Hoe duurzaam zijn Nederlandse bedrijven ten opzichte van bedrijven in het buitenland?

In deze notitie wordt de duurzaamheid van Nederlandse bedrijven vergeleken met die van bedrijven
uit het buitenland. Hiervoor wordt gekeken naar bestaande onderzoeken, rankings en benchmarks die
ons iets vertellen over hoe bedrijven uit verschillende landen het doen op de diverse onderdelen van
duurzaamheid. Er wordt onder andere gekeken transparantie en goed werkgeverschap. Daarnaast
wordt gekeken naar het aantal Nederlandse bedrijven dat op internationale ranglijsten met duurzame
bedrijven voorkomt, en de omzet van Nederlandse bedrijven in duurzame producten.

Samenvatting
Nederlandse bedrijven spelen mee als het gaat om duurzaamheid. Op verschillende
duurzaamheidlijsten komen Nederlandse bedrijven voor. Het absolute aantal van de
vertegenwoordiging van Nederlandse bedrijven op deze ranglijsten misschien niet overweldigend,
maar voor een land ten grote van Nederland (qua omvang en BNP), wordt Nederland relatief gezien
toch redelijk vertegenwoordigd. En de positie die deze bedrijven innemen op de lijsten zijn vaak hoog!
Een Nederlands bedrijf voert de Great Place to Work index voor het Europese MKB aan, op de DJSI
voeren Nederlandse ondernemingen 4 maal een sector aan, en in de Global 100 staat een
Nederlands bedrijf in de top 3.
Omdat het om ranglijsten gaat, moet worden opgemerkt dat de duurzaamheid van de bedrijven relatief
is. Vertegenwoordiging op de lijst zegt niet zo zeer iets over de absolute duurzaamheid van het bedrijf,
als wel iets over de relatieve duurzaamheid ten opzichte van andere bedrijven.

In vergelijking met andere landen scoren Nederlandse bedrijven dus best goed op de
duurzaamheidlijsten. Als we kijken naar de (markt)omvang die duurzame Nederlandse bedrijven
bezetten, zien we een wat minder rooskleurig beeld. Nederland scoort niet zo hoog als het gaat om
omzetcijfers in duurzame producten. Dit betekent dat niet veel Nederlandse bedrijven biologische,
fairtrade of schone-technologie producten produceren, verhandelen en verkopen. Bij deze conclusie
moet wel rekening worden gehouden met het feit dat in de vergelijkingen met name ontwikkelde
(Europese) landen zijn meegenomen. Dit zijn landen die allemaal ‘relevante omzet’ halen in duurzame
producten.

Gegeven deze algemene conclusies over de duurzaamheid van Nederlandse bedrijven in vergelijking
met bedrijven uit het buitenland, kan worden ingezoomd op deelgebieden van duurzaamheid.
Het Nederlandse grootbedrijf scoort relatief hoog als het gaat om transparantie. Met 63% van de
bedrijven die een duurzaamheidverslag uitbrengen (al dan niet geïntegreerd in het financiële
e
jaarverslag), staat het Nederlandse grootbedrijf op de 5 plaats van de 22 deelnemende landen.
Assurance van deze verslagen is echter niet gebruikelijk in Nederland. Slecht 26% van het
Nederlandse grootbedrijf zoekt formele assurance. Dit terwijl het gemiddelde van alle onderzochte
landen 40% is. Er wordt door de Nederlandse bedrijven vooral goed gescoord op transparantie over
de financiële waarde van MVO en de risico’s die zich in hun (product)keten voordoen. Over de
footprint zouden Nederlandse bedrijven wat meer kunnen rapporteren. Hetzelfde geldt voor het
publiek toegankelijk maken van hun MVO-strategie.

Als het gaat over (beleid op) emissies, scoort Nederland ondergemiddeld in vergelijking met bedrijven
uit het buitenland. Opvallend is bijvoorbeeld dat Nederlandse bedrijven minder transparant zijn over
hun uitstoot, en dat slechts 50% een plan heeft om energie/uitstoot te verminderen. Dit in vergelijking
met het gemiddelde van alle onderzochte landen van 63%.

Hoewel er op veel MVO-gebieden nog geen onderzoek is gedaan naar hoe Nederlandse bedrijven
staan ten opzichte van bedrijven uit het buitenland, is er wel een algemeen beeld geschetst over de
duurzaamheid van Nederlandse bedrijven. Het algemene beeld is dat Nederlandse bedrijven in
vergelijking met bedrijven uit het buitenland gemiddeld scoren op het gebied van duurzaamheid. Een
verdieping zou kunnen worden geslagen in onderzoek naar hoe Nederlandse bedrijven scoren op het
gebied van (beleid op) milieu-issues, of hoe Nederlandse bedrijven omgaan met
ketenverantwoordlijkheid.
Voor nu bestaan er de volgende aandachtspunten voor Nederland en Nederlandse bedrijven:
- De vertegenwoordiging op internationale ranglijsten is hoopgevend, maar in de (markt)
omvang die de Nederlandse bedrijven bezetten zou een verbeterslag moeten worden
geslagen.
- Een vergroting van de thuismarkt zou Nederland laten stijgen ten opzichte van bedrijven uit
het buitenland. Dit benadrukt het belang van duurzaam inkopen: zowel consumenten als
bedrijven zouden Nederlandse bedrijven moeten stimuleren meer duurzame producten en
diensten aan te bieden.
- Nederlandse bedrijven zouden een slag moeten slaan in het (communiceren over) footprint en
emissies. De transparantie hierover zal een stimulans vormen voor daadwerkelijke acties op
dit gebied.
 1. Lijsten van duurzame bedrijven
Nederlandse bedrijven zijn vertegenwoordigd in duurzaamheidlijsten van grote internationale,
beursgenoteerde bedrijven uit de MSCI- en DJSI-index. En ook op de Great Place to Work index
komen Nederlandse bedrijven voor. Ook al is het absolute aantal Nederlandse bedrijven misschien
niet overweldigend (12 op de DJSI, 2 op de Global 100 en 3 op de Great Place to Work index), voor
een land ten grote van Nederland (qua omvang en BNP), wordt Nederland relatief gezien toch redelijk
vertegenwoordigd. Verder valt op dat de Nederlandse bedrijven die voorkomen op de lijst hoog
scoren! Een Nederlands bedrijf voert de Great Place to Work index aan, op de DJSI voeren
Nederlandse ondernemingen 3 maal een sector aan, en in de Global 100 staat een Nederlands bedrijf
in de top 3.
Omdat het om ranglijsten gaat, moet worden opgemerkt dat de duurzaamheid van de bedrijven relatief
is. Vertegenwoordiging op de lijst zegt niet zo zeer iets over de absolute duurzaamheid van het bedrijf,
als wel iets over de relatieve duurzaamheid ten opzichte van andere bedrijven. Het feit dat
bijvoorbeeld Shell en H&M vertegenwoordigd zijn op de lijsten, maar tegelijkertijd met
duurzaamheidissues negatief in de publiciteit komen, is hier een voorbeeld van.

Dow Jones Sustainability Index

In de DJSI zijn 300 beursgenoteerde ondernemingen opgenomen uit 34 landen. Hiervan komen 12
bedrijven uit Nederland: AkzoNobel, Corio, ING, Ahold, DSM, Philips, Randstad, Reed Elsevier, KPN,
TNT, Unilever en Wolters Kluwer.. Dit is vergelijkbaar met de vertegenwoordiging van landen met
dezelfde omvang als Nederland. Bedrijven uit de UK komen relatief gezien vaak voor. Ook de VS en
Canada zijn goed vertegenwoordigd, wat niet verwonderlijk is gezien hun omvang. Van de 19
sectoren die worden onderscheiden in de DJS-Index van meest duurzame bedrijven, bezetten
Nederlandse ondernemingen 4 keer de positie van ‘super sector leader’: Akzo Nobel in sector
Chemicals, Unilever in sector Food&Beverage, Philips in Personal & Household Goods) en TNT in
sector Indutrial goods & services.
Global 100 – Most Sustainable Corporations in the World
Corporate Knight heeft de 100 duurzaamste bedrijven uit de MSCI World gedefinieerd. Van deze 100
bedrijven komen er 2 uit Nederland: TNT (3) en Philips (17). Dit aantal is vergelijkbaar met landen van
dezelfde omvang. De UK springt er met 20 bedrijven wat dit betreft uit. Ook de VS, Australië en
Canada zijn goed vertegenwoordigd, wat niet verwonderlijk is gezien hun omvang.

Great Place to Work

Great Place to Work brengt jaarlijks een ranglijst uit van de beste bedrijven om voor de werken. Al drie
jaar voert het Nederlandse bedrijf &Samhoud de ranglijst van het Europese MKB aan. Bedrijven uit 15
Europese landen komen voor op de lijst. De Scandinavische landen domineren de lijst. Naast
&Samhoud komen er nog 2 Nederlandse bedrijven voor: Ormit (43) en House of Performance (46).
Op de lijst van grote bedrijven, komt Nederland 3 keer voor.
 2. Omzet in duurzame producten
Niet van alle duurzame producten zijn cijfers te vinden. Maar door te kijken naar omzetcijfers van
energie-technologie, biologische producten en fair trade producten, kunnen we toch een aardig beeld
krijgen van hoeveel duurzame producten Nederlandse bedrijven produceren ten opzichte van
bedrijven uit andere landen. Nederland scoort niet hoog als het gaat om omzetcijfers in duurzame
producten. Dit betekent dat niet veel Nederlandse bedrijven biologische, fairtrade of schone-
technologie producten produceren, verhandelen en verkopen. Een reden hiervoor zou te vinden
kunnen zijn in de beperkte vraag op de Nederlandse thuismarkt.
Bij bovenstaande conclusie moet wel rekening worden gehouden met het feit dat in de vergelijkingen
met name ontwikkelde (Europese) landen zijn meegenomen. Dit zijn landen waar
duurzaamheidissues voor veel bedrijven een rol spelen.

Omzet aan biologische producten

In 2008 werd in Nederland voor 583 miljoen euro aan biologische producten geproduceerd. Om deze
omzet te kunnen vergelijken met andere landen, wordt gekeken naar het marktaandeel van deze
biologische producten. Van de 8 vergeleken Europese landen met relevante bestedingen aan
e
biologische producten, staat Nederland op de 5 plaats. Oostenrijk, Denemarken en Zwitserland
nemen de eerste 2 plaatsen in.

Omzet aan fair trade producten

In 2007 werd in Nederlandse winkels voor 47,5 miljoen euro aan producten met een FairTrade label
omgezet. Om deze omzet te kunnen vergelijken met andere landen, wordt gekeken naar omzet per
e
hoofd van de bevolking. Met €2,90 per hoofd van de bevolking, neemt Nederland een 12 plek in van
de 15 vergeleken landen. Hiermee laat Nederland alleen Duitsland, Italië en Spanje achter zich.
Zwitserse bedrijven steken er met kop en schouders bovenuit, met ruim €21,- per hoofd van de
bevolking.
Omzet aan schone energie-technologie
Het WNF heeft onderzoek gedaan naar bedrijven die actief zijn in de ‘schone technologie sector’ in
verschillende landen. Denk hierbij aan bedrijven die actief zijn in de toepassing van duurzame
energieopwekkingsmethoden of het produceren van duurzame producten (zoals zonnepanelen). De
omzet van deze bedrijven in de verschillende landen, gewogen naar BNP is vergeleken. Nederland
e
scoort matig op het gebied van schone technologie: op de 17 plaats van de 25 vergeleken landen.
Nederland heeft alleen in de kleinere marktsegmenten zonne-energie en isolatie een top 10 positie.
Redenen voor de lage score van Nederlandse bedrijven kunnen worden gevonden in het gebrek aan
kapitaal dat beschikbaar is voor schone technologie, omdat investeerders zich terugtrekken uit de
Nederlandse schone technologie en voor de rest van Europa kiezen. Daarnaast vertaalt het
Nederlandse subsidiebeleid zich niet in een versterking van de economische positie. Tot slot is de
Nederlandse thuismarkt voor schone technologie onderontwikkeld.
 3. Transparantie
Het Nederlandse grootbedrijf scoort relatief hoog als het gaat om transparantie. Met 63% van de
bedrijven die een duurzaamheidverslag uitbrengen (al dan niet geïntegreerd in het financiële
e
jaarverslag), staat het Nederlandse grootbedrijf op de 5 plaats van de 22 deelnemende landen,
achter ondermeer Japan en de VS. Op de UK na, is dit de hoogste plaats van alle Europese landen uit

het onderzoek.

Assurance van deze verslagen is echter niet gebruikelijk in Nederland. Slecht 26% van het
Nederlandse grootbedrijf zoekt formele assurance. Dit terwijl het gemiddelde van alle onderzochte
landen 40% is.
 e
Met 55% van de bedrijven die een publiek toegankelijke MVO-strategie heeft, neemt Nederland een 7
plaats in, achter Japan, Frankrijk en de UK.
De hoge score van transparantie van Nederlandse bedrijven kan verder worden onderverdeeld in
onderwerpen waarover Nederlandse bedrijven transparant zijn. In vergelijking met andere landen, zijn
rapporteren Nederlandse bedrijven vaak over de financiële waarde van MVO. Met 49% van de
e
bedrijven die dit doen, staat Nederland op de 3 plaats, achter Japan en Noorwegen.

Nederlandse bedrijven zijn relatief transparant over de risico’s in de keten. Met 61% van de bedrijven
e
die over de keten rapporteert, neemt Nederland een 4 plek in, achter Japan, Brazilië en de UK.
 e
Van de 22 deelnemende landen, staat Nederland op de 8 plaats als het gaat om rapporteren over
CO2-uitstoot. 36% van de Nederlandse bedrijven rapporteert over de carbon footprint veroorzaakt
door de bedrijfsvoering. De UK, Japan en Zweden voeren deze lijst aan. 6% van het Nederlandse
grootbedrijf rapporteert naast de carbon footprint veroorzaakt door de eigen bedrijfsvoering ook over
de footprint die eerder in de keten is veroorzaakt. Finland en Zweden doen dit het vaakst.
 4. CO2-uitstoot
Als het gaat over (beleid op) emissies, scoort Nederland op alle punten onder het gemiddelde van de
500 deelnemende grote bedrijven uit landen over de hele wereld. Aan het onderzoek Carbon
Disclosure Project 2009 deden 50 grote Nederlandse bedrijven mee. Dit zijn onder meer: Royal KPN,
Royal DSM, Océ, Logica, Draka Holding, Philips Electronics, TNT, Royal Dutch Shell, Unilever, Reed
Elsevier, Heineken, BAM Group, Akzo Nobel, Ordina, Air France-KLM, Aegon, Fugr, Heijmans,
Imtech, Randstad, Royal Ten Cate, SNS Reaal, Royal Wessanen etc.

Als deze bedrijven worden vergeleken met gemiddelden van de Global 500, scoren de Nederlandse
bedrijven onder gemiddeld. Opvallend is bijvoorbeeld dat Nederlandse bedrijven minder transparant
zijn over hun uitstoot, en dat slechts 50% een plan heeft om energie/uitstoot te verminderen. Dit in
vergelijking met 63% van de Global 500.
Verwijzingen
Om tot bovenstaande conclusie te komen, zijn de volgende onderzoeken en indexen bekeken.

1. Lijsten van duurzame bedrijven

- Dow Jones Sustainability Index 2010
- Global 100 2010: Corprate Sustainability Benchmark – Corporate Knights
- 50 Best Small & Medium-Sized Workplaces in Europe - Great Place to Work

2. Omzet in duurzame producten

- Bio-monitor jaarrapport 2009 - Lei Wageningen UR
- Fair trade 2007: new facts and figures from an ongoing success story – DAWS
- Clean Economy, Living Planet – Building the Dutch clean energy technology industry – WNF 2008

3. Transparantie
- KPMG International Survey of Corporate Responsibility Reporting 2008

4. Carbon disclosure
- Carbon Disclosure Project 2009 – The Netherlands 50