Muhasebe Ders Notu

TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ
MERKEZ BİRLİĞİ
30/06/2019
MUHASEBE DERS NOTU
MUHASEBE: İşletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan mali nitelikli (parayla ifade
edilen) işlemlere ait bilgileri, kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak
suretiyle ilgili kişi ve kurumlara sunulan bilgi sistemidir.
Muhasebenin tanımında da görüldüğü üzere muhasebenin temel fonksiyonları şunlardır;

1- Kaydetme
2- Sınıflandırma
3- Özetleme
4- Analiz ve Yorum
1) Kaydetme: Mali nitelikli işlemlere ait bilgilerin belgelendirilmesi, daha sonra sunulması ve
yorumlanmaya hazırlanması için belirli şekil ve kurallara göre muhasebe defterine yazılması işleminde
denir.
2) Sınıflandırma: Çok sayıdaki bilgilerin belirli sınıf ve gruplara göre düzenlenmesi işlemine denir.
Büyük deftere yapılan kayıtlar, sınıflandırma fonksiyonuna örnektir.
3) Özetleme: Kaydedilmiş ve sınıflandırılmış çok sayıda bilginin anlamlı bir şekilde kısaltılması ve bu
bilgilerden raporların hazırlanması işlemine denir. Bilanço ve gelir tablosu, özetleme fonksiyonuna
örnektir.
4) Analiz ve Yorum: Bilgilerin işletme yönetimi ve diğer kişi ya da kurumların kararlarında yararlı
olabilmesi için analiz ve yorum yapılarak kullanılabilir bilgiler haline getirilmesi işleminde denir.
MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI
1-Sosyal Sorumluluk Kavramı: Bu kavram, muhasebenin organizasyonunda, muhasebe

uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında belli kişi ve grupların
değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve bu nedenle gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması
gereğini ifade eder.
2-Kişilik Kavramı: Bu kavram, işletmenin ortak ya da ortaklarından, yöneticilerinden, personelinden ve
diğer üçüncü kişilerden ayrı bir kişiliği sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu
kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.
3-İşletmenin Sürekliliği Kavramı: İşletmenin ömrünün ortakların, çalışanların ve diğer üçüncü kişilerin
ömrüne bağlı olmadığını ifade eder. Bütün işletmeler ilk kuruluşunda, devamlı faaliyette bulunmak
amacıyla kurulurlar. Yani işletmeler birkaç yıl sonra kapanmak üzere kurulmaz, işletmenin sonsuz ömre
sahip olduğu varsayılır. Bu kavram, maliyet esası kavramının temelini oluşturur.
1
4-Dönemsellik Kavramı: İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli
dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak
saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların
aynı döneme ait maliyet, gider ve zararla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.
5-Parayla Ölçülme Kavramı: mali nitelikli işlemlerin, muhasebe kayıtlarına ulusal para birimi ile
geçirilmesi gereğini ifade eder. Diğer bir ifadeyle, parasal işlemlerin ölçülüp kaydedilmesinde ortak para
ölçüsü olmasıdır.
--- Bu ilk 5 maddede belirtilen ilkeler işletme ile muhasebe fonksiyonları arasında ilişki kurar. Sonraki
7 madde ise muhasebe kayıt düzeni ve raporlama tekniği ile ilgilidir. ---
6-Maliyet Esası Kavramı: Para ve alacaklar dışındaki varlıkların elde edilme maliyeti ile muhasebe
kayıtlarına geçirilmesini ifade eder. Elde edilme maliyeti, mal işletmeye gelene kadar yapılan harcamaları
ifade eder.
7-İhtiyatlılık Kavramı: Mali nitelikli işlem ve olayların muhasebe kayıtlarına geçirilmesinde temkinli
davranılması ve ileride oluşabilecek risklerin de göz önünde bulundurulmasını ifade eder. Bu kavram,
muhtemel gider ve zararlar için karşılık ayrılmasını, muhtemel gelir ve karlar için ise gerçekleşinceye
kadar herhangi bir işlem yapılmaması gerektiğini ifade eder.
8-Tam Açıklama Kavramı: Mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kurumların
anlayabileceği şekilde açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablo kalemleri arasında yer almayan
ancak alınacak kararları etkileyebilecek hususların bilanço dipnotlarında gösterilmesi bu kavramın
gereğidir.
9-Tutarlılık Kavramı: Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının birbirini izleyen
dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. Mali tabloların karşılaştırılabilir olması da
bu kavram gereğidir. Bu kavram, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin
değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür.
10-Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne
uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak
yöntemlerin seçilmesinde tarafsız davranılması gereğini ifade eder.
11-Önemlilik Kavramı: Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve
değerinin, mali tablolara bakarak karar verecek kişi ya da kurumların kararını etkileme düzeyini ifade
eder.
12-Özün Önceliği Kavramı: İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin
değerlendirmelerin yapılmasında, biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.
MALİ TABLOLAR
A- Temel Mali Tablolar

1) Bilanço
2) Gelir Tablosu
B- Ek Mali Tablolar
1) Nakit Akım Tablosu
2) Fon Akım Tablosu
3) Kar Dağıtım Tablosu
4) Öz Kaynak Değişim Tablosu
2
MALİ TABLOLARIN AMAÇLARI
1- İşletme sahiplerinin, yöneticilerin, kredi verenlerin ve diğer ilgili kişi ve kurumların karar almalarına
yardımcı bilgiler sağlamak,
2- İşletmelerin varlık, kaynak yapısı ve bunlardaki değişiklikler ile faaliyet sonuçları hakkında yararlı
bilgi sağlamak,
3- İlgili taraflara gelecekteki nakit akışları hakkında bilgi vermek.
1-BİLANÇO
Bilanço, işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıkları ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren
tablodur. Bilanço yıl içinde herhangi bir tarihte düzenlenebilir.
Bilançonun sol tarafına aktif (varlık), sağ tarafına da pasif (kaynak) denir. Bir işletmenin varlıkları ile bu
varlıkların sağlandığı kaynaklar arasında bir eşitlik olmalıdır. Yani aktif ile pasif her zaman birbirine
eşittir. Buna “bilançonun temel eşitliği” denir.
……….TARIM KREDİ KOOPERATİFİNİN

AKTİF(VARLIK) 31.12.2016 TARİHLİ BİLANÇOSU PASİF(KAYNAK)
1. Dönen Varlıklar 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

2. Duran Varlıklar 4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
5. Öz Kaynaklar
Aktif Toplamı ……………… Pasif Toplamı ……………..
AKTİF TOPLAMI = PASİF TOPLAMI

VARLIKLAR = KAYNAKLAR
VARLIKLAR = SERMAYE + BORÇLAR
Bilançonun aktifi en likit olandan likit olmayana (likit esasına) doğru sıralanır. Pasif tarafı ise en kısa
vadeli borçtan, en uzun vadeli borçlara (geri ödeme esasına) göre sıralanır.
Dönen varlıklar, bir yıl veya paraya dönüşebilen varlıklardır.

Duran varlıklar, bir yıl veya bir faaliyet dönemi içinde paraya dönüşmesi beklenmeyen ve işletme
faaliyetinde kullanılan varlıklardır.
Kısa vadeli yabancı kaynaklar, bir yıl içerisinde ödenmesi gereken borçlardır.
Uzun vadeli yabancı kaynakları, bir yıldan daha uzun sürede ödenmesi gereken borçlardır.
Öz kaynaklar, başlangıçta koyulan sermaye ile dağıtılmayıp işletmede bırakılan kar ve yedeklerin
oluşturduğu gruptur.
3
BİLANÇO İLKELERİ
A-Varlıklara İlişkin İlkeler

1-Dönen /duran varlık ayrımında, 1 yılın ölçüt alınması ilkesi.
2-Vadeleri 1 yılın altına inen duran varlıkların aktarılması ilkesi.
3-Dönem ayrıcı aktif karakterli işlemlerin ayrıca gösterilmesi.
4-Vadeli alacakların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi.
5-Birikmiş amortismanların gösterilmesi ilkesi.
6-Birikmiş tükenme paylarının gösterilmesi ilkesi.
7-Alacakların özelliklerine göre ayrılması ilkesi.
8-Kesin olmayan alacaklar için tahakkuk yapılmaması ilkesi.
9-Kullanılması hukuken sınırlı varlıkların belirtilmesi ilkesi.
B-Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler
1-Kısa /uzun vadeli borç ayrımında 1 yılın ölçüt alınması ilkesi.
2-Vadesi 1 yılın altına inen borçların kısa vadeli yabancı kaynaklara aktarılması ilkesi
3-Borçlarının tümünün gösterilmesi ilkesi.
4-Dönem ayrıcı pasif işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi.
5-Vadeli borçların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi.
6-Borçların özelliklerine ayrılması ilkesi.
C- Özkaynaklara İlişkin İlkeler
1-Özkaynakların işletme sahip veya ortaklarının haklarını göstermesi ilkesi.
2-Sermaye paylarının özelliklerine göre belirlenmesi ilkesi.
3-Azalan öz kaynağın belirtilmesi ilkesi.
4-Öz kaynağın net olarak gösterilmesi ilkesi.
5-Zararın öz kaynaktan indirilmesi ilkesi.
6-Sermaye yedeklerinin gelir unsuru olarak gelir tablosuna alınmaması ilkesi.
2-GELİR TABLOSU
Gelir tablosu, işletmenin belirli bir döneme ait faaliyet sonucunu gösteren tablodur. Diğer bir ifade ile
işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği gelirler ile aynı dönemde katlandığı giderleri ve bunların
karşılaştırılması sonucunda işletmenin elde ettiği kar veya zararın brüt satışlardan başlayarak nasıl
oluştuğunu gösteren tablodur.
A. BRÜT SATIŞLAR
B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)
C. NET SATIŞLAR
D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI
E. FAALİYET GİDERLERİ
FAALİYET KARI/ZARARI
F. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR
G. DİĞER FAALİYETLERDEN OLARAN GİDER VE ZARARLAR (-)
H.FİNANSMAN GİDERLERİ
OLAĞAN KAR/ZARAR
I. OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
J. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
DÖNEM KARI/ZARARI
K. DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)
DÖNEM NET KARI/ZARARI
4
GELİR TABLOSU İLKELERİ
1-Gerçekleşmiş Hasılat İlkesi
2-Dönemsel Hasılat-Maliyet Eşleştirilmesi İlkesi
3-Uygun Amortisman İlkesi
4-Uygun Maliyet Dağıtımı İlkesi
5-Olağan Dışı Gelir ve Giderlerin Ayrı Gösterilmesi İlkesi
6-Tüm Gelir ve Giderlerin Gösterilmesi İlkesi
7-Uygun Karşılık İlkesi
8-Değerlemede Tutarlılık İlkesi
9-Şarta Bağlı Giderlerin Gelir Tablosuna Yansıtılması İlkesi
3- NAKİT AKIM TABLOSU

Bu tabloda hesap kalemleri değerlendirilirken, karşılıklar, reeskontlar, vazgeçilen alacaklar, önceki
dönem gelir kar gider ve zararları gibi nakit giriş veya çıkışını gerektirmeyen tutarların dikkate alınması
gerekir
4-FON AKIM TABLOSU
Bir bölüm belirli bir dönemde bir işletmenin faaliyetlerini finanse etmek için sağladığı kaynakları ve bu
kaynakların kullanıldığı yerlerini özetleyen finansal durumdaki değişmeleri açıklayan fon akım
tablosunun düzenlenmesinde ve sunulma esasını teşkil eder.
5- KAR DAĞITIM TABLOSU
İşletmenin dönem karının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Ödenecek vergilerin ayrılacak yedeklerin
ve ortaklara dağıtılacak kar paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına temettü tutarlarının
hesaplandığını gösterir.
6-ÖZ KAYNAKLARIN DEĞİŞİM TABLOSU
İlgili dönemde öz kaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren
tablodur.
HESAP: Hesap, bilanço ve gelir tablosu hesaplarında parasal işlemler nedeni ile meydana gelen artış ve
azalışları kaydetmek amacıyla kullanılan çizelgelerdir. Her bir varlık, sermaye, borç, gelir ve gider kalemi
için ayrı bir hesap düzenlenir ve bu unsurlardaki artış ve azalışlar bu hesaplara kaydedilir. Muhasebenin
görevlerinden olan “sınıflandırma” fonksiyonunun bir gereği olarak kullanılmaktadır.
BORÇ …..HESABI ALACAK
BORÇ TOPLAMI ALACAK TOPLAMI
Hesap Açmak: Mali nitelikteki işlemin yarattığı etkiye göre hesabın borç (sol) veya alacak (sağ) tarafına
ilk kez rakam yazma işlemidir.
Hesabı Borçlandırmak: Hesabın borç tarafına kayıt yapma işlemidir.
Hesabı Alacaklandırmak: Hesabın alacak tarafına kayıt yapma işlemidir.
Hesabın Borç Toplamı: Hesabın borç tarafının genel toplamıdır.
Hesabın Alacak Toplamı: Hesabın alacak tarafının genel toplamıdır.
Hesabın Borç Kalanı: Hesabın borç kalanının alacak kalanından fazla olması durumunda, aradaki fark
borç kalanını verir.
5
Hesabın Alacak Kalanı: Hesabın alacak kalanının borç kalanından fazla olması durumunda, aradaki fark
alacak kalanını verir.Hesabın Kapalı Olması: Hesabın borç ve alacak toplamının birbirine eşit olması
durumudur.
Hesabın Denkliği: Hesap kalanının, fiili sonuca eşit olmasıdır.
HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI
Varlık (Aktif) Hesapları Kaynak (Pasif) Hesapları

1- İlk kayıt borç tarafına yapılır. 1- İlk kayıt alacak tarafına yapılır.
2- Artışlar borç tarafa, azalışlar alacak tarafa 2- Artışlar alacak tarafa, azalışlar borç tarafa
kaydedilir. kaydedilir.
3- Borç kalanı verir. 3- Alacak kalanı verir.
4- Dönem sonunda kapatılırken alacaklandırılır. 4- Dönem sonunda kapatılırken borçlandırılır.
Gider Hesapları Gelir Hesapları

1- Gider doğduğu anda, ilgili gider hesabının borç 1- Gelir gerçekleştiğinde, ilgili gelir hesabının
tarafına kaydedilir. alacak tarafına kaydedilir.
2- Dönem sonunda kapatılırken alacaklandırılır. 2- Dönem sonunda kapatılırken borçlandırılır.
3- Dönem karı veya zararı hesabının borcuna 3- Dönem karı veya zararı hesabının alacağına
aktarılır. aktarılır.
4- Önceki dönemden kalan almaz ve sonraki 4- Önceki dönemden kalan almaz ve sonraki
döneme kalan vermez. döneme kalan vermez.
Düzenleyici Hesaplar: Asli hesapları etkileyen, asli hesapların bilançoda gerçek değerleriyle
gösterilmesini sağlayan hesaplardır. Örneğin 103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabı düzenleyici
bir hesaptır ve 102-Bankalar hesabının altında eksi olarak yer alır. İşletmeler çeki bankaya hitaben
kestikleri için, çekin karşılığını düştükten sonra kalan para bankadaki gerçek parayı gösterir.
Düzenleyici hesaplar aktifi düzenleyici ve pasifi düzenleyici hesaplar olmak üzere ikiye ayrılır.
Nazım Hesaplar: Bilançonun aktif ve pasif toplamını etkilemeyen sadece bilgi amaçlı kullanılan
hesaplardır.
Tek Düzen Hesap Planındaki;

-100-599 hesaplar arası BİLANÇO HESAPLARI
-600-699 hesaplar Arası GELİR TABLOSU HESAPLARI
-710-781 hesaplar Arası MALİYET HESAPLARI
-900-989 hesaplar arası NAZIM HESAPLARI
Göstermektedir.
MİZAN
Yevmiye defterinden büyük deftere aktarmaların doğru olup olmadığının kontrol edilmesine yarayan
çizelgelere mizan denir. Büyük defterin borç toplamı mizanın borç tutarları kısmına, alacak toplamı ise
mizanın alacak tutarları kısmına geçirilir.
6
..... TARIM KREDİ KOOPERATİFİNİN
…… TARİHLİ …..MİZANI
TUTARLAR KALANLAR
HESAPLAR
BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
TOPLAMLAR
MİZAN TÜRLERİ
Aylık (Ara) Mizan: Dönem içerisinde aylık olarak düzenlenen mizandır.

Genel Geçici Mizan: Dönem sonunda düzenlenen ilk mizandır. Bu mizan envanter işlemlerinden önce
düzenlenir. Fiili durumla, hesapların borç/alacak kalanı genel geçici mizandan hareketle karşılaştırılır.
Kesin Mizan: Envanter işlemlerinden sonra düzenlenen mizandır. Bu mizanda hesaplar gerçek tutarlarını
yansıtacak şekilde yer alırlar. Çünkü yanlışlıklar varsa, bu hesaplar kedin mizana aktarılmadan önce
düzenlenir. Kesin mizanda, 6 ve 7 kodlu gelir-gider hesapları ile maliyet hesapları kapanmış olarak yer
alır. Dönem sonu bilançosu kesin mizandan hareketle düzenlenir. Kesin mizanda borç kalanı veren
hesaplar dönem sonu bilançosunun aktifine, alacak kalanı veren hesaplar ise bilançonun pasifine aktarılır.
MUHASEBE SÜRECİ
Dönem Başı İşlemler

1- Dönem başı envanterinin çıkarılması
2- Dönem başı bilançosunun düzenlenmesi
3- Dönem başı envanterinin envanter defterine kaydı
4- Açılış yevmiye kaydı
5- Açılış yevmiye kaydının büyük deftere aktarılması
Dönem İçi İşlemler

1- Günlük işlemlerin önce yevmiye defterine sonra büyük deftere aktarılması
2- Aylık mizanın düzenlenmesi
Dönem Sonu İşlemler

1- Genel geçici mizanın çıkarılması
2- Dönem sonu envanterinin çıkarılması
3- Dönem sonu envanterinin envanter defterine kaydı
4- Dönem sonu işlemlerinin yevmiye ve büyük deftere aktarılması
5- Gelir-gider hesaplarının kapatılması
6- Kesin mizanın düzenlenmesi
7- Bilanço ve gelir tablosunun düzenlenmesi
8- Kapanış kaydı (aktif ve pasif hesapların kapatılması)
7
TUTULMASI/KULLANILMASI ZORUNLU DEFTER VE BELGELER
DEFTERLER
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 64. maddesindeki “Her tacir, ticari defterleri tutmak ve
defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini
ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya
koymak zorundadır.” hükmü ile defter tutmayı emretmiş ve aşağıda belirtilen defterlerin tutulmasını
zorunlu kılmıştır.
1) Yevmiye Defteri
2) Defteri Kebir (Büyük Defter)
3) Envanter Defteri
4) Ortaklar Pay Defteri
5) Yönetim Kurulu Karar Defteri
6) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
Bununla birlikte, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 176. maddesinde, tüccarları defter tutma bakımından iki
sınıfa ayırmış, I. sınıf tüccarları Bilanço Esasına göre, II. sınıf tüccarları ise İşletme Esasına göre defter
tutmak zorunda kılmıştır.
I. Sınıf Tüccarların Tutmak Zorunda Oldukları Defterler: 1) Yevmiye Defteri

2) Defteri Kebir (Büyük Defter)
3) Envanter Defteri
II. Sınıf Tüccarların Tutmak Zorunda Oldukları Defter: İşletme Hesabı Defteri
DEFTER TUTMADA AMAÇ

Defter tutmanın amaçları veya faydalarını üç ana başlık altında belirtirsek;
1) Yönetime Bilgi Vermek: Kooperatifi yönetenler, defterlerde ve defterlerden elde edilecek finansal
raporlarda mevcut rakamların kendilerine vereceği bilgiler sayesinde Kooperatifin geçmişteki halini,
şimdiki durumunu tespit ve geleceğe yönelik plan ve projelerin neler olabileceği konusunda karar almak
imkânlarına kavuşurlar.
2) Kredi Verenlere Bilgi Vermek: Her işletme veya Kooperatif yabancı sermayeye ihtiyaç duyabilir.
Bu yabancı sermaye, bankalar kredi veren diğer kurumlar veya kendi üst kuruluşlarından temin edilir.
Kredi veren bu kurumlar kredi vermeden önce kredinin geri dönme garantisinin ne olduğunu bilmek
isterler. Bunun için gizli veya açık yollarla, talepçinin borç ve alacakları, mali kuvvet ve ekonomik
potansiyeli hakkında bilgi toplarlar. Genellikle bu araştırmalar kredi talep eden kurumun defterlerinden
elde edilen finansal raporlar üzerinden yapılır.
3) Ortaklara Bilgi Vermek: Kooperatifin sahibi olan ortaklara gerekli bilgileri ve ana sözleşmeye uygun
olarak Kooperatifin yönetilip yönetilmediğini, Kooperatifin mali ve ekonomik durumunu, borç ve alacak
ilişkilerinin ne yönde olduğunu öğrenebilmesi ve yönetimi denetleyebilmesi de Kooperatiflerde defter
tutmayı zorunlu kılan başlıca hususlardandır.
8
DEFTER KAYITLARINA İLİŞKİN KURALLAR
Mükellefler tarafından tutulan defter ve kayıtlara ilişkin olarak uyulması gereken kurallar şunlardır:
1) Defter ve kayıtlar Türkçe tutulmalıdır. Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlere başka dilden
kayıt da yapılabilir.
2) Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılmalıdır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek
şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir.
3) Defterler mürekkep veya makine ile yazılmalıdır.
4) Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir.
5) Diğer defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler okunaklı şekilde
çizilmek ve doğrusu üst veya yan tarafına yazılmak suretiyle yapılabilir.
6) Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek
yasaktır.
7) Defterde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve
atlanamaz.
8) Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz.
9) Tasdikli müteharrik yapraklarda bu sayfaların sırası bozulamaz ve yırtılamaz.
Hesap Dönemi
Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem
başında yeniden açılır.
Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır. Şu kadar ki, takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin
mahiyetine uygun bulunmayanlar için, bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12'şer aylık özel
hesap dönemleri belli edebilir. Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir
yıldan eksik olan faaliyet süresi, hesap dönemi sayılır. Bu maddeye göre özel hesap dönemi tayin
edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır. (VUK.
madde 174)
TUTULMASI ZORUNLU TİCARİ DEFTERLER

1) Yevmiye Defteri: Kayda geçirilmesi gereken işlemlerin ilgili belge veya ispata dayanan evraktan
çıkarılarak tarih sırasıyla ve madde halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye maddelerinde
madde sıra numarası, tarih, borçlu hesap, alacaklı hesap, tutar ve her kaydın dayandığı belgelerin türü ile
varsa tarihleri ve sayıları bulunmalıdır. Yevmiye defteri ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur.
…/…/…
Madde Borçlu Hesap
No Alacaklı Hesap
…/…/…
Mali nitelikli bir işlemi bütünüyle içine alan ve birbirine paralel iki çizgiyle sınırlanan alana “yevmiye
maddesi” denir.
Basit Madde: Yevmiye maddesinin borç tarafında bir hesap, alacak tarafında bir hesabın yer aldığı madde
türüdür.
Birleşik Madde: Yevmiye maddesinin borç ya da alacak tarafından birinde birden fazla hesabın yer aldığı
madde türüdür.
Karma (Karışık) Madde: Yevmiye maddesinin hem borç hem de alacak tarafında birden fazla hesabın
yer aldığı madde türüdür.
9
2) Defteri Kebir (Büyük Defter): Yevmiye defterine geçirilmiş olan işlemleri buradan alarak sistemli
bir şekilde ilgili olduğu hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. Defteri
kebirdeki kayıtlarda tarih, yevmiye defteri madde sıra numarası, tutar, toplu hesaplarda yardımcı nihai
hesapların isimleri bulunmalıdır. Defteri kebir ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur.
BORÇ …….HESABI ALACAK

Madde Madde
Açıklama Tutar Açıklama Tutar
Tarih No Tarih No
3) Envanter Defteri: Ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda
taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin teker teker
kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir. Hesap dönemi 12 ayı geçemez. Vergi
Usul Kanunu’nun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına
uygun düşen süre içinde ve her halükarda hesap döneminin sonunda itibaren 3 ay içinde çıkarılır ve deftere
kaydedilir.
4) Pay Defteri: Pay sahiplerinin kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir. Pay
defterine yapılacak kayıtlarda pay sahibinin adı soyadı veya unvanı, pay sahibinin iletişim bilgileri, payın
nominal değeri, sahip olunan pay sayısı ve toplam tutar, payın tertibi, payın edinme tarihi, deftere kayıt
tarihi, payın senede bağlanıp bağlanmadığı ve türü, payın edinimi ve devrine ilişkin gerekli açıklamalar
bulunmalıdır. Her pay sahibi defterde ayrı bir sayfada izlenir.
5) Yönetim Kurulu Karar Defteri: Birimlerimizde yönetim kurulunun kurum ile ilgili olarak aldığı
kararların yazıldığı ciltli ve sayfa numaraları teselsül eden defterdir. Karar defterindeki kayıtlarda en
azından karar tarihi, karar sayısı, toplantıda hazır bulunanlar, kararın içeriği, üyelerin imzaları
bulunmalıdır.
6) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri: Tüzel kişi ve delegelerce genel kurul toplantılarında
görüşülen hususların ve alınan kararların kaydedildiği ciltli ve sayfaları teselsül eden defterdir. Genel
kurul yapılırken sorulan sorular, verilen cevaplar, sunulan önergeler, alınan kararlar bu deftere işlenerek
düzenleneceği gibi hazırlanan toplantı tutanağının deftere yapıştırılması şeklinde de olabilir.
7) Damga Vergisi Defteri: Bu defterin tutulmasında, Vergi Usul Kanunu’nun kayıt nizamı ve tasdik
zamanına ilişkin hükümlerine uyulacaktır.
Anonim şirketler, damga vergisi defteri tutmak zorundadır. Anonim şirket dışındaki diğer kurumlar
vergisi mükellefleri ile kollektif ve adi komandit şirketler ve bilanço esasına göre defter tutan gerçek
kişiler istemeleri halinde damga vergisi defteri tutabileceklerdir.
488 Sayılı Damga Vergisi Kanunun pul yapıştırma şeklinde ödemeyi düzenleyen maddelerinde yapılan
değişikliğe göre, 01.01.2005 tarihinden itibaren damga vergisinin pul yapıştırılması şekliyle ödenmesine
son verilerek, makbuz karşılığı ödeme şekli asıl ödeme usulü olarak belirlenmiştir. (14.02.2005 tarih 1271
Sayılı Genelge)
10
E-FATURA, E-DEFTER, E-SERTİFİKA
14.12.2012 tarih ve 284797 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 421 sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği ile;
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar ile bunlardan 2011
takvim yılında mal alan (tutarı ve cinsine bakılmaksızın) mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari
25 milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar 01.01.2014 tarihine kadar e-fatura kullanma zorunluluğu
kapsamına alınmıştır.
Yapılan düzenleme ile Merkez Birliğimiz ve Bölge Birliklerimizden 2011 yılı brüt satış hasılatı asgari 25
milyon TL’yi geçenler e-fatura kullanma mecburiyetine girmektedir.
2014 yılı ve müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 10 milyon TL ve üzeri olan mükellefler için
01.01.2016 tarihinden itibaren e-fatura ve e-defter tutma zorunluluğu getirilmiştir. Tüm
Kooperatiflerimizin e-fatura ve e-defter uygulamasına 01.01.2016 tarihi itibariyle geçilmesi kararı
alınmıştır.
2014 yılı ve müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 10 milyon TL ve üzeri olan mükellefler için
01.01.2016 tarihinde getirilen mecburiyet gereği Kooperatiflerimiz Yevmiye ve Defteri Kebir’leri e-koop
üzerinden oluşturulacaktır. Bu defterler için açılış tasdik işlemine gerek kalmayacaktır.
Diğer tutulan envanter, yönetim kurulu karar ve genel kurul defterlerinin tasdik işlemleri önceden olduğu
gibi süresi içerisinde yapılacaktır.
Açılış Kapanış
Defter Adı Açıklamalar
Tasdiki Tasdiki
Yevmiye Defteri E-defter
Defteri Kebir E-defter
Zorunlu
Envanter Defteri Yok Her dönem açılış zorunlu
(Aralık)
Zorunlu Takip eden yıllarda yeterli sayfa

Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri Yok
(Aralık) varsa kullanılmaya devam edilir.
Zorunlu Takip eden yıllarda yeterli sayfa

Pay Defteri Yok
(Aralık) varsa kullanılmaya devam edilir.
Zorunlu Zorunlu Her dönem açılış ve kapanış

Yönetim Kurulu Karar Defteri
(Aralık) (Ocak) zorunlu
SAKLAMA VE GÖSTERME MECBURİYETİ
Saklama Mecburiyeti: Vergi Usul Kanununa göre tutulmakta olan defterin, ilgili bulundukları yılını
takip eden yıldan itibaren 5 YIL süre ile saklanması mecburidir.
Bu süre Türk Ticaret Kanunu ile en az l0 YIL olarak sınırlandırılmıştır.
Kooperatif ve Birlikler Merkez Birliğinden yetki almaksızın saklanması mecburi olan defter ve belgeleri
imha edemezler.
11
Saklamakla sorumlu olunan defter ve kağıtlar yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet sebebiyle
ve kanuni müddet içinde kaybolursa, olayın öğrenildiği tarihten itibaren 15 GÜN içinde Kooperatifin
bulunduğu yerin yetkili mahkemesinden (Asliye Hukuk Mahkemesi) kendisine bir belge verilmesi
istenecektir. (Türk Ticaret Kanunu 82.madde.)
Gösterme Mecburiyeti: Saklamaya mecbur olunan defter ve belgelerin saklama süresi içerisinde yetkili
makam ve memurların talebi üzerine gösterilmesi için arz edilmesi mecburidir.
Kayıt Zamanı (VUK.Madde 219)

Muameleler defterlere zamanında kaydedilir. Şöyle ki:
a) Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak
bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların 10 günden fazla geciktirilmesi caiz değildir.
b) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri, primonata ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve
parafını taşıyan vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere
işlenmesi hükmündedir. Bu gibi hallerde, muamelelerin defterlere 45 gün içinde kaydedilmesi
zorunludur.
c) Günlük kasa, günlük perakende satış ve hasılat defterleri ile serbest meslek kazanç defterine
muameleler günü gününe kaydedilir.
d) E-Fatura sisteminde alınan temel faturalar tarafımıza ulaştığı anda kabul edilmiş sayılırken, ticari
faturalar için kesildiği tarihten itibaren 7 günlük kabul süresi vardır.
MUHASEBEDE KULLANILAN BELGELER
1) Vergi Usul Kanunundan Kaynaklanan Belgeler

a) Fatura
b) Sevk irsaliyesi (Mal Hareketini kontrol etmek amacıyla getirilen malın sevki anında mal ile birlikte
bulunan bir belgedir.)
c) İrsaliyeli fatura
d) Perakende satış vesikaları
e) Müstahsil makbuzu
f) Gider pusulası
g) Yazarkasa fişi
h) Serbest meslek makbuzu
i) Döviz alım satım belgesi
j) Ücret bordrosu
k) Taşıma irsaliyesi
l) Yolcu listesi
m) Günlük müşteri listesi
2)Türk Ticaret Kanunundan Kaynaklanan Belgeler

a) Bono (emre muharrer senet) e) Tahvil
b) Poliçe f) Hazine bonosu
c) Çek g) Varlığa dayalı menkul kıymetler
d) Hisse senedi h) Finansman bonosu
12
3)İşletme İçi İşlemleri Kanıtlayıcı Belgeler
İşletme İçi İşlemleri Kanıtlayıcı Belgeler (Talimat, beyanname taahhüt ve tutanaklar):
-Ortak beyannamesi,
-Ortak yüken ve ek yüken belgesi,
-Kredi sözleşmesi,
-Kredi senetleri,
-Gayrimenkul rayiç tespit tutanağı
MUHASEBE FİŞLERİ
Bir işlemin muhasebe defterlerin kaydedilmeden önce yazıldığı yetkili imzaları taşıyan ve bir yevmiye
maddesindeki bilgileri içeren fişe muhasebe fişi denir. İşlem fişlere yazıldıktan sonra defterlere
kaydedilir. Bilgisayarlı muhasebede fiş düzenlendiğinde yevmiye defteri, defterikebir ve yardımcı
kayıtlar oluşturulmaktadır.
1-Tahsil Fişi: Kasaya giren herhangi bir para için satış fişi satış faturası gibi ispat edici belgelere veya
statüden doğan alacaklara dayanılarak düzenlenir.
Tahsil fişlerinin bir örneği makbuz olarak tanzim edilir ve ilgililere verilir.
2-Tediye Fişi: Kasadan çıkan herhangi bir para için fatura, senet, makbuz, bordro gibi ispat edici belgelere
göre düzenlenir.
3-Mahsup Fişi: Herhangi bir nakit hareketi ilgilendirmeyen işlemlerin muhasebeleştirilmesi amacıyla
düzenlenir.
Muhasebe Fişlerine ilişkin Esaslar

a) Sıra numarası takip etmesi,
b) Fiş düzenleme tarihi,
c) Fişin ve yevmiye defterine kaydedildiği madde numarası,
d) İlgili ana ve yardımcı hesap numaraları ad ve tutarları,
e) Fişin hangi olay veya işlem nedeniyle düzenlendiği konusunda yeterli bilgi,
f) Rakam ve yazı ile tutarı,
g) Fişi düzenleyen kişinin parafı ile yetkililerin imzaları,
h) Tahsil ve tediye fişlerinde veznedar veya vezne görevlisinin imzası ile tediye fişlerinde alındı imzası
i) Ödeme fişi ile ilgili bir tahsil fişi varsa karşılık olarak belirtilmesi,
k) Fişin düzenlenme sebebi olan olay veya işlemle ilgili ispat edici belgelerin fişe eklenmesi ve tek tek
belirtilmesi,
Gibi hususlara dikkat edilecektir.
Öte yandan herhangi bir sebeple iptal edilen fişler yırtılıp atılmayacak, üzerine “iptal” yazılarak diğer
fişlerle birlikte saklanacaktır. Fişler üç nüsha olarak tanzim edilecek, birinci nüshası evrakı müsbite olarak
saklanacaktır. İkinci nüshası makbuz olarak ortağa verilecek, üçüncü nüshası ise evraklar teftiş görünceye
kadar klase edilmiş halde servis kopyası olarak muhafaza edilecektir.
FATURA VE FATURA YERİNE GEÇEN VESİKALAR:

1-Fatura,
2-Gider Makbuzu,
3-Serbest Meslek Makbuzu,
4-Perakende Satış fişi,
5-Müstahsil Makbuzu
13
1-FATURA: Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere
emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. (V.U.K.229)
Fatura ve fatura yerine geçen vesikalar noterden tasdik ettirilerek veya anlaşmalı matbaalarca bastırılarak
kullanılacaktır.
Noterler tarafından tasdik edilecek olan belgeler noter harcına tabi tutulmayacaktır.
Fatura ve fatura yerine geçen vesikaların (Müstahsil makbuzları dahil), tasdik zamanı için bir kayıt
konulmamış olup esas olan kullanılmadan önce tasdik işleminin yaptırılmış olmasıdır. Be nedenle, anılan
belgelerden bir hesap dönemi boyunca kullanılacakların tamamının bir defada tasdik ettirilmesi şart
değildir. Mükellefler işletmelerinin iş hacimlerini nazara alarak muhtelif zamanlarda belgelerini tasdik
ettirebileceklerdir. Diğer taraftan hesap dönemi sonunda ellerinde tasdikli belgeleri kalanlar bunları
müteakip dönemde de kullanabileceklerdir.
FATURANIN ŞEKLİ: Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur, (V.U.K. 230)

1-Düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası,
2-Fatura düzenleyenin adı, varsa unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi sicil numarası,
3-Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve vergi hesap numarası,
4-Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı,
5-Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası
FATURANIN NİZAMI: ( V.U.K. 231)

Faturanın düzenlenmesinde aşağıdaki kaidelere uyulur.
1-Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir
2-Faturalar,mürekkeple,makine ile veya kopya kurşun kalemle doldurulur.
3-Faturalar en az bir asıl ve bir suret olarak düzenlenir. Bir den fazla olursa kaçıncı örnek olduğu işaret
edilir.
4-Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası bulunur.
5-Malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenlenir. Bu süre geçerse
hiç düzenlenmemiş sayılır.
6-Fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi
hesap numarasının doğruluğundan sorumludur.(V.U.K.:231)
Fatura içeriğine itiraz süresi 8 GÜN dür (Türk Ticaret Kanunu’nun 23/2 nci maddesi).
FATURA KULLANMA MECBURİYETİ: (V.U.K. MD.232)

Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile Basit usulde vergiye tabi olan mükellefler ile defter tutmak
mecburiyetinde olan çiftçiler;
1-I.ve II. tüccarlara,
2-Serbest meslek erbabına,
3-Kazançları basit usulde tespit edilen mükelleflere,
4-Defter tutmak zorunda olan çiftçilere,
5-Vergiden muaf esnafa,
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak
mecburiyetindedirler.
Fatura kullanma mecburiyeti (Fiş kesme) limiti 2018 yılı için 1.200-TL’dır. Nihai tüketicilere yapılan
1.200 liradan daha küçük tutarlı satışlar için, müşterinin de istememesi koşuluyla fatura düzenleme
zorunluluğu yoktur. Bu satışlar için perakende satış fişi düzenlenmesi mümkündür.
14
2-GİDER PUSULASI (V.U.K. 234)
1. ve 2. sınıf tüccarlarla defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçiler ile basit
usulde vergiye tabi olanların;
Vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana
veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası fatura hükmündedir (Hizmetler için %10 Gelir
Vergisi kesilir, Mallar için %5 Gelir Vergisi kesilir)
Gider pusulası, işin mahiyeti, malın cins ve türü ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile
yapanın veya malı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını içerir ve iki nüsha olarak düzenlenir ve bir
nüshası işi yapana veya malı satana verilir. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde
düzenlenir.(Zirai faaliyet kapsamında yapılan işlerle ilgili hizmet satın alınması ve işçi çalıştırılması
halinde ilgili mevzuat ve 188 seri numaralı Gelir Vergisi Genel tebliği doğrultusunda % 10 yerine % 4
vergi tevkif edilmesi gerekmektedir. 08.03.2011/1583 sayılı Genelge)
3-PAREKENDE SATIŞ VESİKASI (VUK 233)

1.Sınıf ve ikinci sınıf tüccarlar ile Kazançları basit usule göre tespit olunan mükellefler ve defter tutmak
zorunda olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri
aşağıdaki belgelerin herhangi biri ile tevsik olunur.
a)Perakende satış fişi b)Makineli kasaların kayıt ruloları c)Giriş ve yolcu taşıma bileti
Perakende satış fişi, yazar kasaların kayıt ruloları ve biletlerde, işletme veya mükellefin adı, düzenlenme
tarihi ve alınan paranın miktarı gösterilir. Perakende satış fişi ile giriş ve yolcu taşıma biletleri seri ve sıra
numarası dahilinde düzenlenir. Bu fiş ve biletler kopyalı iki nüsha olarak tanzim edilir ve bir nüshası
müşteriye verilir. Yazar kasa kullanılıp da müşteriye fiş verilmemesi halinde, perakende satış fişi
düzenlenmesi ve müşteriye verilmesi zorunludur.
4-SERBEST MESLEK MAKBUZU (V.U.K. 236-237)

Serbest meslek erbabı, meslek faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek
makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak
mecburiyetindedir.
Serbest meslek makbuzlarında,
1-Makbuzu verenin adı, soyadı, unvanı adresi, vergi dairesi ve vergi hesap numarası,
2-Müşterinin adı soyadı veya unvanı ve adresi, gerekirse vergi dairesi ve vergi sicil numarası,
3-Alınan paranın miktarı,
4-Paranın alındığı tarih,
Bu makbuzlar serbest meslek erbabı tarafından imzalanır. Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası
dâhilinde düzenlenir. Adına Serbest Meslek Makbuzu düzenlenen kişi ya da kurum gerçek usulde vergi
mükellefi ise serbest meslek stopajı (2006 yılı %22 idi. 1.1.2007 den itibaren kiralar ve serbest meslek
kazancından % 20 dir.) kesintisi yapılır
5-MÜSTAHSİL MAKBUZU (VUK: 235 )

1. Ve 2. sınıf tüccarlar ile defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler ile kazançları basit usule göre tespit
edilen mükellefler, vergiden muaf çiftçilerden satın aldıkları malların bedellerini, ödedikleri sırada iki
nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona
imzalatarak almaya mecburdurlar.
Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.
Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.
Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur:
1. Makbuzun tarihi;
2. Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı, adı, unvanı ve adresi;
3. Malı satan çiftçinin soyadı, adı ve ikametgâh adresi;
15
4. Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli.
Bu maddede yazılı makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.
Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dâhilinde teselsül ettirilir
Müstahsil makbuzu da fatura yerine geçer. Müstahsil makbuzunda gerekli stopaj ( Bağ-kur ve borsa payı)
kesintileri gösterilmek zorundadır.
Hayvan Alımlarında; Tarım Ürünleri Alımında

Borsaya kayıtlı olan hayvanlarda % 1, Borsaya kayıtlı ürünlerde % 2,
Kayıtsız olan hayvan için %2 Olmayanlarda % 4
Gelir Vergisi stopajı yapılması zorunludur.

Stopaj kesintilerinin yanında % 2 Bağ-Kur Prim kesintisi ve % 0,2 borsa kesintisi zorunludur.
AYLIK İŞLEMLER ve BEYANNAMELER
1- MUHTASAR BEYANNAME: Muhtasar beyanname, Gelir Vergisi kanunun 84. maddesi gereğince,
işverenler veya vergi kesintisi yapan diğer kesimler tarafından kesilen vergilerin, matrahları ile birlikte,
toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine aittir.
Muhtasar beyanname, her ayın 26. günü akşamına kadar beyan edilir ve 26. günü akşamına kadar ödenir.
Ancak çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 kişiden az olan işverenler, muhtasar beyannameyi her ay
yerine 3’er aylık olmak üzere Nisan-Temmuz-Ekim-Ocak aylarının 26. günü akşamına kadar beyan eder
ve 26. günü akşamına kadar öderler.
2- KATMA DEĞER VERGİSİ BEYANNAMESİ: Bu beyanname, mal ve hizmet ifası hallerinde yurt
içerindeki teslim ve teslim sayılan hallerde faaliyet gösteren mükelleflerin verdiği beyanname türüdür.
KDV beyannamesi, her ayın 26. günü akşamına kadar beyan edilir ve 26. günü akşamına kadar ödenir.
Gerçek Usulde Vergilendirilen mükelleflerden alınan fatura ve benzeri vesikalardaki KDV indirim
konusu yapılabilmektedir. Basit Usulde Vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri katma değer
vergisinden istisna tutulmuştur. Dolayısıyla Basit Usulde Vergilendirilen mükelleflerden alınan fatura ve
benzeri vesikalardaki KDV’nin indirimi yapılamamaktadır. Ancak basit usulde vergilendirildikleri halde
düzenledikleri belgelere “KDV dahildir” ibaresi düşenler veya KDV gösterenlerin düzenledikleri fatura
vb. vesikalardaki KDV indirim konusu yapılabilir.
3- GEÇİCİ VERGİ BEYANNAMESİ: Geçici vergi, ticari kazanç sahipleri (basit usulde
vergilendirilenler hariç), serbest meslek erbapları ve kurumlar vergisi mükellefleri cari vergilendirme
döneminin gelir ve kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere, üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanıp
ödenen bir peşin vergi uygulamasıdır.
Geçici Verginin Mükellefleri;

* Ticari Kazanç Sahipleri
* Serbest Meslek Kazanç Sahipleri
* Kurumlar Vergisi Mükellefleri
Bu mükellefler üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançları üzerinden 103 üncü maddede yer
alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oranda (% 15) geçici vergi öderler. Kurumlar vergisi
mükellefleri ise % 22 oranında geçici vergi öderler.
16
Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar
*Basit Usulde tespit edilen ticari kazançlar,
*Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma işlerinden Elde Edilen Kazançlar, (GVK.Md.42)
*Noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar.
GEÇİCİ VERGİ ORANLARI

Kurumlar Vergisi
Yıllar Gelir Vergisi Mükellefleri
Mükellefleri
2019 15% 22%
Geçici Vergi Dönemleri

-Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar İçin,
DÖNEMİ BEYAN ZAMANI ÖDEME ZAMANI

Ocak-Şubat-Mart 17 Mayıs 17 Mayıs
Nisan-Mayıs-Haziran 17 Ağustos 17 Ağustos
Temmuz-Ağustos-Eylül 17 Kasım 17 Kasım
Ekim-Kasım-Aralık 17 Şubat 17 Şubat
İşe başlama, işi bırakma veya hesap döneminin değişmesi gibi üç aydan kısa olan vergilendirme
dönemlerinde;
-İşe başlamada, işe başlanılan tarihin içinde bulunduğu dönemin sonuna kadar olan süre,
-İşi bırakma veya tasfiye hallerinde işin bırakıldığı veya tasfiyeye girildiği tarihe kadar olan süre,
-Hesap döneminin değişmesi halinde yeni hesap döneminin başladığı tarihe kadar olan süre
Ayrı bir geçici vergi dönemi kabul edilecektir.
GEÇİCİ VERGİ MUHASEBE KAYITLARI

Geçici Vergi muhasebe kayıtlarını üç ana başlık altında toparlayabiliriz. Bunlar sırası ile tahakkuk, ödeme
ve kapanış (mahsup) kayıtlardır.(Kurumlar Vergisi Oranı %20 olarak alınmıştır.)
I-Birinci Dönem Geçici Vergi Tahakkukunun Muhasebe Kaydı

_______________31.03.2015, (30.06.2015, 30.09.2015, 31.12.2015) _________________________
193-Peş.öd.ver.ve fon 1.000.-
360-Öd.ver.ve fon 1.000.-
________________________________ / _______________________________________________
II-Birinci Dönem Geçici Vergi Ödemesinin Muhasebe kaydı
________________17.05.2015 (17.08.2015,17.11.2015,17.02.2015) __________________________
360-Öd.ver.ve fon 1.000.-
102- Bankalar 1.000.-
____________________________ / ___________________________________________________
III- Yıl Sonu Kapanış(Mahsup) İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi
Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar yıl sonunda (31.12.2…) Dönem Karı Peşin Ödenen Vergi ve Diğer
Yükümlülükler hesabına mahsup edilir.
___________________________ 31/12/2015 ____________________________________________
371-D.Karının.Peş.Öd.Vergi ve Diğ.Yük Karşılığı Hs.(-) 4.000.-
193-Peş.öd.ver.ve fon 4.000.-
_____________________________ / ___________________________________________________
17
Yıl sonunda dönem karı üzerinden hesaplanacak vergi kaydı
____________________________ 31.12….______________________________________________
691-Dönem K. Vergi ve yasal yük. Hs. 20.000
370 Dönem K.Vergi ve Y.Y.Karşılığı 20.000
_______________________31.12.20.. __________________________________________________
Dönem net karına ulaşmak için aşağıdaki kayıt yapılır:
_____________________________ 31.12.20.. ____________________________________________
690 Dönem Karı 100.000
691 Dönem K.Vergi ve Y.Yük. 20.000
692 Dönem Net Karı 80.000
______________________________ 31.12.20.. __________________________________________
Dönem net karı aşağıdaki muhasebe kaydı ile bilançoya taşınır, böylece gelir tablosu kapatılmış olur.
_____________________________ 31.12.20.. _________________________________________
_______________________________ / _______________________________________________
Ertesi dönem yıllık beyanname verilip vergi tahakkuku alındığında dönem karının peşin ödenen vergi ve
diğer yükümlülükleri 370 kodlu karşılık hesabı ile karşılaştırılacak;
_____________________________________________ / _____________________ ________________________________________________________
370-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER 20.000
YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI
371- DÖNEM KARININ PEŞİN ODENEN
VERGİ VE DİĞER YÜKÜMIÜLÜKLERİ 4.000
360 -ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 16.000
Peşin ödenen vergilerin vergi karşılığından
Düşülerek bakiyenin ödenecek vergilere aktarılması
_______________________________________________ / ___________________________________________________________________________
NOT: Dönem sonunda zarar çıkması halinde, yani fazla vergi ödenmesi durumunda mahsup işlemi
yapılmasına gerek kalmayacaktır.
4- GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ: Bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, tasarruf
veya harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarının vergilendirildiği
beyannamedir.
Her yılın Mart ayının sonuna kadar ilgili vergi dairesine verilir ve Mart ve Temmuz aylarında iki eşit
taksitte ödenir.
● Takvim yılı içinde ölüm halinde, ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde vefat eden kişi namına
varislerce yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanda bulunulması gerekmektedir.
● Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin, memleketi terkten önceki 15 gün içinde yıllık gelir
vergisi beyannamesi ile beyanda bulunması gerekmektedir.
5-KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİ: Bu beyanname, sermaye şirketleri, Kooperatifler,

iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler, iş ortaklıklarından elde edilen
kazançların ilgili vergi dairesine verilip tahakkuk ettirilen beyannamedir.
Her yılın Nisan ayının son günü akşamına kadar verilir ve Nisan ayının sonuna kadar ödenir.
18
6-DAMGA VERGİSİ BEYANNAMESİ: Damga vergisi mükellefi olanların bir ay içinde düzenledikleri
kağıtların vergisi ertesi ayın 26. günü akşamına kadar damga vergisi beyannamesi ile elektronik ortamda
beyan edilerek 26. günü akşamına kadar ödenir.
Damga Vergisi mükellefleri damga vergisini ilgilendirmeyen işlemleri olduğu dönemler için boş
beyanname verebilecekleri gibi, beyanname de vermeyebilirler.
7-BA ve BS FORMLARI: Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin bir ay içinde KDV hariç
5.000.-TL’yi aşan mal ve hizmet alımlarına ilişkin bildirimlerini “Ba Formu” ile, satışlarına ilişkin
bildirimi ise “Bs Formu” ile bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Mükellefler söz konusu bildirim formlarını aylık dönemler halinde düzenlemek ve takip eden ayın son
gününe kadar göndermekle yükümlüdürler.
VUK’ nun 396 no.lu tebliği uyarınca mükellefler, elektronik ortamda bildirilen formlarda hata veya
eksiklik bulunduğunun tespit etmeleri halinde, bunları yeniden düzenleyerek göndermek suretiyle
düzeltme yapabilirler. Tebliğe göre, düzeltme işleminde mükelleflerin düzenledikleri ilk bildirim formu
iptal edilerek yeni bildirim formu daha önce bildirilmemiş alış ve satış işlemlerini de içerecek şekilde
doldurulur. Düzeltme yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli bir noktada geç gelen fatura hangi
döneme aitse o dönem Ba formunda düzeltme yapılması gerektiğidir. Aksi takdirde satıcının faturayı
düzenlediği döneme ilişkin Bs formu ile alıcının düzenlediği Ba formu arasında dönemsel olarak
tutarsızlık olacaktır.
Süresinde verilen Ba formlarında, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilen Ba formları
için özel usulsüzlük cezası kesilmez. Fakat 10. günü takip eden 15 gün içinde verilen formlar için 1/5
oranında özel usulsüzlük cezası uygulanır.
Cezai işlemin uygulanmasında, Ba ve Bs bildirim formları tek bir form olarak değerlendirilecek ve tek
özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek: Mayıs ayına ait bir faturanın Ba formu Haziran sonuna kadar verilmektedir. Mayıs tarihli bu
faturanın mükellefe Temmuz ayında ulaşması durumda mükellefler Mayıs ayına ait Ba formunu
düzeltmelidirler.10 Temmuza kadar yapılacak düzeltmeler için özel usulsüzlük cezası uygulanmayacak,
25 Temmuza kadar yapılan düzeltmelerde ise 1/5 oranında özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır. Bu
tarihten sonra verilen düzeltmelerde özel usulsüzlük cezasının tamamı uygulanır.
ÖRNEK MUHASEBE UYGULAMALARI:
102-BANKALAR HESABI
a)Vadesiz hesaptaki 10.000.-TL çekilerek kasaya intikal ettirildiğinde;

_____________________________ / _______________________________
100-KASA HESABI 10.000.-
102.BANKALAR 10.000.-
10. TCZB vadesiz
_____________________________ / _______________________________
şeklinde tahsil fişi kesilecektir.
19
b)Vadesiz hesaba Kooperatif kasasından 15.000.- TL para yatırıldığında ise;
_________________________/____________________________________
102.BANKALAR 15.000.-
10. TCZB vadesiz 100-KASA HESABI 15.000.-
______________________________________/_______________________
şeklinde tediye fişi düzenlenecektir.
c)Vadesiz hesaptaki 15.000.- TL para Bölge Birliği borcunu ödemek için havale edilirse;
___________________________________ / __________________________
320-SATICILARA BORÇLAR 10.000.-
10. Böl.Bir. 102-BANKALAR 10.000.-
_______________________________ / ______________________________
mahsubu yapılır.
d)Vadesiz hesaptaki 11.000.- TL paranın Kooperatifin vadesi gelen banka borcuna (kısa vadeli borcuna)
mahsubunda aşağıdaki işlem yapılır.
_______________________________ / ____________________________
300-BANKA KRD 11.000.-
102-BANKALAR 11.000.-
_________________________________ /___________________________
e) Kooperatif ortağı Kemal, 10.000.- TL vadesi geçen borcunu Kooperatifin banka hesabına yatırmıştır.
Bu durumda Kooperatifçe yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
_____________________________ / ______________________________
102-BANKALAR 10.000.-
10.TCZB Vadesiz
331.ORTAKLARA BORÇLAR 10.000.-
….. No lu ortağın banka….. no lu vadesiz mevduat hesabına yatırdığı paranın mahsubu
____________________________ / ________________________________
___________________________ / _________________________________
331.ORTAKLARA BORÇLAR 10.000.-
90. (0001., ortak no) 125-TAKİPDEKİ KREDİLER 10.000.-
… no lu ortağın vadesi geçen borcunun kapatılması
________________________________ / ____________________________
Bu mahsubu takiben faiz mahsubu yapılarak işlem tamamlanmış olur.
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI (VE KREDİ KARTI İLE SATIŞLAR)
A- Kooperatifin 1400 no’lu ortağına 80,00.- TL (KDV dahil) tutarında motorin sattığımızı, satılan
miktarın maliyetinin 57,60.- TL olduğunu varsayarsak, yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki
gibidir.
_______________________________ / ________________________________________
108- DİĞER HAZIR DEĞERLER 80,00
23.Pos Makin.Taksitli Satış Mal Alım Belge.
000l.Ortaklardan Tahsil Edil.
621- SAT.TİC MAL.MALİYETİ 57,60
50.0001.0001. 153-TİCARİ MALLAR 57,60
50.0001.0001
391-HESAPLANAN KDV 12,20
20.0001.0007
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 67,80
50.0001.0001
Kredi Kartı ile 80 TL’lik motorin satışı ve depo çıkışı
___________________________ / ____________________________________________
20
Bu motorinin bedelinin bankayla yapılmış olan anlaşma gereği 30 gün sonra önceki satış tutarları ile
birlikte 1.500.-TL olarak vadesiz mevduat hesabımıza aktarılması halinde;
_____________________________ / ___________________________________________
102- BANKALAR 1.500,00
10.TCZB Vadesiz 108-DİĞER HAZIR DEĞERLER 1.500,00
23.000l.1400
Kredi Kartı ile yapılmış satış tutarlarının tahsili
__________________________ / ______________________________________________
B- Kooperatifin kredi kartı ile yapılan satışları toplamının 2.000,00.-TL olduğu ve satış bedelinin
bankayla anlaşma gereği hemen çekildiğini, ancak bankaca bu işlemler karşılığında 20,00-TL ücret
aldığını varsayarsak yapılacak işlem aşağıdaki gibidir.(Banka ekstresi alınıp mutabakat yapılıp bankanın
aldığı ücrete ilişkin dekont alındıktan sonra)
__________________________ / ______________________________________________
102- BANKALAR 1.980.-
612- DİĞER İNDİRİMLER 20.-
22.Pos Makin.Satış Komis.Giderleri
108-DİĞER HAZIR DEĞERLER 2.000,00
Bankaya ödenen komisyon/masraf (20.-TL) olup mahsubu.

__________________________ / ______________________________________________
100-KASA HESABI 1.980.-
102-BANKALAR 1.980.-
Kredi Kartı ile yapılmış satış tutarlarının tahsili
__________________________ / ______________________________________________
**Bu hususun muhasebesi 15.08.2008 tarih ve 3350/11951 sayılı ile 16 Bölge Birliğine talimatlanmış,
Bölge Birliklerince de sirkü ile duyurulmuştur.
SERMAYE İŞLEMLERİ
Yeni Ortak Kaydı ve Sermaye Giriş İşlemi:
Kooperatife ilk girişte tespit edilen kredinin % 5 oranında taahhüt alınır ve alınan taahhüdün 1/4’ü peşin
olarak, kalanı 3 eşit taksitte tahsil edilir.
Örnek: 12.000.-TL. kredi tespit edilen A şahsına (11/01/2009 tarihinde ortak olduğu varsayılarak)
_________________________ 11.01.2009 ________________________________________
501-ÖDENMEMİŞ SERMAYE 600.-
500- SERMAYE 600.-

____________________________ / ______________________________________________
__________________________ 11.01.2009 ________________________________________
100-KASA 150.-

_________________________________ / _________________________________________
Diğer taksitlerin vadesi şahsın ortak alındığı ve ilk sermaye tahsilatının yapıldığı tarihtir. Yani
örneğimizde bu şahıs kredi artırımına gitmediği müddetçe kalan sermaye borçlarını 11/01/2010,
11/01/2011 ve 11/01/2012 tarihlerinde ödemek zorundadır. (Ana sözleşme md:15)
21
Pay Artırımı:
Aynı şahsın 20/08/2009 tarihinde kredisini 15.000. TL’ye yükselttiğini varsayarsak ortağın sermaye
taahhütlerinde 1 pay 100.-TL ‘den aşağı olamayacağından (15.000. (-) 12.000. = 3.000. (*) %5 = 150.)
(2009 tarih 1488 sayılı Genelge) ek taahhüdü alındıktan sonra aşağıdaki mahsup işlemi ile pay artırımı
yapılır;
_______________________ 20.08.2009 _____________________________
500-SERMAYE 200.-
______________________________/________________________________
Önceki sermaye borcundan kalan 450.00.TL. ile birlikte artırılan miktarın 1/3 ü peşin kalanın iki eşit
taksitte tahsili gerektiğinden (Anasözleşme Md.15) 450,00 + 66,66. = 516,66.-TL’nin tahsili
gerekmektedir.
________________________ 20.08.2009 ________________________________________
100-KASA. 516,66.-
501-ÖDENMEMİŞ SERMAYE 516,66.-
________________________________ / _________________________________________
Pay Azaltılması :
Ortağın 10.000.- TL mevcut kredisi dolayısıyla 500,00.- TL olan sermaye payı ortak tarafından 400,00.-
TL düşürülürse (Sermayesinin tamamının tahsil edildiğini varsayalım.)
______________________________ / __________________________________________
500-SERMAYE HESABI 100.-
331-ORTAKLARA BORÇLAR 100.-
10.Ort.Serm.Pay.Borç.
____________________________ / ____________________________________________
mahsubu yapılır.
Bu tutar ortakların ortaklığı devam ettiği sürece hiçbir surette ortaklara iade edilmeyeceği gibi, ortakların
kredi borçlarına da mahsup edilmeyecektir. Ortakların daha sonra kredilerini yükseltmeleri halinde
ortaklık payı borçlarına mahsup edilecektir. (2009 tarih 1488 sayılı Genelge)
Ortaklıktan Çıkış:
Sermaye taahhüdü 200,00.TL ve ödenmiş sermayesi 150,00.TL olan ortağın ortaklıktan çıkış işlemi
muhasebesi aşağıdaki gibidir. Ortağın kredi borcu varsa ortaklıktan çıkış işlemi için borcunu kapatması
gerekeceğinden ödenmiş sermayesi borcuna mahsup edilir, borcu yoksa o yıla ait bilançonun genel
kurulca tasdikinden sonra (Anasözleşme md.11) ortağa ödenmek üzere 331.10- hesaba alınır.
Ortağın Borcu varsa;

__________________________ / _________________________________________
500-SERMAYE HESABI 200,00.-
123-İŞL.VE YAT.KRD. 150,00.-
501-ÖDENMEMİŞ SERMAYE 50,00.-
_________________________ / __________________________________________
Ortağın borcu yoksa mahsuptaki 123-HS. yerine 331.10 Hesaba ALACAK kaydedilir ve anasözleşme
hükmü yerine geldikten sonra ilgili ortağa ödenir.
331.10 ORTAKLARA BOÇLAR hesabına aktarılan sermaye ilgili ortak eğer 5 yıl içinde parayı almazsa
ise zaman aşımına uğrar ve yedek akçeye aktarılması gerekir.
22
Bunun için örneğimizde ortağın çıkış işleminden sonra 5 yıl içinde parasını almadığını varsayarsak
______________________________ / ______________________________________
331-ORTAKLARA BORÇLAR HS 150.-
10- Ort.Serm.pay.borç.
540-YASAL YEDEKLER 150.-
00-Yedek Akçe
____________________________ / ________________________________________
Yedek Akçeye aktarılan bu tutar 2003/450 sayılı Genel Mektup gereğine Merkez Birliğine
gönderilmeyecektir.
KOOPERATİF - BÖLGE BİRLİĞİ SERMAYE İLİŞKİLERİ:

Bölge Birliği Anasözleşmesinin 12. maddesi “Ortak Kooperatifler son bilanço rakamlarına göre
sermayelerinin ¼’ünü ortaklık payı olarak taahhüt ederler ve o tarihteki tahsil edilmiş sermayelerinin
¼'ünü de Birliğe öderler” demektedir.
Örnek: 01/01/2012 tarihinde kurulan Kızılelma TKK’nın 31/12/2012 tarihindeki sermaye hesap
bakiyeleri aşağıdaki gibidir:
500-SERMAYE HS............. 20.000,00.- TL

501-ÖDENMEMİŞ SER.HS.. 8.000,00.- TL
Buna göre Kooperatifin Bölge Birliğine sermaye taahhüdü 20.000,00.-/ 4= 5.000,00.-TL.dir.
_________________________ 31.12.2012 _______________________________________

242-İŞTİRAKLER 5.000,00.
10.Böl.Bir.Serm.P.,
243-İŞTİR.SERM.TAAHHÜT. 5.000,00.
10.Böl.Bir. Serm. P.
Bölge Birliğine sermaye taahhüdü
_____________________________ / ____________________________________________
mahsubu yapılacaktır.
Kooperatifin tahsil edilmiş sermayesi (500 - 501=) 12.000.00.TL.dir. Bölge Birliğine ödenmesi gereken
sermaye ise 12.000.00. / 4= 3.000.00.-TL dir.
__________________________ 31.12.2012 ______________________________________

243-İŞTİR.SERM.TAAHHÜT. 3.000,00.
10.Böl.Bir.Serm.P.
334-TEŞKİLAT İÇİ DİĞER BORÇLAR 3.000,00.
10.-Böl.Bir.Diğer Borç.
Tahsil edilmiş Sermayenin ¼ ‘ü olup, ödenmek üzere Bölge hesabına alınması
_________________________ / ________________________________________________
__________________________ / _______________________________________________
334-TEŞ.İÇİ DİĞER BORÇLAR 3.000,00.
10.Böl.Bir.Diğer Borç.
102-BANKALAR 3.000,00.
__________________________ / _______________________________________________
Ziraat Bankası vadesiz hesaptan Bölge Birliğine havale mahsubu
___________________________ / ______________________________________________
23
Aynı Kooperatifin 31.12.2013 tarihindeki sermaye hesap bakiyelerinin ise aşağıdaki gibi olduğunu
varsayalım.
500-SERMAYE 100.000,00. 242- İŞTİRAKLER HS.....: 5.000,00.
501-ÖDENMEMİŞ S. 20.000,00. 243- İŞT.SERM.TAAH. HS...: 2.000,00
31.12.2013 tarihinde yapılması gereken ek taahhüt: ( 500 / 4) - ( 242 HS. Kalanı ) yani 100.000,00/ 4=
25.000,00 - 5.000,00.= 20.000,00.TL nin mahsubu
____________________________ 31.12.2013 __________________________________________

242- İŞTİRAKLER 20.000,00.
243- İŞT.SERM.TAAHHÜT. 20.000,00.
2013 yılı sermaye taahhüt mahsubu
________________________________/________________________________________________
Bölge Birliğine sermaye ödemesi ise;
500-HS Kalanı – 501-HS. Kalanı

_____________________________ – (242 HS Kalanı – 243 HS. Kalanı) ile hesaplanır.
4
Burada dikkat gereken husus yukarıdaki formülde 500 ve 501 hesapların 31/12/2013 tarihli bakiyeleri
farkı hesaplanıp dörde bölünecek bulunan rakamdan, 242 ve 243 Hesapların 31/12/2012 tarihli
bakiyelerinin farkı çıkarılacaktır. Bu surette bulunan rakam Bölge Birliğine o yılsonunda ödenmesi
gereken sermaye tutarıdır.
80.000,00./ 4 = 20.000,00 - (5.000,00.- 2.000,00.) = 17.000,00.-TL, 31/12/2013 tarihinde mahsup edilecek

ve havalesi gereken tutardır.
____________________________ 31.12.2013 ________________________________________
243-İŞT.SERM.TAAHHÜDÜ 17.000,00.
334-TEŞ.İÇİ DİĞER BORÇLAR 17.000,00.
10.-Böl.Bir.Diğer BO.
Ödenmek üzere tahakkuk mahsubu
_______________________________ / _____________________________________________
Mahsubundan sonra ise havale işlemini ile birlikte aşağıdaki mahsup yapılmalıdır.
___________________________ 31.12.2013 _________________________________________
334-TEŞ.İÇİ DİĞER BORÇ 17.000,00.
10.-Böl.Bir.Diğer BO.
102-BANKALAR 17.000,00.
Havale mahsubu
_____________________________ / _______________________________________________
İŞLEMİN KONTROLÜ: Yukarıda yapılan işlemlerin doğruluğunun kontrolü için aşağıdaki sağlama
işlemleri yapılabilir.
1-)500 HS.Kalanı / 4 = Bölüm 242 HS.kalanına
100.000.00./4= 25.000.00. - 25.000.00.
2-) Böl. Bir.’ne havalesi gereken sermaye 334-HS.ba aktarılmış ise

501 HS.Kalanı / 4 = Bölüm 243 HS.kalanına
20.000,00./ 4 = 5.000,00. 5.000.000.
500-501/4 = Net tahsil edilmiş sermaye 100.000,00-TL – 20.000,00-TL /4 = 20.000,00-TL

242 - 243 = BÖLGE BİRLİĞİNE ÖDENMİŞ SERMAYE tutarını verir.(= 20.000,00-TL)
24
DEPO İŞLEMLERİ:
Depoların maliyetini etkileyen nakliye, hamaliye, sigorta gibi unsurlarda depo hesaplarına borç
kaydedilerek maliyet oluşturulur. Satış fiyatı Kooperatifçe belirlendiği için zirai alet maliyet unsurlarının
da ilgili depo hesabına borç kaydedilmesi gerekmektedir.
Örnek 1:
30.12.2010 tarihinde 10 adet zirai alet 7.100.- TL. (birim maliyet 710-TL.)
%18 KDV = 1.278 .-TL
Toplam = 8.378 .-TL bedelle alımı yapıldı.
Zirai alet depo girişi için;

__________________________ 30.12.2010 _________________________________________
153-TİCARİ MALLAR 7.100.-
60.Tarımsal Mek.
191-İNDİRİLECEK KDV 1.278.-
10-Mal.ve Hiz.Al.KDV
320-SATICILAR 8.378.-
00-Merkez.Bir.Borçlar
10 Adet Zirai Alet Depo Girişi
_______________________________ / ____________________________________________
mahsup fişi kesilir.
Zirai Aletler için Gider Pusulası ile Brüt: 100.- TL hamaliye ödendi.
%10 Gelir vergisi stopajı ile net ödenen 90.-TL hamaliye ödemesi için;
____________________________ 30.12.2010 _________________________
320-SATICILAR 90.
70-.9000 Diğer Satıcılar
100-KASA 90.
__________________________ / _________________________________
Tediye fişi ile ödeme yapılır ve maliyet olduğu için de aşağıdaki mahsup ile depo hesabına alınır.
_______________________________ 30.12.2010 _____________________________________

153-TİCARİ MALLAR 100.-
60.Tarımsal Mek.
320-SATICILAR 90.-
70.Satıcıl.Borçlar
360-ÖD.VERGİ VE FON 10.-
00.Gelir vergisi
0004Gider pusulası
_______________________________ / _____________________________________________
Hamaliyenin tahakkuku işlemi mahsubu
Bu mahsupla birlikte Kooperatifin birim zirai alet maliyeti (7100+100)/10=720 TL olmuştur.
ÖRNEK: Kooperatifçe 1 adet zirai alet ortak A’ya kredili olarak 01/01/2011 tarihinde 31.10.2011 vadeli
olarak satılmıştır. (Satış fiyatı 830+ %18 KDV TL)
(Bina bağışı % 0,5 ve destekleme fonu % 0,5 toplamı olan; 4,90 *2= 9,80 TL
19,58 / 365 *vadeye kadar olan gün sayısı olarak hesaplanması gerekir. (2007/1351 sayılı genelge)
25
_________________________________ 01.01.2011 ______________________________________
123-İŞL. KRD. ve YAT. KRD. TAK. 1009,20.-
60.Tarımsal Mek.
369- ÖDEN.DİĞR.YÜK 20,00.-
71.0001.0001 Sigorta Primi
391-HESAPLANAN KDV 149,40.-
20.Sat.Üz.Hs.KDV
524-ORT.AL.DEST.FONU 4,90.-
00.001.Ort.Al.Dest.Fonu
525-ORT.AL.BİNA BAĞIŞ F 4,90.-
60.Ort.Al.B.Bağışı
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 830,00.-
60.Tarımsal Mek.
Zirai Alet Satışı A ortağına 1234 no’lu senetle borçlanma mahsubu
________________________________ / _______________________________________________
Zirai Alet in ortağa teslimini müteakip depo çıkış için aynı mahsubun devamında;
_____________________________ /__________________________________________________
621-SATILAN TİC.MAL MALİYETİ 720,00.-
60.Tarımsal Mek.
153-TİCARİ MALLAR 720,00.-
60.Tarımsal Mek.
Zirai Alet depo çıkış işlemi
________________________________ / ______________________________________________
910-ORT.AL.BORÇ SNT 979,40.-

911-ORT.AL.BORÇ.SNT.SAHİP 979,40.-
Ortaktan alınan 1234 no’lu senedin nazım hesaplara mahsubu

____________________________ / __________________________________________________
Senetlerin bankaya tevdi edilmesi halinde ise aşağıdaki mahsup yapılır.
_______________________________ /________________________________________________
912-TC.ZİR.BAN.BORÇ SNT. 979,40.-
910-ORT. AL.BORÇ.SNT 979,40.-
1234 no’lu senetin bankaya tevdi mahsubu

_________________________________ / _____________________________________________
işlemleri yapılır.
Örnek 2: Kooperatif 1 adet zirai aleti ortak B’ye satış fiyatı 830+ %18 KDV TL bedelle peşin satmıştır.
Ortağa satış faturası :
KDV Matrahı = 830,00
%18 KDV = 149,40
Toplam = 979,40
26
_____________________________ 02.01.2011 ______________________________________
127-DİĞER ALACAKLAR 979,40
81.0001 Ortak içi Peşin satışlar
________________________________ / ____________________________________________
621-SAT. TİCARİ MAL MALİYETİ 720,00
60.Tarımsal Mek.
153-TİCARİ MALLAR 720,00
60.Tarımsal Mek.
Zirai Alet peşin satış ve depo çıkışı mahsubu

________________________________ / ____________________________________________
_____________________________ 02.01.2011 ______________________________________

100-KASA HS 979,40
81.0001 Ortak içi Peşin satışlar
Zirai alet peşin satış bedeli olup tahsil edilen

_________________________________ / __________________________________________
Örnek 3: Kooperatif iki adet zirai aleti ortak C ye Satış fiyatı 830+ %18 KDV/Adet TL bedelle kredi
kartıyla satmıştır.
Ortağa satış faturası : İki Adet Zirai Alet (2*830=1660)
Matrah = 1660
%18 KDV = 298,80
Toplam = 1958,80
_______________________________ 03.01.2011 ____________________________
108- DİĞER HAZIR DEĞERLER 1.958,80
20.0001.0007
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 1.660
60.0001.0001
______________________________ / ____________________________________
621- SAT.TİC MAL.MALİYETİ 1.440,00

60.0001.0001
153-TİCARİ MALLAR 1.440,00
60.0001.0001
2 adet zirai aletin kredi kartı ile satış ve depo çıkışı mahsubu
______________________________ / ____________________________________
TOHUMLUK SATIŞLARI
Katma değer vergisi uygulamaları ile ilgili olarak 3065 Sayılı KDV Kanunu, Vergi Usul Kanunu : Md.
229-234 , Koop. Genelgesi, 1999/1041, 2004/497-498 ve 2010/722 Genel mektup gereğince,
“Katma Değer Vergisi Kanununun 17. maddesi 1.bendi içerisinde Tarımsal amaçlı Kooperatiflerinde
tarımı yaymak, ıslah ve teşvik etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetler KDV den istisna edilmiştir.”
27
Katma Değer Vergisi Kanununun 17. maddesindeki istisna hükümlerinden T.K. Kooperatiflerimizin de
faydalanacağı (satışı yapılan tohumluk fide, fidan, bağ çubuğu damızlık hayvan, damızlık tohum, ve
hayvan yetiştirilmesi, damızlık yumurta, sperma teslimleri, embriyo transferi, aşılama ve suni tohumlama
) 1999/1041 sayılı genelge ile talimatlanmıştır.
Kooperatiflerimizce çiftçilere tohumluk satışı ile damızlık hayvan satışlarından katma değer vergisi
hesaplanmaması ve tohumluk alış faturası ile nakliye faturasında görünen katma değer vergisini de
indirmeyip malın maliyetine eklemesi gerekmektedir.
Kooperatif tarafından alınan tohumlukların nihai tüketici yerine bir başka Kooperatife (veya Satıcıya)
satılması durumunda BİR BAŞKA KOOPERATİFE VEYA SATICIYA satılan tutara isabet eden Katma
değer vergisi indirim konusu yapılır. (2004/497 sayılı genel mektup)
(Alan Kooperatif ya da satıcının KDV indirimi yapıp yapamayacağı konusu aldığı tohumlukları nihai
tüketiciye mi, yoksa bir başka satıcı kuruluşa mı satacağı ile ilgilidir.)
Örnek : Kooperatifin ortaklarına satmak üzere KDV hariç 5.000,TL tutarında 40 torba sertifikalı mısır
tohumu temin ettiğini varsayalım faturası;
Mal bedeli............................ 5.000,00 TL
%1 Katma Değer Vergisi.. 50,00 TL
Toplam.................................: 5.050,00 TL
Kooperatifçe yapılacak Muhasebe Kaydı,

________________________ / _________________________________________________
153-TİCARİ MALLAR 5.050,00
10.Tohumluk
320-SATICILARA BORÇLAR 5.050,00
70.Satıcılara Borçlar (1000.Tohum)
_______________________ / __________________________________________________
Bu tohumlardan 10 torbasının bir ortağa peşin olarak satıldığını varsayalım.(Satış fiyatı 150,00 TL/torba
olarak tespit edilmiş olsun) Bu durumda ortağa kesilen fatura;
Satış Fiyatı Toplamı= 10 * 150= 1.500.- TL
KDV -0-
Toplam = 1.500.-TL
Fatura bedeli satışın tahakkuku ve depo çıkışı için;
____________________________ / _________________________________________________
127-DİĞER ALACAKLAR 1.500,00
621-SATIL.TİC.MAL.MAL. 1.262,50
153-TİCARİ MALLAR............ 1.262,50
600-YURT İÇİ SATIŞLAR 1.500,00
391-HESAP. KDV -0-
__________________________ / ___________________________________________________
100-KASA HESABI.........1.500,00
127-DİĞER ALACAKLAR 1.500,00
__________________________/____________________________________________________
Alınan mısır tohumlarından 20 adedinin de Ulaş T.K.K’ya adedi KDV dahil: 145,00 TL’ye satıldığını
varsayalım,
Bu durumda Kooperatife kesilen fatura;
Mal bedeli (20 * 143,56) ==========2.871,28.-TL
Katma Değer Vergisi(% 1 ) ==========28,72.- TL
Toplam......................................................: 2.900,00.- TL
28
__________________________/______________________________________________________
120-ALICILAR 2.900,00
30.Ulaş T.K koop.
621-SAT.TİC MAL MALİ. 2.525,00
153-TİC.MALLAR 2.525,00
10.Tohumluk
600-YURT İÇİ SAT. 2.871,28
__________________________/______________________________________________________
İndirilecek Katma Değer Vergisinin Telafisi Amacıyla (Alıştaki KDV maliyete eklendiği için indirilen
KDV tutarının maliyetten düşülmesi için ) aynı mahsubun devamında;
__________________________/______________________________________________________
191-İND.KATMA DEĞER VER 25
621-SAT. TİC MAL.MALİYETİ 25
__________________________/______________________________________________________
(Tohumların, fide ve fidanların katma değer vergisi oranları sertifikalı, sertifikasız olup olmamasına ve
perakende veya toptan satış yapılıp yapılmamasına göre değişmekte olup “Gelir İdaresi Başkanlığının”
internet adresinde güncel KDV oranları başlığı altında ekli “I sayılı ve II sayılı listelerden” takip
edilmelidir.)
Müstahsil Makbuzu ile Ortak Ürünü Alım-Satımı:

Alımlar Kooperatif adına yapılacaksa; Kooperatif adına müstahsil makbuzu basımı için ilgili vergi
Dairesinden yazılı müsaade alınır. Muhtasar beyanname, 3 aylık dönemlerde veriliyorsa, GVK Md.98’e
göre, alımlara başlamadan önce Vergi Dairesi ile yazışma yapılarak aylığa çevrilir.
Alınan ortak ürünleri 150-Hesaba kaydedileceğinden, buna uygun stok kartları otomasyondan indirilerek
hazır hale getirilir. Alınan ürün ve maliyetleri bu stok kartına kaydedilir. Alımı yapılan ürün Üretim Fişi
oluşturularak 153-Hesaba, açılan stok kartına aktarılır, 153-hesapla bağlantılı açılan stok kartında satış
fiyatları ve diğer kriterler girilerek satış işlemi buradan yapılır.
Örnek:
9555 ortaktan, kredi borcuna karşılık kilosu 0,56TL’den 1.000 kg buğday alınması işlemleri:
Ürün bedeli = 560-TL
Ürün Ticaret Borsasına kayıtlı
Gelir Vergisi Stopajı : %2 = 11,20
SGK Bağ-Kur kesintisi : %2 = 11,20
T.Borsa kesintisi : %0,2 = 1,07 (560-11,2-11,2=537,6)
________ _____________________ / ___________________________________________________
15-İLK MADDE VE MALZM.HESABI 560,00
70.0029-Söz.Ürt.Buğday
331.70.7000.9555-Ali Dönmez 536,53
360.00-ÖDENECEK GELİR VERGİSİ 11,20
361.22-BAĞ-KUR KESİNTİSİ 11,20
360.40-ÖDENECEK BORSA KESİNTİSİ 1,07
_____________________________ /____________________________________________________
şeklinde muhasebeleştirilecektir.
29
Ürünün Altınova Yem A.Ş.ne, (Üretim fişi) %1KDV dahil 0,600TL/Kg’den satılmasında; önce varsa
diğer hamaliye, depo kirası v.b. maliyetler girildikten sonra 153 hesaba aktarım yapılır.
________________________________ / ________________________________________________
153.70.0001-T.Mallar HS. 560,00
150.70.0029-Buğday 560,00
________________________________ / ________________________________________________
0,600TL/Kg satış fiyatı ile TKK iştiraki Altınova Yem A.Ş.’ne kesilen fatura ile,
(2008/1418 Genelge gereği ortak içi işlem olarak değerlendirilecek)
________________________________ / ________________________________________________
120.40.0002.0070-Altınova 600,00
621.71.0001-STMM 560,00
153.70.0001-T.Mallar 560,00
391.20.0001-%1KDV Hs. 5,94
600.70.0001-Satışlar 594,06
________________________________ / ________________________________________________
stok çıkışı tamamlanacaktır.
NOKSANLIK VE FAZLALIKLAR (1998-968 Genelge)

Bu genelgeye göre tespit edilen noksanlık ya da fazlalık Toplu İş Sözleşmesi ile belirlenmiş aylık taban
ücretin % 25 ne kadar olanının mahiyeti Kooperatif yetkililerince araştırılarak sonuçlandırılacak ve
araştırma sonucuna göre bu farkla ilgili olarak yapılan işlem hakkında Bölge Birliği’ne bilgi verilecektir.
Taban ücretin % 25’ini geçen tutarda noksanlık ya da fazlalık oluşursa Bölge Birliğine derhal haber
verilecektir. Durum derhal Bölge Birliğince değerlendirilecek, konu Bölge Birliğince araştırılacaktır.
Farkın aylık bir taban ücretten fazla olması halinde durum Bölge Birliğince Genel Müdürlüğe acilen
bildirilecektir.
Kasa Noksanlığı:
02.01.2009 akşamı Kasa sayımı sonucu mevcut para (Fiili Kasa:) 10.000.-TL, Kayıtlar: 11.000.- TL,
Noksanlık:1.000-TL
_____________________________02.01.2009 ________________________________________
197-SAYIM ve TES.NOKSAN. 1.000.-
00-Kasa Say.Nok. 100-KASA 1.000.-
Kasa noksanlığı olup kayıtlara alınan.

_____________________________ / ________________________________________________
_____________________________03.01.2009 _________________________________________
100-KASA 1.000.-
197-SAYIM ve TES.NOKS 1.000.-
00- Kasa Say.Nok.
Kasa noksanlığı araştırma neticesinde sebebi bulunamadığından sorumlusundan tahsil

__________________________________ / ____________________________________________
30
Kasa Fazlalığı:
05.03.2009 akşamı Kasa sayımı sonucu mevcut para Fiili Kasa: 12.000.-TL Kooperatif Kayıtları: 11.000.-
TL Fazlalık :1000.-TL
____________________________ 05.03.2009 ___________________________________________
100-KASA 1000,00
397-SAYIM ve TES.FAZL. 1.000,00
00-Kasa Sa.Faz.
_______________________________ / _________________________________________________
Araştırılıp sebebi bulunur ise oluşma sebebine uygun olarak gerekli düzeltme işlemi yapılarak 397.00
Hesap kapatılır, eğer sebebi bulunamamış ise;
_________________________/_______________________________________________________
397-SAYIM VE TES.FAZL. 1.000,00
00-Kasa Sa.Faz. 649-DİĞER OL.GELİR.ve KAR. 1.000,00.-
______________________ / _________________________________________________________
Mahsubu yapılarak 397-00. Hesap kapatılır.
Depo Noksanlığı:
Örnek: 12.02.2009 tarihinde yapılan Depo sayımı sonucu 1 adet zirai alet noksan gelmesi durumunda
yapılacak muhasebe kayıtları;(satış bedeli üzerinden)
_____________________________ 12.02.2009 ___________________________________________
197-SAY. VE TES. NOK. 979,40
20.Depo Noksanlığı
621-SATIL. TİC. MAL MALİYETİ 720,00
60.Tarımsal Mek
153-TİC.MALLAR 720,00
60.Tarımsal Mek.
391-HES.KDV. 149,40
30.Al.İade ed.kdv
60.Tarımsal Mek.
Depo noksanlığı olup kayda alınma mahsubu
____________________________________ / _____________________________________________
Kayda alınan depo noksanlığı araştırılmasına rağmen sebebi bulunamazsa sorumlularından tahsil edilir.
_________________________________ / ________________________________________________
100-KASA 979,40
197-SAYIM VE TES.NOK 979,40
20.Depo noksan.
Sebebi bulunamayan depo noksanlığının müsebbibinden tahsili
_________________________________ / ________________________________________________
Depo Fazlalığı:
Örnek: 11.02.2019 tarihindeki fiili depo sayımında 1 adet zirai aletin DEPO FAZLASI olduğu tespit
edilmiş ise maliyet bedeli üzerinden kayda alınır;
___________________________ 11.02.2019 _____________________________________

153-TİCARİ MALLAR 720
60.Tarımsal Mek.
397-SAY. VE TES.FAZLALIKLARI 720
20.Depo fazlalıkları
Depo fazlalığının kayıtlara intikali
_____________________________ / ___________________________________________
mahsup ile maliyet bedeli kayıtlara alınır.
31
Mahiyeti bulunamayan depo fazlalığının 830 TL+ %18 KDV ile peşin satıldığını varsayalım;
_______________________________ / __________________________________________
100-KASA 979,40
Depo fazlalığının peşin satışı, KDV dahil fiyat
_______________________________ / __________________________________________
Satışın depo çıkış işlemleri için KDV li fatura düzenlenerek aşağıdaki mahsup işlemi
_______________________________ / __________________________________________
127-DİĞER.TİC. ALACAK. 979,40
621-SATI.TİCARİ MAL MAL. 720,00
60.Tarımsal Mek.
153-TİC.MALLAR 720,00
60.Tarımsal Mek.
391-HESAP. KDV 149,40
391.20.Sat.üz.hs.kdv
60.Tarımsal Mek.
___________________________________ / _____________________________________
Ve “397” Hesabın tasfiyesi için aşağıdaki mahsup fişi tanzim edilir.
_____________________________ /____________________________________________
397-SAYIM VE TES.FAZLA. 720.-
20.Depo faz.
649-DİĞER OL.GELİR.ve KARLAR 720.-
_____________________________ /____________________________________________
197 ve 397 hesaplar (Aralık ayı içinde doğmuş ve araştırma süresi olan durumlar hariç) müteakip
yıla devretmez.
RAPORLAMA DÖNEMİ İŞLEMLERİ

A-GELİR – GİDER TAHAKKUKLARI:
1-GELİR TAHAKKUKLARI: Raporlama dönemi itibariyle doğmuş ancak, “istenebilir hale gelmemiş
gelirlerin, gelir hesaplarına alınmasında (181-Kısa vadeli,281-Uzun vadeli) 181-ve 281- hesaplar
kullanılır ve ilgililere kesin borç kaydı yapılamayan alacakları bu hesaplar gösterir.
İstenebilir alacaklar bu hesaplara değil alacağın türüne göre uygun alacak hesaplarına (134-120-hs vb.)
kaydedilir. Ortaklar üzerindeki kredi alacakları gelirleri 603-hesaba ,diğer tür alacak faiz gelirleri 642-
hesaba alacak kaydedilir.
Teşkilatımızda gelir tahakkukları aylık olarak yapılmaktadır.
Hesapların tasfiyesi sırasında veya son raporlama dönemi 31.12...... yıl sonunda; daha önce 181 ve 281
hesaba borç kaydedilen tutarlar alacak kaydedilir ve son raporlama dönemi ile tahsil tarihi arasındaki faiz
gelirleri direkt kredi hesaplarına veya ilgili alacağa borç kaydedilerek tasfiye edilir.
Örnek: Kooperatifin 31/03/2016 tarihi itibariyle işletme kredileri hesabındaki alacakları için 28.000-TL,
donatma kredilerindeki alacakları için 5.000.TL faiz gelirleri alacağı, Bölge Birliğindeki alacakları için
1.000.TL faiz alacağının olduğu tespit edilmiştir.
32
___________________________________31/03/2016______________________________________
181-GELİR TAHAKKUKLARI 28.000,00
181.30-Ort.Ver.Krd.Faiz Gel.Tah.
281-GELİR TAHAKKUKLARI 5.000,00-
603-KREDİ GELİRLERİ 33.000,00
00-Kısa Vad.Krd.Faiz 28.000,00
10-Uzun “ “ “ 5.000,00
Kredi gelirleri tahakkuku mahsubu

___________________________________ / _____________________________________________
_______________________________ 31/03/2016 _____________________________________
181.60-Diğer Faiz Gel.Tah.
642-FAİZ GELİRLERİ 1.000,00
10-Teş.İçi Faiz Gel.
Bölge Birliğindeki faiz geliri tahakkuku mahsubu
______________________________________ / __________________________________________
Hesabın tahsili sırasında veya yıl sonunda aşağıdaki gibi mahsup yapılır.
(Hesabın tahsilinde, son raporlama ile tahsil tarihi arası faiz 603 ve 642 HS. ba alınır.)
____________________________________ / ____________________________________________
123-İŞL.KRD VE YAT.KRD.TAK.
223-YATIRIM KRD.HS
234-TEŞ. İÇİ DİĞER AL.
234.10.Böl.Bir.Al. (0003-faiz) 603-KREDİ GELİRLERİ
00-kısa vadeli krd. faizleri
10-uzun vadeli kredi faizleri
642-FAİZ GELİRLERİ
10-Teşkilat içi faiz gelirleri
181-GELİR TAHAKKUKLARI
181.30.ort.veri.krd.faiz.gel.tah.
281-GELİR TAHAKKUKLARI
30-Ort.ver.krd.faiz.gel.tah.
60-Di.faiz. gel.tah.
_________________________________________/________________________________________
ÖRNEK :
01/01/2016 tarihinde yeni kurulan bir Kooperatifin
123-HS kalanı: 250.000,00 TL,
223-HS kalanı: 100.000,00 TL
134.10-HS kalanı:. 20.000,00 TL
Olduğunu varsayalım ve bu alacaklar için 31/03/2016 tarihi itibarıyla
İŞLETME KREDİLERİ HS. daki alacakları için 25.000,00 TL
DONATMA KREDİLERİ HS. daki alacakları için 10.000,00 TL.
BÖLGE BİRLİĞİNDEN ALACAKLARI İÇİN 2.000,00 TL
Faiz alacağının doğduğunu varsayalım. 31/03/2016 tarihindeki muhasebe işlemlerini yapınız.
___________________________________31/03/2016______________________________________
181.30-Ort.Ver.Krd.Faiz Gel.Tah. 25.000,00
181.60-Diğer Faiz Gel.Tah. 2.000,00
00-Kısa Vad.Krd.Faiz 25.000,00
10-Uzun “ “ “ 10.000,00
10-Teş.İçi Faiz Gel.
Kredi gelirleri ve bölgeden faiz geliri tahakkuku mahsubu
33
___________________________________ / ______________________________________________
Hesabın tahsili sırasında veya İDARİ TAKİBE AKTARILIRKEN aşağıdaki gibi mahsup yapılır.
(Hesabın tahsilinde, son raporlama ile tahsil tarihi arası faiz 603 ve 642 HS. ba alınır.)
Kooperatifte vadenin 30/06/216 olduğu ve vadesinde kredi hesapları ile ilgili hiç tahsilat yapılamadan
idari takibe aktarıldığı, 134 HS. ise işlemiş faizleri ile birlikte 24.000,00 TL olarak tahsil edildiğini
varsayalım.(Bölgeden tahsilat havale yoluyla gelmiştir.)
_____________________________ 30/06/2016___________________________________________
134-TEŞ.İÇİ DİĞ.ALAC. 4.000,00
10.Böl.Bir.al
181-GELİR TAHAKK. 2.000,00
60-Diğer faiz ge.
10-T.içi faiz gel
Böl.Bir. faizlerinin hesaplara alınması
________________________________ / _________________________________________________
_______________________________30/06/2016__________________________________________
102-BANKALAR 24.000,00
134-TEŞK. İÇİ DİĞ. AL 24.000,00

10-Böl.Bir.Al.
Bölge Birliğine olan alacağın tasfiyesi
_______________________________ / __________________________________________________
30/06/2016 Tarihi itibarıyla (31.03.2016 tarihinden sonrası için)

İŞLETME KREDİLERİ HS. daki alacakları için 30.000,00.TL
DONATMA KREDİLERİ HS. daki alacakları için 12.000,00.TL
Faiz hesaplandığını varsayalım.01/07/2016 Tarihinde idari takibe alınırken yapılması gereken işlem;
_________________________________01/07/2016 _______________________________________
123-İŞL.KRD VE YAT.KRD.TAK. 55.000,00
223-YATIRIM KRD.HS 22.000,00
00-kısa vadeli krd. faizleri 30.000,00
10-uzun vadeli kredi faizleri 12.000,00
181.30.ort.veri.krd.faiz.gel.tah.
30-Ort.ver.krd.faiz.gel.tah.
30/06/2016 Tarihine (vade sonu) faiz tahakkuku
_________________________________________/________________________________________
Bu mahsup tan sonra 123-HS. kalanı: 305.000,00 TL

223-HS. Kalanı 122.000,00TL. na baliğ olmuştur.
223-HS. dan işlemiş faizlerin tamamı ilk senetle birlikte tahsili gerekeceğinden idari takibe aktarılmış, bu
hesapta 30/06/2008 ve 30/06/2009 vadeli 60.000,00 TL bırakılmış, geri kalanı idari takibe aktarılmıştır.
34
______________________________ 01/07/2016 __________________________________________
125-TAKİPDEKİ KREDİLER 367.000,00
00-İd.Tk. İşl.Krd. 305.000,00
10-İd.Tk,yat.krd. 62.000,00
123-İŞL.KRD.YT.KRD.TK 305.000,00
223-YATIRIM KRD. HS 62.000,00
İdari takibe aktarma mahsubu
ÖRNEK: 01/02/2016 Tarihinde ikraz edilen 500,00 TL gübre kredisinin 31/03/2016 raporlama
döneminde 40,00 TL faiz hesaplanarak tahakkuka alındığını, ve bu alacağın 01/05/2016 tarihinde tahsil
edildiğini varsayalım.(Faiz indirimi dikkate alınmamıştır.) Tahsilat tarihi itibarıyla faizli bakiyenin
600,00TL olduğunu varsayalım. Buna göre muhasebe işlemleri ;
___________________________01/05/2016______________________________________________
123-İŞL.KRD. YT.KRD,TK, 100,00
181-GELİR TAHAKKUKLARI 40,00
30-Ort.ver.krd.faiz
603-FAİZ GELİRLERİ 60,00
00-Kısa vad.krd. faiz
Tah.tarihine göre faiz tahakkuku
_____________________________ / ___________________________________________________
_______________________01/05/2016__________________________________________________
100-KASA HS 600,00
123-İŞL.KRD.YT.KRD.TK 600,00
Hesabın tahsili
_____________________________ / ___________________________________________________
2-GİDER TAHAKKUKLARI : Raporlama dönemi itibarıyla doğmuş ancak, alacaklı tarafından henüz
istenebilir duruma gelmemiş giderlerin, giderler hesabına alınmasında kısa vadeliler için 381-hesap, uzun
vadeliler için 481-hesap kullanılır ve ilgililere kesin alacak kaydı yapılamayan borçları gösteren
hesaplardır. Raporlama tarihi itibariyle istenebilir duruma gelmiş tutarlar ise bu hesaba değil borcun
türüne göre uygun borç hesaplarına (320-334 vb.) kaydedilir. 38l-hesaptaki tutar ödeme sırasında veya
yıl sonunda borç, ilgili hesaba alacak kaydedilerek kapatılır.
Kooperatiflerin 3’er aylık raporlama dönemlerinde, finansman (Faiz)gideri oluşacağı için, bankaya
ödeyeceği kısa vadeli krediler için 780.72-hesaba borç, 381.40-hesaba alacak, uzun vadeli kredi borçları
için 780.73-hesaba borç, 481.40 –hesaba alacak kaydederek mahsuplaştırılır ve 781.72 ve 781.73
yansıtma hesabına alacak 624 hesaba borç kaydıyla gider hesabına yansıtılır. Daha sonra 780 ve 781
hesaplar kapatılır.
Teşkilatımızda gider tahakkukları aylık olarak yapılmaktadır.
Örnek.: A Kooperatifinin 31/03/2016 itibarıyla Zir.Ban.’dan kullandığı kısa vadeli krediler için 22.000,00
TL.; uzun vadeli krd. için 3.500,00 TL dönem faizinin olduğunu; Bölge Birliğinden kullandığı inşaat
kredisinin kısa vadeli bölümü için 400,00TL, uzun vadeli taksidi için 1.600,00 TL faiz borcunun olduğunu
zirai alet firmalarına zamanında bedeli havale edemediğinden 200,00TL.dönem faizi ödemesi gerektiğini
tespit etmiştir.
35
_______________________________31/03/2016__________________________________________
780-FİNANSMAN GİDERLERİ 27.700,00
72-kısa vad.bank.krd.faiz 22.000,00
73-Uzun vad.bank.rd.fa 3.500,00
74-Di.kur.ve krşlara kısa vad.krd.fa. 400,00
75-Di.krm ve krlş.Uzun V.Krd.Fa. 1.600,00
78-Satıclara verilen faizler 200,00
381-GİDER TAHAKKUKLARI 22.600,00
40-Finansman Giderleri 22.400,00
0001-Zir.B.krd fa. 22.000,00
0003-Böl.B krd.f. 400,00
90-Diğer Gider Tahakkukları 200,00
40-Finansman Giderleri 5.100,00
0001-Zir.B.krd.Faizleri 3.500,00
0003-Böl.B.krd.fa 1.600,00
Ay sonu faiz giderleri tahakkuk mahsubu
_____________________________ / __________________________________________________
_____________________________ 31/03/2016 __________________________________________

624-KREDİ GEL.MAL. 27.700,00
781-FİN. GİD.YAN. HS 27.700,00

Ay sonunda faiz gid.nin yansıtma hes.na aktarma mahsubu
________________________________ / ________________________________________________
NOT: Yıl sonlarında gider hesapları (624,660,661) 690 – Hesaba BORÇ kaydedilerek tasfiye edilir.
Yıl içerisinde 381 ve 481 GİD.TAH. Hesabına alınan tutarlar Yıl sonlarında
381.40.0001 Hesap, 300.10 Hesaba;
381.40.0003 Hesap, 334.10.0003 Hesaba;
381.90.Hesap 320.70.5000 Hesaba
481.40.0001 Hesap, 400.10. Hesaba
481.40.0003. HS., 434.10.0003 Hesaba;
aktarılarak tasfiye edilir. Firmalara ödenecek faizler gibi giderler, hesabın kapatılması tarihinde de ilgili
hesaba aktarılarak kapatılır.
Yukarıdaki örnekteki değerlerin 30/09/2016 Toplamları olduğunu varsayalım ve 31/12/2016 tarihinde

kısa vadeli banka kredilerine 60.000,00 TL, Uzun vadeli banka kredilerine 10,00 TL, Böl.Bir.kısa vadeli
İnş. Kredine 700,00 TL, Böl.Bir.uzun vad.inş. kredisine 2.000,00 TL, firmalarca 300,00 TL faiz tahakkuk
ettirildiği varsayılarak
Kısa vad. Banka krd için 60.000,00.-22.000,00.= 38.000,00 TL

Uzun vad. Ban.krd. için 10.000,00.- 3.500,00.= 6.500,00 TL
Kısa vad.Böl.İnş 700,00.- 400,00.= 300,00 TL
Uz.vad.böl.inş 2.000,00.- 1.600,00.= 400,00 TL
Firmalara 300,00.- 200,00.= 100,00 TL
Fark 45.300,00 TL
36
_______________________________31/12/2016_________________________________________
40.finansman gid. 22.400,00
0001-Zir.B.krd.faiz 22.000,00
0003-Bö.bir.krd.fa 400,00
90-Di.Gider Tahakkukları 200,00
40-finans.gid.
0001-Zir.B.krd.faiz. 3.500,00
0003-Böl.Bir.krd. 1.600,00
780-FİNANSMAN GİD 45.300,00
72-Kısa vad.Bank.krd. fa. 38.000,00
73-Uz.vad.bank,krd. 6.500,00
74-Di.kur.ve.krş.kıs.va.krd.fa 300,00
75-Di.krm.ve.krş.uz.va.krd fa 400,00
78-Satıcılara ver.faiz. 100,00 300-BANKA KREDİLERİ 60.000,00
320-SATICILARA BORÇ 300,00
334-T.İÇİ,DİĞER BORÇLAR 700,00
400-BANKA KRD 10.000,00
434-TEŞ.İÇİ.DİĞER BORÇ 2.000,00
Yıl sonunda kullanılan kredilere verilen faizlerin tahakkuk mahsubu

______________________________ / ___________________________________________________
_________________________________ 31/12/2016 _______________________________________
624-KRD GELİR. MALİYETİ 45.300,00
781-FİNAS.GİD.YANS.HS 45.300,00
Giderleştirme mahsubu__________ / _________________________________
KÂR/ZARAR VE KÂR TEVZİİ
2006 Yılı ve müteakip yıllar kâr dağıtım oranları(Ana sözleşme Md.72)

Y.Akce:%35 Des.F: % 10 Yat.ge.: %10 Tas.f : % 5 Risturn:%40
ÖRNEK: 31/12/2015 Tarihinde Kooperatifin gelir tablosu hesapları bakiyelerinin aşağıdaki gibi(gelirler
fazla) olduğunu varsayalım.
Gelir tablosu hesaplarından gelir hesaplarına borç, gider hesaplarına alacak yazarak bu hesapları kapatırız
ve dönem karı veya zararını buluruz.
________________________________ 31/12/2015 ___________________________________
602-DİĞER GEL. 1.500,00
642-FAİZ GELİRLERİ 600,00
679-DİĞER OL.DIŞI GEL.VE KAR. 1.150,00
612-DİĞER İNDİRİMLER 250,00
621-SATILAN TİC.MAL MALİYETİ 10.000,00
624-KREDİ GELİRLERİ MALİYETİ 15.000,00
632-GENEL YÖNETİM GİD. 4.000,00
681-ÖNCEKİ DÖN.GİD.VE ZARAR. 750,00
690-DÖNEM KÂR VE ZARARI 2.000,00
37
Gelir ve gider hesaplarının kâr zarar hs.na aktarılma mahsubu
_________________________________ 31/12/2015 ______________________________________
590-DÖNEM NET KÂR’I 2.000,00
Dönem K/Z Hs.nın Dönem Kârına aktarma mah.
_______________________________ / _________________________________________________
Dönem bitmiş ve yeni dönem başlamış olması nedeniyle yeni yılda önceki dönemin karının mahsubu;
__________________________________ 01/01/2016 ______________________________________

590-DÖNEM NET KÂR’I 2.000,00
570-GEÇMİŞ YIL KÂRLARI 2.000,00
Dönem net kâr’ının GEÇ.YIL.KÂR.Hs.na aktarımı
___________________________________ / _____________________________________________
ZARAR: 31/12/2015 Tarihinde Kooperatifin gelir tablosu hesaplarının bakiyelerinin(giderler fazla)

aşağıdaki gibi olduğunu varsayalım. Gelir tablosu hesaplarından gelir hesaplarına borç, gider hesaplarına
alacak yazarak bu hesapları kapatırız ve giderler fazla olduğu için dönem zararı buluruz.
________________________________ 31/12/2015 ________________________________________
602-DİĞER GEL. 1.500,00
679-DİĞER.OL.DIŞI GEL.VE KAR. 1.150,00
612-DİĞER İNDİRİMLER 500,00

621-SATILAN TİC.MAL MALİYETİ 10.500,00
624-KREDİ GELİRLERİ MALİYETİ 18.500,00
632-GENEL YÖNETİM GİDER. 6.500,00
Gelir ve gider hesaplarının kâr zarar hs.na aktarılma mahsubu

____________________________ / _____________________________________________________
______________________________ 31/12/2008 __________________________________________
591-DÖNEM NET ZARARI 3.500,00
Dönem k/z Hs.nın Dönem Zararına aktarma mah.
________________________________ / _________________________________________________
____________________________ 01/01/2009 ____________________________________________

580-GEÇMİŞ YILLAR ZAR. 3.500,00
591- DÖNEM NET ZARARI 3.500,00
Dönem net. zararının Geçmiş Yıllar Zarar. Hs.na aktarımı
________________________________ / _________________________________________________
Dönem zararı takip eden yılların (dönem) bilanço kârına mahsup edilecektir. Dönem sonunda zarar ortaya
çıkması halinde beş yıl boyunca oluşacak dönem karıdan düşülebilir. Ancak arka arkaya beş yıl içinde
mahsup edilemeyen zarar bakiyesi müteakip yıllara mahsup edilemeyeceğinden yedek akçeden
kapatılacaktır.
38
1-Genel kurul yapılmadan önce :
Yatırım Geliştirme fonu her bilanço yılı sonunda Merkez Birliği emrine gönderilir.(Anasözleşme madde
72/ A-1) ve (2006/1326 no’lu Genelge)
(Yukarıdaki örnekte verilen kâr;)
__________________________ /_____________________________________________________
230-KARSILIKLAR KASASI 200,00
20.(0001.)Yat. Geliş.
365-ÖDENECEK KAR YÜK. 200,00
20.(0001.)Yat.Gel.fonu
%10 yat.ge. fonunun Mrk.Bir.ne göndermek üzere tahakkuku
____________________________ / __________________________________________________
_____________________________ / _________________________________________________
365-ÖDENECEK KÂR YÜK. 200,00
20-Yatırım Geliş. Fonu
334-TEŞKİLAT İÇİ DİĞER BORÇ 200,00
10-Bölge Bir. Borçlar
_____________________________ / ________________________________________________
Mahsubu ile Genel Müdürlüğe gönderilmek üzere Bölge Birliği Hesaplarına alınır.
Genel Kurul yapıldıktan ve tasdik edildikten sonra sonra kâr tevzi yapılır;
____________________________________ / ________________________________________
570-GEÇ.YIL.KÂR’LARI 2.000,00
00-Ortak içi
230-KARSILIKLAR KASASI 200,00
20.(0001.)Yat. Geliş.
330-ÖDENECEK RİSTURNLAR 800,00.
365-ÖDENECEK KAR YÜKÜM. 100,00
30-Tasfiye fonu
540-YASAL YEDEKLER 700,00
10-Yedek akce
549-ÖZEL FONLAR 200,00.
10.Des.fonu
2006- yılı kar’ı tevzi mahsubu
_____________________________________ / ________________________________________
Yatırım Geliştirme fonu daha önce gönderildiği için sadece tasfiye fonu Merkez Birliği emrine
gönderilecektir.
_______________________________ / ______________________________________________
365-ÖDEN. KAR YÜK. 100,00

30-Tasfiye fonu 334-TEŞKİLAT İÇİ DİĞER BORÇ 100,00
( ya da doğrudan banka havalesi yapılır ;102-BANKALAR 100,00)
Tasfiye Fonunun ödenmek üzere kayda alınma mahsubu
_______________________________ / ______________________________________________
2-Genel kurul yapıldıktan sonra Kar tevzi :

Yatırım Geliştirme fonu her bilanço yılı sonunda, Tasfiye Fonu ise genel kurulun tasdikinden sonra
Merkez Birliği emrine gönderilir.(Anasözleşme madde 72 A-1)
39
_____________________________________ / ________________________________________
570-GEÇ.YIL.KÂR’LARI 2.000,00
00-ortak içi
330-ÖDENECEK RİST. 800,00
540-YASAL YEDEKLER 700,00
00-Yedek akce
549-ÖZEL FONLAR 200,00
10-Destek fonu 200,00
365-ÖDENECEK KAR YÜK. 300,00
20-yat.ge 200,00
30-Tas.f 100,00
2012-yılı kâr tevzii mahsubu
___________________________________ / ________________________________________
Fonlar Merkez Birliğine ödenmek üzere Bölge Birliği hesaplarına alınması ;

_______________________________ / __________________________________________________
365-ÖD.KAR YÜK. 300,00
20-Yat.ge 200,00
30-Tas.f 100,00
334-TEŞKİLAT İÇİ DİĞER BORÇ 300,00
( ya da doğrudan banka havalesi yapılır ;102-BANKALAR 300,00)
_________________________________ / ________________________________________________
NOT: Genel kurul yapıldıktan sonra Genel kurulda risturnların dağıtılmamasına, öz kaynaklara
aktarılmasına karar verilirse aşağıdaki işlem yapılır.
_____________________________________ / __________________________________________
330-ÖDENECEK RİST. 800,00
10.Destek fonu
________________________________ / _______________________________________________
GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

Raporlama dönemlerinde, dönem içinde 770-GEN.YÖN.GİD.HS.na borç kaydedilen giderler, dönem
sonunda 771-YÖN.GİD.YANS.HS.na alacak, 632-GEN.YÖN.GİD.HS.’na borç kaydedilerek kesin gider
hesabına aktarılır. Dönem sonunda 771-HS. daki bakiye 770-HS.daki bakiye ile kapatılır. (771-HS. ba
BORÇ, 770-HS.’ba ALACAK kaydedilir. Sadece yıl sonunda da 632-HS. da raporlama dönemlerinde
borç kaydedilen tutarlar toplamı 690-DÖNEM KAR VEYA ZARAR HS.’na borç kaydedilerek kapatılır.
Örnek:Kooperatifin 31/03/2009 Tarihi itibarıyla 770-GEN.YÖN.GİD.HS. borç bakiyesi 2.500,00.TL.dır.
___________________________ 31/03/2009 __________________________________________
632-GENEL YÖN GİD 2.500,00
771-GEN.YÖN.GİD.YANS.HS 2.500,00
Genel yönetim giderlerinin yansıtma mahsubu
__________________________ / ____________________________________________________
_______________________ 31/03/2009 _______________________________________________
771-GEN.YÖN.GİD.YNST.HS 2.500,00
770-GEN.YÖN.GİDERLERİ 2.500,00
Maliyet hesaplarının raporlama dönemlerinde tasfiye mahsubu
_______________________________ / ________________________________________________
40
31/12/2009 Tarihinde 632-HS. kalanı, 690-DÖNEM KAR veya ZARARI Hs. na borç, 632-
GEN.YÖN.GİD.HS.na alacak kaydedilerek 632-HS. kapatılır.
Maliyet Gider HS Maliyet Gider Yansıtma HS Kesin Gider Hs

760 761 631
770 771 632
780 781 624
ÇEŞİTLİ GİDERLER :
GİDER ÇEŞİDİ FATURA TA. TUTARI (KDV’Lİ) KOOP.GEL.TA. ÖD. TARİHİ

Telefon 23/04/2016 118,00 25/04/2016 31/04/2016
Su 10/04/2016 100,00 12/04/2016 20/04/2016
Su Faturası
_______________________________ 12/04/2016 ____________________________________
770-GENEL YÖN.GİD. 84.75
30-dış.sağ.fay.ve hiz
0002-su
191-İND.KDV 15,75
10-mal ve hiz.alış kdv
320- TİCARİ BORÇLAR 100,00
su faturasının ödenmek üzere tahakkuka alış mahsubu
___________________________ / _________________________________________________
_____________________________ 20/04/2016 _______________________________________
320- TİCARİ BORÇLAR 100,00
100-KASA 100,00
Su faturasının tediyesi
_______________________________ / _____________________________________________
Telefon Faturası
_________________________ 25/04/2016 ______________________________________
770-GEN.YÖN.GİD. 100,00
30-Dış. Sağ.fay.ve hiz
0005-PTT
191-İND.KDV 18,00
10-Mal ve hiz.alış kdv
320- SATICILAR 118,00.
Telefon faturasının ödenmek üzere tahakkuka alış mahsubu
______________________________ / __________________________________________
_______________________________ 31/04/2007 ________________________________

320- SATICILAR 118,00.
100-KASA 118,00.
Telefon faturasının tediyesi
___________________________________ / _____________________________________
41
DEMİRBAŞ VE AMORTİSMAN
AMORTİSMAN AYRILMASI VE GİDERLEŞTİRİLMESİ
İşletmelerde kullanım ömrü bir yıldan fazla olan ve yıpranmaya, aşınmaya ve kıymetten düşmeye maruz
kalan gayrimenkullerle gayri menkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş
ve sinema filmlerinin iktisadi kıymetleri değerlemeye ilişkin esaslara göre tespit edilen değerinin VUK
hükümlerine göre yok edilmesi amortisman konusunu oluşturur.
2019 Yılı için amortisman ayırma limiti 1.200,00.-‘TL dır(V.U.K 445). Bu rakamı gecen tutardaki
demirbaşlardan amortisman ayırma zorunluluğu vardır. Bu rakamın altındakiler doğrudan
giderleştirilebilir. Ancak Tarım Kredi Kooperatifleri mevzuatına göre demirbaş eşya alım bedeli 1.200.-
TL’ nin altında olsa dahi takip açısından iz bedelle demirbaş kayıtlarına alınması zorunludur
Amortisman süresi kıymetlerin aktife alındığı yıldan başlar.
Amortisman oranları değiştirilemez, hangi orandan ayrılmaya başlanmış ise bitinceye kadar aynı oran
üzerinden devam edilir (V.U.K: 319).
Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir halde
yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.
Alınan demirbaş binek otosu ise (Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya
çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları otomobiller hariç olmak üzere) aktife girdiği
hesap dönemi için ay kesri tam sayılmak üzere kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır(VUK 320/2).
Yani kıst amortisman uygulaması yapılır Bu durumda kalan bedel son itfa yılında giderleştirilir.
** Mükellefler; demirbaş olarak alınan otomobilin (İkinci el olarak alınan otomobiller hariç), Özel
Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisinin tamamını, defterlerine bir kalemde gider
yazabiliyorlar (KDV Kanunu Md.30/b, 23 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ve VUK Md.270/2).
Amortisman Çeşitleri
1-Normal Amortisman: (1) rakamının Amortismana Tabi İktisadi Kıymetin kullanım ömrüne bölünmesi
ile bulunan oran normal Amortisman oranıdır.
Amortismana Tabi İktisadi Kıymetin kullanım ömrü ve ayrılması gereken amortisman oranı konusunda
Maliye bakanlığı yetkili olup, mükellefler tarafından 339 ve 365 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğleri ile değişik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki liste taranmak
suretiyle tespit edilmektedir.
2-Azalan Bakiyeler Usulü ile Amortisman: Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler
azalan bakiyeler usulünün kullanabilirler.(VUK Mükerrer madde:315)
-Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer evvelce ayrılmış amortismanlar toplamının tenzili
sureti ile tespit olunur.
-Bu usulde uygulanacak oran normal amortisman oranının 2 katıdır.
-Bu usulde amortisman suresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır. Bu surenin son yılına
devreden bakiye değer o yıl tamamen yok edilir.
3-Fevkalade Amortisman: (VUK 317)Amortismana tabi olup ,
-Yangın, deprem ve su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden
-Yeni icatlar dolayısı ile teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılamaz hale
gelen
-Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan
Menkul ve gayri menkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine Maliye Bakanlığınca her işletme
için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen “fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri”
uygulanır.
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi
olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek
42
otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar
amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında
tamamen yok edilir. (VUK Mad. 320)
YENİLEME FONU
Vergi Usul Kanununun 328 ‘inci maddesine göre amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde
bunların yenilenmesi zorunluysa ve bu konuda işletme yöneticileri tarafından bir karar alınmışsa satıştan
dolayı ortaya çıkan kar üç yıl süre ile pasifte geçici bir hesapta (Yenileme Fonu) tutulabilir. Bu fon üç yıl
içinde kullanılmazsa üçüncü yılın karına eklenir.
Vergi Usul Kanununun 329 ‘uncu maddesine göre doğal afetler dolayısıyla tamamen ya da kısmen kayba
uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatları da aynen satış işlemi gibi
değerlendirilerek üç yıl süre ile bunlar içinde yenileme fonu ayrılabilir.
TARIM KREDİ KOOPERATİLERİNDE AMORTİSAN UYGULAMASI

Kooperatifte bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya ve kıymetten düşmeye maruz bulunan
taşınmaz mallarla, taşınmaz malların tamamlayıcı parçaları, tesisat ve makineler, taşıtlar, maddi olmayan
haklar gibi iktisadi kıymetlerin, alet, döşeme ve demirbaşların değerlerinin Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre yok edilmesi amortismanın konusunu teşkil eder.
Kooperatifte ve Birliklerde kullanılan ve değeri Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen miktarları aşmayan
alet, döşeme ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir. İktisadi
ve teknik bakımdan bütünlük arz eden durumlarda bu had topluca dikkate alınır. Gider yazılan Sabit
değerler 1.- kuruş. iz bedelle takip edilir.
Boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak Tarım işletmelerinde meydana getirilen
meyvelik, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllükler ile incir bahçeleri ve bağlar vb. gibi tarım tesisleri ve
işletmede inşa edilmiş olan her nevi yollar ve harklar vb. amortismana tabi tutulur.
5024 sayılı kanunla 213 sayılı V.U.K’un 315. maddesi değiştirilerek mükelleflerin amortismana tabi
iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa edeceği hükme
bağlanmıştır.01.01.2004 tarihinden önce aktife giren iktisadi kıymetler için 5024 sayılı kanundan önce
yürürlükte bulunan hükümlere göre amortisman ayrılmaya devam edilecektir. 31.12.2003 tarihinden
sonra aktife giren amortismana tabi iktisadi kıymetler V.U.K. 5024 sayılı kanunla değişen hükümlere göre
amortismana tabi tutulacaktır(1/1/2004 tarihinden itibaren aktife giren amortismana tabi iktisadi
kıymetlerin faydalı ömürleri ve uygulanacak amortisman oranları, mükellefler tarafından 339 ve 365 Sıra
Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği ekindeki liste taranmak suretiyle tespit edilmektedir.).
(2004/482 sayılı genel mektupta Amortisman oranları ve faydalı ömürleri açıklanmıştır.)
1-Amortisman Oranlarının itibar Günü ; Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan olunan amortisman
oranları ilanların yapıldığı hesap döneminden geçerlidir.
2-Oran Bakımımdan Uygulama ; Kooperatifler usulüne göre tespit edilen oranları aşmamak
zorundadırlar. Uygulamaya başladıkları amortisman oranlarını takip eden yıllarda değiştiremezler.
3-Süre Bakımından Uygulanma ; Amortisman süresi kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar.
Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede göz önüne alınabilir. Amortismanın her hangi bir yıl
yapılmamasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.
4- İlk Tesis ve Taazzuv Giderlerinin ve Peştamallıkların yok edilmesi ; Kooperatiflerin
aktifleştirdikleri ilk kuruluş ve taazzuv (İlk Kuruluş ve örgütlenme Gideri) giderleri ile peştamallıklar
kayıtlı değerleri üzerinden eşit miktarlarda ve beş yıl içinde yok edilir.
5- Amortismana Tabi Kıymetlerin Satılması ; Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde,
alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark, kar ve zarar hesabına
geçirilir.
43
Amortisman ayrılmış olanların değeri, ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan bakiye
değerleridir.
6- Amortismana Tabi Malların Sigorta Tazminatı ; Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler
yüzünden tamamen veya kısmen kayba uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta
tazminatı, bunların değerinden fazla veya eksik olduğu takdirde farkı kar veya zarar hesabına geçirilir.
ÖRNEK:
Kooperatife 02/09/2019 Tarihinde 1.500.00 TL + KDV olmak üzere 1.770,00TL. bedelle bir adet masa
alınmış ve bedeli peşin olarak kasadan ödenmiştir. Masanın kullanım ömrü 5 yıldır. Bu masanın alış
kaydı, bedelinin ödenmesi, ve alındığı tarihten 5. yılın sonuna kadar amortisman ayırma işlemini yapınız.
_______________________________02/09/2019__________________________
191-İND.KDV. 270,00.
255-DEMİRBAŞLAR 1.500,00
60-Döşeme Mefruşat
100-KASA HESABI 1.770,00
Masa bedelinin ödenmesi ve demirbaşların kayda alınması
____________________________/______________________________________
Demirbaş eşya kayıtlara alındıktan ve bedeli ödendikten sonra alındığı tarih itibarıyla içinde bulunduğu
raporlama dönemi işlemleri yapılır. Örneğimizde alış tarihi 02/09/2019 olduğundan ilk yıl sonu olan 31
/12/ 2019 tarihlerinde yapılacak işlemler aşağıdaki gibidir.
(Alım bedeli 1.500,00TL x 0,20= 300,00TL 2019 yılı amortismanıdır.
_________________________________ 31/12/2019 ________________________

770-GEN.YÖN.GİD 300,00.
60-Amor.Tük.Pay.
257-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 300,00
60-Demirbaş amortisman
Yıl sonu amort.ayırma işlemi
_______________________________ / ___________________________________
2020, 2021, 2022, 2023 yılsonlarında da 2019 yıl sonunda yapıldığı gibi amortisman ayrılır.
Arazi ve arsalardan amortisman ayrılmaz. VUK’a göre eğer arsa binalar ile bütünlük arz ediyor ise
amortisman bunların tamamından ayrılır. Ancak arsa üzerine bina yapılır ise arsa olarak kalır ve bina,
binalar hesabına aktarılır ise sadece binadan amortisman düşülür. Eğer bina yapıldıktan sonra belediyeden
nev’i değiştirme belgesi alınarak arsayı bina ile bütünleştirmişsek tamamından amortisman ayrılır.
KOOPERATİF MÜLKİYETİNE DEVRİ OLMAKSIZIN KULLANIMINA BIRAKILAN

DEMİRBAŞ EŞYA YA DA TAŞIT ARAÇLARI
Kooperatif mülkiyetine devri olmaksızın kullanımına bırakılan demirbaş eşya ya da taşıt araçlarının iz
bedel üzerinden (1 kuruş) 946- Geçici Kullanıma Bırakılan Duran Varlıklar hs. Borç, 947- Geçici
Kullanıma Bırakılan Duran Varlık Sahipleri hs Alacak kaydedilerek takip edilmesi gerekmektedir.
Kooperatiflerimize satış ya da hibe yoluyla devredilen demirbaş eşya ya da taşıt araçları ise ; belirlenmiş
bir bedel üzerinden fatura karşılığı devralınması durumunda bu bedel üzerinden, bedelsiz olarak alınması
durumunda ise iz bedel üzerinden ilgili duran varlık hesabına (255-Demirbaşlar ya da 254- Taşıt Araçları
hesabına) kaydedilerek takip edilmesi gerekmektedir. (10.08.2010/722 sayılı Genel Mektup)
İZ BEDELE DÜŞMÜŞ DEMİRBAŞ TERKİN İŞLEMİ : Hesaplarda iz bedelle kalmış fakat artık fayda
sağlamayan ve terkin edilecek olan Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin kayıtlardan çıkartılması için;
44
______________________________ / __________________________
770-GENEL YÖNETİM GİD 0,01 TL
60-Amort ve tük.payı
255-DEMİRBAŞLAR 0,01 TL
60-Döşeme ve mefruşat
___________________________ / ____________________________ mahsubu yapılacaktır.
DEMİRBAŞ SATIŞ İŞLEMİ

ÖRNEK: Alım bedeli 360,00TL birikmiş amortismanı 200,00TL olan, DEMİRBAŞ KDV DAHİL
590,00TL bedelle satılır ise;
_____________________________________ / _____________________________
120-ALICILAR 590,00
90-Diğer Alıcılar
257-BİRİKMİŞ AMORTİS. 200,00
60-D.baş 255-DEMİRBAŞLAR 360,00
00-Döşeme mefruşat
20-satışlar üz.hs.kdv
40-Yenileme fonu
Demirbaş satışının tahakkuk mahsubu
_____________________________________ / _______________________________
(Kooperatiflerin demirbaş satışlarında yenileme işlemi yapılmayacaksa 649 – Diğer Olağan Gelir ve
Karlar hesabı kullanılmaktadır.)
_________________________________ / ________________________
100-KASA 590,00
120-ALICILAR 590,00
90.Diğer Alıcılar
__________________________________ / _________________________tahsil fişi ile tahsil edilir.
ATİK’in satılması halinde alınan bedel ile kayıtlı değer arasındaki satıştan dolayı ortaya çıkan kar üç yıl
süre ile pasifte geçici bir hesapta (Yenileme Fonu) tutulabilir (Vergi Usul Kanununun 328 ‘inci maddesine
göre amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde bunların yenilenmesi zorunluysa ve bu
konuda işletme yöneticileri tarafından bir karar alınmışsa). Bu fon üç yıl içinde kullanılmazsa üçüncü
yılın karına eklenir.
ATİK’in satılması halinde alınan bedel ile kayıtlı değerler arasındaki fark kar-zarar hesabına
geçirilir.(VUK .328)
HARCIRAH UYGULAMA ESASLARI
Harcırah; Teşkilatımız personelinin ve Yönetim/Denetim Kurulu üyelerinin geçici görevlendirme, tayin

ve nakillerinde ödenmesi gereken gündelik, yol masrafı, aile masrafı ve yer değiştirme masraflarından
birkaçını veya tamamını ifade eder.
1-GÜNDELİKLER (Merkez Birliği Bütçesi ile belirlenir. 2019 yılı için Kooperatif Müdür:108,00
TL, diğer yetkili personel:102 TL, yetkisiz personel: 96,00 TL)
45
a) Yurt İçi Seyahatlerde Gündelik:
Geçici görevli personele 24 saatten az görevlerde;
 Saat 13:00 ve saat 19:00’dan birini geçiren personele gündeliğin 1/3’ü

 İkisini geçiren personele 2/3’ü
 Saat 00:00’ı da geçiren personele Tam
 Gidiş dönüş arasında tarih değiştiğinde Tam
 24 saati aşan seyahatlerde aşan kısım için Tam
Örnek:
Hareket Tarihi-Saati Varış Tarihi-Saati Gündelik

25.03.2018-09:00 25.03.2018-13:00’a kadar Hesaplanmaz
25.03.2018-09:00 25.03.2018-19:00’a kadar 1/3
25.03.2018-09:00 25.03.2018-23:59’a kadar 2/3
25.03.2018-13:00 26.03.2018-00:00’dan sonra Tam
25.03.2018-13:00 25.03.2018-19:00’a kadar Hesaplanmaz
25.03.2018-13:00 25.03.2018-23:59’a kadar 1/3
25.03.2018-13:00 26.03.2018-00:00’dan sonra Tam
25.03.2018-13:00 26.03.2018-13:00’ten sonra 2 Tam
Vergiden Müstesna Tutar: Her yılın Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun eki H Cetvelinde Başbakanlık
Müsteşarı için belirlenen gündelik tutarıdır. (2019 yılı için 61,50 TL)
Vergiye Tabi Fark = Gündelik Miktarı – İstisna Kısım
b) Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerine Toplantı Gündeliği: Görev bölgesi dışında yapılan
toplantılara katılan üyeleri için iaşe (yeme-içme) ve ibate (konaklama) giderleri karşılanır. Görevin 24
saati aşmasına bakılmaksızın gündelik TAM ödenir. ( En fazla toplantı tarihinin 1 gün öncesi ve 1 gün
sonrası dikkate alınır.)
c) Diğer Hususlar:
 İaşe ve ibate giderlerinin birinin karşılanması durumunda 2/3, ikisinin karşılanması durumunda 1/3
gündelik,
 İaşe, ibate ve yol giderlerinin davet eden firma tarafından karşılanması durumunda 1/3 gündelik
 Her durumda yolda geçen süreler için tam gündelik
 Promosyonlu yurtiçi-yurtdışı seyahatlerde idari izinli sayılarak gündelik ödemesi yapılmaz.
d) Yurt Dışı Seyahatlerde Gündelik:
Merkez Birliği Bütçesinde belirlenen tutar üzerinden tam olarak hesaplanır. İaşe, ibate ve yol giderlerinin
davet eden firma tarafından karşılanması durumunda tam gündelik hesaplanır, ancak yol gideri ödenmez.
46
Vergiden müstesna yurt dışı gündelik tutarı, ilk 10 gün için her yıl ilgili Bakanlar Kurulu kararı eki
Yurtdışı Gündelik Hesaplamasında Esas Alınacak Cetvelin II. Sütununda ülkelere göre ayrı ayrı
belirlenen tutarların %50 artırımlı kısımları vergiden müstesnadır. 10 günden sonra ise cetvelde belirlenen
tutarlar, personele yapılan ücret ödemeleri kapsamında vergilendirilecektir.
e) Tayin ve Nakillerde Yer Değiştirme Gündeliği:

 Personelin becayiş, tayin ve nakil durumunda yeni unvanına göre, kendisi ve bakmakla yükümlü
olduğu kişiler (eş, çocuk, anne, baba) için gündelik hesaplanır.
 Kendi isteğiyle yapılanlar hariç; becayiş, nakil ve tayinde yer değiştirme gündeliği ödenir.
 Gündelik seyahat edilen vasıtanın hareket saatine göre hesaplanır. 24 saatten az devam eden
seyahatler 1 gün hesaplanıp, 24 saati aşan kısım da tam gün sayılır.
 Yer değiştirme gündeliği 3 unsurdan oluşur:
1- Gündeliğin 20 katı: Kişinin kendisi için ödenir. Tamamından gelir ve damga vergisi kesilir.
2- Kilometre ve deniz mili üzerinden gündeliğin %5’i: Evini yeni daimi görev yerine taşıyarak, bu
görev yerinde ikamet adresinin belirlendiği durumlarda ödenir. Tamamından gelir ve damga
vergisi kesilir.
3- Gündeliğin 10 katı: Personelin bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin de yer değiştirmesi
durumunda her biri için ayrı ayrı ödenir. Toplamda gündeliğin 40 katını aşamaz. Tamamından
gelir ve damga vergisi kesilir.
2- YOL GİDERİ:
a) Kimlere Ödenir:
1. Görev bölgesi dışına geçici görevlendirilen personelin yalnız kendisi için,
2. İlk defa göreve başlayacaklara görev bölgesinin dışında, başlangıç eğitimine gönderilmeleri
halinde yalnız kendisi için,
3. Tayin ve nakil nedeniyle görev yeri değişen personele kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu
kişiler için,
4. Yönetim/Denetim Kurulu üyelerine görev bölgesi dışındaki seyahatlerde yalnız kendisi için
ödenir.
b) Ödeme Usulü:
Yurt içi seyahatlerde yol gideri belge karşılığında ödenir. Belge bulunmaması durumunda rayiç bedellere
veya beyana göre damga vergisi kesilerek ödenir.
 Taksi ile yapılacak seyahatlerde belge ibrazı zorunludur.
 Özel araçla seyahat edilmesi halinde fatura ve/veya yerine geçen belgeler karşılığında kilometre
beyanına göre ödenir. Beyan edilen kilometrenin her 10 km’si için en fazla 1 litre yakıt bedeli ödenir.
 Uçakla yapılan seyahatlerde fatura karşılığında ödeme yapılır.
Yurtdışı seyahatlerde yol gideri belge karşılı ödenir.

Yönetim/Denetim Kurulu üyeleri ile Genel Müdür ve Yardımcıları hariç diğer personelin uçakla veya
özel araçla seyahatleri yetkili makamdan onay almalarına bağlıdır (Bölge Müdürlerinin uçakla
seyahatleri de hariç) (Kooperatif personelinin özel araçla seyahatinde Kooperatif Yönetim Kurulu
Kararı yeterli)
47
3- KONAKLAMA:
a) Yurt içi seyahatlerde, personele her yıl Merkez Birliği Bütçesiyle belirlenen konaklama bedeli fatura
karşılığında ödenir.
b) Yurt dışı seyahatlerde, personele ilk 10 gün için yurt dışı konaklama bedeli belge karşılığında ödenir.
Ödenen konaklama bedeli gelir vergisi kesintisine tabidir Ancak gelir vergisinden muaf kısım şu şekilde
hesaplanır:
 Günlük konaklama gideri, günlük artırımlı harcırah tutarının (BKK ile ülkelere göre ayrı
ayrı belirlenen gündelik tutarının %50 artırımlı kısımları) %40’ından fazla ise; fazla olan
kısım ile günlük konaklama bedeli arası farkın %70’i gelir vergisinden muaftır.
 Günlük konaklama gideri, günlük artırımlı harcırah tutarının (BKK ile ülkelere göre ayrı
ayrı belirlenen gündelik tutarının %50 artırımlı kısımları) %40’ından az ise; vergiden
müstesna tutar yoktur.
Örnek: 30.01.2018 tarihli Kooperatif Müdürü diğer ülke görevinde;

Konaklama bedelinin günlük 150€ olduğu ve 2018 yılı için yurt dışı gündeliklerin hesaplanmasında esas
alınacak cetvelin II. Sütununda diğer ülkeler gündeliğinin 100$ olduğu varsayılırsa;
30.01.2018 tarihli görev için 1 gün öncesinin yani 29.01.2018 tarihinin döviz kuru esas alınır. Bu
tarihte,
1€=3,00 TL olduğu varsayılırsa, 150€=450,00 TL konaklama
1$=2,00 TL olduğu varsayılırsa, (100$+(100$x0,50)=150$)=300,00 TL gündelik tutarı
300,00 TL tutarındaki gündeliğin %40’ının 120,00 TL olduğu ve 450,00 TL tutarındaki konaklama

giderinin bundan fazla olduğu esas alındığında;
(450-(450-120))x%70=84,00 TL gelir vergisinden muaftır.
Örnek: Ankara Bölge Birliğine bağlı 1 sayılı Haymana Tarım Kredi Kooperatifinin Kooperatif Yetkilisi,
Adana’da düzenlenen eğitime katılmak maksadıyla 25.03.2019 tarihinde sabah 09:00’da Ankara’dan
Adana’ya otobüs ile hareket etmiştir. 26.03.2019 günü başlayan eğitim 28.03.2018 günü sonra ermiş,
personel 29.03.2019 günü Ankara’ya dönüş için yola çıkmış ve aynı gün akşamı saat 22:40’ta Ankara’ya
ulaşmıştır. Eğitim boyunca personelin iaşe ve ibate giderleri Kurum tarafından karşılanmış, personel yol
gideri için her seferinde otobüse %18 KDV dâhil 118,00 TL ödemiştir ve ödemelerini otobüs biletleri ile
ibraz etmiştir. Söz konusu eğitim sonrasında personele yapılacak ödemeleri tespit edip harcırah
tahakkukuna ilişkin muhasebe fişini düzenleyiniz.
48
1) Ödenecek Gündelik: 25.03.2018……Yolda Geçen Süre………Tam Gündelik
26.03.2018……İaşe/İbate Karşılanıyor….1/3
27.03.2018…… İaşe/İbate Karşılanıyor…1/3
28.03.2018…… İaşe/İbate Karşılanıyor…1/3
29.03.2018…… Yolda Geçen Süre………Tam Gündelik
Toplam:3 Tam Gündelik
Yetkili Personel Gündelik Tutarı…102,00 TLx3=306,00 TL
2018 Yılı Muafiyet Tutarı………...61,50 TLx3=184,50
Vergiye Tabi Fark……………… 40,50 TLx3=121,50 TL
121,50 TLx0,15=18,22 TL gelir vergisi

306,00x0,00759= 2,32 TL damga vergisi
306,00-(18,22+2,32)=285,46 TL personele ödenecek tutar
2) Yol Gideri: Personel yaptığı yol harcamalarını belge ile ibraz ettiğinden, bu giderler için herhangi bir
damga vergisi kesintisi yapılmayacaktır.
118,00x18/118=18,00 TLx2=36,00 TL İndirilecek KDV

118,00x2=236,00 TL personele ödenecek yol gideri
----------------------------------------/--------------------------------------------------
770-Genel Yönetim Giderleri………….506,00
191-İndirilecek KDV…………………....36,00
335-Personele Borçlar………………521,46
360-Ödenecek Vergi ve Fonlar………20,54
----------------------------------------/--------------------------------------------------
49
1 DÖNEN VARLIKLAR 3- KISA VAD. YAB. KAYN. 6- GELİR TABLOSU HESAPLARI
100 KASA 300 BANKA KREDİLERİ 600 YURT İÇİ SATISLAR
101 ALINAN ÇEKLER 301 MERKEZ BİRLİĞİ KREDİLERİ 601 YURT DIŞI SATIŞLAR
102 BANKALAR 302 BÖLGE BİRLİĞİ KREDİLERİ 602 DİGER GELİRLER
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ ( - ) 303 UZUN VADELİ KREDİ ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ 603 KREDİ GELİRLERİ
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 304 TAH.ANAP.BORÇ TAK.VE FAİZ 610 SATIŞTAN İADELER (-)
110 HİSSE SENETLERİ 305 ÇIKARILMIŞ BONO VE SENET 611 SATIŞ İSKONTOLARI (-)
111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENK.KIYM. 612 DİĞER İNDİRİMLER(-)
118 DİĞER MENKUL KIYMETLER 307 MEVDUAT 620 SATILAN MAMÜLLER MALİYETİ(-)İ
119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 308 MENK.KIYMET İHRAÇ FARKI 621 SATILAN TİC.MAL MALİYETİ(-)
120 ALICILAR 309 DİĞER MALİ BORÇLAR 622 SATILAN HİZMET MLYT.(-)
121 ALACAK SENETLERİ 320 SATICILAR 623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 321 BORÇ SENETLERİ 624 KREDİ GELİRLERİ MALİYETİ(-)
123 İŞLETME KREDİLERİ VE YAT.KREDİ. TAKSİTLERİ 322 BORÇ SENETL.REESKONTU(-) 625 MEVDUAT MALİYETİ
124 ERTELENEN VE TAKSİTLENDİRİLEN KREDİLER 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNAT. 630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ ( - )
125 TAKİPTEKİ KREDİLER 329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 631 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ ( - )
126 VERILEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 330 ÖDENECEK RİSTURNLAR 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 331 ORTAKLARA BORÇLAR 640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLER
128 ŞÜPHELI TICARI ALACAKLAR 332 İŞTİRAKLERE BORÇLA 641 BAĞLI ORTAKLIK.TEMETTÜ GEL.
129 ŞÜPHELI TIC.ALACAK KARŞ. 333 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇL 642 FAİZ GELİRLERİ
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 334 TEŞKİLAT İÇİ DİĞER BORÇLA 643 KOMİSYON GELİRLERİ
132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 335 PERSONELE BORÇLAR 644 KONUSU KALMAYAN KARŞ.
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALAC. 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI
134 TEŞKİLAT İÇİ DİĞER ALACAKLAR 337 DİĞ.BORÇ SENET REESKONT(-) 646 KAMBİYO KARLARI
135 PERSONELDEN ALACAKLAR 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 341 ALINAN DESTEKLEME AVANSLARI 648 ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI
137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 349 ALINAN DİĞER AVANSLA 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KAR.
150 İLK MADDE VE MALZEME 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ 653 KOMİSYON GİDERLERİ ( - )
151 YARI MAMÜLLER-ÜRETİM 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELT. HESABI 654 KARŞILIK GİDERLERİ ( - )
152 MAMÜLLER 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLA 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZAR(-)
153 TİCARİ MALLAR 361 ÖDENECEK SOS.GÜVEN.KESİNTİLERİ 656 KAMBİYO ZARARLARI (-)
157 DİĞER STOKLAR 365 ÖDENECEK KAR YÜKÜMLÜLÜKLERİ 657 REOSKONT FAİZ GİDERLERİ(-)
158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 368 VAD.GEÇ.ER./TAK.VER.DİĞ.YÜK 658 ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜML. 659 DİĞER OLAĞAN GİDER ZAR(-)
170 YILLLARA YAYGIM İNŞAAT ONARIM VE MALİYETİ 370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜK.KARŞILIĞI 660 KISAVAD.BORÇ.GİDERLERİ(-)
179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR DÖNEM
371 KARININ PEŞİN ÖDENEN VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ ( - ) 661 UZUN VADELİ BORÇLAN.G.(-)
180 GELECEK. AY.AİT GİDERLER 372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARL.
181 GELİR TAHAKKUKLARI 373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI 679 DİĞER OL.DIŞI GELİR VE KARL.
182 ERTELENMİŞ GİDERLER 379 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 680 ÇLŞ.MAYAN KSM.GİD.VE ZR.(-)
190 DEVREDEN K.D.V. 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 681 ÖNCEKİ DÖNEM GİD.VE ZRL.(-)
191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 381 GİDER TAHAKKUKLARI 689 DİĞER OL.DIŞI GİD.VE ZARARLAR (-)
192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 382 ERTELENMİŞ GELİRLER 690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 391 HESAPLANAN K.D.V. 691 DÖN.KAR.VER.D.YAS.Y.KRŞ(-)
195 İŞ AVANSLARI 392 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI
196 PERSONEL AVANSLARI 393 DAĞITILACAK DEĞERLER 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELT.HESABI
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI
2 DURAN VARLIKLAR 4- UZUN VAD. YAB. KAYN. 7- GİDER HESAPLARI

220 ALICILAR 400 BANKA KREDİLERİ 700 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESABI
221 ALACAK SENETLERİ 401 MERKEZ BİRLİĞİ KREDİLERİ 701 MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI
222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU ( - ) 402 BÖLGE BİRLİĞİ KREDİLERİ 710 DİREKT İLK MAD.MALZ.GİD.
223 YATIRIM KREDİLERİ 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLE 711 DİREKT İLK MAD.MALZ.YANSIT.
224 ERT. VE TAKSİT. KREDİLER 406 MEVDUAT 712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI
226 VERILEN DEPOZITO VE TEMINAT. 407 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER 713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI
229 ŞÜPHELİ ALACAK. KARŞ. ( - ) 408 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI (-) 720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
230 KARŞILIKLAR KASASI 409 DİĞER MALİ BORÇLAR 721 DİREKT İŞÇİLİK GİD.YANSITMA
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 420 SATICILAR 722 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI
232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 421 BORÇ SENETLERİ 723 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE(ZAMAN)FARKLARI
233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALC. 422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
234 TEŞKİLAT İÇİ DİĞER ALACAK. 426 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 731 GENEL ÜRETM GİD.YANSITMA
235 PERSONELDEN ALACAKLAR 429 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 732 GENEL ÜRETİM GİDERİ BÜTÇE FARKI
238 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR 431 ORTAKLARA BORÇLAR 733 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VER.FARKI
239 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI ( - ) 432 İŞTİRAKLERE BORÇLAR 734 GENEL ÜRETİM GİDERİ KAPASİTE FARKI
240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER 433 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇ. 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
241 BAĞLI MEN.KIY.DEĞ.DÜŞ.K.(-) 434 TEŞKİLAT İÇİ DİĞER BORÇLAR 741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANS.
242 İŞTİRAKLER 435 KANUNİ KARŞILIKLARDAN BORÇLAR 742 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI
243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ.(-) 436 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME G.
244 İŞTIRAK. SER.PAY.D.DÜŞ.K.(-) 437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 751 ARAŞ.GELİŞ.GİDER.YANSITMA
245 BAĞLI ORTAKLIKLAR 438 KAMUYA OLAN ERT.TAKS.BORÇ. 752 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI
246 BAĞLI ORT.SER.TAAH.(-) 440 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞ.G.
247 BAĞ.ORT.SER.PAY.D.D.K.(-) 449 ALINAN DİĞER AVANSLAR 761 PAZ.SATIŞ DAĞ.GİD.YANSITMA
248 DİĞER MALİ DURAN VAR. 472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK
249 DİĞER MALİ DUR.VAR.KAR.(-) 474 ALCK.NED.MÜL.ED.GAY.KARŞ. 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
250 ARAZİ VE ARSALAR 479 DİĞER BORÇ VE GİD.KARŞ. 771 GENEL YÖNETİM GİDERLER YANSITMA
251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ 480 GELECEK YILLARA AİT GELİR. 772 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ FARKLARI HESABI
252 BİNALAR 481 GİDER TAHAKKUKLARI 780 FİNANSMAN GİDERLERİ
253 TESİS,MAKİNA VE CİHAZLAR 482 ERTELENMİŞ GELİRLER 781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA
254 TAŞITLAR 492 GEL.YIL.ERT.TERKİN ED.KDV 782 FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI
255 DEMİRBAŞLAR 499 DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VAD.YAB.K 790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 5- ÖZKAYNAKLAR 792 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 500 SERMAYE 793 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER
259 VERİLEN AVANSLAR 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE ( - ) 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER
260 HAKLAR 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKI 795 VERGİ RESİM VE HARÇLAR
261 ŞEREFİYE 503 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMSUZ FARK HESABI 796 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI
262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 520 HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ 797 FİNANSMAN GİDERLERİ
263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI 798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HES.
264 ÖZEL MALİYETLER 522 M.D.V.YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 799 ÜRETİM MALİYET HESABI
267 DİĞER MADDİ OLMY.DUR.VAR. 523 İŞTİRAK VE ORTAKLIKLAR YEN.DEĞ.ART.
268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 524 ORTAKLARDAN ALINAN DESTEKLEME FONU
269 VERİLEN AVANSLAR 525 ORTAK.AL.BİNA BAĞIŞ FONU
280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ
281 GELİR TAHAKKUKLARI 540 YASAL YEDEKLER
282 ERTELENMİŞ GİDERLER 541 STATÜ YEDEKLERI
291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK K.D.V. 542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLE
292 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 548 DİĞER KAR YEDEKLERİ
293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR 549 ÖZEL FONLAR
294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MAD.DUR.VAR. 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI
295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLAR
296 ALACAK NEDENİYLE MÜLK EDİNİLEN GAYRİMENKULLER 590 DÖNEM NET KARI 50
591 DÖNEM NET ZARARI ( - )
51

Muhasebe Ders Notu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Muhasebe Ders Notu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ

Muhasebenin tanımında da görüldüğü üzere muhasebenin temel fonksiyonları şunlardır;

MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI

1-Sosyal Sorumluluk Kavramı: Bu kavram, muhasebenin organizasyonunda, muhasebe

A- Temel Mali Tablolar

……….TARIM KREDİ KOOPERATİFİNİN

1. Dönen Varlıklar 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Aktif Toplamı ……………… Pasif Toplamı ……………..

AKTİF TOPLAMI = PASİF TOPLAMI

Dönen varlıklar, bir yıl veya paraya dönüşebilen varlıklardır.

A-Varlıklara İlişkin İlkeler

3- NAKİT AKIM TABLOSU

BORÇ …..HESABI ALACAK

BORÇ TOPLAMI ALACAK TOPLAMI

HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI

Varlık (Aktif) Hesapları Kaynak (Pasif) Hesapları

Gider Hesapları Gelir Hesapları

Tek Düzen Hesap Planındaki;

Aylık (Ara) Mizan: Dönem içerisinde aylık olarak düzenlenen mizandır.

Dönem Başı İşlemler

Dönem İçi İşlemler

Dönem Sonu İşlemler

I. Sınıf Tüccarların Tutmak Zorunda Oldukları Defterler: 1) Yevmiye Defteri

DEFTER TUTMADA AMAÇ

TUTULMASI ZORUNLU TİCARİ DEFTERLER

BORÇ …….HESABI ALACAK

Zorunlu Takip eden yıllarda yeterli sayfa

Zorunlu Takip eden yıllarda yeterli sayfa

Zorunlu Zorunlu Her dönem açılış ve kapanış

SAKLAMA VE GÖSTERME MECBURİYETİ

Kayıt Zamanı (VUK.Madde 219)

MUHASEBEDE KULLANILAN BELGELER

1) Vergi Usul Kanunundan Kaynaklanan Belgeler

2)Türk Ticaret Kanunundan Kaynaklanan Belgeler

Muhasebe Fişlerine ilişkin Esaslar

FATURA VE FATURA YERİNE GEÇEN VESİKALAR:

FATURANIN ŞEKLİ: Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur, (V.U.K. 230)

FATURANIN NİZAMI: ( V.U.K. 231)

FATURA KULLANMA MECBURİYETİ: (V.U.K. MD.232)

3-PAREKENDE SATIŞ VESİKASI (VUK 233)

4-SERBEST MESLEK MAKBUZU (V.U.K. 236-237)

5-MÜSTAHSİL MAKBUZU (VUK: 235 )

Hayvan Alımlarında; Tarım Ürünleri Alımında

Gelir Vergisi stopajı yapılması zorunludur.

AYLIK İŞLEMLER ve BEYANNAMELER

Geçici Verginin Mükellefleri;

GEÇİCİ VERGİ ORANLARI

Geçici Vergi Dönemleri

DÖNEMİ BEYAN ZAMANI ÖDEME ZAMANI

GEÇİCİ VERGİ MUHASEBE KAYITLARI

I-Birinci Dönem Geçici Vergi Tahakkukunun Muhasebe Kaydı

5-KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİ: Bu beyanname, sermaye şirketleri, Kooperatifler,

ÖRNEK MUHASEBE UYGULAMALARI:

a)Vadesiz hesaptaki 10.000.-TL çekilerek kasaya intikal ettirildiğinde;

Bu mahsubu takiben faiz mahsubu yapılarak işlem tamamlanmış olur.

Bankaya ödenen komisyon/masraf (20.-TL) olup mahsubu.

500- SERMAYE 600.-

501-ÖDENMEMİŞ SERMAYE 150.-

Ortağın Borcu varsa;

KOOPERATİF - BÖLGE BİRLİĞİ SERMAYE İLİŞKİLERİ:

500-SERMAYE HS............. 20.000,00.- TL

_________________________ 31.12.2012 _______________________________________

__________________________ 31.12.2012 ______________________________________

____________________________ 31.12.2013 __________________________________________

_ 31.12.2012 _______________

31.12.2012 ____________

31.12.2013 ______________

_ 30.12.2010 _______

_ 02.01.2011 __________

_ 11.02.2019 ___________

_ 31/03/2016 ______________

01/01/2016 ____

01/01/2009 ________________

_ 31/04/2007 __

_________ 31/12/2019