ÁÚËÃÀÐÑÊÎ-

ÒÓÐÑÊÈ
ÐÀÇÃÎÂÎÐÍÈÊ

SKYPRINT
2007
ÁÚËÃÀÐÑÊÎ-ÒÓÐÑÊÈ ÐÀÇÃÎÂÎÐÍÈÊ
© Ñêàéïðèíò 04 ÅÎÎÄ
Ôîðìàò 60/90/32

Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè. Íèêàêâà ÷àñò îò òîâà

èçäàíèå íå ìîæå äà áúäå âúçïðîèçâåæäàíà è
ðàçïðîñòðàíÿâàíà áåç èçðè÷íîòî ðàçðåøåíèå
íà Ñêàéïðèíò 04 ÅÎÎÄ
 ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ
ÒÓÐÑÊÀÒÀ ÀÇÁÓÊÀ ............6
Ïðîèçíîøåíèå ......................9
Ãðàìàòèêà ..........................10
ÂÑÅÊÈÄÍÅÂÍÈ ÈÇÐÀÇÈ ..14
Ïîçäðàâè ............................14
Çàïîçíàíñòâî ....................16
Ñåìåéñòâî ..........................18
Âúïðîñè ..............................20
Ìîëáà, ðàçðåøåíèå ..........22
×ÈÑËÈÒÅËÍÈ ÈÌÅÍÀ ....25
×èñëèòåëíè áðîéíè ..........25
×èñëèòåëíè ðåäíè ..............29
×èñëèòåëíè äðîáíè ............30
×ÀÑ ......................................32
ÌÅÐÊÈ ..................................34
Äúëæèíà ............................34
Ïëîù. ................................34
Âìåñòèìîñò. Òåãëî. ..........35
ÂÐÅÌÅ ..................................36
Ñåçîíè ................................37
Äíè. ×àñòè íà äåíÿ. ..........38
Ìåñåöè. Äàòà. ....................39
ÍÀ ÄÎÁÚÐ ÏÚÒ ..................43
Íà ãðàíèöàòà ......................43
Àâòîìîáèë ........................48
Âëàê ..................................53
Ñàìîëåò ............................56
Àâòîáóñ ..............................60
Êîðàá ..................................61
Àâòîñòîï ............................64
3
ÈÇ ÃÐÀÄÀ ............................65
Ïðèäâèæâàíå ïåø ..............65
Ïúòóâàíå ñ êîëà ................66
Îáùåñòâåí òðàíñïîðò ........68
Òàêñè ..................................69
Êîëà ïîä íàåì ....................70
Ïúòíè çíàöè........................73
ÍÎÙÓÂÀÍÅ ........................74
Õîòåë ................................74
Îáùåæèòèå ........................78
Êúìïèíã ..............................80
ÕÐÀÍÈ È ÍÀÏÈÒÊÈ ........82
Ðåñòîðàíò ..........................82
Ñëàäêàðíèöà ......................83
Õðàíè ................................84
Ìåñà ..............................86
Ðèáè è ìîðñêè äåëèêàòåñè .87
4
Äåñåðòè è ïëîäîâå ..........87
Ïîäïðàâêè........................89
Ñàëàòè è çåëåí÷óöè ........89
Íàïèòêè ............................90
Áåçàëêîõîëíè ..................90
Àëêîõîëíè ......................91
Ïðèáîðè ..........................92
ÏÎÊÓÏÊÈ ............................93
Õðàíè ................................94
Äðåõè ................................96
Äàìñêè äðåõè ..................97
Ìúæêè äðåõè ..................97
Îáùè äðåõè è àêñåñîàðè ..98
Äåòñêè äðåõè è èãðà÷êè ..99
Îáóâêè ..............................99
Ïëàòîâå ............................100
Êîçìåòèêà ........................101
 Áèæóòåðèÿ ........................102
Ïðåâîçíè ñðåäñòâà ............104
Êíèãè, ñïèñàíèÿ, âåñòíèöè..105
Öâåòîâå ............................106
ÇÀÁÅËÅÆÈÒÅËÍÎÑÒÈ È
ÐÀÇÂËÅ×ÅÍÈß ..................107
Ìóçåé................................107
Êèíî è òåàòúð ..................109
Ìóçèêà ............................112
Äèñêîòåêà, áàð ..................114
Ñïîðò ..............................115
ÇÄÐÀÂÅ ..............................118
×îâåøêîòî òÿëî ................118
Ëåêàð ..............................121
Áîëåñòè ............................127
Çúáîëåêàð ........................128
Àïòåêà ..............................131
Ëåêàðñòâà ........................132
ÓÑËÓÃÈ ..............................133
Ïîùà ................................133
Òåëåôîí ............................136
Èíòåðíåò ..........................140
Áàíêà ................................142
Ôðèçüîðñêè ñàëîí.
Áðúñíàðíèöà. ....................144
ÏÎËÈÖÈß ........................147
ÐÀÁÎÒÀ ............................152
Ïðîôåñèè ........................154
Òúðñåíå íà ðàáîòà ............157
ÆÈËÈÙÅ ..........................164
×àñòè íà êúùàòà ..............165
×àñòè íà ñòàÿòà ................166
Ìåáåëè è ïðåäìåòè ..........166
5
“”–— ¿“¿ ¿«¡” ¿

ÒÓÐÑÊÀÒÀ ÀÇÁÓÊÀ
Òóðñêàòà àçáóêà ñå ñúñòîè îò 29 áóêâè.

Áóêâà Ïðîèçíîøåíèå

À a [a] à
B b [áå] á
C c [äæå] äæ
Ç ç [÷å] ÷
D d [äå] ä
E e [å] å
F f [ôå] ô
G g [ãå] ã
6
Ð ð [þìóøàê ãå] íå ñå ïðîèçíàñÿ
H h [õå] õ
I ý [ú] ú
Ý i [è] è
J j [æå] æ
K k [êå] ê
L l [ëå] ë
M m [ìå] ì
N n [íå] í
O o [î] î
Ö ö [éî] éî

7
“”–— ¿“¿ ¿«¡” ¿

P p [ïå] ï
R r [ðå] ð
S s [ñå] ñ
Þ þ [øå] ø
T t [òå] ò
U u [ó] ó
Ü ü [þ] þ
V v [âå] â
Y y [éå] é
Z z [çå] ç

8
 Îñîáåíîñòè íà ïðîèçíîøåíèåòî

Ãëàñíèòå â òóðñêèÿ åçèê ñà 8: à, e, i, ý, o, ö, u, ü

Ü è Ö ñå ïðîèçíàñÿò ñïåöèôè÷íî ñúîòâåòíî Ü [þ], Ö [éî]
Ütü [þòþ] – þòèÿ
Önemli [éîíåìëè] – âàæåí
Ñúãëàñíèòå â òóðñêèÿ åçèê ñà 21.
Áóêâàòà L, l îáèêíîâåíî ñå èçãîâàðÿ ïî-ìåêî:
Elma [åëüìà] – ÿáúëêà
El [åëü] – ðúêà
Áóêâàòà Ð, ð íå ñå ïðîèçíàñÿ. Òÿ óäúëæàâà ïðåäõîæäàùàòà ÿ
ãëàñíà:
Aðaç [àà÷] - äúðâî
Yoðurt [éîîóðò] – êèñåëî ìëÿêî
Óäàðåíèåòî â òóðñêèÿ åçèê ïàäà îáèêíîâåíî íà ïîñëåäíàòà
ñðè÷êà:

9
 –¿“ ¿ √–¿Ã¿“» ¿

Ayna [àéíàà] - îãëåäàëî

Tarak [òàðààê] - ãðåáåí

Ãðàìàòèêà
Ñëîâîðåäúò â òóðñêèÿ åçèê å ìíîãî ðàçëè÷åí îò áúëãàðñêèÿ:
- ñêàçóåìîòî (ãëàãîëúò) âèíàãè å â êðàÿ íà èçðå÷åíèåòî;
- îïðåäåëåíèåòî âèíàãè ñòîè ïðåä îïðåäåëÿåìîòî.
Îùå åäíà îñîáåíîñò íà òóðñêèÿ åçèê å îòñúñòâèåòî íà êàòåãî-
ðèÿòà ðîä: ñúùåñòâèòåëíèòå, ïðèëàãàòåëíèòå èìåíà è ìåñòîèìå-
íèÿòà íÿìàò ðîä.  ðå÷íèêà ïðèëàãàòåëíèòå ñà ïðåâåäåíè â ìúæêè
ðîä. Ðîäúò ñå ïîäðàçáèðà îò êîíòåêñòà.
Ñúùî òàêà â òóðñêèÿ åçèê íÿìà ïðåäñòàâêè, íî èìà èçîáèëèå îò
íàñòàâêè. Ïðè îïðåäåëåíè óñëîâèÿ â åäíà äóìà ìîãàò äà áúäàò èç-
ïîëçâàíè äî ÷åòèðè èëè ïåò íàñòàâêè. Íàñòàâêèòå ìîãàò äà ïðîìå-
íÿò ñìèñúëà è äà îïðåäåëÿò âðåìåâîòî çíà÷åíèå.
göz îçíà÷àâà “î÷è”. Àêî äîáàâèì íàñòàâêà lük , gözlük , òîãàâà

10
ùå îçíà÷àâà “î÷èëà”. Àêî äîáàâèì çü ùå ñòàíå gözlükçü
“íÿêîé, êîéòî ïðîäàâà î÷èëà”. Àêî ïðèáàâèì îùå åäíî lük,
ùå èìàìå gözlükçülük è ùå îçíà÷àâà “áèçíåñúò ñ î÷èëà”. Àêî ïðè-
áàâèì è íàñòàâêàòà te (çà â) òîãàâà ùå ñå ïîëó÷è gözlükçülükte “â
áèçíåñà ñ î÷èëà”.
Õàðàêòåðíî çà òóðñêèÿ åçèê å âîêàëíàòà õàðìîíèÿ íà çâóöèòå
(ñïîðåä çàêîíà çà õàðìîíèÿòà íà ãëàñíèòå çâóêîâå, âñè÷êè ãëàñíè â
äàäåíà äóìà ñå óïîäîáÿâàò íà ãëàñíàòà îò ïúðâàòà ñðè÷êà):
hýzlý [õúçëúú] - áúðç
yürümek [þðþìååê] - âúðâåíå
 òóðñêèÿ åçèê ñúùåñòâèòåëíèòå èìåíà íÿìàò ðîä, à ñàìî åäèí-
ñòâåíî è ìíîæåñòâåíî ÷èñëî.
Ìíîæåñòâåíîòî ÷èñëî ñå îáðàçóâà ñ ïîìîùòà íà îêîí÷àíèåòî
–lar, -ler ñïîðåä çàêîíà çà âîêàëíàòà õàðìîíèÿ:
Kadýnlar [êàäúíëààð] – æåíè
Çiçekler [÷è÷åêëååð] - öâåòÿ

11
 –¿“ ¿ √–¿Ã¿“» ¿

Bacalar [áàäæàëààð] - êîìèíè

Ïðèëàãàòåëíîòî â òóðñêèÿ åçèê íå ñå èçìåíÿ ïî ðîä è ÷èñëî è
ñòîè âèíàãè ïðåä ñúùåñòâèòåëíîòî:
Güzel bina [ãþçååëü áèíàà] – êðàñèâà ñãðàäà
Derin uyku [äåðèèí óéêóó] – äúëáîê ñúí

Ãëàãîëúò
Ãëàãîëúò èìà ãðàìàòè÷åñêè ïðèçíàöè ëèöå, ÷èñëî, âðåìå, çà-
ëîã, íàêëîíåíèå. Îáèêíîâåíî ñòîè â êðàÿ íà èçðå÷åíèåòî.
Ãëàãîëúò èìà è èíôèíèòèâíè ôîðìè, êîèòî çàâúðøâàò ñ íàñòàâ-
êèòå -mak è -mek. Ïîëîæèòåëíàòà ãëàãîëíà ôîðìà ñå ïîëó÷àâà
ñëåä îòïàäàíåòî íà òåçè íàñòàâêè è â ñúùîòî âðåìå ñå ÿâÿâà è ôîð-
ìà çà âòîðî ëèöå, åä ÷. íà ïîâåëèòåëíî íàêëîíåíèå.
Yazmak [éàçìààê] - ïèñàíå
Yaz [éàç] – ïèøè
Kalkmak [êàëêìààê] - ñòàâàíå

12
 Kalk [êàëê] - ñòàíè
Îòðèöàòåëíàòà ôîðìà íà ãëàãîëà ñå îáðàçóâà ñ îòðèöà-
òåëíàòà íàñòàâêà -ma è -me ñïîðåä âîêàëíàòà õàðìîíèÿ, êàòî óäà-
ðåíèåòî ïàäà âèíàãè íà ïðåäõîæäàùàòà ÿ ñðè÷êà è ñå ÿâÿâà ôîðìà
çà âòîðî ëèöå, åä. ÷. íà ïîâåëèòåëíî íàêëîíåíèå:
Yazma [éààçìà] – íå ïèøè!
Kalkma [kalkma] – íå ñòàâàé!
Îêîí÷àíèåòî çà ñåãàøíî âðåìå íà ãëàãîëà å –yor, çà ìèíàëî -
àcak, -åcek, çà ñåãàøíî-áúäåùå âðåìå -ýr è -ar, çà ìèíàëî ñâèäåòåë-
ñêî âðåìå -dý èëè -di, çà ìèíàëî íåñâèäåòåëñêî âðåìå -mýþ èëè -miþ.

13
¬—≈ »ƒÕ≈¬Õ» »«–¿«»

ÂÑEKÈÄÍÅÂÍÈ GÜNLÜK HÝTA- ÃÞÍËÞÊ

ÈÇÐÀÇÈ PLAR ÕÈÒÀÏËÀÐ
Ïîçäðàâè Selamlaþma Ñåëÿìëàøìà
Çäðàâåé!/Çäðàâåéòå! Merhaba Ìååðõàáà
Äîáðî óòðî! Günaydýn! Ãþíàéäúúí!
Äîáúð äåí! Ýyi günler! Èéèè ãþíëååð!
Äîáúð âå÷åð! Ýyi akþamlar! Èéèè àêøàìëààð!
Ëåêà íîù! Ýyi geceler! Èéèè ãåäæåëååð!
Äîâèæäàíå! Hoþça kalýn! Õîø÷àà êààëúí!
Ñáîãîì! Elveda! Åëâåäàà!
Äî ñêîðî! Görüþmek üzere! Ãüîðþøìååê þçåðåå!
Äî óòðå! Yarýn görüþürüz! Éààðúí ãüîðþøþ þðþç!
Ïðèÿòíî Ýyi Èéèè
ïðåêàðâàíå! eðlenceler! åéëåíäæåëååð!
Ïðèÿòíî ïúòóâàíå! Ýyi yolculuklar! Èéèè éîëäæóëóêëààð!
Ïðèÿòíà ïî÷èâêà! Ýyi tatiller! Èéèè òàòèëëååð!

14
Íà äîáúð ÷àñ! Yolunuz açýk Éîëóíó óç à÷úúê
olsun! óí!
îëñó
Äîáðå äîøúë! Hoþ geldin! Õîø ãåëüäè èí!
Äîáðå äîøëè! Hoþ geldiniz! Õîø ãåëüäèíè èç!
Ïîçäðàâëåíèÿ! Tebrikler! Òåáðèêëååð!
×åñòèòî! Tebrik ediyorum! Òåáðè èê åäèéî îðóì!
Ìíîãî ïîçäðàâè íà... ... çok selam! ... ÷îê ñåëÿÿì!
Íàçäðàâå! Þerefe! Øåðåôåå!
Äîáúð àïåòèò! Afiyet olsun! Àôèéååò îëñó óí!
Æåëàÿ òè/Âè ... Sana (Size)... dilerim. Ñàíàà (Ñèçåå) ...
äèëååðèì.
âñè÷êî õóáàâî! iyilikler èéèëèêëååð
ùàñòèå! mutluluklar ìóòëóëóêëààð
óñïåõè! baþarýlar áàøàðúëààð
çäðàâå! saðlýklar ñààëúêëààð
ðàäîñò! sevinçler ñåâèí÷ëååð
êúñìåò! bol þanslar áîë øàíñëààð

15