MODYUL 1: MGA ANGKOP AT INAASAHANG
KAKAYAHAN AT KILOS SA PANAHON NG
PAGDADALAGA/PAGBIBINATA
Mga Palatandaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagdadalaga/Pagbibinata sa Iba’t ibang aspekto:
1. Pangkaisipan
Nagiging mahusay sa pakikipagtalo at
pakikipagtalakayan
Mas nakapagmememorya
Nakapag-iisip ng lohikal tungkol sa mga
konsepto
Nasusundan at nasusuri ang paraan at nilalaman
ng sariling pag-iisip
Nakagagawa ng mga pagpaplano sa hinaharap
Nahihilig sa pagbabasa
Nangangailangan na maramdamang may halaga
sa mundo at may pinaniniwalaan
2. Panlipunan
 Lumalayo sa magulang; naniniwalang
makaluma ang mga magulang
 7.
Ang tinedyer na lalaki ay karaniwang ayaw
magpakita ng pagtingin o pagmamahal
 Karaniwang nararamdamang labis na
mahigpit ang magulang; nagiging rebelled
 Dumadalang ang pangangailangang
makasama ang pamilya
 Nagkakaroon ng maraming kaibigan at
nababawasan ang pagiging labis na
malapit sa iisang kaibigan sa katulad na
kasarian
 Higit na nagpapakita ng interes sa katapat
na kasarian ang mga babae kaysa mga
lalaki
 Madalas mairita sa mga nakababatang
kapatid
3. Pandamdamin
 Madalas na mainitin ang ulo;
kadalasang sa mga nakatatanda o may
awtoridad ipinatutungkol ang mga
ikinagagalit
 Madalas nag-aalala sa kaniyang pisikal na
anyo, marka sa klase, at pangangatawan
 Nag-aalala sa kasikatan sa hanay ng kapwa
mga tinedyer
 Nagiging mapag-isa sa tahanan
 Madalas malalim ang iniisip
4. Moral
 Alam kung ano ang tama at mali
 Tinitimbang ang mga pamimilian bago
gumawa ng pasiya o desisyon
 Pantay ang pagtingin o pakikitungo sa
kapwa
 Madalas ay may pag-aalala sa
kapakanan ng kapwa
 Hindi magsisinungaling
ANG MGA INAASAHANG KAKAYAHAN AT KILOS
SA PANAHON NG PAGDADALAGA O
PAGBIBINATA
May tatlong mahalagang layunin ang inaasahang
kakayahan at kilos (developmental tasks) sa bawat
yugto ng pagtanda ng tao.
1. GABAY
2. MOTIBASYON
3. AKMA
Narito ang paglalarawan ng mga inaasahang
kakayahan at kilos:
1. Pagtatamo ng bago at ganap na
pakikipag-ugnayan (more mature
relations) sa mga kasingedad.
a. Alamin mo kung ano talaga ang iyong
nais
b. Ipakita ang tunay na ikaw.
c. Panatilihing bukas ang komunikasyon.
d. Tanggapin ang kapwa at kaniyang
tunay na pagkatao.
e. Panatilihin ang tiwala sa isa’t isa.
f. Maglaro at maglibang.
g. Mahalin mo ang iyong sarili.
2. Pagtanggap ng papel sa lipunan na angkop sa
babae o lalaki.
3. Pagtanggap sa mga pagbabago sa katawan at
paglalapat ng tamang pamamahala sa mga ito.
4. Pagtamo at pagtanggap ng
mapanagutang asal sa pakikipagkapwa.
5. Paghahanda para sa paghahanapbuhay.
6. Paghahanda para sa pag-aasawa at
pagpapamilya.
Pagkakaroon ng mga pagpapahalaga (values) na
gabay sa mabuting asal.
Sa pamamagitan ng positibong pag-iisip, mapatataas mo
ang iyong tiwala sa sarili at magkakaroon ka ng positibong
pananaw at damdamin tungkol sa iyong sarili.
Makatutulong sa iyo ang sumusunod:
1. Hayaang mangibabaw ang iyong mga kalakasan.
2. Huwag matakot na harapin ang mga bagong
hamon.
3. Palaging maging positibo sa iyong mga pag-iisip.
4. Isipin mo ang iyong mga kakayahan para sa iyong
sarili: huwag palaging umasa sa opinyon ng ibang
 tao, lalo na ang pagtataya sa iyong mga kabiguan
at tagumpay.
MODYUL 2: TALENTO MO, TUKLASIN,
KILALANIN AT PAUNLARIN!
Ano ang kahulugan ng talento at kakayahan?
 Sa Webster Dictionary, ang talento ay
ginagamit na kasingkahulugan ng biyaya at
kakayahan. Ito ay isang likas na kakayahan
na kailangang tuklasin at paunlarin. Tulad
ng isang biyaya, dapat itong ibahagi sa iba.
 Ayon kina Thorndike at Barnhart, mga
sikolohista, sa kanilang “Beginning
Dictionary”, ang talento ay isang
pambihira at likas na kakayahan.
 Ang kakayahan ay kalakasang intelektuwal
(intellectual power) upang makagawa ng
isang pambihirang bagay tulad ng
kakayahan sa musika o kakayahan sa
sining.
 Madalas sinasabi ng mga sikolohista na
ang talento ay may kinalaman sa genetics
o mga pambihirang katangiang minana sa
magulang.
 Ang kakayahan naman ay likas o tinataglay
ng tao dahil na rin sa kaniyang intellect o
kakayahang mag-isip.
AYON KAY….
BRIAN GREEN - “Ang pagtutuon ng atensiyon nang
marami sa talento sa halip na sa kakayahan ay
isang hadlang tungo sa pagtatagumpay”
SEAN COVEY – “bawat tao ay may talento at
kakayahan. Kadalasan nga lamang ang nabibigyan
natin ng pansin ay yaong mga makaaagaw
atensiyon…”
MICHAEL ANGELO - “Ang obra ay nasa bato mula pa sa
simula, kailangan lamang ukitin ang labis na bahagi nito.”
DR. HOWARD GARDNER – “Ayon sa teoryang
MULTIPLE INTELLIGENCES, ang mas angkop na
tanong ay “Ano ang iyong talino?” at hindi,
“Gaano ka katalino?” Ayon kay Gardner, bagama’t
lahat ng tao ay may angking likas na kakayahan,
iba’t iba ang talino o talento.”
MULTIPLE INTELLIGENCES
1. Visual/Spatial. Ang taong may talinong
visual/spatial ay mabilis matututo sa
pamamagitan ng paningin at pag-aayos ng
mga ideya.
2. Verbal/Linguistic. Ito ang talino sa
pagbigkas o pagsulat ng salita.
3. Mathematical/Logical. Taglay ng taong
may talino nito ang mabilis na pagkatuto
sa pamamagitan ng pangangatuwiran at
paglutas ng suliranin (problem solving).
4. Bodily/Kinesthetic. Mas natututo siya sa
pamamagitan ng paggamit ng kaniyang katawan,
tulad halimbawa sa pagsasayaw o paglalaro.
5. Musical/Rhythmic. Ang taong nagtataglay ng
talinong ito ay natututo sa pamamagitan ng pag-
uulit, ritmo, o musika.
6. Intrapersonal. Sa talinong ito, natututo ang tao sa
pamamagitan ng damdamin, halaga, at pananaw.
Ito ay talino na kaugnay ng kakayahan na magnilay
at masalamin ang kalooban.
7. Interpersonal. Ito ang talino sa interaksiyon o
pakikipag-ugnayan sa ibang tao. Ito ang kakayahan
na makipagtulungan at makiisa sa isang pangkat.
8. Naturalist. Ito ang talino sa pag-uuri,
pagpapangkat at pagbabahagdan.
9. Existential. Ito ay talino sa pagkilala sa
pagkakaugnay ng lahat sa daigdig. “Bakit
ako nilikha?” “Ano ang papel na
gagampanan ko sa mundo?” “Saan ang
lugar ko sa aking pamilya, sa paaralan, sa
lipunan?” Ang talinong ito ay naghahanap
ng paglalapat at makatotohanang pag-
unawa ng mga bagong kaalaman sa
mundong ating ginagalawan.
Ilan sa mga bagay na dapat nating
malaman tungkol sa tiwala sa sarili ay ang
sumusunod:
1. Ang tiwala sa sarili ay hindi namamana, ito ay
natututuhan.
2. Hindi ito pangkalahatan, bagkus ay may iba’t ibang
antas tayo ng tiwala sa ating saril sa iba’t ibang
sitwasiyon at gawain. Halimbawa, maaaring
mataas ang ating tiwala sa sarili sa pagtutuos
(mathematical computation) ngunit mahina ang
loob sa pagsasalita sa publiko.
3. Nagbabago ito sa paglipas ng panahon. Maaari
itong tumaas o bumababa ayon sa ating mga
karanasan sa buhay.
4. Hindi ito nakasalalay sa mga bagay na labas sa
ating sarili gaya halimbawa ng pagiging mayaman
o pagkakaroon ng mga taong nagmamahal sa atin.
Simple lamang ang paggawa ng Plano sa Pagpapaunlad
ng Sarili.
Una, dapat nating tukuyin kung nasaan na tayo
ngayon: Ano-ano ang ating mga kalakasan at
kahinaan.
Ikalawa, tukuyin kung saan natin nais o
kailangang tumungo. Anong aspeto ang
kailangang paunlarin, alin ang dapat unahin.
At sa huli, kailangang lapatan ito ng mga
paraan kung paano isasagawa ang mga
pagbabago. Maaaring ang pinakamahirap na
bahagi nito ay ang pagtukoy at pagtanggap sa
ating mga kahinaan. Kung magagawa natin ito,
mas magiging madali na ang iba pang bahagi.
MODYUL 3: PAGPAPAUNLAD NG MGA HILIG
MGA LARANGAN NG HILIG
1. Outdoor – Nasisiyahan sa mga gawaing panlabas
(outdoor)
2. Computational – Nasisiyahan na gumawa gamit
ang bilang o numero
3. Mechanical – Nasisiyahan sa paggamit ng mga
kagamitan (tools)
4. Scientific – Nasisiyahan sa pagtuklas ng bagong
kaalaman, pagdidisenyo at pag-imbento ng mga
bagay o produkto
5. Persuasive – Nakahihikayat at nasisiyahan sa
pakikipag-ugnayan sa ibang tao o
pakikipagkaibigan
6. Artistic – Nagiging malikhain at nasisiyahan sa
pagdidisenyo ng mga bagay
7. Literary – Nasisiyahan at nagpapahalaga sa
pagbabasa at pagsusulat
8. Musical – Nasisiyahan sa pakikinig o
paglikha ng awit o pagtugtog ng
instrumentong musikal
9. Social service – Nasisiyahang tumulong sa ibang
tao
10. Clerical – Nasisiyahan sa paggawa ng mga gawaing
pang-opisina
MGA HILIG
Ang mga hilig ay preperensiya sa mga partikular na uri
ng gawain. Ang mga ito ang gumaganyak sa iyo na
kumilos at gumawa.
Ang ibang hilig ay maaaring:
1. natututuhan mula sa mga karanasan.
2. minamana.
3. galing sa ating mga pagpapahalaga at kakayahan.
Paano mo ba matutuklasan ang iyong
mga hilig? Makatutulong sa iyo ang kasunod
na mga hakbang:
1. Pagnilayan ang iyong mga hilig na libangan
(hobby) at paboritong gawain.
2. Siyasatin ang mga gawaing nakapagpapasigla sa
iyo.
3. Suriin ang mga gawaing iyong iniiwasang gawin.
Ang tuon ng atensiyon ay ang preperensiya ng uri ng
pakikisangkot sa isang gawain. Ito ay maaaring sa tao,
datos, at bagay.
1. Tao – May kinalaman sa tao
2. Datos – May kinalaman sa mga katotohanan, records,
files, numero, detalye
3. Bagay – Gamit ang mga kagamitan (tools) o makina
(machine)
4. Ideya – Pag-iisip at pag-oorganisa ng mga ideya
Modyul 4: ANG AKING TUNGKULIN BILANG KABATAAN
MGA TUNGKULIN BILANG NAGDADALAGA O
NAGBIBINATA
1. Ang Tungkulin sa Sarili
2. Ang Tungkulin Bilang Anak.
3. Ang Tungkulin Bilang Kapatid.
4. Ang Tungkulin Bilang Mag-aaral.
5. Ang Tungkulin sa Aking Pamayanan.
6. Ang Tungkulin Bilang Mananampalataya.
7. Ang Tungkulin Bilang Konsiyumer ng Media.
8. Ang Tungkulin sa Kalikasan.
”Walang sinuman ang nabubuhay para sa sarili
lamang. Walang sinuman ang namamatay, para sa sarili
lamang. Tayong lahat ay may pananagutan sa isa’t isa,
tayong lahat ay tinipon ng Diyos na kapiling Niya. ” Mula sa
isang awit, ipinauunawa sa atin ng mga linyang ito ang
kahalagahan ng pagtugon sa ating mga tungkulin bilang
mga nilalang ng Diyos.
Ang pagiging mapanagutan ay nagpapakita ng tunay
na pagkatao ng tao. Ito ay dahil likas ito sa tao. Ang taong
tumatalikod dito ay maaaring maihalintulad sa isang taong
naglalakad na walang ulo (Alejo, P.B. 2004). Kaya habang
maaga simulan mo nang tumugon sa iyong mga
pananagutan - lalo na sa pagtugon sa pinakamahalagang
tungkulin ng tao: ang pagkakamit ng kaganapang pansarili,
hanapin ang kabanalan, upang makaalam, magmahal at
maglingkod sa Diyos nang malaya.