Kao mladić, negde oko 1192, Rastko je oduševljen životom svetogorskih

monaha, otišao na Svetu goru. Postao je kaluđer i uzeo ime slavnog srpskog
monaha. Sveta gora će biti njegov drugi dom gde će mu se pridružiti otac koji se
posle abdikacije zamonašio, i zajedno će podići Hilandar za srpske kaluđere.

Posle Nemanjine smrti, u Srbiji je došlo do građanskog rata, za vlast se bore

braća Vukan i Stefan, a po padu vizantijskog carstva 1204. do velikih promena
dolazi i na Balkanu. Stefan 1217. dobija krunu iz Rima i takav obrt srpske politike
izaziva Savinu reakciju i on se sa očevim moštima vraća u Srbiju. Iz Studenice u
nekoliko navrata i diplomatski pomaže Stefanu.

Istoričar Vladimir Ćorović piše da je po Savinoj koncepciji Srbija trebalo da bude

jedinstvena pravoslavna država u kojoj će vera, u oskudici još nerazvijene
nacionalne ideje, biti kohezivni element svih plemena i pokrajina. I stoga je
odlučio da organizuje samostalnu sprsko-pravoslavnu crkvu u državi i da toj
ogranizaciji poveri rad na narodnoj konsolidaciji.

Iz tog razloga on i odlazi u Nikeju, a od cara i patrijarha Vizantije uspeva da

izdejstvuje autokefalnost srpske crkve. Na Spasovdan 1220. u manastiru Žiča,
Sava je ustoličen za prvog srpskog arhiepiskopa, a njegov brat Stefan krunisan
za srpskog kralja. „Srpsku državnu misao nemanjićke dinastije stvorio je fizički
Nemanja, a intelektualno Sava“, zaključuje Ćorović.