ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΤΙΚΗ - TEXNΟΛΟΓΙΚΗ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

2ου Κεφαλαίου
ΚΥΜΑΤΑ

Μηχανικά κύματα

1). Τι ονομάζουμε κύμα και τι μηχανικό κύμα;

Κύμα ονομάζουμε κάθε διαταραχή που μπορεί να μεταφέρει ορμή και

ενέργεια στον χώρο.
Οταν το κύμα διαδίδεται σε ένα ελαστικό μέσο ονομάζεται μηχανικό κύμα.
( Π.χ. κυματισμός της θάλασσας).
Κατά την διάρκεια διέλευσής του μεταφέρεται ορμή και ενέργεια από το ένα
σημείο του μέσου στο άλλο, όχι όμως και ύλη.

2) Ποιές είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την δημιουργία ενός

μηχανικού κύματος;

Απαραίτητες προϋποθέσεις για την ύπαρξη κύματος είναι :

α) Η ύπαρξη πηγής που να δημιουργεί το κύμα. ( Να προσφέρει ενέργεια
στο ελαστικό μέσο) .
β) Η ύπαρξη ελαστικού μέσου που να επιτρέπει την διέλευση ενέργειας από
το ένα μόριο στο άλλο.
γ) Η απουσία χασμάτων από τα μόρια του παραπάνω μέσου.

3) Ποιό μηχανικό κύμα ονομάζουμε περιοδικό και πιο αρμονικό;

Περιοδικό ονομάζουμε το μηχανικό κύμα , στο οποίο η πηγή εκτελεί

περιοδική κίνηση και τα μόρια του ελαστικού μέσου κινούνται περιοδικά.
Ημιτονοειδές ή αρμονικό ονομάζουμε το περιοδικό κύμα στο οποίο τα μόρια
του ελαστικού μέσου εκτελούν απλή αρμονική ταλάντωση.

4) Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του αρμονικού κύματος;

Περίοδος Τ : Ο χρόνος που χρειάζεται ένα μόριο του ελαστικού μέσου για
να εκτελέσει μία ταλάντωση.
Συχνότητα f : Ο αριθμός των ταλαντώσεων Ν που πραγματοποιεί το μόριο
του μέσου σε χρόνο t , προς τον χρόνο αυτό. Είναι πάντοτε ίδια με την
συχνότητα ταλάντωσης της πηγής του κύματος.
Μήκος κύματος λ : Η απόσταση που διατρέχει το κύμα σε χρόνο μιας
περιόδου. Ορίζεται επίσης και ως η απόσταση μεταξύ 2 διαδοχικών σημείων

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

1
του μέσου που απέχουν το ίδιο από την θέση ισορροπίας τους και κινούνται
κατά την ίδια φορά.
Ταχύτητα διάδοσης του κύματος υ : Το πηλίκο της απόστασης χ που διανύει
το κύμα κατά μήκος μιας διεύθυνσης διάδοσης σε χρόνο t , προς τον χρόνο
αυτό. υ = χ/t. Η ταχύτητα του κύματος εξαρτάται μόνο από τις ιδιότητες του
μέσου στο οποίο διαδίδεται , και όχι από το πόσο ισχυρή είναι η ενεργειακή
διαταραχή.

5) Να γραφεί και να αποδειχθεί η θεμελιώδης εξίσωση των κυμάτων.

Ποιό είναι το βασικό χαρακτηριστικό της συχνότητας των κυμάτων;

Στον τύπο της ταχύτητας του κύματος , υ = χ / t , αν θέσουμε χ = λ , έχουμε


 1
t = Τ : Αρα υ = Ομως : Τ = οπότε : υ = 1  υ = λf .
T f
f
Η συχνότητα του κύματος είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της πηγής που το
δημιουργεί, και δεν εξαρτάται από το μέσον διάδοσής του. Αν ένα κύμα αλλάζει
μέσον διάδοσης , η ταχύτητά του υ και το μήκος κύματός του λ θα μεταβληθούν,
η συχνότητά του όμως θα παραμείνει σταθερή.

6) Σε ποιές κατηγορίες χωρίζονται τα μηχανικά κύματα :

α) Ανάλογα με τον χώρο στον οποίο διαδίδονται ;
β) Ανάλογα με τον τρόπο ταλάντωσης των μορίων του ελαστικού μέσου;

α) Ι) Γραμμικά : Διαδίδονται σε μια κατεύθυνση. Π.χ. το κύμα που διαδίδεται

σε ένα σχοινί.
ΙΙ) Επιφανειακά : Διαδίδονται σε μια επιφάνεια. Π.χ. τα κύματα της
θάλασσας.
ΙΙΙ) Χώρου : Διαδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις . Π.χ. τα ηχητικά
κύματα.

β) Ι) Εγκάρσια : Τα μόρια ταλαντώνονται κάθετα στην διεύθυνση διάδοσης του

κύματος. Κατά την κίνησή τους εμφανίζονται όρη και κοιλάδες. Ως μήκος
κύματος μπορεί να θεωρηθεί η απόσταση ανάμεσα σε 2 διαδοχικά όρη ή
διαδοχικές κοιλάδες.
ΙΙ) Διαμήκη : Τα μόρια ταλαντώνονται παράλληλα στην διεύθυνση διάδοσης του
κύματος. Κατά την κίνησή τους εμφανίζονται πυκνώματα και αραιώματα. Ως
μήκος κύματος μπορεί να θεωρηθεί η απόσταση ανάμεσα σε 2 διαδοχικά
πυκνώματα ή διαδοχικά αραιώματα.

2
 7) Αρμονικό κύμα διαδίδεται από αριστερά προς τα δεξιά , και την
χρονική στιγμή t = 0 το σημείο Ο της πηγής βρίσκεται στην θέση
ισορροπίας. Να υπολογισθεί η εξίσωση του αρμονικού κύματος. Ποιά είναι
η μορφή της όταν το κύμα διαδίδεται προς τα αριστερά;.

Στο σχήμα , το σημείο Ο είναι η πηγή του κύματος , που εκτελεί απλή
αρμονική ταλάντωση συχνότητας f.
Εστω οτι για t = 0 , το σημείο Ο βρίσκεται στην θέση ισορροπίας , και
εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση με εξίσωση : y = Aημωt , όπου A το
πλάτος της ταλάντωσης , και ω η κυκλική της συχνότητα ( ω = 2π/Τ = 2πf ).
Αν το κύμα διαδίδεται προς τα δεξιά , η φάση ενός σημείου Δ σε απόσταση
χ από την πηγή υστερεί σε σχέση με την φάση της πηγής κατά φ. Αρα η
απομάκρυνση του σημείου αυτού σε σχέση με τον χρόνο είναι :
2
y = Aημ ( ωt - φ ) = A ημ ( t - φ).
T
Η διαφορά φάσης μεταξύ 2 σημείων Ο και Β που απέχουν απόσταση ίση
με το μήκος κύματος λ , είναι 2π , και η διαφορά φάσης μεταξύ των Ο και Δ
  
είναι φ. Αρα : =  φ = 2π .
2  
Η εξίσωση της απομάκρυνσης y του σημείου Α διαμορφώνεται :
2 2 t 
y = Aημ ( t - χ )  y = Aημ 2π ( - ).
T  T 
t 
Η γωνία 2π ( - ) ονομάζεται φάση και μετριέται σε ακτίνια.
T 
Η παραπάνω σχέση είναι η εξίσωση του αρμονικού κύματος. Περιέχει 2
ανεξάρτητες μεταβλητές , τον χρόνο t και την απόσταση χ από την πηγή.
1 
Θέτοντας f = και f = , η εξίσωση διαμορφώνεται :
T 
t  2
y = Αημ 2π ( - )  y = Αημ ( υt - χ )
 /  
Αν το κύμα διαδίδεται προς τα αριστερά από το Α στο Ο , η εξίσωση του
t 
αρμονικού κύματος θα διαμορφωθεί : y = Αημ 2π ( + ).
T 
Για μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή t , η απομάκρυνση όλων των σημείων
 t
από την θέση ισορροπίας είναι : y = Αημ 2π ( Κ - ) όπου Κ = =
 T
σταθερά.
Το διάγραμμα της παραπάνω συνάρτησης ονομάζεται στιγμιότυπο του κύματος.

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

3
 Η απομάκρυνση y ενός ορισμένου σημείου σε συγκεκριμένη απόσταση χ
από την πηγή , σε συνάρτηση με τον χρόνο , δίνεται από την σχέση :
t 
y = Αημ 2π ( - Λ) , όπου Λ = = σταθερά.
T 
Η ταχύτητα με την οποία ταλαντώνονται τα μόρια του ελαστικού μέσου
t 
δίνεται από την σχέση: υ = υοσυν2π ( - ) , υο = ωΑ.
T 
Η επιτάχυνση με την οποία ταλαντώνονται τα μόρια του ελαστικού μέσου
t 
δίνεται από την σχέση: α = - αοημ2π ( - ) , αο = ω2Α.
T 

8) Πότε δύο σημεία του αρμονικού κύματος βρίσκονται σε συμφωνία και

πότε σε ασυμφωνία φάσης; Πότε βρίσκονται σε αντίθεση φάσης;

Δύο σημεία του υλικού μέσου στο οποίο διαδίδεται το κύμα βρίσκονται σε
συμφωνία φάσης , όταν κάθε χρονική στιγμή έχουν ίσες απομακρύνσεις από το
σημείο ισορροπίας : y1 = y2. Για να βρίσκονται 2 σημεία σε συμφωνία φάσης,
πρέπει να απέχουν απόσταση ίση με ακέραιο πολλαπλάσιο του μήκους κύματος
λ. Δχ = κλ , κ = 1 , 2 , 3 …….
Αν 2 σημεία του παραπάνω υλικού μέσου δεν έχουν κάθε χρονική στιγμή ίσες
απομακρύνσεις , βρίσκονται σε αντίθεση φάσης.
Δύο σημεία του υλικού μέσου στο οποίο διαδίδεται το κύμα βρίσκονται σε
αντίθεση φάσης , όταν κάθε χρονική στιγμή έχουν αντίθετες απομακρύνσεις.
y1 = - y2 . Για να βρίσκονται 2 σημεία σε αντίθεση φάσης , θα πρέπει να απέχουν
μεταξύ τους απόσταση ίση με περιττό αριθμό ημικυμάτων.
Δχ = ( 2κ + 1) λ/2 .

Επαλληλία ή υπέρθεση κυμάτων

9) Να γραφεί η αρχή της επαλληλίας 2 ή περισσότερων κυμάτων.

Οταν σε ένα μέσο διαδίδονται 2 ή περισσότερα κύματα, η απομάκρυνση

ενός σημείου του ελαστικού μέσου είναι ίση με την συνισταμένη των
απομακρύνσεων που οφείλονται στα επιμέρους κύματα.
Η αρχή της επαλληλίας παραβιάζεται όταν τα κύματα είναι τόσο ισχυρά
ώστε να μεταβάλλονται οι ιδιότητες του υλικού μέσου στο οποίο διαδίδονται.
(Π.χ. σε μια έκρηξη ).

10) Ποιό φαινόμενο ονομάζουμε συμβολή;

Συμβολή ονομάζουμε το αποτέλεσμα της ταυτόχρονης διάδοσης δύο ή

περισσότερων κυμάτων στην ίδια περιοχή ενός ελαστικού μέσου.

Συμβολή 2 κυμάτων στην επιφάνεια ενός υγρού

11) Να περιγραφεί το φαινόμενο της συμβολής 2 κυμάτων στην επιφάνεια

ενός υγρού. Πότε έχουμε ενίσχυση και πότε απόσβεση;

Εστω οτι έχουμε 2 πηγές Α και Β , που δημιουργούν 2 όμοια κύματα

πλάτους Α ,που διαδίδονται σε ένα υλικό μέσο. Παρατηρούμε οτι άλλα σημεία

4
του υλικού μέσου ταλαντώνονται με διπλάσιο πλάτος (ενίσχυση) , και άλλα
παραμένουν ακίνητα (απόσβεση) . Ολα τα άλλα σημεία του υλικού μέσου
ταλαντώνονται με πλάτη διάφορων τιμών μεταξύ του μηδέν και του 2Α.
Τα σημεία των οποίων οι αποστάσεις r1 και r2 από τις 2 πηγές διαφέρουν
κατά ακέραιο πολλαπλάσιο του μήκους κύματος λ , ( r1 – r2 = Νλ , Ν = 1 , 2 ..)
ταλαντώνονται με μέγιστο πλάτος. Τότε έχουμε ενίσχυση.
Τα σημεία των οποίων οι αποστάσεις r1 και r2 από τις
2 πηγές διαφέρουν κατά περιττό πολλαπλάσιο του μισού
μήκους κύματος λ , ( r1 – r2 = Νλ/2 , Ν = 1 , 2 ..)
ταλαντώνονται με μέγιστο πλάτος. Τότε έχουμε απόσβεση.
Στα σημεία όπου έχουμε ενίσχυση φτάνουν από τις
πηγές Α και Β ταυτόχρονα 2 όρη. Στα σημεία όπου έχουμε απόσβεση , φτάνει
από την μια πηγή ένα όρος ενώ ταυτόχρονα από την άλλη πηγή μια κοιλάδα.

12). Πως ταλαντώνονται τα σημεία της επιφάνειας ενός υγρού εξαιτίας 2

πηγών κύματος Α και Β; Περιγράψτε μαθηματικά το φαινόμενο της
συμβολής.

Εστω οτι σε ένα σημείο του υλικού μέσου που απέχει από τις πηγές
αποστάσεις r1 και r2 αντίστοιχα, φτάνει από την πηγή Α το αρμονικό κύμα με
 t r1 
εξίσωση: y1 = Aημ2π(    και από την πηγή Β το αρμονικό κύμα με
T 
t r 
εξίσωση: y2 = Aημ2π   2  . Σύμφωνα με την αρχή της επαλληλίας, η
T  
απομάκρυνση του σημείου αυτού του υλικού μέσου από την θέση ισορροπίας
 t r1   t r2 
είναι : y = y1 + y2 = A[ ημ2π(    + ημ2π    ] . (1)
T  T  
   
Ισχύει όμως: ημα + ημβ = 2συν   ημ  .
 2   2 
Επιστρέφοντας στην σχέση (1) έχουμε:
r  r2  t r r 
y = 2Aσυν2π 1 ημ2π   1 2  .
2 T 2 
Αρα το αποτέλεσμα της συμβολής είναι ταλάντωση πλάτους
r  r2  t r1  r2 
Α’ = 2Aσυν2π 1 και φάσης 2π   .
2 T 2 
Το πλάτος ταλάντωσης γίνεται μέγιστο, (Α’ = 2Α ) , όταν :
r  r2 r  r2
συν2π 1 = 1 ή 2π 1 = Νπ ή r1  r2 = Nλ . Ν = 0 , 1 , 2 ……
2 2
r  r2
Δεσμούς έχουμε στα σημεία όπου Α’ = 0 ή συν2π 1 = 0 ή
2
r  r2
2π 1 = (2Ν + 1 )π / 2 ή r1  r2 = (2Ν + 1 )λ / 2 , Ν = 0 , 1 , 2 …..
2
Ο γεωμετρικός τόπος των σημείων για τα οποία r1 – r2 = σταθερό, είναι
υπερβολή. Επομένως τα σημεία στα οποία έχουμε ενισχυτική συμβολή και τα
σημεία στα οποία έχουμε απόσβεση βρίσκονται πάνω σε υπερβολές.

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

5
 Στάσιμα κύματα

13) Τι ονομάζουμε στάσιμο κύμα , και πως δημιουργείται ;

Στάσιμο κύμα ονομάζουμε το αποτέλεσμα της συμβολής 2 κυμάτων της ίδιας

συχνότητας και του ίδιου πλάτους που διαδίδονται στο υλικό μέσο με
διαφορετικές κατευθύνσεις.
Πρατηρώντας το υλικό μέσο στο οποίο διαδίδεται ένα στάσιμο κύμα,
παρατηρούμε οτι ορισμένα σημεία παραμένουν συνεχώς ακίνητα. Τα σημεία αυτά
ονομάζονται δεσμοί. Στην μέση της απόστασης μεταξύ 2 δεσμών τα μόρια του
υλικού μέσου ταλαντώνονται με μέγιστο πλάτος. Τα σημεία αυτά ονομάζονται
κοιλίες.
Η ονομασία στάσιμο οφείλεται στο ότι δεν έχουμε μια ενεργειακή διαταραχή
που να διαδίδεται. Στο κανονικό κύμα όλα τα σημεία εκτελούν διαδοχικά την
ίδια κίνηση ενώ στο στάσιμο όχι.

14) Να υπολογιστεί η εξίσωση του στάσιμου κύματος. Ποιά σχέση δίνει

το πλάτος του στάσιμου κύματος; Ανάμεσα σε ποιές τιμές κυμαίνεται η
τιμή του πλάτους;

Τα 2 αρμονικά
κύματα που
συμβάλλουν για
την δημιουργία
ενός στάσιμου
κύματος έχουν
εξισώσεις :

t 
y1 =Aημ 2π( - ) και
T 
t 
y2 =Aημ2π( + )
T 
Τα 2 παραπάνω κύματα συμβάλλουν, και το αποτέλεσμα της συμβολής είναι,
η απομάκρυνση y να δίνεται από το άθροισμα των απομακρύνσεων των 2
κυμάτων.
t  t 
y = y1 + y2 = Aημ 2π ( - ) + Aημ 2π ( + ) =
T  T 

t  t 
= A ( ημ 2π ( - ) + ημ 2π ( + ) ).
T  T 

6
 Με την βοήθεια της τριγωνομετρικής ταυτότητας :
   
ημα + ημβ = 2 ημ( ) συν ( ) , έχουμε :
2 2
 t
y = 2A συν 2π ημ 2π .
 T
Η παραπάνω εξίσωση είναι η εξίσωση του στάσιμου κύματος. Κάθε σημείο

του μέσου εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση , με πλάτος 2A συν 2π , που

εξαρτάται από την απόσταση χ του σημείου αυτού από την πηγή. Το πλάτος
μπορεί να μεταβάλλει την τιμή του από μηδέν έως 2Α .

15). Τι ονομάζουμε δεσμούς και τι κοιλίες στο στάσιμο κύμα; Σε ποιά

σημεία του στάσιμου κύματος εμφανίζονται δεσμοί; Πόσο απέχουν 2
διαδοχικοί δεσμοί του στάσιμου κύματος;

Δεσμοί ονομάζονται τα σημεία του στάσιμου κύματος που είναι συνεχώς

ακίνητα.
Για να είναι ένα σημείο του στάσιμου κύματος δεσμός , θα πρέπει να έχει

μηδενικό το πλάτος του 2Ασυν 2π .

  
Ισχύει : 2π = (2Ν + 1)  χ = (2Ν + 1) . Ν = 0 , 1 , 2 …….
 2 4
Αρα κάθε σημείο του στάσιμου κύματος που απέχει από την πηγή περιττό
αριθμό λ/4 , είναι δεσμός.
Κοιλίες ονομάζονται τα σημεία του στάσιμου κύματος που ταλαντώνονται με
μέγιστο πλάτος 2Α.
Για να είναι ένα σημείο του στάσιμου κύματος κοιλία θα πρέπει :
 
2Ασυν 2π = 2Α ή συν2π = 1 ή χ = Νλ/2 , Ν = 0 , 1 2 …
 
Αρα κάθε σημείο του στάσιμου κύματος που απέχει από την πηγή ακέραιο
αριθμό λ/2 , είναι κοιλία.

16) Περιγράψτε από ενεργειακής άποψης το στάσιμο κύμα.

Στο στάσιμο κύμα η ενέργεια ενός μορίου του υλικού μέσου μετατρέπεται
περιοδικά από δυναμική σε κινητική και αντίστροφα. Αφού όμως υπάρχουν
σημεία που παραμένουν μονόμως ακίνητα, οι δεσμοί, αυτό σημαίνει πως δεν
έχουμε διάδοση ενέργειας από το ένα μόριο στο άλλο. Η ενέργεια που είχαν
αρχικά τα 2 κύματα από τα οποία προήλθε το στάσιμο εγκλωβίζεται ανάμεσα
στους δεσμούς.
Τα στάσιμα κύματα ονομάζονται καταχρηστικώς κύματα , γιατί έχουν την
ενέργειά τους περιορισμένη σε συγκεκριμένο χώρο , και δεν την μεταφέρουν

Παραγωγή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων

17) Τι είναι το ηλεκτρομαγνητικό κύμα; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά

του; Από ποιές εξισώσεις περιγράφεται;

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

7
 Ηλεκτρομαγνητικό κύμα είναι η ταυτόχρονη διάδοση ενός ηλεκτρικού και ενός
μαγνητικού πεδίου. Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα διαδίδεται στο κενό με την
ταχύτητα του φωτός. Σε όλα τα άλλα υλικά διαδίδεται με μικρότερη ταχύτητα.
Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα είναι εγκάρσιο. Τα διανύσματα του ηλεκτρικού και
του μαγνητικού πεδίου είναι κάθετα μεταξύ τους, και κάθετα στην διεύθυνση
διάδοσης του κύματος. Κάθε στιγμή ο λόγος των μέτρων των εντάσεων του
ηλεκτρικού και του μαγνητικού πεδίου είναι ίσος με c. ( E/B = c) .
Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα δημιουργούνται από μεταβαλλόμενα ηλεκτρικά και
μαγνητικά πεδία. Αν τα πεδία αυτά είναι σταθερά, δεν μπορούν να
δημιουργήσουν ηλεκτρομαγνητικό κύμα. Αυτό σημαίνει πως ούτε τα ακίνητα
φορτία ούτε αυτά που κινούνται με σταθερή ταχύτητα δημιουργούν τέτοιο κύμα.
Η αιτία δημιουργίας ενός ηλεκτρομαγνητικού
κύματος είναι η επιταχυνόμενη κίνηση ηλεκτρικών
φορτίων.

Οι εξισώσεις που περιγράφουν το ηλεκτρικό και το μαγνητικό πεδίο ενός

ηλεκτρομαγνητικού κύματος, σε αναλογία με την εξίσωση της απομάκρυνσης ενός
μηχανικού κύματος είναι:
 t   t 
Ε = Εοημ2π    και Β = Βο ημ2π   .
T  T 

18) Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως δημιουργείται ένα

ηλεκτρομαγνητικό κύμα;

Ηλεκτρικό δίπολο ονομάζουμε ένα σύστημα δύο φορτίων Q και -Q

αντίστοιχα , που βρίσκονται σε δύο θέσεις πολύ κοντά μεταξύ τους. Οταν τα 2
φορτία εναλλάσουν περιοδικά την τιμή τους από Q σε -Q , έχουμε
ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο.
Δίπολο σχηματίζεται όταν δύο μεταλλικές ράβδοι συνδέονται με πηγή
τάσης V. Αν η τάση είναι εναλλασσόμενη, τότε έχουμε την δημιουργία
ταλαντούμενου ηλεκτρικού διπόλου.
Εστω οτι την χρονική στιγμή μηδέν τα φορτία στα άκρα του διπόλου
είναι μηδέν. Καθώς η εναλλασσόμενη τάση μεταβάλλεται, εμφανίζονται
ετερόσημα φορτία στα άκρα των αγωγών, και ηλεκτρικό πεδίο γύρω τους.
Το ηλεκτρικό πεδίο διαδίδεται στον γύρω χώρο, και η έντασή του μεταβάλλεται
σύμφωνα με την μεταβολή του φορτίου Q . (Π.χ ταυτόχρονα το Q και το Ε
μηδενίζονται, και ταυτόχρονα παίρνουν την μέγιστη τιμή τους). Ταυτόχρονα
επίσης δημιουργείται και μαγνητικό πεδίο, γιατί οι αγωγοί διαρρέονται από
εναλλασσόμενο ρεύμα.
Και τα δύο πεδία διαδίδονται στον γύρω χώρο με την ταχύτητα του φωτός.
Το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο χρησιμοποιείται για την παραγωγή
ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στο ραδιόφωνο και τους τηλεοπτικούς σταθμούς.
Στην κεραία τους, όταν το ρεύμα έχει την μέγιστη τιμή του, το ρεύμα είναι
μηδέν και αντιστρόφως. Αυτό σημαίνει οτι τα δύο πεδία έχουν διαφορά φάσης
ίση με π/2 ( όταν η ένταση του ενός είναι μηδέν, η ένταση του άλλου είναι
μέγιστη και αντιστρόφως) . Σε μεγάλες αποστάσεις όμως τα δύο πεδία είναι
συμφασικά.

8
 Μετάδοση και λήψη κυμάτων με ηλεκτρομαγνητικά κύματα

19) Πως πραγματοποιείται η εκπομπή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων;

Ενας ήχος μετατρέπεται με την βοήθεια ενός

μικροφώνου σε ηλεκτρικό σήμα. Ετσι ο ήχος ενός
διαπασών μετατρέπεται σε ηλεκτρικό σήμα της
μορφής του σχήματος.
Για να μεταδώσουμε την πληροφορία, το
ηλεκτρικό σήμα που παράγεται αρχικά
διαμορφώνεται. Δηλαδή προστίθεται σε
ένα αρμονικό υψίσυχνο κύμα ορισμένης
συχνότητας, που παράγεται στον πομπό ,
και ονομάζεται φέρον κύμα. Η
διαμόρφωση αυτή ονομάζεται διαμόρφωση
κατά πλάτος, η διαμόρφωση ΑΜ.
Αν
το
σήμα

διαμορφωθεί στην συχνότητά του, τότε

έχουν διαμόρφωση κατά συχνότητα FM.
Στο διαμορφωμένο κατά συχνότητα κύμα
δημιουργούνται πυκνώματα και αραιώματα
τόσο πιο έντονα ανάλογα με το πόσο
ισχυρό είναι το ηχητικό κύμα.
Η διαμόρφωση κατά συχνότητα FM
πλεονεκτεί της διαμόρφωσης κατά πλάτος ,
γιατί τα παράσιτα, κατά την συμβολή τους
με το διαμορφωμένο κύμα, επηρεάζουν τα
πλάτη και όχι τις συχνότητες.
Το διαμορφωμένο κύμα στην συνέχεια διεγείρει την κεραία του πομπού. Τα
φορτία της ταλαντώνονται, και εκπέμπονται ηλεκτρομαγνητικά κύματα
αντίστοιχης μορφής.

20). Πως πραματοποιείται η λήψη ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων;

Η λήψη ενός ηλεκτρομαγνητικού κύματος από τον δέκτη γίνεται με την

βοήθεια ενός αγωγού ( κεραίας ) , που βρίσκεται σε επαγωγική σύζευξη με ένα
κύκλωμα LC.
Ο δέκτης, αφού συντονιστεί με κάποιον
πομπό, διαχωρίζει το φέρον κύμα από την
ταλάντωση που το διαμόρφωσε, και το
μετατρέπει σε ρεύμα όμοιας μορφής
.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

9
 ( φώραση ) . Το ρεύμα αυτό αφού ενισχυθεί, οδηγείται στο μεγάφωνο και
αναπαράγεται ο αρχικός ήχος.
Αν ένας ευθύγραμμος αγωγός τοποθετηθεί μέσα σε χώρο όπου διαδίδεται
ηλεκτρομαγνητικό κύμα , ( μεταβαλλόμενο ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο ) , τα
ελεύθερα ηλεκτρόνιά του αναγκάζονται σε ταλάντωση.
Στην κεραία ενός δέκτη φτάνουν πολλά ηλεκτρομαγνητικά κύματα ,
διαφορετικής συχνότητας. Αρα , τα ηλεκτρόνια της κεραίας εκτελούν μια
σύνθετη ταλάντωση, που λόγω επαγωγικής σύζευξης προκαλεί εξαναγκασμένη
ταλάντωση στο κύκλωμα LC. Το πλάτος της εξαναγκασμένης ταλάντωσης είναι
συνήθως μικρό, εκτός από την περίπτωση που έχουμε συντονισμό με κάποια
από τις συχνότητες που ταλαντώνουν την κεραία.
Ο πυκνωτής C στο κύκλωμα είναι μεταβλητός, και
μεταάλλοντας την τιμή του μπορούμε να επιλέξουμε
την συχνότητα που θέλουμε να ακούσουμε. (Με αυτόν
τον τρόπο επιλέγουμε την συχνότητα ενός
ραδιοφωνικού σταθμού) .
Αν τα άκρα Α και Β συνδεθούν με ακουστικά , δεν θα παραχθεί ήχος. Για
να λετουργήσουν τα ακουστικά, πρέπει από το διαμορφωμένο κύμα να
απομονώσουμε το κύμα που αντιστοιχεί σε ηχητικό σήμα.
Το παραπάνω επιτυγχάνεται αν ανάμεσα στο κύκλωμα
και τα ακουστικά παρεμβάλλουμε μία ανορθωτική διάταξη
( δίοδο) , που επιτρέπει στο ρεύμα να περνά μόνο κατά την
μία φορά. ( ημιανορθώμενο ρεύμα ) .
Το ημιανορθώμενο ρεύμα μπορεί να θεωρηθεί ως το
αποτέλεσμα της συμβολής ενός ρεύματος χαμηλής συχνότητας
και ενός ρεύματος υψηλής. Επειδή στα ακουστικά υπάρχει
πηνίο, κόβεται το ρεύμα υψηλής συχνότητας, και περνά μόνο
το ρεύμα χαμηλής, που έχει την μορφή του μικροφωνικού ρεύματος. Το ρεύμα
αυτό αναπαράγει στα ακουστικά τον αρχικό ήχο.
Στην πράξη οι δέκτες χρησιμοποιούν ενισχυτικές διατάξεις οι οποίες
ενισχύουν το σήμα που φτάνει στα μεγάφωνα.

Το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας

21) Περιγράψτε τα χαρακτηριστικά των κατηγοριών των

ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.

1) Ραδιοκύματα ( Μήκη κύματος από 105 m μέχρι μερικά εκατοστά)

α) Παράγονται από ηλεκτρικά κυκλώματα.
β) Ανιχνεύονται με κεραίες ραδιοφώνου, τηλεόρασης κ.λ.π.
γ) Χρησιμοποιούνται στην ραδιοφωνία, τηλεόραση , κ.λ.π.

2) Μικροκύματα ( Μήκη κύματος από 30 cm μέχρι 1 mm )

α) Παράγονται από ηλεκτρονικά κυκλώματα .

10
 β) Χρησιμοποιούνται σε φούρνους μικροκυμάτων, στην ραδιοαστρονομία
κ.λ.π.

3) Υπέρυθρα κύματα ( Μήκη κύματος από 1 mm μέχρι 710-7 m )

α) Εκπέμπονται από θερμά σώματα.
β) Ανιχνεύονται από την θέρμανση του σώματος ή από φωτογραφικά φιλμ.
γ) Χρησιμοποιούνται για φωτογραφήσεις την νύχτα.

4) Ορατό φως ( Μήκη κύματος από 400 nm έως 700 nm )

α) Παράγεται από την κίνηση των ηλεκτρονίων στα άτομα.
β) Ανιχνεύεται από το ανθρώπινο μάτι, και από φωτογραφική μηχανή.
γ) Ανάλογα με την τιμή του χρώματός του δημιουργεί στο ανθρώπινο μάτι
την αίσθηση του κύματος.
δ) Μια ορατή ακτινοβολία σε μια συγκεκριμένη τιμή μήκους κύματος
ονομάζεται μονοχρωματική.

5) Υπεριώδης ακτινοβολία ( Μήκη κύματος από 410-7 m έως 610-8 m )

α) Παράγεται από τις αποδιεγέρσεις των ατόμων στα πολύ θερμά σώματα ,
όπως ο Ηλιος.
β) Είναι υπεύθυνες για το μαύρισμα του ανθρώπινου δέρματος το καλοκαίρι.
γ) Μεγάλες ποσότητες της ακτινοβολίας βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισμό.
δ) Απορροφάται από το όζον. Αυτός είναι ο λόγος που η γνωστή τρύπα του
όζοντος στην ατμόσφαιρα είναι επικίνδυνη για την υγεία μας.

6) Ακτίνες Χ ( Μήκη κύματος από 10-8 m έως 10-13 m περίπου )

α) Παράγονται από την επιβράδυνση ηλεκτρονίων όταν προσπέσουν σε
μεταλλικό στόχο ( ή σε σωλήνα παεραγωγής ακτίνων Χ ) .
β) Ανιχνεύονται με φωτογραφικό φιλμ.
γ) Χρησιμοποιούνται στην ιατρική για διαγνωστικούς σκοπούς.
δ) Σε μεγάλες ποσότητες προκαλούν βλάβες συον ανθρώπινο οργανισμό.

7) Ακτίνες γ ( Μήκη κύματος από 10-10 m έως 10-14 m )

α) Παράγονται στις πυρηνικές αντιδράσεις από την διάσπαση ραδιενεργών
πυρήνων.
β) Είναι πολύ διεισδυτικές.
γ) Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Ανάκλαση και διάθλαση

22) .Τι ονομάζουμε ανάκλαση του φωτός; Πότε έχουμε το φαινόμενο της
διάχυσης;

Ανάκλαση του φωτός ονομάζουυμε το φαινόμενο κατά το οποίο οι ακτίνες

μιας φωτεινής παράλληλης δέσμης μετά την πρόσπτωσή τους σε μια
διαχωριστική επιφάνεια ανάμεσα σε 2 οπτικά μέσα, επιστρέφουν στο αρχικό
οπτικό μέσο.
Οταν η διαχωριστική επιφάνεια είναι λεία και στιλπνή, οι
ανακλώμενες ακτίνες εξακολουθούν να είναι παράλληλες, και
η ανάκλαση αυτή ονομάζεται κατοπτρική.
.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

11
 Οταν όμως η επιφάνεια στην οποία προσπίπτει η φωτεινή δέσμη έχει
ανωμαλίες, οι ακτίνες ανακλώνται σε διάφορες διευθύνσεις και δεν είναι
παράλληλες μεταξύ τους. Η ανάκλαση σε αυτήν την περίπτωση ονομάζεται
διάχυση.

23) Περιγράψτε την συμπεριφορά μιας φωτεινής ακτινοβολίας μετά την

κατοπτρική ανάκλαση.

Εστω οτι μια φωτεινή ακτίνα προσπίπτει υπό γωνία σε μια λεία επιφάνεια
και ανακλάται.
Η γωνία πρόσπτωσης θr είναι η γωνία ανάμεσα στην
αρχική διεύθυνση της ακτίνας και την κάθετο στην επιφάνεια.
Η γωνία ανάκλασης θ α είναι η γωνία ανάμεσα στην
διεύθυνση της ανακλώμενης ακτίνας και την κάθετο στην
επιφάνεια. Πειραματικά προκύπτει οτι:
α) Η προσπίπτουσα ακτίνα, η ανακλώμενη, και η κάθετος στην επιφάνεια στο
σημείο πρόσπτωσης, βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο.
β) Η γωνία ανάκλασης θr είναι ίση με την γωνία πρόσπτωσης θα.

24) Ποιό φαινόμενο ονομάζουμε διάθλαση;

Διάθλαση ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο μια

ακτίνα μονοχρωματικού φωτός περνά την διαχωριστική
επιφάνεια 2 οπτικών μέσων και διαδίδεται στο δεύτερο μέσο
σε διαφορετική διεύθυνση από οαυτήν του πρώτου. Η γωνία θb
που σχηματίζει η διαθλώμενη ακτίνα με την κάθετο στην
επιφάνεια ονομάζεται γωνία διάθλασης.

25) Πως ορίζεται ο δείκτης διάθλασης η ενός οπτικού μέσου;

Το φως έχει στο κενό την μεγαλύτερη ταχύτητα c. Εστω οτι σε ένα άλλο
οπτικό μέσο διαδίδεται με ταχύτητα υ.
Ο λόγος της ταχύτητας του φωτός στο κενό ( c ) , προς την ταχύτητά του
c
( υ ) στο υλικό , η = , ονομάζεται δείκτης διάθλασης του οπτικού υλικού.

Ο δείκτης διάθλασης είναι αδιάστατος αριθμός και μεγαλύτερος της μονάδας.
Εξαρτάται από την φύση του υλικού και το μήκος κύματος της ακτινοβολίας που
κινείται σε αυτό. Οσο πιο πυκνό είναι ένα υλικό , τόσο πιο μεγάλη τιμή έχει ο
δείκτης διάθλασής του.
Ο δείκτης διάθλασης του κενού ή του αέρα είναι ίσος με μονάδα.

26) Να γραφεί ο νόμος του Snell.

Πειραματικά προκύπτει οτι:

α) Η προσπίπτουσα ακτίνα, η διαθλώμενη και η κάθετη στην διαχωριστική
επιφάνεια των δύο μέσων, στο σημείο πρόσπτωσης της ακτίνας , βρίσκονται στο
ίδιο επίπεδο.
β) Οταν το φως είναι μονοχρωματικό, ο λόγος του ημιτόνου της γωνίας
πρόσπτωσης θα προς το ημίτονο της γωνίας διάθλασης θ b είναι ίσος με τον
αντίστροφο λόγο των δεικτών διάθλασης των 2 μέσων.

12
    b
 ή ηαημθα = ηbημθb.
 b a
Η παραπάνω σχέση ονομάζεται και νόμος του Snell.

27). Να περιγράψετε την συμπεριφορά μιας φωτεινής ακτινοβολίας κατά

την διάθλαση.

Οταν μια ακτίνα εισέρχεται από ένα υλικό (α) σε ένα άλλο
πιο πυκνό (b) με ηb > nα , από τον νόμο του Snell προκύπτει
οτι η γωνία διάθλασης είναι μικρότερη της γωνίας
πρόσπτωσης ( ημθb < ημθα ) . Αρα η διαθλώμενη ακτίνα
πλησιάζει την κάθετο στο σημείο πρόσπτωσης.
Οταν μια ακτίνα εισέρχεται από ένα υλικό (α) σε ένα άλλο
πιο αραιό (b) με ηb < nα , από τον νόμο του Snell προκύπτει
οτι η γωνία διάθλασης είναι μεγαλύτερη της γωνίας
πρόσπτωσης ( ημθb > ημθα ) . Αρα η διαθλώμενη ακτίνα
απομακρύνεται από την κάθετο στο σημείο πρόσπτωσης.
Ο δείκτης διάθλασης του κενού ή του αέρα είναι πάντοτε
μικρότερος από τον αντίστοιχο ενός άλλου οπτικού μέσου. Επομένως,
όταν μια ακτινοβολία διέρχεται από το κενό σε ένα υλικό, πλησιάζει
προς την κάθετο.
Οταν μια ακτίνα προσπέσει κάθετα στην διαχωριστική επιφάνεια, τότε θ α = 0,
ημθα = 0 και ημθb = 0. Αρα , η ακτίνα δεν αλλάζει διεύθυνση.
Από τους νόμους της διάθλασης προκύπτει πως η πορεία που ακολουθεί μια
ακτίνα, είτε κινείται από το οπτικό μέσο (α) στο (β) είτε αντίστροφα, είναι η
ίδια.
Οταν το μονοχρωματικό φως περνά από το ένα οπτικό μέσο στο άλλο, η
συχνότητά του παραμένει σταθερή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός οτι ο αριθμός
των μεγίστων που φτάνουν σε μια διαχωριστική επιφάνεια στην μονάδα του
χρόνου, είναι ίσος με τον αριθμό των μεγίστων που την εγκαταλείπουν.
Από την σχέση c = λf , προκύπτει πως αφού η συχνότητα f παραμένει
σταθερή, μεταβάλλονται η ταχύτητα c και το μήκος κύματος της ακτινοβολίας λ.

28) Υπολογίστε την ταχύτητα και το μήκος κύματος μιας φωτεινής

ακτινοβολίας σε ένα υλικό μέσο σε συνάρτηση με την ταχύτητα και το
μήκος κύματός της στο κενό.

Μονοχρωματική ακτινοβολία κινούμενη στο κενό ή τον αέρα με ταχύτητα c

, και μήκος κύματος λ ο, εισέρχεται σε οπτικό υλικό μέσο και κινείται με
ταχύτητα υ και μήκος κύματος λ.
c c
Από τον ορισμό του δείκτη διάθλασης ισχύει: η =  υ = .
 n
Η συχνότητα f της ακτινοβολίας παραμένει σταθερή.
Ισχύει: c = λοf , υ = λf . διαιρώντας τις ταχύτητες κατά μέλη προκύπτει:
c   
=   η =  λ = .
   

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

13
 Αρα το μήκος κύματος μιας μονοχρωματικής ακτινοβολίας καθώς και η
ταχύτητά της όταν μεταβαίνει από το κενό ή τον αέρα σε ένα άλλο υλικό μέσο
μειώνονται.

29) Περιγράψτε την μεταβολή της ταχύτητας και του μήκους κύματος
μιας φωτεινής ακτινοβολίας όταν εισέρχεται από το ένα οπτικό μέσο στο
άλλο.

Μονοχρωματική ακτινοβολία κινείται σε υλικό οπτικό μέσο (1) με ταχύτητα

υ1 και μήκος κύματος λ 1 , και εισέρχεται σε δεύτερο οπτικό μέσο με ταχύτητα
υ2 και μήκος κύματος λ2.
Η συχνότητα της ακτινοβολίας παραμένει σταθερή.
1 1
α) Ισχύει: υ1 = λ1f , υ2 = λ2f . Διαιρώντας κατά μέλη: = .
2 2
1 c / 1 n2 1  0 / 1 n2
β) = = . = = .
2 c / n2 n1 2  / n 2 n1
Αρα, ο λόγος των ταχυτήτων και των μηκών κύματος είναι αντιστρόφως
ανάλογος των δεικτών διάθλασης.

Ολική εσωτερική ανάκλαση

30) Ποιό φαινόμενο ονομάζουμε ολική ανάκλση; Σε ποιά περίπτωση

συμβαίνει;

Ολική εσωτερική ανάκλαση ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο μια

ακτίνα φωτός ανακλάται από μια διαχωριστική επιφάνεια 2 οπτικών μέσων και
δεν διαθλάται.
Εστω οτι το φως προσπίπτει στην διαχωριστική επιφάνεια 2 οπτικών μέσων
(α) και (β) με γωνίες πρόσπτωσης θ α και θb αντίστοιχα. Από τον νόμο του
n  b n
Snell προκύπτει: =  ημθb = ημθα .
nb   nb
Οταν ηα > ηb , υπάρχει μία τιμή της για την οποία προκύπτει οτι:
ημθb = 1  θb = 90ο . Αυτό σημαίνει πως η διαθλώμενη ακτίνα κινείται
παράλληλα προς την διαχωριστική επιφάνεια 2 μέσων. Η γωνία θ α σε αυτήν
την περίπτωση, ονομάζεται κρίσιμη ( ή οριακή ) γωνία θ crit . Οταν η γωνία
πρόσπτωσης γίνεται μεγαλύτερη της θ crit , τότε ολόκληρη η ακτίνα ανακλάται
στην διαχωριστική επιφάνεια.
Αν τον νόμο του Snell θέσουμε: θb = 90o
n  b n 1 nb
=  =  ημθcrit = .
nb  crit nb  crit n
H παραπάνω σχέση ισχύει μόνο για ηα > ηb.
Αρα το φαινόμενο της ολική ανάκλασης συμβαίνει μόνο όταν το φως
μεταβαίνει από μέσο (α) σε μέσο (b) και ισχύει: ηα > ηb . Για να έχουμε ολική
εσωτερική ανάκλαση, πρέπει η γωνία πρόσπτωσης να είναι μεγαλύτερη της
κρίσιμης γωνίας.

31) Για ποιόν λόγο λαμποκοπά ένα ακατέργαστο διαμάντι στο φως;

14
 Στο διαμάντι η κρίσιμη γωνία είναι μικρή, περίπου 24 ο. Αυτό σημαίνει οτι
οι πιο πολλές φωτεινές ακτίνες που εισέρχονται σε αυτό, υφίστανται ολική
ανάκλαση στις διάφορες έδρες του.

Χρήσιμοι τύποι
1) Θεμελιώδης εξίσωση της κυματικής υ : ταχύτητα κύματος
υ = λf λ: μήκος κύματος
f : συχνότητα
2) Εξίσωση του αρμονικού κύματος
( Για t = 0 το μόριο της πηγής είναι στην θέση y : απομάκρυνση από την θέση
ισορροπίας , το κύμα διαδίδεται προς τα δεξιά ) ισορροπίας
t  Α : πλάτος ταλάντωσης
y = Aημ 2π ( - ) χ : απόσταση από την πηγή
T 
Τ: περίοδος ταλάντωσης
( Για t = 0 το μόριο της πηγής είναι στην θέση
ισορροπίας , το κύμα διαδίδεται προς τα αριστερά)
t 
y = Aημ 2π ( + )
T 
3) Ταχύτητα ταλάντωσης των μορίων του
ελαστικού μέσου
( Για t = 0 το μόριο της πηγής είναι στην θέση υο: μέγιστη ταχύτητα
ισορροπίας , το κύμα διαδίδεται προς τα δεξιά ) υο = ωΑ
t 
υ = υο συν 2π ( - )
T 

4) Επιτάχυνση ταλάντωσης των μορίων του

ελαστικού μέσου αο : μέγιστη ταχύτητα
( Για t = 0 το μόριο της πηγής είναι στην θέση αο = ω2Α
ισορροπίας , το κύμα διαδίδεται προς τα δεξιά )
t 
α = - αο ημ 2π ( - )
T 
r1 , r2 : αποστάσεις του σημείου
5) Συμβολή κύματος από τις 2 πηγές
r1 – r2 = Νλ ( ενίσχυση ) Ν = 0 , 1 ,  2 …….
r1 - r2 = (2N + 1) λ / 2 ( απόσβεση )
r1  r2
6) Μαθηματική περιγραφή συμβολής «πλάτος» = 2Aσυν2π

r1  r2  t r1  r2 
y = 2Aσυν2π ημ2π     t r1  r2 
 T 2  φάση : ημ2π   
7) Εξίσωση στάσιμου κύματος T 2 
 t 
y = 2Aσυν2π ημ2π «πλάτος» = 2Aσυν2π
 T 
8) Απόσταση δεσμών από την πηγή του
στάσιμου κύματος χ = (2Ν + 1 ) λ /4
Απόσταση κοιλιών από την πηγή του
στάσιμου κύματος χ = Νλ /2

9) Εξίσωση ηλεκτρομαγνητικού κύματος c : ταχύτητα του φωτός στο κενό

c = λf

10) Δείκτης διάθλασης υλικού η υ : ταχύτητα του φωτός στο υλικό

c
η = θα : γωνία πρόσπτωσης

θb : γωνία διάθλασης
11) Νόμος του Snell ηα : δείκτης διάθλασης του αρχικού
n  b υλικό
=
nb  a ηb : δείκτης διάθλασης του τελικού
υλικού
12) Οριακή γωνία ( ολική ανάκλαση)
nb 15
ημθcrit = .
n