YAŞAYAN ŞEHİR ADANA

Adana, 2.125.981nüfusuyla Türkiye'nin İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa'dan sonraki 5.

büyük şehridir. Şehir merkezi, güney Anadolu'da Akdeniz'den 30 km içerde Seyhan
Nehri'nin üzerinde bulunmaktadır. Adana ilinin idari merkezidir.

Doğudan batıya 100 kilometre boyunca uzanan Adana-Mersin Büyükşehir

Bölgesi,3.45 milyon nüfusa sahiptir. Türkiye'deki dördüncü büyük metropolitan alan
olup ülkenin önde gelen bir ticaret ve kültür merkezidir.

1
Ekonomi

Adana, ilk sanayileşen şehirlerden biri

olmuştur. Seyhan Barajı'nın inşasıyla ve tarım tekniklerindeki gelişimlerle beraber
1950'li yıllarda tarımsal verimde büyük gelişmeler yaşanmıştır.

Adana; pamuk, buğday, soya fasulyesi, arpa, üzüm ve narenciyenin büyük

miktarlarda üretildiği Çukurova tarım bölgesinin pazarlama ve dağıtım merkezidir.
Türkiye yetilen mısır ve soya fasulyesinin yarısını Adana'da üretilmektedir.
Türkiye'deki yerfıstığının %34'ü ve portakalın %29'u Adana'da yetiştirilmektedir.[21]
Bölgedeki çiftçilik ve tarım kaynaklı şirketlerin çoğu genel müdürlüklerini Adana'da
açmıştır.

Ticaret

Güney Türkiye'deki önde gelen ticari merkezlerden biri olan şehir birçok şirketin ve
kamu kuruluşunun bölgesel müdürlüklerine ev sahipliği yapmaktadır. TÜYAP Sergisi
ve Kongre Merkezi fuarlar ve iş konferanslarına ev sahipliği yapmakla birlikte şu anda
Çukurova'daki iş meseleleri konusunda ana buluşma noktasıdır. Akademiye yönelik
2000 koltuklu Alper Akınoğlu Kongre Merkezi 2012 yılında Çukurova Üniversitesi
kampüsüne açılması beklenmektedir.

2
Tarım

Alüvyonların getirdiği verimli toprakları nedeniyle senelerdir bir cazibe merkezi olan,
ülkenin en verimli ovalarından Çukurova'da buğday, ayçiçeği, zeytin, nar, mısır,
narenciye (portakal, turunç, mandalina ve limon), muz, kivi, baklagiller, şekerkamışı,
patates, domates, biber, marul, lahana, soğan, pirinç, soya, pamuk, üzüm, yerfıstığı,
bakla, börülce, fasulye, badem, karpuz, kavun, yenidünya gibi birçok ürün
üretilmektedir. Ama bu ürünlerin en önemlisi pamuktur.

3
Sanayi

Adana sanayisi, 1950 yılından itibaren daha çok tarıma dayalı olarak büyümüştür.
İlde tarıma dayalı sanayi dalında iki ana konu vardır. Bunlar, tarıma dayalı tekstil
sanayi ve bitkisel yağ sanayidir. Bölgeyi sulayan kanal ve kanaletler, enerji nakil
hatları, uluslararası havalimanı, TEM otoyolu ve demiryolu, gelişmiş altyapısı ile
Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgelerinden biri olan Hacı Sabancı Organize
Sanayi Bölgesi, ayrıca rezerv olarak genişleyebilecek olan Yumurtalık Serbest
Sanayi Bölgesi, yetişmiş istihdam desteği olarak çok geniş bir alana sahiptir. İlde
faaliyet gösteren ve Adana Sanayi Odası'na kayıtlı 10 ve daha fazla sayıda işçi
çalıştıran iş yeri sayısı 732’dir. Bu alanda faaliyet gösteren işletmelerin birçok kısmı
büyük ölçekli firmalardır ve ildeki istihdam sayısına katkıları çok büyüktür. Ülke
genelinde faaliyet gösteren 500 büyük kuruluştan 18 adedi Adana il sınırlarında
bulunmaktadır.

4
Nüfus Özellikleri

Adana, Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlı güney-orta Anadolu'da bulunan 2011 yılı

itibariyle 2.108.805 nüfusuyla Türkiye'deki en kalabalık beşinci ildir. İin idarî merkezi,
sakinlerinin %76'sına ev sahipliği yapan Adana şehridir. İl merkezinin adı da Adana
olup; Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam ve Karaisalı İlçelerinin birleşimi ile oluşur.
Adana kent merkezi 5 ilçeden, Adana ili ise toplam 15 ilçeden oluşmaktadır. Adana
ilinin nüfusu, 2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi(ADNKS) kayıtları itibariyle
2.085.225, Büyükşehir nüfusu ise 1.591.518'dir.

Mimari

Tepebağdaki Sıraevler

Adana mimarisinin altın çağı 15. yüzyılın sonları ve Ramazanoğulları'nın Adana'yı

başkenti olarak seçtiği 16. yüzyıldır. Şehir o dönemde birçok yeni mahallelerin
kurulmasıyla beraber süratle büyür. Adana'nın tarihi açıdan dönüm noktası
sayılabilecek birçok yapısı bu dönemde inşa edildiği için Memlüklü ve Selçuklu
mimarisi Adana'nın mimarlık tarihinde önemli bir yer tutar. Roma-Bizans Devri'nde
kalan tek eser Taşköprü olup birkaç kamu binası Osmanlı hükümdarlığı sırasında
şehre inşa edilmiştir. Tepebağ'ın tarihi mahallesindeki ilk imar çalışmaları neolitik
çağa uzanır. Seyhan Nehri'nin karşısındaki tepede bulunan Tepebağ'ın surlarla
çevrilmesinin ardından Taşköprü'nün uzağında kalmıştır.

Taşköprü

5
Taşköprü, Seyhan Nehri üzerinde, Adana kent merkezinde, Adana (Seyhan) ve
Karşıyaka (Yüreğir) yakalarını birleştiren, köprüdür. Adana'nın simgesi olarak kabul
edilen köprü, bir Roma dönemi eseridir. Taşköprü'nün Roma İmparatoru Hadrian
tarafından yaptırıldığı ve Roma İmparatoru Justinianus zamanında ciddi şekilde
onarıldığı aktarılmaktadır. Seyhan Nehri üzerinde bulunan, aslen 21 gözlü olan
köprü, Seyhan Nehri'nin ıslahı sırasında 7 gözünün toprak altında kalmasıyla 14
gözlü olarak hizmet veriyor. İlk yapıldığında yarı yarıya daha dar olan köprü daha
sonra genişletilmiştir. Köprünün her iki girişinde de bugün bile kullanılan ismiyle, şu
anda mevcut olmayan "Kale Kapısı" denilen iki taç kapısı olduğu bilinmektedir.
Osmanlı döneminde birkaç kez onarılan Taşköprü, günümüzde de hizmet vermeye
devam etmektedir. 310 metre uzunluğundaki köprünün genişliği 11.40 metredir.

Büyük Saat

Büyük Saat Türkiye'deki en uzun saat kulesidir ve uzunluğu 32 metredir. Büyük Saat
inşasına Ziya Paşa ile başlandı ve 1882 yılında (Abidin Paşa zamanında)başarıyla
tamamlandı. Büyük Saat tarihte modernleşmenin simgesi olarak görülmüştür.
Belediye Başkanı Hacı Yunus'un da inşaat için önemli bir katkısı olmuştur. O
zamandan beri, Adana'nın en önemli yerlerinden biri olarak anılmaktadır. Uzunluğu
32 metre olan kule kare prizma şeklinedir ve kulenin duvarları tuğla ile inşa edilmiştir.
Temel derinliği 35 metre olduğu söylenir.

6
Kulenin inşası sırasında Osmanlıda Saat kuleleri vardı. Bu saat kuleleri arasında en
uzunu Büyük Saattir. İkincisi ise Dolmabahçe Saat Kulesi'dir

Ramazanoğlu Konağı

1495 yılında Halil Bey'in hükümdarlığı sırasında inşa edilmiştir. Üç katlı olan konak
hem taş hem de tuğlayla örülmüştür ve Türkiye'deki en eski ev örneklerinden biri
olarak kabul edilir. Ramazanoğlu ailesinin yaşadığı yer Harem bölümüdür. Kalıntıları
günümüze ulaşamayan Selamlık bölümü ise devlet işlerinin görüşüldüğü yerdi.

Sabancı Merkez Camii tarihi bir geçmişe sahip olmamasına rağmen Adana'da en
çok ziyaret edilen camidir, bunu sebebi de Orta Doğu'daki en büyük camilerden biri

7
olmasıdır. Osmanlı Mimarisi'ne sadık kalınarak inşa edilen cami 1998 yılında hizmete
açılmıştır ve 28,500 kişiye kadar kapasitesi vardır. Caminin altı minaresi bulunmakla
beraber bunların dördünün yüksekliği 99 metredir. Kubbesi 32 metre çapındadır ve
ibadet alanından 54 metre yüksektedir. Seyhan Köprüsü'nün köşesinde ve Seyhan
Nehri'nın batı kanadında bulunmaktadır. Bu sayede geniş bir alandan
görülebilmektedir

Ulu Cami

Ramazanoğulları Camii, Adana’da bulunan 16. yy.’dan kalma tarihi bir camidir.
Adana Ulu Camii adıyla bilinir.

Ramazanoğulları Beyliği’nin başyapıtı olan camii, şehrin en önemli tarihi yapılarından

birisidir. 1998 yılında Sabancı Merkez Camii’nin hizmete açılmasına kadar Adana’nın
en büyük camisi olma özelliğini korumuştur.

Yapımına Ramazanoğlu Halil Bey tarafından 1509’da başlandı; Halil Bey’in ölümü
üzerine oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1541 yılında tamamlandı. Ramazanoğlu
Halil Bey ve Piri Mehmet Paşa ile Mehmet Paşa’nın iki oğlu caminin
güneydoğusundaki 1541 tarihli türbede yatmaktadır.

Caminin mimarisi Selçuklu ve Memluk üsluplarını taşır. Duvarları siyah beyaz

mermer taşlarla bezelidir. Batı ve doğuda birer kapısı bulunur. Batı kapısı üzerinde iki
yılan kabartması olan bir kubbe ve bir kitabe vardır. Doğu kapısı üzerinde ve
minberinin üstünde de birer kitabesi bulunur. 16. yy’dan kalma çinileri meşhurdur.

8
Saint Paul Katolik Kilisesi

Kiliseler

19. yüzyılda şehrin dört kilisesi vardı: 2 Ermeni, 1 Yunan ve 1 Latin. Bebekli Kilise
1870 yılında inşa edilmiş olup 1915'e kadar bir Ermeni Kilisesi olarak kullanıldı.
Günümüzde ise şehrin Romalı Katolik kesimine hizmet vermektedir. Şehir
merkezinde 5 Ocak Meydanı'nda bulunmaktadır. Abidinpaşa Caddesi'nde ise daha
büyük bir Ermeni Kilisesi bulunurdu. Cumhuriyet dönemi sırasında kilise yıkılıp yerine
Merkez Bankası kurulmuştur. Latin Kilisesi de 1845 yılında Kuruköprü alanında inşa
edilmiştir ve 1924'de müzeye çevrilmiştir.

9
Parklar ve Bahçeler

Dilberler Sekisi

Adana, büyük bir çoğunluğu koruma altına alınmış birçok park ve bahçeye ev
sahipliği yapmaktadır. Şehrin sahip olduğu ılıman iklim sayesinde, park ve bahçeler
kış bakımına ihtiyaç duymaksızın tüm yıl açık kalabilmektedir.

Seyhan Nehri'nin her iki yakasında bulunan gezi patikaları, şehrin tamamından
Seyhan Havzası'nın en güney ucuna kadar sürmektedir. Gezi patikaları daha sonra,
Seyhan Havzası'nın güney kıyıları boyunca devam eden Adnan Menderes Bulvarı'yla
kesişmekte ve bulvarın geniş kaldırımları, havzanın batı ucundaki patikaya kadar

10
uzanmaktadır. Eski ve yeni baraj arasında bulunmakta olan Dilberler Sekisi nehrin
batı yakası boyunca uzanmakta olup patikanın en manzaralı bölümüdür. Eski barajın
patikası üzerinden Seyhan nehri'ni geçen ve sulama kanalının batı yakası boyunca
devam eden gezi patikaları doğu yönünden şehrin batı ucuna kadar uzanmaktadır.
Bu patika yolunun bazı kısımları henüz tamamlanmamıştır. Şehir içerisinde birkaç
parkı bağlayan yaklaşık 30 km lik patika yolu bulunmaktadır.

Çukurova Üniversitesi araştırmacılarının özel çalışmaları için oluşturulmuş odunsu

bitkilerin canlı koleksyonunu bünyesinde barındıran büyük bir botanik bahçedir. Bu
ağaç parkı ayrıca eğitim amaçlı ya da şehir sakinleri tarafından eğlence amaçlı
kullanmaktadır. Parkta 512 tür bitki vardır.

11
Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulmuş 4.7 hektarlık bir şehir parkıdır. Merkezi olarak
ticari bölgede bulunmaktadır. Söz konusu parka bir Atatürk büstü vardır ayrıca halka
açık törenlere ev sahipliği yapmaktadır.

12
Ulaşım:

Adana, Türkiye'nin en büyük illerinden biri. Bunun sonucu olarak, kente, otobüs ve
havayolu firmaları oldukça sık seferler düzenliyorlar. Türkiye’nin köklü
havaalanlarından biri olan Adana Şakirpaşa Havaalanı’ndan üniversitemiz
yerleşkesine uzaklık 5 dakika sürmektedir. Havaalanının Adana merkezine olan
uzaklığı 3,5 kilometredir. Adana Havalimanı’na servislerle, otobüs hatlarıyla veya
taksiyle ulaşmanız mümkündür. Şehir merkezine uzaklığı 5 km olan otobüs
terminalinden Türkiye`nin her yerine otobüs seferleri düzenlenmektedir. Şehir
ulaşımında, Büyükşehir Belediyesi Otobüsleri ve özel halk otobüsleri, dolmuşlar ve
taksiler kullanılmaktadır. Ayrıca 14 km güzergâhı ve bunun üzerinde 13 istasyonu
bulunan Adana metrosu, 2010 yılında hizmete açılmıştır. 2007'den bu yana Adana
Büyükşehir Belediyesi Otobüsleri, özel halk otobüsleri ve Hafif Raylı Sistemi/Metroda
Kentkart akıllı bilet kartları kullanılmaktadır. Adana Büyükşehir Belediyesi, 229
otobüsten oluşan bir filoyla şehir içinde hizmet vermektedir.

13
14
Toplum ve Kültür

Adana'daki ilk şehir tiyatrosu Osmanlı yıllarında, 1880 yılında, Ziya Paşa tarafından
kurulan Adana Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Adana Şehir Tiyatroları'dır. Devlet
Tiyatroları Adana Sahnesi ise 1981 yılından beri sanatseverlere çeşitli temsiller
sunmaktadır. Klasik müzikseverler için kentteki en önemli kurum 1992'de kurulan
Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası'dır. Orkestra her cuma akşamı ve her cumartesi
sabahı Büyükşehir Belediyesi Konser Salonunda klasik müzik konserleri
düzenlemektedir.

Adanada amfi tiyatrolar Nisan ayından Kasım ayına kadar bir dizi gösteri
sunmaktadır. Adana’nın en büyük amfi tiyatrosu olan Mimar Sinan Amfi Tiyatrosu
8000 kişiliktir.

15
Museums and Art Galleries

Adana'nın ve bütün Çukurova'nın tarihi eserlerinin sergilendiği Müze, Cumhuriyetin

ilanından hemen sonra 1924 yılında kurulmuştur. Bu nedenle Türkiye'nin en eski on
müzesinden birisidir. zellikle Tarsus/Gözlükule (1934), İçel/Yumuktepe (1936),
Ceyhan/Sirkeli (1938) ve Yüreğir/Misis (1958) höyüğü kazılarında bulunan,
Çukurova'nın ilk çağlarına ait seçkin eserler müzede toplanmıştır.

1845 yılında Kuruköprü mevkiinde inşa edilmiş ve sonradan terk edilmiş olan kilise
1924 yılından sonra müze olarak düzenlenmiştir. 1972 yılında eserlerin yeni müze
binasına taşınmasının ardından kilise restore edilmiş, 1983 yılında ise etnografya
müzesine dönüştürülmüştür. Çukurova köylerinde ve Toroslar'da yaşayan Yörüklere
ait oldukça zengin eşyalar barındırmaktadır.

Müze binası, Seyhan Caddesi üzerinde 19.yy. da yapılmış geleneksel Adana

evlerindendir. İki katlı, çıkmalı, kırma çatılı, kâgir bir yapıdır. Bu özellikleri nedeniyle
yapı Bakanlıkça "Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı" olarak tescil edilmiş ve
koruma altına alınmıştır.

16
FESTİVALLER

Adana Altın Koza Film Festivali, Adana'da genellikle haziran ayında düzenlenen bir
film festivalidir. Festivalde Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması, Öğrenci Filmleri
Yarışması, Dünya Sineması Örnekleri, Özel Bölümler, Kısa Film Bölümleri yer
almaktadır.

Uluslararası Sabancı Tiyatro Festivali 1999’dan beri her Nisan ayında

düzenlenmektedir. 2009 yılındaki festival 20 oyun gösterisi sunan 16 tiyatro grubunu
ağırlamıştır.

Uluslararası Çukurova Sanat Günleri, Çukurova Sanat Girişimi tarafından

düzenlenmektedir. Etkinlik kapsamında o sene belirlenen temayla doğru oranlı olarak
pek çok edebiyatçı ağırlanır ve okurlarıyla söyleşiler ve imza günleri aracılığıyla
buluşmaları sağlanır.

1995 yılında Adana Fotoğraf Amatörleri Derneği (AFAD)nin Fotoğraf ve Turizm

amaçlı gezisi sırasında Pozantı Oto Yolunda yaşanan trafik kazasında 13 Fotoğraf
sanatçısı vefat etmişti. Adana’yı yasa boğan bu kazada vefat eden 13 sanat
insanının anısına 1999 yılından beri geleneksel olarak düzenlenmesine karar

17
verilmiştir. Amaç ülke çapında hatta uluslararası platformda sanat etkinlikleri yaparak
Adanalı 13 sanat insanının anısını yaşatmaktır. Bu festivalde sinema dışında tüm
sanat dallarından çeşitli örneklerin yer almasına özen gösterilmektedir.

İklim

Adana tipik bir Akdeniz iklimine sahip olup, yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı
geçer.

Spor

Şehirde iki tane bilinen takım bulunmaktadır. Bunlardan biri Adana Demirspor diğeri
Adanaspor'dur. Adanaspor ve Adana Demirspor 1.Lig'de birlikte mücadele
etmektedirler. Her iki takım da maçlarını 1938 yılında hizmete açılan 17.000 seyirci
kapasiteli 5 Ocak Stadyumu'nda oynamaktadır. Ayrıca şehrin tek kadın futbol takımı
olan Adana İdman Yurdu da Kadınlar 1. Ligi'nde mücadele etmektedir.

1939 yılında yapılan Atatürk Yüzme Havuzu'nun açılmasıyla birlikte Adana'nın su

sporundaki büyük başarılarıda gelmeye başlamıştır. Özellikle Adana Demirspor
Kulübü Yüzme ve Sutopu takımı Türkiye'nin yetiştirdiği en büyük sutopu oyuncusu
Muharrem Gülergin'in önderliğinde 17 yıl hiç yenilmeden, 22 yılda tek mağlubiyet
alarak toplamda 29 defa Türkiye şampiyonu olmuştur. Atatürk Yüzme Havuzu'nda
yetişen sporcular yüzmenin her dalında ve her mesafede sayısız Türkiye rekorları
kırmışlardır. Manş Denizini birçok ülke sporcuları yüzerek geçmiştir. Ancak rekor

18
Adana Demirsporlu Erdal Acet'indir. Manş'ı ilk kez hem de bütün zamanların en iyi
derecesi ile geçen Erdal Acet ayrıca 5 kez milletlerarası İstanbul Maratonunu
kazanmıştır.

Yiyecek ve İçecekler

Adana kebabı

Adana kebabı, Adana'ya özgü, satıra benzer bir bıçak ile elde kıyılan parça etten
yapılan bir kebap çeşidi.

Şalgam

Şalgam Mersin, Adana Yöresine ait bir içecektir

19
Bici Bici

Bici Bici yaz dönemlerinde yenilen, Adana'ya özgü bir tür tatlıdır. Halk arasında
kısaca bici bici muhallebisi adıyla anılır. En bilinen şekliyle rendelenmiş buz, pişmiş
nişasta, pudra şekeri ve şerbetten oluşur. Bici Bici geçmişte neredeyse tamamen
seyyar satıcılarda satılan bir ürün olmasına rağmen son yıllarda restoranlarda ve
kafelerdede tatlı olarak sunulmaktadır. Adana'da sıkça tüketilen tatlı, son yıllarda
Akdeniz Bölgesi'ndeki illerde de yaygınlaşmıştır.

Tel Kadayıf – Klasik bir Adana tatlısıdır.

20
Ayran, yoğurdun içine su katılarak elde edilen bir tür içecek. Ayran, Türk mutfağına
ait en yaygın içeceklerdendir.

Lahmacun, açılmış hamurun üzerine kıyma, maydanoz, soğan, sarımsak ve

karabiber, isot (kırmızıbiber) gibi baharatlarla hazırlanan malzeme sürüldükten sonra
taş fırında pişirilmesiyle yapılan bir pide türüdür.

21