>maxa Aahq Asaq manau
jaaIhr vakrxaaq. 41
jaaq I~ja vaqzaxail Aazq[aanausaar baWi zqxaaq xaaq va xyaanaq maarlqlq pZaNai Asaq zaqGaqhi svagaaexa jaaxaaxa. 42
I~ja jaaq gauNavaana Aahq xaaq vak&aihi, svaxaacyaa Garaxa rhaxaaq vaka> ][a%avakacyaa Garaxa rhaxaaq vaka> vanaaxa rhaxaaq, mauvaPyaa
pZaNyaala IvanaavakarNa Ejaa vakrNaar naahi. vakarNa xasaq vakrNaq vaqzala &aVna naahi. 43
vaqzacyaa Inayamaa>nausaar jyaa car (pZaNai) AXavaa Acara>cai (vanaspaxai) hxyaa vakrNyaacai parvaanagai Aahq xyaa>cai hxyaa
vakrNaq paapa nasaxaq. 44
Inaropaz^vai pZaNyaa>naa Ejaa vakrNaq vaqkvaW majaqsaaTi, hq va=kxya xyaala majaa Fa janmaaxa Iva>kvaa na>xarcyaa janmaaxa
ImaWvaUna zqxa naahi. 45
jaaq jaivaa>naa Ejaa vakrNyaacai EcCa vakrixa naahi, jaaq savaae>caq sauKa Ica>Ixaxaaq, xaaq ORxama gaIxala jaaEel. 46
jaaq pZaNyaa>naa Ejaa vakrixa naahi xaaq jaq E]cCl jaq vakama vakril, xyaa savaaexa ya[asvai haqEel. 47
maa>sa zu:Ka IzLyaa][avaaya ImaWxa naahi. AaINa zu:Ka zqNaq A&yaa]xmavak pZgaIxasa Gaaxavak Asaxaq mhNaUna [avaPyaxar
maa>saahar taWavaa. 48 tipa: manausma=Ixacyaa vakaWaxa Ivanaavaqznaa maarNaq [avaPya nasaLyaamauWq hq Ilhilq Aahq. vasxauxa:
Ivanaavaqznaa maarNaq Aaxaa sahja [avaPya AsaLyaamauWq hq Aajacyaa vakaWaxa lagaU haqxa naahi.
pZaNai maarNyaaxail vZka@yae l%aaxa Gaqxaa xyaanaq maa>saaharacaa paUNaexa: xyaaga vakravaa. 49
jaaq maa>saaharacaa paUNaexayaa xyaaga vakrxaaq xaaq savaae>naa IpZya haqxaaq, xyaala raqga haqxa naahixa. 50
jaq laqvak pZaNai maarxaaxa, jaq xyaacaq maa>sa Ivavakxaaxa, jaq maa>sa ][ajavaxaaxa, jaq vaaDxaaxa, jaq Kaaxaaxa hq savae laqvak
xyaa pZaNyaacai hxyaa vakrNaarq Trxaaxa. 51 tipa: hq Acar sajaiva mhNajaq vanaspaxai, Jaadq Exyaazi>naa lagaU haqxaq.
Ipaxar va zqvaa>cai Aara&anaa na vakrxaa vaqkvaW svaxaacyaa sauKaasaaTi maa>saahar vakrxaaxa xaq maaqTq paapai samajaavaqxa. 52
Qvak jaaq [a>Bar vafaeBar zr vafaie pZmaaNaq GaaqdYacaa baWi zqOona ya# vakrxaaq va Qvak jaaq sa>paUNaepaNaq maa>saaharacaa xyaaga
vakrxaaq Fa zaqGaa>cai paapa-pauNyaacyaa z=ftinaq gauNavaRxaa paaIhli xar xai samaana Asaxaq. 53
maa>saaharacaa paUNaexayaa xyaaga vakrNyaamauWq jaq pauNya ImaWxaq xaq vaqkvaW pakWq va va>kzmauWq KaaOona sa>nyaa[aa saarKaq jaivana
jagaUnasau$a ImaWxa naahi. 54 tipa: manausma=xaixa parspar Ivaro$ maxaq maa>dlqli Izsaxaaxa.
maa>sa Fa [abzacaa AXae Asaa Aahq Iva>k, jyaacaq maa>sa mai Fa janmaaxa Kaaxaaq xaaq pauDil janmai mala KaaEel. 55
tipa: hi va A[ai vakahi vakvanaq na>xar manausma=xaixa Gausadli gaqli Aahqxa Asaq spaftpaNaq jaaNavaxaq vakarNa xyaa>xa
Ivaraq&aaBaasa Izsaxaaq. OzahrNaaXae jar [aavakahari pZaNai ya#axa KaaNyaasa saa>Igaxalq Aahqxa xar xaq maaNasaala na>xarcyaa
jaivanaaxa vaksaq KaaNaar? zusara AXae Asaa saa>gaxaaxa Iva>k, hq jar bZa¸Naanaq (va %aI"ayaanaqsau$a) ya#axa KaalMq xar xaq
xyaanaq KaalMqlq nasaxaq xar Ipaxaranaq va zqvaa>nai xyaa>cyaa mauKaa~ara Kaallqlq Asaxaq. ya#a vyaIxaIrvaPxa vakaWi KaalMq xarca
hq haqxaq Asaq samajaavaq.
maa>sa KaaNaq, zaro IpaNaq va sa>Baaqga GaqNaq Faxa vakahihi zaqfa naahi vakarNa, xyaasavae gaaqfti na@saIgaevak Aahqxa. jaq jaq
na@saIgaevak Aahq xaq savae paapa Ivarhixa Asaxaq par>xau, xyaa>caa xyaaga vakrNaq hq pauNyavakarvak samajaavaq. 56
Aaxaa Fana>xar, mai ma=xaa>cai [au$i vak[ai vakravai va caar vaNaaecyaa laqvaka>sa [au$i Iva&ai vakaya Aahqxa xaq saa>gaNaar
Aahq. 57
lhana maul jar zaxa AaLyaana>xar maqlq xar xasaq>ca, jar xyaa Aa&ai xyaacaa paursvakrNa (mau>dNa va Opanayana) Iva&ai
Jaala Aahq A[aa baalvakacyaa ma=xyaumauWq sauxavak xyaacyaa vaukt>Ubaala lagaxaq. xasaq>ca maulacyaa janmaanaqsau$a vaukt>Uba A[au$
haqxaq xyaasa sauyaqr mhNaxaaxa. 58
Asaa Inayama Aahq Iva>k, saIpa>dasa sauxavak zha Izvasaacaq Asaxaq Iva>kvaa xyaacai hadq gaaqWavakri payae>xa mhNajaq xaina
Izvasaacaq Iva>kvaa Qvak Izvasaacaq Asaxaq. 59
saIpa>d naaxaq saaxa IpaDYa varcyaa AXavaa Kaalcyaa rhaxaq. samaanaaqzvak (saKKaa BaaOo, bahiNa) naaxaq Aaxaa paaWlq
jaaxa naahi. 60
jari sauxavak ma=xyauna>xar saIpa>danaa lagaU haqxaq xari sauyaqr janmaanaq lagaU haqxaq jar KaRyaa [au$icaq paalna vakravayaacaq Asaql
xar. 61
sauxavak savae saIpa>danaa lagaU haqxa Asalq xari sauyaqr pakvaPxa Qvak Izvasaacaq baalvakacyaa maaxaa Ipaxyaalaca pakvaPxa lagaU
haqxaq Iva>kvaa, pakvaPxa maaxaqla lagaU haqEel va Ipaxaa snaana vaqkLyaana>xar [au$ samajala jaaEel. 62 tipa: sauxavak va
sauyaqr Fa vakaWaxa zqvaa>cai paujaa vakravayaacai nasaxaq. Ipaxara>cai vakrxaa yaqxaq.
janmazaxaa Ipaxaa snaana vakVna [au$ samajala jaaEel xar paunaIvaevaahixa s"aicaa paIxa Asaql xar xyaala xaina Izvasaacaq
sauyaqr paaWavaq lagaql. 63
pZqxaala spa[ae vaqklqLyaasa [au$isaaTi Qvak Izvasa va ra"a va jaq pZqxaasa paaNai vaahxaaxa xyaa>naa xaina Izvasa sauxavak
paaWavaq lagaxaq. 64
IvawaXaie jaaq AapaLyaa ma=xa ][a%avakasaaTi Ipaxa=maq&a Iva&ai vakrql xyaala sau$a zha Izvasaacaq sauxavak paaWlq paaIhjaq.
jasaq pZqxa sma[aanaBaumaivakdq naqNaaRyaa>naa lagaU haqEel. 65
gaBaepaaxa JaalqLyaa s"aicai [au$i haqNyaasa Ixaxavaqk Izvasa lagaxaaxa Ijaxavaqk Izvasa xai gaBae &aVna haqxai. maa]savak
paaWimauWq yaqNaari A[au$i xai sa>paLyaavar Aa>GaaqW vaqkLyaanaq jaaxaq. 66
mau>dna Iva&ai na vaqklqLyaa baalvakacyaa ma=xyaumauWq yaqNaarq sauxavak Qvak Izvasa va ra"ainaq paUNae haqxaq. jyaacaq mau>dna Jaalq
Aahq paNa paursvakrNa Iva&ai Jaala naahi xyaacaq sauxavak xaina Izvasa caalxaq. 67
jar lhana maul zaqna vafaqe paUNae vakrNyaa Aa&ai maqlq xar xyaacai sau[aaqIBaxa pZqxayaa"aa vakaDUna gaa>vaabaahqr naqOona xyaacaq [ava
zpaknaBaumaixa pauravaq. xyaacai hadq na>xar gaaqWa vakravayacai nasaxaaxa. 68
xyaa lhana maulala Agnai sa>svakar wavayaacaa nasaxaaq, paaNyaanaq snaana Gaalavayaacaq nasaxaq, vakaqNaxaahi sa>svakar na
vakrxaa Qvakaza lavakdacaa Aaq>dvaka jaaWavaa (Badagnai) Asaq xyaacaq zhna vakravayaacaq Asaxaq. xari xaina Izvasaacaq
sauxavak paaWavayaacaq Asaxaq. 69
jyaa baalvakala za>xa Aalq Aahqxa par>xau xyaanai xaina vafaqe paUNae vaqklqli naahixa A[aa baalvaka>sa Aa>GaaqW Gaaxali jaaxa
naahi. xasaq>ca xyaacaq baarsaq Jaalq Asaql xar Aa>GaaqW Gaaxali xar caalql paNa xaq xyaacyaa paalvaka>cyaa majaievar Asaxaq.
70
jar saha&yaayai maqla xar sma=Ixacyaa par>parqpZmaaNaq Qvak Izvasaacaq sauxavak paaWavaq. janmaana>xar samaanaaqzvaka>nai (saKKaa
BaaOo, bahiNa) xaina Izvasa sauyaqr paaWavaq. 71
maulicaq lgnaacaq TrIvalqlq Aahq paNa lgna Jaalqlq naahi Asaq Asaql xar xyaa maulasa va xyaacyaa vaukt>Ubaasa xaina
Izvasa sauxavak Asaxaq. xyaaca pZmaaNaq AaEecyaa baajaUcyaa naaxavaaEevaka>sa Ixaxavaqkca Izvasa sauxavak Asaxaq. 72
sauxavakacyaa vakaWaxa svaaIzft Anna, rocavakr maa>sa Asaq Baaqgavakarvak Kaaw Kaavayaacaq nasaxaq vakarNa xaaq zuKavatYacaa
vakaW Asaxaaq. ra"ai vaqgaWq Jaaqpaavaq va sa>Baaqga GaqOo nayaq. 73
yaqXaq Izlqlq sauxavakacaq Inayama xyaa naaxaqvaaEevaka>sa lagaU haqxaaxa jaq xyaa ma=xa maaNasaacyaa javaW rhaxaaxa. saIpa>d va
samanaaqzvak (saKKaq) Fa>cyaasaaTi jar xaq zUr rhaxa Asaxail xar vakaya vakravayaacaq xaq Aaxaa paahU. 74
jar zUr zq[ai rhaNaaRyaa naaxaqvaaEevakacyaa ma=xyaucai baaxamai ma=xyaucyaa zha Izvasaaxa samajali xar xyaanaq samajaLyaa
Izvasaa>paasaUna zha Izvasa sauxavak paaWavaq. 75
ma=xyaucyaa zha Izvasaana>xar samajali xar pakvaPxa xaina Izvasa sauxavak paaWavaq. Qvak vafaaena>xar samajali xar vaqkvaW
xyaacyaa (ma=xaacyaa) naa>vaanaq Qvak Aa>GaaqW vaqkli xari sauxavak jaaxaq. 76
saIpa>dacyaa marNaacyaa AXavaa janmaacyaa zha Izvasaana>xar samajalq xar naqsaLyaa vas"aaIna[ai xyaa>naq snaana vakravaq mhNajaq
sauxavak vaa sauyaqr sa>paxaq. 77
naqsalqLyaa vas"aaIna[ai snaana vaqkLyaanaq zUr zq[ai maqlqLyaa (saIpa>d nasalqLyaa) naaxaqvaaEevakamauWq yaqNaarq sauxavak sa>paxaq.
78
jar sauxavak AXavaa sauyaqr caalU Asaxaa>naa AaNaKaina Qvak ma=xyau AXavaa janma vaukt>Ubaaxa Jaala xar paIhLyaacyaaca
sauxavakaxa AXavaa sauyaqraxa xaq samajaUna paIhlq sa>palq Iva>k, (zaqnahi) [au$i Jaali Asaq maanaavaq, 79
Asaa Inayama Aahq Iva>k, Aacaayae vaarlq xar xaina Izvasa sauxavak paaWavaq, xyaacaq (baayavakaq AXavaa maul) naaxaqvaaEevak
vaarlq xar Qvak Izvasa-ra"a paaWavaq. 80
sZaqI"aya jaaq pZqmaapaaqti baraqbar rhaxaaq xaaq maqLyaasa xaina Izvasa paaWvaq, AaEevakdil maamaa, IvawaXaie, pauraqhixa Asaq maqlq
xar Qvak Izvasara"a va xyaana>xarcai Izvasara"a paaWavaq. 81
jyaa rajyaaxa xaaq bZa¸Na rhaxaaq xyaa rajyaacaa rajaa maqla xar xyaa Izva[aicyaa sa>&yaavakaWa payae>xa sauxavak rahil. par>xau,
jar Ima"a maqla jaaq sZaq"aiya naahi, xar maa"a Qvak Izvasa paaWavaq. xaq>ca gauro jaaq vaqz AaINa vaqza>ga jaaNaxaaq xyaacaq
sauxavak bZa¸Naanaq Qvak Izvasa paaWavaq. 82
bZa¸Na zha Izvasaaxa [au$ haqxaaq, %aI"aya baara Izvasaaxa, va@[ya pa>&ara Izvasaaxa va [auz^ Qvak mahinyaaxa [au$ haqxaaq.
83
IvanaavakarNa sauxavakacaa vakaW vaaDvaU nayaq. paIva"a Agnaivar haqxa Asalqlq Iva&ai ma&yaqca Xaa>bavaU nayaqxa. vakarNa,
Agnaihaq"a saa>BaaWNaara bZa¸Na vak&aihi sauxavakaxa sauyaqraxa jaaxa naahi maga Ivakxaihi saIpa>d xaaq Asala xari. 84
caa>daWala, {xausnaaxa maIhla, baIhfva=kxa maaNaUsa, baaW>xaiNa, pZqxa, A[aa>naa spa[ae JaaLyaamauWq jaq A[au$xva pZapxa
haqxaq xaq snaanaanaq sa>paxaq. 85
Aacamana vakVna [au$ Jaalqla bZa¸Na jar vakaqNyaa A[au$ gaaqftivakdq paaIhl xar xyaanaq saUyaaevaril AXavaa pavamaNai
vakvanaq jai paIva"a [aas"aaxa Izli Aahqxa xai pautpautavaixa. 86
maaNasaacyaa carbai AsalqLyaa hadasa bZa¸Na spa[ae vakril xar xyaapaasaUna haqNaari A[au$xaa Aa>GaaqW vakVna sa>paxaq. jar
carbai nasalqlq had Asaql xar Aacamana vakVna AXavaa gaaEela spa[ae vakVna AXavaa saUyaaevakdq paahUna xaaq [au$ haqxaaq.
87
jaaq bZa¸Na vZxasXa Aahq xaaq ma=xaavar A&yae saaqdNaar naahi (paaNai ][a>paNaar naahi) jaaqvar xyaacaq vZxa sa>pauftaxa yaqxa
naahi. vZxa sa>paLyaavar xyaanaq A&yae wavaq va xaina Izvasaacaq sauxavak paaWavaq. 88
pZqxaavar paaNai saaqdNyaacai (paaNai paajaNaq) Iva&ai vakahi pZvakarcyaa maaNasaa>cyaa pZqxaavar vakravayaacai nasaxaq, jyaanaq xyaacaq
Aayaufya InarXaevakpaNaq vyaxaixa vaqklq, Ima`Z jaaxaicaa, sa>nyaasai, jyaanaq AaxmahRxyaa vaqklq Aahq. 89
A[ai s"ai jai naasxaivak haqxai, jai vyaIBacaari jaivana jagali, Ijanaq gaBaepaaxa vaqklq, Ijanaq svaxaacyaa navaRyaala Tar
maarlq, jai na[aa vakrxa haqxai. 90
svaxaacaq gauro, Aacaayae, Ipaxaa, maaxaa, Opaa&yaya A[aa>naa (xyaa>cyaa ma=xyau na>xar) paaNai paajaNyaanaq IvawaXyaaecaq vZxa
maaqdxa naahi. 91
[auz^acaq [ava gaa>vaacyaa zI%aNa vaq[aixail zrvaajyaaxaUna baahqr vakaDavaq. I~jaacaq [ava pa][cama, ORxar Iva>kvaa paUvae
vaq[aixail zrvaajyaaxaUna gaa>vaa baahqr vakaDavaq. 92
rajaala vZxasXa, sa"a caalvaNaarq Fa>naa sauxavak lagaxa naahi. vakarNa, rajaa E>z^acaa pZIxaIna&ai Asaxaaq, zusarq zaqGaq
bZ¸a saarKaq vakayama [au$ samajalq jaaxaaxa. 93
gaazivar basalqLyaa rajaacaq [au$ivakrNa xaaxvakal vakravaq lagaxaq vakarNa xyaala janaxaqcyaa sa>r%aNaacai jabaabazari
Asaxaq. 94
xaaqca Inayama Exar vakahi laqvaka>naa lagaU haqxaaq xaq laqvak Asaq, yau$axa maqlqlq, Ivaja padLyaamauWq maqlqlq, rajaanaq
paka[ai Izlqlq, gaaEecyaa, bZa¸Naacyaa sa>r%aNaasaaTi maqlqlq AaINa xaq jyaa>naa rajaa [au$ samajaxaaq. 95
rajaala jagaaxail AaT r%avaka>caa pZIxaIna&ai samajalq jaaxaq. xyaaA[aa, ca>z^, Agnai, saUyae, vaara, E>z^, vaukbaqr,
paaNai AaINa vaVNa 96
vakarNa vaki, hq AaT r%avak rajaala vakaqNaamauWq A[au$ haqOo zqxa naahixa. saamaanya maaNasaala A[au$i haqxaq vakarNa hq
AaT r%avak xyaacaq paasa nasaxaaxa. 97 tipa: rajaacaa rajyaaIBafaqvak vakrxaa>naa Fa r%avaka>naa Aavaahna vaqklq jaaxaq.
jaaq %aI"aya lDaEexa xai%Na hRxyaaranaq maarla gaqla Aahq xyaacai [au$i sZa@xaIva&ainaq xaabadxaaqba AapaaqAapaca haqxa Asaxaq,
mhNaUna sauxavakacaa vakaW Orxa naahi, ha savaemaanya Inayama Aahq. 98 tipa: mhNaUna yau$axa maqlqLyaacaq sauxavak nasaxaq.
sauxavak [au$i JaaLyaavar xaaq Iva&ai vakrNaara bZa¸Na paaNyaala spa[ae vakVna [au$ haqxaaq. %aI"aya xyaacyaa hRxyaara>naa va
GaaqdYala spa[ae vakVna [au$ haqxaaq, va@[ya xyaacyaa ba@lacyaa lgaamaila spa[ae vakVna va [auz^ xyaacyaa haxaaxail z>dala
spa[ae vakVna [au$ haqxaaq. 99
saIpa>dacyaa marNaa na>xar vakaya vakravaq xaq xaumhala saa>Igaxalq, Ahaq ORxama I~jaa>naaq, Aaxaa Qqvaka saamaanya maaNasaacai
[au$i xyaacyaa naaxaqvaaEevaacyaa (jaq saIpa>d naahixa) marNaana>xar vak[ai vakravai. 100
saIpadqxar bZa¸Naacaa ma=xyau Iva&ai jar bZa¸Naanaq vaqkla xar xaaq xaina Izvasaacaq sauxavak paaWil. 101
`Za$asa xaaq jaqvaNaasa gaqla xar maa"a zha Izvasaacaq sauxavak lagaU haqxaq. Iva&ai vaqkla par>xau, jaqvala naahi Iva>kvaa xaqXaq
rahila naahi xar maa"a Qvak Izvasaacaq paaWavaq. 102
pZqxayaa"aqsa gaqla xar Gari AaLyaavar naqsaxyaa vas"aaIna[ai Aa>GaaqW vakVna xyaana>xar paIva"a Agnaisa spa[ae vakVna va
saajaUvak xaupa caaKaUna [au$ haqxaaq. 103
ma=xa bZa¸Naacaa zqh [auz^anaq sma[aanaaxa vaahUna naqOo nayaq jar xyaacyaa vaNaaexail laqvak Opalb&a Asaxail. [auz^anaq caixaa
paqtvali xar xyaa bZa¸Naacaa svagaaexa pZvaq[a haqNaar naahi. 104
marNaaRyaacai [au$i bZa¸Naacyaa xaxva][alxaqnaq, Agnainaq, paIva"a KaawpazaXaaenaq, maaxainaq, BaaqgaE>z^iyaa>cyaa sa>yamaanaq,
paaNyaanaq, [aqNasaara vaqkLyaanaq, paIva"a Iva&ai vakVna, vaaRyaanaq, saUyaaecyaa pZvaka[aanaq AaINa vakaWanaq haqxa Asaxaq. 105
[au$ivakrNaacyaa savae pZvakaraxa sa>paRxai ImaWIvaNyaacai [au$i savae`ZqfT Aahq. vakarNa, saxmaagaaenaq sa>paRxai ImaWIvaNaq hq>ca
savae`ZqfT vakama Aahq, maaxainaq va paaNyaanaq [au$i vakrNaq vakmai mahxvaacaq Asaxaq. 106
pa>Idxaacaq [au$ivakrNa %amaa[ail svaBaavaanaq, jyaanaq A%amya Apara&a vaqkla Aahq xyaacaq [au$ivakrNa zyaaWUpaNaq, gaupxapaNaq
paapa vakrNaaRyaacaq [au$ivakrNa xaaq>daxaLyaa xaaq>daxa paIva"a ma>"a pautpautUna va vaqzacaq #ana AsalqLyaacaq xaxva][alxaqnaq
[au$ivakrNa vaqklq jaaxaq. 107
maaxai va paaNyaacai [au$i Aava[yavak Asaxaq. nazicai [au$xaa Ixacyaa pZvaahamauWq haqxaq. s"aicai [au$xaa jai Ixacyaaxail
maa]savakpaaWimauWq haqxaq. bZa¸Naacai [au$i sa>nyaasaanaq haqxaq. 108
[arir paaNyaanaq [au$ haqxaq. Aaxail Baaga saxyaacyaa AagZhanaq haqxaq. vyavaPxaicaa Aaxmaa xyaaxail xaxva][alxaqnaq [au$
haqxaaq. bauI$cai [au$xaa KaRyaa #anaanaq haqxa Asaxaq. 109
A[aaIrxainaq [ariracai [au$xaa vak[ai vakravai xaq saa>Igaxalq Aaxaa Inajaieva gaaqfti>cai [au$xaa vak[ai vakravai xaq saa>gaxaaq.
110
jaaNavakar samajaxaaxa Iva>k, &aaxau, rxna, AaINa zgadapaasaUna banalqLyaa vasxau>cai sapakaEe raKaqnaq maaxainaq GaasaUna va na>xar
paaNyaanaq &auvaUna vakravayaacai Asaxaq, 111
[au$ saaqnyaacaq Baa>dq jyaavar daga padxa naahixa xaq vaqkvaW paaNyaanaq svacC haqxaq. xasaq>ca jaq paaNyaaxa xayaar haqxaq jasaq,
[a>Ka, pZvaaW hq AaINa zgadacyaa vasxau AaINa caa>zicaq Baa>dq InavvaW paaNyaanaq svacC haqxa naahi. 112
paaNai va Agnai Facyaa sa>yaaqgaanaq camavakNaaRyaa vasxau mhNajaq saaqnaq, caa>zi xyaanaq [au$ haqxaaxa. 113
xaa>baq, laqh, IpaxaW, ][asaq, vakXail, vakasaq hq xyaa>cyaa svaBaavaa pZmaaNaq Aa>bat AXavaa Ivaml z^vyaanaq svacC
haqxaaxa. 114
savae pZvakarcyaa rsaa>caq svacC vakrNyaasaaTi xyaaxaUna zaqna paaxai vauksa gavaxaacai Ipakrvaavaixa. Ga_ pazaXaaesaaTi xyaavar
paaNai ][a>paavaq va lavaUkd saapak vakrNyaasaaTi xaq Gaasaavaq. 115
ya#axa vaaparli jaaNaarq paqlq jyaaxaUna saaqmarsa pyaala jaaxaaq xaq paqlq jyaa>naa vakmaasa AaINa gZhasa mhNaxaaxa xaq haxaanaq
GaasaUna va xyaavar paaNai maaVna svacC vakravaixa. 116
vakro va [a=vak, [a=va (camacaacaq pZvakar) garma paaNyaanaq &auxaanaa haxaanaq Gaasaavayaacaq Asaxaaxa. lavakdacai Avajaarq,
pakaW, pakavadq, lavakdacai xalvaar (spaPya), vaukzW, saupa, gaadi AaINa paata-varva>ta, KalbaRxaa sau$a paaNyaanaq
GaasaUna svacC vakravaqxa. 117
maaqTYa Aavakaracyaa gaaqfti svacC vakrNyaasaaTi xyaavar paaNai ][a>paavaq. lhana gaaqfti>saaTi xyaa paaNyaaxa baucavakWUna
vakaDavyaaxa. 118
caamadYacyaa vasxau AaINa baa>baUcyaa vakaTYa vakapadanaq pausaUna, Baajyaa, va>kzmauW>, pakWq, &aanya paaNyaasa IvasaWUna
svacC haqxaaxa. 119
rq[aima, laqvakricai vas"aq saabaNaanaq, baurNaUsa IrTYanaq, Aamasaupa_q baqlpakWanaq, vakapad Ipava|a maaqhricyaa zWanaq 120
gaaEecyaa mauxa va paaNyaacyaa Ima`ZNaanaq jaaNavakar [a>Ka, ][a>ga, hadq, hsxaiz>xa, vakapadanaq GaasaUna saapak vakravaqxa. 121
gavaxaq va xyaapaasaUna banalqLyaa vasxau paaNyaanaq ][a>paUna, Gar pausaUna, AXavaa [aqNaanaq saarvaUna, maaxaicaq Baa>dq paunha BaajaUna.
122
maaxaicai Baa>di jai zaro, mau"a, gau, laW, pau, rvaPxa Fa>naq Karaba Jaalq Aahq xaq paunha BaajaUnahi svacC haqxa naahi. xaq
pakaqdUna tavakavayaacaq. 123
jamaina Kaali IzlqqLyaa paa>ca pa$xainaq svacC haqxaq. paaqsaa maaVna, [aqNaanaq saarvaUna, gaaEecyaa mauxacaa AXavaa zu&aacaa
sada vakVna, GaasaUna, AaINa gaaEela xaqXaq Qvak Izvasara"a TqvaUna. 124
jaq Anna pa%aanaq taqcaLyaamauWq, gaaEenaq hU>gaLyaamauWq, paayaacaa spa[ae JaaLyaamauWq, vakaqNai ][a>vakLyaamauWq, vaqksa
padLyaamauWq, Ivakdq padLyaamauWq Karaba Jaalq Aahq xaq xyaavar maaxai tavaUkna [au$ haqxaq. 125
zugae>&ai va daga jaaxa naahixa xaaqvar A[aa Inajaieva gaaqfti maaxai va paaNyaanaq saapak vakravyaaxa. 126
zqva xaina gaaqfti bZ¸asaaTi [au$ samajaxaaxa,jyaavar da>ga naahi, jai paaNyaanaq svacC vaqklqli Aahq va Ijala bZ¸ [au$
maanaxaq. 127
jaq paaNai gaaEecai xahana Baagavaxaq, vaasa yaqxa naahi, r>gahina Aahq, vakaqNaxaahi A[au$ pazaXae xyaaxa ImasaWvalqla naahi
va caa>gaLyaa jaImanaixaUna ImaWalq Aahq, xaq [au$ paaNai samajaavaq. 128
vakaragairacaq haxa naqhmaica svacC Asaxaaxa, baajaaraxa Ivavakavayaasa Aalqli gaaqft [au$ samajaavai, IBa%aa maagaUna
ImaWvalqlq Anna (][a&aa) [au$ samajaavaq Asaa maanyavar Inayama Aahq. 129
baaEecaq xaaqd [au$ samajaavaq, pa%ai jaqvha pakW paadxaaq xaqvha xyaala [au$ samajaavaq. gaayaila zu&a sautlq mhNajaq Ixacaq
vaasaro [au$ samajaavaq. vauk"aa [au$ samajaavaa jaqvha xaaq hriNa pavakdxaaq. 130
manau saa>gaxaaq Iva>k, vauk"yaanaq maarlqlq saavaja, maa>saahari pZaNyaanaq ][avakar vaqklqlq janaavar va hlvaPyaa vaukWaxail
(caa>daW) maaNasaanaq maarlqli ][avakar naqhmai [au$ samajaUna Ixacaa svaivakar vakravaa. 131
[ariraxail savae maaqvak|a jaagaa jyaa baq>baicyaa var Aahqxa xyaa [au$ samajaavyaaxa. baq>bai Kaalil A[au$ samajaavyaaxa.
132
maa[aa, paaNyaacaa Xaq>ba, saavali, gaaya, Gaaqda, saUyaaecaq IvakrNa, &auW, maaxai, vaara, AaINa Agnai hq spa[aae
paIlvakdcaq samajaavaqxa. 133
[ariracyaa jyaa Avayavaa~ara [ariraxail maW baahqr tavakla jaaxaaq xaq svacC vakrNyaasaaTi paaNai AXavaa maaxaicaa Opayaaqga
vakravaa. xyaaca pZmaaNaq Exar baara maW, saapak vakrNyaasaaTi sau$a xyaa>caa vaapar vakravaa. 134
xaqlvakt Oxsajaenaq, vaiyae, rvaPxa, ma>qzUxail ]snag&a Oxsajaenaq, mau"a, Ivafta, naavakaxail [aq>baUd, vakanaaxail maW,
A`Zu, Kavakara, daq|axail maW, Gaama Asaq baara [ariraxaUna baahqr tavaklq jaaxaaxa. xyaa~ara [arir [au$ haqxaq. 135
jaaq bZa¸Na svaxaala [au$ vakV E]cCxaaq xyaanaq gauz~ar svacC vakrNyaasaaTi maaxaicaa Opayaaqga vakravaa. maaxainaq gauz~ar
xainaza Gaasaavaq, xyaasaaTi pakvaPxa davaa haxaacaa pa>jaa vaaparavaa. davyaa haxaanaq zha vaqWa Gaasaavaq va zaqnahi haxaanaq saaxa
vaqWa Gaasaavaq. 136
hq ga=hsXaasaaTi saa>Igaxalq Aahq. xyaacyaa paq%aa zuppat IvawaXyaaenaq Gaasaavaq, ba@ragyaanaq, jaaqgyaanaq Ixappat Gaasaavaq,
sanyaasaanaq caa@pat Gaasaavaq. 137
lGavai va [aa@>caasa OrvakLyaa na>xar xyaanaq Aa>camana vakravaq, daq|a>naa vakanaanaa, naavakala paaNai ][a>paavaq, xaq>ca vaqzacyaa
paTNaasaaTi basaNyaa Aa&ai vakravaq. xaq>ca jaqvaNaasa basaNyaa Aa&ai vakravaq. 138
jyaala xyaacaq [arir svacC vakravayaacaq Aahq xyaanaq xainaza Aa>camana vakravaq, xyaa na>xar zaqnaza xaaq>davar paaNai maaravaq,
par>xau, s"ai va [auz^anaq vaqkvaW Qvakzaca vakravaq. 139
[auz^ jaaq Inayamaanausaar rhaxaaq xaaq maIhnyaaxaUna Qvakza mau>dNa vakril. xyaa>cai [au$ivakrNaacai xaRha va@[yaa>saarKai Asaql.
xyaa>caq Kaaw bZa¸Naanaq KaaOona Orlqlq jaq Asaql xaq Asaql. 140
xaaq>daxaUna padNaarq paaNai jar A>gaavar padlq naahi xar xaq A[au$ vakrixa naahi. xasaq>ca Ima[aicaq vaqksa xaaq>daxa gaqlq AXavaa
zaxaaxa Anna Advaklq mhNaUna A[au$ haqxa naahi. 141
zusaRyaa>naa Aa>camanaasaaTi paaNai zqxaa>naa xyaacaq Xaq>ba paayaavar padlq xar xyaamauWq xaaq A[au$ haqxa naahi. 142
Qvakazi gaaqft GaqOona jaaxa Asaxaa>naa xyaala vakaqNyaa A[au$ Esamaanaq AXavaa vasxaunaq spa[ae vaqkla xar haxaaxail gaaqft
Kaali na Tqvaxaa Ipaxara>naa A&yae wavaq, mhNajaq xaaq [au$ haqxaaq. 143
jar Olti Jaali AXavaa paazla (Icarvakla) xar snaana vakravaq va xyaana>xar saajauvak xaupa caatavaq. par>xau, xasaq
KaaLyaana>xar Jaalq xar pakvaPxa Aa>camana vakVna Baagaql. xyaanaq s"ai[ai sa>Baaqga vaqkla Asaql xar pZxyaqvak sa>Baaqgaana>xar
snaana vakravaq mhNajaq xaaq [au$ haqxaaq. s"ainaqsau$a snaana vakravaq. 144
jari xaaq bZa¸Na Aa&aica [au$ Asala xari xyaanaq JaaqpaUna OTLyaana>xar, ][a>vakLyaana>xar, KaaLyaana>xar, XauvakLyaana>xar,
Kaaqtq baaqlLyaana>xar, paaNai pyaayaLyaana>xar, AaINa vaqzacyaa paTNaasa basaNyaa Agaaqzr Aa>camana vakravaq. 145
Aaxaa payae>xa savae vaNaaecyaa laqvaka>caq [au$icaq Inayama saa>Igaxalq xasaq>ca sajaiva va Inajaieva gaaqfti>cyaa [au$xaq baabaxa
saa>Igaxalq Aaxaa baayavaka>cyaa vakxaevyaaba*l saa>gaxaaq xaq Qqvaka. 146
lhana maulgai, xaroNa s"ai, vayaanaq maaqTi baaEe Fapa@vaki vakaqNaihi svaxaacyaa bau$inaq Garaxa AXavaa baahqr vakaqNaxaihi gaaqft
vakrxaa vakamaa nayaq. 147
lhanapaNai xai Ixacyaa vadila>cai jabaabazari Asaql, xaroNapaNai xai Ixacyaa paIxacai jabaabazari Asaql, jar Ixacaa
maalvak (paIxa) ma=xa Jaala xar Ixacai jabaabazari Ixacyaa maulavar Asaql, A[aaIrxainaq s"aila vak&aihi svaaxa>"ya
ImaWxaa vakamaa nayaq. 148
s"ainaq vak&aihi svaxaacyaa baapaa paasaUna, navaRyaapaasaUna, maulapaasaUna svaxaala vaqgaWq vakV nayaq vakarNa Asaq vaqkLyaanaq xai
va Ixacaq vaukt>Uba samaajaacyaa z=ftinaq xaucC Trql. 149
Ixanaq vakatvaksar vakVna sa>saar vakravaa, naqhmai Aana>zi rhavaq, ga=hva=kxyaz%a Asaavaq, caxaur Asaavaq, Baa>di caa>gali
svacC Tqvaavaixa. 150
Ixala baapa jyaacyaa[ai lgna lavaUna zqEel xyaacyaa[ai xai pZamaaINavakpaNaq (xaaq jaiva>xa Aahq xaaqvar) sa>saar vakril,
AaINa jar xaaq maqla xar xyaacaa vak&aihi Apamaana vakrNaar naahi. 151
va&aula ORxama BaIvaxavya pZapxa vhavaq mhNaUna svaasXyayaana vaacaavaq AaINa pZjaapaIxala zana vakravaq, paNa maagaNai Iva&ai
(lgnaacai) Ixacaa Ipaxaa AXavaa BaaOo vakrxaaq xyaana>xar xai Ixacyaa paIxacai maalmaRxaa haqxaq. 152
jaaq navara Iva&aiyauvaPxa rixyaa Ixacyaa[ai lgna vakrxaaq xaaq Ixala Fa jagaaxa va na>xarcyaa jagaaxa savae vakaWi, savae sauKa>
zqNyaasa baa>&ala jaaxaaq. 153
jari navara naalayavak Asala xari Ixanaq saz@va xyaacai paujaa vakrixa rhavayaacaq Asaxaq. xyaala zqvaasamaana maanaUna rhavaq.
154
Ixanaq vakaqNaxaqhi vZxa, Opaasa xaapaasa navaRyaala saaqdUna vakrxaa vakama nayaq. jar paxnai paIxacyaa saz@va Aa#qxa rahili
xar vaqkvaW xyaa vakarNaanaq xai svagaaexa jaaEel. 155
pZamaaINavak paxnai jai AapaLyaa paIxa baraqbar saz@va rahU E]cCxaq xai vak&aihi Asaq vakahi vakrNaar naahi Iva>k, jyaamauWq
Ixacaa paIxa naaraja haqEel. maga xaaq Ixacaa navara jaiva>xa Asaaq Agar maqlqla Asaaqq. 156
paIxacyaa Ina&anaa na>xar Ixanaq vaqkvaW paukl>, pakW> va va>kzmauW> Fa>caa Aahar vakVna rhavaq, xyaamauWq jari xai va=k[a
Jaali xari xaq Ixala Aavadlq paaIhjaq. paNa vakzaIpahi Ixanaq parpaurofaacaa saa&aa Ivacaar sau$a vakrxaa vakamaa nayaq.
157
Qvaka maaNasaacyaa Anaqvak baayavaka>nai [aa>xa IcaRxaanaq maqhnaxa paUvaevak svaxaacaa sa>yama raKaUna paaIva"ya raKaUna, Aapali
paxnai mhNaUna xyaa Qvakaca paIxa[ai pZamaaINavak rahUna Asalqli vakxaevyaq paar paadavaixa. 158
Anaqvak bZa¸Na xaaroNyaapaasaUna paIva"a va sa>yamai jaivana jagaUna va>[a na vaaDvaxaa Inavaxaelq xari xaq svagaaexa gaqlq Aahqxa.
159
pauNyavaana xai s"ai, jai AapaLyaa navaRyaacyaa ma=xyau na>xar paaIva"ya raKaUna jagali va Ixala sa>xaIxa Jaali naahi xari xai
xyaa Anaqvak bZa¸Naa>pZmaaNaqca svagaaexa gaqli. 160
par>xau,jai s"ai maaxa=xvaacyaa AIBala[aqnaq AapaLyaa ma=xa navaRyaala IvasaVna AaEe banaxaq AXavaa xasaa pZyaxna vakrxaq xai
svaxaacyaa naa>vaala samaajaaxa vakaWimaa pakasaxaq va svagaaexail Ixacyaa navaRyaacyaa baajaUcai jaagaasau$a Gaalvaxaq. 161
parpaurofaa paasaUna Jaalqli sa>xaIxa Anaa@rsa samajali jaaxaq, pars"aipaasaUna ImaWalqli sa>xaIxasau$a Ana@Ixavak samajali
jaaxaq. zusarq lgna vakVna xyaa s"aisa xyaapaasaUna Jaalqli sau$a pauNyavakarvak Trxa naahi. 162
jai s"ai varcyaa vaNaaexail paurofaa[ai paat lavaxaq xai parpaUvaae samajali jaaxaq. svaxaacyaa vaNaaexail navaRyaasa tavaUkna jar
xai Asaq vakrixa Asaql xar xai samaajaaxa xaucC samajali jaaEel. 163
jai baaEe AapaLyaa navaRyaacai pZxaarNaa vakrxaq xaicaa samaaja Ixarsvakar vakril. AaINa xai maqLyaavar vakaqLFacyaa paaqti
janmaql. Anaqvak vyaa&ai>nai xai jajaer haqEel, Ixaca Ixala ][a%aa Asaql. 164
jai s"ai savae sa>yamaanaq jagaql va Aapalq [abz, vakama Fa>naq navaRyaasa zuKavaNaar naahi xai svagaaexa navaRyaacyaa baajaUsa
basaql va Ixacaa pauNyavaxai mhNaUna saxvakar haqEel. 165
Ixacyaa sa>yamai vaxaeNauvakimauWq xai savaae>cyaa sxauxaicaa Ivafaya haqEel AaINa svagaaexa navaRyaacyaa baajaUsa IzmaaKaaxa basaql.
166
I~ja xyaacyaa gauNai paxnaila Ixacyaa ma=xyauna>xar Iva&aipaUvaevak savae saa&anaanaq yauvaPxa Asaa Agnaisa>svakar vakril xyaasaaTi
Agnaihaq"aaxail paIva"a xaqjaacaa xaaq Opayaaqga vakril. 167
A[aaIrxainaq AapaLyaa paIxavZxa paxnaila Agnaisa>svakar IzLyaavar xaaq zusara Ivavaah vakrNyaasa yaaqgya haqxaaq. AaINa paunha
Agnaihaq"a sauro vakV [avakxaaq. 168
IzlqLyaa Inayamaa>pZmaaNaq rahUna xaaq I~ja paa>ca ya# vakril, svaxaacyaa Garaxa raIhl AaINa OvaeIrxa jaivana zusaRyaa
paxnaisah va>kTql. 169

paa>cavaa Baaga sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.
Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – sahavaa Baaga {1-97}
I~ja snaaxavak jyaanaq ga=hsXaa`Zma Inayamaanausaar vyaxaixa vaqkla Aahq xaaq Aapali savae BaaqgaE>z^iyaq vakabaUxa TqvaUna maaqTYa
Ina&aaeranaq vaanapZsXaa`Zmaa vakdq jaaEel. xyaacaq Kaali Izlqlq Inayama xaaq vaktavaka%aanaq paaWil. 1
jaaq ga=hsXa Asaq paaIhl Iva>k, xyaacyaa [arirala saurvaukxyaa padU lagaLyaa Aahqxa. vaqksa Ipavaklq Aahqxa, maulacaa
maulgaa KaqWU lagala Aahq xyaanaq vaanapZsXaa`Zmaala jaaNyaacai xayaari vakravai. 2
[aqxaaxail savae paivak va Exar QqIhvak vasxau>caa xyaaga vakVna xaaq vanaaxa pZvaq[a vakril. paxnai hyaaxa Asaql xar xaila
maulacyaa hvaali vakVna AXavaa xai baraqbar yaqxa Asaql xar Ixala baraqbar GaqOona xaaq InaGaql. 3
baraqbar paIva"a Agnai va Exar saamaugZi (paata-varva>ta, JaadU, caul, Baa>di, KalbaRxaa) GaqOona vanaaxa paNaevaukti banavaUna
xaqXaq raIhl. xaqXaq xaaq pZamauKyaanaq Baaqga E>z^iyaa>cyaa sa>yamanaaxa vaqW vyaxaixa vakril. 4 tipa: jyaa paa>ca vasxau yaqXaq
IzLyaa Aahqxa xyaa>caa sa>ba>&a zrraqja vakravayaacyaa paa>ca ya#a>[ai Aahq.
xaqXaq xaaq Inayamaanausaar xaq paa>ca ya# vakril va vanaaxa Opalb&a AsalqLyaa jadibau_i, va>kzmauW> AaINa pakaWa>caa xyaa>naa
pZsaaz zqEel. 5
xaaq caamadYacaq vas"a paIr&aana vakril, Iva>kvaa pakatvaqk vas"a (jaiNae Jaalqlq) naqsaql. xaaq vaqksa va naKaq vaaDvaql
AaINa vaqksaacaa baucada baa>&aUna raIhl. xaaq zrraqqja savakaWi va ra"ai Aa>GaaqW vakrql. 6
xaaq jaq Kaaxaaq xyaacaaca baWi pZsaaz zqEel, [avaPya AsaLyaasa IBa%aa (maa&auvakri) zqEel. jaq maa&auvakri maagaNyaasa
yaqxail xyaa>naa xaaq xyaacyaa vakdq Asalqli pakWq, va>kzmauWq AaINa paaNai zqEel. 7
xaaq Aapala vaqW vaqzacyaa A&yayanaaxa vyaxaixa vakril. svaxaacaq savae vakama svaxa: vakril. vakaqNaavakdUna saqvaa, zana
GaqNaar naahi. pZqmaWpaNaanaq yaqNaaRyaa jaaNaaRyaa>[ai vaagaql. savae Inaropaz^vai pZaNyaa>[ai Aapaulvakinaq vaagaql. 8
xaaq paIva"a Inayamaa>pZmaaNaq, Agnaihaq"a saa>BaaWUna na Ivasarxaa [auvaMk va va=kfNa pZIxapaza>caq va paaqINaemaqcaq ya# yaaqgya vaqWi
vakril. 9
xaaq vaqWaqvaqWi na%a"aqfti, AgZyaana AaINa caaxaumaaesa hi vZxaq vakril, xyaaca pZmaaNaq, xaurayana va z%aayana hq sau$a
paaWql. 10
paIva"a Inayamaa pZmaaNaq xaaq [au$ &aanya svaxaa gaaqWa vakril jaq vasa>xa{xauxa va [arz{xauxa ImaWxaq. xyaapaasaUna xaaq svaxa:
ya#asaaTi pauraqdasa Ipa>d va ][ajaIvalqLyaa xaa>zWapaasaUna vakaro Ipa>d xayaar vakVna xaq vaaIhl. hq savae xaaq sa>nyaa[aala
[aaqBaql A[aa pZvakarq vakril. 11
A[aaIrxainaq xaq AIxapaIva"a jaqvaNa ya#acyaa InaImaRxaanaq IzLyaana>xar Orlqlq xaaq svaxaa va xyaacyaa paxnaisaaTi svaxaa
banavalqLyaa lvaNaabaraqbar KaaEel. 12
xaaq vanaaxa ImaWNaaRyaa Inasagae rixyaa vaaDNaaRyaa Jaada>paasaUna xyaacaq savae Kaaw pazaXae xayaar vakril. xyaaxa pakWacaq
rsa, pakWq, paanaq, Baajyaa, Ibayaa>paasaUna vakaDlqlq xaql Asaq pazaXae yaqxail. vanaaxa vaahNaaRyaa JaRyaacaq paaNai GaqEel.
13
xaaq vanaaxa ImaWNaarq ma&a, maa>sa va AW>bai, Baajyaa A[aa, BaUs"aiNa, ][aga=vak AaINa `lqfma>xavak (Baq>di)cai pakW
KaaNaar naahi. 14
Aa]`vana maIhnyaaxa xaaq xyaacaq jaiNae vas"a va jamavalqlq KaawpazaXae pakWq, va>kzmauWq paqkvaUkna zqEel. 15
jari xyaala BaUvaqknaq "asxa vaqklq xari [aqxaaxa Ipavakvalqlq KaawpazaXae jari xaq vakaqNai paqkvaUkna Izlq Asalq xari, GaqNaar
naahi, gaa>vaacyaa vaq[aixa Ogavalqlq Baajaipaala, pakWq, va>kzmauWq xaaq GaqNaar naahi. 16
xaaq KalbaRxaa vaaparql AXavaa svaxaacaq zaxa vauktNyaasaaTi vaaparql. xaaq xyaacaq jaqvaNa caulivar ][ajavaql Iva>kvaa
svaaBaaIvavakpaNaq IpavakNaarq vakccaq KaaEel. 17
xaaq xyaacyaa paIr]sXaxai nausaar zrraqja jaqvaNaacaq pazaXae ImaWvaql AXavaa maIhnyaacai vaa saha maIhnyaacai, vafaaecai baqgamai
vakril. xaaq xyaacai Baa>di svaxa: svacC vakril. 18
jaqvaNaacyaa pazaXaae>cai baqgamai vaqkLyaana>xar xaaq xaq xyaacyaa Aava[yavakxaq pZmaaNaq zrraqja (savakaWi, ra"ai) jaqvaql AXavaa
zaqna IzvasaaxaUna Qvakza jaqvaql Iva>kvaa caa@Xyaa, AaTvadYanaq Asaq vaqkvhahi jaqvaNa vakril. 19
xaaq ca>z^ayanaanausaar xyaacaq jaqvaNa vakril (ca>z^acyaa vaklq pZmaaNaq vakmai haqxa va paunha vaaDvaxa Asaq). xaaq Ovakdlqlq
java Iva>kvaa Baaxaacaq Aatvalq vakVna IzvasaaxaUna Qvakzaca KaaEel. 20
xaaq paIr]sXaxai pZmaaNaq, vaqkvaW pauklq, va>kzmauWq, pakWq jai svaaBaaIvavakpaNaq IpavaUkna padli Aahqxa, xai GaqEel, hq
Inayamaanausaar haqEel. 21
xaaq jaImanaivar laqWql AXavaa OBaa raIhl, AXavaa Qvakza Aadvaa va na>xar OBaa Asaa rahUna xapasyaa vakril. pahatq
AaINa sa>&yaavakaWi xaaq ranaaxa JaRyaavar Aa>GaaqW vakrNyaasaaTi jaaEel. 22
xaaq Onha|axa saUyaaecai OfNaxaa sahna vakril, paavasaa|axa IBajaql AaINa Xa>dixa Aaqlq vas"a GaalUna Xa>di sahna
vakril, xyaamauWq xyaacai xaxva][alxaqcai %amaxaa sau&aarNyaasa mazxa haqEel. 23
xaaq jaqvha xaina [avanaaxa (xaina vaqWa savakaW, zupaar va sa>&yaavakaW) Aa>GaaqW vakril xaqvha xaaq Ipaxar,zqva Fa>naa A&yae
vaahil. AI&avakaI&avak Gaaqr xapasyaa vakVna xaaq [ariranaq va=k[a haqEel. 24
A[aaIrxainaq xaina Agnai xyaacyaaxa pZvaq[a vakrxail xyaana>xar xyaala Garacai, Agnaihaq"aacai garja rhaNaar naahi. xaaq
[aa>xapaNaq vaqkvaW pakWq va va>kzmauWa>var OpaIjaIvavaka vakV lagaql. 25
Aaramazayai jaivanaacaa xyaaga vaqklqla ha ba@ragai jaImanaivar Jaaqpaql, xyaala Aavaka[aacaq Cppar caalql, xaaq va=%aa>cyaa
Kaali rahil. 26
xaaq bZa¸Naa vakdUna xasaq>ca Exar vaNaaexail I~jaa>vakdUna (%aI"aya va va@[ya) jaq sau$a vanaaxa rhaxaaxa, xyaa>cyaa vakdUna
paaqtapauxaqe Kaaw GaqEel. 27
Iva>kvaa xaaq vanavaasai naIjavakcyaa gaa>vaaxaUna pakvaPxa AaT Gaasa haqxail QvaDqca Kaaw z^aqNaaxa AXavaa haxaacyaa Aaq>jaWixa
yaqEel xaqvaDqca KaaEel. 28
A[aaIrxainaq vanaaxa rahUna yaqXaq IzlqLyaa Inayamaanausaar vZxasXa rahUna xaaq parmaq`varasa pZapxa vakV [avaqkl. xyaasaaTi
xyaala vaqWaqvaqWi OpaInafaza>caa AByaasa vakravaa lagaql. 29
OpaInafaza>baraqbar Exar saaIhxya sau$a xyaala AByaasaavaq lagaql jaq {faimaunai>nai va #anai bZa¸Naa>nai IlhUna Tqvalq
Aahq. Asaq vaqkLyaanaq xyaacaq bZ¸aba*lcaq #ana vaaDql va xyaala xyaa>caq Aa][avaaez ImaWxail. 30
naahixar xaaq Asaqhi vakV [avakxaaq, xaaq Ee[aanya Iz[aqnaq caalNyaasa saurovaaxa vakril va vaqkvaW paaNai va hvaa GaqOona
ma=xyau yaqEe payae>xa pZvaasa vakrixa rahil. 31
A[aaIrxainaq jaaq bZa¸Na AapaLyaa Qqhivak zqhacaa xyaaga vakrxaaq xaaq bZ¸ala jaaOona ImaWxaaq. xyaala zu:Ka
va IBaxai vak&aihi "aasa zqNaar naahi.32
A[aaIrxainaq vaanapZsXaa`Zma xaaq paar vakV [avakla xar xaaq caa@Xyaa mhNajaq sa>nyaasaa`Zmaaxa pZvaq[a vakril. xyaa AvasXaqxa
xyaanaq savae Qqhivak ba>&a xaaqdlqlq Asaxail. 33
xaaq ya#yaaga vakVna, zana zqOona, jaqvaNaq zqOona va GaqOona [aqvati va>ktaWlqla Asaxaaq. xaaq sa>nyaasai [aqvati ma=xyauxa
A>Ixama Aana>z pZapxa vakrxaaq. 34
jasaq xyaa bZa¸Naanaq xaina {Na> paqkdli xasaq xaaq maaq%aasaaTi yaaqgya Jaala va jyaanaq xai xaina {Na> paqkdli naahixa xaaq
rsaaxaWala gaqla.
vaqzacaa AByaasa vakrNaq, pau"aala janma zqNaq va savae ya#yaaga jasaq [aas"aaxa Izlq Aahqxa xasaq AapaLyaa vaukvaxai pZmaaNaq
vakrNaq hi xaina {Na Aahqxa xai jaaq paUNae vakrxaaq xaaq maaq%aacyaa maagaaenaq jaaNyaasa yaaqgya Asaxaaq. 36
jaaq I~ja hi xaina {Na na paqkdxaa maaq%aasaaTi pZyaxna vakrxaaq xyaala xyaaxa ya[a ImaWxa naahi. 37
jagaacaa vakxaae pZjaapaIxasaaTi jyaanaq Eefti Iva&ai jaaq pZjaapaIxasa AIxaIpZya Aahq vaqkla xaaq savae Qqhivak maalmaRxaqcaa
xyaaga vakVna AaINa Agnaihaq"a svaxaama&yaq saamaavaUna GaraxaUna InaGaUna jaaxaaq xaaq sa>nyaasai Trxaaq. 38
savae Iva`va xyaacyaa xaqjaanaq paUNae Asaq xyaacyaaxa Aaxaa saamaavalqlq Asaxaq. xaaq vaqzaxail {caa smarxa Asaxaaq AaINa
rhaxyaa Garacaa xyaaga vakrxaaq, xyaanaq savae jagaacyaa BaLyaacaa Ivacaar vaqklqla Asaxaaq. 39
jyaa I~jaanaq xyaacyaa Aayaufyaaxa vak&aihi vakaqNaala "aasa Izla naahi xaaq ma=xyauna>xar ABaya pZapxa vakVna rhaxaaq. 40
[au$icai savae saamaugZi GaqOona xaaq GaraxaUna InaGaUna jaaxaaq. [aa>xapaNaq Batvakxa rhaxaaq, xaaq vakaqNaahi vakdUna sauKa zqNaaRyaa
gaaqfti svaivakarNaar naahi. 41
xaaq A>Ixama maaq%aacaa maagae gaaTNyaasaaTi naqhmai Qvaktaca Batvakxa raIhl. xyaa gaaqfticai paUNae jaaNaiva TqvaUna xaaq Ipakrxa
rahaxaaq Iva>k, QvaktYanaqca A>Ixama maaq%aacaa maagae ImaWxaaq, xaaq vakahi &aVna Tqvaxa naahi vaka> vakahi saaqdxa naahi. 42
xaaq Garacai AIBala[aa Tqvaxa naahi Iva>kvaa Agnaicai. xaaq gaa>vaaxa jaaEel xaq pakvaPxa ][a&aa ImaWIvaNyaasaaTi. baavaki
vak[aacaihi xaaq Apaq%aa vakrNaar naahi. maaq%aa][avaaya vak[aacaahi Ivacaar xyaala ][avaNaar naahi. saz@va bZ¸acyaa &yaanaaxa
raIhl. 43
maaq%aacai pZapxai Jaalqla sa>nyaa[aacaq ropa, haxaaxa Kaapari ][a&aa GaqNyaasaaTi Asaql, rhaNyaasaaTi maaqTYa va=%aacai mauW>
Asaxail, jaiNae pakatlqlq vas"a Asaxail, Asaq Asaql. 44
xaaq ma=xyaucai vaat pahaxa nasaql, xaaq jagaNyaasaaTi Oxsauvak nasaql, xaaq vaqkvaW A>Ixama baulavyaacai Aasa &aVna raIhl
jasaq naaqvakr AapaLyaa vaqxanaacai vaat pahaxa Asaxaaq. 45
xaaq paavalq paahUna tavakxaaq, xaaq paaNai gaaWUna Ipaxaaq, xaaq [abz Karq baaqlxaaq, xaaq µzyaaxa pZamaaINavakpaNaa Tqvaxaaq. 46
vakaqNai vaktU baaqllq xar xaaq xaq manaala lavaUna GaqNaar naahi. xaaq vakaqNaala Olt ORxar zqNaar naahi. xaaq vakaqNaa[aihi
vak[aahi na[var vakarNaasaaTi [a"auxva vakrixa naahi. 47
xaaq ragaavalqLyaa maaNasaavar ragaavaNaar naahi. xyaala vakaqNai vaaEet baaqllq xar xyaa bazLyaaxa xaaq caa>galqca baaqlql. xaaq
pakar vakmai paNa Karq baaqlql. 48
xaaq Aaxmaana>zaxa rahxaaq. yaaqga mauz^qxa xaaq basaql, vakaqNaxyaahi baaF mazxai][avaaya xaaq E>z^iyaa>cyaa sauKaacaa xyaaga vakVna
svaxaacyaaca sa>gaxaixa rahUna jagaql. vaqkvaW A>Ixama maaq%aacai xaaq saxaxa vaat pahaxa raIhl. 49
[auBaa[auBaacaq BaIvafya saa>gaUna, camaxvakaracai pZIcaxai zqOona AXavaa jyaaqIxafa saa>gaUna AXavaa hsxasaamauIz^vak paahUna, [aas"a
samajaavaUna, salMa zqOona, A[aa vakaqNaxyaahi gaaqfti>caa Opayaaqga na vakrxaa xaaq vaqkvaW IBavak maagaql. 50
IBavak maagaNyaasaaTi xaaq sanyaa[aa>cyaa maTa>vakdq, bZa¸Naa>cyaa vasxaivakdq, vauk"ai, maa>jarq, pa%ai Fa>caa Opayaaqga na vakrxaa
Aapali IBavak ImaWvaql. 51
xaaq xyaacaq daqvaPyaacaq vaqksa, naKaq, zaDi, Ima[aa vakapaUna AaINa haxaaxa vakma>dlU GaqOona saz@va Batvakxa raIhl.
sa>yamaaxa rahUna vakaqNaalahi na zuKavaxaa raIhl. 52
xaaq &aaxaucaq paa"a vaaparNaar naahi. xaaq jaq paa"a vaaparql xaq Icarlqlq nasaql, xyaacaq paa"a paaNyaanaq svacC vaqklqlq Asaql
ja[ai ya#axail Baa>di. 53
manau svaya>BaUcaa maulgaa saa>gaxaaq, xaaq lavakdacaq vakma>dlU, maaxaicai ba[ai AaINa IcarlqLyaa baa>baUnai banavalqli A[ai
sa>nyaa[aacai saamaugZi xaaq vaaparql. 54
xaaq IzvasaaxaUna Qvakza IBavak maagaNyaasaaTi Ipakrql. xaaq Ogaacaca jaasxa IBavak ImaWavai mhNaUna pZyaasa vakrNaar naahi.
vakarNa Asaq vakrNyaanaq xyaacyaa vaasanaa jaaga=xa haqNyaacaa &aaqvaka sa>Bavaxaaq. 55
laqvaka>cyaa Garaxail cauli IvaJaLyaa Aahqxa, KalbaRxaa [aa>xapaNaq baajaUla Tqvala gaqla Aahq, caulixail vakaqWsaq
IvaJalq Aahqxa, savaae>cai jaqvaNaq Orvakli Aahqxa, xaat vaati svacC vakVna Tqvali Aahqxa A[aa InavaraInavari na>xar
sa>nyaasai IBavak maa>gaNyaasaaTi InaGaql. 56
vakahi naahi ImaWalq naahi mhNaUna xaaq zu:Kai haqNaar naahi, jaasxa ImaWalq mhNaUna Kaufa haqNaar naahi. xaaq pakvaPxa
garjaqpaurxaq ImaWvaql AaINa jaq ImaWalq xyaavar sa>xauft haqEel. 57
laqvaka>nai Aazranaq sanmaanapaUvaevak jar IBavak Izli xar xai xyaanaq GaqOo nayaq vakarNa A[aa IBavaqkxa maaqh zdlqla
AsaNyaacai [avaPyaxaa Asaxaq. AaINa xyaa maaqhacaa "aasa maaqTYa maaqTYa sa>nyaa[aanaa haqOo [avakxaaq. Asaq haqNyaacaq
taWNyaasaaTi, naqhmai AnaaqWKai Anjaana ga=hsXaavakdUna IBavak Gyaavai. 58
Xaaqdq (garjaq paurxaq) KaaOona maga OByaanaq AXavaa basaUna xaaq Qvaka>xaaxa &yaanaaxa jaaEel. vakaqNaxyaahi maaqhapaasaUna mauvaPxa
haqNyaasaaTi xaaq Asaq vakrql. 59
savae vaasanaa>caa xyaaga vakVna, pZqma va ~qfa A[aa vakaqNaxyaahi va=IRxacyaa Aahari na jaaxaa xaaq vakaqNaalahi [ariranaq
AXavaa manaanaq Eejaa na vakrxaa rahil. Asaa sa>nyaasai Amarxva pZapxa vakrql. 60
xaaq paapa vakrNaaRyaa laqvaka>cyaa, jaq narvakaxa va yamalaqvakaxa haqNaaRyaa, z[aqcai xaaq pZIcaxai GaqEel. xyaa>cyaa hala>caa xaaq
AnauBava GaqEel. 61
laqBa va maaqhaxa AdvakLyaamauWq xyaa>caq IpZyajanaa>paasaUna Ivarh haqNaq va Ayaaqgya laqvaka>[ai haqNaarq naaxaq, xyaa laqvaka>caq
xyaacyaavar haqNaarq Axyaacaar, va=$xvaacaq Aajaar va [ariracaq haqNaarq hal hq savae xaaq paaIhl va xyaaxaUna ][avaqkl. 62
ma=xyauna>xar Aaxmyaacaq zusaRyaa gaBaaexa pZvaq[a vakrNaq, AaINa ma&aLyaa vakaWaxa xyaa Axmyaacaa Asa>Kya yaaqnaicaa pZvaasa 63
paapavakmaaemauWq haqNaara [arirala "aasa, AaINa pauNyavakmaaemauWq ImaWNaari Avait sauKa> 64
hq savae xaaq &yaanaacyaa mazxainaq AnauBavaU [avakxaaq. Aaxmyaacaq sau%ma ropa xaaq pahaxaaq. xyaacaq (svaya>BaUcaq) savae caracaraxail
(Occa naica) A]sxaxva xaaq AnauBavaxaaq. 65
xaaq jyaa vakaqNaxyaa [aaKaqcaa (xaxva#anaacai) Opaasavak (paursvakxaae) Asaaq xyaacaq mahxva rhaxa naahi. xyaanaq savae
caracara>ba*l sama bauI$ TqvaUna sa>yamaanaq rahUna saa&anaa vakravayaacaq vakxaevya paar paadavayaacaq Asaxaq. 66
vaktvak Jaadacyaa pakWanaq paaNai InavaW haqxaq xari xyaa pakWacyaa OlMqKaanaq paaNai vaqkvaW xasaq haqxa naahi. 67
jaiva>xa pZaNyaanaa mazxa vakrNyaasaaTi xaaq (sa>nyaasai) ra"a>Izvasa jari svaxaala vaqznaa haqxa Asaxail xari jamaina
nyaahaWxa pZvaasa vakrixa rahil. 68
Anava&aanaanaq jar sa>nyaa[aanaq Inarpara&a pZaNyaala Ejaa vaqkli Asaql xar xaaq Aa>GaaqW vakVna saha vaqWa pZaNaayaama
vakril. 69
Inayamaa pZmaaNaq xaina vaqWa ziGae pZaNaayaama vakravaa, AaINa vyaaRhixai (ma>"a) AaINa Aaqma OccaarNaq hi Occa zjaaecai
xaxva][alxaa jai bZa¸Naasa Ocaixa Aahq xai paaWql. 70
jasaq IhNavaksaaxail A[au$ pazaXae Ba_ixa BaajaUna vaqgaWq vakVna &aaxau [au$ vaqkla jaaxaaq xasaq>ca ziGae `vaasaanaq [ariraxail
zaqfa naahisaq haqxaaxa.71
[ariraxail zaqfa ziGae `vaasaanaq xyaala naahisaq vakro wavaqxa. paapa sau%ma Inari%aNaanaq, vaasanaa sa>yamaanaq, Exar h_i zaqfa
&yaanaanaq naahisaq vakravaqxa. 72
&yaanaacyaa savayainaq xaaq svaxaacai pZgaxai AaqWKaU [avakxaaq. mahapaapyaala xasaq AaqWKaxaa yaqxa naahi. 73
jaaq Izvyaz=ftinaq jagaacai rixa AaqWKaxaaq xyaala vak[aacaqca ba>&ana nasaxaq par>xau, jyaala xai nasaxaq xaaq janma marNaacyaa
ba>&aaxa AdvaUkna rhaxaaq. 74
vakaqNaxyaahi pZaNyaala Ejaa na vakVna, vaasanaqcyaa ba>&aaxa na AdvaUkna Gaqxa, vaqzacaa AByaasa vakVna, AaINa Gaaqr
xaxva][alxaa AacaVna xaaq Fa janmaaxa maaq%a pZapxa vakV [avakxaaq. 75
jyaa Garaxa paa>ca paapaq Aahqxa, jaqXaq hadq Garacyaa xau|a (vaasaq) Asaxaaxa, xyaa snaayaucyaa vaaKaanaq baa>&alqlq Aahqxa,
jaqXaq maa>sa AaINa rvaPxa jaaqdNyaacaq vakama vakrxaaxa, jyaavar caamadi Cpparacaq vakama vakrxaq, jaqXaq mau"a va maWacai zugae>&ai
Asaxaq, jaq va=$ haqxaq jaqXaq zu:Ka Asaxaq, Aajaar vaqznaa, na@ra[ya Asaxaq AaINa jaq [aqvati naft haqxaq Asaq Gar,
mhNajaq [arir, xyaanaq maaqhaxa jaaOona pavakdUna TqvaU nayaq. xyaanaq xaq Gar vakayamacaq saaqdavaq. 76-77
nazicyaa Ivaknaari Asalqla va=%a OnmaWUna padavaa, Jaadavar basalqla pa%ai OdUna jaavaa, Asaq Fa zu:Ka zqNaaRyaa
jagaaxaUna xaaq InaGaUna jaaxaaq. 78
AapaLyaa Ima"aa>naa Aapalq caa>galq zqOona, vaaEet [a"aula zqOona, xaaq Ana>xa bZ¸axa &yaana saa&anaqnaq Ivalina haqxaaq. 79
xaaq Ozasa va=]Rxanaq savae gaaqfti>ba*l "ayasXaBaavaanaq (pZqmaW parvaqkpaNaa) vaagaxa Asaxaaq. xyaaxaUnaca xyaala Ana>xa sauKa
ImaWxaq jaq vak&aihi xyaala saaqdxa naahi. 80
A[aaIrxainaq xaaq saa&avak AXavaa baa&avak Fa>xaUna saavavaka[apaNaq mauvaPxa haqxaaq. AKaqrisa bZ¸axa Ivalina haqxaaq. 81
hq savae &yaana saa&anaqvar Aval>baUna Asaxaq. vakarNa, jaaq xyaaxa pataEexa naahi xaaq Faxa paUNae pakW pZapxa vakV [avakxa
naahi. 82
xaaq saz@va vaqzaxail ya#abaabaxacyaa {caa vaacaxa rahil. zqvaxaa>ba*lcyaa vaacaxa rahil, AaINa jyaaxa Aaxmaa AaINa
vaqza>xaacaa AByaasa Aahq xaq vaacaxa rahil. 83
vaqzacaa AByaasa, A#anai laqvaka>paasaUna #anai laqvaka>payae>xa xasaq>ca svagaaexa pZvaq[a ImaWIvaNyaacaa pZyaxna vakrNaaRyaa>paasaUna
Ana>xa sauKaacai EcCa Asalqlq A[aa savaaenaa xaq Opayaaqgaacaq Aahq. 84
I~ja jyaanaq yaqXaq IzLyaa pZmaaNaq vaxaena TqvaUna sa>nyasxa jaivana svaivakarlq Aahq xaaq xyaacyaa savae paapa pakWa>paasaUna mauvaPxa
haqOona bZ¸axa Ivalina haqxaaq. 85
A[aaIrxainaq svasa>yamaacaq Inayama xaumhala saa>Igaxalq. Aaxaa Qqvaka, jyaanaq vaqzaxa Izlqlq Iva&ai vakrNyaacaq saaqdUna Izlq
Aahq xyaa>nai vakaya vakravayaacaq. 86
ga=hsXaacyaa vagaaexaUna caar maagae Oxpanna haqxaaxa. xaq Asaq, IvawaXaie, ga=hsXa, jaaqgai va sa>nyaasai. 87
Fa caar maagaae>pa@vaki vakaqNaxyaahi maagaaenaq jaaNaara [aqvati paIva"a Inayamaa>caq (Kaali Izlqlq) paalna vakril xar xaaq bZa¸Na
AIxa Occa sXaanai paaqhaqcaql. 88
vaqzaxa AaINa sma=Ixaxa IzLyaapZmaaNaq, Gar caalvaNaara ga=hsXa xyaa caaraxa savae`ZqfT Asaxaaq. 89
jasaq lhana maaqTYa nawa [aqvati samauz^axa ImaWxaaxa xasaq>ca hq savae caar maagae caaqKaaWNaarq [aqvati Gar caalavaNaaRyaa
ga=hsXaaxa ImaWxaaxa. 90
I~ja Fa caar maagaaecaa Aval>ba vakrixa Asaql xar xyaanaq hq zha Inayama jaasxa vakatqvakaqrpaNaq paaWavayaacaq Asaxaaxa.
91
samaa&aanai pZva=Rxai, %amaa][alxaa, sa>yama, vaaEet gaaqfti>paasaUna zUr rhaNaq (caaqri vaga@rq), [au$xaa paaWNaq, BaaqgaE>z^iyaa>caq
Inaya>"aNa, [ahaNapaNaa baaWgaNaq, Aaxmyaabaabaxa saava&aanaxaa, saxyavZxa, na ragaavaNaq A[aa Fa zha Aahqxa. 92
jaq bZa¸Na hq zha Inayama samajaUna xyaa>caq paalna vakrxaaxa xyaa>caa O$ar haqxaaq. 93
I~ja manaaqInagZhanaq var Izlqlq zha Inayama paaWql va xaina zqNai paqkdql xaaq vaqza>xaacaa AByaasa vaqkLyaana>xar paUNae
sa>nyaasai haqxaaq. 94 tipa: xaina zqNai - vaqzacaa AByaasa vakrNaq, pau"aala janma zqNaq va savae ya#yaaga jasaq [aas"aaxa
Izlq Aahqxa xasaq AapaLyaa vaukvaxai pZmaaNaq vakrNaq.
savae ya#yaaga saaqdUna zqOona, savae paapava=Rxaicaa xyaaga vakVna, BaaqgaE>z^iyaq vakabaUxa Aali Aahqxa Asaa jaaq vaqzacyaa
AByaasaxaca rmala Aahq xaaq [aqvati AapaLyaa maulacyaa Aa&aaranaq rahxaaq. paUNae Inava=Rxa paNa sa>nyaasai naahi Asaa xyaa
Garaxaca rhaxaaq. 95
%aI"aya va va@[ya vaNaaexail ga=hsXaa>saaTi sa>nyaasa mhNajaq vakaya xaq saa>Igaxalq Aahq. savae vakmaevaka>da>caa xyaaga vakVna
InaricC haqOona jagaNaq hq bZa¸Naqxar vaNaaesaaTi, I~jaa>saaTi Asaxaq. 96
A[aaIrxainaq caar vaNaaecaq paIva"a Inayama mai xaumha bZa¸Naanaa saa>Igaxalq, Aaxaa rajaacaq vakxaevya vakaya xaq saa>gaxaaq. 97

Baaga sahavaa sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.
Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – saaxavaa Baaga {1-226}
mai Aaxaa rajaacai vakxaevyaq saa>gaxaaq, AaINa saa>gaxaaq rajaa vaka InamaaeNa vaqkla gaqla va vakaya xyaanaq vaqklq mhNajaq xaaq
Occa zjaaecaq ya[a ImaWvaql. 1
vaqzaxa saa>Igaxalqlq %aI"ayavZxa svaivakarNaara %aI"aya rajaa mhNaUna Gaaqfaixa vaqkla jaaxaaq. xyaanaq savae jagaacaq sa>r%aNa
vakravayaacaq Asaxaq. 2
rajaa nasalqLyaa pZzq[aaxa gariba maaNasaq IBaxaicyaa paIr]sXaxaixa rhaxaaxa, mhNaUna zqvaa>nai rajaacai InayauvaPxai vaqkli. 3
xyaasaaTi svaya>BaUnaq Xaaqdq vakNa E>z^acaq, Xaaqdq vaaRyaacaq, Xaaqdq yamaacaq, saUyaaecaq, Agnaicaq, ca>z^acaq, AaINa Xaaqdq vaukbaqracaq
Asaq jamaa vakVna 4
A[aaIrxainaq rajaa A[aa pZvakarq Fa savae balaDY saamaXyaae paasaUna banavala gaqla AasaLyaanaq xaaq vakaqNaxyaahi Exara>paq%aa
jaasxa balvaana Asaxaaq. 5
saUyaaepZmaaNaq xaaq xaqjasvai Asaxaaq mhNaUna xyaacyaavakdq vakaqNaihi najar var vakVna paahU [avakxa naahi. 6
A[aa Izvya [avaPxaimauWq xaaq Agnai AaINa vaara Asaxaaq, xaaq saUyae va ca>z^ Asaxaaq, xaaq nyaayaacai zqvaxaa yama Asaxaaq,
xaaq QqIhvak sa>paRxaicai zqvaxaa vaukbaqr Asaxaaq, xaaq paaNyaacai zqvaxaa varoNa Asaxaaq, xaaq svaxa: E>z^ Asaxaaq. 7
lhana baal AvasXaqxail rajaacaa, xaq Qvak baalvak Aahq Asaq samajaUna Anaazr vakV nayaq, vakarNa xyaacyaaxa Fa savae
zqvaxaa rhaxa Asaxaaxa. 8
Agnai vaqkvaW Qvaka maaNasaala jaaWU [avakxaaq par>xau, rajaacaa vZkaq&a savae vaukt>ubaacai Ixacyaa savae maalmaRxaqnai[ai haqWi
vakV [avakxaaq. 9
rajaanaq xyaacyaa saamaXyaaecaa yaaqgya A>zaja GaqOona vakaW va jaagaa baGaUna xyaanaq nyaaya zqNyaacyaa O*q[aanaq InarInara|a
pZsa>gai vaqgavaqgaWi ropa Gyaavayaacai Asaxaaxa. 10
xyaacyaavar pa\acai (sa>paRxaicai zqvaxaa) va=kpaa Asaxaq. jyaacyaa [aa@yaaexa Ivajaya Asaxaaq, jyaacyaa vZkaq&aaxa pZxya%a ma=xyau
Asaxaaq, jyaacyaaxa savae zqvaxaa>caq xaqja Asaxaq. 11
mauKae maaNaUsa xyaacaa Ixarsvakar vakrxaaq, jar xaq rajaala samajalq xar xaaq xyaa mauKaaecaa xvaIrxa naa[a vakV [avakxaaq. 12
mhNaUna vakaqNaihi [ahaNaa maaNaUsa xyaacai mayaaeza Aaqla>dxa naahi, jyaamauWq vaqkvaW zu:Ka ImaWql. 13
rajaasaaTi zqvaanaq xyaacaa maulgaa Oxpanna vaqkla xyaacaq naa>va '][a%aa', xyaacyaa mazxainaq rajaa savae sajjanaa>caq sa>r%aNa
vakrxaaq. xyaama&yaq bZ¸acaq xaqja Asaxaq. 14
xyaacaa IBaxainaq (][a%aqcyaa IBaxainaq) savae jana Aapaapali vakxaevyaq jabaabazarinaq paar paadxaaxa. 15
vakaW, vaqW va jaagaa Fa>caq yaaqgya Baana TqvaUna, zaqfaicaa Ivacaar l%aaxa GaqOona maga xaaq (rajaa) ][a%aa saa>gaxaaq
A[aasaaTi Iva>k, nyaaya ImaWavaa. 16
][a%aa hq rajaacaq Qvak ropa Aahq, vyavasXaapana hq zusarq ropa Aahq, xyaa~ara janaxaqla AaINa caar vagaae>naa nyaayaacai
[aa[vaxai jaaNavaxaq. 17 tipa: yaqXaq IvawaXaie, ga=hsXa, jaaqgai va sa>nyaasai hq xaq caar vagae Aahqxa.
][a%aa savae janaxaqcaq sa>r%aNa vakrxaq, savaae>caq Inaya>"aNa vakrxaq, ][a%aa savaae>var l%a Tqvaxaq, [ahaNaq laqvak ][a%aqlaca
[aasana mhNaxaaxa. 18
][a%aa jar yaaqgya Ivacaara>nai Izli gaqli xar savae laqvak sauKai haqxaaxa par>xau, jar xai cauvakicyaa pZvakarq vaaparli gaqli
xar savaenaa[a haqxaaq. 19
jar rajaanaq zaqfainaa ][a%aa naahi vaqkli xar Anyaaya vaaDxa jaaEel AaINa vakmajaaqra>naa balvaana "aasa zqxail. jasaq
saWixa GaalUna maasaWi Baajali jaaxaq. 20
vakavaWq Ipa>d KaaOona paksxa vakrxail, ya#axail jaqvaNa vauk"ai caaKaxail, vakaqNai varcaa vakaqNai Kaalcaa Facaq Inayama
rhaNaar naahixa, AaINa Inava=kft Oxva=kftacai jaagaa GaqOona savae Arajavak pasarql. 21
][a%aqcyaa mazxainaq savae rajya saurI%axa haqxaq Asaq vakrNyaacaq vakarNa paUNae Inazaqefa Asaa Esama IvarWa Asaxaaq. baavaki
savae mayaaeza Aaqla>dNyaasaaTi Oxsauvak Asaxaaxa. xaq haqOo nayaq mhNaUna ][a%aa Opayaaqgaacai Trxaq. 22
maaNaUsaca navhq xar zqva, zanava, ga>&avae, ra%asa, pa%ai zqvaxaa va naagazqvaxaa sau$a ][a%aqla IBaOonaca nait vaagaxaaxa.
23
][a%aqcaa zuropayaaqga AXavaa ][a%aqcaa Inaropayaaqga Jaalq xar samaajaaxail vyavasXaa (vaNae vyavasXaa, vakxaevya vyavasXaa
Exyaazi) naft haqEel. savae mayaaeza naft haqxail. 24
][a%aqcaq lal daqWq Apara&yaala Gaabarvaxaaxa va zaqfaapaasaUna zUr Tqvaxaaxa. par>xau, hq xaqvhaca [avaPya haqxaq jaqvha ][a%aa
zqNaara svaxaa Inazaeqfa Aahq. 25
rajaa saxyavaazi, svaxa: ][asxaba$, gauNai, Inazaqefa Aahq, jaaq ][a%aa zqNyaa Aa&ai paUNae Ivacaar vakrxaaq, jaaq &ana,
pauNya va Aana>z Fa>naa samajaxaaq xaaq caa>gaLyaa pZvakarq ][a%aa zqOo [avakxaaq. 26
jaaq rajaa yaaqgyarixyaa ][a%aa zqxaaq xaaq sama=$ haqxaaq, xyaala xaina Aana>z ImaWxaaxa. jaaq Anyaayaanaq (vaasanaqcyaa Aahari
jaaOona, pa%apaaxa vakVna, paksavaUna, pa@saq GaqOona) ][a%aa zqxaaq xaaq nyaaya vyavasXaqla vakaWimaa pakasaxaaq. AKaqrisa
naft haqxaaq. 27
][a%aa xai%Na Asaxaq xai jar Ayaaqgya vyavaPxaicyaa haxaaxa gaqli xar IbaGadxaq. [aqvati xai xyaa naalayavak rajaala Gaqrxaq
va xaaq AaINa xyaacaq saaXai Ixacyaa jaa|axa AdvaUkna naft haqxaaxa. 28
xaqvaDYanaq xai Xaa>baxa naahi xai xyaacaa rajavaada, vakaqTi xyaacyaa rajyaacyaa saimaa A[aa savaaela baa&axaq. AKaqrisa
z@vaxaq, {faimaunai jaq xyaala sahayya vakrNyaasaaTi Aalqlq Asaxaaxa xaq sau$a parlaqvakaxa parxaxaaxa. 29
][a%aqcai A>malbajaavaNai ya[asvaiIrxyaa haqNyaasaaTi Qvakta rajaa paurqsaa nasaxaaq. Ixacai A>malbajaavaNai maUKae, laqBai,
paaqrvakt AaINa vaasanaa>&a maaNaUsa yaaqgya pZvakarq vakV [avakxa naahi. 30
rajaa pZamaaINavak, paIva"a Inayamaa>caq paalna vakrNaara, jyaacyaa saqvaqxa caa>galq AaINa [ahaNaq saqvavak Aahqxa xaaqca
rajaa ][a%aqcai A>malbajaavaNai vakV [avakxaaq. 31
pZjaq[ai xaaq nyaayaanaq vaagaql, [a"aula &ada ][avakvaql, Ima"aa>[ai zutppai vaagaNaar naahi AaINa bZa¸Naa>naa Aazranaq
vaagavaql. 32
A[aaIrxainaq vaagaxa vakxaevya vakrNaara rajaa jari lhana Asala xari xyaacai Kyaaxai savae zUr pasarxaq. jasaq xaqlacaa Xaq>ba
paaNyaavar pasarxaaq 33
jaaq rajaa Asaq vaagaxa naahi xyaacaq naa>va vaukpZ]sa$ haqxaq. xyaacai Kyaaxai vakmai haqxaq, jasaq saajauvak xaupaacaa Xaq>ba
paaNyaaxa. 34
rajaacai InaImaexai vaqkli Aahq xaq caxauevaNae (bZa¸Na, %aI"aya, va@[ya va [auz^) pa$xaicaq sa>r%aNa vakrNyaasaaTi. jaqXaq hi
pa$xa yaaqgya pZvakarq vakayaerxa Aahq. 35
AapaLyaa saqvavaka>cyaa mazxainaq xaaq pZjaqcai saqvaa sa>r%aNa vaksaq vakrql xyaacai maaIhxai mai yaXaavavaka[a saa>gaNaar Aahq.
36
rajaa savakaWi lvavakr OTql va xyaa na>xar vaqz, vaqza>xa (OpaInafaz), ArNya AaINa rajavakarNa A[aa [aas"aaxa
paar>gaxa AsalqLyaa bZa¸Naa>cai paujaa vakril, xyaa>caa salMa GaqOona vakama vakril. 37
xaaq rajaa paIva"a va=$ AaINa #anai bZa¸Naa>cai paujaa naqhmai vakril. Asaq vaqkLyaanaq ra%asa pZsa>§a haqxaaxa. 38
rajaa jari IvanamZ Asala xari xyaanaq naqhmai AI&avak IvanamZ vhavaq bZa¸Naa>cyaa sa>gaxainaq vakarNa, Asaa rajaa vak&aihi
Ivanaa[a paavaxa naahi. 39
IvanamZxaqcaa xyaaga vaqkLyaamauWq Ivakxyaqvak rajaq Ivanaa[a paavalq Aahqxa. IvanamZxaqnaq Qvakaza jaaqgai sau$a rajapazala
paaqhaqcaxaaq. 40
magZurimauWq maaqTq maaqTq rajaq lyaasa gaqlq Aahqxa jasaq, vaqNa, nahufa, sauzasa, Ipagavaacaa maulgaa samauKa, naqmai. 41
vaqkvaW IvanamZxaqmauWq pa=Xau AaINa manau AI&avakaraxa Aalq, vaukbaqr Qqhivak sa>paRxaicaa zqva banala AaINa ga&aicaa maulgaa
bZa¸Napazala paaqhaqcala. 42
xainahi vaqzaxa paar>gaxa AsalqLyaa pa>dixaa>vakdUna xaaq ][avaqkl, paIva"a [aas"aq, rajapaat [aas"a, Baafaa xavaek [aas"a,
A&yaaxma AaINa IvaIva&a Owaqga AaINa vyaapaaracaq Inayama. 43
saz@va xaaq Baaqga E>z^iyaa>caq sa>yamana vakril vakarNa, Asaq vakrNaaRyaa rajaacai pZjaa xyaacaa Aazr vakrxaq va xaaq Ixacaq
paalna ORxama pZvakarq vakV [avakxaaq. 44
sa>yamaanaq jagaNaaRyaa rajaanaq vakamaaxaUna Oxpanna haqNaarq zha Ivavakar AaINa AaT Ivavakar jaq vZkaq&aamauWq sa>Bavaxaaxa
jyaamauWq zu:Ka ImaWxaq, xaq xyaanaq taWavaqxa. 45
vakamaaxaUna Oxpanna haqNaarq Ivavakar xyaacai sa>paRxai va pauNya Kaaxaaxa xar vZkaq&aaxaUna ImaWNaarq xyaacaq Aayaufya sa>pavaxaaxa.
46
][avakarila jaasxa jaaNaq, wuxa KaqWNaq, Izvasaa JaaqpaNaq, AIxarqvaki pZva=Rxai, s"ai l>patpaNaa, mawpaana, na=xyaacaa
C>z, gaaNaq, vaaw QqvakNaq, IvanaavakarNa BatvakNaq Asaq hq zha vakamaaxaUna Oxpanna haqNaarq Ivavakar Aahqxa xaq xyaanaq
taWavayaacaq Asaxaaxa. 47
hqxvaaraqpa vakrNaq, Ih>saa, Iva`vaasaGaaxa, ~qfa, Apamaana vakrNyaacai savaya, Ava@&a rixyaa maalmaRxaa japxa vakrNaq,
O$tpaNaa, IvanaavakarNa hlMa vakrNaq hq Aahqxa AaT Ivavakar jaq vZkaq&aamauWq Oxpanna haqxaaxa. 48
laqBaipaNaa jyaacyaamauWq hq savae haqNyaacai [avaPyaxaa Asaxaq xyaa laqBaavar xyaa>naq maaxa vaqkli paaIhjaq. 49
vakama zaqfaaxaUna Oxpanna haqNaaRyaa Ivavakara>xa mawpaana, wuxa, baaEe, ma=gayaa, jyaa>caa OlMqKa Jaala Aahq xaq pakarca jaasxa
Baya>vakr Trxaaxa. 50
hlMa vakrNaq, hqxvaaraqpa, Ava@&a rixyaa maalmaRxaa japxa vakrNaq hq vZkaq&aaxaUna Oxpanna haqNaarq Ivavakar AIxaBaya>vakr
samajaavaqxa. 51
sa>yamai rajaanaq var IzlqLyaa saaxa Ivavakara>paasaUna japaavaq. xyaa>cyaa Baya>vakrpaNaacaq vZkma Oxarxyaa `ZqNainaq Aahqxa hq sau$a
l%aaxa Gyaavaq. 52
vyasana AaINa ma=xyau Faxa vyasana jaasxa Gaaxavak Asaxaq. vakarNa, vyasanaanaq maaNaUsa Agazi Kaalacyaa narvakaxa jaaxaaq
va vyasanaa][avaaya marxaaq xaaq svagaaexa jaaxaaq. 53
rajaanaq saaxa AXavaa AaT ma>"ai naqmaavaqxa, Asaq laqvak xaq Asaxail Iva>k, xyaa>caq paUvaeja sau$a rajapaat caalvaxa haqxaq.
savae [aas"aaxa AaINa [as"aaxa pZvaiNa Asaavaqxa AaINa Asaq jyaa>caa AnauBava rajaala Aahq. 54
Qvakaza saa&aa OpavZkma (vakarBaar) sau$a caalvaNyaasaaTi Qvaka maaNasaala Ivakxai "aasazayavak Asaxaq maga rajapaat
caalvaNaq Ivakxaixari jaasxa AvaGad Aahq hq saa>gaavayaasa navakaq. Iva[aqfa vakVna jaqXaq maaqTa rajasva (vakracaq Oxpanna)
Aahq. 55
xaaq zrraqja xyaa>cyaa[ai (bZa¸Naa>[ai) salMa masalxa vakVna [aa>xaxaqxail va yau$axail davapaq>caa>cai cacaae vakril. xyaaxa
yaqNaaRyaa baabai A[aa, sXaana, rajasva (vakracaq Oxpanna), svaxaacaq va rajyaacaq sa>r%aNa, saqvavaka>caq BaIvaxavya, AaINa
rajyaacyaa Oxpannacaq IvaxarNa pauNya maagaaenaq vaksaq vakravayaacaq. 56 tipa: Fa>naa rajaacyaa saha maulBaUxa jabaabazaRyaa Asaq
samajalq jaaxaq. Faxa Ivavakasaacaa mau*a naahi jaaq Aaja Aahq.
pZXama xaaq saamaanya vakamaacai cacaae xyaacyaa ma>"yaa>baraqbar Qvaktq GaqOona va maga savaae>naa Qvak"a baaqlvaUna xyaa>cai maxaq
Ajamaavaql. [aqvati saarasaar Ivavaqvakanaq xaaq xyaacaa A>Ixama InaNaeya svaxa: GaqEel. 57
jaasxa mahxvaacyaa vakamaacai cacaae rajaa Kaasa pZavaiNya AsalqLyaa bZa¸Naa>[ai (pZ&aana ma>"ai) vakril. xyaaxaUna rajaacaq
&aaqrNa vakaya Aahq Fa saha jabaabazaRyaa> baabaxa xaq Trxaq. 58
paUNae AaxmaIva`vaasaanaq na>xar xaaq rajaa InayauvaPxa AI&avakaRyaasa xai vakamaq vakrNyaacaq Aazq[a zqEel. xyaasaaTi rajaa xyaa
AI&avakaRyaasa xyaa vakamaacai maaIhxai zqOona xyaala vakamaabaabaxa Avagaxa vakril. 59
rajaa janaxaqxaUna caa>gali vakxaebagaar maaNasaq InavadUna xyaa>naa ][avakvaUna (bZa¸Naa>cyaa mazxainaq) xyaa>cyaa pZamaaINavakpaNaacai
paarKa vakVna vakamaala lavail. Asaq laqvak Iva>k, xaq rajasva gaaqWa vakV [avakxail. 60
vakxaebagaar, pZamaaINavak, vakamasau, AapaLyaa vakamaaxa xarbaqja Asaq savae gauNa paahUna xyaa>cai Inavad haqEel. 61
jaq [aur Aahqxa, &aadsai Aahqxa, xarbaqja Aahqxa, Occa vaukWaxail Aahqxa, AaINa sacaaqtinaq vakama vakrNaarq Aahqxa
Asaq saqvavak rajasva gaaqWa vakrNaq, rajyaacaq sa>r%aNa vakrNaq, nyaaya va sauvyavasXaa pahaNaq, KaaNai, vakarKaanaq, vaKaari
Fa>var naqmalq jaaxail va xaulnaqnaq vakmai [aur, vakmai &aadsai, par>xau, Occa vauklina Asaq saqvavak rajavaadYacyaa
vakarBaarasaaTi naqmaavaqxa. 62
rajaanaq Asaq pZIxaIna&ai naqmaavaqxa jaq rajya va rajaa A[aa zaqGaa>caq Ihxa pahaNaarq Asaxail, xaq caaNaa%a Asaxail xaq savae
[aas"aaxa pZvaiNa Asaaxail, zusaRyaacyaa caqhRyaavaVna va halcaalivaVna manaaxail Baava AaqWKaNyaaxa xarbaqja Aahqxa
AaINa vauklina Aahqxa. 63
pZIxaIna&ai bau$imaana, zqKaNaa, baaqlNyaaxa caxaur, rajaa[ai pZamaaINavak, vakayaevauk[al, caa>gali smarNa[avaPxai Asalqla,
vakaWvaqWqcaq Baana raKaUna vaagaNaara, InaBaeya Asala paaIhjaq. vakarNa pZsa>gai xaaq rajaacai jaagaa Gaqxa Asaxaaq. 64
sa@nyaacaa pZmauKa Asaa Asaavaa Iva>k, xaaq rajyaacaq va rajaacaq, KaIjanyaacaq, sa>r%aNa vakrNyaasa samaXae Aahq. [aa>xaxaqcyaa
xasaq>ca yau$acyaa vakaWaxa xaaq saarKaaca vakayae%ama Asaql. 65
pZIxaIna&ai rajaa va rajya A[aa zaqGaa>caq pZIxaIna&aixva rajyaabaahqr vakVna Ima"a jaaqdNaq va [a"aU xaaqdNaq A[ai vakamaq vakrixa
Asaxaaq. Exar rajaq jaaqdNaq va [a"auxva vakmai vakrNaq hi vakamaq xaaq vakrxaaq. 66
pZIxaIna&aicyaa Qva>kzr vakamaaxa zusaRyaa rajaa>caa A>zaja GaqNaq, xyaa>cyaa saqvavaka>cyaa vaagaNyaavaVna xyaa xyaa rajaacaq
A>xayaaemaicaq O*q[a AaqWKaNaq, svaxaacyaa rajaala parrajya &aaqrNa TrIvaNyaaxa mazxa vakrNaq, hqrIgari vakrNaq hq yaqxaq. 67
AapaLyaa pZIxaIna&aicyaa saa>gaNyaa vaVna rajaa Exar rajaa>[ai vaksaq vaagaavayaacaq xaq &aaqrNa AaKaxaaq. xyaamauWq BaIvafyaaxail
&aaqvaka taWxaa yaqEel. 68
rajaacyaa raja&aanaicai jaagaa TrIvaxaanaa, xai jaagaa vakaqrdYa hvaamaanaacai Asaavai, xaqXaq &aanya va paaNai BarpaUr ImaWxa
Asalq paaIhjaq, sajjana laqvaka>cai vasxai Asali paaIhjaq. xaqXaq raqgaraEe nasaavai, vaaxaavarNa pZsanna Asaavaq, jaqXaq
xyaacaq saqvavaksau$a vyava]sXaxapaNaq rahU [avakxail. jaqXail pZjaa rajaasa AnauvaUkl Aahq. 69
rajaa xyaa ITvakaNai Qvak nagar vasavaql, Qvak gaDi baa>&aql, xai paaNyaanaq AXavaa vaaWva>tanaq vaqDlqli Asaql, gaDi
zgadacai va maaxaicai Asaql, Ixacyaa Baaqvaxai xyaacyaa sa@nyaacaa garada saz@va padlqla Asaql Iva>kvaa, daq>garavar
baa>&aql. 70
jaasxa vakVna rajaanaq zugae (daq>garavar gaDi) baa>&aNaq savae z=ftinaq `Zqyasvakr Asaxaq. vakarNa xyaaxa Anaqvak pakayazq
Asaxaaxa. 71
var IzlqLyaa pZvakaraxail paIhLyaa xaina pZvakarcyaa gaDicyaa jaagaa>xa vanacar, jalcar va IbaWaxa rhaNaarq Asaxaaxa,
AaINa [aqvatUna xaina jaagaa>xa maavakdq, maaNasaq va zqva rhaxaaxa. 72
Asaq vakrNyaacaq vakarNa [a"aU Fa pZaNyaa>naa maarxa naahixa. xyaamauWq xaq rajaala sau$a maarNaar naahi. 73 tipa: hq savae
A>zaja Kaaqtq Trlq xyaamauWq Ih>zU rajaq parcavZkacyaa hLLyaaxa hrlq.
Qvak &anaufya&aari IvakLLyaacyaa xatavar OBaa Asaql xar xaq jaImanaivar AsalqLyaa [a>Bar sa@Inavaka> baraqbar Asaxaq. 74
mhNajaq IvakLLyaacyaa xatavar [a>Bar OBaq Asaxail xar xaq zha hjaar jaImanaivaril sa@Inavaka>cyaa baraqbaricaq Trxaaxa. Asaq
pZacaina [aas"aaxa Izlq Aahq. xaq [aas"a rajaanaq paaWavaq. 75
A[aa gaDicyaa ma&yaq rajaanaq xyaacaa mahal baa>&aavaa. rhaNyaasa ORxama va saurI%axa Asaql. xyaaxa paaNyaacai saaqya
Asaql. IBa>xainaa sapaqkz r>ga Asaql. Aajaubaajaula gaze Jaadi Asaql. 76
QvaDq JaaLyaavar xaaq rajaa samaana vaNaaecyaa vauklina AIxasau>zr, [ariravar ORxama l%aNaq Asalqli, Occa
GaraNyaaxail, AaINa sausvaBaavai A[aa s"ai[ai lgna vakril. 77
rajaa Qvak Garcaa pauraqhixa naqmaql, Qvak ro~iga (raja pauraqhixa) naqmaql. xaq rajaacaq Garcaq Iva&ai vakrxail, xyaasaaTi xaina
ya#va>ukd Asaxail xyaaxa baWi Izlq jaaxail. 78
rajaa Anaqvak `Za@xa ya# vakril. xyaa IpZxyaXae xaaq Anaqvak zana> vakVna bZa¸Naa>naa sa>xauft vakril va sanmaana pZapxa
vakril. 79
rajaa rajasva (vakracaa mahsaul) gaaqWa vakrNyaasaaTi pZamaaINavak saqvavaka>cai InayauvaPxai vakrql. xaaq paIva"a [aas"aaxa
IzlqLyaa Inayamaanausaar savae vakamaq vakril. savae pZjaqcaq pZqmaW Ipaxyaa pZmaaNaq paalna vakril. 80
rajyaaxa haqNaaRyaa IvaIva&a Owaqgaa>caq #ana Asalqlq hu[aar Inari%avak naqmaql va xaq xyaa xyaa Owaqgaaxa AsaNaaRyaa
va@[yaa>cyaa sa>pavakaexa rahUna vakama pahaxail. pZxyaqvak vyavaharacai naaq>z Tqvaql. 81
xaaq rajaa gaurovauklaxaUna ][a%aNa (vaqzacaq) rixasarpaNaq paUNae vakVna AalqLyaa IvawaXyaae>caa saxvakar vakril. xyaa>naa zanaq
vakril, xyaa>naa Izlqli zanaq rajaacai Qvak ORxama gau>xavaNaUvak, Qvak vakayama svaropaacai Tqva Asaq mhNaUna rajaanaq
samajaavaq. 82
Asaq zana vakaqNai caaqr AXavaa [a"aU, caaqro [avakxa naahi mhNaUna xaq vak&aihi naft haqNaar naahi hq l%aaxa GaqOona rajaanaq
A[ai zanaq bZa¸Naa>naa naqhmai vakravayaacai Asaxaaxa. 83
Agnaihaq"aaxa Aahuxai zqNyaapaq%aa bZa¸Naa>naa A&yae zana vaqklq va xaq xyaacyaa xaaq>daxa gaqlq par>xau, baahqr saa>dlq naahi xar xaq
ORxama samajaavaq. 84
bZa¸Naqxarasa vaqklqlq zana saamaanya zana mhNaUna xyaacaq pakW saamaanya Asaxaq. bZa¸Naala Izlqlq xyaacyaa paq%aa zuppat
pakW zqxaq, sau][aI%axa bZa¸Naala Izlqlq xyaacaq pakW laKaBar patinaq jaasxa pakW ImaWxaq. vaqzaxa va vaqza>gaaxa pZvaiNa
(vaqzpaarga) AsalqLyaasa ImaWNaarq pakW Ana>xa vakaW ItvakNaarq Asaxaq. 85
zana vakrNaaRyaacyaa `Z$qvar va GaqNaaRyaacyaa gauNaavar xaq vaksaq va Ivakxai maaqTq Trxaq xaq Aval>baUna Asaxaq. xyaa barhuvaUkma
xyaacaq pakW pauDil janmai pZapxa haqEel. 86
rajaa rajyaacaq sa>r%aNa vakrxaa>naa [a"aUla na Gaabarxaa, maga xaaq vakmajaaqr Asaaq AXavaa samasamaana Asaaq AXavaa balvaana
Asaaq, yau$ala xaaq>d wavayaacaq Asaxaq saccaa %aI"ayaacai xaica AaqWKa Aahq. 87
yau$axa maaGaar na Gaqxaa rajyaacyaa sa>r%aNaaXae lDNaq va bZa¸Naa>caq Aa][avaaez GaqNaq FamauWq rajaala Karq sauKa pZapxa haqxaq.
88
jaq rajaq na dgamagaxaa Qvakmaqvaka>sa xyaa>cyaa pZjaqcyaa sa>r%aNaaXae maarxaaxa xaq svagaaexa jaaxaaxa. 89
[a"aU[ai lDxaanaa xaaq lpavalqLyaa hxyaaranaq, vakatqri [as"aanaq, Ivafaari va jyaacyaa pauDq Aaga Aahq A[aa hxyaaranaq
lDNaar naahi. 90
xapasvai (bZa¸Na), napausavak, jyaanaq haxa jaaqdlq Aahqxa, jaaq paaT zaKavaUna paWxa Aahq, jaaq [arNa yaqOona jaImanaivar
basala Aahq A[aa>var %aI"aya [as"a OcalNaar naahi. 91
jaaq Jaaqpalqla Aahq, jyaacaq [as"a padlq Aahq, jaaq nagna Aahq, jaaq [as"a &aarvak naahi (%aI"aya naahi), jaaq yau$axa
sahBaagai naahi, jaaq Aa&aica zusaRyaa[ai lDxa Aahq. 92
jyaacaq [as"a xautlq Aahq, jaaq zu:Kaaxa Aahq, jaaq jabar jaKamai Jaala Aahq, jaaq Gaabarlqla Aahq A[aa>var hxyaar
OcalNaar naahi. xarisau$a AapaLyaa vakxaevyaacaq Baana sau$a xaaq hrvaNaar naahi. naqmavaqk hqVna pZIxaspa&yaaevar hlMa
vakril. 93
jaaq %aI"aya yau$axa marxaaq AXavaa GaabaVna paaT zaKavaUna paWUna jaaxaaq xaaq xyaacyaa rajaacyaa paapaacaa vaatqvakri haqxaaq. 94
yau$axa maqlqLyaacaq xyaamauWq jaq pauNya Jaalq Asaql xaq xyaacyaa rajaalasau$a pZapxa haqxaq. pauDil janmaaxa xaq zaqGaa>naa
Opayaaqgai yaqxaq. 95 tipa: baRyaaca vaqWa vakahi yau$q rajaa pZjaqcyaa IhxaasaaTi na lDxaa svaxaacyaa maxalbaasaaTi lDxaaq
xyaa paIr]sXaxaixa hq (94,95) l%aaxa Gyaavayaacaq Asaxaq. Kara %aI"aya vaqkvaW saavaejaInavak IhxaasaaTi Aapalq [aa@yae
paNaala lavaql A[ai Apaq%aa yaqXaq Aahq. manausma=xaicyaa A[aa Inayamaanausaar %aI"aya lDLyaamauWq mausalmaanaa>cyaa baraqbar
xaq hrlq vakarNa mausalmaana hq Inayama paaWxa navhxaq.
yau$axa jai lut QvaktYanaq Ija>vakLyaana>xar haqxaq xyaaxail rXa, Gaaqdq, hRxai, C"yaa, pa@saa, &aanya, gaur>Daqr>, baayavaka
AaINa jaq vakahi Exar IvavakNyaajaaqgaq AaINa pakalxau Aahq xaq xyaa lutNaaRyaala ImaWql. 96
vaqzaxail IlKaaNaa pZmaaNaq, QvaktYanaq Ija>vaklqLyaa caijaa>xail vakahi Ihssaa xaaq rajaala zqEel. jai jaixa Anaqvaka>nai
ImaWUna vaqkli xyaaxail lut rajaacai haqxaq va xyaaxail vakahi Ihssaa rajaa xyaa Ija>vakNaaRyaa %aI"ayaa>sa zqEel. 97
A[aaIrxainaq %aI"ayaa>saaTi ha Inazaqefa pZaXaImavak Inayama AsaUna xyaacaq OlM>Gana yau$axa %aI"ayaanaq vak&aihi vakravayaacaq
nasaxaq. 98
rajaanaq AI&avak ImaWIvaNyaacaa Gyaasa Tqvaavaa, jaq ImaWIvalq Aahq xyaacaq jaxana vakravaq, jaq jaxana vaqklq xyaaxa vaaD
vakrNyaacaa pZyaxna xyaanaq vaqkla paaIhjaq. jaq vaaDvalq Aahq xaq xyaanaq layavak ma>dWi>naa vaatlq paaIhjaq. 99
xyaanaq hq l%aaxa Tqvalq paaIhjaq Iva>k, hq caar Inayama jaivanaaxa ya[asvai haqNyaasaaTi l%aaxa Tqvaavaqxa. na va>ktaWxaa xaaq
xyaa>caq paalna vakril. 100
jaq rajya xyaala ImaWalqlq naahi xaq xaaq xyaacyaa sa@nyaacyaa jaaqravar Ija>vakNyaacaa pZyaxna vakril, xaq pZapxa Jaalq Aahq xaq
xaaq sa>rI%axa vakreil, jaq sa>rI%axa Jaalq Aahq xaq xaaq vaaDvaql (xyaacaa yaaqgya ma>"yaa>cyaa sahayaanaq Ivavakasa vakril).
jyaacaa Ivavakasa Jaala Aahq xaq xaaq pauDil vyavasXaqsaaTi saxpaa"a laqvaka>cyaa haxaaxa saupaUze vakril. 101
rajaa saz@va Aapali xaavakz vaaDIvaNyaacaa pZyaxna vakril. xaaq svaxaacyaa saamaXyaaecaq naqhmai pZz[aena vakril. xaaq
svaxaacaq zaqfa OGad haqOo zqNaar naahi, par>xau, [a"aUcaq zaqfa [aaq&aNyaacaa pZyaasa vakril. 102
jaaq hlMa vakrNyaasa naqhmai xayaar Asaxaaq xyaala jaga Gaabarxaq. mhNaUna rajaa savae pZIxaspa&yaae>cyaa jagaala namaxaq
TqvaNyaasaaTi saq@nyaacaa vaapar vakril. 103
xaaq rajaa naqhmai saz@va z%a rahil. Iva`vaasaGaaxaacaq savae pZyaaqga xapaasaUnaca vakama vakril. catvakna vakaqNaavar
(ma>"yaa>varsau$a) BaabadqpaNaq Baraqsaa vakrNaar naahi. [a"aUcyaa gaupxa vakarvaayaa>var xyaacai vakrdi najar Asaql. 104
xyaacyaa [a"aUsa xyaacaq zaqfa samajaNaar naahixa A[ai z%axaa xyaanaq va xyaacyaa Aamaaxyaanaq Gyaavayaacai Asaxaq. xyaa Olt
[a"aucaq zaqfa hudvakNyaacaa saz@va pZyaasa Asala paaIhjaq. 105
baga|apZmaaNaq (luccaqpaNaanaq) xaaq &yaanasXa rahUna savae gaaqfti>caq Inari%aNa vakril, ]sa>hasaarKaa hlMa vakril,
vakaqLFasaarKaa saavaja (pZsa>gai) caaqVna GaqEel AaINa sa[aasaarKaa (pZsa>ga paahUna) paW vakaDil. 106 tipa: har
paxvakrNyaapaq%aa paWNaq barq hq &aaqrNa.
jaqvha xaaq Ija>vakNyaasaaTi svaarivar InaGaql xaqqvha xaaq savae pZIxaspa&yaae>naa &aUW caarql. xyaasaaTi caar yauvaPxPyaa xaaq
Opayaaqgaaxa AaNaql. xyaasaaTi xaaq ma>"yaa>caa salMa GaqEel. 107 tipa: saama. zama, Baqz va z>d A[aa xyaa Aahqxa.
paIhLyaa Ixanaanaq vakama naahi jamalq xar AKaqrisa xaaq [aqvatcaa mhNajaq z>dacaa mhNajaqca yau$acaa maagae Aval>baql. 108
caar yauvaPxyaapa@vaki, saamacaa vaapar vakrNyaacaa saa&aarNapaNaq salMa xaj# zqxaaxa. z>dacaa maagae savaaexa [aqvatcaa Asaxaaq.
rajyaacyaa BaLyaasaaTi hq caa>galq Asaxaq. 109
[aqxaaxa jasaq xaNa vakaDlq jaaxaq paNa &aanyaacaq paivak Tqvalq jaaxaq xasaq>ca rajyaacyaa BaLyaasaaTi Ivaraq&avaka>caa naa[a vaqkla
jaaxaaq. Exar caa>gali Opayaaqgaacai maaNasaq saurI%axa Asaxaaxa. 110
jaaq rajaa maUKaepaNaanaq pZjaqvar jaulUma vakrxaaq xaaq lvavakrca svaxaacaa va xyaacyaa saRxaqcaa Rhasa vakrxaaq. 111
jasaq [ariracyaa CWanaq pZaNyaacaa naa[a haqxaaq xasaq>ca pZjaqcyaa CWanaq rajaacaa sau$a naa[a haqxaaq. 112
rajyaacaa O$ar vhavaa Asaq rajaala vaatxa Asaql xar xyaanaq yaqXaq Izlqlq Inayama paaWavaqxa. 113
zaqna, xaina, paa>ca Iva>kvaa [a>Bar gaa>vaa>saaTi xyaanaq xa@naaxa paka@ja Tqvaavai. xyaa paka@jaqcaa pZ&aana rajaa[ai pZamaaINavak
Asala paaIhjaq. 114
xyaanaq pZxyaqvak gaa>vaasaaTi Qvak paatil naqmaavayaacaa Asaxaaq. xasaq>ca zha gaa>vaa>saaTi, vaisa gaa>vaa>saaTi, [a>Bar AaINa
hjaar gaa>vaa>saaTi Asaq maamalqxazar, vauklvakNaie, TavaUkr, zqsaaEe naqmaavayaacaq Asaxaaxa. 115
paatil xyaa gaa>vaacai hal hvaal xyaacyaa varcyaa AI&avakaRyaasa mhNajaq maamalqxazarasa zqEel, maamalqxazar
vauklvakNyaaela, vauklvakNaie TavaUkrasa va TavaUkr zqsaayaasa vakWvail. 116 - 117
laqvaka>vakdUna jaq rajaala ImaWalq paaIhjaq xaq xyaa xyaa gaa>vaacaa pZmauKa gaaqWa vakril jasaq, Kaaw, paaNai, jaWNa,
Exar Opayaaqgaacyaa vasxau. 118
zha gaa>vaacaa pZmauKaasa xyaacyaa vauktU>baasa paurql Exavaki jamaina (vaukl) rajaa vaxana mhNaUna zqEel. vaisa gaa>vaacyaa
pZmauKaasa paa>ca vaukl jamaina vaxana mhNaUna ImaWql. [a>Bar gaa>vaacyaa pZmauKaasa Qvak gaa>va Enaamazari mhNaUna ImaWql.
hjaar gaa>vaacyaa pZmauKaasa Qvak nagar ImaWql. 119 tipa: xyaa Baagaavar vakr lazNyaacai parvaanagai xyaa>naa Asaql.
A[aaIrxainaq naqmalqlq pZmauKa Fa>cyaa svaxa>"apaNaq caalNaaRyaa vakamaavar l%a TqvaNaara Qvak rajaacaa Kaasa Iva`vaasaU
Aamaaxya Asaql. xaaq vak&aihi xyaacyaa vakamaaxa InafvakaWjaipaNaa vakrNaara nasaql. 120
pZxyaqvak nagaraxa xaaq (rajaa) Qvak Inari%avak naqmaql, Occapazacaa maanavakri Asaql, Asaa AI&avakari xyaacyaa vakrdYa
najarqnaq savae vakarBaaravar l%a TqvaUna Asaql. 121
xaaq Occapazacaa maanavakri svaxa: xyaacyaa haxaa Kaalil AI&avakaRyaa>naa vaqWaqvaqWi Baqtql AaINa savae vakarBaar
vyava]sXaxapaNaq caalla Aahq vaka> xyaacai Kabarzari GaqEel. xyaasaaTi xaaq Kabarq naqmaql jaq xyaala savae gaupxa gaaqfti>cai
baaxamai paurvaxail. 122
baRyaaca vaqWa Asaq naqmalqlq AI&avakari svaxa:ca pZjaqcyaa maalmaRxaqcaq ApahrNa vakrxaaxa, xyaasaaTi rajaala xyaa>cyaavar
l%a wavayaacaq Asaxaq va pZjaqcaq sa>r%aNa vakravayaacaq Asaxaq. 123
Asaq JaaLyaacaq jaqvha rajaala samajaql xaqvha xyaa AI&avakaRyaacai maalmaRxaa xaaq japxa vakVna xyaacai hvakalpa_i
vakril. xavZkar vakrNaaRyaala xyaacai ImaWvakxa parxa vakril. 124
rajavaadYaxa saqvaa zqNaaRyaa vakmaecaaRyaa>sa. jyaaxa maIhla sau$a Asaxail, vaqxana ImaWql va xaq xyaa>cyaa vakamaacyaa
pZmaaNaq Asaql. 125
savaaexa Kaalcyaa zjaaecyaa vakmaecaaRyaasa Qvak panaa zrraqjapZmaaNaq ImaWql, zr saha maIhnyaala vakpadq zqEel AaINa zr
maIhnyaasa Qvak gaaqNaBar &aanya zqEel. 126 tipa: panaa hq pZacaina naaNaq Aahq.
Karqzi va IvavZki Fa>caq zr TrIvaLyaavar InarInara|a gaaqfti>cyaa Ivakmaxai pZmaaNaq rajaa xyaavar vakr vyaapaaRyaa>vakdUna
vasaul vakril. 127
savae paIr]sXaxaicaa saarasaar Ivacaar vakVna rajaa Fa savae gaaqfti A[aa pZvakarq vakril vaki>, sa>ba>I&axa laqvaka>var
Anyaaya haqNaar naahi. 128
jasaq gaaqca>di Xaaqdq Xaaqdq rvaPxa vaasaracaq Ipaxaq va vaasarasa Ejaa haqOo zqxa naahi xyaapZmaaNaqca rajaanaq xyaacaq vakr Tqvaavaqxa,
mhNajaq pZjaqla xaq zqxaa>naa "aasa haqNaar naahi. 129
gaaq&anaacyaa va saaqnyaacyaa vaaDicaa pannaasaavaa Baaga vakr mhNaUna Gyaavaa, AaINa AaTvaa, sahavaa AXavaa baaravaa Ihssaa
&aanyaacaa Gyaavaa. 130
rajaa Jaadq, maa>sa, ma&a, saajaUvak xaUpa, ARxarq, Aa@fa&ai jadibau_i, KaawpazaXaae>naa sauga>&a zqNaarq, pauklq, va>kzmauWq,
pakWq Exyaazi>var sau$a xaaq vakr lavaU [avakxaaq. 131
paanaq,Baajyaa,gavaxa, baa>baU va xyaa paasaUna banalqlq pazaXae, maaxaicai Baa>di, A[aa Exar gaaqfti>var xaaq vakr lavaU [avakxaaq.
132
Ivakxaihi vaaEet paIr]sXaxai Aali xari rajaa bZa¸Naa>var vakr lavaNaar naahi. vakaqNaxyaahi paIr]sXaxaixa bZa¸Na Opaa[ai
rhaNaar naahi Facai z%axaa rajaanaq baaWgaavayaacai Asaxaq. 133
jyaa rajyaaxa bZa¸Na Opaa[ai rahxaaq xyaa rajyaaxa zufvakaW padxaaq. 134
xyaa bZa¸Naacaq vaqzacaq #ana l%aaxa GaqOona xyaacaq vaxaena paahUna rajaa xyaala xyaacyaa yaaqgyaxaq pZmaaNaq OpaIjaIvavaqkcaq saa&ana
Opalb&a vakVna zqEel. xyaacaq paIva"a Inayamaa pZmaaNaq sa>r%aNa vakril, jasaa baapa AapaLyaa caa>gaLyaa maula>caq lalna
paalna vakrxaaq. 135
A[aa bZa¸Naanaq xyaa rajaacaq rajya AaINa xaaq svaxa: rajaa, Fa>caq vakLyaaNaaXae maaqTq vakama vakVna rajaacai saqvaa
vakravai. 136
rajaa xyaacyaa rajyaaxa rhaNaaRyaa AIxasaamaanya laqvaka>var sau$a Xaaqda vakr lavaU [avakxaaq vakarNa xaq xyaacyaa rajyaaxa
rhaxaaxa. 137
ya>"avakar, vakaragair, [auz^, jaq maaqlmajauri vakVna rhaxaaxa xyaanai Qvak Izvasa rajaasaaTi vakama vakVna xaaq vakr
Baravaa. 138
rajaanaq svaxaacaq sXaana vakr na lavaUna Karaba vakV nayaq xasaq>ca, jabari vakr lavaUna Exara>caq jaivana Karaba vakV nayaq.
Asaq vaqkLyaasa xaq rajya lyaasa jaaEel. 139
rajyaacaa vakarBaar rajaanaq vakrdYa najarqnaq va IxaxavaPyaaca pZqmaWpaNaq vakravayaacaa Asaxaaq. Asaa rajaa savaaenaa
Aavadxaaq. rajaanaq xyaacyaavakdq yaqNaaRyaa KaRyaa KaaqtYa xavZkaricai yaaqgya zKal Gyaavayaacai Asaxaq. 140
jaqvha rajaala Iva`Za>xaicai garja Baasaql xaqvha xyaanaq rjaqvar jaaNyaa Aa&ai Occa vauklina AnauBavai vakayaexaxpar yaaqgya
jaaNavakar Asaa Aamaaxya vakama pahaNyaasaaTi gaazivar xaaxpaurxaa basavaavaa. 141
A[aaIrxainaq savae vyavasXaa vakVna xaaq rajaa xyaacyaa pZjaqcaq paalna va sa>r%aNa maaqTYa Ihvakmaxainaq vakril. 142
jyaa rajaacai pZjaa caaqr lutaro lutxa Aahqxa va rajaa AaINa xyaacaq saqvavak nausaxaq baGaxa basalq Aahqxa xyaa rajyaala
ma=xa rajya samajaavaq va xyaa rajaala ma=xa rajaa Asaq samajaavaq. 143
%aI"ayaa>cai mauKya jabaabazari zujaenaa>paasaUna janaxaqcaq sa>r%aNa vakrNyaacai Asaxaq. xaq vakrNaara %aI"aya rajaa vaka@xauvakasa
paa"a Asaxaaq. 144
BaLyaa pahatq OTUna svaxaacaq [au$i Iva&ai OrvaUkna QvakagZ manaanaq Ica>xana vakVna haqmaaxa zqvaa>naa A&yae zqOona (Aara&ya
zqvaxaqcai paujaa vakVna), bZa¸Naa>caa saxvakar vakVna xaaq AapaLyaa zrbaaraxa pZvaq[a vakril. jaqXaq [auBa l%aNaq Aahqxa.
145
zrbaaraxa xaaq xaqXaq jamalqLyaa IpZya pZjaq[ai Ihxagauja vakrixa Ipakrql. savaae>naa AIBavaazna vakrql va xyaa>caq mhNaNaq QqvaUkna
GaqEel. xyaana>xar xai saBaa sa>paql va xaaq rajaa AapaLyaa ma>"aima>dWasa BaqtNyaasa xayaar haqEel. xaqXaq rajaa rajavakarBaravar
xyaa>cyaa[ai cacaae vakril. 146
ma>"yaa>baraqbarcai ba@Tvak Qvaka>xa AsalqLyaa ITvakaNai haqEel. maga xai jaagaa Qvakawa daq>garacaa Oxaar Asaql, Inavaa>xa
ArNya Asaql AXavaa rajavaadYaxail gaupxa jaagaa Asaql. 147
jyaa rajaacaq Kalbaxa gaupxa Asaxaq xaaq savae jagaavar rajya vakril jari xyaacaa KaIjanaa lhana Asaql. 148
rajaa pZjaqxail maUKae, AdaNai, A>&a, baIhrq, pakar va=$, baayavaka, nhavai, Aajaari maaNasaq, badbadq AaINa Apa>ga
Fa>caq gaupxa vakamaaxa mhNaNaq QqvakNaar naahi. 149
Asaq laqvak gaaqfti gaupxa raKaU [avakxa naahixa Asaa AnauBava Aahq. Iva[aqfa vakVna baayavaka> vak&aihi gaupxaxaa paaWU [avakxa
naahixa. 150
zupaari AXavaa ma&yara"ai jaqvha xyaala Aarama ImaWql xaqvha xaaq svaxa:[ai rajavakarBaara baabaxa vakrmaNaUvaki baabaxa AaINa
Exar gaaqftibaabaxa Ivacaarma>Xana vakril, pZsa>gai Qvakawa ma>"yaabaraqbar xaaq hq vakril. 151
xyaa][avaaya svaxaacyaa paIrvaara baabaxacaq InaNaeya xaaq AapaLyaa paxnaibaraqbar vakril. xyaaxa maulicaq lgna, maulacaq ][a%aNa
sa>r%aNa A[aa baabai yaqxail. 152
rajaanaq vakaqNavakaqNaxyaa gaaqfti>var Ivacaar vakravaa xyaa A[aa, parzq[aaxa pZIxaIna&ai paaTvaNaq, haxaaxa GaqxalqLyaa maaqhimaa,
raNai mahalaxail vyavahar, hqra>caq vakama, 153
AaT ma>"yaa>cai vakamaq, paa>ca pZvakarcyaa hqra>cai vakamaq, parrajyaa[ai Asalqlq [a"aU sa>ba>&a AXavaa Ima"axva, rajama>dWaxail
laqvaka>caq vyavahar, vaagaNaq, Fa gaaqfti>var jaasxa gaa>IBayaaenaq Ivacaar vaqkla paaIhjaq. 154
rajapau"aa>caq vaagaNaq, [aqjaari rajyaavaril svaari, xatsXa [aqjaaRyaa[ai sa>ba>&a, [a"aU[ai sa>ba>&a Fabaabaicaa Iva[aqfa Ivacaar
vakravaa. 155
rajyaacyaa ]sXarxaqsaaTi caar gaaqfti pahavyaa lagaxaaxa. Exar AaT baabai Aahqxa jyaa>caa rajavakarNa[aas"aaxa AByaasa
haqxaaq. 156
ma>"ai ma>dW, raja&aanai, IvaklMa, KaIjanaa va sa@nya A[aa paa>ca Exar Aahqxa. Fa>caa Ivacaar Aa&ai saa>IgaxalqLyaa baara
gaaqfti>caa Ivacaar vakrxaa>naa xyaa sa>zBaaexa vakravaa. mhNajaq A[aa Qva>kzr baahRxar gaaqfti>caa Ivacaar xyaala vakravaa
lagaxaaq. 157
rajaacaq parraft^ &aaqrNa Asaq Asaavaq, [aqjaari raft^ [a"aU samajaavaq, xyaacyaa [aqjaarcaq Aapala Ima"a raft^ samajaavaq.
[a"aUcaa [a"aU xaaq Ima"a va [a"aUcaa Ima"a Aapala [a"aU Asaq samajaavaq. 158
A[aa savae Ima"a, [a"aU, xyaacaq Ima"a va xyaacaq [a"aU Fa>cyaavar caar yauvaPxyaa AXaaexaH saama, zama, z>d va Baqz Inaxainaq
Inaya>"aNa Tqvaavaq. vak&ai hq QvaktYanaq xar vak&ai Ima"aacyaa mazxainaq hq saa&aavaq. 159
rajaa saha davapaq>caa>caa Aval>ba vakril. xaq Asaq, xah, yau$, GausaKaaqri, xatsXa, sa@nyaacai vyauh rcanaa AaINa jaasxa
balaDYa rajaacaa Aa`Zya GaqNaq. 160
paIr]sXaxai paahUna xaaq Fa caar davapaq>caa>caa Opayaaqga vakril va svaxaacaq rajya saurI%axa vakril. 161
rajaala hq maaIhxa Asalq paaIhjaq Iva>k, hq savae davapaq>ca pZxyaqvaki zaqna pZvakarq Amalaxa AaNaxaa yaqxaaxa. 162
paIhLyaa pZvakaraxa davapaq>ca Qvakta KaqWxaaq va zusaRyaaxa zaqGaq IxaGaq ImaWUna KaqWxaaxa xyaasaaTi zUrz=fti Asaavai lagaxaq.
163
yau$ InarInara|a vakarNaa>nai haqxaaxa, maaqsamai yau$, maaqsamaa baahqril yau$, QvaktYanaq KaqWavayaacaq, ImaWUna
KaqWavayaacaq, saudanaq &ada zqNyaasaaTi (Ima"aala "aasa IzLyaacyaa bazLyaaxa) Asaq xaq AsaU [avakxaaxa. 164
zaqna vakarNaa>nai caDaEe vakravai lagaxaq. Qvak jaqvha Acaanavak AaINabaaNaicai paIr]sXaxai Oxpanna haqxaq xaqvha va zusari
samajaUna TrvaUna Inayaaqjana ba$ (vakt vakarsXaana) QvaktYanaq AXavaa zaqsxa raft^acyaa sa>ganamaxaanaq. 165
zusaRyaa rajyaacaa xaabaa saavavaka[apaNaq ][aVna GaqNaq AXavaa AaIXaevak zbaavaanaq xaabaa GaqOona rajya Ija>vakNaq, yau$ na
vakrxaa>, Ima"araft^ala mazxa vakrNyaacyaa bahaNyaanaq. 166
Qvaka baajaUsa sa@nya basavaUna TqvaUna Asaa AaBaasa vakravaa Iva>k KaRyaa caDaEecai vakLpanaa [a"aUsa yaqOo nayaq AaINa [a"aUcaq
l%a I~&aa JaaLyaavar zusarivakdUna hlMa vakrNaq Fala sa@nya vyauh rcanaa basavaNaq Asaq mhNaxaaxa. 167
zaqna vakarNaanaq rajaa balaDY rajaacyaa Aa&aarala jaaxaaq. jaqvha xaaq vakmajaaqr Jaalqla Asaxaaq va jaqvha xaaq xyaa
balaDY rajaa[ai Ima"asa>ba>&a pZsXaaIpaxa vakV E]cCxaaq. 168
jar rajaala l%aaxa Aalq Iva>k, sa&yaa rajyaacai paIr]sXaxai naajaUvak Aahq xaqvha Xaaqdq namaxaq GaqNaq [ahaNapaNaacaq Aahq
xaqvha xaaq xah vakrNyaacaa dava KaqWql. 169
par>xau, jaqvha xaaq samajaxaaq vaki>, rajya va pZjaa majabaUxa Aahq xaqvha xaaq xah maaqdUna yau$ vakrNyaacaa dava sauro vakrxaaq.
170
jaqvha xaaq pahaxaaq vaki>, xyaacaq sa@nya paUNae xayaarixa Aahq, xaqvha xaaq [aqjaaril raft^avar svaari vakril. 171
jaqvha xyaacai baajaU naajauvak Asaxaq xaqvha xaaq [aqjaaRyaa[ai Ima"axvaacaq &aaqrNa svaivakarxaaq va [aa>xaxaa paaWxaaq. 172
jaqvha pZIxaspa&aie savae pZvakarq balaDY Aahq Asaq xaaq pahaxaaq xaqvha xaaq xyaacaq sa@nya zuBaagaUna vakama vakrxaaq. 173
par>xau, jar xyaanaq hqrlq Iva>k, pZIxaspa&aie sahjapaNaq AapaLyaavar svaari vakVna yaqOo [avakxaaq xar xaaq xvarixapaNaq zusaRyaa
sajjana rajaacyaa mazxaicai havak maarxaaq. 174
jaaq rajapau"a AapaLyaa pZjaqxail Gaaxavaki laqvak va [a"aU Fa>naa zabaUna tavakxaaq xyaacai gaurocai vakravai A[ai paujaa vakravai.
175
QvaDq vakVnahi jar vaaEet laqvaka>cyaa vakarvaayaa caalUca rahiLyaa xar xyaanaq xyaa>cyaa IvaV$ yau$ pauvakaravaq. 176
caar yauvaPxyaa vaapaVna [ahaNaa rajaa savae Ima"a, [aqjaari, xatsXa A[aa savaae>paq%aa varcaD rhaNyaacaa pZyaxna vakril.
177
xaaq rajaa savae paIr]sXaxaicaa, maga xyaa xaajyaa Asaxail AXavaa jaunyaa vaa BaIvafyaaxa haqNaaRyaa Asaxail, caa>gaLyaa
AXavaa vaaEet baajaUcaa naqmavaka A>zaja GaqEel. 178
jaaq rajaa AapaLyaa cauvaka samajaUna xyaa sau&aarNyaacaq &aaqrNa Aval>baUna xvarixa vakama vakrxaaq xaaq vak&aihi zusaRyaa rajaa
vakdUna hrxa naahi. 179
rajavakiya caaxauyaaecaq gamavak A[aaxa Asaxaq Iva>k, xaaq Asaa vakama vakril Iva>k, vakaqNaxyaahi zaqsxaasa, xatsXaasa AaINa
[a"aUsa, xaaq xyaala Ejaa vakrNyaacai sa>&ai ImaWU zqxa naahi. 180
jaqvha rajaa Qvakawa AagaaOo [a"auVvar svaari vakrxaaq xaqvha xaaq saava&apaNaq xyaacyaa raja&aanaivar caal vakrxaaq. xyaasaaTi
vakaqNaxai paavalq Ocalxaaq xaq paha. 181
rajaa xyaacyaa sa@nyaacyaa paIr]sXaxai pZmaaNaq maagae][afaaexa AXavaa pakaLgauna maIhnyaaxa vaa ca@"aaxa svaari vakril. 182
Qrvaisau$a xaaq svaari vakV [avakxaaq jar [a"aUcai paIr]sXaxai xyaavaqWi IbaGadlqli Asaql. mhNajaq Ivajayaacai xyaala
xyaapZmaaNaq Kaa"ai Asaql. 183
svaxaacaq rajya sau]sXaxaixa Aahq Facai Kaa"ai vakVna, svaaricai savae xayaari vakVna AaINa hqra>caq jaaWq xyaa rajyaaxa
pasarvaUna maga xaaq svaarisa InaGaql. 184
Ixana xaRhqcaq rsxaq maaqvakWq vakVna, savae sa@nyaacai saha zlq sajja vakVna xaaq rajaa Inavaa>xapaNaq svaarila InaGaql.
185
gaupxapaNaq [a"aUla ImaWalqla Ima"a va saaqdUna gaqlqlq sa@Inavak jaq paunha saamail haqNyaasaaTi yaqxaaxa xyaa>cyaa paasaUna savaaexa
jaasxa &aaqvaka Asaxaaq. hq xyaa rajaanaq caa>galq l%aaxa Tqvalq paaIhjaq. 186
xaaq xyaacyaa sa@nyaacai vyauh rcanaa vakVna xasaa InaGaql. xyaaxa z>dasaarKai rcanaa, paacarisaarKai, IhRyaasaarKai, mavakr
rcanaa (Faxa zaqna I"avakaqNa xyaa>caq taqvak jaaqdLyaa AvasXaqxa Asaxaq), sarW rcanaa, garod rcanaa A[aa xyaa IzLyaa
Aahqxa. 187
jyaa Iz[aqnaq hlMa haqEel Asaq vaatxaq xyaa Iz[aqla xaaq vaukca vakril. xyaanaq maa"a sa@nyaacyaa AaxaLyaa vakmaW rcanaqxa
sa>rI%axa rhavayaacaq Asaxaq. 188
xaaq xyaacyaa sa@nyaaxail AI&avakaRyaa>naa xyaacyaa haxaa Kaalil AI&avakaRyaa>la, ITvakITvakaNai naqmaUna xaaq svaxaa jaqXaq
savaaexa jaasxa &aaqvaka sa>Bavaxaaq xaqXaq rahil. 189
xaaq xyaacyaa InafTava>xa yaaq$Ya>cyaa xauvakdYa savae baajaUsa pasaVna sajja TqIval. xaq hlMa vakrNyaasa xasaq>ca hlMa
JaqlNyaasa pataEexa Asaxail. 190
xaaq xyaacyaa sa@nyaacyaa IvaIva&a vyauhrcanaa vakVna lDaEe KaqWql. xyaaxa Qvaqkvaktq lDNaarq Asaxail, sa>GatixapaNaq hlMa
vakrNaarq Asaxail, sauEe saarKai rcanaa Asaql, pasaVna cahaqbaajaUnaq hlMa vakrxail Asaq Anaqvak pZvakar Asaxail.
191
sapaat rNa%aq"aaxa xaaq rXaaxaUna va GaaqdYavaVna lDql. paaNyaacyaa %aq"aaxa haqdixaUna va hRxaivaVna lDql. vana`Zinaq
BarlqLyaa rNaBaUmaivar xaaq &anaufyabaaNa, Baalq, xalvaari vaga@rq vaapaVna lDql. 192
vaukro%aq"aaxail, maxsya zq[aaxail, pa>vakl, AaINa saursaqnaa yaqXail va Exarhi laqvak jaq O>ca va hlvaqk Aahqxa xaq pauDUna
caDaEe vakrxail. 193
xyaanaq sa@nyaacai jamavaajamava vaqkLyaana>xar xaaq xyaaxail maaNasaa>caq nait baarvakaEenaq Inari%aNa vakril. xyaana>xar xyaa>naa
BaafaNa zqOona yau$acai Aava[yavakxaa samajaavaUna zqEel va xyaa>caa jaaqr AaINa na@Ixavak baW vaaDvaNyaacaa pZyaxna vakril.
svaxaacyaa sa@Inavaka>caa xaaq vak&aihi Apamaana vakrNaar naahi. 194
Qvakza vaka> xyaanaq [a"aUla xyaacyaaca nagaraxa Advakvalq Iva>k, xaaq xyaacyaa laqvaka>naa h@raNa vakrNyaacaq sa"a Aar>Baql,
xaaq xyaa>cai rsaz, paaNai, KaaNaq, gavaxa xyaanaa ImaWNaar naahi Asaq vakrql. 195
xaaq caDaEe vakrNaara rajaa [a"aUpa%aacyaa paaNyaacyaa tavaPyaa maaqdUna tavakil, xatba>zi va KaSq naft vakril jyaa>cyaa
Aa&aaranaq xaaq [a"aU pZIxahlMa vakrNyaacai [avaPyaxaa Asaxaq. xasaq>ca ra"aisau$a caDaEe caalUca rahil. 196
rajaa xyaacyaa hqracyaa mazxainaq [a"aUpa%aaxail pauktU [avakNaaRyaa>naa pakaqdNyaacaa pZyaxna caalU Tqvaxail. xyaacaq gaupxacar
xyaala [a"aUpa%aacyaa halcaalicai ERxaBaUxa maaIhxai zqxa rhaxail. xyaana>xar [auBa vakaW paahUna xaaq A>Ixama IvajayaasaaTi
Ija>vakNyaacai lDaEe sauro vakril. 197
hq savae jari vakrNaq xyaala [avaPya Asalq (z>d) xari jaasxa vakVna [a"aUla saama (gaaqd baaqlUna), zama (pa@saq zqOona)
va Baqz (xaaqdpakaqdcaicaq xa>"a) Inaxainaq vaWvaNaq xyaanaq caalU Tqvaavaq vakarNa xaq xaina magae (yauvaPxyaa) vakmai haInavakarvak va
jaiva haIna taWNaarq (AIh>savak) Aahqxa. 198
Facaq vakarNa jaqvha zaqna rajapau"a xyaa>cyaa sa@nyaanai[ai lDxaaxa xaqvha ya[a vakaqNaala ImaWql xyaacaa A>zaja vakrNaq saaqpaq
nasaxaq. mhNaUna xyaanaq yau$acaa maagae [aqvati vaaparavaa. 199
hq xaina (saama, zama, Baqz) xaaq vaapaVna [a"aUla Aapalqsaq vakrNyaacaa pZyaxna vakrixa Asaxaa>naa zusaRyaa baajaUsa xaaq
caDaEecai xayaari sau$a IxaxavaPyaaca Oxsaahaxa vakrixa Asaql. 200
Qvakza xaaq lDaEexa Ija>vakla Iva>k, maga xaaq pZXama zqvaa>caq AaBaar maanail va bZa¸Naa>cai paujaa vakVna xyaa>caq Aa][avaaez
GaqEel. xyaana>xar xaaq maapakicaq Aazq[a zqEel va Ija>vaklqLyaa pZjaqxa ABaya zana vakVna Aapalqsaq vakril. 201
Ija>vaklqLyaa pZjaqcyaa manaaqBaavanaa>caa Aazr vakrNyaasaaTi xaaq hrlqLyaa rajaacaaca Qvak javaWcaa naaxaqvaaEevak maa>dIlvak
rajaa mhNaUna gaazivar basavaql AaINa xyaacyaa vakdUna AapaLyaa Ati maanya vakVna GaqEel. 202
Ija>vakNaara rajaa navaina rajyaacaq Inayama va Ati Ina][caxa vakril AaINa xyaana>xar naqmalqLyaa maa>dIlvak rajaacaa va
xyaacyaa saqvavaka>caa yaXaaqIcaxa saxvakar vakril. 203
japxa vaqklqli maalmaRxaa jai OpayauvaPxa Aahq Ixacai IvaLhqvaat (vaatNai vakrNyaaxa) lavaNyaaxa Aana>z Aahq xar xasaq
vakravaq. hq yaaqgya vaqW paahUna vakravaq. 204
Fa jagaaxa jaq vakahi maaNasaacyaa jaivanaaxa haqxa Asaxaq xaq zaqna gaaqfti>var Ivasa>baUna Asaxaq. xyaaxail Qvak Aahq na[aiba
va zusarq Aahq maaNasaacaq vakxauexva. na[aiba Agamya Aahq xyaacaa maagae samajaNaq zurapaasxa Asaxaq xar vakxauexva maaNasaacyaa
haxaaxail Asaxaq mhNaUna vakaqNaxaqhi Inayaaqjana vakrxaa>naa vakxauexvaacaaca A>zaja GaqOona Inayaaqjana vakravaq. 205
jar Ija>vaklqla rajaa AapaLyaa Ivavaqvakanaq, ImaWNaaRyaa lutivar (saaqnaq, s"aiyaa, Ima"a, jamaina Exyaazi) Kaufa Asaql
xar, hrlqLyaa rajaa[ai [aa>xaxaqcaa vakrara vakVna parxa Ipakrql. 206
paaTUna hlMa vakrNyaacai [avaPyaxaa Asalqla [aqjaaril rajaa va xyaacaq Ima"a Fa>cai baraqbar vyavasXaa vaqkLyaana>xarca
Ija>vakNaaRyaa rajaanaq AapaLyaa ya[aacai pakW> caaKaNyaacaa maanasa Tqvaavaa. xyaaxa Ija>vaklqLyaa rajaala Ima"axvaacyaa
naaxyaanaq (maaqTqpaNaanaq) saamail vakVna Gyaavaq, jari xaaq manaaxa [a"aUxva &aVna Aahq hq maahixa Asalq xari. 207
rajaacai xaavakz xyaacyaavakdq Ivakxai saaqnaq va maulUKa Aahq xyaavar Ijaxavaki Aval>baUna Asaxaq xyaapaq%aa jaasxa Asaxaq
xyaanaq Ivakxai saccaq Ima"a rajaq va rajyaq ImaWIvali xaq Asaxaq. vakarNa, xaaq Ima"a rajaa Aaja jari vakmajaaqr Asala
xari xaaq vak&ai balaDY haqEel xyaacaa Barvasaa nasaxaaq. 208
vakmajaaqr rajaa Ivakxaiemaana haqxaaq jar xyaacai pZjaa sa>xauft Asaql va xaaq xyaacyaa pZjaqcyaa %aqmavauk[alxaqsaaTi saxaxa
pZyaxna[ail Asaql. vakarNa Asaa rajaa gauNavaana Asaxaaq. 209
[ahaNaa rajaa xyaa savaae>naa Aapalq pZIxaspa&aie maanaxaaq jaq [ahaNaq Aahqxa, Occa vauklina Aahqxa, [aUr Aahqxa, caxaur
Aahqxa, svaxa>"a bau$inaq vakama vakrxaaxa, robaabazar Aahqxa AaINa AapaLyaa maxaa[ai pZamaaINavak Aahqxa. 210
xatsXa rajaa jar Aayae Asaql (sajjana Asaql) #anai Asaql, [aUr Asaql, zyaaWU Asaql, samajaUxazar Asaql xar
xai xyaa rajaacai l%aNaq samajaUna xyaacyaa[ai caa>galq sa>ba>&a pZsXaaIpaxa vakravaqxa. 211
A[aa xatsXa rajaacyaa ma@"aisaaTi sama=$, saupaivak, BarpaUr gaur>Daqr Asalqli jamaina sau$a rajaanaq svaKaufainaq saaqdNyaasa
hrvakxa naahi. 212
pZsa>gai rajaanaq svaxaacyaa pZva=kxaisaaTi sa>paRxaicaa xyaaga vakravaa, sa>paRxaisaaTi paxnaicaa xyaaga vakravaa, vakaqTLyaahi
vakTiNa paIr]sXaxaixa svaxaasaaTi sa>paRxai va paxnaicaa xyaaga vakrNyaasa hrvakxa naahi. 213
rajaavar Anaqvak vaaEet pZsa>ga yaqxaaxa xaqvha xyaanaq saama, zama, z>d va Baqz Fa caar yauvaPxyaa>caa Opayaaqga caxauraEenaq vakVna
pZsa>gaa>var maaxa vakravai. 214
caar yauvaPxyaa>caa Opayaaqga vakrNaara, jyaa O*q[aanaq xaq vaaparavayaacaq, xyaa][avaaya Fa savaae>caa QvakI"axapaNaq haqNaara paIrNaama
A[aa savae baabai rajaanaq Ivacaaraxa GaqOona A>Ixama &yaqyaavakdq vaatcaal vakravayaacai Asaxaq. 215
A[aaIrxainaq savae vakamavakajaacaa Ivacaar ma>"aima>dWa baraqbar vaqkLyaana>xar xaaq snaana vakril va xyaana>xar A>xa:pauraxa (raNai
vak%aaxa) Baaqjanaa IpZxyaXae pZvaq[a vakril. 216
xaqXaq xaaq jaqvaNa GaqEel jaq Iva`vaasaU AacaaRyaanaq xayaar vaqklqlq Asaql. Asaq svaya>paavaki jyaanaa rajaacyaa jaqvaNaacyaa
vaqWa maahixa Aahqxa. rajaacaq jaqvaNa Iva][aft ma>"aanaq [au$ vaqklqlq Asaql xasaq>ca paIva"a vaacanaanaq xaq vaifahina sau$a
vaqklqlq Asaql. 217
vaifa naft vakrNaaRyaa Aa@fa&aaxa ImasaWUna na>xar xaaq xaq Anna KaaEel. xasaq>ca vaifaacaa pZBaava vakmai vakrNaaRyaa rxnaa>caa
xaaq AapaLyaa zaIganyaaxa naqhmai vaapar vakril. 218
paUNae Iva`vasanaiya s"aiyaa jyaa>cyaa A>gaavaril zaIganyaa>cai xapaasaNai vaqkli Aahq, xyaa rajaacai saqvaa pa>Kaa, ARxar
AaINa paaNyaanaq xaqXaq vakrxail. 219
xyaaca pZmaaNaq rajaa xyaacyaa vaaparaxail savaeca gaaqfti jasaq, vaahna, IbaCanaa, ba@Tvak, snaanaga=h, saabaNa, zaIganaq
Exyaazi xapaasaUna GaqEel. 220
Baaqjana JaaLyaavar xaaq AapaLyaa raNyaa>baraqbar raNai ga=haxa rmaU [avakxaaq par>xau, xaqXaqsau$a xaaq xyaacyaa rajavakiya jabaabazaRyaa
IvasarNaar naahi. 221
rajaa xyaacaa [aahi paaqfaKa GaalUna pZvaq[a vakrql va sa@nyaacai pahaNai vakril. xasaq>ca xyaacaq rXa, pZaNai, [as"aq Exyaazi
gaaqfti>cai pahaNai vakVna xyaa sajja Aahqxa Iva>kvaa vaksaq xaq paaIhl. 222
sa>&yaavakaWcai pZaXaenaa vaqkLyaavar xaaq Aaxail vak%aaxa gaupxa ba@Tvaka GaqEel. xaqXaq xaaq xyaacyaa gaupxacara>[ai vaataGaati
vakril. 223
xyaana>xar xaaq zusaRyaa gaupxa Kaanyaaxa jaaOona xaqXail vakama Aataqpaql. xyaana>xar xaaq paunha A>xa:pauraxa raNyaa>cyaa va s"ai
saqIvavaka>cyaa sahvaasaaxa jaaEel xaqXaq xaaq paunha jaqvaNa AapaLyaa raNyaa>cyaa sahvaasaaxa GaqEel. 224
raNaivaasaaxa jaqvaLyaana>xar xaaq sa>gaixa, na=xya Facaa Aasvaaz GaqEel. xyaana>xar xaaq Jaaqpaql. paunha zusaRyaa Izva[ai xaaq
pahatq OTql xyaavaqWi xaaq Xavaklqla nasaql. 225
rajaa jaaqvar ORxama pZva=kxaixa Aahq xaaqvar xaaq A[aaIrxainaq vakama paaIhl va jar xaaq Aajaari Asaql xar xyaacaa vakarBaar
xaaq xyaacyaa Inavaktcyaa Iva`vasanaiya saqvavakacyaa haxaaxa savae vakama saaqpavaUna zqEel. 226

Baaga saaxavaa sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – AaTvaa Baaga {1-420}
nyaayazanaacaq vakama vakrNyaasaaTi rajaa nyaayaalyaaxa paUNae Qq`vayaaenaq pZvaq[a vakril. xyaacyaa baraqbar #anai bZa¸Na AaINa
AnauBavai salMagaar Asaxail. 1
svaxaacyaa vas"aacaa zqKaavaa na vakrxaa> xaaq xyaacaa Ojavaa haxa O>ca vakVna OByaa OByaaca AXavaa basaUna xyaa Izva[aicyaa
vakamaacaa AaDavaa GaqEel. 2
zrraqja Qvaka maagaaqmaaga Qvak Katlq jaq ATra vakayawacyaa AKaxyaaraxa yaqxaaxa va sXaaInavak par>para>nausaar yaaqgya Trxaaxa
va paIva"a Inayamaaxa basaxaaxa xaq, 3
ATra vakayazq Aahqxa, 1) vakjaaecai parxapaqkd na vakrNyaabaabaxacaa, 2) Tqvai va gahaNavat, 3) maalvaki nasaxaa>naa
IvavZki vakrNaq, 4) Baagaizarixail vaaz, 5) zanaa (baI%asa, Baqtvasxau) baabaxa, 4
6) pagaar na zqNyaabaabaxa,7) vakrar maaqdNyaabaabaxa, 8) IvavZki va Karqzi maaqdNyaa baabaxa, 9) maalvak va naaqvakr
Fa>xail Jagadq, 5
10) saimaqbaabaxacaq vaaz, 11) hlMa, maaramari, 12) baznaamai vakrNyaa baabaxa, 13) caaqri, 14) zraqda va z>gaa&aaqpaa
Fa>ba*lcaq, 15) BaqsaW, 6
16) paIxa-paxnaixail maxaBaqz, 17) vaarsaa baabaxacaq, 18) jaugaar va sa_a Asaq hq ATra mau*q Ivacaaraxa Gaqxalq
jaaxail. 7 tipa: Ana@Ixavak naaxaqsa>ba>&aa baabaxacaq gaunhq Faxa naaq>zlqlq naahixa.
na@saIgaevak nyaayaacyaa pZmaaNaq xaaq Fa pZvakarcyaa KatLyaaxa gau>xalqLyaa vyavaPxaivar Katla caalvaql. 8
jar vakahi vakarNaanaq rajaa nyaayazanaacaq vakama vakrNaar nasaql xar xaaq xyaasaaTi #anai bZa¸Naasa InayauvaPxa vakril. 9
vavakil xyaacyaa xaina sahayyavaka>sah nyaayaalyaaxa pZvaq[a vakril AaINa rajaapauDq savae AalqLyaa KatLyaa>caa Ivacaar basaUna
AXavaa OByaaca vakril. 10
xaqXaq xaina vaqz sa>pa>nna bZa¸Na AaINa Qvak rajaanaq naqmalqla nyaaya [aas"aaxa paar>gaxa Asaa nyaayaa&ai[a Asaql, xyaalaca
caar bZa¸Naa>caq nyaayaalya Asaq mhNaxaaxa. 11
jaqXaq Anyaayaacyaa baaNaanaq nyaaya vyavasXaaca jaKamai Jaali Aahq xaqXaq jar nyaayaa&ai[aanaq xai jaKama BaVna vakaDli naahi
xar savaeca Anyaayaanaq jaKamai haqxail. 12
Qvakxar nyaayaalyaaxa jaaOo nayaq Iva>kvaa saxya baaqlavaq, vakahica na baaqlNaara va Kaaqtq baaqlNaara Asaq zaqGaqhi paapai
Asaxaaxa. 13
jaqXaq nyaayaacaa naa[a Anyaayaanaq haqxaaq va saxya KaaqtqpaNaanaq sa>paxaq AaINa Asaq haqxa Asaxaa>naa nyaayaa&ai[a xaaq>d baGaxa
basaxaaq xaqXaq AKaqrisa xyaacaasau$a naa[a haqxaaq. 14
nyaayaacaq OlM>Gana vaqkLyaanaq nyaaya naft haqxaaq, nyaaya raKaLyaasa raKala jaaxaaq. mhNaUna, nyaayaacaq OlM>Gana haqxaa vakamaa
nayaq. vakarNa xyaamauWq pasarNaara Anyaaya savaae>naa naft vakrxaaq. 15
z@Ivavak nyaayaala va=fa mhNaxaaxa, jaaq maaNaUsa xyaala maarxaaq xyaala zqva va=fal mhNajaq [auz^ mhNaxaaxa. 16
maaNasaacaa Kara Ima"a Asaxaaq nyaaya, jaaq xyaala marNaana>xar sau$a saaXa zqxa Asaxaaq. jaqvha savaesva lyaala gaqlqlq
Asaxaq. 17
jaqvha Anyaaya haqxaaq xaqvha xyaa Anyaayaaxail paapaacaa caa@Xaa Baaga Anyaaya vakrNaaRyaacaa Asaxaaq, caa@Xaa Baaga xaq
pahaNaaRyaacaa (saa%aizar) Asaxaaq, caa@Xaa Baaga xyaa vakdq daqWq Jaavak vakrNaaRyaa nyaayaa&ai[aacaa Asaxaaq va Orlqla
caa@Xaa Baaga rajaacaa Asaxaaq. 18
par>xau, jaqvha gaunhqgaarala yaaqgya ][a%aa haqxaq xaqvha Exar xaina paapamauvaPxa haqxaaxa. vakarNa, savae paapa xyaa gaunhqgaarasa
Baaqgaavaq lagaxaq. 19
bZa¸Na jaaxai paurxaa Asaql Iva>kvaa, xaaq svaxaala bZa¸Na mhNavaUna Gaqxa Asaql jari xyaacai Kari jaaxa vakaqNaalahi
maahixa naahi xar Asaa maaNaUsa rajaacyaa va=kpaqnaq nyaayaalyaaxa svaxaacaa Katla svaxaa lDvaU [avaqkl paNa [auz^ vak&aihi
svaxaacaa Katla svaxaa lDvaU [avakxa naahi. 20
jyaa rajyaaxa [auz^ nyaayaalya caalvaxaaxa va rajaa baGaxa basaxaaq xaq rajya gaaya ja[ai IcaKalaxa paksaxaq xasaq paksaUna
jaaxaq. 21
jyaa rajyaasa [auz^a>cai sa>Kyaa jaasxa Aahq, naasxaivak AaINa bZa¸Naa>caa ABaava Aahq xaq raft^ BaUvakbaWi va raqgaa>naq naft
haqxaq. 22
nyaayaasanaavar basaLyaavar xai vas"aq Gaaxalqla AaINa paalvak z@vaxaacai pZXaenaa vaqklqla Asaa nyaayaa&ai[a Qvak IcaRxaanaq
KatLyaa>caq vakamavakaja paaIhl. 23
yaaqgya va Ayaaqgya jaaNaUna xasaq>ca nyaayya va Anyaayya Facaq xaarxamya saa>BaaWUna xaaq A][alacai baajaU xyaacyaa vaNaaecyaa
vZkmaanaq QqvaUkna GaqEel. 24
baaF l%aNaavaVna nyaayaa&ai[a maaNasaacyaa manaaxail dava samajaUna jasaq xyaacaa Aavaaja, xyaa>caq vaNae, ropa, havaBaava,
xyaa>cyaa najarqcai caWvaW, halcaal, baaqlNyaacai pa$xa, OBa> rhaNyaacai Dba FavaVna A>zaja vakril. 25 – 26
rajaa lhana maula>caq maalmaRxaqcaq AI&avakar svaxa: sa>rI%axa vakril jaaq payae>xa xaaq gaurovauklaxaUna baahqr padxa naahi
AXavaa vayaaxa yaqxa naahi. 27
xyaaca pZmaaNaq AIvavaahixa, InapauI"avak, Izva>gaxa paIxacyaa pZamaaINavak Iva&avaa, Ijacaq vakaqNaihi naaxaqvaaEevak naahixa
AaINa raqgajajaer maIhla Fa>cyaa hvaPvakacaq sa>r%aNasau$a rajaa vakril. 28
nyaayai rajaa s"aicyaa maalmaRxaqcaq ApahrNa vakrNaaRyaala caaqr TrvaUna xyaa pZmaaNaq ][a%aa vakril. 29
jar Qvakawa jamainaacaa maalvak ga@rhjar Asaql xar rajaa xai jamaina xaina vafaqe saurI%axa Tqvail va jar xaaq xaina vafaaexa
Aala xar xai jamaina xyaala zqEel paNa xyaa saumaarasa naahi Aala xar xaabyaaxa GaqOona vaaparql AXavaa vakaqNaala
zqEel. 30
jar Qvakaza Esama mhNaala Iva>k, hi vasxau maaJai Aahq xar xyaacai caa@vak[ai vakravai va xyaanaq jar xyaacai saIvasxar
maaIhxai Izli xar xaaq Kara maalvak Aahq Asaq samajaUna xai vasxau xyaala wavai. 31
par>xau, jar xyaala xyaa vasxaucaq vaNaena vakrxaa Aalq naahi jasaq, r>ga, Aavakar, hrvali xai jaagaa Exyaazi, xar xyaala
xyaa vasxaucyaa Ivakmaxai QvaDa z>d maaVna maga xai vasxau wavai. 32
rajaa pZamaaINavak maaNasaa>caa maana raKaNyaasaaTi jyaala xai vasxau ImaWali xyaala xyaa vasxaucyaa Ivakmaxaicyaa baaravaa
AXavaa zhavaa Iva>kvaa sahavaa Baaga mhNaUna baI%asa zqEel. 33 tipa: hq rvaPvakma vasxaucyaa maalvakacyaa vakdUna vasaul
vaqkli jaaEel.
jar vasxau rajaacyaa saqvavakasa ImaWali xar xai vasxau rajaacyaa Kaasa AI&avakaRyaacyaa InagaraNaixa saurI%axa pZvakarq
Tqvali jaaEel. par>xau, jar xyaa saqvavakanaq xai vasxau svaxaa vakdq Tqvali xar xyaa saqvavaka>sa caaqri vaqkLyaacyaa
AaraqpaaKaali ][a%aa mhNaUna hRxaicyaa paayaaKaali Icardlq jaaEel. 34
jar Qvakawanaq [apaXaqvar saa>Igaxalq vaki>, hi vasxau maaJai Aahq xar rajaa xyaala xyaa vasxaucyaa Ivakmaxaicyaa sahavaa
AXavaa baaravaa Baaga z>d maaV [avakxaaq. 35 tipa: Facaa AXae Aapali vasxau hrvaNaq ha z>d paa"a gaunha Asaq
manausma=xai maanaxaq.
jar maalvaki baabaxa Kaaqta zavaa vaqkla xar xyaacyaa maalmaRxaqcyaa AaTvaa Ihssaa QvaDa z>d xyaala Baravaa lagaql.
36
jar #anai bZa¸Naasa Qvakazi vasxau ImaWali xar xaaq xai rajaacyaa KaIjanyaaxa xai zqOo [avakxaaq AXavaa svaxaa TqvaU
[avakxaaq vakarNa, savae vakahi bZa¸Naacaqca xar Asaxaq. 37
jaqvha rajaala gaupxa KaIjanaa ImaWxaaq xaqvha xaaq xyaaxail A&aae Baaga bZa¸Naala zqxaaq va Orlqla Baaga svaxaacyaa
KaIjanyaaxa jamaa vakrxaaq. 38
rajyaacaq sa>r%aNa vakrixa Asaxaa>naa jar rajaala maaxaixa pZacaina sa>paRxai ImaWali (saaqnaq vaga@rq) xar xyaaxail A&aae Baaga
xaaq xyaacyaa KaIjanyaaxa jamaa vakravaa. rajaa savae rajyaaxail maaxaicaa &anai Asaxaaq. 39
caaqranaq paWvalqli maalmaRxaa rajaanaq xyaa gaaqfticyaa maalvakasa (xaaq vakaqNaxyaahi jaaxaicaa Asaaq) wavai jar xai rajaanaq
svaxa: vakdq Tqvali xar xaaq rajaa caaqricaa zaqfai Trxaaq. 40
jaaq rajaa paIva"a Inayama jaaNaxaaq xaaq xyaa xyaa Esamaacai jaaxa IvacaaVna, pZa>xaacai roDi paahUna, vaukW paahUna, Katlq
saaqdvaql. 41
maaNasaacaq vakama, vakxaevyaq, FavaVna xaaq AaqWKala jaaxaaq. maga xaaq vakaqTqhi rhaxa Asala xari. 42
rajaa va rajaacaq saqvavak vakaqNaahi pZjaajanaavar svaxaahUna Katla vakV [avakxa naahixa. xasaq>ca vakaqNaxaahi Katla zabaUna
tavaUk [avakxa naahixa. 43
jaKamai hrNaacyaa jaImanaivar padlqLyaa rvaPxaacyaa Xaq>baa>caa maagaaqvaa GaqOona jasaq ]sa>h xyaala [aaq&aUna vakaDxaaq xasaq>ca rajaa
saa%ai, pauravyaavaVna Karq vakaya va Kaaqtq vakaya xaq [aaq&aUna vakaDxaaq. 44
nyaayazanaacyaa vakamaaxa xaaq vakama vakrxaa>naa saxya vakaya xaq, vaazacaa mau*a, xaaq svaxa:, na>xar saa%aizar, pauravaq,
gaunFacai jaagaa, vaqW, Asaq savae z=ftivakaqna l%aaxa GaqEel. 45
zq[aacyaa caalirixai, vaukt>Ubaacyaa par>para, jaaxaicyaa par>apara Fa>naa Ivaraq&a na vakrxaa Asaq jaq Inayama Asaxail xaq xayaar
vakrNyaacaa AI&avakar sa+uNai, #anai I~ja Fa>naa Aahq. 46
rajaa vakdq jaqvha &anavakaq {Navakaq vakdUna IzlqLyaa rvakmaqcyaa vasaulicai maagaNai vakril xaqvha, jar xai maagaNai yaaqgya
Aahq Iva>kvaa vaksaq xaq paahUna, {Navakaqla xai rvakma &anavakaqsa parxa vakrNyaacaa xaaq Aazq[a zqEel. 47
Asaa Aazq[a ImaWaLyaavar &anavakaq xyaa {Navakaq vakdUna xyaacai rvakma vakaqNaxyaahi maagaaenaq vasaul vakV [avakxaaq. 48
xyaasaaTi A[aa maagaae>caa xaaq Opayaaqga vakril jasaq, saama (samajaavaUna), vakayawacai IBaxai zaKavaUna, caxauraEenaq, &aavak
zdpa[aahi vakVna paNa hq savae na@Ixavak maagae Apaya[ai Trlq xar maa"a jabarzsxainaq zuftpaNaq. 49
&anavakaq xyaacai rasxa maalmaRxaa ImaWIvaNyaasaaTi jaq vakrql xaq savae rajaa &anavakaqla maapak vakril. 50
paNa jar {Navakaqnaq xaaq &anavakaqla vakahi zqNaq lagaxa naahi Asaq saa>gaxa rahila, jari pauravaq xaaq zqNaq lagaxaaq hq
zaKavaNaarq Asaxail, xar xyaa {Navakaqla rvakma zqNyaabaraqbar z>d sau$a Baravaa lagaql. 51
{Navakaqnaq jar rvakma GaqxaLyaacaq saapak naavakarlq xar &anavakaqla saa%aizar AaNaavaq lagaxail jyaacyaa samaaqr xaaq vyavahar
Jaala Aahq. AXavaa zusara yaaqgya pauravaa saazr vakravaa lagaql. 52
zavaqzaranaq yaaqgya saa%aizar, pauravaq (vakagazpa"aacyaa svaVpaaxa) saazr vaqklq naahixa xar Iva>kvaa, xyaacai Iva&aanaq parspar
Ivaraq&ai Asaxail xar Iva>kvaa Qvakza baaqllqlq [abz Ipakrvaxaaq, svaxaacaqca Iva&aana Kaaqtq Trvaxaaq, saa%aizara[ai
Ayaaqgya jaagai baaqlNai vakrxaaq, IvacaarlqLyaa pZ`naacaq ORxar wayala taWxaaq, rajaanaq ORxar zqNyaacaq Aazq[a IzLyaana>xar
sau$a gappa basaxaaq, vaqklqlq zavaq sapZmaaNa ]sa$ vakrNyaaxa vakmai padxaaq, nyaayaalyaaxa vakaya baaqlavaq va vakaya baaqlU
nayaq xaq samajaxa naahi Asaa zavaqzar xyaacaa Katla hrxaaq. 53 -54- 55 - 56
jar zavaqzar nyaayaalyaaxa saa%aizar AaNaxaaq Asaq baaqlUna sau$a saa%aizar AaNaU [avakla naahi xar xaaq xyaacaa Katla
hrxaaq. 57
zavaqzar jar nyaayaalyaaxa baaqlla naahi xar xyaala Inayamaanausaar z>d AXavaa paka[aicai ][a%aa haqEel. pZIxavaazi jar
xyaacai baajaU maa>dNyaasa xaina pa>&arvadYaxa Aala naahi xar xaaq hrla Asaq samajalq jaaOona xyaa pZmaaNaq vakarvaaEe
haqEel. 58
Kaaqta Katla zaKal vakrNaaRyaasa rvakmaqcyaa zuppat z>d Aavakarla jaaEel. xasaq>ca Aaraqpa naavakarNyaasa jaqvha xaaq
Aaraqpa yaaqgya Asaxaaq xar xyaa Aaraqpaacyaa rvakamaqcyaa zuppat rvakma z>d mhNaUna Baravaa lagaql. rajaacai paksavaNaUvak
vakrNyaacaa gaunha vaqkla mhNaUna xaaq z>d Asaql. 59
zavaqzar jaqvha Aaraqpaila nyaayaalyaaxa Kaqcaxaaq xaqvha xaaq jar nyaayaalyaaxa Kaaqtq baaqlql xar xyaacyaa (zavaqzaracyaa)
samaXaenaaXae xaaq (zavaqzar) xaina saa%aizar nyaayaalyaaxail bZa¸Naa pauDq AaNaql. 60
Aaxaa mai (Ba=gau) xaumhala saa>gaxaaq, vakaqNaxyaa pZvakarcaq saa%aizar &anavakaq nyaayaalyaaxa xyaacyaa samaXaenaaXae AaNaU [avakxaaq
va xyaa saa%aizaranai xyaa>caq mhNaNaq maa>davayaacaq Asaxaq. 61
ga=hsXa, maaNasaq paurofaacyaa zavyaaxa, xyaa zq[aacaq mauW rIhvaasai, %aI"aya, va@[ya, [auz^ hq savae va@&a saa%aizar maanalq
jaaxaaxa. AaINabaaNaicyaa paIr]sXaxaixa vaqgaWq (parzq[ai, zasyau, s"aiyaa vaga@rq) laqvaksau$a saa%aizar banaU [avakxaaxa.
62
Iva`vasanaiya paurofa caarhi vaNaaexail saa%aizar mhNaUna svaivakarlq jaaxail. jyaa>naa xyaa>cai Inajai vakxaevyaq maahixa
Aahqxa, va laqBai pZva=]Rxacaq naahixa Asaq xaq Asalq paaIhjaqxa. par>xau xyaapaq%aa vaqgaWq vaWNa Asalqlq caalNaar
naahixa. 63
jyaa laqvaka>naa xyaa KatLyaaxaUna vakaqNaxyaahi pZvakarq pakayaza AXavaa nauvaksaana haqNaar Aahq Asaq laqvak saa%aizar haqOo
[avakNaar naahixa. xasaq>ca zavaqzar AaINa pZIxavaazi Fa>caq Ima"a, sahvakari, [a"aU, Aa&ai gaunha vaqklqlq, Aajaari,
vyaIBacaari, mana]sXaxai vyava]sXaxa nasalqlq Asaq saa%aizar mhNaUna Gaqxaa yaqNaar naahixa. 64
rajaa, maa>I"avak, vaklavakar, sZaq"aiya bZa¸Na, vaqz ][avakNaara IvawaXaie, sa>nyaasai, jaaqgai jyaacaa Qqhivak jagaa[ai
sa>ba>&a Orlqla naahi Asaq laqvak saa%aizar haqOo [avakxa naahixa. 65
paraval>bai, vaukpZ]sa$, zasyau, baqvakayazaq[air vyavahar vakrNaara, pakar va=$, lhana maul, Qvakta jagaNaara, naica
jaaxaicaa, Apa>ga A[aa vyavaPxai saa%aizar haqOo [avakxa naahixa. 66
vyasanai, AIxazu:Kai, vaqda, lal[ai, Opaa[ai, Xavaklqla, ragait AaINa caaqr Asaq laqvaksau$a saa%aizar haqNaar
naahixa. 67
s"aisaaTi zusari s"ai saa%a zqOo [avakxaq. I~jaasaaTi I~ja saa%a zqOo [avakxaaq. [auz^ [auz^ala, %aI"aya %aI"ayaala,
Asaq sama vaNaaexail laqvak saa%a zqOo [avakxaaxa. 68
xyaa][avaaya Asaq laqvak jaq xyaa va=kxyaacaq pZxya%a z[aie Aahqxa, maga xaq Garaxail Asaxail, vanaaxail, Kaunaacaa gaunha
Asaql xar xaq saa%aizar mhNaUna Gaqxaa yaqxail. 69
jar IzlqLyaa pZvakarcaq Esama saa%aizar mhNaUna ImaWNaq zurapaasxa Asaql xar Ayaaqgya mhNaUna saa>Igaxalqlq jasaq,
s"aiyaa, maul>, IvawaXaie, gaulama, naaxaqvaaEevak, pagaarzar naaqvakr, va=$, Aajaari Asaq vakaqNaihi jaq [apaXaqvar
saa%a zqNyaasa xayaar Aahqxa xaq caalxail. 70
A[aavaqWi nyaayaa&ai[aanaq Qvak gaaqft l%aaxa GaqOona xyaa>cyaa saa%ai gZaF maanaavyaaxa vakarNa Asaq laqvak, lhana maul>,
Aajaari, pZsa>gai Kaaqti saa%a zqOo [avakxaaxa. 71
hxyaqcaa, caaqricaa, vyaIBacaaracaa, baznaamaicaa, maaramaaricaa Asaq gaunhq Asaxail xar saa%aizaracyaa yaaqgyaxaqcai pakar[ai
zKal na Gaqxaa xyaala svaivakaravaq. 72
saa%aizara>cyaa saa%aixa pakrvak AaDWUna Aala xar bahusa>Kyaa>caa vakla vakaya Aahq xaq paahUna InaNaeya Gyaavaa. jar parspar
Ivaraq&ai maxaa>caq pZmaaNa samasamaana Jaalq xar jaasxa pZIxafTixa saa%aizara>cyaa maxaala Jauvakxaq maapa wavaq. pZIxafTixaa>xa
maxaq samasamaana Jaali xar I~jaa>caq maxa Iva[aqfa gZaF maanaUna nyaaya vakravaa. 73
pZxya%a z[aie AaINa pZxya%a Qqvakiva A[aa saa%ai Iva[aqfa samajaavyaaxa. jaaq saa%aizar Kari saa%a zqxaaq xaaq Aa&yaa]xmavak
va saa>pa]Rxavak z=ftYa pakayawaxa rhaxaaq. 74
jaaq saa%aizar sanmaananaiya nyaayaa&ai[a va Exar Aayaae>cyaa pauDq Kaaqtq baaqlxaaq xaaq xyaacyaa ma=xyau na>xar narvakaxa IKaxapaxa
padxaaq. xyaala svagaaecai zarq ba>z haqxaaxa. 75 tipa: saa%aizarala [apaXa Gyaavai lagaxaq, xyaavaqWi hq xyaala
nyaayaa&ai[a saa>gaxaaq.
saa%aizar mhNaUna na Gaqxalqla Esama AcaanavakpaNaq Opa]sXaxa Jaala va vakahi saa>gaU lagala xar xyaacai saa%a
svaivakarxaa yaqEel. xyaanaq savae vakahi sagaWq Karq saa>Igaxalq paaIhjaq. 76
InasvaaXaie Qvaka maaNasaacai saa%a Anaqvak caa>gaLyaa baayavaka>cyaa saa%ai paq%aa jaasxa maaqlacai samajaavai vakarNa,
s"aiyaa>cai mana]sXaxai naqhmaica A]sXar Asaxaq. xari sau$a xai Ana@Ixavak jaivana jagaNaaRyaa paq%aa xai jaasxa Iva`vasanaiya
Asaxaq. 77
jaq saa%aizar sahajapaNaq saa>gaxaaq, xaq KatLyaaxa mahxvaacaq maanaavaq, jaq AsvasXapaNaq saa>Igaxalq jaaxaq xaq nyaayazanaacyaa
z=ftinaq InarXaevak samajaavaq. 78
KatLyaaxa saa%aizar, zavaqzar va pZIxavaazi Asaq savae nyaayaalyaaxa jamaLyaavar xyaa>cai saa%a vak[ai Gyaavai va vakaqNaxyaa
vZkmaanaq Gyaavai xaq Aaxaa, saa>gaxaaq. 79
saa%aizara>naa nyaayaa&ai[a Aavaahna vakril, 'xaumhi savae yaqXaq Fa zaqGaa>cyaa ma&yaq jaq vakahi Jaalq xyaa baabaxa saa>gaNaar
Ahaxa, xaq savae Karq Karq AaINa nyaayazanaacyaa z=ftinaq saaXaevaki haqEel Asaq Asalq paaIhjaq.' pauDq baaqlql, 80
'jaq saa%aizar Kari saa%a zqxail xaq yaqXaq Fa jagaaxa va maqLyaana>xar Axyaana>zacaa AnauBava Gaqxail AaINa xyaa>caa sanmaana
bZa¸Na vakrxail'. 81
'jaq Kaaqti saa%a zqxail xaq vaVNaacyaa xaavadixa saapadUna [aqvakdaq janma xadpakdxa rhaxail. mhNaUna hq haqOo nayaq
FasaaTi Kari saa%a wa'. 82
saxya vacanaamauWq saa%aizaracai [au$i haqEel, xyaacaq pauNyabaW vaaDql, hq savae vaNaaecyaa laqvaka>baabaxa saarKaqca yaaqgya
Asaxaq. 83
nyaayaa&ai[a pauDq saa%aizaranaa Aavaahna vakril, 'Aaxmyaacaa saa%aizar Aaxmaa Asaxaaq. svaxaacyaa Aaxmyaacai pZxaarNaa
vakV navaka jyaamauWq xaumacaa Aaxmaa zu:Kai haqEel. Aaxmaa xaumacyaa baRyaa vaaEet va=kxyaacaa saa%aizar Aahq hq l%aaxa
TqvaUna vakaya xaq Karq saa>gaa'. 84
'zujaena Asaq namajaxaaxa Iva>k, xyaa>naa vakaqNaihi pahaxa naahi. par>xau, zqva savae vakahi pahaxa Asaxaaxa xaqsau$a xaumacyaa
Aaxmyaacyaa ~ara'. 85
'hq Aavaka[a, hi pa=Xvai, hq paaNai, savae paurofa xyaa>cyaa µzyaaxa, ha ca>z^, ha saUyae, Agnai, yamazqva, vaara, ra"a,
sa>&aipZvaka[a AaINa nyaayazqvaxaa Asaq savae maxyae laqvaka>cyaa pZva=Rxai caa>gaLyaa AaqWKaxa Asaxaaxa'. 86
Asaq baaqlUna JaaLyaavar nyaayaa&ai[a svaxaacaq [au$ivakrNa vakVna zupaarcyaa pZhri I~ja saa%aizar jaq sau$a [au$ Jaalq
Aahqxa, ORxarqvakdq AXavaa pauvaqevakdq xaaq>d vakVna zqvazqvaxaa>cyaa saa%ainaq, saa%aicyaa vakamaasa saurovaaxa haqEel. 87
paIhli saa%a bZa¸Naacai haqEel, nyaayaa&ai[a Ivacaarql, 'baaqla', jar %aI"aya saa%aizar Asaql xar baaqlql, 'Karq
baaql', va@[ya saa%aizar Asaql xar xyaala ztavaNyaacyaa AIvaBaaevaaxa Aa#a vakrql, 'xauJyaa &anaacai, maalmaRxaqcai
[apaXa GaqOona saa>ga', AaINa jar [auz^ Asaql xar xyaala xaavakiz zqOona &amavakavaNaicyaa sauraxa Aa#a vakril, 'Karq
saa>gaUna tavak naahixar xauJaa naa[a haqEel'. 88
nyaayaa&ai[a [auz^ala xaavakiz zqEel, bZa¸Naacai hxyaa vaqkLyaasa {faimaunainai jaq ][a%aqcaq sXaana Ina][caxa vaqklq Aahq,
s"aiyaa va maulq Fa>cai hxyaa vaqkLyaasa, Iva`vaasaGaaxa vaqkLyaasa, Inamavakhrama maaNasaasa jai ][a%aa haqxaq xai xaula
haqEel jar xau yaqXaq Kaaqtq baaqllasa xar. 89
caa>gaLyaa laqvaka>sa caa>galq vakama vaqkLyaanaq jai pakW> ImaWxaaxa xai xaumhala ImaWxail va Kaaqtq baaqllaxa xar maa"a
vauk"yaacyaa maaqlanaq xaumacai AvasXaa haqEel. 90
xaumhala Asaq vaatxa Asaql Iva>k, xaumhi Qvaktq Ahaxa xar xaaq xaumacaa ga@rsamaja Aahq vakarNa, Qvak gaaqft l%aaxa
AsaU wa Iva>k, xaumacyaa saga|a caa>gaLyaa vaaEet vakamaacaa saa%aizar xaumacyaa µzyaaxa basalqla Aahq. 91
yama jaaq Ivavasvaxaacaa maulgaa Aahq, jaaq xaumacyaa µzyaaxa basalqla Aahq. xyaacyaa[ai xaumacai maxai jauWxa naahi mhNaUnaca
xaumhala ga>gaqcyaa snaanaacai garja Baasaxaq va vaukro%aq"ai yaa"aa vakravai lagaxaq. 92
Kaaqti saa%a zqNaara maaNaUsa naagada haqOona, Bauvaqk va>kgaal Asaa haqOona xautvaPyaa Kaaparacyaa mazxainaq svaxaacyaa
zufmanaavakdq AnnaasaaTi Baivak maagaxa Ipakrql. 93
nyaayaalyaaxa Qvaka pZ`naala jari Kaaqtq ORxar Izlq xar Asaa paapai maaNaUsa Aa>&aWa haqOona sarW Xaqt narvakaxa
vakaqsaWql. 94
nyaayaalyaaxa saa%aizar Asaxya Iva&aana vakril va AagZh paUvaevak Kaaqti saa%a zqEel, xaq Qvaka hada savakt maa>saq
KaaNaaRyaa Aa>&a|a saarKaa haqEel. 95
sazHbau$inaq jaaq Kari saa%a zqEel xaaq zqvaa>cyaa paIrcayaaxa `ZqfT Trql. 96
Anaqvak KatLyaaxa Kaaqti saa%a zqNaaRyaacaq xyaamauWq Ivakxai Aapxajana naft Jaalq Aahqxa xyaacai gaNaxai naahi. 97
Kaaqti saa%a gaaEecyaa caaqri ba*l zqNyaamauWq paa>ca maarLyaacaq paapa lagaql, naaxaqvaaEevaka>cyaa ba*l Kaaqti saa%a zqNyaamauWq
zha KaUna, GaaqdYaba*l IzLyaasa [a>Bar KaUna va maaNasaa ba*l IzLyaasa hjaar KaUnaacaq paapa lagaql.
saaqnyaacyaa vyavaharaxa Kaaqtq baaqlLyaasa lhana maula>cai hxyaa vaqkLyaacaq paapa lagaxaq. jaImanaicyaa baabaxa Kaaqtq
saa>IgaxaLyaasa xaaq savae naa[aasa vakarNaiBaUxa Trxaaq. mhNaUna Kaaqti saa%a zqNyaa Aa&ai saava&a vhavaq. 99
jaImanai baabaxa Kaaqti saa%a zqNaq hq Exar gaunhq jasaq, paaNyaacaa xa>ta, baaEecyaa baabaxa, maaqxyaacai caaqri, Ihrq maaNavaka>cai
caaqri Fa>cyaa saarKaqca vaaEet Aahq, hq savae saa%aizaranaq l%aaxa TqvaUna saa%a wavai. Asaq nyaayaaI&avakari bajaavaql.
100
KaaqtYa [apaXaqvar jaq vakahi zufva=kxya Gadlq xyaa savaaecai pauNae maaIhxai jai xaula Aahq, jaq Izsalq va jaq Qqvaklqsa xaq
saa>gaUna tavak. 101
jaq bZa¸Na gaur> paaWxaaxa, jaq vyaapaar vakrxaaxa, jaq vakaragairi vakrxaaxa, jaq AIBanayaacaq vakama vakrxaaxa, jaq gaaxaaxa,
jaq naaqvakRyaa vakrxaaxa, jaq saavavakari vakrxaaxa xyaa savaae>naa nyaayaa&ai[a [auz^ samajaUna xyaa>cai saa%a GaqEel. 102
jar Qvakaza maaNaUsa Ihxaacaa mau*a l%aaxa GaqOona caa>gaLyaa O*q[aanaq Kaaqtq baaqlql xar xaaq zqvaasaaTi xasaq baaqlla mhNaUna
xyaala paapa lagaNaar naahi. xyaacaa svagae ma=xyauna>xar xyaala ImaWql. 103 tipa: saxyaapaq%aa Ihxa jaasxa `ZqfT Asaxaq
Asaq maanalq Aahq.
103
Karq baaqlNyaamauWq jar vakaqNyaa Inarpara&a [auz^acaa, va@[yaacaa, %aI"ayaacaa AXavaa bZa¸Naacaa ma=xyau AaqDvaNaar Asaql xar
xyaa saxyaapaq%aa Ihxavakarvak Kaaqtq barq Asaxaq. mhNaUna xyaa pZmaaNaq saa%a wavayaasa maanyaxaa Aahq. 104
A[aaIrxainaq IhxaasaaTi Kaaqti saa%a zqNaaRyaa>nai na>xar sarsvaxaila Baaxaacaa Ipa>d (vakaro) ApaeNa vakVna pZaya][caRxa
vakravayaacaq (sarsvaxaizqvaicai maapaki maagaavayaacai) Asaxaq. Asaq vaqkLyaanaq xyaa Kaaqtq baaqlNyaamauWq jaq paapa lagalq
Asaql xaq &auxalq jaaEel. 105
paIva"a Inayamaa>pZmaaNaq, Asaa saa%aizar saajaUvak xaUpa paIva"a Agnaisa pZsaaz zqEel va vauk[amaa>d vaacaql Iva>kvaa, {caa
jyaa varoNaala IlhilqLyaa Aahqxa xyaa vaacaql (Ahaq varoNaa, xauJyaa ba>&aaxaUna mala mauvaPxa vakr) AXavaa paaNyaala
vaaIhlqli vakdvai gaaEel. mhNajaq xaaq xyaa paapaaxaUna mauvaPxa haqEel. 106
jaaq maaNaUsa Aajaari AsaLyaacaq saaq>ga GaqOona saa%a zqNyaasa yaqNyaacaq taWxaaq va jar Asaq xaaq xaina pa>&arvadYaxa saa%a
zqNyaasa Aala naahi xar xaaq xyaa gaunFaxa saamail Aahq Asaa AXae vakVna xyaala sau$a vakjaaecai parxapaqkd vakravai
lagaql AXavaa vakjaaecyaa zhavaa Baaga QvaDa z>d rajaacyaa KaIjanyaaxa Baravaa lagaql. 107
saa%aizaranaq saa%a IzLyaacyaa AaTvadYaxa xaaq Aajaari Jaala AXavaa xyaacyaa Garaxa ma=xyaU Jaala, xyaacyaa Garala Aaga
lagali, Asaq Gadlq xar xyaanaq Kaaqti saa%a Izli Asaq samajaUna xyaala vakjaaecai parxapaqkd vakravai lagaql. 108
zaqGaaxail vaazasa vakaqNai saa%aizar nasaql va xyaaxa Kara vakaqNa va Kaaqta vakaqNa xaq samajaNaq A[avaPya Jaalq xar A[aa
paIr]sXaxaixa [apaXaqvar baaqlNyaasa saa>gaUna Karq vakaya xaq AaqWKaavaq. 109
Xaaqr {faimaunai sau$a [apaXaqvar Karq [aaq&axa haqxaq. va]safT {fainai Ipagvanaacaa maulgaa rajaa sauzasaa pauDq A[aica [apaXa
GaqOona xyaacaq [a>vaka samaa&aana vaqklq haqxaq. 110
[ahaNyaa maaNasaanaq vak&aihi Kaaqti [apaXa GaqOo nayaq vakarNa, Asaq vaqkLyaasa xyaacaa naa[a Fa janmaaxa haqxaaqca par>xau,
pauDil janmaaxa sau$a haqxaaq. 111
bZa¸Naala mazxa vakrNyaasaaTi, gaaEesaaTi gavaxa ImaWIvaNyaasaaTi, Garaxa jaWNa paaIhjaq mhNaUna, s"ai[ai lgna
vakrNyaacyaa O*q[aanaq Aapala vaNae lpavaNyaasaaTi, BaUvak lagaLyaasa KaaNyaasaaTi A[aa vakarNaa>naq jar Kaaqtq baaqllq xar
xaq maapak Asaxaq. 112
ga>Bair gaunFacyaa xapaasaasaaTi, nyaayaa&ai[a bZa¸Naala xyaacyaa vaNaaecai [apaXa Gyaavayaasa lavaql, %aI"ayaasa xyaacyaa
rXaacai, [as"aacai, GaaqdYacai [apaXa Gyaavayaasa lavaql, va@[yaasa xyaacyaa KaIjanyaacai, &aanyaacai, saaqnyaacai [apaXa
Gyaavayaasa lavaql va [auz^asa xyaacyaa daqvaPyaacai [apaXa Gyaavayaasa lavaql. 113
xaqvaDYanaq naahi Jaalq xar nyaayaa&ai[a xyaa saa%aizara>sa Agnai pari%aa, jalpari%aa Gyaavayaasa lavaU [avakxaaq. [aqvati
xyaa>naa xyaa>cyaa baayavaka maula>cai [apaXa lavaU [avakxaaq. cauvakicaa vaNae &aVna cauvakicai [apaXa Gyaavayaasa nyaaya&ai[aanaq
saa>Igaxali xar xaaq nyaayaa&ai[a narvakaxa jaaEel. 114
Agnaipari%aqxa jyaala Aaga jaaWxa naahi, jaaq paaNyaasa rahU [avakxaaq, jyaala vakahi Ejaa haqxa naahi xaaq Inafpaapa
samajaavaa. 115
OzahrNaaXae, jaqvha vaxsaavar xyaacyaa Baavaanaq Aaraqpa vaqkla haqxaa xaqvha Agnai (ha zqvaa>caa hqr Aahq) pari%aqxa xyaacyaa
vaqksaalahi Aagainaq spa[ae vaqkla navhxaa. vakarNa xaaq Inarpara&a haqxaa. 116
jaqvha Kaaqti saa%a Izli Aahq Asaq Izsaql xaqvha nyaayaa&ai[a Inavakal Oltql va jaaq vakahi Inavakal Trla haqxaa xaaq
Kaaqta Trvaql. 117
laqBaipaNaanaq, AsvasXa manaanaq, IBaOona, zaqsxaimauWq, vaasanaqpaayai, ragaaxa, A#anaamauWq, paaqrvaktpaNaamauWq jai saa%a
Izli jaaxaq xai AgZaF Trxaq. 118
mai Aaxaa saa>gaxaaq, jar varil vakarNaamauWq Kaaqti saa%a Izli xar xyaa saa%aizarasa vakaqNaxai sajaa wavayaacai. 119
laqBaamauWq jaaq Kaaqti saa%a zqxaaq xyaasa Qvak hjaar panaa (xyaa vakaWaxail mauz^a) z>d vakravaa. jaaq AsvasXa manaanaq
Kaaqti saa%a zqxaaq xyaasa savaaexa vakmai (AmasaemaNa) z>d vakravaa, IBaOona IzLyaasa xyaa paq%aa jaasxa vakravaa, zaqsxai
va vaasanaqpaaqti Kaaqti saa%a IzLyaasa caa@pat (AmasaemaNa) z>d vakravaa. 120 tipa: AmasaemaNa hq xyaa vakaWaxail naaNaq
Aahq.
vaasanaqcyaa Aahari jaaOona Kaaqti saa%a Izli xar xyaala hjaarpat z>d padql. ragaanaq Kaaqti saa%a IzLyaasa Ixappat,
A#anaamauWq IzLyaasa zaqna[aq AmasaemaNa paaqrvaktpaNaamauWq [a>Bar AmasaemaNa (Qvak rvakma) Asaq z>d Asaavaqxa. 121
nyaaya vyavasXaqbaabaxa jarba rhaNyaasaaTi va Ixacai garimaa raKaNyaasaaTi Asaq z>d Kaaqti saa%a zqNaaRyaasa Aava[yavak
Aahqxa Asaq manau saa>gaxaaq. naahixar nyaaya zqNaq vaqkvaW A[avaPya haqEel. 122
caa>gala nyaayai rajaa Kaaqti saa%a zqNaaRyaa bZa¸Naasa pakvaPxa baIhfva=kxa (zq[a saaqdNyaasa saa>gaql) vakril par>xau, Exar
xaina vaNaaexail Kaaqti saa%a zqNaaRyaa>sa z>d va baIhfva=kxai A[aa zaqna sajaa zqEel. 123
svaya>BaUcaa maulgaa manau Asaq saa>gaxaaq Iva>k, zha jaagaa Aahqxa jaqXaq Kaaqti saa%a zqNyaaRyaa Exar xaina vaNaaexail maaNasaa>sa
][a%aa vhavai, bZa¸Na pakvaPxa zq[a saaqdUna jaaEel. 124
xyaa jaagaa Aahqxa, paaqt, Ijavha, zaqnahi haxa, zaqnahi paaya, daqWa, naavak, zaqnahi vakana AaINa savae [arir. 125
rajaa gaunFacaq gaa>IBayae, O*q[a, vakaW vaqW, gaunFacai jaagaa A[aa savae gaaqfti>caa saavakLyaanaq Ivacaar vakVna ][a%aqcaq
svaVpa va vakaqNaxyaa Avayavaavar vakravayaacai xaq Trvaql. 126
Anyaayavakari Inavakal Jaala xar rajaacai pZjaqxa naacavaPvaki haqEel, xyaacaa sanmaana rhaNaar naahi, ma=xyaUna>xar xyaala
A&aaqgaxai pZapxa haqEel mhNaUna Asaq haqNaar naahi Facai z%axaa rajaanaq va nyaayaa&ai[aanaq, nyaayaalyaaxail bZa¸Naanaq A[aa
savaae>nai Gyaavayaacai Asaxaq. 127
jaaq rajaa Inarpara&a maaNasaa>naa AIvacaaramauWq ][a%aa vakrxaaq va zubaeuI$mauWq gaunhqgaara>sa maaqvakWq saaqdxaaq xaaq rajaa Fa
jagaaxa vakayama baznaama haqxaaq va ma=xyaU pa[caaxa rsaaxaWala jaaxaaq. 128
paIhla gaunha Asaql (pa@[aacyaa paksavaNaUvaki baabaxa) xar xyaala xaavakiz zqOona saaqdavaq, paunha vaqkLyaasa zma wavaa va
saaqdUna wavaq, xyaana>xar paunha vaqkla xar maa"a z>d vakravaa va xyaana>xar paunha xaaq xaaqca gaunha vakrixa rahila xar xyaala
vakTaqr ][a%aa vakravai. 129
QvaDq vakVnahi xaaq gaunhqgaar sau&aarla naahi xar xyaala Fa savae ][a%aa QvakI"axapaNaq wavyaaxa. (!) 130 tipa:
Fasavae ][a%aa QvakI"axapaNaq vak[aa wavayaacyaa xaq Izlqlq naahi.
xaa>baq, saaqnaq, caa>zi Fa>caa Opayaaqga calnaaxa haqxa Asaxaaq naqhmai, xyaasaaTi xyaa>cai paIrmaaNaq Aaxaa saa>gaxaaq. 131
jaaWicyaa padwaxaUna saUyae IvakrNa yaqxaaxa xyaacaq sau%ma Iba>zU hvaqcyaa vakNaavar paravaIxaexa haqNaarq Izsaxaaxa, xaq savaaexa
lhana Asaxaaxa Asaq samajaUna xaq savaaexa sau%ma mauLya samajaavaq xyaala "asaarqNaU (&auWicaa vakaNa) Asaq mhNaavaq. 132
AaT "asaarqNaU hq Qvaka Il%aa (IlKaa, Oocaq A>dq) QvaDq samajaavaqxa. A[aa xaina Il%aa baraqbar Qvak baija vaka|a
maaqhricai bai (rgasa[aepa) Asaq samajaavaq, xaina rgasa[aepaacaa Qvak paa>DRyaa maaqhricaq bai samajaavaq. 133
saha paa>DRyaa maaqhricyaa bai baraqbar javaacaq bai Asaq samajaavaq, xaina java bai baraqbar Qvak gau>jaa (]vZk[ala) samajaavaq,
paa>ca gau>jaa baraqbar Qvak maasaa (vataNyaacaq bai) samajaavaq, AaINa A[aa saaqWa maasaacaq Qvak sauvaNae mauLya &aravaq. 134
caar sauvaNaaecaa Qvak pal, zha palacaq Qvak &anae, zaqna ]vZk[alacaq (caa>zicyaa) Qvak ma[avak (caa>zicyaa) Asaq
samajaavaq. 135
saaqWa ma[avakacaq &anae Iva>kvaa paurna samajaavaq, AaINa Qvak gaaqft l%aaxa Asau wavai vaki>, Qvak vak[ae xaa>byaacaa Asaql
xar xyaala vak[aepanaa Iva>kvaa panaa samajaavaq. 136
zha &anaae>caa (caa>zicyaa) Qvak saxmaNa banaxaaq, caar sauvaNaae>caa Qvak Inafvak Asaxaaq hq &yaanaaxa Tqvaavaq. 137
zaqna[aq pannaasa panaa>caq paIhlq savaaexa lhana maapa AmasaemaNa Asaxaq, xyaacaq paacaa[aq mhNajaq ma&ail AmasaemaNa va Qvak
hjaar AsaLyaasa varil AmasaemaNa Asaq samajaavaq. 138
vakjae paqkd na vaqkLyaacai vakbauli IzLyaavar xyaala paa>ca[aq mauz^a z>d vakravaa paNa naavakarLyaasa AaINa xaq ]sa$ Jaalq
xar zuppat z>d vakravaa. A[ai manaucai ][avakvaNa Aahq. 139
saavavakar AapaLyaa vakjaaecaq vyaaja svaxaa TrvaU [avaqkl, xyaacyaa mau*lacyaa xaq (vakmaal), maIhnaa ATravaa Baaga [a>Bar
Baagaacyaa, (ATra tvaPvaqk) Asaq va][afTanaq saucaIvalq Aahq. 140
par>xau, manaU saa>gaxaaq Iva>k, caa>gaLyaa maaNasaa>saaTi xaaq vyaajaacaa zr maIhnaa zaqna tvaPvaqk Asaavaa. Asaa GaqxaLyaanaq xaaq
(saavavakar) paapai Trxa naahi. 141
vaNaaenausaar xaaq vyaajaacaa zr zaqna, xaina, caar AaINa paa>ca Asaa Asaavaa. 142 tipa: bZa¸Naasa zaqna va [auz^asa
paa>ca Asaq saucaIvalq Aahq.
gahaNa pa"a caa>galq Asaql xar xaaq saavavakar Ibanavyaaja vakjae zqOo [avakxaaq va vakala>xaranaq xaaq gahaNa IvavaUkna vakjae
vasaUl vakV [avakxaaq. 143
saavavakaranaq gahaNa Tqvalqli vasxau vaaparxaa vakamaa nayaq. jar xyaanaq xai vaaparli xar xyaacai caaqri xyaanai vaqkli Asaa
AXae lavala jaaEel. Iva>kvaa, xyaa vasxaucai rasxa Iva>kmaxa saavavakarala {Navakaqsa wavai lagaql. xyaa][avaaya vakjae
maapak haqEel. 144
vakaW Ivakxaihi gaqla xari gahaNavat AXavaa rvakma sa>pali Asaq &arxaa yaqNaar naahi. xyaacai vasauli vakrxaa yaqEel,
saavavakara vakdUna. 145
Ima"axvaacyaa naaxyaanaq jar xai gahaNavat (gaaya, O>t, Gaaqda, Exar janaavar) vaaparli gaqli xar xai maalvakala parxa
vakravai lagaql. 146
par>xau, jar Asaa vaapar haqxa Asaxaa>naa maalvaka>naq xyaasa hrvakxa Gaqxali naahi xar xyaa (gahaNa) vasxau maalvakasa parxa
maagaxaa yaqNaar naahi. 147 tipa: maalvaka>naq ({Navakaqnaq) hrvakxa GaqOona Aapala hvaPvak zaKavala paaIhjaq.
jar maalvak ({Navakaq) maUKae (vayaanaq lhana) AXavaa vaqda nasaql xar varil Inayama lagaU haqxaaq. maalvak maUKae Asaql
xar varil Inayama lagaU haqxa naahi. vaaparNaaRyaala xyaa caijaa parxa vakravyaa lagaxaaxa. 148
gahaNapa"a, saimaa, lhana maulacai maalmaRxaa, vyaajaU lavalqli rvakma, ba>z lKaaqta, baaEe, rajaacai maalmaRxaa
AaINa `Zaq"aiya Fa>cai maalmaRxaa Exaranaq Ivakxaihi vaaparli xari xyaacai maalvaki haqxa naahi. 149
jar saavavakaranaq maUKaepaNaanaq {Navakaqcai caijavasxau xyaacyaa parvaanagai ][avaaya vaaparli xar xyaanaq Aa%aqpa GaqxaLyaasa
xyaala ({Navakaqla) BarpaaEe mhNaUna, A&aqe vyaaja maapak vakravaq lagaql. 150 tipa: saavavakaravakdq Tqvalqli
gahaNavat saurI%axa Aahq vaka> naahi xaq xapaasaNyaacaa AI&avakar {Navakaqla Asaxaaq.
vakjaaevaril vyaaja (pa@[aanaq) QvakavaqWi BarLyaasa xaq mau*lacyaa zuppat AsaNaar naahi. par>xau, &aanya, pakW>, laqvakr,
vaqksa, janaavarq Fa>cyaa svaropaaxa BarLyaasa xaq paa>capatipaq%aa jaasxa nasaql. 151
Inayamaanaq AaKaUna IzlqLyaa pZmaaNaapaq%aa jaasxa vyaaja Aavakarlq xar xyaa vyaajaala lutmaar vyaaja samajalq jaaxaq va xaq
vasaul vakrxaa yaqNaar naahi. paa>ca tvaPvaPyaapaq%aa jaasxa vyaaja Aavakarxaa yaqNaar naahi. 152
Qvak vafaaepaq%aa jaasxa vakaWacaq vyaaja Qvaka vaqWi Gaqxaa yaqNaar naahi. Ava@&a pa$xaicai vakjaqe jasaq, cavZkvaaD vyaaja,
mayaaeIzxa vakaWacai, TrlqLyaa vyaajaacai AaINa [arir `Zmaanaq vasaul vakrNyaacai A[ai vakjaqe zqNaq gaunha Aahq. 153
jar {Navakaq vyaaja zqNyaasa samaXae naahi Asaq ]sa$ Jaalq xar xyaala navaina vakrar vakVna xaq vakjae pauDq caalvaxaa
yaqEel par>xau, xyaaAa&ai Xavaklqlq vyaaja xyaala Baravaqlagaql. 154
jar xasaq zqNaq xyaala [avaPya nasaql xar xaq vyaaja navaina vakraraxa mau*laxa samaaIvaft vakVna Gaqxaa yaqEel. paNa xaq
vyaaja xyaala wavaqca lagaql. 155
caavakacyaa vaahanaanaq saamaana Iva][afT ITvakaNai Iva][afT vaqWaxa paaqhaqcavaNyaacaa vakrar vaqkla va xyaa ITvakaNai va xyaa
vaqWaxa xaaq xaq saamaana paaqhaqcavaU [avakla naahi xar xyaala Trlqlq pa@saq maagaxaa yaqNaar naahixa. 156
paaNyaaxaUna vaahxauvak vakrNaaRyaala vakaqTq, Ivakxai vaqWaxa vakaya pZvakarcaq saamaana nyaavayaacaq va xyaasaaTi Ivakxai pa@saq
Gyaavayaacaq xaq caa>galqca maaIhxa Asaxaq xyaapZmaaNaq, xaaq xasaa Aavakar GaqOo [avakxaaq. xaq va@&a Trxaq. 157
{NavakaqsaaTi jaaq hmai rhaxaaq xyaala {Navakaqcaq vakjae paqkdavaq lagaxaq jar {Navakaqnaq xaq paqkdlq naahi xar. 158
hmaizara vakdUna hmai paUNae Jaali naahi AXavaa xaaqca IzvaaWKaaqr Trla paNa xaaq jaiva>xa Aahq Asaq Asaql xar xyaacaq
vakjae va Exar BarpaaEe xyaacaa maulgaa zqNyaasa baa>&alqla naahi. 159
par>xau, jar hmaizar maqla xar maa"a xyaa savae baavakicai BarpaaEe maula vakdUna vasaul vakravayaacai vaka> naahi xaq nyaayaa&ai[a
Trvaql xyaa pZmaaNaq haqEel. 160
hmaizar maqla Aahq va savae Exar gaaqfti maaIhxa Aahqxa A[aa paIr]sXaxaixa &anavakaq vakjae vakaDNaaRyaacyaa maula>vakdUna
vasauli vakrNyaacaq AI&avakar ImaWvaU [avakxaaq. 161
jar hmaizaranaq {Navakaq vakdUna savae rvakma vasaul vaqkli Aahq AaINa xyaacyaavakdq parxapaqkd vakrNyaacai paurq[ai xaavakz
Aahq Asaq Asaql xar, xyaacyaa vaarsaanaq xaq vakjae va xyaavaril vyaaja paqkdlq paaIhjaq Asaa savaemaanya Inayama Aahq.
162
vyasanai, vaqda (BZImaft), zu&aer raqgaanaq Ipadlqla, paraval>bai, lhana maulgaa, AIxava=$ maaNaUsa, AaINa AnaI&ava=kxa
maaNasaq A[aanai vaqklqla vakrar maanya haqNaar naahi. 163
savaemaanya mauLyaq va pZsXaaIpaxa Inayama Fa>cyaa Ivaro$ Asaq Inayama Ati Asalqla vakrar (]sa$ Jaala xari) Ava@&a
samajala jaaEel va xyaacai A>malbajaavaNai haqNaar naahi. 164
paksavaNaUvak Aahq Asaq gahaNapa"a, Kaaqti Baqtvasxau, Iva>kvaa vakaqNaxaqhi vakrar Ava@&a pZvakarcaq vaqklqlq nyaayaalayaa
pauDq ]sa$ Jaalq xar xaaq savae vyavahar baaz Trxaaq. 165
{Navakaq maqla Aahq par>xau xyaanaq vakaDlqLyaa vakjaaecaa OpaBaaqga xyaacyaa naaxaqvaaEevakanai Gaqxala Aahq Asaq spaftpaNaq ]sa$
Jaalq xar xaq vakjae vyaajaasavakt paqkdNyaacai jabaabazari xyaa naaxaqvaaEevaka>var padxaq. 166
(vaukt>Ubaavar) Aval>baUna AsalqLyaa maaNasaanaq jar vaukt>UbaasaaTi vakjae vakaDlq Asaql xar xyaacai BarpaaEe xyaa vaukt>Ubaacyaa
pZmauKaasa jari xaaq parzq[ai Asala xari Gyaavayaacai Asaxaq. 167
jabarzsxainaq vaqklqlq vakrarnaamaq, vyavahar, manaunaq savaesvai Ava@&a TrIvalqlq Aahqxa, 168
xaina jaNaa>caq nauvaksaana Qvaka maaNasaacyaa cauvakimauWq haqxa Asaxaq, saa%aizar, hmaizar va nyaayaa&ai[a. xasaq>ca xyaamauWq
pakayaza haqxa Asaxaaq caar jaNaa>caa xaq Aahqxa, bZa¸Na, saavavakr, vyaapaari AaINa rajaa! 169
rajaa jaq xyaanaq pZjaq vakdUna GaqOo nayaq xaq xyaanaq vak&aihi GaqOo nayaq va jaq xyaanaq Gaqxali paaIhjaq xaq xyaanaq Gaqxalqca paaIhjaq.
maga xyaa gaaqfti Ivakxai maaqTYa Aahqxa AXavaa lhana Aahqxa xaq mahxvaacaq naahi. 170
paIrNaamaxa: jar rajaanaq jaq vakV (GaqOo) nayaq xaq vaqklq (Gaqxalq) va jaq vakravayaasa (Gyaavayaasa) paaIhjaq xaq vaqklq
(Gaqxalq) naahi xar xaaq vakmajaaqr samajala jaaEel va Fa jagaaxa AaINa na>xarcyaa jagaaxa sau$a naft haqEel. 171
rajaanaq Aapala hvaPvak GaqOona vaNaaexail Baqzacaq sxaaqma na vaajavaxaa savaae>caq sa>r%aNa vaqklq, xar xaaq sama=$ haqEel AaINa
ma=xyaU na>xarhi sauKaaxa raIhl. 172
yamazqvaa pZmaaNaq rajaanaq AapaLyaa Aavadi naavadi>cai Iva[aqfa zKal na Gaqxaa vZkaq&aavar Inaya>"aNa TqvaUna vakama vaqklq
paaIhjaq. 173
par>xau, jaaq rajaa zuft bau$inaq cauvakicaq InaNaeya Gaqxaaq AaINa Anyaaya pasarvaxaaq xaaq [a"aU vakdUna lvavakrca hrvala jaaxaaq.
174
pZqma AaINa hqvaa Fa>cyaa ma&yaq na paksaxaa jaaq rajaa nyaayabau$inaq raja vakarBaar caalvaxaaq xaaq xyaacyaa pZjaqcaq mana Ija>vakxaaq
xai xyaacyaa javaW jaaxaq jasaq nazi samauz^avakdq jaaxaq. 175
{Navakaqnaq rajaavakdq xavZkar vaqkli Iva>k, xyaacaa &anavakaq rajaacyaa Aa#q baahqr jaaOona vasauli vakrxaaq xar rajaa xyaa
{Navakaqla mau*lacyaa caa@Xaa Baaga QvaDa z>d vakril AaINa &anavakaqsa xyaacaq mau*l parxa vakril. 176
{Navakaq jar &anavakaqcyaa vaNaaecaa AXavaa Kaalcyaa vaNaaecaa Asaql xar xaaq vakjaaecai parxapaqkd maqhnaxa zqOona vakV
[avakxaaq par>xau, Occa vaNaaexail Asaql xar maa"a saavavaka[apaNaq xaaq xai parxapaqkd pa@[aanaqca vakril. 177
Inayamaanausaar rajaa samabau$inaq laqvaka>xail vaaz ImatvaNyaacaa pZyaxna saa%ai pauravyaa>cyaa mazxainaq vakril. 178
[ahaNaa maaNaUsa Aapali Tqva caa>gaLyaa vaukt>Ubaaxail, caa>gali vaxaeNaUvak AsalqLyaa, vakayazq jaaNaNaaRyaa, sajjana,
caa>gala paIrvaar AsalqLyaa, pZIxafTixa (Aayae) maaNasaavakdqca Tqvaql. 179
jyaa svaropaaxa Tqva Izli Asaql xyaaca svaropaaxa xai parxa vaqkli gaqli paaIhjaq. 180 tipa: pa@saq Asaxail xar pa@saq,
gaaya Asaql xar gaaya Asaq parxapaqkdicaq Asalq paaIhjaq.
Tqva zqNaaRyaasa xyaacai Tqva xyaanaq maaIgaxaLyaavar Tqva GaqNaaRyaanaq Izli naahi xar nyaayaalyaaxa Tqva GaqNaaRyaavar
zqNaaRyaacyaa ga@rhajaqrixa Katla caalvaxaa yaqEel. 181
saa%aizara>cyaa jabaanyaanaq jar nyaayaa&ai[aacaq samaa&aana Jaalq naahi xar Tqva GaqNaaRyaacaa pZamaaINavakpaNaa xapaasaNyaasaaTi
nyaayaa&ai[a xyaacyaavakdq saaqnaq Tqva mhNaUna A[aaIrxainaq (gaupacara>cyaa mazxainaq) Tqvaql vaki>, Tqvaizarala sa>[aya yaqNaar
naahi. vakala>xaranaq jar xyaanaq xaq saaqnaq yaaqgya pZvakarq parxa vaqklq xar xyaacaa pZamaaINavakpaNaa ]sa$ haqEel. 182
A[aaIrxainaq xyaacaa pZamaaINavakpaNaa ]sa$ JaaLyaavar xyaavaril Katla vakaDUna tavakla jaaEel. 183
par>xau jar xyaanaq xaq saaqnaq xyaa gaupxacarasa parxa vaqklq naahi va bahaNaq vakV lagala xar xyaacyaavaril Aaraqpa ]sa$
haqEel va xyaala savae Tqva va hq saaqnaq z>da savakt parxa vakravaq lagaql. ha Trlqla Inayama Aahq. 184
ba>z lKaaqtYaxa Asalqli Tqva Tqvaizracyaa naaxaqvaaEevakasa parxapaqkd mhNaUna zqOo nayaq vakarNa, jar xaaq naaxaqvaaEevak maqla
xar xai Tqva vakayamacai hrvali Asaq haqxaq paNa jar xaaq maqla naahi xar maa"a xai ImaWvaxaa yaqxaq.
185
jar Tqvai GaqNaara svaxa:ca xai Tqva, Tqvaizaracyaa ma=xyaU na>xar xyaacyaa Qvaka naaxaqvaaEevakasa zqEel xar xyaala xyaaba*l
rajaa Tqvaizaracyaa Exar naaxaqvaaEevaka>caq gaaRhaNaq QqvaUkna "aasa zqNaar naahi. 186
jar rajaala xyaa vyavaharaxa vakahi vakaWqbaqrq Aahq Asaa sa>[aya (Tqva GaqNaaRyaacyaa vaxaeNaUvakixaUna) Aala xar xaaq (rajaa)
gaaqd baaqlUna saama>jasyaanaq xai Tqva xyaa naaxaqvaaEevaka vakdUna vakaDUna GaqEel. 187
hq Jaalq OGad AsalqLyaa Tqvai ba*l, jar xyaanaq xaaq ba>z lKaaqta OGadUna xyaaxail vakahi vakaDlq Asaql xarca ba>z
lKaaqtYaxa AsalqLyaa Tqvai baabaxa Tqva GaqNaaRyaasa zaqfa lagaql. 188
Tqva caaqrila gaqli Asaql, paaNyaaxa vaahUna gaqli Asaql, Aagaixa Basma Jaali Asaql xar Tqva GaqNaara Inazaqefa
samajala jaaEel va xyaala xyaacai BarpaaEe vakrNyaacai garja naahi. paNa jar xyaanaq Tqva vaaparli Asaql (Asaq haqNyaa
Aa&ai) xar maa"a xyaala BarpaaEe vakravai lagaql. 189
Tqva GaqNaaRyaanaq maaJai Tqva KaalMi Asaa Aaraqpa Tqvaizaranaq vaqqkla va xyaanaq vak&ai Tqva Tqvalica navhxai Asaq Tqva
GaqNaaRyaanaq saa>Igaxalq xar KarqKaaqtq TrIvaNyaasaaTi vaqzaxa Izlqli [apaXa xyaa>naa GaqNyaasa saa>gaUna xyaa pZmaaNaq InaNaeya
Gyaavaa. 190
jar vakahi Ina][caxa TrIvaNaq [avaPya Jaalq naahi xar Tqva IzLyaacai gvaahi vakrNaara va xai vak&ai Izlica navhxai Asaq
saa>gaNaara A[aa zqGaa>naa xyaa mauLyaacyaa QvaDYa rvakmaqcaa z>d vakravaa. 191
OGadi Tqva na parxa vakrNaara va ba>z Tqva naavakarNaara A[aa zaqGaa>naa rajaa (nyaayaa&ai[a) xyaa mauLyaa Exavaka z>d
vakril. 192
jaaq maaNaUsa zusaRyaacai vasxau Kaaqtq baaqlUna hdpa vakrxaaq xyaala va xyaacyaa saaXaizara>sa [aaIrrivak ][a%aa (paktvaqk
maarNaq, catvaqk zqNaq, vakatYavaVna caalavayaasa lavaNaq Exyaazi) wavai. 193
Anaqvak saa%aizara>cyaa saa%ainaq Qvakazi gaaqft Izli Aahq xar xyaacaq vaNaena savae saa%aizar Qvakca vakrxail. xyaaba*l
jar vakaqNai Kaaqtq saa>Igaxalq xar xyaala z>d haqEel. 194
par>xau jar Qvakazi gaaqft Kaajagaixa Izli Asaql xar xai parxa vakrxaa>naasau$a Kaajagaixaca vaqkli paaIhjaq. 195
A[aaIrxainaq, rajaa Iva[aqfa z%axaa na baaWgaxaa A[aa ma@"ai paUNae Tqvai>cyaa baabaxacaq InaNaeya GaqEel. 196
zusaRyaacai maalmaRxaa maalvakacyaa parvaanagai ][avaaya IvavakNaaRyaa Esamaasa, nyaayaa&ai[a caaqr TrIval va jari xaaq
svaxaala Inazaqefa maanaxa Asala xari, xyaala Exar Katlyaaxa saa%aizar mhNaUna maanyaxaa zqNaar naahi. 197
Asaa caaqr jar maalvakacaa javaWcaa naaxaqvaaEevak Asaql xar xyaala rajaa z>d vakril par>xau, jar xaaq maalavaka[ai
sa>ba>I&axa nasaql xar xyaala caaqr TrvaUna xyaapZvakarcai ][a%aa vakrql. 198
nyaayaacyaa Irvaajaanausaar jar Qvakawanaq maalvakacyaa parvaanagai ][avaaya xyaacai caijavasxau zusaRyaasa Baqt vaqkli AXavaa
Ivavakli xar xaaq vyavahar Ava@&a TVna xyaapZmaaNaq xyaavaril vakarvaaEe haqEel. 199
jaqXaq vakbjaa ]sa$ haqxaaq par>xau, maalvaki hvaPvak ]sa$ haqxa naahi, AaINa jaqXaq maalvaki hvaPvak ]sa$ haqxaq par>xau,
vakbjaa naahi A[aa paIr]sXaxaixa maalvaki hvaPvak jaasxa mahxvaacaa Trql. ha Trlqla Inayama Aahq. 200
jaqvha Anaqvak saa%aizara>cyaa sama%a Qvakazi gaaqft (ja>gama, hlvaxaa yaqNyaasaarKai vasxau) Karqzi haqxaq xaqvha xaaq vyavahar
va@&a samajala jaaxaaq. 201
jar mauW IvavZqkxaa hjar vakrNaq [avaPya nasaql xar Karizzar Inazaqefa Trql va rajaa xyaala saaqdUna zqEel. par>xau, mauW
maalvak jyaacai vasxau hrvali xyaala Karizzara vakdUna xai parxa Izli jaaEel. 202
Qvak caija zusarixa ImasaWUna IvavaUk nayaq. vaaEet caija caa>gali mhNaUna IvavaUk nayaq. vajanaaxa, maapaaxa KaaqtqpaNaa vakV
nayaq. Kaaqtq zavaq vakVna IvavZki vakV nayaq. 203
jar Qvak maulgai zaKavaUna zusari lgnaacyaa vaqWi OBai vaqkli xar manau saa>gaxaaq, xyaa zaqnahi maUli navarzqvaala wavyaa
lagaxail. 204
jar va&aUcaq savae zaqfa jaq Asaxail xaq pZXama saa>gaUna maga Ixacaq lgna lavalq xar xyaaxa gaunha naahi. 205
jar mauKya pauraqhixa ya# ma&yaqca saaqdUna gaqla xar xyaanaq jaqvaDq vakama vaqklq xaqvaDYacaa pa@saa xyaala Exar pauraqhixaa>nai
wavaa. 206
par>xau, jar ya#acai zI%aNaa Agaaqzrca Izli gaqli Asaql xar xyaala saaqdUna Exara>naa xaaq ya# paUNae vakravaa lagaql.
207
jaqvha Qvakawa ya#acyaa Anaqvak A>gaacaq vaqgaWq zr zI%aNaqcaq Trlq Aahqxa xar jaaq jyaa Baagaacaq vakama vakril xyaala
xyaa vakamaacaq pa@saq ImaWxail Asaq yaaqgya vaka>, saga|a ya#acai Qva>kzr zI%aNaa Qvak"a vakVna xyaacai samaana vaatNai
vakrNaq yaaqgya? 208 tipa: manausma=xaixa ha pZ`na Ivacaarlqla Aahq. xyaacaq ORxar pauDq Izlqlq Aahq.
A&vayaeu pauraqhixa rXaacaa maalvak haqEel. bZa¸Na jaaq Agnai xayaar vakril xaaq Gaaqda GaqEel. haq"ai pauraqhixa sau$a Gaaqda
GaqEel. AaINa O+"ai, gaadi GaqEel jaaq saaqma AaNaNyaasaaTi vaaparla gaqla haqxaa. 209
saaqWa pauraqhixaa>pa@vaki caarjaNa jaq A&aae Ihssaa GaqNyaacaq AI&avakari Aahqxa xaq zI%aNaa pa@[aacyaa svaVpaaxa Gaqxail. xyaa
na>xarcaq caarjaNa OrlqLyaa rvakmaqcaa caa@Xaa Baaga Gaqxail, xyaa na>xarcaq caarjaNa xyaacyaa caa@Xaa Baaga Gaqxail, OrlqLyaa
caaraxa Orlqli zI%aNaa vaatli jaaEel. 210
Fa pZmaaNaq Ihssaq vakrNyaacaa Inayama Aahq jaqvha hq pauraqhixa QvakI"axapaNaq vakama vakrxail. 211
pauNya vakmaaesaaTi jar Qvaka maaNasaanaq zusaRyaa maaNasaasa pa@saq Izlq paNa xaq pa@saq xyaa vakamaasaaTi vaaparlq gaqlq naahixa
xar xaq zana Kaaqtq Trxaq. Asaq paqsaq GaqNaara caaqr Trxaaq va xyaapZmaaNaq xyaala ][a%aa haqEel. 212
jar Asaa caaqr Kaaqtq saaq>ga GaqOona pauNyaacyaa vakamaacaa baaOo vakVna paksavaNaUvak vakrNyaacaa pZyaxna vakril xar rajaa
xyaala Qvak sauvaNae Exavaka z>d vakril. 213
Aaxaa payae>xa vakayazq[air vyavahar zanaa baabaxacaa va zI%aNaq ba*lcaa vaksaa Asaavaa xaq saa>Igaxalq. pauDq paahU, vaqxana na
zqNyaa ba*lcaq Inayama 214
vakama vakrNyaacaq Aa`vaasana zqOona jaaq saqvavak vakamaavar IvanaavakarNa hjar rhaxa naahi xyaala AaT IvZk[nala Exavaka
z>d rajaa maarql va xyaala vaqxana ImaWNaar naahi. 215
par>xau, jar xaaq savakarNa ga@rhjar raIhla va na>xar vakamaavar yaqOona savae vakama vaqklq xar xyaala savae Ivakxaihi vakaW
gaqla xai vaqxana ImaWql. 216
jar xaaq naaqvakr savakarNa AXavaa IvanaavakarNa Aapalq vakama A&aevat saaqdUna gaqla va xaq zusaRyaala vakravaq lagalq xar
xyaala vaqxana ImaWNaar naahi. vaqklqLyaa A&aevat vakamacaqsau$a pa@saq ImaWNaar naahixa. 217
A[aaIrxainaq vaqxana vaksaq va vaka wavaq xyaaba*lcaq Inayama paaIhlq. Aaxaa vakrar maaqdNyaa baabaxacaq Inayama vakaya xaq
pahavayaacaq Aahqxa. 218
rajyaaxa rhaNaara Esama jaqvha Qvakaza vakrar [apaXaqvar vakrxaaq va na>xar xaaq paaWxa naahi xyaa Esamaasa rajaanaq rajyaaxaUna
GaalvaUna wavaq. 219
naahixar xyaala va@kz vakVna na>xar xyaala saha Inafvak, caar sauvaNae AaINa Qvak saxmaNa Exavaka z>d vakravaa xyaa na>xar
xyaala saaqdavaq. 220
pZjaaz%a rajaa Fa z>dacyaa Inayamaanausaar rajyaaxa savae"a savae jaaxaicyaa laqvaka>xa A>mal vakril. mhNajaq vakaqNaihi
baqjabaabazarpaNaq vakama vakrNaar naahi. 221
jar vakaqNai maaNaUsa vyavahar vaqkLyaana>xar xaaq vyavahar xaaqdU E]cCxa Asaql xar xaq xaaq zha Izvasaacyaa Aaxa vakV
[avaqkl, xyaana>xar xaaq vyavahar vakayama haqxaaq. 222
jar zha Izvasaa na>xar xaaq vyavahar jari zaqGaanai ImaWUna savae sa>maIxanaq xaaqdla xar rajaa xyaa zaqGaa>naa saha[aq panaa z>d
vakril. 223
jar sazaqfa vaknyaa Ixacaq zaqfa lpavaUna vakaqNaala lgnaaxa zqEel xar xyaala rajaa [ahaNNava panaa z>d vakril. 224
xasaq>ca jar vakaqNai maaNaUsa Qvakawa s"aisa mhNaala Iva>k, 'xaU vaukmaaIrvaka naahisa', xar xaq xyaala ]sa$ vakravaq
lagaql naahixar rajaa xyaala [a>Bar panaa z>d vakril. 225
vaqzaxail va@vaaIhvak rcanaa pakvaPxa KaRyaa vaukmaaIrvaka>naa vaaparavayaacaq Asaxaq. Exar s"aiyaa>nai, jyaa>caq vaka@maayae Ivavaahixa
nasaUnahi DWlq Aahq, xyaa>naa vakaqNaxyaahi &aaImaevak Iva&aixa Baaga Gyaavayaacaa nasaxaaq. 226
vaqzaxail va@vaaIhvak rcanaa Facaa pauravaa samajaavayaacaa Asaxaaq Iva>k, xai maulgai vaukmaaIrvakaca Aahq. jai Qvakawacai
lgnaacai baayavakaq haqOo [avakxaq. jaaNavakar samajaUna Aahqxa Iva>k, pZxya%a lgna Iva&ai paUNae haqNyaasa paIva"a Agnai vau>kda
Baaqvaxaicyaa sapxapazi>cai Aava[yavakxaa Asaxaq. 227
jar vakaqNaala paUNae JaalqLyaa vyavaharabaabaxa Asamaa&aana Asaql xar rajaa xyaala saxyaacaa maagae (jaaOo zq, Jaal xaq
Jaal>, Asaq saa>gaql) samajaavaUna zqEel va [aa>xa vakril. 228
KaRyaa Inayamaanausaar jaq Aahq xaq mai Aaxaa saa>gaNaar Aahq A[aa gaaqfti> ba*l Iva>k, jaqvha janaavaracaa maalvak va
gauraKai Fa>xa maxaBaqz haqEel. 229
Izvasaacyaa vakaWaxa janaavara>cai jabaabazari gauraKyaavar Asaxaq, ra"aicai maalvakavar Asaxaq jar xai janaavar> gaaqTYaxa
gauraKyaanai AaNaUna saaqdli Asaxail xar, naahixar ra"aicai jabaabazarisau$a gauraKyaacaica Asaql. 230
jar gauraKyaacaq vaqxana zu&aacaq Asaql xar xaaq zhaxail savaaqeRxama gaaEecaq zu&a vakaDUna GaqEel. Asaq vaqxana Asaql jaqvha
zusarq vakahi vaqxana nasaql. 231
janaavar hrvaLyaasa, jaKamaa JaaLyaanaq Ivakdinaq KaaLyaasa, vauk"yaanaq maarLyaasa, KaSYaxa padLyaasa, caaqrlq gaqLyaasa
xyaacai BarpaaEe gauraKai maalvakasa vakril. vakarNa, Fa gaaqfti na haqNyaacai jabaabazari xyaacyaavar Asaxaq. 232
par>xau jar, caaqri haqNyaa ba*lcai AagaaOo saucanaa xyaanaq maalvakasa Izli AsaUna xaqXaq maalvakanaq zule%a vaqklq Asaql
AXavaa Aarda Aaqrd vakVnahi maalvak Aala nasaql xar gauraKai Inazaqefa Trxaaq. 233
jar janaavar maqlq xar gauraKai xyaa janaavaracaa vakana, caamadi, [aqpaut, AacaW>, IpaRxaa[aya Asaq zqOona janaavaracai
AaqWKa zqEel. 234
par>xau jar [aqWi, bavakRyaa va maq>Di Fa>naa vakaqLFanaq, la>dgyaanaq Gaqrlq AaINa xyaa>naq vakahi vaqklq naahi xar xyaacai
jabaabazari xyaacyaavar rahil.
jaqvha vyava]sXaxapaNaq savae janaavar> vanaaxa carxa Aahqxa AaINa Acaanavak Qvak la>dgaa Qvakazi [aqWi maaVna GaqOona
gaqla xar xyaacai jabaabazari gauraKyaavar nasaql. xaaq ApaGaaxa samajala jaaEel. 236
gaa>vaacyaa caa@paqkr [a>Bar &aanau AXavaa baaNaacyaa paqkvakicyaa Ixappat QvaDi jaagaa caraEe mhNaUna raKali jaaEel. nagaracyaa
Baaqvaxai xyaacyaa Ixappat jaagaa caraEe mhNaUna raKali jaaEel. 237
[aqxaa Baaqvaxai vau>kpaNa nasaql xar xyaa [aqxaaxa janaavar> ][aVna jaq nauvaksaana haqEel xyaacai jabaabazari rajaa gauraKyaavar
tavakNaar naahi. 238
[aqxavakri xyaacyaa [aqxaa Baaqvaxai O>t daqvakavaUna [aqxaaxa paahU [avakNaar naahi Exavaqk O>ca va vauk"ai GausaU [avakNaar naahixa
Exavaki zat Jaadicai vaEe (vau>kpaNa) vakril. 239
gaaEegaur> vak&aixari hUdpaNaa vakVna [aqxaaxa Gausaxaaxa xyaa ba*l xyaa>cyaa gauraKyaasa [a>Bar panaa z>d haqEel. jar gaur> gauraKyaa
][avaaya Asaxail xar [aqxaacai raKaNa vakrNaaRyaanaq xai gaur> baahqr IpataWavayaacai Asaxaaxa.
[aqxaaxail jaq nauvaksaana gaura>mauWq haqEel xaq savae gaura>caa maalvak BaVna zqEel. Qvaka gauramaagaq savvaa panaa z>d padql.
xaaq rajaa GaqEel. ha savaemaanya Inayama Aahq. 241
par>xau, manau Asaq saa>gaxaaq Iva>k, jyaa gaaEenaq nauvakxaqca vaasarala janma Izla Aahq xyaa gaaEenaq xyaana>xarcyaa zha Izvasaaxa
jar vakahi nauvaksaana vaqklq xar xyaacai BarpaaEe zqNyaacai gaaEecyaa maalvakala garja naahi. xasaq>ca zqvaala IBaOona jar
ba@l IbaXarlq va xyaamauWq nauvaksaana Jaalq xar, jari gauraKai Asalq AXavaa nasalq xari, sau$a nauvaksaana zqNyaacai
Aava[yavakxaa nasaxaq. 242
jar [aqxavakRyaacyaa InafvakaWjaipaNaamauWq Ipavakacaq nauvaksaana Jaalq xar rajaacyaa Ih[yaa QvaDa z>d xyaala rajaala wavaa
lagaql. jar [aqxavakRyaacyaa AXavaa xyaacyaa saqvavakacyaa haxaa baahqrcaq vakarNa Asaql xari A&aae z>d Baravaa lagaql.
243
gauracaq maalvak, gauraKai va [aqxavakri hq savae jaNa AapaapaLyaa jabaabazaRyaa saa>BaaWUna vakamaq vakrxail FasaaTi hq Inayama
Aahqxa hq l%aaxa GaqOona caa>gala rajaa xyaa>cai A>malbajaavaNai vakril. vakaqNaxaahi jaacavakpaNaa vakrNaar naahi. 244
jar zaqna gaa>vaacyaa saimaqcaa pZ`na Asaql xar jyaqfT maIhnyaaxa xyaacaa Inavaada vakril. vakarNa, xyaa maIhnyaaxa savae
saimaarqfaa sahjapaNaq IzsaUna yaqxaaxa. 245
rajaa gaa>vaa>cyaa saimaa spaft Izsaavyaaxa mhNaUna xyaa saimaqvar zu&ai caivak AsaNaarq va=%a lavail. xyaaxa nyaagZaq&a,
AsvaXXa, Ivakmasauvak, vakapausa ([aqvari), saalsa, paalmaqri xaad, vaga@rq Jaadq yaqxaaxa. 246
xyaa][avaaya Jaudpaq, baa>baU, samai, Anaqvak pZvakarcaq vaqli, maaxaicaq ba>&aarq, vaqxaacai baqtq, Asaq saimaqvar vaaDvaUna xaaq
gaa>vaacyaa saimaa spaft vakril. 247
gaa>vaacyaa saimaa jaqXaq ImaWxaaxa xaqXaq xalava, Ivahiri, Jarq Asaavaixa xasaq>ca saimaqvar zqvaWq baa>&aavaixa. 248
rajaa hq jaaNaUna Aahq Iva>k, laqvaka>cyaa hlgajaiepaNaamauWq saimaa &aurvakt haqxaaxa. xyaasaaTi xaaq rajaa Exar AI&avak spaft
IzsaNaaRyaa KauNaa>cai (saimaqcaq Kaa>ba vaga@rq) vyavasXaa vakrxaaq. 249
xyaa][avaaya, zgad, hadq, gaaEecaq vaqksa, caaqXaa, raKa, madvaPyaa>caq xauvakdq, gaaEecaq sauvaklqlq [aqNa, vaita, jaWlqla
vakaqWsaa, zgadacaq gaaqtq, AaINa vaaWU 250
A[aa baraca vakaW Karaba na haqxaa rhaNyaaRyaa gaaqfti rajaa gaa>vaa>cyaa saimaqvar paurql. xyaamauWq saimaa [aaq&aNaq saaqpaq
haqEel. 251
Fa A[aa Anaqvak gaaqfti>cyaa mazxainaq rajaa gaa>vaacyaa saimaa>caa pZ`na saaqdvaU [avakxaaq. xyaa][avaaya, baraca vakaW rhaNaarq
laqvak saimaa zaKavaU [avakxaaxa. nazicaq paa"a sau$a saimaa TrvaNyaasa mazxa vakrxaq. 252
jar A[aa saimaa z[aevak KaUNaacyaa baabaxa Kaa"ai vaatxa nasaql xar xyaa Baagaaxail jaunyaa laqvaka>cyaa salMYanaq xaq vakravaq.
253
gaa>vaaxail laqvaka>cyaa saa%aixa jaaNavakara>cai jabaanai Gyaavai. xyaaxa xavZkar zaKal vakrNaarq Inazana zaqna Asaavaqxa.
254
savaae>cyaa sama%a jabaanai GaqxaLyaavar savaesa>maxa saimaqbaabaxacaa InaNaeya Gaqxala jaaEel va xyaacai lqKai naaq>z xyaa>cyaa
naa>vaaIna[ai Tqvali jaaEel, 255
lal pauklacyaa maaWa ga|axa GaalUna, lal vas"a paIr&aana vakVna, [apaXaa GaqOona, KarqpaNaala &aVna saimaa pZ`na
saaqdvaLyaacaa Aana>z xyaa>nai vyavaPxa vakravaa. 256
A[aaIrxainaq savaae>cyaa sama%a saimaa TrvaLyaa xar xaq Inazaqefa Trql par>xau, jar xasaq naahi vakrxaa saimaa TrvaLyaacaq jaaIhr
vaqklq xar xaaq gaunha Trql va xyaasaaTi rajaa xyaa>naa zaqna[aq panaa z>d vakril. 257
jar xyaa zaqna gaa>vaaxail laqvak saa%aisaaTi Aalq naahixa xar AajaubaajaUcyaa caar gaa>vaaxail caa>galq laqvak rajaanaq
baaqlavaUna svasama%a saimaa Ina][caxa vakravyaaxa. 258
jar xaqsau$a jamalq naahi xar rajaanaq xyaa javaWil vanaaxa rhaNaaRyaa mauW laqvaka>cyaa (vanavaasai) saa%ainaq saimaa
Trvaavyaaxa. 259
vanaaxa ][avakar vakrNaarq, pa%ai pavakdNaarq, gauraKai, maasaq pavakdNaarq, mauW> vakaDNaarq, saapa pavakdNaarq, lavaukdpakata
gaaqWa vakrNaarq, Asaq laqvak vanavaasai Asaxaaxa xyaa>cai saa%a GaqOona saimaa Trvaavyaaxa. 260
A[aaIrxainaq rajaa InayaImaxa vakril zaqna gaa>vaaxail saimaa AaINa xyaacyaa KaUNaa maaril. 261
Ivahiri, tavaPyaa, xaWi, bagaicaq AaINa Garq Fa>cyaa saimaasau$a A[aaIrxainaq jaunyaa [aqjaarpaajaaRyaa>cyaa saa%aizaracyaa
samaaqr TrIvaLyaa jaaxaaxa. 262
jar [aqjaarcaq laqvak Kaaqtq baaqlxaaxa Asaq ]sa$ Jaalq xar rajaa xyaa>naa ma&ail AmasaemaNa z>d vakril. 263
jar vakaqNai &aavak zdpa[aahi vakVna Gar, tavaki, bagaicaa vaga@rqcyaa KaaqtYa saimaa banavaxa Asaql xar xyaala paa>ca[aq
panaa z>d haqEel va jar InafpaapapaNaq xaaq cauvakicyaa saimaa Trvaxa Asaql xari xyaala zaqna[aq panaa z>d haqEel. 264
QvaDq vakVnahi saimaa TrvaNaq [avaPya haqxa nasaql xar caa>gala rajaa svaxaacai jamaina zqOona xyaa~ara saimaa Ina][caxa
vakril. xaaq A>Ixama InaNaeya Asaql. 265
A[aaIrxainaq saimaqcaq Inayama Aahqxa. FapauDq baznaamaicyaa zavyaacaq Inayama pahavayaacaq Aahqxa. 266
%aI"ayaanaq jar bZa¸Naacai baznaamai vaqkli xar xyaala [a>Bar panaa z>d haqEel. va@[yaanaq bZa¸Naacai baznaamai vaqkli xar
xyaala Qvak[aqpannaasa panaa z>d haqEel. [auz^anaq bZa¸Naacai baznaamai vaqkli xar xyaala [aaIrrivak CWacai ][a%aa haqEel.
267
bZa¸Naanaq %aI"ayaacai baznaamai vaqkli xar xyaa bZa¸Naala pannaasa panaa z>d haqEel. bZa¸Naanai va@[yaacaa Apamaana vaqkla
xar xyaa bZa¸Naala pa>cavaisa panaa z>d haqEel. bZa¸Naanaq jar [auz^acai baznaamai vaqkli xar xyaa bZa¸Naala baara panaa
QvaDa z>d haqEel. 268
Qvaka I~jaanaq zusaRyaa I~jaacai baznaamai vaqkli xar xyaala baara panaa z>d haqEel. xasaq>ca samaana vaNaaecyaa vyavaPxai>nai
baznaamai vaqkli xar baara panaa z>d haqEel. jar ][avaigaaWi vaqkli xar zuppat (caaqvaisa) z>d haqEel. 269
Qvakja AXavaa Qvakzaca janmaNaara mhNajaq [auz^ jar I~jaacaa (Faxa bZa¸Na, %aI"aya va va@[ya Asaq IxaGaqhi yaqxaaxa)
Apamaana vaqkla xar xyaacai Ijavha vakapaNyaacai ][a%aa Aahq. 270
jar [auz^ I~jaaba*l Apamaanavakarvak [abz baaqlql xar, laqKa>dacaa KaiWa zha A>gaulq Exavaka la>ba Asaa lal
vakVna xyaacyaa xaaq>daxa KaupasaNyaacai, ][a%aa Aahq. 271
jar [auz^ I~jaala xyaacaq vakayae vakaya xaq saa>gaNyaacaa O$tpaNaa vakril xar rajaa xyaacyaa xaaq>daxa va vakanaa>xa garma xaql
Aaqxaql. 272
jar vakaqNai O$tpaNaq Kaaqti InaBaexsanaa Qvakawacyaa jaaxaicai, vaukWacai, xyaacyaa hvaPvakacai, vakril xar xyaala zaqna[aq
panaa z>d Baravaa lagaql. 273
jar vakaqNai zusaRyaala jari Karq Asalq xari zuKavaNyaacyaa O*q[aanaq vakaNyaa, lu|a, l>gadYa, Asaq IhNavaNyaanaq
baaqlql xar xaaq gaunha Aahq va xyaasaaTi xyaa baaqlNaaRyaala Qvak vakfaepanaa z>d haqEel. 274
jaaq svaxaacyaa maaxaa, Ipaxaa, ba>&aU, baIhNa, maulgaa, ][a%avak Fa>caa Apamaana vakrxaaq xyaala [a>Bar panaa z>d vakravaa.
275
jar bZa¸Na va %aI"aya Fa>xa Baa>dNa Jaalq va xyaaxa xyaa zaqGaa>nai Qvakmaqvaka>sa ][avaigaaWi vaqkli xar xyaaxail bZa¸Naala
Kaalcaa AmasaemaNa z>d haqEel va %aI"ayaasa ma&ala AmasaemaNa z>d haqEel. 276
va@[ya va [auz^ Fa>cyaa ][a%aa xyaa>cyaa vaNaaenausaar xyaa pZmaaNaaxa Asaxail. A[aa paIr]sXaxaixa [auz^acai IjaBa vakapali
jaaNaar naahi hq Ina][caxa. 277
A[aaIrxainaq baznaamaicaq Inayama paaIhlq. Aaxaa hlMa Jaala xar vakaya InaNaeya Gyaavayaacaa xaq pahavayaacaq Aahq. 278
jar hlvaPyaa jaaxaicyaa maaNasaa>naq paayaanaq Exar varcyaa jaaxaicyaa maaNasaa>sa laXa maarli xar xyaacaa xaaq paaya CatUna
tavakavaa. Asaq manau saa>gaxaaq. 279
jar haxaanaq hlMa vaqkla (vakaTi vaga@rq GaqOona) xar xaaq haxa vakapaUna tavakavaa. jar ragaacyaa Baraxa xyaa>naq laXa maarli
xar xar xyaacaq paaOl CatUna tavakavaq. 280
hlvaPyaa vaukWaxail maaNaUsa jar varcyaa vaukWaxail maaNasaacyaa jaagai basaNyaacaa pZyaxna vakril xar xyaacyaa vaukLyaavar
xaapalqLyaa saWinaq catvaka wavaa. xasaq>ca rajaa xyaacyaa maagacyaa Baagaavar xaaq baIhfva=kxa Jaala Aahq Asaq dagavaUna
xyaala havaklUna lavaql. 281
O$tpaNaq jar [auz^ maaqTYa laqvaka>var Xauvakla xar xyaacaq zaqnahi AaqT CatUna tavakavaqxa. jar xyaanaq lGavai vaqkli xar
xyaacaa xaaq Avayava CatUna tavakla jaaEel. jar xaaq paazla xar xyaacaq gauz~ar vakapaUna tavakavaq. 282
jar xyaanaq Occa vaukWaxail maaNasaacaq vaqksa pavakdlq xar rajaa xyaacaq haxa Catql. Asaq>ca jyaa Avayavaanaq xaaq Opamaze
vakril xaaq Avayava vakapaUna tavakavaa. 283
jar sama jaaxaicyaa maaNasaasa xvacaqsa Ejaa vaqkli, rvaPxa vakaDlq, xar xyaala [a>Bar panaa z>d haqEel. snaayaU vakapala
xar xyaasaaTi z>d Aahq saha Inafvak, par>xau, jar had maaqdlq xar xyaala baIhfva=kxa vakravaq. 284
InarInara|a va=%aa>cyaa OpayauvaPxaxaqnausaar xyaa>naa Ejaa vakrNaaRyaa>sa z>d saucavalq Aahqxa xaq Trlqlq Aahq. 285
jar vakaqNai zusaRyaala AXavaa pZaNyaala paktvaka maarla xar xyaamauWq Ivakxai vaqznaa Jaali xyaanausaar xyaa maarNaaRyaala
[aasana vakravaq. 286
jar Avayava zuKaavala, jaKama Jaali, rvaPxasZava Jaala, xar xasaq vakrNaaRyaasa jyaala "aasa Izla xyaala nauvaksaana
BarpaaEe wavai lagaql va xyaacaq pZmaaNa xyaa Ejaqcyaa pZmaaNaaxa Asaql. xyaa][avaaya rajaacaa z>d Baravaa lagaql. 287
jar vakaqNai zusaRyaacyaa vasxau>caq nauvaksaana vaqklq xar xyaacai BarpaaEe xaaq vakril va xyaa][avaaya xyaa nauvaksaanai QvaDa z>d
rajaacyaa KaIjanyaaxa Barql. 288
caamadYacyaa vasxaucaq nauvaksaana Jaalq Asaql xar xyaa vasxaucyaa Ivakmaxaicyaa paa>capat QvaDa z>d Baravaa lagaql va xasaq>ca
xai vasxau BaVna wavai lagaql. haca Inayama caamadYabaabaxa, lavakdacyaa vasxau>baabaxa, maaxaicyaa vasxau>baabaxa, paukl>,
pakW>, AaINa va>kzmauWanaa lagaxaaq. 289
vaahna, saarXai va maalvak Fa>baabaxacyaa nauvaksaanai ba*l vakahi zha A[aa gaaqfti Aahqxa Iva>k, xyaasaaTi vakaqNaxaihi
BarpaaEe vakravai lagaNaar naahi. Exar baabaxa z>d saa>Igaxala Aahq. 290
naavakaxail vaqsaNa xautli, jaaqKad, jaaqKaz>d, jaU maaqdlq, vaahna OltUna padlq, jar Aa>sa maaqdla A[aa vaqWi jaaq
ApaGaaxa haqxaaq, 291
jar caamadYacai vaazi, zaqr maanaq Baaqvaxaicai baa>gadi xautli, AaINa saarXyaanaq jaaqranaq AaqrdUna saava&a vaqklq Asaql,
AaINa Asaq vakVnahi ApaGaaxa Jaala xar xyaasaaTi vakaqNaalahi z>d naahi maaravayaacaa Asaq manau saa>gaxaaq. 292
jar saarXyaacyaa cauvakimauWq rXa Olta Jaala AXavaa rsxyaabaahqr gaqla AaINa xyaamauWq nauvaksaana Jaalq xar rXacyaa
maalvakasa zaqna[aq panaa z>d Baravaa lagaql. 293
jar saarXai AnauBavai Aahq Asaq Izsalq va xyaanaq hlgajaiepaNaa vaqkla mhNaUna ApaGaaxa Jaala Asaq ]sa$ Jaalq xar
saarXyaala z>d basaql. jar saarXai navaKaa Asaql xar xyaabaraqbar rXaaxaUna pZvaasa vakrNaaRyaasa sau$a z>d Baravaa
lagaql. 294
rsxyaanaq jaaNaaRyaa janaavara>mauWq AXavaa zusara rXa Aadvaa Aala va mhNaUna xyaacaa rXa Xaa>bala Asaql va xyaacyaamauWq
ma=xyaU AaqDvala Asaql xar xyaa saarXyaala Ina][caxaca z>d Baravaa lagaql. 295
jar maaNaUsa maqla xar xyaa saarXyaasa caaqri vaqkLyaapZmaaNaq z>d vhavaa, xasa>qca jar xyaacyaa vakdUna maaqTq janaavar, gaaya,
hRxai, O>t, Gaaqda maarla gaqla xar xyaacyaa A&aie ][a%aa haqEel. 296
lhana pZaNyaasa Ejaa Jaali xar zaqna[aq panaa z>d Aahq. sau>zr ja>gali pa%aa>sa maarlq va caxaufpaawasa maarlq xar pannaasa
panaa z>d padql. 297
gaaDva, Kaqcar, [aqWi, maq>Di maarlq gaqlq xar paa>ca ma[al z>d padql. vauk"aa, duvaPvakr maarlq xar Qvak ma[al z>d
Aahq. 298
paxnai, maulgaa, gaulama, IvawaXaie, lhana BaaOo, Asaq rvaPxaacaq naaxaqvaaEevak xyaaxa saamail Asaxail xar xyaanaa zaqranaq
AXavaa pakatvaPyaa baa>baUnaq paktvaqk maaravaqxa. 299
paktvaqk paaTivar maaravaqxa paNa jar pauDq maarlq xar maarNaara sau$a xyaaca ][a%aqsa (caaqricai ][a%aa) paa"a haqxaaq. 300
A[aairxainaq savae hlMYa ba*lcaq va maaramaaricaq gaunhq va xyaacyaa ][a%aa paaIhLyaa. Aaxaa mai saa>gaxaaq, caaqricyaa
gaunFavaril Inayama vakaya Aahqxa. 301
rajaanaq savae pZvakarcyaa caaqra>var ][a%aa zqOona Aapali Kyaaxai vaaDvaavai vakarNa, xyaamauWq xyaacaq naa>va savae"a pasarxaq va
xyaa rajyaacaa Ivavakasa haqNyaasa mazxa haqxaq. vakarNa jaqXaq caaqRyaa haqxa naahixa xaq rajya sama=$ haqxaq. 302
jaaq rajaa xyaacyaa pZjaqcyaa maalmaRxaqcai raKaNa vakrxaaq xaaq ya# vaqkLyaapZmaaNaq maaqTa haqxaaq vakarNa pZjaqcaq sa>r%aNa ha Qvak
pZvakarcaa ya#ca Aahq. 303
jaaq rajaa pZjaqcyaa maalmaRxaqcaq sa>r%aNa vakrxaaq xaaq xyaamauWq pZjaqcyaa Aa&yaa]xmavak saamaXyaaecaa sahavaa Baaga pZapxa vakrxaaq.
AaINa jar xyaanaq xyaa>caq sa>r%aNa naahi vaqklq xar pZjaqcyaa paapaacaa sahavaa Baaga xyaala ImaWxaaq va xyaacaq nauvaksaana
haqxaq. 304
pZjaqxail laqvak vaqz vaacanaamauWq, ya# vaqkLyaamauWq, zanaq vaqkLyaamauWq, gauro, zqva Fa>cai paujaa vaqkLyaamauWq, Asaq jaq
pauNya ImaWvaxa Asaxaaxa, xyaacaa sahavaa Ihssaa rajaala ImaWxaaq jar xaaq pZjaqcaq caaqra>paasaUna sa>r%aNa vakril. 305
jaaq rajaa paIva"a Inayamaa>pZmaaNaq caa>gaLyaa>caq sa>r%aNa vakrxaaq va vaaEeta>naa ][a%aa vakrxaaq xaaq zrraqja ya# vaqkLyaasaarKaq
AsaUna xyaacai zI%aNaa xyaasa Qvak l%a vaqWa ImaWxaq. 306
jaaq rajaa xyaacaq vakayae vakrixa naahi par>xau, vakr gaaqWa vakrxaaq, Anaqvak pZvakarq pZjaq vakdUna pa@saq vakaDxaaq, jamaLyaasa
Inarpara&a laqvaka>naa z>d vakrxaaq xaaq rajaa ma=xyaUna>xar narvakaxa jaaxaaq. 307
jaaq rajaa Izlqli Aa`vaasanaq paaWxa naahi par>xau, Oxpannaacaa sahavaa Baaga baWjabarinaq Gaqxaaq xaaq rajaa pZjaqcyaa savae
paapaacaa &anai haqEel. 308
jaaq rajaa paIva"a Inayamaa>caq paalna vakrixa naahi va naasxaivak Aahq, xasaq>ca Axyaacaari Aahq, AapaLyaa AI&avakaracaa ga@r
pakayaza Gaqxaaq, pZjaqcaq vaukvakmyaae>paasaUna sa>r%aNa vakrixa naahi, xaaq ma=xyaUna>xar savaaexa Kaalcyaa vau>kBa narvakaxa jaaxaaq. 309
gaunhqgaara>caq Inaya>"aNa xaina pZvakarq vakrxaa yaqEel. va@kzqxa tavaUkna, baIhfva=kxa vakVna va [aaIrrivak ][a%aa vakVna. 310
sajjnaa>caq sa>r%aNa vakVna va zujaenaa>caq Inazaelna vakVna rajaacaq [au$ivakrNa haqxa Asaxaq jasaq I~jaacaq ya#amauWq haqxa
Asaxaq. 311
jaaq rajaa svaxaacaq Balq saa&aU E]cCxaaq xyaa>naq naqhmai Ajaezara>caq, lhanaa>caq, va=$a>caq, Aajaari laqvaka>caq Iva[aqfa l%a
zqOona sa>r%aNa vaqklq paaIhjaq, naahi xar xyaala xyaacyaa Ivaraq&avaka>sa xaaq>d wavaq lagaql. 312
jaaq [avaPxaimaana maaNaUsa (rajaa) AdcaNaixa AsalqLyaa va mhNaUna vaqznaamaya jaivana jagaxaaxa xyaa>cyaa tivaqkvar na ragaavaxaa
xyaa>naa Olt mazxa vakrxaaq xaaq svagaaexa maaqTYa maanaaxa rhaxaaq. par>xau, jaaq [avaPxaicyaa Gamaq>dixa xyaa>cyaavar raga vakaDUna
xyaa>naa "aasa zqxaaq, ][a%aa vakrxaaq xaaq AKaqrisa narvakaxa IKaxapaxa padxaaq. 313
jar Qvakaza caaqr rajaavakdq &aavaxa Aala AaINa xyaanaq caaqri vaqkLyaacai vakbauli Izli va mhNaala, 'rajaa, mai caaqri
vaqkli Aahq, mala ][a%aa vakr'. 314
xaaq caaqr Kaa>wavar za>duvaka, Iva>kvaa laqKa>di Baala haxaaxa &aVna Asaql. 315
A[aaIrxainaq rajaala BaqtNaaRyaa caaqrasa sajaa haq AXavaa xyaala rajaa %amaa vakraq, xaaq caaqr paapamauvaPxa Jaala Asaq
samajaavaq. paNa jar rajaanaq xyaa caaqrala sajaa naahi vaqkli xar xaaq rajaa xyaa caaqricaa Baagaizar TVna xyaa paapaacaa &anai
haqEel. 316
bZa¸Naacai hxyaa vakrNaaRyaacyaa paapaacaq &anai haqxaaxa jaq xyaa Kaunyaa baraqbar jaqvaxaaxa, vyaIBacaari s"aicyaa paapaacaa &anai
haqxaaq xaicaa navara, IvawaXyaaecyaa paapaacaa &anai haqxaaq xyaacaa ][a%avak, caaqracyaa paapaacaa &anai haqxaaq xaaq rajaa jaaq xyaala
maapak vakrxaaq. 317
jyaa gaunhqgaarasa rajaanaq xyaacyaa gaunFasaaTi sajaa vaqkli va xai sajaa xyaa gaunhqgaaranaq Baaqgali Asaa gaunhqgaar marNaana>xar
svagaaexa jaaxaaq, jasaq vakahi xyaanaq maaqTq vakayae vaqklq Aahq. 318
jar vakaqNai Ivahiricaa zaqr (paaNai vakaDNyaacaa) paWvala AXavaa xyaacaq madvaqk caaqrlq, maaqdlq xar xyaala Qvak masaa
z>d rajaa vakril. xyaa][avaaya xyaala xyaacai BarpaaEe vakravai lagaql. 319
jaaq &aanyaanaq Barlqlq zha vau>kBa caaqrql xyaala [aaIrrivak ][a%aa haqEel. Exar pZvakarcyaa gaunFaxa xyaala zhapat z>d
haqEel va caaqrlqLyaa vasxaucai BarpaaEe vakravai lagaql. 320
xyaaca pZvakarcai [aaIrrivak ][a%aa xyaa caaqrala haqEel jaaq [a>Bar (palasa) vasxau caaqrql jaq vajanaanaq Aahq AaINa xyaa
gaaqfti vakahihi AsaU [avakxaaxa, jasaq, saaqnaq, caa>zi, xaa>baq Exyaazi xasaq>ca mahagadq vas"a sau$a Faxa yaqxaq. 321
pannaasa palasa vajanaacai caaqri vakrNaaRyaacaq haxa CatUna tavakavaqxa. zusaRyaa pZvakarcyaa caaqrisa xyaa vasxaucyaa Ivakmaxaicyaa
Avakrapat z>d vakravaa. 322
Kaanazanai maaNasaacaq Iva[aqfavakVna s"aicaq ApahrNa vakrNaaRyaasa xasaq>ca jadjavaaIhrq caaqrNaaRyaasa zqhz>d wavaa. 323
maaqTi janaavarq, [as"aas"aq, Aa@fa&ai vanaspaxai, Fa>cyaa caaqriba*l rajaa vakaya ][a%aa wavayaacai xaq xai caaqri vaka> Jaali
va xyaa gaaqfti vakaqTq naqLyaa jaaxa haqxyaa xaq paahUna Trvaql. 324
bZa¸Naacai gaaya caaqrNaq, Baavakd gaaEela vaqsaNa GaalNyaasaaTi naavakaxa Baaqvak vakrNaq, AaINa xai caaqrNaq, A[aasaaTi
gaunhqgaaracaa Qvak paaya Catla jaaEel. 325
zaqr, roEe (vakapaUsa), maw banavaNyaasaaTi vaaparxaaxa xai Aa@fa&aq. [aqNa, vakavakvai, xaavak, zhi, zU&a, paaNai, AaINa
gavaxa, 326
baa>baUcai AXavaa vaqxaacai Baa>di, vaqgavaqga|a pZvakarcai lvaNa (maiT, %aar), maaxaicai Baa>di, raKa, 327
maasaq, pa%ai, xaqlq, saajaUvak xaupa, laqNai, maa>sa, ma&a, vaga@rq pazaXae jaq pZaNyaa>paasaUna banaxaaxa. 328
Asaq samaana pZvakarcaq pazaXae caaqrLyaasa xyaacyaa mauLyaacyaa zuppat z>d vakravaa. 329
pauklq, pakW>, Ihrvyaa Baajyaa, Jaudpaq, vaql, Jaadq, Asaq vanaspaxaicaq pazaXae caaqrLyaasa paa>ca IvZkfnaal z>d haqEel.
330
na sadlqlq &aanya (vakNasaq), mauW>, paalqBaajyaa, sauvakvalqli pakW. Fa>saaTi z>d Asaql, jar maalvak AaINa caaqr
saamail nasaxail xar [a>Bar panaa va xasaq nasaql xar pannaasa panaa z>d haqEel. 331
jar var IzlqLyaa caaqRyaa maalvakacyaa parvaanagainaq JaaLyaaxar xyaala zraqda mhNaavaq va xyaacyaa navakWxa JaaLyaa xar xai
caaqri samajaavai. xasaq>ca jar ApahrNa vakVna xaq na vaqkLyaacaa vaka>gaavaa vaqkla xar sau$a xai caaqri samajaavai. 332
caaqrLyaana>xar xai vasxau jar xyaanaq vaaparavayaasa Gaqxali xar xyaala rajaa Kaalcaa AmasaemaNa z>d haqxaaq. xaaqca z>d paIva"a
Agnaicai caaqri xyaacyaa KaaqlixaUna vaqkli xar haqEel. 333
jyaa Avayavaanaq caaqri vakrNyaacaq va=kxya vaqklq xaaq Avayava CatUna tavakavaa mhNajaq Asaq va=kxya vakrNyaacai Ih>maxa vakaqNai
vakrNaar naahi. 334
AapaLyaa mayaaeza>caq jaq vakaqNai paalna vakrNaar naahixa xyaa>savaae>naa rajaanaq yaaqgya xai ][a%aa vaqkli paaIhjaq maga xaq vadil
Asaaqxa, ][a%avak Asaaqxa, Ima"a, AaEe, paxnai, maulgaa, Garcaa naaqvakr, Garcaa pauraqhixa Asaq vakaqNaihi Asaaqxa.
335
jar cauvakicyaa maaNasaasa rajaanaq caaqr TrvaUna z>d vaqkla xar rajaala xyaacyaa hjaarpat z>d vhavaa. ha Inayama Aahq.
336
caaqri jar [auz^anaq vaqkli Asaql xar xyaala AaTpat zaqfai samajaavaq, va@[yaanaq vaqkli xar saaqWapat, %aI"ayaanaq xar xaisa
pat, 337
jar bZa¸Naanaq vaqkli xar xyaacaa zaqfa saaTpat samajaavaa. jar gaunha jabar Asaql xar xyaacyaa caa@pat samajaavaa. hq savae
gaunFacyaa xaivZxaqvar Aval>baUna Asaql. 338
ya#asaaTi pakWq, va>kzmauW> JaadavaVna vakaDNaq, lavaukdpakata gaaqWa vakrNaq, gaaEesaaTi caara vakapaNaq, Fa gaaqfti manaunaq
caaqrixa na &arNyaacaq saa>Igaxalq Aahq. 339
bZa¸NaavakdUna xyaala samajaNaar naahi A[aaIrxainaq Ivawa ImaWvaNaq xasaq>ca A[aa maaNasaavakdUna bZa¸Naanaq vakahi GaqNaq hq
savae caaqri samajaavaq. 340
pZvaasa vakrNaaRyaa I~jaanaq jar BaUvak lagali mhNaUna [aqjaarcyaa [aqxaaxaUna Oosaacaq vaka>d Iva>kvaa, va>kzmauW> vakaDUna Gaqxali
xar xai caaqri naahi. 341
jar vakaqNai baa>&alqla Gaaqda (janaavarq) saaqdla AXavaa sauta Gaaqda (janaavarq) baa>&ala xasaq>ca gaulamaabaabaxa, gaadibaabaxa
vaqklq xar xaaq caaqricaa gaunha Trql. 342
jaaq rajaa Inayamaanausaar caaqra>naa ][a%aa vakrql xyaacai Kyaaxai savae"a pasarql va marNaana>xar xyaacai vaahvaa haqEel. 343
jyaa rajaala E>z^acaq sXaana ImaWvaayacaq Aahq xaaq vak&aihi Ih>saa vakrNaaRyaasa %amaa vakrNaar naahi. 344
Ih>saa vakrNaara caaqrapaq%aa, baznaamai vakrNaaRyaa paq%aa, zusaRyaala vakaTinaq maaVna Ejaa vakrNaaRyaa paq%aa jaasxa maaqTa
gaunhqgaar samajaavayaacaq Asaxaq. 345
jaaq rajaa Ih>saa vakrNaaRyaala %amaa vakrxaaq xyaacaa lvavakr naa[a haqxaaq AaINa xaaq savaae>cyaa ~qfaasa paa"a Trxaaq. 346
rajaanaq ma@"aisaaTi, pa@[aasaaTi, Ih>saa (Axyaacaar) vakrNaaRyaala %amaa vakVna saaqdUna zqxaa vakamaa nayaq. 347
jaqvha I~jaa>var,xyaacyaa jaaxaivar, Ih>savak Aapa]Rxa vakaqsaWxaq, xyaacyaa vakamaaxa Ih>savak IvaGna AaNalq jaaxaq xaqvha
xyaanaq xyaacyaa jaaxaicyaa sa>r%aNaasaaTi [as"a haxai Gyaavayaacaq Asaxaq. 348
svasa>r%aNaaXae, baayavaka>maula>cyaa sa>r%aNaaXae, bZa¸Naa>cyaa sa>r%aNaaXae jar [as"a haxai Gaqxalq va Ih>saa vaqkli xar xyaaxa
paapa naahi. xaaq %aI"aya Trxaaq. 349
KaUna vakrNyaacyaa O*q[aanaq jar vakaqNaihi jasaq, ][a%avak, maulgaa, va=$ Iva>kvaa vaqz[aas"asa>pa§a bZa¸Na, A>gaavar Aalq
xar xyaacaa va&a vakrNaq AIh>saa samajaavai. 350 tipa: vakarNa xyaaxa Axyaacaar nasaxaaq.
hlMa vakrNaaRyaavar pZIxahlMa vakrNaq ha zaqfa naahi. maga xaq savaae>sama%a Asaaq AXavaa Kaajagaixa Asaaq. xaq %aI"ayaxva
samajaavaq. 351
jaq paurofa pars"ai[ai lgat vakrxaaxa xyaa>naa rajaa pZXama IBaxai vaatql A[ai ][a%aa vakril va xarihi sau&aarNaa Jaali
naahi xar xyaa paurofaala baIhfva=kxa vakril. 352
vyaIBacaaramauWq vaNae vyavasXaa IbaGadxaq. vaNaesa>vakr haqxaaq, xyaaxaUna paapa bau$i, baqjabaabazarpaNaa Oxpanna haqxaq. xyaamauWq
savaenaa[a haqxaaq. 353
jaaq maaNaUsa Qvakza vyaIBacaar vakrxaa>naa pavakdla gaqla Aahq va Aaxaa paunha zusaRyaacyaa baaEe[ai lgat vakrxaa>naa
pavakdla gaql xar A[aa maaNasaasa Kaalcaa AmasaemaNa Exavaka z>d vakravaa. 354
paNa jaaq maaNaUsa vakaqNaxaahi vyaIBacaari O*q[a na Tqvaxaa pars"ai[ai vakahi yaaqgya vakarNaasaaTi baaqlql xaaq Inazaqefai
samajaavaa. 355
jar vakaqNai paurofa xaiXae%aq"ai, gaa>vaabaahqr, nazicyaa xatavar, ja>galaxa, A[aa jaagai pars"ai[ai baaqlNyaacaa pZyaxna vakril
xar xyaala vyaIBacaaracaa (samagZhNa) pZyaxna vaqkLyaacyaa AaraqpaaKaali ][a%aa haqOo [avakxaq. 356
pars"aisa Baqtvasxau zqNyaacaa pZyaxna vakrNaq, Ixala spa[ae vakrNyaacaa pZyaxna vakrNaq, Ixacyaa Baaqvaxai Ipa>gaa GaalNaq,
Ixacyaa Al>vakara>cai sxauxai vakrNaq, Ixacyaa baraqbar [ayyaqvar Iva>kvaa javaW basaNaq hi savae samagZhNa vaqkLyaacai l%aNa>
samajali jaaxaaxa. 357
pars"aicyaa Kaajagai Baagaa>naa Ixacyaa sa>maIxanaq (sau$a) spa[ae vakrNaq AXavaa Ixala AapaLyaa A>gaasa spa[ae vakrNyaasa zqNaq
A[aa savae gaaqfti samagZhNa Fa zaqfaasa paa"a Trxaaxa. 358
samagZhNaacaa Aaraqpa Asalqla Esama zqhz>dasa paa"a haqxaaq. xyaasaaTi caarhi vaNaaecyaa s"aiyaa>sa pakar japaUna Tqvaavaq
lagaxaq. 359
va@w, vakvai, vaqzacaa AByaasa vakrNaara, Ica"avakar, saaqnaar, vakasaar hq laqvak vakamaa InaImaRxaanaq pars"ai[ai baaqlU
[avakxaaxa. 360
Qvakza xaavakiz Izli Iva>k, xyaanaq zusaRyaacyaa baayavakaq[ai baaqlavayaacaq naahi xarisau$a jar xaaq Ixacyaa[ai baaqlNyaacaa
pZyaxna vakrxaa>naa AaDWla xar xyaala Qvak sauvaNae QvaDa z>d vakravaa. 361
ha Inayama vaklavakar, vaklava>xaiNa vagaaexail laqvaka>naa, xaqXaq vyaIBacaar hi jaivana pa$xai Aahq, lagaU haqxa naahi.
xyaaca pZmaaNaq jaqXaq baayavaka>caqca rajya Asaxaq xaqXaq lagaU haqxa naahi. 362
Asaq Asalq xari xyaaxail vakaqNai maaNaUsa gaupacaupa A[aa baayavaka>[ai lgat vakrNyaacaa pZyaxna vakrixa Asaql Ixacyaa
parvaanagai][avaaya xar xaaq ][a%aqsa paa"a Trxaaq. xasaq>ca s"ai zasai, sa>nyaasainai, Fa>cyaa sa>maIxa ][avaaya pZyaxna vakril
xar xaaq xyaa s"aicyaa xavZkarina>xar z>dasa paa"a Trxaaq. 363
jaaq vaukmaarivaqksa Ixacyaa EcCq Ivaro$ baWjabari vakrxaaq xyaasa zqhz>dacai ][a%aa Aahq. par>xau, jar xai vaukmaarivaka rajai
Asaql xar xai baWjabari vakrNaara zqhz>dasa paa"a Trxa naahi jar xaq zaqGaqhi Qvakaca jaaxaicaq Asaxail. 364
jar vaukmaarivaka Ixacyaa varcyaa jaaxaicyaa paurofaavar pZyaxna vakrixa Asaql xar xyaa paurofaasa z>d naahi paNa jar xai
Kaalcyaa jaaxaicyaa paurofaavar pZyaxna vakril xar Ixala (Ixacyaa) Garaxaca najarva@kz vakVna Tqvaavaq. 365
Kaalcyaa jaaxaicaa paurofa jar varcyaa jaaxaicyaa mauli[ai pZqma vakrNyaacaa pZyaxna vakril xar xyaala zqhz>dacai ][a%aa
Aahq. paNa xaaq xyaacyaa baraqbaricyaa jaaxaicyaa mauli[ai pZqma vakril xar xyaala Ixacyaa[ai lgna vakravaq lagaql, AXaaexaH
maulicyaa Garcyaa>cyaa parvaanagainaq. 366
jar vakaqNaa paurofaanaq maulivar balaxvakar vakVna Ixala naasavalq xar xyaacyaa haxaacai zaqna baaqtq xaabadxaaqba CatUna
tavakavaixa. xyaa][avaaya saha[aq panaa z>d vakravaa. 367
jaaq paurofa maulicyaa majaienaq Ixala naasavaxaaq xyaala, samaajaaxa ][asxa rhavai, A[aa gaaqfti haqOo nayaqxa mhNaUna, zaqna[aq
panaa z>d haqEel paNa xyaacai baaqtq Catli jaaNaar naahixa. 368
Qvak vaukmaarivaka zusaRyaa vaukmaarivaqksa samaIl>gai vakrNyaasa Baaga paadql xar Ixala xyaa zusaRyaa maulicyaa lgnaacaa Kacae
wavaa lagaql va zaqna[aq panaa z>d haqEel. xyaa][avaaya Asaq paunha haqOo nayaq mhNaUna Ixacyaa (gauFBaagaavar) zha CdYa
maaravyaaxa. samaIl>gai sa>ba>&a GaqNaaRyaaxail maaqTa paurofa zqhz>dasa paa"a Trxaaq. 369
jar maaqTYa baaEenaq lhana mauli[ai samaIl>ga vaqklq xar maa"a Ixacaq mau>dNa vakravaq xyaa][avaaya haxaacai zaqna baaqtq Catavaixa
AaINa Ixacai gaa>vaaxaUna gaaDvaavaVna I&a>d vakaDavai. 370
jar Qvakazi baaEe Ixacyaa naaxaqvaaEevaka>cyaa maaqTqpaNaacyaa Gamaq>dixa AXavaa svaxaacyaa xaaqRyaaxa yaqOona navaRyaa[ai nait na
vaagaql xar Ixala Barcaa@vakaxa vauk"yaa>naa KaaNyaasa Izlq jaavaq. 371
par>xau, jar A[aaIrxainaq paurofa s"ai[ai vaagaql xar xyaala xaapalqLyaa laqKa>di [ayyaqvar JaaqpavaUna marq payae>xa jaaWavaq. 372
Qvakza vyaIBacaar vaqklqLyaa paurofaasa, paunha zusaRyaa vafaie xaaqca gaunha vakrxaa>naa saapadla xar, zuppat z>d vakravaa.
Asaq xaaq paunha pauna: vakrixa Asala xar zr vaqWi z>dacai rvakma vaaDvaxa jaavaq, jar xaaq Onaad va caa>daW s"ai[ai
samaagama vakril. 373
[auz^anaq I~jaacyaa AsaurI%axa s"aivar jabarzsxai vaqkli xar, xyaacaq Il>ga Catavaq. jar xai saurI%axa Asaql xar xyaacaq
savaesva xyaacyaa paasaUna vakaDUna Gyaavaq. 374
saurI%axa bZa¸Nai[ai samaagama jar va@[yaanaq vaqkla xar xyaacai savae sa>paRxai vakaDUna Gyaavai va xyaala Qvak vafaaesaaTi va@kz
vakravaq. jar %aI"ayaanaq Asaq vaqklq xar xyaala Qvak hjaar panaa z>d vakravaa va gaaDvaacyaa mauxaanaq xyaacaq mau>dNa vakravaq.
375
jar Qvakawa bZa¸Nai[ai %aI"ayaacaq va va@[yaacaq Ana@Ixavak sa>ba>&a Asaxail xar xyaa va@[ya paurofaasa paa>ca[aq panaa z>d
vhavaa va %aI"ayaasa Qvak hjaar panaa z>d vhavaa. 376
jar A[aa %aI"ayaanaq AaINa va@[yaanaq Qvakawa Occa vaukIlna bZa¸Nai[ai Ana@Ixavak naaxaq jaaqdNyaacai Ih>maxa vaqkli xar
xyaa zaqGaa>naa [auz^apZmaaNaq ][a%aa vakravai mhNajaq sauvaPyaa gavaxaacyaa ga>jaixa xyaa>naa basavaUna jaaWUna tavakavaq. 377
bZa¸Naanaq saurI%axa bZa¸Nai[ai jabarzsxainaq sauxa jauWvalq xar xyaala Qvak hjaar panaa z>d vhavaa. Ixacyaa sa>maxainaq
vaqklq xar xyaala paaca[aq panaa z>d haqEel. 378
bZa¸Naala paka[ai zqxaa yaqxa naahi mhNaUna xyaacaq pakvaPxa mau>dNa vakravaq xaq paka[ai saarKaqca Aahq Asaq samajaavaq. Exar
vaNaaecyaa Esamaa>sa xyaaca gaunFasaaTi ][arcCqz vakravaa. 379
jari bZa¸Naanaq vakahihi gaunha vaqkla xari xyaala maarxaa yaqNaar naahi vakarNa xaaq vaqzacaa Apamaana vaqkLyaasaarKaq haqxaq
par>xau, xyaala xyaacyaa savae sa>paRxai sah zq[aaxaUna sahisalamaxa havaklUna wavaq. 380
bZa¸Naacai hxyaa vakrNaq hq Qvak mahapaaxavak Aahq mhNaUna vakaqNaxyaahi rajaanaq bZa¸Naacai hxyaa vakrNyaacaa saa&aa Ivacaar
sau$a vakV nayaq. 381
jar va@[yaanaq saurI%axa %aI"aya AXavaa va@[ya s"ai[ai lgat vakrNyaacaa pZyaxna vaqkla xar xyaala AsaurI%axa bZa¸Nai[ai
xasaq vaqkLyaacai ][a%aa vakravai. 382 tipa: yaqXaq saurI%axa mhNajaq, lgna Jaalqli Asaa Gyaavayaacaa. AsaurI%axa
mhNajaq, vaukmaarivaka, Iva&avaa, paIrxyavaPxaa, IBavakariNa, va=$a Exyaazi
jar bZa¸Naanaq saurI%axa %aI"aya AXavaa va@[ya s"ai[ai lgat vakrNyaacaa pZyaxna vaqkla xar Qvak hjaar panaa z>d vhavaa.
jar saurI%axa [auz^ s"ai[ai %aI"aya AXavaa va@[ya paurofaanaq xasaq vaqklq xar sau$a Qvak hjaar panaa z>d haqEel. 383
AsaurI%axa %aI"aya maIhlq[ai samaagama va@[ya paurofaanaq vakrNyaacai ][a%aa Aahq, paaca[aq panaa z>d AaINa %aI"aya paurofaanaq
Asaq vaqklq xar xyaacai gaaDvaacyaa mauxaanaq hjaamaxa vakravai va xaqvaDaca z>d vakravaa. 384
jar bZa¸Naanaq AsaurI%axa %aI"aya, [auz^ AXavaa va@[ya s"ai[ai salgai vaqkli xar xyaacaa z>d Aahq paaca[aq panaa. par>xau,
caa>daW s"ai[ai sa>Baaqga vaqkla xar Qvak hjaar panaa z>d haqEel. 385
jyaa rajaacyaa rajyaaxa vakaqNai caaqri vakrixa naahixa, vakaqNai vyaIBacaari naahi, vakaqNai baznaamai vakrNaarq naahixa vakaqNai
hxyaa vakrixa naahixa, vakaqNai hlMa vakrixa naahixa Asaa rajaa E>z^pazi jaaxaaq. 386
hq paa>ca gaunhq (caaqri, vyaIBacaar, baznaamai, hxyaa AaINa hlMa) Inaya>I"axa vakrNyaanaq xaaq rajaa savae saamaXyaevaana haqxaaq
xyaacai Kyaaxai pasarxaq va xaaq savae jagaaxa naavaajala jaaxaaq. 387
yajamaana jaaq pauraqhixaacaa xyaaga vakrxaaq va jaaq pauraqhixa yajamaanaacaa xyaaga vakrxaaq jyaamauWq ya#acaq vakama IbaGadxaq (ha maaqTa
gaunha Aahq) A[aa zaqGaanaahi pZxyaqvaki [a>Bar panaa z>d vakravaa. 388
jaaxaicyaa naa>vaala vakaIWmaa lagaql Asaq vakaqNaxaqhi va=kxya vaqklqlq nasaxaa>naa jar vakaqNai Aapalq Aapxa jasaq, AaEe,
baapa, maulgaa, paxnai, maulgai Fa>naa tavaklq xar xaaq gaunha Trxaaq xyaasaaTi saha[aq panaa z>d saa>Igaxala Aahq. 389
jaqvha I~jaa>ma&yaq vakaqNaacaq vakxaevya vakaya Fa mauwavaVna vaaz haqxaaq xaqvha rajaa, jaaq svaxaacaq Balq Ica>xaixaaq xaaq, GaaEenaq
InaNaeya GaqNaar naahi. 390
A[aavaqWi [ahaNaa rajaa pZXama xyaa I~jaa>naa gaaqd baaqlUna [aa>xa vakril. xyaana>xar bZa¸Naa>naa baaqlavaUna xyaacyaa mazxainaq
xaaq xyaa I~jaa>naa xyaa>cai vakxaevyaq samajaavaUna zqEel. 391
jaaq bZa¸Na AapaLyaa [aqjaari bZa¸Naasa va xaaq xyaacyaa [aqjaari bZa¸Naasa, jari xaq sanmaanaasaaTi yaaqgya Asalq xari,
Aama>"aNa zqxa naahi xyaala Qvak ma[aa QvaDa z>d haqOo [avakxaaq. 392
jaaq `Zaq"aiya zusaRyaa yaaqgya `Zaq"aisa [auBavakayaaesaaTi baaqlavaxa naahi xyaala xasaq vaagaNyaamauWq xyaa zusaRyaa `Zaq"aisa Qvak
jaqvaaNaacaa Kacae va rajaala xaaq Qvak saaqnyaacaq maasaa QvaDa z>d zqEel. 393
Aa>&aWa, maUKae, Apa>ga, vakaTi GaqOona caalNaara, saRxari Aaqla>dlqla, AaINa jaaq `Zaq"aisa xyaacaa vaata zqxaaq xyaa>naa
rajaala vakr Baravaa lagaNaar naahi. 394
rajaa naqhmai `Zaq"aisa, Aajaari maaNasaq, lhana maul>, vayasvakr maaNasaq, Occa vaukIlna, AaINa sanmaananaiya vyavaPxai
Fa>cyaa[ai pZqmaanaq vaagaql. 395
parit saLmali va=%aacyaa gauWgauWixa pakWivar vakpadq AapatUna &auNyaacaq vakama vakril. xaaq jyaacaq vas"a xyaalaca zqEel va
zusaRyaala vaaparNyaasa zqNaar naahi. 396
vakaqfTi zha panaa GaqOona jaq vakapad banavaql xaq Avakra panaala Ivavaqkl. xyaapaq%aa jaasxa Iva>kmaxa Gaqxali xar xyaala
baara panaa z>d haqEel. 397
rajaa vasxaucyaa Ivakmaxaicyaa Ivasaavaa Baaga QvaDa vakr GaqEel. xyaasaaTi jaaNavakar ma>dWi vasxaucyaa Ivakmaxai,
AaNaNaavaW, Exar pa_Ya, vakccyaa maalacai Iva>kmaxa A[aa savae gaaqfti>caa Ivacaar vakVna xai, Trvaxail. 398
jar vyaapaaRyaanaq rajaacyaa hvaPvakacyaa caijaa>cai AXavaa ba>zi GaaxalqLyaa maalacai Inayaaexa xyaala na Ivacaarxaa vaqkli xar
xyaa vyaapaaracai savae sa>paRxai rajaa japxa vakV [avakxaaq. 399
jar vyaapaaRyaanai Abavakari na Barxaa maal Ivavakla, maalacai yaaqgya Iva>kmaxa zaKavali naahi, Ayaaqgya ITvakaNai va
Ayaaqgya vaqWi IvavZki vaqkli xar xyaala xyaanaq jaqvaDa vakr baudvaNyaacaa pZyaxna vaqkla xyaacyaa AaTpat z>d padql.
400
baajaaraxail maalacyaa Iva>kmaxai rajaa xyaacyaa ma>"yaa>cyaa mazxainaq Trvaql, xyaasaaTi Karqzicai Iva>kmaxa, AaNaNaavaW,
vakaqTUna Aala, vakaqTq jaaNaar, Ivakxai vaqW saaTvaUna Tqvala, ApaqI%axa napaka, Exar Kacae A[aa savae sa>ba>I&axa
gaaqfti>caa Ivacaar vakVna xai Trvali jaaEel. 401
zr pa>&arvadYanaq AXavaa AaTvadYala rajaa Fa Iva>kmaxai AI&ava=kxa rixyaa Trvaql. 402
savae vajanaacai maapaq va vaka>tq AaINa maapaiva Baa>di Fa>cai xapaasaNai vakVna pZmaaINavakrNa zr saha maIhnyaanai xaaq
vakril. 403
naavaqnaq pZvaasa vakrxaa>naa, Irvakamaa gaada Qvak panaa zqEel, maaNasaq Asaxail xar pZxyaqvak maaNasaacaa A&aae panaa,
janaavarq, s"aisa paava panaa, calvakacaa Aftmaa>[a panaa Asaxail. 404
gaadi maalanaq Barlqli AsaLyaasa xyaaxail maalacyaa Iva>kmaxai pZmaaNaq Aavakar Gaqxala jaaEel. gaadi Irvakamai Asaql
xar vakahi %aulMvak Baar Gaqxala jaaEel. 405
nazinaq pZvaasa AsaLyaasa pZvaasaacyaa A>xaravaVna vaqWqvaVna, maaNasaq Ivakxai xyaavaVna, maal vakaya xyaavaVna Aavakar
Trvala jaaEel. par>xau, samauz^axail pZvaasaabaabaxa rajaa vakahi TrvaNaar naahi. 406
zaqna Iva>kvaa jaasxa maIhnyaacai gaBaevaxai s"ai, jaaqgai, sa>nyaasai, bZa¸Na jaaq vaqzacaa AByaasa vakrxaaq xaaq IvawaXaie Fa>naa
naavaqxaUna jaaNyaasa pa@saq zqNyaacai garja naahi. 407
jar naa>vaqxa saamaanaacaq nauvaksaana naa>vaadYa>mauWq Jaalq xar xyaacai BarpaaEe xaq naa>vadi vakrxail. 408
hq pakvaPxa xaqvhaca yaaqgya samajalq jaaEel xaqvha xyaa nauvaksanaila naa>vadi vakarNaiBaUxa Asaql. jar na@saIgaevak vakarNaanaq
nauvaksaana Jaalq xar xyaala z>d haqNaar naahi. 409
rajaa va@[yaa>naa saavavakari vakrNyaacai parvanagai zqEel, xaq [aqxai vakV [avakxail, xaq gaur> raKaU [avakxail, xaq vyaapaar
vakV [avakxail. [auz^ xyaa>naa (I~jaa>naa) mazxa vakril A[aaIrxainaq xyaa zaqGaa>caa OzrInavaaeh caalql. 410
vakahi `Zima>xa bZa¸Na gariba %aI"ayaa>naa va va@[yaa>naa sahanauBaUIxanaq AXae sahayya vakV [avakxail, Iva>kvaa naaqvakri zqOo
[avakxail. xyaa~ara xyaa>caq jaivana banaql. 411
par>xau, jar Asaa bZa¸Na pa@[aacyaa Gamaq>dixa xyaa %aI"aya va va@[yaa>naa (I~jaanaa) AaINa gariba bZa¸Naasa baWjabarinaq
gaulama banaIvaNyaacaa pZyaxna vakril xar xyaa bZa¸Naasa, rajaa saha[aq panaa z>d lavail. 412
parxau, [auz^asa xaaq bZa¸Na Ivavakxa Gaqxalqla Asaaq Agar nasaaq xasaq vakama vakravayaasa lavaU [avakxaaq, vakarNa svaya>BaUnaq
[auz^ xyaasaaTica (bZa¸Naacai saqvaa vakrNyaasaaTi) InamaaeNa vaqklqla Aahq. 413
[auz^ jari bZa¸Naanaq mauvaPxa vaqkla xari xaaq KaRyaa AXaaenaq mauvaPxa haqxa naahi vakarNa xaaq bZa¸Naacai saqvaa vakrNyaasaaTica
janmaxa Asaxaaq. 414
saaxa pZvakarcaq gaulama Asaxaaxa, Qvak Asaa jaaq pavakdUna gaulama vaqkla jaaxaaq, zusara jaaq svaxaacyaa paaqtasaaTi saqvaa
zqxaaq, Ixasara jaaq maalvakacyaa Garaxa janmala Aahq, caa@Xaa jaaq Ivavakxa Gaqxala Aahq, paa>cavaa jaaq GaraNyaacyaa
rixainausaar par>parqnaq saqvaa zqxa Aahq, sahavaa jaaq ][a%a mhNaUna saqvaa zqxa, saaxavaa Asaa jaaq zusaRyaanaq Baqt mhNaUna
Izla Aahq. 415
paxnai, maulgaa, AaINa gaulama hq sa>paRxai samajalq jaaxa naahixa. sa>paRxai xai jai xyaacyaa maalvakicai Asaxaq va jai
xyaanaq svaxaa vakmaavalqli Asaxaq. 416
bZa¸Na xyaacyaa [auz^acaq saamaana hvaPvakanaq japxa vakV [avakxaaq. vakarNa, xaaq [auz^ svaxaacai ImaWvakxa TqvaU [avakxa naahi.
mhNaUna xai ImaWvakxa sau$a xyaa maalvakacaica haqxaq. 417
rajaa xyaacyaa rajyaaxail va@[yaa>sa va [auz^a>sa vakama saa>gaxaa>naa Iva[aqfa z%axaa baaWgaql vakarNa jar xaq zaqGaq Oltlq xar
xyaacyaa rajyaacaa baaqjavaara (vaat lagaql) Odql. 418
rajaa zrraqja xyaacyaa rajyaacai vyavasXaa naqmaanaq paaIhl. xyaacaq pa[au, vaahnaq, rajasva, zqNai, xyaacyaa KaaNai va
KaIjanaa hq savae xaaq vyava]sXaxa Aahq vaka> xaq paaIhl. 419
jaaq rajaa var IzlqLyaa gaaqfti naitpaNaq saa>BaaWxaaq va paapamauvaPxa rhaNyaacaa pZyaasa vakrxaaq xaaq A>Ixama Aana>zmaya AvasXaqxa
jaaxaaq. 420

Baaga AaTvaa sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – navavaa Baaga {1-336}
Aaxaa mai paIxa va paxnai Fa>cai paIva"a vakxaevyaq saa>gaNaar jyaacyaamauWq xyaa>caq Qvak"a rhaNaq AXavaa IvaBavaPxa haqNaq Gadxa
Asaxaq. 1
saza savaevakaW s"ai navaRyaacyaa najarq samaaqr Asali paaIhjaq, xai xyaacyaavar Aval>baUna raIhli paaIhjaq. jar Ixanaq
l@>Igavak AaqD vaaDvali Asaql xar xyaala Iva[aqfa Kabarzari baaWgali paaIhjaq. 2
s"aicaq vadil Ixala lhanapaNai saa>BaaWxaaxa, xaroNapaNai navara saa>BaaWxaaq, va=$xvai maulgaa saa>BaaWxaaq xyaavakrxaa>
Ixala svaaxa>"a zqNyaacai garja lagaxa naahi. Asaq manau saa>gaxaaq. 3
jaaq Ipaxaa AapaLyaa maulicaq vayaaxa AaLyaabaraqbar lgna lavaxa naahi xaaq zaqfai Trxaaq, jaaq paIxa baayavakaqcaq samaa&aana
vakrixa naahi xaaq zaqfai Trxaaq, jaaq maulgaa xyaacyaa AaEecai vakaWjai Ixacyaa paIxacyaa pa`caaxa Gaqxa naahi xaaq zaqfai Trxaaq.
4
s"aiyaa>naa (Iva>kIcaxaH[aa sau$a) maaqhmaya paIr]sXaxaixa jaaNyaapaasaUna raqvakavayaacaq Asaxaq. vakarNa, jar xaq vaqklq naahi xar
xai s"ai xyaa vaukt>Ubaasa zu:Kaaxa Dvaklxaq. 5
savae vaNaaexail paurofaa>cai Qvak mahxvaacai jababaazri Asaxaq Iva>k, xyaanaq maga xaaq Ivakxaihi vakmajaaqr Asala xari xyaacyaa
Garaxail s"aiyaa>caq sa>r%aNa vakravaq. 6
jaaq paurofa xyaacyaa Garaxail s"aiyaa>caq sa>r%aNa vakrxaaq xaaq xyaacyaa GaraNyaacai [au$xaa raKaxaaq, sa+uNaa>caq (na@Ixavakxaqcaq)
sa>r%aNa vakrxaaq, AaINa samaajaaxa xyaacai pZIxafTa vaaDvaxa Asaxaaq. 7
paxnai jaqvha gaBaevaxai haqxaq xaqvha paIxa Ixacyaa Ozraxa gaBaeropaanaq paunha pZvaq[a vakrixa Asaxaaq AaINa A[aaIrxainaq xaaq
IxacyaaxaUna paunha janma Gaqxa Asaxaaq Asaq samajaxaaxa. 8
paxnai paIxacaa Baaga Asaxaq (A&aae>Iganai) xasaq>ca Ixala haqNaarq maulsau$a Ixacaa Baaga Asaxaaq mhNaUna paIxanaq AapaLyaa
paxnaicai Iva[aqfa vakaWjai Gyaavayaacai Asaxaq. mhNajaq xyaa>cyaa paaqti haqNaari Apaxyaq [au$ rvaPxaacaica haqxail. 9
vakaqNaihi paurofa baWjabarinaq AapaLyaa paxnaicaq sa>r%aNa vakV [avakxa naahi. mhNaUna Kaali IzlqLyaa yauvaPxyaa>caa xyaanaq
vaapar vaqkla paaIhjaq. 10
paIxa AapaLyaa paxnaisa xyaacyaa maalmaRxaqcyaa vyavaharaxa saamail vakVna GaqEel, savae gaaqfti>var l%a zqNyaacaq AI&avakar
Ixala zqEel, &aaImaevak paujaapaaTaxa mahxvaacaq sXaana zqEel, Garaxail svaya>paavakga=h xai saa>BaaWql, Gar va maul>
saa>BaaWql A[aaIrxainaq xaaq Ixala mahxva zqOona sanmaaInaxa vakril. 11
jyaa s"aiyaa Garacyaa ba>Izsxa vaaxaavarNaaxa Iva`vaasau saqvavaka>cyaa saaIna&yaaxa Asaxaaxa xyaa saurI%axa Aahqxa Asaq
samajaNaq cauvakicaq Aahq, xar jyaa s"aiyaa svaxaacyaa sa>yamaanaq svaxaacaq sa>r%aNa vakV E]cCxaaxa xarca xyaa KaRyaa AXaaenaq
sa>r]%axa samajaavyaaxa. 12
maw IpaNaq, vaaFaxa maaNasaa>cyaa sahvaasaaxa rhaNaq, navaRyaapaasaUna IvaBavaPxa rhaNaq, vaqWi AvaqWi Inaz^a vakrNaq,
parzq[aaxa BatvakNaq, zusaRyaa paurofaacyaa Garaxa rhaNaq, hq saha s"aila sa>rI%axa rhaNyaapaasaUna va>Icaxa vakrxaaxa. 13
s"ai vaqkvaW paurofaacyaa vakdq AavakIfaexa haqxaq, xyaasaaTi xaaq sau>zr AsaNyaacai Ixala Aava[yavakxaa nasaxaq. Ixala
paurofaacai BaUvak lagali Iva>k, jaaq paurofa javaW Asaql xyaala xai Aapalqsaq vakrxaq. 14
navaRyaanaq jar Ixacai BaUvak Baagavali naahi xar xai A]sXar mana]sXaxaixa jaaOona baqzrvakarpaNaq xyaa navaRyaa[ai baqEemaana
haqxaq AaINa maga xyaa>naq Ixacai Exar vakaqNaxyaahi pZvakarq IvanavaNai vaqkli xari xai xyaala saaqdUna zusaRyaa[ai jaaOona
ImaWxaq. 15
svaya>BaUnaq s"ai InamaaeNa vaqkli xai A[aaca svaBaavaacai mhNaUna, xyaaba*l xavZkar na vakrxaa Ixala vakaWjaipaUvaevak
saa>BaaWNaq ha Qvakca maagae paIxavakdq Asaxaaq. 16
manau saa>gaxaaq, svaya>BaUnaq s"ai InamaaeNa vaqkli xai [ayyaa saaqbaxaisaaTi, sanmaanaasaaTi, zaIganyaa>saaTi, xyaabaraqbar A]sXar
mana]sXaxai, vZkaq&a, ApZamaaINavakpaNaa, ~qfaipaNaa, AaINa Onmaazvak svaBaava Asaq zaqfa Ixacyaaxa xyaanaq Gaaxalq. 17
xyaasaaTi s"aisa paIva"a [aas"aaxa vakaqNaxaqhi paujaa Iva&ai saa>Igaxalqlq naahixa. jyaa s"aisa garibai va A#ana (vaqzacaq)
Fanaq Gaqrlq Aahq xai KaaqtqpaNaacai saa%aaxa maUxaie samajaavai. ha Inayama Aahq. 18
xyaavakarNaanaq, vaqzaxa s"aicyaa svaBaavaacai vakLpanaa zqNyaasaaTi Anaqvak {caa Aahqxa xyaa (yaqXaq zqxa Aahq) pahavyaaxa.
mhNajaq s"aicai paapai pZva=Rxai va xyaa paasaUna mauvaPxai hq samajaNaq saaqpaq jaaEel. 19
jar maaJai AaEe maaJyaa baapaa[ai ApZamaaINavak Jaali va A[au$ Ivacaaraxa Advakli xar xyaapaasaUna maaJaq sa>r%aNa baapaanaq
vakravaq. Asaq vaqzaxa Izlq Aahq. 20
jar s"aicyaa manaaxa parpaurofaaba*l pZqmaBaava jaaga=xa Jaala xar xaq Ixacyaa paIxasa vaqznaa zqNaarq Asaxaq. xyaasaaTi A[aa
paIr]sXaxaixa varil {caa gaaIyaLyaanaq xaaq zaqfa InaGaUna jaaEel Asaq samajalq jaaxaq. 21
pZamaaINavakpaNaa xyaa s"aixa Oxpanna haqNyaasaaTi s"ainaq AapaLyaa paIxacyaa gauNaa>caq (jasaq Asaxail xasaq) Aval>bana vakVna
xyaapZmaaNaq jaivana jagavaq. jasaq nazi saagaraxa Qvakropa haqxaq. 22
OzahrNaaXae, A%amaala jai hlvaPyaa vaukWaxail haqxai xai Iva[vaaIma"aabaraqbar raIhli AaINa saar>gai jaisau$a hlvaPyaa
vaukWaxail AsaUnahi ma>dpa{fai baraqbar raIhLyaana>xar Occa pazala gaqli A[ai Aahqxa. 23
hlvaPyaa vaukWaxail Anaqvak s"aiyaa Occa vaukWaxail paurofaa>[ai lgna vaqkLyaamauWq Occa pazala gaqLyaacai barica Exar
OzahrNaq Aahqxa. 24 tipa: Occa vaukWaxail s"ai hlvaPyaa vaukWxa lgna vakVna gaqli xar xai Occa rhaxa naahi.
Asaq vakahi savaemaanya Opaaya Aahqxa xaq paaIhlq, xasaq>ca paIxa va paxnaixail pZqmaasa xyaa>cyaa Apaxyaa>caa maaqTa haxa Asaxaaq
jaaq Aana>z xyaa>naa Fa jaivanaaxa va na>xarcyaa jaivanaaxa saaXa zqxaaq xyaaba*l paahU. 25
(Anaqvak) baayavaka jyaa AapaLyaa paIxacyaa Garaxa rahUna xyaacaa sa>saar vakrxaaxa va maula>naa janma zqxaaxa xyaa>ma&yaq
(baayavaka>ma&yaq) paIxanaq Baqz na vakrxaa raIhlq paaIhjaq. 26
maulq janmaNaq, xyaa>caq paalnapaaqfaNa vakrNaq, paIxacaq z@na>zina jaivana, A[aa savae gaaqfti>var xyaa Garaxail baayavaka>caa pZBaava
Asaxaaq. 27
Apaxyaq haqNaq, &aaImaevak Iva&ai vakrNaq, `Z$apaUNae paIxacai saqvaa, AxyauRxama samaagamaacaq sauKa, svagaemaya jaivana, AaINa
paUvaejaa>caq smarNa vakVna xyaa>cai saqvaa haqNaq Fa savae gaaqfti paxnai][avaaya [avaPya nasaxaq. 28
jai s"ai AapaLyaa maalvakacai manaapaasaUna saqvaa vakrxaq, AapaLyaa baaqlNyaavar Inaya>"aNa Tqvaxaq, AapaLyaa vaka@tu>Ibavak
jabaabazaRyaa saa>BaaWxaq, xai AKaqrisa xyaacyaa baraqbar ma=xyaUna>xar svagaaexa rhaxaq Ixala saa@Baagyavaxai, saa&vai Asaq
mhNaxaaxa. 29
paNa jar xai AapaLyaa paIxa[ai pZxaarNaa vakrql va Exar paurofaa>[ai sa>ba>&a Tqvaql xar xai maqLyaana>xar vakaqLFacyaa Ozraxa
janma GaqEel va Anaqvak vyaa&ainaq Ipadixa Asaq jaivana vyaxaixa vakrql, Ixacyaa ApZamaaINavakpaNaacai xai ][a%aa Asaql.
30
Aaxaa saa>gaxaaq xaq paIva"a cacaqecaa Ivafaya Aahq, savae paurofaa>naa vaaIhlqlq Aahq, AaINa sa+uNai xapasvyaa>naa maahixa
Asalqlq Aahq. xaq nar Apaxyaa>cyaa sa>zBaaexa Aahq. 31
Asaq saa>gaxaaxa vaki>, baaEecyaa paaqti janmaNaara maulgaa ha xyaacyaa baapaacaa Asaxaaq. Asaq paIva"a gZ>Xaaxa Izlq Aahq.
vakahi mhNaxaaxa, maulgyaacaa baapa xyaacaa janmazaxaa Asaxaaq xar vakahi baaqlxaaxa vaki>, xaaq (zq[aacaa) maaxaicaa maalvak
Asaxaaq. 32
paIva"a gZ>XaapZmaaNaq, maaxaa mhNajaq AaEe hi maaxai Asaxaq. mhNajaq maaxai hi savaae>cai AaEe Aahq. baapaala xyaaxa Ibaja
Asaq samajalq Aahq. xyaamauWq savae QqIhvak gaaqfti>cai InaImaexai maaxai va bai Fa>cyaa sa>yaaqgaanaq haqxa Asaxaq. 33
vakahivaqWa bai jaasxa mahxvaacai Asaxaq, Exar vakahi vaqWa baaEecaq gaBae jaasxa mahxvaacaq Asaxaq. par>xau, jaqvha zaqnahi
samasamaana Asaxaaxa xaqvha jai sa>xaxai janmaxaq xai Occa vakaqticai Asaxaq. 34
xaulnaa vakrxaa bai hq gaBaaepaq%aa jaasxa mahxvaacaq Asaxaq vakarNa, janmaNaara xyaa Ibajaa pZmaaNaq Asaxaaq. 35
jaq Ibaja paqral xaqca Ogavaxaq. xyaa gauNaacaqca xaq Asaxaq. maga maaxai vakaqNaxaihi Asaaq. 36
pa=Xvai KaraqKarica mauWgaBae Aahq. xyaaxaUnaca savae jaivasa=fti Oxpanna haqxaq. Asaq Asalq xari, jaqvha IbajaaxaUna raqpa
Ogavaxaq xaqvha xyaaxa xyaa maaxaicaa vakaqNaxaahi gauNa Oxarxa naahi Asaq Izsaxaq. 37
Fa jagaaxa jaqvha yaaqgya maaqsamaaxa bai maaxaixa paqrli jaaxaq xaqvha xyaa pZvakarcaqca Ipavak yaqxaq. 38
Baaxa paqrla xar Baaxa yaqxaaq, saaW paqrla xar saaW yaqxaq, mauga paqrla xar mauga yaqxaq, maaqhri paqrli xar maaqhrica yaqxaq,
javasa paqrlq xar javasa, Ilvak lavalq xar Ilvak yaqNaar, vaga@rq Asaq xyaa xyaa IbayaaNyaanausaarca paivak yaqxaq. 39
Qvak pZvakarcaq bai paqrlq va zusarqca Ogavalq Asaq vak&ai haqxa naahi. jyaapZvakarcaq bai xyaaca pZvakarcaq paivak AsaNaar ha
Inayama Aahq. 40
Fa vakrxaa> vaqzacaq #ana Asalqla [ahaNaa jaaq savae vaqza>gaq jaaNaxaaq xaaq vak&aihi zusaRyaacyaa baayavakaqbaraqbar InajaNaar
naahi. 41
vaayaUnaq gaaIyalqlq vakvana Aahq xyaaxa xyaanaq saa>Igaxalq Aahq vaki>, maaNasaanaq xyaacaq Ibaja jaq xyaacaq Karq ropa Aahq xaq
zusaRyaacyaa baayavakaqxa saaqdU nayaq. 42
jasaq Aa&aicyaa jaKamaqxa ][avakaRyaanaq maarlqla baaNa Gausala xar xyaacaa vakahi Opayaaqga haqxa naahi xasaq>ca hq Asaxaq.
vakarNa Asaq bai vyaXae jaaxaq. 43
{fai jaq BaUxavakaW jaaNaxaaxa xaq pa=Xvaila pa=Xaucai paxnai samajaxaaxa. xaq saa>gaxaaxa vaki>, jaaq jamaina saapak vakrxaaq xyaacai
xai Asaxaq. AaINa hriNa jyaanaq pZXama maarlq xaq xyaacaqca Asaxaq. 44
Aaz[ae paurofa xaaq, jaaq xaina gaaqfti>caq sa>Gatna AaqWKaxaaq xyaa A[aa paxnai, maulq va xaaq svaxa: xyaasaaTi vaqzaxa sau$a
saa>Igaxalq Aahq Iva>k, paurofa Kara jaaq xyaacyaa paxnai[ai pZamaaINavak Asaxaaq. 45
pZjaapaIxanaq Asaa Inayama pZacaina vakaWi vaqkla Aahq vaki>, paIxa va paxnai vak&aihi vaqgaWq haqOo [avakxa naahixa. 46
vaarsaacai vaatNai Qvakzaca haqxaq, maulgai Qvakzaca Ivavaahaxa Izli jaaxaq, paurofa Qvakzaca baaqlxaaq, 'mai vaknyaazana
vakrxaaq', A[aa savae gaaqfti Qvakzaca haqxa Asaxaaxa. 47
gaaya, Gaaqdi, O>tiNa, zasai, mh@sa, bavakri, Fa savae Ipala>naa janma zqxaaxa xaq vakama xyaa>caa maalvak vakV [avakxa
naahi. xasaq>ca zusaRyaacyaa baayavakaqcaq sau$a Asaxaq. 48
jar Qvakawa vakdq jamaina naahi paNa bai Aahq AaINa xyaanaq xaq bai zusaRyaacyaa [aqxaaxa paqrlq xar yaqNaarq paivak xyaala
ImaWxa naahi, xaq xyaa jaImanaicyaa maalvakala ImaWxaq. Asaqca hq Aahq. 49
jar Qvakawacyaa ba@lacaa sa>ba>&a zusaRyaacyaa Anaqvak gaayaa>[ai Aala xar xyaapaasaUna haqNaari vaasarq xyaacai nasaxaaxa xai
zusaRyaacai Asaxaaxa, mhNajaq xyaa ba@lacai xaavakz paukvakt gaqli Asaq Jaalq. 50
xyaaca pZmaaNaq, jaaq zusaRyaacyaa baayavakaq[ai Jaaqpaxaaq xyaapaasaUna haqNaari maul xyaacai nasaxaaxa. xai maul xyaala xyaacyaa
mhaxaarpaNai Opayaaqgai yaqxa naahixa. xai maul> xyaa baaEecyaa maalvakacai saqvaa vakrxaaxa. 51
jar jaImanaicyaa maalvakacaq va bai paqrNaaRyaacaq jamalq naahi xar [aqvati jaImanaicyaa maalvakacaqca Karq haqxaq vakarNa, [aqxa
baipaq%aa jaasxa mahxvaacaq Asaxaq. 52
par>xau, jar [aqxa IpavakvaNyaasaaTi bai paqrNaaRyaala BaadYanaq Izlq xar xyaa zaqGaa>caa hvaPvak samasamaana Asaql. 53
jar paavasaacyaa paaNyaamauWq paqrlqlq IbayaaNaq vaahUna baajaUcyaa [aqxaaxa gaqlq AaINa xaqXaq Ogavalq xar xyaavar xyaa [aqxaacyaa
maalvakacaa hvaPvak Asaxaaq ha Trlqla Inayama Aahq. bai paqrNaaRyaala vakahihi ImaWxa naahi. 54
ha Inayama savae pZaNyaa>cyaa Apaxyaa>naa sau$a lagaU haqxaaq. maga xai gaaya Asaaq, Gaaqdi, zasai, O>tiNa, mh@sa, bavakri,
hriNai, xasaq>ca pa%aiNa Asaq vakaqNaihi Asaaq. 55 tipa: jaaq paaqsaxaaq va vaaDvaxaaq xyaacaa maalvaki hvaPvak Asaxaaq.
Asaa savae vakayaza Aahq baija va gaBaae[ayaacyaa sa>ba>&aa baabaxacaa. Aaxaa Fana>xar mai zuz@evai maIhlqcyaa baabaxa vakaya
xarxaUz Aahq xai saa>gaxaaq. 56
maaqTYa Baavaacai baayavakaq &aavaktYa Baavaacai paxnai haqxaq jar maaqTa BaaOo maqla. gauro jar maqla xar xyaacai baayavakaq
maaqTYa ][afyaacai paxnai haqxaq. par>xau, lhana Baavaacyaa ma=xyaU pa[caaxa xyaacai baayavakaq maaqTYa Baavaacai saUna haqxaq. 57
jar maaqTa BaaOo lhana Baavaacyaa Iva&avaq[ai lgat vakril AXavaa lhana BaaOo maaqTYa Baavaacyaa Iva&avaq[ai xar xaq
zaqGaqhi jaaxai baahqr vaqklq jaaxail, jari xyaa>caq sa>ba>&a naaxaqvaaEevaka>naa maanya Asalq xari. 58
samajaa, paIxa vakdUna Apaxya pZapxai [avaPya naahi hq ]sa$ Jaalq xar xai s"ai zira[ai sa>Baaqga vakVna Apaxya pZapxa vakV
[avakxaq. xasaq nasaql xar xai paIxacyaa vaukt>Ubai AsalqLyaa vakaqNaxyaahi paurofaavakdUna maaxa=xva pZapxa vakV [avakxaq. xaq
Trlqlq Aahq xyaaxa vakahi zaqfa naahi. 59
jaaq Iva&avaq[ai sa>Baaqga GaqNyaasa maanya Trla Asaql xaaq Ixala ra"ai Baqtql. rixasar sa>Baaqga GaqEel xyaasaaTi (Il>gaala)
laqNai lavaUna magaca xaq vakril Asaq pakvaPxa Qvaka pau"aasaaTi Aahq. xyaana>xar xaaq Ixala paunha BaqtNaar naahi. 60
vakahi {fai samajaxaaxa vaki>, Qvak pau"a haqOona xaq paurqsaq naahi mhNaUna xaaq paurofa Ixala paunha pauna: BaqtU [avakxaaq. AaINa
xaq savae va@&a Aahq. 61 tipa: jar A[aa sa>ba>&aa paasaUna maulgai Jaali xar ha Inayama Opayaaqgaacaa Aahq.
[aqvati A[aa sa>ba>&aacaa O*q[a saa&ya JaaLyaana>xar xyaa zaqGaa>caq Qvakmaqvaka[ai naaxaq saasara va saUna Asaq Asaql. 62
par>xau, jar vaasanaqcyaa Aahari jaaOona xaq paunha Qvakmaqvaka>sa Baqtxa raIhlq xar xyaa>naa jaaxai baahqr vakaDlq jaaEel. jasaq
saUnaq baraqbar sa>ba>&a GaqNaara saasara AXavaa ][afyaacyaa paxnaibaraqbar JaaqpaNaaRyaa gaurocaq haqxaq. 63
I~jaa>nai jar Qvakawa Iva&avaqla zusaRyaa paurofaa[ai sa>Baaqga GaqNyaasa saa>Igaxalq xar xaq Inaxya Inayamaacyaa Ivaro$ haqEel.
64
paIva"a Inayamaaxa vakaqTqhi Iva&avaqcyaa lgnaacaa OlMqKasau$a naahi. Iva>kvaa Ixanaq Exar paurofaa>[ai samaagama vakrNyaabaabaxa
Izlqlq naahi. 65
Asaq vakrNyaa Ivaro$ I~jaa>cyaa samaajaaxa saa>Igaxalq Aahq. ha Inayama vaqNaacyaa rajyaaxa gaaEela sau$a lagaU haqxaa Asaq
Izlq Aahq. 66
vaqNaa, jaaq savae %aI"aya {fai>caa mauKya haqxaa AaINa savae jagaavar xyaacai saRxaa haqxai xyaa>naq vaNae vyavasXaq ba*l gaaq>&aW
vaqkLyaamauWq xaaq bau$ihina Jaala haqxaa. 67
xyaavaqWq paasaUna [ahaNaq laqvak Iva&avaqla zusaRyaa paurofaavakdq Apaxya pZapxa vakrNyaasaaTi paaTvaxa naahixa. 68
jar maa>gaNai Iva&ai JaalqLyaa maulicaa vaa}zRxa navara maqla xar xyaacyaa Baavaa[ai Ixacaq lgna vakrNyaacaa paIrpaaT sauro
Jaala hq l%aaxa Gyaavaq. 69
xyaa Inayamaa>pZmaaNaq xai xaroNa Iva&avaa naqhmai [auBZ vas"a paIr&aana vakrql AaINa [au$xaa paaWql. xaaq paurofa Ixala pau"a
pZapxa haqEe payae>xa InayaImaxapaNaq yaaqgya samayai ra"ai ImaWxa jaaEel. 70
vakaqNaxyaahi [ahaNyaa maaNasaanaq xyaacai maulgai Qvakza Qvaka paurofaala IzLyaana>xar xaaq maqla xar zusaRyaala zqNyaacaa
saa&aa Ivacaarsau$a vakV nayaq. xasaq vaqkLyaasa Kaaqtq baaqlLyaacaq paapa xyaala lagaql. 71
jari Qvakawa maaNasaanaq mauli[ai lgna vaqklq Asalq xari jar xyaala Asaq samajalq Iva>k, xai sazaqfa Aahq, Ixala
raqga Jaala Aahq, xai BZft Jaali Aahq, xar xaaq Ixala tavaUkna zqOo [avakxaaq. 72
varasa Kaaqti maaIhxai zqOona jar Qvakazq lgna vaqklq gaqlq xar xaq lgna xaaq var naavakaV [avakxaaq. xyaasaaTi zaqfa
maulicyaa vakdcyaa>cyaavar jaaEel. 73
paurofa parzq[aaxa vyavasaayaa InaImaRxaanaq jaaxaa>naa baayavakaqcai savae vyavasXaa vakril. xari xyaa s"aicyaa na@saIgaevak garjaqmauWq
xai Ivakxaihi sa>yamai Asali xari BZft haqOo [avakxaq xyaacaa xyaa>naq Ivacaar vaqkla paaIhjaq. A[aa paIr]sXaxaixa xai zaqfai
Trxa naahi. 74
jar AcaanavakpaNaq paxaila parzq[ai jaavaq lagalq va xyaasaaTi xyaanaq paxnaicai savae vyavasXaa vaqkli xar xai maaqTYa
sa>yamaanaq xyaacai vaat pahaxa rahil. par>xau, jar xyaanaq paurq[ai vyavasXaa vaqkli naahi xar maa"a xai s"ai maaqlmajaUri vakVna
OzrInavaaeh vakril. 75
jar paIxa pauNyavakmaaesaaTi parzq[ai gaqla xar xyaacyaa baayavakaqnaq AaT vafaqe xyaacai vaat paaIhli paaIhjaq, jar xaaq parzq[aaxa
][avakNyaasaaTi AXavaa paravZkma vakrNyaasaaTi gaqla Asaql xar saha vafaqe vaat pahavai, jar xaaq majaa vakrNyaasaaTi
gaqlaAsaql xar xaina vafaqe vaat pahavai. 76
jar paIxa paxnaixa baqbanaava Jaala Asaql xar xyaa>naq Qvak vafae vaat pahavai. xyaaxa paIr]sXaxai sau&aarli xar caa>galq paNa
naahi sau&aarli xar xyaanaq Ixacyaa[ai sa>Baaqga GaqNaq ba>z vakVna xyaaga vakravaa va Ixala Izlqli sa>paRxai vakaDUna Gyaavai.
77
navara vyasanai, raqgat, zuracaari Aahq mhNaUna jar Ixanaq xyaacaa xyaaga vaqkla xar xyaanaq xaina maIhnaq vaat pahavai va xari
xai parxa Aali naahi xar xaaq Ixala Izlqli sa>paRxai, Qqvaja vakaDUna GaqOona Ixacaa xyaaga vakV [avakxaaq. 78
par>xau, jar xaaq paIxa vaqda, napausavak, vaiyaehina, baIhfva=kxa, AXavaa Asaa&ya vyaa&ainaq Ipadlqla Asaql , gaunhqgaar
[aabaixa Jaala Asaql xar xaila Ixacai sa>paRxai, saamaana TqvaNyaacaa hvaPvak Aahq. 79
Qvak paxnai jar zaro IpaNaari Asaql, vaaEet vaWNaacai Asaql, zaNagat Asaql, raqgat Asaql, vaa"atpaNaa vakrNaari
Asaql, O&aWpa_i vakrNaari Asaql xar paxai zusarq lgna vakV [avakxaaq. Ixacaa xyaaga na vakrxaa. 80
vaa>Ja baayavakaqla AaT vafaqe wavayaacai Asaxaaxa, Ijacai maul marxaaxa Ixala zha vafaqe wavayaacai Asaxaaxa, Ijala
pakvaPxa mauli haqxaaxa Ixala Avakra vafaqe par>xau Baa>dKaaqr Asaql xar xaabadxaaqba vakadimaaqd vakrxaa yaqxaq. 81
jar paxnai Aajaari Jaali va xai navaRyaa[ai pZamaaINavak Aahq A[aa s"aicaa vak&aihi xyaaga vakrxaa yaqNaar naahi. paNa xaaq
paurofa zusarq lgna vakV [avakxaaq. 82
jai baayavakaq ragaa>naq navaRyaacaq Gar saaqdxaq Ixala xaabadxaaqba vakadimaaqd wavaa. Ixala Garaxa ba>z vakVna Tqvaavaq naahixar
Ixala vauktu>baaxaUna vakaDUna tavakavaq. 83
jai s"ai navakaq vakV Asaq saa>gaUnahi zaro Ipaxaq, saavaejaInavak ITvakaNai Batvakxa Ipakrxaq, laqvaka>xa ImasaWxaq, Ixala
saha IvZkfnaal z>d rajaavakdq Baravaa lagaql. 84
jar I~jaanaq Qvak svajaaxaixail, na>xar xyaa Kaalcyaa jaaxaixail A[ai lgna vaqkli xar xyaa baayavaka>caq AI&avakar
xyaa>cyaa jaaxaicyaa `ZqNainausaar Trxail. 85
I~jaa>cyaa Garaxail savae vakarBaar, &aaImaevak vakayaqe vaga@rq xyaacai xyaacyaa jaaxaicai baayavakaq paaIhl. AaINa zusaRyaa
baayavaka Ixala vakamaaxa mazxa vakrxail. 86
jar Asaq na vakrxaa xaaq xyaacyaa hlvaPyaa jaaxaicyaa baayavakaqsa mahxva zqEel jari xyaacai xyaacyaa jaaxaicai baayavakaq jaiva>xa
Aahq, Asaq Asaql xar pZacaina par>parqnausaar xaaq xaucC Trxaaq, xyaacai xaulnaa (bZa¸NaaxaUna InamaaeNa Jaalqla) caa>daWa[ai
haqEel. 87
maulicyaa baapaanaq Aapali maulgai sanmaananaiya, xaroNa, sajaaxaiya, zqKaNaa A[aa varasa rixaiBaaxainaq Inayamaanausaar wavai
maga jari xai maulgai AjaUna vayaaxa Aalqli naahi. 88
naalayavak maaNasaasa zqNyaapaq%aa xyaanaq Aapali maulgai Garaxa na lgna vakrxaa marqpayae>xa xa[aica TqvaNaq vaqkvhahi caa>galq
Asaxaq. 89
lgnaacaq vaya JaaLyaana>xar maulinaq xaina vafaqe Xaa>baavaq, xyaana>xar Ixanaq svaxa: svaxaacaa navara yaaqgya jaaxaixaUna Inavadavaa
AaINa lgna vakravaq. 90
baapaanaq Ixacaq lgna lavalq naahi xar xai svaxa: Ixacaa navara [aaq&aU [avakxaq. xyaaxa vakahihi zaqfa naahi. Iva>kvaa Ixanaq
jyaala Inavadlq xyaacaahi zaqfa naahi. 91
jaqvha maulgai A[aaIrxainaq svaxaacaq lgna svaxa: Trvaxaq xaqvha xai baapaacyaa, AaEecyaa, Baavaacyaa vakaqNaxyaahi gaaqfti jasaq
zaIganaq, Qqvaja vaga@rq naqOo [avakxa naahi AaINa jar Asaq vaqklq xar xai caaqri Trql. 92
A[aaIrxainaq jaaq paurofa Aapali paxnai vakrql xaaq Ixacyaa baapaasa vakahihi zqNaq lagaxa naahi. vakarNa A[aa lgnaaxa
baapaacaa xyaacyaa maulivaril AI&avakar sa>pauftaxa Aalqla Asaxaaq. baapaacai maulicaq sa>%aNa vakrNyaacai jabaabazarisau$a
sa>palqli Asaxaq. 93
xaisa vafaaecyaa paurofaanaq baara vafaaecyaa mauli[ai lgna vakravaq, caaqvaisa vafaaecyaa paurofaanaq AaT vafaaecyaa mauli[ai lgna
vakravaq. jar xyaacyaa vakamaala hrvakxa nasaql xar xyaahi paq%aa lvavakr vakravaq. 94
lgna zqvaacyaa majaienaq haqxaaxa. xaaq jar Asaq samajaxa Asaql vaki> xaaq lgna vakrxaaqya xar xaaq xyaacaa ga@rsamaja Aahq.
zqvaacyaa saa%ainaq xaq haqxaq mhNaUna, AapaLyaa pZamaaINavak paxnaicai vakaWjai xyaanaq Ee`var paujaq samaana Gaqxali paaIhjaq. 95
maaxaa haqNyaasaaTi s"ai janmaxaq va baapa haqNyaasaaTi paurofa janmaxaaq hi zqvaacai rcanaa Aahq mhNaUna savae &aaImaevak Iva&ai
xyaa zaqGaa>nai ImaWUna vakravayaacaq Asaxaaxa. 96
jar lgnaacai zI%aNaa (maa>gaNai Iva&aixa wavayaacai) IzLyaana>xar jar xaaq paurofa maqla xar xyaacyaa Baavaala xyaa mauli[ai
Ixacyaa parvaanagainaq lgna vakravaq lagaql. 97
[auz^ Aapali maulgai lgnaaxa zqxaa>naa va&aU zI%aNaa GaqNaar naahi. vakarNa jar xyaanaq xasaq vaqklq xar xyaacaa AXae Asaa
lavala jaaEel vaki>, xyaanaq xyaacai maulgai Ivavakli Aahq. 98 tipa: va&aU zI%aNaa hi hu>dYacyaa Olt Asaxaq.
pZacaina mhNaa AXavaa Aa&auInavak mhNaa, Qvaka vakdUna va&aU zI%aNaa GaqOona zusaRyaala zqNaq Asaq vakrNaq caa>gaLyaa
maaNasaacaq l%aNa naahi. 99
Aaxaa payae>xa Aamhi Asaq vakaqTqhi Qqvaklqlq naahi vaki>, va&aU zI%aNaa (Qvak Ina][caxa Iva>kmaxa) saa>gaUna maulgai Ivavakli
jaaxaq. 100
marqpayae>xa xaq zaqGaq Qvakmaqvakacyaa pZamaaINavak saa>Ina&yaaxa rhavaqxa Asaa paIxa paxnai> ba*lcaa Occaxama Inayama Aahq. 101
lgna vakVna Qvak"a Aalqlq paIxa paxnai zaqGaqhi Aapalq pZqmaacaq va Aapaulvakicaq naaxaq saa>BaaWNyaasaaTi saxaxa pZyaxna
vakrxail. xaq vakaqNaxyaahi paIr]sXaxaixa Qvakmaqvaka[ai saz@va pZamaaINavakca rhaxail. 102
Asaa paIxa paxnaicyaa baabaxacaa vakayaza mai xaumhala saa>Igaxala Aahq. xaq sa>ba>&a savaesvai l@>Igavak samaa&aanaavar Ivasa>baUna
Asaxaaxa va Apaxya pZapxai ha xyaacaa mauKya O*q[a Asaxaaq xaq Ivasarxaa yaqNaar naahi. FapauDq vaar[aacyaa vaatNyaa vak[aa
vakravyaaxa xyaa ba*lcaq Inayama saa>gaxaaq xaq Qqvaka. 103
AaEevadila>cyaa ma=xyaU na>xar savae maul> Qvak"a yaqOona vadil va AaEe Fa>cyaa sa>paRxaicai samasamaana vaatNai vakrxail.
xasaq xaq xyaa>cyaa hyaxaixa vakV [avakNaar naahixa. 104
AXavaa, jaaq maaqTa Aahq xaaq savae sa>paRxai xyaacyaavakdq Tqvail va Exar jaNa xyaacyaa Aa#qnaq (jasaq vadila>cyaa, AaEecyaa
Aa#qxa haqxaq) rhaxail. 105
paIhLyaa maulacyaa janmaamauWq baapa Ipaxara>cyaa vakjaaexaUna mauvaPxa haqxaaq mhNaUna xyaa maulacaa hvaPvak savaaexa jaasxa Asaxaaq.
106
paIhla maulgaa Iva[aqfa mahxvaacaa Asaxaaq vakarNa, xyaacyaa janmaanaq xaaq Ipaxara>cyaa {NaaxaUna mauvaPxa haqxa Asaxaaq. xyaanaq
vaqklili GaqNai parxa paqkdNyaacai jabaabazari sau$a xyaa paIhLyaa maulavar Asaxaq. AaINa na>xar janmalqli savae Apaxyaq
vaqkvaW Ivafaya vaasanaqcaq pakW Asaxaq. 107
jasaq baapa maula>cai vakaWjai Gaqxaaq xyaacapZmaaNaq xyaa vadil Baavaanaq AapaLyaa lhana Baavaa>cai vakaWjai Gyaavayaacai
Asaxaq. 108
maaqTYa maulamauWq vaukt>Ubaala BarBarat yaqxaq AXavaa barbaazi yaqxaq. xaaq savaaexa mahxvaacaa Asaxaaq. samaajaaxail samajazar
laqvak xyaala maanaanaq vaagavaxaaxa. 109
maaqTa BaaOo jar par>parq pZmaaNaq xyaacyaa lhana Baavaa>[ai baIhNai>[ai yaaqgyaIrxyaa vaagala mhNajaq AaEe va baapaacaq vakama
vaqklq xar xyaala AaEe baapaacaa maana wavaa. paNa jar xyaanaq xyaacaq xaq vakxaevya bajaavalq naahi xar xyaala pakvaPxa Qvak
BaaOo mhNaUna jaaq maana ImaWavaa xaqvaDaca wavaa. 110
savae Baava>dq Qvak"a Iva>kvaa IvaBavaPxa rahU [avakxaaxa. xyaa>cyaa saaqyai nausaar xaq Asaavaq. par>xau, IvaBavaPxa rhaNaq caa>galq
Asaxaq vakarNa, xyaaxa vakxae=xva ]sa$ haqxaq. 111
vaar[aacai vaatNai vakrxaa>naa savaaexa jaasxa vaata maaqTYa Baavaacaa Asaql. xyaasaaTi pZXama saarKyaa vaatNyaa vaqkLyaavar
xyaa maalmaRxaqcaa Ivasaavaa Baaga maaqTYa Baavaacyaa vaatYaxa GaalUna xyaacaa vaata Ina][caxa vakravaa. ma&aLyaasa caaWisaavaa
Baaga GaalUna xyaacaa vaata Trvaavaa. [aqvatcyaa Baavaasa Orlqla ImaWql. xyaa][avaaya savaaexa ORxama Baaga maaqTYacyaa
vaatYaxa Gyaavaa lagaql. 112
A[aaIrxainaq savaaexa maaqTa va &aavakta Fa>cyaa vaatNyaa TrLyaana>xar Orlqla Baaga ma&ail savae Baava>daxa saarKaa vaatla
jaaEel. 113
saamaanaaxail savaaexa caa>galq saamaana maaqTa GaqEel. AaINa janaavaraxail savaaqeRxama xyaala ImaWxail. 114
Baava>daxa jaq savaejaNa Qvak saarKaqca AapaapaLyaa vakamaaxa InafNaaxa Aahqxa, Exar vakaqNaxaihi vaatNai haqNaar naahi. xari
vakahi Baaga maaqTYa Baavaasa xyaacaa maana mhNaUna wavaa. 115
jar AaNaKaina vakahi Ihssaa vakapala gaqla xar xyaana>xar Orlqli maalmaRxaa savaaexa saarKai vaatli gaqli paaIhjaq. jar
Asaa vakaqNaxaahi Ihssaa vakapala gaqla naahi xar vaatNai vak[ai vakravaq xaq Aaxaa paahU. 116
maaqTa BaaOo vaatNyaaxail Qvak Ihssaa jaasxa GaqEel. xyaacyaa maagaaqmaaga janmalqla BaaOo xyaacyaapaq%aa A&aae Ihssaa
jaasxa GaqEel va Orlqli savae Baava>dq OrlqLyaa Ih[yaacai saarKai vaatNai vakrxail. Asaa Inayama saa>Igaxalqla Aahq.
117
AIvavaahixa baIhNai>saaTi savae BaaOo xyaa>cyaa Ih[yaaxail Baaga zqxail. pZxyaqvak jaNa xyaacyaa Ih[yaaxail caa@Xaa Baaga
zqxail AaINa jaq BaaOo xasaq zqNaar naahixa xyaa>naa jaaxai baahqr vakaDlq jaaEel. 118
jar Qvakca pZaNai savae vaatNai JaaLyaavar Orla xar xyaacai vaatNai haqxa naahi mhNaUna xaaq maaqTYa Baavaacaa haqxaaq. 119
jar lhana Baavaala maaqTYa Baavaacyaa baayavakaq paasaUna maulgaa Jaala xar xyaacaa vaata samasamaana vakravaa lagaql. Asaa
Trlqla pZGaaxa Aahq. 120
maaqTYa Baavaacyaa paxnaila &aavaktYa BaavaapaasaUna JaalqLyaa maulala jari maaqTYa Baavaacaq AI&avakar nasalq xari xyaala
maaqTYa Baavaacaa vaata ImaWxaaq. Asaa Inayama Aahq. 121
maaqTYa Baavaacyaa baayavakaqsa lhana Baavaa paasaUna maulgaa Jaala va lhana Baavaacyaa baayavakaqsa maaqTYa Baavaa paasaUna
maulgaa Jaala xar vaatNyaa vak[aa vakravyaaxa hq TrIvaNaq AvaGad Asaxaq. 122
maaqTYa Baavaacyaa xa[aa maulasa xyaaxaLyaa xyaaxa ORxama ba@l ImaWql. Exar maula>sa Orlqlq ImaWxail xyaa>cyaa maaxaa>cyaa
zjaaepZmaaNaq xaq Asaql. 123
maaqTYa Baavaacaa xyaacyaa paIhLyaa baayavakaqpaasaUna Jaalqla maulgaa pa>&ara gaaEe GaqEel. zusarq maulgaq Orlqla Ihssaa
saarKaa vaatUna Gaqxail. 124
Qvakaca jaaxaixail paxnyaa Asaxail xar xyaama&yaq Occaxaqcaa pZ`na na vakrxaa xyaa maula>cyaa janmaavaVna xyaa>caq jyaqfTxva
baIGaxalq jaaEel. 125
saubZmaNyamaH BaafyaapZmaaNaq paaIhlq xar, E>z^ala Aavaahna vakrNyaacaa hvaPvak savaaexa maaqTYa maulacaa Aahq. jauWi Asaxail
xar xyaaxa jaaq paIhla baahqr Aala xaaq maaqTa samajala jaaEel. 126
jyaala maulgaq Jaalqca naahixa xaaq xyaacyaa mauli>cai naqmaNaUvak vakril va maaqTYa maulicaa maaqTa maulgaa Aajaaqbaacaq `Za$
vakril. 127
Fa Inayamaanausaar z%aanaq svaxa: xyaacyaa savae mauli>cyaa naqmaNauvaka A[aapZvakarq vakVna pZjaa vaaDvali haqxai. 128
z%aanaq xyaacyaa mauli zha &amaaela, xaqra vaka[yapaala va saRxaavaisa saaqmaala maaqTYa pZqmaanaq IzLyaa haqxyaa. 129
maulgaa va maulgai Fa>xa xyaanaq pakrvak vaqkla navhxaa. jaaqvar mauli jaiva>xa Aahqxa xaaqvar xyaa maalmaRxaqvar xyaa>caaca
hvaPvak Asaxaaq ha Trlqla Inayama Aahq. 130
par>xau, maaxaa>cyaa maalmaRxaqvar pakvaPxa mauli>caaca hvaPvak Asaxaaq. xyaaxa AIvavaahixa mauli>caa maaqTa hvaPvak va mhNaUna
Ihssaa Asaxaaq. vaarsa mhNaUna jaaIhr JaalqLyaa maulicaa maaqTa maulgaa InapauI"avak Aajaaqbaacyaa maalmaRxaqcaa paUNae maalvak
haqEel. 131
Asaa maulgaa xyaacyaa baapaacaa sau$a vaarsa Trxaaq (Inayamaanausaar) xyaasaaTi xyaala xyaa zaqGaa>cai `Za$ vakravai
lagaxail. 132
maulacaa maulgaa va vaarsa mhNaUna naqmalqLyaa maulicaa maulgaa Fa>cyaa hvaPvakaxa Qqhivak xasaq>ca Aa&yaa]xmavak vakamaaxa
pakrvak nasaxaaq. vakarNa, xyaa>caq paUvaeja Qvakaca baijaapaasaUna Oxpanna Jaalq Aahqxa. 133
samajaa maulgai JaaLyaavar Ixala vaarsa jaaIhr vaqklq va xyaana>xar maulgaa Jaala xar xyaa>caq hvaPvak samaana Asaxaaxa.
vakarNa maulila va>[aacyaa jyaqfTxvaacaq hvaPvak nasaxaaxa. 134
paNa jar vaarsa mhNaUna naqmalqli maulgai vaarli xar Ixacaa navara xyaa sa>paRxaicaa maalvak mhNaUna baqla[avakpaNaq zavaa
vakV [avakxaaq. 135
jari Qvakawala maulacaa maulgaa (naaxau) Asala xari, jar xyaacyaa maulicyaa maulanaq jaaq sajaaxaiya navaRyaa paasaUna Jaala
Aahq, `Za$ vaqklq xyaacaq (maaxaaqbaacaq, AaEecaa baapaacaq) xar xaaq maulivakdUna Asalqla naaxau maalmaRxaqvar hvaPvak saa>gaU
[avakxaaq. 136 tipa: jaaq pZXama `Za$ vakril xyaacaa maalmaRxaqvar hvaPvak lagaxaaq. Asaa Inayama Aahq.
maulamauWq xaaq jaga Ija>vakxaaq, naaxaumauWq (naaxau JaaLyaamauWq) xaaq Amarxva ImaWvaxaaq AaINa maulacyaa naaxaumauWq (paNaxau
JaaLyaamauWq) xaaq saUyaaela Ija>vakxaaq. 137
maulavakdUna A[aapZvakarq Ixahqri pakayaza maaNasaacaa haqxaaq mhNaUna xyaa maaNasaacaq pauxaH narvakapaasaUna sa>r%aNa haqxa Asaxaq.
FavakarNaanaq, xyaa maulasa pauxaH r mhNaUna pau"a Asaq svaya>BaUnaq mhNalq Aahq. 138
Fa jagaaxa maulacaa maulgaa va maulicaa maulgaa Faxa vakahi pakrvak vakravayaacaa nasaxaaq. vakarNa maulicaq maulgaqsau$a
xyaala pauxaH narvakapaasaUna vaacavaxaaxa. 139
vaarsa mhNaUna naqmalqLyaa maulicyaa maulanaq xyaacyaa AaEesaaTi pZXama Ipa>d zana vakravaq. zusarq Ipa>d zana baapaasaaTi
vakravaq, AaINa Aajaaqbaacaq `Za$ vakravaq. hq savae maanya Aahq. 140
Qvakawanaq zRxavak maulgaa zusaRyaa GaraNyaacaa jari Gaqxala Asala xari xaaq zRxavak maulgaa xyaacaa vaarsa haqOo [avakxaaq.
141
zRxavak Izlqla maulgaa xyaacyaa KaRyaa baapaacaq `Za$ vakV [avakxa naahi. xaq naa>va vaapaV [avakxa naahi va xyaa baajaUcyaa
maalmaRxaqvar hvaPvak saa>gaU [avakxa naahi. 142
baaEecaa maulgaa jaaq naqmaNaUvak na (Ixacyaa zira[ai samaagama vakrNyaacai parvaanagai vauktU>baanaq wavayaacai Asaxaq xa[ai
nasaLyaasa) vakrxaa Jaalqla Aahq xaaq vaasanaqcaq pakW Asaxaq mhNaUna xyaacai vaarsa mhNaUna naqmaNaUvak haqOo [avakxa naahi.
143
vaarsa mhNaUna naqmaNaUvak JaalqLyaa baaEecaa maulgaa jar Ava@&apaNaq Jaala Asaql xar xaaq maulgaa jari Ixacyaa ziracaa
Asala xari xaaq baIhfva=kxaacaa maulgaa Asaq samajaavayaacaq Asaxaq. xyaala vaarsaaxa Baaga Gaqxaa yaqxa naahi. 144
par>xau, jar A[aa maIhlqsa AI&ava=kxapaNaq pau"a Jaala xar xaaq Ixacai vaarsa pauDq caalvaU [avakxaaq. hq Inayamaaxa Aahq. hq
Asaq Asaxaq Iva>k, jamaina va bai Qvakacyaaca maalvakicaq Aahq. 145
jyaanaq AapaLyaa maqlqLyaa Baavaacai jaayajaaz saa>BaaWli va xyaacaa (maqlqLyaa Baavaacaa) maulgaa maaqTa Jaala vaki>, xai
xyaacyaa xaabyaaxa zqli paaIhjaqq. 146
vaarsa mhNaUna naqmalqli s"ai jar Ixacyaa zira[ai paat lavaql Iva>kvaa Exar saIpa>d paurofaabaraqbar Jaaqpaql xar xyaa paasaUna
janmalqla maulgaa Ava@&a Trxaaq. vakarNa, A[aa vyavaharasa vauktU>baacai parvaanagai navhxai. 147
var Izlqlq Inayama hq sajaaxaiya baayavaka>cyaa maula>baabaxacaq Aahqxa. Aaxaa Inayama, jaqvha paurofa Ivajaaxaiya s"aiyaa>[ai
lgna vakrxaaq AXavaa paat lavaxaaq xaqvha vaar[aacaq vakaya Aahqxa, xaq paha. 148
samajaa, bZa¸Naasa caar vaNaaecyaa caar baayavaka Aahqxa. xar xyaacaq (maalmaRxaqcaq) IvaBaajana vaksaq vakravayaacaq xaq baGaa.
149
[aqxai vakrNaara gaulama, gaaEevar caDNyaasaaTi Tqvalqla vaWU, gaadi, zaIganaq, AaINa Gar hq bZa¸Na s"aicyaa maulasa
wavaqxa. xyaa][avaaya Exar Baagaaxail savaaexa maa@Lyavaana vasxau xyaala ImaWql. 150
bZa¸Na baayavakaqcaa maulgaa OrlqLyaa maalmaRxaqxail Ixasara Ihssaa GaqEel. %aI"aya baayavakaqcaa maulgaa zaqna Ih[[aq
Tqvaql, va@[ya s"aicaa maulgaa zid Ihssaa Tqvaql, [auz^ s"aicaa maulgaa Qvakca Ihssaa Tqvaql. 151
zusara payaaeya Asaa Aahq Iva>k, Qva>kzr maalmaRxaqcaq zha Ihssaq vakravayaacaq va xyaacai vaatNai Kaali Izli Aahq xyaa
pZmaaNaq vakravai. 152
bZa¸Naicaa maulgaa xyaaxail caar Ihssaq GaqEel, %aI"ayacaa maulgaa xaina Ihssaq GaqEel, va@[yacaa zaqna Ihssaq GaqEel
AaINa Orlqla Ihssa [auz^ s"aicaa maulgaa GaqEel. 153
bZa¸Nai paasaUna maul haq AXavaa na haq vakaqNaxyaahi paIr]sXaxaixa [auz^ s"aicyaa maulala Qvakca Ihssa wavaa. Asaa
Inayama Aahq. 154
bZa¸Na, %aI"aya AaINa va@[ya baapaapaasaUna [auz^ s"aisa jaaq maulgaa haqEel xyaala vaarsaa hvaPvak nasaxaaq paNa jar xyaacyaa
baapaanaq xyaala vakahi Izlq AXavaa sagaWq Izlq xar xaq xyaacaq haqxaq. xyaavar Exar vaNaaecyaa baayavaka>cyaa maula>caa hvaPvak
rhaxa naahi. 155
sajaaxaiya baayavaka>paasaUna Jaalqlq savae maulgaq xyaa sa>paRxaicai saarKai vaatNai vakrxail. xyaana>xar xaq xyaa>cyaa savaaexa
maaqTYa Baavaala AaNaKaina Qvak Ihssaa xyaa>cyaa pZxyaqvakacyaa Ih[yaaxaUna zqxail. 156
[auz^ pakvaPxa xyaacyaa jaaxaicyaaca s"ai[ai lgna vakV [avakxaaq. xai maul> baapaacai ImaWvakxa saarKai vaatUna Gaqxail. maga
xai Ivakxaihi Asali xari xasaq>ca haqEel. 157
manaupaasaUna jaq baara maulgaq svaya>BaUcyaa ma&aUna Oxpanna Jaalq xyaaxail saha jaNa manaucaq vaarsa samajalq jaaxaaxa AaINa
zusarq saha vaarsa naahixa paNa hq savae naaxalga Aahqxa. 158
va@&a maagaqe Jaalqla pau"a, paxnaivakdUna Jaalqla pau"a, zRxavak Gaqxalqla pau"a, maanalqla pau"a, gaupxapaNaq janmalqla pau"a,
tavaklqla pau"a Asaq saha pZvakarcaq pau"a AsaU [avakxaaxa. xaq sagaWq naaxalga samajaavaqxa va xaq savae saha vaarsa haqOo
[avakxaaxa. 159
vaukmaarimaaxaqcaa maulgaa, paxnainaq janma Izlqla maulgaa, Ivavakxa Gaqxalqla maulgaa, paunalegna vaqklqLyaa Iva&avaq paasaUna
Jaalqla maulgaa, jaaq svaxaa xyaacyaa vakdq maulgaa banaUna Aala Aahq Asaa, [auz^ s"ai paasaUna Jaalqla maulgaa, hq saha
naaxalga samajaavaqxa paNa xaq vaarsa haqxa naahixa. 160
cauvakicyaa maulala vaarsa vakrNyaamauWq xyaacaq BaIvaxavya A>&avakarmaya haqxaq jasaq pauracyaa paaNyaaxa IbanasauvakaNaUcai naava
GaqOona jaaNaaRyaacaq haqxaq. 161
Qvakawa maaNasaasa svaxaacyaa rvaPxaacaa maulgaa Aahq AaINa zusara maulgaa Aahq xyaacyaa paxnaipaasaUna Jaalqla xar xyaa
zaqGaa>naa xyaacai ImaWvakxa vaatUna Gaqxaa yaqEel. 162
svaxaacyaa rvaPxaacaa maulgaa vaqkvaW ImaWvakxaicaa maalvak haqOo [avakxaaq par>xau, vaktvakt navakaq mhNaUna zusaRyaala xyaacyaa
Kacaaecai saaqya vakravai. 163
xyaasaaTi jaqvha va@&a pau"a xyaa ImaWvakxaicai vaatNai vakril xaqvha xaaq zusaRyaa vaarsaala (zRxavak, va=kI"ama, gau&aaqxpanna,
ApaaIva$, vaknaina, sahaq$, IvZkxaivak, paa@naeBava pau"a, svaya>zRxa) xyaa ImaWvakxaicaa sahavaa AXavaa paa>cavaa Baaga
zqOona tavakil 164
A[aaIrxainaq baapaacyaa ImaWvakxaicai vaatNai haqxa Asaxaa>naa, zusarq sazsya xyaa>cyaa zjaae pZmaaNaq vZkma[a: A[aa pZvakarq
xyaa>caa vaata GaqOo [avakxaaxa. 165
paIhLyaa paxnaipaasaUna Jaalqla xaaq va@&a pau"a samajaavaa va xyaana>xarcyaa baayavakaqsa AXavaa baayavaka>sa Jaalqlq pau"a
Fa>cyaasaaTi 'paxnaipaasaUna Jaalqla', Asaq [abz vaaparlqlq Aahqxa xaq samajaUna Gyaavaq. AaINa Asaq vaarsa par>xau va@&a
nasalqlq paU"a samajaavaqxa. 166 tipa: hq savae pau"a va@&a Asalq xari ImaWvakxaicyaa vaatNaicyaa sa>zBaaexa Asaa pakrvak
vaqkla jaaxa Asaq.
Inayaaqgacyaa Iva][aft InayamaapZmaaNaq jaq pau"a ma=xa AXavaa napausavak, raqgajajaer, A[aa maaNasaacyaa baayavakaqsa Jaalqli
Asaxaaxa xyaa>naa sau$a '%aq"agaa' cai maulq mhNaUna AaqWKalq jaaxaq. 167
sajaaxaiya maulasa jyaala AapazHvakaWi pau"aacaa zjaae Izla jaaOona svaivakarlq jaaxaq xyaala 'zRxavak pau"a' Asaq
mhNaxaaxa. 168
Qvakawa (sajaaxaiya) maulasa bZa¸Na xyaacyaa gauNavaRxaqvakdq paahUna (caa>galq vaaEet Facai samaja AsaNaq) svaxa:caa pau"a
mhNaUna svaivakarxaaq xyaala 'va=kI"ama pau"a' Asaq sa>baaq&axaaxa. 169
jar Qvakazq maul gaupxapaNaq Garaxa janmalq paNa xyaacyaa KaRyaa baapaacaa paRxaa naahi Asaa maulgaa 'gau&aaqxpanna' maulgaa
samajaavaa. 170
xyaacyaa AaEe baapaanaq tavaklqLyaa maulasa Qvakawanaq pau"a mhNaUna svaivakarlq xar xyaala 'ApaaIva$ pau"a' Asaq mhNaxaaxa.
171
samajaa, vaukmaarivaqkla Ixacyaa baapaacyaa Garaxaca maulgaa Jaala va xyaana>xar Ixacaq vakaqNaa[ai lgna Jaalq AaINa xyaa
navaRyaanaq xyaa maulasa svaxaacaa maulgaa Asaq svaivakarlq xar xyaa maulasa 'vaknaina' Asaq mhNaxaaxa. 172
samajaa QvakjaNa Qvaka mauli[ai jaaNaivapaUvaevak AXavaa AjaaNaxaa lgna vakrxaaq va xyaa maulasa svaivakarxaaq xar xaaq maulgaa
xyaacaa 'sahaq&a' Asaq samajaxaaxa. 173
jar Qvakawanaq sajaaxaiya AXavaa Ivajaaxaiya A[aa paalvaka>vakdUna xyaa>caa maulgaa Ivavakxa Gaqxala va xyaala svaxaacaa pau"a
mhNaU lagala xar xaaq xyaacaa IvZkxaivak pau"a haqxaaq. 174
jar Qvakawa parixyavaPxaa AXavaa Iva&avaa baaEenaq zusaRyaapaurofaa[ai paat lavala va xyaa paasaUna Ixala maulgaa Jaala xar
xaaq maulgaa Ixacaa 'paa@naeBava pau"a' Asaq samajaxaaxa. 175
samajaa, Qvakazi s"ai vaukmaaIrvaka Aahq va A[aa ]sXaxaixa Ixanaq navara saaqdla AaINa na>xar paunha xyaacyaa[ai Iva>kvaa
zusaRyaa Qvaka[ai sa>saar vakravayaasa Aali xar xasaq vakrNyaasa Ixala paUNae AI&avakar Aahq. 176
samajaa Qvaka maulanaq xyaacyaa janmazaxyaa maaxaaIpaxyaasa saaqdUna (vakahihi vakarNa Asaaq) xaaq zusaRyaa maaNasaavakdq xyaacyaa
maula saarKaa rahU lagala xar xaaq xyaa maaNasaacaa 'svaya>zRxa' pau"a Trxaaq. 177
jaaq maulgaa bZa¸Naacyaa vaasanaqmauWq [auz^ s"aisa haqxaaq xyaala 'para[ava' Asaq mhNaavaq vakarNa jari xaaq jaiva>xa (parayaNa)
Asala xari [ava AsaLyaa saarKaaca Asaxaaq. 178
[auz^ paurofaasa gaulama s"aipaasaUna maulgaa Jaala va xyaala xyaa baapaanaq saa>BaaWla xar xaaq xyaacyaa xyaa baapaacyaa
ImaWvakxaicaa vaarsazar haqxaaq, Asaa Inayama Aahq. 179
Asaq hq Avakra pau"a pZvakar AsaUna xaq jar va@&a pau"a hjar nasaql xar `Za$ vakrNyaasa Opayaaqgai Asaxaaxa va xyaa pZmaaNaq
xyaa>caq vaarsaacaq hvaPvak Asaxaaxa. Fa vyavasXaqmauWq xyaa bZa¸Naacaq `Za$ AdUna rhaNaar naahi. 180
hq savae pau"a jari xyaacaq (saa>BaaWNaaRyaa baapaacaq) `Za$ vakrNaarq va xyaacyaa vaar[aacaq AI&avakari Asalq xari xyaa>caq baija
xyaa maaNasaacaq nasaxaq. xaq xyaa>cyaa KaRyaa baapaacaqca Asaxaq. 181
Qvaka baapaacyaa Anaqvak maula>pa@vaki Qvakasaca pau"a Jaala xar xyaacaq vakavaka xyaacyaa vaar[aasa Aapala vaarsa mhNaU
[avakxaaxa Asaq manau saa>gaxaaq. 182
jar Qvaka maaNasaacyaa Anaqvak baayavaka>pa@vaki Qvakilaca pau"a Jaala xar xyaa Exar saava"a Aayaasau$a xyaa maulasa xyaa>caa
maulgaa samajaNyaasa hrvakxa naahi. 183
paIhLyaa maulacyaa pa[caaxa xyaana>xarcaa vaarsaacaa AI&avakari haqxaaq AaINa jar Asaq Anaqvak Asaxail xar xaq savae samaana
AI&avakari Trxail. 184
maulasa vaarsa nasaql va xaaq maqla xar xyaacaa baapa xyaacyaa ImaWvakxaicaa maalvak samajaU [avakxaaq. 185
xaina paUvaejaa>sa A&yae paaNyaanaq wavayaacaq Asaxaq, xyaa IxaGaa>sa Ipa>dzana vakravayaacaq Asaxaq, caa@Xaa mhNajaq va>[aja hq savae
vakrxaaq AaINa paa>cavaa (jaaq janmalqla nasaqlhi) xyaacaa Fasavae gaaqfti>[ai vakahihi sa>ba>&a nasaxaaq. 186
ma=xaacyaa AgazijavaWcaa va>[aja jaaq Fa xaina IpaDYaxail savaaexa lhana xaaq ma=xaacyaa ImaWvakxaicaa vaarsa Trxaaq.
xyaana>xar savaukLya xyaa GaraNyaacaa Aa&yaa]xmavak ][a%avak AXavaa IvawaXaie haqEel. 187
jar Qvakawa bZa¸Naacyaa baabaxa savae pZvakarcaq var OlMqKa vaqklqlq vaarsa [avaPya nasaxail xar [aqvati xyaacyaa javaWcaq
vaqz[aas"a sa>panna Asaa vakaqNai pauNyavaana sa>yamai paahUna xyaasa xai ImaWvakxa wavai Asaa Inayama Aahq. 188
bZa¸Naacai maalmaRxaa vak&aihi rajaanaq japxa vakravayaacai naahi Asaa Trlqla Inayama Aahq. Exar vaNaaecyaa laqvaka>cai
maalmaRxaa jar xaqXaq vaarsaa ba*l vaaz Oxpanna Jaala xar maa"a xaaq japxa vakV [avakxaaq. 189
samajaa, ma=xa maaNasaacyaa Iva&avaqnaq xyaa>cyaa sagaaq"a (vauktU>bai) maulasa vaaDvalq Asaql xar xai Iva&avaa xyaa maulasa
xyaacai (Ixacyaa ma=xa navaRyaacai) ImaWvakxa zqOo [avakxaq. 190
Qvakaca AaEecyaa zaqna maula>nai zaqna maul> vaaDvali Asaxail xar xai zaqGaq xyaa>cyaa vadila>cai vaatNaicai maalmaRxaa xyaa
AaEevakdUna GaqOo [avakxaaxa. 191
par>xau, AaEe maqLyaavar Ixacai sahaqzr maul> va mauli Ixacai maalmaRxaa saarKai vaatUna Gaqxail. 192
xyaa ma=xa maaxaqcyaa mauli>cyaa mauli>naasau$a vakahi vaata ImaWNaq Aava[yavak Asaxaq, pZqmaapaaqti hq l%aaxa Tqvaavaq. 193
lgnaa Aa&ai Izlqli vasxau, lgnaaxa Agnaisaa%a IzlqLyaa vasxau, pZqmaapaaqti IzlqLyaa vasxau, Ixacyaa Baava>danaq
Izlqli, AaEenaq Izlqli, baapaanaq Izlqli, Fa savae saha maalmaRxaa s"ai&ana mhNaUna samajaavayaacyaa Asaxaaxa va
xyaa>var vaqkvaW Ixacaaca hvaPvak Asaxaaq. 194
Ixacyaa paIxanaq IzlqLyaa gaaqfti Ixacyaa pa[caaxa Ixacyaa Apaxyaa>naa ImaWxaaxa, jari xai navaRyaacyaa hyaaxaixa maqli. 195
Asaa Aazq[a Aahq vaki>, jar maulicaq lgna bZ¸, z@va, A[ae AXavaa pZajaapaxya AaINa Ivavaah ga>&avae pa$xainaq Jaalq
Asaxail xar Ixacai ImaWvakxa pakvaPxa Ixacyaa navaRyaalaca ImaWql jar xai s"ai Ivanaa Apaxya vaarli. 196
par>xau, jar Exar pZvakarq jasaq Asaur, ra%asa, pa@[aacai A[aa sazaqfa pa$xainaq lgna Jaalq Asaql xar Ixacyaa pa[caaxa
Ixacai ImaWvakxa Ixacyaa AaEesa Iva>kvaa baapaasa ImaWql jar xai Ivanaa Apaxya vaarli. 197
bZa¸Na baapaacyaa samajaa caarhi vaNaaecyaa baayavaka Aahqxa xar xyaaxail bZa¸Na baayavakaqcyaa maulisa xyaa AaEecai
ImaWvakxa ImaWql. xyaapZmaaNaq xyaa xyaa baayavaka>cyaa mauli>cyaa ba*l vaatNai haqEel. 198
s"ai Ixacyaa vauktU>baacai ImaWvakxa jai savaae>cai samaana Aahq, AXavaa Ixacyaa navaRyaacai ImaWvakxa, svaxaasaaTi saaTvaUna
TqvaU [avakxa naahi. xasaq vakrNyaasaaTi Ixanaq vauktU>baacai AagaaOo parvaanagai Gyaavayaacai Asaxaq. 199
navaRyaacyaa jaivana vakaWaxa jaq zaIganaq Ixanaq vaaparlq Aahqxa xyaacai vaatNai haqxa naahi. xaq Ixacaqca rhaxaaxa. jar vakaqNai
Asaq vaqklq xar xyaala jaaxaibaahqr vakaDlq jaaEel. 200
napausavak, jaaxai baahqr tavaklqlq, A>&a, baIhra, mauvaka, vaqda, maUKae A[aa>naa vaar[aaxa vaata nasaxaaq. 201
par>xau, xasaq Asalq xari xyaa savaae>cyaa paaqtapaaNyaacai saaqya paIva"a Inayamaacaq #ana Asalqla na cauvakxaa vakril. xasaq
jar xyaa>naq naahi vaqklq xar xaaq jaaxaibaahqr vaqkla jaaEel. hq nyaayaa&ai[aala lagaU haqxaq jaaq Inavaada zqxa Asaql. 202
samajaa, napausavak va Exar pZvakarcaq laqvak jaq yaqXaq saa>Igaxalq Aahqxa xyaa>cai lgna vakrNyaacai EcCa Asaql va xyaa>naa
maul Jaali xar xyaa>caa (maula>caa) vaarsaa hvaPvak ]sa$ haqxaaq. 203
vadila>cyaa ma=xyaU na>xar jar savaaexa maaqTYa Baavaanaq svavakftanaq vakahi ImaWvakxa vaqkli Asaql xar xyaavar xyaacyaa
&aavaktYa Baava>da>caa hvaPvak Asaxaaq jar xaq AByaasaaxa caa>gali pZgaIxa vakrixa Asaxail xar. 204
samajaa xyaa Baava>danai #anajaena vaqklq naahi par>xau, svavakftanaq ImaWvakxa vaaDvali xar xyaa ImaWvakxaicai saarKai vaatNai
vakravai Asaa Trlqla Inayama Aahq. 205
#anamaagaaenaq jai ImaWvakxa vaqkli jaaxaq xai xyaa>caica Asaxaq. Ima"aanaq Izlqli baI%asa gaaqft, lgnaaxa ImaWalqlq
Aa>zNa, caa>zla, xyaacaqca Asaxaq. xyaavar zusara vakaqNaihi hvaPvak saa>gaU [avakxa naahi. 206
jar vauktU>baaxail Qvak jaNa svavakftanaq jagaU pahaxa Asaql va xaaq vaukt>UbaaxaUna IvaBavaPxa Jaala xar xyaacyaa vaatqla Qrvai
jaaq Ihssaa Aala Asaxaa xyaacaa Qvak %aulMvak Baaga yaqEel. 207
jar vauktU>baaxail Qvak jaNa svavakftanaq ImaWvakxa vaaDvaUna Asaql xar xyaa ImaWvakxaivar vaukt>Ubaaxail Exara>caa hvaPvak
nasaql par>xau, jar xaaq svaKaufainaq vakahi zqNaq vakrixa Asaql xar xaqvaDqca (Exara>nai) Gyaavaq. 208
samajaa Qvakawanaq vaadvadila>cai hrvalqli sa>paRxai [aaq&aUna vakaDUna ImaWvali xar xai xyaacai ImaWvakxa Asaq samajalq
jaaEel va xyaavar Exar vakaqNaacaahi hvaPvak nasaql. 209
samajaa, Baava>d Qvakza IvaBavaPxa haqOona maga paunha Qvak"a Jaali xar xyaa>cyaa vakmaaEecai vaatNai samaana haqEel va
jyaqfTxvaacaa mau*a vakama vakrNaar naahi. 210 tipa: Qrvai maaqTYa Baavaacaa jaasxa vaata vaga@rq jyaa xarxauzi Aahqxa xyaa
A[aa paIr]sXaxaixa baaz Trxaaxa.
jar maaqTa BaaOo AXavaa savaaexa &avakta BaaOo Fa>caa Ihssaa xyaa>naa Izla naahi Iva>kvaa, xaq lvavakr maqlq xar xyaa>caa
vaata xyaa>cyaa vaar[aala ImaWxaaq. 211
sahaqzr Baava>dq (BaaOo va baIhNai) Qvak"a jamaUna vadila>cai ImaWvakxa saarKai vaatUna Gaqxail. 212
vadil BaaOo laqBaanaq AapaLyaa lhana maula>caa vaata KaaEel xar xaaq xyaa vaukt>Ubaacaa vadil&aari mhNaUna rhaNyaasa
naalayavak Trql. AaINa xyaala rajaa Iva`vaasaGaaxaacyaa AaraqpaaKaali ][a%aa vakV [avakxaaq. 213
jaq BaaOo naqhmai gaunhq vakrxaaxa xaq ImaWvakxaicaa vaata GaqNyaasa layavak maanalq jaaxa naahixa. xyaaxail maaqTa BaaOo
vadil Baavaacaa hvaPvak raKaU [avakNaar naahi. xyaala savae vaatNyaa saarKyaaca vakravyaa lagaxail. 214
jar vadila>baraqbar rhaNaari Baava>dq svaxa:cyaa baWavar vakahi Owaqga vakVna ImaWvakxa vakrixa Asaxail xar xyaa>caa baapa
xyaa>naa sa>paRxaicai vaatNai vakrxaa>naa BaqzBaava vakVna vakmai jaasxa vaatNai vakV [avakNaar naahi. 215
jar vaatNyaa JaaLyaana>xar AaNaKaina Qvak maulgaa Jaala xar xyaala baapaacaa savae vaata ImaWxaaq. xasaq>ca jar IvaBavaPxa
Jaalqla maulgaa paunha baapaala yaqOona ImaWala xar xyaala baapaacyaa vaatYaxa Ihssaa ImaWql. 216
AaEecaa maulgaa Ivanaa Apaxya maqla xar xyaacai jaayazaz xyaa AaEela ImaWql. jar AaEesau$a maqli xar xyaacyaa
Aajaila ImaWql. 217
Inayamaanausaar savae vaatNyaa JaaLyaavar AcaanavakpaNaq AaNaKaina maalmaRxaa AsaLyaacaq AaDWUna Aalq xar xyaa
ImaWvakxaicai vaatNai samaana vakravai. 218
vakpadq, vaahna, zaIganaq, ][ajavalqlq Kaaw pazaXae, s"ai gaulama, paIva"a vakamaasaaTi Asalqli jamaina Fa>cyaa
vaatNyaa vakrxaa>naa IvaBaajana vakrxaa yaqNaar naahi. 219
Aaxaapayae>xa maalmaRxaqcai IvaBaagaNai vak[ai vakravai va vakaqNaacaa hvaPvak vakaya xaq savae paaIhlq Aaxaa wuxaaxail
vyavaharacai maaIhxai pahavayaacai Aahq. 220
wuxa va sa_a baajaar hq zaqnahi rajyaala Gaaxavak AsaLyaamauWq caa>gala rajaa xyaa>var ba>zi Gaalil. 221
wuxa va sa_a baajar hq Qvak pZvakarcaq Kaulq caaqricaq pZvakar Trxaaxa. mhNaUna rajaa xyaa>naa Inaya>"aNaaKaali TqvaNyaacaa naqhmai
pZyaxna vakril. 222
Inajaieva vasxauvar jaqvha sa_a KaqWla jaaxaaq xaqvha xyaala wuxa Asaq mhNaavayaacaq Asaxaq. sajaiva gaaqfti>var KaqWlq jaaxaq
xaqvha xyaa sa_Yala 'samahvaya' mhNaxaaxa. OzahrNaaXae, GaaqdYa>cai, ba@la>cai [ayaexa 223
rajaa A[aa savae gaaqfti>var savaPxa najar Tqvail va jaq laqvak Asaq KaqWxaa>naa xyaaxa rsa GaqNaarq AaDWxail xyaa>naa sajaa
vakril. xyaa][avaaya Qvakawa bZa¸Naacaq saa>qga GaqNaaRyaa [auz^asa pavakdql. 224
jaugaari, naacaqpaaqrq, gaaNaibajaavaNai vakrNaarq, zuft maaNasaq, A`Z$ pa>Xai, jaq baqvakayaza vakamaq vakrxaaxa, na[aapaaNai
Fa>caa vyaapar vakrNaarq va xyaaxa rmaNaarq, Asaq savae laqvak rajaala AaDWlq xar xaaq xyaa>naa xaabadxaaqba rajyaa baahqr
havaklUna lavail. 225
jar gaupxapaNaq caaqRyaa vakrNaarq, xyaa>cyaa halcaalinaq laqvaka>naa "aasa zqNaarq Asaq laqvak rajyaaxa Aalq Aahqxa vaka>, xaq
xyaanaq pahavaq. 226
vakarNa, Aa&aicyaa vakLpaaxa AapaNa paaIhlq Aahq Iva>k, xyaa laqvaka>nai maaqTq [a"auxva Oxpanna vaqklq haqxaq. xyaavakrxaa>
[ahaNyaa laqvaka>nai ga>maxa mhNaUna sau$a xyaa>naa ORxaqjana zqOo nayaq. 227
mhNaUna jar Asaq AaDWlq Iva>k, A[aa gaaqfti>caq vyasana lagalqlq laqvak rajyaaxa Aahqxa xar xyaa>caa ba>zaqbasxa xyaa>nai
xyaacyaa bau$inausaar vaqkla paaIhjaq. 228
%aI"aya, va@[ya va [auz^ jar z>d BaV [avaklq naahixa xar xyaa>naa maaqlmajaUri vakVna z>d BarNyaacai parvaanagai Aahq.
par>xau, bZa¸Naala z>d JaaLyaasa xaaq z>dacai rvakma hpxyaanaq zqOo [avakxaaq. 229
s"ai, lhana maul, vaqdq, gariba, Aajaari, A[aa ganhqgaara>sa rajaa paktvaPyaa>cai ][a%aa zqOo [avakxaaq xaq paktvaqk
caabavaka>naq, vaqxaa>naq, zaqranaq A[aa vakaqNaxyaahi pZvakarq vakrxaa yaqEel. 230
jar sa>paRxaicaa va@kpak caDlqlq, maajalqlq (nyaayaa&ai[aala Karqzi vakrNyaacaa pZyaxna vakrNaarq) laqvak gaunhqgaar Asaxail
xar rajaa xyaa>cai sa>paRxai japxa vakVna xyaa>naa ][a%aa vakril. 231
rajaanaq vakaDlqlq pakmaaena xyaaxa paqkrbazl vakrNyaacaa pZyaxna vakrNaara, ma>"yaala pa@saq caarNaara, baayavaka>cai, lhana
maula>cai, bZa¸Naacai, hxyaa vakrNaara, [a"aUla ImaWalqla A[aa>naa rajaanaq zqhz>dacai ][a%aa wavai. 232
jar nyaayaa&ai[aanaq paUNae Ivavaqvakanaq sajaa vakrNyaacaa Inavaada vaqkla Asaql xar xyaaxa rajaanaq bazl vakV nayaq. 233
jar rajaala Asaq AaDWUna Aalq Iva>k, ma>"aima>dW cauvakicaq InaNaeya Gaqxa Aahq xar xyaaxa rajaa svaxa: hsxa%aqpa vakril
va cauvak vakrNaaRyaa ma>"yaala Qvak hjaar panaa z>d vakril. 234
bZa¸Naacai hxyaa vakrNaara, saura IpaNaara, bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrNaara, jaaq gaurocyaa [ayyaqvar Jaaqpaxaaq, hq savae mahapaaxavaki
samajaavaqxa. 235 tipa: mahapaaxavak mhNajaq paka[aicyaa ][a%aqsa yaaqgya Asaq.
jar hq caar paaxavak vakrNaarq xapasyaa vakVna paaxavakacaq paIr%aalna vakrNyaasa xayaar nasaxail xar xyaanaa [aaIrrivak
z>dacai sajaa wavai va vakayawa pZmaaNaq jaaq z>d Asaql xaaq vakravaa. 326
xyaasaaTicyaa [aaIrrivak ][a%aa vakaqNaxyaa xyaa A[aa, gaurocyaa [ayyaqvar JaaqpaNaaRyaacyaa vakpaaWavar s"aiIl>gaacaa daga
gaaq>zUna wavaa. saura IpaNaaRyaacyaa vakpaaWavar gauxyaacai KaUNa, bZa¸Naacai hxyaa vakrNaara xyaacyaa vakpaaWavar daqvak
nasalqLyaa &adacaq Icanh dagaavaq va bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrNaaRyaacyaa vakpaaWavar vauk"yaacaq daqvaqk A[aa KauNaqcaa daga wavaa.
237
samaajaaxail savae pZvakarcaq Iva&ai jasaq, jaqvaNaavaWi, ya#yaagaacai Aama>"aNaq, lgna samaar>Ba, &aaImaevak Iva&ai Fa>paasaUna
xyaa>naa zUr rhavaq lagaql. 238
gaaq>zlqLyaa xyaa KaUNaqmauWq xaq catvakna AaqWKaxaa yaqxail, xyaa>caa xyaaga xyaa>caq savae naaxalga vakrxail. xyaa>naa zyaamaayaa,
maanasanmaana zaKavaNyaacai garja naahi Asaq manaunaq saa>Igaxalq Aahq. 239
paNa jar mahapaaxavak vakrNaara xapasyaa vakrNyaasa va xyaa ~ara pZaya][caRxa vakrNyaasa xayaar Asaql xar xyaacyaa
vakpaaWavar gaaq>zlq jaaNaar naahi par>xau, xyaala varcaa AmasaemaNa QvaDa z>d haqEel. 240
jar Asaq mahapaaxavak vakrNaara bZa¸Na Asaql xar xyaala ma&ala AmasaemaNa QvaDa z>d haqEel va xyaacai savae
ImaWvakxa japxa vakVna rajyaa baahqr hvakalpa_i haqEel. 241
Exar vaNaaecaq Asaxail va jaaNaiva paUvaevak xaq vaqklq Asaql xar xyaacai rajyaa baahqr hvakalpa_i haqEel va jar AjaaNaxaa
vaqklq Asaql xar savae maalmaRxaa japxa haqEel. 242
gauNai rajaa vak&aihi A[aa mahapaaxavaPyaacai maalmaRxaa svaxaavakdq TqvaNaar naahi. paNa jar xyaanaq laqBaapaayai Asaq vaqklq
xar xaaq rajaa xyaa paaxavakacaa Baagaizar Trxaaq. 243
A[aa mahapaaxavaPyaala z>d vaqkLyaana>xar xai vaVNaala samapaeNa vakravai mhNajaq paaNyaasa saaqdavai AXavaa Qvakawa paujya
bZa¸Naasa zana vakravai. 244
vaVNa ha ][a%aqcai zqvaxaa Aahq. xaaq savae rajaa>var l%a zqOona Asaxaaq. Asaq Asalq xari vaqz[aas"a sa>panna bZa¸Na
Fa savae jagaacaa maalvak Asaxaaq. 245
jyaa zq[aaxail rajaa gaunhqgaara>cai maalmaRxaa svaxaavakdq Tqvaxa naahi va bZa¸Naala zana vakrxaaq xyaa rajyaaxail maaNasaq
yaaqgya vaqWi janma Gaqxaaxa va ziGaaeyaufai Asaxaaxa. 246
A[aa rajyaaxa [aqxavakRyaacaq paivak caa>galq Ogavaxaq, lhana maul> marxa naahixa, Ivava=kxa [ariracai sa>xaxai haqxa naahi AaINa
ApaGaaxa haqxa naahixa. 247
bZa¸Naala IvanaavakarNa vaqznaa zqNaaRyaa [auz^asa rajaa A[aa zqhacyaa ][a%aa vakril Iva>k, xyaamauWq zh[axa pasarql.
248
jar rajaanaq Inarpara&a maaNasaasa ][a%aa vaqkli xar xaaq xyaacaa gaunha Ixaxavakaca vaaEet Asaxaaq Ijaxavaka jaqvha xaaq Qvakawa
Apara&yaasa ][a%aa na vakrxaa saaqdUna zqxaaq. xasaq>ca jaqvha xaaq Apara&yaala ][a%aa vakrxaaq va Inarpara&yaala saaqdxaaq xaqvha
xyaala paUNya pZapxa haqxaq. 249
A[aaIrxainaq savae Inavaadq jaq ATra naa>vaanaq AaqWKalq jaaxaaxa xaq vaksaq vakravaq xaq saIvasxarpaNaq paaIhlq. 250
jaaq rajaa A[aaIrxainaq Aapalq vakxaevya paar paadxaaq xaaq savaezUr pZ]sa$ paavaxaaq, jaq zq[a xyaa>naq AjaUna Ija>vaklqlq naahixa
xaqXaq xaaq A[aapZvakarq na Ija>vakxaa paaqhaqcaxa Asaxaaq. 251
rajyaacaa vakarBaar vyavasXaixapaNaq TqvaLyaana>xar xaaq jaagaaqjaagai IvakLlq OBaarql jaqNaq vakarNaq rajyaacaq sa>r%aNa haqEel.
xaqvaDq JaaLyaavar xaaq rajyaaxail "aasazayavak laqvaka>caa ba>zaqbasxa vakrNyaavar Bar zqEel. 252
rajyaaxail sajjana laqvaka>caq sa>r%aNa vakrNaq va zujaenaa>caq Inayamana AXavaa Inazaelna vakVna Asaa rajaa xyaacaa svagaaecaa
maagae maaqvakWa vakril.253
jaaq rajaa hpxaq KaaOona rajyaaxail caaqra>naa maaqvakWq saaqdxaaq mhNajaq, jaaq BZftacaari Aahq Asaa svagaaexa jaaOo [avakxa
naahi. 254
jyaa rajyaaxa sa>r%aNa Aahq xaq rajya saz@va BarBarativakdq jaaxa raIhl, jasaq InayaImaxapaNaq paaNai Izlqla va=%a vaaDxa
rhaxaaq. 255
rajyaacyaa Aaxail vakarBaaravar xyaacaq gaupxacar l%a TqvaUna Asaxail va xaq zaqna pZvakarcyaa caaqra>var &yaana Tqvaxail.
Qvak jaq OGadpaNaq caaqRyaa vakrxaaxa va zusarq gaupxapaNaq caaqRyaa vakrxaaxa. 256
OGadpaNaq caaqri vakrNaarq xaq jaq vyaapaar vakrxaa>naa maalacyaa Ivakmaxaixa, zjaaexa maapaaxa caaqri vakVna IvavZki vakrxaaxa.
zusarq caaqr xaq jaq zraqdq, haxaOcalqgairi, caaqRyaamaaRyaa vaga@rq vakamaq vakrxaaxa, 257
jaq AI&avakari laca Gaqxaaxa, Kaaqti Aa`vaasanaq zqxaaxa, jaugaar KaqWxaaxa, paksavaNaUvakixaUna Aapali vakmaaEe vakrxaaxa, jaq
&aaImaevak Iva&aixa Kaaqtq vakama vakrxaaxa, ImaXyaacaari laqvak, AaINa BaIvafya saa>gaUna laqvaka>cai lut vakrxaaxa. 258
[aasanaaxail Occa pazsXa AI&avakari jaq Aapalq vakama sacaaqtinaq vakrixa naahixa, vaq[yaa vyavasaaxail laqvak, vaksaba
zaKavaUna vakmaaEe vakrNaarq laqvak yaqxaaxa. 259
Asaq AapaNa sajjana AsaLyaacaa bahaNaa vakreixa Asalq Owaqga vakrxaaxa xaq rajyaaxail vakatq Aahqxa va xyaa>cyaavar najar
TqvaNaq Aava[yavak Aahq hq jaaNaNaara rajaa Asala paaIhjaq. 260
A[aa laqvaka>naa AaqWKaNyaasaaTi xaaq (rajaa) Iva`vaasaU saqvavak jaq xyaa laqvaka>xa xyaa>cyaaxailca Qvak Aahq Asaq BaasavaUna
ImasaWUna xyaa>cyaa vakarvaayaa OGad paadxail, naqhmaicaq gaupxacar jaq IgaRhaEevak banaUna xyaa>cyaavakdq jaaxail va xyaa>naa
pavakdNyaasa mazxa vakrxail, 261
A[aaIrxainaq xyaa>naa xaaq gaunha vakrxaa>naa pavakdLyaavar xyaa>cyaa gaunFacyaa pZmaaNaaxa xaaq xyaa>naa ][a%aa vakril. 262
caaqri vakrNyaacai savaya jadlqla vaqkvaW ][a%aa AXavaa z>d vakVna Inaya>I"axa haqxa naahi. xaaq xyaacaq Asaq vaaEet Owaqga
caalUca Tqvaxaaq. 263
jaqXaq laqvak jamaa haqxaaxa, paaNai GaqNyaacyaa jaagaa, capaaxyaa vaga@rq IvavakNyaacai zuvakanaq, ra>dvaadq, AaIxaXaa (Iva[aa,
ha<tql, la<Ija>ga haOosaqsa) rsxyaacaq naavaqk, pZ]sa$ Jaadq, zqvaWq, zarocaq ASq, saNa saajara vakrNyaacyaa jaagaa,
KaqWacai ma@zanaq, ma@paklicyaa jaagaa A[aa ITvakaNai xaq AaDWxaaxa. 264
jaunaq bagaicaq, vasxai javaWil ja>galq, vaklavakara>cyaa vasxyaa, Irvakamai Garq, na@saIgaevak va maanava InaImaexa gauha,
265
A[aa jaagaa>var rajaacaq gaupxacar l%a zqOona Asaxail. hq Ipakrxaq va basalqlq Asaq zaqnahi pZvakarq Aapalq vakama
vakrxail. 266
sau&aarlqlq caaqr jaq Qvaqk vakaWi A[aa vaaEet vakamaaxa haqxaq xyaa>cyaa mazxainaq rajaa (vakaqxavaal) Fa laqvaka>naa [aaq&aU
[avakxaaq. xyaa>cyaa IvaIva&a gaupxa vakarvaayaa, ITvakaNaq Fa>caa xalasa xaaq vakril va xyaa>caa jamaLyaasa naa[a vakril.
267
xyaa>naa pZlaqBanaq zaKavaUna, bZa¸Naa>cai Baqt zqOona, xyaa>naa IBaxai zaKavaUna, hq gaupxacar xyaa>naa vakayawacyaa ba>&anaaxa
Advakvaxail. 268
jaqvha hq saama zamaacaq maagae Ivapakl Trxaaxa xaqvha rajaa xyaa>cyaavar hlMa vakVna xyaa>caa, xyaa>cyaa Ima"aa>caa va lagaqba>&aq
A[aa savae laqvaka>caa maaVna naayanaat vakril. 269
caa>gala rajaa vakaqNaalahi vaqkvaW sa>[ayaavaVna ][a%aa vakrNaar naahi. paNa jar pauravaq saapadlq xar xyaacyaa jaaqravar xaaq
xyaa>naa xyaa>caa gaunha [aabaixa Jaala xar maaVna tavakil. 270
jaq Exar laqvak A[aa caaqra>naa Aasara zqxaaxa, Anna zqxaaxa, xyaa>cyaa vakamaaxa mazxa vakrxaaxa AXavaa xaqXaq zule%a vakVna
mazxa vakrxaaxa xyaa savaae>naa rajaa maaVna tavakil. 271
jyaa>cai naqmaNaUvak laqvaka>caq sa>r%aNa vakrNyaasaaTi vaqkli Aahq Asaq laqvak jar xyaa>caq vakama vyava]sXaxaipaNaq vakrixa
naahixa Asaq Izsalq xar rajaa xyaa>naa caaqra>pZmaaNaq samajaUna vakTaqr ][a%aa vakril. 272
jyaa>caq vakama nyaaya zqNyaacaq Aahq Asaq OccapazsXa jar Aapalq vakama samaa&aanavakarvakpaNaq na vakrxail xar xyaa>naa sau$a
rajaa gaya vakrNaar naahi. 273
jaq AI&avakari gaa>va lutlq jaaxa Asaxaa>naa, paaNyaacaa ba>&aara pakaqdla jaaxa Asaxaa>naa, mahamaagaaevar lut haqxa Asaxaa>naa
vaqkvaW baGyaacai BaUImavaka Gaqxail xyaa>cai savae maalmaRxaa japxa vakVna xyaa>naa zq[aa baahqr hvaklUna zqEel. 274
jaq rajaacai saRxaa maanaNaar naahixa, jaq [a"aUla ImaWUna vakarvaayaa vakrxail, jaq rajaacaa KaIjanaa lutNyaacaa pZyaxna
vakrxail xyaa savaae>naa rajaa zqhz>dacai ][a%aa zqEel. 275
rajaa, jaq caaqr Garaxa ra"ai GausaUna caaqRyaa vakrxail xyaa>caq haxa CatNyaacai ][a%aa vakril. Iva>kvaa sau|avar ta>gaUna
Tqvail. 276
paIhli caaqri pavakdli xar xyaacai zaqna baaqtq Catli jaaxail, zusaRyaa>za caaqri vakrxaa>naa saapadla xar Qvak haxa va
Qvak paaya Catla jaaEel, IxasaRyaa>za saapadla xar maaVna tavakla jaaEel. 277
jaaq caaqrala Aasara zqEel, Anna, hxyaarq, Inavaara, zqEel AXavaa xyaa>naq caaqVna AaNalqlq Ivavakxa GaqEel xaaq caaqr
samajalq jaaEel va xyaapZmaaNaq xyaalasau$a ][a%aa haqEel. 278
jaaq paaNyaacyaa ba>&aaRyaacai IBa>xa xaaqdql xyaala paaNyaaxa baudvaUna maarlq jaaEel AXavaa xaaq ba>&aara paunha baa>&aUna zqEel
xyaacyaa svaKacaaenaq. xyaa][avaaya varcaa AmasaemaNa QvaDa z>d haqEel. 279
jaq laqvak rajaacyaa [as"aagaaraxa Gausaxail, zqvaWaxa Gausaxail, jaq hRxaicai, GaaqdYacai, rXaacai, caaqri vakrxail,
xyaa>naa xaabadxaaqba maaVna tavaklq jaaEel.
jaq paaNyaacai caaqri vakrxail AXavaa paaNai xaaqdxail xaq Kaalcaa AmasaemaNa QvaDa z>d Barxail. 281
jaaq naagarivak rajaacyaa Kaajagai rsxyaavar IvanaavakarNa GaaNa tavakil xyaala zaqna vakfaepaNaa z>d haqEel va xyaala xai
GaaNa saapak vakravai lagaql. 282
paNa jar Asaq vakrNaara mhaxaara Asaql, gaBaevaxai Asaql, lhana maul Asaql xar xyaa>naa xaavakiz zqOona saaqdlq
jaaEel va xai GaaNa vakaDUna tavakli jaaEel. Asaa Trlqla Inayama Aahq. 283
jaq va@w AajaaRyaala caa>galq Aa@fa&a zqOona barq vakrixa naahixa xyaa>naa ma&ala AmasaemaNa z>d haqEel, janaavara>naa Aa@fa&a
zqNaara A[aica cauvak vakril xar xyaala Kaalcaa AmasaemaNa z>d haqEel. 284
jaaq paul (nazivaril) maaqdql, zqvaWaxail Jaq>da pakadql, xyaacaa za>da maaqdql A[aa maaNasaala xaq savae svaKacaaenaq
zurosxa vakravaq lagaql AaINa xyaa][avaaya paa>caa[aq panaa z>d Baravaa lagaql. 285
IvavZkicyaa maalaxa BaqsaW vakrNaaRyaala xasaq<>ca rxnaa>naa vyava]sXaxaipaNaq na xaaqdNaq, Baaqvak paadNaq A[aa cauvakasaa>Ti
Kaalcaa AmasaemaNa z>d haqEel. 286
pZamaaINavak gZahvakasa lutNaaRyaa vyaapaaRyaasa ma&ala AmasaemaNa QvaDa z>d haqEel. 287
rajaa xyaacaq savae va@kzKaanaq hmarsxyaavar Tqvail mhNajaq laqvaka>naa xyaa va@kwa>caq hal Izsaxail va jabar &aavak InamaaeNa
haqEel. 288
jaaq vaq[aicai IBa>xa (vakaqt) naft vakril, jaaq IvakLLyaa Baaqvaxaicaa Ka>zvak BaVna vakaDil xyaala xaabadxaaqba rajyaabaahqr
havaklUna Izlq jaaEel. 289
jaivana naft vakrNaarq ma>"a baaqlNaq, jaazU vakrNaq, ma>"axa>"a vakrNaq, A[aa gaunFasaaTi zaqna[aq panaa z>d haqEel. 290
cauvakicaq baija IvavakNaq, paqrlqlq baija vakaDNaq, [aqxaacyaa saimaa naft vakrNaq A[aa gaunFasa haxapaaya xaaqdNyaacai ][a%aa
Asaql. 291
jar saaqnaaranaq paksavaNaUvak vaqkli xar xyaala Bayaanavak ][a%aa Izli jaaEel, xyaacaq xalvaarinaq xauvakdq xauvakdq vaqklq
jaaxail. 292
[aqxaicyaa Avajaara>cai caaqri, [as"aa>cai caaqri, Aa@fa&aa>cai caaqri, FasaaTi vakaqNaxyaa ][a%aa wavayaacyaa xaq rajaa Trvaql,
xyaasaaTi caaqrlqLyaa vasxaucaq Opayaaqga, vaqW Facaa Ivacaar vaqkla jaaEel. 293
rajyaala saaxa haxapaaya (A>gaq) Asaxaaxa Asaq mhNaxaaxa xyaacaq vakarNa, rajaa, xyaacaq Aamaaxya (ma>"ai), raja&aanai,
rajaacaa KaIjanaa, sa@nya, AaINa xyaacaq zaqsxa rajaq va Exar IhxaIca>xavak Asaq xaq saaxa Asaxaaxa. 294
Fa saaxa A>gaa>caq mahxva jasaq Aahq xyaa pZmaaNaq xyaa>cai naaq>z yaqXaq vZkmavaar vaqkli Aahq xai A[ai, xyaaxail savaaexa
mahxvaacaa pZXama Aahq va xyaacyaa naa[aamauWq rajyaacaq savaaexa jaasxa nauvaksaana haqxaq Asaq Aahq. 295
xarisau$a Fa saaxa A>gaaxail vakahi Baaga Exavaqk mahxvaacaq Asaxaaxa vaki>, xyaaxail vakaqNaxaa jaasxa mahxvaacaa Asaq
TrIvaNaq saaqpaq nasaxaq. xyaacaq vakarNa Fa Baagaa>caq vakayae Qvakamaqvakaxa gau>xalqlq Asaxaq. 296
Facaq vakarNa, xaq savae Baaga xyaa>cyaa Iva][afT vakamaasaaTi Asaxaaxa. pZxyaqvak xyaa xyaa vakamaasaaTi mahxvaacaa Asaxaaq.
AaINa xaq xyaacyaa Opaa>gaanaq yauvaPxa Asaxaaxa. 297
gaupxacara>xyaa maa&yamaanaq, svaxa:cyaa saamaXyaaecaa zqKaavaa vakVna, xaaq IvaIva&a OpavZkma vakayaaenvaixa vakrxaaq va xyaa~ara
svaxaacai [avaPxai Ajamaavaxaaq xyaa baraqbar xyaacyaa [a"aU>caa A>zaja Gaqxa rhaxaaq. 298
savae pZvakarcyaa &aaqvaPyaa>caa va zaqfaa>caa A>zaja Gaqxa xaaq xyaa>caq mahxva samajaUna xyaacaq pauDil vakama sauro vakrxaaq. 299
]vakxaihi Apaya[a paunha paunha Aalq xari xaaq na va>ktaWxaa pauDcyaa caDaEecyaa yaaqjanaa AaKaxa Asaxaaq. vakarNa, na[aiba
xyaalaca saaXa zqxaq jaaq pZyaxna[ail Aahq. 300
caar yaugaacyaa svaBaavaanausaar rajaacaq vaWNa Asaavaq lagaxaq. xai yaugaq A[ai, va=kxa, "aqxaa, ~apaar AaINa vakli. 301
rajaa jaqvha Jaaqpalqla Asaxaaq xaqvha vakli yaugaacaq xaaq pZIxaInaI&axva vakrixa Asaxaaq. OTlqla rajaa ~apaar, vakama
vakrNyaasa xayaar "aqxaa (ra@pya) va pZxya%a vakama vakrNaara rajaa mhNajaq va=kxa (saxya, sauvaNae) yaugaacaa pZIxaInaI&a
Asaxaaq. 302
rajaa E>z^, saUyae, vaara, yama, varoNa, ca>z^, Agnai AaINa pa=Xvai Fa>caq AnauvakrNa vakril. 303
jasaq E>z^ paavasaa|axa paaOosa zqOona [aqxaila mazxa vakrxaaq xasaq rajaa rajyaacai jal vyavasXaa sauvyava]sXaxa vakrNyaacaq
vakama varil. 304
saUyae jasaa, AaT maIhnaq pZvaka[a zqOona Ipavaka>cyaa vaaDisa va hvaqxa paaNai KaqcaUna mazxa vakrxaaq xyaapZmaaNaq rajaa caa>gaLyaa
maagaaenaq pZjaqvar vakr lavaUna rajyaacyaa vakarBaaracai vyavasXaa vakrxaaq. vakarNa rajaa ha xyaacyaa rajyaacaa saUyae Asaxaaq.
305
jasaq vaara savae ITvakaNai ][arxaaq va jagaNyaasaaTi yaaqgya vaaxaavarNa InamaaeNa vakrxaaq xasaq, rajaacaq gaupxacar savae"a ][aVna
rajaala vakama vakrNyaasaaTi Aava[yavak Asalqli maaIhxai ImaWvaUna zqxaaq. 306
yama jasaa nyaayaanaq vaagaxaaq maga xaaq Ima"a Asaql Iva>kvaa nasaql xyaala nyaaya ImaWNaarca xasaq rajaacyaa rajyaaxa savaae>naa
rajaa nyaayaanaqca vaagavaql. 307
jasaq varoNa paapyaala zaqranaq jaKadUna Tqvaxaaq xasaq rajaa pZjaqla "aasa zqNaaRyaa>naa sajaa vakrxaaq. mhNajaq nyaayaalyaaxa xaaq
varoNaa saarKaa vaagaxaaq. 308
ca>z^asaarKaa sau>zr va hsaxamauKa rajaa savaae>naa IpZya Asaxaaq. xaaq ca>z^apZmaaNaq [aa>xa rahUna savaae>cai vaaxaae Qvakxaaq va savaae>naa
Aana>z zqxaaq. 309
rajaa Agnai pZmaaNaq ragait va zujaenaa>naa jaaWUna tavakNaara Asaavaa lagaxaaq. xaq xyaacaq vaagaNaq sa>xapxa AagaisaarKaq Asaavaq
lagaxaq. 310
pa=Xvai ja[ai savaae>naa Aa&aar zqxaq xyaapZmaaNaq rajaasau$a savaae>naa Aa&aar zqNaara Asaavaa lagaxaaq. pZxyaqvakacaq AaqJaq pa=Xvai
Aana>zanaq GaqOona IvanaaxavZkar xyaa>naa saa>BaaWxaq xasaq rajaanaq pZjaq[ai vaagaavaq A[ai Apaq%aa Asaxaq. 311
A[aaIrxainaq xaaq rajaa savae saa&ana saamaugZinaq na Xavakxaa> rajyaaxail xasaq>ca rajyaa baahqVna yaqNaaRyaa caaqra>caa ba>zaqbasxa
vakril. 312
rajaa Ivakxaihi va@xaagalqla Asala xari xyaanaq bZa¸Naa>caa Apamaana vakVna xyaa>caa raga AaqDvaUna GaqOo nayaq. vakarNa,
jar bZa¸Na ragaavalq xar xaq xyaa>cyaa saamaXyaaenaq rajaacaq sa@nya va xyaacaq rXa naft vakVna xyaala ][a%aa vakrxail. 313
jyaa>cyaa [aapaamauWq Agnai savae Ba%aNa vakril, paaNai IpaNyaayaaqgya rhaNaar naahi, ca>z^ala vakla pZapxa JaaLyaa va xaaq
lhana AaINa paunha maaqTa haqxaaq, 314
A[aa bZa¸Naa>naa IcadvaUna vakaqNaacaq Balq Jaalq Aahq, vakarNa, xaq (bZa¸Na) xyaa>cyaa yaaqga saamaXyaaenaq navaq Iva`va Oxpanna
vakV [avakxaaxa, zqvaa>naa xyaa>cai z@Ivavak [avaPxai Gaalvaayala lavaxaaxa. 315
jyaa>cyaa majaienaq Ixanahi jaga> caalxaaxa, zqvaa>caq Asxaixva haqxaq, jaq vaqz jaaNaxaaxa xyaa> bZa¸Naa>naa IcadvaUna vakaya
ImaWNaar? 316
bZa¸Na maga xaaq A#anai Asaaq AXavaa #anai Asaaq, xyaaxa Qvak pZvakarcaq z@Ivavak xaqja Asaxaqca. jasaq,Agnai paIva"a
Asaaq AXavaa nasaaq xyaacaq xaqja xasaq>ca Asaxaq. 317
Badvaklqla Agnai Icaxaqla jaaWxaaq xasaq>ca ya#axa Aahuxai IzLyaanaq sau$a paunha xaqjasvai haqxaaq. 318
xyaapZmaaNaq, bZa¸Na savae pZvakarcyaa vakamaaxa gavaek haqxaaxa xari xyaa>caa naqhmai sanmaanaca Jaala paaIhjaq vakarNa, pZxyaqvak
bZa¸Na Qvak zqvaxaa svaVpa Asaxaaq. 319
jaqvha %aI"aya, saamaXyaaecyaa maazanaq, bZa¸Naa>caa Opamaze vakrxaaxa xaqvha bZa¸Naanaq jara samajaUxazarpaNaq Gyaavayaacaq Asaxaq
vakarNa, savae %aI"aya mauWcaq bZa¸Naca Aahqxa. 320
paaNyaapaasaUna Agnai Oxpanna Jaala xasaq>ca %aI"aya bZa¸NaaxaUna Oxpanna Jaalq, laqKa>d zgadaxaUna Aalq, vakaqNaxyaahi xaivZ
gaaqftila Fa IxaGaa>naa Baqzxaa yaqxa naahi. 321
%aI"ayaa>naa sama=$ haqNyaaxa bZa¸Na mazxa vakrxaaxa, bZa¸Naa>naa %aI"aya mazxa vakrxaaxa, xyaa>cyaa Qvak"a rhaNyaaxa Fa
jagaacaq AaINa na>xarcyaa jagaacaq Balq Aahq. 322
jyaa rajaala xyaacaa A>xavakaW naIjavak AaLyaacaq Omagaxaq xyaa>naq xyaacai svaxaacai savae sa>paRxai bZa¸Naala zqOona va
rajya rajapau"aacyaa hvaali vakVna yau$ BaUImavar marNyaasa sajja vhavayaacaq Asaxaq. 323
A[aaIrxainaq sajja Jaalqla rajaa xyaacyaa [aasavakiya vakxaevyaa>naa saa>BaaWxaa>naa xyaacyaa saqvavaka>sa Aa#a vakril Ivak>,
xyaa>nai pZjaqcaq paalna pZamaaINavakpaNaq vakravaq. 324
A[aaIrxainaq mai xaumhala rajaacai vakxaevyaq samajaavaUna Izli Aahqxa. Aaxaa va@[yaa>cai va [auz^a>cai vakxaevyaq pahavayaacai
Aahqxa xai A[ai, 325
va@[yaanaq xyaacaq gaurovauklaxail ][a%aNa paUNae vaqkLyaavar lgna vakravaq va Aapala vyavasaaya pZamaaINavakpaNaq vakravaa. xasaq>ca
gaur> paaWavaixa. 326
xyaacaq vakarNa, jaqvha pZjaapaIxanaq gaur> InamaaeNa vaqkli xaqvha xai va@[yaacyaa xaabyaaxa Izli. bZa¸Naa>cyaa va %aI"ayaa>cyaa
xaabyaaxa baavaki savae pZaNai Izlq. 327
va@[yaanaq, mai vak&aihi gaur> saa>BaaWNaar naahi Asaq mhNaavayaacaq nasaxaq. AaINa jar va@[yaanaq janaavarq paaWli xar Exara>nai
xai paaWavayaacai nasaxaaxa. 328
va@[yaala rxnaa>cai paarKa ][avakavai lagaql xyaaxa maaqxai, pZvaaW, maa@Lyavaana &aaxaU, vas"a, sauga>&ai pazaXae, AaINa
masaalq hq savae xyaacyaa vakamaaxa yaqxaaxa. 329
va@[yaala IbayaaNyaacai paarKa Asali paaIhjaq, caa>gali jamaina va vaaEet jamaina hq samajalq paaIhjaq, xyaala vajanai va
maapaiva paIrmaaNaq A[aa savae vyavasaayaa[ai sa>ba>I&axa gaaqfti maahixa AsaLyaa paaIhjaqxa. 330
xasaq>ca caa>galq vaaEet maalacai samaja Asali paaIhjaq, InarInara|a zq[aa>cai xyaa>cyaa[ai vyaapaar vakrNyaacai pakayaza va
xaaqta Asaq savae samajalq paaIhjaq. xyaa][avaaya gaur> vaaDvaNyaacaq xa>"a xyaala caa>galq Avagaxa Asalq paaIhjaq. 331
xyaala naaqvakra>caq vaqxana vakaya va vaksaq Trvaavayaacaq xaq samajalq paaIhjaq. IvaIva&a Baafaa Avagaxa AsaLyaa paaIhjaqxa.
vyaapaaracaq Inayama va na@Ixavakxaa Facaq Baana xyaala Asalq paaIhjaq. IvavZkicaa maala vaksaa Tqvaavaa xaq xyaala maahixa
Asalq paaIhjaq. 332
sazHmaagaaenaq xyaanaq hu[aarinaq va maqhnaxainaq xyaacai maalmaRxaa vaaDvaavayaacai Asaxaq. xyaaca pZmaaNaq xyaanaq maaqTYa Izlanaq
garjaU>naa mazxa vaqkli paaIhjaq, Annazana vaqklq paaIhjaq. 333
[auz^acaq pZXama vakxaevya Asaxaq bZa¸Naacai saqvaa vakrNaq. vaqzacaa AByaasa haqxa AsalqLyaa Garacai saqvaa vakrNaq, ha
[auz^acaa maaqTa sa+uNa samajala jaaxaaq. xyaaxaca xyaanaq Aana>z maanala paaIhjaq. 334
jaaq [auz^ namZpaNaq Aapali savae vakamaq vakrxaaq, naqhmai bZa¸Naacai saqvaa vakrxaaq xaaq xyaacyaa pauDcyaa janmai Occa vaukWaxa
janma Gaqxaaq. 335
jaqvha Fa caar vaNaaexail laqvak saamaanya paIr]sXaxaixa Asaxaaxa xaqvha xyaanai vaksaq rhavaq xyaacaq ORxama Inayama Aaxaa
payae>xa paaIhlq Aaxaa FapauDq, xaq AdcaNaixa Asaxail xar xyaa>nai vakaya vakravaq xaq pahavayaacaq Aahq, xyaa>cyaa IvaIva&a
vakxaevyaa>cai sau$a maaIhxai vakVna Gyaavayaacai Aahq.

Baaga navavaa sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.
Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – zhavaa Baaga {1-131}
savae Ixanahi I~ja vaNaaexail (bZa¸Na, %aI"aya, va@[ya) IvawaXaie vaqzacaa AByaasa vakrxail paNa xyaa>xail pakvaPxa bZa¸Na
][avakvaNyaacaq vakayae vakrxail. ha Trlqla Inayama Aahq. 1
bZa¸Na InayamaapZmaaNaq xyaacaa OzrInavaaeh vakril. zusaRyaa>naa ][avakvaql, hq savae paIva"a InayamaapZmaaNaq xaaq vakril. 2
xyaacyaa OccaxaqmauWq, xyaacyaa Occa GarNyaamauWq, vakarNa xaaq sa>yamaacaq Inayama paaWxaaq, vakarNa xaaq Iva][aft ya#yaaga
vakrxaaq A[aa savae vakarNaa>naq bZa¸Na savae vaNaaexa `ZqfT Trxaaq. 3
bZa¸Na, %aI"aya va va@[ya hq I~ja vaNae Aahqxa va [auz^ Qvak janmaacaa vaNae Aahq. xyaa ][avaaya Exar vaNae naahixa. 4
tipa: s"aivaNae Asaa paa>cavaa vaNae Asaavaa Asaq Aajacyaa vakaWaxa vaatxa Aahq vakarNa s"ai vaqz ][avakxa naahi mhNaUna
xai bZa¸Na haqxa naahi, s"ai [as"a caalvaxa naahi mhNaUna xai %aI"aya haqxa naahi, s"ai vyavasaaya vakrixa naahi mhNaUna xai
va@[ya haqxa naahi. mhNaUna Ixala [auz^ Trvalq jaaxaq par>xau, Asaq Asalq xari s"ai bZa¸Naapaq%aa jaasxa bauI$maana AsaU
[avakxaq, %aI"ayaapaq%aa jaasxa [aUr Asaxaq va vyavaharaxa xai va@[yaapaq%aa jaasxa hu[aar AsaU [avakxaq mhNaUna Ixacaa vaqgaWa
vaNae Asaavaa Asaa Qvak Ivacaar pZvaah Aahq, Ixala [aUz^ TrvaNaq hq Ixacyaa gauNavaRxaqcaa Opamaze vakrNyaasaarKaq Aahq.
savae jaaxaima&yaq, paurofaacyaaca jaaxaicyaa, Iva&aipaUvaevak lgna Jaalq Aahq A[aa,(vaukmaarivaka) s"aipaasaUna jai maul>
janmaxaaxa xai maul> xyaa paurofaacyaa jaaxaicai samajali jaaxail. 5
I~jaacyaa zusaRyaa jaaxaixail paxnaipaasaUna Jaalqli maul> jari xyaaca paurofaacyaa jaaxaicai samajali gaqli xari xai maaxaqcyaa
vaqga|a jaaxaimauWq Xaaqdi hlvaki samajali jaaxail. 6
Asaa savae"a Inayama Aahq jaqvha paxnai paIxapaq%aa Qvak jaaxa Kaalcai Asaxaq, Aaxaa xyaapaq%aa AaNaKaina Kaalcyaa
jaaxaixail s"ai[ai lgna vaqklq xar xyaapaasaUna haqNaaRyaa maula>caa zjaae vakaya raKala jaaEel xaq paahU yaa. 7
bZa¸Naanaq va@[ya mauli[ai Ivavaah vaqkla xar xyaa maulasa 'AmbasXa', Asaq mhNaavaq, [auz^ s"ai[ai Ivavaah vaqkla xar
xyaapaasaUna haqNaaRyaa maulasa 'Ina[aaz'AXavaa 'parasava', Asaq mhNaavaq. 8
%aI"ayaanaq [auz^ s"ai[ai lgna vaqklq xar xyaapaasaUna haqNaaRyaa maulasa 'OgZ' mhNaavaq vakarNa, xyaaxa Fa zaqnahi vaNaae>caa
OgZpaNaa Iva[aqfa vaaDlqla Asaql. xaaq jaasxa zuft AsaU [avakxaaq. 9
bZa¸Naacyaa jyaa baayavaka Kaalcyaa jaaxaicyaa Aahqxa xyaa>cyaa paasaUna haqNaaRyaa Apaxyaa>sa 'Apasaaz' Asaq mhNaavaq.
xasaq>ca %aI"ayaacyaa baayavaka jyaa xyaacyaa Kaalcyaa jaaxaicyaa Aahqxa xyaa>paasaUna haqNaaRyaa Apaxyaa>sa sau$a 'Apasaaz'
mhNaavaq. xaaq>ca Inayama va@[yaabaabaxa Asaxaaq mhNajaq, jar va@[yaanaq [auz^ mauli[ai lgna vaqklq va xyaa>sa Apaxyaq Jaali xar
xaisau$a 'Apasaaz' mhNaUnaca AaqWKaavaixa. 10 tipa: Apasaaz mhNajaq Inava=kft zjaaecai Asaa Aahq.
jar %aI"ayaanaq bZa¸Naacai maulgai vaqkli xar xyaapaasaUna haqNaaRyaa sa>xaxaisa sauxa mhNaavaq, va@[yaanaq bZa¸Nai AXavaa %aI"ayaa
vaqkli xar xyaapaasaUna haqNaari sa>xaxai AnauvZkmaq 'maga&aa' AaINa 'va@zqh' Asaq mhNaavaq. 11
[auz^anaq bZa¸Nai vaqkli xar Ayaaqgava, %aI"aya vaqkli xar Ka"ai AaINa va@[ya vaqkli xar caa>daW jai savaaexa naica jaaxai
Aahq xyaaxail Asaq samajaavaq. Fasavaae>cyaa naqmavaPyaa jaaxaicaa A>zaja vakrxaa yaqNaar naahi. 12 tipa: Fala gaixaqxa
vaNaesa>vakr Asaq saa>Igaxalq Aahq.
AmbasXa va OgZ hq varcyaa jaaxaixail paurofaa>paasaUna janmalqlq Asalq xari vaNaevyavasXaqxa hq zaqna samaana samajalq
jaaxail. xyaaca pZmaaNaq, Ka"ai va va@zqh hq varcyaa jaaxaicyaa s"aisa Kaalcyaa jaaxaicyaa paurofaa>paasaUna Jaalq xaq Qvakaca
yaaqgyaxaqcaq samajaavaqxa. 13
jaq maulgaq I~jaa>naa xyaa>cyaa paq%aa Kaalcyaa jaaxaicyaa s"aipaasaUna Jaalq xaq Ana>xarasa (naIjavakcyaa par>xau Kaalcyaa jaaxaicaq
Fa AXaie) mhNaUna AaqWKalq jaaxail vakarNa xyaa>cyaa maaxaa Kaalcyaa jaaxaicyaa Aahqxa. 14
jaqvha bZa¸Naanaq OgZ s"ai[ai lgna vaqklq xar xyaa sa>xaxaisa 'Ava="aa (Ava="a)', jar AmbasXa s"ai[ai vaqklq xar xyaa
sa>xaxaisa ABaira (ABair) paNa Ayaaqgava s"ai[ai vaqklq xar xyaa sa>xaxaisa &aigvanaa (&aigvana) mhNaavaq. 15
[auz^apaasaUna OltYa pZmaaNaq s"aiyaa>[ai lgna Jaali xar xaina Kaalcyaa jaaxai Oxpanna JaaLyaa xyaa A[aa, Apasaaz,
Ayaaqgava AaINa Ka"ai va caa>daW. caa>daW hi savaaexa naica jaaxa samajali paaIhjaq. 16
va@[yaasa OltYa pZmaaNaq lgnaq Jaali xar zaqna Opajaaxai xayaar haqxaaxa xyaa A[aa, maga&aa va va@zqh(vak). %aI"ayaapaasaUna
Olti Qvakca Opajaaxa xayaar Jaali xai sauxa haqya. xyaasau$a hlvaPyaa (Apasaaz) jaaxai samajaavyaaxa. 17
[auz^apaasaUna janmalqla Ina[aazcyaa paasaUna jai haqxaq xyaala 'pauvaPvaksa' jaaxaicaa Asaq samajaavaq. paNa [auz^asa Ina[aaz
maulipaasaUna sa>xaxai Jaali xar xai 'vaukvaPvauktvak' samajaavai. 18
xasaq>ca, Ka"ainaq OgZ mauli[ai lgna vaqklq xar xyaa>cyaa sa>xaxaisa [vapavak mhNaavaq, par>xau, va@zqhvakanaq AmbasXa maulibaraqbar
lgna vaqklq xar jai sa>xaxai haqxaq Ixala 'vaqNaa' mhNaavaq. par>xau, va@zqh maulinaq AmbasXa maula[ai lgna vaqklq xar
vakayasXa haqxaaxa. 19 tipa: A[aa Ima`Z sa>ba>&aaxaUna Anaqvak Opajaaxai va AaNaKaina Opa-Opajaaxai Oxpanna JaaLyaa.
jaq maulgaq I~jaa>cyaaca paaqti janmalq par>xau, vaqzaByaasa vakrxa naahixa xaq saaIva"ai paasaUna zUr haqxaaxa va xyaa>naa vZaxya Asaq
mhNaxaaxa. 20
A[aa bZa¸Naaxail vZxyaa>paasaUna pauDq OnaadvaPyaa vakrNaarq Ba=gava>ktvak, Ava>xya, vaqxaa&ana, paufpa&a, AaINa [a@Ka Asaq
laqvak xayaar Jaalq. 21
%aI"ayaaxail vZaxyaa>paasaUna GaalMa, malM, IlKvainai, nat, vakrNa, Kaasa, AaINa z^Ivad Asaq laqvak xayaar Jaalq.
22
va@[yaaxail vZaxyaa>paasaUna sau&anvana, Avakyae, vakrofa, Ivagnamana, ma@"a AaINa [axvaxa Asaq laqvak xayaar Jaalq. 23
vyaIBacaar jasaa IvaIva&a jaaxaixa vaaDla xasaa vaNaesa>vakr vaaDla va saa>gaxaa yaqNaar naahi A[aa jaaxai Ozyaasa AaLyaa.
jyaaxa lgna na vakrava> A[aa s"aiyaa>paasaUna janmalqlq laqvak vaaDxa gaqlq. xyaamauWq A[aa laqvaka>xa vakxaevya vakaya xaq
vakaqNai vakaqNaxaq vakravaq xyaacaa gaaq>&aW vaaDla. 24
mai Aaxaa sa>gaxavaar saa>gaxaaq jyaa maula>caq mauW Anaulaqma va pZxailaqma Aahq va mhNaUna xaq parspara>[ai sa>ba>I&axa Aahqxa.
25
sauxa, va@zqhvak, AaINa caa>daW jaq maaNasaaxail savaaexa Kaalcyaa jaaxaixail Asaq samajalq jaaxaaxa. maga&aa, Ka"ai
jaaxaixail AaINa Ayaaqgava hq Aahqxa.
Fa pZxailaqma jaaxai Aahqxa. xaq jar xyaa>cyaaxail s"aiyaa>[ai AXavaa xyaa>cyaa paq%aa Occa jaaxaixa lgna vaqklq xar jai
sa>xaxai haqqxai xai xyaaca jaaxaicai samajali jaaxaq. 27
bZa¸Naanaq jar zusaRyaa I~jaaxail s"ai[ai lgna vaqklq xar haqNaari sa>xaxaixail maulgaa xyaacyaaca jaaxaicaa samajala jaaxaaq
paNa Xaaqda vakmai pZxaicaa bZa¸Na samajala jaaxaaq vakarNa, xyaa>cai AaEe Kaalcyaa jaaxaicai Aahq. paNa jar xyaacai
AaEesau$a bZa¸Na Asaql xar xaaq [au$ bZa¸Na jaaxaicaa samajala jaaxaaq. xasaq>ca Exar jaaxaicyaa (vahiya) baabaxa
samajaavaq. 28
var Izlqlq saha laqvak xyaa>cyaaxaLyaa xyaa>cyaaxa lgna vakVna jai sa>xaxai Oxpanna vakrxaaxa xai xyaa>cyaa baapaapaq%aa jaasxa
paapamaya, vaaFaxa, Asaxaq. xyaanaa Aayae samajalq jaaxa naahi (vahiya samajalq jaaxaaxa). 29 tipa: vakayasXa samaaja
Fa>xaUna Oxpanna Jaala Aahq.
jasaq [auz^anaq bZa¸Na s"ai[ai lgna vaqkLyaasa xai baaEe Aayae samajali jaaxa naahi. xyaaca pZmaaNaq, vahiya paurofaanaq jar
Exar jaaxaicyaa s"aiyaa>[ai sa>ba>&a TqvaUna pZjanana vaqklq xar xaq savae Anaayae samajalq jaaxaaxa. 30
Anaayae mhNaUna saa>IgaxalqLyaa paurofaanaq xasaq>ca AaNaKaina Exar Occa vaNaaecyaa baayavaka>[ai lgna vaqklq xar xyaahUnahi
hlvaPyaa vaukWacaa janma haqxaaq. A[aaIrxainaq pa>&ara hina jaaxai Oxpanna haqxaaxa. 31
zsyau paurofaanaq Ayaaqgava baaEe[ai sa>ba>&a Tqvala xar xyaa paasaUna sa@r>&Zi jaaxa xayaar haqxaq, xyaaxail baayavaka vaklava>xaiNai
haqxaaxa. xyaa jari gaulama nasaLyaa xari xa[aa rhaxaaxa va baRyaaca vaqWa pZaNai pavakdNyaacaq vakama (&a>za) vakrxaaxa. 32
va@zqhvak xyaacyaaca jaaxaicai baayavakaq vakVna gaaqd gaWa AsalqLyaa laqvaka>cai InaImaexai haqxaq. xyaa>naa ma@"aqya Asaq
mhNaxaaxa, xaq gaa>vaaxail Ga>ta (vaqW saa>gaNaari) vaajavaNyaacaq vakama vakrxaaxa va xaq Baatacaq (sxauxai vakrNyaacaq) vakama
vakrxaaxa. 33
Ina[aazanaq xyaaca jaaxaicyaa baaEe[ai lgna vaqklq xar maagaeva AXavaa zasa jaaxa xayaar haqxaq. xaq naava caalvaNyaacaq vakama
vakrxaaxa. Aayaaevaxaaexail laqvak xyaa>naa va@kvaxae Asaq baaqlxaaxa. 34
Ayaaqgava jaaxaicyaa baayavaka>paasaUna jyaa xaina hlvaPyaa jaaxai Oxpanna haqxaaxa xyaaxail laqvak ma=xaa>caq vakpadq Gaalxaaxa xaq
A`lil vaagaxaaxa AaINa sazaqfa KaawpazaXae Kaaxaaxa. 35
Ina[aaz paurofa va va@zqhvak baaEe Fa>cyaa paasaUna vakrvar jaaxa xayaar Jaali xaq caa>Baar Asaxaaxa. xasaq>ca va@zqhvak baaEesa
vakrvar paurofaapaasaUna jaq haqxaaxa xaq Aa>&Z AaINa maqza mhNaUna AaqWKalq jaaxaaxa. xaq gaa>vaabaahqr (rajyaa baahqr) vasxai
vakrxaaxa. 36
caa>daWa paasaUna va@zqhvak baaEesa jaq haqxaaxa xaq pa>dusaaqpavak mhNaUna AaqWKalq jaaxaaxa va xaq vaqxaacai vakamaq vakrxaaxa.
Ina[aaza paasaUna va@zqhvak baaEesa AIh>zivaka haqxaaxa. 37
caa>daWa paasaUna pauvaPvaksaa baaEesa Jaalqla AIxa paapavakarvak samajala jaaxaaq va xaaq rajaacyaa GaaqdYa>cyaa saqvaqxa rhaxaaq.
xari xyaacaa caa>galq laqvak ~qfa vakrxaaxa. 38
Ina[aazasa caa>daW baaEepaasaUna Jaalqla xyaala A>xyavaasayaina Asaq mhNaxaaxa. xaq laqvak sma[aanaaxa rhaxaaxa va A>xya
Iva&aicai vakamaq vakrxaaxa. xyaa>naa Anaayae sau$a javaW yaqOo zqxa naahixa. 39
Fa Ima`Z Opajaaxai xyaa>cyaa AaEe va baapaa>cyaa IvaIva&a jaaxai>cyaa sa>vakranaq xayaar haqxaaxa va xyaa>naa AaqWKaNyaasaaTi
xyaa>caa vyavasaaya paurqsaa Asaxaaq, maga xyaa>nai svaxaala Ivakxaihi lpavaNyaacaa pZyaxna vaqkla xari pakrvak padxa naahi.
40
saha pau"a jaq I~jaasa xyaa>cyaa sajaaxaiya baayavaka>paasaUna Jaalq xaq savae xyaa I~jaacyaa vakxaevyaacaq paalna vakrNyaasa yaaqgya
samajalq jaaxaaxa. par>xau, xyaa na>xarcyaa Kaalcyaa jaaxaixail s"aiyaa>[ai lgna haqOona jaq pau"a haqxaaxa xaq Inayamaa baahqrcaq
Asaxaaxa AaINa xyaa>caq vakxaevya [auz^a pZmaaNaq Asaxaq. 41
xaxva][alxaa va baijaacyaa mauWapZmaaNaq hq laqvak maaqTYa AXavaa lhana zjaaecyaa vaukWaxa na>xarcyaa janmaaxa jaaxaaxa. 42
tipa: [auz^ xapasyaa vakVna bZa¸Na janma pZapxa vakV [avakxaaq.
paIva"a [aas"aacaa sa>pavaek sa>paLyaamauWq, bZa¸Naa>caa salMa na GaqxaLyaamauWq Anaqvak %aI"aya jaaxai [auz^ JaaLyaa Aahqxa. 43
OzahrNaaXae , paa@>duvak, vakaqd, z^Ivad, vak>baaqja, yavana, [avak, paarz, paLhva, Ivakna, Ivakrat, AaINa zarzasa
Fa jaaxai mauWcyaa %aI"aya AsaUnahi Aaja [auz^ JaaLyaa Aahqxa. 44 tipa: yaqXaq Izlqli naa>vaq %aI"aya Asaxaa>naacai
Aahqxa. [auz^ JaaLyaavarcai naa>vaq vaqgaWi Aahqxa.
bZ¸acyaa mauKa, haxa, maa>dYa AaINa paayaaxaUna Aalqlq caar vaNae jaq [au$ vaNae samajalq jaaxaaxa xyaa ][avaaya jaq Ima`Z
jaaxaixaUna Oxpanna Jaalq xyaa>naa zsyau mhNaxaaxa. maga xaq mlq[ca Baafaa baaqlxaaxa vaka Aayaae>cai Baafaa baaqlxaaxa xyaamauWq
pakrvak padxa naahi. 45
jaq hlvaPyaa jaaxaicaq mhNaUna OlMqKa vaqklqlq Aahqxa xaq (Apaasaz) va jaq lgnaacyaa InayamaaIvaV$ janma GaqOona Jaalq xaq
(Apa&vamsaga) hq sagaWq jaNa I~jaa>nai naavakarlqLyaa Owaqgaanaq xyaa>caa OzrInavaaeh vakrxail. 46
sauxa GaaqdYa>cai va rXaa>cai zqKaBaal vakrxaaxa, A>basXa zvaazaro saa>BaaWxaaxa, va@zqhvak baayavaka>caq vyavasXaapana vakrxaaxa.
maga&a vyaapaar vakrxaaxa. 47 tipa: va@zqhvak va Kaaqjaq hq Qvakaca pZvakarcai vakamaq vakrxaaxa.
Ina[aaz maasaqmaari vakrxaaxa, Ayaaqgava sauxaarvakama vakrxaaxa, maqza, Aa>&Z, vau>kvauksa AaINa ma+usa ][avakar vakrxaaxa
AXavaa vakRxalKaanaq saa>BaaWxaaxa. 48
Ka"ai, OgZ, pauvaPvaksa hq IbaWaxa rhaNaarq pZaNai maarxaaxa va xyaa>naa Kaaxaaxa. &aigvana caa>Baarvakama vakrxaaxa, AaINa
vaqNaa Daqlvaki vaajavaxaaxa. 49
maaqTYa Jaada Kaali va sma[aana BaumaijavaW, daq>garavar AaINa gauha>xa xaq rhaxaaxa. xyaacyaa varil KauNaa>mauWq xaq
AaqWKaxaa yaqxaaxa. xyaa>caq Iva][aft vyavasaaya Asaxaaxa. 50
caa>daW va svapavak gaa>vaa baahqr rhaxaaxa. xaq Apapaa"a Asaxaaxa AaINa xyaa>cai sa>paRxai Asaxaq vauk"ai AaINa gaaDvaq. 51
xaq ma=xaa>caq vas"a naqsaxaaxa, xaq xautlqLyaa Baa>dYaxaUna jaqvaNa jaqvaxaaxa, vakaWq laqKa>di zaIganaq Gaalxaaxa AaINa xaq Qvaka
ITvakaNai na rhaxaa Batvakxa Asaxaaxa. 52
&aaImaevak vakxaevya vakrNaarq vakaqNaihi xyaa>cyaa[ai sa>Baaqga vakrNaar naahi. xyaa>cai lgnaq xyaa>cyaaxaca haqxaaxa. xyaa>caq vyavahar
sau$a xyaa>cyaaxaca haqxaaxa xyaa>cai vaqgaWi pa>caayaxa Asaxaq. 53
xyaa>naa Kaaw Anaayaae>vakdUna ImaWql. xaq xautlqLyaa ba[aima&aUna jaqvaNa jaqvaxail. AaINa ra"ai xaq gaa>vaaxa IpakrvakNaar
naahixa. 54
Izvasaacyaa vakaWaxa xaq xyaa>cyaa vakamaa InaImaRxa gaa>vaaxa IpakV [avakxaaxa. xyaa>cyaavar gaaq>zlqLyaa KauNaa>mauWq xaq AaqWKalq
jaaxaaxa AaINa xaq baqvaar[ai pZqxaq hlvaNyaacaq vakama vakrxail. 55
rajaacyaa Aa#qnaq gaunhqgaarasa paka[ai zqNyaacaq vakama xaq vakrxail AaINa xyaacaq vas"a va Exar caija vasxau GaqOona jaaOo
[avakxaaxa. 56
Asaa maaNaUsa, jyaacyaa GaraNyaacai vakahica vakLpanaa naahi, xyaacaa vaNae maahixa naahi, xaaq Aayae vaatxaaq par>xau, xyaacai
Kaa"ai naahi A[aasaaTi xyaacaq vaWNa, vaagaNaq-baaqlNaq paahUna xyaacaa vakyaasa vakravayaacaa Asaxaaq. 57
vakTaqr, zuft, vaagaNaq, baaqlNaq xasaq>ca z@na>Izna vyavaharaxail ][asxa AXavaa baq][asxai FavaVna xaaq A[au$ baijaacaa
Aahq vaka> [au$ hq spaft haqxaq. 58
hina vaukWaxail paurofa xyaacyaa baapaasaarKaa AXavaa AaEesaarKaa Iva>kvaa, zaqGaa>saarKaa Izsaxaaq xaq xyaacaq l%aNa vak&aihi
lpaxa naahi. 59
Occa vaukWaxail paurofa jaaq paapamaya sa>BaaqgaaxaUna janmala xaaq xyaacyaa zugaueNai vadila>cai l%aNaq maga xai Ivakxaihi lhana
AXavaa maaqTi Asaaqxa zaKavaxaaqca. 60
jyaa zq[aaxa Asaq BZft paurofa Aapali paapamaya va=kxyaq vakrixa Asaxaaxa, Agazi Occa GaraNyaa>cyaa Aa&aarq, xaaq zq[a
lvavakr lyaasa jaaxaaq. 61
vakaqTLyaahi baI%asaacai Apaq%aa na vakrxaa> jaaq paurofa bZa¸Na, gaaEe, Asahayya s"aiyaa, lhana maulq, va=$ maaNasaq
Fa>cyaa sa>r%aNaasaaTi jaivaavar Ozar haqxaaq xaaq Aayae Trxaaq. marNaaqRxar xaaq Axyaana>zaxa rhaxaaq. 62
Inafpaapa jaivaa>naa haIna na paaqhaqcavaNaq, pZamaaINavakpaNaa, zusaRyaacyaa maalmaRxaqcaa hvyaasa na &arNaq, mana va [ariracai
[au$xaa, Baaqga E>zi^ yaa>varil sa>yama, hi manaunaq caarhi vaNaaecyaa laqvaka>cai samaana l%aNaq mhNaUna Izli Aahqxa. 63
jar par>parqnaq bZa¸Na paurofa va [auz^ s"ai A[ai lgnaq saaxa IpaDYa haqxa gaqli xar xyaa GaraNyaacaa vaNae bZa¸Na haqxaaq.
64 tipa: bZa¸Na paurofa va [auz^ s"ai Ixacyaa maulanaq paunha [auz^ s"ai[ai lgna vaqklq xyaapaasaUna maulanaq paunha [auz^ Asaq
saaxa IpaDYa Jaalq xar Aajacyaa maaIhxaipZmaaNaq xaq vaukt>Uba [auz^ Trql bZa¸Na naahi. par>xau,jar paIhLyaa maulanaq bZa¸Na
s"ai[ai lgna vaqklq va xyaana>xar paunha bZa¸Na Asaq caar IpaDYa Jaalq xar Aajacyaa maaIhxaipZmaaNaq xaq vaukt>Uba bZa¸Na
Trql. yaqXaq Ivaraq&a AaDWxaaq.
Asaq haqxa gaqlq xar vakala>xaranaq [auz^caa bZa¸Na haqxaaq va bZa¸Naacaa [auz^ haqxaaq xyaaca pZmaaNaq %aI"aya va va@[yaa>cyaa ba*l
sau$a haqxaq. 65
jar Occaxaq ba*l [a>vaka Oxpanna Jaali Iva>k, vakaqNa jaasxa Occa, Aayae jyaanaq Anaayae s"aipaasaUna maulala janma Izla
xaaq maulgaa vaka> bZa¸Na s"ai Ijala Anaayae paurofaapaasaUna maulgaa Jaala xaaq. 66
Faba*lcaa InaNaeya Asaa Gyaavaa, xyaaxa baapaacaq gauNa maulaxa yaqxaaxa mhNaUna Aayae paurofaapaasaUna Anaayae s"aisa Jaalqla
maulgaa bZa¸Na Trxaaq va zusara jaaq bZa¸Na s"aisa AnaayaaepaasaUna Jaala xaaq Anaayae Trxaaq. mhNajaq paIhla jaasxa Occa
Trxaaq. 67
paIva"a Inayamaa pZmaaNaq zaqGaqhi ya# vakrNyaasa naalayavak Trxaaxa vakarNa, paIhla xyaacyaa AaEecyaa naicaxaqmauWq baaz haqxaaq
va zusara naalayavak Trxaaq vakarNa xyaacyaa AaEebaapaa>caq lgna OltYa xaRhqnaq Jaalq Aahq. 68
jasaq caa>gaLyaa maaxaixa caa>galq bai ORxama vaaDxaq xasaq>ca Aayae paurofaacaq Ibaja Aayae s"aima&yaqca caa>galq vaaDql. mhNaUna
xa[ai Apaxyaq ya# vakrNyaasa yaaqgya Trxaaxa. 69
vakahi {fai bai jaasxa mahxvaacaq samajaxaaxa va zusarq vakahi maaxai mahxvaacai Asaq samajaxaaxa. Ixasarq vakahi {fai
mhNaxaaxa zaqnahi mahxvaacaq Asaxaaxa. par>xau, Inayama vakaya saa>gaxaaq xaq Asaq Aahq, 70
bai jar naapaivak jaImanaixa paqrlq xar xaq paukvakt jaaxaq xasaq>ca sauIpavak jaImanaixa Karaba bai paqrlq xar xaqsau$a paukvakt
jaaxaq, 71
jaNaU vakaya, caa>galq Ibaja janaavaraxa jari paqrlq xari xyaaxaUna mahana {fai Oxpanna haqxaaq mhNaUna bai jaasxa mahxvaacaq
samajaavaq. 72
Aayae IzsaNaara Anaayaae saarKaa vaagaxaaq va Anaayae IzsaNaara Aayaae saarKaa vaagaxaaq Asaq haqxaq xaqvha Inayama saa>gaxaaq
Iva>k, xaq zaqGaqhi samaana naahixa va Asamaana sau$a naahixa. 73
bZa¸Na jaq bZ¸a[ai Qvakropa haqNyaasaaTi Jatxa Asaxaaxa xaq xyaa>cai vakxaevyaq pZamaaINavakpaNaq paUNae vakrxaaxa xaq Kaali
Izlqli saha vakamaq vakrxaaxa. xai vZkmavaar Izli Aahqxa. 74
][avakvaNaq, AByaasa vakrNaq, svaxaasaaTi xyaaga vakrNaq, zusaRyaasaaTi zana vakrNaq, zana GaqNaq A[ai xai saha vakamaq
Aahqxa. 75
saha vakamaaxail xaina xyaacyaa OzrInavaaehasaaTi Asaxaaxa. xyaa Aahqxa, ][avakvaNaq, zusaRyaasaaTi zana vakrNaq, zana
GaqNaq A[aa xyaa Aahqxa. 76
bZa¸Naa paasaUna %aI"ayaa payae>xa paaIhlq xar xaina vakama>, ][avakvaNaq, zusaRyaasaaTi zana vakrNaq, zana GaqNaq, hi
%aI"ayaasa vakrxaa yaqNaar naahixa. 77
xai xaina va@[yaala sau$a vakrNyaacai ba>zi Aahq. ha Trlqla Inayama Aahq. pZjaapaIxanaq jyaanaq savae sa=fti InamaaeNa vaqkli
xyaanaq Asaq manaula saa>Igaxalq Aahq. 78
[as"a saa>BaaWNaq va xai vaaparNaq hi vakamaq %aI"ayaasa saa>Igaxali Aahqxa. xaq xyaacaq OzrInavaaehacaq saa&ana Asaql.
vyaapaar, [aqxai, janaavarq paaWNaq hi vakama> va@[yaasa saa>Igaxali Aahqxa. paNa xyaa>caq vakxaevya Aahq Iva>k, xaq zyaqnaq
Exara>[ai vaagaxail, vaqzacaa AByaasa vakrxail AaINa ya#acaq vakmaevaka>d saa>BaaWxail. 79
savaaexa mahxvaacai va pZ[a>saInaya vakama> Aahqxa bZa¸Naa>saaTi, vaqz ][avakvaNaq, laqvaka>caq sa>r%aNa vakrNaq %aI"ayaa>saaTi va
vyaapaar saa>BaaWNaq hq va@[yaa>saaTi. 80
par>xau, jar bZa¸Na IzlqLyaa vakamaanaq xyaacaq OzrInavaaeh vakV [avakxa nasaql xar xaaq %aI"ayaacaq vakama vakV [avakxaaq
vakarNa, xaaq xyaana>xarcaa vaNae Aahq. ha Trlqla Inayama Aahq. 81
jar Asaq Ivacaarlq, Iva>k, jar xarisau$a xaaq paaqtBaV [avakla naahi xar xyaa>naq vakaya vakravaq xar xyaala ORxar Aahq,
va@[yaacai vakama> vakVna paaqt BaV [avakxaaq. xyaaxa vyaapaar, gaur> paaWNaq A[ai vakama> xaaq vakV [avakxaaq. 82
xari jar bZa¸Naala va@[yaacai vakamaq vakravai lagali xari xaaq [aqxai vakrNaar naahi vakarNa xyaamauWq lhana jaivaa>naa Eejaa
haqNyaacaa sa>Bava Asaxaaq. 83
vakahi jaNa saa>gaxaaxa Iva>k, [aqxai caa>gali paNa hq l%aaxa Gaqxalq paaIhjaq vaki>, lavakdacyaa Aa@xaala laqKa>dacaa pakaW
Asaxaaq xyaamauWq &arNai maaxaqsa va Ixacyaaxa rhaNaaRyaa Asa>Kya sau%ma jaivaa>naa "aasa haqxa Asaxaaq. 84
paNa jar xyaala (bZa¸Naala) OzrInavaaeh xyaacyaa vakxaevyaapaq%aa jaasxa mahxvaacaq Asaql xar xaaq vyaapar vakVna va [aqxai
vakVna `Zima>xa haqOo [avakxaaq. xarisau$a xyaaxa vakahi Apavaaz Aahqxa xaq Asaq, 85
xaaq masaaLyaacaq pazaXae, ][ajalqlq Anna, (gaavaaxail) va@[ya jaq saamaana Ivavakxaaq, xaiW, zgad, maiT, gaur>, AaINa
gaulama Fa>cyaa vyaapaaraxa ][arNaar naahi. 86
xasaq>ca, r>gavalqlq vas"a, xaagaacaq, laqvakricaq vakpadq-vakapad, pakWq, va>kzmauW. Aa@fa&ai vanaspaxai, 87
paaNai, [as"aq, vaifa, maa>sa, saaqma, sauga>&ai z^vya, xaajaq zu&a, ma&a, xaavak, saajauvak xaupa, xaqlq, laqNai, maqNa,
saaKar, zuvaaecaq gavaxa, 88
vanaaxail pa[au, zaxa Asalqlq pZaNai, pa%ai, zaro, naiW, laKa, Qvak Kaur Asalqlq pZaNai. Facaa xaaq vyaapaar
vakrNaar naahi. 89
xaaq [aqxaixa AsaLyaasa [au$ vakaWq xaiW paujaqcyaa vakamaasaaTi IvavaUk [avakxaaq jar xaq xyaa>naq svaxa: [aqxaaxa Ipavakvalqlq
Aahqxa. AaINa xaq saaTvaUna jaunaq Jaalqlq naahixa. 90
jar xyaanaq Exar vakaqNaxyaahi vaaparasaaTi mhNajaq, KaaNyaasaaTi, maali[a vakrNyaasaaTi, zana&amae vakrNyaasaaTi Ivavaklq
xar xaaq pauDcyaa janmai Ivakda haqEel va xyaacyaa savae paUvaejaa>savakt xaaq vauk"yaacyaa Ivaftqxa padql. 91
maa>sa, maiT va laKa IvavakLyaanaq xaaq jaaxai baahqr tavakla jaaEel, zu&a IvavakLyaasa xaaq [auz^ haqEel. 92
paNa jar xaaq xarisau$a svaqcCqnaq hq savae Ivavakxa rahila xar xaaq saaxa Izvasaanaq va@[ya vaNaaexa ][arxaaq, xyaacaq bZa¸Naxva
naahisaq haqEel. 93
masaalq masaaLyaacyaa bazLyaaxa Ivavakxaa yaqxaaxa, maiT maa"a vak[aacyaahi bazLyaaxa Ivavakxaa yaqxa naahi. ][ajavalqlq Anna
zusaRyaa ][ajavalqLyaacyaa bazLyaaxa zqxaa yaqxaq. xaiW Exar &aanyaacyaa bazLyaaxa IxaxavaPyaasa Ixaxavaqk Asaq zqxaa yaqEel.
94
%aI"aya jar AdcaNaixa Asaql xar xaaqsau$a hq savae vakV [avakxaaq paNa xaaq vakzaIpahi O$tpaNaanaq vaagaNaar naahi. 95
hlvaPyaa jaaxaicaa maaNaUsa jar luccaqIgarinaq xyaacyaa paq%aa varcyaa jaaxaicyaa laqvaka>caa Owaqga vakril xar rajaa xyaacai
savae sa>paRxai japxa vakril. AaINa xyaala rajyaaxaUna havaklUna lavail. 96
svaxaacyaa jaaxaicaq Owaqga jari nait vakrxaa Aala naahi xari caalql paNa zusaRyaa jaaxaicyaa Owaqgaaxa xarbaqja haqNaq
Ihxaacaq nasaxaq vakarNa, xyaamauWq xaaq xyaacyaa jaaxaixaUna baahqr tavakla jaaEel. 97
jar va@[ya xyaacyaa vaNaaecaa Owaqga vakV [avakxa nasala xar xaaq [auz^a pZmaaNaq saqvaa vakmae AacaVna vaqW InaBaavaU [avakxaaq
par>xau, xaaq [auz^acaq Exar gauNa GaqNyaacaq Ina%aUna taWql. AaINa ja[ai paIr]sXaxai sau&aarql xasaq xaaq paunha va@[yaacai vakamaq
vakV lagaql. 98
jar [auz^ala bZa¸Naavakdq vakama ImaWNaq [avaPya nasaql xar xaaq Opaa[ai marNyaapaq%aa vaklavauksaricai vaksabai vakamaq vakVna
paaqt BaV [avakxaaq. 99
xaaq [auz^ yaa>I"avak vakaragairicai vakamaq ][avaUkna, IvaIva&a vakamaq, jyaamauWq I~jaa>cyaa Opayaaqgai xaaq yaqEel xaq vakravaq. 100
jar vakaqNai bZa¸Na pakarca vaaEet paIr]sXaxaixa saapadla Aahq va xari xaaq %aI"ayaacaq AXavaa va@[yaacaq vakama vakrNyaasa
xayaar naahi va svaxaacyaa vaNaaecyaa ][avaaya Exar vakahi na vakrNyaacaa pavaPvaka Ina&aaer Aahq, xar A[aa vaqWi xyaanaq
vakaya vakravaq xaq paha, 101
Asaa bZa¸Na vakaqNaahi vakdUna ([auz^avakdUna sau$a) zana GaqOona xyaavar OzrInavaaeh vakV [avakxaaq vakarNa, Asaq
saa>Igaxalq Aahq Iva>k, vakahihi [au$ gaaqft vak&aihi IbaGadxa naahi. 102
hlvaPyaa jaaxaicyaa laqvaka>sa ][avakvaLyaamauWq, zana hlvaPyaa jaaxaicyaa maaNasaavakdUna GaqxaLyaanaq, bZa¸Naala paapa lagaxa
naahi. vakarNa, bZa¸Na Agnai va paaNyaasaarKaa [au$ Asaxaaq. 103
jar vakaqNai marayala tqvakla Aahq vakarNa BaUvak lagali Aahq xar A[aavaqWi vakaqNaahi vakdUna xaaq KaaNaq ImaWalq xar xaq
GaqOo [avakxaaq xyaaxa paapa naahi. jasaq IcaKal var paqkvakla mhNaUna Aavaka[a maWxa naahi. 104
AIgagaxae Opaasamaarinaq "asxa Asaxaa>naa xyaanaq Anna ImaWNyaasaaTi svaxaacyaa maulasa maarNyaacaq vakama vaqklq xari xaaq paapai
Jaala naahi. vakarNa, Opaa[ai rahUna marNyaapaq%aa zusarq vakahihi vaqklqlq caa>galq Aahq. 105
vaamazqva jaaq caa>galq vakaya va vaaEet vakaya xaq jaaNaxa haqxaa xari xaaq jaqvha Opaasamaarinaq vakasaavaisa Jaala xaqvha xyaanaq
vauk"yaacaq maa>sa KaalMq xyaamauWq vakahihi IbaGadlq naahi. 106
Baagaeva, mahana xaxva][al, xyaanaq Anaqvak gaaEe svaivakarLyaa Qvaka sauxaar jaaxaixail bZibaU naa>vaacyaa AayaaevakdUna, jaqvha
xaaq va xyaacaa maulgaa Qvaka>xa vanaaxa Opaasamaarinaq "asxa Jaalq haqxaq. 107
Iva`vaaIma"a, jaaq yaaqgya Ayaaqgya hq caa>galq jaaNaxa haqxaa xyaa>naq BaUvaqknaq vyaavaUkW Asaxaa>naa Qvaka caa>daWacyaa GaraxaUna
vauk"yaacaq xa>gadq caaqVna KaalMq haxaq. 108
hlvaPyaa vaukWaxail maaNasaa>vakdUna Baqt GaqNaq, xyaa>naa ][avakvaNaq, xyaa>saaTi ya# vakrNaq Faxa Baqt GaqNaq hq savaaexa vakmai
pZIxacaq va pakarca IxarsvakrNaiya va=kxya Trxaq va xyaacaq paIrNaama xyaala pauDcyaa janmai Baaqgaavaq lagaxail. 109
ya#axa mazxa vakrNaq va ][avakvaNaq Fa zaqna gaaqfti Iz%aa GaqxalqLyaa bZa¸Na I~jaanaq vakravayaacyaa Asaxaaxa. paNa
[auz^avakdUna zana GaqNaq hq xyaaxa yaqxa naahi. 110
Ayaaqgya maaNasaasa ya#axa mazxa vakrNaq AXavaa ][avakvaNaq Favar xaaqdgaa mhNaUna paIva"a ma>"aa>caa japa vakrNaq va Agnaixa
A&yae zqNaq hq vaqkLyaanaq vakama haqxaq par>xau, Ayaaqgya maaNasaavakdUna zana, Baqt GaqNyaacaq pZaya][caRxa Aahq xaq zana, Baqt
paqkvaUkna zqNaq va xaxva][alxaa paaWNaq Asaq Aahq. 111
jar bZa¸Na svaxaacaq paaqt BaV [avakxa nasaql xar xyaanaq [aqxaaxaUna jaImanaivar padlqlq &aanyaacaq vakNa Qvak Qvak vakVna
vaqcaavaqxa va xyaavar gaujaraNa vakravai. xaq jaasxa vaka@xauvakaspaz Aahq. 112
bZa¸Na snaaxavak Aahq, Bauvaqknaq vyaavaUkW Aahq va xyaacyaavakdq jaqvaNa GaqNyaasaaTi &aaxaucaq paa"a naahi A[aa paIr]sXaxaixa
xaaq rajaavakdq xaq maagaU [avakxaaq par>xau, jar rajaa zqNyaasa xayaar nasaql xar xyaa][avaaya xyaanaq vakama vakravayaacaq Asaxaq.
113
zana svaivakarxaa>naa ma[aagaxa na vaqklqli jamaina GaqNaq maa[aagaxa vaqklqLyaa jaImanai paq%aa jaasxa `Zqyasvakr Asaxaq. Exar
zanaaxa jaasxa `Zqyasvakr zana pZXama va vakmai `Zqyasvakr [aqvati A[aa pZvakarq yaqXaq Izli Aahqxa xai paha, gaaya,
baaqvakd, maq>Di, saaqnaq, &aanya, ][ajavalqlq pazaXae Asaq xaq Aahqxa. 114
jamaina jaumala ImaWNyaacaq saaxa va@&a maagae saa>Igaxalq Aahqxa. xaq Asaq, vaar[aanaq, saapadNaq AXavaa Ima"aanaq zqNaq,
Ivavakxa GaqNaq, Ija>vaUkna GaqNaq, gahaNavat mhNaUna svaivakarNaq, vakama vakVna xyaacyaa maaqbazLyaaxa, AaINa yaaqgya
EsamaavakdUna zana GaqNaq. 115
AdcaNaicyaa vakaWaxa zha pZvakarq maaNaUsa Aapalq jagaNaq vakV [avakxaaq. xaq Asaq, ][avakvaNaq, ya>"avakama vakrNaq, pagaar
GaqOona vakama vakrNaq, [aqxai vakrNaq, saqvaa vakrNaq, gaaEe caarayala naqNaq, vahaxaUvak vakrNaq, XaaqdvaPyaaxa samaa&aana maanaNaq,
IBa%aa maagaNaq, vyaaja vakmaavaNaq, 116
bZa¸Na va %aI"aya [avaPyaxar vyaajaba_Yacaq vakama vakrNaar naahixa. svasaufainaq paNa AdcaNaicyaa vakaWi pauNyavakmaaesaaTi
xaaq AIxa[aya paapavakari maaNasaasa vakmai vyaajaavar vakjae zqOo [avaqkl. 117
rajaa, pZjaqcaq sa>r%aNa vakrNaara, AdcaNaicyaa vakaWaxa [aqxavakRyaavakdUna caa@XaaEe (vakr) vasaUl vakVna Aapalq Kacae
BaagavaU [avakxaaq xyaaxa paapa naahi. 118
rajaacaq vakxaevya Aahq pZzq[a Ija>vakNaq xaaq vak&aihi xyaaxa maagaq rhaNaar naahi. va@[yaa>caq sa>r%aNa vakrNaaRyaa rajaasa
xyaa>cyaavar yaaqgya vakr lazNyaacaa AI&avakar Aahq. 119
va@[yaa>var AaTvaa Ihssaa &aanyaacyaa Ivakmaxaivar, Ivasaavaa Ihssaa saaqnaq va janaavara>cyaa vyaapaaravar, jaq Ivakmaana Qvak
vakfaepa Asaql. [auz^, ya>I"avak (baluxaqzar), hq savaejaNa Aapali saqvaa zqOona xyaa~arq vakr Barxail. 120
[auz^ jar AdcaNaicyaa vakaWaxa bZa¸Naacai saqvaa vakVna BaagavaU [avakxa nasaql xar xaaq %aI"ayaacaq vakdq vakama vakV
[avakxaaq. xyaacapZmaaNaq xaaq vaqW pZsa>gai va@[yaavakdq sau$a vakama vakVna jagaU [avakxaaq. 121
paNa [avaPyaxar [auz^anaq pakvaPxa bZa¸Naacai saqvaa vakVna rhavaq vakarNa Asaq mhNaxaaxa vaki>, jaaq bZa¸Naacai saqvaa vakrxaaq
xyaacaq savae O*q[a sapakl haqxaaxa. 122
[auz^anaq bZa¸Naacai saqvaa vakVna jagaNaq xyaacyaasaaTi `Zqyasvakr Aahq vakarNa Exar vakamaq vakVna xyaacaq vakLyaaNa haqNaar
naahi. 123
bZa¸Naanai [auz^acai saqvaa paahUna xyaacyaa vakxaebagaaricai yaaqgya zKal GaqOona xyaacyaa jaivanaacai yaaqgya vyavasXaa vakVna
xyaacaq vakama vakravaq. jaaq bZa¸Na Asaq vakrNaar naahi xaaq pauDcyaa janmai svaxa: [auz^acyaa paaqti janmaql. 124
Orlqlq jaqvaNa, jaunaq vakpadq, jaunai Baa>di, Exar samaana xyaala wavayaacaq Asaxaq. &aanya zaNaagaaqta wavayaacaq Asaxaq.
125
[auz^ cauvaka vakrNaar naahi, xaaq paaxavak vakrNaar naahi, AaINa xaaq Iz%aa GaqOo [avakxa naahi. jari xaaq paIva"a [aas"aacaa
AByaasa vakrNaar nasala xari xyaala xyaaxail vakahi hvaPvak Aahqxa. 126
jaaq [auz^ pauNya vakV [avakxaaq xaaq xyaacai vakxaevyaq samajaUna vakama vakril. paapa vakrNaar naahi. par>xau, jar xaaq bZa¸Naacai
navaPvakl vakVna xasaq jaivana jagaNyaacaa pZyaxna vakril xar xyaaxa xaaq vaqzacaq vaacana vakrNaar nasala xari vaka@xauvakasa
paa"a Trql. 127
~qfa na vakrxaa, saz@va saxpaurofaa>cyaa saarKaq vaagaxa rahUna xaaq [auz^ pauDcyaa jagaaxa Inazaqefa va vaka@xauvakaspaz Asaq jaivana
ImaWvaxaaq. 128
[auz^anaq sa>paRxai jamaa vakV nayaq. vakarNa xyaamauWq bZa¸Naa>sa "aasa haqxaaq. 129
A[aaIrxainaq caar vaNaaecyaa laqvaka>nai AdcaNaixa Asaxaa>naa vaksaq vakama vakravaq xaq paaIhlq. jar xyaapZmaaNaq xaq vaagalq xar
xyaa>caa O$ar haqEel. 130
Aaxaapayae>xa caar vaNaaecaq Inayama saa>Igaxalq, Fa pauDil Baagaaxa xapasyaqcaq paIva"a Inayama vakaqNaxaq xaq saa>gaxaaq. 131
Baaga zhavaa sa>pala -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahi. Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai –
Avakravaa Baaga {1-266}
xyaa naOo bZa¸Naa>naa snaaxavak mhNaxaaxa jaaq vaqkvaW Apaxya vhavaq mhNaUna lgna vakrxaaq, jaaq ya# vakV E]cCxaaq, jaaq
pZvaasa vakV E]cCxaaq, jyaanaq svaxaacai savae sa>paRxai zana vaqkli Aahq, jaaq xyaacyaa gaurosaaTi, ][a%avakasaaTi,
IpaxyaasaaTi, AaEesaaTi IBa%aa maagaxaaq, jaaq vaqzacaa IvawaXaie Aahq, AXavaa jaaq Aajaari Aahq. 1
snaaxavak IBa%aa maagaxa Asaql xar xyaala xyaacyaa [a@%aINavak paa"axaq pZmaaNaq IBa%aa wavai. vakarNa xyaacaq IBa%aa maagaNaq
hq vaqkvaW paIva"a Inayamaa>caa maana raKaNyaasaaTi Asaxaq. 2
A[aa ORxama I~jaa>sa caa>galq Kaaw va pa@saa IBa%aa mhNaUna wavaa. yajamaanaacaq Asaq IBa%aa zqNaq hq Qvak mahxvaacaq
vakxaevya Asaxaq. Asaq zana ya# ma>dpaacyaa Aavaaraxa maa"a zqOo nayaq. 3
rajaa A[aa Iva~ana I~jaa>naa rxnaq, jadjavaaIhr A[aa maa@Lyavaana vasxau>caq zana vakril xaq xyaa snaaxavakacyaa yaaqgyaxaq
nausaar Asaql. 4
jar paIhli paxnai Asaxaa>naa zusarq lgna vaqklq xar xaq vaqkvaW Baaqga sauKaasaaTi Aahq mhNaUna AaINa xaaq jai IBa%aa
maagaxaaq xai sau$a xyaa zusaRyaa lgnaacaa Kacae InaGaavaa mhNaUna Asaxaq, A[aa I~jaasa jaaq IBa%aa zqxaaq xaaq xyaa I~jaacyaa
zusaRyaa baayavakaqcyaa maulavar hvaPvak saa>gaU [avakxaaq. 5
bZa¸Naasa jyaanaq xyaanaq xyaacyaa Qqpaxainausaar IBa%aa wavai. jaaq bZa¸Na vaqz[aas"a sa>pa>na Aahq va Qvaktaca rhaxaaq xyaasa
IBa%aa zqNyaanaq svagaaexa jaagaa ImaWxaq. 6
jyaacyaa vakdq xyaacyaa vaukt>Ubaacai xaina vafaaecai garja paUNae vakrNyaa Exapaxa saaTa Aahq Asaa maaNaUsa saaqmarsaacaq saqvana
vakV [avakxaaq. 7
par>xau, jar paurqsaa saaTa nasaxaa>naa sau$a Qvakaza bZa¸Na saaqmarsa Ipaxa Asaql xar xyaacaa xyaala vakahihi Opayaaqga haqxa
naahi. xyaanaq jari paUvaiesau$a saaqmarsa Gaqxala Asala xari Asaq haqxaq. 8
jar &anavaana maaNaUsa svaxaacyaa vaukt>Ubaavakdq zule%a vakVna parvaPyaa>cai &ana vakrixa Asaql xar xyaala xyaacyaa
zana[aUrpaNaamauWq Ehlaqvakaxa Kyaaxai ImaWali xari parlaqvakaxa xaaq narvakaxa IKaxapaxa padql. 9
jar vakaqNai svavakiyaa>sa zu:Ka zqOona parvaPyaacaq lad vakril va xyaaxa Aana>z maanaql xar xaaq maaNaUsa Fa AaINa
na>xarcyaa laqvaka>xa vaaEet AvasXaqxa jaaEel. 10
sa+uNai rajaacyaa rajyaaxa bZa¸Naanaq ya# vaqkla par>xau xyaaxa Qvak gaaqft vakmai Asaql xar xaaq ya# Apaura Jaala Asaq
maanalq jaaEel. 11
xai gaaqft jyaacyaa mauWq xaaq ya# Apaura rahila xai gaaqft Qvakawa `Zima>xa va@[yaacyaa GaraxaUna, jaaq sa>panna AsaUnahi ya#
vakrixa naahi va jyaacyaa vakdq BarpaUr gaur>Daqr> Aahqxa, AaINa jaaq saaqmarsa sau$a Ipaxa naahi, baWjabarinaq vakaDUna Gaqxaa
yaqEel. 12
Iva>kvaa, Qvakawa [auz^a vakdUnasau$a xyaa gaaqfti xaaq bZa¸Na yajamaana vakaDUna GaqOo [avakxaaq. vakarNa [auz^ala ya# vak&aihi
vakravayaacaa nasaxaaq. 13
jari Qvakawa bZa¸Na AXavaa %aI"aya A[aa maaNasaavakdq [a>Bar gaaEe Aahqxa, hjaar gaaEe Aahqxa paNa xaaq ya# vakrixa
naahi va saaqmarsa sau$a Ipaxa naahi A[aa>cyaa Garaxa GausaUna xaaq xyaa gaaqfti vakaDUna GaqOo [avakxaaq. 14
xasaq>ca xaaq xyaa gaaqfti A[aa maaNasaacyaa GaraxaUna vakaDUna GaqOo [avakxaaq jaaq naqhmai zusaRyaa vakdUna Gaqxaaq paNa vak&aihi
zusaRyaala vakahi zqxa naahi va zqNyaacai vaqW Aali xar taWataW vakrxaaq. Asaq vaqkLyaanaq GaqNaaRyaacaa naa>vala@vakivak
savae"a pasarql. xyaa GaqNyaaxa paapa naahi. 15
xyaaca pZmaaNaq, sahavaq jaqvaNa na vaqklqLyaanaq xyaa jaagai saaxavaq jaqvaNa Gyaavaq va xaq sau$a A[aa maaNasaavakdUna vaki>, jaaq
paIva"a Iva&ai vakrNyaacai taWataW vakrixa Asaxaaq AaINa zusaRyaa Izvasaacyaa Baaqjanaacai sau$a saaqya nasaxaq. 16
&aanya Jaaqdpaxaaxa xyaa ITvakaNaahUna, [aqxaaxaUna, GaraxaUna, jaqXaUna xari xai gaaqft ImaWql xaqXaUna xaaq xai [aaq&aql va jar xyaa
jaagaqcyaa maalvaka>naq Ivacaarlq xar xyaala xyaacaq vakarNa saa>gaavaq. 17
A[aa paIr]sXaxaixa %aI"aya vak&aihi bZa¸Naacai vasxau GaqNaar naahi paNa maaqTYa AdcaNaixa Asaql xar maa"a zsyaucai xaaq
GaqOo [avakxaaq. xasaq>ca jaq paIva"a [aas"aanaq AaKaUna Izlqli vakxaevyaq paar paadxa naahixa xyaa>cyaa vakdUna GaqOo [avakxaaq.
18
jaaq vaaEet maaNasaacai vasxau GaqOona caa>gaLyaa maaNasaasa zqxaaq xaaq Qvakawa haqdi saarKaa Asaxaaq vakarNa A[aa vakrNyaamauWq
xaaq xyaa zaqGaa>naahi zuz@evaaxaUna mauvaPxa vakrixa Asaxaaq. 19
jaq naqhmai ya# vakrxaaxa xyaa>cyaa sa>paRxaila zqvaacai sa>paRxai Asaq samajaavaq va jaq ya# vakrixa naahixa, vakaqNaxyaahi
[auBavakayaaexa Kacae vakrixa naahixa A[aa>cyaa sa>paRxaila Asauracai sa>paRxai Asaq samajaavaq. 20
var IzlqLyaa vakarNaasaaTi jar vakaqNai zusaRyaacai gaaqft vakaDUna Gaqxali xar xyaala rajaa ][a%aa vakrNaar naahi. vakarNa
A[aa mauWq bZa¸Na vakWvaWxa Asaxaa>naa %aI"aya majaqxa rhaxaaq Asaq z=fya IzsaNaar naahi. 21
A[aa bZa¸Naacyaa Garaxa Ivakxai maaNasaq Aahqxa xyaacai maaIhxai GaqOona rajaa xyaa bZa¸Naala rajavakaq[aaxaUna vakahi
vyavasXaa vakreil mhNajaq paIva"a Inayamaa>caq xaaq paalna vakV [avaqkl. 22
A[aaIrxainaq xyaacai vyavasXaa vaqkLyaana>xar rajaa xyaacyaavakdq l%a zqOona rahil, xyaala savae pZvakarcaq sa>r%aNa zqEel
vakarNa, A[aa bZa¸Naacyaa paaIva"yaaxaUna rajaala pakayaza haqxa Asaxaaq. 23
bZa¸Na vak&aihi [auz^avakdq IBa%aa maagaNaar naahi vakarNa jar xyaanaq Asaq vaqklq xar xaaq pauDcyaa janmai caa>daW haqEel.
24
bZa¸Na jar IBa%aa maagaUna xyaacaa Opayaaqga ya#axa Aahuxai saaTi vakril xar xaaq [a>Bar vafaqe Baasa naa>vaacyaa Iga&aadacyaa
janmai jaaEel AXavaa vakavaWa haqEel. 25
xaq paapamaya laqvak jaq zqvaacai jamaina hdpa vakrxaaxa AXavaa bZa¸Naacai maalmaRxaa xaabyaaxa Gaqxaaxa xaq pauDcyaa janmai
Iga&aadacaq Oftq Kaaxaaxa. 26
jar pZaNyaacai Aahux ai Asalql a ya# vaqkla naahi AXavaa saaqma ya# vakrxaa Aala naahi xar xyaa bZa¸Naala
pauDcyaa vafaie va@`vaanar Efti xapasyaa vakravai lagaxaq. 27
I~ja vakaqNaxyaahi "aasaaxa nasaxaa>naa xyaacaq vakxaevya, AdcaNaixa Asaxaa>naa vakravayaacyaa paIva"a Inayamaa>pZmaaNaq, vakrxaaq
xyaala pauDcyaa janmai vakahihi Iva[aqfa pakW ImaWxa naahi Asaq vakahi {fai saa>gaxaaxa. 28 tipa: paIva"a Inayama
AdcaNaixail va IvanaaAdcaNaixail Asaq zaqna pZvakarcaq Aahqxa.
Iva`vazqva, saa&ya AaINa Exar vakahi bZa¸Naa>nai jaq AdcaNaicyaa vakaWaxa naft haqNyaacai IBaxai baaWgaUna haqxaq xyaa>nai
Qvak payaaeyai xaxva vakaDlq Aahq. 29
paapa bau$i AsalqLyaa laqvaka>nai jaq mauW Inayamaacaq paalna vakV [avakxa Asaxaa>naa sau$a zusara Inayamaacaq paalna vakrxaaxa
xyaa>naa xyaamauWq vakaqNaxaahi pakayaza haqxa naahi. 30
bZa¸Naanai xyaacyaa z@vai saamaXyaaenaq xyaala Ipada zqNaaRyaacaq paaripaxya vakravaq va xyaasaaTi rajaavakdq xavZkar vakrNyaacai
garja nasaxaq. 31
vakarNa KaRyaa bZa¸Naacaq saamaXyae rajaapaq%aa maaqTq Asaxaq. mhNaUna xaaq xyaala "aasa zqNaaRyaa>naa svaxaaca ][a%aa vakV
[avakxaaq. 32
xyaanaq A[aapZsa>gai vaqW na zvadxaa AXavae vaqzaxail AaINa A>Igarsa ma>"a OccaaVna xyaacyaa [a"aUcaa Ibamaaqd vakravaa
vakarNa, vaacaa hi bZa¸Naacaq [as"a [avaPxai Aahq. 33
%aI"aya xyaacyaa [as"aanaq [a"aUcaa Ibamaaqd vakrxaaq, va@[ya va [auz^ xyaa>cyaa sa>paRxainaq Ibamaaqd vakV [avakxaaxa xar Kara
bZa¸Na ma>"aanaq va haqmaaxa Aahuxai tavaUkna Ibamaaqd vakV [avakxaaq. 34
bZa¸Na ha jagaacaa Inamaaexaa samajala jaaxaaq, xaaq savaae>naa ][a%aa va ][a%aNa zqNaara Asaxaaq, xaaq savae jagaacaa Baaqga
GaqNaara Aahq va mhNaUna xyaacyaa[ai vakaqNaihi Apa[abzanaq AXavaa vakTaqr vaaNainaq baaqlU nayaq. 35
vaukmaarivaka, lgna Jaalqli baaEe, vakmai ][avaklqla maaNaUsa, maUKae maaNaUsa, Iz%aa na Gaqxalqla, maaqTYa AdcaNaixa
Asalqla maaNaUsa, Asaq vakaqNaihi AIgnahaq"aaxa Aahuxai zqNaar naahixa. 36
vakarNa, Asaq vakrNaarq narvakaxa jaaxaaxa AaINa xaq A]gnahaq"a jyaacaq Aahq xaaq sau$a narvakaxa jaaEel. mhNaUna jaaq vakaqNai
zusaRyaasaaTi va@xana Iva&ai vakrxaaq xyaala sa>paUNae vaqzacaq #ana AsaNaq Aava[yavak Aahq. 37
bZa¸Na jari Ivakxaihi `Zima>xa Asala xari jar xaaq Agnyaa&yaaya Iva&aicyaa zI%aNaqsaaTi, Qvak Gaaqda jaaq pZjaapaIxasa
IpZya Aahq, zqOo [avakla naahi xar xaaq paIva"a Agnai nasalqLyaa Exavakaca saamaanya Trxaaq. 38
xyaala svaxaavar xaabaa Aahq mhNaUna Exar vakaqNaxaqhi vakama vakrNyaasa hrvakxa naahi paNa xaaq vakmai zI%aNaqxa ya# vakayae
vakrNaar naahi. 39
BaaqgaE>Iz^yaq, sanmaana, svagaaexail sauKa, IzGaaeyaufya, pZ]sa$i, maulbaaW>, gaur>Daqr> hi savae ya#axa vakmai zI%aNaa
IzLyaamauWq naft haqOo [avakxaaxa. mhNaUna saamaanya zjaaecyaa Esamaanaq `Z=xa ya# vakV nayaq. 40
bZa¸Na jaaq Agnaihaq"a Aahq, svaxaahUna paIva"a Agnaivakdq zule%a vakril xar xaaq ca>z^acai xapasyaa Qvak maIhnaa vakril.
vakarNa, Asaq vakrNaq Qvakawa maaNasaacaa KaUna vakrNyaa Exavaqk vaaEet Aahq. 41
jaq [auz^a vakdUna pa@saq Gaqxaaxa AaINa xaq pa@saq Agnaihaq"aasaaTi vaaparxaaxa xaq vaqzma>"a jari baaqlxa Asalq xari Ina>znaiya
Trxaaxa. 42
[auz^acyaa pa@[aaxa paIva"a Agnaicai paujaa vakrNaaRyaa maUKaaecyaa daqvaPyaavar caalNaara (mhNajaq xyaa>caa pZmauKa), pauDcyaa janmai
xaq paapa GaqOona jaaEel. 43
jar vakaqNai zaKavaUna IzlqLyaa maagaaenaq jaaNyaacaq taWxaaq xasaq>ca jaaq sazaqfa vakama vakrxaaq xasaq>ca Baaqgaacyaa O*q[aanaq xaq
vakama vakrxaaq A[aa>nai xyaacaq paIrmaajaena vakrNyaasaaTi xapasyaa vaqkli paaIhjaq. 44
savae {fai saa>gaxaaxa vaki>, AjaaNaxaa jaq paapa haqxaq xyaacyaa paIrmaajaenaasaaTi xapasyaa vaqkli paaIhjaq Exar vakahi saa>gaxaaxa
vaki>, jaaNaxaa vaqklqLyaa paapaasaaTi sau$a xapasyaqcai Aava[yavakxaa Asaxaq. 45
jaq paapa AjaaNaxaa Jaalq xyaacyaa paIrmaajaenaasaaTi vaqzacaq maaqTYanaq vaacana vakrNaq paurqsaq Asaxaq par>xau, jaaNaUna baujaUna
vaqklqLyaa paapaasaaTi Iva[aqfa pZaya][caRxaacai xapasyaa vakravai lagaxaq. 46
Aa&aicyaa janmaaxail AXavaa Fa janmaaxail cauvaka vaqkLyaamauWq xapasyaa vakrNyaacyaa AvasXaqxa (][a%aqvar) gaqlqLyaa
I~jaanaq xai xapasyaa vakrNyaacyaa Aa&ai vakaqNaxyaahi s"ai[ai sa>Baaqga GaqOo nayaq. 47 (!!)
Aa&aicyaa AXavaa Fa janmaaxail paapava=kxyaamauWq vakahi Kal paurofa xyaa>caq svaVpa IbaGadvaxaaxa. 48
bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrNaaRyaacai naKaq vaqdivaavakdi haqxaaxa. zaroda (saura IpaNaara vyasanai) xyaacaq zaxa vakaWq haqxaaxa.
bZa¸Naacai hRxyaa vakrNaaRyaala %ayaraqga haqxaaq. gaurocyaa paxnai baraqbar JaaqpaNaaRyaala xvacaaraqga haqxaaq. 49
cahadi vakrNaaRyaacyaa naavakala zugae>&ai yaqxaq. Apakvaa pasarvaNaaRyaacyaa `vaasaasa zugae>&ai yaqxaq. &aanya caaqrNaaRyaacaq paaya
vaavakdq haqxaaxa. AaINa jaaq &aanyaaxa BaqsaW vakrxaaq xaaq xyaacaq paaya gamaavaUna basaxaaq. 50
][ajalqlq KaawpazaXae caaqrNaaRyaasa Amlvaaxa haqxaaq. jaaq vaqzaxail {caa>cai caaqri vakrxaaq xaaq mauvaka haqxaaq. vas"aacai
caaqri vakrNaara maharaqgaanaq jajaer haqxaaq. Gaaqda caaqrNaara l>gada haqxaaq. 51
Izvyaacai caaqri vakrNaara Aa>&aWa haqEel. jaaq Izvaa (Agnai) IvaJavaql xaaq Qvaka daq|anaq A>&a haqEel. mauvaPyaa
pZaNyaa>naa "aasa zqNaara naqhmai Aajaari rahil. vyaIBacaar vakrNaara sa>I&avaaxaacaa ][avakar haqEel. 52
A[aaIrxainaq gaqLyaa janmaacyaa paaxavakamauWq xaq janmaxa: maUKae haqxail, mauvaqk haqxail, Aa>&aWq haqxail, baIhrq haqxail,
Apa>ga haqxail, AaINa Asaq hq laqvak sa+uNai janaa>cyaa Ixarsvakarasa vakarNaiBaUxa Asaxail. 53
mhNaUna paapa vaqkLyaavar pZaya][caRxa vakrNyaasaaTi xapasyaa vakravai naahixar A[aaIrxainaq IxarsvakrNaiya zaqfaanai janma Gyaavaa
lagaql. 54
bZa¸Naacai hRxyaa vakrNaq, zaro (saura) IpaNaq, bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrNaq, gaurocyaa paxnaibaraqbar sa>Baaqga GaqNaq, AaINa A[aa
paaxavaka>naa mazxa vakrNaq hi mahapaaxavaqk mhNaUna AaqWKali jaaxaaxa. 55
svaxaacai Kaaqti Occaxaa saa>gaNaq, rajaala gaunFacai maaIhxai na saa>gaNaq, svaxaacyaa ][a%avakavar Kaaqta Aaraqpa vakrNaq hq
bZa¸Naacai hRxyaa vakrNyaa Exavaqkca vaaEet samajalq jaaxaq. 56
vaqzacai ][avakvaNa IvasarNaq vaqzacaa cauvakicaa AXae lavaNaq, Kaaqti saa%a zqNaq, Ima"aacaa KaUna vakrNaq, Ayaaqgya Kaaw
KaaNaq, Kaaw nasalqlq KaaNaq, hq saha zaro IpaNyaasaarKaqca samajalq jaaxaaxa. 57
Iva`vaasaanaq Izlqli Tqva (Gaaqda, caa>zi, jamaina, hirq, Exar rxna) hdpa vakrNaq, hq bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrNyaasaarKaq
samajalq jaaxaq. 58
svaxaacyaa baIhNai[ai sa>Baaqga GaqNaq, vaukmaarivaqkcaa mayaaeza Ba>ga vakrNaq, hlvaPyaa vaukWaxail s"ai[ai sa>ga vakrNaq, Ima"aacyaa
baayavakaq[ai sa>ba>&a TqvaNaq hq gaurocyaa baayavakaqbaraqbar sa>Baaqga GaqNyaasaarKaqca samajalq jaaxaq. 59
Aapxajanaacai hRxyaa vakrNaq, Ayaaqgya maaNasaasaaTi xyaaga vakrNaq, vyaIBacaar, svaxaala IvavakNaq, maaxaqcaa, baapaacaa,
maulacaa xyaaga vakrNaq, svaxaacyaa ][a%avakacaa, vaqzacaa AByaasa saaqdNaq, paIva"a Agnaivakdq zule%a vakrNaq, 60
svaxaacyaa &aavaktYa Baavaacaq lgna Aa&ai haqOo zqNaq, maaqTYa Baavaacyaa Aagaaqzr lgna vakrNaq, A[aa pZvakarcyaa lgnaaxa
maulgai zqNaq, 61
vaukmaarivaqkcaa ljjaaBa>ga vakrNaq, vyaajaba_Yacaa &a>za vakrNaq, Izlqla [abz maaqdNaq, xalava, baayavakaq, maul IvavakNaq,
62
vZaxya vZkida vakrNaq, naaxaqvaaEevaka>caa xyaaga vakrNaq, pagaar GaqOona vaqz ][avakvaNaq, pagaar zqOona vaqz ][avakNaq, navakaq
xyaa vasxaucaa vyaapaar vakrNaq, 63
maaqTq KaaNavakama, maaqTi ya>"a vakamaq, vanaspaxaila Ejaa vakrNaq, baayavakaqcyaa vakmaaEevar jagaNaq, caqtUvak vakrNaq, mauW>
vakaDNaq, 64
jaWNaasaaTi jaiva>xa Jaadq vakapaNaq, svaaXaaesaaTi vakahihi vakrNaq, vajae vaqklqlq Kaaw KaaNaq, 65
paIva"a Agnai IvaJaU zqNaq, caaqri, vakamaacaa maaqbazla na zqNaq, vaaEet pausxavaqk vaacaNaq, na=xya gaaNaq ][avakNaq, 66
&aanya, &aaxau, gaur>, caaqrNaq, zarodYa baaEe baraqbar JaaqpaNaq, s"aicai, [auz^acai, va@[yaacai, %aI"ayaacai hRxyaa vakrNaq,
naa]sxavak AsaNaq, hq %aulMvak gaunhq (Opapaaxavaqk) Aahqxa va xaq vaqkLyaanaq xyaala jaaxai baahqr vakaDavaq. 67
bZa¸Naala "aasa zqNaq, jyaacaa vaasa GaqOo nayaq xyaacaa vaasa GaqNaq, zarocaa vaasa GaqNaq, paksavaNaq, samaIl>gai sa>ba>&a
vakrNaq, A[aanaq sau$a jaaxaibaahqr (jaaIxaBZ>[a) tavaklq jaaxaq. 68
gaaDva, Gaaqda, O>t, hriNa, hRxai, baaqvakd, maq>Di, maasaq, saapa, xasaq>ca mh@sa Fa>cai hRxyaa vakrNaara Ima`Z jaaxaixa
(sa>vakrivakNae) tavakla jaaxaaq. 69
zujaenaavakdUna Baqt GaqNaq, [auz^a[ai vyaapaar vakrNaq, Kaaqtq baaqlNaq, Asaq vakrNaara zanaasa Apaa"a Trxaaq. 70
lhana maaqTq Ivaktvak, pa%ai maarNaq, zaro javaW Tqvalqli gaaqft KaaNaq, pakW>, jaWNaacai lavakdq, paukl> caaqrNaq, hi
maaNasaala malvaah Trvaxaaxa. 71 tipa: mhNajaq, Asaa maaNaUsa pauDcyaa janmai malvaahvak haqEel.
Aaxaa saa>gaxaaq, xyaa xapasyaa jyaa vaqkLyaanaq A[aa Anaqvak paaxavaka>paasaUna mauvaPxai ImaWxaq. 72
bZa¸Naacai hRxyaa vakrNaaRyaanaq baara vafaqe ja>galaxa Jaaqpadi baa>&aUna va Baivak maagaUna xaqXaq rahil. xyaacyaa Jaaqpadivar
maaNasaacyaa Kaaqpadicai KaUNa Asaql. 73
AXavaa xyaacyaa majaienaq xaaq lDaEecyaa ma@zanaaxa lDNyaasaaTi jaaEel. AXavaa xaaq svaxaala Aagaixa JaaqvaUkna zqEel. 74
AXavaa xaaq GaaqdYacaq zana vakril xyaaxa jyaa jaaxaicaq Gaaqdq Asaxail xaq Asaq, svagaiexa, gaaqsava, AIBaIjaxa,
Iva`vaIjaxa, I"ava=xa, Iva>kvaa Agnai[xauxa. 75
AXavaa [a>Bar yaaqjanaq caalql AaINa xyaavaqWi vaqzacaq vaacana vakril. vakmai KaaEel, Baaqga GaqNaar naahi. 76
AXavaa vaqz[aas"a sa>pa>na bZa¸Naasa xyaacai savae maalmaRxaa zqEel, xyaa bZa¸Naasa hvaq xaq savae saamaana saumaanaa savakt
zqOona tavakil. 77
AXavaa ya#acyaa OrlqLyaa Annaavar rahil, xaaq sarsvaxai nazicyaa pZvaaha Ivaro$ sa>paUNae nazicyaa Ogamaa payae>xa caalxa
jaaEel, xyaavaqWi xaaq vaqzacai sa>Ihxaa Ixanaza pautpautql. 78
AXavaa xaaq mau>dna vakVna gaa>vaacyaa Qvaka vakaqpaRyaaxa Jaaqpadq baa>&aUna rahil, Iva>kvaa gaaqTYaxa rahil, jaaqgyaa>cyaa baraqbar
rahil, gaaEe va bZa¸Naa>cai saqvaa vakril. 79
gaaEe va bZa¸Naa>caq sa>r%aNa vakrNaaRyaasa xyaacaq savae zaqfa maapak haqxaaxa. 80
bZa¸Naacai sa>paRxai vaacavaUna, Ixacyaa saaTi ma=xyaU paxvakVna, jaaq Asaq vakrxaaq xyaacaq bZ¸ hRxyaqcaq paaxavak naahisaq haqxaq.
81
jaaq A[aaIrxainaq pZaya][caRxa vakril xyaacaq paaxavak baaz haqEel. jaaq [apaXaqcaa pavaPvaka rahil, paIva"a jaivana jagaql,
QvakagZIcaRxaanaq japa vakril, Asaq baara vafaqe vakrNaaRyaacaq bZ¸ hRxyaqca paaxavak &auxalq jaaEel. 82
AXavaa jar xyaanaq BaUzqvaa>cyaa saBaqxa (bZa¸Naa>cyaa saBaqxa) AaINa %aI"ayaa>cyaa saBaqxa Aapala gaunha vakbaUl vaqkla va
xyaana>xar A`vamaq&a ya#acyaa javaW snaana vaqklq xar xaaq Fa paaxavakaxaUna mauvaPxa haqxaaq. 83
bZa¸Na hq paIva"a Inayamaropai va=%aacai mauW> Aahqxa va %aI"aya xyaacaa varcaa Baaga. mhNaUna jaaq Fa>cyaa samaaqr paaxavakacai
vakbaUli zqxaaq xaaq xyaa paapaapaasaUna mauvaPxa haqxaaq. 84
mauWaxaca bZa¸Na ha zqvaa>saaTi sau$a zqva Asaxaaq, xyaacai ][avakvaNa savae `ZqfT Asaxaq. vakarNa vaqz hq savaaecaq mauW
Aahq. 85
jari xyaa saBaqxail pakvaPxa xaina bZa¸Naa>nai xyaala maapak vaqklq xari xaaq paapa mauvaPxa haqxaaq. vakarNa, xyaa>cyaa [abzaxa
xa[ai [au$ vakrNyaacai [avaPxai Asaxaq. 86
jaaq bZa¸Na mana QvakagZ vakVna varil Inayamaa>caq paalna vakril xaaq bZ¸ hRxyaqcyaa paapaaxaUna mauvaPxa haqEel. 87
bZa¸Naacai BZuNahRxyaa, %aI"aya, va@[ya jaq vaqzacyaa AByaasaaxa gau>xalqlq Aahqxa AaINa bZa¸Na s"ai Ijanaq AjaUna snaana
vaqklqlq naahi (A"aqya) Fa>cai hRxyaa vakrNaaRyaala sau$a hqca pZaya][caRxa saa>Igaxalq Aahq. 88
xyaaca pZmaaNaq, Kaaqti saa%a zqNaq, ][a%avakaba*l vaasanaamaya haqNaq, Tqva hdpa vakrNaq, svaxaacyaa paxnaicaa AXavaa
Ima"aacaa KaUna vakrNaq, 89
hq savae AjaaNaxaa bZa¸Naacai hRxyaa vakrNyaasaaTi Aahq par>xau, jaaNaiva paUvaevak hRxyaa vakrNaaRyaasa maapaki naahi. 90
I~jaanaq zaro pyaaLyaasa jaq paaxavak haqxaq xyaacyaa InavaarNaasaaTi xaaq xai zaro (saura) OvakWvaUna xa[ai IpaEel mhNajaq xaaq
xyaa paxavakapaasaUna mauvaPxa haqEel. 91
naahixar marqpayae>xa xaaq gaaEecaa mauxa, paaNai, zu&a, laqNai va [aqNa savae Qvak"a vakVna pZa[ana vakril. 92
AXavaa xyaa paapaapaasaUna (saura IpaNyaacyaa) mauvaPxa haqNyaasaaTi xaaq Qvak vafaeBar IzvasaaxaUna Qvakza ra"ai xaa>zWacaq zaNaq
vakccaq KaaEel, gaaEecyaa va svaxaacyaa vaqksaapaasaUna banavalqLyaa vas"aIna[ai, AaINa zarocyaa pyaaLyaacai KaUNa Asalqla
baavata GaqOona Ipakrql. 93
saura hq &aanyaacyaa Ivaftq paasaUna banalqli Asaxaq. paapa mhNajaq maW mhNaUna bZa¸Na, %aI"aya va va@[ya vaNaaexail
laqvaka>nai xai vak&aihi IpaOo nayaq. 94 tipa: zhi hq jaivaaNaU>cyaa IvaftqpaasaUna banaxaq paNa xaq caalxaq!
saura xaina pZvakarq banaxaq, Qvak vakavakvai paasaUna Ixala gaa@di mhNaxaaxa. zusari xaa>zWacyaa IpaTapaasaUna banaxaq va Ixasari
maaqhacyaa paukla>paasaUna (maa&avai) banaxaq. Fa savae I~jaa>cyaa mauKyaa>la vajae Aahqxa. 95
saura AaINa Exar maazvak paqyaq va vakccaq maa>sa hq ya%a, Ipa[avak va ra%asaa>caq Kaaw Aahq. jaaq bZa¸Na zqvaa>caa pZsaaz
Kaaxaaq xaaq hq pazaXae KaaNaar naahi. 96
Qvakaza bZa¸Na xaq pyaaLyaamauWq baqhaq[aixa A[au$ vasxauvar padla xar, xyaa>naq vaqzaxail `laqvak cauvakicyaa rixainaq
pautpautlq Iva>kvaa, zusarq vakahi xari ABaz^ vakama vaqklq, 97
jaqvha bZ¸ (vaqzropai) xyaacyaa ma&yaq ]sXaxa Aahq A[aa [ariranaq Qvakza jari baqvada Gaqxala xari xaaq bZa¸Na rhaxa naahi
va xaaq [auz^ Trxaaq. 98
A[aaIrxainaq saura pZa[anaavar Opaaya vakaya xaq paaIhlq Aaxaa, bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrNyaacyaa paaxavaka paasaUna mauvaPxai vak[ai
ImaWvaavai xaq pahavayaacaq Aahq. 99
jyaa bZa¸Naanaq zusaRyaa bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrlq Aahq xaaq rajaa vakdq jaaOona gaunFacai vakbaUli zqEel AaINa saa>gaql, 'hq
rajanaH, mala ][a%aa vakr'. 100
xyaa bZa¸Naacyaa haxaaxail z>d rajaa vakaDUna GaqEel va xyaanaqca xyaa bZa¸Naala xaaq maaril. xyaamauWq xaaq bZa¸Na [au$
haqxaaq. naahixar xaaq bZa¸Na svaxa: [au$isaaTi xaxva][alxaa paaWil. 101
jar xyaala xapasyaqnaq paapa %aalna vakravayaacaq Asaql xar xaaq caaqr bZa¸Na ja>galaxa vaLvakl paIr&aana vakVna rahil.
AaINa (bZa¸hRxyaqcyaa pZaya][caRxaasaaTi Izlqli) xapasyaa vakril. 102
xyaapZvakarq xaaq bZa¸Naacyaa saaqnyaacyaa caaqricyaa paapaacaq paIrmaajaena vakril. gaurocyaa paxnaibaraqbar sa>Baaqga GaqNyaacyaa
paaxavakasaaTi xaaq pauDq Izlqlq pZaya][caRxa vakril. 103
pZXama xyaanaq xyaa paapaacai vakbaUli wavai na>xar xaaq xaapavaUna lal JaalqLyaa laqKa>dacyaa Kaatqvar Jaaqpaql Iva>kvaa xaapavaUna
lal Jaalqli baaEecai pauxaWi xaaq>daxa GaqEel. A[aaIrxainaq xaaq marql va xyaaxaca xyaacaq paapa%aalna haqEel. 104
AXavaa pZXama svaxaa xyaacaq Il>ga va A>d [arirapaasaUna vakapaUna xaq zaqna haxaaxa &aVna xaaq na@{Rxaqvakdq (Iz[aa) maVna
padq payae>xa caalxa rahil. 105
AXavaa Kaatqcaa Qvak paaya GaqOona vaLvaklq paIr&aana vakVna zaDi vaaDvaUna QvakagZ IcaRxaanaq Qvak vafaeBar Inavaa>xa A[aa
vanaaxa ]vZkKZ xapasyaa jai pZjaapaIxanaq saa>Igaxali Aahq xai vakril. 106
AXavaa BaaqgaE>Iz^yaa>caq sa>yamana vakVna xaina maIhnaq saxaxa ca>z^ xapasyaa vakril. xyaavakaWaxa xaaq pakvaPxa ya#axa vaaIhlqlq
jaqvaNa AXavaa javasaacyaa paqjaqvar rahil. A[aanaq xyaacyaa paapaacaq (gaurocyaa paxnaibaraqbar JaaqpaNyaacaq) %aalna haqEel.
107
A[aa xapasyaqnaq mahapaaxavaka>caq paIrmaajaena haqEel. %aulMvak paapaa>cyaa (Opapaaxavak) paIrmaajaenaasaaTi jyaa paaxavaka>mauWq jaaxai
baahqr vakaDlq jaaxaq, xaaq vakaya vakril xaq paha. 108
gaaEecai hRxyaa vakrNaara Qvak maIhnaaBar javasaacyaa paqjaqvar rahil. xaaq xyaanaq maarlqLyaa gaaEecyaa vakaxadYacaq vas"a
Gaalql. AaINa xaaq gaaqTYaxa rahil. 109
xyaana>xarcyaa zaqna maIhnyaaxa xaaq vakmai KaaEel. maiT GaqNaar naahi, gaaEecyaa mauxaanaq snaana vakril, svaxaacaq Baaqga E>Iz^ya
xaabyaaxa Tqvail. 110
IzvasaBar gaaEe>cai raKaNa OBaq rahUna vakril, Asaa OBaa rahil Iva>k, gaaEecyaa Kauranaq Odalqli &aUW xyaacyaa A>gaavar
padql. ra"ai xaaq gaaEecai pZaXaenaa vakril AaINa vairasanaacyaa AvasXaqxa rahil. 111
svaxaavar xaabaa TqvaUna xaaq na ragaavaxaa jaqvha gaaEe OByaa Asaxail xaqvha OBaa rahil va jaqvha xyaa basaxail xaqvha xaaq
basaql. 112
jaqvha gaaEe Aajaari Asaxail AXavaa vaaGaapaasaUna &aaqvaka Asaql, KaSYaxa padli, IcaKalaxa padli xar xaaq Ixala
xyaapaasaUna vaacavaNyaacaa pZyaxna vakril. 113
Onh, paaOosa, Xa>di, vaarq Fa>paasaUna gaaEe>cai raKaNa xaaq svaxaacai pavaae na vakrxaa vakril. 114
jar gaaya xyaacyaa AXavaa zusaRyaacyaa [aqxaaxail gavaxa, &aanya Kaaxa Asaql xar xaaq gaupacaupa xaq pahaxa rahil paNa vakahi
baaqlNaar naahi. vaasaro jar Ixacaq zU&a IpaOo lagalq xar xyaala xaaq IpaOo zqEel, baajaUla vakrNaar naahi. 115
gaaya maarNaaRyaanaq jar A[aapZvakarq gaaEecai saqvaa xaina maIhnaq vaqkli xar xaaq xyaa paapaa paasaUna mauvaPxa haqxaaq. 116
QvaDq vaqkLyaana>xar xaaq vaqz[aas"a sa>panna bZa¸Naasa zha gaaEe zana vakril paNa jar xyaacyaavakdq xyaa nasaxail xar jaq
vakahi Asaql xaq savae zqEel. 117
I~ja paurofa jyaanai Opapaaxavaqk vaqkli Aahqxa xaq sau$a Asaqca Iva>kvaa, ca>z^ xapasyaa vakrxail. par>xau, IvawaXaie jyaanaq
Izlqli [apaXa maaqdli Aahq xaq (Avavakinaiena) saaqdUna. 118
Avavakinaiena IvawaXaie ra"aicyaa pZhri Qvak daqWa Asalqla gaaDva caar rsxyaacyaa naavaPyaavar, na@{xyaqla zana vakril
(maaril) va xaq pavakya#acyaa Inayamaanausaar haqEel. 119
A[aaIrxainaq Agnaila A&yae IzLyaavar xaaq [aqvati caar A&yae, Qvak vaayaula, E>z^ala, zqvaa>cyaa ][a%avakala mhNajaq
ba=hspaIxala AaINa Agnaila zqEel. xyaavaqWi xaaq xai {caa baaqlql, 'maroxa, mala zq...' vaga@rq. 120
savaae>naa maaIhxa Aahq Iva>k, vakWxapaNaq (hsxama@XaUna) IvawaXyaaecaq vaiyae padlq xar xyaamauWq [apaXa maaqdli jaaxaq xyaasaaTi
hq pZya][caRxa Aahq. 121
A[aaIrxainaq jar xyaanai [apaXa maaqdli xar vaqzacai [avaPxai jai IvawaXyaaela pZapxa Jaali paaIhjaq xai InaGaUna jaaxaq mhNaUna
maroxa, paurohuxa (E>z)^ , bZ=hspaxai AaINa Agnaisa Aavaahna vakravaq lagaxaq. 122
xyaa na>xar xaaq saaxa Garaxa IBa%aa maa>gaNyaasaaTi Ipakrql. xyaavaqWi xaaq xyaa gaaDvaacaq (na@{xyaqsa maarlqlq) caamadq
A>gaavar GaalUna Ipakrql. xyaamauWq xyaacyaa paapaacai jaaIhraxa haqEel. 123
Qvakca jaqvaNa xaaq GaqEel, IzvasaaxaUna Ixanaza snaana vakril, Asaq Qvak vafae vaqkLyaamauWq xyaacaq xaq paapa &auxalq jaaEel.
124
jaaNaUnabaujaUna Aapalq jaaxaixaUna vakaDlq jaaNyaasaarKaq paaxavak vakrNaaRyaanaq pZaya][caRxa mhNaUna sa>xapana IvZkKZ xapasyaa
(vZxa) vakravaq. AaINa AjaaNaxaa Jaalq xar pZjaapaIxanaq saa>Igaxalqli IvZkKZ xapasyaa vakravai. 125
sa>vakr (Ima`Zjaaxai) haqNyaasa vakarNaiBaUxa AsaLyaasa xyaacyaa paIrmaajaenaaXae xaaq Qvak maIhnyaasaaTi ca>z^ xapasyaa vakril.
xyaamauWq xaaq Apaa"a rhaNaar naahi. maIlnaivakNyaaeXae jaq pZaya][caRxa Aahq xyaasaaTi xaaq javasaacyaa garma paqjaqnaq xaaq>d
BaajaUna GaqEel. 126
%aI"ayaacyaa (mau*ama vaqklqLyaa) KaUnaaba*l jai ][a%aa Aahq xai bZa¸Naacyaa KaUnaasaaTi jai Aahq xyaacyaa paava Asaql.
AaTvaa Baaga Asaql va@[yaacyaa KaUnaasaaTi. maa"a [aUz^acyaa KaUnaasaaTi xyaacyaa saaqWavaa Baaga Asaql. 127
jar bZa¸Naanaq AjaaNaxaa %aI"ayaacaa KaUna vaqkla xar xaaq Qvak hjaar gaaEe AaINa ba@l Asaq ImaWUna zana vakril
(zusaRyaa bZa¸Naala) xyaamauWq xyaacyaa paapaacaq %aalna haqEel. 128
AXavaa xaaq bZa¸Naacyaa KaUnaa vakrixaa jai xapasyaa saa>Igaxali Aahq xai xaina vafaqe vakril. xyaa vakaWaxa xaaq gaavaabaahqr
Qvaka JaadaKaali vaasxavya vakril. 129
jaaq bZa¸Na saxpZva=Rxa va@[yaacaa KaUna vakril xaaq xapasyaa Qvak vafaaesaaTi xa[aica vakril va xyaa ][avaaya [a>Bar gaaEe va
Qvak ba@l (zusaRyaa bZa¸Naala) zana vakril. 130
[aUz^acaa KaUna vaqkla Asaql xar xaaq saha mahinyaasaaTi xapasyaa vakril. xyaa][avaaya zha [auBZ gaaEe AaINa Qvak ba@l
(zusaRyaa bZa¸Naala) xaaq zana vakril. 131
maa>jar, ma>ugaUsa, daqma vakavaWa, vauk"aa, Gaaqrpad, Gaubad, saa&aa vakavaWa, Fa>naa IvanaavakarNa maarLyaasa [auz^acyaa
KaUnaacai ][a%aa Baaqgaql. 132
AXavaa xaina Izvasa xaaq vaqkvaW zU&a pZa[ana vakril, AXavaa [a>Bar yaaqjanaq caalql, Iva>kvaa, nazicyaa paaNyaaxa snaana
vakril AXavaa paaNyaala vaaIhlqlq vakvana, vaqzaxail, pautpautql. 133
saapaala maarLyaasa xaaq Qvak laqKa>di vaukzW zqEel, napausavak maarla xar Qvak ga>jaiBar gavaxa zqEel, AaINa Qvak
maasaa ][asaq zqEel. 134
duvaPvakr maarlq xar Baa>dq Barona laqNai zqEel, sasaaNaa maarla xar Qvak z^aqNa Barona xaiW zqEel, paaqpat maarla xar
zaqna vafaaecaq vaasaro zana vakril, bagaWa maarla xar xaina vafaaecaq vaasaro zqEel. 135
h>sa, vakrvakaqcaa, bazvak, maaqr, maavakd, Gaar, AXavaa Baasa Asaq sau>zr pa%ai maarlq xar bZa¸Naala Qvak gaaya
zqEel. 136
GaaqdYala maarlq xar Qvak vas"a, hRxai maarla xar paa>ca rqdq, bavakri maarli xar naa>garacaa ba@l, gaaDva maarlq xar
Qvak vafaaecaq vaasaro zqEel. 137
maa>saahari ja>gali pZaNai maarla xar Qvak zu&a zqNaari gaaya zqEel, [aavakahari vanapZaNai maarla xar xalgai gaaya, O>t
marla xar Qvak IvZkfnaal z>d Barql. 138
maaqTYa baaEesa maarlq xar caar vaNaaecyaa baabaxaixa vaqgavaqgaWa z>d Asaql, xaaq AnauvZkmaanaq Asaa Asaql, caamadYacai
Ipa[avai, &anaufya, bavakri, maq>Di. 139
jaaq I~ja saapa maarLyaacyaa paIrmaajaenaaXae z>d zqNaar naahi xaaq IvZkKZ xapasyaa vakVna mauvaPxa haqOo [avakxaaq. 140
hjaarBar AsXaivar (hadq Asalqlq) pZaNai maarlq AXavaa gaadaBar hadq nasalqlq pZaNai maarlq xar xyaala [auz^ala
maarLyaacai ][a%aa haqEel. 141
lhana pZaNyaa>cyaa hRxyaqsaaTi xaaq bZa¸Naasa vakahixari zqEel, hadq nasalqLyaa pZaNyaacyaa hRxyaqxaUna xaaq mauvaPxa haqxaaq jar xaaq
pZaNaayaama vakril. 142
pakW&aari Jaad, JaudUpa, vaql, pauklavar Asalqlq Jaad, vakapalq xar xaaq [a>Bar vaqWa {caa baaqlql. 143
pakW, masaalq, Anna, AXavaa pauklaxa Advaklqla pZaNai maarla gaqla xar saajaUvak xaupa KaaLyaanaq paapa %aalna haqxaq.
144
jar IvanaavakarNa Qvakawanaq [aqxaaxail paivak AXavaa vanaaxail vaaDNaari vanaspaxai naft vaqkli xar xaaq Qvak Izvasa gaayaa
carNyaasa naqEel va vaqkvaW zu&aavar rahil. 145
AjaaNaxaa AXavaa jaaNaxaa jar vakaqNai sajaivaa>naa Ejaa vaqkli xar xyaa>naq vakaya pZaya][caRxaq vakravaixa xaq paaIhlq. Aaxaa
ABaz^ KaaNaq KaaNyaamauWq jaq paapa lagaxaq xyaacyaa paIrmaajaenaasaaTi vakaya vakravaq xaq saa>gaxaaq xaq Qqvak, 146
AjaaNaxaa vaaroNai naa>vaacai zaro xaaq pyaala xar xyaala paunha navyaanaq Iz%aa Gyaavai lagaxaq xasaq vaqkLyaanaq xaaq xyaa
paapaapaasaUna mauvaPxa haqxaaq. jaaNaUnabaujaUna pyaala xari xyaala maaVna tavakNaari ][a%aa zqOo nayaq. ha Trlqla Inayama
Aahq. 147
jar vakaqNai zarocyaa paa"aaxaUna paaNai pyaala xar xaaq paa>ca Izvasa pakvaPxa zu&a IpaNaar va xyaaxa [a>Kapaufpaicaa vakaDa
vaqklqla Asaavaa. 148
jar vakaqNai zarola spa[ae vaqkla, jari xyaanaq zaro saaqdlqli Asali AXavaa [auz^acyaa paa"aaxaUna paaNai pyaala xari xaaq
Inayamaanausaar paIrmaajaenaasaaTi xaina Izvasa vauksa gavaxaacaa vakaDa vakaDla Aahq A[aa paaNyaacaq pZa[ana vakril. 149
jar bZa¸Na jyaanaq saaqmarsa Gaqxala Aahq va saura IpaNaaRyaacaa `vaasa xyaala lagala xar xaaq Ixanaza pZaNaayaama vakVna
mauvaPxa haqxaaq. 150
AjaaNaxaa vakaqNai I~ja [aqNa AXavaa gaaqmau"a caaKaql AXavaa KaaEel xaaq paunha Iz%aa GaqOonaca [au$ haqOo [avakxaaq. 151
I~jaacyaa A[aa zusaRyaa Iz%aa>xa Iva&aixa mau>dna, paIva"a jaanavhq GaalaNaq, z>d &aarNa vakrNaq, IBa%aa maagaNaq, AaINa
[apaXa GaqNaq Fa gaaqfti vakrNyaacai garja nasaxaq. 152
jar bZa¸Naanaq navakaq xaq Kaaw KaalMq, s"aicaq AXavaa [auz^acaq Oftq KaalMq xar xaaq saaxa Izvasara"a pakvaPxa javasaacyaa
paqjaqvar rahil 153
I~jaanaq Aa>balqlq, paa>balqlq, Aa>bat Jaalqlq, Oxarlqlq Asaq Kaaw KaalMq xar xaq pacaq payae>xa xaaq A[au$ samajaavaa.
jari Asaq Kaaw vajae nasalq xari. 154
I~jaanaq duvakracaa mauxa, gaaDvaacaa mauxa, O>tacaa mauxa, vakaqLFacaa, maavakdacaa, gaaEecaa mauxa pyaala xar xaaq ca>z^ xapasyaa
vakVna xyaaxaUna mauvaPxa haqEel. 155
jaaq bZa¸Na maaIhxa nasalqlq maa>sa, AW>bai KaaEel jaq jari KaaItvak Kaanyaaxail Asalq xari xaaq ca>z^ xapasyaa vakril.
156
maa>saahari pZaNyaacaq, duvakracaq, O>tacaq, vakaq>badYacaq, gaaDvaacaq, AaINa maaNasaacaq Asaq maa>sa KaaNyaamauWq jaq paapa
lagaxaq xyaavar Opaaya Aahq, xapxa IvZkKZ xapasyaa. 157
][a%aNa paUNae Jaalq naahi A[aa I~jaanaq jar maIhnyaacyaa `Za$acaq Anna KaalMq xar xaaq xaina Izvasa Opavaasa vakrql
AaINa Qvak Izvasa paaNyaaxa OBaq rahUna xapasyaa vakril. 158
IvawaXaie ma&a vaa maa>sa Kaaxaaq xaaq saa&ai IvZkKZ xapasyaa vakril. xyaana>xar [apaXaqcaa Iva&ai haqEel. 159
jar vakaqNai maa>jar, vakavaWa, O>zir, vauk"aa, mau>gausa A[aa>caq Oftq KaaEel xar xaaq xyaa vaifaapaasaUna mauvaPxa haqNyaasaaTi
bZ¸sauvavaekl naa>vaacyaa vanaspaxaicaa Avaek pZa[ana vakril. 160
jaaq [au$ rahU E]cCxaaq xaaq ABaz^ KaawpazaXae KaaNaar naahi va jar cauvaUkna KaalMq xar Olti vakVna xaq vakaDUna tavakil.
Iva>kvaa, Exar [au$ivakrNaacyaa Iva&ai vakril. 161
ABaz^ KaaNyaavaril pZIxa[aaq&a GaqNaarq Opaaya Anaqvak Aahqxa xaq Aaxaa pahavayaacaq Aahqxa. xyaa>cyaamauWq xyaamauWq jaq paapa
lagaxaq xaq zUr haqEel. 162
I~jaa>cyaa pZmauKaanaq jar xyaacyaa gataxail zusaRyaa I~jaacaq &aanya, ][ajavalqlq Anna, maa@Lyavaana vasxau caaqrli xar xaaq
Qvak vafae ]vZkKZ xapasyaa vakril. 163
ca>z^ xapasyaa vakrNyaacai ][apakarsa, jaqvha maaNasaq paWIvaNaq, baayavaka paWIvaNaq, Gar [aqxa hdpaNaq, Ivahiricaq xalavaacaq
paaNai caaqrNaq A[aa paapavakmaaevar paIrmaajaenaaXae, vaqklqli Aahq. 164
jar maamauli gaaqft caaqrli Asaql xar xai pZXama parxa vakravai va na>xar xyaacyaa paapa %aalnaaXae sa>xapana ]vZkKZ xapasyaa
vakravai. 165
IvaIva&a pZvakarcaq KaawpazaXae, vaahna, [ayyaa, Aasana, paukl>, va>kzmauW>, AXavaa pakW> caaqrLyaasa gaaEecaq pa>cagavya
pZa[ana vakravaq. 166
gavaxa, lavaukd, Jaad, vakavakvai, vakpadq, caamadYacyaa vasxau, AaINa maa>sa caaqrLyaasa xaina Izvasara"a Opavaasa
vakravaa. 167
rxnaq, maaqxai, pZvaaW, caa>zi, laqh, IpaxaW, zgad caaqrLyaasa baara Izvasa xaaq vakccyaa &aanyaavar rahil. 168
vakapad, rq[aima, laqvakr, Kaur> Asalqla AXavaa nasalqla pZaNai, pa%ai, ARxar, Aa@fa&ai vanaspaxai, zaqr Asaq
caaqrLyaasa xaina Izvasa xaaq pakvaPxa zu&aavar rahil. 169
A[aaIrxainaq I~ja AapaLyaa paapaacaq %aalna vakril. paNa jar xyaanaq Agamya s"aivakdq jaaNyaacaq paaxavak vaqklq xar xaaq
Kaali Izlqlq pZaya][caRxa vakril. 170
jaaq I~ja AapaLyaa baIhNai[ai sa>Baaqga Gaqxaaq, Ima"aacyaa baayavakaq[ai Jaaqpaxaaq, hlvaPyaa vaukWaxail s"ai baraqbar Jaaqpaxaaq,
AIvavaahixa mauli[ai sa>ga vakrxaaq, xyaasaaTi gaurocyaa paxnaibaraqbar JaaqpaLyaasa jaq pZaya][caRxa saa>Igaxalq Aahq xaq>ca Gyaavaq.
171
jaaq I~ja Aaxyaqcyaa mauli[ai, maava[aicyaa mauli[ai, maamaacyaa mauli[ai sa>ga vakrNyaacaa pZyaxna vakrxaaq xaaq xyaa paapaacyaa
paIrmaajaenaaXae ca>z^ xapasyaa vakril. 172
[ahaNaa maaNaUsa saIpa>d s"ai[ai (varcyaa vakvanaaxa xyaa IzLyaa Aahqxa) lgna vakrNaar naahi vakarNa, xasaq vaqkLyaasa xaaq
A&aaqgaxaila jaaxaaq. 173
jyaanaq paa[avai gaunha vaqkla Aahq, jyaanaq s"ai[ai Ayaaqgya sa>ba>&a vaqkla Aahq, jyaanaq paaNyaaxa sa>Baaqga vaqkla Aahq,
jyaanaq rjasvala s"ai[ai sa>Baaqga vakrNyaacaa pZyaxna vaqkla Aahq, A[aa maaNasaanaq (I~ja) sa>xapana ]vZkKZ xapasyaa
vakravai. 174
I~jaanaq jar smaIl>gai Baaqga Gaqxala, baaEe baraqbar caalxyaa ba@lgaadixa sa>Baaqga vaqkla, paaNyaaxa vaqkla, Izvasaa vaqkla,
xaaq A>gaavaril vas"aaIna[ai snaana vakVna xyaacaq paIrmaajaena vakril. 175
jaaq bZa¸Na AjaaNaxaa caa>daW AXavaa A[aaca naicavaukWaxail s"ai[ai sa>ga vakril, Ixacyaa baraqbar jaqvaql, A[aa>cyaa
vakdUna zana-Baqt GaqEel xaaq jaaxai baahqr tavakla jaaEel. par>xau, jar xaq xyaa>naq jaaNaiva paUvaevak vaqklq xar xaaq xyaa>cyaa
jaaxaixala haqEel. 176
AIxa[ayaca vyaIBacaari s"ai Asaql xar Ixacaa navara Ixala ba>z vakaqTdixa da>baUna Ixacyaa vakdUna paurofaa>naa vyaIBacaara
baabaxa jaq pZaya][caRxa saa>Igaxalq Aahq xaq vakrvaUna GaqEel. 177
paIxa[ai ApZamaaINavak AsalqLyaa s"aisa ]vZkKZ va ca>z^ A[aa zaqnahi xapasyaa vakrNyaacai ][apakarsa Aahq. 178
va=faali s"ai baraqbar Qvak ra"a vakaDNaaRyaa I~jaasa paIrmaajaenaaXae xaina vafaqe zrraqja IBa%aa maagaUna va vaqzma>"a pautpautUna
vakravaq. 179
caar pZvakarcyaa paapyaa>naa mauvaPxa vakrNaaRyaa pZaya][caRxaacai maaIhxai paaIhli Aaxaa, jaaxai baahqr tavaklqLyaa s"ai[ai sa>ga
vakrNaaRyaala vakaqNaxai xapasyaa vakravai lagaxaq xaq pahavayaacaq Aahq. 180
jaaq jaaxai baahqr tavaklqLyaacyaa baraqbar salaqKyaacaq sa>ba>&a Tqvaxaaq, xyaala ][avakvaxaaq, xyaacyaa baraqbar lgna vakrxaaq,
xyaacyaa baraqbar basaxaaq, rhaxaaq, jaqvaxaaq xaaq sau$a, Qvak vafaeBar Asaqca haqxa Asaql xar, jaaxai baahqr tavakla jaaxaaq.
181
jaaxai baahqr tavaklqLyaa[ai sa>ba>&a TqvaLyaamauWq jaq paaxavak haqxaq xyaacyaa paIrmaajaenaaXae saa>Igaxalqlq pZaya][caRxa vakravaq.
182
jaaxai baahqr tavaklqLyaacyaa naaxaqvaaEevakanai (saIpa>d va samaaqzvak) savae pauraqhixa va ][a%avaka>cyaa hjaqrixa gaa>vaa baahqr
A[auBa Izva[ai xaaq jaiva>xa Asala xari xaaq maqla Aahq Asaq &aVna xyaacyaa naa>vaanaq paaNai saaqdUna `Z$ vakravaq. 183
Garaxail s"ai gaulama xyaacyaa naa>vaanaq paaNyaanaq Barlqla h>da paayaanaq Opada paadUna maqlqLyaala zqxaaxa xasaq paayaanaq
A&yae zqEel. xyaacaq saIpa>d va samaaqzvak Qvak Izvasaacaq sauxavak paaWxail. 184
QvaDq vaqkLyaana>xar maa"a xyaacyaa[ai vakaqNaxaahi sa>pavaek (xyaacyaa baraqbar basaNaq, baaqlNaq, vaar[aacyaa vaatNyaa vakrNaq
vaga@rq) xaq saIpa>d va samaaqzvak naaxaqvaaEevak TqvaNaar naahixa. 185
jar xaaq savaaexa maaqTa Asaql xar xyaacaa vadilvakicaa AI&avakar Advala jaaEel AaINa xyaacyaa paq%aa lhana paNa
Exara>paq%aa maaqTa Asaa jaaq BaaOo Asaql xyaala xaaq vadilvakicaa AI&avakar ImaWql. 186
paNa jaqvha xyaanaq xapasyaa paUNae vaqkli Asaql xaqvha savae Baava>d xyaacyaa baraqbar snaana vakrxail AaINa paunha Qvak
paaNyaacaa Gat pakaqdla jaaEel. 187
xaaq paaNyaacaa Gat Garacyaa baahqr pakaqdUna na>xar ga=hpZvaq[a vakril AaINa xyaa na>xar savae vyavahar naqhmaipZmaaNaq haqxa
rhaxail. 188
Faca pa$xainaq s"aicaq paunha jaaxaixa yaqNaq haqEel pakvaPxa pakrvak QvaDaca Iva>k, Ixala navaina vas"a, KaaNaq (jaqvaNa),
IpaNyaacaq paaNai wavaq lagaxaq. xyaana>xar xai paunha Garaxa naqhmai pZmaaNaq rahU [avakxaq. 189
bZa¸Na, pZaya][caRxa na GaqxalqLyaa[ai vakaqNaxaahi vyavahar vakrNaar naahi. xyaaca pZmaaNaq jyaanaq pZaya][caRxa Gaqxalq xyaala
ONaqvasaq (manaala lagaql Asaq) Asaq vakahihi baaqlNaar sau$a naahi. 190
bZa¸Na, lhana maula>caa KaUna vakrNaaRyaa baraqbar rhaNaar naahi. xasaq>ca jaq vaaEet vakmae vakrNyaasa xayaar haqxaq, mazxa
maagaNaaRyaacaa KaUna vakrNaara, baayavaka>caq sa>r%aNa vakrNaaRyaacaa KaUna vakrNaara A[aa>nai jari paIva"a [aas"aanausaar [au$i
vaqklqli Asali xari, xyaa>cyaa sah xaaq rhaNaar naahi. 191
jaq I~ja Inayamaa>nausaar saaIva"ai ][avaklqlq naahixa xyaanai ]vZkKZ xapasyaa vakravai. xyaana>xar Iz%aa Gyaavai. 192
jaq I~ja Ayaaqgya vakamaq vakrxaaxa va vaqz ][avakxa naahixa xyaa>naa xapasyaa vakravayaacai Asaql va pZaya][caRxa Gyaavayaacaq
Asaql xyaa>cyaasaaTi vakaya vakravayaacaq xaq paha, 193
jar bZa¸Naanaq vaukmaagaaenaq maalmaRxaa hdpa vaqkli xar xai parxa vakVna xaaq xyaa paapaa paasaUna mauvaPxa haqxaaq. xyaa][avaaya xaaq
pZaXaenaa pautpautxa rahUna va xaxva][alxaa paaWUna xaq saa&ya vakrxaaq. 194
vaaEet maaNasaavakdUna zana GaqNyaanaq jaq paaxavak lagaxaq xyaacyaa paIrmaajaenaaXae xyaanaq saaIva"ai ma>"a xaina hjaar vaqWa japaavaa
xyaasaaTi xaaq gaaqTYaxa rahil va pakvaPxa zu&a pZa[ana vakril. 195
paNa jaqvha xaaq gaaqTYaxaUna parxa yaqxa Asaql xaqvha Exar bZa¸Na xyaala Ivacaarxail, 'Ima"aa, xaula Aamacyaa baraqbarinaq
yaavaq Asaq vaatxaq vaka>?' 196
jar xaaq mhNaala, 'mai paunha A[ai cauvak vakrNaar naahi,' xyaana>xar xaaq vakahi gavaxa gaaEepauDq tavaqkl, jar xaq xyaa
gaaEenaq KaalMq xar Exar bZa¸Na xyaala paunha jaaxaixa GaqNyaasa xayaar haqxail. 197
jyaanaq vZaxyaasaaTi ya# vaqkla, parvaPyaacaq A>xyaqfti vaqkli, jaazutaqNaa (maarNyaasaaTi) vaqkla, Ahina ya# vaqkla, hq
savae xaina ]vZkKZ xapasyaqnaq naahisaq haqxaq. 198
jar I~jaanaq sa>r%aNaacaq vacana maaqdlq Asaql, vaqz cauvakicyaa maaNasaasa ][avakvala Asaql, xar xyaacaq paIrmaajaena Qvak
vafaeBar javasaacyaa paqjaqvar rahUna vakravaq. 199
vauk"a, vakaqLha, gaaDva, paaWiva maa>saahari pZaNai, Gaaqda, O>t, gaavaTi duvaPvakr, A[aanaq caavaa GaqxaLyaanaq jai A[au$i
haqxaq xai pZaNaayaamaanaq InaGaUna jaaxaq. 200
jaqvaNaaxaUna OTvalqLyaanaq (Apa}vaPxya) jai A[au$i haqxaq xyaacyaa paIrmaajaenaaXae Izvasaacyaa sahavyaa Baagaaxail jaqvaNa xaaq
Qvak maIhnaaBar vakrql xyaabaraqbar savakl A&yae zqEel. xyaanaq [au$i haqEel. 201
svaxaahUna O>t AXavaa gaaDvaacyaa gaadYanaq jar bZa¸Na pZvaasa vakril, nagnaavasXaqxa snaana vakril xar xyaamauWq jai
A[au$i haqxaq Ixacyaa InavaarNyaasaaTi xaaq pZaNaayaama vakril. 202
[aa@ca vakVna jyaanaq paaqt saapak vaqklq xaaq jar xyaana>xar paaNyaanaq &auNaar naahi Asaq Jaalq xar xaaq A>gaavaril vas"aaIna[ai
Aa>GaaqW vakril va xyaana>xar gaaEela spa[ae vakril. 203
snaaxavak Asaxaa>naa jyaa gaaqfti vakravayaacyaa xyaa na vaqkLyaamauWq xasaq>ca vaqzama&yaq IzlqLyaa Iva&ai na vaqkLyaamauWq jaaq zaqfa
lagaxaaq xyaacyaa InavaarNaaXae Opavaasa vakrNaq haca Opaaya Aahq. 204
jar vakaqNai bZa¸Naa[ai O$tpaNaq baaqlla AXavaa maaqTYa maaNasaaxa xaU xaU vakVna baaqlla xar jaaq zaqfa lagaxaaq xyaasaaTi
Orlqla Izvasa xaaq Opavaasa vakril AaINa xyaa ma>dWi>cai maapaki maagaql. 205
jar vakaqNai bZa¸Naala maarlq (Agazi gavaxaacyaa vakadinaq xari), baa>&aUna Tqvalq, Iva>kvaa vaazaxa hrvalq xar xaaq xyaa
bZa¸Naa pauDq laqta>gaNa GaalUna namasvakar vakril. 206
jari vakaqNai bZa¸Naala maarNyaacaa Ivacaar vakril, &amavaki zqEel xar xaaq [a>Bar vafaqe narvakaxa jaaEel. AaINa jar
KaraqKarca maarlq xar xaaq hjaar vafaqe narvakaxa ]Kaxapaxa padql. 207
bZa¸Naacyaa (saa>dlqLyaa) rvaPxaaxa jaqvaDq maaxaicaq vakNa gaaqTxail xaqvaDi vafaqe maarNaara narvakaxa padUna rahil. 208
bZa¸Naala &amavaki IzLyaasa jaaq zaqfa lagaxaaq xyaasaaTi ]vZkKZ, maarNyaasa AIxa]vZkKZ va xyaacaq rvaPxa saa>dLyaasa
zaqnahi ]vZkKZ va AIxa]vZkKZ vakravaq lagaxail. 209
jyaa gaunFasaaTi paIrmaajaenaacai saaqya Izlqli naahi A[aa gaunFacaq svaropa va vakrNaaRyaacai %amaxaa xapaasaUna xyaanausaar
xapasyaa vakaqNaxai vakravayaasa wavai xaq Trvaavaq. 210
Aaxaa mai xaumhala saa>gaxaaq, zqva, {fai va Ipaxar jaq vakrxaaxa xyaacai maaIhxai, xasaq vaqkLyaanaq maaNaUsa xyaacai paapaa
paasaUna mauvaPxai vakV [avakxaaq. 211
I~jaala pZjaapaIxanaq saa>Igaxalqlq vZxa jyaala ]vZkKZ xapasyaa Asaq mhNaxaaxa xaq Asaq Aahq, paIhlq xaina Izvasa pakvaPxa
Qvakza savakaWi jaqvaql, xyaana>xarcyaa xaina Izvasaaxa xaaq pakvaPxa ra"ai Qvakza jaqvaql, xyaana>xarcyaa xaina Izvasaaxa xaaq
jar vakaqNai jaqvaNa Izlq xar xaqvaDqca KaaEel, xyaana>xarcyaa xaina Izvasaaxa xaaq paUNae Opavaasa (Ana[ana) vakril. 212
sa>xapana ]vZkKZ xapasyaa Aahq A[ai, gaaqmau"a, gaaq[aqNa, zu&a, xaavak, laqNai, zuvaaecaa vakaDa hq KaaOona xyaana>xar Qvak
Izvasa ra"a Ana[ana vakril. 213
AIxa]vZkKZ xapasyaqxa bZa¸Na Qvakzaca Qvak Gaasa QvaDqca KaaEel, Asaq xaina IzvasaaxaUna Ixanaza KaaEel. xyaana>xarcaq
xaina Izvasa Ana[ana vakril. 214
bZa¸Na QvakagZ manaanaq xapxa]vZkKZ vakrql xyaaxa xaaq Onh paaNai, zu&a, garma laqNai, Asaq KaaEel va naavakanaq OfNa hvaa
GaqEel, Qvakza snaana vakril. 215
baara Izvasaacai xapasyaa, Ijala parvak]vZkKZ Asaq mhNaxaaxa xai vaqkLyaanaq AaINa xai vakrxaa>naa vakaqNaxaihi cauvak vakrNaar
naahi xar savae zaqfaa>paasaUna mauvaPxai ImaWxaq. 216
ca>z^ xapasyaa mhNajaq vakaya xaq saa>gaxaaq, va=kfNa pa%aacyaa pZIxapazqsa QvakagZ manaanaq saurovaaxa vakril zrraqja Qvakza jaqvaUna
xyaaxa pZIxaIznai Qvak Gaasa vakmai Gyaavayaacaa Asaq pa>&ara Izvasa vakrixa xyaa na>xar pauDcyaa pa>&arvadYaxa paunha Qvak Gaasa
vaaDvaxa nyaavayaacaa Asaq vakravayaacaq Asaxaq. Asaq vakrxaa>naa xaaq zrraqja Ixanaza snaana vakril (savakaW, zupaar va
ra"ai). 217
ca>z^ayanaaxa (yavama&yamaa) Fa xapasyaqxa xaaq saurovaaxa [auvaMk pa%aacyaa pZIxapazqsa vakril. baavaki savae ca>z^ xapasyaq pZmaaNaqca
Asaql. 218 tipa: yavaacyaa zaNyaapZmaaNaq pZXama InamauWxaq va ma&yaq r>oz AaINa pauna: InamauWxaq A[ai xapasyaqcai
xaivZxaa bazlxa Asaxaq.
sa>nyaa[aacai ca>z^ xapasyaa jyaala vakravayaacai Asaql xaaq sa>yamapaUvaevak maIhnaaBar Izvasaa Qvakzaca zupaari pakvaPxa AaT
Gaasa KaaEel. xaqsau$a ya#axa zana Izlqlq Asaql. 219
jar bZa¸Na QvakagZ manaanaq maIhnaaBar IzvasaaxaUna Qvakazaca pakvaPxa caar Gaasa KaaEel xar xai lhana maulacai ca>z^
xapasyaa haqxaq. 220
jaaq bZa¸Na vakaqNaxyaahi Qvaka maIhnyaaxa QvakagZ manaanaq IzvasaaxaUna Ixanaza ImaWUna Qq>[ai Gaasa KaaEel xaaq maqLyaana>xar
ca>z^laqvakaxa vaasa vakril. 221
roz^, xasaq>ca savae AaIzxya, savae vasau, maroxaH Fa savaae>nai va savae {fai>nai hq vZxa vaqklq xyaamauWq xyaa>cai savae paaxavaqk
naft Jaali. 222
ya#axa Aahuxai va xyaa baraqbar mahavyaµxai zrraqja vakrNyaanaq pZaya][caRxa paUNae haqxaq Asaq vakrxaa>naa xyaanaq mauvaPyaa pZaNyaanaa
Ejaa vakrxaa vakamaa nayaq. saxya baaqlavaq, raga va ApZamaaINavakpaNaa nasaavaa. 223
IzvasaaxaUna va ra"aixaUna xaaq Ixanaza snaana vakril, xaaq vakaqNaxyaahi vakarNaa>naq s"ai, [auz^ va jaaxai baahqr tavaklqlq
A[aa>[ai baaqlNaar naahi. 224
xaaq Izvasaa OBaa rahil va ra"ai basaUna rahil. jar xaq jamaNyaasaarKaq nasaql xar xaaq OGadYa jaImanaivar InajaUna
rahil. xaaq [ariracai [au$xaa paaWil va IvawaXyaaecai [apaXa paaWil, gaurocai va zqvaa>cai AaINa bZ¸acai pZaXaenaa vakrixa
rahil. 225
xaaq saxaxa saaIva"ai va xasaqca Exar paaIva"yavakarvak ma>"a jaq vaqzaxa Izlq Aahqxa xaq xyaacyaa vaukvaxai nausaar pautpautxa
rahil. xasaq>ca xaaq Exar xapasyaa>cyaa vaqWi sau$a vakril. 226
A[aa pZvakarq maahixa AsalqLyaa zaqfaa>caq paIrmaajaena haqEel. par>xau, jai paapa JaaLyaacai maaIhxai naahi par>xau Jaali
AsaLyaacai [avaPyaxaa Aahq xyaa>cyaa paIrmaajaenaaXae paIva"a vaacana vakrNaq va paIva"a Agnaixa A&yae zqNaq hq Opayaaqgai Trxaq.
227
gaunFacai vakbaUli zqOona, pZaya][caRxa vakVna, vaqzacaq vaacana vakVna, savae zaqfa naahisaq haqxa Asaxaaxa. vakahica naahi
xar [aqvati garibaa>naa zanaq vakVna xaaq mauvaPxa haqOo [avakxaaq. 228
gaunFacai pZamaaINavakpaNaq vakbaUli zqOona cauvak vakrNaara svaxaa mauvaPxa haqEel jasaa saapa IcaKalaxaUna mauvaPxa haqxaaq. 229
xyaacaq [arir jari zaqfaaxaUna mauvaPxa Jaalq xari xyaacyaa µzyaaxail paiW jaaq xyaacyaa vaukvakmaaenaq InamaaeNa Jaala xaaq xasaaca
rahxaaq. 230
jari pZaya][caRxaanaq xyaacai paapaa paasaUna mauvaPxai Jaali xari Kari sautvaka haqEel jaqvha xaaq Ina&aaer vakril Iva>k, xasaq xaaq
paunha vakrNaar naahi. 231
A[aa pZvakarq Ivacaar JaaLyaana>xar xyaacyaa ma=xyaU na>xar xyaacaq vakaya haqEel xyaaba*l naqhmai Aa[aavaazi rhavaq xyaasaaTi
caa>galq Ivacaar, vaacaa va va=kxai xyaanaq Tqvali paaIhjaq. 232
Qvakza vaqklqLyaa paaxavakacyaa (jaaNaUna AXavaa AjaaNaxaa) pZaya][caRxaa na>xar xaaq paunha xasaq vakrNaar naahi Asaa Ina&aaer
vakril. 233
jar vaqklqLyaa pZaya][caRxaanaq xyaacaq samaa&aana Jaalq naahi va manaaxa [a>vaka yaqxa Asaql xar xaaq xyaa xapasyaa paunha pauna:
vakV [avakxaaq jaaqvar xyaacaq samaa&aana haqxa naahi. 234
vaqz jyaa>naa zqvaa>nai saa>Igaxalq xyaa savae {fainaq Asaq saa>Igaxalq Aahq Iva>k, savaevakdq mauWaxa, ma&yaavar va A>xaaxa sau$a
xaxva][alxaa hqca mauW Aahq. 235
#ana ImaWvaNaq, hi bZa¸Naacai xaxva][alxaa Asaxaq, pZjaqcaq sa>r%aNa hi %aI"ayaacai xaxva][alxaa Asaxaq, vyaapaar vakrNaq
hi va@[yaacai xaxva][alxaa Asaxaq. AaINa [auz^acai xaxva][alxaa Asaxaq saqvaa vakrNyaaxa. 236
{fai xyaa>cyaa sa>yamai jaivanaaxa vaqkvaW pakWq, va>kzmauWq va hvaa KaaOona jagaxaaxa xaq Ixanahi jagaaxail caracara>caq
Inaya>"aNa xaxva][alxaqnaqca vakrxaaxa. 237
Aa@fa&ai, caa>gali pZva=kxai, ][a%aNa, AaINa IvaIva&a z@vai gaaqfti ImaWIvaNyaasaaTi xaxva][alxaa jaroricai Asaxaq.
xaxva][alxaa hica savae gaaqfti ImaWvaNyaasaaTi Aava[yavak Asaxaq. 238
jaq vakahi ImaWvaayacaq maga xaq pZvaasa Asaaq, AvaGad vakxaevya Asaaq, xaq savae Qvaka xaxva][alxaqcyaa Aa&aarqca vakaqNaihi
pZapxa vakV [avakxaaq. xaxva][alxaqxa jai jabar [avaPxai Asaxaq xyaacai baraqbari vakaqNaxaihi zusari gaaqft vakV [avakxa naahi.
239
xaxva][alxaqmauWq caa>gaLyaa pZvakarq pZaya][caRxa saa&ya haqxaq xyaamauWq mahapaaxavakaxaUna sau$a sautvaka haqxa Asaxaq. 240
Ivakdq, saapa, paxa>ga, maa[aa, pa%ai hq savae pZaNai jar Acal Jaalq xari vaqkvaW xaxva][alxaqcyaa jaaqranaq svagaaexa
paaqhaqcaxaaxa. 241
maaNasaq jaq vakahi vaukvakmae vaacaqnaq, IvZkyaqnaq, Ivacaaranaq vakrxaaxa xaq xapasyaqcyaa jaaqravar &auxalq jaaOo [avakxaq AaINa hq
savae Qvaka xapasyaqcaa paIrNaama Asaxaaq mhNaUna xyaanai xapasyaa hi xyaa>cai sa>paRxai samajaavai. 242
jyaa bZ¸anaq svaxaala xaxva][alxaqnaq [au$ Tqvalq Aahq xyaanaica Izlqlq pZsaaz zqva svaivakarxaaxa, AaINa xyaala jaq hvaq
xaq zqxaaxa. 243
pZjaapaIxa jyaanaq hq paIva"a Inayama xayaar vaqklq xaq Faca xaxva][alxaqcyaa baWavar AaINa {fai vaqzacaa AByaasa vakV
[avaklq xaqsau$a Faca xaxva][alxaqnaqca. 244
Fa jagaacai OxpaRxai sau$a zqva jaaNaxaaxa vaki>, xaxva][alxaqxaUnaca Jaali Aahq. A[aaIrxainaq xaxva][alxaqcaq mahxva
saa>Igaxalq jaaxaq. xaxva][alxaqcai xaulnaa zusaRyaa vak[aa[aihi haqxa naahi. 245
zrraqja vaqzacaq vaacana vakrNaq, AapaapaLyaa vaukvaxai pZmaaNaq ya# vakrNaq, AaINa sahna][alxaa Fa gauNaa>mauWq savae Kaunaacyaa
paapaaxaUna mauvaPxaxaa ImaWxaq. 246
jasaa Agnai xyaavar Aaqxalqlq E>&ana xaabadxaaqba KaaOona tavakxaaq xasaq>ca vaqzacaq #ana savae zaqfaa>caq InaravakrNa vakrxaq.
247
Aaxaa payae>xa savae sama%a vakrNyaacyaa xapasyaa>cai maaIhxai paaIhli FapauDq gaupxaxaqxa vakravayaacyaa xapasyaqcai maaIhxai vakVna
GaqOo yaa. 248
saaqWa vaqWa pZaNaayaama zrraqja vakrNaq xyaa][avaaya vyaµxai AaINa AaqÒma, japaNaq Asaq InayaImaxapaNaq Qvak maIhnaa vaqklq
xar mahapaaxavaka (bZ¸hxyaa) paasaUna sau$a sautvaka haqxaq. 249
saura IpaNaara jar vaukxsaanaq gaaIyalqlq {caa, 'Aaqh, Agnai xauJyaa saamaXyaaenaq maaJaq savae zaqfa jaaOo zqxa... vaga@rq',
va][afTanaq gaaIyalqlq, 'xyaa>cyaa {caa gaaOona va][afT pahatq OTlq... Exyaazi. mahi"a va [au$vaxai {caa, 250
saaqnaq caaqrNaara sau$a xax%aNai mauvaPxa haqxaaq. jar xaaq manaapaasaUna pautpautla, 'ma&ala ba>&au A[aa sau>zr pZacaina haq"aicaa'
AaINa ][avasa>vakLpa. 251
gaurocyaa paxnaibaraqbar sa>Baaqga GaqNaara xaabadxaaqba mauvaPxa haqxaaq jar xaaq paunha pauna: Gaaqvakxa rahila, hIva[pa>xya {caa Ijacai
saurovaaxa haqxaq, 'vakaWjai navakaq zuz@eva navakaq', xyaana>xar, 'KaraqKar Asaqca Asaqca,' AaINa paurofa sauvaPxaaxail {caa
pautpautql. 252
jyaala vakaqNaala xyaacyaa maha AXavaa %aulMvak paapaaxaUna mauvaPxaxaa hvai Asaql xyaanaq {caa gaavyaaxa Qvak vafaeBar,
'Ahaq, varoNa, AaINa 'jaaq vakaya Apara&a Jaala... Ahaq varoNa', vaga@rq 253
jyaanaq ABaz^ KaaNyaacaq paapa vaqklq, navakaq xaq, navakaq xyaa maaNasaa vakdUna zana, Baqtvasxau GaqNaq Asaq Apara&a vaqklq xaaq
mauvaPxaisaaTi 'xarxsama>ziya' {caa xaina Izvasa gaaIyal. 254
jyaanaq barica paaxavaqk vaqkli Aahqxa xaaq nazixa snaana vakrxa, caar {caa gaaIyal jyaa roz^, va saaqmaala AIpaelqLyaa
Aahqxa va xaina {caa jyaa AayaemanaH, varoNa va Ima"a Fa>naa AIpaelqLyaa Aahqxa. Asaq Qvak mahinaa vakravaq. 255
Baya>vakr Apara&a vaqklqla pautpautql saaxa {caa jyaa>cai saurovaaxa haqxaq, 'E>z^..., Asaq saha mahinaq vakril. paaNyaaxa
jyaanaq Apara&a vaqklq Aahqxa xaaq Qvak mahinaa IBavak maagaUna xyaa IBavaqkvar rahil. 256
I~jaacaq maaqTq paapa maapak haqxaq jar xaaq laqNai vaahUna [avakl-haqma ma&ail {caa gaaIyal. AXavaa sxauxaicai {caa
gaaIyal. 257
KaUnaacyaa Apara&aa paasaUna mauvaPxaxaa ImaWIvaNyaasaaTi, xaaq Qvak vafaeBar gaaEe caravayaasa naqEel. xyaa][avaaya xaaq pavamaNai
{caa manaapaasaUna gaaIyal va pakvaPxa IBavaqkvar rahil. 258
[au$ manaanaq va [ariranaq xaaq Ixanaza vaqzaxail sa>Ihxaa vanaaxa Qvaka>xaaxa basaUna gaaIyal va xyaabaraqbar xaina parvak xapasyaa
vakril. Asaq vaqkLyaanaq jaaxa maaqdLyaacyaa paapaaxaUna xyaacai mauvaPxaxaa haqEel. 259
jar xaaq xaina Izvasa Ana[ana vakril, IzvasaaxaUna Ixanaza snaana vakril, AaINa xaq vakrxaa>naa paaNyaaxa baudi maaVna
AGama[aena {caa pautpautql (manaaxa) xar xaaq jaaxa maaqdLyaacyaa paaxavakaxaUna maaqvakWa haqEel. 260
jasaa A`vamaq&a ya# savae zaqfa naahisaq vakrxaaq xasaq>ca AGama[aena {caqcaq gaayana savae zaqfa naft vakrxaq. 261
jyaa bZa¸Naanaq {gvaqz mauKaaq+xa vaqkla Aahq xyaanaq jari Ixanahi laqvak naft vaqklq xari xaaq savae zaqfaa>paasaUna mauvaPxa
Asaxaaq, xyaanaq vakahihi, vakaqNaacaqhi, vakaqNaavakdUnahi Asaq KaaNaq vaqklq xari xyaacaa xyaala zaqfa lagaxa naahi. 262
jaaq manaacyaa QvakagZxaqnaq {gsa>Ihxaa, yajausa>Ihxaa AXavaa saamavaqz Asaq gaaIyal va xyaa baraqbar OpaInafaz vaacaql xaaq
savae paapaa>paasaUna mauvaPxa rahil. 263
jasaq maaxaicaq DqvaUkW paaNyaaxa tavaklq xar xaq patvakna IvarGaWxaq xasaq>ca xaina vaqza>cyaa pZBaavaaxa savae paaxavaqk naft
haqxaaxa. 264
{caH, yajaU jaq {caH paq%aa Xaaqdq vaqgaWq Aahq xyaa baraqbar saama Asaq xaina jyaala yaqxaaxa xaaq I~ja vaqz[aas"a sa>pa>na
samajala jaaxaaq. 265
saurovaaxaicaq I"avaqNai bZ¸ jyaacyaavar paIva"a [aas"a Aa&aarlq Aahq, xyaaxaUna xaina vaqz Oxpanna Jaalq xaq gaupxa raKalq gaqlq
paaIhjaq. A[aa savaae>caq #ana AsalqLyaa bZa¸Naasa vaqzacaayae Asaq samajaxaaxa. 166

Baaga Avakravaa sa>pala –

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.
manausma=xai – baaravaa Baaga {1-126}
Ahaq paapaIvarhixa A[aa mahaxmyaa, Aaxaa payae>xa caar vaNaaecyaa laqvaka>nai paalna vakravayaacaq paIva"a Inayama xaU
saa>Igaxalqsa, Aaxaa Aamhala saxyaala &aVna saa>ga, xyaa caar vaNaaecyaa laqvaka>cyaa vakmaaecaq A>Ixama pakW vakaya
Asaxaq. 1
manau ma&aUna Oxpanna Jaalqla maha {fai Ba=gau mhNaala, 'Qqvaka, vakmaae>cyaa sa>ba>&aa ba*lcaa InaNaeya'. 2
vakmae jaq manaaxaUna, vaaNaixaUna va [ariraxaUna Oxpanna haqxaq, xyaamauWq, caa>galq va vaaEet paIrNaama haqxaaxa AaINa xyaapZmaaNaq
maaNasaacyaa IvaIva&a AvasXaa haqxaaxa xyaa Occa ma&yama va naica A[aa AsaU [avakxaaxa. 3
Qvak gaaqft l%aaxa AsaU wa xai A[ai Iva>k, manaamauWq pZamauKyaanaq [ariracyaa halcaali haqxaaxa xyaa xaina pZvakarcyaa
Asaxaaxa. xyaa xaina jaagai haqxaaxa va xyaa>caq zha pZvakar AaDWxaaxa. 4
zusaRyaacai maalmaRxaa AavadNaq, Ayaaqgya gaaqfti>caa Ivacaar vakrNaq va cauvakicyaa xaRxvaala maanaNaq Fa manaacyaa
[ariravaril paapavakarvak A[aa xaina pZvakarcyaa halcaali Asaxaaxa. 5
vaacaqcyaa xaina paapavakarvak halcaali Aahqxa, Avaaecya vaacaa va Kaaqtq baaqlNaq, zusaRyaa>cyaa baabaxa vaaEet baaqlNaq,
AaINa vaaFaxa badbadNaq A[aa Aahqxa. 6
Izlqlq naahi xaq GaqNaq, parvaanagai ][avaaya Inafpaapa pZaNyaala Ejaa vakrNaq, va zusaRyaacyaa baayavakaq baraqbar sa>Baaqga GaqNaq
Fa [ariracyaa xaina paapavakarvak halcaali Aahqxa. 7 tipa: parvaanagai ][avaaya mhNajaq vakaqNaacyaa xaq Izlqlq naahi.
maaNasaacyaa caa>gaLyaa AXavaa vaaEet halcaalicaq paIrNaama xaaq manaanaq AnauBavaxaaq. vaacaqcyaa baRyaavaaEet halcaalicaq
paIrNaama xaaq xyaacyaa vaacaqnaqca (`ZvaNaanaq) AnauBavaxaaq AaINa [ariracaq [ariranaq AnauBavaxaaq. 8
[ariranaq vaqklqLyaa paapavakarvak va=kxyaamauWq xaaq pauDcyaa janmai zgad banaxaaq, vaacaqcyaa paapaamauWq xaaq pa%ai haqxaaq AaINa
manaacyaa paapavakarvak halcaalimauWq xaaq naica vaukWaxa janmaxaaq. 9
jyaa maaNasaacaa Fa xaina gaaqfti>var xaabaa Aahq xyaala I"az>dinaH Asaq mhNaxaaxa. jyaacaa pakvaPxa vaacaqvar xaabaa Aahq
xyaala vaa+>di mhNaxaaxa AaINa jyaacaa xaabaa pakvaPxa manaavar Aahq xyaala manaaqz>dinaH Asaq mhNaxaaxa. [ariravar xaabaa
Aahq xaaq vakayaaz>dinaH samajala jaaxaaq. 10
jaaq maaNaUsa I"az>dinaH Asaxaaq va xyaapZmaaNaq xyaacaa sa>paUNae sa>yama Ixanaa>varhi Asaxaaq xaaq EcCa vakabaUxa Tqvaxaaq, raga
Aavarxaaq A[aaIrxainaq sa>paUNae Inayamanaanaq ya[asvai haqxaaq. 11
jaaq svaxaacyaa maxyae [arirala A[aa paapavakarvak halcaali vakrNyaasa saa>gaxaaq xyaala %aq"a# samajaxaaxa. paNa jaaq pZxya%a
xyaa vakrayala lavaxaaq xyaala BaUxaaxmaa mhNaxaaxa. 12 tipa: %aq"a#avar maayaaropai Il>gazqhacaa pZBaava JaaLyaamauWq xyaacaa
BaUxaaxmaa banaxaaq.
zusara Qvak sva Asaxaaq xaaq [ariraxaUna Oxpanna haqxaaq xyaala jaiva Asaq mhNaxaaxa. xaaq %aq"a#ala [ariracyaa sauKa
zu:Kavakarvak vaasanaa>cai AaqWKa vakVna zqxaaq jai %aq"a# xyaacyaa Anaqvak janmaaxa AaqWKaxa rhaxaaq. 13
svaya>BaU va %aq"a# jaq Qvakmaqvakaxa gau>xalqlq Asaxaaxa xaq xyaa Anaqvak [ariraxa ]sXaxa AsalqLyaa BaUxaaxmyaacyaa ropaaxa
GaUsaxaaxa. 14
xyaaxaUna Anaqvak pZvakarcai [arirq Oxpanna haqxaaxa. xai saxaxa IvaIva&a ropaaxa Anaqvak pZaNai xayaar vakrxaaxa jai vakmae
vakrNyaasa pZva=Rxa haqxaaxa. 15
vaaEet maaNasaaxaUna Qvak AaNaKaina (sau%ma) zqh Oxpanna haqxaaq xyaacyaa ma=xyaU na>xar, jaaq pa>ca mahaBaUxaa>paasaUna banaxaaq AaINa
xaaq xyaa maaNasaala narvakaxa saaXa zqxaaq. 16
jaqvha xaaq vaukvakamaae xyaa zqhacyaa maa&yamaanaq narvak yaaxanaa BaaqgaUna Gaqxaaq, jyaa yamaanaq xyaala IzlqLyaa Asaxaaxa, xaqvha
xyaa zqhacaq Baaga paunha pa>camahaBaUxaaxa Ivalina haqxaaxa. 17
A[aaIrxainaq narvak yaaxanaa BaaqgaUna JaaLyaavar, jyaa yaaxanaa vaasanaqcyaa Aahari gaqLyaamauWq xyaanaq vaqklqLyaa vakmaaecaq pakW
svaropa Asaxaaxa AaINa jyaa zu:Kaanaq BarlqLyaa Asaxaaxa, xaaq [au$ JaaLyaasaarKaa pauDq xyaa zaqGaa>naa (svaya>BaU va %aq"a#)
Baqtxaaq. 18
xaq zaqGaq xyaacai baarivak pahaNai vakrxaaxa. xyaacaq Balq baurq xaq na va>ktaWxaa xapaasaxaaxa va maga xyaa>caq Imalna haqxaq xyaaxaUna
xyaa Aaxmyaala sauKa AXavaa zu:Ka ImaWxaq Fa va na>xarcyaa janmaaxa. 19
jar xaaq Aaxmaa jaasxa vakVna sa\agaie Asaql xar xyaa pZmaaNaq xaaq svagaaexa jaaEeel va vaukmaagaie Asaql xar xyaa xyaa
vakmaaecyaa pZmaaNaaxa xaaq narvakaxa pa>camahaBaUxaa>cyaa paaqfaaKaaxa pZvaq[a vakril. 20
par>xau, jar xyaaxa caa>galq gauNa vakmai va vaaEet jaasxa Asaxail xar xaaq pa>camahaBaUxaa>cyaa paaqfaaKaaxaUna baahqr yaqOona paunha
yamaacyaa narvakaxa yamayaaxanaa BaaqgaNyaasaaTi paqkvakla jaaxaaq. 21
savae paapaBaaqga paUNae JaaLyaavar xaaq xyaaxaUna mauvaPxa haqxaaq xyaana>xar xaaq Aaxmaa paunha pa>camahaBaUxaa>cyaa paaqfaaKaaxa pZvaq[a
vakril. 22 tipa: pa>camahaBaUxa mhNajaq Aavaka[a, jal, vaayau, pa=Xvai AaINa Agnai hi paa>ca xaxvaq. xyaa>cai naa>vaq
xyaa>cyaa pZmaaNaanausaar Oxarxyaa vZkmaanaq Izli Aahqxa. mhNajaq Aavaka[a xaxvaacaqpZmaaNa savaaeI&avak va Agnaicaq savaaexa
vakmai Asaq Aahq. par>xau, jaqvha BaUxaaxmaa (maqlqLyaa maaNasaacaa Aaxmaa) pa>camahaBaUxaa>caa paaqfaaKa vakrxaaq Asaq mhNalq
jaaxaq xaqvha Fa paa>ca BaUxaa>caa xyaaxa OlMqKa haqxa Asaxaaq mhNaUna BaUxaaxmaa Asaa OlMqKa haqxaaq.
jasaq maaNasaala hi pZIvZkyaa (marNaana>xarcai) samajaxaq xasaq xaaq [ahaNaa Asaql xar Aayaufyaaxa pakvaPxa caa>galq vakmae
vakrNyaacaa Ina&aaer vakril. 23
saxva, rjasaH AaINa xamasaH Asaq xaina gauNa xyaacyaaxa (Aaxmyaaxa) Asaxaaxa xyaa>cyaa mauWq svaya>BaU va %aq"a# savae BaUxaa>xa
pZvaq[a vakrxaaxa. 24
jaqvha Fa xainaa>pa@vaki Qvak gauNa pZamauKyaanaq Asaql xar xyaa gauNaanaq xaaq AaqWKala jaaxaaq. 25
caa>gaulpaNaa ha saxva gauNaacaa Baava Aahq. A#ana va xyaaxaUna Oxpanna haqNaarq Baava xamaaqgauNaacaq Asaxaaxa. pZqma va ~qfa,
zu:Ka Asaq Ivaraq&aaxmavak xyaa zaqGaaxail savae Ima`Z Baava rjaaqgauNaaxa yaqxaaxa. A[aaIrxainaq hq xaina gauNa savaaexa AaDWUna
yaqxaaxa. 26
jaqvha maaNasaala Aana>zacai, mana:[aa>Ixacai Baavanaa haqxaq xaqvha xyaanaq samajaavaq Iva>k, xaaq saa]xvavak mhNajaq caa>gaulpaNaaxa
Aahq. 27
jyaamauWq vaqznaa (manaacyaa pZamauKyaanaq) va xyaabaraqbar yaqNaarq Asamaa&aana FaxaUna rjaaqgauNa vyavaPxa haqxaaq. xyaaxaUna Anaqvak
halcaali sauro haqxaaxa. xyaa Xaa>bavaxaa yaqxa naahixa. samaa&aana ImaWvaNyaasaaTi xaaq paunha pauna: vaasanaqcyaa Aahari jaaxaaq.
28
xyaaxaUna maaqh Oxpanna haqxaaq. maaqhacaq svaropa Asaq Asaxaq vaki>, xyaacaq naitpaNaq Aavaklna haqxa naahi va maga xaaq xyaaxa
Barvaktxa rhaxaaq. xyaaxaUna pauDq jaaq gaaq>&aW InamaaeNa haqxaaq (manaacaa) xyaala A#ana mhNaxaaxa. xaaqca xamaaqgauNa samajaavaa.
29
mai FapauDq jaaOona xyaa>cyaa paIrNaamaacai saIvasxar cacaae vakrNaar Aahq. Oxva=kft paIrNaama, ma&yama paIrNaama va Inava=kft
paIrNaama Asaq xaq Aahqxa. 30
vaqzacaa AByaasa, xaxva][alxaa, #anaacai Aavad, [au$xaa, BaaqgaE>z^iyaa>var sa>yama, sxauxya vakayae vakrNyaacai EcCa,
AaINa Aaxmyaavar Ica>xana &yaana Fa gaaqfti saa]xvavak gauNaaxa (caa>gaulpaNaaxa) yaqxaaxa. 31
IvaIva&a OpavZkma vakrNyaacai lalsaa, paapavakarvak gaaqfti>caq AavakfaeNa, vaasanaamaya rhaNyaaxa Aana>z maanaNaq, Fa
rjaaqgauNaacyaa gaaqfti Aahqxa. 32
laqBaipaNaa, AaWsa, sa>[ayaipaNaa, vZka@yae, naa]sxavakxaa, paapavakmaaecai Iva[aqfa Aavad, BZftacaaracai pZva=Rxai, zule%a
vakrNyaacaa zaqfa, hi xamaaqgauNaacai l%aNaq Aahqxa. 33
vakalmaanaa pZmaaNaq (BaUxa, vaxaemaana AaINa BaIvafya) hq xaina gauNa vaksaq vaagaxaaxa xaq AnauvZkmaq Aaxaa saa>gaxaaq. 34
jar maaNasaala xyaanaq BaUxavakaWaxa vaqklqLyaa, hlMi vakrxa AsalqLyaa AXavaa Owa vakrNaar AsaNaaRyaa vakamaaba*l
[arma vaatxa Asaql xar xaq xamaaqgauNaacaq l%aNa samajaavaq. 35
jar maaNasaala xyaanaq jaq vakama vaqklq AXavaa vakrxaaqya va Owa vakrNyaacaa baqxa Aahq xyaaba*l AIBamaana Aahq va xyaa
IpZxyaXae xyaala pZ]sa$i ImaWavai A[ai Apaq%aa Aahq xaaq rjaaqgauNai samajaavaa. 36
jar maaNaUsa xyaacyaa vaqklqLyaa, vakrxa AsalqLyaa va Owa vakrNaar AsaNaaRyaa vakamaaba*l paUNae jaagaVvak Asaql,
samaa&aanai Asaql va xyaaba*l vakaqNaxaihi laja vaatNyaa saarKaq nasaql xar xaq saa]xvavakxaqcaq l%aNa samajaavaq. 37
vaasanaamaya Baaqga GaqxaLyaana>xar xaaq paunha pauna: GaqNyaacai xaivZ EcCa hq xamaaqgauNaacaq l%aNa Aahq. sa>paRxai, pZ]sa$i,
maanasanmaana Faxa rmaNaara rajaaqgauNai AaINa Aaxmyaacyaa ba*l samajaUna GaqNyaacai EcCa AsaNaq va A&yaa]xmavak pZgaxaicai
AIBalafaa hi saxvagauNaacai l%aNaq samajaavaixa. Asaq hq caDxyaa vZkmaanaq sau&aarxa jaaNaarq gauNa Aahqxa hq l%aaxa Gyaavaq
38
Aaxaa mai saa>gaNaar Aahq, Aaxmaa vaksaa Aapalq [arir bazlxaaq AaINa xyaa maagail Fa xaina gauNaa>caa pZBaava vakaya
Asaxaaq xyaa ba*l. 39
jaq caa>gaulpaNaaxa saxaxa rhaxaaxa xaq Aaxmaq zqvaacyaa paaxaWila jaaxaaxa, jaq rjaaqgauNai Asaxaaxa xaq maaNasaacyaa yaaqnaixa
yaqxaaxa AaINa jaq saxaxa xamaaqgauNai rhaxaaxa xaq pa[aucyaa yaaqnaixa jaaxaaxa. 40
Asaq jari TaqvakWmaanaanaq Asalq xari xyaaxa vakahi gaaqfti pahavyaa lagaxaaxa xyaa A[aa Iva>k, Qvaka maaNasaaxa hq xainahi
gauNa InarInara|a vaqWi InarInara|a xaivZxaqnaq AaDWxaaxa, xyaapZmaaNaq xyaa>caa pZBaava pauDcyaa janmai vakaqNaxai yaaqnai
ImaWNaar Favar haqxa Asaxaaq. Fa gauNaacyaa sau$a paunha xaivZ, ma&yama va ma>z A[aa xaina AvasXaa Asaxaaxa xyaacaa
sau$a paIrNaama haqxa Asaxaaq. 41 tipa: Qva>kzr hi pZIvZkyaa barica IvaMkft Asaxaq.
xamaaqgauNaacai saaxaxyaanaq xaivZ AvasXaa Asaql xar vanaspaxai, baarivak Ivakdq, Ivaktvak, maasaq, saapa, vakasava, gaur>,
vanapZaNai A[aa yaaqnaixa xaaq jaaxaaq. 42
xamaaq va rjaaq Fa>cyaa samasama pZBaavaamauWq hRxai, Gaaqdq, ja>gali maaNasaq, ]sa>h, vaaGa, duvaPvakr, Fa yaaqnai ImaWxaaxa.
43
saxva va xamaaq gauNaacyaa samasama pZBaavaamauWq vakrNa, saupaNae, za>IBavak maaNaUsa, ra%asa, Ipa[avak A[aa yaaqnaixa jaaxaaq.
44
rjaaqgauNaacyaa va xamaaqgauNaacyaa samasama pZBaavaamauWq GalM, malM, nat, hlvaki vakamaq vakrNaari, vyasanai maaNasaq Asaq
janmaxaaxa. 45
rjaaqgauNa va saxvagauNaacyaa samasama pZBaavaamauWq rajaq, %aI"aya, pauraqhixa, hq janmaxaaxa. 46
rjaaqgauNa vakmai va saxvagauNa xaivZ A[aa Ima`Z pZBaavaamauWq ga>&avae, gauFvak, zqvaa>cai saqvaa vakrNaarq pauraqhixa, Apsara,
Asaq Occa vakaqtixail yaaqnaixa janmaxaaxa. 47
saxvagauNaacyaa jaasxa va rjaaqgauNaacaa vakmai A[aa pZBaavaamauWq jaaqgai, sa>nyaasai, bZa¸Na, va@maaInavak zqvaxaa,
ca>z^laqvakicaq, AaINa z@xya hq janmaxaaxa. 48
yaaI#vak, {fai, zqva, vaqzivak, svagaieya pZvaka[a, Ipaxar AaINa sa&yavak hq saxvagauNaacyaa xaivZ pZBaavaamauWq janmaxaaxa.
49
saxvagauNaacyaa AIxaxaivZ pZBaavaamauWq maaqTq {fai, bZ¸, Iva`vaacaq paIva"a Inayama saa>gaNaarq, jaga caalvaNaarq, Agamya
[avaPxaimaana Asaq Xaaqr laqvak janmaxaaxa. 50
A[aaIrxainaq hq xaina gauNa, xyaa>cyaa xaina AvasXaa A[aa savaae>caa pZBaava vaksaa Aaxmyaa>cyaa paunajaenmaa>var va xyaamauWq Fa
jagaacyaa rhativar padxaaq xaq saa>Igaxalq. 51
Baaqgaacyaa va vaasanaqcyaa saxaxa Aahari jaaNyaamauWq xasaq Aaxmaq vakxaevya bajaavaxa naahixa va Olt AaNaKaina Kaalcyaa
paaxaWila jaaxaaxa Asaq haqxa [aqvati xaq Agazi naicaxama yaaqnaixa jaaOona padxaaxa. 52
xyaa>cyaa vakmaaenausaar xaq vakaqNaxyaa yaaqnaixa pZvaq[a vakrxaaxa AaINa hq vakaqNaxyaa vakmaaemauWq haqxaq xyaacai maaIhxai vZkmavaar
saa>gaxaaq. 53
mahapaaxavak vaqklqlq, Anaqvak vafaqe yamayaaxanaa BaaqgaUna baahqr AaLyaavar paunha janma vakaqNaxyaa vaukWaxa vakaqTq Gaqxaaxa xaq
paha. 54
bZa¸Naacai hRxyaa vakrNaara vauk"aa, duvaPvakr, gaaDva, O>t, gaaya, bavakri, maq>Di, hriNa, caa>daW, AaINa pauvaPvaksa
A[aa yaaqnaixa janma Gaqxaaxa. 55
bZa¸Na jaaq saura Ipaxaaq xaaq lhana Ivaktvakacyaa, paxa>gaacyaa, pa%ai jaq malIvaftqvar jagaxaaxa xa[aa yaaqnaixa janma paavaql.
Iva>kvaa Ivanaa[avakari Ih>sZ pZaNyaacyaa yaaqnaixa janmaql. 56
bZa¸Na jaaq zusaRyaa bZa¸Naacaq saaqnaq caaqrql xaaq Anaqvak janma vakaqIWftvaqk baa>&aNaaRyaa Ivaktvakacyaa yaaqnaixa, saapaacyaa,
paalicyaa, jalcar pZaNyaacyaa AXavaa Ivanaa[avakari Ipa[avakacyaa yaaqnaixa janmaql. 57
gaurocyaa paxnai baraqbar sa>Baaqga GaqEel xaaq [aqvakdaq vaqWa gavaxaacyaa yaaqnaixa janmaql. xasa>qca, Jaudpaq, vaqli, maa>saahari
jaiva, zaxa Asalqlq pZaNai, AaINa zuftpaNaa vakrNaarq A[aa yaaqnaixa janmaql. 58
zusaRyaala "aasa zqNyaaxa Aana>z maanaNaara maa>saahari `vaapazacyaa yaaqnaixa janmaql. ABaz^ KaaNaara, A|acyaa yaaqnaixa,
caaqRyaa vakrNaara svaxaacaq maa>sa KaaNaaRyaa jaivaa>cyaa yaaqnaixa janmaql. Iva>kvaa AIxa naica vaukWaxa AXavaa pZqxayaaqnaixaca
rKadUna rahil. 59
jaaxaibaahqr vakaDlqLyaa>[ai sa>ba>&a TqvaNaara, zusaRyaacyaa baayavakaqvakdq jaaNaara, zusaRyaacai (bZa¸Naacai) maalmaRxaa hdpa
vakrNaara hq savae bZ¸ra%asa haqxail. 60
laqBaapaaqti jaaq bZa¸Na, maa@Lyavaana rxnaq, maaqxai, pZvaaW A[aa gaaqfti caaqrql xaaq pauDcyaa janmai saaqnaaracyaa Garaxa
Inapajaql. 61
&aanya caaqrNaara bZa¸Na O>zir haqxaaq, saaqnaq caaqrNaara h>sa haqxaaq, paaNai caaqrNaara plva>ga (paaNyaaxa xar>gaNaarq sau%ma jaiva)
haqxaaq, ma&a caaqrNaara Ivaktvak haqxaaq, zu&a caaqrNaara gaayaicyaa janmaaxa yaqxaaq, masaalq caaqrNaara vauk"aa haqxaaq, laqNai
caaqrNaara mau>gausa haqxaaq. 62
maa>sa caaqrNaara Iga&aad haqxaaq, carbai caaqrNaara vakaWa bagaWa haqxaaq, xaql caaqrNaara xa@lpavak (Qvak pa%ai) haqxaaq, maiT
caaqrNaara Ivaktvak haqxaaq, xaavak caaqrNaara bavak pa%ai haqxaaq. 63
rq[aima caaqrNaara pa%ai haqxaaq, xaagaacaq vakapad caaqrNaara baqdUvak haqxaaq, vakapad caaqrNaara bagaWa haqxaaq, gaaya caaqrNaara
Gaaqrpad haqxaaq, vakavakvai caaqrNaara Gaubad haqxaaq. 64
mahagadq ARxar caaqrNaara vaksxauri O>zir haqxaaq, paalqBaajai caaqrNaara maaqr haqxaaq, ][ajalqlq Kaaw caaqrNaara saaW>uvaki
haqxaaq, vakccaq KaawpazaXae caaqrNaara saaIW>zr haqxaaq. 65
Agnai caaqrNaara vakrvakaqcaa haqxaaq, Garaxail Baa>di caaqrNaara vau>kBaariNa Ivakda haqxaaq, r>gavalqlq vakapad caaqrNaara ]Rxaxar
pa%ai haqxaaq. 66
hriNa AXavaa hRxai caaqrNaara vakaqLha haqxaaq, Gaaqda caaqrNaara vaaGa, pakWq va vak>zmauWq caaqrNaara maavakd, baaEe paWvaNaara
Asval, paaNai caaqrNaara vakaWa vakaq>bada, vaahna caaqrNaara O>t haqxaaq, gaur> caaqrNaara baaqvakd haqxaaq. 67
zusaRyaacyaa vasxau baWjabarinaq GaqNaara xasaq>ca ya#a vakrxaa xayaar vaqklqlq pZsaazacaq caaqrNaara pa[au haqxaaq. 68
s"ainaq jar A[aaca caaqRyaa vaqkLyaa xar var IzLyaapZmaaNaq xyaa xyaa pZaNyaacai maazi mhNaUna janma GaqEel. 69
caar vaNaaecyaa laqvaka>nai xyaa>cai Izlqli vakxaevyaq paar paadli naahixa jagaxaa>naa xar, xaq pauDcyaa janmai zsyaucaq saqvavak
haqxail, xyaanaa IvazHropa [arir ImaWql. 70
jaaq bZa¸Na xyaacai vakxaevyaq paar paadNaar naahi xaaq maqLyaana>xar OLmauKa pZqxaacyaa AvasXaqxa jaaEel. Asaq pZqxa yaaqnaixail
Aaqvaklqlq Kaaxaaxa. %aI"ayaanaq xyaacai vakxaevyaq paar naahi paadli xar xaaq vakxpauxana pZqxa yaaqnaixa jaaEel, jaq ma=xa [ariracaq
Baaga Kaaxaaxa. 71
va@[ya jyaanaq Aapalq Ivahixavakmae vakxaevya yaaqgya pZvakarq paad paadlq naahi xaaq maqLyaana>xar ma@"a%agyaaqxaivak pZqxayaaqnaixa pZvaq[a
vakril va pau>vaavar jagaql. [auz^anaq xyaacaq vakama naahi vaqklq xar xaaq va@kl[avak pZqxayaaqnaixa jaaEel va xaaq Ivakdq KaaEel.
72
vaasanaqcyaa Aahari gaqlqlq laqvak jasaq xyaa vaasanaqxa jaasxa rmaxaaxa xasaq xai vaasanaa vaaDxa jaaxaq. 73
Asaq vaasanaamaya jaivana jagaLyaamauWq xyaa>naa jaq vaqznaamaya paapaBaaqga Baaqgaavaq lagaxaaxa xaq xyaa pZmaaNaaxaca Asaxaaxa. 74
narvakaxa paqkvakLyaa saarKaq Bayaavah AnauBava xaq xaImasZ AaINa A[aa narvakaxa Gaqxaaxa, A[aa ja>galaxa jaqXaq xalvaari
saarKai paanaq Aahqxa xyaaxa xaq caurgaWlq jaaxaaxa. 75
Iga&aada>nai va Gaubadanaq caavaUna KaaLyaacyaa vakWa xyaa>naa Baaqgaavyaa lagaxaaxa. xaapalqLyaa vaaWuxa Baajalq jaaxaaxa, paaNyaaxa
OvakWvaLyaa saarKaq ][ajavalq jaaxaaxa Asaq Asahyya vaqxanaamaya Baaqga Baaqgaavaq lagaxaaxa. 76
ABaz^ yaaqnaixa janma haqxaaq va xaqXaq saxaxa zu:Ka AnauBavaasa yaqxaq, Xa>di va OfNaxaa Fa>cyaaxa paaqWUna InaGaNaq A[aa Anaqvak
yaaxanaa xyaanaa Baaqgaavyaa lagaxaaxa. 77
paunha pauna: ABaz^ yaaqnai>xa janma ImaWxaaq xyaacyaa yaaxanaa Baaqgaavyaa lagaxaaxa xyaa ][avaaya saaKaWz>daxa AdvakLyaacyaa
Asahyya vaqznaa sahna vakravyaa lagaxaaxa, IvanaavakarNa va@kzqxa padxaaxa. 78
svaxaacyaa IpZya Aapxaa>paasaUna Ivarh, vaaEet laqvaka>cyaa sahvaasaaxa rhavaq lagaNaq, &a>waxa nauvaksaana haqNaq, Ima"aa vakdUna
paksavaNaUvak haqNaq, [a"aU>vakdUna "aasa haqNaq Asaq xaapazayavak AnauBava Baaqgaavaq lagaxaaxa. 79
mhaxaarpaNaaxa rKadUna rhaNaq, marNa maagaUnasau$a xaq na ImaWNaq, raqgajajaer AvasXaqxa rhavaq lagaNaq, 80
Fa janmaaxa jyaa mana]sXaxaixa xaaq vakmae vakrxaaq xyaaca pZvakarq xyaala pauDcyaa janmaaxa xaq vakmae parxa ImaWxaq. 81 tipa:
jasaq vakravaq xasaq Baravaq.
vaukvakmaaecaq paIrNaama vaksaq haqxaaxa xaq paaIhlq, Aaxaa paahuyaa bZa¸Naala svagaieya sauKa zqNaari vakmaqe vakaqNaxai Aahqxa. 82
vaqzacaa AByaasa, xaxva][alxaa, KaRyaa Aaxma#anaacai AIBalafaa, BaaqgaEe>z^iyaa>caq sa>yamana mhNajaqca sauKaaqpaBaaqgaa> ba*l
Ozasaina AsaNaq, vakaqNaalahi Opaz^va na vakrNaq, gaurocai saqvaa vakrNaq hi vakmaqe svagaieya sauKa zqNaari Aahqxa. 83
xaumhi Ivacaaral, Fa IzlqLyaa ORxama vakmaaexail vakaqNaxaq vakmae savaaexa jaasxa pZBaavai Aahq? jyaamauWq jaasxaixa jaasxa
sauKa bZa¸Naala ImaWql. 84
xyaacaq ORxar Asaq Aahq vaki>, Aaxmyaacaq #ana hq savaaexa `ZqfT vakmae Aahq. xyaacaq vakarNa xaq Iva#ana A>Ixama Aahq
A[aa vakrxaa vaki>, xyaamauWq Amarxva pZapxa haqxaq. 85
var OlMqKalqLyaa saha vakmaae>xa vaqzaxa IzlqLyaa gaaqfti vakrNaq Asaq vakama savaaexa `ZqfT AaINa paIrNaamavakarvak Asaxaq.
xyaamauWq jaq sauKa Fa janmaaxa va pauDil janmaaxa ImaWxaq xaq AvaNaenaiya Asaxaq. 86
vaqzaxa Izlqlq ya# vakrxaa>naa xyaacaq Inayama paaWNaq hq xyaaxa yaqxaq. xyaaxa jyaa vZkmaanaq xyaa>caq paalna vakravaq xaq sau$a
Aahq xyaacaq AnauvakrNa vakravaq. 87
vaqzaxa IzlqLyaa vakmaaecaq paalna vakrNyaamauWq zaqna paIrNaama ImaWxaaxa, Qvak Aahq Fa Aayaufyaaxa sauKa zqNaarq xyaala
pZva=Rxa Asaq mhNaxaaxa. zusarq Aahq pauDil janmaaxa sauKa zqNaarq xyaala Inava=Rxa Asaq mhNaxaaxa. 88
jyaa vakmaaemauWq Fa Aayaufyaaxail jaivana sauKamaya vhavaq AaINa Qqhivak jaivana IzGaevakaW caalU rhavaq A[aa AIBalafaqnaq
jaq vakmae vaqklq jaaxaq xaq pZva=Rxa vakmae Asaxaq. par>xau, jaq vakmae vakaqNaxaihi A[ai AIBalafaa na baaWgaxaa vaqkvaW
Aaxma#anaasaaTi vaqklq jaaxaq xaq Inava=Rxa vakmae samajalq jaaxaq. 89 tipa: bahu&aa Inava=Rxa vakmaaecai pakWq pauDil janmaaxaca
pZapxa haqxaaxa hq l%aaxa Gyaavaq.
jaaq vakaWjai paUvaevakpaNaq pZva=Rxa vakmae vakrxaaq xaaq zqvaa>cyaa yaaqgyaxaqla paaqhaqcaxaaq va jaaq Inava=Rxa vakmae vakrxaaq xaaq maaq%a
pZapxa vakrxaaq. 90
jaaq svaxvaacaa xyaaga vakrxaaq jar svaxaala Exar gaaqftixa AsaLyaacaq AaqWKaxa Asala xar, xaaq svaya>pZvaka][axa Asaa
mauvaPxaaxmaa haqxaaq. 91
var IzlqLyaa ya#a>caa xyaaga vaqkLyaana>xar xaaq bZa¸Na vaqzacyaa AByaasaaxa jaasxa l%a Gaalil AaINa Aaxmyaacyaa [aaq&aaxa
xaaq xyaacyaa vaasanaa>caa xyaaga vakril. 92
A[aa saa&anaqnaq A]sxaxvaacaq vakarNa samajaxaq, Iva[aqfa vakVna bZa¸NaasaaTi vakarNa, xaq pZaxpa vaqkLyaanaq I~jaacyaa
janmaacaq saaXaevak haqxaq. 93
vaqz Ipaxara>caq [aa[vaxa naq"a Asaxaaxa. maaNasaacyaa samajaNyaacyaa %amaxaqxa AaINa %amaxaq paIlvakdlq savae xyaa naq"aanaq
pahaxaa yaqxaq. hq [aa[vaxa saxya Aahq. 94
xyaa savae sma=Ixa (xyaaxail par>para) AaINa xyaa Bayaavah vyavasXaa jyaasau$a vaqza>var Aa&aarixa naahixa xyaa>cyaa #anaanaq
(xyaa ][avakLyaanaq) ma=xyaU na>xar vakaqNaxaahi pakayaza haqxa naahi. vakarNa, xyaa>cai mauW> xamasaH mhNajaq A#ana ropai A>&aaraxa
Asaxaaxa. 95
xaq savae ]sa$a>xa, jyaa>naa vaqzacaa Aa&aar naahi, xaq Oxpanna haqxaaxa va lvavakrca naft haqxaaxa vakarNa, xaq vyaXae Asaxaaxa
va Kaaqtq Asaxaaxa, xaq na>xarcyaa vakaWaxail Aahqxa Asaq samajaavaq. 96
caar vaNae, xaina jagaq AaINa caar AvasXaa BaUxa, vaxaemaana va BaIvafya hq savae pakvaPxa vaqza>cyaa mazxainaqca samajaU
[avakxaaxa. 97
Aavaaja, spa[ae, r>ga, rocai, AaINa paa>cavaa vaasa hq pakvaPxa vaqzamauWq samajaU [avakxaaxa. xyaa>cai InaImaexai (vaqza>cyaa
Iva&aimauWq haqxaq) xyaa na>xarcyaa (zuyyama) Asaxaaxa. 98
vaqzaxail [aa[vaxa #ana savae caracarala Aa&aar zqxa Asaxaq. mhNaUna, mai xyaala Axyaucca samajaxaaq. AaINa xyaamauWqca
hq caracar vakayaerxa Asaxaaxa. 99
vaqzacaq Iva#ana jaaq jaaNaxaaq xaaq sa@nyaacaa pZmauKa, rajyaaI&avakari, nyaayaa&ai[a, saavae BaaqmasaRxaa BaaqgaU [avakxaaq. 100
paapa bau$ixaUna jaq vakahi Oxpanna haqxaq xaq savae vaqzacyaa #anaanaq naft haqxaq jasaq Badvaklqla vanhi (Agnai) Aaqlq
lavaUkdsau$a jaaWUna tavakxaaq. 101
vakaqNaxyaahi jaaxaicaa xaaq Asaaq jar xaaq vaqzacaq [aas"a jaaNaxa Asaql xar xaaq jagaxa Asaxaa>naa sau$a bZ¸axa Ivalina
haqxaaq. 102
vaqzacai ][avakvaNa IvasarNaarq, vaqz na ][avaklqLyaapaq%aa `ZqfT Asaxaaq, jaq vaqz smarNaaxa Tqvaxaaxa xaq xyaa>cyaa paq%aa
jaasxa `ZqfT Asaxaaxa, jaq vaqzacaq #ana pZapxa vakrxaaxa xaq xyaa>cyaa paq%aa jaasxa `ZqfT Asaxaaxa, jaq vaqzaxail #anaacaa
Opayaaqga vakrNyaacaq jaaNaxaaxa xaq xyaahUnahi `ZqfT Asaxaaxa. 103
xaxva][alxaa, paIva"a ][avakvaNa Fa>cyaa maa&yamaanaq bZa¸Na savae `ZqfTxva pZapxa vakV [avakxaaq. xaxva][alxaqnaq xaaq svaxaa
ma&ail zaqfa naahisaq vakV [avakxaaq. paIva"a #anaanaq xaaq janmamarNaacyaa ba>&anaaxaUna mauvaPxa haqxa Asaxaaq. 104
samajaNyaasaaTi xaina pauravaq lagaxaaxa, z=fti, A>zaja va maulBaUxa #ana (paIva"a [aas"aacaq) jyaa>cyaaxaUna savae paar>paarivak
I[avakvaNyaacyaa vyavasXaa caalxaaxa xyaa paUNaepaNaq samajaNaq xyaala jaroricaq Asaxaq. xyaasaaTi paIva"a [aas"aala
samajaNyaacai Aava[yavakxaa Asaxaq. 105
paIva"a [aas"a xaaqca samajaU [avakxaaq jaaq {fai>cai vaaNai samajaNyaacaa pZyaxna vakrxaaq, vaqzala Ivaro$ Asaa AXae na
vakaDxaa xaq samajaNyaacaa pZyaxna vakrxaaq. 106
Axyaucca Aana>z zqNaarq vakayae Aaxaa payae>xa saIvasxarpaNaq samajaavaUna Izlq. FapauDq xyaaxail paIva"a Baaga jaaq manaunaq ]sa$
vaqkla xaaq saa>gaxaaq. 107
Asaa pZ`na Ivacaarla jaaxaaq Iva>k, xyaa baabai jyaa>cyaabaabaxa Aaxaa payae>xacyaa [aas"aaxa vakahihi maagaez[aena naahi xyaa
ba*l vakaya vakravayaacaq? xar xyaala ORxar Asaq Aahq Iva>k, A[aavaqWi bZa¸Na jaq saa>gaxail xaaq Iva&ai (Inayama)
samajaavaa Asaa sa>vaqkxa Aahq. 108 tipa: Fa InayamaamauWq sanaaxana &amae OxvZka>xa haqxa rhaxaaq, bazlxa rhaxaaq.
xyaa bZa¸Naa>naa ][aft Asaq samajaavaq. jaq paIva"a Inayamaanausaar vaqzacaa AByaasa vakVna xyaa barhuvaUkma paIr][afT xayaar
vakrxail jyaamaagaqe A[aa na saa>IgaxalqLyaa baabai>var maagaez[aena ImaWql. 109
saa&aarNapaNaq zha ][aft bZa¸Na xyaasaaTi naqmaavaqxa par>xau, Ivakmaana xaina Asaavaqxa jaq xyaa>caq vakxaevya vakrxail va navaina
Inayama xayaar vakrxail jaq paIva"a Inayamaaxa jaaqdlq jaaxail. xyaa>naa vakaqNaihi Ivaraq&a vakrNaar naahi. 110
xaina jaNa jaq pZxyaqvak xaina vaqzaxail Inazana Qvak jaaNaxaaq, zusara xavaek, Imamaa>saa, AaINa InarovaPxai Fa>caq vaacana
vakrql, Ixasara vaqzaxail paIva"a Inayamaa>caq paTNa vakril Asaq xaq Asaavaqxa. Asaq IxaGaq nyaaya saImaxaicaq sazsya
Asaxail. Qva>kzr zha sazsya Asaavaqxa. 111
Qvak {gvaqz jaaNaNaara, Qvak yajauvaqez jaaNaNaara, Qvak saamavaqz jaaNaNaara, A[aa IxaGaa>cai Qvak saImaxai Asaql. xaq
nyaayaaxail gau>xaagau>xaicai Ovakl vakrNyaacai %amaxaa AsaNaarq Asaavaqxa. 112
A#anai laqvaka>cyaa GaaqWvaPyaanaq vaqklqLyaa Inayamaa>paq%aa Qvaka #anai bZa¸Naanaq Izlqla Aazq[a jaasxa mahxvaacaa
samajaavaa. 113
Anaqvak jaNa jari jaaxainaqq bZa¸Na, par>xau vaqzacaq #ana naahi, A[aa laqvaka>cyaa [abzala Inayamaacaq mahxva pZapxa haqNaar
naahi. 114
paIva"a Inayamaa>cai maaIhxai nasalqla, #anaacyaa A>&aaraxa Asalqla, Inabaeu$ Asaa jar vakaqNai Inayama vakril xar xaaq
[a>Barpat jaasxa mahapaapai Trql. 115
Axyaucca Aana>z zqNaarq va jaasxaixa jaasxa paIrNaamavakarvak Asaq jaq Aahq xaq saa>Igaxalq, jaaq bZa¸Na Fa Inayamaa>caq
OlM>Gana vakrixa naahi xaaq Occa AvasXaqla jaaEel. 116
hq savae AIxa mahxvaacaq paIva"a Inayamaa>caq [aas"a sxauxya zqvaxaqnaq mala maanavajaaxaicyaa vakLyaaNaasaaTi saa>gaavayaacaq vakama
Izlq. 117
savae bZa¸Na manaacai QvakagZxaa vakVna svaxaama&yaq savae gaaqfti, KaRyaa AaINa sa>BZma vakrNaaRyaa pahaxail. vakarNa, jaq
svaxaama&yaq Iva`va pahaxaaxa xaq Anyaayaala vak&aihi saaXa zqNaar naahixa. 118
sva hqca Anaqvak zqvaa>caq mauW Aahq. savae Iva`va sva var Aval>baUna Asaxaq. vakarNa, ha svaca savae vakamaa>naa jaaqdNaara
Aahq. 119
bZa¸Naanaq Aavaka[axaxvaavar &yaana vakravaq. vakarNa xaq xaxva xyaacyaa [ariraxail paaqvak|a>caa Baava Asaxaq. vaayau>xaxvaavar
vakarNa, xaq [ariraxail Avayavaa>cyaa halcaalicaa Baava Asaxaq. xaqjaxaxvaavar &yaana vakravaq vakarNa xaq xyaacyaa z=fti va
jaTragnaicaa vakarvak Baava Aahq. jalxaxvaavar vakarNa xaq [ariraxail savae sZavaa>caa vakarvak Aahq. AaINa pa=Xvai
xaxvaavar vakarNa xaq [ariracyaa Gana Baagaa>caa vakarvak Baava Aahq. 120
bZa¸Na ca>z^avar &yaana vakril vakarNa, xaaq [ariraxail Baagaa>caa vakarvakBaava Aahq. I%aIxajaacyaa paava Baagaavar vakarNa,
xaaq `ZvaNa E>z^iyaacaa vakarvakBaava Aahq. IvafNaUvar &yaana vakril vakarNa, xaaq maaNasaacyaa halcaali>caa vakarvakBaava
Aahq. hravar Qvak IcaRxa vakril vakarNa, xaaq [ariracyaa xaavakzicaa vakarvakBaava Aahq. Agnai ha vaacaqcaa
vakarvakBaava, Ima"a vakarNa, xaaq savae Oxsajaenaa>caa vakarvakBaava Aahq. AaINa pZjaapaIxa vakarNa, xaaq xyaacyaa
jananaq>z^iyaacaa vakarvakBaava Aahq. 121
bZa¸Naanaq hq l%aaxa Tqvaavaq vaki>, paurofaxaxva hq savae vakarvakBaavaa>caa vakarvakBaava Aahq. AIxasau%ma AaINa saaqnyaa
saarKaa xaqjasvai AsaUna xyaacaq Aavaklna vaqkvaW bau$inaqca svapnaaxaca haqOo [avakxaq. 122
vakahijaNa xyaala Agnai samajaxaaxa, vakahijaNa xyaalaca manau samajaxaaxa, vakahi xyaala E>z^ samajaxaaxa, vakahi xyaala
pZaNavaayau samajaxaaxa, AaINa vakahi xyaala bZ¸ samajaxaaxa. 123
paurofaxaxva savae caracara>naa paa>ca svaropaaxa vyaapaUna Asaxaq. xaq xyaa>naa saxaxa Oxpanna vakrxaq, vaaDvaxaq AaINa naft vakrixa
Asaxaq. jasaq rXaacaq cavZk Ipakrxaq xasaq hq haqxa Asaxaq. 124
mhNaUna jaaq bZa¸Na svaxaaxa savae Exar caracara>caa sva paaIhl xar xaaq xyaa>cyaa[ai samarsa haqEel. AaINa AKaqrisa
bZ¸axa Qvakropa haqEel. 125
jaaq I~ja hq manaunaq Izlqlq [aas"a gaaIyal AaINa jar xaaq sa+uNai vaxaenaacaa Asaql xar xyaacyaa savae vakamanaa paUNae
haqxail. 126

Baaga baaravaa sa>pala – manausma=xai sa>pali -

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa.

1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va
na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana
3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.
4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.
5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.
6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai
maaIhxai Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar
vaqkla Aahq.
7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi
AsaUna jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq
Aazq[a Izlq Aahqxa.
Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar
vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para
Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va
xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq
paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa
paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi)
naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah
Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae
samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha
mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va
Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.