1

အမေရိကန်ဆပ်ပရိုင်း (Subprime)၊ မေါ်လာေုက္ခနင

ှ ့်
ကေ္ဘာ့စီးပွားမရးပပဿနာ
ဘိုဘိုမကော်ငငိေ်း

ေီမဆာင်းပါးဟာ ပေန်ောလူငယ်မွွ ဗဟုသုွွိုးမစဖို့

ရည်ရွယ်ွာပါ။ စီးပွားမရးနဲ့ ပွ်သက်ွဲ့ မဆာင်းပါးေို့ ွခေ ို့
က ပေင်းစရာလို့ ထင်မကာင်းထင်နိုင်ွယ်။ ေါမပေဲ့ ွိုင်းပပည်
ကို မခွ်ေှီွိုးွက်မအာင် ွည်မဆာက်ခေင်ွဲ့ မစွနာရှိရင်
စီးပွားမရးပညာကို မလ့လာနားလည်ရပါေယ်။ ွိုင်းပပည် ေီေို
ကမရစီရရင် ကေမနာ်ွို့ွိုင်းပပည်ရဲ့ အနာဂွ်ဟာ လက်ရှိလူ
ငယ်မွွအမပါ် ေူွည်ေှာပါ။ ေါမြကာင့် မစွနာရင်းေှန်နဲ့
ွင်ပပရပခင်းပဖစ်ပါွယ်။

ကကိုက်သည်ပဖစ်မစ၊ ေကကိုက်သည်ပဖစ်မစ ယမန့မခွ်

ေှာ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ စီးပွားမရးအရ အကကီးဆုံးနိုင်ငံ ပဖစ်ွဲ့
အွွက် အမေရိကန်စီးပွားမရး နှာမစးမခောင်းဆိုး အမအးေိရင်
ကေ္ဘာေှာရှိွဲ့ ကေန်ွဲ့နိုင်ငံွခေ ို့လဲ မလဟပ်ခံရ ပါမွာ့ွယ်။
ေါမြကာင့် ေမန့ွမန့က အမေရိကန်စီးပွားမရးဟာ Recession
လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ စီးပွားမရးကေဆင်းေှု ပဖစ်မနငပီဆိုွဲ့ စိုးရိေ်ေှုနဲ့ မေါလ်
စထရိ Wall Street ေှာ စမွာ့ stock မေးမွွ ထိုးကေွာ
မြကာင့် အာရှမေးကွက်နဲ့ ဥမရာပမေးကွက်ေှာလည်း မေးမွွ
ထိုးကေခဲ့ရငပီး စီးပွားမရးေငငိေ်ေသက် ပဖစ်ခဲ့ရပါွယ်။ ထိုအ
့ ပပင်
အမေရိကန်မေါ်လာွန်ဖိုး ထိုးကေငပီး မရေမေးနဲ့မရနံမေးမွွ
 2

ထိုးွက်ငပီး ကေ္ဘာ့ဘဏ်မွွနဲ့ ကေ္ဘာစီးပွားမရးမေးကွက် ေငငိေ်

ေသက်ပဖစ်ွာမြကာင့် အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ် Federal Reser-
ves ကဘဏ်အခေင်းခေင်းမခေးွဲ့ အွိုးနှုန်းကို 0.75 basic
point ေ.၇၅ အေှွ်အထိ ပုံေှန်အစည်းအမေးလုပ်ွဲ့ မဖမဖါ်ေါ
ရီလ (၁၉)ရက်မန့ေှာ ွစ်ကကိေ်ထပ်ခေ မပးခဲ့ရပါွယ်။ ထို့နည်း
ွူ ဇန်နေါရီလ (၂၂) ရက် ၂ေေ၈ ေှာ (0.75 basic point)
အမရးမပါ် ခေမပးခဲ့ရပါွယ်။

ယမန့ အမေရိကန်စီးပွားမရးမလာကေှာ ရင်ဆိုင်မနရွဲ့

Subprime ပပဿနာဟာဘာလဲ? ဘာမြကာင့် Subprime
ပပဿနာမပါ်ရွာလဲ? ဘာမြကာင့် အမေရိကန်ပပဿနာဟာ
ကေ္ဘာ့စီးပွားမရးကို ထိခိုက်ရိုက်ခွ်ရွာလဲ? ဘာမြကာင့်အမေ
ရိကန်မေါ်လာွန်ဖိုး ထိုးကေရွာလဲ။ ေီပပဿနာမွွကို ဘယ်
လိုမပဖရှင်းေှာလဲ? ေီပပဿနာဟာ ေိေိနဲ့ဘယ်လိုဆိုင်သလဲ? ဆို
ွာမွွကို သိလို မေးခွန်းထုွ်လိုသူမွွ ရှိေှာပါ။

အမေရိကန်ရဲ့ Subprime ပပဿနာကို ေမပဖရှင်းနိုင်ရင်

အမေရိကန်ပပည်ေှာ စီးပွားမရးကေဆင်းေှု Recession နဲ့ရင်ဆိုင်
ရပါေယ်။ Recession ဆိုွာက စီပွားမရးကေဆင်းေှု ပဖစ်ွဲ့
အွွက် အလုပ်ရှိသူမွွ အလုပ်ပပုွ်ေယ်၊ အလုပ်ရှာရခက်
ေယ်၊ အမေရိကန်ေှာမနထိုင်ွဲ့သူမွွ ေုက္ခမွွ့နိုင်ပါွယ်။
အမေရိကန်ဟာ ကေ္ဘာ့အကကီးဆုံး စီးပွားမရးနိုင်ငံနဲ့ ထုွ်ကုန်
သွင်းကုန် အေေားဆုံးနိုင်ငံ ပဖစ်ွာမြကာင့် ကေ္ဘာ့နိုင်ငံအေေားရဲ့
စီးပွားမရးဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံကို ွင်ပိုရ
့ ွဲ့ ပိုက
့ ုန်အမပါ် ေူ
 3

ွည်မနြကွာမြကာင့်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ ၄င်းရဲ့စီးပွားမရး

အခက်အခဲမြကာင့် သွင်းကုန်ကိုမလော့ခေခဲ့ရင် နိုင်ငံအေေားရဲ့
ပိုက
့ ုန်မွွ ထိခိုက်နိုင်ွာမြကာင့် ကေ္ဘာ့စီးပွားမရးကိုပါ ထိခိုက်
နိုင်ပါွယ်။

ေါမြကာင့် Subprime ပပဿနာဆိုွာဘာလဲ? ဘယ်က

အရင်းခံွာလဲ? ဆိုွာကို ဆန်းစစ်ြကည့်ရမအာင်။

ေါမပေဲ့အဦးဆုံး အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားမရးအပခခံနဲ့

ပကွိအမနအထား လုပ်ထုံးလုပ်ဟန်နဲ့ စီးပွားမရးစနစ်ကို
သိဖိုလ
့ ိုအပ်ပါွယ်။

စီေံကိန်းစီးပွားမရး ဆိုရှယ်လစ်စီးပွားမရး စနစ်ဆိုး

မြကာင့် ဆိုဗီယက်ကွန်ပေူနစ်နဲ့ ကေ္ဘာ့ကွန်ပေူနစ်စနစ်ကကီး မပေ
ပေုပ်သငဂိုလ်ခံရငပီးမနာက်ပိုင်း ကေ္ဘာကကီးေှာမေးကွက်စီးပွားမရး
စနစ်ပဲ ရှင်သန်ကေန်ရစ်ပါမွာ့ွယ်။ သိုမ
့ သာ် မေးကွက်စီးပွား
မရးစနစ်ကို မဖါ်မဆာင်ရာေှာ ပုံသဏ္ဍန် Model အေေ ိုးေေ ိုး ရှိြက
ပါွယ်၊ အြကေ်းအားပဖင့် အမေရိကန်ပုံစံ၊ ဥမရာပပုံစံနဲ့ ွရုွ်
ပုံစံလို့ မနာက်ဆုံးခွဲပခားနိုင်ပါွယ်။ ေီပုံစံအေေ ိုးေေ ိုးေှာ အမေရိ
ကန်ပုံစံက မေးကွက်ကိုလေွ်အမပးဆုံးပဲ။ အစိုးရကေင်ငပီး ေ
ထိန်းခေုပ်ဘူး။ စည်းေေဉ်းစည်းကေ်း အနည်းဆုံးလို့ ဆိုနိုင်ပါ
ွယ်။ ဥမရာပပုံစံနဲ့ ွရုွ်ပုံစံက အစွန်းေမရာက်ရမအာင်
ထိန်းခေုပ်ေှုပိုရှိွယ်။ မနာက်ေှ ေီပုံစံမွွကိုယှဉ်ငပီး မဆွးမနွး
ွင်ပပပါေယ်။
 4

အရင်းရှင်စနစ်ကို အမပခခံွာက မလာဘ၊ ွွန်းပိုွ

့ ဲ့
ွွန်းအားနဲ့ ငပိုင်ဆိုင်ေှုပဲ။ ဘယ်ပစ္စည်းဟာ လူကကိုက်ေေားငပီး
မရာင်းရေယ်၊ ဘယ်ပစ္စည်းကိုမွာ့ လူေကကိုက်၍ ေမရာင်းရပါ
ဆိုွာက မေးကွက်ကဆုံးပဖွ်ွယ်။ ေီမေးကွက်ကို အဆုံး
အပဖွ်မပးွာက စားသုံးသူပဖစ်ွယ်။ မေးကွက်ေှာ မေး (သို)့
ွန်ဖိုးကို ဆုံးပဖွ်ွာက Supply & Demand လိုမ
့ ခါ် ွဲ့
ထုွ်လုပ်နိုင်ေှုနဲ့ လိုအပ်ေှုွိုက
့ ပဲ ပဖစ်ွယ်၊ ဥပော ယမန့
ကေ္ဘာကကီးေှာ လူဦးမရ သန်း ၆ေေေ နဲ့ သန်း ၇ေေေ အြကား ရှိပါ
ွယ်။ ွကေ္ဘာလုံးအွွက် ွမန့ မရနံစည် ၈ေ သန်းလိုခဲ့ရင်
ွမန့ ၈ေ သန်းမကော်မကော် ထုွ်နိုင်လို့ မေးကွက်ေှာ မရနံမွွ
မပါေေားမနရင် မရနံမေးကေေယ်။ အကယ်၍လိုွာက ၈ေ သန်း
ထုွ်နိုင်ွာက ရ၀ သန်းပဲရှိရင်မရနံမေးဟာ မွာက်မလောက်
ွက်မနေှာပါ။ ေါမြကာင့် အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့ ဘုရားွစ်ဆူလို့
မပပာလိုရ
့ ွဲ့ အေန်စေစ်က ေပေင်ရွဲ့လက်ဆိုငပီး သုံးနှုန်းသွား
ပါွယ်။ အရင်းရှင်စနစ်ကို မလ့လာခေင်ရင် Adam Smith
မရးွဲ့ Wealth of Nations စာအုပ်ကို ဖွ်သင့်ပါွယ်။

ေီလို မေးကွက်မပါ်ေှာေူွည်ငပီး မလာဘကိုအမပခခံွဲ့

စီးပွားမရးစနစ်ေှာ ွကိုယ်မကာင်းဆန်ွဲ့ လူညာမွွ အေေား
အပပား ရှိွွ်ပါွယ်။ ေါမြကာင့် အရင်းရှင်စီးပွားမရးစနစ်ကို
မဖါ်မဆာင်ရင် ခိုင်ောွဲ့ဥပမေနဲ့ အစိုးရရဲ့မစာင့် ြကပ်ေှု စည်း
ေေဉ်းရှိရပါွယ်။ သိုမ
့ သာ်လည်း စည်းေေဉ်းသိပ်ွင်းြကပ်ရင်
စီးပွားမရးမအာင်ပေင်ေှု ခက်ခဲေှုရှိငပီး သိပ်မလော့လွန်းရင်လည်း
 5

အွက်အကေ ပပင်းထန်ွွ်ပါွယ်၊ အမေရိကန်မွွရဲ့

အမွွးအမခါ်က အစိုးရက အနည်းဆုံးြကပ်ေွ်ရေယ်။ မေး
ကွကက
် ွာေန်ယူပါမစလို့ ယုံြကည်ွာမြကာင့် ယမန့ကေ္ဘာ
ကကီးေှာ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့စီးပွားမရးဟာ အလွွ်လပ်ဆုံး ပဖစ်
သလို အမေရိကန်စီးပွားမရးေှာ Boom & Bust Cycle လိုမ
့ ခါ်
ွဲ့ စီးပွားမရး ွဟုန်ထိုးွက်ေှုနဲ့ မပါက်ကွဲပပုွ်ကေေှုဟာ ေွန်
ွွဲမနွွ်ပါွယ်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ေေားက သေ္မွမရဂင်လက်
ထက်ေှာ Real Estate and Thrift Boom & Bust၊ ၁၉၉၀
ခုနစ
ှ ်ေေားက Tech (Internet) Boom & Bust၊ ယ္ခု ၂၀၀၈ ေှာ
Housing Boom & Bust။ အမေရိကန်ပုံစံေှာ စီးပွားမရး
ွက်ငပီး ပပုွ်ကေေှုပဖစ်စငေဲပါ။

Boom နဲ့ Bust ဆိုွာဘာလဲ? ဘာမြကာင့် Boom နဲ့ Bust ကို

ေထိန်းကွပ် ွာလဲ?

Boom နဲ့ Bust ကိုမပပာေယ်ဆိုရင် အမေရိကန်ရဲ့ လက်

ရှိစီးပွားမရး အမနအထားကို သမဘာမပါက်ဖို့ လိုအပ်ပါွယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ ၂ေ ရာစုနှစ် မလာက်ကွည်းက

မခွ်နဲ့အေှီ ွိုးွက်ဖွံ့ ငဖိုးငပီးပဖစ်ွဲ့ နိုင်ငံအဆင့်ကိုမရာက်ခဲ့ ငပီ
ေို့ ရာစုနှစ်ွစ်ခုေေ မငွစုမဆာင်းငပီးသား၊ ခေေ်းသာငပီးသား နိုင်ငံ
အပဖစ် ွည်ရှိပါွယ်။
 6

အရင်းရှင်စနစ်ေှာ မငွကိုသုံးငပီး မငွရှာရွဲ့ Wealth

Creation ဆိုွာ အမရးကကီးပါွယ်။ ွနည်းအားပဖင့် မငွရှိငပီး
သူလူွန်းစား ပိုေိုမငွရရှိ၊ ပိုေိုကကွယ်ေခေေ်းသားဖို့ မငွရှာနိုင်ဖို့
လိုအပ်ပါွယ်။ ေါမြကာင့်မငွရနိုင်ေဲ့အကွက် (သို)့ မေးကွက်ကို
မဖါ်ထုွ်ြကပါွယ်။ အဲေီအကွက် (သို)့ မေးကွက်မွွ့ရင် မငွ
ရင်းရှိွဲ့ မငွရှင်မွွက မငွပေှုပ်နံရ
ှ င်းနှီးငပီး မငွရှာြကပါွယ်။
ဥပော ၁၉၈ေ ခုနှစ်ေေား သေ္မွမရာ်နယ်ရီဂင်လက်ထက်က မေး
ကွက် ၂ မနရာေှာ ွဟုန်ထိုးွက်ေှုပဖစ်ပါွယ်။ ွစ်ခုက မငွစု
မငွမခေးကုေ္ပဏီမွွ၊ မနာက်ွစ်ခုက အိေ်ရာမပေ၊ အမဆာက်
အဦမေးကွက်မွွ ပဖစ်ွယ်။ အိေ်ရာမပေ၊ အမဆာက်အဦ မေး
ကွက်ေှာ စီးပွားမရးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ မပေအမဆာက်အဦ၊ ဆိုလို
ွာက မောလ်လိုမေးဆိုင်မွွဖွင့်၊ အမဆာက်အဦး (သို)့ ရုံးခန်း
မွွမဆာက်ငပီး အခန်းငှားစားွာမပါ့။ ေီလို အိေ်ရာမရာ၊ ငှား
စားွဲ့ အမဆာက်အဦမွွမရာ မေးွက်မွာ့ မငွရှိသူမွွက
ရင်းနှီးငပီး အလုအယက်ေယ်ယူြကမွာ့ မေးထပ်ွက်နဲ့ ွစ်
ဟုန်ထိုးွက်ွဲ့ Boom ပဖစ်ပါမရာ။

Boom ပဖစ်မွာ့ ကုေ္မဏီမွွမရာ အိေ်ပိုင်ရှင်မွွပါခေေ်း

သာလာွာမပါ့။ ဥပော လူွစ်မယာက်ကမေါ်လာ ၂ သိန်းနဲ့
ေယ်ထားွာ ၆ လအြကာ ွနှစ်အြကာေှာ ၂ သိန်း ၂ မသာင်း
ပဖစ်မနငပီဆိုရင် ေီအိေ်ပိုင်ရှင်က မငွမရးမြကးမရးအရ ပိုငပီးယုံ
ြကည်ေှုရှိမွာ့ မငွသုံးဖို့ ေန်ေမလးလှမွာ့ဘူးမပါ့။ ေီလိုဘဲ
ကုေ္ပဏီမွွက အပေွ်မငွပိုရမနရင် အမဆာက်အဦ ၁ေ ခုက
 7

၁၂ ခုထိ ွိုးခေဲ ေှ့ ာမပါ့။ ေါမြကာင့် Boom Time လိုမ

့ ခါ်ွဲ့ ခေေ်း
သာေှုွိုးပွားခေိန်ေှာ ပပည်သူပပည်သားမွွ မငွရေင်ငပီး ပိုသုံးပဖုန်း
ြကွာမပါ့။

ေီမနရာေှာပဖွ်ငပီး အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားမရးထူးပခား

ေှုအမြကာင်း ွင်ပပလိုပါွယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ ခေေ်းသားငပီးပဖစ်ွဲ့ နိုင်ငံပဖစ်ွာ

မြကာင့် သူ့နိုင်ငံစီးပွားမရးရဲ့ ၂/၃ ဟာ စားသုံးသူမပါ်ေှာ ေူွည်
ပါွယ်။ ေါမြကာင့် လူမွွနဲ့ အစိုးရရဲ့စရိုက်က စုမဆာင်းေှု
ထက် သုံးစွဲေှုကို အားမပးွယ်။ အစိုးရရဲ့ Tax code အခွန်မငွ
စည်းေေဉ်းမွွကိုယ်နှိုက်က ေေားေေားသုံးရင် ေေားေေားသက်သာ
ခွင့်ရပါွယ်။ အမေရိကန်ပပည်ေှာ ထိပ်ဆုံး ၁% မသာ လူခေေ်း
သာေေားက နိုင်ငံကကွယ်ေေှုရဲ့ ၃ေ% မကော်မကော်ကို ပိုင်ဆိုင်ပါ
ွယ်။ ေါမပေဲ့ အေေားက လူလွ်ွန်းစားမွွ ပဖစ်ွာမြကာင့်
ွပခားနိုင်ငံသားမွွနဲ့ယှဉ်ရင် ပိုမခောင်လည်ွယ်လို့ မပပာလိုရ
့
ပါွယ်။ စိွ်ေမကာင်းစရာက မအာက်ဆုံး ၂ေ ရာခိုင်နှုန်း ပဖစ်
ရင်မွာ့ ေမခောင်လှပါ။ အစိုးရမထာက်ပံ့ေှု ရှိမပေဲ့ ဥမရာပွို၊့
ြသစမြွးလေွိုလ
့ ို ရက်မရာေှုေရှိပါ။

ေါမြကာင့် အမေရိကန်ပပည်ဟာ အရင်းရှင်းစနစ် စစ်စစ်

ပဖစ်ွယ်။ ပညာွွ်ရင် ကကိုးစားခေင်စိွ် ရှိသူမွွအွွက်
မကာင်းမပေဲ့ ပညာေဲ့ရင်၊ ကကိုးစားခေင်စိွ် နည်းရင်မွာ့
ေမခောင်လှပါ။
 8

Boom Time ေှာလုပ်ငန်းမွွမပါ၊ ကုေ္မဏီနဲ့လူမွွ ေင်

မငွရေင်၊ ေေားေေားသုံး ေါမြကာင့် အစိုးရက ေင်ေမနှာင့်ယှက်
ေွားဆီးပါ။ ထိုအ
့ ပပင် အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ ေီေိုကရစီ အမပခ
ခိုင်ွဲ့အွွက် နိုင်ငံမရးွည်ငငိေ်ေှု ရှိွယ်လို့ ယူဆြကွာ
မြကာင့် ွကေ္ဘာ့လုံးက မငွရှင်မြကးရှင်မွွကလည်း Boom
Time ေှာ အမေရိကန်ေှာ ပေှုပ်နံအ
ှ ရင်းပပု လုပ်ြကွာမြကာင့်
Boom Time ေှာမငွရေင်ြကပါွယ်။ မေးမွွ အဆေွန်
ွက်ရင် ွခေိန်ေှာ မေးကွက်က ထိုးခေမလ့ရှိပါွယ်။ ေါကို
Bust မလပူမဖါင်းမပါက်ကွဲသလို မပါက်ကွဲကေဆင်းေှု ပဖစ်ွယ်
လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ ေီလို Bust ေပဖစ်ခင်ွနှစ်၊ နှစ်နှစ်မလာက်
ကွည်းက မစွနာရှင်ပညာွွ်မွွ အမွွကကုံရှိသူမွွက
သွိမပးမလ့ရှိပါွယ်။ ဥပော ၁၉၉ေ ခုနစ
ှ ်မွွက အင်ွာ
နက်စမွာ့ ေွရားမေးွက်မွာ့ သွိမပးသူမွွ အေေား
အပပားရှိပါွယ်။ အေေားက မလာဘမဇာ ွက်မနွာမြကာင့်
သွိေေူေိြကပါ၊ ပိုက်ဆံခေေ်းသာသူေေားကမွာ့ မြကးစားမွွ
ကို မငွမပးခိုင်းွာမြကာင့် Bust ပဖစ်ွာနဲ့ စမွာ့မွွမရာင်း
ငပီး မငွပုံေှာ ထိုင်မနမလ့ရှိပါွယ်။ Bust ေှာ ေုက္ခမရာက်မလ့
ရှိွာက အမွွ့အကကုံေရှိွဲ့ မလာဘသား အေေားစု ပဖစ်ွယ်။

Bust ပဖစ်ရင်ဘာပဖစ်သလဲ?

Bust ပဖစ်ရင် ွနာရီေိုင် ၁ေေ နှုန်းနဲ့ မောင်းမနွဲ့ ကား

ကို ရုွ်ွရက်ဘရိွ်အုပ်လိုက်သလို Boom ပဖစ်မနွဲ့ စမွာ့
 9

မေးမွွ ထိုးကေပါွယ်။ ဥပော ၁၉၉ေ ခုနစ

ှ ်ေေားအကုန် ၂ေေေ
ခုနစ
ှ ်မွွွုန်းက အင်ွာနက်စမွာ့မေးမွွ ထိုးကေမွာ့
ကုေ္မဏီမွွ၊ လူမွွရှုံးြကမွာ့ ွပပည်လုံးေှာ ယုံြကည်ေှုနည်း
ငပီးမွာ့ လူမွွကအသုံးရပ်သွားသလို၊ ကုေ္မဏီမွွကလဲအသုံး
ရပ်သွားွယ်။ ေါ့အပပင် လူပိုမွွမလော့ခေရမွာ့ လူမွွအလုပ်
လက်ေဲ့ ပဖစ်ကုန်ွာမပါ့။ ဘဏ်မွွကလည်း မငွလွယ်လွယ်
ေမခေးမွာ့ပါ။ ေါကို Credit Crunch လို့ မခါ်ပါ ွယ်။

Boom Time ေှာွစ်ရှိန်ထိုး ွက်ကကွလှုပ်ရှားမနွဲ့

အမေရိကန် စီးပွားမရးဟာ Bust ပဖစ်ွာနဲ့ အရှိန်မလော့ Slow
Down ပဖစ်သွားွယ်။ ြကေ်းရင်မွာ့ Recession လိုမ
့ ခါ်ငပီး
သိပ်ဆိုးေါးရင် Depression လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။

မကာင်းငပီ၊ ွိုင်းပပည်ရဲ့စီးပွားမရး ေုက္ခမရာက်ရင် ဘယ်

သူက ကယ်နိုင်သလဲ? ဘယ်သူက ွာေန်အရှိဆုံးလဲ?

ေီမနရာေှာ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ဗဟိုဘဏ်ဆိုွာကို ရှင်း

ပပဖို့ လိုလာပါွယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ဗဟိုဘဏ်ကို ၁၉၁၃
ခုနစ
ှ ်ေှာ ကွန်ဂရက်ကဥပမေပပုကာ ွည်မထာင်ခဲ့ပါွယ်။ ေီ
အပပင် အမေရိကန်နိုင်ငံေှာ မငွမရးမြကးမရးနဲ့ ပွ်သက်ရင်
ဗဟိုဘဏ်ဟာ သီးပခားလွွ်လပ်ခွင့် ရှိရေယ်ဆိုငပီး ဆုံးပဖွ်ခဲ့ရာ
က ယမန့အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ဗဟိုဘဏ်ဟာ လွွ်လပ်စွာရပ်
ွည်လေက်ရှိပါွယ်။ ဗဟိုဘဏ်ကုိ အမေရိကန်သေ္မွက
မသာ်၎င်း၊ ကွန်ကရက်အေွ်မွွကမသာ်၎င်း အေိန့်မပးခွင့်
 10

ေရှိပါ။ ေါမြကာင့် စီးပွားမရးနဲ့ပွ်သက်ရင် ဗဟိုဘဏ်ဟာ လွန်

စွာအမရးကကီးွာမြကာင့် ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဌဟာ အမေရိကန်
နိုင်ငံေှာ အင်ေွန်အာဏာကကီးသည်။

ဘာမြကာင့်လဲ? နိုင်ငံွိုင်းေှာ ၄င်းွိုသ

့ ုံးွဲ့ မငွမြကးရှိ
ြကသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံေှာ အမေရိကန်မေါ်လာ၊ ဂေပန်က
ယန်း၊ ွရုွ်က ယွေ်နဲ့ ဥမရာပက ယူရိုွို့ ပဖစ်ြကပါွယ်။ ေီ
မငွမြကးကို ဗဟိုဘဏ်မွွက ွာေန်ယူြကရပါွယ်။ အမေရိ
ကန်နိုင်ငံကကကီးလွန်းမွာ့ မေသအလိုက် ခွဲထားပါွယ်။ ဆိုင်
ရာမေသေှာ ရှိွဲ့ဘဏ်မွွက အခေက်အလက်ေှန်သေေကို မေသ
ဗဟိဘ
ု ဏ်ပဖစ်ွဲ့ Regional Federal Reserve ကိုအစီရင်ခံ
ရပါွယ်။ မေသဗဟိုဘဏ် ဥက္ကဋ္ဌမွွပါွဲ့ ဖက်ေရယ်မေး
ကွက်မကာ်ေွီ (Federal Open Market Committee) က
အစည်းအမေးထိုင်ငပီး ေဲခွဲကာ အမေရိကန်ရဲ့ မငွမြကးမပါ်လစီ
Monetary Policy ကို ခေေှွ်ရပါွယ်။

နိုင်ငံွိုင်းေှာ Monetary Policy နဲ့ ဘွ်ဂေွ်အသုံး

မပါ်လစီ Fiscal Policy ဆိုွာရှိပါွယ်။ Monetary policy
ကို အမေရိကန်နိုင်ငံေှာ ဗဟိုဘဏ်က လွပ်လွွ်လပ်လပ် ခေေှွ်
ခွင့်ရှိငပီး၊ Fiscal policy ကိုသေ္မွနဲ့ကွန်ဂရက်က ခေေှွ်ပါ
ွယ်။ နိုင်ငံွစ်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားမရးနဲ့ ၄င်းရဲ့မငွမြကးွန်ဖိုးဟာ
၄င်းနိုင်ငံရဲ့ မငွမြကးမပါ်လစီနဲ့ ဘွ်ဂေွ်အသုံးမပါ်လစီွို့
အမပါ်ေှာ ေူွည်ပါွယ်။ နိုင်ငံအေေားရဲ့ ဗဟိုဘဏ်မွွရဲ့
အဓိကွာေန်က မငွမြကးမဖါင်းပွေှုကို ထိန်းကွပ်ဖို့ ပဖစ်ွယ်။
 11

ေါမပေဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ စီးပွားမရးွိုးွက်ေှုကို ဦးစား

မပးွဲ့ နိုင်ငံပဖစ်ွဲ့အွွက် ဗဟိုဘဏ်ဟာ စီးပွားမရးွိုးွက်ေှု
အွွက်လဲ ြကပ်ေွ်ရပါွယ်။

ေီေှာပဖွ်ငပီး မငွမြကးမဖာင်းပွေှုနဲ့ပွ်သက်လို့ မဆွးမနွး

ပါရမစ။ အမေရိကန်လိုနိုင်ငံမွွေှာ စားသုံးသူမေးနှုန်းမွွ
ွက်လာရင် ရင်ွေေနဲ့စိုးရိေ်ြကွယ်။ မငွမြကးမဖာင်းပွေှု
ဟာ ေ.ေ၂ ရာခိုင်နှုန်းွက်လာရင်ပဲ စိုးရိေ်ေကင်း ပဖစ်ကုန်ြက
ငပီ။

ွာေန်ကင်းေဲ့ွဲ့ ပေန်ောနိုင်ငံေှာမွာ့ ွိုင်းသူပပည်

သားမွွအွွက်ေငဲ့ဘဲ ဓါွ်ဆီမေး၊ စီအင်ဂေီမေးမွွကို ၂ ဆ
၅ ဆွင်နဲ့ ွာေန်ေဲ့စွာ ရေ်းကားွွ်ြကွယ်။ ပိုက်ဆံကိုလဲ
ပရေ်းပွာ ေါဇီကမန ရိုက်ထုွ်ွာမြကာင့် ပေန်ောနိုင်ငံေှာ
မငွမဖာင်းပွေှုဟာ ပရေ်းပွာ ကကီးထွားလေက်ရှိွာပါ။ ွာေန်
သိွွ်ွဲ့အစိုးရနဲ့ ွာေန်ေဲ့ွဲ့အစိုးရ ကွာပခားွာသိမစခေင်
ွာပါ။

စီးပွားမရးွိုးွက်ေှုအမြကာင်း ဆက်မပပာြကရမအာင်။
ကေ္ဘာေှာ အမေရိကန်က Gross National Product ပထေ၊
ဂေပန်က ေုွိယ၊ ဂောေဏီက ွွိယအကကီးဆုံးမွွပါ။ ၂ေေေ
ခုနစ
ှ ်က အမေရိကန်ရဲ့ GNP ဟာအမေရိကန်မေါ်လာ ၇ ထရီလီ
ယံရှိပါွယ်။ ဂေပန်က ၄ ထရီလီယံ မကော်မကော်၊ ဂောေဏီက ၃
 12

ထရီလီယံမကော်မကော် ရှိြကပါွယ်။ (1 Trillion = 1000 Bil-

lions, 1Billion = 1000 millions)

၂ေေ၇ ခုနှစ်ေှာ အမေရိကန်ဂေီအန်ပီက မေါ်လာ ၁၃.၇၉

ထရီလီယံ၊ ဂေပန်က မေါ်လာ ၄.၃၄၆ ထရီလီယံ၊ ဂောေဏီက
၃.၂၅၉ ထရီလီယံရှိြကပါွယ်။ ၇ နှစ်ကာလအြကာေှာ အမေရိ
ကန်ရဲ့ွိုးွက်ေှုဟာ ေုွိယဂေပန်ရဲ့ ဂေီအန်ပီထက် ကကီးေားပါ
ွယ်။ ၂ေေ၇ခုနှစ်ေှာ ွရုွ်ရဲ့ဂေီအန်ပီဟာ မေါ်လာ ၃.၂၄၉
ထရီလီယံခန့်ရှိပါွယ်။

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_
GDP_(nominal)

ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ဂေီအန်ပီဟာ မေါ်လာ ၂၂၅.၈ ဘီလီယံ ရှိပါ

ွယ်။ ပေန်ောနိုင်ငံရဲ့ဂေီအန်ပီဟာ (၇-၈) ဘီလီယံခန့်ရှိငပီး ဓါွ်
မငွ့ေပါရင် (၆-၇) ဘီလီယံပဲရှိပါွယ်။ ၅၂ သန်းမကော်မကော်
ပေန်ောပပည်သားမွွဟာ ဆီ၊ ဆန်၊ ဆား၊ ပဲ၊ ငရုွ်နဲ့ မေွးပေူ
မရးကထွက်ွဲ့ (၆-၇) ဘီလီယံကို မေစားရွာပါ။ ေါကို စစ်
ွပ်က ထိပ်ကမနခွအုပ်မနမွာ့ ပပည်သူမွွဆင်းရဲရွာမပါ့။
လူဦးမရ ၅ သိန်း မကော်မကော်သာရှိွဲ့ ေါရှင်ွန်ေီစီ အစိုးရရဲ့
သုံးမငွဘွ်ဂေက်ကပင် ၆ ဘီလီယံမကော်ပါွယ်။ အာဏာရှင်
စနစ်ဆိုးနဲ့ စီးပွားမရးေကိုင်ွွ်ွာမြကာင့် ကေမနာ်ွို့ ပေန်ော
နိုင်ငံနဲ့ ပပည်သူမွွ ဆင်းရဲရွာပါ။
 13

ေှွ်ခေက်။ CIA fact book အရ $13-14 Billions

(Official Exchange Rate) လိုဆ
့ ိုပါွယ်။ Official Excha-
nge Rate ဆိုွာအဓိပ္ပါယ်ေရှိပါ။ အေေားကလက်ခံွဲ့ (၆-ရ)
ဘီလေံကို အသုံးပပုရပခင်း ပဖစ်ပါသည်။

နိုင်ငံွစ်နိုင်ငံရဲ့ မေးကွက်ထဲေှာ မငွသား Currency လုံ

လုံမလာက်မလာက် ရှိမနေယ်။ မငွမခေးရွာ သက်သက်သာ
သာရှိမနရင် ွိုးွက်ေှုလွယ်ွယ်။ စီးပွားမရးွိုးွက်ေှု
အရှိန်ရမနွာမပါ့။ ေီွိုးွက်ေှုအရှိန်နဲ့ မငွလည်ပွ်ေှုေေွ
ရင် မေးနှုန်းမွွွည်ငငိေ်ငပီး မငွမဖါင်းပွေှုကို ထိန်းနိုင်ွာမပါ။့
ေါမြကာင့် Federal Reserve က liquidity လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မငွလည်
ပွ်ေှုနဲ့ ဘဏ်အွိုးနှုန်းကိုကိုင်ငပီး စီးပွားမရးကို ထိန်းမပးရပါ
ွယ်။ ဘဏ်ွစ်ခုကမန မနာက်ွစ်ခုကိုမခေးွဲ့ အွိုးနှုန်းကို
ဗဟိုဘဏ်က သွ်ေှွ်မပးရပါွယ်။ အွိုးနှုန်းေေားရင် မငွ
မခေးရွဲ့စားရိွ်ကကီးွယ်။ မငွလည်ပွ်ေှုနှုန်း မနှးသွားွယ်။
အွိုးနှုန်းနည်းရင် မငွမခေးရွဲ့ စားရိွ်နည်းွာမြကာင့် မငွ
လည်ပွ်ေှုနှုန်း ပေန်ွာမပါ့။ Bust ပဖစ်ရင် Credit Crunch လို့
မခါ်ွဲ့ မငွမခေးအားမလော့သွားရင် ဗဟိုဘဏ်က အွိုးနှုန်း
မလော့ ငပီး စီးပွားမရးကို ွွန်းအားမပးရပါွယ်။

အခု ဘုရှ်အစိုးရနဲ့ ကွန်ကရက်ကလဲ Stimulus Pack-

age လို့ မခါ်ွဲ့ ၁၅ေ ဘီလီယံ ွန်ဖိုးရှိွဲ့မငွကို ပပည်သူမွွကို
(Tax Rebate) အခွန်မငွပပန်မပးွဲ့ပုံစံနဲ့ လူွဦးကို ၈ေေ မေါ်
လာ၊ ေိသားွစုကို ၁၆ေေ မေါ်လာ ပပန်မပးဖို့ ကကိုးစားမနပါ
 14

ွယ်။ Credit Crunch မြကာင့် မငွကေပ်ငပီး အသုံးရပ်သွား

ွာကို မငွပိုသုံးခိုင်းွာပါ။ ကုေ္မဏီမွွ သုံးစွဲသူမွွ မငွသုံးရဲ
လာေှ စီးပွားမရး ဦးမထာင်လာမအာင်ပါ။ ွစ်ဖက်ကလဲ ဗဟို
ဘဏ်က အွိုးနှုန်းကိုခေငပီး စီးပွားမရးမထာင်မအာင် ကကိုးစား
လေက်ရှိပါွယ်။ ၂ေေ၁ ခုနစ
ှ ်ကစခဲ့ွဲ့ အိေ်ယာမေးကွက်
ွစ်ဟုန်ထိုးွိုးွက်ေှုဟာ လွန်ခဲ့ွဲ့ွစ်နှစ်ခွဲကစငပီး Sub-
prime လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မေးကွက်ကစငပီး ပပဿနာမပါ်ရာက မပါက်
ကွဲကေဆင်းေှု ပဖစ်လိုက်ွာ မခေးမငွမွွနင်းကန် ထုွ်ထားေိ
ွဲ့ဘဏ်မွွ အေေားကကီးအရှုံးမပါ်ငပီး Credit Crunch ပဖစ်ွာ
မြကာင့် စီးပွားမရးမနှးမကွးေှု Slow Down ပဖစ်ရငပီး စီးပွားမရး
ကေဆုံးေှု Recession အန္တရာယ်ရှိမနပါွယ်။ အမေရိကန်ေှာ
Recession ပဖစ်ရင် လူမွွအလုပ်ပပုွ်ေုက္ခနဲ့ ရင်ဆိုင်ရငပီး
ကေ္ဘာ့စီးပွားမရး Global Economy ပါ ထိခိုက်နိုင်ပါွယ်။

ေီမွာ့ မလာမလာဆယ် Bust ကိုဖန်ွီးွဲ့ Subprime

ပပဿနာဆိုွာ ဘာလဲ?

အမေရိကန်မွွဂုဏ်ယူွာ ၂ ခုရှိပါွယ်။ American

Can Do Attitude ဆိုွဲ့ လုပ်နိုင်ွယ်ဆိုွဲ့ အမေရိကန်စိွ်
ဓါွ်နဲ့ American Dream လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ အမေရိကန်အိပ်ေက်ပါ။
American Dream ဆိုွာက လူွိုင်း အိေ်ပိုင်နိုင်ရေယ်ဆိုွဲ့
ခံယူခေက်ပါ။ အိေ်ေယ်ခေင်ရင် မငွမခေးရပါေယ်။ မငွမခေးဖို့ မခေး
ွဲ့လူလဲရှိရေယ်။ မခေးေဲ့လူကလဲ Credit History လိုမ
့ ခါ်ွဲ့
 15

မခေးငပီးေှန်ေှန်ပပန်ဆပ်ွဲ့ ရာဇေင်မကာင်းရှိရပါေယ်။ ေိေိမငွကို

စည်းကေ်းရှိရှိ ပပန်ဆပ်သူကို မခေးခေင်ေယ်၊ အမကကွးထူငပီး ေှန်ေှန်
ေဆပ်သူကို ေမခေးသလိုေေ ိုးမပါ့။ မခေးရင်လဲ ရှုံးဖိုေ
့ ေားွယ်။
အန္တရာယ် Risk ရှိွယ်မပါ့။

Credit History မကာင်းွဲ့၊ မငွေှန်ေှန် ပပန်ဆပ်ွဲ့သူကို

Prime Lender မငွမခေးဖိုအ
့ မကာင်းဆုံးသူလို့ သွ်ေွ
ှ ်ပါ
ွယ်။ အမကကွးထူ ေှန်ေှန်ပပန်ေမပးွဲ့ Credit history
ေမကာင်းွဲ့သူ၊ အန္တရာယ် Risk ရှိသူမွွကို Subprime Len-
der ွဆင့်နိေ့်သူလို့ သွ်ေှွ်ပါွယ်။ အိေ်ွစ်အိေ်ကိုေယ်ဖို့
မခေးွဲ့မငွကို Mortgage လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံေှာ
ွိုင်းသူပပည်သားမွွ အိေ်ေယ်ဖို့ မငွမခေးလိုရ
့ နိုင်မအာင် အစိုးရ
က စနစ်မထာင်မပးထားပါွယ်။ ေါမြကာင့် American Dre-
am လို့ ဂုဏ်ယူြကွာပါ။

လူွဦးဟာမငွမခေးဖို့

(၁) အလုပ်အကိုင်နဲ့ ေင်မငွပုံေှန်ရှိရေယ်။

(၂) Credit History မကာင်းရေယ်။

(၃) အမကကွးနဲ့ေင်မငွ ေေွရေယ်။

ေါမွွကိုမကော်နိုင်ေှ မငွမခေးနိုင်သူလို့ သွ်ေှွ်ခံရပါ

ေယ်။ ဘဏ်ဆိုွာက ေီလိုစေ်းစစ်ွဲ့မနရာေှာ ွင်းကေပ်ွွ်
ပါွယ်။ ေါမြကာင့်ဘဏ်အပပင် အမေရိကားေှာ အိေ်ေယ်ဖို့မငွ
 16

မခေးွဲ့ကုေ္ပဏီ Mortgage Company မွွ သွ်သွ်ရှိပါ

ွယ်။

အိေ်ေယ်ဖိုမ
့ ငွမခေးရင် ဘဏ်က မသာ်လည်းမကာင်း၊
Mortgage ကုေ္ပဏီမွွက မသာ်လည်းမကာင်း မခေးသူလွယ်
လွယ်နဲ့ ထွက်ေမပပးမအာင် မခေးမငွရဲ့ ၁ေ ရာခိုင်နှုန်းကို အရင်
စိုက်ခိုင်းမလ့ရှိွယ်။ ေါကို Down Payment လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။
ေီ့အပပင် မငွမခေးဖို့ ပပင်ဆင်ခ Service Fee မွာင်းခံမလ့ရှိပါ
ွယ်။ မေါ်လာ ၅ မထာင်၊ ွစ်မသာင်းမလာက် ကုန်မလ့ရှိပါ
ွယ်။ ေီ့အပပင် လစဉ်မပးဆပ်ရွဲ့ မပးဆပ်မငွရဲ့ ၉ေ ရာခိုင်
နှုန်း၊ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို အွိုးအွွက် နှုွ်ယူထားပါွယ်။
(ဆုံးရှုံးေှုအန္တရာယ် နည်းမအာင်ပါ) ေါက Front loaded ကကို
ငပီးခေီထားွာပါ။ ဥပော မေါ်လာ ၄သိန်းခန့်မခေးငပီး ွလ ၂
မထာင်မကော် အနှစ် ၃ေ မပးဆပ်ရရင် ၁၉ေေ ခန့်က အွိုး
အွွက်မပးရငပီး ၁ေေ ခန့်သာ Equity မခါ်ွဲ့ အိေ်ွန်ဖိုးထဲ
မပးဆပ်ြကပါွယ်။ ေါက လုပ်ထုံးလုပ်နည်းပါ။ ေီမွာ့ အိေ်
ေယ်ေဲ့ ပပည်သူပပည်သားမွွကိုစိစစ်ငပီး ွိုက်ရိုက်မငွမပခးွဲ့
မေးကွက်ကို Primary Mortgage Market ပထေ (သို)့ အဓိ
က အိေ်မငွမခေးမေးကွက် လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။

မကာင်းငပီ၊ ကုေ္မဏီ ABC ဟာ မငွ ၁ေ သန်းရင်းငပီး အိေ်

ွစ်လုံးကို ပေေ်းေေ ၂ သိန်းမခေးရင် အိေ်အလုံး ၅ေ အွွက်မခေး
ငပီး Service Fee စားငပီးရင် မငွကုန်လို့ထပ်ေမခေးနိုင်ဘဲ အွိုး
ထိုင်စားရုံ ရှိမွာ့ေှာမပါ့။ ေါဆိုရင်မခေးနိုင်ွဲ့၊ မငွမခေးေဲ့ကုေ္ပဏီ
 17

မွွ၊ ဘဏ်မွွရဲ့ American Dream လိုမ

့ ခါ်ွဲ့ လူအေေား
အိေ်ေယ်၊ ပိုင်နိုင်ရေယ်ဆိုွာ ေပဖစ်နိုင်မွာ့ဘူးမပါ့။

ေါ့မြကာင့် အမေရိကန်ကွန်ဂရက်က မငွရင်းထုွ်မပး

ငပီး ေုွိယ (သို)့ မနာက်ွန်းမေးကွက် Secondary Mort-
gage Market ကိုမဖါ်ထုွ်မပးပါွယ်။ အမေရိကန် ကွန်ဂ
ရက်က မငွရင်းစိုက်ထုွ်မပးငပီး ေီအဖွဲ့အစည်းမွွက ကိုယ်ပိုင်
ရပ်ွည်ရပါွယ်။ ဆိုလိုွာက အစိုးရပိုင်ေဟုွ်၊ အစိုးရက
ေွည်မပးရုံသာပဖစ်၍ ေီအဖွဲ့အစည်းမွွကို (GSE) Govern-
ment Sponsored Enterprise အစိုးရ “မဆာင်ေ”မပးမသာ
လုပ်ငန်းေေားလို့ မခါ်ပါွယ်။ ေီလုပ်ငန်းမွွထဲေှာ Fannie
Mae ဆိုွာအကကီးဆုံးပါ။ သူက ဥပောမပးခဲ့ွဲ့ ABC ကုေ္ပဏီ
လိုလုပ်ငန်းမွွဆီက မခေးငပီးသား Loan မွွကုိ ွဆင့် ပပန်
ေယ်ငပီး ABC လိုကုေ္မဏီမွွကို မနာက်ထပ်မခေးနိုင်ဖို့ မငွထုွ်
မပးပါွယ်။ ဥပော ABC ကမငွ ၁ေ သန်းထပ်ေွည်နိုင်မွာ့
အိေ် ၅ေ အွွက် မငွထပ်မခေးေယ်။ ကုန်သွားရင် မခေးထားွဲ့
စာခေုပ်မွွကုိ Fannie Mae ကိုမရာင်းငပီး မငွ ၁ေ သန်း ထပ်ရ
မွာ့ မနာက်ထပ်အိေ် ၅ေ အွွက် ထပ်မခေးနိုင်ွာမပါ့။ ABC
လို Mortgage Company မွွက အိေ်ေယ်သူပပည်သူမွွကို
ွိုက်ရိုက်မငွမခေးငပီး (Upfront Service Fee) အိေ်ေယ်ဖိုမ
့ ပး
ရွဲ့ ေန်မဆာင်ခမပါ်ေှာ စားွာမပါ။့ Fannie Mae က ေီ
ကုေ္ပဏီမွွကို မငွထပ်ပဖည့်မပါ့။
 18

ABC Company က ွစ်အိေ်ခေင်းမခေးွယ်၊ Fa-

nnie Mae က အလုံးအရင်းလိုက် ေယ်လိုက်ွာမပါ့။ ငပီးမွာ့
ေှ Fannie Mae က Mortgage Back Securities လိုမ
့ ခါ်ွဲ့
အိေ်မခေးမငွအာေခံွဲ့ Bond ကို Investor လို့မခါ်ွဲ့ မငွရှိ
လိုမ
့ ငွရင်းသူမွွကို Bond မရာင်းငပီး မငွပပန်ရှာပါွယ်။ ေါကို
Secondary Market ေုွိယ (သို)့ မနာက်ွန်းမေးကွက်လို့
မခါ်ပါွယ်။ ေီစနစ်ေှာ အဓိကကေွာက ေီမခေးမငွမွွမနာက်
ေှာ အာေခံွဲ့ “အိေ်”ရှိွယ်ဆိုွာ ပဖစ်ပါွယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံေှာ စစ်ေှုထေ်းမဟာင်းေေားအွွက် VA
Loan၊ ပထေဆုံးအကကိေ် ေယ်သူေေားအွွက် FHA Loan စသ
ပဖင့် မငွမခေးရလွယ်မအာင် စနစ်မွွရှိပါမသးွယ်။ အမသး
စိွဆ
် ိုရင် ရှုပ်မထွးွာမြကာင့် မယဘုယေသမဘာထား ွင်ပပ
ပခင်းပဖစ်ပါွယ်။

Fannie Mae အပပင် Fannie Mac, Ginny Mae,

Ginny Mac ဆိုွဲ့ GSE မွွလည်းရှိပါမသးွယ်။ အမေရိ
ကားေှာ Secondary Market မပါ်လာငပီး Fannie Mae နဲ့
အငပိုင် ပုဂ္ဂလိကဘဏ် Private Banks မွွကလည်း ေီမေး
ကွက်ထဲ ေင်လာပါွယ်။ ABC လို Mortgage ကုေ္မဏီမွွက
ေိေိွိုမ
့ ခေးထားွဲ့ မငွမခေးစာခေုပ်ကို Fannie Mae ကဲ့သို့ GSE
သိုေ
့ ဟုွ် ဘဏ်မွွကိုမရာင်းငပီး မငွပပန်ပဖည့်နိုင်လာပါွယ်။
 19

ကေမနာ် ဗောနိုင်ငံေှာကကီးပပင်းစဉ်က ေဆလမခွ်ပဖစ်

ွာမြကာင့် ဘဏ်စနစ် Banking System ဟာ လုံးေပေက်စီး
ပိွ်ပပစ်ခံခဲ့ရွယ်။ ေါမြကာင့် ထိုစဉ်က ဗောနိုင်ငံေှာ ကားေယ်
ရင် အိေ်ေယ်ရင် မငွအပပည့်မပးေယ်ရမွာ့ လက်ွစ်ဆုပ်စာ
လူွန်းစားဘဲ အိေ်ပိုင်ကားပိုင် ရှိနိုင်ွာမပါ့။ ဘဏ်စနစ်ရှိရင်
အလုပ်ရှိေယ်၊ လစဉ်ေှန်ေှန် အမကကွးမပးနိုင်ရင် Credit Hist-
ory မကာင်းရင် လူငယ်မလးမွွပါ ကားေယ်အိေ်ေယ်နိုင်ွာ
မပါ့။ ေီမွာ့လူအေေားစုရဲ့ လူမနေှုအဆင့်အွန်း ွိုးွက်လာ
ွာမပါ့။ ဆိုရှယ်လစ်စီးပွားမရးစနစ်ဆိုးနဲ့ လွွ်လပ်ွဲ့မေး
ကွက်ွိုရ
့ ဲ့ မေးကွက်စနစ် ကွားပခားွာကို သွိရှိမစခေင်လို့
ပါ။ ခုလဲ အာဏာရှင်စနစ်ဆိုးမြကာင့်၊ အစိုးရက ဘာေဆိုခေုပ်
ကိုင်လိုွာမြကာင့် စီးပွားမရးေမအာင်ပေင်ဘဲ လူမွွဆင်းရဲြက
ရွာပါ။

၂ေေ၁ ခုနှစ်မနာက်ပိုင်း အိေ်ယာမေးကွက် ွဟုန်ထိုး

ွက်ေှု (Housing Boom) ဟာ သေ္မွကလင်ွန်လက်ထက်
အမေရိကန်ေှာကကုံခဲ့ရွဲ့ Boom ပဖစ်ွယ်။ ပဖစ်ရွဲ့အမြကာင်း
အရင်းက ငဂိုဟ်နက္ခွ်မွွ အကုန်လာပူးသလို ပဖစ်ရပ် ၃ ခုက
လာွိုက်ဆိုင်ခဲ့ွယ်။ ၁၉၉ေ ခုနစ
ှ ် အလယ်ပိုင်းမလာက်ေှာ
အင်ွာနက်မပါ်လာငပီး အွွ်ပညာနဲ့ပွ်သက်ွဲ့ Techno-
logy Boom ပဖစ်ွယ်။ ွစ်ခါ ွစ်ကေ္ဘာလုံးေှာ ၂ေေေ ခုနှစ်
ပပည့်ေှာ ကွန်ပပူွာမွွကို စနစ်မဟာင်းနဲ့ မရးထားွာမြကာင့်
ေုက္ခပဖစ်ေယ်ဆိုငပီး Y2K ပပဿနာမပါ်ွယ်။ (ေှွ်ခေက် ကွန်ပပူ
 20

ွာအမဟာင်းမွွကို ပရိုဂရေ်မရးြကစဉ်က ၁၉၉၉ အထိပဲ မရး

ခဲ့ ြကပါွယ်။ ေါမြကာင့် ၂ေေေ ခုနှစ်မရာက်ရင် အားလုံး ေုက္ခ
မရာက်ရမခေရဲ့ဆိုငပီး ပဖစ်ွဲ့ ပပဿနာပါ။)

ေါမြကာင့် ွစ်ကေ္ဘာလုံး အလုအယက် Y2K ပပဿနာ

အွွက် ပပင်ဆင်ြကရွယ်။ Y2K ရဲ့ အန္တရာယ်မြကာင့် အမေ
ရိကန်ဗဟိုဘဏ်က ပိုက်ဆံလုံလုံမလာက်မလာက် ရှိမအာင်
ဘဏ်မွွောှ မငွပဖည့်ထားရွဲ့အွွက် မေးကွက်ထဲေှာ Liqu-
idity လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မငွလည်ပွ်ေှုကအားမကာင်းမနွယ်။ ွခါ
အမေရိကန်ကွန်ဂရက်က အမေးဆက်သွယ်မရး (Telecomm-
unication Sector) ေှာ Deregulation လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ အစိုးရထိန်း
ကွပ်ေှုကိုမလော့ခေွဲ့ ဥပမေအမပပာင်းအလဲလုပ်ွယ်။ အစက
အမေရိကားေှာ အမေးမပပာွယ်လီဖုန်းမခါ်ဆိုေှုကို AT&T၊
Sprint နဲ့ MCI ကပဲလက်ေါးကကီး အုပ်စီးလုပ်ထားရာက ကုေ္မဏီ
အသစ်မွွကို ယှဉ်ငပိုင်ခွင့်မပးွာမြကာင့် Telecommuni-
cation မေးကွက် ွစ်ဟုန်ထိုးွက်ေှု Telecommunication
Boom ပဖစ်ွယ်။

ေီအရင်က အင်ွာနက်က မရပန်းစားငပီး အင်ွာနက်

ကုေ္ပဏီမွွမခွ်စား၊ ေါမြကာင့် စမွာ့ရှယ်ယာမွွ မေး
မကာင်းငပီး အမေရိကန်က စမွာ့မေးကွက်မွွဟာ ွအား
အရှိန်ရလာွာမြကာင့် စမွာ့နဲ့လူအေေား ခေေ်းသာကကွယ်ေလာ
ြကွယ်။ ွကေ္ဘာလုံးက မငွရှိသူမွွဟာ အမေရိကန်စမွာ့
မွွမြကာင့် မငွရေင်လာြကွယ်။
 21

အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ Financial and Capital Mark-

et လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မငွမရးမြကးမရးနဲ့ အရင်းရှင်မေးကွက်ေှာ ထိပ်ဆုံး
ကမပပးမနွာမြကာင့် စမွာ့ွစ်ခုထဲ ေဟုွ်ပါ။ Option
Market Derivatives, Hedging, Arbitrage, Specula-
tion ဆိုွဲ့ အင်ွေန်ရှုပ်မထွးမပေဲ့ အင်ေွန်စိွ်ေင်စားစရာ
မကာင်းွဲ့ စီးပွားမရးလက်နက်မွွ ရှိပါမသးွယ်။ Stocks &
Bonds ပဲေဟုွ်ပါ၊ ေါမြကာင့် Clinton Boom ေှာ လူေေားစွာ
ခေေ်းသာခဲ့ ြကွယ်။ အမေရိကန်အစိုးရလည်း အမကကွးမွွ
မကေငပီး မငွပိုမငွလေံ ရှိခဲ့ပါွယ်။

၂ေေေ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းမလာက်ေှာ မပါက်ကွဲကေဆင်းေှု

Bust ပဖစ်မွာ့ အမေရိကန် အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့ဦးမသောင် ဆရာ့
ဆရာကကီးမွွပဖစ်ွဲ့ မေါလ်စထရိက ရင်းနှီးပေုပ်နံေ
ှ ှုဘဏ်မွွ၊
မငွရှင်မွွက စမွာ့ကိုမရာင်းယုံေက Short လုပ်ွွ်ွာ
မြကာင့် စမွာ့မွွအကေေှာ ထပ်ပေွ်လိုက်ြကပါွယ်။ ေါ
မြကာင့် Economic Downturn စီးပွားမရးကေရင် Ordinary
Investor လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ ရိုးရိုးလူငေိုက်သားမွွသာ ခွက်ခွက်လန်
ရှုံးြကွာပါ။

ေီမငွပုံမပါ် ထိုင်မနွဲ့သူမွွက စမွာ့မွွအကေေှာ

လိုက်ြကည့်မွာ့ အိေ်မေးကွက်ကိုမွွ့ ငပီး ေီေှာမငွပုံမအာြက
ပပန်မရာ။ အိေ်မေးကွက်ွက်မွာ့ လူမွွကလည်း မလာဘ
ထွက်လာငပီး ေုွိယအိေ်ကို ရင်းနှီးေှုအွွက် ေယ်ငပီးငှားစား၊
ရင်းနှီးပေုပ်နံှေှုကလပ် Investment Club မွွဖွဲ့ ငပီး အိေ်မွွ
 22

ေယ်၊ ပပန်မရာင်းနဲ့ အပေွ်ရှာြကမွာ့ ေယ်အားက ွအား

မကာင်းလာငပီး အိေ်မွွမေးွက်နဲ့ အိေ်ငခံမပေမေးကွက် ွစ်
ဟုန်ထိုးွက်ွာ ပဖစ်ပပန်မရာ။

မွာေီးမလာင်ရင် မွာမြကာင်လက်ခမောင်းခွ် ဆို

သလို ေီလို Boom ပဖစ်ွိုင်း ေသောွဲ့ အရင်းရှင်မွာမြကာင်
မွွ ေင်လာွွ်ပါွယ်။ သာေန်အခေိန်ေှာ အိေ်ေယ်ရင် မငွ
မခေးသူရှိရေယ်၊ ေယ်ွဲ့သူရှိရေယ်။ ေယ်သူကအလုပ်ရှိငပီး ေှန်
ေှန်အမကကွးပပန်ဆပ်ွဲ့ Credit History မကာင်းသူပဖစ်ရေယ်။
မခေးမငွ ၁ေ ရာခိုင်နုန်း Down Payment မငွမခေရေယ်မပါ့။ မငွ
မခေးွဲ့မေးနှုန်းေှာလဲ ၁၅ နှစ်ပပန်ဆပ်ေလား၊ အနှစ် ၂ေ ဆပ်
ေလား၊ Fixed Rate လို့မခါ်ွဲ့ မေးကွက်ကသွ်ေှွ်ထားွဲ့
နှုန်းအွိုင်းွွက်ငပီး ွစ်လဘယ်မလာက်ကေေယ်၊ အနှစ် ၂ေ
(သို)့ ၁၅ နှစ်ပပန်ဆပ်မပါ့။ မေးကွက်ေှာ Fixed Rate အပပင်
ARM (Adjustable Rate Mortgage) လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ လွယ်လွယ်
မပပာရရင် နှုန်းမပပာင်းွဲ့စနစ်ဆိုွာ ရှိပါမသးွယ်။

ေါကိုအခွင့်မကာင်းယူငပီး လူလည်ကကီးသားသေီးွခေ ို့က

ေေားေေားေယ်နိုင်မအာင် Down Payment လည်းမပးစရာေလို၊
မရှ့ပိုင်းေှာလဲ ကိုယ်ွွ်နိုင်သမလာက် ွနိုင်ပဲမပးနိုင်ွယ်
ဆိုငပီး ေယ်ေဲ့သူမွွေေားမအာင် ေယ်သူမွွကိုလှည့်ဖေားငပီးမခေး
ွာမြကာင့် Credit History ေမကာင်းွဲ့ အဆင့်ေေှီသူမွွကို
ပါ ဦးွည်ငပီးမခေးဖို့ စီစဉ်လာြကပါွယ်။ ေါကို အာဏာပိုင်မွွ
က ဟန့်ွားရေှာ ေဟန့်ွားခဲ့ ြကဖူး။
 23

ေီလူလည်မွွကွခါ ေီမခေးထားွဲ့ မခေးမငွမွွကို စု

မပါင်းငပီး Secondary Market ေှာရှိွဲ့ဘဏ်မွွကိုပပန်မရာင်း
ငပီး၊ ဘဏ်မွွကွခါ ွကေ္ဘာလုံးေှာရှိွဲ့ အရင်းရှင်မွွကို
Mortgage Back Security အမနနဲ့ ပပန်မရာင်းမပါ့။ ေယ်ွဲ့သူ
မွွက အိေ်အာေခံရှိွယ်ဆိုမွာ့ ေယ်ရဲြကွာမပါ့။ ေီလိုနဲ့
လွန်ခဲ့ွဲ့ ၆ နှစ်မလာက်က အိေ်ယာမေးကွက် ွစ်ဟုန်ထိုးွက်
ွာကမန ပွသူမွွပွြကွာမပါ့။

Boom ငပီးရင် Bust လာပပန်ငပီမဟ့။

Boom ငပီးရင် Bust လာေယ်ဆိုွာသိလေက်နဲ့ လူဆိုွာ

မလာဘမြကာင့် အရှိန်ေသွ်နိုင်ြကပါ။ လွန်ခဲ့ွဲ့ွစ်နှစ်မကော်
မကော်မလာက်ေှာ Housing Bust ပဖစ်မွာ့ ေုန်းဆို အိေ်မေး
မွွအွက်ရပ်သွားမွာ့ လူမွွလဲမြကာက်ငပီး မရာင်းြက
မွာ့ွာမပါ့။ ရင်းနှီးပေှုပ်နံှေှုအမနနဲ့ ေုွိယ၊ ွွိယ အိေ်ေယ်
ထားသူမွွက ပေန်ပေန်မရာင်း Investment အသင်းမွွက
လည်းပပန်မရာင်းဆိုမွာ့ ေယ်အားထက်မရာင်းအားပိုလာမွာ့
အိေ်မေးမွွွန့်ရာက ထိုးကေမွာ့ွာမပါ့။

အိေ်မေးမွွလဲ အွက်ရပ်သွားမရာ ခုနကလူလည်

နည်းနဲ့ မခေးထားွဲ့မခေးမငွ Loan မွွပပဿနာမပါ်ွာကို
ေရှင်းနိုင်ြကမွာ့ဘူး။ ေယ်ကွည်းက ေိေိရဲ့မငွွစ်ပပားေှ မရှ့
ေှာေမပးခဲ့ရမွာ့ အထူးသပဖင့် Subprime လူမွွက မခေးမငွ
ပပန်ဆပ်ဖို့ ေွွ်နိုင်မွာ့ အိေ်မပါ်ကဆင်းသွားငပီး ဘဏ်မွွ
 24

လက်ထဲေှာ အိေ်အလွွ်မွွမသာင်ွင်ငပီး လစဉ်ေင်မငွေရ

မွာ့ဘဲ အရှုံးမပါ်မွာ့ွာမပါ့။ ေါမြကာင့် ရင်းနှီပေုပ်နံှေှု In-
vestment Bank ကကီးမွွ ဘီလေံနဲ့ခေီငပီးရှုံးမွာ့ ွပခားဘဏ်
မွွလဲမြကာက်ငပီး မငွမခေးွာကို ကေပ်ပစ်ြကမွာ့ အမေရိ
ကားေှာ Credit Crunch လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မငွမခေးရခက်ွဲ့ ပပဿနာ
မပါ်လာွယ်။ မငွမခေးရခက်ရင် လုပ်ငန်းမွွနည်းသွားငပီး
Economic Slow Down လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ စီးပွားမရး မနှးမကွးေှုပဖစ်
ွယ်။ ကေ္ဘာ့ဘဏ်မွွနဲ့ ွစ်ကေ္ဘာလုံးရှိွဲ့ မငွွွ်နိုင်သူမွွ
လည်း အထိနာြကွာပဲ။ အမေရိကန်ေှာ လူ ၃ သန်းမလာက်
အိေ်မွွကို စွန့်သွားရွယ်လို့ ခန့်ေှန်းြကွယ်။

အမေရိကန်ဘဏ်မွွသာေက ဥမရာပဘဏ်မွွပါ ထိ
ွာမြကာင့် အမေရိကန်မေါ်လာအွွက် ွာေန်ရှိွဲ့ အမေရိ
ကန်ဗဟိုဘဏ်သာေက ယူရိုကိုွာေန်ယူရွဲ့ ECB (Europe
Central Bank) ကပါ liquidity လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ လည်ပွ်ေှုအား
မကာင်းမအာင် ပဖည့်ဆည်းမပးခဲ့ရွယ်။ အမေရိကန်ဗဟို
ဘဏ်က အစိုးရိေ်ပိုငပီး အမရးမပါ်မငွမခေးနှုန်း ဘဏ်ဘဏ်ခေင်း
မခေနှုန်းကို ဇန္နေါရီလေှာ 0.75 basic point ခေမပးခဲ့ွယ်။

အမေရိကန်အစိုးရနဲ့ ကွန်ဂရက်ကလည်း လူွစ်ဦးကို

မေါ်လာ ၈ေေ၊ ွစ်ေိသားစုကို မေါ်လာ ၁၆ေေ နှုန်းနဲ့ အခွန်ပပန်
အေ်းမငွ Tax Relocate အပဖစ်ပပန်အေ်းဖို့ ကကိုးစားမနြက
ွယ်။ ေီလိုနဲ့ မငွရှိလာရင် လူမွွမငွသုံး၊ လုပ်ငန်းမွွမကာင်း၊
လုပ်ငန်းမွွွိုးခေဲ့ေှ့ Economic Growth ပဖစ်ငပီး Another
 25

Boom ပဖစ်၊ မနာက် Bust ပဖစ်နဲ့ သံသရာလည်မနွာက အမေ

ရိကန်ရဲ့ အရင်းရှင်စီးပွားမရးစနစ်ပါပဲ။

Bust ေငပီးမသးဘူး၊ အမေရိကန်ခေစ်ွီး မွွပဖစ်ွဲ့

Hedge Funds မွွက မရနံမွွကို လိုက်ေယ်မနြကပပန်ငပီ။ ေီ
လုပ်ငန်းက မေါ်လာေီလေံဘီလေံရှိေှပဖစ်ွာမြကာင့် လူွိုင်းေေင်
နိုင်ပါ။ သိုမ
့ သာ် ကေ္ဘာေှာမရနံမေးွက်ရင် လူွိုင်းထိခိုက်ငပီး
နအဖ အွွက်အကကိုက်မပါ့။ မလာင်စာမေးမကာင်းမလ နအဖ
ေင်မငွမကာင်းမလမပါ့။

အမေရိကန်စီးပွားမရးစနစ် မရွိေ်နစ်ရပခင်း

ကေမနာ် အမေရိကန်ဆပ်ပရိုင်းေုက္ခ အပိုင်း(၁) ကို မရးခဲ့

စဉ်က အမေရိကန်စီးပွားမရးစနစ် မခါင်ကငပိုလိေ့်ေယ်လို့ ေမေော်
လင့်ခဲ့ေိဘူး။ လူအေေားမွွးြကွဲ့အွိုင်း စီးပွားမရးေုက္ခ Eco-
nomic Crisis ွစ်ခုလိုပ
့ ဲထင်ခဲ့ေိွယ်။ အခုေှ အရူးေီးေိုင်း
သလို အမေရိကန်စီးပွားမရးစနစ် မခါင်ကေိုးငပိုကိန်း မရာက်မန
ေှန်း ကေ္ဘာကကီးနဲ့အွူ အမေရိကန်အစိုးရ အပါအေင် သိြက
မွာ့ွယ်။

ငပီးခဲ့ွဲ့ စက်ွင်ဘာလ အကုန်မလာက်ေှာ အမေရိကန်

စီးပွားမရးအွွက် ွာေန်ရှိွဲ့ အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ် Federal
Reserve ေှဥက္ကဋ္ဌ ေစ္စွာဘာနေ်ကီ Mr. Benanke နဲ့ အမေရိ
ကန်အစိုးရ ဘဏ္ဍာမရးေန်ကကီး ေစ္စွာမပါလ်စင် Mr. Paulsen
 26

ွိုန
့ စ
ှ ်မယာက် ဘဏ်နဲ့စီးပွားမရး ေဏ္ဍိုင်ွစ်ခုခေင်းကို မရွ းကယ်
ရုံနဲ့ ေလုံမလာက်မွာ့ဘူး၊ အမပခအမနဆိုးမနငပီ၊ Compre-
hensive Plan လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ ပပဿနာရဲ့ကဏ္ဍွစ်ခုလုံးကို ကိုင်
ွွယ်မပဖရှင်းေှဆိုငပီး အမေရိကန်ကွန်ဂရက်ကို ွင်ပပခွင့်
မွာင်းလာပါွယ်။

ေီပပဿနာကို ရင်ဆိုင်မပဖရှင်းဖို့ အမေရိကန်မေါ်လာ

ဘီလီယံ ၇ေေ (သန်းမပါင်း ၇ သိန်း) ကုန်ကေစရာရှိွာမြကာင့်
အမေရိကန် ကွန်ဂရက်အေွ်မွွကို သုံးစွဲခွင့်ဥပမေပပုမပးဖို့
မွာင်းဆိုလာပါွယ်။ စက်ွင်ဘာလ ၂၉ ရက်မန့က ေဲခွဲရာ
ေှာ အမေရိကန် မအာက်လေွ်မွာ်ေှာ ကန့်ကွက်ေဲ ၂၂၈ ေဲ၊
မထာက်ခံေဲ ၂ေ၅ ေဲနဲ့ ရှုံးနိေ့်သွားပါွယ်။

လက်ရှိပပဿနာဟာ အင်ေွန်ေှ ရှုပ်မထွးွာမြကာင့်

သာေန်လေ်းမပါ်က အမေရိကန်လည်း နားေလည်နိုင်ြကပါဘူး။
ေါမြကာင့် Wall Street မေါလ်စထရိက မငွရှင်သူမဋ္ဌးမွွကို
ဘာမြကာင့် ပပည်သူပိုင်ွဲ့ အစိုးရဘဏ္ဍာမငွနဲ့ ကူညီရေှာလဲ
ဆိုငပီး စိွ်ွိုလေက်ရှိြကပါွယ်။ ပပည်သူမွွရဲ့ကိုယ်စားလှယ်
လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မအာက်လေွ်မွာ် အေွ်မွွဟာ အမေရိကန် ဖွဲ့
စည်းအုပ်ခေုပ်ပုံ ဥပမေအရ ပပည်သူနဲ့ ေကင်းမေးသွားမအာင် ၂
နှစ်ွစ်ကကိေ် ပပည်သူ့မရှ့ေှာ ပပန်လည်အမရွ းခံြကရပါွယ်။

ပဖစ်ခေင်မွာ့ နိုေင်ဘာလ ၄ ရက်ေှာ မရွ းမကာက်ပွဲရှိပါ

ွယ်။ မေါလ်စထရိက မငွရှင်မြကးရှင်မွွကို ကူရမကာင်းလား
 27

လို့ အေေက်ထွက်မနွဲ့ ပပည်သူမွွက ေဏ်ခွ်ေှာမြကာက်လို့

ွစ်မြကာင်း၊ မေးကွက်စီးပွားမရးေှာ အစိုးရက ေင်ေစွက်ရဘူး
ဆိုွဲ့ ွစ်ယူသန်ရှိြကွဲ့ လက်ောွစ်ဖက်စွန်းမရာက် မအာက်
လေွ်မွာ် အေွ်မွွမြကာင့်ွစ်မြကာင်း လက်ရှိဥပမေအဆို
ပပုခေက်ဟာ ရှုံးနိေ့်ခဲ့ရပါွယ်။

လက်ငင်းအကေ ိုးဆက်က အမေရိက Dow Jones စမွာ့

မေးကွက်ဟာ ၇၇၇ ပွိုင့်ထိုးကေဆုံးရှုံးခဲ့ပါွယ်။ ၉/၁၁ ပဖစ်ငပီး
မနာက် စက်ွင်ဘာလ ၁၇ ရက် ၂ေေ၁ ခုနှစ်ေှာ ွစ်မန့ွာ
ကေရှုံးပခင်း ၇၂၁.၆၅ ပွိုင့်ထက်ပိုပါွယ်။ ဆိုလိုွာက အရင်း
ရှင် (သို)့ မငွမြကးပေှုပ်နံသ
ှ ူမွွက အမေရိကန်ကုေ္ပဏီမွွနဲ့
အမေရိကန်မေးကွက်ကို အယုံအြကည်ေရှိဘူး၊ ေမသခော ေမရ
ရာွဲ့ စီးပွားမရးအမပခအမနမြကာင့် သူွိုပ
့ ိုင်ဆိုင်ွဲ့ စမွာ့
မွွကို ထုွ်မရာင်းေှုမြကာင့် စမွာ့မေးမွွ ကေရွာပါ။
ေီစမွာ့မေးမွွကေဆုံးေှုဟာ လက်ရှိ Credit Crunch ပပဿ
နာကို ပိုေိုဆိုးေါးမစပါွယ်။ ဘဲဥအစရှာေရသလို ပပဿနာမွွ
က ရွ ာလည်မနပါွယ်။

လက်ရှိအမေရိကန်ရဲ့ စီးပွားမရးပပဿနာဟာ မလာ

မလာဆယ်အမပခအမနေှာ မေါလ်စထရိလိုမ
့ ခါ်ွဲ့ အမေရိကန်
ရဲ့စီးပွားမရးေှာ ထိပ်ဆုံးကမနရာယူထားွဲ့ အမေရိကန်ဗရာေင်
(Brahmin) မွွလိုွ
့ င်စားရေဲ့ ထိပ်ဆုံးကမငွရှင်မြကးရှင်မွွ
ကိုပဲ ဆိုးဆိုးေါးေါး ထိခိုက်လေက်ရှိမနပါွယ်။ ေီပပဿနာကို
ေကိုင်ွွယ်နိုင်ရင် Main Street လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ လေ်းမပါ်ကလူမွွ
 28

ကိုပါ ေြကာခင် ထိခိုက်လာနိုင်ွဲ့အပပင် အမေရိကန်စီးပွားမရး

ွစ်ခုလုံးပါ ချွွ်ငခုံကေသွားနိုင်ွယ်။

လက်ရှိပပဿနာဟာ ၁၉၃ေ ခုနှစ်ေေားေှာပဖစ်ခဲ့ွဲ့ The

Great Depression လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ အဆိုးဆုံး စီးပွားမရးကပ်ကကီး
အငပီး အဆိုးရွ ားဆုံး စီးပွားမရးေုက္ခလို့ ဆိုနိုင်ပါွယ်။ အမေရိ
ကန်အစိုးရက ေီပပဿနာကို ေကိုင်ွွယ်နိုင်ရင် ေြကာခင် ွစ်
ကေ္ဘာလုံးပပန့်နံှ့ ငပီး ကေ္ဘာ့စီးပွားမရးကပ် ဆိုက်မရာက်နိုင်ွဲ့
အွွက် အန္တရာယ်ဟာ ကကီးေားလှပါွယ်။

ေီမလာက် ကကီးေားွဲ့ ပပဿနာကို လက်မွွ့ ရင်ဆိုင်မန

ရွဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံေှာမွာင် အေေားစု လက်ရှိလုပ်ကိုင် စား
မသာက်မနြကွဲ့ သာေန်လေ်းမပါ်က လူမွွကိုယ်၌က ပပဿ
နာရဲ့အရင်းအပေစ်နဲ့ ရှုပ်မထွးဆက်စပ်မနြကပုံကို ကေကေနန
ေသိွာမြကာင့် ဘယ်မလာက် အန္တရာယ်ကကီးေားွယ် ဆိုွာ
ကို ေသိရှာြကမသးပါဘူး။ ပပဿနာကလည်း အဆင့်ဆင့်ရှုပ်
မထွး လည်ပွ်မနြကွာမြကာင့် စီးပွားမရးကို စိွ်ေင်စားသူ
လိုက်စားသူေဟုွ်ရင် အမသးစိွ် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိရန်
ေလွယ်ကူလှပါ။ သုံးစွဲွဲ့ အသုံးအနှုံးေေားေှာလည်း ြကားမနကေ
အသုံးအနှုံးေေား ေဟုွ်ပါ။

ေါမပေဲ့ ပပဿနာကိုေသိလို့ ေရမွာ့ပါ။ အမသအခော

မလ့လာရင်လည်း အလွန်စိွ်ေင်စားစရာ မကာင်းပါွယ်။ ေီ
ပပဿနာအားလုံးဟာ မေါ်လာပပဿနာ၊ မရနံပပဿနာ၊ ဆန်
 29

ပပဿနာ အားလုံးနဲ့ဆက်စပ် ငငိွွယ်နိုင်ပါွယ်။ ေါမြကာင့်

ဓာွ်ဆီမေးမွွွက်၊ ကားမွွရှိငပီး ကားမွွရပ်ထားရွဲ့
အမပခအမနနဲ့ ကကုံြကရွယ်။ ဆန်မေးွက်မွာ့ လူမွွ
ထေင်းေေမွာ့ဘူးမပါ။့ ေါ့အပပင် မနာင်ွမခွ် ပေန်ောပပည်
ကကီးကို ထူမထာင်ရေယ့် ပေန်ောလူငယ်မလးမွွကို သွိပပုမစ
ခေင်ွာက နိုင်ငံွစ်နိုင်ငံေှာ စီးပွားမရးမခါင်းမထာင်ေှ ွိုင်း
ပပည်မရာ၊ ပပည်သူပါ ခေေ်းသာလာြကေှာပါ။ ေါမြကာင့် စီးပွား
မရးဟာ အမရးပါလှပါွယ်။ နိုင်ငံမရးဆိုွာဟာလည်း စီးပွား
မရးနဲ့ေကင်းနိုင်ပါ။

ေါမြကာင့် လက်ရှပိ ပဿနာနဲ့ အကေ ိုးဆက်မွွကို ွင်ပပ

ပါရမစ။ လက်ရှိပပဿနာက Credit Crunch လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။
လွယ်လွယ်မပပာရရင် ပပည်သူမွွ၊ ကုေ္ပဏီမွွ မန့စဉ်လည်ပွ်
ဖို၊့ မငွမခေးဖို့ အခက်အခဲရှိွာပါ။ ဘဏ်မွွ၊ မငွရှင်မြကးရှင်
မွွ ပပဿနာမပါ်လာမွာ့ မငွရှိသူမွွက မြကာက်လန့် ငပီး
မငွေမခေးမွာ့ဘူး၊ မငွလည်ပွ်ေှု မလော့သွားမွာ့ မငွေလည်
မွာ့ဘူးမပါ့။

အရင်းရှင်စနစ် လွွ်လပ်ွဲ့မေးကွက် Free Market

ဆိုွာက မခေးမငွ Credit နဲ့ မငွလည်ပွ်ေှု Liquidity အမပါ်
ေူွည်မနွာမြကာင့် မငွေလည်ပွ်နိုင်ရင်၊ မငွမခေးေရရင်
စီးပွားမရး ယန္တရားကကီးွစ်ခုလုံး ေရပ်သွားမွာင် ွုံ့မနှးကုန်
ွာမပါ့။ မော်မွာ်ကားဆီေလိုက်ရင် ွွန့်ဆုွ်ွွန့်ဆုွ်နဲ့
မရေ့မနသလို၊ နွားလှည်းကကီး နွံနစ်မနသလိုပဲမပါ့၊ Credit
 30

Crunch ရဲ့ွရားခံအရင်းက အိေ်ယာမပေမေးကွက်။ အိေ်မေး

မွွ ေွရားွက်ငပီး မပါက်ကွဲပပုွ်ကေွာမြကာင့်ပါ။ ေီ
မပါက်ကွဲေှုဟာ ဆပ်ပရိုင်း Subprime မေးကွက်ကစခဲ့ွာပါ။

ဆပ်ပရိုင်းအပိုင်း(၁) ေှာ Boom & Bust, Housing

Bubble, Subprime ဆိုွာကို ရှင်းပပခဲ့ ငပီးပါငပီ။ Bust ပဖစ်
ွိုင်းေှာ လူမွွကမြကာက်လန့် ငပီး မငွမခေးွာလက်ွွန့်သွား
ငပီး မငွေမခေးြကမွာ့ဘူး။ အထူးသပဖင့် ဘဏ်မွွက ရဲရဲ
ေမခေးြကမွာ့ဘူး။ ေါကို Credit Crunch လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။
ကုေ္မဏီကကီးသည်ပဖစ်မစ၊ ငယ်သည်ပဖစ်မစ ေိေိလုပ်ငန်း လည်
ပွ်ေှုအွွက် မငွလိုရင်ဘဏ်မွွဆီ မပပးမခေးြကပါွယ်။
Credit Crunch ပဖစ်ခဲ့ရင် ဘဏ်မွွက မငွလွယ်လွယ်ေမခေး
ြကမွာ့ လုပ်ငန်းမွွ မနှးမကွးကုန်ွာမပါ့။

မငွေလည်မွာ့ လုပ်ငန်းမွွမနှး၊ ေီမွာ့ အပိုလူမွွ

မလော့၊ အပိုပစ္စည်းမွွ ေေယ်နိုင်ြကမွာ့၊ အားလုံးမရာင်းအား
ကေနဲ့ စီးပွားမရးမနှးမကွးေှု ဆိုွာပဖစ်ပါမရာ။ ေီေှွဆင့် ၃ လ
ပွ်ဆက်ွိုက် ွစ်ပပည်လုံးထုွ်ကုန် အနှုွ်လက္ခဏာပပခဲ့ရင်
စီးပွားမရးကေဆင်းေှုလို့ သွ်ေှွ်ြကပါွယ်။ ဆိုလိုွာက ၆
လွိွိ ွစ်ပပည်လုံးထုွ်ကုန် ဆက်ွိုက်ကေဆင်းခဲ့ရင် စီးပွား
မရးကေဆုံးေှု Recession ပဖစ်ငပီမပါ့။ ေါထက်ဆိုးခဲ့ရင် စီးပွား
မရးကပ် Depression ဆိုက်ငပီလို့ သွ်ေှွ်ရပါေယ်။
 31

အခုလက်ရှိအမပခအမနေှာ အမေရိကန်စီးပွားမရးအမပခ
အမနဟာ Recession မရာက်လုမရာက်ခင် ရှိပါွယ်။ လက်ရှိ
ပပဿနာကို ေမပဖရှင်းနိုင်ရင် Recession ကမန Depression
အထိ ဆုွ်ယုွ်သွားနိုင်ပါွယ်။ အမေရိကန်ကွစ်ဆင့် ွစ်
ကေ္ဘာလုံးပပန့်နံှ့ ငပီး စီးပွားမရးကပ်ပဖစ်နိုင်စရာ အန္တရာယ်ရှိပါ
ွယ်။

ေီွခါကေေှ ဘာမြကာင့် ေီမလာက်အထိ ေုက္ခမွွ့ရွာလဲ?

ေီမေးခွန်းကိုေမပဖခင် အမေရိကန် အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့

အမဆာက်အဦ ွည်မဆာက်ေှုကို နားလည်ရပါေယ်။ အမေရိ
ကန် အရင်းရှင်စနစ်ေှာ မယဘုယေအားပဖင့် အရင်းရှိွဲ့ ဘဏ်
မွွဟာ ဟိန္ဒူဘာသာက ဗရာေင် (Brahmin) မွွလိုပါပဲ။ ေီ
ဗရာေင်ဆိုွဲ့စကားလုံးဟာ ဘယ်အထိ အဓိပ္ပာယ်သက်မရာက်
ွယ်ဆိုွာကို ကေမနာ်ရဲ့ လက်မွွ့ ကကုံမွွ့ေှုမွွနဲ့ ယှဉ်ငပီး
ွင်ပပပါရမစ။

ဟိန္ဒူဘာသာေှာ ဇာွ်အဆင့် ၅ ေေ ိုးရှိွယ်။ အပေင့်ဆုံး

ဇာွ်က ဗရာေင်ပဖစ်ပါွယ်။ ဗရာေင်မွွဟာ ဇာွ်သိပ်ပေင့်
ွဲ့အွွက် ွပခားသူွဦးက သူွိုစ
့ ားွဲ့ပန်းကန်ကို ထိေိရင်
မွာင် ထေင်းဆက်ေစားမွာ့ဘူးလို့ ဆိုနိုင်ပါွယ်။

ကေမနာ့်ဖခင် ဦးမကော်ငငိေ်းဟာ ထိုစဉ်က Asian Socia-

list အာရှဆိုရှယ်လစ်အဖွဲ့အစည်းကို ကူညီွည်မထာင်ခဲ့ပါ
ွယ်။ ဆူကာနိုွို့ အင်ေိုနီးရှားေှာ ေွ်ခေ်မွွကိုပုန်ကန်စဉ်က
 32

လက်နက်ကိုင် ကူညီခဲ့ရုံေေေက သခင်သာခင်ကိုပါလေွ်ငပီး ကူ

ညီခဲ့ပါွယ်။ နီမပါေှာဘုရင်စံနစ်ကို ပုန်ကန်ြကမွာ့လည်း
လက်နက်မွွ အကူအညီမပးခဲ့ပါွယ်။ ပေန်ောပပည်အစိုးရ
အမနနဲ့ ကူညီခဲ့ွာပါ။

ေါမြကာင့် အိေ်မစာင့်အစိုးရမခွ် နီမပါေှာ အာရှဆိုရှယ်

လစ် အစည်းအမေးလုပ်မွာ့ အပပန်ေှာဘုရားဖူးဖို့ ကေမနာ်ွို့
ကမလးမွွကိုပါ မခါ်သွားခဲ့ပါွယ်။ ဘုရားပွင့်ရာ လုေ္ဗဏီ
ဥယောဉ်ဟာ နီမပါနိုင်ငံထဲေှာရှိပါွယ်။ ေန်ကကီးခေုပ်ရဲ့ဧည့်သည်
အမနနဲ့ လုေ္ပဏီဥယောဉ်ရှိရာ ပပည်နယ်အုပ်ခေုပ်မရးေှူး Gover-
nor က မန့လည်စာဧည့်ခံပါွယ်။ ကေမနာ်က ကမလးပီပီ ဘာ
ေသိညာေသိ၊ အုပ်ခေုပ်မရးေှူးရဲ့ ထေင်းပန်းကန်ကို ထိေိရာ
ထေင်းေစားမွာ့ပါ။ အုပ်ခေုပ်မရးေှူးက ကေမနာ့်ရဲ့အမဖကို
မွာင်းပန်လိုက်ွာ။ ဗရာေင်ရဲ့ပန်းကန်ကို နိုင်ငံပခားဧည့်
သည်မွာင် ေထိရပါ။

ွခါ ဗုေ္ဓဂါရာကိုအသွား ဟိန္ဒူဘုရားမကောင်း ွစ်ခုကို

ေင်ြကည့် ြကပါွယ်။ ေီဘုရားမကောင်းအွွင်းေှာ အေိုင်းပုံ
သဏ္ဍာန် မရခေ ိုးရာမနရာကိုလည်း ွည်မဆာက်ထားပါွယ်။
မရခေ ိုးဖိုအ
့ မဆာက်အဦေှာ ဇာွ်အလိုက် အဆင့်ဆင့် ွည်
မဆာက်ထားပါွယ်။ အပေင့်ဆုံးအဆင့်က ဗရာေင်ေေား ခေ ိုးငပီး
မရကို မရမပောင်းကွဆင့် မရခံငပီးမနာက် ဇာွ်နိေ့်မွွက ခေ ိုး
ရပါွယ်။ ေီလိုအဆင့်ဆင့်မရခံငပီး စီးဆင်းမစရာ မအာက်ဆုံး
အဆင့် Untouchable အဆင့်ကိုမရာက်ွဲ့အခါ မရဟာညစ်
 33

ပွ်ွဲ့ ဆပ်ပပာမရပဖစ်မနပါငပီ။ မအာက်ဆုံးအဆင့်ေှ လူမွွ

ဟာ ဗရာေင်မွွ ဘယ်လိုစံစားမနွယ်ဆိုွာ ေပေင်ရ(ွက်
ခွင့်ေရှိ)၊ ဆပ်ပပာမရမွွကိုပဲ မကေမကေနပ်နပ် ခေ ိုးသုံးမနွာကို
ပေင်ရွဲ့ ပေင်ကွင်းကို ေီကမန့အထိ ေမေ့နိုင်ပါ။

မအာက်ဆုံးအဆင့်ကမနြကည့်ရင် ဗရာေင်မွွဟာ ွိေ်

ညွန့်ခူးစားမနွဲ့ နွ်ဘုံနွ်နန်းကသူမွွနဲ့ ွူပါွယ်။ မေး
လွန်းွဲ့အပေင့်ဘုံေှ ဇာွ်ပေင့်မွွပဖစ်ွယ်။ အမေရိကန်အရင်း
ရှင်စနစ်ွွင် ဇာွ်လိုလူွန်းစား အွိအကေ ေခွဲထားမပေယ့်
မငွမြကးပိုင်ဆိုင်ေှု ပောဏမပါ်ေူွည်ငပီး အဆင့်အွန်းကွဲ
ွယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါွယ်။ မအာက်ဆုံးအဆင့် လခစား (သို)့ မန့
စားလုပ်သားမွွဟာ မန့ွဓူေအလုပ်ေင်၊ အလုပ်ထွက် လခ
(သို)့ မန့စားရြကွယ်။ အပေင့်ဆုံးအဆင့် လူခေေ်းသာဗရာေင်
မွွက မငွပုံမပါ်ထိုင်ငပီး မငွရှာြကွာကို ေပေင်ရေသိနိုင်ပါ။
ေါမြကာင့် Main Street ကလူမွွက Wall Street ကလူမွွ
ကို မငးမေော်ြကည့် ြကရွယ်။ ခွဲပခားေှု (ဇာွ်)ဆိုွာ ဘယ်
စံနစ်ေှာေဆို မကာင်ကေ ိုးေမပးပါဖူး။

အရင်းရှင်စနစ်ေှာ အမရးပါွဲ့ လုပ်မဆာင်ခေက် (သို)့ ခံ

ယူခေက် ွစ်ခုရှိပါမသးွယ်။ ကေမနာ် အင်းစိန်ေှာမနခဲ့စဉ်
အမွွ့အကကုံမလးနဲ့ယှဉ်ငပီး ွင်ပပပါရမစ။ အင်းစိန်မထာင်ေှာ
ကေင့်သုံးွဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် (သို)့ စံနစ်ွစ်ခုရှိပါွယ်။ လူသွ်ေှု၊
ဓားပပေှုစွာမွွနဲ့ မထာင်ကေလာသူမွွကို (နှစ်ကကီးသေား)
မွွလို့ မခါ်ွယ်။ ရာဇေွ်ေှုနဲ့ မထာင်ကေလာသူမွွဟာ
 34

မထာင်ွွင်းစားသုံးဖိုအ
့ ွွက် မပေယာစိုက်ွဲ့ အလုပ်မွွကို
မစခိုင်းခံရွယ်။ နှစ်ကကီးသေားမွွကို လုံခေည်အပပာထုွ်မပး
ကာ ခွဲပခားထားွာမြကာင့် (လုံခေည်ပပာ)လို့ မခါ်ဆိုညွှန်းမလ့
ရှိပါွယ်။

ရာဇေွ်အကေဉ်းသားွိုင်း မထာင်စည်းကေ်းအရ ၂
ပွ်ွစ်ခါ ေိသားစုနဲ့ မွွ့ခွင့်ရြကပါွယ်။ ေါကို မထာင်ေင်
စာမွွ့ွယ်လို့ မခါ်ပါွယ်။ အကေဉ်းသားအေေားစုရဲ့ ဇနီး၊
သားေယား၊ မဆွေေ ိုး၊ မောင်နှေ၊ ေိသားစုအေေားစုက ေရှိေဲ့ရှိေဲ့
မငွကမလးနဲ့ ငါးပိမြကာ်၊ မဆးလိပ်၊ မဆးမပါလ
့ ိပ်မလးမွွနဲ့ ၂
ပွ်ွခါ မွွ့ ြကရပါွယ်။ မထာင်ထဲေှာ ွရားေင်မငွကိုင်
ခွင့်ေရှိပါ။ ေါမြကာင့် မဆးလိပ် (ေါ) မဆးမပါ့လိပ်ဟာ မငွပဖစ်
လာွယ်။ ရာဇေွ်အကေဉ်းသားမွွဟာ ေိေိွို့ရ
့ လာွဲ့
မထာင်ေင်စာမွွထဲက မကာင်းနိုးရာရာ အစားအစာမွွ၊ မဆး
လိပ်မွွနဲ့ လုံခေည်ပပာမွွကို ပူမဇာ်ပါေှ မနပူထဲေှာ လုံခေည်ပပာ
မွွရဲ့ ေွရား မောင်းနှင်မစခိုင်းွဲ့ ေဏ်ကမန သက်သာရာရ
ပါွယ်။

မထာင်ေင်စာေမွွ့နိုင်သူ ခိုကိုးရာေဲ့မနသူ အကေဉ်းသား

မွွအဖိုမ
့ ွာ့ ွရိစ္ဆာန်ွစ်မကာင်အလား အမောင်းခံရဖိုပ
့ ဲ
ရှိပါမွာ့ွယ်။ အကေဉ်းသားွစ်မယာက်ကို ငေိုးငေိုးပေက်ပေက်
မလး မခါင်းပုံပဖွ်ငပီးွဲ့ လုံခေည်ပပာွစ်မယာက်ဟာ အဲေီအ
ကေဉ်းသားကို လက်ညိုးထိုးငပီး ွပခားလုံခေည်ပပာွစ်မယာက်
ကို မဆးမပါ့လိပ် ၁ေေ၊ ၂ေေ၊ ၃ေေ စသည်ပဖင့် လက်လေဲမရာင်း
 35

စားမလ့ရှိပါွယ်။ အကေဉ်းသား ေှန်ေှန်လက်ခံရရှိွဲ့ မထာင်ေင်

စာပောဏမပါ်ေူွည်ငပီး မေးသွ်ေှွ်ြကွယ်။ ဤမထာင်
ွွင်းစနစ်ဟာ လူလူခေင်းမခါင်းပုံပဖွ်ွဲ့ စံနစ်ပဖစ်ွယ်။ ေီစံနစ်
ေှာေင်မငွဟာ မထာင်ေင်စာပောဏ ပဖစ်ွယ်။

အရင်းရှင်စနစ်ဟာ မငွသားအမပါ်ေှာ မခါင်းပုံပဖွ်ပခင်း

ပဖစ်ွယ်။ မထာင်ထဲေှာ အကေဉ်းသားွမယာက်ဟာ သူေသိဘဲ
လုံခေည်ပပာွမယာက်က မနာက်လုံခေည်ပပာွမယာက်ကို မဆး
မပါ့လိပ်နဲ့ ွန်ဖိုးပဖွ်ငပီး အမရာင်းစားခံရသလိုေေ ိုး အရင်းရှင်
စနစ်ေှာ Loan လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မငွမခေးစာခေုပ်ကို အရင်းရှင်ွစ်
မယာက်ကမန မနာက်အရင်းရှင် ွစ်မယာက်ဆီကို လက်လေဲ
မရာင်းခံရပါွယ်။ ဥပော ကေမနာ်ကအိေ်ေယ်ဖို့ အမေရိကန်
မေါ်လာ ၂ သိန်းမခေးငပီး ွစ်လေှာ ၂ေေေ မပးဆပ်ရွယ် ဆိုပါ
စို။့ ကေမနာ့်ကိုမခေးွဲ့ ABC ဘဏ်က မနာက်ဘဏ်ွစ်ခုကို
(ကေမနာ်သိစရာေလိုဘဲ) မရာင်းစားလိုက်ပါေယ်။ အဲေီဘဏ်က
ကေမနာ်ွိုလ
့ ိုပဲ Loans မွွကိုမပါင်းစပ်ငပီး၊ ွခါမနာက်
ွစ်ဆင့် MBS ( Mortage Back Securities) အပဖစ် မရာင်း
စားလိုက်ပါေယ်။ မနာက်ွစ်ဆင့် ပိုငပီးအရင်းရှိသူက MBS
မွွကိုွပခား Securities Bonds မွွနဲ့မရာငပီး မနာက်ွစ်
ဆင့် မရာင်းစားပပန်ပါွယ်။ အခုလို အဆင့်ဆင့် မရာင်းစား
ခံရွာကို မအာက်ဆုံးအဆင့် မငွမခေးသူ(ကေမနာ်)က ဘာေှ
ေသိလိုက်ရပါ။ ေါမြကာင့် အမေရိကန်အရင်းရှင်စနစ်ကို ဟိန္ဒူ
 36

(ဇာွ်)နဲ့နှိုင်းငပီး ဥပောမပးရွာပဖစ်ပါွယ်။ (ေှွ်ခေက် ွပခား

အမခါ်အမေါ်မွွကို မရှ့ေှာရှင်းပပပါေယ်။)

အရင်းရှင်စနစ်ေှာ မငွရှိသူ၊ မငွရင်းသူမွွဟာ ဗရာေင်

မွွလို ထိပ်ဆုံးအဆင့်ေှာ ရှိွာမြကာင့် Banker လိုမ
့ ခါ်ွဲ့
ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင် (သို)့ ဘဏ်ထိပ်ကဲမွွဟာ အရင်းရှင်စနစ်ေှာ
ြသဇာအကကီးေားဆုံးလို့ ဆိုနိုင်ပါွယ်။ အရင်းရှင်စနစ်ေှာ ဘဏ်
နှစ်ေေ ိုးနှစ်စား ရှိပပန်ွယ်။ Commercial Bank လိုမ
့ ခါ်ွဲ့
ပပည်သူမွွနဲ့ အလုပ်လုပ်ွဲ့ဘဏ်နဲ့ Investment Bank ဘဏ်
ဆိုငပီးပဖစ်ွယ်။ ဘဏ်စနစ်ရဲ့အမပခခံက လူမွွ Customers
မွွက ဘဏ်ေှာမငွအပ်နံြှ ကပါွယ်။ ဘဏ်ကအွိုးနဲနဲမပးငပီး
မငွမပးယူခေန်မဆာင်ခ Service Fees စားပါွယ်။ ေီစုမငွမွွ
ကိုစုမပါင်းငပီး ဘဏ်ကလုပ်ငန်းရှင် Business People မွွကို
အွိုးနဲ့မငွမခေးပါွယ်။ ဘဏ်အကကီးအမသးမပါ် ေူွည်ငပီး
Community Bank ရပ်ကွက်ဘဏ်၊ Regional Bank မေသ
ပပည်နယ်ဘဏ်၊ National Bank ွစ်ပပည်လုံးဆိုင်ရာဘဏ်၊
International Bank အပပည်ပပည်ဆိုင်ရာဘဏ်ဆိုငပီး ကကီးစဉ်
ငယ်လိုက် ွည်ရှိြကပါွယ်။

ေီဘဏ်မွွဟာ ပပည်သူမွွရဲ့ မငွမွွကိုလက်ခံငပီး မငွ

လည်ပွ်ေှုလုပ်ွာမြကာင့် အစိုးရကထိန်းကွပ်ေှု Regulation
အွိုင်း လိုက်နာရပါွယ်။ အရေ်းကာမရာ နားလည်ေှုနဲ့မခေး
ရင် ရှုံးငပီးေုက္ခေမရာက်ရမအာင်ပါ။ ဘဏ်ေှာမငွစာရင်း ဖွင့်သူ
ွိုင်းအွွက် အမေရိကန်မေါ်လာ ၁ သိန်းကို အစိုးရအဖွဲ့စည်း
 37

FDIC က အာေခံမပးထားပါွယ်။ ဘဏ်ွစ်ခု ေုက္ခမရာက်

ေယ်ထင်ရင် FDIC ကေင်ငပီး ဘဏ်ကိုထိန်းကွပ် မရာင်းပစ်နိုင်
ပါွယ်။ ပပည်သူမွွဆီက Deposit မငွလက်ခံငပီးမခေးွာ
ဘဏ်မွွရဲ့ ွစိွ်ွပိုင်းပဲရှိွယ်။ ေီပပည်သူမွွဆီက
Deposit လက်ခံငပီး မငွမခေးွဲ့ဘဏ်မွွကို Commercial
Bank လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ လက်လုပ်လက်စား လခစားပပည်သူ
မွွနဲ့ ထိမွွ့ေှုလုံးေေရှိွဲ့ ဘဏ်ွစ်ေေ ိုးရှိပါမသးွယ်။ ေီ
ဘဏ်မွွကို Investment Bank မငွရင်းရှာဘဏ်လို့ မခါ်ပါ
ွယ်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ် ဥပမေအရ Investment Bank နဲ့
Commercial Bank ွိုက
့ ို မပးေမရာပါ။ ၁၉၉၉ ခုနစ
ှ ် သေ္မွ
ကလင်ွန်လက်ထက်ေှာ ဥပမေအသစ်အရ ေီဘဏ် ၂ ေေ ိုးမရာ
ခွင့် ရသွားပါွယ်။ ေီကမန့ ပပဿနာ ကကီးေားရပခင်းေှာ ေီဘဏ်
၂ ေေ ိုး မရာခွင့်ရလို့ ပိုေိုရှုပ်မထွးကုန်ပခင်း ပဖစ်ွယ်။

Investment Bank ဆိုသည်ေှာ မငွရင်းကိုရှာမပးမသာ

ဘဏ်ပဖစ်သည်။ မငွရင်းကို ဘယ်ကရှာရေှာလဲ?

အရင်းရှင်ဗရာေင်မွွရဲ့မလာကေှာ ထိပ်ဆုံးေှအခေေ်း
သာဆုံးပုဂ္ဂိုလ် (သို)့ ေဏ္ဍိုင်မွွဟာ

• Independently Wealthy (အေှီအခိုေရှိ ွသီးွပခား

ခေေ်းသာသူမွွ)
 38

• Pension Funds & Mutual Funds (ပင်စင်စုမငွမွွ

နဲ့ အေေားစုမငွမွွ)
• Insurance Companies (အာေခံကုေ္ပဏီကကီးမွွ)

ပဖစ်ွယ်။

ကေမနာ်ွို့ ပေန်ောနိုင်ငံွွင် မငွရှိလာပါက မရေ၊ စိန်၊ ကား၊

ွိုက်ေယ်ငပီးမငွေေားကိုပိုက်ထားကာ အွိုးမပးစားွာမလာက်
ပဲရှိြကပါသည်။ ေိေိ၌ရှိငပီးသားမငွေေားေှ မငွထပ်မပါ်ရန် လေ်း
မြကာင်းသိပ်ေရှိလှပါ။ အရင်းရှင်စနစ်ွွင် မငွရှိရင် ေီမငွေှမငွ
ထပ်မပါ်မအာင် (ရင်းနှီး) Investment လေ်းမြကာင်းမွွ ရှိြက
ပါွယ်။ ေါမြကာင့် ကေိကေိွက်ခေေ်းသာလာြကွဲ့ ဘီလ်ဂိွ်၊
မရာ်ကီဖဲလား၊ ကမနေီ၊ မဂေပီမော်ဂန်ွိုလ
့ ို ပုဂ္ဂိုလ်မွွဟာ Tru-
st Fund မွွမထာင်ငပီး Professional Money Managers
လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မြကးစားမငွမြကးစီေံခန့်ခွဲေှု ေန်မနဂောမွွကို လေဲ
ထားြကပါွယ်။ အင်ွာနက်ွစ်ဟုန်ထိုးွက်ခေိန် (Internet
Boom)၊ အိေ်ယာမပေွဟုန်ထိုးွက်ခေိန် (Housing Boom)
မွွောှ ခေေ်းသာလာြကွဲ့ မခွ်သစ်သူမဋ္ဌးမွွကလည်း
Money Manager မွွကိုပင်အပ်နံငှ ပီး အရင်းရှာ၊ မငွရှာ
(Invest) လုပ်ြကပါွယ်။

အရင်မခွ်မွွက အလုပ်သေားွစ်မယာက်ရဲ့ လုပ်သက်

ွမလောက် မနာင်ေှာပင်စင်ယူနိုင်ဖို့ လစဉ်ေှန်ေှန် လခကမန
ပဖွ်ငပီးမငွစုြကရပါွယ်။ ကုေ္ပဏီကကီးမွွကမသာ်၎င်း၊ အစိုးရ
 39

အလုပ်သေားပဖစ်ရင် အစိုးရကမသာ်လည်းမကာင်း၊ အခေ ိုးကေ

လုပ်သားွစ်ဦးစီပင်စင်အွွက် လစဉ်ေှန်ေှန် ထပ်ပဖည့်ဆည်း
မပးရပါွယ်။ ေီအလုပ်သေားမွွကို ကိုယ်စားပပုွဲ့ အလုပ်
သေားသေဂ္ဂမွွက Professional Money Manager မွွကို
ငှားငပီး မငွွိုးပွားမအာင် လုပ်မဆာင်ြကရပါွယ်။

အခုမနာက်ပိုင်းမခွ်မွွေှာ ပင်စင်အစား (401K) လို့

မခါ်ွဲ့ စုမငွနည်းစနစ်အသစ် မပါ်လာပါွယ်။ အရင်စံနစ်အရ
အလုပ်သေားွစ်မယာက်ဟာ ကကိုက်သည်ပဖစ်မစ၊ ေကကိုက်
သည်ပဖစ်မစ ေိေိရဲ့စုမငွဟာ ေိေိနဲ့ဆိုင်ရာ ပင်စင်စုမဆာင်းရာ
Pension Funds ကိုပဲမပးသွင်းရပါွယ်။ (401K) စနစ်ေှာ
အလုပ်သေားွစ်မယာက်ဟာ ေိေိမကေနပ်ရာ Mutual Funds
ကို မရ့ွးခေယ်နိုင်ခွင့်ရှိပါွယ်။ Mutual Funds ဆိုွာ ရင်းနှီး
ပေှုပ်နှံေှုကိုကျွေ်းကေင်ွဲ့၊ Investment Bank မွွကဖွဲ့စည်း
ထားွဲ့ မငွစုအဖွဲ့မွွပဖစ်ွယ်။ Mutual Funds မွွက သုံး
လွစ်ကကိေ် ေိေိွိုရ
့ ဲ့မငွမြကးပောဏ ွိုးွက်ေှု၊ ဆုွ်ယုွ်ေှု
အစီရင်ခံစာမွွကို ထုွ်မေရပါွယ်။ ွခေ့ို့ Mutual Funds
မွွကေစွန့်စားဘူး၊ အပေွ်နည်းနည်းနဲ့ ပုံေှန်ွိုးွက်ေှုကို
ရည်စူးွယ်။

ွခေ ို့က စွန့်စွန့်စားစားရင်းရဲွယ်။ အပေွ်ေေားနိုင်

သလို ရှုံးလည်းရှုံးနိုင်ွယ်။ ွခေ ို့ကအာရှနိုင်ငံမွွ ဥပော
ွရုွ်ပပည်ကကီးက ကုေ္ပဏီမွွောှ ရင်းနှီးေယ်စသည်ပဖင့် ခွဲပခား
ထူးပခားေှုမလးမွွ ရှိပါွယ်။ ေိေိကုေ္ပဏီ (သို)့ အစိုးရနဲ့ နား
 40

လည်ေှုရှိွဲ့ Mutual Funds မွွကမန ကကိုက်ရာကိုမရွ းခေယ်

နိုင်ပါွယ်။ အာေခံကုေ္ပဏီမွွဟာ မခွ်အဆက်ဆက်အာေခံ
မငွမွွကို ရင်းနှီးခဲ့ ြကွာမြကာင့်၊ အရင်းအနှီးရှိငပီးွဲ့ မငွပုံ
မပါ်ထိုင်မနသူမွွ ပဖစ်ြကွာမြကာင့် မငွရှိြကပါွယ်။

ေီလိုမငွရှိသူမွွကမန အရင်းအနှီးရှာမပးွဲ့ မေးကွက်

ကို မငွမြကးအရင်းအနှီးမေးကွက် Capital Market လိုမ
့ ခါ်ပါ
ွယ်။ နယူးမရာက်ငေို့ မေါ်လ်စထရိနဲ့ လန်ေန်မငွမြကးမေး
ကွက် London Financial Market ဟာ မငွရင်းမေးကွက်ေှာ
ထိပ်ကမပပးမနြကပါွယ်။

ရင်းနှီးပေှုပ်နံှေှုပပုေယ်ဆိုရင် Stocks & Bonds မွွကို

နားေလည်လို့ ေရပါ။

Stock ဆိုွာ ဘာလဲ?

ကေမနာ်က စီးပွားမရးလုပ်ခေင်ွယ် ဆိုပါစို။့ လွယ်လွယ်

ကူကူ ပလပ်စွစ်အိွ်မွွ ထုွ်ွဲ့လုပ်ငန်း လုပ်ခေင်ွယ်
ဆိုပါစို။့ လွယ်လွယ်မွွးနိုင်မအာင် ခေေ်းသာွဲ့ေိွ်မဆွမသာ်
လည်းမကာင်း၊ ဘဏ်ကမသာ်လည်းမကာင်း မငွ ၅ သိန်းကို သုံး
ရစ်ထုွ်မခေးငပီး စက်ရုံွည်ွယ်ဆိုပါစို။့ ွစ်နစ
ှ ်၊ ွစ်နှစ်ခွဲ
အြကာေှာ ကေမနာ့်ဆီကေယ်ေယ့်သူ အမယာက် ၂ေ မလာက်
ပဖစ်လာလို့ မနာက်ထပ် Customer ၁ေ မယာက်မလာက်
အလားအလာရှိမနငပီ။ ငပိုင်ဘက်မွွထက်သာဖို့ စက်အသစ်
 41

မွွေယ်ရေယ်။ ပစ္စည်းသစ်မွွထုွ်ရေယ်၊ အမရာင်းသေား

မွွ ထပ်ငှားရေယ်၊ စက်လည်ေယ့်သူ အင်ဂေင်နီယာအသစ်မွွ
ထပ်ငှားရေယ်၊ အလားအလာလည်း မကာင်းမနငပီ၊ မငွွစ်
သန်းခွဲ ထပ်လိုွယ်ဆိုပါမွာ့။

ဘဏ်ကအွိုးေေားွယ်၊ သူငယ်ခေင်းကလည်း မငွေပို

မွာ့ဘူး၊ ဘာလုပ်ေလဲ။ အရင်းရှင်စနစ်ေှာဆိုရင် ေိေိရဲ့ပိုင်ဆိုင်
ေှုကိုေေမေငပီး မငွမဖာ်နိုင်၊ မရာင်းနိုင်ပါွယ်။ Investment Ba-
nker မွွက ေိေိလုပ်ငန်းရဲ့ မငွအေင်အထွက် အင်အားအလား
အလာနဲ့ မေးကွက်အမပခအမန ကိုြကည့် ငပီး မေးသွ်ေှွ်မပး
လိေ့်ေယ်။ လွယ်လွယ်နဲ့ နားလည်မအာင် မပပာရရင် ေီ Invest-
ment Bank ကပဲဦးစီးငပီး Stock မွွကို မဖာ်ထုွ်မရာင်းမပး
ပါလိေ့်ေယ်။ ေါကို Stock offering လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ ပထေဆုံး
Stock စမရာင်းွာကို IPO (Initial Public offering) လို့
မခါ်ပါွယ်။ မေးသိပ်ကကီးရင် လူေေယ်ဘူး။ မေးသိပ်နိေ့်ရင်
လည်းကိုယ်နာွယ်။ ေါမြကာင့် ေါမွွဟာ ပညာသားပါလှ
ွယ်။ ွကယ်လို့ ေိေိရဲ့စမွာ့(Stock) ွစ်ခုကို ၁၅ မေါ်
လာနဲ့မရာင်းေယ်။ Stock မပါင်းွစ်သိန်း ထုွ်ေယ်ဆိုရင်
လိုွဲ့မငွ ွသန်းခွဲရငပီေို့ လုပ်ငန်းပိုေိုွိုးခေဲ နိ့ ုင်ငပီမပါ့။ Stock
ေယ်ွဲ့သူကမွာ့ စွန့်စားေှုရှိွယ်။ ေီကုေ္ပဏီမအာင်ပေင်ရင်၊
ေိေိေယ်ရင်းလိုက်ွဲ့ စမွာ့မွွကမေးွက်ရင် ပေွ်ငပီ၊
ေမအာင်ပေင်ရင်ရှုံးငပီမပါ့။ Stock ေယ်ရင် ကုေ္ပဏီရဲ့ ွစ်စိွ်
ွစ်မေသကို ေယ်ယူွာနဲ့ အွူွူပါပဲ။
 42

Bond ဆိုွာဘာလဲ?

Bond ဆိုွာက အာေခံနဲ့မငွမခေးွာပါပဲ။ အစိုးရက

ပဖစ်မစ၊ ကုေ္ပဏီွစ်ခုကပဖစ်မစ မငွလိုွဲ့အခါ Bond ထုွ်ငပီး
အေေားလူထုဆီက မငွမခေးပခင်းပါပဲ၊ ဥပော ဗာဂေီးနီးယားပပည်
နယ်အုပ်ခေုပ်မရးေှူးက ွံွားွစ်ခု မဆာက်လိုွယ်။ မေါ်
လာ ၁ေ သန်းကုန်ေယ်၊ အဲေီအွွက် ဗာဂေီးနီးယားအစိုးရက
အေေားလူထုကို Bond ထုွ်မရာင်းနိုင်ပါွယ်။ Bond ေှာ
မရွို ွစ်နှစ်အွွင်းပပန်ဆပ်ရွာ။ အလယ်အလွ် ၁ေ နှစ်
ပပည့်ေှပပန်ဆပ်ရွာ။ မရရှည် ၁ေ နှစ်အထက်ေှာ ဆပ်ရွာမွွ
ရှိပါွယ်။ ကူပွန် Coupon ဆိုွာက Bond ရဲ့ အွိုးနှုန်းပါ။
အြကေ်းအားပဖင့် Bond ွစ်ခုကို မေါ်လာွစ်မထာင်ွန်မလ့
ရှိွယ်။ အမေရိကားေှာ ွစ်နှစ်ေှာနှစ်ကကိေ် အွိုးမပးငပီး၊
ဥမရာပေှာမွာ့ ွစ်နှစ်ေှာွစ်ကကိေ်ဘဲ မပးမလ့ရှိွယ်။

ေီ Stocks & Bonds မွွကို Securities လို့မခါ်ပါ

ွယ်။ ေီမနရာေှာ သွိပပုမစခေင်ွာက Bond ဆိုွာကမငွ
မခေးစာရွ က်ပါပဲ။ အွိုးပဲစားရပါွယ်။ Stock ကမွာ့ ပိုင်
ဆိုင်ေှုပဖစ်ွာမြကာင့် ရှုံးနိုင်၊ ပေွ်နိုင်ပါွယ်။ ကေမနာ် Cisco
ေှာလုပ်ခဲ့စဉ်က Cisco Stocks မွွဟာ ၈ လွိုင်းေှာ ၂ ဆပဖစ်
သွားပါွယ်။ ပပုွ်ကေမွာ့ေုန်းဆို ၁ေေ ကမန ၁ေ ပဖစ်သွား
ွယ်။
 43

Bonds မွွေှာရှုပ်မထွးွဲ့ Bonds မွွရှိပါမသးွယ်။

ေီမနရာေှာ သိသင့်ွာကမွာ့ Assets Backed Securities
ဆိုွာက ွပခားကေင်ွဲ့ ေင်မငွအမပါ်ေူွည်ငပီး အရင်းနဲ့
အွိုး ကိုမပးွဲ့ Bonds ကိုဆိုလိုွာပါ။ ဥပော မရှ့ေှာမရးခဲ့ွဲ့
အိေ်ကိုေယ်ဖိုဆ
့ ိုရင် ABC ကုေ္ပဏီက မငွွစ်သိန်းမခေးွယ်။ ေီ
မခေးမငွမွွကို ABC က Freddie Mac (သိုေ
့ ဟုွ်) ဘဏ် XYZ
ကိုမရာင်းလိုက်ပါွယ်။ ဘဏ် XYZ ကေီလိုမခေးမငွမပါင်း ၁ေေ
ကိုေှီငပီး Bonds ပပန်မရာင်းရင် ေီ Bonds ဟာ အိေ်ကိုေှီငပီး ထုွ်
ွာမြကာင့် Mortgage Backed Securities (MBS) လိုမ
့ ခါ်
ပါွယ်။ MBS အပပင်ကေန် Securities မွွလည်းရှိပါမသး
ွယ်။ ထိုန
့ ည်းွူစွာပဲကေမနာ်ွိုရ
့ ဲ့ ကားမကကွး၊ ဗီဇာကေ်၊ ောစ
ွာကေ် အမကကွးမွွကိုေှီငပီး ွပခား Securities အပဖစ် Pub-
lic အေေားလူထုကို ပပန်မရာင်းနိုင်ပါမသးွယ်။

အင်းစိန်မထာင်ေှာ လုံခေည်ပပာက မထာင်ေင်စာမပါ်ေူ

ွည်ငပီး အကေဉ်းသားကို လုံခေည်ပပာအခေင်းခေင်း မဆးလိပ်နဲ့
မရာင်းစားွယ်။ ကေမနာ်ွိုရ
့ ဲ့မခေးမငွ Loans ကရွဲ့ေင်မငွနဲ့
အပေွ်မပါ်ေူွည်ငပီး ဘဏ်မွွကအခေင်းခေင်း ပပန်မရာင်းစား
ပခင်းပါပဲ။ ေါမြကာင့်အဆင့်ဆင့် အပေွ်ထုွ်ြကွာမြကာင့်
ဟိန္ဒူဘာသာက ဇာွ်မွွအွိုင်း အဆင့်ဆင့်ရှိြကပါွယ်။
 44

စီးပွားမရးကပ်မရာက်ဖို့ လက်ွလုံးအလို

ကေမနာ်အမရှ့ဖက် အပိုင်း ၁ နဲ့ အပိုင်း ၂ ေှာအိေ်အွွက်

မငွမခေးပခင်း Mortgage, Subprime, Secondary Market,
Stock & Bonds မွွကိုမဆွးမနွးခဲ့သလို အရင်းရှင် စီးပွားမရး
စနစ်ဟာ ဟိနန္ဒူဇာွ်လိုပဲ စီးပွားမရး အဆင့်အွန်း ကိုလိုက်ငပီး
ဇာွ်သဖွယ်ရှိမြကာင်း မဆွးမနွးသွားခဲ့ပါွယ်။ ေီမနာက်ဆုံး
အပိုင်းေှာ ဘာမြကာင့်ေီ Subprime မေးကွက်စခဲ့ွဲ့ Housing
Market အိေ်အမဆာက်အဦ မေးကွက်ပပဿနာဟာ Finan-
cial Sector လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ စီးပွားမရးနဲ့ ဘဏ္ဍာမရးကဏ္ဍကို ပပန့်နံ့ှ
သွားငပီး ွစ်ကေ္ဘာလုံး ပွက်မလာရိုက်သွားရွာလဲ? အမေရိ
ကန်အစိုးရဦးမဆာင်ွဲ့ ွစ်ကေ္ဘာလုံးကအစိုးရမွွ ဘယ်လို
မပဖရှင်းေလဲဆိုွာနဲ့ အဆုံးသွ်ပါရမစ။

ေီအပိုင်းက အရှုပ်အမထွးဆုံးေို့ သည်းခံငပီးဖွ်ရှုမစခေင်

ွယ်။ ေီသပွွ်အူလို ရှုပ်မထွးလှွဲ့ ပပဿနာကို ေမဆွးမနွးခင်
ေှာ အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့ အမရးကကီးွဲ့ ေူွစ်ခုကို သွိပပုသင့်ပါ
ွယ်။ အဲေါကအရင်းရှင်မလာကေှာ ပဖစ်နိုင်ရင်ကိုယ့်မငွအား
လုံးကိုရင်းနှီးငပီး လုပ်ငန်းေလုပ်ရဘူး။ ဥပော ကေမနာ့်ေှာမငွ ၁၀
သိန်းရှိွယ်။ ဘ၀င်ပေင့် ငပီး စက်ရုံွစ်ခုကိုမငွ ၁၀ သိန်း လုံးရင်း
ငပီးွည်မထာင်ခဲ့လို့ ရှုံးရင်ကေမနာ်ခံရငပီမပါ့။ အရင်းရှင်စနစ်ေှာ
ရှုံးနိုင်ွယ်ဆိုွဲ့အန္တရာယ် (Risk)ကို ကိုင်ွွယ်နိုင်ရေယ်။ ေါ
မြကာင့်မငွ ၁၀ သိန်းထဲက ေိေိမငွ ၂ သိန်းကိုရင်း၊ ကေန် ၈ သိန်း
ထဲကွခေ ို့ကို Stocks & Bonds မွွ၀ယ်၊ ွခေ ို့ ကိုမရေ၀ယ်။
 45

ွခေ ို့ကိုမငွမဖာ်လွယ်ွဲ့ Money Market ထဲေှာထား၊ ငပီးရင်

ထုခွဲနိုင်ွဲ့ ေိေိပိုင်ဆိုင်ေှု Assets ကိုပပ၊ ေိေိရဲ့စီးပွားမရး လုပ်ငန်း
ပလင် Plan ကိုပပငပီး ဘဏ်မွွောှ မငွမခေး၊ ငပီးေှ လုပ်ငန်းလုပ်
ရပါေယ်။ ဘဏ်မွွကလည်း ဘဏ်ွစ်ခုွည်းကမန ကိုယ်လို
သမလာက် အားလုံးကိုေမခေးလိုက်ပါ။ မငွေေားရင် ဘဏ်မွွစု
ငပီးေှမခေးပါလိေ့်ေယ်။ Spread the risk ဆိုွဲ့ ရှုံးနိုင်ေှုအန္တ
ရာယ်ကို မေေေခံြကွာပါ။ ေါဟာလုပ်ထုံးလုပ်နည်းလို့ မပပာရပါ
ေယ်။ ေီလို ေိေိရဲ့ဥစ္စာဓနကိုပပငပီး နည်းနည်းရင်းငပီး ေေားေေား
မခေးွာကို Leverage လုပ်ွယ်လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ အရင်းရှင်
စနစ်ေှာ ပဖစ်နိုင်သမလာက် Leverage လုပ်ဖို့ ကကိုးစားရပါေယ်။
ေီမွွးမခါ်ေှုဟာ အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့အဓိက Principle ေူဟုယူဆ
နိုင်ပါွယ်။ အမေရိကန်အရင်းရှင်စနစ်ဟာ ေီ Leverage လုပ်
ွာလွန်သွားလို့ ခုလို စီးပွားမရးေုက္ခနဲ့ ရင်ဆိုင်ရွာပါ။

မကာင်းငပီ ကေမနာ်ွို့ မဆွးမနွးငပီးသေေကို ပပန်ြကည့် ြက

ရမအာင်။

• အမေရိကန်နိုင်ငံသားွဦးက အိေ်၀ယ်ခေင်ွယ်။
• Mortgage Companies မွွကမငွမခေးွယ်
• ွခါ Mortgage Companies မွွက GSEs (Fannie
Mae, Freddie Mac, Ginne Mae, Ginne Mac)
စွာမွွနဲ့ ဘဏ်မွွကို မခေးထားွဲ့မခေးမငွ (Loans)
မွွကိုစုငပီး လက်ကားမရာင်းလိုက်ွယ်။
 46

• ွခါေီ GSE နဲ့ဘဏ်မွွကွခါစုငပီး MBS Mortgage

Backed Securities (MBS), CDOs & CMOs အပဖစ်
ပပန်မရာင်းပပန်ွယ်။ ေီဟာမွွကို (Assets Backed
Securities) လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ ေီဟာမွွဟာ ပိုင်ဆိုင်ေှု
Asset ွစ်ခုစီက၀င်မငွကို အမပခပပုငပီး ေီ Asset မွွကို
မကောမထာက်မနာက်ခံ လုပ်ထားွာမြကာင့် Assets
Backed Securities လို့မခါ်ပါွယ်။ (ေှွ်ခေက် ရှုပ်ေှာ
စိုး၍ CDO နဲ့ CMO ကို ေရှင်းမွာ့ပါ။ မငွမြကးစာခေုပ်
Bonds အပဖစ်သာ နားလည်ထားပါ)

ေီမငွမြကးစာခေုပ် Bond ကိုမေးကွက်ပွဲစား လုပ်မပးသူ

မွွက ရင်းနှီးပေုပ်နံှေှုဘဏ် Investment Banks မွွပါ။
အမေရိကန်အရင်းရှင်စနစ်ေှာ စမွာ့နဲ့မငွမခေးစာခေုပ် (Stocks
& Bonds) မွွကို၀ယ်ရင် Brokerage လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ ပွဲစားမွွ
ဆီေှာ မရာင်းေယ်ရပါွယ်။ ေီပွဲစားမွွဆီေှာစာရင်း Account
ဖွင့် ငပီး မရာင်း၀ယ်ရပါွယ်။

အမေရိကန်ရဲ့ အကကီးဆုံးရင်းနှီးပေုပ်နံှေှုဘဏ် Invest-

ment Banks မွွောှ Brokerage Arm လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ ပွဲစားလုပ်
ွဲ့ အပိုင်းဌာနမွွ ရှိြကပါွယ်။ ပိုက်ဆံရှိွဲ့ ွစ်ကေ္ဘာလုံးက
မငွရှင်မြကးရှင်မွွ (Independently Wealthy People)၊
ဘဏ်မွွ၊ လုပ်ငန်းမွွအားလုံးက အမေရိကန်ေှာ အိေ်ရာမေး
ကွက် ွဟုန်ထိုး အားမကာင်းမနွယ်ဆိုငပီး ေီ MBS ကဲ့သို့
 47

Asset Backed Securities မွွကို နင်းေယ်ြကပါွယ်။

အိေ်ရာမေးကွက်ကလည်း ၂၀၀၀ ခုနှစ်ပိုင်း အစမလာက်က
စလိုက်ွာ၊ မလးနှစ်၊ ငါးနှစ်မလာက် အိေ်မေးမွွ ဆက်ွက်
မနမွာ့ သွိမလော့လာြကွာမပါ့။

လူဆိုွာ မလာဘသားမွွ ပဖစ်ွာမြကာင့် ေီရင်းနှီး

ပေုပ်နှံေှုဘဏ်မွွဟာ MBS မွွကို ွပခား Asset Based
Securities မွွနဲ့မရာငပီး ွခါမရာမြကာ် မငွမြကးစာခေုပ်မွွ
ကို အသစ်ထုွ်မရာင်းပပန်မရာ။ ေါကို Puree မရာမေေလိုက်
ွယ်လို့ သုံးြကပါွယ်။ အရင်းရှင်စနစ်ေှာ ၀င်မငွဟာအမရး
ကကီးပါွယ်။ ၀င်မငွရှိရင် ေီ၀င်မငွမငွသားအမပါ် ေူွည်ငပီး
Financial Vehicles လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ မငွရမပါက်မွွထွင်ငပီး ပပန်
မရာင်းငပီး မငွရှာြကပါွယ်။ ေါမြကာင့် ကေမနာ်ွိုလ
့ ို စားသုံး
သူမွွက အိေ်၀ယ်ွယ်၊ ကား၀ယ်ွယ်၊ ဗီဇာအမကကွး၀ယ်
ကေ် သုံးွယ်မပါ့။ ေီဟာမွွအားလုံးက မငွမခေးသုံးွာပါပဲ။
မငွမခေးရင် လစဉ်ေှန်ေှန် ဘဏ်မွွကို အရစ်ကေ ပပန်ဆပ်ရွယ်
မပါ့။ ေါကို မခေးွဲ့ဘဏ်မွွအွွက် Cash Flow မငွသားစီး
ဆင်းေှုလို့ မခါ်ပါွယ်။ ေီေင်မငွရှိွဲ့၊ မငွသားစီးဆင်းေှုရှိွဲ့
မခေးမငွကိုစုငပီး ဘဏ်မွွက Securities လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ Bonds
မွွ ပပန်ထုွ်မရာင်းွာပါပဲ။ ေါမြကာင့် ကားမခေးမငွ၊
ောစွာကေ်၊ ဗီဇာကေ်မခေးမငွမွွကိုလည်း မငွမြကးစာခေုပ်
Bonds အပဖစ် ပပန်မရာင်းစားြကပါွယ်။
 48

ေီေှာ ဘာကို ပပန်မရာင်းွာလဲဆိုွာကို သွိပပုမစခေင်

ပါွယ်။ မငွမခေးရင် အွိုး Interest မပးရွယ်။ အေှန်က
အွိုးကိုပပန်မရာင်းစားငပီး ပပန်မငွရှာ၊ ေီမငွနဲ့ ပပန်၀င်မငွမဖာ်ွဲ့
စနစ်ပါပဲ။ ဥပော ကေမနာ်ွိုအ
့ ိေ်၀ယ်ရင် (၇% - ၈%) အွိုး မပး
ရပါေယ်။ ကားဆို နည်းနည်းပိုမပးရပါေယ်။ ဗီဇာဆိုရင် ၁၁ ရာ
ခိုင်နှုန်းကမန ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မပးရေယ်မပါ့။ (ေှွ်ခေက်၊
အွိုးကမခေးသူရဲ့ မခေးမငွပပန်ဆပ်ွဲ့ရာဇ၀င် Credit History
မပါ်ေူွည်ပါွယ်) ေီအွိုးေေားကိုစုငပီး အွိုးကိုပပန်မရာင်း
စားြကွာပါ။ ဥပော ကေမနာ်ွိုမ
့ ပးရွာက ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း
အွိုးဆိုပါမွာ့၊ ကေမနာ်ွိုက
့ ို မခေးွဲ့သူက ေန်မဆာင်ေှု
အွွက် ၂ ရာခိုင်နှုန်းယူ အွိုးစားငပီး ၈ ရာခိုင်နှုန်းအွိုးကို
ပပန်မရာင်း၊ ွခါမနာက်ွဆင့်လူကို ၆ ရာခိုင်နှုန်းအွိုးနဲ့ ပပန်
မရာင်းငပီးမငွပပန်ရှာ၊ မငွပပန်လှည့် ြကွာပါ။ ွစ်ဆင့်ေှာ ၂ ရာ
ခိုင်နှုန်းစားွယ်ဆိုမပေဲ့ မငွရင်းပောဏက သန်းမပါင်းမပောက်
ေေားစွာ၊ ဘီလီယံမပါင်းမပောက်ေေားစွာဆိုမွာ့ ၀င်မငွအေေား
ကကီး ရြကွာမပါ့။

ေီမွာ့ အိေ်နဲ့ပွ်သက်ွဲ့ မငွမြကးစာခေုပ်မွွက အိေ်

သက်သက်ေဟုွ်မွာ့ဘဲ ရင်းနှီးပေုပ်နံှေှုဘဏ်မွွကွစ်ဆင့်
ထုွ်ွဲ့ မရာသေမေေ Assets Backed Bonds မွွထဲ ပါကုန်
ပပန်ွယ်။ ဘယ်သူမွွေယ်ြကေလဲ။ အရင်းရှင်စနစ်ဆိုွာ
အရင်းမငွကို အမပခခံွာမြကာင့် မငွကိုေအိပ်မစရပါ။ ေါ
မြကာင့်မငွရှိရင် ၀င်မငွရှိမအာင် ွိုးပွားမအာင် လုပ်မဆာင်ြက
 49

ပါွယ်။ ေီမွာ့မငွရှိသူွိုင်း ေီမငွမြကးစာခေုပ်မွွကို ၀ယ်

ြကပါွယ်။

စက်ွင်ဘာလထဲေှာ အမေရိကန်အစိုးရဟာ Fannie

Mae နဲ့ Freddie Mac ကို သိေ်းယူခဲ့ရပါွယ်။ ေီ GSE ၂ ခုရဲ့
စာခေုပ်မွွကို အေေားဆုံး၀ယ်ထားွာက ွရုွ်အစိုးရနဲ့
ဂေပန်အစိုးရပါ။ ွရုွ်နဲ့ ဂေပန်နိုင်ငံမွွရဲ့ နှစ်စဉ်နှစ်ွိုင်း
ပပည်ပပို့က
့ ုန် Export ဟာသွင်းကုန် Import ထက်ေေားွာ
မြကာင့် အမေရိကန်နဲ့ကုန်ကူးြကရာေှာ မငွပိုရှိမနြကပါွယ်။
အမေရိကန်ဘက်က ြကည့်ရင် ကုန်သွယ်လိုမငွ Trade Deficit
မပါ့။

ွရုွ်နဲ့ဂေပန်က ေီပိုမငွမွွကို မငွမြကးစာခေုပ်မွွ

၀ယ်ငပီး “အွိုး”ရမအာင်၊ ွိုးပွားမအာင် လုပ်ြကပါွယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ အီရွ်ေှာွစ်လ ၁၀ ဘီလီလေံ (သန်းွစ်
မသာင်း) သုံးမနပါွယ်။ ေီမငွမွွကို နအဖစစ်အစိုးရလို
လိုသမလာက် ေါဇီကရိုက်ထုွ်လိုေ
့ ရပါဘူး။ မငွမခေးရပါွယ်။
အမေရိကန်အစိုးရက မခေးဖို့ထုွ်ွဲ့ မငွမြကးစာခေုပ်ကို Trea-
sury Bond လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ အမေရိကန် အစိုးရအွွက် “၀င်
မငွ”ဟာ အမေရိကန်ပပည်သူမွွဆီက မကာက်လိုရ
့ ွဲ့ အခွန်
မွာ် Tax ပါပဲ။ ေီ Treasury Bonds မွွကို အေေားဆုံး
၀ယ်ယူထားသူမွွဟာ ဂေပန်၊ ွရုွ်နဲ့ ကိုရီးယား နိုင်ငံွို့ ပဖစ်
ြကပါွယ်။
 50

နယူးမယာက်ခ်ွိုင်းေ် ေှာပါွဲ့ မဆာင်းပါးွစ်ခုေှာ

ဖမလာ်ရီေါပပည်နယ်က မဆးရုံွစ်ခုဟာ အသစ်ွိုးခေဲ ဖိ့ ု့ မေါ်
လာသန်း ၃၀၀ ဘွ်ဂေက် ခွင့် ပပုထားွယ်။ အမဆာက်အဦ
မဆာက်ဖိုပ
့ ါေစ်ယူွာနဲ့ မဆာက်ွာအားလုံး ၂ နှစ်မလာက်
ြကာေယ်။ ေါမြကာင့် မဆးရုံအုပ်ခေုပ်မရးေှူးက မငွွခေ ို့ကို
ဘဏ်ွိုးေစားမွာ့ဘဲ MBS Bond မွွေယ်လိုက်ေိွယ်။
အိေ်မေးမွွထိုးကေမွာ့ ေီအိေ်ကိုအာေခံထားွဲ့ စာခေုပ်မွွ
ဟာ ွန်ဖိုးကေကုန်မွာ့ သန်း ၃၀၀ ေရှိမွာ့ဖူးမပါ့။ မဆးရုံလဲ
ေုက္ခမွွ့ရွာမပါ။့

ေါမြကာင့် မငွရှိွဲ့သူအေေားဟာ အိေ်မွွကို အာေခံရှိ

ွယ်ဆိုငပီး ေီစာခေုပ်မွွ၀ယ်ထားေိွာ။ အိေ်ငခံမပေမေးကွက်
ပေက်သွားမွာ့ ေီစာခေုပ်မွွဟာ သာေန်စက္ကူစာရွ က်မွွ ပဖစ်
သွားွယ်။ ေါမြကာင့် ွစ်ကေ္ဘာလုံး ဘယ်မလာက် အရှုံးမပါ်
ြကေယ်ဆိုွာ ခန့်ေှန်းရခက်ွာမပါ့။

မနာက်ွဆင့် Leverage လုပ်ြကရမအာင်။ အရင်းရှင်

စနစ်ေှာ အရင်းနည်းနည်းဆိုက်ငပီး ေေားေေားမခေး (သိုေ
့ ဟုွ်)
ေေားေေားအပေွ်ရ မအာင်လုပ်ရေယ်။ ေါမြကာင့် “မငွ”ရှိရင်
ေီမငွကိုပပငပီး Leverage လုပ်ြကရေယ်။

စမွာ့နဲ့ ဘွန်းစာခေုပ်မွွကမွာ့ ဟုွ်ငပီ။ ေါမွွကို

ေီအွိုင်း ထားေှာလား? ေါမွွကိုဘန်းပပငပီး မငွထပ်ေရှာနိုင်
ဖူးလား? ပစ္စည်းွစ်ခု (A) ကမန (B) ကို မဖာ်ထုွ်နိုင်ရင် Deri-
 51

ve လုပ်ွယ်လိုဆ
့ ိုနိုင်ွယ်။ ေါမြကာင့် ရှိငပီးသား Finances
Instruments ကမနထပ်ဆင့် မငွမဖာ်ထုွ်ွာကို Deri-
vatives လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ ေီ Derivative ဆိုွာ အင်ေွန်ရှုွ်
မထွးပါွယ်။ အမသးစိွ်သိခေင်ရင် All About Derivatives
by Michael Durbain စာအုပ်ကို ဖွ်ြကည့်ပါ။

ကေမနာ်ွို့ လွယ်လွယ်ဥပောွစ်ခုကို ြကည့်ရမအာင်။

ဥပော Cisco စမွာ့ရှယ်ယာွစ်ခုဟာ ၂၄ မေါ်လာရှိွယ် ဆို
ပါစို။့ ေီ Cisco စမွာ့ကို ေယ်ခေင်ရင် ၂၄ မေါ်လာမပးေှ စမွာ့
ွစ်ခုရေယ်။ မငွနဲ့ရင်းရေယ်မပါ့။ Cisco စမွာ့ ၁၀၀ ၀ယ်
ခေင်ရင် မေါ်လာ ၂၄၀၀ ရှိေှ၀ယ်နိုင်ွယ်၊ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရွယ်
မပါ့။ အကယ်၍ကေမနာ်က Cisco ေှာလုပ်ွဲ့သူပဖစ်၍ ၄င်း
Cisco စမွာ့အွက်အကေကို မလ့လာထားွဲ့ ကျွေ်းကေင်သူေို့
ေီ Cisco စမွာ့ အွက်အကေမပါ်ေူွည်ငပီး မငွရှာခေင်ွယ်
ဆိုပါစို။့ Cisco ရဲ့လုပ်ငန်း၊ P/E Ratio ကိုြကည့် ငပီး ယမန့
စမွာ့မေးဟာ ၂၄ မေါ်လာေပဖစ်သင့်ဘူး။ ေုခေမေးွက်ေယ်
လိုထ
့ င်ခဲ့ရင် ကေမနာ်က ၂၄ မေါ်လာမေးနဲ့ စမွာ့ ၁၀၀၀၊ မေါ်
လာ ၂၄၀၀၀ ရင်းငပီး၀ယ်လိုက်ေယ်၊ စမွာ့ ၁၀၀၀ ကိုင်ထား
ေယ်မပါ့။ အဲသလိုကမန Cisco စမွာ့ဟာ ၆ လအွွင်း ွစ်ခု
ကို မေါ်လာ ၃၀ ပဖစ်ခဲ့ရင်ွစ်ခုကို ၆ မေါ်လာပေွ်ငပီပဖစ်လို့
မေါ်လာ ၆၀၀၀ အပေွ်ထွွ်သွားငပီမပါ့။

မကာင်းငပီ မေါ်လာ ၂၄၀၀၀ ေရင်းဘဲ မေါ်လာ ၆၀၀၀

ပေွ်မအာင်လုပ်လို့ေရဖူးလား? ရွယ်။ ေါကို Option Con-
 52

tract လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။ Cisco စမွာ့ ၁၀၀၀ ကို မေါ်လာ
၂၄၀၀၀ ရင်းငပီး ၀ယ်ေဲ့အစား ၆ လအွွင်း Strike Price ၂၄
မေါ်လာနဲ့ ၀ယ်နိုင်ခွင့် Call Option ကိုပေ
ဲ ယ်နိုင်ွယ်။ ေီမန
ရာေှာ သွိွစ်ခု ပပုမစခေင်ွာက “ေယ်ခွင့်”ကို “ေယ်”ွာ၊
ေယ်ရေယ်လို့ ေဆိုလိုဘူး။ အကယ်၍ ၆ လေှာ Cisco စမွာ့
ဟာ ွစ်ခုကို မေါ်လာ ၃၀ ပဖစ်မနွဲ့အခေိန်ေှာ ကေမနာ်က Cisco
စမွာ့ကိုွစ်ခု ၂၄ မေါ်လာနဲ့ေယ်ငပီး အပေွ်စားရုံပဲ။ ေီ Opti-
on ကိုေိုင်ဆီကပဲ ေယ်ယူရပပန်ွယ်။ ေယ်ရင် Call Option ကို
၀ယ်နိုင်သလို မရာင်းရင် Put Option ကိုလဲ ေယ်နိုင်ပါွယ်။

ေီ Option ဆိုွာက Stock ကွဆင့် ပဖစ်မပါ်လာ ွာ၊

Derive ပဖစ်လာွာမြကာင့် ေီ Option Contract ဆို ွာကို
Derivatives ွစ်ခုအပဖစ် သွ်ေှွ်ပါွယ်။

Derivative ေှာ ၄ ေေ ိုး ၄ စား ရှိပါွယ်။

(1) Forward Contract

(2) Future Contract

(3) Swap Contract

(4) Option Contract မွွ ပဖစ်ွယ်။

ပိုရှုပ်မစွာကေီ Derivative မွွဟာ ေိုင်ေှာမရာင်း

ေယ်နိုင်သလို ၂ ဦး ၂ ဘက်ကန်ထရိုက် ခေုပ်နိုင်ပါွယ်။ ေါ
 53

မြကာင့်ေီ Derivatives ဆိုွာ မလာင်းကစားဆန်လာငပီး လွန်

စွာရှုပ်မထွးလာပါွယ်။

ဘာမြကာင့် ေါမွွကို မပပာမနရွာလဲ?

အိေ်ငခံမပေမေးကွက်ကမန ၂၀၀၀ ခုနှစ်ေေားေှာ မငွရေင်

လာြကွဲ့ အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့ဗရာေင် ရင်းနှီးပေုပ်နံေ
ှ ှု ဘဏ်မွွ
ဟာ အထိန်းအကွပ်ေရှိ ေီ Derivatives မွွကို ကစားလိုက်
ြကွာ အိေ်ငခံမပေမေးကွက် မပါက်ကွဲေှုပဖစ်မွာ့ မသာက်
မသာက်လဲ ရှုံးြကမွာ့ွာမပါ့။ ရှုံးြကမွာ့ ေိေိွိုထ
့ ုွ်မရာင်း
ထားွဲ့ Assets Backed Bond မွွလည်းမေးအကေေှာ ွန်ဖိုး
ေရှိြကမွာ့၊ ွသီွွန်းကကီး အဆင့်ဆင့်ရှုံးကေမွာ့ ဘဏ်
မွွက Assets မွွကို မငွပပန်ေမဖာ်နိုင်မွာ့ ပခင်းမြကာင့်
မသာ်လည်းမကာင်း၊ မငွသားကိုထုွ်ေမခေးမွာ့ဘဲ မငွသား
ကိုင်ထားြကမွာ့ Credit Crunch ကွစ်ဆင့် မငွလည်ပွ်ေှု
အားနည်းွာ၊ လုံးေ မငွေလည်မွာ့ွာမွွ ပဖစ်ွာမပါ့။

ဘဏ်အခေင်းခေင်းလည်း မငွေမခေးြက၊ ပပည်သူမွွကို

လည်း မငွေမခေးနိုင်ြကမွာ့ ပပည်သူမွွ ကားလည်းေ၀ယ်နိုင်၊
အိေ်လည်းေေယ်နိုင်မွာ့ ွစ်ပပည်လုံးမရာင်းအားကေငပီး စီးပွား
မရးွစ်ခုလုံးွန့်ကုန်မွာ့ လူမွွလည်းအလုပ်ပပုွ်၊ အ
မရာင်းွန့် ငပီး စီးပွားမရးကပ် Depression အထိဆိုးရွ ား
သွားနိုင်ပါွယ်။ မော်မွာ်ကားွစ်စီးဟာ ဘယ်မလာက်
မကာင်းမကာင်း ဓာွ်ဆီကုန်သွားရင် ထိုးရပ်သွားသလို အရင်း
 54

ရှင်စနစ်ေှာ စီးပွားမရးေဏ္ဍိုင်မွွ ဘယ်မလာက်မကာင်းမကာင်း

မငွလည်ပွ်ေှုေရှိရင် စီးပွားမရးယန္တရားွစ်ခုလုံး ရပ်သွားနိုင်
ပါွယ်။

ေီွခါ ပပဿနာ ဘာမြကာင့် ေီမလာက်ဆိုးရွာလဲ?

အရင်မခွ်မွွွုန်းကလဲ Boom & Bust ပဖစ်ခဲ့ွယ်။

ခုေှဘာမြကာင့် အဆိုးဆုံးပဖစ်ရွာလဲ? စီးပွားမရးေှာ ကဏ္ဍမွွ
ပိုင်းပခားထားပါွယ်။ Manufacturing Sector ကုန်ထုွ်
လုပ်ွဲ့ကဏ္ဍ၊ High Tech Sector အဆင့် ပေင့်နည်းပညာ
ကဏ္ဍ၊ စီးပွားမရးနှင့်ဘဏ္ဍာမရးကဏ္ဍ Financial Sector
စသည်ပဖစ်မပါ့။ အရင်ွုန်းက Boom မွွက High Tech IT/
Computer/ Communications Sector ေှာ Boom ပဖစ်
ွယ်။ Investment Banks ဘဏ်မွွက ေီ Sector ေှာရှိွဲ့
ကုေ္ပဏီမွွအွွက် မငွရင်းရှာမပးွာ၊ မငွမခေးွာပဲရှိွယ်။
Bust ပဖစ်မွာ့ သူွိုလ
့ က်ထဲေှာ မငွရှိွယ်။ နဲနဲပါးပါးရှုံးွာပဲ
ရှိွယ်။ သူွို့ Sector ကို ေထိခိုက်ဖူး။

ေီ Housing Boom ပဖစ်မွာ့ ေီအိေ်ငခံမပေမရာင်းအား

ွစ်ဟုန်ထိုး ပဖစ်ထွန်းေှုကိုအမပခပပုငပီး Financial Sector ေှာ
ရှိွဲ့ Investment Banks, Commercial Banks မွွနဲ့
Insurance Companies ကကီးမွွပါ ပါ၀င်ရှုပ်မထွးလာွာ
အပပင် မငွရှာမပးွဲ့၊ မငွလည်ပွ်ေှုနဲ့ ပွ်သက်ွဲ့ ပပဿနာ
မွွပဖစ်ခဲ့ရင် အာေခံမပးွဲ့ အာေခံကုေ္ပဏီကကီးမွွပါ ပါ၀င်ရှုပ်
 55

မထွးလာွာမြကာင့် အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့အပေင့်ဆုံး ဗရာေင်မွွ

ထိွာမြကာင့်ဘဲ။ ေွွ်သာဘဲ အရင်းရှင်စနစ် ေပေက်စီးရ
မအာင် အမေရိကန်ဖက်ေရယ်အစိုးရက ေင်ကယ်ရမွာ့ွာပဲ။

လက်ရှိပပဿနာဟာ Wall Street မလာဘသားေေားရဲ့

မလာဘမြကာင့်ဆိုွာ ေှန်မပေယ့် မေါလ်စထရိရဲ့ကေင့်ထုံး (သို)့
Culture ယဉ်မကေးေှုမြကာင့် ပိုအစွန်းမရာက်ွယ်လို့ မပပာရင်
ပိုေှန်ေယ်ထင်ပါွယ်။ IT Boom ွုန်းက လူမွာ်မွွကို
ဆွယ်ခေင်မွာ့ လခအပပင် Stock Option ဆိုွာပါ ငှားရေ်းခ
အမနနဲ့ မပးရပါွယ်။ Stock Options ရဲ့သမဘာက ေိေိ
ကုေ္ပဏီ Stock မေးွက်ရင် ေိေိလဲခေေ်းသာေှု ပိုွာမြကာင့်
အလုပ်သေားမွွ ပိုအလုပ်လုပ်ရမအာင် ေက်လုံး Incentive
မပးပခင်းပဖစ်ွယ်။

ေါမပေဲ့ ထိပ်ဆုံးက ကုေ္ပဏီအရာရှိကကီးမွွက မလာဘ

ထွက်ငပီး Enron ွိုလ
့ ိုစာရင်း Accounting ကိုလိေ်ပပငပီး St-
ock မေးွက်မအာင်လုပ်ွဲ့ ေသောေှုမွွ ပဖစ်ခဲ့ရွယ်။ Wall
Street ရဲ့ထုံးစံကအပေွ်မပါ်ေှာ မဘာနပ်စ်အပိုဆု မပးွဲ့စနစ်
ကိုကေင့်သုံးြကပါွယ်။ နှစ်ကုန်ရင် Wall St ေှာခရစ်စေွ်
မဘာနပ်စ်မပးွဲ့အစဉ်အလာရှိပါွယ်။ ကုေ္ပဏီကရွဲ့အပေွ်
အစွန်း ရာခိုင်နှုန်းွစ်ခုကို အမကာင်းဆုံး အလုပ်သေားမွွကို
အပိုဆု Bonus မပးငပီးဆွဲမဆာင်ွဲ့အကေင့် ယဉ်မကေးေှုပါ။ အပို
ဆုက မေါ်လာသန်းနဲ့ခေီငပီး ရြကွာမပါ့။ စုစုမပါင်းရင် Bill-
ions နဲ့ခေီငပီး Bonus မပးွာမပါ့။
 56

Wall St Trader ွစ်မယာက်ဟာ ၁၀ သန်း သန်း ၂၀

အထိရြကငပီး CEO မွွဆိုသန်း ၄၀ ကမနသန်း ၁၀၀ အထိ ရ
ြကပါွယ်။ ေါမြကာင့် အိေ်ငခံမပေမရာင်း၀ယ်ေှုမွွ ွစ်ဟုန်
ထိုးွက်ခေိန်ေှာ ေသောွဲ့၊ ွရားေ၀င်ွဲ့နည်းမွွနဲ့ မငွရှာ
ွယ်၊ အပေွ်ရငပီးမရာလုပ်ွယ်ဆိုငပီး စွပ်စွဲမပပာြကားြကရုံ
ေက ွခေ ို့ကုေ္ပဏီမွွရဲ့ လုပ်ရပ်မွွကို FBI က၀င်မရာက် စစ်
မဆးလေက်ရှိပါွယ်။ ေြကာခင်ကမေေါလီခံခဲ့ရွဲ့ Lehman
Brothers ရဲ့အရာရှိခေူပ် CEO ဟာ ၆ နှစ်အွွင်း ေင်မငွသန်း
၄၈၀ လက်ခံရရှိခဲ့ပါွယ်။ Wall St ရဲ့ွရားေဲ့ွဲ့သာဓက
မွွပါ။

အာေခံကုေ္ပဏီမွွကမရာ ဘယ်လိုပွ်သွ်လာွာလဲ?

အမေရိကန် အရင်းရှင်စနစ်ေှာ Insurance အာေခံ

ကုေ္ပဏီကကီးမွွဟာ ဗရာေင်စစ်စစ်ကကီးမွွပါ။ ရာစုနှစ်နဲ့ခေီငပီး
မငွစုကာ မငွပုံေှာထိုင်လာွဲ့အပပင် မလှကကီးထိုးရိုးရိုး ရင်းနှီး
ပေုပ်နှံေှုလုပ်၊ အရှုံး Risk ယူငပီး လုပ်ွာေဟုွ်ဘဲ အပေွ်ရ
မအာင် လုပ်မလ့ရှိြကပါွယ်။ ထိုအ
့ ပပင် အစိုးရစည်းေေဉ်းစည်း
ကေ်းမွွအရအရင်က အာေခံကုေ္ပဏီမွွ၊ ရင်းနှီးပေုပ်နှံေှုဘဏ်
မွွ၊ စီးပွားမရးဘဏ်မွွကို ခွဲပခားထားပါွယ်။ ခု Deregu-
lation ထိန်းသိေ်းကန့်သွ်ေှု ခေုပ်ငငိေ်းွဲ့မခွ်ေှာ ေီဟာမွွ
က မရာကုန်ပါွယ်။
 57

အရင်းရှင်စံနစ်ေှာ မေးကွက်ကအရာရာကို ဖန်ွီးထိန်း

မြကာင်းေယ်လို့ ယူဆြကမပေယ့် ကုေ္ပဏီကို လူသားမွွကပင်
ဦးစီးြကရွာေို့ လွန်ကျွံေှုေရှိမစရန် အစိုးရက အေေားအကေ ိုး
အွွက် ဥပမေေေားထုွ်ကာ ထိန်းကွပ်ထိန်းမကောင်း Regu-
late လုပ်မပးရွယ်။ အမေရိကန်အစိုးရဟာ Deregulation
လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ ထိန်းကွပ်ေှုကို မလော့မပးရုံေက ထိန်းကွပ်ေှုစံနစ်
ဟာလဲ မခွ်မနာက်ကေလေက်ရှိပါွယ်။ ဥပော ပပည်နယ်ွိုင်း
ေှာ အာေခံမကာ်ေရှင် ဆိုွာရှိပါွယ်။ ေီပပည်နယ်အရာရှိ
မွွက ၎င်းပပည်နယ်သားမွွ ေနစ်နာမစဖို့ ယင်းပပည်နယ်
ေှာရှိွဲ့ စီးပွားမရးလာလုပ်ွဲ့ အာေခံကုေ္ပဏီမွွကို ထိန်းကွပ်
မပးရွယ်။ ၁၉၄၅ ဥပမေအရ ဖက်ေရယ်အဆင့်ေှာ ထိန်းကွပ်
ေှုေရှိပါ။ ေီမပော့ကွက်ကို အခွင့်မကာင်းယူငပီး အာေခံ ကုေ္ပဏီ
ကကီးမွွက Housing Boom ေှာ ၀င်ကစားြကရာက ွခေ ို့
မေေါလီခံရလု ပဖစ်ကုန်ြကပါွယ်။

အာေခံကုေ္ပဏီမေေါလီခံရရင် လေ်းမပါ်ကပပည်သူမွွ
ရဲ့အာေခံကို ဘယ်သူမွွက လာမလော်မပးရေှာလဲ? ကားွိုက်
ရင်၊ အိေ်ေီးမလာင်ရင် ဘယ်သူက မငွလာမလော်ေှာလဲ? အရင်း
ရှင်စနစ်ရဲ့ အမပခခံအမဆာက်အဦမွွကိုပါ လာထိကုန်ငပီ
မကာ?

စက်ွင်ဘာလအကုန်ေှာ အမေရိကန်အစိုးရက ၀င်ကယ်

ခဲ့ရွဲ့ အကကီးဆုံးကုေ္ပဏီ AIG ရဲ့အပဖစ်ကိုြကည့်ရမအာင်။ AIG
ဆိုွာ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ အကကီးဆုံးအာေခံကုေ္ပဏီွစ်ခု။ နိုင်
 58

ငံမပါင်း ၁၃၀ ေှာအလုပ်သေား ွစ်သိန်းမကော်ကို အလုပ်မပး

ထားငပီး အမေရိကန်မေါ်လာ ထရီလီယံပောဏ မငွလည်ပွ်ေှု
Balance Sheet ရှိွဲ့ကုေ္ပဏီကကီး ပဖစ်ွယ်။ Balance Sheet
ဆိုွာ ၀င်မငွထွက်မငွ၊ ပိုင်ဆိုင်ေှု၊ အမကကွးမပးစရာမငွသား
လက်ကေန်မွွကိုပပွဲ့ ဇယားပဖစ်ွယ်။ ေီမလာက်ကကီးွဲ့ ကုေ္ပ
ဏီကကီးကို ေူးမထာက်ကေသွားငပီး အမေရိကန်အစိုးရက ၈၅
ဘီလီယံထုွ်မခေးငပီး ၀င်ကူရွဲ့အထိပဖစ်မအာင် ေုက္ခမပးခဲ့
ွာက လူ ၃၇၇ မယာက်သာရှိွဲ့ လန်ေန်ငေို့ေှာ အမပခပပုွဲ့
AIGFP ဆိုွဲ့ လက်မအာက်ခံ ကုေ္ပဏီမလးမြကာင့် ပဖစ်ွယ်။

လွန်ခဲ့ွဲ့ ၁၀ နှစ်မကော်မကော်မလာက်က JP Morgan ဆို

ွဲ့ကုေ္ပဏီက လူငယ်မလးမွွဦးစီးငပီး Credit Default Swap-
s (CDS) လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ Derivative အသစ်ကိုွီထွင်ခဲ့ွယ်။ CDS
ရဲ့အမပခခံက Risk ရှုံးနိုင်ေှုကို လက်လွဲယူအာေခံငပီး မငွရှာွာ
ပဲ။ ဥပော ကုေ္ပဏီွစ်ခုက Bonds ၁ သန်း ဖိုးေယ်ထားွယ်။
ရှုံးေှာစိုးလို့ ကေမနာ့်ကို ၉၀၀,၀၀၀ ွန်ဖိုးနဲ့ ၁ နှစ်၊ ၂ နှစ်ပဖစ်မစ
အခေိန်အကန့်အသွ်နဲ့ မရာင်းွယ်။ ေီ ၁ နှစ် ၂ နှစ်အွွင်း
ဘာေှေပဖစ်ရင် ကေမနာ်ကဘာေှေရင်းဘဲ ၁ သိန်းပေွ်ငပီမပါ့။
ေါထက်အေေားကကီး ရှုပ်မထွးပါမသးွယ်။ ေါမပေယ့် အြကေ်း
ဖေဉ်းကမွာ့ စွန့်စားအာေခံငပီး မငွရှာွာပါ။ ွစ်နည်းအားပဖင့်
မြကာက်စရာမကာင်းွဲ့ မလာင်းကစားပခင်းွစ်ေေ ိုးပါပဲ။ J.P
Morgan ရဲ့ွိုက်ွွန်းခေက်အရ AIGFP က CDO ဆိုွဲ့ Bonds
 59

မွွကို အာေခံဖို့ CDS စာခေုပ်မွွ လက်ခံမရာင်းေယ်ပါမွာ့

ွယ်။

CDO ေယ်ထားွဲ့ဘဏ်မွွ၊ မငွမခေးဌာနမွွက ေိေိ

ွိုရ
့ င်းနှီေှုမွွအွွက် အာေခံရှိငပီ။ မနာက် အစိုးရမွွရဲ့ ထိန်း
ကွပ်ေှု Regulation အရ ၁၀ သန်း ရင်းနှီးပေုပ်နံေ
ှ ှု ပပထားရင်
ရာခိုင်နှုန်းွစ်ခုကို အာေခံအမနနဲ့ ဖယ်ထားရပါွယ်။ ေီ
အာေခံ ေယ်လိုက်ွဲ့အွွက် ဖယ်ထားွဲ့ မငွမွွလွွ်လပ်ငပီး
ထပ်မငွရှာနိုင်ပါွယ်။ ွဆင့် ငပီးွဆင့် leverage လုပ်မငွရှာ
ပခင်းပါ။ မလးငါးနှစ်အွွင်း ေီ AIGFP ဌာနခွဲ ကုေ္ပဏီမလး ဟာ
AIG ေင်မငွရဲ့ ၄% မငွရှာမပးရာကမန ၁၇.၂ % အထိ ကကီးထွား
လာပါွယ်။ ေီ AIGFP ရဲ့၀င်မငွ ၄၅% ကို အလုပ် သေားမွွကို
Bonus အမနနဲ့ ပပန်မေမပးရာ လူွိုင်းသန်းနဲ့ခေီငပီး အကေ ိုး
အပေွ် ရရှိခဲ့ပါွယ်။

အိေ်မေးမွွပပုွ်ကေမွာ့ ေီ Bonds မွွကလဲ မေး

ကေမရာ အာေခံမြကးမွွ မပးရွာပဲ ၁၅ ဘီလီယံကုန်ကေမွာ့
AIG ရဲ့စမွာ့ွန်ဖိုးမွွ ပပုွ်ကေမွာ့ ၎င်းရဲ့ပိုင်ဆိုင်ေှုမွွ
ကိုေထုခွဲနိုင်ခင် မငွေလဲဘဲ မေေါလီခံရစရာ ရှိပါွယ်။ နိုင်ငံ
မပါင်း ၁၃၀ ေှာ လူွစ်သိန်းမကော် အလုပ်ပပုွ်သွားငပီး ဆက်
ွိုက်ကုေ္ပဏီမွွ မေေါလီခံရနိုင်စရာရှိွာမြကာင့် အမေရိကန်
အစိုးရက ၈၅ ဘီလီယံမခေးငပီး AIG ကိုေင်ကူခဲ့ရပါွယ်။ ေါ
မြကာင့် စီးပွားမရးမလာကက ဗရာေင်မွွရဲ့ ထိပ်သီးအာေခံ
ကုေ္ပဏီမွွပါ ေီွစ်ခါ ထိခိုက်လာပါွယ်။
 60

Wall Street ခေစ်ွီးေေား

Wall Street ေှာပဲ လူေုန်းအင်ေွန် ေေားွဲ့ ခေစ်ွီး

လူဆိုးမွွရှိပါမသးွယ်။ သူွိုက
့ မွာ့ Hedge Funds နဲ့
မငွမြကးမေးကစားသူ Speculators လိုမ
့ ခါ်ပါွယ်။

Hedge လုပ်ွယ်ဆိုွာ ဘာလဲ?

ဥပော မလယာဉ်ကုေ္ပဏီွစ်ခုဟာ ဓါွ်ဆီေေယ်ဘဲ

မလယာဉ်ပေံ၍ေရပါ။ ဓါွ်ဆီမေးမွွကလဲ မွာက်မလောက်
ွက်မနရင် ွက်ေယ့်အရိပ်ရှိရင် ကကိုေယ်ငပီး ကာကွယ်ွာကို
Hedge လုပ်ွယ် မခါ်ပါွယ်။

Hedge Funds နဲ့ Mutual Funds ဘာကွာသလဲ?

Hedge Funds ဆိုွာက လူွိုင်းပါေင်ခွင့် ေရှိပါ။

လူခေေ်းသာမွွကိုပဲ ပါေင်ခွင့် ပပုပါွယ်။ ေါမြကာင့် အစိုးရက
ထိန်းကွပ်ေှုေရှိဘဲ Risk ပိုေေားွဲ့ ရင်းနှီးေှုမွွ လုပ်နိုင်ပါ ွယ်။

Mutual Fund ဆိုွာက အေေားလူထုပါေင်ငပီး ေီမငွစု

ကရလာွဲ့ အရင်းမငွနဲ့ Stocks & Bonds မွွေယ်ငပီး ွိုးပွား
မအာင်လုပ်ွဲ့ Funds မွွပါ။ ေီ Funds မွွေှာ အေေားလူထု
public ရဲ့မရရှည်အွွက်စုထားွဲ့ (401K) ပိုက်ဆံမွွပါေင်
ွာမြကာင့် အစိုးရရဲ့ကန့်သွ်ခေက်နဲ့ ထိန်းကွပ်ေှု Regulation
မွွရှိွယ်။ Speculators မွွဆိုွာကမွာ့ မရှ့ေှာ ပဖစ်နိုင်
မပခအလားလာကို ခေိန်ငပီး စွန့်စားငပီး မငွရှာွာပါ။
 61

Hedge Funds မွွမရာ Speculators မွွပါ သုံးွဲ့

စီးပွားမရး လက်နက်ွခုက Short လို့ မခါ်ပါွယ်။

Short ဆိုွာက Stocks မွွမေးအကေေှာ မငွမဖာ်

ွာပါ။ ဥပော ကေမနာ်က Cisco စမွာ့ ၁၀၀၀ ကို ၁၀၀ မေးနဲ့
ေယ်ထားွယ်။ ေီ ၃ လပွ်မြကပငာစာွေ်းေှာ Wall Street
ကေှန်းထားသလို ေမအာင်ပေင်လို့ Stock မွွမေးကေွယ်။
ကေမနာ်က ၁၀၀ နဲ့ေယ်ထားွာ ွပ်ေက်ငပီး ပပန်ေမရာင်း
ခေင်ဘူး၊ ကိုင်ထားေယ်မပါ့။ ကေမနာ့်စမွာ့က ကေမနာ့်ဆီေှာ
ရှိွာေဟုွ်၊ ကေမနာ့်စမွာ့ပွဲစား Brokerage ေှာ အပ်ထား
ရွာ။

Hedge Funds နဲ့ Speculators မွွက ကေမနာ့်လို

ငွုံးမွွအပ်ထားွဲ့ Brokerage ကိုသွားငပီး Cisco မေးကေ
မွာ့ေယ်။ ငါ့အွွက် စမွာ့ွစ်သိန်းကို ၉၈ မေါ်လာ မေးနဲ့
မရာင်းလိုက်ပါဆိုငပီး မရာင်းခိုင်းွယ်။ Brokerage ကလဲ
ကေမနာ့်စမွာ့ ၁၀၀၀ အပါအေင် စမွာ့ွစ်သိန်းကို မရာင်း
လိုက်ွယ်။ Cisco စမွာ့က မေါ်လာ ၈၀ အထိကေသွားမွာ့
ေှပပန်ေယ်ငပီး ပပန်ပဖည့်မပးလိုက်ွယ်။ ကေမနာ်ကမွာ့ ေသိ
လိုက်ပါ။ ခေစ်ွီးမွွက ေီ(အကေ)ေှာ မငွ ၁၈ သိန်းပေွ်သွား
ွယ်။ ကေမနာ့်စမွာ့ပွဲစားကလည်း ခဏလက်လေဲခ ပေွ်ပေွ်
မလးရလိုက်ွယ်မပါ့။ အဲ Cisco စမွာ့က ေုန်းဆို မေါ်လာ
၁၁၀ ပဖစ်ခဲ့ရင်မွာ့ ခေစ်ွီးမွွ အရှုံးနဲ့ ပပန်ေယ်မပးရွာမပါ့။
Stock ကိုမခွ္တငှား၊ အကေကိုကကိုွွက်ငပီး အမရာင်းအေယ်
 62

လုပ်ွာကို Short လုပ်ွယ်မခါ်ပါွယ်။ Stock အွက်မရာ၊

အကေပါ မငွရှာနိုင်ပါွယ်။ သိုမ
့ သာ်လည်း အန္တရာယ် Risk
ကမွာ့ ေေားွာမပါ့။

အခုလို ကုေ္ပဏီမွွေုွ္ခမရာက်မနခေိန်ေှာ Short Order

ေေားရင် မရာင်းအားေေားွာမြကာင့် ကုေ္ပဏီရဲ့စမွာ့မွွ
ကေသင့်ွာထက် ကေွွ်ပါွယ်။ စမွာ့မွွမေးကေရင်
Market Capitalization လိုမ
့ ခါ်ွဲ့ ကုေ္ပဏီရဲ့ွန်ဖိုး ကေသွား
ပါွယ်။ ထုွ်ထားွဲ့ စမွာ့အမရအွွက်နဲ့ စမွာ့ရဲ့ွန်ဖိုး
ကိုမပောက်ရင် အဲ့ေီကုေ္ပဏီရဲ့ ွန်ဖိုးရပါွယ်။ လွယ်လွယ်
မပပာရရင် ေီွန်ဖိုးမပါ်ေူွည်ငပီး ကုေ္ပဏီမွွမငွမခေးရွာ။
ေီခေစ်ွီးမွွမြကာင့် ကုေ္ပဏီစမွာ့မွွမေးကေရင် ကုေ္ပဏီ
မွွ ပိုေုွ္ခမရာက်ပါွယ်။ ေါမြကာင့် အမေရိကန်အစိုးရက
ဘဏ်နဲ့ဆိုင်ွဲ့ကုေ္ပဏီ ၇၉၉ ရဲ့စမွာ့မွွကုိ မခွ္တခဏ short
ေလုပ်ရဆိုငပီး ပညွ်ခဲ့ရွယ်။

အစိုးရမငွကယ်ေယ်ဆိုွာ ဘာလဲ?

မအာက်ွိုဘာလ ၃ ရက်မန့က အမေရိကန်လေွ်မွာ်

ေှာ မလာမလာဆယ် စီးပွားမရးပပဿနာကို မပဖရှင်းဖိုမ
့ ေါ်လာ
ဘီလီယံ ၇၀၀ သုံးစွဲရန် သမဘာွူဥပမေွစ်ရပ် ပပုခဲ့ပါွယ်။
မလာမလာဆယ် ပပဿနာက Credit Crunch လို့မခါ်ပါွယ်။
ွဖက်က အိေ်မေးမွွကကေ၊ ွဖက်ကလည် ARM အွိုး
အရအွိုးကွက်မွာ့ အိေ်ပိုင်ရှင်မွွလစဉ်မပးရွဲ့ ပောဏ
 63

ကွက်မွာ့ လစဉ်ေှန်ေှန် မငွေသွင်းနိုင်ြကမွာ့ဘဲ ဘဏ်မွွ

ကအိေ်မွွကို ပပန်သိေ်းခဲ့ရွယ်။ ွခါဘဏ်မွွက လစဉ်ေင်
မငွမွွအမပါ်ေူွည်ငပီး leverage လုပ်ငပီး MBS Bond မွွ
ပပန်မရာင်းထား၊ ေီ Bonds မွွက CDOs မွွထဲ မရာပါသွား
မွာ့ ေီးခိုးမွာက်မလောက် ဘဏ်မွွရဲ့ရင်းနှီးေှု investme-
nts မွွေုွ္ခမရာက်မွာ့ ဘဏ်မွွရဲ့စမွာ့မွွ ထိုးကေမွာ့
ဘဏ်မွွကမြကာက်ငပီး မငွေမခေးမွာ့ပါ။ ရှိစုေဲ့စုမငွကိုပဲ ကိုင်
ထားြကပါမွာ့ွယ်။

ေီမွာ့ လုပ်ငန်းမွွလည်ဖိုမ
့ ငွလိုရင် မငွေရှိမွာ့ဘဲ
လုပင
် န်းမွွလဲ ွုံ့မနှးကုန်ွာမပါ့။ ွခါကားေယ်ခေင်ရင်၊
အိေ်ေယ်ခေင်ရင် ဘဏ်မွွကေမခေးမွာ့ ေေယ်နိုင်ြက။ ကား
ကုေ္ပဏီမွွလည်း ေုက္ခမရာက်၊ လူမွွအလုပ်ပပုွ်၊ လူမွွ
အလုပ်ပပုွ်မွာ့ မငွေသုံးနိုင်ြက၊ အကုန်ေုက္ခမရာက်ကုန်ွာ
မပါ့။

ေါမြကာင့် Toxic Bonds အဆိပ်သင့်စာခေုပ်မွွလို့ မခါ်

ရေဲ့ ေီရင်းနှီးပေုပ်နံှေူမွွကို အစိုးရကလက်လေဲ ေယ်ယူမပးေယ်။
အစိုးရကအရှုံးခံမပးေယ်မပါ့။ ေီမွာ့ဘဏ်မွွလဲ သက်သာ
ရာရငပီး မငွမခေးလာရင် စီးပွားမရးပပန်လည်လာငပီး ပုံေှန်မရာက်
သွားေယ်မပါ့။ အိေ်မေးမွွပုံေှန်ပပန်ပဖစ်မွာ့ေှ ေီမငွမြကးစာ
ခေုပ်မွွကို ပပန်မရာင်းငပီးမငွပပန်မဖာ်ရေယ်မပါ့။ ၁၉၃၀ ေှာ ပဖစ်
ပွားခဲ့ွဲ့ The Great Depression ကာလကလည်း အစိုးရက
 64

အိေ်မွွကိုေယ်ငပီး အိေ်မွွမေးွက်ေှ ပပန်မရာင်းွာပေွ်

ဖူးပါွယ်။

ွစ်ဖက်ကလည်း ဗဟိုဘဏ် Federal Reserve က

မအာက်ွိုဘာ ၆ ရက်မန့က သန်းဘီလီယံ ၉၀၀ ဖိုး ဘဏ်မွွ
ကိုပံ့ပုိးခဲ့ ငပီး လိုအပ်ရင် ၁.၅ ထရီလီယံအထိ ွိုးမပးေယ်လို့
ဆိုပါွယ်။ ေီ့ ပပင်ယမန့ မအာက်ွိုဘာ လ (၈) ရက်မန့ေှာ နိုင်ငံ
(၇) နိုင်ငံက ဗဟိုဘဏ်မွွဟာ ေကကုံစဖူး ငပိုင်ွူညီညီညာညာ
အွိုးနှုန်းမွွကို ခေမပးခဲ့ ြကပါွယ်။ မအာက်ွိုဘာလ ၇
ရက်မန့က ြသစမြွးလေဗဟိုဘဏ်က ၁% ွိွိ မလော့မပးခဲ့
ပါွယ်။ အွိုးနှုန်းမလော့ရင် မခေးခမပါမွာ့ မငွပိုမခေး မငွပို
လည်မအာင်ပါ။

ေီပပဿနာဟာ အခေိန်ယူမပဖရှင်းရေှာပါ။ ေီပပင်ွစ်ကေ္ဘာ

လုံးဆက်စပ်မနမွာ့ ပိုရှုပ်မထွးစရာပဖစ်လာပါွယ်။ ဥပော
မအာက်ွိုဘာ ၆ ရက်မန့က ဥမရာပေှာ စမွာ့မေးမွွ ထိုးကေ
ပါွယ်။ အိုက်စလန် Iceland ဆိုွဲ့နိုင်ငံေှာ ွိုင်းပပည်ပါ
မေေါလီခံရေလို ပဖစ်မနွယ်။ အိုက်စလံရဲ့မငွ ခရိုနာဟာ ွန်
ဖိုးေဲ့သမလာက် ပဖစ်သွားွယ်။ ရုရှားေှာစမွာ့အမရာင်း
အေယ် အကကိေ်ကကိေ်ရပ်ခဲ့ရွယ်။ဂောေဏီက Hypo Real Est-
ate မခါ်ွဲ့ Mortgage Company ကိုဂောောန်အစိုးရက မေါ်
လာ ၆၉ ဘီလီယံဖိုးကူခဲ့ရွယ်။ ဘယ်လ်ဂေီယံက Fortis ဆိုွဲ့
ဘဏ်ကို အီွလီ BNP Paribas ဘဏ်ကေယ်ခဲ့ရွယ်။
Fortis ေှာရှန်ဟိုင်းက ွရုွ်ပပည်ရဲ့ ေုွိယအကကီးဆုံးအာေခံ
 65

ကုေ္ပဏီ Ping Au က ၄.၉၉% ဖိုးရင်းနှီးထားွာမြကာင့် ၂၀၀၈

ခုေှာ Ping Au က ၂.၅ ဘီလီယံမေါ်လာ အရှုံးမပါ်ေယ်လို့ မြက
ပငာခဲ့ပါွယ်။ Globalization မခွ်ေှာ အားလုံးဟာအားလုံး
နဲ့ ဆက်နွယ်မနငပီး သပွွ်အူလို ရှုပ်မထွးမနပါွယ်။ ေီွစ်ခေီ
အာရှက အခံသာဆုံးပါပဲ။

၁၉၉၇ ခုနှစ်က အာရှမငွမြကးပပဿနာ Asian Finan-

cial Crisis ဆိုွာပဖစ်ခဲ့ပါွယ်။ အဲ့ေီွုန်းက အာရှနိုင်ငံမွွ
ဟာ အခေေ်းသာဆုံးနိုင်ငံမွွပဖစ်ွဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ဥမရာပနိုင်ငံ
မွွလို ကိုယ့်မငွနဲ့ကိုယ် ကူနိုင်မလာက်ွဲ့ အမပခအမန ေရှွ
ိ ာ
မြကာင့် IMF ကေင်ကူခဲ့ရပါွယ်။ အဲေီွုန်းက ေီအမေရိကန်
Investment Banks မွွကပဲ ေင်ဆရာလုပ် ဗိုလ်ကေခဲ့ ြကပါ
ွယ်။ ခုမွာ့ွစ်ပွ်လည်ငပီး ေင်းွိုေ
့ ုွ္ခမွွ့လိုက်ွာ ကကီး
၅ ကကီးကမန ခု ၂ ခုပဲ ေားေားေွ်ေွ် ကိုယ်ပိုင်ရပ်ွည်နိုင်ြက
ပါမွာ့ွယ်။ ၁၉၉၇ ခုနစ
ှ ် အမွွ့အကကုံေေားအရ အာရှဘဏ်
မွွဟာ မငွပိုဖယ်ထားြကငပီး အန္တရာယ် Risk ေေားွဲ့ စာခေုပ်
မွွကို အရေ်းေေယ်ထားဖူးလို့ ယူဆရွဲ့အွွက် ခံသာွယ်
လို့ ခုခေိန်ထိမပပာရပါေယ်။ ွခေ ို့ကလည်း မရရှည်ကိုြကည့် ငပီး
အာရှဘဏ်မွွကကီးစိုးွဲ့ မခွ်မရာက်သင့် ငပီလို့ ဆိုြကပါ
ွယ်။

မွာဟာ သိပ်ထူထပ်လာရင် သဘာေအရ မွာေီး

မလာင်ငပီး ပပာပုံထဲက သစ်ပင်အသစ်မွွ ပပန်မပါက်၊ အခေိန်
ြကာမွာ့ မွာသစ်အပဖစ် ရှင်သန်ြကပပန်ွယ်။ ွခေ ို့က
 66

အာရှဘဏ်မွွဟာ ေီွစ်ခေီအငပီး ကေ္ဘာ့မငွမြကးစနစ်ေှာ ွွင်

ကေယ်သက်မရာက် လာပါလိေ့်ေယ်လို့ မေော်လင့် ြကပါွယ်။
ကေမနာ်ကမွာ့ ကိုလိုနီစနစ်ကို ခါးခါးသီးသီးေုန်းွဲ့ စိွ်
ဓာွ်ရှိွာမြကာင့် အာရှမခွ် မရာက်မစခေင်ွယ်။ မလာ
မလာဆယ် ကေမနာ်ွို့ ပေန်ောပပည်က နအဖ စစ်ဗိုလ်မွွမြကာင့်
မနာက်ကေကေန်ခဲ့ရွာကို ရင်နာေိမပေယ့် အာရှသားမွွ
မအာင်ပေင်ွာကိုမွာ့ ဂုဏ်ယူေိပါွယ်။

ကေမနာ် အလွန်အားကေေိသည်ေှာ ကေမနာ် ၁၉၈၂ ခုနစ

ှ ်
ေှာ အမေရိကန်ကို မရာက်ခဲ့ရွယ်။ အင်ဂေင်နီယာဘွဲ့ ရခဲ့ွာေို့
Unisys, New Bridge, HP, Cisco စွဲ့ Multinational လို့
မခါ်ွဲ့ High Tech ကုေ္ပဏီကကီးမွွေှာ ဓါးမသွးဉာဏ်မသွးခဲ့
ရွယ်။ ေါမြကာင့် အမေရိကန်ကုေ္ပဏီမွွရဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်စဉ်
နဲ့စနစ် Process and System ကိုသိခွင့်ရခဲ့ွယ်။ ကိုယ်ရခဲ့ွဲ့
နှစ် ၂၀ မကော်အမွွ့အကကုံနဲ့ ကိုယ့် ပေန်ောပပည်ကကီးကို အလုပ်
အမကျွးပပုခေင်ွယ်။ ကိုယ့်အေိမပေကို မေွးမကေးဇူးပပန်ဆပ်ခေင်
ွယ်။ ကေမနာ်လိုလူမွွ အေေားကကီးပဲ။ ေါမပေယ့် ငေိုက်သား
စစ်ဗိုလ်မွွက ွိုင်းပပည်ကိုေုေိန်းကေင့်၊ ေိုက်ေိုက်ရိုင်းရိုင်း ွိုင်း
ပပည်ကိုမရာင်းစားငပီး ဓါးေိုးအုပ်ခေုပ်မနွာမြကာင့် ခုထိ အိေ်ေ
ပပန်နိုင်ခဲ့ဘူး။ ကေမနာ်ွို့ ပေန်ောပပည်သားမွွလည်း ွစ်ကေ္ဘာ
လုံးပပန့်လွင့်၊ ပပည်သူ ၅၅ သန်းလုံးလဲေွဲမွ၊ အနှိပ်စက်ခံ၊
အနိုင်ခံမနရွာ ပေင်ရမွာ့ ရင်နာေိွယ်။
 67

ကေမနာ်ွိုလ
့ ိုပဲ ွရုွ်ပပည်နှင့် အိန္ဒိယပပည်ွိုဟ
့ ာလဲ
ကေမနာ်လူပဖစ်စ ကမလးငယ်ဘေက ဆိုရှယ်လစ်စံနစ်မြကာင့်
ေွဲမွခဲ့ ြကရွယ်။ ပညာွွ်မွွလဲ ွိုးွက်ရာ အမနာက်
နိုင်ငံမွွေှာ ွိုးွက်ေှုရှာရင်း လူကကီးပဖစ်လာ၊ အမွွ့အကကုံရ
ခဲ့ ြကွယ်။ ကံမကာင်းခေင်မွာ့ မော်စီွုံးမသငပီး ဦးမနှာက်နဲ
ြကွဲ့ မော်ရဲ့ေယား ခေန်ခေင်းမခါင်းမဆာင်ွဲ့ ၄ မယာက်ဂိုဏ်း
ငပိုကွဲငပီး ွိန့်မလောင်ဖိန်ွက်လာမွာ့ ွရုွ်ပပည်ကကီး လေ်း
မြကာင်းမပပာင်းငပီး ွိုးွက်လာွယ်။ အိန္ဒိယပပည်ေှာလဲ BJP
အာဏာရလာငပီး မေးကွက်စီးပွားမရးလေ်းမြကာင်းမပါ် မရာက်
ခဲ့ွာ အခုဆိုွရုွ်ပပည်ကကီးနဲ့ အိန္ဒိယပပည်ကကီးဟာ ကေ္ဘာ့စီး
ပွားမရး အင်အားပဖစ်ဖို့ ွာစူမနြကငပီ။ ွစ်ခေိန်ထဲေှာ နိုင်ငံပခား
ေှာကကီး၊ နိုင်ငံပခားေှာပညာသင်၊ နိုင်ငံပခားေှာအမွွ့အကကုံရ
လာွဲ့ ဆရာေန်၊ အင်ဂေင်နီယာ၊ သိပ္ပံပညာရှင်မွွဟာ ေိေိွို့
နိုင်ငံကို အလုပ်အမကျွးပပုဖို့ ပပန်လာြကမွာ့ အလွန်ပဲအားကေ
ေိွယ်။

ေီပညာရှင်မွွမြကာင့် ေီွိုင်းပပည်မွွလဲ ပိုအားရှိ ပိုဖွံ့

ငဖိုးလာွာမပါ့။ ွခေိန်က Wall Street ေှာထိပ်က မနရာယူ
ခဲ့ွဲ့ လူမွာ်ွရုွ်ပညာရှင်မွွဟာ ွရုွ်ပပည်ကိုပပန်လာ
ငပီး၊ ကွန်ပေူနစ် မခါင်းမဆာင်မွွနဲ့ယှဉ်ငပီး၊ မပါင်းငပီး ွရုွ်
ပပည်ကကီး အစွန်းေမရာက်မအာင် ကူညီြကသလို ွရုွ်ပပည်
ွိုးွက်မရးေှာ ပံ့ပိုးကူညီလေက်ရှိြကွယ်။ ယမန့ ွရုွ်
ပပည်ကကီးေှာ အသက် ၃၀ မကော်ရင် ကကီးသွားငပီလို့ ယူဆွယ်။
 68

လူငယ်မွွကအင်နဲ့အားနဲ့ ကကိုးစားြကွယ်။ ၄၀/၅၀ မကော်

မွွက အမွွ့အကကုံရင့်လို့ အုပ်ခေုပ်ြကွယ်။ ၆၀ မကော်မွွ
ကလေ်းပပမပးွယ်။ လူွိုင်းလိုလို အခွင့်အမရးရွယ်။
လူွိုင်းကိုမပးစားမွာ့ လူလွ်ွန်းစားမွွ ွိုးလာွာ
မပါ့။ ွခေိန်ထဲေှာ လူွန်းစားကွာဟေှု ကကီးလာွာ၊ Internal
Migration ဆိုွဲ့ ပပဿနာမွွကိုလည်း ရင်ဆိုင်မနရွယ်
မပါ့။ ေါမွွက ကကီးပွားေှုရဲ့ေုက္ခမွွမပါ။့ ခုမခွ်ေှာ လူအေေား
ွိုးွက်ွယ်။ လူအနည်းစု ေုက္ခမရာက်မနွုန်းပဲမပါ့။ မော်စီ
ွုံးမခွ်က လူွိုင်းေွဲမွမနငပီး သန်းမပါင်းေေားစွား ငွ်
ပပွ်မသမြကခဲ့ရွယ်။

ကေမနာ် ွရုွ်နဲ့ကုလားမွွကို ပိုအားကေေိွယ်။

ကေမနာ်ွို့ ပေန်ောပပည်ကကီးကမွာ့ မော်စီွုံးမခွ်က ေမကော်
နိုင်မသးဘူး။ ွကိုယ်မကာင်းဆန်ွဲ့ စစ်သားမွွဖိနပ်မအာက်
ေှာ ွိုင်းပပည်ကကီးဟာ ေဋ်ခံမနရွုန်းပဲ။ ွစ်ခေိန်ေှာ လွွ်လပ်
ေှာပါ။ ကေမနာ်ွိုင်းပပည်ကို ကိုယ်ွိုင်အလုပ်အမကျွး ေပပုနိုင်ခဲ့
ရင်မွာင် မနာင်ွိုင်းပပည်ကို မခါင်းမဆာင်ရေယ့် ဦးမဆာင်
ွည်မထာင်ရေယ့် လူငယ်မွွကို အမွွ့အကကုံ ေေခဲ့ခေင်ွာ
ကေမနာ့်မစွနာပါ။

ွိုင်းပပည်ွစ်ခုပဖစ်မစ၊ လူွစ်ဦးခေင်းပဖစ်မစ၊ အေေား

အားပဖင့် ွိုးွက်မအာင်ပေင်လာရင် မနာက်ဆုံးေှာစီးပွားမရးကို
နားလည်လာရမွာ့ွာပါပဲ။ Astronomy, Anthropology
ကဲ့သိုဘ
့ ာသာရပ်ေေားကလွဲလို့ အင်ဂေင်နီယာပဖစ်မစ၊ ဆရာေန်
 69

ပဖစ်မစ ပေင့်လာရင်အုပ်ခေုပ်ေှု၊ အုပ်ခေုပ်ေှုကွစ်ဆင့် ပေင့်လာရင်

စီးပွားမရးပညာနဲ့ ရင်ဆိုင်ရမွာ့ွာပါပဲ။ မနာက်ဆုံးမွာ့
လုပ်ငန်းဆိုွာ အရှုံး/အပေွ် profit & loss (P/L) ကိုရင်ဆိုင်
ရွာပဲေဟုွ်လား။ ဘာလုပ်ငန်းေဆို မနာက်ဆုံး အပေွ်ေရှိ
ဘဲ၊ ေင်မငွေရှိဘဲ ြကာြကာေရပ်ွည်နိုင်ပါဘူး။ ေါမြကာင့်
အင်ဂေင်နီယာပညာရပ်ကို ေှီွည်ွဲ့လုပ်ငန်းပဖစ်မစ၊ မဆးပညာ
ကိုေှီွဲ့ မဆးရုံလုပ်ငန်းပဖစ်မစ၊ သိပ္ပံပညာရပ်ကိုေှီွဲ့ လုပ်ငန်း
ပဖစ်မစ၊ လုပ်ငန်းကိုဦးစီးရွာနဲ့ အရှုံး/အပေွ် စီးပွားမရးကို
နားလည်ရပါွယ်။

ထိုနည်းွူစွာပဲ နိုင်ငံမရးေှာ အာဏာရလာငပီးရင်၊ ွိုင်း

ပပည်ကိုခေစ်စိွ်ရှိရင် ွိုင်းပပည်ကိုထူမထာင်ရပါေယ်။ ွိုင်း
ပပည်ထူမထာင်ခေင်ရင် စီးပွားမရးကို နားလည်ရပါမွာ့ေယ်။
ေါမြကာင့် နိုင်ငံမရးကိုစိွ်၀င်စားရင် စီးပွားမရးကိုလည်း အ
သင်အ
့ ွင့် နားလည်ရပါေယ်။ ကိုမအာင်ဆန်း၊ ကိုမကော်ငငိေ်း၊
ကိုနု၊ ကိုရာရှစ်ွိုဟ
့ ာ မကောင်းသားဘ၀ေှာ နိုင်ငံမရးကို စိွ်၀င်
စားလို့ နိုင်ငံမရးနယ်ပယ်ထဲေင်ြကမွာ့ စာဖွ်ြကရွယ်။
ွိုင်းပပည်ထူမထာင်ဖိုအ
့ ွွက် စီးပွားမရးကို မလ့လာခဲ့ ြကရ
ွယ်။ ွိုင်းပပည်မခါင်းမဆာင်မွွ ပဖစ်ေလာခင်ကွည်းက
ွိုင်းပပည်ကို ဘယ်လိုထူမထာင်ေယ်ဆိုွာ စဉ်းစားခဲ့ ြကရငပီး
ွိုင်းပပည်မခါင်းမဆာင်မွွ ပဖစ်လာမွာ့ ဘယ်လေ်းမြကာင်း
ကို မရွ းရေယ်ဆိုွာ နားလည်ြကွယ်။ လွွ်လပ်မရးကို
ရမအာင်ယူမပးခဲ့ ြကွယ်။ ေီမခါင်းမဆာင်မွွကို ေါေမရး
 70

မြကာင့် ဘယ်မလာက်ပဲ ွိုက်ခိုက်ွိုက်ခိုက် လွွ်လပ်ငပီးစ ၁၀

နှစ် ပါလီောန်ေီေိုကမရစီမခွ်ေှာ ပေန်ောပပည်ဟာ အွိုးွက်
ဆုံးဆိုွာကို ဘယ်သူေှပငင်းေရပါ။ အဲ့ေီမခွ်က ပေန်ောပပည်
ဟာ ကေ္ဘာမပါ်ေှာ ဆန်အွင်ပိုဆ
့ ုံးနိုင်ငံ။

ေင်္ဂလာေုံမလဆိပ်ဟာ ဂေပန်ကနာရီွာငပီးရင် ေုွိယ

အကကီးဆုံး၊ ယိုးေယားမွွက ရန်ကုန်ကို မေးလာ၀ယ်ြကရ
ွယ်။ ပေန်ောွစ်မယာက်ရဲ့၀င်မငွဟာ စင်္ဂာပူနဲ့ွန်းွူ၊
အမရှ့မွာင်အာရှေှာ အလားအလားအရှိဆုံးလို့ သွ်ေှွ်ခံရ
ွယ်။ မရေနှစ်ေေား Golden Years လိုမ
့ ခါ်ခဲ့ရွယ်။

အဲေီမခွ်က ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ေန်ကကီးခေုပ် ဘီပွန်စွန်ကရေ်း

ဟာ ပေန်ောပပည်ွိုးွက်မနွာကို ပေင်မွွ့ရငပီး ေုွိယေန်
ကကီးခေုပ် (နိုင်ငံမွာ်စီးပွားမရး) ွာ၀န်ယူခဲ့ရွဲ့ ကေမနာ့် အမဖ
မရှ့ေှာ သူေန်ကကီးကိုကကိေ်းလိုက်ွာ။ ခုမွာ့ စစ်ဗိုလ်မွွရဲ့
ဖေက်ဆီးေှုမြကာင့် ကေမနာ်ွို့ ပေန်ောနိုင်ငံဟာ ထိုင်းနိုင်ငံကို
လိုက်ေေှီမွာ့မလာက်မအာင် မနာက်ကေကေန်ခဲ့ ငပီ။ ေီေိုကမရစီ
ပပန်ရမအာင်ွိုက်ရေှာက ပထေ၊ ေီေိုကမရစီရငပီးရင် ွိုင်းပပည်
ပပန်လည်ထူမထာင်ရေယ်။ ကေမနာ်ွိုအ
့ ားလုံးေှာ ွာ၀န်ရှိ
ွယ်။ ွိုင်းပပည်ထူမထာင်ရင် စီးပွားမရးနားေလည်၍ ေရပါ။
ေါမြကာင့် အထူးသပဖင့် လူငယ်မလးမွွကို လက်ဆင့်ကေ်းခဲ့
ခေင်ွယ်။ ပေန်ောပဖစ်ရွာ ပေန်ောပပည်ကမဟ့ဆိုွာကို ရဲရဲ
ကကီးမပပာငပီး ဂုဏ်ယူနိုင်ွဲ့မခွ်ကို ပပန်မရာက်ခေင်ွယ်။
မရာက်ရေှာပါ။ မရာက်ကို မရာက်ရေယ်။