‫ﻣﺮﮐز ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻣﻨﯿﺘﯽ داﻧﺸﮕﺎە ‪ ETH‬زورﯾﺦ‬

‫ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﮐﺮد اﯾﺮان‪ :‬ﺷﻮرﺷﯽ ﺗﺮورﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزان ﻣﻠﯽ راە آزادی و ﯾﺎ‬
‫ﻣﮫﺮەهﺎی ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻣﻨﻄﻘﻪای؟‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪە‪ :‬ﻓﺮاﻧﮏ ﻣﯿﻠﺒﺮن )ﺗﮫﯿ‪ ‬ﺷﺪە ﺑﺮای ﻣﺮﮐز ﻣﺒﺎرزە ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ(‬
‫ﺗﺮﺟﻤ‪ :‬ﺧﻮﺷﻨﺎو ﻗﺎﺿﯽ‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدهﺎی ﺳﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﻪ و ﻋﺮاق ﺑ‪ ‬ﻟﻄﻒ آﻧﭽ‪" ‬ﺑﯿﺪاری ﮐﺮدی" ﻧﺎﻣﯿﺪە ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫زﯾﺎدی را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ در ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟ‪ ‬ﻧﺒﻮدەاﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻓﺮاﻧﮏ‬
‫ﻣﯿﻠﺒﺮن در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟ‪ ‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدهﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ٢٠١٦‬ﻣﺒﺎرزان ﮐﺮد اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ ﺷﻮرش ﺧﻮد ﻋﻠﯿﻪ‬
‫ﺗﮫﺮان را از ﻧﻮ ﺳﺎزﻣﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺪاوم ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎﯾﯽ از‬
‫اﻓزاﯾﺶ اﻧﺴﺠﺎم و ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آﻧﮫﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫﯽ در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در ﺟﻠﺪ ‪ ،١٠‬ﺷﻤﺎره ‪ ٥‬دﯾﺪﺑﺎن ﻣﺮﮐز ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮورﯾﺴﻢ )‪ (CTC‬در ﻣﺎه ﻣﻪ ‪ ٢٠١٧‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدهﺎی ﺳﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﻪ و ﻋﺮاق ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﭽ‪" ‬ﺑﯿﺪاری ﮐﺮدی" ﻧﺎﻣﯿﺪە ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﮫﻢ آﻧﮫﺎ در ﻋﺮاق و ﺳﻮرﯾﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪ ‬ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ‪‬اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ ﮐﺮدهﺎی‬
‫اﯾﺮان ﺷﺪە اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ٢٠١٦‬ﮔﺮوهﯽ از ﻣﺒﺎرزان ﮐﺮد ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐ‪ ‬ﺷﻮرش ﺧﻮد ﻋﻠﯿ‪‬‬
‫ﺗﮫﺮان را از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘ‪‬اﻧﺪ ﮐ‪ ‬ﺑﺎﻋﺚ ﻧﮕﺮاﻧﯽ رژﯾﻢ اﯾﺮان ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوههﺎ ﺑﺎ اﻟﮫﺎمﮔﺮﻓﺘﻦ از اﻓزاﯾﺶ اﻋﺘﻤﺎد ﺑ‪‬‬
‫ﻧﻔﺲ ﮐﺮدهﺎی ﮐﺸﻮرهﺎی هﻤﺴﺎﯾﻪ و ﺧﺴﺘ‪ ‬از اداﻣﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎﯾﯽ از اﻓزاﯾﺶ اﻧﺴﺠﺎم و‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادەاﻧﺪ ﮐ‪ ‬آﻧﮫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑ‪ ‬ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ﻣﮫﻤﯽ در ﻋﺮﺻ‪ ‬ﺷﻄﺮﻧﺞ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺎه ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٧‬ﮐﻮﻣﻠ‪ ،‬ﺣزب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان‪ ،‬اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺷﺶ ﮔﺮوه ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﮑﻮﻣﺖ )هﻤﻪ آﻧﮫﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﺮان ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺗﺮورﯾﺴﺖ ﺧﻮردەاﻧﺪ( ﮐ‪ ‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر‬
‫اﺳﺘﻘﻼل داﺧﻠﯽ ﮐﺮدهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪" ،‬ﺑﺎ هﺪف ﻓﻌﺎﻟﯿﺖهﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺸﺘﺮک" هﻤﮑﺎری ﺑﯿﻦ ﺣزﺑﯽ را ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻣﯽدهﻨﺪ‪ (١).‬ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻢﻧﮋادهﺎی ﺧﻮد در اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق و ﺳﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ده‪‬هﺎ از ﻣﺸﮑﻞ ﻋﺪم اﺗﺤﺎد رﻧﺞ ﺑﺮدەاﻧﺪ و اﯾﻦ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﻌﺪ از ﺟﻤﮫﻮری ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻣﮫﺎﺑﺎد در ﺳﺎل‪ ١٩٤٦‬و‬
‫ﻗﯿﺎم ﮐﺮدهﺎ ﻋﻠﯿ‪ ‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻼهﺎ در ﺳﺎل ‪ ١٩٧٩‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ آﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮی اﺗﺤﺎد ﮐﺮدهﺎی‬
‫اﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٦‬ﮔﺮوههﺎی ﺳﺘﯿزهﺟﻮی ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻋﻤﺪﺗﺎ" در اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق‬
‫ﻣﺴﺘﻘﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻮرﺷﯽ را از ﻧﻮ آﻏﺎز ﮐﺮدﻧﺪ ﮐ‪ ‬ﻣﺪت زﯾﺎدی از ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ آن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺷﻮرش‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﻪ ﺑﯿﺪاری ﻣﻨﻄﻘﻪای ﮐﺮدهﺎ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد و ﺑﺨﺸﯽ ﻧﯿز ﻧﺎﺷﯽ از اداﻣﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮدهﺎ در اﯾﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻮﻣﻠ‪ ‬ﻋﻤﻼ" از ﺳﺎل ‪ ١٩٩٠‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮد در داﺧﻞ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ (٢).‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑ‪‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽﭘﺮدازد‪ :‬ﺗﺎرﯾﺨﭽ‪ ‬درﮔﯿﺮیهﺎ؛ درﮔﯿﺮیهﺎی اﺧﯿﺮ؛ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﺮان؛ و اﻧﮕﯿزههﺎ‪ ،‬ﮐﺎرآﯾﯽ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬و اﺗﺤﺎد ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺮان ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿز رواﺑﻂ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﯾﻦ‬
‫ﮔﺮوەهﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرتهﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪای‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻨ‪ ‬ﻣﺨﺎﺻﻤ‪‬‬
‫در ﻃﯽ ﺳﺎلهﺎی ‪ ،١٩٧٩-١٩٨٠‬ﮐﻮﻣﻠ‪ ‬در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﺣزاب ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣزب‬
‫دﻣﻮﮐﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان )ﺣﺪﮐﺎ(‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮد‪ (a).‬آن ﻣﺒﺎرزە ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬ﭘﺪﯾﺪەای ﺑﻮد ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫ﻣﻮج ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺮدی ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﺳﺘﻘﻼل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐ‪‬‬
‫در زﻣﺎن ﺷﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ و هﺮج و ﻣﺮج ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻤﮫﻮری اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻗﯿﺎمهﺎی ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻼهﺎ‪ .‬ﮐﺮدهﺎ ﻋﻤﻼ" در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺎدﯾﺪە ﮔﺮﻓﺘ‪ ‬ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و هﯿﭻ ﻣﺎدەای ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎری در آن ﻗﺎﻧﻮن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻗﯿﺎم در ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪ ١٩٧٩‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺮدهﺎ ﻣﺮاﮐز ﭘﻠﯿﺲ و ﭘﺎدﮔﺎنهﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ را در ﺷﮫﺮهﺎی ﺳﻨﻨﺪج‪ ،‬ﭘﺎوه‪ ،‬دﯾﻮاﻧﺪره‪ ،‬ﺳﻘز و ﻣﮫﺎﺑﺎد ﺑ‪ ‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺧﻮد درآوردﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ زودی ﺑ‪ ‬ﯾﮏ ﻗﯿﺎم ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ در ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم‬
‫آن ﮐﺮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻮرش ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﻮب وﺣﺸﯿﺎﻧ‪ ‬و ﻣﺮگ ﺣﺪود ‪ ٦،٢٠٠‬ﮐﺮد ﺷﺪ‪(٣).‬‬

‫‪1 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫"ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان" و "ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺷﺮﻗﯽ" ﻧﺎمهﺎی ﻏﯿﺮ رﺳﻤﯽ ﺑﺮای ﻣﻨﻄﻘﻪای در ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان و‬
‫ﻣﺠﺎورت ﻣﺮز ﺗﺮﮐﯿ‪ ‬و ﻋﺮاق اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺮدهﺎ در آن اﮐﺜﺮﯾﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﮐﺮدهﺎ در اﺳﺘﺎنهﺎی ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪،‬‬
‫آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ و اﯾﻼم در ﺣﻮزە ﮐﻮههﺎی زاﮔﺮس زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻣﺎر رﺳﻤﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺮان از ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﮐﺮدهﺎ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ ﭼﺮاﮐ‪ ‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﮐﻢ ﻧﺸﺎن دادن ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ دارد‪ ،‬هﻤﭽﻨﯿﻦ آﻣﺎر‬
‫ﻣﻠﯽ ﮔﺮاﯾﺎن ﮐﺮد ﻧﯿز ﻗﺎﺑﻞ اﺗﮑﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﺮاﮐ‪ ‬آﻧﮫﺎ هﻢ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ زﯾﺎد ﻧﺸﺎن دادن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان را ﺣﺪود ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ١٢‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﺮآورد ﮐﺮدەاﺳﺖ‪ (٤).‬اﯾﻦ ﻣﺤﻘﻖ در‬
‫ﻏﯿﺎب ارﻗﺎم ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد‪ ٧٠ ،‬ﺗﺎ ‪ ٧٥‬درﺻﺪ ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان را ﺳﻨﯽ ﻣﺬهﺐ و ‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪ ٢٥‬درﺻﺪ ﺷﯿﻌﻪ ﻣﺬهﺐ‬
‫ﺑﺮآورد ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺮدهﺎی ﺷﯿﻌ‪ ‬هﻤﺎﻧﻨﺪ اﮐﺜﺮﯾﺖ اﯾﺮاﻧﯽهﺎ ﺷﯿﻌ‪ ‬دوازدە اﻣﺎﻣﯽ و ﺑﻘﯿ‪ ‬از‬
‫ﻓﺮﻗﻪهﺎی دﯾﮕﺮ ﺷﯿﻌ‪ ‬هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﮐﻮب ﺟﺪی ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ (٥).‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺮدﻧﺸﯿﻦ ﻃﯽ دهﻪهﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﻤﺘﺮی ﺑ‪ ‬آﻧﮫﺎ ﺷﺪە اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ آﻣﺎر دوﻟﺖ اﯾﺮان‪ ،‬اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﮐﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫آن ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻮارە در ﻓﮫﺮﺳﺖ اﺳﺘﺎنهﺎی ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘ‪ ‬اﯾﺮان رﺗﺒ‪ ‬ﻧﺨﺴﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪(٦).‬‬
‫ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان در ﺟﻨﮓ اﯾﺮان و ﻋﺮاق در ﺳﺎلهﺎی ‪ ١٩٨٠-١٩٨٨‬ﺑﻪ ﺻﺤﻨ‪ ‬ﻋﻤﻠﯿﺎت و درﮔﯿﺮی‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ دو ﻃﺮف ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و هﺮ دو ﮐﺸﻮر از ﮐﺮدهﺎ ﺑﺮای اهﺪاف ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺑﯽﺛﺒﺎتﺳﺎزی ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرتهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﮐﺮدهﺎی ﻋﻤﺪﺗﺎ" ﺳﻨﯽ ﻣﺬهﺐ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﯿﺮوی ﺧﺮاﺑﮑﺎر آﻣﺎدە‬
‫ﺑﺮای ﺑﮫﺮهﺑﺮداری ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬رژﯾﻢ ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٩٨١‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﻼش ﺧﻮد ﺑﺮای‬
‫ﺑﯽﺛﺒﺎتﺳﺎزی اﯾﺮان و ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺮدن ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﺮان در دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪ و ﻣﮫﻤﺎت در اﺧﺘﯿﺎر ﺣزب‬
‫دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﻗﺮار داد‪ (٧).‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان اﻣﯿﺪوار ﺑﻮد از اﯾﻦ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﺮای آزادی‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ در ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ اﻣﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺣزب ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮان ﺧﻨﺜﯽ ﺷﺪ‪ (b).‬اﯾﺮان‬
‫هﻢ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﮐﺮد ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن و اﺗﺤﺎدﯾ‪ ‬ﻣﯿﮫﻨﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن از ﮐﺎرت ﮐﺮدهﺎ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫ﺑﻐﺪاد اﺳﺘﻔﺎدە ﻣﯽﮐﺮد‪ (٨).‬اﻣﯿﺪ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﻠﯽﮔﺮاهﺎی ﮐﺮد ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑ‪ ‬ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان و ﻋﺮاق ﺑﺎ هﻢ‬
‫هﻤﮑﺎری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﮐ‪ ‬ﺑﯿﻦ ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان )ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺻﺪام(‬
‫و ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن )ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ دﺷﻤﻨﺎن ﺻﺪام( ﺟﺪاﯾﯽ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫اﯾﺮان ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٩٨٣‬ﺑ‪ ‬اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﭘﺮاﮐﻨﺪه در داﺧﻞ اﯾﺮان اداﻣﻪ داد اﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖهﺎی ﮔﺎە و ﺑﯿﮕﺎە‬
‫اﯾﻦ ﺣزب و ﮔﺮوههﺎی دﯾﮕﺮ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺮدﻧﺸﯿﻦ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮد را از ﺳﺎل ‪ ١٩٨٩‬ﺗﺎ ‪ ١٩٩٦‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﺮور‬
‫رهﺒﺮ ﺣزب در وﯾﻦ و ﺗﻈﺎهﺮات ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺎل ‪ ١٩٩٠‬ﮐﺮدهﺎ در داﺧﻞ اﯾﺮان‪ ،‬از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ (٩).‬اﻣﺎ ﺗﺮورهﺎی‬
‫هﺪﻓﻤﻨﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺮان‪ ،‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﺎرج ﻣﺮزهﺎ و هﻤﮑﺎری ﺗﮫﺮان ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ ١٩٩٦‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﯾﮏ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑ‪ ‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬ﭘﺎﯾﺎن دهﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت و درﮔﯿﺮیهﺎی دﯾﮕﺮی در ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺗﺎ ﺳﺎلهﺎی ‪ ٢٠١٤‬و ‪ ٢٠١٥‬اداﻣ‪ ‬داﺷﺖ‪.‬‬
‫در اواﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٦‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺑﺎ اﺷﺎرە ﺑ‪ ‬اداﻣ‪ ‬ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮدهﺎ ازﺳﺮﮔﯿﺮی دور‬
‫ﺟﺪﯾﺪی از ﻣﺒﺎرزە را ﻧﻮﯾﺪ داد‪ (١٠).‬در اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ‪ ،‬ﺣزب ادﻋﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت از ﻗﺒﻞ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ‬
‫ﺷﺨﺺ ارﺷﺪ در ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺑﻪ اﻟﻌﺮﺑﯿﻪ ﮔﻔﺖ‪" :‬از ﯾﮏ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎتهﺎﯾﯽ از ﻧﻮع‬
‫ﺑزندررو اﻧﺠﺎم ﺷﺪە اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦﺑﻌﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎتهﺎی ﺑزرگﺗﺮ و هﻤﺎهﻨﮓﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪(c)".‬‬
‫ﺣزب آزادی ﮐﺮدﺳﺘﺎن )ﭘﺎک(‪ ،‬ﺣزب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻠﯽﮔﺮای ﭼﭗ ﮐ‪ ‬رواﺑﻂ ﻧزدﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺣزب دﻣﮑﺮات‬
‫ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان‪ ،‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن و اﺗﺤﺎدﯾ‪ ‬ﻣﯿﮫﻨﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن دارد‪ (١١)،‬ﺿﻤﻦ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از اﯾﻦ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﺮان ﺑﺎ ﻗﯿﺎم ﮔﺴﺘﺮدهای در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ هﻤﻪ ﺷﮫﺮهﺎی اﯾﺮان‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد درﮔﯿﺮ ﺣﻤﻼت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬ﺑزندررو ﻋﻠﯿﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﺑ‪ ‬وﯾﮋە ﺳﭙﺎه‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬در ﺷﮫﺮهﺎی ﺳﺮدﺷﺖ‪ (١٢) ،‬ﺳﻨﻨﺪج‪ (١٣) ،‬و اﺷﻨﻮﯾ‪ (١٤) ‬ﺷﺪەاﻧﺪ‪ .‬ﮔزارش هﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدهﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﺮوههﺎی ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮد را در ﻃﯽ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎتهﺎ از دﺳﺖ‬
‫دادەاﻧﺪ‪(d) (١٥) .‬‬
‫ﮔﺮوه هﺎی ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺮد اﯾﺮاﻧﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ" از وﺳﺎﯾﻞ اﻧﻔﺠﺎری ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬آرﭘﯽﺟﯽ و اﺳﻠﺤﻪهﺎی ﺳﺒﮏ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ (١٦).‬اﯾﻦ ﺳﻼحهﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﺮان وارد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ در هﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت(‪.‬‬

‫‪2 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫در ﭘﯽ ﺣﻤﻼت ﮔﺮوههﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﮔزارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﻼﻓﯽﺟﻮﯾﺎﻧ‪ ‬ﮐﺮدهﺎ ﻋﻠﯿ‪ ‬ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن و هﻤﮑﺎران ﮐﺮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮔزارش ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل‪ ،‬هﯿﭻ‬
‫ﺷﻮاهﺪی از ﺷﻮرشهﺎی ﭘﺎﺑﺮﺟﺎی ﺷﮫﺮی در ﺷﮫﺮهﺎی اﯾﺮان دﯾﺪە ﻧﺸﺪە اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣزب ﺣﯿﺎت آزاد ﮐﺮدﺳﺘﺎن )ﭘﮋاک( )ﺷﺎﺧ‪‬ای از پ‪.‬ک‪.‬ک ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ" ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﮫﺮان اﺳﺖ( ﻧﯿز ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮد را در ﺳﺎل ‪ ٢٠١٦‬آﻏﺎز ﮐﺮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﮋاک ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺑ‪ ‬درﮔﯿﺮی ﺑﺎ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﻼش ﺑﺮای ﻗﺘﻞ ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ اﺷﺎرە ﮐﺮد‪ .‬ﺑ‪ ‬ﮔﻔﺘ‪‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﮋاک از ﺟﻤﻠ‪ ‬ﺷﺶ ﮔﺮوه ﮐﺮد ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در ﻣﺎه ﻣﺎرس اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ هﻤﮑﺎری ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺎ هﻢ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ و اﯾﻦ ﮔﺮوە ﺑﺎ اﺣزاب دﯾﮕﺮ هﻤﮑﺎری ﻧزدﯾﮑﯽ ﻧﺪارد‪ (١٧).‬ﻧﻈﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﭘﮋاک ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﻋﻘﯿﺪە ﺑﺮﺧﯽ‪ ،‬ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان در اواﺧﺮ دهﻪ ‪ ١٩٩٠‬اﯾﻦ ﺣزب را در داﺧﻞ ﺧﺎک اﯾﺮان‬
‫ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑ‪ ‬ﮐﻮهﺴﺘﺎن ﻗﻨﺪﯾﻞ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل پ‪.‬ک‪.‬ک ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻧﺪ و آﻧﺠﺎ اﺻﻮل و ﻋﻘﺎﯾﺪ‬
‫پ‪.‬ک‪.‬ک و رهﺒﺮ آن‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اوﺟﺎﻻن‪ ،‬را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٤‬ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫پ‪.‬ک‪.‬ک از آن ﺟﺪا ﺷﺪه و ﺣزب اﻋﻼم ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﮐﺮدە اﺳﺖ‪ (١٨).‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ ﺳﻮرﯾﻪ‪،‬‬
‫پ‪.‬ک‪.‬ک و ﭘﮋاک رواﺑﻂ ﺑﺴﯿﺎر ﻧزدﯾﮑﯽ از ﻟﺤﺎظ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژی‪ ،‬ﻣﺒﺎرزان‪ ،‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬دارﻧﺪ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﺗﺎزﮔﯽ‬
‫ﮔزارشهﺎﯾﯽ از ﺗﻤﺎس دوﻟﺖ اﯾﺮان ﺑﺎ پ‪.‬ک‪.‬ک ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪە اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠ‪ ‬آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ پ‪.‬ک‪.‬ک ﺑﺮای‬
‫ﻣﮫﺎر ﭘﮋاک اﻗﺪام ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺗﺤﺎد ﭘﮋاک ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﮔﺮوەهﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان را ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪەﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪(١٩).‬‬
‫در ﻧﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ رﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﮐﺮدهﺎی ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮاﻧﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺒﮫﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪە و ﺑﺎﯾﺪ ﺑ‪ ‬ﺑﺮآورد‪،‬‬
‫ﺣﺪس و ﮔﻤﺎن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﮔﻔﺘ‪ ‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﮔﺎە ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ‪ ١٠٠٠‬ﺗﺎ‬
‫‪ ١٥٠٠‬ﺟﻨﮕﺠﻮ‪ ،‬ﮐﻮﻣﻠ‪ ‬ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬و ﭘﮋاک ‪ ٣٠٠٠‬و ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬داﺷﺘ‪ ‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد ﻣﺒﺎرزان‬
‫ﻣﺴﻠﺢ ﮔﺮوەهﺎی دﯾﮕﺮ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ)‪.(e‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن در ﻣﺤﺪوده ﮐﻮههﺎی زاﮔﺮس در ﻧزدﯾﮑﯽ ﻣﺮز اﯾﺮان و ﻋﺮاق در داﺧﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق ﻣﺘﻤﺮﮐز هﺴﺘﻨﺪ‪ (٢٠).‬اﯾﻦ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ اﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم ﺣﻤﻼت ﻣﺮزی ﺑ‪ ‬داﺧﻞ ﺧﺎک اﯾﺮان را ﺑﺪون‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﺣﻤﻠ‪ ‬ﺗﻼﻓﯽﺟﻮﯾﺎﻧ‪ ‬ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺎر اﯾﺮان ﻣﯽدهﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﯿﺎتهﺎی ﻣﺸﺎﺑ‪ ‬ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻓﺮض‬
‫ﮐﺮد ﮐ‪ ‬آﻧﮫﺎ ﺑ‪ ‬ﮐﻤﮏ هﻮاداران آن ﺳﻮی ﻣﺮز ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻃﻼﯾ‪‬دار و ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺤﻠﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻤﻼت‬
‫ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدهﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﺷﻮرش ﮐﺮدﺳﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٩٨٠‬اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﭘﯿﺸﻤﺮﮔ‪‬هﺎی ﻣﺴﺘﻘﺮ در‬
‫ﺷﮫﺮهﺎ و روﺳﺘﺎهﺎی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺮدﻧﺸﯿﻦ اﻗﺪام ﺑ‪ ‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﯾﯽ از ﮐﻮههﺎی زاﮔﺮس از داﺧﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق )ﻋﮑﺲ از ﻓﺮاﻧﮏ ﻣﯿﻠﺒﺮن(‬

‫ﺷﺮوع ﻣﺠﺪد ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﺋﺘﻼف و هﻤﮑﺎری ﮔﺮوههﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮد ﺑﺎ هﺪﻓﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺮای ﺿﺮﺑ‪‬‬
‫زدن ﺑﻪ ﺗﮫﺮان را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬

‫‪3 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫اداﻣ‪ ‬ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﻮق ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺮﺻﺖهﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮای ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان ﺑ‪ ‬هﻤﺮاه دﺳﺘﮕﯿﺮیهﺎی‬
‫ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ‪ (٢١)،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻘﺶ اﯾﺮان در داﺧﻞ ﻋﺮاق و ﺳﻮرﯾﻪ و ﺑﯿﺪاری ﮐﺮدهﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﺗﺮﮐﯿﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘ‪ ‬ﺗﺎ ﺳﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق و اﯾﺮان و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻇﮫﻮر ﯾﮏ دوﻟﺖ دﻓﺎﮐﺘﻮ در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق و ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ ﺑﺮ ﺷﻤﺎل ﺳﻮرﯾﻪ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﮔﻔﺘ‪ ‬ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺮد ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از دﻻﯾﻞ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺷﻮرش اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐ‪‬‬
‫رژﯾﻢ اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ ٢٠١٥‬ﻣﯿﻼدی ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ از ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺮد و اﻋﻀﺎی اﺣزاب ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮐﺮد را اﻋﺪام ﮐﺮد ﮐ‪‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑ‪ ‬ﺳﺎلهﺎی ﻗﺒﻞ اﻓزاﯾﺶ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی داﺷﺖ‪(٢٢).‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪد دﯾﮕﺮی وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد را در اﯾﺮان ﺑ‪ ‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮﺿﻊ و ﺗﻮﺳﻞ ﺑ‪‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬واداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪە دﺳﺘﺎوردهﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﮐﺴﺐ ﺣﻘﻮق ﮐﺮدهﺎ در ﺗﺮﮐﯿ‪ ‬در‬
‫ﺳﺎلهﺎی ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٥‬ﻧﯿﺮو ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮫﺎ ﭘﺲ از ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮدهﺎ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺗﺮﮐﯿﻪ و اﻋﻤﺎل ﺧﺸﻮﻧﺖ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ ﺣزب ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪﻧﺪ و درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ روشهﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺻﻠﺢ آﻣﯿز‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑ‪ ‬ﺣﻘﻮق ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ روﯾﺪاد ﻣﮫﻢ در ﻣﺎه ﻣﻪ ﺳﺎل ‪ ٢٠١٥‬رخ داد ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﻣﺮدم از رژﯾﻢ ﺷﺪ و‬
‫ﮐﺮدهﺎ در ﺷﮫﺮ ﻣﮫﺎﺑﺎد ﺗﻈﺎهﺮات ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮫﺎ ﯾﮏ هﺘﻞ را ﺑﻪ آﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﯾﮏ زن ﮐﺮد اﻋﺘﺮاض‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﮔﻔﺘ‪ ‬ﮐﺮدهﺎ ﯾﮏ دﺧﺘﺮ ‪ ٢٥‬ﺳﺎﻟﻪ ﮐﺮد ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺎﻣﺎت اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬ﺳﺮﮐﻮب وﺣﺸﯿﺎﻧﻪ رژﯾﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎآراﻣﯽهﺎی ﻣﺪﻧﯽ ﺷﺪ‪(٢٣) .‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮەای دﯾﮕﺮ از ﮐﻮههﺎی زاﮔﺮس از داﺧﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق )ﻓﺮاﻧﮏ ﻣﯿﻠﺒﺮن(‬
‫اﺣزاب ﮐﺮد اﯾﺮان دارای دﯾﺪﮔﺎههﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﮔﺮﻓﺘ‪ ‬ﺗﺎ ﻣﺎﺋﻮﯾﺴﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ هﻤﻪ آﻧﮫﺎ ﻣﺸﺘﺮک اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺲ ﮔﺮم ﻣﻠﯽ ﮔﺮاﯾﯽ ﮐﺮدی )‪ (f‬و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎری ﺳﯿﺎﺳﯽ و‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪ (٣٤).‬از ﺑﯿﻦ هﻤﻪ ﮔﺮوههﺎ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭘﮋاک ﺗﻮﺳﻂ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه)‪ (٣٥‬ﺑ‪ ‬ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘ‪ ‬ﺷﺪە اﺳﺖ زﯾﺮا ﭘﮋاک ارﺗﺒﺎط ﻧزدﯾﮏ ﺑﺎ پ‪.‬ک‪.‬ک دارد و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﮐ‪ ‬ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﻣﮫﻤﯽ در ﻧﺎﺗﻮ اﺳﺖ رواﺑﻂ ﺧﻮﺑﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻪ رﻏﻢ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻌﺎل از‬
‫ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ در ﺳﻮرﯾﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮده و از اﻗﺪام ﻧﻈﺎﻣﯽ ارﺗﺶ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﻋﻠﯿ‪ ‬آن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﮋاک ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه آﮔﺎه اﺳﺖ‪ ،‬آﺷﮑﺎرا دﺷﻤﻦ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﺒﻮدە و ﻋﻠﯿ‪ ‬اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﯾﺎ ﻣﺘﺤﺪان ﻏﺮﺑﯽ آن‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑ‪ ‬ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﺸﺪە اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋاک دﺷﻤﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﯾﻦ ﮐﺸﻮر را ﺣﺎﻣﯽ‬
‫ﺗﺮورﯾﺴﻢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪(٢٦).‬‬
‫واﮐﻨﺶ اﯾﺮان‬
‫ﮔﺮوهﮫﺎی ﮐﺮد‪ ،‬اﯾﺮان را ﻣﺘﮫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐ‪ ‬در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺷﻮرش ﮐﺮدهﺎ در دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠١٦‬اﻗﺪام ﺑ‪‬‬
‫ﺑﻤﺒﮕﺬاری هﺪﻓﻤﻨﺪ در ﻣﻘﺮ ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان در ﮐﻮﯾ‪ ،‬ﮐﺮدە اﺳﺖ‪ (٢٧).‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ارﺗﺒﺎط‬

‫‪4 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﺮان و ﺑﻤﺐ ﮔﺬاری ﻣﺸﺎهﺪە ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺳﺮﯾﻊ‬
‫اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎرە را ﺑﻪ ﺳﻮی اﯾﺮان ﻧﺸﺎﻧ‪ ‬رﻓﺘﻨﺪ ﺑ‪ ‬ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ دو ﺑﻤﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدە‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺘﺎد ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان درﺳﺖ در روز ﺗﻮﻟﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻗﺎﺳﻤﻠﻮ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٩٨٩‬در‬
‫وﯾﻦ ﺑ‪ ‬دﺳﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﻠﯽ آﮔﺎە ﺑ‪ ‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﻃﻤﯿﻨﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺬاﺑﯿﺖ هﺪف‪ ،‬ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﯾﺮان در اﻧﺠﺎم ﺗﺮورهﺎ و ﻓﻘﺪان دﺷﻤﻨﺎن دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺎن هﺪف ﻗﺮار دادن‬
‫ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد اﯾﺮان در اﯾﻦ ﮐﺎر دﺳﺖ داﺷﺘ‪ ‬اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ" اﯾﻦ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ واﺑﺴﺘ‪ ‬ﺑ‪ ‬اﯾﺮان ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎی ﮐﺮد ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﺷﯿﻌﻪ ﻋﺮاق ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران و ﺣزب اﻟﻠﻪ آﻣﻮزش ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﯾﺎ اﻋﻀﺎی ﮐﺮد ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ اهﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﺴﺘﻘﺮ در اﯾﺮان اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪە اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﮑﺬﯾﺐ ﺑﺮای اﯾﺮان ﻓﺮاهﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ (٢٨).‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﻠﯽرﻏﻢ‬
‫ادﻋﺎی دﺳﺘﮕﯿﺮی دو ﻧﻔﺮ از ﻋﺎﻣﻼن)‪ (٢٩‬ﺑ‪ ‬ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﯾﺮان را ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺪاﻧﺴﺘ‪ ‬و ﺟزﺋﯿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺮﻣﺎن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﮑﺮدە اﺳﺖ‪ (i).‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﺐﮔﺬاری ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ وﺣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﺮوههﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﺘﯿزهﺟﻮی ﮐﺮد اﯾﺮان ﺷﺪە اﺳﺖ ﭼﺮاﮐ‪ ‬اﯾﻦ ﺑﻤﺐﮔﺬاری را ﺣﻤﻠ‪ ‬ﺑ‪ ‬هﻤ‪ ‬ﮔﺮوەهﺎ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪(j).‬‬
‫اﯾﺮان در اواﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ٢٠١٧‬اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖهﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﻧﻈﺎرﺗﯽ در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق را‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﻓزاﯾﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻇﮫﺎرات ﻣﻘﺎﻣﺎت اﯾﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﺪ ﮐﻪ آﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓزاﯾﻨﺪهای از ﺗﮫﺪﯾﺪ‬
‫ﮔﺮوههﺎی ﺳﺘﯿزهﺟﻮی اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در داﺧﻞ ﺧﺎک ﻋﺮاق ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮان هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺎه ﻓﻮرﯾﻪ ‪،٢٠١٧‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺎکﭘﻮر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻧﯿﺮوی زﻣﯿﻨﯽ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻇﮫﺎر داﺷﺖ‪" :‬در ﺷﻤﺎل ﺷﺮق اﯾﺮان و‬
‫آن ﻃﺮف ﻣﺮز‪ ،‬ﮐﻨﺴﻮﻟﮕﺮیهﺎی زﯾﺎدی ﺑﺎز ﺷﺪەاﻧﺪ ﺗﺎ رﻣﻘﯽ ﺑ‪ ‬ﮔﺮوههﺎی ﻣﺮده دادە و آﻧﮫﺎ را ﻋﻠﯿ‪ ‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﺸﻮراﻧﻨﺪ‪ (٣٠)".‬ﻣﺪتهﺎ اﺳﺖ ﮐ‪ ‬اﯾﺮان دوﻟﺖ ﻋﺮاق و ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن را ﺑﺮای ﻋﺪم ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﺮزی ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﺮدە و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی)‪) (٣١‬و دﯾﮕﺮان( را ﻣﺘﮫﻢ ﺑ‪ ‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ و‬
‫ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮدن ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐ‪ ‬اﻟﺒﺘ‪ ‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ و ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان هﻤﻮارە آن را ﺗﮑﺬﯾﺐ‬
‫ﮐﺮدەاﻧﺪ‪ .‬در اواﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ٢٠١٧‬ﻃﺮﻓﺪاران اﯾﺮان در ﺑﻠﻮک ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺷﯿﻌﻪ در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻋﺮاق‪ ،‬ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﻧﻮری‬
‫اﻟﻤﺎﻟﮑﯽ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﯾﺮ ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن ﺷﺪﻧﺪ ﮐ‪ ‬دوﻟﺖ ﻋﺮاق ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮدی ﮐﻪ از ﺧﺎک ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق‬
‫ﺑﺮای ﺣﻤﻠ‪ ‬ﺑ‪ ‬اﯾﺮان اﺳﺘﻔﺎدە ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ را ﺧﻠﻊ ﺳﻼح و ﯾﺎ اﺧﺮاج ﮐﻨﺪ‪(٣٢).‬‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻨﺎن اﯾﺮان؟‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﺮوههﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮد اﯾﺮان را وارد ﺑﺎزی ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻣﻨﻄﻘﻪای ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺒﻮد )ﯾﺎ ﺑﺪﺗﺮ‬
‫ﺷﺪن( رواﺑﻂ اﯾﺮان و ﻗﺪرتهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ژﻧﺮال ﺟﻮزف وﺗﻞ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻣﺮﮐزی اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬در‬
‫ﻣﺎرس ‪ ٢٠١٧‬اﻇﮫﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ "اﯾﺮان ﻣﮫﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﺑﺮای ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮﮐزی و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﯽ ﻣﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺮﮐﺎ و‬
‫ﻣﺘﺤﺪان ﻣﺎ اﺳﺖ"‪ (k)(٣٣)،‬هﻤﭽﻨﯿﻦ وزﯾﺮ دﻓﺎع آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺟﯿﻤز ﻣﺎﺗﯿﺲ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺗﮫﺪﯾﺪ ﺟﺪی و‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﺮای ﺻﻠﺢ و ﺛﺒﺎت در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ" ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ (l)(٣٤).‬دوﻧﺎﻟﺪ ﺗﺮاﻣﭗ‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﺟﻤﮫﻮر آﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﻧﯿز ﺑﻪ روﯾﮑﺮدی ﺟﺪی در ﻗﺒﺎل اﯾﺮان اﺷﺎره ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺎه ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٧‬ﺗﻌﺪادی از ﻣﺮاﮐز ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫در واﺷﻨﮕﺘﻦ دیﺳﯽ ﮔزارش دادﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﮔزﯾﻨﻪهﺎ ﺟﮫﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫اﯾﺮان دارد‪.‬‬
‫در ﮔزارﺷﯽ ﮐ‪ ‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﻨﮓ ﺗﮫﯿ‪ ‬ﺷﺪە آﻣﺪە اﺳﺖ ﮐﻪ "اﺣﺘﻤﺎل ﯾﮏ‬
‫ﺑﺤﺮان ﺑزرگ ﺑﯿﻦ آﻣﺮﯾﮑﺎ و اﯾﺮان در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه" وﺟﻮد دارد و ﮔزﯾﻨﻪهﺎی "ﮐﺸﻨﺪه و ﻣﮫﻠﮏ" ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫ﺑﺎ اﯾﺮان را ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﮐﺮدە اﺳﺖ‪ (m).‬ﺑﻪ هﻤﯿﻦ ﻧﺤﻮ ﮔزارش ﺗﮫﯿ‪ ‬ﺷﺪە ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﻣﻮﺳﺴﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﺮای‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎور ﻧزدﯾﮏ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد "اﻗﺪام ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ")‪ (٣٥‬ﻋﻠﯿﻪ ﻋﻮاﻣﻞ و ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﻣﺘﺤﺪ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﮫﺎﺟﻢ و ﺑ‪ ‬وﯾﮋە دﻓﺎع هﻢﭘﯿﻤﺎﻧﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدە اﺳﺖ‪ (٣٦).‬ﮔزارش ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﻣﺮﮐز‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ هﻢ ﺣﺎوی ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد "اﻗﺪاﻣﺎت ﻏﯿﺮآﺷﮑﺎر" ﺑﺮای ﺑﯽﺛﺒﺎت ﮐﺮدن دوﻟﺖهﺎی‬
‫ﻣﺘﺨﺎﺿﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﮫﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ (٣٧).‬ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬اﯾﺮان دﺷﻤﻨﺎن دﯾﮕﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ (٣٨)،‬ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی‪ (٣٩)،‬ﺑﺤﺮﯾﻦ‪ (٤٠)،‬و اﻣﺎرات ﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﯽ)‪ (٤١‬هﻢ دارد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺎ اﯾﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﮫﺎ ﺳﺎﺑﻘ‪ ‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﻮرش و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖهﺎی ﻣﺨﻔﯽ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ اﯾﺮان را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪5 ‬‬
‫‪ ‬‬
 ‫ﭘﺎﺷﻨﻪ آﺷﯿﻞ اﯾﺮان‬
‫در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺿﺮباﻟﻤﺜﻠﯽ وﺟﻮد دارد ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮐ‪ ‬ﮐﺮدهﺎ دوﺳﺘﯽ ﻏﯿﺮ از ﮐﻮهﺴﺘﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﺮای اﯾﺮان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی واﻗﻌﯽ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﺤﺪوده ﮐﻮههﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻏﺮب ﻣﻮﺳﻮم ﺑ‪‬‬
‫زاﮔﺮس و ﮔﺮوههﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮد ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از زﻣﺎن ﺣﻤﻠ‪ ‬اﺳﮑﻨﺪر ﺗﺎ ﺗﺠﺎوز ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻪ‬
‫اﯾﺮان و ﺳﭙﺲ اﺷﻐﺎل ﻋﺮاق ﺗﻮﺳﻂ آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬زاﮔﺮس ﭘﺎﺷﻨﻪ آﺷﯿﻞ اﯾﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﻨﻄﻘ‪‬ای هﺴﺘﻨﺪ ﮐ‪ ‬از اهﻤﯿﺖ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای اﯾﺮان ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ (٤٢).‬ﺑﺮﺧﯽ از دﻻﯾﻞ اهﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘ‪‬‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬زاﮔﺮس در دﻓﺎع از ﻗﻠﻤﺮو اﯾﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرتهﺎی ﻣﺠﺎور ﻣﻦﺟﻤﻠ‪ ‬ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در‬
‫ﻋﺮاق و ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻣﮫﻢ اﺳﺖ؛ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎری ﮐﺮدهﺎ در داﺧﻞ اﯾﺮان و اﺳﺘﻘﻼل ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن در ﻋﺮاق؛ اﻣﯿﺪ ﺗﮫﺮان ﺑﻪ ﺑﺎز ﮐﺮدن ﯾﮏ راه اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ زﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺘﺤﺪان اﯾﺮان در‬
‫ﺳﻮرﯾﻪ و ﻟﺒﻨﺎن )ﺣزباﻟﻠﻪ(؛)‪ (٤٣‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮔﺮوەهﺎی ﺗﺮورﯾﺴﺖ ﻣﺘﺤﺪ اﯾﺮان در ﻋﺮاق)‪ (٤٤‬و ﺗﺴﮫﯿﻞ ارﺳﺎل‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﺻﻮرت ﺗﺤﺮﯾﻢ هﻤ‪‬ﺟﺎﻧﺒ‪ ‬اﯾﺮان‪.‬‬
‫ﺷﻮاهﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮای اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺒﺎرزات ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان در ﮐﻮههﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫دﻗﯿﻖ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭘﮋاک در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ٢٠١١‬ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺗﮫﺎﺟﻢ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘ‪‬‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟ‪ ‬ﮐﺮدە و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑ‪ ‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎک اﯾﺮان ﻧﻔﻮذ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺟﻠﻮی ﺳﺘﻮنهﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﺪارﮐﺎﺗﯽ را‬
‫ﺑﮕﯿﺮد و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﺮاﺑﮑﺎری ﻋﻠﯿ‪ ‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖهﺎ را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوه هﻤﭽﻨﯿﻦ دارای ﮔﺮوهﯽ از رهﺒﺮان و‬
‫ﻣﺒﺎرزان ﺑﺎ اﻧﮕﯿزه و ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﮫﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه در ﮐﻨﺎر ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪،‬‬
‫پ‪.‬ک‪.‬ک و ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ در ﻋﺮاق‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﻪ و ﺳﻮرﯾﻪ را دارﻧﺪ‪ (٤٥).‬ﭘﮋاک هﻤﭽﻨﯿﻦ دارای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن و ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻮدﺟﻪ در ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮاهﺪ زﯾﺎدی وﺟﻮد دارد ﮐ‪ ‬ﭘﮋاک و دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮاﻧﯽ ﺑ‪ ‬ﺳﻼحهﺎی ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻼحهﺎﯾﯽ از روﺳﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻮک ﺷﺮق‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪهﺎی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﮐ‪ ‬در ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آرﭘﯽﺟﯽ و ﻣﺴﻠﺴﻞهﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ در ﻋﮑﺲهﺎی ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﭘﮋاک و دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺮوههﺎ و ﮔزارش رﺳﺎﻧﻪهﺎی ﻣﺤﻠﯽ دﯾﺪە ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﺧﻤﭙﺎرههﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺗﻮپهﺎی ﺑﺪون ﻟﮕﺪ ﻧﯿز‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده آﻧﮫﺎ از ﻣﻮﺷﮏهﺎی ﺿﺪهﻮاﯾﯽ دوشﭘﺮﺗﺎب ﺟﺎﯾﯽ ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪە اﺳﺖ‪(n).‬‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﯾزداﻧﭙﻨﺎە‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﺣزب آزادی ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠١٧‬ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔزاری آﺳﻮﺷﯿﺘﺪﭘﺮس ﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺎههﺎی ﻣﺎرس و ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠١٥‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن آن در ﺟﺒﮫ‪ ‬ﮐﺮﮐﻮک ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺒﺎرزە ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از آﻣﻮزش ﻣﺮﺑﯿﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدەاﻧﺪ‪ (٤٦).‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ‬
‫ﮔﺮوە در ﺟﺒﮫ‪ ‬ﻣﻮﺻﻞ ﻧﯿز ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدە ﺑﺎﺷﺪ)‪ .(o‬اﮔﺮ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺣزب آزادی ﮐﺮدﺳﺘﺎن از ﺳﻮی اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬
‫آﻣﻮزش ﻧﻈﺎﻣﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی اﯾﺮان را ﻧﮕﺮان ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﻮزشهﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آﻧﮫﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دوﻟﺖ اﯾﺮان ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوە اﻋﻼم ﮐﺮدە ﮐ‪ ‬رواﺑﻂ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬
‫دارد‪ ،‬اﻣﺎ درﯾﺎﻓﺖ اﺳﻠﺤ‪ ‬از ﺳﻮی آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽهﺎ را ﮐﺘﻤﺎن ﮐﺮدە اﺳﺖ‪ (٤٧).‬ﻣﺒﺎرزان ﮔﺮوههﺎی دﯾﮕﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻ" در‬
‫ﮐﻨﺎر ﭘﯿﺸﻤﺮﮔ‪‬هﺎی ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﻨﮕﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن هﻤﻪ ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد‬
‫اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﮋاک اﺣﺘﻤﺎﻻ" ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻧزدﯾﮏ آن ﺑﺎ ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ و پ‪.‬ک‪.‬ک و ﺳﺎﺑﻘ‪ ‬ﻧﺒﺮدهﺎی‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧ‪ ‬آن ﺑﺎ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ﺗﺠﺮﺑﻪ را دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﮋاک ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آﻧﮑ‪ ‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘ‪ ‬ﺷﺪە اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ"‬
‫ﺗﺠﮫﯿزات آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﮑﺮده و ﯾﺎ ﺑﻪ ذﺧﺎﯾﺮ ﺟﻨﮕﯽ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﯾﮕﺎنهﺎی ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻠﻖ‬
‫در ﺳﻮرﯾﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورده ﺑﻮد دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان در ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪاﺷﺘ‪ ‬و آﻣﻮزش ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺸﺎﺑ‪ ‬آﻧﭽ‪ ‬ﺣزب آزادی ﮐﺮدﺳﺘﺎن ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﮑﺮده‬
‫اﺳﺖ‪(٤٨).‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬
‫ﭘﺎرادوﮐﺲ اﺻﻠﯽ آﻧﺠﺎ اﺳﺖ ﮐ‪ ‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺮان از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﻘﻼب و ﻗﯿﺎم ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪە اﺳﺖ‪ ،‬و در‬
‫ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺮس ﺣﮑﻮﻣﺖ از اﻧﻘﻼب و ﺷﻮرش اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐ‪ ‬اﯾﺮان ﺟﻨﮓهﺎی ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ هزﯾﻨﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ را ﺗﺮﺟﯿﺢ دادە و ﺑ‪ ‬ﻣﺪد ﺟﻨﮓهﺎی ﻧﯿﺎﺑﺘﯽ ﺑﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﮐﺸﻮرهﺎی ﻋﻀﻮ ﺷﻮرای هﻤﮑﺎری ﺧﻠﯿﺞ‬
‫ﻓﺎرس و اﺳﺮاﺋﯿﻞ درﮔﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐ‪ ‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺘﻌﺪدی ﮐ‪ ‬اﯾﺮان ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﺮاﺷﯿﺪە ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد‬

‫‪6 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان را اراﺋﻪ دهﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ دوﻟﺖهﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻋﻠﯿ‪ ‬اﯾﺮان اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ‬
‫از اﯾﻨﮑ‪ ‬ﮐﻨﺸﮕﺮان ﺧﺎرﺟﯽ از ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﮐﻮههﺎی زاﮔﺮس اﺣﺘﻤﺎﻻ" ﺷﺎهﺪ‬
‫اﻓزاﯾﺶ درﮔﯿﺮی‪ ،‬ﺷﻮرش و ﺧﺮاﺑﮑﺎری‪ ،‬ﺗﺮور‪ ،‬و ﻧﺎآراﻣﯽ ﻣﺪﻧﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐ‪ ‬ﮐﻨﺸﮕﺮان ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫ﺑﺨﻮاهﻨﺪ وارد ﻋﻤﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻼح و ﺗﺠﮫﯿزات ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮی ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺮدهﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﮐﻮههﺎی زاﮔﺮس ﺑﺮای ﺗﮫﺮان دﺷﻮار ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬هﺮﮔﺎه ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﺑ‪ ‬ﻧﺴﺒﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﮐ‪ ‬ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮی ﺑﺮای اﯾﺮان ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ از آن زﻣﺎن ﮐﻪ ﮐﻮﻣﻠ‪‬‬
‫اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد ﺿﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﮫﺖ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺸﺘﺮک ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧ‪‬ای‬
‫ﺣﺎﮐﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ هﻤﺎهﻨﮓ دﯾﺪە ﻧﺸﺪە اﺳﺖ‪ (p).‬در آورﯾﻞ ‪ ،٢٠١٧‬ﺗﻌﺪادی از اﺣزاب ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺸﺘﺮک ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺤﺮﯾﻢ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮫﻮری اﯾﺮان در ‪ ١٩‬ﻣﺎه ﻣﻪ ‪ ٢٠١٧‬ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ‬
‫هﻤﮑﺎری ﺑﯿﻦ ﮐﻨﺸﮕﺮان ﮐﺮد اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ (٤٩).‬ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ ﮐ‪ ‬آﯾﺎ ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮادران‬
‫ﮐﺮد ﻋﺮاﻗﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻋﻤﯿﻖ ﺧﻮد را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ اﺻﻠﯽ ﮔﺮوههﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن در ﺳﺎلهﺎی آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺪاوم ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه از ﻋﺮاق ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر روزاﻓزون‬
‫اﯾﺮان و ﻣﺘﺤﺪاﻧﺶ در ﺑﻐﺪاد ﺑﺮای ﻗﻄﻊ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ‪ ‬و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺧﻮاﺳﺖ آﻧﮫﺎ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﯾﺎدداﺷﺖهﺎ‬
‫)‪ (a‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان در ﻣﺎه اوت ﺳﺎل ‪ ١٩٤٥‬در ﻣﮫﺎﺑﺎد ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎری از رهﺒﺮان آن‬
‫ﭘﺲ از آن ﮐﻪ ارﺗﺶ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ اﯾﺮان در ﻣﺎه اوت ﺳﺎل ‪ ١٩٤٦‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮی ﺑ‪ ‬ﺟﻤﮫﻮری ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﭘﺎﯾﺎن داد‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮ ﯾﺎ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻧﻘﻼب اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ ١٩٧٩‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﮔﺎە و ﺑﯿﮕﺎە ﻋﻠﯿﻪ رژﯾﻢ ﺷﺎه ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﮐﻮﻣﻠ‪ ‬ﻧﯿز در ﺳﺎل ‪ ١٩٦٩‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ و در زﻣﺎن ﺷﺎه ﺗﺤﺖ ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺪﯾﺪ ﻗﺮار داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (b‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ از ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﻣﺴﺒﻮق ﺑ‪ ‬ﺳﺎﺑﻘ‪ ‬ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در اواﯾﻞ‬
‫ده‪ ١٩٧٠ ‬ﺗﺎ اواﺳﻂ آن ده‪ ،‬ﺷﺎه‪ ،‬اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و اﺳﺮاﺋﯿﻞ از ﮐﺮدهﺎی ﻋﺮاق ﻋﻠﯿﻪ ﺻﺪام ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪David .‬‬
‫‪Plotz, “The Kurds,” Slate, September 28, 1996; Dexter Filkins, “The Fight of Their Lives,” New Yorker, September 29, 2014.‬‬
‫)‪ (c‬ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺗﻮاﻓﻖ هﺴﺘﻪای اﯾﺮان ﺑﺎ ﻏﺮب را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ دﻟﯿﻞ دﯾﮕﺮ آﻏﺎز درﮔﯿﺮیهﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﮐﺮد و اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪" :‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﺮان ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ اﺗﻤﯽ را اﻣﻀﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﺮان ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ هﺮ ﮐﺎری ﮐﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم دهﺪ ﺑﺮای ﺟﮫﺎن ﺧﺎرج اهﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﯾﻢ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد را اﺗﺨﺎذ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ رﻓﻊ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﻢهﺎ و ﺑﮫﺒﻮد رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ اﯾﺮان و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﯾﺮان ﻗﻮیﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﻮاﻓﻖ هﺴﺘﻪای ﻣﺎ را‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﻪ آﺗﺸﺒﺲ دو دهﻪ ﮔﺬﺷﺘ‪ ‬ﮐﺮد" روداو‪ ٢٥ ،‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪.٢٠١٦‬‬
‫)‪ (d‬ادﻋﺎی ﮔﺮوههﺎی ﺳﺘﯿزه ﺟﻮی ﮐﺮد دﻗﯿﻘﺘﺮ اﺳﺖ ﭼﻮن آﻧﮫﺎ ﻧﺎم "ﺷﮫﯿﺪان" ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (e‬ﯾﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﯿﺮ‪ :‬ﺑﺮآورد ﻣﯽﺷﻮد ﮐ‪ ‬ﺣزب آزادی ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺗﻦ ﺟﻨﮕﺠﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪Paul .‬‬
‫‪Cruickshank interview, Zana Gulmohamad, May 2017.‬‬
‫)‪ (f‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان ﻋﻤﺪﺗﺎ" ﺳﮑﻮﻻر هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺑ‪ ‬ﻧﺎم اﻧﺼﺎراﻻﺳﻼم ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻠﺒﺠﻪ در ﻧزدﯾﮑﯽ ﻣﺮز ﺑﺎ اﯾﺮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﮫﺎدیهﺎی ﺳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوه ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﻘﺎﻋﺪه در ﻋﺮاق و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ هﻤﭙﯿﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﮐﺮدهﺎ‪ ،‬اﻋﺮاب و ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺎرﺟﯿﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪە ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﮔﺎە‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﮑ‪ ‬ﻧﯿﺮوهﺎی وﯾﮋه اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﯾ‪ ‬ﻣﯿﮫﻨﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ‬
‫ﮔﺮوه را از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻠﺒﺠﻪ رﯾﺸﻪ ﮐﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺟﺎﯾﮕﺎهﯽ در آن ﻃﺮف ﻣﺮز اﯾﺮان ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل‬
‫‪ ،٢٠١٤‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﺮﻓﺪاران ﮔﺮوه ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ادﻏﺎم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﮫﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺼﺎراﻻﺳﻼم‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺑ‪Aymenn Jawad Al-Tamimi, “A Complete History of Jamaat Ansar :‬‬
‫‪al-Islam,” aymennjawad.org, December 15, 2015.‬‬
‫)‪ (g‬ﺗﺮﮐﯿﻪ و اﯾﺮان‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪ اروﭘﺎ ﭘﮋاک را ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ اﻋﻼم ﮐﺮدەاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (h‬ﭘﺎراﺳﺘﻦ و زاﻧﯿﺎری ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﺮوﯾﺲهﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﺗﺤﺎدﯾ‪ ‬ﻣﯿﮫﻨﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن و ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪،‬‬
‫هﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻠﯿﺲ اﻣﻨﯿﺘﯽ آﺳﺎﯾﺶ هﺮ دو ﻃﺮف‪ ،‬در زﻣﯿﻨ‪ ‬ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻣﺒﺤﺚ هﻮش اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎ ‪HUMINT‬‬
‫هﺴﺘﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻ" ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺑﺮﺧﯽ از هﻤﺘﺎﯾﺎن ﻏﺮﺑﯽ ﺧﻮد در اﯾﻨﮑﺎر ﻣﮫﺎرت دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﺎلهﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺪون‬
‫اﺑزارهﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻓﻨﯽ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﺮد از ﺟﺎﻧﺐ اﯾﺮان‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﮔزﯾﻨ‪ ‬آﻧﮫﺎ ﺑﺮای ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮدە‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪7 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫)‪ (i‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت از ﻧﺎراﺣﺖ ﮐﺮدن اﯾﺮان ﭘﺮهﯿز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ اﯾﺮان در‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ و اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان هﻤﻮارە از اﺗﺤﺎدﯾ‪ ‬ﻣﯿﮫﻨﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮدە ﺗﺎ اﺗﺤﺎد ﮐﺮدهﺎ را ﺑ‪ ‬ﺗﻤﺴﺨﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ درازﻣﺪت اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻗﺪام ﯾﮑﯽ از اهﺪاف اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ اﺳﺘﻘﻼل و اﻣﻨﯿﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﺮان‪ ،‬ﻋﺮاق و ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺮدهﺎی ﻋﺮاق ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮﺿﻊ و ﺳﻄﺢ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺮدهﺎی‬
‫اﯾﺮان ﻣﺘﻌﺎدل ﻧﮕ‪ ‬دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﻋﻠﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ آﻧﮫﺎ ﺑﺎ ﮐﺮدهﺎی اﯾﺮان‪ ،‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺒﺮد آﻧﮫﺎ‬
‫دوﺷﺎدوش ﻧﯿﺮوهﺎی ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﻠﯿﻢ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋەای ﺑ‪ ‬آﻧﮫﺎ دادە اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (j‬ﮔزارش ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ اﺛﺒﺎتﻧﺸﺪەای ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋاک اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑ‪ ‬اﯾﺮان از ﺳﻼحهﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ آﻧﮫﺎ در ﻧزدﯾﮑﯽ ﺷﮫﺮ ﺛﻼث ﺑﺎﺑﺎﺟﺎﻧﯽ در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه اﺳﺘﻔﺎدە ﮐﺮدە اﺳﺖ‪ .‬ﭘﮋاک ادﻋﺎ ﮐﺮد ﮐ‪ ١٢ ‬ﻧﻔﺮ از‬
‫ﻣﺒﺎرزاﻧﺶ در ﻧﺘﯿﺠ‪ ‬اﯾﻦ ﺣﻤﻠ‪ ‬ﮐﺸﺘ‪ ‬ﺷﺪەاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻤﻠﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آورﯾﻞ ‪ ٢٠١٧‬در ﺳﻮرﯾﻪ‪ ،‬هﯿﭻ ﮔﺮوە ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ آن‬
‫را ﺗﺎﺋﯿﺪ ﻧﮑﺮدە اﺳﺖ‪Kurdish guerrillas suspect Iran used chemical weapons against them,” Rudaw, “ .‬‬
‫‪.October 11, 2016‬‬
‫)‪ (k‬ژﻧﺮال وﺗﻞ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈ‪‬ای در رﻓﺘﺎر اﯾﺮان از زﻣﺎن ﺗﻮاﻓﻖ هﺴﺘﻪای ﻣﺸﺎهﺪە ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ هﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل "ﯾﮏ هﮋﻣﻮﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪای" اﺳﺖ و "ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﺮاﻧﯽ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎرﺟﯽ آﻧﮫﺎ در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و آﺳﯿﺎی ﻣﺮﮐزی ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ"‪" .‬آﻧﮫﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ‬
‫درازﻣﺪت در ﻧﯿﺮوهﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻋﺮاق ﮐﻨﺘﺮل ﺣﮑﻮﻣﺖ را در دﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﺮان ﺑﺮ اﮐﺜﺮﯾﺖ ‪ ١٠٠،٠٠٠‬ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺷﯿﻌﻪ‬
‫ﺣﺸﺪاﻟﺸﻌﺒﯽ ﻧﻔﻮذ و ﮐﻨﺘﺮل دارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬اﯾﺮان هﻤﮑﺎری ﺧﻮد را ﺑﺎ روﺳﯿﻪ در ﺳﻮرﯾﻪ ﮔﺴﺘﺮش داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧ‪‬ای ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪Statement Of General Joseph L. Votel, Commander “ .‬‬
‫‪U.S. Central Command Before The Senate Armed Services Committee On The Posture of U.S.‬‬
‫‪.Central Command,” March 9, 2017‬‬
‫)‪ (l‬ژﻧﺮال ﻣﺎﺗﯿﺲ ﭘﻨﺞ ﺗﮫﺪﯾﺪ اﯾﺮان را ﺳﻼح هﺴﺘﻪای‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل درﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻠ‪ ‬ﺳﺎﯾﺒﺮی‪ ،‬ﻣﻮﺷﮏ ﺑﺎﻟﺴﺘﯿﮏ و‬
‫ﮔﺮوههﺎی ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺷﮏهﺎی ﮐﺮوز را هﻢ ﺑﻪ اﯾﻨﮫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪“The Middle .‬‬
‫‪East at an Inflection Point with Gen. Mattis,” Center for Strategic and International Studies, April 22, 2016.‬‬
‫)‪ (m‬اﯾﻦ ﮔزارش ﯾﺎدآور ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ "روﺳﯿﻪ و اﯾﺮان از آزادی ﻋﻤﻞ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺳﻮرﯾﻪ و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ‬
‫ﻧﺎراﺿﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺳﻪ ﮔﺬرﮔﺎە از هﻔﺖ ﮔﻠﻮﮔﺎە ﺑزرگ ﺗﺠﺎرت درﯾﺎﯾﯽ ﺟﮫﺎن ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﺳﻮﺋز‪ ،‬ﺗﻨﮕﻪ هﺮﻣز و ﺗﻨﮕ‪ ‬ﺑﺎب اﻟﻤﻨﺪب را ﺗﮫﺪﯾﺪ ﮐﻨﻨﺪ"‪Jennifer Cafarella, Kimberly Kagan, and Frederick ” .‬‬
‫‪W. Kagan, “U.S. Grand Strategy: Destroying ISIS and al Qaeda, Report Four, America’s Way Ahead‬‬
‫‪.In Syria,” Institute for the Study of War, March 2017, p. 8‬‬
‫)‪ (n‬اﯾﻦ ﮔزارە ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه از ﺑﺎزار ﻣﺤﻠﯽ اﺳﻠﺤ‪ ‬و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﮔﺎه در ﺳﺎل‬
‫‪ ٢٠١٧‬اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﮔﺮوههﺎی ﮐﺮد اﯾﺮان ﻣﻮﺷﮏهﺎی هﺪاﯾﺖ ﺷﻮده ﺿﺪ ﺗﺎﻧﮏ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ ﺑ‪ ‬دﺳﺖ آوردەاﻧﺪ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑ‪ ‬در ﻧﺘﯿﺠ‪ ‬اﻗﺪام ﺟﮫﺎﻧﯽ ﻣﺪاوم ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺗﺴﻠﯿﺤﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﻄﻘ‪ ‬ﻣﻤﻠﻮ از اﯾﻨﮕﻮﻧ‪‬‬
‫ﺗﺴﻠﯿﺤﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (o‬ﯾﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﯿﺮ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ زاﻧﺎ ﮔﻠﻤﺤﻤﺪ ﮐ‪ ‬در ﻣﻘﺎﻟﻪای در اﮐﺘﺒﺮ ‪ ٢٠١٦‬در اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ‪‬ای از‬
‫ﻧﯿﺮوهﺎی ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در ﻣﺒﺎرزات ﻣﻮﺻﻞ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪادی از ﮔﺮوههﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮد اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ رژﯾﻢ‬
‫اﯾﺮان در اﻃﺮاف ﻣﻮﺻﻞ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﭘﯿﺸﻤﺮﮔ‪‬هﺎی ﮐﺮد ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﮔﻠﻤﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺎنهﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوههﺎ در آن ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺸﯿﻘ‪ ‬و ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻃﺮاف ﮐﺮﮐﻮک ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬
‫ﮔﺮوههﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﺒﺎرزات ﻣﻮﺻﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد ﺣزب آزادی ﮐﺮدﺳﺘﺎن )‪ (PAK‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮر‬
‫آﻧﮫﺎ ﺗﻨﺶهﺎﯾﯽ را ﺑﺎ ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﺷﯿﻌﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد؛ ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﺷﯿﻌ‪ ‬ﻃﺮﻓﺪار اﯾﺮان ﻣﻮﺳﻮم ﺑ‪ ‬ﻋﺼﺎﯾﺐ اهﻞ‬
‫ﺣﻖ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از رهﺒﺮان ﮐﺮد ﻋﺮاق ﺑﻪ وﯾﮋه ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﺮای اﯾﻨﮑ‪‬‬
‫اﺟﺎزه ﺷﺮﮐﺖ آﻧﮫﺎ در ﻋﻤﻠﯿﺎت را دادە ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪Paul Cruickshank interview, Zana Gulmohamad, May 2017. .‬‬
‫)‪ (p‬در آورﯾﻞ ‪ ،٢٠١٧‬رﺳﺎﻧﻪهﺎی ﻣﺤﻠﯽ اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﺟﻨﮓﺟﻮﯾﺎن ﮐﻮﻣﻠ‪ ‬و ﺣزب دﻣﮑﺮات ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮک آﻣﺎده اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻓﺎﻋﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق هﺴﺘﻨﺪ‪" .‬ﺣزب ﻣﺒﺎرزه ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻋﻠﯿﻪ‬
‫اﯾﺮان را آﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ"‪ ،‬روداو‪ ٣٠ ،‬آورﯾﻞ ‪.٢٠١٧‬‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪات‬
‫‪1 “Iranian Kurdish opposition groups to accelerate military cooperation,” Rudaw, March 3, 2017.‬‬

‫‪8 ‬‬
‫‪ ‬‬
2 “Interview with Mr Abdullah Mohtadi, the Secretary General of the Komala Party of Iranian Kurdistan,” Washington Kurdish
Institute, November 2015.
3 R.S. Ward, Immortal: A Military History of Iran and its Armed Forces (Washington, D.C.: Georgetown University Press,
2009), p. 231.
4 “Interview with Professor Abbas Vali,” Washington Kurdish Institute, February 10, 2016.
5 Ibid.
6 “Iran’s Kurdish opposition call for boycott of May election,” Rudaw, April 28, 2017.
7 Nader Entressar, “The Kurdish Factor in Iran-Iraq Relations,” Middle East Institute, January 29, 2009.
8 Entressar.
9 Dan Geist, “‘A Darker Horizon’: The Assassination of Shapour Bakhtiar,” PBS Frontline, August 6, 2011.
10 “Al- Kurdistani al-Irani Yasta’nif al-`Amal al-Musallah Didda Iran [Iranian Kurdistan to resume armed action against Iran],”
Al Arabiya, March 23, 2016. “Iran is facing a ‘widescale armed uprising’ as Kurdish insurgents have started targeting the
Revolutionary Guard,” Business Insider, May 5, 2016; Jonathan Spycer and Benjamin Weinthal, “Iranian Kurds join the Fight,”
American Interest, December 15, 2016.
11 “Kurdish PAK forces attack Iranian government troops in Sanandaj,” ARA News, April 20, 2016. For more on the PAK see
Kim Deen, First IS, then Iran: Kurdish-Iranian leader has eyes on ultimate goal,” Middle East Eye, October 1, 2016; Balint
Slanko, “Iranian faction among Kurds trained by US against militants,” Associated Press, September 8, 2016; “Iranian Kurdish
fighters trained by US military against ISIS,” Rudaw, September 9, 2016.
12 “Ten Iranian soldiers killed in clashes with Kurdish militants near Iraq border,” Daily Sabah, May 5, 2016.
13 “Kurdish PAK forces attack Iranian government troops in Sanandaj,” ARA News, April 20, 2016.
14 “6 Iranian soldiers and deputy commander killed by Kurdish fighters,” Rudaw, June 16, 2016. See also “KDPI: 6
Peshmerga killed in clashes with Iranian army in Shno,” Rudaw, June 18, 2016.
15 “Iran’s Revolutionary Guards kill five Kurdish PJAK militants,” Rudaw, June 13, 2016.
16 Author’s tracking of local media reports.
17 “Iranian MP survives assassination attempt,” Rudaw, July 10, 2016; Paul Cruickshank interview, Zana Gulmohamad, May
2017.
18 “Interview with Professor Abbas Vali,” Washington Kurdish Institute, February 10, 2016.
19 See Christopher Moede, “Iranian Support for Kurds Threatens US Security Interests; Here’s How the US Can Respond,”
Georgetown Security Studies Review, March 17, 2017. See also “Iraq SITREP 2017-03-20,” Institute for the Study of War;
“Iran’s Soleimani asks PKK to take part in Mosul battle: report,” NOW, November 8, 2016; “PKK affiliate group threatens war
in the Kurdistan Region,” Rudaw, March 25, 2017; and “PM Barzani: KRG expects PKK to act ‘reasonably’ and leave
Shingal,” Rudaw, March 13, 2017.
20 Author’s interviews with knowledgeable sources.
21 See “Amnesty International Report 2016/2017, Iran 2016/2017,” Amnesty International, and “Joint Letter: To Permanent
Representatives of Member States of the Human Rights Council, Council Cross-regional Civil Society Organizations in
Support of United Nations Human Rights Council Resolution to Renew Mandate of Special Rapporteur in Iran,” Human Rights
Watch, March 16, 2017.
22 “Ahzab Kurdiyya Iraniyya: Tahran A`damat Khilal al-Ashhur al-Tis`a al-Madiya Mi’at al- Akrad [Iranian Kurdish parties: Iran
executed hundreds of Kurds over past nine months],” Asharq al-Awsat, January 4, 2016.
23 “Kurdish woman commits suicide to avoid rape by Iranian intelligence,” ANF News, May 7, 2015.
24 For an insightful discourse on Iran’s Kurds, see “Interview with Professor Abbas Vali.”
25 “Treasury Designates Free Life Party of Kurdistan a Terrorist Organization” U.S. Department of the Treasury, February 4,
2009.
26 “U.S. Defense Secretary Mattis says Iran continues to sponsor terrorism,” Reuters, March 31, 2017.
27 “Death toll for Koya bombing rise to 7, KRG calls it act of terror,” Rudaw, December 21, 2016.
28 See Franc Milburn, “IRGC-QF in Northern Iraq & The Kurdistan Region,” July 15, 2014, and Franc Milburn, “Beyond IS:
The KRG’s Radical Islamist Threats,” July 11, 2014.
29 “Two arrested in bombing of Iranian Kurdish party, perpetrator on the run,” Rudaw, December 26, 2016.
30 “Iran has nearly doubled its intelligence gathering in Kurdistan Region, official says,” Rudaw, February 19, 2017.
31 Babak Dehghanpisheh, “To Iranian eyes, Kurdish unrest spells Saudi incitement,” Reuters, September 4, 2016.
32 “Iranian Kurdish groups urge Iraqi parliament to reject call for their expulsion,” Rudaw, March 2, 2017.
33 “Statement Of General Joseph L. Votel, Commander U.S. Central Command Before The Senate Armed Services
Committee On The Posture of U.S. Central Command,” March 9, 2017, p. 27.
34 “The Middle East at an Inflection Point with Gen. Mattis,” Center for Strategic and International Studies, April 22, 2016.
35 Michael Singh, “The View from Congress: U.S. Policy on Iran,” Testimony submitted to the Senate Foreign Relations
Committee, The Washington Institute for Near East Policy, March 28, 2017, pp. 9-10. 36 Ibid., p. 5.
37 Kathleen H. Hicks and Melissa C. Dalton, “Deterring Iran After The Nuclear Deal,” Center for Strategic and International
Studies, March 2017, p. 71.

9 
 
38 See “Israel and Hezbollah: The Prospect of Renewed Hostilities Ten Years after War,” The Hudson Institute, July 26, 2017,
for a discussion of Israeli “red lines” as regards Iran and proxies. See also Jonathan Schanzer, Tony Badran, and David
Daoud, “The Third Lebanon War The Coming Clash Between Hezbollah and Israel in the Shadow of the Iran Nuclear Deal,”
Foundation For Defence of Democracies, July 2016; Amir Toumaj, “IRGCcontrolled Iraqi militia forms ‘Golan Liberation
Brigade,’” Long War Journal, March 12, 2017; and “Israel behind assassinations of Iran nuclear scientists, Ya’alon hints,”
Jerusalem Post, August 7, 2015.
39 Sam LaGrone, “Navy: Saudi Frigate Attacked by Unmanned Bomb Boat, Likely Iranian,” U.S. Naval Institute, February 20,
2017.
40 Amir Toumaj and Caleb Weiss, “US designates Iran-backed Bahrainis as terrorists,” Long War Journal, March 21, 2017.
41 “Yemen: Houthis claim attack on UAE military vessel,” Al Jazeera, October 2, 2016.
42 See Franc Milburn’s LinkedIn blog posting “Iran’s Kurds: Charlie Wilson’s War Part Two?” from June 25, 2015, for a
detailed account of how the PJAK blunted a major IRGC offensive in 2011.
43 “Train line to connect Iran to Mediterranean Sea through Kurdistan Region, Syria,” Rudaw, March 26, 2017.
44 Thomas Joscelyn, “Treasury targets Iran’s ‘secret deal’ with al Qaeda,” Long War Journal, July 28, 2011.
45 Author interviews with informed sources KRI, 2011.
46 “Iranian Kurdish fighters trained by US military against ISIS,” Rudaw, September 9, 2016. See also Balint Szlanko, “Iranian
faction among Kurds trained by U.S. against militants,” Associated Press, September 8, 2016; Kim Deen, “First IS, then Iran:
Kurdish-Iranian leader has eyes on ultimate goal,” Middle East Eye, October 1, 2016.
47 “Iranian Kurdish Peshmerga fighters deny arming by US,” Kurdistan 24, September 10, 2016.
48 Balint Szlanko, “Iranian faction among Kurds trained by U.S. against militants,” Associated Press, September 8, 2016.
49 “Iran’s Kurdish opposition call for boycott of May elections,” Rudaw, April 28, 2017.

:‫درﺑﺎرە ﻧﻮﯾﺴﻨﺪە‬
‫ و ﺷﻤﺎل آﻓﺮﯾﻘﺎ در‬‫ او در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧ‬.‫ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ رﯾﺴﮏ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻣﻨﯿﺘﯽ اﺳﺖ‬،‫ﻓﺮاﻧﮏ ﻣﯿﻠﺒﺮن ﻣﺸﺎور اﺳﺘﺮﺗﮋﯾﮏ‬
‫ ﺳﺎل هﻢ در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق ﮐﺎر و زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدە‬‫ﭘﺴﺖهﺎی ارﺷﺪ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖهﺎی ﻧﻔﺘﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮدە و ﺳ‬
.‫اﺳﺖ‬

10