1

Μarshall’s rules of derived demand

•H καμπύλη ζήτησης εργασίας είναι πιο ελαστική όσο μεγαλύτερη η

ελαστικότητα υποκατάστασης

•Η καμπύλη ζήτησης εργασίας είναι πιο ελαστική όσο μεγαλύτερη

είναι η ελαστικότητα ζήτησης για το προϊόν

•Η καμπύλη ζήτησης εργασίας είναι πιο ελαστική όσο μεγαλύτερο

είναι το μερίδιο της εργασίας στο συνολικό κόστος

•Η καμπύλη ζήτησης εργασίας είναι πιο ελαστική όσο μεγαλύτερη

είναι η ελαστικότητα προσφοράς άλλων συντελεστών της
παραγωγής όπως π.χ. κεφάλαιο

2
 Συμπεριφορά των εργατικών ενώσεων –1-

Μια επιχείρηση λειτουργεί σε ανταγωνιστικές συνθήκες στην αγορά

προϊόντος. Η εργατική ένωση προσπαθεί να οργανώσει τους
εργαζόμενους με στόχο διεκδίκηση για αύξηση μισθών. Σχολιάστε.

3
 Συμπεριφορά των εργατικών ενώσεων –2-

• Λόγω της αρνητικής καμπύλης ζήτησης εργασίας υψηλότερος μισθός

μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη απασχόληση. Όσο πιο ανελαστική η
καμπύλη ζήτησης εργασίας τόσο μικρότερες οι συνέπειες από ενδεχόμενη
αύξηση των μισθών.

• Αν η επιχείρηση μπορεί μέσα από την τεχνολογία να καταφύγει στην

υποκατάσταση της ακριβής εργασίας με κεφάλαιο, υφίσταται λιγότερη
ζημιά από τους υψηλότερους μισθούς. Άρα θα ήταν προς όφελος της
εργατικής ένωσης η προσπάθεια μείωσης της ελαστικότητας
υποκατάστασης.

4
 Συμπεριφορά των εργατικών ενώσεων –3-

• Η ύπαρξη προϊόντων που μπορεί

να ανταγωνίζονται επιτυχώς το
παραγόμενο προϊόν της
επιχείρησης μπορεί μειώσει την
αποτελεσματικότητα των
ενεργειών της ένωσης.

Ετσι, ισχυρά συνδικάτα στην

αυτοκινητοβιομηχανία των ΗΠΑ
προσπαθούσαν σε περίοδο
μισθολογικών διεκδικήσεων να
εμποδίσουν την είσοδο στον κλάδο
ανταγωνιστικών επιχειρήσεων.
5
 Συμπεριφορά των εργατικών ενώσεων –4-

• Η πολιτική των εργατικών ενώσεων θα είναι πιο επιτυχής όσο

μικρότερο είναι το μερίδιο της εργασίας στο συνολικό κόστος.

Ετσι, συνδικάτα που απευθύνονται σε μικρή κατηγορία ή λίγους

εργαζόμενους έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.

6
 Συμπεριφορά των εργατικών ενώσεων –5-

Τέλος, θα ήταν στο συμφέρον μιας εργατικής ένωσης να

προσπαθήσει να επηρεάσει θετικά τις τιμές των άλλων εισροών
ιδιαίτερα της μη συνδικαλισμένης εργασίας (non union sector).

Η στήριξη των εργατικών ενώσεων σε νόμους γύρω από τους μισθούς

και τις αυξήσεις των άλλων εισροών μπορεί να ερμηνευθεί σαν
προσπάθεια να γίνει η προσφορά των άλλων εισροών (εργασία στον
ανταγωνιστικό τομέα) πιο ανελαστική μειώνοντας έτσι την
ελαστικότητα ζήτησης εργασίας για συνδικαλισμένους εργαζόμενους.

Labour economics, George Borjas 2006, chapter four.

7
 Σταυροειδής ελαστικότητα της ζήτησης εργασίας

• Ας υποθέσουμε ότι αντί για δύο εισροές η παραγωγή απαιτεί κεφάλαιο

και δύο τύπους εργασίας.

• Η συνάρτηση παραγωγής θα είναι τότε

Q  f ( K , L1 , L 2 )

• Ορίζουμε ελαστικότητα εjk της ζήτησης της εισροής j σε σχέση με

μεταβολές στην τιμή της εισροής k

% Lj %  L1
 jk  ή  12 
%  wk %  w2

8
 Εφαρμογή 1. Ενήλικες και νεώτεροι 1

Σε μια επιχείρηση απασχολούνται ενήλικες και

νεώτεροι.
Ας υποθέσουμε ότι αρχικά ότι και για τις δύο
κατηγορίες εργαζόμενων ισχύει ο ίδιος ελάχιστος
μισθός.
Η κυβέρνηση στην προσπάθεια της να ενισχύσει
την απασχόληση των νεωτέρων εισάγει νέο
ελάχιστο μισθό ειδικά για αυτούς, χαμηλότερο
από εκείνο των ενηλίκων.

• Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα στην απασχόληση

των ενηλίκων;

9
 Εφαρμογή 1. Ενήλικες και νεώτεροι -2-

Εξαρτάται από την σχετική ένταση των αποτελεσμάτων

υποκατάστασης και προϊόντος

Εάν το αποτέλεσμα υποκατάστασης κυριαρχεί τότε ενήλικες και νέοι

είναι υποκατάστατες εισροές (gross substitutes).

Εάν το αποτέλεσμα προϊόντος κυριαρχεί τότε είναι συμπληρωματικές

εισροές (gross complements)

10
11
 Εφαρμογή 1. Ενήλικες και έφηβοι -3-

Το αποτέλεσμα προϊόντος
• Μείωση μισθών των νεωτέρων οδηγεί σε χαμηλότερο κόστος
παραγωγής και μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον στην μείωση
της τιμής του προϊόντος η οποία θα κινητοποιήσει αυξητικές τάσεις
στην ζήτηση του προϊόντος και άρα στην παραγωγή.

• Η μείωση του κόστους θα είναι μεγαλύτερη αν το μερίδιο της

αμοιβής των νέων στο συνολικό κόστος είναι σημαντικό (wL/TC).
Άρα, η αύξηση της παραγωγής θα είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερο
είναι το μερίδιο της αμοιβής των νέων στο συνολικό κόστος.

12
 Εφαρμογή 1. Ενήλικες και νεώτεροι -4-
Το αποτέλεσμα προϊόντος (συνέχεια)

• Η μείωση της τιμής του προϊόντος θα οδηγήσει σε αύξηση της

παραγωγής. Οσο μεγαλύτερη η ελαστικότητα ζήτησης (ε) τόσο
μεγαλύτερη και η αύξηση στην παραγωγή και άρα στην απασχόληση
των νέων και των ενηλίκων. Αρα τόσο μεγαλύτερο το αποτέλεσμα
προϊόντος με τους δύο συντελεστές συμπληρωματικούς.

13
 Ενήλικες και νεώτεροι -5-
Το αποτέλεσμα υποκατάστασης

• Με την πτώση των μισθών των νέων οι επιχειρήσεις έχουν κίνητρο να

υποκαταστήσουν την πιο ακριβή εργασία των ενηλίκων με νέους. Είναι
όμως το μέγεθος του αποτελέσματος αυτού αρκετό για να αντισταθμίσει το
αποτέλεσμα προϊόντος;

• Το μέγεθος του αποτελέσματος θα είναι τόσο μεγαλύτερο όσο πιο εύκολα

υποκαθίσταται η εργασία των ενηλίκων με νέους δηλαδή όσο πιο μεγάλη
είναι η ελαστικότητα υποκατάστασης των ενηλίκων με νέους (σ).

14
 Ενήλικες και νεώτεροι -6-
Το αποτέλεσμα υποκατάστασης (συνέχεια)

• Αν η καμπύλη προσφοράς των ενηλίκων είναι σχετικά ανελαστική, η

καμπύλη ζήτησης για τους ενήλικες μετατοπίζεται προς τα αριστερά και οι
μισθοί μειώνονται αρκετά.

W1
W2
D1
D2
15
 Ενήλικες και νεώτεροι -6-

Το αποτέλεσμα υποκατάστασης (συνέχεια)

• Η σημαντική πτώση των μισθών, καθιστά την εισροή προσιτή και άρα μειώνει το
κίνητρο της υποκατάστασης.

S ενήλικες

W1
W2
D1
D2
16
 Ενήλικες και νεώτεροι -7-

Το αποτέλεσμα
υποκατάστασης (συνέχεια)

• Αν όμως η ελαστικότητα
της καμπύλης προσφοράς
S
των ενηλίκων είναι υψηλή, W
1
τότε οι μισθοί θα
W2 D1
επηρεάζονταν λίγο από την D2
μειωμένη ζήτηση και άρα
το κίνητρο της
υποκατάστασης είναι
σημαντικό.

17
 Ενήλικες και νεώτεροι -8-

Το αποτέλεσμα υποκατάστασης (συνέχεια)

• Τέλος, το σχετικό μερίδιο του κόστους

των νέων (wL/TC) επηρεάζει και το
αποτέλεσμα υποκατάστασης. Όσο
μεγαλύτερο είναι το σχετικό μερίδιο
τόσο δυσκολότερη η υποκατάσταση, και
άρα μικρότερο το αποτέλεσμα
υποκατάστασης.

18
 Υποκατάστατες και συμπληρωματικές εισροές
•  at  0 όταν οι εισροές είναι υποκατάστατες

•  at  0 όταν οι εισροές είναι συμπληρωματικές

Ζήτηση ενηλίκων όταν

Οι μισθοί των νέων μειώνονται

συμπληρωματικές υποκατάστατες
wa wa

D1
D0

D0 D1

La La
19
 Παράδειγμα δύο εισροών στην παραγωγή

Μια επιχείρηση εκχιονισμού χρησιμοποιεί εισροές δύο τύπων. Ειδικευμένους

(skilled workers) και ανειδίκευτους εργάτες (unskilled workers).

Mια αύξηση στον μισθό (other things equal) των ειδικευμένων εργατών τι
αποτέλεσμα θα έχει;

Εάν όμως και ο μισθός των ανειδίκευτων εργατών αυξηθεί τότε ποιο θα είναι
το αποτέλεσμα;

Περιγράψτε με την βoήθεια των προηγούμενων διαγραμμάτων

20
 Απάντηση -1-

• Η αύξηση των μισθών των ειδικευμένων θα έχει σαν αποτέλεσμα να

μειωθεί η απασχόληση τους. Μετακίνηση πάνω στην καμπύλη
ζήτησης D0.

• Εάν όμως ο μισθός των ανειδίκευτων αυξηθεί αρκετά η επιχείρηση

μπορεί να υποκαταστήσει με φθηνότερο δυναμικό (ειδικευμένους) την
ακριβότερη εισροή (ανειδίκευτους).

21
 Απάντηση -1-

Στο βαθμό που αυτό το αποτέλεσμα

υποκατάστασης υπερισχύει στο
αποτέλεσμα προϊόντος η καμπύλη
ζήτησης των ειδικευμένων
μετατοπίζεται προς τα δεξιά, και σε
αυτή την περίπτωση skilled and
unskilled workers θα είναι
υποκατάστατοι συντελεστές. Σχήμα
Α.
ανειδίκευτοι

22
 Απάντηση -2-

• Αντιθέτως εάν το αποτέλεσμα προϊόντος υπερισχύει (αύξηση των

μισθών των ανειδίκευτων εργατών μείωση της παραγωγής) τότε
μειωμένη παραγωγή θα έχει ως συνέπεια την μείωση της
απασχόλησης και των ειδικευμένων εργατών, παρά την όποια
υποκατάσταση έχει λάβει χώρα. Ετσι, η καμπύλη ζήτησης των
ειδικευμένων μετατοπίζεται προς τα αριστερά και οι δύο συντελεστές
είναι συμπληρωματικοί. Σχήμα Β

23
 Kαμπύλη ζήτησης ειδικευμένων
A  su  0 B  su  0
Demand for j when
price of the substitute Demand for j when
price of the complement

Low High
High
wj wj Low

D1
D0
D0 D1

Lj
24