=∞ǨHÍÅ∞x „¿Ñ~°} - Ju =ÚYº ã¨∂K«#

„HÍOu ^èŒs‡ ™êÇ≤Ï`«º=Ú J<Õ ¿Ñ~°∞`À „Ѩã≤kú QÍOz# D ѨÙã¨ÎHõ=∂Å

„HÍOu^Œs≈ „Ѩ*Ï˝Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ ѨO_ç`« N~å=∞â◊~°‡PKå~°º QÍi^•fi~å 1989
#∞O_ç1990 =∞^茺 HÍÅ=ÚÖ’ `«=∞ =∞Ǩ„Ѩܫ∂}=Ú#‰õΩ XHõ ã¨O=`«û~°=Ú
=ÚO^Œ∞ XHõ „Ѩ"åǨÏ=ÚQÍ ã¨$lOK«|_ç#q. W~°"≥· z#fl z#fl ѨÙã¨ÎHõ=ÚÅ∞QÍ
=Ù#fl D ™êÇ≤Ï`«º=Ú QÆ∞iOz =∞# P~å^茺 Ѩ~°=∞ѨÓ[º QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ∞ (ѨO_ç`«
N~å=∞â◊~°‡PKå~°ºQÍ~°∞) WÖÏ q=iOKå~°∞ – '' Wq <å qKå~°„HÍOu Ü≥ÚHõ¯
c[=ÚÅ∞. Wq H˘kÌQÍ J~Ú<å ã¨~ˆ qã¨iÎ OѨ|_ç`Õ =∞#∞+¨µºÅ∞#∞ ‰õΩkÑ≤"™Õ êÎ~Ú.
ã¨OѨÓ~°‚ qâ◊fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩ@=Ú (MAP) <Õ =∂iÛ"Õ™êÎ~Ú——. x*ÏxH˜ D
ѨÙã¨ÎHõ=ÚÅÖ’ ˆH=Å=Ú PÖ’K«#ÖË HÍ^Œ∞ XHõ =∞Ǩ„HÍOu Ü≥ÚHõ¯ *ÏfiÅ ÖËHõ
=∞O@ =Ù#flk. Ü«ÚQÆѨi=~°Î# kâ◊ x~åúiOѨ|_çOk.
Ü«ÚQÆ|∞∞+≤ `«=∞ rq`«=∞O`å, rqOKÕ Hõà◊ #∞O_ç xQÆ∂_è» P^蕺u‡Hõ
q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú ã¨=∂[x~å‡}=Ú #∞O_ç "≥*· Ï˝xHõ–P^蕺u‡Hõ« „Ѩ^•è #"≥∞#ÿ
ã¨=∞„QÆ ™êÇ≤Ï`«º=Ú U^Œ~Ú`Õ ~åã¨∂Î =KåÛ~À ^•xx "≥Ú`«Î=Ú „`åã¨∞Ö’ XHõ
`«ÔH¯_»Ö’ ÃÑ\˜ì Ô~O_»= "≥·Ñ¨Ù ã¨∂„`«„áêÜ«∞=ÚQÍ „"åÜ«∞|_ç# D ѨÙã¨ÎHõ=ÚÅ#∞
ÃÑ_ç`Õ gx |~°∞"Õ Z‰õΩ¯=. D J=¸Åº ™êÇ≤Ï`åºxfl Z=Ô~·<å ÖÏÉèí=Ú=^Œ∞Ì,
#+¨ ì = Ú=^Œ ∞ Ì (NO PROFIT-NO LOSS) Ѩ ^ Œ ú u # JK« ∞ ÛQÆ ∞ kÌ =ºH˜ Î =ºH˜ Î H ©
JO^ŒKÕÜ«∞=∞<Õ xˆ~Ìâ◊=Ú QÍÜ«∞„fѨi"å~ü Ü≥ÚHõ¯ Jkèëêì`« Ѩ~°=∞ѨÓ[º
QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ WKåÛ~°∞. g\˜x Z=Ô~·<å „Ñ¨K«∞~°} KÕÜ«∞=K«∞Û,
Z=iÔH·<å ѨOK«=K«∞Û. g\˜x ZO`« Z‰õΩ¯==∞Ok =º‰õΩÎʼnõΩ U áê~î°‰õΩ_»∞,
Ѩi[#∞_»∞ JO^ŒKÕÜ«∞QÆÅ_À J`«#∞ JO`« Z‰õΩ¯= ѨÙ}Ϻxfl á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
Global Head Quarters : GAYATRI TEERTH
Shanntikunj, Haridwar, Pin- 249411
Phones: (01334)2460866, 2461955, 2460309
Phones: (01334) 2460866 E-mail :
shail@del2vsnl.net.in
website : www.gayatripariwar.org, www.awgp.org
 =∞ǨѨÓ~å‚Ǩïu ѨÙã¨ÎHõ=∂Å –14
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#

In side cover page Ç≤ÏOn =¸Å~°K«# :

"Õ^Œ=¸iÎ, `«áÈx+¨ª, Ü«ÚQÆ„^Œ+¨ª
ѨO_ç`« N~å=∞â◊~°‡PKå~°º
J#∞"å^Œ=Ú ó
_ç.q.P~ü. =¸iÎ, p~åÅ.

=Ú„^Œ}
QÍÜ«∞„u KÕ`«<å ˆHO„^Œ=Ú
Jtfix ǨÏ∫ãπ ^ŒQÆæ~°, ÃÇÏKü.Ñ≤.~À_£, =¸™ê¿Ñ\ò,
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500018.
á¶È<£û : 040–23700722, 32986922, 09392506888
E-mail : hyderabad.ap.in@awgp.org, info@aswini.com
 q+¨Ü∞« ã¨∂zHõ
1. Pkâ◊HΘ QÍÜ«∞f „ ã¨=∞~°™ú ê^è#Œ
2. QÍÜ«∞„f – ™êq„u L^Œƒù=O
3. „uѨ^• QÍÜ«∞„f – =¸_»∞ ^è•~°Å ã¨OQÆ=∞O
4. â◊|Ìâ◊H˜Î ^•fi~å â◊H˜Î ˆHO„^•Å LnÌѨ#O („¿Ñ~°})
5. â◊s~°OÖ’x qaè#fl ^Õ=â◊‰Ωõ ÅÎ *ÏQÆ~} °
6. Ü«∞*’˝Ñ¨g`«O ~°∂ѨOÖ’ QÍÜ«∞„f J=^è•~°}
7. `˘q∞‡k QÆ∞}ÏÅ Jaè=$kúÜÕ∞ QÍÜ«∞„f ã≤kú
8. QÍÜ«∞„f `«`«fi^Œ~°≈#O – Éè∫uHõ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞
9. W~°"≥· <åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ â◊H˜Î ѨÙO[O
10. tMÏ – ã¨∂„`«O : QÍÜ«∞„f JO^ŒiHÀã¨O
11. Ü«∞[˝=Ú – QÍÜ«∞„u Ѩ~°ã¨Ê~° ѨÓ~°HÍÅ∞
12. XHõ P^蕺u‡Hõ Ñ
„ ܨ ∂≥ QÆO
13. P`«‡ â’^è#Œ ™ê^è#Œ ‰õΩ Jx=~°ºO
14. Láêã¨<å q^è•#O – `«`fi« ^Œ~≈° #O
15. Ü«ÚQÆf~°úOÖ’ ™ê^èŒ# – qâı+¨ =∞ǨÏ`«ºO
16. ã¨O™ê¯~åÅ ã¨∞ÅÉèí =º=ã¨÷
1 ã¨OH˜∆ѨΠ™ê~°O
4 W~°"≥· <åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ QÍÜ«∞„f =∞Ǩ=∞O„`«O ÉèÏ~°fÜ«∞
ã¨O㨯 $uH˜ <åaèHˆ O„^ŒOQÍ K≥Ñʨ _»OÖ’ Z@∞=O\˜ Juâ◊Ü∂≥ H˜ÖÎ ^Ë ∞Œ .
6 Wk „ѨѨOKåxH˜ Jxfl\˜HõO>Ë z#fl^≥·# XHõ ã¨=∞„QÆ ^èŒ~°‡âߢã¨ÎO.
8 XHõѨÙÊ_»∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O [QÆ^Œ∞æ~°∞ – K«„Hõ=iÎ ™ê÷#OÖ’ LOn JO>Ë
9 ^•x "≥#∞Hõ D =∞O„`«O „Ѩ^è•# Éèí∂q∞Hõ#∞ áÈ+≤OzOk. QÍÜ«∞„f
12 =∞O„`åxfl ǨÏ$^ŒÜ«∞OQÆ=∞O KÕã¨∞H˘x r=# K«~°ºÖ’ „Ѩ"Õâ◊
ÃÑ@∞ìHÀQÆey`Õ rq`«O x~°O`«~°O ã¨O㨯iOK«|_»∞`«∂ LO@∞Ok.
16
JÖÏO\˜ L`«¯ $+¨ì`«#∞ JOkOKÕ `«`«fi*Ï˝#O QÍÜ«∞„f =∞O„`«OÖ’
18 LOk.
21 QÍÜ«∞„f „uѨ^Œ.L`«ÊuÎ XHõ>Ë J~Ú<å ^•xÖ’ =¸_»∞
24 kâß^è•~°Å∞ Hõeã≤ LO\Ï~Ú.
28 1) ã¨q`å Ü≥ÚHõ¯ Éè~í æ° – `Õ[ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ =~°}O, ã¨O㨯iOK«|_ç#
31 „ѨuÉèí – â∫~°ºO =∞iÜ«Ú ™êǨÏã¨O
35 2) ^Õ=`«fi =~°}O– ^Õ= =ºH˜Î`«fi=Ú *’_çOѨ|_Õ Q“~°"åxfl,
38 =∞ǨÏ`åºxfl JO`«~åàÏÖ’¡ ^è•~°} KÕÜ«∞_»O.
41 3) =∞# XHõ¯iÖ’<ÕHÍHõ, JO^ŒiÖ’, ã¨=∂[OÖ’ =∞iÜ«Ú
44 „ѨѨOK«OÖ’ ã¨^Œ∞ƒkú „¿Ñ~°} L^Œ~ÚOK«_»O.
QÍÜ«∞„f ѨÓ[ – Láêã¨# =∞iÜ«Ú r=#– ™ê^è#Œ #∞ x["≥∞#ÿ
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
ÉèÏ=#`À KÕ¿ãÎ ^•x i^Œ∞ÌÅ∞ – ã≤^Œ∞ÌÅ∞ ã¨fi~°æO =ÚH˜Î ~°∂ѨOÖ’
x~°O`«~°O ™ê^茉õΩx JO`«~åàÏÖ’¡ L^Œ~Úã¨∂Î LO\Ï~Ú.
JÖÏO\˜™ê^艌 Ωõ _»∞ ZHõ¯_»∞<åfl `«# qt+¨ì â◊H`Θ À ã¨fisæÜ∞« "å`å=~°}Ïxfl
ã¨$+≤™ì êÎ_∞» . tMÏã¨∂„`«O U q^èOŒ QÍ QÍÜ«∞„fÖ’ JqzÛù#fl ã¨O|O^èOŒ
Hõey L<åflÜ≥∂ J^Õ q^èŒOQÍ Ü«∞[˝O QÍÜ«∞„uH˜ ѨÓ~°HõO. D
~Ô O_Õ ã¨O㨯 $uH˜ P^è•~°tÅÅ∞. Jáœ~°∞¿+Ü«∞ ™êú~ÚÖ’ J=`«iOz#
QÍÜ«∞„f =∞O„`«O #∂`«# ã¨$+≤ì x~å‡}OÖ’ â◊H˜ÎHõeyÜ«Ú#flk.
^•x ™ê=¸Ç≤ÏHõ – [Ѩ–LKåÛù~°} – „Ѩ^è•# „ѨÜ≥∂QÆO XHõ
Ü«ÚQÆãO¨ kè =∞ǨѨÙ~°âÛ◊ ~°} ~°∂ѨOÖ’ DÜ«ÚQÆOÖ’ ã¨OÉè=í "≥∞Oÿ k.
QÍÜ«∞„f Ѩi"å~ü x~°fiÇ≤Ïã¨∞#Î fl D =∞ǨѨÙ~°∞ëê~°ú ѨÓ~å‚Çï¨ u 2000
– 2001 Ö’ [iyOk. qt+¨ì Láêã¨# HÀã¨O JO^Œih Ü«ÚQÆf~°Oú ,
âßOu‰õΩO*ò PǨfixã¨∞#Î flk.
Ü«ÚQÆâ◊H˜Î QÍÜ«∞„u
=ºH˜Î`«fi x~å‡} =∂ã¨Ñ¨„uHõ
ã¨OII K«O^• : ~°∂. 90/– Å∞ 3 ã¨OIIʼnõΩ : ~°∂ 250/–Å∞
10ã¨OIIʼnõΩ : ~°∂. 750/–Å∞ Pr=# K«O^•: ~°∂. 1800/–Å∞
ѨÓiÎ q=~°=ÚʼnõΩ
QÍÜ«∞„u =∂`« =∞Ok~°=Ú =∞iÜ«Ú ^蕺#ˆHO„^Œ=Ú
Jtfix ǨÏ∫ãπ ^ŒQÆæ~°, ÃÇÏKü.Ñ≤.~À_£, =¸™ê¿Ñ\ò, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500018.
á¶È<£û : 040–23700722, 32986922, 09392506888
E-mail : hyderabad.ap.in@awgp.org, info@aswini.com
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 1
1. Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f ã¨=∞~°ú™ê^èŒ#
ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯$u Ü≥ÚHõ¯ J`«ºO`« qÅ∞"≥·#
㨠∂ „`åÅ∞, „Ѩ u áê^Œ # Å∞ =∞iÜ« Ú LѨ ^ Õ â ßÅ –
™ê~°`«`åfixfl J<Õfi+≤OKåÅx J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞. 24 JHõ∆~åÅ
QÍÜ«∞„f =∞Ǩ=∞O„`åxfl =∞O^èŒ# KÕÜ«∞=K«∞Û. ÉèÏ~°fÜ«∞
ã¨O㨯$u WuǨ™êxfl J<Õfi+≤¿ãÎ „áêp#HÍÅO #∞O_ç D
ã¨=Ú„^Œ =∞O^èŒ#OÖ’ ZO`« qÅ∞"≥·# ~°`åflÅ∞ "≥Å∞=_®¤Ü≥∂
=∞iÜ«Ú ÉèÏ~°`«Éèí∂q∞x 'ã¨fi~åæ^ŒÑ≤ QÆsÜ«∞ã≤— QÍ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞_®xH˜ P =∞O^èŒ#O #∞O_ç "≥Å∞=_»¤ #=h`åÅ∞
ZO`« Q ˘Ñ¨ Ê Éè í ∂ q∞Hõ # ∞ x~° fi Ç≤ Ï OKåÜ≥ ∂ `≥ Å ∞㨠∞ Î O k.
=∞x+≤Ö’ ^Õ=`«fi L^ŒÜ«∞O J<Õk Hõhã¨O Éèí~°`«Éèí∂q∞
Hõ=∞ÅѨÙ+¨Ê"Õ∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. ÌJk Ѷ¨eOz#ѨÙ_»∞ P
J=∞~°Ñ¶¨ÅO D Éèí~°`«Éèí∂q∞x 'ã¨fi~åæ^ŒÑ≤ QÆsÜ«∞ã≤— QÍ
`«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ ã¨=∞~°∞Ì~åÅ~ÚOk.
Éèí~°`«Éèí∂q∞x [QÆ^Œ∞æ~°∞, K«„Hõ=iÎ, =º=™êúѨHõâ◊H˜Î
=∞iÜ«Ú k=ºã¨OѨ^ŒÅ =¸ÅˆHO„^ŒO JO\Ï~°∞. qâ◊fiO
JO`«\Ï D^Õâ◊ =~åÅ∞ J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’ qãÎ̈iOKå~Ú.
ã¨OѨ^Œ, <åQÆiHõ`«, ã¨O™ê¯~åÅ „ѨQÆu D^Õâ◊OÖ’<Õ
[iyO^Œh „ѨѨOKåxH˜ J<ÕHõ „Ѩ`ÕºHõ`«Å#∞, â◊‰õΩÎÅ#∞
D^Õâ◊"Õ∞ JOkOzO^Œx K≥ѨÊ_»OÖ’ Z@∞=O\˜ Juâ◊Ü≥∂HÎ̃
ÖË^Œ∞.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
Éè Ï ~° f Ü« ∞ 㨠O 㨠¯ $u `« ` « fi ^Œ ~ ° ≈ <åxfl QÍÜ« ∞ „f
=∞Ǩ  =∞O„`« O Ö’ 24 JHõ ∆ ~ åÅ "åºYº – q"Õ K « # `À
ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ "≥kH˜ Ѩ@∞ìHÀ=K«∞Û. QÍÜ«∞„f w`«, QÍÜ«∞„f
㨇$u, QÍÜ«∞„f ã¨OÇ≤Ï`«, QÍÜ«∞„f ~å=∂Ü«∞}O, QÍÜ«∞„f
ÅǨÏi "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°K«#Å#∞ `«qfi`Õ ^Œ>ÿ̌# |∂_ç^Œ á⁄~°Å
"≥#∞Hõ J^Œ$â◊º – Jq*Ï˝`« ã≤÷uÖ’ |OkèOѨ|_ç L#fl P
xѨC~°=fiÅ =∞^茺 ÉèÏQÆO |Ü«∞@Ѩ_»∞`«∞Ok.
=∞ǨÏhÜ«∞"≥∞ÿ# =ºH˜Î`åfiÖË ã¨O™ê~°OÖ’x JQÆ}˜`«
qâı+¨`«Å∞, ã¨OѨ^ŒÅ∞ =∞iÜ«Ú â◊‰õΩÎʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}=∞x
K≥ѨÊ=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. P =ºH˜Î`«fiO L^Œ~Ú¿ãÎ =∞x+≤
^Õ=`åfixH˜ Jkè+ì̈`« =∞iÜ«Ú #~°∞_ç #∞O_ç <å~åÜ«∞}∞_çQÍ
=∂~° _ » O 㨠O Éè í q 㨠∞ Î O k. D Q“~° = – =∞~åº^Œ Å ∞
=∂#=`«fiOÖ’ U q^èŒOQÍ JqzÛù#flOQÍ Hõeã≤ LOn, D
™ê~° ` « ` « fi O QÍÜ« ∞ „f =∞Ǩ  =∞O„`« O Ö’x JHõ ∆ ~ åÅ#∞
=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOQÍ ÉèÏqOz JO^Œ∞Ö’ =Úxy "≥uH˜, K«∂z
á⁄O^Œ=K«∞Û.
ˆH=ÅO JHõ∆~åÅ#∞ ѨiîOK«_»O ã¨∂¯Å∞ Ñ≤Å¡Å∞ "≥Ú^Œ\˜
`«~°QÆu #∞O_Õ KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. "åix qâı+¨ tH˜∆`«∞Å∞QÍ
KÕÜ«∂ÅO>Ë =~°‚=∂Å, QÆ}˜`«O ÖÏO\˜ „áê^èŒq∞Hõ K«~°}ÏÅ`À
=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍe. W^Õ q^èŒOQÍ QÍÜ«∞„f =∞O„`«OÖ’
JqzÛù#flOQÍ ÃÑ#"Õã¨∞H˘x L#fl â◊‰õΩÎÅ#∞ ˆH=ÅO H˘xfl
JHõ∆~åÅ#∞ 㨇iOK«∞H˘x ѨiîOz#O`«=∂„`å# JO^Œ∞Ö’
2 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 3
=i‚Oz# „Ѩ`ÕºHõ`«Å#∞ á⁄O^Œ∞`å=∞x ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
^•xÖ’ ã¨xflÇ≤Ï`«"≥∞ÿ L#fl `«`«fi*Ï˝#O g∞^Œ ‰õÄ_» Ö’`≥·#
^Œ$+≤ìx xÅáêe. WO`Õ HÍ^Œ∞, ^•xx ǨÏ$^ŒÜ«∞OQÆ=∞O
‰õÄ_® KÕã¨∞HÀ"åe. =∞e<åxfl `˘ÅyOz q#Ü«∂xfl
JOkOKÕ q^èŒOQÍ #=h`åxfl r=# K«~°ºÖ’ ÉèÏQÆOQÍ
KÕã¨∞HÀ"åe.
„ѨѨOK«OÖ’ J<ÕHõ =∞`« – ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú.
"å\˜H˜ `«=∞ `«=∞ ^èŒ~°‡âß„™êÎÅ∞<åfl~Ú. "å\˜Ö’ =∂#=ÙxH˜
L`«¯$+¨ì =∂~åæxfl ™⁄O`«O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ „áÈ`åûǨÏO W=fi|_çOk.
ã¨=∞Ü«∂xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ LѨ^ÕâßÅ∞ W=fi|_®¤~Ú.
ÉèÏ~°fÜ«∞ ^èŒ~°‡OÖ’ ‰õÄ_® "Õ^•Å‰õΩ „áê=ÚYº`« L#flk.
"Õ^•Å∞ <åÅ∞QÆ∞. QÍÜ«∞„f =∞O„`« =¸_»∞ K«~°}ÏÅ∞, XHõ
j~å¬xfl Hõ e Ñ≤ ` Õ <åÅ∞QÆ ∞ qÉè Ï QÍÅ=Ù`å~Ú. XH˘¯Hõ ¯
qÉèÏQÆOÖ’ XH˘¯Hõ¯ "Õ^ŒO Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°`«`«fiO L#flk.
PHÍ~°O, q"ÕK«# ^Œ$+≤ìÖ’ W`«~° ^èŒ~°‡HÍ"åºÅ`À áÈe¿ãÎ
"Õ^•ÖË ÉèÏsQÍ LO\Ï~Ú. "å\˜ ™ê~°`«`«fiO QÍÜ«∞„uÖ’x
<åÅ∞QÆ ∞ K« ~ ° } ÏÅÖ’ L#flk. WO^Œ ∞ =Å#<Õ nxx
„Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’x Jxfl\˜ H õ O >Ë z#fl^≥ · # ^è Œ ~ ° ‡ âߢ㨠ΠO QÍ
K≥ѨÊ=K«∞Û. U#∞QÆ∞ áê^Œ zǨflÅÖ’ Jxfl „áê}∞ŠѨ^Œ
zǨflÅ∞ Wq∞_ç áÈ`å~Ú. D ã¨∂„`«O WHõ¯_» Jxfl q^è•Å
=iÎã¨∞ÎOk.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
2. QÍÜ«∞„f – ™êq„u L^Œƒù=O
áœ~å}˜Hõ Hõ^ä• „Ѩã¨OQÍÅÖ’ ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíHÍÅOÖ’ ã¨~°fi„`å
Hˆ =ÅO [Å ã¨OѨ^Œ =∂„`«"∞Õ L#fl@∞¡ K«~Û° =ã¨∞OÎ k. ^•x =∞^躌 Ö’<Õ
q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ â◊Ü«∞xOz LO\Ï_»∞. q+¨µ‚ <åaè#∞O_ç Hõ=∞ÅO
L^ŒƒùqOzOk. Hõ=∞ŠѨÙ+¨ÊO g∞^Œ „|Ǩχ J=`«iOKå_»∞. PÜ«∞#
UHÍH˜. HÍ|\˜ì Jã¨=∞O[ã¨OQÍ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨$+≤ìOK«|_®¤#∞?
Uq∞ KÕÜ«∞#∞? U^≥·<å KÕÜ«∂ÅO>Ë ^•xH˜ ™ê^èŒ<åÅ#∞ ZHõ¯_»
#∞O_ç ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe? D l*Ï˝ã¨‰õΩ PHÍâ◊"å}˜ ã¨=∂^è•#O
WzÛOk – QÍÜ«∞„f =∂^茺=∞OQÍ `«Ñ¨ã¨∞û K≥~Úº, HÍ=Åã≤#
=∂~°æ^Œ~°≈#O ֒֒Ѩe#∞O_Õ Åaèã¨∞ÎOk. PÜ«∞# JÖψQ KÕâß_»∞.
PHÍâ◊"å}˜ #∞O_ç q#|_»∞`«∞#fl QÍÜ«∞„f =∞O„`åxfl `«Ñ¨ã¨∞ûÖ’
™ê^èŒ# KÕÜ«∞_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞.
ѨiѨÓ~°ã‚ u÷≤ ÅaèOzOk. QÍÜ«∞„u ~Ô O_»∞ YO_®Å∞QÍ `«Ü∂« ~Ô ·
^Œ~≈° #O, =~åÅ ^è•~å =∂~°^æ ~Œ ≈° #O KÕÜ∞« _®xH˜ ky=zÛOk. PÔ~O_»∞
ÉèÏQÍÅÖ’ XHõ^•xH˜ QÍÜ«∞„u, Ô~O_»=^•xH˜ ™êq„u Jx ¿Ñ~°∞
ÃÑ\Ïì~°∞. QÍÜ«∞„f J#QÍ `«`«fi*Ï˝<åxH˜ ã¨O|OkèOz# ÉèÏQÆO.
™êq„u J#QÍ Éè ∫ uHõ „Ѩ Ü ≥ ∂ [<åÅÖ’ Jk Uq^è Œ O QÍ
LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ kÕ „ѨH\õ O˜ K«_O» . [_» – ã¨$+≤,ì Ѩ^•~°ú – ~°K#« ™êq„u
â◊H˜Î ^•fi~å#∞, PÖ’K«#Å`À ã¨O|O^èŒO Hõey# ÉèÏ= ã¨O"Õ^Œ#Å∞,
4 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 5
„â◊^Œú, PHÍOHõ∆Å∞, „H˜Ü«∂jÅ`« ÖÏO\˜ â◊‰õΩÎÅ L^Œƒù=O QÍÜ«∞„u
^•fi~å [iQÍ~Ú. D ã¨O™ê~°O [_» =∞iÜ«Ú KÕ`«# – „ѨHõ$u
=∞iÜ«Ú Ñ¨~°„|ǨχŠã¨=∞#fiÜ«∞O`À<Õ ^Œ$+≤ì QÀK«~°=∞=Ù`«∂,
„H˜Ü∂« xfi`«=∞=Ù`«∞#fl@∞¡ Hõ#|_»∞`«∞Ok.
QÍÜ«∞„f ^Œ~°≈#OÖ’ ™ê=¸Ç≤ÏHõ ã¨^Œ∞ƒùkú „áê=ÚYº`«
ÅaèOzO^Œ<Õk D Hõ^èŒ# ™ê~°`«`«fiO. D P^è•~åxfl U q^èŒOQÍ
™⁄O`« O KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O\Ï_À =∞x+≤ J^Õ q^è Œ O QÍ "Õ ∞ ^è • qQÍ,
„áê}=O`«∞_»∞QÍ `«Ü«∂~°=Ù`å_»∞. Éè∫uHõ Ѩ^•~åúÅ#∞ Ѩi+¨¯iOz
ã¨kfixÜ≥∂QÆO KÕã¨∞Hõ<Õ Éè∫uHõ q*Ï˝#O ™êq„f q^ŒºÖ’x XHõ
ÉèÏQÆ"∞Õ . ~Ô O_çO\˜h HõeÑ≤`Õ ã¨=∞„QÆ JÉè∞í º^ŒÜ∞« O ™ê^躌 Ѩ_∞» `«∞Ok.
ѨÓ~°‚`åfixH˜ Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞, Ô~O_»∞ HÍà◊√§ J=ã¨~°O. Ô~O_»∞
TÑ≤iu`«∞ÎÅ∞, Ô~O_»∞ =¸„`«Ñ≤O_®Å∞ ‰õÄ_® J=ã¨~°"Õ∞. |O_ç
Ô~O_»∞ K«„HÍÅ P^è•~°O`À<Õ #_»∞=QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. HÍ|\˜ì QÍÜ«∞„f
=∞Ǩâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞„QÆ ÖÏÉèÏxfl á⁄O^•ÅO>Ë ^•x Ô~O_»∞
qÉèÏQÍÅ#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O, ™⁄O`«O KÕã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~°O.
`«`«fi*Ï˝#O #=∞‡HÍÅ#∞, ÉèÏ=#Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞ÎOk.
g\˜ ã¨=∞„QÆ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ zO`«#, K«i„`«, =º=Ǩ~°O, QÍÜ«∞„f
`«`«fi*Ï˝#O D ™êú~Ú L`«¯$+¨ì`«, P^Œ~°≈"å^ŒO, xÜ«∞=∂Å∞, Hõ~°Î=º
Ѩ~åÜ«∞}`« ÖÏO\˜ =∂#= Q“~°"åxfl J‰õΩ∆ }‚OQÍ LOK«QeÆ Qˆ „â◊^<úŒ Õ
QÍÜ«∞„f `«`«fi*Ï˝#O Jx K≥áêÊe.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
3. „uѨ^• QÍÜ«∞„f – =¸_»∞ ^è•~°Å ã¨OQÆ=∞O
QÍÜ«∞„ux „uѨ^Œ JO\Ï~°∞. nxÖ’ =¸_»∞ K«~°}ÏÅ∞<åfl~Ú.
L`«ÊuÎ Hˆ O„^ŒO XHõ>Ë J~Ú<å =¸_»∞ kâß^è•~°Å∞ nx`À HõÅ∞™êÎ~Ú.
1) "≥Ú^Œ\˜ K«~°}O– ã¨q`å Ü≥ÚHõ¯ Éèí~°æ – `Õ[ã¨∞û =~°}
J#QÍ rq`« O Ö’ â◊ H ˜ Î =∞iÜ« Ú HÍO`« ∞ Å, ÉÏǨ ï à◊ º O.
J"åOKè«hÜ«∞`«Å`À PO`«iHõâ◊H˜Î _èô. ã¨O㨯i`« „ѨuÉèí =∞iÜ«Ú
â∫~°º ™êǨϙêÖË nx¿Ñ~°∞. <≥·+≤ªHõ QÍÜ«∞„f ™ê^茉õΩÅÖ’ „ѨuÉèí
ZO`« fHõ}∆ OQÍ LO_®ÅO>Ë Jqhu =ÚO^Œ∞ t~°ã∞¨ û =OK«‰Äõ _»^∞Œ .
Ñ≤iH˜ `«#O`À ~år Ѩ_»‰õÄ_»^Œ∞.
2) ~Ô O_»= K«~} ° O – ^≥·=`«º =~°}O J#QÍ âßb#`«#∞ PK«iã¨∂Î
L^•~°KÕ`«QÍ g LO_»_»O. fã¨∞HÀ=_»O Hõ#fl WKÕÛ „Ѩ=$uÎx
áÈ+≤OK«_»O. P™êú~Ú =ºH˜Î`«fiO`À HõÅQÆe¿Ñ Q“~°= =∞~åº^ŒÅ#∞
JO`«~åàÏÖ’¡ J=^è•~°} KÕÜ«∞_»O. W^Õ '^Õ=㨺 ^èŒ=∞Ç≤Ï—.
3) =¸_»= K«~°}O – 'kèÜ≥∂ Ü≥∂#ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü— `«#Ö’<Õ
HÍHõ, `«# ã¨=¸Ç¨ÏO, ã¨=∂[O =∞iÜ«Ú ã¨O™ê~°OÖ’ ã¨^Œ∞ƒkú
„¿Ñ~°} L^Œ~ÚOKåe. "Õ∞^è㌠∞¨ û, „Ѩ[,˝ ^Œ∂~°^$Œ +≤,ì q"ÕHjõ Å`«, h~°–H©~∆ °
q"ÕHõ=Ú.
W^Õ P^蕺u‡Hõ „u"Õ}˜ ã¨OQÆ=∞O, g\˜Ö’ J=QÍǨÏ#
HõeyÜ«ÚO>Ë =∞x+≤ Pjã¨∞ûÅ`À‰õÄ_ç# ѨÙ}ºÑ¶¨ÖÏxH˜ ÉèÏQÆ™êfiq∞
-------------------------------------------
g L^•~°KÕ`«QÍ– KÕ`«#`«fi=ÚÖ’ L^•~°`«fi=Ú xO_ç =Ù#fl =ºH˜Î
6 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 7
J=Ù`å_»∞. HÍH˜ HÀ~ÚÅQÍ, H˘OQÆ Ç¨ÏOã¨QÍ =∂ˆ~ LѨ=∂<åxfl U
„u"Õ}ã© O¨ QÆ=∞ ™êfl#O`À áÈÅ∞Û`å~À, Jk "åã¨"Î åxH˜ P^Œ~≈° "å^Œ
™êǨÏã¨O, ^Õ=`«fi ѨHÍ∆ xH˜ K≥Ok# q#Ü«∞O =∞iÜ«Ú P^Œ~≈° "å^•Å‰õΩ
„áê=ÚYº`«xKÕÛ =∞Ǩ„Ѩ[˝. QÍÜ«∞„f `«`«fi*Ï˝<åxfl J~°úOKÕã¨∞‰õΩx,
JOwHõiOKÕ "åiÖ’ D =¸_»∞ „Ѩ`ÕºHõ`«Å∞ LO_»_»"Õ∞ HÍHõ "å\˜
Ѩi=∂}O x~°O`«~O° ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ LO_®e. D „â◊^#úŒ ∞ ã‘fiHõiOz#
`«~°∞"å`« ™êfi~°÷O =∞iÜ«Ú Ö’ÉèíO `À ã¨fiÖÏÉèíO HÀã¨O J#∞z`«
ÖÏÉèÏÅ#∞ á⁄O^Œ_O» , JѨ~åkè ÖË^• PHõ`å~ÚQÍ Ñ≤Å∞=|_Õ Ñ¨`#«
Ѩ~åÉèí"åʼnõΩ Ö’#∞ HÍ=_»O LO_»^Œ∞.
<≥u· Hõ, |∞kúQ`Æ ,« ™ê=∂lHõ, Éè∫uHõ, Pu‡Hõ, ^•~°≈xHõ =∞iÜ«Ú
"åº=ǨiHõ áÈ+¨} =∞iÜ«Ú ^èŒfiOã¨=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Jxfl q+¨Ü«∂Å
g∞^Œ QÍÜ«∞„f =∞O„`«O 24 JHõ∆~åÅÖ’ qã¨Î$`« q"ÕK«# LOk. P
Jxfl ã¨`åºÅ∞, ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ L^•…\˜OK«|_®¤~Ú. g\˜ P^è•~°OQÍ
PѨ^ŒÅ#∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_ç ã¨∞YâßO`«∞Å#OkOKÕ ã¨~°à◊ =∂~åæxfl
á⁄O^Œ=K«∞Û. D q+¨Ü«∞OÖ’ Pã¨H˜Î QÆÅ"å~°∞ JHõ∆~åÅ "åHͺÅ
q"ÕK«<å`«‡Hõ „Ѩuáê^Œ#Å#∞ ^蕺#ѨÓ~°fiHõOQÍ K«^Œ"åe. D z#fl
=∂@Å QÆ∞uÎÖ’ Ju =∞ǨÏ`«fiѨÓ~°‚ „ѨQÆujÅ `«`åfiÅ∞ Uq^èŒOQÍ
^•y L<åflÜ≥∂ K«∂_»QÆÅQÍe. D P^è•~°OQÍ nxx Dâ◊fisÜ«∞
xˆ~Ìâ◊OQÍ, âߢã¨Î=K«#OQÍ =∞iÜ«Ú PѨÎ[# Hõ^äŒ#OQÍ ™⁄O`«O
KÕ ã ¨ ∞ HÀ=K« ∞ Û. QÍÜ« ∞ „f QÆ ∞ iOz w`å"åHõ º O–'QÍÜ« ∞ „f
Kè«O^Œ™ê=∞ǨÏ"£∞—. 'Kè«O^Œã¨∞ûÅÖ’ ã¨fiÜ«∞OQÍ <Õ<Õ QÍÜ«∞„ux— Jx
Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥áêÊ~°∞. q^•º – qÉèí∂u ~°∂ѨOÖ’ QÍÜ«∞„f
"åºYº KÕã¨∂Î qÉèí∂uÜ≥∂QÆOÖ’ Pq~°ƒùqOKå_»∞.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
4. â◊|Ìâ◊H˜Î ^•fi~å â◊H˜Î ˆHO„^•Å LnÌѨ#O („¿Ñ~°})
QÍÜ«∞„f =∞O„`« qÅHõ}∆ O Uq∞@O>Ë D =∞O„`åHõ~∆ åÅ∞ HõëêìÅ#∞ x"åiOz,
ã¨=∞$^Œú ™œHõ~åºÅ#∞ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ ÃÑOKÕq^èŒOQÍ â◊s~° =∞iÜ«Ú =ÚY`«O„`«
=∞~°‡ ˆHO„^•Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕ™êÎ~Ú. >ˇÿѨÙÔ~·@~üÖ’ XHõKÀ@ =`«∞Î`«∂ LO_Õ
=∞~ÀKÀ@ JHõ~∆ åÅ∞ =Ú„k`«=∞=Ù`∞« O\Ï~Ú.ÉÏǨϺ=∞#ã¨∞ûg∞^Œ, qaè#fl ™êú<åÅg∞^Œ
Ѩ_Õ =uÎ_ç =∞iÜ«Ú HõO~î°OÖ’x qaè#fl ™ê÷<åÅg∞^Œ qaè#fl Ѩ^•Å LKåÛù~°}
`«# „ѨÉèÏ"åxfl K«∂ѨÙ`«∞Ok. D™ê÷<åÅg∞^Œ Ѩ_ç# =uÎ_ç ã¨∂Hõ∆‡ â◊s~°OÖ’x
qaè#fl â◊HΘ Hˆ O„^•Å#∞ LkfiQÆflOQÍ L`Õ[ΠѨ~∞° ™êÎ~Ú. Ü≥∂QÆâߢ™êÎÅÖ’ +¨@Û„HÍÅ∞,
ѨOK«HÀâßÅ∞, 24 „QÆO^ä•Å∞, LѨuºHõÅ∞ =∞iÜ«Ú ã¨∂Hõ‡∆ <å_»∞Å∞ qã¨$Î `« =~°#‚
L#flk. "å\˜ ™ê÷<åÅ∞, ã¨fi~°∂áêÅ „ѨuѶ¨ÅO "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ q"ÕK«# ‰õÄ_®
Åaèã∞¨ OÎ k. ^•x`À áê@∞ Dâ◊HΘ Hˆ O„^•Å#∞ *ÏQÆ$Ï`«O KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë ™ê^艌 Ωõ _»∞ P
„Ѩ`ºÕ Hõ`Å« #∞, â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. "å\˜H˜ "Õ~∞° "Õ~∞° ™ê=∞~å÷ºÅ∞, „Ѩ`ºÕ Hõ`Å« ∞,
„Ѩu„H˜Ü«∞Å∞ L<åfl~Ú. QÍÜ«∞„f =∞O„`«OÖ’x 24 JHõ∆~åʼnõΩ g\˜Ö’ XH˘¯Hõ¯
^•xH˜ ã¨O|O^èŒO L#flk. LKåÛù~°} =Å# <À~°∞, <åÅ∞Hõ, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, HõO~î°O
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜g∞^Œ =uÎ_ç Ѩ_»∞`«∞Ok. D =uÎ_ç =Å# D ˆHO„^•Å∞ `«=∞`«=∞
`å~°`«=∂ºxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ g}Ö’x fQÆÅ ÖÏQÍ „"≥∂QÆ∞`å~Ú. ã≤`å~° fQÆÅ
ÖÏQÍ, =Ü≥Úe<£ y\Ï~°∞ÖÏQÆ, Ǩ~À‡xÜ«∞OÖÏQÆ ~°≠OHõ$`«=∞=Ù`å~Ú. XHõ ã¨fi~°
ÅǨÏi L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok. ^•x „ѨÉèÏ=O`À â◊s~°OÖ’ L#fl k=º „QÆO^ä•Å∞
*ÏQÆ$`«"≥∞ÿ ֒Ѩe qt+¨ì â◊‰õΩÎÅ∞ x„^ŒÖËz Ѷ¨eã¨∞Î#fl@∞¡ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ã¨OѨ~°¯
™ê^èŒ# ^•fi~å =∞O„`«O >ˇÖˇH±û ÖÏQÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎOk. ˆ~_çÜ≥∂ ÖË^• ^Œ∂~°^Œ~°≈<£
„Ѩ™ê~°O ÖÏQÍ â◊H^Θ •è ~°Å∞ Jxfl "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« |_»`å~Ú. LѨÜ∂≥ yOz#
JHõ∆~åÅ â◊H˜Î ˆHO„^•Å#∞ Hõe¿Ñ P ˆHO„^•Å#∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ ã¨Ê$t™êÎ~Ú.
8 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 9
5. â◊s~°OÖ’x qaè#fl ^Õ=â◊‰õΩÎÅ *ÏQÆ~°}
q~å\ò „|Ǩχ HõÅÊ#Ö’ – qâ◊fi ѨÙ~°∞+¨µx â◊s~°O`À
ZHõ¯_çHõHõ¯_» qaè#fl ^Õ=`«Å∞ LO\Ï~°x K≥ѨÊ|_çOk.
QÀ=∂`« â◊s~°OÖ’ qaè#fl ^Õ=`«Åx"å㨠z„`åxfl =∞#O
K«∂ã¨∂Î LO\Ï=Ú. =∂#= â◊s~°O ‰õÄ_® JÖÏO\˜ XHõ
P`«‡â◊H˜Î k=º=∞Ok~°O. JO^Œ∞Ö’ qaè#fl ™ê÷<åÅÖ’ qaè#fl
^Õ=`«Å∞ LO\Ï~°x QÆ∞iÎOK«|_çOk. ^è•i‡Hõ Hõ~°‡HÍO_»ÅÖ’
™êúѨ# ÉèÏ=â◊H˜Î P^è•~°OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. <åºã¨q^è•#O
D „ѨÜ∂≥ [# ã≤kHú Àã¨"∞Õ . ™ê=∂#ºOQÍ D ^Õ=`«ÅO`å
x„^•=ã¨÷Ö’ LO\Ï~°∞. JO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ x„^ŒÖË=~°∞. gi
*ÏQÆ~°} HÀã¨O J<ÕHõ ™ê^èŒ#Å∞, `«Ñ¨â◊Û~°ºÅ∞ KÕÜ«∞@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. x„kã¨∞Î#fl ã≤OǨÏO, x„kã¨∞Î#fl áê=Ú
xs˚=OQÍ Ñ¨_ç LO\Ï~Ú. Jq *ÏQÆ$`«"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ `«=∞
Ѩ ~ å„Hõ = ∂xfl Ѩ Ó iÎ Q Í K« ∂ Ñ≤ ™ êÎ ~ Ú. D „Ѩ „ H˜ Ü « ∞
=∞O„`«™ê^èŒ#Ö’ ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =ÚYºOQÍ QÍÜ«∞„f
Láêã¨#`À XHõ ~°HõOQÍ "≥∂_»∞ÉÏi# =ºH˜Î *ÏQÆ$`«∞_≥·,
ã¨r=Ù_≥·, ã¨â◊‰õΩÎ_≥· xÅ|_»`å_»∞. Dq^èŒOQÍ Pq~°ƒùqOz#
„Ѩ`ÕºHõ`«#∞ =∞O„`«„Ѩu„H˜Ü«∞ ÖË^• =∞O„`«O Ѷ¨eOz
ã≤kúOz#@∞¡ K≥ѨCHÀ=K«∞Û.
QÍÜ«∞„f =∞O„`« 24 JHõ∆~åÅÖ’ ã¨O|Okè`« â◊‰õΩÎÅ
*ÏQÆ~°}â◊HÎ̃ ^•y LOk. ^•x`Àáê@∞ „Ѩu JHõ∆~°=Ú XHõ
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 10
ã¨^Œ∞æ}O "≥·Ñ¨Ù ã¨OˆH`åxflã¨∞ÎOk. P ã¨^Œ∞æ}O`À =ºHÎ̃ Ü≥ÚHõ¯
=ºHÎ̃`«fiO „Ѩu~°OQÆOÖ’#∞ J`«∞º#fl`« tY~åÅ"≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
f㨠∞ Î O k. ^•xâ◊ H ˜ Î ^•#O`« @ J^Õ Ñ¨ x KÕ Ü « ∞ _» O
„áê~°Oaèã¨∞ÎOk. U^≥·<å ^Õg – ^Õ=`« ÖË^• =∞O„`å~å^èŒ#`À
PtOKÕ q[Ü«∂Å#∞ ™êkèOK«_»O ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok. g\˜<Õ
F[ã¨∞û, `Õ[ã¨∞û, =~°Ûã¨∞û JO\Ï~°∞. „Ѩ^äŒ=∞ K«~°}OÖ’
ã¨∂~°∞ºx ÖÏO\˜ `Õ[ã¨∞û, â◊HÎ̃ =∞iÜ«Ú QÆujÅ`« =∞x+≤Ö’
L^Œ~ÚOKåÜ«∞O>Ë L#fluH˜ KÕ~°_»O, HõëêìÅ`À áÈ~å_»@O
™ê^è Œ º =∞=Ù`« ∞ Ok. W^Õ q ^è Œ O QÍ Ô ~ O_» = K« ~ ° } OÖ’
^Õ=`«fi=~°} q+¨Ü«∞O L#flk. =∞#∞+¨µÅÖ’<Õ Ñ≤âßKåÅ∞,
^Õ=`«Å∞ LO\Ï~°∞. q#Ü«∞O, =∞Oz`«#O, qt+¨ì`«Å∞
=∞iÜ«Ú ã¨$[<å`«‡Hõ`« ^Õ=`«fi ÅHõ∆}ÏʼnõΩ „áêux^茺O
=Ç≤Ï™êÎ~Ú. =¸_»= K«~°}OÖ’ ™ê=¸Ç≤ÏHõ ã¨^Œ∞ƒkú
Jaè = ~° ‚ # xˆ ~ Ì t OK« | _ç O k. XHõ QÆ _ ç ¤ á ÈK« ` À `å_» ∞
`«Ü«∂~°=fi^Œ∞.XHõ pѨÙ~°∞ ѨÙÅ¡ T_ÕÛѨx KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ
UHÍH˜ PÖ’K«#ʼnõΩ Ѩiq∞`«O H͉õΩO_® ™ê=¸Ç≤ÏHõ`«,
™ê=∂lHõ`«Å‰õΩ „áê^è•#º`«x"åfie. ã¨^Œ∞ƒkú`À JO^Œih
JÅOHõiOѨ*ËÜ«∂e. ^Œ∞~°∞ƒkú, ^Œ∞~å‡~°æO "≥·Ñ¨Ù, „Éèí+¨ì`«fiO
"≥ · Ñ ¨ Ù „¿Ñˆ ~ Ñ≤ ã ¨ ∞ Î O ^Œ x , J^Õ ^Œ ∞ ~° æ u H˜ HÍ~° } =∞x
=∞~°záȉõÄ_»^Œ∞.
^Œ~°≈#O, „Ѩ„H˜Ü«∞ Hõe¿ãÎ<Õ Ñ¨Ó~°‚`«fiO ã≤kúã¨∞ÎOk.
QÍÜ«∞„f =∞O„`« Láêã¨<å`«‡Hõ Hõ~°‡HÍO_» ‰õÄ_® Ѷ¨Å„Ѩ^Œ"Õ∞.
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 11
ZO^Œ∞HõO>Ë JHõ∆~åÅ LKåÛù~°} ֒Ѩe Jxfl ~°Ç¨Ï㨺=∞Ü«∞
â◊‰õΩÎÅ#∞ L`ÕÎ[Ѩ~°∞ã¨∞ÎOk. J~Ú`Õ ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#, â◊√^Œú"≥∞ÿ#,
㨠O 㨠¯ iOѨ | _ç # =ºH˜ Î ` « fi O, L#fl`« " ≥ ∞ ÿ # QÆ ∞ }, Hõ ~ ° ‡ ,
ã¨fiÉèÏ"åÅ∞ HõÅQÆÅã≤#ѨÙ_Õ ™ê^èŒ# =Å# ã≤^Œ∞úÅ∞ ÅaèOKÕ
ã¨=∞„QÆ Ñ¨iã≤ú`«∞Å∞ U~°Ê_»`åÜ«∞<Õ q+¨Ü«∂xfl =∞~°∞=~å^Œ∞.
Jã¨Ç¨ÏºOQÍ LO_Õ"å~°∞, "≥#∞Hõ|_ç#"å~°∞, "≥Ú~°@∞"å~°∞,
^Œ∞~å‡~°∞æÅ∞, ѨÓ*Ï áê~åÜ«∞} KÕã≤<å "åiH˜ Z@∞=O\˜
„ѨuѶ¨Å=¸ ÅaèOz#@∞¡ Hõ#|_»^Œ∞. XO@i „ѨÜ≥∂[<åÅ∞
x+¨ÊùÅ"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞, "≥Ú`«ÎO Láêã¨# =∞iÜ«Ú P^蕺u‡Hõ`«
=º~°÷=∞x K≥|∞`«∂ LO\Ï~°∞. q^Œ∞º`«∞Î fQÆÅ∞ Ô~O_»∞ Hõe¿ãÎ<Õ
q^Œ∞º`«∞Î „Ѩã¨iã¨∞ÎOk ÖËHõáÈ`Õ qaè#fl „ѨÜ≥∂[<åÅHÀã¨O
`«Ü«∂Ô~·# ѨiHõ~åÅhfl x„+¨ÊÜ≥∂[#=∞=Ù`å~Ú.
Hõ#∞Hõ<Õ Láêã¨#`À áê@∞ r=#– ™ê^èŒ# =∞iÜ«Ú
Ö’Hõ HõÖϺ} P~å^èŒ# ‰õÄ_® ã¨OÜ«ÚHõÎOQÍ LO_®Åx
xˆ ~ Ì t OK« | _ç O k. =ºH˜ Î ` åfixfl , „Ѩ u Éè í # ∞
ã¨O㨯iOK«∞HÀ=_®xH˜ P`«∞~°`«Ñ¨_Õ"åi ѨÓ*Ïáê~åÜ«∞}ÖË
Ѷ ¨ e ™êÎ ~ Ú. ^•x`Àáê@∞ ¿ã= – ™ê^è Œ # =∞iÜ« Ú
ѨÙ}ºÑ¨~°=∂~°ú=∞<Õ h~°∞, Z~°∞=ÙÅ∞ "ÕÜ«∞_»OÖ’ ‰õÄ_®
L¿ÑHõ∆ ѨxH˜~å^Œ∞.
„uѨ^• QÍÜ«∞„uÖ’ Ѩ^•Å ‰õÄ~°∞Ê ^Œ$ëêìº =¸_»∞
K«~°}ÏÅ∞#fl>Ë¡ ^èŒ~°‡^è•~°}, ¿ã"å ™ê^èŒ#Å Z~°∞=ÙÅ∞, hà◊√¡
‰õÄ_® P =@=$Hõ∆O Ѷ¨eOKÕ ã≤÷uH˜ KÕ~åÅO>Ë ã¨iÜ≥ÿ∞#
suÖ’ JÅOHõiOKåÅ<Õ J#∞âßã¨#O ‰õÄ_® L#flk.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 12
6. Ü«∞*’˝Ñ¨g`«O ~°∂ѨOÖ’ QÍÜ«∞„f J=^è•~°}
=∞O„`« nHõ∆ ~°∂ѨOÖ’ QÍÜ«∞„fx J=^è•~°} KÕ¿ã@ѨÙ_»∞
LѨ#Ü«∞# ã¨O™ê¯~°O KÕ~ÚOK«=Åã≤# J=ã¨~O° ‰õÄ_® L#flk. D
„Ѩ„H˜Ü∞« #∞ kº[`åfixfl á⁄Ok rq`åxfl ã¨O㨯iOK«∞‰õΩ<Õ J=^è•~°}
Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. [O^茺xfl Éèí∞[O g∞^Œ "Õã¨∞HÀ=_»O JO>Ë
r=# K«~º° #∞, HÍÜ«∞Hõà|ı ~åxfl ^Õ==∞Ok~°O, QÍÜ«∞„f ^Õ"åÅÜ«∞OQÍ
`«Ü«∂~°∞KÕã¨∞HÀ=_»O Jx ÉèÏqOKåe. Ü«∞*’˝Ñ¨g`«OÖ’ `˘q∞‡k
áÈQÆ∞Å∞O\Ï~Ú. g\˜x =∂#gÜ«∞ qt+¨ì`«Å#∞ L^Œ~ÚOѨ*Ë¿ã
`˘q∞‡k ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞ Jx‰õÄ_® K≥ѨÊ=K«∞Û. XH˘¯Hõ¯ áÈQÆ∞ XH˘¯Hõ¯
QÆ∞}Ïxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë D J=^è•~°}`À áê@∞ J<ÕHõ
â◊‰Ωõ ÅÎ #∞, „Ѩ`ºÕ Hõ`Å« #∞ JOkOz P `˘q∞‡k QÆ∞}ÏÅ#∞ ã¨=Ú#fl`«OQÍ
`«Ü∂« ~°∞KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ x~°O`«~O° „ѨÜ∞« `«flO KÕÜ∂« e.
™œ~°=∞O_»ÅOÖ’ `˘q∞‡k „QÆǨÅ∞<åfl~Ú. ~°`åflÅ ã¨OYº#∞
‰õÄ_® `˘q∞‡kQÍ K≥ѨÙʉõΩO\Ï=Ú. JOÔHÅ =~°∞㨠‰õÄ_® `˘q∞‡k
=^ŒÌ PyáÈ`«∞Ok. â◊s~°OÖ’ `˘q∞‡k ^•fi~åÅ∞<åfl~Ú. D q^èOŒ QÍ
J<ÕHõ ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞, ^èŒ~°‡ÅHõ∆}ÏÅ∞ ÖˇH˜¯OѨÙÖ’ `˘q∞‡kH˜ „áê=ÚYº`«
W=fi|_çOk. Jq „ѨHõ¯<Õ LO>Ë Ñ¨Ù~å`«# HÍÅOÖ’ J`«ºO`« „Ѩu+ª̈
Hõey# '`˘q∞‡k ÅHõ∆ŠǨ~°O— =∞#‰õΩ ‰õÄ_® ǨÏã¨ÎQÆ`«=∞=Ù`«∞Ok.
P `˘q∞‡k ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞ Dq^èŒOQÍ L<åfl~Ú.
1) „â◊=∞jÅ`« – ã¨=∞Ü«∂xfl, „â◊=∞#∞, =∞<ÀÜ≥∂QÍxfl U^À
XHõ J~°›`« Hõey# „ѨÜ∂≥ [#OÖ’ x~°O`«~O° LѨÜ∂≥ yã¨∂Î LO_®e.
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 13
™È=∞i`«<åxfl, x~°¡H∆ͺxfl ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~åx=fi‰õÄ_»^Œ∞. ã¨=∞Ü«∞OÖ’
XHõ¯ Hõ}∆ Ïxfl ‰õÄ_® =$^è• KÕÜ∞« ~å^Œ∞. x~°O`«~O° ѨxÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ
LO_®e.
2) ~°∞A=~°Î# (ã¨Éèíº`«) – q#Ü«∞O, =∞Oz`«#O, ™œ[#ºO
„ѨuHõ∆}O =∞#Ö’ HõxÑ≤ã¨∂Î LO_®e. =∞#O #„=∞`«QÍ LO@∂
W`«~∞° Å „Ѩu+¨#ª ∞ W#∞=∞_çOѨ*ÜË ∂« e. W`«~∞° Å #∞O_ç =∞#O Uq∞
Pt™êÎ"≥∂ =∞#O ‰õÄ_® "åi Ѩ@¡ J^Õq^èŒOQÍ =º=ǨÏiOKåe.
ã¨Éèíº`«, ã¨O™ê¯~°O, „Hõ=∞tHõ∆}Å#∞ x~°O`«~°O 㨇iã¨∂Î LO_®e.
=∞~åº^ŒÅ#∞ áê\˜OK«_»O, KÕÜ«∞‰õÄ_»xq KÕÜ«∞‰õΩO_® LO_»@O
Ѩ@¡ `åi¯HõOQÍ =º=ǨÏiOKåe.
3) q∞`«=ºÜ«∞O – '™ê^•r=#O— – L#fl`« PÖ’K«#Å#∞
J=^è•~°} KÕÜ∂« e. â◊$OQÍ~° JÅOHÍ~°O , ^è<Œ åǨÏOHÍ~° „Ѩ^~Œ ≈° #
=∞iÜ«Ú ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ`«∞Å∞, ^Œ∞~å‡~°Oæ `À ‰õÄ_ç# ^Œ∞ÉÏ~åH˜ ^Œ∂~°OQÍ
LO_»_»O – W^ŒO`å x~å_»O|~åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. WO^Œ∞Ö’ z„`«
qz„`åÅ á¶êº+¨#∞¡, Ys^≥#· #QÆÅ∞ ^èiŒ OK«_O» ÖÏO\˜ U J=HÍâ◊=¸
LO_»^Œ∞. JkèHõOQÍ Y~°∞Û KÕ¿ã"å~°∞ JqhuÖ’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú
|∞∞}„QÆã¨∞ÎÅ∞ HÍ=_»O K«∂_»=K«∞Û. "åiÖ’ hK«`«fiO, ‰õΩ„~°`«#O,
^Œ∂~°^Œ$+≤ì ÖËHõáÈ=_»O, „áê=∂}˜Hõ`« Ö’HõáÈ=_»O K«∂_»=K«∞Û.
4) ã¨∞=º=ã¨ú – „Ѩu=ã¨∞Î=Ù#∞ 㨄Hõ=∞OQÍ JÅOHõiOz
LOK«∞HÀ"åe. KÕ`«QÍx`«#O, Jã¨Î=ºã¨Î`«, J=º=ã¨ÎÅ ^Œ∞~°∞æ}ÏʼnõΩ
U ѨxÖ’#∞ HõxÑ≤OK«x=fi‰õÄ_»^Œ∞. ã¨=∞Ü«∂xfl x~åúiOK«∞H˘x
k#K«~°º#∞ `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞H˘x ^•xx „Hõ=∞tHõ∆}`À áê\˜OKåe.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 14
K«∞~°∞‰õΩQÍ, P~ÀQƺOQÍ LO_»_®xH˜ Wk KåÖÏ J=ã¨~O° . =ã¨∞=Î ÙÅ#∞
Ü«∞^è•™ê÷#OÖ’ LOK«HõáÈ`Õ Jq K≥`«ÎQÍ `«Ü«∂~°=Ù`å~Ú.
W^Õq^èOŒ QÍ J=º=ã¨`÷ « =º‰õΩÅÎ ∞‰õÄ_® Jã¨Éºíè OQÍ, ã¨O™ê¯~°ÇÏ‘ #OQÍ
LO\Ï~°∞.
5) L^•~° ã¨Ç¨ÏHÍ~°O – HõÅã≤ "≥∞Åã≤ Ѩx KÕÜ«∞_»OÖ’
~°™ê™êfi^Œ# KÕÜ«∂e. Ѩ~°ã¨Ê~°O WzÛѨÙK«∞Û‰õΩ<Õ ^èÀ~°}˜ LO_®e.
HõÅã≤ ѨOK«∞H˘x u#_»O, #=Ùfi`«∂ #qfiã¨∂Î rqOKÕ JÅ"å@∞
KÕã¨∞HÀ"åe. nxx ™ê=∂lHõ`«, ã¨Ç¨ÏHÍi`« Jx‰õÄ_® J#=K«∞Û.
WѨÊ\˜=~°‰õΩ [iy# „ѨQÆuH˜ W^Õ P^è•~°OQÍ LOk. Éèíq+¨º`«∞Î
‰õÄ_® D su hux áê\˜OK«_O» g∞^Œ<Õ ã¨=Ú#fl`«OQÍ LO@∞Ok.
XO@i „Ѩ=$uÎ =∞x+≤x ‰õΩuû`«OQÍ, =¸~°∞_ö Qç Í `«Ü∂« ~°∞KÕã∞¨ OÎ k.
ÃÑ· J~Ú^Œ∞ QÆ∞}ÏÅ#∞ ѨOK«jÅ JO\Ï~°∞. Jq PK«~°}Ö’H˜
`Õ|_ç ã¨Ê+¨Oì QÍ HõxÑ≤OKåe. WO^Œ∞=Å#<Õ Wq „Hõ=∞tHõ}∆ Ï =~°Oæ Ö’
ÖˇH¯˜ OK«|_»`å~Ú. W"ÕHÍHõ ÉèÏ=O „â◊^ÅúŒ `À ã¨O|O^èOŒ L#fl L`«¯$+¨ì
ѨH∆ÍxH˜ K≥Ok# ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_® L#flk. ^•xx „â◊^•ú, qâßfiã¨
™ê÷~ÚÖ’ JO`«óHõ~°} Ö’`«∞Ö’¡ ã¨∞ã≤ú~°OQÍ LOK«∞HÀ"åe. g\˜x
P^蕺u‡Hõ ^Õ= ã¨OѨ^Œ Jx ‰õÄ_® K≥Ñʨ =K«∞Û. Pã≤HÎ `õ ,« P^蕺u‡Hõ`,«
^è•i‡Hõ`«Å qq^èŒ Ñ¨iK«Ü«∂Å∞ D <åÅ∞QÆ∞ #=∞‡HÍÅ P^è•~°O
g∞^Œ Åaè™êÎ~Ú. <åÅ∞QÆ∞ "Õ^•Å ™ê~°O W^Õ. <åÅ∞QÆ∞ kâß^è•~°Å∞
=∞iÜ«Ú =~å‚„â◊=∞ ^èŒ~°‡O "≥#∞Hõ ѨxKÕ¿ã =¸Å P^Œ~å≈Å∞ ‰õÄ_®
W"Õ.
6) `≥eq (ã¨=∞~ü≠^è•i) – ^Œ∂~°^Œ$+≤ìQÆÅ q"ÕHõO. 'hà◊√§ –
áêÅ∞— q"ÕHOõ . Bz`«º x~åú~}° , Ѩi=∂}ÏÅ#∞ Ö’`«∞QÍ J^躌 Ü«∞#O
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 15
KÕã¨∂Î U^À XHõ\˜ Kտ㠄Ѩܫ∞`«flO. rq`«OÖ’x J`«ºO`«qÅ∞"≥·#
ã¨OѨ^ŒÖ’x XH˘¯Hõ¯ Hõ∆}O „âı+¨ªOQÍ LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe.
^Œ∞„+¨Ê=$`«∞ÅÎ `À ã¨O|O^èOŒ L#fl ^Œ∞~°@… #Å q+¨Ü∞« OÖ’ ã¨=Úz`«
`«~°¯O`À J=QÍǨÏ# KÕã¨∞HÀ"åe.
7) x*Ï~Úf (D=∂#^•s)– PiúHõ =∞iÜ«Ú "åº=ǨiHõ
~°OQÆOÖ’ Z^Œ∞\˜ "åiH˜ x~å_»O|~°`«, =∞Oz`«#O HõxÑ≤OKåe.
qâ◊fiã¨hÜ«∞`«#∞ ÃÑOK«∞HÀ"åe. =º=Ǩ~°OÖ’ J#∞=∂<åʼnõΩ
`åq=fi~å^Œ∞. ֒ѨÅ, |Ü«∞@ XHõ\Q˜ Í<Õ LO_®e. "≥∂ã¨O, =OK«#,
J<≥·uHõ PK«~°}ʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_®e.
8) ÉÏ^茺`« (l"≥∞‡^•i)– =∞x+≤ ã¨~°fi ã¨fi`«O„`«∞_Õ J~Ú<å
ÉÏ^茺`«Å`À Uq^èŒOQÍ |OkèOѨ|_ç LO\Ï_»O>Ë `«# =∞iÜ«Ú
Ѩ~å~Ú "åi`À J<åK«~°} J<Õ „Ѩâ◊fl `«Öˇ`«Î‰õÄ_»^Œ∞. Dâ◊fi~°∞_»∞
„Ѩ™êkOz# â◊s~°O, =∞#ã¨∞û =∞iÜ«Ú qt+¨ì`«Å`À ^Õxx
^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO KÕÜ∞« ~å^Œ∞. ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ`À áê@∞ ^ÕâO◊ , ^è~Œ ‡° O,
㨠= ∂[O =∞iÜ« Ú ã¨ O 㨠¯ $uѨ @ ¡ ÉÏ^è Œ º `« Å #∞ `« ` « Ê ~° ` « ` À
x~°fiÇ≤ÏOKåe. g@xflO\˜Ö’ ^ÕxÖ’#∞ J<åK«~}° „Ѩ"tÕ OK«‰Äõ _»^∞Œ .
9) Ѩ~å„Hõ=∞O(|Ǩ^Œ∂i) – ™êǨÏã¨O, â∫~°ºO, Ѩ~å„Hõ=∂Å#∞
^è•~°} KÕÜ∞« _»O. Jqhu =ÚO^Œ∞ `«Å=OK«‰Äõ _»^∞Œ . J<åKå~°∞Å`À
Z@∞=O\˜ ~år Ѩ_»‰õÄ_»^Œ∞. PѨ^ŒÅ∞ K«∂ã≤ QÍ|~å Ѩ_»‰õÄ_»^Œ∞.
QÆ∞}, Hõ~‡° , ã¨fiÉèÏ=OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕ J"åOKèh« Ü«∞`«Å`À, x~°O`«~O°
áÈ~å_»∞`«∂ ^•xx x~åúiOKåe. Ö’ÉèíO, "≥∂ǨÏO, JǨÏOHÍ~°O,
K≥_»∞™ê"å™êÅ∞, ^Œ∞~°fiºã¨<åÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# J<Òz`«º q+¨Ü«∂Å#∞
xiúOK«_®xH˜ HÍ=Åã≤# ã¨OѶ¨∞~°¬}‰õΩ ã≤^ŒúѨ_ç LO_®e.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 16 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 17

7. `˘q∞‡k QÆ∞}ÏÅ Jaè=$kúÜÕ∞ QÍÜ«∞„f ã≤kú L^Œ~Úã¨∞Î#fl@∞¡ QÆ=∞xOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. =ÚiH˜QÍ L#flKÀ@

‰õÄ~ÀÛ=_®xH˜ =∞Oz =º‰õΩÖÎ =ˇ ~°∂ ã≤^ÑúŒ _¨ ~» ∞° . =∞i xHõ$+¨ì zO`«#,
J~Ú^Œ∞ „H˜Ü«∂ѨÓ~°fiHõ, <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏ=<åѨÓ~°fiHõ, D `˘q∞‡k
K«i„`«, =º=Ǩ~åÅ∞ #_ç¿Ñ"åig∞^Œ U~°HõOQÍ ^≥·= J#∞„QÆǨÏO
QÆ∞}ÏÅ ã¨=ÚK«ÛùÜ«∂xfl ^èŒ~°‡– ^è•~°} JO\Ï~°∞. QÍÜ«∞„u =iÎã¨∞ÎO^Œx Pâ◊Ѩ_®e? ^≥·=`«fiO`À Hõe¿ã "åiH˜ ÅaèOKÕ Q“~°=O
=∞O„`«OÖ’x `˘q∞‡k Ѩ^•Å∞ D `˘q∞‡k k=ºã¨OѨ^ÅŒ #∞ ^è•~°}
"åiH˜ ZÖÏ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞?
KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ „¿Ñ~°}#∞ W™êÎ~Ú. Ü«∞*’˝Ñg¨ `«OÖ’ D `˘q∞‡k áÈQÆ∞Å∞
*Ï˝#=Ú Hõ~‡° [O@Ѩ^•Å∞. D ~Ô O_»∞ Hõeã≤ "≥∞eã≤ LO_®e.
‰õÄ_® W"Õ. nxx QÍÜ«∞„u „Ѩu=∞QÍ QÆ∞iÎOKåe. ^•xx x~°fiÇ≤ÏOKÕ XHõ^•x<˘Hõ\˜ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∂e. K«∂¿ã"åiH˜ <Õ~°∞Û‰õΩ#flk,
`«`Ê« ~°`H« Àã¨O Éè∞í [O g∞^Œ ^è•~°} KÕ~ÚOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J#QÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flk, #q∞‡#k Hˆ =ÅO HÍÅÊxHõO H͉õΩO_® qkè =º=ã¨Åú #∞
=∂#= Q“~°=O`À JqzÛù#flOQÍ Hõeã≤ L#fl `˘q∞‡k „Hõ=∞tHõ}∆ Å`À
`«=∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =∂~°∞Û‰õΩ<ÕO`« ã¨â◊HõÎOQÍ Hõ#|_®e.
xO_ç# ÉÏ^躌 `«Å#∞ Éè∞í [Og∞^ŒHÔ `«∞HÎ À=_»"∞Õ Ü«∞*’˝Ñg¨ `«^•è ~°}Ö’x r=# ™ê^èŒ#`À Hõe¿ã QÍÜ«∞„f =∞Ǩ=∞O„`«OÖ’x `˘q∞‡k
x["≥∞#ÿ =∞~°‡O. g\˜<Õ x["≥∞#ÿ ÉèÏ=#Å`À QÍÜ«∞„u =∞O„`« r=#
J#∞âßã¨<åÅ∞ ÃÑ·# K≥ѨÊ|_®¤~Ú. "å\˜x r=#„Hõ=∞OÖ’x „Ѩu
K«~º° Ö’ J#fi~ÚOK«∞HÀ"åe. =∞O„`«nHõ,∆ QÆ∞~°∞nHõ∆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®
qÉèÏQÆOÖ’#∂ ã¨=∞#fiÜ«∞ Ѩ~°K«∞HÀ"åe. ÖË^• „â◊^Œú, qâßfiã¨O`À,
D `˘q∞‡k J#∞âßã¨<åÅ#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OQÆ=∞O KÕ~ÚOK«_»O =∞Oz =∞#ã¨∞`À Láêã¨# KÕ¿ãÎ ^•x „Ѩ^=Œä ∞ ѨiK«Ü∞« O D ã¨^∞Œ }æ ÏÅ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Jaè=$kú ~°∂ѨOÖ’<Õ LO_®Åx PtOKåe.nx `«~∞° "å`«<Õ JÖ∫H˜H,õ
QÍÜ«∞„f =∞O„`« ™ê^èŒ# =Å# =∂#=ÙxÖ’ D `˘q∞‡k
P^蕺u‡Hõ, JfO„kÜ«∞ =∞iÜ«Ú ã¨=∞$kú, qÉèí∂`«∞Å ~°∂ѨOÖ’
ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞ L^Œ~Ú™êÎ~Ú. D q+¨Ü«∂xfl D =∂@ÅÖ’ ‰õÄ_® „áê=∂}˜Hõ ѨiK«Ü«∞O Åaèã¨∞ÎO^Œx PtOKåe.
K≥Ñʨ =K«∞Û. Z=Ô~`· Õ D `˘q∞‡k QÆ∞}ÏÅ#∞ J=^è•~°} KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~À,
"å~°∞ QÍÜ«∞„f =∞O„`«OÖ’ ^•y L#fl i^Œ∞úÅ∞, ã≤^Œ∞úÅ∞ `«=∞Ö’
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 18
8. QÍÜ«∞„f `«`«fi^Œ~°≈#O – Éè∫uHõ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞
QÍÜ«∞„f Láêã¨# ã¨ÇϨ [ ã¨fi~°∂ѨO – "åºÇ¨Ï$`«∞Å`À ‰õÄ_ç#
„uѨ^• QÍÜ«∞„f [ѨO – 'FO Éèí∂~°∞ƒù=ó ã¨‡ó— – Wk j~°¬
ÉèÏQÆO. nx `å`«Ê~°ºO PHÍâ◊O, áê`åà◊O =∞iÜ«Ú ^èŒ~å`«Å
~°∂ѨOÖ’x =¸_»∞ Ö’HÍÅÖ’ P k=ºã¨`åÎ "åºÑ¨Hõ`åfixfl
J#∞Éèqí OK«_O» . <åºÜ«∂nèâ√◊ _»∞, áÈbã¨∞Å ã¨=∞HõO∆ Ö’ JѨ~å^èOŒ
KÕÜ∞« _®xH˜ U q^èOŒ QÍ ™êǨÏã¨O KÕÜ∞« ÖË"∂≥ , J^Õq^èOŒ QÍ ã¨~fi° ^•,
ã¨~fi° "åºÑ≤, <åºÜ«∞HÍi ã¨`åÎ =Å# =∞# Jxfl"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ ZÅ¡ÑC¨ _»∂
L#fl=x JxÑ≤ O z#Ѩ Ù _» ∞ U ™êú ~ ÚÖ’#∞ Jqhux
PK«iOK«ÖË=Ú. 'FO J#QÍ Ñ¨~°=∂`«‡ PÜ«∞# q~å\ò
qâ◊fi„|Ǩ‡O_» ~°∂ѨOÖ’ "åºÑ≤Oz LO\Ï_»<Õ q+¨Ü∂« xfl ‰õÄ_®
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. Ѩ~°=∂`«‡#∞ P`«‡â◊H˜ÎÖ’ Wq∞_ç LO_»_®xfl
K«∂_®ÅO>Ë ã¨∂÷Å, ã¨∂Hõ∆‡, HÍ~°} â◊s~åÅÖ’ Ѩ~°=∂`«‡ã¨`åÎ
L#fl@∞¡ J#∞Éèí=O HÍ"åe. Ѩ~°=∂`«‡ „Ѩ"ÕâßxH˜ ã¨OHÀzOKÕ
Z@∞=O\˜ =∂e#º=¸ D =¸_çO\˜Ö’ ÖˉΩõ O_® K«∂ã¨∞HÀ"åe.
^•x`Àáê@∞ ZO`« P~ÀQƺOQÍ, x~°‡ÅOQÍ =∞iÜ«Ú k=ºOQÍ
LOK«∞HÀ"åÅO>Ë, qHõã≤Oz# QÆ∞ÖÏcѨÙ=Ùfi g∞^Œ „Éèí=∞~°O
ã¨∞ÅÉèOí QÍ "åÅ∞`«∞Ok. J^Õq^èOŒ QÍ =¸_»∞ â◊s~åÅÖ’ Ѩ~=° ∂`«‡
~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® Hõ#|_®e. PÜ«∞# Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ï[ ã¨^•â◊Ü«∞
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 19
ã¨∞QÆO^èŒO`À ã¨g∞ѨOÖ’ L#fl "å`å=~°}O JO`å ã¨∞"åã¨#Å∞
"≥^[Œ ÖÏ¡e.
QÍÜ«∞„f =∞O„`« J~°O÷ ã¨~à° "◊ ∞≥ #ÿ k. ã¨~fi° qk`«"∞≥ #ÿ k. ã¨q`«∞ó
-`Õ[ã≤fi. =ˆ~}ºO–=iOK«_»O, ™⁄O`«O KÕã¨∞HÀ=_»O. Éèí~Àæ–
J<Òz`åºxfl (JÜ≥∂Qƺ`«#∞) `Õ[ã¨∞û P^è•~°O`À ^Œ∂~°OQÍ
<≥\"ì˜ Ü
Õ ∞« _»O. ^Õ=㨺 – ^Õ=`«fi ѨHO∆õ =Ç≤ÏOKÕ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞, nè=∞Ç≤Ï
J#QÍ ^è•~°} KÕÜ«∞_»O. z=~°Ö’ D ÅHõ∆}ÏÅ∞ Hõey#
Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞ JO^Œi |∞^Œ∞úÅ#∞ ã¨<å‡~°æO"≥·Ñ¨Ù „¿Ñˆ~Ñ≤OK«∞QÍHõ,
ã¨^Œ∞ƒkúx „Ѩ^•#O KÕÜ«ÚQÍHõ Jx Dâ◊fi~°∞xH˜ „áê~°ú# L#flk.
ã¨^•ƒù=#Å∞ ã¨r=OQÍ LO_ç, JÖÏO\˜ ã¨^Œ∞ƒkúx á⁄Ok# =ºHÎ̃
`«# ^Œ$+≤ìHÀ}OÖ’ ã¨fi~°æO ÖÏO\˜ xO_≥·# =∞#óã≤úux =∞iÜ«Ú
WOÃÑ·# Ѩiã≤ú`«∞Å ~°™ê™êÊ^Œ# KÕ™êÎ_»x K≥ѨÊ#=ã¨~°OÖË^Œ∞.
J`«_»∞ ZHõ¯_»∞<åfl `«# ÅHõ∆}ÏÅ |ÅO`À ã¨fi~°æ "å`å=~°}Ïxfl
xi‡OK«∞‰õΩO\Ï_»∞.
ã¨fi~°æ „áêÑ≤Î `«~°∞"å`« ^≥·g =~åÅ Ô~O_»= ÖÏÉèíO – "≥∂Hõ∆O
. "≥∂Hõ∆O J#QÍ =ÚH˜Î, HõëêÜ«∞–HõŇëêÅ#∞O_ç =ÚH˜Î,
^À+¨^∞Œ ~°∞} æ ÏÅ#∞O_ç =ÚH˜,Î Éè=í |O^è<Œ åÅ#∞O_ç =ÚH˜.Î ã¨fi`«O„`«
Jã≤`ú fi« OÖ’ [x‡Oz# =∞#∞+¨µÅ#∞ HÀiHõÅ∞, ‰õΩ`«O„`åÅ∞ `«=∞
|O^è<Œ åÅÖ’ |OkèOK«_"» ∞Õ Éè=í |O^è#Œ O. P`«‡#∞ â’kèOz "å\˜x
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 20
`˘ÅyOK«∞HÀQÆey`Õ rqã¨∂<Î Õ "≥∂H∆Íxfl á⁄Ok#@∞¡ ÉèÏqOK«=K«∞Û.
WO^Œ∞HÀã¨O =∞~°} HÍÅO =~°‰Ωõ Z^Œ∞~°∞ K«∂_»=Åã≤# ѨxÖË^∞Œ .
x["≥∞ÿ# ÉèÏ=#Å`À QÍÜ«∞„f ѨÓ[–Láêã¨# =∞iÜ«Ú
r=# – ™ê^è#Œ KÕ¿ãÎ ^•x ~Ô O_»∞ Pu‡Hõ i^Œ∞Åú ∞–ã≤^∞Œ Åú ∞, ã¨fi~°Oæ
–=ÚH˜Î ~°∂ѨOÖ’ x~°O`«~O° J#∞Éè=í OÖ’xH˜ =ã¨∂Î LO@∞Ok.
P ~°™ê™êfi^Œ#Ö’ „Ѩu Hõ∆}O Hõ$`«Hõ$`«º=∞=Ù`«∂ L#fl@∞¡
J#∞Éè=í ѨÓ~°fiHõOQÍ `≥Å∞ã¨∞OÎ k.
QÍÜ«∞„f Láêã¨# ^•fi~å J<ÕHõ Éè∫uHõ ã≤^Œ∞ÌÅ∞ ÖË^•
„ѨÜ∂≥ [<åÅ∞ Åaè™êÎÜ∞« x Kåi„`«Hõ ѨÙ~å}ÏÅÖ’ =i‚OK«|_çOk.
=t+¨µìx P„â◊=∞OÖ’ L#fl #Okh ~°∂ѨOÖ’x QÍÜ«∞„u, ~å*Ï
qâßfiq∞„`«∞x "ÕÖÏk Ãã·<åºxH˜ H˘kÌ Hõ∆}ÏÖ’¡x Éè’[# =º=ãú̈
U~åÊ@∞ KÕã≤ JO^Œih Pâ◊Û~°º K«H`˜ ∞« efl KÕãO≤ k. QÍÜ«∞„f =∂`«
Q“`«=∞ =ÚxH˜ JHõ∆Ü«∞ áê„`«#∞ „Ѩ™êkOzOk. ^•x ^•fi~å
P~ÀAÅÖ’ ^Œ∞iƒùHõ∆ Ñ‘_ç`«∞Öˇ·# „Ѩ[ʼnõΩ PǨ~°O ÅaèOzOk.
^Œâ◊~°^èŒ∞x KÕ`« Ѩل`«HÍ"Õ∞+≤ª Ü«∞[˝O KÕ~ÚOz# â◊$Oy |∞Ú+≤H˜
‰õÄ_® QÍÜ«∞„f J#∞„QÆǨÏ"Õ∞ ÅaèOzOk. P J#∞„QÆǨÏO`À
^Œâ~◊ ^° ∞Œè xH˜ #Å∞QÆ∞~°∞ k=º Ѩل`«∞Å∞ ÅaèOKå~°∞. WÖÏO\˜ J<ÕHõ
Hõ^ÅŒä ∞–QÍ^äÅŒ ∞ áœ~å}˜Hõ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ xO_ç L<åfl~Ú. "å\˜Ö’
QÍÜ«∞„f ™ê^èŒ# Ü≥ÚHõ¯ „ѨuѶ¨ÖÏÅ K«=∞`å¯~åÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 21
9. W~°"≥· <åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ â◊H˜Î ѨÙO[O
QÍÜ«∞„f =∞O„`«OÖ’x `˘q∞‡k Ѩ^•ÖË =∞ǨHÍo
Ü≥ Ú Hõ ¯ `˘q∞‡k „Ѩ u =∞Å∞.Pâ◊ fi Ü« Ú [ #=~å„`« ∞ Å
#=^Œ∞~°æÅÖ’ qaè#fl LѨKå~åÅ`À g\˜x ѨÓl™êÎ~°∞. ^Õg
ÉèÏQÆ=`«OÖ’ QÍÜ«∞„u =¸_»∞ â◊‰õΩÎÅ∞ – „ÉÏǑχ, "≥·+¨‚q,
âßOÉè í q ~° ∂ Ѩ O Ö’ x~° ∂ Ñ≤ O K« | _ç O k. <ås =~° æ
=∞Ǩâ◊‰õΩÎÅ#∞ 24 ã¨OYºÅ∞QÍ x~°∂Ñ≤ã¨∂Î JO^Œ∞Ö’ „Ѩu
â◊HÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞qãÎ̈$`« =∞ǨÏ`åºxfl =i‚OK«|_çOk.
QÍÜ«∞„f =∞O„`« W~°"≥·<åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ JOHÍiHõ
~° ∂ Ѩ O W`« ~ ° 㨠O Ѷ ¨ ∞ @#ÅÖ’ x~° ∂ Ñ≤ O K« | _ç O k.
ÉèíQÆ=O`«∞x J=`å~åÅ∞ Ѩ^Õ HÍHõ, 24 J=`å~åÅ =~°‚#
‰õÄ_» ѨÙ~å}ÏÅÖ’ LOk. |∞Ú+¨µÅÖ’ ã¨ÑÎ̈|∞Ú+¨µÅÖÏQÍ
WO^Œ∞Ö’ 24 „Ѩ=ÚY"≥∞ÿ#qQÍ QÆ∞iÎOK«|_®¤~Ú. Jq
QÍÜ«∞„f JHõ∆~åÖË. ^Õ=`«ÅÖ’ „u=¸~°∞ÎňH „áê=ÚYº`«
L#flk. J~Ú`Õ q=~°}Ö’H˜ "≥o`Õ "å~°∞ JO`«=~°̂H HÍHõ
24 ã¨OYºÖ’ ‰õÄ_® „Ѩu+¨ì#∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞. ^Œ`å΄`ÕÜ«∞
=∞ǨÏi¬ „|ǨχÜ≥ÚHõ¯ ã¨ÅǨ`À 24 =∞Ok QÆ∞~°∞=ÙÅ`À
`«# *Ï˝# Ñ≤áêã¨#∞ f~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. P 24 QÆ∞~°∞=ÙÅ
„ѨHÍ~åO`«~å# QÍÜ«∞„f Ü≥ÚHõ¯ 24 JHõ∆~åÖË.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 22
™œ~°=∞O_»ÅOÖ’ `˘q∞‡k „QÆǨÅ∞<åfl~Ú. ã¨∂Hõ∆‡
â◊s~°OÖ’ P~°∞ K«„HÍÅ∞, =¸_»∞ „QÆO^äŒ∞Å∞ qMϺ`«"≥∞ÿ#q.
D q^èŒOQÍ g\˜ ã¨OYº `˘q∞‡k J=Ù`«∞Ok. g@xflO\˜
"Õ~°∞ "Õ~°∞ JÉèíº~°ú#Å ~°∂Ѩ٠ˆ~YÅ∞ ™ê^èŒ<å âß„™êÎÅÖ’
=i‚OK«|_®¤~Ú. QÍÜ«∞„f Ü≥ÚHõ¯ `˘q∞‡k Ѩ^•Å "åºYºÖ’
g\˜Ö’ U ÉèÏQÍxfl, U q^èŒ=ÚQÍ ™ê^èŒ# KÕ¿ãÎ ^•x
Ѷ¨Åã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ U q^èŒOQÍ ^•xÖ’ ^•y L#fl k=º
â◊ ‰ õ Ω Î Å ∞ Åaè ™ êÎ Ü ≥ ∂ x~° ∂ Ñ≤ O K« | _ç O k. J+¨ ì ã ≤ ^ Œ ∞ ú Å ∞,
#=x^èŒ∞Å∞ D =ÅÜ«∞O Ö’x qaè#fl ~°OQÍÅ „Ѩu„H˜Ü«∞QÍ
Éè Ï qOK« = K« ∞ Û. JfO„kÜ« ∞ â◊ ‰ õ Ω Î Å ~° ∂ Ѩ O Ö’
Ѩ~å=∞<À"≥·*Ï˝xHõ "Õ`«ÎÅ∞ =∂#gÜ«∞ â◊H˜ÎÖ’ U â◊‰õΩÎÅ∞
^•y L<åflÜ≥∂ =i‚Oz x~°∂Ñ≤™êÎ~À J=hfl QÍÜ«∞„f
=∞O„`« YO_»–LѨYO_®Å`À ѨÓiÎQÍ HõÅ∞™êÎ~Ú. ^Õg
ÉèÏQÆ=`«O qã¨$Î `« LѨÑÙ¨ ~å}O. JO^Œ∞Ö’ =∞Ǩâ◊HHΘ ˜ K≥Ok#
J<ÕHõ ~°∂áêÅ q"ÕK«# =∞iÜ«Ú =~°∞㨄Hõ=∞O L#flk.
"å\˜x QÍÜ«∞„fÜ≥ÚHõ¯ ~°Ç¨Ï㨺=∞Ü«∞ â◊‰õΩÎÅ L^•…@#QÍ
‰õÄ_® K≥ѨÊ=K«∞Û. |∞Ú+≤ Ü«ÚQÍxH˜ K≥Ok# ^•^•Ñ¨Ù
`«Ñ¨ã¨∞fiÅO^Œ~°∞ QÍÜ«∞„f P^è•~°OQÍ<Õ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍ~°∞.
=∞^茺HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® Z<Àfl ã≤^ŒúѨÙ~°∞+¨µÅ Hõ^äŒ<åÅ∞, "åi
ã≤^Œ∞úÅ∞, â◊‰õΩÎʼnõΩ P^è•~°O QÍÜ«∞„f J<Õ ~°Ç¨Ï™êºxfl
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 23
`≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
D 㨠O ^è Œ ~ ° ƒ ù O Ö’ WOHÍ Z‰õ Ω ¯= q+¨ Ü « ∂ Å∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞ ‰õΩO>Ë JYO_»*’ºu ã¨O™êú#, =∞^èŒ∞~°
^•fi~å „Ñ¨K«∞iOѨ|_ç# QÍÜ«∞„u =∞Ǩq*Ï˝# =¸_»∞
ÉèÏQÍÅ#∞ K«^Œ==K«∞Û. ^•x`Àáê@∞ „QÆO^äŒ ~°K«~Ú`«
™ê=∂#º =ºHÎ̃`«fi=Ú, ã¨fiÅÊ ™ê^茉õΩ_»Ü«ÚºO_Õ ZO`«ÃÑ^ŒÌ^≥·#
HÍ~åºxfl ZO`«ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’ ѨÓiÎ KÕâß_»#flk ‰õÄ_®
J<Õfi+≤OK«=K«∞Û. ^•xx Z=Ô~·<å ã¨=∞~°∞ú_≥·# =ºHÎ̃ J~Ú^Œ∞
[#‡Å∞ ÖË ^ • J~Ú^Œ ∞ â◊ s ~åÅ ã¨ Ç ¨  Ü« ∞ O`À<Õ
ѨÓiÎKÕÜ«∞QÆÅ_»∞.
W`«~° ^èŒ~å‡ÅÖ’ `«=∞ ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å`À ã¨O|O^èŒO
L#fl XH˘¯Hõ¯ =∞O„`«"Õ∞ „Ѩ=ÚYOQÍ LOk. ÉèÏ~°fÜ«∞
^èŒ~å‡xH˜ ‰õÄ_® XHõ¯>Ë L`åÊ^ŒHõ ^è•~°–QÍÜ«∞„u. ^•x
qã¨Î~°} ~°∂ѨOÖ’<Õ – K≥@∞ì"≥Ú^ŒÅ∞, Ô~=∞‡Å∞, P‰õΩÅ∞,
Ѩà◊√§, ѨÓÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ ~°∂ѨOÖ’<Õ – "Õ^•Å∞,
âߢ™êÎÅ∞, LѨx+¨`«∞ÎÅ∞, 㨇 $`«∞Å∞, ^Œ~°≈<åÅ∞, ã¨∂‰õΩÎÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#q qãÎ̈iOKå~Ú. XHõ\˜ J<ÕHõOQÍ J<ÕHõO XHõ\˜QÍ
JÜÕ∞º LáêÜ«∞O QÍÜ«∞„u *Ï˝# q*Ï˝<åxH˜ K≥Ok#, J<ÕHõ
kâß^è•~°Å`À, ™ê^èŒ#Ö’ q"ÕK«# KÕã≤ qaè#fl ÉèÏQÍÅ
™ê^èŒ# ^•fi~å q™êÎ~° ~°Ç¨Ï™êºxfl K«Hõ¯QÍ J~°úO KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 24
10. tMÏ – ã¨∂„`«O : QÍÜ«∞„f JO^ŒiHÀã¨O
¢Ô H · ã ¨ Î = ÙÅ „HÍãπ , =∞Ǩ Ï =∞‡nÜ« Ú Å K« O „^Œ ∞ _» ∞ ,
#Hõ∆„`«OÖÏQÍ tY–ã¨∂„`«O Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`åxH˜ „ѨfHõÅ∞.
ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíOÖ’ FOHÍ~°O, FOHÍ~°O #∞O_ç "åºÇ¨Ï$`«∞Å
~°∂ѨOÖ’ =¸_»∞ `«`åfiÅ∞ ÖË^• =¸_»∞ QÆ∞}ÏÅ∞, =¸_»∞
„áê}ÏÅ∞. nx `«~°∞"å`« J<ÕHÍ<ÕHõ `«`«fi^Œ~°≈<åÅ∞, ™ê^èŒ<å
q^è•<åÅ∞, qq^èŒ ÉèÏQÍÅ qã¨Î~°}, ã¨$+≤ì`À HõÅã≤ L#fl
J<ÕHõ ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ ‰õÄ_® P„Hõ=∞ LѨ„Hõ=∞O`À<Õ *’_çOѨ|_ç
L<åflÜ«∞x ÉèÏqOK«=K«∞Û. z=~°Ö’ q∞yeáÈÜÕ∞ XˆH XHõ\˜,
QÍÜ«∞„u c[ =∞O„uO FOHÍ~°"£∞.
J=QÍǨÏ<å ã≤úuH˜ =zÛ# „Ѩu Ç≤ÏO^Œ∂ ÉÏʼnõΩxH˜
kfi[`«fi nHõ∆ W=fi|_»∞`«∞Ok. J`«x t~°ã¨∞ûg∞^Œ QÍÜ«∞„f
^èŒfi*Ï~ÀǨÏ}O tY ~°∂ѨOÖ’ KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok. ã¨∂„`«O
J#QÍ Ü«∞*’˝Ñ¨g`«O. ^•xx ^èŒiOK«_»O JO>Ë #~°–Ѩâ◊√=Ù
#∞O_ç #~°–^Õ=`« rq`«OÖ’ „Ѩ"ÕtOK«_»O. kfi[`«fiO JO>Ë
r=# K« ~ ° º #∞ P^Œ ~ å≈Å „Hõ = ∞tHõ ∆ } Ö’ |Okè O K« _ » O .
J#∞Hõ∆}O 㨇iOK«∞HÀ=_®xH˜ gÅ∞QÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O, Éèí∞[O,
gѨ٠"≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩ=ÚY â◊s~° JOQÍÅ g∞^Œ „ѨuHõ∆}O
^è•~°} KÕã≤ LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ<Õ `˘q∞‡k Q˘Ñ¨Ê ã¨^Œ∞æ}ÏÅ
„ѨfHõ –LѨ#Ü«∞<åxfl „Ѩu Ü«Ú=‰õΩ_»∞ ^è•~°} KÕÜ«∂e.
=∞^è Œ º HÍÅ ™ê=∞O`« " å^Œ JO^è Œ H Í~° Ü « Ú QÆ O Ö’
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 25
„Ѩ u ~° O QÆ O Ö’#∞ qHõ $ `« ∞ Å∞ K˘~° | _®¤ ~ Ú. Jq
ã¨O㨯$uѨ~°"≥∞ÿ# J#∞Éèí∂`«∞Å∞ =∞iÜ«Ú „ѨfHõÅ#∞ ‰õÄ_®
=^ŒÅÖË^Œ∞. QÍÜ«∞„f =∞Ǩ=∞O„`«O „ÉÏǨχ} =OâßxˆH#x,
W`« ~ ° * Ï`« ∞ Å∞ nxH˜ ^Œ ∂ ~° O QÍ LO_®Åx K≥ Ñ ¨ Ê _» O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. ¢ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_® QÍÜ«∞„u`À ã¨O|O^èŒO
ÃÑ@∞ìHÀ‰õÄ_»^Œ∞. ^•xx W`«~°∞Öˇ=~°∂ qx, <Õ~°∞Û‰õΩ<Õ
q^èŒOQÍ ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ W=fi~å^Œ∞. JÖÏO\˜ HõeÊ`«
„Ѩu|O^èŒHÍÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ U~åÊ@∞ KÕ™ê~å Jx HÍ~°}Ïxfl
J<Õfi+≤¿ãÎ J~°ú=∞ÜÕ∞ºk XHõ>Ë – =∞^茺HÍÅOÖ’ J<ÕHõ =∞`«
™êO„Ѩ ^ •Ü« ∂ Å∞,=~å¬HÍÅOÖ’ „Ѩ ã ¨ ∞ Êù \ ˜ O KÕ K≥ @ ∞¡ ,
KÕ=∞ÅÖÏQÍ L^ŒƒùqOz#ѨÙ_»∞ Jq `«=∞`«=∞ "Õ~°∞"Õ~°∞
qkè =º=ã¨úÅ∞, PKå~° Ѩ~°OѨ~°Å∞, ÉèíH˜Î – ™ê^èŒ#Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#q `«=∞ `«=∞ Ѩ^ŒúuÖ’ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°x
`≥Å∞ã¨∞ÎOk. P =∂~°æOÖ’ J<åk =∂#º`«QÆÅ QÍÜ«∞„f
W|ƒOk HõeyOz Ü«ÚO_»=K«∞Û. "åi ѨѨCÅ∞_»Hõ¯ áÈ~Ú
LO_» = K« ∞ Û. JÖÏO\˜ ^Œ â ◊ Ö ’ "å~° O ^Œ ~ ° ∂ J<åk
#=∞‡HÍÅѨ@¡ J<ÕHõ ã¨O^ÕǨÅ#∞ L`«Ê#flOKÕã≤, P^•fi~å
=∞Oz"åi ^蕺<åxfl D âßâ◊fi`« „ѨuëêªÑ¨# #∞O_ç q~°‰õΩÎÅ∞
KÕÜ«∂ºÅx PÖ’zOz LO_»=K«∞Û.
HõeÜ«ÚQÆOÖ’ QÍÜ«∞„f =∞O„`«O Ѷ¨eOK«^Œ∞. D Hõ^äŒ#O
‰õÄ_® JÖÏO\˜ =º‰õΩÎÅ^Õ. Ü«ÚQÆx~å‡} „Ѩ}ÏoHõ Uq^èŒOQÍ
QÍÜ«∞„f =∞O„`«O`À „ѨѨOK«OÖ’x ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ#∞ D
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 26
kâß^è•~°Ö’ *’_çOzO^À, nx`À "å~°O^ŒiH© LÖÏ¡ã¨O`À
‰õ Ä _ç # „Ѩ u Ѷ ¨ Å O Uq^è Œ O QÍ Åaè O zOk, QÍÜ« ∞ „f
Láêã¨#`À áê@∞ r=#–™ê^èŒ##∞ ‰õÄ_® *’_çOK«∞‰õΩ<åfl~À
"åiH˜ K≥ѨÊ=K«∞Û. "åi „Ѩuáê^Œ#ÖË x["≥∞ÿ LO>Ë QÍÜ«∞„u
LѨ Ü ≥ ∂ QÆ H õ ~ ° O HÍ^Œ < Õ q+¨ Ü « ∂ xfl Ö’‰õ Ω ÅO^Œ ~ ° ∂
JOwHõiOz LO_Õ"å~°∞. HÍx q"ÕK«#`À `≥e¿ã^Õ=∞O>Ë
D ~ÀAÅÖ’<Õ Jk qâ◊fi"åºÑ≤`O« QÍ qãÎ̈iOzOk. J#∞Éè=í
P^è•~°OQÍ JO^Œ~°∂ 'ã¨^Œ∞ƒkú— J<Õ Láêã¨#<Õ D HÍÅ
Ñ≤ Å ∞Ѩ Ù =∞iÜ« Ú „âı + ¨ ª " ≥ ∞ ÿ # Láê㨠# Jx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ¢ã‘Î, ѨÙ~°∞+¨µÅ =∞^茺 Z@∞=O\˜ `Õ_®#∞
JOwHõiOK«~å^Œ∞. QÍÜ«∞„f ã¨fiÜ«∞OQÍ =∂`«$~°∂Ñ≤. `«e¡
X_çÖ’ P"≥∞ ѨلuHõÅ#∞ ‰õÄ~ÀÛx=fiHõáÈ=_»O Wk ZHõ¯_ç
<åºÜ«∞O? ÉèíQÆ=O`«∞x`À ã¨O|O^èŒO U~°Ê~°K«∞‰õΩ<Õ@ѨÙ_»∞
'`«fi"Õ∞= =∂`å K« Ñ≤`å `«fi"Õ∞=— J#fl â’¡HõOÖ’ Ѩ~°=∂`«‡
#∞ =ÚO^Œ∞ =∂`«, `«~°∞"å`« `«O„_ç, q∞„`«∞_»∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞,
QÆ∞~°∞=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂áêÅ∞QÍ K≥ѨÊ|_çOk. QÍÜ«∞„uH˜ ¢ã‘Î
~° ∂ áêxfl=fi_» O Ö’ XHõ „Ѩ Ü ≥ ∂ [#O ‰õ Ä _® L#flk.
J^Õq∞@O>Ë =∂`«$â◊HÎ̃ Ѩ@¡ D~ÀAÅÖ’ L#fl J=¿ÇÏà◊#
ÖË^• J*Ï˝# ÉèÏ"åÅ#∞ <åâ◊#O KÕÜ«∞_»O. =ÚO^Œ∞#flk
<åsâ◊`å|ÌO. WѨÊ\˜=~°‰õΩ „Ѩuq+¨Ü«∞OÖ’#∞ ѨÙ~°∞+¨µxH˜
„áê=ÚYº`« x=fi_»O, ¢ã‘ÎÅ#∞ Ç‘Ï#OQÍ K«∂_»@"Õ∞QÍHõ,
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 27
¿ÇÏÜ«∞OQÍ =Oz`«∞Å#∞ KÕÜ«∞_»"Õ∞ "åi Ü≥∂Qƺ`«QÍ
ÉèÏqOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÅÖ’ D #=∞‡HõO
`å~°∞=∂~°=Ù`«∞Ok. ¢ã‘Î â◊H˜ÎH˜ „áê^è•#º`« ÅaèOK«#∞#flk.
WÖÏO\˜ ^Œâ◊Ö’ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ ¢ã‘Î ~°∂ѨOÖ’ „áê=ÚYºO
Åaè¿ãÎ JO^Œ∞Ö’ H˘`«Î^Œ#O, JѨ#=∞‡HõO Ug∞ LO_»=Åã≤#
J=ã¨~°OÖË^Œ∞. Wk âßâ◊fi`« Ѩ~°OѨ~°‰õΩ ѨÙ#~°̊#‡ =∂„`«"Õ∞.
ã¨$+≤ìHõ~°Î Jxfl\˜HõO>ˇ =ÚO^Œ∞ „ѨHõ$ux ¢ã‘Î ~°∂ѨOÖ’<Õ
ã¨$+≤ìOKå_»∞. P"≥∞ L^Œ~°O #∞O_ç „áê}ÏÅ L^Œƒù=O,
L`åÊ^Œ# qkè `«Ü«∂Ô~·Ok. =∞i ¢ã‘ÎÅ#∞ QÍÜ«∞„f ™ê^èŒ#‰õΩ,
LѨ#Ü«∞# ^è•~°}‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LOK«_»O U~°Hõ"≥∞ÿ#
|∞kú=∞O`«∞Å ÅHõ∆}O. âßOu‰õΩO*ò QÍÜ«∞„f L^Œº=∞O
D „Ѩã≤^Œú „Ѩu|O^èŒHÍÅ#∞ ZO`À `«`«Ê~°`«`À, ZO`À
q[Ü« ∞ =O`« = ÚQÍ `˘ÅyOz#k. Z=Ô ~ · < å 㨠ˆ ~ ,
ZHõ¯_»~Ú<å 㨈~ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. QÍÜ«∞„f Láêã¨#
=∞iÜ«Ú Ü«∞*’˝Ñ¨g`« ^è•~°}##∞ Z@∞=O\˜ ÉË^èŒÉèÏ"åÅ∞
ÖˉõΩO_® JO^ŒiH˜ Ü≥∂QƺOQÍ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_çOk. ^•x
ã¨`«Êi}Ï=∞O ‰õÄ_® „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ K«∂_»=K«∞Û. ~åÉ’ÜÕ∞
~ÀAÅÖ’ „ѨѨOK«O JO`å XHõ ˆHO„^ŒO"≥·Ñ¨Ù =ÚO^Œ∞‰õΩ
™êQÆ∞`ÀOk. WÖÏO\˜ ^Œâ◊Ö’ QÍÜ«∞„uH˜ ™ê~°fiÉè∫=∞ Q“~°=O
Åaè O z ™ê~° fi [h#OQÍ J~Ú`Õ ^•xÖ’
Pâ◊Û~°ºÑ¨_»=Åã≤#k Ug∞ÖË^Œ∞.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 28
11. Ü«∞[˝=Ú – QÍÜ«∞„u Ѩ~°ã¨Ê~° ѨÓ~°HÍÅ∞
QÍÜ«∞„uH˜ ѨÓ~°HõO =∞~˘Hõ\˜ L#flk – Ü«∞[˝=Ú. Ô~O_çO\˜
HõÅ~ÚHõ`À<Õ XHõ ѨÓ~°‚ P^è•~°O xi‡OK«|_»∞`«∞Ok. ÉèÏ~°fÜ«∞
ã¨O㨯$uH˜ [#h – [#‰õΩÅ∞QÍ Ü«∞[˝=Ú – QÍÜ«∞„uʼnõΩ QÆ∞iÎOѨÙ
ÅaèOzOk. gˆ~ „ѨH$õ u – ѨÙ~°∞+¨µÅ∞. giH˜ =∞Ǩ=∂Ü«∞ =∞iÜ«Ú
Ѩ~„° |ǨχŠã¨OÜ«ÚHõÎ HõÅ~ÚHõQÍ QÆ∞iÎOѨ٠ÅaèOzOk. WO^Œ∞=Å#<Õ
QÍÜ«∞„f ^≥·qHõ ™ê^èŒ#Ö’ Jyflx ™êH˜∆QÍ LOK«∞HÀ=_»O, nѨO,
JQÆ~°∞|uÎ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x "å_Õ „Ѩ„H˜Ü«∞ #_»∞ã¨∞Î#flk. QÍÜ«∞„f
ѨÙ~°â◊Û~°} `«~°∞"å`« [Ѩ J#∞áê`«OÖ’ ǨÏ=#O KÕ¿ã PǨï`«∞Å∞
WKÕÛ q^è•#O L#flk. Ô~O_»∂ HõeÑ≤ QÍÜ«∞„u Ü«∞[˝„Ѩ„H˜Ü«∞
`«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. ^è•i‡Hõ Hõ~‡° HÍO_»ÅÖ’ W^Õ ã¨~ÀfiѨi. ^è~Œ ‡° Hõ$`åºÅ∞,
ǨÏ~À¬`«û"åÅ â◊√ÉèÏ~°OÉèí ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® QÍÜ«∞„f Ü«∞[˝O
KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. ëÈ_»â◊ ã¨O™ê¯~åÅ∞, ѨO_»∞QÆÅ∞, Ѩ~°fik<åÅÖ’ Wk
„Ѩ=ÚY"≥∞ÿ#k. Jx"å~°º"≥∞ÿ#k.
Ü«∞*Ï˝yfl X_çÖ’ ÉèÏ~°fÜ«∞ ^èŒ~å‡#∞Ü«∂Ü«ÚÅ#∞ zu g∞^Œ
x„^ŒÑ¨ÙK«∞Û`å~°∞. [#‡HÍÅOÖ’ <å=∞Hõ~°}O, ѨÙOã¨=#O "≥Ú^ŒÖˇ·#
ã¨O™ê¯~åÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ü«∞[˝O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ü«∞*’˝Ñg¨ `« ã¨O™ê¯~°
K«~°ÛÖ’ 'Ü«∞[˝— Ѩ^Œ"Õ∞ =ÚO^Œ∞QÍ „ѨÜ≥ÚyOK«|_»∞`«∞Ok.
q"åǨÏOÖ’ Jyfl K«∞@∂ì U_»∞ „Ѩ^ŒH˜∆}ÏÅ „Ѩ=ÚY qkèq^è•#O
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 29
L#flk. "å#„Ѩã¨úO ‰õÄ_® Ü«∞[˝ ™êH˜∆QÍ W=fi_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Jxfl ѨO_»∞QÆÅ∞, Ѩ~fi° k<åÅ∞ Ü«∞*Ï˝yfl Hõe¿ã<Î Õ Ñ¨iѨÓ~°=‚ ∞=Ù`å~Ú.
nxx q㨇iOz# HÍÅOÖ’ JtH˜`∆ ∞« Öˇ#· =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ‰õÄ_® |e"≥â· º◊
~°∂ѨOÖ’ zǨÏfl ѨÓ[QÍ KÕ¿ã"å~°∞. Ǩϟb J~Ú`Õ "åi¬Hõ Ü«∞[˝=Ú.
#=^è•<åºÅ#∞ `«=∞HÀã¨O "å_»∞H˘<Õ =ÚO^Œ∞QÍ JO^Œ~°∂ "å\˜x
Ü«∞*˝ Ñ≤`‰« Ωõ J~°Ê} KÕã≤ `«~∞° "å`« ã¨fiÜ«∞OQÍ u<Õ PKå~°O L#flk.
QÍÜ«∞„f Ü≥ÚHõ¯ XHõ JqzÛù#fl ѨHõ∆O 'Ü«∞[˝O—. nxx
„áêp#HÍÅ #=∞‡HÍÅ „ѨHÍ~°"≥∞ÿ`Õ Ñ¨~°„|Ǩχ „Ѩ`«ºHõ∆ <À~°∞QÍ
QÆ∞iÎOK«|_çOk. „Ѩ^èŒ=∞ "Õ^ŒO–|∞ÚˆQfi^ŒO „Ѩ^èŒ=∞ =∞O„`«OÖ’
Ü«∞*Ï˝xfl ѨÙ~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞QÍ ã¨∂zOK«|_çOk. nx`À áê@∞ Jk
Ǩϟ=∞O KÕ¿ã"åix =∞}˜=∂}˜HͺŠ`À ã¨∞ã¨OѨ#flO KÕã¨∞ÎO^Œx
K≥Ñʨ |_çOk. Jyfl Ü≥ÚHõ¯ â◊H,Θ `Õ[ã¨∞û ZÖÏO\˜ =O>Ë "å\˜x „Ѩu
XHõ¯~°∂ ^è•~°} KÕÜ«∂e. Jyfl `«# ã¨OѨ~°¯OÖ’H˜ =KÕÛ"åiH˜ `«#
â◊H˜Îx „Ѩ™êkã¨∞ÎOk. JÖÏO\˜ su, hu =∞#‰õΩ ‰õÄ_® LO_®e.
âßOu‰õΩO*ò Ü≥ÚHõ¯ „|Ǩχ=~°Ûãπ Ѩiâ’^èŒ<å ã¨Oã¨÷Ö’ L#fl`«
"≥ · * Ï˝ x Hõ tHõ ∆ } á⁄Ok# qâı + ¨ A ˝ Å ^•fi~å Ѩ i â’^è Œ # Å∞
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ QÍÜ«∞„f =∞O„`« LKåÛù~°} =∞iÜ«Ú
Ü«∞[˝=Ú ^•fi~å L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O P^蕺u‡Hõ`«ˆH
Ѩiq∞`«=∂ ÖËHõ Éè∫uHõ ~°OQÆO g∞^Œ ‰õÄ_® Ѩ_»∞`«∞O^• Jx
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
qâı¡ã≤OKå~°∞. QÍÜ«∞„f =∞O„`«O`À *’_çOK«|_çÜ«Ú#fl Ü«∞[˝, â◊H˜Î
Ѩâ√◊ Ѩ‰Ω∆õ Å∞, =$Hõ∆ – =#ã¨Ê`«∞Å∞ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅÖ’ ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_∞» `«∞O^Œx
Hõ#∞Q˘#|_ç#k. JO^Œ∞Ö’ =∂#=ÙÅ âßs~°H,õ =∂#ã≤Hõ ~ÀQÍÅ#∞
x"åiOK«QÆeˆQ qâı+¨ â◊H˜Î ‰õÄ_® L#flk. HÍÅ∞+¨º x"å~°},
"å`å=~°} â’^èŒ# ‰õÄ_» nx =∂^茺=∞OQÍ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. W"Õ H͉õΩO_® WOHÍ qã¨iÎ Oz L#fl J<ÕHõ ã¨=∞㨺Å#∞
x"åiOK«QÆeˆQ =∞iH˘xfl ã¨OÉèÏ=#Å∞ L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º J=HÍâ◊O
‰õÄ_® L#flk. „|Ǩχ=~°Ûã¨∞û Ö’<Õ HÍHõ ^Õâ◊O =¸Å =¸ÅÖ’¡
Ü«∞[˝Ñ¨~°OѨ~°#∞ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î `«^•fi~å L`«Ê#fl"≥∞ÿ# â◊H˜Î =Å#
㨄`«Ê=$`«∞ÅÎ ã¨O=~°#ú =∞iÜ«Ú ^Œ∞„+¨Ê=$`«∞ÅÎ – L#∂‡Å#Ö’ ZHõ¯_»
Uq^èŒOQÍ ZO`«=~°‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞O Åaèã¨∞ÎO^À K«∂_»_»O [iyOk.
QÍÜ«∞„f Ü«∞*Ï˝Å#∞ XHõ ã¨fi`«O„`« L^Œº=∞ ~°∂ѨOÖ’ ^èŒ~å‡#∞ëêì#
™êú~Úx „Ѩ^•#O KÕÜ«∞_»O [iyOk. Dã¨O^Œ~°ƒùOQÍ Ç¨[Ô~·#
[#ã¨=Ú^•Ü«∂xH˜ QÍÜ«∞„f Ü«∞[˝OÖ’ L#fl J`«∞º#fl`« „Ѩuáê^Œ#Å
J=^è•~°}`À =ºH˜ÎQÆ`«, ™ê=¸Ç≤ÏHõ JÉèí∞º^ŒÜ«∞OÖ’ ZO`«Q˘Ñ¨Ê
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O Åaèã¨∞ÎO^À J~°÷=∞ÜÕ∞ºÖÏ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»O‰õÄ_®
[~°∞QÆ∞`«∞#flk. QÆ_çz# ~ÀAÅÖ’ P^蕺u‡Hõ „ѨÉèÏ==Ú#∞ "åºÑ¨Hõ
~°∂ѨOÖ’ qâı+¡ } ¨ KÕã≤ Jk „Ѩuq+¨Ü∞« OÖ’#∂ LѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ
LO@∞O^Œx QÆ∞iÎOK«|_çOk.
30 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 31
12. XHõ P^蕺u‡Hõ „ѨÜ≥∂QÆO
Wk Ü«ÚQÆãO¨ kè"àÕ .◊ 20= â◊`åaú Ü«∞*Ï˝yfl J"åOKèh« Ü«∞`«Å#∞
ã¨=∂ѨOÎ KÕã,≤ W~°"·≥ XHõ@= â◊`å|ÌO`À L[fiÅ Éèqí +¨º`«∞Î PQÆ=∞#O
=∞iÜ«Ú ã¨`º« Ü«ÚQÆ Ñ¨Ù#~åQÆ=∞# "å`å=~°}Ïxfl xi‡OK«É’`«∞#flk.
~Ô O_»∞ â◊`åÉÏÌÅ =∞^躌 =iÎ J=^èŒ Ü«ÚQÆãO¨ kè WѨÙÊ_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flk.
D „ѨÜ≥∂[#O HÀã¨O ZHõ¯_» "åº=ǨiHõ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩܫ∞`åflÅ∞
[~°∞QÆ∞`«∂ L<åflÜ≥∂, JHõ¯_» XHõHÀ\˜ =∞Ok Ü«∂[‰õΩÅ`À XHõ ÅHõ∆
QÍÜ«∞„f Ü«∞[˝=ÚÅ∞ D ~ÀAÅÖ’<Õ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. Éèíw~°^èŒ∞x
QÆOQÍ=`«~°} ÖÏO\˜ Jaè#= ã¨∞Ü≥∂QÆO =∞~À™êi ky =ã¨∞ÎO^Œ<Õ
Pâ◊ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. ã¨#fl\˜ Q˘O`«∞ Ö∫_£ãÊ‘ Hõ~`ü À Hõe¿ãÎ KåÖÏ^Œ∂~°O
=~°‰õΩ q#|_»∞`«∞Ok. J^Õq^èŒOQÍ QÍÜ«∞„f =∞O„`«O`À Ü«∞[˝
„Ѩ`åѨO HõÅ=_»O =Å# Jcè+¨ì L^ÕÌâߺÅ∞ qã¨Îi™êÎ~Ú. ˆ~_çÜ≥∂
„Ѩ™ê~åÅ∞, ^Œ∂~°ãO¨ Kå~° „H˜Ü∞« Ö’ ‰õÄ_® D q^è•#"Õ∞ Ѩx KÕã∞¨ OÎ k.
Ü«∞*Ï˝yfl q^Œ∞º`«∞Î , QÍÜ«∞„u =∞O„`« Ѩ^•Å „Hõ=∞O`À Hõeã≤ Jcè+¨ì
^èŒ~°‡Hõ$`åºxfl „áêOfÜ«∞OQÍ<Õ HÍHõ "åºÑ¨Hõ ˆH∆„`åxfl „ѨÉèÏq`«O
KÕã¨∞ÎOk. ^•x =Å# „Ѩ[Å∞ J<ÕHõ~°HÍÅ ÖÏÉèÏÅ#∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞.
ÉϺ@sÅ∞ KåÖÏ ÃÑ^ŒqÌ LO\Ï~Ú. QÆ_Ü ç ∂« ~°OÖ’ ‰õÄ~°∞Û<ÕO`«
z#flqQÍ#∞ LO_ç ^•xx XHõ ã¨O=`«û~°O áê@∞ #_çÑã≤ ∂¨ Î LO\Ï~Ú.
QÍÜ«∞„f Ü«∞[˝O ÃÑ^ŒÌ PHÍ~°OQÍ#∞ LO_»=K«∞Û. nѨ Ü«∞[˝ ™êú~ÚÖ’
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 32
z#flkQÍ#∞ LO_»=K«∞Û. xѨC~°=fiÅ∞ z#flqQÍ<Õ LO\Ï~Ú. HÍx
"å\˜Ö’ LO_Õ *ÏfiÅ ^•"å#ÅOQÍ =∂ˆ~ J=HÍâ◊O ‰õÄ_® LOk.
QÍÜ«∞„f =∞O„`«O PHÍ~°OÖ’ z#fl^Õ J~Ú<å ^•xÖ’ L#fl
â◊ H ˜ Î JÖÏO\˜ K« = ∞`å¯~åxfl L`« Ê #flO KÕ ã ¨ ∞ Î # flk. Ys^≥ · #
™ê^è#Œ –™ê=∂„y, n~°… ã¨=∞Ü«∞O =∞iÜ«Ú Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞Å ^•#, ^ŒH}∆˜ Å
ÉèÏ~åxfl Éèií OK«ÖHË õ g\˜x =ke"Õã∞¨ #Î fl „Ѩã∞¨ `Î « ã¨=∞Ü«∞OÖ’ nѨÜ∞« [˝
~°∂ѨOÖ’ QÍÜ«∞„f =∞O„`« Jaè#= „ѨÜ∂≥ QÆO "å_»∞HõÖ’H˜ `Õ|_çOk.
^•x „ѨuѶŨ O ‰õÄ_® LK«Û™ù êú~Úk QÍ#∞, "åºÑ¨Hõ Hˆ „∆ `åxfl „ѨÉÏè q`«O
KÕ¿ãkQÍ#∞ QÆ=∞xOKå=Ú.
Ü«ÚQÆãO¨ kè =~°=Î ∂# Ѩk ã¨O=`«û~åÅÖ’ âßOu‰õΩO*ò #∞O_ç
Ô~O_»∞ J`«ºO`« „ѨK«O_» ã¨OHõÖÏÊÅ∞ Pq~°ƒùqOKå~Ú. XHõ\˜ nѨ
Ü«∞*Ï˝Å =∂^躌 =∞OQÍ XHõ ÅHõ=∆ ∞Ok ™ê^艌 Ωõ Å#∞ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« _»O.
Ô~O_»=k – [~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ѩܫ∞`åflÅÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ=_®xH˜
XHõHÀ\˜ =∞Ok =º‰õΩÅÎ #∞ *’_çOK«_O» . ~Ô O_»∞ „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞ ZO`«
"ÕQÆOQÍ ã¨OѨ#fl=∞=Ù`åÜ≥∂, J^Õ J#∞áê`«OÖ’ #=Ü«ÚQÆ,
ã¨`«ºÜ«ÚQÆ Ñ¨Ù#~åQÆ=∞<åxH˜ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# "å`å=~°}O
`«Ü«∂~°=Ù`«∂ LO@∞Ok. D „ѨÜ≥∂QÆ=Ú =∞iÜ«Ú „Ѩܫ∞`«flO
q[Ü«∞O ™êkèã∞¨ OÎ ^Œ<Õ qâßfiã¨O L^Œº=∞O „áê~°OÉèOí Ö’<Õ Hõ#|_»∞`«∂
L#flk. Éèíq+¨º`«∞Î q+¨Ü«∞OÖ’ #=Ü«ÚQÆ J=`«~°} xÜ«∞q∞`«
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 33
ã¨=∞Ü«∂xˆH J~Ú f~°∞`«∞O^Œx #=∞‡HõO HõÅ∞QÆ∞`«∞#flk.
ѨÙ~∞° ëê~°Oú , Ѩ~=° ∂~°Oú D ~Ô O\˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O`À XHõ\˜ =∞iÜ«Ú
XHõ\˜ JOÔHÅ∞ ѨH¯õ ѨH¯õ # "Õ¿ã,Î ~Ô O_»∞ HÍHõ Ѩ^HŒ ˘O_»∞ J=Ù`«∞Ok.
D Hõ^äŒ#OÖ’ Ü«∞^•~°ú`« „Ѩã¨∞Î`« nѨܫ∞[˝=ÚÅ`À Ѷ¨eOK«_»O
K«∂ã¨∞<Î åfl=Ú. XHõ ÅHõ∆ ã¨OѶ∞¨ \˜`« P^蕺u‡Hõ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞, XHõHÀ\˜
=∞Ok ^•fi~å [iˆQ ã¨$[<å`«‡Hõ`«Å∞, Ô~O_»∂ Hõeã≤ #=Ü«ÚQÆ
J=`«~°} ã¨OÉèí=O KÕ¿ãÎ Jk =∞`åûº=`å~°O ÖÏQÍ qâ◊fi"åºÑ≤`«O
HÍ=_»OÖ’ Pâ◊Û~°ºÑ¨_»=Åã≤# J=ã¨~°OÖË^Œ∞.
„Ѩã¨∞Î`«O =º‰õΩÎÅ∞ =∞iÜ«Ú ã¨=∂[O =ÚO^Œ∞#fl PѨ^ŒÅ∞,
HõÅǨʼnõΩ =ÚYºHÍ~°}O |∞kú ^•i `«Ñ¨Ê@=∞x PÖ’K«<å jÅ∞~°∞
=∞iÜ«Ú Ü«ÚQÆ=∞h+‘Å∞ JOwHõiã¨∞Î<åfl~°∞. „Éèí+¨ì zO`«#`À ^Œ∞+¨ì
PK«~°}, ^•x Ѷ¨e`«OQÍ J#~åúÅ `«∞á¶ê#∞ =zÛOk. ^•xx
x"åiOK«_®xH˜ PÖ’K«<å „HÍOu XHõ¯>Ë UÔHH· õ LáêÜ«∞O. „Ѩ[Å#∞
ã¨O㨯iOK«_O» q∞#Ǩ HõÅǨÅ∞ J<ÕHõ ã¨fi~°∂áêÅ#∞ x"åiOK«_O»
™ê^茺OHÍ^Œ∞. PÖ’K«<å qѨ¡=O (qKå~° „HÍOu) =∞# Ü«ÚQÍxH˜
Jxfl\˜HOõ >Ë ÃÑ^ŒÌ J=ã¨~O° . nxx ™êkèOK«_®xH˜ QÍÜ«∞„f Ü«∞[˝OÖ’
L#fl `«`«fi*Ï˝<åxfl „Ѩ[Å =∞#ã¨∞ûÅÖ’ „Ѩu+≤ìOѨ*ËÜ«∂e.
^•x`Àáê@∞ Pkâ◊H˜Î ÖË^• ã¨=∞„QÆâ◊H˜ÎQÍ ¿Ñ~°∞QÍOz# QÍÜ«∞„f
Láêã¨##∞ ‰õÄ_® P„â◊~ÚOK«=Åã≤# J=ã¨~°O ZO`≥·<å LOk.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 34
Z=~À H˘O`«=∞Ok Hõ~Àî ~° `«Ñ㨠∞¨ ûKÕ¿ã Hõ~"ΰ åºxfl ѨÓiÎK¿Õ ãÎ ã¨iáÈ^Œ∞.
nx`À „Ѩ[Å „áê} K≥·`«<åºxfl ‰õÄ_® ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕÜ«∞=Åã≤#
J=ã¨~°O LOk. J`«ºkèHõ „Ѩ[Å∞ XHõ™êú~Ú ™ê^èŒ<å Ѩ^Œúux
J=ÅOaèOz, ^•x ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ™ê^躌 =∞ÜÕ∞º ™ê=¸Ç≤ÏHõ „áê}â◊HxΘ
qãÎ̈iOѨ *Ëã∂¨ Î LO_®e. ^•xx Ѩiq∞`«OQÍ LOK«_O» =Å# Ѩx
[~°Q^Æ ∞Œ . ^•x qã¨~Î }° =∞iÜ«Ú ÉÏǨïà◊ºO`À<Õ Jcè+ì¨ „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞
ѨÓ~°ÜÎ ∞Õ º ÅHõº∆ O <≥~"° ~Õ ∞° `«∞Ok.
J<ÕHõ „ѨÜ≥∂[<åÅHÀã¨O J<ÕHõ QÍÜ«∞„f Láêã¨<å qkè
q^è•<åÅ∞<åfl~Ú. "å\˜ qã¨$Î `« =~°#‚ ™ê^è<Œ å q*Ï˝#O`À ã¨O|O^èOŒ
L#fl âߢ™êÎÅ∞, J#∞Éèí"åÅ∞ =∞iÜ«Ú xëê‚`«∞Öˇ·# "åi #∞O_ç
á⁄O^Œ=K«∞Û. Ü≥∂QÆ∞ºÖˇ#· QÆ∞~°∞=Ùx Z#∞flH˘x PÜ«∞# =∂~°^æ ~Œ ≈° #O`À
KÕ¿ã™ê^èŒ# JQÆ}˜`« „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ JOkã¨∞ÎOk. =∂#ã≤Hõ [ѨO
ZHõ ¯ _» KÕ ã ≤ < å Z@∞=O\˜ PѨ ^ • LO_» ^ Œ ∞ . HÍx U^≥ · < å
„ѨÜ≥∂[#OHÀã¨O ã¨OHõeÊOz J#∞ëêª#O KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO>Ë qkè
q^è•<åÅ#∞ q=~°OQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx „áê~°OaèOKåe. QÍÜ«∞„u Láêã¨#
U™ê^茉õΩxH© Z@∞=O\˜ Ǩx `«ÅÃÑ@ì^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl ÉÏQÍ
QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. x*ÏxH˜ QÍÜ«∞„u ™ê^èŒ# ZѨÙÊ_»∂ Z@∞=O\˜
#ëêìxfl ™ê^艌 Ωõ xH˜ HõÅQÆKÜ Õ ∞« ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk ã¨^∞Œ ƒkú J=^è•~°}
™ê^èŒ#.
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 35
13. P`«‡ â’^èŒ# ™ê^èŒ#‰õΩ Jx=~°ºO
â◊¢ãΨ zH˜`û« KÕ¿ã=ÚO^Œ∞ ѨiHõ~åÅ#∞ L_»HÉõ \ ˇ Ïìe. ã≤x=∂
kèÜ∞Õ @~À¡ „Ѩ"tÕ OKÕ"åiH˜ Qˆ \òáêãπ LO_®e. ѨÓ[–Láêã¨#Å
Hõ~‡° HÍO_»Å#∞ PK«iOKÕ=ÚO^Œ∞ ™ê^艌 Ωõ x x[r=#K«~º° L#fl`«
™êú~ÚÖ’ LO_®e. „áêp# HÍÅOÖ’ D x[O P^蕺u‡Hõ
q*Ï˝#OÖ’ "≥Ú^Œ\˜ K«~°}OÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOKÕ "å~°∞ =ÚO^Õ
`≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤ =KÕÛk. WѨC_»~Ú`Õ JO^Œ~∂° Hõ~‡° HÍO_»ÖË JO`å
J<Õ #=Ú‡`å~°∞. U^À XHõ q^è•#OÖ’ U"À =ã¨∞Î=ÙÅ∞ U"À
H˘xfl Ѩ^•Å LKåÛù~°} ^•fi~å =∞<À"åOzè`« JaèÖÏ+¨Å∞
<≥~"° ~Õ ∞° `åÜ«∞x J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D ã≤^•úO`« qÇ‘Ï# „Ѩ„H˜Ü∞«
^•fi~å U Ѩi}Ï=∞O ÅaèOK«Hõ, ã¨=∞Ü«∞O =$^è• J~Ú#ѨÙÊ_»∞
P ^Àëêxfl Z=Ô~=ig∞^À <≥\˜ì"Õã¨∞ÎO\Ï~°∞. JHõ∆~°=∂Å#∞
<Õ~∞° ÛHÀ=_»OÖ’ #=∞‡HõOÖËx"å~°∞ Z"£∞.U Ѩ\ÏìHÀã¨O Ѩ~∞° QÆ∞Å∞
fã¨∞ÎO\Ï~°∞. ~å[Ü≥∂QÆ x~å‡`« Ѩ`«O[e =∞ǨÏi¬ =ÚO^Œ∞QÍ
Ü«∞=∞ xÜ«∞=∂Å áêÅ#ˆH „áê=ÚYº`« xKåÛ_»∞. ^•x `«~∞° "å`Õ
Pã¨<åÅ∞, „áê}ÏÜ«∂=∞O, „Ѩ`åºÇ¨~°O, ^è•~°}, ^蕺#O, ã¨=∂kè
"≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê^èŒ<å`«‡Hõ „ѨÜ≥∂[<åÅ tHõ∆} xKåÛ_»∞. QÍÜ«∞„f
=∞O„`«™ê^艌 Ωõ Å∞ =ÚO^Œ∞QÍ ã¨^∞Œ ƒkú ^è•~°} =∞iÜ«Ú ã¨`¯« ~°‡Å#∞
PK«iOKÕ „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ KÕÑ\ ¨ Ïìe. "≥Ú^Œ@ `«~Q° uÆ LfÎ~`‚° « á⁄Ok#
`«~∞° "å`Õ ~ˆ MÏQÆ}`˜ O« , c[QÆ}`˜ O« , "åºHõ~}
° O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 36
JÉèíºã≤OKåe. D<å\˜ ã≤QÆ∞æѨ_»=Åã≤# q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë
JO^Œ ~ ° ∂ qk–q^è • <åÅ∞, Hõ ~ ° ‡ HÍO_» Å ∞ =∞iÜ« Ú
=∞O„`ÀKåÛù~}° ÖË ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ =x ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. ^•x`À<Õ "åig∞^Œ
^≥·g =~°^•<åÅ∞ ‰õΩ~°∞™êÎÜ«∞x ã≤^Œ∞úÅ∞, â◊‰õΩÎÅ∞ á⁄O^Œ∞`å=∞x
J#∞‰õΩO\Ï~°∞. P^蕺u‡Hõ q^Œº WO„^Œ*ÏÅ"≥∂, QÍ~°_Ü ô ∂≥ HÍ^Œx
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. ^•x "≥#∞Hõ =ºH˜`Î fi« =Ú#∞ ™ê#|\Ïìe. L`«¯$+¨Oì QÍ
`«Ü«∂~°∞KÕã¨∞HÀ"åe. Wk Jx"å~°º"≥∞ÿ# +¨~°`«∞. nxx „Ѩ^äŒ=∞
K«~}° OÖ’<Õ Ñ¨ÓiÎKÜ Õ ∂« e.
|*Ï~°∞Ö’ =∞O„`«–`«O„`åŠѨÙã¨ÎHÍÅ∞ J=Ú‡_»=Ù`«∂
LO\Ï~Ú. "å\˜Ö’ U^À XHõ Hõ~‡° HÍO_» KÕ¿ãÎ U^À ã≤kú Åaèã∞¨ OÎ ^Œx
„"åã≤ LO@∞Ok. QÆ∞~°∞=ÙÅ=∞x K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ "å~°∞ ‰õÄ_® JÖÏO\˜
H˘xfl „H˜Ü«∂–„Ѩ„H˜Ü«∞ÖË ã¨OѨÓ~°‚=∞x ÉèÏqOz t+¨µºÅ‰õΩ J"Õ
K≥|∞`«∞O\Ï~°∞.WÖÏO\˜ „Éèí=∞„QÆã¨∞ÎÅÖ’ XHõix ^èŒ∂~°∞Î_çQÍ
=∞~˘Hõix =¸~°∞ö_çQÍ K≥ѨÊ_»OÖ’ Z@∞=O\˜ J`«∞ºHÎ̃ÖË^Œ∞.
^è•`«∞=ÙÅ∞, ~°™êÜ«∞<åÅ∞ =∞iÜ«Ú qëêxfl =ÚO^Œ∞QÍ â’kèOz,
HÍeÛ, #∂i J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ ã¨O㨯iOz `«~∞° "å`« B+¨^•è Å∞QÍ
qxÜ≥∂yOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞Hõ~^° fiŒè [O ÖÏO\˜ ~°™êÜ«∞<åxfl
`«Ü«∂~°∞KÕã≤ „áê~°OÉèí~°≠O~°≠Ï@O `«Ñ≤ÊOz Z=Ô~·<å ѨzÛ^Õ
u#_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_ç`Õ |ÖÏxfl á⁄O^Õ Pâ◊ J@∞Oz`Õ, Ǩx
JkèHOõ QÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ѨÓ*Ï–áê~åÜ«∞}Å#∞ â◊$OQÍ~°OQÍ, ã¨O㨯iOK«|_ç#
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 37
*Ï˝<åxfl ѨiѨÙ+¨ªr=#OQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. P~ÀQƺOQÍ LO@∂
â◊$OQÍ~°O ‰õÄ_® JÅOHÍiHõOQÍ LO>Ë #+¨ìOÖË^Œ∞. HÍx
â◊$OQÍ~°O XHõ¯>Ë JÅOHÍiHõOQÍ =∂i â◊s~åxfl Hõ$tOѨ*Ëã≤,
~ÀQÆ„QÆã¨ÎOQÍ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ Ǩ™êºã¨Ê^ŒOQÍ `«Ü«∂~°=Ù`«∞Ok.
„Ѩã∞¨ `Î O« â◊$OQÍ~°"∞Õ JO`å Jx ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. P~ÀQƺO J=ã¨~O°
ÖË^Œx #=Ú‡`«∞<åfl~°∞. =∞O„`« – `«O„`åÅ Hõ~°‡HÍO_» ѨÓiÎ KÕã≤
ÃÑ^ŒÃÌ Ñ^ŒÌ HÀiHõÅ#∞ Ptã¨∂OÎ \Ï~°∞. #=∞‡HõO ^≥|ƒux Z@∞=O\˜
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞ ã≤kúOK«HõáÈ`Õ <åã≤ΉõΩÅ∞QÍ =∂ˆ~ K«~°Û#∞
™êyã¨∞OÎ \Ï~°∞.
WHõ¯_» qaè#fl ~°HÍÅ Hõ~°‡HÍO_»Å#∞ QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ
K«iÛOK«_O» ÖË^OŒ >Ë r=#– ™ê^è#Œ QÆ#∞Hõ KÕã#≤ @¡~Ú`Õ <å=∂xfl
u~°ˆQã≤ K«kq#"å~°∞ ‰õÄ_® ¢|Ǩχ ã¨=∂#∞Å∞QÍ `«Ü«∂Ô~·#
ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ J<ÕHOõ =Ù<åfl~Ú. Hˆ =ÅO ~å=∞<å=∞ „ѨÉÏè =O`À<Õ
~åu tÅÅ∞ hà◊§Ö’ `ÕÅ_»O ÖÏO\˜ Hõ^äŒÅ∞, QÍ^èŒÅ∞ x[OQÍ<Õ
O [iQÍ~Ú. W`«~°„`å ~å=}∞_À, =∂sK«∞_À, Éèí™ê‡ã¨∞~°∞_À
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞ KÕã#≤ Hõ~Àî ~° t=™ê^è#Œ ‰õÄ_® Ѩi}Ï=∞O ‰õÄ_®
J#~åúxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥zÛOk. =∂`«$â◊HΘ Ѩq„`«`#« ∞ L`«¯$+¨`ì #« ∞
JO`«óHõ~°} =∞~°‡ã¨÷ÅO =~°‰õΩ fã¨∞ÔHo`Õ JѨC_»∞‰õÄ_® D
Hõà◊§`À<Õ ZѨC_»~Ú<å, ZHõ¯_≥·<å ^Õg ™êH∆Í`å¯~°O ÅaèOK«_»O
„áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 38
14. Láêã¨<å q^è•#O – `«`«fi^Œ~°≈#O
™ê=∂#º qkè–q^è•#OÖ’ FOHÍ~°O–"åºÇ¨Ï$u ã¨"Õ∞`«
„uѨ^• QÍÜ«∞„f [ѨO âßO`« UHÍ„QÆ =∞#ã¨∞`À KÕ¿ãÎ Jcè+ì̈
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞ ã≤kú™êÎ~Ú. [ѨO`Àáê@∞ ^蕺#O ‰õÄ_®
Jx"å~°ºO. QÍÜ«∞„u =∞O„`«^Õ=`« ã¨q`«. „áê`«óHÍÅOÖ’
L^Œ~ÚOKÕ ã¨fii‚=∞ ã¨∂~°∞º_çx ã¨q`« JO\Ï~°∞. QÍÜ«∞„f
=∞O„`«[ѨOÖ’ P ^蕺<åxfl KÕÜ∂« e. ^•x`Àáê@∞ ã¨q`« Ü≥ÚHõ¯
ã¨fii‚=∞ H˜~} ° ÏÅ∞ â◊s~°OÖ’ „Ѩ"tÕ Oz F[ã¨∞û#∞, =∞#óˆH„∆ `«OÖ’
„Ѩ"tÕ Oz `Õ[ã¨∞û#∞ =∞iÜ«Ú JO`«óHõ~} ° O ^•HÍ "≥o§ =~°Ûã¨∞û#∞
Ö’`«∞QÍ ™êúÑã≤ ∞¨ #Î fl=x – ã¨∂Åú , ã¨∂Hõ‡∆ , HÍ~°} â◊s~åÅ ™ê=∞~åúºxfl,
Ѩq„`«`«#∞, K«∞~°∞‰õΩ^Œ<åxfl ÃÑOK«∞`«∞#fl=<Õ ÉèÏ=##∞ ‰õÄ_®
"≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ `Õ"åe. D #=∞‡HõO ˆH=ÅO ÉèÏ=#QÍ<Õ LO_»Hõ
Ѷ¨eOK«É’ÜÕ∞ „Ѩ„H˜Ü«∞Å#∞ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞KÕã¨∞ÎOk. x["≥∞ÿ#
QÍÜ«∞„f ™ê^è#Œ KÕ¿ã"åiÖ’ D =¸_»∞ qâı+`¨ Å« „Ѩã∞¨ Êù\O˜ K«_O»
K«∂_»=K«∞Û.
â◊√^Œú™êú#OÖ’, â◊√^Œú LѨHõ~°}ÏÅ#∞ „ѨÜ≥∂yã¨∂Î â◊√^Œú
â◊s~°O`À QÍÜ«∞„f Láêã¨# HÀã¨O ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
P^蕺u‡Hõ „ѨÜ∂≥ [<åÅÖ’ Jxfl q^è•Å â◊√^Œ`ú « J=ã¨~O° . Láêã¨#
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 39
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ z#fl [Åáê„`«#∞ HõÅâ◊OQÍ#∞ =∞iÜ«Ú ^èŒ∂Ѩ|fÎ
ÖË^• náêxfl Jyfl~°∂ѨOÖ’ ѨÓ*Ï"ÕkHõ g∞^Œ ™êúÑO≤ KÕ P#"å~Úf
L#flk. ѨÓ*Ï ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jyflx ™êúÑ≤OK«_»=∞O>Ë Jyflx
W+¨"ì ∞≥ #ÿ kQÍ QÆ∞iÎOK«_O» =∞iÜ«Ú `Õ[ã¨∞û, ã¨ÇϨ HÍ~°O, Pf‡Ü«∞`«
ÖÏO\˜ QÆ∞}ÏÅ∞ =∞# =∞#ã¨∞ûÖ’ HõÅQÆÅ∞ѨÙHÀ=_»O. [ÅO J#QÍ
–j`«Å`«fiO, âßOu, q#Ü«∂Å#∞ =iOK«_»O.
ѨÓ*Ï"ÕkHõ g∞^Œ ™êHÍ~° Láêã¨# KÕ¿ã "å~°∞ QÍÜ«∞„f
=∂`« „Ѩu=∞#∞ LOK«∞`å~°∞. x~åHÍ~° Láêã¨#=ÚÖ’ ã¨∂~°∞ºx
Ѩ@O ÖË^• nѨO ÖË^• Jyflx LOz`Õ Ñ¨x [iyáÈ`«∞Ok.
ѨÓ*Ï ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^èŒ∂Ѩ, nѨ, <≥·"Õ^ŒºO, ѨÙëêÊÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜x „ѨÜ∂≥ yOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. W=fihfl ‰õÄ_® P^Œ~å≈ʼnõΩ
„ѨfHõÅ∞. JHõ∆`«Å∞ JO>Ë =∞# ã¨Oáê^Œ#Ö’ XHõ ÉèÏQÍxfl
ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ JiÊã¨∂Î LO_»_»O. nѨO JO>Ë ã¨fiÜ«∞OQÍ
HÍeáÈ`« ∂ W`« ~ ° ∞ ʼnõ Ω "≥ Å ∞QÆ ∞ x=fi_» O . Ѩ Ù ëêÊÅ∞
â’ÉèÏÜ«∞=∂#OQÍ LO\Ï~Ú. ã¨∞"åã¨#QÍ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú.
=∞x+≤‰Äõ _® `«#rq`åxfl D q^èOŒ QÍ<Õ QÆ_á» êe. ѨOKÀѨKå~°
ѨÓ*Ï ™ê=∞„y ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ J=ã¨~=° ∞x ã¨=∞iúOK«_O» [~°∞QÆ^∞Œ .
™ê^茉õΩ_»∞ x[OQÍ `«# ÉèíHÎ̃ ÉèÏ=#Ö’ D ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞ Hõey
LO_»_»O Jx"å~°º=∞x ÉèÏqOK«_»O ÖË^• P k=ºã¨`åÎ#∞
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 40
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx "å\˜x ã¨=∞iúOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ѨÓ*Ï ™ê=∂„y ÖËHáõ È`Õ JxflO\˜x ^蕺#~°∂ѨOÖ’ =∂#ã≤Hõ
™êú~ÚÖ’ KÕÜ«∞=K«∞Û. U q^èŒOQÍ ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ Ü«∞*Ï˝Å∞ z#fl z#fl
nѨÜ∞« *Ï˝Å∞QÍ ‰õΩkOK«|_®¤Ü∂≥ J^Õq^èOŒ QÍ Hõ~‡° HÍO_» ã¨ÇÏ≤ `«
ѨÓ[ – LѨKå~åxfl ÉèÏ=<å ™êú~ÚÖ’ =∂#ã≤Hõ HõÅÊ#Å
P^è•~°OQÍ KÕÜ∞« =K«∞Û. ~À_»∞g¤ ∞^Œ #_»∞ã¨∂ΠѨ#∞Å∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∂,
Ѩ_»∞H˘x ‰õÄ_® QÍÜ«∞„f Láêã¨# KÕ¿ã ™êO„Ѩ^•Ü«∞O L#flk.
J~Ú`Õ J^ŒO`å ÉèÏ= – ã¨O"Õ^Œ<å ѨÓ~°fiHõOQÍ LO_®e `«Ñ¨Ê
ˆH=ÅO HõÅÊ#Å∞ KÕÜ«∞_»O`À ã¨iáÈ^Œ∞.
QÍÜ«∞„f J#∞ëêª<åÅ q^è•#O ‰õÄ_® L#flk. 9 ~ÀAÅÖ’
24 "ÕÅ [Ѩ q^è•#O L#flk. K≥·„`«, Jtfih #= ~å„`«∞ÅÖ’ D
J#∞ëêª#O KÕ™êÎ~∞° . HÍh ™œHõ~åºxfl |\˜ì ZѨÙÊ_≥<· å KÕÜ∞« =K«∞Û.
„Ѩu~ÀA 27 =∂ÅÅ [ѨO KÕÜ«∂e. z=~°Ö’ Ü«∞[˝O,
JyflǨϟ„`«O KÕ¿ã q^è•#O L#flk. ÅH∆ÍáêuHõ"ÕÅ∞ J#∞ëêª#O
40 ~ÀAÅÖ’ ѨÓ~°Î=Ù`«∞Ok. WO^Œ∞Ö’ „Ѩu~ÀA 31 =∂ÅÅ∞
KÕ Ü « ∂ e. WO^Œ ∞ HÀ㨠O Ѩ Ó i‚ = ∞#∞ „áê~° O Éè í O QÍ#∞ ÖË H õ
JOu=∞OQÍ#∞ x~°~‚ ÚOK«∞HÀ=K«∞Û. Jxfl\˜HOõ >Ë ÃÑ^ŒÌ J#∞ëêª#O
24 ÅHõ∆Å [áêxk J=Ù`«∞Ok. Wk XHõ ã¨O=`«û~°OÖ’ ѨÓiÎ
KÕÜ∂« e.
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 41
15. Ü«ÚQÆf~°úOÖ’ ™ê^èŒ# – qâı+¨ =∞ǨÏ`«ºO
âßOu‰õΩO*ò XHõãO¨ 㨯iOK«|_ç# `«áÈÉè∂í q∞.JHõ¯_» WO`«=~°‰Ωõ
HÀ\Ï¡k QÍÜ«∞„f=∞O„`« J#∞ëêª<åÅ∞ [iQÍ~Ú. x`«º=¸ ÅHõÅ∆ HõO>ˇ
JkèHõ [ѨO [iy #= ‰õΩO_ô Ü«∞[˝âßÅÖ’ ™ê^茉õΩÅ ^•fi~å
PǨï`«∞Å∞ W=fi|_»`å~Ú. Wk „|Ǩχi¬ qâßfiq∞„`«∞x `«Ñ¨óã¨÷e
‰õÄ_®. Ѩ~°=∞áê=x QÆOQÍ#n f~å# Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂ŠǨÏ$^ŒÜ«∞O
J~Ú# L`«~Î åYO_»^•fi~°O =^ŒÌ Wk L#flk. D HÍ~°}OQÍ<Õ nxx
ã≤^•ú„â◊=∞=∞x, Ü«ÚQÆf~°ú=∞x J#_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D HõÅÊ=$Hõ∆
h_»Ö’ ™ê^èŒ# KÕ¿ã ™ê^茉õΩÅ∞ `«=∞ =∞<À"åOzè`« HÀiHõÅ#∞
f~°∞ÛHÀ=_»"Õ∞HÍHõ, Ü«∞^è•â◊H˜Î =∞<À|ÖÏxfl, P`«‡|ÖÏxfl ‰õÄ_®
á⁄Ok uiy "≥à◊`å~°∞.
âßOu‰õΩO*ò f~°ú Q“~°=O =∞iÜ«Ú ™êú# qâı+`¨ #« ∞ J#∞Éèqí ã¨∂Î
Láê㨉õΩÅ ã¨OYº ÉÏQÍ ÃÑiy#ѨÙ_»∞, Ѩiq∞`« PHÍ~° P„â◊=∞OÖ’
™êkè‰õΩÅ J=ã¨~åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Ju ã¨OH˜∆ѨΠJ~Ú^Œ∞~ÀAÅ
J#∞ëêª# q^è•#=Ú ‰õÄ_® J=ÅOaèOK«|_»∞`«∞Ok. WO^Œ∞Ö’
J~Ú^Œ∞~ÀAÅÖ’ ˆH=ÅO 108 =∂ÅÅ [ѨO KÕ¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok.
H˘O`«=∞Ok ™ê^茉õΩÅ∞ Ѩx XuÎ_ç JkèHõOQÍ HõÅ"å~°∞ ‰õÄ_®
LO\Ï~°∞. "åiHÀã¨O ‰õÄ_® âßOu‰õΩO*ò D J~Ú^Œ∞~ÀAÅ
J#∞ëêª# =º=ã¨#÷ ∞ U~åÊ@∞ KÕãO≤ k. J~Ú`Õ Wk PѨ`å¯Å `«‰Ωõ ¯=
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 42
™êú~Ú =º=ã¨÷ =∂„`«"Õ∞.
Ѩx XuÎ_ç ÖËx "åiH˜ 24 "ÕÅ [Ѩ Ѩ~O° Ѩ~åQÆ`« J#∞ëêª#"Õ∞
Ü≥∂Qƺ"≥∞#ÿ k. WO`«ã=¨ ∞Ü«∞O âßOu ‰õΩO*ò "å`å=~°}OÖ’ QÆ_Ñç `≤ Õ
Jk JkèHõ Ѷ¨Å„Ѩ^ŒOQÍ =∞iÜ«Ú „ѨÉèÏ==O`«OQÍ LO@∞Ok. D
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩ=K«<åÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨`«ûOQÆ „ѨÜ≥∂[#O ‰õÄ_®
Åaèã∞¨ OÎ k. nxx r=#Hõà◊ tHõ} ∆ =∞iÜ«Ú J`«∞º#fl`« r=#Ü«∂„`«
ÅHõ∆ºO`À ‰õÄ_ç# =∂~°æ^Œ~°≈#O Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. ZO`À=∞OkH˜
ǨÏi^•fi~ü, |∞∞+≤ˆH+π, ÅHõ∆‡}ü~°≠∞ÖÏ, Hõ#YÖò "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x
K«∂_®Åx LO@∞Ok. P J=HÍâ◊O `˘q∞‡k~ÀAÅ ã¨OHõÅÊO fã¨∞H˘x
J#∞ëêª# – „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ „Ѩ"tÕ Oz# "åiH˜ Åaèã∞¨ OÎ k. 40 ~ÀAÅÖ’
ÅH∆ÍáêuHõ"ÕÅ J#∞ëêª#O KÕÜ«∂Å#∞‰õΩ#fl"å~°∞ WO\˜=^ŒÌ<Õ LO_ç
KÕÜ«∂e. ZO^Œ∞HõO>Ë âßOu‰õΩO*òÖ’ JO`« n~°…HÍÅO LO_Õ
J=HÍâ◊O ÅaèOK«_»O U q^èŒOQÍ K«∂ã≤# Hõ+¨ìO.
21 = â◊`å|ÌOÖ’ XHõ ÅHõ∆ „Ѩ*Ï˝–ã¨Oã¨Å÷ #∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _»O
=∞iÜ«Ú XHõHÀ\˜ =∞Ok =º‰õΩÅÎ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HÍ"åÅx x~åúiOK«_O»
[iyOk. JO^Œ∞HÀã¨O ‰õÄ_® ÉèÏ=<åjÅ∞Ô~·# "å~°∞ ZO`À
<Õ~°∞ÛHÀ"åe. â◊H˜Îx ã¨g∞HõiOK«∞HÀ"åe. D q+¨Ü«∂xfl Z‰õΩ¯=QÍ
`≥Å∞ã¨∞H˘x, `≥eÜ«∞*ËÜ∂« Åx `˘q∞‡k ~ÀAÅ ã¨=∞Ü«∂xfl Hˆ \Ï~ÚOz
âßOu‰õΩO*òÖ’ „¿Ñ~°}#∞, ^ŒHõ∆`«#∞, â◊H˜Îx á⁄O^Œ=Åã≤# J=ã¨~°O
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 43
L#flk. U =∂„`«O J=HÍâ◊O L#fl"å~°O`å „Ñ¨u<≥ÖÏ 1 #∞O_ç 9,
11 #∞O_ç 19 =∞iÜ«Ú 21 #∞O_ç 29 `ÕnÅÖ’x x~°O`«~O° [iˆQ
J#∞ëêª# HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe. HÍx J~Ú^Œ∞~ÀAÅ
㨄`åʼnõΩ ~å"åÅ#∞‰õΩ<Õ"åiH© 1 #∞O_ç 5, 7 #∞O_ç 11, 13 #∞O_ç
17, 19 #∞O_ç 23 =∞iÜ«Ú 25 #∞O_ç 29 `ÕnÅ∞QÍ
x~åúiOK«|_®¤~Ú. D Ô~O_»∂ x~°O`«~°O [~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú.
Z=iH˜ Uq^è"Œ ∞≥ #ÿ ™œHõ~º° O LO>Ë, "å~°∞ Pq^èOŒ QÍ Ñ¨iK«Ü∞« O `À
‰õÄ_ç# x"Õ^Œ<å Ѩ„`åxfl ѨOÑ≤ ã¨=∞Ü«∂xH˜ =ÚO^Õ J#∞=∞u
Ѩ„`åÅ#∞ á⁄O^•e. J#∞=∞u Ѩ„`«O á⁄O^Œx "åiH˜ ™ê÷#O
Åaèã¨∞ÎO^Œx Qͺ~°O\©ÖË^Œ∞. x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ∞, JO@∞"åº^èŒ∞Å∞,
~ÀQÆ„QÆã¨∞ÎʼnõΩ „Ѩ"Õâ◊OÖË^Œ∞.
ѨÙ~∞° +¨µÅ ÖψQ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ‰õÄ_® ™ê^è<Œ å ta~åʼnõΩ âßOu‰õΩO*ò
~å=K«∞Û. J~Ú`Õ z#flÑ≤ÅÅ¡ #∞ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ ^è~Œ ‡° âßÅÅ ™ê÷~Ú
=º=ã¨ú WHõ¯_»Ö^Ë ∞Œ . ™ê^è#Œ , tHõ}∆ =∞iÜ«Ú ã¨ÅǨÅ ã¨O„ѨkOѨÙÅ`À<Õ
ã¨=∞Ü«∞O ã¨iáÈ`«∞Ok. z#flÑ≤Å¡Å#∞ QÆ∞iOz Ѩ\˜ìOK«∞HÀ=_»O
™ê^躌 Ѩ_^» ∞Œ . HÍ|\˜ì H˘O`«ã=¨ ∞Ü«∞O xifiѶ∞¨ flOQÍ WHõ¯_» LO_ç ™ê^è#Œ
KÕã≤ WHõ¯_» "å`å=~°} ÖÏÉèÏxfl á⁄O^ŒQeÆ Qˆ "åˆ~ ~å"åe. „Hõ=∞tHõ}∆
=º=ã¨÷#∞ K≥_»Q˘@ì‰õÄ_»^Œ∞.
 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 44 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 45

16. ã¨O™ê¯~åÅ ã¨∞ÅÉèí =º=ã¨÷ ™ê^è Œ # HÀ㨠O , =ÚYºOQÍ QÍÜ« ∞ „f Láê㨠#

âßOu‰õΩO*òÖ’ KÕÜ«∞_»O |OQÍ~°O =∞iÜ«Ú ã¨∞QÆO^è•xfl
âßOu‰õ Ω O*ò Ö ’ Ü« ∞ *’˝ Ñ ¨ g `« 㨠O ™ê¯~° O , q"åǨ Ï q∞„t`«O KÕÜ«∞_»"Õ∞.
ã¨O™ê¯~åÅ∞ KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<Õ =∞Oz =º=ã¨÷ ‰õÄ_® L#flk. D Éè í ∂ q∞Ö’ LO_ç ™ê^è Œ # KÕ Ü « ∞ _» O ZO^Œ ∞ ‰õ Ω
WO^Œ∞Ö’ P_»O|~åxfl Z‰õΩ¯=QÍ K«∂ã¨∞Î LO\Ï=Ú. Ys^≥·# Q˘Ñ¨Ê^ŒO>Ë ^•x`À áê@∞ Ü«ÚQÆã¨Okè =∞ǨѨÙ~°â◊Û~°}
PKå~åÅ∞, ™êO„Ѩ ^ •Ü« ∂ ʼnõ Ω ‰õ Ä _® PK« i OKåe. Ü≥ Ú Hõ ¯ „Ѩ K å~° „Ѩ „ H˜ Ü « ∞ ‰õ Ä _® J<åÜ« ∂ 㨠O QÍ
WO^Œ∞=Å# "å\˜x L¿ÑH˜∆ã¨∂Î LO\Ï~°∞. âßOu‰õΩO*òÖ’ *’_çOѨ|_»∞`«∞Ok. „ѨuÉèí ‰õÄ_® ã¨O㨯iOѨ|_»∞`«∞Ok.
W^Œ O `å Z@∞=O\˜ Y~° ∂ ÛÖË ‰ õ Ω O_® [~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ Ok. `«^•fi~å ~åÉ’ÜÕ∞ â◊`å|ÌOÖ’ =∞Ǩ=∂#=ÙÅ ™ê÷~Ú
Ü« ∞ *’˝ Ñ ¨ q `« ^è • ~° } `À Hõ e ã≤ L #fl QÍÜ« ∞ „f =∞O„`« Éèí∂q∞Hõ#∞ áÈ+≤OKÕ Ü≥∂Qƺ`« Åaèã¨∞ÎOk. Wk Ü«ÚQÆâ◊H˜Î
J=^è • ~° } #∞ D Ѩ Ù }ºÉè í ∂ q∞Ö’ KÕ ~ ÚOK« ∞ HÀ"åÅx QÍÜ«∞„u, q∞+¨<£ x~åfiǨωõΩʼnõΩ WzÛ# Éèí~À™ê.
Ѩi[#∞Å ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ `åѨ„`«Ü«∞ Ѩ_»∞`«∞O\Ï~Ú.
Y~°∞Û`À ‰õÄ_ç# ÃÑo§à◊√§ =∞#Å#∞ ^Œi„^ŒOQÍ, Jqhu ––––––––––––––––––
Ѩ~°∞Å∞QÍ KÕ™êÎÜ«∞<Õk ã¨Ê+ì̈O. Hõ@flO, #QÆÅ∞ ÖËx ÃÑo§à◊√§
^•^•Ñ¨Ù „áêOfÜ«∞ Ѩiã≤ú`«∞Å#∞ q~ÀkèOz KÕÜ«∞ÖË=Ú.
WO^Œ ∞ =Å# n~° … H ÍÅO#∞O_ç [~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ #fl #=‰õ Ω O_ô
Ü«∞[˝âßÅ Ü≥ÚHõ¯ ^≥·g „ѨÉèÏ"åxfl J#∞Éèíqã¨∂Î ã¨O™ê¯~åxfl
KÕ ~ ÚOK« ∞ HÀ=_®xH˜ QÍÜ« ∞ „f =∂`« 㨠O ™ê¯~åÅ`À
„áê}â◊H˜Îx á⁄Ok# D ™êú#"Õ∞ JkèHõ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ#^Œx
ÉèÏqOK«|_»∞`«∞Ok. „Ѩu ã¨O=`«û~°O ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’
WÖÏO\˜ q"åǨÅ∞ WHõ¯_» [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú.
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 46 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 47
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 48 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 49
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 50 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 51
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 52 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 53
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 54 Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ# 55
=∞ǨѨÓ~å‚Ǩïu ѨÙã¨ÎHõ=∂Å – 14
Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f – ã¨=∞~°÷ ™ê^èŒ#
„ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞ : Ç≤ÏOn: Ü«ÚQÆx~å‡}Ü≥∂[#, QÍÜ«∞„f `«áÈÉèí∂q∞, =∞^äŒ∞~°
=Ú„^Œ} =∞iÜ«Ú „Ѩ`«∞ʼnõΩ :
QÍÜ«∞„u KÕ`«<å ˆHO„^Œ=Ú
Jtfix ǨÏ∫ãπ ^ŒQÆæ~°, ÃÇÏKü.Ñ≤.~À_£, =¸™ê¿Ñ\ò, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500018.
á¶È<£û : 040–23700722, 32986922, 09392506888
E-mail : hyderabad.ap.in@awgp.org, info@aswini.com
„HÍOu^èŒs‡ ™êÇ≤Ï`«º=Ú Ü≥ÚHõ¯ 20 ѨÙã¨ÎHõ=ÚÅ∞
1.W~°"≥·XHõ@= â◊`åa Ì– L[fiÅÉèíq+¨º`ü – 1 (WH©¯ã‘fiã¨n |<å"£∞ L[fiÅÉèíq+πº–ÉèÏQ∑1)
2.W~°"≥·XHõ@= â◊`åaÌ – L[fiÅÉèíq+¨º`ü – 2 (WH©¯ã‘fiã¨n |<å"£∞ L[fiÅÉèíq+πº–ÉèÏQ∑2)
3.Ü«ÚˆQK«Ûù – „ѨuÉèÏ Ñ¨iëê¯~°=Ú – 1 (Ü«ÚQ∑ H© =∂OQ∑ „ѨuÉèÏѨiëê¯~ü–ÉèÏQ∑1)
4.Ü«ÚˆQK«Ûù – „ѨuÉèÏ Ñ¨iëê¯~°=Ú – 2 (Ü«ÚQ∑ H© =∂OQ∑ „ѨuÉèÏѨiëê¯~ü–ÉèÏQ∑2)
5.ã¨`«ºÜ«ÚQÆ Ñ¨Ù#~åQÆ=∞#=Ú (ã¨`üÜ«ÚQ∑ H© "åѨã‘)
6.Ѩi=~°Î# Ü≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê Hõ∆}=ÚÅ∞ (Ѩi=~°Î<£ ˆH =∞Ǩ<£ Hõ∆}ü)
7.r=# ™ê^èŒ# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fii‚=∞ã¨∂„`«=ÚÅ∞ (r=<£ ™ê^èŒ<åˆH ã¨fii‚"£∞ ã¨∂„`ü)
8. „ѨuÉèíÅ H˘~°‰õΩ =∞ǨHÍÅ∞x PǨfi#=Ú (=∞ǨHÍÖò HÍ „ѨuÉèÏ"ÀO HÍ P=∞O„`«}ü)
9. „Ѩ*Ï˝=`å~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ q™êÎ~°„Ѩ„H˜Ü«∞ („Ѩ*Ï˝=`å~ü H© q™êÎ~ü „Ѩ„H˜Ü«∂)
10. #=ã¨$[#=Ú H˘~°‰õΩ =∞ǨHÍÅ∞x U~åÊ@∞¡ (#=ã¨$[<£ ˆH xq∞`üÎ =∞ǨHÍÖò H© `≥·Ü«∂s)
11. <Õ\˜ ã¨=∞㨺ʼnõΩ ˆ~Ѩ\˜ ã¨=∂^è•#=Ú (ã¨=∞™êºÜÕ∞ P*ò H© ã¨=∂^è•<£ HõÖò H©)
12. =∞#óã≤÷u =∂i`Õ Ñ¨iã≤÷`«∞Å∞ =∂~°`å~Ú (=∞#óã≤÷u |^ŒÖË `À Ѩiã≤÷u |^ŒÖË)
13. „ѨY~°„Ѩ[˝ – „ã¨+¨ì Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∞ J#∞„QÆǨÏ=Ú („ã¨ëêì HÍ Ñ¨~°"£∞ „Ѩ™ê^£ „ѨY~ü „Ѩ*Ï˝)
14. Pkâ◊H˜Î QÍÜ«∞„u Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞~°ú™ê^èŒ# (P^Œºâ◊H˜Î QÍÜ«∞„f H© ã¨=∞~üú ™ê^èŒ<å)
15. tˆH∆ HÍ^Œ∞ q^Œº ‰õÄ_® (tH∆Í Ç‘Ï #Ç‘Ï q^•º cè)
16. ã¨Or=h q^Œº Ü≥ÚHõ¯ qã¨Î~°} (ã¨Or=h q^•º HÍ q™êÎ~ü)
17. ÉèÏ=ã¨O"Õ^Œ#Å QÆOQÀ„u (ÉèÏ"£ ã¨O"Õ^Œ<åFO H© QÆOQÀ„f)
18. =∞Ç≤ÏàÏ *ÏQÆ$u JaèÜ«∂#=Ú (=∞Ç≤ÏÖÏ *ÏQÆ$u JaèÜ«∂<£)
19. r=# ^Õ=`å ™ê^èŒ# – P~å^èŒ# (r=<£ ^Õ=`å H© ™ê^èŒ<å – P~å^èŒ<å)
20. ã¨=∞Ü«∞^•#"Õ∞ Ü«ÚQÆ^èŒ~°‡=Ú (ã¨=∞Ü«∞^•<£ Ç‘Ï Ü«ÚQ∑ ^èŒ~ü‡)