Professional Documents
Culture Documents
001 009 C552 2
001 009 C552 2
مقدمه
اهمیت آموزش متوسطه (فنی و حرفهای ــ نظری ــ کاردانش) روزبهروز در حال افزایش است زیرا در این
درباره آینده تصمیم بگیرند و نیز قادر باشند
ٔ مرحله دانشآموزان باید بتوانند با توجه به نگرش و عالقهمندیهای خود
الزمه یک شغل مناسب در بزرگسالی است ،به دست آورند .از این رو جهان در سالهای اخیر ٔ تواناییهایی را که
همه زمینهها ،اعم از محتوا ،اهداف،
زمینه آموزش و پرورش بوده است .این تغییراتٔ ، شاهد تحوالت فراوانی در ٔ
دهه هفتاد روشهای فعال تدریس روش یاددهی ــ یادگیری و روشهای ارزشیابی را در برمیگیرد .و از نیمه دوم ٔ
رسماً وارد سیستم کنونی کشور شده و اکنون بسیاری از کتابهای درسی با این رویکرد تولید شده است .به طور مثال
تدریس به روش مستقیم (سخنرانی ،توضیحی )... ،که سالهاست در آموزش به کار گرفته میشود ،کمکم به سمت
شیوههای آموزشی فعال هدایت شده است.
سخنی با معلم
امروزه ،دسترسی به دانش و اطالعات بسیار آسان شده است و آنچه بیشتر مورد توجه است این است که چگونه
ش و فناوری روز و با توانایی در به کارگیری و پردازش آنها ،به
میتوان دانشآموزان را آموزش داد تا با اطالع از دان
حل مسائل و مشکالت خود در آینده بپردازند .بههمین دلیل نقش معلمان نسبت به قبل تغییر یافته است و معلم فقط
دهنده دانش نیست ،بلکه او میتواند در ایجاد نگرش مثبت و توانایی برخورد با مسئله در دانشآموزان نقش اساسی
انتقال ٔ
1
ایفا نماید .در این راستا ،ابتدا معلم با طرح پرسش ،نشان دادن یک تصویر یا فیلم ،طرح یک فعالیت ... ،در دانشآموزان
ایجاد انگیزه مینماید ،سپس آنها را هدایت میکند تا در آموختن و تولید مفاهیم علمی مشارکت داشته باشند.
در مواردی که تدریس از طریق گفتوگوی کالسی انجام میشود انتظارات معلم از دانشآموز آن است که:
1ــ پرسشها را به درستی بفهمد2 ،ــ پاسخ درست بدهد3 ،ــ دالیل منطقی بیاورد4 ،ــ پرسشهای بهجا و
مناسب طرح کند و … .
تدریس این کتاب براساس یک «طرح درس ساالنه» (که در ادامه مطلب آورده شده است) انجام میشود و با
ارائه الگوهایی سعی شده است راه را برای آموزش بهتر هموار نماید .عناوین مطرح شده در این کتاب به اختصار ٔ
عبارتاند از:
هدفها :ابتدای هر بخش با هدفهای مربوط به درس (دانشی ،مهارتی ،نگرشی) همراه است.
دانستههای قبلی :در این قسمت دانستههای قبلی هنرجویان ،که در پایههای تحصیلی پایینتر مطرح شده و
مرتبط با موضوع است ،آمده است.
راهنمای تدریس :روشهایی برای شروع درس به معلم پیشنهاد شده که کامال ً قابل انعطافاند و معلم
میتواند با توجه به شرایط کالس ،هر روش دیگری را که به ایجاد انگیزه و یادگیری بهتر هنرجویان کمک کند،
به کارگیرد .استفاده از فیلم ،تصویر ،برنامههای نرمافزاری کامپیوتری مرتبط با موضوع به تدریس معلم عمق میبخشد
و کار وی را آسانتر میکند.
فعالیت :به منظور درک بهتر مفاهیم درسی و تشویق هنرجویان به انجام دادن کارهای گروهی ،در بعضی
موارد فعالیتهایی پیشبینی شده است .در عین حال ،یک معلم مجرب میتواند ،با توجه به وضعیت کالس ،فعالیتهای
دیگری را که مؤثر میداند به هنرجویان پیشنهاد دهد.
دانستنیها :بخشهایی با نام دانستنی ارائه شده که الزاماً نیازی به طرح آنها در کالس درس نیست و صرفاً
درباره موضوعات مرتبط با درس است و به صالحدید همکاران عزیر تنها میتوان ٔ ارائه اطالعات بیشتر به معلم
جهت ٔ
تحقیق در مورد برخی از آنها را به عنوان فعالیت به گروههای دانشآموزی واگذار کرد.
سؤاالت پیشنهادی :در هر فصل تعدادی سؤال به صورت نمونه پیشنهاد شده است که بنا به نظر همکاران
استفاده احتمالی قرار گیرد .بهتر است بعضی از آزمونها به صورتٔ گرامی در بحثهای کالسی و آزمونها مورد
شفاهی برگزار شوند ،زیرا در این حالت با طرح سؤاالت بیشتر و متنوعتر ،مفاهیم فصل را میتوان مرور کرد.
پاسخ تمرینها :پاسخ فعالیتها و تمرینهای آخر هر فصل و همچنین پاسخ برخی نمونه سؤاالت در این
قسمت آمده است.
هنرجویان عالقهمند میتوانند نظرات و پیشنهادهای خود را به نشانی دفتر تألیف آموزشهای فنی و حرفهای،
ارسال نمایند.
www.tvoccd.medu.ir
فرصتهای یاددهی ــ یادگیری
شما با روشهایی نظیر سخنرانی در تدریس ،که مطالب یک طرفه و توسط معلم ارائه میشود به خوبی آشنا
هستید .کتاب راهنمای معلم تالش دارد تا با همراهی شما بیشتر از روشهای یاددهی ــ یادگیری فعال (اکتشافی،
2
حل مسئله ،کارگاهی )... ،استفاده شود .زیرا این شیوه پرورش مهارتهای مختلفی چون اندیشیدن ،نقد کردن ،و به
کارگیری آموختهها را در موقعیتهای مختلف برای یافتن پاسخ پرسشهای موجود در پی دارد.
در اینجا ،با توجه به اهمیت موضوع ،جنبههای اساسی فرآیند یاددهی ــ یادگیری فعال ذکر میشود.
1ــ فعالیتهای آموزشی هنرجویان گروهی است و تأکید عمده بر همیاری است.
2ــ مسئول یادگیری هنرجو ،خود اوست.
کننده یادگیری و راهنمای هنرجو را دارد.
ٔ 3ــ معلم نقش تسهیل
4ــ به مهارتهای تفکر و مطالعه ،بهای بیشتری داده میشود.
همه دانشآموزان فراهم میشود.
5ــ فرصتهای یادگیری برابر ،برای ٔ
6ــ اعتماد به نفس در هنرجویان تقویت میشود.
7ــ رقابت فردی به حداقل برسد و در مقابل ،احساس موفقیت گروه تقویت میشود.
ارزشیابی
ارزشیابی یکی از بخشهای مهم فرایند یاددهی ــ یادگیری است .ارزشیابی ،داوری و قضاوت در مورد
آموختهها و تغییر رفتار دانشآموز برای نیل به اهداف آموزش و پرورش است که از طریق سنجش و اندازهگیری
متوسطه روزانه که مرتبط با ارزشیابی هستند ،به شرح زیر
ٔ ساله
دوره سه ٔنامه آموزشی ٔ حاصل میشود .مواد و آیین ٔ
است:
مادۀ :43
1ــ بررسی و تعیین میزان پیشرفت آموزشی ،پرورشی و تغییرات رفتاری دانشآموز؛
2ــ آگاه کردن دانشآموز از میزان پیشرفت آموزشی و پرورشی خود و همچنین آگاه کردن اولیای وی از
وضعیت تحصیلی فرزندشان؛
3ــ تشخیص نارساییهای یادگیری دانشآموز و برنامهریزی به منظور رفع آنها؛
عالقه دانشآموز به راهنمایی آنان در امور شغلی و تحصیلی آینده؛
ٔ 4ــ تشخیص استعداد و
روحیه تالش و ایجاد رقابتهای سالم در دانشآموز؛
ٔ 5ــ تقویت انگیزه و
6ــ سنجش کیفیت و محتوای برنامهها و عوامل مؤثر در آموزش از طریق تحلیل نتایج ارزش یابیها به منظور
یافتن نارساییها و رفع آنها؛
7ــ حصول اطمینان از تحقق شرایط الزم در دانشآموز به منظور ارتقا یافتن به مراحل تحصیلی یا سطوح
مهارتی باالتر.
3
متوسطه روزانه در مورد ارزشیابی):
ٔ ساله
دوره سه ٔماده ( 44آییننامه آموزش ٔ
شده
ارزشیابی از آموختههای دانشآموز در هر درس به صورت ورودی ،تکوینی و پایانی با اهداف مشخص ٔ
زیر به عمل میآید:
الف) ارزشیابی ورودی (آغازین) به منظور آگاهی از تواناییها و آمادگیهای دانشآموز برای شروع مناسب
وسیله معلمان
ٔ فرآیند یاددهی ــ یادگیری و جبران نارساییها و کاستیهای احتمالی دانشآموز ،در آغاز سال تحصیلی به
انجام میگیرد.
ب) ارزشیابی تکوینی (مستمر) :به منظور تقویت اعتماد به نفس ،تحکیم آموختههای دانشآموز ،آگاهی معلمان
روحیه تحقیق ،تفکر،
ٔ نحوه عملکرد دانشآموز در فرآیند یاددهی ــ یادگیری و پرورش
از نقاط قوت و ضعف درسی و ٔ
تالش ،ابتکار و فعالیتهای گروهی ،تدارک باز خورد مناسب به معلمان ،دانشآموزان ،اولیا و اتخاذ روشهای مناسب
به منظور بهبود فرآیند یاددهی ــ یادگیری انجام میشود.
ج) ارزشیابی پایانی :به منظور حصول اطمینان از میزان تحقق هدفهای آموزشی و پرورشی و حصول
اطمینان الزم برای احراز شرایط قبولی در هر درس انجام میگیرد.
نحوه مشارکت دانشآموز در فعالیتهای یاددهی ــ یادگیریمادۀ :45ارزشیابی تکوینی به صورت مستمر از ٔ
و به شیوههای گوناگون با تکیه بر آزمونهای کتبی ،شفاهی ،عملی با بررسی تکالیف فردی و گروهی ،فهرست وارسی
نمره این ارزشیابیها در
مشاهده رفتار ،میزان فعالیت ،تالش ،ابتکار ،خالقیت و ...انجام میگیرد و ٔٔ (چک لیست)
ماده درسی در هر سال تحصیلی در دو نوبت تعیین و منظور میشود. هر ٔ
شاخه فنی و حرفهای که فقط در
ٔ تبصره :برای درسهایی که در ٔ
دوره تابستانی ارائه میشود و درسهایی از
نمره ارزشیابی مستمر فقط یک بار تعیین و منظور میشود. طول یک نوبت ارائه میشود ٔ
مادۀ :46ارزشیابی پایانی در طول سال تحصیلی در دو نوبت اول و دوم انجام میشود .ارزشیابی پایان
برنامه درسی در دی ماه و ارزشیابی پایانی نوبت دوم از تمامی محتوای
نوبت اول از حدود پنجاه درصد اول محتوای ٔ
برنامه درسی) در خرداد ماه
نیمه دوم ٔبرنامه درسی و 15نمره از محتوای ٔ نیمه اول ٔ برنامه درسی ( 5نمره از محتوای ٔ ٔ
انجام میشود.
دوره تابستانی ،شهریور ماه ،دی ماه و همچنین امتحانات نهایی و درسهای ٔ تبصره :ارزشیابی پایانی
برنامه درسی به عمل میآید.
کلیه محتوای ٔ غیرحضوری از ٔ
وسیله معلم مربوط ،بدون
ٔ مادۀ :51نمرات ارزشیابی تکوینی و پایانی هر نوبت از امتحانات داخلی باید به
خدشه و قلمخوردگی در برگ ریز نمرات ثبت شود و پس از امضا و درج تاریخ بالفاصله به دفتر واحد آموزشی تحویل
گردد .نمرات ارزشیابی تکوینی باید دو هفته قبل از امتحانات پایانی و نمرات ارزشیابی پایانی باید حداکثر یک هفته
بعد از انجام امتحانات هر درس در آن نوبت به دفتر واحد آموزشی تحویل داده شود.
تبصره :نمرات ارزشیابی مستمر باید در طول هر نوبت و قبل از امتحانات پایانی به اطالع دانشآموز و ولی
برسد.
نمره ارزشیابی پایانی
نمره ارزشیابی مستمر با ضریب 1و ٔ نمره هر درس در نوبت اول از مجموع ٔ مادۀ ٔ :55
نمره ارزشیابی پایانی با ضریب 6به دست
نمره ارزشیابی مستمر با ضریب 1و ٔ با ضریب 2و در نوبت دوم از مجموع ٔ
4
نمره هر درس برابر جدول زیر محاسبه میشود:
میآیدٔ .
نمرۀ ساالنه نوبت دوم نوبت اول
مجموع نمرات ارزشیابیها نمره ارزشیابی پایانی
ٔ نمره ارزشیابی مستمر
ٔ نمره ارزشیابی پایانی
ٔ نمره ارزشیابی مستمر
ٔ
با ضریب تقسیم بر ده ضریب 6 ضریب 1 ضریب 2 ضریب 1
مادۀ ٔ :56
نمره هر یک از امتحانات پایانی و ارزشیابیهای مستمر دانشآموز در هر درس از صفر تا بیست
است.
ــ عالقهمندان جهت کسب اطالعات بیشتر میتوانند به آدرس www.tvoccd.medu.irمراجعه نمایند.
5
جدول ( )١ارزشیابی درس عملیات دستگاهی در صنایع شیمیایی رشتۀ صنایع شیمیایی زمینۀ صنعت
شاخۀ فنی و حرفهای (سال تحصیلی 91ــ )90
492/3
6
جدول ( )2طرح درس ساالنۀ پیشنهادی
فعالیتهای دیگر موضوعات و اهداف کلی درس عناوین دروس فصلها هفتهها ماهها
تهیه جدول واحدها
ٔ معارفه سیستم واحدهای مفهـوم انـدازهگیـری ،کمیـت و انـواع آن ،چـگونـگی فصل ()1
هفته اول
اندازهگیری کمیتها اندازهگیری
ٔ
آزمون تهیه جدول واحدها ،انواع واحدها،
انواع سیستمهأ ، سیستم واحدهای فصل ()1
هفته دوم
جدول پیشوندها اندازهگیری
ٔ
مهر ماه
آزمون تبدیل واحد به روش نردبانی ،استفاده از جدول تبدیل سیستم واحدهای فصل ()1
هفته سوم
واحد چگونگی انجام اعمال ریاضی بر روی واحدها اندازهگیری
ٔ
آزمون سال نوری و محاسبه مقدار آن ،حل خودآزمایی فصل سیستم واحدهای فصل ()1
هفته چهارم
()1 اندازهگیری
ٔ
تهیه
مفهوم دما و گرما ،انواع دماها و واحدهای مربوطه ،آزمون فصل اولٔ ، اندازهگیری دما فصل ()2
هفته پنجم
جدول چهار مقیاس دما نحوه تبدیل دماها به یکدیگر
ٔ
ٔ
ارائه راه کوتاه برای حل
ٔ فاصله دمایی ــ دماسنج مایعی ،حل خودآزمایی
ٔ مفهوم اندازهگیری دما فصل ()2
هفته ششم
مسائل فاصله دمایی در فصل ()2
ٔ
کنکور
آبان ماه
آزمون فصل دوم مفهوم فشار ،فشار گازها و مایعات ،فشار ستون سیال، اندازهگیری فشار فصل ()3
هفته هفتم
واحدهای فشار ،مفهوم فشار نسبی و مطلق
ٔ
آزمون فصل سوم مفهوم دبی ،دبی جرمی و حجمی واحدهای دبی ،روابط اندازهگیری جریان فصل ()4
هفته هشتم
محاسبه دبی حجمی و جرمی ،روشهای فیزیکی جهت سیاالت
ٔ
ٔ
اندازهگیری جریان سیاالت ،حل خودآزمایی فصل سوم
آزمون سه فصل ( 1و شرح انواع «جریان سنجها» ،حل خودآزمایی فصل ()4 اندازهگیری جریان فصل ()4
هفته نهم
آزمون فصل چهارم ترازوها و چگالی سنجها مفاهیم جرم ،وزن ،چگالی و چگالی نسبی ــ چگالی سنج فصل ()5
هفته دهم
آزمون فصل پنجم پمپ و کـاربـردهای آن ،انتخـاب پمپ ،انـواع پمپهـا، پمپها فصل ()6
هفته یازدهم
آذر ماه
آزمون فصل ششم مفهوم حفرهزایی ،حل خودآزمایی فصل ()6 پمپها فصل ()6
هفته دوازدهم
ٔ
مبدلهای حرارتی ،برجهای خنککننده و کولرهای آبی مبدلهای حرارتی و فصل ()7
مقایسه جریان همسو و ناهمسو
ٔ کورهها
7
فعالیتهای دیگر موضوعات و اهداف کلی درس عناوین دروس فصلها هفتهها ماهها
آزمون مرور فصول کورهها ،دیواره کوره ،انواع کورهها ،خودآزمایی فصل مبدلهای حرارتی و فصل ()7
هفته سیزدهم
گذشته ()7 کورهها
ٔ
امتحانات نوبت اول
هفته چهاردهم
و پانزدهم
ٔ
دی ماه
حل سؤاالت امتحان دالیل نصب سیستمهـای کنتـرلی بـر روی فـرآینـدهـا، کنترل فرآیندها فصل ()8
هفته شانزدهم
نوبت اول اجـزای یک سیستم کنتـرل سـاده و نمـودار جعبـهای،
ٔ
سیستم کنترل دما و نمودار جعبهای آن
آزمون سیستم کنترل فشار و سطح ،شیر کنترل بادی کنترل فرآیندها فصل ()8
هفته هفدهم
ٔ
تعـریف راکتـور ،نـقش راکتـور در واحـدهـای صنـایع آزمون فصل هشتم ،حل راکتورهای شیمیایی فصل ()9
هفته هیجدهم
خودآزمایی فصل ()8 شیمیایی ،انواع راکتورها ،راکتور ناپیوسته و پیوسته
ٔ
بهمن ماه
آزمون راکتور نیمه پیوسته ،طراحی راکتور ،طراحی یک واحد راکتورهای شیمیایی فصل ()9
هفته نوزدهم
صنایع شیمیایی
ٔ
آزمون فصل نهم حل خودآزمایی فصل ( ،)9همزدن و اهداف آن ،انواع مخلوط کنها و فصل ()10
هفته بیستم
دستگاههای کاهش اندازه اختالط
ٔ
آزمون انواع مخلوطکنهای فاز مایع ،مخزن مجهز به همزن مخلوط کنها و فصل ()10
هفته بیست
و یکم
دستگاههای کاهش اندازه مکانیکی و مخلوطکن ساکن
ٔ
آزمون روشهـای اختالط جـامدات ،دستگاههـای مخلـوطکن مخلوط کنها و فصل ()10
هفته بیست و
عمودی و هوایی
اسفند ماه
آزمون کاهش انـدازه مـواد و اهـداف آن ،روشهـای کـاهش مخلوط کنها و فصل ()10
هفته بیست و
آزمون فصل دهم حل خودآزمایی فصل ()10 مخلوط کنها و فصل ()10
هفته بیست و
چهارم
8
فعالیتهای دیگر موضوعات و اهداف کلی درس عناوین دروس فصلها هفتهها ماهها
تعطیالت نوروز
فروردین ماه
تبریک سال جدید تقطیر و انواع آن ،فشار برجهای تقطیر برجهای تقطیر و فصل ()11
ٔ
آزمون برج تقطیر سینیدار ،انواع سینیها برجهای تقطیر و فصل ()11
ٔ
آزمون ،تکثیر چند نمونه برج تقطیر آکنده ،انواع آکندها برجهای تقطیر و فصل ()11
ٔ
حلل ،برجهای استخراج :پاششی ،آزمون ،پخش چند استخراج ،انتخاب ّ برجهای تقطیر و فصل ()11
سینیدار ،آکنده و استخراجکننده با همزن مکانیکی نمونه امتحان نهایی بین استخراج هفته سیام
ٔ
اردیبهشت ماه
هنرجویان
آزمون فصل یازدهم حل خودآزمایی فصل ( ،)11بررسی سؤاالت چند
هفته سی و یکم
برگزاری امتحانات
هفته سی و دوم
کارگاه ها
ٔ
9