ANALIZA UNUTRAŠNIH I VANJSKIH FAKTORA NA POJAVU KOROZIJE

ARMATURE U BETONU
Kandidat: Buljubašić Adnan
Mentor: prof.dr. Azra Kurtović, dipl.inž.građ.
Odsjek/katedra: Konstrukcije
Datum odbrane:
Sažetak: Kao glavni uzročnik smanjenja vijeka trajanja armiranobetonih konstrukcija
može se izdvojiti korozija armature, koja može da se javi uticajem
unutrašnjih faktora iz komponenata betona ili uticajem vanjskih faktora iz
okoline. Kako bi se armatura mogla smjestiti u beton potrebno je da postoji
alkalna sredina koju procesom hidratacije omogućuje portlandit Ca(OH)2, te
se armatura pasivizuje, Alkalnom sredinom se smatra kada je pH vrijednost
11,8. Zaštitni sloj betona je veoma bitan za zaštitu od korozije armature kako
on predstavlja fizičku barijeru između okoline i armature. Korozija armature
se odvija prema elektrohemijskom procesu nastajanja korozije, gubitkom
elektrona na anodi te njihovim prenosom na katodu. Kako bi se odvijala
korozija armature potrebna je anoda, katoda i elektrolit. Tok elektrona od
anode prema katodi može postojati samo ako postoji razlika
elektrohemijskog potencijala u betonu, dovoljna zasićenost pora u betonu
elektrolitom i mogućnost ulaska kisika kroz pore. Korozija armature se javlja
kao tačkasta lokalna korozija i opća korozija. Korodirane armaturne šipke
zauzimaju veću zapreminu nego početno željezo, te u toku vremena dolazi
do ljuskanja i odvaljivanja zaštitnog sloja betona. Osnovni uzročnici korozije
armature su karbonatizacija betona i hloridna kontaminacija.
Karbonatizacijom betona se smanjuje alkalitet, te se armatura depasivizuje,
dok hloridna kontaminacija razara pasivnu zaštitu armature i inicira proces
korozije. Faktori koji utiču na pojavu korozije armature su: pHvrijednost,
vlaga, kisik, formiranje prslina, relativna vlažnost, ambijentalna temperatura,
vlaga, karbonatizacija, hloridi, kvalitet ugrađenih materijala, kvalitet betona,
zaštitni sloj betona. Zaštita armature od korozije može da se ostvari
dovoljnom debljinom i kvalitetom zaštitnog sloja, kao i drugim metodama,
zaštite, prevencije ili ublaživanja. Metode koje se najčešće koriste su:
premazivanje vanjske površine betona, inhibitori korozije armature, katodna
zaštita i apliciranje prevlaka na armaturu prije ugradnje. Poboljšanjem
sastava betona može se također uticati na smanjenje opasnosti od korozije
armature. Potrebno je voditi računa o: količini portladnita jer stepen
karbonatizacije zavisi od količine portlandita, količini letećeg pepela (max
30%) i silikatne prašine (max 10%) jer vežu portlandit za sebe i smanjuju pH
vrijednost. Vodocementni faktor treba da bude između 0,34-0,36 kako bi se
izbjegla pojava kapilarnih pora. Dodaci koji se dodaju pri spravljanju betona
ne bi trebali biti na bazi hlorida i kiselina. Sadržaj hlorida treba ograničiti na
0,2% ili 0,4% masenog udjela cementa. Alkalije u cementu također treba
ograničiti na 0,6% radi spriječavanja razvijanja alkalno-agregatne reakcije.
Izbor količine cementa i vodocementnog faktora treba da su u skladu sa EN
206-1. Sanacija i zaštita armiranobetonskih konstrukcija treba da bude
izvedena u skladu sa EN 1504, koji sadrži 10 dijelova i 11 principa u sklopu
 EN 1504-9, gdje su sadržana sva stručna iskustva i saznanja. Ustanovljeno je
vizuelnim pregledom da konstrukcijski elemenat, upornjak podvožnjaka u
Hadžićima je pretrpio oštećenja u vidu odvaljivanja zaštitnog sloja, te je
ostala vidljiva armatura. Procjenjuje se da je potrebna sanacija i zaštita
upornjaka kako bi se vijek trajanja produžio. U skladu sa klasama izloženosti
je potrebno odabrati materijal koji će biti upotrijebljen. Apliciranje
materijala i kontrola kvaliteta radova treba da budu u skladu sa EN 1504.
Sanacija upornjaka zaštitom očišćene armature, reparacijom zaštitnog sloja,
nanošenjem završnog malterskog sloja, te nanošenjem inhibitora korozije
kao i površinskim premazom površine betona bi trebalo da se produži životni
vijek trajanja upornjaka.
Ključne riječi: konstrukcija, sanacija, zaštita, armirani beton, korozija, korozija armature,
EN 1504, EN 206-1
Summary: Corrosion of reinforcement can be identified as the main cause of reduced
lifetime of reinforced concrete constructions, which can be caused by
internal compounds of concrete or by external factors of environment. To
place reinforcement bars in concrete it is required to maintain alkalinity of
concrete which is enabled from portlandit ( Ca(OH)2 ), making reinforcement
passivated. Alkaline environment is enabled when pH value is 11,8.
Protective layer of concrete is very important for protection of reinforcement
bars from corrosion as it represents physical barrier between environment
and reinforcement bars. Corrosion of reinforcement bars is an
electrochemical process including transfer of electrons from anode to
cathode. For the process of corrosion is required anode, cathode and
electrolyte. Flow of electrons from anode to cathode can be maintained only
if there is a difference of electrode potentials in concrete, sufficient pore
saturation with electrolyte in concrete and the possibility of oxygen entering
through the pores. Corrosion of reinforcement bars occurs as local and
general corrosion. Corroded reinforcement bars have bigger volume than the
initial ones, so over time splitting and flaking occur of the protective
concrete layer. Basic causes of reinforcement corrosion are carbonization of
concrete and chloride contamination. Carbonization of concrete reduces the
alkalinity which causes reinforcement bars to depassivate, while chloride
contamination destroys the passive protection of the reinforcement and
causes corrosion. Factors that influence the appearance of corrosion are: pH
value, humidity, oxygen, formation of cracks, relative humidity, ambiental
temperature, carbonization, chlorides, quality of materials, quality of
concrete and protective concrete layer. Protection of reinforcement bars from
corrosion can be achieved with sufficient thickness and quality of protective
layer, or by using other methods of protection, prevention or mitigation. The
most common methods used are: coating the outer surface of the concrete,
corrosion inhibitors, cathode protection and application of reinforcement
coatings prior to installation. By improving the composition of concrete
reinforcement corrosion can be reduced. It is necessary to take care of:
portlandite content because level of carbonization depends on it, content of
fly ash (max 30%) and silicate dust (max 10%) because they bond
 portlandite reduce pH. Water-cement factor should be between 0.34 and 0.36
to avoid capillary pore occurrence. Additives added to concrete should not
be based on acids and bases. Content of chlorides should be limited on 0.2%
or 0.4% mass fraction of cement. Alkali in cement should be limited on 0.6%
for preventing development of alkaline-aggregate reaction. Amounts of
cement and water-cement factor should be in accordance with EN 206-1.
Repairment and protection of reinforced concrete constructions should be
carried out in accordance with EN 1504, which includes 10 parts and 11
principles within EN 1504-9, where all the expert knowledge and
experiences are contained. By visual inspection it has been determined that
construction element, abutment of underpass in Hadžići has suffered
damages in the form of sealing of protective layer which left reinforcement
bars visible and unprotected. It is estimated that reparation and protection of
abutment is needed in order to extend the lifespan. In accordance to classes
of exposure, it is needed to choose the material which will be used.
Application of materials and work quality control must comply to EN 1504
standard. Repairment of abutment by protecting cleaned reinforcement bars,
reparation of protective concrete layer, application of final plaster layer,
application of corrosion inhibitors and by surface coating of concrete should
be all done in order to extend the lifespan of abutment.
Keywords: construction, repairment, protection, reinforced concrete, corrosion,
reinforcement bars corrosion, EN-1504, EN 206-1