GINEKOLOGIJA, treća parcijala

1. CTG oscilacije, bazalna frekvenca, akceleracije.

Bazalna frekvenca je srednja vrijednost plodove srčane frekvence, koja traje
duže od 10 minuta. Normokardija podrazumjeva vrijednost bazalne frekvence
između 120 I 160 otkucaja u minuti. Frekvenca češća od 120 u minuti, koja traje
barem 10 minuta je tahikardija. Lakši oblik tahikardije predstavlja frekvenca
fetalnog srca od 160 do 180 u minuti. Težak oblik tahikardije je 180 – 200 u
minuti, a krajnje težak oblik tahikardije je preko 200 otkucaja u minuti, Ako je
frekvenca srčane radnje ploda ispod 120 otkucaja u minuti, a traje duže od 3
minuta, onda je u pitanju lakši oblik bradikardije. Teška bradikardija je
usporenje fetalnog srca, koja traje duže od 3 minuta, a frekvenca je niža od 100
otkucaja.

Akcelereacije I deceleracije su promjene frekvence srčane radnje ploda

umjerenog trajanja. Akceleracije su ubrzanja frekvencije, koje traju kraće od
deset minuta, a deceleracije su usporenja srčanog rada ploda veća od dvostruke
amplitude oscilacija, koja traju kraće od 3 minuta.

Oscilacije su kratkotrajne varijacije srčanog rada ploda u okviru bazalne

frekvence, a karakterišu ih amplituda (širina oscilacije) I frekvencija (broj
oscilacija u određenom vremenu).

2. Bazalna frekvenca od 120 do 160 otkucaja u minuti označava normokardiju.

3. CTG – Kardiotokografski zapis u sebi sadrži nekoliko elemenata, koji nam

pružaju informacije o stanju ploda I karakteru materičnih kontrakcija.
Istovremeno se prate reakcije ploda na kontrakacije materičnog mišića u toku
porođaja. Prilikom čitanja kardiotokografskog zapisa, opisuju se: bazalna
frekvenca, akceleracije, deceleracije I oscilacije.

4. Tipovi kod CTG.

Po Hamaheru postoje 4 tipa oscilacija:
- siletni tip ( tip 0 – amplituda manja od 5 otkucaja u minuti);
- suženi undulatorni (tip 1 – amplituda između 5 I 10 otkucaja u minutu);
- fiziološki undulatorni tip (tip 2 – amplituda između 10 I 25 otkucaja u minuti);
- saltatorni tip (tip 3 – amplituda veća od 25 otkucaja u minuti).

5. Šta utiče na porod?

Na tok I ishod porođaja utiču tri glavna faktora:
- plod kao porođajni objekt, porođajni putevi I prirodne porođajne snage.

6. Znakovi porođaja.
Ritmične kontakcije koje traju najmanje pola sata, oticanje plodove vode,
krvarenje.

7. Porođajna doba.
Porođaj se dijeli u tri porođajna doba: doba širenja ili dilatacije, doba istiskivanja
ploda ili ekspulzije I doba rađanja posteljice I ovojnica ili placentno doba. Prema
novijim shvatanjima, opisuje se I četvro porođajno doba, tzv. Postplacentno doba
u kojem dolazi do prestanka krvarenja iz materice, zbog retrakcije materičnog
mišića I zatvaranja prekinutih krvnih sudova.

8. Ekstragenitalni uzroci smrti porodilje.

Status eclampticus, akutno popuštanje srčanog mišića, plućna embolija,
cerebralni tumori, akutno popuštanje jetre I bubrega, tromboza krvnih sudova,
akutni pankreatitis..

9. Plućna embolija amnionskom tečnošću.

Ova embolija predstavlja prodiranje plodove vode I elemenata koji se u njoj
nalaze u krvne sudove porodilje. U pitanju je rijetka, ali jako teška komplikacija.
Obično se javlja kod starijih višerotki. Što se tiče kliničke slike, začepljenje
velikih krvnih sudova pluća dovodi do trenutne ili vrlo brze smrti porodilje, tako
da klinička slika kod njih nema vremena da se u potpunosti ispolji. Bolesnica
osjeti iznenadan oštar bol u grudima, praćen dispnejom I cijanozom,
malaksalošću. Puls je ubrzan, filiforman, jedva se pipa . Arterijski krvni pritisak je
nizak. Krvarenje iz uterusa je veoma obilno I uglavnom je posljedica poremećaja
koagulacije (DIK). Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike, ali se pravi
uzrok otkriva na obdukcionom stolu nalazom mekonijuma I drugih elemenata
plodove vode u krvnim sudovima aporodilje. Terapija je najčešće bezuspješna,
ali se ipak primjenjuje I sastoji se u davanju: kiseonika, spazmolitika,
intravenskom davanju novokaina, opioidnih analgetika, transfuziji krvi,
heparina, kao I korekciji poremećaja faktora koagulacije. U slučaju infekcije,
neophodno je dati antibiotike.

10. Uloge posteljice.

Uloge posteljice su nutritivna, respiratorna, ekskretorna, endokrina I zaštitna
funkcija.

11. Građa posteljice.

Osnovna jedinica posteljice je čupica. Površina čupice je pokrivena jednim redom
ćelija u kojem su bez jasnih granica, rasijana jedra. Taj sloj se naziva sincicium.
Drugi dio se sastoji iz velikih, svjetlih mnogouglih ćelija, takozvatnih
Langhansovih ćelija. Kroz sredinu čupice, prolazi krvni kapilar, a između njega I
površinskog sloja čupice, nalazi se vezivno tkivo. Manji broj čupica je urastao u
matericu I pričvršćuje posteljicu za matericu, to su fiksacione čupice. Veći broj
čupica je slobodan I plovi u krvnim jezercima, I te čupice su resorpcione.

12. Implantacija (nidacija).

Pod dejstvom citolitičkih fermenata koji se u njoj luče, blastocista prijanja za
endometrijum, a odmah razara njegov površni sloj I zaroni u njegovu dubinu,
označava se kao implantacija.

13. Decidua.
Pod deciduom podrazumjevamo dejstvom progesterona promjenjenu sluzokožu
materice, u koju se usadila oplođena jajna ćelija. Prema usađenoj oplođenoj jajnoj
ćeliji, razlikujemo tri dijela decidue: bazalna, kapsularna I parijetalna.

14. Placenta praevia (kako prepozati?)

Prvi simptomi se obično pojavljuju pred kraj trudnoće, kada nastaje širenje
donjeg segmenta materice I spuštanje prednjačećeg dijela ploda. Kod placente
praevie nastaje djelomično odljubljivanje posteljice I krvarenje Iz materice.
Krvarenje je u početku oskudno I obično prestaje spontano . Krv je svježa,
svjetlocrvene boje.

15. Abrupcija posteljice.

Posteljica se normalno odljubljuje u trećem dobu porođaja. Svako odljubljivanje
posteljice prije rođenja ploda, naziva se prijevremenim. Klinička slika zavisi od
površine odljubljene posteljice I od etioloških momenata, koji su izazvali ovo
stanje. Razlikujemo tri oblika bolesti: lak, srednje težak I najteži. U najlakšim
slučajevima, prolazi asimptomatski ili sa neznatnim krvrenjem iz uterusa.
Također, žena može osjetiti kratkotrajan bol u abdomenu. U srednje teškom
obliku, javlja se krvarenje lakšeg ili srednjeg stepena, te znatno ne remeti opšte
stanje trudnice. Krv je tamnocrvena I sa ugrušcima. Krvarenju prethode I prate
ga ne suviše jaki bolovi u trbuhu I slabije izražena osjetljivost materice pri
palpaciji. Najteži oblik prijevremenog odljubljivanja posteljice predstavlja
uteroplacentarna apopleksija (Couvelerov sindrom). Trudnica osjeti jak bol u
trbuhu praćen mukom I nagon za povraćanjem. Njen puls je ubrzan, opšte stanje
je loše. Trbuh trudnice je napet, osjetljiv, materica uvećana, njen zid čvrst kao
daska, javlja se bljedilo lica, hladni ekstremiteti. Krv koja se javlja iz materice je
tamne boje I bez ugrušaka.

16. Čupice vrše razmjenu kisika. Preko posteljice, u krvotok ploda iz krvi majke
prelazi kiseonik, a vraća se ugljen – dioksid.

17. Hordocenteza.
Podrazumjeva uzimanje uzroka krvi iz pučanika I može se raditi već od 12 ili 13
nedjelje gestacije.

18. Povrede kostiju ploda pri normalnom porođaju.

Od povreda kostiju najčešći je prelom klavikule. Povrede I prelomi kostiju
ekstremiteta I dugih kostiju su rijetke prilikom spotanih vaginalnih porođaja.
19. Povrede prilikom poroda.
Najčešće povrede pri porođaju su porođajni naduv, kefalhematom,
intrakranijalna krvarenja I prelomi kostiju. Osim toga, mogu postojati I druge
povrede kao što su oštećenja nerava I mekanih tkiva.

20. Tačke vodilje porođaja.

Kod potiljačnog stava mala fontanela, kod tjemenog velika fontanela.

21. Šta uzrokuje defleksioni položaj?

Uzroci su različiti, razlikujemo one koji potiču od ploda I one koji potiču od
porodilje. Od ploda su anencefalija I tumor na vratu ploda , a od strane porodilje
hidramnion, nersrazmjer između glavice ploda I karlice majke, zatim nisko
usađena posteljica ili tumori previja na materici, a ponekad I slabe porođajne
kontrakcije uterusa.

22. Nepravilne rotacije glavice.

Prolazeći kroz porođajni kanal može da se desi da iz izvjesnih razloga, najčešće
zbog nepravlnih karlica ili kod nesrazmjere između glavice, trupa ploda I karlice
majke, izostane unutrašnja rotacija ili da se izvrši u smjeru suprtonom od
normalnog. Takva odstupanja od normalnih nazivaju se nepravlnim rotacijama
glavice ploda. Od njih se najčešće sreću niski poprečni stav glavice I zadnji
potiljačni stav glavice. Mnogo se rjeđe viđaju zadnji lični stav I visoki pravi stav
glavice.

23. Niski poprečni stav, šta izostaje?

Karakteriše ga izostanak unutrašnje rotacije glavice.

24. Visoki pravi stav.

Ovaj stav je rijetka anomalija u porođaju I nju karakteriše postavljanje sagitalnog
prečnika glavice u uzdužni prečnik karličnog ulaza porodilje.

25. Defleksioni položaji.

Defleksiona držanja ploda kod prednjačeće glavice su relativno rijetka u
porođaju. Ona se sreću kod 1% svih porođaja. Uzroci su različiti, razlikujemo
one koji potiču od ploda I one koji potiču od porodilje. Od ploda su anencefalija I
tumor ina vratu ploda , a od strane porodilje hidramnion, nersrazmjer između
glavice ploda I karlice majke, zatim nisko usađena posteljica ili tumori previja na
materici, a ponekad I slabe porođajne kontrakcije uterusa. U defleksiona držanja
ploda ubrajamo: tjemeni stav, čeoni stav I lični stav ploda.

26. Najteži defleksioni položaj?

Čeoni stav je najnepovoljniji od svih defleksionih stavova kad prednjači glavica.

27. Uspravni, poprečni I kosi položaji ploda.

Pložaj ploda (situs) podrazumjeva odnos uzdužne osovine ploda prema uzdužnoj
osovini majke. Ako su te osovine paralelne, onda je riječ o uzdužnom položaju
(situs longitudinalis), a ako se sjeku, riječ je o kosom (situs obliquus) ili o
poprečnom (situs transversus). Kod poprečnog položaja, uzdužna osovina ploda
se ukrsti pod uglom od 90 stepeni sa uzdužnom osovinom majke, a kod kosog
položaja ove osovine se sjeku pod oštrim uglovima.

28. Apgar score.

Podrazumjeva ocjenu stanja kože, srčane akcije, mišićnog tonusa, stepena
očuvanosti refleksa I disanja. Koža novorođenčeta može biti blijeda, cijanotična
ili ružičasta. Srčana radnja može biti gotovo odsutna, znatno ili lakše usporena.
Mišićni tonus može u potpunosti nedostajati ili biti znatno izražen. Refleksi
novorođenčeta mogu biti potpuno ugašeni, oslabljeni ili normalni. Isto tako,
napori za pokušajem disanja mogu biti odsutni, oslabljeni ili pak novorođenče
može odmah po rođenju glasno zaplakati. Vrijednosti svakog od ovih znakova se
ocjenjuju odmah po rođenju ocjenom 0, 1 ili 2. Na kraju zbir svih ocjena daje
globalni uvid, odnosno ocjenu o stanju novorođenčeta. Ona se kreće od 0 do 10.
Vrijednost od 0 do 3 označava novorođenče rođeno u teškoj asfiksiji, od 4 do 6
novorođenče sa slabije izraženim znacima asfiksije I od 7 do 9 novorođenče sa
znacima vrlo lake depresije ili normalno. Ocjenu 10 dobija novorođenče rođeno u
najboljem mogućem stanju, sa svim optimalnim znacima.
29. Blijeda asfiksija.
Obično se javlja kod djece koja su pri porođaju pretrpila teže povrede na za život
važnim organima ili kod kojih je štetna noksa intrauterino duže djelovala. Kod
njih se najčešće radi o asfiksiji centralnog nervnog sistemaizazvanoj oštećenjem
centra za disanje izraženom hipoksijom ili o postojanju intrakrranijalnog
krvarenja kao posljedice porođajnih trauma. Karakteriše je izostanak disanja sa
gotovo potpunim prekidom srčane radnje I atonijom muskulature. Otkucaji srca
novorođenčeta su aritmični, potmuli I sa vrlo velikim pauzama. Novorođenče je
blijedo, bez mišićnog tonusa I bez refleksa. Ono je mlitavo I beživotno. Prognoza
zavisi od težine I karaktera porođajne povrede, koja je uzrokovala bliedu
asfiksiju, od dužine trajanja asfiksije I od preduzetih terapijskih mjera, da se
reanimira novorođenče.

30. Stepeni asfiksije.

Na osnovu izraženih kliničkih simptoma, ralikujemo dva stepena asfiksije
novorođenčeta: plavu I blijedu asfiksiju.

31. Vakuum.
Vakuum – ekstraktor je instrument kojim se dovršava porođaj u slučaju njegovog
zastoja ili zbog drugih indikacija u interesu majke I ploda. Mehanizam njegovog
dejstva zasniva se na stvaranju između instrumenta I prednjačećeg dijela ploda,
čime se stvaraju uslovi za ekstrakciju ploda po tipu prirodnog porođajnog
mehanizma. Indikacije mogu poticati od ploda ili od majke. Indikacije koje tiču od
majke su sva stanja koja zahtjevaju, da se drugo porođajno doba skrati. Tu na
prvo mjesto dolaze oboljenja majke, kao što su bolesti srca, plućna tuberkuloza,
atrofija očnog živca, opasnost od odljubljivanja mrežnice, eklampsija .. Ostale
indikacije su: prijeteća asfiksija ploda, zastoj u porođaju zbog sekundarno slabih
porođajnih kontrakcija ili zbog neznatne nesrazmjere između glavice ploda I
karlice majke, ispala pupčana vrpca kod potpuno proširenopg spoljašnjeg ušća
materice. Kontraindikacije su znatnija nesrazmjera između glavice ploda I karlice
majke, lični I čeoni stav ploda.
32. Forceps.
Pod forcepsom se podrazumjeva dovršavanje porođaja ekstrakcijom ploda
porođajnim kliještima. Prema tome u kojoj se ravni male karlice nalazi glavica
ploda, razlikuju se visoki, srednji, niski I izlazni forceps.

33. Amniocenteza predstavlja proces uzimanja uzroka plodove vode za citološku

( otkrivanje eventualno pristunih genetskih anomalija) I biohemijsku analizu
(određivanje nivoa hormona, enzima, aminokiselina I raznih metaboličkih
produkata.) Može biti rana I kasna. Rana se radi u periodu od 18 do 20e sedmice
gestacije, a kasna se radi pri kraj trećeg trimestra.
Indikacije su: starost roditelja, učestali spontani pobačaji, prijevremeni porodi,
rađanje mrtve I djece sa anomalijama, promjene u kariotipu roditelja.
Rana ( majka starija od 35 godina, genetsko ispitivanje);
Kasna ( Rh inkompatibilija);

34. Mehanizam porođaja kod tjemenog stava.

Pri prolazu kod kroz porođajni kanal, glavica vrši unutrašnju rotaciju, tj. Obrne
se oko svoje uzdužne osovine za 90 stepeni, te se na taj način postepeno licem
okreće prema simfizi. Zbog toga će , pri unutrašnjem pregledu dok je glavica u
visini interspinalne linije, odnosno u sredini karlice, srednji šav biti u jednom od
kosih prečnika, velika fontanela lijevo ili desno, zavisno od smjšetaja ploda, a
mala fontanela će biti na suprotnoj strani. Velika fontanela je spuštena niže od
male, pa se lakše opipava pri pregledu. Kad glavica pređe interspinalnu liniju I
siđe do izlaza karlice, unutrašnja rotacija se dovršava, te je njen srednji šav u
pravom prečniku izlaza, a ispod simzfize se opipava velika fontanela. U toj fazi
porođaja, mala fontanela je pozadi, u sakralnom udubljenju I znatno više od
prednjačećeg velike fontanele, pa je teže pristupačan palpaciji. Pod dejstvom
porođajnih kontrakcija materice I napona, na izlazu karlice se najprije pojavljuje
I rađa prednji dio velike fontanele I tjeme ploda. Zatim se glavica ploda
predjelom glabele, odnosno očnih lukova, oslanja na donju ivicu simfize I vrši
treću rotaciju, to je savijanje glavice, odnosno fleksiju. U toku savijanja glavice,
oko tačke oslonca, poslije tjemena rađa se potiljak, pa se glavica opruža, te se
ispod simfize rodi korijen nosa, lice ploda I brada. U to vrijeme ramena prolaze
kroz porođajni kanal I vrše unutrašmju rotaciju. Glavica koja se već rodila prati
obrtanje ramena I vrši četvrtu radnju – spoljašnju rotaciju, pri čemu se licem
okreće onoj strani majke u koju je gledala I intrauterino. Potom se rađaju ramena
I ostali dio trupa.

35. Do trećeg mjeseca se plod hrani iz žumanjčane vreće, a poslije trećeg iz

posteljice.

36. Kretnje ploda pri porođaju. Fontanele, položaj pri porodu. Sutura sagitalis
prije kretnji – uspravno. ( 318 stranica, 2001. izdanje).

37. EPH gestoze.

EPH – edem, proteinurija, hipertenzija.
Prema simptomima bolesti EPH gestoze su se dijelile:
- monosimptomatske ( prisutan jedan simptom),
- polisimptomatske (prisutno dva ili tri simptoma),
- preeklampsija (prisutvo dva ili tri simptoma sa drugim dodatnim simptomima),
- eklamspija (sa karakterističnim glavnim simptomima: gubitak svijesti I
konvulzije).
Po vremenu javljanja dijeljene su na: rane ( prije 32. sedmice gestacije) I kasne
(poslije 32 nedjelje gestacije).

38. Preeklampsija se može javiti u dva oblika: blaži I teški.

Blagi oblik karakteriše porast arterijskog krvnog pritiska I to sistolnog do 160
mmHg ili dijastolnog do 110 mmHg. Ostali simptomi su proteinurija (do 300 mg
za 24 sata) I prisustvo edema.
Kod teškog oblika sistolni pritisak prelazi 160 mmHg ili dijastolni pristisak
prelazi 110 mmHg. Proteinurija dostiže vrijednosti od 5 g za 24 sata, ili ih čak I
prelazi, a edemi su ukoliko postoje izraženiji. Težak oblik preeklampsije prati
oligurija. U laboratorijskim nalazima u krvi se nalazi: povišena koncentracija
mokraćne kiseline, povišene vrijednosti hematokrita I hemoglobina,
trombocitopenija, a mogu biti promjenjeni I faktori koagulacije. U urinu su
prisutni proteini, eritrociti, epitelne ćelije, hijalini I granulirani cilindri.

39. Eklampsija. 417 str – 2001 izdanje ginekologije.

40. Veličina ploda u odnosu na gestacijsku dob.

Rast ploda u dužinu izračunava se kad se broj mjeseci njegove starosti kvadrira.
Tako se dobija da je začetak od mjesec dana dug 1, od dva mjeseca 4, od tri
mjeseca 9, od četiri mjeseca 16, od pet mjeseci 25 cm. Od 6 mjeseci pa nadalje
dužina ploda se dobija kad se broj mjeseci pomoži sa 5. Tako je plod na kraju
šestog lunarnog mjeseca dug 30, na kraju sedmog 35, na kraju osmog 40, na
kraju devetog 45 I desetog 50 cm.
Pri kraju trećeg mjeseca plod je težak 20 g, četvrtog 120 g, petog 250 g, šestog
650 g, sedmog 1000 do 1200g, osmog oko 1500 g, devetog 2500 g.

41. Purperalni mastitis. (364 stranica, 2001 izdanje ginekologije.)

42. Kod koje vrste karlice se javlja kakav stav?

Ravnomjerno proširena karlica - potiljačni stav,
Opšta ravnomjerno sužena karlica – potiljačni stav,
Pljosnato sužene karlice – askintilično postavljanje glavice, prednji askintilizam,
Ljevkasto sužena karlica – niski poprečni stav glavom,
Spondilolistetična karlica zavisno od stepena skraćenja pravog prečnika, porođaj
se odvija kao kod pljosnato sužene karlice. Pri većim deformacijama, neophodno
je da se operativno interveniše. Intervencija izbora je carski rez.

43. Ručno odljubiljivanje posteljice.

Ukoliko se pola sata nakon porođaja, posteljica sponatno ne odljubi, onda se radi
ručno odljubljivanje.

NAPOMENA.
Neophodno je preći:
Eklampsija (417 stranica. Lekcija: Hipertenzivni sindrom u trudnoći.)
Forceps (558 stranica,. Lekcija: Ekstrakcija ploda).
Puerperalni mastitis (364 stranica. Lekcija: Babinje – purperium.)
Kretnje ploda pri porodu, položaj fontanela pri porodu, prij kretnje: sutura
sagitalis uspravno (318 stranica. Lekcija: Porođaj. )
Šta ćemo ginekološki napipati kod kojeg stava? (Stavovi od 479. str do 489 str.
Lekcije: defleksiona držanja ploda, nepravilne rotacije glavice, karlični stav
ploda.)
GINEKOLOGIJA MLADENOVIĆ, 2001 izdanje!