UNIVERZITET U TUZLI

RUDARSKO – GEOLOŠKO – GRAĐEVINSKI FAKULTET

GRAĐEVINSKI ODSJEK

Amar Aščerić
Br. Index-a: III – 842/10

SEMINARSKI RAD

Tema: Problematika čvrstog otpada u Tuzli

Dr. sc. Edin Delić, vanr. prof. Tuzla, juni 2012

SADRŽAJ:

UVOD ...................................................................................................................3
1.0 PROBLEMATIKA ČVRSTOG OTPADA U TK .........................................4
1.1 Upravljanje otpadom u TK ............................................................................5
1.2 Čvrsti otpad - izvor zagađenja .......................................................................6
1.3 Savremeni tretmani čvrstog otpada ...............................................................7
1.3.1 Smanjenje otpada .............................................................................7
1.3.2 Ponovno upotreba .............................................................................8
1.3.3 Recikliranje ......................................................................................9
1.3.4 Kompostiranje ..................................................................................9
1.3.5 Spaljivanje otpada ..........................................................................10
1.3.6 Sanitarne deponije ..........................................................................11
ZAKLJUČAK .....................................................................................................12
LITERATURA ...................................................................................................13

UVOD

2
Čvrsti otpad predstavlja vrlo složen i heterogeni sistem, koji je pri normalnim
uslovima tvrd. Nastaje kao rezultat čovjekovog življenja i rada.
Razvojem civilizacije povećavaju se potrebe za različitim proizvodima, što
direktno utiče na povećanje količina otpada, pa se tako svakodnevno susrećemo sa
sve većom količinom otpada.
Prema mjestu nastanka otpad dijelimo na:
1. Kućni otpad (komunalni)
2. Otpad sa javnih površina
3. Industrijski otpad
4. Građevinski šut
5. Kabasti otpad
6. Talog i mulj iz otpadnih voda, kanalizacije, septičkih jama i uličnih slivnika.

1.0 PROBLEMATIKA ČVRSTOG OTPADA U TK

3
Procjenjuje se da dnevno svaki stanovnik regije Tuzla proizvede 0,8- 1,0 kg
otpada, što znači, da za područje Tuzlanskog kantona, koje broji oko 540 000
stanovnika, dnevna proizvodnja otpada iznosi između 400 i 500 tona.

Vrsta otpada %
Organski otpad 39
Papir 14
Karton 6
Tekstil 3
Plastika 19
Staklo 6
Metal 3
Kompleksne materije 2
Građevinski otpad 4
Ostalo 4

Tabela 1. Sastav komunalnog otpada za Tuzlanski kanton

(podaci preuzeti od Regionalne eko-deponije Tuzla)

Komunalna djelatnost je nadležnost općine, odnosno komunalnih preduzeća, koja

postoje u svakoj općini u TK. Komunalna preduzeća rade na sakupljanju,
transportu i zbrinjavanju otpada.
Komunalna preduzeća su u jako lošem stanju, što ima za posljedicu nedostatak
posuda za prikupljanje, kao i sredstva transporta, što direktno utiče na nedovoljnu
pokrivenost organizovanim odvozom cijelog područja. Pokrivenost odvoza otpada
je veoma loša; za urbano područje je 60%, a za ruralno, svega 30%.

1.1 Upravljanje otpadom u TK

4
Današnja praksa upravljanja otpadom u TK je neprihvatljiva, kako sa ekološkog,
tako i sa zdravstvenog aspekta. Na tuzlanskoj regiji ne postoji organizovan sistem
upravljanja otpadom, kao ni prerada sekundarnih sirovina.
U TK se otpad odlaže na oficijelnim općinskim deponijama koje nisu sanitarnog
tipa. Pored oficijelnih deponija, svaka općina ima i veliki broj neuređenih divljih
deponija.
Općinske deponije su otvorenog tipa i to su najčešće napušteni kopovi ili jame koje
nemaju nikakve sisteme za zaštitu tla, vode i zraka. Kontrole procjednih voda i
gasova nema ni na jednoj općinskoj deponiji. Povremeno se vrši zasipanje otpada
inertnim materijalom pomoću manjih bagera.

Slika 1. Deponija

5
1.2 Čvrsti otpad - izvor zagađenja
Danas se na području naše Zemlje nalazi veliki broj smetljišta (nekontroliranih
deponija) koja su nastala u ratu i na kojima se još uvijek vrši odlaganje čvrstog
otpada. Iako je na smetljištima zabranjeno namjerno paljenje, ipak postoji stalna
opasnost od slučajnog požara. Ogromne gomile raspadajućih otpadaka
predstavljaju odlično skrovište i zaklon pacovima i drugim glodarima. Ostaci hrane
u otpadu daju tim životinjama stalni izvor hrane i mogućnost za biološko
razmnožavanje. Rojevi insekata pronađu na raspadajućem otpadu odlične uvjete
života i mogućnosti za brzo razmnožavanje. .
Ptice nađu svoje mjesto na smetljištima, gdje su stalno prisutne u većim ili manjim
jatima. Sve te životinje postepeno napuštaju smetljišta i opet se vraćaju. Na taj
način postaju kliconoše, koje raznose zarazne viruse i klice po široj okolini.

Otvoreno fermentiranje i raspadanje ostataka hrane pomiješane sa ostalim

otpadom, stvara, ne samo neprijatan miris kojeg vjetar širi po okolini, nego
predstavlja idealne uslove za brzo širenje raznovrsnih zaraznih i patogenih klica i
virusa. Istovremeno meteorna i talna voda nekontrolirano prolaze kroz otpatke,
otapaju u sebi raznovrsne bezopasne, ali i štetne sastojke, te iste odnose neometano
u okolinu. Ovo predstavlja latentnu opasnost zaraze voda koja se nikako ne smije
podcjenjivati.

Štetni uticaj divljih doponija:

1. Štetni uticaj gasovitih materija je 1000 m od divlje deponije
2. Štetni uticaj tečnih materija je do 2000 m od divlje deponije

Slika 2. Divlja deponija

1.3 Savremeni tretmani čvrstog otpada

6
U savremene tretmane čvrstog otpada spadaju:
1. Smanjenje otpada
2. Ponovna upotreba
3. Reciklaža
4. Kompostiranje
5. Proizvodnja energije
6. Spaljivanje
7. Deponovanje

1.3.1 Smanjenje otpada

1. Svaki pojedinac bi trebao voditi računa o količini otpada koju proizvede.

2. Kada kupujemo neki proizvod, trebamo voditi računa i razmišljati o tome da
će i taj proizvod jednog dana postati otpad.

Kako smanjiti otpad?

1. Proizvodi koje svakodnevno koristimo trebaju biti sa što manje pakovanja,
2. izbjegavati dupla pakovanja (jer proizvodi bez pakovanja mogu bez
problema promijeniti više vlasnika),
3. Kupovati piće u povratnim bocama
4. Kupovati proizvode sa manje ambalaže
5. Suvišna pakovanja ostavljati u trgovini
6. U trgovinu nositi vlastitu torbu
7. Ambalažni otpad sortirati
8. Organski otpad kompostirati
9. Kupovati kućanske aparate koji su dugotrajni i lako popravljivi

1.3.2 Ponovno upotreba

7
Potrebno je provjeriti, prije nego što neki proizvod završi na smetljištu ili deponiji,
da li nama ili nekome može ponovno koristiti.

Podrška ponovnom korištenju

1. Buvljaci- mjesta gdje se vrši razmjena i prodaja korištene robe. Podrška se
pruža davanjem prostora i informiranjem javnosti o tačnom mjestu i
vremenu održavanja. Posebno je važno organiziranje takvih akcija u
obdaništima i školama, gdje se vrši razmjena dječje odjeće, obuće, igrački i
drugih dječjih stvari i njihovo daljnje korištenje, a ne kupovina novih.
2. Podržati trgovine za popravku kućanskih aparata, da bi im se produžio vijek
trajanja, te time smanjila kupovina novih i odbacivanje starih aparata.
3. Podržati lokalne pijace koje nude voće, povrće i ostale namirnice iz okoline i
prodaju ih neupakovane.
4. Podržati javne i sportske skupove na kojima se vodi računa o nastaloj
količini otpada, gdje se ne koristi suđe za jednokratnu upotrebu i pića u
aluminijumskim limenkama.

Slika 3. Pogon za razvrstavanje otpada

1.3.3 Recikliranje

1. Recikliranje predstavlja proces ponovnog iskorištenje sirovina iz otpadnog

materijala

8
 2. Recikliranje je neophodno radi smanjenja količina otpada i radi očuvanja
prirodnih resursa.

Značaj recikliranja
1. Smanjenje ukupnih količina čvrstog otpada
2. Očuvanje resursa
3. Smanjenje upotrebe hemikalija, energije, vode i sirovina u procesu
proizvodnje
4. Manje zagađenje zraka, vode i tla u procesu proizvodnje

1.3.4 Kompostiranje

Kompostiranje je proces prevođenja organskog otpada u kompost, zatim u humus.

Kompostiranje predstavlja prirodni način recikliranja.

Šta možemo kompostirati?

1. Biootpad bogat azotom (50%): ostaci voća i povrća, kore voća i povrća,
talog kafe i čaja, pokošena trava, korov i ostaci biljaka iz vrta, uvelo cvijeće,
2. Biootpad bogat ugljikom (50%): lišće, isitnjeno suho granje, slama i sijeno,
ostaci kod orezivanja voća i vinove loze, hoblovina i piljevina, iglice
četinara, Osim toga, u kompost možemo umiješati: papirne kutije za jaja,
ljuske od jaja, kamenu prašinu.

U kompost ne može!

Novinski papir i časopisi u boji, plastika, metal i staklo, lijekovi, vrećice iz

usisivača za prašinu, papirne pelene, pepeo od ugljena, izmet pasa i mačaka, kosti,
meso, masnoće, jela od mesa i ribe, osjemenjeni korov, jako bolesne biljke, lišće
oraha, drvo koje je bilo bojano ili lakirano, biootpad koji je bio u dodiru sa naftom,
benzinom, uljanim i zaštitnim bojama, pesticidima...

Četiri osnovna previla kompostiranja:

1. sav otpad treba usitniti
2. miješati vodenasti i suhi otpad u odnosu 50:50
3. osigurati dovoljan protok zraka
4. pokriti komposter.

9
Slika 4. Kvalitetno kompostiranje smanjuje količinu smeća u kući za 40%, dok
istovremeno hrani tlo i poboljšava njegovu strukturu

1.3.5 Spaljivanje otpada

1. Usljed smanjenja količine otpada, većina ljudi kod nas spaljuje otpad.
Spaljivanje rade u dvorištima, njivama ili pojedinačnim ložištima
2. Ovakvo spaljivanje direktno utiče na zagađenje okoline, a pogotovo zraka.
3. Usljed spaljivanja otpada nastaju dimni plinovi, koji u sebi sadrže različite
otrovne materije koje mogu biti i kancerogene.

Spaljivanje
1. Ima za cilj smanjenje količine otpada
2. Otpad se spaljuje u spalionicama koje su savremeno opremljene uređajima
za kontrolu dimnih plinova i pepela.
3. Dimni plinovi se prečišćavaju dok ne postanu prohvatljivi za okolinu
4. Pepeo se odlaže na deponije
5. Spaljivanjem otpada nastaje toplotna energija

10
 6. Energija iz nekih spalionica se iskoristiti za zagrijavanje prostorija i za
proizvodnju električne energije

1.3.6 Sanitarne deponije

Sanitarne deponije predstavljaju sanitarno- tehnički prostor na kome se odlaže

čvrsti otpad koji se ne može iskoristiti (reciklirati, kompostirati, koristiti kao
gorivo...).
Sanitarne deponije su neophodne u svakoj izabranoj opciji tretmana, jer uvijek
postoji jedan dio otpada koji se mora deponirati.

Osnovne karakteristike sanitarne deponije

Sanitarna deponije je potpuno zatvoren i kontrolisan sisitem koji podrazmijeva:

1. Izgradnju posebne podloge u cilju zaštite tla od procijednih voda,
2. Sakupljanje i tretman procijednih i oborinskih voda,
3. Sakupljanje i zbrinjavanje deponijskog gasa,
4. Rekultivacija površine nakon prestanka deponovanja

Slika 5. Sanitarna Deponija - Sabijanje deponovanog otpada specijalnom

mašinom – kompaktorom

ZAKLJUČAK

Tuzlanski kanton stvara dnevno 400-500 tona otpada, što znači da svaki stanovnik
proizvede 0,8-1 kg otpada dnevno. Nezbrinjavanjem otpada, s obzirom na broj
stanovnika i količinu otpada po stanovniku, TK bi za 36 godina bio pokriven
slojem otpada u visini od jednog metra. Osim u nedostatku tehničke opreme
11
potrebne za zbrinjavanje otpada, problem je i u nedovoljno razvijenoj ekološkoj
svijesti stanovnika, koji često, već naviknuti na gomile otpada, prosto prelaze
preko njega. Time samo odlažu rješavanje problema.

Danas se na području TK nalazi veliki broj smetljišta koja su nastala u ratu i na

kojima se još uvijek vrši dispozicija čvrstog otpada. Nekontrolisano odlaganje na
tzv. smetljišta predstavlja veliki problem u pogledu štetnog uticaja, koji se
manifestuje u vidu zagađenja vode, vazduha i tla, što veoma opasno ugrožava
zdravlje ljudi, pogotovo onih koji rade na takvim mjestima.

LITERATURA

 http://www.jkpmediana.rs
 http://ekologija.blogger.ba
 http://ekologija.ba/
 http://bs.wikipedia.org
 http://www.flickr.com/

12