Professional Documents
Culture Documents
พื้นเวียง
พื้นเวียง
ตต้ นฉบบับนน นี้ไดต้ คดบั ลอกเอาไวต้ นานมาแลต้ วโดยความตบังใจทน นี้ ที่จะนนาขข นี้นบนเวว็บไซตต
เพพที่อใหต้ เนพ นี้อหาสส่วนทนที่คต้างคาเอาไวต้ มนความสมบบูรณตครบถต้ วน
แตส่หลบังจากทนที่คนยตเกว็บไวต้ แลต้ วโดยทนที่ไมส่มนโอกาสไดต้ ตรวจทาน
กระทบังที่ เวลาผส่านไปหลายปน เมพที่อคต้ นหาหนบังสพอตต้ นฉบบับกลบับไมส่พบ
จขงไมส่สามารถเทนยบเคนยงตรวจสอบพพิสจบู นตอกบั ษรไดต้
แตส่หากจะเกว็บเอาไวต้ เฉยๆ กว็นส่าเสนยดาย เพราะอยส่างนต้ อย
อาจจะเปว็ นประโยชนตอยบูส่บต้างสนาหรบับผบูต้สนใจใฝส่ ศขกษา
หากจะมนทนที่ขาดตกบกพรส่ องประการใด
ตต้ องขออภบัยและรบับผพิดในขต้ อผพิดพลาดนบันๆ นี้
คคคำนค คำของผผผู้จจัดพพิมพพ
คคคำนค คำ : ผผผู้เขวียน
แตน่ดผู้ออกจะคน่อนขผคำงผพิดพลคำดไปบผคำง ถผคำจะกลน่คำววน่คำ”เอกสคำรพพพื้น
เววียง” ไมน่ไดผรจับควคำมสนใจจคำกนจั กวพิชคำกคำร เพรคำะตผนฉบจับใบลคำน
พพพื้นเววียงนจั น
พื้ ไดผถผู้กนค คำจคำกภคำคตะวจันออกเฉวียงเหนพ อ มคำไวผทวีถิ่
หอสมนุดแหน่งชคำตพิตจังพื้ แตน่สมเดป็จฯ กรมพระยคำดคคำรงรคำชคำนนุภคำพยจัง
ดคคำรงตคคำแหนน่งเปป็ นเสนคำบดวีกระทรวงมหคำดไทย และคงจะไดผรจับ
กคำรแปลเปป็ นภคำษคำไทยกลคำงตจังพื้ แตน่ครจังพื้ นจั น
พื้ เสวียดผวยซคพื้คำ แตน่เพรคำะ
3
เปป็ นทวีถิ่รผผู้กจันในหมน่ผู้คณะกรรมกคำรชคคำระประวจัตพิศคำสตรพไทยชนุด
ปจั จจนุบจันวน่คำ”เอกสคำรพพพื้นเววียง” ไดผเคยนค คำมคำเขผคำในทวีถิ่ประชนุมไมน่นผอย
กวน่คำหนถึถิ่งครจังพื้ แลผว แตน่กป็มพิไดผนคคำมคำเปพิ ดเผยตน่อสคำธคำรณชน เพรคำะมวี
เนพพื้ อหคำทวีถิ่ขจัดแยผงกจับเอกสคำรในกรนุงเทพฯ อยน่คำงชนพิ ดทวีถิ่วน่คำรจับไมน่ไดผ
เอคำเลยทวีเดวียว เอกสคำรหรพอวรรณกรรมชพิพื้นนวีพื้ จถึงถผู้กบรรจนุไวผอยน่คำง
ระมจัดระวจังในสนุสคำนหนจังสพอของหอสมนุดแหน่งชคำตพิ และกลคำยเปป็ น
เอกสคำรตผองหผคำมไปโดยปรพิยคำย
ไดผมวีนจักวพิชคำกคำรหลคำยคนไดผพยคำยคำมชวีพื้แจงใหผเหป็นวน่คำ “พพพื้นเววียง”
มวีเนพพื้ อหคำใสน่ไคลผสน่วนกลคำงโดยตลอด เพรคำะผผผู้เขวียนเปป็ นคนตน่คำงดผคำว
เขคำพคำกจันกลน่คำวอยน่คำงหนผ คำตคำเฉยโดยมพิไดผอน่คำนตผนฉบจับเสวียดผวยซคพื้คำ
เพรคำะกป็เปป็ นกคำรยคำกทวีถิ่จะอน่คำนเอกสคำรชพิพื้นดจังกลน่คำว เพรคำะถผู้กเขวียน
ดผวยตจัวหนจังสพอทผองถพิถิ่นอวีสคำน
พพน
พื้ ฐานประววัตติศาสตรร
ตคคำนคำนเกวีถิ่ยวกจับทวีถิ่มคำของชนชคำตพิลคำว ไดผเลน่คำเรพถิ่องเกวีถิ่ยวกจับทวีถิ่มคำของ
ประวจัตพิศคำสตรพตระกผู้ลของตนเองวน่คำ มวีกลน่นุมชนอยน่ผู้สองกลน่นุมทวีถิ่อยน่ผู้ใน
บรพิเวณลน่นุมแมน่นพื้ค คำโขงตอนกลคำง (บรพิเวณลคำวปจั จจนุบจัน) ชนกลน่นุมแรก
ตคคำนคำนกลน่คำววน่คำ ไดผอพยพลงมคำพรผอมกจับชนกลน่นุมทวีถิ่เขผคำมคำตจังพื้
ถพิถิ่นฐคำนอยน่ผู้ในบรพิเวณลน่นุมแมน่นพื้ค คำกก กคำรอพยพถผคำวพิเครคำะหพจคำก
ตคคำนคำน กป็พอจะกลน่คำวไดผวน่คำ เปป็ นกคำรอพยพของกลน่นุมชนทวีถิ่ยจังเรน่รน่อน
ยจังชวีพดผวยกคำรลน่คำสจัตวพ และยจังไมน่มวีกคำรตจังพื้ ถพิถิ่นฐคำนแนน่ นอน พวกนวีพื้
อคำจจจัดอยน่ผู้ในมนนุษยพกน่อนประวจัตพิศคำสตรพยนุคลน่คำสจัตวพ กคำรอพยพครจังพื้
นจั น
พื้ เกพิดขถึพื้นเพรคำะกคำรลน่คำสจัตวพไมน่พอกพิน เกพิดกคำรแยน่งอคำหคำรกจัน จถึง
พคำกจันอพยพลงมคำตคำมแมน่นพื้ค คำโขง สน่วนใหญน่กระจคำยอยน่ผู้ตคำมแมน่นพื้ค คำ
กก อวีกสน่วนหนถึถิ่งอพยพตน่อไป กระจคำยลงไปตคำมแมน่นพื้ค คำโขงตอน
ลน่คำงลงไป
สน่วนอวีกกลน่นุมหนถึถิ่งกป็คพอตคคำนคำนของตนเอง คพอกลน่นุมพงศคำวดคำรลผคำน
ชผคำง กลน่คำววน่คำตนเองเปป็ นกลน่นุมชนอยน่ผู้ทวีถิ่นจัถิ่นมคำแตน่เดพิม มพิไดผอพยพมคำ
จคำกไหน แตน่ในกลน่นุมนวีพื้กป็ยจังมวีแบน่งออกเปป็ น ๒ พวก พวกทวีถิ่เจรพิญ
กวน่คำพวกหนถึถิ่งคพอพวกลคำว กจับพวกขน่คำซถึถิ่งมวีควคำมเจรพิญดผอยกวน่คำ
ผสมกจันทคำงวจัฒนธรรม เพรคำะไมน่สคำมคำรถแยกแยะออกมคำไดผถถึง
ควคำมแตกตน่คำงกจัน (ยกเวผนพวกขน่คำ) แตน่กคำรอพยพของพวกทวีถิ่ลง
มคำจคำกลน่นุมแมน่นพื้ค คำโขงตอนบนนจั น
พื้ คงมวีอยน่คำงปกตพิ แมผในชจัน
พื้ หลจัง
ทคคำใหผชนกลน่นุมลผคำนนคำ กจับชนกลน่นุมลผคำนชผคำงชวีวจันตรคำยธรรมรน่วมกจัน
ซถึถิ่งทคำงอยนุธยคำหรพอกรนุงเทพฯ กป็เรวียกชนสองกลน่นุมนวีพื้ วน่คำ ลคำว และ
John F. Cady กลน่คำวไวผในหนจั งสพอ Its Historical Development
วน่คำ คนลคำวนจั น
พื้ เปป็ นพวกเดวียวกจันกจับพวกเชวียงใหมน่ ควคำมคพิดเหป็น
ของนจั กประวจัตพิศคำสตรพตะวจันตกกป็สอดคลผองกจับเนพพื้ อหคำในตคคำนคำน
และประวจัตพิศคำสตรพไทยและลคำว
ประวจัตพิศคำสตรพของลคำวเรพิถิ่มปรคำกฏชจัดขถึพื้นในชน่วงทวีถิ่สนุโขทจัยอน่อน
กคคำลจังลงเพรคำะถผู้กอยนุธยคำรนุกรคำน และเหนพ อขถึพื้นไปคพอเววียดนคำมกป็
กคคำลจังถผู้กจวีนในรคำชวงศพเหมป็งทคคำลคำย จคำกเหตนุกคำรณพรอบขผคำงทคคำใหผ
ลคำวปลอดภจัยในกคำรตจังพื้ อคำณคำจจักร ซถึถิ่งมวีผผผู้นคคำคพอ เจผคำฟผคำงผนุม และ
รน่นุงโรจนพเพวียงชน่วงระยะเวลคำสจัน
พื้ ๆ เชน่นในชน่วงสมจัยพระเจผคำสคำมแสน
ไทย (พ.ศ. ๑๙๑๖ -๑๙๕๙) ตน่อจคำกนจั น
พื้ กป็ถผู้กบดบจังดผวยไทยและ
เววียดนคำม
ในสมจัยอยนุธยคำ รคำชสคคำนจักอยนุธยคำมพิไดผใหผควคำมสนใจตน่อดพินแดนทวีถิ่
เรวียกวน่คำศรวีสจัตนคำคนหนุต (ลผคำนชผคำง) มคำกนจั ก ดพินแดนดจังกลน่คำวมคำ
สคคำคจัญตน่อไทยในชน่วงสมจัยรจัตนโกสพินทรพ ในดผคำนกคำรตจังพื้ ชนุมชนใหมน่
กคำรเกณฑพแรงงคำน และกคำรสรผคำงเปป็ นดพินแดนกจันชนระหวน่คำงไทย
กจับเววียดนคำม จะเหป็นไดผวน่คำทจังพื้ ไทยและเววียดนคำมพยคำยคำมทวีถิ่จะ
9
พพน
พื้ เววียง : ทวีที่มาและภภูมติหลวัง
พพพื้นเววียงเปป็ นวรรณกรรมทวีถิ่คน่อนขผคำงจะแพรน่หลคำยในหมน่ผู้ชนชคำว
ไทยอวีสคำนตอนเหนพอและลคำว แตน่งเปป็ นรผอยกรองเรวียกวน่คำ “โครง
สคำร” อจันเปป็ นลจักษณะโคลงทผองถพิถิ่น มวีลจักษณะใกลผเควียงวพิชชนุมคำลวี
10
พพน
พื้ เววียง: การเดตินทางอวันยาวนาน
มวีนจักปรคำชญพรคำชบจัณฑพิตไทยหลคำยคนไดผอน่คำนเอกสคำรชพิพื้นนวีพื้ ดผวย
ควคำมวพิเครคำะหพ แตน่ไมน่มวีใครกลผคำนค คำมคำศถึกษคำเปพิ ดเผยตน่อสคำธคำรณชน
จวบจนกระทจังถิ่ ธวจัช บนุญโณทก ไดผนคคำมคำเผยแพรน่ในกคำรสจัมมนคำ
ประวจัตพิศคำสตรพวคำน ทวีถิ่วพิทยคำลจัยครผู้มหคำสคำรคคำมเมพถิ่อปวี พ.ศ.๒๕๒๑
และตวีพพิมพพเปป็ นเอกสคำรวพิจจัยเรพถิ่อง พพพื้นเววียง: กคำรศถึกษคำ
ประวจัตพิศคำสตรพและวรรณกรรมอวีสคำน ในปวี พ.ศ.๒๕๒๓
12
เจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ เปลวีย
ถิ่ นเปป็ น พระอนนุรนุธรคำช
เจผคำพระยคำบดพินทรเดชคำ (สพิงหพ) - พระยคำมนุนพินทร, เจผคำลพอชคำ
เจผคำพระยคำคคคำแหงสงครคำม หรพอเจผคำเมพองโครคำช - พระยคำพรหม
ภจักดวี หรพอพระยคำพรหมยกบจัตร
เจผคำนครจคคำปคำศจักดพิ ด - เจผคำจคคำปคำ หรพอเจผคำบคำศจักดพิ ด
กรนุงเทพฯ - กรนุงศรวีอนนุรคำช
เมพองเขมรคำฐ - เมพองเหมรคำษฏรพ
เมพองมนุกดคำหคำร - เมพองบจังมจัก
เมพองนครพนม - เมพองละคร
เมพองนครรคำชสวีมคำ - เมพองครรคำช, นครรคำช
13
พพน
พื้ เววียง : ความโดยยต่อ
กลน่คำวถถึงนครเววียงจจันทนพ มวีกษจัตรพิยช
พ ถิ่อ
พ พระอนนุรธ
นุ รคำชเจผคำมวีมเหษวีฝน่คำย
ขวคำชพถิ่อ คคคำปอง ฝน่ คำยซผคำยชพถิ่อ คคคำจจันทรพ มวีพระธคำตนุพนมเปป็ น
ศผู้นยพกลคำงของโลก (ชคำวลคำว)
เมพถิ่อมวีพวกขน่คำมคำขถึพื้นมคำกมคำย แทนทวีถิ่พระยคำพรหมภจักดวีจะเขผคำไป
ตน่อสผผู้ กลจับวคำงแผนยจัว ด ละใหผตงจั พื้ ตน
ถิ่ ยนุใหผเจผคำหจัวสคำ เผคำเมพองบคำศจักดพิแ
15
กคำรกระทคคำของเจผคำหจัวสคำ ทคคำควคำมเดพอดรผอนใหผแกน่ขคำวบผคำนเปป็ น
อยน่คำงมคำก ทคคำใหผพระอนนุรนุธรคำช เจผคำเมพองเววียงจจันทนพ ออกปรคำบ
ปรคำม และจจับเจผคำหจัวสคำไดผ เมพถิ่อไดผทคคำกคำรสอบสวนเจผคำหจัวสคำ กป็
สคำรภคำพวน่คำ พระยคำพรหมภจักดวีเปป็ นผผผู้ยนุแหยน่ พระองคพพพิโรธมคำก จถึง
ใหผทหคำรไปตคำมตจัวพระยคำพรหมมคำสอบสวน พระยคำพรหมปฏพิเสธ
และจคำกสคำเหตนุดจังกลน่คำวทคคำใหผทงจั พื้ สองขจัดแยผงกจันมคำกขถึพื้น ในทวีถิ่สนุด
ทจังพื้ พระอนนุรนุธรคำช พระยคำพรหม ลงมคำกรนุงเทพฯ พรผอมทจังพื้ เจผคำหจัว
สคำ และพรรคพวกซถึถิ่งถผู้กขผอหคำขบถ
จคำกกคำรสอบสวนพระยคำพรหมภจักดวี แมผจะมวีควคำมผพิดแตน่กป็ทรง
เหป็นวน่คำมวีคนุณตน่อแผน่นดพินกป็ยกโทษใหผ พระอนนุรนุธรคำชทผู้ลขอใหผ
รคำชบนุตรของพระองคพครองเมพองจคคำปคำศจักดพิ ด กป็ทรงอนนุญคำต พระยคำ
พรหมภจักดวีเหป็นวน่คำ พระอนนุรนุธรคำชมวีอคคำนคำจมคำกขถึพื้นทนุกวจัน จถึงทผู้ลวน่คำ
เมพถิ่อเจผคำเมพองเววียงจจันทนพมวีอคคำนคำจมคำกพวกลคำวกป็จะกลจับไปยจังเมพอง
เววียงจจันทนพหมด มวีทคำงแกผกป็อยน่ผู้ตอ
ผ งจดเลกพวกลคำวเสวียกน่อน ทคำง
รคำชสคคำนจักสยคำมเหป็นชอบดผวย จถึงโปรดเกลผคำฯ ใหผหมพถิ่นภจักดวี หมพถิ่น
16
ควคำมขจัดแยผงทววีอยน่คำงรนุนแรงขถึพื้นทนุกวจัน ระหวน่คำงเจผคำเมพอง
เววียงจจันทนพกจับพระยคำพรหมภจักดวี และถถึงจนุดระเบพิดเมพถิ่อพระยคำ
พรหมภจักดวีแจผงไปยจังเมพองบคำศจักดพิใด หผนคคำทหคำรไปตวีพวกขน่คำ เจผคำบคำ
ศจักดพิได มน่พอใจจถึงไปทผู้ลเจผคำเมพองเววียงจจันทนพ เววียงจจันทนพทรงกรพิพื้ว
พระยคำพรหมภจักดวีมคำก เพรคำะทคคำควคำมเดพอดรผอนใหผแกน่ชคำวลคำว
และขน่คำมคำกขถึพื้นทนุกวจัน จถึงจจัดทจัพจคำกเววียงจจันทนพ ออกกวคำดลผคำงกอง
สจักเลก และหมคำยลผมอคคำนคำจของพระยคำพรหมภจักดวีดผวย เพรคำะ
เหป็นควคำมชจัว
ถิ่ รผคำยของพวกเหลน่คำนวีพื้ มคำกมคำยเพรคำะนอกจคำกจะทคำรนุณ
ประชคำชนแลผว แมผแตน่ขผคำทคำสทวีถิ่อยน่ผู้รจักษคำพระธคำตนุพนมกป็ถผู้กพวก
พระยคำพรหมภจักดวีกวคำดตผอนไปเสวียสพิพื้น อจันเปป็ นกคำรลบหลน่ผู้ดผู้หมพิถิ่น
ตน่อพระศคำสนคำอยน่คำงมคำก
เววียงจจันทนพรวบรวมทรจัพยพสมบจัตพิและกวคำดตผอนผผผู้คนไปกจักกจันไวผ
ทวีถิ่คน่คำยมผู้ลเคป็ง (ทน่นุงสจัมรพิด) อวีกสน่วนหนถึถิ่งกป็ออกลน่คำตจัวพระยคำพรหม
ภจักดวี โดยมวีพระยคำไกรเปป็ นหจัวหนผ คำ
ควคำมทรคำบมคำถถึงรคำชสคคำนจักสยคำมจคำกเมพองโครคำช ซถึถิ่งทคำง
กรนุงเทพฯ ทรคำบเพวียงวน่คำ เจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ เปป็ นขบถ จถึงโปรด
ใหผพระยคำมนุนพินทรเจผคำลพอเดช (เจผคำพระยคำบดพินทรพเดชคำสพิงหพ สพิงห
เสนวี ยพ) เมพถิ่อทจัพทคำงกรนุงเทพฯ ขถึพื้นไป ทจัพลคำวแตกพน่คำยไปยจับเยพิน
เจผคำเมพองเววียงจจันทนพเหป็นลคำงพน่คำยของตนเอง จถึงหมคำยทวีถิ่จะไปพถึถิ่ง
18
พพน
พื้ เววียง : บทวติเคราะหรเนพ พื้ อหา
ในทวีถิ่นวีพื้ตผองกคำรจะแสดงใหผเหป็นวน่คำผผผู้เขวียน เรพถิ่องพพพื้นเววียงมวีควคำมคพิด
เหป็นอยน่คำงไร ตน่อเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิดขถึพื้น ตน่อผผผู้คนทวีถิ่เขคำผน่คำนพบไมน่วน่คำคน
ไทย – ลคำว – ญวน ตน่อผผผู้กดขวีถิ่และผผผู้ถผู้กกดขวีถิ่ กคำรวพิเครคำะหพเนพพื้ อหคำ
จถึงดคคำเนพินตคำมควคำมคพิดของผผผู้เขวียน “พพพื้นเววียง” และพยคำยคำม
ตรวจสอบกจับเอกสคำรอพถิ่นๆ บผคำงวน่คำ แตกตน่คำงหรพอเหมพอนกจันอยน่คำงไร
แตน่มพิไดผตจัดสพินโดยเดป็ดขคำดใหผเหป็นวน่คำเอกสคำรฝน่ คำยใดควรจะถผู้กตผอง
ในสคำยตคำของผผผู้เขวียนพพพื้นเววียงนจั น
พื้ จะเหป็นวน่คำ แมผลจักษณะรจัฐ
ประชคำชคำตพิยจังมพิไดผเกพิดขถึพื้น แตน่ลจักษณะทคำงวจัฒนธรรมของไทย
กรนุงเทพฯ และลคำวนจั น
พื้ ไมน่เหมพอนกจัน แตน่มวีลจักษณะรน่วมกจันอยน่ผู้คพอ
พระพนุทธศคำสนคำและภคำษคำ
กระนจั น
พื้ กป็ตคำม พระยคำคคคำแหงสงครคำมกป็หคำไดผหยนุดยจังพื้ ควคำม
พยคำยคำมของตนไมน่ ปรคำกฏวน่คำไดผพยคำยคำมสนจั บสนนุนผผผู้นคคำของชนใน
ทผองถพิถิ่นนจั น
พื้ ๆ ทะเลคำะเบคำะแวผงกจัน ซถึถิ่งนค คำไปสน่ผู้ควคำมไมน่สงบและเกพิด
สงครคำม นจับเปป็ นกคำรทคคำลคำยฐคำนควคำมมจัน
ถิ่ คง
ในทวีส
ถิ่ นุดกป็เกพิดขบถขถึพื้น ซถึถิ่งภพิกษนุสคำแหน่งเขคำเกวียดโงผงเปป็ นผผผู้นคคำ พระ
รคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพบจันทถึกเหตนุกคำรณพไวผวน่คำ “เมพถิ่อเดพอน ๔
แรม ๑๑ คคถิ่คำ ปวี เถคำะ เอกศก (พ.ศ.๒๓๖๒) นจั น
พื้ มวีศนุภอจักษรเจผคำนคร
จคคำปคำศจักดพิ ด (หมคำนผ อย) บอกมคำกรนุงเทพฯ วน่คำ อผคำยสคำเกวียดโงผง ตจังพื้
ตจัวเปป็ นผผผู้วพิเศษทวีถิ่เมพองสคำลวจัน เมพองคคคำทอง เมพองอจัตบพอ มวีพวกขน่คำ
เปป็ นพรรคพวกดผวยประมคำณ ๓,๐๐๐ คน อผคำยสคำเกวียดโงผงยกขผคำม
นคพื้ คำโขงมคำตวีนครจคคำปคำศจักดพิ ด เจผคำจคคำปคำศจักดพิท
ด ผคำวเพวีพื้ย รคำษฎรพคำกจัน
อพยพไปอยน่บ
ผู้ ผคำนเจวียม เมพองอนุบลฯ ทรงทรคำบจถึงโปรดฯ ใหผมวีสคำสพน
ตรคำใหผเจผคำนครรคำชสวีมคำยกทจัพไปจคำกเมพองนครรคำชสวีมคำทคำงหนถึถิ่ง
ใหผเจผคำอนนุวงศพเจผคำนครเววียงจจันทนพ ยกทจัพไปอวีกทคำงหนถึถิ่ง กองทจัพ
เจผคำรคำชบนุตร (โยน่) เววียงจจันทนพ จจับตจัวอผคำยสคำเกวียดโงผงไดผจถึงสน่งมคำ
กรนุงเทพฯ
21
23
ขบถสคำเกวียดโงผงในสคำยตคำของกรนุงเทพฯ มองไปวน่คำเกพิดขถึพื้นเพรคำะ
สคำเกวียดโงผงทะเยอทะยคำนใฝน่ สผู้ง เมพถิ่อไดผรบ
จั กคำรสนจับสนนุนจคำกชคำว
พพพื้นเมพอง โดยเฉพคำะพวกขน่คำแลผวกป็กอ
น่ กคำรขบถ และถผู้กปรคำบลง
อยน่คำงรคำบคคำบ
ในทจัศนะของทผองถพิถิ่น กคำรเกพิดขบถดจังกลน่คำวมวีพพื้ น
พ ฐคำนมคำจคำกกคำร
กดขวีถิ่ของผผผู้ปกครองทวีถิ่มวีตน่อผผผู้อยน่ผู้ใตผปกครอง เพรคำะเรคำทรคำบวน่คำ ใน
ชน่วงสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 2 ไดผมวีพระรคำชบจัญญจัตพิเกณฑพแรงงคำนไพรน่ โดย
กคำรสจักเลก
22
ชคำวพพพื้นเมพองในหจัวเมพองอวีสคำนถผู้กกวคำดตผอนลงมคำสจัก
เลกทวีถิ่กรนุงเทพฯ และปรคำกฏวน่คำไมน่ไดผผลเพรคำะไพรน่หนวี กจันมคำก จถึงมวี
กคำรแกผไขโดยกคำรนค คำแมน่กองสจักเลกขถึพื้นไปสจักกจันในทผองทวีถิ่นจัน
พื้ ๆ
แตน่ละเมพองในหจัวเมพองอวีสคำน เจผคำเมพองและเจผคำหนผ คำทวีถิ่ตน่คำงกวคำดตผอน
ชคำวบผคำนมคำนจักเลกซถึถิ่งแขน่งขจันกจันวน่คำ เมพองใดไดผมคำกกวน่คำกป็จะเปป็ นทวีถิ่
โปรดปรคำนกวน่คำ ปรคำกฎวน่คำรคำษฎรไดผรจับควคำมเดพอดรผอนแสนเขป็ญ
โดยเฉพคำะพวกชคำวขน่คำถผู้กกวคำดตผอนมคำเปป็ นทคำสรจับใชผอยน่คำง
มคำกมคำย
ขณะนจัน
พื้ เองกป็มผ
วี ม
ผผู้ บ
วี ญ
นุ เกพิดขถึน
พื้ คพอ “ภพิกษนุสคำ” ตคำมเอกสคำรพพน
พื้ เววียง
กลน่คำววน่คำ ทน่คำนเปป็ นสมณะทวีม
ถิ่ จ
วี รพิยวจัตรดวี ชคำวบผคำนเลพถิ่อมใสศรจัทธคำ
ภพิกษนุสคำมวีเชพพื้อสคำยเปป็ นชคำวเมพองเววียงจจันทนพ หนวี กคำรกวคำดตผอนจคำก
กองทจัพไทยในสงครคำมสมจัยกรนุงธนบนุรวี (พ.ศ.๒๓๒๑) ภพิกษนุสคำหนวี
มคำอยน่ผู้ในนครจคคำปคำศจักดพิ ด และไดผออกบวชเปป็ นสมณะ เปป็ นทวีถิ่ศรจัทธคำ
ด คำฏพิหคำรยพ และพวกขน่คำ
แกน่ชคำวบผคำนและเลพถิ่องลพอกจันวน่คำมวีอพิทธพิฤทธพิ ป
24
กคำรกน่อควคำมไมน่สงบของชคำวเมพองในครจังพื้ นจั น
พื้ ทรคำบขน่คำวไปถถึง
กรนุงเทพฯ รคำชสคคำนจักสยคำมสจังถิ่ ใหผทคำงเมพองเววียงจจันทนพ และ
นครรคำชสวีมคำปรคำบขบถ ปรคำกฏวน่คำเจผคำอนนุวงศพเววียงจจันทนพ จจับตจัว
ภพิกษนุสคำไดผ เมพถิ่อนค คำตจัวสอบสวน ภพิกษนุสคำสคำรภคำพวน่คำพระยคำกคคำแหง
สงครคำมเปป็ นผผผู้ยนุยง เรพถิ่องนวีพื้ในเอกสคำรกรนุงเทพฯ มพิไดผกลน่คำวถถึง แตน่
วพิเครคำะหพจคำกเหตนุกคำรณพปรคำกฏวน่คำนน่ คำจะเปป็ นจรพิง เพรคำะวน่คำทจังพื้ เจผคำ
อนนุวงศพและพระยคำกคคำแหงสงครคำมเดพินทคำงเขผคำกรนุง ผลปรคำกฎวน่คำ
ในกคำรสพบสวนครจังพื้ นจั น
พื้ ผผผู้ไดผรจับควคำมดวีควคำมชอบคพอเจผคำอนนุวงศพ
25
จะเหป็นไดผวน่คำ พระยคำกคคำแหงสงครคำมพน่คำยแพผตน่อเจผคำอนนุวงศพแตน่
อยน่คำงไรกป็ตคำมกป็ยจังมวีสพิถิ่งทวีถิ่พระยคำกคคำแหงสงครคำมประสพควคำม
สคคำเรป็จ คพอกคำรทวีถิ่ทคคำใหผรคำชสคคำนจั กสยคำมเกพิดควคำมคพิดแตกแยกกจัน
ออกเปป็ นสองฝน่ คำย และเมพถิ่อกลจับไปถถึงอวีสคำน “พพพื้นเววียง” กลน่คำววน่คำ
พระยคำกคคำแหงสงครคำม ไดผเสนอตน่อรคำชสคคำนจั กสยคำมใหผทคำง
กรนุงเทพฯ สน่งคนไปสจักเลกพวกลคำวโดยดน่วน เพรคำะกลจัวทคำง
เววียงจจันทนพมวีอคคำนคำจมคำกเกพินไป พอดวีกจับในขณะนจั น
พื้ เจผคำเมพอง
นครรคำชสวีมคำถถึงแกน่อสจัญกรรมอยน่คำงกระทจันหจัน รคำชสคคำนจั กสยคำมจถึง
แตน่งตจังพื้ ใหผพระยคำกคคำแหงสงครคำมขถึพื้นครองเมพองแทนทจันทวี
กคำรกดขวีถิ่รคำษฎรทวีถิ่ออกมคำในรผู้ปกคำรขผู้ดรวีดภคำษวี กคำรสจักเลกกป็เรพิถิ่มทววี
ควคำมรนุนแรงขถึพื้น ซถึถิ่งสพิถิ่งดจังกลน่คำวเปป็ นตจัวเรน่งทวีถิ่ทคคำใหผหจัวเมพองลคำวระ
ลคถิ่คำระสคำยอยน่คำงรวดเรป็ว
กคำรกวคำดตผอนผผผู้คนมคำสจักเลก ทคคำควคำมระสคถิ่คำระสคำยตน่อหจัวเมพอง
อวีสคำนมคำกนจัก เพรคำะวพิธวีกคำรทวีถิ่คอ
น่ นขผคำงจะรนุนแรงและโหดรผคำยตคำม
พรรณนคำไวผใน “พพพื้นเววียง” ซถึถิ่งวพิเครคำะหพดผู้นน่คำจะเหป็นจรพิง เพรคำะกคำร
สจักเลกซถึถิ่งมวีขพื้ น
ถึ ครจังพื้ แรกในหจัวเมพองอวีสคำนนค คำควคำมตพถิ่นตระหนก
29
“เควียดทวีถิ่ ไทยขวีฮ
พื้ ผคำย เมพองขวคพื้คำมน่นุนวคำย แทผแลผว
จจักผผู้กปพิพื้ ง ตวีฆน่คำแมน่นใจ แทผแลผว
เควียดทวีถิ่ มจันแปผมผคำง ปองจผู้ดเมพองเสวีย ดจังนจั น
พื้
บจัดนวีพื้ เวรนค คำทจัน คอบมจันลคำงแลผวฯ (พพพื้นเววียง)
ประชนุมจดหมคำยเหตนุเรพถิ่องปรคำบขบถเววียงจจันทนพ ไดผบจันทถึก
เหตนุกคำรณพครจังพื้ นวีพื้ วน่คำ
“ถถึงปวี วอก พ.ศ.๒๓๖๗ พระบคำทสมเดป็จฯ พระพนุทธเลพิศหลผคำ
นภคำลจัยสวรรค เจผคำอนนุวงศพลงมคำถวคำยพระเพลพิงพระบรมศพ เมพถิ่อปวี
ระกคำ พ.ศ.๒๓๖๘ ประจวบเวลคำอจังกฤษใหผเฮนรวีถิ่ เบอรพนวีถิ่ เปป็ นทผู้ต
30
เกณฑพกองทจัพทจันทวี และในขณะทวีถิ่กคคำลจังเกณฑพกองทจัพนจั น
พื้ ไดผขน่คำว
ซคพื้คำลงมคำวน่คำขผคำศถึกเขผคำมคำถถึงเมพองสระบนุรวี ทคำงอวีก ๓ วจัน จะถถึง
กรนุงเทพฯ ไมน่ทรคำบแนน่วน่คำขผคำศถึกจะมวีกคคำลจังลงมคำมคำกนผ อยเทน่คำไร กป็
ตผองตระเตรวียมปผองกจันพระนคร”
25
“ขอเดชะใตผฝน่คำละอองธนุลพ
วี ระบคำทปกเกลผคำปกกระหมน่อมควรมพิ
ควรขผคำพระพนุทธเจผคำขอพระรคำชทคำนโทษ ขอพระรคำชทคำนชวีวพิต
ดผวยอยน่ผู้ ณ วจันพนุธ เดพอน ๑๐ ขถึพื้น ๑๓ คคถิ่คำ ปวี จอ อจัฐศกเจผคำรคำชวงศพ
เชพิญศนุภอจักษรขถึพื้น โปรดเกลผคำ โปรดกระหมน่อมขผคำพระพนุทธเจผคำ ๒
ฉบจับ มวีขอ
ผ ควคำมเปป็ นหลคำยปรคำกคำรกจับคคคำสจัญญคำอจังกฤษ ๑๔ ขผอ
และวน่คำแมผนจะมวีรคำชกคำรมคำจรพิงสมเดป็จพระพนุทธเจผคำอยน่ผู้หจัวกป็หวจัง
พระทจัยอยน่ผู้ทข
วีถิ่ ผคำพระพนุทธเจผคำ คงจะลงมคำชน่วยแนน่ ถผคำมวีศนุภอจักษร
บอกขน่คำวรคำชกคำรขถึพื้นไปเมพถิ่อใด กป็อยน่คำใหผขผคำพระพนุทธเจผคำประมคำท
นอนใจอยน่ผู้ ใหผเรน่งกองทจัพลงมคำชน่วยคพิดรคำชกคำรใหผทจันทน่วงทวีโดย
เรป็วนจั น
พื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำรจับใสน่เกลผคำใสน่กระหมน่อมทนุกประกคำรแลผว
32
พระบคำทสมเดป็จพระพนุทธเจผคำอยน่ผู้หจัวนจั น
พื้ ขอพระรคำชทคำนอยน่คำใหผทรง
พระดคคำรพิถถึงเปป็ นอจันขคำดทวีเดวียว ครจัน
พื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำอยน่ผู้หจัว ณ
กรนุงเทพมหคำนครครจังพื้ นวีพื้ ขผคำพระพนุทธเจผคำไดผทคคำรคำชกคำรฉลองพระ
เดชพระคนุณสคคำเรป็จแลผวเมพถิ่อใด ขผคำพระพนุทธเจผคำจถึงขอพระรคำชทคำน
ลงมคำเฝผคำใตผฝน่คำละอองธนุลวีพระบคำทสมเดป็จพระเจผคำอยน่ผู้หจัว ขผคำ
พระพนุทธเจผคำจถึงไดผใหผเจผคำรคำชวงศพลงมคำแจผงกคำร
ควรมพิควรสนุดแลผวแตน่จะโปรด ขอพระรคำชทคำนกรคำบทผู้ลพระกรนุณคำ
ใตผฝน่คำละอองธนุลพ
วี ระบคำท ณ วจันพฤหจัสบดวี เดพอนยวีถิ่ แรม ๑๔ คคถิ่คำ
ปวี จอ อจัฐศก”
26
ถผคำพพิจคำรณคำจคำกพพพื้นเววียงแลผว จะเหป็นไดผวน่คำขณะนจัน
พื้ เจผคำอนนุวงศพมพิไดผ
มน่นุงหมคำยจะกน่อขบถตน่อกรนุงเทพฯ โดยตรง ปจั ญหคำทวีถิ่แทผจรพิงของเจผคำ
34
อนนุวงศพกป็คพอกคำรกวคำดลผคำงอคคำนคำจอจันไมน่เปป็ นธรรมของเจผคำเมพอง
นครรคำชสวีมคำและกคำรชคคำระลผคำงกคำรสจักเลก ซถึถิ่งเปป็ นกคำรกระทคคำโดย
อคคำนคำจจคำกศผู้นยพกลคำงทวีถิ่คน่อนขผคำงโหดรผคำยอยน่คำงทวีถิ่ไมน่ปรคำกฎมคำกน่อน
และแนน่นอนยน่อมกระทบถถึงประโยชนพ ของทคำงกรนุงเทพฯ ดผวย
พพิจคำรณคำดผู้ตคำมพระรคำชสคำสพนทวีถิ่เจผคำอนนุวงศพสน่งไปยจังสคคำนจั กสยคำมพอ
พพิจคำรณคำไดผวน่คำ กคำรทวีถิ่พระองคพออกปรคำบยนุคเขป็ญหจัวเมพองลคำวนจั น
พื้
พระองคพแจผงมคำใหผทคำงกรนุงเทพฯ ทรคำบแลผวโดยเอคำเหตนุกคำรณพ
เกวีถิ่ยวกจับกคำรคนุกคคำมของอจังกฤษมคำเปป็ นขผออผคำง และพระองคพ
ตผองกคำรชคคำระบจัญชวีทวีถิ่เมพองนครรคำชสวีมคำพระองคพคพิดวน่คำสพิถิ่งทวีถิ่คพิดไวผคง
สคคำเรป็จ จถึงไดผระบนุไวผในจดหมคำยวน่คำ พระองคพเองตจังพื้ ทจัพคอยชน่วย
เหลพอกรนุงเทพฯ อยน่ท
ผู้ วีถิ่นครรคำชสวีมคำ สน่วนเหตนุกคำรณพทเวีถิ่ กพิดขถึพื้นในหจัว
เมพองลคำวนจัน
พื้ พระองคพจะลงมคำชวีแ
พื้ จงตน่อรคำชสคคำนจักสยคำมโดยตจัวของ
พระองคพเอง
35
แตน่กคำรไดผขผอมผู้ลเพวียงดผคำนเดวียวของทคำงกรนุงเทพฯ จถึงไดผวพิเครคำะหพ
กองทจัพของเจผคำอนนุวงศพผพิดไป แตน่ขผอเทป็จจรพิงกลจับกลคำยเปป็ นวน่คำ เจผคำ
อนนุวงศพลงมคำถถึงสระบนุรวีกป็เพวียงกวคำดตผอนผผผู้คน ซถึถิ่งเปป็ นชคำวลคำวกลจับ
เววียงจจันทนพเทน่คำนจั น
พื้
“มวีคคคำกลน่คำวถคำมมคำวน่คำ อนนุยกกองทจัพลงมคำตวีกรนุงแลผวทคคำไมไมน่ยก
ลงมคำทวีเดวียว เหป็นทวีถิ่กรนุงไมน่ทจันรผผู้ตจัวกป็จะไดผโดยงน่คำยเปป็ นเพรคำะเหตนุ
ไรจถึงไปกวคำดครอบครจัวอยน่ผู้ทวีถิ่เมพองนครรคำชสวีมคำจนกรนุงรผผู้จจัดกองทจัพ
ขถึพื้นไปสผผู้รบทจันทน่วงทวี แกผวน่คำเหตนุ 3 ประกคำร คพอ กรนุงศรวีอยนุธยคำไมน่
ถถึงครคำวจะเสวีย พระบคำรมวีพระเจผคำอยน่ผู้หจัวยจังมวีมคำกอยน่ผู้ บจันดคำลใหผอนนุ
คพิดผพิดไป ประกคำรหนถึถิ่ง จะคพิดตคำมทคคำนองศถึก อนนุเหป็นวน่คำจะยกเลย
ลงไปกรนุงทวีเดวียวนจั น
พื้ กป็เปป็ นทวีถิ่ระวจังหลจังอยน่ผู้ จถึงจจัดแจงกวคำด
ครอบครจัวเสวียใหผสพิพื้นเชพิงกน่อนไมน่มวีกจังวลหลจังแลผวจถึงจะยกลงมคำ
กคำรตวีเมพองนครรคำชสวีมคำนจั น
พื้ กป็คพิดตจังพื้ เปป็ นกคำรปวี มวียผนุงฉคำงโตใหญน่ถน่คำย
เสบวียงอคำหคำรไวผมคำกประกคำรหนถึถิ่ง ใจอนนุเปป็ นคนขลคำดคพิดกคำรสพิถิ่งไร
กป็มจักถอยหนผ คำถอยหลจังวนๆ เววียน อยน่ผู้จถึงเปป็ นดจังนวีพื้ ”
27
36
ขผอเทป็จจรพิงจะเปป็ นอยน่คำงไรกป็ตคำมแตน่ในทวีถิ่สนุดแผนกคำรของเจผคำ
อนนุวงศพผพิดพลคำดและลผมเหลวทนุกประกคำร ควคำมพยคำยคำมทวีถิ่
ตผองกคำรชน่วยเหลพอชคำวพพพื้นเมพอง ทคคำใหผพระองคพกลจับกลคำยเปป็ นกคำร
ขบถตน่อกรนุงเทพฯ และเมพถิ่อถผู้กกลน่คำวหคำวน่คำเปป็ นขบถตน่อรคำชสคคำนจั ก
สยคำม เจผคำอนนุวงศพกป็สงจัถิ่ อพยพชคำวลคำวขผคำวฝจั ถิ่ งโขงกลจับคพน
เววียงจจันทนพ ในทวีถิ่สนุดถผู้กทจัพจคำกกรนุงเทพฯ ตวีแตกพน่คำยไปอยน่คำงยจับ
เยพิน ทจัพไทยบนุกเขผคำยถึดเววียงจจันทนพ ไดผ เจผคำอนนุวงศพหนวี ไปพถึถิ่ง
เววียดนคำม
เสวียมคำกกวน่คำผลดวี เพรคำะแมน่ทพ
จั อคำจจะเหป็นวน่คำเปป็ นกคำรลผมลผคำงดพิน
แดนกจันชนระหวน่คำงไทยกจับเววียดนคำมเสวียเอง ทคคำใหผเววียดนคำมเขผคำ
แทรกแซงไดผงน่คำย กคำรสนจับสนนุนคนพพพื้นเมพองทวีถิ่จงรจักภจักดวีขพื้ น
ถึ
ปกครองนน่คำจะมวีประโยชนพกวน่คำ แตน่เมพถิ่อไมน่สมพระรคำชหฤทจัย วน่คำทวีถิ่
สมนุหนคำยกยกทจัพไปตวีเววียงจจันทนพ อวีกครจังพื้ หนถึถิ่ง โดยมวีเปผคำหมคำย
ประกคำรสคคำคจัญคพอ เผคำนครเววียงจจันทนพ ใหผรคำบเปป็ นหนผ คำกลอง
29
พระรคำชวงศพลคำวทวีถิ่ถผู้กจจับ ถผู้กลคคำเลวียงลงมคำขจังไวผทวีถิ่เมพองสระบนุรวี
และถผู้กนค คำไปบรรจนุในกรงกน่อนทวีถิ่จะนค คำตจัวเขผคำกรนุงเทพฯ
โปรดใหผจคคำไวผทพิมแปดตคคำรวจบนุตรหลคำยชคำยหญพิง และภรรยคำนผ อย
กป็สน่งไปเปป็ นขคำวสะดถึงทจังพื้ สพิพื้น แลผวรจับสจังถิ่ ใหผทคคำทวีถิ่ประจคำนลงหนผ คำพระ
ทวีถิ่นจัถิ่งพนุทธไธยสวรรยพ ทคคำเปป็ นกรงเหลป็กใหญน่สคคำหรจับใสน่อนนุทวีถิ่รว
จั พื้
ตคำรคำงลผอมรอบทจังพื้ ๔ ดผคำน มวีกรงเหลป็กนผ อยๆ สคคำหรจับใสน่บนุตรหลคำน
ภรรยคำอนนุถถึง ๑๓ กรง มวีเครพถิ่องกรมกรณพ คพอ ครก สคำก สคคำหรจับ
โขลก มวีเบป็ดสคคำหรจับเกวีถิ่ยวแขวน มวีกะทะสคคำหรจับตผม มวีขวคำนผน่คำอก
มวีเลพถิ่อยสคคำหรจับเลพถิ่อยไวผครบทนุกสพิถิ่ง แลผวตจังพื้ ขคำหยจังถิ่ เสวียบแปผนเวลคำ
เชจัคำๆ ไขอนนุกจับอผคำยโยปคำศจัก ๑ อผคำยโปสนุทธพิสคำร ๑ อผคำยเตผ ๑ อผคำย
ดวงจจันทรพ ๑ อผคำยสนุวรรณจจักร ๑ อผคำยปจั น ๑ บนุตรอนนุ ๗ คน อวีคคคำ
ปลผองภรรยคำอนนุ ๑ อผคำยสนุรพิยะ ๑ อผคำยงน่อนคคคำใหญญ๋ ๑ อผคำยปคำน ๑
อผคำยคคคำบนุ ๑ อผคำยดวี ๑ หลคำนอนนุหผคำคนรวม ๑๔ คน ออกมคำขจังไวผใน
กรงจคคำครบแลผว ใหผนคำงคคคำปลผองเปป็ นอจัครเทพวีถถึงพจัดกคำงหมคำก
เขผคำไปนจัถิ่งปรนนพิบจัตพิอยน่ผู้ในกรง ใหผนคำงเมวียนผ อยสคำวๆ ซถึถิ่งเจผคำพระยคำ
สนุภคำวดวีสน่งมคำอวีกในครจังพื้ หลจังนจั น
พื้ แตน่งตจัวถพอกระบคำยใสน่ขผคำวปลคำ
อคำหคำรไปเลวีพื้ยงกจันทวีถิ่ประจคำน รคำษฎรชคำยหญพิงทจังพื้ ในกรนุงทจังพื้ นอก
กรนุงพคำกจันมคำดผู้แนน่นอจัดไปทนุกเวลคำมพิไดผขคำดทวีถิ่ลผู้กยจังญคำตพิพวีถิ่นผองตผอง
เกณฑพไปทจัพตคำยเสวียครจังพื้ นจั น
พื้ กป็มคำนจั ถิ่งบน่นพรรณนคำดน่คำแชน่งทนุกวจัน
ครจังพื้ เวลคำบน่คำยแดดรน่มกป็เอคำบนุตรหลคำนทวีถิ่จจับไดผมคำขถึพื้นขคำหยน่คำงเปป็ น
แถวกจันไปรผองประจคำนโทษตน่อเวลคำจวนพลบกป็เอคำเขผคำมคำจคคำไวผทวีถิ่
ทพิมดจังเกน่คำ ทคคำดจังถิ่ นวีพื้อยน่ผู้ไดผประมคำณ ๗ วจัน ๘ วจัน พออนนุปน่วยเปป็ นโรค
ลงโลหพิตกป็ตคำยโปรดใหผเอคำศพไปเสวียบประจคำนไวผทวีถิ่สคคำเหรน่”
30
39
“แตน่นจัน
พื้ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ ลดชจัว
ถิ่ สคำรมรณพ
พระกป็ ลคำสงสคำร สน่ผู้ไตรพดถึงสพแกผว
เขคำกป็ แปลงศพสรผคำง ประนมอวนถวคำย พระองคพ
นจั น
พื้
คคคำและแกผว แสงเลพถิ่อมเฮพถิ่อเฮพอง
ยคำบๆ สรผอย ในศรวีเกคำะไควน่
ลมพจัดตผอง ปลพิวเปลพพื้องแกวหคำง
รพิจนคำแตผม กพินรวี เยคำะหยน่อง
หน่คำงกน่องคผอม แขนสผอย คน่องคพอ
ตคำคมคพิพื้ว คงคคำงเหลวียวเหลพอด
พพอปวี กฟผอน อรอผวนอน่อนทวย
มวีทงจั พื้ ฮผู้ปเทวดคำเจผคำ ถพอธนุงเดวียรดคำษ
พรหมสวีถิ่หนผ คำ หยคำยไวผสน่ผู้มนุม
เขคำกป็ งจัน
พื้ คคำบเจผคำ บรพิบวรณพแลผวจผู้ด
ไฟใสน่ขพื้ น
ถึ ประนมแกผวมน่นุงคง
40
ภคำพทวีบ
ถิ่ รรยคำยไวผในพระรคำชพงศคำวดคำรไทยกจับภคำพทวีถิ่ปรคำกฎใน
วรรณกรรมพพพื้นเววียง แมผจะเปป็ นเรพถิ่องเดวียวกจัน แตน่ชน่คำงแตกตน่คำงกจัน
อยน่คำงสพิพื้นเชพิง
พพน
พื้ เววียง : ยยุทธภภูมติทที่ท
วี ต่ยุงสวัมรติด
กรณวีขบถเจผคำอนนุวงศพนจัน
พื้ เทน่คำทวีถิ่ผน่คำนมคำนจั น
พื้ ประวจัตพิศคำสตรพไทยมจักจะ
ใหผควคำมสคคำคจัญเฉพคำะสงครคำมทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิด ซถึถิ่งในสงครคำมครจังพื้ นวีพื้
พระรคำชพงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพไดผกลน่คำววน่คำ ใหผเกพิดววีรสตรวีคน
หนถึถิ่ งขถึพื้นมคำคพอ ทผคำวสนุรนคำรวี (คนุณหญพิงโม หรพอโมผ) เหป็นไดผจคำกตคคำรคำ
ประวจัตพิศคำสตรพไทย นจักประวจัตพิศคำสตรพไทยมพิไดผคน่อยใหผควคำมสคคำคจัญ
ถถึงพพพื้นฐคำนกคำรเกพิดขบถ และวพิเครคำะหพใหผเหป็นถถึงนโยบคำยของรคำช
สคคำนจั กสยคำมทวีถิ่มวีตน่อลคำว
41
ในกรณวีขบถสคำเกวียดโงผงจนถถึงขบถเจผคำอนนุวงศพเปป็ นตจัวอยน่คำงทวีถิ่ดวี
ทวีถิ่สนุด เพรคำะจคำกเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิดขถึพื้น เรคำมจัวแตน่ไปสนใจกจับววีรกรรม
ทวีถิ่เกพิดขถึพื้นทน่นุงสจัมรพิดมคำกจนเกพินไปนจั ถิ่นเอง
ยนุทธภผู้มพิทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิดทวีถิ่นจักประวจัตศ
พิ คำสตรพแตน่งขถึพื้น สคคำหรจับใชผเรวียนใน
ตคคำรคำประวจัตพิศคำสตรพไทยนจั น
พื้ ไมน่ทรคำบวน่คำนค คำขผอมผู้ลมคำจคำกทวีถิ่ใด เพพถิ่อ
ควคำมไมน่สจับสน ผผผู้เขวียนขอนค คำผผผู้อน่คำนไปสน่ผู้ยท
นุ ธภผู้มพิทท
วีถิ่ น่นุงสจัมรพิดอวีกครจังพื้
หนถึถิ่ ง โดยวพิเครคำะหพจคำกเอกสคำรดจังพื้ เดพิมจรพิงๆ คพอ จคำกคคคำใหผกคำรของ
ผผผู้อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพจรพิงๆ วน่คำ ขผอเทป็จจรพิงในสงครคำมครจังพื้ นจั น
พื้ มวีอะไร
เกพิดขถึพื้นบผคำง
31
42
คคคำใหผกคำรของผผผู้ทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพจรพิงๆ ซถึถิ่งประกอบดผวยคคคำใหผกคำร
ของผผผู้มวีชจัยชนะและคคคำใหผกคำรของเชลยศถึก ซถึถิ่งตวีพพิมพพในหนจั งสพอ
ประชนุมจดหมคำยเหตนุ เรพถิ่องปรคำบขบถเววียงจจันทนพ และจคำกคจัดบอก
ในรจัชกคำลทวีถิ่ 3 เลน่ม 19 ไดผแกน่คคคำใหผกคำรของขนุนโอฐ ขผคำรคำชกคำร
เมพองโครคำช เสมพอนตรคำเมพองโครคำชพระยคำนรพินทรพ ขผคำรคำชกคำร
เมพองเววียงจจันทนพ อผคำยเชวียงยจัน ไพรน่ของพระยคำโครคำช อผคำยจจันโคธ
ไพรน่ของพระยคำพรหมภจักดวี อผคำยเชวียงมจัน
ถิ่ ไพรน่ของเจผคำเมพอง
กคำฬสพินธพนุ นคำยรองแพน่งเมพองสระบนุรวี อผคำยเชวียงนจั บ ไพรน่เมพอง
เววียงจจันทนพ รวมทจังพื้ ใบบอก ทวีถิ่กลน่คำวถถึงเหตนุกคำรณพในครจังพื้ นจั น
พื้ ตคำทวีถิ่สน่ง
มคำทคำงรคำชสคคำนจักสยคำม ไดผแกน่ ใบบอกพระยคำจน่คำแสนยคำกรเปป็ นตผน
ซถึถิ่งตน่คำงระบนุเหตนุกคำรณพในครจังพื้ นจั น
พื้ ตรงกจันกจับเอกสคำรพพพื้นเววียงตน่คำงกจัน
เพวียงในดผคำนรคำยละเอวียดเทน่คำนจั น
พื้
“พพพื้นเววียง” ไดผพรรณนคำถถึงยนุทธภผู้มพิทวีถิ่ทน่นุงสจัมรพิดวน่คำ
“แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ตนพระรคำชเลงโย
พระกป็ มวีโองกคำร ใสน่หจัวคนใชผ
สผู้จถึง ไปจจัดใหผ ครจัวไทยรจัดเรน่ง ไป
เทอญ
อยน่คำอยน่ผู้ชผคำ สพิฮคำมสรผคำงไฮน่นคำ ทน่คำนเฮย
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ยจังขมน่อมเลยไป
เถพิงครจัวไทย ทวีถิ่แคมมผู้ลเคป็ง
เขคำกป็ เกคำเกคำะเกววียนไวผ เปป็ นเววียงวจังอยน่ผู้
หลคำยหมน่ผู้แทผ พอดผคำมชจัว
ถิ่ ตคำ หจัน
พื้ แลผว
43
ภคำยในนจั น
พื้ ครจัวเขคำเตป็มอยน่ผู้
เหมพิดหมน่ผู้นจัน
พื้ เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ เดวียว แทผแลผว
กป็จถึง จจัดเขคำใหผ เดคำดคำตกแตน่ง
เขคำกป็ ตพิลน่คำยแกผ เสวียแลผววน่คำบน่เหป็น แทผแลผว
ฝผู้งขผคำ ขอโจะยจังพื้ หลคำยวจันเสวียกน่อน ดอมถน่อน
เพพถิ่อวน่คำ จจักแตน่งหผคำง เกววียนลผอบนุบเพ
เจผคำเฮย
ฝผู้งหมน่ผู้ขผคำว เปป็ นเสบวียงกป็เขพินขคำด ไปนจั น
พื้
ครจัน
พื้ วน่คำ คจันวน่คำไดผยผคำย ไปแทผสพิบบน่นคำน
ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ นคำยคนไซผ กลจับคพนมคำคอบ พระองคพ
นจั น
พื้
ถวคำยเหตนุแจผง ตคำมขผอสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
เถพิงเมพถิ่อ วจันลนุนแลผว จคคำไปจจัดอวีก
ไทยกป็ คถึดเควียดฮผคำย จคำกลผคำตอบคพน
แทผแลผว
สจังเลน่คำ มคำจจัดซคพื้คำ นวี ๆ หนถึถิ่งๆ
พอแตน่ ขออยน่ย
ผู้ งจัพื้ คคำหผคำงกป็บน่ทจัน ดจังนวีพื้
มวีทงจั พื้ คนผผผู้ฮผคำย จจับลผู้กบคำยเมวีย ขผคำนจั น
พื้
เขคำกป็ ฉวยเอคำของ ซน่อนตนตงเลวีพื้ยง
แตน่นจัน
พื้ นคำยลคำวตผคำน คคคำแขป็งขจัดตอบ
ทน่คำนกป็ จคคำหนผ คำไดผ จรพิงแทผดจังฤคำ นจั น
พื้ เด
จจับนค คำไหผ สพิฟจันหจัวมนุดมอด เสวียนจั น
พื้
44
พพิจคำรณคำจคำกคคคำใหผกคำรของผผผู้คนทวีถิ่อยน่นุในเหตนุกคำรณพและพพพื้นเววียง
แลผวกป็นน่คำประหลคำดใจทวีถิ่ชถิ่ อ
พ ของคนุณหญพิงโม (ทน่คำนโมผ) มพิไดผปรคำกฏ
วน่คำเปป็ น “ผผผู้นคคำ” ฝน่ คำยไทยโครคำชทวีถิ่นคคำทจัพสผผู้กจับลคำวปรคำกฏเพวียงวน่คำ
47
“พวกคนครจัว” และมวีกลน่นุมพญคำยกบจัตรไดผแกน่พระณรงคพเดชคำ
หลวงเมพอง หลวงนคำ หลวงนรคำ ปลจัดพพิมคำยเทน่คำนจั น
พื้ และจคำกพพพื้น
เววียงกป็มพิไดผปรคำกฏคนุณหญพิงโมเชน่นกจัน ชพถิ่อผผผู้นคคำคพอยกบจัตรเมพอง
โครคำช ซถึถิ่งตรงกจันกจับคคคำใหผกคำรของบนุคคลทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพและทวีถิ่
นน่ คำประหลคำดใจมคำกยพิถิ่งขถึพื้นทวีถิ่วน่คำชพถิ่อของคนุณหญพิงโมกลจับมคำปรคำกฏ
เอกสคำรทคำงฝน่ คำยกรนุงเทพฯ เฉพคำะพระรคำชพงศคำวดคำร
รจัตนโกสพินทรพ ซถึถิ่งกลน่คำววน่คำ
เอกสคำรดจังกลน่คำวเขวียนขถึพื้นในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 5 หน่คำงจคำกเหตนุกคำรณพ
มคำก ซถึถิ่งไมน่ทรคำบวน่คำผผผู้เขวียนพงศคำวดคำรไดผหลจักฐคำนมคำจคำกทวีถิ่ใด
เพรคำะไมน่ปรคำกฏในเอกสคำรทคำงฝน่ คำยลคำว หรพอทคำงฝน่ คำยไทยใน
รจัชกคำลทวีถิ่ 3 เลย และตคำมประวจัตพิของทผคำวสนุรนคำรวีทวีถิ่เรวียบเรวียงขถึพื้น
ในชจัน
พื้ หลจัง ไดผกลน่คำววน่คำ รจัชกคำลทวีถิ่ 3 โปรดเกลผคำฯ สถคำปนคำคนุณหญพิง
โม ใหผดคคำรงฐคำนจันดรศจักดพิเด ปป็ นทผคำวสนุรนคำรวีนจัน
พื้ กป็ไมน่ปรคำกฏหลจักฐคำน
ใบแตน่งตจังพื้ ในสนุพรรณบจัตร จดหมคำยเหตนุ หรพอหลจักฐคำนใดมคำกลน่คำ
วอผคำงสนจับสนนุนเลย
48
อนนุสคำวรวียท
พ ผคำวสนุรนคำรวี สรผคำงขถึพื้นในปวี พ.ศ. 2477 โดยผผผู้นคคำชคำวเมพอง
นครรคำชสวีมคำ ไดผแกน่ พอ.พระเรพิงรนุกปจั จจคำมพิตร (ทอง รจักสงบ) ผผผู้
บจังคจับบจัญชคำกคำรมณฑลทหคำรบกทวีถิ่ 5 และพระกคคำธรพคำยจัพทพิศ
(ดพิศ อพินทรโสฬส) ขผคำหลวงประจคคำจจังหวจัดนครรคำชสวีมคำ
32
สพิถิ่งทวีถิ่นน่คำคพิดมวีวน่คำทคคำไมจถึงตผองมวีกคำรสรผคำงอนนุสคำวรวียพขพื้ น
ถึ ในปวี
พ.ศ.2477 จคำกกคำรตรวจสอบประวจัตพิศคำสตรพ กป็จะทรคำบวน่คำในปวี
พ.ศ.2476 กน่อนหผคำกคำรสรผคำงอนนุสคำวรวียพเพวียง 1 ปวี เกพิดขบถบวร
เดชขถึพื้น โดยมวีพลเอกพระเจผคำบวรเดชเปป็ นหจัวหนผ คำไดผยถึดเมพอง
นครรคำชสวีมคำเปป็ นฐคำนในกคำรตน่อสผผู้กจับรจัฐบคำลกลคำงแตน่กป็ถผู้กปรคำบเสวีย
อยน่คำงรคำบคคำบ
จะเหป็นไดผวน่คำเมพองนครรคำชสวีมคำในชน่วงนจั น
พื้ ในสคำยตคำของรจัฐบคำล
กลคำง ฐคำนะทคำงกคำรเมพองตกตคถิ่คำมคำก เพรคำะถผู้กตรคำหนผ คำวน่คำเปป็ น
เมพองขบถตน่อรจัฐบคำลกลคำง ฉะนจัน
พื้ ในชน่วงปวี ตน่อมคำผผผู้นคคำเมพอง
49
นครรคำชสวีมคำ ไดผพยคำยคำมหคำหนทคำทวีถิ่จะกอบกผผู้ฐคำนะทคำงกคำรเมพอง
ของนครรคำชสวีมคำใหผกลจับคพนมคำ ฐคำนสคคำคจัญกป็คพอควคำมพยคำยคำมทวีถิ่จะ
ควคำนหคำ “ววีรบนุรนุษหรพอววีรสตรวี” ในอดวีตขถึพื้นมคำยกยน่อง เพพถิ่อสรผคำง
ภคำพพจนพใหผเกพิดขถึพื้นแกน่เมพอนครรคำชสวีมคำ
เมพถิ่อไดผตรวจสอบดผู้ววีรบนุรนุษ หรพอววีรสตรวีของเมพองนครรคำชสวีมคำ ใน
อดวีตนจั น
พื้ คน่อนขผคำงลคำงเลพอนมคำก เพรคำะในสคำยตคำของรจัฐบคำลกลคำง
นจั น
พื้ มองเหป็นเมพองนครรคำชสวีมคำเปป็ นฐคำนกคำรขบถตน่อสน่วนกลคำงมคำ
ตลอด ไดผแกน่ กคำรขบถพระยคำมรคำช (สจังขพ) ขบถบนุญกวผคำงในสมจัย
สมเดป็จพระเพทรคำชคำขบถกรมหมพถิ่นเทพพพิพพิธ (พระองคพเจผคำแขก)
ในสมจัยสมเดป็จพระเจผคำตคำกสพิน ขบถสคำเกวียดโงผงในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 2
และแมผกระทจังถิ่ กรณวีขบถเจผคำอนนุวงศพ ในสมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 3 แมผวน่คำ
เมพองนครรคำชสวีมคำจะเขผคำขผคำกรนุงเทพฯ กป็ตคำม แตน่ไมน่มวีควรในเมพอง
แสดงใหผเหป็นถถึงควคำมสคำมคำรถ โดยเฉพคำะเจผคำเมพองนครรคำชสวีมคำใน
สมจัยนจั น
พื้ หลจังเหตนุกคำรณพขบถเจผคำอนนุวงศพแลผวปรคำกฏวน่คำถผู้กเพน่งเลป็ง
ไมน่ไดผรจับควคำมดวีควคำมชอบจคำกสงครคำมครจังพื้ นจั น
พื้ เลย นครรคำชสวีมคำกป็
หมดบทบคำทลงไปตจังพื้ แตน่นจัน
พื้ มคำ และอคคำนคำจทคำงสน่วนกลคำงเขผคำไป
ครอบคลนุมอยน่คำงสพิพื้นเชพิง สมจัยรจัชกคำลทวีถิ่ 5 ปรคำกฏวน่คำ พระองคพโปรด
ด ระสงคพ (พระองคพ
ใหผพระเจผคำบรมวงศพเธอ กรมหลวงสรรพสพิทธพิป
เจผคำชนุมพลสมโภช) พระรคำชโอรสขถึพื้นไปดคคำรงตคคำแหนน่ งเปป็ นขผคำหลวง
ใหญน่ สคคำเรป็จรคำชกคำรมณฑลนครรคำชสวีมคำ อยน่คำงไรกป็ตคำม
นครรคำชสวีมคำกป็ยจังเปป็ นขบถอวีกในปวี พ.ศ.2476 คพอขบถวรเดช
50
ผผผู้ทวีถิ่อยน่ผู้ในเหตนุกคำรณพกน่อนกคำรสรผคำงอนนุสคำวรวียพทผคำวสนุรนคำรวีผผผู้หนถึถิ่งคพอ
เจผคำฟผคำกรมพระยคำนรพิศนคำนนุวจัดตพิวงศพ ปรคำกฏในหนจั งสพอสคำสพน
สมเดป็จวน่คำ ไดผมวีผผผู้รพิเรพิถิ่มสรผคำงอนนุสคำวรวียพทผคำวสนุรนคำรวี ไดผมคำปรถึกษคำ
พระองคพทน่คำน เกวีถิ่ยวกจับกคำรสรผคำง เมพถิ่อพระองคพรผผู้วน่คำชคำวเมพอง
นครรคำชสวีมคำ พระองคพทน่คำนไมน่เหป็นดผวยนจั ก และไดผเขวียนจดหมคำย
ไปสอบถคำมสมเดป็จกรมพระยคำดคคำรงครคำชคำนนุภคำพวน่คำ
อนนุสคำวรวียน
พ วีพื้ เดพิมทวีพระเทวคำเขวียนมคำปรถึกษคำเกลผคำกระหมน่อมเปป็ น
รผู้ปผผผู้หญพิงนจัถิ่งบนเตวียง มวีเครพถิ่องยศพคำนหมคำกกระโถนตจังพื้ ขผคำงๆ
เกลผคำกระหมน่อมถคำมวน่คำใครจะทคคำ เขคำวน่คำผผผู้แทนรคำษฎรนครรคำชสวีมคำ
เกลผคำกระหมน่อมถคำมแกเคยเหป็นทน่คำนผผผู้หญพิงโมผ หรพอหนผ คำตคำอยน่คำงนวีพื้
หรพอ ไดผแตน่หจัวเรคำะไมน่ไดผคคคำตอบ ถคำมวน่คำจะตจังพื้ ทวีถิ่ไหน วน่คำตจังพื้ ทวีถิ่ประตผู้
ชจัย เกลผคำกระหมน่อมวน่คำประตผู้เปป็ นทคำงเดพินแลผวจะเอคำรผู้ปไปตจังพื้ อนุด
เสวียมพิเดพินไมน่ไดผหรพอแกกป็หจัวเรคำะอวีก แลผวนค คำแบบกลจับไป
ตน่อมคำกลผคำกระหมน่อมไปทวีถิ่ศพิลปคำกรสถคำน
33
เหป็นนคำยเฟโรจวี ปจั พื้ น
34
สมเดป็จกรมพระยคำดคคำรงรคำชนนุภคำพทรงตอบวน่คำ
พพน
พื้ เววียง : บทสต่งทท้าย
เมพถิ่อพพิจคำรณคำดผู้จคำเอกสคำรชจัน
พื้ ตผนขงกรนุงเทพฯ พระรคำชพงศคำวดคำร
ลคำวเปรวียบเทวียบกจับ “พพพื้นเววียง” แลผวจะเหป็นไดผวน่คำเหตนุกคำรณพทวีถิ่เกพิด
52
ขถึพื้น เกวีถิ่ยวกจับขบถหจัวเจผคำหคำและขบถเจผคำอนนุวงศพนจัน
พื้ มวีเนพพื้ อหคำทวีถิ่
สอดคลผองกจันเปป็ นสน่วนใหญน่ จะเหป็นไดผวน่คำ ปจั ญหคำพพพื้นฐคำนทวีส
ถิ่ คคำคจัญคพอ
กคำรเกณฑพแรงงคำนไพรน่อยน่คำงทคำรนุณโหดรผคำยทวีถิ่ไมน่เคยปรคำกฏมคำ
กน่อนหจัวในเมพองลคำว ทคคำใหผผผผู้คนเกพิดควคำมหวคำดผวคำและ
ระสคถิ่คำระสคำย กคำรกวคำดตผอนผผผู้คนลงมคำสจักเลกยจังนครรคำชสวีมคำและ
หจัวเมพองอพถิ่นๆ ทคคำใหผผผผู้คนพลจัดพรคำกจคำกบผคำนเรพอน ลผู้กเมวีย และไมน่รผผู้
ชะตคำกรรม สพิงถิ่ ทวีถิ่เปป็ นตจัวเรน่งใหผเกพิดขบถผผผู้มวีบนุญทจังพื้ สองนวีพื้ กป็คพอ กคำร
แยน่งกจันกวคำดตผอนผผผู้คนในหจัวเมพองดจังกลน่คำว เพพถิ่อเอคำใจรคำชสคคำนจั ก
สยคำม ซถึถิ่งมวีหลคำยกลน่นุม ทคคำใหผเปป็ นตจัวทววีใหผเกพิดควคำมเดพอดรผอน
อยน่คำงแสนสคำหจัสแกน่ผผผู้คน
รคำชสคคำนจักสยคำมเองกป็ยจังมวีขผอขจัดแยผงกจันอยน่คำงเหป็นไดผชจัดศถึกษคำไดผ
จคำกกรณวีกคำรสพบสจันตพิวงศพระหวน่คำงกลน่นุมของ เจผคำฟผคำมงกนุฎ ซถึถิ่งอผคำง
สพิทธพิจคำกควคำมชอบธรรมตคำมกฎมณเฑวียรบคำลกจับกลน่นุมของเจผคำ
ชคำยทจับ (กรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพ) ซถึถิ่งมวีอคคำนคำจอยน่คำงมหคำศคำลใน
รคำชสคคำนจักชน่วง สมจัยสมเดป็จพระพนุทธเลพิศหลผคำนภคำลจัย กคำรหคำฐคำน
อคคำนคำจทคำงกคำรเมพองกจันอยน่คำงเขผมแขป็งกป็เกพิดขถึพื้น และกป็สน่งผล
สะทผอนไปสน่ผู้กคำรขจัดแยผงกจันใน กคำรตจังพื้ ผผผู้ครองหจัวเมพองและกคำรหคำ
ไพรน่พลเปป็ นฐคำนอคคำนคำจกรณวีหจัวเมพองลคำวนจั น
พื้ ในขณะทวีถิ่เจผคำชคำยทจัพ
หรพอกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพสนจั บสนนุนเจผคำอนนุวงศพเพพถิ่อเปป็ นฐคำน
อคคำนคำจทคำงกคำรเมพอง ในกคำรขถึพื้นครองรคำชยพของพระองคพ จถึง
พยคำยคำมสนจับสนเจผคำอนนุวงศพคนุมกคคำลจังในหจัวเมพองลคำวทจังพื้ หมด ใน
ขณะเดวียวกจันทคำงกลน่นุมตรงขผคำมอคำจจะพยคำยคำมสนจั บสนนุน เจผคำเมพอง
53
นครรคำชสวีมคำขถึพื้นคนุมหจัวเมพองลคำวเชน่นกจัน แตน่ในทวีส
ถิ่ นุด พระบคำท
สมเดป็จพระพนุทธเลพิศหลผคำนภคำลจัยเหป็นดผวยกจับกรมหมพถิ่นเจษฎคำ
บดพินทรพ
แมผวน่คำฝน่ คำยตรงขผคำมกจับกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพพน่คำยแพผเกม
กคำรเมพองในชน่วงนวีพื้กป็ตคำม แตน่กป็มพิไดผสพิพื้นควคำมพยคำยคำมเหป็นไดผวน่คำกลน่นุม
นวีพื้ ไดผพยคำยคำมสนจับสนนุนเมพองนครรคำชสวีมคำ กวคำดตผอนผผผู้คนมคำสจัก
เลกมคำกขถึพื้น และทคคำควคำมเดพอดรผอนไปทจัว
ถิ่ หจัวเมพองลคำว และทคคำใหผ
เจผคำอนนุวงศพออกปกปผองไพรน่พลของตนเอง และอคำจจะรจักษคำฐคำน
อคคำนคำจทคำงกคำรเมพองของกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพไปในตจัวดผวย แตน่
ในระยะนวีพื้เหตนุกคำรณพทคำงรคำชสคคำนจั กสยคำมเปลวีถิ่ยนแปลงไปจคำกเดพิม
มคำก เพรคำะกรมหมพถิ่นเจษฎคำบดพินทรพไดผปฏพิวจัตพิเงวียบและขถึพื้นครอง
รคำชยพแลผว โดยปรคำศจคำกกคำรขจัดขวคำง เพรคำะฉะนจั น
พื้ กคำรมองปจั ญหคำ
ของพระองคพเปลวีถิ่ยนแปลงไปจคำกเดพิมอยน่คำงสพิพื้นเชพิง ในขณะทวีถิ่รคำช
สคคำนจั กสยคำมไดผเปลวีถิ่ยนบทบคำท ตน่อนโยบคำทหจัวเมพองทวีถิ่จงรจักภจักดวีตน่อ
พระองคพในกคำลกน่อน แตน่เจผคำอนนุวงศพผผผู้นคคำชคำวลคำวยจัง”เลน่น
กคำรเมพอง” อยน่ใผู้ นบทบคำทเดพิม กคำรทวีถิ่พระองคพพยคำยคำมรจักษคำฐคำน
อคคำนคำจใหผกจับกรมหมพถิ่อเจษฎคำบดพินทรพจนไปกระทบกระทจังถิ่ กจับฝน่ คำย
ทวีถิ่พระองคพเหป็นวน่คำเปป็ นฝน่ คำยตรงขผคำมสพิถิ่งดจังกลน่คำวกลจับกระทบ
กระเทพอนตน่อควคำมมจัน
ถิ่ คงของรคำชสคคำนจั กสยคำม ซถึถิ่งมวีกรมหมพถิ่น
เจษฎคำบดพินทรพ ซถึถิ่งขณะนวีพื้ดคคำรงพระยศเปป็ นประมนุขของประเทศ
ควคำมหวคำดระแวงหจัวเมพองลคำวจะเอคำใจฝจั กใฝน่ เววียดนคำม และกคำร
ถผู้กคนุกคคำมของจจักรวรรดพินพิยม สพิถิ่งดจังกลน่คำวรคำชสคคำนจั กสยคำม
54
พยคำยคำมหคำชน่องทคำงทวีถิ่จะจจัดกคำรขจัน
พื้ เดป็ดขคำดกจับหจัวเมพองลคำว เพพถิ่อ
ทคคำลคำยฐคำนเดพิมของผผผู้นคคำในทผองถพิถิ่นและตผองกคำรกคคำลจังไพรน่พล
กระจคำยลงจคำกทวีถิ่รคำบสผู้งภคำคตะวจันออกเฉวียงเหนพ อลงสน่ผู้ทวีถิ่รคำบตคถิ่คำ
ภคำคกลคำง
โดยขผอเทป็จจรพิงแลผวกรณวีขบถเจผคำอนนุวงศพนจัน
พื้ รคำชสคคำนจั กสยคำม
ตผองกคำร”ฉกฉวยโอกคำส” ตน่อเหตนุกคำรณพดจังกลน่คำวอยน่ผู้แลผว พระรคำช
พงศคำวดคำรรจัตนโกสพินทรพ”จถึงไดผพยคำยคำม” ปลนุกปจั พื้ นสรรแตน่งตน่อ
เหตนุกคำรณพในครจังพื้ นวีพื้วน่คำ กองทจัพทผองถพิถิ่นอจันกระจผอยรน่อยของลคำว
เปป็ นกองทจัพทวีถิ่มโหฬคำรพจันลถึก ถถึงขจัน
พื้ ทวีถิ่จะบดขยวีพื้กรนุงเทพมหคำนคร
ใหผแหลกบคำนเลยทวีเดวียว และกลน่คำวตน่อไปอวีกวน่คำ ถผคำเจผคำอนนุวงศพยก
ทจัพมคำจรพิงกรนุงเทพฯ จะตผองแตน่เปป็ นแนน่ เพรคำะมพิรผผู้ตจัวและเตรวียม
ปผองกจันพระนครไมน่ทจัน แตน่เจผคำอนนุวงศพเปลวีถิ่ยนในกป็เพรคำะพระบคำรมวี
รจัชกคำลทวีถิ่ 3 ฉะนจั น
พื้ กคำร “มวีเหตนุ” อจันพพิศดคำรตคำมพระรคำช
พงศคำวดคำรกป็เพพถิ่อทวีถิ่จะใหผ “มวีผล” ตน่อกคำรจจับรคำชวงศพลคำวใสน่กรนุง
ประจคำนกลคำงสนคำมหลวงและกคำรเผคำกรนุงเววียงจจันทนพ ใหผสมบผู้รณพ
ขถึพื้นเทน่คำนจั น
พื้
55
เชพิงอรรถ
1. เรพถิ่องพพพื้นเววียง เปป็ นเรพถิ่องหนถึถิ่งทวีถิ่ชคำวภคำพตะวจันออกเฉวียงเหนพ อ
(ตอนบน) นค คำมคำอน่คำนขจับขคำนกจันทวีถิ่ชนุมชน ในงคำนมงคลตน่คำงๆ
โดยเฉพคำะในงคำน”งจันเฮพอนดวี” คพอ ในงคำนศพ.
2. ศคำสตรคำจคำรยพ ดร.ประเสรพิฐ ณ นคร ไดผปรคำรภทวีถิ่งคำนสจัมมนคำ
ประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำน ปวี 2521 ทวีถิ่วพิทยคำลจัยครผู้มหคำสคำรคคำมวน่คำ
วรรณกรรมพพพื้นเววียงไดผเคยเขผคำทวีถิ่ประชนุมคณะกรรมกคำรชคคำระ
ประวจัตพิศคำสตรพมคำหลคำยปวี แลผว แตน่ทน่คำนกป็มพิไดผเปพิ ดเผยรคำย
ละเอวียดวน่คำมวีกคำรถกเถวียงอะไรกจันบผคำง.
3. หนจังสพอพพิมพพสยคำมนพิกรรคำยสจัปดคำหพ ปวี ทวีถิ่ 2 ฉบจับทวีถิ่ 69+1 31
ตนุลคำคม 2521.
4. อน่คำนเอกสคำรสจัมมนคำประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำน ปวี 2521 วพิทยคำลจัยครผู้
มหคำสคำรคคำม และมหคำวพิทยคำลจัยศรวีนครพินทรพวพิโรฬมหคำสคำรคคำม
รน่วมกจันจจัดขถึพื้น, อน่คำนบทควคำม ธวจัช บนุญโณทก เรพถิ่องเอกสคำร
เรพถิ่องพพพื้นเววียง : บจันทถึกประวจัตพิศคำสตรพของปรคำชญพชคำวอวีสคำน
และธวจัช ปนุณโณทก เรพถิ่อง พพพื้นเววียง : กคำรศถึกษคำประวจัตพิศคำสตรพ
และวรรณกรรมอวีสคำน, 2523.
5. รคำยงคำนผลสจัมนคำประวจัตพิศคำสตรพอวีสคำน ปวี 2521 ยจังมพิไดผมวีกคำรจจัด
พพิมพพเผยแพรน่ รคำยละเอวียดอคำจตรวจสอบไดผ จคำกวพิทยคำลจัยครผู้
มหคำสคำรคคำม และมหคำวพิทยคำลจัยศรวีนครพินทรวพิโรฬมหคำสคำรคคำม
ไดผบจันทถึกเทปไวผ.
6. เอกสคำรโรเนวียวเรพถิ่องพพพื้นเววียง หรพอพงศคำวดคำรเจผคำอนนุวงศพ
เววียงจจันทนพ ทวีพ
ถิ่ พิมพพเผยแพรน่ในวงแคบๆ นจั น
พื้ กลน่คำวกจันวน่คำ
56
------------------------------------------------------------------------------
--------------
“พพน
พื้ เววียง”
คคคำปรคำรภ
บจัดนวีพื้ เฮวียมจจัก ตรคำตรองแตผม ตคคำนคำนไขอน่คำน
กน่อนแลผว
พอใหผ เหป็นเหตนุฮผคำย เมพองบผคำนบน่นุนวคำยเจผคำเฮย
เพพถิ่อจจัก จคำไปกวผคำง กป็ยจังหลคำยยคำวยพิถิ่ง จรพิงแลผว
เฮวียมกป็ เวผคำแตน่ขผอ เปป็ นบจัน
พื้ บน่อนฮอม แทผแลผว
ฟจั งเยอ หญพิงชคำยเถน่คำ สคำยฮคำมขถึพื้นใหญน่ เฮวียม
เอย
หลอนวน่คำ จคคำจพถิ่อไดผ เมพอหนผ คำสพบไป บน่ฮผผู้
คจันวน่คำ ยพนยคำวมจัน
ถิ่ หลคำยปวี ตพิดตน่อ ไปนจั น
พื้
60
เวผคำพคำกพพพื้น เขคำนจั น
พื้ อยคำกฟจั ง แทผแลผว
ภคำคแรก ชมนครเววียงจจันทนพ
ยจังมวี นจัคเรศหผอง เฮพอกซพถิ่อเววียงจจันทรพ
ปรคำกคำรสผู้ง แวดระวจังทคำงนคพื้ คำ
หอเลยตจังพื้ ประตผู้ทวน (ประตผู้ทวคำร) ทจังพื้ สวีถิ่
หยคำยหนน่วยปผอมระวจังไวผอยน่ส
ผู้ ลอน
หอปรคำงคพตงจัพื้ กลคำงเมพองดผู้อคำจ
คคคำและแกผว เฮพองเขผมฮน่นุงแสง
ยคำมเมพถิ่อ ลมพคำดตผอง เสวียงกระดพิถิ่งดจังมน่วน
คพอดจัง ผคำสคำทแกผว เมพองไทผเทพดถึงสพ แทผแลผว
ตนกษจัตรพิยพไทผ เสวยเมพองเอกรคำช
ชพถิ่อวน่คำ พระอนนุรนุธรคำชเจผคำ บนุญกวผคำงนจั ถิ่งปอง หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ เทววีแกผว เทวียมองคพพระรคำช
ชพถิ่อวน่คำ คคคำปองเจผคำ แฝงขผคำงผน่คำงขวคำ แทผแลผว
อจันวน่คำ เทววีซผคำย คคคำจจันทรพหจัตถบคำท
สนมหนน่นุมไดผ พอฮผอยจคคำเรพิญ
พคำยสคำรซผคำง สคำมฟจั นตจัวอคำจ
มผคำมพิถิ่งตผน สคำมฮผอยเครพถิ่องคคคำ แทผแลผว
เสนคำซจัน
พื้ อคำสคำสคำมหมพถิ่น
เขคำนจั น
พื้ คนขยคำดกลผคำ ฟจั นฆน่คำกป็บน่ตคำย
แทผแลผว
มวีทงจั พื้ ไทยพวนฟผอน ขจับเสพเพลงระบคคำ
61
สคำวบน่คำวเคผคำ ตอแยสวกไสน่ไย
ทจังพื้ วจันคพน บน่นอนครคำวนผ อย
อพินทรคำนพิมพิตร
พอเมพถิ่อ หมพนนคำนแลผว สคำระมวนนค คำมคำฮอด
กป็จถึง ขคคำเขพอกฮผอน ฝผู้งขผคำไพรน่พล แทผแลผว
เหตนุวน่คำ เทโวเจผคำ บจันดลอนุบคำทวพ จรพิงแลผว
กป็จถึงบจังเกพิด เปป็ นเหตนุฮผอน สผู้ญเขผคำบจันดล
อพินทรพกป็ นพิรมพิตรใหผ หลคำยสพิถิ่งนคำนคำ
เพพถิ่อวน่คำ ชคำตคำเมพอง เควีถิ่ยนคลคำวคลคำดคลผอย
แมผวน่คำมหคำ – เจดวีเจผคำ ตนุพนมองคพปรงเสรพิฐ กป็ดวี
เจผคำกป็ บจังเกพิดใหผ เปป็ นฟผคำผน่คำลง แทผแลผว
อจันหนถึถิ่ง ดอนขอนขวคำง สบเซขนจั นอยน่ผู้
ภคำยพผผู้น
เลยเลน่คำ หยจับเควีถิ่ยนเขผคำ มคำใกลผจพิถิ่มจน
อจันหนถึถิ่ง ดพินเมพองหคำก แตกหวะเปป็ นทคำง
ลมทคำนพจัด แเพทะถคำยมผคำง
อจันเนถึถิ่ งหคำกแมน่น อพินทรคำเจผคำ สจัญญคำบนบอก แทผแลผว
เพพถิ่อใหผ คถึดสพบไวผ ชผู้สรผคำงชน่อยแฮง หจัน
พื้ แลผว
ยกบจัตรอคำสคำเจผคำ
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ยกบจัตรเจผคำ อคำสคำนครคำช กน่อน
แลผว
63
นคำนคำวพิวคำท
มจันกป็ อน่วยหนผ คำซผคำง หลบตน่คำวคพนมคำ
เถพิงนคำเพวียง แกน่งคอยสคำยไหผ
ผน่อเหป็นดง พระยคำไฟขวคำง ภผู้เขคำวงอยน่ผู้ พผนุนเยอ
เขวียวสพิถิ่งสพิถิ่ว คพอฟผคำเมฆโพยม
เจผคำกป็ คอยเมพอใตผ ประนมยพิถิ่งสพิถิ่งพระเนตร
เหป็นแตน่ เหมพอยหมอกกลจัว
พื้ แกมนคพื้ คำแมน่ซะเล
ผน่อดผู้ ภคำยเหนพอพผผู้น ภผู้หลวงแดนมน่คำน
64
หลคำยซน่อถน่คำน พจันซจัน
พื้ แวดระวจัง
กพินงคำยแลผว ดคำกคำยยคำยโยก
เจผคำกป็ ขผคำมโคกคผอย เลยเขผคำสน่ผู้เขคำ
คลอยแฮงเขผคำ ตวีนเขคำหนคำยกระบอก
ออกจคำกหจัน
พื้ เถพิงเทน่คำดอนยคำว
เลยตน่คำวขถึพื้น สจันภผู้หลคำยหลจัน
ถิ่
ฟจั งยพิน จจักจจัน
ถิ่ ฮผอง เดพอนหผคำวพิถิ่งวอน
คอนคอนขผคำม พระยคำดงหลคำยยน่คำน ไปนจั น
พื้
หอมดอกไมผ บคำนจวีพื้จน่อจวี
เลยลน่วงเทน่คำ เถพิงทวีถิ่ชคำยอคำน
ทวีถิ่นจัน
พื้ เปป็ นครคำวนอน เคพิถิ่งดงในหจัน
พื้
เจผคำกป็ เขคำจอดยจังพื้ ทจันทวีถิ่ภผู้เพวียง
สนุรพิโยยผคำย เยป็นลงคลคำดคลผอย
เถพิงเมพถิ่อ ยคำมคคถิ่คำคผอย แดดอน่อนอรซอน
ฝผู้งทะนวีนงครวญ กน่คำยคอนเฮวียงชผผู้
ฝผู้งหมน่ผู้ ลพิกจังผผคำย ผคำยไปหคำเยพถิ่อ
คจันคคถิ่คำแลผว เลยเขผคำสน่ผู้ดง
เหป็นหมน่ผู้ บจัพพโตตจังพื้ กลคำงดงหลคำยหนน่ วย
ทดทดนคพื้ คำ โตนทผคำงผน่คำลง
ผน่อเหป็น จจันทนพแดงตผน จจันทนพ ไดเดวียรดคำษ
หอมดอกไมผ บคำนบผคำงแตน่ผคำ
มวีทงจั พื้ ผคำซจันซจัน
พื้ หลคำยพนอนนคพื้ คำลน่วง
มจัวมพดไมผ มจัวหนผ คำปน่ คำหนคำ
65
ชมสะออนอก ดอกฮจังบคำนฮจังพื้
จพิกแคนคผอม คะยอมหอมดอกกระบคำก
กผคำนกน่องสรผอย เพวียงพผคำจน่อจวี
สกนุณวีเคผคำ เซยซมดวงดอก
เฮฮคถิ่คำฮผอง เสวียงอผอยอพิถิ่นออย
ลคำงตจัว ออยซมซผผู้ สองฮน่วมฮจัก
ฮจักฮน่วมซผอย ซมปผองซน่คำงปอง
สองสถพิตยพใกลผ ภพิรมยพฮจักฮน่วม
ฮจักสมซผอน แฮมฮจังพื้ หน่มฮจัง
บคำครคำญเจผคำ คอยหลจังสนุดผน่อ
เจผคำกป็ ไปบน่ยงจัพื้ หลคำยมพพื้อถวีบครคำว
เลยเลน่คำ กลคำยหนหผอง ภผู้ขจันขนจั นดน่คำน
กป็จถึง เถพิงแมน่นพื้ค คำ โขงกวผคำงยน่คำนยคำว
เจผคำกป็ ไปปจั ถิ่ นขวคำง ดอนโขงขนจั นอยน่ผู้ หจัน
พื้ แลผว
กป็บน่ มวีหยน่อนยคำน ไผแทผทอ
น่ ใย
เมพองใด ยจังขจัดขวคำง บน่มวีหวจังตพิดตน่อ ไปแลผว
มจันจจัก ขคคำเขพอกฮผอน เมพองขวคถิ่คำวน่นุนวคำย แทผแลผว
มจันหคำก ลพอกผู้แลผว พระยคำพรหมนครคำช จรพิงแลผว
อจันวน่คำ เมพองหมน่ผู้นวีพื้ กผู้ไวผกป็จถึงยจัง แทผแลผว
เจผคำกป็ แปลงตรคำใชผ ไปเถพิงทนุกแหน่ง
บอกสคถิ่คำขผคำ ขนุนทผคำวสน่นุพระยคำ
ตจังพื้ แตน่ หจัวเมพองหมจัน
พื้ คคคำทองปจั ดขอด
จจัดหมน่ผู้ซผคำง คนพรผอมเรน่งมคำ
68
เจผคำสคำขบถผผผู้มวีบนุญ
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง สมณะเจผคำ ทรงศวีลนค คำบวช กน่อน
แลผว
บจังเกพิด เตชะกลผว ทจังพื้ คน่คำยกลน่คำวขคำม
เจผคำนจั น
พื้ แนวนคำมเชพพื้อ เววียงจจันทนพ เบพพื้องแมน่
จรพิงแลผว
แตน่กน่อนนจั น
พื้ ไทยมผคำงกวคำดหนวี แทผแลผว
กป็จถึง ตกแตน่งหผอง เถพิงทวีถิ่แคมศจักดพิ ด
เปป็ นอคำณคำ เขตไทยจรพิงแทผ
บจักบน่อนบผคำน เฮวียกซพถิ่อหนองบจัว
ถจัดเตคำปผู้น ผน่อคอยเหป็นบผคำน
เจผคำบวชสรผคำง ทรงธรรมเลยแกน่
กป็จถึง ถพอทจัว
ถิ่ เทน่คำ แดนขน่คำฝน่ คำยลคำว
70
เจผคำเกป็ดโงผง คอยหลพิถิ่งหลคถิ่คำแยง
สคำวฮคำมนผ อย แลงงคำยปะไปลน่ ไปแลผว
เพพถิ่อวน่คำ เตซะเจผคำ ควคำมกลผนุมกลน่อมใจ แทผแลผว
เหตนุวน่คำ อพินทรพอยน่ผู้ฟผคำ กลจับเพศบจันดล
กป็จถึง หลงโมหคำ วน่คำดวีดอมแทผ
แตน่นจัน
พื้ คคคำซน่คำเทน่คำ เรพถิ่องฮอดพระยคำพรหม
มจันกป็ ทคคำสหคำยดอม ฮคถิ่คำเฮวียนมนตพแกผว
แลผวจถึง อคำณจัตพิใหผ ปองจนุดเมพองบคำศจักดพิ ด
ใหผมจัน อนะตนเสวีย มน่นุนวคำยเพมผคำง
เฮคำจถึง เนคำสพบสรผคำง แทนทวีถิ่ปนุนปอง ฮจัก
เฮก
เงพินคคคำจจัก เกพิดมคำมพิไฮผ
เฮคำจถึง ไปตวีขน่คำ เมพอถวคำยทผู้ลขมน่อม
ภคำยพผผู้น
หคำกจจัด ลนุทวีถิ่แมน่ง โดยไดผดงจั ถิ่ ใจ แทผแลผว
บน่กวน่คำ คคคำคถึดเจผคำ ฉจันใดใหผมจันคน่อง หจัน
พื้ ทน่อน
คจันวน่คำ ยจังปลพิวฟผนุง เมพถิ่อนน่ คำบน่ดวี แทผแลผว
ใหผเจผคำ เอคำฝผู้งขน่คำ มคำโฮมเปป็ นบน่คำว หจัน
พื้ แลผว
เมพถิ่อใด ยอยกแลผว กคคำลจังขผอยสพิแตน่งตคำม แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เจผคำเกป็ดโงผง สมณพเซพถิ่อฟจั งคคคำ
เลยเลน่คำ ลพมครองสมณพ บน่คนพิ งเมพถิ่อหนผ คำ
คองวน่คำ ไดผนจัถิ่งสรผคำง เสวยรคำชบคำศจักดพิ ด
หลอนวน่คำเปป็ นดจังคคคำ พระยคำพรหม บอกคคคำจรพิงแทผ
73
สองบคำตผคำนเปป็ นเลศคคคำระหจัส
กป็บน่ ผคำยคคคำควคำม ตน่อใผอคคำไวผ
บคำกป็ แปลงกลเลวีพื้ยว หลคำยเซพิงอจันตน่คำง
เจผคำกป็ จจัดหมน่ผู้ขน่คำ พคำลผอมแหน่แหน
ตวจัะวน่คำกผู้นวีพื้ องคพเจพองเจผคำ บคำบนุญปคำงกน่อน จรพิงแลผว
กป็นคคำบน่คำวแกผว พคำขน่คำไพรน่พล แทผแลผว
เหตนุวน่คำ สคำมแสนนวีพื้ บรพิวคำรปคำงกน่อน จรพิงแลผว
กป็จจัก นค คำโผดใหผ สผู้ไดผเพพิถิ่งบนุญ แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ ฝผู้งซคำวขน่คำ ยพินดวีซมซพถิ่น
บจัดนวีพื้ อคำณจัตพิขน่คำ ฝผู้งหมน่ผู้อคำสคำ
สผู้จง ฟจั งคคคำกผู้ สน่นุคนตงเสวีพื้ยง
กผู้ซพิ พคำสผู้เขผคำ ไปจผู้ดเมพองบคำศจักดพิ ด กน่อนแลผว
ใหผมจัน เพทะลคำยเสวีย อยน่คำใหผเปป็ นเมพองบผคำน
เฮคำจถึง เนคำสพบสรผคำง เสวยรคำชแทนเมพอง
สผู้จจัก มวีคคคำสนุข สพบเมพอภคำยหนผ คำ
ขน่คำกป็ ซมซพถิ่นแทผ อคำสคำไปกน่อน
แมนทน่อ ไดผเพพิถิ่งเจผคำ ปคำงนวีพื้ บน่แหนง แทผแลผว
เจผคำกป็ แปลงตนใหผ ไปเถพิงสหคำยรคำช
ขผคำจจัก ยอยกผผคำย วจันนจั น
พื้ เทวีถิ่ยงจรพิง ฮจักเอย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ จจัดเตพอนฝผู้งบน่คำว
สผู้อยน่คำซผคำ ดคำหผคำงแตน่งตจัว เทวียวเทอญ
สผู้จถึง เขวียวคพนเขผคำ ไปโฮมสหคำยเสวีถิ่ยว กผู้พผผู้น
มจันหคำกฮผผู้ ในหจัน
พื้ สน่ผู้อจัน แทผแลผว
74
โดยคคคำเจผคำ เขวียวคพนลจัดเลน่ง
ฮอดทวีถิ่ เจผคำเกป็ดโงผง สมแทผหมน่ผู้เดวียว
พระยคำพรหมนจั น
พื้ แปลงกลบน่ฮผผู้เมพถิ่อ สจังนจั น
พื้
มจันกป็ ทคคำแกน่เขผคำ ขนจั นวน่คำดน่คำนทคำง หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ เจผคำเกป็ดโงผง ทะเพศเปป็ นสมณพ สพิถิ่งนจั น
พื้
กป็บน่ ลคำครองวจัด จคำกองคพศวีลแกผว
เหตนุวน่คำโลภพผน เมพองคคคำแสนสพิถิ่ง
นรกนจั น
พื้ บน่มวีไดผอน่คำวคนพิ ง แทผแลผว
เมวียมจันนจั น
พื้ สคำมคนทจัดเทวีถิ่ยง
หคำกวน่คำ เปป็ นปอปฮผคำย เขคำแทผเพพิถิ่งบนุญ
หจัน
พื้ แลผว
คน่อมฮผนุงแลผว เตพอนหมน่ผู้โยธคำ
เจผคำกป็ยอพลไป ฮอดเมพองมวีชผคำ
ไฟจผู้ดเขผคำ หจัวเมพองตพิดตน่อ ไปแลผว
ไฟผไหมผกผนุม กนุมเขผคำสน่ผู้ภคำย
คนทะลคำยเตผน ปบหนวีฟผคำวฟจั ง
สจัว
ถิ่ สจังถิ่ ไหผ เสวียงพพพื้นทจัว
ถิ่ เมพอง
ยคำบยคำบขน่คำฮผองโหน่เสวียงนจัน
ควจันไฟกลม มพดมจัวคนุงฟผคำ
คนตพถิ่นเตผน ปลบแลน่งลงเฮพอน
พคำยเตป็มแรง ถวีบไปมวีซผคำ
ลคำงพน่อง ปลบแลน่นฟผคำว ซพิถิ่นคลวีถิ่แปนตจัว กป็มวี
ลคำคนปลบ แลน่นนค คำแคมนคพื้ คำ
75
ผผผู้ปรคำยยนุคเขป็ญ
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ผผผู้ผน่คำนพพพื้น ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ กน่อน
แลผว
เจผคำกป็ ถพอพลแพนลน่องลงทคำงนคพื้ คำ
เลยเลน่คำเถพิง ด ลผว
บคำศจักดพิแ เหป็นเมพองสผู้ญปลน่คำว
ไฟไหมผลคำม ลบเสวีพื้ยวสน่ผู้เรพอน แทผแลผว
เจผคำกป็ พจักจอดยจังพื้ ทจันทวีถิ่แคมของ
เขคำกป็ เอคำกจันแปลง บน่อนพระองคพเปป็ นเจผคำ
เขคำกป็ ปลผู้กศคำลกวผคำง หอบจันหลจังใหญน่
ถวคำยแกน่ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ องคพลพื้คำค เลพิศคน แทผแลผว
เจผคำจถึง จคคำบน่คำวแกผว ไปเทวีย
ถิ่ วหคำคน
ครจังพื้ หคำก เหป็นตจัวเขคำ บอกมคำอยน่คำชผคำ
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
เขคำกป็ หยคำยกจันไป จอบมองทคำงถน่คำ
กป็จถึง จจับเอคำไดผ ขน่คำปน่ คำคนเดวียว
เอคำมคำถวคำย แกน่พระองคพเปป็ นเจผคำ
เจผคำกป็ ตรจัสถคำมขน่คำ เปป็ นควคำมอจันมน่วน
มถึงกผู้ อยน่ผู้หมน่ผู้นวีพื้ ยจังรผผู้เหตนุกคำรณพ บน่เด
มถึงจง ผคำยคคคำควรอยน่คำเอคำคคคำตผคำน
ขน่คำกป็ทผู้ลตคำมเหตนุ อจันมวีทนุกสพิถิ่ง
หคำกแมน่น เจผคำเกป็ดโงผง พคำขน่คำจผู้ดเมพอง เจผคำเฮย
มจันกป็ ไปอยน่ผู้ลวีพื้ ตนยอดปลคำยภผู้ ทวีถิ่พน
ผผู้
ยจังแตน่ เมวียสคำมคน อยน่ผู้ดอมจรพิงแทผ
78
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำจเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
พระกป็ แจผงเหตนุแลผว ดคำหผคำงแตน่งพล
เจผคำกป็จคคำใหผขน่คำ พคำอวนไปกน่อน
คจันวน่คำฮอดทวีถิ่ มจันอยน่ผู้แลผว ระวจังอผอมสน่ผู้ภคำย
กป็บน่ มวีทคำงขถึพื้น หคำมจันสจักแหน่ง
คจันวน่คำ หยจับเขผคำใกลผ มจันนจั น
พื้ เลน่คำยพิง
นจั น
พื้ แลผว
พระกป็ จคคำหมอใหผ กระทคคำกลศคำสตรพเพท
กลพิพื้งกลน่อมใหผ มจันนจั น
พื้ อยคำกนอน แทผแลผว
มจันกป็อจัดนอน แทผหลคำยวจันหลน่คำ
เลยเลน่คำ หลจับผอกพผน มพิฮผผู้เมพถิ่อตน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ พลหคำญเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
กป็จถึง เกคำะกน่คำยไมผ แปลงหผคำงคคำดสะเพคำ
กป็จถึง เถพิงสถคำนถคพื้คำ ปลคำยภผู้มจันอยน่ผู้ ภคำยพผผู้น
จจับผผู้กไดผ เอคำแลผวหยน่อนลง
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ องคพอคำจเลยถคำม
มถึงนวีพื้ เปป็ นชวีสมณพ เบวียดเบวียนเมพองบผคำน
แตน่กน่อนกวีพื้ เปป็ นเหตนุฉจันใด
มถึงจถึง ทคคำเวร ลน่วงครองธรรมเจผคำ
แตน่นจัน
พื้ อผคำยเกป็ดโงผง มหคำเถรอนุบคำทวพ
มจันกป็ บอกเกตนุเคผคำ ถวคำยแจผงแกน่พระองคพ
เดพิมกน่อนกวีพื้ ขผคำนผ อยอยน่ผู้กพินดวี พระเฮย
มจันหคำกเปป็ นเหตนุดอม พระยคำพรหม บอกจคคำจรพิงแทผ
79
เขคำใหผแปลง สะแนนหลจังตผู้ม
เอคำใสน่ อผคำยเกป็ดโงผง หคำมเขผคำฮอดเถพิง
ตนพระยคำเขผคำ ด จับบน่คำว
เมพองบคำศจักดพิก
ยกยผคำงยผคำยไปพรผอมพรคถิ่คำมวล หจัน
พื้ แลผว
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนลจัดเลน่ง
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง กรนุงแกผวจอดเซคำ
แลผวจถึง คนุมกจันเขผคำ ไปทผู้ลซผองพระเนตร
เลน่คำเหตนุขผอ ถวคำยเจผคำสน่ผู้อจัน
ปผู้นบคคำเหนป็จ
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ กรนุงศรวีไขพระโอษฐพ
อจันวน่คำ สองเหลน่คำนวีพื้ ควรเลวีพื้ยงสนุคน เทวีถิ่ยงแลผว
ทวน่คำ ถิ่ แทผ เจผคำแหน่งเมพองบคำศจักดพิ ด จรพิงแลผว
ยจังชจัว
แตน่วน่คำ เศพิกกคคำเดวียว จถึงหนวี เมพองบผคำน
ทวน่คำ พระยคำพรหมนวีพื้ คนุณมจันมวีมคำก จรพิงแลผว
พน่อกป็ สมซพถิ่อแทผ เสมอดผคำนดจังใจ เทวีถิ่ยงแลผว
ทวน่คำ อผคำยสคำนวีพื้ พคำลครองนจั กบวช เสวียนจั น
พื้
ใหผซนุบเลวีพื้ยง ไวผซน่คำงกรรม หจัน
พื้ เทอญ
มจันนจั น
พื้ คนบคำปแทผ พนุทโธปพิ ตนุฆคำต จรพิงแลผว
ใผบน่ ควรผผู้กฆน่คำ ตวีแทผบคำพเวร ทน่คำนเฮอ
ใหผมจัน อยน่ท
ผู้ วีถิ่พวีพื้ ตคำมชคำตพิกรรมมจัน
หจัน
พื้ เทอญ
กคำรเมพองมวี บน่ควรเอคำใชผ
82
ผผผู้ผพิดหวจัง
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิงผผผู้ผพิดหวจัง
พระยคำพรหมเจผคำ ตรพิปองหลคำยวคำดกน่อนแลผว
มจันกป็ ผพิยกฟผอง หลคำยขผอขคำบทผู้ล
สมสคำนเฝผคำ ฝน่ คำละอองพระบคำท
บจัดนวีพื้ ควรทวีถิ่ จดเลขไวผ เสวียแทผสน่ผู้เมพอง เจผคำเฮย
เจวียมแตน่ เววียงจจันทนพ เจผคำ กพินเมพองหมดขอบ
มจันจจัก กลจับตน่คำวมผคำง เฮคำแทผบส
น่ ง หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรงพระทจัยคถึดฮคถิ่คำ
คพอแมน่นแทผ นจัน
พื้ ชอบกล ทน่คำนเฮย
แลผวจถึง ทจันมคำพรผอม เสนคำทจังพื้ สวีถิ่
เจผคำกป็ ปลงอคำชญพใหผ เขคำแจผงสน่ผู้คน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เสนคำเจผคำ กรนุงศรวีตกแตน่ง
รจับสจังถิ่ ขนุนหมพถิ่นเจผคำ คนซน่นเซพถิ่อใจ
ซพถิ่อวน่คำ หมพถิ่นภจักดวีแทผ ปจั ญญคำไวถผวนถวีถิ่
พพิทจักษพนจัน
พื้ เขคำเจผคำเกพิถิ่งกจัน แทผแลผว
เจผคำกป็ ปลงประทคำนใหผ รคำงวจัลครบเครพถิ่อง
มถึงจง ไปขน่มใหผ เขคำนจั น
พื้ อน่อนยอม เทวียวเทอญ
ตจังพื้ แตน่เมพอง กคำฬสพินธพขพื้ น
ถึ เถพิงละคอนเหมรคำษฐพ
บจังมนุกพรผอม เถพิงเทน่คำเขตอนุบล
เมพองหมน่ผู้นจัน
พื้ เสมอสพิถิ่งฉจันเดวียว หจัน
พื้ ทน่อน
เวผนแตน่ เมพองเววียงจจันทนพ อยน่คำกลจัวมจันทน่อน
ใหผมถึง จดเอคำไวผ ยจังชพถิ่อหญพิงชคำย
84
แขนลคำยสจัก ใสน่สอ
พ สมเขผคำ
จถึงยพินยอมยน่คำน บน่บจังเกพิดทคคำเศพิก
แมผวน่คำ เขคำคนเฮป็ด กป็บน่กลจัวเกรงแลผว
แตน่นจัน
พื้ กองสจักเจผคำ ดคำพลยผคำยออก
มคำฮอด ครรคำชแลผว เซคำหจัน
พื้ อยน่ผู้นคำน
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บนุญจจันทรพเจผคำ เสวยเมพถิ่องครรคำช
ครรคำชเจผคำ
เจผคำกป็ ลดชจัว
ถิ่ เมวีพื้ยน ขจันธพมผคำงมพิถิ่งมรณพ หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ เมพอคอบแจผง ทผู้ลขมน่อมของหลวง
เจผคำกป็ ปลงของมคำ แจกทคำนหคำเจผคำ
หลวงกป็ รวีบสจังถิ่ ใหผ ขผคำมหคำดคนใน
ใหผสผู้ เอคำพรยยคำพรหมนจั ถิ่งแทนเมพองถน่อน
เขคำกป็ รจับอคำชญพแลผว กผมขคำบลคำลง
กจับทจังพื้ วพระยคำพรหม พรคถิ่คำมคำมวญพรผอม
คน่อมวน่คำ มคำฮอดแลผว ตกแตน่งกพินทคำน
พอประมคำณเลย จนุดพระกรสผู้ญเสวีพื้ยง
เขคำกป็ อนุปภพิเษกเจผคำ พระยคำพรหมทรงนจั งพื้
อจันวน่คำ ครรคำชนวีพื้ ของเจผคำผผผู้เดวียว แทผแลผว
บรพิวรณพแลผว เขคำเลขลคำเลพิก
คพนสน่ผู้หผอง กรนุงแกผวสน่ผู้นคำย หจัน
พื้ แลผว
ยผคำแตน่ กองสจักเจผคำ คอยฟจั งสคำเหตนุ
ครจัว
พื้ วน่คำพระยคำพรหม หคำกมวีอคำชญพใหผ เขคำแลผวจถึงไป หจัน
พื้ แลผว
85
สคำมจัคควีเภท
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง พระยคำพรหมเจผคำ เสวยเมพองครรคำช
กน่อนแลผว
สองขวบเขผคำ ปวี แทผเทวีย
ถิ่ งจรพิง
มจันกป็ ยจังคถึดขผอง บน่ไดผนจัถิ่งบคำศจักดพิ ด
มจันกป็ ปองทคคำเวร มน่นุนวคำยเมพองบผคำน
มจันกป็ ตพิยกยผคำย ออกจคำกเมพองตน
มจันกป็ แปลงกลตจัวะ สน่นุเมพองจรพิงแทผ
ขผคำจจัก ไปกน่อสรผคำง บผคำนดน่คำนเมพองปจั จจพิม กน่อน
แลผว
เหตนุวน่คำ เปป็ นหนทคำง แหน่งเขมรเทวียวใกลผ
มจันกป็ ปจั ดมคำพรผอม หจัวเมพองทจังพื้ สวีถิ่
มจันกป็ ตจังพื้ หนน่วยคน่คำย จคคำใกลผเขตพระไกร หจัน
พื้ แลผว
สคำมหนน่วยลผวน ไมผแกน่นทจังพื้ มวญ
ฝผู้งชคำวลคำว ปน่ วยฮคำมตคำยยผอน
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันเขมรดน่คำน
สองพวีถิ่นผอง ใจเลวีพื้ยวแกน่กจัน
อจันวน่คำ ทผคำวกพิถิ่งหลผคำเกพิดฮน่วมอนุทร แทผแลผว
ภคำยลนุนเลย เกพิดเปป็ นใจเลวีพื้ยว
บคำกป็ ปคำงฆน่คำอผคำยหมคำยทวีถิ่แทนเมพอง
บคำกป็ เปป็ นพระยคำพรหม เซพิถิ่งกลหลคำยขผอ
บคำกป็ ซจับซพิบเวผคำ จคำตน่อพระยคำพรหม
ขผคำจจัก ขอคนดอม ซน่วยมพอเผพอขผอย
87
เอคำบน่คำวแกผว ตนไดผดน่วนหนวี
เจผคำจถึง ไปเถพิงหผอง เมพองชพถิ่อนคำงลอง
เจผคำกป็ ขออคำศจัย เพพิถิ่งตอมเมพองนจั น
พื้
อจันวน่คำ ภผู้ขจันธพนจัน
พื้ อระธคำรเขคำะขอด เสวียแลผว
คนและชผคำง เขคำนจั น
พื้ กวคำดเอคำ เสวีพื้ยงแลผว
เขคำกป็ เอคำถวคำยใหผ พระยคำพรหมปจั ดขอด
สคำมหนน่วยคน่คำย เตป็มแทผดงจัถิ่ เดวียว
มจันกป็ จคคำลคำวใหผ สคำนพวงฟจั นแหยน่ง
ใหผคน่ผู้ชผคำง พระไกรนจั น
พื้ สน่ผู้ตจัว หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ สมเสพชผผู้ สคำวหมน่ผู้ไทยครจัว
เหมพอนดจัง เดวียรฉคำนสจัตวพ บน่กลจัวสจังแทผ
มจันกป็ ทคคำลบเลวีย
พื้ วหลคำยสพิถิ่งนคำนคำ
ผพิเอคำ เขคำคนตคำยขน่มเหงจรพิงแทผ
หญพิงใด นมยคำนนจั น
พื้ จคคำเสวียพอบคำท
หญพิงใด นมเคน่งนจั น
พื้ เสวียแทผหผคำสลถึง หจัน
พื้ แลผว
ยคำมเมพถิ่อ กคำรเมพองฮผอน ลผู้กอน่อนบน่ทจันกพิน
มจันจจัก เนพิถิ่นนคำนเสวีย หน่คำงกคำรภคำยหนผ คำ
อจันนวีพื้ จคำแตน่นผอย หวนเหตนุพองคำม เจผคำเฮย
ครจัน
พื้ วน่คำ จคำไปเหมพิด หนน่ คำยสะอคำงบน่ควรเวผคำ
พอเมพถิ่อ เหมพิดเขตแลผว มผมแหน่งฤดผู้ฝน
ฝผู้งหมน่ผู้ นคำยกองสจัก ออกมคำหลคถิ่คำซคพื้คำ
เขคำกป็ ไปอยน่ผู้ตงจัพื้ ทจันทวีถิ่กคำฬสพินธพนุ
จจัดหจัวเมพองเรน่งมคำโฮมหจัน
พื้
90
แตน่นจัน
พื้ เลยเลน่คำ ขคคำเขพอกผอน อนุบคำทวพหลคำยประกคำร
เสนคำเขคำ แหกเมพองหนวี เจผคำ
เขคำกป็ หมคำยเพพิถิ่งเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เขคำกป็ ขนครจัวมคำ เพพิถิ่งบนุญจอมเจผคำ
ซพถิ่อวน่คำพระยคำ สมพมพิตรเจผคำ แหกจคำกกคำฬสพินธพนุ
เลวียนกพินเมพอง เอกโทนจรพิงแทผ
เจผคำกป็ มคำอยน่ผู้สรผคำง แทนทวีถิ่หนองหคำน
ชพถิ่อวน่คำ เมพองสกลนคร แผน่นดพินพระธคำตนุใหญน่
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ แปลงตรคำไปหลอก
ตจัวะยจัวะใหผ เมพองบผคำนหลน่มหลวง แทผแลผว
มจันกป็ ขอดอมเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมบคำศจักดพิ ด
ขผคำจจัก เอคำกคคำลจัง ลน่วงมคำทคำงนวีพื้
ขผอยจจัก ไปตวีขน่คำ คนดงบน่ออก ใผ
นจั น
พื้
เอคำเมพอถวคำยแกน่ ทผู้ลขมน่อมเจผคำ เปป็ นขผคำไซผสอย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ เสวยรคำชยพบคำศจักดพิ ด
เจผคำกป็ ขพนคคคำแขป็ง กลน่คำวโกรธคำกลผคำ
อจันแตน่ ในเขตนวีพื้ ตจังพื้ แตน่เดวียวกผู้ แทผแลผว
ใผหคำกยจัง ขน่มขจัดวน่คำจรพิงแทผ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมซคพื้คำ ใซผคอบสองทวี
เปป็ นฉจันใด กป็บน่ฟจังคคคำแลผว
ขผคำกป็ บนบอกใหผ ฮผผู้เหตนุสจัญญคำ สนน่ อยนจั น
พื้
อยน่คำไดผ ขพนคคคำเคป็ม ขน่มกจันฉจันนจั น
พื้
91
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ องคพอคำชญพบคำศจักดพิ ด
เจผคำกป็ โกรธคำขม ปคำนไฟสนุมเอผคำ
เจผคำกป็ จจับบน่คำวแกผว มคำฮวีบโดยพลจัน
ลงเฮพอพคำย ถวีบเมพอทผู้ลเจผคำ
เลยเลน่งเทน่คำ เถพิงทวีถิ่เววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ ทผู้ลกรถวคำย สน่ผู้อจันดวีฮผคำย
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำไทผ บพิดคำตนพน่อ
เจผคำกป็ ใจโกรธกลผคำ หยคำยขผอแตน่หลจัง
อจันแตน่ ไทยสคถิ่คำนวีพื้ สจังเลน่คำทคคำเวร ดจังนวีพื้
กผู้สพิ นค คำไปตวี มน่นุนวคำยปคำงนวีพื้
คน่อมวน่คำ เจผคำฮอดแลผว ผวีหน่คำมผู้นมคำ
คนทจังพื้ หลคำย เหลน่คำตคำยเหลพอลผน
เจผคำกป็ ยจังพื้ อยน่ผู้หน
จัพื้ ซคำมสวน่คำงโพยภจัย
พอประมคำณเลย สวน่คำงหคำยเสวียเสวีย
พื้ ง
แอกทวีถิ่ตผองปลด
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
พระกป็ มวีโองกคำร ใสน่หผู้ตงเสวีพื้ยง
คจันวน่คำเจผคำหคำก เมพอฮอดแลผว จจัดเรน่งโยธคำ
เทวียวเทอญ
แลผวจง ไปขนจั น
พื้ เตป็ง ทวีถิ่มผู้ลหจัวซผคำย
เฮคำพระองคพนวีพื้ สวีไปเตป็งครรคำช
แขป็งขน่มไวผ ตจันหนผ คำปวี กขวคำ หจัน
พื้ แลผว
92
ขผคำมโคกกวผคำง คนพิงโอผอน่คำวหลจัง
เดพอนสคำมเตผคำ ยผู้งแวงหคำคน่ผู้
หอมดอกไมผ ยพินสะบจัน
พื้ เหนพถิ่ อยมะโน
โอนอบจัดนวีพื้ มคำไกลหผองโสโกยพินโศก เฮป็วแลผว
เควียดทน่อ ไทยขวีฮ
พื้ ผคำย ทคคำสมแกน่ใจ ดจังนวีพื้
กผู้ซพิ ทคคำมน่นุนมผคำง เมพองแหน่งมจันเสวีย บน่อยน่คำแลผว
เอคำครจัวมจัน กวคำดมคำเปป็ นขผอย
กผู้ซพิ ทคคำใหผแลผว สมดจังคคคำคถึด
สจังเหลน่คำมคำ ปองทคคำเวร สผู้บวีเรวียงเลพพื้อย
พลอยเลน่คำ วอยๆ ยผคำย เซพิงซคคำซคพื้คำยน่คำง ไปแลผว
เถพิงทวีถิ่ ครคำวจอดแลผว เฮวียงฮผคำนสคถิ่คำรคำญ
ฝผู้งบน่คำวแกผว ตจังพื้ ตผู้นแปลงเววียง
ลคำงผน่อง หคำอคำหคำร ใสน่ภคำเสวยเจผคำ
ลคำงผน่อง เอคำซผคำงมผคำ ลงอคำบสรงซล
บรพิวรณพเลย คคถิ่คำลงแลคลผอย
เขคำเสพเจผคำ เสวยลงแลผวอยน่คำ
มจัวมพดไมผ วจันเขผคำสน่ผู้เขคำ
เขคำกป็ เอคำกจันตจังพื้ รจักษคำยคำมปจั นเปลวีถิ่ยน
หยคำยดน่คำนไวผ ระวจังอผอมสนุภคำย
พระบคำทเจผคำ วจันเขผคำขอบเขคำ
เจผคำเสวยงคำยแลผว เตพอนพลประดจับเครพถิ่อง
เหมพิดถผวนแลผว ยน่คำงยผคำยเควีถิ่ยนไป หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ คคคำซน่คำเทน่คำ เหมพิดขอบลคำวไทย
94
เสรป็จครรคำช
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ดจัน
พื้ ดน่นุงโดยเสดป็จ
หลคำยวจันคพน เควีถิ่ยนครคำวเมพอหนผ คำ
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง ครรคำชสวีมคำ
ทจังพื้ เมพองหละ ออกมคำเปป็ นเจผคำ
ปจั วนคำงพรผอม ถวคำยพระองคพทนุกสพิถิ่ง
ขอใหผ พระโผดเลวีพื้ยง เปป็ นขผคำสน่วยตวีน
แดน่ทน่อน
ครจัน
พื้ วน่คำ องคพประทคำนใหผ ฉจันใดตรจัสพระโอษฐพ มคำ
เทอญ
ฉจันเฝผคำ ทผู้ลขมน่อมแกผว ขอแจผงรคำชทคำน เทวีถิ่ยง
แลผว
จจักวน่คำ เอคำครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ ฮผผู้วน่คำอยน่ผู้ ดวีนจัน
พื้
95
ครจัน
พื้ วน่คำ พระโผดใหผ ใดแทผฮอ
น่ มโดย หจัน
พื้ แลผว
อจันวน่คำ พระยคำพรหมเจผคำ หนวี เมพองควผคำงอยน่ผู้ ฉจันนจั น
พื้
มจันบน่ ฮผผู้เหตนุกพื้คำค สจังแทผทน่อใย พระเฮย
เกรงบคำด มจันฮผผู้แลผว กลจับตน่คำวคพนมคำ ดจังนจั น
พื้
กป็บน่ มวีฝวีมพอ ดพพื้อซนมจันไดผ
เพพถิ่อวน่คำ จจักถคำงขถึพื้น เววียงจจันทนพ ใหผมจันสวน่คำง
เสวียนจั น
พื้
เหลพอแตน่ กคำรเฮน่งรผอน หลคำยขผอบน่วคำย พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ องคพกษจัตรพิยพเจผคำ ปลงประทคำนครบเครพถิ่อง
ปพ นและงผคำววคำงใหผสนุอจัน แทผแลผว
พระกป็ มวีอคำจใหผ กนุมออกยจังครจัว
สผู้จถึง เมพอเววียงจจันทนพ อยน่คำเนพิถิ่ นนคำนแทผ
เจผคำกป็ จจัดเลน่งฟผคำว ขนออกยจังครจัว
เขคำกป็ โดยคคคำพระแลน่นเมพอทจังพื้ ฟผคำว
อนุกขลนุกเอผคำ เตป็มเมพอซวีสว
จัถิ่
ครรคำชกวผคำง เสวียงไหผทว
จั ถิ่ เมพอง หจัน
พื้ แลผว
เขมรไทยพรผอม จวีนมอญฟผคำวฟจั ถิ่ ง
เขคำกป็ ซนุกเซพถิ่องไวผ ของนจั น
พื้ สนุอจัน
ลคำงผน่อง ถพิพื้มใสน่นพื้ค คำ จมอยน่ผู้ในสระ กป็มวี
ลคำงผน่อง ฝจั งในดพิน จพิถิ่มเฮพอนแคมคผนุม
เขคำกป็ หละหลจังถิ่ ยผคำย ขนออกยจังครจัว
เอคำเกววียนขน ออกมคำปคำนนคพื้ คำ
สมณพสจังฆพเจผคำ ซวีพรคำหมณพทนุกขเวทนพ
96
ปละวคำดผผคำ นค คำเจผคำแตกครจัว
ยคำบๆ แสผ หญพิงเจวีถิ่ยซคำยจน่อง
เขคำกป็ ไปกองกจัน ทวีถิ่แคมมผู้ลเดผง
แตน่นจัน
พื้ ทหคำรเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
ประดจับแตน่งตจังพื้ เววียงแกผวกน่อสผู้ง
กจับทจังพื้ หอบจันเจผคำ ถวคำยพระองคพสถพิตยพยอด
ครบเครพถิ่องลผวน เลยแลผวสคถิ่คำบวรณพ
เจผคำกป็ เนคำสถพิตยพหผอง หอบจันดผู้อคำจ
เสนเนศลผน ระวจังอผอมแหน่แหน
ทวีพื้งสวีถิ่ดผคำน หจัวพระยคำทจังพื้ สวีถิ่
หยคำยหนน่วยคน่คำย เววียงอผอมสน่ผู้ภคำย
พระยคำไกรอคำสคำ
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันรผผู้เหตนุ
เจผคำกป็ พคำบน่คำวแกผว มคำแทผบน่นคำน
มคำเหป็นเจผคำ เหนพอหจัวยจังพื้ ขมน่อม
ถวคำยเหตนุแจผง หลคำยขผอมแตน่หลจัง
ขผอยนผ อย ขอเอคำแทผ พระยคำพรหมบน่ใหผปลน่อย จรพิงแลผว
มจันรผผู้ ปนุนแปน่ มผคำง เมพองบผคำนสน่ผู้ภคำย แทผแลผว
ทวน่คำ ยจังยคำกแทผ มคำแตน่ตวีนมพอ พระเฮย
เหตนุวน่คำ โตนเมพองหนวี บน่ทจันดคำหผคำง
อจันวน่คำ พระยคำพรหมนวีพื้ ทคคำเวรหลคำยเทพถิ่อ เลพิงแลผว
97
อนุบคำยพระยคำพรหม
แตน่นจัน
พื้ พระยคำพรหมเจผคำ จจักเตพอนทนุกหมน่ผู้
สผู้อยน่คำซผคำ ตวีมผคำเรน่งไป เทวียวเทอญ
จจัดเตรวียมไวผ ฝผู้งหมน่ผู้กคคำลจัง
ทจังพื้ หญพิงซคำย ซน่วยกจันอยน่คำคผคำง
ประดจับแตน่งหผคำง ฝผู้งหอกทจังพื้ ปพ น
อยน่คำละไป สน่ผู้คนจรพิงแทผ
อยน่คำไดผ ผคำยผพิวฟผง ไปแกน่คนใด หจัน
พื้
เทอญ
ครจัน
พื้ วน่คำเขคำหคำก มวีคคคำถคำม บอกไปคคคำเลวีพื้ยว
ฝผู้งขผคำ จจัดครจัวไวผ ทนุกหมน่ผู้สคคำมะโน
สคคำมะโนครจัวยคำตร เมพองเววียงจจันทนพ เฮวียฮคำยบน่มฮ
วี ผผู้
เขคำกป็ ขวีถิ่มคำแลผว ตวีแลน่นไปมคำ
ทคำงลคำวเหป็น เซพถิ่อใจจรพิงแทผ
เขคำกป็ เอคำเกววียนตจังพื้ เปป็ นเววียงเกคำะกน่คำย
หยคำยหยคำดอผอม คนเขผคำอยน่ผู้กลคำง
ทนุกหมน่ผู้พรผอม ไทยแหน่งซคำวครจัว
เขคำกป็ เปป็ นใจเดวียว ดจังถิ่ กจันตงเสวีพื้ยน
เขคำกป็ เตรวียมตรคำไวผ ไทยครจัวทนุกหมน่ผู้
เมพอน่ใดเขคำหคำก จจัดเรน่งยผคำย ยอขถึพื้นตน่คำวคพน หจัน
พื้
เทอญ
อจันนวีพื้ หคำแมน่น ควคำมคถึดเจผคำ พระยคำพรหมตนอคำจ
จรพิงแลผว
100
กวคำดเสวีพื้ยนแผน่นดพิน
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ขจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ เตพอนโยธคำ สนุนคำยจรพิงแจผง
สผู้จถึง ไปกวคำกพรผอม บผคำนนอกคคำเม
จจัดครจัวไป เรน่งเรป็วอยน่คำซผคำ
เมพองแปะพรผอม ไทยขน่คำหมน่ผู้ลคำว
ฝผู้งบผคำนนผ อย อยน่ข
ผู้ อกเมพองแคม กป็ดวี
จจัดขนไป สน่ผู้คนอยน่คำคผคำง
ปจั ดกวคำดเขผคำ เววียงจจันทนพ เขคำะขอด
ตจังพื้ แตน่ ดงฟคำกนวีพื้ อยน่คำไวผผผผู้ใด หจัน
พื้ เทอญ
แตน่นจัน
พื้ เลยแตกมผคำง เหมพิดขอบลคำวไทย
ขนครจัวมคำ สน่ผู้พระองคพเปป็ นเจผคำ
ทวน่คำยจัง ขจัดแขป็งแทผ พระยคำนครเสวียมรคำบ จรพิงแลผว
เจผคำกป็ ฟจั นมอดเมวีพื้ยน เสวียแทผชวีพชวีวจัง หจัน
พื้ แลผว
เหป็นแตน่ ครจัวมคำกลผน เตป็มแผน่นธรณวี
ทจังพื้ ลคำวไทย หมน่ผู้ญวนมวีพรผอม
ตจังพื้ แตน่ ดงฟคำกนจั น
พื้ ขงเขตสระบนุรวี
เขคำกป็ ยพินดวีคอม เซพิถิ่งบนุญจอมเจผคำ
บจัดนวีพื้ เฮคำจจักไดผ คพนเมพองสรผคำง เมพองหลจังของเกน่คำ
เฮคำแลผว
เปป็ นขผคำเจผคำ เฮคำแทผแตน่หลจัง เจผคำเฮย
101
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ฟจั งคคคำเขคำลน่คำย
กป็บน่ ฮผผู้เหตนุเลวีพื้ยว เขคำแทผทอ
น่ ใย หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
เจผคำกป็ ถพอพลแพนหลจังถิ่ มคำปคำนนคพื้ คำ
เมพองละครพรผอมตคำมองคพเสดป็จดน่วน
เปป็ นองคพเตป็ง เขผคำเหยวียบกคำสพินธพนุ หจัน
พื้ แลผว
กคพื้คำปวี กซผคำย เจผคำแหน่งจคคำปคำ
ทจังพื้ หจัวเมพองสน่ผู้พระยคำมวญพรผอม
เจผคำกป็ ยกทจัพซผคำย เขป็นเขพถิ่อนขนจั นพล
เรป็วพลจันไปบน่นคำนกคำรฮผอน
กป็จถึง ไปจอดยจังพื้ สผมปน่ อยแคมมผู้ล
หจัวเมพองปจั ด ขอดไปโฮมหจัน
พื้
เววียงกป็ตงจัพื้ ระวจังแวดพลแพน
หยคำยโยธคำ อยน่ผู้ตผนทจัพหจัน
พื้
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ตนอคำจองคพกษจัตรพิยพ
ยอพลหลวง ดน่วนไปมพิชผคำ
ใยๆ ผน่คำย กลคำยเขตอรจัญญคำ
โยธคำไหล หลจังถิ่ ตคำมพระองคพเจผคำ
พลหลวงเขผคำ ควีรวีบดมพด
เหมพอดจัง เหมพอยหมอกลผนุม ปลคำยไมผบน่วคำย แทผแลผว
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนรจัดเรน่ง
กป็จถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองแทผทวีถิ่กระสจันตพ
แตน่นจัน
พื้ ขคำวเมพองฟผคำว ปลผู้กศคำลกวผคำนจอด
103
มจัวมพอเศรผคำ แลงแลผวคคถิ่คำจวน
พระบคำทเจผคำ เตพอนบน่คำวโยธคำ
สผู้จถึง แวนพลจันไป แวดเววียงอยน่คำซผคำ
กจับทจังพื้ กองสจักพรผอม กนุมเอคำอยน่คำใหผปลน่อย
แลผวจถึง ฟจั นมอดเมวีพื้ยน เสวียเสวีย
พื้ งสน่ผู้นคำย
หจัน
พื้ เทอญ
แลผวจถึง ปจั ดครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ เขคำะขอด
อยน่คำใหผคผคำง ใผแทผทอ
น่ ใย
แตน่นจัน
พื้ พลหลวงเจผคำ ดคำดวีตกแตน่ง
ไปแวดลผอม เมพองแทผสน่ผู้ภคำย
แลผวเลน่คำ เลยโหน่ฮผอง ยพิงปพ นเสวียงสนจั ถิ่น
คนแตกฟผง เสวียงไหผทว
จัถิ่ เมพอง
เลยเลน่คำ อนุกขลนุกกลจัว
พื้ ทจังพื้ เมพองเพพอนฟจั ถิ่ ง
ฮผองฮคถิ่คำไหผ เสวียงโอผโอดครคำง
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ โตนโฮงกจันทจังถิ่
เขคำกป็ จจับผผู้กไดผ เอคำเสวีพื้ยงขน่คำหลอ แทผแลผว
เขคำกป็ ฟจั นแทงมผคำง โฮงเฮพอนทะลคำยแปน่ เสวียนจั น
พื้
เขคำฮบฮพพื้อ ไหวผลผู้กทจังพื้ เมวีย
เขคำกป็วอน เอคำแทผสพิถิ่งของ
กลคำงคพนพลจัด พรคำกกจันโตนเตผน
ฝผู้งหมน่ผู้ สคำวสคถิ่คำนผ อยนมตน่นุมเตป็มงคำม
โทรเรพลจัด พรคำกกจันไกลขผคำง
แลผวเลน่คำ ซจัดๆ ไหผ เอพิพื้นเฮวียกงมหคำ
106
กป็บน่ เหป็นสคำยคอทวีถิ่ใดจรพิงแทผ
เหป็นแตน่ เศพิกสวนเตผน เตป็มทวีถิ่กลคำงเมพอง
บน่อคำจ หนวีทคำงไกล หมน่ผู้คนระวจังแวด
แตน่นจัน
พื้ เตป็มเมพองเอผคำ กลคำงคพนเทน่คำฮน่นุง
วจันหนผ คำเซผคำ มคำแลผวเลพิกพล
เขคำกป็ ฟจั นมอดเมวีพื้ยน พระยคำเมพองหจัวเสวียบ เสวียนจั น
พื้
กจับทจังพื้ ฝผู้งสคถิ่คำเซพพื้อ เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ กจัน แทผแลผว
ทวน่คำ ยจังปลน่อยแทผ เสวียแตน่คนเดวียว
เหตนุวน่คำ เอคำกลคำงคพน บน่ทจันจคคำหนผ คำ
แลผวจถึง ปจั ดครจัวขถึพื้น เววียงจจันทนพ เขคำะขอด
มวีทงจั พื้ เจวียงลมแขวน แตน่ภผู้แซงสรผอย
ขคำวเหลพองลผวน บนุบผคำบคำนซมซน่อ
ฝผู้งหมน่ผู้ แมงผน่ผู้เผพิพื้ง บพินเจพพื้อยเจพอดซม
ผน่อดผู้ ภคำยเทพิงพผผู้น ผคำแดงสนุดพระเนตร
คพอดจัง เหมพอยหมอกกลผนุม เขวียวกลจัว
พื้ กลน่อมกจัน
เยพพื้อนยคำกยผคำย ไปแหน่งโฮยแฮง
คนพิ งภคำยหลจัง แฮน่งสะออนใจเจผคำ
ลคำงผน่อง เจป็บปน่ วยไขผ แคลนทคำงหนจั กเหนพถิ่ อย
เซคำจอดยจังพื้ แคมหผวยแคน่ภผู้
เอคำฟดไมผ ตจังพื้ ตผู้บตองนอน
อจันนวีพื้ วน่คำบน่อนบจัน
พื้ ครจัวจคำกหนวี เมพอง
เขคำกป็ พคำกจันไป สนุวจันตคำมแทผ
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ เสดป็จจคำกกคำฬสพินธพนุ
107
คนุมกองสจัก ผผู้กไปตงเสวีพื้ยง
เจผคำกป็ ฟจั นเสวียเสวีพื้ยง ยจังแตน่นคำยเขคำ หจัน
พื้ แลผว
เหตนุวน่คำ มคำรดคำมจัน แมน่นไทยเววียงแทผ
มจันกป็ ถวคำยตจัวเฝผคำ บคำทคำหจัตถบคำท
เจผคำกป็ เลยซนุบเลวีย
พื้ ง มจันไวผบน่ตคำย หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ ไปอยน่ผู้ตงจัพื้ ทจัพทวีถิ่เมพองฮผอยเอป็ด
หจัวเมพองเขคำ วน่คำสพิเลป็กจรพิงแทผ
เขคำกป็ เดคำดคำหผคำง แขป็งพลขนจั นอยน่ผู้
จจัดไพรน่พรผอม มคำแทผแตน่งดคำ หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ จจัดครจัวปจั ดขอด
บน่ใหผคผคำง คคำแทผทวีถิ่ใด แทผแลผว
แมผนวน่คำ กคพื้คำปวี กซผคำย เจผคำแหน่งจคคำปคำศจักดพิ ด กป็ดวี
เจผคำกป็ตวีครจัว ไปเมพองมพิซผคำ
ตจังพื้ แตน่ ขจัวขอบนจั น
พื้ จจัดกวคำดเมพองมคำ เสวีพื้ยงแลผว
เขคำกป็ นองกจันไป ดจังทรคำยไหลแลผง
เหป็นแตน่ ครจัวคจังถิ่ เทน่คำ ไหลหลจังถิ่ เมพองเววียง
ทจังพื้ วจันคพน ดจังถิ่ เดวียวกจันแทผ
ทวน่คำ ยจังอยน่ผู้แทผ อนุบลเมพองเทศ จรพิงแลผว
ทน่คำนกป็ ขอยกยผคำย ลนุนแทผจถึงตคำม วน่คำหจัน
พื้
ตจังพื้ แตน่ เมพองหงนจั น
พื้ ปจั ดกวคำดไปหมด หจัน
พื้ แลผว
คจันวน่คำเมพองใด ยจังแขป็งขจัด ขคำดคอจรพิงแทผ
ฝผู้งสน่วยพรผอม ลคำวเดพิมเขมรนอก
ไทยเจจ๊กพรผอม จรพิงแทผกวคำดไป
108
แตน่นจัน
พื้ ควคำมซน่คำแทผ ลพอฮอดไทยครจัว
เขคำวน่คำ เมพองละครมคำ แตน่แกวปคำนนคพื้ คำ
ลพอวน่คำ แถวยคำกแทผ บน่ฮผผู้แหน่งควคำมคน วน่คำดคำย
ครจัน
พื้ วน่คำ เหป็นคนมคำ จวีกกพินปคำนเปผคำ
ฝผู้งหมน่ผู้ คนครจัวคผคำงกลคำงทคำง เจป็บปน่ วย
เขคำกป็ ปลบแลน่นเตผน หนวี ฟผคำวฟจั ถิ่ งเฟพ อน หจัน
พื้ แลผว
ฝผู้งหมน่ผู้ ซคำวครจัวฟผคำว ปละของปลบแลน่น
เพพถิ่อวน่คำยน่คำน แกวแทผสน
จัถิ่ สคำย
แมผวน่คำ หนทคำงเสผน เมพองละครใผบน่อคำจ กลคำย
แลผว
เขคำกป็ นค คำเสผนแทผ ทคำงเขผคำสน่ผู้เววียง ถผวนแลผว
แตน่นจัน
พื้ โยธคำเจผคำ เมพองละครเรป็วฮวีบ
หลคำยขวบมพพื้อ กคำรฮผอนบน่เซคำ
แลผวจถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองซพถิ่อฮผอยเอป็ด หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ เหป็นแกวหลคำย อน่อนโยมดอมเจผคำ
ครจัน
พื้ หคำก มวีแตน่ลคำวแทผ บน่อยอมมพอดผวยงน่คำย จรพิงแลผว
ถผคำวน่คำ ยจังบน่แพผ ยคำมนจั น
พื้ จถึงสพิโยม หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ ยอมโยมเจผคำ ถวคำยเมพองมวญมอบ
ขอใหผ พระโผดเลวีพื้ยง เปป็ นขผอยแผน่นดพิน แดน่ทน่อน
แตน่นจัน
พื้ เจผคำกป็ มวีอคำชญพใหผ ขนออกยจังครจัว
เมพอเววียงจจันทนพ อยน่คำนคำนเดวีจยวนวีพื้
แตน่วน่คำ ตจัวพระยคำนจัน
พื้ สวีไปดอมกป็ตคำมซน่คำง หจัน
พื้ ทน่อน
110
แมผจจัก อยน่ท
ผู้ วีถิ่นวีพื้ ตคำมแทผบน่ขพน
แทผแลผว
เรคำจจัก เอคำไปแทผ ตคำมตวีนเสดป็จดน่วน
ไปมวนเลน่น เสวียแลผวจถึงคพน หจัน
พื้ ทน่อน
แจผงอคำชญพแลผว โดยพระรคำชโองกคำร
ปลงประทคำนตรจัส สพิถิ่งใดโดยแทผ
เขคำแตน่หผคำง ดคำครจัวครบเครพถิ่อง
จจัดสน่งขถึพื้น เววียงแทผบน่นคำน
แตน่นจัน
พื้ เมพอสนุวรรณภผู้มพิเจผคำ รคำซคำฮผผู้เมพถิ่อ
เจผคำกป็ เอคำบน่คำวไดผ มคำแทผดน่วนพลจัน
มคำเฝผคำเจผคำ องคพอคำชญพตนกษจัตรพิยพ
ถวคำยเมพองมวญ สน่ผู้อจันตงเสวีพื้ยง
พระกป็ ซมซพถิ่นแทผ ตรจัสโผดกลอนดวี
ทน่คำนจถึง ไปดอมเฮคำ มน่วนไจตน่คำงเลน่น
ทวน่คำ ครจัวทน่คำนนจั น
พื้ ตคำมแตน่ใจเขคำ หจัน
พื้ ถน่อน
หลอนวน่คำ บนุญเฮคำมวี สพิทอ
น่ งเทวีถิ่ยวไกลแทผ
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ พระยคำเมพองทผู้ลบคำท
ขคำขผอย ขอแตน่งยผคำย ครจัวขถึพื้นสน่ผู้พระองคพ
เจผคำเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ยผคำยยกพลไป
ทจังพื้ หจัวเมพองสนุพระยคำไปพรผอม
เลยเลน่คำเถพิงเมพอง สนุวรรภผู้มพิแลผว เซคำพลหยนุดอยน่ผู้
จจัดแตน่งตจังพื้ เววียงคน่คำยสน่ผู้ภคำย
111
บรพิบวรณพแลผว หอบจันกวคำดจอด
พระกป็ เนคำอยน่ผู้ตงจั พื้ ทจัพหจัน
พื้ พคถิ่คำนคำน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เมพองละครเจผคำ ลคำพระองคพเลยพรคำก
ดจัน
พื้ ดน่นุงผน่คำย หลคำยมพพื้อถวีบครคำว
กป็จคคำ เถพิงแหน่งหผอง เมพองสวีมคำนครรคำช
เหป็นแตน่ ครจัวเยพถิ่องเตผคำ เตป็มแทผสนุภคำย
ฟจั งยพิน เสวียงเสพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
คพอดจังถิ่ อพินทรพพรหมยคำมพรคำกกลงสวรรคพฟผคำ
อรซอนกลจัว
พื้ กลมกจันพพิณพคำทยพ
เสวียงปวีถิ่ แกผว กลมกลจัว
พื้ กลน่อมลคร
พลแพนเจผคำ เฮวีถิ่ยนระวจังลคำวอยน่ผู้
หอกและงผคำว ยองเขผมเฮพถิ่อเฮพอง
กคำกคำดซผองหลคำยซน่อซนุมซจัน
หยคำยกจันปจั ก ปพิถิ่ นปคำยเมพอฟผคำ
เสนคำลผอม พจันถจันแถวถวีถิ่
คนชคำตพิซน
จัพื้ ถพองผคำวแหน่พระองคพ
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ เมพองละครฟผคำวฟจั ถิ่ ง
ลงจคำกซผคำง ดคำหผคำงแตน่งตจัว
แลผวเลน่คำ ไปเฝผคำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเหนพ อหจัว
ถวคำยกลอนสคำร ขคำบทผู้ลทรงแจผง
พระกป็ แจผงเหตนุแลผว ไขพระโอษฐพหนุมหจัว
พระกป็ ปลงประทคำนตรจัส โผดลงมวีซผคำ
อจันวน่คำยจัง เมพองละครนวีพื้ คนดวีผะพญคำมคำกจรพิงแลผว
112
ของเขคำเสวีย สนุอจันกคคำลจังฮพพื้อ
สคำวไทยพรผอม สคำวมอญเปป็ นหมน่ผู้
เขคำกป็ เหนป็บเตรวีถิ่ยวลผอน จคคำกจันสน่ผู้คน
เขคำกป็ ขนเอคำขผคำว ทจังพื้ เกลพอไปสน่ง ครจัวนจั น
พื้
ยคำบๆ แสผ ทจังพื้ มพพื้อบน่เซคำ หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ กลจับคพนมคำคอบ
พระองคพนจัน
พื้
ทวน่คำ ยจังไปน่ ไดผ มจันแทผเสวีถิ่ยงกจัน พระเฮย
มจันกป็ เอคำตนเขผคำ แซงหลวงลวีพื้อยน่ผู้ หจัน
พื้ แลผว
มจันกป็ ปละบน่คำวเสวีพื้ยง หนวี แทผแตน่ตจัว พระเฮย
ครจัน
พื้ วน่คำ เอคำไปนจั น
พื้ ยจังปองยคำกสนน่ อย พระเฮย
ครจัน
พื้ จจัก เอคำมอดเมวีพื้ยน บน่มพิชผคำวน่คำดคำย
เจผคำเฮย
พอแตน่ คพนคอบขผอ ถวคำยพระรคำชโองกคำร นวีถิ่ แลผว
พระหคำก ปลงประทคำนตรจัส สพิถิ่งใดขอแจผง
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ ไขอคำชญพมพินคำน
ทน่คำนจถึง เอคำทจังพื้ เปป็ น ผผู้กมคำจรพิงแทผ
เหตนุวน่คำ พระยคำพรหมนวีพื้ ของมจันมวีมคำก
เรป็วแลผว
เฮคำอยคำกเฆวีถิ่ยน ถคำมแทผสน่ผู้อจัน ทน่คำนเฮย
แตน่นจัน
พื้ พระยคำไกรเจผคำ ภผู้ขจันแจผคำงอคำชญพ
แลผวเลน่คำ ลคำเลพิกเจผคำ ไปแทผบน่นคำน
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนผกจอบ
114
แตน่นจัน
พื้ รคำซคำเจผคำ เมพองละครจจัดบน่คำว
ซผคำงสวีถิ่ฮอ
ผ ย ควคำญนจั น
พื้ สน่ผู้ตจัว
แลผวจถึง จจัดเจจ๊กใหผ เอคำครจัวมคำใสน่
เหมพิดถผวนแลผว เลยยผคำยออกไป
ยนุทธภผู้มพิทวีถิ่ทน่นุงมผู้ลเคป็ง (ทน่นุงสจัมรพิด)
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ตรพระรคำชเลงโย
พระกป็ มวีโองกคำร ใสน่หจัวคนใซผ
สผู้จถึง ไปจจัดใหผ ครจัวไทยรจัดเรน่ง ไปเทอญ
อยน่คำอยน่ผู้ชผคำ สพิฮคำมสรผคำงไฮนคำ ทน่คำนเฮย
เขคำกป็ โดยอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเลยไป
เถพิงครจัวไทย ทวีถิ่แคมมผู้ลเคป็ง
เขคำกป็ เกคำะเกววียนไวผ เปป็ นเววียงวจังอยน่ผู้
หลคำยหมน่ผู้แทผ พอดผคำมซจัว
ถิ่ ตคำ หจัน
พื้ แลผว
ภคำยในนจั น
พื้ ครจัวเขคำเตป็มอยน่ผู้
เหมพิดหมน่ผู้นจัน
พื้ เสมอเพวีพื้ยงดจังถิ่ เดวียว แทผแลผว
กป็จถึง จจัดเขคำใหผ เดคำดคำตกแตน่ง
เขคำกป็ ตพิลน่คำยแกผ เสวียแลผววน่คำบน่เหป็น แทผแลผว
ฝผู้งขผคำ ขอโจะยจังพื้ หลคำยวจันเสวียกน่อน ดอมถน่อน
เพพถิ่อวน่คำ จจักแตน่งหผคำง เกววียนลผอบนุบเพ เจผคำเฮย
ฝผู้งหมน่ผู้ขผคำว เปป็ นเสบวียงกป็เขพินขสด ไปนจั น
พื้
ครจัน
พื้ วน่คำ คจันวน่คำไดผยผคำย ไปแทผสพิบน่นคำน
ทน่คำนเฮย
117
แตน่นจัน
พื้ นคำยคนไซผ กลจับคพนมคำคอบ พระองคพ
นจั น
พื้
ถวคำยเหตนุแจผง ตคำมขผอสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
เถพิงเมพถิ่อ วจันลนุนแลผว จคคำไปจจัดอวีก
ไทยกป็ คถึดเควียดฮผคำย จคำกลผคำตอบคพน
แทผแลผว
สจังเลน่คำ มคำจจัดซคพื้คำ นวี ๆ หนคถิ่ คำๆ
พอแตน่ ขออยน่ย
ผู้ งจั พื้ ดคำหผคำงกป็บน่ทจัน ดจังนวีพื้
มวีทงจั พื้ คนผน่ผู้ฮผคำย จจับลผู้กบคำยเมวีย ขผคำนจั น
พื้
เขคำกป็ ฉวยเอคำของ ซน่อนตนตงเสวีพื้ยง
แตน่นจัน
พื้ นคำยบลคำวตผคำน คคคำแขป็งขจัดตอบ
ทน่คำนกป็ จคคำหนผ คำไดผ จรพิงแทผดจังฤคำ นจั น
พื้ เด
จจับนค คำใหผ สพิฟจันหจัวมนุดมอด เสวียนจั น
พื้
หลวงหคำก มวีอคำชญพแลผว ใผสพิลพื้คำค ลน่วงกลคำย นจั น
พื้ เด
แตน่นจัน
พื้ ไทยจคำตผคำน เปป็ นคคคำอจันตน่คำง
ขผคำจจัก บนบอกใหผ คนฮผคำยบน่นคำน เทวีถิ่ยง
แลผว
ไทยกป็ ฟจั นคอเมวีพื้ยน นคำยลคำวตคำยไขวน่
เขคำวน่คำมถึงหคำก เปป็ นผผผู้ฮผคำย จรพิงแทผบน่แมน่นไผ แทผแลผว
ไทยกป็ เลยมคำเฝผคำ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม
เขคำกป็ ตจัวะลน่คำยแกผ หลคำยขผอขคำบทผู้ล หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ พระบคำทเจผคำ เลยเลน่คำฟจั งคคคำ
สผู้จถึง สวีนคอเสวีย ลน่วงควคำมกผู้หผคำม
118
ถพอพลแพนหลจังถิ่ ไปบน่มวีซผคำ
แตน่นจัน
พื้ ซคำวครจัวเตผคำ เดคำดคำทนุกหมน่ผู้
เขคำกป็ ตกปวี กซผคำย ขวคำแทผสน่ผู้ภคำย
หญพิงซคำยพรผอม แจงกจันเปป็ นหมน่ผู้
ถพอคผอนปผง ปวี นนจั น
พื้ สน่ผู้คน
เขคำกป็ ตพถิ่นเตผนปลบ แลน่นวนสนสน่วน
มพอถพอปพ น หอกทวนทจังพื้ งผคำว
ตจังพื้ แตน่ แคมมผู้ลเคป็ง เถพิงดน่คำนครครบ
เขคำกป็ เปป็ นใจเดวียว สนุคนจรพิงแทผ
หจัวกลคำงนจั น
พื้ สผมโฮงชน่องดน่ผู้
เกคำะกน่คำยเกวีพื้ยว เถพิงเทน่คำโคกพระยคำ หจัน
พื้ แลผว
เมพองแปะพรผอม เมพองปจั กปลคำยดน่คำน
เขคำกป็ ตกแตน่งหผคำง ดคำไวผสนุภคำย
แตน่นจัน
พื้ ลผู้กพระเจผคำ พคำพลไสผน่คำ
ครจัวเยพอกออก ฟจั นเขผคำสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
ครจัวกป็ ฟจั นแทงเขผคำ หญพิงซคำยพรผอมพรคถิ่คำ
เขคำกป็ ตวีมผคำลผอม ระวจังเขผคำซน่อยกจัน
เสวียงปพ นกผอง กนุมกจันเคป็งคพถิ่น
ควจันมพดกลจัว
พื้ ปลคำยไมผบน่วคำย
คนตคำยลผน ปผู้นปคำนขอนไฮน่
แดดแฮงฮผอน เดพอนหผคำทจังถิ่ มผู้ล
เขคำกป็ ซผู้นซนเขผคำ บน่มวีถอยลคำเลพิก เปป็ นแลผว
120
หนองบจัวพพิลคำป
แตน่นจัน
พื้ เคพองพระทจัยเจผคำ องคพหลวงยจังพื้ ขมน่อม
พระกป็ จจัดไพรน่พรผอม ดคำหผคำงแตน่งตจัว
เฮคำจง คพนเมพอตจังพื้ หนองบจัวขนจั นอยน่ผู้ภคำยพผผู้น
แตน่วน่คำ ครจัวขวีพื้ฮคำย อยน่คำตผคำนตน่อซน ทน่คำนเฮย
พระกป็ รจับสจังถิ่ ใหผ เจผคำแหน่งเมพองละคร
เจผคำจถึง พคำพลคพน ยน่คำนคำนคคำคผคำง
คจันวน่คำ เมพอเถพิงหผอง อยน่คำนคำนเรป็วรวีบ
จรพิงเทอญ
จจัดไพรน่ขผคำม ของแทผอยน่คำนคำน หจัน
พื้ เทอญ
แลผวจถึง พคำกจันตจังพื้ แปลงเววียงขนจั นอยน่ผู้
121
แปลงเววียงสผู้ง อยน่ผู้ตจันในหจัน
พื้
แตน่นจัน
พื้ ฝผู้งซคำวซผคำง ขนครจัวเจจ๊กสน่ง ไปนจั น
พื้
เถพิงทวีถิ่ ปคำกซน่องแลผว เขคำตจังพื้ ตน่คำวคพน หจัน
พื้ แลผว
กป็บน่ รผผู้ขน่คำวแทผ เศพิกเกพิดในครจัว
คองวน่คำ เตโชแขป็ง ดจังหลจังจรพิงแทผ
เพพถิ่อวน่คำ เมพอหคำเจผคำ ของโตฉจันเกน่คำ
กป็บน่ ฮน่ข
ผู้ น่คำวแทผ หนวี แลผววน่คำยจัง หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ ยพินดวีแทผ มวีชจัยเซป็งซน่คำ
ยผู้ถน่คำง เลน่นมคำแทผ คคคำฮผอนบน่คนพิ ง แทผแลผว
เลยเลน่คำ มคำเถพิงเทผคำ ทจัพทวีถิ่ไทยครจัว
เขคำกป็ มวีควคำมถคำม โจทยพตรคำดผู้แทผ
สผู้เจผคำ ลนุกแหน่งหผอง ประเทศทวีถิ่ใดมคำ นจั น
พื้ เด
คพอดจัง ซคำวเววียงจจันทนพ จพถิ่อจรพิงจคคำหนผ คำ
แตน่นจัน
พื้ ฝผู้งซคำวชผคำง แถลงคคคำบนบอก
ฝผู้งขผคำ เปป็ นขผคำเจผคำ เววียงแทผเทวีถิ่ยงจรพิง เจผคำเฮย
ไทยกป็ เอคำกจันอผอมแทงลงกลพิพื้งเกลพถิ่อน
ตกจคำกซผคำงมคำแลผวเลน่คำฟจั น หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ โตนปละซผคำง ปคำงตคำยปลบแลน่น
ยจังปลน่อยพผน หนวีแทผและคน แทผแลผว
เขคำกป็ ขนเอคำชผคำง ทจังพื้ มวญเขคำะขอด
ควคำญซผคำงนจั น
พื้ ตคำมเสวีพื้ยงบน่หลอ แทผแลผว
122
เหตนุทวีถิ่บคำงกอก
แตน่นจัน
พื้ หลวงภจักดวีลอบลวีพื้ หนวี จคำกพระองคพเสวีย
เถพิงเมพองกรนุง บน่นคำนจรพิงแทผ
มจันกป็ ไปทผู้ลเฝผคำ ของหลวงบคำงกอก
ถวคำยเหตนุแจผง ตคำมขผอสน่ผู้อจัน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรคำงพระทจัยตรจัสโผด
ลผู้กจจัก รจับพน่อไดผ ปคำงนวีพื้ ดจังฤคำ นจั น
พื้ เด
แตน่วน่คำ เมพองพน่อนวีพื้ มจันปน่ วยเปป็ นนคำน อยน่ผู้แลผว
เหตนุวน่คำ โรคคำหลคำย เบวียดเบวียนมวีมว
จั ถิ่
เจผคำจจัก เยคำยคำไดผ เอคำเมพองใหผวน่คำ มคำ
เทอญ
พน่อจจัก ปลงขคำดใหผประทคำนแทผบข
น่ วีน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ หมพถิ่นภจักดวีเจผคำ คนดวีรจับอคำชญพ
บน่ใหผ เคพองขมน่อมแกผว ขอสผผู้ชถิ่ น
พ ใจ พระเฮย
แตน่นจัน
พื้ ของหลวงเจผคำ ทรงพระทจัยชมชพถิ่น
กป็จถึง แถมชพถิ่อขถึพื้น เถพิงเทน่คำทน่คำนพระยคำ หจัน
พื้ แลผว
ชพถิ่อวน่คำพระยคำบจัพพคำวดวี สงครคำมแทผ อคำสคำกผู้พอ
น่ จรพิงแลผว
ขผคำไพรน่พรผอม ตคำมเจผคำเหลน่คำเอคำ หจัน
พื้ เทอญ
กจับทจังพื้ พระยคำ เชวียงสคำพรผอม สองคนนผ องพวีถิ่
ครจัน
พื้ วน่คำ กคำรพน่อแลผว ปคำงนวีพื้ วน่คำดวี ยพิถิ่งแลผว
พระรคำชสนุรพินทรพพรผอม พระยคำนรพินทรพเปป็ นคน่ผู้ กจันนจั น
พื้
สผู้จถึง ไปผคำบแพผ อยน่คำไดผหยน่อนมพอ หจัน
พื้ เทอญ
แตน่วน่คำ พระยคำพรหมนจั น
พื้ เมพองมจันแตกสวน่คำน เสวียแลผว
123
บจัพพคำวดวีอคำสคำ
แตน่นจัน
พื้ เดพอนหผคำคลผอย คลจับคลคำตน่อเดพอนหก
เถพิงยคำมดวี ฤกษพเกณฑพหมอเวผคำ
พระยคำ บจัพพคำวดวีเจผคำ ยอพลยผคำยออก มคำ
แลผว
พระรคำชสนุรพินทรพ มคำพรคถิ่คำพรผอม ประมคำณเขผคำสวีถิ่พระยคำ
แทผแลผว
ทหคำรไดผ ๓,๐๐๐ ทจังพื้ เศษ
ลคพื้คำกวน่คำนจั น
พื้ เอคำหนผ คำตพถิ่มไป หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ แยงหนน่วยคน่คำย ทจัพทวีถิ่หนองบจัว หจัน
พื้ แลผว
ทจังพื้ วจันคพน เรน่งเรป็วกคำรฮผอน
คจันจวนเพผอ ฝผู้งหมน่ผู้ไทยเววียง ดจังนจั น
พื้
เขคำกป็ ฟจั นถคำงไป ไขวน่ขพนสองขผคำง
ลคำวตคำยลผน กลคำงทคำงเดวียรดคำษ
ลคำวนจั น
พื้ หจักแตน่คน่คำย มผู้ลเคป็งจถึงมคำ แทผแลผว
เขคำกป็คองวน่คำ ไทยเดวียวแทผ เววียงจจันทนพ กพื้คำค ฝน่ คำย
ตนนจั น
พื้
กป็จถึง ตคำมไตน่เตผคำ ทคำงแทผดน่วนคพน หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ บจัพพคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยทจัพใหญน่
เถพิงทวีถิ่คน่คำย คนุมเขผคำสนุภคำย แทผแลผว
มจันกป็ หยคำยพลอผอม ระวจังเววียง ๗ ฮอบ
รบตน่อตจังพื้ ชนแทผบน่ถอย
125
ลคำวพน่คำย
แตน่นจัน
พื้ นคำยคผนุมเจผคำ เววียงแกแจผงเหตนุ
เจผคำกป็ รจัดเรน่งขถึพื้น ทจังพื้ ฟผคำวบน่เซคำ หจัน
พื้ แลผว
เจผคำกป็ เมพองเถพิงเทน่คำ บคำทคำยจังพื้ ขมน่อม
เหป็นแตน่ เรพอฮจังถิ่ เตผคำ เตป็มนคพื้ คำกถึถิ่งกอง
พระกป็ เดคำดคำหผคำง ของครคำมทนุกสพิถิ่ง
ขนใสน่ไวผ เฮพอนนจั น
พื้ สนุลคคำ หจัน
พื้ แลผว
ทจังพื้ เววียงเอผคำ ขนครจัวซนุกเซพิถิ่ง
คพอดจัง กจันแปรน่มผคำง ไฟไหมผแผน่นดพิน แทผแลผว
แลผวจถึง จจัดครจัวขถึพื้น เมพองพวนไปกน่อน
ฝผู้งหมน่ผู้ จจับหมวดเจผคำ คนุมขถึพื้นบน่นคำน
เถพิงเมพถิ่อ เดพอนหกขถึพื้น สพิบสวีถิ่คถิ่คำค เมพถิ่อใด
เมพองละครจจัด เรน่งกคคำลจังมคำถผวน
วน่คำจจัก ยกทจัพเขผคำ ไปตวีเหมรคำษฐพ จรพิงแลผว
แตน่นจัน
พื้ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ เลยเสดป็จลน่วงยผคำย ลงแทผบน่นคำน
เหป็นแตน่ เฮพอคจังถิ่ เคผคำ เตป็มแมน่วจังของ
เลยกวคำด มองกจันลง ฝจั ถิ่ งเฟพ อนทจังพื้ คน่คำย
เถพิงละครแลผว เซคำเฮพอหยนุดจอด
128
วจังหนผ คำสวคำมพิภจักดพิ ด
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
พระกป็ ถพอพลแพนอยน่ย
ผู้ จังภคำยพผน
ผู้
เมพองสนุวรรณภผู้มพิตจังพื้ เฮวียงแขป็งขนจั นอยน่ผู้
กป็บน่ฮข
ผผู้ น่คำว ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ หนวี แลผวจคำกเมพอง
เจผคำกป็ ไปเลป็วซคพื้คำ ครจัวไทยของเกน่คำ
เขคำกป็ ตคำยมคำกลผน เหลพอดผคำมกวน่คำหลจัง แทผแลผว
กคพื้คำฝน่ คำยใตผ ยจังพื้ ขมน่อมจคคำปคำ
เจผคำกป็ ไปเลป็วครจัว หมน่ผู้เดวียวกจันนจั น
พื้
บน่อคำจ ทนทคำนไดผ เลป็วครจัวเหมพิดขอบ เมพองนจั น
พื้
เขคำกป็ เลยลนุกขถึพื้น เถพิงเทน่คำสนุภคำย หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ วจังหนผ คำเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมองคพกษจัตรพิยพ
พระกป็ พคำพลกลผบ ตน่คำวคำคพนบน่มพิชผคำ
เลยเลน่คำ มคำเถพิงเทน่คำ เมพองละครซคำจอด
เหป็นแตน่ เมพองเปลน่คำฮผคำง สผู้ญเศรผคำงสน่ผู้ภคำย หจัน
พื้ แลผว
พระกป็ หยนุดพลยจังพื้ ฟจั งกคำรยจังพื้ ขมน่อม
คจันวน่คำ แจผงอคำชญพขผอ พระองคพแลผวจถึงตคำม
แทผแลผว
แตน่กป็ บจัพพคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยทจัพใหญน่
มจันกป็ จจัดกวคำดไวผ ครจัวแทผสนุภคำย
แลผวเลน่คำ กลคำยลงกคพื้คำ จคคำปคำขงเขต
เพพถิ่อจจัก ซคคำระใหผ มจันเกลวีพื้ยงสนุภคำย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำญชพเจผคำ ตนผน่คำนจคคำปคำ
132
แตน่นจัน
พื้ บจัพทคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยแมน่ทจัพใหญน่
เจผคำกป็ ซมชพถิ่นแทผ ปคำนไดผถน่องเมพอง หจัน
พื้ แลผว
พระจถึง สะเอคำแทผ ฝผู้งครจัวแตกสรผคำน ไปนจั น
พื้
ทจังพื้ แมน่ปผคำ มคำแทผสน่ผู้คน หจัน
พื้ เทอญ
เถพิงเมพถิ่อ บรพิบรณพแลผว ยคำมใดสพิคถึดซน่วย จรพิง
เทอญ
พระอยน่คำฮผอน สจังแทผทน่อใย หจัน
พื้ เทอญ
พระจถึง เนคำสพบสรผคำง เสวยรคำชยพเววียงจจันทนพ
กป็บน่ มวีใผชพิง แตน่พระองคพเดวียวเจผคำ
เหตนุวน่คำ เจผคำหมน่ผู้นจัน
พื้ ขบถจคำกของหลวง เสวีพื้ยงนจั น
พื้
อยน่คำไดผ หวจังแทนเมพอง สพบไปภคำยหนผ คำ
แลผวจถึง พคำกจันขถึพื้น เมพองเววียงผกผน่อ
เกป็บกวคำดไดผ ครจัวนจั น
พื้ ตน่อมโฮม
ฝผู้งใด ยจังคคำคผคำง เอคำไปหคำหมน่ผู้ เขคำนจั น
พื้
ตจังพื้ แตน่ใหผ เปป็ นบผคำนสพบไป หจัน
พื้ แลผว
แตน่นจัน
พื้ หจัวเมพองเจผคำ โสธร เหมรคำษฐพ
เขคำกป็ จจัดบน่คำวพรผอม กจันแทผคน่ผู้เมพอง
เขคำกป็ อคำสคำตจังพื้ เมพองละครเปป็ นดน่คำน
วน่คำจจัก เกลวีพื้ยกลน่อมไดผ เอคำแทผออกมคำ หจัน
พื้ แลผว
เมพองมหคำไชยพรผอม ชนุมพร บน่มพิยคำ ลจังนจั น
พื้
คจันวน่คำ มจันหคำกไดผ ละครแลผวงน่คำยดคำย แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ แมน่ทจัพเจผคำ ปลงอคำชญพดวงสพิทธพิ ด
สผู้จถึง ปผู้นปองเอคำ สนุเมอพงอยน่คำไวผ
134
นคำงสอนเจผคำพพิลคำป
แตน่นจัน
พื้ นคำงสอนเจผคำ เทววียงจั พื้ ขมน่อม
นคำงนจั น
พื้ เปป็ นซคำตพิเชพพื้อ ละครแทผหนน่อเมพอง
นคำงกป็ มวีลผู้กแกผว บนุตตเรศหมพถิ่นนคำม
ทรงโฉมศรวี ใหญน่มคำสอนหนผ คำ
นคำงกป็ พลจัดลผู้กแกผว กจับพระบคำทผจัวขวจัญ
แตน่เมพถิ่อ ปคำงหนวี เมพอง พน่คำยไทยจรพิงแทผ
พระกป็ ปองอคำชญพใหผ เอคำตจัวลวีพื้อยน่ผู้
ฝผู้งหมน่ผู้ จจับหมวดเจผคำ พคำลวีพื้ฝน่คำยพวน
แทผแลผว
อจันวน่คำ กนุมคำรนจั น
พื้ ตคำมองคพภผู้วนคำรถ จรพิงแลผว
นคำงกป็ฮผผู้ขน่คำววน่คำ พระลผู้กแกผว มรเมวีพื้ยนมพิถิ่งมรณพ แทผแลผว
135
หนวี เสพอปะจรเขผ
แตน่นจัน
พื้ องคพอคำชญพเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมเววียงจจันทนพ
พระกป็ เนคำองคพสถพิตยพ ทวีถิ่เมพองกองแกผว
เถพิงเมพถิ่อ พอประมคำณแลผว พระองคพหลวงเสดป็จดน่วน
พระกป็ อน่วยหนผ คำซผคำง เลยเขผคำสน่ผู้แกว
136
พอแซวลผอม ตคำมองคพภผู้มพินคำรถ
พอเควีถิ่ยนเขผคำ เถพิงเทน่คำจอดแกว หจัน
พื้ แลผว
แลผวจถึง เถพิงแหน่งหผอง เมพองใหญน่ภผู้ซนุน
สคำมอองคพกวน เรน่งแถวมคำเฝผคำ
บรรณคำกคำรเขผคำ ถวคำยองคพเจผคำฟผคำใหญน่
ขอพถึถิ่งเจผคำ ซผู้ซวนสน่ผู้อจัน แทผแลผว
แตน่นจัน
พื้ เจผคำฟผคำผผผู้ หอคคคำซมซพถิ่น
แลผวจถึงจจัดหมน่ผู้ แกวกน่อสรผคำง โฮงกวผคำงสน่ผู้พระองคพ
เจผคำกป็ ปลงมคำใหผ เงพินคคคำทนุกสพิถิ่ง
กลเสพพื้อพรผอม แฮลผวนแตน่สะเภคำ
กจับทจังพื้ เยวียขผคำวพรผอม เยวียเกลพอสรรพสพิถิ่ง
มวีทงจั พื้ โภชนะเลพถิ่อน หวคำนสผมสน่ผู้อจัน
ฝผู้งหมน่ผู้ ซคำวแกวเฝผคำ ปจั นเวรผจัดเปลวีถิ่ยน
ทนุกคคถิ่คำเชผคำ เสมอดผคำมดคถิ่คำเดวียว หจัน
พื้ แลผว
เมพองละครนจั น
พื้ เซคำครจัวตจังพื้ อยน่ผู้
ปคำกพพิดนคพื้ คำ ไหลคลผคำยใสน่เซ
หคำกแมน่น อคำณคำแทผ มหคำไชยเมพองมพิถิ่ง จรพิงแลผว
เจผคำกป็ เลยบน่เขผคำ ไปแทผฮอดแคว หจัน
พื้ แลผว
เมพองมหคำไชยกวผคำง ครจัวเตป็มทนุกแหน่ง
เจผคำกป็ ตกแตน่งไวผ รจักษคำเฝผคำดน่คำนทคำง
ตจังพื้ แตน่ ปคำกชน่องเทน่คำ ทน่คำหคำดคคคำเขวียว
ปจั นวคำรกจัน อยน่น
ผู้ อนรจักษคำเฝผคำ
ภคำยของพผผู้น รจักษคำทคำงทน่คำแขก
137
ศถึกแกว
แตน่นจัน
พื้ บนุญจจันทนพ เจผคำ พระจจันทนพ ศรวีสนุรคำช
เขคำกป็ ทคคำลน่คำยเลวีพื้ยว ลวงใหผตถิ่ น
พ โฮม
เมพองละครพรผอมมหคำไชยรจักษคำดน่คำน
เขคำกป็ ปลบแตกเตผน คพนแทผสน
จั ถิ่ สคำย หจัน
พื้ แลผว
เขคำกป็ มคำคอยเจผคำ องคพใหญน่ตรวีจจักร
บจัดนวีพื้ เศพิกมคำเตป็ม ฟคำกเฮคำภคำยนวีพื้
แลผวจถึง ใชผเรน่งขถึพื้น ไปคอบสคำมกวน
บจัดนวีพื้ เศพิกมคำจน จพิถิ่มเมพองจรพิงแทผ
138
แตน่นจัน
พื้ สคำมกวนเจผคำ จจัดแกผวฟผคำวฟจั ถิ่ ง
สผู้จถึง ไปไลน่ใหผ เสวียมนจั น
พื้ พน่คำยหนวี เทวียวเทอญ
เขคำกป็ ถพอเอคำแลผว ลคำปพ นงผคำวหอก
ปจั พื้ งโหน่พรผอม สพิพคำเลพถิ่อเสวีย
พื้ มแอว
ขจัดเอคำพรผอม แขนซคพื้คำใสน่นพื้ค คำ
ไทยกลองพรผอม ถพอปะธงไปกน่อน
ฝผู้งหมน่ผู้ แกวหคำบขผคำว ครจัวนจั น
พื้ อยน่ผู้หลจัง
แกวกป็ เลยเรน่งเทน่คำ เถพิงทวีถิ่มหคำไชย
เขคำกป็ จจัดคนไป ถวีแลบน่มวีซผคำ
ใหผสผู้ ไปเถพิงเทน่คำ แคมของทน่คำแขก ภคำยพผผู้น
คจันวน่คำเศพิกหคำก มวีเทวีถิ่ยงแทผ อยน่คำซผคำตน่คำวคพน เทวียว
เทอญ
แตน่นจัน
พื้ เมพองละครพรผอมมหคำไชยฟผคำวฟจั ถิ่ ง
ไปฮอด ทน่คำแขกแลผว เหป็นแทผทวีถิ่ใด
เหป็นแตน่ ลคำวเตป็มตจังพื้ เมพองละครของเกคำ ภคำยพผผู้น
เขคำกป็ คพนคอบไหวผ แกวแทผสน่ผู้อจัน หจัน
พื้ แลผว
แกวกป็ เลยเควียดฮผคำย ปผคำยดน่คำคคคำแขป็ง
สผู้หยคำม เลพิงๆ ตจัวะ ลน่คำนวีพื้ กผู้ยฉจัน
อจันวน่คำ ของฟคำกนจั น
พื้ บผคำนอยน่ผู้กพินเขคำ แทผแลผว
สผู้วน่คำ เศพิกมคำเตป็ม ฝน่ คำยเฮคำภคำยนวีพื้
สผู้จถึง ไปตจังพื้ คน่คำย เปป็ นดน่คำนหนองหลวง หจัน
พื้ เทอญ
กผู้จถึง เอคำกคคำลจัง ไปเขพถิ่อนแขป็งในหจัน
พื้
หนน่ วยหนถึถิ่งตจังพื้ ทน่คำแขกแคมของ ทวีถิ่พน
ผผู้
139
แตน่นจัน
พื้ หจัวเมพองเจผคำ ทจังพื้ หลคำยซมซพถิ่น
เขคำกป็ ตกตจังพื้ รจักษคำเฝผคำดน่คำนทคำง
ตจังพื้ แตน่ ของฟคำกนจั น
พื้ เทวียวฮอดเววียงจจันทนพ
ทจังพื้ วจันคพน เปลวีถิ่ยนกสจันเทวียวเฝผคำ
ไทยกป็ มคำขนจั นตจังพื้ เปป็ นนคำยหยคำยอยน่ผู้
ตจังพื้ แตน่ บจังมนุกขถึพื้น เถพิงเทน่คำฮอดละคร
ไทยกป็ใหผเขคำ ทคคำกลเลวีพื้ยวหลยเซพิงตน่คำงๆ
ทคคำเพศ เปป็ นพน่อคผคำ ขคำยผผคำหมน่ผู้แพร
มวีทงจั พื้ แฮซคำงพรผอม กระบวนจวีนทคำงเพศ
ของตน่คำงเซพพื้อ ขคำยนจั น
พื้ คน่คำยน่อม หจัน
พื้ เทอญ
เขคำจจัก ซพิงกจันซพพื้อ ไขทคำงเทวียวงน่คำย จรพิงแลผว
เหตนุวน่คำ เขคำอยคำกไดผ ของนจั น
พื้ วน่คำดวี
ยผู้ถน่คำง เฮคำเทวียวเขผคำ ไปมคำทนุกแหน่ง
ดวีและฮผคำย เหป็นหจัน
พื้ สน่ผู้อจัน บน่อยน่คำแลผว
ยคำมใด คนหคำคผนุน บน่ตถิ่ น
พ แตกตกใจ ดจังนจั น
พื้
เรคำจถึง หลอนไปตวี กวคำดเอคำยคำมนจั น
พื้
อยน่คำใหผ เขคำหนวี พผน ทคำงใดจจักแหน่ง
คจันวน่คำเขคำหคำก ปลบแตกลวีพื้ บน่มวีไดผหมน่ผู้ครจัว แทผแลผว
ทน่อวน่คำ ยจังยคำกแทผ ผพิแตน่เอคำครจัว นวีพื้ แลผว
แตน่วน่คำ เอคำเมพองเขคำ เมพถิ่อใดกป็ดคำไดผ
แตน่นจัน
พื้ แกวกป็ จคคำตกใหผ ฟจั นเฮพอเลน่มใหญน่
แขป็งเขพถิ่อนไวผ ดคำขผคำมไลน่ลคำว
องคพตพิเจผคำพรผอม องคพลคำเถวียนเปป็ นแกน่ เขคำนจั น
พื้
143
ตวีกลองเตผคำ โฮมพลหลคำยหมวด
มคำถผวนแลผว ยน่คำงยผคำยออกเมพอง
เขคำกป็ หคำมเอคำเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
แกวกป็ แหนแหน่ลผอม พระองคพเจผคำดน่วนไป
ใยน่ๆ แสผ ไหลหลจังถิ่ ตคำมทคำง
กลคำยนคำเพวียง ทน่งเมพองพระกจันกวผคำ
ผน่อเหป็น ภผู้ซคำยแลผว ไหลลงสมนุทรใหญน่
มวีทงจั พื้ เหมพอยหมอกกลจัว
พื้ เขวียวสพิพื้วซคำตคำ
หลพิงดผู้ ภคำยหลจังพผผู้น ภผู้สนุมสคำมหนน่ วย
อจันนจั น
พื้ เมพองเจผคำฟผคำ จรพิงแทผบน่สง
หลคำยวจันไดผ หลคำยคพนครคำวเครน่ง
ยจับๆ ขผคำม ภผู้กวผคำงตคำดเหว
เหลวียวเมพอหนผ คำ ผคำซจันซผองซน่อ
ตคำดๆ นคพื้ คำ โตนตผองตคำดดอย
พลอยเลน่คำ เถพิงแหน่งหผอง เมพองซพถิ่อเซวียงขวคำง
เปป็ นอคำณคำ เขตเววียงจจันทนพ แทผ
พระกป็ เนคำสถพิตยพหน
จั พื้ หยนุดพลตจังพื้ อยน่ผู้
ฝผู้งหมน่ผู้ แกวแหน่อผอม ฮจักษคำเจผคำสนุยคำม
อนพิ รนุทธรคำชเจผคำถผู้กจจับ
แตน่นจัน
พื้ บจัพพคำวดวีเจผคำ พระยคำไทยทจัพใหญญ๋
มจันกป็ มคำอยน่ผู้ตงจัพื้ เววียงหจัน
พื้ อยน่ผู้นคำน
มจันกป็ ฮผข
ผู้ น่คำวเจผคำ ยจังพื้ ขมน่อมคพนมคำ
146
ไฟจนุดเขผคำ หจัวเมพองทนุกแหน่ง
บจังมนุก เลยแตกมผคำง ทะลคำยเขผคำปน่ คำไพร
สมณพสจังฆพเจผคำ ปบไปลวีพื้ปน่คำ
ปละบคำตรผผคำ ทจังพื้ ฆผอมหมน่ผู้ระฆจัง
หญพิงซคำยไหผ เตป็มเมพองซวีสวน่คำ
ลคำงผน่อง อผนุมลผู้กเตผน ทจังพื้ ผผคำคลวีถิ่เสวีย
ปละไปลน่เนพพื้ อ เตผนแลน่นเตป็มทวี
หนวี ครคำวงคำย กป็เลน่คำแปนยจังกผน
เหตนุวน่คำ เปป็ นทน่งกวผคำง สนุดซจังถิ่ แสงตคำ
กป็บน่ มวีดงดอน ปน่ คำไพรพอลวีพื้
ยคำบๆ แสผ ปบแลน่นหนวีเมพอง
ปละของเสวีย สน่ผู้อจันตงเสวีพื้ยง
โยธคำเจผคำ ซคำนนทพซมซพถิ่น
ยน่ผู้หน่คำง หคำกซอกไซผ เอคำแทผสน่ผู้อน
จั
เงพินคคคำผผคำ วจัตถจังดวีเทศทน่อน
ขนใสน่ไวผ เอพอนจั น
พื้ สน่ผู้ลคคำ
แลผวจจัก ตวีลงเทน่คำ เหมรคำษฐพอนุบล
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บจัพพคำวดวีไทผ ใสน่ตรคำทจันขถึพื้น
เขคำกป็ เอคำคคคำเจผคำ เหนพ อหจัวยจังพื้ ขมน่อม
ตจัวะลน่คำยใชผ ตรคำนจั น
พื้ ลน่องลง
หนจั งสพอยจังพื้ ขมน่อม ทจันตจัวเจผคำ ซคำนนทพเรป็วรวีบ มคำเทอญ
อยน่คำอยน่ผู้ซผคำ กคำรอผอนเหตนุมวี ทน่คำนเฮย
ภคำยหลจังพวีพื้ โกลคำหลหลคำยสพิถิ่ง อยน่ผู้แลผว
153
เววียงจจันทนพวพิปโยค
แตน่นจัน
พื้ พระยคำ บจัพพคำวดวีเจผคำ นคำยไทยทจัพใหญน่
มจันกป็ ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ หคำมแลผวเลน่งมพอ
ถกถอดยผคำย หนวีจคำกเววียงจจันทนพ
เขวียววจันคพน ถพบลงกรนุงแลผว
ยคำบๆ แสผ เขคำแหน่หคำมพระองคพ
ฝผู้งเทววี เนตรนองยมยผอย
คคคำปผองเจผคำ จอมหจัวไหผฮน่นุง
สยบทน่คำวเนพพื้ อ ใจสบจัน
พื้ ขคำดคพน
ซดๆ นคพื้ คำ ตคำหลจังถิ่ ไหลตก
155
พพิจคำรณคำควคำม
เขคำกป็ ขถึพื้นทบฟผคำ ทผู้ลเจผคำอยน่ผู้หจัว
พระกป็ ปลงประทคำนใหผ รคำงวจัลสรรพสพิถิ่ง
กจับทจังพื้ แถมยศขถึพื้น ดผู้ลพื้คำค กวน่คำหลจัง
ด รผอม ดวงดมพรขคำด
นคำมศจักดพิพ
ปลงใสน่กลผคำ ไชยกลผคำซน่คำเซป็ง
ซพถิ่อวน่คำพระยคำ มนุนพินทรพเจผคำ เดชคำลพอเดช
เจผคำกป็ แขป็งขน่มแพผ ลคำวนจั น
พื้ สน่ผู้เมพอง
156
ซคำนนทพกคคำศรวล
บจัดนวีพื้ จจักกลน่คำวเถพิง ซคำนนทพเจผคำ พคำพลดจัน
พื้ ดน่นุง มคำนจั น
พื้
เจผคำกป็ เฮป็วฮวีบแทผ กคำรฮผอน บน่ เซคำ
เลยเลน่คำ เถพิงแหน่งหผอง เมพองศรวีสจัตนคำค
ตนนจั น
พื้
กป็บน่เหป็น ยจังพื้ ขมน่อมเจผคำ ตนแทผแหน่งใด
ขน่คำววน่คำ ไทยเอคำไดผ ยจังองคพภผู้นคำรถ
หคำมแหน่เจผคำ หนวีแลผวแตน่นคำน วน่คำอจัน
พื้
แลผวเลน่คำ เดพินตคำมเจผคำ ลงไปฟผคำวฟจั ถิ่ ง
หมคำยวน่คำ จจักมอดเมวีพื้ยน ดอมเจผคำแหน่งตน แทผแลผว
แมผนวน่คำ เปป็ นคนไดผ บน่หวจังยพนยคำวตน่อ ไปแลผว
หคำกไดผ แขวนแตน่ฟผคำ ลงพรผอมเพพถิ่อพระองคพ
สนุขทนุกขพแทผเปป็ นตคำยดอมบคำท
เหตนุวน่คำ หลคำยซคำตพิสรผคำง มคำแทผแตน่หลจัง
เจผคำกป็ ทจัวรมคำนสรผคำง สมภคำรเทวีถิ่ยวโลกเลพิงแลผว
158
ธ กป็เสวยสวรรคพ
แตน่นจัน
พื้ ยจังพื้ ขมน่อม ลดชจัว
ถิ่ สคำรมรณพ
พระกป็ ลคำสงสคำร สน่ผู้ไตรพดถึงสพแกผว
เขคำกป็ แปลงศพสรผคำง ปะนมอวนถวคำยคคำบ พระองคพ
นจั น
พื้
คคคำและแกผว แสงเสพถิ่อมเฮพถิ่อเฮพอง
ยคำบๆ สรผอย ใบศรวีเกคำะไควน่
ลมพจัดตผอง ปลพิวเปลพพื้องแกวงหคำง
รพิจนคำแตผม กพินรวี เยคำะหยน่อง
หคำงกน่องคผอม แขนสผวย คน่องคพอ
ตคำคมคพิพื้ว คอคคำงเหลวียวเหลพอด
พพอปวี กฟผอนอรอผวนอน่อนทวย
มวีทงจั พื้ ฮผู้ปเทวดคำเจผคำ บรบวรณพแลผวจผู้ด
ไฟใสน่ขพื้ น
ถึ ปะนมแกผวมน่นุนสง
ฝผู้งหมน่ผู้สจัง โฆเจผคำยวงบนุญ บนบอก
159
เททอดนคพื้ คำ ลงแทสน่งบนุญ
ใหผเจผคำ เมพออยน่ผู้สรผคำง เมพองสวรรคพสนนุกยพิถิ่ง
จรพิงเทอญ
โลกนวีพื้ บ เทวีถิ่ยงแทผ อยน่คำไดผทน่องเทวีถิ่ยว พระเฮย
ศนุขทนุกขพนจัน
พื้ ไฟ บ สน่องตคำเหป็น แทผแลผว
เปนดจังกง เกวียนผจันปพิถิ่ นเววียน เลพิงเลพพื้อย