ైన అం ట ీ (Fluid Dynamics And Turbo Machines).

స క మ ఛట (Professor Dr Dhiman Chatterjee).

ా క ఇంజ ం గం (Department Of Mechanical Engineering).

ఇం య ఇ ట ఆ ట ా ల మ (Indian Institute Of Technology Madras).

ా A.

మ డూ -1.

ల ర -1.

దవ ప ా (Fluid Flow) ప చయం. దయం మ య ైన మ య ట ీన

(Fluid Dynamics and Turbo Machines)ల ఈ ర క ా గతం. ఈ ర మ డూ ల
బ ంచబడ త ం , 1 వ మ డూ దవం ైన ఉంట ం , 2 వ ఒక ట ీనల ఉం , 1 వ గం,
1 వ మ డూ నక ర బడ త ం , ను క ష బ .ట షనుల వ వహ ం ే ండవ గం
క మ ఛట ే బ ంచబడ త ం . ఈ 1 వ మ డూ ల, ను 4 ాల ా భ ం ను, ాబట
మ ారంభం ాను, 1 వ గం ాస ా దవ ప ా ప చయం. ాబట, ఇ ఈ ర క
దట ారం ల ఇవ బ ే ఉప ాల . ాబట, మ 1 వ ఉప ా ారం ామ .

(ఇప డ సమయం చూడం : 1:59)

ాబట, మనం ఇప డ ను చూ ం. ాబట ర ఇక డ చూడగ న ఏ టంట, ాస ా

దవప ాహం మ య అనువర ల (Applications) ఏ టఅ అరం ేసుక ం ం, మనం ఎందుక
దవ ప ా అధ యనం ేయ . ాబట, ఇ ాథ కం ా, ఇక డ ర చూ ఈ బ ణ ల క ౖప క
గ ట చూ , ఇ ఒక ప ాహం క సూ క ఉంట ,ఈ ధం ా ఇ గస శ ా ల (Velocity
Vectors) ల ా ఉంట . గమ అ ఒక స శ ా . ాబట ా (Velocity) ప మ ణమ మ య
శల సూ ామ . ాబట, ఇ ఒక ప ాహం ల ా ఉంట ం . ఇప డ , ఈ ప ాహం మ ందు మ ఒక
, చదర న (Flat Plate) క ఉ మ అనుక ం మ , ాబట ఏ జర గ త ం ? ఇ ఏ
జర గ త ం ో ఊ ంచుట సులభం మ య ప ాహమ ౖన ప ేయడమ దల అవ త ం
ాబట కద క(Moving) దల అవ త ం . మ య ప ాహ శల కదుల త ం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 2:32)

ఇప డ , ప ా ా న ప ి ల క చూ ం. ాబట, ఇప డ మనక ప ాహం ఉంట ం

మ య ప ాహం క శక లంబం ా(Perpendicular) ఉంచుటక బదుల ా మనక ఒక ఉం ,
ఇప డ మ ం ెం ంప త మ . ాబట, ఇప డ ఏ జర గ త ం ో , అ ే ప ి ఒ ల
ఉంట ం . ాబట ఇప డ ఏ జర గ త ం ? క శ (Trajectory)ల కదుల త ం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 3:12)

 ాబట, ఈ ధం ా సుమ ర ా కదుల త ం . ాబట, 1 వ సందర ంల మనక (Drag
Force)ఉం , ప ాహం క శల ప ే శ . 2 వ సందర ంల మనక బలం(Drag Force)
మ య బలం(Lift Force) ఉ . ాబట, ప ాహం క శల ప ే శ మ య అ
ిల వబ ే ప ాహ శక లంబం ా ప ే శ . ాబట, ఈ ప ి మనక ఊ ంచటం సులభం. ఇప డ ,
ఎందుక , ఈ ధ నప ి అధ యనం ేయట మనక ఏ ఇష ల ఈ రక న ప ా లంట
దవం ా ల దవం ైన క (Fluid Dynamics) అధ యనం ేయగ ే, మనక పశ లక
సమ నం ెప వచు . ాబట, 1 వ ప ి ెప ం , ర ఈ దప ే (Drag
Force) క ప మ ణం ఏ అ సమ నం ఇవ వచు . ఇప డ పశ ఏ టంట ఈ సమ నం
ెల సు ా . ఆ పశ క సమ నం మనక స య పడ త ం , అ ే ట (Turbine) మ త న
దవం గ లశ షయం ల ఇ ే ప ి ఉం , ఒక ట మ ర త ం . ాబట, ో ైన శ
(HydroDynamic Drag Energy)ఒక ట ను ర గ ట క ఉప ంచబడ త ం . ాబట, ఈ ట ను
అంచ య అర , ట ౖ ప ే బల ాల మ య ల ఉత ేయబ న శ
అంచ య .

(ఇప డ సమయం చూడం : 4:34)

 ాబట, ఇ ఒక ప ి ,ఇ ఒక రక నట (Turbine), ర ప ా చూడవచు మ య దవ
ప ాహం క అధ యనం ా ఈ రక న సమ లను ందగలర ర చూడవచు . 2 వ
ప ి ల, ఎల ఏర ం వంట పశ లను అడగ వచు . మనమ ఆ శల ఎడమ నుం క
ప ా క ఉ మ మ య ప ాహం క శక లంబం ా ఉం ే శ క వ ం ే, శ (Lift
Energy) ప ాహ శక లంబం ా ఉంట ం . , 1 వ సూ ల నుం దల డత ం, ఈ ఎల
ఉత న ం ? ాబట, దవ ా (Fluid Mechanics) మ అధ యనం ఈ పశ క సమ నం మ క
స యం ేసుం . మ , దరఖ సుల దృ ా , ఇ ల మ ఖ ం ఎందుకంట ఈ (Lift
Force)తప స ా ర మన ైన (Aero Dynamics), మన షయం ల వంట మన
అనువర లక ె ిన అనువర లక అవసరమవ త ం . ాబట, మనం ేయ లనుక ంట న ,
మ య గ మనం అంచ యల ర క ంట మ, మ త ం , ం ల
ర క ంట మ . ాబట, ఇక డ పద ంచబ న ప ి , ఇక డ క ల మ య ప ాహం ఉం .
ా ఇల ంట ప ి ర క ల టప డ ా ప ాహం, ప సర ర
ి ం ా ఉంట ం , అ ల
ఉంట ం . దవ ైన (Fluid Dynamics), ఇ ల ఉంట ం . ఇప డ ఆ ఆ ాశంల
ఎగ ర త న ఒక మ నం షయంల . ాబట, ఆ సందర ంల (Drag Force) ాస ా మ నం
క శక వ కం ా చర ల సుక ంట ం మ య అ స యం ేయ స యపడట
స య పడ త ం , మ నం క ల ను మ య లడ మదత ఇవ ఇ స య
పడ త ం . ాబట, ాథ కం ా ఉప గ పడ త ం మ య (Drag)అ ాంఛ యం. ,
(Drag) త ం (Lift) ంచవచు ?
(ఇప డ సమయం చూడం : 8:42)

ాబట, ర చూ ినట ే ను మనక అంద బ ా ె ి ఉండవచు . ా తప మ నం క సు

సు ం , ఇ ల సులభ న షయం, ాస ా మ నం ల షం ా ఉంట ం . ాబట, ర
చూ , బహ ా మనమందరం ఈ రక న మ ల, మ ాఠ ాల లల న షయ ల ే ిన
మ య తరగ గదుల ాసుల ఎగర ిం క ెల సు. , ఈ తయ ల క , దవం
ైన అవ ాహన ఉం . చూడం , ఏ ిసుం , మ క ఈ ఆ ారం ల , ఈ ా తం మ నం ఈ
మ నం క భ జ ార ఆ ారం త సుం ఏ పశ అడగం ెలపం ? ను ఆల ంచగ
సమ నమ ఏ టంట, ించటం అ (Drag) ను త సుం , ఎందుకంట మ నం
ఎగ ర త న ప డ , ర ౖప నుం చూ , ఈ పలకక ల ఉంట ం . అందువల, ఒక
(Lift) ఇక డ ఆ ష ంచబ ం , ఇ మ ఆ ాశంల ిన తర ాత మ నం ఎ ిం మ య
మ నం ల మ ందట ప ే ా త ంచడం ా (Drag) ఈ సందర ంల త ంచవచు . ప ాహం
క శ నుం చూ ినప డ క ిం ే ాంతం ఫంట ాంతం. మ ప ాహం క శ నుం
మ నం చూ , మనమ చూ ప ేశం మ ందట ప ేశం. (Drag) పక ాం అనుల మం ా
ఉంట ం మ య ఇక డ ఒక రచత ర ా ార ర ా బదుల ా భ జ ార ఆకృ ఉప
త ంచవచు . ాబట, నమ ను ిసుం , మనమ అస షం ా ఈ రక న ఆ ా ా
సుక ంట మ మ య ఇ మనక వ ంచ స యపడ త ం , దవం ైన ఆ ా ా
వ ంచ మ క స యపడ త ం . ాబట, ఇ ఏ ైన రకం గ ం ఆల ంచగలదు, ఇ ఒక
ా తప మ నం మ త ఉంట జ న ఎ ను తయ ర ే ఏ ైన (Aero Dynamics)
 క అవ ాహనల వసుం . ఈ 2 ఉ హరణల , ట (Turbine) ఒకట మ య మ సుక న
మ నం క మ క ఉ హరణ వలం 2 ఉ హరణల మ య (Micro Fluidics)
నుం ల ద ఎత న ప ా లక దవ ప ాహం క అనువర ల ౖ ర అ క ఉ హరణల
ఉదహ ంచవచు . అందువల ఈ సృత న దరఖ సు, దవ ైన అ ి షన క సృత ణ ర
సులభం ా అరం ేసు వచు .

(ఇప డ సమయం చూడం : 10:34)

ఈ రణ మ ారంభం, ఇప డ దవం ఏ ట చూడటం దల . ాబట, ప నం ా దవం య ం క

దృ ిల నుం దవం క దృక థం మ ె ిన ఇ నుం ా న ం ా ఉంట ం . ఎందుకంట
మనం మన మ నుపట అవ ాహనను గ ం ెల సుక న ఏ టంట, మ ఘన, దవ, ా ప ాల
ధ ా ాల గ ం మ ట డగలమ క ెల సు, ా దవం గ ం మ ట ేటప డ , దవం
య ం కంల ఇ వలం ప రం క ి ాదు. ాబట ఇ ఏ ట? ాబట, ప నం ా దవం య ం క
ాసంల దవం క దృక థం ఏ టంట, ఈ షయం క ి ఏ ట, ఇ ాషంల దరఖ సు ే
శ ఎల స ం సుం ో గ ం మ మటడత మ ఎందుకంట దవం గ లత గ ం
మ ట డ త న ప డ దవం ా (Fluid Mechanics), మ ద ల గ ం మటడత మ.
ాబట, దవం క ర చనం అనువ త శ (Applied Energy) ల సంబంధం క ఉంట ం .
అందువల, దవం బదుల ా వణ ల కంట న ం ా స ం సుం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 11:06)

 ాబట, మనం ఒక ఘనమ ఉ హరణ ా సుక ం ం మ య దరఖ సు ే శ ె ి నప డ , ర 2
ప ిత లను క ఉండవచు . ర ఇక డ చూ ిం మ ా ఒక ా రణ శ వ ంపజయవచు ,
అన ా శ క వవ అ నటన ౖ ఉప తలం క శక లంబం ా ఉంట ం . ాబట, ఇ ప ా
ా రణ శ . ాబట, ఈ శ మ దరఖ సు ేసుక ంట, ఘనప మ ణం ాల (Volume) ను
మ ర సుం మ య ర ఈశ ఉపసంహ ం నప డ అసల ఆ ారం మ య ప మ ణం
వసుం . మ దరఖ సు ేసుక న శ ల పల ఉంట అ జం, ా ప ల ఘన ఉంచుత ం .
ాబట, మనం ె ఏ టంట, ఒక శ క దరఖ సుల , ఒక ా రణ శ (Normal Force) క
దరఖ సు ౖ ఘనం ా ాసవం ా పవ సుం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 11:50)

 మ క దవం సం . ాబట, ఇ ద ా క ఉన ఒక కంటౖన మ య ౖ ఒక
ా రణ శ వ ంపజసుం , ాబట ఏ జర గ త ం , ఇ మనక బ ా ె ిన , ఇ మ మ
మ ర త ం . ాబట, ఇ మ ినప డ , మ ఈ ా రణ శ ఉపసంహ ంచు క ంట, అసల
ప మ ణం వసుం . , ాల (Volume) మ ర ల మ య అసల
ాల (Volume) వసుం . ాబట, అరం ఏ టంట ా రణ శ సంబం ం న దవం, దవం
క పవరన ల ఘన న ా ఉంట ం , అ ఘన న ాదు. ాబట, ఇ ఎప డ న ం ా
ఉంట ం ?

(ఇప డ సమయం చూడం : 13:45)

 ాస ా , ఇ ల శ వంతం ా ఉంట ం , ా రణ శ క ఉప గం వలన దవం క
ఘనప మ ణం(Fluid Volume) ల దవం క మర ,ఇ ల ఘన మ డ లసు సంబం ం న ,
ఇ ండ ఘన ప ాల మ య ద ాల . అం ే ాక, ఈ షయం క సం ీడతక సంబం ం న
అ మ అరం ేసు గలమ . ాబట, సమ హ మ డ ల , బ మడ ల క పరస రం
ాథ కం ా క ంప . ాబట, ప రం క అ క మ డ ల , తక వ సం ీడనం అ . ల అత క
సమ హ మ డ ల క న ప ా డ యడం ల కషం. ల ల షయంల ఉ హరణక
ె ా లంట, మ క ీ సుక ం ం. ఇ 160 ా ాస (160 GPa) క మ డ ల మ డ లసు
క ఉం , అ ే దవ ప ిత ల , మ క ట సుక ం ం, గ ష మ డ ల 2 ా ాస (2 GPa),
ాబట ఉక షయంల ర చూ ిన 80 వ ల ఒకట. ,అ ల తక వ తంల ప రం ఉం ,
త ాఇ జ సహజ న దవ ర ాలను సులభం ా సహజం ా ేసుం , ఘన ప ాల కంట
దవంలను త ంచటం సులభం. ర ాయ వ లను గ ం మ ట నట ,ే అ తక వ సమ హ
మడ ల క ఉంట . ఉ హరణక , గ ష మ డ ల గ ం 0.1 ా ాస ాబట, మ ా ా
ాస గ ం మటడత మ , ఇప డ మ ా ాస , 0.1 ా ాస (MPa) గ ం
మటడత మ, ఇ ఘనప ాల ల ద ాలక ల దూరం ా ఉం . అంట, ాయ ల ా
క సం ీడత(Pressure) ా రణం ా ల ఎక వ ా ఉంట ం . ా ా ఎలప డూ ఒక క ంచడం
ప ాహం ా ప గణంచబ ల అరం ాదు. మ మ ట డ మ , ఈ ఉప సంల , ఈ ఉప సంల ఈ
గం తర ాత మ ఈ అంశం ౖ క మ. ాబట, అ ఉండవచు , కం ట(Compressibility)
ఎక వ ా ఉంట ం ా ప ాహం కం ాక వచు ఎందుకంట ఇ ఇతర ల ణ ల ౖ క ఆ రప
ఉంట ం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 15:46)

ాబట, మ గ ం మ ట డ మ . ఇప డ , ను ప శ టనట ా, ఇ ాథ కం ా సమ హ
మ డూ క గణత ాస ర చనం, అ భ ంపబ న ీడనం ా భ ంచబ ం , కనుక ర V
ా DV ను ా రంల ఉంట అ ాల ాతం మ ర ల ఉంట ం . , ాల (Volume) ల
ా మ ర . అందువల ాల మర ల ల ాందత పరం ా మ ర ే ిన ీడనం క ర
ాయవచు . ఇప డ ఇ ా రణ శ సంబం ం ఘన ల దవం క ప స ందన. ల
ఉంట , అ ఒక సమ నం ా ఉంట . , ఇ ఒక దవం నుం ఘనతను గ ం ే ాదు. ాబట,
ఒక దవం నుం ఘనతను ఎల ామ , ఇప డ మ అ ే ఘనప ా (Solid) సుక ంట
మం మ య మ త శ వ ంపజ ామ . ాబట, ఇప డ మ త శ (ShearForce)
వ ంపజ ామ .

(ఇప డ సమయం చూడం : 16:02)

 త శ ఉప తలం సమ ంతరం ా ఉంట ం . స . ాబట మ ఘనప ా ఒక త శ దరఖ సు
ే ినప డ , పవరన ఏ ట, ఇ క ల అరవంతం ా ఉంట ం మ య అ ల సహజ న .
ాబట, మ త శ (ShearForce), ఘన ప న ావృ లను వ ంపజ ామ మ య ర
ఉపసంహ ం నప డ , అసల ర ా వసుం . ాబట, ఈ సందర ంల , ఘనప రం
పవ సుం , అ ే, దరఖ సు కవచం ఘనప ా ప ల ఉం . ాబట మ ఘన, క త
శ (ShearForce) క అ ి ష ంద క elastically పవ సుం . ఇప డ దవం ఏ ట చూ ం.
ాబట, ప ి మ నుపట ప ి సుక ళ త ం మ య ఇప డ మనక ఒక ఉం .
మ వ ం ే , స , మ ందు మ ందు, ను ఇక డ ఒక ప ే క న అం ా చూ ిం ను, ఇ
ాస ా దవం కణ సూ సుం . అ త రల దవం కణమ ఏ ట వ సుం . ా ఈ దవం అణ వ
అ ెప వ ం , ఈ దవం క అణ వ . ఇప డ ఈ ట క తశ (ShearForce) దరఖ సు
ే ినప డ , ఈ దవం కణ లక ఏ జర గ త ం ో చూ ం.

(ఇప డ సమయం చూడం : 17:07)

 ాబట, ఈ కవచం దరఖ సు ేసుక ంట, దవ కణం ారంభ నుం వ ా కదుల త ం , ఘన
షయంల క ఏ జ ం ? ఇప డ , ర ఏ జ ,ే దవం షయంల ర ఏ టంట, మ
ఈ శ ఉపసంహ ం ేటప డ , దవం కణమ (Fluid Particle), ంచం , దవం కణమ ౖక క
ి ల ం , ాబట అ ాదు. మ య అనువ త త శ (ShearForce) ర
ఆల ంచవచు వంట న ావచు . అ ే ఏ అ , త శ (ShearForce) అ న
ావచు , దవ కణ ల కద క ఉంట ం , అ అసల ా ాదు. కనుక ఇ ఏ ి ాపకత
పద ంచదు. ాబట, అక డ లదు, శ ఆ ారం మ య ప మ ణంల వ శ ందడం
వలన శ ఉపసంహ ం నప డ ఘన షయంల కణ లను క లందుక ఖర ేయబ న శ
వసుం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 20:29)

 ా ఇక డ శ ఎక ళ త ం ో, శ ి ేఏ ో ా పం ిణ ేయ బడ త ం . ాబట, ఇక డ ఏ
జర గ త ం ో దవం న ం ా ఉంట ం , మనమ తదుప స ో చూ ం, ధ అణ వ లను క
ఉంట ం , ాబట ఈ పరస ర చర ఈ శ సుక ంట ం మ య వరక అ దజల త ం . ాబట,
మనం ఇక డ చూసున ాథ కం ా త శ క దరఖ సుల ఉం , దవం ఒక ఘ తం పవ సుం ,
ఘ భ ం న ధం ా, ఘనం ా ఘనం ా పవ సుం . ాబట, ఇ ఘన మ య ద ాల మధ ప న ే .
ఇప డ , ఓ , మనం ె ా మ , అ ే పకటన ే ిం , ఇక డ దవమ ల రంత ాయం ా త
శ (ShearForce) ఉప ంచుక ంట . అరమ న ై న ైన , ఏ ఏ నప ట బలం
అ , అ రంతరం పవ సుం . అరం, దవం కణ ల తర ంచబడ మ య అసల
ా ావ . , ఈ ఘన నుం ఒక దవం న ం ా ఉంట ం . ాబట, మ చ ం నట ా
ద ాల గటం ా ఉంట , అ ే ఘన ప ాల మ య ద ాలక ఘనప మ ణం మ య ద ాల
ల పల ఘన ప ాల ా ా ఉంట , న న శ క ల న ాడ ా క ,ఇ గట
ధం ా పవ ంచడం దలవ త ం . ాబట, ఒక వసంత ాలంల ా ఘనప ాల గ ం
ఆల ంచవచ ర ఆల ంచవచు . ర కృతం ే , అసల ి వసుం , ర
కృతం ే ార మ య ర ఒక శ డ దల ే ినప డ , అసల ప మ ణం
వసుం . అన ా, అ ఎల ా ,అ ే దవమ ల డంపర(Dampers) ల ా ఉంట .

(ఇప డ సమయం చూడం : 21:25)

 ాబట అ దవం న ఖర ఇ శ , ె వ అవ త ం , అ ఒక damper షయంల వంట ె
అవ త ం . దవం ా (Fluid Mechanics) షల ఇ ఒక ల ర ంచవల ి ఉంట మనం చూ
అ ప ాల మన చుట ఉన ట ా ాదు, ాట ఘనప ాల మ య ఘనప ాల మ య
ద ాల వంట ండ ాల ా భ ంచవచు ల గట ల ా , ా మ య గట. ండ
కల క క న ప ాల ఉ , అ ల ి ప ాల ా(viscoelastic materials)
ిల వబడ . ట మం ఉ హరణ వసంబంధ కణజ ల ల . ాబట, ర ౖ ఒక శ దరఖ సు
ేసుక న ప డ ఏ జర గ త ం , ార ంతమం ేర క ంట ర , ార ాశ త ౖకల
గ రవ ర, ార దవం ల ా పవ ార , ా ర శ డ దల ే , అ ంతవరక ఎ ా
పవ సుం . , శ ,శ క ంత గం ి ాపకత ా . ాబట, ఇ ండ కల క.
ర ఆ ప ాల గ ం మటడ ా వ , ర ఆ ప ాల పరం ా మ ట డటం ల డ
ేయవల ి ఉంట ం , ర వసంత మ య డంపరను(Dampers), వసంత మ య ెబ న
వ వసలను ప గణం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 22:29)

 ాబట, ఈ సలం నుం మనం దవం అన గ ం ంత ఆల చన వ ం , ఇప డ మనమ తర ా
డ మ, ఇ ాంప య ా (classical mechanics) మ య ర క ల
సుప త న ాంటన వన వ వహ సుం దవ ా (Fluid Mechanics). ాబట, ఇ ఒక ,
ఇ ాథ కం ా మ ఊ ం నఅ ర ాల షణలను ేయట ేయవల ి ఉంట ం , ఇ మ
దవ ైన క మ అధ యనంల ేయబ త మ. ాబట, ఇ రంత ాయం ా ఉన
మ ధ మం అంట రంత ాయం ా ఉంట ం . ా జం ా రంతర మ ధ మం? అ ాదు. ాబట, ఇ
ఏ ట చూ ం. ర ఒక ద ా చూ , దవంల య దృ కం ా ప ేశంల కదుల త న ల
అణ వ లను క ఉంట ర , ాబట ర సుక ఏ దవం అ , అందువల అ క యన అణ వ ల
ఉ , అ రంతరం పరస రం సంకరణ ెందు మ య గం ఎక వ గం అణ వ ల మధ
ఖ మ య ఇ ఖ ా ఉం . ాబట, ఇ రంతర మ ధ మం ాదు. ర ాట మధ ఉన
అణ వ లను క ల సల క ఉంట ర . ా మ షణల , మ ఆ సల ప గణంచమ , ఇ
రంతరం ా ఉంద ె ార , ప ట దవం ల పల ఉం . ాబట, ఇ మ రంతర వన. ా మనమ
అరం ేసు వల ిన ఏ టంట ఈ ఊహను అన ంచగలమ . మనం ల అణ వ ల ల సలం ల
ాం సుక ం ం అ అనుక ం ం. స , ర ఎప ై ఖ సలం గ ం ఆల ంచవచు , ఇక డ
ఎట వంట అణ వ ల లవ , ఇ 2 అణ వ ల మధ ఖ ా ఉంట ం . ాబట అక డ ఎట వంట సంబంధం
లదు, ాబట అక డ దవం లదు, మ ఈ వనను ఉప ంచలమ ఆ ప ిత లల .

(ఇప డ సమయం చూడం : 24:46)

 ాబట, గ ం మ ంత వ ాలను ంద , ాబట ఈ ాల మ ప ం, ాబట దవం
ొ (Fluid Domain) చూ ిం న ఈ ఎర ప వృతం న ాల (Volume), మనం ద ే ం.
మనమ ద ా ే ,ి చూడ పయ , ఇ ల న ాల , ాబట ఇ
ల అణ వ ల సంఖ ను క ఉంట ం . స , ర ేయగ ే, అ ల ంచద న , మ క 10,
11 అ ెప ం . ఇప డ , ఈ న ాల (Volume) ల ంత ఆ ి గ ం మ ట డట
పయ , ాందతక ఒక ఆ ి ా మ సుక ం ం. ాబట, ఈ అణ వ ల ర
ి న అణ వ ల ావ ,
అ రంతరం కదుల త , ాబట ఒక ష సమయంల ర క ఉండవచు , మ క 10
అణ వ ల ెప ం , తర ా సమయంల త ణ , ర చూ ినట ే 12 అణ వ ల , ర 5
అణ వ లను క ఉండవచు .

(ఇప డ సమయం చూడం : 26:50)

 ాబట, ాల ారంభం ావడం ల న ై ,ే ఆ ాల అణ వ ల సంఖ ల న ా
ఉంట ం మ య ఫ తం ా మ ాందత వంట ల ణ ర ంచవల ి ఉంట
ాల (Volume) ా భ ంచబ న అ అణ వ ల , ఈ ాందత సమయ రంతరం
మ ర త ంద మ చూ ామ . , మ దవం ొ ల ాందత వంట ఒక ఆ ి ర ంచలదు.
మ ద ద ాల సుక ంట ఈ సమస తలత త ం . ాబట, ర ఇప డ ఒక ద వృతం
చూ , ఈ ాల (Volume) మ ప , చూడ పయ , అక డ ఉన ట మ
చూ ామ , ఈ ాల (Volume) ల అణ వ ల ఉ మ య మ క శ 20 10 అణ వ ల .
ఇ తర ా ాలంల త ణం, అ 100 100 అణ వ లను ల 50 అణ వ లను తక వ ల 200
అణ వ ల తక వ ా క ఉంట ం , 10 ల 100 ల 50 ల 200 క ౖ ధ త శ 10 క 10
ాందత(Density) వంట ఆ ి సం ద ే . ాల ా భ ంచబ న అణ వ ల తం
మ ా . ాబట, మ ధ మం క ాందత వంట ల ణ మ ర ంచగలం. మనం
చూడగలమ , స , ాందత క అం ా ళ మ ందు, మనమ ఈ దవం నుం బయటక ిన
దవం నుం బయటక ిన ఈ వసువ తప స ా దవం ా ేయవల ిన అవసరం ఉన క స
ాల (Volume). ఒక ద ా దవం కణం ా(Fluid Particle) ిల ార . దవ ప ాహం ౖ మ చర
సందర ం ా ఈ పదజ ల మ ఉప ంచడం న ా ామ . ాబట, ఈ దవం దవం ా ిలవట
అవసర న క స ప మ ణం. ఇప డ త రల ఆ ాల (Volume) గ ం క మటడ మ.

(ఇప డ సమయం చూడం : 28:01)

ఇప డ మనం ాందత గ ం మటడత ం, ెల V క ెల V, ెల V అంట ఏ ట? ాబట, ఇ

ల ద ా ఉంట ం . ఇప డ , ల న ా ఉంట, మ ల ాల ల న ా ఉంట ం
కనుక ఆ ప మ ణంల అణ వ ల సంఖ ల తక వ ా ఉంట ం , అ ప ి అ ే మ య ఇక డ
ాందతను ా ే , ఈ ాంతం ల ాందత క య దృ క చు తగ ల . మ య ఆ ాల
అణ వ ల సంఖ ల సూ అ ిరత వలన ఇ జర గ త ం , అ ే ర చూ , ర క , ర
ఒక రక న ాల కంట ఎక వ ాల చూ , , ఎక వ ల తక వ ర
ి న ాందత ఉన ఈ
వంట దవం కణ లను ర ంచ . , ాందత(Density), ఎట వంట య దృ క చు తగ ల
ఉండవ , ఇ ఇప డ , అ దవం క ఆ ి ా ర ంచబడవచు .

(ఇప డ సమయం చూడం : 29:32)

ర మ ంత ౌ నట ,ే ద ప మ ణం సం, ర మ ి ౖ ధ ం(microscopic
uncertainty) ఉన ట చూడవచు ల ాందత క మ ి వ సం(Microscopic
Difference) ఉండవచు . ఇ ఉ గత(Temperature)ల ౖ ధ ం వల ావచు . ఉ గత(Temperature)
తక వ ా ఉం ే ాంతంల , ాందత (Density) ల ఎక వ ా ఉంట ం మ య అల దలవ త ం .
ాబట, ఈ మ ి ౖ ల (microscopic uncertainty ), ఎ ంట ాల ల తక వ ా
ఉం ే ాం ల పద ంచబ ే య దృ క ఒ దుడ క లను చూ ించదు. ాబట, ఇప డ ఇ ాథ కం ా
ెల V ౖ (delta V Prime) అ ఈప రంతరం ా ిల సున ందుక ప గణంచవల ిన క స
ాల . ఇప డ మనం చూ ం, ాబట మనం ఇప ట చ ం నట ా ఇ మ ి
ౖ ధ ం ా(macroscopic variations) ఉం , ారణ టంట, ర ఈ రంతరం ా ప గణనల
సు ా న ాల , దవం ఒక రంతరం ా ఉంట ం . మ య మ ఎలప డూ ఈ ర ల మన
ఈ ఊహను ే ామ .

(ఇప డ సమయం చూడం : 30:09)

ఇప డ , ఒక ాంటన సం, ప జనం ర ాందత వంట రంతర ఖ లను ర ంచలదు ఉం .
ఇప డ ను ఈ ాల మ సుక ను, ఈ దవంల ర ా ంట వద ాందతను ను
ర ంచగలను. మ త రల రంతరం ా ఖం ంతరంల ర ంచగల ఇతర న ల ణ లను
చూ ామ . ఇప డ , తర ా పశ ఏ టంట ెల V ౖ ఇక డ చూ ిం న క స
ాల (Minimum volume), ఈ దవం ిలవట దవం త ేయ , ఈ ఘన ప మ ణం
ఎంత? ాబట, మనమ ఒక పశ గ ర ను ఇక డ ఉన ె ా మ , ఎప డ దవంను
రంతరం ా ిల ామ ? ఈ పశ క సమ న వ , మ ర ా ాల వ వహ ంచలమ ,
మ డవ ా ల వ వహ ం ే .

(ఇప డ సమయం చూడం : 31:36)

 ాబట ఆ ి ఉం , ఇ ఒక ా ా (parameter)ఉం , ఇ క ె సంఖ (Knudsen number) ా
ర ంచబడ త ం , ఇ ప ే కం ా ల ణం డవ ా ా భ ంచబ న ప ాహంల అణ వ
క సగట ఉ త మ రం క ష . ఇప డ ఉ త మ రం ఏ ట? ఉ త మ రం అంట
ాథ కం ా 2 ఘరణ(collisions)ల మధ అణ వ ా పయ ణం న దూరం. కణమ , పరమ ణ వ ల
రంతరం ఒక కట గ దుక ఉంట , అ బ ా ె ిన . ఇప డ ర ల దటం ా ా
ేయబ న అణ వ లను క ఉన ట ,ే అ క- ాందత ప ి (high-density situation) అంట,
అప డ ార మ ంత తరచు ా ల ఇతర అరంల ట క ంట ం , డవ లత ప ారం ార దవం
అర దు ా ఉంట, న డవ ల ట క ంట ం అ ల దటం ా ా ేయబడలదు, అణ వ లను
ల దటం ా ా ేయలదు.

(ఇప డ సమయం చూడం : 33:41)

ఇప డ , ఇ ప నం ా అర ర త మ రం, దూరం పయ ణం ే దూరం (Travel distance)2 ఘరణల 2
collisions) మధ , దూరం క సగట దూరం మధ ల పయ ణం న 2 వర స గ దుల మధ . L అ
దవ ప ాహం క డవ ా , ాబట ఇవ డం మ య ఇ ఒక ఉ హరణ బ ా
పద ంచబడ త ం . ాబట, ఈ ల ణ ల డవ , ప ాహం క ల ణం డవ వంట . ాబట,
ఉ హరణక ౖ మ ా, ా సం(Diameter)( ట మం డవ ా . ఇప డ , ఈ ప ా
ర ంచటం మ ఖ ం మ రంతర వనను ఒక షప ి అన ంచవ ల ో చూ ం. ాబట,
ర క ె సంఖ నుKnudsen number 10 కంట పవ -3 క తక వ ా చూ , ర
రంతరం ా ిల ార , ర రంతరం మ ధ మం ా మ య - ి ప గణంచవచు . అందువల,
ర ఈ ప ాహం క డవ ా క ఉన ఒక ప ి , ఇ 1000 ార సగట రహ మ రం.
ాబట, అక ా త ా ఆ ప ి ల అ ిరత ం క అ ిర మ రం, అక ా త ా ఈ ప ి ల, రంతర
వన మం . ాస ా ర అక డ ఉన ి ను ఉప ంచలర , ఏ- ి అంట దవం స పంల
ఉంట, దవం డక దగర ా ఉంట, ఈ డఅ ెప వ ం , దవం కణమ డ, దవం కణ ల గమ డ
క గం వల ఉంట ం . ా డల దగర ఉన అణ వ లకడ ా ఉంద అరం ాదు, అ జ
య దృ కం ా మ క కదుల త . ా ర ఇల ంట దవం కణ లను ర ం నప డ , దవ
కణ ల క కర కద క 0. 0 కనుక, అట వంట ి ి మ అరం ేసుక ంట మ . ఒక ా
మ ాంటనం ా continum mechanics ప ామ , మ ఎక వ ా దవం కణ ల
వ వహ ామ మ య మనం అణ వ ల గ ం మనం మ మ , మనం అణ వ ల ఉ గ ం
మ .ే

(ఇప డ సమయం చూడం : 35:36)

ఇప డ ె సంఖ 10 మధ శ -3 క 0.1 ఉంట, ఇ ి ప ాహం అవ త ం , ఇ ా అర ైన
ప ాహం, ఇప ట సగట ఉ త మ రం ల ణం డవ ా కంట తక వ డల ి ఉంట ం , అరం
అణ వ ల క ల, య దృ కం ా డస పంల క లందుక మ య ి ఉంట ం , ఏ- ి ెల బ ట
అ ాదు. మ 0 నుం 10 స వరక న ె సంఖ ను సు వల ి వ నట ,ే ఇ ఒక 10,
సగట మ రం వంట 10 ప ాహం క డవ ా , ప ాహం క ల ణం డవ ా .
ాబట, ఇ తం ా అర దు ా ఉంట ం మ య ఇ 10 కంట ఎక వ బ ాంతం, ఇ ఒక ఉ త
పరమ ణ (Free Particle) ప ాహం ల ా ఉంట ం . ాబట, ఈ ాంతంల , ఈ ాంతం ల అర దు ా
ఉంట ం , అన ా ఈ ాంతంల అంట ఏ జర గ త ం , ఇ ప అణ వ ల వంట , ఇంట
మ క ల ఇంట ా ల తం, అణ వ మ ధ మంల ల చ ా కదుల ం . ాస ా
మ ంద ఇ న 3 సంద ా ల ఏ ౖ చూడలమ , మ ఏ ి (Slip) ప ిత ల రంతర
ప ా చూ ామ . ఇ మ సం త నంత మం ,ట యం ల అనువర లక ఉప ం ేమ
దవం ైన (Fluid Dynamics) సం. ాబట, ఈ వన, రంతర ఊహ గ ం ఇప డ మనక ెల సు,
మ ెల సు గలమ , డవ ా ఇ న ప ి మనం అంచ యవచు మ య రంతర
వనను ఉప ం ల ల ో ెల సు గలమ , మ రంతరం ఉప ంచు గలమ ,
ర ంచగలమ ఒక ష ప ాహం ల పల రంతర ల ణ ల . ాబట, ప ాహం తం క అ
మఖ న ఆ ి గం తం, ఎందుకంట గం అ ప ాహం క అ మఖ న సూ క. ఒక ప ాహం
ల పల గం ఉంట, అప డ ప ాహం, ప ాహం పశ ల వసుం ఉంట ర క ప ాహం
లక ం ా క గం క ఉంట ం . ాబట, ఒక గ తం ఏ ట చూ ం. రంతర వన ెల బ ట
అ టప డ మ ఒక ాందత తం వల ఒక ళ అనుభ ర ంచగలమ . ఇ దవం ైన
అ ి ష ల రంతర దవం ైన అ ి ష ల మ ట ేటప డ మ ల తం గ ం క
ె యదు ా మ గం తం, యబ క ర చనం మనం బ ా ె ిన నుం ల
న ం ా ఉంట ం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 37:27)

ఇక డ క గం అ క మ య అ క ఉం , ఇ సలం మ య సమయం ం ంట క
మ డ - ై నన (Three Dimensional) ఫం . ాబట, ఇ సమయం క ప మట ,ే అ ఒక
గం, స , అంట మ ందు ళ మ ందు ా, దవం ప ాహం షయంల ఏ గం ల ఖండం క
సందర ం అంట అ గం ఒక ా ం మ య ఒక దవం కణమ ల ఏ కణమ ల ఏ ై వసువ
క గం(velocity) రక ాదు. ాబట, ా రణం ా ా గ ం మ ట డటం ా గం,
ఉ హరణక ఒక ల గం, బసు ల ప పకం ల అణ వ క గం. ా ర ఒక ప ాహం
క గం గ ం మటడత న ప డ, ఇ గం( ల ిట), ను కణ ల ల ఏ వసువ క
ాలక సంబం ం న ాద అరం ాదు, ఇ ఒక ష సమయంల గం. ఈ ాథ కం ా దవం
ా (Fluid Mechanics) అ ి ష ల సుక న నం. ఇప డ మ 2-D ర
ి న దవం
ప ాహం గ ం మ ట డటం ఉన ప డ , స పదం కమం ా మ రదు అ అరం. సమయం మ ర త న
ఏ ప నం ా ర
ి ం ా ఉంట ం , అందు ే ఈ తక వ అరం, ఇ సమయం క ప ర ఉన ప డ ,
ఇ అ ిరం ా ఉంట ం . ాబట, 2-D అన ా Vx మ య Vy వంట వలం 2 ాల మ త nonzero
అ , Vz ,0 అ ె ి అ స దు. 2-D అ , జం ా ండ - ై నన (Two Dimensional) అ , అ
త నంత ాదు Vz is0, అ క VX మ య VY ఇ NZ ర ా ఉండక డదు VY క మ ఖ ం.
ాబట, VX మ య VY మ త Xమ య Y క ధులను క ఉంట మ య Z క ప
ాదు. ర Z శల నట ే, VX మ య VY మ ర క డదు, అ ే సమయంల VZ క 0.

(ఇప డ సమయం చూడం : 38:56 )

 ాబట, మనం - య(Two Dimensional) ర
ి న దవ ప ా ఉ హరణ ా సుక ం ం.
ఇ ఒక ఉ హరణ. ాబట, ఇ XI ట ీ ా ా ా ధ ం వ సుం , ను X శల య క
(Unit Vector)మ య J ట ౖ శల య క . ాబట, ఇ ఒక ష దవం ప ాహం, ఇక డ X
శల దవం క గం ప నం ా ా క ఉంట ం . అ అంట, ర 0.1, 0.1 ానం గ ం
మ ట డ త ంట, X ై న (x-Directional) గం క 0.1 మ య Y ై న (Y-Directional) గం
-0.1.

(ఇప డ సమయం చూడం : 39:13)

 ాబట, ర ఇప డ ఈ దవం ల ిట ీ (Velocity Field)ను చూ , ను ఇక డ ఒక ష ొ
ప గం ే ాను, ఇ క క ిసుం . ఇ 0, 0, 0, 0, X మ య Y గం ం ంట 0 ేర క ంట ం
ాబట ర ఇల ంట క ిసుం . ర X శల కదుల త న ప డ , Y గం సం X గం ర గ త ం
0ల ల న . అ ే ధం ా మ Y శల కదుల త ంట, X గం 0 దగర ా ఉంట ం , Y గం 0
అవ త ం . ాబట, ఈ ప ాహ తం(Floew Field) ా ర ంచబ ే ప ాహం ప ి . మ రంతర
మ ధ మంల ఇల ంట ప ాహం (Floew Field) ర ంచగలమ . ఇప డ మనమ కప
ేయగలమ , మనమ లౖనుల ఏ ందువ అ , లౖనుల ఏ ందువ ల ౖ , అ ట క
క శను సూ సుం కనుక, ఒక లౖ ట ా ేయవచు . ాబట, ఇ ఒక లౖ ల అల ంట ఒక లౖ
ీ (Stream Line) అంట ర . మ తదుప స ో అ ా కం ా ర ం మ. ా గం
తం(Velocity Field) క అం ా పద ంచ , మ ఈప ే కస ో ప ారం ే ామ . ాబట,
ాథ కం ా ఇ కమం ా ఉం మ య ఇ ఒక ష ప ారం, ఇ ా ం 0.9, 0.9 గ ం ళ త ం .
ాబట, ఇప డ మనమ మ నుపట స ో ర ం నట ా ఒక దవ కణ ప మ, ఇ
ప నం ా అణ వ ల సమ హం ా ఉంట ం , ఇందుల ఖం ంతరం, ఇ రంతరం ా ఊ ం ే అణ వ ల
క ద సంఖ ల వ ంచబడ త ం .

(ఇప డ సమయం చూడం : 42:15)

 ాబట, ఇక డ ఒక దవ కణ ప , ానం 0.9, 0.9, గం క ప మ ణం 0.9, 0.9, 0.9, -0.9
మ య అ ే ప మ ణం 0.9 చదరప , చదరప ఏ ా (vector magnitude)ప మ ణం వంట 0.9 చదరప
ర . ాబట ఇ ర
ి న ప ాహం ాబట, ఏ కణ ంశం జ పసరణను అనుస సుం . ఇ పసరణ
ాట ళ ం . అ ప ారం ఎందుక ళ ం ? ఎందుకంట చూడం , ీ ను ఒక ష ఆ ి ఉం , ఇ
ీ ను ప ాహం లదు. ఎందుకంట ప ాహం క శల ఏ ప ాహం అ ప ాహం క వవ
ఉండదు. ాబట, ీ ను ా రణ న గం క గం ాదు మ య ఫ తం ా ప ాహం లదు.

(ఇప డ సమయం చూడం : 45:58)

అందువల ీ ను (streamline), లవ శల ప ాహం లనట ,ే ర
ి న ి ప ిత ల , ప ారం
సమయం మ ర త న ప డ , దవం కణ ల క ఇతర ఎం ికల కంట క ప ారం. కనుక ఇ ప ా ా
అనుస సుం . ాబట, మ 0.9, 0.9 సమయంల ఒక దవ కణ గ ం మ . మ క 2 వ త ణ ఇక డ
చూ ం, అందు ే దవం కణమ కమం ా పసరణక కదుల త ం మ య ఈ ా వసుం . ఈ
ా వ నప డ , త ానం 3, 0.275, అ ఏ ే ిం ? జ ఇ X శల గవంతం ే ిం ,
ఎందుకంట ఇ ారంభ నX ా 0.9 మ య త X గం ాలల 3 అవ త ం , మ క
కనుక ట ెబ త ం . ాబట, ఇ X శల గవంతం ా Y శల , గం -0.9 నుం -0.275 వరక
మ ర బ ం . ాబట, ఇ ౖ శల ణం ం . ాబట, ఇ ఒక మ ఖ న చర ను ెసుం , దవం కణమ
గం గవంతం అ నప ట , ప ాహం ర
ి ం ా ఉంట ప ాహం గం ల గం తగ త ం , ఎందుకన ా
మనమ ర ం న గ తం దవం కణ ల గమ ాదు ఒక ష ందువ వద గం. ాబట, ఈ ప ే క
సందర ంల , ఇ ర
ి న ా క ఉంట ం , ఇ సమయం మ రదు ా దవం కణ ల గవంతం
ల ణంచడం. అందువల, మ త రణం ల ా గ ం మ ట నప డ ఏ జర గ త ం ో ,
ా రణం ా ఏ జర గ త ం ో , ఇ ాస ా గం క సమయం ఉత న ం. ా ఈ సందర ంల
మ ండ ర త రణ లను ా ర పద ల క ఉంట మ , అందు ే మ త రణం
ఉన ందున దవం కణ ల త రణ క ఉండగలవ ఎందుకంట దవం కణ ల ర చనం, గ న ర చ
ర ంచడం, ఒక కణమ త రణం సు ను ేయక డదు. ఈ సందర ంల త రణం ఒక సందర ంల
ర ంపబ నప డ మ య ఒక దవ కణ ల ౖ ాక ం క ధం ా ర ంచబడక ,ే మ
తదుప అ యంల ప శ డ మ . ఇప డ ర ఈ దృ ిల ఉంచుక ంట, గం ఒక కణంల
ర ంచబడదు మ య ాదు, ఈ నంను య ల య నం అ ిల ార . రంతర ా
ఉప ం న ాంటన ా ఈప ేక నంను య ల య నంEulerian approach అ
ిల ార . మ కణ ల, కణ ాల ఏ ట, మ ఒక ష ందువ వద ా గ ం ఏమ తం
బ ధపడటం లదు. ం ో నం ఏ టంట మనక బ ా ె ిన , ఇక డ మ దవం కణ అనుస
అక డ ల ాం య నంLagrangian approach అంట ర . మ ప ా ం వద దవం కణ ల గం
గమ ంచం . ాబట, ల ాం య Lagrangian approachఅనుగ ణం ా, ఈ సందర ంల గం
మ ర త ంట ం , అ ేయల య నంEulerian approach షయంల , గం గం స తంతం ా
ఉంట ం , ఇ ర
ి న గం. ాబట, య ల య పద ల త రణం క ర చ ల ల ాం య
సంబం ం న . ాబట, ాస ా ప ం న తర ాత, రంతర అంచ ల ల ప ం న
తర ాత మ య రంతర తం రంతర న ర చ మత ర ంచవచ చూ ినప డ ,
మ మఖ నప ా క ప చయం ే ామ , ప ాహం క మఖ న ల ణం ఇ గం
ీ . ాబట, ఇ మనక దట ఉప సం మ ంప క ెసుం , ఇక డ దట ఉప సం దట
మనమ ప శ టన దవ ప ా ప చయం ేయబ న దట గమ , దవం ైన క దవం
యం క లను అధ యనం ేయట మన రణను దట చూ ామ మ య అప డ మ
ఒక దవం ఏ ట చ ం మ , ఆ ౖ దవర ా రంతరం ా, వన ా, దవ ైన అధ యనం సం
తయ ర ే ిన రంతర వన ా ప చయం ే ిం . మ ాందత తం మ య గ తం వంట
ా ా త లను క ప శ ట మ మ య దవ ప ాహం, య య నంEulerian approach
మ య ల ాం స Lagrangian approach నం సంబం ం ఉప ం ే ండ మఖ న
ల.యల య పద ల మ ఒక ప ే క న దృ ి చూ ామ , ఒక ష సమయంల మన
దృ ి ం క ంచడం మ య ఆ సమయంల ాందత వంట ఆ ి వద ఆ ి వద అ శ చూడం ,
అ ే ల ాం య నం Lagrangianapproach షయంల , మ ఒక దవ కణ అనుస ామ ,
ఒక అణ వ మ య ానం, గం, ా సం ల సమయం(diameter or time) వంట ణం క ఆ ి వద
చూడం , ంచం , ఆ ప ే క కణ ఉ గత. ధన ా ల.