Puni limeni nosači

Metalne i drvene konstrukcije 1

 Primena

• U mostagradnji (glavni i kolovozni nosači ...)

• U zgradarstvu (kranski nosači, podni nosači,
podvlake...)

Statički sistemi:
• Gredni sistemi (prosta greda i kontinualan nosač)
• Okvirni sistemi
• Sistemi sa kosim zategama
• Viseći mostovi

Metalne i drvene konstrukcije 2

 Osnovne prednost punih limenih nosača u
odnosu na valjane
1. Manja težina konstrukcije,
2. Velike mogućnosti oblikovanja poprečog
preseka,
3. Savlađivanje velikih raspona i prihvatanje velikih
opterećenja,
4. Variranje dimenzija poprečnog preseka i
prilagođavanje dimenzija preseka stvarnim
potrebama (pokrivanje dijagrama momenata)
5. Mogućnost optimizacije poprečnog preseka.
Nedostatak - veća jedinična cena konstrukcije!
Metalne i drvene konstrukcije 3
 Oblici poprečnih preseka
Puni limeni nosači mogu da budu:
• Jednozidni - otvorenog poprečnog preseka
(bisimetrčni ili monosimetrični I preseci)
• Višezidni – otvorenog ili zatvorenog -
sandučastog poprečnog preseka (jednoćelijskog ili
višećelijskog)

U zavarenoj izradi U zakovanoj izradi

Metalne i drvene konstrukcije 4
Višećelijski poprečni presek drumskog
mosta

2% 2,5% 2,5% 2%

Metalne i drvene konstrukcije 5

Metalne i drvene konstrukcije 6
 Primena sandučastih punih nosača

• Kada nije moguće bočno prižavanje (imaju veliku

torzionu krutost i krutost na savijanje oko slabije
ose inercije);
• Kada je ograničena građevinska visina, odnosno
visina konstrukcije;
• U slučaju velikih raspona i opterećenja;
• U slučaju značajnih torzionih uticaja;

Metalne i drvene konstrukcije 7

 Poprečna ukrućenja kod sandučastih
punih limenih nosača

Rešetkasta Okvirna Pune dijafragme

Metalne i drvene konstrukcije 8

Oblikovanje poprečnog preseka jednozidnih
punih limenih nosača
Visina nosača (rebra)
Zavisi od raspona nosača, intenziteta opterećenja i
deformacijskih kriterijuma!
• U visokogradnji h = l/20 - l /35
• Kod drumskih mostova h = l/15 - l /25
• Kod železničkih mostova h = l/10 - l /15

Empiriski izraz:

kw = 4,3 za dobro pokrivanje dij. momenata

max M
opt d = kw ⋅ 3 kw = 4,7 za umereno pokrivanje dij. momenata
σ dop
kw = 5,3 za nosače nepromenljive geometrije
Metalne i drvene konstrukcije 9
 Empirijske preporuke za određivanje
debljine rebra (tw)
U funkciji visine rebra (d):
⎧d / 120 ...(Č0361)
tw = ⎨
⎩d / 100 ...(Č0561)
U funkciji visine rebra (d) i vrednosti transverzalne sile (V):
⎧0,15 ⋅ V / d ...(Č0361) tw = 0,025 ⋅ 3 V ⋅ d
tw = ⎨
⎩0,10 ⋅ V / d ...(Č0561) V [kN] d i t [cm]
w
U funkciji visine rebra (d) i intenziteta naprezanja:
⎧8 + 2 ⋅ d [m ] za manja optere ćenja
t w [mm ] = ⎨
⎩9 + 2 ,5 ⋅ d [m ] za ve ća optere ćenja

Metalne i drvene konstrukcije 10

 Poprečna ukrućenja rebra

• Povećavaju stabilnost rebra na izbočavanje.

• Obezbeđuju pravilno unošenje koncentrisanih sila
i oslonačkih reakcija u rebro nosača.

Mogu da budu:
• Oslonačka ukrućenja
• Međuukrućenja

Metalne i drvene konstrukcije 11

Oblikovanje poprečnih ukrućenja

Metalne i drvene konstrukcije 12

 Oblikovanje pojasnih lamela

Širine pojasnih lamela

Metalne i drvene konstrukcije 13

Dimenzije pojasnih lamela kod jednozidnih
nosača

Velika debljina pojasne lamele nije dobra sa stanovišta

zavarivanja.
Maksimalna debljina pojasne lamele (t):
• 50 mm za Č0361, ...
• 30 mm za Č0561, ...
Bolje je rešenje sa više lamela manjih debljina (do 30 mm).
Maksimalna širina pojasne lamele uslovljena je vitkošću
konzolog prepusta (λ = c/t), koja ne treba da bude veća od
13 za Č0361, odnosno 11 za Č0561.

Metalne i drvene konstrukcije 14

Uobičajeni oblici poprečnog preseka
pojasnih lamela

Metalne i drvene konstrukcije 15

Specifični oblici pojasnih lamela

Metalne i drvene konstrukcije 16

 Potrebna površina pojasne lamele Af
2
1 ⎛d ⎞
Iy = ⋅ d ⋅ tw + 2 ⋅ A f ⋅ ⎜ ⎟
3
12 ⎝2⎠

I 1 2
Wy = = ⋅ d ⋅ tw + A f ⋅ d
d /2 6
M M /d 1
Wy ≥ Af ≥ − ⋅ d ⋅ tw
σ dop σ dop 6

h ≈ hf ≈ d
M /h M /h
Af ≥ − 0,15 ⋅ d ⋅ t w A f ≥ 0,9 ⋅
σ dop σ dop
Metalne i drvene konstrukcije 17
 Veza pojasne lamele sa rebrom nosača
V ⋅ S o
VII =
max y
I y ⋅ 2 ⋅ aw

P
n=
2 ⋅ l′w ⋅ a w

σ u = VII2 + n 2 ≤ σ w, dop

Kod sučeonih šavova:

V ⋅ S o
P
τ II = max y
σ⊥ = σ u = σ ⊥2 + 3τ ΙΙ2 ≤ σ b , w,dop = k ⋅ σ dop
I y ⋅ tw l′w ⋅ t w

Metalne i drvene konstrukcije 18

 Neophodne kontrole pri projektovanju
punih limenih nosača

1. Kontrola napona;
2. Kontrola deformacija;
3. Kontrola stabilnost na bočno-torziono izvijanje;
4. Kontrola stabilnosti na izbočavanje;
5. Kontrola otpornosti na zamor (samo kod dinamički
opterećenih konstrukcija);

Kontrole napona treba sprovesti u svim merodavnim

presecima za sve potencijalno kritične kombinacije
uticaja!

Metalne i drvene konstrukcije 19

 Kontrola napona
Normalni naponi Smičući naponi

Metalne i drvene konstrukcije 20

Kontrola uporednog napona

My
σ x ,1 = ⋅ z1
Iy

V ⋅ S y ,1
τ xz ,1 =
I y ⋅ tw

σ u = σ x2,1 + 3 ⋅ τ xz2 ,1 ≤ σ dop

Metalne i drvene konstrukcije 21

Oblici punih limenih nosača

Metalne i drvene konstrukcije 22

 Pokrivanje dijagrama momenata

Promena geometrijskih karakeristika može se ostvariti:

• Promenom visine rebra nosača,
• Promenom površine pojasnih lamela (nožica).

Promena površine pojasne lamele – ojačanje se može isvesti:

• Promenom širine pojasnih lamela,
• Promenom debljine pojasnih lamela,
• Primenom dodatnih pojasnih lamela.

Metalne i drvene konstrukcije 23

Ojačanja pojasne lamele

Metalne i drvene konstrukcije 24

 Određivanje mesta teorijskog početka ojačanja
pojasnih lamela – pokrivanje dijagrama momenata
M ( x ) = M nos ,i

M nos,i = Wi ⋅ σ dop

Metalne i drvene konstrukcije 25

Određivanje teorijskog početka kod proste grede
opterećene jednakopodeljenim opterećenjem

Uslovna jednačina:
q⋅l q 2
M ( x) = ⋅ x − ⋅ x = M nos ,0
2 2

Teorijski početak ojačanja:

l ⎛⎜ M nos ,0 ⎞⎟
x1,2 = ⋅ 1± 1−
2 ⎜⎝ max M ⎠
⎟

⎛ M nos ,0 ⎞⎟
Empirijki izraz za teorijski početak x1,2 ⎜
= 0,44 ⋅ l ⋅ 1 ± 1 −
⎜ max M ⎠
⎟
u slučaju proizvoljnog opterećenja: ⎝
Metalne i drvene konstrukcije 26
Stvarni početak ojačanja

∆x ≥ b / 2

Metalne i drvene konstrukcije 27

Detalji veze ojačane nožice u slučaju
ojačanja promenom debljine lamele

Metalne i drvene konstrukcije 28

 Ukrućenja na rebru

Poprečna ukrućenja (vertikalna ukrućenja)

• Oslonačka ukrućenja
• Međuukrućenja

Podužna (horizontalna ukrućenja)

Metalne i drvene konstrukcije 29

Oslonačka ukrućenja

Meka Kruta Udvojena

Metalne i drvene konstrukcije 30

Podužna ukrućenja

Metalne i drvene konstrukcije 31

Dispozicija ukrućenja na rebru nosača

Metalne i drvene konstrukcije 32