EsP10 TG U2 PDF

VISIT DEPED TAMBAYAN
http://richardrrr.blogspot.com/
10
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share
Edukasyon sa Pagpapakatao
PY
Gabay sa Pagtuturo
Yunit
O
C
ED
EP
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan at pamantasan.
Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na
mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa
action@deped.gov.ph.
D
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasampung Baitang
Gabay sa Pagtuturo
Unang Edisyon 2015
ISBN:
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas

Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang
akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot
ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing
ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
PY
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula,
atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.
Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright
Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng
pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin
O
ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang karapatang-aring
iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
C
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD
D
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
E
Mga Konsultant: Manuel B. Dy Jr., PhD at Fe A. Hidalgo, PhD

Editor: Luisita B. Peralta
Mga Manunulat: Mary Jean B. Brizuela, Patricia Jane S. Arnedo,
EP
Goeffrey A. Guevara, Earl P. Valdez, Suzanne M. Rivera,

Elsie G. Celeste, Rolando V. Balona Jr.,
Benedick Daniel O. Yumul, Glenda N. Rito, at
Sheryll T. Gayola
Tagaguhit: Gilbert B. Zamora
D
Naglayout: Jerby S. Mariano

Mga Tagapamahala: Dir. Jocelyn DR. Andaya, Jose D. Tuguinayo, Jr.,
Elizabeth G. Catao, at Luisita B. Peralta
Inilimbag sa Pilipinas ng FEP Printing Corporation

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS)
Office Address: 5th Floor Mabini Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
ii
Talaan ng Nilalaman
Ikalawang Markahan
Modyul 5: Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos at Mga Salik na

Nakaaapekto sa Pananagutan ng Tao sa Kahihinatnan ng Kilos
at Pasiya ......................................................................................50
Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? ...............................................52
Paunang Pagtataya ..................................................................................54
Pagtuklas ng Dating Kaalaman ................................................................54
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................56
Pagpapalalim ............................................................................................57
PY
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ............................................................58
Modyul 6: Layunin, Paraan, Sirkumstansiya, at Kahihinatnan ng

Kilos ............................................................................................62
O
Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo?................................................64
Pagtuklas ng Dating Kaalaman.................................................................67
C
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................68
Pagpapalalim .............................................................................................69
D
Modyul 7: Ang Kabutihan o Kasamaan ng Kilos Ayon sa Paninindigan,

E
Gintong Aral, at Pagpapahalaga ................................................73

EP

Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .........................77
Pagpapalalim ............................................................................................78
D
Modyul 8: Mga Yugto ng Makataong Kilos at Mga Hakbang sa Moral na

Pagpapasiya ................................................................................83
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .........................88
Pagpapalalim.............................................................................................89
K to12 Gabay Pangkurikulum
PAGPAPAKATAO
C SA
Y
EDUKASYON
P
DepEd Complex, Meralco Avenue
O
Baitang 10
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Lungsod ng Pasig
Disyembre 2013
E D
EP
D
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Ang tunguhin o ”outcome” ng pag-aaral sa batayang edukasyon ay ang panlahatang pag–unlad taglay ang mga kasanayan sa ika–dalawampu’t isang siglo.
Taglay ito ng isang mag-aaral kung mayroon siyang mga kakayahang pangkaalaman, pandamdamin at pangkaasalan na magbibigay sa kanya ng kakayahan
upang:
1. mamuhay at magtrabaho
2. malinang ang kanyang mga potensiyal
D
3. magpasiya nang mapanuri at batay sa impormasyon
4. makakilos nang epektibo sa lipunan at pamayanan sa konteksto ng sandaigdigan upang mapabuti ang uri ng kanyang pamumuhay at ng kanyang
lipunan (Literacy Coordinating Council, Setyembre 1997).
Ibinatay ang kahulugan at ang limang palatandaan nito sa Apat na Batayan (Pillar) ng Edukasyon at sa konsepto ng UNESCO tungkol sa mga
panghabambuhay na kakayahan (life skills) na binuo ng International Commission on Education para sa ika-21 siglo. Ang sumusunod ang limang palatandaan
EP
nito: (a) may kakayahang makipagtalastasan, (b) nag-iisip nang mapanuri at may kakayahang lumutas ng suliranin, (c) ginagamit ang mga likas na yaman
nang mapanagutan para sa susunod na salinlahi at (d) produktibo, napauunlad ang sarili at ang pakikipagkapwa, at (e) may malawak na pananaw sa daigdig.
Sa Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP), ang palatandaan o batayang kakayahan ng functional literacy ay nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa
E
kabutihang panlahat. Ibig sabihin, nilalayon ng EsP na linangin at paunlarin ang pagkataong etikal ng mag-aaral. Ang EsP ay naglalayong gabayan ang mag-
aaral na mahanap / matagpuan ang kabuluhan ng kanyang buhay, ang papel niya sa lipunang Pilipino upang makibahagi siya sa pagtatayo ng pamayanang
viii
pinaiiral ang katotohanan, kalayaan, katarungan at pagmamahal. Upang maipamalas ito, kailangang taglay niya ang limang pangunahing kakayahan (macro
D
skills)*: pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasiya at pagkilos.
1. Pag-unawa. Mahalagang maipamalas niya ang kakayahang mahinuha ang mga konsepto at prinsipyong nagbibigay-paLiwanag sa sariling karanasan,
mga sitwasyong namasid, sinuri at pinagnilayan gamit ang obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
2.
C
Pagninilay. Sa gitna ng mabilis na daloy ng impormasyon at ingay ng kapaligiran, kailangang mag-ukol ng panahon ang mag-aaral sa maingat at
malalim na pag-iisip sa mga sitwasyong naobserbahan at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na pamumuhay.
3.
O
Pagsangguni. Kailangang humingi siya ng payo o gabay sa mga taong may higit na kaalaman o kasanayan sa moral na pamumuhay at marunong
magsala (weigh) ng mga impormasyong mula sa iba’t ibang uri ng media batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
4. Pagpapasiya. Kailangang matuto siyang bumuo ng sariling posisyon, paniniwala, paninindigan o kilos na isasagawa batay sa obhektibong pamantayan
ng moral na pamumuhay.
PY
5. Pagkilos. Mahalagang mailapat niya ang konsepto o prinsipyong nahinuha mula sa mga konkretong sitwasyon ng buhay at maipakita ang kahandaang
isabuhay ang mga mabuting ugali (virtues) na natutuhan batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
D
Ang mga pangunahing kakayahang ito ay nililinang sa apat na tema sa bawat taon sa paraang “expanding spiral” mula Kindergarten hanggang Grade 12. Ang
sumusunod ang apat na tema: (a) Pananagutang Pansariliat Pagiging Kasapi ng Pamilya , (b) Pakikipagkapwa at Katatagan ng Pamilya, (c) Paggawa Tungo sa
Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d) Pagkamaka-Diyos at Preperensya sa Kabutihan. Pitong pangunahing
pagpapahalaga (core values) ang nililinang sa mga temang ito: Kalusugan at Pakikiisa sa Kalikasan, Katotohanan at Paggalang, Pagmamahal at Kabutihan,
Ispiritwalidad, Kapayapaan at Katarungan, Likas-kayang Pag-unlad, Pagkamaka-Pilipino at Pakikibahagi sa Pambansang Pagkakaisa (Values Education for the
Filipino: 1997 Revised Version of the DECS Values Education Program, ph. 10-11).
EP
Ang Pilosopiya at mga Batayang Teorya ng Pagtuturo-Pagkatuto
E
Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay batay sa pilosopiyang Personalismo tungkol sa pagkatao ng tao at sa Etika ng Kabutihang Asal
(Virtue Ethics). Ayon sa pilosopiya ng Personalismo, nakaugat lagi sa pagpapakatao ang ating mga ugnayan. Nililikha natin ang ating pagpapakatao sa ating
ix
pakikipagkapwa. Sa Virtue Ethics naman, sinasabing ang isang mabuting tao ay nagsasabuhay ng mga virtue o mabuting gawi (habits) at umiiwas sa mga
D
bisyo o masamang gawi. Samakatwid, ang nagpapabuti sa tao ay ang pagtataglay at ang pagsasabuhay ng mga mabuting gawi.
Sa murang edad na 6 hanggang 12 taon, maaaring hindi pa lubos na maunawaan ng isang bata ang kanyang pagkatao bilang tao ayon sa paLiwanag ng
pilosopiyang Personalismo. Ngunit maaari siyang sanayin sa mga virtue at pagpapahalaga upang lumaki siyang isang mabuting tao. Sa mga edad na ito,
mauunawaan niya na dapat siyang magpakabuti hindi lamang sapagkat ito ang inaasahan sa kanya ng lipunan kundi dahil tao siya - may dignidad at likas
C
ang pagiging mabuti. May dignidad ang tao dahil siya ay bukod-tangi at may ugnayan sa kanyang kapwa, sa Diyos, at kalikasan.
Ang Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura, Pagkatutong Pangkaranasan (Experiential Learning) ni David Kolb,
O
Konstruktibismo (Constructivism) at Teorya ng Pamimili ng Kurso (Theory of Career Development) ni Ginzberg, et. al. at Super ang iba pang teorya na
nagpapaLiwanag kung paano natututo ang mag-aaral sa EsP.
Ayon sa paLiwanag ng Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura, maaaring makuha sa pagmamasid sa ibang tao ang
mga pagkatuto tulad ng pagkakaroon ng mabuting ugali at bagong impormasyon. Ayon pa rin sa teoryang ito, mahalaga ang mga iniisip ng tao sa kanyang
pagkatuto ngunit hindi nangangahulugang magbubunga ito ng pagbabago sa kilos.
PY
Ang mga karanasan din ang pinagkukunan ng mga pagkatuto ayon kay David Kolb at sa Teorya ng Pagkatuto ng Konstruktibismo. Ayon saTeorya ng
Pagkatutong Pangkaranasan ni Kolb, ang mga nasa edad (adults) ay natututo sa pamamagitan ng kanilang pagninilay sa kanilang mga karanasan, pagbuo ng
mga konklusyon o insight mula sa mga ito, at paglalapat ng mga ito sa angkop na mga sitwasyon ng buhay. Sinusuportahan ang pananaw ni Kolb ng Teorya
ng Konstruktibismo. Sinasabi ng teoryang ito nanagkakaroon ng pagkatuto ang tao at gumagawa ng kabuluhan (meaning) batay sa kanyang mga karanasan.
Naipamamalas ito sa pagtuturo sa pamamagitan ng pagbibigay ng tuon sa mag-aaral. Nagkakaroon siya ng mga bagong pagkatuto gamit ang mga tanong ng
guro at ng kanyang malikhaing paraan.
Nailalapat ang mga pagkatutong ito sa paggawa ng mga pasiya tulad ng kukuning kurso o propesyon. Ayon sa Teorya ng Career Development nina Ginzberg,
et. al. at Super, dumadaan sa iba’t ibang yugto ang pagpapasya ng bata ukol sa kurso o propesyon batay sa kanyang pagtingin sa sarili (self-concept),
saloobin (attitude) at mga pagpapahalaga. Tinatanggap o tinatanggihan niya ang isang kurso o trabaho batay sa obserbasyon niya (halimbawa, mga kilos ng
kanyang magulang ayon sa propesyon nito) at sa tinuturing niyang mahalaga (halimbawa, malaking sweldo o paglilingkod sa lipunan).
D
Mga Disiplina ng Edukasyon sa Pagpapakatao
Ang nilalaman at istraktura ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay nakaankla sa dalawang disiplina: Ethics at Career Guidance. Ang Etika ay ang siyensya ng
moralidad ng kilos ng tao. Samantalang Career Guidance naman ang paggabay sa mag-aaral na magpasiya ng kursong akademiko, sining at isports o
EP
teknikal-bokasyonal na tugma sa kanyang mga talento, kakayahan at aptitude at mga trabahong kailangan ng industriya.
Mga Dulog sa Pagtuturo

E
x
D
Ang mga pangunahing dulog na gagamitin sa pagtuturo ng mga konsepto ay ang pagpapasyang etikal ( ethical decision making) sa pamamagitan ng pagsusuri
ng suliranin o isyu), ang Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning), at pagpaplano ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal.
Ang paggawa ng pagpapasyang etikal o moral ay ang pagbuo ng pasiya na may preperensya sa kabutihan at magpapatingkad o maglilinang ng pagkatao ng
tao. Proseso ito na kinapapalooban ng (a) pag-alam sa mga detalye ng sitwasyon at (b) maingat na pagsasaalang-alang ng mga moral na pagpapahalaga na
C
mahalaga sa isang sitwasyon. Mahalaga rin dito ang pagiging sensitibo sa mga aspetong moral ng mga sitwasyon sa pang-araw-araw na buhay at ang
kamalayan sa mga tao o pangkat na maaapektuhan ng pasiya. O
Ang Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning) ay ang pagkakaroon ng mga kakayahang kailangan sa pagkilala at pamamahala ng
sarili, paglinang ng pagmamalasakit sa kapwa, paggawa ng mapanagutang pasiya, pakikipag-ugnayan, at pagharap nang epektibo sa mga mapanghamong
sitwasyon. Paraan ito ng paglinang ng mga kakayahan ng mag-aaral upang magtagumpay sa mga gawain sa buhay. Nahahati sa limang uri ang mga
kakayahang ito: Kamalayang Pansarili, Pamamahala ng Sarili, Kamalayang Panlipunan, Pamamahala ng Pakikipag-ugnayan at Mapanagutang Pagpapasiya.
PY
Figure 1. Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao
PY
O
Pilosopiya ng Personalismo
C
E D
EP
D
xi
Deskripsyon ng Asignatura
Ang Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP) ay isa sa mga asignatura ng Pinaunlad na Programa ng Batayang Edukasyon na K to 12 na gagabay at
huhubog sa mga kabataan. Tunguhin nito ang paghubog ng kabataang nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat.
Nangangahulugan ito na lilinangin at pauunlarin ang pagkataong etikal ng bawat mag-aaral. Upang maipamalas ito, kailangang magtaglay siya ng limang
pangunahing kakayahan (macro skills): pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasya at pagkilos.
D
Nililinang sa apat na tema sa bawat antas mula Kindergarten hanggang Baitang 10 ang mga pangunahing kakayahang ito: (a) Pananagutang Pansarili
at Mabuting Kasapi ng Pamilya, (b) Pakikipagkapwa-tao, (c) Paggawa Tungo sa Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d)
Pananalig at Pagmamahal sa Diyos at Paninindigan sa Kabutihan.
MGA PAMANTAYAN SA PROGRAMA (LEARNING AREASTANDARDS)

EP
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya, kapwa, bansa/daigdig at Diyos; nakapagpapasiya at
nakakikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay nang maayos at maligaya.
E
PANGUNAHING PAMANTAYAN NG BAWAT YUGTO (KEYSTAGE STANDARDS)
xii
D
K – Baitang 3 Baitang 4 – 6 Baitang 7 – 10
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa

C
mga konsepto sa pananagutang pansarili,
konsepto at gawaing nagpapakita ng pananagutang konsepto at gawaing nagpapakita ng
pagkatao ng tao, pamilya at pakikipagkapwa,
pansarili, pampamilya, pagmamahal sa kapwa/ pananagutang pansarili, pampamilya, lipunan, paggawa at mga pagpapahalagang moral
pamayanan, sa bansa at sa Diyos tungo sa maayos
at masayang pamumuhay.
O
pagmamahal sa kapwa, sa bansa/ daigdig at sa
Diyos tungo sa kabutihang panlahat.
at nagpapasiya at kumikilos nang mapanagutan
tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay
nang may kaayusan at kaligayahan.
PY
ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Grade Level Standards (Pamantayan sa Bawat Baitang/Antas)

D
BAITANG PAMANTAYAN
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagkakaroon ng kamalayan sa paggalang at pagmamahal sa sarili, kapwa at Diyos bilang
K gabay tungo sa maayos at masayang tahanan.
EP
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga paraan ng paggalang sa sarili, kapwa, bansa at Diyos bilang gabay tungo sa maayos at
1
E
masayang tahanan at paaralan.
xiii
D
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagpapakikita ng mga kilos na nagpapahalaga sa sarili, kapwa, bansa, Diyos at sa
2 Kanyang mga nilikha bilang patnubay sa maayos at masayang paaralan at pamayanan.
C
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na nagpapakita ng pagpapahalaga tungo sa maayos at masayang
3 pamumuhay na may mapanagutang pagkilos at pagpapasiya para sa sarili, kapwa, pamayanan, bansa at Diyos .
O
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga makabuluhang gawain na may kaakibat na pagpapahalaga tungo sa wasto,
4 maayos, masaya at mapayapang pamumuhay para sa sarili, kapwa, bansa at Diyos.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa masusing pagsusuri sa pagpapahayag, pagganap ng tungkulin na may
PY
5 pananagutan at pagsasabuhay ng mga ito tungo sa masaya, mapayapa at maunlad na pamumuhay para sa sarili/ mag-anak,
kapwa/ pamayanan, bansa/ daigdig at Diyos.
BAITANG PAMANTAYAN
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na tumutulong sa pag-angat ng sariling dignidad, pagmamahal sa kapwa
6 na may mapanagutang pagkilos at pagpapasiya tungo sa maayos, mapayapa at maunlad na pamumuhay para sa kabutihang panlahat.
D
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga /
7 pagbibinata, kakayahan at talento, hilig at pagkatao ng tao tungo sa pagtupad ng mga tungkulin sa sarili, sa kapwa, sa bansa/
daigdig at sa Diyos at pagtatakda ng mithiin upang mapanagutan ang kahihinatnan ng mga pasya at kilos.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa layunin at kahalagahan ng pamilya at pakikipagkapwa upang maging mapanagutan sa
8
EP
pakikipag-ugnayan sa iba tungo sa makabuluhang buhay sa lipunan.
9
E
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa lipunan at paggawa bilang paglilingkod tungo sa
tamang pagpili ng kurso o hanapbuhay na magiging makabuluhan at kapaki-pakinabang sa kanya at sa lipunan.
xiv
D
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao, makataong kilos, pagpapahalagang moral
10
at mga isyung moral at nagpapasya at kumikilos nang may preperensya sa kabutihan upang maging matatag sa gitna ng mga isyung moral
at impluwensya ng kapaligiran.
C
O
PY
GABAY Pangkurikulum sa Edukasyon sa Pagpapakatao (ESP)
BAITANG 10
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapakatao,
Pangkalahatang makataong kilos, pagpapahalagang moral at mga isyung moral at nagpapasiya at kumikilos nang
Pamantayan
D
may preperensya sa kabutihan upang maging matatag sa gitna ng mga isyung moral at
impluwensya ng kapaligiran.
PAMANTAYAN
PAMANTAYANG MGA KASANAYANG
NILALAMAN SA PAGGANAP
PANGNILALAMAN PAMPAGKATUTO CODE
(Content Standard) (Performance
(Content Standard) ( Learning Competencies)
EP
Standard)
UNANG MARKAHAN: Ang Moral na Pagkatao
Pamantayang Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapakatao at pagkatao
Pangnilalaman
E
ng tao upang makapagpasiya at kumilos nang may preperensya sa kabutihan.
xv
Ang pag-unawa sa kahalagahan ng pagkilos ayon sa pagkatao ng tao ay daan tungo sa pagiging
Batayang Konsepto
moral na nilalang.
D
1. Ang mga Katangian Naipamamalas ng Nailalapat ng mag- 1.1 Natutukoy ang mga katangian ng EsP10MP
ng Pagpapakatao mag-aaral ang pag- aaral ang mga pagpapakatao -Ia-1.1
unawa sa mga tiyak na hakbang 1.2 Nasusuri ang sarili kung anong
katangian ng upang
C katangian ng pagpapakatao ang
pagpapakatao. paunlarin ang mga makatutulong sa pagtupad ng iba’t EsP10MP
katangian ng ibang papel sa buhay (upang -Ia-1.2
pagpapakatao.
O magampanan ang kaniyang misyon
sa buhay)
1.3 Napatutunayan na ang pag-unlad
sa mga katangian ng pagpapakatao
EsP10MP
ay instrumento sa pagganap ng tao
-Ib-1.3
sa kaniyang misyon sa buhay tungo
PY
sa kaniyang kaligayahan.
1.4 Nailalapat ang mga tiyak na
EsP10MP
hakbang upang paunlarin ang mga
-Ib-1.4
katangian ng pagpapakatao
PAMANTAYAN
Standard)
2. Ang Mataas na Naipamamalas ng Nakagagawa ang 2.1 Natutukoy ang gamit at tunguhin
Gamit at Tunguhin mag-aaral ng mga ng isip at kilos-loob sa angkop na EsP10MP
mag-aaral ang pag-
ng Isip at Kilos-Loob angkop na kilos sitwasyon -Ic-2.1
unawa sa mga
(Will)
D
konsepto tungkol sa
upang maipakita
ang kakayahang
2.2 Nasusuri kung ginamit nang tama
EsP10MP
paggamit ng isip sa ang isip at kilos-loob ayon sa
hanapin ang tunguhin ng mga ito -Ic-2.2
paghahanap ng katotohanan at
katotohanan at maglingkod at 2.3 Naipaliliwanag na ang isip at kilos-
paggamit ng kilos- magmahal. loob ay ginagamit para lamang sa EsP10MP
EP
loob sa paglilingkod/ paghahanap ng katotohanan at sa -Ic-2.3
paglilingkod/pagmamahal
pagmamahal.
2.4 Nakagagawa ng mga angkop na
E kilos upang maipakita ang
EsP10MP
kakayahang hanapin ang
-Ic-2.4
xvi
katotohanan at maglingkod at
D magmahal
3. Paghubog ng Naipamamalas ng Nakagagawa ang 3.1 Nakikilala ang mga yugto ng
Konsensiya batay sa mag-aaral ang pag- mag-aaral ng konsensiya sa EsP10MP
Likas na Batas Moral unawa sa konsepto angkop na kilos pagsusuri o pagninilay sa isang
ng paghubog ng
C
upang itama ang pagpapasiyang ginawa
-Id-3.1
konsiyensiya batay mga maling

sa Likas na Batas pasiyang ginawa. 3.2 Nakapagsusuri ng mga pasiyang
Moral.
O ginawa batay sa mga Prinsipyo ng EsP10MP
Likas na Batas Moral -Id-3.2
3.3 Napatutunayan na ang

konsensiyang nahubog batay sa
EsP10MP
Likas na Batas Moral ay nagsisilbing
-Ie-3.3
PY
gabay sa tamang pagpapasiya at
pagkilos
PAMANTAYAN
Standard)
3. Paghubog ng Naipamamalas ng Nakagagawa ang 3.4 Nakagagawa ng angkop na kilos
Konsensiya batay sa
D
mag-aaral ang pag- mag-aaral ng batay sa konsensiyang nahubog ng
Likas na Batas Moral unawa sa konsepto angkop na kilos Likas na Batas Moral
EsP10MP
ng paghubog ng upang itama ang
-Ie-3.4
konsiyensiya batay mga maling
sa Likas na Batas pasiyang ginawa.
EP
Moral.
4. Ang Mapanagutang Naipamamalas ng Nakagagawa ang 4.1 Natutukoy ang mga pasiya at kilos
Paggamit ng Kalayaan na tumutugon sa tunay na gamit EsP10MP
mag-aaral ang pag- mag-aaral ng mga
E
unawa sa tunay na angkop na kilos ng kalayaan -If-4.1
kahulugan ng upang maisabuhay 4.2 Nasusuri ang tunay na kahulugan EsP10MP
xvii
kalayaan.
D
ang paggamit ng ng kalayaan -If-4.2
tunay na kalayaan: 4.3 Naipaliliwanag na ang tunay na
tumugon sa tawag kalayaan ay ang kakayahang EsP10MP
tumugon sa tawag ng pagmamahal -Ig-4.3
ng pagmamahal at
paglilingkod.
C at paglilingkod
kilos upang maisabuhay ang
O paggamit ng tunay na kalayaan:
tumugon sa tawag ng pagmamahal
at paglilingkod
EsP10MP
-Ig-4.4
PY
PAMANTAYAN
Standard)
IKALAWANG MARKAHAN: Ang Makataong Kilos
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa makataong kilos upang
Pamantayang
Pangnilalaman
D
makapagpasiya nang may preperensya sa kabutihan sa gitna ng mga isyung moral at impluwenysa
ng kapaligiran.
Ang pag-unawa sa mga konsepto ng moralidad ng kilos ay gabay sa pagpili ng moral na pasiya at
Batayang Konsepto
kilos sa gitna ng mga isyung moral at impluwensya ng kapaligiran.
5. Ang Pagkukusa ng Naipamamalas ng Nakapagsusuri ang 5.1 Nakikilala:
EP
Makataong Kilos at mag-aaral ang pag- mag-aaral ng: a. na may pagkukusa sa
Mga Salik na unawa sa konsepto a. sariling kilos na makataong kilos kung
Nakaaapekto sa
E
ng pagkukusa ng dapat nagmumula ito sa malayang
Pananagutan ng Tao makataong kilos at panagutan at pagsasagawa ng kilos-loob sa EsP10MK
sa Kahihinatnan ng mga salik sa
xviii
nakagagawa ng pamamatnubay ng isip.
Kilos at Pasiya nakaaapekto sa
D
paraan upang b. ang bawat salik na nakaaapekto
-IIa-5.1
pananagutan ng tao maging sa pananagutan ng tao sa
sa kahihinatnan ng mapanagutan kahihinatnan ng kaniyang kilos at
kilos at pasiya.
C
sa pagkilos pasiya
b. sarili batay sa
5.2 Nakapagsusuri ng:
mga salik na
O
nakaaapekto sa a. mga kilos na may panagutan
pananagutan b. mga sitwasyong nakaaapekto sa
EsP10MK
ng tao sa pagkukusa sa kilos dahil sa
-IIa-5.2
kahihinatnan ng kamangmangan, masidhing
kilos at pasiya damdamin, takot, karahasan at
PY
at nakagagawa gawi
PAMANTAYAN
Standard)
5. Ang Pagkukusa ng
D
Naipamamalas ng ng mga 5.3 Napatutunayan na:
Makataong Kilos at mag-aaral ang pag- hakbang upang a. Ang makataong kilos ay sinadya
Mga Salik na unawa sa konsepto mahubog ang (deliberate) at niloob ng tao,
Nakaaapekto sa ng pagkukusa ng kaniyang gamit ang isip, kaya
Pananagutan ng Tao makataong kilos at kakayahan sa pananagutan niya ang
sa Kahihinatnan ng mga salik sa pagpapasiya kahihinatnan nito (kabutihan o
EP
Kilos at Pasiya nakaaapekto sa kasamaan). EsP10MK
pananagutan ng tao b. Nakaaapekto ang -IIb-5.3
E
sa kahihinatnan ng
kilos at pasiya.
kamangmangan, masidhing
damdamin, takot, karahasan at
xix
gawi sa pananagutan ng tao sa
D kahihinatnan ng kaniyang kilos
dahil maaaring mawala ang
pagkukusa ng kilos.
C 5.4 Nakapagsusuri ng:
a. sariling kilos na dapat panagutan
at nakagagawa ng paraan upang
O maging mapanagutan sa
pagkilos
b. Sarili batay sa mga salik na EsP10MK
nakaaapekto sa pananagutan ng -IIb-5.4
tao sa kahihinatnan ng kilos at
pasiya at nakagagawa ng mga
PY
hakbang upang mahubog ang
kaniyang kakayahan sa
pagpapasiya nang tama at
mabuti
PAMANTAYAN
Standard)
6. Layunin, Paraan, Naipamamalas ng Nakapagsusuri ang 6.1 Naipaliliwanag ang layunin, paraan
Sirkumstansiya, at mag-aaral ng EsP10MK
mag-aaral ang pag- at sirkumstansiya, at kahihinatnan
Kahihinatnan ng kabutihan o -IIc-6.1
ng makataong kilos
Makataong Kilos
D
unawa sa layunin,
paraan at mga
kasamaan ng 6.2 Nakapagsusuri ng kabutihan o
sariling pasiya o kasamaan ng sariling pasiya o kilos
sirkumstansiya ng kilos sa isang EsP10MK
makataong kilos. sa isang sitwasyon batay sa
sitwasyon batay sa -IIc-6.2
layunin, paraan, sirkumstansiya, at
layunin, paraan at kahihinatnan nito
EP
sirkumstansiya
6.3 Napatutunayan na ang layunin,
nito.
paraan, sirkumstansiya, at
EsP10MK
kahihinatnan ng kilos ay
E nagtatakda ng pagkamabuti o
-IId-6.3
pagkamasama nito
xx
D 6.4 Nakapagtataya ng kabutihan o
kasamaan ng pasiya o kilos sa
isang sitwasyong may suliranin EsP10MK
(dilemma) batay sa layunin, paraan -IId-6.4
C sirkumstansiya, at kahihinatnan
nito
7. Ang Kabutihan o Naipamamalas ng Naitatama ng 7.1 Natutukoy ang batayan sa
Kasamaan ng Kilos mag-aaral ang pag- mag-aaral ang
O paghusga sa kabutihan o
EsP10MK
Ayon sa Paninindigan, unawa sa kabutihan isang maling kilos kasamaan ng kilos ayon sa
-IIe-7.1
Gintong Aral at o kasamaan ng kilos sa pamamagitan panininindigan, Gintong Aral at
Pagpapahalaga ayon sa ng pagpapasiya mataas na Pagpapahalaga
pagpapahalaga. gamit ang mas 7.2 Nakapagsusuri kung paano paiiralin
mataas na ang mas mataas na pagpapahalaga EsP10MK
PY
pagpapahalaga. sa isang sitwasyong may conflict -IIe-7.2
PAMANTAYAN
Standard)
7. Ang Kabutihan o Naipamamalas ng Naitatama ng 7.3 Naipaliliwanag na kasama sa
Kasamaan ng Kilos
D
mag-aaral ang pag- mag-aaral ang nararapat na gamiting batayan sa
Ayon sa Paninindigan, unawa sa kabutihan isang maling kilos paghusga ng kabutihan o kasamaan EsP10MK
Gintong Aral at o kasamaan ng kilos sa pamamagitan ng kilos ang Kautusang Walang -IIf-7.3
Pagpapahalaga ayon sa ng pagpapasiya Pasubali, Gintong Aral at mga
pagpapahalaga. gamit ang mas pagpapahalaga
EP
mataas na 7.4 Naitatama ang isang maling kilos sa
pagpapahalaga. pamamagitan ng paggawa ng mga
EsP10MK
tiyak na hakbang batay sa
E paninidigan, Gintong Aral, at mas
-IIf-7.4
mataas na pagpapahalaga
xxi
8. Mga Yugto ng Naipamamalas ng Nakapagsusuri ang 8.1 Naipaliliwanag ang bawat yugto ng
Makataong Kilos at mag-aaral ang pag-
D
mag-aaral ng makataong kilos at mga hakbang
EsP10MK
-IIg-8.1
Mga Hakbang sa unawa sa mga sariling kilos at sa moral na pagpapasiya
Moral na pasiya batay sa 8.2 Natutukoy ang mga kilos at
yugto ng makataong
Pagpapasiya mga yugto ng pasiyang nagawa na EsP10MK
kilos at mga
C
makataong kilos at umaayon sa bawat yugto ng -IIg-8.2
hakbang sa moral nakagagawa ng makataong kilos
na pagpapasiya. plano upang
O
maitama ang kilos
8.3 Naipaliliwanag na ang bawat yugto
ng makataong kilos ay kakikitaan
o pasiya. ng kahalagahan ng deliberasyon ng EsP10MK
isip at katatagan ng kilos-loob sa -IIh-8.3
paggawa ng moral na pasiya at
kilos
PY
8.4 Nakapagsusuri ng sariling mga kilos
at pasiya batay sa mga yugto ng
EsP10MK
makataong kilos at nakagagawa ng
-IIh-8.4
plano upang maitama ang mga
kilos o pasiya
PAMANTAYAN
Standard)
IKATLONG MARKAHAN: Mga Pangunahing Birtud at Pagpapahalagang Moral
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalagang
Pamantayang
moral upang makapagpasiya at makakilos tungo sa makabuluhan at mabuting pakikipag-ugnayan sa
Pangnilalaman
D
Diyos, sa kapwa at sa kapaligiran.
Ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalagang moral ay kailangan upang
Batayang Konsepto
makapagpasiya at makakilos nang may preperensya sa kabutihan.
9. Maingat na Naipamamalas ng Nakagagawa ang 9.1 Natutukoy ang mga kilos na
EsP10PB
Paghuhusga mag-aaral ang pag- mag-aaral ng mga nagpapakita ng maingat na
-IIIa-9.1
(Prudence) unawa sa maingat angkop na kilos na paghuhusga
EP
na paghuhusga nagpapakita ng 9.2 Nasusuri ang mga kilos na
(prudence). maingat na EsP10PB
nagpapakita ng maingat na
-IIIa-9.2
E paghuhusga. paghuhusga
9.3 Napatutunayan na ang maingat na
xxii
paghuhusga ay mahalagang
D kasanayan sa tamang pagpapasiya
EsP10PB
-IIIb-9.3
upang mapaunlad ang paninindigan
sa pagpapakatao
C kilos na nagpapakita ng maingat na
EsP10PB
-IIIb-9.4
paghuhusga
10. Pagmamahal sa Naipamamalas ng Nakagagawa ang 10.1 Nakikilala sa sarili ang mga
Bayan mag-aaral ang pag- mag-aaral ng
O indikasyon ng pagmamahal sa
EsP10PB
unawa sa -IIIc-10.1
angkop na kilos bayan
pagmamahal sa
upang maipamalas 10.2 Nahuhusgahan ang angkop na EsP10PB
bayan.
ang pagmamahal kilos o tugon sa mga sitwasiyong -IIIc-10.2
sa Bayan kailangan ang mapanuring pag-
PY
(Patriyotismo). EsP10PB
iisip bilang pagpapakita ng -IIIc-10.2
PAMANTAYAN
Standard)
10. Pagmamahal sa Naipamamalas ng Nakagagawa ang pagmamahal sa bayan
Bayan
D
mag-aaral ang pag- mag-aaral ng 10.3 Nahihinuha na ang pagmamahal sa
unawa sa angkop na kilos bayan ay masasalamin sa
pagmamahal sa pagsisikap na maisabuhay ang mga EsP10PB
upang maipamalas
bayan. pagpapahalaga at nakaaambag sa -IIId-10.3
ang pagmamahal
pag-angat ng kulturang Pilipino at
sa Bayan
EP
kaunlaran ng bansa
(Patriyotismo).
kilos sa pamayanan o barangay
E upang maipamalas ang
EsP10PB
-IIId-10.4
pagmamahal sa bayan
xxiii
11. Pangangalaga sa Naipamamalas ng
D
Nakagagawa ang 11.1 Nakapagpapaliwanag ng
EsP10PB
Kalikasan mag-aaral ang pag- mag-aaral ng kahalagahan ng pangangalaga sa
. unawa sa angkop na kilos -IIIe-11.1
kalikasan
pangangalaga sa upang
11.2 Natutukoy ang mga paglabag sa
kalikasan. maipamalas ang
C pangangalaga sa kalikasan na EsP10PB
pangangalaga sa -IIIe-11.2
umiiral sa lipunan
kalikasan.
11.3 Napangangatwiranan na:
O a. Lahat tayo ay mamamayan ng
iisang mundo, dahil nabubuhay
tayo sa iisang kalikasan (Mother
Nature)
EsP10PB
b. Inutusan tayo ng Diyos na
-IIIf-11.3
alagaan ang kalikasan
PY
(stewards) at hindi maging
tagapagdomina para sa susunod
na henerasyon.
c. Binubuhay tayo ng kalikasan
PAMANTAYAN
Standard)
11. Pangangalaga sa Naipamamalas ng Nakagagawa ang 11.4 Nakagagawa ng mga angkop na EsP10PB
Kalikasan mag-aaral ang pag- mag-aaral ng kilos upang maipamalas ang -IIIf-11.4
unawa sa angkop na kilos pangangalaga sa kalikasan
D
pangangalaga sa upang
kalikasan. maipamalas ang
pangangalaga sa
kalikasan.
12. Espiritwalidad at Naipamamalas ng Nakagagawa ang 12.1 Natutukoy ang mga katangian ng EsP10PB
EP
Pananampalataya mag-aaral ang pag- mag-aaral ng tao bilang espiritwal na nilalang -IIIg-12.1
unawa sa angkop na kilos 12.2 Nasusuri ang sariling ugnayan sa EsP10PB
E
pananampalataya at
espiritwalidad.
upang mapaunlad Diyos -IIIg-12.2
ang sariling 12.3 Nahihinuha na:
xxiv
a. Nasa pagsisikap na hanapin ang
D
pananampalataya
kahulugan ng buhay, hindi ang
at espiritwalidad.
mga bagay na materyal, ang
pagiging espiritwal ng tao.
b. Ang pagsisikap na mapanatili
C ang ugnayan sa Diyos, bilang
indikasyon ng pagiging ispiritwal, EsP10PB
ang nagpapatibay sa ating -IIIh-12.3
O pananampalataya.
c. Naipakikita ang tunay na
pananampalataya sa pag-ibig sa
kapwa at preperensya sa
kabutihan.
PY
PAMANTAYAN
Standard)
12. Espiritwalidad at
Pananampalataya
DNaipamamalas ng
mag-aaral ang pag-
Nakagagawa ang 12.4 Nakagagawa ng mga angkop na
mag-aaral ng kilos upang mapaunlad ang sariling
unawa sa angkop na kilos pananampalataya at
pananampalataya at espiritwalidad EsP10PB
upang mapaunlad
espiritwalidad. -IIIh-12.4
ang sariling
EP
pananampalataya
E at espiritwalidad.
IKAAPAT NA MARKAHAN: Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga isyung moral upang magkaroon ng matatag na
Pamantayang
xxv
paninindigan sa kabutihan sa gitna ng iba’t ibang pananaw sa mga isyung ito at mga impluwensya
Pangnilalaman
ng kapaligiran.
D
Ang pag-unawa sa mga isyung moral ay nakatutulong sa pagbuo ng mapaninindigang pananaw
Batayang Konsepto batay sa apat na pangunahing birtud o ugali (cardinal virtues) at anim na pangunahing
pagpapahalagang moral (core moral values).
13. Mga Isyu Tungkol sa Naipamamalas ng
C
Nakagagawa ang 13.1 Natutukoy ang mga gawaing
EsP10PI
Buhay (Paggamit ng mag-aaral ang pag- mag-aaral ng taliwas sa batas ng Diyos at sa
-IVa-13.1
droga, Aborsyon, sariling pahayag kasagraduhan ng buhay
Pagpapatiwakal,
unawa sa mga
tungkol sa mga
O 13.2 Nasusuri ang mga gawaing taliwas
gawaing taliwas sa EsP10PI
Euthanasia) gawaing taliwas sa sa batas ng Diyos at sa
batas ng Diyos at sa batas ng Diyos at
kasagraduhan ng buhay -IVa-13.2
kasagraduhan ng sa kasagraduhan
13.3 Napatutunayan na:
buhay. ng buhay.
Ang pagbuo ng posisyon tungkol sa
PY
mga isyung may kinalaman sa
EsP10PI
paninindigan ng tao sa pagmamahal
-IVb-13.3
niya sa buhay bilang kaloob ng
Diyos ay kailangan upang
mapatibay ang ating pagkilala sa
PAMANTAYAN
Standard)
13. Mga Isyu Tungkol sa Naipamamalas ng Nakagagawa ang Kaniyang kadakilaan at
Buhay (Paggamit ng mag-aaral ang pag- mag-aaral ng kapangyarihan at kahalagahan ng
droga, Aborsyon, unawa sa mga sariling pahayag tao bilang nilalang ng Diyos.
Pagpapatiwakal,
D
gawaing taliwas sa tungkol sa mga 13.4 Nakagagawa ng sariling pahayag
Euthanasia) batas ng Diyos at sa gawaing taliwas sa tungkol sa mga gawaing taliwas sa
kasagraduhan ng batas ng Diyos at EsP10PI
batas ng Diyos at sa kasagraduhan
buhay. sa kasagraduhan -IVb-13.4
ng buhay
ng buhay.
EP
14. Mga Isyu Tungkol Naipamamalas ng Nakagagawa ang 14.1 Natutukoy ang mga isyung kaugnay
sa Sekswalidad mag-aaral ang pag- mag-aaral ng sa kawalan ng paggalang sa EsP10PI
(Pre-marital sex, unawa sa mga isyu malinaw na dignidad at seksuwalidad -IVc-14.1
pornograpiya tungkol sa
E posisyon tungkol 14.2 Nasusuri ang mga isyung kaugnay
Pang-aabusong sekswalidad (pre- sa isang isyu sa sa kawalan ng paggalang sa EsP10PI
xxvi
Seksuwal,
prostitusyon)
marital sex,
pornograpiya pang-
D
kawalan ng
paggalang sa
dignidad at seksuwalidad -IVc-14.2
aabusong sekswal, dignidad at 14.3 Ang malawak na kaalaman sa mga

prostitusyon). sekswalidad. isyung may kinalaman sa kawalan
ng paggalang sa seksuwalidad ay
C daan upang magkaroon ng EsP10PI
O malinaw na posisyon sa -IVd-14.3
kahalagahan ng paggalang sa
kabuuan ng pagkatao ng tao sa
tunay na layunin nito
14.4 Nakagagawa ng malinaw na
posisyon tungkol sa isang isyu sa EsP10PI
kawalan ng paggalang sa dignidad -IVd-14.4
PY
at seksuwalidad
PAMANTAYAN
Standard)
15. Mga Isyung Moral Naipamamalas ng Nakabubuo ang
Tungkol sa Kawalan
D
mag-aaral ang pag- mag-aaral ng mga
15.1 Natutukoy ang mga isyung kaugnay
sa kawalan ng paggalang sa
EsP10PI
ng Galang sa unawa sa mga isyu hakbang upang -IVe-15.1
katotohanan
Katotohanan tungkol sa paglabag maisabuhay ang 15.2 Nasusuri ang mga isyung may
Pagsasabi ng totoo sa katotohanan paggalang sa EsP10PI
kinalaman sa kawalan ng paggalang
para sa kabutihan- (pagsasabi ng totoo katotohanan. -IVe-15.2
sa katotohanan
EP
whistle blwoing, para sa kabutihan-
15.3 Napatutunayan na: Ang pagiging
plagiarism, whistle blowing,
mulat sa mga isyu tungkol sa
intellectual piracy) plagiarism,
E
intellectual piracy).
kawalan ng paggalang sa
katotohanan ay daan upang isulong
EsP10PI
-IVf-15.3
at isabuhay ang pagiging
xxvii
D mapanagutan at tapat na nilalang
15.4 Nakabubuo ng mga hakbang upang
maisabuhay ang paggalang sa EsP10PI
katotohanan -IVf-15.4
16. Mga Isyu tungkol Naipamamalas ng Nakagagawa ang

C 16.1 Natutukoy ang mga isyu tungkol sa
sa Paggawa mag-aaral ang pag- mag-aaral ng paggawa at paggamit ng EsP10PI
-IVg-16.1
(Paggamit ng
kagamitan at oras
unawa sa mga isyu
tungkol sa paggawa
O
posisyon tungkol
sa isang isyu sa
kapangyarihan
16.2 Nasusuri ang mga isyu tungkol sa
sa trabaho,Sugal, (Paggamit ng paggawa at EsP10PI
paggawa at paggamit ng
Game of chance, kagamitan at oras paggamit ng -IVg-16.2
kapangyarihan
Paggamit ng oras at sa trabaho,Sugal, kapangyarihan.
kagamitan sa Game of chance, 16.3 Napatutunayan na:
PY
trabaho, Paggamit ng oras at Ang pagkakaroon ng matibay na
Magkasalungat na kagamitan sa paninindigan sa paggawa at tamang EsP10PI
interes (Conflict of trabaho, paggamit ng kapangyarihan ay -IVh-16.3
interest) at daan para sa mapanagutang
paglilingkod.
PAMANTAYAN
Standard)
Paggamit ng Magkasalungat na 16.4 Nakabubuo ng matatag na posisyon EsP10PI
Kapangyarihan interes (Conflict of tungkol sa mga isyu sa paggawa at -IVh-16.4
(Pakikipagsabwatan, interest) at paggamit ng
Panunuhol, Bribery,
D
Paggamit ng kapangyarihan
Kickback, Kapangyarihan
Nepotismo) (Pakikipagsabwatan
, Panunuhol
(Bribery), Kickback,
EP
Nepotismo).
E
xxviii
D
C
O
PY
CODE BOOK LEGEND
Sample: EsP10PB-IIIg-12.1
LEGEND
D SAMPLE DOMAIN/ COMPONENT CODE
Learning Area
and Strand/ Edukasyon sa Tungkulin Ko Sa Aking Sarili at Pamilya PKP
Subject or Pagpapakatao
Specialization EsP Mahal Ko, Kapwa Ko P
First Entry
10
EP
Para Sa Kabutihan ng Lahat, Sumunod Tayo PPP
Grade Level Baitang 10
Paggawa ng Mabuti, Kinalulugdan ng Diyos PD
Uppercase Letter/s Component/

E
Domain/Content/
Ang Pagpapahalaga
PB
Pagkilala at Pamamahala sa mga Pagbabago sa
Sarili
PS
at Birtud
Topic Ang Pagkatao ng Tao PT
xxix
D -
Ang Pagpapahalaga at Birtud PB
Roman Numeral
*Zero if no specific Quarter Ikatlong Markahan III Ang Pakikipagkapwa P
quarter
Lowercase Letter/s Mga Isyu sa Pakikipagkapwa IP
*Put a hyphen (-) in
between letters to Week Ikapitong linggo
C Ang Papel ng Lipunan sa Tao PL
g
indicate more than a
specific week Ang Tungkulin ng Tao sa Lipunan TT
O
- Mga Kaugnay na Pagpapahalaga sa Paggawa KP
NakapagpapaLiwanag Mapanagutang Pagpaplano ng Kursong
ng kahalagahan ng Akademiko o Teknikal-Bokasyonal, Sining at PK
Arabic Number Competency 12.1
pangangalaga sa Isports, Negosyo o Hanapbuhay
kalikasan
Ang Moral na Pagkatao MP
PY
Ang Makataong Kilos MK
Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral PI
Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10
Ikalawang Markahan
Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 5:
ANG PAGKUKUSA NG MAKATAONG KILOS AT MGA SALIK
NA NAKAAAPEKTO SA PANANAGUTAN NG TAO SA
KAHIHINATNAN NG KILOS AT PASIYA
Bilang ng oras: 6
I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang
Pampagkatuto
Pamantayan sa pagkatuto
PY
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa
konsepto ng pagkukusa ng makataong kilos at mga salik sa nakaaapekto sa
pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kilos at pasiya.
Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsusuri ang mag-aaral ng:
a. Sariling kilos na dapat panagutan at nakagagawa ng paraan upang maging
O
mapanagutan sa pagkilos.
b. Sariling pasiya batay sa mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa
kahihinatnan ng kilos at pasiya at nakagagawa ng mga hakbang upang mahubog
C
ang kaniyang kakayahan sa pagpapasiya.nang tama at mabuti
Batayang konsepto
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas ng mag-
aaral?
D
a. Ang makataong kilos ay sinadya (deliberate) at niloob ng tao, gamit ang isip, kaya
pananagutan niya ang kahihinatnan nito (kabutihan o kasamaan).
b. Nakaaapekto ang kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan, at gawi
E
sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kaniyang kilos dahil maaaring mawala

ang pagkukusa ng kilos.
EP
Pagsasabuhay ng mga pagkatuto

Ano ang patunay ng pag-unawa?
Nakapagsusuri ng (a) sariling kilos na dapat panagutan at nakagagawa ng paraan upang maging
mapanagutan sa pagkilos at (b) sarili batay sa mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng
tao sa kahihinatnan ng kilos at pasiya at nakagagawa ng mga hakbang upang mahubog ang
D
kaniyang kakayahan sa pagpapasiya nang tama at mabuting kahihinatnan nito.

Kakayahan
Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa?
Nakapagsusuri ng (a) mga kilos na may pananagutan at (b) mga sitwasyong
nakaaapekto sa pagkukusa
Kaalaman
Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa?
Natutukoy:
a. na may pagkukusa sa makataong kilos kung nagmumula ito sa malayang
pagsasagawa ng kilos-loob sa pamamatnubay ng isip/kaalaman.
b. ang bawat salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng
kaniyang kilos at pasiya.
50
II. Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa
(Assessment)
Tandaan: Ang apat na KP ay nakaangkla sa apat na Kasanayang

Pampagkatuto (KP) batay sa Apat na antas ng Pagtatasa (Four Levels of
Assessment tools sa DepEd Order No. 73, s. 2012) at kraytirya sa pagtataya
ng output sa Produkto/Pagganap
Mga Kasanayang Pampagkatuto: Pagtatasa:
KP1: KP1:
Natutukoy na: Alamin ang katuwiran ukol sa pagiging
mapanagutan sa pamamagitan ng pagsusuri
a. may pagkukusa sa makataong kilos kung
ng mga sitwasyon na maaaring may hindi
PY
nagmumula ito sa malayang pagsasagawa ng mabuting bunga/resulta.
kilos-loob sa pamamatnubay ng isip/kaalaman
b. ang bawat salik na nakakaapekto sa Pagtukoy sa mga salik na maaring makaa-
pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng pekto sa mga sitwasyon kalimitang nangya-
kaniyang kilos at pasiya yari sa tunay na buhay.
O
KP2: KP2:
Nakapagsusuri ng: Alamin ang mga kilos na umiiral ang isip at
a. mga kilos na may panagutan kilos-loob at mapangatuwiranan ang pagka-
karoon ng kapanagutan sa mga ito.
b. isang sitwasyong nakaaapekto sa pagkukusa
damdamin, takot, karahasan, at gawi.

C
sa kilos dahil sa kamangmangan, masidhing Makapagpakita ng dula-dulaan na kung saan
ang isip at kilos-loob ay ginagamit at bunga
nito ang pagiging mapanagutan.
D
KP3: KP3:
Napatutunayan na: Pagbuo at pagpapaliwanag ng Batayang
a. Gamit ang katwiran, sinadya (deliberate) Konsepto
at niloob ng tao ang makataong kilos;
E
kaya pananagutan niya ang kahihinatnan

nito (kawastuhan o kamalian)
b. Nakaaapekto ang kamangmangan, ma-
EP
sidhing damdamin, takot, karahasan, at

gawi sa pananagutan ng tao sa kahihi-
natnan ng kaniyang mga pasiya at kilos
dahil maaaring mawala ang pagkukusa
ng kilos.
D
KP4 KP4:
Nakapagsusuri ng: Makagawa ng isang malinaw na batayan sa
pagkakaroon ng mapanagutang pagpapasiya
a. mga kilos na may pananagutan
sa mga sitwasyong maaaring maranasan.
b. isang sitwasyong nakaaapekto sa
pagkukusa sa kilos dahil sa kamangman- Makagawa ng isang pagninilay na naglala-
gan, masidhing damdamin, takot. kara- man ng isang matatag na paninindigan/kap-
hasan, at gawi. anagutan sa mga kilos na maaaring gawin at
paraan upang hindi maaapektuhan ng mga
salik na nakakaapekto sa makataong kilos.
Makapagtala ng mga maling kilos na bunga

ng maling pasiya. Makagawa ng paraan
upang maibalik ang nasirang relasyon at
makapagtala ng tamang paraan kung paano
naisaayos.
51
III. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto
A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?
1. Talakayin ang panimula sa pahina 83 ng Modyul 5. Mahalagang mapukaw ang

isipan at damdamin ng mga mag-aaral sa panimula pa lamang upang matiyak
na makukuha ang kanilang interes para sa pagsasagawa ng mga gawain.
2. Mahalagang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa mga nagdaang aralin sa
angkop na taon (B7, B8, o B9) upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang
kahalagahan ng pagkatuto mula rito at ang kaugnayan nito sa kasalukuyang
modyul.
3. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang konteksto (thesis statement) na naglalarawan
PY
sa paksa at dapat bigyang-tuon.
4. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang Mahalagang Tanong na dapat sagutin sa
modyul.
5. Ipabasa sa mga mag-aaral ng paisa-isa ang mga layuning pampagkatuto para
sa modyul na ito.
O
6. Ipaliwanag sa mga mag-aaral ang mga kraytirya ng pagtataya ng output sa
Kakayahang Pampagkatuto 5:4.
7. Tanungin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning
binasa?
C
Mga Kasanayang Pampagkatuto
D
Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 83. Isa-isahin ang mga layuning
pampagkatuto para sa Modyul 5.
E
Sa Modyul 4 natutuhan mo, na ang kalayaan ang nagbibigay sa tao ng kakayahang

EP
pumili at maging mapanagutan sa piniling pasiya. Kung lagi kang nagsisikap na

piliin ang pasiya at kilos na nagpapakita ng pagmamahal at tumutugon ka sa
mga sitwasyong nangangailangan ng iyong paglilingkod, anuman ang balakid,
masasabing nagtataglay ka ng tunay na kalayaan.
D
52
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng ikatlong
Kasanayang Pampagkatuto (KP3) o titik sa listahan ng mga layunin upang
maiwasan na kaagad na mailahad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto.
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin
mahihinuha ng mga mag-aaral ang batayang konsepto.
Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na

kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
5.1. Nakikilala:
a. na may pagkukusa sa makataong kilos kung nagmumula ito sa malayang
PY
pagsasagawa ng kilos-loob sa pamamatnubay ng isip/kaalaman.
b. ang bawat salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng
kaniyang kilos at pasiya.
a. mga kilos na may pananagutan.
O
b. isang sitwasyong nakaaapekto sa pagkukusa sa kilos dahil sa kamangmangan,
masidhing damdamin, takot, karahasan, at gawi.
5.3 Napatutunayan na:
C
a. Gamit ang katuwiran, sinadya (deliberate) at niloob ng tao ang makataong
kilos; kaya pananagutan niya ang kahihinatnan nito (kawastuhan o kamalian).
b. Nakaaapekto ang kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan, at
D
gawi sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kaniyang mga pasiya at kilos
dahil maaaring mawala ang pagkukusa ng kilos.
E

a. sariling kilos na dapat panagutan at nakagagawa ng paraan upang maging
mapanagutan sa pagkilos.
EP
b. sarili batay sa mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan

ng kilos at pasiya at nakagagawa ng mga hakbang upang mahubog ang
kaniyang kakayahan sa pagpapasiya.
Narito ang mga kraytirya ng pagtataya ng output sa KP 5.4

D
Makagawa ng angkop na flow chart na magiging gabay at nagpapakita ng kilos kung


ito ay mabuti o masama kasama na ang mga salik na maaaring makaapekto rito.
Makapagbigay ng tiyak na mga hakbang sa paghuhusga ng isang kilos bilang mabuti

o masama na nagsasaalang-alang ng mga salik na maaaring makaapekto.
Maipaliwanag ang mga makataong kilos na nababawasan ang kapanagutan.

Makapagtakda ng mga plano upang mapanatili ang kakayahan at ang kamalayan sa

pagiging mapanagot sa makataong kilos.
53
Paunang Pagtataya
Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng

KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), at PAG-UNAWA (understanding of
concepts). (KP1)
1. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya

– upang mataya ang kanilang mga dating kaalaman lalo na sa nilalaman ng
aralin na matatagpuan sa bahaging Pagpapalalim.
2. Ipabasa ang panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 85 ng modyul.
PY
3. Itanong kung may nais linawin ang mga mag-aaral tungkol sa panuto.
4. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa loob ng 10 - 15
minuto.
5. Ipaskil o isulat sa pisara ang tamang mga sagot sa Paunang Pagtataya.
6. Gamiting gabay ang resulta nito upang mataya ang mga kasanayang
O
nangangailangan ng mas malalim na pagtalakay.
7. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito
upang magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos
basahin ang pagpapalalim.
C
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung anuman ang maging
D
resulta ng paunang pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay ng marka,
kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad.
E
Pagkatapos ng Pagpapalalim, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang pagtataya

upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa sa mga konsepto at kung
nagkaroon ng pag-unlad sa kanilang pag-unawa sa pagkukusa ng makataong
EP
kilos at mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng

kilos at pasiya
B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN

D
Layunin: Tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa
na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman
ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions). (KP1)
Gawain 1
Layunin ng Gawain: Tayahin ang antas ng kaalaman ng mga mag-aaral sa
paghuhusga ng mapanagutang kilos lalo na kung ang mga ito ay may masamang
epekto.
54
1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga
mag-aaral.
2. Ipabasa sa mga mag-aaral ang mga sitwasyong ibinigay.
3. Tanungin ang mag-aaral kung mayroon ba na kailangan na linawin sa Panuto?
4. Matapos bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral, maaari nang
dumako sa susunod na gawain.
Panuto:
1. Suriin ang mga sitwasyon.
2. Sagutin ang mga tanong sa bawat sitwasyon na naglalayong matiyak ang
kaalaman sa kapanagutan sa mga pangyayari.
3. Ipasulat sa kuwaderno ang mga sagot.
PY
4. Matapos masagutan, maaaring palalimin pa ang kanilang sagot gamit ang
sumusunod na tanong:
a. Ano ang mga naging batayan sa pagpapasiya?
b. Ano ang mga bunga na isinaalang-alang sa pagpapasiya?
O
Gawain 2
Layunin ng Gawain: Tayahin ang kakayahan ng mga mag-aaral sa pagtuklas ng
mga salik na maaaring makaapekto sa mga makataong kilos.
C
Panuto:
1. Hatiin ang klase sa apat na grupo.
D
2. Bigyan sila ng sapat na panahon upang pag-usapan at siyasatin ang mga
sitwasyong ibinigay.
E
3. Gamit ang talahanayan, kilalanin nila ang mga pangyayaring naapektuhan ng

mga salik.
4. Kailangang isulat ang kanilang pangkatang sagot at paliwanag sa papel.
EP
5. Bigyan ng sapat na panahon na magbahagi sa buong klase ng kanilang mga

napagkasunduang sagot gamit ang mga gabay na tanong sa LM.
Tandaan: Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang sagot ng mag-

aaral. Kung sakaling mayroon silang maling kaisipan sa kahulugan ng makataong
D
kilos at mali ang kanilang opinyon tungkol sa mga sitwasyon, ito ay itatama ng
guro sa bahagi ng Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa.
55

C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN,
AT PAG-UNAWA
Layunin: Tulungan ang mga mag-aaral sa pagsagot sa Mahahalagang Tanong

(MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-
aaral na hango sa karanasan. (KP2)

Gawain 3
Layunin ng Gawain: Tayahin ang kaalaman ng mga mag-aaral sa pagkaka-iba ng
kilos na mapanagutan o hindi mapanagutan (makataong kilos o kilos ng tao).
PY
Panuto: Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral na suriin ang mga
karanasan.
1. Gamit ang talahanayan, suriin ang mga kilos na gumagamit ng isip at kilos-loob
at mapanagutang kilos sa pamamagitan ng paglalagay ng tsek (P) .
O
2. Pagkatapos ay hayaan magkapagbahagi ang ilang mag-aaral ng kanilang
paliwanag/katwiran sa ginawa gamit ang mga gabay na tanong.
C
Tandaan: Sa bahaging ito kinakailangan na matukoy ng mag-aaral sa kanilang
mga pasiya ang kahalagahan ng presensiya ng isip at kilos-loob.
D
Gawain 4
Layunin ng Gawain: Suriin ang isang sitwasyon na nagpapakita ng pag-iral ng isip
at kilos-loob sa mga kilos kung kaya napangangatuwiranan ang kapanagutan sa
E
mga ikinilos.
EP
Panuto:
1. Hatiin ang klase sa apat na grupo.
2. Mas mainam na pag-usapan muna ang Rubrik kung paano sila mamarkahan
sa kanilang gagawin.
3. Bigyan sila ng sapat na panahon upang makapag-usap at magkaroon ng iisang
D
pasiya sa kung ano ang ipapakita sa klase na dula-dulaan.

4. Ibigay ang sapat na oras sa pagpapakitang dula.
5. Pasagutan ang mga gabay na tanong pakatapos. Ibahagi sa klase ang mga
sagot.
56
D. PAGPAPALALIM
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahahalagang Tanong

(MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na
naglalaman ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga
disiplina ng EsP – Etika at Career Guidance (KP3).
Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral

bilang Takdang-Aralin.
PY
1. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahahalagang konsepto
tungkol sa paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon
ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman
ng babasahin.
2. Ipabasa sa isang mag-aaral ang bawat bahagi at tanungin ang pagkaunawa
O
niya rito. Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay ng
tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o paraphrasing).
C
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral ang bawat bahagi ng
babasahin at kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong
nakaangkla sa pilosopiya.
D
3. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa sa paksa at
paghinuha ng Batayang Konsepto.
E
4. Iminumungkahing gamitin ang pagkamalikhain upang hindi maging kabagot-

bagot para sa mag-aaral ang bahaging ito.
EP
5. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto

at hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.
Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na

naglalaman ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa
D
ng mga mag-aaral sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative

assessment ang mga ito. Mahalagang hindi pilitin na matapos sa iisang
araw ang pagtalakay dito upang hindi magkaroon ng information overload
ang mga bata at lalong hindi makamit ang layuning ganap na maunawaan
ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang Konsepto.
57
Paghinuha ng Batayang Konsepto
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT)

sa pamamagitan ng paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang graphic
organizer
Inilatag ang mga hakbang ayon sa hinihingi ng bahaging ito sa Modyul.
E. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO
PY
Layunin: Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsasagawa ng PAGGANAP o
PRODUKTO, ang pagpapamalas ng mga angkop na kilos tungo sa paglinang o
pagpapaunlad ng birtud o pagpapahalaga na nakapaloob sa paksa at paghikayat
sa ibang kabataan na isabuhay ang mga pagpapahalagang nakapaloob sa paksa.
(KP4)
O
Pagganap C
Layunin: Tayahin ang pag-unlad ng kakayahan ng mag-aaral na maging maingat sa
pagpapasiya dahil mapanagutan sila sa anumang pasiya nila.
D
Sasabihin ng guro:

E
Ngayon ay nabatid mo na ang kahalagahan ng paggamit ng isip at kilos-

loob sa mga ikinikilos at pagiging mapanagutan sa mga ito. Dahil dito ay kailangang
maging maingat sa pagpapasiya. Gamit ang mga halimbawang sitwasyon bigyan sila
EP
ng pagkakataong ipaliwanag ang magiging pasiya.
Panuto:
1. Bigyan sila ng panahon na basahin at pag-isipan ang mga sitwasyon at hayaan

D
bigyan ng tamang katwiran ang magiging pasiya.

2. Isulat ang kanilang sagot sa kuwaderno.
3. Pumili ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang kapasiyahan.
Pagninilay
Anyayahan ang mag-aaral na balikan ang mga karanasan nila na nagpakita ng
pagiging marahas sa pagpapasiya at hindi nagsaalang-alang ng paggamit ng isip
at kilos-loob. Gamit ang pagkakamaling ito, pagnilayan at bigyan pagtutuwid ang
ginawa na nagpapakita ng isang tao na nagpapasiya na may pagsasaalang-alang ng
kamalayan sa pagiging mapanagutan.
58
Gawing gabay ang tanong na:
Ano ang pagkatao ng isang tao na may paninindigan sa kaniyang kilos?
Anyayahan din ang mag-aaral na balikan ang mga karanasan sa kanilang buhay
na may maling pagpapasiya dahil sa mga salik na nakaaapekto sa mga ito. Kung
magkakaroon ng pagkakataon na itama ito, ano ang mga paraan na maaaring gawin
upang maiwasan ang maapektuhan ng mga salik na nakakapagpabago sa pasiya at
pananagutan.
Gawing gabay ang tanong na ito:
Ano-ano ang mga paraan na maaaring gawin upang hindi maaapektuhan ng

mga salik sa makataong kilos?
PY
Pagsasabuhay
Layunin ng pagsasabuhay: Ang mahinuha ang mga pagkatuto mula sa mga

karanasan. Ang hindi magandang karanasan dulot ng mga maling kilos ay maaaring
O
magbunga nang hindi maaayos na relasyon sa kapuwa. Kailangang balikan ito at
isaayos ang mga nasirang relasyon at kasama nito ang pagkakaroon ng bagong
hakbangin sa pagpapasiya.
C
Panuto:
Bigyan sila ng kalayaang itala sa kanilang journal ang mga karanasan na

D
kailangang isaayos ang hindi magandang bunga. Isulat din ang paglalayon nilang
isaayos ito at isulat ang mga hakbang upang hindi na ito muling tahakin. Ang mga
E
hakbang na ito ang magiging gabay nila sa pagkakaroon na parehong karanasan

at pagiging maingat sa kanilang pagpapasiya.
EP
Mas mainam kung bibigyan sila mismo ng relasyon na maaaring naapektuhan sa

mga maling kilos. Hal. Relasyon sa magulang, mga kapatid, kaibigan, kamag-aral, o
kapitbahay.
D
59
Rubric sa Dula-dulaan:
Paglalarawan ng Gawain:
Gumawa ng isang sitwasyon na kung saan ay nagpakita ng lubos na paggamit ng
isip at kilos-loob.
Ipakita ang pag-iral ng kusang-loob sa sitwasyon, kung kaya ang pananagutan ay
naipapataw sa may gawa ng kilos.
Bahagdan
Kakaiba / Nakaaangat
Mga Kahanga-hanga Katanggap-tanggap Nasubukan
sa Lahat
Pamantayan 30 20 10
40
Ang katotohanan ng
  Karamihan ng Ang impormasyong
 Ang impormasyon

impormasyon ay impormasyong ibinahagi ay ay mali-mali.
wasto. ipinakita ay may maaaring tama o Ang ipinakita

Pagkakaunawa Nakapagpapakita
 katotohanan at wasto. ay malayo sa
40%
sa Paksa ng lubos na pag- kawastuhan. May sapat na pag-
 paksa.
PY
unawa sa paksa.  Nakapagpapakita unawa sa paksa.
ng pag-unawa sa
paksa.
Lubos na
 Nakatatanggap ng
 Walang
 Hindi nakibahagi

nakatatanggap mga ideya mula kawilihan na ang lahat sa
ng mga ideya sa iba ng walang makipagkasundo. gawain.
mula sa iba; may negatibong Hindi lahat ay
 Iisang tao lamang

kawilihan na komento; may nakibahagi sa ang gumawa ng
O
Pakikisangkot makipagkasundo. kawilihan na Gawain. buong Gawain.
30%
sa Gawain Ang bawat
 makipagkasundo.
miyembro ay  Ilan sa mga
nakibahagi sa miyembro ng
Gawain. grupo ang
Cnakibahagi sa
Gawain.
Nakapagpapakita
  Nakapagpakita Walang
 Ang pagpapakita

ng kompiyansa sa ng hindi lubos na kaseguraduhan sa ay hindi
sarili. tiwala sa sarili. responsibilidad. katanggap
Naibigay ng buo ang
  Naibigay lamang Nakapagbahagi
 tanggap.
D
impormasyon. ang bahagi ng ng impormasyon Kulang sa

Nakawiwili;
 impormasyon. kahit paano. impormasyon.
Nakukuha  Nakakuha ng Hindi lubusang
 Hindi nakuha ang

ang pansin ng pansin mula sa nakuha ang pansin ng mga
Pagpapakita 30%
E
manonood. manonood. pansin ng manonood.

Nakapagpapahayag
  Napakikinggan. manonood. Ang

ng malakas at  Nakagamit ng Hindi madaling
 pagpapahayag
malinaw. mga angkop mapakinggan. ay pabulong.
EP
Lubos na nagamit
 galaw ng Hindi lubos na
 Kulang sa angkop

ang angkop na katawan. nagamit ang na kilos ng
kilos ng katawan. angkop na kilos ng katawan.
katawan.
Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa Pagwawasto

D
Paksa Kasanayan Sagot

1. Aristotle: Makataong Kilos Pagsusuri A
2. Makataong Kilos Kaalaman C
3. Tatlong uri ng Kilos ayon sa Pagsusuri C
Kapanagutan (Accountability)
4. Makataong Kilos at Obligasyon Paglalapat D
5. Kamangmangan (Ignorance) Pagsusuri C
6. Takot (Fear) Kaalaman B
7. Karahasan (Violence) Kaalaman D
8. Damdamin Kaalaman B
9. Habit Pagsusuri B
10. Mga Salik na Nakaapekto Pagsusuri A
60
BALANGKAS
Modyul 5
Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos at
Mga Salik na Nakaaapekto sa Pananagutan
ng Tao sa Kahihinatnan ng Kilos
I. Dignidad ng Tao: Balik-Tanaw

a. Dignidad
b. Kalayaan
II. Makataong Kilos
a. Pagkakaiba ng Kilos ng Tao sa Makataong Kilos
PY
b. Kilos ng Tao, paano nagiging Makataong Kilos
III. Tatlong uri ng Kilos ayon sa Kapanagutan
a. Tatlong uri
i. Kusang-loob
O
ii. Di kusang-loob
iii. Walang kusang-loob
b. Pamaraan ng kapanagutan
C
i. Legal
ii. Moral
D
IV. Eksepsiyon
E
V. Layunin: Batayan ng pagiging mabuti at masama ng kilos

VI. Obligasyon: Kailan dapat isakatuparan?
EP
VII. Kabawasan ng Pananagutan: Kulang sa Proseso

VIII. Mga Salik na Nakaaapekto sa Makataong Kilos
a. Kamangmangan
b. Masidhing Damdamin
D
c. Takot
d. Karahasan
e. Gawi
IX. Pagbubuod
61
Ikalawang Markahan
LAYUNIN, PARAAN, SIRKUMSTANSIYA, AT
KAHIHINATNAN NG MAKATAONG KILOS
Bilang ng Oras: 4

Pampagkatuto
PY
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-
unawa sa layunin, paraan, sirkumstansiya at kahihinatnan ng makataong
kilos.
Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsusuri ang mag-aaral ng kabutihan
O
ng sariling pasiya o kilos sa isang sitwasyon batay sa layunin, paraan,
sirkumstansiya, at kahihinatnan nito. C
Batayang konsepto
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas

ng mag-aaral?
D
Ang layunin, paraan, sirkumstansiya, at kahihinatnan ay nagtatakda ng
pagkamabuti o pagkamasama ng kilos ng tao.
E

EP

Nakapagtataya ng kabutihan o kasamaan ng pasiya o kilos sa isang
sitwasyong may dilemma batay sa layunin, paraan, sirkumstansiya, at
kahihinatnan nito.
Kakayahan
D

Nakapagsusuri ng kabutihan o kasamaan ng sariling pasiya o kilos sa isang
sitwasyon batay sa layunin, paraan, sirkumstansiya, at kahihinatnan nito.
Kaalaman

Naipaliliwanag ng mag-aaral ang layunin, paraan, sirkumstansya, at
kahihinatnan ng makataong kilos.
62
Mga kakayahang Pagtatasa:

Pampagkatuto:
KP1: Pagbasa at pagsagot sa
KP1: Naipaliliwanag ang layunin, sitwasyon batay sa layunin, paraan, at
paraan, sirkumstansiya, at sirkumstansiya.
kahihinatnan ng makataong kilos
Pagsulat ng mga konsepto tungkol
sa kahulugan ng layunin, paraan, at
sirkumstansiya.
KP2: Nakapagsusuri ng kabutihan
PY
o kasamaan ng sariling pasiya o KP2: Pagsusuri sa sitwasyon at
kilos sa isang sitwasyon batay sa pagtukoy kung ito ay mabuting kilos
layunin, paraan, at sirkumstansiya o masamang kilos at pagsulat sa
at kahihinatnan nito paliwanag ukol dito.
O
Pag-iisip ng sitwasyon sa buhay kung
saan nagpapakita ng kilos at pagtukoy
C sa layunin, paraan, at sirkumstansiya
ng pasiya o kilos sa sitwasyon.
KP3: Napatutunayan na ang
layunin, paraan, sirkumstansiya, KP3: Pagbuo at pagpapaliwanag ng
D
at kahihinatnan ng kilos ay Batayang Konsepto. Nakapagbigay
nagtatakda ng pagkamabuti o ng sariling sitwasyon mula sa
pagkamasama nito karanasan na nabibigyan ng tamang
E
pagtukoy sa layunin, paraan, at

. sirkumstansiya gayundin ang
kabutihan o kasamaan nito.
EP
KP4: Nakapagtataya ng KP4: Nasuri nang maayos ang

kabutihan o kasamaan ng pasiya sitwasyong may suliranin (dilemma)
o kilos sa isang sitwasyong may batay sa layunin, paraan, at
suliranin (dilemma) batay sa sirkumstansiya nito.
D
layunin, paraan, sirkumstansya,

at kahihinatnan nito Natukoy ang kabutihan o kasamaan
ng pasiya o kilos.
Nakapagbigay ng sariling sitwasyon

mula sa karanasan na nabibigyan ng
tamang pagtukoy sa layunin, paraan,
at sirkumstansiya gayundin ang
kabutihan o kasamaan nito.
63
1. Mahalagang mapukaw ang atensiyon (isipan at damdamin) ng mga mag-

aaral sa panimula pa lamang upang matiyak na makuha ang kanilang interes
para sa pagsasagawa ng mga gawain.
kahalagahan ng pagkatuto mula rito at ang kaugnay nito sa kasalukuyang
modyul.
PY
3. Ipatukoy sa mag-aaral ang konteksto (thesis statement) na naglalarawan sa
paksa at dapat bigyan-tuon.
4. Ipabasa ang apat na Kasanayang Pampagkatuto (KP) at mga kraytirya sa
pagtataya ng output sa ikaapat na kasanayang Pampagkatuto.
O
Kilos ko … Pananagutan Ko!
C
Mga salitang nagsasabi na bilang isang tao ay nararapat lamang na
masuring mabuti ang bawat kilos na iyong ginagawa. Ikaw ba ay pamilyar sa
iyong mga isinasagawang kilos? Nakikita mo ba ang mabuti o masama ng mga
ito?
D
Sa Modyul 5, nalaman mo na gamit ang katuwiran, sinadya at niloob ng
tao ang makataong kilos; kaya anuman ang kalalabasan, nito mabuti man o
E
masama ay pananagutan niya. Nakaaapekto rin ang kamangmangan, masidhing

damdamin, takot, karahasan, at gawi sa kaniyang pananagutan dahil maaaring
EP
mawala ang pagkukusa ng kilos.

Layunin naman ng modyul na ito na ikaw ay higit na makapagsuri ng
kabutihan o kasamaan ng iyong isinasagawang kilos at pasiya. Sa pamamagitan
nito, matutulungan ka na lubos na mapagnilayan kung paano ka nakapagsasagawa
ng makataong kilos at mula rito ay masasagot mo ang Mahalagang Tanong na:
D
Bakit mahalaga na maunawaan na ang layunin, paraan, at sirkumstansiya ay

nagtatakda ng pagkamabuti o pagkamasama ng kilos ng tao?
Tayo na! Simulan na nating tuklasin ang kahalagahan ng iyong pagkilos
bilang isang tao.
64
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 2. Isa-sahin ang mga layuning
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng ikatlong

Kasanayang Pampagkatuto (KP3) o 6.3 sa listahan ng mga layunin upang
maiwasan kaagad na mailahad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto.
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin
mahihinuha ng mga mag-aaral ang batayang konsepto.
PY
6.1 Naipaliliwanag ng mag-aaral ang layunin, paraan, at mga sirkumstansiya

ng makataong kilos.
6.2 Nakapagsusuri ng kabutihan o kasamaan ng sariling pasiya o kilos sa
O
isang sitwasyon batay sa layunin, paraan, at sirkumstansiya nito.
6.3 Napatutunayan na ang layunin, paraan, at sirkumstansiya ay nagtatakda
ng pagkamabuti o pagkamasama ng kilos ng tao.
C
6.4 Nakapagtataya ng kabutihan o kasamaan ng pasiya o kilos sa isang
sitwasyong may suliranin (dilemma) sa layunin, paraan, at sirkumstansiya
nito.
D
 Nasuri nang maayos ang sitwasyong may suliranin (dilemma) batay sa

E
layunin, paraan, at sirkumstansiya nito.

EP
 Natukoy ang kabutihan o kasamaan ng pasiya o kilos.
 Nakapagbigay ng sariling sitwasyon mula sa karanasan na nabibigyan

ng tamang pagtukoy sa layunin, paraan, at sirkumstansiya gayundin
ang kabutihan o kasamaan nito.
D
65
Paunang Pagtataya

KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), AT PAG-UNAWA (understanding of
concepts)
(Maaaring 2 bahagi: Self-assessment sa mga kakayahan tungkol sa paksa at

Multiple Choice Test gamit ang Blooms Taxonomy of Cognitive Objectives.)
1. Ipaunawa sa mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya. Ito
PY
ay upang mataya ang kanilang dating kaalaman na matatagpuan sa bahagi ng
Pagpapalalim.
2. Ipabasa ang Panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 108 ng modyul.
4. Pasagutan ang bilang 1 hanggang 15.
O
5. Bigyan ng 15 minuto ang mag-aaral upang masagot ang mga tanong sa Paunang
Pagtataya o maaaring depende sa guro kung ilang minuto ang kaniyang ibibigay
na naaayon sa kakayanan ng mag-aaral.
C
D
8. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang
magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos basahin
ang Pagpapalalim.
E
EP

ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions). (KP1)

D

Pagkatapos ng Pagpapalalim, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang Paunang

Pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa sa mga konsepto at
kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang pag-unawa sa Yugto ng Makataong
Kilos at mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya.
66
Gawain 1
Panuto:
1. Ipabasa sa mag-aaral ang mga sitwasyon sa Gawain 1.
2. Matapos mabasa ay ipatukoy kung ano ang layunin, paraan, at sirkumstansiya
sa bawat ipinakitang kilos.
3. Pasagutan ang mga tanong at ipasulat ito sa kuwaderno.
4. Matapos masagutan ay maaaring magbahagi ang mag-aaral ng kanilang sagot
sa klase.
PY
5. Gabay na Tanong:
a. Ano-ano ang layunin, paraan, at sirkumstansiya sa bawat sitwasyon?
b. May pagkakaiba ba ang kilos sa sitwasyon bilang 1 at 2 sa sitwasyon bilang
3 at 4?
c. Kung ikaw ang tatanungin, ano ang mas tamang kilos, sitwasyon 1 at 2 o
O
sitwasyon 3 at 4?
Gawain 2
C
Panuto:
1. Anyayahan ang mag-aaral na muling balikan ang Gawain 1. Ipasulat ang
D
kanilang konsepto tungkol sa kahulugan ng layunin, paraan, at sirkumstansiya
ng makataong kilos.
2. Matapos nilang maisulat ang kanilang konsepto ay magkakaroon ng pangkatang
E
gawain. Maging malikhain sa pagpapangkat sa mag-aaral.

3. Ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang sagot sa kanilang pangkat.
EP
4. Matapos magbahagi ay pasagutan sa pangkat ang mga tanong at bawat

pangkat ay mag-uulat sa napagkasunduan nilang mga sagot.
a. Ano ang inyong natuklasan sa kahulugan ng layunin, paraan, at sirkumstansiya
ng makataong kilos?
b. Bakit mahalaga na malaman ito ng tao?
D
c. Paano ito nakatutulong sa tao sa kaniyang pagpili ng isasagawang kilos at

pasiya?
5. Hikayatin ang mag-aaral na maging malikhain sa kanilang gagawing
presentasyon o pag-uulat.

Tandaan: Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang sagot ng mag-

aaral. Kung sakaling mayroon silang maling kaisipan sa kahulugan ng makataong
kilos at mali ang kanilang opinyon tungkol sa mga sitwasyon, ito ay itatama ng
guro sa bahagi ng Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa.
67
AT PAG-UNAWA
Layunin: Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at

paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral
na hango sa karanasan. (KP2)
Gawain 3
Panuto:
PY
1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik- aral.
2. Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto ng mga mag-aaral upang
maiuugnay nila ang mga ito sa susunod na gawain.
3. Ipabasa sa mag-aaral ang panuto bago isagawa ang Gawain 1.
O
4. Ipasuri sa mag-aaral ang bawat sitwasyon sa ibaba kung ang mga tauhan dito ay
nagpapakita nang mabuti o masamang pasiya o kilos.
5. Kailangan din na maibigay ng mag-aaral ang kanilang paliwanag kung bakit sila
sumasang-ayon o hindi sumasang-ayon.
C
6. Matapos masagutan ng mag-aaral ay magtatanong ang guro.
Mga Tanong:
D
a. Sino-sino sa tauhan ang nagpakita nang mabuting kilos? Sino-sino ang hindi?
b. Ano ang masasabi mo sa bawat tauhan? Pangatuwiranan.
c. Paano mo nahuhusgahan kung mabuti o masama ang pasiya at kilos na
E
ginawa ng mga tauhan sa bawat sitwasyon?
Gawain 4
EP
Panuto:
1. Aanyayahan ng guro na mag-isip ang mag-aaral ng isang sitwasyon sa buhay
kung saan nagsagawa ng kilos at pasiya.
D
2. Ipatukoy sa mag-aaral ang layunin, paraan, at sirkumstansiya nito.

3. Maaring magkaroon ng pagbabahagi o dyad bago magtanong ng mga
katanungan ang guro.
4. Tanungin ang mag-aaral.
a. Ano ang masasabi mo sa iyong kilos mabuti ba o masama? Patunayan.
b. Ano ang iyong reyalisasyon matapos mong gawin ang Gawain? Naging
masaya ka ba o hindi? Ipaliwanag.
c. Paano nakatutulong sa iyo ang pagsusuri ng kilos bago ito isagawa.
68
Tandaan:
Sa bahagi ng pagtatanong, maaaring gumawa ang guro ng malikhaing
pamamaraan upang maging kawili-wili ang talakayan sa mga mag-aaral.
D. PAGPAPALALIM
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at

paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na naglalaman
ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga disiplina ng
PY
EsP – ang Etika at Career Guidance. (KP3)
Paalala: Makatutulong kung ang babasahin ay ipababasa na sa mga mag-aaral
O
bilang Takdang-Aralin upang maging madali ang kanilang pagkaunawa rito.
Sasabihin ng Guro:
C
Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto tungkol sa
paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon ng pagbabago
sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng babasahin.
D

E
EP

babasahin at ang kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong
nakaangkla sa Pilosopiyang Moral.
D

paghinuha ng Batayang Konsepto
69
Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na naglalaman
ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito.
Mahalagang huwag pilitin na matapos sa iisang araw ang pagtalakay dito upang
hindi magkaroon ng information overload ang mga bata dahil ang layuning ganap
na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang Konsepto.

organizer.
PY
Panuto:
1. Mula sa naisulat sa pisara na mga konsepto ay aanyayahan ang mag-aaral na
bumuo ng isang malaking konsepto tungkol sa nahinuha sa babasahin.
2. Hikayatin ang mag-aaral na gawin ito sa pamamagitan ng isang malikhaing
O
presentasyon at ipapakita sa klase.

C
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsasagawa ng PAGGANAP O
D
sa ibang kabataan na isabuhay ang mga pagpapahalagang nakapaloob sa paksa
(KP4).
E
Pagganap
EP
Layunuin: Ang pagpapamalas ng mga kakayahan at angkop na kilos na lilinang o

magpapaunlad ng mga birtud o pagpapahalaga. (Gagawin ito sa duration ng mga
araw para sa modyul.)
Maaaring sabihin ng guro:
D
Ngayon ay napatunayan mo na ang layunin, paraan, at sirkumstansiya ay

nakapagtatakda nang mabuti o masamang kilos ng tao. Ito ay isang hamon para
sa iyo kung paano mo pag-iisipang mabuti ang pipiliin mong kilos sa araw-araw
simula sa iyong paggising hanggang sa iyong pagtulog.
Gawain 5
Panuto:
1. Ipabasa ang sitwasyon, at ipasulat kung ano ang nararapat na ikilos sa sumusunod
na sitwasyon.
2. Matapos masagutan ng mag-aaral ay maaari nilang ibahagi ang kanilang sagot
sa klase.
70
Pagninilay
Layunin: Pag-ukol ng mag-aaral ng panahon para sa maingat at malalim na pag-

iisip sa mga sitwasyong namasid at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral
na pamumuhay.
Gawain 6
Panuto
1. Anyayahan ang mag-aaral na balikan muli ang isinagawang kilos noong
nakaraang linggo at mula dito ay ipasulat ang kanilang natutuhan sa modyul at
ano ang kanilang naging reyalisasyon ukol dito.
2. Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa sa bahay bilang takdang-aralin.
PY
Pagsasabuhay
Layunin: Ang pagpapamalas ng mga kakayahan at angkop na kilos na lilinang o

O
araw para sa modyul.)
Gawain 7
C
Panuto
1. Sasabihin ng guro: Mag-isip ng isang sitwasyon mula sa iyong karanasan na
D
may suliranin (dilemma) at tayahin ang kabutihan o kasamaan nito batay sa
layunin, paraan, at sirkumstansiya nito.
E
2. Ipasulat din kung ito ba ay nakadadagdag o nakababawas ng kasamaan ng

kilos.
EP
Rubric sa Pagsasabuhay
10 Puntos 7 Puntos 3 Puntos

1. Nasuri nang Maayos na nasuri Maayos na Isa lamang
D
maayos ang ang sitwasyon batay nasuri ang ang nasuri sa

sitwasyong may sa layunin, paraan, at sitwasyon sitwasyon.
suliranin (dilemma) sirkumstansiya nito. ngunit kulang
batay sa layunin, ng isa ayon sa
paraan, at hinihingi.
sirkumstansiya nito.
2. Natukoy ang Natukoy ang Natukoy Hindi natapos

kabutihan o kabutihan o ngunit hindi ang gawain sa
kasamaan ng kasamaan ng naipaliwanag. pagtukoy ng
pasiya o kilos at isinagawang kilos o kasamaan o
kabutihan ng
nabigyan ito ng pasiya at nabigyan
kilos o pasiya.
paliwanag. ito ng paliwanag.
71
3. Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng Nakapagbigay Nakapagbigay
sariling sitwasyon sariling sitwasyon ng sitwasyon ng sitwasyon
mula sa karanasan ayon sa karanasan ngunit hindi ngunit hindi
na nabibigyan ng at malinaw itong malinaw ang natapos.
tamang pagtukoy naipahayag. pagpapahayag
sa layunin, paraan,
nito.
at sirkumstansiya
gayundin ang
kabutihan o
kasamaan nito.

1. Kahulugan ng Kilos Kaalaman B
PY
2. Etika ni Sto. Tomas de Aquino Pagtatasa C
3. Etika ni Sto. Tomas de Aquino Pagsusuri D
4. Etika ni Sto. Tomas de Aquino Pagsusuri B
5. Sirkumstansiya Pag-unawa B
6. Layunin Pag-unawa C
O
7. Sirkumstansiya Pagbubuo C
8. Sirkumstansiya Pagtatasa A
9. Sirkumstansiya Pagtatasa Pagtatasa A
10. Sirkumstansiya
C Pagbubuo A
11. Kahihinatnan ng Kilos Pag-unawa B
12. Kahihinatnan ng Kilos Pagsusuri D
13. Kilos Kaalaman B
D
14. Kilos Pag-unawa D
15. Kilos Pag-unawa A
E
Batay sa Balangkas (Outline)

Modyul 6: Layunin, Paraan, Sirkumstansiya, at Kahihinatnan ng makataong
EP
Kilos
I. Panimula
• Maikling pagtalakay tungkol sa kilos
II. Moral na Kilos – Ang Makataong Kilos
D
• Panloob na kilos
• Panlabas na kilos
III. Salik na Nag-uugnay sa Makataong Kilos
• Layunin
• Kilos (Paraan)
• Sirkumstansiya
IV. Iba’t Ibang Sirkumstansiya
A. Sino – tumutukoy sa taong nagsasagawa ng kilos
B. Ano – tumutukoy sa mismong kilos
C. Saan – lugar kung saan ginawa ang kilos
D. Paano – paraan kung paano isinasagawa ang kilos
E. kailan – kailan isinasagawa ang kilos
72
Ikalawang Markahan
Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 7
ANG KABUTIHAN O KASAMAAN NG KILOS AYON SA
PANININDIGAN, GINTONG ARAL, AT PAGPAPAHALAGA
Bilang ng oras: 4

Pampagkatuto
PY
unawa sa kabutihan o kasamaan ng kilos ayon sa paninindigan, gintong
aral, at mataas na pagpapahalaga.
Pamantayan sa Pagganap: Naitatama ng mag-aaral ang isang maling kilos
sa pamamagitan ng pagpapasiya gamit ang paninindigan, gintong aral, at
O
mas mataas na Pagpapahalaga
Batayang konsepto
C
ng mag-aaral?
Kasama sa nararapat na gamiting batayan sa paghusga ng kabutihan o
D
kasamaan ng kilos ang kautusang walang pasubali, gintong aral, at mga
pagpapahalaga.
E

EP
Naitatama ang isang maling kilos sa pamamagitan ng paggawa ng mga

tiyak na hakbang gamit ang paninindigan, gintong aral, at mas mataas na
pagpapahalaga
Kakayahan
D

Natutukoy ang proseso ng paghusga sa kabutihan o kasamaan ng kilos
ayon sa paninindigan, gintong aral, at mataas na pagpapahalaga
Kaalaman

Nakapagsusuri kung paano paiiralin ang mas mataas na pagpapahalaga
sa isang sitwasyon na may conflict
73
Mga Kasanayang Pampagka- Pagtatasa

tuto
KP1: Natutukoy ang proseso KP1: Pagtatala ang mga kilos na isina-
ng paghusga sa kabutihan o sagawa sa bawat araw
kasamaan ng kilos ayon sa
paninindigan, Gintong Aral, at Pagsusuri ng isang video.
mataas na pagpapahalaga
PY
KP2: Nakapagsusuri kung KP2: Pagsusuri ng mga sitwasyon
paano paiiralin ang mas mata-
as na pagpapahalaga sa isang
sitwasyon na may conflict
O
KP3: Naipaliliwanag na kasa- KP3: Pagsagot sa mga tanong sa ba-
ma sa nararapat na gamiting haging Tayahin ang Iyong Pag-unawa
batayan sa paghusga ng kabu-
C
tihan o kasamaan ng kilos ang Pagbuo at pagpapaliwanag ng Ba-
Kautusang Walang Pasubali, tayang Konsepto.
Gintong Aral, at mga pagpapa-
D
halaga
E
KP4: Naitatama ang isang ma- KP4: Paggunita sa mga kilos na itinu-
ling kilos sa pamamagitan ng turing na mali o hindi mabuti at pagsu-
EP
paggawa ng mga tiyak na hak- lat ng mga paraan kung paano mo ito
bang gamit ang paninindigan, maitatama sa pamamagitan ng pagbuo
Gintong Aral, at mas mataas ng mga pasiya gamit ang paninindigan,
na pagpapahalaga Gintong Aral, at mataas na pagpapa-
halaga
D
Pagninilay sa mga isinagawang kilos

sa loob sa isang araw
Paglikha ng pocket reminder.
74
1. Talakayin ang panimula sa pahina 125 ng Modyul 7. Mahalagang maiugnay

ang kasalukuyang aralin sa mga nagdaang aralin tungkol sa layunin, paraan,
sirkumstansiya, at kahihinatnan ng kilos upang maipaunawa sa mga mag-
aaral ang halaga ng pagkatuto mula sa mga ito at ang kaugnayan nito sa
kasalukuyang modyul.
2. Mahalagang mapukaw ang isipan at damdamin ng mga mag-aaral sa
panimula pa lamang upang matiyak na makukuha ang kanilang interes para sa
pagsasagawa ng mga gawain. Maaaring tumawag ng ilang mga mag-aaral na
PY
magbabahagi ng kanilang karanasan kaugnay ng naunang pangungusap sa
bahaging ito.
3. Ipabasa sa mga mag-aaral ang mahalagang tanong sa pahina 1.
4. Pagkatapos, ipabasa ang pahina 126 at isa-isahin ang mga layuning
pampagkatuto (kasanayang pampagkatuto) para sa Modyul 7.
O
5. Sabihin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning
binasa? C
Sa Unang Markahan, hinamon ka na sagutin ang tanong na, “Sa bawat
kilos ko, anong uri ng tao ang binubuo ko sa aking sarili?” Ito ay isang paraan
D
ng paghikayat sa iyo na balikan at pagnilayan mo ang iyong mga isinasagawang
kilos. Mulat ka ba sa mga gawi mo bilang tao? Paano mo nalalaman kung mabuti
o masama ang mga ito? Bilang persona na nasa proseso ng pagpupunyagi
E
tungo sa pagiging personalidad, paano ka makatitiyak na mabuti ang bawat gawi

at kilos mo?
EP
Naunawaan mo sa Modyul 6 na ang layunin, paraan, sirkumstansiya, at

kahihinatnan o bunga ng kilos ay nagtatakda ng pagkamabuti o pagkamasama
ng kilos. Ipinaliwanag sa iyo ang kahalagahan ng pagsusuri ng layunin, paraan o
sirkumstansiya ng pagsagawa ng bawat kilos dahil dito masusukat kung naaayon
ang mga ito sa kabutihan o hindi. Nalaman mo na ang mabuting kilos ay mahalaga
D
sa pagkamit ng iyong kaganapan bilang tao. Ngunit naitanong mo na ba kung:

sapat na ba ang pagsusuri sa layunin, paraan, sirkumstansiya, at kahihinatnan
ng isang kilos upang mahusgahan ang kabutihan at kasamaan nito? Kung hindi
sapat na batayan ang mga ito sa paghusga ng kabutihan o kasamaan, mayroon
bang mas malinaw at matatag na pamantayan upang tayahin ang kilos ng tao?
Sa pamamagitan ng modyul na ito, matutulungan kang lubos na
mapagnilayan ang iyong kilos at mula rito ay masasagot mo ang Mahalagang
Tanong na: Ano-anong turo o pananaw ang maaaring gamiting batayan sa
paghusga ng kabutihan o kasamaan ng kilos?
75
7.1 Natutukoy ang proseso ng paghusga sa kabutihan o kasamaan ng kilos ayon
sa paninindigan, Gintong Aral, at mataas na pagpapahalaga
7.2 Nakapagsusuri kung paano paiiralin ang mas mataas na pagpapahalaga sa
isang sitwasyon na may conflict
7.3 Naipapaliwanag ang Batayang Konsepto ng aralin
7.4 Naitatama ang isang maling kilos sa pamamagitan ng paggawa ng mga
tiyak na hakbang gamit ang paninindigan, Gintong Aral, at mas mataas na
pagpapahalaga
PY
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng KP3 upang
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin,
mahihinuha nila ang Batayang Konsepto.
Paunang Pagtataya
O
C
D
concepts)
1. Ipabasa ang panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 2 - 4 ng modyul.

E
Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto?

2. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa loob ng 10 hanggang
EP
15 minuto.
D

basahin ang Pagpapalalim.
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung ano man ang

maging resulta ng Paunang Pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay
ng marka, kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad.
Pagkatapos ng Paghinuha ng Batayang Konsepto, pasagutang muli sa mga
mag-aaral ang pagtataya upang malaman ang antas ng kaniyang pag-unawa
sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kaniyang kakayahan sa
pagpapasiya at pagkilos batay sa paninindigan, Gintong Aral, at pagpapahalaga.
76
Gawain 1
1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-

aaral sa pahina 128 ng Modyul 7.
2. Ipabasa ang Panuto at saka tanungin: Mayroon bang kailangang linawin sa
Panuto?
3. Bigyan ng 5 - 10 minuto ang mga mag-aaral upang maisagawa ang gawain.
4. Pagkatapos ay pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bilang 6, pahina
128.
PY
5. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay
ito sa mga susunod na gawain.
Gawain 2
O
2. Ihanda ang video ng “The Unsung Hero” mula sa Youtube. (https://www.
youtube.com/watch?v=cZGghmwUcbQ)
C
3. Maaaring isagawa ang gawain sa audio-visual room ng paaralan, kung mayroon.
Kung walang kagamitan sa paaralan ay maaari naman itong ibigay na lamang na
takdang-aralin sa mga mag-aaral.
D
4. Maaari rin namang i-share ang mga video na ito sa Facebook o sa iba pang social
networking site.
5. Matapos mapanood ang mga video na ito, pasagutan sa mga mag-aaral ang mga
E
tanong sa bilang 2, pahina 129.

EP

AT PAG-UNAWA

D

na hango sa karanasan.
1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik-aral.

Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto sa mga mag-aaral upang matiyak
na maiuugnay nila ang pagkatuto rito sa susunod na gawain. Muling itanong sa
mga mag-aaral ang kanilang mga pagtuklas sa naunang mga gawain.
2. Pagkatapos, ipabasa sa isang mag-aaral ang Panuto at saka sabihin: Mayroon
bang kailangang linawin sa Panuto?
3. Ipagawa ang Gawain 3 sa bahaging Paglinang ng Kaalaman, Kakayahan, at Pag-
unawa sa mga mag-aaral sa pahina 129 ng Modyul 7.
77
4. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 - 20 minuto upang isagawa ang gawain.
5. Pagkatapos, pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bilang 6.
6. Magsagawa ng paglalahat sa klase. Tiyakin na naitatala sa pisara ang lahat ng
mga sagot mula sa mga mag-aaral upang mabigyang pansin ang mahahalagang
konsepto na kanilang nabuo mula sa gawain.
7. Mahalagang maging bukas sa tanong ng mga mag-aaral.
8. Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng
Batayang Konsepto. Mahalaga na unti-unti nang nagkakaroon ng linaw ang
Batayang Konsepto sa bahaging ito.
9. Maaaring ibigay na muli ang Mahalagang Tanong sa bahaging ito at pasagutan
sa ilang mga mag-aaral.
PY
D. PAGPAPALALIM
O
at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na
disiplina ng EsP – ang Etika at Career Guidance. (Ang manunulat ang bumuo ng
C
babasahin gamit ang mga mapagkakatiwalaang aklat, print at non-print.)
D
E
1. Bago simulan ang pagpapalalim ay maaaring balikan ng guro ang tanong sa

bahagi ng Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? na “Paano ka matitiyak na
mabuti ang bawat gawi at kilos mo?”
EP
2. Hikayatin ang mga mag-aaral na ipaliwanag ang kani-kanilang mga sagot.

3. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto
ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng
babasahin.
D
4. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 131 - 137. Bigyan sila ng 15 - 20

minuto upang basahin ito.


78
7. Makatutulong ang pagsasagawa ng malikhaing presentasyon tulad ng pagre-
record ng babasahin at paglalapat ng voice over dito upang maging kawili-wili
ito sa mga mag-aaral at mapukaw ang kanilang interes o atensiyon. Ngunit
mahalaga pa rin ang mabasa nila ang kabuuan ng sanaysay sa modyul upang
mas maunawaan nila ang mahahalagang konsepto.
8. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral upang maisulat ang mga
mahahalagang konsepto na kanilang nakuha sa babasahin.
9. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa ng paksa at
10. Mahalagang tiyakin na sa bahaging ito ay handa na ang mga mag-aaral sa
paghinuha ng Batayang Konsepto. Maaaring magdagdag ng mga tanong kung
ito ang makatutulong upang mas mahinuha ng mga mag-aaral ang konsepto.
PY
12. Magkakaroon ng malayang talakayan.
Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na
O
naglalaman ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa
ng mga mag-aaral sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative
assessment ang mga ito. Mahalagang hindi piliting matapos sa iisang araw ang
C
pagtalakay dito upang hindi magkaroon ng information overload ang mga bata
at lalong hindi makamit ang layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral
ang kabuuan ng Batayang Konsepto.
D
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang bahaging Paghinuha ng Batayang Konsepto.
E
2. Atasan ang mga mag-aaral na basahin ang panuto at sabihin: Mayroon bang
kailangang linawin sa panuto?
EP
3. Muling ulitin sa klase ang mahalagang tanong.

4. Bigyan ng limang minuto ang bawat pangkat upang makagawa ng pangkalahatang
sagot sa mahalagang tanong.
5. Atasan ang bawat pangkat na ipaskil sa pisara ang kanilang output.
6. Muling bigyan ng limang minuto ang klase upang makabuo ng pangkalahatang
D
sagot ng klase.
7. Ipabasa ito sa isang mag-aaral. Matapos ito ay hingin ang impresyon ng ilang
mag-aaral ukol sa naging pagkatuto nila mula sa babasahin.
79
Patnubay: Naghanda ang mga manunulat ng mga Batayang Konsepto upang
magsilbing gabay ng mga guro. Ngunit hindi hinahadlangan ang mga guro na
gumawa ng Batayang Konsepto o di kaya naman ay mga karagdagang konsepto
na pinaniniwalaan na mahalagang maitanim sa puso at isip ng mga mag-aaral.
Mahalaga lamang na ang bubuuing Batayang Konsepto ay tumutugon sa
sumusunod na pamantayan (EDUP-R):
Enduring. Hindi ito dapat niluluma ng panahon o di kaya naman ay maaaring
maaanod sa pagbabago ng panahon.
Discipline-based. Ito ay nangangailangan ng matibay na batayan na mula sa
malalim na pag-aaral o pagsasaliksik. Sa EsP ang mga batayang disiplina ay
Etika at Career Guidance.
Needs Uncoverage. Ito ay mapalalawak pa sa pamamagitan ng pagtalakay
PY
sa mga aralin. Ang malaking konsepto ay maaari pang mahimay sa maliliit na
konsepto.
Potentially Engaging. Nararapat na mapukaw nito ang interes at atensiyon ng
mga mag-aaral upang matiyak na ito ay kanilang maaalala kahit pa lumipas ang
matagal na panahon.
O
Relationship between two variables. Ito ay dapat na pagsasalaysay ng ugnayan
ng dalawang variable. Iwasan ang gumamit ng depinisyon sa pagbuo ng
batayang konsepto.
C
Halimbawa: Ano ang kabutihang maidudulot ng konsepto tungkol sa isip at kilos
loob sa pagkatao at buhay ng mga mag-aaral?
Narito ang Batayang Konsepto sa paksang isip at kilos-loob:
Ang isip at kilos-loob ay nagpapabukod-tangi sa tao, kaya ang kaniyang mga
D
pagpapasiya at pagkilos ay dapat patungo sa katotohanan at kabutihan.
E

EP
Layunin ng mga Gawain sa bahagi ng Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto

na tayahin ang kaalaman, kakayahan, at pag-unawa ng mga mag-aaral na
makagawa ng mga angkop na kilos batay sa paninindigan, Gintong Aral, at mga
pagpapahalaga.
D
Pagganap
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagganap.
2. Ipabasa nang tahimik ang Panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa pagbasa.
3. Mahalagang maunawaan nang mabuti ng mga mag-aaral ang kanilang gagawin,
kaya kailangang maging bukas sa kanilang mga katanungan. Tanungin sila:
Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
4. Bigyan ang klase ng 10 - 15 minuto upang isagawa ang gawain.
5. Sa klase, tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang natapos
na gawain.
6. Matapos mapakinggan ang ilang pagbabahagi ng mag-aaral ay pakinggan naman
ang kanilang pagninilay sa natapos na gawain.
80
Pagninilay
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagninilay sa pahina 139.
2. Ipabasa ang mga panuto at sabihin: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
3. Bigyan ng 10 - 15 minuto ang mga mag-aaral upang isagawa ang bahaging ito.
4. Pagkatapos, pakinggan ang sagot ng ilang mga mag-aaral, ipabahagi ito sa klase.
Pagsasabuhay
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagsasabuhay.
2. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa
pagbasa at sabihin: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
3. Ipakita sa klase ang katulad na pormat na nasa modyul. Ipaliwanag ang
PY
bawat bahagi nito. Gabayan ang mga mag-aaral upang mapahalagahan ang
pagsangguni at pakikinig sa payo ng mga magulang at nakatatanda tungo sa
pagkilos ng mabuti.
4. Bigyan ang mga mag-aaral ng sapat na panahon upang maisagawa ang
gawain.
O
5. Papiliin ang mga mag-aaral ng kapareha upang maibahagi ang kanilang
ginawa. Magandang pagkakataon din ito upang makapagbigay ang isa’t isa ng
kanilang mga mungkahi.
C
6. Ipagawa ang prosesong ito sa loob ng sampung minuto.

D
1. Ang Kautusang Walang Pasubali Kaalaman C
E
2. Pagpapahalaga: Batayan sa
Paghusga ng Kabutihan o Kaalaman A
EP
Kasamaan ng Kilos
3. Ang Kautusang Walang Pasubali Pagsusuri D
4. Ang Kautusang Walang Pasubali Pagsusuri C
5. Ang Kautusang Walang Pasubali Paglalapat C
D
6. Ang Kautusang Walang Pasubali Pag-unawa C

Pag-unawa B
Paghusga ng Kabutihan o
Kasamaan ng Kilos
Paglalapat A
Paghusga ng Kabutihan o
Kasamaan ng Kilos
9. Ang Kautusang Walang Pasubali Pagsusuri D
Paghusga ng Kabutihan o Pagtatasa C
Kasamaan ng Kilos
81
Balangkas ng Pagpapalalim
Modyul 7: Ang Kabutihan o Kasamaan ng Kilos ayon sa Paninindigan,
Gintong Aral, at Pagpapahalaga
I. Panimula
II. Ang Kautusang Walang Pasubali
A. Universality
B. Reciprocity
III. Ang Gintong Aral
A. Ayon kay Confucius
PY
B. Ayon kay Hesus
C. Ayon kay Muhammad
IV. Ang Pagnanais: Kilos ng Damdamin
O
V. Pagpapahalaga: Batayan sa Paghusga ng Kabutihan o Kasamaan ng Kilos
A. Ang Limang Katangian ng Mataas na Pagpapahalaga ayon kay Max Scheler
C
VI. Pagbubuod
E D
EP
D
82
Ikalawang Markahan
MGA YUGTO NG MAKATAONG KILOS AT MGA
HAKBANG SA MORAL NA PAGPAPASIYA
Bilang ng Oras: 4

Pampagkatuto
PY
unawa sa mga konsepto tungkol sa mga yugto ng makataong kilos at
mga hakbang sa moral na pagpapasiya.
Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsusuri ang mag-aaral ng sariling
O
kilos batay sa mga yugto ng makataong kilos at nakagagawa ng plano
upang maitama ang kilos o pasiya.
Batayang konsepto
C
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at
maipamalas ng mag-aaral?
D
Ang bawat yugto ng makataong kilos ay kakikitaan ng kahalagahan ng
deliberasyon ng isip at kilos-loob sa paggawa ng moral na pasiya at kilos.
E

EP
Nakapagsusuri ng sariling kilos at pasiya batay sa mga yugto ng makataong

kilos at nakagagawa ng plano upang maitama ang kilos o pasiya.
Kakayahan
D

Natutukoy ang mga kilos at pasiyang nagawa na umaayon sa bawat yugto
ng makataong kilos.
Kaalaman

Naipaliliwanag ang bawat yugto ng makataong kilos.
83
Mga kakayahang Pagtatasa:

Pampagkatuto:
KP1:
KP1: Pagbibigay ng kahulugan ng
Naipaliliwanag ang bawat makatong kilos.
yugto ng makataong kilos at Pagsagot sa mga sitwasyon at
mga hakbang sa moral na pagbibigay ng personal na opinyon
pagpapasiya ukol dito.
PY
KP2: KP2:
Natutukoy ang mga kilos at Pag-iisip ng sitwasyon sa buhay
pasiyang nagawa na umaayon na hindi malilimutan at paano
sa bawat yugto ng makataong nagsagawa ng pasiya at nagpakita
kilos. ng makataong kilos.
O
Pagtukoy sa bawat sitwasyon at
kung paano naging mapanagutan sa
C mga ito.
KP3: KP3:
Naipaliliwanag na ang bawat Pagbuo at pagpapaliwanag ng
D
yugto ng makataong kilos ay Batayang Konsepto.
kakikitaan ng kahalagahan
ng deliberasyon ng isip at
E
katatagan ng kilos-loob sa
paggawa ng moral na pasiya
at kilos
EP
KP4: KP4:
Nakapagsusuri ng sariling Nakabuo ng tatlong plano sa
kilos at pasiya batay sa mga pagpapasiyang gagawin sa mga
yugto ng makataong kilos at susunod na araw.
D
nakagagawa ng plano upang

maitama ang kilos o pasiya Naisulat kung paano isasabalikat ang
pananagutan sa gagawing pasiya.
Naipakita kung ano ang mangyayari

kung sakaling hindi magiging
mapanagutan sa gagawing pasiya.
84

1. Mahalagang mapukaw ang atensiyon (isipan at damdamin) ng mga mag-aaral
sa panimula pa lamang upang matiyak na makuha ang kanilang interes para
sa pagsasagawa ng mga gawain.
kahalagahan ng pagkatuto mula rito at ang kaugnay nito sa kasalukuyang
modyul.
PY
3. Ipatukoy sa mag-aaral ang konteksto (thesis statement) na naglalarawan sa
paksa at dapat bigyan-tuon.
4. Ipabasa ang apat na Kasanayang Pampagkatuto (KP) at mga kraytirya sa
pagtataya ng output sa ikaapat na kasanayang Pampagkatuto.
O
Pamilyar ba sa iyo ang mga salitang: “Bahala na nga,” “Sige na nga,” o
kaya naman ay “P’wede na ‘yan?” Mga salitang nasasabi mo lalo na kung hindi
ka segurado sa iyong pipiliing pasiya. Minsan, nasasabi mo ang mga ito lalo’t higit
C
kung ikaw ay nagmamadali sa iyong isasagawang kilos at pasiya.
Sa Modyul 7 ay natutuhan mo na maaaring makaapekto ang kamangmangan,
masidhing damdamin, takot, karahasan, at ugali sa pananagutan ng tao sa
D
kalalabasan ng kaniyang pasiya at kilos.
Layunin naman ng modyul na ito na lalo pang mapalawak ang iyong kaisipan
sa masusing paggamit ng iyong isip na kaloob ng Diyos at maging mapanagutan
E
sa bawat isasagawang kilos at pasiya. Sa pamamagitan nito, magagabayan ka

upang masagot ang mahalagang tanong na: Bakit mahalaga na gamitin ng tao
EP
ng tama ang isip at kilos-loob sa pagsasagawa ng moral na pagpapasiya?
Handa ka na ba? Tara na! Simulan na natin ang pagtuklas ng mga hakbang
sa pagsasagawa ng moral na pagpapasiya.
D

1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 143. Isa-isahin ang mga layuning
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa mga Kasanayang Pampagkatuto ang

kabuuan ng Kasanayang Pampagkatuto KP3 upang maiwasan na mailahad
kaagad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto. Mahalagang matiyak na
sa pagdaloy ng mga Gawain, sa pag-unawa ng babasahin, sa Pagpapalalim, at
kabuuan ng aralin, mahihinuha nila ang Batayang Konsepto.
85
8.1 Naipaliliwanag ang bawat yugto ng makataong kilos at mga hakbang sa moral
na pagpapasiya
8.2 Natutukoy ang mga kilos at pasiyang nagawa na umaayon sa bawat yugto ng
makataong kilos
8.3 Naipaliliwanag na ang bawat yugto ng makataong kilos ay kakikitaan ng
kahalagahan ng deliberasyon ng isip at katatagan ng kilos-loob sa paggawa
ng moral na pasiya at kilos
8.4 Nakapagsusuri ng sariling kilos at pasiya batay sa mga yugto ng makataong
kilos at nakagagawa ng plano upang maitama ang kilos o pasiya
PY
 Nakabuo ng tatlong plano sa pagpapasiyang gagawin sa mga susunod na

araw.
 Naisulat kung paano isasabalikat ang pananagutan sa gagawing pasiya.
 Naipakita kung ano ang mangyayari kung sakaling hindi magiging
O
C
Paunang Pagtataya
D
concepts)
E
(Maaaring 2 bahagi: Self-assessment sa mga kakayahan tungkol sa paksa at

Multiple Choice Test gamit ang Blooms Taxonomy of Cognitive Objectives.)
EP
1. Ipaunawa sa mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya. Ito

ay upang mataya ang kanilang dating kaalaman na matatagpuan sa bahagi ng
Pagpapalalim.
2. Ipabasa ang Panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 144 ng modyul.
D
4. Pasagutan ang bilang 1 hanggang 10.
5. Bigyan ng 15 minuto ang mag-aaral upang masagot ang mga tanong sa
Paunang Pagtataya o maaaring depende sa guro kung ilang minuto ang
kaniyang ibibigay na naaayon sa kakayahan ng mag-aaral.
basahin ang Pagpapalalim.
86
Pagkatapos ng Pagpapalalim, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang Paunang
Pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa sa mga konsepto at
kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang pag-unawa sa Yugto ng Makataong
Kilos at mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya.
PY
na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman ng
mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions). (KP1)
Gawain 1
O
C
aaral. (Maaari din itong ibigay bilang takda, ngunit tiyakin na lubusang naunawaan
ng mga mag-aaral ang panuto bago sila hayaang gawin ang gawain sa kanilang
D
bahay.)
2. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panimulang pangungusap.
3. Tanungin ang mag-aaral kung mayroon ba na kailangang linawin sa Panuto?
E
4. Matapos bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral, maaari nang isagawa
ang gawain.
EP
Panuto:
1. Ano ang kahulugan ng Makataong Kilos para sa iyo?
2. Isulat sa loob ng parisukat ang iyong sagot.
3. Gawin ito sa kuwaderno.
D
4. Matapos masagutan ay tanungin ang mga mag-aaral.

a. Bakit iyan ang salita o mga salita na nais mong ipakahulugan sa makataong
kilos? Ipaliwanag.
b. Kailangan ba na palaging isagawa ang makataong kilos sa lahat ng oras o
pagkakataon? Bakit?
c. Paano ito makatutulong sa iyong araw-araw na pamumuhay?
87
Gawain 2
Panuto:
1. Basahin ang sumusunod na sitwasyon. Isulat ang iyong opinyon ukol dito.
2. Sa ibaba ay lagyan ng tsek ( / ) ang loob ng panaklong kung ito ay nagpapakita
ng makataong kilos at ( X ) kung hindi.
3. Isulat sa iyong kuwaderno ang sagot.
4. Matapos na maisulat ang iyong opinyon ay ibahagi sa katabi ang sagot.
5. Sagutin ang mga tanong:
a. Anong mga letra ang nagpapakita ng makataong kilos at alin naman ang hindi?
Bakit?
b. Mahalaga ba para sa iyo ang pagsasagawa ng makatong kilos? Ipaliwanag.
c. Paano nakatutulong sa isang tao ang pagsasagawa ng makataong kilos?
PY
Tandaan:
Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang sagot ng mag-aaral. Kung
sakaling mayroon silang maling kaisipan sa kahulugan ng makataong kilos at mali
O
ang kanilang opinyon tungkol sa mga sitwasyon, ito ay itatama ng guro sa bahagi
ng Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa.
C
C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN
D
AT PAG-UNAWA
E

na hango sa karanasan. (KP2)
EP
Gawain 3
Panuto:
D
1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik- aral.

2. Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto sa mga mag-aaral upang
maiuugnay nila ang mga ito sa susunod na gawain.
3. Matapos ito ay ipabasa sa mag-aaral ang panuto bago isagawa ang Gawain 1.
4. Anyayahan ang mag-aaral na mag-isip ng sitwasyon sa kanilang buhay na hindi
nila malilimutan at kung paano sila nagsagawa at nagpakita ng makataong kilos.
5. Punan ang hanay ng mga sagot.
6. Ipasulat ito sa kuwaderno.
7. Pagkatapos ng gawain, tumawag ng mga mag-aaral upang magbahagi ng
kanilang sagot. Magkaroon ng malayang talakayan sa klase.
88
8. Sa bahaging ito pa lamang ay mahalaga na matiyak na nagagabayan na ang mga
mag-aaral sa pagbuo ng batayang konsepto ng aralin.
9. Tanungin ang mga mag-aaral. (Maging malikhain sa pamamaraan ng pagtatanong)
a. Ano ang natuklasan mo sa iyong isinagawang kilos at pasiya sa sitwasyon na
iyong isinulat?
b. Sa iyong palagay, bakit naging mabuti o masama ang epekto nito?
c. May kinalaman ba ang pasiya ng tao sa kilos na kaniyang isasagawa?
Ipaliwanag.
Tandaan:
Sa bahaging ito, kinakailangan na matukoy ng mag-aaral ang kanilang
mga pasiya at kilos at kung ito ba ay umaayon sa makataong kilos.
PY
Gawain 4
Panuto:
1. Ngayon ay tatanungin ng guro ang mga mag-aaral na balikan ang mga sitwasyon
sa kanilang buhay na isinulat sa Gawain 1.
O
2. Ipatutukoy sa mag-aaral kung naging mapanagutan ba sila sa kanilang piniling
pasiya at ito ba ay nagpakita ng makataong kilos.
3. Ipasusulat ang sagot sa kuwaderno.
4. Pasagutan ang mga tanong.
C
a. Ano ang napansin mo sa iyong sagot? Nakita mo ba ang mahalagang
pananagutan mo sa bawat pasiya na iyong ginagawa?
D
b. Matapos mong pagnilayan kung naging mapanagutan ka o hindi, ano ang
naramdaman mo ukol dito.
c. Sa iyong palagay, paano ito makatutulong sa iyo bilang isang kabataan?
E
EP
D. PAGPAPALALIM
D
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at

paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na naglalaman
ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga disiplina ng
EsP – ang Etika at Career Guidance. (KP3)
Paalala: Makatutulong kung ang babasahin ay ipababasa sa mga mag-aaral

89
Sasabihin ng Guro:
Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto tungkol sa
paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon ng pagbabago
sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng babasahin.

niya rito.
Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay
ng tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o
paraphrasing).
PY
O
C
4. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga
konsepto at hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.

D
ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito.
Mahalagang huwag pilitin na matapos sa iisang araw ang pagtalakay rito upang
E
hindi magkaroon ng information overload ang mga bata dahil lalong hindi makamit
ang layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang
EP
Konsepto.
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa mahalagang Tanong (MT)

D

organizer.
Panuto:
1. Mula sa naisulat sa pisara na mga konsepto ay aanyayahan ang mag-aaral na
bumuo ng isang malaking konsepto tungkol sa nahinuha sa babasahin.
2. Hikayatin ang mag-aaral na gawin ito sa pamamagitan ng isang malikhaing
presentasyon at ipapakita sa klase.
90
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsasagawa ng PAGGANAP O

sa ibang kabataan na isabuhay ang mga pagpapahalagang nakapaloob sa paksa
(KP4).
Pagganap
PY
Layunin: Ang pagpapamalas ng mga kakayahan at angkop na kilos na lilinang o
araw para sa modyul).
O
Ngayon ay nabatid mo na ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mabuting
pasiya. Dito nakasalalay ang maaaring kahinatnan ng iyong buhay. Kaya’t ang
C
wastong pagpili ay dapat pag-isipan at bigyan ng sapat na oras at panahon.
Gawain 5
D
Panuto:
1. Isipin ang mga maling pasiya na naisagawa sa sumusunod: magulang,

E
pag-aaral, kaibigan, kapatid. Isulat ito sa unang hanay.

2. Isulat naman sa pangalawang hanay kung paano mo ito iwawasto.
EP
3. Isulat ang sagot sa kuwaderno.

Pagninilay
Pag-ukol ng mag-aaral ng panahon para sa maingat at malalim na pag-iisip sa

mga sitwasyong namasid at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na
D
pamumuhay.
Gawain 6
Panuto
1. Anyayahan ang mag-aaral na balikang muli ang isang karanasan sa kanilang
buhay na labis nilang pinagsisihan dahil sa kanilang maling pasiya.
2. Anyayahan ang mag-aaral na magnilay at kung anuman ang kanilang
napagnilayan ay ipasulat ito sa kanilang portfolio o kuwaderno.
3. Maaaring magpatugtog ang guro ng mga instrumental songs para mapukaw
ang damdamin ng mag-aaral.
91
Pagsasabuhay
Layunin: Ang pagpapamalas ng mga kakayahan at angkop na kilos na lilinang

o magpapaunlad ng mga birtud o pagpapahalaga. (Gagawin ito sa duration ng
mga araw para sa modyul.)

Sa pagpapasiya, kailangan mong magplano dahil ito ang makapagbibigay sa iyo
ng tamang kaisipan sa iyong pagpili.
Gawain 7
Panuto
PY
1. Anyayahan ang mag-aaral na bumuo ng kanilang sariling plano at kung paano
isasabalikat ang pananagutan na sang-ayon sa makataong kilos. Ipasulat
sa ikatlong kolum ang maaaring mangyari kung sakaling hindi sila magiging
O
Tandaan: Kailangang maipakita ng mag-aaral sa kanilang mga magulang ang
kanilang plano na ginawa upang sila ay magabayan sa kanilang isasagawang
C
kilos at pasiya. Kailangan na palagdaan ito sa magulang at anyayahan sila na
magbigay ng komento sa kanilang anak.
Rubric sa Pagsasabuhay
D
. 10 Puntos 7 Puntos 3 Puntos
1. Nakapagsuri Nakabuo ng Nakabuo ng Nakabuo ng
E
at nakabuo ng tatlong plano sa dalawang isang plano sa

tatlong plano sa pagpapasiyang plano sa pagpapasiyang
pagpapasiyang gagawin sa mga pagpapasiyang gagawin sa
EP
gagawin sa mga susunod na araw. gagawin sa mga susunod

susunod na mga susunod na araw.
araw. na araw.
2. Naisulat Nakasulat Nakasulat Nakasulat
kung paano ng tatlong ng dalawang ng isang
D
isasabalikat ang pagsasabalikat pagsasabalikat pagsasabalikat

pananagutan sa bawat isang sa planong sa planong
sa gagawing planong gagawin. gagawin. gagawin.
pasiya.
3. Naipakita Nakapagbigay ng Nakapagbigay Nakapagbigay
kung ano ang tatlong maaaring ng dalawang ng isang
mangyayari mangyari batay maaaring maaaring
kung sakaling sa tatlong plano mangyari mangyari
hindi magiging na isinulat. sa plano na sa plano na
mapanagutan isinulat. isinulat.
sa gagawing
pasiya.
92
1. Yugto ng Makataong Kilos Kaalaman A

2. Yugto ng Makataong Kilos Pag-unawa B
3. Yugto ng Makataong Kilos Pag-unawa A
4. Moral na Pagpapasiya Paglalapat C
5. Moral na Pagpapasiya Paglalapat D
6. Hakbang sa Moral na Pagpapasiya Pagbubuo B
7. Hakbang sa Moral na Pagpapasiya Pagbubuo C
PY
8. Hakbang sa Moral na Pagpapasiya Pagsusuri A
9. Hakbang sa Moral na Pagpapasiya Pagsusuri C
10. Hakbang sa Moral na Pagpapasiya Pagsusuri A
O
Batay sa Balangkas (Outline)
Modyul 8: Mga Yugto ng Makataong Kilos at mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya
I. Panimula
C
• Kahulugan ng Makataong Kilos
II. Yugto ng Makataong Kilos ayon kay Sto. Tomas de Aquino

D
• Isip
• Kilos-loob
E
III. Moral na Pagpapasiya

EP
IV. Mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya

1. Magkalap ng kaalaman
2. Isaisip ang mga posibilidad
3. Maghanap ng ibang kaalaman
D
4. Tingnan ang kalooban

5. Umaasa at magtiwala sa tulong ng Diyos
93
Ikatlong Markahan
ANG MAINGAT NA PAGHUHUSGA
Bilang ng Oras: 4
I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga

Kasanayang Pampagkatuto
PY
unawa sa maingat na paghuhusga (Prudence)
Pamantayan sa Pagganap: Nakagagawa ang mag-aaral ng angkop na

kilos upang maisagawa ang maingat na paghuhusga (Prudence).
O
Batayang konsepto

ng mag-aaral?
C
Ang maingat na paghuhusga ay mahalagang kasanayan sa tamang
pagpapasiya upang higit na mapatingkad ang kabutihan ng pagkatao.
D
E
Nakagagawa ng angkop na kilos na nagpapakita ng maingat na paghuhusga

EP
Kakayahan

D
Nasusuri ang mga kilos na nagpapakita ng maingat na paghuhusga
Kaalaman
Natutukoy ang mga kilos na nagpapakita ng maingat na paghuhusga
94
Mga Kasanayang Pagtatasa

Pampagkatuto
KP1: KP1:
Natutukoy ang mga kilos na Pagtatala ng mga mahahalagang
nagpapakita ng maingat na pangyayari sa buhay na
paghuhusga nangangailangan ng maingat na
paghuhusga
PY
KP2: KP2:
Nasusuri ang mga kilos na Pagsusuri ng iba’t ibang sitwasyon na
nagpapakita ng maingat na nagpapakita ng maingat na paghuhusga
O
paghuhusga
KP3:
C KP3:
Napatutunayan na ang Pagsagot sa mga tanong sa bahaging
maingat na paghuhusga Tayahin ang Iyong Pag-unawa
D
ay mahalagang kasanayan
sa tamang pagpapasiya Pagbuo at pagpapaliwanag ng
E
upang mapaunlad Batayang Konsepto

ang paninindigan sa
EP
pagpapakatao
KP4: KP4:
Nakagagawa ng mga Pagsasabuhay ng maingat na
D
angkop na kilos na paghuhusga sa mga kritikal na

nagpapakita ng maingat na pangyayari o pagsubok na maaaring
paghuhusga maranasan sa pamilya, paaralan, at
lipunan
95
1. Talakayin ang panimula sa pahina 161 ng Modyul 9. Mahalagang maiugnay ang

kasalukuyang aralin sa mga modyul sa Ikalawang Markahan upang maipaunawa
sa mga mag-aaral ang halaga ng pagkatuto mula sa mga ito at ang kaugnayan
nito sa kasalukuyang modyul.
2. Mahalagang mapukaw ang isipan at damdamin ng mga mag-aaral sa
panimula pa lamang upang matiyak na makukuha ang kanilang interes para sa
pagsasagawa ng mga gawain. Maaaring tumawag ng ilang mga mag-aaral na
magbabahagi ng kanilang karanasan kaugnay ng naunang pangungusap sa
PY
bahaging ito.
3. Ipabasa sa mga mag-aaral ang mahalagang tanong sa pahina 162.
4. Pagkatapos, ipabasa at isa-sahin ang mga Kasanayang Pampagkatuto para sa
Modyul 9.
O
5. Sabihin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning
binasa?
C
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng KP3 upang
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin,
mahihinuha nila ang Batayang Konsepto.
E D
Paunang Pagtataya
EP

concepts)
1. Ipabasa ang panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 163 ng modyul.

D
Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto?

2. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa loob ng 15 - 20 minuto.
5. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang
magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos basahin
ang Pagpapalalim.
96
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung ano man ang
maging resulta ng Paunang Pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay
ng marka, kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad.
Pagkatapos ng Paghinuha ng Batayang Konsepto, pasagutang muli sa mga
mag-aaral ang pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa
sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang kakayahan sa
pagpapasiya gamit ang maingat na paghuhusga.
PY
ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions).
O
Gawain 1
C
Panuto?
D
3. Bigyan ng 5 - 10 minuto ang mga mag-aaral upang maisagawa ang unang isahang
gawain.
E
166.
5. Atasan ang mga mag-aaral na humanda para sa pangkatang gawain.
EP
6. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay

ito sa mga susunod na gawain.
Gawain 2

D

Panuto?
3. Bigyan ng 10 - 15 minuto ang mga mag-aaral upang maisagawa ang gawain.
168.
5. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay ito
sa mga susunod na gawain.
97
C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN
AT PAG-UNAWA

na hango sa karanasan.
1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik-aral.

Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto sa mga mag-aaral upang matiyak
na maiuugnay nila ang pagkatuto rito sa susunod na gawain. Muling itanong sa
mga mag-aaral ang kanilang mga pagtuklas sa naunang mga gawain.
PY
2. Pagkatapos, ipabasa sa isang mag-aaral ang Panuto at saka sabihin: Mayroon
bang kailangang linawin sa Panuto?
3. Ipagawa ang Gawain 3 sa bahaging Paglinang ng Kaalaman, Kakayahan, at
Pag-unawa sa mga mag-aaral sa pahina 168-169 ng Modyul 9.
4. Bigyan ang mga mag-aaral ng 10 - 15 minuto upang isagawa ang gawain.
O
5. Tumawag ng piling mag-aaral upang ibahagi ang kanilang sagot sa klase.
6. Pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong pagkatapos.
C
7. Magsagawa ng paglalahat sa klase. Tiyaking maitatala sa pisara ang lahat ng
mga sagot mula sa mga mag-aaral upang mabigyang pansin ang mahahalagang
konsepto na kanilang nabuo mula sa gawain.
8. Mahalagang maging bukas sa tanong ng mga mag-aaral.
D
9. Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng
Batayang Konsepto. Mahalaga na unti-unti nang nagkakaroon ng linaw ang
Batayang Konsepto sa bahaging ito.
E
10. Maaaring ibigay na muli ang Mahalagang Tanong sa bahaging ito at pasagutan
sa ilang mga mag-aaral.
EP
D. PAGPAPALALIM
D

at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na
disiplina ng EsP – ang Etika at Career Guidance. (Ang manunulat ang bumuo ng
babasahin gamit ang mga mapagkakatiwalaang aklat, print at non-print.)

98
1. Bago simulan ang pagpapalalim ay maaaring balikan ng guro ang kaisipan sa
bahagi ng Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? na “Pag-isipan mo muna ng
maraming beses bago ka gumawa ng anumang pasiya.”
2. Hikayatin ang mga mag-aaral na magpahayag ang kani-kanilang pag-unawa sa
kaisipang ito.
3. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto
ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng
babasahin.
4. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 170 -179. Bigyan sila ng 15 - 20
minuto upang basahin ito.
PY

O
C
7. Makatutulong ang pagsasagawa ng malikhaing presentasyon tulad ng pagre-
record ng babasahin at paglalapat ng voice over dito upang maging kawili-wili
ito sa mga mag-aaral at mapukaw ang kanilang interes o atensyon. Ngunit
mahalaga pa rin ang mabasa nila ang kabuuan ng sanaysay sa modyul upang
D
mas maunawaan nila ang mahahalagang konsepto.
8. May ilang sitwasyon na inihanda upang masubok ang lalim ng pagkaunawa ng mga
mag-aaral sa mga konseptong inilahad sa sanaysay. Mahalagang magabayan ng
E
guro ang mga mag-aaral sa pagbuo ng kani-kanilang pasiya gamit ang maingat
na paghuhusga.
9. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral upang maisulat ang mga
EP
mahahalagang konsepto na kanilang nakuha sa babasahin.

10. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa ng paksa at
11. Mahalagang tiyakin na sa bahaging ito ay handa na ang mga mag-aaral sa
paghinuha ng Batayang Konsepto. Maaaring magdagdag ng mga tanong kung
D
ito ang makatutulong upang mas mahinuha ng mga mag-aaral ang konsepto.
12. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at
hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.
13. Magkakaroon ng malayang talakayan.

ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-
aaral sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang
mga ito. Mahalagang hindi piliting matapos sa iisang araw ang pagtalakay dito
upang hindi magkaroon ng information overload ang mga bata at lalong hindi
makamit ang layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng
Batayang Konsepto.
99
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang bahaging Paghinuha ng Batayang Konsepto.
2. Atasan ang mga mag-aaral na basahin ang panuto at sabihin: Mayroon bang
kailangang linawin sa panuto?
3. Muling ulitin sa klase ang Mahalagang Tanong na: Paano nakatutulong ang
maingat na paghuhusga sa pagbuo ng tama at mabuting pasiya upang higit
na mapatingkad ang kabutihan ng pagkatao?
4. Bigyan ng limang minuto ang bawat pangkat upang makagawa ng pangkalahatang
sagot sa mahalagang tanong.
5. Atasan ang bawat pangkat na ipaskil sa pisara ang kanilang output.
6. Muling bigyan ng limang minuto ang klase upang makabuo ng pangkalahatang
sagot ng klase.
PY
7. Ipabasa ito sa isang mag-aaral. Matapos ito ay hingin ang impresyon ng ilang
mag-aaral ukol sa naging pagkatuto nila mula sa babasahin.
Patnubay: Naghanda ang mga manunulat ng mga Batayang Konsepto upang

magsilbing gabay sa mga guro. Ngunit hindi hinahadlangan ang mga guro na
O
gumawa ng Batayang Konsepto o di kaya naman ay mga karagdagang konsepto
na pinaniniwalaan na mahalagang maitanim sa puso at isip ng mga mag-aaral.
C
Mahalaga lamang na ang bubuuing Batayang Konsepto ay tumutugon sa sumusunod
na pamantayan (EDUP-R):
Enduring. Hindi ito dapat niluluma ng panahon o di kaya naman ay maaaring
D
maaanod sa pagbabago ng panahon.
Discipline-based. Ito ay nangangailangan ng matibay na batayan na mula sa
malalim na pag-aaral o pagsasaliksik. Sa EsP ang mga batayang disiplina ay Etika
E
at Career Guidance.
Needs Uncoverage. Ito ay mapalalawak pa sa pamamagitan ng pagtalakay sa mga
EP
aralin. Ang malaking konsepto ay maaari pang mahimay sa maliliit na konsepto.

Potentially Engaging. nararapat na mapukaw nito ang interes at atensiyon ng mga
mag-aaral upang matiyak na ito ay kanilang maaalala kahit pa lumipas ang matagal
na panahon.
D
Relationship between two variables. Ito ay dapat na pagsasalaysay ng relasyon

ng dalawang variable. Iwasan ang gumamit ng depinisyon sa pagbuo ng batayang
konsepto.
Halimbawa: Ano ang kabutihang maidudulot ng konsepto sa pagkatao at buhay ng

mga mag-aaral?
Ang isip at kilos-loob ay nagpapabukod-tangi sa tao.
100
Layunin ng mga Gawain sa bahagi ng Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto na

tayahin ang kaalaman, kakayahan, at pag-unawa ng mga mag-aaral na mailapat
ang mga tiyak na hakbang upang hubugin ang mga katangian ng pagpapakatao
Pagganap
Gawain 4
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Gawain 4 sa bahaging Pagganap, pahina 181.
PY
3. Mahalagang maunawaan nang mabuti ng mga mag-aaral ang kanilang gagawin,
kaya kailangang maging bukas sa kanilang mga katanungan. Tanungin sila:
Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
4. Bigyan ang klase ng 10 - 15 minuto upang isagawa ang gawain.
O
5. Sa klase, tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang sagot.
Gawain 5
C
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Gawain 5 sa bahaging Pagganap, pahina 182.
3. Tanungin sila: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
D
4. Bigyan ang klase ng 10 - 15 minuto upang isagawa ang gawain. Maaari din itong
ibigay bilang takdang-aralin
5. Sa klase, tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang
E
sanaysay.
6. Matapos mapakinggan ang ilang pagbabahagi ng mag-aaral ay pakinggan naman
EP
ang kanilang pagninilay sa natapos na gawain.
Pagninilay
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Gawain 6 sa bahaging Pagninilay sa pahina 182.
2. Ipabasa ang mga panuto at sabihin: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
D
3. Bigyan ng sampung minuto ang mga mag-aaral upang isagawa ang bahaging ito.
4. Pagkatapos, pakinggan ang sagot ng ilang mga mag-aaral, ipabahagi ito sa klase.
Pagsasabuhay
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Gawain 7 sa bahaging Pagsasabuhay sa pahina
182.
2. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa
pagbasa at sabihin: Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
3. Ipakita sa klase ang katulad na pormat na nasa modyul. Ipaliwanag ang
bawat bahagi nito. Gabayan ang mga mag-aaral upang mapahalagahan ang
101
pagsangguni at pakikinig sa payo ng mga magulang at nakatatanda tungo sa
pagsasabuhay ng maingat na paghuhusga.
4. Bigyan ang mga mag-aaral ng 10 - 15 minuto upang maisagawa ang gawain.
5. Papiliin ang mga mag-aaral ng kapareha upang maibahagi ang kanilang ginawa.
Magandang pagkakataon din ito upang makapagbigay ang isa’t isa ng kanilang
mga mungkahi.
6. Ipagawa ang prosesong ito sa loob ng sampung minuto.
Bilang Kasanayan Sagot
PY
1 Kaalaman d
2 Pagsusuri d
3 Pag-unawa a
4 Pagsusuri b
5 Pagsusuri c
O
6 Pagbubuod a
7 Pagbubuod a
8 Ebalwasyon c
9
C
Ebalwasyon c
10 Ebalwasyon d
D
Balangkas ng Pagpapalalim
Modyul 9: Ang Maingat na Paghuhusga
E
I. Hamon Hindi Problema

EP
II. Karuwagan at Takot
III. Kahinahunan bilang Angkop
IV. Ang Angkop bilang Makatarungan

D
V. Ang Kilos ng Pamimili
A. Pagsusuri ng mga Sitwasyon
VI. Karunungang Praktikal
VII. Isang Ehersisyo
A. Pagsusuri ng mga Sitwasyon
VIII. Paghusga at Pagpapasiya
102
Rubric para sa Pagsulat ng Pagninilay
Kraytirya 4 3 2 1
Komprehensibo Gumamit ng May 1 - 2 May 3 - 4 na May 5 o
ang ginawang simple salita na salita na mahigit pang
pagninilay. ngunit hindi hindi salita na
malinaw na maunawaan maunawaan hindi
mga salita. ang tunay na ang tunay na maunawaan
kahulugan. kahulugan. ang tunay
na
Maiksi ngunit Masyadong May kahulugan.
sapat mahaba at kakulangan
ang ginawang maligoy sa Hindi
pagninilay. ang ginawang ginawang malinaw ang
pagninilay. pagninilay. mensahe o
PY
Bumanggit ng nilalaman
mga ng
natutuhan at pagninilay.
mga
reyalisasyon
mula sa
O
mga gawing
naranasan sa
klase
upang
mapagtibay
ang ginawang
C
pagninilay.
Tugma ang mga Lahat ng May isang May May 3 o
D
ginamit na halimbawang halimbawa na dalawang mahigit pang
halimbawa sa ginamit ay hindi halimbawa halimbawa
pagninilay. tugma sa tugma sa na hindi na hindi
pagninilay. pagninilay. tugma sa tugma sa
E
pagninilay. pagninilay.
EP
Naipakita ang Nakita ang Nakita ang Hindi nakita ang Hindi
pagkamalikhain pagkamalikhain pagkamalikhain pagkamalikhain nakagawa ng
sa kabuuan ngunit hindi sa sulatin. malikhaing
sa pagsulat. gaanong
ng sulatin sulatin.
nakapupukaw ng
at tunay na pansin.
D
nakapupukaw
ng pansin ang
kabuuan nito.
103

EsP10 TG U2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EsP10 TG U2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VISIT DEPED TAMBAYAN

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Mga Konsultant: Manuel B. Dy Jr., PhD at Fe A. Hidalgo, PhD

Goeffrey A. Guevara, Earl P. Valdez, Suzanne M. Rivera,

Naglayout: Jerby S. Mariano

Inilimbag sa Pilipinas ng FEP Printing Corporation

Modyul 5: Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos at Mga Salik na

Modyul 6: Layunin, Paraan, Sirkumstansiya, at Kahihinatnan ng

Modyul 7: Ang Kabutihan o Kasamaan ng Kilos Ayon sa Paninindigan,

Gintong Aral, at Pagpapahalaga ................................................73

Paunang Pagtataya ..................................................................................76

Modyul 8: Mga Yugto ng Makataong Kilos at Mga Hakbang sa Moral na

ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO

Mga Dulog sa Pagtuturo

MGA PAMANTAYAN SA PROGRAMA (LEARNING AREASTANDARDS)

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa

ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO

Grade Level Standards (Pamantayan sa Bawat Baitang/Antas)

konsiyensiya batay mga maling

3.3 Napatutunayan na ang

kahulugan ng upang maisabuhay 4.2 Nasusuri ang tunay na kahulugan EsP10MP

IKAAPAT NA MARKAHAN: Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral

aabusong sekswal, dignidad at 14.3 Ang malawak na kaalaman sa mga

16. Mga Isyu tungkol Naipamamalas ng Nakagagawa ang

CODE BOOK LEGEND

Uppercase Letter/s Component/

sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kaniyang kilos dahil maaaring mawala

Pagsasabuhay ng mga pagkatuto

kaniyang kakayahan sa pagpapasiya nang tama at mabuting kahihinatnan nito.

Tandaan: Ang apat na KP ay nakaangkla sa apat na Kasanayang

Mga Kasanayang Pampagkatuto: Pagtatasa:

damdamin, takot, karahasan, at gawi.

kaya pananagutan niya ang kahihinatnan

sidhing damdamin, takot, karahasan, at

Makapagtala ng mga maling kilos na bunga

A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?

1. Talakayin ang panimula sa pahina 83 ng Modyul 5. Mahalagang mapukaw ang

Sa Modyul 4 natutuhan mo, na ang kalayaan ang nagbibigay sa tao ng kakayahang

pumili at maging mapanagutan sa piniling pasiya. Kung lagi kang nagsisikap na

Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na

5.4 Nakapagsusuri ng:

b. sarili batay sa mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan

Narito ang mga kraytirya ng pagtataya ng output sa KP 5.4

Makagawa ng angkop na flow chart na magiging gabay at nagpapakita ng kilos kung

Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng

1. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya

Pagkatapos ng Pagpapalalim, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang pagtataya

kilos at mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng

B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN

3. Gamit ang talahanayan, kilalanin nila ang mga pangyayaring naapektuhan ng

5. Bigyan ng sapat na panahon na magbahagi sa buong klase ng kanilang mga

Tandaan: Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang sagot ng mag-

Layunin: Tulungan ang mga mag-aaral sa pagsagot sa Mahahalagang Tanong

pasiya sa kung ano ang ipapakita sa klase na dula-dulaan.

Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahahalagang Tanong

Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral

4. Iminumungkahing gamitin ang pagkamalikhain upang hindi maging kabagot-

5. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto

Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na

ng mga mag-aaral sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative