UNIVERZITET U NIŠU

FILOZOFSKI FAKULTET
STUDIJSKA GRUPA ZA PSIHOLOGIJU

NACRT ISTRAŽIVANJA ZA DIPLOMSKI RAD

TEMA:

Predstava o roditeljima i preferencija životnih stilova srednjoškolaca

Mentor: Student:
Dr Jelisaveta Todorović Marija Tomić
Broj indeksa: 361

Niš, 2006.
 PROBLEM ISTRAŽIVANJA

Problem istraživanja je utvrđivanje povezanosti preferencije pojedinih životnih stilova i

različitih aspekata predstave o roditeljima koju imaju srednjoškolci.

Adler pod pojmom način ili stil života podrazumeva karakterističan način na koji pojedinac
ostvaruje svoj osnovni životni cilj ili ciljeve. Osnovni životni cilj može biti isti za sve ljude, ali
su brojni načini na koje se do tog cilja dolazi, i Adler je smatrao da se ljudi međusobno
razlikuju po tom načinu ili stilu. Konkretniju odredbu ovog pojma nalazimo kod
Kuzmanovića (1986). On smatra da je način ili stil moguće odrediti na osnovu načina
provođenja slobodnog vremena, načina zadovoljenja potreba, načina potrošnje,
karakterističnih interpersonalnih i društvenih odnosa koje pojedinac uspostavlja. Popadić
(1995) smatra da na formiranje životnog stila mogu uticati vrednosti, crtre ličnosti,
temperament, interesovanjа, iskustvo, znanje, estetske preferencije itd.

Osnovna je funkcija porodice da procesom socijalizacije pomogne svom tek rođenom

članu da se od biološkog bića razvije u ličnost sa svojim specifičnim karakteristikama, i da
stekne socijalno relevantne oblike ponašanja. Za razvoj mlade osobe roditelji imaju veliku
važnost, kao model za identifikaciju, kao neko ko usmerava svoje dete prenoseći mu
sopstvena znanja, vrednosti i pružajući neophodnu podršku, pomoć i savete. Roditelji bolje
poznaju svet odraslih i socijalne normative, te su njihovi saveti od velike pomoći u
oblastima kao što su profesionalni izbor i važne odluke u životu. Dete koje ostvari sigurnu
privrženost sa roditeljima obrazovaće unutrašnji model pouzdanog roditelja, koji može
pružiti ljubav, takođe i predstavu o sebi kao dostojnom ljubavi i pažnje. Ove detetove
pretpostavke će biti uglavnom prisutne u svim narednim odnosima, pa i izborima koje će
praviti u životu (Todorović, 2005).

Predstava o roditeljima se oblikuje na osnovu iskustva koje dete stiče u odnosu sa

roditeljima, i zavisi od postupaka roditelja u odnosu na dete, od detetovog individualnog
odgovora na te postupke, kao i od razvojnog stadijuma na kome se dete nalazi.
Oblikovanje predstave o roditeljima počinje rano i prisutno je u detinjstvu i mladosti osobe.

PREDMET ISTRAŽIVANJA

 Ispitivanje izraženosti različitih aspekata predstave o roditeljima kod

srednjoškolaca.

 Utvrđivanje preferencije životnih stilova kod srednjoškolaca.

 Utvrditi međusobnu povezanost aspekata predstave o roditeljima i preferencije

životnih stilova.
 ZNAČAJ ISTRAŽIVANJA

Ovim istraživanjem očekujemo da ćemo ustanoviti kako neki pozitivni aspekti odnosa sa
roditeljima koreliraju sa preferencijom određenih životnih stilova kao što su porodično-
sentimentalni stil, altruistička orijentacija, religiozno-tradicionalni stil, saznajni stil, utilitarni
stil, orijentacija ka popularnosti, egoistički (individualistički) stil, prometejski aktivizam,
hedonistička orijentacija i orijentacija na moć, kao i kako negativni aspekti odnosa sa
roditeljima koreliraju sa preferencijom pomenutih životnih stilova.

CILJEVI ISTRAŽIVANJA

Osnovni cilj ovog istraživanja je da se utvrdi da li postoji i kakva je povezanost

aspekata predstave o roditeljima i preferencije životnih stilova kod srednjoškolaca.

Specifični ciljevi proizilaze iz određenja predmeta istraživanja i odnose se na sledeće:

 Utvrditi stepen preferencije sledećih 10 životnih stilova kod srednjoškolaca:

utilitarni (materijalistički), porodično-sentimentalni, saznajni, altruistički životni
stil, individualistička orijentacija (egoistička), hedonistički životni stil, religiozno-
tradicionalni životni stil, prometejski aktivizam, orijentacija na popularnost,
orijentacija na moć.

 Ispitati rezličite aspekte predstave koju srednjoškolci imaju o roditeljima, a to

su: identifikacija sa roditeljima, autonomija u odnosu na roditelje, kohezija u
međusobnim odnosima sa roditeljima, neprijateljstvo između roditelja i dece,
upotreba fizičkog kažnjavanja od strane roditelja, emocionalna opterećenost u
odnosima sa roditeljima, preterana zaštita od strane roditelja, konflikti sa
roditeljima i pomaganje roditeljima.

 Utvrditi da li postoji povezanost izimeđu aspekata predstave o roditeljima i

preferencije životnih stilova.

 Utvrditi da li postoje razlike u pojedinim aspektima predstave o roditeljima i u

preferenciji životnih stilova s obzirom na pol ispitanika.

 Utvrditi da li postoje razlike u pojedinim aspektima predstave o roditeljima i u

preferenciji životnih stilova s obzirom na postignut školski uspeh.

 Utvrditi da li postoje razlike u pojedinim aspektima predstave o roditeljima i u

preferenciji životnih stilova s obzirom na izbor srednje škole.

 Utvrditi da li postoje razlike u pojedinim aspektima predstave o roditeljima i u

preferenciji životnih stilova s obzirom na stepen formalnog obrazovanja
roditelja.
 VARIJABLE ISTRAŽIVANJA

Nezavisna varijabla

 Predstava o roditeljima

Predstava o roditeljima se oblikuje na osnovu iskustva koje dete stiče u odnosu sa

roditeljima, i zavisi od postupaka roditelja u odnosu na dete, od detetovog individualnog
odgovora na te postupke, kao i od razvojnog stadijuma na kome se dete nalazi. Aspekti
predstave o roditeljima su sledeći:

1. identifikacija sa roditeljima,
2. autonomija u odnosu na roditelje,
3. kohezija u međusobnim odnosima sa roditeljima,
4. neprijateljstvo između roditelja i dece,
5. upotreba fizičkog kažnjavanja od strane roditelja,
6. emocionalna opterećenost u odnosima sa roditeljima,
7. preterana zaštita od strane roditelja,
8. konflikti sa roditeljima,
9. pomaganje roditeljima.

Zavisna varijabla

 Preferencija životnih ciljeva

Stil ili način života predstavlja karakterističan način na koji pojedinac ostvaruje svoj
osnovni životni cilj ili ciljeve. Prema Popadiću postoji deset stilova života, i to su:

1. Utilitarni (materijalistički) životni stil: potreba za nekim dobro plaćenim poslom

koji donosi puno para i materijalnu sigurnost. Obezbediti sebi bogat i ugodan život.
2. Saznajni životni stil: potreba za sticanjem što više znanja, baviti se istraživanjima,
tragati za novim otkrićima i pronalascima.
3. Religijsko-tradicionalni životni stil: verovati u Boga i živeti u skladu sa učenjem
svoje vere, biti dobar vernik.
4. Orijentacija na moć: težnja ka rukovodećem položaju u društvu, ka moći, da se
ne moraju slušati drugi već da drugi budu poslušni.
5. Egoistička (individualistička) orijentacija: potreba za životom u kome se ne
zavisi od drugih. Staranje pre svega o sebi i sopstvenoj dobrobiti.
6. Altruistička orijentacija: baviti se nečim što je korisno za druge, pomagati
drugima kada su ugroženi, makar i po cenu ličnog odricanja.
7. Porodično-sentimentalni životni stil: Nalaženje smisla života u porodici.
Upoznavanje osobe koju voliš, osnovanje porodice sa njom, kojoj se potpuno
posvećuješ.
8. Prometejski aktivizam: zalaganje za stvaranje boljih i pravednijih odnosa u svojoj
okolini i društvu, čak i onda kada nailazimo na prepreke i otpore u okolini.
9. Orijentacija na popularnost: težnja da se postane popularan, poznat u muzici,
sportu ili zabavi. Često se pojavljivati u medijima i imati puno obožavaoca.
 10. Hedonistički životni stil: proživeti život što veselije i bezbrižnije, što više uživati u
zabavi i zadovoljstvima koja život nudi.

Kontrolne varijable

 Pol ispitanika
 Škola koju ispitanik pohađa
 Školski uspeh ispitanika
 Stepen formalnog obrazovanja roditelja.

INSTRUMENTI ISTRAŽIVANJA

Za ispitivanje preferencija životnih stilova biće korišćen upitnik koji je konstruisao Dragan
Popadić.
Za ispitivanje predstava o roditeljima koristiće se PRSQ (Parental Representation
Screening Questionnaire) Karla Titzea.
Za prikupljanje opštih podataka o ispitanicima koristiće se za tu priliku načinjen upitinik.

HIPOTEZE ISTRAŽIVANJA

Polazna hipoteza

 Postoji statistički značajna povezanost aspekata predstave o roditeljima i

preferencije životnih stilova.

Posebne hipoteze

Pošto do sada nije bilo ispitivanja preferencija životnih stilova u korelaciji sa ovim
aspektima odnosa sa roditeljima koje razmatramo u radu, naše hipoteze se zasnivaju na
analizi ajtema dve skale i logičkoj proceni mogućih korelacija aspekata predstave o
roditeljima i preferencije životnih stilova. Osnovna pretpostavka je da adolescenti koji
nemaju dobar odnos sa roditeljima potvrdu svoje vrednosti traže u materijalnim dobrima,
različitim pokazateljima moći, povlačenju iz socijalnog konteksta i traganju za potvrdom
sopstvene vrednosti od strane drugih osoba.

 Postoji statistički značajna povezanost između pozitivnih aspekata predstave o

roditeljima, kao što su identifikacija sa roditeljima, autonomija u odnosu na roditelje
i kohezija u međusobnim odnosima, sa preferencijom sledećih životnih stilova:
porodično-sentimentalni stil, altruistička orijentacija, religiozno-tradicionalni stil,
saznajni stil, i prometejski aktivizam.

 Postoji statistički značajna povezanost između negativnih aspekata predstave o

roditeljima, kao što su odbacivanje, fizičko kažnjavanje od strane roditelja i konflikti
 sa roditeljima, sa preferencijom sledećih životnih stilova: orijentacija na moć,
egoistički, utilitarni životni stil, i orijentacija na popularnost.

 Postoji statistički značajna povezanost između preterane zaštite od strane roditelja

i preferencije sledećih životnih stilova: egoistična i hedonistička orijentacija.

 Postoji statistički značajna povezanost između pomaganja roditeljima i preferencije

altruističke orijentacije i prometejskog aktivizma.

 Postoje razlike u preferencijama životnih stilova između učenika različitog pola.

 Postoje razlike u preferencijama životnih stilova između učenika gimnazije,

ekonomske, medicinske i elektro-tehničke škole.

 Postoje razlike u preferencijama životnih stilova između učenika različitog školskog

uspeha.

 Postoje razlike u preferencijama životnih stilova kod srednjoškolaca u zavisnosti od

stepena formalnog obrazovanja roditelja.

 Postoji statistički značajna razlika u predstavi o roditeljima kod ispitanika različitog

pola.

 Postoji statistički značajna razlika u predstavi o roditeljima kod učenika gimnazije,

ekonomske, medicinske i elektro-tehničke škole.

 Postoji statistički značajna povezanost predstave o roditeljima i uspeha ispitanika.

 Postoji statistički značajna povezanost predstave o roditeljima i stepena formalnog

obrazovanja roditelja.

UZORAK

Uzorak ispitanika čine učenici III godine srednjih škola: Medicinska škola “Dr Milenko
Hadžić”, ETŠ “Nikola Tesla”, Ekonomska škola“”, Gimnazija “9. Maj”, po dva odeljenja
svake škole. Uzorak čini oko 200 ispitanika.
 PLAN OBRADE PODATAKA

 Tehnike deskriptivne statistike za utvrđivanje preferencije životnih stilova i

predstave o roditeljima.

 Korelativne tehnike za utvrđivanje stepena povezanosti zavisnih i nezavisnih

varijabli.

 T-test i analiza varijanse za utvrđivanje značajnosti razlika između aritmetičkih srEdina.

LITERATURA

Krstić, D. (1996):Psihološki rečnik, Beograd, Savremena administracija.

Kuzmanović, B.(1986): Preferencije načina života, Zbornik Filozofskog fakulteta, Beograd.

Popadić, D. (1995): Uzrasne i generacijske razlike u preferenciji životnih stilova,

Psihološka istraživanja 7, Institut za psihologiju, Beograd.

Todorović, J. (2005): Vaspitni stilovi roditelja i samopoštovanje adolescenata, Niš,

Prosveta.