"GUGMA NGA DILI MAHANAW"

ni Jovie Ann Husain

Ang gugma sa pamilya dili

gyud angay ikabaylo sa bisag
unsa nga butang tungod kay
wala nay mas labaw pa niini
ug bisan man mapahilayo sa
usa'g usa, ug bisan sa
kalisod sa kinabuhi,
magpabilin gihapon kining
bahandi ug dili mahanaw
hangtod sa katapusan. Ug
karun atong masaksihan ang
dula nga nag-olohan "GUGMA
NGA DILI MAHANAW".

(Inigtukas sa tabil: Makita ang inahan

ug anak nga naglingkod sulod sa usa ka
payag)

GULA BERTO

(gikapoy gikan nanagat)

CELIA

(tagbuon ang bana ug kuhaon ang

mga bitbit) oh Berto, salamat kay
ania ka na... Kamusta man? Anaa
ka bay nakuhang isda?
 JESSA

(bless sa iyang amahan)

Pa, wala pa kitay pagkaon...gigutom na ko Pa...

BERTO

(gakus sa anak)

Pasensya na kamo ha kay wala pay ayo ang panagat...inum sa lang

ug tubig, anak. Mupahuway usa ko.

(mulingkod)

CELIA

Jessa, hilota sa naman ang imong amahan kay adtuon nako ang
imuhang ante Ellena kay basin ug naa siyay maikadalit kanato.

JESSA

Sige ma ako sa lang hiloton si papa, ma…

(muduol sa amahan)

CELIA

Ah sige... muadto na ako.

(MUTIS)

Milabay ang pipila ka oras

 JESSA

(tindog ug mulili sa pultahan)

Pagkadugay ni mama uy...

(GULA TONYO)

TONYO

(hubog ug nagdala ug ilimnon)

Uys...inday, hain ang imong kinagwapohan nga amahan?

(makakita ni Berto)

ah kamaayo purd nimo brads, ganiha rako naghuwat-huwat ug kanus-a

ka mugawas... hapit nalang mahurot ning akoang inutang nga tuba
ug wa juy Berto milugwa, maayo gani kay ing lakaw na ang imuhang
tigre nga asawa ug nakalugar jud tawn si dodong Tonyo ug sulod
niining imohang palasyo...

BERTO

Pagpuyo gani diha, Tonyo! Nag-unsa ka man dinhi? Ug hubog pa gyud

ka...

TONYO

Aw nag-unsa pa man diay ko diri brad...magtagay gud ta puslan man

gibuwagan kog uyab...

JESSA

Ako sa lang apason si Mama, Pa, kay gigutom na gyud ko pag-ayo.

BERTO

Ah sige anak, apasa una ang imong inahan...

 JESSA

Ayaw baya paimna si papa ha, manong Tonyo bantay ra gyud ka…

(MUTIS)

TONYO

Pagkaliwat sa inahan... aw oo inday...

BERTO

Pagkaluoy sa akong anak... naluoy na kaayo ko kang Jessa ug

Celia. Pait kaayo ang among kahimtang...Tonyo, naguol na kaayo ko
kay basin unya ug mubiya sila kanako...

TONYO

Aw ug biyaan biyaan gud! Bitaw brad, dili kana mahitabo kung anaa
lang ang gugma ug pagtoo sa Dios. Pero ako ingon rajud ko niini,
kanunay biyaan...Brad...gibuwagan kong Tisay bradd...

BERTO

Paghilom diha Tonyo, nagmaoy napud ka? maayo pay mupauli ka sa

inyuha kay mupahuway una ko.

TONYO

Ug mupahuway diay ka...say labot...magmaoy kog ako...

(GULA CELIA UG JESSA)

 CELIA

(nagbitbit ug pagkaon)

Ah kamaayo ninyo ha, diri pa gyud mo nagtagay?

TONYO

Patay sakspan Tonyo brad...

CELIA

Ako ra diay ang inyuhang lipaton ha...

TONYO

Labi-labi pud ka purd makaputol kaman ug kalipay... mianhi gani

ko kay wa ka, karun kay ania naman ka aw muoli nagud ko..

(moaksyon ug gawaS, mobalik kuhaon

ag tuba)

babye brad…

(MUTIS)

JESSA

(birahon ang iyang amahan)

Dali na pa, mangaon na ta...

CELIA

Lakaw na kamo sa kusina arun makakaon na kamo...

 BERTO

Dili ka diay mudungan kanamo, Celia?

CELIA

Ah dili na, gipakaon na ako ni ate Ellena sa ilaha...

JESSA

Tana Pa…

(MUTIS JESSA UG BERTO)

CELIA

Dios ko, wala na ako makasabot niining amoang kahimtang karun ug

wala ako nasayod kung unsa akong pagabuhaton. Ingon niini nalang
ba gyud ang akong kinabuhi?

(GULA BERTO)

BERTO

Celia, naunsa ka ug nganong naghilak ka man?

CELIA

Wala na ako makasabot sa atong kahimtang. Nasayod ka Berto kung

unsa ang akong gusto nga kinabuhi ug dili sama niini, niining
payag.
 BERTO

Celia, ayaw pagsulti niana. ..pasayloa ko kung wala pa nako

matuman ang akong saad nga hatagan ka ug maharuhay nga kinabuhi

(hawid sa kamot ni Celia)

…dako kaayo ang akong gugma kaninyo ug malipay na ko nga mag-uban

tang magpuyo niining payag...

CELIA

(Iwakli si Berto)

Gugma? dili kita mabuhi kon puro lang ta gugma!

BERTO

Wala ka na ba nahigugma kanako? Gipul-an ka na?

CELIA

Ah gipul-an na ko niining kinabuhia! Berto, tan-awa kining atong

kahimtang karon. Wala ka ba naluoy kanamo ni Jessa?...

BERTO

Bisan sa atong kalisod wala ko batia ang kapuol ug dili ko mapul-

an tungod sa akong gugma kanimo, kaninyo ni Jessa.

(GULA JESSA)

JESSA

(maghilak)

Ma, pa? Nag-away ba kamo?...

 CELIA

(mugakos sa anak)

Jessa, anak, pasayloa ko niining akong pagabuhaton...

JESSA

Unsa man diay ang inyong gilalisan ni papa ma? Ug nganong

naghilak man ka?

CELIA

Anak, mulakaw sa si mama ha? Si ante Ellena sa lang nimo ang

muatiman kanimo...

BERTO

(gakus)

Ayaw Celia... ayaw kami ug biyae...

JESSA

Ma, ayaw kami'g biyae ni papa...

CELIA

(maghilak ug mubuhi kang Berto ug

Jessa)

Pasayloa ko, ako kamong biyaan kay akoa usang pangitaon ang
kinabuhi nga dugay na nakong gipangandoy ug basin ugma damlag
mubalik ako kaninyo...muadto na ako...

(MUTIS RAPIDO)
 JESSA

Ma, ma ayaw kami'g biyae...

BERTO

Celia....

Milabay ang pipila ka mga adlaw,

semana, bulan ug tuig.

Makita ang usa ka dalaga nga

nanglimpyo sulod sa payag.

(GULA ELLENA)

ELLENA

(naay ka storya sa cellphone)

Ah ok ako na ang bahala kaniya...

JESSA

(mutindog)

Ante, si mama ba kadtong imong kaistorya?

ELLENA

Ah oo inday! Nangumusta lang ang imohang inahan kanimo.

 JESSA

Maayo kay nakahinumdom pa siya kanako...wala ba siya'y plano nga

istoryaon ko?

ELLENA

Busy kaayo ang imuhang inahan Jessa ug dili pa daw siya andam
muistorya kanimo...ani sa lang ka ha kay muadto sa ko sa akong
tindahan...ikaw na ang bahala dinhi…

(MUTIS)

JESSA

(maghilak)

Wala gyud ako makasabot sa akong inahan, siguro wala na gyud

siyay gugma kanako...Ginoo, ayaw intawn pasagdi si mama ug unta
mahibalik pa ang iyang gugma kanamo...mahibalik pa unta ang
akoang pamilya...

(GULA TONYO)

TONYO

Pssst...huy! Maoy maoy napud ka day? Sige sige nalang...

JESSA

Aw wa man gud manong Tonyo, gimingaw ra ko pag-ayo ni

mama...nganong ania ka man dinhi?
 TONYO

Ay amborts sa kanding nga naay bangs...btaw gipapauli ko ni

Ellena kay siya ra daw ang magbantay sa iyang tindahan ug baw
ngano, mura man pud ug nagmaoy to...nangita na siguro tog
uyab...baw mahalinan ba to didto...

JESSA

Basin unya ug si ante ang mahalin ha...

TONYO

Aw dili uy...dili kana mahitabo day...dugay nang nahalin ang

gugma ni Ellena pero giutang lagi pud ug hangtod karun naghuwat
lang gihapon siya nga bayaran kay dili man gyud niya
makalimtan...sa kadaghan sa nanguyab ni Ellena wala gyuy bisag
usa nakapasar, kay lagi isa ray gipitik sa iyang dughan kadtong
kusog mangutang...

JESSA

Ah maoba manong Tonyo? Kinsa man kadtong lakiha ug nganong wala

man niya bayari ang gugma nga gipautang ni ante?

TONYO

Ay makahibaw raka puhon day...

(GULA BERTO)

BERTO

Unsa may angay mahibaw-an Tonyo? Ug nganong ania ka man? Hain si

Ellena?
 TONYO

Ay wakwak...aw wa man gud buot2 pud ka, suroy2 rapud ko diri pud.
Ug nganong sige man kag pangita ni Ellena gud? Mubayad nakas
imong utang? Tua sa tindahan adtoa kay basig magbigti to sig
huwat balikan.

JESSA

Naa diay kay utang ni ante pa?

BERTO

wa...wala anak...ayawg tuo anang Tonyo kay mangingilad na.

JESSA

Tinuod manong Tonyo? Mangingilad ka diay?

TONYO

Mangingilad gud tawn...ako man gani ang kanunay iladun...hahay

pagsure mo uy...

JESSA

Aw kaluoy diay nimo manong...

TONYO

Aw ingun najud ko niini, kanunay biyaan.

 JESSA

Pa, wala ka bay balita kang mama? Wala na ba siya nanawag?

Gimingaw na gyud ko pag-ayo niya...

BERTO

Wala nay paramdam ang imohang inahan Jessa...siguro iyaha na gyud

tang gikalimtan...ayaw na ug sigeg pangita niya, wala na siyay
gugma kanato...

TONYO

Buot2 pud ka, di na ka kahuwat ni Celia kay naa na si Ellena.

Ingna arun! Ayaw kog ilara! Naa pa kay gugma ni Ellena, dba brad?
Nu? Ah ikaw pa…patay baba.a...ah...wa...muadto na ko brad, sorry
sorry wa tuyoa atay baba.a muadto nko inday Jessa muadto nako ha?
Sige pag ayo-ayo mo…

(MUTIS)

JESSA

Nangilad ra diba si manong Tonyo pa? Pa... unsa kadtong mga

gipangsulti niya? Pasabta ko...

BERTO

Jessa...nagpatawa lang ang imong manong. Wala ra kadto, ayaw ra

kadtog huna-hunaa...

JESSA

Sultii ko sa tinoud pa...unsa man gyuy anaa kaninyo ni ante?

Pa...unsa kini?

(naay ipakita nga litrato kang

Berto, litrato nila ni Ellena)
 BERTO

Dis-a mo kini nakuha? Jessa...

(GULA CELIA)

(nagdala ug mga bagahi ug makurat

ang tanan sa pag abot niya)

JESSA

(makurat makakita sa inahan) ma?

CELIA

Jessa, anak? Ikaw na ba kana?

(muaksyon ug gakus pero iwakli ni

Jessa)

CELIA

Ania ako, mibalik ako ug dili na ako mupahilayo pa. Anak, wala ka
ba mingawa kanako?

JESSA

Gibiyaan mi nimo unya karun mangutana ka kung gimingaw ba ko

nimo? Ma, pila ka tuig kang wala ug daghan na ang nahitabo,
nabag-o na ang tanan ma...bisan ania naka dili ug dili na mabalik
pa ang gibiyaan nimo nga pamilya...nahanaw na ang gugma ni papa
kanimo….
 CELIA

Unsa? Berto, anaa ka nay laing gihigugma? Wala ka na bay gugma

kanako?

BERTO

Pila katuig kang nawala ug nawala pud ang imong kontak

kanamo...nawad-an na akog rason para huwaton pa ka...si Ellena
ang ania kanunay kanamo...

CELIA

Si ate Ellena?

JESSA

Oo ma. Si ante…

(mutan-aw kang Ellena)

si ante nga nag-atiman kanamo. Siya ang mibarog nga akoang

inahan...

CELIA

Ania ako para balikon ang gibiyaan nako nga gugma…

(duolon ang anak ug si Berto)

pasayloa ako... tungod sa akoang gusto nga matagamtaman ang

kaharuhay sa kinabuhi ako kamong gibiyaan... ug ania ako karun
tungod kay kamo ang bugtong nako nga bahandi, kamo ang importanti
kanako…

(luhod nga maghilak)

pasayloa ako...
 BERTO

(patindogon si Celia)

Celia, dugay na tikang gipasaylo apan ulahi na ang tanan, dili

na mahibalik pa ang pamilya nga imohang gibiyaan...ug dugay nang
nahanaw ang akoang gugma kanimo... mag-ipon nami ni Ellena.
Jessa, ikaw na ang bahala sa imuhang inahan...

JESSA

(maghilak)

Papa, dili ba mahimo nga magpabilin ka? Ania na si mama, ang

dugay na natong gipaabot...

BERTO

Dili Jessa...si Ellena na ang akoang gugma...(mugakos sa anak)

muadto na ako...

(muaksyon ug lakaw)

CELIA

(mutindog ug hawiran si Berto)

Berto, balik kanako...ako ang imohang asawa ug dili si ate

Ellena...

BERTO

Nasayod ka Celia kung unsa ang kagahapon namo ni Ellena...nganong

karun pa man ka nga anaa na akoy laing gihigugma? Celia, pasayloa
ko apan usa ka nalang nga kagahapon…

(MUTIS RAPIDO)
 JESSA

(mugakos ni Celia)

Ma, ayaw na ug hilak, ania pa ako ug wala ako'y kasuko kanimo,

dili ako mawala kanimo... Bisan sa imuhang pagbiya kanamo ug sa
mga adlaw nga wala ka, wala ako makalimot kanimo. Ma...malarag
man ang tanan apan ang gugma ko kanimo, kaninyo ni Papa, dili
mahanaw.

CELIA

(mugakos)

Kamaayo mo anak...salamat ug wala mahanaw ang imuhang gugma

kanako...Karung ania na ako, dili ko na gyud ikaw ibaylo sa bisan
unsa nga butang, ikaw nalang ang nahibilin kanako...ikaw ang
akoang gugma, ang akoang gugma nga dili mahanaw...

JESSA

Salamat ma ug mibalik ka...ayaw na ako ug biyae ha?…

(mubuhi kang Celia)

Salamat Ginoo, wala mo kami pasagdi, salamat kay ania na ang

akoang inahan…

Daghang salamat ug mao kadto

ang dula sa intablado nga
nag-olohan "Gugma nga dili
mahanaw".