‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‬

‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬

‫زﻫﮑﺸﯽ‬

‫ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره ‪745‬‬

‫وزارت ﻧﯿﺮو‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ‬

‫دﻓﺘﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻃﺮحﻫﺎي آب و آﺑﻔﺎ‬ ‫اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر‬
‫‪http://seso.moe.gov.ir‬‬ ‫‪nezamfanni.ir‬‬
‫‪1396‬‬
 ‫رياست جمهوري‬
‫باسمهتعالي‬

‫سازمان ربانهم و بودهج کشور‬

‫رييس سازمان‬

‫‪96/1358767‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‪:‬‬
‫بخشنامه به دستگاههاي اجرايي‪ ،‬مهندسان مشاور و پيمانكاران‬
‫‪1396/06/01‬‬ ‫تاريخ‪:‬‬

‫موضوع‪ :‬راهنماي انجام عمليات صحرايي مطالعات زهكشي‬

‫به استناد ماده (‪ )23‬قانون برنامه و بودجه و مواد (‪ )6‬و (‪ )7‬آييننامه استانداردهاي اجرايي طرحهاي‬
‫عمراني‪ -‬مصوب سال ‪ 1352‬و در چارچوب نظام فني و اجرايي کشور (موضوع تصويبنامه شماره‬
‫‪/42339‬ت‪33497‬هـ مورخ ‪ 1385/4/20‬هيأت محترم وزيران)‪ ،‬به پيوست ضابطه شماره ‪ 745‬امور نظام فني‬

‫و اجرايي‪ ،‬با عنوان «راهنماي انجام عملیات صحرایی مطالعات زهکشی» از نوع گروه سوم ابالغ ميشود‪.‬‬

‫رعايت مفاد اين ضابطه در صورت نداشتن ضوابط بهتر‪ ،‬از تاريخ ‪ 1396/10/01‬الزامي است‪.‬‬

‫امور نظام فني و اجرايي اين سازمان دريافتکننده نظرات و پيشنهادهاي اصالحي در مورد مفاد اين‬
‫ضابطه بوده و اصالحات الزم را اعالم خواهد کرد‪.‬‬

‫محمد باقر نوبخت‬

‫شش‪1843506:‬‬
 ‫اﺻﻼح ﻣﺪارك ﻓﻨﯽ‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﯽ‪:‬‬
‫اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ ﻣﺒـﺎدرت ﺑـﻪ ﺗﻬﯿـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻧﻤﻮده و آن را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻼش ﻓﺮاوان‪ ،‬اﯾـﻦ اﺛـﺮ ﻣﺼـﻮن از‬
‫اﯾﺮاد و اﺷﮑﺎل ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫از اﯾـﻦ رو‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﯽ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ دارد در ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﯾﺮاد و اﺷﮑﺎل ﻓﻨﯽ ﻣﺮاﺗـﺐ را ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﯾﺮ ﮔﺰارش ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺷﻤﺎره ﺑﻨﺪ و ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﯾﺮاد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺑﯿﺎن دارﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﻣﺘﻦ اﺻﻼح ﺷﺪه را ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ذﮐﺮ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﯾﻦ اﻣﻮر ﻧﻈﺮﻫﺎي درﯾﺎﻓﺘﯽ را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮده و اﻗﺪام ﻣﻘﺘﻀﯽ را ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ از ﻫﻤﮑﺎري و دﻗﺖ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ ﻗﺪرداﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﯿﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺻﻔﯽ ﻋﻠﯽﺷﺎه ‪ -‬ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻠﻔﻦ ‪33271‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﮐﺸﻮر‪ ،‬اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ‬
‫‪Email: nezamfanni@mporg.ir‬‬ ‫‪web: nezamfanni.ir‬‬
 ‫ﺑﺎﺳﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ در ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺖ ﯾﺎ در دﺳﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ ﺑﻮدن و ﺷﻮري‬
‫ﺧﺎك روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدن اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ زﻫﮑﺸﯽ ﮐﺸﺎورزي ﺗﻦ داد‪ .‬ﭘﯿﺶ ﻧﯿـﺎز اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺻﺤﺮا اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮن راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ زﻫﮑﺸـﯽ‬
‫ﮐﺸﺎورزي ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬اﻗﺪامﻫﺎي اوﻟﯿـﻪ‪ ،‬ﻻﯾـﻪﺑﻨـﺪي ﺧـﺎك‪ ،‬ﺣﻔـﺮ و ﻧﺼـﺐ ﭼﺎﻫـﮏﻫـﺎي ﻣﺸـﺎﻫﺪهاي و‬
‫ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك و ﻧﯿﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت آﺑﺸـﻮﯾﯽ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢ زداﯾﯽ از ﺧﺎك ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻣﻨﻪ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺎك ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺷﻮر و ﯾﺎ ﺳﺪﯾﻤﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣـﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﺤـﺪود ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﻫﮑﺸﯽ و ﺷﻮري ﺧﺎك در آن ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ ﺻـﻮرت‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻃﺮاﺣـﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺰﺑﻮر وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻧﻘﺎط ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﭘﯽ ﮔﯿﺮي ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺒﺤﺚ ﻓﻮق‪ ،‬اﻣﻮر آب وزارت ﻧﯿﺮو در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﺗﻬﯿﻪ ﺿـﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎي ﻓﻨـﯽ ﺻـﻨﻌﺖ آب ﮐﺸـﻮر‪،‬‬
‫ﺗﻬﯿﻪ »راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ« را ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫ﮐﺸﻮر در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﻗﺮار داد‪ .‬از اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﮑﻤﻞ در ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻧﺸﺮﯾﺎت زﯾﺮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ ﺑﻬﺮه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 153‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ اراﺿﯽ‪،(1375) ،‬‬
‫‪ ‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 154‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‪،(1375) ،‬‬
‫‪ ‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪162‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‪،(1375) ،‬‬
‫‪ ‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 243‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك‪،(1380) ،‬‬
‫‪ ‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 255‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي آﺑﺸﻮﯾﯽ ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻮر و ﺳﺪﯾﻤﯽ در اﯾﺮان‪،(1381) ،‬‬
‫‪ ‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 322‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.(1384) ،‬‬
‫ﻃﺮح ﺗﻬﯿﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺬﮐﻮر را ﺗﻬﯿـﻪ و آن را ﺑـﺮاي ﺗﺎﯾﯿـﺪ و اﺑـﻼغ ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ذﯾﻨﻔﻊ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ارﺳﺎل ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣـﺎده ‪ 23‬ﻗـﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ‪،‬‬
‫آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﻃﺮحﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﻣﺼﻮب ﻫﯿﺎت ﻣﺤﺘﺮم وزﯾﺮان و ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾـﯽ ﮐﺸـﻮر )ﻣﺼـﻮب‬
‫ﺷﻤﺎره ‪/42339‬ت‪ 33497‬ﻫ‪ -‬ﻣﻮرخ ‪ 1385/4/20‬ﻫﯿﺎت ﻣﺤﺘﺮم وزﯾﺮان( ﺗﺼﻮﯾﺐ و اﺑﻼغ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺗﻼش‪ ،‬دﻗﺖ و وﻗﺖ زﯾﺎدي ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﺮف ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻣﺼـﻮن از وﺟـﻮد اﺷـﮑﺎل و‬
‫اﺑﻬﺎم در ﻣﻄﺎﻟﺐ آن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا در راﺳﺘﺎي ﺗﮑﻤﯿﻞ و ﭘﺮﺑﺎر ﺷﺪن اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺤﺘﺮم درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﺷـﻮد ﻣـﻮارد‬
‫اﺻﻼﺣﯽ را ﺑﻪ اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐﺸـﻮر ارﺳـﺎل ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن ﺳـﺎزﻣﺎن ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎدﻫﺎي‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده و در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺻﻼح در ﻣـﺘﻦ ﺿـﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻫﻤﻔﮑـﺮي ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻓﻨـﯽ ﮐﺸـﻮر و‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺠﺮب اﯾﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﺘﻦ اﺻﻼﺣﯽ‪ ،‬اﻗﺪام و از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻋﻤﻮم‪ ،‬اﻋﻼم ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر و ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ در ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن آﺧﺮﯾﻦ ﺿﻮاﺑﻂ اﺑﻼﻏﯽ ﻣﻌﺘﺒـﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺑﺎﻻي ﺻﻔﺤﺎت‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ آن ﺻﻔﺤﻪ درج ﺷﺪهاﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻫﺮ ﯾـﮏ از ﺻـﻔﺤﺎت‪،‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ آن ﻧﯿﺰ اﺻﻼح ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺮو ﻫﻤﻮاره ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺻﻔﺤﺎت داراي ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ از ﺗﻼش و ﺟﺪﯾﺖ رﯾﯿﺲ اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺣﻤﺰه ﻣﺼﻄﻔﻮي و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺠـﺮي ﻣﺤﺘـﺮم ﻃـﺮح ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر وزارت ﻧﯿﺮو‪ ،‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﺗﻘﯽ ﻋﺒﺎدي و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻫﻤﮑﺎر در اﻣﺮ ﺗﻬﯿﻪ و‬
‫ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮدن اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺷﺎﻓﻌﯽ‬
‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1396‬‬

‫ب‬
 ‫ﺗﻬﯿﻪ و ﮐﻨﺘﺮل »راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ« ]ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره ‪[745‬‬

‫ﻓﻮقﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس آزاد‬ ‫ﻣﺸﺎور ﭘﺮوژه‪ :‬ﻣﺠﺘﺒﯽ اﮐﺮم‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﺗﻬﯿﻪﮐﻨﻨﺪه‪:‬‬

‫ﻓﻮقﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس آزاد‬ ‫ﻣﺠﺘﺒﯽ اﮐﺮم‬
‫ﻓﻮقﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و آﺑﺎداﻧﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ ﻣﺸﺎور ﭘﻨﺪام‬ ‫اﺣﻤﺪ ﻟﻄﻔﯽ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه )ﮐﻤﯿﺘﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ ﻃﺮح ﺗﻬﯿﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر(‪:‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس آزاد‬ ‫ﺳﯿﺪ اﺳﺪاﻟﻪ اﺳﺪاﻟﻬﯽ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ ﺑﻬﻨﺎمزاده‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺸﺎور ﻣﻬﺎبﻗﺪس‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﺟﻌﻔﺮي‬
‫دﮐﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ ﻣﺸﺎور آﺑﺴﻮ‬ ‫ﺳﯿﺪﻣﺠﺘﺒﯽ رﺿﻮي ﻧﺒﻮي‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻤﺮان‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺎﻧﯿﺮ‬ ‫ﻣﻬﺮداد زرﯾﺎب‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻤﺮان و ﻣﻬﻨﺪﺳـﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ ﻣﺸﺎور ﭘﻨﺪام‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﮐﺎﻇﻢ ﺳﯿﺎﻫﯽ‬
‫آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ آﺑﯿﺎري زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮﺳﺎز ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺸﺎور ﭘﮋوﻫﺎب‬
‫ﻃــﺮح ﺗﻬﯿــﻪ ﺿــﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫــﺎي ﻓﻨــﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎزهﻫﺎي آﺑﯽ‬ ‫اﻧﺴﯿﻪ ﻣﺤﺮاﺑﯽ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر ‪ -‬وزارت ﻧﯿﺮو‬
‫دﮐﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﮐﺸﺎورزي ﮔﺮاﯾﺶ ﺗﺮوﯾﺞ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ ﻣﺸﺎور آﺑﯿﺎر ﻧﻮآور ﺻﺤﺮا‬ ‫اﺣﻤﺪ ﻣﺤﺴﻨﯽ‬
‫دﮐﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻨﻌﻢ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎدرﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب‬ ‫ﻣﺮﯾﻢ ﯾﻮﺳﻔﯽ‬
‫اﯾﺮان‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﻫﺪاﯾﺖ و راﻫﺒﺮي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪:‬‬

‫ﻣﻌﺎون اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ‬
‫رﯾﯿﺲ ﮔﺮوه اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫ﻓﺮزاﻧﻪ آﻗﺎرﻣﻀﺎﻧﻌﻠﯽ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‪ ،‬اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺳﯿ‪‬ﺪ وﺣﯿﺪاﻟﺪﯾﻦ رﺿﻮاﻧﯽ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪1‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﺟﺮاي ﮐﺎر‬
‫‪5‬‬ ‫‪ -1-1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‬
‫‪5‬‬ ‫‪ -2-1‬ﺗﺠﻬﯿﺰ ﮐﺎرﮔﺎه‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ -‬ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﯾﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺧﺎك‬
‫‪11‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ -‬ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‬
‫‪15‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم– ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‬
‫‪19‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ – اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك‬
‫‪23‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ -‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك‬
‫‪27‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ‬
‫‪31‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫ث‬
‫‪1‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ زﯾﺮﺑﻨﺎي ﺑﺮرﺳﯽ و ﻃﺮاﺣﯽ زﻫﮑﺸﯽ زﯾـﺮ زﻣﯿﻨـﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻋﻤﻠﯿـﺎت‬
‫ﺻﺤﺮاﯾﯽِ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻫﻔﺖ ﺑﺨﺶ زﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﺟﺮاي ﮐﺎر؛‬
‫‪ -2‬ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﯾﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺧﺎك؛‬
‫‪ -3‬ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي؛‬
‫‪ -4‬ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ؛‬
‫‪ -5‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك؛‬
‫‪ -6‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك؛ و‬
‫‪ -7‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ‪.‬‬
‫از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎﯾﯽ ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐﺸـﻮر ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪه‪ ،‬در‬
‫اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه اﻧﺠﺎم ﮐﺎر اﺷﺎره ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ اراﺋـﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -‬ﻫﺪف‬

‫ﻫــﺪف از اﻧﺠــﺎم ﻋﻤﻠﯿــﺎت ﺻــﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت زﻫﮑﺸــﯽ‪ ،‬ﺑــﻪ دﺳــﺖ آوردن اﻃﻼﻋــﺎت ﻻﯾــﻪﻫــﺎي ﺧــﺎك‪ ،‬وﯾﮋﮔــﯽﻫــﺎي‬
‫ﻫﯿﺪروﭘﺪوﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﻫﯿﺪرودﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺧﺎك‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﻬﺖ و ﺷﯿﺐ ﺣﺮﮐﺖ اﻓﻘﯽ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻗﺎﺋﻢ آب در ﺧـﺎك‪ ،‬ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﮑﺎن ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ از ﺧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬داﻣﻨﻪ ﮐﺎرﺑﺮد‬

‫داﻣﻨﻪ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫـﺎﯾﯽ از آن ﻣﺮﺑـﻮط ﺷـﻮد ﮐـﻪ در آن ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﻟﺰوم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺎك ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺷﻮر و ﯾﺎ ﺳﺪﯾﻤﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫آﺑﺸﻮﯾﯽ ﯾﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫داﻣﻨﻪ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ در ﺗﻤﺎم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻃﺮح اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ ﻣﮕﺮ در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺷﮑﺎرا ﺧﻄـﺮ زﻫـﺪار ﺑـﻮدن ﯾـﺎ زﻫـﺪار ﺷـﺪن در آن وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﻫﮑﺸﯽ و ﺷـﻮري ﺧـﺎك در‬
‫آن در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺗﻨﻬـﺎ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣﺰﺑـﻮر وﻟـﯽ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﯿﺶﺗﺮِ ﻧﻘﺎط ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﭘﯽ ﮔﯿﺮي ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﻔﺎد اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻣﯽﺗﻮان در ﺷﺮح ﺧﺪﻣﺎت ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪1‬ﻓﺼﻞ ‪1‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﺟﺮاي ﮐﺎر‬

‫‪5‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﺟﺮاي ﮐﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ -‬ﺑ ﺮﻧﺎﻣﻪرﯾ ﺰ ي اﺟ ﺮ ا ي ﮐﺎر‬

‫‪ -1-1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‬

‫– ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﭘﯿﺸﯿﻦ زﻫﮑﺸﯽ )در ﺻﻮرت وﺟﻮد( و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫– ﺑﺎزدﯾﺪ ﮐﻠﯽ از ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻋﻤﻖ آب زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ‪ ،‬ﻧﯿﻤـﺮخ ﺗﺮاﻧﺸـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﮐﺴـﺐ‬
‫اﻃﻼع از وﺿﻌﯿﺖ آﺑﺪﻫﯽ ﭼﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻇﺎﻫﺮي ﺷﻮري ﺧﺎك‪ ،‬ﺷﻮري آب و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺑﻬﺘﺮ و ﻧﯿﺰ‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻬﯿﻪ ﻣﺴﮑﻦ و ﺧﻮراك ﮐﺎرﮐﻨﺎن در ﻣﺪت اﺟﺮاي ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ راهﻫﺎ و اﻣﮑﺎﻧﺎت دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑـﻪ ﻧﻘـﺎط ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻓﺼﻞ ﮐﺎر‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و ﻋﮑﺲﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮارهاي و ﻫﻮاﯾﯽ‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﻫﺎي آب و ﺧﺎك ﻣﻨﻄﻘﻪ و ارزﯾﺎﺑﯽ اوﻟﯿﻪ آنﻫﺎ‬
‫– ﺑﺮآورد ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ زﻣﯿﻦﻫـﺎي ﻣﺸـﮑﻞدار ﻃـﺮح و ﺿـﺎﺑﻄﻪﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﭼﺎﻫـﮏﻫـﺎي ﻣﺸـﺎﻫﺪهاي‪ ،‬ﻣﺤـﻞ اﻧﺠـﺎم‬
‫آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮيﻫﺎي ﺧﺎك و ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ و ﻋﻤﻖ ﻧﺼﺐ آنﻫـﺎ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم اﺟﺮا ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫– ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد ﻧﻘﺎط آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺷﻮري و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ )آﺑﺸﻮﯾﯽ( در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧـﺎكﺷﻨﺎﺳـﯽ ﭘـﯿﺶ از آن‬
‫‪1‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺪاد ﮐﻼسﻫﺎي ﺷﻮري و ﺳﺪﯾﻤﯽ ﺑﻮدن ﺧﺎكﻫﺎ‬
‫– ﺑﺮآورد ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﺎر ﺑﺮآورد ﺷﺪه‬
‫– ﺑﺮآورد ﺗﺠﻬﯿﺰات و وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰ و اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺻﺤﺮاﯾﯽ‬
‫– ﺑﺮآورد زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﺎر و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه‬

‫‪ -2-1‬ﺗﺠﻬﯿﺰ ﮐﺎرﮔﺎه‬

‫– ﺗﻬﯿﻪ ﻣﺴﮑﻦ و دﻓﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫– ﺗﻬﯿﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﯾﺎ ﺑﯿﺴﯿﻢ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮔﺮوهﻫﺎي ﮐﺎر‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ ﻟﻮازم ﮐﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﻮاع ﻣﺘﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺑﺰار اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك و ‪....‬‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ ﺟﯽ ﭘﯽ اس دﺳﺘﯽ و اﺑﺰار ﻧﻘﺸﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻣﺤﻞ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‬

‫‪ -1‬اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﯿﺶ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آﺑﺸﻮﯾﯽ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫‪6‬‬

‫– ﺗﻬﯿﻪ ﺧﻮدرو ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﺪارك ﻟﻮازم اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﻠﯽ‬
‫– ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ وﺳﺎﯾﻞ و ﻟﻮازم ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺤﻞ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﮐﺎرﮔﺎه‬
‫‪2‬ﻓﺼﻞ ‪2‬‬

‫ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﯾﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺧﺎك‬

‫‪9‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ -‬ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﯾﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺧﺎك‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪-‬ﻻﯾﻪ ﺑﻨﺪ ي ﯾﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ ي ﺧﺎك‬

‫– ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺟﻬﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻠﯽ و اراﺋﻪ ﮐﻤـﮏﻫـﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ ﻧﻘـﺎط‬
‫ﺣﻔﺎري‬
‫– ﭘﯿﺎده ﮐﺮدن ﻧﻘﺎط ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﺟﯽ ﭘﯽ اس دﺳﺘﯽ )ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ و ﺑﺎ آﻏﺎز ﺣﻔﺎري( ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﻻزم‬
‫– ﺣﻔﺎري دﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ و ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت زﻫﮑﺸـﯽ‬
‫اراﺿﯽ )ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 153‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر(‬
‫– ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﯾﺎدداﺷﺖﺑﺮداري از ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك )ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻟﻤﺴﯽ(‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎك )در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﺗﺸﺨﯿﺺ( رﻧـﮓ‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬وﺟﻮد ﮔﭻ‪ ،‬آﻫﮏ‪ ،‬رﻧﮓداﻧﻪ‪ 1‬و ﻋﻼﻣﺖﻫﺎي اﺣﯿﺎي ﺧﺎك‪ ،2‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎك در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﭘﺎﯾـﺪاري و ﻗـﻮام‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ آب زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ و ﻋﮑﺲﺑـﺮداري‬
‫از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف در ﻫﺮ ﻧﻮﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻪ از ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آورده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫– ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﯾﺎدداﺷﺖﺑﺮداري و ﻋﮑﺲﺑﺮداري از ﻧﯿﻤﺮخ ﺗﺮاﻧﺸﻪﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻮارهﻫﺎ ﯾﺎ ﺗﺮاﻧﺸـﻪﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻞﻫﺎ ﺣﻔﺎري ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺧﺎك‬
‫– ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﻤﺮخ ﺧﺎك در ﭼﺎهﻫﺎي دﺳﺘﯽ در ﺻﻮرت وﺟﻮد و ﻧﻤﻮﻧﻪﺑـﺮداري از ﻋﻤـﻖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ دﯾـﻮاره ﭼـﺎه در‬
‫ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﯾﺎ ﺣﻔﺎري ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ ﭼﺎه ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﻘﻨﯽ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﺰدﯾﮏ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ )در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ وﺟـﻮد‬
‫آب اﻣﮑﺎن ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي زﯾﺮﯾﻦ در ﻣـﻮارد اﺳـﺘﺜﻨﺎﯾﯽ و ﭘـﺲ از ﺗﺎﯾﯿـﺪ ﮐﺎرﻓﺮﻣـﺎ و ﻣﻮاﻓﻘـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ آنﻫﺎ‬
‫– ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﺎك ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك ﺑﻪ روش ﻟﻤﺴﯽ‬
‫– ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﺎك ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﺰدﯾـﮏ ﺑـﻪ ‪ 1/2‬ﻣﺘـﺮي ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم آزﻣـﺎﯾﺶﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﺪاول‪ 3‬ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻣﺤﻞ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه ﯾـﺎ اﻧﺠـﺎم آزﻣـﺎﯾﺶﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻮري و ﺳﺪﯾﻤﯽ ﺑﻮدن ﺧﺎك‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ زﻣﺎن زﯾﺎدي از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫– ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎك از ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﺼﺐ زﻫﮑﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸـﮕﺎه ﻣﮑﺎﻧﯿـﮏ ﺧـﺎك ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر داﻧﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك )ﺷﺎﻣﻞ ﻫﯿﺪروﻣﺘﺮي( ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺎور‬
‫– ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺮﺿﻪ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷـﻦ و ﻣﺎﺳـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ارﺳﺎل ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد دﺳﺖ ﮐﻢ ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ و از ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻮﺷﺶ زﻫﮑﺸﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1- Mottling‬‬
‫‪2- Gley‬‬
‫‪3- Routine‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫‪10‬‬

‫– ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ و روش ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻻﯾـﻪﺑﻨـﺪي ﺧـﺎك و ﻋﻤـﻖ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ آب زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ‬
‫– اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﺣﻔﺎري و ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮح ﺗﻬﯿﻪ ﺿـﻮاﺑﻂ‬
‫و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ اراﺿﯽ‬
‫‪3‬ﻓﺼﻞ ‪3‬‬

‫ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‬

‫‪13‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ -‬ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳ ﻮم ‪-‬ﺣﻔ ﺮ و ﺗﺠ ﻬﯿ ﺰ ﭼﺎ ﻫﮏ ﻫﺎ ي ﻣﺸﺎ ﻫﺪه ا ي‬

‫– ﭘﯿﺎده ﮐﺮدن ﻧﻘﺎط ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﺟﯽ ﭘﯽ اس دﺳﺘﯽ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻫﻤﺎن ﻧﻘﺎط ﻻﯾﻪﺑﻨـﺪي( و ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺰوم رﻋﺎﯾﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﭼﺎﻫﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﻟﻮﻟﻪ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﭘﯽ وي ﺳﯽ در ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻠﺰي در ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﯾﯽ( و ﻗﻄـﺮ ﻟﻮﻟـﻪاي ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮع ﺳﯿﻤﺎن ﻣﺼﺮﻓﯽ و اﺗﺼﺎﻻت ﻻزم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺷﻦ و درﭘﻮش و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‬
‫– ﺣﻔﺎري دﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿـﺰ ﭼﺎﻫـﮏﻫـﺎي ﻣﺸـﺎﻫﺪهاي )ﻧﺸـﺮﯾﻪ ﺷـﻤﺎره ‪154‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر( و ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك )در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫– ﺣﻤﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﯽ وي ﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ و ﻣﺸﺒﮏ ﮐﺮدن آن‬
‫– ﺣﻤﻞ و آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎﻟﻮاﻧﯿﺰه )ﺑﺎ رزوه ﮐﺮدن( و درﭘﻮش ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫– ﻧﺼﺐ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﯽ وي ﺳﯽ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎﻟﻮاﻧﯿﺰه‪ ،‬درﭘﻮش و ‪ ...‬در زﻣﯿﻦ و در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔـﺮ و‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‬
‫– آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻧﺼﺐ ﺑﻠﻮك ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮ روي ﭼﺎﻫﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪهاي و ﺣﮏ‪ ‬ﮐﺮدن ﻧﺎم ﭼﺎﻫﮏ ﺑﺮ روي آن‬
‫– ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻫﺮ ﭼﺎﻫﮏ ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻧﺼﺐ ﭼﺎﻫﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪهاي و ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻓﺼـﻠﯽ‬
‫)ﯾﺎ ﺑﺎ ﻫﺮ دوره دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﺸﺎور و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و ارﺳﺎل آن ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‬
‫– ﺗﻌﯿﯿﻦ دﻗﯿﻖ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻧﻘﺎط ﺣﻔﺎري ﺷﺪه و ﺗﺮازﯾﺎﺑﯽ ﻧﻘﺎط ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺪه‬
‫– اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻻي درﭘﻮش ﺗﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗـﺮاز ﺳـﻄﺢ آب‬
‫درون ﭼﺎﻫﮏ‬
‫– اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺳﻄﺢ آب در ﭼﺎﻫﮏﻫﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 12‬ﻣﺎه‬
‫– اﺻﻼح و ﺑﺎزﺳﺎزي ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻮﯾﻞ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ‬
‫– اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻋﻤﻖ و ﺗﺮاز آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮح ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن آﻣﺎرﺑﺮداري در ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫‪4‬ﻓﺼﻞ ‪4‬‬

‫ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‬

‫‪17‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم– ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼ ﻬﺎرم – ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰ وﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮ ﮐﺐ‬

‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻘﺎط و ﻋﻤﻖ ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك و اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺑـﺎ آب‬
‫ﻣﺤﺼﻮر ﯾﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر آرﺗﺰﯾﻦ‬
‫– رﻋﺎﯾﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺮ ﭘﺎﯾـﻪ ﻣﻨـﺪرﺟﺎت دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔـﺮ و ﺗﺠﻬﯿـﺰ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻣﺮﮐﺐ )ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 162‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر(‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻨﺲ )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻠﺰي ﺳﯿﺎه ﯾﺎ ﮔﺎﻟﻮاﻧﯿﺰه( و ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‬
‫– ﺣﻤﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ و ﺑﺮﯾﺪن آن ﺑﻪ اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺼﺐ )ﻓﺸﺎر آب‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﻪ ﺣﻔﺎري‪ ،‬راﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭼﻨﺪ روش( ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮ‬
‫– ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮ در ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ روش اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮع ﺳﯿﻤﺎن ﻣﺼﺮﻓﯽ و اﺗﺼﺎﻻت ﻻزم ﻣﺎﻧﻨﺪ درﭘﻮش و رزوه و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‬
‫– آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻧﺼﺐ ﺑﻠﻮك ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮ روي ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‬
‫– اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻻي درﭘﻮش ﺗﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺪه‬
‫– آزﻣﺎﯾﺶ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎ و اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن و ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ آنﻫﺎ‬
‫– اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺳﻄﺢ آب در ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 12‬ﻣﺎه‬
‫– اﺻﻼح و ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻮﯾﻞ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ‬
‫– اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر ﭘـﺲ از آﻣـﺎرﺑﺮداري ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ‬
‫در ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫‪ 5‬ﻓﺼﻞ ‪5‬‬

‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك‬

‫‪21‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ – اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ – اﻧﺪا زه ﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪ ر وﻟﯿﮏ ﺧﺎك‬

‫– اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺮاﮐﻢ ﻧﻘﺎط اﻧﺪازهﮔﯿﺮي‬

‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻖ ﭼﺎﻫﮏ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻧﯿﻤﺮخ ﺧﺎك‪ ،‬ﺳﻄﺢ آب و روش اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫـﺪاﯾﺖ‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻻﯾﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي در آن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد )در ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﯿﺮيﻫﺎي ﻻﯾﻪ ﺑﻪ ﻻﯾﻪ(‬
‫– ﺣﻔﺮ ﭼﺎﻫﮏ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﮐﻨﺎر ﻣﺤﻞ ﭼﺎﻫﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺣﻔﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ و آﻣﺎدهﺳﺎزي وﺳﺎﯾﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك )ﺳﻪ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮي‪ ،‬اوﮔﺮ‪ ،‬ﺷﻨﺎور‪ ،‬ﺧـﺮاش‬
‫دﻫﻨﺪه‪ ،‬آﺑﮑﺶ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺟﺪار ﻣﺸﺒﮏ و ‪(...‬‬
‫– ﺷﺴﺘﺸﻮي ﭼﺎﻫﮏ ﭘﯿﺶ از آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫– اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك ﺑﻪ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ 1‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﮑﺮار در ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮ ﭘﺎﯾـﻪ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 322‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸـﻮر ﯾـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 14420‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﯾﺮان(‬
‫– اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻃـﺮح ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر‬

‫‪ - 1‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﮐﺸﻮر‪ ،‬در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ اﻓﻘﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ روشﻫﺎي ﭼﺎﻫﮏ )‪ (Auger hole‬ﺑﺎ ﺣﻞ )‪ (Ernst‬و ﭼﺎﻫﮏ واروﻧﻪ ) ‪Inversed auger‬‬
‫‪ ( hole‬ﺑﺎ ﺣﻞ ﭘﻮرﺷﻪ )‪ (Porchet‬ﭘﺲ از ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬روش اﺳﺘﻮاﻧﻪ دوﮔﺎﻧﻪ در ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﺎك ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺎﯾﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ روشﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺎور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ در ﺷﺮح ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد درج ﻧﻤﻮده و ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ ﻃﺮﻓﯿﻦ در ﺷﺮح ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 6‬ﻓﺼﻞ ‪6‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك‬
‫‪25‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ -‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ -‬اﻧﺪا زه ﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧ ﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك‬

‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﺗﺮاﮐﻢ ﻧﻘﺎط اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮيﻫﺎي ﺧﺎك‬

‫– اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫– ﺗﻬﯿﻪ و آﻣﺎدهﺳﺎزي وﺳﺎﯾﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﺧﺎك )اﺳﺘﻮاﻧﻪ دوﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬درﭘﻮش‪ ،‬ﭼﮑﺶِ ﻓﺮو ﺑـﺮدن اﺳـﺘﻮاﻧﻪ در‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺧﻂﮐﺶ و ‪(...‬‬
‫– ﺣﻔﺎري ﭘﻠﮑﺎﻧﯽ زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﻗﺎﺋﻢ ﺧﺎك ﺑﺎ وارد‬
‫آوردن ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮردن آن‬
‫– اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ ﺧﺎك و اراﺋﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﻔﻮذ )ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ از اﺑﺘـﺪا‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ ﭘﺎﯾﻪ( ﺑﺎ روش اﺳﺘﻮاﻧﻪ دوﮔﺎﻧﻪ ﯾﺎ روشﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﮕﺮ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﯾﮏ آزﻣـﺎﯾﺶ‬
‫)ﺑﺎ ‪ 3‬ﺗﮑﺮار( در ﻫﺮ ﺳﺮي ﺧﺎك ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻧﺪازهﮔﯿـﺮي ﺳـﺮﻋﺖ ﻧﻔـﻮذ آب ﺑـﻪ ﺧـﺎك ﺑـﺎ روش اﺳـﺘﻮاﻧﻪ‬
‫)ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 243‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر(‬
‫– اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻃـﺮح ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﺻﻨﻌﺖ آب ﮐﺸﻮر‬
‫‪7‬ﻓﺼﻞ ‪7‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ‬

‫‪29‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﻮريزداﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢزداﯾﯽ‬

‫‪1‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ‪-‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷ ﻮر يز د اﯾﯽ و ﺳﺪﯾﻢز د اﯾﯽ‬

‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﻘﺎط آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮيﻫﺎي ﺷﻮري و ﺳﺪﯾﻤﯽ ﺑﻮدن ﺧﺎك‬
‫– ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي درﺑﺎره ﻟﺰوم اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه ﺧﺎك و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻮع و ﻣﻘﺪار آن‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب روش ﻣﻨﺎﺳﺐ آزﻣﺎﯾﺶ آﺑﺸﻮﯾﯽ )ﮐﺮﺗﯽ‪ ،‬ﺳﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ آراﯾﺶ ﻣﺜﻠﺜﯽ‪ ،‬ﺷﺶ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ آراﯾﺶ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ و ‪(...‬‬
‫– اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻖ آب ﮐﺎرﺑﺮدي در ﻫﺮ ﻧﻮﺑﺖ‬
‫– ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺎك ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي و ﻓﺮﺳﺘﺎدن آنﻫﺎ ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺧﺎك ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك و درﺻﺪ اﺟﺰاي آن‪ ،‬وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻇﺎﻫﺮي‪ ،‬درﺻﺪ ﺗﺨﻠﺨـﻞ‪،‬‬
‫درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ در ﻇﺮﻓﯿﺖ زراﻋﯽ‪ ،‬درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﭘﮋﻣﺮدﮔـﯽ داﺋـﻢ و ‪ ...‬و آزﻣـﺎﯾﺶﻫـﺎي ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧـﺎك ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ﮔﻞ اﺷﺒﺎع‪ ،‬ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬ﮐﻠﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ‪ ،‬ﮔﭻ‪ ،‬آﻫﮏ‪ ،‬ﺳﺪﯾﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒـﺎدل‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿـﺖ ﺗﺒـﺎدل‬
‫ﮐﺎﺗﯿﻮﻧﯽ‪ ،‬درﺻﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺎدل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺬب ﺳﺪﯾﻢ و ‪ ...‬ﭘﯿﺶ از ﺷﺮوع آزﻣﺎﯾﺶ آﺑﺸﻮﯾﯽ‬
‫– آﻣﺎده ﮐﺮدن ﻣﺤﻞ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﺮت ﯾﺎ ﻧﺼﺐ اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد و آراﯾﺶ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬
‫– ﮐﺎرﺑﺮد آب آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﯾﺎ ﺑﺪون ﻣﺎده اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬
‫– ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺎك ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﺰرﻋـﻪ و ﺑﺴـﺘﻪﺑﻨـﺪي‬
‫آن ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎك‬
‫– ﺗﮑﺮار ﮐﺎرﺑﺮد آب آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﯾﺎ ﺑﺪون ﻣﺎده اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺗـﺎ ﭘﺎﯾـﺎن ﮐـﺎرﺑﺮد ﻋﻤـﻖ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ آب‬
‫– ﺗﮑﺮار ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧـﺎك ﺗـﺎ ﻋﻤـﻖ ‪ 1/5‬ﻣﺘـﺮي ﭘـﺲ از ﻫـﺮ ﺑـﺎر ﮐـﺎرﺑﺮد آب‪ ،‬ﺑﺴـﺘﻪﺑﻨـﺪي و‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن آنﻫﺎ ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎك ﺷـﺎﻣﻞ ﻫـﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑـﯽ و اﺳـﯿﺪﯾﺘﻪ‬
‫ﻋﺼﺎره اﺷﺒﺎع‪ ،‬ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬ﮐﻠﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ‪ ،‬ﮔﭻ‪ ،‬آﻫﮏ‪ ،‬ﺳﺪﯾﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺎدل‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﺒﺎدل ﮐﺎﺗﯿﻮﻧﯽ‪ ،‬درﺻﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺒﺎدل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺬب ﺳﺪﯾﻢ و ‪...‬‬
‫– اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋﻤﻠﯿﺎت آﺑﺸﻮﯾﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي آﺑﺸﻮﯾﯽ ﺧﺎكﻫﺎي ﺷﻮر و ﺳﺪﯾﻤﯽ در اﯾﺮان‬
‫)ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 255‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر(‬

‫‪ -1‬اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎكﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﯿﺶ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آﺑﺸﻮﯾﯽ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪31‬‬ ‫‪96/05/21‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ وﻣﺮاﺟﻊ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ وﻣ ﺮ اﺟﻊ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻻﯾﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ اراﺿﯽ‪ ،(1375) ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪153‬‬ ‫‪-1‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭼﺎﻫﮏﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪهاي‪ ،(1375) ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪154‬‬ ‫‪-2‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك‪ ،(1380) ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪243‬‬ ‫‪-3‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺧﺎك ﺑﻪ روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،(1384) ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸـﻮر ﻧﺸـﺮﯾﻪ‬ ‫‪-4‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪322‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎي آﺑﺸﻮﯾﯽ ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻮر و ﺳﺪﯾﻤﯽ در اﯾﺮان‪ ،(1381) ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐﺸـﻮر‪،‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪255‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻔﺮ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ‪ ،(1375) ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺷﻤﺎره ‪162‬‬ ‫‪-6‬‬
 ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﯽ‬

‫اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐﺸـﻮر‪ ،‬ﺑـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ ﺑـﯿﺶ از ﭼﻬـﻞ ﺳـﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎﺗﯽ و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺧﻮد‪ ،‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻋﻨﻮان ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ‪ -‬ﻓﻨـﯽ‪ ،‬در ﻗﺎﻟـﺐ آﯾـﯿﻦﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬ﺿـﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻣﻌﯿـﺎر‪ ،‬دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺎﻟﯿﻒ و ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ و اﺑﻼغ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺣﺎﺿﺮ در راﺳﺘﺎي ﻣﻮارد ﯾـﺎد‬
‫ﺷﺪه ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺎ در راه ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻮم در ﮐﺸﻮر و ﺑﻬﺒﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎي ﻋﻤﺮاﻧـﯽ ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ‪nezamfanni.ir‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﺸﺮﯾﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﺳﺎﯾﺖ‬
 Guidelines for Field Works of Drainage Studies [No. 745]
Project Adviser: Mojtaba Akram
Authors & Contributors Committee:
Mojtaba Akram Free lance expert
Ahmad Lotfi Pandam Consulting Engineers
Confirmation Committee:
Seyed Asadollah Asadollahi Free lance expert
Abdolhossein Behnamzadeh Ministry of Agriculture Jihad
Mohamad SadeghJafari MahabGhods Consulting
Engineers
Seyed Mojtaba Razavi Nabavi Absou Consulting Engineers
Mehrdad Zaryab Panir Consulting
Mohammad Kazem Siahi Pandam Consulting Engineers
Mohammad Hasan Abdollah Pazhouhab Consulting Engineers
Shamshirsaz
Encieh Mehrabi Ministry of Energy
Bureau of Technical, Engineering,
Social and Environmental
Standards of Water and Waste
Water
Ahmad Mohseni Abyari Noavar Sahra Consulting
Engineers
Mohammad Javad Monem Tarbiat Modares University
Maryam Yousefi Iran Water Resource Management
Organization
Steering Committee:
MSc, Irrigation and Drainage
Engineering
MSc, Irrigation and Drainage
Engineering
MSc, Irrigation and Drainage
Engineering
MSc Irrigation and Drainage
Engineering
MSc Irrigation and Drainage
Engineering
MSc Irrigation and Drainage
Engineering
PhD Irrigation and Drainage
Engineering
BSc Civil Engineering
MSc irrigation and Drainage
Engineering
MSc Civil Engineering
MSc irrigation and Drainage
Engineering
MSc Irrigation Structures
Engineering
PhD Agricaltural Extension
Engineering
PhD Water Resources Engineering
MSc Water Resources Engineering

Alireza Toutounchi Deputy of Technical and Executive Affairs Department

Farzaneh Agharamezanali Head of Water & Agriculture Group, Technical and Executive Affairs
Department
Seyed Vahidoddin Expert in Irrigation & Drainage Engineering, Technical and Executive
Rezvani Affairs Department
Abstract
There is a fundamental need to do extensive field works prior to study and design subsurface drainage
systems. In this publication the Guidelines for field works of drainage studies are presented. The field works
are as follows:
1- Soil logging including visual texture classification;
2- Digging and establishment of observation wells;
3- Establishment of piezometer batteries;
4- Measurement of the soil hydraulic conductivity;
5- Measurement of the soil infiltration rate; and
6- Conducting leaching tests to evaluate soil desalination and desodification rates.
 Islamic Republic of Iran
Planning and Budget Organization

Guidelines for Field Works of

Drainage Studies

No.745

Deputy of Technical and Infrastructure Ministry of Energy

Development Affairs
Water and Wastewater Standards and Projects
Department of Technical and Executive Affairs Bureau
nezamfanni.ir http://seso.moe.gov.ir

2017
 ‫اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ‬

‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻـﺤﺮاﯾﯽ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻫﮑﺸﯽ«‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬اﻗـﺪامﻫـﺎي اوﻟﯿـﻪ‪،‬‬
‫ﻻﯾــﻪﺑﻨــﺪي ﺧــﺎك‪ ،‬ﺣﻔــﺮ و ﻧﺼــﺐ ﭼﺎﻫــﮏﻫــﺎي‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪهاي و ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﮐـﺐ‪ ،‬اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﺧﺎك و‬
‫ﻧﯿــﺰ اﻧﺠــﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت آﺑﺸــﻮﯾﯽ ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر‬
‫ﺷﻮريزداﯾـﯽ و ﺳـﺪﯾﻢزداﯾـﯽ از ﺧـﺎك را ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دادهاﺳﺖ‪.‬‬