คคคำชชแชี้ จง

ตต้ นฉบบับนน นี้ไดต้ คดบั ลอกเอาไวต้ นานมาแลต้ วโดยความตบังใจทน นี้ ที่จะนนาขข นี้นบนเวว็บไซตต
เพพที่อใหต้ เนพ นี้อหาสส่วนทนที่คต้างคาเอาไวต้ มนความสมบบูรณตครบถต้ วน
แตส่หลบังจากทนที่คนยตเกว็บไวต้ แลต้ วโดยทนที่ไมส่มนโอกาสไดต้ ตรวจทาน
กระทบังที่ เวลาผส่านไปหลายปน เมพที่อคต้ นหาหนบังสพอตต้ นฉบบับกลบับไมส่พบ
จขงไมส่สามารถเทนยบเคนยงตรวจสอบพพิสจบู นตอกบั ษรไดต้
แตส่หากจะเกว็บเอาไวต้ เฉยๆ กว็นส่าเสนยดาย เพราะอยส่างนต้ อย
อาจจะเปว็ นประโยชนตอยบูส่บต้างสนาหรบับผบูต้สนใจใฝส่ ศขกษา
หากจะมนทนที่ขาดตกบกพรส่ องประการใด
ตต้ องขออภบัยและรบับผพิดในขต้ อผพิดพลาดนบันๆ นี้

คคคำนค คำของผผผู้จจัดพพิมพพ

“พพพื้นเววียง” เปป็ นวรรณกรรมทผองถพิถิ่นภคำคตะวจันออกเฉวียง

เหนพ อ มวีเนพพื้ อหคำทวีถิ่นน่คำสนใจมคำก เพรคำะเปป็ นวรรณกรรมทวีถิ่สะทผอนใหผ
เหป็นถถึงกคำรกดขวีถิ่ของผผผู้ปกครองทวีถิ่มวีตน่อผผผู้อยน่ผู้ใตผปกครอง ซถึถิ่งแทบจะ
ไมน่ปรคำกฏในวรรณกรรมไทยเลย วรรณกรรมเรพถิ่องนวีพื้ นอกจคำกจะ
ใหผรสทคำงวรรณกรรมแลผว กป็ยจังใหผขผอมผู้ลทคำงประวจัตศ
พิ คำสตรพซถิ่ งถึ เปป็ น
ทจัศนะทวีถิ่ตน่คำงจคำกทวีถิ่เคยรจับทรคำบกจันมคำโดยเฉพคำะในกรณวีขบถเจผคำ
อนนุวงศพและสงครคำมทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิด
เปป็ นกคำรยคำกทวีถิ่จะนค คำวรรณกรรมเรพถิ่องนวีพื้ มคำศถึกษคำ เพรคำะเปป็ น
เรพถิ่องทวีถิ่ละเอวียดอน่อน ซถึถิ่งผผผู้วพิเครคำะหพกป็ไดผพยคำยคำมนค คำมคำศถึกษคำตคำม
 2

แนว Historical Approach โดยกคำรนค คำเอกสคำรหลคำยฝน่ คำยมคำ

ศถึกษคำ ประเมพินคน่คำและวพิเครคำะหพตคำมหลจักวพิชคำกคำร แตน่กป็มพิไดผถพอวน่คำ
บทวพิเครคำะหพดจังกลน่คำวนวีพื้เปป็ นขผอถผู้กตผองทวีถิ่สนุด ทวีถิ่นคคำมคำจจัดพพิมพพกป็เพพถิ่อ
จนุดประสงคพทวีถิ่จะเปพิ ดประเดป็นกคำรศถึกษคำเพพถิ่อประโยชนพ ในทคำง
วพิชคำกคำร…..
สคคำนจั กพพิมพพอดวีต

คคคำนค คำ : ผผผู้เขวียน

วรรณกรรมพพพื้นบผคำนอวีสคำนเรพถิ่อง “พพพื้นเววียง” เปป็ นทวีถิ่แพรน่หลคำย

และรผผู้จจักกจันโดยทจัว
ถิ่ ไปในหมน่ผู้ชคำวลคำวและชคำวอวีสคำนเหนพ อ เพรคำะไดผ
รผองขจับขคำนกจันในหมน่ผู้ผผผู้คน จนกลคำยเปป็ นเรพถิ่องปกตพิสคำมจัญ ซถึถิ่งออก
เปป็ นทวีถิ่นน่คำประหลคำดใจทวีถิ่วรรณกรรมพพพื้นบผคำนเรพถิ่องนวีพื้ ในอดวีตมพิไดผรจับ
กคำรเอคำใจใสน่ หรพอนค คำมคำศถึกษคำจคำกนจั กประวจัตพิศคำสตรพ และนจั ก
วรรณกรรมของทผองถพิถิ่นหรพอจคำกกรนุงเทพฯ เทน่คำทวีถิ่ควรเลย

แตน่ดผู้ออกจะคน่อนขผคำงผพิดพลคำดไปบผคำง ถผคำจะกลน่คำววน่คำ”เอกสคำรพพพื้น
เววียง” ไมน่ไดผรจับควคำมสนใจจคำกนจั กวพิชคำกคำร เพรคำะตผนฉบจับใบลคำน
พพพื้นเววียงนจั น
พื้ ไดผถผู้กนค คำจคำกภคำคตะวจันออกเฉวียงเหนพ อ มคำไวผทวีถิ่
หอสมนุดแหน่งชคำตพิตจังพื้ แตน่สมเดป็จฯ กรมพระยคำดคคำรงรคำชคำนนุภคำพยจัง
ดคคำรงตคคำแหนน่งเปป็ นเสนคำบดวีกระทรวงมหคำดไทย และคงจะไดผรจับ
กคำรแปลเปป็ นภคำษคำไทยกลคำงตจังพื้ แตน่ครจังพื้ นจั น
พื้ เสวียดผวยซคพื้คำ แตน่เพรคำะ
 3

วน่คำเนพพื้ อหคำในพพพื้นเววียงเปป็ นเรพถิ่องทวีถิ่ทคำงกรนุงเทพฯ รจับไมน่ไดผ เพรคำะเปป็ น

เรพถิ่องทวีถิ่ตรงกจันขผคำมกจันอยน่คำงสพิพื้นเชพิงกจับพระรคำชพงศคำวดคำรกรนุง
รจัตนโกสพินทรพ โดยเฉพคำะเรพถิ่องกคำรกบฏของเจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ

เปป็ นทวีถิ่รผผู้กจันในหมน่ผู้คณะกรรมกคำรชคคำระประวจัตพิศคำสตรพไทยชนุด
ปจั จจนุบจันวน่คำ”เอกสคำรพพพื้นเววียง” ไดผเคยนค คำมคำเขผคำในทวีถิ่ประชนุมไมน่นผอย
กวน่คำหนถึถิ่งครจังพื้ แลผว แตน่กป็มพิไดผนคคำมคำเปพิ ดเผยตน่อสคำธคำรณชน เพรคำะมวี
เนพพื้ อหคำทวีถิ่ขจัดแยผงกจับเอกสคำรในกรนุงเทพฯ อยน่คำงชนพิ ดทวีถิ่วน่คำรจับไมน่ไดผ
เอคำเลยทวีเดวียว เอกสคำรหรพอวรรณกรรมชพิพื้นนวีพื้ จถึงถผู้กบรรจนุไวผอยน่คำง
ระมจัดระวจังในสนุสคำนหนจังสพอของหอสมนุดแหน่งชคำตพิ และกลคำยเปป็ น
เอกสคำรตผองหผคำมไปโดยปรพิยคำย

เมพถิ่อเดพอนตนุลคำคม พ.ศ. ๒๕๒๑ นพิ ตยสคำร” สยคำมนพิ กร” ไดผตวีพพิมพพ

บทควคำมชพิพื้นหนถึถิ่งเรพถิ่อง”เอกสคำรพพพื้นเววียง: ขผอขจัดแยผงใหมน่ใน
ประวจัตพิศคำสตรพ” นจับเปป็ นกคำรเปพิ ดประเดป็นกคำรศถึกษคำ”เอกสคำรพพพื้น
เววียง” อยน่คำงจรพิงจจังออกสน่ผู้สคำธคำรณชน และบทควคำมชพิพื้นนวีพื้ นคคำไปสน่ผู้
กรสจัมนคำประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำนทวีถิ่จจัดขถึพื้นในจจังหวจัดมหคำสคำรคคำม เมพถิ่อ
เดพอนพฤศจพิกคำยน พ.ศ.๒๕๒๑ อคำจคำรยพธวจัช บนุญโณทก จคำก
วพิทยคำลจัยครผู้นครรคำชสวีมคำ ไดผนคคำ” เอกสคำรพพพื้นเววียง” มคำศถึกษคำและ
เสนอบทควคำมดจังกลน่คำวในทวีถิ่ประชนุม ปรคำกฏวน่คำไดผรจับควคำมสนใจ
อยน่คำงกวผคำงขวคำง แตน่กป็ไมน่สคำมคำรถทวีถิ่จะเขผคำถถึง”เอกสคำร” ดจังกลน่คำว
ไดผอยน่คำงสะดวกนจัก เพรคำะผผผู้เขผคำรน่วมสจัมมนคำมจัวแตน่ไปพะวงแตน่
เรพถิ่อง”ปจั ญหคำควคำมมจัน
ถิ่ คงของชคำตพิ” มคำกเกพินไป
 4

ไดผมวีนจักวพิชคำกคำรหลคำยคนไดผพยคำยคำมชวีพื้แจงใหผเหป็นวน่คำ “พพพื้นเววียง”
มวีเนพพื้ อหคำใสน่ไคลผสน่วนกลคำงโดยตลอด เพรคำะผผผู้เขวียนเปป็ นคนตน่คำงดผคำว
เขคำพคำกจันกลน่คำวอยน่คำงหนผ คำตคำเฉยโดยมพิไดผอน่คำนตผนฉบจับเสวียดผวยซคพื้คำ
เพรคำะกป็เปป็ นกคำรยคำกทวีถิ่จะอน่คำนเอกสคำรชพิพื้นดจังกลน่คำว เพรคำะถผู้กเขวียน
ดผวยตจัวหนจังสพอทผองถพิถิ่นอวีสคำน

ในระหวน่คำงชน่วงเวลคำแหน่งกคำรถกเถวียงนวีพื้ เอง “พพพื้นเววียง” กป็ไดผรจับกคำร

ถน่คำยทอดออกเปป็ นภคำษคำไทยกลคำงอยน่คำงเงวียบๆ เปป็ นเอกสคำร
โรเนวี ยวและแพรน่หลคำยในแวดวงนจั กวพิชคำกคำรแคบๆ ไมน่ระบนุคน
ปรพิวรรต แตน่อผคำงวน่คำลอกมคำจคำกตผนฉบจับทวีถิ่มวีอยน่ผู้ในหอสมนุดแหน่งชคำตพิ
ซถึถิ่งถพอกจันวน่คำเปป็ นตผนฉบจับทวีถิ่สมบผู้รณพทวีถิ่สนุดเลน่มหนถึถิ่งเทน่คำทวีถิ่ปรคำกฏ

ขผคำพเจผคำไดผมวีโอกคำสสอบสวนเอกสคำรชพิพื้นนวีพื้ จคำก อคำจคำรยพ จคำรนุบนุตร

เรพองสนุวรรณ ผผผู้เชวีถิ่ยวชคำญวรรณกรรมอวีสคำน ไดผรจับกคำรยพนยจันวน่คำ
เปป็ นฉบจับหอสมนุดแหน่งชคำตพิ และไดผมวีโอกคำสสอบถคำม รอง
ศคำสตรคำจคำรยพธวจัช บนุญโณทก ซถึถิ่งเปป็ นผผผู้รพิเรพิถิ่มกคำรคผนควผคำ กป็ไมน่ไดผรจับ
กคำรยพนยจันหรพอปฏพิเสธ ดผวยควคำมสนใจจถึงไปสอบสวนจคำกตผนฉบจับ
ใบลคำนจคำกหอสมนุดแหน่งชคำตพิ ปรคำกฏวน่คำเปป็ นตผนฉบจับเดวียวกจัน มวี
เนพพื้ อหคำเหมพอนกจันโดยตลอด และเขผคำใจวน่คำผผผู้ปรพิวรรตจะตผองเปป็ นผผผู้
ทวีถิ่มวีควคำมรผผู้ภคำษคำอวีสคำน (โบรคำณ) เปป็ นอยน่คำงดวี ซถึถิ่งนน่ คำจะเปป็ นฉบจับ
ปรพิวรรตทวีถิ่ทคคำขถึพื้นโดยเจผคำหนผ คำทวีถิ่หอสมนุดแหน่งชคำตพิ ซถึถิ่งตผนฉบจับดจัง
กลน่คำวไดผนคคำมคำตวีพพิมพพลงในภคำคผนวกของหนจั งสพอเลน่มนวีพื้
 5

“พพพื้นเววียง” เปป็ นชพถิ่อทวีถิ่จน่คำหนผ คำไวผในใบลคำน แตน่ฉบจับหอสมนุดแหน่งชคำตพิ

เจผคำหนผ คำทวีถิ่กรมศพิลปคำกรเขวียนไวผวน่คำ “พงศคำวดคำรเจผคำอนนุวงศพ
เววียงจจันทนพ” เขวียนขถึพื้นเปป็ นรผอยกรองอยน่คำงไพเรคำะ วพิธวีกคำรเขวียน
เปป็ นลจักษณะกคำรบจันทถึกจคำกควคำมทรงจคคำ มวีเนพพื้ อหคำสะทผอนใหผเหป็น
ภคำพกคำรถผู้กกดขวีถิ่ของชคำวพพพื้นเมพอง จนถถึงขจัน
พื้ จจับอคำวนุธขถึพื้นตน่อสผผู้ และ
ในทวีส
ถิ่ นุดกป็ถผู้กปรคำบปรคำมจคำกผผผู้ปกครองอยน่คำงรคำบคคำบ ผผผู้เขวียนชวีพื้ใหผ
เหป็นวน่คำควคำมทะเยอทะยคำนของคนๆ หนถึถิ่ง กจับกคำรสจักเลก
ประชคำชนทวีถิ่คน่อนขผคำงจะโหดรผคำยนจั น
พื้ นค คำไปสน่ผู้สงครคำมทวีถิ่โหดรผคำยและ
ทคำรนุณทวีส
ถิ่ นุดในยนุคหนถึถิ่งของประวจัตพิศคำสตรพไทย

เนพพื้ อหคำ “พพพื้นเววียง” ดคคำเนพินเรพถิ่องตคำมเหตนุกคำรณพทวีถิ่ตนพบเหป็น

มคำกกวน่คำทวีถิ่จะรจับรผผู้มคำโดยกคำรบอกเลน่คำ เมพถิ่อไดผตรวจสอบขจัน
พื้ พพพื้นฐคำน
แลผวจะเหป็นวน่คำ “เอกสคำร” เลน่มนวีพื้ มวีเนพพื้ อหคำสอดคลผองกจับเอกสคำรชจัน
พื้
หนถึถิ่ ง (primary source) ของฝน่ คำยไทยเองและลคำว แตน่ทวีถิ่แตกตน่คำง
กจับเอกสคำรฝน่ คำยไทยนจั น
พื้ เปป็ นเปป็ นเอกสคำรทวีถิ่นจักพงศคำวดคำรไทยเขวียน
ขถึพื้นในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ ๕ เสวียสน่วนใหญน่ หน่คำงจคำกเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิดขถึพื้น
ซถึถิ่งเปป็ นธรรมดคำอยน่ผู้เองทวีถิ่เนพพื้ อหคำคน่อนขผคำงบพิดเบวีพื้ยวไปมคำก และ
เอกสคำรทวีถิ่เขวียนขถึพื้นในชน่วงหลจังนวีพื้ เอง ทวีถิ่กลคำยเปป็ นเอกสคำรอผคำงอพิง
สคคำหรจับนจักประวจัตพิศคำสตรพไทยและตน่คำงประเทศ แมผแตน่ในงคำนเขวียน
ของ Walter F. Valla, Siam under Rama III ซถึถิ่งไดผรจับกคำร
ยกยน่องในหมน่ผู้นจักวพิชคำกคำรไทยวน่คำ เปป็ นหนจั งสพอทวีถิ่มวีเนพพื้ อหคำเกวีถิ่ยวกจับ
รจัชสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ ๓ ดวีทวีถิ่สนุดเลน่มหนถึถิ่ง แตน่ในบททวีถิ่วน่คำดผวยลคำวนจั น
พื้
 6

Valla ใชผเอกสคำรฝน่ คำยไทยแทบทจังพื้ สพิน

พื้ และเปป็ นเอกสคำรทวีถิ่เขวียนขถึพื้น
ในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ ๕ นวีพื้เอง เนพพื้ อหคำจถึงมพิไดผตน่คำงไปจคำกตคคำรคำใน
ประวจัตพิศคำสตรพไทยเลย

กคำรนค คำ “พพพื้นเววียง” มคำศถึกษคำ มพิใชน่ตผองกคำรทวีถิ่จะสรผคำงควคำม

แตกแยกหรพอทคคำใหผเกพิดควคำมรผคำวฉคำนในหมน่ผู้ชคำวไทย และกน่อนกคำร
ศถึกษคำขอใหผเขผคำใจวน่คำ กคำรเมพองในสมจัยตผนรจัตนโกสพินทรพ ผพิดแผก
ตน่คำงจคำกกคำรเมพองในสมจัยเกพิดรจัฐประชคำชคำตพิซถิ่ งถึ แรกมวีในสมจัย
รจัชกคำลทวีถิ่ ๕ ทวีถิ่เนผ นควคำมเปป็ น “ประเทศ” “ชคำตพิ” และ “เชพพื้อชคำตพิ”
อยน่คำงคน่อนขผคำงชจัดแจผง ทคคำใหผนจักพงศคำวดคำรในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ ๕ มวี
เปผคำหมคำยในกคำรเขวียนประวจัตพิศคำสตรพไทยโบรคำณ เนผ นควคำมมจัน
ถิ่ คง
ของรจัฐประชคำชคำตพิมคำกเกพินไป ควคำมคพิดของนจั กพงศคำวดคำรไดผ
กผคำวกน่คำยไปในงคำนบจันทถึกเรพถิ่องรคำวในอดวีต ในยนุคสมจัยทวีย
ถิ่ จังมพิไดผเกพิด
รจัฐประชคำชคำตพิ ควคำมสคคำนถึกทคำงกคำรเมพองของคนสมจัยอยนุธยคำ หรพอ
แมผแตน่สมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ ๕ โดยเฉพคำะในชน่วงทวีถิ่ถผู้กคนุกคคำมจคำก
จจักรวรรดพินพิยมตะวจันตก สคำเหตนุอจันหนถึถิ่งนวีพื้ ทคคำใหผนจักพงศคำวดคำรไดผ
มองกรณวีขบถเขผคำอนนุวงศพดผวยแวน่นสคำยตคำของกคำรเกพิดรจัฐ
ประชคำชคำตพิแลผว

ผผผู้ชน่วยศคำสตรคำจคำรยพ ประทวีป ชนุมพล

ภคำควพิชคำภคำษคำตะวจันออก คณะโบรคำณคดวี
มหคำวพิทยคำลจัยศพิลปคำกร
 7

พพน
พื้ ฐานประววัตติศาสตรร

ตคคำนคำนเกวีถิ่ยวกจับทวีถิ่มคำของชนชคำตพิลคำว ไดผเลน่คำเรพถิ่องเกวีถิ่ยวกจับทวีถิ่มคำของ
ประวจัตพิศคำสตรพตระกผู้ลของตนเองวน่คำ มวีกลน่นุมชนอยน่ผู้สองกลน่นุมทวีถิ่อยน่ผู้ใน
บรพิเวณลน่นุมแมน่นพื้ค คำโขงตอนกลคำง (บรพิเวณลคำวปจั จจนุบจัน) ชนกลน่นุมแรก
ตคคำนคำนกลน่คำววน่คำ ไดผอพยพลงมคำพรผอมกจับชนกลน่นุมทวีถิ่เขผคำมคำตจังพื้
ถพิถิ่นฐคำนอยน่ผู้ในบรพิเวณลน่นุมแมน่นพื้ค คำกก กคำรอพยพถผคำวพิเครคำะหพจคำก
ตคคำนคำน กป็พอจะกลน่คำวไดผวน่คำ เปป็ นกคำรอพยพของกลน่นุมชนทวีถิ่ยจังเรน่รน่อน
ยจังชวีพดผวยกคำรลน่คำสจัตวพ และยจังไมน่มวีกคำรตจังพื้ ถพิถิ่นฐคำนแนน่ นอน พวกนวีพื้
อคำจจจัดอยน่ผู้ในมนนุษยพกน่อนประวจัตพิศคำสตรพยนุคลน่คำสจัตวพ กคำรอพยพครจังพื้
นจั น
พื้ เกพิดขถึพื้นเพรคำะกคำรลน่คำสจัตวพไมน่พอกพิน เกพิดกคำรแยน่งอคำหคำรกจัน จถึง
พคำกจันอพยพลงมคำตคำมแมน่นพื้ค คำโขง สน่วนใหญน่กระจคำยอยน่ผู้ตคำมแมน่นพื้ค คำ
กก อวีกสน่วนหนถึถิ่งอพยพตน่อไป กระจคำยลงไปตคำมแมน่นพื้ค คำโขงตอน
ลน่คำงลงไป

สน่วนอวีกกลน่นุมหนถึถิ่งกป็คพอตคคำนคำนของตนเอง คพอกลน่นุมพงศคำวดคำรลผคำน
ชผคำง กลน่คำววน่คำตนเองเปป็ นกลน่นุมชนอยน่ผู้ทวีถิ่นจัถิ่นมคำแตน่เดพิม มพิไดผอพยพมคำ
จคำกไหน แตน่ในกลน่นุมนวีพื้กป็ยจังมวีแบน่งออกเปป็ น ๒ พวก พวกทวีถิ่เจรพิญ
กวน่คำพวกหนถึถิ่งคพอพวกลคำว กจับพวกขน่คำซถึถิ่งมวีควคำมเจรพิญดผอยกวน่คำ

ตคคำนคำนของชนทจังพื้ สองกลน่นุม คพอพวกทวีถิ่อพยพเขผคำมคำกจับพวกทวีถิ่ตงจั พื้

ถพิถิ่นฐคำนมคำแตน่เดพิมนจั น
พื้ ดผู้คน่อนขผคำงจะกลมกลพนกจันมคำก ในดผคำนกคำร
 8

ผสมกจันทคำงวจัฒนธรรม เพรคำะไมน่สคำมคำรถแยกแยะออกมคำไดผถถึง
ควคำมแตกตน่คำงกจัน (ยกเวผนพวกขน่คำ) แตน่กคำรอพยพของพวกทวีถิ่ลง
มคำจคำกลน่นุมแมน่นพื้ค คำโขงตอนบนนจั น
พื้ คงมวีอยน่คำงปกตพิ แมผในชจัน
พื้ หลจัง
ทคคำใหผชนกลน่นุมลผคำนนคำ กจับชนกลน่นุมลผคำนชผคำงชวีวจันตรคำยธรรมรน่วมกจัน
ซถึถิ่งทคำงอยนุธยคำหรพอกรนุงเทพฯ กป็เรวียกชนสองกลน่นุมนวีพื้ วน่คำ ลคำว และ
John F. Cady กลน่คำวไวผในหนจั งสพอ Its Historical Development
วน่คำ คนลคำวนจั น
พื้ เปป็ นพวกเดวียวกจันกจับพวกเชวียงใหมน่ ควคำมคพิดเหป็น
ของนจั กประวจัตพิศคำสตรพตะวจันตกกป็สอดคลผองกจับเนพพื้ อหคำในตคคำนคำน
และประวจัตพิศคำสตรพไทยและลคำว

ประวจัตพิศคำสตรพของลคำวเรพิถิ่มปรคำกฏชจัดขถึพื้นในชน่วงทวีถิ่สนุโขทจัยอน่อน
กคคำลจังลงเพรคำะถผู้กอยนุธยคำรนุกรคำน และเหนพ อขถึพื้นไปคพอเววียดนคำมกป็
กคคำลจังถผู้กจวีนในรคำชวงศพเหมป็งทคคำลคำย จคำกเหตนุกคำรณพรอบขผคำงทคคำใหผ
ลคำวปลอดภจัยในกคำรตจังพื้ อคำณคำจจักร ซถึถิ่งมวีผผผู้นคคำคพอ เจผคำฟผคำงผนุม และ
รน่นุงโรจนพเพวียงชน่วงระยะเวลคำสจัน
พื้ ๆ เชน่นในชน่วงสมจัยพระเจผคำสคำมแสน
ไทย (พ.ศ. ๑๙๑๖ -๑๙๕๙) ตน่อจคำกนจั น
พื้ กป็ถผู้กบดบจังดผวยไทยและ
เววียดนคำม

ในสมจัยอยนุธยคำ รคำชสคคำนจักอยนุธยคำมพิไดผใหผควคำมสนใจตน่อดพินแดนทวีถิ่
เรวียกวน่คำศรวีสจัตนคำคนหนุต (ลผคำนชผคำง) มคำกนจั ก ดพินแดนดจังกลน่คำวมคำ
สคคำคจัญตน่อไทยในชน่วงสมจัยรจัตนโกสพินทรพ ในดผคำนกคำรตจังพื้ ชนุมชนใหมน่
กคำรเกณฑพแรงงคำน และกคำรสรผคำงเปป็ นดพินแดนกจันชนระหวน่คำงไทย
กจับเววียดนคำม จะเหป็นไดผวน่คำทจังพื้ ไทยและเววียดนคำมพยคำยคำมทวีถิ่จะ
 9

เขผคำไปแทรกแซงลคำวเสมอทคคำใหผทงจั พื้ สองชคำตพิเรพิถิ่มมมวีควคำมขจัดแยผง

กจัน กคำรขจัดแยผงทคคำใหผเกพิดสงครคำม และสงครคำมทวีถิ่เกพิดขถึพื้นกป็ตน่คำงยก
ทจัพเขผคำไปหคพื้คำหจัน
ถิ่ กจันในดพินแดนลคำว เมพถิ่อสงครคำมยนุตพิลง ทจังพื้ ไทย
และเววียดนคำมมจักจะใชผลคำวเปป็ นเครพถิ่องแบน่งผลประโยชนพ เพพถิ่อ
ทดแทนผลเสวียหคำยของตนในกคำรทคคำสงครคำม

“พพพื้นเววียง” เปป็ นวรรณกรรมทวีถิ่สะทผอนใหผเหป็นถถึงควคำมขมขพถิ่นของ

คนพพพื้นเมพองทวีถิ่อยน่บ
ผู้ นสองฝจัถิ่ งแมน่นพื้ค คำโขง ในบรพิเวณทวีถิ่เรวียกวน่คำลคำวและ
ไทยอวีสคำน ทวีถิ่เรพิถิ่มตผนกคำรเกณฑพแรงงคำน กคำรสจักเลก และไปสน่ผู้กคำร
ตน่อสผผู้เพพถิ่อเรวียกรผองควคำมเปป็ นธรรม และสพิถิ่งดจังกลน่คำวนค คำไปสน่ผู้กคำร
ปรคำบปรคำมจคำกอคคำนคำจสน่วนกลคำงทคคำใหผมองเหป็นเลพอดทน่วมนองสอง
ฝจั ถิ่ งแมน่นพื้ค คำโขง และเปลวไฟอจันลนุกฉคำนเมพถิ่อนครเววียงจจันทนพ อจัน
รน่นุงโรจนพถผู้กทคคำลคำย ในทผคำยทวีถิ่สนุดกป็เปป็ นกคำรเปพิ ดเกมสงครคำมระหวน่คำง
ไทยกจับเววียดนคำม เพพถิ่อแยน่งชพิงควคำมเปป็ นใหญน่ในดพินแดนลคำว

จคำกอดวีตจนถถึงปจั จจนุบจัน เสวียงขจับขคำนลคคำนค คำพพพื้นเววียงยจังดจังกผองไป

ทจัว
ถิ่ สองฝจัถิ่ งโขง และเสวียงปพ นกป็ยจังแผดคคคำรคำมอยน่คำงไมน่มวีวจันสพิพื้นสนุด

พพน
พื้ เววียง : ทวีที่มาและภภูมติหลวัง

พพพื้นเววียงเปป็ นวรรณกรรมทวีถิ่คน่อนขผคำงจะแพรน่หลคำยในหมน่ผู้ชนชคำว
ไทยอวีสคำนตอนเหนพอและลคำว แตน่งเปป็ นรผอยกรองเรวียกวน่คำ “โครง
สคำร” อจันเปป็ นลจักษณะโคลงทผองถพิถิ่น มวีลจักษณะใกลผเควียงวพิชชนุมคำลวี
 10

ของไทยภคำคกลคำง แตน่ลจักษณะทวีถิ่แตกตน่คำงกจันคพอ กคำรไมน่เครน่งครจัด

ทคำงฉจันทลจักษณพ ควคำมสคคำคจัญมพิใชน่อยน่ผู้ทวีถิ่รผู้ปแบบทวีถิ่เครน่งครจัด แตน่อยน่ท
ผู้ วีถิ่
เนพพื้ อหคำและมจักใชผรผองขจับขคำนกจันในทวีถิ่ประชนุม ซถึถิ่งเรวียกกจันวน่คำกคำรขจับ
กลอนลคคำ

กคำรขจับกลอนลคคำ “พพพื้นเววียง” แพรน่หลคำยทจัว

ถิ่ ไป แมผในปจั จจนุบจันกป็พอ
จะหคำฟจั งไดผ เนพพื้ อหคำเปป็ นกคำรสะทผอนใหผเหป็นถถึงกคำรกดขวีถิ่ ควคำม
ขมขพถิ่นของบรรพบนุรนุษของตนเองในชน่วงทวีถิ่เจผคำอนนุวงศพผผผู้เขผคำปลด
ปลน่อยควคำมทนุกขพยคำกของประชคำชน ทคคำใหผพระองคพตผองสวรรคต
ไปอยน่คำงนน่คำสจังเวช
อะไรเปป็ นสคำเหตนุ?
บทกววี “พพพื้นเววียง” ไดผสะทผอนออกมคำอยน่คำงชจัดแจผงและเปป็ นกคำร
ทผคำทคำยวน่คำ สพิงถิ่ ทวีถิ่กววีบจันทถึกไวผนจัน
พื้ ถผู้กตผองหรพอไมน่ ถผคำถผู้กตผองทคคำไม
เหตนุกคำรณพเหลน่คำนวีพื้ จถึงถผู้กบพิดเบพอนจคำกนจั กประวจัตพิศคำสตรพ
และถผคำเปป็ นควคำมเทป็จ ทคคำไมนจั กประวจัตพิศคำสตรพจถึงไมน่ทคคำกคำรชะลผคำง
ควคำมไมน่ถผู้กตผองนวีพื้เสวีย

พพน
พื้ เววียง: การเดตินทางอวันยาวนาน

วรรณกรรม “พพพื้นเววียง” มวีอคำยนุเทน่คำใดไมน่ปรคำกฏ แตน่กป็พอ

สจันนพิษฐคำนไดผวน่คำ วรรณกรรมเรพถิ่องนวีพื้ แตน่งขถึพื้นชน่วงหลจังจคำกปวี พ.ศ.
๒๓๖๘ คพอหลจังจคำกเหตนุกคำรณพกบถเจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ ตผนฉบจับ
ทวีถิ่คผนพบสน่วนใหญน่เปป็ นใบลคำน และเขวียนดผวยอจักษรพพพื้นเมพองอวีสคำน
 11

มวีอยน่ผู้หลคำยฉบจับ ไมน่ทรคำบวน่คำใครเปป็ นผผผู้เขวียน แตน่เหป็นไดผชจัดวน่คำผผผู้แตน่ง

นน่ คำจะเปป็ นผผผู้ทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพครจังพื้ นจั น
พื้ ดผวย กคำรแตน่งเปป็ นลจักษณะ
กคำรเลน่คำเรพถิ่องทวีถิ่พอจะจคคำไดผของตนเอง เทน่คำทวีถิ่ตรวจสอบขณะนวีพื้ ฉบจับ
ทวีถิ่เกน่คำแกน่ทวีถิ่สนุด เปป็ นฉบจับทวีถิ่คผนพบทวีถิ่หอสมนุดแหน่งชคำตพิ ฉบจับนวีพื้ คจัดลอก
ขถึพื้นเมพถิ่อปวี พ.ศ.๒๔๔๓

“พพพื้นเววียง” ฉบจับหอสมนุดแหน่งชคำตพิ วคำงซนุกอยน่ผู้ในสนุสคำนหนจั งสพอของ

หอสมนุดแหน่งชคำตพิ เขผคำใจวน่คำนค คำมคำจคำกภคำคตะวจันออกเฉวียงเหนพ อใน
สมจัยสมเดป็จฯ กรมพระยคำดคคำรงรคำชคำนนุภคำพยจังดคคำรงพระยศเปป็ น
เสนคำบดวีกระทรวงมหคำดไทย จคำกกคำรสอบถคำมคนเกน่คำคนแกน่ของ
หอสมนุดแหน่งชคำตพิ ปรคำกฏวน่คำ “พพพื้นเววียง” นค คำมคำแปลเปป็ นภคำษคำไทย
กลคำงตจังพื้ แตน่ พ.ศ.๒๔๔๓ เมพถิ่อแรกนค คำมคำไวผทวีถิ่หอสมนุดแลผว เพรคำะ
ตผองกคำรทรคำบวน่คำเปป็ นเรพถิ่องเกวีถิ่ยวกจับอะไร เมพถิ่อนจั กปรคำชญพไทยไดผ
ทรคำบเนพพื้ อหคำอยน่คำงถน่องแทผในพพพื้นเววียงแลผว กป็กลจับนค คำไปซนุกทวีถิ่เดพิม
อวีก และถผู้กตวีตรคำเปป็ นเอกสคำรตผองหผคำมเลยทวีเดวียว เพรคำะมวีเนพพื้ อหคำ
ทวีถิ่กลน่คำวขจัดแยผงกจับพงศคำวดคำรรคำชสคคำนจั กไทย

มวีนจักปรคำชญพรคำชบจัณฑพิตไทยหลคำยคนไดผอน่คำนเอกสคำรชพิพื้นนวีพื้ ดผวย
ควคำมวพิเครคำะหพ แตน่ไมน่มวีใครกลผคำนค คำมคำศถึกษคำเปพิ ดเผยตน่อสคำธคำรณชน
จวบจนกระทจังถิ่ ธวจัช บนุญโณทก ไดผนคคำมคำเผยแพรน่ในกคำรสจัมมนคำ
ประวจัตพิศคำสตรพวคำน ทวีถิ่วพิทยคำลจัยครผู้มหคำสคำรคคำมเมพถิ่อปวี พ.ศ.๒๕๒๑
และตวีพพิมพพเปป็ นเอกสคำรวพิจจัยเรพถิ่อง พพพื้นเววียง: กคำรศถึกษคำ
ประวจัตพิศคำสตรพและวรรณกรรมอวีสคำน ในปวี พ.ศ.๒๕๒๓
 12

เอกสคำร “พพพื้นเววียง” จถึงถผู้กเปพิ ดเผยตน่อสคำธคำรณชน และไดผรจับกคำร

วพิพคำกษพวพิจคำรณพอยน่คำงกวผคำงขวคำงในดผคำนกคำรแสวงหคำขผอเทป็จจรพิง
และกคำรตน่อตผคำนตน่อเนพพื้ อหคำทวีถิ่นคคำออกเผยแพรน่

พติ พื้นเววียง : กลวติธวีการแตต่ง

เปป็ นทวีถิ่นน่คำสจังเกตวน่คำวรรณกรรม “พพพื้นเววียง” เบจันทถึกเรพถิ่องรคำวทวีถิ่ผผผู้

แตน่งตผองกคำรแสดงใหผเหป็นวน่คำเปป็ นเรพถิ่องจรพิง แตน่ตจัวละครกลจับถผู้ก
เปลวีถิ่ยนแปลงไป โดยควคำมจงใจของผผผู้แตน่งใหผเปป็ นเรพถิ่องสมมนุตพิ

เจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ เปลวีย
ถิ่ นเปป็ น พระอนนุรนุธรคำช
เจผคำพระยคำบดพินทรเดชคำ (สพิงหพ) - พระยคำมนุนพินทร, เจผคำลพอชคำ
เจผคำพระยคำคคคำแหงสงครคำม หรพอเจผคำเมพองโครคำช - พระยคำพรหม
ภจักดวี หรพอพระยคำพรหมยกบจัตร
เจผคำนครจคคำปคำศจักดพิ ด - เจผคำจคคำปคำ หรพอเจผคำบคำศจักดพิ ด
กรนุงเทพฯ - กรนุงศรวีอนนุรคำช
เมพองเขมรคำฐ - เมพองเหมรคำษฏรพ
เมพองมนุกดคำหคำร - เมพองบจังมจัก
เมพองนครพนม - เมพองละคร
เมพองนครรคำชสวีมคำ - เมพองครรคำช, นครรคำช
 13

กคำรเปลวีถิ่ยนแปลงตจัวละครดจังกลน่คำว อคำจจะเปป็ นดผวยตผองกคำรเลวีถิ่ยง

กคำรประจจันหนผ คำกจับฝน่ คำยตรงขผคำม ซถึถิ่งทคคำใหผพวกเขคำเหป็นเปป็ นเรพถิ่อง
แตน่งขถึพื้นเปป็ นทคคำนองนพิทคำนไป แตน่ทวีถิ่เปป็ นพวกเดวียวกจับผผผู้แตน่ง ถผคำไดผ
ฟจั งกป็จะทรคำบถถึงจนุดประสงคพ สพิถิ่งดจังกลน่คำวเปป็ นเรพถิ่องนน่ คำศถึกษคำกจันตน่อ
ไปวน่คำ ผผผู้แตน่งมวีจนุดประสงคพอยน่คำงไรแนน่ นอน กคำรเปลวีถิ่ยนแปลงดจัง
กลน่คำวกป็ยจังปรคำกฏในวรรณกรรมเรพถิ่องอพถิ่นๆ ของอวีสคำน ไดผแกน่ มหคำ
กคำพยพเรพถิ่อง “ทผคำวฮน่นุง” หรพอ “เจพอง” กป็มวีกคำรเปลวีถิ่ยนแปลงตจัวละคร
ชพถิ่อบผคำนนคำมเมพองเชน่นกจัน ซถึถิ่งจะมวีเปผคำหมคำยหรพอจนุดประสงคพอยน่คำง
เดวียวกจันหรพอไมน่ สมควรจะคผนควผคำกจันตน่อไป

พพน
พื้ เววียง : ความโดยยต่อ

กลน่คำวถถึงนครเววียงจจันทนพ มวีกษจัตรพิยช
พ ถิ่อ
พ พระอนนุรธ
นุ รคำชเจผคำมวีมเหษวีฝน่คำย
ขวคำชพถิ่อ คคคำปอง ฝน่ คำยซผคำยชพถิ่อ คคคำจจันทรพ มวีพระธคำตนุพนมเปป็ น
ศผู้นยพกลคำงของโลก (ชคำวลคำว)

ควคำมสนุขทวีถิ่เคยมวีมคำในอดวีต ไดผกลจับเปลวีถิ่ยนแปลงเปป็ นควคำมเดพอด

รผอน เกพิดพคำยนุแผน่นดพินแยกและเกพิดฟผคำผน่คำพระธคำตนุพนมอจันเปป็ นทวีส
ถิ่ ก
จั
กคำระบผู้ชคำพจังพพินคำศ และลคำงรผคำยของบผคำนเมพองกป็มคำถถึง

กลน่คำวถถึง หลวงยกบจัตรเมพองโครคำช ขออนนุญคำตมคำยจังรคำชสคคำนจั ก

สยคำมเพพถิ่อขอปรคำบพวกขน่คำทวีถิ่ดอนโขง บผคำนดน่คำน เมพถิ่อไดผพระบรมรคำ
ชคำนนุญคำต หลวงยกบจัตรกป็ดคคำเนพิ นแผนรผคำยของตนเองทจันทวี โดย
 14

ทคคำตจัวเปป็ นผผผู้ยพิถิ่งใหญน่ขผู้ดรวีดชคำวพพพื้นเมพอง เมพองใดไมน่ยอมกป็ยกทจัพ

เขผคำตวี ผผผู้คนลผมตคำยไปเปป็ นจคคำนวนมคำกมวีพระยคำไกรเจผคำเมพองภผู้ขจัน
ไมน่ยอมอน่อนตน่อเมพองโครคำช ไดผฟผองรผองไปยจังรคำชสคคำนจั กสยคำมๆ ไดผ
สน่งคนุณมหคำอมคำตยพขพื้ น
ถึ ไปไตน่สอนควคำม เมพถิ่อพบกจับหลวงยกบจัตร
เมพองโครคำช กป็ไดผรจับสพินบนและไดผฟจังแตน่ขผอควคำมดวีๆ จคำกปคำกของ
หลวงยกบจัตรคนุณมหคำอมคำตยพเดพินทคำงกลจับเพพถิ่อไปรคำยงคำนตน่อรคำช
สคคำนจั กสยคำมพระยคำไกรไดผฟผองรผองไปอวีก คนุณมหคำอมคำตยพกป็เดพิน
ทคำงไปอวีกเชน่นเคย ครคำวนวีพื้ไดผนคคำหลวงยกบจัตรมคำกรนุงเทพฯ ดผวย
หลวงยกบจัตรจจัดเครพถิ่องบรรณคำกคำร มวี เงพิน ทอง เครพถิ่องครคำมของ
ปน่ คำ ขผคำทคำสลงมคำถวคำยตน่อรคำชสคคำนจั กดผวยและในทวีถิ่สนุดหลวงยกบจัตร
กป็ไดผรจับแตน่งตจังพื้ เปป็ นพระยคำพรหมภจักดวี เปป็ นกคำรตอบแทน พรผอมทจังพื้
ใหผสจัญญคำวน่คำเมพถิ่อใดทวีถิ่เจผคำเมพองโครคำชถถึงแกน่อสจัญญคำกรรมแลผวทคำง
กรนุงเทพฯ จะแตน่งตจังพื้ พระยคำพรหมภจักดวีขพื้ น
ถึ ครองเมพองแทน

เมพถิ่อพระพรหมภจักดวีเปป็ นทวีถิ่โปรดปรคำนของรคำชสคคำนจั กสยคำมกป็ไดผตงจั พื้

หนผ คำตจังพื้ ตคำรวีดนคำทคำเรผนชคำวพพพื้นเมพองหนจั กขผอยพิถิ่งขถึพื้นทนุกวจัน ชคำวพพพื้น
เมพองทวีถิ่ถผู้กกดขวีถิ่นจัน
พื้ มวีพวกขน่คำรวมอยน่ผู้ดผวยพวกขน่คำไดผรวมตจัวกจันตน่อสผผู้
และทผคำยทวีส
ถิ่ นุดกป็ไดผภพิกษนุสคำ หรพอเจผคำหจัวสคำเปป็ นผผผู้นคคำในกคำรตน่อสผผู้ พวก
ขน่คำไดผไปขอขถึพื้นเปป็ นไพรน่มคำกมคำย และไดผตงจั พื้ ตจัวเปป็ นอยน่ผู้ทวีถิ่เขคำเกป็ดโงผง
บผคำนหนองบจัว แขวงจคคำปคำศจักดพิ ด

เมพถิ่อมวีพวกขน่คำมคำขถึพื้นมคำกมคำย แทนทวีถิ่พระยคำพรหมภจักดวีจะเขผคำไป
ตน่อสผผู้ กลจับวคำงแผนยจัว ด ละใหผตงจั พื้ ตน
ถิ่ ยนุใหผเจผคำหจัวสคำ เผคำเมพองบคำศจักดพิแ
 15

เปป็ นใหญน่ครองเมพองบคำศจักดพิ ด โดยตนเองจะสนจั บสนนุน เจผคำหจัวสคำ มวี

ควคำมจักใหญน่ใฝน่ สผู้งเปป็ นทนุนเดพิมอยน่ผู้แลผว ไมน่รผผู้แผนของพระยคำพรหม
ภจักดวี กป็เลยยกทจัพไปตวีเมพองบคำศจักดพิ ด โดยมวีทหคำรของพระยคำพรหม
ภจักดวีชน่วยเหลพอดผวย และสคำมคำรถยถึดเมพองไดผและเผคำเมพองทพิพื้งเสวีย
ผผผู้คนในเมพองตน่คำงแดนแตกตพถิ่นและหนวี ไปยจังเมพองตน่คำงๆ รวมทจังพื้
ด นวีไปหคำพระยคำพรหม
เมพองจคคำปคำศจักดพิห

กคำรกระทคคำของเจผคำหจัวสคำ ทคคำควคำมเดพอดรผอนใหผแกน่ขคำวบผคำนเปป็ น
อยน่คำงมคำก ทคคำใหผพระอนนุรนุธรคำช เจผคำเมพองเววียงจจันทนพ ออกปรคำบ
ปรคำม และจจับเจผคำหจัวสคำไดผ เมพถิ่อไดผทคคำกคำรสอบสวนเจผคำหจัวสคำ กป็
สคำรภคำพวน่คำ พระยคำพรหมภจักดวีเปป็ นผผผู้ยนุแหยน่ พระองคพพพิโรธมคำก จถึง
ใหผทหคำรไปตคำมตจัวพระยคำพรหมมคำสอบสวน พระยคำพรหมปฏพิเสธ
และจคำกสคำเหตนุดจังกลน่คำวทคคำใหผทงจั พื้ สองขจัดแยผงกจันมคำกขถึพื้น ในทวีถิ่สนุด
ทจังพื้ พระอนนุรนุธรคำช พระยคำพรหม ลงมคำกรนุงเทพฯ พรผอมทจังพื้ เจผคำหจัว
สคำ และพรรคพวกซถึถิ่งถผู้กขผอหคำขบถ

จคำกกคำรสอบสวนพระยคำพรหมภจักดวี แมผจะมวีควคำมผพิดแตน่กป็ทรง
เหป็นวน่คำมวีคนุณตน่อแผน่นดพินกป็ยกโทษใหผ พระอนนุรนุธรคำชทผู้ลขอใหผ
รคำชบนุตรของพระองคพครองเมพองจคคำปคำศจักดพิ ด กป็ทรงอนนุญคำต พระยคำ
พรหมภจักดวีเหป็นวน่คำ พระอนนุรนุธรคำชมวีอคคำนคำจมคำกขถึพื้นทนุกวจัน จถึงทผู้ลวน่คำ
เมพถิ่อเจผคำเมพองเววียงจจันทนพมวีอคคำนคำจมคำกพวกลคำวกป็จะกลจับไปยจังเมพอง
เววียงจจันทนพหมด มวีทคำงแกผกป็อยน่ผู้ตอ
ผ งจดเลกพวกลคำวเสวียกน่อน ทคำง
รคำชสคคำนจักสยคำมเหป็นชอบดผวย จถึงโปรดเกลผคำฯ ใหผหมพถิ่นภจักดวี หมพถิ่น
 16

พพิทจักษพ ไปเปป็ นแมน่กองสจักเลกทวีถิ่เมพองกคำฬสพินธพนุ ละคร เหมรคำษฐพ บจัง

มนุกอนุบล ตคำมลคคำดจับ พอดวีกจับเจผคำเมพองโครคำชถถึงแกน่อสจัญกรรม
พระยคำพรหมภจักดวีกป็ไดผโปรดเกลผคำฯ ใหผครองเมพองแทน กคำรสจักเลก
จถึงทววีควคำมรนุนแรงขถึพื้น ชคำวบผคำนชคำวเมพองเดพอดรผอนมคำกขถึพื้นทนุกวจัน
ผผผู้คนถผู้กกวคำดตผอนยผคำยถพิถิ่นฐคำนพลจัดนคำคคำทวีอ
ถิ่ ยน่ผู้และตน่คำงหนวี ไปพถึถิ่ง
เมพองเววียงจจันทนพ

ควคำมขจัดแยผงทววีอยน่คำงรนุนแรงขถึพื้นทนุกวจัน ระหวน่คำงเจผคำเมพอง
เววียงจจันทนพกจับพระยคำพรหมภจักดวี และถถึงจนุดระเบพิดเมพถิ่อพระยคำ
พรหมภจักดวีแจผงไปยจังเมพองบคำศจักดพิใด หผนคคำทหคำรไปตวีพวกขน่คำ เจผคำบคำ
ศจักดพิได มน่พอใจจถึงไปทผู้ลเจผคำเมพองเววียงจจันทนพ เววียงจจันทนพทรงกรพิพื้ว
พระยคำพรหมภจักดวีมคำก เพรคำะทคคำควคำมเดพอดรผอนใหผแกน่ชคำวลคำว
และขน่คำมคำกขถึพื้นทนุกวจัน จถึงจจัดทจัพจคำกเววียงจจันทนพ ออกกวคำดลผคำงกอง
สจักเลก และหมคำยลผมอคคำนคำจของพระยคำพรหมภจักดวีดผวย เพรคำะ
เหป็นควคำมชจัว
ถิ่ รผคำยของพวกเหลน่คำนวีพื้ มคำกมคำยเพรคำะนอกจคำกจะทคำรนุณ
ประชคำชนแลผว แมผแตน่ขผคำทคำสทวีถิ่อยน่ผู้รจักษคำพระธคำตนุพนมกป็ถผู้กพวก
พระยคำพรหมภจักดวีกวคำดตผอนไปเสวียสพิพื้น อจันเปป็ นกคำรลบหลน่ผู้ดผู้หมพิถิ่น
ตน่อพระศคำสนคำอยน่คำงมคำก

ทจัพของพระอนนุรนุธรคำช เจผคำเมพองเววียงจจันทนพ ไดผจจับนคำยกองสจักเลก

และเจผคำเมพองทวีถิ่ขน่มเหงรคำษฎรพฆน่คำเสวียสพิพื้น ทนุกคนกลจัวพระบคำรมวี ใน
ทวีถิ่สนุดเววียงจจันทนพกป็เดพินทจัพเขผคำสน่ผู้โครคำช กรรมกคำรเมพองยอม
อน่อนนผ อม ขณะนจั น
พื้ พระพรหมภจักดวีหคำยไปไมน่ปรคำกฏตจัว ทจัพ
 17

เววียงจจันทนพรวบรวมทรจัพยพสมบจัตพิและกวคำดตผอนผผผู้คนไปกจักกจันไวผ
ทวีถิ่คน่คำยมผู้ลเคป็ง (ทน่นุงสจัมรพิด) อวีกสน่วนหนถึถิ่งกป็ออกลน่คำตจัวพระยคำพรหม
ภจักดวี โดยมวีพระยคำไกรเปป็ นหจัวหนผ คำ

ดผู้เหมพอนจะเปป็ นแผนกคำรของพระยคำพรหมภจักดวี ซถึถิ่งคอยหลบซน่อน

อยน่ท
ผู้ วีถิ่เมพองขนุขจัน พอทรคำบขน่คำววน่คำพรรคพวกถผู้กกวคำดตผอนไปกจักกจัน
ทวีถิ่คน่คำยมผู้ลเคป็ง พระยคำพรหมภจักดวีกป็ปลอมตจัวเปป็ นไพรน่แลผวลอบเขผคำ
มคำอยน่ผู้ในคน่คำยมผู้ลเคป็ง วคำงแผนกจับลผู้กนผ องในกคำรทวีถิ่จะหยนุดยจังพื้ กคำรก
วคำดตผอนไปเววียงจจันทนพใหผชผคำลง เชน่น ขอหยนุดเพพถิ่อรวบรวม
ครอบครจัวทวีถิ่กระจจัดกระจคำยใหผครบถผวนเสวียกน่อน ขอซน่อมพคำหนะ
ในกคำรขนเสบวียงเปป็ นตผน เจผคำเมพองเววียงจจันทนพ ทรงอนนุญคำต และ
พระองคพเสดป็จไปรวบรวมไพรน่พลในเมพองอพถิ่นๆ ตน่อไป ไดผแกน่
กคำฬสพินธพนุ ละคร แปะ (บนุรวีรจัมยพ) ปจั ก (ปจั กธงชจัย) รผอยเอป็ด ในขณะ
นจั น
พื้ ทคำงคน่คำยมผู้ลเคป็งกน่อควคำมไมน่สงบ ไดผฆน่คำพวกทหคำรเววียงจจันทนพ
ตคำยเกพอบหมด และพน่คำยแพผหนวี ไป เจผคำเมพองเววียงจจันทนพ ทรคำบขน่คำว
กป็พพิโรธมคำก จถึงจจัดใหผถอยทจัพกน่อน และใหผรวีบรวบรวมไพรน่พล
อพยพกลจับเววียงจจันทนพ

ควคำมทรคำบมคำถถึงรคำชสคคำนจักสยคำมจคำกเมพองโครคำช ซถึถิ่งทคำง
กรนุงเทพฯ ทรคำบเพวียงวน่คำ เจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ เปป็ นขบถ จถึงโปรด
ใหผพระยคำมนุนพินทรเจผคำลพอเดช (เจผคำพระยคำบดพินทรพเดชคำสพิงหพ สพิงห
เสนวี ยพ) เมพถิ่อทจัพทคำงกรนุงเทพฯ ขถึพื้นไป ทจัพลคำวแตกพน่คำยไปยจับเยพิน
เจผคำเมพองเววียงจจันทนพเหป็นลคำงพน่คำยของตนเอง จถึงหมคำยทวีถิ่จะไปพถึถิ่ง
 18

แกว (ญวน) แตน่ในทวีถิ่สนุดพระองคพถผู้กทจัพหลวงของไทยจจับตจัวไดผ

และถผู้กสน่งตจัวไปยจังกรนุงเทพฯ ในทวีถิ่สนุดถถึงแกน่ทพิวงคต ไปสน่ผู้สวรรคพชน
จั พื้
ไตรตรถึงษพ

หลจังจคำกสวรรคพของเจผคำอนนุวงศพ เนพพื้ อหคำไดผกลน่คำวถถึงสงครคำมระหวน่คำง

ไทยกจับเววียดนคำม
 19

พพน
พื้ เววียง : บทวติเคราะหรเนพ พื้ อหา

เปป็ นกคำรยคำกในกคำรทวีถิ่จะวพิเครคำะหพวน่คำ สคำเหตนุกคำรขบถของเจผคำ

อนนุวงศพทวีถิ่แทผจรพิงนจั น
พื้ เปป็ นอยน่คำงไร เพรคำะถผคำจะศถึกษคำสคำเหตนุ นจั ก
ประวจัตพิศคำสตรพกป็ใชผเอกสคำรทวีถิ่บจันทถึกถถึงเหตนุกคำรณพนจัน
พื้ ๆ นอกจคำกผผผู้
ศถึกษคำจะตผองใชผควคำมพยคำยคำมจะเขผคำถถึงเอกสคำรแลผว ยจังจะตผอง
พยคำยคำมเขผคำใจวน่คำฝน่ คำยไหนเปป็ นผผผู้บจันทถึกขถึพื้นและมวีเปผคำหมคำยอยน่คำงไร

ในทวีถิ่นวีพื้ตผองกคำรจะแสดงใหผเหป็นวน่คำผผผู้เขวียน เรพถิ่องพพพื้นเววียงมวีควคำมคพิด
เหป็นอยน่คำงไร ตน่อเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิดขถึพื้น ตน่อผผผู้คนทวีถิ่เขคำผน่คำนพบไมน่วน่คำคน
ไทย – ลคำว – ญวน ตน่อผผผู้กดขวีถิ่และผผผู้ถผู้กกดขวีถิ่ กคำรวพิเครคำะหพเนพพื้ อหคำ
จถึงดคคำเนพินตคำมควคำมคพิดของผผผู้เขวียน “พพพื้นเววียง” และพยคำยคำม
ตรวจสอบกจับเอกสคำรอพถิ่นๆ บผคำงวน่คำ แตกตน่คำงหรพอเหมพอนกจันอยน่คำงไร
แตน่มพิไดผตจัดสพินโดยเดป็ดขคำดใหผเหป็นวน่คำเอกสคำรฝน่ คำยใดควรจะถผู้กตผอง

ในสคำยตคำของผผผู้เขวียนพพพื้นเววียงนจั น
พื้ จะเหป็นวน่คำ แมผลจักษณะรจัฐ
ประชคำชคำตพิยจังมพิไดผเกพิดขถึพื้น แตน่ลจักษณะทคำงวจัฒนธรรมของไทย
กรนุงเทพฯ และลคำวนจั น
พื้ ไมน่เหมพอนกจัน แตน่มวีลจักษณะรน่วมกจันอยน่ผู้คพอ
พระพนุทธศคำสนคำและภคำษคำ

แตน่ในดผคำนขผอเทป็จจรพิง กรนุงเทพฯ มองลคำวในสคำยตคำของผผผู้มวี

อคำรยธรรมอจันสผู้งสน่งมองมนนุษยพทวีถิ่ดผอยทคำงวจัฒนธรรมกวน่คำตน
ฉะนจั น
พื้ คนในดพินแดนตอนเหนพ อของกรนุงเทพฯ บรพิเวณลน่นุมแมน่นพื้ค คำ
 20

สคำขคำของแมน่นพื้ค คำเจผคำพระยคำ คพอ ลผคำนนคำนจั ถิ่นเอง ซถึถิ่งกรนุงเทพฯ เรวียก

วน่คำ ลคำวเชวียงใหมน่หรพอลคำวลผคำนนคำ สน่วนลคำวทคำงตะวจันออกของ
กรนุงเทพฯ เรวียกวน่คำ ลคำวลผคำนชผคำง คนกรนุงเทพฯ มองคนกลน่นุมนวีพื้ ดผวย
ลจักษณะกคำรดผู้ถผู้กเหยวียดหยคำมตคำมลจักษณะเชพพื้อชคำตพิ ดจังปรคำกฏใน
วรรณกรรมรคำชสคคำนจักเรพถิ่องขนุนชผคำงขนุนแผน หรพอกรณวีเจผคำดคำรคำรจัศมวี
เปป็ นตผน

ในทคำงดผคำนกคำรเมพอง “ลคำวลผคำนชผคำง” ถพอเปป็ นประเทศรคำชของ

สยคำม และมวีควคำมสจัมพจันธพกจันอยน่คำงดวี ตจังพื้ แตน่สมจัยอยนุธยคำเปป็ นตผนมคำ
เพรคำะมวีควคำมใกลผชพิดกจันทจังพื้ ทคำงดผคำนศคำสนคำ ภคำษคำ วจัฒนธรรม
และมวีควคำมกลมกลพนผสมผสคำนกจันทคำงเชพพื้อชคำตพิเปป็ นอยน่คำงดวี จคำก
สพิถิ่งตน่คำงๆ ดจังกลน่คำว ทคคำใหผลคำวมวีควคำมสคคำนถึ กในฐคำนะของ
ประเทศรคำชคน่อนขผคำงดวีกวน่คำดพินแดนประเทศรคำชอพถิ่นๆ เชน่น มลคำยผู้
เขมร กคำรยอมรจับอคคำนคำจจคำกศผู้นยพกลคำงรคำชสคคำนจั กกรนุงเทพฯ ทคคำใหผ
ชนชจัน
พื้ ผผผู้นคคำของลคำวถผู้กจผู้งในไดผงน่คำย ในแงน่กคำรอภพิเษกสมรสกจัน
ระหวน่คำง 2 รคำชวงศพ กคำรสน่งเจผคำนคำยขจัน
พื้ สผู้งเขผคำมคำศถึกษคำในรคำชสคคำนจั ก
สยคำม
19

นอกจคำกกคำรทวีถิ่รคำชสคคำนจักสยคำม ทคคำใหผลคำวยอมรจับแลผว กรนุงเทพฯ

(กน่อนขบถเจผคำอนนุวงศพ) กป็มพิไดผเขผคำไปแทรกแซงเกวีถิ่ยวกจับกคำร
ปกครองภคำยในของลคำวมคำกนจั ก รคำชสคคำนจั กลคำวปฏพิบจัตพิเพวียงแตน่กคำร
สน่งดอกไมผเงพิน ดอกไมผทอง เปป็ นเครพถิ่องรคำชบรรณกคำรมคำยจัง
กรนุงเทพฯ เพวียงสคำมปวี ตน่อหนถึถิ่งครจังพื้ เทน่คำนจั น
พื้ และรคำชสคคำนจั กสยคำมไมน่มวี
 21

อะไรมคำกไปกวน่คำกคำรแตน่งตจังพื้ เจผคำมหคำชวีวพิตของลคำวขถึพื้นเปป็ นประมนุข

ในฐคำนะเจผคำของประเทศรคำช

อยน่คำงไรกป็ตคำม สพิถิ่งทวีถิ่กรนุงเทพฯ ประหวจัน

ถิ่ พรจัน
ถิ่ พรถึงอยน่ผู้ตลอดเวลคำคพอ
เววียดนคำม ซพถิ่งไดผพยคำยคำมทวีถิ่จะขยคำยอคคำนคำจเขผคำมคำในเขมรและลคำว
ฉะนจั น
พื้ บคำงครจังพื้ จถึงทคคำใหผกรนุงเทพฯ ระแวงตน่อรคำชสคคำนจั กลคำววน่คำจะไป
เขผคำกจับเววียดนคำม และกคำรทวีถิ่เววียดนคำมเขผคำมคำมวีอคคำนคำจเหนพ อลคำวนจั น
พื้
เปป็ นสพิถิ่งทวีถิ่ไทยยอมไมน่ไดผอยน่คำงเดป็ดขคำด

จคำกประเดป็นนวีพื้เอง ผผผู้เขวียน “พพพื้นเววียง” ชวีพื้ใหผเหป็นวน่คำสคำเหตนุใหผรคำช

สคคำนจั กสยคำมมองดผู้ลคำวอยน่คำงวพิตกหวจัน
ถิ่ ไหว และหวคำดระแวง สพิงถิ่ นวีพื้
เองทคคำใหผรคำชสคคำนจักสยคำมจะตผองสน่งคนของตนเองทวีถิ่ไวผใจขถึพื้นไป
สอดสน่องพฤตพิกรรมของเจผคำเมพองตน่คำงๆ ในหจัวเมพองลคำว และไดผยก
บจัตรเมพองนครรคำชสวีมคำ (ทองอพินทรพ) เปป็ นผผผู้สพบขน่คำวและสน่งขน่คำว ตน่อ
มคำยกบจัตรกป็ไดผรจับกคำรสนจับสนนุนจคำกรคำชสคคำนจั กสยคำมใหผเปป็ น
“พระยคำกคคำแหงสงครคำม” และทผคำยสนุดกป็ไดผเปป็ นเจผคำเมพอง
นครรคำชสวีมคำ

แมผไดผเปป็ นเจผคำเมพองนครรคำชสวีมคำแลผว พระยคำคคคำแหงสงครคำมกป็ยจัง

ทะเยอะทะยคำนทวีถิ่จะเปป็ นใหญน่ทส
วีถิ่ นุดเหนพ อเจผคำเมพองในหจัวเมพองลคำว
ทจังพื้ หมด และอนุปสรรคอยน่ท
ผู้ วีถิ่เจผคำอนนุวงศพ เพรคำะพระองคพคนุมเมพองทวีถิ่
ใหญน่ทวีถิ่สนุดคพอเววียงจจันทนพและจคคำปคำศจักดพิ ด ทจังพื้ เปป็ นเจผคำชวีวพิตโดยสคำย
เลพอดของลคำวอยน่คำงแทผจรพิง อวีกทจังพื้ เจผคำอนนุวงศพยจังเจรพิญเตพิบโตในรคำช
 22

สคคำนจั กสยคำม มวีควคำมใกลผชพิดสนพิ ทสนมกจับเชพพื้อสคำยชจัน

พื้ สผู้งในรคำชวงศพ
เปป็ นอยน่คำงดวี จคำกสพิถิ่งดจังกลน่คำวจถึงเปป็ นขผอยน่นุงยคำกพอสมควรในกคำรทวีถิ่
จะทคคำลคำยเจผคำอนนุวงศพ

กระนจั น
พื้ กป็ตคำม พระยคำคคคำแหงสงครคำมกป็หคำไดผหยนุดยจังพื้ ควคำม
พยคำยคำมของตนไมน่ ปรคำกฏวน่คำไดผพยคำยคำมสนจั บสนนุนผผผู้นคคำของชนใน
ทผองถพิถิ่นนจั น
พื้ ๆ ทะเลคำะเบคำะแวผงกจัน ซถึถิ่งนค คำไปสน่ผู้ควคำมไมน่สงบและเกพิด
สงครคำม นจับเปป็ นกคำรทคคำลคำยฐคำนควคำมมจัน
ถิ่ คง

ในทวีส
ถิ่ นุดกป็เกพิดขบถขถึพื้น ซถึถิ่งภพิกษนุสคำแหน่งเขคำเกวียดโงผงเปป็ นผผผู้นคคำ พระ
รคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพบจันทถึกเหตนุกคำรณพไวผวน่คำ “เมพถิ่อเดพอน ๔
แรม ๑๑ คคถิ่คำ ปวี เถคำะ เอกศก (พ.ศ.๒๓๖๒) นจั น
พื้ มวีศนุภอจักษรเจผคำนคร
จคคำปคำศจักดพิ ด (หมคำนผ อย) บอกมคำกรนุงเทพฯ วน่คำ อผคำยสคำเกวียดโงผง ตจังพื้
ตจัวเปป็ นผผผู้วพิเศษทวีถิ่เมพองสคำลวจัน เมพองคคคำทอง เมพองอจัตบพอ มวีพวกขน่คำ
เปป็ นพรรคพวกดผวยประมคำณ ๓,๐๐๐ คน อผคำยสคำเกวียดโงผงยกขผคำม
นคพื้ คำโขงมคำตวีนครจคคำปคำศจักดพิ ด เจผคำจคคำปคำศจักดพิท
ด ผคำวเพวีพื้ย รคำษฎรพคำกจัน
อพยพไปอยน่บ
ผู้ ผคำนเจวียม เมพองอนุบลฯ ทรงทรคำบจถึงโปรดฯ ใหผมวีสคำสพน
ตรคำใหผเจผคำนครรคำชสวีมคำยกทจัพไปจคำกเมพองนครรคำชสวีมคำทคำงหนถึถิ่ง
ใหผเจผคำอนนุวงศพเจผคำนครเววียงจจันทนพ ยกทจัพไปอวีกทคำงหนถึถิ่ง กองทจัพ
เจผคำรคำชบนุตร (โยน่) เววียงจจันทนพ จจับตจัวอผคำยสคำเกวียดโงผงไดผจถึงสน่งมคำ
กรนุงเทพฯ
21
 23

ขบถสคำเกวียดโงผงในสคำยตคำของกรนุงเทพฯ มองไปวน่คำเกพิดขถึพื้นเพรคำะ
สคำเกวียดโงผงทะเยอทะยคำนใฝน่ สผู้ง เมพถิ่อไดผรบ
จั กคำรสนจับสนนุนจคำกชคำว
พพพื้นเมพอง โดยเฉพคำะพวกขน่คำแลผวกป็กอ
น่ กคำรขบถ และถผู้กปรคำบลง
อยน่คำงรคำบคคำบ

ในทจัศนะของทผองถพิถิ่น กคำรเกพิดขบถดจังกลน่คำวมวีพพื้ น
พ ฐคำนมคำจคำกกคำร
กดขวีถิ่ของผผผู้ปกครองทวีถิ่มวีตน่อผผผู้อยน่ผู้ใตผปกครอง เพรคำะเรคำทรคำบวน่คำ ใน
ชน่วงสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 2 ไดผมวีพระรคำชบจัญญจัตพิเกณฑพแรงงคำนไพรน่ โดย
กคำรสจักเลก
22
ชคำวพพพื้นเมพองในหจัวเมพองอวีสคำนถผู้กกวคำดตผอนลงมคำสจัก
เลกทวีถิ่กรนุงเทพฯ และปรคำกฏวน่คำไมน่ไดผผลเพรคำะไพรน่หนวี กจันมคำก จถึงมวี
กคำรแกผไขโดยกคำรนค คำแมน่กองสจักเลกขถึพื้นไปสจักกจันในทผองทวีถิ่นจัน
พื้ ๆ
แตน่ละเมพองในหจัวเมพองอวีสคำน เจผคำเมพองและเจผคำหนผ คำทวีถิ่ตน่คำงกวคำดตผอน
ชคำวบผคำนมคำนจักเลกซถึถิ่งแขน่งขจันกจันวน่คำ เมพองใดไดผมคำกกวน่คำกป็จะเปป็ นทวีถิ่
โปรดปรคำนกวน่คำ ปรคำกฎวน่คำรคำษฎรไดผรจับควคำมเดพอดรผอนแสนเขป็ญ
โดยเฉพคำะพวกชคำวขน่คำถผู้กกวคำดตผอนมคำเปป็ นทคำสรจับใชผอยน่คำง
มคำกมคำย

ขณะนจัน
พื้ เองกป็มผ
วี ม
ผผู้ บ
วี ญ
นุ เกพิดขถึน
พื้ คพอ “ภพิกษนุสคำ” ตคำมเอกสคำรพพน
พื้ เววียง
กลน่คำววน่คำ ทน่คำนเปป็ นสมณะทวีม
ถิ่ จ
วี รพิยวจัตรดวี ชคำวบผคำนเลพถิ่อมใสศรจัทธคำ
ภพิกษนุสคำมวีเชพพื้อสคำยเปป็ นชคำวเมพองเววียงจจันทนพ หนวี กคำรกวคำดตผอนจคำก
กองทจัพไทยในสงครคำมสมจัยกรนุงธนบนุรวี (พ.ศ.๒๓๒๑) ภพิกษนุสคำหนวี
มคำอยน่ผู้ในนครจคคำปคำศจักดพิ ด และไดผออกบวชเปป็ นสมณะ เปป็ นทวีถิ่ศรจัทธคำ
ด คำฏพิหคำรยพ และพวกขน่คำ
แกน่ชคำวบผคำนและเลพถิ่องลพอกจันวน่คำมวีอพิทธพิฤทธพิ ป
 24

ถพอวน่คำภพิกษนุสคำเปป็ นทผคำวฮน่นุง (เจพจอง) ววีระบนุรนุษแหน่งพนุทธศตวรรษทวีถิ่ ๑๖

ลงมคำเกพิดเปป็ นทผคำวธรรมมพิกรคำชในชคำตพินวีพื้ เปป็ นผผผู้ลงมคำปรคำบยนุคเขป็ญ
ใหผแกน่พวกขน่คำและพวกลคำว
23

“เฮคำกป็ สรญคำณเหป็น แตน่หลจังเคยสรผคำง

เฮคำกป็ มคำอยน่ผู้นวีพื้ สคำมชคำตพิดวีหลวี
เฮคำหคำก เปป็ นรคำชคำ แมน่นเจพองหคำญ
ฝผู้งหมน่ผู้ ไทยชคำวขน่คำ ยพินดวีชมชพถิ่น
บจัดนวีพื้ เจผคำแหน่งเฮคำเกพิดแลผว คคคำฮผอนบน่มพิ” (พพพื้นเววียง)

กคำรซน่องสนุมผผผู้คนของภพิกษนุสคำใน “พพพื้นเววียง” กลน่คำววน่คำพระยคำ

ถิ่ ยนุใหผพวกภพิกษนุสคำเผคำเมพองจคคำปคำศจักดพิ ด เพรคำะเจผคำ
กคคำแหงสงครคำมยจัว
ด ผู้กเผคำและ
เมพองทคคำควคำมเดพอดรผอนใหผพวกขน่คำ ในทวีถิ่สนุดจคคำปคำศจักดพิถ
ภพิกษนุสคำกลจัวควคำมผพิดกป็หนวีไปอยน่ผู้ทวีถิ่เขคำเกวียดโงผง

กคำรกน่อควคำมไมน่สงบของชคำวเมพองในครจังพื้ นจั น
พื้ ทรคำบขน่คำวไปถถึง
กรนุงเทพฯ รคำชสคคำนจักสยคำมสจังถิ่ ใหผทคำงเมพองเววียงจจันทนพ และ
นครรคำชสวีมคำปรคำบขบถ ปรคำกฏวน่คำเจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ จจับตจัว
ภพิกษนุสคำไดผ เมพถิ่อนค คำตจัวสอบสวน ภพิกษนุสคำสคำรภคำพวน่คำพระยคำกคคำแหง
สงครคำมเปป็ นผผผู้ยนุยง เรพถิ่องนวีพื้ในเอกสคำรกรนุงเทพฯ มพิไดผกลน่คำวถถึง แตน่
วพิเครคำะหพจคำกเหตนุกคำรณพปรคำกฏวน่คำนน่ คำจะเปป็ นจรพิง เพรคำะวน่คำทจังพื้ เจผคำ
อนนุวงศพและพระยคำกคคำแหงสงครคำมเดพินทคำงเขผคำกรนุง ผลปรคำกฎวน่คำ
ในกคำรสพบสวนครจังพื้ นจั น
พื้ ผผผู้ไดผรจับควคำมดวีควคำมชอบคพอเจผคำอนนุวงศพ
 25

พื้ พระองคพทผู้ลขอเมพองจคคำปคำศจักดพิใด หผแกน่เจผคำรคำชบนุตร

เพรคำะครจังพื้ นจั น
(โยน่) ขถึพื้นครอง รคำชสคคำนจักสยคำมยพินยอมใหผตคำมคคคำขอ แสดงใหผเหป็น
วน่คำในระยะนจั น
พื้ รคำชสคคำนจักสยคำมยจังเหป็นวน่คำเจผคำอนนุวงศพเปป็ นคนจงรจัก
ภจักดวีตน่อกรนุงเทพฯ และเปป็ นผผผู้นคคำทวีถิ่มวีควคำมสคำมคำรถ กคำรทวีถิ่กรนุงเทพฯ
ด ป็เทน่คำกจับวน่คำอคคำนคำจ
ยอมใหผเจผคำรคำชบนุตร (โยน่) ขถึพื้นครองจคคำปคำศจักดพิก
ของเววียงจจันทนพมวีมคำกขถึพื้นกวน่คำแตน่กน่อน

ในเรพถิ่องกคำรตจังพื้ เจผคำรคำชบนุตร (โยน่) รคำชโอรสของเจผคำอนนุวงศพเปป็ นเมพอง

จคคำปคำศจักดพิ ด ดผู้ออกจะเปป็ นเรพถิ่องละเอวียดอน่อนสคคำหรจับรคำชสคคำนจั กสยคำม
เปป็ นอจันมคำก วพิเครคำะหพดผู้จคำกพระรคำชพงศคำวดคำรกรนุงรจัตนโกสพินทรพ
รจัชกคำลทวีถิ่ 2 ฉบจับสมเดป็จฯ กรมพระยคำดคคำรงรคำชคำนนุภคำพ ไดผกลน่คำว
ถถึงเบพพื้องหลจังเรพถิ่องนวีพื้วน่คำ เชพพื้อพระวงศพชน
จั พื้ สผู้งสน่วนใหญน่ไมน่มวีใครเหป็น
ชอบดผวย โดยเฉพคำะเจผคำฟผคำกรมหลวงพพิทจักษพมนตรวี ถถึงกจับรจับสจังถิ่ ใน
ทผองพระโรงตน่อหนผ คำพระพจักตรพรจัชกคำลทวีถิ่ ๒ บรมวงศคำนนุวงศพ และ
ขนุนนคำงชจัน
พื้ ผผผู้ใหญน่วน่คำ “อยคำกจะรผผู้นจัก ใครเปป็ นผผผู้จจัดแจงเพป็ดทผู้ลใหผเจผคำ
รคำชบนุตรเววียงจจันทนพ ไปเปป็ นเจผคำเมพองจคคำปคำศจักดพิ ด แตน่เพวียงพน่อมวี
อคคำนคำจอยน่ข
ผู้ ผคำงฝน่ คำยเหนพอกป็พอแลผว ยจังจะเพพิถิ่มเตพิมใหผลผู้กไปมวีอคคำนคำจ
โอบลงมคำทคำงฝน่ คำยตะวจันออกเฉวียงเหนพ ออวีกดผคำน ๑ ตน่อไป จะไดผ
ควคำมรผอนใจดผวยเรพถิ่องนวีพื้ ”
24

คคคำประชดประชจันดจังกลน่คำว พระรคำชพงศคำวดคำรฉบจับนวีพื้ ยจังระบนุดผวย

วน่คำ บรพิภคำษขถึพื้นมคำหนผ คำพระทวีถิ่นจัถิ่งและตน่อหนผ คำกรมหมพถิ่นเจษฎคำ
บดพินทรพ (รจัชกคำลทวีถิ่ ๓) เพรคำะเหป็นวน่คำเปป็ นเจผคำกวีพื้เจผคำกคำรสนจั บสนนุนขผอ
 26

เรวียกรผองของเจผคำอนนุวงศพ ซถึถิ่งไมน่เปป็ นทวีถิ่พอพระทจัยของเจผคำฟผคำกรม

หลวงพพิทจักษพมนตรวีและพรรคพวกเพรคำะเหป็นวน่คำเจผคำอนนุวงศพมวี
อคคำนคำจมคำกเกพินไป และเจผคำฟผคำกรมหลวงพพิทจักษพมนตรวี เสนอใหผ
ด ตน่ในทวีถิ่สนุดรจัชกคำลทวีถิ่ ๒ กป็
เมพองนครรคำชสวีมคำควบคนุมจคคำปคำศจักดพิแ
คลผอยตคำมขผอเสนอของกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพ

จะเหป็นไดผวน่คำ พระยคำกคคำแหงสงครคำมพน่คำยแพผตน่อเจผคำอนนุวงศพแตน่
อยน่คำงไรกป็ตคำมกป็ยจังมวีสพิถิ่งทวีถิ่พระยคำกคคำแหงสงครคำมประสพควคำม
สคคำเรป็จ คพอกคำรทวีถิ่ทคคำใหผรคำชสคคำนจั กสยคำมเกพิดควคำมคพิดแตกแยกกจัน
ออกเปป็ นสองฝน่ คำย และเมพถิ่อกลจับไปถถึงอวีสคำน “พพพื้นเววียง” กลน่คำววน่คำ
พระยคำกคคำแหงสงครคำม ไดผเสนอตน่อรคำชสคคำนจั กสยคำมใหผทคำง
กรนุงเทพฯ สน่งคนไปสจักเลกพวกลคำวโดยดน่วน เพรคำะกลจัวทคำง
เววียงจจันทนพมวีอคคำนคำจมคำกเกพินไป พอดวีกจับในขณะนจั น
พื้ เจผคำเมพอง
นครรคำชสวีมคำถถึงแกน่อสจัญกรรมอยน่คำงกระทจันหจัน รคำชสคคำนจั กสยคำมจถึง
แตน่งตจังพื้ ใหผพระยคำกคคำแหงสงครคำมขถึพื้นครองเมพองแทนทจันทวี

กคำรกดขวีถิ่รคำษฎรทวีถิ่ออกมคำในรผู้ปกคำรขผู้ดรวีดภคำษวี กคำรสจักเลกกป็เรพิถิ่มทววี
ควคำมรนุนแรงขถึพื้น ซถึถิ่งสพิถิ่งดจังกลน่คำวเปป็ นตจัวเรน่งทวีถิ่ทคคำใหผหจัวเมพองลคำวระ
ลคถิ่คำระสคำยอยน่คำงรวดเรป็ว

“มจันกป็ จจัดคนไดผ โยธคำพจันหนถึถิ่ง

ไปนจั ถิ่งตผอน ขนจันไวผทวีถิ่โขง หจัน
พื้ แลผว
ฝผู้งชคำวคผคำ นคำวคำขวีพื้ลน่อง มคำนจั น
พื้
 27

มจันกป็ จจับผผู้กไวผ เทฮพพื้อรบเอคำ แทผแลผว

มจันกป็ ทคคำลจับเลวีย
พื้ ว กจังวลหลคำยสพิถิ่ง

มจันกป็แขป็งวน่คำ เปป็ นขผคำเจผคำ บน่มวียผคำนหยน่อนใผ

แทผแลผว
เลยเลน่คำ อจัปปลคำภคผคำ บน่มวีใผเทวีถิ่ยวทน่อง มคำนจั น
พื้
มจันกป็ ทคคำแกน่เขผม เปป็ นเจผคำผผผู้เดวียว แทผแลผว
มจันกป็ แขป็งขน่มแพผ หจัวเมพองทจังพื้ แปด
จจักเขผคำ เปป็ นขน่คำวแกผว ตวีขน่คำหมน่ผู้ละแด
คนกป็ ตคำยมอดเมวีพื้ยน มวีหลคำยอนจั นตพเนก จรพิง
แลผวฯ

“เจผคำกป็ สมเสพชผผู้ สคำยหมน่ผู้ไทยครจัว

เหมพอนดจัง เดวียรฉคำนสจัตวพ บน่กลจัวสจังแทผ
มจันกป็ ทคคำลบเลวีย
พื้ ว หลคำยสพิถิ่งนคำนคำ
ผพิเอคำ เขคำคนตคำย ขน่มเหงจรพิงแทผ
หญพิงใด นมยคำนนจั น
พื้ จคคำเสวียพอบคำท
หญพิงใด นมเคน่งนจั น
พื้ เสวียแทผหผคำสลถึง หจัน
พื้ แลผว
ยคำมเมพถิ่อ กคำรเมพองฮผอน ลผู้กอน่อนบน่ทจันกพิน
มจันจจัก เนพิถิ่นนคำนเสวีย หน่คำงกคำรภคำยหนผ คำ
อจันนวีพื้ จคำแตน่นผอย หวนเหตนุพองคำม เจผคำเอย
ครจัน
พื้ วน่คำ จคำไปเหมพิด หนน่ คำยสะอคำงบน่ควรเจผคำ
พอเมพถิ่อ เหมพิดเขตแลผว นมแหน่งฤดผู้ฝน
 28

ฝผู้งหมน่ผู้ นคำยกองสจัก ออกมคำหลคถิ่คำซคพื้คำฯ

เจผคำกป็ อคำญจัตพิใหผ ฝผู้งหมน่ผู้กองสจัก
สผู้จถึง ไปเขวียนเอคำ ซพถิ่อเขคำตงเสวีพื้ยง
ตจังพื้ แตน่ หญพิงซคำยซผอน ผจัวเมวียมวีคน่ผู้
ซคำยบน่ มวีคน่ผู้ซผอน เอคำแทผทวีเดวียว หจัน
พื้
เทอญ

เขคำกป็ แจผงขผอแลผว เลยเลน่คำลคำไป

เถพิงกคำฬสพินธพนุ เรน่งคนมคำเฝผคำ
สจักเลกพรผอม ทจังพื้ เขวียนเอคำซพถิ่อ
หมดถผวนแลผว กลคำยขถึพื้นสน่ผู้ละคร
ซคำยละครฟผคำว จจัดกจันปจั ดขอด
มคำกน่อตจังพื้ ศคำลกวผคำงถผคำนคำย
เจผคำฮอดแลผว พจักจอดในศคำล
ฝผู้งเสนคำ เรน่งคนมคำเฝผคำ
สจักเลขพรผอม เขวียนขพถิ่อนคำมกร
ทจังพื้ วจันคพน บน่ขคำดยคำมครคำวนผ อย”
(พพพื้นเววียง)

กคำรกวคำดตผอนผผผู้คนมคำสจักเลก ทคคำควคำมระสคถิ่คำระสคำยตน่อหจัวเมพอง
อวีสคำนมคำกนจัก เพรคำะวพิธวีกคำรทวีถิ่คอ
น่ นขผคำงจะรนุนแรงและโหดรผคำยตคำม
พรรณนคำไวผใน “พพพื้นเววียง” ซถึถิ่งวพิเครคำะหพดผู้นน่คำจะเหป็นจรพิง เพรคำะกคำร
สจักเลกซถึถิ่งมวีขพื้ น
ถึ ครจังพื้ แรกในหจัวเมพองอวีสคำนนค คำควคำมตพถิ่นตระหนก
 29

มคำยจังผผผู้คน และกระจคำยกวผคำงออกไปอยน่คำงรวดเรป็ว จนผผผู้คนทคำงหจัว

เมพองอวีสคำนหนวีไปยจังเมพองเววียงจจันทนพ มคำกขถึพื้นทนุกวจัน
และทผคำยทวีส
ถิ่ นุดกป็มคำถถึง เมพถิ่อประชคำกรลคำวและขน่คำเดพอดรผอนแสนเขป็ญ
เจผคำอนนุวงศพกป็เหลพอทวีถิ่จะอดกลจัน
พื้

“เควียดทวีถิ่ ไทยขวีฮ
พื้ ผคำย เมพองขวคพื้คำมน่นุนวคำย แทผแลผว
จจักผผู้กปพิพื้ ง ตวีฆน่คำแมน่นใจ แทผแลผว
เควียดทวีถิ่ มจันแปผมผคำง ปองจผู้ดเมพองเสวีย ดจังนจั น
พื้
บจัดนวีพื้ เวรนค คำทจัน คอบมจันลคำงแลผวฯ (พพพื้นเววียง)

ตคำมเอกสคำร “พพพื้นเววียง” กลน่คำววน่คำ เจผคำอนนุวงศพยกทจัพหลวงออกจคำก

เววียงจจันทนพเพพถิ่อปรคำบยนุคเขป็ญ และปกปผองอคำณคำประชคำรคำษฎรพของ
พระองคพ ฉะนจั น
พื้ เปผคำหมคำยในกคำรโจมตวีคพอเมพองนครรคำชสวีมคำ และ
เมพองในบรพิเวณใกลผเควียงเทน่คำนจั น
พื้ แตน่แผนกคำรของพระยคำกคคำแหง
สงครคำมกป็บรรลนุถถึงเปผคำหมคำยอยน่คำงรวดเรป็วเพรคำะไดผสน่งขน่คำวไปทคำง
กรนุงเทพฯ ทจันทวี วน่คำเจผคำอนนุวงศพกน่อนขบถตน่อรคำชสคคำนจั กสยคำม กคคำลจัง
บน่คำยหนผ คำเขผคำตวีนครรคำชสวีมคำและเขผคำยถึดกรนุงเทพฯ ในทวีส
ถิ่ นุด

ประชนุมจดหมคำยเหตนุเรพถิ่องปรคำบขบถเววียงจจันทนพ ไดผบจันทถึก
เหตนุกคำรณพครจังพื้ นวีพื้ วน่คำ
“ถถึงปวี วอก พ.ศ.๒๓๖๗ พระบคำทสมเดป็จฯ พระพนุทธเลพิศหลผคำ
นภคำลจัยสวรรค เจผคำอนนุวงศพลงมคำถวคำยพระเพลพิงพระบรมศพ เมพถิ่อปวี
ระกคำ พ.ศ.๒๓๖๘ ประจวบเวลคำอจังกฤษใหผเฮนรวีถิ่ เบอรพนวีถิ่ เปป็ นทผู้ต
 30

เขผคำมคำทคคำสจัญญคำ ฝน่ คำยไทยในชจัน

พื้ แรกไมน่อยคำกทคคำตผองปรถึกษคำ
โตผตอบกจันอยน่ผู้ชผคำนคำน ในเวลคำเมพถิ่อเจผคำอนนุวงศพอยน่ผู้ในกรนุงเทพฯ เจผคำ
อนนุวงศพลงมคำครจังพื้ นจั น
พื้ เชพถิ่อวน่คำไดผสนพิ ทชพิดชอบกจับพระบคำมสมเดป็จพระ
นจั ถิ่งเกลผคำเจผคำอยน่ผู้หจัว จะเหป็นทผู้ลขอรผองอยน่คำงไรคงทรงยพินยอม จถึงทผู้ล
ขอแบน่งพวกครจัวชคำวเววียงจจันทนพ ทวีถิ่ไดผกวคำดตผอนลงมคำ เมพถิ่อกองทจัพ
ไทยขถึพื้นไปตวีกรนุงศรวีสจัตนคำคนหนุตครจังพื้ กรนุงธนบนุรวี จะเอคำกลจับขถึพื้นไป
บผคำนเมพองพระบคำทสมเดป็จพระนจั ถิ่งเกลผคำเจผคำอยน่ผู้หจัว ทรงพระดคคำรพิวน่คำ
พวกครจัวกป็ไดผมคำตจังพื้ ภผู้มพิลคคำเนคำเปป็ นหลจักแหลน่งอยน่ผู้หจัวเมพองชจัน
พื้ ในแลผว
ถผคำพระรคำชทคำนไปแมผแตน่พวกใดพวกหนถึถิ่ง พวกอพถิ่นกป็จะพคำกจัน
กคคำเรพิบ จถึงไมน่พระรคำชทคำนตคำมประสงคพ เจผคำอนนุวงศพรผผู้สถึกอจัปยศ
กลจับขถึพื้นไปเววียงจจันทนพกป็ตงจัพื้ ตผนคพิดกคำรขบถ เหป็นดผวยวน่คำเววียดนคำม
เขผคำมคำทคำงตคำมประสงคพ เหป็นดผวยวน่คำเววียดนคำมขยคำยอคคำนคำจเขผคำมคำ
ทคำงกรนุงกจัมพผู้ชคำ ตจังพื้ แตน่รจัชกคำลทวีถิ่ 2 ไทยกป็ตผองเอคำใจดวีตน่อเววียดนคำม
แตน่ไทยเกรงจะเกพิดทจังพื้ ศถึกพมน่คำและศถึกเววียดนคำมขถึพื้นเปป็ น 2 ทคำง
เววียดนคำมไดผเมพองเขมรแลผวกคคำลจังคพิดจะขยคำยอคคำนคำจตน่อไปขถึพื้นทคำง
เมพองลคำว ถถึงจะตจังพื้ ตจัวเปป็ นอพิสระ ไหนไทยจะกลผคำขถึพื้นไปปรคำบปรคำบ
อยน่คำงแตน่กน่อน เจผคำอนนุวงศพจถึงไปฝคำกฝน่ คำยกจับเววียดนคำมหมคำยจะเอคำ
เปป็ นกคคำลจังตน่อสผผู้ไทย พอถถึงปวี จอ พ.ศ.๒๓๖๙ มวีขน่คำวเลน่คำลพอไปถถึงเมพอ
เววียงจจันทนพวน่คำไทยเกพิดวพิวคำทกจับอจังกฤษ อจังกฤษจะยกทจัพเรพอมคำตวี
กรนุงเทพฯ เจผคำอนนุวงศพเหป็นเปป็ นโอกคำสกป็ออกหนผ คำกน่อขบถ เจผคำ
อนนุวงศพกป็เขผคำยถึดเมพองนครรคำชสวีมคำ แลผวใหผเจผคำรคำชวงศพยกทจัพหนผ คำ
ลงมคำกวคำดตผอนผผผู้คนทวีถิ่เมพองสระบนุรวี ฝน่ คำยกรนุงเทพฯ รผผู้วน่คำเจผคำอนนุวงศพ
เปป็ นขบถตน่อเมพถิ่อเจผคำอนนุวงศพไดผเมพองนครรคำชสวีมคำแลผว กป็เรน่งกะ
 31

เกณฑพกองทจัพทจันทวี และในขณะทวีถิ่กคคำลจังเกณฑพกองทจัพนจั น
พื้ ไดผขน่คำว
ซคพื้คำลงมคำวน่คำขผคำศถึกเขผคำมคำถถึงเมพองสระบนุรวี ทคำงอวีก ๓ วจัน จะถถึง
กรนุงเทพฯ ไมน่ทรคำบแนน่วน่คำขผคำศถึกจะมวีกคคำลจังลงมคำมคำกนผ อยเทน่คำไร กป็
ตผองตระเตรวียมปผองกจันพระนคร”
25

จะเหป็นไดผวน่คำขผอมผู้ลทวีถิ่ทคำงกรนุงเทพฯ ทรคำบขน่คำวกป็คพอ ขผอมผู้ลทวีถิ่ไดผจคำก

เจผคำเมพองนครรคำชสวีมคำเทน่คำนจั น
พื้ โดยมพิไดผวพิเครคำะหพถถึงเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิด
ขถึพื้นจรพิงๆ หรพอสอบสวนจคำกฝน่ คำยเมพองเววียงจจันทนพ ควคำมจรพิงแลผว
กน่อนทวีถิ่เจผคำอนนุวงศพจะยกทจัพขผคำมโขงมคำตวีเมพองนครรคำชสวีมคำนจั น
พื้
พระองคพไดผมวีพระรคำชสคำสพนถถึงรคำชสคคำนจั กสยคำม ๑ ฉบจับ และพระ
รคำชสคำสพนเจผคำอนนุวงศพทคำงรคำชสคคำนจั กสยคำมเหป็นวน่คำเปป็ นกคำรวคำงแผน
ลน่วงหนผ คำ ควคำมในพระรคำชสคำสพนมวีวน่คำ

“ขอเดชะใตผฝน่คำละอองธนุลพ
วี ระบคำทปกเกลผคำปกกระหมน่อมควรมพิ
ควรขผคำพระพนุทธเจผคำขอพระรคำชทคำนโทษ ขอพระรคำชทคำนชวีวพิต
ดผวยอยน่ผู้ ณ วจันพนุธ เดพอน ๑๐ ขถึพื้น ๑๓ คคถิ่คำ ปวี จอ อจัฐศกเจผคำรคำชวงศพ
เชพิญศนุภอจักษรขถึพื้น โปรดเกลผคำ โปรดกระหมน่อมขผคำพระพนุทธเจผคำ ๒
ฉบจับ มวีขอ
ผ ควคำมเปป็ นหลคำยปรคำกคำรกจับคคคำสจัญญคำอจังกฤษ ๑๔ ขผอ
และวน่คำแมผนจะมวีรคำชกคำรมคำจรพิงสมเดป็จพระพนุทธเจผคำอยน่ผู้หจัวกป็หวจัง
พระทจัยอยน่ผู้ทข
วีถิ่ ผคำพระพนุทธเจผคำ คงจะลงมคำชน่วยแนน่ ถผคำมวีศนุภอจักษร
บอกขน่คำวรคำชกคำรขถึพื้นไปเมพถิ่อใด กป็อยน่คำใหผขผคำพระพนุทธเจผคำประมคำท
นอนใจอยน่ผู้ ใหผเรน่งกองทจัพลงมคำชน่วยคพิดรคำชกคำรใหผทจันทน่วงทวีโดย
เรป็วนจั น
พื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำรจับใสน่เกลผคำใสน่กระหมน่อมทนุกประกคำรแลผว
 32

รคำชกคำรครจังพื้ นวีพื้ แตน่อจังกฤษเขผคำมคำลคคำเดวียว รคำษฎรกป็ระสคถิ่คำระสคำย

รวนเรอยน่ผู้ ดผวยวน่คำไพรน่ฟผคำขผคำแผน่นดพินไดผรจับควคำมเดพอนรผอนบอบชคพื้คำ
นจั ก เมพองใดๆ จะไมน่ไดผขคำย บนุตรและภรรยคำกป็ไมน่มวี ทวีท
ถิ่ นไดผกป็อยน่ผู้ ทวีถิ่
ทนไมน่ไดผกป็หลบหลวีกหนวีเขผคำปน่ คำหคำทวีถิ่พถิ่ งถึ ไมน่ไดผ บรรดคำลคำวทจังพื้ ปวงมวี
แตน่จะหนวีเขผคำมคำหคำขผคำพระพนุทธเจผคำ เหลพอสตพิกคคำลจังขผคำพระพนุทธเจผคำ
จะหผคำมปรคำมไวผ ครจัน
พื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำจะลงมคำเผผคำทผู้ลละอองธนุลวี
พระบคำท พระบคำทสมเดป็จพระเจผคำอยน่ผู้หจัว ณ กรนุงเทพฯ มหคำนคร
กรคำบทผู้ลพระกรนุณคำชวีพื้แจง เปป็ นแตน่ขผคำพระพนุทธเจผคำคนเดวียว เหลพอ
สตพิกคคำลจังขผคำพระพนุทธเจผคำจะกรคำบทผู้ลพระกรนุณคำคจัดงผคำง ถผคำแลพมน่คำ
ยอมเขผคำมคำอจังกฤษเหมพอนศนุภอจักษรขถึพื้นไปโปรดเกลผคำโปรด
กระหมน่อม – ขผคำพระพนุทธเจผคำนจั น
พื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำเหป็นวน่คำจะเปป็ นทจัพ
กระหนคำบ พมน่คำจะเปป็ นทจัพบก อจังกฤษจะเปป็ นทจัพเรพอ ขผคำ
พระพนุทธเจผคำจถึงไดผจจัดใหผอนุปรคำชไปอยน่ผู้เมพองรผอยเอป็ด เจผคำโถงอยน่ผู้
เมพองสนุวรรณภผู้มพิ เจผคำปน่ คำสจักอยน่ผู้เมพองอนุบล เพวีพื้ยซผคำยอยน่ผู้เมพองหลน่ม
ศจักดพิ ด ตจัวขผคำพเจผคำอยน่ผู้นครรคำชสวีมคำ เกลพอกวน่คำจะมวีรคำชกคำรเอคำคนจถึง
จะไดผทจันทน่วงทวีจะโปรดเกลผคำฯ ใหผขผคำพระพนุทธเจผคำจจัดกองทจัพลงมคำ
รจักษคำพระองคพอยน่ผู้ ณ กรนุงเทพมหคำนคร ขผคำพระพนุทธเจผคำขอ
พระรคำชทคำนรจับใสน่เกลผคำฯ จจัดลงมคำหมพถิ่นหนถึถิ่ง คนหจัวเมพองลคำวทจังพื้
ปวงกป็ทรงทรคำบอยน่ผู้ในบจัญชวีสจักเลกทนุกประกคำร คนเมพอง
นครรคำชสวีมคำกจับคนเมพอง ขผคำพระพนุทธเจผคำขอพระรคำชทคำนรจับใสน่
เกลผคำคพิดจะใหผมวีทจัพผวี จถึงจะรจับทจัพอจังกฤษไดผถนจั ด ทจัพผวีสน่วนเขมร
จะไดผสองหมพถิ่นเศษ จะไมน่ใหผคนเกน่คำตผองหนจั กมพอ ถผคำผผผู้ใดไมน่อยน่ผู้ใน
บจังคจับ ขผคำพระพนุทธเจผคำจะคพิดเปป็ นทรยศจคำกใตผฝน่คำละอองธนุลวี
 33

พระบคำทสมเดป็จพระพนุทธเจผคำอยน่ผู้หจัวนจั น
พื้ ขอพระรคำชทคำนอยน่คำใหผทรง
พระดคคำรพิถถึงเปป็ นอจันขคำดทวีเดวียว ครจัน
พื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำอยน่ผู้หจัว ณ
กรนุงเทพมหคำนครครจังพื้ นวีพื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำไดผทคคำรคำชกคำรฉลองพระ
เดชพระคนุณสคคำเรป็จแลผวเมพถิ่อใด ขผคำพระพนุทธเจผคำจถึงขอพระรคำชทคำน
ลงมคำเฝผคำใตผฝน่คำละอองธนุลวีพระบคำทสมเดป็จพระเจผคำอยน่ผู้หจัว ขผคำ
พระพนุทธเจผคำจถึงไดผใหผเจผคำรคำชวงศพลงมคำแจผงกคำร
ควรมพิควรสนุดแลผวแตน่จะโปรด ขอพระรคำชทคำนกรคำบทผู้ลพระกรนุณคำ
ใตผฝน่คำละอองธนุลพ
วี ระบคำท ณ วจันพฤหจัสบดวี เดพอนยวีถิ่ แรม ๑๔ คคถิ่คำ
ปวี จอ อจัฐศก”
26

กคำรยกทจัพของเจผคำอนนุวงศพจคำกเววียงจจันทนพ ขผคำมแมน่นพื้ค คำโขงเขผคำมคำยถึด

เมพองนครรคำชสวีมคำนจั น
พื้ ทคำงกรนุงเทพฯ คพิดวน่คำเจผคำอนนุวงศพเตรวียมกคำร
กน่อขบถมคำนคำนแลผวเพรคำะเอคำใจฝจั กใฝน่ เววียดนคำม อวีกทจังพื้ รผผู้วน่คำ
กรนุงเทพฯ กคคำลจังถผู้กคนุกคคำม กคำรประเมพินสถคำนกคำรณพรจับควคำมพอดวี
กจับขผอมผู้ลทวีไถิ่ ดผจคำกเมพองนครรคำชสวีมคำ ทคคำใหผกรนุงเทพฯ มอง
เววียงจจันทนพอยน่คำงอคำฆคำตมคำดรผคำยสพิถิ่งทวีถิ่กรนุงเทพฯ จะตผองทคคำใหผสม
กจับควคำมขบถกป็คพอ กคำรเผคำเววียงจจันทนพ ใหผรคำบเปป็ นหนผ คำกลอง

เมพถิ่อเปป็ นเชน่นนวีพื้ ทคำงกรนุงเทพฯ จถึงเตรวียมยกทจัพขถึพื้นไปตน่อสผผู้กจับเจผคำ

อนนุวงศพทจันทวี

ถผคำพพิจคำรณคำจคำกพพพื้นเววียงแลผว จะเหป็นไดผวน่คำขณะนจัน
พื้ เจผคำอนนุวงศพมพิไดผ
มน่นุงหมคำยจะกน่อขบถตน่อกรนุงเทพฯ โดยตรง ปจั ญหคำทวีถิ่แทผจรพิงของเจผคำ
 34

อนนุวงศพกป็คพอกคำรกวคำดลผคำงอคคำนคำจอจันไมน่เปป็ นธรรมของเจผคำเมพอง
นครรคำชสวีมคำและกคำรชคคำระลผคำงกคำรสจักเลก ซถึถิ่งเปป็ นกคำรกระทคคำโดย
อคคำนคำจจคำกศผู้นยพกลคำงทวีถิ่คน่อนขผคำงโหดรผคำยอยน่คำงทวีถิ่ไมน่ปรคำกฎมคำกน่อน
และแนน่นอนยน่อมกระทบถถึงประโยชนพ ของทคำงกรนุงเทพฯ ดผวย

อวีกประกคำรหนถึถิ่ง กคำรเตรวียมทจัพของเจผคำอนนุวงศพ มพิใชน่ทจัพทวีถิ่ยพิถิ่งใหญน่

ทวีถิ่หมคำยจะตวีกรนุงเทพฯ ตคำมเอกสคำรฝน่ คำยไทย ในชจัน
พื้ ตผนพระองคพ
อคำจตผองกคำรทคคำลคำยลผคำงควคำมไมน่เปป็ นธรรม แตน่เมพถิ่อไมน่สคำมคำรถ
ควบคนุมหจัวเมพองตน่คำงๆ ไดผ เจผคำอนนุวงศพจถึงเปลวีถิ่ยนใจเปป็ นกคำร
กวคำดตผอน ชคำวลคำวทวีถิ่ถผู้กกดขวีถิ่กลจับถพิถิ่นฐคำนบผคำนเกพิดเมพองนอน รวม
ถถึงกคำรกวคำดตผอนเชลยไทย (บคำงสน่วน) ไปดผวย

พพิจคำรณคำดผู้ตคำมพระรคำชสคำสพนทวีถิ่เจผคำอนนุวงศพสน่งไปยจังสคคำนจั กสยคำมพอ
พพิจคำรณคำไดผวน่คำ กคำรทวีถิ่พระองคพออกปรคำบยนุคเขป็ญหจัวเมพองลคำวนจั น
พื้
พระองคพแจผงมคำใหผทคำงกรนุงเทพฯ ทรคำบแลผวโดยเอคำเหตนุกคำรณพ
เกวีถิ่ยวกจับกคำรคนุกคคำมของอจังกฤษมคำเปป็ นขผออผคำง และพระองคพ
ตผองกคำรชคคำระบจัญชวีทวีถิ่เมพองนครรคำชสวีมคำพระองคพคพิดวน่คำสพิถิ่งทวีถิ่คพิดไวผคง
สคคำเรป็จ จถึงไดผระบนุไวผในจดหมคำยวน่คำ พระองคพเองตจังพื้ ทจัพคอยชน่วย
เหลพอกรนุงเทพฯ อยน่ท
ผู้ วีถิ่นครรคำชสวีมคำ สน่วนเหตนุกคำรณพทเวีถิ่ กพิดขถึพื้นในหจัว
เมพองลคำวนจัน
พื้ พระองคพจะลงมคำชวีแ
พื้ จงตน่อรคำชสคคำนจักสยคำมโดยตจัวของ
พระองคพเอง
 35

แตน่กคำรไดผขผอมผู้ลเพวียงดผคำนเดวียวของทคำงกรนุงเทพฯ จถึงไดผวพิเครคำะหพ
กองทจัพของเจผคำอนนุวงศพผพิดไป แตน่ขผอเทป็จจรพิงกลจับกลคำยเปป็ นวน่คำ เจผคำ
อนนุวงศพลงมคำถถึงสระบนุรวีกป็เพวียงกวคำดตผอนผผผู้คน ซถึถิ่งเปป็ นชคำวลคำวกลจับ
เววียงจจันทนพเทน่คำนจั น
พื้

เอกสคำรกรนุงเทพฯ ไดผแกน่พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพ ฉบจับ

เจผคำพระยคำทพิพคำกรวงศพ กลน่คำวถถึงเหตนุกคำรณพตอนนวีพื้ วน่คำ เหตนุทวีถิ่เจผคำ
อนนุวงศพเปลวีถิ่ยนใจไมน่มคำตวีกรนุงเทพฯ กป็เพรคำะวน่คำเปป็ นเพรคำะพระบคำรมวี
ของรจัชกคำลทวีถิ่ 3 ทคคำใหผเจผคำอนนุวงศพเปลวีถิ่ยนใจ

“มวีคคคำกลน่คำวถคำมมคำวน่คำ อนนุยกกองทจัพลงมคำตวีกรนุงแลผวทคคำไมไมน่ยก
ลงมคำทวีเดวียว เหป็นทวีถิ่กรนุงไมน่ทจันรผผู้ตจัวกป็จะไดผโดยงน่คำยเปป็ นเพรคำะเหตนุ
ไรจถึงไปกวคำดครอบครจัวอยน่ผู้ทวีถิ่เมพองนครรคำชสวีมคำจนกรนุงรผผู้จจัดกองทจัพ
ขถึพื้นไปสผผู้รบทจันทน่วงทวี แกผวน่คำเหตนุ 3 ประกคำร คพอ กรนุงศรวีอยนุธยคำไมน่
ถถึงครคำวจะเสวีย พระบคำรมวีพระเจผคำอยน่ผู้หจัวยจังมวีมคำกอยน่ผู้ บจันดคำลใหผอนนุ
คพิดผพิดไป ประกคำรหนถึถิ่ง จะคพิดตคำมทคคำนองศถึก อนนุเหป็นวน่คำจะยกเลย
ลงไปกรนุงทวีเดวียวนจั น
พื้ กป็เปป็ นทวีถิ่ระวจังหลจังอยน่ผู้ จถึงจจัดแจงกวคำด
ครอบครจัวเสวียใหผสพิพื้นเชพิงกน่อนไมน่มวีกจังวลหลจังแลผวจถึงจะยกลงมคำ
กคำรตวีเมพองนครรคำชสวีมคำนจั น
พื้ กป็คพิดตจังพื้ เปป็ นกคำรปวี มวียผนุงฉคำงโตใหญน่ถน่คำย
เสบวียงอคำหคำรไวผมคำกประกคำรหนถึถิ่ง ใจอนนุเปป็ นคนขลคำดคพิดกคำรสพิถิ่งไร
กป็มจักถอยหนผ คำถอยหลจังวนๆ เววียน อยน่ผู้จถึงเปป็ นดจังนวีพื้ ”
27
 36

ขผอเทป็จจรพิงจะเปป็ นอยน่คำงไรกป็ตคำมแตน่ในทวีถิ่สนุดแผนกคำรของเจผคำ
อนนุวงศพผพิดพลคำดและลผมเหลวทนุกประกคำร ควคำมพยคำยคำมทวีถิ่
ตผองกคำรชน่วยเหลพอชคำวพพพื้นเมพอง ทคคำใหผพระองคพกลจับกลคำยเปป็ นกคำร
ขบถตน่อกรนุงเทพฯ และเมพถิ่อถผู้กกลน่คำวหคำวน่คำเปป็ นขบถตน่อรคำชสคคำนจั ก
สยคำม เจผคำอนนุวงศพกป็สงจัถิ่ อพยพชคำวลคำวขผคำวฝจั ถิ่ งโขงกลจับคพน
เววียงจจันทนพ ในทวีถิ่สนุดถผู้กทจัพจคำกกรนุงเทพฯ ตวีแตกพน่คำยไปอยน่คำงยจับ
เยพิน ทจัพไทยบนุกเขผคำยถึดเววียงจจันทนพ ไดผ เจผคำอนนุวงศพหนวี ไปพถึถิ่ง
เววียดนคำม

เหตนุกคำรณพในตอนนวีพื้ “พพพื้นเววียง” กลน่คำวอยน่คำงไมน่ชจัดแจผงนจั ก แตน่

เอกสคำรกรนุงเทพฯ คพอ พระรคำชพงศคำวดคำรกรนุงรจัตนโกสพินทรพ
รจัชกคำลทวีถิ่ 3 กลน่คำวบจันทถึกวน่คำ พระยคำรคำชสนุภคำวดวีแมน่ทจัพ ไดผจจัดใหผคน
ลคำวปกครองเววียงจจันทนพกจันเอง เสรป็จแลผวกป็ยกทจัพกลจับกรนุงเทพฯ
แตน่พระบคำทสมเดป็จพระนจัถิ่งเกลผคำเจผคำอยน่ผู้หจัวทรงกรพิพื้วมคำก เพรคำะไมน่
ทคคำลคำยลผคำงเมพองเววียงจจันทนพ ใหผสคำบสผู้ญ “กคำรสงครคำมครจังพื้ นวีพื้ พระ
รคำชสนุภคำวดวีไดผยศแคน่วน่คำทวีถิ่สมนุหนคำยก เพรคำะไมน่โปรดทวีถิ่แมน่ทจัพไทย
ไมน่เผคำเววียงจจันทนพ”
28

สพิถิ่งดจังกลน่คำวจถึงเปป็ นเรพถิ่องทวีถิ่พอจะกลน่คำวไดผวน่คำ ทรงรคำชสคคำนจั กสยคำม

โกรธแคผนทวีถิ่ลคำวเปป็ นขบถ จถึงโปรดใหผเผคำเววียงจจันทนพ ทพิพื้งเสวีย แตน่
เมพถิ่อพระยคำรคำชสนุภคำวดวีแมน่ทจัพไทยตวีเววียงจจันทนพ ไดผแตน่ไมน่ทคคำลคำย
ทจังพื้ ยจังใหผชคำวลคำวปกครองกจันเองเสวียดผวยซคพื้คำ นจั กกคำรทหคำรคงมอง
ไปวน่คำ กคำรเผคำเววียงจจันทนพนจัน
พื้ ทคคำไดผงน่คำย แตน่ผลทวีไถิ่ ดผนจัน
พื้ กลจับเปป็ นผล
 37

เสวียมคำกกวน่คำผลดวี เพรคำะแมน่ทพ
จั อคำจจะเหป็นวน่คำเปป็ นกคำรลผมลผคำงดพิน
แดนกจันชนระหวน่คำงไทยกจับเววียดนคำมเสวียเอง ทคคำใหผเววียดนคำมเขผคำ
แทรกแซงไดผงน่คำย กคำรสนจับสนนุนคนพพพื้นเมพองทวีถิ่จงรจักภจักดวีขพื้ น
ถึ
ปกครองนน่คำจะมวีประโยชนพกวน่คำ แตน่เมพถิ่อไมน่สมพระรคำชหฤทจัย วน่คำทวีถิ่
สมนุหนคำยกยกทจัพไปตวีเววียงจจันทนพ อวีกครจังพื้ หนถึถิ่ง โดยมวีเปผคำหมคำย
ประกคำรสคคำคจัญคพอ เผคำนครเววียงจจันทนพ ใหผรคำบเปป็ นหนผ คำกลอง
29

และในทวีถิ่สนุดนครเววียงจจันทนพ อจันรน่นุงโรจนพ ของศรวีสจัตนคำคนหนุตกป็ถผู้ก

เผคำลงรคำบคคำบสมควคำมมน่นุงหมคำยของกรนุงเทพฯ ทนุกประกคำร เจผคำ
อนนุวงศพกป็ถผู้กจจับตจัวไดผพรผอมพระบรมวงศคำนนุวงศพ และถผู้กนค คำตจัวสน่ง
กรนุงเทพฯ

พระรคำชวงศพลคำวทวีถิ่ถผู้กจจับ ถผู้กลคคำเลวียงลงมคำขจังไวผทวีถิ่เมพองสระบนุรวี
และถผู้กนค คำไปบรรจนุในกรงกน่อนทวีถิ่จะนค คำตจัวเขผคำกรนุงเทพฯ

พระรคำชพงศคำวดคำรกรนุงรจัตนโกสพินทรพ รจัชกคำลทวีถิ่ 3 ไดผบจันทถึกถถึง

เหตนุกคำรณพในครจังพื้ นวีพื้ไวผวน่คำ
“เจผคำพระยคำรคำชสนุภคำวดวีจถึงใหผพระอนนุรจักษโยธคำ พระโยธคำสงครคำม
หลวงเทพนรพินทรพ พระนครเจผคำเมพองขอนแกน่นรคำชวงศพเมพองชนบท
กจับไพรน่ 300 คน คนุมตจัวอนนุกจับครอบครจัวลงมคำสน่งถถึงเมพองสระบนุรวี
พระยคำพพิไชยวคำรวีขพื้ น
ถึ ไปตจังพื้ รจับครอบครจัวลงมคำสน่งเสบวียงอยน่ผู้นจัน
พื้ กป็ทคคำ
กรงใสน่อนนุ ตจังพื้ ประจคำนไวผกลคำงเรพอ ใหผพระอนนุรจักษพโยธคำ พระโยธคำ
สงครคำมตระเวนลงมคำถถึงกรนุงเทพมหคำนคร วจันเดพอนยวีถิ่ ขถึพื้น ๑๑ คคถิ่คำ
 38

โปรดใหผจคคำไวผทพิมแปดตคคำรวจบนุตรหลคำยชคำยหญพิง และภรรยคำนผ อย
กป็สน่งไปเปป็ นขคำวสะดถึงทจังพื้ สพิพื้น แลผวรจับสจังถิ่ ใหผทคคำทวีถิ่ประจคำนลงหนผ คำพระ
ทวีถิ่นจัถิ่งพนุทธไธยสวรรยพ ทคคำเปป็ นกรงเหลป็กใหญน่สคคำหรจับใสน่อนนุทวีถิ่รว
จั พื้
ตคำรคำงลผอมรอบทจังพื้ ๔ ดผคำน มวีกรงเหลป็กนผ อยๆ สคคำหรจับใสน่บนุตรหลคำน
ภรรยคำอนนุถถึง ๑๓ กรง มวีเครพถิ่องกรมกรณพ คพอ ครก สคำก สคคำหรจับ
โขลก มวีเบป็ดสคคำหรจับเกวีถิ่ยวแขวน มวีกะทะสคคำหรจับตผม มวีขวคำนผน่คำอก
มวีเลพถิ่อยสคคำหรจับเลพถิ่อยไวผครบทนุกสพิถิ่ง แลผวตจังพื้ ขคำหยจังถิ่ เสวียบแปผนเวลคำ
เชจัคำๆ ไขอนนุกจับอผคำยโยปคำศจัก ๑ อผคำยโปสนุทธพิสคำร ๑ อผคำยเตผ ๑ อผคำย
ดวงจจันทรพ ๑ อผคำยสนุวรรณจจักร ๑ อผคำยปจั น ๑ บนุตรอนนุ ๗ คน อวีคคคำ
ปลผองภรรยคำอนนุ ๑ อผคำยสนุรพิยะ ๑ อผคำยงน่อนคคคำใหญญ๋ ๑ อผคำยปคำน ๑
อผคำยคคคำบนุ ๑ อผคำยดวี ๑ หลคำนอนนุหผคำคนรวม ๑๔ คน ออกมคำขจังไวผใน
กรงจคคำครบแลผว ใหผนคำงคคคำปลผองเปป็ นอจัครเทพวีถถึงพจัดกคำงหมคำก
เขผคำไปนจัถิ่งปรนนพิบจัตพิอยน่ผู้ในกรง ใหผนคำงเมวียนผ อยสคำวๆ ซถึถิ่งเจผคำพระยคำ
สนุภคำวดวีสน่งมคำอวีกในครจังพื้ หลจังนจั น
พื้ แตน่งตจัวถพอกระบคำยใสน่ขผคำวปลคำ
อคำหคำรไปเลวีพื้ยงกจันทวีถิ่ประจคำน รคำษฎรชคำยหญพิงทจังพื้ ในกรนุงทจังพื้ นอก
กรนุงพคำกจันมคำดผู้แนน่นอจัดไปทนุกเวลคำมพิไดผขคำดทวีถิ่ลผู้กยจังญคำตพิพวีถิ่นผองตผอง
เกณฑพไปทจัพตคำยเสวียครจังพื้ นจั น
พื้ กป็มคำนจั ถิ่งบน่นพรรณนคำดน่คำแชน่งทนุกวจัน
ครจังพื้ เวลคำบน่คำยแดดรน่มกป็เอคำบนุตรหลคำนทวีถิ่จจับไดผมคำขถึพื้นขคำหยน่คำงเปป็ น
แถวกจันไปรผองประจคำนโทษตน่อเวลคำจวนพลบกป็เอคำเขผคำมคำจคคำไวผทวีถิ่
ทพิมดจังเกน่คำ ทคคำดจังถิ่ นวีพื้อยน่ผู้ไดผประมคำณ ๗ วจัน ๘ วจัน พออนนุปน่วยเปป็ นโรค
ลงโลหพิตกป็ตคำยโปรดใหผเอคำศพไปเสวียบประจคำนไวผทวีถิ่สคคำเหรน่”
30
 39

เจผคำอนนุวงศพสพิพื้นพระชนมพลงอยน่คำงนน่ คำอเนจอนคำถ และพระศพของ

พระองคพ ถผู้กเสวียบประจคำนไวผในฐคำนะหจัวหนผ คำขบถ ผผผู้เขวียนพพพื้น
เววียงนน่คำจะทรคำบพฤตพิกคำรณพของผผผู้ชนะทวีถิ่กระทคคำตน่อผผผู้แพผ แตน่ดผวย
ควคำมเคคำรพนจับถพอในววีรกรรมทวีถิ่พระองคพไดผตน่อสผผู้เพพถิ่อปกปผองชคำว
พพพื้นเมพอง จนพระองคพตผองสผู้ญเสวียทนุกสพิถิ่งทนุกอยน่คำงไปนจั น
พื้ ทคคำใหผผผผู้
แตน่งไดผพรรณนคำถถึงควคำมตคำยอจันยพิถิ่งใหญน่ของเจผคำอนนุวงศพ ซถึถิ่งเปป็ น
ควคำมงคำมของกววีทวีถิ่มวีตน่อบนุคคลทวีถิ่รจักอยน่คำงสนุดซถึพื้ง

“แตน่นจัน
พื้ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ ลดชจัว
ถิ่ สคำรมรณพ
พระกป็ ลคำสงสคำร สน่ผู้ไตรพดถึงสพแกผว
เขคำกป็ แปลงศพสรผคำง ประนมอวนถวคำย พระองคพ
นจั น
พื้
คคคำและแกผว แสงเลพถิ่อมเฮพถิ่อเฮพอง
ยคำบๆ สรผอย ในศรวีเกคำะไควน่
ลมพจัดตผอง ปลพิวเปลพพื้องแกวหคำง
รพิจนคำแตผม กพินรวี เยคำะหยน่อง
หน่คำงกน่องคผอม แขนสผอย คน่องคพอ
ตคำคมคพิพื้ว คงคคำงเหลวียวเหลพอด
พพอปวี กฟผอน อรอผวนอน่อนทวย
มวีทงจั พื้ ฮผู้ปเทวดคำเจผคำ ถพอธนุงเดวียรดคำษ
พรหมสวีถิ่หนผ คำ หยคำยไวผสน่ผู้มนุม
เขคำกป็ งจัน
พื้ คคำบเจผคำ บรพิบวรณพแลผวจผู้ด
ไฟใสน่ขพื้ น
ถึ ประนมแกผวมน่นุงคง
 40

ฝผู้งหมน่ผู้สจัง โฆเจผคำยวงบนุญ บนบอก

เททอดนคพื้ คำ ลงเทสน่งบนุญ
ใหผเจผคำ เมพออยน่ผู้สรผคำง เมพองสวรรคพสนนุกยพิถิ่ง จรพิง
เทอญ
โลกนวีพื้ บน่เทวีถิ่ยงแทผ อยน่คำไดผทน่องเทวีถิ่ยว พระเอย
ศนุกทนุกขพนจัน
พื้ ไผบสน่องตคำเหป็น แทผแลผว
เปนดจังกง เกวียนผจันปพิถิ่ นเววียน เลพิงเลพพื้อย”
(พพพื้นเววียง)

ภคำพทวีบ
ถิ่ รรยคำยไวผในพระรคำชพงศคำวดคำรไทยกจับภคำพทวีถิ่ปรคำกฎใน
วรรณกรรมพพพื้นเววียง แมผจะเปป็ นเรพถิ่องเดวียวกจัน แตน่ชน่คำงแตกตน่คำงกจัน
อยน่คำงสพิพื้นเชพิง

พพน
พื้ เววียง : ยยุทธภภูมติทที่ท
วี ต่ยุงสวัมรติด

กรณวีขบถเจผคำอนนุวงศพนจัน
พื้ เทน่คำทวีถิ่ผน่คำนมคำนจั น
พื้ ประวจัตพิศคำสตรพไทยมจักจะ
ใหผควคำมสคคำคจัญเฉพคำะสงครคำมทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิด ซถึถิ่งในสงครคำมครจังพื้ นวีพื้
พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพไดผกลน่คำววน่คำ ใหผเกพิดววีรสตรวีคน
หนถึถิ่ งขถึพื้นมคำคพอ ทผคำวสนุรนคำรวี (คนุณหญพิงโม หรพอโมผ) เหป็นไดผจคำกตคคำรคำ
ประวจัตพิศคำสตรพไทย นจักประวจัตพิศคำสตรพไทยมพิไดผคน่อยใหผควคำมสคคำคจัญ
ถถึงพพพื้นฐคำนกคำรเกพิดขบถ และวพิเครคำะหพใหผเหป็นถถึงนโยบคำยของรคำช
สคคำนจั กสยคำมทวีถิ่มวีตน่อลคำว
 41

ภคำพสะทผอนจคำกแนวคพิดของนจั กประวจัตพิศคำสตรพไทย มวีผลไปถถึง

นโยบคำยของรจัฐบคำลแทบทนุกสมจัย ทวีม
ถิ่ วีตน่อดพินแดนภคำคตะวจันออก
เฉวียงเหนพอ ผลจคำกกคำรศถึกษคำกรณวีขบถ สคำเกวียดโงผง ขบถเจผคำ
อนนุวงศพเววียงจจันทนพ หรพอขบถอพถิ่นๆ โดยชคำวพพพื้นเมพองสะทผอนใหผ
เหป็นถถึงกคำรกดขวีถิ่ของผผผู้ปกครองมคำกกวน่คำสคำเหตนุอถิ่ น
พ ๆ ไมน่วน่คำขบถผผผู้มวี
บนุญคนอพถิ่นๆ ทวีป
ถิ่ รคำกฎขถึพื้นมคำครจังพื้ แลผวครจังพื้ เลน่คำและถผู้กปรคำบอยน่คำง
รคำบคคำบจคำกรจัฐบคำลกลคำง แตน่เมพถิ่อถผู้กปรคำบกป็ยจังมวีบนุญคนอพถิ่นๆ
ปรคำกฏขถึพื้นมคำครจังพื้ แลผวครจังพื้ เลน่คำอยน่คำงไมน่ขคำดสคำย

กป็เหป็นจะตอบไดผงน่คำยๆ วน่คำ เพรคำะเรคำมจัวแตน่ไปสนใจกจับววีรบนุรนุษของ

เรคำมคำกเกพินไป จนลพมมองขผอเทป็จจรพิงทจังพื้ หลคำยทวีถิ่เกพิดขถึพื้นกป็มจักจะถผู้ก
บพิดเบพอน

ในกรณวีขบถสคำเกวียดโงผงจนถถึงขบถเจผคำอนนุวงศพเปป็ นตจัวอยน่คำงทวีถิ่ดวี
ทวีถิ่สนุด เพรคำะจคำกเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิดขถึพื้น เรคำมจัวแตน่ไปสนใจกจับววีรกรรม
ทวีถิ่เกพิดขถึพื้นทน่นุงสจัมรพิดมคำกจนเกพินไปนจั ถิ่นเอง

ยนุทธภผู้มพิทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิดทวีถิ่นจักประวจัตศ
พิ คำสตรพแตน่งขถึพื้น สคคำหรจับใชผเรวียนใน
ตคคำรคำประวจัตพิศคำสตรพไทยนจั น
พื้ ไมน่ทรคำบวน่คำนค คำขผอมผู้ลมคำจคำกทวีถิ่ใด เพพถิ่อ
ควคำมไมน่สจับสน ผผผู้เขวียนขอนค คำผผผู้อน่คำนไปสน่ผู้ยท
นุ ธภผู้มพิทท
วีถิ่ น่นุงสจัมรพิดอวีกครจังพื้
หนถึถิ่ ง โดยวพิเครคำะหพจคำกเอกสคำรดจังพื้ เดพิมจรพิงๆ คพอ จคำกคคคำใหผกคำรของ
ผผผู้อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพจรพิงๆ วน่คำ ขผอเทป็จจรพิงในสงครคำมครจังพื้ นจั น
พื้ มวีอะไร
เกพิดขถึพื้นบผคำง
31
 42

คคคำใหผกคำรของผผผู้ทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพจรพิงๆ ซถึถิ่งประกอบดผวยคคคำใหผกคำร
ของผผผู้มวีชจัยชนะและคคคำใหผกคำรของเชลยศถึก ซถึถิ่งตวีพพิมพพในหนจั งสพอ
ประชนุมจดหมคำยเหตนุ เรพถิ่องปรคำบขบถเววียงจจันทนพ และจคำกคจัดบอก
ในรจัชกคำลทวีถิ่ 3 เลน่ม 19 ไดผแกน่คคคำใหผกคำรของขนุนโอฐ ขผคำรคำชกคำร
เมพองโครคำช เสมพอนตรคำเมพองโครคำชพระยคำนรพินทรพ ขผคำรคำชกคำร
เมพองเววียงจจันทนพ อผคำยเชวียงยจัน ไพรน่ของพระยคำโครคำช อผคำยจจันโคธ
ไพรน่ของพระยคำพรหมภจักดวี อผคำยเชวียงมจัน
ถิ่ ไพรน่ของเจผคำเมพอง
กคำฬสพินธพนุ นคำยรองแพน่งเมพองสระบนุรวี อผคำยเชวียงนจั บ ไพรน่เมพอง
เววียงจจันทนพ รวมทจังพื้ ใบบอก ทวีถิ่กลน่คำวถถึงเหตนุกคำรณพในครจังพื้ นจั น
พื้ ตคำทวีถิ่สน่ง
มคำทคำงรคำชสคคำนจักสยคำม ไดผแกน่ ใบบอกพระยคำจน่คำแสนยคำกรเปป็ นตผน
ซถึถิ่งตน่คำงระบนุเหตนุกคำรณพในครจังพื้ นจั น
พื้ ตรงกจันกจับเอกสคำรพพพื้นเววียงตน่คำงกจัน
เพวียงในดผคำนรคำยละเอวียดเทน่คำนจั น
พื้
“พพพื้นเววียง” ไดผพรรณนคำถถึงยนุทธภผู้มพิทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิดวน่คำ
“แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ตนพระรคำชเลงโย
พระกป็ มวีโองกคำร ใสน่หจัวคนใชผ
สผู้จถึง ไปจจัดใหผ ครจัวไทยรจัดเรน่ง ไป
เทอญ
อยน่คำอยน่ผู้ชผคำ สพิฮคำมสรผคำงไฮน่นคำ ทน่คำนเฮย
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ยจังขมน่อมเลยไป
เถพิงครจัวไทย ทวีถิ่แคมมผู้ลเคป็ง
เขคำกป็ เกคำเกคำะเกววียนไวผ เปป็ นเววียงวจังอยน่ผู้
หลคำยหมน่ผู้แทผ พอดผคำมชจัว
ถิ่ ตคำ หจัน
พื้ แลผว
 43

ภคำยในนจั น
พื้ ครจัวเขคำเตป็มอยน่ผู้
เหมพิดหมน่ผู้นจัน
พื้ เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ เดวียว แทผแลผว
กป็จถึง จจัดเขคำใหผ เดคำดคำตกแตน่ง
เขคำกป็ ตพิลน่คำยแกผ เสวียแลผววน่คำบน่เหป็น แทผแลผว
ฝผู้งขผคำ ขอโจะยจังพื้ หลคำยวจันเสวียกน่อน ดอมถน่อน
เพพถิ่อวน่คำ จจักแตน่งหผคำง เกววียนลผอบนุบเพ
เจผคำเฮย
ฝผู้งหมน่ผู้ขผคำว เปป็ นเสบวียงกป็เขพินขคำด ไปนจั น
พื้
ครจัน
พื้ วน่คำ คจันวน่คำไดผยผคำย ไปแทผสพิบบน่นคำน
ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ นคำยคนไซผ กลจับคพนมคำคอบ พระองคพ
นจั น
พื้
ถวคำยเหตนุแจผง ตคำมขผอสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
เถพิงเมพถิ่อ วจันลนุนแลผว จคคำไปจจัดอวีก
ไทยกป็ คถึดเควียดฮผคำย จคำกลผคำตอบคพน
แทผแลผว
สจังเลน่คำ มคำจจัดซคพื้คำ นวี ๆ หนถึถิ่งๆ
พอแตน่ ขออยน่ย
ผู้ งจัพื้ คคำหผคำงกป็บน่ทจัน ดจังนวีพื้
มวีทงจั พื้ คนผผผู้ฮผคำย จจับลผู้กบคำยเมวีย ขผคำนจั น
พื้
เขคำกป็ ฉวยเอคำของ ซน่อนตนตงเลวีพื้ยง
แตน่นจัน
พื้ นคำยลคำวตผคำน คคคำแขป็งขจัดตอบ
ทน่คำนกป็ จคคำหนผ คำไดผ จรพิงแทผดจังฤคำ นจั น
พื้ เด
จจับนค คำไหผ สพิฟจันหจัวมนุดมอด เสวียนจั น
พื้
 44

หลวงหคำก มวีอคำชญพแลผว ใผสพิลพื้คำค ลน่วงกลคำย นจั น

พื้ แด
แตน่นจัน
พื้ ไทยจคำกตผคำน เปป็ นคคคำฉจันตน่คำง
ขผคำจจัก บนบอกใหผ คนฮผคำยบน่นคำน เทวีถิ่ยง
แลผว
ไทยกป็ ฟจั นคงเมวีพื้ยน นคำยลคำวตคำยไขวน่
เขคำวน่คำมถึงหคำก เปป็ นผผผู้ฮผคำย จรพิงแทผแมน่นใย แทผแลผว
เขคำกป็ ตจัวะลน่คำยแกผ หลคำยขผอขคำบทผู้ล หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ เลขเลน่คำฟจั งคคคำ
สผู้จถึง สวีนคอเสวีย ลน่วงควคำมกผู้หผคำม
เขคำกป็ แจผงอคำชญพแลผว ทผู้ลเลพิกลคำเมพอ
เถพิงครจัวเขคำ แตน่งดวีดคำหผอง
เขคำกป็ ใซผถวีบมผคำ ปลบแลน่นไปมคำ
ทจังพื้ วจันคพน ดจังเดวียวกจันนจั น
พื้
เขคำกป็ ทคคำกลใหผ ฝผู้งลคำวนจั น
พื้ เซพถิ่อ
ปจั พื้ นทวีถิ่แทผ เขคำเตผนบอกกจัน แทผแลผว
เขคำกป็ จจัดกจันแลผว ไทยครจัวทนุกหมน่ผู้
สงจัดอยน่ผู้ปพิพื้ง คองทน่คำสพิตน่คำงคพน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ปลงพระรคำชโองกคำร
สผู้จถึง ไปคนุมครจัว อยน่คำนคำนเดวีจยวนวีพื้
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ลนุกแลน่นเลยไป
เถพิงไทยครจัว ปคำวเตพอนดคำหผคำง
แตน่นจัน
พื้ ครจัวเยพอกกลผนุม ฟจั นเหลน่คำลคำวเสวีย
ฝผู้งยจังเหลพอ แลน่นคพนทจังพื้ ฟผคำว
 45

เขคำกป็ มคำทผู้ลไหวผ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม

บจัดนวีพื้ ครจัวลนุกขถึพื้น เสวียแมผสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
เขคำฟจั นฆน่คำ นคำยเมพองมนุดมอด จรพิงแลผว
ยจังปลน่อยพจัน หนวีแทผแสะคน พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ จจัดเรน่งโยธคำ
สผู้จถึง ไปคนุมครจัว อยน่คำนคำนเนพิ นชผคำ
เขคำหคำก ยจังขจัดแทผ ฟจั นหจัวมนุดมอด เสวียนจั น
พื้
แตน่วน่คำ ไทยขวีฮ
พื้ ผคำย แขป็งเขผมขน่มกผู้ ดจังนวีพื้
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระเจผคำ ยจังขมน่อมโดยเสดป็จ
ถพอพลแพน หลจังถิ่ ไปบน่มวีชผคำ
แตน่นจัน
พื้ ชคำวครจัวเตผคำ เดคำดคำทนุกหมน่ผู้
เขคำกป็ ตกปวี กซผคำย ขวคำแทผสน่ผู้ภคำย
หญพิงชคำยพรผอม แจงกจันเปป็ นหมน่ผู้
ถพอคผอนปผง ปวี นนจั น
พื้ สน่ผู้คน
ตจังพื้ แตน่ แคมมผู้ลเคป็ง เถพิงดน่คำนครครบ
เขคำกป็ เปป็ นใจเดวียว สนุคนจรพิงแทผ
หจัวกลคำงนจั น
พื้ สมโฮงชน่องดน่ผู้
เกคำะกน่คำยเกวีพื้ยว เถพิงเทน่คำโคกพระยคำ หจัน
พื้ แลผว
เมพองแปะพรผอม เมพองปจั กปลคำยดน่คำน
เขคำกป็ ตกแตน่งหผคำง ดคำไวผสน่ผู้ภคำย
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระเจผคำ พคำพลไสผน่คำ
ครจัวเยพอกออก ฟจั นเขผคำสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
ครจัวกป็ ฟจั นแทงเขผคำ หญพิงชคำยพรผอมพรคถิ่คำ
 46

เขคำกป็ ตวีมผคำลผอม ระวจังเขผคำซน่อยกจัน

เสวียปพ นกผอง กนุมกจันเคป็งคพถิ่น
ควจันมพอกลจัว
พื้ ปลคำยไมผบน่วคำย
คนตคำยลผน ปผู้นปคำนซอนไฮน่
แดดแฮงฮผอน เดพอนหผคำทจังถิ่ มผู้ล
เขคำกป็ ซนุนซผู้นเขผคำ บน่มวีถอยลคำเลพิก เปป็ นแลผว
ไทยกป็ ตคำยมคำกลผน เสมอเพวีพื้ยงดจังเดวียว
หจัน
พื้ แล
ลคำวกป็ ทนบน่ไดผ เลยเตผนแตกหนวี
ไทยกป็ ตวียจังมผคำ แทงฝผู้งบน่คำว
คจับทน่งกวผคำง เสวียงฮผองดจังถิ่ ควคำย หจัน
พื้ แลผว
เววียงจจันทนพพรผอม เมพองละครหจักพน่คำย
บน่อคำจ ตจังพื้ ฮน่วยหนผ คำ คพนไดผตน่อเขคำ แทผแลผว
ไทยนค คำฆน่คำ ฝผู้งลคำวตคำยไขวน่
เพพถิ่อวน่คำ อถึดอยคำกนคพื้ คำ เขคำเตผนบน่ไว
แตน่เหป็น มผคำสน่วนเตผน เตป็มทน่งขงมผู้ล
ลจังคนหคำย แคน่วจังเวพินนคพื้ คำ”
(พพพื้นเววียง)

พพิจคำรณคำจคำกคคคำใหผกคำรของผผผู้คนทวีถิ่อยน่นุในเหตนุกคำรณพและพพพื้นเววียง
แลผวกป็นน่คำประหลคำดใจทวีถิ่ชถิ่ อ
พ ของคนุณหญพิงโม (ทน่คำนโมผ) มพิไดผปรคำกฏ
วน่คำเปป็ น “ผผผู้นคคำ” ฝน่ คำยไทยโครคำชทวีถิ่นคคำทจัพสผผู้กจับลคำวปรคำกฏเพวียงวน่คำ
 47

“พวกคนครจัว” และมวีกลน่นุมพญคำยกบจัตรไดผแกน่พระณรงคพเดชคำ
หลวงเมพอง หลวงนคำ หลวงนรคำ ปลจัดพพิมคำยเทน่คำนจั น
พื้ และจคำกพพพื้น
เววียงกป็มพิไดผปรคำกฏคนุณหญพิงโมเชน่นกจัน ชพถิ่อผผผู้นคคำคพอยกบจัตรเมพอง
โครคำช ซถึถิ่งตรงกจันกจับคคคำใหผกคำรของบนุคคลทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพและทวีถิ่
นน่ คำประหลคำดใจมคำกยพิถิ่งขถึพื้นทวีถิ่วน่คำชพถิ่อของคนุณหญพิงโมกลจับมคำปรคำกฏ
เอกสคำรทคำงฝน่ คำยกรนุงเทพฯ เฉพคำะพระรคำชพงศคำวดคำร
รจัตนโกสพินทรพ ซถึถิ่งกลน่คำววน่คำ

“ทน่คำนผผผู้หญพิงโมผภรรยคำพระปลจัด คนุมผผผู้หญพิงเปป็ นทจัพหนนุนทวีถิ่ไมน่มวี

อคำวนุธกป็ตจัดไมผตะบองบผคำง เสวีพื้ยมเปป็ นหลคำวบผคำงเขผคำสผผู้ทจัพลคำว ครจัน
พื้ นจั น
พื้
พวกครจัวเมพองนครรคำชสวีมคำฆน่คำฟจั นพวกลคำวตคำยประมคำณ 2,000
คนเศษ” (ฉบจับเจผคำพระยคำทพิพคำกรวงศพ)

เอกสคำรดจังกลน่คำวเขวียนขถึพื้นในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 5 หน่คำงจคำกเหตนุกคำรณพ
มคำก ซถึถิ่งไมน่ทรคำบวน่คำผผผู้เขวียนพงศคำวดคำรไดผหลจักฐคำนมคำจคำกทวีถิ่ใด
เพรคำะไมน่ปรคำกฏในเอกสคำรทคำงฝน่ คำยลคำว หรพอทคำงฝน่ คำยไทยใน
รจัชกคำลทวีถิ่ 3 เลย และตคำมประวจัตพิของทผคำวสนุรนคำรวีทวีถิ่เรวียบเรวียงขถึพื้น
ในชจัน
พื้ หลจัง ไดผกลน่คำววน่คำ รจัชกคำลทวีถิ่ 3 โปรดเกลผคำฯ สถคำปนคำคนุณหญพิง
โม ใหผดคคำรงฐคำนจันดรศจักดพิเด ปป็ นทผคำวสนุรนคำรวีนจัน
พื้ กป็ไมน่ปรคำกฏหลจักฐคำน
ใบแตน่งตจังพื้ ในสนุพรรณบจัตร จดหมคำยเหตนุ หรพอหลจักฐคำนใดมคำกลน่คำ
วอผคำงสนจับสนนุนเลย
 48

ทผคำวสนุรนคำรวีหรพอคนุณหญพิงโม จถึงเปป็ นเพวียงบนุคคลในตคคำนคำนทวีถิ่เลน่คำสพบ

ตน่อกจันมคำ และปรคำกฏชพถิ่อเปป็ นครจังพื้ แรกในพระรคำชพงศคำวดคำรทวีถิ่
เขวียนขถึพื้นในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 5 และเปป็ นทวีถิ่รผผู้จจักกจันทจัว
ถิ่ ไปจคำกฉจันทพยอ
เกวียรตพิชคำวนครรคำชสวีมคำ ของพระยคำอนุปกพิตศพิลปสคำร บทเพลงของ
หลวงวพิจพิตรวคำทกคำร บทละครตคคำรคำเรวียนและอนนุสคำวรวียพ สพิถิ่งทจังพื้
หลคำยเปป็ นเครพถิ่องเรผคำชวีวประวจัตพิของทผคำวสนุรนคำรวี จคำกตคคำนคำนสน่ผู้ควคำม
เปป็ นประวจัตพิศคำสตรพในทวีถิ่สนุด

อนนุสคำวรวียท
พ ผคำวสนุรนคำรวี สรผคำงขถึพื้นในปวี พ.ศ. 2477 โดยผผผู้นคคำชคำวเมพอง
นครรคำชสวีมคำ ไดผแกน่ พอ.พระเรพิงรนุกปจั จจคำมพิตร (ทอง รจักสงบ) ผผผู้
บจังคจับบจัญชคำกคำรมณฑลทหคำรบกทวีถิ่ 5 และพระกคคำธรพคำยจัพทพิศ
(ดพิศ อพินทรโสฬส) ขผคำหลวงประจคคำจจังหวจัดนครรคำชสวีมคำ
32

สพิถิ่งทวีถิ่นน่คำคพิดมวีวน่คำทคคำไมจถึงตผองมวีกคำรสรผคำงอนนุสคำวรวียพขพื้ น
ถึ ในปวี
พ.ศ.2477 จคำกกคำรตรวจสอบประวจัตพิศคำสตรพ กป็จะทรคำบวน่คำในปวี
พ.ศ.2476 กน่อนหผคำกคำรสรผคำงอนนุสคำวรวียพเพวียง 1 ปวี เกพิดขบถบวร
เดชขถึพื้น โดยมวีพลเอกพระเจผคำบวรเดชเปป็ นหจัวหนผ คำไดผยถึดเมพอง
นครรคำชสวีมคำเปป็ นฐคำนในกคำรตน่อสผผู้กจับรจัฐบคำลกลคำงแตน่กป็ถผู้กปรคำบเสวีย
อยน่คำงรคำบคคำบ

จะเหป็นไดผวน่คำเมพองนครรคำชสวีมคำในชน่วงนจั น
พื้ ในสคำยตคำของรจัฐบคำล
กลคำง ฐคำนะทคำงกคำรเมพองตกตคถิ่คำมคำก เพรคำะถผู้กตรคำหนผ คำวน่คำเปป็ น
เมพองขบถตน่อรจัฐบคำลกลคำง ฉะนจัน
พื้ ในชน่วงปวี ตน่อมคำผผผู้นคคำเมพอง
 49

นครรคำชสวีมคำ ไดผพยคำยคำมหคำหนทคำทวีถิ่จะกอบกผผู้ฐคำนะทคำงกคำรเมพอง
ของนครรคำชสวีมคำใหผกลจับคพนมคำ ฐคำนสคคำคจัญกป็คพอควคำมพยคำยคำมทวีถิ่จะ
ควคำนหคำ “ววีรบนุรนุษหรพอววีรสตรวี” ในอดวีตขถึพื้นมคำยกยน่อง เพพถิ่อสรผคำง
ภคำพพจนพใหผเกพิดขถึพื้นแกน่เมพอนครรคำชสวีมคำ

เมพถิ่อไดผตรวจสอบดผู้ววีรบนุรนุษ หรพอววีรสตรวีของเมพองนครรคำชสวีมคำ ใน
อดวีตนจั น
พื้ คน่อนขผคำงลคำงเลพอนมคำก เพรคำะในสคำยตคำของรจัฐบคำลกลคำง
นจั น
พื้ มองเหป็นเมพองนครรคำชสวีมคำเปป็ นฐคำนกคำรขบถตน่อสน่วนกลคำงมคำ
ตลอด ไดผแกน่ กคำรขบถพระยคำมรคำช (สจังขพ) ขบถบนุญกวผคำงในสมจัย
สมเดป็จพระเพทรคำชคำขบถกรมหมพถิ่นเทพพพิพพิธ (พระองคพเจผคำแขก)
ในสมจัยสมเดป็จพระเจผคำตคำกสพิน ขบถสคำเกวียดโงผงในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 2
และแมผกระทจังถิ่ กรณวีขบถเจผคำอนนุวงศพ ในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 3 แมผวน่คำ
เมพองนครรคำชสวีมคำจะเขผคำขผคำกรนุงเทพฯ กป็ตคำม แตน่ไมน่มวีควรในเมพอง
แสดงใหผเหป็นถถึงควคำมสคำมคำรถ โดยเฉพคำะเจผคำเมพองนครรคำชสวีมคำใน
สมจัยนจั น
พื้ หลจังเหตนุกคำรณพขบถเจผคำอนนุวงศพแลผวปรคำกฏวน่คำถผู้กเพน่งเลป็ง
ไมน่ไดผรจับควคำมดวีควคำมชอบจคำกสงครคำมครจังพื้ นจั น
พื้ เลย นครรคำชสวีมคำกป็
หมดบทบคำทลงไปตจังพื้ แตน่นจัน
พื้ มคำ และอคคำนคำจทคำงสน่วนกลคำงเขผคำไป
ครอบคลนุมอยน่คำงสพิพื้นเชพิง สมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 5 ปรคำกฏวน่คำ พระองคพโปรด
ด ระสงคพ (พระองคพ
ใหผพระเจผคำบรมวงศพเธอ กรมหลวงสรรพสพิทธพิป
เจผคำชนุมพลสมโภช) พระรคำชโอรสขถึพื้นไปดคคำรงตคคำแหนน่ งเปป็ นขผคำหลวง
ใหญน่ สคคำเรป็จรคำชกคำรมณฑลนครรคำชสวีมคำ อยน่คำงไรกป็ตคำม
นครรคำชสวีมคำกป็ยจังเปป็ นขบถอวีกในปวี พ.ศ.2476 คพอขบถวรเดช
 50

ผผผู้ทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพกน่อนกคำรสรผคำงอนนุสคำวรวียพทผคำวสนุรนคำรวีผผผู้หนถึถิ่งคพอ
เจผคำฟผคำกรมพระยคำนรพิศนคำนนุวจัดตพิวงศพ ปรคำกฏในหนจั งสพอสคำสพน
สมเดป็จวน่คำ ไดผมวีผผผู้รพิเรพิถิ่มสรผคำงอนนุสคำวรวียพทผคำวสนุรนคำรวี ไดผมคำปรถึกษคำ
พระองคพทน่คำน เกวีถิ่ยวกจับกคำรสรผคำง เมพถิ่อพระองคพรผผู้วน่คำชคำวเมพอง
นครรคำชสวีมคำ พระองคพทน่คำนไมน่เหป็นดผวยนจั ก และไดผเขวียนจดหมคำย
ไปสอบถคำมสมเดป็จกรมพระยคำดคคำรงครคำชคำนนุภคำพวน่คำ

“กถคำมรรค จะทผู้ลถวคำยเรพถิ่องกรมศพิลปคำกร เขคำกคคำลจังปจั พื้ นรผู้ปทผคำวสนุร

นคำรวี คพอ ทน่คำนผผผู้หญพิงโมผกจันอยน่ผู้ ในวน่คำจะหลน่อเอคำไปตจังพื้ เปป็ นอนนุสคำวรวียพ
ทวีถิ่ประตผู้ชจัยโครคำช มวีขนคำดสผู้ง 4 ศอกเลย ทคคำเปป็ นรผู้ปผผผู้หญพิงตจัดผม
ปวี ก ยพนถพอดคำบนน่นุงจวีบหน่มผผคำสไบเฉวียง

อนนุสคำวรวียน
พ วีพื้ เดพิมทวีพระเทวคำเขวียนมคำปรถึกษคำเกลผคำกระหมน่อมเปป็ น
รผู้ปผผผู้หญพิงนจัถิ่งบนเตวียง มวีเครพถิ่องยศพคำนหมคำกกระโถนตจังพื้ ขผคำงๆ
เกลผคำกระหมน่อมถคำมวน่คำใครจะทคคำ เขคำวน่คำผผผู้แทนรคำษฎรนครรคำชสวีมคำ
เกลผคำกระหมน่อมถคำมแกเคยเหป็นทน่คำนผผผู้หญพิงโมผ หรพอหนผ คำตคำอยน่คำงนวีพื้
หรพอ ไดผแตน่หจัวเรคำะไมน่ไดผคคคำตอบ ถคำมวน่คำจะตจังพื้ ทวีถิ่ไหน วน่คำตจังพื้ ทวีถิ่ประตผู้
ชจัย เกลผคำกระหมน่อมวน่คำประตผู้เปป็ นทคำงเดพินแลผวจะเอคำรผู้ปไปตจังพื้ อนุด
เสวียมพิเดพินไมน่ไดผหรพอแกกป็หจัวเรคำะอวีก แลผวนค คำแบบกลจับไป

ตน่อมคำกลผคำกระหมน่อมไปทวีถิ่ศพิลปคำกรสถคำน
33
เหป็นนคำยเฟโรจวี ปจั พื้ น
34

ดพินเปป็ นรผู้ปผผผู้หญพิงยพนถพอดคำบอยน่ผู้ตจัวเลป็กๆ หลคำยตจัวทคคำตน่คำงๆ กจัน

ถคำมวน่คำทคคำอะไร แกวน่คำทคคำผผผู้หญพิงโครคำชใครกป็ไมน่รผผู้ทวีถิ่รบกจับผผผู้ชคำยนจั น
พื้
 51

เกลผคำกระหมน่อมกป็เขผคำใจแลผวไดผแนะนค คำวน่คำเรคำไมน่รผผู้จจักตจัว หนผ คำตคำเปป็ น

อยน่คำงไรกป็ไมน่รผผู้ ทคคำไมน่ไดผดอก ทคคำ Allegory เปป็ นนคำงฟผคำถพอดคำบจะดวี
กวน่คำ แกเหป็นดผวยตน่อมคำอวีกสองสคำมวจันเกลผคำกระหมน่อมไปอวีก เหป็น
แกปจั พื้ นไวผนน่คำเอป็นดผู้ เปป็ นรผู้ปผผผู้หญพิงสคำวผมยคำวประบน่คำ ใสน่มคำลคำ ถพอ
พวงดอกไมผสด นน่นุงจวีบ หน่มสไบสพจักสองบน่คำ ยพนถพอดคำบ เกลผคำ
กระหมน่อมเหป็นกป็รจับรองวน่คำอยน่คำงนวีพื้ ดวี

มคำเมพถิ่อกน่อนหนผ คำจะเขวียนหนจั งสพอถวคำยนวีพื้ ไปเหป็นปจั พื้ นตจัวเบผอเรน่อ

อยน่คำงทวีท
ถิ่ ผู้ลมคำ ถคำมวน่คำทคคำไมไมน่ทคคำเปป็ น Allegory แกบอกวน่คำเขคำไมน่
เอคำ
เรพถิ่องทน่คำนผผผู้หญพิงโมผนวีพื้ดผู้กป็ประหลคำด ดผู้ในพงศคำวดคำรรจัชกคำลทวีถิ่ 3 ซถึถิ่ง
ด ะไร เปป็ นแตน่วน่คำคนุมผผผู้หญพิงเปป็ นกอง
ถวคำยมคำ ไมน่เหป็นแผลงอพิทธพิฤทธพิอ
หลจังเทน่คำนจั น
พื้ ทคคำไมจถึงยกยน่องกจันหนคำไมน่ทรคำบ”
35

สมเดป็จกรมพระยคำดคคำรงรคำชนนุภคำพทรงตอบวน่คำ

“ขอทผู้ลสนองลคำยพระหจัตถพวน่คำ กคำรสรผคำงรผู้ปทน่คำนผผผู้หญพิงโมผนจัถิ่น เปป็ น

อนุทคำหรณพอจันหนถึถิ่ง ซถึถิ่งแสดงวน่คำควคำมคพิดสมจัยใหมน่ผพิดกจับสมจัยเกน่คำ
หมดทนุกอยน่คำง”

พพน
พื้ เววียง : บทสต่งทท้าย
เมพถิ่อพพิจคำรณคำดผู้จคำเอกสคำรชจัน
พื้ ตผนขงกรนุงเทพฯ พระรคำชพงศคำวดคำร
ลคำวเปรวียบเทวียบกจับ “พพพื้นเววียง” แลผวจะเหป็นไดผวน่คำเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิด
 52

ขถึพื้น เกวีถิ่ยวกจับขบถหจัวเจผคำหคำและขบถเจผคำอนนุวงศพนจัน
พื้ มวีเนพพื้ อหคำทวีถิ่
สอดคลผองกจันเปป็ นสน่วนใหญน่ จะเหป็นไดผวน่คำ ปจั ญหคำพพพื้นฐคำนทวีส
ถิ่ คคำคจัญคพอ
กคำรเกณฑพแรงงคำนไพรน่อยน่คำงทคำรนุณโหดรผคำยทวีถิ่ไมน่เคยปรคำกฏมคำ
กน่อนหจัวในเมพองลคำว ทคคำใหผผผผู้คนเกพิดควคำมหวคำดผวคำและ
ระสคถิ่คำระสคำย กคำรกวคำดตผอนผผผู้คนลงมคำสจักเลกยจังนครรคำชสวีมคำและ
หจัวเมพองอพถิ่นๆ ทคคำใหผผผผู้คนพลจัดพรคำกจคำกบผคำนเรพอน ลผู้กเมวีย และไมน่รผผู้
ชะตคำกรรม สพิงถิ่ ทวีถิ่เปป็ นตจัวเรน่งใหผเกพิดขบถผผผู้มวีบนุญทจังพื้ สองนวีพื้ กป็คพอ กคำร
แยน่งกจันกวคำดตผอนผผผู้คนในหจัวเมพองดจังกลน่คำว เพพถิ่อเอคำใจรคำชสคคำนจั ก
สยคำม ซถึถิ่งมวีหลคำยกลน่นุม ทคคำใหผเปป็ นตจัวทววีใหผเกพิดควคำมเดพอดรผอน
อยน่คำงแสนสคำหจัสแกน่ผผผู้คน

รคำชสคคำนจักสยคำมเองกป็ยจังมวีขผอขจัดแยผงกจันอยน่คำงเหป็นไดผชจัดศถึกษคำไดผ
จคำกกรณวีกคำรสพบสจันตพิวงศพระหวน่คำงกลน่นุมของ เจผคำฟผคำมงกนุฎ ซถึถิ่งอผคำง
สพิทธพิจคำกควคำมชอบธรรมตคำมกฎมณเฑวียรบคำลกจับกลน่นุมของเจผคำ
ชคำยทจับ (กรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพ) ซถึถิ่งมวีอคคำนคำจอยน่คำงมหคำศคำลใน
รคำชสคคำนจักชน่วง สมจัยสมเดป็จพระพนุทธเลพิศหลผคำนภคำลจัย กคำรหคำฐคำน
อคคำนคำจทคำงกคำรเมพองกจันอยน่คำงเขผมแขป็งกป็เกพิดขถึพื้น และกป็สน่งผล
สะทผอนไปสน่ผู้กคำรขจัดแยผงกจันใน กคำรตจังพื้ ผผผู้ครองหจัวเมพองและกคำรหคำ
ไพรน่พลเปป็ นฐคำนอคคำนคำจกรณวีหจัวเมพองลคำวนจั น
พื้ ในขณะทวีถิ่เจผคำชคำยทจัพ
หรพอกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพสนจั บสนนุนเจผคำอนนุวงศพเพพถิ่อเปป็ นฐคำน
อคคำนคำจทคำงกคำรเมพอง ในกคำรขถึพื้นครองรคำชยพของพระองคพ จถึง
พยคำยคำมสนจับสนเจผคำอนนุวงศพคนุมกคคำลจังในหจัวเมพองลคำวทจังพื้ หมด ใน
ขณะเดวียวกจันทคำงกลน่นุมตรงขผคำมอคำจจะพยคำยคำมสนจั บสนนุน เจผคำเมพอง
 53

นครรคำชสวีมคำขถึพื้นคนุมหจัวเมพองลคำวเชน่นกจัน แตน่ในทวีส
ถิ่ นุด พระบคำท
สมเดป็จพระพนุทธเลพิศหลผคำนภคำลจัยเหป็นดผวยกจับกรมหมพถิ่นเจษฎคำ
บดพินทรพ

แมผวน่คำฝน่ คำยตรงขผคำมกจับกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพพน่คำยแพผเกม
กคำรเมพองในชน่วงนวีพื้กป็ตคำม แตน่กป็มพิไดผสพิพื้นควคำมพยคำยคำมเหป็นไดผวน่คำกลน่นุม
นวีพื้ ไดผพยคำยคำมสนจับสนนุนเมพองนครรคำชสวีมคำ กวคำดตผอนผผผู้คนมคำสจัก
เลกมคำกขถึพื้น และทคคำควคำมเดพอดรผอนไปทจัว
ถิ่ หจัวเมพองลคำว และทคคำใหผ
เจผคำอนนุวงศพออกปกปผองไพรน่พลของตนเอง และอคำจจะรจักษคำฐคำน
อคคำนคำจทคำงกคำรเมพองของกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพไปในตจัวดผวย แตน่
ในระยะนวีพื้เหตนุกคำรณพทคำงรคำชสคคำนจั กสยคำมเปลวีถิ่ยนแปลงไปจคำกเดพิม
มคำก เพรคำะกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพไดผปฏพิวจัตพิเงวียบและขถึพื้นครอง
รคำชยพแลผว โดยปรคำศจคำกกคำรขจัดขวคำง เพรคำะฉะนจั น
พื้ กคำรมองปจั ญหคำ
ของพระองคพเปลวีถิ่ยนแปลงไปจคำกเดพิมอยน่คำงสพิพื้นเชพิง ในขณะทวีถิ่รคำช
สคคำนจั กสยคำมไดผเปลวีถิ่ยนบทบคำท ตน่อนโยบคำทหจัวเมพองทวีถิ่จงรจักภจักดวีตน่อ
พระองคพในกคำลกน่อน แตน่เจผคำอนนุวงศพผผผู้นคคำชคำวลคำวยจัง”เลน่น
กคำรเมพอง” อยน่ใผู้ นบทบคำทเดพิม กคำรทวีถิ่พระองคพพยคำยคำมรจักษคำฐคำน
อคคำนคำจใหผกจับกรมหมพถิ่อเจษฎคำบดพินทรพจนไปกระทบกระทจังถิ่ กจับฝน่ คำย
ทวีถิ่พระองคพเหป็นวน่คำเปป็ นฝน่ คำยตรงขผคำมสพิถิ่งดจังกลน่คำวกลจับกระทบ
กระเทพอนตน่อควคำมมจัน
ถิ่ คงของรคำชสคคำนจั กสยคำม ซถึถิ่งมวีกรมหมพถิ่น
เจษฎคำบดพินทรพ ซถึถิ่งขณะนวีพื้ดคคำรงพระยศเปป็ นประมนุขของประเทศ
ควคำมหวคำดระแวงหจัวเมพองลคำวจะเอคำใจฝจั กใฝน่ เววียดนคำม และกคำร
ถผู้กคนุกคคำมของจจักรวรรดพินพิยม สพิถิ่งดจังกลน่คำวรคำชสคคำนจั กสยคำม
 54

พยคำยคำมหคำชน่องทคำงทวีถิ่จะจจัดกคำรขจัน
พื้ เดป็ดขคำดกจับหจัวเมพองลคำว เพพถิ่อ
ทคคำลคำยฐคำนเดพิมของผผผู้นคคำในทผองถพิถิ่นและตผองกคำรกคคำลจังไพรน่พล
กระจคำยลงจคำกทวีถิ่รคำบสผู้งภคำคตะวจันออกเฉวียงเหนพ อลงสน่ผู้ทวีถิ่รคำบตคถิ่คำ
ภคำคกลคำง

โดยขผอเทป็จจรพิงแลผวกรณวีขบถเจผคำอนนุวงศพนจัน
พื้ รคำชสคคำนจั กสยคำม
ตผองกคำร”ฉกฉวยโอกคำส” ตน่อเหตนุกคำรณพดจังกลน่คำวอยน่ผู้แลผว พระรคำช
พงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพ”จถึงไดผพยคำยคำม” ปลนุกปจั พื้ นสรรแตน่งตน่อ
เหตนุกคำรณพในครจังพื้ นวีพื้วน่คำ กองทจัพทผองถพิถิ่นอจันกระจผอยรน่อยของลคำว
เปป็ นกองทจัพทวีถิ่มโหฬคำรพจันลถึก ถถึงขจัน
พื้ ทวีถิ่จะบดขยวีพื้กรนุงเทพมหคำนคร
ใหผแหลกบคำนเลยทวีเดวียว และกลน่คำวตน่อไปอวีกวน่คำ ถผคำเจผคำอนนุวงศพยก
ทจัพมคำจรพิงกรนุงเทพฯ จะตผองแตน่เปป็ นแนน่ เพรคำะมพิรผผู้ตจัวและเตรวียม
ปผองกจันพระนครไมน่ทจัน แตน่เจผคำอนนุวงศพเปลวีถิ่ยนในกป็เพรคำะพระบคำรมวี
รจัชกคำลทวีถิ่ 3 ฉะนจั น
พื้ กคำร “มวีเหตนุ” อจันพพิศดคำรตคำมพระรคำช
พงศคำวดคำรกป็เพพถิ่อทวีถิ่จะใหผ “มวีผล” ตน่อกคำรจจับรคำชวงศพลคำวใสน่กรนุง
ประจคำนกลคำงสนคำมหลวงและกคำรเผคำกรนุงเววียงจจันทนพ ใหผสมบผู้รณพ
ขถึพื้นเทน่คำนจั น
พื้
 55

เชพิงอรรถ
1. เรพถิ่องพพพื้นเววียง เปป็ นเรพถิ่องหนถึถิ่งทวีถิ่ชคำวภคำพตะวจันออกเฉวียงเหนพ อ
(ตอนบน) นค คำมคำอน่คำนขจับขคำนกจันทวีถิ่ชนุมชน ในงคำนมงคลตน่คำงๆ
โดยเฉพคำะในงคำน”งจันเฮพอนดวี” คพอ ในงคำนศพ.
2. ศคำสตรคำจคำรยพ ดร.ประเสรพิฐ ณ นคร ไดผปรคำรภทวีถิ่งคำนสจัมมนคำ
ประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำน ปวี 2521 ทวีถิ่วพิทยคำลจัยครผู้มหคำสคำรคคำมวน่คำ
วรรณกรรมพพพื้นเววียงไดผเคยเขผคำทวีถิ่ประชนุมคณะกรรมกคำรชคคำระ
ประวจัตพิศคำสตรพมคำหลคำยปวี แลผว แตน่ทน่คำนกป็มพิไดผเปพิ ดเผยรคำย
ละเอวียดวน่คำมวีกคำรถกเถวียงอะไรกจันบผคำง.
3. หนจังสพอพพิมพพสยคำมนพิกรรคำยสจัปดคำหพ ปวี ทวีถิ่ 2 ฉบจับทวีถิ่ 69+1 31
ตนุลคำคม 2521.
4. อน่คำนเอกสคำรสจัมมนคำประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำน ปวี 2521 วพิทยคำลจัยครผู้
มหคำสคำรคคำม และมหคำวพิทยคำลจัยศรวีนครพินทรพวพิโรฬมหคำสคำรคคำม
รน่วมกจันจจัดขถึพื้น, อน่คำนบทควคำม ธวจัช บนุญโณทก เรพถิ่องเอกสคำร
เรพถิ่องพพพื้นเววียง : บจันทถึกประวจัตพิศคำสตรพของปรคำชญพชคำวอวีสคำน
และธวจัช ปนุณโณทก เรพถิ่อง พพพื้นเววียง : กคำรศถึกษคำประวจัตพิศคำสตรพ
และวรรณกรรมอวีสคำน, 2523.
5. รคำยงคำนผลสจัมนคำประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำน ปวี 2521 ยจังมพิไดผมวีกคำรจจัด
พพิมพพเผยแพรน่ รคำยละเอวียดอคำจตรวจสอบไดผ จคำกวพิทยคำลจัยครผู้
มหคำสคำรคคำม และมหคำวพิทยคำลจัยศรวีนครพินทรวพิโรฬมหคำสคำรคคำม
ไดผบจันทถึกเทปไวผ.
6. เอกสคำรโรเนวียวเรพถิ่องพพพื้นเววียง หรพอพงศคำวดคำรเจผคำอนนุวงศพ
เววียงจจันทนพ ทวีพ
ถิ่ พิมพพเผยแพรน่ในวงแคบๆ นจั น
พื้ กลน่คำวกจันวน่คำ
 56

เปป็ นตผนฉบจับเดพิมทวีถิ่อยน่ผู้ในหอสมนุดแหน่งชคำตพิ เขวียนบนใบลคำนระบนุ

วน่คำเณรสพิง เปป็ นผผผู้จคำร (คจัดลอก) และซคำเสนเปป็ นเจผคำของใบลคำน
เรพถิ่องพพพื้นเววียงนวีพื้มวีฉบจับอพถิ่นๆ ทวีค
ถิ่ ผนพบในภคำคตะวจันออกเฉวียง
เหนพอ เชน่น ฉบจับวจัดบผคำนปน่ คำแซง ฉบจับวจัดสงเปลพอย ฉบจับวจัดทน่นุง
สจันตพิวจัน ฉบจับวจัดบผคำนบนุตร ฉบจับวจัดเหนพ อ ฉบจับวจัดสระแกผว ฉบจับ
วจัดศรวีสะอคำด ฉบจับวจัดดอนแกผว เชวียงคคำ ดผู้กคำรสคคำรวจ
วรรณกรรม อวีสคำนของศผู้นยพประสคำนงคำนกคำรพระพนุทธศคำสนคำ
ภคำคตะวจันออกเฉวียงเหนพ อ วจัดทน่นุงศรวีเมพอง อ.เมพอง
จ.อนุบลรคำชธคำนวี , 2516, และทรคำบจคำกกคำรสอบถคำมอคำจคำรยพ
จคำรนุบนุตร เรพองสนุวรรณ วน่คำไดผเคยมวีกคำรพพิมพพเผยแพรน่มคำแลผว
ตจังพื้ แตน่ปวี พ.ศ.2479 เรวียกวน่คำ เพชรพพพื้นเววียงจจันทนพ ดผู้ กคคำพล ศรวี
จจักร เพชรพพพื้นเววียงจจันทนพ โรงพพิมพพบคำงขนุนพรม. กรนุงเทพฯ ,
2479.
7. ทวีถิ่กลน่คำวน่คำผผผู้เขวียนดคคำเนพินเรพถิ่องตคำมทวีถิ่ตนพบเหป็นนจั น
พื้ คพอเขวียนขถึพื้น
จคำกประสบกคำรณพทวีถิ่ตนพบเหป็น หรพอไดผยพินฟจั งมคำอยน่คำงใกลผชพิด
เพรคำะมวีเหตนุกคำรณพบคำงตอนทวีถิ่ผผผู้เขวียนเขผคำใจผพิดบคำงตอนผผผู้เขวียน
คพิดขถึพื้นโดยขผอสมมตพิฐคำนผผผู้เขวียนเอง.
8. เอกสคำรดจังกลน่คำวไดผแกน่คคคำใหผกคำรของผผผู้อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพ ซถึถิ่งหคำ
อน่คำนไดผจคำกหอสมนุดแหน่งชคำตพิ พระนคร และไดผตวีพพิมพพมคำแลผวใน
หนจังสพอประชนุมจดหมคำยเหตนุ เรพถิ่องปรคำบขบถเววียงจจันทนพ พพิมพพ
ในงคำนพระรคำชทคำงเพลพิงศพ เจผคำจอมมคำรดคำ หมน่อมรคำชวงศพ
แสงในรจัชกคำลทวีถิ่ 4 ปวี พ.ศ.2471.
 57

9. ไดผแกน่ พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพ รจัชกคำลทวีถิ่ 3 ฉบจับพระยคำ

ทพิพคำกรวงศพ ฉบจับสมเดป็จกรมพระดคคำรงรคำชนนุภคำพและเรพถิ่อง
จดหมคำยเหตนุเรพถิ่องปรคำบขบถเจผคำอนนุวงศพ พระนพิพนธพสมเดป็จฯ กรม
พระยคำดคคำรงรคำชคำนนุภคำพ.
10. Wallter F. Valla, Siam Under Rama III, แผน่นดพินพระ
นจั ถิ่งเกลผคำ, นพิจ ทองโสภพิส แปล.
11. ตรวจสอบไดผจคำกกคำรอผคำงอพิงเอกสคำรและกคำรใชผขผอมผู้ลดผู้
Valla อผคำงแลผว (9) .
12. ดผู้ไดผจคำกงคำนคผนควผคำของ จพิตร ภผู้มพิศจักดพิ,ด ควคำมเปป็ นมคำของคคคำ
สยคำม ไทย ลคำย และขอม และลจักษณะทคำงสจังคมของชพถิ่อ
ชนชคำตพิ, 2516 ศรวีศจักร วจัลลพิโภดม, บทควคำมเรพถิ่องโยนก ใน
วคำรสคำรเมพองโบรคำณ ฉบจับทวีถิ่ 3 ปวี ทวีถิ่ 2, 2519, ประทวีป ชนุมพล,
กคำรศถึกษคำประวจัตพิศคำสตรพไทยโบรคำณ, 2522 และจคำกเอกสคำร
ชจัน
พื้ ตผนคพอ พงศคำวดคำรโยนก อนุรจังคนพิ ทคำนเปป็ นตผน.
13. อผคำงจคำก (12) .
14. ดผู้ พงศคำวดคำรลผคำนชผคำง, ประชนุมศคำวดคำรภคำคทวีถิ่ 2, พระรคำช
พงศคำวดคำรลคำว (ฉบจับกะซวงสถึกสคำทพิกคำรลคำว) .
15. ดผู้ ถนอม อคำนคำมวจัฒนพ และคณะ, ประวจัตพิศคำสตรพยนุคกน่อน
ประวจัตพิศคำสตรพ ถถึงสพิพื้นสนุดอยนุธยคำ, 2521.
16. ดผู้ พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพ รจัชกคำลทวีถิ่ 3 และอคำนคำม
สยคำมยนุทธของ ก.ศ.ร. กนุหลคำบ
17. อผคำงแลผว (1) .
 58

18. ดผู้ ธวจัช บนุญโณทก, เอกสคำรสจัมนคำประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำนเรพถิ่อง

เอกสคำรเรพถิ่องพพพื้นเววียง บจันทถึกประวจัตศ
พิ คำสตรพของปรคำชญพชคำว
อวีสคำน, 2521.
19. ดผู้ Wallter F. Valla, อผคำงแลผว (1) .
20. เชน่นกรณวีกคำรเกพิดขบถสคำเกวียดโงผง.
21. พระยคำทพิพคำกรวงศพ, พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพรจัชกคำล
ทวีถิ่ 3, ประชนุมพงศคำวดคำรภคำคทวีถิ่ 70 เรพถิ่องเมพองจคคำปคำศจักดพิ.ด
22. ดผู้ พระรคำชบจัญญจัตพิกคำรเกณฑพแรงงคำนไพรน่ ในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่
2 จคำกรพระรคำชพงศคำวดคำรกรนุงรจัตนโกสพินทรพ รจัชกคำลทวีถิ่ 2.
23. มองจคำกเอกสคำรพพพื้นเววียง ซถึถิ่งเอกสคำรทคำงกรนุงเทพฯ ไมน่ไดผใหผ
รคำยละเอวียดอะไร กลน่คำวเฉพคำะกรณวีขบถเทน่คำนจั น
พื้ .
24. 25, 26 ดผู้ประชนุมจดหมคำยเหตนุเรพถิ่องปรคำบขบถเววียงจจันทนพ
อผคำงแลผว (8) .
27. 28, 29, 30 ดผู้ พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพรจัชกคำลทวีถิ่ 3,
อผคำงแลผว (21) .
31. คคคำใหผกคำรและใบบอกดผู้ไดผจคำกประชนุมจดหมคำยเหตนุเรพถิ่อง
ปรคำบขบถเววียงจจันทรพ 2471 และจคำกคจัดบอกในรจัชกคำรลทวีถิ่ 3
เลน่ม 19 ซถึถิ่งตวีพพิมพพในหนจั งสพออนนุสรณพในงคำนฌคำปนกพิจนคำง
ประจจักษพ ศนุภอรรถ (เนพถิ่ อง อพินทะกนก) , 2521.
32. อนนุสรณพในงคำนฌคำปนกพิจนคำงประจจักษพ ศนุภอรรถ (เนพถิ่ อง อพิน
ทะกนก) , อผคำงแลผว (30) .
33. ศพิลปกรสถคำน คพอ มหคำวพิทยคำลจัยศพิลปคำกร.
34. ศคำสตรคำจคำรยพศล
พิ ป พวีระศรวี.
 59

35. สมเดป็จฯ กรมพระยคำดคคำรงรคำชคำนนุภคำพ และเจผคำฟผคำกรม

พระยคำนรพิศรคำนนุวจัตตพิวงศพ, สคำสพนสมเดป็จ, เลน่มทวีถิ่ 4 องคพกคำรคผคำคนุรนุ
สภคำ, 2505.

------------------------------------------------------------------------------
--------------

“พพน
พื้ เววียง”

คคคำปรคำรภ
บจัดนวีพื้ เฮวียมจจัก ตรคำตรองแตผม ตคคำนคำนไขอน่คำน
กน่อนแลผว
พอใหผ เหป็นเหตนุฮผคำย เมพองบผคำนบน่นุนวคำยเจผคำเฮย
เพพถิ่อจจัก จคำไปกวผคำง กป็ยจังหลคำยยคำวยพิถิ่ง จรพิงแลผว
เฮวียมกป็ เวผคำแตน่ขผอ เปป็ นบจัน
พื้ บน่อนฮอม แทผแลผว
ฟจั งเยอ หญพิงชคำยเถน่คำ สคำยฮคำมขถึพื้นใหญน่ เฮวียม
เอย
หลอนวน่คำ จคคำจพถิ่อไดผ เมพอหนผ คำสพบไป บน่ฮผผู้
คจันวน่คำ ยพนยคำวมจัน
ถิ่ หลคำยปวี ตพิดตน่อ ไปนจั น
พื้
 60

เวผคำพคำกพพพื้น เขคำนจั น
พื้ อยคำกฟจั ง แทผแลผว

ภคำคแรก ชมนครเววียงจจันทนพ
ยจังมวี นจัคเรศหผอง เฮพอกซพถิ่อเววียงจจันทรพ
ปรคำกคำรสผู้ง แวดระวจังทคำงนคพื้ คำ
หอเลยตจังพื้ ประตผู้ทวน (ประตผู้ทวคำร) ทจังพื้ สวีถิ่
หยคำยหนน่วยปผอมระวจังไวผอยน่ส
ผู้ ลอน
หอปรคำงคพตงจัพื้ กลคำงเมพองดผู้อคำจ
คคคำและแกผว เฮพองเขผมฮน่นุงแสง
ยคำมเมพถิ่อ ลมพคำดตผอง เสวียงกระดพิถิ่งดจังมน่วน
คพอดจัง ผคำสคำทแกผว เมพองไทผเทพดถึงสพ แทผแลผว
ตนกษจัตรพิยพไทผ เสวยเมพองเอกรคำช
ชพถิ่อวน่คำ พระอนนุรนุธรคำชเจผคำ บนุญกวผคำงนจั ถิ่งปอง หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ เทววีแกผว เทวียมองคพพระรคำช
ชพถิ่อวน่คำ คคคำปองเจผคำ แฝงขผคำงผน่คำงขวคำ แทผแลผว
อจันวน่คำ เทววีซผคำย คคคำจจันทรพหจัตถบคำท
สนมหนน่นุมไดผ พอฮผอยจคคำเรพิญ
พคำยสคำรซผคำง สคำมฟจั นตจัวอคำจ
มผคำมพิถิ่งตผน สคำมฮผอยเครพถิ่องคคคำ แทผแลผว
เสนคำซจัน
พื้ อคำสคำสคำมหมพถิ่น
เขคำนจั น
พื้ คนขยคำดกลผคำ ฟจั นฆน่คำกป็บน่ตคำย
แทผแลผว
มวีทงจั พื้ ไทยพวนฟผอน ขจับเสพเพลงระบคคำ
 61

หจัวเทวียมปจั ก ปพิถิ่ นตวีนเมพอฟผคำ

มงกนุฏแกผว สนุบหจัวเหยคำะหยน่อง
คพิงกน่องคผอม ทคำยเลพถิ่อมแกวน่งแพน
กะลพิงโขนพรผอม มโหรวีเปป็ นหมน่ผู้
แอะแอน่นฟผอน ถวคำยเจผคำสน่ผู้ยคำม
ฟจั งยพิน พพิณพคำทยพฆผอง เสวียงเสพสวนไล พผผู้นเยอ
ทจังพื้ ระบคคำเสวียง ขลน่ย
นุ แคนเพลงไคผ
หอยสจังขพกผอง สมเสวียกระจจับปวีถิ่
ซนุงตน่อยตผอง กลมกลจัว
พื้ ปวีถิ่ แถ
คผอนกลองกผอง ไซยพคำทยพลน
จั ถิ่ เสวียง
เสวียงสนจัถิ่นกผอง กลมกลจัว
พื้ กลน่อมใจ
ไทยระบคคำเมงฟผอน แกมลคอนเหยคำะหยอก
แขนใสน่มผคำว เทพิงสรผอยเครพถิ่องคคคำ
สจังคำลยพเกวีพื้ยว สคำยสะอพิพื้งสบสอด
คพอดจัง อพินทรพแตน่งแตผม มคำแทผแตน่สวรรคพ
กป็บน่ มพิอคำจยผคำน เมพองอพถิ่นหมคำยผจญ ใดนจั น
พื้
อยน่ผู้เกษพิมสนุข ไพรน่ไทยเทวียวคผคำ
ยผู้ทน่คำง ทคคำบนุญสรผคำง หลคำยประกคำรทนุกสพิถิ่ง
วจัดกป็ตงจัพื้ คคคำแกผวเฮพอเฮพอง
แมผวน่คำมหคำ –เจดวียพเจผคำ ตนุพนมหลจักโลก เฮคำนจั น
พื้
คคคำแตน่พพื้ น
พ เถพิงเทน่คำฮอดปลคำย แทผแลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ หญพิงซคำยพรผอม ยพินดวีซมซพถิ่น
ลงลคำดตจังพื้ ประสงคพเอผจน่คำยของ
 62

สคำวบน่คำวเคผคำ ตอแยสวกไสน่ไย
ทจังพื้ วจันคพน บน่นอนครคำวนผ อย

อพินทรคำนพิมพิตร
พอเมพถิ่อ หมพนนคำนแลผว สคำระมวนนค คำมคำฮอด
กป็จถึง ขคคำเขพอกฮผอน ฝผู้งขผคำไพรน่พล แทผแลผว
เหตนุวน่คำ เทโวเจผคำ บจันดลอนุบคำทวพ จรพิงแลผว
กป็จถึงบจังเกพิด เปป็ นเหตนุฮผอน สผู้ญเขผคำบจันดล
อพินทรพกป็ นพิรมพิตรใหผ หลคำยสพิถิ่งนคำนคำ
เพพถิ่อวน่คำ ชคำตคำเมพอง เควีถิ่ยนคลคำวคลคำดคลผอย
แมผวน่คำมหคำ – เจดวีเจผคำ ตนุพนมองคพปรงเสรพิฐ กป็ดวี
เจผคำกป็ บจังเกพิดใหผ เปป็ นฟผคำผน่คำลง แทผแลผว
อจันหนถึถิ่ง ดอนขอนขวคำง สบเซขนจั นอยน่ผู้
ภคำยพผผู้น
เลยเลน่คำ หยจับเควีถิ่ยนเขผคำ มคำใกลผจพิถิ่มจน
อจันหนถึถิ่ง ดพินเมพองหคำก แตกหวะเปป็ นทคำง
ลมทคำนพจัด แเพทะถคำยมผคำง
อจันเนถึถิ่ งหคำกแมน่น อพินทรคำเจผคำ สจัญญคำบนบอก แทผแลผว
เพพถิ่อใหผ คถึดสพบไวผ ชผู้สรผคำงชน่อยแฮง หจัน
พื้ แลผว

ยกบจัตรอคำสคำเจผคำ
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ยกบจัตรเจผคำ อคำสคำนครคำช กน่อน
แลผว
 63

มจันกป็ เปป็ นขผคำไทผ ปจั ญญคำเสวีถิ่ยงสน่อสน แทผแลผว

มจันกป็เทวียว ไปยนุเฝผคำ ของหลวงบคำงกอก ภคำยหผนุน
เฮวียนฮคคำฮผผู้ ดอมเจผคำสน่นุอจัน
ขผคำขผอย ขอทผู้ลเฝผคำ บคำทคำภผู้วนคำรถ
ขอใหผ ทผู้ลขมน่อมแกผว ปลงใหผอยน่คำขวีน
แดถน่อน
ขผคำขผอยขอ ไปอยน่ผู้เฝผคำ บผคำนดน่คำนดอนโขง กน่อนแลผว
ขผคำขอ ปผู้นปองเอก หมน่ผู้ไทยเขมรขน่คำ
เขคำนจั น
พื้ คนดงแทผ ขจัดแขป็งบน่ออกสน่วย ใผนจั น
พื้
ขผคำจจัก ปองเสพใหผ เขคำนจั น
พื้ ออกมคำ พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ประทคำนดวงขคำด
มถึงจง ไปอยน่ผู้หน
จัพื้ ตคำมถน่อนบน่ชวีน
คน่อมวน่คำแลผว มจันเลน่คำเลยลคำ
ประมนกรถวคำย พระองคพเปป็ นเจผคำ

นคำนคำวพิวคำท
มจันกป็ อน่วยหนผ คำซผคำง หลบตน่คำวคพนมคำ
เถพิงนคำเพวียง แกน่งคอยสคำยไหผ
ผน่อเหป็นดง พระยคำไฟขวคำง ภผู้เขคำวงอยน่ผู้ พผนุนเยอ
เขวียวสพิถิ่งสพิถิ่ว คพอฟผคำเมฆโพยม
เจผคำกป็ คอยเมพอใตผ ประนมยพิถิ่งสพิถิ่งพระเนตร
เหป็นแตน่ เหมพอยหมอกกลจัว
พื้ แกมนคพื้ คำแมน่ซะเล
ผน่อดผู้ ภคำยเหนพอพผผู้น ภผู้หลวงแดนมน่คำน
 64

หลคำยซน่อถน่คำน พจันซจัน
พื้ แวดระวจัง
กพินงคำยแลผว ดคำกคำยยคำยโยก
เจผคำกป็ ขผคำมโคกคผอย เลยเขผคำสน่ผู้เขคำ
คลอยแฮงเขผคำ ตวีนเขคำหนคำยกระบอก
ออกจคำกหจัน
พื้ เถพิงเทน่คำดอนยคำว
เลยตน่คำวขถึพื้น สจันภผู้หลคำยหลจัน
ถิ่
ฟจั งยพิน จจักจจัน
ถิ่ ฮผอง เดพอนหผคำวพิถิ่งวอน
คอนคอนขผคำม พระยคำดงหลคำยยน่คำน ไปนจั น
พื้
หอมดอกไมผ บคำนจวีพื้จน่อจวี
เลยลน่วงเทน่คำ เถพิงทวีถิ่ชคำยอคำน
ทวีถิ่นจัน
พื้ เปป็ นครคำวนอน เคพิถิ่งดงในหจัน
พื้
เจผคำกป็ เขคำจอดยจังพื้ ทจันทวีถิ่ภผู้เพวียง
สนุรพิโยยผคำย เยป็นลงคลคำดคลผอย
เถพิงเมพถิ่อ ยคำมคคถิ่คำคผอย แดดอน่อนอรซอน
ฝผู้งทะนวีนงครวญ กน่คำยคอนเฮวียงชผผู้
ฝผู้งหมน่ผู้ ลพิกจังผผคำย ผคำยไปหคำเยพถิ่อ
คจันคคถิ่คำแลผว เลยเขผคำสน่ผู้ดง
เหป็นหมน่ผู้ บจัพพโตตจังพื้ กลคำงดงหลคำยหนน่ วย
ทดทดนคพื้ คำ โตนทผคำงผน่คำลง
ผน่อเหป็น จจันทนพแดงตผน จจันทนพ ไดเดวียรดคำษ
หอมดอกไมผ บคำนบผคำงแตน่ผคำ
มวีทงจั พื้ ผคำซจันซจัน
พื้ หลคำยพนอนนคพื้ คำลน่วง
มจัวมพดไมผ มจัวหนผ คำปน่ คำหนคำ
 65

แดดสน่งตผอง หจัวผคำยคำมคคถิ่คำ มคำแลผว

เจผคำกป็ คพิดอน่คำวโอผ คนพิ งหผองหน่วงหลจัง
กพินแลงแลผว ไสยคำนพิ ทรเพน่ง
ฟจั งยพิน เคผคำฮคถิ่คำฮผอง แคมหผวยแคน่ภผู้
โอนอปคำนนวีพื้ บนุญชผู้แกผว เมวียขวจัญยจังคอยอยน่ผู้ ดวีฤคำ
นจั บแตน่ พวีถิ่พรคำกนผ อง ประมคำณไดผเคพิถิ่งเดพอน นวีพื้
แลผว
เลยเลน่คำ หลจับไป เถพิงยคำมใกลผฮน่นุง
ไกน่ปน่คำ ตบปวี กทผคำ ขจันชจัน
พื้ ฮน่นุงจวน
เจผคำตพถิ่นแลผว บผวนปคำกสวีฟจัน
มผู้นซน่งซพถิ่อวน่คำ ครรคำชแทผ เปป็ นเมพองปลคำยดน่คำน จรพิงแลผว
หลคำยขวบเมพพื้อ ปจั ญญคำกลผคำแกน่ไป
มจันกป็ จจัดคนไดผ โยธคำพจันหนถึถิ่ง
ไปนจั ถิ่งตผอน ขนจันไวผทวีถิ่โขง หจัน
พื้ แลผว
ฝผู้งชคำวคผคำ นคำวคำขถึพื้นลน่อง มคำนจั น
พื้
มจันกป็ จจับผผู้กไวผ เทฮพพื้อรบเอคำ แทผแลผว
มจันกป็ ทคคำลจับเลวีย
พื้ ว กจังวลหลคำยสพิถิ่ง
มจันกป็แขป็งวน่คำเปป็ นขผคำเจผคำ บน่มวียผคำนหยน่อนใผ แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรงพระทจัยตรจัสโผด
มวีงจถึง จจัดไพรน่พรผอม ไปตจังพื้ เขพถิ่อนแขป็ง หจัน
พื้ เทอญ
ทวน่คำ ครรคำชนวีพื้ บนุญจจันทรพเสวยรคำช อยน่น
ผู้ จั น
พื้
มจันกป็ เถผคำแกน่แลผว ซรคำลคพื้คำซจัว
ถิ่ ประมคำณ แทผแลผว
 66

เมพถิ่อได พระยคำบนุญจจันทรพเจผคำ อนพิ จจคำลดซจัว

ถิ่ ไป
นจั น
พื้
ทน่คำนจถึง คพนสพบสรผคำง เปป็ นเจผคำนจั ถิ่งปอง
หจัน
พื้ ทน่อน
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ ภจักดวีเจผคำ บจังคมลคำเลพิก
กลจับตน่คำวตจังพื้ มคำแทผบน่นคำน
กป็จถึง ฮอดแหน่งหผอง เถพิงเมพองนครคำช
ขถึพื้นอยน่ผู้หผอง เถพิงเมพองนครคำช
เจผคำกป็ เนคำแหน่งหผอง สวีมคำนครรคำช
เดพอนหนถึถิ่งแลผว เลยลคพื้คำลน่วงไป
มจันกป็ จจัดหมน่ผู้แกลผว โยธคำรจัดเรน่ง
มคำพรคถิ่คำพรผอม ตคำมเจผคำสน่นุนคำย แทผแลผว
พอยคำมแลผว มหคำซจัยยผคำยยก
เจผคำกป็ เตพอนบน่คำวกลผคำ เดพินหนผ คำกน่อนพล
เสพินเสพินชผคำง แซงงอนคำคคำดเครพถิ่อง
องคพอคำจเจผคำ ทรงแลผวขวีถิ่ไป
เสวียงกระดพิถิ่งกผอง อรจัญญคำแถวเถพิถิ่อน
ขผคำมทน่งกวผคำง มผู้นซน่งกน่องเกวีย
เจผคำกป็ วอยวอยขผคำม แดนเมพองหลคำยยน่คำน ไปแลผว
ออกโคกกวผคำง ไฟไหมผปน่คำแปน
ผน่อเหป็น ดวงดอกไมผ ฮจังฮวนหอมอน่อน พผผู้นเยอ
ยคำมเมพถิ่อ ลมพจัดตผอง กระจวนฟผผู้งพน่นุงผน่คำน
โพรดก จจับกพิถิ่งกผคำน ฮผองฮคถิ่คำเสวียงขคำน
 67

ชมสะออนอก ดอกฮจังบคำนฮจังพื้
จพิกแคนคผอม คะยอมหอมดอกกระบคำก
กผคำนกน่องสรผอย เพวียงพผคำจน่อจวี
สกนุณวีเคผคำ เซยซมดวงดอก
เฮฮคถิ่คำฮผอง เสวียงอผอยอพิถิ่นออย
ลคำงตจัว ออยซมซผผู้ สองฮน่วมฮจัก
ฮจักฮน่วมซผอย ซมปผองซน่คำงปอง
สองสถพิตยพใกลผ ภพิรมยพฮจักฮน่วม
ฮจักสมซผอน แฮมฮจังพื้ หน่มฮจัง
บคำครคำญเจผคำ คอยหลจังสนุดผน่อ
เจผคำกป็ ไปบน่ยงจัพื้ หลคำยมพพื้อถวีบครคำว
เลยเลน่คำ กลคำยหนหผอง ภผู้ขจันขนจั นดน่คำน
กป็จถึง เถพิงแมน่นพื้ค คำ โขงกวผคำงยน่คำนยคำว
เจผคำกป็ ไปปจั ถิ่ นขวคำง ดอนโขงขนจั นอยน่ผู้ หจัน
พื้ แลผว
กป็บน่ มวีหยน่อนยคำน ไผแทผทอ
น่ ใย
เมพองใด ยจังขจัดขวคำง บน่มวีหวจังตพิดตน่อ ไปแลผว
มจันจจัก ขคคำเขพอกฮผอน เมพองขวคถิ่คำวน่นุนวคำย แทผแลผว
มจันหคำก ลพอกผู้แลผว พระยคำพรหมนครคำช จรพิงแลผว
อจันวน่คำ เมพองหมน่ผู้นวีพื้ กผู้ไวผกป็จถึงยจัง แทผแลผว
เจผคำกป็ แปลงตรคำใชผ ไปเถพิงทนุกแหน่ง
บอกสคถิ่คำขผคำ ขนุนทผคำวสน่นุพระยคำ
ตจังพื้ แตน่ หจัวเมพองหมจัน
พื้ คคคำทองปจั ดขอด
จจัดหมน่ผู้ซผคำง คนพรผอมเรน่งมคำ
 68

อจัตตะปพ อพรผอม แสนปคำงบผคำนดน่คำน

บอกใหผ จจัดสคถิ่คำขคำ เตรวียมไวผอยน่คำนคำน เทวียว
เทอญ
ภผู้ขจันพรผอม อนุบลสวีสะเกต
จจัดเรน่งเขผคำ มคำแทผสน่นุเมพอง
กจับทจังพื้ ด รผอม
ปคำศจักดพิพ จคคำปคำปจั ดขอด
รจัดเรน่งเขผคำ มคำพรผอมสน่นุเมพอง
เฮคำจจัก ไปตวีขน่คำ เมพองละแดขจัดแขก
กน่อนแลผว
เขคำนจั น
พื้ ขน่คำปน่ คำฮผคำย บน่มวีรผผู้บคำปบนุญ แทผแลผว
รวมพลแลผว เถพิงยคำยยผคำยออก
ยคำบยคำบแสผ คนเคผคำคจังถิ่ ทคำง
เสพินเสพินซผคำง พจังพคำยไหลหลจังถิ่ ไปแลผว
ฮอดดน่คำนขน่คำ เขคำเตผนแตกทะลคำย
เขคำกป็ จจัดกจันไดผ มคำตจันผกอยน่ผู้
เขคำกป็ ยพิงหนผ คำไมผ มคำแทผสน่วนสน
ขน่คำซะพรผอม ทจังพื้ หมน่ผู้ยคำเหพิน
เขคำกป็ มวญกจันมคำ ลจัดทคำงภผู้คลผอย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ เตพิดพลทนุกหมน่ผู้
สผู้จถึง ประดจับแตน่งตจังพื้ ตนแทผสน่ผู้คน เทวียวเทอญ
คผอมปน่ คำวแลผว เลยลจัน
ถิ่ ซะบผู้หลวง
คพอดจัง ภผู้ผคำเพ เกลพถิ่อนลงทะลคำยมผคำง
ขน่คำตพถิ่นทผวง ปบแลน่นพลจันหนวี
 69

เขคำกป็ ปะของเสวีย หมน่ผู้ปวีนทจังพื้ หนผ คำ

เขคำกป็ ไปซน่อนลวีพื้ ตจัวอยน่ผู้บน่มวีตพิง
เจผคำกป็ เอคำกคคำลจัง แวดเอคำเลยไดผ
สคำมสวีถิ่บผคำน จจับเอคำปจั ดขอด
ยจังปลน่อยนผ อย เอคำไดผสน่วนหลคำ แทผแลผว
ไดผมคำกแลผว กลจับตน่คำวคพนมคำ
เถพิงเมพองโขง จอดภคำยเรวียงรผคำน
หจัวเมพองพรผอม ทผู้ลเมพอลคำเลพิก
ฮอดแหน่งหผอง เมพองบผคำนสน่นุพระยคำ แทผแหลน่ว

เจผคำสคำขบถผผผู้มวีบนุญ
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง สมณะเจผคำ ทรงศวีลนค คำบวช กน่อน
แลผว
บจังเกพิด เตชะกลผว ทจังพื้ คน่คำยกลน่คำวขคำม
เจผคำนจั น
พื้ แนวนคำมเชพพื้อ เววียงจจันทนพ เบพพื้องแมน่
จรพิงแลผว
แตน่กน่อนนจั น
พื้ ไทยมผคำงกวคำดหนวี แทผแลผว
กป็จถึง ตกแตน่งหผอง เถพิงทวีถิ่แคมศจักดพิ ด
เปป็ นอคำณคำ เขตไทยจรพิงแทผ
บจักบน่อนบผคำน เฮวียกซพถิ่อหนองบจัว
ถจัดเตคำปผู้น ผน่อคอยเหป็นบผคำน
เจผคำบวชสรผคำง ทรงธรรมเลยแกน่
กป็จถึง ถพอทจัว
ถิ่ เทน่คำ แดนขน่คำฝน่ คำยลคำว
 70

ชพถิ่อวน่คำ เจผคำหจัวสคำแทผ ตคำมนคำมแตน่พน่อ ครผู้นจัน

พื้
บจัดนวีพื้ เขคำเลน่คำเอพพื้อนวน่คำ เจผคำเกป็ดโงผง จรพิงแทผสนุคน นวีพื้ แลผว
เจผคำกป็ สรผคำงวจัดกวผคำง อยน่ท
ผู้ วีถิ่จอมเขคำ
เอคำศพิลคำ กน่อเปป็ นบจัลลจังกพแกผว
ควรงถึดงผอ เหป็นตน่คำงภคำยหลจัง
คนทจังพื้ หลคำย เลน่คำลพอควคำมคน่คำน
เขคำกป็ มวีใจเลพถิ่อม กพินทคำนดอมยพิถิ่ง
ฝผู้งหมน่ผู้ ซวีเกน่คำนจั น
พื้ บน่อเอพพื้อหลคถิ่คำคอย แทผแลผว
เขคำมวี เสพิกเสรพิญยน่อง เปป็ นสมณพตนประเสรพิฐ
ฝผู้งหมน่ผู้ ซวีเกน่คำนจั น
พื้ เขคำซคพื้คำประมคำทเสวีย หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ ภผู้เกป็ดโงผง จคคำเขตปคำศจักดพิ ด
บจังเกพิด เปป็ นอจันดวี เชพถิ่อเฮพองคนสรผคำง
เจผคำกป็ ปลผู้กตผนพรผคำว หนผ คำแกน่นหพินพะลคำน
บจังเกพิด เปป็ นแซงดก หมคำกกองพวงพจัว
พื้
มวีทงจั พื้ ตผนดอกไมผ เดวียรดคำษเตป็มตคำล
เปป็ นดวงดก ฮพอเฮพองบคำนเขผม
ขนุดสระตจังพื้ กลคำงหพินดผู้อคำจ
ใสสน่องนคพื้ คำ บน่มวีแหผงขคำดเขพิน
ฝผู้งหมน่ผู้ บรพิเวณขน่คำ มคำมวลเปป็ นบน่คำว
กจับทจังพื้ ลคำวพรคถิ่คำพรผอม สคำวแสผซถิ่ น
พ ซม
เจผคำกป็ พคำเขคำสรผคำง บจัลลจังกพสผู้งเปป็ นมณฑป
กวคำมกน่อตจังพื้ หพินลผวนแผน่นพะลคำน
ธรรมเนวียมใหผ เหมพอนหอกวคำมพระบคำท จรพิงแลผว
 71

ประสคำทตจังพื้ กลคำงขถึพื้นสวีถิ่ทวน (ทวคำร)

หลจังซอนซผอน ในทวนทจังพื้ สวีถิ่
นคำคกน่คำยเกวีพื้ยว หจัวซผองซน่อครนุย
เจผคำกป็ ถวคำยซพถิ่อขถึพื้น แถมอวีกเปป็ นสอง
ซพถิ่อวน่คำ ดอยควีรวีวง เทพสรจรพิงแทผ
ทวน่คำ ภผู้เกป็ตโงผง นคำมเกน่คำภคำยหลจัง
เฮคำกป็ สรญคำนเหป็น แตน่หลจังเคยสรผคำง
เฮคำกป็ มคำอยน่ผู้นวีพื้ สคำมชคำตพิดวีหลวี
เฮคำหคำก เปป็ นรคำชคำ แมน่นเจพองหคำญเจผคำ
ฝผู้งหมน่ผู้ ไทยชคำวขน่คำ ยพินดวีซมซพถิ่น
บจัดนวีพื้ เจผคำแหน่ง เฮคำเกพิดแลผว คคคำฮผอนบน่มวี แทผแลผว
เขคำกป็ มวนมคำเตผคำ อคำสคำเปป็ นไพรน่
กคำรเจผคำ มวีหมพถิ่นชจัน
พื้ ขอคคพื้คำสน่อ
นุ จัน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ สรผคำงวจัดแลผว บรพิบวณทนุกสพิถิ่ง
เจผคำกป็จจัดเอคำฝผู้ง หมน่ผู้สคำวพวีถิ่นผอง มคำฟผอนเบพิกฉลอง
ฝผู้งหมน่ผู้ หญพิงสคำวพรผอม มวีผจัวกป็ผพิดดน่คำ
กจันนจั น
พื้
เพพถิ่อวน่คำ ใสตน่อเจผคำ องคพลพื้คำค อยคำกทคำน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เจผคำเกป็ดโงผง สถพิตยพแทน่นบจัลลจังกพ
ฝผู้งหมน่ผู้ สคำวนงคพฮคำม แวดระวจังเววียนอผอม
เจผคำกป็ หยคำยกคำพยพแกผว เกคำะกน่คำยเปป็ นกลอน
ฝผู้งสคำวฮคำม วน่คำตคำมทจังพื้ ฟผอน
เหยกขคำขถึพื้น แปนนมปะไหลน่
 72

เจผคำเกป็ดโงผง คอยหลพิถิ่งหลคถิ่คำแยง
สคำวฮคำมนผ อย แลงงคำยปะไปลน่ ไปแลผว
เพพถิ่อวน่คำ เตซะเจผคำ ควคำมกลผนุมกลน่อมใจ แทผแลผว
เหตนุวน่คำ อพินทรพอยน่ผู้ฟผคำ กลจับเพศบจันดล
กป็จถึง หลงโมหคำ วน่คำดวีดอมแทผ
แตน่นจัน
พื้ คคคำซน่คำเทน่คำ เรพถิ่องฮอดพระยคำพรหม
มจันกป็ ทคคำสหคำยดอม ฮคถิ่คำเฮวียนมนตพแกผว
แลผวจถึง อคำณจัตพิใหผ ปองจนุดเมพองบคำศจักดพิ ด
ใหผมจัน อนะตนเสวีย มน่นุนวคำยเพมผคำง
เฮคำจถึง เนคำสพบสรผคำง แทนทวีถิ่ปนุนปอง ฮจัก
เฮก
เงพินคคคำจจัก เกพิดมคำมพิไฮผ
เฮคำจถึง ไปตวีขน่คำ เมพอถวคำยทผู้ลขมน่อม
ภคำยพผผู้น
หคำกจจัด ลนุทวีถิ่แมน่ง โดยไดผดงจั ถิ่ ใจ แทผแลผว
บน่กวน่คำ คคคำคถึดเจผคำ ฉจันใดใหผมจันคน่อง หจัน
พื้ ทน่อน
คจันวน่คำ ยจังปลพิวฟผนุง เมพถิ่อนน่ คำบน่ดวี แทผแลผว
ใหผเจผคำ เอคำฝผู้งขน่คำ มคำโฮมเปป็ นบน่คำว หจัน
พื้ แลผว
เมพถิ่อใด ยอยกแลผว กคคำลจังขผอยสพิแตน่งตคำม แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เจผคำเกป็ดโงผง สมณพเซพถิ่อฟจั งคคคำ
เลยเลน่คำ ลพมครองสมณพ บน่คนพิ งเมพถิ่อหนผ คำ
คองวน่คำ ไดผนจัถิ่งสรผคำง เสวยรคำชบคำศจักดพิ ด
หลอนวน่คำเปป็ นดจังคคคำ พระยคำพรหม บอกคคคำจรพิงแทผ
 73

สองบคำตผคำนเปป็ นเลศคคคำระหจัส
กป็บน่ ผคำยคคคำควคำม ตน่อใผอคคำไวผ
บคำกป็ แปลงกลเลวีพื้ยว หลคำยเซพิงอจันตน่คำง
เจผคำกป็ จจัดหมน่ผู้ขน่คำ พคำลผอมแหน่แหน
ตวจัะวน่คำกผู้นวีพื้ องคพเจพองเจผคำ บคำบนุญปคำงกน่อน จรพิงแลผว
กป็นคคำบน่คำวแกผว พคำขน่คำไพรน่พล แทผแลผว
เหตนุวน่คำ สคำมแสนนวีพื้ บรพิวคำรปคำงกน่อน จรพิงแลผว
กป็จจัก นค คำโผดใหผ สผู้ไดผเพพิถิ่งบนุญ แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ ฝผู้งซคำวขน่คำ ยพินดวีซมซพถิ่น
บจัดนวีพื้ อคำณจัตพิขน่คำ ฝผู้งหมน่ผู้อคำสคำ
สผู้จง ฟจั งคคคำกผู้ สน่นุคนตงเสวีพื้ยง
กผู้ซพิ พคำสผู้เขผคำ ไปจผู้ดเมพองบคำศจักดพิ ด กน่อนแลผว
ใหผมจัน เพทะลคำยเสวีย อยน่คำใหผเปป็ นเมพองบผคำน
เฮคำจถึง เนคำสพบสรผคำง เสวยรคำชแทนเมพอง
สผู้จจัก มวีคคคำสนุข สพบเมพอภคำยหนผ คำ
ขน่คำกป็ ซมซพถิ่นแทผ อคำสคำไปกน่อน
แมนทน่อ ไดผเพพิถิ่งเจผคำ ปคำงนวีพื้ บน่แหนง แทผแลผว
เจผคำกป็ แปลงตนใหผ ไปเถพิงสหคำยรคำช
ขผคำจจัก ยอยกผผคำย วจันนจั น
พื้ เทวีถิ่ยงจรพิง ฮจักเอย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ จจัดเตพอนฝผู้งบน่คำว
สผู้อยน่คำซผคำ ดคำหผคำงแตน่งตจัว เทวียวเทอญ
สผู้จถึง เขวียวคพนเขผคำ ไปโฮมสหคำยเสวีถิ่ยว กผู้พผผู้น
มจันหคำกฮผผู้ ในหจัน
พื้ สน่ผู้อจัน แทผแลผว
 74

โดยคคคำเจผคำ เขวียวคพนลจัดเลน่ง
ฮอดทวีถิ่ เจผคำเกป็ดโงผง สมแทผหมน่ผู้เดวียว
พระยคำพรหมนจั น
พื้ แปลงกลบน่ฮผผู้เมพถิ่อ สจังนจั น
พื้
มจันกป็ ทคคำแกน่เขผคำ ขนจั นวน่คำดน่คำนทคำง หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ เจผคำเกป็ดโงผง ทะเพศเปป็ นสมณพ สพิถิ่งนจั น
พื้
กป็บน่ ลคำครองวจัด จคำกองคพศวีลแกผว
เหตนุวน่คำโลภพผน เมพองคคคำแสนสพิถิ่ง
นรกนจั น
พื้ บน่มวีไดผอน่คำวคนพิ ง แทผแลผว
เมวียมจันนจั น
พื้ สคำมคนทจัดเทวีถิ่ยง
หคำกวน่คำ เปป็ นปอปฮผคำย เขคำแทผเพพิถิ่งบนุญ
หจัน
พื้ แลผว
คน่อมฮผนุงแลผว เตพอนหมน่ผู้โยธคำ
เจผคำกป็ยอพลไป ฮอดเมพองมวีชผคำ
ไฟจผู้ดเขผคำ หจัวเมพองตพิดตน่อ ไปแลผว
ไฟผไหมผกผนุม กนุมเขผคำสน่ผู้ภคำย
คนทะลคำยเตผน ปบหนวีฟผคำวฟจั ง
สจัว
ถิ่ สจังถิ่ ไหผ เสวียงพพพื้นทจัว
ถิ่ เมพอง
ยคำบยคำบขน่คำฮผองโหน่เสวียงนจัน
ควจันไฟกลม มพดมจัวคนุงฟผคำ
คนตพถิ่นเตผน ปลบแลน่งลงเฮพอน
พคำยเตป็มแรง ถวีบไปมวีซผคำ
ลคำงพน่อง ปลบแลน่นฟผคำว ซพิถิ่นคลวีถิ่แปนตจัว กป็มวี
ลคำคนปลบ แลน่นนค คำแคมนคพื้ คำ
 75

ลคำงพน่อง ไปลอบลวีพื้ ดอนเลคำแคมเหลน่คำ กป็มวี

ลคำงพน่อง หจัวซผนซน่อน แปนกผนเตน่คำสะกน
ฝผู้งหมน่ผู้ สคำวฮคำมนผ อย ทจังพื้ สมสอนใหญน่
พลจัดพรคำกซผผู้ คนพิงโอผอน่คำววอน
โอนอ แขป็งบน่ เศพิกลผู้กนวีพื้ บน่มวีหน่คำงไกลอวน อน่นุนเฮย
มจันหคำกเปป็ นแตน่ เวรภคำยหลจัง จน่องจคคำไกลขผคำง
รคำชคำเจผคำ พระยคำเมพองปลบแลน่น
ไฟปะบน่คำวกลผคำ ทจังพื้ ขผคำไพรน่พล
เหตนุจนตจัวแทผ บน่ทจันดคำหผคำงตน่อ
ไฟลนุกกลผนุม เมพองแลผวจถึงเหป็น หจัน
พื้ แลผว
กป็บน่ ฮผข
ผู้ น่คำวแทผ เศพิกแหน่งหนใด
พลอยเลน่คำ มคำเปป็ นเอคำ บน่ทจันดคำหผคำง
เจผคำกป็ ไปฮอดเทน่คำ เถพิงทวีถิ่พระยคำพรหม
มจันกป็ มวีคคคำถคำม เหตนุใดมคำนวีพื้
เจผคำกป็ เวผคำพคำกยพใหผ เศพิดจผู้ดเมพองตน
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมตพิ คคคำคพนคคคำฮผคำย
อจันวน่คำ เศพิกลนุกนจั น
พื้ มจันเกพิดแตน่ไดมวี นจั น
พื้ แด
เฮคำกป็ มคำปนุนปอง ปพิถิ่ นปจั วเมพองบผคำน
แตน่วน่คำ เศพิกขวีพื้ฮผคำย ปลบแลน่นหนวี เมพอง ดจังนจั น
พื้
กป็บน่ มวีคคคำเถพิง ฮอดเรคำจรพิงแทผ
ยจังวน่คำ เปป็ นพระยคำเจผคำ คพิดซจัว
ถิ่ ฉจันนจั น
พื้
แตน่วน่ว ขน่คำขวีอ
พื้ คำย มคำใหผจผู้ดเมพอง ดจังนจั น
พื้
แตน่นจัน
พื้ ตนกษจัตรพิยพไทผ พระยคำเมพองฟจั งหลคำก
 76

เจผคำกป็ เขผคำปน่ คำไมผ ไปลวีซ

พื้ น่อนตจัว หจัน
พื้ แลผว
ครจัวแตกขถึพื้น เถพิงทวีถิ่มนุกดคำหคำร กป็มวี
ลคำงพน่องเถพิง พนมละคอนเพพิถิ่งเดอมเจผคำ
แตน่นพื้ค คำ เกพิดโงผงเจผคำ ถผู้กเลพิกพคำหนวี
เจผคำกป็ แยงควีรวี ปน่ คำไพรภผู้กวผคำง
ชพถิ่อวน่คำ ภผู้ยน่คำปรนุแทผ เปป็ นหพินทจังพื้ แทน่ง
ปลคำยยอดนจั น
พื้ เปป็ นถคพื้คำสคคำรคำญ
มวีทงจั พื้ สระบน่อนคพื้ คำ กพินอคำบยพินสนนุก
บอคำจมวีทคำงใด ไตน่เทวียวมคำขถึพื้น
แตน่เมพถิ่อ เจผคำขถึพื้นนจั น
พื้ ขผคำไพรน่ยจังหลคำย
เขคำกป็ แปลงสะเพคำ เกคำะกน่คำยกจันเถพิงเทน่คำ
เขคำกป็ ตจัดเอคำไมผ มคำแปลงซคำนปน่ คำ
เววียงแวดอผอม ทคำงขถึพื้นสน่ภ
นุ คำย
แลผวจถึง ขนเอคำเขผคำ ทจังพื้ เกลพอขถึพื้นสน่ง
ครบเครพองแลผว ฝผู้งขน่คำเลพิกลคำ
เจผคำกป็ บอกสคถิ่คำขน่คำ ตจัดซคพื้คำฮอนสะเพคำ
ใหผเขคำขนเอคำหนวี จคำกทคำงเทวียวขถึพื้น
เขคำกป็ โดยคคคำเจผคำ ทคคำตคำมทนุกสพิถิ่ง
แลผวจถึง ลคำเลพิกเจผคำ หนวี เสวีพื้ยงสน่ผู้คน แทผแลผว
อจันนวีพื้ ตงจัพื้ แมน่น อนุบคำทยพฮผคำย เทเวศรพบจันดคำล
เจผคำเฮย
มจันจจักบจังเกพิด เปป็ นคนบนุญ ฮอดเกณฑพเมพองแลผว
 77

ผผผู้ปรคำยยนุคเขป็ญ
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ผผผู้ผน่คำนพพพื้น ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ กน่อน
แลผว
เจผคำกป็ ถพอพลแพนลน่องลงทคำงนคพื้ คำ
เลยเลน่คำเถพิง ด ลผว
บคำศจักดพิแ เหป็นเมพองสผู้ญปลน่คำว
ไฟไหมผลคำม ลบเสวีพื้ยวสน่ผู้เรพอน แทผแลผว
เจผคำกป็ พจักจอดยจังพื้ ทจันทวีถิ่แคมของ
เขคำกป็ เอคำกจันแปลง บน่อนพระองคพเปป็ นเจผคำ
เขคำกป็ ปลผู้กศคำลกวผคำง หอบจันหลจังใหญน่
ถวคำยแกน่ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ องคพลพื้คำค เลพิศคน แทผแลผว
เจผคำจถึง จคคำบน่คำวแกผว ไปเทวีย
ถิ่ วหคำคน
ครจังพื้ หคำก เหป็นตจัวเขคำ บอกมคำอยน่คำชผคำ
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
เขคำกป็ หยคำยกจันไป จอบมองทคำงถน่คำ
กป็จถึง จจับเอคำไดผ ขน่คำปน่ คำคนเดวียว
เอคำมคำถวคำย แกน่พระองคพเปป็ นเจผคำ
เจผคำกป็ ตรจัสถคำมขน่คำ เปป็ นควคำมอจันมน่วน
มถึงกผู้ อยน่ผู้หมน่ผู้นวีพื้ ยจังรผผู้เหตนุกคำรณพ บน่เด
มถึงจง ผคำยคคคำควรอยน่คำเอคำคคคำตผคำน
ขน่คำกป็ทผู้ลตคำมเหตนุ อจันมวีทนุกสพิถิ่ง
หคำกแมน่น เจผคำเกป็ดโงผง พคำขน่คำจผู้ดเมพอง เจผคำเฮย
มจันกป็ ไปอยน่ผู้ลวีพื้ ตนยอดปลคำยภผู้ ทวีถิ่พน
ผผู้
ยจังแตน่ เมวียสคำมคน อยน่ผู้ดอมจรพิงแทผ
 78

แตน่นจัน
พื้ องคพอคำจเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
พระกป็ แจผงเหตนุแลผว ดคำหผคำงแตน่งพล
เจผคำกป็จคคำใหผขน่คำ พคำอวนไปกน่อน
คจันวน่คำฮอดทวีถิ่ มจันอยน่ผู้แลผว ระวจังอผอมสน่ผู้ภคำย
กป็บน่ มวีทคำงขถึพื้น หคำมจันสจักแหน่ง
คจันวน่คำ หยจับเขผคำใกลผ มจันนจั น
พื้ เลน่คำยพิง
นจั น
พื้ แลผว
พระกป็ จคคำหมอใหผ กระทคคำกลศคำสตรพเพท
กลพิพื้งกลน่อมใหผ มจันนจั น
พื้ อยคำกนอน แทผแลผว
มจันกป็อจัดนอน แทผหลคำยวจันหลน่คำ
เลยเลน่คำ หลจับผอกพผน มพิฮผผู้เมพถิ่อตน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ พลหคำญเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
กป็จถึง เกคำะกน่คำยไมผ แปลงหผคำงคคำดสะเพคำ
กป็จถึง เถพิงสถคำนถคพื้คำ ปลคำยภผู้มจันอยน่ผู้ ภคำยพผผู้น
จจับผผู้กไดผ เอคำแลผวหยน่อนลง
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ องคพอคำจเลยถคำม
มถึงนวีพื้ เปป็ นชวีสมณพ เบวียดเบวียนเมพองบผคำน
แตน่กน่อนกวีพื้ เปป็ นเหตนุฉจันใด
มถึงจถึง ทคคำเวร ลน่วงครองธรรมเจผคำ
แตน่นจัน
พื้ อผคำยเกป็ดโงผง มหคำเถรอนุบคำทวพ
มจันกป็ บอกเกตนุเคผคำ ถวคำยแจผงแกน่พระองคพ
เดพิมกน่อนกวีพื้ ขผคำนผ อยอยน่ผู้กพินดวี พระเฮย
มจันหคำกเปป็ นเหตนุดอม พระยคำพรหม บอกจคคำจรพิงแทผ
 79

มจันกป็ใหผขผคำนผ อย เอคำหมน่ผู้ขน่คำ กจับทจังพื้ บน่คำวของมจัน

ไปทคคำเศพิก จผู้ดเมพองเสวียเสวีพื้ยง
มจันกป็ ปองนจัถิ่งสรผคำง แทนทวีถิ่บคำศจักดพิ ด วน่คำอจัน
พื้
มจันกป็ ทคคำกลเปป็ น นอกในหลคำยขผอ
บจัดทวีถิ่แทผ ตจังพื้ แมน่นตนมจัน แทผแลผว
เหตนุวน่คำเหป็นแกน่ โลภคำหลคำยหมน่ผู้เงพินคคคำขน่คำ
พระกป็ แจผงเหตนุแลผว ซวีกใสน่คนุมมคำ
เถพิงหอบจัน ทวีถิ่พระองคพเซคำยจังพื้
เจผคำกป็ เผคำฮคำงพรผคำ มคำดคำดตวีนเสวีย
เพพถิ่อวน่คำ กลจัวอคำคม ศคำสตรพศล
พิ ปพ มจันแทผ
มจันกป็ ทรงทนุกขพแทผ สคำมประกคำรหนจั กหนน่ วง
ซดๆ ไหผ ตวีนฮผอนเปพถิ่ อยพอง แทผแลผว
อจันวน่คำ บคำปนวีพื้ใกลผ บนุญอยน่ผู้แดนไกล เจผคำเฮย
กป็จถึง เหป็นทจันตคำ บน่ทจันเถพิงเถน่คำ
แตน่นจัน
พื้ องคพกษจัตรพิยพเจผคำ พระยคำเมพองเลยออก
มคำเฝผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ ถวคำยเสผนเหตนุกคำรณพ
แทผแลผว
เจผคำกป็ บจัวรบจัตพิเจผคำ เฝผคำบคำทคำหจัตถบคำท
มคำเพพิถิ่งเจผคำ บนุญกวผคำงอยน่ผู้ดอม
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
เจผคำกป็ ผคำยพระโองกคำร ใสน่หจัวคนใชผ
สผู้จถึง ลงเฮพอแลผว พคำยลน่องเมพองโขง เทวียวเทอญ
ทจันเอคำตจัว พระยคำพรหม ขถึพื้นมคำอยน่คำชผคำ
 80

เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ลนุกแลน่นมวีนคำน

เกคำะเอคำ ตจัวพระยคำพรหม ขถึพื้นนคำนมวีชผคำ
มคำฮอดแลผว เถพิงทวีถิ่ภผู้ธร
มจันกป็ ประนมกรถวคำย ขคำบลงเลยเฝผคำ
แตน่นจัน
พื้ องคพกษจัตรพิยพเจผคำ ตรจัสถคำมถผวนถวีถิ่
อจันวน่คำ เศพิกลผู้กนวีพื้ ใผตจังพื้ กน่อแปลง นจั น
พื้ เด
ทน่คำนกป็ อยน่ผู้เขตรนวีพื้ ยจังฮผผู้เหตนุฉจันใด
หน่คำนหคำก ขออคำศคำ ดน่คำนทคำงดวีฮผคำย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหม สมสคำนบน่ฮผผู้เมพถิ่อ
จรพิงแลผว
ขน่คำววน่คำ อผคำยเกป็ดโงผง อวนขน่รจนุดเมพอง วน่คำ
ดคำย
ผพิดแมน่นแทผอจัพภจัยภผู้วนคำท จรพิงเทอญ
หผู้ฮผผู้แทผ ตคำนจั น
พื้ บน่เหป็น เจผคำเฮย
ใผบน่ บจัวเอคำไดผ เมพองมจันกป็ตคำมชน่คำง หจัน
พื้ ถน่อน
ใผบน่ เปป็ นขผคำใซผ อคำสคำเปผคำปพิถิ่ นบจัว ทน่คำนเฮย
เฮคำหคำก เปป็ นขผคำเปผคำ ของหลวงทนุกหมน่ผู้ จรพิงแลผว
ใผอยน่คำ ไดผอวดอผคำง ปจั ญญคำกลผคำวน่คำดวี หจัน
พื้ ถน่อน
นจั บแตน่ เปป็ นขผคำ หลคำยขวบปวี เดพอน นวีพื้
แลผว
พลอยเลน่คำ ยจังเปป็ นไป บน่พอเปป็ นฮผคำย
แลผวจถึง คนุมกจันเขผคำ ลงเมพองบคำงกอก
เกคำะกลน่คำว ฟผองกจันเขผคำทผู้ลเจผคำจถึงจคคำ
 81

เขคำใหผแปลง สะแนนหลจังตผู้ม
เอคำใสน่ อผคำยเกป็ดโงผง หคำมเขผคำฮอดเถพิง
ตนพระยคำเขผคำ ด จับบน่คำว
เมพองบคำศจักดพิก
ยกยผคำงยผคำยไปพรผอมพรคถิ่คำมวล หจัน
พื้ แลผว
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนลจัดเลน่ง
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง กรนุงแกผวจอดเซคำ
แลผวจถึง คนุมกจันเขผคำ ไปทผู้ลซผองพระเนตร
เลน่คำเหตนุขผอ ถวคำยเจผคำสน่ผู้อจัน

ปผู้นบคคำเหนป็จ
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ กรนุงศรวีไขพระโอษฐพ
อจันวน่คำ สองเหลน่คำนวีพื้ ควรเลวีพื้ยงสนุคน เทวีถิ่ยงแลผว
ทวน่คำ ถิ่ แทผ เจผคำแหน่งเมพองบคำศจักดพิ ด จรพิงแลผว
ยจังชจัว
แตน่วน่คำ เศพิกกคคำเดวียว จถึงหนวี เมพองบผคำน
ทวน่คำ พระยคำพรหมนวีพื้ คนุณมจันมวีมคำก จรพิงแลผว
พน่อกป็ สมซพถิ่อแทผ เสมอดผคำนดจังใจ เทวีถิ่ยงแลผว
ทวน่คำ อผคำยสคำนวีพื้ พคำลครองนจั กบวช เสวียนจั น
พื้
ใหผซนุบเลวีพื้ยง ไวผซน่คำงกรรม หจัน
พื้ เทอญ
มจันนจั น
พื้ คนบคำปแทผ พนุทโธปพิ ตนุฆคำต จรพิงแลผว
ใผบน่ ควรผผู้กฆน่คำ ตวีแทผบคำพเวร ทน่คำนเฮอ
ใหผมจัน อยน่ท
ผู้ วีถิ่พวีพื้ ตคำมชคำตพิกรรมมจัน
หจัน
พื้ เทอญ
กคำรเมพองมวี บน่ควรเอคำใชผ
 82

มจันจจัก เปป็ นเดพอดฮผอน บจังเกพิดโกลคำหล

ศรวีเมพองสผู้ญ บน่เฮพองดผู้เศรผคำ
ตคำมครองแทผ ขจับสน่งหนวี เมพอง หจัน
พื้ แลผว
อจันนวีพื้ คนอคำธรรม อยน่คำซคำสจังถน่อน
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำจเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
พระกป็ ลซนุลข
วี อ ขคำบเรวียนดอมเจผคำ
สคำรทผู้ลเฝผคำ ขอพระทคำนดวงขคำด
ขผคำพระบคำท จจักสพบสรผคำงแทนแทผซถิ่ อ
พ วน่คำฤคำ นจั น
พื้ เด
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ กรนุงศรวีตรจัสโผด
เจผคำจถึง เอคำลผู้กแกผว ไปสรผคำงนจั ถิ่งปอง หจัน
พื้
เทอญ
ทวน่คำเมพอง ด วีพื้ มจันเปป็ นอนุคำทกพ
บคำศจักดพิน อยน่ผู้แลผว
มจันจถึง เปป็ นเมพองเดวียว กน่คำยเนพจ องเมพอหนผ คำ
พระกป็ แจผงอคำชญพแลผว ทผู้ลลคำเมพอเลพิก
หลคำยวจันคพน ฮอดเมพองบน่มวียงจั พื้
คน่อมวน่คำ มคำฮอดแลผว ตกแตน่งแปลงกคำร
ทจันหจัวเมพอง สน่ผู้คนมคำพรผอม
เจผคำกป็ จคคำเขคำสรผคำงแปลงเมพองตจังพื้ ใหมน่
ถจัดปคำกนคพื้ คำ คนุนแทผบไน่ กล นจั น
พื้ แลผว
พอเมพถิ่อ หนพิงนคำนแลผว บรพิวรณพทนุกสพิถิ่ง
เจผคำจถึง เอคำลผู้กแกผว ตนขถึพื้นนจั ถิ่งปอง หจัน
พื้ แลผว
 83

ผผผู้ผพิดหวจัง
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิงผผผู้ผพิดหวจัง
พระยคำพรหมเจผคำ ตรพิปองหลคำยวคำดกน่อนแลผว
มจันกป็ ผพิยกฟผอง หลคำยขผอขคำบทผู้ล
สมสคำนเฝผคำ ฝน่ คำละอองพระบคำท
บจัดนวีพื้ ควรทวีถิ่ จดเลขไวผ เสวียแทผสน่ผู้เมพอง เจผคำเฮย
เจวียมแตน่ เววียงจจันทนพ เจผคำ กพินเมพองหมดขอบ
มจันจจัก กลจับตน่คำวมผคำง เฮคำแทผบส
น่ ง หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรงพระทจัยคถึดฮคถิ่คำ
คพอแมน่นแทผ นจัน
พื้ ชอบกล ทน่คำนเฮย
แลผวจถึง ทจันมคำพรผอม เสนคำทจังพื้ สวีถิ่
เจผคำกป็ ปลงอคำชญพใหผ เขคำแจผงสน่ผู้คน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เสนคำเจผคำ กรนุงศรวีตกแตน่ง
รจับสจังถิ่ ขนุนหมพถิ่นเจผคำ คนซน่นเซพถิ่อใจ
ซพถิ่อวน่คำ หมพถิ่นภจักดวีแทผ ปจั ญญคำไวถผวนถวีถิ่
พพิทจักษพนจัน
พื้ เขคำเจผคำเกพิถิ่งกจัน แทผแลผว
เจผคำกป็ ปลงประทคำนใหผ รคำงวจัลครบเครพถิ่อง
มถึงจง ไปขน่มใหผ เขคำนจั น
พื้ อน่อนยอม เทวียวเทอญ
ตจังพื้ แตน่เมพอง กคำฬสพินธพขพื้ น
ถึ เถพิงละคอนเหมรคำษฐพ
บจังมนุกพรผอม เถพิงเทน่คำเขตอนุบล
เมพองหมน่ผู้นจัน
พื้ เสมอสพิถิ่งฉจันเดวียว หจัน
พื้ ทน่อน
เวผนแตน่ เมพองเววียงจจันทนพ อยน่คำกลจัวมจันทน่อน
ใหผมถึง จดเอคำไวผ ยจังชพถิ่อหญพิงชคำย
 84

แขนลคำยสจัก ใสน่สอ
พ สมเขผคำ
จถึงยพินยอมยน่คำน บน่บจังเกพิดทคคำเศพิก
แมผวน่คำ เขคำคนเฮป็ด กป็บน่กลจัวเกรงแลผว
แตน่นจัน
พื้ กองสจักเจผคำ ดคำพลยผคำยออก
มคำฮอด ครรคำชแลผว เซคำหจัน
พื้ อยน่ผู้นคำน
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บนุญจจันทรพเจผคำ เสวยเมพถิ่องครรคำช

ครรคำชเจผคำ
เจผคำกป็ ลดชจัว
ถิ่ เมวีพื้ยน ขจันธพมผคำงมพิถิ่งมรณพ หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ เมพอคอบแจผง ทผู้ลขมน่อมของหลวง
เจผคำกป็ ปลงของมคำ แจกทคำนหคำเจผคำ
หลวงกป็ รวีบสจังถิ่ ใหผ ขผคำมหคำดคนใน
ใหผสผู้ เอคำพรยยคำพรหมนจั ถิ่งแทนเมพองถน่อน
เขคำกป็ รจับอคำชญพแลผว กผมขคำบลคำลง
กจับทจังพื้ วพระยคำพรหม พรคถิ่คำมคำมวญพรผอม
คน่อมวน่คำ มคำฮอดแลผว ตกแตน่งกพินทคำน
พอประมคำณเลย จนุดพระกรสผู้ญเสวีพื้ยง
เขคำกป็ อนุปภพิเษกเจผคำ พระยคำพรหมทรงนจั งพื้
อจันวน่คำ ครรคำชนวีพื้ ของเจผคำผผผู้เดวียว แทผแลผว
บรพิวรณพแลผว เขคำเลขลคำเลพิก
คพนสน่ผู้หผอง กรนุงแกผวสน่ผู้นคำย หจัน
พื้ แลผว
ยผคำแตน่ กองสจักเจผคำ คอยฟจั งสคำเหตนุ
ครจัว
พื้ วน่คำพระยคำพรหม หคำกมวีอคำชญพใหผ เขคำแลผวจถึงไป หจัน
พื้ แลผว
 85

เจผคำกป็ อคำณจัตพิใหผ ฝผู้งหมน่ผู้กองสจัก

สผู้จถึง ไปเขวียนเอคำ ซพถิ่อเขคำตงเสวีพื้ยง
ตจังพื้ แตน่ง หญพิงชคำยซผอน ผจัวเมวียมวีคน่ผู้
ซคำยบน่ มวีคน่ผู้ซผอน เอคำแทผดจังเดวียว หจัน
พื้
เทอญ
เขคำกป็ แจผงขผอแลผว เลยเลน่คำลคำไป
เถพิงกคำฬสพินธพ เรน่งคนมคำเฝผคำ
สจักเลขพรผอม ทจังพื้ เขวียนเอคำซพถิ่อ
หมดถผวนแลผว กลคำยขถึพื้นสน่ผู้ละคร
ซคำยละครฟผคำว จจัดกจันปผดขอด
มคำกน่อตจังพื้ ศคำลกวผคำงถน่คำนคำย
เจผคำฮอดแลผว พจักจอดในศคำล
ฝผู้งเสนคำ เรน่งคนมคำเฝผคำ
สจักเลขพรผอม เขวียนซพถิ่อนคำมกร
ทจังพื้ วจันคพน บน่ขคำดยคำมครคำวนผ อย
แตน่นจัน
พื้ มเหสวีเจผคำ พระยคำเมพองลดลน่วง เสวียนจั น
พื้
เขคำกป็ พรคถิ่คำพรผอม ดอมเจผคำสน่งสะกคำร
เขคำกป็ สจักเอคำเสวีพื้ยง ขงละครคนเลข
แลผวเลน่คำยผคำย กลคำยเขผคำสน่ผู้อบ
นุ ล หจัน
พื้ แลผว
ครจัน
พื้ วน่คำ สจักเหมพิดแลผว หจัวเมพองทจังพื้ แปด
เขคำกป็ กลจับตน่คำวตจังพื้ คพนเขผคำสน่นุกรนุง
 86

สคำมจัคควีเภท
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง พระยคำพรหมเจผคำ เสวยเมพองครรคำช
กน่อนแลผว
สองขวบเขผคำ ปวี แทผเทวีย
ถิ่ งจรพิง
มจันกป็ ยจังคถึดขผอง บน่ไดผนจัถิ่งบคำศจักดพิ ด
มจันกป็ ปองทคคำเวร มน่นุนวคำยเมพองบผคำน
มจันกป็ ตพิยกยผคำย ออกจคำกเมพองตน
มจันกป็ แปลงกลตจัวะ สน่นุเมพองจรพิงแทผ
ขผคำจจัก ไปกน่อสรผคำง บผคำนดน่คำนเมพองปจั จจพิม กน่อน
แลผว
เหตนุวน่คำ เปป็ นหนทคำง แหน่งเขมรเทวียวใกลผ
มจันกป็ ปจั ดมคำพรผอม หจัวเมพองทจังพื้ สวีถิ่
มจันกป็ ตจังพื้ หนน่วยคน่คำย จคคำใกลผเขตพระไกร หจัน
พื้ แลผว
สคำมหนน่วยลผวน ไมผแกน่นทจังพื้ มวญ
ฝผู้งชคำวลคำว ปน่ วยฮคำมตคำยยผอน
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันเขมรดน่คำน
สองพวีถิ่นผอง ใจเลวีพื้ยวแกน่กจัน
อจันวน่คำ ทผคำวกพิถิ่งหลผคำเกพิดฮน่วมอนุทร แทผแลผว
ภคำยลนุนเลย เกพิดเปป็ นใจเลวีพื้ยว
บคำกป็ ปคำงฆน่คำอผคำยหมคำยทวีถิ่แทนเมพอง
บคำกป็ เปป็ นพระยคำพรหม เซพิถิ่งกลหลคำยขผอ
บคำกป็ ซจับซพิบเวผคำ จคำตน่อพระยคำพรหม
ขผคำจจัก ขอคนดอม ซน่วยมพอเผพอขผอย
 87

ขอใหผ เจผคำซน่วยขน่อย สมดจังคคคำคถึด

กน่อนถน่อน
ขผอยจจัก ถวคำยทจังพื้ เมพอง ไพรน่พลทจังพื้ ซผคำง
เควียดทวีถิ่ อผคำยขน่มแพผ ลบลน่คำยคคคำสจัตยพ ดจังนจั น
พื้
ขผอยจจัก ขพนมพอมจัน จผู้ดเมพองจรพิงแทผ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ คนพิ งดผู้ยจังเหป็นเควียด
แตน่ปคำงกน่อนพผผู้น ตวีฆน่คำบน่ลพม แทผแลผว
อจันวน่คำ พระยคำไกรนวีพื้ ใจแขป็งขจัดวคำด จรพิงแลผว
มจันกป็ สจับสจังถิ่ ซผคำง หนวี แทผจคำกกผู้
บจัดนวีพื้ ควรทวีถิ่กผู้กน่อ แปลกลหลบหลวีก
เจผคำกป็ อคำณจัตพิใหผ เขคำนจั น
พื้ สน่ผู้คน
สผู้จง ไปจผู้งมผคำง เมพองแหน่งพระยคำไกรเสวีย เทวียวเทอญ
อยน่คำใหผ กลคำยกลคำงคพน เรน่งเรป็วอยน่คำชผคำ
คน่อมวน่คำแลผว แขคำเลน่คำเลยไป
ไฟตคคำเมพอง มน่นุนทะลคำยบน่มวีซผคำ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ สะดผนุงตพถิ่นเตป็มแฮง
เหป็นแตน่ ไฟเตป็มเมพอง แลน่นลงทคำงฟผคำว
เจผคำกป็ ควผคำเอคำไดผ คนหคำญซผอยหนถึถิ่ง
ปลบแลน่นเตผน หนวีแทผดน่คำนพลจัน หจัน
พื้ แลผว
ไฟลนุกกลผนุม เทน่คำทจัว
ถิ่ ทจังพื้ เมพอง
แซวๆ เสวียง ไหผคนเฟพ อนฟพพื้ น
เขคำกป็ ปลบแลน่นเตผน ไปแทผแตน่ตจัว
เหตนุวน่คำ นอนกลคำงคพน คลวีเปลพอยแปนเนพพื้ อ
 88

กป็บน่ ทจันนน่นุงผผคำ อคำภรณพปละเปลน่คำ

อจันวน่คำ ของเกน่คำเจผคำ บน่มวีไดผอน่คำวเถพิง แทผแลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ ชคำวเขมรพรผอม ลคำวเดพินทจังพื้ สน่คำย
อผนุมลผู้กไดผ โตนเตผนผน่คำไฟ
เสวียงเขมรเวผคำ คพอดพินดจังสยอง
ฮผองไหผ หคำลผู้กเตผคำ เสวียงกลจัว
พื้ กลน่อมกจัน
ไฟไหมผกลผนุม คพอจนุดลจังกคำ
พถึงคณคำลนุก รน่นุงเรพองคนุงฟผคำ
ครจัวแตกเตผน งมไปเตป็มปน่ คำ
สคำวพลจัดชผผู้ ตคำยเฟพถิ่ องทน่อคพิถิ่ง
ลคำงพน่อง พลจัดลผู้กเตผคำ ปลบแลน่นพอโต
ผจัวเมวียเพลจัด พรคำกกจันฟคำงเตผน
ลคำงพน่อง ควผคำเอคำไดผ ผผคำขคำดกระบนุงหลคำ
คอมวน่คำ ของดวีตจัว หลน่นไปทคำงฟผคำว
ฝผู้งบน่คำว จจับแขนชผผู้ ลงเรพอนฟผคำวฟจั ง
ซพิถิ่นบน่ผผคำ ดคำยดผผู้แตน่ตจัว แทผแลผว
ใผบน่ ควผคำครน่คำวแทผ ของใผกป็ตคำมชน่คำง หจัน
พื้ ทน่อน
ใจหคำก ตกขมน่คำแลผว เหป็นไดผกป็บน่ชม
แทผแลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ เฒน่คำแกน่รผคำย ตคำยอยน่ผู้คคำเรพอน
ไฟลคำมลนุก แลน่นหนวีบน่มวีไดผ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันธพดน
จั พื้ ดน่นุง ไป
แลผว
 89

เอคำบน่คำวแกผว ตนไดผดน่วนหนวี
เจผคำจถึง ไปเถพิงหผอง เมพองชพถิ่อนคำงลอง
เจผคำกป็ ขออคำศจัย เพพิถิ่งตอมเมพองนจั น
พื้
อจันวน่คำ ภผู้ขจันธพนจัน
พื้ อระธคำรเขคำะขอด เสวียแลผว
คนและชผคำง เขคำนจั น
พื้ กวคำดเอคำ เสวีพื้ยงแลผว
เขคำกป็ เอคำถวคำยใหผ พระยคำพรหมปจั ดขอด
สคำมหนน่วยคน่คำย เตป็มแทผดงจัถิ่ เดวียว
มจันกป็ จคคำลคำวใหผ สคำนพวงฟจั นแหยน่ง
ใหผคน่ผู้ชผคำง พระไกรนจั น
พื้ สน่ผู้ตจัว หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ สมเสพชผผู้ สคำวหมน่ผู้ไทยครจัว
เหมพอนดจัง เดวียรฉคำนสจัตวพ บน่กลจัวสจังแทผ
มจันกป็ ทคคำลบเลวีย
พื้ วหลคำยสพิถิ่งนคำนคำ
ผพิเอคำ เขคำคนตคำยขน่มเหงจรพิงแทผ
หญพิงใด นมยคำนนจั น
พื้ จคคำเสวียพอบคำท
หญพิงใด นมเคน่งนจั น
พื้ เสวียแทผหผคำสลถึง หจัน
พื้ แลผว
ยคำมเมพถิ่อ กคำรเมพองฮผอน ลผู้กอน่อนบน่ทจันกพิน
มจันจจัก เนพิถิ่นนคำนเสวีย หน่คำงกคำรภคำยหนผ คำ
อจันนวีพื้ จคำแตน่นผอย หวนเหตนุพองคำม เจผคำเฮย
ครจัน
พื้ วน่คำ จคำไปเหมพิด หนน่ คำยสะอคำงบน่ควรเวผคำ
พอเมพถิ่อ เหมพิดเขตแลผว มผมแหน่งฤดผู้ฝน
ฝผู้งหมน่ผู้ นคำยกองสจัก ออกมคำหลคถิ่คำซคพื้คำ
เขคำกป็ ไปอยน่ผู้ตงจัพื้ ทจันทวีถิ่กคำฬสพินธพนุ
จจัดหจัวเมพองเรน่งมคำโฮมหจัน
พื้
 90

แตน่นจัน
พื้ เลยเลน่คำ ขคคำเขพอกผอน อนุบคำทวพหลคำยประกคำร
เสนคำเขคำ แหกเมพองหนวี เจผคำ
เขคำกป็ หมคำยเพพิถิ่งเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เขคำกป็ ขนครจัวมคำ เพพิถิ่งบนุญจอมเจผคำ
ซพถิ่อวน่คำพระยคำ สมพมพิตรเจผคำ แหกจคำกกคำฬสพินธพนุ
เลวียนกพินเมพอง เอกโทนจรพิงแทผ
เจผคำกป็ มคำอยน่ผู้สรผคำง แทนทวีถิ่หนองหคำน
ชพถิ่อวน่คำ เมพองสกลนคร แผน่นดพินพระธคำตนุใหญน่
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ แปลงตรคำไปหลอก
ตจัวะยจัวะใหผ เมพองบผคำนหลน่มหลวง แทผแลผว
มจันกป็ ขอดอมเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมบคำศจักดพิ ด
ขผคำจจัก เอคำกคคำลจัง ลน่วงมคำทคำงนวีพื้
ขผอยจจัก ไปตวีขน่คำ คนดงบน่ออก ใผ
นจั น
พื้
เอคำเมพอถวคำยแกน่ ทผู้ลขมน่อมเจผคำ เปป็ นขผคำไซผสอย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ เสวยรคำชยพบคำศจักดพิ ด
เจผคำกป็ ขพนคคคำแขป็ง กลน่คำวโกรธคำกลผคำ
อจันแตน่ ในเขตนวีพื้ ตจังพื้ แตน่เดวียวกผู้ แทผแลผว
ใผหคำกยจัง ขน่มขจัดวน่คำจรพิงแทผ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมซคพื้คำ ใซผคอบสองทวี
เปป็ นฉจันใด กป็บน่ฟจังคคคำแลผว
ขผคำกป็ บนบอกใหผ ฮผผู้เหตนุสจัญญคำ สนน่ อยนจั น
พื้
อยน่คำไดผ ขพนคคคำเคป็ม ขน่มกจันฉจันนจั น
พื้
 91

แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ องคพอคำชญพบคำศจักดพิ ด
เจผคำกป็ โกรธคำขม ปคำนไฟสนุมเอผคำ
เจผคำกป็ จจับบน่คำวแกผว มคำฮวีบโดยพลจัน
ลงเฮพอพคำย ถวีบเมพอทผู้ลเจผคำ
เลยเลน่งเทน่คำ เถพิงทวีถิ่เววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ ทผู้ลกรถวคำย สน่ผู้อจันดวีฮผคำย
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำไทผ บพิดคำตนพน่อ
เจผคำกป็ ใจโกรธกลผคำ หยคำยขผอแตน่หลจัง
อจันแตน่ ไทยสคถิ่คำนวีพื้ สจังเลน่คำทคคำเวร ดจังนวีพื้
กผู้สพิ นค คำไปตวี มน่นุนวคำยปคำงนวีพื้
คน่อมวน่คำ เจผคำฮอดแลผว ผวีหน่คำมผู้นมคำ
คนทจังพื้ หลคำย เหลน่คำตคำยเหลพอลผน
เจผคำกป็ ยจังพื้ อยน่ผู้หน
จัพื้ ซคำมสวน่คำงโพยภจัย
พอประมคำณเลย สวน่คำงหคำยเสวียเสวีย
พื้ ง

แอกทวีถิ่ตผองปลด
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
พระกป็ มวีโองกคำร ใสน่หผู้ตงเสวีพื้ยง
คจันวน่คำเจผคำหคำก เมพอฮอดแลผว จจัดเรน่งโยธคำ
เทวียวเทอญ
แลผวจง ไปขนจั น
พื้ เตป็ง ทวีถิ่มผู้ลหจัวซผคำย
เฮคำพระองคพนวีพื้ สวีไปเตป็งครรคำช
แขป็งขน่มไวผ ตจันหนผ คำปวี กขวคำ หจัน
พื้ แลผว
 92

อจันวน่คำ วจังหนผ คำเจผคำ ใหผขน่มหจัวกลคำง

เอคำกคำฬสพินธพนุ กวคำดคนอยน่คำไวผ
กจับทจังพื้ กองสจักพรผอม พระยคำเมพองอยน่คำใหผปลน่อย
จรพิงเทอญ
แลผวจถึง สวีนสอดเมพพื้ยน อยน่คำงเลวีพื้ยงสน่วน่คำงใจ
หจัน
พื้ เทอญ
เหตนุวน่คำ เจผคำกคำฬสพินธพนุนวีพื้ ขจัดแขป็งเคพองพระทจัย
มคำกแลผว
มจันกป็ แขป็งควคำมตคำย ตน่อไทยจรพิงแทผ
แมผนวน่คำ ขผอยพระธคำตนุเจผคำ มจันกวคำดเอคำหนวี
กจับทจังพื้ ฝผู้งไทยภผู้ กป็ดจังเดวียวกจันแทผ
กผู้หคำก แปลงควคำมหลคำย ทวีมจันบน่อยน่คำ หจัน
พื้ แลผว
มจันกป็ ดผู้งน่คำยแทผ แขป็งตจังพื้ ตน่อตคำย แทผแลผว
อจันหนถึถิ่ง เหมรคำษฐพนวีพื้ กป็เปป็ นดจังถิ่ เดวียวกจัน แทผแลผว
เทววีเคผคำ โองชคำวตคำมบคำท
สนมหนน่นุมลผอม ระวจังเขผคำสน่ผู้ภคำย
ยคำบๆ เหลพถิ่อม เขคำแกวน่งจคคำมร
ภผู้ธรกลจับ ออกเมพองยน่คำงยผคำย
เจผคำกป็ ไปจอดยจังพื้ หอไซยโฮงบน่คำว
คจันวน่คำ มคำถผวนแลผว ยคำมกลผคำดน่วนไป
คนคจังถิ่ เทน่คำ เหลพอดพินเดวียรดคำษ
ยคำบๆ แสผ คพอนคพื้ คำหนถึถิ่งหยคำย
เลยเลน่คำ กลคำยหนหผอง เมพองศรวีสตนคำค
 93

ขผคำมโคกกวผคำง คนพิงโอผอน่คำวหลจัง
เดพอนสคำมเตผคำ ยผู้งแวงหคำคน่ผู้
หอมดอกไมผ ยพินสะบจัน
พื้ เหนพถิ่ อยมะโน
โอนอบจัดนวีพื้ มคำไกลหผองโสโกยพินโศก เฮป็วแลผว
เควียดทน่อ ไทยขวีฮ
พื้ ผคำย ทคคำสมแกน่ใจ ดจังนวีพื้
กผู้ซพิ ทคคำมน่นุนมผคำง เมพองแหน่งมจันเสวีย บน่อยน่คำแลผว
เอคำครจัวมจัน กวคำดมคำเปป็ นขผอย
กผู้ซพิ ทคคำใหผแลผว สมดจังคคคำคถึด
สจังเหลน่คำมคำ ปองทคคำเวร สผู้บวีเรวียงเลพพื้อย
พลอยเลน่คำ วอยๆ ยผคำย เซพิงซคคำซคพื้คำยน่คำง ไปแลผว
เถพิงทวีถิ่ ครคำวจอดแลผว เฮวียงฮผคำนสคถิ่คำรคำญ
ฝผู้งบน่คำวแกผว ตจังพื้ ตผู้นแปลงเววียง
ลคำงผน่อง หคำอคำหคำร ใสน่ภคำเสวยเจผคำ
ลคำงผน่อง เอคำซผคำงมผคำ ลงอคำบสรงซล
บรพิวรณพเลย คคถิ่คำลงแลคลผอย
เขคำเสพเจผคำ เสวยลงแลผวอยน่คำ
มจัวมพดไมผ วจันเขผคำสน่ผู้เขคำ
เขคำกป็ เอคำกจันตจังพื้ รจักษคำยคำมปจั นเปลวีถิ่ยน
หยคำยดน่คำนไวผ ระวจังอผอมสนุภคำย
พระบคำทเจผคำ วจันเขผคำขอบเขคำ
เจผคำเสวยงคำยแลผว เตพอนพลประดจับเครพถิ่อง
เหมพิดถผวนแลผว ยน่คำงยผคำยเควีถิ่ยนไป หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ คคคำซน่คำเทน่คำ เหมพิดขอบลคำวไทย
 94

เปป็ นดจัง แสงสนุรพิโย เทวีถิ่ยงยคำมเดพอนหผคำ

เขคำกป็ ยพินขคำมแทผ สมภคำรภผู้วนคำรถ
เขคำกป็ หมคำยเพพิถิ่งเจผคำ บนุญกวผคำงสผู้เมพอง แทผแลผว
ใผบน่ แขป็งขจัดไดผ กลจัวตคำยยคำนสจังถิ่ จรพิงแลผว
เมพถิ่อใดพน่อหคำก มคำเถพิงแลผว สพิเอคำพลไปสน่ผู้ จรพิงแลผว
เควียดทวีถิ่ ไทยขวีฮ
พื้ คำย เมพองขวคพื้คำมน่นุนวคำย แทผแลผว
จจักผผู้กปพิพื้ ง ตวีฆน่คำแมน่นใจ แทผแลผว
เควียดทวีถิ่ มจันแปน่ มผคำง ปองจผู้ดเมพองเสวีย ดจังนจั น
พื้
บจัดนวีพื้ เวรนค คำทจัน คอบมจันลคำงแลผว

เสรป็จครรคำช
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ดจัน
พื้ ดน่นุงโดยเสดป็จ
หลคำยวจันคพน เควีถิ่ยนครคำวเมพอหนผ คำ
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง ครรคำชสวีมคำ
ทจังพื้ เมพองหละ ออกมคำเปป็ นเจผคำ
ปจั วนคำงพรผอม ถวคำยพระองคพทนุกสพิถิ่ง
ขอใหผ พระโผดเลวีพื้ยง เปป็ นขผคำสน่วยตวีน
แดน่ทน่อน
ครจัน
พื้ วน่คำ องคพประทคำนใหผ ฉจันใดตรจัสพระโอษฐพ มคำ
เทอญ
ฉจันเฝผคำ ทผู้ลขมน่อมแกผว ขอแจผงรคำชทคำน เทวีถิ่ยง
แลผว
จจักวน่คำ เอคำครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ ฮผผู้วน่คำอยน่ผู้ ดวีนจัน
พื้
 95

ครจัน
พื้ วน่คำ พระโผดใหผ ใดแทผฮอ
น่ มโดย หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ พระยคำพรหมเจผคำ หนวี เมพองควผคำงอยน่ผู้ ฉจันนจั น
พื้
มจันบน่ ฮผผู้เหตนุกพื้คำค สจังแทผทน่อใย พระเฮย
เกรงบคำด มจันฮผผู้แลผว กลจับตน่คำวคพนมคำ ดจังนจั น
พื้
กป็บน่ มวีฝวีมพอ ดพพื้อซนมจันไดผ
เพพถิ่อวน่คำ จจักถคำงขถึพื้น เววียงจจันทนพ ใหผมจันสวน่คำง
เสวียนจั น
พื้
เหลพอแตน่ กคำรเฮน่งรผอน หลคำยขผอบน่วคำย พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ องคพกษจัตรพิยพเจผคำ ปลงประทคำนครบเครพถิ่อง
ปพ นและงผคำววคำงใหผสนุอจัน แทผแลผว
พระกป็ มวีอคำจใหผ กนุมออกยจังครจัว
สผู้จถึง เมพอเววียงจจันทนพ อยน่คำเนพิถิ่ นนคำนแทผ
เจผคำกป็ จจัดเลน่งฟผคำว ขนออกยจังครจัว
เขคำกป็ โดยคคคำพระแลน่นเมพอทจังพื้ ฟผคำว
อนุกขลนุกเอผคำ เตป็มเมพอซวีสว
จัถิ่
ครรคำชกวผคำง เสวียงไหผทว
จั ถิ่ เมพอง หจัน
พื้ แลผว
เขมรไทยพรผอม จวีนมอญฟผคำวฟจั ถิ่ ง
เขคำกป็ ซนุกเซพถิ่องไวผ ของนจั น
พื้ สนุอจัน
ลคำงผน่อง ถพิพื้มใสน่นพื้ค คำ จมอยน่ผู้ในสระ กป็มวี
ลคำงผน่อง ฝจั งในดพิน จพิถิ่มเฮพอนแคมคผนุม
เขคำกป็ หละหลจังถิ่ ยผคำย ขนออกยจังครจัว
เอคำเกววียนขน ออกมคำปคำนนคพื้ คำ
สมณพสจังฆพเจผคำ ซวีพรคำหมณพทนุกขเวทนพ
 96

ปละวคำดผผคำ นค คำเจผคำแตกครจัว
ยคำบๆ แสผ หญพิงเจวีถิ่ยซคำยจน่อง
เขคำกป็ ไปกองกจัน ทวีถิ่แคมมผู้ลเดผง
แตน่นจัน
พื้ ทหคำรเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
ประดจับแตน่งตจังพื้ เววียงแกผวกน่อสผู้ง
กจับทจังพื้ หอบจันเจผคำ ถวคำยพระองคพสถพิตยพยอด
ครบเครพถิ่องลผวน เลยแลผวสคถิ่คำบวรณพ
เจผคำกป็ เนคำสถพิตยพหผอง หอบจันดผู้อคำจ
เสนเนศลผน ระวจังอผอมแหน่แหน
ทวีพื้งสวีถิ่ดผคำน หจัวพระยคำทจังพื้ สวีถิ่
หยคำยหนน่วยคน่คำย เววียงอผอมสน่ผู้ภคำย

พระยคำไกรอคำสคำ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันรผผู้เหตนุ
เจผคำกป็ พคำบน่คำวแกผว มคำแทผบน่นคำน
มคำเหป็นเจผคำ เหนพอหจัวยจังพื้ ขมน่อม
ถวคำยเหตนุแจผง หลคำยขผอมแตน่หลจัง
ขผอยนผ อย ขอเอคำแทผ พระยคำพรหมบน่ใหผปลน่อย จรพิงแลผว
มจันรผผู้ ปนุนแปน่ มผคำง เมพองบผคำนสน่ผู้ภคำย แทผแลผว
ทวน่คำ ยจังยคำกแทผ มคำแตน่ตวีนมพอ พระเฮย
เหตนุวน่คำ โตนเมพองหนวี บน่ทจันดคำหผคำง
อจันวน่คำ พระยคำพรหมนวีพื้ ทคคำเวรหลคำยเทพถิ่อ เลพิงแลผว
 97

มจันหคำก หลอนจผู้ดบผคำน เมพองแทผแสนน่ งตคำย

พระเฮย
ดวีทน่อ สมภคำรเจผคำ เหนพ อหจัวปกขมน่อม จรพิงแลผว
กป็จถึง พอปลน่อยพผน หนวี แทผแตน่มพอ เจผคำเฮย
ผพิวน่คำ มวีหอกงผคำว บน่ใหผกวีดเคพองพระทจัย แทผแลผว
ขคำขผอย ขออคำสคำ คคพื้คำจอมเอคำจนไดผ
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ปลงเครพถิ่องสงครคำม
ทน่คำนจง นค คำไปเอคำมจัน สจังถิ่ มคำอยน่คำซผคำ
เอคำเปป็ นบน่ไดผ เอคำตคำยกป็ตคำมซน่คำง หจัน
พื้ ทน่อน
คจันวน่คำหคำก ดผู้ยคำกแทผ พระองคพซพื้คำค สพิแตน่งเตพิม ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ ควคำมซน่คำเทน่คำ เถพิงมจันทนุกสพิถิ่ง
มจันกป็ ทคคำเลศใหผ เสมอเพวีพื้ยงตจัวตน หจัน
พื้ แลผว
มจันกป็ ลดเครพถิ่องเอผ ใหผบน่คำวของมจัน
หคำกทคคำ กระบวนเปป็ น ดจังตจัวจรพิงแทผ
แลผวจถึง สอนสจังถิ่ ใหผ ทนุกสพิถิ่งแปลงกล
ครจัน
พื้ หคำก เหป็นพระไกรมคำ ลน่คำยพรคำงเมพอหนผ คำ
มจันกป็ แปลงตนใหผ ตองตอยดผู้ตถิ่คำค
แลผวจถึง กลจับตน่คำวปลพิพื้น มคำแทผเทวีถิ่ยงคพน
หจัน
พื้ แลผว
มจันกป็ เขผคำลอบลวีพื้ ดอมครจัวมจันอยน่ผู้
แลผวเลน่คำ แปลงกลอนตจัวะ บอกเขคำหลคำยขผอ
มจันกป็ ตกแตน่งใชผ ฝผู้งหมน่ผู้มวีปจัญญคำ
ไปทผู้ลขอ ฮคถิ่คำเฮวียนดอมเจผคำ
 98

ใหผสน่ผู้ ทผู้ลขอแทผ ตคำมคลองใหผมจันคลน่อง หจัน

พื้ ทน่อน
คจันวน่คำ ฟผคำวดน่วนยผคำย ครจัวนจั น
พื้ ซพิบน่ทน
จั วน่คำ
เนอ
เหตนุวน่คำ คนแตกบผคำ ปลบแลน่นหลคำยทคำง อยน่ผู้แลผว
ฝผู้งขผคำ ขอเซคำโจะ เพพถิ่อโฮมเอคำแทผ
คจันหคำก ฮอมโฮมแลผว ยคำมใดขอคอบ
พระองคพนจัน
พื้
มจันหคำก เหมพิดถผวนแลผว คผู้นขถึพื้นบน่นคำน
เจผคำเฮย
ครจัน
พื้ หคำก เหพิงนคำนแทผ พระยคำพรหมสพิเมพอคอบ จรพิงแลผว
มจันกป็ ยจังอยน่ผู้คผคำง เมพองบผคำนแหน่งพระไกร ทวีถิ่พน
ผผู้
ฝผู้งขผคำ ขอเซคำยจังพื้ แปลงกงเกววียนลผอ กน่อนเทอญ
กป็บน่มวี อจันขนใสน่เขผคำ ไปเลวีพื้ยงลผู้กเมวีย พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ องคพกษจัตรพิยพเจผคำ ตรจัสโผดควคำมดวี
สผู้จง เดคำดคำแปลง สน่ผู้อจันอยน่คำฟผคำว
ใหผสผู้ คนุมครจัวไวผ ทคำงใดอยน่คำใหผสน่วง เสวียนจั น
พื้
กดหมวดไวผ จคคำเสผนสน่ผู้ครจัว หจัน
พื้ แลผว
อยน่คำใหผ เขคำคคำคผคำง หนในสจักแหน่ง
ปจั ดกวคำดเขผคำ โฮมแทผบอ
น่ นเดวียว หจัน
พื้ เทอญ
เขคำกป็ แจผงอคำชญพแลผว ลนุกเลพิกลคำมพอ
เถพิงครจัวตนทวีถิ่แคมมผู้ลเคง
 99

อนุบคำยพระยคำพรหม
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ จจักเตพอนทนุกหมน่ผู้
สผู้อยน่คำซผคำ ตวีมผคำเรน่งไป เทวียวเทอญ
จจัดเตรวียมไวผ ฝผู้งหมน่ผู้กคคำลจัง
ทจังพื้ หญพิงซคำย ซน่วยกจันอยน่คำคผคำง
ประดจับแตน่งหผคำง ฝผู้งหอกทจังพื้ ปพ น
อยน่คำละไป สน่ผู้คนจรพิงแทผ
อยน่คำไดผ ผคำยผพิวฟผง ไปแกน่คนใด หจัน
พื้
เทอญ
ครจัน
พื้ วน่คำเขคำหคำก มวีคคคำถคำม บอกไปคคคำเลวีพื้ยว
ฝผู้งขผคำ จจัดครจัวไวผ ทนุกหมน่ผู้สคคำมะโน
สคคำมะโนครจัวยคำตร เมพองเววียงจจันทนพ เฮวียฮคำยบน่มฮ
วี ผผู้
เขคำกป็ ขวีถิ่มคำแลผว ตวีแลน่นไปมคำ
ทคำงลคำวเหป็น เซพถิ่อใจจรพิงแทผ
เขคำกป็ เอคำเกววียนตจังพื้ เปป็ นเววียงเกคำะกน่คำย
หยคำยหยคำดอผอม คนเขผคำอยน่ผู้กลคำง
ทนุกหมน่ผู้พรผอม ไทยแหน่งซคำวครจัว
เขคำกป็ เปป็ นใจเดวียว ดจังถิ่ กจันตงเสวีพื้ยน
เขคำกป็ เตรวียมตรคำไวผ ไทยครจัวทนุกหมน่ผู้
เมพอน่ใดเขคำหคำก จจัดเรน่งยผคำย ยอขถึพื้นตน่คำวคพน หจัน
พื้
เทอญ
อจันนวีพื้ หคำแมน่น ควคำมคถึดเจผคำ พระยคำพรหมตนอคำจ
จรพิงแลผว
 100

มจันกป็ อคคำอมไวผ ในหจัน

พื้ สนุเซพิง แทผแลผว

กวคำดเสวีพื้ยนแผน่นดพิน
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ขจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ เตพอนโยธคำ สนุนคำยจรพิงแจผง
สผู้จถึง ไปกวคำกพรผอม บผคำนนอกคคำเม
จจัดครจัวไป เรน่งเรป็วอยน่คำซผคำ
เมพองแปะพรผอม ไทยขน่คำหมน่ผู้ลคำว
ฝผู้งบผคำนนผ อย อยน่ข
ผู้ อกเมพองแคม กป็ดวี
จจัดขนไป สน่ผู้คนอยน่คำคผคำง
ปจั ดกวคำดเขผคำ เววียงจจันทนพ เขคำะขอด
ตจังพื้ แตน่ ดงฟคำกนวีพื้ อยน่คำไวผผผผู้ใด หจัน
พื้ เทอญ
แตน่นจัน
พื้ เลยแตกมผคำง เหมพิดขอบลคำวไทย
ขนครจัวมคำ สน่ผู้พระองคพเปป็ นเจผคำ
ทวน่คำยจัง ขจัดแขป็งแทผ พระยคำนครเสวียมรคำบ จรพิงแลผว
เจผคำกป็ ฟจั นมอดเมวีพื้ยน เสวียแทผชวีพชวีวจัง หจัน
พื้ แลผว
เหป็นแตน่ ครจัวมคำกลผน เตป็มแผน่นธรณวี
ทจังพื้ ลคำวไทย หมน่ผู้ญวนมวีพรผอม
ตจังพื้ แตน่ ดงฟคำกนจั น
พื้ ขงเขตสระบนุรวี
เขคำกป็ ยพินดวีคอม เซพิถิ่งบนุญจอมเจผคำ
บจัดนวีพื้ เฮคำจจักไดผ คพนเมพองสรผคำง เมพองหลจังของเกน่คำ
เฮคำแลผว
เปป็ นขผคำเจผคำ เฮคำแทผแตน่หลจัง เจผคำเฮย
 101

เขคำกป็ ตวีครจัวขถึพื้น หนวี ไทยรจัดเรน่ง

มคำสน่ผู้เจผคำ บนุญกวผคำงบน่นคำน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ พคำพลดจัน
พื้ ดน่นุง
คพนแลผว
เถพิงขอบบผคำน เมพองแทผทวีถิ่ตน
แยงหนน่วยคน่คำย ทจัพทวีถิ่พระยคำพรหม
เอคำกคคำลจัง แวดเววียนพระวจังอผอม
เลยเลน่คำเหป็นแตน่ คนเขคำคผคำง ในเววียงนผ อยหนถึถิ่ง จรพิงแลผว
เขคำกป็ ตจัวะลน่คำยแกผ หลคำยขผอเซพถิ่อควคำม
เขคำวน่คำ พระยคำพรหมเจผคำ หนวี นคำนสคำมสวี วจันแลผว
มจันกป็ ปละบน่คำวไวผ หนวี ลวีพื้แตน่ตจัว แทผแลผว
มจันกป็ เอคำตจัวเขคำ แซงหลวงลวีพื้อยน่ผู้
เพพถิ่อวน่คำยน่คำน ตจัวแทผสน่นุอจัน เจผคำเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ตคำมไปโดยดน่วน
เถพิงทวีถิ่คน่คำย มจันแทผจอบฟจั ง หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ ตวีพคำทยพฆผอง เสวียงเสพเปป็ นกล
คพอดจัง ตจัวพระยคำพรหม อยน่ย
ผู้ จังในหจัน
พื้
พระยคำไกรเจผคำ เอคำพลระวจังแวด
หยจับเขคำใกลผ ไปแทผบน่เหป็น
เหป็นแตน่ เขคำยจังคผคำง ในเววียงสคำมสวีถิ่คนนจั น
พื้
เจผคำกป็ถคำมดผวย เขคำนจั น
พื้ สนุอจัน หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ ตวีลน่คำยแกผ คพอดจังถิ่ ภคำยหลจัง
เขคำวน่คำ ตนพระยคำพรหม ออมหนวี วคำนนวีพื้
 102

แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ฟจั งคคคำเขคำลน่คำย
กป็บน่ ฮผผู้เหตนุเลวีพื้ยว เขคำแทผทอ
น่ ใย หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ ถพอพลแพนหลจังถิ่ มคำปคำนนคพื้ คำ
เมพองละครพรผอมตคำมองคพเสดป็จดน่วน
เปป็ นองคพเตป็ง เขผคำเหยวียบกคำสพินธพนุ หจัน
พื้ แลผว
กคพื้คำปวี กซผคำย เจผคำแหน่งจคคำปคำ
ทจังพื้ หจัวเมพองสน่ผู้พระยคำมวญพรผอม
เจผคำกป็ ยกทจัพซผคำย เขป็นเขพถิ่อนขนจั นพล
เรป็วพลจันไปบน่นคำนกคำรฮผอน
กป็จถึง ไปจอดยจังพื้ สผมปน่ อยแคมมผู้ล
หจัวเมพองปจั ด ขอดไปโฮมหจัน
พื้
เววียงกป็ตงจัพื้ ระวจังแวดพลแพน
หยคำยโยธคำ อยน่ผู้ตผนทจัพหจัน
พื้
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ตนอคำจองคพกษจัตรพิยพ
ยอพลหลวง ดน่วนไปมพิชผคำ
ใยๆ ผน่คำย กลคำยเขตอรจัญญคำ
โยธคำไหล หลจังถิ่ ตคำมพระองคพเจผคำ
พลหลวงเขผคำ ควีรวีบดมพด
เหมพอดจัง เหมพอยหมอกลผนุม ปลคำยไมผบน่วคำย แทผแลผว
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนรจัดเรน่ง
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองแทผทวีถิ่กระสจันตพ
แตน่นจัน
พื้ ขคำวเมพองฟผคำว ปลผู้กศคำลกวผคำนจอด
 103

รจับอคำชญพเจผคำ ทจังพื้ ยน่คำยสจัน

ถิ่ สคำย
คน่อมวน่คำ เจผคำฮอดแลผว ชจักแทบเฮวียงเกย
เลน่คำเลย ฝคำยตนลง จคำกพคำยสคำรชผคำง
เจผคำกป็ เนคำสถพิตยพหผอง หอไขยกวผคำนจอด
พลพวกลผอม หลคำยถผคำนแวดระวจัง
แตน่นจัน
พื้ กองสจักเจผคำ เหป็นลคำยดผู้ตน่คำง
เขคำกป็ เหงคำหงอยเศรผคำ ยพินยน่คำนบน่ตพิง
แลผวเลน่คำ มคำเฝผคำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ถคำมเผวีถิ่ยนสน่ผู้อจัน
หจัน
พื้ แลผว
สผู้กป็ มคำทวีถิ่นวีถิ่ ดผวยเหตนุประกคำรใด นจั น
พื้ เด
พลอยเลน่คำ มคำทคคำเขป็ญ สนุปวีบน่มวีมว
จั ถิ่
แตน่นจัน
พื้ กองสจักเจผคำ ขคำนคคคำภผู้วนคำรถ
ขผคำพระบคำท มคำทวีถิ่นวีถิ่ กลจัวเจผคำอยน่ผู้หจัว
พระเฮย
เหตนุวน่คำ ของหลวงเจผคำ ปลงประทคำนรจับสจังถิ่
บอกใหผ สจักเลขไวผ หลคำยเสผนสนุเมพอง วน่คำนคำ
กป็จถึง โดยคคคำเจผคำ เหนพ อหจัวรจับสจังถิ่ จรพิงแลผว
แมผนวน่คำ ผพิดชอบแทผ ขอเลวีพื้ยงขมน่อมฉจัน บผคำง
เทอญ
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ไขพระโอษฐพคคคำขวีน
สผู้จถึง อยน่ส
ผู้ บคำยสนุข สนุเมพองอยน่คำฮผอน
ครจัน
พื้ บน่ พอใจแทผ เววียงจจันทนพ กป็สจักอวีก เอคำถน่อน
 104

มจันหคำก แมน่นบคำดแลผว อยน่คำฮผอนฮน่อมใด ทน่คำนเฮย

ใหผสผู้ เมพถิ่อกพินขผคำวแลงงคำยใหผมจันอพิถิ่ม เสวียกน่อน
แลผวจถึงสจักใหผ มจันแทผสถิ่คำค บวรณพ ทน่คำนเฮย
เฮคำกป็ มคำดน่วนฟผคำว ยน่คำนแตน่บท
น่ จันสจัก นวีพื้ แลผว
บจัดนวีพื้ พลอยเลน่คำ ยจังมคำทจัน แมน่นใจจรพิงแทผ
แตน่นจัน
พื้ กองสจักเจผคำ หนวี แทผบน่นคำน
ฮอดหมน่ผู้แลผวสน่วง สงจัดอยน่ผู้ปคำนตคำย
เขคำกป็ เอคำของไป แจกทคำนพระสงฆพเจผคำ
เขคำกป็ วอนวคำนไหวผ บนุญคนุณยผส
ผู้ น่ง
ขอใหผ หวพิดปลน่อยพผน ปคำงนวีพื้ จคำกโพย
แดน่เทอญ
แตน่นจัน
พื้ สจังฆเจผคำ ตนฉลคำดวพินจัย
เจผคำกป็ แถมพรเถพิง หยคำดลงนค คำนคพื้ คำ
เขคำกป็ ลคำสจังฆเจผคำ คพนมคำหคำบน่อน
นจั ถิ่งกผมหนผ คำ คนพิงยน่คำนแตน่กคำย หจัน
พื้ แลผว
กจับทจังพื้ รคำซคำเจผคำ เมพองกคำฬสพินธพนุเสมอภคำพ
กจันแลผว
คถึดแตน่ ปคำงกน่อนพผผู้น หลคำยขผอสจัน
ถิ่ สคำย
เจผคำกป็ คถึดคจังถิ่ แคผน ขนจั นอยน่ผู้ในมโน
คพอดจัง กลพนกพินขวคำน ปน่ อนลงทจังพื้ ดผคำม
เสนคำพรผอมทจังพื้ เมพองสงจัดอยน่ผู้
เหป็นแตน่ ตคคำรวจเจผคำ เหลพอลผนทจัว
ถิ่ เมพอง
เถพิงเมพอง เพลคำลคพื้คำ สนุรพิโยลงขอบ
 105

มจัวมพอเศรผคำ แลงแลผวคคถิ่คำจวน
พระบคำทเจผคำ เตพอนบน่คำวโยธคำ
สผู้จถึง แวนพลจันไป แวดเววียงอยน่คำซผคำ
กจับทจังพื้ กองสจักพรผอม กนุมเอคำอยน่คำใหผปลน่อย
แลผวจถึง ฟจั นมอดเมวีพื้ยน เสวียเสวีย
พื้ งสน่ผู้นคำย
หจัน
พื้ เทอญ
แลผวจถึง ปจั ดครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ เขคำะขอด
อยน่คำใหผคผคำง ใผแทผทอ
น่ ใย
แตน่นจัน
พื้ พลหลวงเจผคำ ดคำดวีตกแตน่ง
ไปแวดลผอม เมพองแทผสน่ผู้ภคำย
แลผวเลน่คำ เลยโหน่ฮผอง ยพิงปพ นเสวียงสนจั ถิ่น
คนแตกฟผง เสวียงไหผทว
จัถิ่ เมพอง
เลยเลน่คำ อนุกขลนุกกลจัว
พื้ ทจังพื้ เมพองเพพอนฟจั ถิ่ ง
ฮผองฮคถิ่คำไหผ เสวียงโอผโอดครคำง
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ โตนโฮงกจันทจังถิ่
เขคำกป็ จจับผผู้กไดผ เอคำเสวีพื้ยงขน่คำหลอ แทผแลผว
เขคำกป็ ฟจั นแทงมผคำง โฮงเฮพอนทะลคำยแปน่ เสวียนจั น
พื้
เขคำฮบฮพพื้อ ไหวผลผู้กทจังพื้ เมวีย
เขคำกป็วอน เอคำแทผสพิถิ่งของ
กลคำงคพนพลจัด พรคำกกจันโตนเตผน
ฝผู้งหมน่ผู้ สคำวสคถิ่คำนผ อยนมตน่นุมเตป็มงคำม
โทรเรพลจัด พรคำกกจันไกลขผคำง
แลผวเลน่คำ ซจัดๆ ไหผ เอพิพื้นเฮวียกงมหคำ
 106

กป็บน่ เหป็นสคำยคอทวีถิ่ใดจรพิงแทผ
เหป็นแตน่ เศพิกสวนเตผน เตป็มทวีถิ่กลคำงเมพอง
บน่อคำจ หนวีทคำงไกล หมน่ผู้คนระวจังแวด
แตน่นจัน
พื้ เตป็มเมพองเอผคำ กลคำงคพนเทน่คำฮน่นุง
วจันหนผ คำเซผคำ มคำแลผวเลพิกพล
เขคำกป็ ฟจั นมอดเมวีพื้ยน พระยคำเมพองหจัวเสวียบ เสวียนจั น
พื้
กจับทจังพื้ ฝผู้งสคถิ่คำเซพพื้อ เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ กจัน แทผแลผว
ทวน่คำ ยจังปลน่อยแทผ เสวียแตน่คนเดวียว
เหตนุวน่คำ เอคำกลคำงคพน บน่ทจันจคคำหนผ คำ
แลผวจถึง ปจั ดครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ เขคำะขอด
มวีทงจั พื้ เจวียงลมแขวน แตน่ภผู้แซงสรผอย
ขคำวเหลพองลผวน บนุบผคำบคำนซมซน่อ
ฝผู้งหมน่ผู้ แมงผน่ผู้เผพิพื้ง บพินเจพพื้อยเจพอดซม
ผน่อดผู้ ภคำยเทพิงพผผู้น ผคำแดงสนุดพระเนตร
คพอดจัง เหมพอยหมอกกลผนุม เขวียวกลจัว
พื้ กลน่อมกจัน
เยพพื้อนยคำกยผคำย ไปแหน่งโฮยแฮง
คนพิ งภคำยหลจัง แฮน่งสะออนใจเจผคำ
ลคำงผน่อง เจป็บปน่ วยไขผ แคลนทคำงหนจั กเหนพถิ่ อย
เซคำจอดยจังพื้ แคมหผวยแคน่ภผู้
เอคำฟดไมผ ตจังพื้ ตผู้บตองนอน
อจันนวีพื้ วน่คำบน่อนบจัน
พื้ ครจัวจคำกหนวี เมพอง
เขคำกป็ พคำกจันไป สนุวจันตคำมแทผ
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ เสดป็จจคำกกคำฬสพินธพนุ
 107

คนุมกองสจัก ผผู้กไปตงเสวีพื้ยง
เจผคำกป็ ฟจั นเสวียเสวีพื้ยง ยจังแตน่นคำยเขคำ หจัน
พื้ แลผว
เหตนุวน่คำ มคำรดคำมจัน แมน่นไทยเววียงแทผ
มจันกป็ ถวคำยตจัวเฝผคำ บคำทคำหจัตถบคำท
เจผคำกป็ เลยซนุบเลวีย
พื้ ง มจันไวผบน่ตคำย หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ ไปอยน่ผู้ตงจัพื้ ทจัพทวีถิ่เมพองฮผอยเอป็ด
หจัวเมพองเขคำ วน่คำสพิเลป็กจรพิงแทผ
เขคำกป็ เดคำดคำหผคำง แขป็งพลขนจั นอยน่ผู้
จจัดไพรน่พรผอม มคำแทผแตน่งดคำ หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ จจัดครจัวปจั ดขอด
บน่ใหผคผคำง คคำแทผทวีถิ่ใด แทผแลผว
แมผนวน่คำ กคพื้คำปวี กซผคำย เจผคำแหน่งจคคำปคำศจักดพิ ด กป็ดวี
เจผคำกป็ตวีครจัว ไปเมพองมพิซผคำ
ตจังพื้ แตน่ ขจัวขอบนจั น
พื้ จจัดกวคำดเมพองมคำ เสวีพื้ยงแลผว
เขคำกป็ นองกจันไป ดจังทรคำยไหลแลผง
เหป็นแตน่ ครจัวคจังถิ่ เทน่คำ ไหลหลจังถิ่ เมพองเววียง
ทจังพื้ วจันคพน ดจังถิ่ เดวียวกจันแทผ
ทวน่คำ ยจังอยน่ผู้แทผ อนุบลเมพองเทศ จรพิงแลผว
ทน่คำนกป็ ขอยกยผคำย ลนุนแทผจถึงตคำม วน่คำหจัน
พื้
ตจังพื้ แตน่ เมพองหงนจั น
พื้ ปจั ดกวคำดไปหมด หจัน
พื้ แลผว
คจันวน่คำเมพองใด ยจังแขป็งขจัด ขคำดคอจรพิงแทผ
ฝผู้งสน่วยพรผอม ลคำวเดพิมเขมรนอก
ไทยเจจ๊กพรผอม จรพิงแทผกวคำดไป
 108

ใหผสผู้ เอคำครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ ทนุกหมน่ผู้ จรพิงเทอญ

สผู้อยน่คำ ไดผอยน่ผู้คผคำง คคำแทผบดวี หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ ฟจั นมอดเมวีพื้ยน พระยคำเมพองเหมรคำษฐพ เสวียนจั น
พื้
เดวียดแตน่ ปคำงกน่อนพผผู้น ไฟไหมผบน่ปคำน แทผแลผว
นจั บแตน่ สวีนเสวียแลผว สคำมพระยคำทจัดเทวีถิ่ยง
เขคำนวีพื้ ขจัดวคำดแทผ เหลพอดผคำมสนุพระยคำ แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ แปลงตรคำคพน ฮอดเมพองคะครแทผ
ใหผเจผคำ ปจั ดขอดพรผอม พลไพรน่โยธคำ
เทวียวเทอญ
เจผคำจถึง คนุมเขคำมคำ อยน่คำเนพิ นนคำนซผคำ
เหตนุวน่คำ สงครคำมนวีพื้ เปป็ นกคำรดผู้ยคำก อยน่ผู้แลผว
ดวีและฮผคำย คนพิงเผวีถิ่ยนสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ เทอญ
เจผคำกป็ แจผงอคำชญพแลผว จจัดเรน่งพลมคำ
ทจังพื้ วจันคพน ดจังเดวียวกจันแทผ
โฮมพลแลผว จคคำเขคำประดจับเครพถิ่อง
นน่ นุงโสน่งเสพพื้อ เสวียเพวีย
พื้ งดจังแกว
หจัวเลน่คำ ถพอหมวกพรผอม แซมซอนหคำงไกน่
ทคคำเพศใหผ เปป็ นดผคำมดจังแกว
พอยคำมแลผว พคำพลยผคำยออก
ยคำบๆ แสผ คพอดผคำมดจังแกว แทผแลผว
ตวีกลองเตผน ตคำมกจันยวียคำบ
เสพพื้อยน่คำมกวผคำง แกมซคพื้คำเครพถิ่องขคำว
 109

แตน่นจัน
พื้ ควคำมซน่คำแทผ ลพอฮอดไทยครจัว
เขคำวน่คำ เมพองละครมคำ แตน่แกวปคำนนคพื้ คำ
ลพอวน่คำ แถวยคำกแทผ บน่ฮผผู้แหน่งควคำมคน วน่คำดคำย
ครจัน
พื้ วน่คำ เหป็นคนมคำ จวีกกพินปคำนเปผคำ
ฝผู้งหมน่ผู้ คนครจัวคผคำงกลคำงทคำง เจป็บปน่ วย
เขคำกป็ ปลบแลน่นเตผน หนวี ฟผคำวฟจั ถิ่ งเฟพ อน หจัน
พื้ แลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ ซคำวครจัวฟผคำว ปละของปลบแลน่น
เพพถิ่อวน่คำยน่คำน แกวแทผสน
จัถิ่ สคำย
แมผวน่คำ หนทคำงเสผน เมพองละครใผบน่อคำจ กลคำย
แลผว
เขคำกป็ นค คำเสผนแทผ ทคำงเขผคำสน่ผู้เววียง ถผวนแลผว
แตน่นจัน
พื้ โยธคำเจผคำ เมพองละครเรป็วฮวีบ
หลคำยขวบมพพื้อ กคำรฮผอนบน่เซคำ
แลผวจถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองซพถิ่อฮผอยเอป็ด หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ เหป็นแกวหลคำย อน่อนโยมดอมเจผคำ
ครจัน
พื้ หคำก มวีแตน่ลคำวแทผ บน่อยอมมพอดผวยงน่คำย จรพิงแลผว
ถผคำวน่คำ ยจังบน่แพผ ยคำมนจั น
พื้ จถึงสพิโยม หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ ยอมโยมเจผคำ ถวคำยเมพองมวญมอบ
ขอใหผ พระโผดเลวีพื้ยง เปป็ นขผอยแผน่นดพิน แดน่ทน่อน
แตน่นจัน
พื้ เจผคำกป็ มวีอคำชญพใหผ ขนออกยจังครจัว
เมพอเววียงจจันทนพ อยน่คำนคำนเดวีจยวนวีพื้
แตน่วน่คำ ตจัวพระยคำนจัน
พื้ สวีไปดอมกป็ตคำมซน่คำง หจัน
พื้ ทน่อน
 110

แมผจจัก อยน่ท
ผู้ วีถิ่นวีพื้ ตคำมแทผบน่ขพน
แทผแลผว
เรคำจจัก เอคำไปแทผ ตคำมตวีนเสดป็จดน่วน
ไปมวนเลน่น เสวียแลผวจถึงคพน หจัน
พื้ ทน่อน
แจผงอคำชญพแลผว โดยพระรคำชโองกคำร
ปลงประทคำนตรจัส สพิถิ่งใดโดยแทผ
เขคำแตน่หผคำง ดคำครจัวครบเครพถิ่อง
จจัดสน่งขถึพื้น เววียงแทผบน่นคำน
แตน่นจัน
พื้ เมพอสนุวรรณภผู้มพิเจผคำ รคำซคำฮผผู้เมพถิ่อ
เจผคำกป็ เอคำบน่คำวไดผ มคำแทผดน่วนพลจัน
มคำเฝผคำเจผคำ องคพอคำชญพตนกษจัตรพิยพ
ถวคำยเมพองมวญ สน่ผู้อจันตงเสวีพื้ยง
พระกป็ ซมซพถิ่นแทผ ตรจัสโผดกลอนดวี
ทน่คำนจถึง ไปดอมเฮคำ มน่วนไจตน่คำงเลน่น
ทวน่คำ ครจัวทน่คำนนจั น
พื้ ตคำมแตน่ใจเขคำ หจัน
พื้ ถน่อน
หลอนวน่คำ บนุญเฮคำมวี สพิทอ
น่ งเทวีถิ่ยวไกลแทผ
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ พระยคำเมพองทผู้ลบคำท
ขคำขผอย ขอแตน่งยผคำย ครจัวขถึพื้นสน่ผู้พระองคพ
เจผคำเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ยผคำยยกพลไป
ทจังพื้ หจัวเมพองสนุพระยคำไปพรผอม
เลยเลน่คำเถพิงเมพอง สนุวรรภผู้มพิแลผว เซคำพลหยนุดอยน่ผู้
จจัดแตน่งตจังพื้ เววียงคน่คำยสน่ผู้ภคำย
 111

บรพิบวรณพแลผว หอบจันกวคำดจอด
พระกป็ เนคำอยน่ผู้ตงจั พื้ ทจัพหจัน
พื้ พคถิ่คำนคำน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เมพองละครเจผคำ ลคำพระองคพเลยพรคำก
ดจัน
พื้ ดน่นุงผน่คำย หลคำยมพพื้อถวีบครคำว
กป็จคคำ เถพิงแหน่งหผอง เมพองสวีมคำนครรคำช
เหป็นแตน่ ครจัวเยพถิ่องเตผคำ เตป็มแทผสนุภคำย
ฟจั งยพิน เสวียงเสพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
คพอดจังถิ่ อพินทรพพรหมยคำมพรคำกกลงสวรรคพฟผคำ
อรซอนกลจัว
พื้ กลมกจันพพิณพคำทยพ
เสวียงปวีถิ่ แกผว กลมกลจัว
พื้ กลน่อมลคร
พลแพนเจผคำ เฮวีถิ่ยนระวจังลคำวอยน่ผู้
หอกและงผคำว ยองเขผมเฮพถิ่อเฮพอง
กคำกคำดซผองหลคำยซน่อซนุมซจัน
หยคำยกจันปจั ก ปพิถิ่ นปคำยเมพอฟผคำ
เสนคำลผอม พจันถจันแถวถวีถิ่
คนชคำตพิซน
จัพื้ ถพองผคำวแหน่พระองคพ
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ เมพองละครฟผคำวฟจั ถิ่ ง
ลงจคำกซผคำง ดคำหผคำงแตน่งตจัว
แลผวเลน่คำ ไปเฝผคำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
ถวคำยกลอนสคำร ขคำบทผู้ลทรงแจผง
พระกป็ แจผงเหตนุแลผว ไขพระโอษฐพหนุมหจัว
พระกป็ ปลงประทคำนตรจัส โผดลงมวีซผคำ
อจันวน่คำยจัง เมพองละครนวีพื้ คนดวีผะพญคำมคำกจรพิงแลผว
 112

เฮคำกป็ คถึดขอบขผอ คนพิ งแมผงแมน่นพระทจัย แทผแลผว

ทน่คำนจถึงเขผคำยจังพื้ แทนทวีถิ่พระยคำพรหม หจัน
พื้ เทอญ
อยน่คำไดผ กลจัวเกรงสจัง อยน่ส
ผู้ บคำยจรพิงแทผ
อจันวน่คำ โฮงมจันนจั น
พื้ เจป็ดหลจังกวผคำงยพิถิ่ง
เปป็ นแผน่นพพพื้น เดวียวแทผกน่คำยกจัน แทผแลผว
ทน่คำนจถึง พคำพลเขผคำ ไปเซคำยจังพื้ อยน่ผู้ หจัน
พื้
เทอญ
ยผู้ทน่คำง กพินหมน่ผู้พรผคำว หวคำนสผมแมน่นใจ ทน่คำนเฮย
เจผคำกป็ รจับอคำชญพแลผว ทผู้ลบคำทเลยลคำ
เถพิงพลตน ดน่วนไปมวีซผคำ
ฮอดทวีถิ่แลผว เซคำจอดโยธคำ
คนสองพจัน บน่เตป็มจรพิงแทผ
อจันนวีพื้ หคำกแมน่น โฮงมจันแทผ พระยคำพรหมครรคำช
แคบและกวผคำง คนถึงหจัน
พื้ เบพิถิ่งถน่อน
ฝผู้งหมน่ผู้ ไทยเววียงเอผคำ เตป็มเมพองเสวียงสนจั ถิ่น
เขคำกป็ หคำซอดไซผ เอคำแทผสพิถิ่งของ
ฝผู้งตคำลพรผคำว ฟจั นลงเดวียรดคำษ
หมน่ผู้ไกน่พรผอม เขคำฆน่คำมน่นุนวคำย
ครรคำชฮผคำง ปละเปลน่คำสผู้ญเสวีย
เหป็นแตน่ ฝผู้งโยธคำ แหน่งพระองคพเปป็ นเจผคำ
แมน่นวน่คำ ของเขคำไวผ สระหนองซนุกเซพถิ่อง กป็ดวี
เขคำกป็ หคำซอกไซผ เอคำเสวีพื้ยงบน่หลอ แทผแลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ เจจ๊กฮผองไหผ ปลบแลน่นไปมคำ
 113

ของเขคำเสวีย สนุอจันกคคำลจังฮพพื้อ
สคำวไทยพรผอม สคำวมอญเปป็ นหมน่ผู้
เขคำกป็ เหนป็บเตรวีถิ่ยวลผอน จคคำกจันสน่ผู้คน
เขคำกป็ ขนเอคำขผคำว ทจังพื้ เกลพอไปสน่ง ครจัวนจั น
พื้
ยคำบๆ แสผ ทจังพื้ มพพื้อบน่เซคำ หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ กลจับคพนมคำคอบ
พระองคพนจัน
พื้
ทวน่คำ ยจังไปน่ ไดผ มจันแทผเสวีถิ่ยงกจัน พระเฮย
มจันกป็ เอคำตนเขผคำ แซงหลวงลวีพื้อยน่ผู้ หจัน
พื้ แลผว
มจันกป็ ปละบน่คำวเสวีพื้ยง หนวี แทผแตน่ตจัว พระเฮย
ครจัน
พื้ วน่คำ เอคำไปนจั น
พื้ ยจังปองยคำกสนน่ อย พระเฮย
ครจัน
พื้ จจัก เอคำมอดเมวีพื้ยน บน่มพิชผคำวน่คำดคำย
เจผคำเฮย
พอแตน่ คพนคอบขผอ ถวคำยพระรคำชโองกคำร นวีถิ่ แลผว
พระหคำก ปลงประทคำนตรจัส สพิถิ่งใดขอแจผง
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ไขอคำชญพมพินคำน
ทน่คำนจถึง เอคำทจังพื้ เปป็ น ผผู้กมคำจรพิงแทผ
เหตนุวน่คำ พระยคำพรหมนวีพื้ ของมจันมวีมคำก
เรป็วแลผว
เฮคำอยคำกเฆวีถิ่ยน ถคำมแทผสน่ผู้อจัน ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันแจผคำงอคำชญพ
แลผวเลน่คำ ลคำเลพิกเจผคำ ไปแทผบน่นคำน
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนผกจอบ
 114

เมพพื้อวน่คำ เขคำลน่คำยเลวีพื้ยว ปลคำยขผอเซพถิ่อควคำม

หจัน
พื้ แลผว
บจัน
พื้ ทวีถิ่แทผ บน่ไดผแมน่นตจัวมจัน เจผคำเฮย
มจันกป็ คพนมคำปลอม อยน่ผู้ดอมครจัวนวีพื้
มจันกป็ คองดคำทน่คำ จดครจัวยผคำยออก เมพถิ่อใด
กป็จจัก ตพิปองฆน่คำ ขวีถิ่นมพอหลคำยวคำด จรพิงแลผว
ใผบน่ ฮผฮ
ผู้ น่อมเบพพื้อง ผะหญคำเลวีพื้ยวแหน่งมจัน ใดนจั น
พื้
ใจมจันนจั น
พื้ ปคำนไฟสนุมจผู้ด จรพิงแลผว
เควียดทวีถิ่ เมพองแปรน่มผคำง เสวียขผคำไพรน่พล
หจัน
พื้ แลผว
ผะหญคำ พระยคำไกรนจั น
พื้ อยน่คำแขป็งขจัดตน่อ สจัง
เทอญ
หลน่คำงจจัก มรมพิถิ่งเมวีพื้ยน ตคำยแทผบน่สจัง หจัน
พื้ แลผว
มจันหคำก ลพอกผู้แลผว พระยคำพรหมครรคำช
ใผอยน่คำ ดผู้งน่คำยพผน สะหคำวแทผอวดตจัว หจัน
พื้ ถน่อน
คองวน่คำกผู้นวีพื้ ยจังคคำคผคำง ภผู้ขจันของเกน่คำ วน่คำตวีพื้
ซคำตพิทวีถิ่เสพอหคำก ลวีพื้ปน่คำแลผว ใผไดผไตน่ฮน่อย หจัน
พื้ ทน่อน
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระยคำเจผคำ ไปเฝผคำเมพองเฮย
เจผคำกป็ ถพอโยธคำ ลน่วงมคำมพิชผคำ
เถพิงทวีถิ่ บพิดคำไทผ รคำชคำตนพน่อ
เซคำจอดยจังพื้ ทจันหจัน
พื้ บน่นคำน
แตน่นจัน
พื้ ยจังมวี เจจ๊กจจ๊คำย มจันอยน่ผู้เววียงจจันทนพ
มจันกป็ มคำตคำมเสดป็จ แหน่งพระองคพเปป็ นเจผคำ
 115

มจันกป็ เปป็ นพวีถิ่นผอง เซพพื้อซคำตพิแนวเดวียว

ตคำมภคำษคำ แหน่งจวีนจรพิงแทผ
ฝผู้งหมน่ผู้ จวีนเจจ๊กแทผ ประดคำเกพิดเปป็ นครจัว
เขคำกป็ เอคำกจันมคำ เพพิถิ่งพคำมจันแทผ
เขคำวน่คำ จวีนเจจ๊กนวีถิ่ บน่ฮท
ผผู้ คคำเศพิก อยน่ผู้แลผว
เมพองใดดวี สพิเพพิถิ่งดอมเมพองนจั น
พื้
ขอคถึดคผคำ เปป็ นสคำกศรวีเมพอง
ของขคำวมวี สพิถิ่งใดบน่มวีงผอ
เขคำกป็ โฮมกจันไดผ เงพินพอลคคำหคำบ
ใหผแกน่ เจจ๊กจจ๊คำยนจั น
พื้ ไปเฝผคำฮคถิ่คำเฮวียน
ขอทคำนซผคำง ดอมพระองคพคถึดซน่อย
พอไดผ ขนใสน่ขพื้ น
ถึ ครจัวเทน่คำฮอดเววียง หจัน
พื้
เทอญ
มจันจจัก เหพิงนคำนแทผ กคำรเมพองหคำบน่อน จรพิงแลผว
เพพถิ่อจจัก หคำหมน่ผู้ฮว
จั พื้ สวนสรผคำงสพบไป เจผคำเฮย
แตน่นจัน
พื้ เจจ๊กจจ๊คำยผผผู้ เปป็ นแกน่เควียงเขคำ
มจันกป็ นค คำเงพินไป ขคำบทผู้ลพระองคพเจผคำ
พระกป็ ตรจัสอคำชญพใหผ หจัวหมวดเมพองละคร
พคำกจันไป สน่งครจัวเขคำขถึพื้น
ซผคำงสวีถิ่ฮอ
ผ ย กจับหมน่ผู้นคำยครจัว
ขนเอคำของ ใสน่ครจัวเขคำขถึพื้น
ใหผสผู้ สน่งฮอดเทน่คำ ปคำกซน่องสคำคหมอม หจัน
พื้ เทอญ
แลผวจถึง พคำกจันคพน สน่ผู้คนอยน่คำคผคำง
 116

แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ เมพองละครจจัดบน่คำว
ซผคำงสวีถิ่ฮอ
ผ ย ควคำญนจั น
พื้ สน่ผู้ตจัว
แลผวจถึง จจัดเจจ๊กใหผ เอคำครจัวมคำใสน่
เหมพิดถผวนแลผว เลยยผคำยออกไป

ยนุทธภผู้มพิทวีถิ่ทน่นุงมผู้ลเคป็ง (ทน่นุงสจัมรพิด)
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ตรพระรคำชเลงโย
พระกป็ มวีโองกคำร ใสน่หจัวคนใซผ
สผู้จถึง ไปจจัดใหผ ครจัวไทยรจัดเรน่ง ไปเทอญ
อยน่คำอยน่ผู้ชผคำ สพิฮคำมสรผคำงไฮนคำ ทน่คำนเฮย
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเลยไป
เถพิงครจัวไทย ทวีถิ่แคมมผู้ลเคป็ง
เขคำกป็ เกคำะเกววียนไวผ เปป็ นเววียงวจังอยน่ผู้
หลคำยหมน่ผู้แทผ พอดผคำมซจัว
ถิ่ ตคำ หจัน
พื้ แลผว
ภคำยในนจั น
พื้ ครจัวเขคำเตป็มอยน่ผู้
เหมพิดหมน่ผู้นจัน
พื้ เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ เดวียว แทผแลผว
กป็จถึง จจัดเขคำใหผ เดคำดคำตกแตน่ง
เขคำกป็ ตพิลน่คำยแกผ เสวียแลผววน่คำบน่เหป็น แทผแลผว
ฝผู้งขผคำ ขอโจะยจังพื้ หลคำยวจันเสวียกน่อน ดอมถน่อน
เพพถิ่อวน่คำ จจักแตน่งหผคำง เกววียนลผอบนุบเพ เจผคำเฮย
ฝผู้งหมน่ผู้ขผคำว เปป็ นเสบวียงกป็เขพินขสด ไปนจั น
พื้
ครจัน
พื้ วน่คำ คจันวน่คำไดผยผคำย ไปแทผสพิบน่นคำน
ทน่คำนเฮย
 117

แตน่นจัน
พื้ นคำยคนไซผ กลจับคพนมคำคอบ พระองคพ
นจั น
พื้
ถวคำยเหตนุแจผง ตคำมขผอสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
เถพิงเมพถิ่อ วจันลนุนแลผว จคคำไปจจัดอวีก
ไทยกป็ คถึดเควียดฮผคำย จคำกลผคำตอบคพน
แทผแลผว
สจังเลน่คำ มคำจจัดซคพื้คำ นวี ๆ หนคถิ่ คำๆ
พอแตน่ ขออยน่ย
ผู้ งจั พื้ ดคำหผคำงกป็บน่ทจัน ดจังนวีพื้
มวีทงจั พื้ คนผน่ผู้ฮผคำย จจับลผู้กบคำยเมวีย ขผคำนจั น
พื้
เขคำกป็ ฉวยเอคำของ ซน่อนตนตงเสวีพื้ยง
แตน่นจัน
พื้ นคำยบลคำวตผคำน คคคำแขป็งขจัดตอบ
ทน่คำนกป็ จคคำหนผ คำไดผ จรพิงแทผดจังฤคำ นจั น
พื้ เด
จจับนค คำใหผ สพิฟจันหจัวมนุดมอด เสวียนจั น
พื้
หลวงหคำก มวีอคำชญพแลผว ใผสพิลพื้คำค ลน่วงกลคำย นจั น
พื้ เด
แตน่นจัน
พื้ ไทยจคำตผคำน เปป็ นคคคำอจันตน่คำง
ขผคำจจัก บนบอกใหผ คนฮผคำยบน่นคำน เทวีถิ่ยง
แลผว
ไทยกป็ ฟจั นคอเมวีพื้ยน นคำยลคำวตคำยไขวน่
เขคำวน่คำมถึงหคำก เปป็ นผผผู้ฮผคำย จรพิงแทผบน่แมน่นไผ แทผแลผว
ไทยกป็ เลยมคำเฝผคำ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม
เขคำกป็ ตจัวะลน่คำยแกผ หลคำยขผอขคำบทผู้ล หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ เลยเลน่คำฟจั งคคคำ
สผู้จถึง สวีนคอเสวีย ลน่วงควคำมกผู้หผคำม
 118

เขคำกป็ แจผงอคำชญพแลผว ทผู้ลเลพิกคำเมพอ

เถพิงครจัวเขคำ แตน่งดวีดคำหผคำง
เขคำกป็ ใซผถวีบมผคำ ปบลแลน่นไปมคำ
ทจังพื้ วจันคพน ดจังเดวียวกจันนจั น
พื้
เขคำกป็ ทคคำกลใหผ ฝผู้งลคำวนจั น
พื้ เซพถิ่อ
บจัน
พื้ ทวีถิ่แทผ เขคำเตผนบอกกจัน แทผแลผว
เขคำกป็ จจัดกจันแลผว ไทยครจัวทนุกหมน่ผู้
สงจัดอยน่ผู้ปพิพื้ง คองทน่คำสพิตคำวคพน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ปลงพระรคำชโองกคำร
สผู้จถึง ไปคนุมครจัว อยน่คำนคำนเดวีจยวนวีพื้
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ลนุกแลน่นเลยไป
เถพิงไทยครจัว ปน่ คำวเตพอนดคำหผคำง
แตน่นจัน
พื้ ครจัวเยพอกกลผนุม ฟจั นเหลน่คำลคำวเสวีย
ฝผู้งยจังเหลพอ แลน่นคพนทจังพื้ ฟผคำว
เขคำกป็ มคำทผู้ลไหวผ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม
บจัดนวีพื้ ครจัวลนุกขถึพื้น เสวียแทผสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
เขคำฟจั นฆน่คำ นคำยเมพองมนุดมอด จรพิงแลผว
ยจังปลน่อยพผน หนวีแทผและคน พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ จจัดเรน่งโยธคำ
สผู้จถึง ไปคนุมครจัว อยน่คำนคำนเนพิ นซผคำ
เขคำหคำก ยจังขจัดแทผ ฟจั วหจัวมนุดมอด เสวียนจั น
พื้
แตน่วน่คำ ไทยขวีฮ
พื้ ผคำย แขป็งเขผมขน่มกผู้ ดจังนวีพื้
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมโดยเสดป็จ
 119

ถพอพลแพนหลจังถิ่ ไปบน่มวีซผคำ
แตน่นจัน
พื้ ซคำวครจัวเตผคำ เดคำดคำทนุกหมน่ผู้
เขคำกป็ ตกปวี กซผคำย ขวคำแทผสน่ผู้ภคำย
หญพิงซคำยพรผอม แจงกจันเปป็ นหมน่ผู้
ถพอคผอนปผง ปวี นนจั น
พื้ สน่ผู้คน
เขคำกป็ ตพถิ่นเตผนปลบ แลน่นวนสนสน่วน
มพอถพอปพ น หอกทวนทจังพื้ งผคำว
ตจังพื้ แตน่ แคมมผู้ลเคป็ง เถพิงดน่คำนครครบ
เขคำกป็ เปป็ นใจเดวียว สนุคนจรพิงแทผ
หจัวกลคำงนจั น
พื้ สผมโฮงชน่องดน่ผู้
เกคำะกน่คำยเกวีพื้ยว เถพิงเทน่คำโคกพระยคำ หจัน
พื้ แลผว
เมพองแปะพรผอม เมพองปจั กปลคำยดน่คำน
เขคำกป็ ตกแตน่งหผคำง ดคำไวผสนุภคำย
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระเจผคำ พคำพลไสผน่คำ
ครจัวเยพอกออก ฟจั นเขผคำสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
ครจัวกป็ ฟจั นแทงเขผคำ หญพิงซคำยพรผอมพรคถิ่คำ
เขคำกป็ ตวีมผคำลผอม ระวจังเขผคำซน่อยกจัน
เสวียงปพ นกผอง กนุมกจันเคป็งคพถิ่น
ควจันมพดกลจัว
พื้ ปลคำยไมผบน่วคำย
คนตคำยลผน ปผู้นปคำนขอนไฮน่
แดดแฮงฮผอน เดพอนหผคำทจังถิ่ มผู้ล
เขคำกป็ ซผู้นซนเขผคำ บน่มวีถอยลคำเลพิก เปป็ นแลผว
 120

ไทยกป็ ตคำยมคำกลผน เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ เดวียว

หจัน
พื้ แลผว
ลคำวกป็ ทนบน่ไดผ เลยเตผนแตกหนวี
ไทยกป็ ตวียจังมผคำ นค คำแทนฝผู้งบน่คำว
คจับทน่งกวผคำง เสวียงฮผองดจังถิ่ ควคำย หจัน
พื้ แลผว
เววียงจจันทนพพรผอม เมพองละครหจักพน่คำย
บน่อคำจ ตจังพื้ อน่วยหนผ คำ คพนไดผตน่อเขคำ แทผแลผว
ไทยนค คำฆน่คำ ฝผู้งลคำตคำยไขวน่
เพพถิ่อวน่คำ อถึดอยคำกนคพื้ คำ เขคำเตผนบน่ไว
เหป็นแตน่ มผคำสน่วนเตผน เตป็มทน่งขงมผู้ล
ลจังคนหคำย แคน่วจังเวพิถิ่นนคพื้ คำ

หนองบจัวพพิลคำป
แตน่นจัน
พื้ เคพองพระทจัยเจผคำ องคพหลวงยจังพื้ ขมน่อม
พระกป็ จจัดไพรน่พรผอม ดคำหผคำงแตน่งตจัว
เฮคำจง คพนเมพอตจังพื้ หนองบจัวขนจั นอยน่ผู้ภคำยพผผู้น
แตน่วน่คำ ครจัวขวีพื้ฮคำย อยน่คำตผคำนตน่อซน ทน่คำนเฮย
พระกป็ รจับสจังถิ่ ใหผ เจผคำแหน่งเมพองละคร
เจผคำจถึง พคำพลคพน ยน่คำนคำนคคำคผคำง
คจันวน่คำ เมพอเถพิงหผอง อยน่คำนคำนเรป็วรวีบ
จรพิงเทอญ
จจัดไพรน่ขผคำม ของแทผอยน่คำนคำน หจัน
พื้ เทอญ
แลผวจถึง พคำกจันตจังพื้ แปลงเววียงขนจั นอยน่ผู้
 121

แปลงเววียงสผู้ง อยน่ผู้ตจันในหจัน
พื้
แตน่นจัน
พื้ ฝผู้งซคำวซผคำง ขนครจัวเจจ๊กสน่ง ไปนจั น
พื้
เถพิงทวีถิ่ ปคำกซน่องแลผว เขคำตจังพื้ ตน่คำวคพน หจัน
พื้ แลผว
กป็บน่ รผผู้ขน่คำวแทผ เศพิกเกพิดในครจัว
คองวน่คำ เตโชแขป็ง ดจังหลจังจรพิงแทผ
เพพถิ่อวน่คำ เมพอหคำเจผคำ ของโตฉจันเกน่คำ
กป็บน่ ฮน่ข
ผู้ น่คำวแทผ หนวี แลผววน่คำยจัง หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ ยพินดวีแทผ มวีชจัยเซป็งซน่คำ
ยผู้ถน่คำง เลน่นมคำแทผ คคคำฮผอนบน่คนพิ ง แทผแลผว
เลยเลน่คำ มคำเถพิงเทผคำ ทจัพทวีถิ่ไทยครจัว
เขคำกป็ มวีควคำมถคำม โจทยพตรคำดผู้แทผ
สผู้เจผคำ ลนุกแหน่งหผอง ประเทศทวีถิ่ใดมคำ นจั น
พื้ เด
คพอดจัง ซคำวเววียงจจันทนพ จพถิ่อจรพิงจคคำหนผ คำ
แตน่นจัน
พื้ ฝผู้งซคำวชผคำง แถลงคคคำบนบอก
ฝผู้งขผคำ เปป็ นขผคำเจผคำ เววียงแทผเทวีถิ่ยงจรพิง เจผคำเฮย
ไทยกป็ เอคำกจันอผอมแทงลงกลพิพื้งเกลพถิ่อน
ตกจคำกซผคำงมคำแลผวเลน่คำฟจั น หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ โตนปละซผคำง ปคำงตคำยปลบแลน่น
ยจังปลน่อยพผน หนวีแทผและคน แทผแลผว
เขคำกป็ ขนเอคำชผคำง ทจังพื้ มวญเขคำะขอด
ควคำญซผคำงนจั น
พื้ ตคำมเสวีพื้ยงบน่หลอ แทผแลผว
 122

เหตนุทวีถิ่บคำงกอก
แตน่นจัน
พื้ หลวงภจักดวีลอบลวีพื้ หนวี จคำกพระองคพเสวีย
เถพิงเมพองกรนุง บน่นคำนจรพิงแทผ
มจันกป็ ไปทผู้ลเฝผคำ ของหลวงบคำงกอก
ถวคำยเหตนุแจผง ตคำมขผอสน่ผู้อจัน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรคำงพระทจัยตรจัสโผด
ลผู้กจจัก รจับพน่อไดผ ปคำงนวีพื้ ดจังฤคำ นจั น
พื้ เด
แตน่วน่คำ เมพองพน่อนวีพื้ มจันปน่ วยเปป็ นนคำน อยน่ผู้แลผว
เหตนุวน่คำ โรคคำหลคำย เบวียดเบวียนมวีมว
จั ถิ่
เจผคำจจัก เยคำยคำไดผ เอคำเมพองใหผวน่คำ มคำ
เทอญ
พน่อจจัก ปลงขคำดใหผประทคำนแทผบข
น่ วีน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ หมพถิ่นภจักดวีเจผคำ คนดวีรจับอคำชญพ
บน่ใหผ เคพองขมน่อมแกผว ขอสผผู้ชถิ่ น
พ ใจ พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรงพระทจัยชมชพถิ่น
กป็จถึง แถมชพถิ่อขถึพื้น เถพิงเทน่คำทน่คำนพระยคำ หจัน
พื้ แลผว
ชพถิ่อวน่คำพระยคำบจัพพคำวดวี สงครคำมแทผ อคำสคำกผู้พอ
น่ จรพิงแลผว
ขผคำไพรน่พรผอม ตคำมเจผคำเหลน่คำเอคำ หจัน
พื้ เทอญ
กจับทจังพื้ พระยคำ เชวียงสคำพรผอม สองคนนผ องพวีถิ่
ครจัน
พื้ วน่คำ กคำรพน่อแลผว ปคำงนวีพื้ วน่คำดวี ยพิถิ่งแลผว
พระรคำชสนุรพินทรพพรผอม พระยคำนรพินทรพเปป็ นคน่ผู้ กจันนจั น
พื้
สผู้จถึง ไปผคำบแพผ อยน่คำไดผหยน่อนมพอ หจัน
พื้ เทอญ
แตน่วน่คำ พระยคำพรหมนจั น
พื้ เมพองมจันแตกสวน่คำน เสวียแลผว
 123

ใหผมจัน ตผนุมตน่อมไวผ ฝผู้งขผคำไพรน่มจัน หจัน

พื้
เทอญ
สผู้จถึง ปจั ดกวคำดแทผ ครจัวเกน่คำคพนมคำ เสวีถิ่ยง
เทอญ
ทจังพื้ ลคำวไทย กวคำดคพนตงเสวีพื้ยง
เขคำกป็ รจับอคำชญพแลผว เกป็บบน่คำวมวีนคำน
ทจังพื้ วจันทจังพื้ คพน เรน่งมคำปคำนนคพื้ คำ
หมอโหรพรผอม หมอทวคำยคผู้ณฤกษพ
เขคำวน่คำ เดพอนหผคำขถึพื้น โดยไดผดงจั ถิ่ ใจ
เจผคำเฮย
เหตนุวน่คำ ชจัยภผู้มพิเขผคำ เตป็งทวคำรทจังพื้ สวีถิ่
ละปละ เลยผน่คำนเตผน หนวี แทผจคำกเฮพอน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันกลจับตน่คำว มคำ
นจั น
พื้
เพพถิ่อจจัก ทผู้ลขคำบเจผคำ โดยดผคำมดจังหลจัง หจัน
พื้ แลผว
มจันกป็ ฮผข
ผู้ น่คำวเจผคำ ยจัย
พื้ ขมน่อมเสดป็จเมพอ
แลผวจถึง พคำพลหจัก แตกลงทคำงใตผ
มจันกป็ ไปทผู้ลเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมจคคำปคำ
มจันกป็ แปลงควคำมตจัวะ ตน่อไปเมพอหนผ คำ
แตน่นจัน
พื้ องคพกษจัตรพิยพเจผคำ จคคำปคำเหป็นตน่คำง
พระกป็ จจับผผู้กแลผว ฟจั นเมวีพื้ยนมอดชวีวจัง หจัน
พื้ แลผว
สวีนหจัวแลผว เมพอถวคำยยจังพื้ ขมน่อม
ทผู้ลคอบเจผคำ ตคำมเสผนสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
 124

บจัพพคำวดวีอคำสคำ
แตน่นจัน
พื้ เดพอนหผคำคลผอย คลจับคลคำตน่อเดพอนหก
เถพิงยคำมดวี ฤกษพเกณฑพหมอเวผคำ
พระยคำ บจัพพคำวดวีเจผคำ ยอพลยผคำยออก มคำ
แลผว
พระรคำชสนุรพินทรพ มคำพรคถิ่คำพรผอม ประมคำณเขผคำสวีถิ่พระยคำ
แทผแลผว
ทหคำรไดผ ๓,๐๐๐ ทจังพื้ เศษ
ลคพื้คำกวน่คำนจั น
พื้ เอคำหนผ คำตพถิ่มไป หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ แยงหนน่วยคน่คำย ทจัพทวีถิ่หนองบจัว หจัน
พื้ แลผว
ทจังพื้ วจันคพน เรน่งเรป็วกคำรฮผอน
คจันจวนเพผอ ฝผู้งหมน่ผู้ไทยเววียง ดจังนจั น
พื้
เขคำกป็ ฟจั นถคำงไป ไขวน่ขพนสองขผคำง
ลคำวตคำยลผน กลคำงทคำงเดวียรดคำษ
ลคำวนจั น
พื้ หจักแตน่คน่คำย มผู้ลเคป็งจถึงมคำ แทผแลผว
เขคำกป็คองวน่คำ ไทยเดวียวแทผ เววียงจจันทนพ กพื้คำค ฝน่ คำย
ตนนจั น
พื้
กป็จถึง ตคำมไตน่เตผคำ ทคำงแทผดน่วนคพน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ บจัพพคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยทจัพใหญน่
เถพิงทวีถิ่คน่คำย คนุมเขผคำสนุภคำย แทผแลผว
มจันกป็ หยคำยพลอผอม ระวจังเววียง ๗ ฮอบ
รบตน่อตจังพื้ ชนแทผบน่ถอย
 125

ฝผู้งหมน่ผู้ ซคำวตรจัวพรผอม ยวนลคำวเตป็มอยน่ผู้

ในหนน่ วยคน่คำย เขคำนจั น
พื้ ชน่อยเลว แทผแลผว
บน่อคำจ ทนทคำนแทผ ซคำวเววียงหจักพน่คำยเสวียนจั น
พื้
เขคำกป็ ปจั ดกวคำดไดผ ครจัวเสวีพื้ยงสน่งคพน หจัน
พื้ แลผว
ไทยกป็ แทนหนน่ วยคน่คำย ทจัพทวีถิ่หนองบจัว
ชคำวเววียงกลจับ ตน่คำวคพนเรป็วซคพื้คำ
ลผู้กพระเจผคำ ทรงขวีถิ่อคำชคำไนย
พระยคำ เชวียงสคำไทย ผน่คำชนมพิยงจั พื้
สองกป็ พจันธนจั งเกวีพื้ยว กนุมกจันตกหลน่ม
ลผู้กพระเจผคำ ฟจั นเปลพพื้องแกวน่งเปลพอง
เลยตคคำตผอง เชวียงสคำหจักพน่คำย
ฝผู้งไพรน่นผอย ตคำมแทผสนุภคำย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ ไทยครบถผวน หจักตน่คำวคพนเมพอ
เขคำกป็ ปจั ดเอคำครจัว กวคำดคพนตงเสวีพื้ยง
ตจังพื้ แตน่ หนองหคำนเทน่คำ วจังยคำวนจั น
พื้ อยน่ผู้
ปจั ดกวคำดเกลวีพื้ยง คพนแทผบน่หลน่อ
ผผคำขคำวพรผอม พจันนคำบผคำนไผน่
บผคำนเขคำแปผง ฝคำงพรผคำวกวคำดคพน
เขคำกป็ ฮผองฮคถิ่คำไหผ เปป็ นครจัวหลคำยเทพถิ่อ
มจันหคำก เลพิงดจังนวีพื้ ตคำยแลผวสวน่คำงอจันแทผแลผว
เฮคำกป็ หมคำยเพพิถิ่งเปผง แมน่นบคำดเปป็ นกะดจัด ดจังนวีพื้
แหนงวน่คำ ทคคำเปป็ นเศพิก ซน่วยไทยสมพพพื้น
สจังเหลน่คำ มคำเทมผคำง เมพองวคำยปะเปน่ คำ เสวียนจั น
พื้
 126

หลจังบน่หนผ คำ ใดแทผกวน่คำงเกพิน ดจังนวีพื้

เขคำกป็ ตคำยเหลพอลผน ตคำมทคำงเดวียรดคำษ
เพพถิ่อวน่คำ อพิดอน่อนพผน ทจังพื้ ไทยไขฮน่นุง
แตน่นจัน
พื้ ไทยกป็ คถึดเควียดฮผคำย บจังเกพิดเปป็ นเศพิก เสวีพื้
ยงแลผว
ครจัน
พื้ วน่คำ เหป็นซคำวเววียง ไลน่แทงฟจั นฆน่คำ
แตน่นจัน
พื้ เลยเลน่คำ สนเขคำดจังพื้ หทจัยยจังพื้ ขมน่อม
เหป็นแตน่ ครจัวลนุกขถึพื้น เตป็มแทผสน่ผู้ภคำย
พระกป็ หนหวยเอผคำหฤทจัยทจันสวคำดพิ
พระกป็ กลจับตน่คำวตจังพื้ คพนเขผคำสน่ผู้เมพอง
แลผวจถึง จจัดเรน่งใหผ ฝผู้งไพรน่เดคำดคำ
สผู้จถึง หคำเฮพอมคำ ใสน่ของอยน่คำชผคำ
บจัดนวีพื้ เสพิกทจัว
ถิ่ เทน่คำ เตป็มแผน่นธรณวี แทผแลผว
ใผอคำจ ทนทคำนรบ ตน่อชนฤคำมผม
กผู้จจัก เอคำครจัวขถึพื้น ภผู้ซนุนไปเพพิถิ่ง แกวแลผว
เจผคำฟผคำ ผคำยโผดใหผ ดวียผอนจถึงสพิคน่อง แทผแลผว
สผู้ฮวีบ เดคำดคำหผอง อยน่คำนคำนตกแตน่ง จรพิงเทอญ
ใหผสผู้ ไปอยน่ผู้ลวีพื้ พลพผน
ผู้ สน่วนหคำย หจัน
พื้ เทอญ
เถพิงเมพถิ่อ เดพอนหกขถึพื้น สพิบสองคคถิ่คำมคำเถพิง
เจผคำกป็ แปลงตรคำซจัด ฮอดละครบน่มพิชผคำ
ใหผหคำ เจผคำเกณฑพแลผว ไปตวีเหมรคำษฐพ เสวียนจั น
พื้
อยน่คำใหผชผคำ กคำรฮผอนดน่วนพลจัน เทวียวเทอญ
เหตนุวน่คำ เหมรคำษฐพนจัน
พื้ เขคำเกพิดเปป็ นเศพิก ขถึพื้นแลผว
 127

ใหผเจผคำ ไปตวีเสวีย อยน่คำกลคำยเดพอนนวีพื้

อจันวน่คำ ปลผู้กเววียงนจั น
พื้ เซคำดผู้หยนุดกน่อน หจัน
พื้
เทอญ
จจักวน่คำ ดวีและฮผคำย เมพอหนผ คำบน่เหป็น ทน่คำนเฮย

ลคำวพน่คำย
แตน่นจัน
พื้ นคำยคผนุมเจผคำ เววียงแกแจผงเหตนุ
เจผคำกป็ รจัดเรน่งขถึพื้น ทจังพื้ ฟผคำวบน่เซคำ หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ เมพองเถพิงเทน่คำ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม
เหป็นแตน่ เรพอฮจังถิ่ เตผคำ เตป็มนคพื้ คำกถึถิ่งกอง
พระกป็ เดคำดคำหผคำง ของครคำมทนุกสพิถิ่ง
ขนใสน่ไวผ เฮพอนนจั น
พื้ สนุลคคำ หจัน
พื้ แลผว
ทจังพื้ เววียงเอผคำ ขนครจัวซนุกเซพิถิ่ง
คพอดจัง กจันแปรน่มผคำง ไฟไหมผแผน่นดพิน แทผแลผว
แลผวจถึง จจัดครจัวขถึพื้น เมพองพวนไปกน่อน
ฝผู้งหมน่ผู้ จจับหมวดเจผคำ คนุมขถึพื้นบน่นคำน
เถพิงเมพถิ่อ เดพอนหกขถึพื้น สพิบสวีถิ่คถิ่คำค เมพถิ่อใด
เมพองละครจจัด เรน่งกคคำลจังมคำถผวน
วน่คำจจัก ยกทจัพเขผคำ ไปตวีเหมรคำษฐพ จรพิงแลผว
แตน่นจัน
พื้ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ เลยเสดป็จลน่วงยผคำย ลงแทผบน่นคำน
เหป็นแตน่ เฮพอคจังถิ่ เคผคำ เตป็มแมน่วจังของ
เลยกวคำด มองกจันลง ฝจั ถิ่ งเฟพ อนทจังพื้ คน่คำย
เถพิงละครแลผว เซคำเฮพอหยนุดจอด
 128

พระกป็ จจัดกวคำดขผคำม ครจัวแทผบน่นคำน

ใหผเขคำ ตวีถิ่เรน่งมผคำ ไปบอกขงละคร
ทจังพื้ วจันคพน ดน่วนพลจันอยน่คำชผคำ
ฝผู้งหมน่ผู้ กคคำลจังนจั น
พื้ อยน่คำไปหยนุดยจังพื้ เสวีย
เทอญ
ใหผฮวีบ คพนแตน่งหผคำง ครจัวแลผวดน่วนหนวี เทวียวเทอญ
ใหผฮจับ จจัดครจัวตผนุม หนวี เมพอเสวียกน่อน
คจันวน่คำเขคำหคำก ทจันแปรน่มผคำง บน่หนวี พผนไพรน่พล แทผแลผว
เลยเลน่คำ ขคคำเขพอกพรผอม กจันกวคำดหนวี เมพอง
ตจังพื้ แตน่ เววียงจจันทนพ ลง ฮอดละครดผู้เกลวีพื้ยง
พอเมพถิ่อ เดพอนหกเตผคำ สจังขคำรมคำตจังพื้ ใหมน่
ฟผคำแผดขผอน ครคำวฮผอนแหน่งวอน
อรชรโอผ คนพิงหคำเมพองเกน่คำ
พลจัดพรคำกบผคำน เลยไหผอน่นุงหลจัง
สคำวบน่คำวพรผอม ไหผฮน่นุงหคำเมพอง
คนพิ งภคำยหลจัง บน่ลพมครคำวนผ อย
คถึดเมพถิ่อ สนุขอยน่ผู้สรผคำงสคำวบน่คำวสมสนพิท สพิถิ่งนจั น
พื้
กป็บน่ เคพองใจสจัง ซพถิ่นวมเลยเลน่น
ผน่อเหป็น สวยลวยพผผู้น สวนมอนเปป็ นเหลน่คำ
คถึดฮอด บผคำนเกน่คำแลผว ใจลน่มหลผู้ดไป
ใยๆ ยผคำย ครจัวดน่นุงเดพินไป
คอยเมพองหลจัง เหนพถิ่ อยในคคำแคผน
แคนไกลดผวย ครคำวไกลอถึดอยคำก
 129

แดดแฮงฮผอน ครคำวนคพื้ คำแหน่งไกล

สนๆ แสผ หญพิงชคำยถพอหคำบ
ยคำบๆ ยผคำย ไปแทผจคำกเมพอง
ควยและซผคำง ถพอตน่คำงตคำมกจัน
เจพอระเนพอไป เควีถิ่ยนครคำวยคำมฮผอน
หญพิงซคำยไหผ อคำวอนยพินโศก
ฟจั งยพิน โพนโดกฮผอง เลยไหผฮถิ่คำค ไอ
หอมดอกไมผ ฮจังถิ่ เหมพอดรมยพมโน
เลยเลน่คำ โทเรจพิต สจังถิ่ เมพองเมพอหนผ คำ
โอนอคน่อยอยน่ผู้ดวีเยอ เมพองหลวงกวผคำง นครศรวีสจัตนคำค พระ
อวนเอย
อยน่คำไดผบจังเกพิด เปป็ นปน่ คำไมผ เฟพ อยเฮพถิ่อปน่ คำหนคำม แดน่เนอ
คน่อยอยน่ผู้อวีเยอ เมพองหลวงเจผคำ ละครศรวีสพิทธพิโคต ตะ
บอเฮย
อวนจจัก ลคำลน่วงลคพื้คำ อยน่คำเศรผคำหมน่นหมอง แดน่
เทอญ
ยคำมเมพถิ่อ สนุขเพพิถิ่งเจผคำ บน่ฮอ
ผ นฉจันใด
อยน่ส
ผู้ บคำยจพิต ซพถิ่นซมประสงคพสรผคำง
นจั บมพพื้อ นอนฟดไมผ ใบตองตน่คำงตผู้ม ไปแลผว
ฝนหลจังถิ่ ยผอย ฮคคำหนผ คำสน่ผู้วจัน แลนคำ
สคำวบน่คำวไหผ หนุยฮน่นุงนค คำทคำง
คนพิ งภคำยหลจัง ถน่องคพิงตคำยเพพถิ่อง
ไปทจังพื้ เยพพื้อนตคำมใจดจัน
พื้ ดน่นุง
 130

คถึดโศรกเศรผคำ ขนจังแคผนคจังถิ่ ทรวง

แตน่นจัน
พื้ บนุญเยวียนยผคำย ลคำละครดจัน
พื้ ดน่นุง ไป
แลผว
ปจั ดกวคำดแผผว หนวีพรผอมพรคถิ่คำกจัน หจัน
พื้ แลผว
ตจังพื้ แตน่ เววียงจจันทนพ เทน่คำ เมพองละครสผู้ญเปลน่คำ
มวีแตน่ หมคำเหน่คำฮผอง หคำเจผคำทจัว
ถิ่ เมพอง หจัน
พื้ แลผว
ตจังพื้ แตน่ เมพองเพวียนเทน่คำ มหคำไซยคจับคจังถิ่
ครจัวกป็ หละหลจังถิ่ เขผคำ เตป็มแทผสน่ผู้ภคำย
กคพื้คำฝน่ คำยใตผ ซคำโปนพจันฮน่วงฮน่ม
เหป็นแตน่ ครจัวคจังถิ่ เทน่คำ หยคำยขถึพื้นฮอดละคร หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ เมพองหลจังพผผู้น มวีเสพอซผคำงอยน่ผู้ เสวียแลผว
เหตนุวน่คำ เมพองแตกมผคำง สผู้ญเศรผคำสน่ผู้ภคำย
แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
พระกป็ พคำครจัวไป บน่เซคำผจันผน่คำย
แลผวจถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองซพถิ่อมหคำไชย
พระกป็ ลคคำครจัวหยนุด จอดเซคำในหจัน
พื้
พระกป็ เตพอนใหผตงจั พื้ คน่คำยทวีป
ถิ่ คำมจัน
เพพถิ่อจจัก รวมครจัวจะอยน่ฟ
ผู้ จั งในหจัน
พื้
พอเมพถิ่อ บรพิบรณพแลผว พระองคพเนคำสถพิตยพอยน่ผู้
กจับทจังพื้ พวกไพรน่พรผอม โฮมหจัน
พื้ สน่ผู้คน
แทผแลผว
 131

วจังหนผ คำสวคำมพิภจักดพิ ด
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
พระกป็ ถพอพลแพนอยน่ย
ผู้ จังภคำยพผน
ผู้
เมพองสนุวรรณภผู้มพิตจังพื้ เฮวียงแขป็งขนจั นอยน่ผู้
กป็บน่ฮข
ผผู้ น่คำว ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ หนวี แลผวจคำกเมพอง
เจผคำกป็ ไปเลป็วซคพื้คำ ครจัวไทยของเกน่คำ
เขคำกป็ ตคำยมคำกลผน เหลพอดผคำมกวน่คำหลจัง แทผแลผว
กคพื้คำฝน่ คำยใตผ ยจังพื้ ขมน่อมจคคำปคำ
เจผคำกป็ ไปเลป็วครจัว หมน่ผู้เดวียวกจันนจั น
พื้
บน่อคำจ ทนทคำนไดผ เลป็วครจัวเหมพิดขอบ เมพองนจั น
พื้
เขคำกป็ เลยลนุกขถึพื้น เถพิงเทน่คำสนุภคำย หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
พระกป็ พคำพลกลผบ ตน่คำวคำคพนบน่มพิชผคำ
เลยเลน่คำ มคำเถพิงเทน่คำ เมพองละครซคำจอด
เหป็นแตน่ เมพองเปลน่คำฮผคำง สผู้ญเศรผคำงสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
พระกป็ หยนุดพลยจังพื้ ฟจั งกคำรยจังพื้ ขมน่อม
คจันวน่คำ แจผงอคำชญพขผอ พระองคพแลผวจถึงตคำม
แทผแลผว
แตน่กป็ บจัพพคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยทจัพใหญน่
มจันกป็ จจัดกวคำดไวผ ครจัวแทผสนุภคำย
แลผวเลน่คำ กลคำยลงกคพื้คำ จคคำปคำขงเขต
เพพถิ่อจจัก ซคคำระใหผ มจันเกลวีพื้ยงสนุภคำย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำญชพเจผคำ ตนผน่คำนจคคำปคำ
 132

เจผคำกป็ พคำพลหนวี ซน่อนตนไพรกวผคำง

บจัพพคำวดวีเจผคำ หยคำยพลระวจังแวด
ตพิดไตน่อผอมคำ ตคำมสผนบน่เซคำ
หลคำยวจันแทผ หลคำยเดพอนอพิดอน่อน
กจับทจังพื้ อถึดอยคำกขผคำว ทจังพื้ นคพื้ คำหอดแรง
กป็จถึงไดผ พระบคำทองคพกษจัตรพิยพ
เขคำจถึง หคำมพระองคพ เมพอฮอดเมพองกรนุงพผผู้น
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บจัพทคำวดวีเจผคำ แปลงตรคำไปเรน่ง
ใหผสผู้ ฮวีบพรคถิ่คำพรผอม กจันแทผสน่ผู้เมพอง หจัน
พื้
เทอญ
ตจังพื้ แตน่ผผคำขคำว พจันนคำขถึพื้น เถพิงเววียงจจันทนพ เฮคำสพิอยน่ผู้
จรพิงแลผว
เพพถิ่อวน่คำ ผกถน่อมถผคำ เอคำแทผหมน่ผู้ครจัว หจัน
พื้ แลผว
ทน่คำนกลน่คำวใหผ รคำชสนุรพินทรพรจักษคำดน่คำน
เกป็บกวคำดไวผ ครจัวเสผนมน่นุนมพิน
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
พระกป็ เซคำพลหยนุด ทวีถิ่ละครฟจั งขผอ
ขน่คำวน่คำ พระบคำทเจผคำ เสดป็จดน่วนเมพองแกว วน่คำอจัน
พื้
แมผนจจัก ไปตคำมองคพ กป็บน่คองขวคำงหนผ คำ
พระกป็ คถึดสวคำดพิฮผผู้ ในแหน่งหฤทจัย
พระกป็ จคคำเขคำปละ ปลน่อยเสวียงฝผู้งซผคำง
แลผวจถึง พลพลเตผคำ คพนเมพองของเกน่คำ
พระกป็ เลยเลน่คำลผม ลน่วงเขผคำสน่ผู้ไทย หจัน
พื้ แลผว
 133

แตน่นจัน
พื้ บจัพทคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยแมน่ทจัพใหญน่
เจผคำกป็ ซมชพถิ่นแทผ ปคำนไดผถน่องเมพอง หจัน
พื้ แลผว
พระจถึง สะเอคำแทผ ฝผู้งครจัวแตกสรผคำน ไปนจั น
พื้
ทจังพื้ แมน่ปผคำ มคำแทผสน่ผู้คน หจัน
พื้ เทอญ
เถพิงเมพถิ่อ บรพิบรณพแลผว ยคำมใดสพิคถึดซน่วย จรพิง
เทอญ
พระอยน่คำฮผอน สจังแทผทน่อใย หจัน
พื้ เทอญ
พระจถึง เนคำสพบสรผคำง เสวยรคำชยพเววียงจจันทนพ
กป็บน่ มวีใผชพิง แตน่พระองคพเดวียวเจผคำ
เหตนุวน่คำ เจผคำหมน่ผู้นจัน
พื้ ขบถจคำกของหลวง เสวีพื้ยงนจั น
พื้
อยน่คำไดผ หวจังแทนเมพอง สพบไปภคำยหนผ คำ
แลผวจถึง พคำกจันขถึพื้น เมพองเววียงผกผน่อ
เกป็บกวคำดไดผ ครจัวนจั น
พื้ ตน่อมโฮม
ฝผู้งใด ยจังคคำคผคำง เอคำไปหคำหมน่ผู้ เขคำนจั น
พื้
ตจังพื้ แตน่ใหผ เปป็ นบผคำนสพบไป หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ หจัวเมพองเจผคำ โสธร เหมรคำษฐพ
เขคำกป็ จจัดบน่คำวพรผอม กจันแทผคน่ผู้เมพอง
เขคำกป็ อคำสคำตจังพื้ เมพองละครเปป็ นดน่คำน
วน่คำจจัก เกลวีพื้ยกลน่อมไดผ เอคำแทผออกมคำ หจัน
พื้ แลผว
เมพองมหคำไชยพรผอม ชนุมพร บน่มพิยคำ ลจังนจั น
พื้
คจันวน่คำ มจันหคำกไดผ ละครแลผวงน่คำยดคำย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ แมน่ทจัพเจผคำ ปลงอคำชญพดวงสพิทธพิ ด
สผู้จถึง ปผู้นปองเอคำ สนุเมอพงอยน่คำไวผ
 134

เถพิงวน่คำ กคำรมวีแทผ บน่จจัดสผู้จจักเทพถิ่อ จรพิงแลผว

กผู้จจัก เอคำนอกเสผน สผู้แทผสนุเมพอง หจัน
พื้ แลผว
ใหผสผู้กลน่อมกลพิพื้ง เอคำแหน่งเมพองละคร กน่อนเทอญ
หคำกจจัก บรพิบวรณพหมด สนุเมพองจรพิงแทผ
เขคำเลย เลน่คำมคำตจังพื้ เมพองละครขนจั นอยน่ผู้
เขคำกป็ ตพิยจัวะเยผคำ ออยใหผออกมคำ หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ เทวียวลน่องขถึพื้น ไปมคำบน่มพิขคำด
ตจังพื้ แตน่ เหมรคำษฐพขพื้ น
ถึ เถพิงเทน่คำจอดเววียงแทผแลผว
พระยคำ บจัพพคำวดวีตงจั พื้ หนองคคำยแขป็งเขพถิ่อน
หยคำยดน่คำนตจังพื้ หจันพรผคำวกป็ดงจั ถิ่ เดวียว แทผแลผว

นคำงสอนเจผคำพพิลคำป
แตน่นจัน
พื้ นคำงสอนเจผคำ เทววียงจั พื้ ขมน่อม
นคำงนจั น
พื้ เปป็ นซคำตพิเชพพื้อ ละครแทผหนน่อเมพอง
นคำงกป็ มวีลผู้กแกผว บนุตตเรศหมพถิ่นนคำม
ทรงโฉมศรวี ใหญน่มคำสอนหนผ คำ
นคำงกป็ พลจัดลผู้กแกผว กจับพระบคำทผจัวขวจัญ
แตน่เมพถิ่อ ปคำงหนวี เมพอง พน่คำยไทยจรพิงแทผ
พระกป็ ปองอคำชญพใหผ เอคำตจัวลวีพื้อยน่ผู้
ฝผู้งหมน่ผู้ จจับหมวดเจผคำ พคำลวีพื้ฝน่คำยพวน
แทผแลผว
อจันวน่คำ กนุมคำรนจั น
พื้ ตคำมองคพภผู้วนคำรถ จรพิงแลผว
นคำงกป็ฮผผู้ขน่คำววน่คำ พระลผู้กแกผว มรเมวีพื้ยนมพิถิ่งมรณพ แทผแลผว
 135

นคำงกป็ อคำวอนเจผคำ ขนจั งทรวงดพิพื้นดจัน

ถิ่
ซดๆ นคพื้ คำ ตคำยผอยหลจังถิ่ ไหล
โรทจันตคำไดผ หคำเมพองทจังพื้ ลผู้ก
นคำงกป็ กลจับตน่คำวหนผ คำ เฮพอแลผวลน่องลง
เพพถิ่อจจัก ไปแจกขผคำวกพินทคำนหคำลผู้ก
นคำงกป็ เซคำจอดยจังพื้ ภคำยใตผปคำกภะดพิง
แตน่นจัน
พื้ โยธคำเจผคำ บจัพพคำวดวีรผผู้ขน่คำว
เขคำกป็ รจัดเรน่งขถึพื้น ทคำงนคพื้ คำดน่วนพลจัน
เลยเลน่คำ เถพิงจอมเจผคำ จอมเขผคำสน่ผู้ภคำย
ฝผู้งหมน่ผู้ จจับหมวดเจผคำ นคำงงคำมปลบพน่คำย
เขคำกป็ โตนลน่องนคพื้ คำหนวี เสวีพื้ยงสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
ยจังแตน่ จอมนคำงเจผคำ ตนเดวียวสถพิตยพอยน่ผู้
วน่คำจจัก ปลบแลน่นเตผน หนวี แทผกป็บน่เปป็ น
นคำงกป็ สวน่คำงจพิตแหผง ปลงตนตจังพื้ อยน่ผู้
เขคำวน่คำ เอคำแจน่มเจผคำพระนคำงไดผดน่วนกลคำย
แลผวเจน่คำ เมพอถวคำยไทผ ของหลวงมผู้ลขมน่อม
เจผคำกป็ ปลงเครพถิ่องใหผ ของลผวนรคำชทคำน แทผแลผว

หนวี เสพอปะจรเขผ
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
พระกป็ เนคำองคพสถพิตยพ ทวีถิ่เมพองกองแกผว
เถพิงเมพถิ่อ พอประมคำณแลผว พระองคพหลวงเสดป็จดน่วน
พระกป็ อน่วยหนผ คำซผคำง เลยเขผคำสน่ผู้แกว
 136

พอแซวลผอม ตคำมองคพภผู้มพินคำรถ
พอเควีถิ่ยนเขผคำ เถพิงเทน่คำจอดแกว หจัน
พื้ แลผว
แลผวจถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองใหญน่ภผู้ซนุน
สคำมอองคพกวน เรน่งแถวมคำเฝผคำ
บรรณคำกคำรเขผคำ ถวคำยองคพเจผคำฟผคำใหญน่
ขอพถึถิ่งเจผคำ ซผู้ซวนสน่ผู้อจัน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เจผคำฟผคำผผผู้ หอคคคำซมซพถิ่น
แลผวจถึงจจัดหมน่ผู้ แกวกน่อสรผคำง โฮงกวผคำงสน่ผู้พระองคพ
เจผคำกป็ ปลงมคำใหผ เงพินคคคำทนุกสพิถิ่ง
กลเสพพื้อพรผอม แฮลผวนแตน่สะเภคำ
กจับทจังพื้ เยวียขผคำวพรผอม เยวียเกลพอสรรพสพิถิ่ง
มวีทงจั พื้ โภชนะเลพถิ่อน หวคำนสผมสน่ผู้อจัน
ฝผู้งหมน่ผู้ ซคำวแกวเฝผคำ ปจั นเวรผจัดเปลวีถิ่ยน
ทนุกคคถิ่คำเชผคำ เสมอดผคำมดคถิ่คำเดวียว หจัน
พื้ แลผว
เมพองละครนจั น
พื้ เซคำครจัวตจังพื้ อยน่ผู้
ปคำกพพิดนคพื้ คำ ไหลคลผคำยใสน่เซ
หคำกแมน่น อคำณคำแทผ มหคำไชยเมพองมพิถิ่ง จรพิงแลผว
เจผคำกป็ เลยบน่เขผคำ ไปแทผฮอดแคว หจัน
พื้ แลผว
เมพองมหคำไชยกวผคำง ครจัวเตป็มทนุกแหน่ง
เจผคำกป็ ตกแตน่งไวผ รจักษคำเฝผคำดน่คำนทคำง
ตจังพื้ แตน่ ปคำกชน่องเทน่คำ ทน่คำหคำดคคคำเขวียว
ปจั นวคำรกจัน อยน่น
ผู้ อนรจักษคำเฝผคำ
ภคำยของพผผู้น รจักษคำทคำงทน่คำแขก
 137

บน่ใหผ คะเควีถิ่ยนไดผ เดพินดจัน

พื้ เทวีถิ่ยวเถพิง
เศพิกมคำแลผว ใหผเขวียวคพนมคำบอก
เจผคำฟผคำ จจักแตน่งใหผ แกวนจั น
พื้ เรน่งลง แทผแลผว
ตจังพื้ แตน่ ของฟคำกพผผู้น เศพิกอยน่ท
ผู้ งจั พื้ มวญ
ตจังพื้ แตน่ เววียงจจันทนพ ลง ฮอดละครเตป็มถผวน
เมพองโสธรพรผอม อนุบล เหมรคำษฐพ
เขคำกป็ มคำอยน่ผู้ตงจัพื้ เปป็ นคน่คำยทวีถิ่ละคร หจัน
พื้ แลผว
เบพพื้องฝน่ คำยใตผ ไวผแกน่มนุกดคำหคำร
เขคำกป็อคำสคำ เอคำเมพองชนุมพร หมน่ผู้พะลคำนเมพองพอง
ตจังพื้ แตน่ ของฟคำกนวีพื้ หยคำยดน่คำนเถพิงกจัน
ถผคำวน่คำเศพิกหคำก มคำทคำงใด บอกกจันจรพิงแทผ
เมพองมหคำไชยพรผอม เมพองชนุมพรคคำดคน่ผู้ กจันแลผว
เถพิงวน่คำเศพิกหคำก มคำแปรน่มน่คำงใสแทผซน่อยกจัน แทผแลผว

ศถึกแกว
แตน่นจัน
พื้ บนุญจจันทนพ เจผคำ พระจจันทนพ ศรวีสนุรคำช
เขคำกป็ ทคคำลน่คำยเลวีพื้ยว ลวงใหผตถิ่ น
พ โฮม
เมพองละครพรผอมมหคำไชยรจักษคำดน่คำน
เขคำกป็ ปลบแตกเตผน คพนแทผสน
จั ถิ่ สคำย หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ มคำคอยเจผคำ องคพใหญน่ตรวีจจักร
บจัดนวีพื้ เศพิกมคำเตป็ม ฟคำกเฮคำภคำยนวีพื้
แลผวจถึง ใชผเรน่งขถึพื้น ไปคอบสคำมกวน
บจัดนวีพื้ เศพิกมคำจน จพิถิ่มเมพองจรพิงแทผ
 138

แตน่นจัน
พื้ สคำมกวนเจผคำ จจัดแกผวฟผคำวฟจั ถิ่ ง
สผู้จถึง ไปไลน่ใหผ เสวียมนจั น
พื้ พน่คำยหนวี เทวียวเทอญ
เขคำกป็ ถพอเอคำแลผว ลคำปพ นงผคำวหอก
ปจั พื้ งโหน่พรผอม สพิพคำเลพถิ่อเสวีย
พื้ มแอว
ขจัดเอคำพรผอม แขนซคพื้คำใสน่นพื้ค คำ
ไทยกลองพรผอม ถพอปะธงไปกน่อน
ฝผู้งหมน่ผู้ แกวหคำบขผคำว ครจัวนจั น
พื้ อยน่ผู้หลจัง
แกวกป็ เลยเรน่งเทน่คำ เถพิงทวีถิ่มหคำไชย
เขคำกป็ จจัดคนไป ถวีแลบน่มวีซผคำ
ใหผสผู้ ไปเถพิงเทน่คำ แคมของทน่คำแขก ภคำยพผผู้น
คจันวน่คำเศพิกหคำก มวีเทวีถิ่ยงแทผ อยน่คำซผคำตน่คำวคพน เทวียว
เทอญ
แตน่นจัน
พื้ เมพองละครพรผอมมหคำไชยฟผคำวฟจั ถิ่ ง
ไปฮอด ทน่คำแขกแลผว เหป็นแทผทวีถิ่ใด
เหป็นแตน่ ลคำวเตป็มตจังพื้ เมพองละครของเกคำ ภคำยพผผู้น
เขคำกป็ คพนคอบไหวผ แกวแทผสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
แกวกป็ เลยเควียดฮผคำย ปผคำยดน่คำคคคำแขป็ง
สผู้หยคำม เลพิงๆ ตจัวะ ลน่คำนวีพื้ กผู้ยฉจัน
อจันวน่คำ ของฟคำกนจั น
พื้ บผคำนอยน่ผู้กพินเขคำ แทผแลผว
สผู้วน่คำ เศพิกมคำเตป็ม ฝน่ คำยเฮคำภคำยนวีพื้
สผู้จถึง ไปตจังพื้ คน่คำย เปป็ นดน่คำนหนองหลวง หจัน
พื้ เทอญ
กผู้จถึง เอคำกคคำลจัง ไปเขพถิ่อนแขป็งในหจัน
พื้
หนน่ วยหนถึถิ่งตจังพื้ ทน่คำแขกแคมของ ทวีถิ่พน
ผผู้
 139

ฝผู้งหมน่ผู้ ไทยเมพองสผู้ อยน่ผู้ตระเวนภคำยพผผู้น

ครจัน
พื้ วน่คำ เศพิกหคำกขผคำม ยคำมใดใหผมคำคอบกผู้เทอญ
กผู้กป็ บน่หยน่อนยผคำน ลคำวนจั น
พื้ ทน่อใย แทผแลผว
ใหผสผู้ จจัดมคำเฝผคำ ยจังกผู้ใหผมจันมคำก จรพิงเทอญ
กผผู้นวีพื้ คนเจผคำฟผคำ หคำญแทผอยน่ผู้กลคำง หจัน
พื้ แลผว
เจผคำพระ จนุฬนวี ตงจั พื้ ผคำฮอมปคำกซน่อง
เปป็ นดน่คำนเคผคำ นคำมรคำชคำเปป็ นแกน่ จรพิงแลผว
เกป็บหมน่ผู้ซพิพื้น ปลคำพรผอมเอพอบเกลพอ แทผแลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ เปป็ นดน่คำนนจั น
พื้ ยจังแขป็งแตน่ทน่คำหคำด
จรพิงแลผว
ครจัวขมอดหยคำกฮผคำย ไหมซคพื้คำถอดเอคำ หจัน
พื้ แลผว
ยผู้ถน่คำง เศพิกเทวีถิ่ยวเขผคำ ไปมคำฮผอยฮผอยเทพถิ่อ
ดวีแตน่ ถมถอดเรพอ กพินซคพื้คำเหลน่คำตคำย แทผแลผว
ดน่คำนเบพพื้องใตผ บผคำนทจับนคำซอ
เววียนระวจัง ไปฮอดเมพองเจผคำ
กคพื้คำฝน่ คำยนจั น
พื้ พระยคำจจันทนพแขป็งอยน่ผู้
ใซผถวีบมผคำ ถคำมขผอขน่คำวกจัน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ ควคำมซน่คำเทน่คำ ฮอดเขตเมพองลคำว
ลพอวน่คำ แกวหลวงหลคำย ยพิถิ่งลงปคำกนคพื้ คำ
ลคำวกป็ เฮพอนยคำน ดคำครจัวสงจัดอยน่ผู้
คจันวน่คำแกวหคำก ขผคำมแมน่นพื้ค คำ มคำทวีถิ่บน่เปป็ น แทผแลผว
เมพองอนุบลพรผอม โสธร เหมรคำษฐพ
เขคำกป็ คถึดคจังถิ่ แคผน กพินขผคำวบน่ลง
 140

เขคำกป็ ซนุมกจันพรผอม หจัวเมพองทจังพื้ สวีถิ่

ควรทวีถิ่ เฮคำแตน่ใชผ ไปแทผเปพิถิ่ งดผู้ กน่อนเทอญ
เจผคำกป็ ตกแตน่งใหผ รคำชทผู้ตคนดวี
สผู้จถึง หคำคนไป เบพิถิ่งแกวอยน่คำซผคำ
แตน่นจัน
พื้ เพวีพื้ยแกผวพรผอม อนุประชคำนคำยใหญน่
ขคำกป็ บน่หยน่อนยผคำน สจังแทผตน่อใย
จจัดบน่คำวไดผ สคำมสวีถิ่หผคำคน
เดพินพลจัดมคำ ฮอดเซบน่มวีซผคำ
แตน่นจัน
พื้ พระเจผคำ จนุฬนวี ผผผู้ ถพอแกวลวีพื้อยน่ผู้
เจผคำกป็แปลง กะปน่ คำคน่อม ทคำงเขผคำสน่ผู้ภคำย
ยะหวน่คำงไวผ ทจันทวีถิ่ทคำงหลวง
หลงเทวียวมคำ ไขวน่กจันในหจัน
พื้
ถจัดทวีถิ่ แคมเซแทผ คคคำเขวียวเทวียวฮอด
บผคำนทจับนจั น
พื้ เทวียวใกลผทอ
น่ กจัน
แตน่นจัน
พื้ นคำยคนใชผ อนุบลมคำฮอด
เขคำกป็บน่ ฮผผู้เยพพื้องขผอ สจังถิ่ แทผคว
จั ถิ่ มคำ หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ โพมๆ เวผคำ กจันมคำซวีสว
จั ถิ่
เลยเลน่คำ เขผคำเขตฮจัว
พื้ แกวแทผบน่นคำน
แกวกป็ จจับเอคำไดผ สองนคำยมพิปลน่อย
ยจังปลน่อยแทผ มวีนผอยบน่หลคำย
แกวกป็ ตจัวหจัวแลผว เมพอถวคำยองคพใหญน่
แลผวกป็ ลคำเลพิกขผคำ มคำแทผสนุเมพอง
แตน่นจัน
พื้ เขคำหมน่ผู้ หลอตคำยนจั น
พื้ คพนเมพองคอบเหตนุ
 141

แกวนวีพื้ มวีเทวีถิ่ยงแทผ อยน่คำไดผเชพถิ่อใผ เจผคำเฮย

ฝผู้งหมน่ผู้ เปป็ นนคำยนจั น
พื้ แกวเอคำหมดอน่อยหน่อย
จรพิงแลผว
ยจังปลน่อยแทผ ฝผู้งขผคำหมน่ผู้นวีพื้แลผว
คจันวน่คำ บน่เซพถิ่อแทผ จถึงเบพิถิ่งหลคถิ่คำดผู้ หจัน
พื้
เทอญ
หคำกจจัก เหป็นเตป็มตคำ บน่สงจรพิงแทผ
แตน่นจัน
พื้ ลคำวยพินยน่คำน ซนุมกจันฟผคำวฟจั ถิ่ ง
บคำดวน่คำ แกวขผคำมนคพื้ คำ มคำพวีถิ่ถพิเยวียะฤคำ
นจั น
พื้ เด
รคำชคำเจผคำ อนุบลตนอคำชญพ
เจผคำกป็ บน่คจับเคผน สจังแทผทน่อธนุลวี
เอคำแตน่ บคำรมวีสรผคำง ภคำยหลจังปกขมน่อม จรพิงแลผว
กจันวน่คำบนุญหคำก ยจังซน่อยคคพื้คำ บน่มวีฮผคำงจคำกเมพอง เจผคำเฮย
เฮคำหคำก เหป็นในหผองตคถิ่คำนคำนพระเจผคำเทศนพ มคำนจั น
พื้
เมพองใด โกรธะกลผคำ ทคคำรผคำยศคำสนคำ
กป็บน่ ยคคำแยงแกผว สคำมประกคำรเปป็ นทวีถิ่เพพิถิ่ง ตนนจั น
พื้
มจันจจักบจังเกพิด อนุบคำทพฮผคำย เมพองฮผอนดจังไฟ แทผแลผว
เฮคำคน่อย ทคคำบนุญสรผคำง กพินทคำนอยน่คำประมคำท หจัน
พื้
เทอญ
ศวีลแปดไวผ เทวียมเนพพื้ ออยน่คำวคำง
ยคำมเมพถิ่อ โพยภจัยใกลผ มคำผจญฮผอนเฮน่ง
บนุญยน่อม พคำหลวีกเวผน เสวียแทผอยน่ผู้เกษพิม แทผแลผว
 142

แตน่นจัน
พื้ หจัวเมพองเจผคำ ทจังพื้ หลคำยซมซพถิ่น
เขคำกป็ ตกตจังพื้ รจักษคำเฝผคำดน่คำนทคำง
ตจังพื้ แตน่ ของฟคำกนจั น
พื้ เทวียวฮอดเววียงจจันทนพ
ทจังพื้ วจันคพน เปลวีถิ่ยนกสจันเทวียวเฝผคำ
ไทยกป็ มคำขนจั นตจังพื้ เปป็ นนคำยหยคำยอยน่ผู้
ตจังพื้ แตน่ บจังมนุกขถึพื้น เถพิงเทน่คำฮอดละคร
ไทยกป็ใหผเขคำ ทคคำกลเลวีพื้ยวหลยเซพิงตน่คำงๆ
ทคคำเพศ เปป็ นพน่อคผคำ ขคำยผผคำหมน่ผู้แพร
มวีทงจั พื้ แฮซคำงพรผอม กระบวนจวีนทคำงเพศ
ของตน่คำงเซพพื้อ ขคำยนจั น
พื้ คน่คำยน่อม หจัน
พื้ เทอญ
เขคำจจัก ซพิงกจันซพพื้อ ไขทคำงเทวียวงน่คำย จรพิงแลผว
เหตนุวน่คำ เขคำอยคำกไดผ ของนจั น
พื้ วน่คำดวี
ยผู้ถน่คำง เฮคำเทวียวเขผคำ ไปมคำทนุกแหน่ง
ดวีและฮผคำย เหป็นหจัน
พื้ สน่ผู้อจัน บน่อยน่คำแลผว
ยคำมใด คนหคำคผนุน บน่ตถิ่ น
พ แตกตกใจ ดจังนจั น
พื้
เรคำจถึง หลอนไปตวี กวคำดเอคำยคำมนจั น
พื้
อยน่คำใหผ เขคำหนวี พผน ทคำงใดจจักแหน่ง
คจันวน่คำเขคำหคำก ปลบแตกลวีพื้ บน่มวีไดผหมน่ผู้ครจัว แทผแลผว
ทน่อวน่คำ ยจังยคำกแทผ ผพิแตน่เอคำครจัว นวีพื้ แลผว
แตน่วน่คำ เอคำเมพองเขคำ เมพถิ่อใดกป็ดคำไดผ
แตน่นจัน
พื้ แกวกป็ จคคำตกใหผ ฟจั นเฮพอเลน่มใหญน่
แขป็งเขพถิ่อนไวผ ดคำขผคำมไลน่ลคำว
องคพตพิเจผคำพรผอม องคพลคำเถวียนเปป็ นแกน่ เขคำนจั น
พื้
 143

ใหผไดผ คนเลน่มแทผ ลวงกวผคำงทน่อกจัน หจัน

พื้ เทอญ
เถพิงเมพถิ่อ เดพอนสพิบสองหนผ คำ กคคำลจังหลวงสวีไหลหลจังถิ่ ลง
แลผว
คจันวน่คำเขคำหคำก ยจังบน่อยน่คำแทผ สพิตวีเขคำฮอดไทย แทผแลผว
เมพองมหคำไชยพรผอม เมพองละครซมซพถิ่น
เดวียววน่คำ เปป็ นดจังเวผคำ แกวแทผสนุอจัน แทผแลผว
เจผคำกป็ จจัดมคำพรผอม ไทยกคำรทนุกหมน่ผู้
ถพอเครพถิ่องพรผอม ขวคำนพรผคำสน่ผู้คน
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ องคพหลวงตรจัสโผด
มคำพรคถิ่คำพรผอม ดผู้ถผวนสนุนคำย
ไปหคำไมผ นค คำปคำวตผนใหญน่
ฟจั นถคำกแปผน ดวีแลผวเรน่งมคำ
เขคำกป็ ขนมคำถผวน หจัวนคำยทนุหมน่ผู้
เถพิงทวีถิ่ ปคำกพพิษนคพื้ คำ กองไวผเอนกนอง
เขคำจถึงแปลงเฮพอ ดจังเฮพอเฮคำแทผ
เอคำกงสนุบ ใสน่ลงสองขผคำง
แลผวจถึง เกป็บเอคำแปผน มคำแลลจับเปป็ นผน่คำ
ซพิมจันยคำงจพิก จวีบดวีเปป็ นพพพื้น
บน่ใหผ นคพื้ คำฮจัว
ถิ่ ไดผ สจักหยดบน่คำซถึม
ปผู้นบวรณพแลผว แกวเลยลคำเลพิก
ขนเควีถิ่ยนขถึพื้น เมพอแทผบน่นคำน
แตน่นจัน
พื้ สคำมกวผคำนเจผคำ องพพหลวงเตพินกคำศ
เขคำกป็ ทผู้ลเจผคำฟผคำ ผคำยเผพถิ่อนสน่ผู้อจัน
 144

อจันวน่คำ เววียงจจันทนพ นวีพื้ เปป็ นเมพองสผู้ญเปลน่คำ เสวียนจั น

พื้
คจันวน่คำเจผคำฟผคำ ผคำยโผดใหผ จถึงครองไดผนจัถิ่งทรง แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพผผผู้เจผคำ ฟผคำหอคคคำใหญน่
องคพกป็ มวีคคคำตรจัส ไสน่หจัวกวผคำงจงแจผง
สนุจถึง เอคำยจังเจผคำ นคำนเตพอนเมพถิ่อสน่ง
เถพิงเมพอง ทน่คำนเทอญ
อยน่คำใหผ เศพิกทคำงเสวียม ผน่คำสผู้เอคำไดผ
สคำมพจันนจั น
พื้ คนดวีแหนแหน่
อยน่คำใหผ คะเควีถิ่ยนแทผ เถพิงทน่คำฮอดเววีถิ่ยง หจัน
พื้
เทอญ
คจันวน่คำเสวียมหคำก ยจังคคำคผคำง ทวีถิ่ใดใหผสผู้บอก หนวี เทอญ
คจันวน่คำเขคำหคำก ยจังบน่อยน่คำแทผ ตวีเขผคำฮอดเมพอง
พผผู้นเทอญ
แตน่นจัน
พื้ สคำมกวผคำนเจผคำ โดยควคำมเจผคำฟผคำใหญน่
จจัดหมน่ผู้พวกพรผอม กคคำลจังนจั น
พื้ เรน่งมคำ
ถพอลคำพรผอม ทจังพื้ ปพ นงผคำวหอก
บจังพื้ โหน่พรผอม ทจังพื้ ขผคำงใสน่เขน
สคำมพจันลผวน คนดวีคคำดเครพถิ่อง
กลเสพพื้อนจั น
พื้ ปะสวีลผวนเครพถิ่องแดง
หจัวเลน่คำ สนุบหมวกสพิพื้ว แซมซอนหคำงไกน่
ยคำบๆ เตผน คพอแฮผงอยคำกบพิน
องคพสผู้ฮอ
ผ ง โถนไปเตพอนปน่ คำว
โกกๆ กผอง เมพองกวผคำงสนุภคำย
 145

ตวีกลองเตผคำ โฮมพลหลคำยหมวด
มคำถผวนแลผว ยน่คำงยผคำยออกเมพอง
เขคำกป็ หคำมเอคำเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
แกวกป็ แหนแหน่ลผอม พระองคพเจผคำดน่วนไป
ใยน่ๆ แสผ ไหลหลจังถิ่ ตคำมทคำง
กลคำยนคำเพวียง ทน่งเมพองพระกจันกวผคำ
ผน่อเหป็น ภผู้ซคำยแลผว ไหลลงสมนุทรใหญน่
มวีทงจั พื้ เหมพอยหมอกกลจัว
พื้ เขวียวสพิพื้วซคำตคำ
หลพิงดผู้ ภคำยหลจังพผผู้น ภผู้สนุมสคำมหนน่ วย
อจันนจั น
พื้ เมพองเจผคำฟผคำ จรพิงแทผบน่สง
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนครคำวเครน่ง
ยจับๆ ขผคำม ภผู้กวผคำงตคำดเหว
เหลวียวเมพอหนผ คำ ผคำซจันซผองซน่อ
ตคำดๆ นคพื้ คำ โตนตผองตคำดดอย
พลอยเลน่คำ เถพิงแหน่งหผอง เมพองซพถิ่อเซวียงขวคำง
เปป็ นอคำณคำ เขตเววียงจจันทนพ แทผ
พระกป็ เนคำสถพิตยพหน
จั พื้ หยนุดพลตจังพื้ อยน่ผู้
ฝผู้งหมน่ผู้ แกวแหน่อผอม ฮจักษคำเจผคำสนุยคำม

อนพิ รนุทธรคำชเจผคำถผู้กจจับ
แตน่นจัน
พื้ บจัพพคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยทจัพใหญญ๋
มจันกป็ มคำอยน่ผู้ตงจัพื้ เววียงหจัน
พื้ อยน่ผู้นคำน
มจันกป็ ฮผข
ผู้ น่คำวเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมคพนมคำ
 146

กจับทจังพื้ แกวหลงไหล หลจังถิ่ ตคำมพระองคพเจผคำ

มจันกป็ เขคำพลขผคำมวจังของดจักอยน่นุ
ผพิใหผ แกวหมน่ผู้นจัน
พื้ หนวี แลผวสพิตน่คำวคพน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ กวผคำนแกวเจผคำ มคำดผู้ผกผน่อ
กป็บน่เหป็นเศพิกหวีถิ่ใจเยป็นเลวีพื้ยง
เขคำกป็ คพนคอบเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
บจัดนวีพื้ เศพิกบน่ มวีภคำยใด อยน่คำกลจัวเกรงยผคำน
เจผคำจถึง คผนนจั ถิ่งสรผคำงเววียงจจันทนพ ของเกน่คำ หจัน
พื้ ถน่อน
อยน่คำเดพอดรผอน สจังแทผสพิถิ่งใด เจผคำเฮย
อจันวน่คำ ไทยหมน่ผู้นจัน
พื้ บน่อคำจตน่คำวคพนมคำ งน่คำยแลผว
เขคำกป็ กลจัวตคำยปบ บน่อคำจคอยคพนไดผ
หคำกไดผ แปลงหนจังสพอใหผ สจัญญคำเขคำอยน่คำ เสวียนจั น
พื้
ตผู้นวีพื้ คนเจผคำฟผคำ บน่มวียผคำนหยน่อนใผ วน่คำนคำ
เขคำกป็ อผผู้ขน่คำวแลผว เตผนแลน่นพลจันหนวี
ทจังพื้ วจันคพน บน่เซคำตนไดผ
แกวคอบแสผว ลคำเลพิกพลเมพอ
เถพิงภผู้ซนุน สนุอจันตงเสวีพื้ยง
เขคำกป็ เมพอทผู้ลแจผง องคพหลวงเจผคำฟผคำแกน่
ถวคำยเหตนุขผอ เอคำบจัน
พื้ บน่อนดวี
แตน่นจัน
พื้ บจัพพคำวดวีเจผคำ นคำยไทยฮผผู้เหตนุ
มจันกป็ ใซผบน่คำวกลผคำ ไปดจัน
พื้ เบพิถิ่งแกว
แกวกป็ หนวีเมพองเสวีพื้ยง บน่มวีตจัวคผคำงอยน่ผู้
เขคำกป็ คพนคอบแลผว เลยขผคำมตน่คำวคพน
 147

เขคำกป็ หยคำยกจันตจังพื้ เปป็ นหจัวขนจั นอยน่ผู้

เอคำวจัดอผอม เปป็ นฮจัว
พื้ กคคำแพง
อจันวน่คำ วจัดแสนนจั น
พื้ กลคำงเมพองกคคำแพงฮอบ จรพิงแลผง
พระยคำบจัพพคำวดวี เขผคำตจังพื้ อยน่ผู้ เตป็มหจัน
พื้ สน่ผู้ภคำย
นอกกวน่คำนจั น
พื้ หยคำยไปทนุกแหน่ง
ตกแตน่งตจังพื้ รจักษคำเฝผคำสนุทคำง
เขคำกป็ สงจัดอยน่ผู้ปพิพื้ง คพอดจังถิ่ บน่มวีคน นจั น
พื้ แลผว
มพอถพอปพ น สน่ผู้คนยอยจังพื้
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
พระกป็ ถพอกคคำลจัง เรน่งมคำมพิซผคำ
เพพถิ่อจจัก มคำซอมซพิถิ่ง ดผู้เมพองเลยกน่อน
จจักวน่คำดวี หรพอวน่คำฮผคำย ใดแทผบน่เหป็น
เจผคำกป็ หยนุดพลตจังพื้ แคมเมพองสงจัดอยน่ผู้
เถพิงเมพถิ่อ ดถึกดพถิ่นแลผว พระองคพใซน่บน่คำวไป
สผู้จถึง ไปอยน่คำซผคำ ซอมเลศฟจั งรหจัส เทวียวเทอญ
อยน่คำไดผ จคำกจันไป จน่อมฟจั งดวีฮผคำย
หลอนวน่คำ ไทยยจังพื้ หจัน
พื้ กคคำลจังหลวงตจังพื้ อยน่ผู้
คจันวน่คำเขคำหคำก ฮผผู้เมพถิ่อแลผว สพิมคำฮอดหมน่ผู้เฮคำ แทผแลผว
ใหผสผู้ ไปสน่ผู้คผนุม ผกผน่อฟจั งดผู้
คจันวน่คำไทยหคำก ยจังในเมพอง เทวียวคพนอยน่คำซผคำ
เขคำกป็ โดยคคคำเจผคำ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม
ลวีพื้ลอบเขผคำ ไปแทผบน่นคำน
เลยเลน่คำ เขผคำฮอดเทน่คำ เถพิงทวีถิ่กคคำแพงวจัด
 148

เหป็นแตน่ กคคำลจังไทย อยน่ผู้เตป็มในหจัน

พื้
แตน่นจัน
พื้ ไทยดน่คำนทผคำง ถคำมโจทยพหคำนคำย
เอป็งนวีพื้ เปป็ นโยธคำ ฝน่ คำยใดจรพิงแทผ
ชคำวเววียงตผคำน แปลงคคคำตจัวะลน่คำย
เฮคำหคำก เปป็ นบน่คำวเจผคำ คนุณแทผหมวดเดวียว ทน่คำนเฮย
ไทยกป็ สมเซพถิ่อแทผ สงจัดอยน่ผู้มพิตพิง
ซคำวเววียงจจันทนพ ตน่คำวคพนมพิซผคำ
เขคำกป็ ทผู้ลคอบเจผคำ พระบคำทองคพกษจัตรพิยพ
บจัดนวีพื้ เศพิกเตป็มเมพอง แหน่งพระองคพเปป็ นเจผคำ
พระยคำ บจัพพคำวดวีเจผคำ เปป็ นนคำยถพอหมน่ผู้
ดวีแลฮผคำย บน่มพิฮผผู้เปป็ น เจผคำเฮย
ถวคำยแกน่ ปจั ญญคำแกผว เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม คนพิ งถน่อน
ครจัน
พื้ วน่คำ ยจังพื้ อยน่ผู้ซผคำ เขคำสพิฮผผู้เมพถิ่อกล บน่อยน่คำ
แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ตนอคำชญพนครศรวี
พระกป็มวี เสคำวนวี ตรจัส ขคำดลงมพิซผคำ
เฮคำฟจั นเขผคำ ถคำงเอคำเมพองเกน่คำ จรพิงเทอญ
เควียดทวีถิ่ เศพิกบน่แลผว แกวฮผคำยลน่อลวง ดจังนวีพื้
เงพินคคคำผผคำ นองคำแสนสพิถิ่ง
ใหผแกน่ แกวขวีพื้ฮผคำย พคำซคพื้คำจน่มตจัว ดจังนวีพื้
กผู้บน่ คองสนุขยผอน คอมแกวพอถน่อง ธนุลวีนจัน
พื้
เปป็ นแตน่ ตจัวะยจัวะใหผ กพินซคพื้คำใหผตคำย หจัน
พื้ แลผว
บจัดนวีพื้ พลอยเลน่คำ เปป็ นดจังถิ่ คคคำโบรคำณ กลน่คำวมคำจรพิงแทผ
 149

เอคำแตน่ บนุญเปป็ นทน่อน ซนไปใหผมจันสวน่คำง

เสวียถน่อน
สผู้อยน่คำซผคำ ดคำหผคำงแตน่งตจัว เทวียวเทอญ
คผอมวน่คำแลผว ลนุกแลน่นพลจันไป
เถพิงทวีถิ่ กคคำลจังไทย ผน่คำซนมพิยงจั พื้
เสวียงปพ นกผอง นครศรวีสจัตนคำค
คพอดจัง ฟผคำเหงน่คำเตผคำระดผู้ถผวนถน่คำยแถม
ลผู้กพระเจผคำ ตนรคำชวงษคำ
พระกป็ ถพอตคำวเผลวียง ผน่คำไทยฟจั นฆน่คำ
ตคำวตคคำตผองไทยตคำยเดวียรดคำษ
คพอดจัง ขอนไฮน่แทผ สองขผคำงไชวน่ขวีน
คนตคำมลผน เตป็มเมพองอนจันตพเนก
สองสน่วนหนผ คำ หลพอดผคำมกวน่คำหลจัง
ทดๆ อผอง เสวียงไทยอพิวโหน่
คพอดจัง ดพินกระเดพถิ่องลน่ม ลงพพพื้นสนุภคำย
เสวียงกลจัว
พื้ กลผนุม กจันดคำสนจัถิ่น
คพถิ่นๆ กผอง คพอฟผคำลน่วงบน
สนๆ แลผว ยพิงไปเปป็ นหน่คำ
คพอดจัง ฝนหลจังถิ่ ยผอย เดพอนเกผคำบน่ปคำน
ปพ นเลน่คำ เลยตคคำตผอง พระบคำทองคพกษจัตรพิยพ
พลอยเลน่คำ ถอยกคคำลจัง บน่ทนไทยไดผ
เลยหจักคน่คำย พคำพลลคำเลพิก
ไทยไลน่จพิพื้ม ตคำมเสผนบน่วคำง
 150

เจผคำกป็ เอคำบน่คำวแกผว คพนสน่ผู้เชวียงขวคำง

แยงควีรวี ปน่ คำภผู้ไพรกวผคำง
เจผคำกป็ ไปลอบลวีพื้ ตนอยน่ผู้ภผู้วงกพ
ไทยตคำมตพิด ไตน่ฮอยนค คำสผน
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระเจผคำ ตนรคำชวงษคำ
พระกป็ ทรงพระทจัยคถึด คจังถิ่ ทรวงคคำแคผน
เจผคำกป็ เอคำเมวียแกผว ลงเฮพอพคำยถวีบ
ขถึพื้นตคำม นคพื้ คำเงวียบแทผสองเจผคำหคำกไป หจัน
พื้ แลผว
เหตนุวน่คำ ตนกษจัตรพิยพเจผคำ อคคำปพ นไทยถพก
เสวียนจั น
พื้
จจักแลน่นเตผน หนวีแทผบน่ไว แทผแลผว
จจักวน่คำ ดวีและฮผคำย บน่ฮข
ผผู้ น่คำวทคำงใด ไดผแลผว
เอคำแตน่ บนุญพระองคพเปป็ น หคำกสพิเอพองภคำยหลจัง
แตน่นจัน
พื้ ไทยเลยเทน่คำ เถพิงพวนนค คำซอก
พวนกป็ คถึดคจังถิ่ แคผน เลยลผมออกเปป็ นไทย
ไทยกป็ ถคำมพระยคำนผ อย เมพองพวนถผวนถวีถิ่
ทน่คำนยจังอผผู้วน่คำ พระอนนุรนุธรคำชเจผคำ ไปลวีท
พื้ วีถิ่ใด นจั น
พื้ เด
ทน่คำนจถึง เอคำมคำใหผ อยน่คำนคำนเรป็วรวีบ จรพิง
เทอญ
ทน่คำนอยน่คำ ปกเซพถิ่องไวผ เมพถิ่อหนผ คำบน่ดวี ทน่คำนเฮย
ทน่คำนอยน่คำ เอคำเสพอเลวีพื้ยง จจักกพินตจัวตคำยมอด จรพิงแลผว
เมพองทน่คำน เพมผนุนมผคำง หลคำยครจังพื้ คอบเววียง ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำเจผคำ เมพองพวนคถึดหมน่อ
 151

กป็บน่ คถึดหยจังพื้ หนผ คำ หลจังแทผเซพถิ่อคคคำ

เลยเลน่คำ พคำไทยเขผคำ ไปหคำยจังพื้ ขมน่อม
เขคำกป็ วงแวดอผอม พระองคพเขผคำสนุกคำย
บน่อคำจ หนวีไปพผน ทคำงใดจจักแหน่ง
เหตนุวน่คำ ไสผแตน่ทอ
ผ ง ตนนจั น
พื้ เกพิดหนอน แทผแลผว
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ซคำนนทพเจผคำ คนดวียงจั พื้ ขมน่อม กน่อน
แลผว
เจผคำกป็ถกจคำก ครรคำชขถึพื้น บน่ทจันแทผแหน่งพระองคพ
เจผคำกป็ ยจังคคำคผคำง ภคำยหลจังควผคำงอยน่ผู้
รผผู้ขน่คำววน่คำ ยจังพื้ ขมน่องแกผว มคำแทผแตน่แกว
นคำยเพชรพรผอม ซคำนนทพเปป็ นคน่ผู้ กจันนจั น
พื้
เจผคำกป็ จจัดบน่คำวแกผว โฮมเขผคำบน่นคำน
เลยลน่องนคพื้ คำ ลงแทผบน่นคำน
ตวีแตน่เมพอง ไชยบนุรวีเทน่คำ เถพิงละครกระจจัดแตก ไปแลผว
เถพิงทวีถิ่ บจังมนุกนจั น
พื้ เขคำหผคำงตน่อเลป็ว
เขคำกป็ ยจังแขป็งแทผ บน่หวจังโยมดผวยงน่คำย
เลยตน่อตผองกจันแทผบน่ถอย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ ซคำนนทพตนอคำจ
เจผคำกป็ เลป็วผน่คำมผคำง เมพองไดผเคพิถิ่งกลคำง
เสวียงปพ นกผอง คพอดพินดคำหลน่ม
เรพอกป็ เนพถิ่ องๆ เตผคำ เตป็มนคพื้ คำแมน่ของ
สองกนุมกลจัว
พื้ พจันธนจังบน่ลคำเลพิก
พระยคำเพชรเจผคำ ซนเขผคำฝน่ คำยขวคำ
 152

ไฟจนุดเขผคำ หจัวเมพองทนุกแหน่ง
บจังมนุก เลยแตกมผคำง ทะลคำยเขผคำปน่ คำไพร
สมณพสจังฆพเจผคำ ปบไปลวีพื้ปน่คำ
ปละบคำตรผผคำ ทจังพื้ ฆผอมหมน่ผู้ระฆจัง
หญพิงซคำยไหผ เตป็มเมพองซวีสวน่คำ
ลคำงผน่อง อผนุมลผู้กเตผน ทจังพื้ ผผคำคลวีถิ่เสวีย
ปละไปลน่เนพพื้ อ เตผนแลน่นเตป็มทวี
หนวี ครคำวงคำย กป็เลน่คำแปนยจังกผน
เหตนุวน่คำ เปป็ นทน่งกวผคำง สนุดซจังถิ่ แสงตคำ
กป็บน่ มวีดงดอน ปน่ คำไพรพอลวีพื้
ยคำบๆ แสผ ปบแลน่นหนวีเมพอง
ปละของเสวีย สน่ผู้อจันตงเสวีพื้ยง
โยธคำเจผคำ ซคำนนทพซมซพถิ่น
ยน่ผู้หน่คำง หคำกซอกไซผ เอคำแทผสน่ผู้อน
จั
เงพินคคคำผผคำ วจัตถจังดวีเทศทน่อน
ขนใสน่ไวผ เอพอนจั น
พื้ สน่ผู้ลคคำ
แลผวจจัก ตวีลงเทน่คำ เหมรคำษฐพอนุบล
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บจัพพคำวดวีไทผ ใสน่ตรคำทจันขถึพื้น
เขคำกป็ เอคำคคคำเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
ตจัวะลน่คำยใชผ ตรคำนจั น
พื้ ลน่องลง
หนจั งสพอยจังพื้ ขมน่อม ทจันตจัวเจผคำ ซคำนนทพเรป็วรวีบ มคำเทอญ
อยน่คำอยน่ผู้ซผคำ กคำรอผอนเหตนุมวี ทน่คำนเฮย
ภคำยหลจังพวีพื้ โกลคำหลหลคำยสพิถิ่ง อยน่ผู้แลผว
 153

จจักวน่คำดวี ฮผผู้วน่คำฮผคำย ไดแทผบส

น่ น่องเหป็น ไดผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เสนคำเจผคำ ซคำนนทพแจผงเหตนุ
ใสน่ใจวน่คำ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ ตจัวใซผเทวียวทจัน แทผแลผว
บจัดทวีถิ่แทผ ไทยใชผตรคำวตจัวะ
เขคำกป็ เกรงซคำนนทพ ลจัดหลจังจรพิงแทผ
คำยเพชรพรผอม ซคำนนทพเปป็ นคน่ผู้ กจันนจั น
พื้
เขคำกป็ พคำบน่คำวกลผคำ คพนแทผบน่นคำน
ยกทจัพยผคำย หนวีจคำกมนุกดคำหคำร
นคำวคำผคำย ขผคำมนทวีของกวผคำง
เถพิงฝจั ถิ่ งแลผว ปละปลน่อยยจังเรพอ
เซคำแฮงโจะ ไพรน่พลทจัพนจั น
พื้
แลผวจถึง ฟจั นเพมผคำง ผผู้งเฮพอเผคำจนุด เสวียนจั น
พื้
เพพถิ่อจจัก เดพินดน่นุงดจัน
พื้ ไปแทผแตน่คน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ ซคำนนทพเจผคำ คนพิ งใจมวีมคำก
ยน่คำนแตน่ นคำยเพชรฟผอง ตนนจั น
พื้ เมพถิ่อลนุน
เหตนุวน่คำ นคำยเพชรนจั น
พื้ แขป็งกวน่คำตนมจัย
แทผแลผว
ยคำมเมพถิ่อ ตวีมนุกดคำรหคำร กป็แมน่นมจันแขป็งแทผ
ซคำนนทพ เลยเลน่คำฆน่คำ มจันเสวียมรณคำศ
แลผวจถึง ยผคำยจคำกหจัน
พื้ ไปแทผบน่นคำน
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนโดยดน่วน
กป็จถึงเถพิงทวีถิ่ บผคำนทจัพแทผ ขอเขผคำดน่คำนเขคำ
หคำกแมน่น อคำณคำเจผคำ มหคำไชยเมพองเทศ จรพิงแลผว
 154

เจผคำกป็ ตกแตน่งไวผ รจักษคำเฝผคำดน่คำนทคำง

เขคำกป็ ดนุนยจังเจผคำ เดพินไปภน่คำยนอก เมพองพผผู้น
ครคำวนวีพื้ เมพองยคำกแทผ อยน่คำไดผผน่คำไป
เจผคำเฮย
แตน่นจัน
พื้ โยธคำเจผคำ ซคำนนทพอถึดหยคำก
เจป็บปน่ วยฮผคำย หพิวขผคำวหอดแฮง
เขคำกป็ เอคำเสพพื้อผผคำ เงพินคคคำปพ นหอก
ขคำยแลกขผคำว กพินแทผสอ
น่ผู้ จัน
เมพถิ่อนจั น
พื้ ซคำนนทพเจผคำ เปป็ นคำยคถึดยคำก
เจผคำกป็ ละบน่คำวแกผวไลไวผซน่คำงเขคำ หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ เอคำฝผู้งกลผคำ ตคำมตนรจัดเรน่ง
เลคำะฝจัถิ่ งนคพื้ คำ ของขถึพื้นดน่วนพลจัน

เววียงจจันทนพวพิปโยค
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บจัพพคำวดวีเจผคำ นคำยไทยทจัพใหญน่
มจันกป็ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ หคำมแลผวเลน่งมพอ
ถกถอดยผคำย หนวีจคำกเววียงจจันทนพ
เขวียววจันคพน ถพบลงกรนุงแลผว
ยคำบๆ แสผ เขคำแหน่หคำมพระองคพ
ฝผู้งเทววี เนตรนองยมยผอย
คคคำปผองเจผคำ จอมหจัวไหผฮน่นุง
สยบทน่คำวเนพพื้ อ ใจสบจัน
พื้ ขคำดคพน
ซดๆ นคพื้ คำ ตคำหลจังถิ่ ไหลตก
 155

เปป็ นดจังทรวง ทลคำยกนุด ขคำดใจเปป็ นบจัน

พื้
กคคำสรดดผวย ดอมพระองคพเปนขนคำด
คพอดจัง ตน่คำยบน่เนน่ คำแทผ ซผู้สคำมแตน่ลม
แลนอ
โอนอขอใหผ บนุญซผู้คพื้คำค เอคำพระองคพหนวี โลก โพยแมน่
อยน่คำใหผ เหป็นตน่อนอผคำย ชผู้สคำมซน่อย ซวีวจัง แตน่
เทอญ
นคำงกป็ ทจัดๆ กลจัน
พื้ หพิวหอด ซลธคำรพ
เดพินตคำมองคพ ถน่องคพิถิ่งตคำยเฟพถิ่ อง
วน่คำจจัก แทงคอเบวีพื้ย กลจัวเวรหลคำยซคำตพิ จรพิงแลผว
เมพถิ่อจจัก กพินพพิษงผวน สคำรแทผกป็ใซน่กคำร แทผแลผว
เขคำกป็ คนุมลงแทผ วจันคพนเสมอภคำค กจันนจั น
พื้
หลคำยขวบมพพื้อ บน่มวีไดผอยน่ผู้เซคำ
กป็เถพิงแหน่งหผอง เมพองศรวีอนนุรคำช ภคำยพผผู้น

พพิจคำรณคำควคำม
เขคำกป็ ขถึพื้นทบฟผคำ ทผู้ลเจผคำอยน่ผู้หจัว
พระกป็ ปลงประทคำนใหผ รคำงวจัลสรรพสพิถิ่ง
กจับทจังพื้ แถมยศขถึพื้น ดผู้ลพื้คำค กวน่คำหลจัง
ด รผอม ดวงดมพรขคำด
นคำมศจักดพิพ
ปลงใสน่กลผคำ ไชยกลผคำซน่คำเซป็ง
ซพถิ่อวน่คำพระยคำ มนุนพินทรพเจผคำ เดชคำลพอเดช
เจผคำกป็ แขป็งขน่มแพผ ลคำวนจั น
พื้ สน่ผู้เมพอง
 156

มจันกป็ ขออคำสคำแทผ ลคำวเขมรบน่คถึดยคำก

เมพองหมน่ผู้นจัน
พื้ ขอคคพื้คำบน่ เคพอง พระเฮย
เมพถิ่อนจั น
พื้ สมเดป็จเจผคำ กรนุงศรวีอนนุรคำช
พระกป็ ซมซพถิ่นแทผ ปลงใหผ บน่ ขวีน
บน่ กวน่คำ พระลผู้กแกผว ของพน่อตคำมใจ
หจัน
พื้ เทอญ
ฉจันใดดวี คน่อยปองอยน่คำฮผอน
แมผนวน่คำ แกวลคำวขน่คำ เขมรพวนขจัดแขป็ง กป็ดวี
บน่กวน่คำ พระลผู้กแกผว ปองเกลวีพื้ยกลน่อมเอคำ หจัน
พื้
เทอญ
มจันจจัก เหพิงนคำนแทผ ฉจันใดตคำมซน่คำง ทวี
เทอญ
ใหผคน่อย ตวจัะ ยจัวะเยผคำ เขคำนจั น
พื้ ออกมคำ
หจัน
พื้ เทอญ
ครจัน
พื้ วน่คำ ฮวีบฮผอนแทผ ครจัวเขคำซพิแตกซน่คำน เสวียนจั น
พื้
เขคำจจัก เขผคำปน่ คำไมผ หนวี เสวีพื้ยงบน่เหป็น ทน่คำนเฮย
เขคำนจั น
พื้ เปนคนเซพพื้อไทยดงดผู้ยคำก เฮวแลผว
เขคำนจั น
พื้ เคยลอบลวีพื้ แคมหผวยแคน่พนอม ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำมนุนพินทรพเจผคำ เดซคำตนอคำจ
เจผคำกป็ กผมขคำบไหวผ ลคำเจผคำอยน่ผู้หจัว
ถพอพลไดผ สคำมพจันเทวียบบคำท
เลยยกเขผคำ ไปตจังพื้ อยน่ผู้เขมร
เมพองปจั ตตะบองนจั น
พื้ เปป็ นเมพองปลคำยดน่คำน
 157

มจันกป็ ไปอยน่ผู้ตงจัพื้ ในหจัน

พื้ ขน่มแขป็ง
ฝผู้งหมน่ผู้ ซคำวลคำวนจั น
พื้ ด คำด จรพิงแลผว
ของมจันสพิทธพิข
มจันกป็ จดเลขไวผ ดผู้ถผวนสนุเมพอง
วน่คำจจักเลป็วเขผคำ เมพองแกวบน่ถอยงน่คำย เปป็ นแลผว
มจันกป็ หมคำยใหผไดผมคำสน่ผู้มพอ
มจันกป็ จจัดเขมรพรผอม ทจังพื้ ลคำวระวจังอยน่ผู้
แขป็งเขพถิ่อนไวผ ดคำถผคำตน่อแถว หจัน
พื้ แลผว

ซคำนนทพกคคำศรวล
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ซคำนนทพเจผคำ พคำพลดจัน
พื้ ดน่นุง มคำนจั น
พื้
เจผคำกป็ เฮป็วฮวีบแทผ กคำรฮผอน บน่ เซคำ
เลยเลน่คำ เถพิงแหน่งหผอง เมพองศรวีสจัตนคำค
ตนนจั น
พื้
กป็บน่เหป็น ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ ตนแทผแหน่งใด
ขน่คำววน่คำ ไทยเอคำไดผ ยจังองคพภผู้นคำรถ
หคำมแหน่เจผคำ หนวีแลผวแตน่นคำน วน่คำอจัน
พื้
แลผวเลน่คำ เดพินตคำมเจผคำ ลงไปฟผคำวฟจั ถิ่ ง
หมคำยวน่คำ จจักมอดเมวีพื้ยน ดอมเจผคำแหน่งตน แทผแลผว
แมผนวน่คำ เปป็ นคนไดผ บน่หวจังยพนยคำวตน่อ ไปแลผว
หคำกไดผ แขวนแตน่ฟผคำ ลงพรผอมเพพถิ่อพระองคพ
สนุขทนุกขพแทผเปป็ นตคำยดอมบคำท
เหตนุวน่คำ หลคำยซคำตพิสรผคำง มคำแทผแตน่หลจัง
เจผคำกป็ ทจัวรมคำนสรผคำง สมภคำรเทวีถิ่ยวโลกเลพิงแลผว
 158

บน่อคำจ หนวีหลวีกเวผน เวรอผคำยแตน่หลจัง

เจผคำกป็ กลคำยหนหผอง เมพองศรวีสจัตนคำค ไปแลผว
ยน่องๆ ผน่คำย นค คำเจผคำแหน่งตน
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนดจังพื้ ดน่นุง
เจผคำกป็ คถึดคจังถิ่ แคผน หลจังหนผ คำวน่คำงเว
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพอศรวีอนนุรคำช
ไทยกป็ เอคำแจน่มเจผคำรจักษคำไวผสย
นุ คำม

ธ กป็เสวยสวรรคพ
แตน่นจัน
พื้ ยจังพื้ ขมน่อม ลดชจัว
ถิ่ สคำรมรณพ
พระกป็ ลคำสงสคำร สน่ผู้ไตรพดถึงสพแกผว
เขคำกป็ แปลงศพสรผคำง ปะนมอวนถวคำยคคำบ พระองคพ
นจั น
พื้
คคคำและแกผว แสงเสพถิ่อมเฮพถิ่อเฮพอง
ยคำบๆ สรผอย ใบศรวีเกคำะไควน่
ลมพจัดตผอง ปลพิวเปลพพื้องแกวงหคำง
รพิจนคำแตผม กพินรวี เยคำะหยน่อง
หคำงกน่องคผอม แขนสผวย คน่องคพอ
ตคำคมคพิพื้ว คอคคำงเหลวียวเหลพอด
พพอปวี กฟผอนอรอผวนอน่อนทวย
มวีทงจั พื้ ฮผู้ปเทวดคำเจผคำ บรบวรณพแลผวจผู้ด
ไฟใสน่ขพื้ น
ถึ ปะนมแกผวมน่นุนสง
ฝผู้งหมน่ผู้สจัง โฆเจผคำยวงบนุญ บนบอก
 159

เททอดนคพื้ คำ ลงแทสน่งบนุญ
ใหผเจผคำ เมพออยน่ผู้สรผคำง เมพองสวรรคพสนนุกยพิถิ่ง
จรพิงเทอญ
โลกนวีพื้ บ เทวีถิ่ยงแทผ อยน่คำไดผทน่องเทวีถิ่ยว พระเฮย
ศนุขทนุกขพนจัน
พื้ ไฟ บ สน่องตคำเหป็น แทผแลผว
เปนดจังกง เกวียนผจันปพิถิ่ นเววียน เลพิงเลพพื้อย