Professional Documents
Culture Documents
MANGSA KETIGA
(Dening: Aris Irianti)
BUKU
(Dening Anggit Panggrahita, S.Pd.)
Pesen utawa amanat kang kinandhut saka geguritan ing dhuwur yaiku ....
A. Yen kepingin sugih kudu maca buku
B. Buku bisa digawe bunthel tahu
C. Yen kepingin pinter kudu sregep maca buku
D. Jagading pendhidhikan ora bisa uwal saka buku
Prabu Klana Sewandana ngupaya syarat abot ing patembaya kasebut. Panjenengane wis
kasil yasa gamelan kanggo pangiring lan prajurit kembar kang cacah 140. Mung wae durung
kasil nekakake kewan asirah loro. Ana nata saka kraton Lodaya, Blitar aran Prabu Singobarong
kang kawentar sekti mandraguna uga ngersakake Dwi Sanggalangit kapundhut garwa. Prabu
Singobarong pasuryane medeni, rikmane gimbal lan brewok.
Pesisir Sendang Biru minangka obyek wisata sing endah lan bisa narik kawigaten marang
sapa wae sing teka menyang Sendang Biru. Jalarane pesisire resik, wedhine katon putih, lan
yen nyawang mangidul katon njenggerenge Pulo Sempu. Saka Pesisir Sendang Biru bisa
nyabrang menyang Pulo Sempu. Anane Pulo Sempu ombak ing Pesisir Sendang Biru ora
gedhe. Ing Sendang Biru dijangkepi fasilitas kang bisa nyengkuyung kegiatan pariwisata.
Ide pokok teks tanggapan deskriptif ana ing wacanan paragraf ing dhuwur yaiku …
A. Pesisir Sendang Biru obyek wisata sing endah lan bisa narik kawigaten marang sapa wae.
B. Jalarane pesisire resik, wedhine katon putih, lan yen nyawang mangidul katon
njenggerenge Pulo Sempu.
C. Pesisir Sendang Biru obyek wisata sing endah lan bisa narik kawigaten marang sapa wae
lan dijangkepi fasilitas kang nyengkuyung.
D. Anane Pulo Sempu ombak ing Pesisir Sendang Biru ora gedhe. Ing Sendang Biru
dijangkepi fasilitas kang bisa nyengkuyung kegiatan pariwisata.
KI HAJAR DEWANTARA
Ki Hajar Dewantara miyos ing Jogyakarta tanggal 2 Mei 1889, kagungan asma asli RM
Suwardi Suryaningrat. Panjenengane miyos ing lingkungan kulawarga bangsawan saka trah
Kraton Ngayogjakarta. Ki Hajar Dewantara kepengin bisa srawung lan cedhak karo kawula
cilik, mula gelar kebangsawanane ora diagem lan ganti asma dari Ki Hajar Dewantara.
Sawise ngrampungake pendhidhikan dhasar Ki Hajar Dewantara nerusake pasinaon
menyang STOVIA nanging ora nganti tamat, jalaran nandang gerah. Sabanjure Panjenengane
nyambut gawe dadi wartawan yaiku ing layang kabar De Express, utusan Hindia, lan kaum
muda. Liwat tulisan-tulisane mau Ki Hajar Dewantara ngobarake semangat anti kolonialisme.
Saka wacan kasebut, Ki Hajar Dewantara ora tamat saka STOVIA amarga ….
A. ora nduwe bandha
B. nandang gerah
C. kepengin nyambut gawe
D. ora duwe semangat
BAYU SKAK
Bayu Eko Moektito utawa sing luwih kondhang disapa Bayu Skak lair ing Malang, Jawa
Timur, 13 November 1993. Ing era modheren iki ora ana sing ora kenal Bayu Skak apa maneh
kawula mudha. Bayu Eko Moektito kalebu Youtube creator kang nduweni pangaribawa
(pengaruh) kanggo ngleluri (melestarikan) budaya Jawa utamane basa Jawa. Basa kang
digunakake karo Bayu Skak nalika gawe konten video akeh-akeh migunakake basa Jawa.
Senadyan migunakake basa Jawa, nyatane sing nonton Youtube Channel Bayu Eko Moektito
ora mung wong Jawa. Iki bisa dibuktekake saka kolom-kolom komentar kang akeh sing takon
apa arti kang diomongake karo Bayu Skak.
Bayu Skak sekolah ing SMK Grafika lan lulus taun 2011. Sabanjure, dheweke nerusake
kuliyah ing Universitas Negeri Malang jurusan Art and Design. Ana kene dheweke sempet ora
kuliyah 3,5 taun amarga nggarap filem kanthi judhul Yo wis Ben. Filem iki kalebu filem kang
ringan kang nyeritakake kadadeyan sabendinane. Ananging pangurbanane kasebut ora siya-siya
amarga filem kang digawe kasebut ngolehake apresiasi kang apik saka penonton uga presiden
Jokowi. Saka kedadeyan kuwi Bayu Skak oleh dispensasi cuti saka pihak kampus kanthi
cathetan kudu ngasilake (menghasilkan) karya sing bisa dikenal kanthi tingkat nasional.
Minangka kawula mudha kita kudu nduweni semangat kanggo nyengkuyung kabudayan
Jawa. Prestasi ora mung ana ing pelajaran wae, tuladhane wis bisa dilakokake Bayu Skak.
Wiwit saiki awake dhewe kudu bisa mangerteni potensi apa kang ana ing awake dhewe,
saengga bisa ngukir prestasi kaya Bayu Skak.
Saka akehe viewer utawa penonton ing channel Bayu Skak bisa didudut yen channel youtube
Bayu Skak nduweni konten kang ….
A. lucu
B. gawe sedhih
C. narik kawigaten
D. megelake
Petruk kang dadi ratu anyar pengin ngedekake negara anyar. Dheweke pengin ngobrak-
abrik Ngamarta, nanging sadurunge sowan marang Prabu Kresna, Gathuktkaca matur yen
Petruk ngosak-asik Ngamarta. Sadurunge kuwi Werkudara matur karo kakange Kresna yen
Jimat Kalimasada ilang ora ngerti parane, Kresna duka lan diireh-ireh Baladewa.
Ratu Ayodya, Prabu Dasarata peputra Rama sing sabanjure nggenteni dadi ratu ing kang
jejuluk Prabu Rama.Kanggo ngganepi jejering urip Prabu Rama nggarwa Dewi Sinta putri saka
Prabu Janaka ing Manthili.
1) Cublak-Cublak Suweng
2) Gambuh
3) Sewu Kutha
4) Sluku-Sluku Bathok
5) Kuncung
Pesen kang kinandhut saka Tembang Dolanan ing ndhuwur yaiku ....
A. para tani padha makarya bareng
B. njupuk pari karo nyandhak alu
C. ngajak para tani supaya makarya bareng
D. dadi wong kudu sregep nyambut gawe
kupi=gjh
Sandhangan kang digunakake ana ing frasa kasebut yaiku ....
A. suku, wulu, pepet, wigyan
B. suku, wulu, cecek, wigyan
C. suku, wulu, wignyan, cecek
D. suku, wulu, layar, taling
13. Gambaran ngenani jaman, adat istiadat lan budaya, perilaku sarta sikap masyarakat sing bisa
ditinting saka cerkak diarani ….
A. unsur intrnsik
B. unsur ekstrinsik
C. unsur budaya
D. unsur swasana
ENDHOGE BLOROK
Dening: Imam H.
Lagi wae Yatik lungguh, bel telepon saka kamar tengah muni. Kepeksa cah kuwi
mlayu marani. Batine, sapa bengi-bengi ngene kok nelpon. Sajake ana kabar penting saka
ndesa. Ing kana pancen akeh krandhane: wong tuwane, adhi, lan pakdhene. Yen ana kabar
penting, tengah wengia pisan mesthi ngebel.
Sawise kapilih dadi ketua kelas, tanggung jawabe dadi tansaya akeh, saliyane ngayahi
jejibahane minangka murid dheweke kudu bisa ngoordhinir kanca-kancane saengga ora ana
kang nglanggar aturan sekolahan. Saliyane iku dheweke uga bisa dadi sesulihe bu guru nalika
ora bisa rawuh jalaran gerah. Utawa ana tugas saka sekolahan. Saka akehe jejibahan
kadhangkala dheweke ngrasa ora sanggup maneh dadi ketua kelas.
Supri kuwi jane bocah sing apik nanging amarga seneng kumpul karo Rusdi dheweke dadi
bocah nakal. Supri cocok karo unen-unen cedhak celeng gudhiken.
“Cedhak celeng gudhiken” klebu jinise basa rinengga ….
A. Paribasan
B. Bebasan
C. Saloka
D. Purwakanthi
17. Ukara-ukara iki kang mujudake basa rinengga sing anggone ngrengga sarana nggunakake
purwankanthi yaiku….
A. Sepi ing pamrih rame ing gawe
B. Pranyata wus tata, titi, lan tatas
C. Keparengan kula badhe matur
D. Suwene wus nawa candra dasa ari
1) Peprenah
2) Tapak Asma
3) Isi/surasa
4) Adangiyah
5) Papan lan titi mangsa
6) Panutup/wasana
7) Asma Terang
8) Pambuka
Katur dhumateng
Ingkang Putra
Katur dhumateng
Pakdhe Kartasumarma
Ing Surabaya (2)
Wijaya (7)
Perangan layang nomer (6) kang nerangake panggonan, tanggal nalika layang ditulis diarani ....
A. peprenah
B. adangiyah
C. pambuka
D. surasa basa
Manut tembang Gambuh ing dhuwur, cacahe guru wilangan saka gatra kaping siji yaiku ....
A. 6
B. 7
C. 8
D. 9
Badri mlaku alon-alon kanthi ngelamun ing trotoar. Koran saktumpuk digendhong ing
pundhake durung ana sing payu. Dina iku ora kaya padatan, panase nylomot bunbunan nganti
gosong. Raine rada gosong, gulune asat ngelak lan luwe. Swara kendharaan ing prapatan pasar
manukan iku gemrubug nambahi ati susah.
Paragraf ing dhuwur miturut struktur teks klebu perangane ….
A. Eksposisi
B. Komplikasi
C. Klimaks
D. Ending
“Bareng nyumurupi ana kenya elek lan ambune ora enak. Yuyu Kangkang ora gelem
nyabrangake Kleting Kuning. Mesthi wae Kleting Kuning banjur muring. Senajan elek rupane,
banger ambune, kenya iku cerak karo Dewa. Awit saka iku, dheweke nate diganjar pusaka
dening Jawata. Senajan wujude pusaka kuwi prasaja dayane ngedab-edabi. Pusaka mau awujud
sawijining sada lanang. Mula nalika kaline disabet nganggo pusaka sada lanang, sanalika asat
banyune.
Ing bug sacedhake prapatan, katon nom-noman kang lagi padha cangkrukan.
Tomo : Cangkrukan sore-sore ngene iki enak banget ya? (sambi molet)
Hasan : Iya Tom, bener. Aku ya seneng banget, bisa ngerti wong sliwar-sliwer.
Salim : Padha, aku iya. Amerga aku ora perlu nunggu toko ing omah. (ngadeg)
Hasan : (ngethak Salim) Pancen anak durhaka kowe iku Lim, Lim. dikongkon mbokmu
jaga toko kok malah dolan.
Salim : (ngendha saka kethakane Hasan) Heh! San, awakmu iki kok ngethak-ngethak
wong sakenake dhewe wae? Kok kira aku iki anakmu ngono ta? (rada nesu)
Hasan : Ya ora ngono Lim, mung aku iki ora tega karo ibumu, wis randha duwe anak siji
wae kok angel menawa dikongkon rewang-rewang. (sinambi ngelus dhadha)
Apa awakmu ora mesakake mbokmu?
Salim : Ya jelas ngesakake ta, San. Tapi aku cah enom kan ya pengin dolan barang.
Mosok arep neng omah terus, boring man, boring! (karo tangane melu obah-
obah, ekspresif)
Hasan : Perasaanku wiwit biyen gaweanmu mung dolan thok. (karo nglirik, nyindir
salim)
Ing ruang tamu Pak Narko lan Prayitno padha lagi jagongan. Wong loro padha meneng.
Sajake padha asyik karo lelamunane dhewe-dhewe. Sedhela-sedhela usreg mbenakke nggone
lungguh. Bu Narko mlebu nggawa ceret, gelas, lan tela godhog, banjur lungguh neng kursi
njejeri Pak Narko. Sawetara wektu wong telu padha meneng.
Basa kang digunakake dening Pak Narko ing pacaturan kasebut yaiku ….
A. Krama alus
B. Ngoko alus
C. Ngoko lugu
D. Krama alus
Program Adiwiyata iku mujudkae kerja bareng antarane Kemendikbud karo Kementerian
Lingkungan Hidup ing babagan warga sekolah nduweni rasa peduli marang kalestariane
lingkungan. Program ini diwiwiti taun 1996, sing dianyari maneh taun 2005. Adiwiyata
mujudakae sawijinine program kang duwe tujuan kanggo mujudake warga sekolah sing
nduweni tanggungjawab marang rasa tresna lan open marang lingkungan lumantar program-
program kegiyatan ing sekolah.
Uwuh sing ana ing masyarakat bisa kaperang dadi loro, yaiku uwuh organik lan
anorganik. Uwuh organik yaiku sawenehing uwuh sing dumadi saka tetuwuhan utawa urip-
uripan, upamane sisa panganan, godhong, lan liya-liyane. Dene uwuh anorganik yaiku uwuh
sing dumadi saka proses prodhuksi kanthi cara kimia, upamane wesi, kaca, plastik, lan liya-
liyane.
Sakabehi nguwuh mau menawa ora diopeni kanthi becik mesthi nuwuhake ambu sing ora
enak lan pungkasane bisa nyebabake lelara.
Manut wacan ing ndhuwur sing diandharake Kepala BBWS ing babagan beya yaiku ….
A. BBWS nganggarake dhana gedhene Rp 900 miliar kanggo normalisasi sedimentasi kali
Lamong
B. BBWS nganggarake dhana gedhene Rp 10 miliar kanggo normalisasi sedimentasi kali
Lamong
C. BBWS nganggarake dhana gedhene Rp 90 miliar kanggo normalisasi sedimentasi kali
Lamong
D. BBWS nganggarake dhana gedhene Rp 20 miliar kanggo normalisasi sedimentasi kali
Lamong
1) Panyapa
2) Salam panutup
3) Pangarep-arep
4) Dudutan
5) Salam pambuka
6) Purwaka/Pambuka
7) Isi/Surasa
8) Panutup/Wasana Basa
Mugi-mugi sedaya siswa mangke sageda lulus kanthi … ingkang sae sarta sageda
katampi wonten sekolah ingkang dipunkajengaken. Aamiin.
Tembung kang trep kanggo njangkepi ceceg-ceceg ing naskah pidato kasebut yaiku ….
A. biji
B. buku
C. ijazah
D. soal
Puji syukur konjuk Gusti kang Maha Welas ingkang sampun paring kanugrahanan
dhumateng kita sedaya saengga kula lan panjenengan saged rawuh ing adicara pepisahan kelas
IX menika.
Ukara ing dhuwur iku pethikan saka pidhato kang kagolong ana ing perangan ….
A. salam pambuka
B. purwaka
C. pangarep-arep
D. panutup
Bapak, ibu saha para rawuh ingkang kula kurmati, adicara menika ugi mbetahaken dana.
Dana ingkang sampun kaimpun kaginakaken kangge ragad sewa sound system kaliyan sewa
piranti sanes-sanesipun. Dana kalawau ugi kaginakaken kangge tumbas konsumsi
sawontenipun. Amargi winates ing kekiyatan, pramila panitia namung saged ngaturi pasugatan
ingkang prasaja kagem para rawuh.
Punggelan teks pidhato kasebut diaturake dening ketua panitia sawijining adicara sing
ngrembug babagan ....
A. laporan pertanggung jawaban panganggone dana adicara
B. urut-urutan lan rerangkene adicara
C. sejarah singkat ngenani kamardikan RI
D. pengumuman pemenang lomba-lomba
URAIAN
Wangsulan:
- Semar
- Gareng
- Petruk
- Bagong
Wangsulan:
?ri[dotukuged=.
3. Doni kuwi pancen rai gedheg, ora isin anggone njaluk dhuwit marang kancane.
Wangsulan:
Rai gedheg tegese ora duwe isin.
Wangsulan:
- Asmarandana
- Durma
- Pangkur