Professional Documents
Culture Documents
Sự độc lập trong hoạt động xét xử của tòa án tại Việt Nam: Vũ Thị An
Sự độc lập trong hoạt động xét xử của tòa án tại Việt Nam: Vũ Thị An
Vũ Thị An
Khoa Luật
Luận văn Thạc sĩ ngành: Lý luận và Lịch sử Nhà nước và Pháp luật
Mã số: 60 38 01
Người hướng dẫn: GS.TS. Nguyễn Đăng Dung
Năm bảo vệ: 2010
Abstract: Chương 1: Độc lập của toà án là một nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền.
Chương 2: Thực trạng nguyên tắc độc lập xét xử của tòa án ở Việt Nam. Chương 3:
Những đề xuất cụ thể để đảm bảo thực hiện nguyên tắc độc lập xét xử tại Việt Nam.
Keywords: Tòa án; Pháp luật Việt Nam; Hoạt động xét xử
Content
MỞ ĐẦU
2
khoa học và hiện đại, trong đó, xác định Toà án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động
trọng tâm. Theo định hướng của Chiến lược cải cách Tư pháp, sẽ tiến tới tổ chức hệ thống
Toà án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính, sẽ có toà sơ thẩm,
toà phúc thẩm, toà thượng thẩm và Toà án nhân dân tối cao. Do vậy, việc thực hiện đề tài
nghiên cứu Sự độc lập trong hoạt động xét xử của Tòa án tại Việt Nam có cơ sở khoa học và
thực tiễn chủ yếu sau đây:
1. Mặc dù nguyên tắc về sự độc lập của hoạt động xét đã được quy định ngay từ Hiến
pháp 1946 và khẳng định trong tất cả các Hiến pháp tiếp theo, tuy nhiên, trên thực tế, về tổ
chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước, các thiết chế chính trị, đặc biệt là của Đảng vẫn
còn có quá nhiều "áp lực" đối với hệ thống tư pháp và hoạt động xét xử. Vai trò và vị trí của
Toà án trong cơ chế quyền lực chưa thực sự xứng đáng với chức năng, nhiệm vụ của nó trong
cơ chế của nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Cần có sự thay đổi cơ bản về
các phương thức thực hiện sự lãnh đạo của Đảng đối với Toà án cũng như toàn bộ hệ thống Tư
pháp để đảm bảo sự độc lập của hoạt động xét xử.
2. Về các nghiên cứu khoa học trong nước, hiện nay mới có một số bài nghiên cứu về
một số khía cạnh của độc lập xét xử nhưng chưa chú trọng tới việc phân tích có hệ thống và
toàn diện về sự độc lập xét xử. Chưa có công trình khoa học cấp nhà nước hoặc cấp bộ/ngành
nào tập trung nghiên cứu về độc lập xét xử nói chung. Một số nghiên cứu tổng quan về cải
cách tư pháp cũng chỉ đề cập sơ lược về độc lập xét xử.
Với việc nghiên cứu đề tài này, tác giả hi vọng sẽ có được những kết luận và kiến nghị
xác đáng về các giải pháp bảo đảm sự độc lập trong hoạt động xét xử của toà án tại Việt Nam.
3. Mục đích của đề tài
Nghiên cứu làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về độc lập xét xử để từ đó góp phần đưa
nguyên tắc độc lập xét xử thực sự phát huy hiệu quả ở Việt Nam.
Cụ thể, luận văn cần đạt được các mục tiêu chủ yếu sau đây:
- Thứ nhất, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về độc lập xét xử ở Việt Nam: phân tích
khái niệm, đặc điểm, nội dung của sự độc lập trong hoạt động xét xử của tòa án.
- Thứ hai, làm rõ pháp luật đã ghi nhận, thể hiện như thế nào về sự độc lập trong hoạt
động xét xử của tòa án.
- Thứ ba, phân tích thực tiễn hoạt động xét xử ở Việt Nam xét từ góc độ bảo đảm sự độc
lập của tòa án (việc thực thi quy định pháp luật hiện hành liên quan đến độc lập xét xử và
đánh giá thực tiễn áp dụng các yếu tố bảo đảm thực thi độc lập xét xử trong những năm qua ở
Việt Nam; phân tích tính đặc thù, vị trí, vai trò của thẩm phán và toà án trong mối quan hệ với
3
vấn đề độc lập xét xử ở nước ta; phân tích các mối quan hệ xã hội ảnh hưởng tới quá trình ra
quyết định của thẩm phán);
- Thứ tư, đề xuất, kiến nghị về các giải bảo đảm sự độc lập xét xử của tòa án
4. Nội dung của đề tài
Luận văn gồm mở đầu, ba chương và Kết luận. Cụ thể như sau:
Chương 1: Độc lập của toà án là một nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền. Chương
này làm rõ các nội dung:
1. Tại sao trong Nhà nước pháp quyền, toà án phải độc lập
2. Những yêu cầu của toà án độc lập
3. Toà án độc lập ở một số quốc gia điển hình
Chương 2: Thực trạng nguyên tắc độc lập xét xử của tòa án ở Việt Nam. Chương này
làm rõ hai nội dung lớn nhất:
1. Khái quát về hệ thống toà án Việt Nam qua các bản Hiến pháp
2. Thực trạng nguyên tắc độc lập xét xử của toà án tại Việt Nam.
Chương 3: Những đề xuất cụ thể để đảm bảo thực hiện nguyên tắc độc lập xét xử tại
Việt Nam
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lê Nin và tư
tưởng Hồ Chí Minh.
Các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: giải thích, so sánh, phân tích, tổng hợp …
cũng sẽ được sử dụng để hoàn thành mục tiêu của đề tài.
References
Tiếng Việt
1. Nguyễn Ngọc Bích (2007), "Bài biện hộ cho ông chánh án", Tạp chí Tiasangonline, ngày
03/2, tr.5.
2. Bộ chính trị (2002), Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 về một số nhiệm vụ trọng
tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội.
3. Bộ chính trị (2005), Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 về chiến lược cải cách tư
pháp đến năm 2020, Hà Nội.
4. Bộ Tư pháp (2007), Tạp chí dân chủ và pháp luật, Số chuyên đề về cải cách tư pháp (4),
Hà Nội.
5. Nguyễn Đăng Dung (2005), Sự hạn chế quyền lực nhà nước, Nxb Đại học Quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
4
6. Nguyễn Đăng Dung (2004), Thể chế tư pháp trong Nhà nước pháp quyền, Nxb tư pháp,
Hà Nội.
7. Dự án Vie/95/017 (2000), "Tăng cường năng lực xét xử tại Việt Nam", Kỷ yếu của dự
án, Hà Nội.
8. Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X , Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
9. Phạm Hồng Hải (2003), "Một số biện pháp bảo đảm thực hiện nguyên tắc “Khi xét xử,
thẩm phán và hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật", Tạp chí Nhà nước và pháp
luật, (5), Hà Nội.
10. Hà Thị Mai Hiên (2008), Nguyên tắc tổ chức của toà án và và sự độc lập của hoạt động
xét xử, Tham luận tại Hội thảo về sự độc lập trong hoạt động xét xử của toà án tại Việt
Nam, Hà Nội.
11. Tô Văn Hoà (2007), Tính độc lập của toà án, Luận án Tiến sĩ Luật học, Đại học Luật Hà
Nội, Hà Nội.
12. Vũ Đình Hoè (2001), Pháp quyền nhân nghĩa Hồ Chí Minh, Nxb Thông tin, Hà Nội.
13. Nguyễn Mạnh Kháng (2008), Chức năng tố tụng của toà án và vấn đề độc lập của hoạt
động xét xử, Tham luận tại Hội thảo về sự độc lập xét xử của toà án tại Việt Nam, Hà
Nội.
14. Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội (2005), Giáo trình lý luận chung về Nhà nước và
Pháp luật, Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội, Hà Nội.
15. Trần Thúc Linh (1974), Danh từ pháp luật lược giải, NXB Khai Trí, Hà Nội.
16. Montesquieu (1996), bản dịch của Hoàng Thanh Đạm, Tinh thần pháp luật, Nxb Giáo
dục, Hà Nội.
17. Phạm Duy Nghĩa (2008), Cơ quan tư pháp trong bộ máy nhà nước, Tham luận tại Hội
thảo về sự độc lập trong hoạt động xét xử của toà án tại Việt Nam, Hà Nội.
18. Nguyễn Như Phát (2004), "Một số ý kiến về cải cách tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay", Tạp chí nhà nước và pháp luật, (3), Hà Nội.
19. Đinh Văn Quế (2000), "Đổi mới tổ chức và hoạt động của toà án nhân dân: Những vấn đề
lý luận và thực tiễn", Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, (8), Hà Nội.
20. Quốc hội (1946), Hiến pháp, Hà Nội
21. Quốc hội (1959), Hiến pháp, Hà Nội.
22. Quốc hội (1992), Hiến pháp, Hà Nội.
23. Quốc hội (2001), Hiến pháp (sửa đổi bổ sung), Hà Nội.
24. Quốc hội (2002), Luật tổ chức toà án nhân dân, Hà Nội.
5
25. Quốc hội (2003), Bộ luật tố tụng hình sự, Hà Nội.
26. Quốc hội (2004), Bộ luật tố tụng dân sự, Hà Nội.
27. Quốc hội (2009), Luật trách nhiệm bồi thường Nhà nước, Hà Nội.
28. Toà án nhân dân Tối cao (2002), Quyết định số 51/QĐ-TCCB của chánh án Toà án nhân
dân Tối cao về việc uỷ quyền quản lý nhân sự ngành toà án ở các toà án địa phương, Hà
Nội.
29. Toà án nhân dân Tối cao (2009), Báo cáo tổng kết công tác ngành toà án nhân dân, Hà
Nội.
30. Toà án nhân dân tối cao ( 2001), Đề tài nghiên cứu khoa học mã số 2001 - 38- 0, Hà Nội.
31. Đào Trí Úc (2006), Mô hình tổ chức và hoạt động của nhà nước pháp quyền XHCN Việt
Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
32. Uỷ ban thường vụ Quốc hội (2002), Pháp lệnh thẩm phán và hội thẩm nhân dân, Hà Nội.
33. Uỷ ban thường vụ Quốc hội (2003), Pháp lệnh cán bộ công chức (sửa đổi bổ sung), Hà
Nội.
34. Uỷ ban thường vụ Quốc hội (2008), Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (
sửa đổi bổ sung), Hà Nội.
35. Nguyễn Tất Viễn (2006), "Vai trò của toà án trong Nhà nước pháp quyền", Tạp chí dân
chủ và pháp luật, (5), Hà Nội.
36. X.X. Alech-xây-ép (1986) (bản dịch của Đồng Ánh Quang, hiệu đính Nguyễn Đình
Lộc), Pháp luật trong cuộc sống của chúng ta, Nxb Pháp lý, Hà Nội.
Tiếng Anh
37. Alexander Hamilton (1961), The Federalist Paper No. 78 - The Judge as Guardian of
The Constitution, in Wright, pp. 489 - 496
38. Henry J. Abraham (1998), The Judicial Process: An Introductory Analysis of the of The
United States, England and France, Oxford University Press, pp. 300