Παναγιωτίδης Μιχάλης

Γεωπολιτικές προσεγγίσεις και σχεδιασμοί

Ουκρανία, η γαιοπολιτική διάσταση μιας θρησκευτικής σύγκρουσης

Στις 11/10/2018 το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε ως αυτοκέφαλη την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Η απόφαση αυτή ελήφθη μετά από έντονες διαβουλεύσεις στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο μεταξύ της
Ρωσικής Εκκλησίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου όλο το προηγούμενο διάστημα.
Αντιδρώντας άμεσα στην απόφαση στις 15/10/2018 η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας
έλαβε την απόφαση για την απόλυτη παύση της ευχαριστιακής κοινωνίας με το Πατριαρχείο
Κωνσταντινουπόλεως.
Με μια πρώτη ματιά, θρησκευόμενοι και μη θα έβλεπαν μία καθαρά εκκλησιαστική σύγκρουση που αφορά τις
εμπλεκόμενες εκκλησίες και μόνο.
Είναι όμως έτσι;
Η Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη σε έκταση καθ' ολοκληρίαν ευρωπαϊκή χώρα με πληθυσμό 44,83 εκατομμύρια
(2017).
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης , με δημοψήφισμα αποφασίζεται η ανεξαρτησία της χώρας (1991). Τα
πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας βρήκαν τη Ουκρανία σε τραγική οικονομική κατάσταση, με κρίση εθνικής
ταυτότητας, και πολιτική αστάθεια.
Οι εσωτερικές συγκρούσεις έλαβαν δραματικές διαστάσεις το 2014 με αφορμή την άρνηση του προέδρου της
χώρας να υπογράψει τη Συνθήκη σύνδεσης με τη Ευρωπαϊκή Ένωση, την έκπτωσή του μετά από απόφαση του
Ουκρανικού Κοινοβουλίου, την ανάληψη της εξουσίας από κεντροδεξιά κόμματα, το ακροδεξιό Σβόμποντα,
διάφορους φιλοευρωπαϊκούς κοινοβουλευτικούς συνασπισμούς και ανεξάρτητους βουλευτές, την αποστολή
ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, την κατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας και την ένωση της
περιοχής μετά από τοπικό δημοψήφισμα με τη Ρωσία.
Το αμέσως επόμενο διάστημα η κρίση συνέχισε να υφίσταται με Ρωσόφωνες επαρχίες να ζητούν η μία μετά την
άλλη ανεξαρτησία ή ένωση με τη Ρωσία.
Η πλευρά της ανεξαρτησίας επιζητεί την ένταξη στην ΕΕ η οποία παρέχει μεν πολιτική στήριξη στην Ουκρανία
ενώ εξαρτάται οικονομικά σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η ΕΕ λαμβάνει το 35% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, μέρος του οποίου διέρχεται μέσω της Ουκρανίας.
Η Ρωσία από την πλευρά της θέλοντας να πιέσει πολιτικά την Ουκρανία έχει ήδη μειώσει τον όγκο του αερίου
που διέρχεται από την Ουκρανία με την ελπίδα να την παρακάμψει τελικά με τον αγωγό Nord Stream-2,γεγονός
που δεν βρίσκει αντίθετη τη Γερμανία, τον μεγαλύτερο εισαγωγέα φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην ΕΕ, αλλά
που επικρίνουν έντονα οι ΗΠΑ.*
Μετά από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η Ουκρανία μπροστά στη διαφαινόμενη απομόνωσή της ( ίσως και
από την ΕΕ), προσπαθεί να κατοχυρώσει την ανεξαρτησία της αποκόπτοντας και τον τελευταίο δεσμό με την
Ρωσία, την μερική εξάρτηση ενός μέρους του Ορθόδοξου πληθυσμού της που ακολουθεί το Πατριαρχείο
Μόσχας.
Στην προσπάθειά της αυτή η πολιτική της ηγεσία ωθεί την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (το τμήμα που είναι
αντίθετο με το Πατριαρχείο Μόσχας),να υποβάλλει αίτημα προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την
παραχώρηση του αυτοκεφάλου.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο παραχωρεί το αυτοκέφαλο επιδιώκοντας:
Α. να αναδείξει τον ρόλο του στον Ορθόδοξο κόσμο
Β. να αντιμετωπίσει το ιδεολόγημα του Πατριαρχείου Μόσχας περί τρίτης Ρώμης και κυριαρχίας παγκοσμίως επί
των ορθοδόξων
Γ. να εντάξει στους κόλπου του την Ουκρανία, τη δεύτερη μεγαλύτερη ορθόδοξη χώρα (30 εκατομμύρια πιστοί)
Απομένει να διαπιστώσουμε στο προσεχές διάστημα κατά πόσο οι αντιδράσεις άλλων εκκλησιών, χωρών,
πολιτικών ηγετών εντός και εκτός Ευρώπης θα εντάσσονται στον πολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό σχεδιασμό
του καθενός.
* σχετική αρθρογραφία εδώ:
α. Απορρίπτουν τον αγωγό Nord Stream ΙΙ για αέριο από την Ρωσία οι Αμερικανοί και οι Γάλλοι
β. EU adopts French, German compromise on Nord Stream 2 pipeline to Russia

Πηγές:

1. Παντελής Σαββίδης, Η ρωσική αγωνία για την «Τρίτη Ρώμη» πίσω από τη ρήξη

2. Andrew Sorokowski, Ukrainian autocephaly: Ecclesiology, Ecumenism, Politics

3. Θεοδώρου Καλμούκου, Εκκλησιαστικοπολιτικές διαστάσεις της επικείμενης αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας

4. Κωνσταντίνος Δ. Στρατής, Το Οικονομικό δίλλημα της Ουκρανίας σε 3 διαγράμματα

5. Τζο Μπράιαν Χάρπερ,Δήμητρα Κυρανούδη, O ρωσικός αγωγός Νord Stream II διχάζειord Stream II διχάζει
6. Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, Ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας με
αφορμή την επιβουλή του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως κατά του κανονικού εδάφους της Εκκλησίας της
Ρωσίας

7. efsyn.gr ,Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνωρίζει ως αυτοκέφαλη την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία
8. Βικιπαίδεια, Ουκρανία
9. Βικιπαίδεια, Κρίση στη νοτιοανατολική Ουκρανία το 2014