Dhaqan-Kaab 1

Dhaqan-kaab
Qalinkii, Casayr Aadan Salleebaan (casayr.land) Page: 1
Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Dhaqan-kaab
Faallo
Buugan oo lagu magacaabo dhaqan-kaab aad buu u yahay
mid loo baahan yahay oo murti iyo suugaan dhaxal siineysa
dadka af soomaaliga ku hadla siiba dadka soomaaliyeed ee
fara badan ee dalalka qalaad u soo baxaya markii
dhibaatada weyni kaga timi dawlad isku sheegii hororka
ahayd ee dalka soomaaliyeed ka talinaysay .
Waa buug hubaal ay u baahan yihiin caruurta soomaaliyeed

ee ku dhalatay ama ku dhalanaysa dalalka qalaad ,
Maah maah yaqaan waa af soomaali yaqaan , af soomaaligu

waa lagama maar maan in la fidiyo oo laqoro buugaag sida
kan oo kale ah si aanu u baabi,in afka hooyo marka lagu
hadlo ee la akhristo maah maahaha ama sheekooyinka
afkaas way adag tahay sida loo ilaawaa .
Afka soomaaliyeed yaan laga tegin oo ha laxoojiyo si aanu u

baabi,in
Ragii murtida iyo gabayada can ka ku ahaana raad koodii

aan raacno.
Xusuusnow afkaaga hooyo
Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan(casayr.land) Page: 2

Dhaqan-kaab
Mahad-celin
Marka hore allaa mahad leh ii saamaxay wakhtiga aan ku
qoray buuga Markii maah maahaha buugan ku qoran aan
qorayey dhalinyarada asxaabtayda ah iyo dadka waa weyn
ee wax ka yaqaan murtida afka soomaaliga ee had iyo jeer
fadhiista maqaaxiyaha lagu cabo shaaha laguna sheekaysto
ayaan waydiin jiray lana sheekaysan jiray si ay bal iigu
sheegaan ,
Maah ,maahyada ay xasuusan yihiin markaas ayaan waxay

xasuusan yihiin ee ay ii sheegaan ka qoraa waraaq oo aan
aruuriyaa , si aan uga sameeyo buug maah maaheed dadku
ka faaiidaystaan .
Dadkaas hawshaa igala qayb qaatay waan u mahad

celinayaa waxaa kaloo aan u mahad celinayaa asxaabtayda
qaar kamida oo ila garab taagnaa iguna dhiirigelin jiray
Inaan qoro buuugan kana sameeyo buug maah maaheed

qaaliya asxaabtayda qaaliga ah iyana waan u mahad
celinayaa waxaa kaloo iyana mahad mudan dadkii waa
weynaa ee aadka iyana iga caawiyey xaga soo aruurinta
maah maahyada iguna dhiirigeliyey inaan buugan meel ka
soo saaro
Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page:3

Prepared by, Casayr Aadan Salleebaan Page:3
Dhaqan-kaab
B
Baadi nin aan lahayn ayey ag joogtaa
Barasho horteed hay nicin
Bartii yaqaan bari uma korodho
Baruuri kula tol ma aha
Baruur qudhuntay ayaa baruuro badan qudhmisa
Baryo badan iyo bukaan badanba waa la isku nacaa
Badhaadho aan bahdaa kula qabin waa bar kuma
taal
Baqal fardo lamiratay inay lamid tahay ismoodaa

Bakaylow adigaabu yuururku kuu xun yahay
Bakayle bur in tuu ku jiro ayuu bur kale sii day
daydaa
Balaayo ma fiicna waayo-aragnimana ma xuma
Balaayo intay kaa maqan tahay khayr kaa ayey ku
maqan tahay
Balaayo waxay u daran tahay reer aad mijihiisa
tahay marka ay madax kaaga dhigto
Balaayo waliba u barasho leh
Balaayo looma baaqdo
Balaayo daaman la qabto ayey leedahay ee dabo la
qabto ma leh
Balaayo kac guur ama kac guursey ku tidhaahdaa
Balan daro waa diin daro

Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land) Page:4

Dhaqan-kaab
T
Taasi waa kud ka guur oo qanjo u guur
Tasi waa bakhtiga ma cuno ee fuudkiisa ayaan cabaa
Talada adiga ayaa ku nool ee iyadu kuguma noola
Taladii xumata iyo gudniin kii xumaadaba dib ayaa
loogu noqdaa
Talo dumar taag darro ayey u dhacdaa
Talo colaadeed nin qudha ayaa loo dhiibaa
Talo qabeen waa maal qabeen
Talo isuma kaa sheegto
Timir laf baa ku jirta
Tolkaa taagtaa looguma taliyo
Tol shir waayey shaasho kama baxo
Tol waxaa bartay nin u taliyey iyo nin tuugey
Tolkaa eexo laguma dilo
Togba taagtii ayuu rogmadaa
Tuujo nin leh ayuun baa maali kara
Tusmo waa lakala leeyahay


Dhaqan-kaab
J---------X
\Jilaal waxaan ku cuninba waa la cunaa
Jil , jilayc looma dhinto ad-adeegna laguma waaro
Xaajo madax la qabto ayey leedahay ee mijo la qabto
malaha
Xaajo waa kugu soo boodo iyo kugu bareday!
Xaajo nin aan ogeyn indhaha ayuu ka ridaa
Xabali xigto kama tagto
Xabaal iyo ninkeed loo kala teg
Xabaalba nin leh ayaa qardhaba
Xadhko geel ma wada xidhaan
Xalaal cun, xoolihiisu ma booholiyoobaan
Xalaal iftin baa la cunaa
Xeer la,aan waa la xooloobaa
Xidid istus una kala tag
Xil lama qaado oo xero shisheeye lama geeyo
Xil nin qaaday eed qaad
Xiniin yahaagu ma aha kuwa kugu jira ee waa ku
lagula barbar taagan yahay
Xog mooge xaajo waa boolliyaa
Xoolahaagu amba xeredaada ha kuugu jiraan amba
xeer
Xumaani xumaan ma dhaqdo
Prepared by , Casayr Aadan Salleebaan Page:6

Dhaqan-kaab
D
Daayeer dabadiisa cas ma arko ee ka kale tiisuu
arkaa
Dabeecadu diinta waa ka badh
Dad iyo dameero nin leh ayey u daaqayaan
Dar daaran waa inta la xay yahay
Dawaco meeshay macal idaad ku baratay macaluul
ugu bakhtidaa
Dal aqoon la,an waa lagu lumaa dad aqoon la,aana
waa lagu qadaa
Dal nin yaqaan ayaa leh
Dameeraley dad la toy maaha
Dameerka yar mana nasto hooyadiina ma nasiyo
Dameero wada af cad
Dameero isku halayn bay hooyadeed dabada uga
nuugtaa
Dameer kir hadii layidhaahdo kuwa kale ayaa
dhegaha wada taaga
Daymo daayeer iyo daymo caruureed midna lagama
dhergo
Dayaxa hadii la waayo xidigaha ayaa lagu socdaa
Doqon ha una gar-gaarin hana gar-gaarsan
Doqoni sokeeye ma aha
Doqoni hadal kama dadna
Qalinkii
Qalinkii , Casayr
, Casayr Aadan
Aadan Salleebaancasayr.land
Salleebaan( Page:7 ) Page: 7
Prepared
Habka &by,hanaanka
Casayr hidaha
Aadan&Salleebaan Page:7
dhaqanka soomaaliyeed
Dhaqan-kaab
S
Sareedo way badnayde waxaa ka badatay nolol
Sagaaro laba tun oo la kala qalo ma leh
Sagaaro xaar la arkaayo ayey aas aastaa
Sagaaro inteeda waa ku duq
Salaad walba wakhtigeeda ayaa la tukadaa
Saca geesaha weyni lo,da ma hadhiyo isna ma hadh
sado
Saca weysha hana ka qalin hawna dhigin
Sir ma qabe allaa u sahan ah
Si roonba rabaa og
Socodka waa hore sahaydaaduna waa dib
Soo joogso qof laga waayey soo jiifsaa laga helaa
Soomaalidu been way sheegtaa been se ma maah
maahdo
Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 8

Dhaqan-kaab
SH
Shabeel caar caar lagama waayoo
Shan nin oo marti soor leh shansho ayaa ka baxda
shan nin oo marti soor lahayna shansho ayaa ka
baxda
Shinbiri maalin ayey dab qaaday maalintiina min alla
ayey gubtay
Shir looma wada uunsiyo
Shifo hore ayaa duco looga quustay
Shinbiri laba geed kama wada bardeesan karto
Shinbir ba shinbirkiisa ayuu la duulaa
Shilal qiiq lagama waayo
Shisheeye sheeda duxa malaha
Shinbir duul duul badani af libaax bay gashaa

Prepared by :Casayr Aadan Salleebaan Page: 10
Dhaqan-kaab
DH
Dhaxal nin leh lagama dhawro
Dhallaanimo waa ciil laga waynaaday
Dhallaan ka dhabtaada ogol ayaa dhabarka lagu
sitaa
Dhallaan waxaa raadsha nimaan dhalin u se dhaw
Dhallaan lama doorsho
Dhagax meel dhaw ayuu ku dhacaa warna meel
dheer
Dhagar qabe dhulkaa u dhaqdhaqaaqa
Dhaliili waa nin kii leh
Oodo Dhacameed sida ay u kala sareeyaan ayaa loo
kala guraa
Dhegta iyo isha dhegtaa da, weyn
Dhegta haddii la jaro daloolka ayaa hadha
Dhicisku inta birta loo soo sido ayuu bakhtiyaa
Dhubuq dhubuq hore dhabana hays dambey
leedahay
Dhuumasho dhabarku muuqdaa dhuumasho ma aha
Dhulaw weynidaa! Ma weyniye nin dhagar qaba
ayaan qarin waayey

Dhaqan-kaab
C
Caano waan jeclaa ee markay dameero galeen ayaan
nacay
Caato waa la la gam,aa
Caado la jaraa cadho alley leedahay
Cadceed soo baxday calaacali ma qariso
Carruuri hadii aad kuftid way kugu qoslaan! Haday
kufaana way ooyaan !
Carruuri mulaca ciyaar bay ku dishaa isna waa ku
qudh gooyo!
carab cunsur waa laga dhawraa
Carabka iyo labadiisa daanba way is qaniinaan
Carmal iyo cir jiilaalba cashbooriga ayey kugu
dilaan
Cantuugo weyn laguma dhergo ee cindi alle ayaa
lagu dhergaa
Calooshu intay madhnaan lahayd ha mudnaato!
Calooshu intay buki lahayd cagtu ha bukto!
Calool cir weyni way dheregtaa ee indho cir weyn
baan dhergin
ceebi nin leh ayey raacdaa
colkaa badan iyo biyo kaa badaniba way ku hafiyaan
colka wadhaf ma lagu deyeey
col iyo dhaanba halka laga eerayo ayay ka
yimaadaan
ceel biyo lihi ma foga
ceel na uma qodna ceelalyana uma maqna

Dhaqan-kaab
g
Gaashaan qaad ma habaabo
Gadhba gadhba la tusaa
Geeri laba nin kama wada qosliso
Gar dabadeed guu,guu baan nacay
Gar nin gashay ma tacadiyin
Gacani waa ninkeed u go,do
Gacan gadaal ka baqaysaa hore wax uma goyso
Gacan waa la dhawraa lugna waa la dhiibshaa
Gacmo wada jirbay wax ku gooyaan
Geed walba in gubta ayaa hoostaal
Geed waa damal in ta hoos joogtaana waa

markhaati
Geeri hadii ay ku dayn lahayd gabow baan ku

daynayn
Gees goodir kulayl kaa lagu gooyaa
Geel laba jir soo wada mar
Geel jire geela waa wada jiraa waana kala jiraa

Dhaqan-kaab
Geel jire ninka ugu taagta daran ayuu taageertaa
Geel jire geedi kama naxo
Geel wuu is geedo baraa
Geel caruuri qaaday ma foga
Geel geel waydaartay geedo la,aan dheh
Geel ninkii lahaa qaadayo lama dhicin karo
Geellu kayntu libaax maro kaadsiinyo uma maree

kadluu ku maraa
Geed ayaa yidhi gudin yahay imaad goyseen e

badhkay ayaa kugu jira

Dhaqan-kaab
F
Fadhi iyo fuud yicibeed laysla waa
Fariini waa qaan
Fari togdheer ayey kula xushaa
Far qudhi fool ma dhaqdo
Faro aan dufan lahayni wax ma duugaan
Fardo laysku hayo maxaa laysugu faani
Faraska cidhibta waxaa loogu dhuftaa ha ka sii
badiyo
Faras xagiisa dambe nin ka degay wax u dhaama
ayuu waayey
Faras aanad lahayn fuulistiisa futo qar qar ayaa laga
qaadaa
Falaadhi gilgilasho kaagama go,do
Falaadh cirka loo ganay nin walbaw filo
Fiintu jirka haya kama ooydee ka soo socday ka
ooydaa
Ficil habartaana waa kuu geeyaa
Fule xantii ma mooga
Fule ula badanaa
Fule isagaaba geesi ah ilayn cidla ayaabu u cararaa
e
Fulo hooyadii ma goblanto
Fulow guuli kuu dhaw
Fuulmo waa fara ku hayn

Dhaqan-kaab
L
Lab la gacay lugana kuma taagni
Laba biyo hoostood isku haraatiyey iyagaa is og
Laba qaawani isma qaadaan
Laba qaydhinka ku qayb saday bisaylka iskuma
cawrido
Lalbe waa digniin
Layligu biyaha uurkiisa ku jira ayuu ka didaa
Leebka cirka loo ganay nin walwba filo
Liibaani waa galab si
Libaaxa ka ciya iyo ka aamusa ka aamusa ayaa
khatarsan
Libaax nn aan i aqoon ayaa lax ka rita
Libaax laba raqood lagama wada kiciyo
Lixdan jir hadii la legdo waa isaga iyo taagtii hadii
la khiyaameeyana waa isaga iyo ishii
Lixdan jir halkiisa lagama seexdo cadkisana lagama
cuno
Lilaahay laguma lumo
Luquni madax ma dhaafto
Lule waa ciidan

Dhaqan-kaab
M
Ma dhinte waa alle
Matag iyo fooli midna meel kuguma sinto
Ma qabtaa raqiis weeye ma haysaa qaali weeye
Madax aanad lahayn maankiisa la isma saaro
Madax meel ka sareysaa oo la taabtaa ma jirto
Marti loo qaday in lala qabo ayey moodaa
Maroodigu takarta saran ma arkee ka kale ta saran
ayuu arkaa
Mayd maxaa u danbeyey iyo kaa la sii sido
Magan tolkaa kula bariin iyo marti afadaadu kula
soorin midna looma tag helo
Meel doonaysa hoo hadal waxba kama taro
Meel aan doonaayey roob igu eri
Midhaha dareyga duuduub ayaa lagu liqaa
Midho guntigaaga ku jira kuwo geed saran looma
daadiyo
Mindi saawira iyo madax ku agjooga midna lagama
quusto
Makulaal minan keedii fadhidaa miciyo libaax bay
leedahay
Ma- madaw badane allaa ku yaqaan

Dhaqan-kaab
N
Naaska walalkaa qabto kolba waa sidaad ka dhigtaa
Naagi nin kay lagado kama kacdo
Naago hoosiisbay hadh moodaan
Naago ba,ooda ayey ka sheekeeyaan ragna badhaa
dhihii
Naago waxaa u liidata cirteed bogatiyo casar seexato
Nin aad dhashay kuma dhalin
nin aan dhul marin dhaayo ma leh
nin daad qaaday xunbo cuskay
nin aan kuu tudhayn ha ka talo qaadan
nin kuu digey kuma dilin
nin aan kuu furayn yaanu kuu rarin
nin aan qooq dilin maroodi ma dilo
nin aan hadlin habartiina wax ma siiso
nin ani yidhi dad iska reeb
nin bukaa boqol u tali
nin xoolo dhaqay waraabana u dhaq
nin gu, kaa weyni gu, baas kaa weyn
nin qoyani biyo iskama dhawro
ninkii seexdaa sacii dibi dhalay
nin tuur leh tab uu u seexdo isagaa yaqaan
nin la tumay ayey talo gaadhay
nin meeli u cadahay meeli ka madaw
nin waalan tolkii ayaa u miyir qaba
nin hunguri qaaday waa nin seefi kaa qaaday

Dhaqan-kaab
H
Haani gun bay ka tolantaa
Habar dhali wayday aleelo ku waalatay
Habar fadhida legdini wax uga fudud
Habartii awrka cirka aragtay ee dameerkeedii jarka
ka tuurtay ha noqon
Habartii kimista dubaysay ee tii u dambeysey ka
kacday ha noqon
Hameenkii habar habar maalintiina oday oday
Hadaad dhimanayso dhareerka waa la iska duwaa
Hadii aad timaado meel il qudha la leeyahay adna
mid iska rid
Hadal haamo lagama buuxsho
Hasha kudna waa dilay waxna waa u weheliyaa
Harag sagaaro iiga kac mooyee iiga durug ma laha
Hal aad naaskeeda hayso kuruskeeda lama laaco
Hal libaax arkaysaa ma godlato
Hamadaadu haday kuu been sheegto taagtaada ayaa
kuu run sheegta
Hubsiino halbaa la siistaa
Hunguri wax ka wayn la mariyaa waa uu dilaacaa
Hunguri wed ma arko

Dhaqan-kaab
W
Wax la raajey rag kuma filna
Waxaanad hurayn hore ayaa loo yeelaa
Wax rag kaa galay rako kaa gale
Wadada yari wada weyn bay kugu ridaa
Waraabe halkii raqi taal isagaa ayaa og
Waraabe ciilna haw qabin calalna ha u reebin
Waraabe naftiisana uma roona laf guri taalna uma
roona
Waraabe xagii loo eryaaba waa u banana
War xumi dugsi ma fadhiyo
War la,aan baa wadaadada rogey
Wanka weyni ilaa la gawraco indhihiisu cirka ma
arkaan
Waysha gawrac dibigu ha ku quustee
Wiil iswaalaba wiil waabiyaa hela
Walaalo xafil tamay way xabaalo badiyaan

Dhaqan-kaab
A
Abeesadii farta loo taagey fanaxa u booday ha noqon
Abeeso dhul u eeki ayey kugu dishaa
Adhi jiri ma kala abaal weydo
Adhi been waa didaa beense ma dhitiyo
Arrad waa dan uskagna waa doqonimo
Asuubi waa odey nimo
Af wax cunay xishood
Af xumo nabadna way kaa ka xaysaa colaadna
waxba kaagama tarto
Aqoon la,aani waa iftiin la,aan
Awrba awrka ka horeeya ayuu horaan qaadkiisa
leeyahay
Aqal mahdan mawdku muxuu ka qaadi
Afkaaga oo ku xidha kuna furi waayaa waa alle goo
Arin hawsheed iyo indho qudhaanjo midna lama arko
Adhi biyokama talaabo
Abaal nin gala la arkaaye nin guda lama arko
Abaal hadaan rag kudin rabbaa guda
Habka &byhanaanka
Prepared , Casayrhidaha
Aadan& Salleebaan
dhaqanka soomaaliyeed
Page: 21
Dhaqan-kaab
O
Oodi jiidis iyo qaadis waa isla guryo geyn
Oday waa abees
Ood dheeri kuma dhaxan tirto
U
Umusha waxa u dana ayaa ilmaheedana u
dana
Uur hooyo waa igadh tumaal
Ul jiiftaa ma jabto

Dhaqan-kaab
sadexley
Sadex laguma gallo
Ban aan faras lahayn
Barqo aan caano lahayn
Bilaad aan boqor lahayn
Sadex baa boqornimo kaa qaada
Gacan gudhan
Gudoon jilicsan
Gar weecsan
Sadex lama arag
Bakayle talaab sanaya
Badhi yicib ah
Balaayo laba qad ah
Sadex ma gaadhid
Nin maalin ma gaadho
Nin na sanad ma gaadho
Nin na waligaa ma gaadhid
Sadex lama raaco

Ma horeeye
Ma danbeeye
Ma haasaawe

Dhaqan-kaab
geeraar
Geeraarkan waxaa curiyey gabayaaga weyn ee
raage ugaas waxaana uu ku ammaanayaa
faraskiisa (walhad)waxaanu yidhi sidatan .
Geeraar waa nin wanaajiyo nin uu waraar kaga oodmiyo
waadigiisa yaqaan walhadaw faraskayga weedh yar oon ku
ammaano wowga maan ka bilaabo gammaan waa kala waare
weehadaw orodkiisu wadhaf deyr laga xooriyo taarka laysku
warqaadiyo ma waayeelka shukaantoo wanaag loogu qabtaa
wayraxaw camalkiisuna waraab kaan u kaxeeyo isagaan weli
laacin anigoo wada mooyee ninkii hanta ka waabshiyo
wallayskaa garab joogaba widhwidhuu ku dilaaye wiyil
qoodha miyaa? Weedhaansho dhaqsihiisuna ma wareeye
libaaxo intuu neef ka wab siiyey wid hadii la yidhaahdo
wankalaadi u boodkaa dadka waabinayaa Werisow
midabkiisuna cirka oo wadhannaayoo wahabkii laga qaadiyo
ma waagoo sagliyaa . meel walaaqtan col joogo wad nahaan
ku kabaaye , wiil uu eebe kusiiyiyo ma walaalkay rumaa?
Waran waaxyaha gooyiyo waabay qaarka madow iyo riddo
soo widhwidhaaysiyo wanjaafkeeda rasaastuu
iwaydaarinayaaye , ma wadaad xigtadaayoo wanaaggi
arba cuunka weligiisba yiqiinnoo wan intaad u qashay

wadduxaaga quraankiyo walleyl kuu akhriyaayaa? Hadaan
heego ku weedhan ka wareeji idhaahdo wejiguu ambiyaaye
madaxuu kor u waabin indhuhuu ka wigsiiyaa wiyic waayic
curraafiyo ma wax sheeg sixiraa ma weydaaran yaqaane ma
wanaagsan gabdheedoo waalli kuu gogoshaa oo wareegeysa
dushaadoo dadka oo wada seexday haddaad ooda ka
weecshana wacdigaad ku lahayd iyo waanadii aqbashaa?
Qalinkii : Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page:23

Dhaqan-kaab
Gabay
Gabaygan waxaa tiriyey cabdi gahayr sanadkii

1940kii isaga oo afadiisa oo siyaakhad
weydiisatay lahadlaya yidhi:
ina cumar qadhooney adduun qaale bixi waaye qasnadaha
ragii kaydsan jiray qaarbaa tuugsada e ingiriisba laga qaad
dhulkuu qaybta u lahaaye qarka wuxuu la meer meerayaa
waa nin soo qaxaye dayuuraduhu waa qaylo doon qoorta
marayaaye qorigii suweys maylashii kama qamaadaane
adigaaba qalad doonayee quusay faransiise
erey & macnihiisa
qoob wadaag = la socod

xijaabtay = dhintay
siyaakhad = qalabka dumarku xidho
qaale bixiwaa=dhibaato beeli waa
qarka = dibbeda
maylashii = maraakiibtii
abbaartay = ku dhacday
tuduca macnihiisu waa= kanaalkii suweys maraakiib
ingirisku leeyahay ma marto
Qalinkii : Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 24

Dhaqan-kaab
Gabaygii
Maxaa iiga gidhiisha
gabaygan waxaa curiyey/tiriyey maxamed nuur

laangadhe waxaana uu tiriyey sanadkii 1943
waxaa uu na yidhi:
Mar hadaan gurigeyga gidli gaanka gariiriyo

garnayl loola tegeyn iglan baa gubanaysa maxaa iiga
gidhiisha ? gudaha ceelka hargeysa weligey gees uma
dhaafine bal maxaa laba gaal oo abtirsiinyo gudboon
midkood aan u gumeyn midna guusha u siin oo
aniga iiga gidhiisha
gudaha ceelka hargeysa weligey gees uma dhaafin
inta aan wax gasiintiyo intaan gaajo ku seexday
haddii aan isu geeyo malaha waa isku gaw e,
mar hadaan ka gabyey oon go,aygiina ka qaatay
maxaa iiga gidhiisha .
Erey & macnihiisa
Gidli gaan = bunduq weyn , hub culus

garneyl= nooc kale oo hubka kamid ah (miino gacmeed)
maxaa iiga gidhiisha=maxaa iga galay/maxaa iga jira
gasiintay=cunay / quutay
isku gaw= isle,eg yihiin
Qalinkii : Casayr Aadan Salleebaan ( casayr.land ) Page: 25

Dhaqan-kaab
Gabay
Gabaygan waxaa tiriyey nin la odhan jiray
barkhad cas waxaa na uu tiriyey sanadkii 1958
Awowgey ninkii indhaha tirey

ninkii aabahay addoonsaday
ninkii anigana i iibsaday
ninkii ifka igu adduun tirey
lidaan li,ibaa ishaa badee hadaan ogohoon ka aarsan karayn
ninkaa aragiisa uurkaan ka necbee
aan ooyee albaabka ii xidha! Isagoo iglan jooga buu idiloo
ushuu soo fidshaa i iimaysoo waa taa aramidii i oofa tirtee
asaag li, ibaa ishaa ibidee inkaa aragiisa uurkaan kla necbee
aan ooyee albaabka ii xidha! Arladii ka samroo adduun ma
haye hadii la ilaasha afkaygii hadaanan ikhtiyaar aqoontay
hadlayn hadaan erey qudha shirkaa odhanayn ninkaa
aragiisa uurkaan ka necbee aan ooyee albaabka ii xidha !
wixii arinee ilaahay jeclay hadaanan adimada ku oolin
karayn aayaadka qur,aanka wada aragtoo udgoonaheenaa
yidhi indhaha ka qarshee ninkaa aragiisa uurkaan ka necbee
aan ooyee albaabka ii xidha ugaadha ninki dhaqdaa ururshee
ruuxii eegayaa aduun ka baxshee raggiinii ogaa horuu u
arkee ninkii ooridiisa u geynaayaw in keeg iyo shaal ayuu ku
arkine iimawdaye axankaaga weyne libaaxa annayiyo
,abaarso ka ciyey aboori lo,da joogta baa urisee ooday
jebisaa si ay udhacdoo amsaxuu ka guraa idilkeed waa kaa
ingiriisna iihda hayee idinna u dabaal dega adhiyahaw ayuu
ninna odhan soomaalaan ahee ordoo magacana ka iibsada !

Dhaqan-kaab
Heestii ii gunuday caashaqa

Heestan waxaa tiriyey abwaan ahmed salaymaan
biddeabwaanku waxaa uu ku dhashay hawdka
galbeed ee magaalada burco ee togdheer
Sida geed caleen loo ubax guudka qariyeen ooy gooni
laamaha ay midiba geesteed hoobaan isgaadhiyo guntin
midho ah leedahay oo soo gandoodoo galka faraqa soo daray
oo godan barwaaqo ah dur dur aan go,ayn iyo gacan webi
kuyaallaa
Oo gu, iyo jiilaal midab guurin baa too gabadh yahay

galgacalbaad goortaan ku eegaba qalbigeyga gelisaa waxse
aanan garanayn ii gunuday caashaqe halka aad igaadhsiin
sidaad tahay gamaan faras sange geesi daaqsaday oo haro
galduur mirey sodon bil iyo gawdeed
Uu goobay farawgii sararta iyo gaadada oo galan galcoodoo

cududuhu gammuurmeen oo galab ba loo raro sida ramad
gu,yaal dhalay hadba kaynta geedo leh oon guluf colaad iyo
weli socoto dheer gelin
gabadhyahay galgacalbaad goortii aan ku eegaba

qalbigeyga gelisaa waxse aanan garanayn ii gunuday
caashaqe halka aad igaadhsiin Sida gorey haldhaayoo goor
hore aroornimo gegi doog leh iyo rays goob wacan ka soo
kacay oo gedefka baalkiyo gilgilaaya waaxyaha oo gudub
talaabada miyir u gundhiyaayo xarago u gudhaya ama

Dhaqan-kaab
gacalada eegmada indhaaga goodka ah gabadh yahay kal

gacalbaa goortaan ku eegaba qalbigeyga gelisaa
igaadhsiin sida guban ka qaarkii dhul gargoorku siman yahay

ama maadh galdhiihdoo guban iyo ku taal hawd oo laba
gardhawdoo badhba gees u seexdeen dhabarka iyo gaadada
Waxse aanan garanayn ii gunuday caashaqe halka aad

igaadhsiin
quruxdaada gaarka ah Ama haro gingimanoo guudka ka

xarfanaysoo shimbiruhu ka giigeen galawgiyo u gaadhuna
goonyaha ka joogaan
gabadhyahay kalgacalbaa goortii aan ku eegaba qalbigeyga

gelisaa waxse aanan garanayn ii gunuday caashaqe halka
aad igaadhsiin ;

Dhaqan-kaab
Gabaygii abaal ka dhac

Gabaygan waxaa curiyey abwaan maxamed nuur fadal
waxaa uu na ahaa reer nayroobi waxaana uu
abwaanku ula dan lahaa gabaygan niman ay isxigeen
/toolkiis ah waxaanu yidhi:
lax la qalay lugteediyo hadii lulato laysiiyo waa caawadaan
laasan jiray lug iyo jiidhkeede waa caawadaan sida lukida
liifadayn jiraye lixdan aniga oo jirey tashigan laydha iga
raacay nimankaan lo,daydii casayd laanta ugu jiiday
nimankaan dukaamada lig ligan laba labo u siiyey
wax la liqiyo xoolaba ragaan ugu laxaad yeelay een lacagta
jeebka ugu gurey lohonlihii caydhe iminkaabay leebkiyo
warmaha ii lisanayaane
inkastay ladaadyada baruur laqanyo daacayso leg ninkii u

kariyey dishaa liida doqoneede lib -gad iyo abaal xumana
waa loo ogaan jiraye ma liimaanihii diiriyaa loox u
daabacaye waxba niman lillaynayn ayey luqadi raaceene
markuu sida luwada qaawanaa ee leylka soconaayey haddii
aan lingaxo oon qalbiga lahashada u diido
oo aanan luunkaba ka rogin lur ima gaadheene
laxawsiga xigtada lay gashiyo lahaanshahaan eedey kalax

xiiba baan leeyihiyo laabta xuunshada e waa waxa rag igu
laacayaa laxam dhaqaaqaaye afar laba lix goor buu sidaa
iiga loogsadaye mar uun igama liimaanine way ladaab
sadaye alla labiyo toban jeer miyey liidnimo I raacday

Dhaqan-kaab
gabay
Gabaygan waxaa curiyey abwaan maxamed kaahin
feedhoole maxaned waxaa uu ku dhashay hawdka
burco sanadkii 1928kii
Tixda gabay beryahan maxamedaw waanigaan tirine in
dhawaydba waa taan ka tegey ta, iyo woowgeede ma tilmaamin
maansoonyinkaan teeb garayn jiraye xaluun baan tawalay goor
dhaxay tahay allaylkiiye markii uumiyuhu wada turqaday tamani
laykeenye tu, alifka oo dhacay hurdada taw ka soo idhiye waxaan
tebayo mooyee qalbigu taami noqon waaye tusaalaha aduun iyo
walaac laygu soo tuurye togyar iyo banan iyo annoo tuba ka
baaqaaya Talloolayaal iyo anoo taagi siraw jooga toomaha
walwaaleed anigoo torog ku maalaaya anigoo tusmada
reerkayaga talada goynaaya taajkiyo garoomaha annoo la igu
wada tiirshay ayuun baa la iitumay durbaan taarna ii yimiye
dabadeed talaabo iyo orod taw ku soo idhiye temmuunkii ku immi
meel jinaan lays tamaninayne tawaahida waxaan lahaa fuluus
tuulan baad heliye tabtan aan ku arkay iyo caynkanay tahay ma
moodayne waxaa tuban kun tamar laawe aan tacaba eegeyne
Talaatiin gu, qaar joogeybaan toobba u xaasiline tana xoogsi
kama soo taraan taana laga waaye taf la jiido iyo bay hayaan
tookha dabadeede tays ma laha taalooga iyo timo la xiiraaye
aniguna tabtoodii hadaan tacalimaayaaye mar hadaanan teeb iyo
waraaq taybal dhiganaynin turjumaan afkiisii hadaanan uga
turaabaynin mar hadaanan faaltu tegiyo turugsi raacaynin kol
hadaanan telifoonka iyo taarka ku hadlaynin marse haduu tabtaa
yahay raggii tedhi seben joogey way tala xumo xoogsigaan tan uga
jeedaaye tacliin aabahay wuxuu I baray tooyad soo godole tiska
ooda iyo baan iqiin tirade xoolaha e , inta aan tuldaha jaan wadaa
rag iga tooreeyey waxba gabaygu yuu ila tafine waxaan ku
taaleeyey mugga waan tagaayaa hadaan taabo nooliga e, taban
taabo gacal baan rabaa tallow ha lay dhaafsho

Dhaqan-kaab
Gabay
Gabaygan waxaa tiriyey abwaan ismaaciil mire waxaa
uu xubinfirfircoon ka ahaa ciidamadii daraawiishta
waxaana uu amaanduule ka ahaa ciidamadii ka dagaal
galay goobtii caanka ahayd ee dul-madoobe :
Kulligoo adoomaha rabaa qaybshey kimistooda bad kalluun

ku jira kolay tahay ama fujaan kooban nin waliba wixii loo
katibay waa la kulan siine inkastuu kabtiyo ama kalaho ama
kur dheer fuullo ninna inaanu soo korodhsanayn kaa ha la
ogaado
Afxakame karkabadii u ay, iyo kulaylkiiye ka dambee calluu

yidhi intuu kaaha guursadaye ka kalena kaal weyn u tumay
karina waabaye ragaw kibirka waa lagu kufaa kaa ha la,
ogaado keysaha adduun ina amaan koos dhan buu helaye
Kolna kii arsaa,ilay ma hadin kamana yaabayne ragaw

kibirka waa lagu kufaa kaa ha la ogaado cartan dhuurta
kooraha markuu kor ugu laalaayey garaad faarax dhay iyo
karuur kala macaanaaye misna kala xadhaadhaa kulankii
goobeede ragaw kibirka waa lagu kufaa kaa ha la ogaado
Anaa dunida keligey leh buu koofi eersadaye ka shiisaba ma

gelin wiil yarbaa keebka kuu qabane ragaw kibirka waa lagu
kufaa kaa ha la ogaado ninkii koob nimco ah fuuqsadaa ee
kadin irmaan yeesha

Dhaqan-kaab
In karuurka uu qubo horey kaafka ugu tiile kulligiis waxaa

rogey anaa kiin ah reer hagare ragaw kibirka waa lagu kufaa
kaa ha la ogaado kama sugulle waagii sidii kurey
carruureede kas xumaa wadaye ee naagta way kala
fogaayeene ragaw kibirka waa lagu kufaa kaa ha la ogaado
Kallaankuu lahaa ina gallaydh ku hay gadaalkiiye kaar kuba

ma joogeen hadduu keeno tuludiiye baalcad kelyaha kuma
jareen kii uu quudhsadaye ragaw kibirka waa lagu kufaa kaa
ha la ogaado lixda koose ee reer cali geri ee kaw iskaga
siiyey kasi waaye wuxuu waa qabaal waana kabanaaye
Ragaw kibirka waa lagu kufaa kaa ha la ogaado kaakici

wadaadkii dagaal laguna kaal meeye kuman leg iyo wada
duubcaduu keenay beer dhiga e, waxse kabaalkii jabay
maalintuu kaday raggiisiiye ragaw kibirka waa lagu kufaa
kaa ha la ogaado
Nin kuwaa ka dhigan baan arkaa kadab u laabnayne inta uu

kashbacay oo dhergey oo Kaman wan weyn yeeshay ayuu
niman karaamo iyo colba leh kiish ka buuxsadaye ka shib
dhaha islaamoow naftii kii ladnaa gadaye .

Dhaqan-kaab
Gabay
Gabaygan waxaa curiyey abwaan
soomaaliyeed oo noolaa horaantii qarnigii
19aad oo la odhan jirray abwaan raage
ugaas waxaana uu yidhi
Sida koorta yucub oo la sudhay koromo uubaal ah ama geel
ka reeboo nirgii laga kaxaynaayo ama beelo kaynaana oo
kor u hayaamaaya ama ceel karkaarada jebshiyo webi
karkaar dhaafay
Ama habar kurtii wadnaha lagaga kaw siiyey ama kaal

danley qaybsatiyo kur iyo dhal yaabis shini kaaluf gallay ama
koronkoro oomay
Xallay kololo,aygii ma ledin kaamil reeruhuye kambalkiyo

ardaagii miyaa laygu keliyeeyey wixii laygu kuunyaayey
miyaa igu karaamoobay kumbuskii miyaa la iga qubay koloyo
ii buuxday
Maantana kataantii miyaa la iga kala tuurey kub miyaan ka

jabay biixi aan kabayo loo haynin

Dhaqan-kaab
Gabay
Gabaygan waxaa curiyey abwaan cali jaamac haabiil
oo degenaa magaalada ber bera waxaana uu u tiriyey
nin saaxiibkii ahaa oo la odhan jirrey xirsi cilmi
goonle oo ka xijaabtay adduunyada isaga oo taa ka
tiiraanyeysan kana damqanaya dhimashada saaxiibkii
uu yidhi
Faaraxaw gal galad kaan dhigiyo gamac la,aan tayda

gogoshaan ku jiifsaday hurdada goodkii igu raacay
gasiinkiii la ii dhigey waxaan gawska uga daayey geeridii
xirsey sheegayeen gacal ha waayeene goblamooyin waxay ii
adeen guul darriyo hooge gabal baa u dumey reerihii geliga
booc yiiley abbidkii rag waa goi jiree tanise waa gaw e , lix
hal oo u wada gaar ahaa goconayaa mooyi mid weeyee
haddii lays galloo geel la kala qaado gurmad noqonayaa iyo
annagu guuto bixinnaaba waxay gole fardoodaba haddii la
isku soo gaadho rogaalkuu giraangirin ogaa gocanayaa
mooyi gar adkaatay xaajada gurracan guurtii kala maagtay
haddii geedka lay isugu yimaad o, golaha waayeelka nin
haddii gees damcoo giijo madaxiisa wax la wada gorfeeyaba
halkii la isu geyn waayogaagaabsayaa iyo isagu geesi hadal
yaaba gudoonkaa la wada raaci jirrey gocanayaa mooyi geb
haday martidu soo tidhaado goor uu nala joogo godka lagu
janneeyaw haduu goosan la caraabo garab saar rag weeyee
haduu gogosha soo qaado gasiin kii la soo dhigey hadaa gal
iyo daad mooday bakhaylbaa gammima , e intuu gaadhka ka
qoslaayo godolkuu k haasaawin jirey goconayaa mooyi !

Dhaqan-kaab
Gu,goo da,ay hadii gawda laga saaro shir girmidha haddii

loo kiciyo gob iyo reeraada waa gellin is daawada halkii
garangor loo joogay gole igu banaanaa wallee garan
la,aaneede guraduu ka soo toocin jirrey goconayaa mooyi!
Gardara sokeeyaha ragbaa gees biciid u leh gudcurkiyo

cadadu waa walaal kalana guud roone gaadiid la dhaanshuu
ahaa gibil ma daadshiiye guraduu na wada saari jirrey
goconayaa mooyi !
Alla wuxuu golxaaluu ahaa gedefka reeraaye magaciisu waa

gudub sanaa gaaliyo islaame galbeed iyo baraa laga yiqiin
gololkii dheeraaye gaashaan birruu noo ahaa goconayaa
mooyi!
Adduunyada laga guurayo ee geba gebada joogta ee laga

galbaday meesha iyo geeridii maxamed anuunbaa
gubtoonaya oo geesigii tebeye gartaa u noqday eebbow ma
jirto , garan gar waartaaye allahayaw wax badan baan
gefeye adigu hay goynin oo geesta nebigii I mari manta lays
gurayo .

Dhaqan-kaab
Gabay ( hadraawi)
Gabaygan waxaa curiyey abwaan maxamed ibraahim
warsame maxamed waxay hooyadii xijaabatay isaga oo
inan yar oo toban ilaa sided jir ah isaga oo xasuusan sidii
hooyadii u soo barbaarisay ka tilmaan qaadanaya ayaa uu
yidhi :
Hooyooy la,aantaa adduunyadu hubaashii hameen kama

baxdeenoo iftiin lama heleenoo dadku uma hayaameen
dayaxa heega joogoo sida haad ma fuuleen xidig hawada
lulatoo hawo laguma gaadheen hubka laguma tureen cirka
hirarka muuqdoo ruuxaad hageysiyo usha nimaad u haysaa
hillin toosan weligii ka habaabi maayee
Hooyooy adduunyada halkay maanta joogaan adigaa u

horseedaye inaad hanad xambaartee haaneedka siisee
horaadada jaqsiisee habtay baan xisaab iyo tiro lagu
heleynoo marka aad nin hanadoo laga baqo heshiisiyo
halyey dhiiran dhashaabaa hooyoo lagu xasuustaa marka
aad nin himilada hillin toosan mariyoo sii dayn hogaankoo
hawlaha qorsheeyoo hir markii lagaa dhaba ku labaad
hilaabshoo haga maatidiisoo la higsado dhashaabaa
hooyooy lagu xasuustaa
Marka aad nin hoog iyo ka hortaga dagaalkoo dabka hura

bakhtiiyoo garta hubin yaqaanoo xaqa hoos u eegoo halistiyo
colaadaha ku hagoogta dhiigoo dadka kala hagaajoo kala
haga dhashaabaa hooyooy lagu xasuustaa marka aad hoobal
caanoo sacabka iyo heelada labada hanaanshoo hindisaa

Dhaqan-kaab
farshaxanoo hordhaca iyo luuqadaba rabi hibo u siiyoo kala

haga dhashaabaa hooyooy lagu xasuustaa
Dumariyo haweenbaa guur lagu haweystaa kuwa lagu

hammiyayee sida hawd caleen weyn rag u wada hamuumeen
ishu halacsanaysoo hablahaaga weeyoo marka guur la
heybshee gabadh heego dheeroo hoobaan la moodoo karti
iyo hub qaad oo quruxdana ka hodonoo hufan laga aroosoo
hooyooy lagu xasuustaa
Hooyooy la,aantaa higaad lama barteenoo hadal lama

kareenoo ruuxaanad habinoo kolba aanad heesiyo hoobey ku
sabinoo hawshaada waayaa hana qaadimaayee hooyooy
taftaadaa dugsi laga helaayoo hooyooy dhabtaadaa hurdo
lagu gam,aayoo hooyooy dushaadaa nabad lagu helaayoo
waxaa lagu hal maalaa hooyoy ababintaadee
Hayin lagu badhaadhay hogol lagu qaboobay gogol lama

huraaney dugsi lagu hirtaayey hooyo lagu xasuustaa intaad
hooyo nooshahay hambalyiyo salaam baan hanti kaaga
dhigayaa habrashiyo xaq dhawr baan dusha kaa hawinayaa
hooyo dhimashadaaduna hoogeyga weeyaan
Welligaa hogaagaan ka dul heesayoo hiyiga iyo laabtaan

kugu haynayaayoo hangalbaan u xidhayaa inta haada
duushiyo idil habar dugaagoo ifka hibo ku noolow aakhirona
halkii roon
Qalinkii : Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land )Page: 37

Dhaqan-kaab
Gabaygii waa Duni

Gabaygan waxaa curiyey xaaji aadan axmed
xasan ( af qalooc ) waxaa uu gabaygan kaga
hadlayaa in dunida oo dhani ay ka dafatirmeen
hooyo& aabe keliya laakiin ay ku kala
baydheen xaga dubka iyo afka oo keliya isaga
oo kaa ka dubaaqaaya ayaa waxaa uu yidhi
:Dubkaa kala taggane haybta waa isugu tegeynaaye cilmi
maaha kaa tamar badniyo tiir birraan ahaye ninba tiisu waa
dhimantahoo toga beel malehe tabantaabo lays caawiyaa
waa tu, waajiba e dhib tu waxay ka timi uumiyaha tirada
weyn gaadhay tisciin gaajo laysaa jiroo toban dhergeysaaye
kuwaasoo wuxuun laga taray tahay aqoontiiye Mar haddii

cadligu tagoo lays tix gelin waayey inay nabada taam noqoto
waa tu aan la ,eegeyne sawaariikh ninkii taabiyo ninkii toori
birra haysta ninba tuu awoodaba dil waysugu tegeynaaye
naftu waa tu, qudha oo ma jiro taajir hadhayaaye tusbax
weeye gees laga furoo tuug is wada raacye gantaalaha
tammuumiyo suntaa tuurista u dhaw e, haydarojiinkaa ku
tuman tacabkii iinsaane taariikhda weyn iyo cilmaa taa ka
baabi,iye marka ay xadaaradi tagtee taangi ku cayaaro ee
boqolka tobankii hadhaa tuna awood waayo tiih iyo mugdaa
lagu danbayn tii la soo maraye Sharkaa taaba geli khayrna
waa taa la kaarahaye xil ma taabin nimankii wakhtigan
taabka buuxsadaye uumadii timaadaaba waa tay
nacdalayeene allow yaa dhib waxa loo tancaday same ku
taageera .
Qalinkii: Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 38

Dhaqan-kaab
Gabaygan waxaa curiyey abwaan xaaji, aadan af-qalooc
Haduu geed engego xaabadaa lagu idleystaaye mid yar oo

iniintiisa ah baa soo awaal baxa,e isagaa afnaaciga hadhkiyo
ooda kaafiya ,e dadkana odaygu goortuu ka baxo iyo
islaantiisu ubadkooda hadha baa tabcoo aayatiin hela e,
markii aadan & xaawa & kaynta la abuurey sidaasey
arwaaxdiyo dhirtuba ku isiraayeene ummaddaaan
shabaabkeedu hanan waw ayaan xumo e, innamiyo hablaba
waxaa tihiin aarankaa kacaye itaal gabe dadkiinii hore
waydin aragtaane idinkaa ammaanada xilkii eegan qaabilaye
iskaa wax u qabsashadu nolosha waa u udub dhexaadkiiye
israafkiyo fadhigu waa waxaad ku ambanaysaane axmaqnimo
wakhtigii kaaga tegey oohin kugu reebye ayaantii ku
dhaaftaana waa waxaan la eegeyne arsaaq yaridu waa
caajiskaan la ogoleyn hawle ma amdaro cirkuye lacagta waa
lagu adeegaaye axadkii kaslaan lihi sabool abidkii weeyaane
rabbi nimuu laxaadka u ebyey oo camal awood waayey oo
aan shaqo naftiisii u ogolayn waa abaal dhacaye istiqlaalka
waxaa taamka dhiga waa adduunyada e, mar haddii
dhaqaaluhu akhiro calanku uumowye kolkaasuu amah &
baryada arad ku doonaaye kacaanaduna xornimaday u tahay
eebadii malege albaabkuu gumeystuhu ku xado umamka
weeyaane wixii uu qinabi kuu qabtana aayatiin ma laha e,
isku tiirsi baydiin eg iyo ururin xoolaade ictasima islaamkaa
layidhi , gebi ahaantoode aayadaha diintiyo sharcigu
waynagu amreene , axadiista nebigey ku timi saad ku
aragteene , ikhtilaafku waa naar janana waa isu-imaade ,
ragganimo nimaan tacab ku arag aayar heli waaye , ijtihaada
gobanimo dhibaa lagu ilaashaaye ,
Qalinkii : casay aadan saleebaan( casayr.land ) page --39

Dhaqan-kaab
Erayadii gabayada ku jiray

Gabaygii ina cumar qadhoon
Eray & macnihii
Qoob wadaag = la socod
Xijaabtey = dhintay
Siyaakhad = qalab dumarku xidhaan
Qaalle bixiwaa = dhibaato beeli waa
Qarka = dibeda
Maylashii = maraakiibtii
Abbaartay ku dhacday
Tudaca macnihiisu waa = kanaalkii suweys maraakiib
ingiriisku leeyahay ma marto.
Gabaygii maxaa iiga gidhiisha

Eray & macnihii
Gidli gaan = bunduq weyn , hub culus
Garneyl = nooc kale oo hubka kamid ah(miinogacmed)
Maxaa iiga gidhiisha=maxaa iga galay/maxaa iiga jira
Gasiintey = cunay, quutay
Isku gaw = isle,eg yihiin
Qalinkii :, Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 40

Dhaqan-kaab
Gabaygii aan ooyee albaabka ii xidha

Eray & macnihii
Aadan = waa heesaaga walaalkii
Oolin kareyn = joojin kareyn
Unuunka = kurka, madaxa
Udgoone = nebi maxamed ( n.n.k.h)
Ooridiisa = afadiisa/ xaaskiisa
Axan = ceebowday
Annaniyo, abaarso= meel hargeysa u dhaw magaceda
,abuurin
Gabaygii weehadoy faraskaygu

Eray & macnihii
Walleyl = suurad
taar = fariin
Waar = qiyaas
Weyrax = cadho
Waabay = sun
Waraar = kayn
Wab = cantuugo
Qalinkii: Casayr Aadan Salleebaan ( casayr.land ) Page: 41

Dhaqan-kaab
Wid = orod
Wadhaf = tuuryo
Riddo = waran
Weris = lab
Gammaan = baqal
Heestii sida geed caleen loo

Eray & macnihii
soo gandooda = soo foorara
faraqa = baarka
haro kalduur = haro hawd ku taal
mirey = hameenkii daajiyey
goobay farawgii= baruuri buuxisey
galangalcoobay = baruur la socon waayey
ramad = geel markaas dhalay
gu,yaad = xilli gu, ah
gargoor = geed cawsed dooxoyinka ka baxa
maadh = geed cawsed hararada ama cawska laga
sameysto

Dhaqan-kaab
galdhiidhay = biyo ama rays badan ku baxday aadna

u balaadhay
laba gardhow = aad u baxday kala seexatay
gingiman = buuxda
ka giigeen = ka dhargeen
goonyaha = hareeraha
gabaygii lax la qalay lugteed iyo hadii lulato

laysiiyo
eray & macnihii
ladaadyo = liqanyo
lib-qad = abaal-dhac
lulmaya = ruxmaya
laab = kal
lohonlah = balan-bal
qaanuun = cadaalad
calaacal = murugo
hilib = digaag
lawi = qabiil
naq = cosob

Dhaqan-kaab
kambalka = duleedka
hagoog = hilaab
jees = qoys
masaar = gudin
holli = isku day
hul = god
naaneys = magac-xumo
faro-laab = ul
diga-rogasho = geedi gaab
degel = jabad
gorod = gaaban
ab-guri = madax-mas
damqaabo = durreyn
dudda-guriga = dulleedka
tahli –karayn = awoodi karayn
doonyo-qaad = damiin
dubaaqiisa = xiskiisa
ood-rogo = buuxsinka kadinka
cagidiiba = qacdiiba/markiiba

Dhaqan-kaab
dhiijiyo = liso
mannaystay = siiyey
af-hayn =quudin
caynta = kaynta
dheel-maday = caraabay
cimidh = buuxa
hu, = dhar
gabaygii xasanow dhawaaqeyga

eray & macnihii
dhaguugeyso = dhur-sugeyso
dheelin = socod
dhoocil = foodley
dhulka jiifto = gaaban
shanshada = kubka
faayaha = quruxda
dawaad = khad
dhubad-qaad = dabniinka timaha
dhabeel = gaari , fariid

Dhaqan-kaab
sadex dhubood = sadex qeyd

saaq =dahabka
maqfiyada = qalabka habluhu gacmaha ku xidhaan
dheeg = qurux
dheelimaad = galab caraabo
hanaqaad = mudakar
hufan = israacsan
lama huraan = lagama maarmaan
horseed = hoggaan
hoobal = fanaan
gabaygii haduu geed engego

eray & macnihii
engagey = qallalo
ku isiraayeen = soo ahaan jirey
sabool = faqiir
malege = mowdkii dillay
ictasima = is caawiya , oo midooba
u ebyey = dhamaaday

Dhaqan-kaab
hees-hawleedada
heesaha kebadaha
geedba geedka u dheer lagu
garaacyeey galool mudhay
mulaaxdiiyeey
naagta kebeda lehee kaalin daraney
adaan-kayd u sii dhiganey
koronkor cuni maynoo

kariba maynee karuur geel
ma lahayaayee
baarqab waa seedoo sariba maynee seed
sagaal jiraan irmaanayneey
gabadha soo gelbiyeey guud xariireey

gayaankeedii baa helayeey
waa tan soo xiixlee xaali ka-caday

xaawalaydiiyeey
dib & gees dheerey daaman yagadheey
ri,duqa
dabab u shidan maynoo!

Dhaqan-kaab
Heesta Aloolka
Daah, walaalkiiyow
Doco wanaajaw dad nooleeye duur qalinloow
naagta aan
daah xidhaneey doco, dalooleey ninkeedii
dabayl-raacyeey
Alla waa xijooy

Alla waa xijooy
Geel xerada diidaa waa xijooy
Alla waa xijooy
Alla waa xijooy
Xera kale ka ololaa waa xijooy
Alla waa xijooy
Alla waa xijooy
gabadh xillaha diidaa waa xijooy
Alla waa xijooy
Alla waa xijooy
Xeellad bay ka wadataa
waa xijooy
Alla waa xijooy
Alla waa xijooy xishoodkii
xaguu maray waa xijooy

Dhaqan-kaab
Heesaha haanta caanaha

Haantii qabooy qoor yar
Laba qaalin kula buubtay
Laba qaar laguu kala jar
Geed dheer lagaa soo lul
Geel jirre ku qooraansay
Haanyahay dhig-dhigo dhabar yar

Waa layna dhibayaaye
Oday-dhagar qabaa yimiye
Caanii ma dhay-yeeysay
Mise waad dhanaanaysay
Naa fuudo naa fuudo ma fayoobidoo

Ogiye fara kuguma yaaliine
Ma furtaa lagaa dhuugey
Naayaa dhig-dhiga dhabar yar

Sii walah dheh soo walah dheh
Caanaha walaahoodi
Naa baayo naa baayo yaan

Buulka lagu dhigine baranbaradu
Kugu xayane
Haanyahay bulooy ii bax
Naa baayo naa baayo naa baayo

beesheenu waa
Beelo ceebeede yaan subaga
Lay bidine yaan
Soo bax lay odhane yaan bilistu ii shirine
Haanyahay bulooy ii bax

Dhaqan-kaab
Hees hawleeda geela

Waraabka
Sidii sagalroob oo sisan u da,ay

Waan sugeynee maysa soo simay
Aan huhumanee in yar noo

Hogo aan samaynee in yar noo samir
Waxa shidayiyo sharba necebey

Shifo ku af-saar oo shar kuma hello
Markay taaliyo markay tuban tahay

Waa tolleeyoo looma
Kala taggo
Gooruu toob muu taahayaayoo

Tii yareyd & ilmihii tebey
Jawgayaga maqal oo biyaha

Jammo
Oo janada nuug
Feedha dhiman bay dhaami leedahay

Anna dhabarkiyo
Dhexdhexaadkaan
Dhawr is leeyahay
Qawlal weyntiyo
Qaafo dheregtee
Awrka qoodhiyo
Qublahaa hadhay

Dhaqan-kaab
Jeeraad aragtaan
Innamada iyo ul ladaba
Sido
Aaran baa hadhay oo ma wada imman
Xaluu dhiilkii
Iga dhimayoo
Anna dhabastii waan ka dhimayaa
Waa ugaadhoo hadaan loo orin

Sooma orodee way irdhawdaa
Intay gamanadu
Gaamuraayaan
Waa gu,keliyee
Maan anba u gallo
Hadaan dhidibada looga

dhaantayn miyey dheregtaa
wallee maydhooy wiil

magaalada soo maraan maray
oo mirtii xalay
oo mijacas helay maalintii ceel kuu mar dhigan waa
ado dagalsaday oo daryuurura

nin ku daba sugay
looma dayrshoo
danba waw tegi

Dhaqan-kaab
rakaada geella
haydul-joogine tii
durduurtiyo tii
daftaay durug
sool inaad mari

sodon aad qadi
oo sidii noqon
saa biyaha ku cab
jidkii dheeraa waynu

jeexiye waynu jiidane
jiijada xidh xidho
caraabada geella
sow caraabadu
caafimaad iyo
caano kuu ma leh
shalluu dhaar maray

dhawr inuu dillo
dhawrna dhaawaco
dhawrna dhabar tiro
hadhaagaagoo
hebla godaliyo
hadhuub lagu tabay
waa habaar weyn
caana waydsane
waa gartiiyoo
gu,gaan la xer geyn

Dhaqan-kaab
qaalintaa godan ee golxada

dheer soo godlaydiyo
guurahaa idilay
nina dhaqashuu
kuugu dhabar jabay
nina dhuunuu kuu dhex joogaa
shalluu maajeen hoosta

madaw ku leh
maraan marayoo
meelo ka hafsaday
heesta wiilkiyo hoodayada

maqal
oo ku soo hiro
oo haw kala hadhin
marka yalasluhu
yeedhi waayaa adna
yoomaay laguu
yaabaa
seerma waydiyo
sagaalaha dirir
waanu kugu simi
hadaad seegtana
waanu kaa socon
sadex boqoliyo
sagaashan hameen
oo sadkaa yahay

Dhaqan-kaab
hameenkaan gudo
Aan guryaha maro
Aan garayskiyo guntiga
U furo garaad badanuhu
Waaygu garan jiray
Meel bur cawsa leh

Oo biyo u dhaw
Baadi doonyoo
Baar-qabkaagiyo
Biciidkuba waa
Ma tukade iyo taarig

wadatooy toobad xumadaan
kaaga tegeyoo
tiirey kugu nacay
waa hor weyn tii

markuu hawd maro
waraabe hurdiyo haada kicin jirey
shalay huguntoo
hugun baadhoo
hadhuub-gaalkiyo
huggii ka anbaday

Dhaqan-kaab
lo,da
wanaagsane weris
wayluu xalay dhalay
wiil la moodyoo
loo wal qali gaadh
xiix wanaagsane
xareediibuu xoorin jirayoo
xoolo ku ahaa
sacii dhiiniyo naag

dhabeelina
way dhalaalaan
cirku mayaybuu
la madaw yahay
badu maal bay la
madaw dahay
ana murugiyo
maxay mudan baan
la- madoobahay
dhiinow dhaydaa
naag dhadhamisaa
way dhalaashaa
oo dhiqlaa galla
wiilashaadana
wadaan iyo waran
miduunbaw u wada,
waylahaagana wajac iyo wayd
miduunbaw u wada

Dhaqan-kaab
fardaha
haddii gelin hore geela
lala tago
oo raggu is gallo gabal
gaab kii gar nugaaleed
gabac yeeyoow
waar bullaalow
bayna bayniyo
beeni dhimataye
waa bariyo socod
ashkir halablow
meeluu hala waday
haadku ka cashee
dameeraha
ninka awrta leh aan
ku orinee
adimada fidi
jilba gaabane
jaawa
geelbuu jees u dhaamaa
dameeraha yagu waa

walaaloo wax lasiiyaba
wixii loo dhigo
waa wadaagaan
dameeraha yagu waa

dir koy koy waa dir kaba lacad

Dhaqan-kaab
idaha
dayla foorara
allaw fad u curi
oo nakala furro
dayla foorara
addoo foorara
foorihii gu,gu
oonad filanay
feedha kaa qabay
riyaha
qaroofey orgigu
meel qadhoonliyo
qarfe kugu leged
garay gara daa oo garba

cas daa , adna giirooy
ka gu,weynide guuxa hoosiyo
gardarada daa
beeraha
bariis reerka magaalo
bada looga talaabiyo
waankan oo labudeeyoo
buushihii laga saaray
booroow beeraha hagaaji

Dhaqan-kaab
maqasha
maqaley war lay
maqaley war lay
malaguu waramay
wax jira arlada inuu waa
beryoo la waraab shay beerii
in waxbarashadii loo wada
baxoo waxyi gelin la wado
ma laguu waramay
ma maqline warkaa
yaa ii waramay
ma walaalkay baa
waal hoose iyo waadeer ka yimi
heesha geedka
gacal baa ahaynoo
garashaan lahaynoo
adigaa I igardaadshoo
hoostaadu gogoliyo
gurray ii ahayde
geedyahaw ma nabad baa
hees ciyaareedka
ka ciyaaray caga weyn
ka ciyaaray ceel dhaab
ka ciyaaray caga dheer
ka ciyaaray hawd sare
caawana tan baan imi
nin ciyaaro tumijiray
caawana tan joogaa ciil kaambi waaynaa
Qalinkii: Casayr Aadan Salleebaan ( casayr.land )Page: 58

Dhaqan-kaab
heesta hooyada
hooyadu waa lama huraan
gagaag waa loo socdaa
horwaa loo sii hoydaa
hadal waa la hindisaa
muddaan uurka hurudnoo
culeys beey hayn jirtoo
xanuun bay la hingatee
hadii kale waxaan lahaa
hameen goor uu bartamay

caanihii bay nagu habtoo
horraadkay noo dhigtoo
dharkii bay na huwisaye
calooshaadoon hif odhan

adiga oon ka haqab bi,in
hunguri ma haweysatee
hadaaq goor aad tahoo

talaabada aanad holin karin
adoo ciidii handaday
dhaqsaba waa ku hinjisaye
afka aan ku hadlayniyo

hanaankeeniyo hub qaad
hagaag bay noo bartaye hooyadu waa lama huraan

Dhaqan-kaab
hadii kale waxaan lahaa!
Innaga oon heybad qabin

Halbeeso aan haysan karin
Habaaskey naga huftoo
Waa tii noo hiilisaye
Hooyadu waa lama huraan
Si aynaan halis u gelin

Hungurigey hubinaysaa
Dhaqsaba hoo nama dhahdee
Intii ay ka hubsataa
Iyada ayaa ku hormartee
Hadii kale waxaan lahaa
Reerku haduu yahay hayaan

Hayinka aan saaran nahay
hogaankey haysatoo
hoos bay kaala hadlaysoo
intii aad ku hurudoo
waa kuu heestaa hadana
cilmiga shiikh ku hormariyo

nin haamaan ahiyo , hanad
iyadaa soo hayn jirtoo

Dhaqan-kaab
hadii loo baahdo hiil

geesi loo habar wacdiyo
fulayga aan haadka hubin
iyadaa soo hayn jirtee
deeqsi aad soo haybsatoo

hammuumtii ka ba,shiyo
bakhaylaan kula hadlayn
iyadaa soo hayn jirtoo
aabuhu waa hawsha guud

iyana hoos bay hayaan
habantii guriga iyo
hooygii bay noo huftaye
geed yaroo kaa hoolay meel

hadii aad haah dhehdaa
hubkii bay ka hinqatoo
iyada oon hagar lahayn
haaw waa tii soo dhahdee

Dhaqan-kaab
odaygu waa haajiraa

hawuu meel ugu kacaa
haduusan mawdku helin
hortaadaay taagan tahee
hameenkaad soo dhecdaa

hurdada aad uma heshoo
qalbiga waa ka hamidoo
hiloow bay kuu qabtaye
hore adigoon u ahayn

dadki bay u hanjabtoo
halyeey bay kaa dhigtoo
amaanay ku huwisaye
abaarta hawaaristiyo
haraad meel loogu go,ay
haayhaata uu dhaanku yahay
cirkuna haawanahayaa
halihii ay soo heshaa
hadey hoo ina dhehdaa
inaga aan soo hambeyn
waa tii aan heensanoo
hamuumteedii horiyo
dhab bay la hagoogataye hooyadu waa lama huraan

Dhaqan-kaab
sidii awr haama wada

dusheedaan halabsanoo
hah goortaa nama dhahdee
waa noo sii hoorsataye
marada ay nagu hantiday

hadaan hoos uga dhacnaaa
wadnihii bay hinqaday
calooshey ka halcataye
alaabta horteeda taal

haddaad laad ku hurgufnana
habaar weyn nama dhahdee
inyar bay ka hiftaye
haddii kale waxaan lahaa
hiloowlaha ay dhashaa
haddii meel laga hayana
asuu haaraa hameen
waa tii hooygeeysatoo
ilmadu ay hibitiqdee
haddaan been lagu hadlayn

wadnaha garkiisa iyo
halbowlaha dhiiga wada

Dhaqan-kaab
hareer baa laha dhigoo

halkeey joogaan iyagu
yaa loosoo wada hoydaaye
hantida aad leedihiyo

wixii aad haabataba
haddii loo siiyo hibo
abaalkood lama helee
haddaadu haday gashana

hog goortii lagu dhigoo
wadaadadu kula hadlaan
Aabaha loo ma hal-wecee
Waxaa tahay ina heblee
Haddii kale waxaan lahaa
Adduunyadu waa haween

Halkaa layskuma hayee
Nin doonaaba ha hadlee
Hirar gaagaaban iyo

Hawada yaan ka hadlayaa
Waxba inagoon hambayn
Hubaashiina aan hayaa

Dhaqan-kaab
Hadii kale waxaan lahaa
Hunfada ruuxii noqdaa

Hawraar kama hantiyee
Waxba inagoon helayn
Hubaashiina aan hayaa
Heesta Arooska
Geel iyo gamaan faras
Ayaan kugu gelbinaynaa
Farxad aan gaboobay ayaan
Ayaan kugu gelbinaynaa
Hoobaala hoobaalayey heedheh
Anigoo garoowe jooga yaan maqlay
guursigaa goo
kabihii ma baadhine
cagtaan boodhka soodaraye
waxaan soo bayiigaba hadaan
baydka soo galaye
iminkaan bayaan kuu arkaye
boqor maxaad sheegtay?

Adiguna basraay kama dhacdide
Billan maxaad sheegtay?

Adna inanka inanka noo caawiyoow
Cali maxaad sheeg?

Dhaqan-kaab

Adna inanta inanta noo caawisaay
Canab maxaad sheeg tay?

Lagu mood shamsada soo baxdiyo
shaaca waaberiye
hoobaala hoobaalayey heedheh

lagu mood midhii hawd ka baxay
halalac saareyde

lagu mood magaaladii burcoo
roob ku loofaraye

lagu mood magaaladii
sanaag oo saaka roob helaye
lagu mood saacii kabaxay oo
saaka madax qaaday
hoobaalay hoobaalayey heedheh

lagu mood sidii geel horweynoo
fadhiya harada guudkeeda

hinqo oo istaag caawa waan
ku hubsanaynaaye
hagoogta iska qaad yaan la odhan
hoogto weeyaane

Dhaqan-kaab

wa inaad halyeygii ku dhalay hallo
u geysaaye
wa inaad dheg dheer lama noqdee
dhego nuglaataaye

wa inaad markuu kula hadlaba
hee tidhaahdaaye
xiiliga hooyadu ay rabto inay inanteeda ama inankeeda

seexiso ama sabaalayso waxaa kamida hadalo
xigmadaysan oo ah sida :
ayaa dillay ee dagaalay

ayaa duur kulul ku jeexay
ninkii dillay dooni mayo
dagaalbaa naga dhaxeeya
dabkana isu doonan mayno

ninkii dilla ee dagaala
ninkii duur kulul ku jeexa
asaan duunyana u dirranin
dagaal baa naga dhaxeeya

Dhaqan-kaab
Xilliga ay hooyadu ilmaheedu gaajoonayo ama caanaha

u soo lisayso waxay ugu heestaa hees dhaqameedyo si
uu u aamuso uguna sugo intay caanaha u soo lisayso
Aad na xigmad u leh waxaana ka mida :
Ma geelii baa arooray arooroo

Oon ku raagay
Ma naaskiibaa gabnoobay
Gabnooboo godal ka wayday
Miyaad gaajoonay gacale
Garaadkaygaa I celiyee
Anaa kaa gubasho waalan
Barbaarinta hablaha :
Waxay hooyadu hablaheeda ku barbarin jirtey
Xishood, gaarinimo, hufnaan, hawlkarnimo, iyo
marwonimo heesihii ay ku koolkoolin jirteyna wxaa ka
mid :
Hobeeya hoobeey hobeeyaa

Naa ragbaa goonyaha fadhiya ,e
Gayaan kaa baa ku jira ,e
Gartaadii bay hayaane
Aday geel kaa wadaane
Naa yaa geelaagu noqonin
Oo yaan geenyada la celine ,
Go”dooy gaagaabso hadalka
Go”dooya go”dooy go”deeyaa
Gayaanbaa guriga yimiyoo

Dhaqan-kaab
Ragbaa goonyaha ka buuxa

Fardiyo geel bay wadaane
Canbara kaahay korkaaga

Korkaaga cadee wanaagsan
Indhaha kuuliga madowle
Kulayl cudur kaama qaado
Laguu Mari gacanta maxamed
Malaa igi kuu salaaxday
Waxaa wiiloowda la hayo

Waxaa loo waalanaayo
Hadaan wehel kaa helaayo
Addaaba igala wanaagsan
Hooyadu waxay inanteeda ku barbarin jirtay han iyo

himilo wanaagsan si ay u noqoto gaari ama shankaron
Heesahan :
Hadaad gaadhoo gabawdo

Haddii guule, alle yeelo
Hadaad guudka iska dabato
Oo aad gaashaanka qaado
Oo aad guur mala awaasho
Gun iyo geel yare ha guursan
Gododle ha u qaadin gogosha
Go”dooy ha-furfurin garayska
Xagga kalgacalka waxay hooyadu ilmaheeda ku

koolkoolin jirtay kalgacalhooyo-nimo si ay iyana ugu
heesto ilmaheeda oo ay uga dhaxasho erayadii

Dhaqan-kaab
hooyaded dadka kale wixii ay ugula dhaqanto wixii

hooyaded ku barbaarisay waxaana kamid ahaa:
Sidii guuguule yeedhay
Sidii guuleed gu,jooga
Sidii guun wiil ku curatay
Sidii godadliyo minyaradii
Miyaan kugu goohay gacalo
Koolkoolin ta inamada ay hooyadu ku koolkooliso

inankeeda ama halyeygeeda waxaa kamid ah:
Hobeeya hobeey hobeeya

Hawaalan hawaalaloobin
Hawaayin waxsiiso hooyo
Hawaayin wardheere aabe
Hawaayin walaalo dhawra
Halkaaga lagaama waayo
Halkaad xalanow xoqaysid
Halkaad xaradhaaminaysid
Halkaad xalay ladis ka wayday
Laguu mari gacanta maxamed
Malaa igi hakuu salaaxdo
Dhamaw wa dhamow dhamow wa

Dhamoow dhuuxiyo laftoow wa
Dhamaoow dhalasho amranoow wa
Markaad dhalatee dhawaaqday
Dhamoow dhaxan bayga duushay
Dhirtii baa wada magooshay

Dhulkii baa wada iftiimay

Dhaqan-kaab
Caloowa caloow caloowa

Caloowa cabdi laahiyowa
Caloow cir dul-hoorayowa
Caloow meel laga caraabay
Caruurii laga xambaartay
Allow aad ciirsi waayin
Allow aad carari waayin
Allow aad ciil ku seexan
Samoowa samoow samoowa

Samoow sarariyo lagoowa
Sakaariyo maydhaqawa
Sadkii rabi keenayoowa
Sadbaa rabi soo sidaayoo
Sidii roon bay ahaane
Samoow ii seexo hooyo!
Maxaad waydaad la waalan

Maxaad waynaato doonin
Maxaad ana ii wareerin
Maxaad adna wax-isu yeelin
Halkaad xalanow xoqaysid
Halkaad xaradhaaminaysid
Halkaad xalay ledis ka waydayn
Quwiille ha kuu qaboojo
Ayaa dillayoo dagaalay
Ayaa duur kulul ku jeexay
Ninkii dillayee dagaalay
Ninkii duur kulul ku jeexay
Dagaalbaa naga dhaxeeya

Dhaqan-kaab
\ Heesta qorqodaha
Eedooy qor qode wuu qayliyaa
wuu qalaxtamaa
naa ridaa qal- oo qaribuu dhahaa
naa qiiqu yuu bixin buu dhahaa
qoolaabka dheeree buu dhahaa
naa kubadu waa kurus buu dhahaa
naa malawad waa miid buu dhahaa
naa xiidan waa xubin buu dhahaa
naa qoran qoryo u diruu dhahaa
naa dhiiga dhagax saar buu dhahaa
ugaadha
ugaadha alle hibo u siiyey wadamada soomaaliyeed
iyo waxaa la kala yidhaahdo labkooda iyo dhedigiisa iyo
weliba ubbadkoda
garanuug
garanuugtu waa sakaaro aad u weyn
markay geedka daaqaysana kor kaga timaada leh na sur
dheer oo ka geela oo kale ah
labkeeda waxaa loo yaqaan : liig

teeda dhedigna waxaa loo yaqaan : tingay
ubadkoodana markay yar yar yihiin waxaa loo yaqaan

: warradi

Dhaqan-kaab
Sakaarada
Sakaarada waxaa laga helaa meelkasta waxayna u qayb
san taa guud ahaan laba qaybood oo kala ah:
Qosley &
Golcas
Qosleydu waxaa laga helaa buuraha, midab keeduna
waa midab dameeriya
Waanay ka ci, duwan tahay golcasta hadaan samaynoo
dhawaaqa ay samaysana waxaan odhan karnaa qoosh,
qoosh,
Golcastana badanaaba waxaa laga helaa banaanada

Midab keeduna waa casaan, cadaan ,iyo dameeri isku
jirra calooshana waa cadahay
Dhawaaqa ay samay sana waxaan odhan karnaa
Wiis , wiis, wiis, mar kay wax arag tana intay kor laba
jeer u bood boodo ay tidhaahdaa wis, wis wis, kadibna
waa ay baxsataa /carartaa
Gebi ahaan sakaadara labada nooc ee aan soo
sheegnayba markaan isku darno waxay leedahay lab iyo
dhedig waxaa layidhaahdaa labkeeda
Atoor
Dhedigeedana waxaa layidhaahdaa
Yac
Dhasheedu marka uu kobco waxaa layidhaahdaa
Biiq
Deerada
Deerada lab keeda waxaa layidhahdaa
Deer
Dhedigeedadana waxaa loo yaqaan
Deero

Dhaqan-kaab
Cawsha
Cawsha lab keeda waxaa loo yaqaan
jaxeedh
dhedigeedana waxaa loo yaqaan
masaal
biciidka:
biciidku badanaaba waxaa laga helaa oo uu ku nool
yahay hawdka iyo dhulka cawska leh
labkiisa waxaa layidhaahdaa
saryan
dhedigiisana waxaa layidhaahdaa
biciid
carruurtiisana waxaa layidhaahdaa
ama kiisa yar yar
sawaro
gorayada
gorayadu badanaa waxay ku dhaqantaa oo ay ku
nooshahay banaanada , iyo dooxooyinka
labkeeda waxaa layidhaahdaa
haldhaa
dhedigiisana waa
gorayo-cawl
waxaanay dhashaa kaliishii
ubadkeedana waxaa layidhaahdaa hal-garac
maroodiga
maroodiga waxaa uu badanaaba ku noolaadaa dhulka
kaymaha waa weyn ee geedaha badan ee badanaaba
cagaaran ee cufan
labkiisa waxaa layidhaahdaa
arbe

Dhaqan-kaab
dhedigiisana waxaa layidhaahdaa

qalanjo
kiisa gaboobayna waxaa layidhaahdaa
gosol
daayeerka
daayeerka waxaa uu uu ku nool yahay dhulka togoga ah
ee dhaameelka badan ee qudhacda dhaadheer leh
daayeerka kiisa lab waxaa layidhaahdaa
coofle
kiisa dhedigna waxaa layidhaahdaa
heeliyo
kuraygiisana waxaa layidhaahda haaruun
magacyada roobabka
mayay: waa roobka subaxdii da,a ilaa inta ay qoraxdu
dumayso
miiraale: roobka hameenkii da,a inta ay dadku hurdaan
ayaa lagu magacaabaa miiraale
mahiigaan : waa marka cirka daruuri is xodho
roobkuna qaadi waayo ayaa layidhaahdaa mahiigaan
tumay :waa roobka ciida sare uun qooya ee aan lahayn
biyo laga cabo ayaa layidhaahdaa tumay
bushucle:waa roobka qaadi waaya ee aan sida fiicana u
di,in ayaa layidhaahdaa bushucle waa na ka soomaalidu
ay tidhaahdo waa roobka soo saara dhir hoosaadkii
nabaad guurey sida ramaaska
hogol:waa roobka meel hela ee lagu soo guur guuro
waxa kaloo layidhaahdaa biyo dhig

Dhaqan-kaab
dabaylaha ka dhaca
geyigeena soomaalida :
dabayl xagaada: waa dabaysha ka soo dhacda konfur

soona dhacda gu,gu markuu jeesto waxaana kallo loo
yaqaan caano weedhaamis
jiilaashin : waa dabayl ka soo dhacda waqooyi
hoohad: waa badaysha neecow ah oo dhinacay doonto u
socota sahana u ah wakhti roobaadka ama lagu garto
inay tahay wakhti roobad
cir huris:waa dabayl iyana cirka isku takhasha oo is
maloon gaysa oo iyana sahan u ah xilliga roobku soo
jeedo ama di,I doono sida hoohadka oo kale

Dhaqan-kaab
Erayo
Ceelalyo:
marka geela oo kale ama adhigu uu beri oo
kale soo arooraayo ayaa waxaa maanta oo kale la sii
diri jiray rag layidhaahdo ceelalyo si ay ugu sii eegaan
ceelkii uguna diyaariyaan qalabka & agabka xoolaha
lagu waraabinayo raggaasina hameenkaas tuulada ayaa
ay u hoydaan subaxdiina qalabkii ayaa ay u diyaariyaan
xoolihii soo arooraayey
guul:
waa marka xooluhu ay ka fog yihiin ceelka isla
markaana la soo arooriyo waxaa subaxda ay guriga
laga ka xeeyo hameenka danbe u sii hoydaan xero dhexe
oo magaadhaan ceelkii hameen labaadka ayaa ay
gaadhaan ceelka isla markaana la soo waraabiyaa
marka ay ka soo fulaana waxaa ay hadana hameen kale
u soo hoydaan xeredoodii dhexe ee lagu soo guul siin
jiray ee cidlada ahayd hameenka danbe ayaa ay u soo
hoydaan gurigii taas ayaa lagu magacaabaa guul
sahan :
marka laguuraayo layskama raro reerka ee waxaa
ladiraa nin layidhaahdo sahan si uu u soo arko meel
geedo fiican leh oo lagu rari karo reerka una dhaanta
tan ay joogaan iyo weliba guri madhan ay dagaan taas
ayaa lagu magacaabaa sahan
hayaan:

Dhaqan-kaab
hayaanku waa marka ay dhacdo abaar kala mareebto ah

isla markaana laga hayaamo wadankii aad degaanka u
ahayd oo aad tagto deegaano kale abaar darted taas
ayaa layidhaahdaa hayaan
yagleel:
waa marka la waayo guri madhan oo la dego ee ay
noqoto meeshu buuq laysku soo guuray isla markaana
odayga ama inanka ayaa sameeya wax layidhaahdo
yagleel
oo waxaa uu reerkii u oodaa meel aan guri madhan
ahayn oo gegi ah taas ayaa layidhaahdaa yagleel
jabad :
waa marka reerka lagu furo guri aan beryahaaba la
degin oo oodiisii dhamaatay oo kasii joogo xambus yar
xambuskaas ayaa layidhaahdaa jabad isla markaana
dusha laga oodo xambuskii yaraa si uu reerku u dego
xawawar:
waa marka idaha iyo riyaha la kala sooco ee lakala
kaxeeyo lana geeyo guri madhan oo kale oo cidlo ah
idahana lala raadsho meel caws leh riyahana meel
caleen leh kala kaxayn taas ayaa layidhaahdaa
xawawar
mareeg :
marka uu adhigu isku dhalo waxaa maqasha loo
sameeyaa xadhko qoorta lagaga taxo si aanu neefka yari
hooyadii ugu baxsan oo looga listo kadibna lagu sii
daayo xadhigaas ayaa layidhaahdaa mareeg
qalwo :
marka maqal badani dhalato waxaa loo sameeyaa xero
yar oo dugsoon oo dusha ka daloosha oo neef waliba

Dhaqan-kaab
markuu hooyadii nuugo lagaga rido hameenkii xeradaas

maqasha ayaa lagu magacaabaa qalwo ama edeg
maqaleed
mirasho :
marka xoolaha hameenkii la daajiyo ee waraabaha iyo
xayawaan kaleba laga rawo si ay u daaqaan xooluhu
taas ayaa layidhaahdaa mirasho badanaaba waxaa la
sameeyaan mirashada markaan daaqsin fiicani jirin
horaado:
naasaha geela ee afarta naas ka kooban laba hore ayaa
layidhaahdaa horaado halka labada danbana
layidhaahdo danbeedo
maqaar :
marka hasha neefku ka baxo ee uu ka dhinto si ay u
irmaanaato oo loo maalo waxaa lasameeyaa haragii
neefkeeda ayaa laga soo saaraa kadibna lagaga guraa
hoosta dhir yar yar si aanu uga liicin hoosta kadibna la
hor dhigaa inta lasoo godlolo ayaa la lasaxaa si ay
looga liso caano haragaas dhirta hoosta lagaga guray
ayaa layidhaahdaa maqaar
maraq-saar:
halka kuruska ka danbaysa ee geela ayaa layidhaahdaa
maraq-saar waxaana la saaraa maraqa laga furo
naasaha hasha marka la maalaayo ee lagaga xidho
neefka yar si aanu u jiqin
xag:
marka aanay hashu caano badan lahayn ayaa laba naas
oo mid hore iyo mid danbe oo isku bar bar ah laga lisaa
dhinaca kale na lagaga sii daayaa nirigtii taas ayaa
layidhaahdaa xag

Dhaqan-kaab
xigasho:
marka hasha laba nin lisaan ee ay caanaha aanay ka
wada dhamayn ayaa ay uga baxaan nirigta si ay u jaqdo
taas ayaa layidhaahdaa xigasho
gaane :
geela aan irmaanay ee wada gudhan ayaa layidhaahdaa
gaane
xergeyn :
marka geela laga kaxeeyo guriga lana geeyo meel cidlo
ah oo xero looga sameeyo taas ayaa layidhaahdaa
xergeyn
cokan :
waa marka xoolaha la soo waraabiyo maanta oo kale
ama shalay oo kale taas ayaa layidhaahdaa cokan halka
marka uu haraadan yahayna layidhaahdo waa uu
ooman yahay
wabax-taraar:
marka uu geelu soo cabo maanta oo kale ee uu cokan
yahay xerada ayaa uu raarta jebiyaa marka uu
habeenkii ragu hurdo oo waa uu iska daaq tagaa
hadaan la ilaalin hameenkaa taas ayaa layidhaahdaa
wabax-taraar
igadh:
waa marka geelu in badan irmaanaa caanihiisu lafta
ayaa ay ka yara qadhaadhaadaan geelaas inta badan
irmaanaa ayaa layidhaahdaa igadh
maraq:

Dhaqan-kaab
waa maydhax la feedhay oo hasha lagaga xidho naasaha

si aanay nirigtu u jiqin
danbar:
waa caanaha ugu horeeya ee laga liso hasha marka ay
dhasho waa na caano macaan oo isjiidanaya oo adag
markaa waxaa hasha looga lisaa si aanu neefku ugu
daaban( xaarin)
sidig:
marka hasha neefku kabo waxaa lasameeyaa neef kale
oo lagu khaldo si aanay hashu u gudhin oo loo maalo
waxaa lagu khaldaa neef kale si ay u moodo neefkeedii
isna uu u jaqo taas ayaa layidhaahdaa sidig
carab-daar:
marka nirigtu weynaato ee lays dhaho ka gudhiya hasha,
qaarkamid ah ayaa karita maraqa hasha naasaha
lagaga xidho oo dabadeedna jaqa kadibna waxaa loo
sameeyaa intaa nirigta carabka dhexdiisa laga dalooliyo
ayaa lageliyaa qori yar oo laba madax oo buur buuran
leh kadibna sidaas ayaa ay kudaysaa hashii kadibna ay
ku gudhaa hashu qorigaas yar ayaa lagu magacaabaa
carab daar
qalax:
marka hashu diido neefka ay dhasho ama in la maalo
ayaa laba qori oo la kala jeexay lagaga xidhaa dabada
si uu xaarku ugu dhego oo ay u ogalaato in uu jaqo
neefkeedu ama la maalo taas ayaa layidhaahdaa qalax
hadhuub-gaal:
waa weelka lagu maalo geela waxaana laga sameeyaa
geed layidhaahdo qabo

Dhaqan-kaab
rakaad:
marka geelu joogo darka inta cabtaaba waa ay ka
baxdaa biyaha oo waxaa ay istaagtaa ceelka agtiisa
ayuu istubaa marka uu dhamaado geelii oomanaa ayaa
marka la siidaynaayo geela ayaa lagu soo waabiyaa
biyaha si uu aad uga sii dhargo biyaha dhamaantii
markaas ayaa lasiidaayaa taas ayaa layidhaahdaa
rakaad
qaaje:
qaaje waa fardaha aan qoraxda ka hor jeesan galabtii
ama subaxdii waa na faras cad
xamar:
waa fardaha hadii uu helo kayn aan kabixin ee iska
daaqa geedaha waana faras cas
Ashkir:
Faraska aan buurta mari ama haduu marana qunyar u
dhutiya ee aan deg-deg u marin ayaa layidhaahdaa
Ashkir
Ba,roor:
Faraska ugu dheereeya fardayaasha mell walbana
mara ayaa layidhaahdaa baroor waana faraska afarta
qoob iyo san-qaroorka madow waa na faraskii uu
sheekadii odaygii fardayaa yaqaanka ahaa iyo
inankiisii tuugta ahaana uu ku lahaa odaygu inanka
aabe ma haysaa faras afarta-qoob iyo san-qaroorka
madow oo raarta danbe fadhiya oo raafka ku xoqaaya
ooda uu yidhi haa uu ugu jawaabay odaygii maandhe
jaraha inoo sudh

Dhaqan-kaab
Habkii & hanaankii hidaha

&dhaqanka ee haasaawihii hore
Haasaawihii geenyo & gadhyare
Hordhac:
Gadhyare waxaa uu ahaa nin geel xer ah( geel jirre )
Weligii na aan guri yeelan oo doob ah maalin maalmaha
kamid ah ayaa waxaa uu la kulmay isagaa oo geel
raacdaynaya innan qurux, aqoon , garasho dheeraad
ah , haybad iyo xishood ilaahay ku manaystay cida
heshaana nasiib leedahay
Oo geed maydhax ka diiranaysa sidii caadada u ahayd
wiilka iyo gabadha markay haasaawayaan waxaa uu
gadh-yare isagaa oo geed ay geenyo xaga shishe ka
taagnayd isna dhinaca kale ka soo istaagay ka dibna
kubilaabay maxaa la sheegay geenyana ugu jawaabtay
waa barinee xagaase
Halkaasna ka bilaabantahay sidii caadada u ahayd
wiilka iyo gabadhu ka dibna lays dhaafsaday hadalo
xigmadaysan sida
Hal-xidhaalayaal, maahmaahyo , & hadalo sarbeeb ah
iyadoo ay sababtu tahay in mid waliba ogaado ka kale
heeraabta aragtidiisu halka ay gaadhsiisan tahay
waxaa hadalka horqaadan jiray wiilka.
Waxaa uu gadh yare hadalkiisii ku bilaabay hawaalo,
waran iyo halqabsi uu saaxiibkii gargaare ay
halbootaalaha & jaflada isla yaqaaneen .

Dhaqan-kaab
Hadhow toole hor-dhigayo gadhyare waxaa uu na yidhi

sidan
Ma ogtahay gargaaroow
Adduunyadan gabaabsatayee
Dhaqankeedu gabashiyay
Shalay innan gadiidkii
Gabadhaan ku soo baxay
galool diiranaysoo
gudinay ku goysiyo
gaaleefna sidatoo
xadhigii giraanaaye
sida goodka duubnaana
gacanteeda bidix iyo
garabka ugu raran yahay
waxaa uu warka siinayaaa saaxiibkii gabdhii uu shalay

arkay waxaana uu uga sheekeeyey sifihii u gaarka ahaa
ee inanta isaga oo u soo koobaya , iyo waxay haysay
siddi ay ahayd
kadibna uga sii gudbay raganimadiisii uu muujinayo iyo

sida hufan ee uu ula hadlay gabadhii nasiibka roonayd
ugana waramayo saaxiibkii
ayaa waxaa uu saaxiibkiigargaare ku yidhi :
aniguna ma gees marine

socodkaygii gaabsadayoo
u gudbiyay salaanoo
iyaduna gudoonsatayoo
waxaan idhi gargaaroow
gabadh yahay garayskiyo
googarada culusiyo

Dhaqan-kaab
go,a weli hagoogani

geestaad katimi iyo
gurigiina ii sheeg
iyadii oo u jawaabaysa una sheegaysa su,aalahan uu

waydiiyey wiilku
laakiin u fahan tahay su,aalahan ku saabsan gurigooda
inay gaajo hayso wiilka ayaa waxaa ay tidhi:
gurxankan aad maqlaysiyo

gurigan baan ka soo baxay
inna keen ku geeyee
xiiliguna gu,weeyee
waa caadadii lagu yiqiin dhalin yaradii hore e isaga oo

qajilaya gadh yare kana xishoonaya gurigooda ay tidhi
innantii inakeen ku geeyee fahmayna su,aalihiisii uu
waydiiyey sida ay u qaadatay una sheegaya inaanu
baahi qabin martina doonayn oo uu doonaayo inay u
sheegto haybteeda iyo cida ay tahay
ayaa waxaa uu yidhi :
kaa geysan gabadhyahay e

naa maan ihi nin goolmoonoo
gubashiyo haraad qaba e
waxaan ahay horsed geele
haybtiina guudiyo
gacalkaana ii sheeg

Dhaqan-kaab
iyadoo si bayaan ah ugu sheegin oo si sarbeeb ah ugu

sheegaysa una sheegaysa sumadooda ayaa waxaa ay
tidhi :
haybsigu gadaa weeyoo

gobbay caadadeed tahaye
ama garo ama ha garan noo
gololaanu leenahayoo
geelayaga u guudmara
jawaabtii iyadoo hore ugu sheegtay ayaa waxaa ay tidhi

waa taa sumadii geelayaga ee garo isaga oo wiilkii u
sheegaaya inuu gartay haybtooda, laakiin uga gudbaya
waydiinayana garoob iyo gabadh ta , ay tahay in laguur
saday iyo in ay weli inan tahay ayaa waxaa uu yidhi :
naa iyadana garwaaqsadayoo

geeliina sumadiisee
gartay haybtii gacalkaaye
ma gabadh guri, leh baa tahayoo
gu,gii dhawayd laguursadayoo
weli aan galgala bixin
mise innan gashaantiyahoo
gobol noqotay baad tahay

Dhaqan-kaab
innantii oo dareen ku dhashay una sheegaysa inay tahay

innan welina aanay guur dhankiisa u kicin ayaa tidhi:
inan yahaow galgalashadu

waxaad uga gol leedahay
way soo gadaal bixiye
weli gabadh yarbaan ahayoo
gurigoodii joogte ,e
guur hayla soo gelin
waxaa uu isna u sheegayaa inaan lays gaadhin weli

laakiin se magaceedana ugu darto ayaa waxaa uu jidhi
naa inkastaanan gun tii haynoo

hadalku igu godanyahay
laakiin gar-qaataye
magacaaga gaarka ahna
gabadh yahay bal ii sheeg
waa tii lagu yiqiinay inay marka hore habluhu is yara

giijaan oo aanay markiiba caadi u waramine gabadhii
ayaa cirka isla martay halkaana ku gacan saydhay
wiilkii oo kuna tidhi :
oo maadigaan igaranayn iyo

Anaan garasho kuu qabinoo
Goobtan uun isugu nimibaad
Magacayga gaarka ahna
Gacalow I waydiin

Dhaqan-kaab
Inankii oo hadal qaboojinaya weli haasaawaha si aanay

dooduna faraha uga bixin laakiin ka codsanaya inay u
sheegto magaceeda ayaa waxaa uu yidhi :
Naa hadalku waa gun iyo baare

Haasaawihii gargara baxay iyo
Gabaygii ha soo celine
Magacaaga gaarka ahna
gabadh yahay bal ii sheeg
markaa waxay u sheegaysaa magaceedii mar hadii uu ka

hadhi waayey oo uu waydiiyey magaceeda dhawr jeer
kuna celceliyey, ayaa waxay tidhi:
waa digan u gubanaayee

magacayga goobaayee
geenyaa layidhaahdaa
inankii oo inanta magaceeda u qaadan la, oo aanu

maqlina gamaan mooyee gabadh magacan layidhaahdo
ayaa waxaa uu yidhi:
naa geenyo waa gamaan farasoo

gabadh loogu yeedhaana
geyigaba kumaan arage
magacaaga gaarka ahna
gabadhyahay bal ii sheeg

Dhaqan-kaab
iyadoo laysku cagaagey oo xaaladiina kulushahay

innantina ka dhaadhicinaysa in layidhaahdo magaca
geenyo ayaa waxaa ay tidhi:
inanyahow hadalka gawraa iyo

goondhabada hay celine
geenyaa layidhaahdaa
innankii markii uu arkay inay ku adkaysanayso magacii

ayaa ileen waa isma gabee hadana haasaawihii meel
kale ka fad kicinayaa si aanu u soo oodmin haasaawihii
galgala baxay ayaa waxaa uu yidhi
waayahaye geenyooy
waxaa galabta sheeko leh
casrigan lagaadhiyo
weli guri caskaad taale
ruuxaagan gaamurayee
garashiyo aqoonta lahee
quruxduna ku gobo, tidhi
maxaa geedka qodaxda leh iyo
weli gumarta kugu xidhay
miyaanad geenyooy
geyigaba warkii hayn ,
in adduunku guuraayoo
geedigu jiciirtayoo
bada guure lagu marayoo
yurub loogu galay lacag,
oo hablihii gankaaga ahaa
gacalkii ay ka dhoofeeniyo
reerii gargaareenoo
gawaadhi dhaadheer iyo

Dhaqan-kaab
guryo ay u jeexeenoo
lacagtuna gingiman tahayoo
dahabshiil ka goostaan
maxaa adiga gawraarkii iyo
miyigii go,doonka ahaa
weli kugu gabaanadayee
garba duubka kuu xidhay?
Markaas geenyo aad iyo aad bay uga xumaatay

wadaniyad nimadeeda &dhaqankeedii uu gadhyare
leeyahay maxaa u dhaafi wayday dhaqanka baas ee
miyiga uun ah
Iyadoo u muujinaysa muqadisnimadeeda iyo wadani
nimadeeda una sheegaysa inuu meel kaga dhacay
hidaha & dhaqankeedii uuna kala dhantaalay inu
sheegaysa inaanay marnaba ka guuray dhaqankeeda
ayaa ay ugu jawaabtay sidan:
Gabshadii qarsoonaydiyo
Gocondhadii aan sheegayey iyo
Waa kaa gaarkii soo baxay
Inkastoo gol qabashada iyo
Goofaadhigaagani
Inanyahow gef igu yahay
Maxaa geedka qodaxda leh iyo
Weli gumarta kugu xidhay
gabay baa lagaa yidhi
marka hore garwaaqsoo
geyigan baanu leenahayoo
ido gorod madow iyo
geeslayda xoolaha iyo
gurgurshaa la dhaansado iyo
Qalinkii: Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land )Page: 90

Dhaqan-kaab
geelu noogu dhaqan yahayoo

guule noogu ogsoon yahay
dad wixii gawaan raacay
gurdankiyo shisheeyaha ee
dhaqankoodii sii gubay
iyaguna garaad ma leh
aniga hayla soo gelin
geenyoo inankii dhulka cagaha uga qaaday welina halkii

kaga sii wada garwaaqsigeedii ayaa ay leedahay weli:
hablihii gankaaga ahaa iyo

gacalkii ay u dhoofeeniyo
reerahay gargaareena
gabay baa lagaa yidhi
ninyahow innan gashaantiyahoo
gacantii hooyadeed iyo
gurigoodii dhaaftoo
gooneeto xidhatay
guul daraan u haystaaye
iyadana hayla soo gelin
halkaa waxay jawaab kooban oo xigmadina, iyo

muqadisnimadeedii kugu soo koobtay wiil kii gadh yare
una sheegtay inay ka xuntahay muqadasnimadeedii uu
yidhi iska dhig dhaqankaaga iyo wadani nimadaada
una sheegaysa inaanu halkaa mar danbe ku soo qaadin
oo lehna soo koob baalo dhigad kaaga oo hadal kana
mucda taabo ayaa ay tidhi :

Dhaqan-kaab
hadalkuna go,aankiyo
gawduu ku wacan yahay e
haduu sida gud-gude rooboo
gudcur iyo habeen da,ay
gaydh iyo qayoodiyo
gabedhkeeno waa khalad
balse guurtiibaa tidhi
geesigu ma gaagaxo e,
inanyahow gadiidkii
xaajadaynu godalnay
may gaasabixin weli
qoraxduna gabaabsiday
reerkuna geedi weeyaanoo
socotaa galfeedhiyo
galool hogato loo diray
adiguna galiilyada iyo
waadigan giirka kicinaayoo
hadalbaa ku goconaayee
guulahay ku nabad geliye
haddii reerku geediyo
waa inoo gumacii tuur-dheer
halkaas markay geenyo marinaysay una sheegtay reerku

inuu geediyahay caawa, laakiin sidaasna kaga hadhayn
haasaawihii ballana qaadaysa inaanay sidaaskaga kaga
hadhayn haasaawaha una sheegaysa meesha reerka
loogu sahan tegay ee loo geediga yahay ayaa ay tuduca
sare ugu soo koobtay

Dhaqan-kaab
gadhyare waax uu uga taab taabanayaa waxyaabaha ay

geenyo dheertay hablaha kale ayaa waxaa uu yidhi:
waayahaye geenyooy
marka hore garaad dumar
waad u garsho dheertay
marka xiga gobbaad tahaye
guulahay ku nabad geli
marka xiga gufaacadii
maynaan gunaanadinoo
waxaa hadhay gu,iyo dayr
marka xiga na geenyooy
hadii reerku geedi yahay
amba raadka waan guriyoo
gurigiina waan heliye
guulahay ku nabad geliye
waa inoo gumacii tuur-dheer
maadaama ay geenyo balan qaaday inaanay ka baxay

balan taa ay qaaday oo xaaladu taagan tahay dhinacay
ka baxdaa waa bakayle qaleen ayaa uu gadhyarena
balantii ku raacay kuna sii maca salaameeyey guulahay
ku nabad geli :
halkana waxaa laga sii amba qaadayaa uguna sheekay

nayaa hadba halka uu marayo dhanbaaladii geenyo iyo
isaga dhex maray halka uu marayo waxaana uu
saaxiibkii gargaare ku yidhi :

Dhaqan-kaab
hadaba gargaaroow
sheekadu gaftaal malehe
arrinkii geenyo sheegaysiyo
geedigii xaqiiqaawyoo
sahankii geedo soo arag
reerkiina guuryoo
xalay gelin dhexaadkii
dayaxii ku guuree
anna gocasho reenkii
sidii galow ma seexane
talaa igu galgalanaysoo
geenyaa ii hilaacaysoo
waxaan gaaf wareegaba
sawaxankii geediga iyo
galaydhayntii heesaha
iyo goos goos mashxaradeed
iyo gurxankii i laab qaad
sidii gaade aan ahay
godobi ay ka maqan tahay
ama aar gadoodiya
waxaan gaadh ahaadaba
waagii galalacdiisii iyo
gudguduudkii waa beri
xalay igadh aan gaaxsaday iyo
intaan gaawe xoorsaday
oo guntigii u gaabsay
gaadhay gudulkii geediga
weliba geenyo raadkeedii
goonibaan u weheshaday
waxaan sii gash leeyaba

Dhaqan-kaab
markay ahayd gadiidkii

waxaan guudka kaga dhacay
reerka gebi ahaantiiyoo
damal weynoo gurigaa iyo
geed qudhaca isugu tegeyoo
geenyana ay ka gaar tahayoo
gurigii ay gangaamaysoo
gacanta ay ku haysoo
dhigihii iyo af gudubtii iyo
loolkii gudboonyahoo
raradiina giringirinaysoo
weli aan gab lagu siin
garabkeeda midig iyo
gudubkeeda imiyoo
ugudbiyey salaanoo
iyaduna gudoonsatayoo
waxay tidhi gargaaroow
hadalkale hasii geline
waadigan yar Golan golayoo
waad maalin gaashaye
geedkaa hadoodilan
aan gogosha kuu dhigo oo
dabadeed gaawe caano ah
aan kugu gargaaree
gacalow isoo raac
halkaa markay marayso oo uu waxaa uu gashleeyaba uu

soo helay halkii uu reerkii u soo gunti xidhay ayaa uu
uu la kulmay inantii geenyo oo gangaamaysa gurigii
( dhisaysa gurigii) oo markaa dhigii taagtay ayaa uu ku
soo dul dhacay ka dibna u gudbiyey markiiba dhanbaal
salaam ah geenyana ka gudoonsatay
Qalinkii: Casayr Aadan Salleebaan ( casayr.land )Page: 95

Dhaqan-kaab
Uguna xigsiisay waadigan golongolaye geedkaa

hoostiisa fadhiiso aan hadhuub caano ah kuu keenee
isna uu ugu jawaabay :
Waa yahaye geenyooy

Marka hore gobaad tahaye
Kaa geysan sooryadu
Marka xigana goobtan oo kale
Kuma gayo gasiinkoo
Soortu wayga garanuuge
Gabaygaa ha , ii celin,
Marka xiga gadiidkii
Waanigaa guclaynaayoo
Adigaan ku goobaayoo
Waxaa aan ku golangolayna
Waa gocashadaadee
Ha ku galo garwaaqsigu
Halkaas isagii oo kasii wata gabaygiisii ayaa uu si cad

daaha uga qaadayaa badhaadhihiisa iyo in cidda loo
socdaa iyada tahay tahayna geenyo intay mudantahay
Intii gabadh loogu xillan jirayba ayaa waxaa uu yidhi:
Marka xigana geenyooy

Gaashaanti qaaliya oo
Waxaad tahay la gaataayoo
Anigiyo gayaankay iyo
Wiil gayaani guursado oo
gariimad geeliyo
guunyo badan la dhaafsado oo
weliba gamaan faras iyo
gariinoof la bixiyaa

Dhaqan-kaab
gaafkiyo arooskana
gool, lagu qalaa weyn
gibladiyo cayaarahana
gobi kuu mashxaradaa
halkaas markay marayso ayaa ay innantii hadalka

qaadanaysaa iyadoo una sheegeysa inaanu noqon mid samir
gaaban oo iska jecel guur iyo aroos ayaa waxay ugu
jawaabtay :
waayahaye gacaloow
marka hore nin gabadh raba oo
guur isaga hammuumaayoo
gaaf iyo aroos jeceloo
samir gaaban yaad noqon
ana goray haldhaa iyo
hayga dhigin goroyo cawshii
laga helay garloo gubayee
galab qudha la fiidhsaday
meeshana xaajo guuniyo
Arrin gure fogbaa yaale
Ha ku gubanin sheekada
Marka xiga gamaan farasiyo
Giriinoofkaad sheegaysiyo
Geelanaad ku faanaysiyo
Goolashanaad ku dhololaysiyo
Isma laha goobtaan joognaa
Ana geedi baan furayoo
Weli maanu luxus goynoo
Goosgoosyadii iyo
Gufadii dugsoonayd iyo
Gur gurkii ma xidhan weliyoo
Gacantaaban ku hayaa

Dhaqan-kaab
Adna geel- xer baad tahayoo

Raggii kula gorfayn jiray iyo
Gacalkii aad ka dhalatiyo
Guryihii waad ka maqan tahayoo
Goonaabad joogtaa
Gu,gan waynu joognaaye
Guulahayna gaadhsiiye
Gu,ga dambaynu leenahay
Waxaanse uga gol leeyahayoo
Inanyahow gudoonkiyo
U fogeeyey geedigee
Ugu furay galduur iyo
goosaale iyo hawd
hadhaw yaan ganuun adag iyo
guuldarada la eersado iyo
gocasho yaanay soo bixin
sidii guursigii hore
gacalow ahaan jirey
gadhcastii gabawdiyo
ha ka taliso guurtidu
halkaa markay geenyo marinayso oo ay inankiina u sheegtay

inaanu halkan ay hada joogaa ku haboonayn gaaf iyo aroos
uuna reerkii kala quban yahay oo uu geedigii furan yahay
una sheegaysa inuu deg degayo oo uu guur isaga
hammuumaayo una sheegaysa inuu wakhti dheer la siiyo sidii
guurkii hore ahaan jirtay
halkaas ayaa uu gadhyare hadana la wareegay gabaygii oo
uu leeyahay :
waayahaye geenyooy
geeraarka maansada
inta kale gudhweeyee
hadhaw yaan ganuun adag iyo
guuldarada la eersado iyo

Dhaqan-kaab
gocasho yaanay soo bixin

innanyahay waa garnayl dhacaye
gabaybaa lagaa yidhi
marka hore garwaaqsoo
anigu geeshkanaan ahay
gidigood gob weeyaan
waana guuto xoolo leh
axdigay galaan iyo
wacadkana ma gooyaanoo
diintaa u gumaraa
waxse galabta kugu filanoo
innanyahay gariimada
gaari reerku guursado iyo
weligeedba gabadh timi
kama noqon guryahayaga
adiguna garqaadoo
gardarada badheedhkaa iyo
haw noqon kafkaad tidhi
marka xiga gantaalihii iyo
hadalkii garaysnaayee
ku dhacaayey goonyaha
inkastoo aad gabadh tahayoo
aar gudashadaaduna
aanay ila gudboonayn
hadhaw yaanay goobare iyo
kugu noqonin gariyaad
marka go,aan dumar iyo

ragu gabadh ma aamino e,
mar hadaad guyaal tidhiyoo
ka dul-guurtay dayrtii
gabargaashay sheekaduyoo
adigaa galgaalinayee
wacadbaynu gelaynaa

Dhaqan-kaab
innanyahay gugaad tidhi

guula hayna gaadhsiiyee
gurigiina sii joogoo
gamco haadis kale iyo
ka ilaali gaadaha oo
anigana wargeyskiyo
hayga gudhiniin sheekada
mar hadii lagu hashiiyeyna haasaawihii uu gugiina maalmo

tiris iska yahayba waxaa hadhay waa gaafkii iyo arooskii oo
la gamgaamo iyo aqal laba daryaale ah halkaasna laga
sameeyo qoys uu ku lamaan yahay laag jacayl
laganafaataxada waa lagama maarmaane loo raaciyo
sheekadani waxay ku
xasuusinaysaa habkii &
hanaankii hidaha & dhaqanka
soomaaliyeed
(xasuusnow habka & hanaanka hidaha & dhaqankeena
soo jireenka ahaa )

Codsi Fadlan ka
faa’idayso
Fadlan haysku
dayin inaad la soo
Buugan una
baxdo buugan
adiga oo aan amar gudbi
ka haysan qoraaga
buuga Walaalahaaga
soomaaliyeed
“hadii kale waa
xaaran””!!!
kugu xaaran

Dhaqan-Kaab 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dhaqan-Kaab 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dhaqan-kaab

Qalinkii, Casayr Aadan Salleebaan (casayr.land) Page: 1

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Waa buug hubaal ay u baahan yihiin caruurta soomaaliyeed

Maah maah yaqaan waa af soomaali yaqaan , af soomaaligu

Afka soomaaliyeed yaan laga tegin oo ha laxoojiyo si aanu u

Ragii murtida iyo gabayada can ka ku ahaana raad koodii

Xusuusnow afkaaga hooyo

Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan(casayr.land) Page: 2

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Maah ,maahyada ay xasuusan yihiin markaas ayaan waxay

Dadkaas hawshaa igala qayb qaatay waan u mahad

Inaan qoro buuugan kana sameeyo buug maah maaheed

Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page:3

Baqal fardo lamiratay inay lamid tahay ismoodaa

Prepared by, Casayr Aadan Salleebaan Page:4

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land) Page:5

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii , Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land) Page:6

Prepared by , Casayr Aadan Salleebaan Page:6

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 8

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 9

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 10

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 11

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Gadhba gadhba la tusaa

Geeri laba nin kama wada qosliso

Gar dabadeed guu,guu baan nacay

Gar nin gashay ma tacadiyin

Gacani waa ninkeed u go,do

Gacan gadaal ka baqaysaa hore wax uma goyso

Gacan waa la dhawraa lugna waa la dhiibshaa

Gacmo wada jirbay wax ku gooyaan

Geed walba in gubta ayaa hoostaal

Geed waa damal in ta hoos joogtaana waa

Geeri hadii ay ku dayn lahayd gabow baan ku

Gees goodir kulayl kaa lagu gooyaa

Geel laba jir soo wada mar

Geel jire geela waa wada jiraa waana kala jiraa

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 12

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Geel jire ninka ugu taagta daran ayuu taageertaa

Geel jire geedi kama naxo

Geel wuu is geedo baraa

Geel caruuri qaaday ma foga

Geel geel waydaartay geedo la,aan dheh

Geel ninkii lahaa qaadayo lama dhicin karo

Geellu kayntu libaax maro kaadsiinyo uma maree

Geed ayaa yidhi gudin yahay imaad goyseen e

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 13

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 14

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 15

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 16

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 17

Habka & hanaanka hidaha & dhaqanka soomaaliyeed

Qalinkii :Casayr Aadan Salleebaan( casayr.land ) Page: 18