4

Si ning
Kagamitan ng Mag-aaral

Yunit 1

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng

mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo,
at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa
larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi
sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Musika at Sining – Ikaapat na Baitang
Kagamitan ng Mag-aaral
Unang Edisyon 2015
ISBN:

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa

Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ng Pamahalaan
ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung
saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang
sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na
royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan
ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula at iba pa) na
ginamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isang
kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS)
Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mga
akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher)
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD
Direktor IV: Marilyn D. Dimaano, EdD
Direktor III: Marilette R. Almayda, PhD
Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral
Musika
Pangunahing Tagapangasiwa: Maria Blesseda Alfonso Cahapay
Consultant: Myrna T. Parakikay
Mga Tagasuri Ng Nilalaman: Jocelyn T. Guadalupe, Dolores T. Andres
Mga Manunulat: Maria Elena D. Digo, Fe V. Enguero, Ma. Teresa P. Borbor, Amelia M. Ilagan,
Josepina D. Villareal, Mary Grace V. Cinco, Josephine Chonie M. Obseñares,
Chita E. Mendoza, at Victorina E. Mariano
Transcriber: Arthur M. Julian
Gumuhit ng Larawan: Hadji Miguelito S. Mendoza, Arthur M. Julian, Jason O. Villena
Tagatala: Richilo L. Laceda
Naglayout: Mary Grace Ann G. Cadisal

Sining
Pangunahing Tagapangasiwa: Marilou Gerero-Vispo
Consultant: Charo Defeo-Baquial
Mga Tagasuri ng Nilalaman: Juan Gepullano; Rosel Valenzuela
Mga Manunulat: Cynthia Montañez; Ma. Teresa Caringal; Adulfo Amit;
Benjamin Castro; Emily Maninang; Joan D. Sandoval
Mga Tagasuri ng Wika: Paolo-Ven Paculan; Erickson Gutierrez
Mga Gumuhit ng Larawan: Michael Villadolid; Jason O. Villena
Mga Naglayout: Algievoi Omaña; Jerby S. Mariano

Inilimbag sa Pilipinas ng
Department of Education–Instructional Materials Council Secretariat (DepEd–IMCS)
Office Address : 5th Floor Mabini Bldg. DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax : (02) 634–1054 or 634–1072
E–mail Address : imcsetd@yahoo.com

ii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Paunang Salita

Ang Kagamitan ng Mag-aral na ito sa Musika at Sining ay inihanda

upang malinang sa mga mag-aaral ang kanilang mga natatanging kakayahan
sa masining na pamamaraan. Hangad ng mga may-akda ng aklat na ito na
lubusang mapalaganap sa mga mag-aaral ang kamalayan sa iba’t ibang uri ng
sining. Kung kaya’t ang mga gawaing nakapaloob dito ay isinulat sa payak at
natural na pamamaraan upang mas maunawaan at mas maging makabuluhan
ang pagkatuto sa bawat elemento ng Musika at Sining.

Ang mga itinakdang gawain na pawang kawili-wili ay makapagbibigay-

laya sa mga mag-aaral na makapag-isip at makalikha ng sariling awitin
at tugtugin sa Musika, gayundin ng mga disenyo o visual art sa Sining, na
magdudulot ng saya at kaganapan sa bawat aralin.

Ang mataas na antas ng pagkatuto sa Musika at Sining, batay sa

maraming pagsasaliksik, ay nagpapatunay na magdudulot sa mga mag-aaral
upang magkaroon ng:

 mapanuri at replektibong pag-iisip;

 mas pinahusay na konsentrasyon at mas mahabang attention span;
 mas pinahusay na memorya at pagpapanatili ng mga natutuhan; at
 mas pinahusay na pakikisalamuha at pakikipag-ugnayan sa kapwa, at
kakayahang makapagsagawa ng mga gawain kasama ang iba.

Ang makabuluhang paggamit sa aklat na ito ay magsisilbing tulong

upang maiangat ang antas ng pagkawili o interes at inspirasyon sa pag-aaral
ng Musika at Sining, na makatutulong sa adhikain ng K to 12 Basic Education
Program tungo sa paghubog ng kabuuang pagkatao ng isang indibidwal.

iii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 SINING

Yunit 1 – Pagguhit
Aralin 1: Mga Disenyo sa Kultural na
Pamayanan sa Luzon................................................ 145
Aralin 2: Mga Disenyong Kultural ng mga Pamayanan
sa Visayas.......................................................... 150
Aralin 3 : Mga Disenyo ng Kultural na Pamayanan sa
Mindanao........................................................... 154
Aralin 4: Mga Katutubong Disenyo.................................. 158

Aralin 5: Mga Katutubong Disenyo sa Kasuotan at

Kagamitan......................................................... 162
Aralin 6: Kagawian ng Iba’t ibang
Pamayanang Kultural......................................... 166
Aralin 7: Masining na Disenyo ng Pamayanang
Kultural ............................................................. 169
Aralin 8: Crayon Resist ng Disenyong-Etniko.................. 173

vi

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 SINING

141

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 YUNIT I
PAGGUHIT
COP

Y EPED
D
141

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 1 : Mga Disenyo sa Kultural na
Pamayanan sa Luzon

Ang mga kultural na pamayanan ay may kani-kanilang

ipinagmamalaking obra. Ang kanilang mga disenyo ay ginagamitan
ng iba’t ibang linya, kulay, at hugis. Ang mga linya ay maaaring tuwid,
pakurba, pahalang, at patayo. Kadalasang ang kulay na ginagamit
ay pula, dilaw, berde, at itim. Iba’t ibang hugis ang makikita sa
mga disenyo tulad ng triyanggulo, kwadrado, parisukat, bilog, at
bilohaba. Ito ay hango sa kalikasan o sa kanilang kapaligiran.

Suriin ang sumusunod na mga larawan:

EPE
Disenyong Gaddang Disenyong Kalinga

Disenyong Ifugao

145

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
  May nakikita ba kayong pagkakaiba sa kanilang paggamit ng
linya, hugis, at kulay?
 Nakikita rin ba ang paulit-ulit na disenyo sa kanilang mga
gawa?

Tingnan ang halimbawa ng likhang sining sa araling ito.

1. Ano ang napansin ninyo sa inyong iginuhit na mga disenyo o

maging sa inyong sariling likhang sining?

Mga Disenyo sa Karton o Kahon

Kagamitan: Mga bagay na karton gaya ng baso o mga kagamitan

na maaaring makuha sa kalikasan at iba pa, lapis,
krayola, o oil pastel

146

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Kumuha ng isang karton o kahon o iba pang bagay na

mayroon sa inyong lugar na maaaring gamitin para guhitan
ng mga disenyo.

2. Umisip ng disenyo mula sa mga kultural na pamayanan ng

Luzon tulad ng Ifugao, Gaddang, at Kalinga.

3. Iguhit ang napiling disenyo sa karton o kahon gamit ang lapis.

Maaari ring gumamit o umisip ng sariling disenyo gamit ang
mga hugis, kulay, linya, at ang prinsipyong paulit-ulit.

4. Kulayan at punuin ang mga espasyo ng mga disenyo ang

inyong iginuhit, at sundan ito ng krayola o oil pastel para lalong
maging kaakit-akit ang iyong likhang-sining.

5. Kung wala nang idadagdag, puwede nang itanghal ang

ginawang likhang-sining at humanda sa pagpapahalaga.

Ang mga disenyong kultural ng pamayanan sa Luzon

EP
ay isa sa mga pamana ng sining sa ating bansa. Kaakit-akit
at kanais-nais sa paningin ang kanilang mga likhang disenyo
na ginagamitan ng iba’t ibang linya, hugis, at kulay. Ilan sa
mga ito ay ang mga inukit o nililok na kahoy at mga damit na
may iba’t ibang burda. Karamihan ng kanilang mga ginawang
disenyo ay hango sa kalikasan o maging sa kapaligiran tulad
ng dahon, tao, bundok, at mga hayop.

147

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong
naisagawa sa buong aralin.

Nakasunod Nakasunod Hindi

sa sa nakasunod
pamantayan pamantayan sa
Mga Pamantayan nang higit subalit pamantaya
sa may ilang n
inaasahan pagkukulan
g (2)
(3) (1
)
1. Natukoy ko ang
iba’t ibang
disenyo na
nagtataglay ng
mga elemento at
prinsipyo ng
sining sa mga
gawa ng mga
taga Luzon.
2. Nalaman ko ang
mga disenyong
kultural na
pamayanan na
nagmula sa
Luzon.

148

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 3. Nakagawa ako
ng isang likhang-
sining na tulad
ng mga
disenyong mula
sa Luzon.

4. Napahalagahan
at
naipagmamalaki
ko ang mga
katutubong sining
na gawa ng
mga kultural
na pamayanan
sa Luzon.
5. Naipamalas
ko nang may
kawilihan
ang
aking
ginawang
likhang sining.

149

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 2 : Mga Disenyong Kultural ng
mga Pamayanan sa Visayas

Ang mga pangkat-etniko mula sa Hilagang Luzon hanggang

Sulu, at sa iba pang bahagi ng Mindanao ay may kani-kaniyang
katutubong sining o motif na nagtataglay ng iba’t ibang linya, hugis
at kulay na ginagamitan ng paulit-ulit na disenyo na higit nilang
napaunlad at napagyaman sa ngayon.

Narito ang ilang halimbawa ng kanilang mga disenyo ng tela

na nagtataglay ng iba’t ibang hugis at linya, at maaaring makabuo
ng isang pattern.

Itanong :
Ang kanilang mga disenyo ba ay nagpapakita ng iba’t ibang
linya, hugis, at kulay?

150

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ito ang halimbawa ng disenyong radial na maaaring gamitin
bilang panggitnang disenyo. Ang mga disenyong ito ay maaaring
gamitin sa iba’t ibang bagay tulad ng ginupit na hugis bilog na karton.

Disenyo sa Platong Karton

Kagamitan : platong karton o cardboard na maaaring gupitin na

hugis bilog, lapis, krayola, o oil pastel

Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Ihanda ang mga kagamitan tulad ng platong karton o cardboard

ginupit na hugis bilog, lapis, krayola, o oil pastel.

2. Umisip ng disenyo na iguguhit sa platong karton o cardboard

na hugis bilog. Lagyan ito ng iba’t ibang hugis, kulay, at
linya. Maaari ring gumawa ng disenyong panggitna.

3. Kulayan ang iginuhit na mga disenyo gamit ang krayola o oil

pastel.

4. Kung tapos na ang ginawang likhang sining, maaari na itong

ipaskil sa blackboard at maghanda sa pag-uulat o pagbabahagi
tungkol sa disenyong ginawa.
151

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ang ating bansa ay punong-puno ng magagandang likha. Ang
mga ito ay nagtataglay ng mga elemento ng sining tulad ng linya,
hugis, kulay, at may prinsipyong paulit-ulit.

Ang likas na kagandahang ito ng kapaligiran ay nagsisilbing

inspirasyon ng mga kultural na pamayanan na naninirahan sa
Visayas.

Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong

naisagawa sa buong aralin.

Nakasunod Nakasunod Hindi

sa sa nakasuno
pamantayan pamantayan d sa
Mga Pamantayan nang higit subalit pamataya
sa may ilang n
inaasahan pagkukulan
g (2)
(3) (1)

1. Natukoy ko ang
iba’t ibang
disenyo na
nagtataglay ng
mga elemento at
prinsipyo ng
sining na gawa ng
mga taga
152

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Visayas.

153

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 2. Nalaman ko ang
mga disenyo ng
pamayanang
kultural sa Visayas.

3. Nakagawa
ako ng
isang
likhang-sining
na ginagamitan
ng mga disenyo
ng Visayas.

4. Napahalagahan
at naipagmalaki
ko ang mga
katutubong
sining na gawa
ng
mga kultural
na pamayanan
sa Visayas.

5. Naipamalas ko ng
may kawilihan
ang aking
ginawang likhang-
sining.

154

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 3 : Mga Disenyo ng Kultural na
Pamayanan sa Mindanao

Marami sa katutubong disenyo sa bansa ay malikhaing gawa

ng mga kultural na pamayanan sa Mindanao. Kilala silang mga
dalubhasa sa paggawa nito.

Ilan sa kanilang mga gawa ay ang mga damit, banig, hikaw,

kuwintas, maliliit na kampanilya, placemat, table runner, wall décor
at marami pang iba. Lahat ng mga ito ay ginamitan ng iba’t ibang
hugis, kulay at linya.

Narito ang ilan sa kanilang mga ipinagmamalaking gawa at

kasuotan.

155

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ito ang halimbawa ng likhang-sining sa araling ito. Makakaguhit
ba kayo ng inyong sariling disenyo sa construction paper gamit ang
mga disenyo ng Maranao, T’boli, at Yakan maliban sa ipinakitang
halimbawa?

Disenyo sa Construction Paper

Kagamitan : cotton buds, chlorine, colored construction paper

Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Ihanda ang mga kagamitang gagamitin.

2. Umisip ng disenyo ng mga kultural na pamayanan sa

Mindanao tulad ng Maranao, Yakan, at T’boli. Maaari ding
gumamit ng sariling disenyo na ginagamitan ng iba’t ibang
hugis, kulay, at linya.

3. Isawsaw ang cotton buds sa chlorine. Marahan itong

ipahid sa colored construction paper. (Paalala: Kailangan
ang pagsubaybay ng guro sa gawaing ito upang maiwasan
ang disgrasya sa paggamit ng chlorine)

156

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 4. Maingat na ipahid ang chlorine sa construction paper upa-
ng hindi ito mapunit.

5. Patuyuin muna nang ilang minuto ang ginawang likhang-

sining.

6. Pagtuyo na ito maaari na itong ipaskil sa blackboard.

Maghanda sa pagpapahalaga.

Ang mga disenyo sa kultural na pamayanan sa

Mindanao ay makikita sa kanilang mga kagamitan at
kasuotan na ginagamitan ng iba’t ibang linya, kulay, at hugis.
Ang mga ito ay hango sa kalikasan at sa kapaligiran tulad ng
hayop, dahon, bundok, araw, at bituin.

Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas na iyong

naisagawa sa buong aralin.

Nakasunod Nakasunod Hind

sa sa nakasunod
pamantayan pamantayan sa
Pamantayan nang higit subalit pamantaya
sa may ilang n
inaasahan pagkukulan
g (2)
(3) (1)

157

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 1. Natukoy ko ang iba’t
ibang disenyo na
gawa ng mga taga
Mindanao.

158

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 2. Nalaman ko ang
mga kultural na
pamayanan na
nagmula sa
Mindanao.

3. Nakagawa ako ng
isang likhang-
sining na
ginagamitan
ng mga disenyo
ng taga
Mindanao na
nagtataglay ng
mga elemento at
prinsipyo ng sining.
4. Napahalagahan at
naipagmalaki ko
ang mga
katutubong sining
na gawa ng mga
kultural na
pamayanan sa
Mindanao sa
pamamagitan ng
pagtangkilik nito.

5. Naipamalas ko
nang may kawilihan
ang aking ginawang
likhang-sining.

159

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 4 : Mga Katutubong Disenyo

Ang mga disenyong etniko ay gawa ng mga pangkat-etniko

sa mga kultural na pamayanan sa bansa. Ang kanilang talino at
kasanayan sa paglikha ay naipakikita nila sa paggawa ng mga
kagamitang pantahanan gaya ng palayok, mangkok, at banga. Ito
rin ay naipakita sa mga hinabing tela, kumot, at banig.

Ang sumusunod ay mga halimbawa ng kanilang disenyo:

Mga Dibuhong Bituin (Star Motif)

Maranao Bagobo Agta Bukidnon

Mga Dibuhong Araw (Sun Motif)

Kalinga Maranao Ifugao Bagobo

160

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Mga Dibuhong Tao

Bagobo Ifugao Bontok

Halimbawa ng Kultural na Likhang-Sining

COP

EPED
D Disenyo Sa Crayon Etching

Kagamitan: oslo paper o lumang cardboard, lapis, krayola, paper

clip o toothpick bilang pangguhit

161

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Ihanda ang mga kagamitan.

2. Diinan nang maigi ang pagkukulay sa buong papel. Punuin

ang papel ng iba’t ibang kulay ng krayola.

3. Patungan ng kulay itim na krayola ang buong bahagi ng papel.

4. Maaaring gumamit ng paper clip o toothpick na magsisilbing

pangguhit.

5. Pumili ng disenyo na nais iguhit mula sa mga larawang

ipinakita ng guro (hal. dibuho ng araw, bituin at tao.)

6. Maaaring gumamit o umisip ng sariling disenyo gamit ang

iba’t ibang linya at hugis para sa gagawing likhang-sining.

7. Gamitin ang imahinasyon upang makabuo ng kakaiba at

orihinal na disenyo.

8. Kapag tapos na ang ginawang likhang-sining maaari na itong

ipaskil at maghanda sa pag-uulat.

Ang mga disenyong etniko o dibuho ay may katangi-

tanging kagandahan. Dapat natin ipagmalaki at panatilihin
ang mga ito upang lalong makilala ang ating bansa.

162

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong
naisagawa sa buong aralin.

Nakasunod Nakasunod Hindi

sa sa nakasunod
PAMANTAYAN pamantayan pamantayan sa
nang higit subalit pamantaya
sa may ilang n
inaasahan pagkukulan
g
(3) (2) (1)
1. Nalaman ko ang
kahalagahan ng
mga katutubong
disenyo mula sa
mga kultural
na pamayanan.
2. Nailarawan ko ang
mga katutubong
disenyo na gawa ng
mga pangkat-etniko
mula sa mga
kultural
na pamayanan.
3. Nakalikha ako ng
isang disenyo mula
sa mga katutubong
motif sa
pamamagitan ng
crayon etching.
4. Nailigpit ko ang mga
kagamitang ginamit
sa tamang pagbuo
ng likhang-sining.

163

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 5. Naisagawa ko ang
aking likhang-sining
nang may
kawilihan.

164

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 5 : Mga Katutubong Disenyo sa
Kasuotan at Kagamitan

Likas sa mga Pilipino ang pagkamalikhain at pagkamakasining.

Ito ay minana natin sa ating mga ninuno. Sa ilang salinlahi ay
nakikita ang mga masining na likha ng mga katutubo.

Kaakit-akit ang mga disenyong gawa ng mga pangkat-etniko.

Ang kanilang talino at kasanayan sa paglikha ay naipakikita nila sa
paggawa ng mga kagamitang pantahanan, palamuti sa katawan,
kasuotan at iba pa.

Paggawa ng Coin Purse o Jewelry Pouch na may

Katutubong Disenyo

Kagamitan: retaso, lapis, gunting, karayom, sinulid, at pangkulay

tulad ng oil pastel, krayola, colored pen/pencil

Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Maghanda ng mga retaso na lalagyan ng disenyo.

2. Pumili ng dalawang disenyong etniko at iguhit ang mga ito

nang salitan sa retaso upang makabuo ng kakaibang likhang-
sining.

165

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 3. Kulayan nang maayos ang ginuhit upang ito ay maging
maganda at kaakit-akit.

4. Itupi sa gitna ang retasong may disenyo at tahiin ang dalawang

sulok nito.

5. Itupi nang maliit at tahiin ang pinakabunganga ng supot.

6. Ipasok ang tali sa may bunganga ng supot na magsisilbing

hawakan.

7. Iligpit ang mga ginamit pagkatapos ng gawain.

Bawat bata ay may angking talento sa pagdidisenyo

at nakagagawa ng kakaibang likhang-sining gamit ang iba’t
ibang katutubong disenyo ng mga pangkat-etniko sa bansa.

166

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Panuto: Suriin ang inyong likhang-sining at lapatan ng kaakibat na
puntos gamit ang rubrics.

Lubos na Nasunod Hindi

nasunod ang nasunod
ang pamantaya ang
pamantayan n sa pamantaya
SUKATAN sa pagbuo ng n sa
pagbuo likhang- pagbuo
ng sining ng
likhang- likhang-
sining sining

(2) (1)
(3)
1. Nakilala ko ang
iba’t ibang
disenyo sa mga
kagamitan at
kasuotan na
mayroon sa
Luzon, Visayas, at
Mindanao.
2. Nakaguhit ako ng
mga motif sa
pag- buo ng
disenyo sa
retaso.

167

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 3. Nakasusunod ako
nang tama sa
mga hakbang sa
pag- gawa ng
likhang- sining.

168

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 4. Napahalagahan ko
ang mga
katutubong sining
sa pamamagitan
ng pagguhit ng
disenyo sa
lagayan ng barya
(coin purse) o
lagayan ng
palamuti
(jewelry pouch)

169

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 6 : Kagawian ng Iba’t ibang
Pamayanang Kultural

Ang mga sinaunang kagamitan at kasuotan ng mga pangkat-

etniko ay bahagi ng pang-araw araw na buhay sa kanilang
pamayanang kultural. Ang kanilang paniniwala ay makikita sa mga
masining na dibuho ng kanilang kasuotan, palamuti sa katawan, at
mga kagamitan. Ito ay yaman ng ating bansa.

Pansinin ang halimbawa ng larawan ng gawi ng pamayanang

kultural sa ibaba. Makikita dito na ang kanilang kasuotan ay
kakikitaan ng mga disenyong etniko na nagtataglay ng mga
maninipis at makakapal na linya, mga mapupusyaw na kulay, at
mga dibuhong kanilang pinagyaman.

DEPE
D
Ang mga disenyong ito ay maaari nating gamitin sa paggawa
ng mga magagandang likhang-sining tulad ng bookmark.

170

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Pinoy Bookmark

Kagamitan: lapis, krayola, gunting, ruler, at lumang karton o

cardboard

Hakbang Sa Paggawa

1. Ihanda ang mga gamit na kailangan

2. Gupitin ang lumang karton o cardboard sa sukat na 1 ½

pulgada ang lapad at 5 pulgada ang haba.

3. Pumili ng isang disenyong etniko na nais iguhit sa bookmark.

4. Iguhit ito sa inihandang cardboard na gagawing bookmark.

5. Kulayan ang iyong iginuhit.

6. Sikaping naiiba ang iyong likhang-sining.

May iba’t ibang nakagisnang kaugalian ang ating

pamayanang kultural na makikita pa rin sa kasalukuyang
panahon. Ito ay dapat ingatan at magamit sa mga likhang-
sining.

171

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Panuto: Lagyan ng tsek () ang angkop na kahon. Gawin ito sa
sagutang papel.

Lubos na Nasunod Hindi

nasu- nod ang ang nasusunod
SUKATAN pamantayan pamantayan ang
sa sa pamantaya
pagbuo pagbuo n sa
ng ng pagbuo
likhang likhang- ng
- sining likhang-
sining sining
(1)
(3) (2)

1. Nakabuo ako ng
bookmark gamit ang
iba’t ibang
disenyong etniko.

2. Nakabuo ako ng
naiibang disenyo
nang hindi
kumopya sa gawa
ng iba.

3. Nagamit ko ang
mga linya at kulay
sa disenyong
nabuo.

172

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 4. Naipakita ko ang
pagpapahalaga
sa mga
disenyong etniko
sa aking
nabuong bookmark.

173

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 7 : Masining na Disenyo ng
Pamayanang Kultural

Ang mga masining na disenyo na gawa ng mga pamayanang

kultural ay isa sa mga pamanang sining sa lahing Pilipino.

Ang mga disenyo noong mga unang panahon ay ginawang

basehan ng mga disenyo sa kasalukuyang panahon. Ito ay isa
sa mga nagsilbing paraan para maisalin ang mga kaalaman ng
sinaunang Pilipino.

Pabalat sa Notbuk

Kagamitan: mga recycled paper tulad ng lumang kalendaryo o

anumang papel, gunting, lapis, krayola, tape, at plastic
cover

Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Ihanda ang mga kagamitan.

2. Gumupit ng lumang kalendaryo o anumang papel kasukat

ng notbuk na nais lagyan ng pabalat. Gamitin ang malinis na
bahagi nito.

3. Gumuhit ng sariling masining na disenyo.

174

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 4. Pagkaguhit, kulayan upang mas lalong tumingkad ang mga
disenyo.

5. Gawing kakaiba ang disenyo.

6. Ibalot ang ginawang disenyo sa isang notbuk. Gamitan ito ng

tape para sa mas maayos na paglalapat.

7. Sikaping maging malinis at maayos ang ginawang likha.

8. Ipakita sa harap ng klase ang natapos na likhang-sining.

Ang disenyo sa mga kagamitang ginagawa sa

pamayanang kultural ay may kakaibang istilo at tunay na
yaman ng lahi. Makikita ito hanggang sa kasalukuyang
panahon at dapat itong ipagmalaki.

175

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Panuto: Tiyakin ang ginawang pagganap sa pagbuo ng pabalat ng
notbuk. Lagyan ng () ang kahon na tumutugon sa bawat
tanong.

Lubos na Nasunod Hindi

nasusuno ang nasunod
d ang pamatayan ang
KASANAYAN
pamataya sa pamataya
n sa pagbuo n sa
pagbuo ng ng pagbuo ng
likhang- likhang- likhang-
sining sining sining
(3) (2) (1)
1. Naiguhit ko ba
nang kakaiba ang
sarili kong
disenyo?
2. Nakagamit ba ako
ng tamang kulay
upang maging
kakaiba ang
aking likhang-
sining?
3.
Napahalagaha
n ko ba ang
mga sinauna
at
kasalukuyang
disenyong

176

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 nagmula sa
pamayanang
kultural?

177

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 4. Nagawa ko ba
ang gawain nang
hindi humingi ng
tulong sa iba?

5. Nakadama ba
ako ng kasiyahan
sa aking sining?

178

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 YUNIT 1 : Pagguhit
Aralin Bilang 8 : Crayon Resist ng
Disenyong-Etniko

Ang mga pangkat-etniko ay may mga pamamaraan sa

kanilang pamumuhay na nakikitaan ng pagiging malikhain. Makikita
sa mga kagamitan at mga palamuti ang iba’t ibang disenyo na
kanilang pinagyaman.

Mga Disenyong Etniko

EPE Ang mga napag-aralan nang disenyong etniko o pattern ay

maaaring gamitin sa paggawa ng isang likha. May iba’t ibang paraan
din sa paglikha gamit ang krayola. Isa ang paraang crayon resist na
maaaring gamitin sa gagawing likha.

Sa araling ito ay gagawa tayo ng likhang-sining gamit ang

mga disenyong etniko sa pamamagitan ng crayon resist.

179

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 PAGGAWA NG PLACEMAT

Kagamitan: Lapis, krayola, brush, ¼ cartolina o recycled cardboard,

water color, at recycled paper

Mga Hakbang Sa Paggawa:

1. Ihanda ang mga kagamitan.

2. Pumili ng disenyo na makikita sa mga kagamitan, kasuotan

at palamuti ng mga pangkat-etniko mula sa mga nakaraang
aralin o mga halimbawang nasa likod na pahina.

3. Iguhit ang mga napiling disenyong etniko o patterns sa

recycled paper.

4. Ilipat ito sa cartolina o cardboard.

5. Kulayan ang iyong iginuhit. Siguraduhing madiin ang paggamit

ng krayola sa papel upang hindi matakpan ng watercolor.

6. Ihanda naman ang watercolor para sa gagawing pamaraang

crayon resist.

7. Pahiran ng watercolor ang kinulayan ng krayola. Gamitin ang

madilim na kulay para lumitaw ang kagandahan ng disenyong
iginuhit at kinulayan ng krayola.

8. Ipakita sa klase ang natapos na obra.

180

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ang pagpapahalaga sa iniambag ng pangkat-etniko
sa mundo ng sining ay tunay na yaman ng ating bansa. Isa
sa mga paraan upang maipakita ang pagpapahalaga ay ang
paggamit ng kanilang disenyo sa iba’t ibang obra.

Panuto: Lagyan ng masayang mukha ( ) ang angkop na

kahon. Gawin ito sa sagutang papel.

Higit na Nasunod Hindi

nasunod ang nasusunod
ang pamantaya ang
SUKATAN
pamantayan n sa pamantaya
sa pagbuo n sa
pagbuo ng pagbuo
ng likhang- ng
likhang- sining likhang-
sining sining
(2) (1)
(3)
1. Nakabuo ako ng
placemat gamit
ang iba’t ibang
disenyong etniko
o pattern.

181

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 2. Naipamalas ko
ang wastong
paraan ng crayon
resist.
3. Nagamit ko ang
sariling mga linya
at kulay ayon sa
disenyong
nabuo.
4. Naipakita ko ang
pagpapahalaga
sa mga
disenyong etniko
sa pamamagitan
ng pag-gamit ko
ng aking
ginawang
likhang-sining.

182

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 GLOSSARY
SINING

acrylic paint isang uri ng pintura na ginagamitan ng tubig

Background tanawin pinakamalyo sa tumitingin, likod
Bookmark ginagamit na pananda sa isang pahina ng libro
pabalat sa takip sa libro na may iba’t ibang disenyo o kulay
libro
border design disenyo sa paligid ng papel
banana stalk bahagi ng halamang saging na ginagamit na
pangdisenyo sa gawaing-sining
Bloke nagsisilbing pampatigas sa gilid na bahagi ng
papel
cardboard isang uri ng matigas na papel na ginagamit sa
gawaing-sining
container lalagyan ng tubig o anumang bagay
construction isang uri ng papel na ginagamit sa gawaing-sining
paper na may iba’t ibang kulay

cotton buds ginagamit na panlinis sa tainga

Chlorine nakalalasong kemikal na ginagamit na panlinis o
pang alis ng mantsa sa damit

coin purse lagayan ng barya

Disenyo ginamitan ng linya, kulay, at hugis upang
makabuo ng dibuho
disenyong disenyong nakaayos na ginagamitan ng linya
radial
disposable kutsarang yari sa plastik
spoon

271

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Espasyo bahagi ng isang buong lugar na nasusukat
elemento isang mahalagang sangkap o bahagi ng sining

Foreground Tanawing pinakamalapit sa tumitingin, harap

itanghal ipakita sa marami sa pamamagitan ng paglagay
sa harap o pagpaskil
Istilo pamamaraan
jewelry pouch lagayan ng iba’t ibang palamuti tulad ng singsing,
hikaw at kuwintas
kalikasan natural na makikita sa kapaligiran na gawa ng
Diyos
kultural kaugnayan sa isang partikular na grupo ng mga
tao at kanilang mga gawi, paniniwala, at tradisyon
kontribusyon mahalagang naiambag upang matapos ang isang
gawain o proyekto
Luwad Molde
Myural malaking larawan na ipininta na kadalasan
makikita sa mga dingding o pader
Middleground tanawin sa gitna, pagitan ng foreground at
background motif na iba’t-ibang uri ng disenyo
mula sa mga pangkat-etniko
malong isang uri ng kasuotan nagmula sa ating mga
pangkat-etniko
Overlap pagpapatong-patong ng mga hugis
Oil pastel isang uri ng pangkulay ginagamit sa gawaing-
sining
Palamuti Dekorasyon
Pista pagdiriwang sa isang lugar
Prinsipyo sinusunod na pamantayan sa sining

pangkat- grupo ng mga sinaunang tao

etniko

272

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 pattern proseso ng sining na ginagawao ginagamit nang
paulit-ulit
placemat ginagamit na patungan ng mga pinggan,
kubyertos, at baso sa hapag kainan
Paglalala ng Masining na paglalala at pagtitiklop ng mga piraso
Banig ng materyales upang makalikha ng kahanga-
hangang disenyo ng banig-plorera na lalagyan ng
bulaklak
retaso pinagtabasang piraso ng tela
recycled paper papel na gamit na
Table runner isang mahabang tela na inilalagay sa mesa para
dekorasyon
Tina-tali ang Tina-tali (Tie-Dye) ay proseso ng pagkukulay
ay karaniwang binubuo ng pagtiklop, pagpilipit,
papatong na pagtiklop, o paglukot ng tela o isang
damit na tinatalian ng tali o goma (rubber band)
na sinusundan ng pagbabad o paglubog sa timpla
na may kulay
T’boli mga taong nakatira sa pamayanang kultural na
matatagpuan sa Cotabato. Gumagawa sila ng
T’nalak mula sa hibla ng abaka
T'nalak ay isang tradisyonal na tela ng ginagawa ng mga
T’boli sa Lake Sebu, Timog Cotabato. Ito
tradisyonal na tela ay hinabing-kamay na gawa sa
Abaka fibers na ayon sa kaugalian ay may tatlong
pangunahing mga kulay, pula, itim at ang orihinal
na kulay ng dahon Abaka
Value sangkap ng kulay na tumutukoy sa kapusyawan
at kadiliman nito
wall décor palamuti sa dingding

water color isang uri ng pangkula na ginagamitan ng tubig at

brotcha o brush

273

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Mga Awit
Ako Mananggete
An Sakong Abaniko
Ang Alibangbang
Ang Huni ng Ibong Pipit
Ano-Ano
Atin Cu Pung Singsing
Baby Seeds
Bahay Kubo
Bandang Musika
Batang Magalang
Batang Masipag
Chua-ay
Clean Up Week Song
Do a Little Thing
Early to Bed
Gising Na
Hear the Rain
Huli Ka!
Ili-ili Tulog Anay
Inday Kalachuchi
Kalesa
Little Band
Liza Jane
Lupang Hinirang
Magandang Araw
Magtanim ay ‘Di Biro
Manang Biday
Masaya Kung Sama-sama
Ode to Joy
Oh, Come Play a Merry Tune
Oh, Who Can Play

274

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ohoy Alibangbang
Pamulinawen
Paruparong Bukid
Pentik Manok
Pilipinas Kong Mahal
Pilipinas Kong Mahal
Rain,Rain Go Away
Reach for the Sky
Run And Walk
Salidommay
She’ll be Coming Round the Mountain
Song and Dance
Tayo Na!
Tayo’y Magpasalamat
Tayo’y Magsaya
Tayo’y Umawit ng ABC
Tiririt ng Maya
Ugoy ng Duyan
Umawit at Sumayaw
Umayka Ti Eskuela
We’re on the Upward Trail
Will You Dance With Me?
Mga Awit sa Pakikinig
Ading
Are You Sleeping Lazy Juan?
Bahay Kubo
Blue Danube Waltz
Hallelujah Chorus
Happy Birthday
It Came Upon the Midnight Clear
Mindanao Sketches
My Heart Will Go on
Philippine Tongatong
Pop Goes the Weasel
Row, Row, Row Your Boat
Somewhere Over the Rainbow
Star Wars- Opening Theme
Tayo’y Umawit
275

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 APPENDIX

Sining
Discovery in Art 3 Elementary Worktext, pp. 109-110
Gawad ng Manlilikha ng Bayan, Pambansang Komisyon para sa
Kultura at mga Sining, Republika ng Pilipinas, 2004.
Modern Teacher Magazine, Sept. 2011, Vol.60.
Musika, Sining at Edukasyong Pangkatawan 4, pahina 21-24
Sining 4, pahina 11-12
Sining 4, pahina 78-79,
Sining 5, pahina 104-105
http://www.ehow.com/about_6669221_history-tie_dye.html
http://ecozeal.com/blog/the-history-and-art-of-tie-dyeing

280

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.