File: /home/spiros/Documents/λοζουρντοσυνεντευξη Page 1 of 4

Domenico Losurdo για την Καταλονία, τη Μέση Ανατολή, τη Ρωσία και την Κίνα

Τον Σεπτέμβριο του 2017, με την ευκαιρία της 100ής επετείου της ρωσικής επανάστασης, οι βραζιλιάνικες
εκδόσεις Boitempo διοργάνωσαν στο Σάο Πάολο ένα διεθνές σεμινάριο με τίτλο "1917: Το έτος που
συγκλόνισε τον κόσμο".

Το βραζιλιάνικο περιοδικό Revista Opera είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Ιταλό φιλόσοφο
Domenico Losurdo, έναν από τους μεγαλύτερους εν ζωή μαρξιστές στοχαστές του δυτικού κόσμου. Καθηγητής
του Πανεπιστημίου του Urbino στην Ιταλία, ο Losurdo είναι συγγραφέας βιβλίων όπως ο πόλεμος και η
επανάσταση: Επανεξέταση του 20ού αιώνα , ο φιλελευθερισμός: μια αντι-ιστορία και το Il linguaggio
dell'impero [Η γλώσσα της αυτοκρατορίας].

Έχουμε μεταφράσει τα δύο μέρη της συνέντευξης πλήρως. Στο πρώτο μέρος της συνέντευξης, ο καθηγητής
Losurdo αντιμετωπίζει το κίνημα ανεξαρτησίας στην Καταλονία, τον φασισμό και την Κίνα. Στο δεύτερο
μέρος αντιμετωπίζει τα προβλήματα της βαλκανοποίησης και του κουρδικού ζητήματος στη Μέση Ανατολή, την
αποκατάσταση του καπιταλισμού στη Ρωσία και τη σημασία της Κίνας στην παγκόσμια γεωπολιτική. Μπορείτε
να διαβάσετε και τα δύο μέρη στα πορτογαλικά εδώ [Μέρος Ι] και εδώ [Μέρος 2] .

ΜΕΡΟΣ Ι

Revista Opera
Σας ευχαριστούμε, κύριε καθηγητά, για άλλη μια φορά για το χρόνο που μας διαθέτετε. Σε προηγούμενη
συνέντευξή σας, μιλήσατε για το γεγονός ότι ο καπιταλισμός έχει φθάσει σήμερα στο επίπεδο στο οποίο
ακόμη και τα συναισθήματά μας είναι υπό έλεγχο. Μπορείτε να πείτε περισσότερα γι 'αυτό;

Domenico Losurdo
Το σημείο εκκίνησης μου ήταν η δήλωση που βρίσκουμε στη Γερμανική Ιδεολογία από τον Μαρξ και τον
Ένγκελς, ότι "οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης". Με άλλα λόγια, η τάξη που έχει
μονοπώλιο στην υλική παραγωγή έχει επίσης ένα μονοπώλιο στην παραγωγή ιδεών, όπως υποστηρίζει η
"Γερμανική Ιδεολογία".

Είπα, και πιστεύω ότι πράγματι έτσι είναι, ότι σήμερα είναι απαραίτητο να καταλάβουμε επίσης ότι η
κυρίαρχη τάξη έχει τη δυνατότητα να ελέγξει ακόμα και την παραγωγή των συναισθημάτων μας. Πριν από
τους νεοαποικιακούς πολέμους, κατά της Γιουγκοσλαβίας, του Ιράκ ή οποιασδήποτε άλλης μικρής χώρας, για
παράδειγμα, είδαμε στην τηλεόραση φοβερές εικόνες που κατασκευάστηκαν με σκοπό να καταδείξουν την
σκληρότητα του εχθρού. Και σε αυτή την περίπτωση, έχουμε - συνήθως χρησιμοποιώ αυτή την έκφραση - την
τρομοκρατία της αγανάκτησης. Αυτή η αγανάκτηση κατασκευάζεται τεχνητά για να προωθήσει την επέκταση
της παγκόσμιας κυριαρχίας. Αυτό είναι κάτι καινούργιο, κάτι που δεν ήταν δυνατό να γίνει στην εποχή
του Μαρξ και του Ένγκελς, αλλά σήμερα με αυτό τον τρόπο προπαρασκευάζονται οι πόλεμοι.

Revista Opera
Κύριε καθηγητά, με αυτή την έννοια, όταν μιλάμε για αυτή τη "βιομηχανία συναισθημάτων", μιλάμε για τα
μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αναφέρατε την τηλεόραση, αλλά σήμερα έχουμε πολλούς συγγραφείς που βλέπουν
την άνοδο του διαδικτύου από μια πολύ αισιόδοξη οπτική γωνία, τον ρόλο που μπορεί να παίξει σε μιας
χειραφέτητική διαδικασία, τη διαμόρφωση ταυτότητας αντίθετης με τον καπιταλισμό. Πώς βλέπετε αυτές τις
απόψεις;

Domenico Losurdo
Λοιπόν, αυτή η θέση είναι αισιόδοξη σε βαθμό ανοησίας. Είναι σαφές ότι η εφεύρεση του τύπου ήταν
ουσιαστικά προοδευτική. Σαφώς! Παρόλα αυτά, ακόμη και ο τύπος χρησιμοποιείται ενάντια στη χειραφέτηση.
Πάρτε το ραδιόφωνο - η εφεύρεση του ραδιοφώνου ήταν παρόμοια με αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, δεν μπορούμε
να κατανοήσουμε τον ναζισμό και τον φασισμό, για παράδειγμα, χωρίς τη χρήση του ραδιοφώνου. Το
πρόβλημα δεν είναι το ζήτημα της καινοτομίας. κάθε εφεύρεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον ένα ή τον
άλλο τρόπο. Με άλλα λόγια, το Διαδίκτυο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την
προετοιμασία του πολέμου. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επικρίνουν τη Ρωσία για τη χρήση του
διαδικτύου για "αποσταθεροποίηση της αμερικανικής δημοκρατίας". Το Διαδίκτυο δεν σημαίνει αιώνια ή
καθολική ειρήνη - το διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και σαν εργαλείο των γεωπολιτικών
ανταγωνισμών.

Revista Opera
Αυτή τη στιγμή, οι άνθρωποι δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο κίνημα της Καταλονίας για ανεξαρτησία. Έχετε
κάποια γνώμη σχετικά με αυτό το κίνημα;

Domenico Losurdo
Ποια είναι η γνώμη μου για την Καταλονία;

Revista Opera
Ναι, για το κίνημα ανεξαρτησίας.

Domenico Losurdo
Η άποψή μου είναι αυτή: Δεν λέω ότι η Καταλονία είναι σωστή ή λάθος. Πρώτον, μια ανάλυση: η Καταλονία
δεν είναι καταπιεσμένο έθνος. Η Καταλονία είναι η πλουσιότερη περιοχή της Ισπανίας. Η καταλανική
File: /home/spiros/Documents/λοζουρντοσυνεντευξη Page 2 of 4

γλώσσα γίνεται σεβαστή και διδάσκεται στην Καταλονία.

Για να καταλάβουμε την Καταλονία, πρέπει να εξετάσουμε και άλλα παρόμοια φαινόμενα. Για παράδειγμα,
στην Ιταλία, έχουμε ένα αποσχιστικό κίνημα στο βορρά. Το βόρειο τμήμα της Ιταλίας δεν καταπιέζεται από
το νότο-είναι η πλουσιότερη περιοχή της χώρας. Τι, λοιπόν, εξηγεί την εξέγερση αυτών των περιοχών;
Λένε ότι πρέπει να πληρώσουν για το νότο, ότι πρέπει να πληρώσουν για τις "ημι-αφρικανικές" περιοχές
της Ιταλίας. Με άλλα λόγια, στη βόρεια Ιταλία, βλέπετε συχνά μια ρατσιστική ιδεολογία. Τα αποσχιστικά
κινήματα στην Ιταλία, στην Ισπανία και στο Βέλγιο εμφανίζονται στις πλουσιότερες περιοχές τους και
μπορούμε να πούμε ότι, κατά την γνώμη μου, η προνομιούχος τάξη, σε μια χώρα με μεγάλες περιφερειακές
διαφορές, θα μπορούσε να αναπτύξει έναν αγώνα για την υπεράσπιση των προνομίων της μέσω αποσχιστικών
κινημάτων. Με άλλα λόγια, σε μια χώρα όπως η Ιταλία, όπου οι περιφερειακές διαφορές είναι ισχυρές, ο
αγώνας ενάντια στο κράτος πρόνοιας μπορεί να εκδηλωθεί ως αγώνας για απόσχιση. Η καταστροφή του
κράτους πρόνοιας διεξάγεται μέσω της καταστροφής του εθνικού κράτους.

Revista Opera Σχετικά

με την Ευρώπη, είχαμε πρόσφατα τις γερμανικές εκλογές [ που έλαβαν χώρα στις 24 Σεπτεμβρίου 2017 - σσ
] στην οποία η άκρα δεξιά έλαβε ένα εντυπωσιακό μερίδιο της ψήφου, νομίζω ότι πήρε 13%, τη στιγμή που
σήμερα θεωρούμε αδύνατη μια αναγέννηση του φασισμου. Θα ήθελα να σχολιάσετε το μέλλον της Ευρώπης.

Domenico Losurdo
Πιστεύω ότι είναι διαφορετικές οι καταστάσεις. Φυσικά, πρέπει να ανησυχούμε για την άνοδο των
ξενοφοβικών κινήσεων, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία. Αλλά δεν πιστεύω ότι θα έχουμε μια επανάληψη
της κατάσταση στην Ευρώπη τη δεκαετία του '30 και έχω ένα ισχυρό επιχείρημα για αυτό: Σήμερα, η Ευρώπη
και ο δυτικός κόσμος, γενικά, προετοιμάζουν τους πολέμους τους στο όνομα της δημοκρατίας . Αυτή η
κατάσταση είναι πολύ διαφορετική από αυτή του κλασικού φασισμού. Οι πόλεμοι κατά του Ιράκ και της
Γιουγκοσλαβίας, για παράδειγμα, ήταν νεοαποικιακοί πόλεμοι, αλλά προπαρασκευάστηκαν και
πραγματοποιήθηκαν στο όνομα της υπεράσπισης και της επέκτασης της δημοκρατίας.

Επομένως, δεν πιστεύω ότι θα έχουμε την αναγέννηση του φασισμού στην Ευρώπη με την κλασική έννοια.
Ακόμη και οι μεγάλοι πόλεμοι κατά της Κίνας ή της Ρωσίας προγραμματίζονται σήμερα στο όνομα της
δημοκρατίας. Είναι σαφές ότι η κατάσταση είναι διαφορετική στην Ουκρανία - εκεί, έχουμε μια μακρά
παράδοση, ακόμα και μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που η Δύση υποστηρίζε το φασιστικό
κίνημα για να ανταγωνιστεί τη Σοβιετική Ένωση. Και τώρα έχουμε τη συνέχιση αυτής της πρακτικής
εναντίον της Ρωσίας, αυτά τα φασιστικά κινήματα στην Ουκρανία δεν είναι νέα φαινόμενα. Μετά τον
Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Σοβιετική Ένωση ήταν έχαιρε μεγάλης εκτίμησης παγκοσμίως και η στήριξη των
νεοφασιστικών κινημάτων δεν ήταν καλή ιδέα - αλλά τώρα, εναντίον της Ρωσίας,η Δύση την θεωρεί μια καλή
ιδέα. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση αυτή, η Δύση ισχυρίζεται ότι η Ρωσία είναι δικτατορία και ότι αυτά
τα φασιστικά κινήματα είναι εκπρόσωποι της δημοκρατίας.

Revista Opera
Δεδομένου ότι είστε ένας μελετητής του έργου του Gramsci, θα ήταν ενδιαφέρον να μας μιλήσετε για την
αντι-ηγεμονία, τους τρόπους να αμφισβητήσουμε και να αντιπαλαίψουμε την καπιταλιστική ηγεμονία.

Domenico Losurdo
Δεν υπάρχει μία μονοσήμαντη απάντηση σε αυτό το πρόβλημα. Στην Κίνα, για παράδειγμα, το Κομμουνιστικό
Κόμμα επιμένει ότι είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε ενάντια σε δύο μορφές ιστορικού ρεβιζιονισμού: το
πρώτο είναι η καταδίκη και η δαιμονοποίηση της εποχής του Μάο. και το δεύτερο, την καταδίκη και τη
δαιμονοποίηση του Deng Xiaoping. Και οι δύο μορφές ιστορικού ρεβιζιονισμού αποτελούν όργανα του
ιμπεριαλιστικού και καπιταλιστικού πολέμου και πρέπει να λάβουμε μέρος στην υπεράσπιση της Λαϊκής
Δημοκρατίας της Κίνας και στην υπεράσπιση του σοσιαλισμού γενικότερα. Και είναι σαφές ότι σε κάθε
χώρα, το κομμουνιστικό κόμμα πρέπει να συμμετέχει στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες και να
αναπτύσσει ρίζες ανάμεσα στις μάζες. Δεν υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση και επομένως χρειαζόμαστε ένα
κομμουνιστικό κόμμα σε κάθε χώρα.

ΜΕΡΟΣ II

Revista Opera
Μιλήσαμε για τα αποσχιστικά κινήματα στην Καταλονία και την Ιταλία, είχαμε όμως και το δημοψήφισμα στο
Ιράκ για την απόσχιση της περιοχής των Κούρδων. Μπορούμε να πούμε ότι εντός αυτού που ονομάζεται "το
στρατόπεδο της παγκόσμιας αντίστασης" υπάρχει μια αντίθεση μεταξύ της αυτοδιάθεσης και της
βαλκανιοποίησης. Ποια είναι η γνώμη σας για το κουρδικό ζήτημα στο Ιράκ;

Domenico Losurdo
Στην περίπτωση αυτή, έχουμε μια τρίτη κατάσταση. Οι Κούρδοι ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα
καταπιεσμένο έθνος, αλλά υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ένα καταπιεσμένο έθνος χρησιμοποιείται από
τον ιμπεριαλισμό εναντίον ενός άλλου καταπιεσμένου έθνους. Το κλασικό ιστορικό παράδειγμα, εάν
εξετάσουμε την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου: ο Χίτλερ μίλούσε συχνά για την κατάσταση της
γερμανικής μειονότητας στην Τσεχοσλοβακία και ο Χίτλερ είχε δίκιο με την έννοια ότι γίνονταν
διακρίσεις εναντίον αυτής της μειονότητας, η κυβέρνηση φοβόταν τις δραστηριότητες αυτής τη
μειονότητας. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, η γερμανική μειονότητα ήταν το όργανο για τον Χίτλερ να τη
διάλυση του τσεχοσλοβάκικου έθνος. Και σήμερα συμβαίνει κάτι παρόμοιο στη Μέση Ανατολή.
File: /home/spiros/Documents/λοζουρντοσυνεντευξη Page 3 of 4

Για κάποιο χρονικό διάστημα, οι συντηρητικοί και οι νεοσυντηρητικοί στοχαστές στις Ηνωμένες Πολιτείες
μιλούσαν υπέρ της καταστροφής της ενότητας του Ιράκ, της Συρίας και της Λιβύης. Είχαμε την καταστροφή
ενός ολόκληρου κράτους στη Λιβύη, η οποία σήμερα δεν είναι πλέον κράτος. Αυτή ήταν η πρόθεση στη
Συρία, όπως και στο Ιράκ. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, βρίσκουμε την επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού
και της αποικιοκρατίας, που δεν έχουν αγαθές προθέσεις. Στην περίπτωση του πολέμου κατά του Βιετνάμ,
οι Ηνωμένες Πολιτείες και η CIA εργαλειοποίησαν για τα συμφέροντα τους μια μειονότητα. Ίσως αυτή η
μειονότητα να μην αντιμετωπιζόταν καλά, καθώς ήταν ύποπτη για συμμαχία με τις ΗΠΑ. Αλλά οι Ηνωμένες
Πολιτείες προσπάθησαν να την εργαλειοποιήσουν. Θεωρητικά, ο αγώνας αυτής της μειονότητας ήταν ένας
αγώνας για την εθνική απελευθέρωση - αλλά η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική. Ο αγώνας αυτής της
μειονότητας χρησιμοποιήθηκε από τις ΗΠΑ με στόχο την καταπίεση του έθνους του Βιετνάμ. Και κάτι
παρόμοιο συμβαίνει τώρα στη Μέση Ανατολή. Δεν είναι τυχαίο ότι η ανεξαρτησία των Κούρδων τυγχάνει
σοβαρής υπεράσπισης από το Ισραήλ.

Στη Μέση Ανατολή, έχουμε την προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου Ισραήλ. Το Ισραήλ ήταν ένας θύλακας
ενάντια στον Αραβικό Κόσμο και τώρα οι ΗΠΑ και το Ισραήλ προσπαθούν να πραγματοποιήσουν κάτι
αντίστοιχο με τους Κούρδους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Κούρδοι δεν έχουν δικαιώματα και ότι δεν έχουν
καταπιεστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά τώρα υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουν τα όργανα του
αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και του σιωνισμού. Αυτός είναι ο κίνδυνος, έτσι έχουν τα πράγματα, δυστυχώς.

Revista Όπερα Ο
Οκτώβριος σηματοδοτεί την 100ή επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης. Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για αυτό
το ιστορικό γεγονός, καθώς και για τον Στάλιν, δεδομένου ότι αφιερώσατε ένα ολόκληρο βιβλίο σε αυτόν.

Domenico Losurdo
Πιστεύω ότι οι μπολσεβίκοι έκαναν λάθος στην περιγραφή της ιστορίας της προ-σοσιαλιστικής Ρωσίας ως
ιστορίας συνεχούς επεκτατισμού. Αυτό δεν είναι αλήθεια, γιατί ενώ η τσαρική Ρωσία αποτελούσε για
μεγάλο χρονικό διάστημα μια ιμπεριαλιστική, επεκτατική δύναμη, σε διάφορες περιόδους η προεπαναστατική
Ρωσία ήταν επίσης καταπιεσμένη. Για παράδειγμα, για τουλάχιστον δύο αιώνες η Ρωσία κυριαρχήθηκε από
τους Μογγόλους. Αργότερα, είχαμε την εισβολή των Τευτόνων Ιπποτών, και μετά εισέβαλε ο Κάρολος VII της
Σουηδίας, ο Ναπολέων κλπ. Στις αρχές του 17ου αιώνα, η Μόσχα καταλήφθηκε από πολωνικά στρατεύματα. Με
άλλα λόγια, θα ήταν λάθος να βλέπουμε τη Ρωσία - και αυτό το λάθος το είχε κάνει και ο Μαρξ - ως
μόνιμα επεκτατική δύναμη. Η Ρωσία παρουσιάζει μια ταλάντευση: είναι από τη μια μια επεκτατική δύναμη
που όμως σε καταστάσεις κρίσης κινδυνεύει να γίνει αποικία.

Χρόνια αργότερα, ο Χρουστσιόφ και οι τροτσκιστές περιέγραφαν τη Σοβιετική Ένωση ως μια χώρα στην οποία
για τριάντα χρόνια κυβερνούσε ένας σκληρός και ηλίθιος δικτάτορας. Ολόκληρη η ιστορία της Ρωσίας και
της Σοβιετικής Ένωσης καταστράφηκε. Πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι σοβιετικοί λαοί
δεν είχαν πλέον μια ταυτότητά, δεν ήταν πλέον δυνατό να ταυτιστούν με τη ρωσική ιστορία ή τη σοβιετική
ιστορία, επειδή η ιστορία αυτή χαρακτηριζόταν ως ένα διαρκές έγκλημα. Αυτή ήταν η προϋπόθεση για την
αποκατάσταση του καπιταλισμού στη Ρωσία! Στην περίπτωση αυτή, έχουμε επιβεβαίωση άποψη ότι ο
τροτσκισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι του αντικομμουνισμού.

Revista Opera
Στην τελευταία μας συνέντευξη, άρχισατε να μιλάτε για την Κίνα αλλά δεν συνεχίσατε. Μπορούμε να μιλάμε
για την Κίνα σήμερα; [Γέλια]

Domenico Losurdo
Πιστεύω ότι η Κίνα είναι ένα πολύ ενθαρρυντικό παράδειγμα για το κομμουνιστικό, προοδευτικό και
δημοκρατικό κίνημα. Η Κίνα συνεχίζει να αναπτύσσεται οικονομικά και τεχνολογικά και σήμερα ίσως η
τεχνολογική εξέλιξη είναι πιο σημαντική, διότι σημαίνει απώλεια, από τη Δύση, του τεχνολογικού
μονοπωλίου. Με αυτή την έννοια, το όπλο των κυρώσεων, που χρησιμοποιείται τόσο συχνά από τον δυτικό
κόσμο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι τόσο ισχυρό όσο ήταν στο παρελθόν. Επειδή μπορούμε να
πάρουμε το παράδειγμα της Κούβας: Ναι, η Κούβα είναι αποκλεισμένη, αλλά, ευτυχώς, μπορεί να έχει
εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και μπορεί να εισάγει προηγμένη τεχνολογία.

Η ανάπτυξη της Κίνας σηματοδοτεί μια στιγμή κρίσης στην ιμπεριαλιστική παγκόσμια τάξη. Η Κίνα μπορεί
να συμβάλλει και ήδη συμβάλει αποτελεσματικά στον εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων και, με αυτή την
έννοια, είμαι αισιόδοξος. Φυσικά, έχουμε τον κίνδυνο του πολέμου επειδή ο ιμπεριαλισμός δεν χαίρεται
με την τεχνολογική πρόοδο της Κίνας και επομένως ένα από τα καθήκοντά μας αυτή την εποχή είναι ο
αγώνας για την ειρήνη ενάντια στην πολιτική του ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Revista Opera
Και σε σχέση με τη ΛΔΚ, τη Βόρεια Κορέα; Επειδή έχουμε την εντύπωση ότι οι επιθέσεις του ιμπεριαλισμού
ενάντια στην Κορέα αποτελούν μέρος της επίθεσης ενάντια στην Κίνα.

Domenico Losurdo
Μπορούμε να επικρίνουμε ορισμένες πτυχές της εξωτερικής πολιτικής της Βόρειας Κορέας, αλλά είναι
απαραίτητο να αναγνωρίσουμε αυτήν την κύρια πτυχή: η Βόρεια Κορέα απειλείται. Και τα πυρηνικά όπλα
μπορούν να αποτρέψουν την ιμπεριαλιστική απειλή. Φυσικά, ο ιμπεριαλισμός δεν ενδιαφέρεται μόνο για
την Κορέα αλλά και την Κίνα, γίνεται μια προσπάθεια να περικυκλωθεί η Κίνα. Η "στροφή στην Ασία"
ξεκίνησε από τον Ομπάμα και τη Χίλαρι Κλίντον και αυτή η "στροφή" συνεχίζεται, θα μπορούσε να είναι
και η προετοιμασία ενός μεγάλου πολέμου κατά της Κίνας, αλλά η ανάπτυξη της Κίνας είναι πολύ
File: /home/spiros/Documents/λοζουρντοσυνεντευξη Page 4 of 4

ενδιαφέρουσα και ενθαρρυντική για το παγκόσμιο δημοκρατικό κίνημα. Πιστεύω ότι η πρωτοβουλία "One Belt
One Road" είναι ένα μεγαλοπρεπές σχέδιο, όχι μόνο γιατί επιτρέπει την ανάπτυξη της παγκόσμιας
οικονομίας αλλά και γιατί καθιστά δυνατό τον εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων. Με αυτή την έννοια,
πιστεύω ότι πρέπει να υποστηρίξουμε αυτό το σχέδιο σε κάθε χώρα. Αγκαλιάστε το [Γέλια]. Ίσως το
Κομμουνιστικό Κόμμα μπορεί να οργανώσει κάτι για να παρουσιάσει αυτό το σχέδιο. Το μικρό μας
Κομμουνιστικό Κόμμα στην Ιταλία διοργάνωσε μια συνάντηση για το "One Belt One Road". Ίσως να έχει
ενδιαφέρον να γίνει και στη Βραζιλία κάτι ανάλογο.

Revista Opera
Από την τελευταία συνέντευξη που κάναμε μαζί σας, πολλά άλλαξαν στη Βραζιλία ... προς το χειρότερο.
[Γέλια]

Ντομένικο Λοςρντό
Ναι. [Γέλια]

Revista Opera
Την τελευταία φορά μιλούσαμε για πραξικόπημα και τώρα μιλάμε σε ένα πλαίσιο στο οποίο υπάρχουν
στρατιώτες που προβαίνουν σε pronunciamentos , στην πράξη, για την πρόθεση τους να παρεμβαίνουν στην
πολιτική, για παράδειγμα. Θα ήθελα να πείτε για την επιδείνωση στην κοινωνική και πολιτική κατάσταση
στη Βραζιλία μετά την τελευταία σας επίσκεψη.

Domenico Losurdo
Πιστεύω ότι ο περιορισμός της ελευθερίας, ακόμη και της ελευθερίας έκφρασης και σκέψης, είναι ένα
γενικό φαινόμενο στον καπιταλιστικό κόσμο σήμερα. Και έτσι, είπα ότι αν και δεν πιστεύω ότι
περιμένουμε ένα νέο κύμα κλασσικού φασισμού, θα πρέπει επίσης να πούμε ότι ο περιορισμός της
ελευθερίας είναι πραγματικότητα. Μιλήσαμε για την Ουκρανία. και στη «δημοκρατική Ουκρανία», στα δυτικά
της χώρας, ο περιορισμός της ελευθερίας είναι πολύ επίκίνδυνος , με την καταπίεση μιας εθνικής
μειονότητας, την αντι-κομμουνιστική νομοθεσία ... αλλά ακόμα και στη Δυτική Ευρώπη, είχαμε τον
περιορισμό της ελευθερίας.

Σε συνθήκες μόνιμης οικονομικής κρίσης, σε συνθήκες όπου ο κίνδυνος του πολέμου μεγαώνει, η άρχουσα
τάξη αισθάνεται την ανάγκη περιορισμού της ελευθερίας: την ελευθερία του προοδευτικού κινήματος και
των αριστερών κινημάτων. Με άλλα λόγια, δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει επανάληψη του κλασικού φασισμού,
αλλά πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτός ο περιορισμός της ελευθερίας είναι ήδη πραγματικότητα.