‫‪Inflammation‬‬

‫هعٌد المعلومات اللى أنا للتها فى حصة المٌتنج النهارده‬

‫لو طالب اتصل بٌا لبل االمتحان ب ‪ 48‬ساعة ولالً أذاكر ‪ 2 chapters‬واحتمال أنجح‬
‫هموله ‪ Neoplasia ← NO 1‬و ‪Inflammation ← NO 2‬‬
‫فى المٌتنج أنا ماتكلمتش نظرى ؼٌر عن براجرافٌن او ‪ 3‬فى الـ ‪ Inflammation‬هعٌدهم بسرعة‪.‬‬
‫الـ ‪ inflammation‬اللى اإلؼرٌك ألروه من لبل التارٌخ بإنه ‪ once‬إن االنسان فٌه حته اتاذت او‬
‫التهبت بتبمى حمراء وسخنة ووارمة وبتوجع ومتعرفش تتحرن وده الـ ‪Inflammation terming in‬‬
‫‪.Rome‬‬

‫?‪Inflammation is an action or reaction‬‬

‫‪Is a reaction.‬‬
‫ده رد الفعل ألن الـ ‪ action‬هو ‪incubation stage‬‬
‫ال ‪ inflammation‬بٌتمٌز بتؽٌرات بتنمسم إلى ‪Cellular and vascular‬‬
‫هل الـ ‪ inflammation‬ده حاجة مفٌدة فً المطلك؟ ٌعنى مفٌدة بس؟‬
‫ال هى ‪ partially‬مفٌدة‬
‫طب هو مؤذى فى المطلك؟‬
‫ال ممكن ٌبمً لٌه ‪ side effects‬زى األلم والـ ‪thrombosis‬‬
‫واتفمنا اننا بنعبر عن الـ ‪ inflammation‬بإضافة الـ ‪ “-itis” ← suffix‬للـ ‪.Latin word‬‬
‫واللى ٌأذى الخالٌا حاجة ‪ infectious‬زى ‪ bacteria, virus,‬وحاجات ‪ physical‬وحاجات‬
‫‪ chemical‬وحاجات ‪ mechanical‬و ‪hypersensitivity‬‬

‫‪Inflammation is acute, chronic, or subacute.‬‬

‫ده ملخص سرٌع للحصة اللى فاتت اللى هى مجرد براجرافات عن ال ‪inflammation‬‬
‫●هنبدا النهارده بمى‬
‫ال ?‪Inflammation is an action or reaction‬‬
‫‪-Reaction‬‬

‫‪Reaction of living vascularized tissue.‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 1‬‬

‫آدي اللً لدامكم دى إٌد ‪ living‬و ‪ vascularized‬عندما تؤذى بشوكة علٌها بكترٌا؛ هٌالحظ اإلنسان‬
‫إن صباعه بمً أحمر وسخن وبٌوجع ومابٌمدرش ٌتحرن‪.‬‬
‫آلٌة الـ )‪(inflammation‬‬
‫مهمتً النهارده إنى أشرح لٌه الـ ‪ Inflammation‬فى الحته دى بتبمً حمراء وسخنة وإٌه الهدؾ من‬
‫كدا؟‬

‫اشرح ‪How and Why‬‬

‫النهارده أنا بشرح الـ ‪ inflammatory response‬بتاع الـ ‪acute inflammation‬‬
‫لو انا صباعى ده اتعور هٌعرؾ منٌن بالى جسمى انه اتعور؟ ازاى هٌعلن ان فى فساد فى الحتة دى؟‬
‫هل بمٌه جسمى بٌبمً فٌه عٌون على صباعى؟ طب لدر انه كان فى لفاٌا هٌعرؾ منٌن؟‬

‫‪Inflammatory response is a cascade.‬‬

‫تعرفوا ٌعنً إٌه ‪cascade‬؟ ٌعنى شالل‪ ،‬بس واحد اتنٌن تالتة؛ أل بٌحصلوا مع بعض‬
‫أول خطوه هتاللوها عندكوا فى براجراؾ اسمه‬

‫‪Inflammatory response in acute inflammation‬‬

‫اكتبوا علٌه لراءه ^^ متمرأهوش خالص ^^‬
‫الن ال ‪ inflammatory response‬ده هشرحه النهارده‬

‫‪:Local changes in acute inflammation‬‬

‫اول خطوه اسمها‬
‫‪:Local tissue damage and release of chemical mediators .1‬‬
‫ٌعنى ‪ once‬الخلٌه اتأذت؛ ماتت بٌطلع منها مواد هى اللى بتعلن عن نفسها وٌبدأ بعد كدا ٌحصل‬
‫تؽٌرات فى الـ ‪ blood vessels‬اللى موجوده فى الحته دى وبعدٌن ٌحصل تؽٌرات فى الخالٌا اللى جوا‬
‫ال ‪ " Inflammatory cells " BVs‬الموجوده فى الحته دى‬
‫وٌطلع ‪ WBCs‬علشان تحارب البكترٌا‬
‫وتٌجً الـ ‪ tissue histiocytes‬الكناسٌن علشان تموت البكترٌا دى‬
‫← ده ملخص لهذا البراجراؾ ^ملوش لٌمة ^‬
‫●أول خطوه فى ال ‪ Local changes‬اسمها‬
‫‪Local tissue damage and release of chemical mediator‬‬
‫اكتبوا علٌهاا لراءه بس ‪ ..‬فاهمٌن حاجه؟؟‬

‫‪Pathology | Inflammation 2‬‬

 ‫اول خطوه اكتبوا علٌها ‪Category B‬‬
‫ٌعنى اى ‪Category B‬؟‬
‫الولكوا موضوعات ‪ٌ Cat. A‬عنى بتٌجى كلها سؤال نظرى ‪short essay w MCQ w true & false‬‬
‫‪ w cases‬وكل حاجه‬
‫اما موضوعات ال ‪ Cat. B‬بٌجى كل حاجه ماعدا ال ^^‪^^ essay‬‬
‫ٌعنى بٌجى ‪^^ MCQ ^^ , True & false, and cases‬‬
‫بس مش بتٌجى ”‪“short essay‬‬
‫اول خطوه من ال ‪ Local changes‬هى ‪Local tissue damage and release of chemical‬‬
‫‪mediator‬‬
‫ركزوا معاٌا علشان تفمهموا وبصوا على الفٌدٌو دا!!‬
‫‪Normally‬‬
‫جسم االنسان عباره عن خالٌا‪ ،‬وهو عباره عن ‪ system‬والـ ‪ system‬عباره عن ‪organs‬‬
‫والـ ‪ organs‬عبارة عن ‪ tissue‬والـ ‪ tissue‬عباره عن خالٌا‪.‬‬
‫لو بدأ ٌحصل ‪bacteria, trauma, whatever irritant‬‬
‫اذى صباعى او اى حته من جسمى زى ما هنشوؾ كدا دى خالٌا ‪ at the site of injury‬فى الحتة‬
‫اللى اتأذت‬
‫مش فٌه خالٌا اتأذت بس مامتتش دى اسمها اى؟‬
‫‪Degenerated cell‬‬
‫وفٌه خالٌا ماتت او لتلت دى اسمها‬
‫‪Necrotic cells‬‬
‫لبل ما ابدأ‪ ..‬ملخص الباثولوجى فى الكلمتٌن اللى انا همولهم دول ألن كلكوا بتمولوها بالعكس ‪.‬‬
‫عندما تمتل خلٌة أو تؤذى تكبر وال تصغر ؟!‬
‫كل الطلبه بتمول تصؽر وده خطأ للى مٌعرفوش باثولوجى أل هى بتكبر‬
‫عندما تؤذى خلٌه بتبمً ‪acidic or alkaline‬؟‬
‫كل الطلبه بتمول ‪ acidic‬لكن هى فى الحمٌمه ‪alkaline‬‬
‫دلولتى لو دخلت بكترٌا وأذت خلٌه‪ ،‬دلولتى هٌحصلها اى؟ تكبر وال تصؽر ؟!‬
‫تكبر ولما تموت تفرلع جواها ‪chemical substance‬‬
‫المواد اللى هتطلع بعد ما تفرلع دى اسمها ‪Chemical mediators‬‬
‫اول خطوه فى ال ‪ inflammatory response‬اسمها اى‬
‫‪Local tissue damage and release of chemical substance.‬‬
‫‪At site of injury →Local tissue damage→ degenerated and necrotic cell‬بٌطلع منها‬
‫‪ chemical substance‬واحنا بنسمٌها ‪chemical mediator‬‬
‫لٌه سمٌناها !?‪chemical mediator‬‬
‫النها بتتحكم فى الخطوات اللى بعد كدا‬

‫‪Pathology | Inflammation 3‬‬

 ‫بالبلدى هى اللى بتعرفنى ان الحته دى فٌها ‪injury‬‬
‫طب انا هعرؾ منٌن لو الحته دى الخالٌا فٌها ماتت بهدوء؟!‬
‫هل جسمى هٌعمل اى رد فعل ضدها؟!‬
‫هى دى البداٌه‬
‫^^ ‪^^ This is the corner stone‬‬
‫←اول خطوه اسمها اٌه؟‬
‫‪Local tissue damage and release of chemical mediator‬‬
‫هذه المواد بٌمسموها على ‪ 3‬مجموعات على حسب هى بتطلع منٌن ‪.‬‬
‫اللى انا شرحتها لٌكوا فى االول دى بتطلع منٌن؟!‬
‫◄من ال ‪cell‬‬
‫دى بٌسموها ‪ cell derived‬ودى اهم مجموعه‪.‬‬
‫لكن فى الحته الملتهبه دى مش فى دم كتٌر بٌجى؟!‬
‫طٌب الدم ده مش فٌه ‪ plasma ptn‬؟‬
‫ٌبمً ^^‪^^plasma derived‬‬
‫الحته اللى فٌها االذٌه دى مش فٌها بكترٌا؟!‬
‫البكترٌا نفسها بتطلع ‪chemical mediator to kill the inflammatory cell‬‬
‫هو ده عمل؟! حد ٌجتذب عدوه علشان ٌحاربه؟!‬
‫طبعا‪ .‬عندنا مثل بٌمول اللى ٌعرؾ ٌحضر العفرٌت ٌعرؾ ٌصرفه!!‬
‫ٌبمً تكتسبها علشان تموتها مفهومه الحته دى؟!‬
‫●ٌبمى ال ‪ chemical mediator‬بتتمسم ل ‪ 3‬مجموعات على حسب ال ‪source‬‬
‫‪cell derived .1‬‬
‫‪plasma derived .2‬‬
‫‪bacterial .3‬‬
‫ولٌسته من المواد الكٌمٌائٌه‬
‫اول مجموعة من ال ‪ cell derived‬اسمها لحسن الحظ بحرؾ الـ ‪A‬هى ضمن ‪ 5‬مجموعات جاٌٌن من‬
‫الخالٌا‪.‬‬
‫اول مجموعها اسمها ‪vasoactive amines‬‬
‫ٌعنى بتشتؽل على اى ‪blood vessels‬‬
‫*ٌعنى بتعمل ‪ vasodilatation or vasoconstriction‬؟!‬
‫‪Vasodilatation‬‬
‫الن مٌن ال ‪more active process‬؟؟ ‪VD or VC‬؟؟ ‪.Dilatation‬‬
‫●اشهر‪ vasoactive amines‬مجموعتٌن‬
‫‪Histamine .1‬‬
‫*سمعتوا عنه؟!‬
‫**اه‪.‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 4‬‬

 ‫*بٌخرج من فٌن؟‬
‫**‪Mast cell, basophils and platelets.‬‬
‫طبعا الهٌستامٌن هو المسئول عن الحساسٌه‪ ،‬لو انا حمنت بهٌستامٌن هتاللى الحته اللى اتحمنت حمرا‬
‫وسخنه وبتوجع ‪.‬‬
‫←تانى ‪ vasoactive amine‬هو‬
‫‪Serotonin .2‬‬
‫←ٌعنى اٌه ‪ vasoactive amine‬؟ بٌعمل ‪vasodilatation‬‬
‫الـ ‪ serotonin‬بٌطلع من خالٌا من جسمنا اسمها ‪Argentaffin cell.‬‬
‫*سمعتوا عن ال ‪APUD cell‬؟‬
‫اهى دى احده من ال ‪.APUD cell‬‬
‫*عارفٌن ٌعنى اى ‪APUD cell‬؟؟‬
‫‪Amine Precursor Uptake and Decarboxylation.‬‬
‫*لٌه سموا ال ‪ Argentaffin cell‬ب ال ‪argentaffin‬؟‬
‫**النها بتحتوى على ال ‪ serotonin‬اللى بٌتصبػ بالـ ‪silver‬‬
‫الن رمز الفضه فى الجدول الدورى اٌه؟ ‪ٌ Ag‬عنً ‪.Argent‬‬
‫بٌطلع كمان الـ ‪ serotonin‬من ال ‪platelets‬‬
‫←*ٌبمً اول مجموعه من ال ‪cell derived‬طالعه منٌن؟!‬
‫**من الخالٌا ‪.‬‬
‫*واول مجموعه اسمها اى ؟!‬
‫‪** Vasoactive amines as histamine.‬‬
‫*والخالٌا دى طلعتها ازاى؟‬
‫الخلٌه اتأذت ولما تتأذى تكبر وال تصؽر؟ تكبر وتفرلع وتطلع اللى جواها‪.‬‬
‫مفهومه النمطه دى؟؟‬
‫←تانى مجموعه بعرؾ من الـ ‪ A‬برضو اسمها‬
‫‪Arachidonic acid metabolites.‬‬
‫طبعا على رأسها ال ‪Prostaglandins‬‬
‫مفٌش خلٌة فً جسمنا مش بتطلع ‪prostaglandins‬‬
‫مكتوب عندن فى الكتاب من ‪ several cell‬أل من ‪all cells‬‬
‫←هما لٌه سموا ال ‪ prostaglandin‬بال ‪prostaglandin‬؟؟‬
‫اه صح الن اول حد اكتشفه افتكر انه مش بٌطلع ؼٌر من الـ ‪prostate‬‬
‫●فى لدٌم الزمن كان فٌه مدرس مساعد باثولوجً من أصل إفرٌمً لعد حوالى ‪ 9‬سنٌن فى رساله‬
‫الدكتوراه علشان ٌخلصها ومعرفش ٌخلصها!‬

‫‪Pathology | Inflammation 5‬‬

‫فبعتوله انذار لدامن سنه ٌاتعمل الرساله وتخلصها ٌاتترفد من الجامعة فكان زعالن وجنبٌه واحد‬
‫صاحبه امرٌكانى بمى مدرس وهو اصؽر منه‪ ،‬فماله بص باعتلى رساله ان لدامى سنه ٌاتخلص رسالتن‬
‫ٌاتبمً ؾ الشارع‪ ،‬فماله اى المشكله سنه دى فتره طوٌله وتمدر تعمل الرساله وتخلصها وتترلى وتبمً‬
‫زى الفل‪.‬‬
‫لاله المشكله انى عندى ‪ 11‬عٌال ؾ البٌت بصرؾ علٌهم فبشتؽل شؽالنات كتٌر ومش فاضى‪.‬‬
‫لاله ‪ 11‬عٌال ٌا مفترى! حد ٌخلؾ ‪ 11‬عٌال!!‬
‫لاله دا مش ‪ 11‬دا ٌوم ‪ 15‬الجاى هٌبموا ‪!!11‬‬
‫لاله لٌه مراتن منبه ظابطها فى ٌوم ‪ٌ 15‬بموا ‪11‬‬
‫لاله اه فى العشر عٌال اللى فاتوا كنا نحسب ال‪ equation‬بتاع الوالده وبتولد ؾ نفس المٌعاد‪.‬‬
‫لاله دى ؼرٌبه! دا انا مخلؾ عٌل واحد وبالعافٌه‪ ،‬حسبناله مٌعاد الوالد اتولد بعده باسبوع او اكتر‪.‬‬
‫*فاهمٌن حاجه؟‬
‫*مٌن اللى مراته بتولد فى المٌعاد؟←النٌجرو‬
‫ومٌن اللى مراته مخلفه عٌل واحد واخر؟←االمرٌكى‬
‫لام الراجل المدرس المساعد النٌجرو لال انا هعمل الرساله فى لٌه الرجال من اصل افرٌمً بٌبمً مٌعاد‬
‫الوالده بتاعهم مظبوط ولٌه اللى من اصل امرٌكى بٌتاخر‪.‬‬
‫ٌمكن علشان دول سود ودول بٌض‪ ،‬وال دول بٌاكلوا اكل ودول بٌاكلوا اكل تانى‪.‬‬
‫ملماش ؼٌر حاجه االمرٌكان من اصول اوروبٌه عندهم ثمافه ومش بٌبمً فٌه ‪ intercourse‬بٌن‬
‫الراجل ومراته فى اول ‪ 3‬شهور من الحمل واخر ‪ 3‬شهور‪ ،‬وده من الثمافه مش طب وال حاجه‪.‬‬
‫لكن النٌجرو بٌعملوا ‪ intercourse‬فى اى ولت ومراته حامل‪.‬‬
‫←طٌب اى عالله ال ‪ intercourse‬هل ال ‪ sperm‬بٌزؼزغ ال ‪ uterus‬فبالتالى بتولد ؾ المٌعاد؟!‬
‫ال‪ ..‬الن فٌه ماده فى الـ ‪ ،semen‬الـ ‪ semen‬ده ‪ %31‬منه بٌطلع من ال ‪prostate‬‬
‫الماده دى سماها ‪prostaglandin‬‬
‫ولبل ما ٌمدم رسالته كانوا العلماء اكتشفوا نفس الماده وانها بتطلع من جمٌع خالٌا الجسم والرساله‬
‫بتاعته اخدت جاٌزة‪.‬‬
‫*فاهمٌن حاجه؟‬
‫الن الـ ‪ PG‬طالع من ال ‪ Prostate‬وٌعنى اٌه كلمة ‪prostate‬؟‬
‫ٌعنى ‪gland‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 6‬‬

 ‫*مٌن اللى سمى ال ‪ prostate‬بال ‪prostate‬؟؟ ابو لراط‬
‫ابو لراط ده كان مفكر ان الجسم كله مفٌهوش ؼٌر ؼده واحده اللى هى ال ‪prostate.‬‬
‫هو كان مركز فى الحته دى فسماها ‪ٌ prostate‬عنى ‪gland‬‬
‫*مٌن ابو لراط ده؟!‬
‫ده ابو الطب والؾ كتاب اسمه ‪ medicine‬واول واحد عرؾ علم الطب والمسم بتاعه اسمه ابو لرٌط‪.‬‬
‫ابو لراط كتب كتاب وعرؾ فٌه الطب بانه‬
‫‪Science which deals with the disease and cures it and let the patient die in‬‬
‫‪peace.‬‬
‫الكتاب ده ‪ 41‬صفحه‪ 37 ،‬صفحة فى الكتاب ده عمال ٌشرح ازاى ٌخلؾ صبٌان وبنات ألنه كان بٌعتمد‬
‫إن البنات لٌهم الخصٌة الشمال والصبٌان لٌهم الخصٌة الٌمٌن‪.‬‬
‫كتاب ملوش اى لزمه بس اهم حاجه فى كتاب ال ‪ medicine‬ده هو تعرٌؾ الطب ‪.‬‬
‫*عارفٌن ‪ٌ prostaglandin‬عنى اٌه ؟!‬
‫ٌعنى المواد اللى بتطلع من الؽده الؽددٌة‪.‬‬
‫●الـ ‪ cell derived chemical mediator‬ممكن ٌبمً ‪arachidonic chemical metabolites‬‬
‫‪→→Prostaglandin.‬‬
‫تطلع من معظم الخالٌا‬
‫زى ‪Leukotrienes.‬‬
‫من اسمها بتطلع من فٌن ؟! ←من ال ‪ Leukocyte‬صح‬
‫واى كمان؟ فى عندنا مواد بتطلع من ال ‪lymphocyte or monocyte‬‬
‫ودى بنسمٌهاا ←← ‪cytokines.‬‬
‫*ٌعنى اى ‪ cytokines‬؟؟ ‪ٌ Cyt‬عنى خلٌه‪ٌ kine ،‬عنً محرن‬
‫‪ٌ Cytokine‬عنى محركات الخلٌه النها بتشتؽل على الخالٌا اللى بتطلع منها‪.‬‬
‫●اول مجموعه اسمها ‪ Lymphokines‬ودى بتطلع من الـ ‪lymphocyte‬‬
‫بتشتؽل على مٌن ع ال ‪lymphocyte‬‬
‫ال ‪ lymphocyte‬وبمٌه الخالٌا برضو بس بتشتؽل على ال ‪lymphocyte.‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 7‬‬

‫ و‬interleukin type 2 (IL-2) ‫ هو الـ‬lymphokine ‫ اشهر‬example ‫←الزم تعرفوا‬
neutrophil ‫ زي‬inflammatory cells ‫ مواد بتجتذب الـ‬chemotactic substance.
!‫ من اسمها كدا بتطلع منٌن ؟‬monokines ً‫ ٌبم‬cytokines ‫ممكن من ال‬
Monocyte.
‫اشهرهم الزم تحفظوا االتنٌن‬
Interleukin 1 and tumor necrotizing factor.
.‫ زى ما هنشوؾ بعد كدا‬systemic reaction ‫دول المسئولٌن عن ال‬
cell derived ‫ مجموعات لل‬3 ‫لحد دلولتى لولت‬
vasoactive amines .1
arachidonic acid metabolites .2
cytokines .3
‫ من اسمه كدا طالع منٌن؟‬platelet activating factor ‫فٌه كمان‬
platelets ‫ وبٌشتؽل على ال‬platelets ‫من ال‬
‫ لما تفرلع وتشتؽل كـ‬lysosome ‫ ودى بتطلع من ال‬lysosomal enzymes ‫وفى حاجه اسمها‬
chemical mediator‫ أو‬chemotactic substance
plasma derived←chemical mediators ‫●عندنا من ال‬
‫ دى‬plasma ‫ طب وال‬plasma ‫ جاٌه من ال‬،‫ ٌعنى مش جاٌه من الخالٌا‬plasma derived ‫ٌعنى اٌه‬
‫جت منٌن؟‬
‫طٌب ما البالزما‬,‫الحته اللى التهبت دى مش فً دم كتٌر بٌجى لٌها والدم ده عباره عن بالزما وخالٌا‬
.chemical mediator ‫ بتشتؽل كـ‬plasma protein ‫ كل ال‬plasma proteins ‫دى بتحتوى على‬
‫ اللى موجوده؟‬plasma protein ‫** اٌه ال‬
complements ‫تعرفوا بروتٌنات فى الدم اسمها‬
‫ فى الفسٌولوجى؟‬complement ‫خدتوا ال‬
‫ ؟‬complements ‫**ٌعنى اى‬
.‫ٌعنى مكمالت‬
‫الن البروتٌنات اللى فى الدم مبتشؽلش ؼٌر فى حاجتٌن‬

Pathology | Inflammation 8
 Coagulation system or Immunity.
‫ راحو‬coagulation and immunity ‫ بروتٌنات تالتة بتكمل وظٌفه ال‬complements ‫لموا ان ال‬
c3a and c5b ‫مسمسٌنها مكمالت زى‬
chemical mediators ‫االتنٌن دول لٌهم عالله بال‬
‫ زى‬plasma derived chemical mediator ← plasma protein ‫ٌبمً من ال‬
Kinin .1
Bradykinin .2
Complements .3
fibrin ← fibrinogen ‫ ودا اللى بٌحول ال‬Clotting factor .4
fibrolytic system ← Plasminogen .5

bacterial product ← chemical mediator ‫ لل‬source ‫ واخر‬

chemical mediator . ‫ هى نفسها اللى بتشتؽل كـ‬inflammation ‫** ٌعنى البكترٌا اللى بتعمل‬
‫؟؟‬effects ‫ ؟ اٌه ال‬chemical mediator ‫** طٌب لٌه الحته اللى اتاذت طلعت‬
‫ ؟؟‬chemical mediators ‫اٌه وظٌفة ال‬
‫ الن دى الحاجه اللى فى البداٌه اللى بتخلى كل التفاعالت‬cascade ‫←وظٌفتها انها هى اللى بتكمل ال‬
.‫تشتؽل‬
: ‫←اهم الوظائؾ لٌها‬
‫ بالعمل كدا الحته اللى دخلت فٌها بكترٌا ^^ دخل فٌها عدو ^^ انا بالعمل المفروض اجٌب فٌها‬.1
‫دم كتٌر وال للٌل ← دم كتٌر‬
.‫ كتٌر بتحارب العدو‬inflammatory cell ‫*لٌه ؟ الن الدم فٌه‬
Vasodilatation ‫ ؟‬VD or VC ‫ بتعمل‬chemical mediators ‫** ٌبمً بالعمل كدا ال‬
‫ هما‬Chemical mediator ‫ واشهر‬VD ‫لٌها هو ال‬Effect ‫ٌبمً اول‬
Histamine and Prostaglandin.
‫ بتاعتها وال‬permeability ‫ فى الحته دى ازود ال‬BVs ‫ الحته اللى دخل فٌها البكترٌا ال‬.2
Increase the permeability ‫الللها؟؟‬
‫ تطلع وتهاجم البكترٌا‬inflammatory cells ‫برضو بالعمل علشان اخلى ال‬

Pathology | Inflammation 9
‫برضو اشهر ال ‪ chemical mediator that increase permeability‬الـ ‪Histamine and‬‬
‫‪prostaglandin.‬‬
‫‪ .3‬ما لبل االخٌر فى الحته الملتهبه انا عاوز ال ‪ inflammatory cells‬تروح ناحٌه مٌن؟‬
‫ناحٌه البكترٌا مش حته تانٌه‪.‬‬
‫الحركه دى اسمها ‪chemotaxis‬‬
‫مٌن اللى هٌخلى ال ‪ inf. Cells‬تروح ناحٌة البكترٌا؟ ‪Chemical mediator‬‬
‫اسمها ‪ chemotactic substance‬زى ال ‪C3a and C5b.‬‬
‫‪ .4‬اخر شئ ال ‪ chemical mediator‬مسئوله عن ال ‪ fever‬لو صباعى التهب كل جسمى‬
‫ٌسخن ‪.‬‬
‫←مسئوله عن زٌاده عدد كرات الدم البٌضاء علشان تكتر العساكر‪.‬‬
‫←مسئوله عن االلم‪.‬‬
‫◄ال ‪ chemical mediator‬دا سؤال ‪category B.‬‬
‫ٌمعدوا بمى ٌلعبوا معاكوا وانا العب معاكوا مورناش حاجه ‪.‬‬
‫‪Histamine is plasma derived chemical mediator (x) → cell derived‬‬
‫‪Histamine is responsible for VC (X) VD‬‬
‫)‪PG is not a chemical mediator (x‬‬
‫)‪Chemical mediator has no role in chemotaxis (x‬‬
‫طبعا طٌب اى ال ‪ chemical mediator‬المسئوله عن ال ‪ chemotaxis‬؟‬
‫‪Complements.‬‬
‫طٌب دى اول حاجه‪ ،‬طب بنتٌجه خروج الـ ‪ chemical mediator‬اٌه اللى بٌحصل؟‬
‫بٌحصل الخطوه التانٌه من ال ‪ inf. Response‬وهى الـ ‪ٌ vascular phase‬عنى تؽٌرات على‬
‫مستوى ال ‪ vessels‬فى الحته اللى اتأذت‪ ,‬سموها ال‬
‫‪:Vascular changes in acute inflammation .2‬‬
‫التؽٌرات دى هتحصل على مستوى ال ‪ vessels‬مش الخلٌه اللى ماتت خالص‪ ،‬ال على مستوى ال‬
‫‪ vessels‬اللى عاٌشه فى الحته دى هٌحصل اى؟‬
‫عشان تعرفوا هٌحصل اى علشان خاطرى ركزوا انا هسالكوا وردوا فى ثوانى‬

‫‪Pathology | Inflammation 10‬‬

 ‫ادى حته اتاذت لو جٌنا كبرنا على الحته المأذٌه دى وبصٌنا علٌها ادى ‪normal blood vessels‬‬
‫‪ Once‬ان حته اتاذت ال ‪ blood vessels‬هٌحصلها اى؟‬
‫بصوا كدا ‪transient vasoconstriction then vasodilatation‬‬
‫وبعدٌها حاجات بتطلع (زٌاده النفاذٌه)‬
‫فى نهاٌه الفٌدٌو سرعة الدم زادت وال للت؟ للت‪ ،‬السرعه للت بص فى البداٌه السرعه عامله ازاى وفى‬
‫النهاٌه السرعه عامله ازاى؟ للت السرعه‬
‫ال ‪ vascular phase in acute inflammation‬اكتبوا علٌها ‪category A‬‬
‫◄‪ 4‬خطوات كل خطوه همول بتحصل ازاى ‪ How‬واٌه الهدؾ من حدوثها ‪Why‬‬
‫كل خطوه بتحصل ازاى دى ال ‪ ←← mechanism‬ده الحفظ‬
‫اما الهدؾ من حدوثها ←← دا فهم‪.‬‬
‫اول خطوه هى ال ‪ transient VC‬واكتبوا لبل ال ‪transient ← VC‬‬
‫لٌه؟ هتفهموها دلولتى‬
‫اٌه راٌكوا لبل ما نتكلم لٌه و ‪ how, why,‬والكالم ده هو ده مع العمل ام ضده؟!‬
‫ضد‪ ،‬بٌتهٌالى شجاعه اللى بٌمول ضد الن اللى عمل السٌنارٌو ده ربنا ٌعنى انت بتمول لربنا ضد وده‬
‫ٌبمً اسمه ؼٌابة الجهل بس الدكتورة انا بأٌدها وبفكر زٌها‬
‫فى عدو دخل جسمى دخل بلدى فانا همنع العساكر اللى هٌروحوا ٌحاربوه صح؟! ده مش عمل‬
‫ال عمل الن اللى بٌحصل ‪transient VC‬‬
‫طب نمشى بال ‪ system‬بتاعنا‪.‬‬
‫ازاى بٌحصل مش دى اول خطوة المفروض انى الول ال ‪ chemical mediator‬هو اللى مشؽلها!‬
‫ال الخطوه دى مش معتمده علٌه خالص‬
‫‪Once‬ان البكترٌا؛ الخبطه؛ ال ‪trauma‬لمست ال ‪ BVs‬بٌحصل‪:‬‬
‫‪Direct irritation of blood vessels.‬‬
‫‪ Normal blood vessels‬فى جسمنا العمل بٌمول فٌها ‪vasoconstriction nerves.‬‬
‫ٌحصل ‪ stimulation of vasoconstrictor receptors and nerves‬فال ‪blood vessels‬‬
‫بٌضٌك‬
‫تعرفوا ان فى جراحٌن اسمهم دكاتره ‪ vascular‬اٌه دكاتره ال ‪ vascular‬دول بٌعملوا اٌه؟‬

‫‪Pathology | Inflammation 11‬‬

 ‫‪ Once‬ان انا سببت لل ‪ artery stimulation‬هٌحصل اٌه؟‬
‫‪ VC‬فالدم اللى جوا ٌتجلط منا خالص مٌنفعش اشتؽل علٌه علشان كدا علماء ال ‪vascular‬اخترعوا اله‬
‫اسمها ‪bulldog‬‬
‫ال ‪ bulldog‬تمسن ال ‪ artery‬من ؼٌر ما تعمل فٌه ‪VC‬علشان كدا سموها ال ‪Bulldog‬‬
‫تعرفوا ٌعنى اٌه؟ ‪ٌ bull‬عنً ثور و ‪ٌ dog‬عنً كلب؛ ده نوع من أنواع الكالب‪ ،‬عارفٌن & ‪Tom‬‬
‫‪Jerry‬؟ عارفٌن ‪Spike‬؟‬
‫الن فى امرٌكا عندهم لطٌع البمر والطور لو بمرة هربت الكالب بتكون مدربه انها تجرى وراها وتنط‬
‫فوق ضهرها وتمسكها بمخالبها من ؼٌر ما تعورها وترجعها للمطٌع‪.‬‬
‫فاخترع العلماء اله تمسن فى ال ‪ BVs‬من ؼٌر ما تعوره او تعمل فٌه ‪ VC‬وترجع ال‪circulation‬‬
‫وسموها ال ‪bulldog‬‬
‫فهمتو حاجه من اللى انا لولته؟!‬
‫انا عاٌز الخص الموضوع اول خطوه من خطوات ال ‪transient VC. ← vascular phase‬‬
‫هل دى معتمده على ال ‪ Chemical mediator‬وال مش معتمده؟؟‬
‫ال مش معتمده‪ .‬امال سببها اى؟ بتحصل ازاى؟!‬
‫ال ‪ injurious agent‬ذات نفسه بٌعمل‬
‫‪Direct stimulation of BVs→ stimulation of vasoconstrictor nerves.‬‬
‫←طٌب اى اهمٌتها؟ لالن فى الكتاب ‪lasts for seconds or minutes‬‬
‫حد مضاٌك من حاجه؟ حد مضاٌك؟ حد مضااٌك؟!‬
‫اٌه الهدؾ بتاعها؟‬
‫بالظبط كدا ٌعنى اى ‪lasts for sec. or min.‬‬
‫ماهى اسمها ‪transient VC.‬‬
‫فٌه حته نالصه هنا زودوها بعد ‪protective ← lasts for‬‬
‫همولهالكم بمثال بسٌط وانا والؾ معاكوا كدا وبشرح وحاجه ولعت من السمؾ اى هٌكون رد الفعل؟‬
‫^^ الخالك واحد والمانون واحد ^^‬
‫رد فعل اى انسان لما ٌتفاجئ بحاجه ؼٌر متولعه انه ٌهجم علٌها وال ٌجرى؟‬
‫بٌجرى‪ ،‬بٌنسحب وٌجرى النه مش عارفه اى الحاجه السالطه علٌه‪.‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 12‬‬

‫لو كان السالط ده صرصار؛ رد الفعل االوالنى دا حماٌه لٌا ان انا انسحب وانا بنسحب المح بطرؾ‬
‫عنٌا ان دا صرصار فاجٌب الشبشب وانفضه لكن وانا بنسحب ولمحت بطرؾ عنٌا دٌناصور اكمل‬
‫جرى وصلت وال ماوصلتش؟‬
‫ال ‪ irritant‬وهو نازل على ال ‪ BVs‬ال ‪ BVs‬مٌعرفش الن اى ‪ irritant‬لٌه زى الصرصار بالنسبه‬
‫لالنسان زى البكترٌا والفٌروس وكل ده ما هو اال ‪ irritant‬واحد بالنسبه لل ‪BVs.‬‬
‫دٌناصور زي ال ‪ sharp knife‬لو نزل سكٌنه وكان رد الفعل بتاعن ‪- VD‬السكٌنه ‪ irritant‬وال ال‬
‫؟ )‪ (trauma‬وكان رد الفعل بتاعن ‪ VD‬هتعمل اى؟ تموت ؟ طب لٌه تموت؟! ماتعمل بعد كدا ‪VC‬‬
‫ماٌنفعش الن انتو زمان اخدتو اول خطوه فى ال ‪ Hemostasis‬هى ال ‪VC‬‬
‫فاهمٌن حاجه؟! فلو نزلت سكٌنه نزلت بكترٌا هٌعمل اى االول ← ‪VC .‬‬
‫طلعت ‪ٌ virus or bacteria‬كمل ب ‪ VD‬لكن لو طلعت سكٌنه ٌكمل ب ‪thrombosis and‬‬
‫‪ platelet formation‬والحاجات دى‪.‬‬
‫◄هدؾ ال ‪VC‬هو تمٌٌم االمور عشان ٌمنع ال ‪bleeding‬‬
‫اول خطوة فى ال ‪ vascular change‬هو ‪ transient VC‬ولٌس ‪VC‬‬
‫اٌه سببه ؟؟ ‪direct stimulation of blood wall‬‬
‫هل معتمده على ال ‪ chemical mediator‬؟؟ ال‬
‫اٌه الهدؾ منه ؟ ‪protective‬‬
‫مدته ؟؟ ‪lasts for seconds and minutes‬‬
‫بعد ال ‪ٌ transient VC‬حصل اى العمل ٌمول ان انا اعمل ‪VD‬‬
‫نفس الكالم ٌحصل ازاى ‪ How‬؟؟‬
‫بال ‪ chemical mediator‬اللى هى ال ‪Histamine and Serotonin and arachidonic acid‬‬
‫‪metabolites.‬‬
‫بٌـ ‪ affect‬مٌن؟ ال ‪ vessels‬عندنا فى ال ‪arteriole, capillary and venule ← tissue‬‬
‫هو بٌـ‪ affect‬مٌن ؟ ال ‪ chemical mediators‬هتٌجى على مٌن؟!‬
‫ال ‪capillary, venule and arteriole.‬‬
‫كلهم هٌـ ‪ dilate‬ولكن لراءه من بٌن السطور هٌترتب علٌها اللى بعدها‬
‫مٌن اللى هٌـ ‪ dilate‬اكتر ال ‪capillary or venule or arteriole‬؟؟‬

‫‪Pathology | Inflammation 13‬‬

 ‫ال ‪arteriole‬‬
‫لٌه ال ‪ arteriole‬هٌـ ‪ dilate‬اكتر؟‬
‫انتو فاهمٌن السؤال فٌه اٌه؟ فٌه مواد كٌمٌائٌه ماشٌه فى ال ‪ tissue‬وال ‪ tissue‬فٌه ‪capillary,‬‬
‫‪arteriole and venule‬‬
‫ٌعنى المواد الكٌمٌائٌه هى نفسها على ‪ capillary, arteriole and venule‬مٌن هٌستجٌب اكتر؟!‬
‫ال ‪ arteriole‬لٌه الن فٌه ‪ muscles‬كتٌر‪.‬‬
‫ال ‪ arteriole‬فٌه ‪ muscle‬كتٌر ٌبمى هو اللى هٌوسع اكتر‪ ،‬ال ‪ capillary‬فٌها ‪muscle‬‬
‫متوسطه هٌوسع نص نص لكن ال ‪ venule‬فٌه ‪ muscle‬للٌله اوى فهٌوسع حاجه بسٌطه‪.‬‬
‫◄ال ‪ net result‬الدم اللى بٌخش اكتر وال اللى بٌخرج اكتر؟‬
‫اللى بٌخش‬
‫انتو عارفٌن ان لو ال ‪ dilatation‬حصل ‪ to the same extent‬فى ال ‪capillary, venule‬‬
‫‪ and arteriole‬مش هٌحصل حاجه ‪.‬‬
‫انتو فاهمٌن اللى انا بموله؟!‬
‫ال ‪ how‬؟؟‬
‫عن طرٌك ال ‪ chemical mediator‬وبٌاثر على ال ‪capillary, arteriole and venule but‬‬
‫‪not to the same extent.‬‬
‫الكتاب مش شارحها لكن علشان تكونوا انتوا فاهمٌنها‪.‬‬
‫ال ‪ effect‬بتاعه الدم اللى بٌخش اكتر من اللى بٌخرج ٌبمً كمٌه ال ‪ blood flow‬زادت وال للت؟!‬
‫زادت ← ٌبمً بالتالى حصل هنا ‪hyperemia‬‬
‫الن ‪ٌ hyper‬عنى زادت و ‪ٌ emia‬عنى دم ودى اول حاجه بتعرفنا ان الحته دى ‪inflamed‬‬
‫◄لما زاد الدم فى ال ‪ tissue‬الحته دى احمرت وال ازرلت؟! احمرت‬
‫تبمً ‪hot or cold‬؟ ‪Hot‬‬
‫تعالوا افحصوا اول عٌنه فى حٌاتكو‪ ،‬آدى الراجل اللى لدامكوا اٌده ‪ forearm‬اللً فوق واللً تحت‪.‬‬
‫اى ‪ forearm‬فٌهم فٌه ‪acute inflammation‬؟؟‬
‫اللى فوق وال اللى تحت؟؟ اللى تحت‬
‫عرفتوا منٌن ان اللى تحت فٌها ‪ acute inflammation‬؟؟‬

‫‪Pathology | Inflammation 14‬‬

 ‫‪It’s hot and red‬‬
‫الن ال ‪ red and hot‬بنسمٌهم ‪ flare phenomenon‬تعرفوا ٌعنى اى ‪flare‬؟ ٌعنى مزنهرة وانتى‬
‫جاٌه من الشمس بٌمولوا مزنهره لٌه؟ وشن مزنهر لٌه؟‬
‫الزم تعرفوا االلفاظ دى الن العٌان هٌجى ٌمولهالن فانا بترجم فانا بترجم االلفاظ المصرٌة الن احنا‬
‫بنخرج طلبه طب لمصر فاهمٌن االساس بتاعنا‪.‬‬
‫◄اول ‪vascular event \ vascular change‬‬
‫‪1\ is transient VC‬‬
‫وتمول ازاى واٌه الهدؾ من حدوثه؟!‬
‫‪2\VD‬‬
‫وتمول حصل ازاى واى الهدؾ من حدوثه؟!‬
‫‪ \3‬والخطوه اللى بعد كدا انتوا شوفتوها فى الفٌدٌو نفاذٌة ال ‪ vessels‬فى الحته الملتهبه اللى جاٌبه الدم‬
‫للحته الملتهبه تزٌد وال تمل؟! ← تزٌد ‪increased vascular permeability .‬‬
‫محتاج اجاوب على كام سؤال فٌها؟!‬
‫←ازاى ازود النفاذٌه واٌه الهدؾ من زٌادتها؟!‬
‫علشان تعرفوا ازاى الزم اشرحلكم حته هٌستولوجى صؽٌره فى ال ‪ normal vessels‬بٌبمً ال‬
‫‪basement membrane lined by endothelial cell‬‬
‫حاجه اسمها ‪ endothelial cell‬وفى بٌنهم ‪ gaps‬اسمها ‪interendothelial gaps.‬‬
‫والنفاذٌه بتعتمد على ال ‪ widening of gaps‬صح الكالم ده؟‬
‫‪ .1‬اول ‪ mechanism‬لٌه ال ‪ BVs‬فى الحته الملتهبه نفاذٌتها بتزٌد؛ هً الحته الملتهبة فٌها‬
‫‪ chemical mediators‬وال مفٌش؟؟ فٌها‪ .‬جت منٌن؟ ‪ cell‬أو ‪ plasma‬أو ‪.bacteria‬‬
‫هتعمل ‪Endothelial cell contraction retraction ← no 1‬‬
‫ٌعنى ال ‪ endothelial‬اللى بت ‪ line‬ال ‪ٌ vessels‬حصلها اٌه ؟!‬
‫‪Contraction‬‬
‫لو حصلها ‪ٌ contraction‬بمً حجمها وطولها هٌحصلهم اٌه ؟‬
‫ٌمل؛ ‪retraction‬‬
‫ٌبمً ال ‪ gaps in between‬وسعت وال للت؟!‬
‫وسعت‪ٌ ،‬عنً النفاذٌة زادت‬
‫◄اول ‪ٌ mechanism‬بدا بال‬
‫‪Endothelial cell contraction retraction under the effect of chemical mediator.‬‬
‫الصوره اللى لدامكو دى ‪ EM for capillary lumen‬بتاعه‬

‫‪Pathology | Inflammation 15‬‬

 ‫وادى ال ‪ endothelial cell‬وشاٌفٌن ال ‪interendothelial gap‬‬

‫‪ .2‬تانى مٌكانٌزم ٌبدا برضو بال ‪ endothelial cell‬بس مش ‪← contraction retraction‬‬

‫‪endothelial cell damage‬‬
‫هو ال ‪( irritant‬البكترٌا) مش بتموت ال ‪ endothelial cell‬اثناء ما دخل فى األول؟‬
‫او بعد شوٌه مش ال ‪leukocyte‬هتخرج منها برضو؟‬
‫ممكن وهى خارجه تموت ال ‪endothelial cell‬‬
‫ٌبمً ال ‪ٌ endothelial cell damage‬ا اما ‪ irritant‬نفسه ‪ leukocyte‬وهى خارجه‪.‬‬
‫◄لو ماتت ال ‪ endothelial cell‬النفاذٌه هتمل وال تزٌد؟!‬
‫→هتزٌد‬
‫*مفهومه الحته دى؟!‬
‫ٌبمً ال ‪ increased permeability‬بٌحصل بكام ‪ mechanism‬؟؟‬
‫بٌحصل باتنٌن‬
‫‪Endothelial cell contraction retraction under the effect of chemical .1‬‬
‫‪mediators.‬‬
‫‪Endothelial cell damage. .2‬‬
‫◄مفهوم كدا؟! انا دلولتى لولت ‪ How‬محتاج دلولتى الول ‪Why‬‬
‫لٌه فى الحته دى انا محتاج ازود النفاذٌه؟!‬
‫دلولتى الدم جاى فٌه ‪ inflammatory cells‬وجاى فٌه ماٌه دلولتى انا محتاج اخلى ال‬
‫‪ inflammatory cell and water‬جوه الدم وال اطلعهم بره ؟! أطلعهم بره‬
‫نعٌد تانى‬
‫‪ .1‬اول خطوه فى خطوات ال ‪is transient VC ←← vascular phase‬‬
‫لراءه مابٌن السطور‬
‫هل هى ‪ chemical mediators depended‬؟؟ ال‬
‫طٌب لٌه ربنا مخلهاش ‪ chemical mediator dependent‬؟؟‬
‫←النها ‪ protective‬فالزم تكون سرٌعه ومش معتمده على حاجه‪.‬‬
‫‪is chemical mediator dependent ← VD .2‬‬
‫‪chemical mediator dependent ← Permeability .3‬‬
‫‪ .4‬اخر خطوه العمل ٌمول الحته الملتهبه سرعة الدم فٌها تزٌد وال تمل؟!‬
‫←تمل لٌه بتمل همول االول ‪How‬‬
‫هو الخطوه اللى لبلها اسمها اى لبل ال ‪- slowing of blood flow‬اللى هً ‪ - stasis‬اسمها‬
‫‪increased vascular permeability‬‬
‫النفاذٌه زادت ٌبمى ال ‪ gaps‬بدات توسع‪ ،‬فى االول هٌخرج الماٌه ال البروتٌن؟!‬
‫←الماٌه‬
‫الخطوه اللى لبلها هخرج ماٌه كتٌر وبعد كدا هخرج بروتٌن ٌعنى اللى بٌخرج االول مٌن؟! ماٌه‬

‫‪Pathology | Inflammation 16‬‬

 ‫◄لو خرج الماٌه من الدم من ال ‪ vessels‬هٌتبمى فٌه الخالٌا والبروتٌن‬
‫ٌبمى ال ‪ viscosity‬هتزٌد وال تمل؟! ← هتزٌد‪.‬‬
‫** ٌبمً اول واهم سبب لتملٌل سرعه الدم هو ←← ‪increased viscosity‬‬
‫طٌب ولٌه حصل كدا ؟! الن الماٌه خرجت االول وبعد كدا البروتٌن ‪.‬‬
‫** الخطوه اللى لبلها اسمها ‪ VD‬وال ‪ VD‬هتعمل ‪ opening of capillary bed‬تفتح وتوسع‬
‫هو لو حصل ‪ opening of capillary bed‬السرعه هتمل وال تزٌد؟!‬
‫←هتمل‪ ،‬طبعا انتوا عارفٌن النظرٌه دى ← نظرٌة خرطوم الحنفٌه‪.‬‬
‫لو عندن خرطوم ماٌه ودوست علٌه ٌرمى ماٌه اسرع وال الل؟!‬
‫اسرع ‪ ,‬وسعت الخرطوم ← تمل‪.‬‬
‫◄فٌه كام ‪ mechanism‬ل )‪slowing of vascular fluid (stasis‬‬
‫اتنٌن‬
‫‪ .1‬زٌاده ال ‪ viscosity‬بسبب ارتشاح الماٌه‬
‫‪ opening of capillary bed .2‬بسبب ال ‪VD‬‬
‫‪◄ Why‬همولن لٌه؟ علشان تعرؾ لٌه هرجع معاكو ل ‪67‬‬
‫اٌه اللى حصل ؾ ‪ 67‬والحرب اللى بٌن مصر واسرائٌل ‪.‬‬
‫فى حرب ‪ 67‬بعد ما اتهزمنا فٌها بدا ٌحصل لٌنا عملٌه استنزاؾ مننا ومن الجٌش االسرائٌلى وكانت‬
‫عملٌه االستنزاؾ تحتاج الى انزال جوى بٌعملوه داٌما بطائرات هٌلوكٌبتر وكان الجٌش المصرى ٌملن‬
‫طٌاره روسً من نوع اكتر طٌاره متمدمه عند الروس وكان سرعتها ‪ 180 km\h‬وكان الطٌار‬
‫االسرائٌلى ٌملن طٌاره من النوع االباتشً هى النسخه البدائٌه لالباتاشً الموجوده دلولتى وكان‬
‫سرعتها ‪280km\h.‬‬
‫←مٌن اسرع؟ االباتشى بتاع االسرائٌلى‬
‫كل محاوالت االنزال المصرٌه باءت بالفشل وال محاوله انزال اسرائٌلٌه فشلت لدرجه ان فى ٌوم من‬
‫االٌام عملوا عملٌه انزال على الجبل االخضر وازالوا محطه رادار كامله بعساكرها بالناس اللى حوالٌها‬
‫‪.‬‬
‫←لٌه؟ مٌن سرعته اسرع؟ االسرائٌلً ‪.‬‬
‫←مٌن سرعته الل؟ المصرى‬
‫لٌه الن الطٌار المصرى اذكى اخواته ومكانش واخد باله من النمطه دى كان بٌجى الطٌار االسرائٌلى‬
‫ٌناور مكان االنزال بسرعه ‪ 15km\h‬وٌمول للعساكر نطوا فٌنطوا وٌعملوا اللى هما عاٌزٌنه وٌرجع‬
‫ٌاخدهم‪.‬‬
‫** الطٌار المصرى اذكى اخواته كان سرعته ‪ 181‬وكان ٌجى مكان االنزال وٌمول للعساكر نطوا هو‬
‫على سرعه ‪ 181‬فلما تنزل العساكر تموت ‪.‬‬
‫بتكلم جد فاهمٌن حاجه؟!‬
‫← مٌن اللى كان بٌموت العساكر؟ الطٌار‬
‫هو ده اللى بٌحصل فى الجسم لو مشٌت بسرعه ال ‪ blood‬وفى حته هتطلع هتطلع واما تطلع الخلٌه‬
‫اللى فى وشها تتفرتن وتموت‪.‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 17‬‬

 ‫‪This allows exudation of WBCs‬‬
‫←التعبٌر ؾ الكتاب مش صح )‪. (seal exudation‬‬
‫← فى كام خطوه من الخطوات؟ ‪ 4‬لحد دلولتى‪.‬‬
‫الخطوه االخٌره هى اللى بتكمل االمان للخروج بتاع ال ‪. inflammatory cell‬‬
‫◄ ٌبمً ده الهدؾ لكن لالسؾ كل حاجه فى الدنٌا لٌها وجه وحش!!‬
‫السرعه الملٌله دى ممكن تخلى الدم ٌتجلط )‪(thrombosis‬‬
‫انتوا عارفٌن الزاٌده؟ اى اللى بٌخلى الزاٌده تنفجر؟ مشكله الزاٌده انها ‪one plane‬‬
‫معظم ال ‪ tissue‬فى جسمنا لٌها ‪. multiple planes‬‬
‫←ما عدا ‪ 5‬انسجه حد ٌعرؾ اى هما؟!‬
‫‪Testis, ovary, brain, intestine and appendix.‬‬
‫لو حصل التهاب فى الزاٌده فى ال ‪ vascular changes‬هٌحصل ‪stasis‬‬
‫الن ال ‪ plane‬فى الزاٌده واحد‪ ،‬لو الدم اتجلط هل ال ‪ arterial blood‬هٌعرؾ ٌخش؟! ال فٌحصل‬
‫‪ ischemia‬والخالٌا تموت‪.‬‬
‫مشكله ال ‪ stasis‬انه ممكن ٌعمل ‪ٌ thrombosis‬بهدل الدنٌا على طول‬
‫ال ‪ vascular changes‬ده ←← ‪category A‬‬
‫◄اربع خطوات‬
‫‪Transient vasoconstriction .1‬‬
‫‪VD .2‬‬
‫‪Increased vascular permeability .3‬‬
‫‪Stasis .4‬‬

‫طٌب ال ‪ vascular events‬هتنتهى باٌه؟!‬

‫هتنتهى بان ٌخرج االول ماٌه ←← ‪ inflammatory fluid exudation‬ثم تخرج الخالٌا اللى هى‬
‫‪.formation of cellular exudate‬‬
‫هبدا باالوالنى دا بٌنزل سؤال لوحده‬
‫‪:Formation of fluid exudate‬‬
‫اكتبوا علٌه ‪ category A‬هو ‪ 3‬نمط بس‬
‫بٌنزل فى االمتحان كدا على بعضه ب ‪ 7‬درجاات‬
‫ال ‪ FUNCTION‬لوحدها بتنزل سؤال ب ‪ 5‬درجات‪.‬‬
‫◄لبل بس ما ابدا الموضوع علشان مكونش بشرح كالم فى الهوا‬
‫حد ٌعرؾ او لمس باٌده ‪Inflammatory fluid exudate‬؟؟‬
‫كلكو لمستوا‬
‫حد فٌكوا اتلسع من النار لبل كدا؟ ومكان اللسع كون بملٌله؟ ااه‬
‫والبملٌله دى ملٌانه ماٌه؟ ااه‬
‫اهى دى الؽاٌه ←← ‪inflammatory fluid exudate‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 18‬‬

 ‫** اهم من الكالم ده كله نفرلعها وال منفرلعهاش؟!‬
‫طبعا منفرلعهاش هو ربنا عملها منظره؟!!‬
‫دا انتوا لما تذاكروها هٌطلع عٌنكوا‪.‬‬
‫ده عكس حب الشباب‪ ،‬لو حد عنده حب شباب ممكن نفرلعه الن دا ‪ abscess‬وال ‪ abscess‬عاٌز‬
‫‪incision‬‬
‫ال ‪ inflammatory fluid exudate‬بٌعمل الهدؾ لكن ال ‪ abscess‬دا مرض‪.‬‬
‫←علشان أأدى اجابه واضحه لل ‪ inflammatory fluid exudate‬هى الماٌه ؾ الكٌس اللى‬
‫اتحرق‪.‬‬
‫هنتكلم عن ‪ 3‬نمط اشمعنى ؾ الحته الملتهبه ابتدى ٌتجمع الماٌه؟!‬
‫‪ Formation of inflammatory fluid exudate‬بٌعتمد على درس اخدتوه فى الفسٌولوجى اسمه‬
‫‪transport across vascular wall‬‬
‫ادى ده ‪ BV‬فى عوامل بتتحكم ؾ خروج الماٌه من الدم للخلٌه او العكس‪.‬‬
‫←‪ 4‬عوامل فى الحته الملتهبه بتخلى اتجاه خروج الماٌه كدا فٌتكون ‪ fluid‬هنا‪.‬‬
‫ناخده من جوه لبره‬
‫‪ .1‬اول عامل هو ‪increased capillary hydrostatic pressure‬‬
‫ال ‪ capillary‬امتلت دم كتٌر فالضؽط زاد‬
‫←اول ماٌزٌد ٌرشح وال ال؟؟ ٌرشح‬
‫لٌه فى الحته ال ‪ inflamed‬ضؽط الدم جوا ال ‪ capillary‬زاد ؟؟‬
‫هو لما ٌحصل ‪ VD‬ضؽط الدم بٌزٌد وال بٌمل؟! ٌمل‬
‫هو بسبب ال ‪ VD‬بس ال ‪ VD‬بٌحصل فً الـ ‪ arteriole‬أكتر من الـ ‪ venule‬فالدم ٌدخل الـ‬
‫‪ capillary‬ماٌخرجش‪.‬‬
‫اول لوه تخرج ال ‪ inflammatory fluid exudate‬هو ال ‪increased capillary‬‬
‫‪hydrostatic pressure.‬‬
‫‪ - 2‬تانى نمطه هو ‪increased vascular permeability‬‬
‫مش دى الخطوه التالته فى ال ‪ vascular event‬؟؟‬
‫لما ازود ال ‪ permeability‬الماٌه تخرج وال متخرجش؟‬
‫تخرج بس ‪ provided‬بان ال ‪ pressure‬كان زاٌد جوا ال ‪. capillary‬‬
‫وعشان كدا انا لولت مٌن اللى بٌخرج االول؟؟ الماٌه‬
‫ٌعنى ‪ Normally‬فى ال ‪ capillary‬بتخرج ماٌه عارفٌن المٌه دى اسمها اى؟؟ ‪ transudate‬اللى‬
‫انتوا اخدتوها زمان فى الفسٌولوجى اسمها ‪. interstitial fluid‬‬
‫← ال ‪ ISF‬ده ماٌه؟ ٌعنى بٌبمً فٌه بروتٌن كتٌر وال مفٌهوش؟؟‬
‫مفٌهوش الن مفٌش ‪ increase‬فى ال ‪ permeability‬اسمه ‪. transudate‬‬
‫** ال ‪ PTN content‬الل من ‪ 1‬جرام‬
‫**ال ‪ specific gravity‬الل من ‪. 1015‬‬
‫لكن هل ال ‪ inflammatory fluid exudate‬فٌه ‪ increased permeability‬وال مفٌهوش؟!‬

‫‪Pathology | Inflammation 19‬‬

 ‫←فٌه وعلشان كدا ال ‪ PTN content‬عالى وال للٌل ؟؟‬
‫عالى أكتر من ‪3‬‬
‫←واٌه اكتر بروتٌن محتاج ‪ permeability‬علشان ٌخرج؟؟‬
‫ال ‪fibrinogen‬‬
‫علشان كدا ال ‪ inflammatory fluid exudate‬ؼنى بال ‪. fibrinogen‬‬
‫← ال ‪ specific gravity‬عالٌه وال واطٌه؟!‬
‫عالٌه اكبر من ‪ 1115‬وممكن توصل ‪1118‬‬
‫** لحد دلولتى لولت كام واحد؟ ‪2‬‬
‫‪Increased capillary hydrostatic pressure .1‬‬
‫‪Increased vascular permeability .2‬‬
‫‪ \3‬النمطه التالته محتاجه فهم‪.‬‬
‫نتٌجه لزٌاده ال ‪ permeability‬ال ‪ proteins‬سابت مٌن وراحت فٌن؟‬
‫سابت ال ‪ vascular‬وراحت ال ‪. tissue‬‬
‫← ٌبمً ال ‪ osmotic pressure‬زاد فٌن ونمص فٌن؟‬
‫نمص فى ‪ intravascular‬وزاد فى ال ‪. tissue‬‬
‫← ٌعنى المٌه تمشً من فٌن لفٌن؟‬
‫مع ال ‪ PTN‬لل ‪tissue.‬‬
‫←ٌبمً كام ‪ factor‬عملى ال ‪ inflammatory fluid exudate‬؟؟‬
‫‪ 3 ←← 4‬زادوا وواحد نمص‬
‫← من جوه لبره‬
‫‪↑ capillary hydrostatic pressure .1‬‬
‫‪↑ vascular permeability .2‬‬
‫‪↑ tissue osmotic pressure .3‬‬
‫‪ .4‬لكن نمص حاجه واحده وهى ‪Vascular osmotic pressure‬‬
‫لكن مع اعتذارى للمؤلؾ مش اسمها ‪ osmotic‬اسمها ‪.oncotic‬‬
‫الن ال ‪ osmotic‬ملوش دعوه بال ‪.proteins‬‬
‫←هل ال ‪ amount of inflammatory fluid exudate‬ثابته فى كل انواع ال ‪inflammation‬؟؟‬
‫ال← معتمده على حاجتٌن نوع ال ‪ irritant‬ونوع ال ‪.tissue‬‬
‫** نبدا االول بنوع ال ‪irritant‬‬
‫لو واحد اتلسع فى وشه هٌطلعله بملٌله فى وشه وكمٌه الماٌه كبٌره زى لو واحد ضربه بالملم على وشه؟‬
‫ال الن الهدؾ مختلؾ‪ ،‬هتعرفوا اهم وظٌفه ل ‪ inflammatory fluid exudate‬تخفؾ مٌن اللى‬
‫محتاج ٌتخفؾ؟؟‬
‫االلم )‪ (mechanical trauma‬وال ال ‪ heat‬؟؟‬
‫←ال ‪heat‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 20‬‬

hypersensitivity ‫؛ عالً جدا فً الـ‬irritant ‫ على نوع ال‬NO1 ‫ بتعتمد‬amount ‫علشان كدا ال‬
...heat ‫ والـ‬virus ‫ والـ‬reactions
‫ اللى متعرض لالذٌه مٌن اللى ٌحصله‬tissue ‫ نوع ال‬nature of the tissue ‫\ النوع التانى‬2
‫ اكتر؟‬inflammatory fluid exudate
‫؟؟‬scrotum ‫←واحد خدله بوكس فى بطنه وال واحد خدله شلوط فى ال‬
.‫ المسافه ما بٌن الخالٌا كبٌره فتحوش ماٌه أكتر‬loose tissue ‫ لٌه النه‬scrotum ‫ال‬
‫ بتعتمد على‬amount ‫نخرج من كدا باٌه؟؟ ان ال‬
nature of irritant .1
nature of tissue .2
‫ نفعصه وال منفعصوش‬inflammatory fluid exudate ‫← بعد ما كونا‬

ً‫ ولو حاولت تمش‬،‫ ماتعرفش تمشً علٌه‬bacteria ‫ الـ‬،fibrin ‫ اتحول إلى‬fibrinogen ‫ الـ‬Once
.lymphatics ‫ تسد الـ‬lymphatics ‫فً الـ‬
.localization ‫؟‬exudate ‫ وهو موجود فً الـ‬fibrinogen ‫ٌبمى إٌه أول وظٌفة للـ‬
‫ الـ‬،‫ ٌعمل شبكة ٌمشً علٌها خلٌتٌن‬fibrin ‫ ٌتحول لـ‬fibrinogen ‫تانً وظٌفة لما الـ‬
.‫ وبعد ما تحارب بتاكل‬،phagocytosis ‫ األول عشان تحارب عشان الـ‬inflammatory cells
.repair ‫ عشان تعمل‬fibroblasts ‫وبعدٌن ال‬
:3 ‫ لوحده له كام وظٌفة؟‬fibrinogen ‫ٌبمى الـ‬
block ‫ أو ٌـ‬bacteria ‫ الـ‬surround ‫ بإنه ٌـ‬directly ‫ ← ٌا إما‬Helps in localization .1
.lymphatics ‫الـ‬
.‫ عشان تحارب‬phagocytic cells ‫ ← عشان تمشً علٌها الـ‬Forms a network .2
.repair ‫ عشان تعمل‬fibroblasts ‫ وبعد المعركة تمشً علٌها الـ‬.3

drains the products of inflammation ‫ إنه‬inflammatory fluid exudate ‫آخر وظٌفة للـ‬
‫وٌطلع بٌها على فٌن؟‬
arteriolar end ‫ ٌعنً ٌطلع من الـ‬capillary ‫ وٌخش للـ‬capillary ‫ بٌطلع من الـ‬Normally
‫ دي ٌنفع ترجع للدم‬inflammatory products ‫ لكن هل الـ‬،venular end ‫وٌخش على الـ‬
osmotic pressure ‫ فهٌبمى فٌه‬High molecular weight proteins ‫ لٌه؟ ألن فٌه‬،‫؟ أل‬directly
‫ إشمعنى؟ عشان الـ‬،lymphatics ‫ ٌتسحب عن طرٌك ال‬،capillary ‫عالً فماٌتسحبش عن طرٌك الـ‬
.‫ فمط‬cells ‫ فٌها‬basement membrane ‫ لٌه؟ مافٌهاش‬،‫ بتاعتها أعلى‬permeability
‫؟؟ فهتعمل‬lymphatic vessel ‫ مش هً هتوصل لل‬viable bacteria ‫ فٌه لسه‬still ‫لو‬
‫" ودي مالهاش‬ang=vessel" Lymphangitis ‫ بنسمٌها‬lymphatic vessel ‫ للـ‬inflammation

Pathology | Inflammation 21
‫أي أعراض مش هنشوؾ حاجة‪ ،‬لكن منها هتوصل لل ‪ lymph nodes‬فتعمل ‪Lymphadenitis‬‬
‫"‪."adeno=gland‬‬
‫فٌه دكاترة كتٌر هبل ٌٌجً واحد ٌمول زوري بٌوجعنً‪ٌ ،‬موله ورٌنً كده وٌحط إٌده وٌحس‬
‫كلكوعة وٌموله دي اللوز‪ ،‬والكبسة إنه ٌموله إنه شاٌل اللوز‪ ،‬هً اللوز بتتحس وال بتتشاؾ؟؟ بتتشاؾ‪،‬‬
‫لٌه ماٌنفعش تتحس؟ ألنها فوق الـ ‪ ،diaphragma oris‬إزاي أحس حاجة وفٌه ‪ muscle‬تحتٌها!! أمال‬
‫إٌه الكلكوعة اللً أنا حسٌت بٌها؟؟ دي الـ ‪ jugulo-digastric lymph nodes‬اللً بتـ ‪ drain‬الـ‬
‫‪ ،tonsils‬فاهمٌن حاجة؟ فمش معنى إن ال ‪ lymph node‬موجودة إن الـ ‪ tonsil‬موجودة‪.‬‬
‫طبعا لو الـ ‪ bacteria‬استمرت تخش فً الدم و ‪ bacteria‬فً الدم اسمها ‪ ،Bacteremia‬وسموم‬
‫الـ ‪ bacteria‬فً الدم اسمها ‪ Pyemia ،Septicemia ،Toxemia‬ومش هفسر حاجة دلولتً‪.‬‬
‫‪ Normally‬الـ ‪ lymph nodes‬اللً بتـ ‪ drain‬الـ ‪ breast‬اسمها إٌه؟ ‪ .Axillary‬لو واحدة ست‬
‫عندها خراج فً الصدر أو واحدة ست عندها سرطان فً الصدر‪ ،‬لو عندها خراج ده التهاب والـ‬
‫‪ bacteria‬ممكن توصل لل ‪ axillary lymph nodes‬فتحس بكلكوعة تحت ال ‪ ،axilla‬ولو عندها‬
‫سرطان ال ‪ malignant cells‬تمشً فً الـ ‪ lymphatics‬وتوصل للـ ‪ lymph nodes‬وتكبر‪ ،‬أفرق‬
‫إزاي؟ الخراج ‪ red‬و ‪ hot‬و ‪ pain‬وكل الكالم ده لكن السرطان ‪.painless‬‬
‫عشان كده فً معظم األحٌان لما ‪ lymph node‬تكبر فً جسمنا نملك لما تكون بتوجع وال‬
‫مابتوجعش؟ مابتوجعش‪.‬‬
‫آخر حاجة النهارده ‪ formation of cellular exudate‬اللً بنسمٌها ↓‬
‫‪Cellular phase of acute inflammation‬‬
‫كل التؽٌرات اللً فاتت كانت على مستوى الـ ‪.vessel‬‬
‫الـ ‪ cellular‬خمسة بس ماٌجٌش سؤال اسمه ‪give an account on cellular phase of‬‬
‫‪ inflammatory response‬ماٌنفعش‪ ،‬لكن ممكن ٌمولن ‪ enumerate‬واتكلم لً على آخر ‪.2‬‬
‫‪ .1‬أول خطوة من خطوات الـ ‪Margination & Pavementing of ← cellular events‬‬
‫‪Leukocytes‬‬
‫‪ Normally ‬الدم وهو ماشً جوه الـ ‪ vessel‬بٌمشً ‪ haphazard‬وال ‪axial stream‬؟ ‪Axial‬‬
‫‪ .stream‬الدم عبارة عن مٌاه وخالٌا وبٌمشً ‪ٌ axial‬عنً الـ ‪ cells‬فً النص والـ ‪plasma‬‬
‫أكتر حاجة برة‪ .‬ألن الدم ثابت وال متحرن؟ متحرن وسرٌع‪ ،‬والـ ‪ blood vessel‬فً جسمنا الـ‬
‫‪ cross section‬بتاعها مدور‪ ،‬ألن الدم ٌُضخ سائل والـ ‪ specific gravity‬بتاعة الـ ‪plasma‬‬
‫والـ ‪ proteins‬والـ ‪ cells‬مختلفة‪ ،‬فلما الـ ‪ٌ cross section‬بمى مدور ٌبدأ السائل ٌدور‪once ،‬‬
‫إن هو دار ٌبدأ ٌحصل ظاهرة خدتوها فً ‪ KG1‬اسمها ‪ centrifugation‬الطرد المركزي ٌعنً‬
‫األجسام ذات الـ ‪ high molecular weight‬سوؾ تطرد ناحٌة المركز اللً هو الـ ‪.axis‬‬
‫‪ ‬إنتم فاكرٌن آخر خطوة من خطوات ال ‪vascular events‬؟ الـ ‪ blood slows‬فمش هٌحصل‬
‫‪ ،centrifugation‬فالـ ‪ migrating leukocytes will leave the axis‬وتٌجً ناحٌة الـ‬

‫‪Pathology | Inflammation 22‬‬

‫ مع إن مفٌش‬migration ‫ بتؽلطوا فً االمتحان وتكتبوها‬،Margination ‫ فٌسموا ده‬،margin
‫ لكن‬،migration ‫ وإحنا بنبمى مستنٌٌنكم تكتبوا‬،cellular events ‫ فً كل الـ‬migration ‫كلمة‬
.MARGINATION ‫هً اسمها‬
‫ هً نفسها بٌسموها‬neutrophils ‫ لو خدتم بالكم الخلٌة اللً لدامكم دي اسمها‬،‫ ده لسة‬
‫ بعد ما جت الناحٌة دي‬،pus cells ‫ ولما تموت ٌسموها‬polymorphonuclear leukocytes
‫ جه‬adhesion ‫ الـ‬،endothelium ‫حد شاٌؾ العصٌان اللً فٌها دي بتروح تلزق على الـ‬
.Pavementing ‫ أو‬pavementation ‫بسمٌه‬
under chemical ً‫" ه‬margination & pavementing" ‫ هل أول خطوة دي‬
inflammatory response is a cascade ،‫؟؟ لراءة من بٌن السطور‬mediators
‫ ٌعنً مش واحد اتنٌن تالتة مش الـ‬،reaction and in the same time it’s not cascade
ً‫ ه‬،‫ مش كده‬cellular ‫ عملت‬vascular ‫ والـ‬vascular ‫ عملت‬chemical mediators
‫ والدلٌل أول خطوة فً ال‬،cascade ‫ على الـ‬non-dependent ‫ وبعضها‬cascade ‫بعضها‬
cellular ‫ طب أول خطوة فً الـ‬.‫؟ أل‬chemical mediators ‫ معتمدة على‬vascular events
.‫؟ أل‬chemical mediators ‫ معتمدة على‬events
‫ ودي‬integrins ‫ و‬selectins ‫ اسمها‬receptors ‫ ٌا دكاترة بٌعتمد على‬pavementation ‫ الـ‬
‫ مش‬:‫ الدلٌل‬،‫ هٌاخدها بعٌد ومش هتعرؾ تخرج‬blood flow ‫خطوة مهمة ألنها لو مالزلتش الـ‬
‫ وبٌموتوا‬،Congenital Immunodeficiency Syndrome ‫فٌه أطفال بٌتولدوا بحاجة اسمها‬
‫ وهنا بٌبمى فٌه‬،acquired ‫ مش‬congenital ‫ كده بس ده‬AIDS ‫فً خالل أسبوع زي ال‬
:‫مشكلتٌن‬
LAD 1 “Leukocyte Adhesion Deficiency Type 1”
‫ بتخرج وال‬cell ‫ وبالتالً وال الـ‬Integrin receptors ‫ودول بٌتولدوا ماعندهمش‬
.phagocytosis ‫فٌه‬

LAD 2 “Leukocyte Adhesion Deficiency Type 2”

.deficiency of Selectin receptors ‫وده بسبب‬

:Emigration of Leukocytes← ‫ اسمها‬migration ‫ تانً خطوة بردو مافٌهاش كلمة‬.2

‫ تطلع من كرشً تروح‬inflammatory cells ‫ الـ‬،‫؟ ٌعنً هجرة‬migration ‫ ٌعنً إٌه‬
.ً‫لكرش واحد تان‬
‫ ٌعنً بعد‬inflammatory cells gain stability ‫ الـ‬once ‫؟‬EMIGRATION ‫ ٌعنً إٌه‬
through the widening interendothelial gaps by ‫ تبدأ تزق نفسها‬،‫ما تمسن‬
.vessel ‫ من الـ‬amoeboid movement ‫ وتبدأ تخرج بـ‬pseudopodia
‫ وراحت‬axis ‫ سابت الـ‬،axis ‫ كانت ماشٌة فً الـ‬inflammatory cells ‫ ٌبمى األول الـ‬
‫ وتبدأ تزق نفسها‬،"Pavementing" ‫ ولزلت‬،"Margination" margins ‫على الـ‬
."Emigration"

Pathology | Inflammation 23
‫‪ ‬مٌن اللً بٌخرج؟ أول واحدة تخرج الـ ‪ neutrophils‬اللً اسمها بردو‬
‫‪ polymorphonuclear neutrophils‬أو ‪ ،microphages‬وبعد ‪ 24‬ساعة تخرج الـ‬
‫‪ monocytes‬واللً بعد ما تخرج ٌسموها ‪ ،macrophages‬لٌه؟ ألن اللً بٌنده على الـ‬
‫‪ monocytes‬هً الـ ‪ٌ .neutrophils‬بمى الـ ‪ neutrophils‬تخرج األول وتضرب على‬
‫لفاها وتمول الحمٌنً ٌا ‪ ،monocytes‬لكن ال ‪ monocytes‬تخرج األول فً حالة واحدة‬
‫بس همولها بعد شوٌة‪.‬‬

‫‪ .3‬تالت خطوة اسمها ← ‪Diapedesis‬‬

‫‪ Diapedesis ‬حرفٌا معناها ‪ squeezing‬عصر‪ ،‬علمٌا معناها ‪passive escape‬‬
‫‪.of RBCs‬‬
‫‪ ‬عشان تفهموها هدٌكم مثال بسٌط خالص‪ ،‬كنت وما زلت ممكن أروح المالهً‪ ،‬وكانت‬
‫أكتر حاجة بتعجبنً فً المالهً إن بٌبمى فٌه أوضة كده عملٌنها شبن فٌها كور كتٌر‬
‫أوي صؽٌرة‪ once ،‬إنن بتخش جوه بٌبمى فٌه ‪ ،time‬لما الـ ‪ time‬المحدد ٌخلص‬
‫بتطلع وبنندفع كلنا على الباب‪ ،‬ؾ وإحنا خارجٌن والكور صؽٌرة بالنسبة لجسمنا‬
‫فبتتاخد فً الرجلٌن معانا‪ ،‬هل الكور دي خرجت بمزاجها وال ؼصب عنها؟؟ ٌعنً‬
‫‪ passive‬وال ‪active‬؟ ‪ .passive‬الـ ‪ inflammatory cells‬خرجت بمزاجها بالـ‬
‫‪ ،chemotaxis‬وحجم الـ ‪ inflammatory cells‬بالنسبة لل ‪ RBCs‬زي حجم جسمنا‬
‫بالنسبة للكور فـ وهً خارجة تاخد ‪ RBCs‬معاها‪.‬‬
‫‪ ‬والعملٌة دي مش معروؾ لها أهمٌة لبل ‪ .1960‬دلولتً ال ‪ RBCs‬لما خرجت غصب‬
‫عنها تتحول لـ ‪ hemosiderin‬وده بٌشتغل كـ ‪ chemical mediator‬وهو أهم‬
‫‪chemical mediator‬؛ هٌجتذب ‪ more inflammatory cells‬اللً هتاخد فً‬
‫إٌدٌها ‪ more RBCs‬اللً هتجٌب ‪ more hemosiderin‬ودي الـ ‪viscous‬‬
‫‪ ،circle of inflammatory response‬ألن مٌن اللً اجتذب الـ‬
‫‪ inflammatory cells‬من األول خالص؟ الـ ‪ dead cells‬والـ ‪ plasma‬والـ‬
‫‪ bacteria‬ودول ال ٌكفوا لخروج ‪ inflammatory cells‬تموت الـ ‪،bacteria‬‬
‫فربنا خلك الموضوع ده تكبٌر عشان تطلع ‪ inflammatory cells‬لادرة على إنها‬
‫تموت الـ ‪.bacteria‬‬

‫‪ .4‬رابع خطوة ده سؤال ‪ written‬ب ‪ 5‬درجات ← ‪:Chemotaxis‬‬

‫‪ ‬إشمعنى كل الـ ‪ neutrophils‬خرجت ناحٌة الـ ‪bacteria‬؟ مفٌش وال واحدة خرجت‬
‫العكس؟؟ مع إن الـ ‪ permeability‬زادت من هنا ومن هنا‪ ،‬ده ٌتفسر بالـ‬
‫‪ٌ chemo ،chemotaxis‬عنً ‪ chemical‬و ‪ taxis‬بال ‪ i‬ولٌس بال ‪ٌ e‬عنً توصٌل‬
‫"اللً بال ‪ٌ e‬عنً ضرائب"‪ ،‬فـ ‪ٌ chemotaxis‬عنً ‪chemically directed‬‬
‫‪movement of the emigrating leukocytes to the site of injury‬‬
‫ٌعنً ماشٌة بالـ ‪ chemical substances‬اللً بتطلعها الـ ‪ bacteria‬أو الـ‬

‫‪Pathology | Inflammation 24‬‬

‫‪ ،injured cells‬الهدؾ منها نوصل الـ ‪ inflammatory cells‬للـ ‪ bacteria‬أو أي‬
‫حاجة عشان تتاكل‪ ،‬عن طرٌك الـ ‪.chemotactic substances‬‬
‫فٌه مواد بتجتذب الـ ‪ neutrophils‬اللً بتطلع األول ومواد بتجتذب الـ‬ ‫‪‬‬
‫‪ monocytes‬اللً بتطلع بعدها ب ‪ 24‬ساعة‪.‬‬
‫المواد اللً بتجتذب الـ ‪ neutrophils‬هً هً اللً بتجتذب الـ ‪ monocytes‬والفرق‬ ‫‪‬‬
‫ؼٌر معروؾ‪.‬‬
‫المواد اللً بتجتذب الـ ‪ neutrophils‬الـ ‪ bacteria‬بس الـ ‪ cocci‬المكورات‬ ‫‪‬‬
‫باإلضافة للـ ‪ complement‬والـ ‪.neutrophil components‬‬
‫المواد اللً بتجتذب الـ ‪ monocytes‬الـ ‪ bacteria‬بس الـ ‪ bacilli‬العصوٌات‬ ‫‪‬‬
‫باإلضافة للـ ‪ complement‬والـ ‪.neutrophil components‬‬
‫المصة كلها ‪ emergency‬عشان كده بندرسهالكم‪ ،‬لو ‪ all of a sudden‬وأنا‬ ‫‪‬‬
‫بشرح ولعت ع األرض وللت آه ٌا بطنً ٌبمى احتمال عندي؟ الزاٌدة؟ اللً إنتو‬
‫ماتعرفوهوش إن ال ‪ Appendicitis‬معمولة ب ‪ ،cocci‬وفً نفس المكان بتاع‬
‫الزاٌدة فٌه عندنا مرض ‪ epidemic in Egypt‬اسمه ‪ Typhoid‬وده معمول بـ‬
‫‪ Clinically .bacilli‬بٌجٌلن العٌان بنفس األعراض جاي بٌصوت‪ ،‬هتحط إٌدن على‬
‫‪ Mcburney’s point‬هٌمول أي‪ ،‬ولو كانت زاٌدة وإنت مافتحتوش ‪within 48‬‬
‫‪ hours‬هٌحصل لها ‪ ،perforation‬ولو كان تافوٌد وفتحته وكان خطأ هٌموت منن‬
‫على الترابٌزة‪ .‬إٌه اللً ٌفرق بٌنهم؟ تحلٌل الدم‪ ،‬لو لمٌت ال ‪ WBCs‬زاٌدة أوي بس‬
‫كل اللً زاٌد ‪ٌ neutrophils‬بمى ده معمول بـ ‪ٌ cocci‬بمى ‪ ،appendicitis‬لكن‬
‫لو لمٌت الـ ‪ WBCs‬واطٌة وكلها ‪ٌ monocytes‬بمى معمول بـ ‪ٌ bacilli‬بمى‬
‫‪ Typhoid‬ومافتحش؛ أدي ‪.antibiotic‬‬

‫"الـ ‪ Typhoid‬بحرؾ الـ ‪ T‬أدي ‪ antibiotic‬بحرؾ الـ ‪Chloramphenicol  C‬‬

‫وال ‪ Cholera‬بحرؾ الـ ‪ C‬أدي ‪ antibiotic‬بحرؾ ال ‪Tetracycline  T‬‬

‫‪ ‬آخر حاجة إٌه الـ ‪Mechanism of chemotaxis‬؟ أي ‪ inflammatory cell‬لو‬

‫جه علٌها ‪ٌ chemotactic substance‬مسن فً ‪ٌ specific receptors‬ـ‬
‫‪ activate‬جواها ‪ enzyme‬اسمه ‪ phospholipase C‬وده بٌزود ال ‪ Ca2+‬جوة‬
‫الخلٌة‪ٌ ،‬ا إما بٌدخله من برة ٌا إما بٌطلعه من جوه الخلٌة‪ ،‬الـ ‪ٌ calcium‬شتؽل على‬
‫نوعٌن من الـ ‪.contractile filaments‬‬
‫إٌه هم الـ ‪ filaments‬اللً موجودٌن فً العضالت؟ ‪ ،actin & myosin‬وإنتم‬
‫تعرفوا إن الـ ‪ myosin is polymer‬لكن الـ ‪ ،actin is monomer‬فالخلٌة مش‬
‫جواها ‪ ،actin & myosin‬جواها ‪.actin & tubulin‬‬
‫وبره الخلٌة فً ال ‪ matrix‬فٌه بروتٌنات تانٌة ‪.fibronectin & laminin‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 25‬‬

‫فال ‪ calcium‬لما ٌزٌد ٌشتؽل على البروتٌنات اللً جوة الخلٌة وده ‪active cell‬‬
‫‪ ،movement‬ولو زاد بره الخلٌة ٌشتؽل على البروتٌنات اللً بره فتفعص الخلٌة‬
‫وتمشٌها وده ‪.passive cell movement‬‬
‫فهمتوا إزاي الـ ‪ chemotaxis‬بٌشتؽل؟ الخلٌة تمشً بمزاجها وتُدفع إنها تمشً‪.‬‬

‫‪ .5‬آخر خطوة من خطوات الـ ‪ cellular events‬حاجة اسمها ← ‪Phagocytosis‬‬

‫‪ٌ ‬عنً إٌه كلمة ‪phag‬؟ ‪cyt ،engulf‬؟ خلٌة‪osis ،‬؟ عملٌة‪ .‬الزم تعملوا كده عشان‬
‫تفهموا‪ ،‬ؼٌر كده هتنسوا‪ٌ .‬بمى ‪ phagocytosis‬معناها االلتهام الخلوي‪ .‬بس هو مش‬
‫‪ engulf‬وبس‪ ،‬دول ‪ 3‬خطوات‪.‬‬
‫‪ ‬فٌه حاجة اسمها جوزة الطٌب‪ ،‬خدتوها وال ماخدتوهاش‪ ،‬دي بٌحطوها على المهوة أو‬
‫الشوربة ‪ ،very rich in strychnine‬تخلً الواحد ماٌنامش‪ .‬الصعاٌدة بٌستخدموها‬
‫زي الـ ‪ ،Viagra‬بٌاخدوها وٌجٌلهم تسمم‪ ،‬بس فً النهاٌة بناكلها‪ ،‬ألن معظمنا ٌعرفها‪.‬‬
‫‪ ‬ال ‪ ،phagocytosis is not simply engulfing‬الـ ‪ phagocytosis‬مكون من ‪3‬‬
‫‪:processes‬‬
‫‪ ← Recognition )a‬إنت ممكن تاكل حاجة ماتعرفهاش؟؟ لدامكم دي الـ‬
‫‪ bacteria‬ودي الـ ‪ monocyte‬راٌحة على الـ ‪ ،bacteria‬هتاكلها؟؟ أل‪.‬‬
‫لو حاجة ٌنفع تتاكل الجسم بٌكون ضدها ‪ immunoglobulins‬أو‬
‫‪ ،complement‬ودول ٌٌجوا ٌلزلوا على الحاجة ال ُمراد التهامها وٌُستخدم ن‬
‫‪ٌ ،opsonin‬عنً إٌه؟ ُمم ِبل‪ ،‬وده اللً ٌعرؾ الـ ‪ phagocytic cells‬إن هً ٌنفع‬
‫تاكل‪ ،‬ألن فٌه ‪ receptors‬على الـ ‪ once ،phagocytic cells‬إنها عرفت إنها‬
‫ٌنفع تاكل؛ تخش على الخطوة التانٌة‪.‬‬
‫‪ ← Engulfment )b‬تبدأ ال ‪،phagocytic cells send pseudopodia‬‬
‫ٌعنً إٌه ‪pseudopodia‬؟ ألدام كاذبة‪ .‬وتحوط الـ ‪ bacteria‬بـ ‪cell‬‬
‫‪ membrane‬وده بٌسموه ‪ phagosome‬الجسم ال ُملتهم‪ ،‬وتدخله جواها وتلحم‬
‫فٌه الـ ‪ lysosome‬وتعمل حاجة اسمها ‪ .phagolysosome‬وبعد كده آخر‬
‫خطوة‪.‬‬
‫‪ ← Degradation )c‬بٌطلع من الـ ‪ lysosomes‬مواد حارلة بسبب أكسدة‬
‫المٌاه‪ ،‬بٌطلع ‪ hydrogen peroxide‬أو ‪ ،superoxide‬وده بنسمٌه ‪Oxygen-‬‬
‫‪.Dependent Mechanism‬‬
‫أو تطلع مواد مالهاش عاللة بأكسدة المٌاه وده ‪Oxygen-Independent‬‬
‫‪.Mechanism‬‬

‫إٌه أنواع الـ ‪phagocytic cells‬؟‬

‫‪ .1‬أشهر خلٌة ‪ ← Neutrophils‬مٌن بٌجٌبها عشان تاكله؟ الـ ‪ٌ .cocci‬بمى هً بتبمى‬
‫‪ .directed to engulf cocci‬فً معظم األحٌان بتاكلها لكن ممكن العكس إن الـ ‪bacteria‬‬

‫‪Pathology | Inflammation 26‬‬

‫ تدوب الحته اللً فٌها‬lysosomal enzymes ‫ وٌطلع منها‬pus cells ‫ فهٌبمى اسمها‬،‫تموتها‬
.‫ وهٌتكون صدٌد زي ما هنشوؾ بعد شوٌة‬necrotic tissue
‫ طب الـ‬.bacilli ‫ ← مٌن بٌجتذبها عشان تاكله؟ الـ‬Monocytes ‫ تانً خلٌة اسمها‬.2
‫ ودي على‬macrophages ‫ ٌبمى اسمها‬tissue ‫ أما تسٌب الدم وتمشً فً الـ‬monocytes
‫ وشوٌة‬necrotic cells ‫ تاكل‬،‫ وتاكلها؛ دي بتاكل الفضالت‬bacteria ‫فكرة مش بتموت الـ‬
.fibrin
tissue ‫ ← مش كل نسٌج له كناس؟ إٌه الـ‬Tissue Histiocytes ‫ آخر خلٌة الـ‬.3
lymph ‫ أو الـ‬spleen ‫ وبتوع الـ‬.Von Kupffer cells ‫؟‬liver ‫ بتوع الـ‬histiocytes
Dust cells ‫؟‬lung ‫ وبتوع الـ‬.Microglia ‫؟‬CNS ‫ وبتوع الـ‬.Littoral cells ‫؟‬nodes
.Langerhans cells ‫؟‬skin ‫ وبتوع الـ‬.Heart failure ‫ولٌس‬

:Efficiency of Phagocytosis ‫آخر شًء الـ‬

:‫ حاجات‬4 ‫ بٌعتمد على إٌه؟‬phagocytosis ‫الـ‬
.‫ ← أنا مناعتً حلوة وال ضعٌفة‬Patient’s Immunity .1
... ‫ عنٌفة والكمٌة كبٌرة‬bacteria ‫ ← لو‬Dose & Virulence of Bacteria .2
‫ سهل إن مناعتن والـ‬scrotum ‫ ← لو حصل التهاب فً الـ‬Nature of Tissue .3
‫؟؟ مٌن اللً الـ‬bone ‫ وال لو حصل التهاب فً الـ‬bacteria ‫ تاكل الـ‬phagocytic cells
.‫ طبعا‬loose tissue ‫؟ الـ‬efficient ‫ مش بٌبمى فٌه‬phagocytosis

:‫ لكن ممكن ٌحصل العكس‬phagocytic cells ‫فً معظم األحٌان بتنجح الـ‬
‫ تضرب الـ‬bacteria ‫ وللناها إن ممكن ال‬،phagocytic cells ‫ تموت الـ‬bacteria ‫ إن ال‬
.leukocidins ‫ اسمها‬bacterial toxins ‫ والـ‬pus cells ‫ وتتسمى‬neutrophils
‫ ماتعرفش‬bacteria ‫ تاكل الـ‬macrophages ‫ ممكن ٌحصل ودي حاجة ؼرٌبة جدا بعد ما الـ‬
‫ ن‬macrophage ‫ تستخدم الـ‬bacteria ‫ وساعتها الـ‬،‫ جواها‬remain alive ‫تكسرها وتـ‬
‫؛‬no longer toxic ‫ بتبمى‬bacteria ‫ وال‬،‫ ودي موجودة فً مالٌٌن البشر‬host cell
.Tubercle Bacilli ‫مابتطلعش سموم زي‬

Pathology | Inflammation 27