SmartPrep.

in

వి఩త్త
ు లు

వి఩త్త
ు (Disaster) అనే ఩దం ప్రంచఫాషకు ఙందింది. Desaster అనే ప్రంచ ఩దం నఽంచి

Disaster అనే ఆంగ్ల ఩దం వచిచంది. దీతుకి 'ఙడ్డ నక్షత్రం (Bad star)'అతు అరథం.

n
఩మ఺యవరణం, సమాజం, స఺మానయ ఩రజలకు ఆమథథకంగ఺ అధిక నషట ం కలిగథంచి, స఺ధారణ

.i
క఺రయకలాతృ఺లనఽ కూడా అడ్డడకునే తీవరబైన ఩మథసథ ఻తితు 'వి఩త్త
ు గ఺' ఩మథగ్ణంచవచఽచ. ఩రకితి

వై఩మీత్ాయల (Natural Hazards) వలల అధిక ముత్ు ంలో ఆస఻ు , తృ఺రణ నష్఺టలుంటాభ. జమథగథన

నషట ం ఆధారంగ఺ వి఩త్త ep

ు తీవరత్నఽ అంచనా వేసు ఺రు. ఩రజలకు హాతుకలిగే ఩మథస఻థతి

(Vulnerability) ఉనన఩ప఩డ్డ, వై఩మీత్ాయలనఽ ఎదఽమకొనే మ ందసఽు సమరథ చరయలు

Pr
లేన఩ప఩డ్డ వి఩త్త
ు తీవరత్ అధికంగ఺ ఉంట ంది.

వి఩త్త
ు సందరభంలో ఩రజలు ఩రమాదకర లేదా సఽతునత్బైన స఻థ తిలో ఉనన఩ప఩డ్డ
t

నషట ం ఎకుొవగ఺ ఉంట ంది. వి఩త్త

ు నఽ ఎదఽమకొనే స఺మరథయం ఎకుొవగ఺ ఉండి, త్క్షణ రక్షణ
ar

చరయలు తీసఽకునన఩ప఩డ్డ దీతు ఩రఫావ఺తున త్గథగంచవచఽచ. ఒక తృ఺రంత్ ఩రజలకు హాతుకలిగే

఩మథస఻థతి (Vulnerability), వయసఽ, ఩ేదమథకం, తురక్షయమ఺సయత్, సమైన శిక్షణ లేకతృో వడ్ం,

Sm

఩మ఺యవరణ క్షీణత్, తుయంతిరంచలేతు అభివిదిధ, సమైన వసత్తలు లేకతృో వడ్ం, ఩రమాదకర

఩రదేశ఺లు, తువ఺స఺లు, ఆమథథకంగ఺ ఩టిషటంగ఺ లేకతృో వడ్ం, ఩టట ణీకరణం, జనాఫా ఩్రుగ్ దల

లాంటి వ఺టి఩్ై ఆధార఩డి ఉంట ంది.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

వై఩రీత్యం అంటే:

ఒక తృ఺రంత్ ఩రజల ఆస఻ు , తృ఺రణ నష్఺టలకు, ఩మ఺యవరణ హాతుకి క఺రణమభయయ సంఘటననఽ

వై఩మీత్యంగ఺ ఫావించవచఽచ. ఎడామథలో భూకం఩ం సంభవిసేు ఆస఻ు , తృ఺రణ నషట ం జరగ్దఽ.

బంగ఺లదేశలో 2007లో సంభవించిన స఻దర్ త్తతృ఺నఽనఽ దీతుకి ఉదాహరణగ఺ ఙ఩఩వచఽచ.

వరదలు, కరవప, అగథన ఩రమాదాలు, భూతృ఺త్ం (లాయండ్ స్ు ెడ్) లాంటి స఺మాజిక, సహజ

n
వి఩త్త
ు లు ఩రకితిస఻దధంగ఺, మానవ క఺రణంగ఺ ఏర఩డ్త్ాభ.

.i
దురబలత్వం అంటే:

ep
ఒక తృ఺రంత్ం / తుమ఺మణం / సేవలు, వ఺టి సవఫావం మీత్ాయ అవి వి఩త్త
ు భమథత్ తృ఺రంత్ాతుకి ఎంత్

దారంలో ఉనానభ? అనే అంశం఩్ైన దఽరబలత్వం ఆధార఩డి ఉంట ంది. ఈవిధంగ఺

Pr
వై఩మీత్ాయల ఩రఫావ఺తుకి గ్ రభయయ సఽతుశిత్త్ావతున ఩్ంఙే స఻థతితు దఽరబలత్వం అంటారు.

఩రజల఩్ై వై఩మీత్యం చా఩ే ఩రఫావం ఫౌతిక అంశ఺ల఩్ై మాత్రబే క఺కుండా ఆ తృ఺రంత్ ఩రజల
t

ఆమథథక, స఺ంఘిక స఻థతిగ్త్తల఩్ై కూడా ఆధార఩డి ఉంట ంది. ఆమథథకంగ఺, స఺ంకేతికంగ఺ సమైన

తుమ఺మణాలు లేతు ఩ేద దేశ఺లోల వి఩త్త

ు నషట ం ఎకుొవగ఺ ఉంట ంది. 2001లో గ్ జమ఺తలో
ar

జమథగథన భూకం఩ం వలల 3.3 బిలియన్ అబమథకన్ డాలరల నషట ం జమథగథంది. జనస఺ందరత్

ఎకుొవగ఺ ఉనన తృ఺రంత్ాలోల వై఩మీత్ాయల వలల అత్యధిక తృ఺రణనషట ం జరుగ్ త్తంది. 1970లో
Sm

బంగ఺లదేశలో జమథగథన 'బో లా' అనే త్తతృ఺నఽ వలల 3 లక్షల మంది చతుతృో యారు.

వై఩మీత్యం వలల అతి త్కుొవ ఩రఫావం ఉండి, ఆమథథక, తృ఺రణ నష్఺టలు లేకతృో త్ే అది వి఩త్త
ు గ఺

మామే అవక఺శం లేదఽ. ఉదాహరణకు తృ఺రణ లు, ఆవ఺స఺లులేతు ఏదైనా ఎడామథ తృ఺రంత్ంలో

భూకం఩ం సంభవిసేు , దాతున వి఩త్త

ు గ఺ ఫావించలేం.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

వై఩మీత్ాయలనఽ సా
థ లంగ఺ మండ్డ రక఺లుగ఺ విభజించవచఽచ.

అవి:

1) సహజ వై఩మీత్ాయలు (Natural Hazards)

2) మానవక఺రక వై఩మీత్ాయలు (Man made Hazards).

n
సహజ వై఩రీత్యయలు: ఇవి ఩రకితిలో సహజంగ఺ సంభవిస఺ుభ. త్తతృ఺నఽలు, భూకంతృ఺లు,

.i
అగథన ఩రవత్ాలు బదద లుక఺వడ్ం, సఽనామీ, క ండ్చమథయలు విమథగథ఩డ్టం, వరదలు, కరవప,

చీడ్఩఼డ్లు ఎకుొవ క఺వడ్ం లాంటివ఺టితు సహజ వై఩మీత్ాయలుగ఺ ఩ేమకొనవచఽచ.

Failure); య దాధలు; ఩మథశమ

ep
మానవక఺రక వై఩రీత్యయలు: సమైన రక్షణ చరయలు ఙే఩టట కతృో వడ్ం; ఆనకటట కూలితృో వడ్ం (Dam

ర ల నఽంచి విషవ఺య వపలు, హాతుకర ఩దామ఺థలు వలువడ్టం

Pr
లాంటి మానవ చరయల వలల మానవక఺రక వై఩మీత్ాయలు సంభవిస఺ుభ.

వై఩మీత్ాయలనఽ అవి సంభవింఙే ఩రదశ

ే ం, క఺రణమభయయ స఻థతి ఆధారంగ఺ కిందివిధంగ఺
t

విభజించవచఽచ.
ar

1) భౌగోళిక సంబంధ వై఩రీత్యయలు (Geological Hazards): భూకంతృ఺లు, సఽనామీ, అగథన

఩రవత్ాలు బదద లుక఺వడ్ం, గ్నఽలోల మంటలు మ఺వడ్ం, ఆనకటట బదద లు క఺వడ్ం,

Sm

క ండ్చమథయలు విమథగథ఩డ్టం (Land side) లాంటివ఺టితు ఫౌగోళిక సంబంధ వి఩త్త

ు లుగ఺

఩ేమకొనవచఽచ.

2) నీరు, వ఺త్యవరణ సంబంధ వై఩రీత్యయలు (Water & Climatic Hazards): త్తతృ఺నఽలు,

టోరనడో లు, హమథకేనల ఽ, వరదలు, కరవప, వేడి గ఺లులు, మంచఽ చమథయలు

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

విమథగథ఩డ్టం(Snow Avalanche), సమ దరం వలల కలిగే కోత్ (Sea erosion), వడ్గ్ళ్ల వ఺న,

గ఺లిత్ో కూడిన వరషం(Cloud burst) లాంటివ఺టితు తూరు, వ఺త్ావరణ సంబంధ వై఩మీత్ాయలుగ఺

఩ేమకొనవచఽచ.

3) ఩ర఺యవరణ సంబంధ వై఩రీత్యయలు (Environmental Hazards): ఩మ఺యవరణ క఺లుషయం,

ఎడామథ విసు మథంచడ్ం (Desertification), చీడ్఩఼డ్ల సంకరమణ (Pest Infection), అడ్వపలు

n
నశించడ్ం లాంటివి వీటికి ఉదాహరణ.

.i
4) జీవ సంబంధ వి఩త్త
ు లు: చీడ్఩఼డ్లు వ఺య఩఻ంచడ్ం (Pest Attacks), ఆహారం

కలుష఻త్మవడ్ం, మానవపలు, జంత్తవపల నఽంచి అంట వ఺యధఽలు (Human/ Animal

ep
Epidemics) వ఺య఩఻ంచడ్ం లాంటివి జీవసంబంధ వై఩మీత్ాయలకు ఉదాహరణ.

5) రస఺యన, ప఺రిశ్఺ామిక వై఩రీత్యయలు: ఩్దద ముత్ు ంలో రస఺యనాలు వలువడ్టం,

Pr
తృ఺మథశ఺రమిక దఽరఘటనలు, చమ రు ఎకుొవగ఺ ఒలికితృో వడ్ం(Oil Spils), నానలవలల మంటలు

ఙలమేగ్డ్ం, అణ దఽరఘటనలు ముదల ైనవ఺టితు వీటికి ఉదాహరణగ఺ ఙ఩఩వచఽచ.

t
ar

6) ఩రమాద సంబంధ వై఩రీత్యయలు: మైలు, విమాన, వ఺హన, ఩డ్వ సంబంధ ఩రమాదాలు,

జనావ఺స఺ల మధయ మంటలు ఙలమేగ్డ్ం, ఒకేస఺మథ అనేకఙోటల బాంబ లు ఩ేలడ్ం, అడ్వపలోల

క఺రుచిచఽచ, భవంత్తలు కూలితృో వడ్ం, విదఽయత సంబంధ ఩రమాదాలు, ఩ండ్గ్ల సందరభంలో

Sm

జమథగే ఩రమాదాలు, గ్నఽలోలకి వరదమ఺వడ్ం లాంటివి ఩రమాద సంబంధ వై఩మీత్ాయలకు

ఉదాహరణ. క తునస఺రుల సహజ, మానవ సంబంధ క఺రణాలు కలవడ్ం వలల కూడా

వై఩మీత్ాయలు మ఺వచఽచ. ఇలాంటి వ఺టితు స఺ంఘిక-సహజ వై఩మీత్ాయలు (Socio-Natural

Hazards) అంటారు.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

n
.i
ep
t Pr
ar
Sm

For more information log on to http://SmartPrep.in