N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
(N"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ „Ѩ}©`« Ü≥∂QÆ"åã≤+ª̈=Ú)
"≥Ú^Œ\˜ ã¨OѨÙ@O
"≥·~åQƺ, =Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~°, L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}=ÚÅ∞
J#∞ã¨$[#:
"≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+¨‚
~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O
^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞–500 029
ii
Published by
Adhyaksha
Ramakrishna Math
Domalguda, Hyderabad - 29
© Ramakrishna Math, Hyderabad
All rights reserved
I - 1M - 08 -2010
12024
12028 (Set)
Printed at :
RP Printers, Hyderabad.
Bound at
Pridhvi Binders, Hyderabad.
iii
„Ѩ"ÕtHõ
P~°¬^èŒ~°‡ "åV˝Ü«∞ qhÖÏHÍâ◊OÖ’ *Ï[fiź=∂#OQÍ ÉèÏã≤ã¨∞Î#fl `å~°Öˇ<Àfl. P `å~å
ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ qt+¨ìOQÍ ÉèÏã≤ã¨∂Î „^èŒ∞=`å~° Jx ѨiQÆ}˜OK«^Œy#k N Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú. "åã≤+¨ª
~å=∂Ü«∞}=Ú, =∞Ǩ~å=∂Ü«∞}=Ú, PYO_» ~å=∂Ü«∞}=Ú Jx ‰õÄ_® QÆ}∞uÔHH˜¯# D
„QÆO^äŒO "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬KÕ q~°z`«"≥∞ÿ#k. =ÚÃÑ·ÊÔ~O_»∞ "ÕÅ â’¡HÍÅ`À Xáêʈ~ D |$Ǩτ^ŒæO^äŒOÖ’
"≥·~åQƺ–=Ú=Ú‰õ∆Ω=º=Ǩ~°–L`«ÊuΖã≤÷u–LѨâ◊=∞–x~åfi} J<Õ P~°∞ „ѨHõ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú.
=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ N~å=∞K«O„^Œ=¸iÎH˜ KÕã≤# J^≥· fi`« "Õ^•O`« É’^èŒ WO^Œe q+¨Ü«∞O.
J<åkQÍ l*Ï˝ã∞¨ =ÙÅ#∞ "Õkãè ∞¨ #Î fl „Ѩâfl◊ '"≥∂H∆ÀѨÅaú Hõ~‡° =Å# ÖËHõ *Ï˝#O =Å# KÕ‰Äõ ~°∞`«∞O^•?—
Jx. Hõ~°‡ *Ï˝<åÅ∞ Ô~O_»∞ Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^Œú"≥∞ÿ# ™ê^èŒ<å=∂~åæÅx, Ô~O_çO\˜h UHõHÍÅOÖ’
ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~°K«@O J™ê^茺=∞h "åi ÉèÏ=#. nx`À ™ê^茉õΩÅ∞ Ô~O_»∞ =~åæÖˇ· H˘O`«=∞Ok
Hõ~å‡aè=ÚY∞Öˇ· =∞iH˘O^Œ~°∞ Hõ~°‡#∞ `«ºlOz ѨÓiÎQÍ *Ï˝#=∂~åæxfl J=ÅOaOz =ÚH˜Îx
á⁄O^Œ_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~°∞. S`Õ Ñ¨ÓiÎQÍ Hõ~å‡aè~°‰õΩÎÖˇ· LO_»@O HÍ^Œ∞† Hõ~°‡#∞
Ѩi`«ºlOK«@=¸ HÍ^Œ∞† ã¨=∂*ÏxH˜, ÉÏ^茺`«Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»@O HÍ^Œ∞† q"ÕHõ qK«Hõ∆}Å`À
‰õÄ_ç qÇ≤Ï`« Hõ~°‡Å#∞ PK«iOK«@O ^•fi~å ÔH·=źѨ^•xfl KÕ~°∞HÀ=K«∞Û Jx Ѷ¨∞O\ÏѨ^äŒOQÍ
K≥ѨÙ`«∞Ok D „QÆO^äŒ~å[O. ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ Jf`«OQÍ Un ÖË^Œx `≥Å∞ѨÙ`«∂ *Ï˝# Hõ~°‡Å#∞
ã¨=∞#fiÜ«∞ Ѩ~°K«\ÏxH˜ ã¨O|OkèOz ™ê^茉õΩ_çH˜ LO_Õ ã¨OѶ¨∞~°¬}#∞ `˘ÅyOz Ö∫H˜Hõ, áê~°Ö∫H˜Hõ
„ѨѨOKå ÅO@∂ Ô~O_»∂ "Õ~°∞QÍ Uq∞ÖË=x, L#fl^ŒO`å UÔH·Hõ ™êH©∆Éèí∂`« ˆH=Å K≥·`«#ºO Jx
L^Àƒkèã∞¨ OÎ n „QÆO^äOŒ . J<ÕHõ J^Œ∞ƒù`« ^Œ$ëêìO`åÅ`À =∞Ǩ*Ï˝#"≥∞#ÿ J^≥· fi`« "Õ^•O`åxfl ™ê=∂#º
™ê^茉õΩ_»∞ ‰õÄ_® J=bÅQÍ J~°÷OKÕã¨∞‰õΩ<Õ suÖ’ q+¨Ü«∂xfl q=iã¨∞ÎOn „QÆO^äŒ~å[O.
'"≥∂Hõ∆HÍ~°}O Hõ~°‡Ü«∂ ÖËHõ *Ï˝#=∂? ÖËHõ Hõ~°‡ *Ï˝<åÅ∞ Ô~O_»∂ "≥∂Hõ∆™ê^èŒ<åÖÏ Jx
'ã¨∞f‰õ∆Ω}∞_»∞— J<Õ „ÉÏǨχ}∞_»∞ JQÆã≤Î J<Õ =ÚhO„^Œ∞x J_çy#ѨC_»∞ 'ˆH=ÅO Hõ~°‡ =Å#QÍx,
*Ï˝#O =Å# QÍx "≥∂Hõ∆O ÅaèOѨ^Œ∞. D Ô~O_çO\˜ =Å# "≥∂Hõ∆O Åaèã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ ™ê^èŒ∞[#∞Å∞
D Ô~O\˜x "≥∂H∆ÀáêÜ«∂Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜O`«∞~°∞,— JO@∂ XHõ ѨÙ~å}ËuǨ™êxfl L@OH˜OK«@O`À
Hõ^äŒ „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok. „Ѩâ◊flÅ∞, "å\˜H˜ ã¨=∂^è•<åÅ∞QÍ Hõ^äŒÖ’ Hõ^äŒ, Hõ^äŒÖ’ Hõ^äŒQÍ ™êyáÈÜÕ∞
D „QÆO^äŒOÖ’ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „^Œ+¨ì‰õΩ ^Œ$â◊º„ѨѨOK«Ñ¨Ù q∞^䕺`åfixfl x~°∂Ñ≤Oz, ã¨O™ê~° q=Ú‰õΩÎ}˜‚
KÕÜ«∞_»O =ÚYº „ѨÜ≥∂[#OQÍ Hõ#Ѩ_»∞`«∞Ok.
Z=~°∞ D „QÆO^ä•xfl ѨiîOK«\ÏxH˜ J~°∞›Å∞ J#fl „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O =∞#‰õΩ „QÆO^äŒ
„Ѩ^äŒ=∞ ÉèÏQÆOÖ’<Õ Åaèã¨∞ÎOk. '<Õ#∞ ã¨O™ê~°|^Œ∞ú_»#∞, =Ú‰õΩÎ_»#=Ù`å#∞— – W\˜ì xâ◊ÛÜ«∞O
QÆÅ"å_Õ D âß„™êÎxfl ѨiîOK«\ÏxH˜ J~°∞›_»x "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. JO>Ë =ÚO^Œ∞
iv
[## =∞~°} ã¨O™ê~° K«„HõOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl#∞ J#fl ã¨∞Êù~}° Hõey#ѨC_Õ ™ê^艌 Ωõ _»∞ D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’x
q+¨Ü«∂xfl ѨÓiÎQÍ P™êfikOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. |O^èŒO JO>Ë Uq∞\’ Ziy#ѨC_Õ ¿ãfiK«ÛùÔH·
„Ѩܫ∞uflOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. "≥∂ˆH∆K«Ûù ÖËx"åiH˜ „QÆO^äŒOÖ’x q+¨Ü«∞O ã¨∞ÅÉèí„QÍǨϺO HÍ^Œ∞.
q"ÕHõ "≥·~åQͺÅ∞ Hõey# =ºH˜ÎH˜ WO^Œ∞Ö’x q+¨Ü«∞O J=∞$`ÀѨ"≥∞ÿ `Àã¨∞ÎOk. S`Õ „â◊^•úà◊√=ÙÖˇ·
ѨiîOKÕ"åiH˜ WO^Œ∞Ö’x *Ï˝#H“=Úk q"ÕHõ "≥·~åQͺÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOz PǨ¡^Œ Éèíi`«∞Å#∞
KÕã¨∞ÎOk† x~åfi}ÏaèÖÏ+¨µÅ∞QÍ Ñ¨i}u <˘Okã¨∞ÎOk.
P~°∞ºÅ `«`«Î fi zO`«<åã¨H˜Î, `«`«Î fiqâı¡+¨}Ï â◊H˜Î, |∞kú ‰õΩâ◊Å`å, nèâ◊H˜Î "≥·Éèí"åxH˜ D „QÆO^äŒO
J^ŒÌOѨ_»∞`«∞Ok. „QÆO^äŒOÖ’x q+¨Ü«∞=∞O`å W^ŒÌ~°∞ *Ï˝#∞Å =∞^茺 [iy# ã¨OÉèÏ+¨}. WѨÊ\˜
=~°‰õÄ ÃÇ·ÏO^Œ= *ÏuH˜ `«=∞ ѨÓsfi‰õΩÅ #∞Oz ÅaèOz# P^蕺u‡Hõ "å~°ã¨`«fiOÖ’ J`«ºO`«
qÅ∞"≥·#k, Q˘Ñ¨ÊQÍ ZOK«^ŒQÆæk D „QÆO^äŒO JO>Ë Juâ◊Ü≥∂H˜Î HÍ^Õ"≥∂!
J™ê‡KåÛù „ã¨Î=~å^Àƒ^è• *ÏÜ«∞<ÕÎ ÜÕ∞ qKåi`å`ü
Å=}ˇÿ~°fi ºO[<åh= ÉèÏxÎ âß„™êÎO`«~å}˜ `≥·ó!
'D L`«Î=∞ âߢ™êÎxfl (Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú) qKåiOK«@OKÕ Ñ¨~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# *Ï˝#O
ã¨O„áêѨÎ=∞=Ù`«∞Ok. JѨÙ_Õ `«H˜¯# âߢ™êÎÅhfl Å=} ã¨OÜ≥∂QÆO á⁄Ok# âßHõO =Öˇ ~°∞zã¨∞ÎOk—
Jx =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ =zOK«_»O ^•fi~å D „QÆO^äŒ "≥·tëêì ºxfl, „áêâ◊™êκxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
ˆH=ÅO D „QÆO^ä•xfl ѨiîOK«_»O ^•fi~å<Õ =ÚH˜Îx á⁄O^Œ=K«∞Û. Ѩ~î°#"Õ∞ XHõ J^Œ∞ƒù`«
™ê^èŒ<å Ѷ¨ÖÏxfl JOkOK«QÆÅ^Œ∞.
D HÍ"åºxfl â’¡HÍÅ∂, `å`«Ê~°ºO`À ã¨Ç¨ "≥Ú^Œ@ `≥Å∞QÆ∞Ö’ „ѨK∞« iOz#k N "庙ê„â◊=∞O,
Uˆ~Ê_»∞ "å~°∞. „|Ǩχb# ѨÓ[º =∞ÅÜ«∂à◊ ™êfig∞r "å~°∞, ~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O ™êfig∞r N
xifiHõÖÏÊ#O^Œ "åix „áÈ`«ûÇ≤ÏOz ã¨QÆÉèÏQÍxH˜ (ã¨∞=∂~°∞ 15 "ÕÅ â’¡HÍʼnõΩ) `å`«Ê~åºxfl
„"å~ÚOKå~°∞. q∞QÆ`å ã¨QÆÉèÏQÍxH˜ "åi t+¨µºÅ∞ „|Ǩχb# N q^•º„ѨHÍâß#O^Œ yi ™êfig∞r
"å~°∞ `å`«Ê~åºxfl ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞. 1936= ã¨O=`«û~°OÖ’ D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ „jHÍ~°O K«∞\˜ì 18
ã¨O=`«û~åÅ „â◊=∞ `«~åfi`« 1954Ö’ ѨÙã¨ÎHÍxfl „ѨK«∞iOKå~°∞. D =i+¨ª „QÆO^ä•xfl `≥Å∞QÆ∞Ö’
ã¨~°à◊ `å`«Ê~°ºO`À JOkOz# N "庙ê„â◊=∞O "åiH˜ `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å∞ ã¨~°fi^• Hõ$`«A˝Öˇ· LO_®e.
N xifiHõÖÏÊ#O^Œ, N q^•º„ѨHÍâß#O^Œ yi Ü«∞u=ˆ~}∞ºÅ‰õΩ ‰õÄ_® =∞#O Hõ$`«[˝`å |^Œ∞úÅ"≥∞ÿ
LO_®e.
ѨO`˘q∞‡k =O^ŒÅ Ü«∂ÉèíÜ«∞º= ^Œâ◊HõO `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰õΩ, „Ѩã¨∞Î`« `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰õΩ `Õ_®
L#flk. N "庙ê„â◊=∞O "åi ѨÙã¨ÎHõOÖ’x `å`«Ê~åºxfl ã¨~°mHõ$`«O KÕã≤ JO^Œ∞Ö’x ã¨∞n~°…
ã¨OÉèÏ+¨}Å x_çq `«yæOz, P^èŒ∞xHõ áê~î°‰õΩ_»∞ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ J~°÷OKÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ gÅ∞QÍ
ã¨O㨯 $`« â’¡HÍÅ#∞ JHõ¯_»Hõ¯_» =∂„`«"Õ∞ L@OH˜ã¨∂Î =K«# HÍ=ºOQÍ fiÛkkÌ# "å~°∞ N
ǨÏ#∞=∞ ~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞. =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^•ÅÖ’ =ã≤+¨µªÅ"åi ã¨=∂^è•#O ã¨∞n~°…OQÍ
v
L#flKÀ@ „j~å=Ú_çKÕ W`«~° „Ѩâ◊flÅ#∞ ã¨OkèOѨ*Ëã≤ ã¨O"å^•Å#∞ z#flqQÍ KÕã≤ `ÕeHõQÍ
q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_ÕÖÏ g~°∞ ѨÙã¨ÎHÍxfl "≥Å∞=iOKå~°∞. "å~°∞ „Ѩã¨∞Î`« `«~°O
áê~î°‰õΩ_ç ™œÅÉèϺxfl ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x ã¨∞ÅÉèí „QÍǨϺOQÍ JOkOz JO^Œ~°∂ J~°÷OKÕã¨∞‰õΩ<Õ
q^èŒOQÍ Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl ~°zOKå~°∞. QÆ$ǨÏã¨÷ rq`«Ñ¨Ù |~°∞=Ù ÉÏ^茺`«Å#∞ "≥∂ã¨∂Î `«# ÖÏO\˜ L^Àºy
K«kq J~°÷OKÕã¨∞HÀQÆey#ѨC_»∞ W`«~°∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ K«^Œ=‰õÄ_»^Œx ÉèÏqOz, D =∞Ǩϟ`«¯ $+¨ì
„QÆO^äŒOÖ’x J^≥· fi`« "Õ^•O`« =∞Hõ~°O^ŒO JO^Œ~°∂ „QÀÖÏÅx ã¨OHõeÊOz, "å~°∞ ѨÙã¨ÎHÍxfl
ã‘fiÜ«∞=Ú„^Œ}QÍ „ѨK«∞iOKå~°∞. XHõ ^Œâß|Ì HÍÅO áê\˜ "åi Hõ$+≤ Ѷ¨e`«OQÍ D ѨÙã¨ÎHõO
~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ#flk.
J=¸Åº"≥∞#ÿ D *Ï˝<åxfl JO^ŒiH© ѨOKåÅ#fl "åi ã¨`û« OHõÖÏÊxH˜ =∂ =O`«∞ ã¨Ç¨ Ü«∞OQÍ
ѨÙã¨ÎHÍxfl =∞~î°O ã¨fiÜ«∞OQÍ „ѨK«∞iOK«\ÏxH˜ ã‘fiHõiOzOk.
=∞~î° „QÆO^ä•ÅxflO\˜h qâı+¨OQÍ P^Œiã¨∞Î#fl áê~î°‰õΩÅ∞ D „QÆO^ä•xfl ‰õÄ_® K«kq
P™êfikOz N =ã≤+¨ª =∞Ǩ=Úx N~å=∞K«O„^Œ=¸iÎ Hõ$áêHõ\ÏH∆ÍÅ#∞ á⁄O^•Åx =∂ PHÍOHõ∆.
D ѨÙã¨ÎHÍxfl "≥Å∞=iOK«\ÏxH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOz# Ü«∂=#‡OkH© =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞.
- „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞
❖❖❖
vi
vii
ѨÙëêÊO[e
<å JÉèí∞º#flu H˘~°‰õΩ J<ÕHõ `åºQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤, <å‰õΩ ÉÏź=Ú #∞O_ç ÉèíH˜Î, *Ï˝#, "≥·~åQƺ
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J<ÕHõ qâı+¨=ÚÅ∞ É’kèOz# =∂`«$^Õ=`« N=∞u PkÅH©∆ ‡ HÍ"Õ∞â◊fi~°=∞‡ QÍiH˜,
Ñ≤`«$^Õ=ÙÅ∞ N ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} QÍi¯ ™êëêìOQÆ^ŒO_» „Ѩ=∂}Ï=∞=ÚÅ∞, ^≥·=ã¨=∂#∞Å∞, P^蕺u‡Hõ
QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ J~Ú# NNN q^•º„ѨHÍâß #O^Œyi ™êfiq∞"åi (N â◊√Hõ„|Ǩ‡„â◊=∞=Ú, NHÍà◊ǨÏã≤Î)
áê^Œ=ÚʼnõΩ q#„=∞`«`À #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞. <å‰õΩ r=<Àáêkèx „Ѩ™êkOz# 'PO„^è•ÉϺO‰õΩ—‰õΩ
ã¨~°fi^• kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
1990Ö’ NNN q^•º„ѨHÍâß#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ q[Ü«∞"å_»Ö’ 'w`åÜ«∞[˝O—
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬KÕ (Hõ^•ä ~å=∂Ü«∞}Ï#O`«~O° ) 32000 â’¡H=õ ÚÅÖ’
~°zOK«|_ç# 'Ü≥∂QÆ "åã≤+¨ªO— J<Õ „QÆO^äŒO K«∂_»O_ç. =∞# |∞∞+¨µÅ∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î#fl^Õq∞\’ =∞iO`«
ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞—— Jx PÜ«∞# ã¨Éèí#∞ L^ÕÌtOz ѨeHÍ~°∞. P "åHͺÅ∞ ##∞fl ZO`À
„ѨÉèÏq`«O KÕâß~Ú. XHÍ<˘Hõ l*Ï˝ã¨ <åÜ«∞O^Œ∞ |Ü«∞Å∞^ÕiOk. WHõ JѨÊ\˜ #∞O_ç ѨÓ~°fiO
~°zOK«|_ç# =K«# „QÆO^ä•Å∞ H˘xfl K«^Œ=@O [iyOk.
1. N *Ï˝# "åã≤+¨ª ~å=∂Ü«∞}=Ú (1918), (=K«# HÍ=ºO), „|ǨχN "≥<≥flÅHõO\˜
ã¨∞O^Œ~°~å=∞ â◊~°‡QÍ~°∞.
2. N =ã≤+wª¨ `« (1982), "åã≤+=ª¨ ∞Ǩ~å=∂Ü«∞}=Ú (1990), NNN q^•º„ѨHÍâß#O^Œyi
™êfiq∞QÍ~°∞.
3. *Ï˝#"åã≤+¨ª=Ú (=K«#HÍ=º=Ú), „|ǨχN zO`«Åáê\˜ ÅH©∆ ‡ #~°ã≤OǨÏâߢã≤Î QÍ~°∞,
Ѷ¨∞O@™êÅ
4. Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú (=K«#HÍ=º=Ú), „|ǨχN ã¨=Ú„^•Å ÅHõ∆ ‡}Ü«∞ºQÍ~°∞
5.Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú 8 ã¨OѨÙ@=ÚÅ∞ (32000 â’¡Hõ=ÚÅ∞ { `å`«Ê~°º=Ú) NNN
ѨÓ~å‚#O^Œ∞Å "å~°∞ =∞iÜ«Ú NNN q^•º „ѨHÍâß#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ (ÜÕ∞ˆ~Ê_»∞, N
"庙ê„â◊=∞=Ú N â◊√Hõ„|Ǩ‡„â◊=∞=Ú) 1937.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : N~å=∞K«O¢^Œ∞Å =∞^茺 ã¨OÉèÏ+¨}Ï ~°∂ѨOÖ’ L#fl Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ªO (JYO_»
~å=∂Ü«∞}O, L`«Î~° ~å=∂Ü«∞}O Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_ç#k) ''J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# „QÆO^äŒèO—— J#∞@Ö’
ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D „QÆO^äŒO, ''F~Ú! r=Ù_®! h=Ù WѨÊ\˜ˆH ѨÓ~°∞‚_»"≥·
Ü«Ú<åfl=Ü«∂º!—— Jx J`«ºO`« ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ x~°∞Ì+¨ìOQÍ x~°∂Ñ≤Oz K«∂ѨÙ`ÀOk. WO^Œe qKå~°}
J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ#^Õ#x <å Jaè„áêÜ«∞O. áê~î°‰õΩ_»∞, `å#∞ K«^Œ∞=ÙK«∂ LO_»QÍ<Õ, `«#Ü≥ÚHõ¯
"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞H˘<Õ@∞¡ KÕÜ«∞QÆÅ L`«Î=∞qKå~°} =∞#‰õΩ D „QÆO^äŒOÖ’ Åaè™ÈÎOk.
W\˜ì =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# „QÆO^äŒO qâ◊nHõiã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ J<Õ‰õΩÅ∞ QÆ=∞xOz LO_»#@∞¡ <å‰õΩ
viii
JxÑ≤OzOk. WHõ =∞iH˘O^Œ~°∞, ''D „QÆO^äŒ=Ú#∞ ™ê=∂#∞ºÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË~°∞... Wk JO^Œ~°∞
K«k"Õ „QÆO^äŒO HÍ^Œ∞... ‰õΩ@∞O| =º=ã¨÷Ö’x "åiH˜ WO^Œe q+¨Ü«∞=Ú „QÆÇ≤ÏOK«_»O
Hõ+¨ì=∞ø`«∞Ok...—— "≥Ú^ŒÖˇ·# JqKå~°}ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey LO_»@O QÆ=∞xOKå#∞.
WOH˘O^Œ~°∞ `≥Å∞QÆ∞ #=ÅÖ’ Hõ#|_Õ J`«ºO`« ã¨~°à◊"≥∞ÿ# ÉèÏ+¨ K«^Œ∞=Ù@‰õΩ =∂„`«"Õ∞ JÅ"å@∞Ѩ_ç
L<åfl~°∞. Ö’x PÜ«∂ ã≤^•úO`åÅ∞, 'LѨx+¨`«∞ÎÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# „áêp# „QÆO^äŒ=ÚÅKÕ „ѨuáêkOK«
|_»∞K«∞#fl ã≤^•úO`åÅ∞ – "å\˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O „QÆÇ≤ÏOKåÅx =∞iH˘O^Œ~°∞ JaèÅ+≤OK«@O
QÆ=∞xOKå#∞. J\˜ì"åi#O^Œix ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x =~°Î=∂# "åº=ǨiHõ ÉèÏ+¨Ö’ ''N =ã≤+¨ª –
~å=ã¨O"å^Œ=Ú =K«# HÍ=ºO—— J<Õ D „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl#∞. D Ñ‘iîHõÖ’ L^ŒÇ¨ÏiOѨ|_»¤
W`«óѨÓ~°fiѨ٠„QÆO^ä•Å∞ K«^∞Œ =ÙK«∞, XHÍ<˘Hõ ''L`åûǨÏ=Ú–P"Õâ=◊ ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x# LѨ<åºã¨=Ú——
qO@∞#fl J#∞Éèí∂u áê~î°‰õΩxH˜ ~å"åÅ<Õ L^ÕÌâ◊=Ú`À WO^Œ∞‰õΩ LѨ„Hõq∞OKå#∞.
„ѨHõ$u =~°‚#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨∞=∂~°∞ 500–550 â’¡HÍÅ∞ =∂„`«O =kÖÏ#∞. q∞QÆ`å
Jxfl â’¡HÍÅ∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ WO^Œ∞Ö’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ *Ï˝# qKå~°}‰õΩ
ã¨O|OkèOz# â’¡HÍÅhfl ~å"åÅx <å „Ñ¨Ü«∞`«flO.
D „QÆO^äŒOÖ’ 56 Hõ^äŒÅ∞ L<åfl~Ú. „Ѩu Hõ^äŒ áê~î°‰õΩxH˜ '"≥∂Hõ∆ÉèÏ=#— JO>Ë Uq∞\’
~°∞z K«∂ѨÙ`«∞Ok. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨~°fiã¨O^ÕǨÅ∞ x=$uÎKÕã¨∂Î, J<ÕHõ qâıëêÅ∞
K« ~ åÛѨ Ó ~° fi Hõ O QÍ `≥ e Ü« ∞ *Ë ™ ÈÎ O k. áê~î ° ‰ õ Ω #‰õ Ω ''Ѩ Ù #~° ˚ # ‡–=∞$`« ∞ º=Ù–D [#‡Ü≥ Ú Hõ ¯
=ÚO^Œ∞"≥#∞HõÅ∞–^ÕÇ≤Ï–^ÕǨÏ=ÚÅ ã¨fiÉèÏ=, ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ – ^Œ∞óY=ÚÅ =¸ÅHÍ~°}O—— W=hfl
ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`å~Ú. ''D r=Ù_»∞ ѨÓ~°∞‚_»∞, J#O`«∞_»∞, JYO_»∞_»∞, âßtfi`«∞_»∞, D`«_»∞ ™êH∆Í`ü
„Ѩ`«ºQÍ`«‡ÜÕ∞. "åã¨Î"åxH˜ D`«xH˜ [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞QÍx, P^ŒºO`åÅ∞QÍxÖË=Ù—— Jx J<ÕHõ
^Œ$ëêìO`åÅ`À D „QÆO^äŒOÖ’ „ѨuáêkOK«|_çOk.
â◊$}fixÎ qâıfi J=∞$`«ã¨º Ѩل`åó PÜÕ∞ ^è•=∂x k"åºx `«ã¨∞÷ó I
"Õ^•Ç¨Ï"Õ∞`«O ѨÙ~°∞+¨O =∞Ǩ#ÎO Pk`«º=~°‚O `«=∞ã¨ó Ѩi™êÎ`ü II
''F J=∞$`« Ѩل`«∞ÖÏ~å! Jk Uq∞\’ "Õ∞=Ú „QÆÇ≤ÏOKå=Ú. P =∞ǨÏ`«Î~° `«`«Î fi=Ú
QÆ∞iOz g∞‰õΩ K≥ѨÙ`åO q#O_ç—— Jx P P`«‡„^Œ+¨ìÅ∞ =∞#O^Œix PǨfixã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞#O^ŒiÃÑ· QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ |∞∞+¨µÅ∞ W^ŒO`å K≥áêÊ~°∞. ''ÉèíH˜Î–l*Ï˝ã¨—— – D
Ô~O_»∂ LO>Ë KåÅ∞, Z=Ô~·<å Wk K«^Œ∞==K«∞Û. ''Wk g∞k – Jk =∂k—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ
=¸~°`ö fi« =∞O`å JqKå~°}KÕ`<« Õ „Ѩ|Å∞`ÀOk. U L`«=Î ∞ „QÆO^ä=Œ ÚÖ’x^≥<· å ã¨~ˆ , ''*Ï˝#qKå~°}——
J<Õk JO^Œi H˘~°ˆH J~Ú LO\’Ok. JO^ŒiH˜ ã¨O|OkèOz#^Õ J=Ù`«∞Ok. =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞
"åb‡H˜, "åºã¨∞_»∞, qâßfiq∞„`«∞_»∞, rã¨ãπ, QÆ∞~°∞<å#H±, =∞ǨÏ=∞‡^£, |∞^Œ∞ú_»∞, =ã≤+¨µª_»∞,
â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ =O\˜ "åiH˜ ''g~°∞ =∂ "å~°∞. "å~°∞ =∂ "å~°∞ HÍ^Œ∞—— J#∞ÉèË^ŒÉèÏ=O
LO@∞O^•? LO_»^Œ∞. =∞#=∞O`å Jk „QÆÇ≤ÏOKåe. "åi "åHõº=ÚÅÖ’ L^ÕÌâ◊=Ú#∞ J~°÷O
ix
KÕã¨∞‰õΩx =∞#O |Ö’¿Ñ`«∞ÅO HÍ"åe. =∞#O^Œi ǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ J=^èŒ∞Å∞ ÖËx JHõ$„u=∞"≥∞ÿ#
„¿Ñ=∞ "≥e¡qiÜ«∂e. =∞# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ „ѨÉèÏ=O „QÆÇ≤ÏOz ã¨fiã¨÷z`«∞ÎÖO HÍ"åe. ''<Õ#∞ JÅ∞Ê_»#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ |ÅÇ‘Ï#`«, ''W`«~°∞Å∞ JÅ∞ÊÅ∞—— J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ *Ï_»º=Ú–D Ô~O_»∂
‰õÄ_® =∞#O JkèQÆq∞OK«QÆÅQÍe.
D „QÆO^äŒ=ÚÖ’ qKåiOK«|_ç# q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ ѨiK«Ü«∞O KÕÜ«∞\ÏxH˜, =∞~˘Hõ z#fl
^Œ$ëêìO`«=Ú q#flq™êÎ#∞. ''XHõ JÅ¡i ÉÏÅ∞_»∞ L<åfl_»#∞‰õΩO^•O...J`«_»∞ ÉÏkèã¨∞Î<åfl_»∞.
ÖËHõ, `«##∞ `å<Õ ÉÏkèOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. WѨC_»∞ J`«xH˜ 㨄`«Ê=~°Î# JÅ=~°Û@O Z\Ï¡? ÉèíÜ«∞
ÃÑ@ì@O ^•fi~å<å? #=∞‡HõO ^•fi~å<å? qKå~°} ^•fi~å<å?
1.ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì@O : ''<åÜ«∞<å! |Ü«∞@‰õΩ"≥à◊§‰õΩ. W`«~° ÉÏÅ∞~°#∞ ÉÏkèOK«‰õΩ. J\Ï¡ KÕ¿ãÎ
H˘_»`å#∞. W`«~°∞Å#∞ ^Œ∂+≤¿ãÎ áêѨO =ã¨∞ÎOk. áêѨѨ٠֒Hõ=ÚʼnõΩ "≥à◊§=Åã≤=ã¨∞ÎOk.——
2.#=∞‡HõO : ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥áêÊ~°∞. „QÆO^ä=Œ ÚÅ∞ K≥ÑC¨ K«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ 㨄`«Ê=~°#Î HõeyÜ«ÚO_»∞.
=∞Oz`«#=Ú`À ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚÅ#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ h‰õΩ Ñ¨Ù}ºO HõÅ∞QÆQÆÅ^Œ∞. ÃÑ^ŒÌÅ K«i„`«Å∞
K«^Œ∞=Ù. "åix J#∞HõiOK«∞.
3.qKå~°} - J=QÍǨÏ# : h=Ù H˘O^Œix ÉÏkèã¨∂Î LO>Ë, hHõ<åfl |Å=O`«∞Å∞ x#∞fl
ÉÏkèã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ^•? z=~°‰õΩ q∞yÖË^Õq∞\˜? ÉÏ^èŒÜÕ∞Hõ^•!
''qKå~°} KÕ~Ú, D qâıëêÅ∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x Ü≥∂zOK«∞. W`«~°∞ÅѨ@¡ Hõ∆=∞, „¿Ñ=∞,
PáêºÜ«∞`« Hõey LO_»∞. J\˜ì „Ѩ=~°Î# ã¨fiÉèÏ= ã≤^ŒúOQÍ<Õ â◊√ÉèíO KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë,
W^ŒO`å „Ñ¨ã¨iOzÜ«Ú#flk h"Õ. x#∞fl h=Ù „¿Ñq∞OK«∞ HÀ=@"Õ∞ P#O^ŒOQÍh, ^Õfi+≤OK«@O
P#O^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞. h=Ù "åã¨Î"åxH˜ |Å=O`«∞_»=Ù, ѨÓ~°∞‚_»=Ù, ã¨`«º=Ú=Ù, x`«º=Ú=Ù.——
ÉèÜ
í ∞« =Ú, #=∞‡Hõ=ÚÅ HõO>Ë ‰õÄ_® J=QÍǨÏ# L`«=Î ∞"≥∞#ÿ k, |Å"≥∞#ÿ k, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# 'qKå~°}— ^•fi~å D „QÆO^äŒ=Ú ÉèíQÆ=O`«∞xѨ@¡ L`«Î=∞ J=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOѨ
KÕ™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ Wk L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# „QÆO^äŒOQÍ N ™êfiq∞ ~å=∞f~°÷, N ~°=∞}=∞ǨÏi¬
=O\˜ *Ï˝#=∂~åæ=ÅO|∞ÅKÕ, ã¨O`ü `«∞HÍ~åO =O\˜ ÉèíHÍ΄ˆQã¨~°∞ÅKÕ âߡѶ≤∞OK«|_çOk. J>Ë¡
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ J<Õ‰õΩÅ∞ W\˜ì Jaè„áêÜ«∞O "≥e|∞KåÛ~°∞. =∞^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ NNN q^•º„ѨHÍâß#O^Œ
yi™êfiq∞ "å~°∞ D „QÆO^äŒO ¿Ñ~°∞ q#QÍ<Õ Ñ¨ÙÅH˜`« â◊s~°O`À `«#‡Ü«ÚÖˇ· =∂\Ï¡_»∞`«∂ LO\Ï~°∞.
"å~°∞ `å=Ú x~°fiiÎOz# 108 w`åÜ«∞[˝=ÚÅ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÖ’ J<ÕHõKÀ@¡ L^ŒÜ«∞OѨÓ@ D
„QÆO^äŒ=ÚÃÑ· LѨ#ºã≤ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
''N =ã≤+¨ª–~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú—— J#|_»∞ D =K«# HÍ=ºO „ѨK«∞iOKÕ „Ѩܫ∞`«flO Ü≥ÚHõ¯
ÅHõ∆ º=ÚÅ∞ =¸_»∞.
1.<å =∞#ã¨∞û ^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, <åÜ«∞O^Œ∞ ''Ü«∞[˝ÉèÏ==Ú—— ^Œ$_è»Ñ¨_»∞@ H˘~°‰õΩ. ''Ü«∞*Ï˝~å÷`ü
Hõ~°‡}À J#º„`« Ö’HÀÜ«∞O Hõ~°‡|O^èŒ#ó—— Jx w`åKå~°∞ºÅ∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•!
x
2.<å`À ã¨Ç¨ ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ P ÉèíQÆ"å#∞x D ''„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞—— J<Õ
ѨÓ*ÏѨÙ+¨Ê=ÚÅKÕ Ñ¨ÓlOK«@O.
3.N "åb‡H˜ q~°z`«"≥∞ÿ# ''Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ªO—— Ö’x =ã¨∞Î=Ù J<ÕHõ=∞Ok ^Œ$+≤ìH˜ `Õ=@O.
¿ÇÏ "≥OHõ>Ëâ◊fi~å! 㨈~fiâ◊fi~°∞_»=Ù, ã¨~°fir=~åã¨∞ÅÖ’x JO`«~åºq∞q, ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù
‰õÄ_® h"Õ. 't=Ù_»∞—QÍ 'JÖÏ¡—QÍ, 'Ü«∞Ǩϟ"å—QÍ WOHÍ WOHÍ Z<Àfl <å=∞~°∂áêÅ`À
P~åkèOѨ|_»∞K«∞#fln h"Õ. <å Ü«∞O^Œe "åã¨Î=`«`«Î fi=Ú ‰õÄ_® h"Õ J~Ú=Ù<åfl=Ù.
D <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=Ú ã¨HõÅ [#∞ʼnõΩ â◊√Éèí=Ú, âßO`«=Ú, SHõ=∞`«º=Ú, P#O^Œ=Ú
„Ѩ™êkOKåÅx <å PHÍOHõ∆. ã¨=∂[=∞O`«\ ˜H© ˆH∆=∞, ÃãÂ÷~°º, JÉèíÜ«∞, q[Ü«∞ PÜ«Ú~å~ÀQƺ=ÚÅ∞
ã≤kúOK«∞QÍHõ! ^èŒ~°‡–J~°÷–HÍ=∞–"≥∂Hõ∆=ÚÅ#|_Õ K«`«∞ifi^èŒ Ñ¶¨Å ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚÅ∞ =∂#"åoH˜
„áêÑ≤ÎOK«∞QÍHõ! ÉèíH˜Î–*Ï˝#–"≥·~åQͺÅ∞, âßOu, J<Àº#º`« "≥e¡qiÜ«ÚQÍHõ!
D ''=ã≤+¨ª–~å=∞ã¨O"å^Œ=Ú—— J#∞ „QÆO^äŒÑ¨Ù+¨Ê=Ú#∞ Ѩ~°=∂`«∞‡x áê^ŒÑ¨^Œ‡=ÚʼnõΩ
ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl#∞.
㨈~fi[<åó ã¨∞d<À Éèí=#∞Î I
ã¨=∞ã¨Î ã¨#‡OQÆàÏx ã¨#∞Î II
- "≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+¨‚
❖❖❖
xi
„QÆO^äŒ ã¨OMϺ =~°‚#O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~åѶ¨∞"å! q"ÕHõO L^Œ~ÚOz#"å_Õ huâߢã¨ÎO q#\ÏxH˜ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞
Hõ^•! J\˜ì"å_Õ D '*Ï˝#âߢã¨ÎO— ‰õÄ_® q#\ÏxH˜ J~°∞›_»∞. Z=Ô~·`Õ =¸~°ö ã¨OQÆ=∞=Ú `«ºlOz,
x~°‡Å"≥∞ÿ# |∞kú`À L`«Î=∞"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞O Hõey LO@∞<åfl_À – J\˜ì"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ 'ã¨`«ºqKå~°}—
KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. hÜ«∞O^Œ∞ J\˜ì QÆ∞}ã¨OѨ^Œ LO_ç L#flk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, =∞<À"≥∂ǨÏ=Ú
áÈQ˘@ìQÆÅ P 'P`«‡*Ï˝#âߢã¨ÎO— h‰õΩ K≥ѨÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞. XHõ_»∞ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ Pi˚Oz#
ѨÙ}ºO KÕ`«<Õ, '=ÚH˜Î— H˘~°ÔH· D âߢã¨Î=Ú#∞ q<åÅ<Õ HÀiHõ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
h Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ „Ѩ=~°Î#Å∞, „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞, QÆ∞}=ÚÖË P`«‡ ã¨=∂Kå~°O ã‘fiHõiOK«\ÏxH˜
x#∞fl `«y#"åxxQÍ fiÛk^•Ì~Ú. D JYO_» ~å=∂Ü«∞}O P~°∞ „ѨHõ~°}=ÚÅ∞ Hõey L#flk.
1."≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O : (1500 â’¡HÍÅ∞) nxx qKåi¿ãÎ D ^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡, â◊s~å^Œ∞Å#∞
¿Ñ~°∞H˘x L#fl J*Ï˝# [x`«"≥∞ÿ# |∞kú =∂O^Œº=Ú `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. ™êufiHõ "≥·~åQƺO U~°Ê_»∞`«∞Ok.
''rq`«=Ú – J#∞^•xx q"ÕH=õ ÚKÕ Ñ¨ijeOK«‰Ωõ O_®<Õ „|uH˜"ãÕ ∞¨ <Î åfl=∂?—— J#∞ q"ÕHÑõ Ó¨ i`«"∞≥ #ÿ
â’^èŒ#O U~°Ê_»∞`«∞Ok. J\˜ì ^Œ$+≤ìÜÕ∞ P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨=∂Kå~°O á⁄O^Œ\ÏxH˜ ѨÙ<åk.
2.=Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O : (1000 â’¡HÍÅ∞) '=Ú=Ú‰õ∆Ω`«fi=Ú— JO>Ë Uq∞\’,
=Ú=Ú‰õΩ∆ =ÙÅ∞ Z@∞¡ =º=ǨÏi™êÎ~À, "åi ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’, Z\˜ì ^Œ$+≤Kì Õ P`«‡q+¨Ü∞« O „QÆÇÏ≤ OK«\ÏxH˜
ã≤^ŒúOQÍ LO_®Ö’ K≥ѨÊ|_çOk. |^ŒúHõ=Ú, J„â◊^Œú, =¸~°ö`«fi=Ú `«ºlOz â◊=∞=Ú, ã¨O`À+¨=Ú,
qKå~°}, ã¨`û« OQÆ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK« =Åã≤#kQÍ É’kèOѨ|_çOk. 'ѨijÅ#^Œ$+≤ì – „ѨÜ∞« `«fl=Ú—
– Ô~O_»∞ L#fl"å_Õ =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù.
3.L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O : (7000 â’¡HÍÅ∞) J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`«, 'Ö∫H˜Hõ=ÚÖˇ·#
h=Ù–<Õ#∞ J#∞ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl Jã¨Å∞ L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú=ÙO_»ÖË^Œ∞—— Jx x~°∂Ñ≤OK«|_çOk.
™ê÷=~°[OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î =¸Å"Õ∞ ÖËx^Œx, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=∞x „ѨuáêuOK«|_çOk.
''D ã¨O™ê~°=∞O`å ã¨fiH©Ü∞« HõeÊ`« =∞<À~å[º=Ú =O\˜^Õ HÍx, "åã¨=Î =Ú HÍ^Œ∞. ã¨fiѨflOÖ’
Z@∞¡ [~°∞QÆ∞`ÀO^À, J^Õq^èŒOQÍ, W^ŒO`å J=ã¨∞Î =∂„`«"Õ∞, HõeÊ`å#∞Éèí==∂„`«"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk——
Jx Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. ZO_»=∂=ÙÅÖ’ h~°∞ Åaèã¨∞ÎO^•, "≥∞Å¡Hõ#∞fl"å_çH˜
PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ ''Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞—— L<åfl_®? JO^èŒHÍ~°OÖ’ HõxÑ≤OKÕ "≥∂_»∞"åi#
XHÍ<˘Hõ =$Hõ∆O ^ŒÜ«∞º"≥∞ÿ, JѨiѨHõfi |∞kúH˜ =∂„`«"Õ∞ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•! <å= Hõ^Œ∞Å∞`«∞O_»QÍ
X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤Oz#O`« =∂„`«O KÕ`«, P K≥@¡ Hõ^ŒeHõ "åã¨Î==∂? D
ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® HõeÊ`«=∂„`«=∞x, XHÍ<˘HõѨC_»∞, XHÍ<˘Hõ^Œ$+≤ìKÕ, XHÍ<˘Hõ q^èŒOQÍ ÉèÏ=##∞
xii
J#∞ã¨iOz „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl^Œx `≥eã≤áÈ`«∞Ok. Wk "åã¨Î"åxH˜ ™ê~°~°Ç≤Ï`«=∞x Ziy# `«~°∞"å`«,
nx QÆ∞iOz Z=_»∞ ^Œ∞ód™êÎ_»∞.
PÉèí~°}O – |OQÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ#@∞¡, [ÅO HõO>Ë `«~°OQÍÅ∞ "Õ~°∞HÍ#@∞¡, D
[QÆ`«∞ΠѨ~°=∂`«‡QÍ<Õ ^Œi≈OK«|_»QÆÅ^Œ∞. W^ŒO`å „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì HõO>Ë "ÕéËg∞ HÍ^Œ∞.
PHÍâ◊OÖ’ hÅѨ٠Ѩ^•~°÷O U^≥·<å L#fl^•? z„`«Ñ¨@OÖ’x JyflH˜ L+¨‚`«fi"≥∞Hõ¯_»? D [QÆ`«∞Î
‰õÄ_® Jã¨`ÕÎ. HÍx, Jq"ÕHõ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O 'ã¨`«∞Η QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ZѨC_À [iyáÈ~Ú#
XH˘<˘Hõ ^Œ$â◊º=Ú WѨC_»∞ =∞## HÍ~°}OQÍ =∞<ÀgkäÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk K«∂Kå"å!
J^Õq^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® =~°Î=∂#OÖ’ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞
*Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ Ñ¨ijeOz#ѨC_»∞ W=hfl ''Jã≤÷~°=Ú, `«∞K«Ûù=Ú, â◊¥#º=Ú—— Jx D „ѨHõ~°}O
É’kè™ÈÎOk.
4.ã≤÷u „ѨHõ~°}O : (3000 â’¡HÍÅ∞) ''D [QÆ`«∞Î JǨÏOÉèÏ==Ú#O^Õ ã≤÷u á⁄Ok L#flk
HÍx, ZHõ¯_À ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ HÍ^Œ∞—— J<Õ Ñ¨~°=∂~°÷=Ú J<ÕHõ Hõ^äŒÅ ^•fi~å, ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ
^•fi~å x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. D „ÉèÏOu=∞Ü«∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞, D „^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú–^Œ$â◊º=ÚÅ∞ W=hfl
Z@∞¡ =$kú á⁄O^Œ∞K«∞<åflÜ≥∂ K≥ѨÊ|_çOk.
5.LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O : (5000 â’¡HÍÅ∞) WO^Œ∞Ö’, ''<Õ#∞, h=Ù, J`«_»∞, [QÆ`«∞Η— –
J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å LѨâ◊q∞OѨKÕÜ«∞ QÆÅ Ü«Ú‰õΩÎÖËq∞\’ K≥ѨÊ|_çOk.
D [QÆ`«∞Î XHõxH˜ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ, =∞~˘HõxH˜ Jã¨Ê+¨ìOQÍ L#flѨÊ\˜H© - "åã¨Î"åxH˜ Wk
Jã¨`«º"Õ∞. TǨHõeÊ`«"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ P TÇ¨Ï LѨâ◊q∞OK«QÍ<Õ `˘ÅyáÈ`å~Ú Hõ^•! D
[QÆ`«∞Î ã¨fiHõeÊ`«=∞#O_ç, ÖËHõ ã¨fiѨfl HõeÊ`«=∞#O_ç. Wk =∞#ã¨∞û #∞O_ç qÉèíl™ÈÎOk. *Ï˝#=ÚKÕ
`˘ÅyáÈ`ÀOk. Z=iÔH·`Õ [QÆ„^Œƒù=∞ #tOK«∞@ÖË^À, "åiH˜ =∂„`«O W^ŒO`å XHõ JO`«∞ÖËx
J<ÕHõ ã¨OѶ¨∞@#Å`À ‰õÄ_ç# 'Hõ^䌗 =Öˇ „áêÑ≤Îã¨∂ÎáÈ`ÀOk. D ã¨O™ê~°=∞O`å HõeÊ`« =∂„`«"Õ∞.
''J\˜ì HõÅÊ#ÅÖ’<Õ H˘O^Œ~°∞ =∞<ÀǨÏ~°`«fi=Ú#∞, =∞iH˘O^Œ~°∞ ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å#∞ `«=∞ J*Ï˝#O
KÕ`«, ÖËHõ =¸~°ö`«fiO KÕ`« á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞—— Jx D „ѨHõ~°}O x~°∂Ñ≤™ÈÎOk.
6.x~åfi} „ѨHõ~°}O : (14500 â’¡HÍÅ∞) *Ï˝#O qHõã≤ã¨∞ÎOk. HõÅÊ#Åhfl `˘ÅyáÈ`å~Ú.
''x~åfi}=Ú—— J#|_Õ Ñ¨~°=∞„âıÜ«∞ã¨∞û ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. WO^Œe q+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞ –
xifi+¨Ü«∞=Ú, z„`«ÊHÍâ◊=∂„`«=Ú, q*Ï˝#=∞Ü«∞=Ú, x~å=∞Ü«∞=Ú – J~Ú#\˜ì P`«‡~°∂Ѩ=Ú#
„Ѩu+≤ª`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨O™ê~° „Éèí=∞Åhfl `˘ÅQÆ∞@ KÕ`« Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú =Öˇ ã¨fiK«∞Ûù_Ò`å_»∞.
ѨiѨÓ~°∞‚_»∞, Hõ$`«Hõ$`«∞º_»∞ JQÆ∞@KÕ`«, WHõ J`«_»∞ „ѨâßO`«Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ D '[QÆ`üÜ«∂„`«—
x~°fiiÎOK«QÆÅ_»∞.
''XHõ ^Œ~°Ê}O Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl ^Œ$â◊º=Ú#∞ Z\˜ì „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flO ÖˉõΩO_®<Õ, `«#
Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞@‰õΩ P„â◊Ü«∞=∞ø`ÀOk Hõ^•! <Õ#∞ ‰õÄ_® ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú<≥· D
xiii
[QÆ`∞« ÅÎ ∞, D HÍ~°º=ÚÅ∞ „ѨuaOaOK«∞@‰õΩ Hõ~ΰ $`«fi=Ú ÖˉΩõ O_®<Õ P„â◊Ü∞« Éè∂í `«∞_» #QÆ∞K«∞<åfl#∞.——
Jx ѨiîOK«∞"å_»∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨=∞ã¨Î=Ú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ „q∞OQÆ|_»QÍ, J`«_»∞
`«$ѨÙÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∞=ÚÅ∞, z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú ã¨~°fi=Ú z^•HÍâ◊"Õ∞#x
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. HÍ~°º, HÍ~°}, Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ J`«ºO`« xi¡Ñ¨ÙÎ_≥·, ^ÕxKÕ`« ‰õÄ_®
ã¨Ê $tOK«|_»x"å_≥· LO@∞<åfl_»∞.
D „ѨHõ~°}=Ú Ñ¨iîã¨∞Î#fl"å_»∞ ^ÕǨÏ=Ú Hõey L#flѨÊ\˜H©, `«##∞ `å#∞ q^ÕÇ≤ÏQ͆
ã¨O™êi J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jã¨O™êiÖÏ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»∞_»<Õ—— Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î
<åfl_»∞. WHõ J`«xx Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ `åHõÖË=Ù. ѨiѨÓ~°‚=∞QÆ∞ z#‡Ü«∂=ã¨÷#∞ á⁄Ok#"å_≥·
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ, `å<Õ, 'z^•k`«∞º_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J`«x Ѩ@¡ ^Œ$â◊º=ÚÅhfl J^Œ$â◊º=∞QÆ∞@KÕ,
J`«_»∞ â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiK«Ûù`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ‰õΩuû`«"åºkè
#t™ÈÎOk. 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O =^ŒeáÈ=Ù@KÕ `å#∞ â◊s~°O Hõey L#flѨÊ\˜H©, ''<Õ#∞
D ^ÕǨÏ=Ú<Õ—— J#∞ ^Œ∞~°aè„áêÜ«∞O `˘ÅyOz"Õã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
=∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ J\˜ì r=#∞‡‰õΩÎx ǨÏ$^ŒÜ«∞"Õ∞ Ѩ~°=∂`«‡. J`«_»∞ ''ã¨`«Î—— J#∞~°∂Ѩ=Ú QÆÅ
P#O^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ q™êÎ~°=ÚKÕ, ã¨~Àfi`«Î=Ú_≥·, ǨÏiǨÏ~å^Œ∞Å`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# J#∞Éèí==Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
xiv
„QÆO^äŒ „Ѩâ◊Oã¨
N =ã≤+¨ª L"åK« :
"≥∂H∆ÀáêÜ«∂aè^è•<ÕÜ«∞O ã¨OÇ≤Ï`å ™ê~°ã¨OÇ≤Ï`å I
„uOã¨^ÕfiK« ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ *Ï˝`å x~åfi}^•~Úh II 1
n¿Ñ Ü«∞^è• qx„^Œã¨º [fie`Õ ã¨O„Ѩ=~°Î`Õ II
PÖ’HÀ JxK«Ûù`ÕÑ≤ ÜÕ∞=O x~åfi}=∞#Ü«∂ Éèí"Õ`ü II 2
ã¨fiÜ«∞O *Ï˝`å „â◊√`å"åÑ≤ „ÉèÏOu âßO<≥·ºHõ ™œYº^• I
P¿ÑHõ∆ º =i‚`å ã¨^Àº Ü«∞^è• ã¨fi~°æ`«~°Væ}© II 3
Ü«∞^è• ~°*Ïfi =∞}˜ „ÉèÏOuó q#㨺u J=Ö’Hõ<å`ü I
`«`ü U`«`ü „¿ÑHõ∆}Ï`ü âßOu"£∞ Uu ã¨O™ê~°^Œ∞ód`«ó II 4
W^Œ"£∞ L`«Î=∞"£∞ PMϺ#"£∞ P^èպܫ∞"£∞ "Õ^Œ=`ü ã¨^• I
"åºM˺ܫ∞"£∞ ѨÓ[hÜ«∞OK« ѨÙ~°∞ëê~°÷ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ"£∞ II 5
Ü«∞^• J™ê‡`ü „áêѨº`Õ âß„™êÎ`ü `«`«Î`ü "Õ^•`ü J"åѨº`Õ I
Jã≤‡<£ *Ï˝`Õ „H˜Ü«∂*Ï˝#O ^ŒfiÜ«∞O Ü«∂u Ѩq„`«`å"£∞ II 6
"Õ^•O`« `«~°¯ã≤^•úO`«ã¨∞Î Jã≤‡<£ *Ï˝`ÕK« |∞^Œúº`Õ I
W^Œ=Ú`«Î=∞=∂MϺ#O "åºMϺ`«O âߢã¨Î^Œ$+≤ì+¨µ II 7
HÍ~°∞}Ϻ^Œƒù=`å"Õ∞`«^ŒÇ¨Ï"£∞ =z‡, # =∂Ü«∞Ü«∂ I
Éèí=O`«ã¨Î fi=QÆK«ÛùOu =∂Ü«∂"Õ∞`«kfiKå~°º`å"£∞ II 8
J™ê‡`üâߢã¨Î=~å`üÉ’^è• *ÏÜ«∞O`Õ ÜÕ∞ qKåi`å`ü I
Å=}ˇÿ~°fi ºO[<åh= HÍOu âߢ™êÎO`«~å}˜`≥·ó II 9
J<å~°ºq∞^Œ=∂MϺ#"£∞ Wu J`«º<å^Œ$`«º^Œ$â◊ºnèó I
=∂ Éèí=O`åº`«‡Ç¨Ï<åÎ~À Éèí=O`À Éèí=ÉèÏy#ó II 10
"≥∂H∆ÍÉèí∞ºáêÜ«∂#∞û =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å<£
*Ï˝ã¨ºxÎ ÜÕ∞ `«`«Î fiq^•O =iëêªó I
ѨÙ#ó #"Õ∞+¨ºxÎ # ã¨Oã¨$uO`Õ
HÀ-~°úó ã¨∞`åó-<Õº# |Ǩ˙k`Õ# II 11
xv
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ :
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! 'Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú— J#|_Õ D "≥∂Hõ∆âߢ™êÎxfl 32000 â’¡Hõ=ÚÅ`À g∞
JO^Œi=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞. Wk ™ê~°=O`«"≥∞ÿ# J~°÷„Ѩ^•`« x~åfi}„Ѩ^•`«‰õÄ_®!
XHÍ<˘Hõ_»∞ QÍ_è»x„^•Ñ¨~°=â◊√_≥·, n~°…HÍÅOQÍ LO_ç JѨC_Õ x^Œ∞~°ÖËz Hõ#∞Å∞
`≥~°Kå_»#∞HÀO_ç. P QÆkÖ’ nѨO "≥Å∞QÆ∞`«∂ LO>Ë, P nѨ „ѨHÍâ◊OÖ’ – J`«_»∞ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ#
'WK«Ûù— Hõey LO_»HõáÈ~Ú<å JHõ¯_» L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ K«∂™êÎ_»∞ Hõ^•! D „QÆO^äŒ=ÚÖ’x
'qKå~°}—#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOz#O`«=∂„`«OKÕ`« WK«Ûù Hõey LO_»HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©
x~åfi}=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
nxx g∞~°∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ Ñ¨ije¿ã,Î K«H¯õ QÍ „QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ~°∞. ÖË^•, W`«~∞° Å∞ "åºMϺxã¨∞#Î flѨC_»∞
q#@O [iy<å ‰õÄ_® =∞Oz^Õ. QÆOQÍ [ÅO ã¨~°fiáêѨ=ÚÅ#∞ ǨÏiOz"Õã¨∞ÎOk Hõ^•! J>Ë¡
WO^Œ∞ K«iÛOK«|_ç# q+¨Ü∞« =Ú#∞ qKåi¿ã,Î J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ "≥#flO\˜ =ã¨∞#Î fl J*Ï˝#O `«Ñʨ ‰õΩO_®
`˘ÅyáÈ`«∞Ok. XHõ_»∞ pHõ\’¡ „`å_»∞#∞ K«∂z, ''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! Wkáê=Ú!—— Jx „Éèíq∞ã¨∂Î
ã¨~°fiqHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»#∞H˘O^•O. P „Éèí=∞ `˘ÅyáÈÜÕ∞^≥\Ï¡? ''Jéˇ! Wk áê=ÚHÍ^Õ!
„`å_»∞ =∂„`«"Õ∞ Hõ^•!—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ`«<Õ Hõ^•! D „QÆO^äŒè=Ú#∞ J=Ö’H˜Oz#O`«=∂„`«OKÕ`«
D ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡, â◊s~å^Œ∞ÅѨ@¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì J<ÕHõ „Éèí=∞Å∞ ã¨=¸ÅOQÍ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
ã¨O™ê~°^Œ∞óY=∞O`å â◊q∞OzáÈ`«∞Ok. g∞~°O`å Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷=∞~Ú#\˜ì ''"≥∂Hõ∆=Ú—— JO>Ë
Uq∞\’ „QÆÇ≤Ï™êÎ~°∞.
D L`«Î=∞„QÆO^äŒ=Ú "Õ^Œ=Ú=Öˇ x`«º=Ú Ñ¨iîOK«|_»∞QÍHõ! ѨÓlOѨ|_»∞QÍHõ! "åºMϺxOK«
|_»∞QÍHõ! "Õ^Œ=ÚÅO^Œ∞, "Õ^Œ=∞Ǩ"åHõº=ÚÅO^Œ∞ „Ѩã¨iOzÜ«Ú#fl\˜ì *Ï˝#"Õ∞ WO^Œ∞ „Ѩã¨iOz
L#flk. WO^Œe qKå~°}™ê~åxH˜ "Õ^Œ=ÚÖË „Ѩ=∂}O. WO^Œe q+¨Ü«∞=Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@KÕ
r=Ùx 'Hõ~°‡ *Ï˝#=ÚÅ∞— Ô~O_»∂ ‰õÄ_® Ѩq„`«=O`«=ÚÖ∫`å~Ú. J<ÕHõ =∞Ok `«`«Î fi*Ï˝#∞Å
"Õ^•O`« `«~°¯ ã≤^•úO`«=ÚÅhfl HÍ~°º HÍ~°}ã¨Ç≤Ï`«OQÍ WO^Œ∞ ѨijeOK«|_®¤~Ú. âߢã¨Î^Œ$+≤ìQÆÅ
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ nxx L`«Î=∞ "Õ^•O`« âߢã¨Î=ÚQÍ xâ◊Û~ÚOKå~°∞.
F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! g∞ÃÑ· =∂‰õΩQÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ`«<Õ W^ŒO`å K≥ѨCK«∞<åfl=Ú.
JO`ÕHÍx, =∂Ü«∞‰õΩ Ö’|_çÜ∂≥ , XHõi Jaè„áêÜ«∞=Ú#∞ YO_çOK«∞@HÀ "Õ∞=Ú K≥ÑC¨ K«∞O_»∞@ÖË^∞Œ .
D âߢã¨Î=Ú qKåiOK«∞@KÕ Ñ¨~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# *Ï˝#=Ú ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. `«^•Ìfi~å D [QÆ`«∞Î
=∂Ü«∞ Jx `≥eã≤áÈ`«∞Ok. Wk qKåiOK«∞@KÕ W`«~° J^蕺`«‡âߢãΨ „QÆO^ä•Å∞ =∞iO`« =∞^è∞Œ ~°OQÍ,
ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«|_»`å~Ú.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! D JYO_»~å=∂Ü«∞}=Ú HÍ=º=Ú=Öˇ ÖË^Œx (Hõ^ä•QÆ=∞#O `«‰õΩ¯=QÍ,
K«~Û° Z‰õΩ¯=QÍ L#fl^Œx) nxx x~åHõiOK«HOõ _ç. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡q+¨Ü∞« "≥∞ÿ U~°Ê_ç# ^Œ@"ì ∞≥ #ÿ
xvi
J*Ï˝#O `˘ÅQÍÅO>Ë F~°∞Ê, <Õ~∞° ÊÅ`À ‰õÄ_ç# q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ „ѨÜ∞« `«flO J=ã¨~"° ∞Õ #x =∂ Jaè„áêÜ«∞O.
J<ÕHõ s`«∞Öˇ·# „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ J=ã¨~°"Õ∞ ã¨∞=∂!
UkU"≥∞ÿ<å xëê¯~°}OQÍ P`«‡ q+¨Ü«∞O =∞~°z ã¨O™ê~å㨉õΩÎÖˇ· LO_»@O â◊√Éèí„Ѩ^ŒO
HÍ^Œ∞. ^蕺<å^Œ∞Å ^Œ$ëêì º, ã¨fiÅʄѨܫ∞`«fl"Õ∞ KÕã≤Ü«Ú#fl"å~°∞‰õÄ_® "≥∂H∆ÀáêÜ«∞"≥∞ÿ#\˜ì D „QÆO^äŒO
Ѩiîã¨∂Î LO>Ë „Hõ=∞OQÍ J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. `«`«Î fiq^Œ∞ÅQÆ∞ ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞
K≥ѨCK«∞O_»QÍ „â◊=}O KÕâß~å WOHÍ ZO`À =∞Ozk. J\˜ì"å~°∞ `«`«Î fiA˝ÅÖ’ L`«Î"≥∂`«Î=ÚÖˇ·
ѨÙ#ó ã¨O™ê~°=Ú# Ѩ_»É’~°∞.
❖❖❖
xvii
q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ
I. "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O ... 1
"≥Ú^Œ\ ˜ ~ÀA 1.LáÈ^•…`« Hõ^äŒ...3† 2.LѨ^Õâ◊ „áê~°OÉèíO...5† 3.N~å=∂=`å~°O...7†
4.=ã¨∞Î`«`«Î fiO...8† 5.Hõ^ä• „Ѩ"Õâ◊O...10† 6.qâßfiq∞„`«∞x ~åHõ...11† 7.~å=∞ ã¨ÉèÏ „Ѩ"Õâ◊O
...14† 8.~åѶ¨∞= "≥·~åQƺ =~°‚#=Ú...17† 9.^èŒ# =º=Ǩ~°O...20† 10.rq`«O–PÜ«Ú+¨µ¬
...21† 11.JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂ѨO...23† 12.=∞#ã¨∞û–z`«Î=Ú...24† 13.Pâ◊–`«$+¨‚...26†
14.^ÕǨÏ=Ú...28† 15.ÉÏź ã¨fi~°∂ѨO...33† 16.Ü«∞ø=# ^Œâ◊...35† 17.¢ã‘Î =º=Ǩ~°O
...37† 18.=Úã¨e`«#O...39† 19.=∞$`«∞º=Ù...40† 20.HÍÅ qÖÏã¨=Ú...42† 21.„H˜Ü«∂
ã¨fi~°∂ѨO–Hõ$`åO`« qÖÏã¨=Ú...45† 22.^≥·= qÖÏã¨O...46† 23.=∞<À=$`«∞ÎÅ∞ – JâßOu
... 49† 24.ã≤ ÷ ~ åã≤ ÷ ~ ° = ÚÅ∞ – ã≤ ÷ u QÆ ` « ∞ Å∞...54† 25.Ѩ ^ •~° ÷ ^À+¨ = ÚÅ∞...58†
26.„ѨÜ≥∂[# Hõ^äŒ#O ...60† 27.~åѶ¨∞= „Ѩâ◊fl...62
II. =Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O ... 67
1.N â◊√Hõ q„âßOu...70† 2.ã¨^ÕǨÏ=ÚH˜Î–q^ÕǨÏ=ÚH˜Î...76† 3.ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú...83†
4.=~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ (P^Œº`«# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O)...86† Ô~O_»= ~ÀA
5.„Ѩܫ∞`«fl=Ú – HÍ~°ºã≤kú...91† 6.^≥·= „¿Ñ~°}–ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú...94† 7.x[„Ѩܫ∞`«fl
„áê^è•#ºO...97† 8.J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ – ^Œ∞~°æ`«∞Å∞...100† 9.HÍ~°º ‰õΩâ◊Å`«...103†
10.Hõ~°‡qKå~°=Ú...105† 11.*Ï˝<å=`«~°}=Ú...113† 12.ã¨O™ê~° K«„HõO–"≥·~åQƺO ...
117† 13.„Ѩâ◊fl–ã¨=∂^è•#O...121† 14."≥∂H∆ÀáêÜ«∞O...124† 15.[QÆ`ü„Éèí=∞} „H©_»...
125† 16.q"Õ‰õΩÅ∞–Jq"Õ‰õΩÅ∞...128† 17.=∞<À[Ü«∞O...132† 18.â◊=∞=Ú (`«$ëê‚
~åÇ≤Ï`«º=Ú-âßO`«=Ú)...134† 19.qKå~°} ...137† 20.ã¨O`À+¨=Ú...141† 21.™ê^èŒ∞
™êOQÆ ` « º O...143† 22.=∂~åæ < Õ fi +¨ } O...145† 23.^Œ $ ëêì O `« = ÚÅ∞...147†
24.‰õΩ`«~°¯=ÚÅ∞...150† 25.„Ѩ=∂} x~°∂Ѩ}...152† 26.UHÍ„QÆ ^Œ$+≤ì...153†
27.JѨ ~ ÀH∆ Í #∞Éè í = O...155† 28.K≥ · ` « # º=Ú – [QÆ ` « ∞ Î . ..156† 29.㨠^ •Kå~°
x~°∂Ѩ}...160
III. L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O ... 163
I.„ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞=Ú ... 163
1.=∞Ǩ"åHõº „ѨÉèÏ==Ú...165† 2.|O^茿ÇÏ`«∞=Ù...167† 3.|O^èŒ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞...169†
xviii
II.PHÍâ◊A_»∞ – =∞$`«∞º=Ù ... 174
1.Hõ^ä•qÉèÏQÆO...174† 2.ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù...180† 3.㨇 $u–=∞#ã¨∞û–|O^èŒ=Ú...181†
=¸_» = ~ÀA 4.=∞#㨠∞ û–^Œ $ â◊ º =Ú...187† 5.^Œ $ â◊ º =Ú–J^Œ $ â◊ º =Ú...189†
6.„|Ǩχ=Ú–ã¨fiÉèÏ==Ú ...191† 7.„|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~°O...193† 8.q∞^䕺„ÉèÏO`«∞Å∞...196†
9.Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞\˜ìk? ...198† 10.Éè∫uHõ^Œ$+≤ì...200† 11.r=<£ – q^ÕǨÏ=ÚHõÎ
ÅHõ∆}=ÚÅ∞...202† 12.^Œ$â◊º=Ú `˘ÅˆQ^≥\Ï¡?...205† 13.x`«ºÅÉèíº=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
...206† 14.D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞...209† 15.™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú...213† 16.[QÆ`«∞Î J#QÍ
Uq∞\˜?...215† 17.^Œ$â◊º„Éèí=∞ `˘eˆQ^≥\Ï¡?... 218† 18.[QÆ`ü ÉèÏ"À`«ÊuÎ...220†
19.[QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞...224† 20.ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï Pq~åƒù==Ú...226† 21.D r=Ù_»∞ Ѩiq∞`«∞_®?
JѨiq∞`«∞_®?...231† 22.JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂Ѩ=Ú...239
III. bÖ’áêMϺ#O – Hõ^ä•q+¨Ü«∞O(=∞O_»áÈѨMϺ#=Ú) ... 245
<åÅæ= ~ÀA 1. [QÆ¢^Œƒù=∞...245† 2.N ã¨~°ã¨fif=∂`« =~°O...247† 3.Ѩ^Œ∞‡x ^ÕǨÏ
Ѩ`«#O... 249† 4.J^Õ WO\’¡ kfifÜ«∞ ã¨$+≤ì ^Œ~°≈#O...249† 5.WHõ¯_» Uk ã¨`«ºO? Uk
Jã¨`«ºO?...254† 6.W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨$+≤ì – „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å∞...257† 7.*Ï˝Ñ¨HÍÅ∞...259†
8.HÍÅ HõÅÊ#...262† 9.q∞^䕺"≥∂Ç¨Ï ã‘fiHÍ~°O...262† 10.''=∞~°}=Ú á⁄O^Œ@O——
J#QÍ?...264† 11.W^ŒO`å ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ#ÜÕ∞!...265† 12.㨇 $uH˜ =ÚO^Õ L#fl^Õk?
...267† 13.J#º [QÆ`«∞ÎÅ#∞ ZO^Œ∞KÕ`« K«∂_»ÖËHõáÈ`«∞<åflO?...269† 14.JÉèϺã¨
„ѨÉèÏ=O...272† S^Œ= ~ÀA 15.W`«óѨÓ~åfi#∞Éèí= ã¨$+≤ì...277† 16.q™êÎ~° ^Œ$+≤ì...279†
17.[#‡ – [<å‡O`«~°^Œ$+≤ì...281† 18.„|Ǩ‡O_» „ÉèÏOu ...285† 19.ѨÓ~°fi㨇 $`«∞Å∞
...286† 20.J#º [QÆ`ü ѨÙ#ó „Ѩ"Õâ◊O...289† 21.„|Ǩ‡O_»=ÚÅ K«=∞`å¯~°O...291†
22.q^Œ∂~°^äŒ∞x Ü«Ú^Œú q<åºã¨O...293† 23.ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï „ÉèÏOu – z`«Î <≥·Ñ¨Ù}ºO...295†
24.„Ѩà◊Ü«∂#O`«~° ã¨$+≤ì–„Éèí=∞Ü≥ÚHõ¯ '„Ѩ"Õâ◊O—...298† 25.q^Œ∂~°^äŒ∞x ã¨∞n~°… rq`«O
...302† 26.[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x[~°∂ѨO...304† P~°= ~ÀA 27. ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`«∞ÎÅ∞...308†
28.Ü«Ú^Œú~°OQÆ „Ѩ"Õâ◊O...311† 29.z`«Î=Ú Z\Ï¡ LO>Ë, ^Œ$â◊º=Ú J>Ë¡!...312†
30.ÉèÏ"åf`«O ...318† 31.P~å^èŒ# – ÅH∆ͺ~°÷O...320† 32.Ü«Ú^Œú qâıëêÅ∞...322†
33.''„^Œ+¨ì`«fi=Ú—— #‰õΩ =ÚO^Õ L#fl '„^Œ+¨ì—...325† 34.^Œ$â◊ºO `˘ÅˆQ^≥\Ï¡?...326†
35.D Hõ#|_Õ"å~°O`å Z=~°∞?... 327† 36.=∞~°}Ï#O`«~°O...328† 37.kfifÜ«∞bÅ
...330† 38.ã¨∂Hõ;^ÕÇ¨Ï ÉèÏ=<å „Ñ¨ÉèÏ=O ...332† 39.Hõ+¨ì–ã¨∞Y=ÚÅ∞...335† 40.D
J#∞Éèí==∞O`å Uq∞\˜?...337† 41.=∞~°}Ï#∞ Éèí=O, JO^Œ∞‰õΩ qzH˜`«û...339†
42.^ŒfiO^Œfi =º=Ǩ~°O...344† 43.ѨÙ#~°˚#‡...346† 44.„¿Ñ`«ã≤÷u ...349† 45.ã¨$ëêì ºk
– r=„Éè Ï Ou...353† 46."å㨠# Å∞–Ѩ ~ ° Ö ’Hõ „Ѩ Ü « ∂ }O... 356† 47.Ñ≤ O _»
„Ѩ^•#O...358† 48."åã¨#Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèíO...360† 49.PkèÉè∫uHõ „ÉèÏOu ...362†
50.Pkè Éè∫uHõO – Pu"åÇ≤ÏHõO...364† 51.ã¨fiѨflOÖ’x =ã¨∞Î*ÏÅO U=∞ø`«∞<åfl~Ú?
...367† 52.Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú – Ü≥∂y^Œ$+≤ì...369† 53.Ѩ^Œ∞‡x ѨÙ#~°∞r˚=#O...370
xix
IV. bÖ’áêMϺ#O – ã¨q∂Hõ∆ ... 374
1.HÍÅ=Ú–ÉèÏ=#–ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú–^≥·==Ú–JYO_» „|Ǩχ=Ú...374† 2.[QÆ`«ûfiÉèÏ=O
...384† 3.''^≥·==Ú——– J~°÷=Ú...390† 4.„|Ǩχ"Õ∞–W^ŒO`å!...394† 5.„|Ǩχ=Ú
–kfifÜ«∞ 'ã¨`«Î—...396† 6.=∞#ã¨∞û–r=Ù_»∞–„|Ǩχ=Ú...400† 7.^Œ$âߺaèÖÏ+¨...402†
8.Ѩ~°=∂`«‡#∞ Z~°∞QÆ∞@ÜÕ∞ LáêÜ«∞O...404
V. Hõ~°¯\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ ... 406
1.D r=Ù_≥ = fi_» ∞ ? ZO^Œ ∞ ‰õ Ω L^Œ ƒ ù q 㨠∞ Î < åfl_» ∞ ?...406† 2.[QÆ ` « ∞ Î ‰ õ Ω HÍ~° } O
„|Ǩχ=∂?...411† 3.Hõ~¯° \˜ `«Ñ㨠∞¨ û...418† 4.Hõ~¯° \˜ ã¨∂Hõ;r=`«fiO...420† 5.ѨâßÛ`åÎÑO¨
...423† U_»= ~ÀA 6.ѨÙ#ó `«Ñ¨ã¨∞û...425† 7.ã¨∂÷Å^ÕǨτáêÑ≤Î...428† 8."åÜ«Ú^Õ=Ùx
L^Àƒ^èŒ...429† 9.J~°}º „Ѩ"Õâ◊O–H˜~å`«~åA`À ã¨=∂"Õâ◊O...430† 10.„Ѩâ◊flÅ∞...434†
11.=∞O„u ã¨=∂^è•#O – ''P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ"åÅ∞——...439† 12.q„Hõ=∞~åA
ã¨=∂^è•#O – ''P`«‡ L#flKÀ@∞——...447† 13.Ѩ~°ã¨Ê~°O...463† 14.HõO^Œ~å^Õq...468†
15.ã¨g∞Hõ∆...469
VI. SO^Œ= – „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ ... 471
1.„|Ǩχ=Ú '=Å#— [QÆ`«∞Î?...471† 2."Õ~°∞ "Õ~°∞ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞...476† 3.WO„^Œ–
JǨÏźŠ„ѨǨÏã¨#O...485† 4.<Õ#∞ =∞<À=∂„`«∞_»#∞!...487† 5.Ü«∞^ä•qkè ...491†
6.'r=Ù_»∞— J#QÍ?... 492† 7.JǨÏOÉèÏ==Ú...497† 8.âßѨ – =∞O„`«=ÚÅ∞...501†
9.™ê=^è•#∞Öˇ· LO_»O_ç!...504† N=ã≤+¨ª–~å=∞K«O„^Œ∞ŠѨijÅ# 10.z„`«–qz„`«
„Éèí=∞Å∞–ã¨=∞ºH±^Œ~°≈#=Ú...506† 11.WKåÛù~°∂Ѩ=ÚÅ∞...508† 12.r=ÙÅ qÉèÏQÆ=Ú
...510† 13.r=ÙÅ L`«ÊuÎ ™ê÷#=Ú...513† 14.''Hõ~°‡Å∞ – „ѨÉèÏ==ÚÅ∞—— L<åflÜ«∂?
ÖË " å?...515† 15.=∞#㨠∞ û Ü≥ Ú Hõ ¯ 㨠fi ~° ∂ Ѩ = Ú...518† 16.=∞#㨠∞ û [_» = ∂?
KÕ`«#=∂?...522
VII. z`«K
Î åOK«Åº=Ú ... 529
1.D Hõ#|_Õ^ŒO`å L#flk =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ<å?...529† 2.J_»qÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl ÉÏ@
™ê~°∞Å∞...531† 3.Hõ^ä• ã¨OѶ¨∞@#Å∞ – L^ÕÌâ◊=Ú...535
VIII. ÉÏÅ q<À^Œ=Ú ... 539
1.P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#^ŒO`å J*Ï˝#"Õ∞!...539† 2.|O^èŒO Z=iH˜?...541† 3.Hõ^ä• q<À^ŒO
...544† 4.hÔHHõ¯_ç |O^èŒO? x^Œ∞~°ÖË!...548
IX. =∞¿ÇÏO„^Œ*ÏÅO ... 554
ѨiK«Ü«∞=Ú 1.z`«Î q<åºã¨=Ú – [QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú...554† 2.ã¨ÉèÏ=∞^茺OÖ’ =∞¿ÇÏO„^Œ
*ÏÅO...556† 3."åǨºo –PHõe–q"åǨÏO...559† 4.„H“~°ºO...563† 5.ÉèíÜ«∞OHõ~°
^Œ∞iƒùHõ∆O...566† 6.JO`å =∞<ÀqÖÏã¨"Õ∞...568† 7.z`«Î=Ú–^•x K«=∞`å¯~°=Ú...569†
8.z`«Î=Ú–zH˜`«û–B+¨^èŒO ...576† 9.'z`ü— #∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O...580† 10.=∞#ã¨∞û
xx
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O–LѨâ◊=∞#=Ú...584† 11.Jq^Œº...587† 12.=∞#ã¨∞û–Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞
...595† 13.Jq^Œº#∞ `«ºlOKÕ^≥\Ï¡?...599† 14.^Œ∞ódOK«_»"≥∞O^Œ∞‰õΩ?...602† 15.Hõ~°Î
–Éè’HõÎ...604† 16.™ê^èŒ# „ѨÜ≥∂[#O...609† 17.„|Ǩ‡#∞Éèí=O á⁄O^Õ^≥\Ï¡?...611†
18.ã¨Ñ¨Î ''J*Ï˝#—— Éèí∂q∞HõÅ∞...614† 19.ã¨Ñ¨Î ''*Ï˝#—— Éèí∂q∞HõÅ∞...618† 20.|OQÍ~°OÖ’
LOQÆ~°O...622† 21.„|Ǩχ"Õ∞ W^ŒO`å...625† 22.ѨÙ#ó Hõ^䕄Ѩ"Õâ◊O „Ѩ^Õâ◊=Ú
–ѨijÅ#...628† 23.XHõx =∞#ã¨∞ûÖ’ qâıëêÅ∞–=∞~˘Hõi =∞#ã¨∞ûÖ’ „ѨuaOaOK«@O
...631† 24.Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ x~°fiK«#=Ú...636
X. „ѨHõ~°} ã¨g∞Hõ∆ ... 640
1.ã¨g∞Hõ∆...640† 2.ÅѶ¨Ú ã¨g∞Hõ∆...649
❖❖❖
xxi
=∞OQÆàÏK«~°}O
Ü«∞`«ó ã¨~åfi}˜ Éèí∂`å}˜ „ѨuÉèÏxÎ ã≤÷`åxK« I
Ü«∞¢`≥·"À=â◊=∞O Ü«∂xfl `«Ãã·‡ ã¨`åº`«‡<Õ #ó II 1
U JkfifÜ«∞ =ã¨∞Î=Ù #∞O_ç ã¨$+≤ìHÍÅOÖ’ PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞ǨÉèí∂`«=ÚÅ∞, "å\˜
#∞O_ç ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ LxH˜x á⁄Ok ÉèÏã≤ã¨∞Î<åflÜ≥∂, J\˜ì ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ
"≥∂Hõie¡ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
*Ï˝`å *Ï˝#O `«^è• *˽ܫ∞O „^Œëêì ^Œ~°≈# ^Œ$â◊ºÉèí∂ó I
Hõ~åÎ ¿ÇÏ`«∞ó „H˜Ü«∂ Ü«∞™ê‡`ü `«Ãã·‡ [˝áêκ`«‡<Õ #=∞ó II 2
*Ï˝`« (Zé∞QÆ∞"å_»∞) – *Ï˝#O (Zé∞QÆ|_Õ q^èŒO) – *˽ܫ∞O (Zé∞QÆ|_»∞#k) – „^Œ+¨ì –
^Œ~°≈#O – ^Œ$â◊ºO – Hõ~°Î – ¿ÇÏ`«∞=Ù – „H˜Ü«∞ W=hfl ^Õx =Å¡ ÉèÏã≤ã¨∞Î<åflÜ≥∂, J\˜ì *Ï˝#
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
ã¨∞Êù~°xÎ jHõ~å Ü«∞™ê‡`ü J##÷ ™êº=∞ƒˆ~ó =<Ò I
㨈~fiëêO r=#O `«Ãã·‡ „|Ǩ‡#O^•`«‡<Õ #=∞ó II 3
D ^Õ=`«Å∞, =∞#∞+¨µºÅ∞, Ѩâ◊√=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# „áê}∞ÅO`å U =∞Ǩ#O^Œ ã¨=Ú„^ŒOÖ’
Láêkè ÉèË^ŒO KÕ`«, P#O^Œ aO^Œ∞=ÙÅ∞QÍ ã¨∞Êiã¨∞Î<åfl~À, Uk ã¨~°fi^• P ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ʼnõΩ
r=#"Õ∞ J~Ú=Ù#fl^À, J\˜ì „|Ǩ‡#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O
KÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞.
kq Éèí∂=∞ø `«^è•HÍâı |Ç≤Ï~°O`«â◊Û"Õ∞ qÉèí∞ó I
Ü≥∂ qÉèÏ`«º=ÉèÏ™ê`å‡ `«Ãã·‡ ã¨~åfi`«‡<Õ #=∞ó II 4
ã¨fiã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, „ѨHÍâ◊~°∂ѨÙ_»∞ J~Ú#\˜ì U Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°æOÖ’#∞, Éèí∂Ö’HõOÖ’#∞,
PHÍâ◊OÖ’#∞, |Ü«∞@, ֒ѨŠ‰õÄ_® – UHõ~°∂ѨÙ_≥·#ѨÊ\˜H© – <å<å ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „ѨHÍtã¨∞Î
<åfl_À, J\˜ì ã¨~°fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞ѨÓ~°fiHõOQÍ „"≥Ú‰õΩ¯K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 1
~°Ñ¶¨Ú<å^ä•Ü«∞ <å^ä•Ü«∂ ã‘`åÜ«∂ó Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
I. "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O
2
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 3
"≥Ú^Œ\˜ ~ÀA
1. LáÈ^•…`« Hõ^äŒ
ѨÓ~°fiO 'ã¨∞f‰õ∆Ω ‚_»∞— J<Õ XHÍ<˘Hõ q^•ºHÀq^Œ∞#‰õΩ XHõѨC_»∞ XHõ ã¨O^ÕǨÏO =zÛOk.
Hõ~°‡ Q˘Ñ¨Ê^•? *Ï˝#O Q˘Ñ¨Ê^•? ....
Hõ~°‡Åhfl `«ºlOz 'qKå~°}—#∞ J#∞ã¨i¿ãÎ =∞Oz^•? ....
qKå~°}#∞ „ѨHõ¯‰õΩÃÑ\˜ì L`«Î=∞ Hõ~°‡#∞ P„â◊~ÚOK«@O Lz`«=∂? ...
JѨC_»∞ J`«_»∞ ã¨O^ÕǨÏx=$uÎ H˘~°‰õΩ ã¨^èŒi‡, „|Ǩχ*Ï˝x, `«# ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù J~Ú#\˜ì
JQÆã≤Î=Úxx ã¨g∞Ñ≤Oz q#Ü«∞OQÍ „Ѩ}Ï=∞OKÕã≤ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’x J#∞=∂#O ɡ·@ÃÑ\Ïì_»∞.
JQÆã≤Î=Úx z~°∞#=Ùfi #qfi W@∞¡ ѨeHÍ~°∞ :
<åÜ«∞<å! JkQÀ! PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°∞K«∞#fl ѨH˜∆x K«∂Kå"å? Jk Ô~O_»∞ Ô~Hõ¯Å∞ LO>Ë<Õ
ZQÆ∞~°∞`ÀOk Hõ^•! =∂#=Ù_»∞ ‰õÄ_® Hõ~‡° *Ï˝#=ÚÅ ~Ô O_ç\ ˜ ã¨ÇϨ HÍ~°O`À =∂„`«"∞Õ "≥∂H∆ÍHÍâ◊OÖ’
qǨÏiOK«QÆÅ_»∞. ˆH=ÅO Hõ~°‡=Å#QÍx, ˆH=ÅO *Ï˝#O =Å#QÍx r=ÙxH˜ "≥∂Hõ∆O ÅaèOK«^Œ∞.
D q+¨Ü«∞OÖ’ h ã¨O^ÕǨÅhfl `˘ÅQÆ\ÏxH˜ hH˘Hõ Hõ^äŒ# qâı+¨O K≥ѨÙ`å#∞ q#∞ :
'Jyfl"Õâ◊√º_»∞— J<Õ XHõ „ÉÏǨχ}∞_»∞ LO_Õ"å_»∞. J`«x ‰õΩ=∂~°∞_»∞ 'HÍ~°∞}∞º_»∞— J<Õ
Ü«Ú=‰õΩ_»∞ QÆ∞~°∞‰õΩÅOÖ’ "Õ^Œ "Õ^•OQÍÅ∞ K«kq P `«~°∞"å`« QÆ∞~°∞‰õΩÅ"åã¨O #∞O_ç WÅ∞¡
KÕ~å_»∞.
WO\˜H˜ =zÛ# `«~°∞"å`« =Oâ◊áê~°OѨ~°ºOQÍ =KÕÛ JyflHÍ~°º=ÚÅ∞, ã¨O^蕺 =O^Œ#=Ú
KÕÜ«∞‰õΩO_® u~°∞QÆ∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. Jyfl"Õâ◊√º_»∞ Jk QÆ=∞xOKå_»∞. XHõ ~ÀA, ‰õΩ=∂~°∞}˜‚
^ŒQÆæ~°‰õΩ Ñ≤ez, ''‰õΩ=∂~å! Hõ~å‡#∞ëêª#O `«ºlOz#@∞¡<åfl=Ù. Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOz ã≤kú ZÖÏ
á⁄O^•Å#∞‰õΩO@∞<åfl=Ù?—— Jx J#∞#Ü«∞OQÍ „ѨtflOKå_»∞. JѨC_® HÍ~°∞}∞º_»∞, ''`«O„_ô!
=∞i #<ÕflOKÕÜ«∞=∞O\Ï~°∞ K≥ѨÊO_ç? "Õ^Œ=ÚÅÖ’x H˘xfl ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ ''Hõ~å‡#∞ëêª#O
KÕÜ«∞=Åã≤O^Õ—— Jx „Ѩ=$uÎ =∂~°æO xˆ~Ìtã¨∞Î<åfl~Ú. WHõ =∞iH˘xfl qÉèÏQÆ=ÚÅÖ’, 'Hõ~°‡,
^èŒ#=Ú, ã¨O`å#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q "≥∂Hõ∆O W=fiÖË=Ù. ã¨~°fi`åºQÆ"≥ÚHõ¯>Ë LáêÜ«∞O—✺ Jx x=$uÎ
✺
''`庈Q#`«∞ ÔH·=ź"£∞——
4
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∂~åæxfl K«∂ѨÙK«∞<åfl~Ú. Hõ~°‡ K≥Ü«∂ºÖÏ? =∂<åÖÏ? Ug∞ `ÀK«Hõ W@∞¡ =∞ø#O =Ç≤ÏOz
L<åfl#∞—— Jx ѨeH˜ T~°‰Ωõ <åfl_»∞. JѨC_»∞ Jyfl"Õâ√◊ º_»∞ ѨHÍѨHÍ #qfi WÖÏ K≥Ñʨ „áê~°OaèOKå_»∞.
FǨϟ! J^• ã¨OQÆf! 㨈~. hH˜Ñ¨C_»∞ XHõ Hõ^äŒ#O qxÑ≤™êÎ#∞. JO`å q#fl `«~°∞"å`« h‰õΩ
Z\Ï¡ `À¿ãÎ J\Ï¡ˆQ K≥~Úº : ....
'ã¨∞~°∞z— J<Õ JѨû~°ã¨ XHõ<å_»∞ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`«tY~°OÃÑ· „ѨâßO`«=ÚQÍ ‰õÄ~°∞Ûx
LO_ç, PHÍâ◊O "≥·Ñ¨Ù K«∂zOk. XHõ ^Õ=^Œ∂`« HõxÑ≤OKå_»∞. JѨC_®"≥∞ ''F ^Õ=^Œ∂`å! g∞
=ÚYO U"À #∂`«# HÍO`«∞Å`À "≥Å∞QÆ∞K«∞#flk. U^≥·<å qâı+¨=∂?—— Jx „ѨtflOzOk.
JѨC_® ^Õ=^Œ∂`« W@∞¡ K≥ѨʙêQÍ_»∞ : B#∞! qâı+¨"Õ∞. WѨC_Õ XHõ Ѩ~°=∂^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#
ã¨OÉèÏ+¨} qx=ã¨∞Î<åfl#∞. Jk `«ÅK«∞H˘O>Ë<Õ <å Xà◊√§ ѨÙÅHõi™ÈÎOk. J^Õq∞\’ h‰õΩ K≥ѨÙ`å#∞
q#∞.
^Õ=^Œ∂`« "åHͺÅ∞ P JѨû~°ã¨ „â◊^ŒúQÍ q#™êyOk ...
^Õ=^Œ∂`« : QÆO^èŒ=∂^Œ# Ѩ~°fi`«OÃÑ· 'Ji+¨ì<Õq∞— J<Õ XHõ K«„Hõ=iÎ ZO`À ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À
`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. =∞# „ѨÉèí∞=Ù WO„^Œ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ P`«x `«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ "≥∞zÛ J`«xx
ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=Åã≤#kQÍ ##∞fl xÜ«∞q∞OKå~°∞. <Õ#∞ P ~åA =^ŒÌ‰õΩáÈ~Ú ã¨fi~°æ
Ö’Hõ=Ú#‰õΩ PǨfixOKå#∞. JѨC_®~åA ''JÜ«∂º! <å D #=∞™ê¯~°O ã‘fiHõiOK«O_ç. <å^˘Hõ
z#fl ã¨O^ÕǨÏO. ^Õ=Ö’HõOÖ’ <å‰õΩ J=^èŒ∞Å∞ ÖËx P#O^ŒO Åaèã¨∞ÎO^•? ÖËHõ JHõ¯_»‰õÄ_® =∂
Éèí∂Ö’HõOÖ’ ÖÏQÍ<Õ QÆ∞}^ÀëêÅ∞ LO\ÏÜ«∂?——Jx J_çÔQ#∞.
J`«x L`«Î=∞ *Ï˝#Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨O`À+≤Oz <Õ#∞ ''F ~å*Ï! r=ÙÅ∞ `«=∞
ѨÙ}ºHõ~å‡#∞Éèí=O H˘~°‰õΩ ã¨fi~°æO KÕ~°∞`«∂ LO\Ï~°∞. J~Ú`Õ, r=ÙÅ∞ KÕ¿ã ѨÙ}º HÍ~°º=ÚÅÖ’
‰õÄ_® L`«Î=∞, =∞^茺=∞, J^èŒ=∞ ÉË^èŒ=ÚÅ∞ LO\Ï~Ú Hõ^•! ã¨fi~°æÖ’Hõ"åã¨∞ÅÖ’ g∞ Ö’HõOÖ’
ÖÏQÍ<Õ Jkè‰õΩÖˇ·#"å~°∞, JÅ∞ÊÖˇ·#"å~°∞ LO\Ï~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ ^Õ=`å r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ^ÕfiëêÅ∞,
Jã¨∂Ü«∞Å∞, ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°=ÚÅ∞, ã¨Ê~°úÅ∞, QÆ~°fi=ÚÅ∞, QÆ~°fiÉèíOQÆ=ÚÅ∞, HõÅǨÏ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂
LO\Ï~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞. ѨÙ}º=∞O`å =ºÜ«∞"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« P r=ÙÅ∞ Éèí∂Ö’HõO ~å=Åã≤O^Õ
Hõ^•! JѨC_»∞ Jq∞`«^Œ∞óYO á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï~°∞. F L`«Î=∞ ѨÙ}ºjÅ∞_®! WHõ =∞#O
|Ü«∞Å∞^Õ~°∞^•=∂?—— J<åfl#∞.
JѨC_®~åA, ''‰õΩÑ¡ OÎ̈ QÍ L#fl q+¨Ü∞« =∞O`å ã¨∞ã¨Ê+ì̈Ñ~¨ z° #O^Œ∞‰õΩ Hõ$`«A}
˝ .‚˜ F ^Õ=^Œ∂`å!
XHõ q^èŒOQÍ D Éèí∂Ö’Hõ=Ú =O\˜^Õ JÜ«Ú#fl, ^≥· fi`«=Ú`À ‰õÄ_ç# P ã¨fi~°æÖ’HõO <Õ#∞
HÀ~°∞HÀ=@O ÖË^Œ∞. <å‰õΩ x~åfi}~°∂Ѩ=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆"Õ∞ HÍ"åe. JO^Œ∞H˘~°ÔH· WOHÍ WOHÍ `«Ñ¨ã¨∞û
KÕ™êÎ#∞. „ѨHõ$u ã≤^Œú=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏO <ÕʼnõÄe<å Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞. <Õ#∞ JO^Œ∞‰õΩ ã≤^Œú"Õ∞—— Jx K≥Ñ≤Ê
=∞ø#O =Ç≤ÏOKå_»∞.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 5
WHõ KÕ¿ãk ÖËHõ <Õ#∞ "≥#∞Hõ‰Ωõ =∞~°ÖÏ#∞ WO„^Œ^=Õ Ùx ã¨g∞Ñ≤Oz q+¨Ü∞« =∞O`å q#flqOKå#∞.
PÜ«∞# P#O^•â◊Û~åºÅ∞ á⁄Ok WÖÏ P*Ï˝Ñ≤OKå~°∞.
''F ^Õ=^Œ∂`å! Ji+¨ì<Õq∞ ÅHõ∆ ºâ◊√kú <å‰õΩ P#O^ŒO HõÅ∞QÆKÕ™ÈÎOk. J~Ú`Õ J`«_»∞
HÀ~°∞H˘<Õ '"≥∂Hõ∆ã≤÷u— L`«Î=∞ qKå~°} KÕ`« =∂„`«"Õ∞ Åaèã¨∞ÎOk. J`«_»∞ `«# `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ L`«Î=∞
q~åy J~Ú<å_»∞. ã¨fi~°æÉè’QÆ=ÚÅ#∞ L¿ÑH˜∆OK«QÆÅ q`«~°}jÅO ‰õÄ_® ã¨OáêkOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« L`«Î"≥∂`«Î"≥∞ÿ# P`«‡ qKå~°} q#\ÏxH˜ J`«_»∞ `«y L<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù J`«xx
"åb‡H˜ P„â◊=∞O KÕ~°∞Û. =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞ ^Õ=^Œ∂`« ^Œ~°≈#O J`«xѨ@¡ =$^ä• H͉õÄ_»^Œ∞ Hõ^•!——
PÜ«∞# ã¨∂zOz#>Ë¡ <Õ#∞ P ~åA#∞ "åb‡H˜ P„â◊=∞O KÕ~åÛ#∞.
❖
"≥∂Hõ∆ ™ê^èŒ#Ö’ 1) `«áÈ, ^蕺#, xëê¯=∞ Hõ~°‡Å=O\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞,
2) ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ qKå~°} – Ô~O_»∂ P=â◊ºHÍÖË!
Éè∫uHõ ã¨∞Y~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ ã¨fiÅÊ ÅHõ∆ º=ÚÅ∞ "≥∂Hõ∆ã≤÷u =~°‰õΩ r=Ùx KÕ~°‰õΩO_®<Õ KÕ™êÎ~Ú.
P`«‡*Ï˝#O H˘~°=_ç#ѨC_»∞ ã¨fi~°æ=Ú ‰õÄ_® `«$Ñ≤Î^•Ü«∞Hõ=Ú HÍ*ÏÅ^Œ∞.
=Ú=Ú‰õ∆Ω"≥·#"å_»∞ P`å‡#∞Éèí=O QÆÅ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ#∞ ã¨g∞Ñ≤OKåe. "åi "åHõº=ÚÅ#∞
q#@O, =∞##O KÕÜ«∞@O L`«Î=∞ "≥∂H∆ÀáêÜ«∞"≥∞ÿ L#flk.)
❖❖❖
2. LѨ^Õâ◊ „áê~°OÉèíO
Ji+¨ª<Õq∞ ~åA "åb‡H˜ P„â◊=∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. JHõ¯_ç „Ñ¨^Õâ◊=∞O`å Ѩq„`«`À,
„ѨâßO`«`«`À P#O^Œ=∞Ü«∞"≥∞ÿ L#flk. =Úx‰õΩ=∂~°∞Å∞ =∞^èŒ∞~°OQÍ ™ê=∞QÍ#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞iH˘O^Œ~°∞ ~å=∂=`å~°Hõ^äŒ P#O^ŒOQÍ K≥ѨCH˘O@∞<åfl~°∞. K«Å¡QÍ gKÕ Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ r=ÙʼnõΩ
ÉèíH˜Î *Ï˝# "≥·~åQƺ=ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«ÚK«∞#fl@∞¡<åfl~Ú. qâßÅ =$Hõ∆=ÚÅ∞ =∞^èŒ∞~° â◊|Ì=ÚÅ∞
qxÑ≤OѨKÕã¨∞Î<åfl~Ú.
XHõ Z`≥ÎÂ# ™ê÷#OÖ’ =∞ǨÏi¬"åb‡H˜ Pã‘#∞Öˇ· L<åfl~°∞. „|Ǩ‡#O^ŒO PÜ«∞# =ÚYOÖ’
=¸sÎÉèíqOz L#flk. ~åA PÜ«∞##∞ ã¨g∞Ñ≤Oz ™êëêªOQÆ^ŒO_» „Ѩ}Ï=∞O KÕâß_»∞. =∞ǨÏi¬
~åA#∞ „¿Ñ=∞QÍ Ñ¨Å∞HõiOz ã¨∞MÏã‘#∞}˜‚ KÕâß~°∞. ~åA J=#`« t~°ã¨∞¯_≥· W@∞¡ „áêi÷OKå_»∞.
''¿ÇÏ "åb‡H˜ =∞ǨÏs¬! <Õ#∞ ã¨O™ê~°|^Œ∞ú_»<≥· J<ÕHõ ^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°Å#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl#∞.
<Õ\ ˜H˜ D ^Õ=^Œ∂`« ^ŒÜ«∞=Å# g∞ ^Œ~°≈#O ÅaèOzOk. ZO`«\ ˜ ã¨∞k#O! `«O„_ô! g∞~°∞
6
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~å=∂Ü«∞}O ~°zOz Ö’Hõ=Ú#‰õΩ =∞ǨϟѨHÍ~°O KÕâß~°∞. J~Ú`Õ <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. Z\˜ì
qKå~°}KÕ ~å=Ú_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# D ã¨O™ê~° ™êQÆ~åxfl J=bÅQÍ ^•@"Õâß~°∞?
<åHÍ q+¨Ü«∞O K≥Ñ¨Ê „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞. g∞ „Ѩ=K«#=ÚKÕ ##∞fl Ѩq„`«∞}˜‚ K≥Ü«∞ºO_ç.——
"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ Wk qx XHõ¯ Hõ∆}O =∞ø#O =Ç≤ÏOKå~°∞. `«##∞ P„â◊~ÚOK« =zÛ#
t+¨µºx ѨÓ~åfiѨ~åÅ∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ „QÆÇ≤ÏOKå~°∞. ''W`«_»∞ q"ÕHõ ^Œ$+≤ì`À x`åºx`«º=ÚÅ#∞
ѨijeOKå Å#∞H˘O@∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ L`«~Î ° ~å=∂Ü«∞}O (Ü≥∂QÆ"åã≤+Oª̈ ) q#\ÏxH˜ `«y#"å_»∞.
Ö’Hõ HõàϺ}O H˘~°‰õΩ, *Ï˝<å~°∞ÎÖˇ·# [#∞ÅÃÑ· <å‰õΩQÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ =ã≤+¨ª ~å=∞
ã¨O"å^Œ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# '"åã≤+¨ª ~å=∂Ü«∞}O— W`«xH˜ É’kèOK≥^Œ#∞ QÍHõ!—— Jx ã¨OHõeÊOKå~°∞.
XHõ¯™êi P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#∞ ^蕺#O KÕâß~°∞. Ñ≤=∞‡@ W@∞¡ „Ѩ=zOK« „áê~°OaèOKå~°∞ :
N "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ :
kq Éèí∂=∞ø `«^ä•--HÍâı HÍâı |Ç≤Ï~°O`«â◊Û "Õ∞ qÉèí∞ó I
Ü≥∂ qÉèÏ`«º=ÉèÏ™ê`å‡, `«Ãã‡Â ã¨~åfi`«‡<Õ #=∞ó II (II - 1)
ã¨fiã¨fi~°∂ѨÉèí∂`«∞_»∞, „ѨHÍâ◊~°∂ѨÙ_»∞ J~Ú# U Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°æOÖ’#∞, Éèí∂Ö’HõOÖ’#∞,
PHÍâ◊OÖ’#∞, |Ü«∞@, ֒ѨŠ‰õÄ_® <å<åq^èŒ ~°∂Ѩ=Ú ÅO^Œ∞ UHõã¨∞÷_≥· „ѨHÍtã¨∞Î<åfl_À J\˜ì
ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#‰õΩ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞..
â◊$}∞ ~å[<£ „Ѩ=H∆ͺq∞ ~å=∂Ü«∞}=∞YO_ç`«"£∞ I
„â◊√`åfi-=^è•~°º Ü«∞`Õfl# r=#∞‡HÀÎ Éèíq+¨ºã≤ II (I-52)
F ~å*Ï! r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ JYO_»`åfixfl „Ѩuáêkã¨∞Î#fl '=∞Ǩ~å=∂Ü«∞}=Ú— K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
Wk „â◊^QúŒ Í, „ѨÜ∞« `«flѨÓ~°fiHõOQÍ qx J=QÆ`O« KÕã∞¨ H˘<åfl"å – h=Ù WHõ¯_Õ WѨC_Õ r=#∞‡‰õ`Î fi« =Ú
á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
D 'P`«‡qKå~°}— q#\ÏxH˜ Hˆ =ÅO J*Ï˝x (''<Õ h^ÕÇϨ =Ú#∞ J#∞ ^ÕǨ `«‡ |∞kú HõÅ"å_»∞——)
`«y#"å_»∞ HÍÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞. ˆH=ÅO *Ï˝xH˜ WHõ K≥ѨÊ=Åã≤# ^Õ=ÚO@∞Ok? Z=Ô~·`Õ, ''<Õ#∞
|^Œ∞ú}˜‚, D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x J"åã¨Î=`«fiO ##∞fl =ÚQÆ∞ú}˜‚ KÕ™ÈÎOk. Z>ˇ¡Â<å 㨈~, P`«‡*Ï˝#O á⁄Ok
=Ú‰õΩÎ_»#∞ HÍ"åe—— J<Õ f„"ÕK«Ûù Hõey LO\Ï~À – J\˜ì "å~°O^Œ~°∂ D 'É’^茗 q#\ÏxH˜
`«y#"åˆ~ !
"≥Ú^Œ@ ѨÓ~°fi ~å=∂Ü«∞}O (U_»∞ HÍO_»Å`À ‰õÄ_ç# N~å=Úx Hõ^)Œä `≥Å∞ã¨∞H˘x LO_»@O
[iy`Õ JѨC_»∞ P áê~î°‰õΩ_»∞ „Ѩ=$uÎ =∂~°æOÖ’ z`«Îâ◊√kúx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. WÖÏ â◊√kú<˘Ok#
z`«Î=Ú ã¨fiÜ«∞OQÍ JHõ$u=∞OQÍ ã¨∞ÅÉèíOQÍ *Ï˝#O á⁄O^Œ\ÏxH˜ Jaè=ÚY=∞ø`ÀOk. JѨC_»∞
D =ã≤+¨ª – ~å=∞ã¨O"å^Œ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# P~°∞ „ѨHõ~°}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# 'JYO_» ~å=∂Ü«∞}O—
qKåi¿ãÎ kfiQÆ∞}©Hõ$`«"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. Wk x=$uÎ =∂~°æOÖ’ `«Ñ¨ÊHõ "≥∂Hõ∆O
„Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ∞.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 7
ѨÓ~°fiO k=º^Œ$+≤ì`À N~å=Úx Hõ^äŒ ^Œi≈Oz 24,000 â’¡Hõ=ÚÅ`À ~å=∂Ü«∞}O „"åâß#∞.
'Éèí~°^•fiA_»∞— J#∞ "å_»∞ <å t+¨µº_»∞. =∞Ǩ"Õ∞^è•q, |∞kú=∞O`«∞_»∞, UHõã¨O^ä•„QÍÇ≤Ï, q#Ü«∞=Ú
HõÅ"å_»∞‰õÄ_®. J`«xH˜ ~å=∞Hõ^äŒ qxÑ≤OKå#∞.
XHõ™êi J`«_»∞ P Hõ^äŒO`å "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«OÃÑ· ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜ qxÑ≤OKå_»∞.
PÜ«∞# Ѩ~°=∂#O^ŒO á⁄Ok ''‰õΩ=∂~å! KåÖÏ ÉÏQÆ∞#fl^ŒÜ«∂º! ~å=∞K«O„^Œ∞x Hõ^äŒ Ö’Hõ=Ú#‰õΩ
HõàϺ}O HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. <å‰õΩ D Hõ^äŒ qxÑ≤Oz#O^Œ∞‰õΩ U^≥·<å =~°O HÀ~°∞HÀ—— Jx
Pj~åfi^ŒÑ¨Ó~°fiHõOQÍ Ñ¨eHÍ~°∞. JѨC_»∞ Éèí~°^•fiA_»∞ ''`«O„_ô! D [#∞Å ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ
JO`«∂á⁄O`«∂ LO_»∞@ÖË^Œ∞. ^Õx=Å# [#∞Å∞ ^Œ∞óYq=Ú‰õΩÎÖ∫`å~À, ^•x QÆ∞iOz K≥ѨÊO_ç——
Jx "Õ_»∞‰õΩ<åfl_»∞. JѨC_®Ü«∞# Éèí~°^•fiAx, <å =^ŒÌ‰õΩ `À_˘¯x=zÛ W@∞¡ P*Ï˝Ñ≤OKå~°∞ :
''<åÜ«∞<å! "åb‡H©! WѨC_»∞ h=Ù „"åÜ«∞ѨÓ#∞H˘#fl JYO_» ~å=∂Ü«∞}O „â◊=∞ J#∞HÀ‰õΩO_®
ѨÓiÎKÕ~Ú. ã¨Ñ¨ÎHÍO_»Å∞ =∞^èŒ∞~°OQÍ „"åâß=Ù. J~Ú`Õ, ~å=Ú_»∞ U qKå~°}KÕ =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬KÕ
É’kèOѨ|_ç ѨÓ~°∞_‚ ∞» , P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JÜ«∂º_À – P q+¨Ü∂« xfl h „Ñ≤Ü∞« t+¨µº_»Q∞Æ Éè~í ^° •fiAxH˜
É’kè O K« ∞ . J\˜ ì qKå~° } ã¨ Ç ¨ Ü« ∞ O`À r=ÙÅ∞ D 㨠O ™ê~° = Ú#∞ Ju ÖÏѶ ¨ ∞ =OQÍ
^•\˜"ÕÜ«Ú^Œ∞~°∞QÍHõ!—— WÖÏ P*Ï˝Ñ≤Oz JO`«~åú#=∞Ü«∂º~°∞.
JѨC_»∞ „Ѩ=zOK«|_ç#^Õ h‰õΩ K≥ѨÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞. h g∞^Œ "å`«ûźO`À ÉèíQÆ=„`ÕÊi`«∞_»<≥·
ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl#∞. L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# D 'P`«‡*Ï˝#O— á⁄Ok#"å_»∞ â’Hõ=Ú, ^≥·#º=Ú, Jaè=∂#=Ú
`«ºlOz "Õ™êÎ_»∞. x`«º`«$ѨÙÎ_≥· "≥ÅÜ«∞QÆÅ_»∞.
❖❖❖
3. N~å=∂=`å~°O
F Ji+¨ì<Õg∞! h W+¨ì ^≥·==Ú P <å~åÜ«∞}∞_Õ Éèí‰õΩÎÅ â◊áêÅ#∞ ѨiѨÓ~°‚"≥Ú#ˆ~Û xq∞`«ÎO
XHõ ~åA "Õ+¨O ^èŒiOz D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iOz<å_»∞. `«# JYO_»`«fi=Ú, JkfifÜ«∞ z^•#O^Œ
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°z#"åx=Öˇ J=`«iOz Ö’Hõ=ÚÅ#∞ áê=#O KÕâß_»∞. K≥·`«#º q„QÆǨï_»QÆ∞
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞xH˜ bÖÏ =∂„`«OQÍ "Õ~°∞"Õ~°∞ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ „áêÑ≤ÎOz# âßѨ=ÚÅ QÆ∞iOz
"≥Ú^Œ@QÍ K≥ѨÙ`å#∞.
XHõѨC_»∞ [QÆ„`«ÊÉèí∞=QÆ∞ <å~åÜ«∞}∞_»∞ „|Ǩχ֒HõO =KåÛ_»∞. „|Ǩχ^Õ=Ùx`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi
„|Ǩχ֒Hõ"åã¨∞Å∞ PÜ«∞##∞ ѨÓlOKå~°∞. „|Ǩχ=∂#ã¨Ñ¨Ù„`«∞_»QÆ∞ ã¨#`«∞¯=∂~°∞_»∞ =∂„`«O
''<Õ#∞ xëê¯=Ú_»#∞ Hõ^•! D K«~åK«~° ã¨$+≤ìÖ’ <å‰õΩ HÍ=Åã≤#^Õ=Ú#flk? P„â◊~ÚOK«=Åã≤#k
U=Ú#flk?—— Jx `«Åz =∂^èŒ=Ùx ѨÓlOK«<ÕÖË^Œ∞. Wk QÆ=∞xOz# QÀqO^Œ∞_»∞ ''F~¸!
q∞„`«=∂! ã¨#`«∞¯=∂~å! h=Ù xëê¯=Ú_»"Õ HÍ=K«∞Û. HÍx Ü«ÚHÍÎÜ«ÚHõÎ=ÚÅ∞ =∞~°∞=~å^Œ∞
Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ‰õΩ=∂~°™êfiq∞"≥· [x‡Oz HÍ=∂~°∞Î_»=QÆ∞^Œ∞=ÙQÍHõ—— Jx â◊Ñ≤OKå_»∞. JO^Œ∞‰õΩ
8
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„ѨuQÍ ã¨#`«∞¯=∂~°∞_»∞ ''<å~åÜ«∞}Ï! J\Ï¡ J~Ú`Õ h=Ù h ã¨~fi° [˝`fi« =Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú H˘O`«HÍÅO
J*Ï˝x"≥· Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iOK≥^Œ=ÙQÍHõ—— Jx â◊Ñ≤OKå_»∞. =∞i P "åHõºO <å~åÜ«∞}∞_»∞ ã¨Ñ¶¨ÅO
KÕÜ«∂e Hõ^•!
Wk W`«óѨÓ~°fiO XHÍ<˘Hõ HõÅÊOÖ’x q+¨Ü«∞O. P HõÅÊOÖ’ ''MϺu—— J#∞ P"≥∞ Éèí$QÆ∞=Ù
Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ~°º. P MϺu q+¨µ‚Éèí‰õΩÎ~åÅ∞. ''ã¨~åfiO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ q+¨µ‚=Ù#O^Œ∞ b#=∞QÆ∞^Œ∞#∞QÍHõ——
Jx HÀ~°∞H˘x ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À P~åkèOzOk. ÉèíHõÎ =`«ûÅ∞_»QÆ∞ q+¨µ‚=¸iÎ `«# Éèí‰õΩÎ~åe HÀiHõ#∞
J>Ë¡ ã¨Ñ¶¨ÅO KÕâß~°∞. JѨC_»∞ Éèí$QÆ∞=Ù „HÀ^èŒÑ¨~°=â◊√_≥· ''F~¸ q+¨µ‚=¸sÎ! ÉèÏ~åºqÜ≥∂QÆO
ZO`«\ ˜ ÉÏ^è•Hõ~°"≥∂ h‰õΩ `≥eÜ«∂e. h‰õΩ ‰õÄ_® <åÖÏQÍ<Õ ÉèÏ~åºqÜ≥∂QÆO HõÅ∞QÆ∞QÍHõ—— Jx
â◊Ñ≤OKå_»∞.
QÀÖ’HõOÖ’ XHõѨC_»∞ ~å^èŒ, ã¨∞^è•=Ú_çx K«∂z U^À ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’, ''h=Ù ^•#=‰õΩÅOÖ’
[x‡OK≥^Œ=ÙQÍHõ——! Jx â◊Ñ≤OzOk.
J`«_»∞ [ÅO^èŒ~°∞_≥· [x‡OKå_»∞. J`«x ÉèÏ~°º |$O^Œ. Ö’HõHõO@‰õΩ_»QÆ∞ [ÅO^èŒ~°∞}˜‚ P
|$O^Œ áêu„=`«ºO HÍáê_»∞`«∂ LO_Õk. ^Õ=`«ÅKÕ „áêi÷OѨ|_ç, <å~åÜ«∞}∞_»∞ Ö’HõHõàϺ}O
H˘~°‰õΩ HõѨ@~°∂ѨO ^•eÛ |$O^Œ áêu„=`«ºO ÉèíOQÆѨ~°Kå~°∞. [ÅO^èŒ~°∞_»∞ ã¨OǨÏiOK«|_®¤_»∞.
JѨC_»∞ q+¨µ‚=Ù "≥∂ã¨O KÕã≤<å_»x `≥eã≤ ''h‰õΩ ‰õÄ_® ÉèÏ~åº qÜ≥∂QÆO HõÅ∞QÆ∞QÍHõ—— Jx
â◊Ñ≤OzOk.
=∞~˘HõÑC¨ _»∞ q+¨µ=‚ ¸iÎ cèH~õ åHÍ~°=∞QÆ∞ #$ã≤OǨï_≥· #nf~°OÖ’ ã¨OK«iã¨∞<Î åfl_»∞. JѨC_»∞
'^Õ=^Œ`«∞Î_»∞— J#∞"åx ÉèÏ~°º #$ã≤OǨϙêfiq∞x K«∂z ÉèíÜ«∞O`À „áê}ÏÅ∞ =^ŒeOk. JѨC_®
^Õ=^Œ`«∞Î_»∞ ''h=Ù ‰õÄ_® ÉèÏ~åºqÜ≥∂QÆO á⁄O^≥^Œ=ÙQÍHõ—— Jx â◊Ñ≤OK«@O [iyOk.
F ~å*Ï! ÃÑ· HÍ~°}ÏÅ =Å# q+¨µ‚=¸iÎ ~å=Ú_≥· [x‡OKå_»∞. h „Ñ≤Ü«∞=ÚH˘~°ˆH "Õ~°∞
"Õ~°∞ ѨÙ~å}=ÚÅÖ’x ã¨OѶ¨∞@#Å∞ qxÑ≤OKå#∞. WHõ =∞#O P`«‡qKå~°}Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO.
™ê=^è•# z`«∞Î_»"≥· q#∞.
❖❖❖
4. =ã¨∞Î`«`«ÎfiO
PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO â◊¥#º"Õ∞Hõ^•! D x[O `≥Å∞ã¨∞H˘#fl `«~°∞"å`«,
''PHÍâ◊OÖ’ hÅ=~°‚=ÚQÆŠѨ^•~°÷"Õ∞^À L#flk—— J<Õ „Éèí=∞ Z=iH˜ LO@∞Ok? D Hõ#|_Õ
[QÆ`«∞ΉõÄ_® HõeÊ`«=∂„`«=∞x, ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# '„Éèí=∞— Jx Ziy# `«~°∞"å`« WO^Œ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl ã¨~°fi
qHÍ~åÅ∞ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. J~Ú`Õ, „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO `≥Å∞ã¨∞H˘#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x[ã¨fi~°∂ѨO =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅO.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 9
J<ÕHõ ã¨O„Éèí=∞=ÚÅ∞, ^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°Å∞, qHÍ~°=ÚÅ∞ J#∞Hõ∆}O r=ÙxH˜ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl
D ''[QÆ^Ì Œ $â◊º=Ú—— ZHõ¯_ç #∞O_ç „áêÑ≤ΙÈÎOk? D =º=Ǩ~°=ÚÅ∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞, â◊s~°=ÚÅ∞
r=Ù#‰õΩ ~°zOK«∞K«∂ JO^ŒKÕã¨∞Î#fl "åÔ~=~°∞? ã¨∞xt`« |∞kú`À Ѩije¿ãÎ D ^Œ$â◊º=Ú#∞ XHõ_»∞
PÜ«∂ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ =∞##=Ú KÕÜ«Ú@ KÕ`«<Õ „Ñ≤Ü«∞=ÚQÍ J„Ñ≤Ü«∞=ÚQÍ, ã¨∞Y–^Œ∞óY Éèíi`«OQÍ,
™ê=∂#º=ÚQÍ, J™ê=∂#º=ÚQÍ.... W@∞¡ J<ÕHõ q^è=Œ ÚÖˇ#· ÉèÏ=#Å`À J#∞Éè=í =∞QÆ∞K«∞#flk——....
Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. =∞##"Õ∞ =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯, r=ÙxÜ≥ÚHõ¯, [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ
L#flk. J#QÍ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k =∞#ã¨∞û#O^Õ L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk. ZѨC_≥·`Õ '[QÆ`«∞Η
J#|_Õ J#∞Éèí=O =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ L^Œ~ÚOK«‰õΩO_® q㨇iOK«|_»∞`«∞O^À, J\˜ì q㨇~°}=ÚKÕ
U~°Ê_»QÆÅ â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí="Õ∞ ã¨~Àfi`«¯ $+¨ì=∞QÆ∞ =ÚH˜Î Jx *Ï˝#∞Å∞ =∞#‰õΩ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ J\˜ì q㨇~°} ã≤÷u J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º^≥\Ï¡? ''J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D
^Œ$â◊º=Ú L#fl^•? LO>Ë ÉÏÅ∞xH˜ XHõ ~°HOõ QÍ, =$^Œ∞xú H˜ =∞~˘Hõ ~°HOõ QÍ ZO^Œ∞‰õΩ `ÀK«∞K«∞#flk?
HÍ|\˜ì D Hõ#|_»∞ ^Œ$â◊º=ÚQÍx, nx ™êH˜∆`«fi=Ú QÍx U HÍÅOÖ’#∞ LO_ç LO_»<ÕÖË^Œ∞—— J#∞
JÉèË^Œ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# É’^èŒ ÖËHõ *Ï˝#=Ú r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$_è»O HÍ"åe. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ^Œ$â◊º=Ú
Ü≥ÚHõ¯ q㨇~°}, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jx~°fiK«hÜ«∂#∞Éèí=O XˆH™êi r=ÙxH˜ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
„ÉèÏOu =Å# HõeÊOK«|_ç# D [QÆ`«∞Î#‰õΩ „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿÜ«Ú#fl ÉèÏ==Ú HõO>Ë
"ÕÔ~·# Jã≤÷`«fi"Õ∞n ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ J\˜ì [QÆ^•ƒù=~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ HõÅ∞QÆQÆÅ P`«‡™êH∆Í`å¯~°O âßG
qKå~°}Ï „ѨÉèÏ=OKÕ J<åÜ«∂ã¨OQÍ `«Ñ¨ÊHõ Åaèã¨∞ÎOk.
J\˜ì P^蕺`«‡ q+¨Ü«∞=Ú#∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl L`«Î=∞ âßG=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. "å\˜x =∂#=Ù_»∞
K«Hõ¯QÍ Ñ¨ijeOKåe. ÖË^•, P`å‡#∞Éèí∂u á⁄Ok# =∞ǨÏhÜ«ÚÅ =ÚY`«óqO>Ë WOHÍ =∞Ozk.
''^Œ$â◊º=ÚQÍx, „^Œ+¨ì`«fi=ÚQÍx q∞^茺ÜÕ∞—— J#∞#\˜ì `«`«Î fi*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« =∞#ã¨∞û
#∞O_ç D ^Œ$â◊º=Ú `˘ÅyáÈQÍ JѨC_»∞ âı+O≤ K«∞ Éè^Ë ~Œ Ç° Ï≤ `« ã≤u÷ ÜÕ∞ ã¨~∞° fiÅ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ \˜ì
''P`«‡ã≤÷u——.
HÍ|\˜ì D ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ qKå~°}=Ú H˘~°‰õΩ P`«‡*Ï˝#=ÚÔH· „Ѩܫ∞`«flOKåe. J\Ï¡
H͉õΩO_®, P`«‡*Ï˝#O q_çz Hˆ =ÅO âßG "åã¨#Å`À Ö’Hõ "åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x J<å`«‡Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
ZO`« „Ѩܫ∂ã¨Ñ¨_ç`Õ =∂„`«O UO ÖÏÉèíO K≥ѨC?
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ L`«Î=∞ xëê¯=∞ Hõ~°‡ÅKÕ`«, Láêã¨#ÅKÕ`«, „â◊=}=∞#<å^Œ∞ÅKÕ`«,
ã¨fiqKå~°}KÕ`« r=Ù_»∞ "åã¨<åHõ∆Ü«∞O ™êkèOKåe. D q^èŒOQÍ z`«Î=Ú x~°‡Å`«fiO á⁄O^Œ∞QÍHõ!
ã¨~°fi "åã¨#Å∞ (tendencies) ã¨OѨÓ~°‚OQÍ `«ºlOK«∞@ÜÕ∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# =∂~°æO. 'Pã¨H˜Î— Hõey
LO_»∞@ÜÕ∞ "åã¨#Å ~°∂ѨOHõ^•. „ѨѨOK«=ÚѨ@¡ QÆÅ „Éèí=∞Å∞ `˘Åy`Õ JѨC_»∞ =∞iH˘O`«
JÉèϺã¨=ÚKÕ Pã¨H˜Î ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ (WO„kÜ«∞=ÚÅ`À\˜) `å^•`«‡ º=Ú ã¨#flyÅ∞¡`«∞Ok. WHõ
[#‡[#‡Å∞QÍ "≥O\#O\˜ =ã¨∞Î#fl "åã¨#Å∞ `«=∞O`«@ `å"Õ∞ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. ''„ÉèÏOu =Å#<Õ
10
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D [QÆ`«∞Î <å‰õΩ W@∞¡ Hõ#|_»∞`ÀOk. „ÉèÏOuH˜ "Õ~°∞QÍ [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞—— J#∞ ã¨fiÉ’^èŒ (self-
training) ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« P`«‡*Ï˝#=Ú#‰õΩ Ñ¨~åHÍ+¨ª J~Ú#\˜ì ''x~åfi}ã≤÷u—— L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk.
"åã¨<å ~åÇ≤Ï`«º=Ú, ^Œ$â◊º =∞## ~åÇ≤Ï`«º=Ú HõÅ∞QÆQÍ JѨC_»∞ ÅaèOKÕ ã≤÷`Õ '"≥∂Hõ∆O—. J#QÍ,
WHõѨC_»∞ "≥∂Hõ∆„áêÑ≤ÎH˜ "ÕéË „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ P=â◊ºHõ`« Un LO_»^Œ∞.
J~Ú`Õ "åã¨#Å Ü≥ÚHõ¯ ã¨OѨÓ~°‚ Ѩi`åºQÆO Jq^•º ^À+¨=Ú ÖË#\˜ì â◊√^Œú z`«∞ÎʼnõΩ
=∂„`«"Õ∞ ™ê^茺O. ZO_» Z‰õΩ¯`«∞#fl H˘nÌ =∞OK«∞ HõiyáÈ`«∞#fl@∞¡ P`«‡*Ï˝#O L^Œ~Úã¨∞Î#fl H˘nÌ
„Hõ=∞OQÍ ^Œ$â◊º`å^•`«‡ ºO, Jq^•ºÉèÏ=#, J<ÕHõ`åfi#∞Éèí=O, "åã¨#Å „ѨÉèÏ=O ã¨#flyÅ∞¡`å~Ú.
F ~å*Ï! ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅKÕ (Éèí∂q∞, [Å=Ú, Jyfl, "åÜ«Ú=Ù, PHÍâ◊O) `«Ü«∂~°QÆ∞K«∞#fl
D Éè∫uHõ ^ÕǨÏO ‰õÄ_® "åã¨#Å KÕ`«<Õ ^èŒiOѨ|_»∞K«∞#flk. D "åã¨#Å∞ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞-
1. â◊√^Œú "åã¨#Å∞ 2. =∞e# "åã¨#Å∞
WO^Œ∞ =∞e# "åã¨#Å∞ â◊s~° Ѩ~°OѨ~å „áêÑ≤ÎH˜ (=∞~°Å =∞~°Å [#‡Å∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜)
HÍ~°}=∞ø`«∞<åfl~Ú. =∞e# "åã¨#Å Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=ÚQÍx, "å\˜H˜ =¸ÅHÍ~°}OQÍx J*Ï˝#"Õ∞
JÜ«Ú#flk. J\˜ì =∞e# "åã¨#ÖË Ñ¶∞¨ hÉè∂í `«"∞≥ ÿ ''JǨÏOHÍ~°=Ú—— J<Õ ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
WHõ â◊√^Œú "åã¨#Ö’, ... JǨÏOHÍ~°=Ú#∞, [#‡ Ѩ~°OѨ~°Å#∞ #tOѨKÕã¨∞Î<åfl~Ú. L_»HõÃÑ@ì|_ç#
"Õ~°∞Ãã#QÆ yO[ =∞~°Å "≥ÚÅ∞ã¨∞ÎO^•? HÍx, ~°∂ѨO =∂„`«O HõeˆQ LO@∞Ok Hõ^•! â◊√^Œú
"åã¨#Å∞ ‰õÄ_® *ËÜ ˝ ∞« =∞QÆ∞ (`≥Å∞ã¨∞H˘<Õk – `≥eÜ«∞|_»∞#k) P`«‡#∞ Ziy# `«~∞° "å`« `«=∞Ü«∞O^Œ∞
'ѨÙ#~°˚#‡— J<Õ JO‰õΩ~°O Hõey LO_»=Ù. 'â◊s~°O ^èŒiOK«∞@— J#∞ ÉÏǨϺ =º=Ǩ~° ã¨~°o
=∂„`«"Õ∞ Hõey LO\Ï~Ú. J\˜ì â◊√^Œú "åã¨#Å∞ =∂„`«"Õ∞ Hõey L#fl r=Ù}˜‚ ''r=#∞‡‰õΩÎ_»∞—— Jx
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
=∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ N~å=Ú_»∞ =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬KÕ É’kèOѨ|_ç, ™ê#ÃÑ\˜ì# =„[OÖÏQÍ r=#∞‡‰õΩÎ_≥·,
D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iOKå_»∞. P ~å=Ú_»∞ Z\˜ì qKå~°}KÕ J\˜ì Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì ã≤÷ux á⁄O^•_À
.... P qKå~°} h‰õΩ ‰õÄ_® K≥ѨÙ`å#∞. Wk qx#"åiH˜ [~å=∞~°}ÉèíÜ«∞O `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. "å~°∞
`«=∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=ã≤÷u „QÆÇ≤Ï™êÎ~°∞.
❖❖❖
5. Hõ^ä• „Ѩ"Õâ◊O
JÜ≥∂^蕺#QÆ~O° áêeOKÕ ^Œâ~◊ ^° Œä =∞Ǩ~åA‰õΩ ZO`ÀHÍÅO `«~∞° "å`« Ѩل`«HÍ"Õ∞+≤ì "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
Ü«∂QÆ=ÚŠѶ¨e`«OQÍ #Å∞QÆ∞~°∞ ‰õΩ=∂~°∞Å∞ HõeQÍ~°∞. "åˆ~ ~å=∞, ÅHõ;}, Éèí~°`« â◊„`«∞Ѷ¨ÚflÅ∞.
‰õΩÅQÆ∞~°∞=Ù J~Ú# =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ =^ŒÌ P #Å∞QÆ∞~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ q^•ºÉèÏ㨺O ѨÓiÎKÕâß~°∞.
ã¨∞Êù~°„^Œ∂ѨÙÖˇ·, #=#"À#fl`« qÖÏã¨O`À „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ∞~°∞‰õΩÅO #∞O_ç JO`«óѨÙ~åxH˜
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 11
uiy=zÛ# ~å=Ú_»∞ `«O„_ç J#∞[˝ÃÑ· ™È^Œ~°∞Å#∞ "≥O@ɡ@∞ì‰õΩx f~°÷Ü«∂„`«Å‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
J<ÕHõ |∞∞ë꺄â◊=∂Å∞, ѨÙ}º#^Œ∞Å∞, ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ¿ãqOz uiy JÜ≥∂^茺‰õΩ KÕ~å_»∞.
JÜ≥∂^茺 KÕi#ѨÊ\˜#∞O_ç ~å=Ú_»∞ "Õã¨qHÍÅOÖ’x `«\ÏHõ[ÅOÖÏQÍ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
H©∆}˜OK«™êQÍ_»∞. JѨÊ\˜H˜ J`«x =Ü«∞ã¨∞ Ѩ^Œ=Ú_»∞ Uà◊√§ q∞OK«ÖË^Œ∞. HÍx, `À\˜ ÉÏÅ∞~°`À
P_»@O =∂x"Õâß_»∞. JO`«óѨÙ~°OÖ’ XHõ =¸Å Ѩ^•‡ã¨#OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx ZѨC_»∂ U^À PÖ’zã¨∂Î
LO_Õ"å_»∞. Z=i`À#∂ =∂\Ï¡_Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞. Ѩi[#∞Å∞ ZO`À „|u=∞ÖÏ_ç`ÕHÍx, ™êfl<å^Œ∞Å
H˘~°‰õΩ ‰õÄ_® ÖËKÕ"å_»∞ HÍ^Œ∞. J`«xx K«∂z P`«x `«=Ú‡Å∞ ‰õÄ_® zO`å„HÍO`«∞ÅÜ«∂º~°∞.
JO`«óѨÙ~°OÖ’ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞#fl ã¨O^Œ_ÕÖË^Œ∞.
^Œâ◊~°^äŒ =∞Ǩ~åA ~å=Úx"≥·#O QÆ=∞xOKå_»∞. XHõ ~ÀA `«# ^ŒQÆæ~°‰õΩ Ñ≤eÑ≤Oz, `˘_»ÃÑ·
‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ@∞ìH˘x ÖÏÅ#QÍ ''WO`« n#OQÍ L<åfl=Ù. HÍ~°}"Õ∞q∞@Ü«∂º? h‰õΩ =zÛ# Ö’@∞
Uq∞\’ <å‰õΩK≥ѨC—— Jx `«~°z `«~°z „ѨtflOKå_»∞. HÍx UO ÖÏÉèíO? ~å=Ú_»∞ =∂„`«O
=ÚHõÎã¨iQÍ ''<åˆHO J=ã¨~°O? WHõ Ö’@∞ Uq∞ LO@∞Ok?—— Jx T~°‰õΩ<åfl_»∞. ~åA WHõ
KÕ¿ãkÖËHõ, ‰õΩÅQÆ∞~°∞=Ù, =ã≤+¨µªx ~°Ñ≤ÊOz ~å=Úx x¿ãÎ[`«fiO QÆ∞iOz K«iÛOKå_»∞. JѨC_»∞
=ã≤+¨µª_»∞, ''F ~å*Ï! h ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ "Õ∞Ѷ¨∞QÆOcè~° ã¨fiÉèÏ=Ù_»∞. J\˜ì "åiH˜
ã¨fiÅÊHÍ~°}ÏʼnõΩ HÀѨO, ã¨O`À+¨O, qëê^ŒO "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~åÅ∞ ѨÙ@ì=Ù. ã¨fiÅ∞ÊÅ#∞ =∂„`«"Õ∞
ã¨fiÅÊHÍ~°}ÏÅ∞ qK«e`«O KÕ™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ, =∞# ~å=Úx Ü≥ÚHõ¯ W\˜ì qz„`« „Ѩ=~°Î#‰õΩ U^À
L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# HÍ~°}"Õ∞ LO_ç LO@∞Ok. h=Ù kQÆ∞Å∞Ѩ_»=^Œ∞Ì, ^ÕxÔH·<å `«y# ã¨=∞Ü«∞O
~å"åeHõ^•!—— Jx J#∞#Ü«∞OQÍ Ñ¨eHÍ_»∞.
❖❖❖
6. qâßfiq∞„`«∞x ~åHõ
'qâßfiq∞„`«∞_»∞— J<Õ =∞ǨÏi¬ L<åfl~°∞. PÜ«∞# XHõ ™ê=∂#º ~åAQÍ [x‡Oz ã¨fiH©Ü«∞
`«áÈ^蕺<åk „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ „|Ǩχi¬ JÜ«∂º~°∞. XHõÑC¨ _»∞ t+¨º "å`«ûźO`À WO„^Œ∞x ZkiOz,
'„uâ◊O‰õΩ_»∞— J#∞ t+¨µºx H˘~°‰Ωõ ~Ô O_»= ã¨fi~°Oæ ã¨$+≤Oì z#\˜ì =∞Ǩ"Õ∞^è•q. JkfifÜ«∞ „ѨuÉèÏâße.
Ö’Hõ HõàϺ}"Õ∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç ™ê~°÷Hõ<å=∞^èÕÜ«Ú_≥·<å~°∞. XHõ ~ÀA JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ
PÜ«∞# JÜ≥∂^蕺#QÆ~O° =KåÛ~°∞. ~åA PÜ«∞##∞ ã¨É‰íè Ωõ PǨfixOz J~°… ºáê^•º^Œ∞Å∞ ã¨=∞iÊOz
XHõ L#fl`åã¨#OÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\Ïì~°∞. ã¨ÉèíÖ’x =ÚY∞ºÅ∞O`å ÖËz qâßfiq∞„`«∞xH˜ ™êëêìOQÆ
#=∞™ê¯~°=ÚÅ∞, „Ѩ^ŒH˜∆}Å∞ ã¨=∞iÊOKå~°∞. =ã≤+¨ª – qâßfiq∞„`«∞Å∞ ‰õΩâ◊Å „Ѩâ◊flÅ`À Ѩ~°ã¨Ê~°O
ã¨OÉèÏ+≤OK«∞ H˘<åfl~°∞. Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ ã¨Éèí „áê~°OaèOK«|_çOk. ^Œâ◊~°^äŒ =∞Ǩ~åA q#Ü«∞
ѨÓ~°fiHõOQÍ ã≤OǨã¨#=Ú #∞O_ç ÖËz W@∞¡ ѨeHÍ~°∞.
12
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''Ö’Hõ HõàϺ}"Õ∞ rq`« ^èպܫ∞OQÍ HõeyÜ«Ú#fl F qâßfiq∞„`« =∞ǨÏs¬! ã¨∞™êfiQÆ`«O.
=∂#=Ù#‰õΩ J=∞$`«O Åaè¿ãÎ Z\Ï¡ LO@∞Ok? ~ÀAÅ `«~°|_ç Hõ~°∞=Ù HÍ@HõO P=Ç≤ÏOz#ѨÙ_»∞
J#∞HÀ‰õΩO_® XHõ ~ÀA ‰õΩOÉèíáÈ`«=~°¬O ‰õΩi¿ãÎ ZO`« P#O^ŒO! QÆ∞_ç¤"å_çH˜ K«∂Ѩ٠~å=@"≥∂,
‰õΩO\˜"åxH˜ HÍà◊√§ ~å=@"≥∂ [iy`Õ ZO`« ã¨O`À+¨O! g∞ D ~åHõ =∂‰õΩ, =∂ „Ѩ[ʼnõΩ JO`«
P#O^ŒO HõÅ∞QÆKÕ™ÈÎOk. "Õ∞=∞O`å g∞ ^Œ~°≈#=ÚKÕ Ñ¨q„`«∞Å=∞Ü«∂ºO. WKåÛùÉèíÜ«∞ „HÀ^èŒ
~°ÇÏ≤ `«∞ÅQÆ∞ g∞ =O\˜ „|Ǩ‡#O^Œãfi¨ ~°∂ѨÙÅ∞ =∂ ѨÓ~°fi[#‡Å ã¨∞Hõ$`«O KÕ`<« Õ =∂=O\˜ "åi=^Œ‰Ì Ωõ
=™êÎ~°∞. g∞~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~À Jk <≥~°"Õ~°Û|_ç#>Ë¡ ÉèÏqOK«O_ç. xã¨ûOHÀK«OQÍ P*Ï˝Ñ≤OK«O_ç.
D ~å[ã≤OǨã¨#"≥∞ÿ<å 㨈~, g∞ áê^•Å=ÚO^Œ∞ LOK«\ÏxH˜ <Õ#∞ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞.——
qâßfiq∞„`«∞_»∞ P =∂@ʼnõΩ ã¨O`À+≤Oz W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
''F ~å*Ï! g∞‰õΩ, g∞ ~å[º=Ú#‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ. h Jukäè =∞~åº^ŒÅ∞ ##∞fl
P#OkOѨKÕã¨∞Î<åfl~Ú.
<Õ#∞ XHõ =∞Ǩܫ∞[˝O `«ÅÃÑ\Ïì#∞. Jk xifiѶ¨∞flOQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«QÆey`Õ, Ö’Hõ=ÚʼnõΩ
â◊√ÉèíO KÕ‰õÄ~°∞`«∞Ok. J~Ú`Õ "Õ∞=Ú Ü«∞[˝=Ú „áê~°OaèOz ^Õ=`«Å#∞ PǨfixOz#ѨC_»ÖÏ¡
H˘O^Œ~°∞ ^•#=ÙÅ∞ =zÛ Ü«∞[˝"å\˜HõÃÑ· ~°HõÎ =∂O™êÅ∞ ‰õΩiÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. =∂ „Ѩܫ∞`åflÅhfl
^èŒfiOã¨"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. "Õ∞=Ú Ü«∂QÆnHõ∆Ö’ L#flѨC_»∞ J`«ºO`« âßO`« ã¨fiÉèÏ=ÙÅ"≥∞ÿ LO\Ï=Ú
Hõ^•! Jk "å~°∞ J=HÍâ◊OQÍ fã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞.
WѨC_»∞ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∂xH˜ =™êÎ#∞. h=Ù =∂ D „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ ã¨Ñ¶¨ÅO KÕÜ«∂e. h
‰õΩ=∂~°∞_»∞ ~å=Ú_»∞ WO„^Œ∞x q∞Oz# Ѩ~å„Hõ=∞=Ú HõÅ"å_»∞. D ѨÓ[hÜ«Ú_»QÆ∞ =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬
=^ŒÌ ã¨~°fiâ◊„™êÎG q^ŒºÅ∞ <Õ~°∞ÛH˘x =∞Ǩg~°∞_≥· L<åfl_»∞. =∂‰õΩ P ~å=Ú_»∞ HÍ"åe. J`«_»∞
=∂„`«"Õ∞ =∞$QÆ=ÚÅ#∞ "Õ\Ï_Õ "Õ@QÍx=Öˇ P ~åHõ∆ã¨∞Å#∞ =∞@∞ìÃÑ@ìQÆÅ_»∞. =∂ Ü«∞[˝O
Ѩk~ÀAÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. WHõ WѨC_»∞ Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O =$^ä• H͉õÄ_»^Œ∞. Ju`«fi~°Ö’
Ü«∞[˝O „áê~°OaèOK«\ÏxH˜ Jhfl ã≤^ŒúO KÕã¨∞‰õΩ<åflO.
h=Ù ~å=Úx Ѩ~å„Hõ=∞O QÆ∞iOz â◊OH˜OK«=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. J`«_»∞ "Õ#"ÕÅ∞ ~åHõ∆ã¨∞Å<≥·<å
㨈~, Hõ∆}OÖ’ ^Œ∞#∞=∂_ç h‰õΩ H©iÎ `≥zÛÃÑ@ìQÆÅ_»∞. ~å=Ú}˜‚ <å‰õΩ JѨÊyOz# =∞~°∞Hõ∆}O
=∞=Ú‡Å#∞ ÉÏkèã¨∞Î#fl P ~åHõ∆ã¨∞Å PÜ«Ú=Ù =¸_ç#>Ë¡. =∞# ~å=Ú_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ Q˘Ñ¨Ê â◊H˜Î
ã¨OѨ#∞fl_»∞. ÃÑ·QÍ <åKÕ ~°H˜∆OѨ|_»QÆÅ_»∞. WHõ J#∞=∂#O ZO^Œ∞‰õΩ? XHõ"Õà◊ Ѩل`« "åº"≥∂ǨÏO
KÕ`« J#fl=∂@ `«Ñ¨C`å"å – Jk h‰õΩ J~°›"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. WH∆Ífi‰õΩ =Oâ◊Ѩ٠~åAÅ∞ WzÛ# =∂@
`«Ñ¨C`å~å? ÖË^Œ∞. h „Ѩ`«∞º`«Î~°O HÀã¨O "Õz L<åfl#∞.——
^Œâ◊~°^äŒ∞_»∞ JO`å qx J"åHõ¯Ü«∂º_»∞. H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅÖ’ `Õ~°∞H˘x Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞ *’_çOz
W@∞¡ q#flqOKå_»∞ :
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 13
''F =∞ǨÏs¬! Jhfl `≥eã≤ ‰õÄ_® ##∞fl ѨiǨã¨O KÕã¨∞Î<åfl~å? Z<Àfl ÜÕ∞à◊√§ Ѩi`«Ñ≤Oz#
`«~°∞"å`« <åH© Ѩل`«∞Å∞ ÖËHõ ÖËHõ HõeQÍ~°∞. <å ѨOK«„áê}ÏÅ∞ ~å=Ú_ç q∂^Õ. J`«xH˜ U"≥∞ÿ<å
J~Ú`Õ <Õ#∞ ÉèíiOK«QÆÅ<å? D ~å=Ú_»∞ =Ú‰õΩ¯ ѨK«ÛÖÏ~°x Ѩã≤ÉÏÅ∞_»∞. WO`«=~°‰õΩ
HõeÊ`«ÜÚ« ^ŒOú Ö’<Õ QÍx, x["≥∞#ÿ Ü«Ú^ŒOú Ö’ „Ѩ"tÕ Oz Z~°∞QÆ_∞» . q∂‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. Jk ~åHõã∆ ∞¨ Å`À
Ü«Ú^ŒúO. <Õ#∞ JH∆“Ç≤Ï}© Ãã·#ºO`À =zÛ q∂ Ü«∂QÆO ~°H˜∆™êÎ#∞. J~Ú<å, P ~åHõ∆ã¨∞Öˇ=~À
=∞iHÍã¨Î q=iOz K≥ѨÊO_ç. "å~°∞ ZO`«=∞Ok? Z\˜ì"å~°∞? "å~°∞ =∂Ü«∂Ü«Ú^Œú qâß~°^Œ∞Å∞
HÍ^Œ∞Hõ^•...? XHõ"Õà◊ q∂‰õΩ „Ѩu|O^èŒHõO HõeyOKÕk Å=}Ïã¨∞~°∞_À, ã¨∞O^ÀѨã¨∞O^Œ∞Ö’
HÍ^Œ∞Hõ^•? D HÍÅOÖ’ ~å=}∞x QÆ∞iOz qO@∞<åflO. J`«_»∞ ‰õΩÉË~°∞x `«=Ú‡_»∞. q„â◊=ã¨∞x
‰õΩ=∂~°∞_»∞. "åà◊§ =ÚO^≥·`Õ "Õ∞"Õ∞ xÅ∞=ÖËO. WHõ =∂ ~å=Ú_»∞ ZO`«\ ˜"å_»∞ K≥ѨÊO_ç? Wk
Dâ◊fiˆ~KåÛù#∞™ê~°O H˘O^Œ~°∞ ~åHõ∆ã¨∞Å∞ ~å}˜OKÕ HÍÅO. ™êfiq∂! ##∞fl Hõ∆q∞Oz J#∞„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
Ѩل`« =∞=∞HÍ~°O`À <Õx\Ï¡ JO@∞<åfl#O\Ï~å? x["Õ∞. D Ѩل`«∞ÅH˘~°‰õΩ <Õ#∞ Z<Àfl Uà◊√§
`«Ñ≤OKå#∞. =∞Ǩ =∞Ǩ *Ï˝#∞Öˇ·# "åˆ~ Ѩل`«∞Å Ü≥∂QƈH∆=∞=ÚÅ H˘~°‰õΩ Ñ¨i`«Ñ≤ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
™ê=∂#º =∂#=ÙÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ZO`«\ ˜"å~°O K≥ѨÊO_ç? J@∞¡QÍHõ, |ÖÏ`å¯~°OQÍ <å Ѩل`«∞x
Q˘x áÈ`å#O\Ï~å .... =∞~°∞Hõ∆}O ##∞fl qQÆ`«r=ÙxQÍ ZOK«O_ç. q∂ ¿ã=KÕÜ«∞\ÏxH˜
JH∆“Ç≤Ï}˜ Ãã·#ºO`À <Õ#∞ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞.——
qâßfiq∞„`«∞_»∞ JO`å qx `«\ÏÅ∞# ÖËz xÅ|_®¤_»∞.
''<å HÍ~°º=Ú <≥~°"Õ~°∞™êÎ#x =∂@ WzÛ, WѨC_»∞ J#fl=∂@ "≥#∞Hõ‰õΩ fã¨∞H˘O\Ï"å?
~°Ñ¶¨Ú=Oâ◊OÖ’ ѨÙ\˜ì# h‰õΩ Wk `«QÆ∞`«∞O^•? ã≤OǨÏO ÖË_ç HÍ=@=∂? ѨÓ~°‚ K«O„^Œ∞x #∞O_ç
L+¨‚ H˜~°}ÏÅ∞ |Ü«∞Öˇfi_»Å@=∂? 㨈~ñ! =∞Ozk. h=Ù <å HÀÔ~¯ f~°Û‰õΩO>Ë <Õ#∞ "≥o§=™êÎ#∞.
„Ѩu*Ï˝ÉèíOQÆO KÕã≤#"å_»"≥· |O^èŒ∞=ÙÅ`À ã¨∞YOQÍ LO_»∞.——
WO`«Ö’ =ã≤+µ¨ _ª ∞» qâßfiq∞„`«∞x ã¨q∂Ñ≤Oz J#∞#Ü«∞ "åHͺÅ`À âßO`«Ñ~¨ K° å_»∞. ^Œâ~◊ ^° ∞Œä x
„ѨHõ¯‰õΩ Ñ≤ez, ''F =∞Ǩ~å*Ï! h"Õ ^èŒ~°‡O `«Ñ≤Ê`Õ Z\Ï¡? ÃÑ·QÍ, ~å=Úx Ѩ~å„Hõ=∞O ã¨OQÆu
<å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. J`«_∞» qâßfiq∞„`«∞x ~°H} ∆õ Ö’ LO_»QÍ `Õiáê~° K«∂KÕ"å~°∞ D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’
Z=Ô~·<å L<åfl~å? JO^Œ∞KÕ`« ~å=Ú}˜‚ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ѨOѨÙ. h‰õΩ â◊√Éèí"Õ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok—— Jx
ã¨=Ú^•~ÚOKå_»∞. ^Œâ~◊ ^° ∞Œä _»∞ Ѩل`« =∞=∞HÍ~°O H˘O`« „ѨH¯õ ‰õΩÃÑ\˜ì q"ÕK<« å ^Œ$+≤`ì À q+¨Ü∞« =∞O`å
ѨijeOKå_»∞. ~å=Ú}˜‚ ѨOѨ\ÏxˆH xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl_»∞.
❖❖❖
14
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
7. ~å=∞ ã¨ÉèτѨ"Õâ◊O
~åA ~å=∞K«O„^Œ∞x Ü≥ÚHõ¯ XHõ PO`«~°OyHõ ¿ã=‰õΩ}˜‚ Ñ≤eÑ≤OKå_»∞. ''F~¸! =∞#
~å=Úx ã≤÷u WѨC_»∞ Z\Ï¡ L#flk? zO`«Åhfl `«ºlOz L`åûǨÏO ѨÙOA H˘<åfl_®?—— Jx
„ѨtflOKå_»∞.
N~å=∞ Éè$í `«∞º=Ù : =∞Ǩ~å*Ï! =∞# ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ f~°÷ Ü«∂„`«Å‰õΩ "≥o§ =zÛ#ѨÊ\˜#∞O_ô,
J^˘Hõ q^èŒOQÍ L<åfl_»∞. "Õ∞=∞O`å ZO`À „áêi÷¿ãÎQÍx ™êfl# Éè’[<åʼnõΩ ÖËK«∞@ÖË^Œ∞. =∂`À
=∂\Ï¡_»<Õ =∂\Ï¡_»_»∞. `«#Ö’ `å<Õ ''D ã¨OѨ^ŒÅ =Å# UO „ѨÜ≥∂[#O? PѨ^ŒÅKÕ
ÉÏkèOѨ|_»x"å_≥=fi_»∞? D JO`«óѨÙ~°=ÚÅ∞, ¿ã=Hõ[#O, ~å*Ϻk =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ D r=Ù_çx
HÍáê_»QÆÅ"å? Jã¨Å∞ HÀiHõÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ LO_®e? Uk ã≤kú¿ãÎ UO „Ѩ`ÕºHõ`«? W^ŒO`å
â◊¥#º~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•!—— Jx K≥ѨCH˘O@∞<åfl_»∞. ZѨC_»∞ K«∂z<å UHÍH˜=Öˇ, UHÍ„QÆz`«ÎO`À
ZHõ¯_À XHõ =¸Å ‰õÄ~°∞Ûx LO\Ï_»∞. `å#∞ XHõ ~å[‰õΩ=∂~°∞_»#<Õ ã¨∞Êù~°}Ë ÖË^Œ∞. ã¨∞Y"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∂Å#∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ_»∞. ^Œ∞óYHõ~°=∞QÆ∞ "å~°ÎʼnõΩ U=∂„`«O ã¨ÊOkOK«_»∞. Jaè=∂#=ÚQÍx,
HÀiHõÅ∞ QÍx „ѨHõ\ ˜OK«_»∞. ''~å*Ï! Wk ÜÕ∞q∞?—— Jx „Ѩtfl¿ãÎ =∞ø#"Õ∞ J`«x ã¨=∂^è•#O.
ZHõ¯_≥·<å ¢ã‘ÎÅ∞ `å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞ ''J=∞‡ÖÏ~å! g∞~°O^Œ~°∞ HÍÅ=ÚKÕ ÉèíH˜∆OѨ|_»É’`«∞<åfl~°<Õ
q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞H˘xÜÕ∞ L<åfl~å? "≥∂HõÑ∆ ^¨ =Œ Ú H˘~°‰Ωõ „ѨÜ∞« uflOK«‰Ωõ O>Ë g∞Ô~O^Œ∞‰õΩ rqã¨∞#Î fl\’¡
K≥ѨÊO_ç?—— Jx xÅnã≤ „Ѩtflã¨∞Î<åfl_»∞. ''~å=∞K«O„^•! g∞~°∞ HÍÉ’ÜÕ∞ ™ê„=∂@∞ìHõ^•! WÖÏ
=∂\Ï¡_@ » O Lz`«"∞Õ <å? Ü≥∂zOK«O_ç—— Jx "Õ∞=Ú J#flѨC_»∞ ѨHÑõ H¨ õ #=Ùfi`å_»∞. XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞
"Õ∞=Ú =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë Jã¨Å∞ qxÑ≤OK«∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞.
''WÜ«∞"£∞ PѨ`ü WÜ«∞Oã¨OѨ`ü—— W`Õº=O HõÅÊ<å =∞Ü«∞ó
=∞#™È-Éèí∞ºk`À"≥∂Ç¨Ï Wu â’¡HÍ<£ „ѨQÍÜ«∞u! (X-38)
''Wk ã¨OѨ^Œ, Wk PѨ^Œ...J#|_»∞#^ŒO`å HõÅÊ<å=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•!—— Jx J~°÷O =KÕÛ
áê@ÖË"À aQÆæ~°QÍ áê_»∞K«∞<åfl_»∞. XHõ™êi, =∂Ö’ XHõ}˜‚ Ñ≤ez, ''U=∞Ü«∂º! 'Ǩ WOHõ
QÆ`Õq∞\˜?— Jx J#∞‰õΩ<Õ ~ÀA =KÕÛ=~°‰õΩ D [#∞Å∞ "≥·~åQƺO á⁄O^Œ∞@ÖË^Õq∞\˜? hˆH"≥∞ÿ<å
HÍ~°}O `≥Å∞™ê?—— Jx „Ѩtflã¨∞Î<åfl_»∞. ^•xH˜ "Õ∞"Õ∞O ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊQÆÅO? =∂Ö’ Z=Ô~·<å
~å[H©Ü«∞qâı+¨=ÚÅ 'Tã¨∞— Z`«ÎQÍ<Õ, P =∂@Å∞ U=∂„`«O qÅ∞=ÖËxqQÍ K«∂™êÎ_»∞. ''W^ŒO`å
K«=∞`å¯~°OQÍ L#fl^Õ! ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìKÕ =∂„`«"Õ∞ Åaèã¨∞Î#fl D [QÆ`«∞ÎÖË^Œ∞. ã¨∂÷Å|∞kúH˜ =∂„`«"Õ∞
`ÀK«∞K«∞#fl JǨÏOHÍ~°O ‰õÄ_® "åã¨Î="≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. =∞i r=Ù_çH˜ ^Œ∞óYO ZHõ¯_ç#∞O_ç =™ÈÎOk?——
Jx XHõKÀ@ „"åã≤ ^•xfl QÆ∞iOKÕ Ü≥∂zã¨∂Î LO\Ï_»∞. P`«x ^Œ$+≤ìÖ’ |O^èŒ∞=ÙÅ∞, q∞„`«∞Å∞,
â◊„`«∞=ÙÅ∞, ~å[º=ÚÅ∞, Hõ+¨ì=ÚÅ∞, ã¨∞Y=ÚÅ∞ L#fl>Ë¡ =∂‰õΩ HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. J`«_»∞
=¸_è∞» _»∞ =∂„`«O HÍ^Œ∞. =Ú‰õΩ_Î ∞» ‰õÄ_® HÍHõáÈ~Ú LO_»=K«∞Û. J`«xÜ«∞O^Œ∞ Pâ◊, „ѨÜ∞« `«fl=Ú,
âßOu Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 15
H˜O ^èŒ<Õ# H˜=∞OÉÏaèó H˜O ~å*˺# H˜g∞ǨÏÜ«∂?
Wuxâ◊ÛÜ«∞"å#O`«ó „áê}`åºQÆѨ~°ó ã≤÷`«ó II (X-46)
''D ^èŒ#O`À, D |O^èŒ∞ [#O`À, D ~å[º=ÚÅ`À D „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ`À <åˆHq∞ Ѩx?
<Õ#∞ xâ◊ÛÜ«∞OQÍ W>Ë¡ „áê}ÏÅ∞ =kÖË™êÎ#∞—— Jx `«#Ö’ `å<Õ Q˘}∞‰õΩ¯O@∞O>Ë, qO@∞#fl
=∂‰õΩ ^Œ∞óY"Õ∞ =™ÈÎOk. ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ# qÉèí==ÚÅ`À xO_ç# JO`«óѨÙ~° „áêOQÆ}=Ú#∞, J`«_»∞,
HõѨ@"Õ+¨O "Õã≤# =∂O„u‰õΩ~åex K«∂z#@∞¡ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
XHõ™êi U"≥∞ÿ#^À K≥ѨÙ`å#∞ q#O_ç. =∂ Éèí$`«∞ºÅÖ’ XHõ_»∞ =∞# ~å=∞K«O„^Œ∞x ã¨g∞Ñ≤Oz
''Ü«Ú=~å*Ï! D ~å[=„™êÎÅ∞ ^èŒiOK«O_ç—— Jx "Õ_»∞H˘<åfl_»∞. "≥O@<Õ ~å=Ú_»∞ J`«x"≥·Ñ¨Ù
uiy ''F~¸! ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®! D J#fl=„™êÎÅ∞ KåÖÏQ˘Ñ¨Ê"≥·#@∞¡ =∂\Ï¡_»∞K«∞<åfl"Õ=∞Ü«∂º?
XHõ„ѨHõ¯ PÜ«Ú+¨µ¬ ZÖÏ x~°~°÷Hõ=∞ø`ÀO^À QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å? PǨ ZO`« „Ѩ=∂^ŒO!
Ѩ~°=∂#O^Œ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# "≥∂Hõ∆=Ú H˘~°‰õΩ =∞#O U"≥∞ÿ<å KÕã¨∞Î<åfl=∞@Ü«∂º? ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« D
ã¨fiÅÊ `«`O« QÆ=∞O`å HÍã¨Î Hõ\Ãì˜ Ñ@∞ì. D rq`«O Uq∞\˜? D â◊s~å^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ <Î åfl~Ú?
H˘OK≥O Ü≥∂zOK«∞—— Jx ѨeHÍ_»∞. P „ѨHõ¯<Õ L#fl "Õ∞O Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂O. =∂Ö’ XHõ_»∞
XHõ™êi ~å=∞K«O„^Œ∞x ^èŒ#O Ü«∂zOKå_»∞. JѨC_®`«_»∞, ''F~¸! Ü«∂K«‰õΩ_®! ^èŒ#O
HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl"å? 㨈~ =∞Ozk. HÍx, 'D ^èŒ#"Õ∞ ã¨~°fi J#~å÷ʼnõΩ =¸ÅO— Jx =∂„`«O
=∞~°∞=‰õΩ. WO^Œe ^À+¨=Ú#∞ Ѩijeã¨∂Î LO_»∞—— Jx K≥Ñ≤Ê, Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl^ŒO`å WzÛ"Õâß_»∞.
¿ÇÏ =∞Ǩ~å*Ï! ~å=Ú_»∞ =∞Ǩ^è≥·~°ºâße. B^•~°ºOÖ’#∞, Ѩ~å„Hõ=∞OÖ’#∞ J`«xH˜ J`«_Õ
™ê\˜. =∞i J`«_»∞ J@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_À? .... =∂‰õΩ `≥eÜ«∞@O ÖË^Œ∞. Jk #@#
HÍ^Œ∞. Hõà◊§Ö’ x~°‡Å`«fiO, ^Œ$_è»`«fiO ã¨~°fi^• „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∂<Õ L<åfl~Ú. ɡ·@#∞O_ç ѨÙ~°∞QÆ∞‰õÄ_®
֒ѨeH˜ „Ѩ"ÕtOK«@O ÖË^Œ∞. =∞i J`«xÖ’ U^À "≥∂ǨÏO KÀ@∞KÕã¨∞H˘#fl^Œx =∂‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
P "≥∂ǨÏO áÈQ˘\˜,ì J`«xx =∞~°eOK«QeÆ y#"å~°∞ Z=Ô~<· å L<åfl~å? Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞=Î ÙÅ#∞,
[#∞Å#∞ K«∂_»x "åxH˜ "Õ∞"Õ∞O K≥Ñʨ QÆÅO? nxH˜ g∞ˆ~ U^≥<· å Ѩiëê¯~°O Hõ#∞Q˘# „áêi÷ã∞¨ <Î åfl#∞.
❖
JO`å qO@∞#fl qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬ Hõ#∞Å∞ P#O^•â◊Û~åºÅ`À „ѨHÍtOKå~Ú.
N qâßfiq∞„`«∞_»∞ : F ~å=∞Éèí$`«∞º_®! ZO`« K«Hõ¯QÍ q=iOKå=Ù! h=Ù K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å qO>Ë <å‰õΩ
P#O^ŒO HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. h=Ù "≥o§ ~å=Ú}˜‚ WHõ¯_çH˜ fã¨∞‰õΩ~å. P„t`« =`«ûÅ∞_≥·# ~å=Ú_»∞ g∞
HÀiHõ, =∂ =∂@, `«O„_ç P[˝ HÍ^Œ#_»∞.
~å=∞Éèí$`«∞º_»∞ ~å*Ï[˝ ÔQ·H˘x, ~å=Úx JO`«óѨÙ~°O "≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fâß_»∞.
N qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬ : F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! =∞# ~å=ÚxH˜ Hõey# D z`«Î"≥·HõźO "≥·~åQƺܫÚHõÎOQÍ
Hõ#|_»∞@ÖË^•! J`«x "≥·~åQƺO PѨ`«∞ÎÅ =Å¡<À, ~ÀQÍ^Œ∞Å=Å¡<À, HÍ=∂^Œ∞Å =Å#<À HõeyOk
16
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ^Œ∞. q"ÕHõ "≥·~åQƺ=ÚÅ =Å# Hõey# z`«Î „Ѩɒ^èŒ"Õ∞#x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. =∞Ǩã¨=∞$^ŒúOÖ’
‰õÄ_® WO`«\ ˜ ѨijÅ<å`«‡Hõ |∞kú LO_»@O =∞#O ã¨O`À+≤OK«=Åã≤# q+¨Ü«∞"Õ∞.
F ^Œâ◊~°^äŒ =∞Ǩ~å*Ï! g∞~°∞ ~å=Úx QÆ∞iOz kQÆ∞Å∞ Ѩ_»=Åã≤# Ѩ<Õg∞ÖË^Œ∞. J`«x
z`«Î=Ú *Ï˝# "≥·~åQƺ=ÚÅ`À xO_ç L#flk. HÍx, JO^Œ∞ ã¨fi^èŒ~å‡xH˜ ã¨O|OkèOz# ÖËâ◊=∂„`«
â◊OHõ WOHÍ q∞ye L#flk. P ^À+¨=Ú#∞ =∞#O Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHÍÎ^Œ∞ÅKÕ WѨC_»∞ `˘ÅyOKå=∂
.... WHõ J`«_»∞ ‰õÄ_® =∂=O\˜ |∞∞+¨µÅ=Öˇ ã¨fi`«óã≤^Œú=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆=Ú #O^Œ∞ q„âßOu
á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. „ѨHõ$u ã≤^Œú=∞QÆ∞ ~å[ºáêÅ# "≥Ú^ŒÖˇ·# Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ, "≥∂Hõ∆ã≤÷uH˜
..... XHõ^•x`À =∞~˘Hõ^•xH˜ .... q~À^èŒ"Õ∞g∞ "åã¨Î"åxH˜ ÖË^Œ∞. P`«‡ qKå~°}KÕ L`«Î=∞
Ü≥∂QÆã≤÷ux á⁄Ok, PÃÑ· ZѨÊ\˜ÖÏQÍ<Õ =º=ǨÏiOK«=K«∞Û. =∂ "åHõº=ÚÅ∞ qO>Ë ã¨`«Î fiQÆ∞}O
=$kú K≥O^Œ∞`«∞Ok. J`«_»∞ HÍ~°ºHÍ~°}`«`«fi=∞O`å `≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï_»∞. ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚʼnõΩ Jf`«∞_≥·
QÆ_ç¤Ñ¨~°Hõ#∞, ~å~Úx, |OQÍ~°=Ú#∞ XˆH f~°∞QÍ K«∂_»QÆÅ_»∞.
WO`«Ö’ ™È^Œ~° ã¨"Õ∞`«∞_≥· Ѩ^ŒÇ¨~°∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ =Ü«∞ã¨∞û`À ѨÓ~°‚K«O„^Œ `Õ[ã¨∞ûKÕ
„ѨHÍtOK«∞K«∞#fl ~å=Ú_»∞ ã¨ÉÖíè ’ „Ѩ"tÕ OKå_»∞. ã¨ÉÖíè ’ #∂`«<À`åûǨÏO "≥eq¡ iã≤Ok. ã¨a‰è Ωõ ÅO`å
~å=ÚxH˜ [Ü«∞O ѨeHÍ~°∞. P`«_»∞ "≥Ú^Œ@ ~å[ã≤OǨã¨#O ã¨g∞Ñ≤Oz `«O„_ç áê^•Å∞
ã¨Ê $tOKå_»∞. |∞∞+¨µÅ‰õΩ, „|Ǩχ"Õ`«ÎʼnõΩ, z#flѨÊ\˜ QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ q#Ü«∞OQÍ #=∞㨯iOKå_»∞.
™ê=∞O`«∞ʼnõΩ, ~å*’^ÀºQÆ∞ʼnõΩ „Ѩu#=∞™ê¯~°O KÕâß_»∞. ^Œâ~◊ ^° ∞Œä _»∞, ''<åÜ«∞<å! ~å=∂! ™êfiQÆ`O« .
W@∞=zÛ Ü«Ú=~åA Pã¨#OÃÑ· ‰õÄ~ÀÛ!—— Jx ѨeHÍ_»∞. HÍh P =∂@Å∞ ~å=Úx K≥qx
Ѩ_»<ÕÖË^Œ∞. J`«_»∞ ã¨ÉèÏ=∞^茺OÖ’ XHõ „Ѩ^Õâ◊=Ú#O^Œ∞ K«uH˜ÅѨ_ç ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. Z=~À Éèí$`«∞º=Ù
Ѩ~°∞QÆ∞#áÈ~Ú XHõ HõOÉà◊O`≥zÛ JHõ¯_» Ѩ~°Kå_»∞.
=∞Ǩ~åA : ‰õΩ=∂~å! h=Ù ã¨^∞Œ ~æ ∞° =Ù J~Ú# =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ =^ŒÌ q^Œº JÉèºí ã≤OKå=Ù. *Ï˝#=O`«∞_»=Ù.
~åA=Ù. ã¨~fi° q+¨Ü∞« =ÚʼnõΩ P„â◊Ü∞« Éè∂í `«∞_»=Ù.Ug∞ `≥eÜ«∞x [_»∞x=Öˇ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl"Õ=∞Ü«∂º?
xëê¯~°}"≥∞ÿ# D ^≥·#ºO ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk? P`«‡#∞ q<À^ŒO`À P#OkOѨKÕÜ«∂ÖËHÍx,
"≥∂ǨÏ^≥<· åº^Œ∞Å`À x#∞fl h"Õ ÉÏkèOK«∞HÀ=@O Lz`«=∂? h=O\˜ q"Õ‰Ωõ Å∞ ÃÑ^ŒÅÌ KÕ, QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ
LѨ^ÕtOK«|_ç# =∂~°æ"Õ∞ J#∞ã¨i™êÎ~°∞ Hõ^•! Z=iÔH·<å ã¨fi^èŒ~°‡"Õ∞ ѨÙ}º=Ú, ã¨^Œæf ‰õÄ_®.
x~°~°÷Hõ"≥∞ÿ# z`«ÎKåOK«ÅºO =Å# ÖÏÉèí"Õ∞=ÚO@∞Ok?
N qâßfiq∞„`«∞_»∞ : F ~å=∞K«O„^•! h‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ! h =∞#ã¨∞Ö’ L#fl zO`« Uq∞\’
=∂‰õΩ K≥ÑC¨ . h =∞<À"庉õΩÅ`åfixH˜ HÍ~°}=ÚÅ∞ Uq∞\˜? x#∞fl UU q+¨Ü∂« Å∞ ÉÏkèã∞¨ <Î åfl~Ú?
"Õ∞=Ú =KåÛ=Ú Hõ^•! h =∞<ÀÉèÏ"åÅ∞ Z\˜ì ã¨OHÀK«O ÖˉõΩO_® =∂ =ÚO^Œ∞OK«∞. "Õ∞=Ú h
ã¨Oâ◊Ü«∂Åhfl `˘ÅyOz, =∞<À"åº^èŒ∞Å TÃã·<å ÖˉõΩO_® KÕ™êÎO. qKå~°} ÖËHõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ
=∂#=Ù_»∞ D ^Œ$â◊º=ÚÖ’ „=∞QÆ∞æK«∞, J<ÕHõ =º^èŒÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. h =∞#ã¨∞ûÖ’ L#fl^Õq∞\’
=∞=Ú‡Å#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀh.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 17
qâßfiq∞„`«∞_»∞ ÖÏÅ# ѨÓ~°fiHõOQÍ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å ~å=Ú_»∞ q<åfl_»∞. H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ∞ ã¨Éèí
JO`å HõeÜ«∞K«∂Kå_»∞. `«#Ö’ ''PǨ! <Õ_»∞ ZO`« ã¨∞k#O! „|Ǩχ q^Œfiˆ~}∞ºÖˇ·# =∞ǨÏ~°∞¬Å∞
D ã¨Éèí#∞ JÅOHõiOz L<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ <å ã¨O^ÕǨÅxfl\˜H©˜ ã¨=∂^è•<åÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ Åaè™êÎ~Ú——
Jx J#∞H˘<åfl_»∞. ѨÓ~å‚~°÷Ü«ÚHõÎOQÍ W@∞¡ ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞.
❖❖❖
8. ~åѶ¨∞= "≥·~åQƺ =~°‚#=Ú
N~å=Ú_»∞ : L`«Î"≥∂`«Î=ÚÅKÕ JÅOHõiOK«|_ç# ã¨Éèí‰õΩ #=∞™ê¯~°O. WHõ¯_» "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl
qâßfiq∞„`åk =∞ǨÏ~°∞¬Å ^Œ~°≈#ÉèÏQƺO, ¿ã"åÉèÏQƺO J<ÕHõ [#‡Å ã¨∞Hõ$`«O KÕ`«<Õ Åaè™êÎ~Ú.
¿ÇÏ qâßfiq∞„`« =∞ǨÏs¬! <å =∞#ã¨∞ûÖ’ L#fl ÉèÏ"åÅhfl g∞~°∞ P*Ï˝Ñ≤Oz#>Ë¡ K≥ѨÙ`å#∞.
<å D "åHõº=ÚÅÖ’ ^À+¨"Õ∞"≥∞ÿ<å LO>Ë Hõ∆q∞OK«O_ç. ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ‰õΩ =∞<ÀQÆ`«"≥∞ÿ#^ŒO`å
`≥eÜ«∞KÕÜ«∞@O â◊√Éèí„Ѩ^Œ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok Hõ^•!
<Õ#∞ Ѩ^ÇŒ ¨ ~°∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ „H˜`O« D ^Œâ~◊ ^° Œä =∞Ǩ~åA WO\’¡ [x‡OKå#∞. „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
=$kúK≥O^Œ∞`«∂ q^•ºÉèϺã¨O ѨÓiÎ KÕâß#∞. H˘O`«HÍÅO „H˜`«O f~°÷Ü«∂„`«Å‰õΩ "≥o§=KåÛ#∞.
=zÛ#ѨÊ\˜#∞O_ô <å =∞#ã¨∞ûÖ’ XHÍ<˘Hõ ''qKå~°}—— L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k. P qKå~°} Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞ q#O_ç.
H˜O<å"Õ∞^ŒO |`«ã¨∞YO ÜÕ∞Ü«∞O ã¨O™ê~° ã¨O`«uó?
*ÏÜ«∞`Õ =∞$`«ÜÕ∞ Ö’HÀ, „q∞Ü«∞`Õ [#<åÜ«∞K« II (XII-7)
D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°OÖ’ 'ã¨∞YO— JO@∂ U^≥·<å L#fl^•? WHõ¯_» „áê}˜ Kå=\ÏxˆH
ѨÙ@∞ìK«∞<åfl_»∞. ѨÙ@ì_®xˆH K«K«∞ÛK«∞<åfl_»∞. WO`«Hõ<åfl WHõ¯_» K≥ѨCHÀ`«QÆæ qâı+¨"Õ∞=Ú#flk?
H˘O^Œ~°∞, ''JÖÏ ZO^Œ∞Hõ#∞HÀ"åe? WO^Œ∞Ö’ Sâ◊fi~°º=ÚÅ∞, ^èŒ#=ÚÅ∞, ã¨fi[#∞Å∞, ¢ã‘ÎÅ∞ –
"≥Ú^ŒÖˇ·#q ã¨∞Y„Ѩ^Œ=ÚÖËHõ^•! Jq ã¨OáêkOK«∞ H˘#fl"å~°∞ ã¨∞YOQÍ<Õ LO@∞<åfl~°∞ Hõ^•!——
Jx JO@∞<åfl~°∞. HÍx, Wk q#O_ç!
Jã≤÷~åó ã¨~°fiÜÕ∞"Õ"Õ∞ ã¨K«~åK«~° KÕ+≤ì`åó
PѨ^•O Ѩ`«Ü«∞ó áêáê ÉèÏ"å qÉèí= Éèí∂=∞Ü«∞ó II (XII-8)
WO^Œ∞Ö’ ™ê÷=~°[OQÆ=∞ r=ÙÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl Éè’QÆ=ÚÅ∞, qÉè=í =ÚÅ∞ – W=hfl Jã≤~÷ =° ÚÅ∞,
Jã¨`«º=ÚÅ∞, Jâßâ◊fi`«=ÚÅ∞ J~Ú L<åfl~Ú. XHõѨC_»∞ H˘OK≥O ã¨∞YHõ~°OQÍ `Àz#ѨÊ\˜H©,
âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# ã¨∞YO =∂„`«O YzÛ`«OQÍ „Ѩ™êkOK«∞@ÖË^Œ∞. XHõ¯Hõ∆}OÖ’ HõxÑ≤Oz =∞~˘Hõ¯
Hõ}∆ OÖ’ =∂Ü«∞"≥∞áÿ È`«∞#fl ^è#Œ , [#, Ü«∞ø=<å^Œ∞Å∞ ã¨∞Y „Ѩ^•`«Åx J#@O Z\Ï¡? L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
D ã¨OѨ^ŒÖË fã¨∞HÀO_ç. g\˜x ‰õÄ_»Éˇ@∞ìHÀ=@OÖ’#∞, ~°H˜∆OK«∞HÀ=_»OÖ’#∞ [#∞Å∞ Zxfl
18
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
PѨ^ŒÅ∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl~°∞! W=hfl Zxfl ~°HÍÖˇ·# Ö’Éèí"≥∂Ǩk áêѨѨÓi`« ^Œ∞â◊Û~°ºÅ‰õΩ
HÍ~°}Éè∂í `«=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú! JO^Œ∞KÕ`<« Õ ã¨∞YHõ~=° ÚÅx J<ÕH=õ ∞Ok J#∞H˘O@∞#fl D ã¨OѨ^ÅŒ ∞,
D qÉèí==ÚÅ∞, D Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=ÚÅ∞, D =∞#∞+¨µºÅ ã¨O|O^èŒ – ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ
^Œ$+≤ìÖ’ `«∞K«Ûù=ÚÅ∞, u~°™ê¯~°=ÚÅ∞QÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú. g\˜ÔH· „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#fl J<ÕHõ=∞Ok
ã¨O™ê~°r=ÙÅ J<ÕHõ KÕ+¨ìÅ∞ ‰õÄ_® <å‰õΩ J~°÷~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
D ã¨O™ê~°OÖ’ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl |O^èŒ∞`åfiÅ∞, ¿ãflǨÅ∞, J#∞|O^è•Å∞, "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x
ѨijÅ#QÍ K«∂z#ѨC_»∞ <å‰õΩ XHõ\ ˜ JxÑ≤™ÈÎOk: WO^Œe [#∞Å∞ XHõiH˘Hõ~∞° ã¨O|OkèOz#"åˆ~
HÍ~°∞. g~°O^Œ~°∞ W#∞Ѩ pÅÅ=Öˇ (iOQÆ∞Å=Öˇ) XHõiH˘Hõ~°∞ =Ú_çѨ_ç#@∞¡ ÃÑ·H˜ LO@∞<åfl~°∞.
HÍx, ÅH∆ͺÅ∞, HõëêìÅ∞, P"Õ^Œ#Å∞, ã¨O™ê¯~åÅ∞ – Z=iq "åi"Õ. XHõ~°∞ =∞~˘Hõi =O\˜"å~°∞
HÍ<ÕHÍ^Œ∞. J~Ú`Õ r=Ù_»∞ ''D D =º‰õΩÎÅ∞, D D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ <å‰õΩ ã¨∞YHõ~°=ÚÅ∞—— Jx
ã¨OHõeÊOK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ J`«xH˜ "å\˜`À ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞, ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. K«∂Kå~å? D „ѨѨOK«OÖ’ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl Jxfl ~°Hõ=ÚÖˇ·# ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞
ˆH=ÅO ''ã¨OHõeÊOK«∞@—— J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ HÍ~°}O KÕ`«<Õ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì ã¨OHõÅÊ=∂„`«
ã¨O|O^è•Å∞ D r=Ù_çx ZO`«QÍ H∆ÀaèOѨ KÕã¨∞Î<åflÜ≥∂ Hõ^•!
D [QÆ`«∞Î, nxÜ≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì ã≤÷u ÅÜ«∂Å∞ =∞#ã¨∞ûKÕ HõeÊOK«|_ç#q =∂„`«"Õ∞. J~Ú`Õ
UO? D r=Ù_»∞ JO`«∞ÖˉõΩO_® ^Œ∞óY ˆH¡â◊ Ѩ~°OѨ~°Å∞ á⁄O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl_»∞. =∞#¿ãû Jxfl\˜H˜
HÍ~°}O. HÍx, ѨiH˜Oz K«∂¿ãÎ D '=∞#ã¨∞û— J#∞#k ZHõ¯_»∞#flk? ^ÕxKÕ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_çOk?
'=∞##=Ú KÕÜ«Ú@— J#∞^•xH˜ "Õé∞QÍ D =∞#ã¨∞û‰õΩ Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. Jã≤÷`«fiO ÖËx =ã¨∞Î=Ù
HÍ~°}OQÍ r=ÙÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú |^Œ∞úÅO J=Ù`«∞<åflO. ZO`«\ ˜ ^Œ∞~°^Œ$+¨ìO! =¸_è»=∞$QÆ=ÚÅ∞
JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’ =∞$QÆ`«$+¨‚#∞ K«∂z ''JO^Œe [ÅO =∂ ^•Ç¨ÏO f~°∞ã¨∞ÎOk—— Jx J#∞H˘x
ZO`À „â◊=∞‰õΩ F~°∞ÛH˘x Ѩ~°∞ÔQ`«∞Î`å~Ú K«∂Kå~å! =¸_è»|∞^Œ∞úÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ‰õÄ_® 'Jã¨`ÕΗ
J~Ú#\˜ì „áêѨOzHõ ã¨∞Y=ÚÅKÕ PHõi¬OK«|_ç, Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åflO. D q+¨Ü«∞ ã¨∞Y=ÚÅ∞
z=~°‰õΩ =∂ Ѩ@¡ ^Ò~åƒùQƺ~°∂Ѩ=ÚÖË J=Ù`«∞<åfl~Ú. J*Ï˝#O KÕ`«<Õ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞Y„ÉèÏOu
á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk HÍx, á⁄O^Œ∞K«∞#flk =∂„`«O ã¨OHõ@=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. 'JO`å=∂Ü«∞—
Jx `≥eã≤‰õÄ_® D q+¨Ü«∞ã¨∞Y=ÚʼnõΩ "Õ∞=Ú J=Ú‡_»∞ áÈ`«∞<åflO. J~°}ºOÖ’ XHõ Ö’`≥·#
QÀuÖ’ Ѩ_çáÈ~Ú# H˘xfl ÖËà◊√§ JHõ¯_ç P‰õΩÅ#∞ ÉèíH˜∆ã¨∂Î HÍÅO QÆ_»∞ѨÙ`å~Ú. H˘O`«¿ãѨ\ ˜H˜
Jq ''JÜ≥∂º! "Õ∞=Ú D QÀuÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl"Õ∞?—— Jx `≥Å∞ã¨∞H˘x ^Œ∞ód™êÎ~Ú. "Õ∞=Ú ‰õÄ_®
"≥∂ǨÏ=â◊OKÕ`« 'WO„kÜ«∞=ÚÅ „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞— J<Õ QÀu֒Ѩ_ç J<ÕHõ "åOKè«ÅKÕ Hõ@∞ì|_ç
L<åflO. ZO`À HÍÖÏxH˜QÍx, ''JÜ≥∂º! WHõ¯_» D J*Ï˝#OÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åflO Hõ^•—— J<Õ q+¨Ü«∞O
`≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åflO.
WѨC_»∞ K≥ѨÊO_ç. D ~å*Ϻ^Œ∞Å`À <åˆHq∞ Ѩx? D Éè’QÆáêâßÅÖ’ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 19
z‰õΩ¯HÀ"åe? Jã¨Å∞ <Õ<≥=ix? D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=∞O`å <åÔHHõ¯_ç#∞O_ç ^•Ñ¨ÙiOzOk? <Õ#∞
WHõ¯_çH˜ ZO^Œ∞‰õΩ =KåÛ#∞? <å "åãÎ̈= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? D â◊s~å^Œ∞Å∞ <åÔHHõ¯_ç #∞O_ç ZO^Œ∞‰õΩ
„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú? D „Ѩâ◊flÅhfl =^Œe ##∞fl '~å[ºÉè’QÍÅ∞— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ z‰õΩ¯H˘=∞‡O\Ï~å?
Uk ZHõ¯_ç#∞O_ç =zÛ<å ~åx=fiO_ç. Uk q∞^䌺Ü≥∂ Jk q∞^䌺QÍ<Õ LO_»∞QÍHõ. Jã¨`«º=ÚÅ∞,
J"åã¨Î==ÚÅ∞, Jâßâ◊fi`«=ÚÅ∞ J~Ú# Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ <Õ#∞ „Éèí=∞á⁄O^Œ‰õΩO_≥^Œ#∞ QÍHõ!
❖
=∞Ǩ`å‡! qâßfiq∞„`å! D q^èŒOQÍ J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç q=∞~°≈# KÕã¨∂Î, JO`å
ѨijeOKå#∞. qKå~°} KÕÜ«∞x"åxH˜ ~°∞zHõ~°OQÍ `ÀKÕ D „áêѨOzHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ <å‰õΩ
XHõ q^èŒ"≥∞ÿ# 'J~°∞z— ѨÙ\˜ìOk. XHõ ÉÏ@™êi `˘O^Œ~°Ñ¨xg∞^Œ ^Œ∂~°OQÍ L#fl „QÍ=∂xH˜
`«fi~°`fi« ~°QÍ #_»z"≥à√◊ §K«∞<åfl_»#∞HÀO_ç. JѨC_»∞ ÉÏ@ „ѨH¯õ #QÆÅ â◊‡âß#Éè∂í =ÚÅ∞ `«∞K«Û=ù ÚÅ∞QÍ<Õ
Hõ # |_» ` å~Ú Hõ ^ •! <å‰õ Ω ‰õ Ä _® D 㨠O ™ê~° q+¨ Ü « ∂ Å∞ Ѩ i jeOKåÅx U=∂„`« O
JxÑ≤OK«@OÖË^Œ∞.
Uk Z\Ï¡ L<åfl, <å‰õΩ =∂„`«O x~°∞Ì+¨ì"≥∞ÿ#, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# ã¨∞Y âßO`«∞Å∞ ÅaèOK«HõÜÕ∞
L<åfl~Ú. ™êfig∞! 㨠O ™ê~° r =ÙÅ"≥ ∞ ÿ # "Õ ∞ =Ú J<Õ H õ ™ ê~° ∞ ¡ Ѩ Ù _» ∞ `« ∞ <åflO. K« ã ¨ ∞ Î < åflO.
[~å–=∞~°}=ÚÅ∞, ã¨O`À+¨ –qëê^•Å∞, ã¨∞Y–^Œ∞óMÏÅ∞, P"Õâ◊–h~°™êÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
áÈ`«∞<åfl~Ú. D ã¨O™ê~°O HõeÊã¨∞Î#fl ^Œ∞óMÏÅ#∞ "Õ∞=Ú `˘ÅyOK«∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åflO. ''D
'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ^À+¨O =∞=Ú‡Å#∞ P„Hõq∞OK«‰õΩO_® LO_Õk Z\Ï¡?—— J<Õ „Ѩâ◊fl ##∞fl
~å„uO|=à◊√§ ^ŒÇ≤ÏOz"Õ™ÈÎOk. XHõ =∞Ǩ=$Hõ∆Ѩ٠`˘é]Ö’ Q˘Ñ¨Ê JyflHõ}O „Ѩ"ÕtOzO^Œ#∞HÀO_ç.
JѨC_»∞ P =$Hõ∆O ɡ·@‰õΩ `«# P‰õΩÅKÕ Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ J#∞Éèíqã¨∂Î L<åfl, Ö’#=∂„`«O tkäÅ`«fiO
á⁄O^Œ∞`«∂ =∞ø#OQÍ ~Àkã¨∂Î LO@∞Ok K«∂Kå~å? =∂ ã¨O™ê~°r=ÙÅ QÆu ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ
L#flk. =∂ =∞#ã¨∞ûÅ∞ Ѩi`åáêQÆ∞flÅKÕ Hõ∆}Hõ∆}O ^ŒÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. ɡ·@‰õΩ =∂„`«O
U"Õ"À ã¨fiÅÊ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ HõeÊOK«∞H˘x ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åflO. D ã¨O™ê~° „Éèí=∞ʼnõΩ, D
^Œ∞óY=ÚʼnõΩ =∂‰õΩ JO`«∞ Hõ#|_»∞@ÖË^Œ∞.
™êfig∞! =∞~°Å =∞~°Å =∂KÕ |Å=O`«OQÍ J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl `«∞K«Ûù Éè’QÆ=ÚÅKÕ
"Õ∞=Ú â‹·käź"Õ∞ á⁄O^Œ∞`«∞<åflO. "≥^Œ∞~°∞ ÉÁOQÆ∞Å=Öˇ „áê} "åÜ«Ú=ÙÅ`À ‰õÄ_ç#"å~°"≥∞ÿ,
â◊|ÌO =∂„`«O KÕã¨∞Î<åflO. [_»|^Œ∞úÅ"≥∞ÿ LO@∞<åflO. ZO^Œ∞HõO>Ë, ^Œ∞óYx=$uÎ H˘~°‰õΩ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#
LáêÜ«∞"Õ∞n P„â◊~ÚOK«x "Õ∞=Ú [_»Ñ¨^•~°÷=ÚÅHõO>Ë Jkè‰õΩÅ=∂? HÍ^Œ∞. Hõ\ ˜Hõ ^Œi„^Œ∞xH˜
JkèHõ ã¨O`å#O ÖÏQÍ q"ÕHõ ~°ÇÏ≤ `«∞Å=∞QÆ∞ =∂‰õΩ J<ÕHõ LK«Ûù – hK« Láê^è∞Œ Å∞ =zÛáÈ`«∞<åfl~Ú.
D `«∞K«Ûù ^èŒ<å^Œ∞Å∞ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# P#O^ŒO W=fiÖËHõáÈQÍ, Jq =∞=Ú‡Å#∞ Hõ∆}Hõ∆}O
'Ö’Éèí=Ú, "≥∂ǨÏ=Ú, =∂`«û~°º=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞+¨ì=∞$QÆ=ÚÅ∞ x=ã≤ã¨∞Î#fl J*Ï˝<å~°}º=ÚÖ’H˜
„`Àã≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú. áÈh, D ^èŒ#=ÚÅ#∞, D Ѩi"å~°=ÚÅ#∞ `«ºl^•Ì=∂ – Jn ‰õΩ^Œ∞~°∞#k
20
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ^Œ∞. W^ŒO`å K«∂ã¨∞ÎO>Ë <å‰õΩ ^Œ∞óY"Õ∞ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. ˆH=ÅO `«e¡^ŒO„_»∞Å∞, `«k`«~°∞Å∞
Hõ+¨ìѨ_»`åˆ~"≥∂#x =∂„`«"Õ∞ ÃÑ·H˜ U_»∞Û@ÖË^Œ∞.
¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D „ѨѨOK«=∞O`å JqKå~°=Ú, J*Ï˝#=Ú, =¸_è»`«fi=Ú, =¸~°ö`«fi=Ú
Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ ^Œ@ìOQÍ "åºÑ≤Oz L<åfl~Ú. WO„kÜ«∞ „Ñ≤Ü«∞=ÚÅQÆ∞ ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ ^˘OQÆÅ∞
=∂ ǨÏ$^ŒÜ«∞ QÆ$ǨÏ=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz =∂ 'q"ÕHõ=Ú— J<Õ ã¨OѨ^Œ#∞ ^˘OyeOK«∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~°∞.
"Õ∞=Ú P ^˘OQÆÅ#∞ QÆ∞iÎOK«∞@ÖË^Œ∞. ''Wk =∂‰õΩ K≥Ok LO_»∞QÍHõ. =∂ ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ªÅ=∂@
Uq∞\˜?—— "≥Ú^ŒÖˇ·# U"Õ"À Ѷ‘∞OHÍ~°=ÚÅ`À „á⁄^Œ∞ÌѨÙK«∞Û`«∞<åflO. P q+¨Ü«∞^˘OQÆÅ#∞
x~ÀkèOK«∞@‰õΩ =∂ D â◊s~° ™ê=∞~å÷ºÅ∞, â◊„™êÎG q^ŒºÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˜ =™êÎ~Ú K≥ѨÊO_ç?
„|Ǩχ*Ï˝#∞ÅQÆ∞ q^•fiOã¨∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ "åix x~ÀkèOK«QÆÅ~°∞.
❖❖❖
9. ^èŒ# =º=Ǩ~°O
F =Úx„âıëêª! "Õ∞=∞O`å D '^èŒ#O— J#∞#k ã¨O™ê~°OÖ’ KåÖÏ ™ê~°Éèí∂`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=∞x
ÉèÏqã¨∞Î<åflO. J\˜ì ÉèÏ=# =¸_è»`«fiO KÕ`«<Õ =∂ =^ŒÌ‰õΩ KÕ~°∞`ÀOk. nx=Å# x["≥∞ÿ#
ã¨∞Y=ÚQÍx, âßOuQÍx HõÅ∞QÆ∞`ÀO^•? ÖË^Œ∞.
XHõ_»∞ ZO`À „Ѩܫ∂ã¨`À ''<Õ#∞ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ ã¨∞YѨ_≥^Œ#∞ QÍHõ—— Jx ÉèÏqOz `«#
â◊HÜ
Θ Ú« ‰õΩÅÎ #∞, `≥eq`Õ@Å#∞, HÍÅ=Ú#∞ qxÜ≥∂yOz J\˜ì „ѨÜ∞« `«fl=Ú#O^Õ x=∞QÆ∞fl_Ò`«∞<åfl_»∞.
J<ÕHõ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖ’ H˘xfl ã¨Ñ¶¨ÅO, =∞iH˘xfl qѶ¨ÅO
J=Ù`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ XHõ „ѨHõ¯ qÅ∞"≥·# rq`«HÍÅO =$^ä• JQÆ∞@ÖË^•? [O`«∞=ÙÅ, H©@Hõ=ÚÅ
[#‡Åhfl PǨ~° x„^• "≥∞ÿ^äŒ∞<åÅ`À QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. =∂#= [#‡‰õÄ_® JO`«=∂„`«"Õ∞<å?
D ^èŒ#=Ú#∞ Jaè=$kú KÕã¨∞HÀ=@OÖ’ Z<Àfl „Ѩ=∂^•Å∞, ÉèíÜ«∂Å∞, ^Àëê"ÕâßÅ∞ `å~°ã¨
Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú. Wk =∞#ã¨∞û#∞ "≥∂ǨÏ=Ú#O^Œ∞ zH˜¯Oz J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ HõÅ=~°ÃÑ@∞ìK«∞#flk.
XHõ qz„`«O QÆ=∞xOKå~å? ^èŒ#=Ú ÖËx"å_»∞, ''JÜ≥∂º! <å‰õΩ ^èŒ#=ÚÖË^Õ? J`«xH˜ L#fl^Õ?——
Jx "åáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. HÍx, ^èŒ#=Ú HõeyÜ«Ú#fl"å_»∞ =∂„`«O, ''<Õ#∞ WѨC_»∞ JqzÛù#fl"≥∞ÿ#
`«$Ñ≤Îx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞—— Jx J#∞HÀ=@O ÖË^Œ∞. ZO`« K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O!
D ^èŒ#=Ú ''<Õ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#fl\˜ì D`«_»∞ QÆ∞}=O`«∞_®? HÍ^•?—— J#∞#k K«∂_»^Œ∞.
~åAÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=OÖÏQÍ<Õ Jk XHõKÀ@ ã≤~÷ O° QÍ LO_»^∞Œ . xѨC „`˘H˜¯# HÀuÖÏQÍ XHõKÀ\˜#∞O_ç
=∞~˘HõKÀ\˜H˜ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î LO@∞Ok. Ü«Ú^ŒúO, E^ŒO, =OK«#, Ö’ÉèíO =O\˜ J^èŒ~°‡
HÍ~åºÅ∞ ‰õÄ_® ^èŒ#=Ú#∞ ÃÑOK«QÆÅ∞QÆ∞ K«∞<åfl~Ú. ^èŒ#O L#flKÀ@ ''^èŒ~°‡=Ú——✺ LO_»QÆÅ^Œ#fl
✺
^èŒ~°‡=Ú ´ function, Duty consciousness
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 21
#=∞‡Hõ "Õ∞=Ú#flk? áêÅ∞ „`åy áê=Ú q+¨=Ú#∞ „Hõ‰õΩ¯#@∞¡, ^èŒ#=Ú#∞ ã¨OáêkOz D
=∞#∞A_»∞ ‰õÄ_® HÍ=∞, „HÀ^è,Œ Ö’Éè,í "≥∂Ǩ^Œ∞Å#∞ JkèHOõ KÕã∞¨ H˘O@∞<åfl_»∞. Q˘Ñ¨Ê „Ѩ*Ï˝=O`«∞_»∞,
â◊¥~°∞_»∞, Hõ$`«A˝_»∞, JO^ŒiѨ\Ï¡ „Ñ‘uHõÅ"å_»∞ ‰õÄ_® ã¨OѨ^ŒÅ∞ á⁄Ok#ѨÙ_»∞ `«# HÀ=∞Å
ã¨fiÉèÏ=O HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl_»∞. Hõ}∆ OÖ’ Hõi<î å`«∞‡_»∞QÍ, Jq"ÕHQ˜ Í `«Ü∂« ~°Q∞Æ K«∞<åfl_»∞. ^è∂Œ o֒Ѩ_#ç
HÍ~°}OQÍ ~°`«fl=Ú‰õÄ_® =∞e#Ѩ_»∞`«∞Ok Hõ^•! qz„`«"Õ∞q∞@O>Ë ''[#xO^• áê„`«∞_»∞ QÍx
^èŒ#=O`«∞_»∞, `«##∞ `å<Õ á⁄QÆ_»∞H˘#x â◊¥~°∞_»∞, ã¨=∞^Œ$+≤ì Hõey=ÙO_Õ „ѨÉèí∞=Ù—— – D =ÚQÆ∞æ~°∞
ÅaèOK«@O Ö’HõOÖ’ ^Œ∞~°¡Éèí"Õ∞ J=Ù`ÀOk.
ÉèíÜ«∞OHõ~° q+¨ã¨~°ÊO ^•y=Ù#fl ѨÙ@ìÃÑ·QÆŠѨÓfQÆ Z\˜ì^À, D ã¨OѨ^ŒÅ∞ ‰õÄ_® J\˜ì"Õ.
ZO^Œ∞HõO\Ï~å? Jq L#fl HÍã¨Î q"ÕHÍxfl T_çÛ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. ‰õΩã¨O™ê¯~°=Ú#∞, L^ÕfiQÆ=Ú#∞,
^Œ∞~°ÉèϺã¨=ÚÅ#∞ `≥zÛÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. ã¨`«º^Œ$+≤ìx =∞~°KÕ@@∞¡ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. g\˜ Ѩ\Ï\’ѨO
ZO`«QÍ r=Ù_çx PHõi¬™ÈÎOk! ^èŒ#"≥ÚHõ¯>Ë rq`«ÅHõ∆ ºOQÍ HõÅ"å~°∞ hK«∞Å`À, ^Œ∞~å‡~°∞æÅ`À,
Ö’Éèí∞Å`À ¿ãflǨÏO KÕÜ«∞=Åã≤ =™ÈÎOk. QÆ∞}=O`«∞Å∞ ^Œ∂~°OQÍ LO_çáÈ`å~°∞. WHõ g\˜Ü≥ÚHõ¯
JOu=∞ Ѷ¨e`«O QÆ=∞x¿ãÎ, Jk Ju K«OK«ÅOQÍ<Õ LO\’Ok. Z=iHÀã¨O WO`«QÍ „â◊q∞Oz D
r=Ù_»∞ ^èŒ<å^Œ∞Å#∞ ã¨OáêkOKå_À "åˆ~ P`«xx ^Õfi+≤ã¨∞Î<åfl~°∞. u~°ã¨¯iã¨∞Î<åfl~°∞. WO`å
ã¨OáêkOz ÖˇH˜¯Oz K«∂K«∞H˘O@∂ LO_»QÍ =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù D â◊s~°"Õ∞ tkäÅ=∞ø`ÀOk. J`«_»∞
`å#∞ ã¨OáêkOz#^ŒO`å „Ñ≤Ü«∞OQÍ, =∞=∞HÍ~°OQÍ, xã¨ûǨܫ∞OQÍ K«∂ã¨∂Î ''JÜ≥∂º! W^ŒO`å
q_»z "≥à◊§=Åã≤O^Õ<å? <Õ#∞ áÈ~Ú# `«~°∞"å`« U=∞ø`«∞O^À, U"≥∂?—— Jx JO`«~°OQÆ=Ú#
`«ÅK«∞K«∂ ^Œ∞óY=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#fl\˜ì D ^èŒ<å^Œ∞Å∞
WO`«QÍ z`«Î=Ú#∞ PHõi¬OK«@O <å‰õΩ z„`«=∞x JxÑ≤™ÈÎOk.
^èŒ#=Ú`À ÉÏ>Ë „ÉèÏOu, ^Œ∞~°fi ºã¨#=ÚÅ∞, |O^èŒ∞^Õfi+¨=ÚÅ∞, ^˘OQÆÅÉèíÜ«∞O, HÍ~åQÆ$ǨÏO,
=∞$`«∞ºÉèíÜ«∞O "≥Ú^ŒÖˇ·# Jâ◊√Éèí q+¨Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® "≥O@#O\˜ LO\Ï~Ú. D J#∞Éèí"åÅhfl
[#∞Å∞ QÆ=∞xã¨∂Î<Õ, K«∂_»#>Ë¡ LO@∞<åflˆ~? "≥∞é∞ѨÙ=Öˇ nx ~åHõáÈHõÅ∞ Hõ∆}˜Hõ=ÚÅ∞. nx=Å#
'ã¨∞YO Åaè™ÈÎOk— Jx `«ÅK«@O =\˜ì „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞#x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. r=ÙÅ#∞
"≥∂ã¨yOK«@OÖ’ ^èŒ#=Ú `«~°∞"å`Õ U^≥·<å. ^èŒ#=Ú L#flKÀ@ *Ï˝#=Ú, "≥·~åQƺ=Ú KÀ@∞
KÕã¨∞HÀ=_»O ^Œ∞~°¡Éèí"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞.
❖❖❖
10. rq`«O – PÜ«Ú+¨µ¬
D PÜ«Ú+¨µ¬#∞ K«∂Kå~å ™êfig∞! Wk zQÆ∞~å‰õΩ H˘#Ü«∞O^Œ∞#fl [ÅaO^Œ∞=Ù ÖÏQÍ
K«OK«Å"≥∞ÿ L#flk. ze¡‰õΩO_»Ö’x [ÅOÖÏQÍ #tOK«∞@ÜÕ∞ nx ã¨fiÉèÏ=O. D â◊s~°O L#fl@∞¡O_ç
U Hõ∆}OÖ’<À JHÍÅOQÍ ~ÀQÍÅ áêÅ∞ J=Ù`ÀOk. XHõ 'xÜ«∞=∞=Ú— JO@∂ ÖˉõΩO_® U
22
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõ}
∆ OÖ’<À <ÕʼnõÄÅ∞`ÀOk. =Úhâ◊fi~å! ''WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞—— J<Õ ã¨~Ê° =ÚʼnõΩ PÅ"åÅ"≥∞#ÿ
z`«=Î Ú QÆÅ"åiH˜ PÜ«Ú+¨µ¬ „â◊=∞<Õ HõÅ∞QÆ*™Ë ÈÎO^Œx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. P`«‡*Ï˝#O á⁄Ok#"åiH˜
=∂„`«"∞Õ Jk „ѨÜ∂≥ [#Hõ~O° . ZO^Œ∞HõO\Ï~å? XHõ"Ñ·≥ Ù¨ WO„kÜ«∞ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =ÚÖË
|ÅÇ‘Ï#Ѩ~°∞ã¨∞ÎO>Ë „|`«∞‰õΩ `«fi~°`«fi~°QÍ PÜ«∂ã¨Hõ~°O J=@OÖ’ Pâ◊Û~°º"Õ∞=Ú#flk? "Õ∞=Ú
WO„kÜ«∞^Œ$+≤xì =∂„`«"∞Õ Hõey LO@∞<åflO. JO^Œ∞Hˆ =∂ PÜ«Ú+¨µ¬ x„+¨ÊÜ≥∂[#O J~ÚáÈ`ÀOk.
D [QÆ`«∞ÎÖ’ H˘O^Œ~°∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'P`«‡— QÆ∞iOz Zé∞QÆ∞K«∞#fl"åÔ~· J\˜ì P`«‡Ñ¨^Œ=Ú #O^Œ∞
q„â◊q∞OK«∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«, ÖÏÉèÏÖÏÉèí=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞|∞kú Hõey=ÙO@∞<åfl~°∞. J\˜ì"åiѨ@¡
=∂„`«"Õ∞ D PÜ«Ú+¨µ¬ ™œYº„Ѩ^ŒO J=Ù`ÀOk. WHõ "Õ∞=Ú D Ѩiq∞`« â◊s~å^Œ∞ÅO^Œ∞ ''D
â◊s~°"Õ∞ "Õ∞=Ú—— J#∞#\˜ì ^ÕǨ`«‡|∞kú Hõey LO@∞<åflO. JO^Œ∞KÕ`«<Õ HÍÉ’Å∞, J<ÕHõ zO`«Å∞
=∞=Ú‡Å#∞ Ç≤ÏOã≤Oz"Õã¨∞Î<åfl~Ú.
J~Ú<å D PÜ«Ú+¨µ¬#∞ #q∞‡ LO_»@O Z\Ï¡ K≥ѨÊO_ç? U Hõ∆}OÖ’ U^≥·<å HÍ=K«∞Û#∞
Hõ^•! "åÜ«Ú=ÙÜ≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}=Ú#∞, JÅÅ#∞ x~ÀkèOK«=K«∞Û<Õ"≥∂ HÍx, h\˜ |∞_»QÆ=O\˜
PÜ«Ú+¨µ¬#∞ xÅѨQÆÅ=∞x #q∞‡ LO_»@O Lz`«"Õ∞<å? Wk Ju K«OK«Å"≥∞ÿ#kHõ^•? JO^Œ∞ˆH
*Ï˝#∞Å∞ nxx `«~°OQÆ=Ú=Öˇ, K«=Ú~°∞ ÖËx nѨO=Öˇ `«fi~°Ö’ #tOzáÈÜÕ∞^•x ÖÏQÍ<Õ
K«∂™êÎ~∞° . H˘O^Œ~∞° [#∞Å∞, ''JÜ«∂º! "Õ∞=Ú ÉèQí =Æ O`«∞x QÆ∞iOz =Úã¨e`«#OÖ’ K«∂K«∞H˘O\ÏO.
WѨC_»∞ `˘O^Œ~° Uq∞ =zÛOk?—— JO@∂ LO\Ï~°∞. "åiH˜ PÜ«Ú+¨µ¬ÃÑ· ZO`« #=∞‡HõO! J@∞¡
"å~°∞ #q∞‡ "≥∂ã¨áÈ=Ù@ÖË^•?
`«O„_ô! =∞ǨÏs¬! =∞# ÃÑ^ŒÌÅ∞ 'Jâ◊fi`«i— J<Õ =∞$QÆO QÆ∞iOz K≥ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. Jk
„Ѩãq¨ OK«QÍ<Õ =∞~°}㘠∞¨ OÎ k. J~Ú#ѨÊ\˜H© QÆ~ƒ° ¿ù ÇÏ`«∞=Ù J~Ú#\˜ì 'ã¨OQÆ=∞=Ú— #∞ HÀ~°∞H˘O@∂<Õ
LO@∞Ok. J\Ï¡ˆQ Ö’‰õΩÅ∞‰õÄ_® ''=∂‰õΩ ZO`À PÜ«Ú+¨µ¬ LO_»∞QÍHõ—— Jx HÀ~°∞H˘O@∞<åfl~°∞.
HÍx =¸_è»`«fiO P„â◊~ÚOz z`«Î „ѨâßO`«`«#∞ HÀÖ’Ê~Ú# `«~°∞"å`« n~å…Ü«Ú+¨µ¬ LO_ç =∂„`«O
„ѨÜ∂≥ [#"Õ∞=Ú#flk? rqOz L#flO^Œ∞‰õΩ „ѨÜ∂≥ [#OQÍ ã¨~fi° q^èŒ ^Œ∞óY~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞ Ѩ~=° ∂#O^Œ
~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù ™êkèOKåe. JYO_®#O^Œ=Ú, Ѩ~°=∞âßOu xÅÜ«∞=Ú J~Ú# P`«‡#∞
á⁄Ok#ѨC_Õ rq`«O ™ê~°÷Hõ=∞ø`«∞Ok.
`«~°"À-Ñ≤ Ç≤Ï r=xÎ, r=xÎ =∞$QÆ Ñ¨H˜∆}ó I
㨠r=u =∞<À Ü«∞㨺 =∞#<Õ# #r=u II (XIV-11)
=$H∆ÍÅ∞, =∞$QÍÅ∞, Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ ‰õÄ_® rqã¨∞Î<åfl~Ú. HÍx UO ÖÏÉèíO? Z=xÔH·`Õ, D ^Œ$â◊º
ã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞##=Ú H©∆}˜ã¨∞ÎO^À, J\˜ì =∞#ã¨∞û HõÅ"å_Õ "åã¨Î="≥∞ÿ# rq`«=Ú#∞
J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»x <å Jaè„áêÜ«∞O. D rq`«=Ú Ñ¨@¡, D Hõ#|_Õ ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú Ñ¨@¡
ãÔ̈~#· J=QÍǨÏ# Hõey=ÙO_®e. ã¨`º« ^Œ$+≤xì J=ÅOaOz "åã¨#Å#∞ `«ºlOz"ÕÜ∂« e. `«`Ϋ fiÉ’^èŒ
á⁄Ok ^èŒ#∞ºÅ∞ HÍ"åe. J\˜ì"åi q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«"Õ∞ PÜ«Ú+¨µ¬ ^èŒ#º`« K≥O^Œ∞`«∞Ok. WHõ
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 23
`«H˜¯#"åi q+¨Ü«∞O Uq∞ K≥ѨÊ=∞O\Ï~°∞? "å~°∞ =Úã¨e QÍ_ç^ŒÅ =Öˇ ^èŒ#, ^•~°, âß„™êÎk
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ =¸Å∞QÆ∞`«∂ "≥∂ã¨∞Î<åfl~°∞. (âßG*Ï˝#O ‰õÄ_® 'HÍ=∞=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~ÀQÆ=ÚÅKÕ
Ñ‘_çOѨ|_Õ"åiH˜, ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ J#∞~åQÆO ÃÑOK«∞H˘#fl"åiH˜ ÉèÏ~°=ÚQÍ<Õ
Ѩi}q∞™ÈÎOk). Hõ#∞Hõ, ''*Ï˝#O ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe—— – Jx J#∞H˘<Õ"å~°∞ =ÚO^Œ∞ HÍ=∂^Œ∞Å#∞
[~ÚOKåe. ÃÑ^ŒÌ|~°∞=Ù "≥∂¿ã"å_»∞ P |~°∞=Ù#∞ kOK«∞H˘O>Ë<Õ ã¨∞d™êÎ_»∞ Hõ^•!
z`«ÎâßOu ÖËx"åiH˜ P z`«Î"Õ∞ ÃÑ#∞ÉèÏ~°=Ú J=Ù`ÀOk. D z`«Î=Ú J#∞Hõ∆}O J<ÕHõ
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ PǨfixOz HõÅ`« K≥O^Œ∞`ÀOk.
J~Ú`Õ, H˘O^Œ~°∞ =∂„`«O, ''Wk P`«‡, Wk J<å`«‡—— Jx Ziy#"åÔ~· â◊s~åaè=∂#O
`«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl~°∞. D â◊s~°=Ú#∞ ‰õÄ_® W`«~° ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ =Öˇ XHÍ<˘Hõ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#
=ã¨∞Î=Ù=Öˇ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. "åi |∞kú x~°‡ÅO HÍQÍ =∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨fiã¨÷`« KÕ‰õÄ~°∞`ÀOk. =∞<À
ã¨fiã¨÷`« ÖËxKÀ@ JO^Œ"≥∞ÿ# ~°∂ѨO, â◊s~° ѨÙ+≤ì, Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# `≥eq`Õ@Å∞, n~å…Ü«Ú+¨µ¬, âßG*Ï˝#O,
ã¨OHõÅÊ ™ê=∞~°úºO, Q˘Ñ¨Ê*Ï˝#â◊H˜Î – W=hfl x„+¨ÊÜ≥∂[#"Õ∞ J=Ù`«∞<åfl~Ú. ÃÑ#∞ÉèÏ~°=ÚQÍ
Ѩi}q∞Oz J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ „áÈQÆ∞KÕã≤ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ "Õ∞=Ú Ü«∞ø=# QÆ~åfiuˆ~HõO
KÕ`« W^ŒO`å QÆ∞iÎOK«ÖˉõΩ<åfl=Ú. U"Õ"≥·`Õ K«∂K«∞H˘x ''"Õ∞=Ú WO`«\ ˜"å~°=ÚHõ^•—— Jx
J#∞H˘O@∞<åfl"≥∂, J=hfl =∂ "≥O>Ë LO@∞<åflÜ«∂? ÖË^Œ∞. H˘kÌHÍÅOÖ’ =∂ =∂#QÆ~åfiÅhfl
<ÕÅ~åz =∞=Ú‡Å#∞ q_»záÈ`«∞<åfl~Ú. D PÜ«Ú+¨µ¬ ã≤÷~°"≥∞ÿ# ã¨∞YOQÍx, ™ê~°Éèí∂`«"≥∞ÿ#
JOâ◊=ÚQÍx HõeyLO_»#ѨC_»∞ Wk QÆ∞}Ç‘Ï#"≥∞ÿ =º~°÷"Õ∞ J=Ù`«∞Ok Hõ^•!
#∂#O xQÆ~°}ÏÜ«∂â◊√ Ѷ¨∞# QÆ~°ú=∞<å~°`«O I
PY∞~å‡~å˚ňH}Ë= =∞~°}Ë<å=Ö’Hõº`Õ II (XIV-19)
Ñ≤e¡ ZÅ∞Hõ#∞ „Ñ≤Ü«∞OQÍ K«∂K«∞#@∞¡ XHõ „ѨHõ¯ =∞$`«∞º=Ù „áê}˜x „q∞Oy "ÕÜ«∞_®xH˜
=∞ǨaèÖÏ+¨`À x~°O`«~°O K«∂K«∞K«∞#flk. D q+¨Ü«∞O r=ÙÅ∞ Z\Ï¡ =∞~°K«∞K«∞<åfl~À <å‰õΩ J~°÷O
HÍ=@O ÖË^Œ∞.
~ÀQÍÅ∞ â◊s~åxfl _˘Å¡KÕã¨∞Î<åfl~Ú. "å~°úHõºO #Hõ¯ÖÏQÍ HÍK«∞‰õΩ ‰õÄ~°∞Û#flk. [~å=∞~°}ÏÅ∞
„Ñ≤Ü∞« q∞„`«∞Å=Öˇ Hõ~K° åÅ#O KÕã∞¨ HÀ=\ÏxH˜ L`åûǨÏѨ_∞» K«∞<åfl~Ú. W^ŒO`å W@∞¡O_»QÍ J<Õ‰Ωõ Å∞
W^ŒO`å QÆ=∞xOK«‰õΩO_® fiHõQÍ ‰õÄ~°∞Ûx =~°Î=∂#O =º~°÷O KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞.
❖❖❖
11. JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂ѨO
Jxfl\˜Hõ<åfl „Ѩ|Å â◊„`«∞=Ù D 'JǨÏOHÍ~°O—. W`«_»∞ HÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ Ñ¨Ù@∞ìK«∞<åfl_»∞.
~°∂ѨO ÖˉõΩO_®<Õ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ qK«ÛÅq_çQÍ ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
ѨsH˜∆Oz K«∂¿ãÎ ''JǨÏO—— J<Õ Jaè=∂#"Õ∞ W`«x ~°∂ѨO. J\˜ì Jaè=∂#O =Å#<Õ ~åQÆ^Õfiëêk
24
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨~°fi^ÀëêÅ∞ =zÛѨ_»∞`«∞<åfl~Ú. PHÍ~å^Œ∞Å∞ ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, Wk JO^Œix ÉÏkè™ÈÎOk.
F =∞ǨÏs¬! Éèí∂=∂ºHÍâßÅ=∞^茺 =∞ˆ~ â◊„`«∞=Ù#∞ K«∂z <Õ#∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞@ÖË^Œ∞. HÍx, D
JǨÏOHÍ~° â◊„`«∞=Ù QÆ∞~°∞ΉõΩ =zÛ#ѨÙ_»∞ =∂„`«O QÆ[QÆ[=}∞‰õΩK«∞<åfl#∞. ''nx L`«ÊuÎH˜
HÍ~°}"Õ∞q∞?—— Jx Ѩije¿ãÎ 'J*Ï˝#"Õ∞— Jx ã¨=∂^è•#O Åaè™ÈÎOk. nx#∞O_ç ã¨~°fi PѨ^ŒÅ∞,
=∞<À=º^èŒÅ∞, qHÍ~åÅ∞ r=Ù#‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ H˜~å`«‰õΩ_»∞ '=∂Ü«∞— J<Õ =ÅѨ#∞flK«∞<åfl_»∞. D r=ÙÅ∞ J*Ï˝#
=∞$QÆ=ÚÅ=Öˇ JO^Œ∞Ö’ z‰õΩ¯H˘O@∞<åfl~°∞. W`«_»∞, ZO^Œ∞HÀ, <å áêÅѨ_®¤_»∞. ##∞fl
|OkèOK«Ü«∞uflã¨∞Î<åfl_»∞. Hõ∆}OÖ’ âßOu, ã¨=∞`«, ã¨^Œ∞æ}=ÚÅ#∞ Ñ‘eÛ Ñ≤Ñ≤Ê KÕã¨∞Î<åfl_»∞. WO`«\ ˜
â◊„`«∞=Ù Z^Œ∞~°∞QÍ LO_»QÍ Éè’[#"Õ∞ fã¨∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl#∞. WHõ Éè’QÆ=ÚÅ =∂@
K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?
"≥Ú^ŒÖË Jã¨`«º"≥∞ÿ L#fl D JǨÏOHÍ~åxfl P„â◊~ÚOz U^Õk KÕ™êÎ"≥∂, „QÆÇ≤Ï™êÎ"≥∂,
"åOzè™êÎ"∂≥ J=hfl ‰õÄ_® Jã¨`º« =ÚÖË J=Ù`å~Ú Hõ^•! JǨÏOHÍ~°=ÚÃÑ· #=∞‡Hõ=Ú#flO`«HÍÅO,
Pâ◊, `«$+¨‚Å∞ LO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ u~°ã¨¯iã¨∞Î<åfl#∞. ''<Õ#∞ ~å=Ú_»<Õ
HÍ^Œ∞. <åˆH HÀiHõÅ∂ ÖË=Ù. <å‰õΩ K≥Ok#^ŒO@∂ ZHõ¯_® UnÖË^∞Œ . <Õ#∞ nxH˜ K≥Ok#"å_»#∞HÍ#∞——
J<Õ xâ◊ÛÜ«∞O KÕã¨∞H˘O@∞<åfl#∞. ''<å =∞#ã¨∞û Z@∂ „Ѩã¨iOK«‰õΩO_»∞QÍHõ—— Jx âßã≤ã¨∞Î<åfl#∞.
HÍx UO ÖÏÉèíO? J*Ï˝#O LO_ç LO_»∞@KÕ`«<Õ HÍÉ’Å∞ <å‰õΩ Ug∞ `≥eÜ«∞HõÜÕ∞ L#flk.
'^ÕǨÏ=Ú— J<Õ H©HÍ~°}ºOÖ’ 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O J@∂ W@∂ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
J`«_»∞ W\˜ì"Õ JQÆ∞ J<ÕHõ ѨOK«Éèí∂`å`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ ^ŒO_»QÍ "Õã¨∞H˘x ^èŒiã¨∞Î<åfl_»∞. D
[QÆ`ÕÎ J`«x '"≥∞_»—=Öˇ L#flk. Jã¨Å∞ D 'JǨÏOHÍ~°=Ú— Ü≥ÚHõ¯ x"å㨠™ê÷#=Ú ZHõ¯_»?
JO`«óHõ~°}"Õ∞ Hõ^•! ZѨC_≥·`Õ JO`«óHõ~°}=Ú Jq∞`« K«OK«Å"≥∞ÿ ^Œ∞~åfiã¨#Å`À ‰õÄ_ç#^≥·,
ã¨^Œ∞æ}=ÚÅ∞ ÖËx^≥· LO\’O^À, JѨC_»∞ ^•xÖ’ JǨÏOHÍ~°=Ú =zÛ u+¨ì"Õ™ÈÎOk. ã¨~°fi
PѨ^ŒÅ#∞ "≥O@ɡ@∞ìH˘x ã¨OK«iOKÕ, D JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOz ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ UÅ=∞x
##∞fl g∞~°∞ P*Ï˝Ñ≤OK«‰õΩO_≥^Œ~°∞QÍHõ! ^•xH˜ |^Œ∞Å∞, D JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ [~ÚOz"ÕÜ«∞QÆÅ
LáêÜ«∂ÖË"≥∞ÿ<å LO>Ë <å‰õΩ LѨ^ÕtOz ##∞fl Hõ$`å~°∞÷}˜‚ KÕÜ«∞O_ç. =∞#ã¨∞ûÖ’ ¿Ñ~°∞H˘#fl
'=∞Ǩ"≥∂ǨÏ=Ú— J<Õ =∞OK«∞ g∞ LѨ^âÕ ◊ L+¨H‚ ~˜ }
° „ѨÉÏè =OKÕ`« HõiyáÈ"åÅ<Õ HÀ~°∞H˘O@∞<åfl#∞.
❖❖❖
12. =∞#ã¨∞û – z`«Î=Ú
ã¨~°fi HÍ~°º=ÚÅ∞ ™êkèOK«@OÖ’ k@ì J~Ú# D '=∞#ã¨∞û— QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞. q#O_ç.
Wk J<ÕHõ HÍ=∞„HÀ^è•Å`À xO_ç Ju tkäÅ"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎOk. Jxfl "Õà◊ÅO^Œ∞ ^À+¨^Œ∞~°æO^èŒ=ÚÅ`À
‰õÄ_»∞H˘#fl q+¨Ü∂« #∞Éè=í =ÚÅH˘~°Hˆ Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk. ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥¿ÑÊ =∂~°=æ Ú#∞, ã¨`å¯~°º=ÚÅ#∞
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 25
ã‘fiHõiOK«=∞#flѨC_»ÖÏ¡ "≥Ú~å~Ú™ÈÎOk. nx Hõ^ŒeHõÅ∞ <≥=∞e Ñ≤OKè«Ñ¨Ù `«∞kH˘#ÖÏQÍ Ju
K«OK«ÅO. `«O„_ô! g∞~°∞ gkä‰õΩHõ¯#∞ K«∂Kå~°∞ Hõ^•! Jk U Ѩh ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© g^äŒ∞ÅÖ’
J@∂–W@∂ u~°∞QÆ∞K«∞ PÜ«∂ã¨Ñ¨_»∞`«∂ LO@∞Ok Hõ^•! J\Ï¡ˆQ D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® x~°~°÷HõOQÍ,
xëê¯~°}OQÍ, x„+¨ÊÜ≥∂[#Hõ~°OQÍ Jxfl"Õà◊ÅÖ’ 'J@∂ W@∂— u~°∞QÆ∞`ÀOk. x„^Œ‰õΩ
LѨ„Hõq∞Oz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® nx"ÕQÆO PQÆ@O ÖË^Œ∞. áÈh, á⁄O^Õk U"≥∞ÿ<å L#fl^•? ÖË^Œ∞.
F\˜‰õΩO_»ÖÏQÍ Jk U=∂„`«O xO_»@OÖË^Œ∞. ZѨC_≥·<å U^≥·<å ÅaèOz<å JO`«\ ˜`À
`«$Ñ≤ÎѨ_»^Œ∞. `«# ã¨OHõÅÊ Ñ¨~°OѨ~°Å#∞ `«ºlOKÕ â◊H˜ÎÖËHõ J<ÕHõ™ê~°∞¡ n#`«fiO, "庉õΩÅ`«fiO
á⁄O^Œ∞`ÀOk. ^Œ∞~åâ◊Å =ÅÖ’ z‰õΩ¯H˘#fl ^•xH˜ '`«$Ñ≤Η J#fl=∂@ ZHõ¯_çk? [Öˇ¡_»Ö’ h~°∞
áÈã¨∞ÎO>Ë xO_Õ^≥ѨÊ\˜H˜ K≥ѨÊO_ç.
D =∞#ã¨∞û✺ QÆ∞OѨÙÖ’Oz K≥^Œi# HÀuÖÏQÍ Jq„âßO`«OQÍ ZHõ¯_ç #∞O_ç ZHõ¯_çHÀ
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk. ¿ÇÏ „|Ǩχ"Õ`åÎ! ''ã¨ÎOÉèí*Ï_»º=Ú—— (J=Ü«∞==ÚÅ∞ aQÆfã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ XHõ
"åºkè)KÕ J=Ü«∞==ÚÅ∞ J™êfinè#=∞QÆ∞@KÕ XHõ_»∞ XHõKÀ@ Ѩ_ç L<åfl_»#∞HÀO_ç.... J`«_»∞
XHõ „ѨHõ¯ HÍà◊√§ KÕ`«∞Å∞ Hõ^ŒÅÛÖËHõ aHõ¯K«∂ѨÙÅ∞ K«∂ã¨∂Î LO>Ë, ZHõ¯_ç #∞O_À XHõ T~°‰õΩHõ¯
J`«xx Ñ‘‰õΩ¯u<åÅx ''Éè∫ Éè∫—— =∞O@∂ ã¨g∞Ñ≤ã¨∞ÎO>Ë J`«x =∂#ã≤Hõã≤÷u ZÖÏ LO@∞Ok? D
=∞#ã¨∞û <å‰õΩ JÖÏ Hõ#|_»∞`ÀOk. ã¨∞_çQÍeÖ’ z‰õΩ¯H˘#fl ZO_»∞\ωõΩ=Öˇ nxKÕ <Õ#∞ KåÖÏ
^Œ∂~°O fã¨∞‰õΩáÈ|_®¤#∞. Jk ##∞fl ZHõ¯_» <ÕʼnõÄÅ∞ã¨∞ÎO^À U"≥∂?
D =∞#ã¨∞ûÖ’ 'z`«Î=$`«∞ÎÅ∞— J<Õ ã¨∞_çQÆ∞O_®Å∞ L<åfl~Ú. „‰õÄ~°`«fi=Ú, Ѩ~°=OK«#,
^Œ∞~°ÉèϺã¨=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q WO^Œ∞Ö’ Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞Ǩ`å‡! #∂uÖ’H˜ kOѨ|_ç# U`å=Ú#∞ U`å=Ú „`å_»∞ „H˜OkH˜ ÃÑ·H˜ „uѨC`«∂<Õ
LO@∞Ok K«∂Kå~å? "Õ∞=Ú ‰õÄ_® Éè’QÆ"åOKè«Å`À, HÍ=∞„HÀ^èŒ=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘#fl "å~°"≥∞ÿ
=¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ =∞#ã¨∞ûKÕ „uѨÊ|_»∞K«∞<åflO. D =∞#ã¨∞û#∞ Ѩ@∞ìH˘x xÜ«∞q∞^•Ì=∂
JO>Ë, .... nxH˜ XHõ ~°∂Ѩ"Õ∞ ÖË^•Ü≥∞! `«=∞=O\˜ *Ï˝#∞Å∞ ''=∞#ã¨∞û J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ
=ã¨∞=Î ÙÖË^∞Œ . ^•xH˜ Jã≤`÷ fi« "Õ∞ ÖË^∞Œ —— Jx K≥ÑC¨ `«∂ LO\Ï~°∞. J*Ï˝#ÉÏÅ∞_»∞ Hõ^ÖŒä ’x Éè∂í `«=Ú#∞
pHõ\’¡ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl@∞¡ TÇ≤ÏOK«∞H˘x ÉÏ^èŒÑ¨_»∞#@∞¡ ''ÖË^Œ∞—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`«∞#fl =∞#ã¨∞û
=∂‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
D z`«Î=Ú „HÀ^è•yfl*ÏfiÅÖ`À ##∞fl XHõ ZO_»∞QÆ_ç¤ Ñ¨~°Hõ=Öˇ HÍeÛ "Õ™ÈÎOk. Wk
JyflHõO>ˇ "Õ_ç. H˘O_»HõO>Ë Hõiî#O. nxx "Õ∞=Ú Jã¨Å∞ [~ÚOK«QÆÅ=∞O\Ï~å? ã¨fiÅÊ
=ã¨∞Î=ÙÅHÀã¨O Ѩ~°∞ÔQ`«∞Î`«∂, ã¨fiÅÊ`«fi=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∂, #~°HÍ^Œ∞Å ~°∞z Uq∞\’ =∞~°Å =∞~°Å
✺
XHõ Ѩ^•~°÷=Ú#∞ =∞#O „Ñ‘uѨÓ~°fiHõOQÍ P„â◊~ÚOz#ѨC_»∞ =∞# =∞<Àz`«Î=ÚÅ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú.
„Ñ‘u HõeyÜ«ÚO_»∞ ã¨fiÉèÏ=O´ z`«Î=Ú† =∞##=Ú KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ==Ú´ =∞#ã¨∞û
26
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂Ñ≤OKÕ D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ=∞#O x~ÀkèOK«@"≥∞\Ï¡ K≥ѨÊO_ç? XHõ ã≤OǨÏ=Ú#∞ L`«ÎKÕ`«∞Å`À
|OkèOK«=K«∞Û<Õ"≥∂. ã¨=Ú„^Œ[Å=Ú<≥·<å áê#O K≥Ü«∞º=K«∞Û<Õ"≥∂. Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`åxfl ‰õÄ_®
ÃÑH˜eOK«=K«∞Û<Õ"∂≥ . Jyfl<≥<· å ÉèHí O∆˜ K«=K«∞Û<Õ"∂≥ . D z`«=Î Ú#∞ x~ÀkèOK«@O =∂„`«O JO`«`eÕ HÔ #·
q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞. Wk Jq"ÕHõ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO_»∞@KÕ, Jxfl Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ UHõã¨÷"≥∞ÿÜ«Ú#fl
'P`«‡— nxH˜ U=∂„`«O HõxÑ≤OK«@OÖË^Œ∞. Uq∞ `≥Å∞ã¨∞H˘<åfl, ZO`« É’kèOѨ|_ç<å, ZšѨC_»∂
ÉèË^Œ ÉèÏ==Ú<Õ á⁄O^Œ∞`ÀOk. ™ê=∞º – ã¨=∞`å ÉèÏ==ÚÅ#∞ ǨÏiOz"Õã≤ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞
HõÅ∞QÆKÜÕ Ú« @Ö’ |Ǩï„áêg}º`« K«∂ѨÙ`ÀOk. J<ÕHõ q+¨Ü∂« ÅÖ’ JO`«∞ÖËx Pã¨HxΘ HõeÊOK«∞H˘x
JO^Œ∞Ö’ [_»`«fiO =Ç≤ÏOz x^Œ∞~°áÈ`ÀOk. ZO`«ÖËÑ≤<å x^Œ∞~°ÖË=^Œ∞. ã¨=∞~°ã¨Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞
P`«‡*Ï˝#=Ú H˘~°‰õΩ U=∂„`«O „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞^Œ∞. WѨC_»∞ <Õ#∞ Uq∞ KÕÜ«∂Ö’ <å‰õΩ
J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
D =∞#¿ãû JO`«\ ˜H© HÍ~°}O. Wk H©∆}˜¿ãÎ Ö’HÍÅ∞ H©∆}˜™êÎ~Ú. q[$Oaè¿ãÎ Ö’HÍÅ∞ ‰õÄ_®
q[$Oaè™êÎ~Ú. H˘O_»ÃÑ· J_»=ÙÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, ã¨~°fi ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∞ D =∞#ã¨∞û #∞O_Õ
|Ü«∞Å∞^Õ~°∞ K«∞<åfl~Ú. PKå~°∞ºÅ∞ ZO`« É’kèOz<å Wk `«# *Ï_»º=Ú#∞ `«ºlOK«∞@ÖË^Œ∞.
„‰õÄ~°∞_»QÆ∞ áÈH˜iÉÏÅ∞_»∞ =∞~˘Hõ Ѩã≤ÉÏÅ∞x ɡ`«Î=Ú K«∂Ñ≤ ɡkiã¨∞Î#fl@∞¡ Wk ##∞fl ɡki™ÈÎOk.
D '=∞#ã¨∞û— J<Õ "åºkèH˜ L`«Î=∞"≥∞ÿ# B+¨^èŒO q"ÕHõ"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì B+¨^èŒO`À Wk H©∆}˜¿ãÎ ã¨∞Y^Œ∞ó
Y qHÍ~åÅ∞ ‰õÄ_® H©∆}˜™êÎ~Ú. `«=∞=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ z`«Î=Ú#∞ [~ÚOK«∞@KÕ ã¨~°fi=Ú
[~ÚOz"Õâß~°∞. J\˜ì D =∞#ã¨∞û#∞ #tOѨKÕÜ«∞ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl#∞. WHõ <åH© ~å*Ϻ^Œ∞Å`À
Ѩ<Õ=Ú#flk K≥ѨÊO_ç?
❖❖❖
13. Pâ◊ – `«$+¨‚
ZѨ Ê \˜ # ∞O_À `≥ e Ü« ∞ ^Œ ∞ HÍx, D Ǩ Ï $^Œ Ü « ∞ OÖ’ ''Pâ◊ — — J<Õ J*Ï˝ < åO^è Œ H Í~° O
"åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. HÍ=∞, „HÀ^èŒ, Ö’ÉèÏk QÆ∞_»¡QÆ∂|Å∞ P pHõ\’¡ QÆ∂à◊√§ Hõ@∞ìH˘x HÍѨÙ~°O
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. <Õ#∞ U"≥∞ÿ<å ã¨^Œ∞æ}ÏÅ#∞ P„â◊~ÚOKåÅx J#∞H˘O@∂ LO_»QÍ<Õ, WO`«Ö’
ZHõ¯_ç#∞O_À `«$+¨‚ (Desire) =zÛѨ_»∞`ÀOk. ZÅ∞Hõ WO\’¡ „Ѩ"ÕtOz #∂`«# =G=ÚÅ#∞
H˘iH˜ áê_»∞KÕÜ«Ú#@∞¡, Wk =∂ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞, 㨄`«Ê=~°Î#Å#∞ áê_»∞KÕ™ÈÎOk. WHõ
"Õ∞=Ú q"ÕHõ=Ú á⁄O^Õk Z#fl\˜H˜? P`«‡ ^Œ~°≈#O KÕ¿ã^≥ѨÊ\˜H˜? =ÅÖ’ z‰õΩ¯H˘x P„HÀtOKÕ
Ñ≤@ìÖÏQÍ "Õ∞=Ú Pâßáêâ◊ˆH¡â◊ ^Œ∞~åfiã¨#ÅÖ’ Ñ‘HõÅ ^•HÍ z‰õΩ¯H˘<åflO. J<ÕHõ `«$+¨‚ÅKÕ
^ŒQ∞Æ Åú =∞QÆ∞K«∞#fl "Õ∞=Ú J=∞$`«OÖ’ ™êfl#OKÕ¿ãÎ =∂„`«O ¿ã^Œ f~°∞`«∞O^•? T~°@ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^•?
J#∞=∂#"Õ∞.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 27
|∞~°^ŒÖ’x `«_çx ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅ∞ Ñ‘eÛ"ÕÜ«Ú#@∞¡, =∂ JO`«óHõ~°}=ÚÖ’x H˘kÌáê\˜
^ŒÜ«∂^•H˜∆}º=ÚÅ#∞ `«$+¨‚=zÛ Ñ‘eÛ"Õã¨∞ÎO>Ë "Õ∞=Ú xã¨ûǨܫÚÅ"≥∞ÿ K«∂ã¨∞Î<åflO. K«∂ã¨∂Î
LO_»QÍ<Õ Jk =zÛ =∂ Hõà◊√§ HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎOk. Hõ#∞flÅ∞ LO_ç‰õÄ_® „QÆ∞_ç¤"å~°=Ú J=ÙK«∞<åfl=Ú.
=∂=¸Å∞QÍ JuâßO`«z`«∞Î_≥·#"å_»∞ ‰õÄ_®, `«$+¨‚KÕ`« HõÅ=~°ÃÑ@ì|_»∞K«∞<åfl_»∞. ZHõ¯_»<åfl
^è#Œ , Hõ#Hõ, <ås[#=Ú#∞ K«∂¿ãKÎ åÅ∞, D `«$+¨‚ ZHõ¯_ç#∞O_À ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì Ñ≤ez#@∞¡ =zÛѨ_∞» `ÀOk.
Pâ◊ KÕ`« xO_çÜ«Ú#fl =∞#ã¨∞û ''<Õ#∞ P„â◊~ÚOK«É’ÜÕ∞ "å~°∞ <å‰õΩ J#∞‰õÄÅ∞~å? HÍ^•?
PÜ«∂ =ã¨∞*Î ÏÅO "åã¨"Î åxH˜ „âıÜ∂≥ ^•Ü«∞Hõ=∂, „Ѩ=∂^ŒH~õ =° ∂?—— Jx ‰õÄ_® ѨijeOK«∞@ÖË^∞Œ .
n#OQÍ "åix, gix `«∞K«Ûù Ѩ^•~°÷=ÚÅ H˘~°‰õΩ Ji÷™ÈÎOk. ''`å#∞ `«Åz#k ™ê^茺=∂?
J™ê^茺=∂?—— Jx‰õÄ_® ѨsH˜∆OK«∞HÀ‰õΩO_® P`«∞~°Ñ¨_»∞`ÀOk. HÍx, UO ÖÏÉèíO? =Ü«∞ã¨∞ûK≥e¡#
¢ãΑ HÍ=∂`«∞~°`« =Öˇ Ug∞ á⁄O^ŒHÜ õ ∞Õ áÈ=ÙK«∞#flk. ^Œ∞#fláÈ`«∞ =Ú‰õΩ¯‰õΩ „`å_»∞Hõ\ ì̃ ÖÏQÆ|_»∞#@∞¡
Jk =∞=Ú‡Å#∞ k‰õΩ¯Åhfl „uѨC`ÀOk. Ѩل`«, q∞„`« Hõà◊„`å^Œ∞Å∞ J<Õ =ÅÅ#∞ =∂ÃÑ· qã≤i
=∞Ǩ=∞ÉèíºÃÑ_»∞`ÀOk. JO`«óѨÙ~°OÖ’ ã¨∞Yâ◊Ü«∞ºÃÑ· â◊Ü«∞xOz# "åxx ‰õÄ_® H∆ÀaèOѨ*Ëã≤,
J_»qáêÅ∞ KÕ™ÈÎOk. L#fl HÍã¨Î q"ÕHÍxfl Tˆ~y™ÈÎOk. ÖËx *Ï_®ºÅhfl `≥zÛÃÑ_»∞`ÀOk.
PǨ? x~°Ü Ì Ú« _»Q∞Æ P ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ „ѨÑO¨ K«=ÚÖ’x r=ÙÅO^Œix '`«$+¨—‚ J<Õ „`å\˜`À 'ã¨O™ê~°=Ú—
J<Õ ã¨ÎOÉèí=Ú#‰õΩ Hõ\ ˜ì áêˆ~ã¨∞Î<åfl_»∞. JKÕ`«#∞}˜‚ H©@Hõ=ÚÅ∞ ÉÏkèã¨∞Î#fl@∞¡ "Õ∞=Ú Pâ◊KÕ
ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞<åflO.
JÑ≤ "Õ∞~°∞ã¨=∞O „áê[˝=∞Ñ≤ â◊¥~°=∞Ñ≤ ã≤÷~°"£∞
`«$}©Hõ~Àu `«$Ã+‚ÂHÍ x"Õ∞¿+} #~À`«Î=∞"£∞ II (XVII-50)
"Õ∞~°∞=Ù`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# nè~°∞_≥·<å, =∞Ǩ„áêA˝_≥·<å, #~À`«Î=Ú_≥·<å – `«$+¨‚KÕ`« Hõ∆}OÖ’
[~ÚOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖
F =∞Ǩâ◊Ü«∂! qâßfiq∞„`å! =Úã¨e#~°ÎH˜ U=∂„`«O P#O^ŒHõ~°O HÍHõáÈ~Ú<å `«# #$`«ºO
=∂#ÖËHõáÈ~Ú#@∞¡, D 'Pâ◊— J<Õk á⁄O^Õ `«$Ñ≤Î JO@∂ Un ÖËHõáÈ~Ú<å, D ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’
`«# K«Ñ¨Å ã¨OK«Å#O =∂„`«O =∂#ÖËHõáÈ`ÀOk. ã¨O™ê~°=ÚÖ’x ^À+¨=ÚÅxfl\˜Ö’ Wk
Ju`«∞K«Ûù"≥∞ÿ#k. Wk L#flO`«=~°‰õΩ =∂‰õΩ "≥∂ǨÏѨÓi`«"≥∞ÿ# áê@∞¡ `«Ñ¨Ê=Ù.
D Ö’HõOÖ’ r=Ù#‰õΩ ^Œ∞óY=∞O`å #tOKåÅO>Ë XHõ¯>Ë LáêÜ«∞O L#flk. Jk
''q+¨Ü«∞zO`«# ÖËHõáÈ=@"Õ∞——. Pâ◊Ü≥ÚHõ¯ ~°∂áêO`«~°"Õ∞ q+¨Ü«∞zO`«# J~Ú=Ù#flk. Hõ#∞Hõ
Pâ◊#∞ `«ºl¿ãÎ r=Ù_»∞ X_»∞¤‰õΩ KÕi#>Ë¡. JÜ≥∂º! Pâ◊, ¢ã‘Î, ~ÀQÆÉÏ^èŒ – D =¸_»∞ ZO`«\ ˜
QÆOcè~°Ñ¨Ù~°∞+¨µ_ç<≥·<å `«=∞ "≥·Ñ¨Ù Jaè=ÚYO KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~Ú Hõ^•! D `«$+¨‚ JO`« hK«OQÍ,
Ѷ¨∞’~°OQÍ Ñ¨^Œ∞<≥·# Hõu΄"Õ@∞QÍx, =„*ÏÜ«Ú^èŒ Ñ¶¨∂`«OQÍx JyflǨϟ„`«OQÍx ÉÏkèOѨ*ÏÅ^Œ<Õ
<å Jaè„áêÜ«∞O. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? Wk ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ LO_ç r=Ù}˜‚ ^ŒÇ≤ÏOz"Õ™ÈÎOk Hõ^•! WHõ
28
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=\ÏxH˜ J=HÍâ◊"≥∞Hõ¯_çk K≥ѨÊO_ç? ^•x "ÕQÆO ZO`«\ ˜^ŒO>Ë, ... Pkè"åº^èŒ∞Å∞——✺
QÍx, â◊s~°tkäÅ`«fiOQÍx ^•x „Ѩ|Å`åfixfl â◊q∞OѨKÕÜ«∞ÖËHõ áÈ`«∞<åfl~Ú. KÕѨ ZéHÀã¨O
`åѨ„`«Ü«∞ Ѩ_»∞#@∞¡, Jk Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤Oz#^ŒO`å '`«#^Õ— Jx J#∞H˘O@∞Ok. =$^Œú
=∂O„u‰õΩ~åe=Öˇ ZO`À „‰õÄ~°"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®.
J~Ú<å㨈~, H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ=∞ǨïÅ∞ ^•xx ''q"ÕHõ=Ú—— J<Õ HõuÎ`À #iH˜ "Õã¨∞Î<åfl~°∞.
Jq^•ºÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# HÍ=∞ºHõ~°‡Å #∞O_ç ɡ·@Ѩ_ç Ѩ~°=∞âßOux á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. D
„ѨѨOK«=∞O`å ZO^Œ∞Ö’ J~Ú`Õ xa_ôHõ$`«"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎO^À, – J\˜ì Pâ◊#∞ <Õ#∞ q*Ï˝#
q"ÕHÍ^Œ∞ÅKÕ [~ÚOz "ÕÜ«∞ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl#∞. D ^èŒ#, [#, ™ê„=∂*Ϻ^Œ∞Å∞ Pâ◊#∞
JkèHõ"Õ∞ KÕ™êÎ~Ú Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« Wq <å‰õΩ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. ã¨~°fi "åOKè«Å∞ #t¿ãÎ =∞#ã¨∞û‰õΩ L`«Î=∞
zH˜`«û „áêÑ≤ÎOz#>Ë¡ Hõ^•!
❖❖❖
14. ^ÕǨÏ=Ú
D ^ÕǨÏ=Ú L#flk K«∂Kå~å? Wk ~°HõÎ=∂O™ê^Œ∞Å`À#∂, `«_çã≤# „¿ÑQÆ∞Å`À#∞,
<å_»∞Å`À#∞, =∞Å=¸„`å^Œ∞Å`À#∞ xO_ç L#flk. XHõ Q˘Ñ¨Ê HõàÏHÍ~°∞_»∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã#≤ qz„`«"∞≥ #ÿ
ÉÁ=∞‡=Öˇ XѨCK«∞#flk. Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ# D ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ r=Ù#‰õΩ J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#"≥·
^Œ∞óY=Ú H˘~°ˆH U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. r=Ù_»∞ g\˜x ZO^Œ∞xq∞`«ÎO „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞? P#O^ŒO
á⁄O^Œ\ÏxˆH Hõ^•! J\˜ì P#O^ŒO ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^•xfl ^•\˜"Õã≤#ѨC_Õ Åaèã¨∞ÎOk.
HÍh UO ÖÏÉèíO? D r=Ù_»∞ Ѩ^ÕѨ^Õ WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ "≥∂ã¨yOѨ|_»∞ K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞
XHÍ<˘HõѨC_»∞ D ^ÕǨÏO „QÆÇ≤ÏOKå#∞. =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ `«ºlOK«É’=ÙK«∞<åfl#∞—— J#∞#\˜ì
q[˝`#« ∞ (ÖËHõ Z~°∞Hõ#∞) ã¨=¸ÅOQÍ =∞~°z =~°=Î ∂# ^Œ$â◊º=Ú`À ã¨Oã¨~=æ° Ú Hõey LO@∞<åfl_»∞.
J<ÕHõ Láê^è∞Œ ÅO^Œ∞ „Ѩ"tÕ Oz ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ ''D â◊s~°"∞Õ <Õ#∞—— Jx ÉèÏ=#KÕã,≤ P LáêkèÜÚ≥ Hõ¯
Ǩx=$^Œ∞úÅ#∞ `«#‰õΩ PáêkOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞.
D â◊s~°=Ú "åã¨Î"åxH˜ [_»"Õ∞ J~Ú=ÙO_ç‰õÄ_®, 'P`«‡— ã¨g∞Ѩ=Ú# LO_»∞@KÕ`«
'KÕ`«#=Ú—=Öˇ „Ѩ=~°Î#=Ú Hõey LO\’Ok. J~Ú`Õ nxH˜ ''ѨÙ@∞ìHõ, Jaè=$kú, Ѩi}Ï=∞=Ú,
Hõ∆Ü«∞=Ú, q<åâ◊#=Ú—— J<Õ qHÍ~åÅ∞ ZšѨC_»∞ LO_»<Õ L<åfl~Ú Hõ^•! J<ÕHõ ~ÀQÆ=ÚÅ∞,
`åѨ=ÚÅ∞ J#∞Hõ∆}O nxx "Õkèã¨∂Î L<åfl~Ú. J<ÕHõ ÉÏ^èŒÅ‰õΩ qHÍ~°=ÚʼnõΩ, „Ѩ=∂^Œ=ÚʼnõΩ
PÅ"åÅ"≥∞Ü ÿ Ú« #fl D â◊s~°=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@ ã¨∞YHõ~=° ∞x Z=~°O\Ï~À K≥Ñʨ O_ç? J~Ú#ѨÊ\˜H©
D r=Ù_»∞, ''Wk <å‰õΩ ã¨~°fi^• LO>Ë<Õ ÉÏQÆ∞O@∞Ok. J>Ë¡ LO_»∞QÍHõ! Wk `˘Åy`Õ, WOˆH"≥∞ÿ<å
✺
Pkè ´ =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`« "åºkè ´ âßs~°Hõ ~°∞QƇ`«
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 29
L#fl^•? ZO`«\ ˜ Ǩx! ZO`«\ ˜ qѨ`«∞Î! nx`À <å‰õΩ U~°Ê_»∞K«∞#fl =∂`«, Ñ≤`«, Éèí~°Î, ÉèÏ~°º,
™È^Œ~°, Ѩل`«, q∞„`åk ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ ZO`«\ ˜ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#q! W=hfl ã¨`«º=ÚÖË Hõ^•—— –
W@∞=O\˜ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ QÆÅ J<ÕHõ Jã¨`«ºÑ¨Ù Jaè„áêÜ«∞ Ѩ~°OѨ~°Å∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞.
¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! Wk H˘OK≥=Ú#ˆH ã¨O`À+≤ã¨∞Î#flk. H˘OK≥=Ú#ˆH ^Œ∞ódã¨∞ÎOk. „ѨѨOK«OÖ’
WO`«\ ˜ QÆ∞}Ç‘Ï#"≥∞ÿ#k WOˆH=∞<åfl L#fl^•? WO^Œ∞Ö’ „Ѩ"ÕtOz# r=Ù_»∞ D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯
"åã¨=Î `«fi – J"åã¨=Î `«fi=ÚÅ∞ „QÆÇÏ≤ OK«ÖHË õ 'WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞— J<Õ `«$}=ÚÅ#∞ <≥=∞~°"ãÕ ∂¨ Î
k"å~å„`«=ÚÅ∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. JO`ÕHÍx, 'Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú— JO@∂ Un á⁄O^ŒÖËHõÜÕ∞
L<åfl_»∞. Wk J`«xH˜ ã¨fiQÆ$ǨÏ=Ú=Öˇ<Õ J<ÕHõ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ HõÅ~ÚHõKÕ „áêÑ≤OÎ K«∞K«∞#flk. ''XHõ<å\˜H˜
nx tkäÅ`«fi=Ú Jx"å~°º=Ú—— J<Õ q+¨Ü«∞O JO^ŒiH© `≥eã≤O^Õ. "Õé∞"Õé∞ KÀ@¡ #∞O_ç J~°∞=Ù
`≥K«∞ÛH˘x XHõKÀ@ XHõ =~°∞㨄Hõ=∞OÖ’ J=∞~°Û|_ç# "Õé∞"Õé∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ J=∞iHõ=Öˇ D
â◊s~°=Ú <å‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#flk.
^ÕÇ¨Ï =$Hõ∆=ÚÅ∞ – ÉÏ@™ê~°∞Å∞ : K«OHõÅ∞, Éèí∞*ÏÅ∞ =O\˜ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x,
=$Hõ∆=Ú`À áÈÅÛ`«y# D â◊s~°=Ú#O^Œ∞, |Ǩï^Œ∂~°Ñ¨Ù ÉÏ@™ê~°∞ÅQÆ∞ D r=ÙÅ∞ ZHõ¯_ç#∞O_À
=zÛ H˘O`«¿ãѨ٠q„â◊q∞Oz, =∞~°Å Z@HÀ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~°∞. D â◊s~°=Ú HõeyÜ«Ú#fl
H˘kÌ¿ãѨ\’¡<Õ, ''Wk <å â◊s~°O. nx ¿Ñ~°∞ Wk. D"≥∞ <å ÉèÏ~°º. g~°∞ <å Ñ≤Å¡Å∞. Wk <å
QÆ$ǨÏO. Wq <å‰õΩ L#fl ¿Ñ~°∞–„Ѩu+¨ªÅ∞—— – J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J<ÕHõ ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞ HõÅÊ#
KÕã¨∞H˘x J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. W\˜ì `«∞K«Ûù â◊s~°=Ú á⁄Ok#\˜ì W`«_»∞ ''Wk <åk, Wk <åk HÍ^Œ∞——
JO@∂ g∞=∂O㨠ZO^Œ∞‰õΩ KÕã¨∞Î<åfl_À <å‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. W\˜ì D <å Ü≥ÚHõ¯ – `«k`«~°∞Å
â◊s~°=ÚÅÃÑ· XHõ_Hç ˜ „¿Ñ=∞ ZO^Œ∞‰õΩ? =∞~˘Hõ_Hç ˜ ^Õfi+¨"∞≥ O^Œ∞‰õΩ? D <å ^ÕÇϨ =Ú ^Œ∞óY=ÚÅO^Œ∞,
^•i„^Œº=ÚÅO^Œ∞ á⁄~°Å∞QÍHõ! ÖË^•, ã¨∞Y=ÚÅO^Œ∞, ã¨=∞$^Œú=ÚÅO^Œ∞ `ÕeÜ«∂_»∞ QÍHõ! nx`À
<åˆHq∞ ã¨O|O^èŒO? Wk 'PÜ«Ú~åÌÜ«∞O— J<Õ #kÜ≥ÚHõ¯ [ÅO =O\˜k. [#‡ – =∞$`«∞º=ÙÖË nx
D=e – P=e X_»∞¤Å∞.
❖
qA˝Öˇ·# ÃÑ^ŒÌÅ∞ ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! D 'â◊s~°=Ú— J<Õk 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞
^•@∞@‰õΩ `≥Ñʨ =O\˜k. `«y#O`« *ÏQÆ~∂° ‰õΩÖˇ· nxx ã¨iÜ≥∞ÿ # „ѨÜ∂≥ [#=Ú#ÔH· qxÜ≥∂yOK«O_ç——
Jx [#∞ÅO^Œih ÃÇÏK«Ûiã¨∞<Î åfl~°∞. q#fl"å~°∞ qO@∞<åfl~°∞. q#x"å~°∞ D =∂@Å#∞ J=¿ÇÏà◊#
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ `«y#O`« *Ï„QÆ`«Î =Ç≤ÏOz q*Ï˝#=Ú#∞ á⁄Ok P=e X_»∞¤‰õΩ KÕ~°∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ =∞iH˘O^Œ~À, =∞^茺֒<Õ =ÚxyáÈ`«∞<åfl~°∞. â◊s~° `å^•`«‡º=Ú á⁄Ok#"åÔ~· ''<åk–<Õ#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J<ÕHõ „Éèí=∞ʼnõΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl~°∞. Ѷ¨e`«O? JO`«∞ÖËx ^Œ∞óY=ÚÅ∞, "Õ^Œ#Å∞.
~°HõÎ =∂Oã¨=ÚÅKÕ xi‡OK«|_ç, XHÍ<˘Hõ ÉÏǨϺ =ã¨∞Î=ÙÖÏQÍ<Õ ^Œ~°≈# q∞ã¨∞Î#fl D â◊s~°=ÚÃÑ·
'<åk— J<Õ Jaè=∂#O Jã¨Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk K≥ѨÊO_ç?
30
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^ÕǨÏQÆ$ǨÏO : '^ÕǨÏ=Ú— J<Õ QÆ$Ç¨Ï „áêOQÆ}=ÚÖ’QÆŠѨâ◊√=ÙÅ H˘\ÏìOÖ’ 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞—
J<Õ Ñ¨â◊√=ÙÅ∞ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_®¤~Ú. 'Pâ◊— J<Õk D QÆ$ǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ_»∞ã¨i WÖÏ¡Å∞. 'z`«Î=Ú—
J#∞"å_Õ WHõ¯_ç ã¨~O° *Ï=∂ JO`å „áÈQÆ∞KÕ¿ã ¿ã=‰õΩ_»∞. qKåiOz K«∂¿ã,Î ™ê~°"∞≥ #ÿ =ã¨∞=Î O@∂
WO^Œ∞Ö’ Un ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« W^ŒO`å ^Œ∞óYHõ~°"Õ∞HÍx, "åã¨Î=ã¨∞Y"≥∞ÿ#^Õn WO^Œ∞Ö’ <å‰õΩ
HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. D â◊s~°QÆ$ǨÏO '<À~°∞— "åH˜eQÍ, '<åÅ∞Hõ— QÆ_çÜ«∞QÍ, '"≥<≥fl=ÚHõ— ã¨ÎOÉèí=ÚQÍ
HõeyÜ«Ú#flk. ã¨fiÅÊ HÍÅOÖ’ <ÕÅ ‰õÄÅÉ’ÜÕ∞ D â◊s~°QÆ$ǨÏO ÃÑ·H˜ =∂„`«"Õ∞ JO^ŒOQÍ
HõxÑ≤™ÈÎOk.
J~Ú<å ZO`« ~å[º=ÚO>Ë UO ÖÏÉèíO? Z\˜ì ã¨∞O^Œ~° ^ÕǨÏ=ÚO>Ë U=Ú#flk? JuH˘kÌ
HÍÅOÖ’ Wk HÍÅ∞xKÕ Hõ|oOK«|_»∞`ÀOk Hõ^•! D ^Œ∞+¨ì~ÀQÆ=ÚÅ∞ ã¨`«¯~°‡jÅ∞}˜‚ =∂„`«O
=^ŒÅ∞K«∞<åflÜ«∂? ÖË^Œ∞.
Ö’# ~°HõÎ =∂Oã¨=ÚÅ`À xO_çÜ«ÚO_ç, ɡ·@‰õΩ 'K«~°‡=Ú— J<Õ ã¨∞#flO`À ѨÓÜ«∞|_ç, D
^ÕǨÏ=Ú XHõ Ü«∞O„`«=Ú=Öˇ K«eOK«∞K«∞#flk. '=∞#ã¨∞û— J<Õ Éèí∂`«O nxÖ’ LO_ç nxH˜ xÅHõ_»
ÖˉõΩO_® KÕ™ÈÎOk.
#tOK«∞@ÜÕ∞ ^èŒ~°‡=ÚQÍ QÆÅ W\˜ì ¢ã‘ΖѨÙ~°∞+¨µÅ â◊s~°=ÚÅO^Œ∞ [#∞ʼnõΩ Hõ#|_Õ
~°=∞º`«fi"Õ∞q∞\’ <å‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. nxH˜ U"≥∞ÿ<å `å~°`«=∞º *Ï˝#O L#fl^ŒO\Ï~å? Ys^≥·#
=O@HÍÅ`À ã¨∞dOѨKÕã≤<å, ÖËHõ ^•i„^•º^Œ∞ÅKÕ ÉÏkèOѨ KÕã≤<å HÍÅ„Hõ=∞OQÍ =Úã¨e`«#O
á⁄O^Œ‰õΩO_® LO_»^Œ∞Hõ^•! ''WkQÀ, WHõ¯_» "Õ∞=Ú ã¨∞YOQÍ L<åfl=Ú—— Jx J#∞H˘O@∂
LO_»QÍ<Õ HÍÅO Jxfl\˜h Hõ∆}OÖ’ =∂iÛ "Õ™ÈÎOk.
H˜O„tÜ«∂? H˜O K« ~å*˺#? H˜O HÍÜÕ∞#? H˜g∞Ç≤Ï `≥·ó ?
k<≥·óHõuѨÜ≥ÿ∞ˆ~= HÍÅó ã¨~°fiO qHõ$O`«u ! (XVIII-37)
D â◊s~°=Ú, ^èŒ#=Ú, ~å[º=Ú, =∞<À~°^äŒ=ÚÅ∞, "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# KÕ+¨ìÅ∞ –
g@xfl\˜=Å# „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk K≥ѨÊO_ç? H˘kÌ ~ÀAÅÖ’ HÍÅ=Ú Jxfl\˜h „`«∞Oz
"ÕÜ«∞É’`ÀOk Hõ^•!
❖
ZO`ÀHÍÅO J`«ºO`« „Ñ≤Ü«∞=ÚQÍ r=ÙxKÕ ÃÑOz áÈ+≤OK«|_ç# D â◊s~°=Ú XHÍ<˘Hõ
~ÀA '=∞~°}=Ú— J<Õ `«# W+¨ìã¨Y∞_»∞ Z^Œ∞\˜H˜ ~åQÍ<Õ, P r=Ù_çx Jqâßfi㨠ѨÓ~°fiHõOQÍ
`«ºlOz (=∞~°} ã¨Y∞x`À) Z@HÀ ÖËzáÈ`ÀOk. "≥∞é∞ѨÙÅ#∞, â◊~`° å¯Å "Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ#∞, TǨHõeÊ`«
Éèí=#=ÚÅ#∞, =∂Ü«∂HõeÊ`« =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ''Wq "åã¨Î=O, âßâ◊fi`«O—— Jx #q∞‡Ü«ÚO_Õ =¸~°∞öÅ∞
Z=Ô~·<å LO\Ï~å? D â◊s~°O q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® YzÛ`«OQÍ JO`Õ.
¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! XHÍ<˘Hõ Ñ≤e¡ U ~å„u"Õà’ XHõ 'zxy _˘Å¡Ñ¨_ç, ^èŒfixOѨx _ÀÅ∞— #O^Œ∞
z‰õΩ¯H˘O>Ë Z\Ï¡ JQÆKå@∞¡ Ѩ_»∞`«∞O^À =∂ D J=ã¨÷Å∞ ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ L<åfl~Ú. =∂Oã¨=Ú,
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 31
#~°=ÚÅ∞, ÉÁq∞HõÅ`À xi‡OK«|_ç# D 'â◊s~°=Ú— J<Õ QÆ∂\˜Ö’ z‰õΩ¯H˘#fl =∂ =O\˜
J*Ï˝#∞Å JQÆKå@∞¡ U=∞x K≥ѨÊ=∞O\Ï~°∞? =∂‰õΩ „áêÑ≤ÎOz# ''D â◊s~°"Õ∞ <Õ#∞—— J<Õ D
*Ï_»ºO `˘ÅˆQk Z\Ï¡?
D â◊s~° =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ Pâ◊Å H˘=∞‡ÅÃÑ· 'z`«Î=Ú— J<Õ HÀu QÆO`«∞Å∞ "Õ™ÈÎOk. D
=$Hõ=∆ Ú#∞ z~°HÍÅOQÍ PÖ’K«#Å∞, ^Œ∞óMÏÅ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å=Öˇ `˘Å∞ã¨∞<Î åfl~Ú. '`«$+¨—‚ J<Õ H˘O_»zÅ∞=
K«∞@ìÅ∞ K«∞@∞ìH˘x „"ÕÖÏ_»∞`ÀOk. nxÖ’ H˘xfl Ѩ‰Ω∆õ Å∞, Ñ≤@Åì ∞ QÆ∂_»∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x x=ã≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
J"Õ D HÀáêÅ∞, `åáêÅ∞, #=ÙfiÅ∞, U_»∞ÊÅ∞, ѨÙ}ϺÅ∞, áêáêÅ∞, WO„kÜ«∂Å∞, â◊|Ì ã¨Ê~°≈
~°∂Ѩ~°ã¨ QÆO^è•Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q. HÍ=Ú‰õΩÖˇ·# ÉÏ@™ê~°∞Å∞ (r=ÙÅ∞) Ü«∞ø=#=Ú ÃÑ·QÆÅ J¿ÑHõ∆KÕ
WO^Œ∞ q„â◊q∞OK«\ÏxH˜ =ã¨∞Î<åfl~°∞. Wk 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ QÆ@∞ìÃÑ· '"åã¨#Å∞— (tendencies)
J<Õ „"Õà◊§`À PÜ«∂ã¨"Õ∞ ã¨OK«Å#=ÚQÍ Hõey L#flk.
❖
HÍÅÜ«∂Ѩ# : D 'â◊s~°QÆ$ǨÏO—Ö’ JǨÏOHÍ~° QÆ$ǨÏã¨∞÷_»∞ '`«$+¨‚— J<Õ WÖÏ¡Å∞`À HÍѨÙ~°O
KÕã∂¨ Î ~ÀAÅ∞ QÆ_∞» ѨÙK«∞<åfl_»∞. WO„kÜ«∞ Ѩâ√◊ =ÙÅ#∞ "Õ∞ѨÙH˘O@∂O>Ë HÍÅ=∞O`å Z@∞áÈ`ÀO^À
P`«xH˜ `≥eÜ«Ú@ ÖË^Œ∞. WHõ, ~°HõÎ=∂O㨠ÉÁq∞HõÅKÕ xi‡OK«|_ç# D â◊s~°O '=Úã¨e`«#=Ú—
J<Õ â‹·käź=Ú#‰õΩ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ ÖË^ŒO\Ï~å? 'z`«Î=Ú— J<Õ Éèí$`«∞º_»∞ áêѨO, Wk
Ѩ_çáȉõΩO_® K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. D ^ÕǨÏQÆ$ǨÏOÖ’ ''J|^Œú=Ú – J*Ï˝#=Ú—— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ Ô~O_»∞
xÅ∞"≥`∞« Î ã¨OÎ ÉèÏÅ∞ L<åfl~Ú. ֒ѨŠZHõ¯_ç #∞O_À '^Œ∞óY=Ú— J<Õ ÉÏÅ∞_»∞ ZÅ∞ÔQuÎ ~Àkã¨∞<Î åfl_»∞.
'ã¨∞Y=Ú— J<Õ =∞~˘Hõ ÉÏÅ∞_»∞ P^Œ=∞~°z x^Œ∞~°áÈ`«∞<åfl_»∞. '^Œ∞~åâ◊— J<Õ áêeáÈ~Ú# „‰õÄ~°"∞≥ #ÿ
Z`«∞ÎѨà◊√§QÆÅ ^•ã≤ Ѩà◊√§ WH˜eã¨∂Î D QÆ$ǨÏOÖ’ J@∞ W@∞ ã¨OK«i™ÈÎOk. D WO\˜Ö’
''„áêѨO«zHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ J<ÕHõ ‰õΩO_»Å∞ P =¸Å H˘hfl, D =¸Å H˘hfl L<åfl~Ú. P
‰õΩO_»ÅÖ’ ''J*Ï˝#O—— J<Õ LѨCh~°∞ `«Ñ¨Ê =∞iOˆHg∞ ÖË^Œ∞.
WO^Œe *Ï˝<ÕO„kÜ«∂Å∞, Hõˆ~‡O„kÜ«∂Å∞, |∞kú J\˜ì LѨCh\˜`À xO_ç L<åfl~Ú. "≥^Œ∞é∞
ÉÁOQÆ∞ÅÖ’ QÍe „Ѩ"tÕ Oz DÅ â◊|OÌ KÕã∞¨ #Î fl@∞¡, ѨOK«„áê}ÏÅ∞ D ^ÕÇϨ =∞O`å ã¨OK«iã¨∞<Î åfl~Ú.
Hõ∆}OÖ’ ^Œ∞óYO. Hõ∆}OÖ’ P#O^ŒO. D ^ÕǨÏO <å‰õΩ J<ÕHõ ~°∞QƇ`«Å`À ‰õÄ_»∞H˘#fl^≥· Ju
K«OK«ÅOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. P‰õΩ #∞O_ç „H˜O^Œ‰õΩ „"ÕÖÏ_Õ h\˜ÉÁ@∞ì=Öˇ Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ# D ^ÕǨÏO
U Hõ∆}OÖ’ ##∞fl g_»#∞#fl^À `≥eÜ«∞^Œ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, Wk ##∞fl g_»Hõ=ÚO^Õ, <Õ<Õ nxx
ÖËx^•xQÍ u~°ã¨¯iOz"Õã¨∞Î<åfl#∞.
=ǨÏ<≥·HÍ~°÷ Ü≥∂Qͺx HÍÜ«∞HÍëêªx Éèí∂iâ◊ó
ã¨O™ê~åÉÏúxǨϟǨϺ<ÕÎ , HõOz`ÕÎ+¨µ #~°O q^Œ∞ó II (XVII-47)
=∞Ǩ`å‡! D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ K«∂Kå~å! ˆH=ÅO ^ŒÇ¨Ï#O H˘~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ѨxH˜=KÕÛ
J<ÕHõ â◊s~åÅ∞ WO^Œ∞Ö’ H˘@∞ì‰õΩáÈ`«∞<åfl~Ú. J@∞¡ H˘@∞ì‰õΩáÈÜÕ∞ "å\˜Ö’ H˘xfl Hõ>ˇìÅ#∞
32
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂z ''g~°∞ #~°∞Å∞—— Jx JO@∞<åflO. <å â◊s~°O ‰õÄ_®, XHÍ<˘Hõ Hõ>ˇì. D Hõ#|_Õ [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú
ÅO^Œ∞ ''Wq ã¨`«º=Ú—— Jx z~°HÍÅOQÍ qâßfiã¨O Hõey L#fl"åix K«∂¿ãÎ <å‰õΩ *Ïe"Õ™ÈÎOk.
'J*Ï˝#=Ú— J<Õ HõÅ∞¡ „`åy L#‡`«∞ÎÖˇ· QÆO`«∞Å∞ "ÕÜ«ÚK«∞#fl J\˜ì"åiH˜ kèHͯ~°=∞QÆ∞ QÍHõ!
JÜ≥∂º! XHõ „ѨHõ¯ ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ |∞~°^Œh\˜ =∞_»∞QÆ∞Ö’ J<ÕHõ â◊s~åÅ∞ „‰õΩo§áÈ=@O
D [#∞Å∞ K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. HÍx g~°∞ `«=∞ â◊s~°"Õ∞q∞\’, (nx ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÖËq∞\’)
„QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. QÍeÜ≥ÚHõ¯ ~åHõáÈHõÅ∞ `≥Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}O
‰õÄ_® H˘O`« QÆ∞iÎOK«=K«∞Û<Õ"≥∂. HÍx, D â◊s~åÅhfl ZHõ¯_ç#∞O_ç =ã¨∞Î<åfl~Ú? ZHõ¯_çH˜
áÈ`«∞<åfl~Ú? J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# nxx Z=~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ xÜ«∞q∞ã¨∞Î<åfl~°∞?
U^À 'J*Ï˝`«â◊H˜Î— =∂‰õΩ J~°÷OHÍx^≥· Jxfl "≥·Ñ¨ÙÅ P=Ç≤ÏOz L#fl^Œx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
Jk =∂‰õΩ ''=∂<å==∂#=ÚÅ∞, „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÆÅ „ÉèÏOux
K«∂Ñ≤ =∞=Ú‡Å#∞ PHõ@∞ìH˘O\’Ok. =∂ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ ǨÏiOz =∞~°Å =∞~°Å =∞$`«∞º=ÚYO
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ ^•~°∞Å∞ K«∂ѨÙ`ÀOk.
F ^Õ"å! qâßfiq∞„`å! Z=Ô~·`Õ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ Ju ã¨∂Hõ;|∞kú`À, ''D [_»=∞QÆ∞ ^ÕǨÏ=Ú
<Õ#∞ HÍ^Œ∞, <å‰õΩ D ^ÕǨÏ=Ú`ÀQÍx, D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ <å`ÀQÍx ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞—— Jx
„QÆÇ≤ÏOz P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^Œ∞`å~À, "åˆ~ =∞#∞AÅÖ’ L`«Î=ÚÅ∞. P q^èŒOQÍ
JuH˘kÌ=∞Ok =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. "åi rq`«=ÚÖË ^èŒ#º=ÚÅ∞. WHõ
q∞QÆ`å [#∞Å J=QÍǨÏ#Åhfl J<ÕHõ „Éèí=∞Å`À, qˆH∆Ѩ=ÚÅ`À xO_ç LO@∞<åfl~Ú. "å~°O`å
J^èÀQÆu áêÖË J=Ù`«∞<åfl~°x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
™êfig∞! D â◊s~°=∞<Õ QÀuÖ’ ^•QÆ∞H˘xÜ«Ú#fl 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O KÕ`« "Õ∞=Ú
=∞~°Å =∞~°Å "≥∂ã¨yOK«|_»∞`«∞<åflO.
❖❖❖
L#fl^Õk? ã¨`«º"Õ∞k?
#H˜Oz^ŒÑ≤ ^Œ$âıº-ã≤‡#û`«ºO `Õ# ǨÏ`å`«‡<å
z„`«O ^ŒQÆú â◊sˆ~} [#`å q„ѨÅÉèíº`Õ II (XVIII-57)
D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«OÖ’ ''Wk ã¨`«º=Ú—— Jx =∞#O J#∞HÀQÆeˆQk ZHõ¯_≥·<å, U^≥·<å
L#fl^•? D Hõ#|_Õ "≥Ú`«Î=Ú ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ XHÍ<˘Hõ =ã¨∞Î=Ù=Öˇ L#fl D <å
â◊s~°O ‰õÄ_® Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú=Ù#flk Hõ^•! J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÖˇ·, ^ŒQÆú „áêÜ«∞=ÚÖˇ·# D â◊s~å^Œ∞ÅKÕ
"Õ∞=Ú ZO^Œ∞KÕ`« "≥∂ã¨yOѨ|_»∞K«∞<åflO? ZO`« Pâ◊Û~°ºO! "≥∞é∞ѨÙ=Öˇ Jã≤÷~°OQÍ LO_Õ D
â◊s~°OÃÑ· ''Wk =∂‰õΩ HõÅ^Œ∞. Wk W>Ë¡ LO_»É’=ÙK«∞#flk—— Jx qâßfiã¨O Hõey LO_Õ"åiH˜
Z=~°∞ =∂„`«O UÖÏ K≥ѨÊQÆÅ~°∞?
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 33
JO^Œ∞KÕ`« =∞ǨÏs¬! „Ѩ|Å ^À+¨=ÚÅKÕ k‰õΩ¯=∂e# ^•x=Öˇ „Ѩ=iÎã¨∞Î#fl D â◊s~°=Ú#∞
<Õ#∞ `«$}„áêÜ«∞OQÍ#∞, WѨÊ\˜ˆH #tOz#^•x =ÖË#∂ K«∂ã¨∂Î ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
15. ÉÏź ã¨fi~°∂ѨO
r=Ù_»∞ D ^ÕǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOz J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl ÉÏźܫ∞ø=#"å~°úHõº ^Œâ◊ÅÖ’
"≥Ú^Œ\ ˜^≥·# ÉÏź^Œâ◊ ã¨∞YHõ~°"≥∞ÿ#^Œx H˘O^Œ~°∞ [#∞Å∞ J#∞H˘O@∂ LO\Ï~°∞. ''z#fl`«#OÖ’
"Õ∞=Ú P#O^ŒOQÍ LO_Õ"åà◊§O—— Jx K≥ѨCH˘O@∂ LO\Ï~°∞. J~Ú`Õ "å~°O`å =~°Î=∂#
Pkè"åº^èŒ∞Å ^Œ$ëêì º JÖÏ JO@∞<åflˆ~HÍx, Jk "åã¨Î=O HÍ^Œx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
K«OK«Å=Ú, ã¨O‰õΩÅ=Ú J~Ú#\˜ì D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [x‡Oz#ѨÊ\˜ #∞O_ô Jhfl
HõëêìÖË. ÉÏźOÖ’ â◊H˜Î LO_»^Œ∞. J<ÕHõ "åº^èŒ∞Å∞, âßs~°Hõ ^Ò~°ƒÖϺÅ∞ ÉÏkèã¨∂Î LO\Ï~Ú.
''Wk =∞Oz – Wk K≥_»∞—— J<Õ qK«Hõ∆} LO_»^Œ∞.
-Wk HÍ"åe – Jk HÍ"åe – Jx ZšѨC_»∞ HÍOH˜∆OKÕ ã¨fiÉèÏ=O.
-`«#k H͉õΩ<åfl ''<åˆH LO_®e—— – J<Õ Ö’Éèí`«fiO.
-J#∞Hõ∆}O =∂iáÈ`«∂ LO_Õ Wëêì~Ú+¨ì=ÚÅ K«Ñ¨Å`«fiO.
-n#`«fiO, =¸_è»`«fiO, `≥eq`«‰õΩ¯=`«#O.
-HõeÊ`« P@Å g∞^Œ ^蕺ã¨.
-|∞kú xÅHõ_» ÖËHõáÈ=@O.
-~À+¨O, ~À^Œ#O, KÕ`«HÍHõáÈ=@O.
Wq ÉÏźOÖ’ K≥ÑC¨ HÀ^ŒQæÆ qâıëêÅ∞. U"Õ"À u<åÅx, „`åQÍÅx, á⁄O^•Åx HÀ~°∞H˘O\Ï_»∞.
HÍx, ֒ѨŠL#fl ÉèÏ"åÖËq∞\’ K≥ѨCHÀÖË_»∞.
D '=∞#ã¨∞û— J<Õk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ Ñ¨~°=∞ K«Ñ¨Å"≥∞ÿ#k. ÉÏÖϺ=ã¨÷Ö’ WHõ nx K«Ñ¨Å`åfixH˜
JO`«∂ á⁄O`«∂ LO_»^Œ∞. ÉÏźOÖ’ LO_Õ J<ÕHõ Jã¨=∞~°÷`«Å HÍ~°}OQÍ U"Õ"À =∞#ó zO`«Å∞
ÉÏkèã¨∂Î LO\Ï~Ú. KÕ¿ã Ѩ#∞Åhfl Ju =¸_è»OQÍ, JqKå~°}ÏѨÓ~°fiHõOQÍ LO\Ï~Ú.
Jyfl*ÏfiÅÅ∞, ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù JÅÅ∞, "≥∞é∞ѨÙÅ∞, ¢ã‘ÎÅ <Õ„`«=ÚÅ∞ W=hfl 'ÉÏÖϺ=ã¨÷— J#∞^•x
#∞O_Õ K«Ñ¨Å`«fiO <Õ~°∞Û‰õΩ#fl@∞¡ <å HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
D ÉÏÅ∞_»∞ ‰õΩHõ¯=Öˇ Ju ã¨fiÅÊ=Ú#ˆH ã¨O`À+≤Oz ™êfinè#∞_Ò`å_»∞. J`«ºÅÊ q+¨Ü«∂xˆH
Ѩ@ì~å#O`«HÀѨO á⁄O^Œ∞`å_»∞. ''D Ѩ^•~°÷=Ú Ñ¨iâ◊√^Œú=∂? HÍ^•? „Ѩ=∂^ŒHõ~°=∂? HÍ^•?——
Jx ѨÓ~åfiѨ~åÅ∞ qKåiOK«‰õΩO_®<Õ ÃÑ·H˜ ÉÏQÆ∞#flO`« =∂„`«OKÕ`« ''Jk <å‰õΩ WÑ≤ÊOK«O_ç——
Jx QÀÅKÕ™êÎ_»∞. QÆ∞}^À+¨=ÚÅ∞ qKåiOKÕ |∞kú ÖËHõáÈ=Ù@KÕ PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ P`«xH˜
J<ÕHõ ÉÏ^èŒÖË `≥zÛÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. áÈh, ÃÑ^ŒÌÅ∞ W=fi#<åfl~å, U_»∞Ѩ٠PѨ_»∞. XHõ\ ˜ á⁄O^ŒQÍ<Õ,
34
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|∞kú qˆH∆ѨO KÕ`« =∞~˘Hõ\ ˜ HÍ"åÅ#∞H˘O\Ï_Õ HÍx, Uk á⁄Ok#ѨÊ\˜H© U=∂„`«O `«$Ñ≤Î
á⁄O^Œ_»∞. WO`«Ö’<Õ U_»∞ѨÙ. WO`«Ö’<Õ #=Ùfi. J`«x "≥H˜e JÅ¡i „Ѩ=~°Î# K«∂z „Ѩu"åà◊√§
ɡkiOKÕ"åˆ~. ÃÑ^ŒÌÅ∞ qkèOKÕ tHõ∆Å#∞ xã¨ûǨܫ∞OQÍ, =∞ø#OQÍ J#∞ÉèíqOK« =Åã≤#^Õ Hõ^•!
ÃÑ^ŒÌÅ∞, `«e¡^ŒO„_»∞Å∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ÃÑ· `«~°QÆu ÉÏÅ∞~°∞ – D q^èŒOQÍ J`«_»∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»xk
Z=iH˜? Z=~À K≥Ñ≤Ê# Hõ^äŒÖ’ =i‚OѨ|_ç# ÉË`åà◊√x Z^Œ∞~°∞QÍ TÇ≤ÏOK«∞H˘x ÉèíÜ«∞Ѩ_»`å_»∞.
x„^ŒÖ’ U"Õ"À TÇ≤ÏOK«∞H˘x HõÅ=iã¨∂Î LO\Ï_»∞. W+¨"ì ∞≥ #ÿ "å~°∞ ^Œ∂~°OQÍ LO>Ë ÉˇOQÆÑ_¨ `» å_»∞.
K«∂Kå~å ™êfig∞! D q^èŒOQÍ ÉÏźO J<ÕHõ ÉèíÜ«∞=ÚÅ`À, `«Ñ¨C_»∞ Ѩ#∞Å`À, =∞<À"åº^èŒ∞Å`À
L^ÕfiQÆ=ÚÅ`À xO_ç LO\’Ok. W@∞¡ J*Ï˝# q[$OÉèí}‰õΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿ LO_»QÍ, [#∞Å∞ U
L`«Î=∂#O^ŒO D ÉÏźOÖ’ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞? K«=∞`å¯~°"Õ∞ Hõ^•! ^À+¨ „Ѩ^Œ=ÚÖˇ·#
J*Ï˝#=ÚÅ∞ q[$OaèOK«@O P#O^ŒHõ~°"Õ∞q∞\˜?
D ÉÏÅ∞_»∞ ѨxH˜~åxѨ#∞Å#∞ ‰õÄ_® =∞Ǩ ‰õΩ`«∂ǨÏÅOQÍ „áê~°Oaè™êÎ_»∞. ^Œ∞âıÛ+¨µìÅÃÑ·
"åº"≥∂ǨÏO, ^Œ∞~°∞ƒkú Hõey LO\Ï_»∞. xѨÊ<åfl ÉèíÜ«∞O. h~°<åfl ÉèíÜ«∞O. JO^ŒiKÕ`« p"å@∞¡.
=∞#óâßOu LO_»^Œ∞. QÀuÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl QÆaƒÅO ÖÏQÍ J<ÕHõ J=∞OQÆà◊"≥∞ÿ# Ü«∞`åflÅ∞,
=∞<À"åº^èŒ∞Å∞, ã¨O^ÕǨÅ∞, K≥_»∞ áÈHõ_»Å∞ Hõey LO\Ï_»∞. WHõ ã¨fiã¨÷`« ZHõ¯_çk? ZHõ¯_»
=∞<ÀKåOK«ÅºO, J*Ï˝#O Hõeã≤ LO\ÏÜ≥∂, U KÀ@ ^ÀëêÅ∞, "åº^èŒ∞Å∞, P^èŒ∞Å∞, z`«ÎqHÍ~åÅ∞,
J™êfinè#`« ã¨=∂"Õâ◊=∞ø`åÜ≥∂ – JHõ¯_» âßOu, P#O^ŒO LO\ÏÜ«∂? ÖË<ÕÖË=Ù.
ÉÏÅ∞x =∞#ã¨∞û U^À J~°÷OHÍx #∂`«#`«fiO "≥·Ñ¨Ù Jé∞]Å∞ Kåã¨∂Î LO@∞Ok. ÃÑ^ŒÌÅ∞
''ã¨fiã¨OHõÅÊ"Õ∞ „Ѩu|O^èŒHõ=Ú—— J<Õ q+¨Ü«∞O x~°∂Ñ≤OK«\ÏxH˜ ''Ü«∞^ä•ÉÏÅó—— JO@∂ D
ÉÏź=Ú<Õ ^Œ$ëêìO`«OQÍ fã¨∞H˘O\Ï~°∞. XHõ =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O ÖÏQÍ W`«~°∞Å (=Ú^Œ∞ÌÅ
=O\˜) =¸~°öѨ٠„H˜Ü«∞Å∞, =OK«<ÀáêÜ«∂Å∞ XHõ ÉÏÅ∞_çx ÉÏkèOz#@∞¡ =∞i WOÔH=ih
ÉÏkèOK«"Õ"≥∂! J<ÕHõ =∞<À~°^ä•Å`À, W`«~°∞Å∞ qkèOKÕ „Hõ=∞tHõ∆}Ïk J<ÕHõ xÜ«∞=∞=ÚÅ`À,
Ö’HÍxfl „q∞Oy"ÕÜ«∂Å<Õ =¸_è»`«fiOÖ’ ÉÏÅ∞_»∞ á⁄O^Õ ã¨∞Yã¨O`ÀëêÖË=Ú<åfl~Ú K≥ѨÊO_ç?
=$Hõ∆O `«#∞ Ѩ_»∞K«∞#fl ÉÏ^èŒÅ∞ ÃÑ·H˜ Z=iH© K≥ѨCHÀÖË^Œ∞ K«∂Kå~å! J^Õq^èŒOQÍ J`«_»∞ `«#
JO`«~°OQÆ=ÚÖ’x ÉÏ^èŒÅ∞ ÃÑ·H˜ K≥ѨCHÀÖË_»∞.
Ѩ‰õ∆ΩÖˇ·`Õ PHõe"Õ¿ãÎ Z>ˇÿ<å "≥o§ PǨ~°O `≥K«∞ÛH˘O\Ï~Ú. D ÉÏÅ∞_À, <≥fΖ<À~°∂
ÉÏ^Œ∞HÀ=@"Õ∞QÍx KÕ¿ãk Uq∞ LO_»^Œ∞. W`«~°∞Å∞ Z=Ô~·<å HõxHõi¿ãÎ<Õ QÆu.
W\˜ì ÉÏÖϺ=ã¨÷Ö’ U^À ã¨∞Y=ÚQÍx, qâı+¨=ÚQÍx L#fl^Œ#∞H˘x, D r=Ù_»∞ =∞~°Å
=∞~°Å [#‡Å∞ á⁄O^•Å#∞H˘O>Ë, D q+¨Ü«∞O <å‰õΩ *Ïe<Õ Hõey™ÈÎOk. J<ÕHõ ~ÀQÆ, qˆH∆áêÅ`À,
q"ÕHõ–qKå~°=ÚʼnõΩ J=HÍâ◊"Õ∞ÖËHõ, âßOux U=∂„`«O „Ѩ™êkOK«ÖËx ÉÏź=Ú#∞ <Õ#∞
`«∞K«Ûù"≥∞ÿ#kQÍ#∞, J~°=∞º"≥∞ÿ#^•xQÍ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 35
16. Ü«∞ø=# ^Œâ◊
D =∞#∞A_»∞ z=iH˜ Z\’¡ ÉÏÖÏ#~°÷=ÚÅ #∞O_ç QÆ>ˇìH˜¯ J<ÕHõ Éè’QÆ "åOKè«Å`À
‰õÄ_»∞H˘#fl"å_≥·, Ü«∞ø=# „áêOQÆ}OÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞.
WѨÊ\˜ˆH J`«x =∞#ã¨∞ûÖ’ J<ÕHõ ^ÀëêÅ∞, ‰õΩã¨O™ê¯~åÅ∞ QÆ∂_»∞Hõ@∞ìH˘x LO\Ï~Ú.
WѨC_çHõ JǨÏOHÍ~° – HÍ=∞=ÚÅ<Õ Ñ≤âßKåÅ∞ <≥=∞‡kQÍ Hõ#∞Å∞ `≥~°z EÅ∞ qѨC`«∞<åfl~Ú.
U"Õ"À QÆ∞iÎOѨÙÅ∞, ã¨∞Y=ÚÅ∞ á⁄O^•Åx ã¨fiѨflO HõO@∂ LO\Ï_»∞ ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’<Õ L^Œƒqù Oz#
JǨÏOHÍ~° – HÍ=∞=ÚʼnõΩ WHõ '^•™È -ǨÏO— J#@O „áê~°OaèOK«∞K«∞<åfl_»∞. Ju K«OK«Å"≥∞ÿ#
=∞#tÛO`« Åxfl\˜H˜ ¿ãfiK«Ûù =KÕÛ™ÈÎOk. |∞kú J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅKÕ P„Hõq∞OK«|_ç HõÅ∞+≤`«O
J=Ù`ÀOk. D =∞#ã¨∞û, Ü«∞ø=#=ÚÖ’x ZO_»=∂=ÙÅ=O\˜ ѨiK«Ü«∂Å#∞, qÖÏ™êÅ#∞,
™Èfi`«¯~°¬Å#∞ K«∂z, ''PǨ! W=hfl ZO`« =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ#q! ZO`«QÍ "åã¨Î="≥∞ÿ#q!—— Jx J#∞H˘x,
Ѩ~∞° QÔ uÎ z=~°‰Ωõ 'q+¨Ü∞« =ÚÅ∞— J<Õ =ÚiH˜ QÆ∞O@Ö’ HÍÅ∞*Ïi Ѩ_∞» `ÀOk. JO^Œ∞Hˆ ''Ü«∞ø=#=Ú
J<ÕHõ =∞Ǩ#~°H=õ ÚʼnõΩ c[=Ú =O\˜k—— Jx ÃÑ^ŒÅÌ ∞ JO@∂ LO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ „Ѩ`º« Hõ=∆ ∞ÜÕ∞º
HÍ=∞[fi~å^Œ∞Åhfl r=Ùx q<åâ◊#=Ú H˘~°Hˆ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~Ú. z„`« qz„`«=ÚÖˇ#· =$`åÎO`«=ÚʼnõΩ,
q=â◊`åfi^Œ∞ʼnõΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿ# D Ü«∞ø=#=Ú =Å# (q"ÕHõO q+¨Ü«∞"≥∞ÿ) #+¨ìáÈÜÕ∞ "åˆ~
Z‰õΩ¯=. HÍ=∞Ñ≤âßzH˜ =â◊O H͉õΩO_®, ^Œ∞ëê¯~°º=ÚÅ#∞ PK«iOK«‰õΩO_® D Ü«∞ø=<å=ã¨÷#∞
Z=Ô~·<å ^•\˜"ÕÜ«∞QÆey`Õ J\˜ì"å~°∞ <å ^Œ$+≤ìÖ’ =O^ŒhÜ«ÚÖË. "åˆ~ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞.
D Ü«∞ø=#O Éè’QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞^èŒ∞~°OQÍ L#fl>Ë¡ Hõ#|_»∞`«∞Ok. HÍx, HõÅ∞¡ Ü≥ÚHõ¯
qÖÏã¨=Ú=Öˇ Wk Jxfl ^À+¨=ÚʼnõΩ t~À=∞}˜ =O\˜k. nxÖ’x Hõ^äŒ#=∞O`å J|^Œú"Õ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H©, JѨÊ\˜H˜ =∂„`«O x["Õ∞#x JxÑ≤ã¨∂Î Hõ∆}OÖ’ r=Ù}˜‚ "≥∂ã¨yOz "Õ™ÈÎOk.
ã¨fiѨfl¢ãΑ ™êOQÆ`º« O ÖÏQÍ, TÇ¨Ï Ü«∞O^Œ∞ QÍOK«|_Õ ~°`<« åÅ "Õ∞_» ÖÏQÍ Hõ}∆ HÍÅѨ٠Jã¨`º« ~°=∞º`«fiO
„Ѩ^Œi≈™ÈÎOk. "Õâߺ¢ã‘Î ™êOQÆ`«ºO ÖÏQÍ D Ü«∞ø=#O "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ "≥∞`«Î"≥∞`«ÎQÍ r=ÙxÜ«∞O^Œ∞
„Ѩ"ÕtOz, „Hõ=∞OQÍ ^Œ∞~åƒù"åʼnõΩ, ~ÀQÍʼnõΩ, ^Œ∞óMÏʼnõΩ, JiëêìʼnõΩ <åOk ѨÅ∞‰õΩ`ÀOk.
ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’x *Ï˝#=Ú#∞ Ü«∞ø=#O HõÑ≤Ê"Õã¨∞ÎO>Ë t=ˆHâ◊=ÙÅO`«\ ˜ "åˆ~ ÉèíÜ«∞Ѩ_»`å~°∞.
ZO^Œ∞HõO\Ï~å? WO^Œ∞Ö’ [xOKÕ "≥∂ǨÏO =∞OzѨ#∞Å#∞ =∞~°Ñ≤OѨKÕã¨∞ÎOk. q"ÕHõ=Ú#∞
~°∂ѨÙ=∂Ѩ@OÖ’, HÍO`å qÜ≥∂QÍk Hõ}Hõ} =∞O_Õ L+¨`‚ åfiÅ∞ ã¨$+≤Oì K«_O» Ö’, =∞Oz JÅ"å@¡#∞
q~°q∞OѨKÜ Õ ∞« _»OÖ’, „ÉèÏOu *Ï˝#O „Ѩ™êkOK«@OÖ’ D Ü«∞ø=#=Ú#‰õΩ L#flO`« â◊HΘ =∞i^ÕxH©
ÖË^Œ∞.
❖
JÜ≥∂º! ZO`«\ ˜ x~°‡Å"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û J~Ú#ѨÊ\˜H©, D ^Œâ◊Ö’ HõÅ∞+≤`«O J=Ù`ÀO^Õ? ¿ÇÏ
=∞ǨÏs¬! `«∞áê#∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PHÍâßxfl K«∞OaOKÕ ÔH~°\ÏÅ∞ L#fl\˜ì #k<≥·<å ^•@=K«∞Û. D
Ü«∞ø=#OÖ’x `«$ëê‚ `«~°OQÍÅ∞ ^•@@O ZO`«=∞Ok `«~°O? PǨ! r=Ù_»∞ D ^Œâ◊Ö’ ''P ¢ã‘Î,
36
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P ã¨Î<åÅ∞, P =ÚYO, P qÖÏ™êÅ∞, P Ǩ=ÉèÏ"åÅ∞—— Jx =∞##O KÕã¨∞H˘O@∂, WO`«Ö’<Õ
=Úã¨e"å_»∞ J~ÚáÈ`«∞<åfl_»∞. K«OK«Å"≥∞ÿ# Pâ◊ÅKÕ ÉÏkèOK«|_Õ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ ™ê^èŒ∞=ÙÅ ^Œ$+≤ìÖ’
`«$}„áêÜ«Ú_»∞ =∂„`«"Õ∞.
HÍ=∞„HÀ^è•k J<ÕHõ ^À+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# QÆO@ŠǨ~åxfl ^èŒiOz# 'Jaè=∂#=Ú— J<Õ
=∞^ŒÑ¨Ù>Ë#∞QÆ∞ D Ü«∞ø=<å~°}ºOÖ’ ã¨OK«i™ÈÎOk. Wk r=ÙÅ∞ ZO`À ÉèíÜ«∞Ѩ_»=Åã≤# q+¨Ü«∞O
HÍ^ŒO\Ï~å ™êfig∞? '^Œ∞óY=ÚÅ∞— J<Õ HÍÅ ‰õÄ@ q+¨ã¨~åÊÅ∞ 'q+¨Ü«∞"åã¨#Å∞— J<Õ QÍe
Ñ‘Å∞ã¨∂Î r=Ù_çx HÍ@∞"ÕÜ«∞\ÏxH˜ J@∂ W@∂ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú. Wk QÆ=∞xOK«x P Ü«Ú=‰õΩ_»∞
=∂„`«O ''PǨ! D <å â◊s~°ÉèÏQÍÅ∞ ZO`«QÍ "≥∞~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú! D <å #∂#∂QÆ∞ g∞™êÅ∞
K«∂ã¨∞Î<åfl~å?—— Jx K≥ѨCH˘O@∂ „Éèíq∞ã¨∞Î<åfl_»∞. ‰õΩu÷û`« =∞<ÀqHÍ~åÅ#∞, ~åQÍ^Œ∞Å#∞,
^Œ∞tÛO`«Å#∞, P„â◊~ÚOKÕ Ü«∞ø=# =∞#ã¨∞û‰õΩ x["≥∞ÿ# ã¨∞YâßO`«∞Å∞ ZHõ¯_» Åaè™êÎ~Ú?
Ü«∞ø=#á⁄~°KÕ ^Œ@ìOQÍ HõѨÊ|_ç# Hõ#∞ʼnõΩ `«##∞ Ju"ÕQÆOQÍ ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î#fl Pkè–"åº^èŒ∞Å∞,
ã¨OHõÅÊ–qHõÅÊ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∂Å∞, =¸~°öK«~°ºÅ ^Œ∞+¨Êùe`åÅ∞ U=∂„`«O HõxÑ≤OK«@O
ÖË^Œ∞.
JO`å ÉÏQÍ<Õ LOk HÍx, D Ü«∞ø=#^•~°¤ºO Z<åflà◊√§ LO@∞O^ŒO\Ï~°∞? JÜ≥∂º!
ZO`À „Ѩܫ∂ã¨`À ã¨OáêkOK«∞H˘#fl J<ÕHõ ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞ D „uQÆ∞} ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# Ü«∞ø=# "åÜ«Ú
gzHõÅKÕ ÃÑH˜eOz"ÕÜ∞« |_»∞K«∞<åflÜÕ∞! JǨÏOHÍ~°O, "≥∂ǨÏO ã¨∞‰õΩ=∂~°`åfixfl „`«∞Oz "Õã∞¨ <Î åfl~Ú.
q"ÕH=õ Ú =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_áç È`ÀOk. HÍ=∂O^èHŒ Í~°=ÚKÕ „QÆ∞_çk¤ J~Ú# =∞#ã¨∞û `å#∞ „Ѩãi¨ OK«∞K«∞#fl
™ê÷<åÅ∞ Z\˜ì"À U =∂„`«O ѨsH˜∆OK«∞HÀ=@O ÖË^Œ∞.
❖
=∞ǨÏs¬ ! D Ü«∞ø=#O â◊s~°=Ú#‰õΩ "≥<≥flÅ=Öˇ HõxÑ≤Oz#ѨÊ\˜H©, z`«Î=Ú#∞ =∂„`«O
J^èÀQÆuáêÅ∞ KÕã≤ hK«`«fi=Ú#∞, =¸~°ö`«fi=Ú#∞ `≥zÛÃÑ_»∞`ÀOk. Ju `«fi~°Ö’ #tOK«É’ÜÕ∞
D Ü«∞ø=#O K«∂Ñ≤ã¨∞Î#fl ÃÑ·ÃÑ· "≥∞~°∞QÆ∞Å∞ K«∂z "≥∂ã¨áÈ=\ÏxH˜ <Õ#∞ ã≤^ŒúOQÍ ÖË#∞.
XHÍ<˘Hõ_»∞ ZO`À „â◊q∞Oz, J<ÕHõ „Ѩܫ∂ã¨Å‰õΩ F~°∞ÛH˘x z=iH˜ XHõ 'zO`å=∞}˜—x
ã¨OáêkOKå_»∞. ''PǨ! K«∂Kå~å! <Õ#∞ ZO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê"å_ç<À! WѨC_ô zO`å=∞}˜ <å^ÕHõ^•!——
Jx `«ÅK«∞K«∞ =∂# =∞^Œ QÆ~åfiÅ∞ á⁄Ok#"å_≥· WHõ WO\˜H˜ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. HÍx áêѨO,
#kx ^•>ËÜ«∞`«flOÖ’ =∞^茺֒ =∞}˜x KÕ~Ú *Ï~°∞ÛH˘<åfl_»∞. K«∂ã¨∂Î LO_»QÍ<Õ P =∞}˜ HÍ™êÎ
h\˜ L~°=_çH˜ H˘@∞ì‰õΩáÈ`ÀOk. JѨC_»∞ P`«x =∂#ã≤Hõ ã≤÷u Z\Ï¡ LO@∞Ok? D Ü«∞ø=#O
q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® JO`Õ. Pâ◊Ѩ_ç#<åflà◊√§ Ѩ@ì^Œ∞. ZѨC_À „Ѩ"Õtã¨∞ÎOk. HÍ=∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#
qHÍ~åÅhfl `«Öˇ`«∞Î`å~Ú. ~åQÆ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ ^ÀëêÅ∞ q"ÕHõ=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õ™êÎ~Ú. D Hõ^äŒ
W\Ï¡ #_»∞ã¨∂Î LO_»QÍ, WO`«Ö’ ZHõ¯_ç#∞OKÀ =Úã¨e`«#O =zÛѨ_»∞`ÀOk. K«∂Kå~å =∞ǨÏs¬!
=∞i D q+¨Ü«∂Åhfl D ÉÏźOÖ’<Õ ZO^Œ∞‰õΩ K«Hõ¯QÍ [#∞Å∞ qKåiOK«~å^Œ∞? Ü«∞ø=#O
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 37
K«∂z =Úiã≤áÈ=@O Kå=Ù‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ L#fl ÉÏÅ∞}˜‚ =Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ìHÀ=@O =O\˜^Õ#x <Õ#∞
J#∞H˘O@∞<åfl#∞. Z=_≥·`Õ, Jq"ÕHõOKÕ Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ# Ü«∞ø=#=Ú#∞ K«∂z "≥∂Ç≤Ï`«∞_≥·
''q+¨Ü«∂#O^Œ"Õ∞ rq`« ÅHõ∆ º=Ú—— J<Õ ÉèÏ=# Hõey LO\Ï_À "å_»∞ '#~°Ñ¨â◊√=Ù— Jx
K≥Ñʨ |_»∞K«∞<åfl_»∞.P`«_∞» Ju`«fi~°Ö’ HÍÅ=ÚKÕ`« "≥∂ã¨yOK«|_ç#"å_≥,· ѨâßÛ`åÎÑѨ _¨ É» ’`«∞<åfl_»∞.
™êfig∞! =∞~°Å =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. D 'Ü«∞ø=#=Ú— J<Õ ã¨OHõ@=Ú #∞O_ç ˆH∆=∞OQÍ
ɡ@
· Ѩ_#ç "åˆ~ "≥∞K«∞ÛHÀ`«y#"å~°∞. ÃÑ^ŒÌ uq∞OQÆÖÏÅ∞ L#fl #k<≥<· å ^•@=K«∞Û. ~åQÆ^fiÕ ëê^Œ∞Å`À
xO_çÜ«Ú#fl D Ü«∞ø=#O ^•@@O JO`« `ÕeÔH·# q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞. Jk =∞Ǩ„áêA˝Å‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ ™ê^茺O. âßOu, ^ŒÜ«∞, ^•H˜∆}º=Ú, q#Ü«∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ QÆÅ
Ü«∞ø=#=Ú`À „ѨHÍtOKÕ"å~°∞ =∞#‰õΩ KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ =∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤™êÎ~°∞. J`«ºO`«
=∞^èŒ∞~°Ñ¶¨Å=ÚÅ∞, ã¨∞O^Œ~° ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# „^•Hõ∆fÔQÅ∞ ZHõ¯_ÀQÍx `å~°ã¨Ñ¨_»=Ù Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ D Ü«∞ø=#=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩ\Ï\’Ѩ=Ú#∞ `«∂H©∆‚HõiOz =∞ø#O =Ç≤ÏOKåÅx
x~°‚~ÚOK«∞H˘<åfl#∞.
❖❖❖
17. ¢ã‘Î =º=Ǩ~°O
D Ö’HõOÖ’ 'HÍ=∞=Ú— J#∞#k KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∞OQÍ `«ÅK«∞K«∞, D [#∞Å∞ ZO^Œ∞HÀ
"åº"≥∂ǨÏO K≥O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. #~°=ÚÅ∞, Z=ÚHõÅ∞, ~°HõÎ=Ú, =∂Oã¨=Ú – W\˜ì "å\˜`À ‰õÄ_ç#
D ¢ã‘Î – ѨÙ~°∞+¨ ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ â’Éèí#∞ KÕ‰õĈ~Ûk Uk L#flk? [#∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ "≥∂ǨÏO
K≥O^Œ∞K«∞<åfl~°∞?
D ¢ã‘Î â◊s~°=Ú#∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ (J\Ï¡ˆQ ѨÙ~°∞+¨ â◊s~°=Ú#∞ ¢ã‘ÎÅ∞) =∞##O KÕã¨∂Î áêѨO,
WѨÊ\˜H˜ Zxfl [#‡Å∞ |∂_ç^ŒáêÅ∞ KÕã¨∞H˘<åfl~À Hõ^•! F~¸! =∂#=Ù_®! D '=x`«— J#∞
=ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞, K«~°‡=Ú, =∂Oã¨=Ú, Hõhfl~°∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q q_çq_çQÍ ZѨC_≥·<å
ѨijeOKå"å? WO^Œ∞Ö’ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞=Ú#flk? =∞i h=Ù =$^ä•QÍ ZO^Œ∞‰õΩ
=ÚQÆ∞ú_»=Ù JQÆ∞K«∞<åfl=Ù?
F ¢ã‘Î, ѨÙ~°∞+¨µÖÏ~å! XHõKÀ@ ˆHâ◊=ÚÅ∞, XHõKÀ@ K«~°‡=Ú, XHõKÀ@ ÉÁq∞HõÅ∞, D
â◊s~°=ÚÅhfl WO`ÕHõ^•! =∞i g∞~°O`å WO`«QÍ ÉÏǨϺ â◊s~åHõ~°¬}ÅKÕ ZO^Œ∞‰õΩ |^Œ∞úÅ∞
J=Ù`«∞<åfl~À K≥ѨÊO_ç? `«^•Ìfi~å g∞ ''q"ÕHõ=Ú—— =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_»∞@ÖË^•? D ~ÀA D ^ÕǨÅhfl
qq^èŒ =G=ÚÅ`À#∞, ÖËѨ#=ÚÅ`À#∞ `≥·`«Hõ¯ÖÏ_Õ ÉÁ=∞‡Å=Öˇ JQÆ∞Ñ≤OK«=K«∞Û. "åi "≥∞_»Å∞
~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å =Ú`åºÅ Ǩ~°=ÚÅKÕ *ÏÅ∞"å~°∞`«∂, J`«ºO`« ã¨∞O^Œ~°OQÍ HõxÑ≤OK«=K«∞Û.
HÍx, XHõ¯ q+¨Ü∞« O QÆ∞iÎã∞¨ <Î åfl~å? D =~°=Î ∂# Hõ}∆ OÖ’ ZO`À PHõ~¬° }`À HõxÑ≤OKÕ J=Ü«∞"åÅhfl
38
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ˆ~áÈ =∂áÈ â◊‡âß#OÖ’ XHõ =¸Å‰õΩ KÕi ‰õΩHõ¯ÅKÕ, #Hõ¯ÅKÕ Éèí∞lOѨ|_»É’=ÙK«∞<åfl~Ú. ÖË^•
H˘xfl ZO_»∞ Hõ>ˇìÅ`Àáê@∞QÍ |∂_ç^Œ HÍÉ’=ÙK«∞<åfl~Ú.
J~Ú<å =ÚhO„^•! ѨOK«Éèí∂`« xi‡`«"≥∞ÿ# D ¢ã‘ΖѨÙ~°∞+¨µÅ JOQÆ=ÚʼnõΩ, J_»qÖ’
ã¨OK«iOKÕ HõOK«~°QÍ_ç^ŒÅ JOQÆ=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk K≥ѨÊO_ç? =∞i D =∞#∞A_»∞ ¢ã‘Î
â◊s~°=Ú K«∂_»QÍ<Õ qHÍ~°=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞? D [#∞Å∞ p~°‰õΩK≥Ûà◊√§, ˆHâ◊=ÚÅ∞
=O\˜ ÃÑ·ÃÑ· "≥∞~°∞QÆ∞ʼnõΩ PHõi¬`«∞Öˇ· J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åflˆ~! HõÅ∞¡‰õΩ HÍ=∞=Ú#‰õΩ
ÉèË^Œ"Õ∞g∞ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. D Ô~O_»∞ ‰õÄ_® =∞`«∞Î, LÖÏ¡ã¨O, z`«ÎqHÍ~°O HõeyOz r=Ù}˜‚
q=â◊√}˜‚ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
D r=Ù_»∞ ''^ÕǨÏ=Ú—— J<Õ Hõ@∞ìH˘Ü«∞º‰õΩ ''=∞^Œ=Ú—— J<Õ „`å_»∞KÕ |OkèOѨ|_ç XHõ
Ѩâ◊√=Ù=Öˇ J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. Zxfl [#‡Å∞ QÆ_»záÈ`«∞<åfl, P`«x Ü«∞O^Œ∞
q"ÕHõ=Ú =∂„`«O L^Œ~ÚOK«∞@ÖË^Œ∞. ''P HÍ@∞Hõ Hõ#∞flÅ∞, *ÏÅ∞"å~°∞ ‰õΩ~°∞Å∞, Z`≥ÎÂ# ã¨Î#=ÚÅ∞,
<åEÔH·# =Ú‰õΩ¯—— .... Jx Jyfl *ÏfiÅʼnõΩ QÆ_ç¤Ñ¨~°Hõ=Öˇ PǨïu JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. P ã¨~°ã¨=ÚÅ∞,
P ^Œ∂~°O #∞O_ç Hõ#|_Õ ÉÏǨϺ ™œO^Œ~åºÅ∞ – J=hfl „Ѩ[fiiÅ∞¡K«∞#fl '#~°Hõ=Ú— J<Õ JyflH˜
Hõ>ˇìѨÙÅ¡Å=O\˜"Õ Hõ^•! WHõ â◊$OQÍ~° Hõ=ÙÅ∞ ''HÍ~°∞pHõ\ ˜ =O\˜ Hõ#∞ÉÁ=∞Å∞, #Hõ∆„`«~åâ◊√Å=O\˜
q∞Åq∞Å "≥∞阿ã Hõà◊√§, K«O„^ŒaO|=Ú =O\˜ "≥∂=Ú, qiã≤# ѨÙ=ÙfiÅ=O\˜ z~°∞#=ÙfiÅ∞——
"≥Ú^ŒÖˇ·# J`«ºO`« =∞^èŒ∞~° ÉèÏëêÜ«ÚHõÎ=ÚÖˇ·# LѨ=∂<åÅhfl „ѨÜ≥∂yOz „Éèí=∞#∞ WOuO`«Å∞
JkèHõO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. WOˆH=Ú#flk? D [#∞Å∞ Hõ∆}OÖ’ qÖÏã¨=ÚÅÖ’H˜ Ñ‘HõÅ =~°‰õΩ
kQÆ∞K«∞<åfl~°∞. Hõ∆}OÖ’ ^èŒ~°‡ "≥·~åQͺk HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ #∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞K«∞<åfl~°∞. Ѷ¨e`«O?
qÅ∞"≥·# =∂#=[#‡ =$^ä• JQÆ∞@ÜÕ∞Hõ^•! HÍq∞`« „ã‘ÎÅ∞ q+¨fQÆÅ=Öˇ, `«=∞#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«∞
ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞ `«=∞ HÍ"≥∂<å‡^ŒO KÕ`« q=â◊√Å#∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ZÅ∞QÆ∞|O\˜ ѨÙ@ìÖ’x áê=Ú#∞
`«# LKåÛùfiã¨-xâßfiã¨=ÚÅKÕ PHõi¬Oz, ɡ·@‰õΩ =zÛ# P áê=Ú#∞ ÉèíH˜∆ã¨∞ÎOk K«∂Kå~å? J^Õ
q^èŒOQÍ, HÍq∞x ¢ã‘ÎÅ∞, ''h"Õ <å‰õΩ k‰õΩ¯—— =O\˜ J"åãÎ̈="≥∞ÿ# "≥∂ã¨Ñ¨Ù =∂@ÅKÕ`«, =∂Ü«∞ÅKÕ`«,
Hõ$„u=∞ =∞~åº^ŒÅKÕ`« `«à√◊ ‰õΩ Éˇà√◊ ‰õΩÅKÕ`« q@∞Å#∞ PHõi¬OK«∞K«∞<åfl~°∞. "åi =∂# =∞~åº^ŒÅ#∞,
â◊H˜Î Ü«Ú‰õΩÎÅ#∞ ǨÏiOz"Õã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨~°fiã¨fi=Ú Ñ‘ÖËÛã≤ aHÍix KÕã¨∞Î<åfl~°∞. H˜~å`«‰õΩx =ÅÖ’
z‰õΩ¯‰õΩ#fl ѨH˜∆ÖÏQÍ D r=ÙÅ∞ J\˜ì PHõ~°¬}Ö’ z‰õΩ¯H˘x ɡ·@Ѩ_»ÖËHõ qÅqÅÖÏ_»∞K«∞<åfl~°∞.
'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ h\˜QÆ∞O@Ö’ QÆÅ 'z`«Î=Ú— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ ã¨OK«iOK«∞K«∞#fl D r=ÙÅ∞
'HÍ=∞=Ú— J<Õ 'Zé—KÕ PHõi¬OK«|_ç, J<ÕHõ Láê^èŒ∞Å#∞ |e KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞. QÆ∞é]=Ú#‰õΩ
=Ú‰õΩ`å_»∞, U#∞QÆ∞‰õΩ ã¨ÎOÉèí=Ú, áê=Ú‰õΩ =∞O„`«=Ú |O^èŒ=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡, ... D
HÍ=∞"Õ∞ r=ÙʼnõΩ ÃÑ^ŒÌ QÆ∞k|O_»QÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk. J<ÕHõ â’Hõ"≥∂ǨÏ=ÚÅKÕ ~°zOK«|_ç# D
„ѨѨOK«=∞O`å 'HÍ=∞=Ú— J<Õ ^•xKÕ P„â◊~ÚOK«|_ç, `«`«Êùe`«OQÍ ã¨∂÷Å`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀO^Œx
<å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
❖
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 39
JO^Œ∞KÕ`,« F =Úhâ◊fi~å! ¢ãΑ ™êOQÆ`º« "Õ∞ ã¨~fi° ^À+¨=ÚʼnõΩ, ã¨~fi° |O^è=Œ ÚʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}O.
J^•Ìx =∂Ü«∞Ö’ Ѩ_»‰õΩO_® `«QÆ∞ *Ï„QÆ`«Î =Ç≤ÏOKåÅx x~°‚~ÚOK«∞ H˘<åfl#∞. ã¨Î#=ÚÅ∞, Hõà◊√§
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ~°HõÎ=∂Oã¨=∞Ü«∞=ÚÖË J~Ú=ÙO_»QÍ, "å\˜x K«∂z <Õ<≥O^Œ∞‰õΩ q=â◊√}˜‚ HÍ"åe?
XHõѨC_»∞ ã¨∂÷Å |∞^Œ∞úÅQÆ∞ ѨÙ~°∞+¨µxKÕ Ju„Ñ≤Ü«∞=ÚQÍ, PáêºÜ«∞=ÚQÍ ÖÏeOK«|_ç# ã¨∞O^Œ~°
¢ã‘ÎÅ∞ WѨC_»∞ â◊‡âß#OÖ’ n~°… x„^ŒáÈ`«∞<åfl~°∞. "åi =∂O㨠YO_»=ÚÅ#∞ H͉õΩÅ∞, „QÆ^ŒÌÅ∞
ÉèíH˜∆ã¨∞Î<åfl~Ú. WѨC_»∞ WHõ¯_» <Õ#∞ K«∂KÕ ¢ã‘ΖѨÙ~°∞+¨ ^ÕǨÏ=ÚÅ QÆu‰õÄ_® JO`ÕHõ^•! gi
ˆHâ◊=ÚÅ∞, uÅHõ=Ú, Jã¨∞÷Å∞ H˘kÌ HÍÖÏxH˜ Hõ\ ˜Hõ <ÕÅ#∞ JÅOHõiOK«É’`«∞<åfl~Ú. W^ŒO`å
D q^èŒOQÍ qKåiOz# `«~°∞"å`«, WHõ <Õ#∞ „ÉèÏOux á⁄O^Œ\ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ ÖË#∞. |∞kúÇ‘Ï#∞Å∞
=∂„`«"∞Õ Ñ¨OK«É∂íè `«=ÚÅ ã¨xfl"Õâ=◊ ∞QÆ∞ D ¢ã–Α ѨÙ~°∞+¨ â◊s~°=ÚŠѨ@¡ P"ÕâÑ◊ Ó¨ i`«"∞≥ #ÿ J#∞~åQÆO
Hõey LO\Ï~°∞. J\˜ì J#∞~åQÆO ÃÑOK«∞H˘#flO^Œ∞‰õΩ QÍ#∞, z=iH˜, D z`«Î=Ú n#`«fi=Ú<Õ
á⁄O^Œ∞`ÀOk. Hõ∆}˜HÍ"Õâ◊=∞~Ú#\˜ì HÍ=∞=ÚKÕ Ñ¨~°=tOK«∞ =∞#ã¨∞û L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=ÚÅ #∞O_ç
K«∞ºu <˘Ok, z=~°‰õΩ J<ÕHõ ^Œ∞óY"≥∂ǨÏ=ÚÅÖ’ ‰õÄeáÈ`ÀOk.
™êfig∞! =x`« L#fl"åxˆH Hõ^• Éè’ˆQâ◊Û! =x`« ÖˉõΩO>Ë ''<åk, <å‰õΩ K≥O^Œ=Åã≤#k,
<å`À<Õ LO_»=Åã≤Ok—— J#∞#\˜ì Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚŠѨ@¡ ÉèÏ"å"Õâ◊O ‰õÄ_® ã¨#flyÅ∞¡@ ã¨∞ÅÉèí=∞x
<å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. <Õ#∞ ¢ã‘Î =º=Ǩ~°=Ú<Õ `«ºlOz"Õ™êÎ#∞. [~å=∞~°}=ÚŠѨ@¡ <å‰õΩ QÆÅ
cèu- Páê`å~°=∞}©Ü∞« "≥∞ÿ Ju K«OK«Å"≥∞#ÿ \˜ì ¢ãΑ ™êOQÆ`º« =Ú Ñ¨@¡ J`«ºO`« J~°∞z<Õ HõÅ∞QÆ*™Ë ÈÎOk.
JO^Œ∞KÕ`« D =∞#ã¨∞û#∞ J\˜ì `«∞K«Ûù =ã¨∞Î=ÙÅ "≥·Ñ¨Ù „Ѩ"ÕtOK«hÜ«∞‰õΩO_®, âßâ◊fi`«=∞QÆ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#=Ú H˘~°ˆH qxÜ≥∂yOKåÅx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl#∞.
❖❖❖
18. =Úã¨e`«#O
HÀÔ~¯Å∞ f~°x ÉÏź=Ú#∞ Ü«∞ø=#O „q∞Oy"Õ™ÈÎOk Hõ^•! WHõ =∂#=∞^Œ QÆ~åfiÅ`À
xO_ç# Ü«∞ø=#=Ú#∞ =Úã¨e`«#O ZHõ¯_ç #∞O_À =zÛ „q∞Oy "Õ™ÈÎOk. W\Ï¡ K«∂ã¨∂Î LO_»QÍ<Õ
ѨÙ+≤ìQÆÅ D J=Ü«∞==ÚÅ∞ tkäÅ"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. ‰õΩOzOK«∞‰õΩ áÈ~Ú# ^Œ=_»Å∞, =Oy#
#_»∞=Ú, =Ú_»∞`«Å∞Ѩ_»¤ #∞^Œ∞~°∞, =}∞‰õΩK«∞#fl HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞ – W=hfl „ã‘ÎÅ∞, `«k`«~°∞Å∞
J`«ºO`« u~°™ê¯~° ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#ã¨ûO`å ^≥·#ºO`À xO_ç LO\’Ok. ã¨∂Hõ;|∞kú,
áêѨO, QÆ_»∞ã¨i ã¨=`«∞ÅKÕ Ç≤ÏOã≤OK«|_Õ ™êkèfi=Öˇ, U =¸ÅHÀ "≥o§ ^•‰õΩ¯O\’Ok. WO`«HÍÅO
ZO`À ÉèíÜ«∞Éèí‰õΩÎÅ`À „Ѩ=iÎOz# Ѩل`«∞Å∞, ÉèÏ~°º, |O^èŒ∞=ÙÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, ¿ã=‰õΩÅ∞ WѨC_»∞
P`«xx XHõ Ñ≤zÛ"åx=Öˇ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. ''W^Õ =∞#‰õΩ =∞Oz ã¨=∞Ü«∞O—— J#∞H˘x 'Ö’ÉèíO— =zÛ
=∞#ã¨∞û#∞ P„Hõq∞™ÈÎOk. WHõ D r=Ù_»∞ |∞kúÇ‘Ï#∞_≥·, QÆ∞}Ç‘Ï#∞_≥·, â◊H˜ÎÇ‘Ï#∞_≥· J#∞Hõ∆}O
U"Õ"À =º^äŒÅ`À „=∞QÆ∞æ`«∂ LO\Ï_»∞.
40
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ „ѨHõ¯ â◊s~°O „Hõ=∞OQÍ tkäÅO J=Ù`«∂ LO@∞Ok. =∞~˘Hõ„ѨHõ¯ U^À J#∞ÉèíqOKåÅ<Õ
`«Ñ¨#, ^•Ç¨Ï=Ú, HÍ=∞=Ú =iúÅ∞¡`«∂ LO\Ï~Ú. U"Õ"À ã¨O`åѨ=ÚÅ∞, n#`«fi=ÚÅ∞ P
r=Ùx K«∞@∂ì =¸y LO\Ï~Ú. ''g~°O`å <å ™⁄=Ú‡ uO@∞<åfl~°∞. HÍx, ##∞fl ÖˇHõ¯KÕÜ«∞@O
ÖË^Œ∞. U"≥·<å ~°∞zHõ~°"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ uO>Ë ÉÏQÆ∞O@∞Ok. HÍx, =O\˜H˜ ã¨iѨ_»=Ù Hõ^•!
=∞~°}O Z‰õΩ¯= ^Œ∂~°OÖ’ L#fl@∞¡ ÖË^Œ∞. Ѩ~°Ö’HõOÖ’ U ^•~°∞}"≥∞ÿ# Ñ‘_» J#∞ÉèíqOK«=Åã≤
=ã¨∞ÎO^À U"≥∂?—— D q^èŒOQÍ LO\Ï~Ú J`«x PÖ’K«#Å∞. HÀiHõÅ∞ HÀH˘Å¡Å∞. HÍx Éè’yOKÕ
â◊HΘ LO_»^∞Œ . ǨÏ$^ŒÜ∞« O xã¨ûǨܫ∞OQÍ ^ŒÇÏ≤ OK«∞H˘xáÈ`«∂ LO@∞Ok. â◊s~°O J<ÕHõ Pkè"åº^è∞Œ ÅKÕ
Ñ‘_çOK«|_»∞K«∂ LO_»QÍ, „Hõ=∞OQÍ â◊‰õΩÎÅhfl L_çyáÈ`«∂ LO\Ï~Ú.
W@∞¡ r=Ù_»∞ J<ÕHõ "Õ^Œ#Å∞ J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞. =∞$`«∞º=Ù Ü≥ÚHõ¯ „‰õÄ~°"≥∞ÿ# „"Õ@∞#∞
`«ÅK«∞H˘O@∂ ÉèíÜ«∞O ÉèíÜ«∞OQÍ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO\Ï_»∞. `å#∞ ÉÏź Ü«∞ø=#=ÚÖ’
=$^ä• Ñ¨~°K«∞H˘#fl HÍÅ=Ú#∞, J=HÍâ◊=ÚÅ#∞ <≥=∞é∞ "Õã¨∂Î ã¨OQÆu – ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅ#∞
J#∞z`«OQÍ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞H˘O@∂ WѨC_»∞ =~°Î=∂#OÖ’ L#fl H˘kÌáê\˜ J=HÍâ◊=ÚÅ#∞ ‰õÄ_®
=º~°÷Ѩ~°K«∞H˘O@∂ LO\Ï_»∞.
❖❖❖
19. =∞$`«∞º=Ù
D â◊s~°O D q^èŒOQÍ J<ÕHõ "åº^èŒ∞ÅKÕ, =Úã¨e`«#=ÚKÕ P„Hõq∞OK«|_ç, r=Ù_»∞
n<åÖÏѨ#O KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞. WO`«Ö’, XHÍ<˘Hõ J#∞HÀx Hõ∆}OÖ’ '=∞$`«∞º=Ù— J<Õ QÆ∞_»¡QÆ∂|
=zÛ Z^Œ∞~°∞QÍ "åÅ∞`ÀOk. ™êÜ«∞O ã¨O^茺#∞ K«∂_»QÍ<Õ pHõ\ ˜ ZHõ¯_ç#∞O_À =zÛ "åÅ^Œ∂?
„QÆ^ŒÌ =∂Oã¨=Ú#∞ „q∞OQÆ\ÏxˆH „QÆÇ≤ÏOK«∞#@∞¡, D â◊s~°=Ú#∞ „q∞OQÆ\ÏxˆH '=Úã¨e`«#O—
^•Ñ¨i™ÈÎOk. ÉÏeHõ ѨÙ=Ùfi#∞ [_»Ö’ JÅOHõiOK«∞H˘x, H˘O`«¿ãѨ\ ˜H˜ P ѨÓ=Ù "å_çáÈQÍ,
„`«∞Oz ^Œ∂~°OQÍ qã¨i"Õ™ÈÎOk. K«∂Kå~å? J^Õ q^èŒOQÍ 'HÍÅ=Ú— J<Õ ÉÏeHõ ‰õÄ_® H˘O`«¿ãѨÙ
D â◊s~°=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_ç, P `«~°∞"å`« '=∞$`«∞º=Ù— J<Õ pHõ\’¡H˜ „`Àã≤"Õ™ÈÎOk.
D r=Ù_»∞ ÉÏź, Ü«∞ø=#=ÚÅÖ’ L#flѨC_»∞ JѨÊ\˜ PÜ«∂ JÅÊHÍeHõ HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞
x=∞QÆ∞fl_≥· LO@∞<åfl_»∞. ÉèíQÆ=O`«∞x P~åkèOK«@O, *Ï˝#=Ú H˘~°ÔH· qKå~°} KÕÜ«∞@O –
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÃÑ^ŒÌÅKÕ „Ѩ=zOK«|_ç# L`«Î=∞ HÍ~°º=ÚŠѨ@¡, ''WѨC_ÕO `˘O^Œ~°? =∂‰õΩ WOHÍ
ã¨=∞Ü«∞=Ú#flk. ÃÑ^ŒÌ J~Ú# `«~°∞"å`« K«∂K«∞HÀ=K«∞ÛÖË—— Jx `«Åz ZO`À JÅã¨`«fi=Ú,
J„â◊^Œú Hõey LO@∞<åfl_»∞. =∞$`«∞º=Ù Z^Œ∞~°∞QÍ xÅz LO_»QÍ, WѨC_»∞ P J#∞‰õΩ#fl „Ѩ}ÏoHõ
JO`å U"≥∞ÿ#k? =∞OK«∞ ÉÏQÍ ‰õΩiÜ«∞QÍ "å_çáÈ`«∞#fl ѨÙ+¨ÊOÖÏQÍ D â◊s~°O tkäÅ=∞ø`«∂
LO>Ë, =∞$`«∞º=Ù J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ â◊s~° q<åâ◊#O ã¨g∞Ñ≤ã¨∂Î LO>Ë WHõ D r=Ù_»∞ Uq∞
KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞?
❖
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 41
â◊s~°O r~°‚O J~ÚáÈ`«∂ LO@∞Ok. "å`åk~ÀQÆ=ÚÅ∞ „Ѩ[fieã¨∂Î LO\Ï~Ú.
|∂_ç^ŒQÆ∞=∞‡_çHÍÜ«∞ =Öˇ `«Å `≥Å∞ѨÙ`«#O ã¨O`«iOK«∞H˘O@∂ LO_»QÍ, 'HÍÅ∞_»∞— J#∞"å_»∞
''PǨ! D ѨO_»∞ ѨHõfi=Ú#‰õΩ =zÛ#@∞¡#fl^Õ! WHõ HÀã¨∞H˘O^•=∂?—— Jx J#∞H˘O@∂ XHõ
~ÀA =zÛ HÀÜ«∞<ÕHÀã¨∞Î<åfl_»∞.
'=Úã¨e`«#O— J<Õ #Hõ¯ Ü≥ÚHõ¯ Tà◊ q<Õ=~°ˆH D =∂#=Ù_ç „Ñ¨`åѨ=∞O`å. '[~°— J<Õ
Jyfl D â◊s~° QÆ$ǨÏ=Ú#∞ `åHõQÍ<Õ WHõ J`«_»∞ J<ÕHõ âßs~°Hõ ÉÏ^èŒÅKÕ Ç≤ÏOã≤OK«|_ç ^Œ∞ó
d`«∞_»∞ J=Ù`«∞<åfl_»∞. JOQÆ=ÚÅ∞ áêeáÈ`«∞<åfl~Ú. #_»∞O =OyáÈ`ÀOk. Pkè–"åº^èŒ∞Å∞
=ÚO^Œ∞ #_»∞ã¨∂Î LO_»QÍ D`«_»∞ =∞$`«∞º=Ù‰õΩ 'Hõ|à◊O— J=Ù`«∞<åfl_»∞. Ѩ~°fi`« QÆ∞ǨÏÖ’ ^•y<å,
ã¨∞u"≥∞`«Îx Ѩ~°∞ѨÙÅÃÑ· ^èŒ#–[#=ÚÅ =∞^茺 L#flѨÊ\˜H© Z=_≥·<å =∞$`«∞º=Ù #∞O_ç
`«Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆÅ_®? WO„kÜ«∂Å∞ aQÆfã¨∞‰õΩ áÈ`«∂LO>Ë U Ö∫H˜Hõ `≥eq`Õ@Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
ѨxH˜=™êÎ~Ú?
'[~°— =¸_»=HÍÅ∞`À (KÕuHõé]`À) r=Ù_çKÕ`« `«Ñ¨Ê@_»∞QÆ∞Å∞ "Õ~Úã¨∂Î LO>Ë, J<ÕHõ
Jã¨O`«$ѨÙÎÅ∞, ~ÀQÍÅ∞ JO^Œ∞‰õΩ `åà◊O "Õã¨∂Î LO\Ï~Ú. U Hõ∆}OÖ’ =∞$`«∞º=٠ѨO*Ï
qѨÊÉ’`ÀO^À Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞ÎOk K≥ѨÊO_ç? Jâ◊H˜Î, PiÎ, PѨ^Œ â◊s~°OÖ’<Õ u+¨ª "Õã¨∞H˘x
LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! F =∞Ǩâ◊Ü«∂! K«∂_»O_ç. D =∞#‰õΩ Hõ#|_Õ â◊s~åÅhfl =Úã¨e`«#O
áêÅ|_ç, z=iH˜ =∞$`«∞º=ÙKÕ Hõ|oOK«|_»=Åã≤#^Õ Hõ^•! D â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ –
L`«Î~À`«Î~°QÆu – W^ŒO`å ѨijeOK«∞K«∞#fl <å‰õΩ nxÃÑ· U=∂„`«=¸ qâßfiã¨O HõÅQÆ@O ÖË^Œ∞.
`«O„_ô! =∞ǨÏs¬! Jã¨Å∞ <åH˘Hõ q+¨Ü«∞O K≥ѨÊO_ç. =Úã¨e`«#O g∞^Œ Ѩ_»¤ `«~°∞"å`«
‰õÄ_®, [#∞ʼnõΩ ÉèÏ~°º–Ѩل`«–QÆ$Ǩ^Œ∞ÖÃÑ· ¿Ñ~åâ◊ ZO^Œ∞‰õΩ LO\’Ok? D "≥∂ǨÏ=∞O`å
HõeÊã¨∞Î#fl"åÔ~=~°∞? =Úã¨e`«<åxfl [~Úz# "å~°O@∂ ZHõ¯_® LO_»~°∞ Hõ^•! =∞i D q+¨Ü«∞O
JO^ŒiH© `≥eÜ«∞^•? =Úã¨e`«#O =zÛѨ_Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜ J<ÕHõ HÀÔ~¯Å∞ Hõey=Ù#fl D r=Ù_»∞
P HÀÔ~¯Å∞ f~°Hõ JѨÓ~°‚`åfixfl JkèQÆq∞OK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞. ÉÏź Ü«∞ø=<åÅÖ’<Õ ''Jã¨Å∞
HÀÔ~¯Å∞ ÖˉõΩO_® LO_Õ^≥\Ï¡?—— J<Õ q+¨Ü«∞O qKåiOz `«y# Hõ~°‡ – *Ï˝#=ÚÅ∞ JÉèϺã¨O KÕã≤
LO_ç LO>Ë WѨC_ô k‰õΩ¯=∂e# QÆu Ѩ>Ëì^•? ÖË^Œ∞ Hõ^• !
JO^Œ∞KÕ`«, J\˜ì =Úã¨e`«#O ##∞fl ã¨g∞Ñ≤OK«Hõ =ÚO^Õ P`«‡ – J<å`«‡ qKå~°}KÕ D
â◊s~° ÉèÏ==Ú#∞ [~ÚOz "Õ™êÎ#∞. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞, <å â◊H˜Î Ü«Ú‰õΩÎÅhfl qxÜ≥∂yOK«
xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl#∞.
❖❖❖
42
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
20. HÍÅ qÖÏã¨=Ú
F =∞Ǩ`å‡! ^ÕǨ`«‡|^Œ∞úÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ''Wq "Õ∞=Ú Éè’yOK«=Åã≤# =ã¨∞Î=ÙÅ∞, D D
LáêÜ«∞=ÚÅ∞ J=ÅOaOz g\˜x á⁄O^Œ∞`å=Ú—— Jx K≥ÑC¨ ‰õΩO@∂ =¸_è∞» Å"≥∞ÿ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl=Ú.
''g~°∞ <å "å~°∞. "å~°∞ Ѩ~å~Ú"å~°∞. Wq <å Wëêì~Ú+¨ì=ÚÅ∞. W`«_»∞ <å â◊„`«∞=Ù. g\˜x
[~ÚOz ™⁄O`«O KÕã¨∞H˘O\Ï#∞—— J#∞ ÉèÏ=#Å#∞ Hõey=ÙO@∂, PÜ«∂ =ã¨∞Î ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ
=Å# HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅKÕ „ѨÉèÏq`«∞ÅO JQÆ∞K«∞<åfl=Ú. ã¨[˚#∞Öˇ·#"åiH˜ W@∞=O\˜
q+¨Ü«∂ÅÖ’ Jaèx"Õâ◊O LO@∞O^•? ÖË^Œ∞. =∂É’\˜ ÉÏÅ∞~° =O\˜"å~°O =∂„`«"Õ∞ J^ŒÌOÖ’
HõxÑ≤OKÕ „ѨuaO| ã¨=∂#=ÚÖˇ·# „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞, Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ PHÍOH˜∆ã¨∞Î<åfl~. ''Wk
á⁄Ok# `«~∞° "å`« "Õ∞=Ú ZO`À ã¨∞Y=O`«∞ÅO HÍÉ’`«∞<åflO. Wk =∂‰õΩ ZѨÊ\˜H˜ `˘ÅQÆ∞`«∞O^À?
D =ã¨∞Î*ÏÅO Hõey LO_»∞@KÕ "åÔ~O`« ã¨∞YOQÍ L<åfl~°∞? Jq "åiˆH ZO^Œ∞‰õΩ ÅaèOKåe?——
W@∞=O\˜ ã¨O™ê~° ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ Ö’Éè"í ∂≥ ǨÏ=ÚÅ`À, `«∞K«Ûù Ǩ=ÉèÏ==ÚÅ`À qÅ∞"≥#· HÍÅ=∞O`å
QÆ_»Ñ≤"Õã¨∞Î<åflO. ™êfig∞! ™êÖˇQÆ∂_»∞ ZÅ∞HõKÕ H˘~°Hõ|_»∞#@∞¡ HÍÅ=ÚKÕ "Õ∞=Ú ZO`«QÍ<À
"≥∂ã¨yOѨ|_»∞K«∞<åflO. ''PǨ! <Õ#∞ ZO`« qâßÅ"≥∞ÿ# ^•xx!—— Jx QÆifiOK«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’
|_»ÉÏyfl ѨÙ\˜ì P ã¨=Ú„^Œ [ÖÏ<Õfl ™êfiǨ KÕã¨∞Î#fl@∞¡ JO`«~°OQÆ=Ú# ѨÙ\˜ì# ^Œ∞+¨ì ã¨OHõÅÊ=ÚÖË
D r=Ùx n#∞xQÍ KÕã≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú.✺
D ã¨$+≤ìÖ’ HÍÅ=ÚKÕ „q∞OQÆ|_»xk U"≥∞ÿ<å L#fl^•? ÉèíÜ«∞OHõ~° ã¨OǨ~åHÍ~°
~°∞„^Œã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ HÍÅ∞_»∞ D Hõ#|_Õ ã¨=∞ã¨Î ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ Jã≤÷`«fi=Ú#∞ U^À XHõ<å\˜H˜
~°∂ѨÙ=∂Ѩɒ=ÙK«∞<åfl_»∞. qâßfi`«∞‡_»QÆ∞ P HÍÅ^Õ=Ù_»∞ ''W`«_»∞ Jkè‰õΩ_»∞. W`«_»∞ ã¨fiÅ∞Ê_»∞—— ––
J<Õ `Õ_® K«∂Ѩ‰Ωõ O_® ã¨~fi° =Ú#∞ P~°yã¨∂Î „`Õ#∞ÛK«∞<åfl_»∞. J`«x ã¨fi~°∂Ѩ=∂, ... JQÆ=∞ºQÀK«~O° .
D Hõ∆}=ÚÅ∞, xq∞+¨=ÚÅ∞, QÆO@Å∞, ~ÀAÅ∞, ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞, Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞, =∞#fiO`«~°=ÚÅ∞,
HõÅÊ=ÚÖË J`«x Ü≥ÚHõ¯ Láêkè Jx J#=K«∞Û<Õ"≥∂! J\˜ì Láêkè`À H˘OK≥=Ú ~°∂Ѩ=Ú
^ÀÑ≤OѨKÕÜ«ÚK«∞, D K«~åK«~° qâ◊fi=∞O`å `«# =â◊O KÕã¨∞H˘O@∞<åfl_»∞. D =~°Î=∂# Hõ∆}OÖ’
J`«ºO`« â◊√ÉèÏ~°OÉèí=ÚÖˇ·#q, ~°=∞º=ÚÖˇ·#q, ^Œ$_è»`«~°=ÚÖˇ·#q ‰õÄ_® HÍÅQÆuH˜ Z~°
HÍ=Åã≤#^ÕHõ^•! „‰õÄ~°∞Öˇ·#"å~°∞, x~°ÌÜ«ÚÖˇ·#"å~°∞, Hõiî#∞Öˇ·#"å~°∞, Ѩ~°∞+¨OQÍ =∂\Ï¡_Õ"å~°∞,
=∞ǨQÆifi`«∞Å∞, J<Õ‰õΩÅ#∞ x~å@OHõOQÍ ^Œ∂+≤OK« QÆeˆQ"å~°∞ – g~°∞, "å~°∞ J#@O ^ÕxH˜?
JO^Œ~°∂ ‰õÄ_® Hõ∆}OÖ’ HÍÅ∞xKÕ Éèí㨇O KÕÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~°∞.
P`«xH˜ „q∞OQÆ@=∞O>Ë =∞Ǩ W+¨ìO. XH˘¯Hõ¯™êi XH˘¯Hõ¯ =ã¨∞Î=Ù#∞, XˆH™êi J<ÕHõ
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ „q∞Oy"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞. J#O`« Ö’Hõ=ÚÅ#∞ „q∞Oy<å㨈~, J`«x á⁄@ì xO_»^Œ∞. D
ã¨O™ê~° #$`«º=∞O`å KÕã¨∞Î#flk 'HÍÅ=Ú— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl J`«_Õ! W^ŒO`å ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl_»∞.
✺
=∞# JO`«~°OQÆ=Ú# ѨÙ_»∞`«∞#fl ã¨OHõÅÊ=ÚÅ ^À+¨=ÚKÕ =∞#O JÅÊ`«fiO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl=∞x =∞#‰õΩ D
"åHõºO QÆ∞~°∞ÎKÕ™ÈÎOk.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 43
Hõey LO@∞<åfl_»∞. „q∞Oy"Õã¨∞Î<åfl_»∞. J`«xH˜ J_»¤O Z=~°∞? zÅ∞Hõ ^•x=∞‡HÍÜ«∞#∞ ѨyeÛ
Ö’# L#fl yO[Å#∞ „q∞OQÆ∞#@∞¡, HÍÅ∞_»∞ ‰õÄ_® `«# ã¨OǨ~° "åºáê~°=Ú ^•fi~å J<ÕHõ
[QÆ`«∞ÎÅÖ’x <å<åq^èŒ „áê}∞Å#∞ =∞ø#OQÍ K«Ñ¨ÊiOz "Õã¨∞Î<åfl_»∞. Jaè=∂# ã¨=∞xfi`«∞ÅQÆ∞
D r"å`«‡Å ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å 'XHõ =∞Ǩ~°}ºO— Jx J#∞H˘O>Ë, nxx ÃÑOz, áÈ+≤Oz,
^èŒfiOã¨O KÕ¿ã Ü«∞[=∂<Õ HÍÅ∞_»∞.
'HÍÅ=Ú— J<Õ U#∞QÆ∞‰õΩ 'â◊√ÉèÏâ◊√Éèí Hõ~°‡Å∞— J<Õ Ô~O_»∞ ^ŒO`«=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. "å\˜KÕ
r=ã¨=¸Ç¨ÏO zQÆ∞~°∞\ωõΩ=Öˇ qzÛù#flO KÕÜ«∞|_»∞K«∞#flk.
qiOz=¸Å „|Ǩ‡O_» |$ǨÏ^ÕÌ= Ѷ¨Å„^Œ∞=∞"£∞
„|ǨχHÍ##=∂Éè’y Ѩ~°=∂=$`«º u+¨ªu II (XXIII-14)
D '„|Ǩ‡O_»=Ú— J#∞|_»∞^•xH˜ =¸Å=Ú „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ (ã¨=∞+≤ì r=Ù_»∞). ^Õ=`«ÖË
(Hõˆ~‡O„kÜ«∞, *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÖË) Ѷ¨Å=ÚÅ∞QÍ QÆÅ „|Ǩ‡O_»=$Hõ∆=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ '=∂Ü«∞—
J~Ú, „|Ǩχ"Õ∞ LxH˜ ™ê÷#OQÍ HõeyÜ«Ú#flk.✺ D QÆ_»∞ã¨i HÍÅ^Õ=Ùx q+¨Ü«∞OÖ’ =∞~˘Hõ
K«=∞`å¯~°O K≥ѨÙ`å#∞ q#O_ç. W`«_»∞ HÍ~°º~°∂ѨOÖ’ Hõ∆}Hõ∆}O ÉèíQÆfl=∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H©,
HÍ~°}~°∂ѨOÖ’ =∂„`«O ÉèíQÆ∞fl_»∞ H͉õΩO_®<Õ LO@∞<åfl_»∞. XHõKÀ@ ^ŒÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©,
=∞~˘HõKÀ@, xâ◊ÛÅ∞_≥· ã¨∞ã≤÷~°OQÍ<Õ LO@∞<åfl_»∞. XHõ q^èŒOQÍ Hõ#|_»∞K«∞ =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ
Hõ#|_»HõÜÕ∞ L<åfl_»∞.✺✺
❖
D =∞#ã¨∞û XHõ¯ xq∞+¨OÖ’ J<ÕHõ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞, ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ã¨OHõeÊã¨∂Î,
`«ºlã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ HÍÅ=Ú ‰õÄ_® J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ#∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù ã¨$+≤ìã¨∂Î,
=∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù „q∞Oy"Õ™ÈÎOk. D [QÆ`«∞ÎÅ PQÆ=∞# x„+¨¯=∞}=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOK«#\˜ì D r=ÙÅ∞
''D â◊s~°"Õ∞ "Õ∞=Ú. Wk ѨÙ+≤ìQÍ LO>Ë "Õ∞=Ú ‰õÄ_® ѨÙ+≤ìQÍ LO\ÏO. ÖˉõΩO>Ë ÖË^Œ∞. D
â◊s~°OÖ’ U~°Ê_Õ J#∞Éè"í åÅ∞, nx`Àáê@∞ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ #Î fl ã¨O|O^è•Å∞ "åãÎ̈==Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ
â◊s~° `å^•`«‡º ÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J=ã¨∞Î"Õ J~Ú=Ù#fl D ^ÕǨÏ=Ú`À SHõºÉèÏ==Ú
á⁄O^Œ∞K«∞#flO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ HÍÅ∞_»∞ "åix x~°O`«~°O ã¨fi~°æ#~°HÍ^Œ∞ÅO^Œ∞ „uѨCK«∞<åfl_»∞.
✺
„Ѩu â◊s~°=Ú XHõ „|Ǩ‡O_» x~å‡}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨O[˝ÜÕ∞. JO^Œ∞QÆÅ ã¨OHõÅÊ `«`«fi=Ú „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞QÍ,
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ^Õ=`«Å∞QÍ WO^Œe r=Ù_»∞ (Absolute Experiencer) „|Ǩχ=ÚQÍ "Õ^Œ=ÚÅÖ’ =i‚OK«|_çOk.
✺✺
D =¸_»∞ ÅHõ∆}ÏÅ∞ „Ѩu r=ÙxH˜ =iΙêÎ~Ú.
1. Jxfl\˜H© r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ â◊√^Œú ã¨`«ÎÜÕ∞ =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ U=∂„`«O ÉèíQÆflO HÍHõÜÕ∞ LO\’Ok.
2. XHÍ<˘Hõ KÀ@ "åã¨Î"åxH˜ J`«_»∞ xâ◊ÛÅ∞_≥· [#‡Hõ~°‡Å∞ ÖËx"å_≥· P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO@∞<åfl_»∞.
3. J`«x â◊s~å^Œ∞Å#∞ =∞#O K«∂_»QÆey<å J`«x "åã¨Î= ã¨`«Î WO„kÜ«∂^Œ∞ʼnõΩ Hõ#∞Ñ≤OK«∞#k HÍ^Œ∞. =∞#O
K«∂KÕ D â◊s~å^Œ∞Å∞ ÉèíQÆfl=Ú J~Ú<å, P â◊s~°=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞ J`«_»∞ ÉèíQÆfl=Ú HÍHõÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞.
44
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
PǨ! D HÍÅ∞_»∞ `«$}=Ú#∞, |∂_ç^Œ#∞, H˘O_»#∞, P‰õΩ#∞, ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ‰õÄ_®
Hõ|oã¨∞Î<åfl_Õ! W`«x Ü«∞O^Œ∞ „H“~°º=Ú, Ö’Éèí=Ú, ^Ò~åƒùQƺ=Ú, KåOK«Åº=Ú ^Œ@ìOQÍ "åºÑ≤Oz
L<åfl~Ú. Ѩã≤ÉÏÅ∞_»∞ |O`«∞Å`À P_»∞H˘O\Ï_»∞ K«∂Kå~å? J`«_»∞ ‰õÄ_® ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å`À
P_»∞H˘O@∞<åfl_»∞. „ѨàÜ ◊ ∞« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ r=ÙÅO^Œih <åâ◊#O KÕã"≤ ãÕ ≤ "åi Jã¨∞ÅÎ #∞ ^èiŒ ã¨∞<Î åfl_»∞.
W`«x K«~°ºÅ#∞ J_»¤yOK«QÆõeˆQ "åÔ~=~°∞? XHõѨC_»∞ J`«_»∞ ~°∞„^Œ∞_»∞, =∞~˘HõѨC_»∞ J`«xH˜
~°∂Ѩ"Õ∞ LO_»^Œ∞. XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõKÀ@ ã¨$+≤ì, =∞~˘HõKÀ@ ã¨OǨ~°O KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞.
'HÍÅ=Ú— J<Õ =$HõO∆ #∞O_ç ''^Õ=`«Å∞ – Jã¨∞~°∞Å∞—— J<Õ Ñ¨Hfiõ ѶŨ =ÚÅ∞ <ÕÅ~åÅ∞K«∞<åfl~Ú.
'„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞— J<Õ HÍÜ«∞Å∞ J#O`« ã¨OYºÖ’ HÍã¨∞Î<åfl~Ú. P HÍÜ«∞ÅÃÑ· „"åÖË ^À=∞Å=O\˜
"åˆ~ D r=ÙÅ∞. ''z`ü„ѨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨`—Ϋ — (Uâ◊√^Œú `«`Ϋ fi"≥∞`ÿ Õ 'ã¨fiã¨`—Ϋ HõeyÜ«ÚO_ç '`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@—
J#∞ „ѨHÍâ◊=Ú ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L#fl^À. (That Absolute Self which is existence and Self
-consciousness) ã¨Ç¨Ü«∞O`À<Õ HÍÅ∞_»∞ D 'r=ÙÅ∞— J<Õ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ J=^èŒiã¨∂Î J<ÕHõ
„H˜Ü«∞Å∞ HõeÊOK«∞H˘x, q<Àkã¨∞Î<åfl_»∞.
F =∞Ǩ`å‡! D HÍÅ∞_»∞ `«∞k–"≥Ú^ŒÅ∞ ÖËx Jx~°fiK«hÜ«∞ =ã¨∞Î=Ù=Öˇ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞.
J`«_»∞ XHõKÀ@ HÍ~°∞#Å∞Ѩ٠=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ (J*Ï˝#=Ú, <≥·~åâ◊º=Ú, xã¨Ê $ǨÏ, x„+≤¯Ü«∞`«fi=ÚÅ#∞)
=∞~˘Hõ K À@ HÍOu=∞Ü« ∞ =㨠∞ Î = ÙÅ#∞ (㨠∞ *Ï˝ # =Ú, L`« Î = ∞ Pâ◊ Ü « ∞ =Ú, L`åûǨ Ï =Ú,
„H˜Ü«∂Kå`«∞~°º=Ú) WOH˘HõKÀ@ â◊¥#º=∞Ü«∞ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ (â◊√^Œú ã¨`«fi=Ú#∞) `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ
ã¨$+≤ìOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. `«#^≥·# „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# ÉÏ}˜Ö’ D J#O`« ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°"≥∞ÿ#\˜ì
''ã¨fiH©Ü«∞ ã¨`«Î——KÕ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_»∞. "ÕÖÏk =∞ǨHõÅÊ=ÚÅ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ QÆ_»záÈ`«∞<åfl J`«_»∞
MËË^Œ=ÚQÍx, "≥∂^Œ=ÚQÍx á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. ^Õxh K«∂z P#OkOK«_»∞, ^Õxh P^ŒiOK«_»∞. Un
ã≤÷~°OQÍ HõeyÜ«ÚO_»_»∞.
D HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷uQÆ`«∞ʼnõΩ P^ŒºO`åÅ∞ ZHõ¯_»? W`«_»∞ J<åÜ«∂ã¨OQÍ Åaèã¨∞Î#fl
''[QÆ`ü ã¨$+≤ì—— J<Õ „H©_»Ü«∞O^Œ∞ x~°Ç¨ÏOHÍ~°∞_≥· `«##∞ `å<Õ áêeOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞. `«#‰õΩ `å<Õ
ã¨∂~°ºH˜~°} ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· xi¡Ñ¨ÎOQÍ, D [QÆ`«ÎO`å U=¸Å U=Ú#fl^À ã¨~°fi^• K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
ã¨∂~°ºaO| ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· Jq„âßO`«OQÍ ˆ~~ÚO|=à◊§#∞ ã¨$+≤ìOK«∞H˘O@∂ áÈ`«∞<åfl_»∞.
F =∞ǨÏs¬! '[QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞— J<Õ n~°…Hõ^äŒÖ’ J`«_»∞ Ö’HõáêʼnõΩÅ<Õ ÉèíH˜∆ã¨∞ÎO>Ë WHõ
"Õ∞=Ú ZO`«\ ˜ "å~°=Ú K≥ѨÊO_ç? P HÍÅ∞_Õ r=ÙÅ#∞ '[QÆ`«∞Η J<Õ r~°‚‰õΩ\©~°OÖ’ J=∞iÛ
WO`«Ö’<Õ „`≥OÑ≤ „áÈQÆ∞Å∞ ÃÑ@∞ìK«∞<åfl_»∞. J`«ºO`« K«Ñ¨Å∞_≥· HÍÅQÆ=∞#=Ú#∞ „Ѩ=Ç≤ÏOÑ
*¨ ãË ∞¨ <Î åfl_»∞. XHõÑC¨ _»∞ Ü«∞ø=#=Ú#‰õΩ K«O„^Œ∞x=O\˜"å_≥· D â◊s~°=Ú#∞ JÅiOK«∞K«∞, WO`«Ö’<Õ
ã≤OǨÏ~°∂ѨÙ_≥· J"Õ â◊s~°=ÚÅ#∞ Hõ~° Hõ~° #q∞e"Õã¨∞Î<åfl_»∞. 'HõÖÏÊO`«=Ú— J#|_Õ XHÍ<˘Hõ
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ „áê}∞Åxfl\˜h ã¨OǨÏiOz ''JÉèÏ= ÉèÏ==Ú—— #O^Œ∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì
JÉèÏ=ÉèÏ=✺ ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz#ѨÙ_»∞ `«# Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#fl ™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ (Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
✺
JÉèÏ=ÉèÏ==Ú ´ D ^Œ$â◊º=Ú QÆ∞iOz ÉèÏ=#KÕÜ«∞‰õΩO_»∞#\˜ì (r=ÙxÜ≥ÚHõ¯) ã≤÷`Õ 'HõÖÏÊO`«=Ú—QÍ
~å=ÚxKÕ WHõ¯_» „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 45
#O^Œ∞) ~°q∞OK«∞K«∞<åfl_»∞. XHõÑC¨ _»∞ â◊√Éè~í ∂° ѨOQÍ#∞, =∞~˘HõÑC¨ _»∞ Jâ◊√Éèí ~°∂ѨOQÍ#∂ ZÅ¡"àÕ Å◊ ,
Jxfl"≥·Ñ¨ÙÅ =∞ǨQÀѨºOQÍ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. P`«xx `≥Å∞ã¨∞HÀ Hõey#"åÔ~=~°∞? 'HÍÅ=Ú—
HõO>Ë =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#k, |Å=`«Î~°"≥∞ÿ#k ZHõ¯_®, Un ÖË^Õ"≥∂!
=∞ǨÏs¬! qâßfiq∞„`å! D HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨O, W`«x bÅÅ∞ J`«º^Œ∞ƒù`«O. J`«x
Ѩ~å„Hõ=∞O JzO`«º"≥∞ÿ#k. ''Ѩ~°„|Ǩχ=Ú—— J<Õ K«„Hõ=iÎH˜, '=∂Ü«∞— J<Õ J`«x Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤H˜
Ѩل`«∞x =O\˜ HÍÅã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ n#∞Å∞, "≥∂Ç≤Ï`«∞Å∞ J~Ú# „áê}∞Å#∞ „H©_®=∂„`«OQÍ "Õ\Ï_»∞
K«∞<åfl_»∞. '„Ѩà◊Ü«∞=Ú— J#∞#^Õ J`«x LáêǨ~°O. P HÍÅ ~å[Ѩل`«∞x ÉèÏ~°º 'K«O_ç— J#|_Õ
HÍà◊~å„u ã¨~°fiÉèí∂`« q<åtxÜ≥ÿ∞ D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨OK«i™ÈÎOk.✺
D Éèí∂q∞ JO`å P HÍÅ∞x KÕuÖ’x áê#áê„`«. =∞Ǩ =∞Ǩ ^Õ=`«ÖË W`«xH˜
PǨ~°=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, WHõ ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# PÜ«Ú+¨µ¬ QÆÅ =∂ =∂#=ÙÅ =∂#–=∞^Œ QÆ~åfiÅ∞ ZO`«\ ˜q
K≥ѨÊO_ç? P HÍÅ∞x ^èŒ#∞ã¨∞û #∞O_ç x~°O`«~°O ^Œ∞óYHÍ~°Hõ=ÚÖˇ·# ã¨OǨ~°^èŒfi#∞Å∞ =zÛѨ_»∞
K«∞<åfl~Ú. HÍx =¸~°∞öÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok [#∞Å∞ =∂„`«O J^ŒO`å Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_®,
''„ѨHõ¯"åiHõO>Ë "Õ∞=Ú Jkè‰õΩÅ"Õ∞<å? =∂‰õΩ Q˘Ñ¨Ê^≥·# =ã¨∞Î*ÏÅO Åaè™ÈÎO^•?—— Jx ã¨iK«∂K«∞
H˘O@∞<åfl~°∞. J\˜ì ‰õ∆Ω„^Œr=ÙÅ=∞QÆ∞ =∞=Ú‡ J`«_»∞ ã¨~°fi^• K«=∞`å¯~°OQÍ "Õ\Ï_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
21. „H˜Ü«∂ ã¨fi~°∂ѨO – Hõ$`åO`« qÖÏã¨=Ú
'HÍÅ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ Láêkè Éèí∂`«"Õ∞ ''„H˜Ü«∞——. Ö’HÍÅhfl ã¨$+≤ìOKÕk, ã¨OǨÏiOKÕk D
„H˜Ü«∂`«`«Î fi"Õ∞. nx<Õ '^≥·==Ú— Jx ‰õÄ_® JO@∞<åfl~°∞. D „H˜Ü«∂ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ "Õ^ŒA˝Å∞
'Hõ$`åO`«∞_»∞— J<Õ ã¨O[˝KÕ Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. Hõ~°‡Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨Å=Ú#∞ L`åÊ^Œ#=Ú KÕÜ«∞@"Õ∞ D
'Hõ$`åO`«∞_»∞—✺✺J#|_»∞"åxH˜ L#fl UÔH·Hõ Hõ~°Î=ºO. ^Œ@ì"≥∞ÿ# =∞OK«∞ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅKÕ
Hõ~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ D Hõ$`åO`«∞x =Å#<Õ „áê}∞Å∞ ѨÙ_»∞K«∞<åfl~Ú. #tã¨∞Î<åfl~Ú. D Hõ#|_Õ
[QÆ#‡O_»Å=∞O`å J`«x #$`«ºâßÅÜÕ∞ Hõ^•!
D Hõ$`åO`«∞_»∞ ''„H˜Ü«∞ – Ѷ¨e`«=Ú—— J<Õ ÉèíOy=∞Å#∞ K«∂ѨÙK«∂ HÍáêeHÍ "Õ+¨O ^èŒiOz
#$`«ºO KÕã¨∞Î<åfl_»∞. ÃÑ·H˜ J#∞~åy=Öˇ HõxÑ≤ã¨∂Î JÅÊ|∞^Œ∞úʼnõΩ J~°÷OHÍx U^À xÜ«∞u (nxH˜
Wk „ѨÜ≥∂[#=Ú – J#∞ xÜ«∞=∞=Ú fate, destiny)x J#∞ã¨iã¨∂Î r=ÙÅ ã¨∞Y ^Œ∞óMÏʼnõΩ
HÍ~°‰Ωõ _»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D xÜ«∞ux J#∞ã¨iOKÕ ã¨fi~°=æ ∞~°ºÎ áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚÅ∞, â◊√ÉèÏâ◊√Éè=í ÚÅ∞,
Hõeq∞ÖË=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Ö∫H˜Hõ "≥·kHõ Hõ~°‡Å`À ‰õÄ_ç# D „ѨѨOK« ~°K«# J`«x^Õ.
ÉÏÅ∞_»∞ qã¨∞QÆ∞ q~å=∞O ÖˉõΩO_® =∞\˜ìÉÁ=∞‡Å∞ KÕã¨∂Î, #tOѨKÕã¨∞Î#fl@∞¡, P Hõ$`åO`«∞_»∞
✺
HÍÅѨÙ~°∞+¨µ_»QÆ∞ ~°∞„^Œ∞_»∞, HÍà◊~å„u ã¨fi~°∂Ñ≤xÜ«∞QÆ∞ K«O_ç (J#QÍ ã¨$+≤ì – „Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ∞)Å QÆ∞iOz
x~åfi} „ѨHõ~°}OÖ’ q™êÎ~°OQÍ K«iÛOK«|_ç#k.
✺✺
Ü«∞=Ú_»∞ J#∞ ѨÙ~å} <å=∞=ÚKÕ J+¨ìkHÍÊʼnõΩÅÖ’x XHõ_»∞QÍ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk D Hõ$`åO`«∞_Õ.
46
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ r=ÙÅ#∞, "åi"åi Hõ~°‡ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ ~°zã¨∂Î áÈ`«∞<åfl_»∞. =∞~°Å P
Hõ~°‡Å „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkã¨∂Î ã¨$+≤ì „Ñ¨à◊Ü«∞=ÚÅ#∞ ™êyã¨∞Î<åfl_»∞.
❖❖❖
22. ^≥·= qÖÏã¨O
xÜ«∞u – Hõ$`åO`«∞_»∞ – HÍÅ∞_»∞ – =∞ǨHÍÅ∞_»∞ – gi ã¨xfl"Õâ◊"Õ∞ D [QÆ`«ÎO`å.
J\˜ì q™êÎ~° ã¨O™ê~°OÖ’ U =¸Ö’ ã¨fiÖÏÊÜ«Ú+¨µ¯Å"≥∞ÿ "Õ∞=Ú J`«ºO`« J*Ï˝#=Ú`À‰õÄ_ç
Ѩ_ç L<åfl=Ú. â◊s~°^è•~°∞Å"≥∞ÿ D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=ÚÖ’xH˜ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú#fl "Õ∞=Ú '^≥·==Ú—
J#|_Õ U=∂„`«O „QÆÇ≤ÏOѨâ◊HõºOQÍx XHÍ<˘Hõ â◊H˜ÎKÕ "≥∂Ç≤Ï`«∞Å∞ J=Ù`«∞<åflO. J\˜ì ^≥·==Ú
J#∞^•xH˜ ѨÓiÎQÍ J=Ú‡_»∞áÈ~Ú, `ÀÅ∞ÉÁ=∞‡Å∞ P_çOK«∞"åx KÕuÖ’x `ÀÅ∞ÉÁ=∞‡Å=Öˇ
Jã¨fi`«O„`«∞Å"≥∞ÿ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åflO.✺ =#º=∞$QÆ=ÚÅ=Öˇ =¸_è»∞Å"≥∞ÿ ã¨OK«iOK«∞K«∞<åflO.
^Œ∞+¨ì K«i`«∞_»QÆ∞ HÍÅ∞_»∞ ''ã¨OǨÏiOK«∞@ (ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ^Õxx ^•x<Õ Ç¨ÏiOK«∞@)—— J<Õ
HÍ~°º=Ú#O^Œ∞ x=∞QÆ∞fl_≥· =∞=Ú‡Å#∞ x~°O`«~°O J<ÕHõ PѨ^ŒÅ áêÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. WHõ "Õ∞=Ú
`«~°OQÍÅ "≥O@ ÃÑ·H˜ „H˜O^Œ‰õΩ `ÕeÜ«∂_»∞`«∂ Hõ^ŒÅ∞K«∞O_Õ H˘Ü«∞º=Öˇ HÍńѨ"åǨÏOKÕ, ^•x
W+¨ì=Ú ##∞ã¨iOz ^˘i¡OK«|_»∞K«∞<åflO. ZO`« PÖ’zOz<å J~°÷OHÍ#\˜ì '^≥·==Ú— J#|_»∞
q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz J`«ºO`« ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ „|`«∞‰õΩK«∞<åflO. "Õ∞=Ú HõeÊOK«∞H˘#fl =∂ ^Œ∞~åâ◊ÖË
=∞=Ú‡Å#∞ Jyfl*ÏfiÅÅ=Öˇ ^ŒÇ≤Ïã¨∂Î '^≥·==Ú— J<Õ ^•xH˜ ^•™È-ǨÏO KÕ~Úã¨∞Î<åflÜÕ∞"≥∂#x
J#∞=∂#O.
=∂ ÉÏź, Ü«∞ø=#, "å~°úHõº ^Œâ◊Åhfl JqK«Hõ∆}ÏѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#, J~°÷O–Ѩ~°÷O ÖËx J<ÕHõ
Ü«∞`«fl=ÚÅKÕ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. U"Õ"À ÉèíÜ«∂Å∞, Pâ◊Å∞, L^ÕfiQÍÅ∞, =¸_è»`åfiÅ∞ =∞=Ú‡Å#∞
J}zÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. z=~°‰õΩ [~åѨu`«∞Å"≥∞ÿ HÍÅ∞xKÕ „q∞OQÆ|_»∞K«∞<åfl=Ú. D HÍÅ∞xH˜
Lz`å#∞z`«=Ú ÖˇHõ¯_»? ã¨^Œ∞æ}∞_»∞ – ^Œ∞~°∞æ}∞_»∞ ‰õÄ_® J`«xH˜ XHõ¯>Ë.
=∂ ^Ò~åƒùQƺO QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~å =ÚhO„^•! ''ZO`À ã¨∞YHõ~°=ÚÅ∞—— Jx `«Åz J<ÕHõ
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ „áÈQÆ∞KÕã¨∞H˘#fl Éè’QÆ=ÚÖË H˘O`«HÍÖÏxH˜ =∂ áêe@ ^Œ∞óY ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞
J=Ù`«∞<åfl~Ú. '^≥·==Ú— Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨"Õ∞q∞\’ "Õ∞=Ú U=∂„`«O „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO.
XHõ¯™êi D Ö’HÍÅhfl ѨijeOz K«∂z#ѨC_»∞ W=hfl ^Œ∞óYHõ~°=ÚÖË#x <å‰õΩ
JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. U"Õq á⁄Ok# `«~°∞"å`« D r=Ù_»∞ '<Õ#∞ ã¨∞d™êÎ#∞— Jx J#∞H˘O@∞<åfl_À –
J=hfl ÅaèOz<å J`«_»∞ U "åã¨Î="≥∞ÿ# ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^ŒHõÜÕ∞ áÈ`«∞<åfl_»∞. Uk Z@∞¡
[~°∞QÆÉ’=ÙK«∞#fl^À, J^ŒO`å ^≥·==Ú Ü≥ÚHõ¯ Jnè#=ÚÖ’ LO_»QÍ – r=Ù_»∞ ^Õxx QÆ∞iOz
✺ D JYO_» ~å=∂Ü«∞}=Ú r=Ù_»∞ Z@∞¡ Jã¨fi`«O„`« ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_À, HÍx Z@∞¡ "åã¨Î"åxH˜
ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ ^Œ$ëêì º ã¨fi`«O„`«∞_À K≥ѨÊ@"Õ∞ ÅHõ∆ º=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#flk.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 47
ã¨O`«ã≤OK«QÆÅ_»∞ K≥ѨÊO_ç? J~Ú#ѨÊ\˜H©, J`«xÖ’ U^À á⁄O^•Å<Õ `«Ñ¨# =∂„`«O LO_»<Õ
LO\’Ok. J\˜ì JO`«~°æ`«"≥∞ÿ# P~å@=Ú#∞ U"Õ"À ^èŒ#, [#, ¿Ñ~°∞, „Ѩu+¨ªÅ =O\˜ "å\˜H˘~°ÔH·
Kտ㠄ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ∞ J<Õ HÍÅÜ«∂Ѩ#`À H˘kÌ¿ãѨ٠HõÑÊ≤ ÃÑ\˜#ì ѨÊ\˜H© – J`«xÜ«∞O^Œ∞ JO`«~`æ° "« ∞≥ #ÿ
P"Õ^#Œ ã¨=∞ã≤áÈ=Ù@ÖË^∞Œ . F =∞ǨÏs¬! U U Ѩ^•~°*÷ ÏÅ=∞O`å =∞ǨÏ^≥â· fi◊ ~°º=∞x, =∞ǨÏ^•ƒùQºÆ =∞x,
D r=ÙÅ∞ ÉèÏqOz PÜ«∂ =ã¨∞Î*ÏÅO á⁄O^Œ\ÏxH˜ J<ÕHõ „Ѩܫ∂ã¨Å`À ‰õÄ_ç# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞
KÕã¨∞Î<åfl~À, J=hfl ‰õÄ_® <å L^ÕÌâ◊OÖ’ `«∞K«Ûù"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú. ''ã¨`«º^Œ$+≤ì, ^Œ∂~°^Œ$+≤ì,
ѨijÅ<å`«‡Hõ ^Œ$+≤ì—— ÖËHõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ D r=Ù_»∞ J<ÕHõ "≥∂ǨÏ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂, J`«ºO`«
„Ѩܫ∂ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl_»∞.
PÜ«Ú~°`«ºO`« K«Ñ¨ÅO, =∞$`«∞ºˆ~HÍO`« x+¨µª~°ó I
`å~°∞}ºOKåu `«~°à◊O, ÉÏźO [_»`«Ü«∂ǨÏ$`«"£∞ II (XXVI-9)
D PÜ«Ú=Ù#∞ K«∂^•Ì=∂ – J`«ºO`« K«Ñ¨Å"≥∞ÿ#k. =∞$`«∞º"å, – JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’,
J`«ºO`« „‰õÄ~°OQÍ Z^Œ∞~°∞ K«∂™ÈÎOk. D r=Ù_»∞ 'Ü«∞ø=#=Ú— J<Õ JO^Œ"∞≥ #ÿ , `≥e"≥#· "≥∂ã¨H`õ #Î≥ ∞
K«∂z, =∂#-=∞^Œ-QÆ~åfi^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ∞`«∂ Hõ∆}OÖ’ qK«Hõ∆} HÀÖ’Ê`«∞<åfl_»∞. HÍx Ü«∞ø=#O
âßâ◊fi`«=∂? HÍ^Œ∞. Jk "åã¨Î"åxH˜ Hõ∆}˜HõO. ÉÏźO K«∂^•Ì=∂, Jk ^Œ@ì"≥∞ÿ# J*Ï˝#O`À
HõÑ≤Ê"ÕÜ«∞|_ç LO\’Ok. D Ö∫H˜Hõ q+¨Ü«∂Å∞ K«∂¿ãÎ, W=hfl J<ÕHõ q+¨Ü«∂#∞ã¨O^è•#=ÚÅKÕ
HõàO◊ H˜`"« ∞≥ ÿ L<åfl~Ú. D |O^è∞Œ =ÙÅ∞, D q∞„`«∞Å∞, D ã¨fi[#∞Å∞, D Ѩi[#O, D ѨiK«Ü∂« Å∞
– W=hfl |O^è•ÖËHÍx, "åã¨Î="≥∞ÿ# ã¨∞Y=Ú#∞, „ѨâßO`«`«#∞ „Ѩ™êkOKÕq HÍ=Ù. D Éè’QÆ=ÚÅ∞
=∞Ǩ~ÀQÆ=ÚÅ „Ѩu~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =∂„`«"∞Õ . ''ZѨÊ\˜HÀ, ZHõ¯_À, U^À á⁄Ok ã¨∞dOK«É’=ÙK«∞<åfl#∞——
– J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =º=Ǩ~°=∞O`å ''lOHõ ^•Ç¨ÏO`À Ѩi`«Ñ≤ã¨∂Î JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’ QÆÅ
=∞$QÆ`«$ëê‚[ÅO K«∂z QÆO`«∞Å∞ "ÕÜ«∞@O—— =O\˜^Õ.
❖
D ^≥·==Ú, ÖËHõ HÍÅQÆu Ü≥ÚHõ¯ K«~°ºÅ∞ ZO`« Pâ◊Û~°ºOQÍ K«=∞`å¯~°OQÍ L<åfl~Ú!
'WO„^Œ∞_»O`«\ ˜"å_»∞ ‰õÄ_® =∞$`«∞º=ÚY=Ú# Ѩ_»∞K«∞<åfl_»∞. ã¨~°fi=Ú#∞ xˆ~ÌtOKÕ Ü«∞=Ú_»∞
xÜ«∞q∞OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. "åÜ«Ú=O`«\ ˜"å_»∞ XHõ ~ÀA‰õΩ „áê}Ç‘Ï#∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. K«O„^Œ∞_»∞
^èŒ∂oQÍ =∂iáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. ã¨∂~°∞º_»∞ YO_» YO_»=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl_»∞. Jyfl PiáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞.
qiOz gyáÈ~Ú, <å=∞~°∂áêÅ∞ ‰õÄ_® ÅaèOK«‰õΩO_® JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ǨÏi JO`«\ ˜"å_»∞
ǨÏiOK«∞‰õΩ áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. Éè~í ∞° _æ ∞» Éèãí ‡¨ =∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. Hõ$`åO`«∞_»∞ HÍÅ∞xKÕ „q∞OQÆ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
HÍÅ∞_»∞ =∞ǨHÍÅ∞x Ü«∞O^Œ∞ qÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. U Jx"å~°º xÜ«∞u (Inevitable and
indespensable destiny) ^Œ ∞ 㨠û =Ǩ Ï "≥ ∞ ÿ „Ѩ = iÎ ™ ÈÎ O ^Œ x JO^Œ ~ ° ∞ J#∞H˘O@∞<åfl~À, J\˜ ì
xÜ«∞u‰õÄ_® qÅ~ÚOzáÈ`ÀOk. PHÍâ◊"Õ∞ x~åHÍâ◊"≥∞ÿ q<åâ◊#=∞QÆ∞K«∞#flk. WHõ `«∞K«Ûù
â◊s~°^è•~°∞Å=∞QÆ∞ =∂É’\˜"åi QÆ∞iOz U=∞x K≥ѨÊ=∞O\Ï~°∞? =∂‰õΩ PÅO|#O ZHõ¯_çk?
48
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! W^ŒO`å K«∂ã¨∞ÎO>Ë <å‰õΩ XHõ¯>Ë JxÑ≤™ÈÎOk. JzO`«º"≥∞ÿ# â◊H˜Î~°∂Ѩ=∞QÆ∞
'J*Ï˝`«=¸iΗ U^À L#flk. J\˜ì Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞ `«`«Î fi=Ú q#∞@‰õΩQÍx, K«∂K«∞@‰õΩQÍx,
=∂\Ï¡_»∞@‰õΩQÍx „áêѨÎ=∞ÜÕ∞ºk HÍ^Œ∞. JÜ«∞ºk D K«‰õ∆Ω=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# 㨈~fiO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
JQÀK«~°=Ú, JÅÉèíº=Ú. J\˜ì =∞ǨÏ`«Î~° J*Ï˝`«=¸iÎ `«#O`«@ `å<Õ, `«#Ü«∞O^Œ∞, `«#=∂Ü«∞KÕ
– ã¨∂÷Å ã¨∂Hõ; Éèí∂`«=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# qâ◊fi=Ú#O`«\ ˜h Hõ#|_Õ@∞¡ KÕ™ÈÎOk. P =∞Ǩ^Œ∞ƒù`«
J*Ï˝`« =ã¨∞Î=Ù#∞ JkèQÆq∞OKÕ^Õn D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ ZHõ¯_® ÖË<ÕÖË^Œ∞. JkÜÕ∞ JǨÏOHÍ~°
~°∂Ѩ=Ú# ã¨~°fi„`å "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
P Ѩ~°=∞ =ã¨∞Î=ÙKÕ xˆ~ÌtOѨ|_»∞@ KÕ`«<Õ ã¨∂~°∞º_»∞ PHÍâ◊OÖ’ „ѨÉèíqã¨∂Î ~å„uO|=à◊√§
xi‡ã¨∞Î<åfl_»∞. P Ѩ~°`«`«Î fi „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ J<ÕHõ r=-QÆ∞} „Ѩ^Œ~°≈#=ÚÅKÕ P„â◊~ÚOK«|_ç#\˜ì
D Éèí∂QÀà◊O LxH˜x HõeyÜ«Ú#flk. JkÜÕ∞ *’ºuâ◊Û„Hõ=Ú#∞ (#Hõ∆„`« =∞O_»Å=Ú#∞) P"Õ+≤ìOz
#_çÑ≤™ÈÎOk. P Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ =∞#ã¨∞û‰õΩ "å‰õΩ¯‰õΩ Jf`«∞_≥·, ã¨~°fi^• ã¨~°fi"≥∞ÿ, J`«ºO`«
=∞ø#ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· L<åfl_»∞. PÜ«∞# `«# `«ÅѨÙÅ`À ã¨OHõeÊOz#O`« =∂„`«O KÕ`«<Õ ã¨fi~°æ=Ú#
^Õ=`«Å∞, Éèí∂Ö’Hõ=Ú# D =∞#∞+¨µºÅ∞, áê`åà◊ Ö’Hõ=Ú# áê=ÚÅ∞ „Ѩu+≤ª`«=∞ø`«∞<åfl~Ú.
^Œ∞~åKåi J~Ú# =∞#‡^äŒ∞_»∞ ‰õÄ_® P „ѨÉèí∞=ÙÜ≥ÚHõ¯ J#∞„QÆǨÏOKÕ`«<Õ |eq∞x ã¨OáêkOz,
D Ö’‰õΩÅ#∞ UÅ∞K«∞, `«# Ѩ~å„Hõ=∞O „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. ÖˉõΩO>Ë P`«_»∞ =ã¨O`«|∞∞`«∞=ÙÖ’
ѨÙ+¨ÊÉèíi`« „ѨHõ$u ã¨"Õ∞`«∞_≥· =∞#ã¨∞ûÅ#∞ K«eOѨ*ËÜ«∞ QÆÅ∞QÆ∞`å_®? z„`«O! D q^èŒOQÍ P
J„ѨuǨÏ`« J*Ï˝`«=¸iÎ #∞O_ç â◊H˜Îx á⁄Ok# =∞#‡^äŒ∞_»∞ `«# ^Œ∞â◊Û~°º „ѨÉèÏ=OKÕ`«, =∞Ǩ
q"Õ‰õΩÅ#∞ ‰õÄ_® „Ñ≤Ü«∂OQÆ#Å „"Õà◊§#∞, ‰õΩK≥Ûà◊§#∞ K«∂z z`«Î„Éèí=∞ á⁄O^Õ@∞¡ KÕã¨∞Î<åfl_»∞
Hõ^•!
Ѩ~ÀѨHÍ~° HÍi}Ϻ, Ѩ~åiΠѨi`«Ñ¨ÎÜ«∂,
|∞^Œú U= ã¨∞v=∞<Õº, ™êfi`«‡ j`«ÅÜ«∂kèÜ«∂ II (XXVI-39)
™êfig∞ Z=Ô~·`Õ Ñ¨~ÀѨHÍ~°áê~åÜ«∞}∞Öˇ· LO\Ï~À, W`«~°∞Å Hõ+¨ì=ÚÅ∞ `«=∞ =O\˜"Õ#x
J#∞H˘x Ѩi`«Ñ≤OK«∞`å~À, |∞kú|ÅOKÕ`« `«`«Î fi*Ï˝#=Ú#∞ ã¨OáêkOz ™êfi`«‡ Ü«∞O^Õ ~°q∞ã¨∂Î
LO\Ï~À ... J\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÖË ^èŒ#∞ºÅ∞. "åˆ~ D =∂Ü«∂ [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# ã¨∞Y=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. WHõ q∞QÆ`å "åi q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O\Ï~å? "åi =Å#
"åiH˜ QÍx, W`«~°∞ʼnõΩ QÍx HõeˆQ ÖÏÉèí"Õ∞=Ú#flk K≥ѨÊO_ç?
D =∞#∞+¨µºÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ "≥∂ǨÏ=â◊OKÕ`« 'r=#=Ú— J<Õ =∞Ǩ~°}ºOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl~°∞.
J<ÕHõ ã¨fiH©Ü«∞HõÅÊ#ÅKÕ ^Œ∞~åKå~°=ÚÅKÕ "ÕkèOѨ|_»∞K«∞<åfl~°∞.
F =∞ǨÏs¬! D [#∞ÅO`å =∞~°Å =∞~°Å ѨÙ_»∞`«∞<åfl~°∞. K«K«∞ÛK«∞<åfl~°∞. J<ÕHõ Hõ~°‡Å∞
PK«iã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨fiÅÊ ÅÉèíº=ÚÅKÕ, ã¨fiÅÊ Pâ◊ÅKÕ, ã¨fiÅÊ „H˜Ü«∞ÅKÕ =∞~°Å =∞~°Å PÜ«Ú~åÌÜ«∞O
=º~°÷O KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞. "å~°∞ HÀ~°∞H˘<Õ Ñ¶¨Å=ÚÅhfl z=iH˜ "åiˆH Li„`åà◊√§QÍ
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 49
Ѩi}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. =¸~°öѨ٠HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ „áê~°OaèOz, "å\˜#∞O_ç „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl Ѷ¨e`«=ÚÅ
#∞O_ç =∞iH˘xfl HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î – D q^èŒOQÍ J<ÕHõ™ê~°∞¡ KÕã≤#^Õ KÕÜ«ÚK«∞ [#‡
Ѩ~°OѨ~°Å∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl~°∞. D ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ JO`«∞ LO_»@OÖË^Œ∞. J~Ú`Õ q"Õ‰õΩÅ∞, *Ï˝#∞Å∞
J~Ú#\˜ì "åiH˜ =∂„`«O, Jq^•º[x`«"≥∞ÿ# ã¨~°fiHÍ=∞º Hõ~°‡=ÚÅ∞, "å\˜ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞
`«∞K«ÛùOQÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú.
D „ѨѨOK«OÖ’x J=∂~ÚHõ [#∞ÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨OKå~° =º=Ǩ~°=∞O`å QÆ=∞xOKå~å
=ÚhO„^•! ''<Õ_»∞ D L`«û=O. WѨC_»∞ D |∞∞`«∞=Ù. D ~ÀA D T~°∞áÈ"åe. P ~ÀAÅÖ’
Ü«∂„`«Å∞ KÕÜ«∞É’`«∞<åflO. D <å Ñ≤Å¡Å q"åǨÅHÀã¨O "ÕzÜ«Ú<åfl#∞. g~°O`å <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞.
Wk ã¨∞YO. Wq ã¨~°^•Å∞. D q~å=∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D P@Å∞ P_»∞H˘O\ÏO. D q+¨Ü«∞Éè’QÍÅ∞
"Õ∞O á⁄O^•e. gi =Å# <åˆHO ÖÏÉèíO?—— W`åºk q∞^䕺HõÅÊ#Åhfl HõeÊOK«∞H˘O@∂ "Õ∞=∞O`å
P HõÅÊ#ÅÖ’ |^Œ∞úÅO J=Ù`«∞<åflO. K«Ñ¨Å z`«Î=Ú q[$Oaèã¨∂Î LO_»QÍ, Uk ã¨`«º"≥∂, Uk
x`«º"≥∂ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO.
❖❖❖
23. =∞<À=$`«∞ÎÅ∞ – JâßOu
ÃÑ·H˜ =∂„`«"Õ∞ =∞<ÀǨÏ~°OQÍ HõxÑ≤OKÕ D ‰õΩu÷û`« „ѨѨOK«OÖ’ "åã¨Î="≥∞ÿ# =∞#âß≈Ou
HõeyOK«QÆeˆQ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Uq∞ L<åfl~Ú? ÉÏź=∞O`å, HõeÊ`« „H©_®=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! 'Ü«∞ø=#O—
JO\Ï~å, ¢ãΑ ™êOQÆ`º« O, ™Èfi`«¯~°¬Å=O\˜ J<ÕHõ ^Œ∞~°ÇϨ OHÍ~° K«~º° Å`À xO_ç#^≥· Hõ$tOzáÈ`ÀOk.
WHõ =Úã¨e`«#O „Ѩ"ÕtOzO^•, Jhfl HõëêìÖË. D q^èŒOQÍ D [#∞Å∞ =º~°÷ r=#∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
DÖ’QÍ =∞$`«∞º=Ù =zÛ =_»e# â◊s~°=Ú#∞ <À@Hõ~K° ∞« ‰õΩáÈ`ÀOk. JѨC_® r=ÙxH˜ WǨÏÖ’HõOÖ’
â◊¥#º"Õ∞ âı+≤OK«∞K«∞#flk.
D r=Ù_»∞ rqOK«∞K«∞#flO`«HÍÅO ''<å =Ü«∞ã¨∞û ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk—— Jx ã¨O`À+≤OK«∞K«∞<åfl_Õ
HÍx, ''JÜ≥∂º! <å D PÜ«Ú+¨µ¬ `«iyáÈ`ÀOk Hõ^•! WѨÊ\˜ =~°‰õΩ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
<Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOz#^Õq∞\˜? WHõ WHõ¯_ç #∞O_ç Uq∞ K≥Ü«∂ºe? U =∂~°æO J<Õfi+≤OKåe? U
*Ï˝#∞Å`À ã¨OÉèÏ+¨} KÕÜ«∂e—— Jx `«ÅK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞.
`«$+¨‚ J#∞Hõ∆}O ã¨O`À+¨=Ú#∞ `«# á⁄@ì# ÃÑ@∞ìH˘O\’Ok. ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞ `«=∞
W+¨ìO =zÛ#@∞¡ „Ѩ=iÎã¨∂Î q"ÕHõ ~°`«fl=ÚÅ#∞ =∞é∞QÆ∞# Ѩ_»"Õã¨∞Î<åfl~Ú. „Éèí=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞
ã¨O™ê~° „H©h_»Å∞ „|`«∞HõO`å P„Hõq∞Oz "Õã¨∞Î<åfl~Ú. `«$+¨‚ Ü«∞O^Œ∞ Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ ã¨OK«iã¨∞Î#fl D
=∞#ã¨∞û D r=Ùx „ѨÜ≥∂[#~°Ç≤Ï`«OQÍ Ñ¨i„Éèíq∞OѨ KÕã¨∞Î#flk. HÍÅ=∞O`å =º~°÷"≥∞ÿáÈ`ÀOk.
L`«Î=∞"≥∞ÿ# Ѷ¨e`«"Õ∞n ÅaèOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. PѨ^ŒÅ‰õΩ â’H˜OK«#\˜ì, ã¨OѨ^ŒÅ‰õΩ =∞uÎÅ¡#\˜ì,
Ü«Ú=`«∞Å#∞ K«∂z qK«eOK«#\˜ì z`«Î=Ú á⁄O^ŒQÆey# "å_Õ D [QÆ`«∞ÎÖ’ L`«Î=Ú_»x <å
Jaè„áêÜ«∞O.
50
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
¿ÇÏ =Úx„âıëêª! Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ QÆ[ `«∞~°QÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# Q˘Ñ¨Ê â◊„`«∞ Ãã·#º ã¨=Ú„^•xfl
Z^Œ∞~˘¯<Õ"å_»∞ <å L^ÕÌâ◊OÖ’ Q˘Ñ¨Ê â◊¥~°∞_»∞ HÍ^Œ∞. J<ÕHõ =∞<À=$uÎ `«~°OQÍÅ`À qH˜∆ѨÎO
JQÆ∞K«∞#fl D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOz#"å_Õ g~°∞_»∞. ^Œ∞~åâ◊ÖË =∂#=Ùx x["≥∞ÿ# â◊„`«∞=ÙÅ∞.
^Œ∞~åâß„QÆã¨Î"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞ âßO`«Ñ¨~°K«QÆeˆQ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ D „ѨѨOK«=ÚÖ’ Uq∞ L<åfl~Ú?
^Œ∞~åâ◊‰õΩ JO`«∞ ZHõ¯_»?
H©iÎ, „Ѩ`åѨO, ã¨OѨ^Œ L#flKÀ@ ã¨`«fiQÆ∞}O, q"ÕHõO LO_»@O ^Œ∞~°¡Éèí"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞
JQÆ∞K«∞#flk. F~¸! =∂#=Ù_®! Ѩ~°fi`«QÆ∞ǨÏÖ’ L<åfl, ÖËHõ =„[xi‡`«"≥∞ÿ# JO`«óѨÙ~°OÖ’
^•y<å – J^Œ$ëêì#∞™ê~°OQÍ =KÕÛ ã¨OѨ^ŒÅ#∞QÍx, PѨ^ŒÅ#∞QÍx x~ÀkèOK«QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞
Hõ^•! =∞i ''D ^èŒ#, ^•~°, Ѩل`å^Œ∞Å∞ =∞^èŒ∞~° ~°™êÜ«∞#=ÚÅ∞—— Jx ZO^Œ∞‰õΩ „ÉèÏOux
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ù? D ã¨OѨ^ÅŒ hfl rqOz L#flO`«HÍÅO 'J*Ï˝#=Ú— J<Õ =¸~°Û#ù ∞ HõeÊã¨∞<Î åfl~Ú.
â◊s~°O `«ºlOK«∞ Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® ''W=hfl <åq. g\˜x q_»z Z@∞¡O_»@O?—— Jx =∞=∞HÍ~°=ÚÅ
~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ ^Œ∞óY=ÚňH HÍ~°}=∞ø`«∞<åfl~Ú. =∞i Jq L`«Î=∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ Z\Ï¡ J=Ù`å~Ú?
"å\˜ÃÑ· JO`«\ ˜ #q∞‡Hõ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛѨ_»∞`ÀOk? =∞$`«∞º=Ù â◊s~°=Ú#∞ P„Hõq∞ã¨∞Î#flѨC_»∞
D ÉèÏ~°º, Ѩل`«, |O^èŒ∞, q∞„`« Ѩi"å~å^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˜=™êÎ~Ú?
❖
D r=Ù_»∞ J=™ê#HÍÅOÖ’ qëê^ŒH~õ =° ÚÖˇ#· J=ã¨Å÷ ∞ á⁄O^Œ@"Õ∞ [~°∞QÆ∞`ÀOk. q+¨}∞‚_,·≥
`å#∞ X#iÛÜ«Ú#fl áêѨѨ٠Ѩ#∞Å#∞ <≥=∞~°∞ "Õã¨∞H˘O@∞<åfl_»∞. `å#∞ =∞=∞HÍ~°O ÃÑOK«∞H˘#fl
"å\˜#xfl\˜x =∞##O KÕã∂¨ ,Î JO`«~O° QÆOÖ’ ^ŒÇÏ≤ Oz "ÕÜ∞« |_»∞K«∞<åfl_»∞. ^è~Œ ‡° =Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅO
HÍ#\˜ì J~°÷ HÍ=∞=ÚÅÔH· rq`«=∞O`å "≥zÛOz# "åi =∞#ã¨∞û J=™ê#HÍÅOÖ’ <≥=∞e Ñ≤OKè«Ñ¨Ù
`«∞kÉèÏQÆOÖÏQÍ K«OK«Å"Õ∞ J=Ù`«∞O^Œx qA˝ÅQÆ∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. =∞i J\˜ì =∞#ã¨∞û#∞
J`«_»∞ Z\Ï¡ ã¨=Ú^•~ÚOK«∞H˘O\Ï_»∞ K≥ѨÊO_ç?
^Œ∞+¨¯~°‡Å Ѷ¨e`åÅ∞ W\Ï¡ LO_»QÍ, ã¨`«¯~°‡ Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ‰õÄ_® Ѩ_çÖËKÕ #n `«~°OQÍÅ=Öˇ
Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=ÚÖË Hõ^•! ã¨Oz`«=ÚÖˇ·# ã¨`«¯~°‡Å∞ ‰õÄ_® =∞$`«∞º =ÚYOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞"åxH˜
âßOux HõÅ∞QÆKÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. WHõ rqOz L#flѨC_»∞ ‰õÄ_® ^≥·==âß`«∞Î J\˜ì ã¨`«¯~°‡Å∞
„áê~°|ú=ÚQÍ (=~°Î=∂#=ÚÖ’ J#∞ÉèíqOK«=Åã≤#qQÍ) „áêÑ≤ÎOz#ѨÊ\˜H©, – ^ÕǨ`«‡|∞kú
HõÅ"åiH˜ P Éè’QÆ=ÚÅhfl âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# `«$Ñ≤Îx JOkOK«QÆÅ"å K≥ѨÊO_ç? Hõ>ˇìÅã¨OYº ÃÑiy#H˘nÌ
Jyfl*ÏfiÅÅ∞ JkèHõ"Õ∞ J=Ù`å~Ú Hõ^•! PǨ! ''D ~ÀA Wk KÕ™êÎ#∞. P ~ÀA Jk K≥Ü«∂ºe——
– W@∞¡ Jq„âßO`«OQÍ zO`«# KÕÜ«Ú =∞#∞AÅ PÜ«∂ Hõ~°‡„Ѩܫ∂ã¨Åhfl z=iH˜ U ~°∂ѨOQÍ
K«∂z<å ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å∞QÍ<Õ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. W@∞=O\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú@Ö’#∞,
Ѩل`«–q∞„`«–Hõà„◊ `å^Œ∞Å#∞ ã¨O`À+¨ÃÑ@ì_O» Ö’#∞ HÍÅ=∞O`å ZO`« Ѷ∞¨ ’~°OQÍ =º~°O÷ J~ÚáÈ`ÀOk!
WHõ, =Úkq∞ (old age) ^•Ñ¨iOz# `«~°∞"å`«, L#fl H˘kÌáê\˜ q"ÕHõ=Ú ‰õÄ_® T_çÛÃÑ@∞ì‰õΩ
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 51
áÈ`ÀOk. K≥@∞ì‰Ωõ P‰õΩÅ∞ zQÆ∞iOz, HÍÅ„Hõ=∞OQÍ ZO_ç ~åeáÈ`å~Ú K«∂Kå~å? D „ѨÑO¨ K«OÖ’
‰õÄ_® q"ÕHõÇ‘Ï#∞ÅQÆ∞ "å~°∞ [x‡ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞~°Å j„Ѷ¨∞OQÍ #tOK«∞K«∞<åfl~°∞.
W`«ã¨Î`À ^Œ∂~°`«~°O qǨÏ$`«º , „Ѩqâ◊ºˆQǨÏO k=™ê=™ê<Õ
q"ÕH˜ Ö’HÍ„â◊Ü«∞ ™ê^èŒ∞Hõ~°‡ iˆH-Ç≤Ïfl~å„`Ò! ‰õ LÃÑ·u x„^•"£∞? (XXVII-19)
<å‰õΩ XHõ q+¨Ü«∞O K«∂ã¨∞ÎO>Ë KåÖÏ qz„`«O JxÑ≤™ÈÎOk. D [#∞ÅO`å U"Õ"À
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ ~°zOK«∞H˘x, JO^Œ∞ x=∞QÆ∞flÖˇ· ѨQÆÅO`å J@∂–W@∂ u~°∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
q"Õ‰õΩÅ#∞ P„â◊~ÚOK«‰õΩO_®<Õ, ã¨`«¯~°‡Å#∞ x~°fiiÎOK«‰õΩO_®<Õ ™êÜ«∞OHÍÖÏxH˜ WÅ∞¡
KÕ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ~À[O`å U q"ÕHõ=Ú á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ QÆ_»z áÈ`ÀOk Hõ^•! WHõ "åiH˜
~å„uѨÓ@ x„^Œ Z\Ï¡ Ѩ_»∞`ÀOk? XHõ ~ÀA =$^ä• J~Ú#O^Œ∞‰õΩ zOuOK«ˆ~O?
XHÍ<˘Hõ_»∞ Ju „Ѩܫ∂ã¨`À â◊„`«∞=ÙÅO^Œix [~ÚOz "Õã¨∞Î<åfl_»∞. ѨÙ+¨¯ÅOQÍ ^èŒ<å^Œ∞Å#∞
ã¨Oáêkã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨∞YHõ~°=ÚÅ#∞H˘#fl Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å KÕ‰õÄ~°∞Û H˘O@∞<åfl_»∞. ã¨iQÍæ, J\˜ì
ã¨=∞Ü«∞OÖ’, ZHõ¯_ç#∞O_À "å~°úHõº – =∞$`«∞º^Õ=`«Å∞ =zÛ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ|_ç ''<åÜ«∞<å!
J~Ú#^•? WHõ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞^•=∂?—— Jx ѨÅ∞Hõiã¨∞Î<åfl~Ú.
WHõ D WO„kÜ«∞=ÚÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, W=hfl H˘O`«HÍÅO r=Ù_çx JÅiã¨∞Î#fl>Ë¡
HõxÑ≤OK«∞K«∞, WO`«Ö’<Õ tkäÅ`«fiO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Ju ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ xsfi~°º"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú.
`«∞K«Ûù~°∂ѨOQÍ<Õ =$kú K≥O^Œ∞`«∂ D r=Ù_çx q+¨Ü«∞ ÅOѨ@=ÚÅÖ’xH˜ „`Àã≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú.
PǨ! z„`«O QÆ=∞xOKå~å? g\˜H˜ zH˜¯# D [#∞Å∞ „ѨHõ¯<Õ L#fl =∞$`«∞º=Ù#∞ ‰õÄ_® U=∂„`«O
QÆ=∞xOK«@O ÖË^Œ∞. Hõ~°‡áêâ◊=ÚKÕ |OkèOѨ|_ç#"åÔ~·, Ü«∞[˝=Ú#‰õΩ `Õ|_ç# "Õ∞HõÅ=Öˇ J<ÕHõ
[#‡ Ѩ~°OѨ~°Å‰õΩ PǨïu J~ÚáÈ`«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ, L`«Î=ÚÅQÆ∞ `«`«Î fi*Ï˝#∞Å q+¨Ü«∞O =∂„`«O P q^èŒOQÍ ÖË^Œ∞. "å~°∞ D Hõ~°‡
áêâ◊|O^èŒ=ÚÅhfl q_»<å_ç P`«‡Ü«∞O^Õ `«=∞ ^èպܫ∞=Ú Hõey LO@∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ "åi L`«Î~À`«Î~°
[#‡Å∞ „ѨâßO`«=Ú, P#O^Œ=Ú, [#‡ Hõ~°‡ |O^èŒ~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#\˜ì P`å‡#∞Éèí==Ú"≥·¿Ñ
ã¨OkèOѨ|_ç LO@∞<åfl~Ú.
F qâßfiq∞„`« =∞ǨÏs¬! Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=ÚÖˇ·# ÔH~°\ÏÅ=Öˇ D [# ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å ZHõ¯_ç
#∞O_ç, =ã¨∞Î<åfl~°∞? Z@∞ "≥à◊√§K«∞<åfl~°∞? K≥ѨÊQÆeˆQ^≥=~°∞ K≥ѨÊO_ç? J<Õ‰õΩÅ∞ D q+¨Ü«∞"Õ∞
Ü≥∂zOK«‰õΩO_® Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl\˜ì Hõ∆}˜Hõ=ÚÖˇ·#\˜ì ¢ã‘Î, ^èŒ#, [<åk =º=Ǩ~°=ÚÅO^Õ ^Œ$+≤ì
ÃÑ\˜ì, „áêÑ≤ÎOK«É’=Ù ^Œ∞ã≤÷`«∞Å#∞ QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞@ ÖË^Œ∞. q"ÕHõ=Ú ã¨=Úáêi˚OK«
#O^Œ∞‰õΩ Ñ¨~°º=™ê#O ^Œ∞óY "≥∂ǨÏ=ÚÖË Hõ^•!
F =∂#=Ù_®! D ¢ã‘ÎÖ’Å∞`«fi=Ú HÍʼnõÄ@ q+¨ =$Hõ∆=Ú#‰õΩ „"ÕÖÏ_Õ Ñ¨Hõfi"≥∞ÿ#
ѨO_»∞=O\˜^#Õ x h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ QÆ∞iÎOK«@O ÖË^∞Œ ? `«∞K«Û"ù ∞≥ #ÿ ÃÑ· ÃÑ· ™œO^Œ~º° =ÚÅ∞ ¢ãΑ ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞
52
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
PHõi¬Oz q=â◊√Å#∞ KÕã∞¨ <Î åflÜÕ∞? Uk x`«º"≥∂, Uk ã¨`º« "≥∂, J^•Ìxx Hõ#|_»‰Ωõ O_® KÕã∞¨ <Î åflÜÕ∞?
WO`å J~Ú`Õ, D â◊s~°=ÚÅhfl ~°HõÎ=∂O㨠xi‡`«=ÚÖËHõ^•!
❖
L`«û= [#ã¨=∂QÆ=∞O : D =¸Å #∞O_ç H˘O`«=∞Ok, – P =¸Å #∞O_ç =∞iH˘O`«=∞Ok
– U^À |∞∞}Ï#∞|O^èŒO KÕ`« HÍÉ’Å∞, =zÛ XHõ KÀ\˜H˜ KÕ~°∞`«∞<åfl~°∞. W^Õ |O^èŒ∞ – q∞„`« –
Ѩل`« – Hõà◊„`å^Œ∞Å ã¨=∂QÆ=∞=∞O`å! L`«û= ã¨=∞Ü«∞OÖ’x [#∞Å ã¨=∂QÆ=∞=Ú =O\˜^Õ Wk.
F~¸! r=Ù_®! Wk K«∂z h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ „Éèíq∞ã¨∞Î<åfl=Ù? ZHõ¯_ç #∞O_À [ńѨ"åǨÏ=Ú#‰õΩ
H˘@∞ì‰õΩ=zÛ# Hõ>ˇìÅ=Öˇ =zÛ KÕi# g~°O^Œ~°∞ J^Œ$ëêì#∞™ê~°O XHõiH˘~°ÔH· =∞~˘Hõ~°∞ H˘xfl
HÍ~°º=ÚÅ#∞ <≥é"Õ~°Û@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. HÍx WO^Œ∞Ö’ – Z=i ÅHõ∆ ºO, PiÎ, HÍ~°º„Hõ=∞O –
"åi^ÕHÍx, XHõi`À =∞~˘Hõ~°∞ ã¨O|OkèOz#"åˆ~ HÍ^Œ∞. ''=∞#O =∞~˘Hõ [#‡Ö’ ‰õÄ_® WÖψQ
LO^•O. ã¨fi~°æ =∞~°Îº Ö’HÍÅÖ’ =∞~°Å =∞~°Å HõÅ∞ã¨∞H˘O^•O—— – Jx [#∞Å∞ J#∞‰õΩ<Õ^ŒO`å
‰õÄ_® „Éè=í ∞ÖÏQÍ<Õ „áêÑ≤™Î ÈÎOk. Z=iH˜, ZѨC_»∞, Z@∞, U q^è"Œ ∞≥ #ÿ „ѨÜ∂« }O „áêÑ≤OÎ K«#∞#fl^À,
Z=ˆ~O K≥ѨÊQÆÅ~°∞? HÍh, D |Ǩï^Œ∂~°Ñ¨Ù ÉÏ@™ê~°∞ÅO`å XHõiH˜ =∞~˘Hõ~°∞ ã¨~°fiã¨fi"≥∞ÿ#@∞¡
Hõ|∞~°∞¡ =∂„`«O K≥ѨCH˘O@∞<åfl~°∞. JǨÏOHõiOK«∞ H˘O@∞<åfl~°∞. "å^Œ∞ÖÏ_»∞H˘O@∞<åfl~°∞.
H©K«∞ÖÏ_»∞H˘O@∞<åfl~°∞. qq^èŒ HÍÅÜ«∂Ѩ#Å ~°∂Ѩ=Ú# L#fl\˜ì D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ
=º=Ǩ~°=∞O`å ZO^Œ∞‰õΩ r=Ù}˜‚ „Éèíq∞OѨ KÕ™ÈÎOk? PÖ’K«#, q=∞~°≈, ѨijÅ# "≥Ú^ŒÖˇ·#
Ü«Ú‰õΩÎÅ∞ Hõey LO_ç ‰õÄ_® J`«_»∞ W^ŒO`å ZO^Œ∞‰õΩ QÆ=∞xOK«∞@ ÖË^Œ∞? =∞ǨÏ~°Ìâ◊–^Œ∞~°Ìâ◊,
¿ãflǨÏ=Ú–^Õfi+¨=Ú, ã≤~÷ `° –« Jã≤~÷ `° « "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜`À ‰õÄ_»∞H˘x Hõ#|_»∞K«∞#fl D ã¨O™ê~°=∞O`å
<å‰õΩ =∂„`«O PiáÈ=Ù@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ L#fl nѨ=Ú=Öˇ<Õ JxÑ≤™ÈÎOk. q<åâ◊#=Ú `«Ñ≤ÊOz,
WO^Œ∞Ö’ <å‰õΩ ™ê~°"≥∞ÿ#^Õn HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. XHÍ<˘Hõ K«„Hõ=Ú=Öˇ „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞K«∞#fl D
ã¨O™ê~°=∞O`å "åã¨Î"åxH˜ =~å¬HÍÅѨ٠[ÅaO^Œ∞=Ù ÖÏQÍ Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"Õ∞ Hõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H©,
J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û‰õΩ =∂„`«O W^ŒO`å "åãÎ̈="Õ∞ J~Ú#@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk. ''PǨ! D =~°Î=∂#
ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ ZO`«QÍ<À x["≥∞ÿ <å‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú—— J<Õ J`«_»∞ J#∞H˘O@∞<åfl_»∞.
D â◊s~°O, D Ü«∞ø=#O, D ã¨∞QÆ∞}-^Œ∞~°∞æ}=ÚÅ∞, D Q“~°"åQ“~°==ÚÅ∞, D
Ѩ\Ï\’Ѩ=ÚÅ∞ – W=hfl ‰õÄ_® =Úkq∞ (old age) J#∞^•x „ѨÉèÏ=OKÕ`« q#+¨ì"≥∞ÿ áÈ`«∞<åfl~Ú
Hõ^•! WHõ D z`«Î=Ú#∞ ã¨O`À+≤OѨKÕÜ«∞@O Jã¨OÉèí="Õ∞#x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
=∞ǨÏs¬! J@∞ P =∞Ǩ=$Hõ=∆ Ú#∞ K«∂_»O_ç. Jk J^Œ$+¨=ì â◊O KÕ`« [x‡OzOk. ÉÏ@™ê~°∞ʼnõΩ
h_»#∞ „Ѩ™êk™ÈÎOk. ѨÙ+¨ÊѶ¨ÖÏ^Œ∞ÅKÕ Ö’HÍxH˜ ZO`À LѨHÍ~°O KÕ™ÈÎOk. HÍx, UO ÖÏÉèíO
K≥ѨÊO_ç? `å#∞ ZO`À ã¨∞dOѨKÕ¿ã D [#∞ÖË XHõ Q˘_»¤e`À „‰õÄ~°OQÍ #iH˜"Õã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ
D [QÆ`«∞ÎÖ’ ^Õxx, U q^èŒOQÍ, ZO`«=~°‰õΩ #q∞‡ LO_»=∞O\Ï~°∞? [#∞Å`À U~°Ê_»∞K«∞#fl
ã¨Oã¨~°æ=∞O`å Ju ^Œ∞+¨ì ã¨fiÉèÏ="Õ∞ HõeyÜ«ÚO_ç, z=iH˜ q<åâ◊#"Õ∞ Ѩ~°º=™ê#=ÚQÍ Hõey
LO\’Ok. "≥∂ǨÏ=Ú<Õ „Ѩ™êkOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 53
=~°Î=∂#O ÉèÏ~°OQÍ#∞, n~°…OQÍ#∞ Hõ#|_»=K«∞Û<Õ"≥∂ HÍx, =∂#=Ùx PÜ«Ú+¨µ¬ ZO`«
ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#k? JO^Œ∞Ö’ =∂~°∞ÊK≥O^Œ∞K«∞#fl\˜ì Z<≥flxfl ^Œâ◊Å∞? =∂#=ÙÅ rq`«HÍÅO ^Œ$ëêì º
K«∂z#ѨÙ_»∞, „|Ǩχ, Ü«∞=Ú_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Ö’HõáêʼnõΩÅ PÜ«Ú=Ù JkèHõOQÍ<Õ Hõ#|_»=K«∞ÛQÍHõ.
HÍx, HõÅÊ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘#flѨC_»∞, "å~°∞ ‰õÄ_® Hõ∆}=∂„`«r=ÙÖË Hõ^•!
J<ÕHõ Hõ∆}=ÚÅ ã¨=∞#fiÜ«∞"≥∞ÿ#\˜ì D qz„`« HÍÅK«„HõOÖ’ PÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ∞
‰õÄ_® q∞^䕺=∂„`«=ÚÖË#x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. `«O„_ô! qâßfiq∞„`å! ^À+¨^Œ$+≤ì ÖË#\˜ì, ^Œ∞óY
`åѨ=ÚÅ∞ „áêÑ≤ÎOK«#\˜ì 'KÀ@∞— ZHõ¯_»? =∂Ü«∞HÍ#\˜ì „H˜Ü«∞ÖËq∞ L<åfl~Ú? Uk á⁄Ok#
`«~°∞"å`«, WHõ á⁄O^Œ=Åã≤#^ŒO@∂ Ug∞ LO_»^Œ∞?
❖
Ѩ~°fi`«=ÚÅhfl áêëê}"Õ∞ Hõ^•! Éèí∂q∞ JO`å =∞\˜ì =∂„`«"Õ∞. =$Hõ∆=ÚÅhfl H˘Ü«∞ºHÍHõ
=∞ˆ~q∞? =∞#∞+¨µºÅO`å =∂Oã¨=∞Ü«∞=ÚÖË Hõ^•! Jã¨Å∞ WHõ¯_» JѨÓ~°fi"≥∞ÿ#^ŒO@∂ Uq∞
L#flk? D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ∞, "å\˜ qHÍ~°=ÚÅ∞ – "å\˜Ü≥ÚHõ¯ =¸ÅHÍ~°}=Ú HõO>ˇ
"Õéˇÿ#q HÍ=Ù. =¸ÅHÍ~°}=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú #O^Õ D qq^èŒ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ =º=Ǩ~°O
ã¨O*Ï˝=∂„`«OQÍ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. PÜ«∂ Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=Ú#‰õΩ bÖÏÉèí∂q∞ J~Ú#\˜ì D
q∞^䕺[QÆ`«∞Î Jq"Õ‰õΩʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. q"Õ‰õΩÅ∞ W^ŒO`å ѨOK«Éèí∂`«
qHÍ~°OQÍ<Õ Zé∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. Éèí∂q∞, [Å=Ú, Jyfl, "åÜ«Ú=Ù, PHÍâ◊=Ú ~°Hõ~°HÍÅ áêà◊§Ö’
Hõeã≤ ''WkQÀ..,Wk QÀ=Ù, Wk WÅ∞¡, Wk =∞#∞A_»∞—— J#∞ ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=∞O`å „Ñ¨`«ºHõ∆
=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx "å~°∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? J<Õ‰õΩÅ∞ `«=∞ ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_®
ã¨∞Y^Œ∞óMÏk J#∞Éèí==ÚÅhfl J`«ºO`« "åã¨Î==ÚÖˇ·#>Ë¡ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
=∞Ǩ|∞kú=∞O`«∞Öˇ·# "å~°∞ ‰õÄ_® J<ÕHõ ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞ WO^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞<åfl~°∞.
J*Ï˝# =â◊OKÕ`«<Õ q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# "å\˜Ü«∞O^Œ∞ WO`«\ ˜ xâ◊ÛÜ«∞O U~°Ê_»∞`ÀOk. x*ÏxH˜
J`«ºO`« ã¨fiÅÊ q+¨Ü«∞=ÚÖˇ·#\˜ì D WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ∞, D ^èŒ#=ÚÅ∞, D QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞ –
WO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ „|`«∞‰õΩK«∞#fl@∞¡ W"Õ rq`«=∞O^Œe =∞ǨÏ`«Î~° q+¨Ü«∞=ÚÖˇ·#@∞¡ – HõÅÊ#
QÍqOK«|_»∞`ÀOk. W\ì̃ J<ÕHõ ã¨OHõÅÊ qHõÅÊ=ÚÅ`À ÉÏźܫ∞ø=<åÅ∞ =$^ä• J~ÚáÈ`«∞<åfl~Ú.
"å~°úHõºO =KÕÛã¨iH˜, JѨC_çHõ D =∂#=Ù_»∞ Ug∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ LO_çáÈ`«∞<åfl_»∞. z=iH˜,
J`«xH˜ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°"Õ∞g∞ ÅaèOK«‰õΩO_®<Õ áÈ`ÀOk. WHõ
x~°O`«~°"≥∞ÿ# P`«‡`å^•`«‡º=Ú ÅaèOKÕk ZѨÊ\˜H˜? Zxfl [#‡Å‰õΩ?
P^•`«∞q∞K«Ûù<£ Ѩ^Œ=Ú`«Î=∂<åO ã¨fiKÕ`«Ãã·"åѨǨÏ`À-^Œº Ö’Hõó I
Ѩ`«`«ºâ◊OHõO Ѩâ◊√~°„k‰õÄ\Ï, ^•hÅ=b¡ Ѷ¨Å"åOKè«Ü≥ÿ∞= II (XXVII-37)
Ѩâ◊√=ÙÅ∞, "Õ∞HõÅ∞ ѨK«Û\˜ P‰õΩÅg∞^Œ ^Œ$+≤ì`À H˘O_»Ü≥ÚHõ¯ JOK«∞^•HÍ áÈ~Ú,
54
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂K«∞HÀHõáÈ=Ù@KÕ J„Ѩܫ∞`«flOQÍ Ö’Ü«∞Ö’H˜ Ѩ_ç ‰õÄeáÈ`å~Ú K«∂Kå~å? J^Õq^èŒOQÍ
=¸_è»[#∞Å=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ~å[º, ^èŒ#, QÆ$Ǩk Éè’QÆ=ÚÅ#∞ ã¨OáêkOKåÅx =∂ â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅhfl
‰õ Ä _» Q Æ @ ∞ì H ˘x „Ѩ Ü « ∞ ufl㨠∂ Î áÈ`« ∞ <åflO. =∂ z`« Î = Ú ~åQÆ Ö’Éè Ï k ^Œ ∞ ~° ∞ æ } =ÚÅKÕ
^Œ∂+≤`«"≥∞ÿáÈ`ÀOk. J\˜ì ^Œ∞+¨ìz`«Î=ÚKÕ "ÕkèOK«|_ç#"å~°"≥∞ÿ J^èŒóѨu`«∞Å=∞ø`«∞<åflO.
J*Ï˝#∞Å=∞QÆ∞ =∂Ü≥ÚHõ¯ rq`«=ÚÅ∞ WO„kÜ«∞ "åºáê~°=ÚňH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ =$^ä• J=ÙK«∞<åfl~Ú.
WHõ =∂‰õΩ kˆH¯q∞\˜? =∂ QÆ∞}=ÚÅ∞, Ü«Ú‰õΩÎÅ∞, `≥eq`Õ@Å∞, â◊s~° ™œO^Œ~åºÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ
ѨxH˜=™êÎ~Ú K≥ѨÊO_ç? =∂ QÆ∞iOz "Õ∞=Ú Z~°∞QÆ=Ú Hõ^•!
D [#∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ ^ŒÜ«∞, ^•H˜∆}º=Ú, q^Œº, q<À^Œ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# z`«Î =$`«∞ÎÅ∞ Hõey
LO@∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~À..., „HÀ^èŒ Ö’ÉèÏk x+¨Øª~°=ÚÖˇ·# =$`«∞ÎÅ`À D Éèí∂q∞ÃÑ·
ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞.
ǨÏ$^ŒÜ∞« qÇ‘Ï#∞_»Q∞Æ P „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ J<ÕHõ =ã¨∞=Î ÙÅ#∞, =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
HõeÊOK«∞K«∞<åfl_»∞. J=hfl ÃÑ·H˜ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ LO_»=K«∞Û. HÍx, "å\˜ Ѩi}Ï=∞O =∂„`«O
ÉèíÜ«∞=Ú#∞, L^ÕfiQÆ=Ú#∞, ^Œ∞óY=Ú#∞, JâßOux „Ѩ™êkOKÕkQÍ<Õ LO\’Ok. J\˜ì J<ÕHõ
#∂`«# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅhfl ^À+¨Ü«ÚHõÎ=Ú Öˇ·#ѨÊ\˜H©, Jq"Õ‰õΩÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú J#∞Hõ∆}O "≥∂ǨÏO
K≥O^Œ∞K«∞<åflO. q"Õ‰õΩÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞ =∂ JQÆKå@¡#∞ K«∂z #=ÙfiH˘O@∞<åfl~°∞.
J<ÕHõ=∞Ok [#∞Å∞ x~°O`«~°O J<ÕHõ ‰õΩ\˜Å Ü«∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂Î q+¨Ü«∞=ÚÅO^Õ
P㨉õΩÎÖˇ· LO@∞<åfl~°∞. =∂Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ[˝ H˘é=_ç LO_»∞@KÕ HÍÉ’Å∞, "Õ∞=Ú q"Õ‰õΩÅQÆ∞
*Ï˝#∞Å#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO. WHõ rq`«O Z\Ï¡ QÆ_»áêÖ’ <å‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
❖❖❖
24. ã≤÷~åã≤÷~°=ÚÅ∞ – ã≤÷uQÆ`«∞Å∞
Ü«∞KÕÛ^ŒO ^Œ$â◊º`Õ H˜Oz[˚QÆ`ü ™ê÷=~° [OQÆ=∞"£∞
`«`«û~°fi=∞ã≤÷~°O, „|Ǩχ<£! ''ã¨fiѨflã¨OQÆ=∞ ã¨xflÉèí"£∞—— II (XXVIII-1)
D Hõ#|_Õ ™ê÷=~° [OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ [QÆ`«ÎO`å ‰õÄ_® ã¨fiѨfl ã¨OQÆ=∞=Ú=Öˇ Jã≤÷~°"≥∞ÿ#^Õ
Hõ^•? D ~ÀA PHÍâ◊=Ú#O>Ë =∞Ǩ~°}ºO, ˆ~Ѩ\ ˜H˜ <ÕÅ=∞@ì"≥∞ÿ áÈ`ÀOk. <Õ_»∞ ã¨=Ú„^Œ=Ú=Öˇ
Hõ#|_»∞K«∞#fl ÃÑ^ŒÌ JMÏ`«O, XHõ<å\˜H˜ ÃÑ^ŒÌ Ѩ~°fi`«=∞QÆ∞K«∞#flk. U â◊s~°"≥∞ÿ`Õ WѨC_»∞
Ѩ@∞ì=G=ÚÅKÕ, QÆO^èŒ ÖËѨ#=ÚÅKÕ, ã¨∞‰õΩ=∂~° ѨÓÅ=∂ÅÅKÕ JÅOHõiOѨ|_ç J<Õ‰õΩÅ
^Œ$+≤ìx PHõi¬OK«∞K«∞ ã¨OK«i™ÈÎO^À – J^Õ â◊s~°O H˘Åk ~ÀAʼnõΩ =GqÇ‘Ï#"≥∞ÿ TiH˜ ^Œ∂~°OQÍ
QÆÅ XHõ QÆ∞O@Ö’ áê~°"ÕÜ«∞|_ç, JHõ¯_» â◊ź=∞QÆ∞K«∞#flk.
=∞Ǩ#QÆ~åÅ∞ ^Œ@ì"≥∞ÿ# J~°}ϺÅ∞QÍ =∂iáÈ`«∞<åfl~Ú. Q˘Ñ¨Ê `Õ[ã¨∞û`À ‰õÄ_»∞H˘x
J<ÕH=õ ∞Ok [#∞Å#∞ âßã≤OKÕ XHõ =∞O_»ÖÏkèÑu¨ H˘Åk HÍÅOÖ’ QÆ∞ÃÑÊ_»∞ |∂_ç^Œ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 55
JO^ŒOQÍ, ~°Hõ~°HÍÅ ~°OQÆ∞Å "≥∞é∞ѨÙÅ`À J<ÕHõ nѨHÍO`«∞Å`À qÅã≤ÖË¡ Q˘Ñ¨ÊÉèí=#O
=∞iH˘O`«HÍÖÏxH˜ "≥ÚO_çQÀ_»Å`À, Ñ≤zÛ K≥@¡`À tkäÅ"≥∞ÿ ÉèíÜ«∞=Ú#∞ Q˘Å∞ѨÙK«∞ QÆaƒÅ=ÚÅ
KÕ`«, ™êÖˇQÆ∂à◊¡ KÕ`« P„Hõq∞OK«|_»∞`ÀOk. ѨÓ`À@Å KÕ`«, ã¨∞O^Œ~° ѨÙ+¨Ê–Å`«Å KÕ`«
JÅOHõiOK«|_ç [#∞Å#∞ PǨ¡^ŒÑ¨~°∞ã¨∞Î#fl Éèí∂„Ѩ^Õâ◊=Ú =∞~°∞Éèí∂q∞ (Z_®i) JQÆ∞K«∞#flk.
h~°∞ L#flKÀ@ Éèí∂q∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Éèí∂q∞ h~°QÆ∞K«∞#flk. D HÍ+¨ª – `«$}=∞Ü«∞ [QÆ`«∞ÎÖ’
Ѩi=~°Î#=∞=x^ŒO@∂ Uk L#flk ™êfig∞?
D ÉÏźO, D Ü«∞ø=#O, D â◊s~°O, D „^Œ=º=ÚÅ∞ – W=hfl Jx`«º=ÚÖË J~Ú,
ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ x~°O`«~°O [Å`«~°OQÍÅ=Öˇ =∞~˘Hõ ã≤÷ux á⁄O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl~Ú. D rq`«"Õ∞
QÍeÖ’ nѨO =O\˜k. WHõ ^ÕxQÆ∞iOz U=∞x K≥ѨCHÀ"åe? =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞ Hõ#|_Õ D
=ã¨∞Î=ÙÅ â’Éèí JO`å "≥∞é∞Ѩ٠=O\˜^Õ HÍx, =∞ˆ~g∞ HÍ^Œ∞. c[=Ú – =$Hõ∆=ÚÅ=Öˇ D
Éèí∂`«*ÏÅ=∞O`å =∂\˜=∂\˜H© =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú.
F =∞ǨÏs¬! J<ÕHõ P_»O|~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D ã¨O™ê~° ~°K«# JO`å =∞Ǩ <Õ~°∞ÊQÆÅ
XHÍ<˘Hõ #~°ÎH˜ Ü≥ÚHõ¯ `«à◊√‰õΩ–Éˇà◊√‰õΩÅ =Öˇ HõxÑ≤™ÈÎOk. WHõ D r=ÙÅ∞ ^èŒ∂oˆ~}∞=ÙÅ=Öˇ
'=∞#ã¨∞û— J<Õ "åÜ«Ú=ÙKÕ ÖË=<≥`«Î|_ç P #~°ÎH˜H˜ =G~°∂ѨÙÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. g~°O`å ã¨fi~°æ,
#~°H,õ Éè∂í , áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ ~å=@O – áÈ=@"Õ∞ P"≥∞ Jaè#Ü«∞O. ZHõ¯_çHHõ ¯õ _» Hõ}∆ ÉèOí QÆ∞~°"∞≥ #ÿ
J<ÕHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞! Z<≥flxfl =º=Ǩ~°=ÚÅ∞? W=hfl P #~°ÎH˜ Ü≥ÚHõ¯ K«OK«Å <Õ„`«=ÚÅ
gHõ∆}=ÚÖË J=Ù`«∞<åfl~Ú. D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ^ŒO`å QÆO^èŒ~°fi #QÆ~°OÖÏQÍ =∞Ǩ„Éèí=∞#∞
HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. PǨ! W^Õq∞ #$`«ºO! W^Õq∞ ã¨OK«Å#O! Uq∞ K«OK«Å`«fiO! D ~ÀAÅ∞, D
ã¨OѨ^ŒÅ∞, D „H˜Ü«∞Å∞, D =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ∞, D JkèHÍ~°=ÚÅ∞ – W=hfl U"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú?
Hõ∆}OÖ’ ^Œ$+≤ìѨ^äŒO #∞O_ç ^•\˜áÈ`«∞<åflÜÕ∞? WHõ =∞#O =∂„`«O W>Ë¡ LO\Ï=∂? ÖË^Œ∞.
Hõ∆}HÍÅO Hõ#|_ç =∞~°Å Z\’ áÈÜÕ∞ "å~°"Õ∞ Hõ^•! „Ѩu~ÀA `≥Å¡"å~°∞`ÀOk. Hõ∆~ÚOzáÈ`ÀOk.
=∞~°Å WO`«Ö’<Õ ZK«\ #˜ ∞O_À L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. D áê_»∞ ã¨O™ê~åxH˜ 'JO`«∞— ZHõ¯_À K≥Ñʨ O_ç?
¿ÇÏ „ѨÉèí∂! =∞#∞+¨µºÅ∞ Ѩâ◊√=ÙÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. Ѩâ◊√=ÙÅ∞ =∞#∞+¨º [#‡Å∞ Z`«∞ÎK«∞<åfl~Ú.
^Õ=`«ÅO`«\ ˜"å~°∞ `«=∞ ^≥·=ÉèÏ==Ú<Õ q_»z"Õã¨∞Î<åfl~°∞. D [QÆ`«ÎO`«\ ˜Ö’ ã≤÷~°"≥∞ÿ#^ŒO@∂ Uk
ZHõ¯_» L#flk? J@∞ ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x K«∂_»O_ç. J`«_»∞ `«# H˜~°}=ÚÅ`À =∂\˜=∂\˜H˜
~å„uO|=à◊§#∞ HõeÊã¨∂Î ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅ L`«ÊuÎ – q<åâ◊#=ÚʼnõΩ '™êH˜∆— J~Ú ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞.
WO`«Ö’ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ `å#∞ ‰õÄ_® HõiyáÈ`«∂<Õ L<åfl_»∞. „|Ǩχ, q+¨µ‚, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å`À ã¨Ç¨
D r=ÙÅO^Œ~°∞ – h~°∞ |_»ÉÏyfl✺Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î#fl@∞¡ – q<åâ◊#=Ú "≥·Ñ¨Ù#ˆH Ѩܫ∞xOK«∞
K«∞<åfl~°∞. ã¨fi~°æ–=∞~°Îº–áê`åà◊=ÚÅ∞, "åÜ«Ú=Ù, PHÍâ◊=Ú, Éèí∂q∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, #^Œ∞Å∞,
k‰õΩ¯Å∞ – W=hfl ‰õÄ_® 'q<åâ◊#=Ú— J<Õ JyflH˜ ZO_»∞Hõ>ˇìÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
56
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''"Õ∞=Ú JO`«\ ˜"å~°=Ú – WO`«\ ˜"å~°=Ú–=∂ *Ïu Q˘Ñ¨Êk—— – W@∞=O\˜ ÃÑ· ÃÑ·
Ѩ\Ï\’áêÅhfl D r=Ù_»∞ `«ÅK«∞H˘x =Úiã≤áÈÜÕ∞k '=∞$`«∞º=Ù— J#∞ ~åHõ∆ã¨∞_»∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ
~å#O`«=~°ˆH. =∞$`«∞ºcèuQÆÅ =∞#∞A#‰õΩ ^èŒ#^è•<åº^Œ∞Å∞ QÍx, |O^èŒ∞q∞„`« Ѩi[#OQÍx,
qÉèí==ÚÅ∞QÍx, „Ñ‘ux, „ѨâßO`«`«#∞ HõeyOK«QÆÅ"å? ÖË^Œ∞. Wk W@∞¡O_»QÍ, XHõ¯ xq∞+¨OÖ’
^èŒ#=O`«∞_»∞ '^Œi„^Œ∞_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. P~ÀQƺ=O`«∞_»∞ ~Ày J=ÙK«∞<åfl_»∞. Jâßâ◊fi`«=∞QÆ∞ D
[QÆ`«∞Î J#∞Hõ∆}O „ÉèÏOux HõeÊã¨∂Î<Õ L#flk. nx#O`«\ ˜h K«∂z q"≥∂Ç≤Ï`«∞_»∞ HÍx"å_≥=_À
K≥ѨÊO_ç? XHõѨC_»∞ D PHÍâ◊O HÍ~°∞"Õ∞Ѷ¨∂ÅKÕ P„Hõq∞OK«|_ç, #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ pHõ\ ˜ P=iOz
LO\’Ok. J^Õ PHÍâ◊O =∞~˘HõѨC_»∞ |OQÍ~°∞HÍO`«∞Å`À â’aèÅ∞¡`ÀOk. WOH˘HõѨC_»∞ „ѨâßO`«
"åÜ«Ú gzHõÅKÕ xO_ç LO\’Ok. XHÍ<˘HõѨC_»∞ cÉèí`«û^èŒfi#∞Å`À#∞, Lé∞=ÚÅ`À#∞,
"≥∞é∞ѨÙÅ`À#∞ xO_ç LO\’Ok. HÍ¿ãѨ٠=¸QÆQÍ, =∞ø#OQÍ, WOHÍ¿ãѨ٠J<ÕHõ ã¨O~°OÉè=í ÚÅ`À#∞
Hõ#|_»∞`ÀOk. H˘O`«¿ãѨ٠#Hõ∆„`« â’aè`«"≥∞ÿ K«O„^ŒHÍO`«∞Å∞ q~°l=Ú‡`«∂ LO\’Ok. J^Õ
q^èŒOQÍ Hõ∆}"≥ÚHõ ~°HõOQÍ LO_Õ D [QÆ`«∞Î#∞ K«∂z cèuÅ¡x"å~°O@∂ Z=Ô~·<å LO\Ï~å?
PѨ^Œó Hõ∆}=∂Ü«∂xÎ, Hõ∆}=∂Ü«∂xÎ ã¨OѨ^Œó
Hõ∆}O [#‡ , Hõ∆}O =∞$`«∞ºó ! =Ú<Õ ! H˜q∞= # Hõ∆}"£∞? (XXVIII-31)
F =Úhâ◊fi~å! Hõ∆}OÖ’ PѨ^ŒÅ∞ =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. Hõ∆}OÖ’ ã¨OѨ^ŒÅ∞ KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú.
Hõ∆}OÖ’ [#‡. Hõ∆}OÖ’ =∞$`«∞º=Ù. PǨ! D „ѨѨOK«OÖ’ Hõ∆}˜HõO HÍx^Õq∞\’ K≥ѨÊO_ç?
JÜ≥∂º! ÉèíQÆ=O`«∞_®! D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞ÎÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl =ã¨∞Î=ÙÅhfl ‰õÄ_® W`«óѨÓ~°fiO XHõ
q^èŒOQÍ L<åfl~Ú. WѨC_»∞ XHõ q^èŒOQÍ LO@∞<åfl~Ú. WHõ=ÚO^Œ∞ WOH˘Hõ~°HõOQÍ LO_»
É’`«∞<åfl~Ú. g\˜Ö’ ã≤÷~°=Ú, UHõ=Ú, 㨄^Œ∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì =ã¨∞Î=Ù XHõ¯\˜ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞ Hõ^•!
=∞\˜ì '„ѨuÎ K≥@∞ì— JQÆ∞K«∞#flk. P =$Hõ∆=Ú#‰õΩ HÍã¨∞Î#fl „ѨuÎHÍÜ«∞Å∞ '„ѨuΗ J~Ú J@∞ÃÑ·
'=G=Ú— J=Ù`ÀOk. P =G=Ú QÆifi`«=ÚÖˇ·# â◊s~°=ÚÅ#∞ PKåÛùkOz HÍÅ„Hõ=∂# =∞\˜ìÖ’
Hõeã≤áÈ`ÀOk. K«∂Kå~å! '=∂~°∞Ê á⁄O^Œx =ã¨∞=Î Ù— JO@∂ ZHõ¯_® UnÖË^∞Œ . D ^ÕǨ aè=∂xÜ«∞QÆ∞
r=ÙxѨ@¡ ''[#‡ – ã≤÷u – =$kú – Ѩi=~°Î#=Ú – JѨHõ∆Ü«∞=Ú – q<åâ◊#=Ú—— W=hfl
~å„uO|=à◊√§ x~°O`«~°O „Ѩ=iÎã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú Hõ^•! Wk W\Ï¡ LO_»QÍ WOÔH<Àfl z„`« qz„`åÅ∞!
|ÅÇ‘Ï#∞_»∞ |Å=O`«∞x K«OѨÙK«∞<åfl_»∞. XHõ¯_»∞ #∂~°∞iæ x =∞@∞ìÃÑ@∞ìK∞« <åfl_»∞. hK«∞Å∞ „ѨÉ∞íè =ÙÅ∞
JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. Q˘Ñ¨Ê qK«Hõ∆}Ï*Ï˝#O, „Ѩ[˝ HõÅ"å~°∞ KÕÜ«Ú#^Õ ÖËHõ xã¨ûǨܫÚÅQÆ∞ K«∞<åfl~°∞.
[QÆ`«ÎO`å Ѩi=~°Î<å=∞Ü«∞"Õ∞!
[ÅOÖ’Oz `«~°OQÍÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. P `«~°OQÍÅ∞ =∞~°Å ZѨC_À ZHõ¯_À qѨ~°ºÜ«∞O
á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. KÕ`«# ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ =∞#∞+¨µºÅ∞ JKÕ`«# Ѩ^•~°÷=ÚÅ ã¨Oã¨Ê~°≈KÕ =∂~°∞Ê
K≥ O ^Œ ∞ K« ∞ <åfl~° ∞ . PÖ’K« # Å∞, Jaè „ áêÜ« ∞ =ÚÅ∞, Hõ ∆ } OÖ’ =∂iáÈ`« ∞ <åfl~Ú. ÉÏźO
✺
ã¨=Ú„^Œ =∞^茺OÖ’ |Ü«∞Å∞^Õˆ~ JyflѨ~°fi`«O
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 57
QÆuOzáÈ`ÀOk. Ü«∞ø=#O =™ÈÎOk. P Ü«∞ø=#O ‰õÄ_® QÆuOzáÈ~Ú ZHõ¯_ç#∞O_À "å~°úHõºO
=zÛѨ_»∞`ÀOk. D â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ`Õ W\Ï¡ LO_»QÍ, WHõ ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ, q+¨Ü«∞=ÚÅ
=∂@ "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?
Hõ∆}=∂#Ok`å"Õ∞u Hõ∆}"Õ∞u qëêk`åO
Hõ∆}O ™œ=∞º`«fi=∂Ü«∂u ã¨~°fiã≤‡#fl@=#‡#ó II (XXVIII-38)
=∞Ǩ`å‡! D =∞#ã¨∞û LOk K«∂Kå~°∂! #=~°™êÅ∞ áÈ+≤OKÕ #@∞xÖÏQÍ, =zÛáÈ`«∞#fl
PÜ«∂ q+¨Ü«∂ÅѨ@¡ Hõ∆}OÖ’ P#O^ŒO, Hõ∆}OÖ’ qëê^ŒO, Hõ∆}OÖ’ ã¨∞=ÚY`«fiO, Hõ∆}OÖ’
q=ÚY`«fiO „Ѩ^Œi≈™ÈÎOk. P qiOz („|Ǩχ^Õ=Ù_»∞) JÅ¡iKÕ¿ã K«ÖÏH© Ñ≤Å¡"åx=Öˇ ǨÏ~°¬ –
qëê^Œ – "≥∂ǨÏ=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆKÕÜ«∞QÆÅ J<ÕHõ =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ#∞ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ Z_»`≥QƉõΩO_®,
qã¨∞QÆ∞ – q~å=∞O ÖˉõΩO_® ã¨$+≤ìOK«∞H˘O@∂ áÈ`«∞<åfl_»∞. J@∞¡ `å#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#fl r=ÙÅ#∞
~°H˜∆OK«∞H˘O@∂ WO`«Ö’<Õ ÉèíH˜∆Oz "Õã¨∞Î<åfl_»∞. PÜ«∞# K«~°ºÅ‰õΩ "≥∂Ç≤Ï`«∞Öˇ·# D [#∞Å∞
~å„uO |=à◊√§ J<ÕHõ ^Œ∞óMÏÅÖ’ =Úxy`ÕÅ∞K«∞<åflˆ~HÍx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ÖË^Œ∞.
D ã¨O™ê~° ÉèÏQÆ™êfi=ÚºÅQÆ∞ [#∞Å∞ =ã¨∞Î<åfl~°∞. áÈ`«∞<åfl~°∞. WHõ¯_» âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#^ŒO@∂
Un ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© "åi ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ =∂„`«O JO`«∞ LO_»@OÖË^Œ∞. "åã¨Î"åxH˜ "åi
ã¨OѨ^ŒÅ∞, PѨ^ŒÅ∞ ‰õÄ_® Jã≤÷~°=ÚÖËHõ^•! ÉèíQÆ=O`«∞_®! qâßfiq∞„`« =∞ǨÏs¬! D 'HÍÅ=Ú—
J#∞#k Ju K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#k. Ju K«`«∞~°∞Öˇ·# "åix ‰õÄ_® Jk qK«e`«∞Å#∞ KÕ™ÈÎOk. Jk
PѨ^ŒÅÖ’ =ÚOz `ÕÅÛx [#∞ÅO@∂ ZHõ¯_® Öˈ~"≥∂? 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õ =∞Ǩ=$Hõ∆ѨÙ
Ѷ¨Å=ÚÅ =O\˜ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œe r=ÙÅ∞ x~°O`«~°O <ÕÅ ~åÅÛ|_»∞K«∞<åfl~°∞. =∞~°Å „H˘`«Î
Ѷ¨Å=ÚÅ∞ HÍã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ, JO^Œ∞Ö’ JuH˘kÌ Ñ¶¨Å=ÚÅ∞ =∂„`«O '*Ï˝#=Ú— J<Õ
=∞^èŒ∞~åu=∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ# ~°ã¨=Ú#∞ Hõey LO@∞<åfl~Ú.
¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D `«`«OQÆ=∞O`å ÉÏQÍ<Õ L#flkHÍx, r=ÙxH˜ D ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç
=ã¨∞Î<åfl~Ú K≥ѨÊO_ç? "Õ∞=∞O`å D HÍÅã¨fi~°∂ѨÙx KÕuÖ’x H©Å∞ ÉÁ=∞‡ÅO =∂„`«"Õ∞<å?
JÜ≥∂º! *Ï˝#^Œ$+≤ìx, ^Œ∂~°^Œ$+≤ìx Hõey ÖˉõΩO_®<Õ rqOz "Õã¨∞Î<åfl"Õ∞? JO^Œ∞KÕ`«<Õ =ÚO^Œ∞
=ÚO^Œ∞ „áêÑ≤ÎOK«É’ÜÕ∞ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ `«ÅK«∞ H˘#flѨC_»∞ ^Œ∞óY=Ú<Õ á⁄O^Œ∞`«∞<åflO. "Õ∞=Ú
T~°∞H˘<åfl, [#‡ =∞$`«∞º [~å"åº^èŒ∞Å∞ =∞=Ú‡Å#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«Hõ =∂#=Ù Hõ^•! Hõ#∞Hõ ^Œ∂~°^Œ$+≤ì
ÖˉõΩO_®, Ñ≤e¡ Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x áêÅ∞ „`åy#@∞¡, â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ#∞ HõeyÜ«Ú#fl ~ÀAÅ∞ W\Ï¡
=$^ä• JQÆ∞K«∞O_»QÍ WHõ =∂‰õΩ U QÆu Ѩ@ìÉ’`ÀOk?
❖❖❖
58
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
25. Ѩ^ •~°÷ ^À+¨= ÚÅ∞
™êfig∞! D =∂ z`«Î=Ú#∞ K«∂Kå~å! Wk J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î Hõey#^≥· J@∞¡
„áêÑ≤ÎOz# ^À+¨=ÚÅKÕ Ñ¶¨∞’~°OQÍ ^ŒÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk. D z`«Î=Ú r=Ù#‰õΩ HõeyOK«É’ÜÕ∞
^Œ∞+¨ì^Œâ◊Å#∞ „QÆÇ≤ÏOz#"åiH˜ WHõ Éè’QÍaèÖÏ¿+q∞ LO@∞Ok K≥ѨÊO_ç? ''^À+¨=ÚÅ∞ – ^Œ∞ó
Y=ÚÅ∞ – hK«ã≤÷`«∞Å∞—— g\˜x QÆ=∞xOK«x"åiH˜ =∂„`«"Õ∞ Ѩ^•~å÷aèÖÏ+¨ LO_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D Ѩ^•~°÷=ÚÅÖ’ LO_Õ ^À+¨=ÚÅ∞ g\˜x P„â◊~ÚOKÕ "åiH˜ ‰õÄ_® ã¨O„Hõq∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
"ÕѨK≥@∞ì#∞ P„â◊~ÚOz#O^Œ∞‰õΩ Ñ¨ÓfQÆ ‰õÄ_® KÕ^Œ∞#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O@∞Ok Hõ^•!
~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î#flH˘nÌ, D Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À U~°Ê~°K«∞H˘#fl 'ã¨O|O^èŒO— HÍ~°}OQÍ "Õ∞=Ú
^Œ∞~°ƒÅ∞Å"Õ∞ J=Ù`«∞<åflO. D ã¨O™ê~°=ÚÖ’ x=∞QÆfl=∞QÆ∞@KÕ Ñ¨Ó~°fi [#‡Å #∞O_ç `≥zÛÃÑ@∞ìH˘#fl
H˘kÌáê\˜ =∞Oz ‰õÄ_® J_»∞QÆO@∞K«∞#flk. `«O„_ô! =∞ǨÏs¬! D [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅhfl ZO_çáÈ~Ú#
q∞#ѨfQÆ ÖÏQÍ XHõ<å\˜H˜ xâ◊≈|ÌOQÍ qiyáÈÜÕ∞"Õ Hõ^•!
qKåiOz K«∂¿ãÎ D ~å*ϺÅ∞, D Éè’QÍÅ∞, Wq HõÅ∞QÆKÕÜ«∞QÆÅ zO`«Å∞ Ju
^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ#"Õ#x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, Z\˜ì zO`«Å∞ ^ŒiKÕ~°#\˜ì UHÍO`«=Ú#∞ <Õ#∞
HÀ~°∞H˘O@∞<åfl#∞. D L^•º#=<åÅ∞, D ^èŒ<å^Œ∞Å∞, D ¢ã‘ÎÅ∞ ##∞fl L^ŒúiOK«ÖË=x, L`«Î=∞"≥∞ÿ#
– âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# P#O^Œ=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«ÖË=x <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOKå#∞. <å =∞#ã¨∞û WѨC_»∞ âßOux
=∂„`«"Õ∞ á⁄O^•Åx HÀ~°∞H˘O\’Ok. HÍx Ѩ^•~°÷zO`«#, `«$+¨‚ `«ºlOK«@O ã¨∞Å∞"≥·# q+¨Ü«∞O
HÍ^Œx JxÑ≤™ÈÎOk. D Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œe ^À+¨=Ú „QÆÇ≤ÏOz#ѨÊ\˜H© g\˜x [~ÚOz "ÕÜ«∞@O
*Ï˝#^Œ$+≤ì, L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú L#fl"åiˆH ™ê^茺"Õ∞"≥∂! <å z`«Î=Ú KåOK«Åº=Ú HõeyÜ«Ú#flO`«
=~°‰õΩ ##∞fl ~°H˜∆OKÕ"å~°∞ Z=~°∞? <Õ#∞ Z@∞¡ âßOux á⁄O^•e?
<Õ#∞ WѨC_»∞ rq`«=Ú#∞ HÀ~°∞HÀ=@O ÖË^Œ∞. =∞$ux ‰õÄ_® HÀ~°∞H˘#∞@ ÖË^Œ∞. Uk
Z\’¡, Jk J>Ë¡ LO_»∞QÍHõ. xtÛ`«∞O_»<≥·, Uq∞Ü«Ú HÀ~°∞HÀHõ, Pã¨H˜Î Hõey LO_»Hõ W>Ë¡
LO_»^ŒÅKå#∞. D ~å[º=ÚÅ`À, Éè’QÆ=ÚÅ`À, ^èŒ#=ÚÅ`À, „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ`À <å‰õΩ Ñ¨xÖË^Œ∞.
g@xfl\˜ =¸ÅHÍ~°}O JǨÏOHÍ~°"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì JǨÏOHÍ~°"Õ∞ `«ºlOz"ÕÜ«∞^ŒÅK«∞H˘#fl <å‰õΩ
g\˜`À Uq∞ Ѩx K≥ѨÊO_ç?
ÖˇH˜¯OѨ JÅqHÍ#O`« ã¨OYºÖ’ r=ÙÅ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ·H˜ =ã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx, UO ÖÏÉèíO?
"åiÖ’ J`«ºkè‰õΩÅ Ü≥ÚHõ¯ WO„kÜ«∞„QÆO^äŒ∞Å∞ ''ѨÓ~°fi[#‡ =º=Ǩ~°=ÚÅ „ѨÉèÏ==ÚÅ∞– ѨÙ#ó
[#‡ Ѩ~°OѨ~°Å∞—— J<Õ kâ◊Å "≥·Ñ¨ÙˆH Z‰õΩ¯ÃÑ@ì|_ç LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì ''ѨÙ#~°˚#‡ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞——
J<Õ z‰õΩ¯=Ú_»∞Å#∞ q_»nÜ«Ú@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞"å~°∞ =∂„`«"Õ∞ ^èŒ#∞ºÅ∞. "å~°∞ =∂„`«"Õ∞
„Ѩâ◊O™êáê„`«∞Å∞.
U#∞QÆ∞ ã¨=¸Ç¨ÏO x+¨¯~°¬QÍ `«=∞ áê^Œ=ÚÅKÕ `å=∞~° `«∂O_»¡#∞ „`≥Oz "Õã¨∞Î#fl@∞¡ J<ÕHõ
`≥eã‘ `≥eÜ«∞x "åOKè«Å ã¨=¸Ç¨Ï=ÚKÕ =∂ =∞#ã¨∞ûÅ∞ Ç≤ÏOã≤OK« |_»∞K«∞<åfl~Ú. HÍ|\˜ì D
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 59
â◊s~°OÖ’ â◊H˜Î Ü«Ú‰õΩÎÅ∞O_»QÍ<Õ x~°‡Å"≥∞ÿ# |∞kúÜ≥∂QÆO`À =∞#ã¨∞ûʼnõΩ zH˜`«û KÕã¨∞HÀHõáÈ`Õ
WOÔHѨC_»∞, Z\Ï¡, ZHõ¯_» gÖ∫`«∞Ok K≥ѨÊO_ç? `«O„_ô! 'q+¨O— x*ÏxH˜ q+¨O HÍ^Œ∞. q+¨Ü«∞=ÚÖË
x["≥∞ÿ# q+¨O. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? q+¨=Ú =∞Ǩ J~Ú`Õ XHõ¯ â◊s~åxfl =∂„`«"Õ∞ ǨÏiOK«QÆÅ^Œ∞.
=∞i q+¨Ü«∞=ÚÖ’ – [#‡ [<å‡O`«~åÅ∞QÍ =ÚH˜ÎH˜ J_»∞¤QÍ xÅz =O^ŒÅ – "ÕÅ™ê~°∞¡ =∂
„áê}=ÚÅ∞ `À_ç"ÕÜ«∞QÆÅ=Ù.
❖
Ü«∞[˝KÕ`«ã¨∞Å∞ : W^ŒO`å W\Ï¡ L#flѨÊ\˜H© D [#∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞
=∂„`«O ã¨~°fi^• D ^Œ$â◊º=ÚKÕ, D WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ D rq`« ã¨OѶ¨∞@#ÅKÕ, U=∂„`«O
qK«e`«∞Å∞HÍHõ, JK«OK«Å =∞#ã¨∞¯Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
# ã¨∞MÏx # ^Œ∞óMÏx # q∞„`åx # ÉÏO^èŒ"åó
# rq`«O # =∞~°}O |O^è•Ü«∞[˝ã¨º KÕ`«ã¨ó II (XXIX-14)
*Ï˝#^Œ$+≤ì HõÅ"åi q+¨Ü«∞=ÚÖ’ D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ HÍx, D |O^èŒ∞q∞„`«∞Å∞ HÍx, D
r=#‡~°}=ÚÅ∞HÍx U=∂„`«O |O^èŒHÍ~°}=ÚÅ∞ HÍÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú.
HÍ~°ºHÍ~°} `«`Ϋ fiA˝_=» QÆ∞ F =∞Ǩ`å‡! g∞ áê^Œ=ÚÅ∞ ã¨Ê $tOz Ji÷ã∞¨ <Î åfl#∞. `«`Ϋ fi*Ï˝#=Ú#∞
á⁄Ok "Õ∞=Ú D ÉèíÜ«∞ â’Hõ=ÚÅ #∞O_ç q_»∞=_»∞ =∂~°æ"Õ∞^≥·<å L#fl^•? LO>Ë Jk =∂‰õΩ
LѨ^ÕtOK«O_ç. D J*Ï˝<å~°}ºOÖ’ "Õ∞=Ú z‰õΩ¯‰õΩ<åflO. Wk J<ÕHõ "åã¨<å ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅKÕ
=∞Ǩ[\˜Å"≥∞ÿ, ^Œ∞ó YHõO@Hõ=ÚÅKÕ (=Úà◊§KÕ) P=$`«"≥∞ÿ J<ÕHõ Z`«∞ÎѨš=ÚÅ∞ Hõeæ#^≥·,
JuÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ =∞=Ú‡Å#∞ ZO`«QÍ<À H∆ÀaèOѨ*Ë™ÈÎOk. F =Úhâ◊fi~å! Ѩ^Œ∞<≥·# HõuÎ`À D
â◊s~°O HÀÜ«∞|_ç#ѨÊ\˜H© <Õ#∞ ã¨Ç≤ÏOK«QÆÅ#∞. HÍx, D ã¨O™ê~°=ÚÖ’x Pâ◊ÅÜ≥ÚHõ¯
q+¨Ü«∂Hõ~°¬}Å HÀ`«#∞ =∂„`«O <Õ#∞ ÉèíiOK«ÖˉõΩ<åfl#∞. ''Wq =∂‰õΩ#flq. Jq =∂‰õΩ ÖË=Ù——
J#∞#\˜ì J*Ï˝# "åÜ«ÚgzHÍ Ñ¨~°OѨ~°Å∞ =∂ z`«Î=ÚÅ#∞ ^À+¨Ñ¨Ói`«O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. D
J*Ï˝# „"Õ@∞Å#∞ x~ÀkèOKÕ^≥\Ï¡?
¿ÇÏ =∞Ǩâ◊Ü∂« ! D ã¨O™ê~° r=ÙÅO^Œ~∞° '`«$+¨—‚ J<Õ á⁄_»"#·≥ ã¨∂„`«ÑÙ¨ „`å_»∞‰õΩ „QÆ∞K«Û|_ç#
=Ú`«º=ÚÅ=O\˜"å~°∞. ™êH˜∆ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ â◊√^Œú z`«Î"Õ∞ WO^Œ∞ =∞^茺 L#fl =∞}˜. HÍÅ∞_»∞ D
Ǩ~°=Ú ^èŒiOz ã¨~°fi„`å ã¨OK«iã¨∞Î<åfl_»∞. "Õ∞=Ú HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞ÅKÕ =∂ |O^èŒ=ÚÅ#∞ "Õ∞"Õ∞
HõeÊOK«∞H˘x, Jã¨fi`«O„`«∞Å"≥∞ÿ HÍÅK«„Hõ=Ú #O^Œ∞ W~°∞H˘¯x k‰õΩ¯`ÀK«Hõ Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î<åflO.
J~Ú#^Õ"≥∂ J~Ú#k. WѨÊ\˜ÔH·<å x^Œ∞~°ÖËz, ã≤OǨÏO É’#∞Ü≥ÚHõ¯ TK«Å#∞
„`≥Oz"ÕÜ«Ú#@∞¡ <Õ#∞ "≥·~åQͺ^Œ∞ÅKÕ D HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å#∞ „`≥Oz"ÕÜ«∞`«ÅKå#∞. F `«`«Î fi„âıëêª!
<Õ#∞ g∞ áê^ŒÑ¨^Œ‡=ÚʼnõΩ ™êëêìOQÆ „Ѩ}Ï=∞O KÕã≤ â◊~°}∞ "Õ_»∞K«∞<åfl#∞. <å ǨÏ$^ŒÜ«∂~°}ºOÖ’
^Œ@ìOQÍ "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl J*Ï˝<åO^èŒHÍ~åxfl, L`«Î=∞ *Ï˝#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°O
KÕ`« `˘ÅyOz "ÕÜ∞« O_ç. <åÜ«∞O^Œ∞ *Ï˝#*’ºu "≥eyOK«O_ç. Ѩ~=° ∞ã¨∞Y^•Ü«∞‰õΩ_»Q∞Æ Ñ¨Ó~°K‚ O« „^Œ∞_»∞
60
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ pHõ@∞¡, P pHõ\’¡ HõxÑ≤OKÕ ÉË`åàÏk qHÍ~åÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú Hõ^•! g∞=O\˜
=∞Ǩ`«∞‡Å ^Œ~≈° #O, P„â◊Ü∞« O Z<Àfl [#‡Å ѨÙ}ºÑ¶e¨ `«OQÍ HÍx „áêÑ≤OÎ K«∞#k HÍ^Œ∞. ã¨`û« OQÆ=ÚKÕ
#tOK«x *Ï_»º=Ú QÍx, =∞<À"åºkè HÍx U=ÚO@∞Ok?
`«O„_ô! qâßfiq∞„`å! P‰õΩ#∞O_ç *ÏÅ∞"å~°∞ h\˜ÉÁ@∞ì=Öˇ Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ# D PÜ«Ú=Ù#∞
QÍx, K«OK«Å=ÚÅQÆ∞ D Éè’QÆ=ÚÅ#∞QÍx, "≥∂ã¨Ñ¨Ói`«=ÚÅQÆ∞ D Ü«∞ø=<å^Œ∞Å#∞ QÍx
<Õ#∞ #q∞‡ ‰õÄ~˘Û#∞@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ ÖË#∞. ã¨fiqKå~°}KÕ g\˜ 'Jx`«º`«fi=Ú—#∞, =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞
„áêÑ≤ÎOѨ*ËÜ«∞É’=Ù hK«ã≤÷`«∞Å#∞ WѨC_Õ „QÆÇ≤ÏOKå#∞. <å L^ÕÌâ◊OÖ’ D =∂#=[#‡ XHÍ<˘Hõ
L`«Î=∞ J=HÍâ◊"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. JO^Œ∞KÕ`«, `«=∞=O\˜ `«`«Î fiA˝ÅKÕ É’kèOѨ|_»∞@‰õΩ <Õ#∞
`«y#"å_ç ##∞H˘O>Ë g∞ Ü≥ÚHõ¯ É’^è•=∞$`«O KÕ`« ##∞fl ã¨=Ú^ŒúiOK«O_ç.
❖❖❖
26. „ѨÜ≥∂[# Hõ^äŒ#O
¿ÇÏ =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å! 'J#~°=÷ $`«∞ÅÎ ∞— J<Õ ã¨O™ê~° ÅOѨ@OÖ’, z‰õΩ¯‰õΩ#fl [#∞Å#∞ K«∂ã¨∞OÎ >Ë
<å =∞#ã¨∞û „Éèíq∞™ÈÎOk. ÉèíÜ«∞O "Õ™ÈÎOk. <å WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ZO_»∞\ωõΩÅ=Öˇ HõOÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
JÅÊ|Å∞_»QÆ∞ Éèí~°Î#∞ á⁄Ok# ™œO^Œ~°º=u „‰õÄ~° [#∞Å#∞ K«∂z ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞Ok K«∂Kå~å?
=∂ D |∞kú ‰õÄ_® – JÅÊ*Ï˝# Ü«Ú`«=∞QÆ∞@KÕ`« HÍÉ’Å∞, – D ã¨O™ê~°=Ú#∞, K«∂z
HõOÑ≤OzáÈ`ÀOk. U=∂„`«O ^è≥·~°º ã¨O`ÀëêÅ∞ á⁄O^ŒÖËHõáÈ`ÀOk. ѨzÛHõÃÑ· QÆÅ Pâ◊`À ÖË_ç
ÃÑ^ŒÌÖ’`≥·# QÀu֒Ѩ_ç ɡ·@‰õΩ~åÖËHõ ZÅ∞ÔQuÎ U_»∞ã¨∞ÎOk K«∂Kå~å? D =∞#ã¨∞û `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#
q+¨Ü∂« ÅÔH· Ѩ~∞° QÔ uÎ z=~°‰Ωõ ^Œ∞óY=Ú#O^Œ∞ ‰õÄeáÈ`ÀOk. Jq"ÕH=õ Ú#∞ x~°O`«~O° P„â◊~Úã¨∞#Î fl
D =∂ K«‰õ∆Ω~åk WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ =∞=∞‡ÅflO^Œih JO^茉õÄѨ=ÚÖ’xH˜ ÖÏy"Õã¨∞Î<åfl~Ú. J@∞¡
q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ ÃѷѨ\Ï\’áêÅ∞ =∞=Ú‡Å#∞ |Å=O`«OQÍ q=â◊√efl KÕã¨∞ÎO>Ë,
"Õ∞q∞Hõ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ#∞ P„â◊~ÚOKÕk Z#fl\˜H˜? zO`«Å∞ Kå==Ù. HÀ~°∞H˘<Õ "å\˜H© JO`«∞
LO_»^Œ∞. Ö’#QÆÅ Jã¨O`«$Ñ≤Îx HõÑ≤Ê Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x ''WѨÊ\˜H˜ D D =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ÅaèOK«∞QÍHõ—— Jx
ÉèÏqOz Ñ≤zÛ Ñ≤zÛ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl=∞ø`«∞<åflO. Z=Ô~=i<À ã¨g∞Ñ≤Oz U^Õ^À
Ji÷ã¨∞Î<åflO. Uk á⁄Ok<å D '`«$+¨‚— W\Ï¡ˆQ LO\’Ok. á⁄Ok#"å\˜Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞~°¡Hõ∆}Ï#∞Éèí=O
(Adverse effects) `˘ÅQÆ∞@ÖË^∞Œ . F [#∞ÖÏ~å! W^ŒO`å QÆ=∞xOK«‰Ωõ O_®<Õ Ñ≤e¡ áêÅ∞ „`åy#@∞¡
PÜ«Ú=Ù#O`å QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~å? ZO`«\ ˜ ^Ò~åƒùQƺO!
D 'ã¨O`À+¨=Ú— J#∞#k H˘xfl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∞#flO^Œ∞‰õΩ, H˘xfl á⁄O^Œ#O^Œ∞‰õΩ
J#∞Hõ∆}O „H˜O^Œg∞^ŒQÆ∞K«∞#flk. z`«Î KåOK«Åº HÍ~°}OQÍ HÍÉ’Å∞, <åH© ã¨O™ê~°OÖ’ ''Wk
ã¨∞YHõ~°"≥∞ÿ#k—— J#∞#^Õn H˜Oz`ü ‰õÄ_® ÅaèOK«@O ÖË^Œ∞. Wk ##∞fl ã¨QÆO P„Hõq∞Oz, ã¨QÆO
P„Hõq∞OK«Hõ L#flk. ÉÏÅ∞_»∞ pHõ\’¡ "≥∂_»∞ÉÏi# K≥@∞ì#∞ K«∂z Éèí∂`«=∞#∞H˘x „Éèíq∞OK«∞#@∞¡
P`«‡xâ◊ÛÜ«∞O á⁄O^Œx <å =∞#ã¨∞û J<ÕHõ „Éèí=∞Ѩ~°OѨ~°Å#∞ =∂„`«"Õ∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. J<ÕHõ
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 61
Éè’QÆ"åOKè«Å∞ z`«Î=Ú#∞ WOHÍ Ñ¨i„Éèíq∞OѨKÕÜ«Ú@KÕ <Õ#∞ ^•xx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#fl@∞¡QÍ
(the way I decide) xÜ«∞q∞OK«ÖËHõÜÕ∞ áÈ`«∞<åfl#∞. Jk `«# W+¨ìO =zÛ#@∞¡ ^Õâ◊ „k=∞‡i=Öˇ
ã¨OK«iOK«∞K«∞<ÕÜ«Ú#flk. ^Õ=`«Å∞ "åi ã¨OѨ^ŒÅ#∞ g_»ÖËHõáÈ`«∞#fl@∞¡ z`«Î=Ú `«#
K«OK«Å`«fi=Ú#∞ ZO`«¿ãѨ\ ˜H© Ѩi`«ºlOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
J`À-`«∞K«Ûù"£∞, J<åÜ«∂ã¨"£∞ J#∞áêkèQÆ`«„Éèí=∞O
H˜O`«`ü ã≤÷u Ѩ^ŒO, ™ê^èÀ! Ü«∞„`« â’HÀ #q^Œº`Õ ? (XXX-11)
F ™ê^èŒ∞=~åº! L`«Î=∞=Ú, ã¨∞ã≤÷~°=Ú, Láêkè =i˚`«=Ú „ÉèÏOu – ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#\˜ì
L`«=Î ∞ Ѩ^"Œ ∞Õ ^À <å‰õΩ K«∂ѨO_ç. ''D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=ÚÅ∞, D Hõ~‡° Å∞ ã¨fi`«Ç¨ QÍ |O^èHŒ ~õ =° ÚÅ∞
HÍ=Ù. J*Ï˝#"Õ∞ Jxfl\˜H˜ =¸ÅHÍ~°}O—— Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥ѨÊQÍ q<åfl#∞. J~Ú`Õ Jk Z\’¡ <Õ#∞
„QÆÇ≤ÏOK«*ÏʼnõΩ<åfl#∞. [#‰õΩ_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# „âı+¨ªÑ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ D ã¨O™ê~°„H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°=∞O^Œ∞O_ç
‰õÄ_® *Ï˝#∞Öˇ· Z\Ï¡ LO@∞<åfl~°∞? D ã¨O™ê~°=Ú# LO@∂ ‰õÄ_® nxKÕ ã¨Ê $tOK«|_»‰õΩO_®
LO_Õ^≥\Ï¡? U ^Œ$+≤ìx á⁄Ok#"åÔ~· g∞=O\˜ r=#∞‡‰õΩÎÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D ã¨O™ê~° ˆH∆„`«OÖ’
=º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~À <å‰õΩ K≥ѨÊO_ç.
D q+¨Ü«∞ ã¨~°Ê=ÚÅ∞ ‰õΩ\˜Å=ÚÅ∞, ÉèíÜ«∞„Ѩ^Œ=ÚÅ∞, #â◊fi~°=ÚÅ∞ (#tOK«É’ÜÕ∞q), #~°Hõ
HÍ~°}=ÚÅ∞ Hõ^•! W=hfl Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ ã¨OK«iOKÕ D ã¨O™ê~°O â◊√Éèí„Ѩ^Œ"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
U#∞QÆ∞ „Ѩ"ÕtOz, ã¨fiK«Ûù=Ú xâ◊ÛÅ=Ú J~Ú# ã¨~À=~°=Ú#∞ ÔHeH˜"ÕÜ«ÚK«∞#fl@∞¡ "≥∂ǨÏ=Ú
J#∞Hõ∆}O D |∞kúx K«OK«bÉèí∂`«O KÕ™ÈÎOk.
ã¨O™ê~° U= x=¿ÇÏ [<Àó =º=ǨÏ~°#flÑ≤
# |O^èŒO Hõ^äŒè=∂áÈflu, Ѩ^Œ‡ Ѩ„`Õ Ñ¨Ü≥∂ Ü«∞^ä•? (XXX-17)
D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°OÖ’ LO@∂ ‰õÄ_® `å=∞~å‰õΩ#∞ h~°∞ JO@#@∞¡ xi¡ÑÙ¨ _Î ·≥ LO_»\ÏxH˜
LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜? D HÍ=∂k ^Œ∞~°fi $`«∞ÎÅKÕ ã¨Ê $tOK«|_»Hõ L#fl"å_»<≥· LO_Õ^≥\Ï¡? D [QÆ`«∞Î#∞
ÉÏǨϺ^Œ$+≤ì`À `«$}„áêÜ«∞OQÍ#∞, JO`«~°Ì $+≤ìH˜ P`«‡=Öˇ K«∂_»QÆeˆQ^≥\Ï¡? D J*Ï˝# ã¨=Ú„^ŒO
^•@@O =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ™ê^茺O Hõ^•! J\˜ì U U =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ PK«~°}#∞
P„â◊~ÚOK«@OKÕ [#∞Å∞ ^Œ∞óY ~°Ç≤Ï`«∞Å∞, „ѨâßO`«z`«∞ÎÅ∞ HÍQÆÅ~°∞? "Õ∞q∞ѨÙ_»∞ U
„âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# ÉÏ@Ö’ Ѩܫ∞xOKåe? U „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ L`«Î=∞Ѷ¨ÅO „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk? J<ÕHõ
Jã¨O|^Œú=Ú Å`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞ÎÖ’ U *Ï˝#O, U É’^èŒ Hõey K«iOKåe?
„ѨÉèí∂! „|ǨχKÕ`« ã¨$+≤ìOK«|_ç# D Jâßâ◊fi`« [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~åfiѨ~°=ÚÅ#∞
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ gÖˇ·#\˜ì `«`ÀÎ fiѨ^Õâ◊O <å‰õΩ „Ѩ™êkOK«O_ç. ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ L#fl K≥·`«#º
K«O„^Œ∞x =∞K«Û `˘ÅyáÈ"åe. W^Õ WѨC_»∞ <å UÔH·Hõ Pâ◊Ü«∞O. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ D „ѨѨOK«OÖ’
"Õ∞=Ú ã‘fiHõiOK«`«QÆæ^Õk? `«ºlOK«`«QÆæ^Õk? D Ô~O_»∂ HÍx^Õk? D K«OK«Å z`«Î=Ú#∞
Ѩ~°fi`«=Ú=Öˇ ã≤÷~°"≥Ú#~°Û QÆeˆQ^Õk? D ã¨O™ê~° q+¨Øz "åºkè Z<≥flxfl ÉÏ^èŒÅ∞, qHÍ~åÅ∞,
62
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qǨÏfiÅ`«Å∞ HõeyÜ«Ú#fl^À K≥ѨÊ#ÅqHÍ^Œ∞. D "åºkè U áê=# =∞O„`«=ÚKÕ `˘ÅQÆQÆÅ^Œ∞?
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ j`«Å`«fi=Ú, ѨÓ~°‚`«fi=Ú, Ѩ~°=∞âßOu „Ѩu+≤ªOѨ|_Õ^≥\Ï¡?
¿ÇÏ =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å! qâßfiq∞„`« =∞ǨÏs¬ ! g∞~°∞ `«`«Î fiA˝Å∞. JO`ÕHÍ^Œ∞. â◊~°}#fl "åix
~°H˜∆OK«@OÖ’ g∞ JO`«\ ˜"å~°∞ ÖË~°x Ö’Hõ„Ѩfu. WѨC_»∞ q∞=Ú‡Å#∞ q#„=∞`«`À â◊~°}∞
"Õ_»∞K«∞<åfl#∞. <Õ#∞ ѨÓ~°‚`«fi=Ú á⁄Ok =∞~°Å ^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ#\˜ì LáêÜ«∞O, LѨ^ÕtOK«O_ç.
JÅÊr=ÙÅ#∞ "åi LKåÛùfi㨠– xâßfiã¨ÖË ÉÏkè™êÎ~Ú! P`«ºOuHõ q„âßOu á⁄O^Œ#O`«=~°‰õΩ =∂
z`«Î=$`«∞ÎÅ∞, =∂ HõÅÊ#Å∞, =∂ ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞, "Õ∞=Ú #=Ú‡H˘#fl qÅ∞=ÖË =∞=Ú‡Å#∞
"Õkèã¨∂Î LO\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ g∞ É’^èŒ`À =∞=Ú‡Å#∞ „ѨH∆Íà◊#O K≥Ü«∞ºO_ç.
❖❖❖
27. ~åѶ¨∞= „Ѩâ◊fl
F =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å! n~å…Ü«Ú=ÙQÍx, D â◊s~° ã≤÷uQÍx D |O^èŒ∞q∞„`« ã¨=∂QÆ=∂Å∞ QÍx
x[OQÍ D r=Ùx L^ŒúiOK«QÆÅ"å? HÀÔ~¯Å∞ JO`«∂á⁄O`«∂ ÖˉõΩO_® =∞=Ú‡Å#∞ 'ã¨∞_çQÍe—ÖÏ
K«∞\˜ì"Õã¨∞ÎO>Ë J=hfl =∂‰õΩ |O^èŒ=Ú<Õ Hõeyã¨∞Î<åfl~Ú. "≥∂Ç¨Ï "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ QÆi˚ã¨∂Î Ñ≤_»∞QÆ∞Å∞
~åÅ∞ã¨∞ÎO>Ë '^Œ∞~åâ◊Å∞— J<Õ "≥∞é∞ѨÙÅ∞ "≥∞é˜ã≤ =∞=Ú‡Å#∞ „QÆ∞_ç¤"åà◊§#∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Ö’Éèí=Ú
=∞=Ú‡Å#∞ Ѩ\ ˜ì Ñ‘_çã¨∂Î =∂ #~°#~°=ÚÅO^Œe â◊H˜Îx Ñ‘eÛ"Õ™ÈÎOk. Hõ∆}Hõ∆}O J<ÕHõ J#~å÷Å∞
=zÛ =∂ =ÚOy@ „"åÅ∞K«∞<åfl~Ú. =∂ ã¨∞Hõ$`« ^Œ∞+¨¯ $`åÅ∞ =∞=Ú‡Å#∞ J<ÕHõ Ö’Hõ=ÚÅÖ’
„uѨCK«∞<åfl~Ú. Hõ$`åO`«∞_»∞ (Hõ~°‡Å Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOK«∞ HÍ~°ºHÍ~°} `«`«Î fi=Ú) J<Õ Ñ≤e¡
'r=ÙÅ∞— J<Õ ZÅ∞HõÅ#∞ Ѩ@ì_®xH˜ Hõ#flO =^ŒÌ "ÕzÜ«Ú<åfl_»∞. [ńѨ"åÇ¨Ï Ñ¨u`«∞Öˇ·#@∞¡ D
r=ÙÅ∞ ZHõ¯_ç #∞O_À =ã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_» Ѩ`«#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ™êfig∞! D ã≤÷uÖ’ =∂‰õΩ
LáêÜ«∞"Õ∞k? QÆu Uk? ^Õxx zOuOKåe? ^Õxx P„â◊~ÚOKåe? D rq`å~°}ºO
â◊√Éèí„Ѩ^Œ=∞ÜÕ∞º^≥\Ï¡?
g∞ =O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ WK«Ûù HõeyOѨ*Ëã≤ ~°q∞OѨ*ËÜ«∞QÆÅ =ã¨∞Î"Õn D =¸_»∞ Ö’HÍÅÖ’
ZHõ¯_® ÖË^∞Œ . =∂ q+¨Ü∞« O J\Ï¡Ö^Ë ∞Œ . "Õ∞=Ú J`«ºO`« ã¨fiÅÊ=Ú, #â◊fi~°=Ú J~Ú# q+¨Ü∞« =ÚʼnõΩ
‰õÄ_® ^•™ê#∞^•ã¨∞Å=∞ø`«∞<åflO. D áê_»∞ ã¨O™ê~°O =∂‰õΩ x~°O`«~°O Ñ‘_»<Õ Hõey™ÈÎOk.
W^ŒO`å "≥∂ǨÏ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìKÕ =∂KÕ K«∂_»|_Õ^≥\Ï¡? *Ï˝#=Ú, ã¨O`«$Ñ≤Î ã¨Oáêk¿ãÎ HÍx
W^ŒO`å ã¨∞Hõ~°O HÍ*ÏÅ^Œ∞. HÍ=∞ Hõà◊OH˜`«"≥∞ÿ# =∂ =∞#ã¨∞ûÅ∞ U LáêÜ«∞O J=ÅOa¿ãÎ
`«^•Ìfi~å =∞#ã¨∞û – ^Œ$â◊º=Ú J=∞$`« Hõà◊Å`À „ѨHÍtOK«QÆÅ=Ù?
SÇ≤ÏHõ – P=Ú+≤‡Hõ Ѷ¨ÖÏâ◊Å#∞ `«ºlOz D ã¨O™ê~°QÆux `≥Å∞ã¨∞H˘#fl"å_Õ '=∂#=Ù_»∞—
Jx JxÑ≤OK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. J\˜ì U U =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ#∞ J#∞ã¨iOz "Õ∞g∞ ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 63
K«iOKåe? UO KÕ¿ãÎ ã¨O™ê~°=∞O^Œ∞#fl =∞#∞A_»∞ ~åQÆ^fiÕ ëê`«‡Hõ=ÚÖˇ#· Éè’Qˆ KåÛùã=¨ ¸Ç¨Ï=ÚÅKÕ
Ñ‘_çOK«|_»‰õΩO_® LO_»QÆÅ_»∞? ~°ã¨=∞Ü«∞=∞QÆ∞ áê^Œ~°ã¨O Jyfl֒Ѩ_®¤ ^ŒÇ≤ÏOK«|_»^Œ∞ Hõ^•!
=∞#∞A_»∞ D ã¨O™ê~åyflÖ’ Ѩ_ç‰õÄ_® `«Ñ≤OK«‰õΩO_® LO_» HõeˆQ LáêÜ«∞"Õ∞k?
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Ѩ_ç`Õ `«_»=‰õΩO_® LO_»QÆÅ=∂? D ã¨O™ê~°OÖ’ Ѩ_ç WO^Œ∞ ^˘~°∞¡K«∞#fl
=∂=O\˜"åi =∞#ã¨∞ûÅ∞ WO^Œe Ѩ^•~°=÷ ÚÅKÕ PHõ~¬° } – qHõ~¬° }Å∞ á⁄O^ŒHáõ È=@O ™ê^躌 =∞ÜÕ∞º
Ѩ<Õ<å? ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞, ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì 㨄u¯Ü«∞ÅO@∂ D „ѨѨOK«OÖ’ L<åflÜ«∂?
`«O„_ô! =∞e# Éèí∂~Ú+¨ª"≥∞ÿ# D =∞#ã¨∞ûÃÑ·#<Õ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Jã≤÷`«fi=Ú P^è•~°Ñ¨_ç
L#flk. J\˜ì D =∞#ã¨∞û `«`Ϋ fiÉ’^èKŒ `Õ « HÍh „ѨHÍ∆ à◊#O HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« <å‰õΩ `«`Ϋ fiÉ’^èÜ
Œ Ú« Hõ"Î ∞≥ #ÿ
"åHõº=ÚÅ#∞ LѨ^ÕtOK«O_ç. Z\˜ì Ü≥∂QÆ=Ú J=^èŒiOK«@OKÕ Hõ~°‡Å∞ X#iÛ##∞, ÖËHõ
X#~°Û‰õΩ#fl#∞ ^Œ∞óY=Ú Ü≥ÚHõ¯ KèåÜ«∞ ‰õÄ_® LO_»^À, J\˜ì ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù QÆ∞iOz LѨ^ÕtOK«O_ç.
Z@∞¡ PK«i¿ãÎ D =∞#ã¨∞û Ѩ~°=∞Ѩq„`«=∞ø`«∞O^À, <å‰õΩ Ñ¨~°=∞âßOu Åaèã¨∞ÎO^À – J\˜ì L`«Î=∞
PK«~°} QÆ∞iOz P*Ï˝Ñ≤OK«O_ç. J\˜ì L`«Î=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O W`«óѨÓ~°fiO Z=Ô~=~°∞ PK«iOz
P`À‡#flu á⁄O^•~À J\˜ì "åi Hõ^äŒ#O <å‰õΩ qxÑ≤OK«O_ç. F ÉèíQÆ=O`«∞_»=QÆ∞ qâßfiq∞„`å!
J\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞QÍ H˘xÜ«∂_»|_Õ"åà◊√§ Z@∞¡ „|Ǩχ =ã¨∞Î=Ù „QÆÇ≤ÏOKå~°∞? Z>ˇ¡@∞¡ qKå~°}
KÕâß~°∞? "åiH˜ U ™ê^èŒ#ÅKÕ "≥∂Ç¨Ï x=$uÎ, ^Œ∞óY=ÚÅ LѨâßOu „áêÑ≤ÎOKå~Ú?
F =Úxã¨`«Î=∂ XHõ¯ =∂@ =∂„`«O q#flqOK«∞H˘O@∞<åfl#∞. J\˜ì LѨ^Õâ◊ "åHͺÅ∞
LO>Ë LO_ç LO_»=K«∞Û. ÖËHõ LO_ç LO_»HõáÈ=K«∞Û. <åÔH=Ô~·<å K≥ѨÊ=K«∞Û. ÖËHõ K≥ѨC@‰õΩ
ã≤^ŒúѨ_»HõáÈ=K«∞Û. <ÕxѨC_»∞ XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ =KåÛ#∞. JǨÏOHÍ~°O`À ã¨Ç¨ Jxfl HÀÔ~¯Å#∞
Ѩi`«ºlOz "Õ™êÎ#∞. D Éè’[# áê<å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® <åHõHõ¯ˆ~¡^Œ∞. =G^è•~°}, ™êfl<å^Œ∞Å#∞
‰õÄ_® =^Œe"Õ™êÎ#∞. WHõ PѨ^ŒÅ∞ ~åx=fiO_ç. ÖËHõ ã¨OѨ^ŒÅ∞ ~åx=fiO_ç. „Hõ=∞OQÍ Ç¨Ïã¨Î
áê^•^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç# D â◊s~°O Hõ$tOz<å, ÖËHõ #tOz<å, JO^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞.
ã¨~°fi ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞, JǨÏOHÍ~°=Ú#∞, Jã¨∂Ü«∞#∞ Ѩi`«ºlOz ˆH=ÅO =∞ø#O =Ç≤Ï™êÎ#∞.
XHõ ™ê÷}∞=ÙÖÏQÍ, ÉÁ=∞‡ÖÏQÍ LO_çáÈ`å#∞. „Hõ=∞OQÍ âßfiã¨Å#∞, *Ï˝#=Ú#∞ ‰õÄ_®
=^Œe"Õ™êÎ#∞. ã¨~°fi J#~°÷=ÚʼnõΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# D â◊s~°=Ú#‰õΩ Uk J"åfiÖ’ J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ. D
^ÕǨÏ=Ú <åk HÍ^Œ∞. <Õ#∞ <å ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ K≥Ok#"å_»#∞ HÍ#∞. W`«~° ^ÕǨïÅ∞ ‰õÄ_® <å
"å~°∞ HÍ~°∞. <Õ#∞ "åiH˜ K≥Ok#"å_çx HÍ#∞. JO^Œ∞KÕ`« Jxfl\˜h Ѩi`«ºlOz"Õ™êÎ#∞. K«=Ú~°∞ÖËx
nѨOÖÏQÍ D ^ÕǨÏ=Ú â◊√+≤¯Oz Å~ÚOz#ѨÊ\˜H© WO^Œ∞=Å# <Õ#∞ „H˘`«ÎQÍ á⁄O^Œ∞#kQÍx,
HÀÖ’Ê=Ù#kQÍx Ug∞ LO_»^Œ∞. ^Õx Ѩ~°º=™ê#"≥∞@∞¡O>Ë J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ!
~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ D q^èŒOQÍ =∞<À"≥∂ǨÏ=Ú#∞ #tOѨ*Ë¿ã "åHͺÅ∞ ѨeH˜ =∞ø#O
=Ç≤ÏOKå_»∞. Jq q#fl JHõ¯_ç ã¨aè‰õΩÅO^Œ~°∞ Pâ◊Û~åº#O^Œ=ÚÅ`À ѨÙÅH˜`« â◊s~°∞ÅÜ«∂º~°∞.
JѨC_»∞ [xOz# "≥·~åQƺ"åã¨#ÅKÕ JHõ¯_ç"åiH˜ ã¨O™ê~°=Ú Ñ¨@¡QÆÅ J*Ï˝#=Ú`À ‰õÄ_ç#
64
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ñ≤Ü«∞`«fiO â◊q∞OzOk. =ã≤+¨ª–qâ◊fiq∞„`åk |∞∞+¨µÅ∞ Ѩ~°=∂#O^Œ"≥ÚO^•~°∞. <å~°^•k
=∞Ǩ„áêA˝Å∞ ~å=Úx "åHõº=ÚÅÖ’x qz„`å~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz L`ÕÎl`«∞ÅÜ«∂º~°∞. ã≤^Œ∞úÅ∞
ѨÙ+¨Ê=~°¬O ‰õΩiÑ≤ã¨∂Î `«=∞Ö’ `å=Ú W@∞¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘<åfl~°∞.
❖❖❖
ã≤^Œ∞úÅ∞ : PǨ! D<å_≥O`« ã¨∞k#O! HõÖÏÊ~°OÉèíO #∞O_ç WѨÊ\˜^•HÍ =∞#O =¸_»∞ Ö’HÍÅÖ’
ã¨OK«iã¨∞<Î åflO. HÍx WO`«=~°‰Ωõ WO`«\ ˜ J=∞$`«=∞Ü«∞ "åHͺÅ∞ ZѨC_≥<· å q<åfl=∂? |$ǨÏã¨Êu
‰õÄ_® WO`«\ ˜ "≥·~åQƺ"åHͺÅ∞ ѨÅ∞HõÖË^Õ"≥∂! <Õ\ ˜H˜ Hõ^• =∞# [#‡Å∞ ^èŒ#º"≥∞ÿ<å~Ú. D
=K«<åÅ∞ q#flO`« =∂„`«OKÕ`«<Õ =∞#=∞O`å ZO`À L^ÀƒkèOK«|_®¤O. PǨ! ~°Ñ¶¨Ú~å=Ú_»∞
ѨeH˜# D L`«Î=∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ =∞ǨÏ~°∞¬Å∞ Uq∞ ã¨=∂^è•#q∞™êÎ~À qx f~åeûO^Õ. F ã¨~°fi
=ÚhO„^Œ∞ÖÏ~å! ~°O_ç! =∞#O D ^Œâ◊~°^äŒ∞x ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"Õt^•ÌO.
❖
JѨC_»∞ Hõ=∞O_»Å^è•~°∞ÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok |∞∞+≤ ѨÙOQÆ=ÙÅ∞ ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞.
=∞Ǩ~åAÖËz "å~°O^Œix PǨfixOz Lz`åã¨#=ÚÅ#∞ „Ѩ^•#O KÕâß~°∞. "Õ^Œ-"Õ^•OQÆ∞ÅQÆ∞
`«`«Î fi"Õ`«ÎÅ∞ JHõ¯_» LѨq+¨µìÅ=@O`À P ã¨Éèí WO„^Œã¨Éèí#∞ q∞OzáÈ~ÚOk. PǨfix`«∞ÅQÆ∞
=Ú#∞Å∞ W@∞¡ âߡѶ≤∞OKå~°∞.
PǨ! =∞# ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ "≥·~åQƺ ѨÓ~°‚=ÚÅ∞, *Ï˝#„Ѩɒ^èŒHõ=ÚÅ∞, â◊√Éèí „Ñ¨^Œ=ÚÅ∞
J~Ú# "åHͺÅ∞ ѨeHÍ_»∞. W`«_»∞, ѨeH˜#=hfl J`«ºO`« qKå~° Ü«Ú`«=ÚÅ∞, ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚÅ∞,
qâ◊√^Œ=ú ÚÅ∞, ã¨O`À+¨^•Ü«∞Hõ=ÚÅ∞ ‰õÄ_®! W`«x =∂@Å∞ qx Pâ◊Û~°ºÑ¨_x» "åÔ~=~°∞? ZHõ¯_ÀQÍx
WO`«\ ˜ ã¨~Àfi`«¯ $+¨ì=ÚÅ∞, ã¨∞O^Œ~°=ÚÅ∞, ã¨∞=ºHõÎ=ÚÅ∞ J~Ú# "åHͺÅ∞ qxÑ≤OK«=Ù. Z=i
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ WO`«\ ˜ „Ѩ*Ï˝ ã¨∞QÆO^èŒO QÆÅ q"ÕHõ ѨÙ+¨ÊO qHõã≤ã¨∞ÎO^À J\˜ì"å_Õ 'ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— Jx
JxÑ≤OK«∞H˘O\Ï_»∞. D Ö’HõOÖ’H˜ J<Õ‰õΩÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~°∞. "åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok q+¨Ü«∞Ö’Å∞`«fiO
P„â◊~ÚOz#"åÔ~· Hˆ =ÅO ~°H=Îõ ∂Oã¨=∞Ü«∞ xi‡`«=∞QÆ∞ Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ =∂„`«"∞Õ J~Ú=ÙO@∞<åfl~°∞.
"åiÜ« ∞ O^Œ ∞ „Ѩ [ ˝ K Õ LnÌ Ñ ≤ O K« ∞ Ѩ i jÅ# ÖË ‰ õ Ω O_» @ KÕ [_» = ∂„`« ∞ ÖË JQÆ ∞ K« ∞ <åfl~° ∞ .
ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚH˘~°‰õΩ, ÅHõ∆ ºâ◊√kúÖËx "åi rq`«=ÚÅ∞ =º~°÷=ÚÖË Hõ^•! ''"Õ∞"≥∞O^Œ∞‰õΩ [~å=∞~°}
^Œ∞óMÏ^Œ∞ÅKÕ "ÕkèOѨ|_»∞K«∞<åflO? D ã¨O™ê~°=∞#QÍ Uq∞?—— J#∞#\˜ì ™ê~°Éèí∂`«=∞QÆ∞ „Ѩâ◊flÅ∞
~å=Úx "åHõ º =ÚÅKÕ L^Œ ~ ÚOѨ * Ë Ü « ∞ |_» ∞ K« ∞ <åfl~Ú. Ѩ Ó ~åfiѨ ~ ° q Kå~° = Ú ã¨ Å ∞Ê#\˜ ì
x~°‡ÖÏâ◊Ü«Ú_»QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ =∞#H©~ÀA ~å=∞K«O„^Œ∞x ~°∂Ѩ=ÚÖ’ ÅaèOK«@O =∞#O^Œi
ѨÓ~°fiã¨∞Hõ$`« ѶŨ "Õ∞. WO`«\ ˜ `«`Ϋ fi™êH∆Í`å¯~°`fi« O „ѨH\õ O˜ K« QÆÅQÆ@O J`«ºO`« J~°∞^≥#· q+¨Ü∞« O.
PǨ! =∂#∞º_»∞, =∞h+≤Ü«∞QÆ∞ W`«_»∞ WO`« z#fl =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ ZO`«\ ˜ P`«‡ q"ÕHõ
=∂^è Œ ∞ ~° º =Ú#∞ J#∞Éè í = =Ú#‰õ Ω `≥ K « ∞ ÛH˘<åfl_» ∞ ! W`« _ » ∞ [QÆ ` « û fi~° ∂ Ѩ = ∞O`å K« H õ ¯ QÍ
„QÆÇÏ≤ OzÜ«Ú<åfl_»∞. F [#∞ÖÏ~å! ZHõ¯_ÀQÍx ÅaèOK«#\˜ì K«O^Œ#, Å=OQÆ =$Hõ=∆ Ú=Öˇ =∞#H©`_« ∞»
D<å_çHõ¯_» ÅaèOKå_»∞. g∞~°O`å W`«x =∞ǨÏ^•fi}˜x q<åfl~°∞Hõ^•! D ‰õΩé]"å_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡
F "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O G 65
''Ju „‰õÄ~°=∞QÆ∞ ^≥·=^Œ$+≤ìÜ«∂?—— J#fl@∞¡#fl D áê_»∞ ã¨O™ê~°=ÚÖ’ ™ê~°=Ú#∞ QÍOK«@O
KåÖÏ Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞. Z=fiÔ~·`Õ WHõ¯_» P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~À "å~°∞
=∂„`«"Õ∞ ^èŒ#∞ºÅ∞. "åˆ~ J„QÆQÆ}∞ºÅ∞. "åˆ~ ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=ÚÅ∞.
~å=∞K«O„^Œ∞x =O\˜ =∞Ǩq"ÕH˜-qK«Hõ∆}Ï*Ï˝x WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ HÍx, WHõ=ÚO^Œ∞ QÍx
JÅÉèí∞º_»<Õ =∂ Jaè„áêÜ«∞O. WѨC_ô ~å=∞K«O„^Œ∞x =K«#=ÚʼnõΩ ã¨i J~Ú# ã¨=∂^è•#q∞zÛ
W`«x Jaè=∞`«O ã≤kúOѨKÕÜ«∞HõáÈ`Õ, =∂‰õΩ =Ú#∞Å∞–|∞∞+¨µÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# <å=∞^èÕÜ«∞=ÚÅ∞
=º~°÷"Õ∞ J=Ù`å~Ú.
D N~å=Ú_»∞ `«`«Î fiqKå~°}KÕ Ñ¨Ó~°‚`«fi=Ú J#∞ÉèíqOK«∞@‰õΩ ã¨~°fiq^èŒ=ÚÅ `«y#"å_≥·
L<åfl_»∞.(~å=∞Ü«∂º! Wk Hõ^ŒÜ«∂º, h J=`å~° qâı+¨O!)
❖❖❖
"≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O ã¨=∂ÑÎ̈O
„|Ǩ‡~°Ê}=∞ã¨∞Î - Ö’Hõ HõàϺ}=∞ã¨∞Î
FO `«`üã¨`ü
❖❖❖
66
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 67
~°Ñ¶¨Ú<å^ä•Ü«∞ <å^ä•Ü«∂ ã‘`åÜ«∂ó Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
II. =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° „ÑH¨ ~õ }
° O
68
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 69
=Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O
✺
=Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù J#QÍ Z=~°∞? „Ѩܫ∞`«fl=Ú – „Ѩܫ∞`«fl~åÇ≤Ï`«º=ÚÅ ã≤÷u–QÆ`«∞Å∞ Z\˜ìq?
D =∂#=Ùx, ^À+¨ Ñ ¨ Ó i`« " ≥ ∞ ÿ # „Ѩ Ü « ∞ `« fl =ÚÅO^Œ ∞ xÜ« ∞ q∞㨠∞ Î # flk Z=~° ∞ ?
q"ÕHõ–Jq"ÕHõ=ÚÅ∞ Z@∞¡ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú? q"ÕHõ=Ú qHõã≤OKåÅO>Ë =∂~åæÅ∞ Uq∞\˜?
D r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Uq∞\˜? ™ê^èŒ# – qKå~°}=ÚÅ „áêâ◊ã¨Îº"Õ∞q∞\˜? r=Ù_»∞
"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞@ Z@∞¡? D "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q+¨Ü∂« Åhfl D „ѨH~õ }° OÖ’ K«iÛOK«|_®¤~Ú.
✺
t+¨µº_»∞ U ^Œ$+≤ì HõeyÜ«ÚO_ç D âßGOÖ’x É’^èŒ q#∞@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ LO_®Ö’, N =ã≤+¨ª
=∞ǨÏi¬ K«iÛOKå~°∞. D âßG=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆ º"Õ∞q∞\’ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞.
✺
r=Ùx 'ѨÓ~°∞‚_»∞—QÍ fiÛk^ŒÌ@"Õ∞ D âßG=Ú Ü≥ÚHõ¯ UÔH·Hõ ÅHõ∆ º=Ú Hõ^•! J`«xx
ã¨fi`«O„`«, Ü«∞`«fljÅ∞xQÍ KÕÜ«Ú@‰õΩQÍ#∞, ''^≥·==Ú—— J#|_»∞ ÉÏǨϺ=∞QÆ∞ =ã¨∞Î=Ù J`«xH˜
Un „Ѩ™êkOK«∞@ÖË^Œx x~°∂Ñ≤OK«|_ç#k. r=Ùx ã¨fiH©Ü«∞ Ü«∞`«fl=ÚÖË *Ï˝<å*Ï˝#=ÚʼnõΩ
HÍ~°}=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
D „ѨHõ~°}O áê~î°‰õΩx ã¨^•Kå~°=Ú – q"ÕHõѨÓ~°fiHõ qKå~°}ʼnõΩ ã≤^ŒúO KÕ™ÈÎOk.
70
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
1. N â◊√Hõ q„âßOu
N~å=∞K«O„^Œ∞x q"ÕHõ, "≥·~åQƺ ѨÓi`«"≥∞ÿ# "åHͺÅ∞ ã¨ÉèíÖ’x "å~°O^Œi ǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞
ѨÙÅH˜OѨKâÕ ß~Ú. J<ÕHõ =∞Ok ã≤^∞Œ Åú ∞, =Ú#∞Å∞, P ã¨ÉÖíè ’ „Ѩ"tÕ OKå~°∞. "å~°O^Œ~∞° Lz`«su#
ã¨`¯« iOѨ|_ç#"åÔ~· ã¨ÉÖíè ’ Pj#∞ÅÜ«∂º~°∞. JO`«\Ï =∞~°Å „ѨâßO`« "å`å=~°}O JÅ=ÚH˘#flk.
N qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬ ~å=Úx L^ÕÌtOz =∞^èŒ∞~°ã¨fi~°O`À ѨÅ∞Hõ<å~°OaèOKå~°∞.
N qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! h=٠Ѩ~°=∞ Ѩq„`«"≥∞ÿ# ã¨`«º=Ú<Õ Ñ¨eHÍ=Ù. h ã¨∂Hõ;|∞kúKÕ
„QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^ŒO`å K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOKå=Ù. "åã¨Î"åxH˜ h=Ù „H˘`«ÎQÍ Z~°∞QÆ=Åã≤#^ŒO@∂ Un
ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ, ã¨Ç¨Ï[ x~°‡Å=∞QÆ∞ h |∞kúH˜ H˘OK≥=Ú "≥∞~°∞Ѩ٠=∂„`«O J=ã¨~°"≥∞ÿ L#flk. D
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ W`«óѨÓ~°fiѨ٠XHõ ã¨OѶ¨∞@# <å‰õΩ QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. N "åºã¨ =∞ǨÏi¬ ‰õΩ=∂~°∞_»∞
'â◊√‰õΩ_»∞— J#∞"åx q+¨Ü«∞OÖ’ W@∞=O\˜^Õ... XHÍ<˘Hõ ã¨OѶ¨∞@# [iyOk. J`«_»∞ ‰õÄ_®
h=Öˇ<Õ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flѨÊ\˜H©, [#Hõ =∞ǨÏ~åAKÕ É’kèOѨ|_ç# `«~°∞"å`«<Õ
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„â◊q∞OKå_»∞. h‰õΩ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\QÍ, â◊√Éèí^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ P â◊√‰õ =∞ǨÏi¬ =$`åÎO`«O
K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
❖
F ~å=∞K«O„^•! J@∞ K«∂_»∞. h `«O„_ç ã≤OǨã¨#O „ѨHõ¯<Õ, ã¨∂~°º `Õ[ã¨∞û`À "≥Å∞QÆ∞K«∞,
Pã‘#∞_≥· L#fl ... PÜ«∞<Õ, "åºã¨=∞ǨÏi¬. PÜ«∞# ‰õΩ=∂~°∞_Õ â◊√‰õΩ_»∞. ™œO^Œ~°º~åt =O\˜ P
â◊√‰õΩ_»∞ [#‡`«ó =∞Ǩ„áêA˝_»∞. Ü«Ú=‰õΩ_»QÆ∞ J`«_»∞ XHõѨC_»∞ XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊O KÕ~å_»∞.
„ѨâßO`«z`«∞Î_≥·, Ѩ^•‡ã¨#=Ú "≥·K«∞H˘x, D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆu QÆ∞iOz, WO^Œe =∂e#º=Ú
QÆ∞iOz zOuOK«™êQÍ_»∞. J@∞¡ q=∞~°≈<å ѨÓ~°fiHõOQÍ qKåiOK«∞K«∞ LO_»QÍ H˘O`«HÍÖÏxH˜
J`«x =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# 'q"ÕHõO— L^Œ~ÚOzOk. =∞Ǩ|∞kú=∞O`«∞_»∞ JQÆ∞@KÕ
x[|∞kú |ÅOKÕ`«, z~°HÍÅ qKå~°}KÕ J`«_»∞ JHõ$„u=∞=Ú, ã¨Ç¨Ï[=Ú, ã¨∞O^Œ~°=Ú, ã¨`«º=Ú
J~Ú# ''P`«‡ã≤÷u Ü≥ÚHõ¯ P#O^•#∞Éèí=O—— „QÆÇ≤ÏOKå_»∞.
J@∞¡ `«#O`«@ `å<Õ ã¨`«º =ã¨∞Î=Ù#∞ Ziy#ѨÊ\˜H© J`«x =∞#ã¨∞û =∂„`«O ѨÓ~°‚=∞QÆ∞
âßOux á⁄O^ŒÖË^Œ∞. ''<Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOz#^Õ ã¨`«º=∂? r=Ù_»#QÆ∞ <Õ#∞ =ã¨∞Î`«ó Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞
Ѩ~°=∂`«‡<Õ J~Ú=Ù<åfl<å?—— J#∞#\˜ì H˜Oz`ü â◊OHõ WOHÍ J`«xx =^ŒÅÖË^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ
ã¨O™ê~° ^Œ∞óYO LO_»<Õ L#flk. J`«x ã¨∞ã≤~÷ ° z`«=Î Ú Hõ}∆ ÉèOí QÆ∞~°=ÚÅQÆ∞ ã¨~fi° ã¨O™ê~° q+¨Ü∞« =ÚÅ
#∞O_ç q_ç=_çOk. J#QÍ ~°OQÆO ã≤^Œú"≥∞ÿ#k. HÍx J`«_»∞ L`«Î=∞ âßOux á⁄O^Œ=Åã≤ L#flk.
JѨC_®`«_»∞ ^蕺#=Ú KåeOz, `«O„_çÜ«∞QÆ∞ "åºã¨=∞ǨÏi¬x ã¨g∞Ñ≤Oz, „Ѩ}Ï=∞OKÕã≤ W@∞¡
„ѨtflOKå_»∞: ''ã¨fi`«óQÍ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <åÜ«∞O^Œ∞ D ã¨O™ê~å_»O|~°=∞O`å Z\Ï¡
L^Œ~ÚOzOk? 'ã¨O™ê~°=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl^ŒO`å WO`«HÍÅO HõeÊOK«∞K«∞#fl"åÔ~=~°∞? D
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 71
LáêkèÜ«∞O^Œ∞#fl <Õ#∞ JYO_»∞_»<≥· x`«∞º_»<≥· L#fl=∂@ "åã¨Î="Õ∞<å? <å‰õΩ#fl â◊OHõ#∞
`˘ÅyOK«O_ç.—— P`«‡*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ "åºã¨∞_»∞ Ѩل`«∞x „Ѩâ◊fl qx x~°‡Å ÉèÏ=O`À Ü«∞^äÀz`«OQÍ
J<ÕHõ âßG, Ö∫H˜Hõ Ü«Ú‰õΩÎÅ`À r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú q=iOKå_»∞. HÍx, â◊√‰õΩ_»∞, ''<å
`«O„_ç K≥ѨÙ`«∞#fl D qâı+¨=ÚÅhfl <Õ#∞ WO`«‰õΩ =ÚO^Õ „QÆÇ≤ÏOKå#∞ Hõ^•!—— Jx J#∞HÀ™êQÍ_»∞.
‰õΩ=∂~°∞_»∞ `«# q=~°} Ѩ@¡ x~å^Œ~°}ѨÓ~°fiHõOQÍ LO_»@O QÆ=∞xOz "åºã¨∞_»∞, ''<åÜ«∞<å!
â◊√HÍ! <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOzÜ«Ú#fl^ŒO`å K≥áêÊ#∞. <Õ#∞ WO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯= Z~°∞QÆ#∞. q∞käÖÏ#QÆ~°
~åA '[#‰õΩ_»∞— J#∞ J`«_»∞ <åHõ<åfl ‰õÄ_® L`«Î=∞"≥∞ÿ# *Ï˝x. h=Ù "≥o§ PÜ«∞##∞ â◊~°}∞ "Õ_»∞.
PÜ«∞# =^ŒÌ h=Ù `≥Å∞ã¨∞H˘#^ŒÅz#k `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ=Ù—— Jx K≥ÑÊ≤ =∞ø#O =Ç≤ÏOKå~°∞. â◊√Hõ^=Õ Ù_»∞
`«O„_ç áê^•Å‰õΩ #=∞㨯iOz, ÃãÅ=Ù fã¨∞H˘x, q∞käÖÏ#QÆ~°O |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
❖
^•fi~°=Ú =^ŒÌ =zÛ "ÕzÜ«Ú#fl â◊√Hõ^Õ=Ùx, ~å*ÏO`«óѨÙ~°=ÚÖ’x XHõ ^•fi~° áêʼnõΩ_»∞
QÆ=∞xOKå_»∞. q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x [#Hõ=∞Ǩ~åA‰õΩ x"ÕkOKå_»∞. JѨC_»∞ [#‰õΩ_»∞ XHõ¯
Hõ∆}O Ü≥∂zOz, ''㨈~. =¿ãÎ ~åh! WѨC_»∞ ã¨=∞Ü«∞O ÖË^Œ∞. J<ÕHõ ~åK«HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÖ’
L<åfl#∞—— Jx ¿ã=‰õΩ}˜‚ ѨOÑ≤"Õâß_»∞. U_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. â◊√‰õΩ_»∞ ^•fi~°O =^ŒÌ<Õ
"ÕzÜ«Ú<åfl_»∞. JѨC_»∞ ~åA XHõ Éèí@∞x Ñ≤Åz ''F~¸! h=Ù áÈ~Ú 'â◊√‰õΩ_»∞— J#∞ ^•fi~°O=^ŒÌ
"ÕzÜ«Ú#fl =ÚxH˜ |ã¨H˘~°‰õΩ =∞# #QÆ~°OÖ’x U^≥·<å =ã¨u QÆ$ǨÏO K«∂Ñ≤OK«∞. ~åK«HÍ~°º=ÚÅ
=uÎ_ç =Å# =∞~˘Hõ "å~°O ~ÀAÅ =~°‰õΩ ~å[^Œ~°≈#O ÅaèOK«^Œx K≥ѨC—— Jx P*Ï˝Ñ≤OKå_»∞.
XHõ q„âßOu QÆ$ǨÏOÖ’ PÜ«∞#‰õΩ |㨠K«∂Ñ≤OK«|_çOk. =∞~˘Hõ U_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú.
â◊√‰õΩ_»∞ U=∂„`«=¸ L^ÕfiQÆOÖËHõ J>Ë¡ "ÕzÜ«Ú<åfl_»∞. "å~åÎǨÏ~°∞Å ^•fi~å JO`å „QÆÇ≤ÏOz#
[#‰õΩ_»∞ J`«xx =∞iH˘O`« ѨsH˜∆OKåÅ#∞H˘<åfl_»∞.
JѨC_»∞ JO`«óѨÙ~°OÖ’x XHõ qÖÏã¨=O`«"∞≥ #ÿ QÆkÖ’ â◊√‰õΩ#‰õΩ |㨠U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_çOk.
PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, Éè’[# áê#=ÚÅ∞ J=∞~°Û|_®¤~Ú. =∞^Œ=∞`«∞ÎÖˇ·# ¢ã‘ÎÅ∞ J`«xx
¿ãqOK«∞@‰õΩ xÜ≥∂yOK«|_®¤~°∞. â◊√‰õΩ_»∞ P JO`«óѨÙ~°OÖ’ ‰õÄ_® ã≤÷~°z`«∞Î_≥·, =∞ø#O
=Ç≤ÏOzÜ«Ú<åfl_»∞. Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ =∞é˜] =$Hõ∆Ѩ٠HÍO_»=Ú#∞ Hõ^ŒÅÛQÆÅ"å? ^Œ∞óY ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË
J~Ú=Ù#fl JHõ¯_ç ÉèÏQƺ=ã¨∞Î=ÙÅ∞, ã¨Ñ¨~°ºÅ∞, =Ok=∂QÆ^èŒ =K«#=ÚÅ∞,ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘ÎÅ ã¨~°ã¨-
ã¨ÖϡѨ=ÚÅ∞ J`«x =∞#ã¨∞û‰õΩ U=∂„`«O PHõi¬`«OQÍ JxÑ≤OK«ÖË^Œ∞.
D q^èŒOQÍ WOH˘Hõ U_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. N â◊√Hõ^Õ=Ùx K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°x „ѨâßO`«
ã≤÷ux QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞H˘#fl [#‰õΩ_»∞ KåÖÏ ã¨O`À+≤OKå_»∞. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "≥o§ â◊√Hõ^Õ=Ùx ã¨ÉèÏ
=∞^茺=Ú#‰õΩ PǨfixOz ѨÓlOKå_»∞.
N [#Hõ =∞Ǩ~åA : F â◊√Hõ^"Õ å! WѨC_»∞ g∞ ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’ „QÆÇÏ≤ OKå#∞. <Õ#∞ =∞ǨÏ^•#O^ŒO
á⁄O^•#∞. D [QÆ`«∞ÎÖ’ LO@∂<Õ r=Ù_»∞ U q^èŒOQÍ „Ѩ=iÎOK«@O Lz`«"≥∂ g∞~°∞ J>Ë¡
72
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ=iÎOKå~°∞. <å‰õΩ KåÖÏ ã¨O`À+¨OQÍ L#fl^ŒÜ«∂º! WѨC_»∞ K≥ѨÊO_ç. g∞~°∞ Uq∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"å
Å#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞?
N â◊√‰õΩ_»∞ : QÆ∞~°∞=~åº! #<˘flHõ ã¨O^ÕǨÏO Ѩ\ ˜ì Ñ‘_ç™ÈÎOk. D r=Ù_»∞ Z=~°∞? JYO_»=∞QÆ∞
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ W`«_≥· LO>Ë, =∞i ''<Õ#∞ D â◊s~° Ѩiq∞`«∞_»#∞, <å#∞O_ç `«k`«~°∞Å∞ "ÕÔ~·#"å~°∞,
<Õ#∞ „â◊q∞Oz "≥∂Hõ∆=Ú á⁄O^Œ=Åã≤ L#flk—— W@∞=O\˜ UHÍ<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# KåOK«Åº=∞O`å
Z@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk?
JѨC_»∞ [#‰õΩ_»∞ D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= – J"åã¨Î==ÚÅ QÆ∞iOz ѨÓ㨄QÆ∞zÛ#@∞¡
JO`å q=iOKå_»∞.
Nâ◊√‰õΩ_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ=HÍÎ! g∞s q+¨Ü«∞=ÚÅhfl L#flk L#fl@∞¡ q=iOz#O^Œ∞‰õΩ Hõ$`«A˝_»#∞.
J~Ú`Õ q"ÕHõ|ÅOKÕ`« D q+¨Ü«∂Åhfl Wk=~°̂H „QÆÇ≤ÏOKå#∞. (LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#) âß„™êÎÅ∞
D q+¨Ü«∞"Õ∞ K≥ѨCK«∞#fl@∞¡ `≥Å∞ã¨∞H˘<åfl#∞. <å `«O„_ç ‰õÄ_® ''x™êû~°=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∞O`å
J*Ï˝#=Ú #∞O_Õ "≥Å∞=_»∞K«∞#flk. J*Ï˝#=Ú `˘ÅQÆQÍ, D r=Ù_»∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ x`«∞º_≥·,
P#O^Œ=∞Ü«Ú_≥·, Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_≥· „ѨHÍt™êÎ_»∞—— Jx K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞.
g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ''r=Ù_»∞ *Ï˝#=ÚKÕ ÖËHõ J*Ï˝#=Ú `˘ÅQÆ∞@KÕ „|Ǩχ=Ú JQÆ∞#∞—— J<Õ
q+¨Ü∞« O <å Hõ~=÷° ∞QÆ∞K«∞#flk. HÍx ™êfig∞! ''J*Ï˝#=Ú `˘ÅQÆ∞@—— J#QÍ U"≥∂ <å‰õΩ ã¨∞ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ @∞¡
ÖË^Œ∞. ''<åÜ«∞O^Œ∞ J*Ï˝#=Ú `˘Åy#k—— J#∞@‰õΩ QÆ∞~°∞Î Uk? J\˜ì ã≤÷u ZѨÊ\˜H˜ Åaèã¨∞ÎOk?
<å‰õΩ JYO_»`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O WOHõ#∞ ÅaèOK«ÖË^Õq∞? „|Ǩχ"Õ∞ <Õ<≥·`Õ, =∞i D
'r=Ù_»#∞— J<Õk ZO^Œ∞‰õΩ <åѨ@¡ U~°Ê_çL#flk?
N [#‰õΩ_»∞ : =Úhâ◊fi~å! ã¨`«º=ã¨∞Î=QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ g∞~°∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ ã¨fiqKå~°=ÚKÕ
ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOKå~°∞. PÃÑ· g∞ `«O„_çQÍi=^ŒÌ ã¨q=~°OQÍ q<åfl~°∞. g∞~°∞ „QÆÇ≤ÏOz#^Õ
„|Ǩχ`«`«fi=Ú. WHõ g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#^ŒO@∂ "Õˆ~ Ug∞ ÖË^Œ∞.
''„|Ǩχ`«`«fi=Ú „QÆÇ≤ÏOKå#∞—— Jx g∞~°∞ x~°ÉèíºO`«~°OQÍ ÉèÏqOK«=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO\Ï~å?
g∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å J"åã¨Î==Ú J~Ú LO_»∞@ KÕ`«<Õ D #QÆ~°OÖ’ W~°∞=k
XHõ¯ ~ÀAÅ∞ xi¡Ñ¨ÙÎÖˇ· Z\˜ì qHÍ~°=ÚʼnõΩ Ö’#∞ H͉õΩO_® L<åfl~°∞. ã¨=∞$kú – Jã¨=∞$^Œ∞úÅ∞
QÍx, =∂<å==∂#=ÚÅ∞ QÍx q∞=Ú‡Å#∞ ã¨Ê $tOK«ÖË^Œ∞ Hõ^•! g∞KÕ ^Œ$â◊º=Ú `«ºlOK«|_ç#>Ë¡
J~Ú#k.
D q^èŒOQÍ ^Œ$â◊º=Ú u~°ã¨¯iOK«|_»QÍ, JѨC_»∞ âı+≤OK«∞ ''â◊√^Œú=Ú, Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú——
JQÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=ÚQÍ "Õ^ŒA˝ÅKÕ „Ѩ=zOK«|_ç#^Œx „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. F =∞ǨÏs¬!
JYO_», x`Àºk`« K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, JkfifÜ«Ú_»∞ JQÆ∞ P P`«‡ ѨÙ~°∞+¨µxH˜ XHõ¯xˆH D
[QÆ`«∞Î#O^Œ∞ Jã≤÷`«fi=Ú#flk. WHõ `«H˜¯#=hfl HõÅÊ<å =∂„`«=ÚÖË. J*Ï˝#Ü«Ú`«=ÚÅQÆ∞
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ =Å#<Õ ''<Õ#∞, h=Ù, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, â◊√^Œú„|Ǩχ=Ú – Wq "Õ~°∞"Õ~°∞—— J#∞
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 73
„Éè=í ∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. P ÉèÏ=#ÖË „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡`«`Ϋ fi=Ú#∞ |OkèOѨ|_ç#
^•x=Öˇ JQÆ∞Ñ≤OѨKÕã¨∞Î<åfl~Ú. J\˜ì |O^èŒ=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú L#fl "åxx =∞#O 'r=Ù_»∞—
JO@∞<åflO. P r=Ù_»∞ J*Ï˝#=Ú #tOz#ѨÙ_»∞ =Ú‰õΩ_Î ·≥ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡QÍ âı+O≤ K«∞K«∞<åfl_»∞.
ÖËHõ, „|Ǩχ"Õ∞ `å#QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
=∞Ǩ`å‡! g∞~°∞ D Éè’QÆ=ÚÅѨ@¡, D ã¨~°fi^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=ÚŠѨ@¡, ''W^ŒO`å U=∂„`«O
ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞—— J#∞ ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# |∞kú HõeyÜ«Ú<åfl~°x g∞ „Ѩ=~°ÎKÕ x~°∂Ñ≤OKå~°∞. ''WHõ
`Õ*’=∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡<Õ <Õ#∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ J_Õ¤=Ú#flk K≥ѨÊO_ç? Z~°∞QÆ=Åã≤#k
Ziy#ѨC_»∞ =∂„`«"∞Õ JHõ$„u=∞=∞QÆ∞ 'q~åQÆ=Ú— „ѨH\õ `˜ =« ∞ø`«∞Ok. J@∞¡ xã¨ûOQÆ`fi« O „ѨH\õ O˜ z
g∞~°∞ =∞Ǩg~°∞Å∞ JÜ«∂º~°∞. âßG=ÚÅKÕ É’kèOѨ|_»∞ J<ÕHõ qkè–q^è•#=ÚÅ∞, "≥·kHõ
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ r=Ù#‰õΩ J<åã¨HõÎ-|∞kúx <Õ~°∞Ê@ˆH L<åfl~Ú. J\˜ì 'J<åã¨H˜—Îx g∞~°∞ WѨÊ\˜ˆH
™êkèOKå~°∞. WHõ g∞‰õΩ K≥ѨÊ=Åã≤#kQÍx, g∞~°∞ q#=Åã≤#kQÍx ÖË^Œ∞. ѨiѨÓ~°‚`«fi=Ú
á⁄Ok#"åiÜ«∞O^Œ∞ ~åQÆ^Õfi+¨~åÇ≤Ï`«º=Ú, ^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡ JO`«~°OQÆ=Ú# xi¡Ñ¨Î`« ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ
„áêÑ≤ΙêÎ~Ú. g∞~°∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ g∞ q"ÕHõ|ÅOKÕ`« ѨÓ~°‚`«fiO á⁄OkÜÕ∞ L<åfl~°∞. g∞ `«O„_ç,
"Õ^Œ"åºã¨∞Å∞ ‰õÄ_® ã¨~°fi*Ï˝#xkè, =∞Ǩ`«Ñ¨ã≤fi J~Ú#ѨÊ\˜H©, g∞=Öˇ WO`«\ ˜ ѨÓ~å‚#∞Éèí=O
á⁄OkÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. <Õ#∞ "åºã¨∞x HõO>Ë „âı+¨µª_»#∞. WHõ g∞~À, Éè’QÆ~åQÆ=ÚÅ#∞ L^ÕfiQÆ–
J#∞^ÕfiQÆ=ÚÅ#∞ ѨÓiÎQÍ `«ºlOz LO_»∞@KÕ <åHõO>Ë ‰õÄ_® Jkè‰õΩÅ∞ JÜ«∂º~°∞. á⁄O^Œ=Åã≤#
L`«Î=∞ ã≤÷u á⁄O^Œ<Õ á⁄O^•~°∞. Hõ#∞Hõ g∞ =∞<À~°^äŒO ã≤kúOz#>Ë¡. D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú#,
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞ q∞=Ú‡Å#∞ q=â◊√Å#∞ KÕÜ«Ú#k, |^Œ∞úÅ#∞ KÕÜ«Ú#k JO@∂ Un ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ g∞~°∞ =Ú‰õΩÎÖË J~Ú L<åfl~°∞. WHõ g∞‰õΩ ã¨O^ÕǨÏO ^ÕxH˜? ''WO`«‰õΩ q∞Oz#k U^À
L#flk—— J<Õ „Éèí=∞#∞ `«ºlOK«O_ç. Hõ@∞ìH˘Ü«∞º „`≥OK«∞H˘#fl P=Ù=Öˇ g∞~°∞ |O^èŒ q=Ú‰õΩÎÅ∞
JÜ«∂º~°∞. WHõ g∞‰õΩ Z@∞¡ Lz`«=∞xÑ≤¿ãÎ J>Ë¡ ã¨OK«iOK«O_ç. P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞, P`«‡ ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞
J~Ú=Ù#fl g∞‰õΩ <Õ#∞ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
❖
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! =∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ [#‰õΩx D LѨ^Õâ◊O q#fl P â◊√HõÜ≥∂y ã¨~°fi â◊OHõÅ#∞
JHõ¯_çHõHõ¯_Õ `«ºlOz "Õâß_»∞. =∞e#~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ 'P`«‡— J#∞ Ѩ~°=∞ =ã¨∞Î=Ù#∞ Jkè+≤ªOz q„âßOu
á⁄O^•_»∞. â’Hõ=Ú, ã¨Oâ◊Ü«∞=Ú, PÜ«∂ã¨=ÚÅ #∞O_ç q_ç=_®¤_»∞. [#‰õΩ#‰õΩ „Ѩ}Ï=∞OKÕã≤
JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. 'ã¨=∂kè—x JÉèíºã≤OK«∞@‰õΩ "Õ∞~°∞ Ѩ~°fi`«O KÕ~å_»∞. JHõ¯_»
xifiHõÅÊÜ≥∂QÆOÖ’ J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_çáê_»∞. J@∞ `«~°∞"å`« `≥·Å~°Ç≤Ï`« ã¨fiÜ«∞O*’ºu=Öˇ
'P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú— J#∞ x~åfi}ã≤÷u á⁄O^•_»∞. ã¨~°fi J*Ï˝# ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈÜ«∂~Ú.
ã¨∞x~°‡Å ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·, Ѩ~°=∞áê=#∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ b#"≥∞ÿ q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_≥·<å_»∞.
❖
74
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D q^èOŒ QÍ "åºã¨ÑÙ¨ „`«∞_»Q∞Æ â◊√Hõ^=Õ Ù#‰õΩ H˜Oz`ü 'QÆ∞~°∞KÎ Ü
Õ Ú« @— J<Õ =∂~°#˚ O J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ k
Hõ^•! F =Úx„âı+µ¨ Öª Ï~å! =∞# D ~å=Úx q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® WѨC_»∞ J\˜^ì Õ J=ã¨~=° ∞QÆ∞K«∞#flk.
W`« x H˜ HÍ~° } ~° Ç ≤ Ï `« O QÍ<Õ Éè ’ QÆ = ÚÅO^Œ ∞ q~åQÆ = Ú Ñ¨ Ù @∞ì @ KÕ `« # q"Õ H õ O KÕ ` «
`≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞H˘<åfl_»∞. Éè’QÆ*ÏÅ=Ú Ñ¨@¡ JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# J~°∞zÜÕ∞ `«`«Î fi*Ï˝xÖ’
HõxÑ≤OKÕ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# ÅHõ∆}O. D ã¨O™ê~° |O^èŒ=∞O`å ã¨fi`«Ç¨QÍ "åã¨Î="≥∞ÿ#k
HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, ''Éè’QÆzO`«#——KÕ W^ŒO`å ^Œ$_è»Ñ¨_ç D r=ÙxH˜ „áêÑ≤ΙÈÎOk. ''"åã¨<åaè=$^Õú
(Increase of tendencies) |O^èŒ=Ú. "åã¨<åHõ∆Ü«∞"Õ∞ "≥∂Hõ∆=Ú—— Jx =∞#‰õΩ *Ï˝#∞Öˇ·# ÃÑ^ŒÌÅ∞
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
=∞~˘Hõ¯ q+¨Ü«∞O. P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ Páê`« *Ï˝#O (temporary & partial knowledge)
JÅÊ„â◊=∞`À ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ=K«∞Û. Z=~À K≥ѨÊQÍ qx#O`« =∂„`«OKÕ`« ‰õÄ_® (ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#
P"Õâ◊~°∂ѨOÖ’) "≥·~åQƺO á⁄O^Œ=K«∞Û#∞. HÍx, J\˜ì "≥·~åQƺ ÉèÏ=# ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨_®ÅO>Ë
ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# |∞kú HÍ"åe. q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ q`«$+¨‚ (desirelessness) =∂„`«O ZO`À
Hõ+≤ìOz`Õ HÍx á⁄O^Œ∞@‰õΩ gÅ∞HÍ^Œ∞. Z=i *Ï˝#^èŒ#"≥∞ÿ`Õ HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞ÅKÕ „ѨuǨÏ`«O HÍ^À
– J\˜ì"å_Õ `«`«Î fiA˝_»∞, *Ï˝x, ѨO_ç`«∞_»∞ ‰õÄ_®. ZѨC_≥·`Õ D r=Ù_»∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤#^•xx
`≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï_À (<Õ#∞ Z=~°∞? J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ L`«Î=∞ ã¨=∂^è•#O á⁄O^Œ∞`å_À), JѨC_»∞
=∂„`«"Õ∞ J`«xH˜ D â◊s~° Ѩ\Ï\’ѨO Ѩ@¡, Sâ◊fi~°º=ÚŠѨ@¡, Éè’QÆ=ÚÅѨ@¡ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ#
q=ÚY`«, J~°∞z U~°Ê_»`å~Ú. Ü«∞â◊ã¨∞û - ^ŒOÉèí=Ú H˘~°‰õΩ H͉õΩO_®, "åã¨Î=^Œ$+≤ì =Å#
JHõ$„u=∞"≥∞#ÿ "≥~· åQƺ=Ú á⁄Ok LO_Õ "åˆ~ =∂#=ÙÅÖ’ L`«"Î ∂≥ `«=Î ÚÅ∞. *ËÜ ˝ ∞« =∞QÆ∞ (ã¨~fi° *Ï˝#∞Å
L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=∞QÆ∞) P`«‡=ã¨∞Î=Ù „QÆÇ≤ÏOѨ|_»#O`«=~°‰õΩ q+¨Ü«∞q`«$+¨‚ HõÅQÆ@O Jã¨OÉèí="Õ∞.
~°=∞}©Ü«∞=∞QÆ∞ Éè’QÆ ÉèÏQƺ=ÚÅ∞ ‰õÄ_®, ZO`«\ ˜ ^À+¨Éèí∂~Ú+¨ª"≥∞ÿ#"À =∞# ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞
ã¨fiqKå~°}KÕ „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞=ÚÅ#∞ á⁄O^ŒQÆeQÍ_»∞. F
ã¨aè‰õΩÖÏ~å! D ÉÏÅ∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞. J~Ú`Õ W`«xH˜ WOHÍ z`«Î q„âßOu
HõÅ∞QÆ=Åã≤Ü«Ú#flk. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ QÆ∞iOz qKå~°}KÕ W`«_»∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® z`«Îq„âßOu
á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. WѨC_»∞ D ~å=Úx |∞kú ÔH·=ź âßOu =∂„`«"Õ∞ HÀ~°∞‰õΩO\’Ok.
Ö’HõHõàϺ}Ï~°÷O, ~å=Úx z`«Îq„âßOu H˘~°‰õΩ ~°Ñ¶¨Ú‰õΩÅ QÆ∞~°∞=Ù, ã¨~°fi=Ú Zé˜y#"å_»∞,
ã¨~°fi™êH˜∆, „|Ǩχ*Ï˝x, „uHÍÅ"Õ`«Î J~Ú# =ã≤+¨ª ÉèíQÆ"å#∞}˜‚ P`«‡ qKå~°} É’kèOK«=Åã≤#kQÍ
ã¨ÉèÏ=ÚYOQÍ Ji÷ã¨∞Î<åfl#∞.
¿ÇÏ =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! XHõѨC_»∞ =∞# W~°∞=Ùi "≥·~°O âßOuOѨKÕÜ«∞\ÏxH˜ ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ g∞‰õΩ, <å‰õΩ, `«k`«~° =Ú#∞ʼnõΩ P`«‡*Ï˝#O LѨ^tÕ OKå~°∞ Hõ^•! P Ü«ÚH˜ÑÎ Ó¨ ~°fiHõ"∞≥ #ÿ
*Ï˝<ÀѨ^Õâ◊O KÕ`« ã¨~°fi ã¨O™ê~° "åã¨#Å∞ `˘ÅyáÈQÆÅ=Ù. F „|Ǩχ*Ï˝! g∞ „Ñ≤Ü«∞t+¨µº_»QÆ∞
~å=∞K«O„^Œ∞#‰õΩ L`«Î=∞"≥∞ÿ# P`«‡ q+¨Ü«∞O LѨ^ÕtOK«∞@KÕ W`«_»∞, D ~å[ºO, D Ö’HõO,
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 75
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ J<ÕHõ=∞Ok [#∞Å∞ Ѩq„`«`« á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. q"ÕHõ "≥·~åQƺ=ÚÅ`À
„ѨHÍtã¨∞Î#fl ~å=Ú_»∞ g∞ LѨ^Õâ◊=Ú#‰õΩ Jxfl q^è•ÖÏ `«y#"å_»∞. W`«xH˜ LѨ^ÕtOK«@O KÕ`«
g∞ "åHͺÅ∞ ™ê~°÷Hõ=∞ø`å~Ú. ^èŒ∂oKÕ HõѨÊ|_»Hõ Ѩiâ◊√„ÉèíOQÍ L#fl J^ŒÌOÖ’ =ÚYO ã¨∞Å∞=ÙQÍ,
ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk Hõ^•!
„uHÍÅA˝ÅQÆ∞ g∞‰õΩ "Õ∞=Ú K≥ѨÊQÆeˆQ^Õ=Ú#flk? ÉèíH˜Î„â◊^ŒúÅ∞ Hõey#"å_»∞, xQÆifi,
"≥·~åQƺ=O`«∞_»∞ J~Ú# t+¨µº#‰õΩ É’kèOѨ|_»∞ âßG*Ï˝#"Õ∞ ™ê~°÷Hõ=∞ø`«∞Ok. U É’^èŒ J~Ú`Õ
J*Ï˝#=Ú#∞ ^ŒQÆúO KÕã¨∞ÎO^À, ã¨~°fi ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ "≥Ú^ŒÅO@¡ `˘Åyã¨∞ÎO^À, JxOk`«"≥∞ÿ#
L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú#∞ „Ѩuáêkã¨∞ÎO^À – J^Õ L`«Î=∞É’^èŒ. J\˜ì É’^èŒ#∞ g∞~°∞ =∂„`«"Õ∞
„Ѩ™êkOK«QÆÅ~°∞.
QÆ∞~°∞â◊√„â◊¥+¨|∞kú ÖËx"åxH˜, q~°‰õΩÎ_»∞ HÍx"åxH˜, Jáê„`«∞#‰õΩ LѨ^ÕtOK«|_Õ *Ï˝#O
‰õΩHõ¯`ÀÅ∞Ö’ áÈÜ«∞|_ç# áêÅ=Öˇ JѨq„`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. ¿ÇÏ =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! g∞~°∞
=∞Ǩ"≥·~åQƺã¨OѨ#∞flÅ∞. ÉèíÜ«∞„HÀ^èŒ=ÚÅO@∂ ÖËx"å~°∞. x~°‡Å"≥∞ÿ# ã¨fiÉèÏ==Ú HõÅ"å~°∞.
™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅ∞. J\˜ì g∞=O\˜ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ LѨ^ÕtOK«@OKÕ`«, P LѨ^Õâ◊
ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ É’kèOѨ|_»∞"åx |∞kú qHõã≤Oz q„â◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞.
JѨC_»∞ "åºã¨, <å~°^•k =∞ǨÏ~°∞¬Å∞ JÉèíº~°÷#ѨÓ~°fiHõOQÍ =ã≤+¨µªx"≥·Ñ¨Ù K«∂z z~°∞#=Ùfi
#"åfi~°∞.
❖
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : F qâßfiq∞„`« =∞ǨÏs¬! D ã¨É‰íè Ωõ "ÕOKÕã#≤ "åºã¨-<å~°^•k =Úxã¨`=Ϋ ÚÖÏ~å!
<Õ#∞ g∞ P[˝#∞ t~°™ê=Ç≤ÏOK«\ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞. ã¨[˚#∞Å "åHõº=ÚÅ∞ LÅ¡OѶ≤∞OKÕ â◊H˜Î
Z=i‰õΩO@∞Ok? g∞~°∞ ##∞fl xÜ«∞q∞ã¨∞#Î fl@∞¡QÍ<Õ D ~å=∂^Œ∞ʼnõΩ *Ï˝<ÀѨ^âÕ O◊ KÕã≤ J*Ï˝#=Ú#∞
x=$uÎOѨ*Ë™êÎ#∞. nѨO "≥eyOz# `«~°∞"å`« pHõ\ ˜ P ã¨g∞ѨOÖ’ LO@∞O^•?
ѨÓ~°fi=Ú <å `«O„_çÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ <å‰õΩ, `«k`«~° =Úx=ˆ~}∞ºÅ‰õΩ LѨ^ÕtOz#
P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ <Õ#∞ WѨC_»∞ 㨇iOK«∞K«∞<åfl#∞. D <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=Ú ã¨O™ê~° „Éèí=∞#∞ âßOuOѨ
KÕÜ«∞\ÏxH˜, Ö’Hõ HõàϺ}=Ú H˘~°‰õΩ „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞QÍHõ!
❖
W@∞¡ PÜ«∞# „Ѩu*Ï˝Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# =∞OQÆàÏâßã¨#O ѨeHÍ~°∞. H˘kÌHõ∆}ÏÅ∞ ^蕺# x+¨µªÖˇ·
^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞, LáêMϺ#=ÚÅ∞, „Ѩ=∂}=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨiHõ~°=ÚÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞ÛH˘<åfl~°∞.
JѨÊ\˜HõѨC_»∞ P ã¨ÉèíÜ«∞O^Œ∞ =HõΖ„â’`«Å‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#\˜ì "å`å=~°}O, "ÕkHõÅ∞ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞|_ç<å~Ú. JѨC_»∞ „|Ǩχi¬=ˆ~}∞ºÅQÆ∞ =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ J*Ï˝# âßOu H˘~°‰õΩ Ñ¨~°`«`«Î fi
É’^èŒHõ"≥∞ÿ# ''Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú—— ÖËHõ ''JYO_» ~å=∂Ü«∞}O—— W@∞¡ „Ѩ=zOK« „áê~°OaèOKå~°∞.
❖❖❖
76
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. ã¨^ÕǨÏ=ÚH˜Î – q^ÕǨÏ=ÚH˜Î
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ :
ѨÓ~°fi"£∞ LHõÎO ÉèíQÆ=`å Ü«∞`ü '*Ï˝#O— Ѩ^Œ‡[#‡<å,
ã¨~åæ^Ò, Ö’HõâßO`«º~°÷O `«k^ŒO Hõ^äŒÜ«∂=∞ºÇ¨Ï"£∞ II (III-1)
„Ñ≤Ü«∞tëêº! ~å=∞K«O„^•! ѨÓ~°fiO ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíOÖ’ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ [QÆâß≈Ou HÀã¨"≥∞ÿ
„Ѩ=zOz# P`«‡ `«`«Î fiâßG=Ú#∞ h =ÚO^Œ∞ LOK«É’=ÙK«∞<åfl#∞. „â◊^Œú`À q<≥^Œ=ÙQÍHõ!
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ ÉèíQÆ=O`«∞_®! =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! =∞#O "≥∂Hõ∆âßGOÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ =ÚO^Œ∞ <å‰õΩ
L#fl XHõ 㨠O ^Õ Ç¨ ÏO x"åiOK« „áêi÷ ã ¨ ∞ Î < åfl#∞. â◊ √Hõ ^ Õ =Ù_» ∞ q^Õ Ç¨ Ï=ÚH˜ Î á⁄Ok#@∞¡
qâßfiq∞„`«=∞ǨÏi¬ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. J`«x `«O„_ç, QÆ∞~°∞=Ù, =∞Ǩ=∞u, ã¨~°fiA˝_»∞ J~Ú# D
=∞# "åºã¨=∞ǨÏi¬ ZO^Œ∞‰õΩ q^ÕǨÏ=ÚH˜Î á⁄O^ŒÖË^Œ∞? â◊√‰õΩ_»∞ =∂„`«"Õ∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^•_»∞?
`«`«Î fi*Ï˝#=Ú#‰õΩ q^ÕǨÏ=ÚH˜ÎÜÕ∞ L`«Î=∞ Ѷ¨e`«=ÚQÆ^•! â◊√HõÜ≥∂y Ü«∞O^Œ∞QÆÅ „Ѩ`ÕºHõ`« Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! ã¨∂~°∞ºx=Öˇ ã¨fiÜ«∞O*’ºu ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ P 'Ѩ~°=∂`«‡— Ü≥ÚHõ¯
K≥·`«#ºâ◊H˜Î ÖËHõ z„`«ÊHÍâ◊OÖ’ HÍOuˆ~}∞=ÙÅ=Öˇ J#O`« ã¨OYºÖ’ „|Ǩ‡O_®Å∞ ÖËz „Ѩ=iÎOz,
b#"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. D =~°Î=∂# Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® ¢`≥·Ö’Hõº=ÚÅ`À (ã¨fi~°æ–=∞~°Îº–áê`åà◊=ÚÅ`À)
‰õÄ_ç# „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ Wã¨∞Hõˆ~}∞=ÙÅ=Öˇ ÖˇH˜¯OѨ JÅqHÍ^Œ∞. J^Õ q^èŒOQÍ WHõ =ÚO^Œ∞
‰õÄ_® P 'Ѩ~°=∂`«‡— J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ „ѨѨOK«–`«~°OQÍÅ∞ Jã¨OMϺHõOQÍ ÖËz
Å~ÚOK«É’`«∞<åfl~Ú.
J\˜ì D '[QÆ`«∞ÎÅ∞— J<Õ ˆ~}∞=ÙÅO^Œ∞ ''Wk ã¨`«º"Õ∞—— J#∞ |∞kú`À D =∂Ü«∂=∞Ü«ÚÖˇ·#
r=ÙÅ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ, r=#∞‡HõΠѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ =∂„`«O WO^Œe Jã¨`«º`«fi=∞O`å J=QÆ`«O
JÜÕ∞º LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« W^ŒO`å "åiH˜ ã¨fiѨfl`«∞źOQÍ<Õ LO\’Ok. J\˜ì ã¨fiѨfl=Ú
=O\˜"Õ J~Ú# D „|Ǩ‡O_»=ÚÖÖ’ JO`«~°æ`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® #â◊fi~°=Ú
(#tOK«áÈ=Ù#q), ã¨fiѨfl `«∞ź=Ú, Jã¨`ü `«∞ź=Ú ("åã¨Î"åxH˜ ÖË#\˜ìq) J~Ú L<åfl~Ú. W\˜ì
^ÕǨ^Œ∞Å∞ Hõey LO_»∞@Ö’,(ÖËHõ) ÖˉõΩO_»∞@Ö’ qâı+¨"Õ∞=Ú#flk? P`«‡`«`«Î fi=Ú K«Hõ¯QÍ Ziy#
*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ =zÛ# Ö’>Ëg∞ ÖË^Œ∞. Jk q^ÕǨÏ=ÚH˜Î Hõ<åfl `«‰õΩ¯"≥·#kQÍ "å~°∞
ZOK«∞@ ÖË^Œ∞. L#fl ~°Ç¨Ï㨺=∞O`å `«# "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'P`«‡— QÆ∞iOz á⁄OkÜ«Ú#fl
q*Ï˝#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# *Ï˝#=ÚÖ’<Õ L#flk.
N~å=Ú_»∞ : g∞~°∞ Éèí∂`«HÍÅѨÙ, =~°Î=∂#ѨÙ, Éèíq+¨º`ü HÍÅѨÙ, „|Ǩ‡O_»=ÚÅ L`«ÊuÎ, ã≤÷u
q<åâ◊#=ÚÅ QÆ∞iOz K≥ÑC¨ K«∞#flk J`«ºO`« ã¨=∞O[ã¨"∞Õ . =∞#‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å J#∞Hõ} ∆ O
=∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂<Õ L#flk. Éèí∂`«Éèíq+¨º`ü HÍÅ=ÚÅ =∞^茺 D =~°Î=∂#HÍÅOÖ’ Hõ#|_Õ
„|Ǩ‡O_»=Ú, WO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨~°fi^• JxtÛO`«OQÍ, Jã≤÷~°OQÍ LO@∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«
=~°=Î ∂# „|Ǩ‡O_»=Ú QÆ∞iOz, WO^Œe =ã¨∞*Î ÏÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ PÜ«∂ ^è~Œ ‡° =ÚÅ QÆ∞iOz Ziy#O`«
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 77
=∂„`«OKÕ`«, =∞#O '„|Ǩχ`«`«Î fi=Ú— ÖËHõ 'P`«‡Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fiÉèÏ==Ú— Z~°∞QÆ*ÏÅ"Õ∞"≥∂#x
<å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü J<Õ Ô~O_»∞ QÆ@¡ =∞^茺 =∞#‰õΩ Åaèã¨∞Î#fl D =~°Î=∂#=Ú#∞
J>Ë¡ LOz, =∞#O D „|Ǩ‡O_»=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~åfiѨ~åÅ#∞ (Wk ZHõ¯_ç #∞O_ç =™ÈÎOk? Z@∞
áÈÉ’`ÀOk?) `«Ñ¨ÊHõ qKåiOK«=Åã≤Ü«Ú#flk. D =~°Î=∂# „|Ǩ‡O_»=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°æ`«
^Œ$â◊º qâıëêÅ QÆ∞iOz qKå~°} J#=ã¨~° HÍÅÜ«∂Ѩ#ÜÕ∞ J=Ù`«∞O^Õ"≥∂, ZO^Œ∞HõO\Ï~å? D
Hõ#|_Õ =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å J#∞Hõ∆}O Éèí∂`«HÍÅO #∞O_ç, Éèíq+¨º`«∞ΉõΩ Ñ¨Ü«∞xã¨∂Î – =~°Î=∂#OÖ’
ÖËHõÜÕ∞ L<åflÜ«∞x JxÑ≤™ÈÎOk. ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ Éèí∂`« Éèíq+¨º`«∞ÎÅKÕ HõÑ≤Ê"ÕÜ«∞|_»∞`«∂ L#fl\˜ì
D =~°Î=∂# ''Hõ∆}˜Hõ ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú——#∞ =∞#O ZO`« `«~°z K«∂z<å, Wk =∞#‰õΩ HÍ=Åã≤#
L`«Î=∞ J=QÍǨÏ##∞ „Ѩ™êkOK«*ÏÅ^Õ"≥∂?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : FǨϟ! `«`«Î fi„QÆǨÏ} ã¨=∞~°÷"≥∞ÿ#\˜ì h ã¨∂Hõ;|∞kúH˜ "≥∞KåÛ#∞. J~Ú`Õ
Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü, =~°Î=∂#=ÚÅ∞, D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞, D =º=Ǩ~°=∞O`«\ ˜Ö’ XHÍ<˘Hõ
q∞^䕺`«fi=Ú J*Ï˝#=ÚKÕ ã¨`«º"≥∞ÿ# ^•x=Öˇ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`«, h Ô~O_»∞ „Ѩâ◊flÅ∞
^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x <Õ#∞ K≥ѨÊÉ’=Ù ã¨=∂^è•#O q#∞.
❖
HÍ~°} ^ÕǨÏ"Õ∞.... PÜ«∂ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz
(The Self) „Ѩ`«ºQÍ`«‡ `«`«fiO 'r=Ù_»∞—, 'â◊si—, ('The Experiencer')
"≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡`À K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
JkÜÕ∞.... ''`«`ü – Jk (`«`«Î fi"£∞)——, ''ã¨ó – J`«_»∞ (™È-ǨÏ"£∞)——, ''ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡——
W`åºk Ѩ^Œ=ÚÅKÕ L^ÕÌtOK«|_»∞`ÀOk.
ã¨∂÷ÅO : D Ѩâ◊√=ÙÅÖ’#∞, Ѩ‰õ∆ΩÅÖ’#∞, =∞$QÆ=ÚÅÖ’#∞, =∞#∞+¨µºÅÖ’#∞, ^Õ=`«ÅÖ’#∞
'â◊s~°`åºQÆ=Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ '=∞$u—x K«∂ã¨∂Î<Õ L<åflO Hõ^•! D Hõà◊§‰õΩ Hõ#|_Õ ~°HõÎ=∂Oã¨
xi‡`« â◊s~°=Ú#∞ [Å=Ú – "åÜ«Ú=Ù – Jyfl – Éèí∂q∞ – PHÍâ◊=ÚÅKÕ xi‡OK«|_»∞@KÕ
Éè∫uHõâ◊s~°O— ÖËHõ 'ã¨∂÷Åâ◊s~°O— JO@∞<åflO.
ã¨∂Hõ;O : D ã¨∂÷Å ^ÕǨÏO #tOz#ѨÊ\˜H©, '=∞#ã¨∞û–|∞kú–z`«Î=Ú JǨÏOHÍ~°=ÚÅ
ã¨=∞#fiÜ«∞O =∂„`«O #tOK«^Œ∞. ^•xx 'ã¨∂Hõ;â◊s~°O— ÖËHõ 'Ju"åÇ≤ÏHõ^ÕǨÏO— Jx JO@∞<åflO.
'ã¨∂Hõ;â◊s~°O— Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ W+¨ì=ÚÅ∞, J~Ú+¨ì=ÚÅ∞, J=QÍǨÏ#Å∞, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞,
HÀiHõÅ∞, ÉèÏ=#Å∞, HÀѨ`åѨ=ÚÅ∞ "≥ÚII J~Ú L<åfl~Ú. (=∞iH˘xfl âßG=ÚÅ∞ nx<Õ
'ã¨O™ê¯~°âı+¨=Ú— Jx ‰õÄ_® JO@∞<åfl~Ú).
ã¨∂÷Å^ÕǨÏO <ÕʼnõÄe#O`« =∂„`«O KÕ`« Ju"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏO #tOK«^Œ∞. ÖËHõ, ÖˉõΩO_®áÈ^Œ∞.
J~Ú`Õ, â◊s~° Ѩiq∞`«∞Öˇ·# J`«x |O^èŒ∞=ÙÅ∞ =∂„`«O áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú =~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞
„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞ Hõ#∞Hõ, ''JÜ≥∂º! =∞#"å_»∞ K«xáÈÜ«∂_Õ!—— Jx J#∞H˘x T~°∞H˘O@∞<åfl~°∞.
78
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WѨC_»∞ Éè∫uHõ â◊s~°O `˘ÅyáÈQÍ ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú =∂„`«"Õ∞ ^èŒiOz L#fl D r=Ù_»∞
JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ `«# "åã¨#Å#∞ (tendencies) J#∞ã¨iOz `«# ǨÏ$^ŒÜ∂« HÍâ◊OÖ’ =ÚÖ’¡H=õ ÚÅ#∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. nx<Õ 'Ѩ~°Ö’Hõ=Ú— Jx JO@∞<åflO. WѨC_»∞ WHõ¯_» K«∂_»|_Õ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞
‰õÄ_® J\˜ì"Õ ã¨∞=∂! Wk W`«óѨÓ~°fi=Ú#‰õΩ (J#QÍ D =~°Î=∂# â◊s~°^è•~°}‰õΩ =ÚO^Œ∞#fl
ã≤÷uH˜) Ѩ~°Ö’Hõ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk Hõ^•! J~Ú`Õ ^ÕǨ`«‡|∞kú ÖËHõ ѨOK«Éèí∂`«=ÚʼnõΩ Ñ¨iq∞`«"≥∞ÿ#
|∞kú HõÅ"åiH˜ – W^ŒO`å =∞~˘Hõ KÀ@QÍx, ÖËHõ PÅ㨺OQÍ QÍx [~°∞QÆ∞`ÀO^Œx JxÑ≤™ÈÎOk.
HÍx, Jk J>Ë¡q∞ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Ju"åÇ≤ÏHÍ#∞Éèí=O ѨOK« Éèí∂`«=ÚÅ HõO>Ë ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k
Hõ^•! J^•Ìx J#∞Éèí=O ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ`À#∞, Jq LO_»#ѨC_»∞ ‰õÄ_® U~°Ê_»QÆÅ^Œ∞.
WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOKåe. =∞#O WHõ¯_» WѨC_»∞ K«∂ã¨∞Î#fl D ã¨∂÷Å ^ÕǨÏ=Ú#∞
r=Ù_»∞ `«# ã¨∂Hõ;^ÕǨÏO ã¨Ç¨Ü«∞O`À<Õ ^èŒiOz, „Ѩ=iÎOѨKÕã¨∞Î<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ WHõ¯_» =∞#‰õΩ
J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk ‰õÄ_®, D Ju"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏѨ٠Jaè=ºH©ÎHõ~°}Ë. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, <Õ#∞ h`À
=∂\Ï¡_»∞`«∞#flѨC_»∞ ''<å '=∞<À|∞kú z`åÎǨÏOHÍ~åÅ∞— hÜ≥ÚHõ¯ =∞<À|∞kú z`åÎǨÏOHÍ~åÅ`À
„Ѩuã¨ÊOkã¨∞Î<åfl~Ú—— J#∞#^Õ ã≤kúã¨∞ÎOk. JO`ÕHÍx Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, [_»=ÚÅ∞ J~Ú
L#fl K≥=ÙÅ∞ – <À~°∞ =∂\Ï¡_»∞HÀÖË=Ù Hõ^•!
WO`«=~°‰Ωõ „QÆÇÏ≤ OKå=Ù Hõ^•! WѨC_»∞ =∞#O =∞~˘Hõ q+¨Ü∂« xH˜ =^•ÌO. WO`«H© ''WǨϖѨ~—° —
~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# D Éèí∂`«–=~°Î=∂#–Éèíq+¨º`«∞ÎÅ ^Œ~°≈#=∞O`å KÕã¨∞Î#fl\˜ì D 'r=Ù_»∞— J#|_»∞"å_»∞
Z=_»∞? F ~åѶ¨∞"å! W`«_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ P „Ѩ`«ºQÍ`«‡ÜÕ∞. W`«xH˜ "åã¨Î"åxH˜ D [#‡ –
"≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~åÅ∞ U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞ ÖË=Ù. Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ W`«x x[ã¨fi~°∂ѨO.
''z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥#· Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞ "åã¨<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ Ju"åÇ≤ÏHõ â◊s~°O`À, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ,
`«# ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊=Ú#O^Œ∞, "åã¨<å=∞Ü«∞"Õ∞ J~Ú=Ù#fl D ^Œ$â◊º=∞O`å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞—— –
J#∞#^Õ r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ '[QÆ`∞« —Î J#∞ J#∞Éè=í "≥∞ÿ L#flk. D â◊s~°=Ú ‰õÄ_® J\˜ì [QÆ^ÌŒ $â◊º=ÚÖ’x
XHõ =ã¨∞Î=Ù =O\˜^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
❖
D q^èŒOQÍ „Ѩu „áê}˜ `«# z`«Î=ÚÖ’x "åã¨#Å#∞ ÖËHõ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz,
`å#∞ ÉèÏqOz, "åOzèOK«∞ J#∞Éè=í =Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ Láê^è∞Œ Å#∞ (â◊s~°=ÚÅ#∞) á⁄O^Œ∞`«∂,
`«ºlã¨∂Î LO@∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ D r=Ù_»∞ q*Ï˝#"Õ∞ (Z~°∞Hõ – consciousness) `«# ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
Hõey L<åfl_»∞. J`«_»∞ ^Õx<≥·`Õ ''Wk D q^èŒ"≥∞ÿ# ã¨`«º=Ú—— Jx ã¨OHõeÊã¨∞Î<åfl_À Jk J>Ë¡
J`«xH˜ ã¨`«º"≥∞ÿ# J#∞Éèí="≥∞ÿ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. JO^Œ∞ˆH ''D r=Ù_»∞ ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê_»∞—— Jx
‰õÄ_® K≥ѨÊ|_çOk.
J\˜ì D r=Ù_»∞ D Éè∫uHõ^ÕǨÏO `«ºlOK«@O [iy#ѨC_»∞ (ÖËHõ =∞~°}˜Oz#ѨC_»∞)
J`«x =∂#㨠#QÆ~°OÖ’ (In the zone of his subtle body) U U HÀÔ~¯Å∞ J„QÆQÆ}ºOQÍ
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 79
LO\ÏÜ≥∂ "å\˜x J#∞ã¨iOz JO^Œ∞‰õΩ `«y#\˜ì Láêkèx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JѨC_»∞ ''W`«_»∞
ѨÙ\Ïì_»∞~å—— Jx [#∞Å∞ J#∞H˘O@∞<åfl~°∞.
„Ѩ`«ºQÍ`«‡`«`«fiO (^ÕÇ≤Ï) '<Õ#∞— J#∞ ^•x`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi "The self" which is the cause of everything else
ÉèÏ=#ʼnõΩ HÍ~°}O ''ÉèÏqOK«∞@—— J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ i.e., subtle body as well as physical body, That
which is there prior to start of all experiences.
„áê~°OaèOK«|_»Hõ=ÚO^Õ LO_ç LO@∞#flk.
Culmination of understandings,
opinions feelings, likings,
desires, objectives etc.,
Éè∂í
[Å
"åÜ«Ú
Jyfl
PHÍâ◊
ã¨"∞Õ ‡à◊#O
ã¨∂÷Å ^ÕǨÏO
ã¨∂Hõ; ÖËHõ Ju"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏO
SUBTLE / MENTAL BODY
HÍ~°} ^ÕǨÏO CAUSAL
"SELF"
„Ѩ`«ºQÍ`«‡ BODY
Hõ#∞Hõ F ~å=∂! D r=Ù_»∞ `«# "åã¨#Å#∞, Hõ~°‡ ѨiáêHõ=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ =∞#∞+¨º,
Ѩâ√◊ , ѨH,∆˜ ^Õ=`«, ~åHõ™∆ êk Ü≥∂xÉè^Ë OŒ KÕ`« „ѨHÍtOKÕ áêOK«É∫è uHõ ã¨=∞#fiÜ«∞=ÚÖˇ#· Láê^è∞Œ Å#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞✺. nxx|\˜ì D ^Œ$â◊ºq+¨Ü«∞"≥∞ÿ XHõ K«=∞`å¯~°O QÆ=∞xOKå"å?
ã¨OHõÅÊx~å‡}q∞=- =∞<À~å[º qÖÏã¨=`ü,
WO„^Œ*ÏÖÏ =∂Å W= - Hõ^ä•~°ú„ѨuÉèÏã¨=`ü,
^Œ∞~åfi`« Éèí∂HõOѨ W=- „`«ã¨Î ÉÏÅ Ñ≤âßK«=`ü,
=ÚHÍÎm"å=∞ÖË "Àºq∞fl - <Òã¨ÊO^Œ `«~°∞Ü«∂#=`ü,
ã¨fiѨflã¨OquΠѨÙ~°∞=`ü - 㨇 $u*Ï`« YѨÙ+¨Ê=`ü,
[QÆ`«ûOã¨~°}"£∞ ™êfiO`«~°‡ $`À-#∞Éèí=u ã¨fiÜ«∞"£∞! (III - 11,12,13)
✺
(ã≤OǨϟ"å, "庄Ѷ¨∞’"å Ü«∞^•ƒù=Ou, `«^ä•Éèí=u : r=Ù_»∞ `«# ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ ã≤OǨÏ=ÚQÍ<À,
"庄Ѷ¨∞=ÚQÍ<À JQÆ∞K«∞<åfl_»∞ - LѨx+¨`«∞Î "åHõºO.)
80
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤OKÕ K«~åK«~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î – Z=_À J*Ï˝`«=¸iÎ `«#
ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ ZO^Œ∞HÀ ~°zOz#@∞¡ LO\’Ok. U^À =∞<À~å[º=Ú Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨=Ú=Öˇ
`ÀK«∞K«∞#flk. Z=~À Q˘Ñ¨Ê SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ `«# WO„^Œ*ÏÅ K«=∞`å¯~°OKÕ Wk K«∂ѨÙK«∞#fl@∞¡
JxÑ≤™ÈÎOk. XHõ Q˘Ñ¨Ê Hõq `«# TǨ K«=∞`å¯~°O`À ~°zOz# XHõ ÃÑ^ŒÌ Hõ^ÖŒä ’x =∞^躌 ÉèÏQÆOÖÏQÍ
ã¨∞Êùi™ÈÎOk. "å`«=Ú „Hõq∞‡# ~ÀyÜ≥ÚHõ¯ Éèí∂HõOáê#∞Éèí=O=Öˇ JxtÛ`«=ÚQÍ, Ju K«OK«ÅOQÍ,
^Œ∞~°ƒù~°OQÍ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. XHõ ÉÏÅ∞_»∞ U^À Ñ≤âßK«O Hõ^äŒ qx x„kOz, J~°ú~å„u "≥∞Å∞‰õΩ=
~åQÍ Hõ#∞Å∞ `≥~°z Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ^äŒÖ’x Éèí∂`«=Ú#∞ „Éèí=∞KÕ K«∂K«∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤™ÈÎOk. `«#‰õΩ
`å<Õ HõeÊOK«∞H˘x# „Éèí=∞KÕ`« PHÍâ◊OÖ’ U"Õ"À PHÍ~°=ÚÅ∞ `ÀK«∞#@∞¡ „Éèí=∞H˘Å∞Ê`ÀOk.
<ÒHõÖ’ „Ѩܫ∂}˜OKÕ "åxH˜ X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ J~°úK«O„^•Hõ$u`À Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
XHõ_»∞ ã¨fiѨflOÖ’ J<ÕHõ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ K«∂K«∞#@∞¡, =∞~˘Hõ_»∞ `«# 㨇 $u Ѩ^äŒOÖ’ ZHõ¯_À K≥ѨÊQÍ
q#fl PHÍâ◊ ѨÙ+¨ÊO QÍOK«∞#@∞¡ D [QÆ`«∞Î „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ LO\’Ok. Hõ#∞Hõ ~åѶ¨∞"å! W^ŒO`å
q∞^䌺Ü≥ÿ∞, K«∂K«∞"åx Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ<å=∂„`«"≥∞ÿ, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Un HÍx^≥· L#flk. J~Ú`Õ, `«#
J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ D r=Ù_»∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=∞QÆ∞ W\˜ì [QÆ`«∞Î#∞ `å#∞ â◊s~°=Ú Hõey L#flѨC_»∞,
ÖË#ѨC_»∞ ‰õÄ_® `«# ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ, =∞$`«∞_»∞
W\˜ì D [QÆ^ÌŒ$â◊º=Ú#∞ `«# JO`«~O° QÍHÍâ◊OÖ’ `«#‰õΩ `å<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ J#∞Éè∂í `«Ñ~¨ ∞° K«∞H˘#@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
W@∞¡ ^ÕxKÕ`«#∂ xˆ~ÌtOK«|_»*ÏÅx „Ѩ`«ºQÍ`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ J~Ú#\˜ì D r=Ùx
ã¨=Ú‡Y=Ú#‰õΩ D â◊s~°=ÚÅ∞ ã¨fiH©Ü«∞-J#∞Éèí∂u ~°∂ѨOQÍ =∂\˜=∂\˜H© =ã¨∞Î<åfl~Ú.
áÈ`«∞<åfl~Ú. J\˜ì ~åHõáÈHõÅ∞ QÆÅ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ XHõѨC_»∞ XˆHq^èŒOQÍ, =∞~˘HõѨC_»∞ aè#fl –
qaè#fl=ÚÅ∞QÍ LO@∞<åfl~Ú. J#QÍ XHõѨC_»∞ ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~°=ÚÅhfl J>Ë¡ LO@∞<åfl~Ú.
=∞~˘HõѨC_»∞ áê`« ã¨O™ê¯~°=ÚÅhfl Å~ÚOK«QÍ „H˘`«Îq =zÛ KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú. W\˜ì J#∞Éèí=O
=∞#=∞O^Œ~°O „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ D Ö∫H˜Hõ ^≥·#Ok# rq`«OÖ’ ‰õÄ_® K«∂ã¨∞Î<åflO Hõ^•! Jaè~°∞K«∞Å∞,
Jaè „ áêÜ« ∂ Å∞, #=∞‡Hõ = ÚÅ∞ "≥ Ú ^Œ Ö ˇ · # q ZѨ Ê \ ˜ H õ Ñ ¨ C _» ∞ =∂iáÈ`« ∂ , H˘`« Î q
ã¨OK«iOK«∞H˘#∞@ÖË^•?
„Ѩurq ѨÙ\˜ì#ѨÊ\˜#∞O_ç D ^ÕǨÏ=Ú `«ºlOKÕ Ö’Ñ¨ÙÖ’ J<ÕHõ Hõ~°‡Å∞ KÕã≤, "å\˜ =Å#
`«#‰õΩ `å<Õ `«# Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅ#∞ `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞H˘O@∞<åfl_»∞. `å#∞ HõeyÜ«Ú#fl "åã¨#Å=Å#
H˘xfl^ÕǨÅ∞, P ^ÕǨÏ=ÚÅ =Å# =∞iH˘xfl "åã¨#Å∞, P "åã¨#Å =Å# =∞~°Å ѨÙ~°∞+¨, Ѩâ◊√,
ѨH˜∆ ^ÕǨÅ∞ – D q^èŒOQÍ J~°\ ˜ ã¨ÎOÉèí=Ú Ö’x =∞@ìÅ=Öˇ D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
J~Ú`Õ ~å=∂! "åã¨Î="≥∞ÿ#\˜ì 'P`«‡^Œ$+≤ì—KÕ ÖËHõ 'â◊si— ^Œ$+≤ìKÕ K«∂z#ѨC_»∞, D „|uH˜L#fl
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 81
"åiH˜QÍx, â◊s~°=Ú `«ºlOz# "åiH˜QÍx (JO^Œ~°∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ K≥·`«#º"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å~°∞
JQÆ∞@KÕ) D ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ ã¨=∂"Õâ◊=Ú, D ã¨$+≤ì„Hõ=∞=ÚÅ∞ ÖË<ÕÖË=Ù. J~Ú#ѨÊ\˜H© D
r=Ù#‰õΩ „ѨѨOK« „ÉèÏOu `«Ñ¨C@ÖË^Œ∞. ÖËxk L#fl@∞¡QÍ „Éèíq∞OѨKÕÜ«Ú@ÜÕ∞ D [QÆ`«∞Î
Ü≥ÚHõ¯ "≥·z„`«º=Ú. D '[QÆ`«∞Η J#∞ =∂Ü«∂ <å@Hõ=∞O`å J<åkQÍ ã≤kúOzÜ«Ú#fl 'Jq^Œº—
KÕ`«<Õ #_»∞Ѩ|_»∞`ÀOk.
'Ѩ~°=∂`«‡— J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ ''ã¨$+≤ì – „Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ `«~°OQÍÅ∞ =∂\˜=∂\˜H©
|Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞<åfl~Ú. Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. WO^Œ∞Ö’ H˘xfl QÆ∞}=ÚÅ∞, „Hõ=∞=ÚÅ∞ – =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯
J#∞Éèí=O ^Œ$ëêì º – XˆH~°HõOQÍ LO@∞<åfl~Ú. H˘xfl "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ LO@∞<åfl~Ú.
WHõ, h‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ =^•ÌO. D 'ã¨$+≤ì— JO`å =∂Ü«∂~°z`«"Õ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H©, hÜ≥ÚHõ¯ É’^èŒ H˘~°‰õΩ, P^ŒºO`«=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì nxx <å ^Œ$+≤ì „Ñ¨ã¨iOK« QÆey#O`«
=~°‰õΩ Ñ¨ijeOz <Õ#∞ K«∂ã¨∞Î#flk K≥ѨÙ`«∞<åfl#∞. q#∞.
❖
D ã¨Éèí‰õΩ "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl "åºã¨∞_»∞ <å‰õΩ =ÚѨÊkÔ~O_»= "åxQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl_»∞. JO^Œ∞Ö’
"≥Ú^Œ\ ˜ ѨO„_≥O_»∞ =∞Ok PHõ$uÖ’#∞, K«i„`«Ö’#∞ ã¨=∂#∞Å∞. "å~°O^Œ~°∞ 'P`«‡`«^•`«‡ º=Ú—
^Œ$ëêì º H˘O`« JÅÊA˝ÖË. WHõ Ѩ^Œ=¸_»="åx =Oâ◊=Ú =∂„`«=Ú aè#fl"≥∞ÿ#k.
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ‰õÄ_® ZO^Œ~À "åºã¨, "åb‡HÍ^Œ∞Å∞ [x‡OK«#∞<åfl~°∞. "åiÖ’ H˘O^Œi
â◊s~°=ÚÅ PHõ$`«∞Å∞ ѨÓ~°fi=Ú L#fl>Ë¡ LO\Ï~Ú. =∞iH˘O^Œi ^ÕÇϨ =ÚÅ∞ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ LO\Ï~Ú.
ZO^ŒÔ~O^Œ~À =∞#∞+¨µºÅ∞, ^Õ=`«Å∞, ^Õ=~°∞¬Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°O`å W`«óѨÓ~°fiO ÖÏQÍ<Õ
XˆHHÍÅOÖ’ [x‡Oz, XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ rqOK«#∞<åfl~°∞. D =~°Î=∂# „|Ǩχ Ü«ÚQÆOÖ’ Wk
_≥|ƒk Ô~O_»= „`Õ`åÜ«ÚQÆO.W\˜ì „|Ǩχ Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞ W`«ó ѨÓ~°fiO Z<Àfl QÆ_»záÈÜ«∂~Ú.
WOHÍ Z<Àfl QÆ_»záÈ#∞<åfl~Ú. h=Ù, <Õ#∞ ‰õÄ_® ZѨC_À ѨÓ~°fiHÍÅOÖ’ L#fl>Ë¡ WѨC_»∞
‰õÄ_® LO@∞<åflO. =∞#`À =∞Ô~O^Œ~À „H˘`«Î "å~°∞ ‰õÄ_® =zÛ KÕ~°∞K«∞<åfl~°∞. W^ŒO`å <Õ#∞
`≥eã≤H˘<Õ L<åfl#∞.
XHÍ<˘Hõ „Hõ=∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOz D "åºã¨=ÚxH˜ Wk Ѩ^Œ= J=`å~°O. "åºã¨ "åb‡‰õΩʼnõΩ
ã¨=∞HÍe‰õΩÅ"≥∞ÿ =∞#O J<ÕHõ™ê~°∞¡ ѨÙ\ÏìO. =∞#Ö’ KåÖÏ=∞Ok =∞^茺 =∞^茺֒ q_çq_çQÍ
ѨÙ@ì@O [iyOk. =∞#"Õ∞ HÍ^Œ∞. `«k`«~° *Ï˝#∞Å∞, J*Ï˝#∞Å∞ ‰õÄ_® W\˜ì"ÕÜ«∞QÆ∞ J<ÕHõ
â◊s~°=ÚÅ`À KåÖÏ™ê~°∞¡ [x‡OzÜ«Ú<åfl~°∞. D "åºã¨∞_»∞ <å ^Œ$+≤ìѨ^äŒO =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥à◊√§#O`«
=~°‰õΩ K«∂_»QÍ – =∞~˘Hõ Zxq∞k ™ê~°∞¡ [x‡OK«#∞<åfl~°»∞. W`«_»∞ '=∞ǨÉèÏ~°`«=Ú—— J#∞
WuǨã¨=Ú#∞ Zxq∞k ™ê~°∞¡ „"åÜ«∞É’=ÙK«∞<åfl~°»∞. "≥#∞Hõ\ ˜ ÖÏQÍ<Õ =∞~°Å "Õ^Œ=ÚÅ#∞
qÉèílOz Éèí~°`« =Oâ◊=Ú#‰õΩ Q˘Ñ¨Ê H©iÎ `≥™êÎ~°»∞. P `«~°∞"å`«, „|Ǩχ^Õ=Ù_≥· q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»∞
HÍÉ’`«∞<åfl~°»∞.
82
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ W`«_»∞ WѨÊ\˜ˆH r=#∞‡‰õΩÎ_»∞. L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# =∞<Àx„QÆǨÏO HõÅ"å_»∞. Q˘Ñ¨Ê
âßO`«∞_»∞. '"≥∂ǨÏ=Ú— J#∞#k U=∂„`«O J`«x Ü«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞. JǨÏOHÍ~° – =∞=∞HÍ~åÅ∞
ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`«<Õ â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞_≥· ã¨fiK«Ûù=ÚQÍ "≥Å∞Q˘O^Œ∞ K«∞<åfl~°∞.
F ~å=∞K«O„^•! D r=ÙÅO^Œ~°∞ ''ÉèÏQƺ=Ú, |O^èŒ∞=ÙÅ∞, PÜ«Ú~åÌÜ«∞O, „Ѩܫ∞`«flO,
q^Œº, *Ï˝#O—— – "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨=∞OQÍ ã‘fiHõiOz XHõѨC_»∞ W\Ï¡ˆQ LO@∞<åfl~°∞. =∞~˘HõѨC_»∞
W\Ï¡ LO_»~°∞. W=hfl ZšѨC_»∞ ã¨=∂#OQÍ LO_»∞@ ÖË^Œ∞. WOH˘HõѨC_»∞ H˘xfl ã¨$+¨µìÅ =~°‰õΩ
g~°∞ W>Ë¡ LO@∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, W^ŒO`å =∂Ü«∞ÜÕ∞ ã¨∞=∂! nxHõO`«\ ˜H˜ JO`«=Ú LO_»^Œx
‰õÄ_® J#=K«∞Û. H˘Å=@O HÀã¨O ^è•#ºÑ¨Ù~åtx XHõKÀ@ áÈâß=∞#∞HÀ. H˘ez# `«~°∞"å`« P
yO[Å∞ XˆH f~°∞QÍ Hõeã≤ LO\ÏÜ«∂? D „áê}∞Å∞ ‰õÄ_® aè#fl–aè#fl ã¨$+¨µìÅÖ’ aè#fl–aè#flOQÍ
LO@∂ LO\Ï~°∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’x `«~°OQÍÅ∞ QÆ=∞xOKå"å? J=hfl XHõѨC_»∞ XˆHq^èŒOQÍ
=∞~˘HõѨC_»∞ =∞~˘Hõq^èŒOQÍ LO\Ï~ÚHõ^•! U `«~°OQÆO U h~À, Uk U h~°∞ HÍ^À K≥ѨÊ@O
Z=i `«~°O? 'HÍÅ=Ú— J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’x D ã¨$+≤ì `«~°OQÍÅ∞ ‰õÄ_® JO`Õ. XHõѨC_»∞
XHõ ~°∂ѨOQÍ#∞, =∞~˘HõѨC_»∞ =∞~˘Hõ ~°∂ѨOQÍ#∞ „Ѩ^Œi≈`«=∞ø`«∂ LO\Ï~Ú.
❖
J~Ú`Õ, `«`«Î fi*Ï˝x ^Œ$+≤ìÖ’ J*Ï˝# ѨÓi`«=ÚÅQÆ∞ D qHõÅÊ=ÚÅhfl ÖËHõÜÕ∞ L<åfl~Ú.
D ã¨$+≤ì `«~°OQÍÅhfl K«∂ã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, J`«x JO`«~°OQÆ=Ú =∂„`«O U=∂„`«O `«Å¡_çÅ∞¡@ ÖË^Œ∞.
J`«_»∞ `«# ã¨Ç¨Ï[ ã≤^Œú=∞QÆ∞ „ѨâßO`«`«#∞ HÀÖ’Ê=Ù@ ÖË^Œ∞. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Ñ¨~°„|Ǩχ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
J~Ú=Ù#fl D r=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’ =∂Ü«∂=~°}O `˘ÅQÆ#O`« HÍÅO =∂„`«"Õ∞ D ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~°Åhfl
„Ѩ=iÎã¨∞Î#fl@∞¡ `À™êÎ~Ú. "åã¨Î"åxH˜ W`«_»∞ Ѩ~°=∞âßO`« ã≤÷u JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey
L<åfl_»∞. Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ JYO_» ã≤÷`«∞_Õ JÜ«Ú<åfl_»∞. =∂Ü«∂=~°}=Ú `˘Åy#ѨC_»∞
W`«_»∞ „|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ âı+≤OK«∞K«∞, „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
''r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú—— J#∞#k Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎOk? `«`«Î fi*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨Å"Õ∞ Hõ^•! =∞# D
"åºã¨=∞Ǩ=Úx J\˜ì `«`«fi*Ï˝# Ѷ¨Å=Ú#∞ á⁄O^Õ L<åfl~°»∞.
WHõ¯_» =∞#O ã¨=Ú„^Œ=Ú<Õ ^Œ$ëêìO`«OQÍ fã¨∞H˘O^•O. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ L#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∞, `«~°OQÆ=ÚÅ∞ ÖËx ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® JO^Œe [Å=Ú [Å=ÚQÍ<Õ LO@∞Ok
Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ [#∞Å∞ q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÖˇ·<å, ÖËHõ ã¨^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÖˇ·<å XHõ¯>Ë. D Ô~O_ç\ ˜H©
ÉèË^Œ"Õ∞g∞ LO_»^Œ∞. Jã¨Å∞ '=ÚH˜Î— JO>Ë Uq∞\˜? r=Ù_»∞ q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ (^Œ$â◊º – WO„kÜ«∞
– =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ) ™êfinè#∞_»∞ HÍHõáÈ=Ù@ÜÕ∞ Hõ^•! Jk ã¨^ÕǨÏ"≥∞ÿ`Õ U=Ú#flk? q^ÕǨÏ"≥∞ÿ`Õ
U=Ú#flk? q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞QÍ „QÆÇ≤ÏOK«x "åxH˜ WHõ 'Éè’QÆ=Ú— J<Õ J#∞Éèí="Õ∞
ã≤kúOK«^Œ∞ Hõ^•! q+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ=# L#flKÀ@ =∂„`«"Õ∞ ''D ã≤÷u
x~åfi}ã≤÷u HõO>Ë ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#k—— J<Õ „Ѩã¨H˜Î ÖËHõ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. 'r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú— J#∞ ã≤÷u
Ü«∞O^Œ∞ q+¨Ü«∞Éè’QÆ ÉèÏ=#‰õΩ KÀ>Ë LO_»^Œ∞. HÍ|\˜ì Jk ‰õÄ_® x~åfi}=ÚH˜Î =O\˜^Õ.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 83
WѨC_»∞ "åºã¨, â◊√Hõ^Õ=ÙÅ r=#∞‡H˜Î – q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ q+¨Ü«∂xH˜ =^•ÌO. r=#∞‡‰õΩÎ_»QÆ∞
D "åºã¨∞xQÍx, ÖËHõ =∞~˘Hõix QÍx, ''=∞\˜ì‰õΩO_» – =G=Ú—— =O\˜ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂z#@∞¡
=∂„`«"∞Õ (D Éè∫uHõ ^Œ$+≤Öì ’ L#flѨC_»∞) =∞#O K«∂_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wk J`«ºO`« Ѩiq∞`«"∞≥ #ÿ
^Œ$+≤ì =∂„`«"Õ∞. J`«x PO`«~°OyHõ ã≤÷u Z\˜ì^À, J`«_»∞ D ^Œ$â◊º=Ú#∞, [QÆ`«∞Î#∞ Z\˜ì ^Œ$+≤ì`À
^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_À Éè∫uHõ ^Œ$+≤ì =∂„`«O KÕ`« =∞#O QÆ∞iÎOK«QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Láêkèx
J#∞ã¨iOz XHõx *Ï˝#O ÖˇH˜¯OK«@O ™ê^茺O HÍ^Œ∞.
''É’^èŒ ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ·#\˜ì x~åfi}=Ú‰õΩÎʼnõΩ, r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞g∞ LO_»^Œ∞—— Jx =∞~°Å
„ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. QÍe gz<å, gK«HõáÈ~Ú<å – QÍe QÍÖËHõ^•! JÅÅ∞ L<åfl ÖˉõΩ<åfl h~°∞ hˆ~
Hõ^•! J>Ë¡ WO^Œ∞ ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤#^ŒO@∂ Ug∞ ÖË^Œ∞.
<å Ü≥ÚHõ¯, D "åºã¨ ÉèíQÆ"å#∞x Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆ º=ÚÅ∞ D ã¨^ÕÇ¨Ï – q^ÕÇ¨Ï =Ú‰õΩÎÅ
„ѨǨÏã¨#O HÍ<Õ HÍ^Œ∞. =∂ W~°∞=Ùi L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ^≥· fi`« – UHõ`«fi~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ D
r"å`«‡ – Ѩ~°=∂`«‡Å JÉèË^Œ=Ú ÖËHõ SHõº`Õ J~Ú=Ù#flk. J#QÍ ''r=Ù_Õ – Ѩ~°=∂`«‡—— Jx
x~°∂Ñ≤OK«∞@ˆH Ü«∞uflOK«∞K«∞<åfl=Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë, L#fl ã¨`«º=Ú J^Õ Hõ#∞Hõ.
WHõ =∞#O „Ѩã¨∞Î`« q+¨Ü«∂xH˜ =ã¨∞Î<åflO. =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù „â◊^Œú`À `«`«Î fi*Ï˝<ÀѨ ^Õâ◊=Ú#‰õΩ
ã≤^ŒúѨ_»=Åã≤# f~°∞ QÆ∞iOz WѨC_»∞ qKåiOK«É’`«∞<åflO. D <å =K«#=ÚÅ∞ Ö’Hõ
HõàϺ}HÍ~°Hõ=ÚÖˇ·, J*Ï˝#=Ú#∞, JO^èŒ`«fi=Ú#∞ áê~°„^ÀÅ∞QÍHõ! ã¨~°fi^•, ã¨~°fi"≥∞ÿ, ã¨~°fi„`å
"≥ÅÜ«ÚK«∞#fl P`«‡`«`«Î fi=Ú „â◊=} Éèí∂+¨}OQÍ „ѨHõ\ ˜OK«|_»∞ QÍHõ.
❖❖❖
3. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú
F ~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<å! D [QÆ`«∞ÎÖ’ Z=iÔH·<å, U =ã¨∞Î"≥·<å ÅaèOKåÅO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°"Õ∞
(Effort) LáêÜ«∞O Hõ^•! ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O ÖˉõΩO>Ë ZHõ¯_® Un [~°∞QÆ^Œ∞. „áêÑ≤ÎOK«^Œ∞. PHÍâ◊OÖ’
P K«O„^Œ∞x K«∂_»∞. J`«_»∞ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ P#O^Œ=Ú#∞ ''j`«Å`«fi=Ú „Ѩã¨iOK«∞@—— J#∞ „H˜Ü«∞
KÕ`«<Õ „Ѩ™êkOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•!
''Ѩiã¨ÊO^ŒÑ¶¨Å „áêáœÎ áœ~°∞ëê^Õ=, <å-#º`«ó—— (IV-9)
U Ѷ¨e`«"≥∞ÿ<å ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO KÕ`«<Õ Åaè™ÈÎOk HÍx, =∞i ^Õx KÕ`«#∂ HÍ^Œ∞. J^Õ
q^èŒOQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°=Ú KÕ`«<Õ r=Ù#‰õΩ *Ï˝#O „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. J\˜ì *Ï˝#=Ú =Å¡<Õ HÍ=∞ –
„HÀ^è•k `åѨ=ÚÅ#∞ #tOѨ*Ë¿ã 'r=#∞‡H˜Î— ‰õÄ_® ÅaèOK«∞K«∞#flk.
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ 'Hõ~°‡—. J\˜ì Hõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°º=™ê#OQÍ<Õ XHõ_»∞ XHõ KÀ@∞
#∞O_ç =∞~˘Hõ KÀ@∞H˜ "≥à◊§@O, Éèí∞lOK«@O, HÍ"åÅ#∞H˘#flk K«∂_»@O "≥Ú^ŒÖˇ·# ^≥·#Ok#
Ö∫H˜Hõ „H˜Ü«∞Å#∞ ‰õÄ_® x~°fiiÎOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. Wk JOkiH© x`åº#∞Éèí="Õ∞ Hõ^•!
84
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ J<ÕHõ q+¨Ü«∞ zO`«#ÅKÕ "≥∂Ç≤Ï`«∞Öˇ·#"å~°∞, =∞O^Œ|∞kú HõÅ"å~°∞ =∂„`«O ''Pñ
! =∂^Õ=Ú#flk? JO`å ^≥·==Ú ÖËHõ J^Œ$+¨ì=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jnè#=ÚÖ’<Õ L#flk—— Jx K≥ѨCH˘O@∂
`«=∞#∞ `å"Õ∞ ã¨=Ú^•~ÚOK«∞H˘O@∞<åfl~°∞.
áœ~°∞+¨O ã¨ÊO^ŒÑ¶¨Å=`ü ^Œ$+¨ìO „Ѩ`«ºHõ∆`À#Ü«∞`ü
''HõeÊ`«O "≥∂Ç≤Ï`≥·ó-=∞O^≥ó· ^≥·=O H˜Oz`ü # q^Œº`Õ—— (IV-10)
<åÜ«∞<å ~å=∂! D ^≥·==Ú, J^Œ$+¨ì=Ú – J#∞#q =¸_è»∞Å∞, "≥∂Ç≤Ï`«∞Å∞ JQÆ∞
[#∞ÅH˘~°ÔH· HõeÊOK«|_ç#q =∂„`«"Õ∞. "åã¨Î"åxH˜, Jq ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖË=Ù.
=∞i D „áêÑ≤ÎOK«∞#q, Hõ#|_»∞K«∞#flq U=∞O\Ï"å? W^ŒO`å ‰õÄ_® W`«ó ѨÓ~°fiѨÙ
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ (essence of past efforts) D q^èŒOQÍ r=Ù#‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. W`«óѨÓ~°fiѨÙ
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÖË J\˜ì „ѨÉèÏ=O J`«xѨ@¡ Hõey LO@∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ, =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ 'ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O— J#QÍ, ... ™ê^èŒ∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ LѨ^Õâß#∞™ê~°OQÍ
=∞#ã¨∞û#∞, "å‰õΩ¯#∞, HÍÜ«∞=Ú#∞ xÜ«∞q∞Oz KÕÜ«∞|_»∞ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ J~Ú L#flk.✺ *Ï˝#=Ú
H˘~°ÔH· J@∞¡ x~°fiiÎOK«|_»∞ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ r=Ùx *Ï˝xQÍ fiÛk^Œ∞Ì`ÀOk.
P q^èŒOQÍ H͉õΩO_®, WO„kÜ«∂#∞‰õÄÅOQÍ =∂„`«"Õ∞ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞ ''<Õ#∞ á⁄O^•Å<Õ
J#∞H˘O@∞<åfl#∞. HÍx, ™êkèOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞. J~Ú<å, =∂ =Å¡ ZHõ¯_Ò`«∞Ok? ^≥·="Õ∞
„Ѩ™êkOKåe—— Jx J#∞H˘x =QÆ~°∞ÛK«∂ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë ÖÏÉèíO Uq∞ LO@∞Ok?
=ÚO^Œ∞QÍ h=Ù Uq∞ ™êkèOK«^ŒÅK«∞H˘<åfl"À, ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀ. WѨC_»∞, ã¨Ô~·#
J=QÍǨÏ#`À âߢ™ÈÎHõÎ"≥∞ÿ# (âßG=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_ç#) „Ѩܫ∞`«flO KÕ~Ú. Z=_»∞ Uk HÀ~°∞H˘O\Ï_À
J^•Ìx H˘~°‰Ωõ âßG=ÚÅKÕ LѨ^tÕ OK«|_ç# =∂~°=æ Ú#∞ J#∞ã¨iã¨∂,Î =∞^躌 Ö’ `«# „ѨÜ∞« `«fl=Ú#∞
q~°q∞OK«‰Ωõ O_® „ѨÜ∞« `«flO H˘#™êy™êÎ_À, – J\˜"ì å_»∞ P ÅHõ∆ º=Ú#∞ `«Ñʨ Hõ ™êkèOz f~°∞`å_»∞.
HÍ|\˜ì ~å=∂! =∂#=Ù_»∞ `«# rq`« ÅHõ∆ º=Ú#∞ =ÚO^Œ∞QÍ ^Œ$_èôHõiOK«∞H˘x, PÃÑ· âßG
ã¨=∞‡`«"∞≥ #ÿ x[=∂~°Oæ Ö’ „ѨÜ∞« `«flO K≥Ü∂« ºe. JO`ÕHÍx, U^À H˘O`« „ѨÜ∞« `«flO KÕã,≤ =∞iH˘O`«
ZHõ¯_À ^Œ$+≤ì ÃÑ\˜ì, =∞^茺֒ `«#ÃÑ· `å<Õ *ÏeѨ_»∞`«∂ „‰õΩOyáÈ=@O, =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’, J~°÷O
L#fl Ѩx HÍ^Œ∞.
F ~åѶ¨∞"å! XHÍ<˘Hõ_»∞ WO„^Œ Ѩ^Œqx á⁄Ok „uÖ’HÍkèѨ`«ºO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. J`«_»∞
Jk Z\Ï¡ á⁄O^ŒQÆeQÍ_»∞? ^≥·=O „Ѩ™êkOKå_®? ÖË^Œ∞. `«# „Ѩ|Å"≥∞ÿ# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú
(Intensified effort) KÕ`< « Õ P`«_∞» ^•xx ™êkèOKå_»∞. =∞~˘Hõ r=Ù_»∞ ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«fl Ѷe¨ `«OQÍ<Õ
„|Ǩχ Ѩ^qŒ x JÅOHõiã¨∞<Î åfl_»∞. WOH˘Hõ_∞» ã¨fiH©Ü∞« "≥∞#ÿ f„=„ѨÜ∞« `«flO KÕ`<« Õ q+¨µ^‚ =Õ Ù_»Ü∂« º_»∞.
"Õ~˘Hõ_»∞ x[„Ѩܫ∞`«fl jÅ`«fiOKÕ K«O„^ŒâıY~°∞_≥· ÔH·ÖÏã¨yix áê=#O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. WO^Œ∞Ö’
'^≥·==Ú— J#∞ ^•xH˜ áê„`« ZHõ¯_»∞#flk?
❖
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 85
D ѨÙ~°∞+¨ HÍ~°=Ú („Ѩܫ∞`«fl=Ú) J<Õk Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ LO\’Ok-
1. „áêHõÎ#=Ú ´ W`«óѨÓ~°fiO KÕã≤Ü«Ú#fl „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ (Past deeds / efforts made in the
Past)
2. P^Œº`«#=Ú ´ =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ (Present deeds / efforts)
D Ô~O_çO\˜Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜^≥·#\˜ì '„áêHõÎ# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú—#∞ '^≥·==Ú— ÖËHõ 'J^Œ$+¨ì=Ú— Jx
[#∞Å∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ WѨÊ\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠„H˜Ü«∞Å Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉèÏ==Ú#∞ [~ÚOz"ÕÜ«∞QÆÅ=Ù. WO^Œ∞Ö’ U=∂„`«=¸ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. ÖˉõΩO>Ë,
âß„ã¨Î=ÚÅ∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ QÆ∞iOz, ™ê^èŒ#Å QÆ∞iOz, Láêã¨#Å QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ
„Ѩɒkè™êÎ~Ú?
„áêHõÎ# ѨÙ~°∞+¨ – „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÉèÏ==Ú<Õ 'ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞— ÖËHõ '"åã¨#Å∞— Jx ‰õÄ_®
JO@∞<åfl~°∞.
Ü«∞`«fl=kƒùó ^Œ$_è®ÉèϺÃã·ó „Ѩ*’`åûÇ¨Ï ã¨=∞xfi`≥·ó
"Õ∞~°"À-Ñ≤ xw~°ºO`Õ! ÔH·=„áêH“Ê~°∞¿+ Hõ^ä• ? (IV-18)
„Ѩܫ∞`«fl=Ú- ^Œ$_è»"≥∞ÿ# JÉèϺã¨=Ú HõÅ"å~°∞, L`åûǨÏ=O`«∞Å∞ J~Ú#\˜ì "å~°∞, "Õ∞~°∞
Ѩ~°fi`å<≥flÂ<å 㨈~,...„q∞Oy r~°‚O KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞. WHõ "åiH˜ D ^≥·==Ú, J^Œ$+¨ì=Ú J#∞#q XHõ
ÖˇHõ¯Ö’xq HÍ=Ù.
âߢ™ÈÎz`«OQÍ „Ѩܫ∞uflOK«@"Õ∞ Lz`«O. 'âß„™ÈÎz`«O— JO>Ë Uq∞\˜? J#∞Éèí=A˝ÅQÆ∞
ÃÑ^ŒÌÅ∞ ã¨~°∞fiÅ ™ê#∞‰õÄź`«#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, `«=∞ J#∞Éèí==∞O`å ~°OQÆiOz ''Wk W@∞¡
J#∞ã¨iOK«|_»∞QÍHõ! D q^èŒ=ÚÖˇ·# qkè – q^è•#=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«|_»∞QÍHõ! W@∞¡ [#∞Å∞
KÕÜ∞« ‰õΩO_≥^~Œ ∞° QÍHõ—— Jx K≥ÑÊ≤ #^Õ ''âߢ™êÎ#∞âßã≤`O« —— JO@∞<åflO. "å\˜x ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇÏ≤ Oz
ã¨~°∞fiʼnõΩ â◊√Éèí„Ѩ^ŒO JÜÕ∞ºq^èŒOQÍ PK«iOK«@"Õ∞ =∞Oz^Œx =∂ L^ÕÌâ◊O. J@∞¡ H͉õΩO_®,
z`«=Î Ú#‰õΩ Pnè#∞Öˇ,· q+¨Ü∞« Ö’Å∞`«fi=ÚKÕ KÕÜÚ« „ѨÜ∞« `åflÅ∞ J#~°^÷ •Ü«∞HõO, =º~°O÷ J=Ù`å~Ú.
âßG qÇ≤Ï`«"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ =^Œe Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ ã¨OK«iOKÕ"åxH˜ H˘xfl ~ÀAʼnõΩ Ô~O_»∞KÕ`«∞Å∞
ZuÎ #=∞㨯iOK«@O ‰õÄ_® Hõ+¨ì`«~°O HÍQÆÅ^Œ∞. `«=∞ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ `«ºlOzÜ«ÚO_Õ
=∞O^ŒÉèÏQÆ∞ºÅ#∞ HÍáê_»HõeˆQ^≥=~°∞? F ~å=∂! D „ѨѨOK«OÖ’ J*Ï˝#O, ¿Ñ^ŒiHõO
`åO_»qOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O „Ѩ[ÅO`å `«y#O`« „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞ HÍHõáÈ=@"Õ∞. „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞
`å#∞ ã¨=∞$^Œ∞ú_»∞ JQÆ∞@ÜÕ∞HÍHõ, `å#∞ L#flKÀ@, `«# K«∞@∞ì„ѨHõ¯Å ‰õÄ_® ã¨=∞$kúKÕ
xOÑ≤"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞. J`«xH˜ D ^èŒ~°}©=∞O_»Å=∞O`å XHõ ÖˇHõ¯Ö’x^Õ HÍ^Œ∞. „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_çx
✺
„uHõ~}° â◊√kúQÍ (=∞<À"åHͯܫ∞=ÚÅ UHõ`fi« =ÚKÕ) x~°fiiÎOK«|_ç#k =∂„`«"∞Õ Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°=∞x, ѶŨ „Ѩ^=Œ ∞x
=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ Jaè„áêÜ«∞O.
86
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J`«x ÅHõ∆ º=Ú #∞O_ç ^Œ∂~°O KÕÜ∞« QÆeQˆ k J`«x ''„ѨÜ∞« `«fl~åÇ≤Ï`«º=Ú—— XHõ¯>Ë HÍ=K«∞Û<Õ"∂≥ HÍx,
=∞iOˆHn HÍ^Œ∞.
❖❖❖
4. =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ (P^Œº`«# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O)
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ ''„Ѩ=$uΗ—ÜÕ∞ ã¨~°fi ÉÏǨϺ„Ѩ=~°Î#Å Ü≥ÚHõ¯ JO`«s¡#
HÍ~°}O. J\˜ì „Ѩ=$uÎ âßG qkèx, „â◊^•ú㨉õΩÎÅ#∞ J#∞ã¨iOz PÜ«∂ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ ã≤kúH˜
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
=∞#™ê "åOK諺`Õ Ü«∞K«Û Ü«∞^ä•âßGO # Hõ~°‡}Ï,
™ê^茺`Õ =∞`«ÎbÖÏ™œ! "≥∂ǨÏh<å~°÷ ™ê^èŒh II (V-2)
''=∞#ã¨∞û`À HÀ~°∞HÀ=@O, HÍx âßGqkèx J#∞ã¨iOz „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞HõáÈ=@O—— –
Wn, r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ^Ò~åƒùQƺO. Wk L#‡`«Î „H©_»QÍHõ =∞ˆ~q∞\˜? nx=Å# UO „ѨÜ≥∂[#O
ã≤kúã¨∞ÎOk K≥ѨC? ÃÑ·ÃÑK«∞Û Pk "≥∂ǨÏHÍ~°}"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.✺ Z=_»∞ Z@∞¡ Ü«∞uflOK«∞K«∞<åfl_À,
"å_»∞ J\˜ì Hõ~°‡<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ^≥·=Hõ$`«O ÖËHõ J^Œ$+¨ìO ^•xH˜ "Õ~°∞ q^èŒOQÍ LO_»@O ÖË^Œ∞.
D Hõ~°‡ Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
1. âߢ™ÈÎz`«"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å∞. 2. âßG q~°∞^Œú=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Å∞.
âß„™ÈÎz`«"∞≥ #ÿ q Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú H˘~°‰Ωõ , âßG q~°∞^Œ=ú ÚÖˇ#· q J#~°=÷ Ú H˘~°‰Ωõ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~Ú.
J~Ú`Õ XHõ_»∞ ''<Õ#∞ D q^èŒ=ÚQÍ „Ѩ=iÎOK«‰õΩO_≥^Œ#∞ QÍHõ!—— Jx J#∞‰õΩO\Ï_»∞.
(L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ W`«~∞° Å#∞ ^Œ∂+≤OK«∞@, ^Œ∞~°ÉÏè ºã¨=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«∞@, ^Œ∞~°∞ã¨∞QÍ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞@,
f„==ÚQÍ "åOzèOK«∞@, n~°…=ÚQÍ ^Œ∞ódOK«∞@, xëê¯~°}=ÚQÍ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·#q
ÉÏǨϺ JO`«~°OQÆ „H˜Ü«∂ „Ѩ=$`«∞ÎÅ∞). HÍx, `å#∞ J#∞H˘#∞^•xH˜ "Õ~°∞QÍ, |Å=O`«=ÚQÍ
xÜ«∞q∞OK«|_ç# ^•x=Öˇ, ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_»∞? ZO^Œ∞KÕ`«<À K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
„Ѩu ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÖ’#∞ D =∞#∞Ax W`«óѨÓ~°fiѨ٠âßs~°Hõ-=∂#ã≤Hõ „H˜Ü«∂Ü«∞`«fl=ÚÅ∞,
WѨÊ\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ x~°O`«~°O Ô~O_»∞ "Õ∞Hõ áÈ`«∞Å=Öˇ áÈ\©Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú. D „áêHõÎ# –
P^Œº`«# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅÖ’ Uk |Å=`«Î~°"≥∞ÿ#^≥·`Õ JkÜÕ∞ [~Ú™ÈÎOk. XHõ"Õà◊, =~°Î=∂#
✺
ѨÙ}Ϻ`«fi Ѷ¨Åq∞K«ÛùOu ѨÙ}ºO <ÕK«ÛùOu =∂#=ó I
#áêѨ Ѷ¨Åq∞K«ÛùOu áêѨO ‰õΩ~°fiOu Ü«∞`«fl`«ó II
D =∂#=Ù_»∞ ѨÙ}ºÑ¶Å¨ O J~Ú#\ì̃ ã¨∞Y, âßO`«∞Å∞ HÀ~°∞H˘O@∞<åfl_»∞. HÍx ѨÙ}ºHõ~‡° ÅO^Œ∞ „ѨÜ∞« `«fljÅ∞_»∞
JQÆ∞@ ÖË^Œ∞. áêѨѶ¨Å"≥∞ÿ# ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ HÀ~°∞HÀ_»∞. HÍx, „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ áêѨHõ~°‡ÅO^Õ „Ñ‘u Hõey LO\Ï_»∞.
Uq∞ ^Ò~åƒùQƺO!
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 87
„â◊^•ú㨉õΩÎÅHõ<åfl, âßs~°Hõ-=∂#ã≤Hõ Ü«∞`«fl=ÚÅHõ<åfl W`«óѨÓ~°fiѨ٠„H˜Ü«∞Å∞ JkèHõ|Å=Ú Hõey
LO>Ë, JѨC_®`«_»∞ J~Ú+¨µì_≥·#ѨÊ\˜H© |Å=`«Î~°=ÚQÍ J\˜ì Hõ~°‡ÅO^Õ ( ã¨OHõÅÊ=ÚÅO^Õ / ÖËHõ
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅO^Õ) „Ѩ"ÕtOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∞K«O„^•! =∂#=Ù_»∞ âßGqkèx J#∞ã¨iOz ã¨`«¯~°‡Å‰õΩ ã¨O|OkèOz#
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ JkèHõO KÕã¨∞HÀ"åe. „Hõ=∞OQÍ J\˜ì ã¨`«¯~°‡Å∞ |Å=`«Î~°"≥∞ÿ
L`«Î=∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞QÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO\Ï~Ú. J\˜ì ã¨∞ã¨O™ê¯~°O q"ÕHõ=Ú#∞ x^Œ∞~°ÖËÑ≤, â◊√^Œú
ã¨`«fi=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ ™êg∞Ѩº`«#∞ „Ѩ™êkã¨∞ÎOk.
XHõ"àÕ ,◊ J\˜ì â◊√ÉèHí ~õ ‡° Å∞ PK«iOK«\ÏxH˜ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ∞ KÕã∞¨ #Î flѨC_»∞ U"≥<· å J"åO`«~åÅ∞
=ã¨∞Î<åflÜ«∞#∞HÀ, ''W=hfl W`«óѨÓ~°fiѨ٠<å ^Œ∞+¨¯~°‡Å „Ѩ|Å`«fi"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ J\˜ì
ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ q_»<å_»‰õÄ_»^Œ∞. Ѩà◊§`À Ѩà◊√§ Jkq∞ J~Ú<å 㨈~
^Œ$_è»OQÍ â◊√ÉèíHõ~°=ÚÅQÆ∞ Hõ~°‡Å<Õ P„â◊~ÚOKåe. Ѷ¨Ö’#∞‡Y=ÚÅQÆ∞K«∞#fl W`«óѨÓ~°fiѨÙ
J=∞OQÆ à ◊ H õ ~ ° = ÚÅQÆ ∞ Hõ ~ ° ‡ Å „Ѩ É è Ï ==Ú#∞ (^Œ ∞ +¨ ì 㨠O ™ê¯~° = ÚÅ#∞ ÖË H õ "å㨠# Å#∞)
[~ÚOz"ÕÜ∂« e. J}z"ÕÜ∂« e. JO^Œ∞HÔ · F~°∞Ê (uuHõ)∆ , Ѩ@∞ì^ÅŒ J=ã¨~"° ∞≥ Ü ÿ Ú« <åfl~Ú. ''qkèÜ∞Õ
|bÜ«∞"≥∞ÿ <å KÕ`« W\˜ì ^Œ∞â◊Û~°ºÅ∞ KÕ~Ú™ÈÎOk—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú`À =∞~°Å =∞~°Å `«Å Z`ÕÎ
=¸~°öÉèÏ==ÚÅ#∞ =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ J}QÆ„`˘H˜¯"ÕÜ«∂e.
„Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl P^Œº`«# Hõ~°‡Å#∞, "å\˜ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOK«‰õΩO_®
''U^À â◊H˜Î =∞=Ú‡Å#∞ xÜ≥∂y™ÈÎOk. ÖËHõ xsfi~°∞ºÅ#∞ KÕ™ÈÎOk—— Jx #=Ú‡"å_»∞ KÕuÖ’ L#fl
Ѷ¨Å=Ú#∞ =^Œe, PHÍâ◊=Ú"≥·Ñ¨Ù K«∂ã¨∂Î P PHÍâ◊O #∞O_ç U^≥·<å =∞^èŒ∞~° Ѩ^•~°÷=Ú
Åaè ã ¨ ∞ Î O ^Õ " ≥ ∂ #x Z^Œ ∞ ~° ∞ K« ∂ KÕ " å_Õ JQÆ ∞ K« ∞ <åfl_» ∞ . J\˜ ì n<åÖÏѨ # ÅKÕ Hõ e ˆ Q
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk?JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! W`«óѨÓ~°fiO Pi˚OK«∞H˘xÜ«Ú#fl =∞<À^À+¨=ÚÅ∞
ǨÏiOzáÈÜÕ∞=~°‰õΩ âߢ™ÈÎz`«"≥∞ÿ# ã¨`«¯~°‡Å#∞ â◊~°}∞"Õ_»=Åã≤O^Õ.
F ~åѶ¨∞"å! W`«óѨÓ~°fiѨ٠Jâ◊√ÉèíHõ~°‡Å∞ WѨÊ\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ [~ÚOK« |_»`å~Ú. –
J#∞^•xÖ’ h=Ù U=∂„`«O ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. [#∞Å∞ WѨÊ\˜ „=`«–[Ѩ–xÜ«∞=∂
^Œ∞ÅKÕ ~åÉ’=Ù ^À+¨=ÚÅ#∞ ѨiǨÏiOK«∞HÀ=@O ÖË^•? W^Õ =∞#‰õΩ x^Œ~°≈#O. HÍ|\˜ì h=Ù
„ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl"å_»"·≥ LO_»∞. `«^•Ìfi~å x#∞fl „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ #Î fl Jâ◊√Éè–í J^Œ$+¨=ì ÚÅ#∞
^Œ ∂ ~° O QÍ <≥ \ ˜ ì " Õ ~ Ú. 㨠O ™ê~° = Ú #∞O_ç x#∞fl `« i OѨ * Ë Ü « ∞ QÆ Å â◊ = ∞–^Œ = ∞=Ú ✺Å#∞
ã¨OáêkOK«\ÏxˆH „Ѩܫ∞uflOK«∞. „Ѩܫ∞`«flÇ‘Ï#∞_»∞ QÍ_ç^Œ`À ã¨=∂#O. J`«_»∞ WǨÏ=Ú#O^Õ
L`«Î=∞"≥∞ÿ#^Õn ™êkèOK«ÖË_»∞. WHõ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Õ J=HÍâ◊"≥∞Hõ¯_»? âß„™êÎ#∞™ê~°O
Ü«∞uflOKÕ"å_Õ WÇ¨Ï – Ѩ~°=ÚÅ Ô~O_çO\˜x â◊√Éèí„Ѩ^ŒO KÕã¨∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
✺
â◊=∞=Ú : HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å∞ `«ºlOz, âßO`«=Ú =Ç≤ÏOK«∞@ † ^Œ=∞=Ú : WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ x„QÆÇÏ≤ OK«∞@.
88
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨O™ê~°‰õΩǨÏ~å^Œ™ê‡xfl~°æO`«=ºO ã¨fiÜ«∞O|ÖÏ`ü I
áœ~°∞+¨O Ü«∞`åfl=∂„t`«º ǨÏi}Ë"åiѨO[~å`ü II (V-15)
F [#∞ÖÏ~å! ã≤OǨÏ=Ú `«# ѨO*Ï`À ѨO[~°=Ú#∞ ÉèËkOz "≥Å∞=_»∞#@∞¡ g∞~°∞ D
ã¨O™ê~° ѨO[~°=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_»∞@ÔH· Ü≥∂zOK«O_ç. JO^Œ∞H˘~°ÔH· ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞
P„â◊~ÚOK«∞@ÜÕ∞ g∞‰õΩ â◊√Éèí„Ѩ^ŒO. J^Õ g∞ `«Hõ∆} Hõ~°Î=ºO. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? D â◊s~°O
ã≤÷~°OQÍ HõÅHÍÅO LO_Õk HÍ^Œx g∞ JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞ Hõ^•! nx Jã≤÷~°`«fi=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x g∞~°∞ qKå~°}jÅ∞~°∞ HÍ"åe. <åÜ«∞#ÖÏ~å! Ѩâ√◊ `«∞ź=∞QÆ∞ =¸_è`» fi« =Ú#∞ `«ºlOK«O_ç.
™ê^è∞Œ [# ™êOQÆ`º« =Ú#∞, ã¨KåÛùG=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂,Î g∞ g∞ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ#∞ ^Œ$_è`» fi« O KÕÜ∞« O_ç.
DQÆ ‰õΩ~°∞ѨÙÃÑ· „"åe, JHõ¯_ç p=Ú–<≥`∞« ~Î ∞° „`åQÆ∞K«∞ ã¨O`À+¨Ñ_¨ ∞» #@∞¡ g∞~°∞ ã¨fiÅÊ q+¨Ü∞« =ÚÅQÆ∞
QÆ$Ç¨Ï J#fláê<å^Œ∞Å H˘~°ÔH· =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# =∂#=[#‡#∞ =$^ä• KÕã¨∞HÀHõO_ç. Jk Lz`«O
HÍ^Œ∞.
❖
â◊√ÉèíHõ~°‡Å =Å# â◊√ÉèíO KÕ‰õÄ~°∞`ÀOk. Jâ◊√ÉèíHõ~°‡Å =Å# Jâ◊√ÉèíO „áêÑ≤ΙÈÎOk. WHõ
WO^Œ∞Ö’ '^≥·==Ú— ÖËHõ 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#|_»∞ =¸_»= ã¨fi`«O„`« =ã¨∞Î=Ù‰õΩ J=HÍâ◊"≥∞Hõ¯_»?
'„Ѩ`«ºHõ∆=Ú—QÍ L#fl^•xx =^ŒeÃÑ\˜ì 'J#∞=∂#=Ú—#∞ „Ѩ=∂}OQÍ ã‘fiHõiOKÕ"å_»∞ XHÍ<˘Hõ
~ÀA# `«# KÕ`∞« Å#∞ K«∂K«∞H˘x, 'áê=ÚÅ∞— Jx ÉèÏqOz ÉèÜ í ∞« =Ú`À ÉÏ@Å"≥O@ Ѩ~∞° QÔ `«=Î Åã≤
=ã¨∞ÎOk. 'J^Œ$+¨ì"Õ∞ ##∞fl D ѨxH˜ ѨÙ~°=∂~ÚOK«∞K«∞#flk— Jx `«ÅK«∞"åi =ÚY=Ú#∞ K«∂z
ÅH˜∆ ‡ ‰õÄ_® q=ÚY`«fiO K«∂ѨÙ`ÀOk.
JO^Œ∞KÕ`« =∞#∞A_»∞ `«# ѨÙ~°∞+¨HÍ~° |ÅOKÕ`« "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ™ê^èŒ# K«`«∞+¨ìÜ«∞ ã¨OѨuÎx✺
ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe. q"ÕHõ=Ú#∞ ã¨∞xt`«O KÕã¨∞HÀ"åe. P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ „ѨuáêkOKÕ
=∞Ǩ~°÷ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# âßG=ÚÅ#∞ qKåiOKåe. ''<Õ#∞ L`«¯ $+¨ì`« á⁄O^•e—— J<Õ ÅHõ∆ º=Ú#∞
(Pâ◊Ü«∞=Ú#∞) HõeyÜ«ÚO_ç‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞ JO^Œ∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# âßG qÇ≤Ï`«=ÚÖˇ·#
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@ÖË^Œ∞. J\˜ì"åi Pâ◊Ü«∞=ÚʼnõΩ J~°÷O Uq∞ LO@∞Ok? ''P!
Uq∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞? ZO`«x „Ѩܫ∞uflOKåe? D ã¨`«¯~°‡Å =º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ JO`«∞ ZHõ¯_»?——
Jx `«Åz `å`åû~°O KÕÜ«∞~å^Œ∞. J„Ѩܫ∞`«flѨ~°∞Å∞ HÍ~å^Œ∞. ~åu #∞O_ç ~°`«flO ZÖÏ =ã¨∞ÎOk?
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÖËx "å_»∞ Uk =∂„`«O Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞`å_»∞?
âߢ™ÈÎKÀk`«"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flO Z#fl\˜H© =º~°÷O HÍ^Œ∞. ''=∞\˜ì H˘nÌ ‰õΩO_»Å∞, ^•~°=Ú H˘nÌ
=G=ÚÅ∞, Ñ≤O_ç H˘nÌ ~˘>ˇì Åaè™êÎ~Ú—— J#∞#k JO^ŒiH© `≥eã≤O^Õ Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ
ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ „ѨÜ∂≥ [#=ÚÅ∞ ‰õÄ_® LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. KÕã#≤ „ѨÜ∞« `«fl=Ú#∞
✺
''™ê^è#Œ K«`∞« +¨Ü
ì ∞« ã¨OѨu—Î — JO>Ë Uq∞\’ D „ѨH~õ }° OÖ’<Õ =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞ ã¨q=~°OQÍ K≥Ñʨ É’=ÙK«∞<åfl~°∞.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 89
|>Ëì Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú. ÉÏźO #∞O_Õ =∂\˜=∂\˜H©, JkèHõOQÍ P„â◊~ÚOK«|_»∞K«∞#fl
ã¨`«ûOQÆ=Ú, âßG K«~°Û, â◊√Éèí"≥∞ÿ# JÉèϺã¨=ÚÅ∞ – W=hfl ÅHõ∆ º=Ú#∞ ^Œ$_è»`«~°O, ã¨∞ã¨Ê+¨ìO
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ''L`«Î=∞ *Ï˝#=Ú H˘~°‰õΩ, `«^Œ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ KÕÃã^Œ#∞ QÍHõ!—— J#∞
ã¨OHõÅÊ=Ú ~°∂Ѩ٠k^Œ∞‰Ì Ωõ O\’Ok. J@∞¡ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#fl ã¨fi„ѨÜ∞« `«fl"Õ∞ =∂#=Ù#‰õΩ J"≥∂Ѷ∞¨ "≥∞#ÿ
Ѷ¨Å=Ú#∞ „Ѩ™êk™ÈÎOk.
D q^èŒOQÍ „Ѩ`«ºHõ∆=ÚÅ∞, J#∞Éèí∂`«=ÚÅ∞, ^Œ$+¨ì=ÚÅ∞, âßG ã¨=∞‡`«=ÚÅ∞ J~Ú#
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKåe. J@∞¡ KÕÜ«∞‰õΩO_® ''^≥·==Ú <åѨ@¡ ÖË^Œ∞ JO^Œ∞ˆH <Õ#∞ L`«Î=∞
„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞n KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞—— Jx `«ÅK«∞ =¸_è»[#∞Å∞ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ r=#‡ $`«∞ÖË.
z„`«O Uq∞@O>Ë, J<ÕHõ J=HÍâ◊=ÚʼnõΩ ™ê÷#Éè∂í `«"∞≥ #ÿ , L`«=Î ∞"≥∞#ÿ D =∂#=[#‡ á⁄Ok‰õÄ_®
J<Õ‰Ωõ Å∞ U L`«=Î ∞ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«‰Ωõ O_® ~ÀAÅ∞ QÆ_Ñ» "≤ ãÕ ∞¨ <Î åfl~°∞. J#~°¿÷ ÇÏ`«∞=QÆ∞
™È=∞i`«#"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ, Q˘Ñ¨Ê ѨO_ç`«∞_À ^èŒ#=O`«∞_À J=x"å_»∞ Z=_»∞O\Ï_»∞? ™È=∞i`«#=Ú
=Å¡<Õ D ^èŒ~å=∞O_»Å=∞O`å J<ÕHõ=∞Ok =¸~°∞öÅ`À#∞, ^Œi„^Œ∞Å`À#∞, #~° Ѩâ◊√=ÙÅ`À#∞
xO_ç L#fl^Œx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. |^ŒúHõ=Ú, ™È=∞i`«#=Ú `«ºlOz# "åiˆH L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù
ÅÉèíºÑ¨_»∞`ÀOk.
❖
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! ã¨KåÛùG qkèx J#∞ã¨iOz, ã¨`«ûOQÆjÅ∞_≥· ã¨^•Kå~° ѨÓ~°fiHõOQÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç# Hõ~°‡ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ Ñ¶¨Å„Ѩ^Œ=∞ø`ÀOk. ÖˉõΩO>Ë L`«Î=∞"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O
ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú Ü≥ÚHõ¯, Hõ~°‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ J\˜ìq. W^Õ Hõ~°‡
ã≤^•úO`«=Ú. nxx „QÆÇ≤ÏOz K«iOK«∞ =∞#∞A_»∞ Z#fl\˜H© qѶ¨Å∞_»∞ HÍ_»∞. ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ=∞Ok L`«Î=ÚÅ∞ J<ÕHõ ^Œ∞óY –^•i„^Œº=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ ‰õÄ_® `«=∞
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞, „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ `«ºlOK«ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ "å~°∞ WO„^Œ`«∞Å∞ºÅ∞ JÜ«∂º~°∞.
g∞ ѨÓsfi‰õΩÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok K«„Hõ=~°∞ÎÅ K«i„`«Å∞ W\˜ì"Õ.
ÉÏÖ˺ QÆ`Õ -q~°`«HõeÊ`« ˆHoÖ’ÖË,
^À~°ÌO_»=∞O_ç`«=Ü«∞ó „ѨÉèí$u „Ѩܫ∞`åfl`ü I
ã¨`«ûOQÆ"≥∞ÿó Ѩ^ŒÑ¨^•~°úqâ◊√^Œú|∞kúó
‰õΩ~åº#fl~°ó ã¨fiQÆ∞}^À+¨ qKå~°}Ïx II (V-31)
F [#∞ÖÏ~å! XHõ¯™êi D Ü«∂=`«∞Î rq`«=Ú#∞ ѨiH˜~z K«∂_»O_ç. ÉÏź=∞O`å Ju
K«OK«Å"≥∞ÿ# Ǩ=ÉèÏ==ÚÅ`À, HõeÊ`« „H©_»Å`À QÆ_»záÈ`ÀOk. L`«Î=∞ Hõ~å‡K«~°}O ã¨∞ÅÉèíOQÍ
JÅ=_»∞ J=HÍâ◊=Ú#fl ÉÏź=Ú =¸~°ö`«fiO`À, J*Ï˝#O`À =$^ä• J=Ù`ÀOk. D ÉÏźOÖ’
ã¨^•ƒù=#Å∞, L`«Î=∞ JÉèϺã¨=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«|_»∞@ ÖË^Œ∞. áÈh "åiH˜ L`«Î=∞ =∂~°æ=Ú#∞
K«∂ѨQÆÅ qâßÅ |∞kú HõÅ"åi â◊√„â◊¥+¨ (teachers and education - system) Åaè™ÈÎO^•?
90
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖË^Œ∞. ÅaèOz<å, J<Õ‰õΩÅ∞ q#∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. rq`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞
„QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. 㨈~, ÉÏźO QÆ_»záÈ~Ú# `«~°∞"å`«, WHõ `å`åû~°O K≥Ü«∞º~å^Œ∞.
Ü«∞ø=#=Ú#∞O_Õ ''Wk x`«º=Ú –– Wk Jx`«º=Ú—— –– Jx qKå~°} KÕÜ∂« e. J\ì̃ q"ÕH=õ Ú#∞
JkèHõO K≥Ü«∞ºQÆÅ ã¨∞QÆ∞}=ÚÅ#∞ JÅ=~°K«∞HÀ"åe. ã¨`«ûOQÆO H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞`«flO K≥Ü«∂ºe.
„â◊^ŒúQÍ „Ѩܫ∞uflOz#ѨC_»∞ ÅaèOK«x^ŒO@∂ Uq∞ LO@∞Ok?
ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ã‘fiÜ«∞QÆ∞} ^À+¨=ÚÅ#∞ ѨsH˜∆OK«∞H˘O@∂, `«y# zH˜`åû ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#
㨠fi „Ѩ Ü « ∞ `« fl =Ú#∞ P„â◊ ~ ÚOKåe. JO`Õ Q Íx, Ѩ ~ ° ∞ Å ^À+¨ = ÚÅ∞ ZOK« ∞ K« ∂ , HÍÅO
=$^ä•Ñ¨~°K«∞HÀ~å^Œ∞.
™êÜ«∞O ã¨=∞Ü«∞"≥∞ÿ#k. P ~ÀA‰õΩ ã¨ÉèíKåeOK«|_çOk.
❖❖❖
("≥Ú^Œ\˜~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 91
Ô~O_»= ~ÀA
5. „Ѩܫ∞`«fl=Ú – HÍ~°ºã≤kú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! x#fl\˜~ÀA =∞#O qKåiOz#^ŒO`å
=∞##=ÚKÕ „QÆÇ≤ÏOKå~°∞ Hõ^•! x#fl K≥ѨCH˘#fl@∞¡ ''W`«ó ѨÓ~°fiѨ٠„Ѩܫ∞`«fl~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Å∞——
– J#∞#q H͉õΩO_® ''J^Œ$+¨=ì Ú—— J#|_»∞ WOH˘Hõ =ã¨∞=Î Ù Un ÖË^∞Œ . Hõ#∞Hõ J\˜ì J^Œ$+¨=ì ∞#∞#k
^Œ∂~°OQÍ <≥\ ˜ì "ÕÜ«∞|_»∞QÍHõ. ''=∂#=Ù_»∞ ™ê^èŒ∞ã¨OQÆO, ã¨KåÛùGO, ã¨fiqKå~°}Å#∞ P„â◊~ÚOz,
ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ^•fi~å P`«‡ ã¨=Ú^Œú~°}‰õΩ #_»∞O Hõ\Ïìe—— – Jx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∂Î Ô~O_»= ~ÀA
qKå~°} „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl#∞. „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚYº"≥∞ÿ#k.
''Ü«∞^ä• Ü«∞^ä• „Ѩܫ∞`«fló ™êº`ü, Éèí"Õ^•â◊√ Ѷ¨ÅO `«^• I
Wu áœ~°∞+¨"Õ∞= Jã≤Î, '^≥·="£∞— Jã¨∞Î `«^Õ=K« II (VI-2)
Kտ㠄Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ |>Ëì Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#∞#k ‰õÄ_®
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO\’Ok.
D Ö’‰õΩÅ∞ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ ''Ǩ! ǨÏ`«qnè! ZO`« Hõ+¨ìO—— JO@∂ LO\Ï~°∞.
U^≥<· å ã¨O`À+¨H~õ "° ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O „áêÑ≤OÎ z#ѨC_»∞ ''FǨϟ! ZO`«\ ˜ J^Œ$+¨Oì !—— Jx ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl~°∞.
"å~°∞ J@∞¡ 'ǨÏ`«qkè— Jx, 'J^Œ$+¨ì=Ú— Jx ã¨OÉ’kèOK«∞#k ѨÓ~°fiHÍÅѨ٠ÖËHõ ѨÓ~°fi[#‡Å
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ<Õ J~Ú L#fl@∞¡ "Õ∞=Ú „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åflO. JO>Ë '^≥·==Ú ÖËHõ J^Œ$+¨ì=Ú—
J#∞ Ѩ^Œ=ÚÅ∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú<Õ (ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ<Õ) ã¨∂zã¨∞Î<åfl~Ú. „áêHõÎ# Hõ~°‡Å∞
H͉õΩO_® "Õ~°∞QÍ r=Ùx xÜ«∞q∞OK«QÆÅ ^≥·==Ú – J#∞#k ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? U q^èŒOQÍ
J~Ú`Õ |ÅâßÅ∞_»QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ XHõ ÉÏÅ∞x z\˜ÔHÖ’ =â◊Ѩ~°K«∞HÀQÆÅ_À, J^Õ q^èŒOQÍ
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_≥·#"å_»∞ J<åÜ«∂ã¨OQÍ 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#∞^•xx =â◊Ѩ~°K«∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
XHõ_»∞ `å#∞ KÕã≤# Jâ◊√Éèí Hõ~°‡Å#∞ „áêÜ«∞tÛ`«Î Hõ~°‡ÅKÕ â◊√Éèí=ÚÅ∞QÍ =∂~°∞ÛH˘O@∞<åfl_»∞
Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ Ñ¨Ó~°fiHõ~°‡Å ^À+¨=ÚÅ#∞ =~°Î=∂# L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
â◊√Éèí„Ѩ^ŒO KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. J@∞¡H͉õΩO_® JÅÊ q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ Ö’Éèí=Ú#∞ á⁄Ok, ''^≥·==Ú——
J#∞^•xx [~ÚOK«∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«‰õΩO_®, J^•ÌxH˜ Ö’|_ç LO_»∞"å~°∞ =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’
n#∞Å∞, =¸_è»∞ÖË.
ZѨC_≥·<å =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO qѶ¨Å=∞ø`«∞O>Ë JѨC_»∞, =∞#O x#fl\˜~ÀA
K≥ѨCH˘#fl@∞¡, W`«óѨÓ~°fiѨ٠'=ºuiHõΗ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O „Ѩ|ÅOQÍ L#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOKåe. WHõ WѨC_»∞
âßGqkèx, ÃÑ^ŒÌÅ#∞ P„â◊~ÚOz ÜÕ∞ ÜÕ∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ Lz`«"≥∂, L`«Î=∞"≥∂ ã¨kfi=∞~°≈<å
92
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ѨÓ~°fiHõOQÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe. =∞~°Å =∞~°Å „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ HÍ"åe. XHõ QÆ∞uÎÖ’x Ô~O_»∞
ѨO_»¡Ö’ XHõ\ ˜ uÜ«∞ºQÍ =∞~˘Hõ\ ˜ ѨÙÅ¡QÍ LO>Ë, WO^Œ∞‰õΩ P Ѷ¨ÖÉè’HõÎ Ü≥ÚHõ¯ W`«óѨÓ~°fiѨÙ
Hõ~å‡K«~°}"Õ∞ HÍ~°}O—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞>Ë Lz`«O HÍx, ^≥·==ÚÃÑ· PáêkOK«∞@ Lz`«O HÍ^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë ã¨~°fi™êH˜∆, JHõ~°Î, JÉè’HõÎ JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ Hõ~°‡^À+¨O ZÖÏ JO@QÆ@ìQÆÅO?
=∞Ǩ„Ѩã≤^Œú=∞QÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ Hõ∆Ü«∞O á⁄O^Œ∞`«∞#flѨC_»∞ ‰õÄ_® ''Wk Hõ∆Ü«∞ Hõ~°Î Ü≥ÚHõ¯
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ. D [QÆ`«∞ÎÖ’x „Ѩu Jaè=ºHõÎ=Ú "≥#∞Hõ „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi"Õ∞
JO`«s¡#OQÍ LO_ç L#flk. „Ѩur=Ùx Ü«∞O^Œ∞ „Ѩu Hõ∆}O „áêHõÎ# – P^Œº`«#✺ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚÅ∞
XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ ã¨OѶ¨∞~°¬} Ѩ_»∞K«∞O_»QÍ JO^Œ∞Ö’ JkèHõ"≥∞ÿ# |Å=ÚQÆÅk ÔQÅ∞™ÈÎOk.
''XHÍ<˘Hõ ~å[ºOÖ’ ~å[=Oâ◊O #tOzOk. JHõ¯_ç =∞O„u=~°∞ºÅ∞ `«=∞ ~åA#∞
x~°‚~ÚOK«∞HÀ=Åã≤ =zÛOk. "å~°∞ XHõ â◊√Éèí"≥∞ÿ# ~ÀA# XHõ U#∞QÆ∞#∞ JÅOHõiOKå~°∞. ^•x
`˘O_»=Ú#‰õΩ XHõ ѨÓÅ=∂Å JOkOz ~å[gkäÖ’ =kÖÏ~°∞. J<ÕHõ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ #∞O_ç
`«O_ÀѨ`«O_»=ÚÅ∞QÍ =zÛ# [#∞Å∞ P gkäÖ’ QÆ∞q∞QÆ∂_ç L<åfl~°∞. P U#∞QÆ∞ XHÍ<˘Hõ
aèHõ∆‰õΩx "≥∞_»Ö’ P ^ŒO_»#∞ "Õã≤ ~åAQÍ KÕã≤Ok. P aèHõ∆‰õΩ_»∞ KåÖÏHÍÅO ~å[ºO áêeOKå_»∞——.
D ã¨OѶ¨∞@#Ö’ ‰õÄ_® ''JO`å ^≥·="Õ∞ KÕâß_»∞—— J#@O ÉèÏ=ºO HÍ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ =∞O„`«∞Å
Ü≥ÚHõ¯, áœ~°∞Å Ü≥ÚHõ¯, U#∞QÆ∞Ü≥ÚHõ¯, ~å[âßã¨#=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi"Õ∞ (ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞)
J\˜ì ã¨OѶ¨∞@#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#k. "åi ã¨=∂<åaè„áêÜ«∞|∞kú, JO^Œ∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞
aèHõ∆‰õΩx ~åAQÍ KÕã≤Ok. WHõ, aèHõ∆‰õΩ_»∞ JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ KÕã≤Ü«Ú#fl „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ =∞#O
K«∂_»ÖËO Hõ#∞Hõ ''Wk ^≥·==Ú KÕâß_»∞—— J<Õ Ñ¨^Œ„ѨÜ≥∂QÆO KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JO`ÕHÍx
D ã¨OѶ¨∞@#Ö’ '^≥·==Ú— ZHõ¯_» áêÖÁæ#flk?
❖
XHÍ<˘Hõ_»∞ U^≥·<å ™êkèOK«∞@Ö’ ã¨=∞~°∞÷_»∞ JQÆ∞K«∞#flѨC_»∞ J`«x „Ѩܫ∞`«fl=Ú ^Œ$+¨ì=Ú
HÍ=K«∞Û. ÖËHõ Z^Œ∞~°∞QÍ HõO\˜H˜ Hõ#|_»HõáÈ=Ù@KÕ 'J^Œ$+¨ì=Ú— HÍ=K«∞Û. HÍx =∞~˘Hõ_»∞ J\˜ì
ã¨=∞~°÷`« "≥#∞Hõ L#fl „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi=Ú#∞ QÆ=∞xOK«ÖË_»∞. Hõ#∞Hõ ''W^ŒO`å ^≥·="Õ∞ J`«xH˜
„Ѩ™êkOzOk—— Jx ÉèÏqOz T~°@ K≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ J\˜ì Jaè„áêÜ«∞O *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’
=¸~°ö=∞QÆ∞ Jaè„áêÜ«∞O =∂„`«"Õ∞. D „ѨѨOK«OÖ’ =∞#‰õΩ XHõ ã¨=∞~°∞÷_≥·# =ºH˜Î HõO>Ë WOHÍ
JkèHõ"≥∞ÿ# ã¨=∞~°÷`«QÆÅ =ºH˜Î `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! P ÉèË^ŒO ZHõ¯_ç #∞O_ç =™ÈÎOk? P
~Ô O_»="å_»∞ JkèH"õ ∞≥ #ÿ „ѨÜ∞« `«flO KÕãÜ
≤ Ú« O_»@ KÕ`<« .Õ HÍ|\˜ì 'ã¨=∞~°`÷ —« J#∞#k J^Œ$ëêì#∞™ê~°O
LO_Õk HÍ^Œx, ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ JÖÏÊkèHõº=ÚÅ#∞ |\˜ì „áêÑ≤ÎOKÕ^Õ#x `≥eã≤áÈ`ÀOk.
D =~°=Î ∂#=Ú#O^Œ∞ P„â◊~ÚOK«|_»∞ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ W`«óѨÓ~°fiѨ٠^Œ∞+¨¯~°‡Å ã¨O™ê¯~°=Ú#∞
[~ÚOz"ÕÜ«∞=K«∞Û#x J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•! J~Ú`Õ, =~°Î=∂#Ѩ٠â◊√Éèí „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅ#∞ W`«ó
ѨÓ~°fiѨ٠Jâ◊√Éèí „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅ (Hõ~°‡Å) PHõ~°¬} F_çOK«‰õΩO_® K«∂K«∞HÀ"åe. L`«Î=∞=∞QÆ∞
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 93
ÅHõ∆ º=Ú#∞O_ç K«eOK«x"å_Õ q[Ü«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ZѨC_≥·<å 㨈~, D „áêHõÎ#✺ – =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚÅ∞ Ô~O_ç\ ˜Ö’ SÇ≤ÏHõ (=~°Î=∂#)
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ JkèHõ |Å"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏqOKåe. D SÇ≤ÏHõ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O WѨC_»∞ =∞# KÕuÖ’
L#flk. ''„Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«Ú@KÕ <Õ#∞ „áêHõÎ#=Ú#∞ [~ÚOz "ÕÜ«∞QÆÅ#∞—— J#∞ #=∞‡HõO Hõey
LO_®e. `«#ÃÑ·, QÆ∞~°∞=ÙÃÑ·, âßG=ÚÃÑ· qâßfiã¨=Ú, #=∞‡Hõ=Ú (faith and confidence) Hõey
LO_®e. ''JÜ≥∂º! <Õ<Õq∞ KÕÜ«∞QÆÅ#∞? <Õ#∞ XHõ ã¨fiÅÊ =∂#=Ù}˜‚. Wk WO`Õ. Z=~À
=∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÖË nxx JkèQÆq∞OK«QÆÅ~°∞. =∂ =O\˜ =∂=¸Å∞ =∞#∞+¨µºÅ =Å# U=∞ø`«∞Ok?——
– W@∞=O\˜ ^Ò~°ƒÅº=ÚÖˇ·# ÉèÏ==ÚÅ∞ HõeyÜ«ÚO_ç, J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· LO_Õ"åiH˜
kèHͯ~°=∞QÆ∞QÍHõ!
F ~åѶ¨∞"ÕO„^•! XHõ Ô~·`«∞#∞ QÆ=∞xOK«∞. P`«_»∞ ã¨O=`«û~°=∞O`å Hõ+¨ìѨ_ç ѨO_ç™êÎ_»∞.
XH˘¯Hõ¯™êi XHõ ~ÀA =zÛ# `«∞áê#∞ `åH˜_çH˜ KÕuH˜ =zÛ# ѨO@ JO`å ^≥|ƒ uO@∞Ok.
J`«_»∞ H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ∞ x~°∞`«Î~°∞_Ò`å_»∞. J~Ú`Õ J\˜ì x~°∞`åûǨÏ=Ú#O^Õ Hõ$OyáÈ~Ú
T~°∞‰õΩO@∞<åfl_®? ÖË^Œ∞. =∞~°Å ''q`«∞ÎÅ∞ ZHõ¯_»? <åQÆe ZHõ¯_»?—— JO@∂ ѨÙ#ó „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_≥·
=∞Oz ѨO@#∞ ™êkèã¨∞Î<åfl_»∞. =~°¬=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú =Å# ^≥|ƒu#fl P Ô~·`«∞ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ#
ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚKÕ uiy ѨÙOAH˘O@∞<åfl_»∞. „Ѩur=Ù_»∞ WO^Œe áê~î°=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. JkèHõ
„Ѩܫ∞`«flO KÕ¿ã"å_»∞ q[Ü«∞O `«Ñ¨ÊHõ ™êkè™êÎ_»∞.
❖
J^Õ q^èŒOQÍ XHõ "åºáê~°ã¨∞Î_»∞ Hõ+¨ìѨ_ç Pi˚Oz# q`«Î=∞O`å #+¨ìáÈ~Ú#ѨC_»∞ ‰õÄ_®
UO KÕã¨∞Î<åfl_»∞? uiy „Ѩܫ∞uflOz ÖÏÉèí=ÚÅ∞ Pi˚OK«\ÏxH˜ #_»∞O Hõ@∞ìK«∞<åfl_»∞ Hõ^•! J@∞¡
„Ѩܫ∞uflOK«∞@ÜÕ∞ Lz`«O. J\Ï¡H͉õΩO_®, ^Œ∞ódOK«∞K«∞ HÍÅO QÆ_»Ñ¨@O, „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞
`«ºlOK«@O Lz`«"≥∞\Ï¡ J=Ù`å~Ú?
J#∞=ÙHÍx KÀ@, KÕÜ«∞Hõey#^Õg∞ ÖËxKÀ@ ^Œ∞ódOK«@O J#=ã¨~°O, x„+¨ÊÜ≥∂[#O
‰õÄ_®. J@∞¡ ^Œ∞ódOK« `«ÅK«∞H˘O>Ë Jx"å~°º"≥∞ÿ# =∞$`«∞º=Ù QÆ∞iOz =∞##O KÕã¨∂Î „Ѩu ~ÀA
H˘O`«¿ãѨ٠F =¸Å ‰õÄ~°∞Ûx ^Œ∞ódOKåe. J\Ï¡ KÕã¨∞Î<åfl=∂? ÖË^Œ∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞
Uk KÕÜ«∞ÖË"≥∂ ^•xx QÆ∞iOz qKåiOK«@O J„Ѩã¨∞Î`«O. KÕÜ«∞Hõey#\˜ì L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#ÔH·
"≥`«H˜, J^•Ìxx qkè – q^è•#=ÚQÍ, „â◊^Œú`À, ã¨^Œ=QÍǨÏ#`À x~°fiiÎOK«∞@ÜÕ∞ =∞#O „Ѩã¨∞Î`«O
KÕÜ«∞=Åã≤#k.
❖❖❖
✺ 1. „áêHõÎ#=Ú ´ W`«óѨÓ~°fiO KÕã≤Ü«Ú#fl „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ (Past deeds /efforts made in the past)
2. P^Œº`«#=Ú ´ =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ (Present deeds / efforts)
94
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
6. ^≥·= „¿Ñ~°} – ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú
D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~å÷Åhfl ^Õâ◊ – HÍÅ – „H˜Ü«∞ – „^Œ=º=ÚÅ â◊H˜Îx J#∞ã¨iOz
„ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl~Ú. g@xfl\˜Ö’ JkèHõ Ü«∞`«flje J~Ú#"Õ [~Úã¨∞Î#flk. =∂#=Ù_»∞ ã¨~°fi^•
áœ~°∞+¨ |Å=Ú<Õ P„â◊~ÚOKåeQÍx, `≥eÜ«∞x ^≥·=OÃÑ· ÉèÏ~°O"Õã≤ J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»QÆ∞@
Lz`«OHÍ^Œ∞. ™ê^èŒ∞ ™êOQÆ`«ºO, âßG qKå~°} P„â◊~ÚOz =ÚO^Œ∞QÍ z`«Îâ◊√kúx ã¨OáêkOKåe.
z`«Îâ◊√kú ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`« ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜"ÕÜ«∂e.
D ''„áêHõÎ#–SÇ≤ÏHõ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚÅ∞—— J<Õ Ñ¶¨Å=$H∆ÍÅÖ’ |Å"≥∞ÿ# =$Hõ∆O |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ#
^•xx HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎOk. =∂#=Ù_≥·#"å_»∞ x[„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ „áêHõÎ# Hõ~°‡Å#∞ J}QÆ„`˘H˜¯"ÕÜ«∂e.
Z=_≥·`Õ J@∞¡ KÕÜ«∞_À, – J\˜ì "åxH˜ `«# ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜ Ü«∞O^Œ∞#∞ ™êfi`«O„`«º=Ú
LO_»^Œ∞. x[„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ |Å=`«Î~°O KÕÜ«∞ÖËx Ѩâ◊√`«∞Å∞º_»QÆ∞ r=Ù_»∞ Dâ◊fi~° „¿Ñi`«∞_≥·
ã¨fi~°æ #~°Hõ=ÚʼnõΩ "≥o§ =ã¨∂Î LO\Ï_ÕQÍx, ã¨fi`«O„`«∞_»∞ HÍÖË_»∞. J\˜ì"å_»∞ ã¨~°fi^• Ѩ~ånè#∞_Õ.
WHõ '"≥∂Hõ∆=Ú— J#∞ =∂@ ZHõ¯_çk? ã¨^•Kå~° ã¨OѨ#∞fl_»∞, „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ JQÆ∞"å_»∞ =∂„`«"Õ∞
D '[QÆ<å‡Ü«∞— J<Õ Ñ¨O[~°=Ú#∞ KèÕkOz |Ü«∞@‰õΩ ~åQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J`«xH˜ `«# L^•~°=Ú,
K«=∞`å¯~°=Ú J~Ú#\˜ì ã¨fiH©Ü«∞ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ `À_»∞QÍ xÅz |O^èŒq=ÚH˜Îx „Ѩ™êkOK«∞K«∞#flk.
HõtÛ<å‡O „¿Ñ~°~Ú`Õº="£∞ W`«º#~°÷ ‰õΩHõÅÊ<Õ
Ü«∞óã≤÷`À ^Œ$+¨ì=Ú`«û$[º #`åº*’º-™œ ^Œ∂~°`À-^èŒ=∞ó II (VI-29)
Z=fiÔ~·`Õ Z^Œ∞~°∞QÍ (^Œ$+¨ì"≥∞ÿ) HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl\˜ì ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞, ^•x Ü≥ÚHõ¯
„ѨÜ≥∂[#=Ú#∞ QÆ∞iÎOK«Hõ, ''##∞fl Z=~À ZHõ¯_ç#∞O_À „¿Ñˆ~Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. ÖËHõ <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅ
#∞O_ç ##∞fl x~Àkèã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ <Õ#∞ W@∞¡ JQÆ∞K«∞<åfl#∞—— Jx `«ÅK«∞K«∞, ‰õΩHõÅÊ#Å∞
KÕã¨∞H˘O@∂, ÅHõ∆ ºâ◊√kú ÖˉõΩO_® J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· LO\Ï~À, J\˜ì"åix ^Œ∂~°OQÍ `«ºlOK«@O
=∞Ozk.
"ÕʼnõΩ "ÕÅ∞ =º=Ǩ~åÅ∞ „Ѩu ~ÀA D r=Ùx ã¨=∞Hõ∆=Ú#‰õΩ =ã¨∞Î<åfl~Ú. áÈ`«∞<åfl~Ú.
"å\˜Ü«∞O^Œ∞ ~åQÆ^ÕfiëêÅ∞ HõeyÜ«ÚO_»‰õΩO_® âß„™êÎ#∞™ê~°O PK«iOK«@"Õ∞ L`«Î=∞O.
âß„™êÎ#∞™ê~°OQÍ Ö’HÍ#∞‰õÄÅOQÍ ã‘fiÜ«∞Hõ~°‡Å#∞ ~°H˜∆OK«∞H˘#∞"åx =^ŒÌ‰õΩ, ~°`åflÅhfl
ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ =zÛ KÕ~°∞K«∞#fl@∞¡, L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞, Jcè+¨ì ã≤^Œ∞úÅ∞ =zÛ KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú.
U Ü«∞`«fl=ÚÖˇ·`Õ ã¨∞Y^•Ü«∞Hõ=ÚÖˇ·, ^Œ∞óYx=$uÎHõ~°=ÚÖˇ· LO@∞<åflÜ≥∂, J\˜ì Ü«∞`«fl=ÚÅ<Õ
qA˝Öˇ·# ÃÑ^ŒÌÅ∞ ''áœ~°∞+¨=Ú—— Jx x~°‚~Úã¨∞Î<åfl~°∞. âßG qÇ≤Ï`«=ÚÖˇ·# J\˜ì Ü«∞`«fl=ÚÖË
''ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú—— J#∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú#∞ HõÅ∞QÆKÕã¨∞Î<åfl~Ú. W\˜ì Hõ~°‡Ü≥ÚHõ¯ ~°Ç¨Ï㨺=Ú#∞ (Hõ~°‡
ã≤^•úO`«=Ú#∞) „QÆÇ≤ÏOz#\˜ì |∞kú=∞O`«∞ÅQÆ∞"å~°∞ T~°ˆH HÍÅO =$^ä•KÕÜ«∞~°∞. "åiH˜ ''JÜ≥∂º!
„áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ ^À? ÖË^À?—— – J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ „áêáê΄áêѨ=Î ÚÅ∞ XHõ ÖˇH¯õ Ö’xq HÍ=Ù. „ѨÜ∞« `«fl=Ú#∞
J#∞ã¨iOKÕ „ѨÜ≥∂[#=Ú LO@∞O^Œx "åiH˜ `≥Å∞ã¨∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ "å~°∞ QÆ∞~°∞¿ã=,
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 95
™êfi^蕺ܫ∞#=Ú, ™ê^èŒ∞ ã¨OQÆO, „â◊=}=Ú, Ѩ~ÀѨHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ, `«=∞
z`«Î=ÚÅ#∞ ^À+¨~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞. `«^•Ìfi~å P`À‡^Œú~°}=Ú#∞ ™êkèOK«∞K«∞, –
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì ''P`å‡#∞Éèí==Ú—— J#∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞ „Hõ=∞OQÍ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞ „ѨâßO`«`«fi=Ú#∞ J=^èŒiã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ F ~å=∂! h=Ù
ã¨~°fi q^èŒ=ÚÖˇ·# Ö∫H˜Hõ áê~° Ö∫H˜Hõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅhfl ''z`«Îâ◊√kúx á⁄O^≥^Œ#∞ QÍHõ—— J#∞
ÅHõ∆ º=Ú`À K≥Ü«∂ºe HÍx, =∞iOÔHO^Œ∞‰õÄ HÍ^Œ∞.
<åÜ«∞<å! ~åѶ∞¨ "å! D ^≥· fi`« "≥+· =¨ ∞º=∞O`å J*Ï˝#=ÚKÕ`<« Õ „áêÑ≤™Î ÈÎOk. J\˜ì "≥+· =¨ ∞º=Ú#∞
x=$uÎOѨ KÕã≤, 'ã¨=∞`å#O^Œ=Ú— J#∞ ^•xx á⁄OkOK«∞#^Õ ''ѨÙ~°∞ëê~°÷O—— Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞
Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞. J\ì̃ JYO_®#O^Œ"∞Õ r=Ùx ÅHõ∆ º=Ú HÍ"åe. JÜ«∞ºk „áêÑ≤OΠѨK¿Õ ã âßG=ÚÅ#∞,
™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞, ã¨`«¯~°‡Å#∞ ZÅ¡"Õà◊Å ¿ãqOKåe.
❖
„áêHõÎ#Hõ~°‡ Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅÖ’ (In the past births) J#∞ÉèíqOK«QÍ q∞ye#^Õ =∞#`À D
Ö’HÍxH˜ =zÛ =∞# D =~°Î=∂# J#∞Éèí==ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. ^•x<Õ [#∞Å∞ '^≥·==Ú—
Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. ''„ÉèÏO`«=Ú—— (Wk Hõ+¨ì=Ú – Wk ã¨∞Y=Ú J#∞ ÉèÏ=# „ÉèÏOuÜÕ∞ HÍ|\˜ì
=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ P J#∞Éèí==Ú#∞ '„ÉèÏO`«=Ú— Jx =i‚ã¨∞Î<åfl~°∞), ''J^Œ$+¨ì=Ú—— (Z^Œ∞~°∞QÍ
Hõ#|_»∞#k HÍ^Œ∞ HÍ|\˜ì) J~Ú#\˜ì „áêHõÎ# Hõ~°‡#∞ L^ÕÌtOz ''JÜ≥∂º! ^≥·==∂! Wk
W@¡QÆ∞K«∞#fl^Õq∞\˜?—— J#∞#\˜ì "åHõº=ÚÅKÕ H˘O`« T~°@ K≥O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. "åix J>Ë¡ á⁄O^Œh,
"åix, <Õ<Õg∞ J#∞@ÖË^Œ∞. HÍh, =~°Î=∂#OÖ’x ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ `«ºlOz, =¸_è»∞ÅKÕ
HõeÊOK«|_ç# ''J^Œ$+¨ì=Ú——#∞ P„â◊~ÚOKÕ"åix =∂„`«"Õ∞ <Õ#∞ „Ѩtflã¨∞Î<åfl#∞. J\˜ì J^Œ$+¨ì=Ú
ZHõ¯_» L#flk? ZHõ¯_ç #∞O_ç Åaè™ÈÎOk? J^Œ$+¨ì=Ú#∞ #q∞‡ LO_»∞#\˜ì x„+≤¯Ü«ÚÅ∞ Hõ∆Ü«∞=Ú
"≥·¿Ñ Ѩܫ∞xOK«∞K«∞<åfl~°x QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? x[ áœ~°∞+¨|Å=Ú KÕ`«<Õ
ã¨HõÅ â◊√Éèí=ÚÅ∞ KÕ‰õÄ~°K«∞O_»QÍ, J\˜ì ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=Ú q+¨Ü«∞OÖ’ J„â◊^Œú HõeyÜ«ÚO_»∞@
Lz`«=Ú Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? =~°Î=∂# ã¨`å¯~°º=ÚÅ∞, „áêÜ«∞tÛ`«Î Hõ~°‡Å∞ â◊√Éèí=ÚÅ∞QÍ =∂i
Éèíq+¨º`«∞Î#O^Œ∞ â’Éèí#∞ HõÅ∞QÆKÕã¨∞Î<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ F ~å=∂! D r=Ù_»∞ HÍ~°ºjÅ∞_»∞ HÍ"åe. |^ŒúHõ=Ú#∞, J„â◊^Œú#∞ `«ºlOKåe.
J`«_»∞ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# ѨÙ~°∞+¨ HÍ~°=ÚKÕ`« HÀ~°∞H˘#fl Ѷ¨Å=Ú#∞ J~°KÕuÖ’x Lã≤iHõHÍÜ«∞=Öˇ
„Ѩ`«ºHõ∆O KÕã¨∞HÀQÆÅ_»∞. =¸_è»∞_≥·#"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ „Ѩ`«ºHõ∆=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#∞
"≥∂ǨÏ=Ú#O^Œ∞ x=∞QÆ∞fl_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. F â◊√ÉèÏâ◊Ü«∂! ~å=∞K«O„^•! D HÍ~°ºHÍ~°}=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# ã¨=∞ã¨Î ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅ#∞ HÍã¨Î „ѨHõ¯‰õΩÃÑ@∞ì. hÜ≥ÚHõ¯ z`«Î=$uÎ |ÅOKÕ`« HõeÊ`«=Ú,
q∞^䌺 J~Ú#\˜ì '^≥·==Ú— J#∞ ^•xx J¿ÑH˜∆OK«@O =∂x"Õ~Ú. ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ (ÖËHõ
„Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞) P„â◊~ÚOz L^•ú~°} á⁄O^≥^Œ=ÙQÍHõ!
❖
96
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D r=Ù_»∞ z`«Îâ◊√kú á⁄Ok`Õ JO`å ã¨∞ã¨Ê+¨ì"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ z`«Îâ◊√kú ÅaèOKÕ^≥\Ï¡?
*Ï˝#=Ú =Å#<Õ. r=Ùx ã¨=Ú^ŒúiOK«QÆÅ L`«Î"≥∂`«Î=∞*Ï˝#O (P`«‡*Ï˝#O) ÅaèOKåÅO>Ë,
'"Õ^Œ=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# âßG=ÚÅKÕ`«#∞✺, ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ PK«~°} KÕ`«#∞, "åiKÕ É’kèOѨ|_»∞K«∞#fl
„Ѩ=K«#=ÚÅ KÕ`«<Õ ™ê^茺O. J\Ï¡ˆQ, ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz K≥ѨÊ|_Õ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞
PK«iOKåe. Jxfl "Õà◊ÅÖ’#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ''z`«Îâ◊√kú – *Ï˝#=Ú—— J<Õ =∞^èŒ∞~° Ѷ¨Å=ÚÅ#∞
L`«ÊuÎ KÕÜ«∞QÆey#\˜ì LáêÜ«∞=ÚÅH˘~°‰õΩ J<Õfi+≤OKåe. J\˜ì x~°O`«~° „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
P„â◊~ÚOKåe. JO^Œ∞H˘~°ÔH· 'f„"ÕK«Ûù— HõeyÜ«ÚO_®e.
F ~å=∂! XHõ_»∞ Hõ#∞Hõ ''z`«Îâ◊√kú – *Ï˝#=Ú—— á⁄O^Œ=Öˇ##∞ f„"ÕK«Ûù Hõey LO>Ë,
`«^Œ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# ™ê^èŒ#=ÚÅ∞, „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ "å@O`«@ J"Õ ã¨=∞‰õÄ~°∞`å~Ú. JѨC_»∞ J\˜ì
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞xÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞ÊùiOKÕ HÍ~°º„Hõ=∞ =º=Ǩ~°"Õ∞ ''áœ~°∞+¨=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
=∞Å¡Ü«Ú^Œú g~°∞_»∞ áÈ\©Ö’ ÔQÅ"åÅO>Ë |Å=Ú, `≥eq Ô~O_»∂ HÍ"åe Hõ^•! J>Ë¡ r=Ù_»∞
‰õÄ_® =∂Ü«∞#∞ [~ÚOKåÅO>Ë ''L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ (`«Ñ¨ã¨∞û, ^蕺#=Ú, Ö’HÀѨHÍ~°=ÚÅQÆ∞
Hõ~°‡Å∞, <å=∞㨇~°} "≥Ú^ŒÖˇ·#q) á⁄O^Œ|_»QÆÅ ''z`«Îâ◊√kú—— : ã¨^Œ∞æ~°∞¿ã=, âßG qKå~°},
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKåiOK«∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ q"ÕHõ=Ú qHõã≤OK«QÍ á⁄O^Œ|_»QÆÅ ''*Ï˝#=Ú—— –
D Ô~O_çO\˜x ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe.
Hõ#∞Hõ F „Ñ≤Ü«∞ ~å=∞K«O„^•! =∂#=Ù_≥·#"å_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ |∞kú|ÅO`À ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞
P„â◊~ÚOz, ã¨~°fi"Õà◊ÖÏ, ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖÏ „Ѩܫ∞uflOK«∞@ÜÕ∞ Lz`«O. JѨC_Õ =∂#= [#‡
™ê~°H÷ =õ ∞ø`«∞Ok. P `«~∞° "å`«, âßG=ÚÅ#∞, ™ê^è∞Œ =ÙÅ#∞, ѨO_ç`∞« Å#∞ ¿ãqOz P „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ#∞
ã¨Ñ¶¨ÅO KÕã¨∞HÀ=@"Õ∞ Hõ~°Î=º"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
=∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞ q"ÕHõjÅ∞~°∞ ^≥·==ږѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú – D Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ |ÖÏ|Å=ÚÅ#∞
K«Hõ¯QÍ qKåiOz, Ѩiâ◊√^Œú"≥∞ÿ# ÅHõ∆ º=Ú`À =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ L`åûǨÏѨÓi`«O
KÕã∞¨ H˘O@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞Hˆ "å~°∞ rqOz L#flO^Œ∞‰õΩ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
Hõ#∞Hõ, h=Ù ‰õÄ_® *Ï˝# ¿ãq`«"≥∞ÿ#\˜ì „â◊=} =∞#<å^Œ∞Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞. ã¨~°fi^• P`À‡^•ú~°}
"≥·Ñ¨Ù#ˆH „Ѩܫ∂}˜OK≥^Œ=Ù QÍHõ!
™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#\˜ì SÇ≤ÏHõ (Present) ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú<Õ HÍ~°ºã≤kú Ü≥ÚHõ¯ LáêÜ«∞OQÍ r=Ù_»∞
ZOK«∞HÀ"åe. P`«‡*Ï˝#∞ÅQÆ∞ ѨO_ç`«∞Å∞ L<åfl~°∞. "åix, "å~°∞ K≥ѨC^•xx L¿ÑH˜∆ã¨∂Î ~ÀAÅ∞
QÆ_»Ñ¨@O Lz`«OHÍ^Œ∞. "åix ¿ãqOK«∞K«∂ ã¨`åºã¨`«º q"ÕHõ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ *Ï˝#=Ú#∞ ã¨Oáêkã¨∂Î,
ã¨`«¯~å‡K«~°}∞Öˇ· [## =∞~°}~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'ã¨O™ê~°„Éèí=∞— J#∞ ~ÀQÆ=Ú #∞O_ç q=Ú‰õΩÎÅ∞ JQÆ∞@‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOK≥^Œ~°∞ QÍHõ âßOux, ã¨=∞`åÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^≥^Œ~°∞QÍHõ!
❖❖❖
✺ J\Ï¡ˆQ rã¨ãπ, =∞ǨÏ=∞‡^£, |∞^Œ∞ú_»∞, QÆ∞~°∞<å#H± "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩ=HõÎÅKÕ É’kèOѨ|_ç# „QÆO^ä•Å KÕ`« ‰õÄ_®.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 97
7. x[„Ѩܫ∞`«fl „áê^è•#ºO
F~¸! =∂#=Ù_®! h=Ù D L`«Î=∞"≥∞ÿ# Láêkèx á⁄O^•=Ù. x`åºx`«º=ÚÅ#∞ qKåiOz
„QÆÇ≤ÏOK«QÆeˆQ ã¨∂Hõ;|∞kúx‰õÄ_® á⁄Ok L<åfl=Ù. ([O`«∞=ÙÅ |∞kú`À áÈeÛ#ѨC_»∞ =∂#=Ùx
|∞kú ã¨∞xt`«"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•!) J<ÕHõ LáêÜ«∞=ÚʼnõΩ J=HÍâ◊"≥∞ÿÜ«Ú#fl D rq`«=Ú#∞
=º~°÷Ѩ~°K«∞HÀ=@O `«y# Ѩ<Õ<å? HÍ|\˜ì „â◊^•ú㨉õΩÎ_»"≥·, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
ã¨=∂^è•#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞ ÅHõ∆ º=Ú`À =º=ǨÏiOKåe. D ^Œ∞+¨ì ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=Ú#∞
JO`«~°OQÆ=Ú #∞O_ç `˘ÅyOz"Õ~Ú.
'ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú—KÕ 'J^Œ$+¨ì=Ú—#∞ x"åiOѨ Ü«∞uflOK«∞"åxH˜ WǨϖѨ~°Ö’Hõ=ÚÅ
~Ô O_ç\ ܘ ∞« O^Œ∞ Jcè+ãì¨ k≤ ú „áêÑ≤™Î ÈÎOk. J@∞¡HÍHõ, J^Œ$+¨=ì Ú#∞ #q∞‡ J„ѨÜ∞« `«fl Ѩ~∞° Öˇ· LO_Õ"å~°∞
`« = ∞‰õ Ω `å"Õ ∞ â◊ „ `« ∞ =Ù ÅQÆ ∞ K« ∞ <åfl~° ∞ . `« = ∞Ü≥ Ú Hõ ¯ ^è Œ ~ å‡~° ÷ HÍ=∞=ÚÅ#∞ `å"Õ ∞
#tOѨKÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞. WHõ "≥∂Hõ∆=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?
áœ~°∞+¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =¸_»∞-
1. ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞ ™êkèOK«=Öˇ##∞ 'WK«Ûù—.
2. Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ „Ѩ=$uÎ
3. `«`«Î fi*Ï˝# qHÍã¨=Ú
D =¸_»∞, XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜ '`À_»∞— JQÆ∞K«∞ L`«Î=∞ Ѷ¨Å=Ú#∞ „áêÑ≤ÎOѨ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞#ã¨∞û#O^Œ∞ Z\˜ì q+¨Ü∞« =Ú ã¨∞Êùiã¨∞OÎ ^À, z`«=Î Ú ‰õÄ_® J\˜ì PHÍ~°=Ú<Õ ^•Å∞Û@ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J\˜ì z`«=Î Ú #∞O_ç WO„kÜ«∞=ÚÅ Ü«∞`«fl=ÚÅ∞ |Ç≤Ï~°`æ =« ∞ø`«∞<åfl~Ú. XHõ_∞» `«# ÉÏź=Ú#∞O_ç
UU q+¨Ü«∞=ÚÅ QÆ∞iOz UU „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕ™êÎ_À – Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ ‰õÄ_® P „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ|>Ëì
LO@∞<åfl~Ú. WHõ '^≥·==Ú— J#∞^•xH˜ "Õˆ~ KÀ>ˇHõ¯_»? JO^Œ∞KÕ`«<Õ 'áœ~°∞+¨=Ú— J#∞#k
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ L#fl^Œx "Õ∞=Ú ã≤^•úOfHõiOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F ~åѶ¨∞"å! `«=∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú KÕ`«<Õ Z=Ô~·<å U^≥·<å D [QÆ`«∞ÎÖ’ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú =Å#<Õ |$ǨÏã¨Êu ^Õ=`«Å QÆ∞~°∞=Ù JÜ«∂º_»∞. J>Ë¡ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ ~åHõ∆ã¨∞ʼnõΩ
PKå~°∞º_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. =∞#∞+¨µºÅÖ’ ‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞ J<ÕHõ ^≥·#º, ^•i„^Œº=ÚÅKÕ
Ñ‘_çOѨ|_»∞K«∂ ‰õÄ_®, L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOz#"åÔ~· WO„^Œã¨=∂#∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
J^Õq^èŒOQÍ '#Ǩï+¨µ_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞iH˘O^Œ~°∞ J<ÕHõ ã¨OѨ^ŒÅ`À Éè’QÆ=ÚÅ`À `«∞Å`«∂QÆ∞K«∞,
`«=∞ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ^À+¨=ÚÅKÕ #~°Hõ=Ú# ‰õÄeáÈÜ«∂~°∞. Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl D „ѨѨOK«=Ú<Õ
K«∂_»∞. WHõ¯_» r=ÙÅ∞ "ÕʼnõΩ"ÕÅ∞QÍ ã¨OÉèqí ã¨∞#Î fl PѨ^ÅŒ #∞, ^Œ∞~°âÌ Å◊ #∞ `«=∞ ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«fl=Ú
KÕ`«<Õ JkèQÆq∞OK«∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•!
âßG=ÚÅ∞ ZO^Œ∞H˘~°‰õΩ ~°zOK«|_®¤~Ú? ''Jâ◊√Éèí =∂~°æ=Ú# Ѩܫ∞xOKÕ z`«Î=Ú
ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ â◊√Éèí=∂~°æ=Ú#‰õΩ =∞~°eOK«|_»∞QÍHõ—— Jx „ѨuáêkOz, =∂#=Ùx
98
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«Hõ¯k^Œ∞Ì@ˆH Hõ^•! Jq 㨄Hõ=∞OQÍ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞HÀ|_»∞QÍHõ! PK«iOK«|_»∞QÍHõ! QÆ∞~°∞[#∞Å∞
‰õÄ_® =∂#=ÙʼnõΩ, ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! â◊√Éèí^•Ü«∞Hõ=Ú, J#áêÜ«∞Hõ~°=Ú, L`«Î=∞ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=Ú
JÜ«Ú#fl D D „H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ Ü«∞^ä•suQÍ Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ PK«iOK«O_ç—— J<Õ
LѨ^Õtã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕQÍh, ''^≥·="Õ∞ Jhfl W™êÎ_»∞. g∞~°∞ W+¨ìO =zÛ#@∞¡ ux–u~°QÆO_ç—— ..
Jx K≥ѨÊ@O ÖË^Õ!
''<Õ#∞ U suQÍ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl<À, Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ‰õÄ_® P suQÍ<Õ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«
<Õ#∞ <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅ<Õ ã¨Ô~·# =∂~°æOÖ’ xÜ«∞q∞OK≥^Œ#∞ QÍHõ—— – Jx =∂#=Ù_»∞ ÉèÏqOKåe.
ZѨC_≥·`Õ J`«_»∞ J\˜ì ã¨kfi=∞~°≈ KÕÜ«∞_À, JѨC_»∞ `«#‰õΩ ^≥·==Ú =Å#<À, J^Œ$+¨ì=Ú =Å#<À,
W`«~°∞Å =Ö#<À Jâ◊√Éèí=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åflÜ«∞x J#∞HÀ=@O, "åáÈ=@O [~°∞QÆ∞`ÀO^Œx =∂
Jaè„áêÜ«∞O. J`«_»∞ J<ÕHõ™ê~°∞¡ ''<å ™ê=∞~°÷º=Ú, „Ѩܫ∞`«fl=Ú Z\Ï¡ L<åfl~Ú?—— Jx
„ѨtflOK«∞HÀ‰õΩO_® ''"åi =Å# <Õ#∞ Wk ™êkèOK«ÖËHõáÈÜ«∂#∞—— Jx JO@∂ Ѩ~°^Œ∂+¨}‰õΩ
kQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
áœ~°∞+¨ |Å=ÚKÕ`«<Õ HÍ~°ºã≤kú [~°∞QÆ∞`ÀOk, – J#∞#k xifi"å^•Oâ◊=Ú. |∞kú=∞O`«∞Å∞
áœ~°∞+¨ |Å=Ú#∞ P„â◊~ÚOKÕ `«=∞ HÍ~°º=ÚÅKÕ J<Õ‰õΩÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ, rq`«OÖ’ J~Ú+¨"ì ∞≥ #ÿ q, Hõ+"ì¨ ∞≥ #ÿ q ã¨OÉèqí ã¨∞#Î flѨC_»∞ JÅÊ|∞kú QÆÅ"åix F^•~°∞Û@‰õΩ
|∞kú=∞O`«∞Öˇ·#"å~°∞ '^≥·==Ú— J<Õ â◊|Ì=Ú#∞ LѨÜ≥∂yOK«@O [iyOk. J@∞¡ HõeÊOK«|_ç#
'^≥·==Ú— J#∞^•x Ѩ@¡ qâßfiã¨=ÚKÕ (ÖËHõ cèuKÕ) L`«Î=∞ HÍ~åºK«~°}=Ú x~°fiiÎOK«|_»QÍ, P
t+¨µºÅ∞ L`«Î=∞ |∞kú ã¨=∞xfi`«∞Öˇ· ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°#∞#^Õ |∞kú=∞O`«∞Å L^ÕÌâ◊O. Wk
z#flÑ≤šʼnõΩ „Ѩ=∂^Œ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# 㨄`«Ê=~°Î# <Õ~°∞Ê@ =O\˜^Õ. J~Ú`Õ '^≥·==Ú— J#∞ â◊|Ì=Ú
Un 㨠fi Ü« ∞ =ÚQÍ „Ѩ ™ êkOK« ^ Œ ∞ . „Ѩ Ü « ∞ `« fl |Å=Ú#∞ J#∞㨠i OKÕ ã¨ ^ Œ = QÍǨ Ï # –
㨄`«Ê=~°Î#=ÚÅ#∞O_Õ B#fl`«º=∞<Õk Åaè™ÈÎO^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
''ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ Ѷ¨Å=O`«=∞QÆ∞K«∞#flk—— .... J#∞#k JO^ŒiH˜, Jxfl"Õà◊Å „Ѩ`«ºH∆Í#∞Éèí="Õ∞.
XHõ_»∞ XHõ KÀ@ #∞O_ç =∞~˘Hõ KÀ\˜H˜ "≥àϧÅO>Ë ‰õÄ_® ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ â◊~°}º=∞QÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! Éèí∞lOz#"åxˆH ~°∞z `≥Å∞™ÈÎOk. `«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. PHõe f~°∞`ÀOk. Éèí∞lOK«x"åxH˜
PHõe ZÖÏ f~°∞`«∞Ok? #_çKÕ"å_Õ "≥à◊§QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. #_»∞=x"å_»∞ "≥àı§^≥\Ï¡? =∂\Ï¡_Õ"å_Õ
K≥ѨÊQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. =∂\Ï¡_»x"å_»∞ `å#∞ J#∞H˘#flk Z\Ï¡ K≥ѨÊQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞? JO^Œ∞KÕ`«,
áœ~°∞+¨"Õ∞ [#∞ʼnõΩ ã≤kú^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞K«∞#fl^Œ#∞@Ö’ Z=iH©, U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO LO_»=Åã≤#
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. J<ÕHõ=∞Ok ^è≥·~°ºâßÅ∞~°∞ áœ~°∞+¨=Ú#∞ P„â◊~ÚOKÕ Q˘Ñ¨Ê ã¨OHõ@=ÚÅ #∞O_ç
q_ç=_»∞K«∞<åfl~°∞. ''=∂ J^Œ$+¨ì=Ú WO`Õ HÍÉ’Å∞—— Jx #q∞‡ T~°Hõ ‰õÄ~°∞Û<Õ"å~°∞ Uq∞
™êkèOK«QÆÅ~À K≥ѨC?
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 99
F ~å=∂! =∞~°Å =∞~°Å „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. U =ºH˜Î Z^•ÌxH˘~°‰õΩ ZO`«QÍ „Ѩܫ∞ufl™êÎ_À,
J`«_»∞ J^•Ìxx JO`«=~°ˆH J>Ë¡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. `«∂+‘‚ÉèÏ=O =Ç≤ÏOz T~°∞‰õΩ<Õ "åxH˜ ZHõ¯_®
Ug∞ ã≤kúOK«∞@ ÖË^Œ∞. â◊√Éèí ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú â◊√Éèí=Ú#‰õΩ, Jâ◊√Éèí ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú Jâ◊√Éèí=Ú#‰õΩ
^•if™ÈÎOk. HÍ|\˜ì h=Ù ^Õxx HÀ~°∞H˘O@∞<åfl"À, ^•x H˘~°ˆH L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«flO KÕ~Ú. WHõ
Ѷ¨e`«=∞O\Ï"å, Jk "≥#∞"≥O@<Õ ÅaèOK«=K«∞Û. ÖË^• PÅ㨺OQÍ „áêÑ≤ÎOK«=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å
â◊√Éèí „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚʼnõΩ â◊√Éèí=Ú, Jâ◊√Éèí „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚʼnõΩ J=∞OQÆà◊=Ú =zÛ f~°∞`å~Ú. "å\˜x
Z=~°∂ x~ÀkèOK«ÖË~°∞. Wk J„ѨuǨÏ`«"≥∞ÿ# q^è•#âßã¨#O.
J~Ú`Õ, ^Õâ◊HÍÖÏnè#OQÍ áœ~°∞+¨|ÅOKÕ Åaèã¨∞Î#fl â◊√ÉèÏâ◊√Éèí Ѷ¨Å=ÚÅ<Õ '^≥·==Ú—
(^Œ–U="£∞ ´ U^≥·`Õ / W™ÈÎO^À) – Jx JO^Œ~°∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕHÍx, '^≥·==Ú— J#QÍ,
Hõ#∞ʼnõΩ Hõ#|_»x U^À `≥eÜ«∞~åxâ◊H˜Î, ÖËHõ, JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ HÍ~°}O ÖˉõΩO_® „Ѩ=iÎOKÕk, ÖËHõ,
WOH˘HõKÀ@ ZHõ¯_À L#fl\˜ìk J~ÚLO_»ÖË^Œ∞.
❖
ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ D Ö’Hõ=Ú#O^Õ [x‡ã¨∞Î<åfl_»∞. ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. =Ú^Œ∞ã¨e JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D
q^èOŒ QÍ ÉÏź, Ü«∞ø=#, "å~°Hú ͺÅ∞ „Ѩ`º« H∆Í#∞Éè=í O J~Ú#@∞¡QÍ 'J^Œ$+¨=ì Ú— J#∞#k „Ѩ`º« HõO∆ QÍ
Åaè™ÈÎO^•? ÖË^Œ∞Hõ^•! Hõ#∞Hõ =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’, HÍ~°}"Õ∞ ÅaèOK«#\˜ì 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#∞#k ÖË<Õ
ÖË^Œ∞.
ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÖˇ·# "å~°∞ ''Ѩ~°=∂~°÷=ÚÅ#∞ ™êkèOK«∞ Ü«∞`«fl=ÚÅ∞—— – J#∞"å\˜<Õ 'áœ~°∞+¨=Ú—
J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. Ö∫H˜Hõ ^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® áœ~°∞+¨=Ú ÖËHõ ѨÙ~°∞+¨Ü«∞`«fl=Ú
=Å#<Õ Jcè+¨ì=ÚÅhfl ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú. KÕ`«∞Å`À =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ Hõ^ŒÅÛ@O, =∂\Ï¡_»@O, K«∂_»@O
W>Ë¡ 㨈~fiO„kÜ«∞ „H˜Ü«∞Å∞ – „Ѩܫ∞`«fl=Ú (ÖËHõ) áœ~°∞+¨|ÅO KÕ`«<Õ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. JO`ÕHÍx,
^≥·=|ÅOKÕ`« HÍ^Õ! J~Ú`Õ, 'J#~°÷ Hõ~°=ÚÅ∞ – x„+¨ÊÜ≥∂[#Hõ~°=ÚÅ∞—— J~Ú# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞
J\˜ì „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ<Õ HõÅ∞QÆKÕã¨∞Î<åfl~Ú. JÖÏÊâ◊Ü«∞=Ú`À ‰õÄ_ç#"å\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ =Å#
á⁄O^Õ^=Õ ÚO@∞Ok? JO^Œ∞KÕ`,« ã¨`û« OQÆ=∞O^Œ∞, ã¨KåÛùG Ѩ~åº=Ö’Hõ#=∞O^Œ∞ |∞kúx qxÜ≥∂y¿ã,Î
P |∞kú ã¨∞xt`«=∞ø`«∞Ok. WѨC_»∞ 'ã¨=∞„QÆ – ã¨^Œ=QÍǨÏ#—`À ‰õÄ_ç# „Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕ`«<Õ
J#∞H˘#flk Åaèã¨∞ÎOk.
❖
J*Ï˝#O KÕ`«<Õ "≥·+¨=∞º =∞=∞HÍ~° =$`«∞ÎÅ∞ [xã¨∞Î<åfl~Ú. U „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖˇ·`Õ ''ã¨~°fi"≥·+¨=∞º
ÉèÏ==ÚÅ#∞ "≥Ú^ŒÅO@ x=$uÎOѨKÕã≤, JYO_®#O^Œ=Ú#∞ „áêÑ≤ÎOѨ KÕÜ«∞\ÏxH˜ HÍ~°}=ÚÅ∞
HÍQÆÅ"À, J\ì̃ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ ã¨=¸Ç¨Ï=Ú<Õ ''Ѩ~=° ∞ ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú—— Jx `«`Ϋ fiA˝Å∞ Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞.
J\˜ì ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞ „áêÑ≤ÎOѨKÕÜ«∞QÆÅ ã¨^Œã¨`ü q"Õ‰õΩÅQÆ∞ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ#∞, ã¨KåÛùG=ÚÅ#∞,
â◊~}
° ∞"Õ_@
» O ã¨O™ê~°|^Œ∞_ú Q» ∞Æ =∂#=Ù#‰õΩ J`«ºO`« P=â◊ºHõ"∞≥ Üÿ Ú« #flk. ã¨~À=~°OÖ’ JO^Œ"∞≥ #ÿ
100
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`å=∞~°Å∞ =$kú K≥O^•Ü«∞#∞HÀ. JѨC_»∞ `å=∞~°Å =Å# ã¨~À=~°O, ã¨~À=~°O =Å# `å=∞~°Å∞
Ѩ~°ã¨Ê~°O â’aèOѨKÕã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. J^Õq^èŒOQÍ, ã¨KåÛùG – ™ê^èŒ∞ ™êOQÆ`åºÅ =Å# |∞kú, |∞kú
=Å# ã¨KåÛùG – ™ê^èŒ∞ ™êOQÆ`åºÅ∞ â’aèã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«, ÉÏź=Ú #∞O_ç "å\˜x
JÉèíºã≤OKåe. "å\˜ =Å# P JÉèíºã≤OK«∞"å_»∞ `«##∞ `å#∞ L^ŒúiOK«∞H˘#∞>ËHÍHõ, J<Õ‰õΩÅ#∞
`«#=Öˇ<Õ ã¨=Ú#fl`«∞Å#∞ KÕÜ«∞QÆÅ_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, J`«xH˜ ™êfi`«‡ÖÏÉèí"Õ∞ KÕ‰õÄ~°∞`«∞Ok Hõ^•!
F ~å=∞K«O„^•! D „ѨÑO¨ K«=∞O`å J^Œ$+¨=ì ÚKÕ`« #_»∞K«∞K«∞#fl^Œx „Éèqí ∞OѨ |_»‰Ωõ O_»∞QÍHõ!
Uk ZHõ¯_» Z@∞¡ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl, ^•x "≥#∞Hõ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ JO`«s¡#"≥∞ÿ LO_ç LO\’O^Œx <Õ#∞
x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ q+¨µ‚^Õ=Ù_»∞ x[„Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕ`«<Õ ^Œ∞+¨µìÅ#∞
tH˜∆OK«∞@, t+¨µìÅ#∞ ~°H˜∆OK«∞@ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. JO`ÕHÍx PÜ«∞#‰õΩ J^Œ$+¨ì=Ú HõÅã≤ =™ÈÎO^•?
HÍ<Õ HÍ^Œ∞. D [QÆ`«∞ÎÖ’ Z=iÔH·<å ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ W+¨ìã≤kúx „áêÑ≤ÎOѨKÕ™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«
h=Ù ã¨~°fi^• „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»"≥· LO_»∞. ã¨~°fiâ◊OHõÅ#∞ `«ºlOz U U „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ Lz`«"≥∂
q"ÕHõ=ÚKÕ qKåiOz "å\˜x P„â◊~ÚOK«∞. JO`ÕHÍx 'H˘Ü«∞º—#∞ K«∂z ''Wk áê=Ú HÍ^Œ∞
Hõ^•?—— Jx J#∞H˘O@∂ '^≥=· =Ú— J#∞^•x q+¨Ü∞« "≥∞ÿ ÖËxáÈx „Éè=í ∞Å∞ á⁄O^Œ=^Œ∞.Ì =∞ǨÏ`«~Î "° ∞≥ #ÿ
J=HÍâ◊=ÚÅ∞ L#fl D rq`«=Ú J#∞ ^•xx [#∞Å∞ ÖËxáÈx HõÅÊ#Å`À =$^ä• KÕã¨∞HÀ=@O
`«~°K«∞ [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Œx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
8. J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ – ^Œ∞~°æ`«∞Å∞
F ~å=∞K«O„^•! ''^≥·==Ú—— Jx [#∞Å∞ ^Õxx ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x ã¨OÉ’kèã¨∞Î<åfl~À –
ZO`« `«~°z K«∂z<å, <å‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. ''^≥·=O—— ÖËHõ ''J^Œ$+¨ìO—— J#∞#k ZHõ¯_» L#flk?
J^•ÌxH˜ PHÍ~°=ÚQÍx, Hõ~°‡QÍx, K«Å#=ÚQÍx, Ѩ~å„Hõ=∞=ÚQÍx ÖË^Õ? JO^Œ∞KÕ`« Jk
q∞^䕺*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ P~°∂_è»"≥∞ÿ LO\’O^Œx =∂ Jaè„áêÜ«∞O. ÖË^•, W`«óѨÓ~°fiѨ٠Hõ~°‡Å∞ (ÖËHõ
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞) Ѷ¨Ö’^ŒHõ=∞QÆ∞ K«∞#flѨC_»∞ („ѨÜ≥∂[#`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞) ã¨∞^Œ∂~°
^Œ$+≤ì`À‰õÄ_ç# ã¨∂Hõ;|∞kú ÖËx [#∞ÅKÕ ''Wq ^≥·==Ú Ü≥ÚHõ¯ KÕ`«ÖË Hõ^•!—— J#∞ =∂@ÅKÕ
HõeÊOK«|_ç#^Œx K≥ѨÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. (People who cannot see a little far pacify themselves by
attributing the incidents to the unknown 'DAIVAM' ). „Éè Ï OuKÕ „`å_» ∞ #O^Œ ∞ áê=Ú#∞
P~ÀÑ≤OK«∞#@∞¡, "å~°∞ '^≥·==Ú— J#∞ HõeÊ`« =º=Ǩ~°=Ú #O^Œ∞ ã¨∞^Œ$_è»∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
❖
J~Ú`Õ „áêHõ#Î Hõ~‡° ÅKÕ r=Ù_»∞ ã¨~fi° ^• „ѨÉÏè q`«=∞QÆ∞K«∞ Jã¨fi`«O„`«∞_»∞QÍ LO_»=Åã≤#^Õ<å?
ÖË^Œ∞. XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú q#∞. XHõ_»∞ H˘O`« K≥_»¤QÍ H˘O`« HÍÅO =º=ǨÏiOK«@O [iyO^Œ#∞HÀ.
JѨC_»∞ P`«_»∞ „áêÜ«∞tÛ`«Î~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# (J#∞#Ü«∞ "åHͺÅ∞, Hõ∆q∞OK« "Õ_»∞H˘#∞@, JkèHõ"≥∞ÿ#
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 101
¿ã"å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=ÚÅ∞ JOkOK«∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·#) â◊√ÉèíHõ~°‡ÅKÕ `å#∞ ÉÏkèOzÜ«Ú#fl"åi Ü≥ÚHõ¯
™ê#∞‰õÄź=Ú K«∂~°Q˘#=K«∞Û#∞ Hõ^•! Jâ◊√Éèí`«fiO #∞Oz `«#Ü≥ÚHõ¯ â◊√Éèí`«fi=ÚKÕ ^À+¨Ñ¨iǨ~°O
KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk. J>Ë¡ „áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞ (past deeds)KÕ „áêÑ≤ÎOzÜ«Ú#fl ^Œ∞+¨ì ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞,
"åã¨#Å#∞ (ÖËHõ ^À+¨|∞kúx) WѨÊ\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ â◊√Éèí„Ѩ^ŒO `«Ñ¨ÊHõ KÕÜ«∞=K«∞Û. =~°Î=∂#
P^Œº`«# ã¨`«¯~°‡Å∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠^À+¨=ÚÅ#∞ „ѨH∆Íà◊#O KÕÜ«∞QÆÅ=Ù. HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù
ã¨~°fi^• ã¨`å¯~°º=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú@ˆH Ü«∞uflOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
H˘O^Œ~°∞ =¸~°∞öÅ∞ „Ѩ`«ºHõ∆=Ú#∞ „ѨHõ¯‰õΩ<≥\ ì̃ J#∞=∂#=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞ P„â◊~Úã¨∂Î ''^≥·="Õ∞
JO`«\ ˜H˜ HÍ~°}O. =∂KÕ`« ã¨`«¯~°‡Å∞ ZѨC_»∞ KÕ~ÚOKåÖ’ ^≥·==Ú#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. Hõ#∞Hõ "Õ∞"Õ∞O
KÕÜ«∞QÆÅO?—— Jx K≥ѨCH˘O@∂ =~°Î=∂#OÖ’ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞ H͉õΩO_®<Õ ~å„uO|QÆà◊√§
QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì ^Œ∞~°‡`«∞Å∞, =¸_è»∞Å∞ h‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_ç`Õ ''^≥·=|ÅOKÕ`« =∞=Ú‡ Jyfl Uq∞
KÕÜ«∞ÖË^Œ∞—— Jx `«Åz JyflÖ’H˜ ^Œ∂Hõ=∞#∞. Xà◊√§ HÍʼnõΩO_® |Ü«∞@ Ѩ_»QÆň~"≥∂ K«∂^•ÌO.
JO^Œ∞KÕ`« ''<Õ#∞ `«y#O`« „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»#∞ HÍÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ<Õ L`«Î=∞*Ï˝#O á⁄O^ŒÖËHõáÈÜ«∂#∞——
Jx =∞x+≤ ÉèÏqOK«@O =∞OzkHÍx, ''^≥·=O =∂‰õΩ *Ï˝#O „Ѩ™êkOK«ÖË^Œ∞—— Jx ã¨iÃÑ@∞ìH˘x
HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕÜ«∞@O Lz`«O =∂„`«O HÍ^Œ∞.
㨈~, ''D „ѨѨOK«=Ú# ^≥·="Õ∞ ã¨~°fi=Ú x~°‚~Úã¨∞ÎOk. K«∂_»~åx, K≥ѨÊ|_» *ÏÅx P
^≥·="Õ∞ Jxfl\˜H˜ Hõ~°Î. WHõ Hõ~°Î $`«fi=∞O@∂ =∞Ô~=fiiH© ÖË^Œ∞—— – J<Õ J#∞H˘O^•O. WHõ ѨÙ~°∞+¨
„Ѩܫ∞`«fl"≥∞O^Œ∞‰õΩ? Z=~À ZHõ¯_À LO_ç h HÍà◊√§ Hõ^ŒÅ∞ÛK«∞<åfl~å? ''ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=Ú ÖË^Œ∞.
^≥·="Õ∞ L<åfl_»∞—— Jx J#∞HÀ^ŒÅK«∞H˘O>Ë WHõ =∂#=Ù#‰õΩ, Ü«∞O„`«K«e`«"≥∞ÿ# P@ÉÁ=∞‡‰õΩ `Õ_®
Uq∞ LO@∞Ok? ^≥·="Õ∞ ã¨~°fi=Ú KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ WHõ ™êfl#, ^•#, [Ѩ `«áê^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
âßG=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~Ú? ^≥·= x~°‚Ü«∞"Õ∞✺ JO`å J~Ú#ѨC_»∞, âß„™ÈÎѨ^Õâ◊O =∂„`«O
^ÕxH˜? =∞#O WѨC_»∞ D P`«‡qKå~°} KÕ¿ãÎ =∂„`«O Uq∞ „ѨÜ≥∂[# =ÚO@∞Ok? D
qKå~°} – LѨ^ÕâßÅ#∞ =∂x"Õã≤, HÍà◊√§–KÕ`«∞Å∞ QÍeH˜ =^Œe ‰õÄ~°∞ÛO>Ë ã¨iáÈ`«∞Ok Hõ^•!
P '^≥·==Ú—<Õ Jxfl „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕÜ«∞=∞x K≥Ñ≤Ê WHõ D [#∞Å#∞ ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO =∂x
K«uH˜ÅѨ_»=∞O^•=∂? HÍ|\˜ì, ^≥·==Ú#∞ „ѨuáêkOz, J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞ HÍQÀ~°∞"åix "Õ∞=Ú
ÖˇHõ¯Ö’xH˜ fã¨∞HÀ=Ú.
D „ѨѨOK«OÖ’ „ѨuXHõ¯~°∞ U^À XHõ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞ – XHõ¯ â◊=O `«Ñ¨Ê.
Ü«∞`«fl=Ú =Å¡<Õ Ñ¶¨e`«=∞<Õk Åaè™ÈÎOk. ''D <å Ü«∞`«fl–Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ JÅÊ"≥∞ÿ#"å? ÖËHõ
Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ#"å?—— – J#∞#k r=Ù_»∞ `«# |∞kú`À ã¨i J~Ú# x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞HÀ"åe. HÍx,
✺
Ö’HõOÖ’ ''t=Ùx P[˝ ÖËx^Õ p"≥∞<ÿ å ‰õΩ@ì^∞Œ —— J#∞ <å#∞_ç „Ñ¨Kå~°OÖ’ L#flk. J>Ë¡ ''<å~°∞„^À ~°∞„^Œ=∞~°Ûu——
J#∞#k ~°∞„^•aè¿+HõOÖ’x "åHõºO. (~°∞„^Œ∞_»∞ HÍx"å_»∞ ~°∞„^Œ∞x JiÛOK«ÖË_»∞). D Ô~O_ç\ ˜Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞#fiÜ«∂~°÷O
Ju ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOKåe.
102
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''Ü«∞`«fl=Ú =Å#<Õ Ñ¶¨e`«O—— J#∞#k Hõ~°‡Å Ü≥ÚHõ¯ ã≤^•úO`«=Ú, J„ѨuǨÏ`«"≥∞ÿ# âßã¨#O
JÜ«Ú#flk. Ü«∞`«fl=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ r=Ù#‰õΩ „uHÍÅ=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`,« F ~å=∞K«O„^•! ''Uk Z@∞¡ JQÆ∞K«∞#fl^À J^ŒO`å „Ñ¨Ü∞« `åfl#∞ ™ê~°"∞Õ LO\’Ok——
Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ! '^≥·==Ú— ÖËHõ 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#∞#q J~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=ÚÖË#x =∂
Jaè„áêÜ«∞O. S<å, <å^˘Hõ „Ѩâ◊fl. ''PHõ$uÖËx ^≥·==Ú, PHõ$u Hõey# =∞#∞A_»∞ KÕ¿ã
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞—— D Ô~O\˜H© ã¨=∞#fiÜ«∞O UHõ`«fiO, ã¨=∂^è•#O Z\Ï¡ ‰õΩ^Œ∞~°∞`å~Ú. P Ô~O_ç\ ˜H˜
ã¨O|O^èŒO Z\Ï¡ LO@∞Ok? JO^Œ∞ˆH P =∂@ x„+¨ÊÜ≥∂[#"≥∞ÿ#k. =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. HõÅ=Ú
– HõuÎ – D Ô~O_ç\ ˜h XˆH™êi LѨÜ≥∂yOK«@O ™ê^茺=∂? ''^≥·="Õ∞ JO`å KÕ~Ú™êÎ_»∞. HÍx
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO ‰õÄ_® LO_®e—— Jx J#@O J\˜ì^Õ J=Ù`«∞Ok. HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞ ÖËx"åxKÕ
^≥·==Ú U^≥·<å KÕ~ÚOK«QÆÅ^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! D [QÆ`«∞ÎÖ’ XHõ Ѩã≤ÉÏÅ∞x ^ŒQÆæ~°#∞O_ç,
=∞Ǩ"Õ∞^è•q =~°‰õΩ '^≥·==Ú— J#∞^•xx `«=∞ =∞<À|∞^Œ∞úÅKÕ „Ѩ`«ºHõ∆Ѩ~°K«∞H˘#fl "åÔ~=Ô~·<å
L<åfl~å? D q^èŒOQÍ '^≥·==Ú— J#∞#k Jã¨`ÕÎ#x `ÕÅ∞@ ÖË^•?
❖
'^≥·==Ú— J#|_»∞#k "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_À L#fl^Œ<Õ H˘kÌ¿ãѨ٠J#∞H˘O^•O. JѨC_»∞ ''D |∞kú
– ^≥=· =Ú – J#∞#q ~Ô O_»∂ XHõ¯>Ë<å? "Õ~∞° "Õ~å?—— J<Õ =∞~˘Hõ „Ѩâfl◊ L^Œ~Úã¨∞OÎ k. ZO^Œ∞HõO>Ë,
J\˜ì ÉèÏ=# KÕ¿ãk D |∞kú`À<Õ Hõ^•! Hõ#∞Hõ D „Ѩâ◊fl‰õΩ =∞#‰õΩ ã¨=∂^è•#O HÍ"åe.
''xâ◊ÛÜ«∞=Ú J<Õ ^èŒ~°‡=Ú#∞ x~°fiiÎOKÕ '|∞kú— – '^≥·==Ú— J#∞|_»∞#q XHõ¯>Ë. ^≥·==Ú Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉèÏ==Ú KÕ`«<Õ, ^≥·==Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ |∞kú „Ѩ=iΙÈÎOk—— Jx =∞#O x~°‚~Ú™êÎ=∞#∞HÀ,
JѨC_®Ô~O_çO\˜H˜ ÉèË^ŒO ÖË#>Ë¡ Hõ^•! J#QÍ |∞kúÜÕ∞ ^≥·==Ú Hõ#∞Hõ WHõ |∞kú<Õ =∞#O
P„â◊~Ú¿ãÎ áÈ`«∞Ok Hõ^•!✺ '^≥·==Ú— J#|_Õ =∞~˘Hõ =ã¨∞Î=Ù#∞ ZO^Œ∞‰õΩ P„â◊~ÚOKåe?
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? '|∞kú— J#∞#k JO^ŒiH˜ J#∞Éèí=Éèí∂`«"≥∞ÿ LO\’Ok. ^≥·==∂, ZHõ¯_»∞#fl^À,
Z@∞¡ L#fl^À `≥eÜ«∞^Œ∞.
''^≥·==Ú – |∞kú "Õ~°∞"Õ~°∞—— Jx J#∞‰õΩO\Ï=∞#∞HÀ, JѨC_»∞, ã¨O|O^èŒOÖËx Ô~O_»∞
q+¨Ü«∂Å∞ ã¨O|O^èŒO Hõey ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åflÜ≥∂ K≥ѨÊ=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞
^≥·==Ú D ã¨~°fir=ÙÅ |∞^Œ∞úÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î#flk? ^•xH˜ =KÕÛ „ѨÜ≥∂[#O
Uq∞\˜? D „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O ÅaèOK«@O ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ, =∞#O '^≥·==Ú— J#∞^•xÃÑ·
P^è•~°Ñ¨_»HõáÈ=@"Õ∞ =∞Ozk.
✺
|∞^Òúâ~◊ } ° =∞xfiK«ÛHù $õ Ѩ}ÏóѶŨ ¿ÇÏ`«=ó—— – N Hõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«‡ ÉèQí =Æ næ`« – ™êOYº Ü≥∂QÆOÖ’ ''<åÜ«∞#ÖÏ~å!
|∞kú<Õ â◊~}° ∞ "Õ_O» _ç. ѶŨ ¿ÇÏ`«∞=Ù (WHõ¯_» '^≥=· =Ú—QÍ K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk) KåÖÏ JÅÊ"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O—— Jx ÃÇÏK«Ûiã¨∞<Î åfl~°∞.
''|∞^ŒúO â◊~°}O QÆKåÛùq∞—— – |∞^ŒúÉèíQÆ"å#∞_»∞.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 103
J@∞¡QÍHõ ''ã¨=∂# |∞kú|Å=ÚÅ∞ Hõey# W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ XHõ Ѷ¨Å=Ú (ÖËHõ „ѨÜ≥∂[#=Ú)
H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOz#ѨC_»∞, XHõ_»∞ XHõ ~°HõOQÍ, =∞~˘Hõ_»∞ =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ „ѨÜ≥∂[#=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. Wk ^≥·==ÚÜ≥ÚHõ¯ áê„`Õ Hõ^•!—— Jx Z=Ô~·<å JO\ψ~"≥∂? nxH˜ HÍ~°}O
`≥eÜ«∞x ''^≥·==Ú—— Jx ZO^Œ∞‰õΩ J#@O? "åi"åi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ f„=`«#∞ J#∞ã¨iOz Jk
J@∞¡#fl^Œx ZO^Œ∞‰õΩ J#∞HÀ~å^Œ∞?
''=∂ |∞kúÖ’ Wk W@∞¡ KÕÜ«∂Å<Õ ÉèÏ=O „ѨuѶ¨eOzOk. Wk ^≥·==ÚÜ≥ÚHõ¯ K«~°ºÜÕ∞
Hõ^•?—— Jx =∞Ô~=Ô~·<å JO\ψ~"≥∂? PÜ«∂ âßs~°Hõ („H˜Ü«∞Å∞) – =∂#ã≤Hõ (PÖ’K«#Å∞)
Ü«∞`«fl=ÚÖË xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î<åflÜ«∞x ZO^Œ∞‰õΩ J#∞HÀ~å^Œ∞? |∞kúKÕ ''Wk
KÕÜ«∂e—— J<Õ x~°‚Ü«∞O KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk. J@∞¡ KÕÜ«∞|_ç# Ü«∞`«fl=ÚÅ∞ =∞~°Å |∞kúx „ѨÉèÏq`«O
KÕã¨∞Î<åfl~Ú.✺ Hõ#∞Hõ '^≥·==Ú— J#∞^•x áê„`«#∞ P„â◊~ÚOKÕ |^Œ∞Å∞ =∞#O ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú<Õ
P„â◊~ÚOK«=K«∞Û Hõ^•!
❖❖❖
9. HÍ~°º ‰õΩâ◊Å`«
PHÍâßxH˜ ~°∂ѨO ÖË^∞Œ . D â◊s~åxHÀ, ~°∂ѨO L#flk. JO^Œ∞KÕ`« D â◊s~°=Ú PHÍâ◊=Ú#∞
`åHõ*ÏÅ^Œ∞. J>Ë¡ ~°∂Ѩ=ÚÖËx ^≥·==Ú`À ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =∞#‰õΩ HÍ~°}ÏO`«~°=Ú (U^À HÍ~°}=Ú)
Ü≥ÚHõ¯ HõÅ~ÚHõ Jã¨OÉèí="≥∞ÿÜ«Ú#flk. PHõ$uQÆÅ Ô~O_»∞ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ Ñ¨~°ã¨Ê~° ã¨OÜ≥∂QÆO
™ê^躌 =∞ø`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ''^≥=· =Ú – J#∞#k ÖË^∞Œ —— – JxÜÕ∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk. D „ѨÑO¨ K«=Ú#
[~°∞QÆ∞ ã¨~°fi =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ xÜ«∂=∞Hõ – x~°‚Ü«∂`«‡Hõ Hõ~°Î ^≥·="Õ∞ J~Ú`Õ, D „Ѩ[ÅO^Œix
Ǩ~ÚQÍ Ñ¨~°∞O_»x=Ú‡. WHõ PÜ«∂ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞, HÍ~°º‰õΩâ◊Å`«Å∞, *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ ^ÕxH˜? P
^≥·="Õ∞ =zÛ KÕÜ«∞=Åã≤#k KÕ™êÎ_®?
^≥·"Õ#`«∞ JaèÜ«ÚHÀÎ-ǨÏO, `«`«¯~Àg∞^Œ$â◊O ã≤÷`«"£∞
ã¨=∂âßfiã¨# "åˆQëê! # ^≥·=O Ѩ~°=∂~°÷`«ó II (VIII - 15)
''<Õ#∞ J^Œ$+¨ì=ÚKÕ „¿Ñˆ~Ñ≤OK«|_ç Ѩ#∞Åhfl KÕã¨∞Î<åfl#∞. J^Œ$+¨ì|ÅO KÕ`«<Õ W=hfl W@∞¡
ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú—— Jx Z=Ô~·<å J#∞H˘O>Ë, =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ =∂„`«O "å~°∞ `«=∞#∞ `å=Ú J@∞¡
F^•~°∞ÛHÀ=@O =∂„`«"∞Õ [~°∞QÆ∞K«∞#flk. Ѩ~=° ∂~°÷ ^Œ$+≤Hì ˜ '^≥=· =Ú— J#∞#^Õ ÖË^∞Œ , ÅaèOK«∞@ÖË^∞Œ .
=¸_è»∞ÖË 'J^Œ$+¨ì=Ú (^≥·==Ú)— Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# KÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. J^Œ$+¨ìáê~åÜ«∞}∞ÅQÆ∞"å~°∞
ã¨fiâ◊H˜ÎѨ@¡, ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚŠѨ@¡ qâßfiã¨=Ú ÖËHõáÈ=Ù@KÕ, "å~°∞ ZѨÊ\˜ÔH·<å K≥_çáÈ=@O
`«^䌺=∞x "Õ∞=Ú J#∞H˘O@∞<åflO.
✺
''|∞kúóHõ~å‡#∞™êi}˜—— – ''Hõ~°‡Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ |∞kú LO\’Ok—— J#∞#^Õ Ö’Hõ „Ѩã≤^ŒúOQÍx,
''|∞kúó ^≥·"å#∞™êi}˜—— ––– J#∞#k Ö’Hõ„Ѩã≤^ŒúO HÍ^Œ∞ Hõ^•!
104
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D „ѨѨOK«OÖ’ ZO^Œ∞Ö’ J~Ú<å B#fl`«ºO ™êkèOz# |∞kú=∞O`«∞Å#∞ Z=i<≥·<å
fã¨∞HÀ. "åiH˜ P ™ê=∞~°÷º=Ú#∞ „Ѩ™êkOzOk Z=~°∞? <åÜ«∞<å! ~å=∂! "å~°O^Œ~°∞ `«=∞
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O KÕ`«<Õ, ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕ`«<Õ, P L#flux ™êkèOKå~°∞. JO^Œ∞ˆH, =∞#O "åi
K«i„`«Å∞ „"åã¨∞H˘x K«^Œ∞=ÙH˘O@∞<åflO. „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „áê=ÚYº`Õ ÖËHõáÈ`Õ =∞#O =∂„`«O
"åi QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O ^ÕxH˜? ''JO`å^≥=· "Õ∞—— Jx „QÆO^ä•Å xO_® „"å¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok Hõ^•!
ÜÕ∞ â◊¥~å ÜÕ∞ K« q„HÍO`å ÜÕ∞ „áê*Ï˝ ÜÕ∞ K« ѨO_ç`åó
`≥·ÃãÎÂó H˜=∞= Ö’ˆH-ã≤‡<£ =^Œ! ^≥·=O „ѨfHõ∆ º`Õ? (VIII - 17)
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù â◊¥~°∞Öˇ·#\˜ì Ѩ~å„Hõ=∞=O`«∞Öˇ·#\˜ì, |∞kú=∞O`«∞Öˇ·#\˜ì, ѨO_ç`«∞Öˇ·#\˜ì
J<ÕH=õ ∞Ok =∞Ǩ`«∞‡Å QÍ^äÅŒ ∞ q<åfl=Ù Hõ^•! "å~°∞ `å=Ú ™êkèOK«^ÅŒ K«∞‰õΩ#flk Z\Ï¡ ™êkèOKå~°∞?
„Ѩܫ∞`«fl |Å=Ú KÕ`«<Õ Hõ^•! "åiÖ’ Z=~°∞ ^≥·==Ú H˘~°‰õΩ "ÕzÜ«Ú<åfl~°∞ K≥ѨC?
^≥·==Ú#∞ „ѨuáêkOK«∞"å~°∞, ''W`«_»∞ z~°Orq, |ǨïHÍÅO rq™êÎ_»∞—— – Jx '^≥·=
x~°‚Ü«∞O—QÍ XHõx QÆ∞iOz K≥áêÊ~°#∞HÀ, J\˜ì "åxÜ≥ÚHõ¯ `«Å#∞ fã≤#ѨC_»∞ ‰õÄ_® J`«_»∞
„|uH˜`Õ, JѨC_Õ ^≥·="Õ∞ Q˘Ñ¨Ê^Œx <Õ#∞ XѨCH˘O\Ï#∞. J@∞¡O_»∞@ ÖË^Õ? Éèíq+¨º`«∞Î QÆ∞iOz
(*Ï`«HõO K≥¿ÑÊ"å~°∞), ''W`«_»∞ ѨO_ç`«∞_»∞ J=Ù`å_»∞—— Jx K≥Ñ≤Ê#ѨC_»∞, J\ì̃"å_»∞ K«^Œ=‰õΩO_®<Õ
ѨO_ç`«∞_»∞ J=Ù`«∞<åfl_®? J\Ï¡ [iy`Õ, ^≥·="Õ∞ Ö’HõOÖ’ J^Œ$+¨ì"≥∞ÿ ã¨~°fi=Ú x~°fiiΙÈÎO^Œx
=∞#O ‰õÄ_® XѨC‰õΩO^•O.
qâßfiq∞„`Õ} =Úx<å ^≥·==Ú`«û $[º ^Œ∂~°`«ó
áœ~°∞¿+}ˇÿ= ã¨O„áêѨÎO „|Ǩχ}ºO! ~å=∞! <å-#º^ä• II (VIII - 20)
F ~å=∞K«O„^•! D ã¨Éèí‰õΩ ^Õ"ÕO„^Œ∞x=Öˇ "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl „|Ǩχi¬Ü«∞QÆ∞ D qâßfiq∞„`«
ÉèQí "Æ å#∞x K«∂_»∞! W`«_∞» [#‡`«ó XHõ ™ê=∂#º"≥∞#ÿ ~åA. D ~À*’, XHõ „|Ǩχi¬QÍ, Ö’HõHàõ Ϻ}
HÍ~°‰õΩ_»∞QÍ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅKÕ Z@∞¡ „Ѩâ◊Oã¨Å∞ JO^Œ∞‰õΩO@∞<åfl~À K«∂Kå=Ù Hõ^•! Wk DÜ«∞#‰õΩ
Z\Ï¡ ™ê^躌 Ѩ_Oç k? '^≥=· =Ú— J#|_»∞^•x Hõ$ѨK`Õ <« å? HÍ<ÕHÍ^Œ∞. W`«_∞» J^Œ$+¨=ì Ú#∞ „ѨH¯õ ‰õΩ<≥\ ì˜
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ ^Œ$_è»OQÍ P„â◊~ÚOKå_»∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ „|Ǩχi¬`«fi=Ú ã¨OáêkOKå_»∞.
JO`Õ HÍx J^Œ$+¨ì=Ú H˘~°‰õΩ "ÕzÜ«ÚO_ç HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! <Õ#∞ ‰õÄ_® ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOKÕ
PHÍâ◊QÆ=∞# â◊H˜Î, ã¨Ñ¨Îi¬=∞O_»Å=ÚÖ’ x"åã¨=Ú ã¨OáêkOKå#∞. ##∞fl '=∞ǨÏi¬— Jx JO^Œ~°∞
JO@∞#flk <åÜ≥ÚHõ¯ J^Œ$+¨ìO KÕ`«<å? HÍ^Œ∞. <å ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»`«fiO KÕ`«<Õ D
~ÀA J@∞¡ QÆ∞iÎOѨ|_»∞K«∞<åfl#∞. ~åHõ∆ã¨~åAÅ∞ áœ~°∞+¨=Ú#∞ P„â◊~ÚOKÕ, J=∞~å=u #∞O_ç
^Õ=`«Å#∞ áê~°„^Àe =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ `«=∞ UÅ∞|_ç ™êyOKå~°∞. ^Õ=`«Å∞ ‰õÄ_® ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú
KÕ`«<Õ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ zè<åflaè#flOKÕã≤ =∞~°Å D [QÆ`«∞ÎÅ#∞ áêeã¨∞Î<åfl~°∞. JO`«^•HÍ ^ÕxH˜?
"≥^Œ∞~°∞`À Je¡# |∞@ìÖ’ h~°∞ ZÖÏ xÅ∞™ÈÎOk? J^Œ$+¨ìO=Å¡<å? HÍ^Œ∞. ^•x "≥#∞Hõ
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ ^•y L#flk.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 105
D Ö∫H˜Hõ HÍ~°º=ÚÅ<Õ K«∂_»∞. ‰õΩ@∞O| áÈ+¨}O, â◊„`«∞ ~å*ϺѨǨÏ~°}O, Éè’QÆqÖÏã¨O,
HÀѨO, x„QÆǨÏO, W`«~°∞Å#∞ JiHõ@ì@O, PHõ@∞ìHÀ=@O – W`åºk J<ÕHõ H˜¡+¨ì"≥∞ÿ# Ѩ#∞Åhfl
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl|Å=Ú KÕ`«<Õ X#QÆ∂_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! 'J^Œ$+¨ìO— J#∞#k U^À `≥eÜ«∞x
~°∂ѨOÖ’ =zÛ W=hfl KÕÜ«∞@OÖË^Õ! P ^≥·==Ú J#∞^•x „H˜Ü«∂â◊H˜Î ZHõ¯_® Hõ#|_»HõÜÕ∞
L#flk.
F â◊√ÉèÏâ◊Ü∂« ! ~åѶ∞¨ "å! D '^≥=· =Ú— J#|_Õ Ñ¨^•~°O÷ HÍ~°º–HÍ~°} q=∞~°≈ʼnõΩ ÅaèOK«HÜ
õ ∞Õ
L#flk. JO^Œ∞KÕ`«, Jk qHõÅÊ=â◊OKÕ`«<Õ HõeÊOK«|_ç#@∞¡, ã¨∞ã¨Ê+¨ì =∞ø`ÀOk. Hõ#∞Hõ J=â◊º"≥∞ÿ,
Z^Œ∞~°∞QÍ xezÜ«Ú#fl\˜ì ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ =ÚO^Œ∞QÍ P„â◊~ÚOz LO_»∞. =∞#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ
ÅaèOK«#\˜ì D ^≥·==º=Ǩ~°=Ú#∞ H˘O`«¿ãѨ٠„ѨHõ¯‰õΩÃÑ@∞ì. ^•x q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞
=∞# D qKå~°}Ö’ J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ h"Õ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. D '^≥·==Ú— J#∞^•xx J¿ÑH˜∆OK«Hõ,
L`«Î=∞=∞QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú<Õ P„â◊~ÚOz, ã¨=Ú#fl`«∞_»=ÙHõ=Ú‡.
❖❖❖
10. Hõ~°‡qKå~°=Ú
N~å=Ú_»∞ : F ã¨~fi° ^è~Œ ‡° *Ï˝! =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏs¬! ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«flO q+¨Ü∞« OÖ’ g∞~°∞ K≥ÑÊ≤ #\˜ì ™È^•Ç¨Ï~°}
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Åhfl <Õ#∞ JOwHõiã¨∞Î<åfl#∞. J~Ú`Õ, g∞~°∞ ''^≥·==Ú—— J#|_»∞#k Un
ÖË^Œx H˘xflKÀ@¡ J<åfl~°∞. =∞iH˘xflKÀ@¡, ''ѨÓ~°fi [#‡ÅO^Œe ÖËHõ W`«ó ѨÓ~°fiѨ٠Hõ~°‡ Ѩ~°OѨ~°Å
(ÖËHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ) ã¨"Õ∞‡à◊#"Õ∞ ^≥·==Ú—— Jx JO@∞#fl@∞¡ <å‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞K«∞#flk. ''„Ѩܫ∞`«fl=Ú
=ÚO^Œ∞ – ^≥·==Ú ã¨OQÆu `«~°∞"å`«—— .... Jx ã¨∂K«#QÍ ‰õÄ_® JO@∞<åfl~°∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ J`«ºO`« „Ѩã≤kúQÍOzÜ«Ú#fl D ''^≥·==Ú—— J<Õ Ñ¨^•~°÷O Jã¨Å∞ L#fl^•?
ÖË^•? J<Õ‰õΩÅ∞ J\˜ìk HõÅ^Œx #=Ú‡K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ^≥·==Ú–J#∞#k g∞KÕ Z@∞¡
QÍOK«|_»∞K«∞#fl^À =∞iH˘O`« ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞H˘O@∞<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∞K«O„^•! ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ ã¨~°fi HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ X#~°∞ÛK«∞#flk.
"å\˜ Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® J^Õ J#∞Éèíq™ÈÎOk. WHõ '^≥·==Ú— J#|_»∞ =∞~˘Hõ =ã¨∞Î=Ù Un
^ÕxH© Hõ~Qΰ Íx, Éè’HõQÎ Íx HÍ^Œ∞. ^≥=· =Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ X#~°∞Û#^ŒO@∂ Un ÖË^∞Œ . Jk Éè’yOK«∞#n
ÖË^Œ∞. Jk W`«~°∞Å#∞ P^ŒiOK«∞#k ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. ^•xx Z=~°∂ K«∂K«∞K«∞#flk ÖË^Œ∞. Jk
ˆH=ÅO HõÅÊ<å=∂„`«"Õ∞. áœ~°∞+¨"Õ∞ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú (`«#‰õΩ `å#∞QÍ
x~°fiiÎOz Ü«Ú#fl „Ѩܫ∞`«fl Ѩ~°OѨ~°Å∞) =Å# ÅaèOK«∞K«∞#fl â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ<Õ [#∞Å∞ '^≥·==Ú—
J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
`«=∞ ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ `å=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl\˜ì ã¨fiÅÊ – n~°=… ÚÖˇ#· W+¨ì – J~Ú+¨=ì ÚÅ#∞
JÅÊA˝ÅQÆ∞"å~°∞ '^≥·==Ú— J#|_»∞^•xH˜ PáêkOK«∞K«∞<åfl~°∞.
106
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Ö’HõOÖ’ Z=iÔH·<å 㨈~, XHõ¯ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú KÕ`« =∂„`«"Õ∞ Ѷ¨Å=ÚÅ∞ (Results)
J=â◊ º O Åaè ã ¨ ∞ Î < åfl~Ú. J~Ú`Õ XHõ =º=Ǩ ~° = Ú Ü≥ Ú Hõ ¯ Pk–JO`« = ÚÅ∞, "Õ Ô ~ · #
^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl „ѨÉèÏ==ÚÅ∞ [The effects (or) results that materialise at a
different time and place] „QÆÇ≤ÏOK«ÖË#\˜ì (^Œ∂~°^Œ$+≤ì ÖË#\˜ì) [#∞Å∞ PÜ«∂ Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ ''Wq
^≥·==Ú „Ѩ™êkã¨∞Î<åfl_»∞. ÖËHõ ^≥·="Õ∞ W@∞¡ tH˜∆ã¨∞Î<åfl_»∞—— – Jx ÉèÏ=# KÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞.
F ~åѶ¨∞"å! ~°∂Ѩ"Õ∞ÖË#\˜ì '^≥·==Ú— HÍ~°}OQÍ Z=iÔH·<å, U^≥·<å KÕ‰õÄi#^Œ#∞H˘O>Ë,
Jk =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ „Éèí=∞ÜÕ∞. ''^≥·==Ú#∞ „áêiúOK«@O——, ''Jcè+¨ì=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@O—— J<Õ
q+¨Ü«∂xH˜=¿ãÎ, P H˘O`« HÍÅO J^•Ìx H˘~°‰õΩ f„"ÕK«ÛùKÕ "å~°∞ KÕÜ«Ú#k JÉèíº~°÷#ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ Hõ^•! P JÉèíº~°÷#KÕ ÅHõ∆ ºâ◊√kú U~°Ê_ç, ™êkèOK«^ŒÅz#^•xH˜ (ÖËHõ
á⁄O^Œ^ŒÅz#^•xH˜) ™ê#∞‰õÄÅOQÍ PÖ’K«#–„H˜Ü«∂^Œ∞Å∞ X#QÆ∂_»∞`«∞<åfl~Ú. JѨC_»∞
„áêÑ≤ÎOz#^•xH˜ ''Wk ^≥·="Õ∞ WzÛ<å_»∞—— Jx J#∞H˘#∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ, WHõ¯_»‰õÄ_®,
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ PÜ«∂ â◊√ÉèÏâ◊√Éèí Ѷ¨Å=ÚÅ∞ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú.
[#∞Å∞ H˘O^Œ~∞° ''g_ç J^Œ$+¨=ì Ú W\Ï¡ L#flk—— Jx JO@∞#flѨC_»∞, P =∂@ÜÕ∞ '^≥=· =Ú—QÍ
Ö’HõOÖ’ „Ѩã≤kúÔHH˜¯Ok.
WHõ Hõ~°‡Å „Ѩã¨OQÆO =zÛ#ѨC_»∞, ''W`«_»∞ W@∞¡ ѨeH˜<å_»∞. Jk q#fl <å‰õΩ D |∞kú
ѨÙ\˜Oì k. JѨC_»∞ D q^èOŒ QÍ ^Œ$_èO» QÍ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl#∞. W@∞¡ „ѨÜ∞« uflOz<å#∞. Dq^è"Œ ∞≥ #ÿ
L`«Î=∞Ѷ¨e`«O á⁄O^•#∞. Hõ#∞Hõ, D L`«Î=∞ Ѷ¨e`«O ^≥·==âß`«∞Î ÅaèOzOk—— – J#∞#k
H˘O^ŒiH˜ J#∞Éèí==∞ø`«∂ LO@∞Ok. W\˜ì ^Œ$ëêìO`«"Õ∞ ÖËHõ ã¨OѶ¨∞@#ÜÕ∞ '^≥·==Ú— J#|_»∞
HõÅÊ#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ WO^Œ∞Ö’, ''W`«óѨÓ~°fiѨ٠„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ U~°Ê_ç# |∞^Õú
JO^Œ∞‰õΩ ã≤^Œú"≥∞ÿ P PÖ’K«##∞ ã‘fiHõiOzOk. =∞~°Å „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ`«<Õ Ñ¶¨e`«O „áêÑ≤ÎOzOk——
– J#∞#^Õ =∞#‰õΩ ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ Åaè™ÈÎOk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? XHõ Ѩk=∞Ok
XˆH q^èŒOQÍ É’kèOѨ|_ç<å, JO^Œ~°∂ XˆH q^èŒOQÍ ã¨ÊOkOK«∞@ ÖË^Œ∞ Hõ^•! Z=Ô~·`Õ W`«ó
ѨÓ~°fiѨ٠– =~°Î=∂#Ѩ٠„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ P q+¨Ü«∞=Ú#∞ ã‘fiHõiOKå~À, "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ P
Ѷ¨e`«=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
XHõxH˜ W+¨ì"≥∞ÿ#, ÖËHõ J~Ú+¨ì"≥∞ÿ# Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ÅaèOK«∞K«∞<åflÜ«∞#∞HÀ, ^≥·="Õ∞ Jk
„áêÑ≤ÎOѨKÕã¨∞Î#fl@∞¡ JÅÊ^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì HõÅ"å~À – ''<å W+¨ì –
J~Ú+¨ì=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# U~°Ê_çÜ«Ú#fl ã¨O™ê¯~°=ÚÖË (ÖËHõ "åã¨#ÖË) <å‰õΩ 'Wk ã¨∞Y=Ú – Wk
Hõ+¨ì=Ú— J#∞ ÉèÏ=#Å∞ Hõeyã¨∞Î<åfl~Ú—— – Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. WO`«‰õΩq∞Oz '^≥·==Ú— J#∞#k
ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ, D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ h=Ù xtÛO`«∞_»=QÆ∞=Ú. =~°Î=∂#=Ú#O^Œ∞ L`«Î=∞ Hõ~°‡Å#∞
P„â◊~Úã¨∂Î P`«‡Ü≥ÚHõ¯ `«`«Î fi"Õ∞q∞\’ q"ÕHõ ^Œ$+≤ì`À „QÆÇ≤ÏOzÜ«ÚO_»∞=Ú.
❖
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 107
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! ''g∞~°∞—— ''ѨÓ~°fi[#‡Å ã¨Oz`«"Õ∞ ^≥·==Ú—— Jx =∞~°Å =∞~°ÖÏ
JO@∞<åfl~°∞. WO`«Ö’<Õ ''^≥·==Ú ÖË^Œ∞—— Jx x~°‚Ü«∞O „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! <Õ#∞ h‰õΩ U^≥·<å K≥Ñ≤Ê#ѨC_»∞, h=Ù J`«ºO`« ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À
P q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. h QÆ∞~°∞=ÙQÍ, hÃÑ· <å‰õΩ L#fl\˜ì Jaè„áêÜ«∞O Jk. JO^Œ∞KÕ`«,
<Õ#∞ K≥ѨÊÉ’=Ù#k ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À, x~°‡ÅǨÏ$^ŒÜ«Ú_»"≥·, L^ÕfiQÍ^Œ∞Å∞ ÖËx"å_»"≥· q#∞. h |∞kú
K«OK«Å`«fi=Ú#∞ `«ºlOz, ã≤÷~°`«fi=Ú á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. JѨC_»∞ 'L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ K≥Ñ≤Ê#k,
K≥ѨÊÉ’=Ù#k „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
XHÍ<˘Hõ_∞» `«# '=∞#ã¨∞ûKÕ, "å‰õΩ¯KÕ, HÍÜ«∞=ÚKÕ—— XHÍ<˘Hõ q^èOŒ QÍ Hõ~‡° Å∞ x~°fiiÎã∞¨ <Î åfl_»∞.
J`«_»∞ JÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_»∞? JÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ PÖ’zã¨∞Î<åfl_»∞? JÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ
=∂\Ï¡_»∞K«∞<åfl_»∞? (Why he is behaving the way he behaves?) nxH˜ ã¨=∂^è•#O q#∞. W`«ó
ѨÓ~°fiѨ٠(=∞iÜ«Ú „H˜`«O [#‡Å) ã¨fiH©Ü«∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ™ê~°"≥∞ÿ L#fl\˜ì "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ,
"å\˜KÕ „Ѩɒkè`«∞_≥· D =~°Î=∂#=Ú#O^Œ∞ PÜ«∂ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOK«∞@, =∂\Ï¡_»∞@
„Ѩ=iÎOK«∞@ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. J#QÍ, "åã¨#ÖË Hõ~°‡Å∞QÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ
<Õ#∞, h=Ù, J>Ë¡ „Ѩu XHõ¯~°∞ PÜ«∂ q^èŒ=ÚÖˇ·# '=∞<À"åHͯܫ∞— Hõ~°‡Å#∞ „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl=Ú.
Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞, ÉèÏ=#Å∞ ‰õÄ_® "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO@∞<åfl~Ú. Hõ~°‡Å∞ XHõ ~°HõOQÍ,
=∞<ÀÉèÏ"åÅ∞ =∞~˘Hõ ~°HõOQÍ LO\ÏÜ«∂? LO_»=Ù. Ñ¨Öˇ¡‰õΩ áÈQÀ~°∞"å_»∞ Ñ¨Öˇ¡ˆH KÕ~°∞`å_»∞QÍx,
Ѩ@ì}O ZÖÏ KÕ~°∞`å_»∞?
Z=xH˜ U "åã¨#Å∞O>Ë, "å_»∞ "å\˜ xq∞`«Î"Õ∞ ZšѨC_»∞ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO\Ï_»∞. ''Z\Ï¡ÔQ·<å
㨈~, D Ѷ¨Å=Ú#∞ <Õ#∞ á⁄O^≥^Œ#∞QÍHõ—— J#∞#\˜ì |Å"≥∞ÿ# HÀÔ~¯`À f„==ÚQÍ x~°fiiÎOK«|_ç#
Hõ~°‡ÜÕ∞ ^≥·="≥∞ÿ Ѩi}q∞™ÈÎOk. JO>Ë Uq∞\˜? ''Hõ~°‡Å |Å"Õ∞ („Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞)
^≥·=|ÅOQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk—— J#∞#^Õ WHõ¯_» =∞#‰õΩ ã≤kú™ÈÎOk. Hõ~°‡Å‰õΩ (ÖËHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚʼnõΩ)
"Õ~°∞QÍ '^≥·==Ú— J#∞#k Z=iH©, Un WK«∞Û@ ÖË^Œ∞. „ѨuHõ~°Î `«# Hõ~°‡Å#∞ D q^èŒOQÍ<Õ
x~°fiiÎOK«@O, `«`«Êùe`«=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. WHõ WO^Œ∞Ö’ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∞OQÆÅ
^≥·==Ú J#∞^•xH˜ áê„`« ZHõ¯_»∞#flk?
XHõxÖ’ U "åã¨#Öˇ·`Õ |Å=Ú#∞ KÕ‰õÄ~°∞ÛH˘x LO\ÏÜ≥∂ – J"Õ J`«x Hõ~°‡Å∞ (Deeds)QÍ
Ѩi}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú.✺ J~Ú`Õ `«#Ü≥ÚHõ¯ W`«óѨÓ~°fiѨ٠„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ =º=Ǩ~°=∞O`å ã¨=∞„QÆ=ÚQÍ
ѨijeOK«Hõ áÈ=Ù@KÕ, (ÖË^•) J`«xH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»HõáÈ=Ù@KÕ J`«_»∞, ''##∞fl Z=~À D
Hõ~°‡ x~°fiiÎOK«=Åã≤#kQÍ „¿Ñˆ~Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°∞—— Jx `«#‰õΩ `å#∞ ã¨=∂^è•#O K≥ѨCH˘O@∞<åfl_»∞.
Hõ#∞Hõ, 'Hõ~°‡— J#∞#k "åã¨#ÅHõO>Ë aè#fl=Ú HÍ^Œ∞ – Jx `ÕÅ∞`ÀOk Hõ^•! J~Ú`Õ P
"åã¨#Å∞, =∞##"Õ∞ ^èŒ~°‡=ÚQÍQÆÅ =∞#ã¨∞ûHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. WHõ D =∞#ã¨∞û =∞##=Ú J<Õ
'Hõ~°‡—‰õΩ Hõ~°Î J~Ú#\˜ì 'P`«‡— HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
108
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõ#∞Hõ ¿ÇÏ ™ê^èŒ∂! '^≥·==Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl^Õ ''„Ѩܫ∞`«fl=Ú ~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ 'Hõ~°‡— ——
J~Ú=Ù#flk. J\˜ì Hõ~°‡ÜÕ∞ '=∞#ã¨∞û—. J\˜ì =∞#¿ãû 'ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— J#|_»∞ D r=Ùx ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
Hõ#∞Hõ D r=Ùx ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~˘Hõ\ ˜
ZHõ¯_® Un ÖË^Œx `ÕÅ∞K«∞#flk. ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#kQÍ '^≥·==Ú— J#∞^•xx
QÍOK«^ŒÅK«∞H˘O>Ë, ''J\˜ì ^≥·==Ú ÖË^Œ∞—— Jx x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. J\˜ì ^≥·==Ú
'q∞^䌺— =∂„`«"Õ∞. WO^Œ∞Ö’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
WHõ 'P`«‡— JO>Ë Uq∞\˜? Jk ZHõ¯_»∞#flk? Jk r=Ùx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚHõO>ˇ "ÕÔ~·#k
HÍ^Œ∞. J\˜ì P`«‡ÜÕ∞ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì D r=Ù_»∞ `«# =∞<À~°∂Ѩ=Ú#
KÕÜ«Ú HÍ~°º=ÚŠѶ¨Å=ÚÅ#∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞O_Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J^Õ '^≥·==Ú—QÍ
‰õÄ_® „Ѩãk≤ HÔú H˜¯Ok. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚHõO>Ë ^≥=· =Ú "Õ~∞° QÍ ÖËHáõ È=Ù@ÜÕ∞ =∞#‰õΩ WHõ¯_» ã≤k™ú ÈÎOk.
'=∞#ã¨∞û—, 'z`«Î=Ú—, '"åã¨#—, 'Hõ~°‡—, '^≥·==Ú— – "åã¨Î"åxH˜ W=hfl Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^Œ=ÚÖË. D
Ѩ~åºÜ«∞ Ѩ^Œ=ÚÅhfl ã¨`«º=Ú#∞ ^èŒiOz#\˜ì „^Œ+¨ìÅQÆ∞ ™ê^èŒ∞=ÙÅKÕ, J*Ï˝#∞ʼnõΩ É’kèOK«∞@
H˘~°‰õΩ, HõeÊOK«|_®¤~Ú. ''Wk z`ü. Wk [_»=Ú. Wk ^ÕǨÏ=Ú. Wk ^ÕÇ≤Ï—— – J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú
ÖË#\˜ì J*Ï˝# [#∞Å∞ q+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ W=hfl HõeÊOK«|_ç, q™êÎ~°OQÍ
K«iÛOK«|_®¤~Ú. Wq qKåiOK«|_ç, „QÆÇ≤ÏOK«|_»QÍ, 'É’^茗 ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ`Õ, WHõѨC_»∞ ã¨~°fi=Ú
Z~°∞QÆ|_»∞`«∞Ok. JYO_»=Ú, *Ï˝#Ü«Ú`«=Ú J~Ú#\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ âı+≤ã¨∞ÎOk.✺
J@∞¡ âı+≤OK«∞ â◊√^Œú ã¨`«º"Õ∞ D r=Ù_»∞. J\˜ì '^ÕÇ≤Ï—H˜ ã¨O|OkèOz# L`«Î=∞*Ï˝#O Ѩi_è»qÖË¡
=~°‰õΩ D â◊|Ì*ÏÅO Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨~°O LO\’Ok.
ѨÙ~°∞+¨µ_Õ Jxfl\˜H˜ =¸ÅO. J`«_»∞ ^Œ$_è»=∞QÆ∞ ÉèÏ=<å|ÅOKÕ`« Z@∞¡ „Ѩܫ∞ufl™êÎ_À,
Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® J>Ë¡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ F ~°Ñ¶¨ÚѨÙOQÆ"å! XHõ¯ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú =Å¡<Õ
Jcè+¨ì=ÚÅhfl ã≤kúã¨∞Î<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. JO`ÕHÍx J^Œ$+¨ìO KÕ`« HÍ^Œ∞. ''J^Œ$+¨ì=Ú KÕ`«<Õ——
Jx J#∞H˘O>Ë WHõ âß„™êÎÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ? <Õ#∞ h‰õΩ É’kèOK«@O ^ÕxH˜? hÔH·<å, <åÔH·<å,
=∞Ô~=fiiÔH·<å ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ =∞QÆ∞K«∞#flk.
❖
✺
ã¨Oz`«=Ú : W`«óѨÓ~°fiѨ٠‰õÄ_»Éˇ@ì|_ç# Hõ~°‡Åxfl\˜Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞#fiÜ«∞ ã¨O™ê¯~° ã≤÷u.
„áê~°|ú=Ú : =~°Î=∂#Ѩ٠Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ |Ç≤Ï~°æ`«=∞QÆ∞ (ã¨Oz`«=Ú =∞#‰õΩ ã¨O|OkèOz#)
ã¨O™ê¯~°=Ú.
PQÍq∞ : „áêHõÎ# { P^Œº`«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨O™ê¯~°™ê~°=Ú, =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ PQÍq∞ J~Ú (Accompany)
r=Ùx „ѨÉèÏq`«O KÕ™ÈÎOk.
✺ ✺
''ã¨~°fiO Yefi^ŒO „|Ǩχ——, ''r"À „|¿Çχu<åѨ~°ó——, ''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡—— ''`«fi"Õ∞"åǨÏO——, ''`«`«Î fi=∞ã≤——,
''`«`«Î fi"£∞—— – W`åºk „â◊√u "åHͺÅhfl D ã¨`«º=Ú<Õ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~Ú.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 109
N~å=Ú_»∞ :
„áêHõÎ#O "åã¨<å*ÏÅO xÜ≥∂[Ü«∞u =∂O Ü«∞^ä•,
=Ú<Õ! `«^ä≥·= uëêªq∞! Hõ$Ѩ}ó, H˜O Hõ~Àq∞ JǨÏ"£∞? (IX - 23)
=ÚhO„^•! <å^˘Hõ =ÚYº"≥∞#ÿ ã¨O^ÕÇϨ O. W`«óѨÓ~°fiO ÖËHõ „H˜`O« [#‡ÅO^Œ∞ x~°fiiÎOK«|_ç#
'„áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞— LO_»<Õ L<åfl~Ú. Jq =~°Î=∂#OÖ’ =∞=Ú‡Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î<åflÜ«∞x
g∞~°∞ ‰õÄ_® XѨC‰õΩO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! P „áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞ =∞=Ú‡Å#∞ Z\Ï¡ xÜ«∞q∞¿ãÎ "Õ∞=Ú J\Ï¡
„Ѩ=iÎOK«=Åã≤#^Õ Hõ^•! „áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞ =∞=Ú‡Å#∞ #_çÑ≤ã¨∞ÎO>Ë, n#∞Å"≥∞ÿ# "Õ∞=Ú WѨC_»∞
KÕÜ«∞QÆeˆQ ^Õ=Ú#flk? P Hõ~°‡Å∞ XHõ q^èŒOQÍ, =∂ „Ѩ=~°Î# =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ LO_Õ J=HÍâ◊O
ZHõ¯_»∞#flk K≥ѨÊO_ç?
N =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏi¬ : h „Ѩâfl◊ ã¨∞O^Œ~O° QÍ L#flk. HÍx, h=Ù =∞~°Å [_»`fi« =∞QÆ∞ „ѨÜ∞« `«fl~åÇ≤Ï`«º=Ú<Õ
„Ѩuáêkã¨∞Î<åfl=Ù. D ã¨OÉèÏ+¨} Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆ º=Ú, „â’`«x „Ѩܫ∞`«fljÅ∞x K≥Ü«∞º@O. ZO^Œ∞HõO>Ë
„Ѩܫ∞`«fl~°Ç≤Ï`«∞_»∞ Ug∞ KÕÜ«∞ÖË_»∞, „QÆÇ≤ÏOK«ÖË_»∞. „Ѩܫ∞`«flѨ~°∞_»∞ á⁄O^Œ=Åã≤#k `«Ñ¨ÊHõ
á⁄O^Œ∞`å_»∞. 㨈~, h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O q#∞.
'„áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞— JO>Ë Uq∞\˜? XHõѨC_»∞ hKÕ`« x~°fiiÎOK«|_ç# Hõ~°‡ÖË Hõ^•! JѨÊ\˜
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú xxfl\Ï¡ „Ѩ=iÎOѨKãÕ ∞¨ OÎ >Ë, JO^Œ∞‰õΩ WK«ÛyOK«x h=Ù WHõ K«∂ã¨∂Î T~°∞H˘O\Ï"å?
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù K≥·`«#º=¸iÎ"Õ HÍx, XHÍ<˘Hõ [_»Ñ¨^•~°÷O HÍ=ÙHõ^•! =∞i h=Ù P
„áêHõÎ#Hõ~°‡Å KÕuÖ’ H©Å∞ÉÁ=∞‡ J=@"Õ∞q∞\˜? WѨÊ\˜ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú =∂@ Uq∞\˜? Wn <å
„Ѩâ◊fl. WѨC_»∞ J#∞ã¨iOK«É’=٠ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú KÕ`«<Õ h‰õΩ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# „âıÜ«∞ã¨∞û Åaèã¨∞ÎOk.
JO`ÕHÍx, ''Wk <åHõ~°‡. <Õ#∞ W@∞¡ KÕÜ«∞Hõ`«Ñ¨Ê^Œ∞. U^À ^≥·==Ú <åKÕ`« W@∞¡ KÕ~Ú™ÈÎOk——,
Jx `«Åz h=Ù ã¨~°~Ú# =∂~°æOÖ’ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#‰õΩ Jaè=ÚYO HÍHõáÈ`Õ, WHõ x#∞fl
HÍáê_»QÆeˆQ"å_≥=_»∞? ^≥·=O =zÛ HÍáê_»`å_®?
❖
„Ѩu r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ â◊√Éèí–Jâ◊√Éèí=ÚÖˇ·# „áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞ (The essence of past deeds)
L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ â◊√Éèí "åã¨#Å∞ â◊√ÉèíHõ~°‡Å"≥·Ñ¨Ù, Jâ◊√Éèí"åã¨#Å∞ Jâ◊√ÉèíHõ~°‡Å"≥·Ñ¨Ù D r=Ùx
„¿Ñˆ~Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. P Ô~O_çO\˜Ö’ Uk |Å=`«Î~°"≥∞ÿ`Õ, Jk Ô~O_»=^•xx j„Ѷ¨∞OQÍ [~ÚOz
r=Ù_çx J\˜ì PK«~°}=ÚÖ’ xÜ«∞q∞™ÈÎOk. 㨈~. WO`«=~°‰õΩ ÉÏQÍ<Õ L#flk. HÍx, ''D
=~° Î = ∂#OÖ’ Uk K≥ Ü « ∂ ºe? Uk K≥ Ü « ∞ º‰õ Ä _» ^ Œ ∞ ? ^Õ x x P„â◊ ~ ÚOKåe? ^Õ x x
P„â◊~ÚOK«‰õÄ_»^Œ∞? ^Õxx Z@∞¡ „QÆÇ≤ÏOKåe? ^Õxx Z@∞¡ „QÆÇ≤ÏOK«‰õÄ_»^Œ∞? (What should
not be interpreted in what way)—— ... Wq K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ r=Ùx KÕuÖ’<Õ L<åfl~Ú.
JO^Œ∞‰õΩ ã¨<å‡~°æO K«∂Ñ≤OK«QÆÅ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, ÃÑ^ŒÌÅKÕ K≥ѨÊ|_ç# qkè–q^è•#=ÚÅ∞ =∞#‰õΩ
WHõ¯_» =~°Î=∂#OÖ’ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. J=hfl P„â◊~ÚOK«@O =^Œe, ''<Õ#∞ xã¨ûǨܫÚ}˜‚—— Jx
110
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=QÆ~°Û@O ZO`«=~°‰õΩ Lz`«O? "å\˜ #xfl\˜h q"ÕHõ |∞kú`À „QÆÇ≤ÏOz, K«Hõ¯QÍ LѨÜ≥∂
yOK«∞H˘O@∂ ZO^Œ∞‰õΩ P`«‡*Ï˝#=Ú H˘~°ÔH· „Ѩܫ∞uflOK«~å^Œ∞? JÅÊ=ÚÅ∞, ^À+¨Éèí∂~Ú+¨ª=ÚÅ∞
J~Ú#\ì̃ ^Œ$â◊º Ѩ^•~°=÷ ÚÅ "≥O@|_ç ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞óYHõ~=° ∞QÆ∞ Ѩi}Ï=∞=ÚÅ∞ `≥zÛÃÑ@∞ìHÀ"åe?
JO^Œ∞KÕ`«, h=Ù â◊√ÉèíHõ~°‡Å<Õ P„â◊~ÚOK≥^Œ=Ù QÍHõ! â◊√Éèí=∞QÆ∞ "åã¨#ÅKÕ „¿Ñˆ~Ñ≤`«∞Öˇ·`Õ,
D r=ÙÅ∞ â◊√ÉèíѨÙ~°∞+¨HÍ~°|ÅO KÕ`« „Hõ=∞OQÍ âßâ◊fi`«=∞QÆ∞ =ÚH˜Îx á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. XHõ"Õà◊,
Jâ◊√Éèí"åã¨#Å∞ „Ѩ|Å"≥∞ÿ, Jâ◊√Éèí Hõ~°‡ÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOѨ KÕã¨∞Î<åflÜ«∂? J~Ú`Õ, =~°Î=∂#OÖ’
L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú J`«ºO`« P=â◊ºHõ"≥∞ÿ L#flk. =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°Ü«∞`«flO KÕ`« „Hõ=∞OQÍ
Jâ◊√Éèí"åã¨#Å#∞ |ÅÇ‘Ï#O K≥Ü«∂ºe. J@∞¡ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î, XHõ â◊√Éèí`«~°∞}OÖ’ P Jâ◊√Éèí
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ "≥Ú^ŒÅO@ ÃÑHõeÛ"ÕÜ«∂e.
F ~å=∞K«O„^•! D [_»=∞QÆ∞ ^ÕǨÏ"Õ∞ 'h=Ù— Jx J#∞H˘O@∞<åfl"å? HÍ<Õ HÍ^Œ∞. h=Ù
z<凄`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. „Ѩ*Ï˝``« Ϋ fi ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. J\˜ì h=٠ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~°=ÚʼnõΩ ÖÁOy LO_»=Åã≤#
J=ã¨~°"Õ∞=Ú#flk? hˆH HÍ^Œ∞. <Õh "åHõº=ÚÅ∞ ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å!
g∞~°O`å, 'z`ü— #O^Œ∞ Lk`«"∞≥ #ÿ K≥`· #« º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å~°∞. JO`ÕHÍx, ɡ@ · ZHõ¯_ç#∞O_À
Z=iKÕ`«<À Hõ^ŒÅÛ|_»∞K«∞#fl [_»Ñ¨^•~°÷=∂„`«∞Å∞ (Some matter that moves by Remote Control)
HÍ~°x =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. =∞i, ''Pñ! =∂^Õ=Ú#flk? JO`å ^≥·=ed`«O. Wk
WO`Õ. Wk =∂ Hõ~°‡. WHõ KÕ¿ã^Õg∞ ÖË^Œ∞—— – J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ^Ò~åƒùQƺ=∞O`å ZHõ¯_ç #∞O_ç
=zÛѨ_»∞`ÀOk? H˘OK≥O Ü≥∂zOK«O_ç. g∞ JO`«@ g∞ˆ~ xëê¯~°}OQÍ, Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ#
x„+≤¯Ü«∞`åfixH˜ áêÅ∞Ѩ_ç, P ^À+¨=Ú#∞ '^≥·==Ú— J#|_»∞^•xH˜ JO@QÆ\ ˜ì ã¨O`«$Ñ≤Î
K≥O^Œ∞K«∞<åfl~å? Jk ã¨iHÍ^Œ∞.
F ~å=∂! Z=fi~À ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç x#∞fl KÕu`«O KÕã¨∞Î<åfl~°O\Ï"å? J~Ú`Õ <åH©q+¨Ü«∞O
K≥ѨC. J@∞¡ U^≥·`Õ x#∞fl KÕu`«"≥Ú#~°∞ÛK«∞#fl^À, J^•Ìxx xÜ«∞q∞Oz KÕu`«O (operative)
KÕ¿ã^≥=~°∞? ... HÍ|\˜ì J\˜ì Jaè„áêÜ«∂xH˜ J#=™ê÷ ^À+¨O (A doubtful state - whether it
exists or not) ã¨OÉèíqã¨∞ÎOk. W\˜ì ã¨~°o ''=ã¨∞Î ã≤kú „Ѩu|O^èŒHõ=Ú—— (Hurdle to achieve the
Truth) Jx =∂ Jaè„áêÜ«∞O.
h=Ù ã¨fiÜ«∞OQÍ KÕ`«# ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. Hõ#∞Hõ, h D =~°Î=∂#=Ú#‰õΩ h"Õ HÍ~°‰õΩ_»=Ù. h
L`«Î=∞ – J^èŒ=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖË x#∞fl XHÍ<˘Hõ ã≤÷uH˜ `≥ã¨∞Î<åfl~Ú. J>Ë¡ „Ѩur=Ùx q+¨Ü«∞O
‰õÄ_®. JO^Œ∞KÕ`« D ^À+¨=Ú#∞ =¸QÆ=ã¨∞Î=Ù J~Ú# ^≥·==Ú#‰õΩ PáêkOK«‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ!
J\˜ì PÖ’K«#ÜÕ∞ q∞^䌺.
r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ W`«óѨÓ~°fiѨ٠WO„kÜ«∞–=∞<À ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ Hõ~‡° ÖË ''"åã¨#Å∞ (tendencies)——QÍ
Ѩi}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, D WO„kÜ«∞ – =∞#ã¨∞ûÅ∞ `«=∞Ü«∞O^Œ∞ HõeyÜ«Ú#fl "åã¨#Å#∞
J#∞ã¨iOz â◊√Éèí–Jâ◊√Éèí =∂~°æ=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜ "≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOK« Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~Ú. WѨÊ\˜ ѨÙ~°∞+¨
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 111
„Ѩܫ∞`«flO KÕ`« WO„kÜ«∞ =∞#ã¨∞ûÅ#∞, Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, â◊√Éèí=∂~°æOÖ’ xÜ≥∂yOKåe.
ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«fl"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ h‰õΩ LѨÜÚ« Hõ"Î ∞≥ #ÿ ѨiHõ~O° . F =∞ǨѨ~å„Hõ=∞=O`«∞_®! ~å=∞K«O„^•!
h =∞#ã¨∞û K≥_»∞ „`À=ÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î#flѨC_»∞, ^•xx =∞Oz=∂~°æOÖ’ xÜ«∞q∞OK«\ÏxH˜ KÕ¿ã
„Ѩܫ∞`«fl=Ú<Õ =∞#O WHõ¯_» ''ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ z`«=Î Ú JÅ¡i KÕ¿ã Ñ≤Å"¡ åx=Öˇ JuK«OK«Å"≥∞#ÿ k. J~Ú`Õ, D z`«=Î Ú#‰õΩ
XHÍ<˘Hõ „Ѩ`ÕºHõ`« L#flk. J^•Ìxx =∞#O U 'kâ◊— (direction) ‰õΩ xÜ«∞q∞™êÎ"≥∂ P kâ◊‰õΩ
L~°HõÅ∞ "Õã¨∂ΠѨ~°∞QÆ∞Å∞fã¨∞ÎOk. ^•xx =∞#O Jâ◊√Éèí=Ú #∞O_ç â◊√Éèí=Ú "≥·Ñ¨Ù „uÑ≤Ê`Õ
„Hõ=∞OQÍ â◊√ÉèíHõ~°‡Å<Õ PáêºÜ«∞`«`À P„â◊~Úã¨∞ÎOk. J\Ï¡ H͉õΩO_®, =∞Oz #∞O_ç K≥_»∞"≥·Ñ¨Ù‰õΩ
"≥à◊¡xKåÛ=∂, J^Õ"ÕQÆO`À ^Œ∞+¨ì Hõ~°‡Å#∞ „Ñ‘uQÍ P„â◊~Úã¨∞ÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, D z`«Î=Ú#∞
H˘O`« Ѩ@∞ì^ŒÅ`À |Å=O`«OQÍ â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙˆH (â◊√Éèí„Ѩ^Œ=ÚÖˇ·# ^蕺#, 㨄`«Ê=~°Î#,
^•#, ^ŒÜ«∞, ^•H˜∆}Ϻ^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç# Hõ~°‡Å "≥·Ñ¨ÙˆH) =∞~°ÖÏÛe. JO`ÕHÍx, ''J>Ë¡—— =∂„`«O =^Œe
"ÕÜ«∞~å^Œ∞. Jâ◊√ÉèíHõ~°‡Å#∞ (W`«~°∞Å#∞ ÉÏkèOK«∞@, HÍ=∞, „HÀ^èŒ, Ö’Éèí, "≥∂ǨÏ, =∞^Œ,
=∂`«û~°º=ÚʼnõΩ KÀ\˜K∞« Û@ – "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q) „Hõ=∞OQÍ H©}∆ O˜ ѨKãÕ ∂¨ ,Î `«ºlã¨∂,Î Hõ~∞° } ã¨=∞^Œ~≈° #=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞=∂~°æ=ÚÅ#∞ =∞#∞A_»∞ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ P„â◊~ÚOKåe.
ã¨=∞`å ™êO`«fi<Õ<åâ◊√ #„^•yu â◊<≥·ó â◊<≥·ó
áœ~°∞¿+}ˇÿ=Ü«∞`Õfl# áêÅÜÕ∞zÛ`«Î ÉÏÅHõ"£∞ II (IX - 33)
'z`«=Î Ú— J<Õ ÉÏÅ∞_»∞ J<ÕHõ ~åQÆ^fiÕ +¨=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOz `«# WK«Ûù =zÛ#@∞¡ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl_»∞.
''`åºQÆ=Ú—— J<Õ HõO_»|ÅO`À D z`«ÎÉÏʼnõΩ}˜‚ P ~åQÆ – ^Õfi+¨ – "≥·+¨=∂ºk ÅOѨ@O (|∞~°^Œ)
#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ÖÏQÍe. ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#\˜ì ã¨=∞`«fi=Ú, ™êO`«fi=ÚÅÖ’ xÜ≥∂yOKåe.
ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ "≥∞Å¡"∞≥ Å¡QÍ "åxx F^•~°∞ÛK«∞, „Hõ=∞OQÍ JYO_»=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éè=í =Ú
#O^Œ∞ ÅQÆflO KÕÜ«∂e.
Ѩã≤Ñ≤Å¡"å_»∞ JÅ¡i KÕã¨∞Î<åfl_»x z`«HõÉÏ^Œ∞`å=∂? J`«_»∞ ã¨iHÍHõáÈQÍ, WOHÍ
"≥Ú~å~Ú™êÎ_»∞ Hõ^•! JѨC_»∞ Jã¨ÖË =∂@ q#_»∞. z`«Î=Ú#∞ ‰õÄ_® ÉÏÅ∞x=Öˇ ÖÏeã¨∂Î
P`«‡*Ï˝#=Ú "≥·Ñ¨Ù, P`å‡#∞Éèí=O "≥·Ñ¨Ù =∞~°ÖÏÛe. JO`ÕQÍx, ǨÏ~î°O "≥Ú^ŒÖˇ· |ńѨÜ≥∂QÍÅ`À
x~ÀkèOK«@O LáêÜ«∞O HÍ^Œ∞.
F ~å=∂! W`«óѨÓ~°fiO h=Ù â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÖˇ·# Ô~O_»∞ "åã¨#ÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOz LO_»=K«∞Û.
J~Ú#^Õ"≥∂ J~Ú#k. WHõ =∂„`«O â◊√Éèí"åã¨#Å#∞ =∂„`«"Õ∞ ~°∂_èç KÕã¨∞H˘<≥^Œ=ÙQÍHõ! F
â◊„`«∞=∞~°<Ì å! ''D "åã¨#Å∞ JÉèϺã¨=â◊O KÕ`<« Õ ^Œ@=ì ∞QÆ∞ K«∞<åfl~Ú—— J#∞#k Z=~°∂ HÍ^Œ#\ÏxH˜
gÅ∞ÖË#\˜ì ã¨`«ºO. JO^Œ∞KÕ`«, â◊√Éèí "åã¨#Å<Õ JÅ=~°K«∞H˘<≥^Œ=ÙQÍHõ. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ h=Ù
Jâ◊√Éèí"åã¨#Å∞ JÉèíºã≤Oz LO_»HõáÈ`Õ =∞Oz^Õ. JѨC_»∞ Jâ◊√ÉèíHõ~°‡Å∞ h =∞<ÀQÆ=∞#=Ú#∞
JO`«QÍ PHõi¬OK«ÖË=Ù.
112
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'"åã¨#Å∞— J#∞#q JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« HÍh, ÖËHõ J*Ï˝#=â◊OKÕ`« HÍh, ÖË^• =∞iOˆH
HÍ~°}OKÕ`«<≥·<å =$kúK≥O^Œh. JO^Œ∞‰õΩ zH˜`«û=∂„`«O â◊√ÉèíHõ~°‡ÖË ã¨∞=∂! â◊√ÉèÏK«~°}O ã¨~°fi^•
=∞Oz^Õ✺. "å\˜ =Å# H©_»∞ LO_»^Œ∞. Jq Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ – ^Œ∞~åfiã¨#Å∞ U~°Ê_Õ J=HÍâ◊=Ú#∞
|ÅÇ‘Ï#Ѩ~°K«QÆÅ=Ù.
D [QÆ`«∞ÎÖ’ Uk Z\Ï¡ JÉèíºã≤¿ãÎ, Jk J\Ï¡ˆQ Ѩi}q∞ã¨∞ÎOk. U ÉèÏ=#`À, L^ÕÌâ◊O`À
XHõ Hõ~°‡ x~°fiiΙêÎ"≥∂ ^•x Ѩi}Ï=∞O P ÉèÏ=# – L^ÕÌâ◊=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO@∞Ok. D
q+¨Ü∞« O JO^ŒiH© x`åº#∞Éè=í "Õ∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕÇϨ O J#=ã¨~O° . JO^Œ∞KÕ`« h=Ù â◊√Éè„í Ѩ^=Œ ÚÖˇ#·
Pâ◊Ü«∞=ÚÅ∞ HõÅ"å_»"≥· áœ~°∞+¨=Ú#∞ (ÖËHõ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞) J=ÅOaOK«∞. „Hõ=∞OQÍ D
ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOz"Õ~Ú. L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»=Ù Hõ=Ú‡. L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú
P„â◊~ÚOz#"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ 'ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O\Ï_»∞. D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u
„QÆÇ≤ÏOK« |_»#O`« HÍÅO, *Ï˝#O „áêÑ≤ÎOK«#O`« HÍÅO â◊√Éèí Hõ~°‡Å#∞ P„â◊~ÚOK«=Åã≤O^Õ.
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ 'â◊√ÉèíHõ~°‡Å∞— JO>Ë Uq∞\’ =ÚO^Œ∞QÍ „QÆÇ≤ÏOKåe.
1. QÆ∞~°∞=Ù 2. âßG=Ú 3. Ü«ÚH˜Î ÖËHõ LáêÜ«∞O 4. J#∞Éèí=O.
D <åÅ∞y\˜ ã¨Ç¨Ü«∞O`À L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞HÀ"åe.
F ~åѶ¨∞"å! D r=Ùx =∞#ã¨∞ûÖ’ [#‡[#‡Å∞QÍ J<ÕHõ ~åQÍk ^Œ∞~åfiã¨#Å∞ ¿Ñ~°∞H˘x
L<åfl~Ú. "å\˜x „Hõ=∞OQÍ â◊√ÉèíHõ~°‡Å „ѨÉèÏ=O KÕ`« '~°Ç≤Ï`«O— K≥Ü«∂ºe. JѨC_»∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù
`«#O`«@ `å<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ ^Àº`«Hõ=∞ø`«∞Ok. ã¨~°fi =∞<À"åº^èŒ∞Å∞ <å=∞~°∂áêÅ∞ ÖˉõΩO_®
#t™êÎ~Ú. =∞#ã¨∞û Ѩiâ◊√^Œú"≥∞ÿ# `«~°∞"å`«, WHõ â◊√Éèí"åã¨#Å`À ‰õÄ_® Ѩx LO_»^Œ∞. 㨈~fi
ã¨~°fi„`å P`«‡<Õ ^Œi≈™êÎ=Ù. "åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·, =$uÎ*Ï_»º=ÚÅ∞ ÖËx"å_»"≥· ã¨∂~°ºHÍOu=∞}˜=Öˇ
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „ѨHÍt™êÎ=Ù.
JiHÍÅ∞Ö’ =ÚÅ∞¡ qiy#^Œ#∞HÀ, JѨC_»∞ UO KÕ™êÎO? =∞~˘Hõ =ÚÅ∞¡#∞ fã¨∞‰õΩ=zÛ
^•x ã¨Ç¨Ü«∞O`À HÍÅ∞Ö’x =ÚÅ∞¡#∞ fã≤, PÃÑ· P Ô~O_»∞ =ÚÅ∞¡Å#∞ `«ºl™êÎO Hõ^•! J^Õ
q^èOŒ QÍ â◊√Éè"í åã¨#Å`À =∞#ã¨∞ûÖ’x Jâ◊√Éè"í åã¨#Å#∞ `˘ÅyOz "ÕÜ∂« e. P `«~∞° "å`« „Hõ=∞OQÍ
P =∞#ã¨∞û#∞ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«O KÕÜ«∂e. JѨC_»∞ âı+≤OK«∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
„ѨâßO`å#∞Éèí==Ú á⁄O^≥^Œ=ÙQÍHõ. F~å=∂! D Ö’HõOÖ’ L`«Î=∞ *Ï˝#∞ÅO^Œ~°∞ J>Ë¡
„Ѩܫ∞uflOK«∞K«∞ â◊√Éèí=∞QÆ∞ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. h=Ù ‰õÄ_® J>Ë¡ J#∞ã¨iOz, Ѩ~°=∂~°÷
=ã¨∞Î=Ù#∞ ™êH∆Í`å¯~°O KÕã¨∞HÀ. ã¨fi`«ûfi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ J=ã≤÷`«∞_»=ÙHõ=Ú‡.
❖❖❖
✺
#Ç≤Ï HõàϺ}Hõ$`«¯tÛ`ü ^Œ∞~°æuO `å`« QÆK«ÛùuII
<åÜ«∞<å! J~°∞˚<å! =∞OzѨ#∞Å∞ KÕã≤# =∂#=Ù_»∞ Z#fl_»∂ ^Œ∞~°æu á⁄O^Œ_»∞. (w`« : P`«‡ã¨OÜ«∞=∞ Ü≥∂QÆO - 40)
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 113
11. *Ï˝<å=`«~°}=Ú
F ~å=∞K«O„^•! ''„|Ǩχ`«`«Î fi=Ú—— ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊"≥∞ÿ, Jxˆ~Ìâ◊º"≥∞ÿ =∞<À"å‰õΩ¯Å‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ
L#flk. JÜ«∞ºk ã¨`ü–z`ü–P#O^Œ ~°∂Ѩ=Ú# ã¨~°fi„`å "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ^•x ã¨`«Î =Å¡<Õ
`« k `« ~ ° = ÚÅhfl "≥ Å ∞Q˘O^Œ ∞ K« ∞ <åfl~Ú. J^Õ Éè í q +¨ º `« ∞ Î # O^Œ ∞ 'xÜ« ∞ u— Jx ‰õ Ä _®
=º=ǨÏiOK«|_»∞K«∞#flk. HÍ~°º–HÍ~°} ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® J^Õ. ^Œ~Ê° }OÖ’ ^Œ$â◊º„ѨuaO|=Ú=Öˇ,
J<ÕHõ #n`«\ÏHÍ^Œ∞ÅÖ’ J<ÕHõ „ѨuaO|=ÚÅ∞QÍ XˆH ã¨∂~°ºaO|=Ú „ѨuaOaã¨∞Î#fl@∞¡, P
Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ ''h=Ù–<Õ#∞–J`«_»∞—— – W`åº^Œ∞ ÅO^Œ∞ YO_ç`«=Ú=Öˇ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk. „^Œ+¨ì
Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì K«=∞`å¯~°"Õ∞ J@∞¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
D r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ Ñ¨~°„|Ǩχã¨fi~°∂ѨÙ_Õ. J~Ú`Õ J*Ï˝# HÍ~°}OQÍ
ÖËHõ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞#ÿ '=∂Ü«∞— HÍ~°}OQÍ, ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞, YO_»∞_»#∞.✺ JÅÊA˝_#» ∞. |^Œ∞_ú #» ∞.
HÍà◊√§, KÕ`«∞Å`À ‰õÄ_»∞H˘x# ^ÕǨÏ"Õ∞ (D â◊s~°"Õ∞) <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— – W`åºk JÅÊÉèÏ==ÚÅ#∞
`«# z`«=Î Ú#O^Œ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì J"åã¨=Î ÉèÏ==ÚÅKÕ =¸~°∞_ö ∞» , ^Œ∞ód`«∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
J\˜ì JÅÊ`«fi=Ú#∞ `˘ÅyOz r=Ù#‰õΩ `«# ''JYO_» – ã¨~°fixÜ«∞=∂f`«—— ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞~°∞Î
KÕÜ«Ú@ÜÕ∞ LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# P`«‡`«`«Î fi „Ѩuáê^ŒHõ=ÚÅQÆ∞ âßG=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#"≥∞ÿ
L#flk.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! r=Ù_»∞ x`«º|O^è∞Œ =Ù J~Ú#\˜ì D z`«=Î Ú#∞ áœ~°∞+¨ |Å=ÚKÕ UHÍ„QÆOKÕã,≤
''YO_®#∞Éèí=O—— #∞O_ç ''JYO_®#∞Éèí==Ú——✺✺#‰õΩ Ñ¨Ü«∞xOKåe. <åÜ«∞<å! XHõ¯™êi D
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ K«∂_»∞. Wq q+¨Ü«∂aèÖÏ+¨ Ü«∞O^Œ∞ q∞H˜¯e P~°∂_è»"≥∞ÿ L<åfl~Ú. |∞~°^ŒÃÑ·
„"åÖË ^À=∞Å∞ÖÏQÍ, Wq q+¨Ü∞« ã¨∞Y=ÚÅO^Õ qâı+O¨ QÍ „"åÅ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«flO
KÕ`« =∂„`«"Õ∞ "å\˜x JiHõ\ ˜ì ã¨OÜ«∞=∞#O KÕÜ«∞QÆÅQÆ@O ™ê^茺Ѩ_»∞`«∞Ok. =∞#ã¨∞û#∞
''ã¨~°fiã¨=∞`«fi=Ú—— ÖËHõ ''ã¨=∂kè—— "≥·Ñ¨Ù#‰õΩ =∞~°e¿ãÎQÍx, D r=Ù#‰õΩ ^Œ∞óY^ÀëêÅhfl `˘ÅQÆ=Ù.
❖
WѨC_»∞ =∞#O *Ï˝#^•Ü«∞HõO, ѨÙ~°∞ëê~°„÷ Ѩ^OŒ , ™ê~°ÜÚ« `«O, ã¨q=~°O J~Ú#\˜ì qKå~°}Ö’
„Ѩ"ÕtOK«É’`«∞<åflO. =∞#O qKåiOK«É’ÜÕ∞ ''P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞——
ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚʼnõΩ "åi"åi JkèHÍ~°ÉèË^Œ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz =∞ǨÏ`«Î~°=ÚQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞QÍHõ!
❖
^Õx=Å# r=Ù_»∞ WHõ¯_Õ, WѨC_Õ, D [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=ÚÅhfl W@∞¡ LO_»QÍ<Õ (Here and
now while everything is "as it is") `«#Ü«∞O^Œe ѨÓ~°‚`«fi=Ú#∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ `≥K«∞ÛHÀQÆÅ_»∞?
✺
YO_®#∞Éèí=O ´ Compartmental consciousness
✺✺
JYO_®#∞Éèí=O ´ Comprehensive consciousness. An experience of indivisibility.
114
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Uk „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ D [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ ~°Ç¨Ï㨺=Ú „QÆÇ≤ÏOz#"å_≥· [#‡Hõ~°‡Å *Ï_»º=Ú
#∞O_ç ã¨~°fi^• q=ÚH˜Î á⁄O^ŒQÆÅ_»∞?
Uk `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@KÕ W`«_∞» ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^ŒfiO^Œfi=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»∞ HÍQÆÅ_»∞?
D =∞#ã¨∞û#∞ ã¨=∞~°ã¨=Ú#O^Œ∞ xeÑ≤#ѨC_»∞ „áêÑ≤ÎOKÕ ã¨=∂^è•#ã≤÷u Z\˜ìk?
D ã¨~°fiHõ~°‡HÍO_», *Ï˝#HÍO_»Å J~°÷qKå~°} KÕã≤#ѨC_»∞ ÅaèOK«QÆÅ L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù Uk?
D ã¨~°fiã¨O™ê~° "åã¨#Å#∞ `«ºlOz#ѨC_»∞ ã¨OѨÓ~°‚ â◊=∞ ã¨O`À+¨=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#
„áêÑ≤ÎOKÕ J#∞Éèí="Õ∞k?
Uk á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ J#O`« ã¨OYºÖ’ Z^Œ∞~°∞QÍ xezÜ«Ú#fl D „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’
á⁄O^Œ=Åã≤#^Õn 'H˜Oz`ü— ‰õÄ_® q∞yeÜ«ÚO_»^Œ∞?
J\˜ì "≥∂H∆ÀáêÜ«∞O =∞#O qKåiOK«É’`«∞<åflO. q™êÎ~°OQÍ <åKÕ K≥ѨÊ|_»É’ÜÕ∞ D
"≥∂Hõ∆Hõ^äŒ#∞ q"Õ‰õΩÅ`À ‰õÄ_ç qKåiOK«@O [iy`Õ – Z=Ô~·<å ZѨC_≥·<å – `«Ñ¨ÊHõ JHõ∆Ü«∞=Ú,
^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú# Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. qKåiOz#O`« =∂„`«OKÕ`« Wk ^Œ∞ó
Y=Ú#∞ #tOѨ*Ëã≤ =∞#âß≈Oux „Ѩ™êkOK« QÆÅ^Œ∞. =∞#O K≥ѨCHÀÉ’ÜÕ∞ D "≥∂Hõ∆ Hõ^äŒ#∞
Ѩ~"° ∞Õ +≤Ü
ª ∞« QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Ö’Hõ HõàϺ}Ï~°"÷ ∞≥ ÿ „Ѩ=zOzÜ«Ú<åfl~°∞. PÜ«∞# HõÖÏÊkÖ’ É’kèOz#^Õ
g∞=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ (=∞#O K≥ѨCHÀÉ’ÜÕ∞) "≥∂Hõ∆Hõ^äŒ#∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Z=iH˜
K≥áêÊ~°∞? ZO^Œ∞‰õΩ K≥áêÊ~°∞? Jk g∞~°∞ Z\Ï¡ á⁄O^•~°∞? "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜ #∞O_ç Z\˜ì ã¨O^ÕÇϨ =ÚÅ∞
LO_»Háõ È=Ù>Ë =∞Ozk Hõ#∞Hõ W@∞¡ „ѨtflOK«∞K«∞<åfl#∞. JO^Œ∞KÕ`,« J#º^è• ÉèÏqOK«‰Ωõ O_≥^~Œ ∞° QÍHõ!
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∂! h=Ù H˜Oz`ü ã¨O^ÕǨÏ=Ú á⁄O^Œ@O [iy<å, xã¨ûOHÀK«OQÍ
„ѨtflOK«=Åã≤#^Õ.
=∞#O 'É’^茗 (Main Text) „áê~°OaèOK«Hõ=ÚO^Õ, D K≥ѨCHÀÉ’ÜÕ∞ ''*Ï˝#qKå~°}——#∞
<Õ#∞ Z@∞¡ á⁄O^•<À q=i™êÎ#∞. P `«~∞° "å`« =HõÎ $ (É’kèOKÕ"å_»∞) - Ѩ$K«ÛùHõ („ѨtflOKÕ"å_»∞)....
gi~°∞=ÙiH˜ LO_»=Åã≤# ÅHõ∆}=ÚÅ QÆ∞iOz, =∞#O LѨÜ≥∂yOK«É’ÜÕ∞ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞
„QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤# q^è•#O QÆ∞iOz, ™ê^èŒ#K«`«∞+¨ìÜ«∞O QÆ∞iOz, ã¨^•Kå~å^Œ∞Å QÆ∞iOz K«Hõ¯QÍ
„QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`Õ =∞#O (L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}=Ú PkQÍ) `«^Œ∞Ѩi qKå~°}Ö’ „Ѩ"Õt^•ÌO.
WѨC_»∞ D P`«‡ ã¨=∂Kå~°O <Õ#∞ á⁄Ok# q^èŒ=Ú#∞ q=iã¨∞Î<åfl#∞. q#∞.
❖
Éèí∂`«, Éèíq+¨º`ü, =~°Î=∂#=ÚÅKÕ`« JqÉèÏ[º"≥∞ÿ, q<åâ◊#=∞#∞#k ÖË#\˜ì 'P`«‡`«`«Î fi=Ú—
J#∞ XHÍ<˘Hõ\ ˜ L#flk. JkÜÕ∞ D =∂Ü«∂qÖÏã¨=Ú#HõO`«\ ˜H© =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
HÍ~°}Éèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯, ã¨~°fi=ÚÜ≥ÚHõ¯ JO`«~åºq∞, "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JkÜÕ∞.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 115
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P^è•~°Éèí∂`«"≥∞ÿ, âß„™êÎ^Œ∞ÅKÕ JÜ«∞ºk ''z^•HÍâ◊=Ú—— Jx, ''„Ѩ`«ºH± z„^Œ∂Ѩ=Ú——
Jx, ''Ѩiâ◊√^Œú P`«‡`«`«Î fi=Ú—— Jx‰õÄ_® Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#flk. JÜ«∞ºk Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ,
"Õ^ÀѨx+¨`«∞ÎÅKÕ „ѨuáêkOѨ|_»∞K«∞#fl^≥·, ã¨~°∞fiÅ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ L<åfl ÖˉõΩ<åfl, [ÅO [ÅOQÍ<Õ LO@∞Ok Hõ^•! xifiHÍ~°=∞QÆ∞
P`«‡`«`«Î fi=Ú‰õÄ_® =∂Ü«∞ X#~°∞ÛK«∞#fl#∞, X#~°Û‰õΩ#fl#∞ XˆH suQÍ LO\’Ok.
J\˜ì xifiHÍ~° P`«‡`«`«Î fi=Ú #∞O_ç, XHõ ã¨=Ú#fl`« `«~°OQÆ=Ú=Öˇ ''q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞——
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ L^Œ~ÚOz<å~°∞. P q+¨µ‚=Ù <åaèHõ=∞ÅO #∞O_ç ''„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞—— [x‡OKå~°∞. P
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ^Õ=`«Å KÕ`«#∞, =Ú#∞ÅKÕ`«#∞ Ѩi"Õ+≤ìOK«|_ç#"å_≥·, WHõ „áê}∞Åxfl\˜x ã¨$+≤ìOK«
ã¨OHõeÊOKå~°∞. =∞#ã¨∞û qHõÅÊ=ÚÅ∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#flk Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
❖
J~Ú`Õ D „|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ`,« ã¨$+≤Oì K«|_ç# D „áê}∞Å∞ J<ÕHõ Pkè–"åº^è∞Œ Å`À,
ÖÏÉèÏÖÏÉèí =º=Ǩ~° ÉèÏ=#Å`À J#∞Hõ∆}O =∞<ÀKåOK«ÅºO á⁄Ok `«Å¡_çÅ∞¡K«∞O_çi. "å~°O`å
q+¨Ü«∞Éè’QÆ~°`«∞Öˇ· LO_»@O, JÖÏÊÜ«Ú+¨µ¯Å=@O`À J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å∞ á⁄O^Œ@O
[~°∞QÆ∞K«∞O_Õk. r=ÙÅÜ≥ÚHõ¯ D Hõ+¨ì^Œâ◊Å#∞ K«∂z - Ñ≤Å¡Å Hõ+¨ì=ÚÅ#∞ K«∂z `«Å¡_çÅ∞¡
`«O„_ç=Öˇ - ã¨HõÅ Ö’HõHõ~°Î Ü«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx ǨÏ$^ŒÜ«∞O „^ŒqOzOk. ''ǨÏ`åâ◊√Å∞,
JÖÏÊÜ«Ú+¨µ¯Å∞ J~Ú#\˜ì D <å a_»¤ÅO^Œi ^Œ∞óY=ÚÅ∞ fˆ~^≥\Ï¡?—— Jx ã≤÷~°z`«∞ÎÖˇ· H˘O`«¿ãѨÙ
Ü≥∂zOKå~°∞. JѨC_»∞, ã¨HõÅ ^Œ∞óYx"å~°} ã¨=∞~°∞÷_»QÆ∞ PÜ«∞# H˘xfl L`«Î=∞ ™ê^èŒ#=ÚÅ#∞
ã¨$+≤ìOKå~°∞.
1. `«Ñ¨ã¨∞û/^蕺#=Ú 2. ^èŒ~°‡=Ú, 3. ^•#=Ú, 4. ã¨`«º=Ú, 5. f~°÷=ÚÅ∞.
D SkO\˜x ã¨$+≤ìOz# `«~°∞"å`« PÜ«∞# =∞iH˘O`« Ü≥∂K«#KÕã¨∂Î, ''D S^Œ∞ ™ê^èŒ#=ÚÅ∞
ÉÏQÍ<Õ L<åfl~Ú. HÍx, WO`«=∂„`«O KÕ`« D <å a_»¤Å ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ã¨=¸ÅOQÍ áÈ`åÜ«∂?
ÖË^Œ∞. [#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì x~åfi}Ѩ^Œ=Ú á⁄O^•ÅO>Ë giH˜ *Ï˝#"Õ∞ =ÚYº"≥∞ÿ# LáêÜ«∞OHõ^•!
`«áÈ–^èŒ~°‡–^•#–ã¨`«º– f~å÷^Œ∞ÅKÕ g~°∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl ã¨=∞$^Œú=ÚÅhfl `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ∞`å~°∞. HÍx
JO`«=∂„`«O KÕ`« giH˜ L`«Î=∞"≥∞ÿ# âßOu ÅaèOK«^Œ∞. r=Ùx L^ŒúiOK«QÆeˆQk '*Ï˝#=Ú—
=∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`« J*Ï˝#=Ú#∞ ѨÓiÎQÍ `˘ÅyOK«QÆÅ U^≥·<å LáêÜ«∞O Hõ#∞Q˘x, D
[#∞ʼnõΩ „Ѩ™êkOK≥^Œ#∞ QÍHõ—— Jx J#∞H˘<åfl~°∞. JѨC_»∞ =∞#ã¨∞ûKÕ ã¨OHõÅÊ=∂„`«OQÍ ##∞fl
ã¨$+≤ìOKå~°∞. J#QÍ <Õ#∞ „|Ǩχ=∂#ã¨Ñ¨Ù„`«∞_»#∞.
❖
ZHõ¯_À ѨÙ\˜ì# `«~°OQÍxfl =∞~˘Hõ `«~°OQÆO KÕ~°∞#@∞¡ Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞ =∂Ü«∞ =Å#
[x‡Oz# <Õ#∞ [Ѩ=∂Å#∞, Hõ=∞O_»Å=Ú#∞ ^èŒiOz#"å_»<≥· <å `«O„_çÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx
ã¨g∞Ñ≤Oz ™êëêìOQÆ „Ѩ}Ï=∞O KÕâß#∞. PÜ«∞# z~°∞#=Ùfi #=ÙfiK«∞, ##∞fl KÕ~°nã≤, ''h =∞#ã¨∞û
116
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÀu=Öˇ K«OK«Å=∞QÆ∞ QÍHõ! J\˜ì K«OK«Å =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ H˘O`«¿ãѨ٠J*Ï˝#O „Ѩ"ÕtOK«∞#∞
QÍHõ—— Jx xˆ~ÌtOKå~°∞.
JO`Õñ! XHõ¯Hõ∆}OÖ’ <Õ#∞ <å x~°‡Å ã¨fi~°∂ѨO =∞~°Kå#∞. |∞kú [_»`«fiO á⁄O^Œ∞@KÕ,
n#∞_»<≥· XHõ x~°∞¿Ñ^Œ=Öˇ ^Œ∞óYâ’Hõ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ™êQÍ#∞. ''PǨ! D ã¨O™ê~° ^À+¨=∞O`å
<å‰õΩ ZHõ¯_ç #∞O_ç ^•Ñ¨iOzOk?—— Jx zOuOK«™êQÍ#∞. ZO`« Ü≥∂zOz<å, zOuOz<å
<å‰õΩ ^Œ∞óYq=ÚH˜Î HõÅ∞QÆ<Õ ÖË^Œ∞. JѨC_»∞ <å `«O„_ç ##∞fl ã¨g∞Ñ≤Oz ''U=∞Ü«∂º! ‰õΩ=∂~å!
ZO^Œ∞‰õΩ xëê¯~°}OQÍ hÖ’ h"Õ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl=Ù? D ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ x"å~°}ÀáêÜ«∞ "Õ∞q∞\’
Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl h `«O„_ç#QÆ∞ ##∞fl J_»∞QÆ=K«∞Û#∞ Hõ^•! JѨC_»∞ h‰õΩ `«y# LáêÜ«∞"Õ∞q∞\’
q=i™êÎ#∞!—— Jx ÖÏeã¨∂Î J#∞#Ü«∞"åHͺÅ∞ ѨeHÍ~°∞.
JѨC_»∞ <Õ#∞ PÜ«∞# „ѨHõ¯# ‰õÄ~°∞Ûx q#„=∞`«`À ''`«O„_ô! ^Œ∞óY=∞Ü«∞ ã¨O™ê~°OÖ’ D
r=Ù_»∞ Z@∞¡ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞<åfl_»∞? n#∞_≥· J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl W`«_»∞ "å\˜#∞O_ç
q_ç=_Õ^≥\Ï¡?—— Jx „ѨtflOKå#∞. JѨC_®Ü«∞# q™êÎ~°=∞QÆ∞ `«`«Î fi*Ï˝#O LѨ^ÕtOKå~°∞. P
J=∞$`«`«∞ź=∞QÆ∞ *Ï˝# „Ѩ=K«#=∞O`å „â◊^ŒúQÍ „QÆÇ≤ÏOz#"å_»<≥· J`«ºO`« x~°‡Å∞_»#Ü«∂º#∞.
<å `«O„_çx q∞Oz#\˜ì `«`«Î fi*Ï˝#=Ú#O^Œ∞ J=ã≤÷`«∞_»#Ü«∂º#∞. Uk `≥Å∞ã¨∞H˘#flO`«=∂„`«OKÕ`«
[#‡ ™ê~°÷Hõ`« á⁄O^Œ∞`«∞O^À, Ѩq„`«`« K≥O^Œ∞`«∞O^À, JÜ«∞ºk `≥Å∞ã¨∞H˘<åfl#∞.
❖
P q^èŒOQÍ uiy ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok#\˜ì <å`À PÜ«∞# W@∞¡ ѨeHÍ~°∞:
''F „Ñ≤Ü«∞Ѩل`«HÍ! WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ h=Ù, J*Ï˝#=â◊O KÕ`« r=Ù_»∞ Z\˜ì ^Œ∞óY=ÚÅ#∞
á⁄O^Œ∞`å_À, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ~°∞z K«∂Kå=Ù Hõ^•! <å ã¨$+≤ìÖ’x D r=ÙÅO^Œ~°∞ J*Ï˝# *Ï_»º=ÚKÕ
^Œ∞óY–"≥∂ǨÏ=ÚÅO^Œ∞ z‰õΩ¯H˘x J<ÕHõ [#‡ Ѩ~°OѨ~°ÅO^Œ∞ |Å=O`«OQÍ „Ѩ"Õtã¨∂Î
H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ B+¨^èŒ"Õ∞ WѨC_»∞ h‰õΩ K≥Ñ≤Ê# JYO_» *Ï˝#=Ú. D *Ï˝#=Ú
Jxfl `«~°QÆ`«∞Å"åiH˜ LѨÜ≥∂yOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊O`À <Õ#∞ x#∞fl â◊Ñ≤Oz =¸_è»∞_çQÍ KÕâß#∞.
WѨC_»∞ =∞# W~°∞=Ùi ã¨OÉèÏ+¨}KÕ h=٠Ѩ~°=∞*Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^•=Ù. h=Ù‰õÄ_® <å=Öˇ<Õ
UHÍ`«∞‡_»=Ü«∂º=Ù.
WѨC_»∞ h=Ù [#∞Å#∞ J#∞„QÆÇÏ≤ OK«\ÏxH˜ Éè∂í Ö’HõO "≥à√◊ .¡ Hõ~‡° ~°`∞« Öˇ#· "åiH˜ „H˜Ü∂« HÍO_»#∞
LѨ^ÕtOK«∞. q~°HõΖz`«∞ÎÅQÆ∞ „áêA˝Å‰õΩ P#O^Œ^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ *Ï˝#O LѨ^ÕtOK«∞.——
PÜ«∞#KÕ`« P q^èŒOQÍ P*Ï˝Ñ≤OK«|_ç# <Õ#∞ [O|∂nfiѨOÖ’x D Éèí~°`«=~å¬xH˜ =KåÛ#∞.
D *Ï˝#=Ú á⁄O^Œ∞@‰õΩ `«y#"å~°∞ L#flO`«=~°‰õΩ <Õ#∞ WHõ¯_Õ LO\Ï#∞. <å‰õΩ WHõ "Õˆ~
Hõ~°Î=º=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ, WHõ¯_» <å‰õΩ Ü«∞^ä•„áêѨÎ=ÚÖˇ·# HÍ~°º=ÚÅ#∞ =∂„`«O
Jaè=∂#~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# z`«ÎO`À x~°fiiÎã¨∂Î LO@∞<åfl#∞.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 117
W\˜ì '*Ï˝#qKå~°}— q#`«y# Ö’HõHõàϺ}HÍ~°‰õΩ_»"≥·# h=O\˜ L`«Î=∞ t+¨µº_»∞ ÅaèOK«@O
<å‰õΩ P#O^ŒHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. x#∞fl xq∞`«ÎOQÍ KÕã¨∞H˘x Ö’Hõ=ÚÅxfl\˜H© D *Ï˝<å=∞$`«=Ú#∞
ѨOzÃÑ@∞ì@‰õΩ L^Œ∞º‰õΩÎ_»#Ü«∂º#∞.
F ~å=∞K«O„^•! <å [#‡=$`åÎO`«O Uq∞\’, D Éèí∂Ö’Hõ=Ú#‰õΩ '*Ï˝#=Ú— Z@∞¡
„Ѩ"ÕtOzO^À, <åÜ≥ÚHõ¯, <å `«O„_çÜ≥ÚHõ¯ Pâ◊Ü«∞=ÚÅ∞ Uq∞\’ – JO`å q<åfl=Ù Hõ^•! Q˘Ñ¨Ê
ã¨∞Hõ$`«O KÕÜ«Ú@ KÕ`«<Õ, ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^Œ„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ D Ѩ~°-*Ï˝#O q<åÅx h z`«Î=Ú
`«ÇϨ `«ÇϨ Ѩ_∞» `ÀOk. W\˜ì =∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ ã¨=∞Ü«∞O ã¨~fi° Ö’Hõ=ÚʼnõΩ â◊√Éè=í Ú, âßO`«=Ú, Sâ◊fi~°º=Ú,
P#O^Œ=Ú HõÅ∞QÆKÕÜ«Ú#∞QÍHõ!
❖❖❖
12. ã¨O™ê~° K«„HõO – "≥·~åQƺO
N~å=Ú_»∞ : „|Ǩχ^Õ=ÙxKÕ ã¨$+≤ìOK«|_ç# D Ö’Hõ=ÚʼnõΩ *Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`« Z@∞¡
HõeyO^À, Jk U q^èŒOQÍ D Ö’Hõ=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOzO^À, ^•xÜ≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#=Ú,
L^ÕÌâ◊=Ú Uq∞\’ =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : *Ï˝<å=`«~°}=Ú QÆ∞iOz, *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`« QÆ∞iOz, WO^Œ∞‰õΩ
`«yÜ«ÚO_»∞@ QÆ∞iOz, P ã¨O™ê~°K«„HõO QÆ∞iOz =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ L^Œ~Ú™êÎ~Ú K«∂Kå"å! J^Õ q^èŒOQÍ Ñ¨~°„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞
ã¨fiÉèÏ"å#∞™ê~°O „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ „H˜Ü«∂â◊H˜ÎÜ«Ú`«∞_≥· [x‡OKå~°∞.
PÜ«∞# `«# =Å# ã¨$+≤ìOK«|_ç# r=~åâ◊√Å∞ ''"Õ∞=Ú Ñ¨Ù@∞ìK«∞<åfl=Ú – K«K«∞ÛK«∞<åfl=Ú——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# QÆÅ [~å=∞~°} ÉèÏ==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O QÆ=∞xOKå~°∞. XHõ¯™êi Éèí∂`« –
Éè í q +¨ º `« ∞ Î – =~° Î = ∂#=ÚÅ#O`å Ѩ ~ ° º =Ö’H˜ O Kå~° ∞ . ''PǨ ñ! J<Õ H õ Ü« Ú QÆ = ÚÅ∞
QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. 'ã¨fi~°æ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# T~°úfiQÆ`«∞Å∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ `«y#\˜ì ™ê^èŒ# ã¨OѨuÎ
JO`å ã¨$+≤ìOKå#∞. W=hfl ÉÏQÍ<Õ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. HÍx, D [#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl r=ÙÅ∞
"≥∂ǨÏ|^Œ∞Öú Ë JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. JO`ÕHÍx, ã¨~fi° ^• x`«º"≥∞Ü
ÿ Ú« #fl\˜ì JYO_»"∞≥ Ü
ÿ Ú« #fl\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
U=∂„`«O QÍOK«∞@ÖË^Œ∞—— Jx QÆ=∞xOKå~°∞. W^ŒO`å K«∂z Hõ~°∞}Ï Ñ¨~°=â◊√ÅÜ«∂º~°∞.
JѨC_®Ü«∞# ##∞fl ã¨$+≤ìOz, K«Hõ¯QÍ LѨ^ÕtOz '*Ï˝x—QÍ fiÛk^•Ì~°∞ Hõ^•! D ã¨~°fi[#∞Å
J*Ï˝#=Ú ÉÏѨ\ÏxH˜ ##∞fl D Éèí∂Ö’HõO ѨOáê~°∞. XHõ¯ ##∞fl =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞
ã¨#`«∞¯=∂~°, <å~°^•k J<ÕHõ=∞Ok =∞ǨÏ~°∞¬Å#∞ ‰õÄ_® ѨOáê~°∞. =∞=Ú‡Å#∞ x~°‚~ÚOK«∞@Ö’
PÜ«∞# L^ÕÌâ◊O '=∞<À"≥∂ǨÏ=Ú— J<Õ *Ï_»º=ÚKÕ ‰õΩOzOK«∞‰õΩáÈ=ÙK«∞#fl r=ÙÅ#∞,
''„H˜Ü«∞–ѨÙ}º–*Ï˝#=Ú——ÅKÕ ã¨=Ú^ŒúiOK«∞@ÜÕ∞ ã¨∞=∂!
118
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P q^èŒOQÍ J<ÕHõ Ü«ÚQÍÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. qâ◊√^Œú=ÚÖˇ·# Ü«∞*Ï˝k „H˜Ü«∞Å∞ ‰õÄ_®
J„â◊^úŒ HÍ~°}OQÍ JO`«iOzáÈ=@O „áê~°OaèOKå~Ú. Jk QÆ=∞xOz# =∞ǨÏ~°∞¬Å∞ Hõ~‡° HÍO_»#∞,
âßG =∞~åº^ŒÅ#∞ L^ŒúiOKåÅx (uiy ~°H˜∆OKåÅx) J#∞H˘<åfl~°∞. D Éèí∂=∞O_»Å=Ú#∞
"Õˆ~fi~°∞ ^ÕâßÅ∞QÍ qÉèílOz ~åAÅ#∞ HõeÊOKå~°∞. P `«~°∞"å`«, ^èŒ~å‡~°÷HÍ=∞=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#O
ã≤kúOѨKÕ¿ã 㨇 $u âßG=ÚÅ#∞ (ѨÙ~å}=ÚÅ#∞), Ü«∞[˝ âßG=ÚÅ#∞ =∞~°Å ~°zOKå~°∞.
❖
P q^èŒOQÍ HÍÅK«„HõO Ѩi„Éèíq∞™ÈÎOk. HÍÅ=∞Ç≤Ï=∞ U=∞x K≥áêÊe? „Hõ=∞OQÍ [#∞Å∞
^èŒ#, QÆ$ǨÏ, J#fláê<å^Œ∞ÅO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ Pã¨H˜Î Hõey LO_»@O „áê~°OaèOKå~°∞. „Ѩ[ÅÖ’
J<Õ‰õΩÅ∞ J<ÕHõ <Õ~åÅ∞ KÕã¨∂Î ^ŒO_®~°∞›Å∞ HÍ=@O JkèHõ"≥∞ÿ#k. Ç≤ÏOã¨, Ü«Ú^Œú=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#
^Œ∞+ì̈„H˜Ü∞« Å∞ x~°fiiÎOK«‰Ωõ O_® ~åAÅ∞, „Ѩ[Å#∞ áêeOK«@O ™ê^躌 =∞ÜÕ∞ºkHÍ^Œ∞. J@∞ ~åAÅ∞,
W@∞ „Ѩ[Å∞ n#`«fiO á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞K«∞O_Õk. JѨC_»∞ =∂=O\˜ *Ï˝#^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞ Ö’HõOÖ’
n#`«fiO áÈQ˘@ì\ÏxH˜ ''P`«‡`«`«fi=Ú—— „ѨKå~°O KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk. D 'q^Œº— "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@
~åAʼnõΩ K≥Ñʨ @O [iyOk. JO^Œ∞KÕ`« nxx '~å[q^Œº— Jx JO@∂ LO\Ï~°∞. D 'P^蕺`«‡q^Œº—
ã¨~°fiq^ŒºÅ‰õΩ =∞‰õΩ@O=O\˜k J=@O KÕ`« nxH˜ '~å[q^Œº— J<Õ ¿Ñ~°∞ `«y#^Õ J~ÚOk.
~°Ç¨Ï㨺=∞QÆ∞ D q^Œº#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#fl\˜ì ~åAÅ∞, `«k`«~°∞Å∞ ^Œ∞óY q=Ú‰õΩÎÅÜ«∂º~°∞.
„Hõ=∞OQÍ x~°‡Å"≥∞ÿ# H©iÎ Hõey#\˜ì J<ÕHõ=∞Ok ~åAÅ∞ QÆuOKå~°∞. WѨC_»∞ D
^Œâ◊~°^äŒ=∞Ǩ~åA Ѩل`«∞xQÍ h=Ù [x‡OKå=Ù. ã¨Ç¨Ï[ x~°‡Å=Ú, „ѨâßO`«jÅ=Ú JQÆ∞ h
=∞#ã¨∞ûÖ’ Z\˜ì HÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ Ñ¨~°=∞Ѩq„`«"≥∞ÿ# "≥·~åQƺO [xOzOk. J\˜ì "≥·~åQƺO
hÜ«∞O^Œ∞ D q^èŒOQÍ [xOK«@O Ö’Hõ=ÚʼnõΩ â◊√Éèí=Ú HõeyOѨKÕÜ«∞\ÏxˆH J~Ú=Ù#flk.
~å[ã≤Hõ "≥·~åQƺO, ™êufiHõ "≥·~åQƺO Jx "≥·~åQƺO Ô~O_»∞q^è•Å∞QÍ LO@∞Ok-
~å[ã≤Hõ "≥·~åQƺO : U"≥·<å ^Œ∞ã¨ûOѶ¨∞@#Å∞ `å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞ U~°Ê_Õ "≥·~åQƺO. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
– ^èŒ#=Ú<À, ~å[º=Ú<À, |O^èŒ∞=ÙÅ<À HÀÖ’Ê=@O "≥Ú^ŒÖˇ·#q
HÍ~°}ÏÅ∞QÍ Hõey# "≥·~åQƺO.
™êufiHõ "≥·~åQƺO : Z\˜ì ÉÏǨϺHÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ, ˆH=ÅO ѨijÅ<å`«‡Hõ=∞QÆ∞ |∞kúKÕ`«,
x`åºx`«º q"ÕHõ=Ú =Å# „áêÑ≤ÎOKÕ "≥·~åQƺO.
hÜ«∞O^Œ∞ WѨC_»∞ [xOzOk ™êufiHõ "≥·~åQƺO. JO^Œ∞ˆH ™ê^èŒ∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ ‰õÄ_® Jk
K«∂z Pâ◊Û~°ºÑ¨_»∞K«∞<åfl~°∞.
cÉèí`«ûO q+¨Ü«∞O ^Œ$ëêìfi HÀ<å=∞ #q~°[º`Õ?
ã¨`å=Ú`«Î=∞ "≥·~åQƺO q"ÕHÍ^Õ= *ÏÜ«∞`Õ II (XI - 23)
rq`«OÖ’ cÉèí`«û"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ K«∂z#ѨC_»∞ "≥·~åQƺO Z=Ô~·<å á⁄O^Œ∞`å~°∞. Jk
ã¨Ç¨Ï["Õ∞. JO^Œ∞Ö’ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# qâı+¨"Õ∞=Ú#flk? J~Ú`Õ ™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅ "≥·~åQƺO
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 119
K«=∞`å¯~°OQÍ LO@∞Ok. "å~°∞ W`«~° [#∞Å Hõ+¨ì ã¨∞Y=ÚÅ#∞ QÍOz#ѨC_À (J~°∞˚#∞_»∞,
|∞^Œ∞ú_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞ǨÏhÜ«ÚÅ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ J\˜ì"Õ) ÖËHõ ˆH=ÅO UHÍO`«OÖ’ x~°fiiÎOK«|_ç#
ã¨fiqKå~°}ÏѨÓ~°fiHõ q"ÕHõ=ÚKÕ`«<À (L^•II â◊√‰õΩ_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞) "≥·~åQƺO á⁄O^Œ@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. J\˜ì"å~°∞ =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ =∞ǨÏhÜ«ÚÖË. "åˆ~ =∞Ǩ„áêA˝Å∞. "åi =∞#ã¨∞û Ju
x~°‡Å"≥∞ÿ LO@∞Ok. JO^Œ"≥∞ÿ# ѨÓÅ`À ã¨∞O^Œ~°=ÚQÍ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_ç# ^ŒO_» ÉèíQÆ=O`«∞xH˜
JÅOHÍ~°=∞QÆ∞#@∞¡, ''ã¨fiqKå~°=Ú`À ‰õÄ_ç# Ѩ~å=∞~°≈——KÕ [xOz# q"ÕHõ=ÚKÕ D ã¨O™ê~°
QÆux qKåiOz, WO^Œe Jã≤`÷ fi« – <åã≤`÷ fi« =ÚÅ#∞ "≥~· åQͺÉèϺã¨OKÕ „QÆÇÏ≤ OKÕ"å~°∞ ѨÙ~°∞+¨„âı+µ¨ Ū ∞.
"å~°∞ `«=∞#∞ `å=Ú L^ŒúiOK«∞ H˘#∞@ÜÕ∞HÍHõ, Jâ◊√Éèí=∂~°æ=Ú# K«#∞K«∞#fl `«k`«~° [#∞ʼnõΩ
‰õÄ_® *Ï˝#*’ºuÜ≥ÿ∞ "≥Å∞Q˘O^Œ∞`å~°∞.
❖
HÍ|\˜ì, F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! q"ÕHõ=Ú`À ''<Õ#∞ Z=fi~°∞? D ^Œ$â◊º=∞O`å Uq∞\˜? W^ŒO`å
Z@∞¡ ZHõ¯_ç #∞O_ç „áêÑ≤ΙÈÎOk? D Hõ#|_Õ ã¨O|O^èŒ – ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ ZK«Û@ Z@∞¡
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú?—— J<Õ q+¨Ü«∂Å∞ K«Hõ¯QÍ, ÉÏQÆ∞QÍ qKåiOK«|∂<≥^Œ~°∞ QÍHõ! ''D =∂Ü«∂
^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú, D ^ÕǨϖWO„kÜ«∞–`«k`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Î, D
=∞<À–|∞kú–z`åÎǨÏOHÍ~åÅ`À ‰õÄ_ç# JÉèíºO`«~° [QÆ`«∞Î – W^ŒO`å Jq^ŒºÜÕ∞—— - Jx
„QÆ Ç ≤ Ï Oz#"åÔ ~ · q"Õ H õ = Ú#∞ P„â◊ ~ ÚOz Jq^Œ º #∞ `« º lOz "Õ Ã ã^Œ ~ ° ∞ QÍHõ ! ''g\˜ K Õ
ã¨Êi≈OK«|_»*ÏÅx x`Àºk`« ™êH©∆`«`«Î fi"Õ∞ <Õ<≥·Ü«Ú<åfl#∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞QÍHõ!
„Ñ≤Ü«∞ ~åѶ¨∞"å! â◊‡âß#=Ú, PѨ^ŒÅ∞, ^≥·#º=Ú – "≥Ú^ŒÖˇ·#q `å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞ „áêÑ≤ÎOKÕ
q~°H˜Î HõO>Ë, ã¨fi`«Ç¨QÍ qKå~°}Ï^Œ∞ÅKÕ HõeˆQ "≥·~åQƺO =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ=O Hõey LO@∞Ok.
WO^Œ∞Ö’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.✺ JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`åÅ∞ (L^•Ç¨Ï~°}Å∞)
=∞#O D qKå~°}Ö’ K«∂_»É’`«∞<åflO.
h=Ù D<å_»∞ JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# "≥·~åQƺ=Ú#∞, Juâ◊Ü«∞ѨÓi`«"≥∞ÿ# =∞ǨÏ`«fi=Ú#∞ á⁄O^•=Ù.
K«^Œ∞<≥·#, `«_çã≤# <ÕÅ q`«∞Î@‰õΩ `«y#^≥· LO@∞Ok Hõ^•! WѨC_»∞ *Ï˝<ÀѨ^Õâ◊=Ú#‰õΩ
áê„`«∞_»=Ü«∂º=Ù. ã¨~åfiO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ P ÉèíQÆ=O`«∞x J#∞„QÆǨÏO KÕ`«<Õ, hÉ’\˜"åi |∞kú
~Ú@∞¡ q"ÕHõ=Ú á⁄Ok#^≥· qHõã≤OK«@O [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok.
F ~å=∞K«O„^•! F ã¨~fi° [#∞ÖÏ~å! D =∞#O K≥ÑC¨ HÀÉ’ÜÕ∞ É’^èŒ Ü≥ÚHõ¯ L`«=Î ∞ „ѨÜ∂≥ [#O
g∞ g∞ q"ÕHõ=Ú Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«º=Ú =Å#<Õ X#QÆ∂_»QÆÅ^Œ∞. Hõ#∞Hõ g∞ 'q"ÕHõ=Ú— q+¨Ü«∞OÖ’
*ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ· LO_»O_ç. 'q"ÕHõ=Ú— J#∞#k Ü«∞[˝Ü«∂QÍk 㨄u¯Ü«∞Å =Å#, Q˘Ñ¨Ê `«Ñ¨ã¨∞û
✺
|∞^Œ∞ú_»∞, r#ãπ, QÆ∞~°∞<å#H±, =∞Ǩχ^£„Ѩ=HõÎ =O\˜ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D Ö’‰õΩÅ J*Ï˝#[x`« ^Œ∞~°ƒù~° ã≤÷`«∞Å#∞
QÍOK«∞@KÕ "≥·~åQƺO á⁄O^•~°∞. JO`ÕHÍx, `å=Ú á⁄Ok# =ºH˜ÎQÆ`« Hõ+¨ì=ÚÅKÕ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ "å~°∞ `«=∞
„Ѩ=K«#=ÚÅKÕ K≥_»∞^•~°∞Å#∞, Jâ◊√Éèí=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#fl [#∞ʼnõΩ ^•iK«∂áê~°∞.
120
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=Å#, z~°HÍÅO f~°Ü ÷ ∂« „`«Å∞ ¿ãqOK«∞@ KÕ`,« PÜ«∂ ã¨`∞« Ê~°∞+¨µÅKÕ, âßG=ÚÅKÕ x~°~‚ ÚOK«|_ç#
xÜ«∞=∞–x+¨ªÅ∞ ã¨^Œ=QÍǨÏ#KÕ J=ÅOaOK«∞@ =Å#, Ѩ~ÀѨHÍ~° „ѨÉèÏ=OKÕ`« L^Œ~Úã¨∞ÎOk.
J\˜ì „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ JO`«~O° QÆ=Ú# ¿Ñ~°∞H˘x L#fl áêѨ–^Œ$+¨µÅì ∞ #t™êÎ~Ú. JѨC_»∞ HÍHõ`åmÜ«∞
<åºÜ«∞=ÚKÕ '`«`«Î fizO`«#—Ü«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
F ~å=∞K«O„^•! D ã¨O™ê~°K«„Hõ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞}=Ú#‰õΩ JO`«∞ÖË^Œ∞. ''Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=Ú——#∞
^Œi≈OK«#O`«=~°‰õΩ, [#∞Å∞ W>Ë¡, D ã¨O™ê~° K«„HõOÖ’ Ѩ_ç u~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~°∞. J<ÕHõ
~åQÆ^Õfiëê^Œ∞ÅKÕ K«∞@ì|_ç#"åÔ~·, JO`«∂–á⁄O`«∂ÖË#\˜ì SÇ≤ÏHõ – P=Ú+≤‡Hõ„Ѩ^Œ=ÚÖˇ·#
„H˜Ü∂« =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ PK«iã¨∂<Î Õ LO\Ï~°∞. ''D ã¨O™ê~°=Ú Jáê~°=Ú—— J<Õ q+¨Ü∞« O, q"ÕH=õ Ú
L^Œ~ÚOz#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞. ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# |∞kúKÕ q"ÕHõ=Ú L^Œ~ÚOzO^•,
WHõѨC_»∞, ''„`åà◊√§ „`≥OK«∞H˘x J~°}ºOÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ U#∞QÆ∞——ÖÏQÍ D r=Ù_»∞ ''ã¨O™ê~°
|∞kú——x `«ºlOz, `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ JO^Œ∞H˘x ã¨∞dOK«QÆÅ_»∞.
❖
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆu Ju ‰õΩ\˜Å"≥∞ÿ#k. nxH˜ JO`«∞ ÖË^Œ∞. ''D
^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞#\˜ì |O^èŒ=Ú# z‰õΩ¯H˘#fl XHõ =∞Ǩ[O`«∞=Ù =O\˜ D r=Ù_»∞ *Ï˝#=Ú#∞
P„â◊~ÚOK«#O`«HÍÅO D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«=Ú#∞ Hõ#∞Q˘#*ÏÅ_»∞. q"Õ‰õΩÖˇ·#"å~°∞
''*Ï˝#Ü«ÚH˜Î—— J<Õ `≥Ñ¨Ê ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`«<Õ D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜"Õã≤, `«iOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J\˜ì ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜OK«QÆÅ D ''*Ï˝# qKå~°}——#∞ g∞~°O`å „â◊^•ú㨉õΩÎÅ`À,
qKå~°}ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# |∞kú`À, UHÍ„QÆ=∞#ã¨∞¯Öˇ· q#O_ç.
F ~å=∞K«O„^•! h‰õΩ ã¨O^ÕǨÅ∞O>Ë ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ „ѨtflOK«∞.
D [QÆ`«∞Î#∞ QÆ=∞xOKå"å? Wk J*Ï˝#∞Å H˘~°‰õΩ x~°O`«~°«O J<ÕHõ HÍ=∞, „HÀ^èŒ, "≥∂ǨÏ,
ÉèíÜ«∞, ã¨O^ÕÇ¨Ï ã¨=∞xfi`«=ÚÅQÆ∞ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅ#∞, J#∞Éèí==ÚÅ#∞ xi‡OK«∞H˘O@∂ áÈ`ÀOk.
Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? D r=Ùx JO`«~°OQÆ=Ú J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅKÕ, „Éèí=∞ÅKÕ ^ŒÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk.
ZHõ¯_® `«$Ñ≤ÎQÍx, ^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# P#O^Œ=ÚQÍx ÅaèOK«∞@ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ U^≥·<å
L`«Î=∞"≥∞ÿ# LáêÜ«∞O J<Õfi+≤OKåe Hõ^•! x~°~°÷HõOQÍ ~ÀAÅ∞ QÆ_çÑ≤"Õã¨∞ÎO>Ë „ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\˜?
''Jq"ÕHõ=Ú#‰õΩ UÔH·Hõ B+¨^èŒO *Ï˝# qKå~°}ÜÕ∞—— Jx "Õ∞=Ú =∞~°Å =∞~°Å „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl=Ú.
''P! D P`«‡qKå~°} =∂ ÔHO^Œ∞‰õΩ? WѨÊ\˜ =∂ Ö∫H˜Hõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞, Jq „Ѩ™êkã¨∞Î#fl
„ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ =∂‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ<Õ L<åfl~Ú Hõ^•!—— Jx `å`åû~°O K≥Ü«∞º@O Lz`«O
HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\ψ~"≥∂? J#∞Hõ∆}O =∂~°∞ÊÅ∞ K≥O^Œ∞`«∂ LO_Õ D 'Láêkè—x (^ÕǨxfl) #q∞‡,
WO^Œe ^À+¨=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOK«‰õΩO_® ~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨@O Lz`«"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? j`«Å, "å`«,
`åáêk J<ÕHõ "åº^è∞Œ Å∞, ^Œ∞óMÏÅ∞, =∞<ÀzO`«Å∞, tkäÅ`«fiO, =$^•úѺ¨ O, =∞$`«∞º=Ù – W`åº^Œ∞Å`À
‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å =∞x+≤x Hõ∆}HÍÅOÖ’ ^Œ∞óY ã¨=Ú„^Œ=Ú #O^Œ∞
=ÚOz"ÕÜ∞« QÆÅ^Œ∞ Hõ^•! ^Œ∂~°^$Œ +≤ì ÖË#\˜ì ^Œ∞~°∞ƒ^Œ∞Åú ‰õΩ <Õ#∞ HÍx, =∞Ô~=~°∞ HÍx UO K≥Ñʨ QÆÅO?
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 121
™ê^èŒ∞ѨÙ~°∞+¨µÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ *Ï˝#=Ú – x„QÆǨÏ=Ú – Ü«ÚH˜Î – UHÍ„QÆ`« (Awareness
- Self control - discrimination - concentration) KÕ`«<Õ (D ã¨O™ê~° ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Œ=Åã≤
=ã¨∞#Î flѨÊ\˜H)© nxx ã¨ÇÏ≤ OK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Jf`«"∞≥ #ÿ \ì̃ JHõàO◊ Hõãu÷≤ Ü«∞O^Œ∞
`«=∞#∞ `å=Ú ™ê÷Ñ≤OK«∞H˘#∞K«∞, ã¨∞ã≤÷~°`« âßO`«=ÚÅ#∞ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
J#∞Hõ∆}O =¸_è» =∂#=ÙÅ#∞ J<ÕHõ ^Œ∞óYzO`«#Å∞ ã¨g∞Ñ≤Oz "åix -ZO_»∞QÆ_ç¤x
Jyfl=Öˇ - ^ŒÇÏ≤ Oz"Õã∞¨ <Î åfl~Ú. JO^Œ∞Hˆ ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! `å`åû~°O KÕÜ∞« HõO_ç—— Jx ã¨~fi° [#∞ʼnõΩ
=∞~°Å =∞~°Å =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞. J=∞$`«`«∞ź=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å!
"å#‰õΩ ÉÏQÍ `«_çã≤# ZO_»∞QÆ_ç¤x xѨC ^ŒÇ≤ÏOK«QÆÅ^•? g∞~°∞ P`«‡ *Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^ŒO_ç.
P^蕺`«‡ âßG=Ú#∞ qKå~°}ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ™êH∆Í`«¯iOѨ KÕã¨∞HÀO_ç.
ã¨=∞ºH±^Œ~°∞≈Å∞ (ã¨~°fi=Ú#∞ ã¨=∞~°ã¨ ÉèÏ==Ú`À ^Œi≈OK«∞"å~°∞) Z\˜ì =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞ÅKÕ
ÉÏkèOѨ|_»*ÏÅ~°∞. D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ qâßÅÉèí∂q∞Ö’ J#∞Hõ∆}O ''Pkè"åº^èŒ∞Å∞
(=∂#ã≤Hõ–âßs~°Hõ ^À+¨=ÚÅ∞)—— J<Õ ã¨∞_çQÍÅ∞Å∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. XHõ¯ `«`«Î fiA˝_»QÆ∞"å_»∞ =∂„`«"Õ∞
WO^Œ∞Ö’ 'H˘O_»—=Öˇ xâ◊ÛÅ∞_≥· LO_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
U=∂„`«O q"ÕHõO Hõey L<åfl, J\˜ì"å_»∞ `«# HÍÅ=Ú#∞ =$^ä•KÕã¨∞HÀ_»∞. `«`«Î fi *Ï˝#=Ú#∞
„QÆÇÏ≤ Oz#\˜ì „áêA˝_∞» , „Ѩ|∞^•ú`∞« ‡_»∞, |∞kú=∞O`«∞_»∞ J~Ú#\˜ì =∞ǨÏhÜ«Úx HÀã¨O "≥`∞« ‰õΩ`å_»∞.
J\˜ì"åxx QÆ∞iÎOz, ã¨g∞Ñ≤Oz, ã¨~°fi ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ x=$uÎ KÕã¨∞H˘x, â◊√^Œú*Ï˝#=Ú #O^Œ∞
qb#∞_Ò`å_»∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å! ZO`À „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ, x~°Ç¨ÏOHÍ~°OQÍ, _»O|=Ú–^Œ~°Ê=Ú
ÖˉõΩO_® J<Õfi+≤¿ãÎ QÍx, J\˜ì =∞ǨÏhÜ«Úx ™êg∞Ѩº`« ÅaèOK«^Œ∞. „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_≥·#"å_»∞ J\˜ì
=ºH˜Îx ã¨g∞Ñ≤Oz, J`«xx #=∞™ê¯~åk ã¨Ñ¨~°ºÅKÕ ã¨O`À+≤OѨKÕÜ«∂e. „¿Ñ=∞ѨÓ~°fiHõOQÍ,
ã¨`åº<Õfi+¨}Ï^Œ$+≤`ì À „ѨtflOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. =G=Ú#‰õΩ ‰õΩO‰õΩ=∞ ~°OQÆ∞ "Õã#≤ @∞¡, D =∞#ã¨∞û#∞
*Ï˝#∞Å∞ „Ѩ™êkOKÕ ã¨=∂Kå~°=Ú`À xOÑ≤"ÕÜ«∂e. J`«ºO`« „â◊^Œú`À ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅhfl
x=iÎOѨKÕã¨∞HÀ"åe. |∞kú‰õΩâ◊Å`«`À, F~°∞Ê–<Õ~°∞ÊÅ`À, Ü«∞`«fl ѨÓ~°fiHõOQÍ, ''W`«_»∞ W@∞¡
K≥ѨC@Ö’ U L^ÕÌâ◊=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl_»∞?—— J#∞#k *ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ· „QÆÇ≤ÏOKåe.
❖❖❖
13. „Ѩâ◊fl – ã¨=∂^è•#O
F ~å=∞K«O„^•! `«`«Î fiA˝_»∞ HÍx "åxx, ã¨`«º=ã¨∞Î=QÆ∞ P`«‡#∞ „QÆÇ≤ÏOK«x"åxx,
LѨ^Õâ◊=ÚÖËx "åxx P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ „Ѩtfl¿ãÎ UO „ѨÜ≥∂[#O?
J^Õq^èŒOQÍ ''W`«_»∞ `«`«Î fi"Õ`«Î. P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ <åHõO>Ë ‰õÄ_® JkèHõOQÍ Ziy#"å_»∞——
Jx `≥eã≤‰õÄ_® J`«x`À ã¨OÉèÏ+≤OK«‰õΩO_®, J`«_»∞ Uk K≥ѨCK«∞<åfl_À Jk „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_®,
Ñ≤_ç"å^•Å`À *Ï˝#=ã¨∞Î=Ù#∞ u~°ã¨¯iOKÕ"å~°∞ – =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ =$^ä• "åºã¨OQÆѨ~°∞Å∞ =∂„`«"Õ∞.
122
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„ѨtflOK«∞"å_»∞ (Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞) : „ѨtflOKÕ =ÚO^Œ∞ =∞#O „ѨtflOK«∞"åx *Ï˝# – q*Ï˝#ã≤÷`«∞Å#∞
K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOz LO_®e. ''W`«_»∞ W\˜ì q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ѨO_ç`«∞_»∞—— Jx x~°‚~ÚOK«∞H˘x# `«~°∞"å`«
„ѨtflOKåe. Z\˜ì J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# „Ѩâ◊flKÕ J`«x "åã¨Î="≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞O =∞#‰õΩ Åaèã¨∞ÎO^À
„QÆÇ≤ÏOz LO_®e. P`«‡*Ï˝# l*Ï˝ã¨`À „ѨtflOKåe HÍx ''h=Ù =¸~°∞ö_»=Ù. h‰õΩ Uq∞ `≥eÜ«∞^Œ∞——
Jx x~°∂Ñ≤OK«∞@‰õΩ „ѨtflOK«~å^Œ∞. XHõxH˜ `≥eÜ«∞^Œx ÉèÏqOz#ѨC_»∞ =∞#‰õΩ HÍ=Åã≤#
P`«‡ ã¨=∂Kå~°O ÅaèOKÕ =∞~˘Hõ=ºH˜Î HÀã¨O J<Õfi+≤OK«∞@KÕ HÍÅO ã¨kfixÜ≥∂QÆ=∞ø`«∞Ok.
''=∞#Ö’x JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~°=ÚÖË W`«~°∞Å ^À+¨=ÚÅ#∞ ZOK«∞@‰õΩ „¿Ñˆ~Ñ≤™êÎ~Ú—— J<Õ
q+¨Ü«∞O =∞#O =∞~°∞=~å^Œ∞. JA˝_≥·# "åxx „ѨtflOz, JO`«\ ˜`À P`«‡ qKå~° q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
^Œ∞~°aè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘x, L`«Î=∞ *Ï˝#=Ú u~°ã¨¯iOK«∞"å_»∞ =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ '=¸~°∞ö_»∞—
=∂„`«"Õ∞. J`«_»∞ Ѩ~°=∂~°÷*Ï˝#O Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞`å_»∞?
ã¨=∂^è•#q∞KÕÛ"å_»∞ : ''##∞fl „ѨtflOK«∞K«∞#fl W`«_ç ѨÓ~åfiѨ~°=ÚÅ∞ Uq∞\˜? W`«x
=∞<À^À+¨=ÚÅ∞ Z@∞=O\˜q? U L^ÕÌâ◊O`À, Uq∞ HÀi „Ѩtflã¨∞Î<åfl_»∞? U q^èŒ"≥∞ÿ# "åHõº=ÚÅ∞,
^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞ J`«xx L^ÕfiQÆ~Ç° Ï≤ `«∞xQÍ, ã¨`Àº#∞‡Y∞xQÍ KÕ™êÎ~Ú? W`«x J=^è•~°} ™ê=∞~°º÷ O
Z\˜ìk? JxOk`«=ÚÖˇ·# x~°‚Ü«∞=ÚÅ∞ HõÅ"å_Õ<å? #∂`«#"≥∞ÿ# L#fl`« ã¨`«º=Ú#∞ JOwHõiOz,
PHõoOѨ٠KÕã¨∞HÀQÆÅ_®?—— Jx q`«i¯OK«∞H˘x JѨC_»∞ „ѨtflOKÕ"åxH˜ `«y#@∞¡QÍ ã¨=∂^è•#O
W"åfie. Ѩâ◊√ ã¨fiÉèÏ=Ù_»QÆ∞ J^èŒ=Ú#‰õΩ Ug∞ K≥ѨÊHõáÈ=@"Õ∞ =∞Ozk. „ѨtflOKÕ"åx ™ê=∞~°÷ºO
qKåiOK«‰õΩO_® LѨ^Õâ◊O W=fi@O K≥q\˜"åx =ÚO^Œ∞ â◊OYO ѨÓiOK«@O =O\˜^Õ H͉õΩO_®,
J`«xx uHõ=∞Hõ Ѩ~°K«@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
❖
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù ã¨^∞Œ }
æ jeq. ™êufiHõ "≥~· åQƺO P„â◊~ÚOz#"å_»=Ù. ã¨^∞Œ }
æ ѨHá∆õ êuq.
J\˜ì h=Ù „Ѩtflã¨∞Î<åfl=Ù.
WHõ <Õ#∞, „|Ǩχ^Õ=ÙxKÕ 'É’^茗 H˘~°‰õΩ x~°‚~ÚOK«|_ç#"å_»#∞. Ö’Hõ HõàϺ}=Ú =∂„`«"Õ∞
t+¨µºÅ #∞O_ç „Ñ¨uѶ¨ÅOQÍ HÀ~°∞H˘<Õ"å_çx. HÍ|\˜ì =∞# W^ŒÌi D QÆ∞~°∞–t+¨º ã¨OÜ≥∂QÆO
=∞^èŒ∞~°"Õ∞ HÍ#∞#flk.
❖
F ~åѶ¨∞"å! h=Ù â◊ÉÏÌ~°÷ *Ï˝#=Ú#O^Œ∞ =∞Ǩ xѨÙ}∞_»=Ù. <Õ#∞ K≥ѨÊÉ’=Ù ^•xx ''Wk
J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ `«`«Î fi=Ú—— J#∞ ÉèÏ=#, Q“~°=O, L`«Î=∞ qâßfiã¨=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? "Õ∞=Ú J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ ã¨`«º=Ú H˘~°‰õΩ J<Õfi+≤OKåO. `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ
=∞#ã¨∞û#∞ ѨiѨHõfiO KÕã¨∞H˘x PÃÑ· âßGq+¨Ü«∂Å∞ ѨijeOKåO. J<ÕHõ=∞Ok L`«Î=∞ *Ï˝#∞Å`À
‰õÄ_ç, n~°…HÍÅO qKå~°} KÕâßO. ''ã¨`«º=Ú Wk—— J<Õ x~°‚Ü«∂xH˜ =KåÛO. JO^Œ∞KÕ`« =∂
"åHõº=ÚÅÃÑ· H˘O`« qâßfiã¨=Ú HõeyÜ«ÚO_»@O Lz`«"∞Õ Hõ^•! JѨC_Õ L`«¯ $+ì̈"∞≥ #ÿ „ѨÜ∂≥ [#O
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 123
LO@∞O^Œx <å Jaè„áêÜ«∞O. qâßfiã¨OÖËx "≥·^Œ∞ºx=^ŒÌ LѨâ◊=∞#O Hõ+¨ì=∞QÆ∞#>Ë¡ QÆ∞~°∞=ÙÃÑ·
qâßfiã¨O ÖËxKÀ@ J=QÍǨÏ# U~°Ê_»@O J™ê^茺O.
❖
<åÜ«∞<å! h=Ù =∞Ǩ=∞uq. JHÍ~°} q~°‰õΩÎ_»=Ù. ã¨fiqKå~°}KÕ r=ÙÅ 'QÆu—x
„QÆÇ≤ÏOz#"å_»=Ù. D 'rq`«=Ú— J#|_»∞^•xx, WO^Œe [#‡=∞$`«∞º [~å ^Œ∞óMÏk ^À+¨=ÚÅ`À
ã¨Ç¨ ã¨=∞„QÆOQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù. h=O\˜ t+¨µº_»∞ ÅaèOK«@O ‰õÄ_® =∂‰õΩ ã¨O`À+¨Hõ~°"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞"Õ∞. â◊√„Éèí"≥∞ÿ# =G=Ú#‰õΩ ã¨fiÅÊ „Ѩܫ∞`«flO`À K«Hõ¯QÍ ~°OQÆ∞ JO@∞`«∞Ok Hõ^•! D <å
É’^èŒ ã¨∞ÅÉèíOQÍ hÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz JOH˜`«=Ú, ã¨∞ã≤÷~°=Ú, Ѩq„`«=Ú HÍQÆÅ^Œx <Õ#∞
ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞. h=Ù x#fl\˜ ~ÀA ѨeH˜# ^•xx|\˜ì, ''D ~å=Úx |∞kú Ѩ~°=∂~°÷ qKå~°}
ã¨Å∞ѨÙ@Ö’ UHÍ„QÆ`«, ã¨=∞~°÷`« HõeyÜ«Ú#flk—— Jx "Õ∞=Ú =Ú#∞ÅO^Œ~°=Ú xâ◊ÛÜ«∞O KÕâßO.
ã¨∂~°ºHÍOu x~°‡Å [ÅOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞#@∞¡, <Õ#∞ „ѨuáêkOK«É’ÜÕ∞ `«`åÎ fi~°÷=Ú JHõ$„u=∞OQÍ
(ã¨fiÉèÏ= ã≤^ŒúOQÍ) ã¨∞O^Œ~°OQÍ h ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’xH˜ „Ѩ"ÕtOK«∞#∞QÍHõ! <Õ#∞ K≥ѨÊÉ’ÜÕ∞^ŒO`å
|Ǩï Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOKåe ã¨∞=∂! J@∞¡ qx, qKåiOz, PÃÑ· h=Ù Z@∞¡
x~°‚~ÚOK«∞H˘O\Ï"À J>Ë¡ PK«iOK«=K«∞Û.
PÜ«∂ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ „ѨtflOK«=K«∞Û. J~Ú`Õ J#∞=∂# x=$uÎ H˘~°‰õΩ, P`«‡*Ï˝#
ã¨=Úáê~°˚#ÜÕ∞ ÅHõ∆ º=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç „Ñ¨tflOKåe. =º~°÷"≥∞ÿ# „Ѩâ◊flÅ∞ "ÕÜ«∞‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ!
WÖÏ ZO^Œ∞HõO@∞<åfl #O\Ï"å? K«OK«Å"≥∞#ÿ D ''=∞#ã¨∞û—— J<Õ HÀu Ü«∞^äKÕ Û« Qù Í ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’
ã¨OK«i™ÈÎOk. J\˜ì =∞#ã¨∞û#∞ â◊√^Œú Ѩ~K° ∞« HÀ"åe. ÖˉΩõ O>Ë, 'ã¨O™ê~° ^Œ$+≤—ì ÜÕ∞ ÃÑ`«#Î O K«ÖÏ~Úã¨∂,Î
=∞#ã¨∞û#∞ JÅÊ`«fi=Ú "≥·Ñ¨ÙQÍ „Ѩã¨iOѨKÕã¨∂Î LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« h „Ѩâ◊flÅ∞ JÅÊ ÅHõ∆ º=ÚÅ∞
Hõey LO_Õ J=HÍâ◊=Ú#flk. Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ Ñ¨~°=∂~°÷ `«`«Î fi=Ú<Õ q<åe. =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
Pâ◊Ü«∞=Ú HõÅ"å_»"≥· P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ Z~°∞QÆ∞@ÔH· „ѨtflOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
❖
F =∂#=ÙÖÏ~å! D 'P`«‡ qKå~°}— q#\ÏxH˜ ã≤^ŒúѨ_»∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! Jq"ÕHõO KÕ`«
J[˝`«fiHÍ~°}OQÍ (Because of sheer ignorance) Jã¨`ü =º=Ǩ~°=ÚÅ`À Hõ∆}Hõ∆}O 'ã¨Oã¨~°æ=Ú—
U~°Ê_»@O D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}O. J\˜ì ã¨Oã¨~°æ=Ú#∞ H©∆}Ѩ~°K«∞HÀO_ç.
P`À‡#flu ™êkèOKåÅ#∞H˘<Õ"å~°∞ ™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅÔH· "≥`«HÍe. "åix QÆ∞iÎOz "åi`À
*Ï˝# qKå~°} K≥Ü∂« ºe. JѨC_»∞ ã¨`º« "Õ∞q∞\’, Jã¨`º« "Õ∞q∞\’ g∞ˆ~ ã¨∞ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥Å∞ã¨∞H˘#QÆÅ~°∞.
™ê^èŒ#ѨÓ#O_ç, x~°O`«~° ™ê^èŒ∞ã¨OQÆO P„â◊~ÚOKÕ "åiH˜ J„Ѩܫ∞`«flOQÍ<Õ q"ÕHõ=Ú L^Œ~ÚOz
qHõã≤™ÈÎOk. J\˜ì q"ÕHõ =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞^èŒ∞~° Ѷ¨Å=ÚÅÖ’x ~°ã¨"Õ∞ ''"≥∂Hõ∆=Ú—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
❖❖❖
124
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
14. "≥∂H∆ÀáêÜ«∞O
F ~å=∞K«O„^•! ''"≥∂Hõ∆=Ú—— J#|_Õ ~å*Ïkè~åA Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#O HÍ"åÅO>Ë h=Ù #Å∞QÆ∞~°∞
^•fi~°áêʼnõΩÅ#∞ P„â◊~ÚOKåe.
1) â◊=∞=Ú – Inner Calmness
2) qKå~°} – Enquiry
3) ã¨O`À+¨=Ú – Contentment
4) ™ê^èŒ∞ã¨OQÆ=Ú – Company of Holy men
D <åeæ\ x˜ Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ JÉèºí ã≤OKåe. <åeæ\ x˜ XHõ¯™êi JÉèºí ã≤OK«@O Hõ+=ì¨ ∞xÑ≤¿ã,Î
Hõhã¨O U =¸_ç\ ˜<À, Ô~O_ç\ ˜<À JÉèíºã≤OK«∞. JѨC_»∞ P ^•fi~° áêʼnõΩÅ∞ h H˘~°‰õΩ "≥∂Hõ∆^•fi~°O
`≥~°∞™êÎ~°∞. Jk‰õÄ_® Hõ+¨ì=∞#∞H˘O>Ë, P #Å∞QÆ∞iÖ’ U XHõ¯ ^•fi~°áêʼnõΩ_ç<≥·<å „áê}ÏÅ∞
Ѩ}OQÍ ÃÑ>ˇìÂ<å 㨈~, P„â◊~ÚOz PѨÎq∞„`«∞xQÍ KÕã¨∞HÀ. P #Å∞QÆ∞iÖ’ XHõ~°∞ h =â◊"≥∞ÿ`Õ
q∞QÆ`å =ÚQÆ∞æ~°∞ `«=∞O`«@ `å"Õ∞ =â◊=∞ø`å~°∞.
âßG=Ú, *Ï˝ # =Ú, `« Ñ ¨ ã ¨ ∞ û, „â◊ √ `« ∞ Å∞ ("Õ ^ Œ = ÚÅ∞) - g\˜ H ˜ q"Õ H ˜ = ∂„`« " Õ ∞
Ü≥∂QÆ∞º_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì q"ÕH˜ PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞ºx=Öˇ ã¨~°fi[#∞ÅÖ’ '„âı+¨µª_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
'K«Å¡^Œ#O— KÕ`« h~°∞ QÆ_»¤ Hõ_»∞`«∞Ok Hõ^•! „Ѩܫ∞`«fl =∂O^Œº=Ú KÕ`«<Õ (ã¨i J~Ú#
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«HõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ) D r=Ùx |∞kú [_»`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. Ѷ¨e`«OQÍ
''<Õ#∞ D HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞ Hõey#\˜ì XHÍ<˘Hõ Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#∞. nx =$kúHõ∆Ü«∂Å∞ <å‰õΩ
ã¨O|OkèOz#"Õ—— – J<Õ ÉèÏ=# ^Œ$_è»Ñ¨_»∞`ÀOk.
J~Ú`Õ ~å=∞K«O„^•! h=Ù =∂„`«O ''™œ[#º=Ú, ã¨∞QÆ∞}=ÚÅ∞, âßG^Œ$+¨µÅì =Å# qHõãO≤ z#
JO`«óHõ~°}O—— á⁄Ok L<åfl=Ù. ÖËà◊√§ `«=∞ K≥=ÙÅ∞ iH˜¯OK«∞H˘#flѨC_»∞ =∞O„^Œ"≥∞ÿ# 'g}^èŒfix—x
q#QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú Hõ^•! L~°HÅõ ∞ "Õã∞¨ #Î fl L`åûǨÏO`À, *Ï˝#–Ñ≤áêã¨`À L#fl\ì̃ h=Ù <Õ#∞ K≥Ñʨ É’=Ù
"åHõº=ÚÅ∞ qx, ã¨`«º q+¨Ü«∞=Ú `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
❖
Uk U"≥∞ÿ<å h=Ù âßG„Ѩ=z`«"≥∞ÿ# ^蕺# - ÉèíH˜Î Ü≥∂QÍk JÉèϺ㨠(Practice) -
"≥·~åQƺ=Ú (Analysis) Å#∞ =∂„`«O =^ŒÅ=^Œ∞Ì. "å\˜ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`«<Õ hÜ«∞O^Œ∞ `«~°QÆx
™œ[#º ã¨OѨ^Œ ã¨∞ã≤÷~°O HÍQÆÅ^Œ∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ''<Õ#∞ D ã¨O™ê~°=Ú #∞O_ç q_ç=_»=Åã≤O^Õ——
Jx xâ◊ÛÜ«∞O KÕã¨∞HÀ. âßG, ã¨[˚# ™êOQÆ`«º=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∂Î ''ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# qKå~°}—— J#∞
~°∂Ѩ=ÚQÆÅ `«Ñ¨ã¨∞û x~°fiiÎOK«∞. J^•Ìx =Å# h „Ѩ*Ï˝â◊H˜Î =iúÅ∞¡`«∞Ok.
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! â◊√^Œú=∞QÆ∞ z`«Î=Ú`À D "åã≤+¨ª – ~å=∂Ü«∞}Ïk P`«‡ `«`«Î fiÉ’^èŒHõ=∞QÆ∞
âßG=ÚÅ∞ ѨijeOK«O_ç. ''WѨC_»∞ J=hfl =∂ ÔHO^Œ∞‰õΩ?—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =¸~°ö`«fi=Ú#∞
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 125
=^ŒÅO_ç. D ã¨O™ê~° =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú#∞ QÆ=∞xOKå~å? XHõ „ѨHõ¯ PÜ«Ú=Ù =$^ä• JQÆ∞K«∞#flk.
x^Œ∞~°ÖËz =∞<À*Ï_»º=Ú#∞ `«ºlOK«O_ç. JA˝ÅQÆ∞"åix (The Ignorant Lot) D ã¨O™ê~°=Ú
x`«º=Ú "≥∂ã¨yOK«∞K«∞<Õ L#flk. =¸~°ö`«fi=Ú#∞ #tOѨKÕÜ«∂ÅO>Ë „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ UÔH·Hõ=∂~°æO.
'|^ŒúHõ=Ú, ^Œ∞~åâ◊, JqKå~°=Ú—— – J<Õ =¸_»∞ q+¨ã¨~°Ê=ÚÅ∞ D 'rq`«=Ú— J<Õ „Ѩ^Õâ◊=Ú#∞
ã¨~°fi^• q+¨Ñ¨Ói`«O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Jq ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ ã¨O‰õΩz`«Ñ¨~°∞ã¨∂Î LO>Ë =∂#=Ù_≥·#"å_»∞
K«∂ã¨∂Î ZÖÏ T~°∞‰õΩO@∞<åfl_À =∂‰õΩ J~°÷O J=@O ÖË^Œ∞.
„áêA˝ÅQÆ∞"åiÜ«∞O^Œ∞ x`«º „Ѩã¨#fl`« HÍ#=™ÈÎOk. ZO^Œ∞KÕ`«? `«`«Î fi^Œ$+≤ì KÕ`«<Õ ã¨∞=∂!
"Õ∞Ѷ¨∞O ÖËx PHÍâ◊OÖ’x K«O„^Œ∞x PǨ¡^Œ H˜~°}=ÚÅ∞ Ö’Hõ=Ú#O`å ã¨∞Y=∞Ü«∞O KÕ™êÎ~Ú
Hõ^•! Z=x |∞kú ѨÓ~åfiѨ~° qKå~°}KÕ P`«‡ *Ï˝#=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞O^À J\˜ì"åxÜ«∞O^Õ
„|Ǩ‡#O^Œ=Ú |Ç≤Ï~°æ`« =∞ø`ÀOk. J\˜ì |∞kú HõÅ"å_Õ 'ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O@∞<åfl_»∞.
J\˜ì L`«Î=∞ qKå~°}jÅ`«, `«`«Î fi^Œ$+≤ì ÖË#\˜ì |∞kú HõÅ"åxx U=∞x Ñ≤Å"åÖ’ ##∞fl J_»∞QÆ=^Œ∞Ì.
JO^Œ∞KÕ`« F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å ''`«"≥∂~°Ç≤Ï`«=Ú, ã¨fiK«Ûù=Ú, âßOu "≥Ú^ŒÖˇ·#
L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#k—— - J~Ú#\˜ì |∞kúx ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç.
❖❖❖
15. [QÆ`ü„Éèí=∞} „H©_»
F ~å=∞K«O„^•! h =∞#ã¨∞û K«Hõ¯\˜ ã¨∞QÆ∞}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç L#flk. K≥Ñ≤Ê#k „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ
ã¨∂Hõ;|∞kú HõeyÜ«Ú<åfl=Ù. ã¨=Úz`«OQÍ „ѨtflOK«QÆÅ=Ù. hѨ@¡ QÆÅ PáêºÜ«∞`«KÕ,
ã¨~°fi[#∞ÅÃÑ·QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ Ö’HõHõàϺ} ^Œ$+≤ì`À L`«Î=∞=∞QÆ∞ `«`«Î fi*Ï˝# qKå~°}
„áê~°OaèOK«É’=ÙK«∞<åfl#∞. JO^Œ∞‰õΩ J#∞=ÙQÍ h =∞#ã¨∞û#∞ =∞~°Å =∞~°Å ~°[ãÎ̈"≥∂QÆ∞}~°Ç≤Ï`«O
KÕ~Ú. „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ =∞#ã¨∞û#∞ ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞H˘x, *Ï˝#=Ú q#\ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ LO_»∞.
<å `«O„_çÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx 'JaèÖÏ+¨—#∞ J#∞ã¨iOz, x#∞fl xq∞`«ÎOQÍ KÕã¨∞H˘x, ã¨~°fi[#∞Å
=ÚO^Œ∞ D P`«‡ qKå~°}#∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞.
h ǨÏ$^ŒÜ«∞O q"ÕHõO, J<å㨉õΩÎÅKÕ ÉÏź=Ú#∞O_Õ P¢~°Ì"≥∞ÿÜ«Ú#flk. K«O„^Œ∞_»∞ ÖˉõΩO>Ë
PHÍâ◊O JO^ŒOQÍ LO@∞O^•? HõÅ∞=Å∞ qHõã≤™êÎÜ«∂? LѨ^Õâ◊=Ú#‰õΩ J`«ºO`« `«y#"å_»"≥·#
h =Å#, hÜ≥ÚHõ¯ ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# „Ѩâ◊flÅ =Å# D <å 'LѨ^Õâ◊=Ú— L`«Î=∞"≥∞ÿ „ѨHÍtOK«QÆÅ^Œ∞.
=∞# D 'qKå~°}— Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°=Ú, ÅHõ∆ º=Ú J~Ú L#fl\˜ì ''Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú—— J#∞ ^•xx
ã¨=Úáêi˚OK«∞@KÕ ÉÏǨº_»O|~° ^Œ$+¨µìÅhfl ã¨=∞ã≤áÈ`å~Ú.
F ~åѶ¨∞"å! D ã¨O™ê~°=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ ''z`«Î=∞ø_軺O—— U=∂„`«O ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O
HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! '*Ï˝#=Ú— J#|_»∞ LáêÜ«∞O KÕ`« =∂„`«"Õ∞ =∞<À=$`«∞ÎÅhfl ã¨fiÜ«∞OQÍ Å~Úã¨∂Î
LO\Ï~Ú.
126
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ã¨O™ê~°=Ú#∞ [~ÚOK«\ÏxH˜ Ô~O_»∞ LáêÜ«∞=ÚÅ∞ *Ï˝#∞Å∞ =∞#‰õΩ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
1) Ü≥∂QÆ=Ú („áê}ÏÜ«∂=∞=Ú, ^è•~°} "≥Ú^ŒÖˇ·#q)
2) qKå~°} (Self enquiry)
D Ô~O_»∞ LѨHõ~°}=ÚÅÖ’ 'qKå~°}— J#∞#k Ju ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ#k. Ѩ~°=∂~°÷ *Ï˝#=Ú#∞
ã¨[#˚ ∞ÅQÆ∞ =º‰õΩÅÎ `À‰õÄ_ç qKåiOK«@O [iy`Õ J"≥∂Ѷ∞¨ "≥∞#ÿ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«QÅÆ ^Œ∞.
''J\˜ì '*Ï˝#qKå~°}—KÕ ^Œ∞óY=ÚÅhfl #t™êÎ~Ú—— – J#@OÖ’ U=∂„`«O ã¨O^ÕÇϨ OÖË^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`«
qKå~°}Ѩ~°∞ÅQÆ∞ "åix ¿ÇÏà◊# KÕÜ«∞‰õΩO_≥^Œ~°∞QÍHõ! "åˆ~ J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ#∞ ã¨O™ê~°
xHõ$+¨ì`«fi=Ú #∞O_ç HÍáê_»QÆÅ~°∞.
❖
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å q"Õ‰õΩÅ∞ HÍ"åe. áê=Ú `«# ‰õΩ|∞ã¨=Ú#∞ q_»K«∞#@∞¡, 'Pkè—
J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ =∞<À"åº^è∞Œ ʼnõΩ ã¨~Ô #· zH˜`û« #∞ P„â◊~ÚOK«O_ç. qKå~°}Ï^Œ∞Å#∞ P„â◊~ÚOz#"åÔ~,·
ã¨`fi« ã¨OѨ^,Œ P`«‡q+¨Ü∞« "≥∞ÿ J#∞Éè=í =Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç. „Hõ=∞OQÍ, [fi~°–L^ÕfiQÆ~Ç° Ï≤ `«∞Öˇ,·
j`«ÖÏO`«óHõ~°}∞Öˇ· D [QÆ`«∞Î#O`å XHõ WO„^Œ*ÏÅ=Ú=Öˇ ^Œi≈OK«∞@ JÉèíºã≤OK«O_ç. g∞~°∞
WѨC_Õ, WHõ¯_Õ ''ã¨=∞ºH±–^Œ~°≈#=Ú——#∞ JÅ=~°∞ÛHÀHõáÈÜ«∂~å ... `«`«Êùe`«OQÍ J<ÕHõ ^Œ∞óY
Ѩ~°O~°Ñ¨~°Å<Õ á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞<åfl~°x ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞.
D ã¨O™ê~°=ÚѨ@¡ Pã¨HΘ HõeyÜ«ÚO_»@=∞<Õk JuÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O. ''D ã¨O™ê~°=Ú
J#~°÷Hõ~°"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•!—— J<Õ â◊OHõ#∞ D r=Ù_»∞ Hõey LO_®e. ÖËHõáÈ`Õ WÜ«∞ºk "≥∂ǨτQÆã¨∞ÎÅQÆ∞
r=ÙÅ#∞ áê=Ú=Öˇ HÍ@∞"Õ™ÈÎOk. =Ú_»∞Å`À ‰õÄ_ç# =G=Ú=Öˇ ÉÏkèã¨∞ÎOk. „`å_»∞=Öˇ
Hõ\ ˜ìѨ_Õã¨∞ÎOk. K«∞~°HõuÎ=Öˇ QÍÜ«∞Ѩ~°∞™ÈÎOk. Jyfl=Öˇ ^ŒÇ≤Ïã¨∞ÎOk. xa_®O^èŒHÍ~°"≥∞ÿ# ~å„u=Öˇ
K«∂ѨÙ#∞ áÈQ˘_»∞`«∞Ok. „`À=Ö’ áê`«|_ç# xÅ∞=Ù~å~Ú=Öˇ <ÕÅÃÑ· ‰õÄÅ∞ã¨∞ÎOk. „ѨâßO`«
[Å=ÚÖ’xH˜ qã¨~°|_ç# QÆ∞ÅHõ~å~Ú=Öˇ |∞kú Ü«∞O^Œ∞ ^À+¨ =$`«∞ÎÅ#∞ ¿Ñ„>ËѨÙ`«∞Ok. K≥ѨÊ#Åq
HÍx "≥∂ǨO^èŒHÍ~°‰õÄѨO (#∞~Úº)Ö’xH˜ „`Àã≤"Õã¨∞ÎOk.
^Œ$âߺã¨H˜ÎÜÕ∞ ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ =¸Å~°∂ѨO. ã¨O™ê~å㨉õΩÎ_»QÆ∞ "å_»∞ J#∞ÉèíqOK«x
^Œ∞óY=Ú ÅO@∂ LO_»=Ù. J\˜ì ^Œ∞~°O`«=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞ qâ◊¥zHÍ"åºkèH˜ WHõ¯_Õ `«y# zH˜`«û
KÕã¨∞HÀ"åe. ÖˉõΩO>Ë, Jk '~°HõÎ=∂O㨠xi‡`«=ÚÖË— J~Ú L#fl\˜ì |O^èŒ∞[#∞Å â◊s~°=ÚÅO^Œ∞
''PǨ! g~°O`å <å"åˆ~! <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#"åˆ~—— J#∞#\˜ì „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# =∞=∞HÍ~°=∞O`å
HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ^Œ∞. J@∞¡ „áêÑ≤ÎOK«É’ÜÕ∞ #~°HõÜ«∂`«#ʼnõΩ 'JO`«∞ – á⁄O`«∞— LO_»^Œ∞.
J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ Ü«∂`«#Å∞ Z\ì̃=x K≥Ñʨ QÆÅO? J`«_∞» XHõKÀ@ ~åà◊√§ ÉèHí O∆˜ K«=Åã≤=™ÈÎOk.
=∞~˘HõKÀ@ HõuÎHÀ`«Å∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. H˘O_»Åg∞^Œ #∞Oz ^˘i¡OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. ~åà◊§ÃÑ·
"≥∂kOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. x„^ŒÖËHõáÈ=@O, H˘O_»O`« ÉèÏs â◊s~åÅ∞ á⁄O^Œ@O – W`åºk J<ÕHõ
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 127
Ü«∂`«#Å∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å! =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. ѨÅ∞KÕ+¨ìÅ`À
‰õÄ_»∞H˘x# D ã¨O™ê~° Ü«∞O„`«O Ju ^•~°∞}"≥∞#ÿ kQÍ "Õ∞=Ú QÆ∞iÎOKåO. nxx QÆ=∞xOK«‰Ωõ O_®,
`«y# qzH˜`åû ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# LáêÜ«∂Å∞ Åaèã¨∞Î#fl\˜ì '=∂#= [#‡— J#∞ J=HÍâ◊=Ú#∞ =$^ä•
KÕã¨∞HÀ=@O Lz`«O Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? Hõ#∞Hõ 'J„â◊^Œú— J#∞ *Ï_»º=Ú#∞ `«ºlOK«O_ç.
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞HõO_ç.
'âßG qKå~°}— =Å#<Õ L`«Î=∞ „âıÜ«∞ã¨∞û Åaèã¨∞ÎOk. âßG=Ú JO>Ë Uq∞\˜? H˘O^Œ~°∞
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ - ''D ^Œ$â◊º=Ú, WO^Œe Ѩ^•~å÷#∞Éèí=O =∂„`«"Õ∞ rq`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ÅHõ∆ º=Ú,
B#fl`«º=Ú, Ѩ~°=∂=kè— HÍ^Œ∞. D ^Œ$â◊º=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOz# <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#, ã¨fiã¨fi~°∂ѨO
q+¨Ü∞« "≥∞ÿ ã¨`º« "Õ∞^À L#flk—— - Jx QÆ∞iÎOz J`«ºO`« „ѨÜ∞« `«fljÅ∞Ô~· P ã¨`º« =Ú#∞ „QÆÇÏ≤ ã¨∞<Î åfl~°∞.
`«k`«~°∞ÅÃÑ· "åiH˜ QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ HÍ~°}OQÍ J\˜ì ã¨`«º=Ú#∞ qkèq^è•#=ÚÅQÆ∞
„ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#, qKå~°} ~°∂Ѩ=Ú# „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åfl~°∞. J\˜"ì Õ D âßG=ÚÅ∞. '=∂#=[#‡—
J#∞ J=HÍâ◊=Ú ÅaèOz#O^Œ∞‰õΩQÍ#∞, J\˜ì âßG=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O ã‘fiHõiã¨∂Î L`«Î=∞ qKå~°}
P„â◊~ÚOKåe. ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ#∞, x`åºx`«º=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. ''H˘O^Œ~°∞ q"Õ‰õΩÅ∞ ã¨O™ê~°
^Œ∞óY=ÚÅ#∞ Z\Ï¡ [~Úã¨∞Î<åfl~°∞? ã¨O™ê~° Ñ‘_»#O „áêÑ≤Îã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, x~°O`«~°O P#O^Œz`«∞ÎÖˇ·
Z\Ï¡ ã¨OK«iOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞?—— – D q+¨Ü«∞=Ú QÆ=∞xOK«|_»∞QÍHõ! '*Ï˝#=Ú— J#∞
Hõ=K«=Ú#∞ ^èŒiOzÜ«ÚO_»∞@ KÕ`«<Õ "åiHõk ™ê^茺Ѩ_»∞K«∞#flk ã¨∞=∂!
❖
qâ◊√^Œúz`«∞ÎÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok =∂#=ÙÅ∞ ǨÏi–ǨÏ~°–„|Ǩ‡^Œ∞Å =Öˇ<Õ D ã¨O™ê~°OÖ’,
D Éè∂í q∞ÃÑ,· H“`«∞Hõ~Ç° Ï≤ `«OQÍ, qˆHÑ∆ =¨ ÚÅ∞ ÖËx"åÔ~· ã¨OK«iOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. =∂#=ÙÅÖ’<Õ
''=∞Ǩ"≥∂ǨÏ|^Œ∞úÅ∞—— – ''=∞Ǩ"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞—— ‰õÄ_® HÍ#=K«∞ÛK«∞<åfl~°∞. J>Ë¡ ^Õ=`«Å
^•#=ÙÅ áê`åà◊ r=ÙÅ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®! JO^Œ∞KÕ`« ~å=∞K«O„^•! D '"≥∂ǨÏ=Ú— J#∞#k
Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, H©∆}˜OѨKÕÜ«∞|_®e. JO^Œ∞‰õΩ *Ï˝<À^ŒÜ«∞"Õ∞ LáêÜ«∞O. *Ï˝# „ѨÉèÏ=OKÕ`«
P`«‡`«`«Î fi=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ „ѨHõ\ ˜`«O HÍQÆÅ^Œ∞.
F [#∞ÖÏ~å! D K≥ѨÊÉ’=Ù qKå~°}#∞ K«Hõ¯QÍ Ñ¨ijeOK«O_ç. D 'qKå~°}— ã¨Ç¨Ü«∞O`À
g∞ q[˝ ` « # ∞ 㨠∞ xt`« O KÕ ã ¨ ∞ HÀO_ç . Ǩ Ï $^Œ Ü « ∞ OÖ’ JÅ∞=ÚH˘xÜ« Ú #fl\ ˜ ì
''"≥∂Ǩϖ~åQÆ–H“`«∞Hõ=ÚÅ#∞ (Delusion, Attachment, Inquisitiveness with out usefullness)
|Ü«∞Öˇfi_»Å H˘@ìO_ç. JѨC_»∞ D ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊=Ú#O^Õ P`å‡HÍâ◊=Ú Ñ¨i_è»qÅ∞¡`«∞Ok. J\˜ì
ã≤÷uÖ’ D r=Ù#‰õΩ D [QÆ^•fi ºáê~°=ÚÅhfl 'bÅ—QÍ, '„H©_»—QÍ<Õ LO\Ï~ÚQÍx, 'Ñ‘_»—QÍ
HÍ^Œ∞. K≥·`«#º=∂„`«=∞QÆ∞ (HõÅÊ<å~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞, â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞) ''P`«‡—— „Ѩã¨#flO HÍQÍ,
JѨC_»∞ Ѩ~°=∞âßOu Åaèã¨∞ÎOk. 'ã¨~°fiã¨=∞`«fi=Ú— J#|_»∞ J=∞~°ÉèÏ=# ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞Ok.
JO`«óHõ~°}=Ú „|Ǩχ~°ã¨=∞Ü«∞=∞ø`«∞Ok.
128
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<å! *Ï˝#∞ʼnõΩ D [QÆ„^Œƒù=∞}=∞O`å „H©_»QÍ<Õ `ÀK«∞K«∞#flk ã¨∞=∂! HÍ|\˜ì
h=Ù *Ï˝xq JQÆ∞=Ú.
D 'â◊s~°=Ú— ~°^äŒOQÍ#∞, D 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— ~°^äŒK«„Hõ=ÚÅ∞QÍ#∞, D 'ѨOK«„áê}=ÚÅ∞—
S^Œ∞ QÆ∞é]=ÚÅ∞QÍ#∞, D =∞#ã¨∞û–ѨQÆæ=ÚQÍ#∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. P#O^Œ"Õ∞ nx
QÆ=∞º™ê÷#O. J\˜ì ^ÕǨÏ~°^äŒ=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz# D r=Ù_»∞ ''â◊√^Œúz`«Î=Ú—— Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O
KÕ`« [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=∞O`å ''P#O^Œ~°∂Ѩ=∞QÆ∞—— „H©_»QÍ<Õ ^Œi≈OK«QÆÅQÍe QÍx ^Œ∞~°ƒù~°OQÍ
HÍ^Œ∞.
J^Õ =∂ D „Ѩܫ∞`«fl=Ú Ü≥ÚHõ¯ UÔH·Hõ ÅHõ∆ º=Ú.
❖❖❖
16. q"Õ‰õΩÅ∞ – Jq"Õ‰õΩÅ∞
F ~å=∞K«O„^•! D Éèí∂q∞ÃÑ· q"Õ‰õΩÅ∞, Jq"Õ‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. "åi
QÆ∞iOz H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
=∞#O qKåiOK«É’ÜÕ∞ D ''JYO_» ~å=∂Ü«∞} âßG=Ú—— U q"ÕHõ=Ú#∞ „Ѩuáêk™ÈÎO^À,
... J\˜ì q"ÕHõ^Œ$+≤ì Hõey L#fl\˜ì ZO^Œ~À |∞kú=∞O`«∞Å∞ ã¨<å‡~°æ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz#"åÔ~·
P`«‡™êH∆Í`å¯~°O á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞. P`«‡*Ï˝# ã¨=∞xfi`«∞Öˇ· ~å*Ïkè~åA=Öˇ D Éèí∂q∞ÃÑ·
ã¨OK«iOKå~°∞, ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ D ‰õΩ@∞O| =º=ã¨÷Ö’ LO_ç LO_»=K«∞Û ÖË^•,
D =º=ã¨÷ (QÆ$Ǩϙê÷„â◊=∞O) `«ºlOz gkäÖ’ (ã¨<åflº™ê„â◊=∞OÖ’) LO_»=K«∞Û. ZHõ¯_» L#flѨÊ\˜H©
"å~°∞ ^ÕxH˘~°HÔ <· å â’H˜OK«∞@ ÖË^∞Œ . ǨÏi¬OK«∞@ ÖË^∞Œ . ^Õxh HÀ~°~∞° . `«ºlOK«~∞° . â◊√ÉèÏâ◊√Éè=í ÚʼnõΩ
=º^èŒ K≥O^Œ~°∞. âßG q~°∞^Œú=ÚÖˇ·# "å\˜H˜ ^Œ∂~°OQÍ LO@∂ LO\Ï~°∞. ''Ѩq„`«`«—— Ü«∞O^Õ
ã¨~°fi^• ã¨∞ã≤÷`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞. "å~°∞ Uk KÕã≤<å â◊√Éèí=ÚH˘~°‰õΩ, J<ÕHõ=∞Ok ã¨∞[#∞Å J#∞‰õÄÅ`«
H˘~°‰õΩ JÜ«ÚO@∞Ok. Jxfl"Õà◊Å ã¨<å‡~°æ=Ú<Õ „Ѩܫ∞`«fl ѨÓ~°fiHõOQÍ ã‘fiHõiã¨∂Î LO\Ï~°∞. ''D
D Ѩ^•~°=÷ ÚÅhfl <å‰õΩO_®e. Wq á⁄O^•e. Wq `˘ÅQÍe—— – W\˜ì ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ |∞kúÑÓ¨ ~°fiHõ"∞≥ #ÿ
Ѩ @ ∞ì ^ Œ Å KÕ "å~° ∞ ÉÏkè O Ѩ | _» ~ ° ∞ . 㨠~ ° fi 㨠O Ѷ ¨ ∞ @#Å Ü≥ Ú Hõ ¯ ''Ѩ Ó ~åfiѨ ~ ° = ÚÅ#∞——,
''ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ#∞—— „QÆÇ≤ÏOz LO_»∞@KÕ "å~°∞ ^ÕxH©, U=∂„`«O L^ÕfiQÆѨ_»~°∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©
PÜ«∂ Ö’Hõ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ ã¨~°∞fiÅ ™ê#∞‰õÄź`«#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï~°∞.
ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ Uk, ZѨC_»∞, Z@∞¡ J#∞‰õÄÅ"≥∂, Lz`«"≥∂ J>Ë¡ „Ѩ=iÎã¨∂Î LO\Ï~°∞.
JO`«~°OQÆ=Ú# =∂„`«O ã¨~°fi^• P`«‡ x+¨µªÖˇ· LO\Ï~°∞. x„+≤¯Ü«ÚÖˇ· LO\Ï~°∞.
D Ö’HõOÖ’x "åi ~åHõ–áÈHõÅ∞ ([#‡–=∞$`«∞º=ÙÅ∞) ‰õÄ_® |∞kúѨÓ~°fiHõ=ÚÅ∞ HÍ=Ù.
JO^Œ∞KÕ`« "å~°∞ KÕ¿ãk, ѨeHˆ k xëê¯=∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. ''Ѩ~=° ∞Ѩ^=Œ Ú—— J#QÍ U"≥∂ „QÆÇÏ≤ OK«|_ç#
`«~°∞"å`«, ã¨=∞ã¨ÎHÍ~°º=ÚÅ∞, ^Œ$+¨µìÅ∞ „QÍǨϺ – `åº[º=ÚÅ∞ („QÆÇ≤ÏOK«∞@ – `«ºlOK«∞@Å∞)
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 129
â◊¥#º~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ<Õ LO\Ï~Ú. ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖˇ·# WK«ÛùÅ#∞, Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ#∞ Ѩi`«ºlOz#"åÔ~·,
ã¨~°fi^• =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ# =∞<À=$uÎ Hõey LO\Ï~°∞. âßO`« ~°ã¨=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ''„|Ǩ‡HÍ~° =$uΗ—KÕ
K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ=O\˜ '„ѨâßO`«`«—#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï~°∞. P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#fl"å_»∞
D =∂Ü«∞=∞QÆ∞ ''^Œ$â◊º=Ú—— J<Õ WO„^Œ*ÏÅ=Ú#∞ K«∂z PHõi¬`«∞_»∞ HÍ_»∞. qHõi¬`«∞_»∞ HÍ_»∞.
"å\˜H˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOK«_»∞.
''ÉÏźKåѨź =Úã¨û$[º, ѨÓ~°fi"Õ∞= q~ål`Õ——✺ (XIII.8)
ÉÏź KåѨź=Ú#∞ q_»<å_ç#"å_≥· W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ ã¨~°fi^• (ã≤kúOzÜÕ∞) L#fl\˜ì Ѩ~°=∂`«‡
ã¨∞Y=Ú#O^Õ q~ålÅ∞¡`«∂ LO\Ï_»∞.
J~Ú`Õ J\˜ì r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú P`«‡^Œ~°≈#=ÚKÕ`« =∂„`«"Õ∞ Åaè™ÈÎOk. JO`«‰õΩ q∞Oz "Õˆ~
LáêÜ«∞O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« =∞#∞A_»∞ qKå~°} ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# '|∞kú—`À Ü«∂=r˚q`«=Ú
'P`å‡<Õfi+¨}=Ú— KÕã¨∂Î<Õ LO_®e. P`«‡`«`«Î fi=Ú<Õ Láêã≤ã¨∂Î *Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^•e. D
Ö∫H˜Hõ–áê~°Ö∫H˜Hõ Hõ~°‡Å#∞ ‰õÄ_® Jk ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, JO^Œ∞H˘~°ˆH x~°fiiÎOKåe. =∞iOÔHO^Œ∞
H˘~°‰õΩ HÍ^Œ∞.
=∞i P`å‡#∞Éèí=O á⁄O^Õ^≥\Ï¡? JÉèϺã¨"Õ∞ J#∞Éèí==Ú#∞ „áêÑ≤ÎOѨ KÕã¨∞ÎOk.
âßG=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz ã¨=∂Kå~°=∞O`å „QÆÇ≤ÏOKåe. âß„™êÎ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
P„â◊~ÚOKåe. QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ã¨g∞Ñ≤Oz K«∞~°∞ÔH·# |∞kú`À "åi LѨ^Õâ◊=ÚÅÖ’x JO`«s¡#
™ê~åxfl „QÆÇ≤ÏOKåe. Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, Ü«∞`«fl=Ú KÕ¿ã"å_Õ P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
F [#∞ÖÏ~å! âß„™êÎ~°÷=ÚÅ#∞ x~°ã≤OK«∞K«∞, =∞Ǩ`«∞‡Å „Ѩ=K«#=ÚÅ#∞ ÃÑ_»K≥qx ÃÑ@∞ìK«∞
=¸_è`» fi« =ÚKÕ xëê¯~°}OQÍ J+ì̈H+õ =ì̈ ÚÅ#∞ `≥zÛÃÑ@∞ìHÀHõO_ç. =∞#∞Ax ''J*Ï˝#O – Jq"ÕHOõ ——
ÉÏkèOK«∞#O`«QÍ "åº^è∞Œ Å∞QÍx, PѨ^ÅŒ ∞QÍx ÉÏkèOK«Ö=Ë Ù. JO^Œ∞KÕ`« g∞~°∞ ÜÕ∞ÜÕ∞ J*Ï˝#=ÚÅKÕ
ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞<åfl~À, ѨijÅ<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
✺
WHõ¯_» ''ѨÓ~°fi"Õ∞= q~ål`Õ—— Jx =∞ǨÏi¬ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂QÆO KÕâß~°∞. '"≥∂Hõ∆=Ú— ÖËHõ '=ÚH˜Î—
J#|_»∞#k „H˘`«ÎQÍ á⁄O^Œ|_Õ=ã¨∞Î=Ù HÍ^Œ∞. JÜ«∞ºk x`«º"≥∞ÿ r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ ã¨~°fi^•
ã≤kOú zÜÕ∞ L#flk. =∞i =∞#O „ѨÜ∞« uflOKÕ^OŒ `å ^Õx H˘~°‰Ωõ ? =ÚHõãÎ fi¨ ~°∂ѨÙÅ=∞QÆ∞ =∞#ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ HõÑÊ≤ Ü«Ú#fl\˜ì
=∂Ü«∞#∞ (ÖË^• ''<Õ#∞ r=Ù_#» ∞ – |^Œ∞_ú #» ∞—— – J#∞ Jaè„áêÜ«∞ ~°∂ѨOÖ’ QÆÅ J*Ï˝#=Ú#∞) =∂„`«"∞Õ `˘ÅyOK«∞H˘#∞@‰õΩ
J~ÚL#flk. =∞#Ü«∞O^Œ∞, D ã¨~°fi=Ú #O^Œ∞ ѨÓ~°‚"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡ =ã¨∞Î=Ù ^Œi≈OK«QÆÅ ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì ã≤÷~°Ñ¨_®e.
J\˜ì ^Œ$+≤Hˆì ™êH©∆ ã¨fi~°∂ѨÙÅ"≥∞ÿ „ѨâßO`«=ÚQÍ âı+O≤ Kåe. JѨC_»∞ x`«ºx~°‡Å`«fi"Õ∞ =∞# J#∞Hõ}∆ Ï#∞Éè=í O J=Ù`«∞Ok.
''=∞#=∞O^Œ~°=Ú UÔH·Hõ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞—— J#∞#\ì̃ Z~°∞Hõ#∞ ÉÏźKåѨź=Ú =O\˜ 'WO„kÜ«∞ – Ö’Å∞`«fi=Ú— HõÑ≤Ê
LOK«∞`ÀOk. ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡ QÆÅ |O^èŒÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O, Pã¨H˜Î `˘ÅyOK«\ÏxˆH xÜ«∞=∞=ÚÅ∞, âßG=ÚÅ∞,
Ü«∞[˝=ÚÅ∞, qkèq^è•#=ÚÅ∞ L<åfl~Ú – J#∞#k *Ï˝#∞Å Jaè„áêÜ«∞O.
130
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
H˘OK≥=Ú ã¨O㨯iOK«|_ç# ^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞ D âßG=Ú#∞ Ѩiî¿ãÎ "åi J*Ï˝#O `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
`˘ÅyáÈ`«∞Ok. "åiH˜ Wk `«Ñ¨Ê‰õΩO_® `À_»Ê_»QÆÅ^Œ∞. WHõ ''Ѩ~°=∂`«‡#∞ á⁄O^Œ∞>Ë =∂ rq`«
ÅHõ∆ º=Ú—— J#∞ x~°‚Ü«∞=ÚQÆÅ =∞ǨÏhÜ«ÚÖˇ·`Õ Wk „â◊=} =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ, P`«‡ ã¨∞Y^•Ü«∞Hõ=Ú
HÍQÆÅ^Œ∞. „â◊√u–㨇 $`«∞ÅO^Œ∞ ("Õ^ŒÑ¨Ù~å}=ÚÅO^Œ∞) H˘O`« =∞~°‡QÆ~°ƒùOQÍ K≥ѨÊ|_ç# q+¨Ü«∞"Õ∞
D 'Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú— #O^Œ∞ J<ÕHõ ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ`À, Hõ^äŒ#=ÚÅ`À – ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ,
=Ú‰õΩ¯‰õΩ ã¨∂\˜QÍ K≥ѨÊ|_çOk. JO^Œ∞KÕ`« =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙÅ∞ nxx P=¸ÖÏ„QÆO ѨiîOz, P
`«~°∞"å`«, <å D Jaè„áêÜ«∞=ÚÜ≥ÚHõ¯ x*Ïx[=ÚÅ∞ `«=∞‰õΩ`å"Õ∞ x~°‚~ÚOK«∞H˘<≥^Œ~°∞ QÍHõ!
Jã¨Å∞, D r=Ù#‰õΩ `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#, ‰õΩHÍ~°}"≥∞ÿ#, Jx"å~°º"≥∞ÿ# PѨ^ŒÅhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç
„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú? =¸~°ö`«fi=Ú #∞O_Õ ã¨∞=∂! =¸~°öOQÍ =¸_è»∞x=Öˇ rq`«O QÆ_»Ñ¨_»O HõO>Ë,
XHõ =¸‰õΩ_»∞ fã¨∞H˘x J_»∞‰õΩ¯uO@∂ LO_»@O Lz`«O. pHõ\ ˜ #∂uÖ’<À, K≥@∞ì `˘é]Ö’<À
XHõ 'ѨÙ~°∞QÆ∞—QÍ XO@iQÍ rq`«O QÆ_»Ñ¨@O =∞Ozk.
"≥∂H∆ÀáêÜ«∞"≥∞ÿ L#fl\˜ì D „QÆO^äŒ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ '*Ï˝# HÍOu—x á⁄O^Œ∞"å~°∞
"≥∂ǨO^èŒHÍ~°OKÕ`« „QÆ∞_ç¤"å~°∞ J=@O [~°QÆ^Œ∞. '`«$+¨‚— J<Õk q"ÕHõ=Ú L^Œ~ÚOK«#O`« HÍÅ"Õ∞
LO@∞Ok. `«$+¨‚ L#flO`«HÍÅO "Õ^Œ#Å∞ `«Ñ¨Ê=Ù.
F [#∞ÖÏ~å! ÖË=O_ç. D âßGqKå~°}#∞ J#∞ã¨iã¨∂Î ~°O_ç. ã¨O™ê~° |O^èŒ=Ú#∞ „`≥Oz
"ÕÜ«Ú@‰õΩ Hõ$`«xâ◊ÛÜ«ÚÅ∞ J=O_ç. =∂=O\˜ PѨÙÎÅ∞, Ç≤Ï`«∞Å∞, ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞, âßG=ÚÅ∞
„Ѩuáêkã¨∞Î#fl^Õq∞\’ K«Hõ¯QÍ q#O_ç. „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. J<ÕHõ „Ѩ=∂}=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`«,
=∞#O^ŒiÖ’x P`«‡ ã¨fiÉèÏ= ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖËq∞\’ g∞ =ÚO^Œ∞ LOK«É’=ÙK«∞<åfl=Ú. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
P`«‡#∞ „QÆÇ≤ÏOz, JO^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞ÅQÆ∞"å~°∞ =∂ =∞ǨÏ~°∞¬Å=Öˇ<Õ r=#∞‡‰õΩÎÖˇ· "≥Å∞Q˘O^ŒQÆÅ~°∞.
D ã¨O™ê~°OÖ’ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ XHõ^•x "≥#∞Hõ =∞~˘Hõ\ ˜ =zÛ áÈ`«∂<Õ LO\Ï~Ú. nxH˜
JO`«∞ LO_»^Œ∞. WHõ WO^Œ∞Ö’ q∞}∞‰õΩ q∞}∞‰õΩ=∞O@∂ HõxÑ≤OKÕ 'ã¨∞Y=Ú— ÖËâ◊=∂„`«"Õ∞.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù JÅ∞Êx=Öˇ ^Œ∞óY=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D ã¨O™ê~° ã¨∞Y=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì
=∞~°ÅÛ‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ! q"ÕH˜Ü«∞QÆ∞"å_»∞ ''ˆH¡â◊~°Ç≤Ï`«=Ú, JkfifÜ«∞=Ú, J#O`«=Ú,
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∂„`«=Ú—— – J~Ú#\˜ì "≥∂Hõ∆Ѩ^Œ=Ú á⁄O^Œ∞@ˆH „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl_»∞. =∞#ã¨∞û
#∞O_ç HÍ=∞=Ú – „HÀ^èŒ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ^À+¨=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞H˘O@∞<åfl~°∞.
D ~å*Ϻk ã¨∞Y=ÚÅ`À#∞, J#fláê<åk Éè’QÆ=ÚÅ`À#∞ ã¨O`«∞+≤ì á⁄Ok rqOKÕ"å~°∞
=∂ ^Œ$+≤ìÖ’ „QÆ∞_ç¤ HõѨÊÅ =O\˜ "åˆ~. 'J*Ï˝x— =∂„`«"Õ∞ D WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∂#∞Éèí==ÚÅ∞
KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê"≥·#@∞¡ ÉèÏqOz, "å\˜"≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅKÕ,
PѨ^ŒÅKÕ, "≥∂ǨÏ=ÚÅKÕ J#∞Hõ∆}O Ñ‘_çOѨ |_»∞K«∞<åfl_»∞. J=hfl "åã¨Î"åxH˜ „Ѩ|Å
=OK«Hõ"≥∞ÿ#=x, q∞„`«~°∂ѨOÖ’ Hõ#|_Õ â◊„`«∞=ÙÖË#x h‰õΩ "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ=Åã≤# Ѩx U=Ú#flk?
"å\˜Ü«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î HõeyÜ«Ú#fl\˜ì r=ÙÅ∞ '"≥∂ǨÏ=Ú— J<Õ pHõ\’¡ z‰õΩ¯‰õΩO@∞<åfl~°∞. PÜ«∂
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 131
P㨉õΩÎÅ „ѨuѶ¨ÅOQÍ J<ÕHõ ÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞, #~°Hõ=ÚÅ#∞, ^Œ∞óY=ÚÅ#∞, Hõ+¨ì=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
D ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ Ѩ~㰠ʨ ~° <åâ◊H~õ =° ÚÅQÆ∞ "≥Å∞QÆ∞pHõ@¡ =O\˜q. ÃÑQ· Í, Jq Hõ}∆ ÉèOí QÆ∞~°=ÚÅ∞
‰õÄ_®. Jq J`«ºO`« „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# "≥∂Hõ∆=Ú#∞ KÕ‰õÄ~°ÛQÆÅ"å? ÖË^Œ∞. D ã¨∞Y=Ú–
^Œ∞óY=Ú –=∂#=Ú–J==∂#=Ú – PtOK«∞@ – Jaè=∂xOK«∞@ – „áêѨOzHõ ã¨OQÆu /
ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÅ#∞ ^蕺xOK«∞@ – JaèÜ∂≥ QÆ=ÚÅ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@ – ~À+¨=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ÉèÏ==ÚÅKÕ
|OkèOѨ|_ç# "å~°∞ q~°H˜Î`À ‰õÄ_ç# q"ÕHõ=Ú#∞ á⁄O^Œ*ÏÅ~°∞. "åã¨Î"åxH˜ 'q"ÕH˜— JQÆ∞"å_»∞
=∂„`«"Õ∞ Éè’QÆ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ Ô~O_çO\˜x JO^Œ∞H˘x, ã¨~°∞fiʼnõΩ =O^ŒhÜ«Ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
F r=Ù_®! h=Ù ÉèíÜ«∞=Ú#∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞`å=Ù? ''<Õ#∞ ã¨fiÅ∞Ê_»#∞—— J#∞#\˜ì
JÅÊ`«fi=Ú#∞, n#`«fi=Ú#∞ Hõ\ ˜ìÃÑ\˜ì Ѩ~°=∞q"ÕHõ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞. h ã¨fiã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’ D
''Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ªO—— J<Õ ^Œ~°Ê}=Ú#∞ LѨÜ≥∂yOz „QÆÇ≤ÏOK«∞. "≥·~åQͺÉèϺã¨O PK«iOK«∞@KÕ D
ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú#∞ Ju ã¨∞ÅÉèíOQÍ ^•\˜ "ÕÜ«∞QÆÅ=Ù.
J~Ú`Õ J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞}˜‚ =∂„`«O „u=¸~°∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® HÍáê_»ÖË~°∞. 'q"ÕH˜— J~Ú#"å_»∞
J„Ѩܫ∞`«fl=O`«∞_≥· D ã¨O™ê~°=∂Ü«∞ Ü«∞O^Œ∞ x^Œ∞iOK«_»∞. "≥∂Hõ∆O QÆ∞iOz, â◊√^Œú=∞QÆ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz qKåiOK«‰õΩO_® q+¨Ü«∂#O^Œ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ ÅHõ∆ º=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç,
~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨@O ZO`«=~°‰õΩ Lz`«O? D ã¨O™ê~°=ÚÖ’ z‰õΩ¯H˘x, `«# q"≥∂K«#=Ú#ÔH·
„ѨÜ∞« uflOK«x"å_»∞ `«QÅÆ |_»∞K«∞#fl WO\˜Ö’x XHõ QÆ_¤ç áê#∞ÊÃÑ· =∞`«∞_Î ·≥ q„âßOu á⁄O^Œ∞K«∞#fl"å_Õ
J=Ù`å_»∞.
Ö’Hõ=∂#º"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=Ú ˆH=ÅO *Ï˝#=Ú =Å# =∂„`«"Õ∞ Åaèã¨∞ÎOk. WO^Œ∞Ö’ U=∂„`«O
ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. XHõ"Õà◊ ''„|Ǩχ=Ú – J#∞#k ZHõ¯_»∞#flk? LO>Ë =∂‰õΩ Hõ#|_®e Hõ^•?——
Jx JO\ψ~"≥∂! „|Ǩχ=Ú LO_»h, ÖˉõΩO_»h. qKå~°} KÕ¿ãÎ `«¿ÑÊ=Ú#flk? 'qKå~°}— J#QÍ<Õ
ZO^Œ∞‰õΩ Ñ≤iH˜`#« O, |^ŒHú Oõ =Ç≤ÏOz LO_®e? ''WѨC_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz `≥eã≤#^•xHõ<åfl
qKå~°}KÕ J<ÕHõ q+¨Ü∂« Å∞ „QÆÇÏ≤ OK«∞@KÕ ã¨fiã¨`÷ « KÕ‰Äõ ~°QÅÆ ^Œ∞—— – Jx [#∞Å∞ ÉèÏqOK≥^~Œ ∞° QÍHõ.
''J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=Ú r=ÙÅ#∞ D ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú #∞O_ç ^•\˜Oz"ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞—— Jx ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ
â◊√Éèí=Ú#∞ HõÅ∞QÆKÕÜ«Ú@ÜÕ∞ Pâ◊Ü«∞=ÚQÍQÆÅ "Õ∞=Ú =∂ J#∞Éèí==Ú Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°=ÚQÍ
„ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl=Ú.
❖
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ''"≥∂Hõ∆=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl – ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì,
g∞Ü≥ÚHõ¯ – <åÜ≥ÚHõ¯ ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú#\˜ì ''ã¨fiã¨`åÎ ™ê=∂#º=Ú (Absolute
Existence)—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ – XHÍ<˘Hõ ã≤÷u HõÅ^Œ∞. D "åHõºO "Õ∞=Ú =∂ J#∞Éèí==∞O`å
132
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°OQÆiOz K≥ÑC¨ K«∞<åflO. g∞~°O`å J\˜ì "≥∂Hõ∆ ÉèÏQÆ∞Å∞ HÍ"åe. D qKå~°}=∞O`å „Ñ¨H\õ O˜ K«@OÖ’
=∂‰õΩ QÆÅ L^ÕÌâ◊O J^Õ. ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù#∞, ã¨KåÛùG=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ, ã¨fiqKå~°}KÕ,
ã¨~åfiO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ Dâ◊fi~°∞x (P`«‡^Õ=Ùx) J#∞„QÆǨÏOKÕ Z=Ô~·<å J\˜ì ã≤÷ux á⁄O^Œ=K«∞Û.
J\˜ì â◊√^ŒúK≥·`«#º ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz qKåiOK«O_ç. JѨC_Õ ã¨fiã¨÷`« á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. D
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ J\˜ì "≥∂Hõ∆ ã≤÷u HõO>Ë x~°áêÜ«∞"≥∞ÿ#k, „Éèí=∞ - â◊OHÍ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k =∞~˘Hõ\ ˜
LO_»^Œ∞. WO„kÜ«∞ ã¨∞Y=ÚÅ∞, ã¨fi~°æã¨∞Y=ÚÅ∞ – W=hfl ã¨fiã¨`«Î™ê=∂#º=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆ ã≤÷u`À
áÈeÛK«∂¿ãÎ ã¨∂~°∞ºx =ÚO^Œ∞ 'kq\©— =O\˜q =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! g∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ''"Õ∞=Ú
"≥∂H∆ÀáêÜ«∞O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe—— J<Õ „Ѩ=$uÎ Hõ#∞Hõ HõeyO^• – WHõ "≥∂HõO∆ á⁄O^Œ\ÏxH˜ Z@∞=O\˜
P@OHõO LO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ã¨`«º^Œ$+≤ì`À WO^Œe qKå~°}#∞ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
❖❖❖
17. =∞<À[Ü«∞O
<åÜ«∞#ÖÏ~å! ^èŒ#=ÚQÍx, |O^èŒ∞q∞„`«∞Å∞QÍx, f~°÷Ü«∂„`«Å∞QÍx, ѨÙ}º ˆH∆„`«=ÚÅÖ’
x=ã≤OK«∞@QÍx, D HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å`À x~°fiiÎOK«|_Õ Hõ~°‡Å KÕ`«QÍx, D â◊s~°=Ú#∞
„â◊q∞OѨKÜÕ Ú« #\˜ì LѨ"å™ê^Œ∞Å=Å#QÍx '"≥∂Hõ=∆ Ú— J#∞#k ÅaèOKÕk HÍ^Œ∞. =∞Ô~\Ï¡ Åaèã∞¨ OÎ k?
q#O_ç.
„â◊=}O ´ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ– ã¨fiÉèÏ==ÚÅ QÆ∞iOz âßG=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
K≥¿ÑÊ ã¨=∂Kå~°O „â◊^ŒúQÍ q#@O.
=∞##O ´ JO^Œe =ã¨∞Ιê~åxfl ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ =∞~°Å =∞~°Å qKå~°}KÕã¨∂Î ã¨∞ã≤÷~°O
KÕã¨∞HÀ=@O.
xkè^蕺㨠´ =∞#ã¨∞û ѨiѨiq^è•Å áȉõΩO_® xÅ∞=iOK«@O
´ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==ÚÖˇ#· \˜ì JYO_»`fi« =Ú, x`«º`«fi=Ú, ã¨~fi° `«fi=Ú, J„Ѩ"∞Õ Ü«∞`«fi=Ú
J#∞Éè=í =Ú#‰õΩ `≥K∞« ÛHÀ=@O. J\˜ì J^蕺㨠(thought constancy) Hõey LO_»@O.
P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ D q^èŒ=ÚÖˇ·# ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û [~ÚOK«|_»∞`«∞Ok.
=∞#ã¨∞û „|Ǩχ~°ã¨=Ú, ã¨~°fiã¨=∞`«fi=ÚÅKÕ xOѨ|_»QÍ JѨC_»∞ ''P =∞#ã¨∞û, ^•xH˜ Éè’HõÎÅQÆ∞
g∞~°∞—— ‰õÄ_® ''â◊√^Œúã¨`«fi=Ú—— J~Ú âı+≤OK«QÆÅ~°∞. ã¨=∞~°ã¨ ÉèÏ=##∞ á⁄Ok#\˜ì g∞~°∞
'„|Ǩχ=Ú—QÍ<Õ „ѨHÍt™êÎ~°∞. J\˜ì ã≤÷uÜÕ∞ „Ѩu r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î==∞QÆ∞ Ѩ~°=∞ÅHõ∆ º"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
D r=Ù_»∞ Ziy<å, Z~°∞QƉõΩ<åfl – J`«x Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fi `åѨ„`«Ü«∞=ÚÅ∞ JO^Œ∞H˘~°ˆH. HÍx, P
q+¨Ü«∞O ã¨fiH©Ü«∞=∞QÆ∞ (`«#‰õΩ `å<Õ xi‡OK«∞H˘x#) =∂Ü«∂=~°} HÍ~°}OKÕ`« =∞~°K«∞K«∞<åfl_»∞.
ÖËHõ J„â◊^Œú KÕÜ«ÚK«∞, ''D =ã¨∞Î*ÏÅ ã¨=Úáê~°˚#ÜÕ∞ <å UÔH·Hõ ÅHõ∆ ºO—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl_»∞.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ Jq á⁄Ok<å, ÖËHõ á⁄O^Œ‰õΩ<åfl P`«_»∞ ѨÓ~°‚`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞ U=∂„`«O
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 133
á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. "åã¨Î"åxH˜, J`«xH˜ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl Jã¨O`«$Ñ≤Î 'P`«‡ã≤÷u— Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∂Kå~°O
ã¨=Úáêi˚OK«∞ HÀHõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
ã¨~°fi Jã¨O`«$ѨÙÎÅ#∞ `˘ÅyOK«QÆÅ „|ǨχѨ^Œ=Ú (ˆH=b ã≤÷u, ÖËHõ ã¨=∂^è•# ã≤÷u)
qKå~°}=Ú (Enquiry) KÕ`«<Õ ã¨∞xtÛ`«O HÍQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞, D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=ÚÅ#∞
JkèQÆq∞Oz#\˜ì L`«Î=∞ q"ÕHõ=Ú P=â◊ºHõ"≥∞ÿÜ«Ú#flk. L`«Î=∞"≥∞ÿ# ^•xHÀã¨O ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#k
`«ºlOK«@O Ö’Hõqk`«"Õ∞ Hõ^•! ''„|ǨχѨ^Œ=Ú—— J#|_»∞ „ѨâßO`« ã≤÷ux HÀ~°∞H˘#∞#\˜ì"å~°∞,
^Œ∞óY*ÏÅ"Õ∞ J~Ú#\˜ì (ÖËHõ ^Œ∞óY *ÏÅ=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«É’=Ù#\˜ì) q+¨Ü«∞ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
Ѩi`«ºlã¨∞Î<åfl~°∞. ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú#∞ JkèQÆq∞OK«∞@H˘~°ÔH· f„=„Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
ã¨=∞=Ú, ã¨∞YHõ~°=Ú J~Ú#\˜ì Pã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨~°fi^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
ã¨∂Hõ;|∞kú`À qKåiOK«∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì qKå~°}KÕ â’Hõ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok#"åÔ~·
[#‡~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì"åi ã¨fiH©Ü«∞ qKå~°} Z\˜ì^À =∞#O =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞
ѨijeOK«É’`«∞<åflO. F ~åѶ∞¨ "å! =∞# D ã¨ÉÖíè ’x J<Õ‰Ωõ Å∞, J>Ë¡ D Éè∂í q∞ÃÑQ· ÅÆ , J<ÕH=õ ∞Ok
™ê^è∞Œ =ÙÅ∞ P Ѩ~=° ∞ Ѩ^=Œ Ú QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞H˘<Õ L<åfl~°∞. JÜ«∞ºk ã¨=∞ã¨Î ã¨∞Y=ÚŠѨ~=° ∂=kè,
Z#ÖËxk, <åâ◊#~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k, J=∞$`« `«∞ź=∞x "å~°O^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞. J<ÕHõ=∞Ok *Ï˝#∞Å
Jaè„áêÜ«∞O „HÀ_ôHõiOz, "å\˜x ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞ - =ÚO^Œ∞ JHõ¯_»Hõ¯_» „ѨHõ\ ˜OK«É’=ÙK«∞<åfl#∞.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! D „ѨѨOK«OÖ’ H˘xfl =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ L#fl=∂@ x["Õ∞.
J~Ú`Õ J=hfl XHõ<å\˜H˜ #tOK«É’ÜÕ∞"Õ Hõ^•! J~Ú<å, ZO_»=∂=ÙÅÖ’ h~°∞ ZHõ¯_»∞O@∞Ok
K≥ѨC? D ã¨fi~°æ, =∞~°Îº, áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ "åã¨Î==Ú, âßâ◊fi`«=Ú J~Ú#\˜ì ã¨∞Y=Ú#∞
„Ѩ™êkOK«QÆŠѨ^•~°÷=∞O@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« âßOu – ã¨O`À+¨=ÚÅ ^•fi~å
=∞<À[Ü«∞O ™êkèOK«∞@ÜÕ∞ Lz`«=Ú, L`«Î=∞=Ú ‰õÄ_®. J\˜ì =∞<À[Ü«∞=Ú #∞O_ç =∂„`«"Õ∞
UHõ~°ã¨ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P#O^Œ=Ú ÅaèOK«∞K«∞#flk. JO^Œ∞‰õΩ q"ÕHõO qHõã≤OKåe. J\˜ì q"ÕHõ=ÚKÕ
=∞#âß≈Ou ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì ''P`«‡Ñ¨^ŒO—— J<Õ Ñ¨~°=∞ ã¨∞YO Åaè™ÈÎOk.
J\˜ì P`«‡*Ï˝#=Ú H˘~°‰õΩ ^Õ=, ^•#=, =∞#∞ëêºk r=ÙÅÖ’ Z=fiÔ~·<å 㨈~, `«yÜÕ∞
L<åfl~°∞. Jk „Ѩu XHõ¯i ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ Hõ#∞Hõ ''nxH˜ D D ^ÕâH◊ ÍÅ *Ï`«∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"åˆ~
`«y#"å~°∞—— J#∞#k Lz`«=Ú HÍ^Œ∞. 'D qKå~°} giH˜ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«O— J#∞#k =∂
L^ÕÌâ◊"Õ∞ HÍ^Œ∞.✺
nxx ѨiîOK«∞@ P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ ^蕺xOK«∞@ÜÕ∞ J=Ù`«∞Ok. ÃÑ·QÍ, W\˜ì P`«‡qKå~°}
KÕÜ«∞\ÏxH˜, (P`«‡ QÆ∞iOz ã¨=∂Kå~°O „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜) U=∂„`«O â◊s~° Ѩi„â◊=∞ J=ã¨~°O
ÖË^∞Œ . J\˜ì =ÚH˜Î – ã¨∞Y=Ú á⁄Ok#"åx JO`«~O° QÆ=Ú „ѨâßO`«OQÍ, x~°‡ÅOQÍ, „Éè=í ∞~°ÇÏ≤ `«OQÍ,
✺
''<å=∞ ã¨OH©~°Î<Õ ^蕺<Õ ã¨~°fiÜÕ∞"åkèHÍi}ó—— : <å=∞ ã¨OH©~°Î#=Ú#‰õΩ, ^蕺#=Ú#‰õΩ ã¨~°∞fiÅ∞ `«y#"åˆ~.
134
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„â◊=∞â◊¥#ºOQÍ, "åOKèåâ◊¥#ºOQÍ LO_»QÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« J\˜ì P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ Z~°∞HõQÆÅ"å_»∞
''„ѨѨOK«OÖ’ U^À <Õ#∞ á⁄O^ŒÖËHõ áÈÜ«∂<Õ?—— J<Õ ~°∞QƇ`« HõeyÜ«ÚO_»_»∞. ''Wk Z>ˇ¡Â<å
`˘ÅQÍe. JѨC_»∞QÍx =∞iH˘O^Œi=Öˇ <Õ#∞ ã¨O`«∞+¨µì_»#∞ HÍÖË#∞—— J#∞#\˜ì P"Õâ◊ѨÓi`«"≥∞ÿ#
Jaèx"Õâ◊=Ú Hõey LO_»_»∞. ^ÕxѨ\Ï¡ ‰õÄ_® Ѩ@∞ì^ŒÅ QÍx, ^Õfi+¨–"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞ QÍx Hõey
LO_»_»∞. D ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ "åã¨Î= – J"åã¨Î==ÚÖËq∞\’ J`«xH˜ `≥eã≤áÈ`«∞Ok.
J`«_»∞ „Ѩ"åǨÏѨu`«=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Å∞ PK«iOz#ѨÊ\˜H©, ''nxHõO`«\ ˜H© Hõ~°Î#∞ <Õ#∞—— J#∞
L^ÕfiQÆO á⁄O^Œ_»∞. JHõ~åÎÉèÏ==Ú<Õ ã¨~°fi^•, P„â◊~ÚOz LO\Ï_»∞.✺ Hõ#∞Hõ, PÜ«∂ Hõ~°‡Å
Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ J`«xH© JO@=Ù.
F ~å=∞K«O„^•! PHÍâ◊OÖ’ P ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x K«∂_»∞. PÜ«∞# ^Õx<≥·<å á⁄O^Œ@O QÍx,
`«ºlOK«@O QÍx KÕã¨∞Î<åfl_®? ''Wk HÍ"åe? giˆH ã¨Ç¨ÏHõiOKåe? Wk W>Ë¡ LO_®e—— J#∞
ÉèÏ"å"Õâ◊O ÖˉõΩO_®<Õ ã¨$+≤ìÖ’x ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! P`«‡*Ï˝x ‰õÄ_®
Un á⁄O^Œ_»∞, `«ºlOK«_»∞. xi¡Ñ¨ÙÎ_≥·, LO@∞<åfl ‰õÄ_®, HÍ~°ºã¨=∞~°∞÷_≥· ã‘fiÜ«∞ Hõ~°‡Å#∞ x~°fiiÎã¨∂Î
LO\Ï_»∞.
WHõ WѨC_»∞ =∞#O ''"≥∂Hõ∆=Ú—— J<Õ ~åA Ü≥ÚHõ¯ ^•fi~°áêʼnõΩÅQÆ∞ â◊=∞, qKå~°},
ã¨O`À+¨, ã¨`«ûOQÆ=∞=ÚÅ QÆ∞iOz qKåi^•Ì=∂?
❖❖❖
18. â◊=∞=Ú ( `«$ëê‚~åÇ≤Ï`«º=Ú - âßO`«=Ú)
Inner calmness
WO„kÜ«∞x„QÆÇ¨Ï ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „ѨâßO`« ã≤÷uÜÕ∞ 'â◊=∞=Ú—. ''=∞#ã¨∞û P㨉õΩÎÅ#∞,
„áêáê΄áêѨÎ=ÚÅ#∞ `«ºlOz ã¨~°fi^• „ѨâßO`«=ÚQÍ, `«$ëê‚~°Ç≤Ï`«OQÍ LO_»∞@—— J#∞ ^•x<Õ
'â◊=∞=Ú— Jx JO@∞<åflO. âßOu, P#O^Œ=ÚÅ`À ã¨~°fi"Õà◊Å LO_ç LO_»∞@ÜÕ∞ 'â◊=∞=Ú—.
❖
''<Õ#∞ ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^≥^Œ#∞QÍHõ—— J#∞#^Õ 'ã¨∞MÏâ◊— Hõ^•. J\˜ì 'ã¨∞Y^•Ç¨Ï=Ú— J<Õ
^À+¨=Ú KÕ`« D ã¨O™ê~° ѨO[~°O xi‡OK«|_çOk. D q™êÎ~°"≥∞ÿ# ã¨O™ê~°Ñ¨Ù Z_®iÖ’ 'â◊=∞=Ú—
J#∞#k 'ã¨~°ã¨∞û— (Oasis) =O\˜k. ã¨∂~°∞º_»∞ Jã¨Îq∞OK«QÍ, ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞_»∞ L^Œ~ÚOK«∞@KÕ P
K«O„^Œ∞x H˜~°}=ÚÅ∞ Wã¨∞Hõ u<≥flÅ#∞ „ѨâßO`« Ѩ~°∞™êÎ~Ú. J>Ë¡ â◊=∞=Ú L#flKÀ@ „ѨâßO`«`«
LO@∞Ok.
✺
JHõ~°Î ´ ''<å-ǨÏO Hõ~åÎ! <≥·=H˜Oz`ü Hõ~Àq∞! |O^èŒ"≥∂Hõ∆ó ‰õΩ`À"Õ∞? – <Õ#∞ ^ÕxH© Hõ~°Î#∞ HÍ^Œ∞. (Un
<Õ<≥·Ü«Ú<åfl<À Jk) Uq∞Ü«Ú KÕÜ«Ú#k HÍ^Œ∞. WHõ <å‰õΩ |O^èŒ "≥∞Hõ¯_çk? "≥∂Hõ∆"≥∞Hõ¯_çk?——
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 135
'â◊=∞=Ú— =Å# „âıÜ«∞ã¨∞û Åaè™ÈÎOk. Jk =ÚH˜Î„Ѩ^•`«, â◊√ÉèíHõ~°=Ú, „ÉèÏOu x"å~°Hõ=Ú
‰õÄ_®. Z=_≥·`Õ â◊=∂ÅOHõ$`«∞_≥·, `«$ѨÙÎ_≥·, âßO`«∞_≥·, x~°‡Å∞_≥· LO\Ï_À, J\˜ì"åxH˜ â◊„`«∞=ÙÅ∞
‰õÄ_® q∞„`«∞Å∞ J=Ù`å~°∞. P`«_»∞ q+¨µ‚=Ù=Öˇ â’aèÅ∞¡`å_»∞. Z=i =ÚYOÖ’ â◊=∞=Ú ã¨~°fi^•
â’aèÅ∞¡`«∞O^À, J\˜ì"åi =ÚO^Œ∞ ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˜=™êÎ_»∞? ^•x=Å# HõeˆQ
P#O^ŒO =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’x ã¨OѨ^ŒÅ∞ Åaè¿ãÎ =∂„`«O „áêÑ≤Îã¨∞ÎO^•?
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~Ú¿ãÎ U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ pHõ\ ˜ LO_»@O [~°∞QÆ^À, – J^Õ q^èŒOQÍ
âßO`«z`«∞Îx =∞#ã¨∞ûÖ’ ‰õÄ_® ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ, `«$+¨‚ʼnõΩ, ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# =∞<À"åº^èŒ∞ʼnõΩ KÀ@∞
LO_»^Œ∞. âßO`«z`«∞Îx Ü«∞O^Œ∞ ÅaèOKÕ =∞<ÀqHÍ㨠ã≤÷uH˜, D q+¨Ü«∂#O^Œ=ÚʼnõΩ, ǨÏã≤Î –
=∞â◊HÍO`«~°"≥∞ÿ# (U#∞QÆ∞‰õΩ–^À=∞‰õΩ LO_»∞#\˜ì) ÉèË^Œ=ÚO@∞Ok.
â◊=∞Ü«Ú`«∞_≥·, ã¨~°fir=ÙŠѨ@¡ ¿ãflǨÏ|∞kú QÆÅ ã¨[˚#∞xÜ«∞O^Œ∞ Ѩ~°`«`«Î fi=Ú `«#O`«@`å<Õ
ã¨∞Êùi™ÈÎOk. â◊=∞ã¨=∞xfi`«∞x =∞Ǩ Hõi#î "≥∞#ÿ ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú HõÅ"å~°∞ ‰õÄ_® `«=∞ `«ex¡ ¿ãqOK«∞#@∞¡
¿ãq™êÎ~°∞. qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. F ~å=∞K«O„^•! WO„^ŒÑ¨^Œq =Å#QÍx, q+¨µ‚Ѩ^Œq =Å#QÍx, ''â◊=∞=Ú——
#O^Œ∞ ÅaèOK«∞#O`«\ ˜ ã¨∞Y=Ú ÅaèOK«^Œx Ѷ¨∞O\ÏѨ^äŒ=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
D r=Ù_»∞ '`«$+¨‚— J<Õ áêâ◊OKÕ`« |OkèOѨ|_ç, J<ÕHõ âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å`À HõÅ`«
K≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ D =∞#ã¨∞û 'âßOu— J<Õ J=∞$`«O ¿ãqOK«@O [iy`Õ `«$ëê‚áêâßÅhfl
`«=∞O`«@ `å"Õ∞ q_çáÈ`å~Ú. ã¨~°fi"Õà◊ÅO^Œ∞ âßOux ¿ãqOK«∞>Ë 'â◊=∞=Ú— JÜ«Ú#flk. =`åû!
â◊=∞=Ú =Å# j`«Å`«fiO á⁄Ok# |∞kú`À Uk PK«i™êÎ"≥∂, Uk „QÆÇ≤Ï™êÎ"≥∂ Jk =∂„`«"Õ∞
=∞^èŒ∞~°OQÍ LO@∞Ok. âßOu`À ‰õÄ_»∞H˘x „áêÑ≤ÎOz# ''P#O^ŒO—— Ü≥ÚHõ¯ JOâ◊Ö’ XHõ „Ѩ`ÕºHõ`«
L#flk. Jk U"≥·<å ã¨OѶ¨∞@#Å HÍ~°}OQÍ qzÛùuÎ (Breaking) á⁄Ok#ѨÊ\˜H©, H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
J`«x =∞<À|∞^Œ∞úÅ∞ uiy âßOux ã¨O`«iOK«∞HÀQÆÅ=Ù. WO„kÜ«∂#O^Œ=Ú J\˜ìk HÍ^Œ∞.
â◊=∞=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x# =ºH˜Îx Ñ≤âßK«=ÚÅ∞QÍx, ~åHõ∆ã¨∞Å∞QÍx, q~À^èŒ∞Å∞QÍx,
áê=ÚÅ∞QÍx ÉÏkèOK«ÖË=Ù. ^Õfi+≤OK«ÖË=Ù. ÉÏ}=Ú XHõ =„[=Ú#∞ KèÕkOK« QÆÅ∞QÆ∞`«∞O^•?
âßOuã¨∞^èŒ J<Õ Hõ=Kåxfl ^èŒiOz#"åxx D ™êO™êiHõ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ Ug∞ KÕÜ«∞ÖË=Ù. XHõ_»∞
ã¨=∞=Ú, ã¨fiK«Ûù=Ú, LѨâ◊=∞#=Ú á⁄Ok#\˜ì |∞kú`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨC_»∞ â’aèOK«∞#@∞¡ XHõ
=∞Ǩ~åA JO`«óѨÙ~°OÖ’ ‰õÄ_® â’aèOK«ÖË_»∞. <åÜ«∞<å! <Õ#∞ „áê}ã¨=∂#∞_≥·# XHõ ¿ãflÇ≤Ï`«∞x
K«∂z#ѨÊ\˜HõO>Ë ‰õÄ_® âßOu – P#O^Œ=Ú`À ‰õÄ_ç# â◊=∞Ü«Ú`«∞}˜‚ K«∂z#ѨÙ_»∞ Z‰õΩ¯=
P#O^ŒO á⁄O^Œ∞`å#∞.
Z=_≥·`Õ â◊=∞Ü«Ú`«∞_≥· ™ê^èŒ∞ÉèÏ=Ü«Ú`«∞_≥·, Ö’Hõâ◊√Éèí^•Ü«∞‰õ=∞QÆ∞ „Ѩ=~°Î# HõeyÜ«ÚO\Ï_À,
J`«x rq`«"Õ∞ ^èŒ#º=Ú. WHõ W`«~°∞Å rq`«=ÚÅÖ’ '=º~°÷=Ú— JÜÕ∞º áêÖË Z‰õΩ¯=. â◊=∞Ü«Ú`«∞_Õ
Jaè#O^ŒhÜ«Ú_»∞. xQÆifi, âßOuÜ«Ú`«∞_»∞ JQÆ∞"å_»∞ x~°fiiÎOK«∞ Hõ~°‡Å∞ âߡѶ¨∞hÜ«∞=∞ø`å~Ú.
â◊=∞Ü«Ú`«∞_»∞ Z\Ï¡ LO\Ï_»∞?
136
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''U =ºH˜Î J~Ú`Õ â◊√ÉèÏâ◊√Éèí =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ K«∂_»@O [iy<å, q#@O [iy<å,
㨇iOK«=Åã≤=zÛ<å, J`«_»∞ ǨÏ~°¬=ÚQÍx, qëê^Œ=Ú QÍx á⁄O^Œ_À, J`«_Õ â◊=∞Ü«Ú`«∞_»∞.——
J\˜ì âßO`«∞_»∞ Éèí∂`«–Éèíq+¨º`«∞Î ã¨∞Y=ÚÖËg HÀ~°_»∞. „áêÑ≤ÎOz# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ `«ºlOK«_»∞.
Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ =∂„`«O [~ÚOz "Õã≤ LO\Ï_»∞. ã¨~fi° Éè∂í `«=ÚÅѨ@¡ 'ã¨=∞=Ú—
J~Ú#\˜ì ^Œ~°≈#=Ú Hõey LO\Ï_»∞. J@∞¡ LO_»∞@ÜÕ∞ â◊=∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª. J`«_»∞
W`«~∞° Å ‰õΩ\˜Å=ÚÖˇ#· ^Œ∞~°∞} æ =ÚÅ#∞ K«∂ã¨∂Î ‰õÄ_® ÉÏǨϺ JO`«~O° QÆ=ÚÅO^Œ∞ ''=º~°÷ P"Õâ=◊ Ú
– P"Õ^Œ#—— =O\˜q á⁄O^Œ_»∞. `å#∞ JO`«~°OQÆ=Ú# â◊√^Œ∞ú_≥· LO@∂, ZѨÊ\˜H˜ Uk ã¨=Úz`«"≥∂
J>Ë¡ `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ =∂„`«O „Ѩ=~°Î##∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î LO\Ï_»∞. =∞~˘Hõi "≥∞ѨC H˘~°‰õΩ H͉õΩO_®
ˆH=ÅO ''"≥∂Hõ∆=Ú—— ÖËHõ ''ã¨fiQÆ∞} ^À+¨x=$uΗ— H˘~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Ü«∞^ä•„áêѨÎ=ÚÖˇ·# PÜ«∂
Hõ~°‡Å#∞ âߢ™ÈÎz`«OQÍ PK«iã¨∂Î LO\Ï_»∞.
ã≤÷`À-Ñ≤ #ã≤÷`«~Ú=, #ǨÏ$+¨ºu #‰õΩѨºu
Ü«∞ó ã¨∞+¨µÑ¨Îã¨=∞ó ã¨fiã¨÷ó 㨠'âßO`«— Wu Hõ^䌺`Õ II (XIII.75)
D „ѨѨOK« =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ J`«_»∞ ‰õÄ_® W`«~°∞Å=Öˇ<Õ ã≤÷u á⁄Ok LO_»=K«∞Û#∞.
HÍx JHõ~°Î $`«fi ÉèÏ=#KÕ ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® 'ã≤÷`«∞_»∞— H͉õΩO_®<Õ LO\Ï_»∞. J`«xH˜ ǨÏ~°¬=ÚQÍx,
„HÀ^è=Œ ÚQÍx LO_»^∞Œ . ã¨∞+¨µÑ≤`Î À ã¨=∂#"≥∞#ÿ ã¨fiã¨`÷ #« ∞, âßO`«=Ú#∞ Jxfl"ÕàÅ◊ Jxfl Ѩiã≤`÷ ∞« ÅO^Œ∞
Hõey LO\Ï_»∞. Z=x =∞#ÃãûÂ`Õ =∞~°} ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞, L`«û= ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® U
=∂„`«O ÉèíÜ«∞, „HÀ^èŒ, ÉèÏ"å"Õâ◊=ÚÅ∞ á⁄O^Œ‰õΩO_® LO@∞O^À, ѨÓ~°‚K«O„^ŒaO|=Ú=Öˇ `«#
ѨÓ~°‚`«fi=Ú `«ºlOK«‰õΩO_® LO@∞O^À – J\˜ì =∞#ã¨∞û HõÅ"å_»∞ âßO`«∞_»∞, â◊=∞Ü«Ú`«∞_»∞
‰õÄ_®.
â◊=∞=Ú JÉèíºã≤OK«∞"å_»∞ J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ=O Hõey LO\Ï_»∞. P`«x ^Œ$+≤ì ã¨HõÅ
r=ÙÅѨ@¡ J=∞$`«„Ѩ"åǨÏO=Öˇ =∞^èŒ∞~°OQÍ ã¨~°fi ã¨=∂#`«fiO`À „Ѩã¨i`«=∞ø`«∂ LO@∞Ok.
J`«_»∞ ã¨~°fi^•, ã¨~°fi"Õà◊Å j`«ÖÏO`«óHõ~°}∞_≥· LO\Ï_»∞. XHõ"Õà◊ q+¨Ü«∂#∞Éèí==Ú#O^Œ∞
„Ѩ=iÎOK«=Åã≤ =zÛ#ѨÊ\˜H© "å\˜Ñ¨@¡ =¸_è»=Ú, =¸~åöâ◊Ü«∞=Ú Hõey LO_»_»∞. Jã¨OQÆ∞_≥·
D D ^Œ$â◊º ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`«\ ˜h '^Œ∂~°„QÍ=∞OÖ’ [iˆQ XHõ *Ï`«~°—ÖÏQÍ K«∂ã¨∂Î
LO\Ï_»∞. z~°HÍÅOQÍ LO_Õ PѨ^ŒÅ∞ J`«xx Hõ$OQÆnÜ«∞ÖË=Ù. H∆ÀaèOѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù. F ~å=∂!
''`«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«Ú"å_»∞ – J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `≥eã≤#"å_»∞ – Ü«∞[˝=ÚÅ∞ KÕã≤#"å_»∞ – ~åA –
|Å=O`«∞_»∞ – Q˘Ñ¨Ê qâı+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x# QÆ∞}=O`«∞_»∞—— .... g~°O^ŒiÖ’ âßO`«∞_Õ =∂
L^ÕÌâ◊OÖ’ ã¨~°fi^• â’aèOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ Ѩ~°=∂#O^ŒO`À D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iã¨∂Î LO>Ë,
Éè∂í =∂`« P#O^ŒÑ~¨ =° â◊√~åÅ∞ J=Ù`«∞Ok. â◊=∞=Ú, `«$ëê‚~Ç° Ï≤ `«=Ú J~Ú#\˜ì J`«x JO`«~O° QÆ=Ú
#∞O_ç J„Ѩܫ∞`«flOQÍ<Õ '„ѨâßO`«`« – Ѩ~°=∂#O^Œ=Ú— J<Õ H˜~°}ѨÙO[=ÚÅ∞ "≥Å∞=_»∞`«∂
LO\Ï~Ú.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 137
ã¨OHõ@ ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞, ÉèíÜ«∞ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ âßOuÜÕ∞ Q˘Ñ¨Ê |Å „Ѩ^Œ~°≈#OQÍ
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J\˜ì 'âßOu - ™œ[#º=Ú— J#∞ |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ∞ HõÅ"å_»∞ ZHõ¯_»∞O>Ë
JHõ¯_» P Ѩiã¨~åÅ∞ Ѩq„`«=∞ø`å~Ú.
F ~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<å! h=Ù 'â◊=∞=Ú— J<Õ PÉèí~°}O KÕ‰õÄ~°∞ÛHÀ. J^•Ìxx h#∞O_ç =∞Ô~=~°∞
ǨÏiOK«ÖË#O`«QÍ „Ѩ=$^ŒúO KÕã¨∞HÀ! =∞Ǩ`«∞‡Öˇ·#"å~°∞ D â◊=∞=Ú#∞ `«=∞Ü«∞O^Œ∞ QÆ∞ѨÎ=ÚQÍ
ѨkÅѨ~°K«∞H˘x, WHõ PÃÑ· ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ =∂„`«O PÜ«∂ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ |\˜ì „Ѩ=iÎã¨∂Î LO\Ï~°∞.
nxx J=ÅOaOz#"å~°∞ ''"≥∂Hõ∆=Ú—— ÖËHõ ''Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú——#∞ á⁄Ok#>Ë¡. h=Ù ‰õÄ_® â◊=∞,
âßOuÜ«Ú`«∞_»"≥· ã¨~°fi^• „ѨâßO`« QÆOcè~°`«fi=ÚÅ#∞ J=ÅOaã¨∂Î Ö’Hõ=∂#∞º_»=Ü≥∞º^Œ=Ù QÍHõ!
❖❖❖
19. qKå~°} (Enquiry)
D HÍ~°º – HÍ~°} =º=Ǩ~°=∞O`å QÆ=∞xOK«∞K«∞#fl =∂#=Ù_»∞ âßG *Ï˝#=Ú#∞
P„â◊~ÚOKåe. x~°‡Å=Ú, Ѩq„`«=Ú J~Ú#\˜ì |∞kú`À x~°O`«~°O P`«‡ qKå~°} KÕã¨∂Î LO_®e.
J\˜ì qKå~°}KÕ |∞kú ã¨∞xt`«"≥∞ÿ Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ^Œ∞. ''n~°… ã¨O™ê~°=Ú—— J<Õ
XHÍ<˘Hõ ^À+¨=Ú D r=Ùx Ѩ\ ˜ì Ñ‘_ç™ÈÎOk. JO^Œ∞‰õΩ k=º"≥∞ÿ# B+¨^èŒO qKå~°}ÜÕ∞ ã¨∞=∂!
D PѨ^ŒÅhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç =ã¨∞Î<åfl~Ú? ~åQÆ^Õfiëêk „Ѩ=$`«∞ÎÅ #∞O_Õ Hõ^•! 'qKå~°}—
J<Õ K«∞~°HõuÎ`À D x~°O`«~°O „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ#∞ zè<åflaè#flO KÕÜ«∂e. Jã¨=∞$kú,
|O^è∞Œ =ÙÅ =∞$u, âßs~°Hõ ÉÏ^èÅŒ ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ Hõ+ì̈ ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’#∞, J>Ë¡ ã¨∞Yã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’#∞,
ZHõ¯_ç#∞O_À "≥∂ǨÏ=Ú =zÛѨ_ç „áêA˝_≥·#"å_ç q"ÕHõ=Ú#∞ ‰õÄ_® HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎOk. =∞i J\˜ì
ã¨O™ê~° ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜? qKå~°}ÜÕ∞.
ã¨`åºã¨`«º q=∞~°≈ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞#fl ѨO_ç`«∞ʼnõΩ ‰õÄ_® qKå~°}ÜÕ∞ ™ê^èŒ#=∞QÆ∞K«∞#flk.
qKå~°}|ÅO KÕ`«<Õ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ |∞kú Jâ◊√Éèí=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz, â◊√Éèí=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. =∞ǨÏhÜ«ÚÅO^Œ~°∞ `«=∞ qKå~°}â◊H˜Î KÕ`«<Õ – |∞kú, |Å=Ú, `Õ[=Ú,
ã¨=∞Ü≥∂z`«"≥∞ÿ# ã¨∞Êù~°}, L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú – "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x P„â◊~ÚOK«@O, "å\˜
ã¨`«Êùe`«=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! ''qKå~°}—— J<Õk, ''Wk Lz`«=Ú. Wk J#∞z`«=Ú—— J#∞^•xx
„ѨHÍtOѨ*Ë¿ã nѨ=Ú =O\˜k. Jcè+¨ì ™ê^èŒ#"≥∞ÿ#\˜ì qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOKÕ =∞ǨÏhÜ«ÚÅO`å
ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•\˜"ÕÜ«∞ QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. q"ÕHõ=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î#fl\˜ì =∞Ǩ"≥∂ǨÏ
=∞O`«\ ˜h, XHõ¯ 'qKå~°}— =∂„`«"Õ∞ Ѩ\ÏѨOK«Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞. =¸_è»∞ÅQÆ∞"å~°∞ qKå~°}
ÖˉõΩO_»∞@KÕ`«<Õ HÍÅ=Ú#‰õΩ =â◊√Öˇ· J<ÕHõ [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ ZHõ¯_À
HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ qKå~°}KÕ D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å QÆ=∞xOz#"åÔ~· ''JÜ≥∂º! Jã¨OQÆ`«=Ú,
138
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Jã¨`«º=Ú, ^À+¨Ñ¨Ói`«=Ú J~Ú# U^À „Éèí=∞ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞¡<åfl"Õ∞? W^ŒO`å
ZHõ¯_ç #∞O_ç ^•Ñ¨iOzOk? Jã¨Å∞ W^ŒO`å Uq∞\˜? <Õ<≥=_»#∞?—— J#∞ ã¨^Œã¨kfi=∞~°≈ (Uk
ã¨`«º=Ú, Uk Jã¨`«º=Ú? J#∞ g∞=∂Oã¨)‰õΩ =ã¨∞Î<åfl~°∞. JѨC_»∞ D ã¨O™ê~°=Ú#∞ ^•@∞@‰õΩ
LáêÜ«∞=ÚÅ#∞ "≥`«H˜, á⁄Ok, PK«iOz =ÚH˜Î <˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J@∞¡ =ÚH˜Î<˘O^ŒQÀ~°∞ "åiH˜
D âßG=ÚÖ’ K«iÛOK«|_ç# q+¨Ü«∞=Ú ZO`«QÍ<À ã¨Ç¨ÏHõiOK«QÆÅ^Œx JO^ŒiH© =∞#q
KÕã¨∞Î<åfl=Ú.
'=ÚH˜Î— J#∞#k, ''WO^Œ∞ Uk ã¨`«º=Ú? Uk Jã¨`«º=Ú? Uk ã¨fiѨfl`«∞ź=Ú? Uk
"åã¨Î==Ú?—— Jx qKåiOK«∞@ KÕ`«<Õ ™ê^茺Ѩ_»∞K«∞#flk. Ö∫H˜Hõ=∞QÆ∞ ~å[º=Ú, ã¨OѨ^ŒÅ∞,
Éè’QÆ=ÚÅ∞, áê~°Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ#\˜ì "≥∂Hõ∆=Ú – Jhfl qKå~°} – „Ѩܫ∞`«fl=Ú (Enquiry & effort) J#∞
Ô~O_ç\ ˜KÕ`«<Õ ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú. qKå~°}, q"ÕHõ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# |∞kú PѨ^ŒÅO^Œ∞ ‰õÄ_® Hõ$OQÆ^Œ∞.
ZO_ç# ™⁄~°HÍÜ«∞ |∞é] h\˜Ö’ =Ú#∞QÆ∞`«∞O^•? ѨijÅ#, qKå~°} J=ÅOaOK«∞"å~°∞ D
ã¨O™ê~° Ѩ\Ï\’ѨOKÕ "≥∂ã¨yOK«|_»H,õ „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ ÅHõ∆ º=ÚQÍ Hõey LO@∞<åfl~°∞.
❖
F [#∞ÖÏ~å! ^Œ∞óY"Õ∞ JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#OQÍ QÆÅ J<ÕHõ Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ =¸~°∞öÅ
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ u+¨ª "Õã¨∞H˘x LO@∞<åfl~Ú. |Ǩïz„`«OQÍ =Ú=Ú‰õ∆Ω`«fi=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î<åfl~Ú.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! D r=Ù_»∞ '"≥∂ǨÏ=Ú—Ö’ x„kã¨∞Î<åfl_»∞. J\˜ì "≥∂ǨÏ=Ú J<ÕHõ ^Œ∞~°ƒù~° ^Œ∞ó
Y=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞. J~Ú`Õ ''"≥∂ǨÏx„^Œ—— J<Õ Ñ¨^Œ=Ú,
''qKå~°}Ï~åÇ≤Ï`«º=Ú—— J#∞^•xH˜ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^Œ"Õ∞ ã¨∞=∂! Jk HõÅ∞¡=Öˇ r=Ù#‰õΩ =∞`«∞Î
Q˘Å∞ѨÙ`ÀOk. Z#fl_≥·<å `Õ[ó ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ ã¨∂~°∞º_»∞ 'pHõ\ ˜—Ö’ =Ú#∞QÆ∞`å_®? ÖË^Œ∞Hõ^•!
qKå~°}`«`«Ê~°∞_≥·#"å_»∞, ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ |∞~°^Œ`À xO_çÜ«Ú#fl n~°… "≥∂ǨÏ=Ú#O^Œ∞
x=∞QÆ∞fl_»∞ HÍ_»∞. =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞, 'rq`«=Ú— J#∞^•xÖ’ JqKå~°} KÕ`«<Õ
"≥∂ǨÏ=Ú J#∞#k `åO_»qOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
qKå~°}KÕ qHõãO≤ z# =∞#¿ãû â’aèOK«∞K«∞#flk. JÜ≥∂º! =¸_è|» ∞^Œ∞Åú QÆ∞ J<Õ‰Ωõ Å∞ 'qKå~°}—
ÖˉõΩO_®<Õ rq`«O QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åflˆ~? Z^Œ∞~°∞QÍ U=∂„`«O ÖË#\˜ì ^ŒÜ«∞º=Ú#∞ ÉÏÅ∞_»∞
QÍOK«∞K«∞#fl@∞¡, qKå~°}Ç‘Ï#∞_»∞ ã¨fiÅÊ q+¨Ü«∞=ÚÅ KÕ`«‰õÄ_® Ç≤ÏOã≤OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞
PѨ^ŒÅ#∞, ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞, W`«~°∞ʼnõΩ Ñ¨OzÃÑ@∞ìK«∞<åfl_»∞. =¸~°∞ö_≥·
'P`«‡qKå~°}—‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°"Õ∞ ^ŒiKÕ~°hÜ«Ú@ÖË^Œ∞. ''W^ŒO`å =∂ˆHq∞
LѨHõiã¨∞ÎOk? Z=~À U^À K≥Ñ≤Ê`Õ "Õ∞=Ú ÉÏQÆ∞Ѩ_»`å=∂? Z=fi~°∞ =∂‰õΩ K≥ѨÊÖË~°∞. =∂ QÆu
WO`Õ—— Jx P`«‡ q+¨Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# *Ï˝<åxfl u~°ã¨¯iã¨∂Î, "≥ÚO_ç`«#=Ú =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. ''Uk Z\’¡
Jk J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ! "Õ∞q∞>Ë¡ LO\Ï=Ú. ^Œ∞óY=ÚÖÏ? ~åxO_»∞. Z=~°=Ú Uq∞ KÕ™êÎO?—— Jx
K≥ѨC‰õΩO@∂ qKå~°} KÕÜ«Ú@‰õΩQÍx, q#∞@‰õΩQÍx ã≤^ŒúѨ_»x"åiH˜ Z=~°O Uq∞ K≥ѨÙ`åO?
J\˜ì"åix ^Œ∂~°OQÍ `«ºlOK«∞@ÜÕ∞ =∞Ozk.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 139
'^ŒÜ«∞º=Ú— J#|_»∞^•x J#∞Éèí=O pHõ\’¡ =∂„`«"Õ∞ „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk Hõ^•! D „ѨѨOK«OÖ’
qKå~°} ÖËHõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ W`«~°∞Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«@O, =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q
ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ q"ÕHõÇ‘Ï#∞_»∞ x~°˚# „Ѩ^Õâ◊OÖ’x K≥@∞ìÖÏQÍ x„+¨ÊÜ≥∂[‰õΩ_Õ.
U =∞#㨠∞ û "åOKè å â◊ ¥ #º"≥ ∞ ÿ , qKå~° Ü « Ú `« " ≥ ∞ ÿ LO@∞O^À, JÜ« ∞ ºk Ѩ ~ ° = ∂#O^Œ " Õ ∞
á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J\˜ì L`«Î=∞"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û qKå~°} ÖËx"åiH˜ ÅaèOK«∞@ ÖË^Œ∞. qKå~°}
HõÅ"åx|∞kú =∂„`«"Õ∞ Ѩ~°=∂~°÷ É’^茉õΩ `«y LO@∞Ok. ''q"ÕHõ=Ú—— J#∞#k qKå~°}Ü≥ÚHõ¯
Ѷe¨ `«"∞Õ Hõ^•! qKå~°} ™ê=∞~°º÷ =Ú HõÅ"å~°∞ `å=Ú L#flKÀ@ ã¨~fi° Éè=í ÉèÜ
í ∞« =ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞K«∞,
^Œâ◊kâ◊Å â’aèOK«∞ K«∞<åfl~°∞. XHõ¯ 'qKå~°}— J#∞#k =∂„`«"Õ∞ D ã¨O™ê~° ÉèíÜ«∞=Ú#∞
`˘ÅyOK« QÆÅ^Œ∞. J^Õ D Hõ#|_Õ ^Œ$â◊º=Ú#∞ JÉèí∂`«=∞Ü«∞OQÍ KÕã≤ K«∂ѨQÆÅ^Œ∞.
❖
D [QÆ`«∞ÎÖ’ LO_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅhfl qKåiOz K«∂_»#O`«=~°ˆH =∞<ÀǨÏ~°OQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
qKåiOz K«∂¿ãÎ<À, W^ŒO`å =∞\˜ì–~å~ÚÖÏQÍ<Õ J™ê~°=∞x `≥eã≤ áÈ`ÀOk. F ~å=∂! D
ã¨O™ê~°=Ú J#|_Õ =∞<ÀÉèí∂`«=Ú#∞ QÆ=∞xOKå"å? Wk =∞#∞Ax =∞<À"≥∂ǨÏOKÕ`« =∂„`«"Õ∞
HõeÊOK«|_çOk. J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ HõeÊã¨∞Î#fl\˜ì Wk, 'qKå~°}— KÕ`«<Õ Å~ÚOz áÈ`ÀOk.
'ÔH·=ź=Ú— – J#∞#k ã¨~°fi"≥·+¨=∞ºâ◊¥#º=Ú, ã¨∞Y„Ѩ^Œ=Ú, ÉÏ^è•~°Ç≤Ï`«=Ú, JYO_ç`«=Ú
JÜ«Ú#flk. JkÜÕ∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ "Õ∞=Ú K≥ѨC#k. J\˜ì ÔH·=ź=Ú ã¨kfiKå~°} KÕ`«<Õ
„áêÑ≤ΙÈÎOk. qKå~°}KÕ ''<Õ#∞ W\˜ì "≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ—— J#∞ Z~°∞Hõ L^Œ~ÚOK«QÍ, JѨC_»∞
'xëê¯=∞`«fiO— (XHÍ<˘Hõ\ ˜ á⁄O^Œ=Öˇ#<≥_ç ÉèÏ"å"Õâ◊O ÖˉõΩO_»∞@) ^•#O`«@ J^Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
JѨC_»∞ D r=Ù_Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ L^•~°∞_»∞, xâ◊ÛÅ∞_»∞, P#O^Œ~°ã¨ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
„âı+¨ª`«fi=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ 'qKå~°}— J<Õ L`«Î=∞ B+¨^èŒO ¿ãqOz#"åx z`«Î=Ú, WHõ ^Õxx
HÀ~°∞H˘#^Œ∞. ^Õxx `«ºlOK«^Œ∞. ã‘fiHõiOK«|_»x KÀ@ `«ºlOK«@O Uq∞ LO@∞Ok? J`«_»∞
„Hõ=∞OQÍ „QÍǨϺ–`åº[º=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞Oz# „ѨâßO`« ã≤÷ux xâ◊ÛÅO KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
❖
z`«Î=Ú „|ǨχÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ, WHõ "åã¨#Åhfl `«=∞O`«@ `å"Õ∞ #t™êÎ~Ú.
JѨC_®z`«Î=Ú 'PHÍâ◊=Ú—=Öˇ L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞=ÚÅ∞ ÖËHõÜÕ∞ LO@∞Ok. J\˜ì =ºH˜Î D qâßÅ
[QÆ`«∞Î#∞ ˆH=ÅO ™êH˜∆=Öˇ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. WHõ J`«_»∞ ZѨC_»∂ ֒ѨÅQÍx, "≥Å∞ѨÅQÍx
x=ã≤OK«_»∞. U q^èŒ"≥∞ÿ# ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Œ_»∞. ''D D Hõ~°‡Å∞ <Õ<Õ KÕã¨∞Î<åfl#∞—— – J#∞
Hõ~°Î $`«fi=ÚO_»^Œ∞. Hõ#∞Hõ Hõ~°‡Å#∞ PK«iOK«x"å_Õ J=Ù`å_»∞. ''D D Hõ~°‡Å∞ WOHÍ ZO`«HÍÅO
K≥Ü«∂ºe?—— J#∞#\˜ì P~å@=Ú ‰õÄ_® á⁄O^Œ_»∞. „Ѩ"åÇ¨Ï Ñ¨u`«OQÍ PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞
WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ KÕÜ«∞=Åã≤ =ã¨∞Î#flѨC_»∞ Uq â◊√Éèí„Ѩ^Œ"≥∂, âßGqÇ≤Ï`«"≥∂, Ö’Hõ=Ú#‰õΩ
J#∞‰õÄÅ"≥∂, – J>Ë¡ P Hõ~°‡Å<Õ x~°fiiΙêÎ_»∞. `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ =º=ǨÏi™êÎ_»∞. HÀÖ’ÊÜÕ∞^•xH˜
140
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
zOuOK«_»∞. Åaèã¨∞Î#fl ^•xH˜ ™êfiaè=∂#∞_»∞ HÍ_»∞. ^Œ∞ódOK«_»∞. ã¨O`«ã≤OK«_»∞. ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞
K«∂Kå=ÙHõ^•! #^Œ∞Å#∞O_ç J#∞Hõ∆}O [ÅO =zÛ KÕ~°∞K«∞#flѨC_»∞, =∞iÜ«Ú ã¨∂~°º H˜~°}=ÚÅ∞
`«#Ö’x [ÅO „`åy"Õã¨∞Î#flѨC_»∞ Jk `˘}∞‰õΩ–Éˇ}∞‰õΩ ÖˉõΩO_®<Õ xi¡Ñ¨ÎOQÍ, „ѨâßO`«OQÍ
LO@∞Ok Hõ^•!
❖
F ~åѶ¨∞"ÕO„^•! K«Hõ¯QÍ qKå~°} KÕã≤Ü«Ú#fl\˜ì r=#∞‡‰õΩÎÅQÆ∞ =∞Ǩâ◊Ü«ÚÅ∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞
J~Ú#"å~°∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ xO_≥·# =∞#ã¨∞û`À D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ã¨OK«iOK«∞ K«∞<åfl~°∞. P q^èŒOQÍ
"å~°∞ z~°HÍÅO =ã≤Oz, J@∞ `«~∞° "å`« D Láêkè =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® `«ºlOz XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞
JѨizÛù#fl=∞QÆ∞ q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx ã¨fiÉèÏ"å#∞‰õÄÅOQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
'qKå~°}— J#∞#k J`«ºO`« =ÚYº"≥∞ÿ#^Œx <Õ#∞ KÕ`«∞ÖˇuÎ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. ^Œ$ëêìO`«OQÍ
XHõ K«„Hõ=iÎx fã¨∞HÀ. J`«xH˜ Hõ+¨ìHÍÅOÖ’ U^≥·<å ã¨O^ÕǨÏO =¿ãÎ UO KÕ™êÎ_»∞? ''Wk
ã¨`«ÊùÅ"≥∞ÿ#^•? ÖËHõ, x+¨ÊùÅ"≥∞ÿ#^•?—— Jx `«# =∞O„`«∞Å`À ‰õÄ_ç Ü≥∂z™êÎ_»∞. pHõ\’¡ nѨ"Õ∞
LѨH~õ }° =∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•! 'qKå~°}— =Å#<Õ =∂#=Ù_»∞ W@∞ Hõ~‡° HÍO_»Ö’x, J@∞ *Ï˝#HÍO_»Ö’x
^èŒ~°‡ ã¨∂Hõ;=Ú#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. ''Wk ^èŒ~°‡O. Wk J^èŒ~°‡O. Wk Lz`«O. Wk J#∞z`«O—— Jx
Ö∫H˜Hõ q+¨Ü«∂Å#∞ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. W^ŒO`å =∞#O K«∂ã¨∞Î#fl^Õ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ
qKå~°} KÕ`«<Õ „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú ‰õÄ_® QÍOK«QÆÅ~°∞.
'qKå~°}^Œ$+≤ì— J#∞#k D Éè∫uHõ ^Œ$+≤ì =O\˜k HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« Jk pHõ\ ˜KÕ
q#+¨ìO HÍ=@OQÍx, ÖËHõ Jq∞`« `Õ[ã¨∞û#∞ K«∂z K≥kiáÈ=@O QÍx [~°∞QÆ^Œ∞. J\˜ì
qKå~°}^Œ$+≤ìH˜ ZO`À ^Œ∂~°OQÍ L#flq, Éèí∂`« Éèíq+¨º`ü =~°Î=∂#=ÚÅÖ’ „áêÑ≤ÎOKÕq ‰õÄ_®
Hõ#|_»`å~Ú. =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ q"ÕHõ~°Ç≤Ï`«∞_Õ x["≥∞ÿ# „QÆ∞_ç¤"å_»∞. J`«x ã≤÷u Ju â’K«hÜ«∞O.
q"ÕH=õ Ú HõÅ"å_Õ z=iH˜ Jxfl\˜Ö’#∞, JO^ŒiÖ’#∞ L`«=Î Ú_»Q∞Æ K«∞, [~Úã¨∞<Î åfl_»∞. D 'PѨ^ÅŒ ∞—
J#∞ "å\˜x „ѨHõ¯‰õΩ<≥\ ˜ì '=Ú‰õΩÎ_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
F ~å=∂! q"Õ H õ = Ú J#|_Õ =∞Ǩ Ï `« Î ~ ° " ≥ ∞ ÿ # 㨠∞ O^Œ ~ ° = 㨠∞ Î = Ù =Å#<Õ Ñ¨ ~ ° = ∂`« ‡
ã¨∞ÅÉèí∞º_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« q"ÕHõ=Ú#∞ XHõ¯ Hõ∆}"≥∞ÿ<å q_çz LO_»~å^Œ∞. *Ï˝#∞Å∞
q"ÕHõ=O`«∞x =∂„`«"Õ∞ HõxHõiOz P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ É’kèOK«∞K«∞<åfl~°∞.
q"ÕHõ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz#"å~°∞ =∂\˜=∂\˜H© QÆ∞O@ÅÖ’ Ѩ_»~°∞. qKå~°} ÖËHõáÈ=@=∞<Õk
P`«‡Ñ¶¨∂`«∞HõO, P`«‡„^ÀǨÏO ‰õÄ_®. J\˜ì =¸~°∞ö_»∞ [#‡ [<å‡O`«~åÅ∞QÍ J#∞ÉèíqOKÕ ÉÏ^èŒÅ
=ÚO^Œ∞ q+¨â◊G Ѷ¨∂`åÅ∞ ‰õÄ_® ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~å=Ù. qKå~°}Ç‘Ï#∞_»∞ =∞#∞A_≥· ѨÙ\˜ì
ÖÏÉè"í ∞Õ =Ú#flk K≥ÑC¨ ? JO`«HOõ >Ë |∞~°^ÖŒ ’ HõÑʨ QÍ<À, =∞Å=ÚÖ’ H©@Hõ=ÚQÍ<À, JO^èHŒ Í~°OÖ’
áê=ÚQÍ<À ѨÙ@ì_»O =∞Ozk. (Hõhã¨O, '=∂#=[#‡— J<Õ =∞ǨÏ`«Î~° J=HÍâ◊O ÅaèOz =$^è•
J~Ú#@¡<åfl J=^Œ∞). ѨijÅ<å~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ ã¨HõÅ J#~°÷=ÚÅ x"åã¨Éèí∂q∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ™ê^èŒ∞
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 141
ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ qKå~°} ~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞ [#∞Å#∞ u~°™ê¯~° ÉèÏ=O`À K«∂™êÎ~°∞. D r=Ù_çH˜
ZHõ¯_≥Hõ¯_ç#∞O_À J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ∞, J#~°÷=ÚÅ∞ =zÛѨ_»∞`«∞<åflÜ«∞O>Ë ^•xH˜ =¸ÅHÍ~°}O
JqKå~°}, ^Œ∂~°^Œ$+≤ì =∂O^Œº=ÚÖË#x QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. '~åQÆ ^Õfi+¨=ÚÅ∞— J<Õ JO^èŒHÍ~°
‰õÄѨOÖ’ (pHõ\ ˜ #∞~ÚºÖ’) z‰õΩ¯H˘#flr=Ù_»∞ x~°O`«~°O qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOz LO>Ë<Õ,
ZѨÊ\˜ÔH·<å, P #∞~ÚºÖ’Oz |Ü«∞@Ѩ_»QÆÅ_»∞.
❖
''<Õ#∞ Z=_»#∞? D ã¨O™ê~°^À+¨=∞O`å <å‰õΩ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛѨ_çOk?—— – J#∞
„Ѩâfl◊ ʼnõΩ r=Ù_»∞ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ ~å"åe. "å\˜ ã¨=∂^è•#=Ú H˘~°‰Ωõ ™ê^è∞Œ ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞, P`«‡q+¨Ü∞«
„Ѩuáê^ŒH=õ ÚÅQÆ∞ âßG=ÚÅ#∞, ã¨fi|∞kúx P„â◊~ÚOKåe. ã¨∞xt`«"∞≥ #ÿ |∞kúKÕ q*Ï˝#ѨÓ~°fiHõ"∞≥ #ÿ
ѨijÅ#O K≥Ü«∂ºe. J\˜ì ѨijÅ#<Õ ''qKå~°}—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
qKå~°} Ç‘Ï#∞x ǨÏ$^ŒÜ«∞O ~å~Ú HõO>Ë =∞ø_軺"≥∞ÿ#k. „QÆ∞_ç¤HõO>Ë „QÆ∞_ç¤k. P ǨÏ$^ŒÜ«∞O
"≥∂ǨÏ=Ú =Å# =∞iO`« Ѷ¨∞hÉèíqOz, x~°O`«~°O J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ KÕ‰õÄ~°∞Û‰õΩO\’Ok.
F ~å=∞K«O„^•! D Éèí∂q∞ÃÑ· J#O`« ã¨OYºÖ’ r=ÙÅ∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl~°∞. K«ã¨∞Î<åfl~°∞.
J~Ú`Õ "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ, Jã¨`«º=Ú#∞ Ѩi`«ºlOK«∞@‰õΩ
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ =∂„`«"Õ∞ =O^ŒhÜ«ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ `«`«Î fi=Ú#∞ ѨiѨÓ~°‚=ÚQÍ
Z~°∞QÆ∞@‰õΩQÍ#∞ 'qKå~°}— J#∞^•x<Õ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ "Õˆ~ LáêÜ«∞"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞.
qKå~°} → `«`«Î fi*Ï˝#O → P`«‡q„âßOu → =∞#âß≈Ou → ^Œ∞óYq<åâ◊#=Ú.
HÍ|\˜ì qKå~°}ÜÕ∞ =∞#âß≈Oux, ^Œ∞óY <åâ◊#=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏO
U=∂„`«O ÖË^Œ∞. [#∞ÅO`å q"ÕHõѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOz ''Wk W@∞¡ KÕÜ«Ú@
Lz`«=Ú—— Jx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘x, PÃÑ· Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ#, "≥·kHõ"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞
Hõ^•! 'P^蕺`«‡ q+¨Ü«∞O— ‰õÄ_® J\˜ì^Õ#x =∞~°Å =∞~°Å „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. L`«Î=∞ qKå~°}ÜÕ∞
ÖËHõáÈ`Õ Ö’HõOÖ’ ã¨`«¯~°‡Å∞ LO_»=Ù. Ç≤ÏOã¨, Ö’Éèí=Ú, *Ïu^Õfi+¨=Ú, =∂`«û~°º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
JqKå~°} KÕ`«<Õ „Ѩ|Å∞K«∞<åfl~Ú. F ~åѶ¨∞"å! J`«ºO`« â◊=∞=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x L#fl\˜ì h‰õΩ
‰õÄ_® 'qKå~°}— J#∞#^Õ „Ñ‘uHõ~°=∞QÆ∞QÍHõ!
❖❖❖
20. ã¨O`À+¨=Ú
ã¨O`ÀëÈÇ≤Ï Ñ¨~°O„âıÜ«∞ó ã¨O`À+¨ó ã¨∞Y=ÚK«º`Õ I
ã¨O`«∞+¨ìó Ѩ~°=∞Éè˺u q„âß=∞=∞iã¨∂^Œ# II (XV. 1)
F â◊„`«∞=∞~°Ì<å! ~å=∞K«O„^•! ''ã¨O`À+¨=Ú—— J#∞#k Ѩ~°=∞ „âıÜ«∞ã¨∞û, ã¨∞Y=Ú, q„âßOu,
"≥∂Hõ∆=Ú ‰õÄ_® J~Ú=Ù#flk. J\˜ì 'ã¨O`À+¨=Ú— J#∞ ^•xx ™⁄O`«O KÕã¨∞H˘#fl"åiH˜ ã¨OѨ^ŒÅ∞,
142
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~å*ϺkèHÍ~°=ÚÅ∞, =Ok=∂QÆ^èŒ [#=Ú =O\˜q ‰õÄ_® ZO_»∞QÆ_ç¤ Ñ¨~°HõÅ=Öˇ Ju `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#"Õ
J~Ú LO\Ï~Ú.
ã¨O`À+¨=Ú`À ‰õÄ_ç# |∞kúx ã¨OáêkOz#"å~°∞ D ™êO™êiHõ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ "å\˜e¡#ѨC_»∞
`«Å¡_çÅ¡‰õΩO_® LO@∞<åfl~°∞. ã¨∞Y=ÚÅ∞ á⁄Ok#ѨC_»∞ `«aƒ|∞ƒ H͉õΩO_® LO@∞<åfl~°∞. P
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨O`À+¨=∞<Õ J=∞$`«O „`åy `«$ѨÙÎÖˇ·, âßOuÜ«Ú`«∞Öˇ· D Éèí∂q∞ÃÑ·
ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. "åiH˜ D Éè’QÆã¨OѨ^ŒÅ Ü≥ÚHõ¯ J~°÷"Õ∞q∞\’ `≥eÜ«∞^Œ∞. (g\˜Ö’ "åiH˜
„H˘`«ÎQÍ „áêÑ≤ÎOK«=Åã≤#^Õn HõxÑ≤OK«^Œ∞). =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ# ã¨O`À+¨O J<Õ QÆ∞}O Pâ◊, ^≥·#º=Ú
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^Œ∞~°ƒ~ù "° ∞≥ #ÿ JÅÊ QÆ∞}=ÚÅ#∞ #tOѨKãÕ ∞¨ OÎ k. Jxfl"≥Ñ· Ù¨ Å P#O^ŒO "≥eq¡ iÜ«∞KÕã∞¨ OÎ k.
'ã¨O`À+¨O— JO>Ë Uq∞\˜?
J„áêѨΠ"åOKèå=Ú`«û$[º ã¨O„áê¿ÑÎ ã¨=∞`åOQÆ`«ó
J^Œ$+¨ìMË^•- MË^À Ü«∞ó ã¨ã¨O`«∞+¨ì WǨϟK«º`Õ II (XV. 259)
„áêÑ≤ÎOK«x "å\˜ QÆ∞iOz "Õ^Œ# K≥O^ŒHõ, á⁄Ok# "å\˜ QÆ∞iOz `«aƒ|∞ƒHÍHõ, ã¨∞Y–^Œ∞ó
Y=ÚÅKÕ K«OK«Å∞_»∞QÍHõ, Éè^Ë •Éè^Ë =Œ ÚʼnõΩ Jf`«∞_≥· LO_»∞"å_Õ ã¨O`«∞+¨µ_ì ∞» . ã¨~fi° ^• á⁄O^Œ|_çÜ∞Õ
L#fl\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ P#O^Œ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞ ã¨~∞° fiÅ#∞, ã¨~fi° =Ú#∞ „ѨâßO`«=ÚQÍ ^Œi≈OK«∞"å_Õ
ã¨O`«∞+¨µì_»∞. J\˜ì"åx =∞#ã¨∞û `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ =∞ø#ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# `«$Ñ≤Î, P#O^Œ=ÚÅ#∞ á⁄Ok
LO@∞Ok.
"åã¨Î"åxH˜ D r=Ù_»∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ P#O^Œã¨fi~°∂ѨÙ_Õ Hõ^•! J~Ú`Õ =∞#ã¨∞û qq^èŒ
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ HÀ~°∞HÀ=@O „áê~°OaèOK«∞@KÕ, J\˜ì "åOKè«Å#∞O_Õ ã¨~°fi =∞<À~°∞QƇ`«Å∞
=zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. ã¨O`À+¨=ÚKÕ j`«Å=Ú á⁄Ok# z`«Î=Ú#O^Õ qâ◊√^Œú"≥∞ÿ# q*Ï˝#=Ú
qHõã™≤ ÈÎOk. ã¨O`À+¨ ã¨∂~°∞º_»∞ „ѨHÍtOKÕ KÀ@ ''kQÆ∞Å∞ – Jã¨∂Ü«∞ – ^À+¨^$Œ +≤—ì — "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜
~°∂Ѩ"≥∞ÿ# J*Ï˝#Ѩ٠pHõ\ ˜ `˘ÅyáÈ`ÀOk.
'Pâ◊— J#∞^•xH˜ q=â◊"≥∞ÿ ã¨O`À+¨O HÀÖ’Ê`«∞#fl z`«Î=Ú ^èŒ∂oKÕ HõѨÊ|_ç# '^Œ~°Ê}=Ú—
=O\˜k. JO^Œ∞ *Ï˝#"åHõº=ÚÅ∞ Z\Ï¡ „ѨuaOa™êÎ~Ú K≥ѨC? ''=∂H© Ö’@∞áê@¡hfl L<åfl~Ú
Hõ^•! "Õ∞=Ú *Ï˝# q+¨Ü«∂Å∞ Z\Ï¡ qO\ÏO? "Õ∞=Ú á⁄O^•Å#∞H˘#flq á⁄O^Œx=fiO_ç.
JѨC_»∞ K«∂^•ÌO—— Jx r=Ù_»∞ Pâ◊Å "≥O>Ë áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. ^Œ∞ódOK«∞@, ^Õfi+≤OK«∞@, XHõi<˘Hõ~∞°
`«Ñ¨CÅ∞ ZOK«∞H˘#∞@ – W"Õ JÅ"å@∞ J~Ú LO@∞<åfl~Ú. ''ã¨O`À+¨=ÚQÍ LO_»∞@—— J#∞#k
ZO^Œ∞‰õΩ JÉèϺã¨=ÚQÍ (As a Practice) KÕã¨∞HÀ~å^Œ∞? ã¨O`À+¨ =∞#ã¨∞¯x #∞O_ç âßs~°Hõ –
=∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞Å∞ ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï~Ú. XHÍ<˘Hõ_»∞ x~°∞¿Ñ^ŒÜÕ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, J`«_»∞ Hõ#∞Hõ
`«# =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ PHõ$„u=∞"≥∞ÿ# 'ã¨O`À+¨=Ú—#∞ xOѨÙHÀ=@O [iy`Õ J\˜ì"å_ç =ÚO^Œ∞ D
~å*ϺÅ∞ UÖË "åà◊√§‰õÄ_® ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~å~°∞. ''J\˜ì JÉèϺã¨=Ú `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ™ê^茺"Õ∞—— Jx
ã¨~°fi[#∞Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x K≥ѨCK«∞<åflO.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 143
<åaè"åOKè«`«ºã¨O„áêѨÎO „áêѨÎO Éèí∞OˆHÎ Ü«∞^ä•„Hõ=∞"£∞
Ü«∞ó ã¨∞™œ=∞º ã¨=∂Kå~°ó ã¨O`«∞+¨ì Wu Hõ^䌺`Õ II (XV. 12)
J„áêѨÎ=ÚÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅ QÆ∞iOz MË^Œ=Ú K≥O^Œ‰õΩO_®, „áêѨÎ=ÚÖˇ·# "å\˜x L`«Î=∞
J=QÍǨÏ#`À J#∞Éèqí ã¨∂,Î ™œ=∞º"≥∞#ÿ PK«~}° HõeyÜ«ÚO_Õ "åxH˜ 'ã¨O`À+¨=Ú— XHõ JÅ"å@∞QÍ
J=QÆÅ^Œ∞. J\˜ì ã¨O`À+¨=Ú`À ѨiѨÓ~°‚=ÚQÆ `«$Ñ≤Î á⁄Ok# qâ◊√^Œú z`«Î=ÚQÆÅ =∞Ǩ`«∞‡x
=^Œ#=Ú K«∂z#"å~°∞ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# ã¨O`Àëê#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`å~°∞. ÅH©∆ ‡^Õq "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl
H©∆~°ã¨=Ú„^ŒO Z\Ï¡ LO@∞O^À „Ѩã¨#fl`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘xÜ«Ú#fl J`«x =ÚY=Ú ‰õÄ_® J>Ë¡
J`«ºO`« â◊√Éèí^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ LO@∞Ok.
❖
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°∞ ã¨~°fi^• x~°uâ◊Ü«∞"≥∞ÿ# P#O^Œ~°∂Ѩ=Ú<Õ J=ÅOaOK«O_ç.
JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« Wk `«Ñ¨ÊHõ ™ê^茺"Õ∞. ''"Õ∞=Ú Uq∞ á⁄O^•=∞x?—— Jx ã¨fiÅÊ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
n~°… ^Œ~°≈#O KÕÜ«Ú@KÕ g∞‰õΩ J\˜ì JÉèϺã¨O H˘~°=_»∞`ÀOk. ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`« ^À+¨=ÚÖˇ·#\˜ì `«$+¨‚,
Jã¨O`«$ѨÙÎÅ∞ J`«ºO`« „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ#q. Jq =∞#ã¨∞û#∞ J<ÕHõ ^À+¨=ÚÅKÕ, "≥∂ǨÏ=ÚÅKÕ,
Jáê~°÷=ÚÅKÕ xOÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« áœ~°∞+¨|ÅO KÕ`« `«$+¨‚#∞ [~ÚOz "ÕÜ«∞O_ç. '`«$+¨‚—
L#flKÀ@ ã¨O`À+¨"≥∞\Ï¡ LO@∞Ok K≥ѨÊO_ç?
'ã¨O`À+¨=Ú— J#∞ =∂^èŒ∞~°º=Ú`À xO_çÜ«Ú#fl z`«Î=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«#O`«@ `å<Õ
âßO`« j`«Å=∞QÆ∞ |∞kú Ãã~Â÷ º° =ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. ã¨OѨ^ÅŒ ∞ ‰õÄ_® ã¨O`À+¨ z`«∞xÎ Éè$í `«∞ºx=Öˇ
J#∞ã¨iã¨∞Î<åfl~Ú. `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ ã¨O`«∞+¨µì_≥·# "å_»∞ W`«~°∞Å âßs~°Hõ–=∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å#∞
H©∆}˜OѨKÕÜ«∞QÆÅ_»∞. Hõà◊OHõ~°Ç≤Ï`«=Ú, j`«Å=Ú, qâ◊√^Œú=Ú J~Ú#\˜ì z`«Î=$uÎ ã¨fiÜ«∞OQÍ
ã¨O`À+¨=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. J\˜ì z`«Î=$uÎ HõÅ"å_»∞ ã¨=∞|∞kú`À ‰õÄ_»∞H˘x#"å_≥· „ѨâßO`«=Ú,
=∞ø#=Ú, P#O^Œ=Ú, L`åûǨÏ=Ú XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«# =ÚY=Ú#O^Œ∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl_»∞.
J\˜ì "åx =ÚY=Ú K«∂z#O`« =∂„`«O KÕ`« =∞#O^ŒiH© P#O^Œ=Ú, ã¨∞Y=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
J\˜ì ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ `å~°ã¨ Ѩ_ç#ѨC_»∞ P`«xH˜ ^Õ=`«Å∞, =Ú#∞Å∞ ‰õÄ_® #=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl~°∞.
❖❖❖
21. ™ê^èŒ∞ ™êOQÆ`«ºO
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ™ê^èŒ∞™êOQÆ`åºxfl, `«^•Ìfi~å ÅaèOKÕ L`«Î=∞ q"ÕHõ=Ú#∞
ã¨~°fi^• HÍáê_»∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞. J^Õ "≥∂Hõ∆ Ѷ¨Å=Ú#∞ „Ѩ™êkOK« QÆÅ^Œx "å~°∞ Z~°∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
XHõ =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ JÉèí∞º#flu – Ѩ`«#=ÚÅ#∞ J`«_»∞ P„â◊~ÚOK«∞ ¿ãflǨÏ=ÚÖË x~°‚~Ú™êÎ~Ú.
D Ö’HõOÖ’ L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨µÖˇ·#"å~°∞, q^ŒfiA˝Å∞, P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ѨÓ~°∞‚Öˇ·#"å~°∞ – H˘O^Œ~°∞
ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. "åi`À ã¨=∂QÆ=∞O â◊¥#º„Ѩ^âÕ =◊ Ú#∞ ‰õÄ_® [#=∞Ü«∞O KÕã∞¨ OÎ k. =∞$`«∞º=Ù
144
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õÄ_® L`«û=OQÍ, PѨ^ŒÅ∞ ‰õÄ_® ã¨OѨ^ŒÅ∞QÍ =∂iáÈ`å~Ú. "≥∂ǨÏ=Ú ‰õÄ_® J\˜ì
¿ãflǨτѨÉèÏ=O KÕ`« `«Ñ¨ÊHõ `ÀHõ =Ú_»∞ã¨∞ÎOk.
Ç≤Ï=∞O PѨ`ü ã¨~Àl<åº, "≥∂ǨÏhǨ~° =∂~°∞`«ó I
[Ü«∞`ÕºHÀ [QÆ`«ºã≤‡<£ ™ê^èŒ∞ó ™ê^èŒ∞ã¨=∂QÆ=∞ó II (XVI. 4)
''PѨ^ŒÅ∞ J<Õ Ñ¨^Œ‡=ÚʼnõΩ =∞OK«∞#∞, "≥∂ǨÏ=∞<Õ =∞OK«∞#‰õΩ =∂~°∞`«=¸ JÜ«∞#\˜ìk
™ê^èŒ∞`«fi=Ú. ™ê^èŒ∞`«fi=Ú á⁄O^Œ Ü«∞uflOK«∞"åˆ~ ™ê^èŒ∞™êOQÆ`«º=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.—— J\˜ì
™ê^èŒ∞=ÙÅ∞ - P ™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOz#"å~°∞ ‰õÄ_® D [QÆ`«∞Î#∞ Ju ã¨∞ÅÉèíOQÍ [~ÚOz
"Õã¨∞Î<åfl~°∞. ™ê^èŒ∞ ™êOQÆ`«ºO =Å# |∞kú ã¨∞xt`«=∞ø`«∞Ok. J<åkQÍ ÃÑiy T_»Å∞
"Õã¨∞H˘xÜ«Ú#fl 'J*Ï˝#=Ú— J<Õ qâßÅ=$Hõ∆O, ''™ê^èŒ∞ ã¨OQÆO—— J<Õ ~°≠O~°≠Ï=∂~°∞`«O KÕ`«
‰õÄHõ\ ˜„"Õà◊¡`À ã¨Ç¨ ÃÑHõeOz"ÕÜ«∞|_»QÆÅ^Œ∞. =∞<À"åº^èŒ∞Å∞ "å@O`«@ J"Õ #t™êÎ~Ú.
=∞<ÀǨÏ~°"≥∞ÿ# ã¨∞"åã¨#Å∞ "≥^Œ[Å¡QÆÅ q"ÕHõ=Ú L^Œ~Úã¨∞ÎOk. J\˜ì ™ê^èŒ∞ã¨=∂QÆ=∞=ÚʼnõΩ
ã¨~°fi^• kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
™ê^èŒ∞ ã¨OQÆO á⁄O^Œ∞K«∞#fl"åx ã¨OѨ^ŒÅ∞ ‰õÄ_® J#áêÜ«∞Hõ~°"≥∞ÿ, ÉÏ^è•~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ,
x`«º„Ѩ=~°Hú "õ ∞≥ ÿ Ü«∞[=∂xH˜ â◊√Éè"í ∞Õ KÕ‰Äõ ~°∞™êÎ~Ú. H˘O^Œ~∞° , ''J<ÕHõ ã¨=∞㨺ÅKÕ`« ã¨`=« ∞`«=∞QÆ∞K«∞#fl
=∂‰õΩ ™ê^èŒ∞ ã¨OQÍxH˜ ã¨=∞Ü«∞"≥∞Hõ¯_çk?—— Jx ã¨iѨÙK«∞ÛH˘O@∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, =∞x+≤ Hõ+¨ì=ÚÅ
KÕ`« q=â◊√_»QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ ™ê^èŒ∞ã¨OQÆO =∞s =ÚYº=∞x <Õ#∞ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. Jk nѨѨÙ
"≥Å∞QÆ∞=Öˇ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’x pHõ\ ˜x `˘ÅyOz"Õã¨∞ÎOk. '*Ï˝#„ѨHÍâ◊=Ú— J<Õ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#
"≥Å∞QÆ∞#∞ „Ѩ™êkã¨∞OÎ k. z`«âÎ √◊ kúx, =∞Oz „Ѩ=~°#Î #∞ =∞#âß≈Oux „Ѩ™êkOK«QeÆ Qˆ ã¨`∞« Ê~°∞+¨µÅ
™êOQÆ ` « º "Õ ∞ LO>Ë – WHõ , ''QÆ O QÍ™êfl#O KÕ Ü « ∞ ÖË ^ Õ ? Ü« ∞ [˝ `« á È^è • º# f~å÷ ^ Œ ∞ Å∞
¿ãqOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl"Õ∞?—— J<Õ ÉˇOQÆ`À =∂#=ÙxH˜ ѨxÖË^Œ∞.
F ~å=∞K«O„^•! ~åQÆâ◊¥#∞ºÅ∞, =∞=∞HÍ~åǨÏOHÍ~åÅ∞ ÖËx"å~°∞, ã¨O^ÕÇ¨Ï ~°Ç≤Ï`«∞Å∞
J~Ú#\˜ì ™ê^èŒ∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ`À ¿ãflǨÏO ÅaèOK«@=∞O>Ë ✺ – Jk =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ã¨∞=∂!
ZO^Œ∞HõO>Ë, h=Ù ‰õÄ_® ~åQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·`ÕQÍx, "åi`À ¿ãflǨÏ=Ú KÕÜ«∞QÆÅ |∞kú ѨÙ@ì^Œ∞.✺✺
J\˜ì =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ∞ ZHõ¯_»<åfl `å~°ã¨Ñ¨_ç<å ~åQÆ|^Œ∞úÖˇ·# [#∞Å∞ "åix QÆ∞iÎOK«ÖË~°∞. "åi
✺
''=∞ǨÏ`«ûOQÆã¨∞Î ^Œ∞~°¡Éè’, JQÆ"≥∂º, J"≥∂Ѷ¨∞â◊Û. ÅÉèíº`Õ `«`«¯ $ѨÜ≥ÿ∞=——II =∞ǨÏhÜ«ÚÅ`À ¿ãflǨÏO ^˘~°Hõ@O
^Œ∞~°¡Éèí"Õ∞. HÍx ^˘iH˜O^•, J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ#k. Jk P Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ Hõ$ѨKÕ`« =∂„`«"Õ∞ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
(<å~°^ŒÉèíH˜Î ã¨∂„`åÅ∞)
✺✺
^Œ∞~°¡ÉèíO „`«Ü«∞"Õ∞"≥·`«`ü ^≥·"å#∞„QÆǨϿÇÏ`«∞Hõ"£∞ I
=∞#∞+¨º`«fiO, =Ú=Ú‰õ∆Ω`«fi"£∞ =∞ǨѨÙ~°∞+¨ ã¨O„â◊Ü«∞ó II - q"ÕHõK«∂_®=∞}˜† Pkâ◊OHõ~°∞Å∞
=∞#∞+¨º[#‡, "≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙÅO HÍ"åÅ<Õ ÅHõ∆ º=Ú, =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ`À ¿ãflǨÏO – D =¸_»∞ ÉèíQÆ=O`«∞x
J#∞„QÆǨÏOKÕ`«<Õ Åaè™êÎ~Ú. JO^Œ∞KÕ`« =∞#O =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ`À ™êOQÆ`«ºO HõeyÜ«ÚO_»∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKåe.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 145
¿ãflǨÏ=Ú#∞ (™êfiaè=∂# HÍ~°}OQÍ) á⁄O^ŒÖË~°∞. P`«‡*Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ`À ™êg∞Ѩº`«
Q˘Ñ¨Ê `«Ñ¨ã¨∞û, f~°÷=ÚÅ`À ã¨=∂#O. Jk Ju Ѩq„`«"≥∞ÿ#^Œx ã¨~°fi[#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
^Œi„^Œ∞#‰õΩ XHõ =∞}˜ ÅaèOK«@O Z@∞=O\˜^À, *Ï˝#∞Å`À ¿ãflǨÏO J\˜ì^Œx qA˝Å Jaè„áêÜ«∞O.
Hõ#∞Hõ q#Ü«∞=Ú, Q“~°==Ú, ¿ãflǨÏ=Ú, ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# 㨄`«Ê=~°Î#`À, ã¨^•ƒù==Ú`À
[#∞Å∞ J\˜ì"åi ¿ãflǨÏ=ÚÅÔH· Ü«∞uflOKåe.
ZO`« „Ѩܫ∞`«flO KÕÃã·<å 㨈~, ™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅ ^Œ~°≈#O KÕã¨∞HÀ"åe. "åi`À ã¨OÉèÏ+¨}"Õ∞
ѨÓ~°fi[#‡ ã¨∞Hõ$`«O J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. |∞kú, "Õ∞^èŒã¨∞û ‰õÄ_® ã¨`«ûOQÆ=∞=Ú =Å# ™œO^Œ~°º=Ú#∞
á⁄Ok, ã¨∞xt`«=∞ø`å~Ú. ™ê^èŒ∞ã¨OQÆO =^ŒÅx"å_»∞ x~°‡Å qKå~°}KÕ `«Ñ¨ÊHõ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞
á⁄O^Œ∞`å_»∞.
|O^èŒ~°Ç≤Ï`«∞Å∞, `«`«Î fiA˝Å∞, ã¨~°fi ã¨=∞‡`«∞Å∞ JQÆ∞ ™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅ∞ =∞#‰õΩ JHõ¯_»Hõ¯_»
`å~°ã¨Ñ¨_»∞`«∂<Õ LO\Ï~°∞. "åix `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ¿ãqOKåe. Q“~°qOKåe. ã¨~°fi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ
ã¨O`«ã≤OѨKÕÜ«∂e. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^ŒO ^•@\ÏxH˜ "åˆ~ LáêÜ«∞ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞
ã¨∞=∂! D r=Ù_çx #~°HÍQÆ∞flÅ∞ ã¨g∞Ñ≤ã¨∞ÎO>Ë "å~°∞ P JQÆ∞flÅ#∞ P~°ÊQÆÅ =~°¬^è•~°Å=O\˜"å~°∞.
JO`«\ ˜ ™ê^èŒ∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞ J<å^ŒiOK«@O ZO`«\ ˜ ^Ò~åƒùQƺ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! J\˜ì J<å^Œ~°}
KÕÜ«Ú"å~°∞ #~°HÍQÆ∞flʼnõΩ WO^èŒ#O HÍ^ŒÅK«∞H˘<åfl~å? F ~åѶ¨∞"å! ^•i„^ŒºO, ^Œ∞óYO, "≥∂ǨÏO,
J*Ï˝#O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨O™ê~° ~ÀQÆ=ÚʼnõΩ ™ê^è∞Œ ѨÙOQÆ=ÙÅ ™êxfl^躌 "Õ∞ B+¨^OŒè . "åi =K«<å=∞$`«=Ú
=Å# =∂„`«"Õ∞ ѨÓ~å‚~°÷ѨÓi`«"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk. `«^•Ìfi~å Ö’HõOÖ’ âßOu
™ê÷Ñ≤OK«|_»QÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
22. =∂~åæ<Õfi+¨}O
K«∂Kå"å ~å=∂! ™ê^èŒ# K«`«∞+¨ìÜ«∞=ÚÖˇ·#\˜ì ã¨O`À+¨=Ú, â◊=∞=Ú, qKå~°}, ™ê^èŒ∞
ã¨OQÆO – J<Õq ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú #∞O_ç `«iOѨKÕ¿ã LáêÜ«∂Å∞.
ã¨O`À+¨ó Ѩ~°"≥∂ÖÏÉèíó ! ã¨`«ûOQÆó Ѩ~°=∂QÆuó !
qKå~°ó Ѩ~°=∞O *Ï˝#O ! â◊"≥∂Ç≤Ï Ñ¨~°=∞O ã¨∞Y"£∞ II (XVI.19)
ã¨O`À+¨"Õ∞ Ѩ~°=∞ÖÏÉèí=Ú. ã¨`«ûOQÆ"Õ∞ Ѩ~°=∞QÆu. qKå~°}"Õ∞ Ѩ~°=∞*Ï˝#O. â◊=∞"Õ∞
Ѩ~°=∞ã¨∞YO. D <åÅ∞QÆ∞ ~°Hõ=ÚÖˇ·# LáêÜ«∞=ÚÅ#∞ JÉèíºã≤OKÕ"åˆ~ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl D
"≥∂ǨÏ*ÏÅ=Ú#∞ [~Úã¨∞Î<åfl~°∞. g\˜Ö’ U XHõ¯>ˇÿ<å ã¨~°fiâ◊H˜Î Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ JÉèíºã≤OѨ|_ç#ѨC_»∞,
q∞QÆ`å =¸_»∞ ‰õÄ_® Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! `å`åû~°O K≥Ü«∞º‰õΩO_® ZO`«\ ˜ÔH·<å
ã≤^ŒúѨ_ç JO^Œ∞Ö’ XHõ¯^•x<≥·<å JÉèíºã≤OKåe.
146
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# â◊=∞=Ú =Å# ǨÏ$^ŒÜ«∞O x~°‡Å"≥∞ÿ#ѨC_»∞ J\˜ì"åx =^ŒÌ‰õΩ q∞QÆ`å =¸_»∞
=zÛ KÕ~∞° K«∞<åfl~Ú. ã¨O`À+¨, qKå~°, ™ê^è∞Œ ™êOQÆ`åºÅ∞ L#flKÀ@ '*Ï˝#O— ~°∂Ѩ٠k^Œ∞‰Ì Ωõ O\’Ok.
ã¨∞QÆ∞}=ÚÅhfl P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~Ú. q[Ü«∞ÅH˜; =iOK«∞K«∞#flk.
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å ''ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=Ú—— J#|_Õ Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°O KÕ`« =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOz,
D <åeæ\ ˜Ö’ U XHõ¯^•x<≥·<å x~°O`«~°O „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ J=ÅOaOK« HÀ~°∞K«∞<åfl#∞.
''„â◊^Œú`À, F~°∞Ê`À, <Õ~°∞Ê`À XHõ¯^•x<≥·<å ^≥·#OkHõ"≥∞ÿ# JÅ"å@∞QÍ =∂~°∞ÛHÀO_ç—— – Jx g∞
„âıÜ∂≥ aèÖÏ+¨µÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú =∞~°Å=∞~°Å K≥ÑC¨ K«∞<åflO. H˘OK≥O H˘OK≥O D <åeæ\ x˜ P„â◊~Úã¨∂Î
áÈQÍ, H˘O`«HÍÖÏxH˜ JO`å ã¨∞™ê^茺"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. "≥Ú^Œ\’¡ H˘O`« Ѩ@∞ì^ŒÅ =Ç≤ÏOz, P
`«~°∞"å`«, „Ѩܫ∞`«fl=Ú g_»‰õΩO_® LO>Ë g∞‰õΩ ™ê^茺=Ú HÍx^ŒO@∂ Un LO_»^Œ∞. H˘O`«=~°‰õΩ
™êkèOK«QeÆ y<å, JHõ¯_ç =~°‰Ωõ , g∞‰õΩ â◊√Éè"í ∞Õ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Jã¨Å∞ „ѨÜ∞« `«fl=∞#∞#^Õ KÕÜ∞« ‰õΩO_®,
''=∂#==∂„`«∞ÅO! =∂=Å¡ U=∞ø`«∞Ok?—— Jx q∞=Ú‡Å#∞ g∞ˆ~ ã¨=Ú^•~ÚOK«∞ ‰õΩO@∂
`«∞K«Ûù q+¨Ü«∞=ÚÅÔH· Ѩ~°∞y_ç`Õ Jk =¸~°ö`«fi"Õ∞ Hõ^•! ZO^Œ∞HõO>Ë =∂#=ÙÅÖ’<Õ J`«ºO`«
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞, P`«‡A˝Å∞ ... J`«ºO`« =¸~°∞öÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ™ê^èŒ# ѨÓ#O_ç.
Jã¨Å∞ L#fl ~°Ç¨Ï㨺=∞O`å ™ê^èŒ#Ö’<Õ L#flkHÍx, ^≥·==Ú#O^Œ∞ HÍ^Œ∞.
D z`«Î=Ú J#∞^•xx ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O`À (áœ~°∞+¨O`À) [~ÚOz D <åeæ\ ˜Ö’ XHõ¯^•x<≥·<å
=â◊O KÕã¨∞‰õΩO>Ë<Õ 'L`«Î=∞QÆu—. J\Ï¡ H͉õΩO_®, z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ WK«Ûù „ѨHÍ~°O =iÎOK«@O,
WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ P„â◊~ÚOK«@O, HõeÊ`« =º=Ǩ~°=ÚÅ<Õ #=Ú‡H˘x LO_»@O
... Jk â◊√Éèí„Ѩ^Œ=∞ø`«∞O^•? Ѩà◊§`À Ѩà◊√§ <˘H˜¯ÃÑ\˜ì Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, D <åeæ\ ˜ H˘~°‰õΩ
Ü«∞uflOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
❖
XHÍ<˘Hõ_»∞ '=∂#=Ù_»∞— JQÆ∞QÍHõ! ÖË^• ^Õ=`« JQÆ∞QÍHõ! Ü«∞‰õ∆Ω_»∞ JQÆ∞QÍHõ! ÖË^• XHõ
K≥@∞ì JQÆ∞QÍHõ! Uk U"≥∞ÿ<å L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ Pi˚OK«HõáÈ`Õ QÆuÖË^Œx „QÆÇ≤ÏOKåe. D
K«OK«Å z`«Î=Ú J#∞Hõ∆}O J<ÕHõ QÆ∞}^À+¨=ÚÅ<Õ, „Ñ‘uѨÓ~°fiHõOQÍ, P„â◊~Ú™ÈÎOk. P
QÆ∞}^À+¨=ÚÅ#∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ *Ï„QÆ`«ÎQÍ QÆ∞iÎOKåe. JÜ≥∂º! D ™êO™êiHõ r=ÙÅ∞ `«=∞
z`«Î=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞ QÆ∞} ^À+¨=ÚÖËq∞\’ QÆ=∞xOK«∞@‰õΩ H˘OK≥"≥∞ÿ<å „Ñ¨Ü«∞uflOK«‰õΩO_®,
Ѩ~°∞Å ^À+¨=ÚÅ∞ =∂„`«O =∞Ǩ `≥eq`Õ@Å`À ZOK«∞K«∞ HÍÅO "≥à◊§|∞K«∞ÛK«∞<åflˆ~? Wk
J`«ºO`« ^Ò~åƒùQƺHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. J\˜ì =¸~°ö[#∞ʼnõΩ kèHͯ~°=∞QÆ∞ QÍHõ!
J~Ú`Õ ã¨fiz`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞}^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅˆQ^≥\Ï¡? ã¨∞QÆ∞}=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@ÜÕ∞
JO^Œ∞‰õΩ LáêÜ«∞O. ''„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ã¨∞QÆ∞}=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂Î áÈQÍ ^À+¨QÆ∞}=ÚÅ∞
ã¨#flyÅ∞¡`å~Ú. ^À+¨QÆ∞}=ÚÅ∞ =$kúK≥O^Œ∞K«∞#fl H˘nÌ, ã¨QÆ∞}=ÚÅ∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»`å~Ú—— -
Jx ‰õÄ_® QÆ∞~°∞Î ÃÑ@∞ìHÀO_ç.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 147
Hõ#∞Hõ ~å=∞K«O„^•! h‰õΩ U „`À= HÍ"åÖ’ D ÉÏźOÖ’<Õ x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞HÀ. K«Hõ¯QÍ
qK«Hõ∆} KÕ~Ú. =∂~åæxfl J<Õfi+≤OK«∞. J#∞ã¨iOK«∞. JO`ÕHÍx, ^Œ∞ódã¨∂Î ‰õÄ~°∞ÛO>Ë h‰õΩQÍx, h
=Å# =∞Ô~=iH˜ QÍx Z\˜ì ÖÏÉèíO LO_»^Œ∞.
D =∞#ã¨∞û `«#Ü≥ÚHõ¯ "åã¨<å "ÕQÆO`À (force of tendencies) ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ r=Ùx
=ÚOK≥`«∞Î`ÀOk. J~Ú`Õ J\˜ì "åã¨#Å∞, #kH˜ Ô~O_»∞"≥·Ñ¨ÙÅ L#fl\˜ì QÆ@¡=Öˇ, â◊√Éèí–Jâ◊√Éèí
~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ LO@∞<åfl~Ú. 'â◊√ÉèíO— J<Õ P=e X_»∞¤‰õΩ KÕ~°∞`å"å? 'Jâ◊√Éèí=Ú—<Õ P„â◊~Úã¨∂Î
~ÀAÅ∞ QÆ_∞» ѨÙ`å"å? h W+¨Oì . „ѨÜ∞« `«fl=Ú#∞ |>Ëì „Ñ¨Ü∂≥ [#O LO@∞Ok. `å`åû~°O KÕ¿ã"åiH˜
J<ÕHõ [#‡Å∞ QÆ_»záÈ`«∞<åflÜÕ∞QÍx, x=$uÎ ÅaèOK«@O ÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞
P„â◊~ÚOK«∞. JѨC_»∞ Jâ◊√Éèí"åã¨#Å∞ x#∞fl U=∂„`«O ã¨g∞Ñ≤OK«ÖË=Ù.
❖❖❖
23. ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞
F ~å=∞K«O„^•! U^≥·<å XHÍ<˘Hõ „H˘`«Î q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz XHõiH˜ `≥eÜ«∞*ËÜ«∂Å#∞‰õΩ<åfl
=∞#∞HÀ. J@∞¡ `≥eÜ«∞KÕÜ«Ú@‰õΩ gÅ∞QÍ ~ÀE K«∂KÕ q+¨Ü«∂Å#∞ LѨ=∂#OQÍ fã¨∞H˘O@∂
LO\Ï=Ú. J@∞¡ q+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOѨ KÕÜ«Ú@‰õΩ LѨHõiOKÕ L^•Ç¨Ï~°}<Õ '^Œ$ëêìO`«=Ú—
Jx JO@∞<åflO. ~å„uѨÓ@ QÆkÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ nѨO ÖËHõáÈ`Õ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË=Ú Hõ^•!
^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O ÖËHõáÈ`Õ t+¨µº#‰õΩ XHÍ<˘Hõ #∂`«<å~°÷O É’kèOK«@O KåÖÏ Hõ+¨ìO.
J™ê^茺"Õ∞"≥∂ ‰õÄ_®. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? QÆ∞~°∞=Ù `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ ZO`À „Ѩܫ∞uflOz ã¨`«º=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOz LO\Ï_»∞. ã¨`«º=Ú#∞ J`«ºO`« q"ÕHõ ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. HÍx t+¨µº_À –
=∞#ã¨∞û#O^Œ∞ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ ¿Ñ~°∞ÛH˘xÜ«Ú#fl ^Œ∞~°fi ºã¨#=ÚÅ#∞, ^Œ∞~°a„è áêÜ«∞=ÚÅ#∞ á⁄~°Å∞QÍ
HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞. HÍx, ã¨`«º=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ÔH· P~å@Ѩ_»∞`«∂ LO\Ï_»∞. "åã¨Î"åxH˜ 'ã¨`«º=Ú—
x~°∞Ì+¨ì"≥∞ÿ#k. ã¨∞ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#k. XHõ¯ "åHõºOÖ’ K≥ѨÊQÆeˆQ^Õ. HÍx t+¨µºx q"ÕHõ=Ú JO`«\ ˜
ã¨∞xt`«OQÍ (J<ÕHõ=∞Ok q+¨Ü«∞OÖ’) LO_»^Œ∞. JO^Œ∞ˆH É’^茉õΩÅO`å ^Œ$ëêìO`åÅ∞
LѨÜ≥∂yOK«∞K«∞<åfl~°∞.
❖
J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü«∞O h=Ù QÆ=∞xOKåe. ^Œ$ëêìO`åÅxfl\˜H© 'HÍ~°}=Ú— J<Õk XHõ\ ˜
LO@∞Ok. HÍx *˽ܫ∞=Ú, ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#HõOQÍ `≥eÜ«∞|_Õ P`«‡=ã¨∞Î=Ù, ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù
J~Ú#\˜ì 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— J#∞#k ã¨~°fi^• HÍ~°º– HÍ~°}~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. HÍ~°}=Ú ÖË^Œ∞
Hõ#∞Hõ x`«º"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®. D q^èŒOQÍ, XHõ¯ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ `«Ñ¨Ê `«H˜¯# LѨ=∂# –
LѨ"Õ∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ H˘O`« HÍ~°º – HÍ~°} ÉèÏ==ÚÅ∞ LO_»<Õ LO\Ï~Ú.
148
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D „|Ǩϟ‡Ñ¨^Õâ◊ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ‰õÄ_® <Õ#∞ H˘xfl ^Œ$ëêìO`åÅ∞ LѨÜ≥∂yOK« É’`«∞<åfl#∞.
J~Ú`Õ, <Õ#∞ XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú#∞ U É’^èŒÜ≥ÚHõ¯ JOâ◊=Ú#∞ (q+¨Ü«∞=Ú#∞) ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x
K≥ѨCK«∞<åfl<À Jk „QÆÇ≤Ïã¨∂Î LO_®e. JO`«=~°ˆH P ^Œ$ëêìO`«=Ú „QÆÇ≤ÏOKåe. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù
x~°‡Å"≥∞ÿ#, ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# |∞kú`À <Õ#∞ K≥¿ÑÊk q#∞.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ''„`å\˜Ü«∞O^Œ∞ áê=Ú=Öˇ, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ [QÆ`«∞Î HõÅ^Œ∞—— Jx =∞#O
K≥ѨC‰õΩ<åfl=∞#∞HÀ. WO^Œ∞Ö’ q=~åÎOâ◊=Ú#∞ (that deduced) =∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. J#QÍ
pHõ\’¡ „`å_»∞ 'ã¨~°Ê=Ú— J<Õ Ñ¨^•~°÷OQÍ `ÀK«∞K«∞#fl>Ë¡ „|Ǩχ"Õ∞ ã¨~°fi^• LO_ç L#flk. K«∂KÕ"åi
„Éèí=∞ =Å# [QÆ`«∞Î J#|_»∞^•xQÍ `ÀK«∞K«∞#flk—— – Jx „QÆÇ≤ÏOKåe. JO`ÕHÍx, ''U q^èŒOQÍ
„|Ǩχ=Ú x`«º=Ú, JYO_»=Ú, x~°u â◊Ü«∂#O^Œ=Ú J~Ú# ã¨fiÉèÏ==Ú HõeyÜ«Ú#fl^À, J>Ë¡
D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷ *ÏÅO J\˜ì ã¨fiÉèÏ="Õ∞ Hõey L#flk—— – J<Õ xâ◊ÛÜ«∂xH˜ ~å‰õÄ_»^Œ∞.
„|Ǩχ=Ú#∞ É’kèOK«\ÏxH˜ =∞#O fã¨∞H˘<Õ LѨ=∂<åÅhfl ã¨fiѨfl=ã¨∞Î=ÙÅ ÖÏQÍ, q∞^䌺
J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞ÎÖ’x"Õ Hõ^•! J~Ú`Õ UO? J\˜ì LѨ=∂#=ÚÅ∞ "Õ∞=Ú LѨÜ≥∂yOz
t+¨µºx J*Ï˝#O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® áÈQ˘@ìQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åflO. JO^Œ∞KÕ`«, ''x~åHÍ~°=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú
q+¨Ü«∞OÖ’ ™êHÍ~°=∞QÆ∞ ^Œ$ëêìO`åÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˜ =™êÎ~Ú?—— Jx `«Åz É’^茉õΩ
u~°ã¨¯iOK«HõO_ç.✺ F ã¨~°fi ã¨aè‰õΩÖÏ~å! <Õ#∞ Uk ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x XHÍ<˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú
K≥ѨÙ`«∂ =ã¨∞Î<åfl<À, Jk „QÆÇ≤ÏOK«QÆey#\˜ì ã¨∞fHõ∆"‚ ≥∞ÿ# |∞kú g∞~°O`å HõeyLO_®e ã¨∞=∂!
Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù#∞ U XHõ¯ ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=Ú`À ‰õÄ_® áÈeÛ ''Wk W\˜ìk—— Jx K≥ѨÊÖËx=∂@
x["Õ∞. ZHõ¯_» "å‰õΩ¯, =∞#ã¨∞û „QÆÇ≤ÏOK«*ÏÅHõ "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞`åÜ≥∂, U^≥·`Õ 'J#∞Éèí==∂„`«"Õ∞—
J~Ú âı+≤OK«∞K«∞#fl^À, J\˜ì P`«‡`«`«Î fiO q+¨Ü«∞OÖ’ Uk ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«=ÚQÍ
LѨÜ≥∂yOK«QÆÅ^Œ∞ K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`« XH˘¯Hõ¯ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ XH˘¯Hõ¯ qâı+¨=Ú#∞ XH˘¯Hõ¯
^Œ$ëêìO`«=Ú#∞ LѨÜ≥∂yOz „Ѩuáêkã¨∞Î<åflO. ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À ''Wk =∂„`«O
W@∞¡ HÍ^Œ∞—— Jx `«Ñ¨ÊHõ „ѨuáêkOz K«∂ѨÙK«∞<åflO. <Õ#∞ LѨÜ≥∂yOKÕ XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú#∞
=∂„`«"Õ∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, ''D ^Œ$ëêìO`«=ÚÖ’x ^À+¨=Ú Wk. Hõ#∞Hõ g~°∞ K≥¿ÑÊk ‰õΩ^Œ~°^Œ∞——
Jx q`«O_»"å^•Å∞ KÕã∞¨ HÀHõO_ç. ^Œ$ëêìO`åÅ#∞ K«∂z =∂KÕ „ѨuáêkOK«|_»∞K«∞#fl „|Ǩχ`«`Ϋ fi=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Jã≤÷`«fi=Ú#∞ u~°ã¨¯iOKÕ "åi`À "åkOz ÖÏÉèí"Õ∞=Ú#flk?
H˘OK≥O qKåiOzK«∂¿ãÎ, D *Ï„QÆ^Œ=ã¨÷Ö’x =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ, ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’x =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ
ÉèË^Œ"Õ∞q∞ ÖË^Œ∞. Wk HõÅÊ#KÕ WѨÊ\˜H˜ ã¨`«º=Ú=Öˇ JxÑ≤ã¨∞Î#fl>Ë¡ ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®
ã¨fiѨfl^Œ$â◊ºO ã¨`«º=∞xÜÕ∞ JxÑ≤™ÈÎOk. J~Ú`Õ D Ô~O_»∂ q∞^䌺ÜÕ∞. JO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«∞Î ã¨~°fi
HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ J=ã¨∞Î"Õ J~Ú=Ù#flk. PǨ! K«∂Kå"å ~å=∂! ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°"≥∂! 㨈~, –
✺
QÆ}˜`«O (Mathematics) Ö’ "x" J#∞H˘#∞=Ú Jx JO\ÏO. "x" - J#∞#k XHõ JHõ∆~°O Hõ^•! P
HÍ=Åã≤# ã¨=∂^è•#O XHõ ã¨OYº Hõ^•? – Jx J#∞H˘O@∞<åfl=∂?
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 149
WѨC_»∞, ''ÉÏź=Ú #∞O_ç =∞#Å#∞ P=Ç≤ÏOzÜ«ÚO_Õ D '[QÆ`«∞Η J<Õ „Éèí=∞ q∞^䌺ÜÕ∞——
J#∞#\˜ì #QÆfl ã¨`«º=Ú É’kèOK«∞@ Z\Ï¡? JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ "Õ∞=Ú ''ã¨fiѨfl=Ú, ã¨OHõÅÊ=Ú,
^蕺#=Ú, =~°=Ú, âßѨ=Ú, B+¨^èŒ=Ú—— – W`åºk J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`åÅ∞ ã¨=∞Ü≥∂z`«OQÍ
fã¨∞H˘x K≥ÑC¨ K«∞<åflO. JѨC_® t+¨µº_»∞, ''B#∞. x["Õ∞. Wk ã¨fiѨfl=Ú =O\˜^—Õ — J<Õ xâ◊ÛÜ«∂xH˜
=ã¨∞Î<åfl_»∞. W^Õ xÜ«∞=∞=Ú `«`«Î fiÉ’^èŒ# KÕ¿ã Jxfl „QÆO^äŒ=ÚÅÖ’#∞ J#∞ã¨iOK«|_çOk.
Hõ#∞Hõ "Õ∞=Ú ^Œ$ëêìO`«O K≥ѨCK«∞#flѨC_»∞ É’kèOѨ|_»∞K«∞#fl JOâ◊=Ú#∞ ã¨∂Hõ;|∞kú`À
„QÆÇ≤ÏOKåe!
❖
=∞~˘Hõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. ''D [QÆ`«∞Î ã¨fiѨfl – ã¨OHõÅÊ=ÚÅÖ’x =ã¨∞Î *ÏÅ=Ú=Öˇ
„Éèí=∞=∂„`«"Õ∞. ÖËHõ Jã¨`«º"Õ∞—— J<Õ *Ï˝#O D âßGO ѨiîOK«∞@KÕ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx
‰õÄ_® K≥ѨÊÖËO. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? q+¨Ü«∞O É’^èŒ Ñ¨_ç#ѨÊ\˜H©, "åã¨#Å∞ ‰õÄ_® â◊q∞OKåe
Hõ^•! HÍ|\˜ì Jk ã¨O™ê¯~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOz „Hõ=∞OQÍ „áêÑ≤ÎOK«=Åã≤#^Õ. J~Ú`Õ, J\˜ì
„Ѩܫ∞`«fl=Ú#‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ L#fl r=ÙʼnõΩ `«y# qKå~°}, „áÈ^ŒƒÅO WO^Œ∞ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú.
Uk U"≥∞ÿ<å, x+¨¯Å‡+¨ ã¨O™ê¯~°=O`«∞Å∞, qKå~°jÅ∞~°∞ =∂„`«O Wk ѨiîOK«∞ K«∞O_»QÍ<Õ
L`«Î=∞=∞QÆ∞ ã¨~°fiã¨=∞`«fiO, P`«‡ `å^•`«‡º=Ú á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
D Hõ#|_Õ^ŒO`å ã¨fiѨfl, ã¨OHõÅÊ, ^蕺#=ÚÅO^Œe '#QÆ~°=Ú— =O\˜^Õ Hõ#∞Hõ, <Õ#∞ D
ã¨fiѨfl - ã¨OHõÅÊ - ^蕺#=ÚÅ#∞, JO^Œe J#∞Éèí==ÚÅ#∞ ^Œ$ëêìO`«OQÍ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
XHõ_»∞ x„kã¨∞Î#flѨC_»∞ XHõ 'HõÅ—HõO\Ï_»#∞HÀ.... P HõÅÖ’x J#∞Éèí==ÚÅ∞ QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞HÀ=@OÖ’#∂, Éèí∂`«HÍÅѨ٠'*ÏQÆ$^Œ=ã¨÷—‰õΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí==ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞HÀ=@OÖ’#∂ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk? Jk J@∞¡O_»QÍ, ã¨fiѨflOÖ’x Ѷ¨∞’~° ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ (ÉÏkèOѨ
|_»@O, „¿Ñq∞OK«@O =O\˜q) *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’ 'J~°=@O, HõÅ=iOK«@O, =}Hõ@O— =O\˜
„Ѩu–ã¨ÊO^Œ=ÚÅ∞QÍ JѨC_»Ñ¨C_»∞ Ѩi}q∞ã¨∂Î LO\Ï~Ú Hõ^•! D ã¨fiѨfl *Ï„QÆ`«∞ÎÅ∞ ZѨÊ\˜
HõÑC¨ _»∞, JѨÊ\˜H˜ =∂„`«O, "åã¨=Î "Õ∞#x JxÑ≤ã∂¨ ,Î =∞~˘HõÑʨ \˜H˜ (P ~Ô O_»∂ ‰õÄ_®) QÆ_z» áÈ~Ú#\˜ì
J#∞Éèí==∂„`«OQÍ, *Ï˝Ñ¨Hõ=∂„`«OQÍ LO_çáÈ`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞ˆH P Ô~O_çO\˜H˜ ÉèË^ŒOÖË^Œx
K≥ѨCK«∂ ^Œ$ëêìO`«OQÍ fã¨∞H˘O@∞<åflO.
''ã¨∞=~°‚"Õ∞ PÉèí~°}=Ú#‰õΩ HÍ~°}O Hõ^•—— J<Õ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥áêÊ##∞HÀ. <å L^ÕÌâ◊O,
''„|Ǩχ"Õ∞ D [QÆ`∞« #Î ‰õΩ HÍ~°}O—— Jx K≥áêÊÅx. J@∞¡ K≥ÑÊ≤ #ѨC_»∞ ''|OQÍ~°=Ú PÉè~í }° =ÚÅ∞QÍ
PHÍ~°O á⁄O^Œ∞#@∞¡, „|Ǩχ=Ú [QÆ`«∞ÎQÍ PHÍ~å^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«=^ŒÌx
=∞~°Å QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, WHõ¯_» ã¨∞=~°‚=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fi^èŒ~°‡=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_®
XHÍ<˘Hõ ''JOâ◊ (character)" =∂„`«"Õ∞ fã¨∞H˘x `«`«Î fiq+¨Ü«∞"≥∞ÿ É’kèã¨∞Î<åfl#x „QÆÇ≤ÏOKåe.
150
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\Ï¡ˆQ, ''PÉèí~°}O ~åà◊√§ ^•y LO\Ï~Ú Hõ^•!—— J<Õ q∂=∂O㨠KÕÜ«∞|_»‰õΩO_»∞QÍHõ. pHõ\’¡QÆÅ
=ã¨∞Î=Ù K«∂_®ÅO>Ë nѨѨ٠"≥Å∞ˆQ LѨÜ≥∂yã¨∞ÎOk HÍx, ''„Ѩq∞^Œ–#∂<≥–=uΗ— HÍ^Œ∞ Hõ^•!
J^Õq^èŒOQÍ LѨ=∂#OÖ’x XHÍ<˘Hõ ÅHõ∆}O LѨ"Õ∞Ü«∂xH˜ L#fl@∞¡ „QÆÇ≤ÏOK«@"Õ∞ t+¨µºx
ã¨∂Hõ;|∞kúH˜ `å~å¯}O.
❖❖❖
24. ‰õΩ`«~°¯=ÚÅ∞
„|Ǩχ*Ï˝#"Õ∞ =∞# D qKå~°} Ü≥ÚHõ¯ UÔH·Hõ ÅHõ∆ º=Ú! =∞Ǩ"åHõº É’^èŒ#∞, P É’^èŒÜ≥ÚHõ¯
J~°÷=Ú#∞ xâ◊ÛÜ«∞ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® „|Ǩχ*Ï˝#O „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk.
1. „Ѩ*Ï˝#O „|Ǩχ ´ „Ѩ[˝ (Z~°∞Hõ)ÜÕ∞ „|Ǩχ=Ú
2. JÜ«∞=∂`å‡ „|Ǩχ ´ D r"å`«‡ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk
3. `«`«Î fi=∞ã≤ ´ JkÜÕ∞ (P Ѩ~°=∂`«‡ =ã¨∞Î"Õ) h"≥· L<åfl=Ù.
4. JǨÏO „|Ǩ‡-ã≤‡ ´ <Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ J~Ú=Ù<åfl#∞.
D <åÅ∞QÆ∞ "åHõº=ÚÅ∞ Ѩ~°=∞ x`«º–ã¨`«º=Ú#∞ É’kèOK«\ÏxH˜ <åÅ∞QÆ∞ "Õ^Œ=ÚÅ∞
LѨÜ≥∂yOKå~Ú. g\˜x QÆ∞~°∞=ÚY`«ó qx, g\˜ J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, P J~°÷=ÚÜ≥ÚHõ¯ ^蕺ã¨
JÅ=~°∞Û‰õΩO>Ë (x~°O`«~° ^蕺#O KÕ¿ãÎ) „|Ǩχ*Ï˝#O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
D =∞# ã¨O"å^Œ=Ú J^Õ J~°÷=Ú#∞, J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ^•fi~å, Hõ^ä•xHõÅ ^•fi~å
x~°∂Ñ≤™ÈÎOk.
WO`«H<õ åfl L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ã¨`º« =Ú U^≥<· å LO>Ë Z=Ô~<· å „Ñ¨H\õ O˜ K«=K«∞Û. ÖË^•, W^Õ ã¨`º« =Ú#∞
WO`«Hõ<åfl =∞^èŒ∞~°OQÍ, ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥Ñ≤`Õ, Jn =∞Oz^Õ. J\Ï¡ H͉õΩO_®, J#∞Éèí=O ÖËHõÜÕ∞,
JѨq„`«OQÍ `«~°¯OÖ’H˜ kQÆ∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKÕ "åiH˜ <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl^˘Hõ¯>Ë! <åÜ«∞#ÖÏ~å!
™êfi#∞Éèí==ÚKÕ "Õ∞=Ú K≥ѨCK«∞#fl `«`«Î fi*Ï˝<åxfl ZO^Œ∞‰õΩ u~°ã¨¯i™êÎ~°∞? J<ÕHõ=∞Ok
=Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, J<ÕHõ ™È^•Ç¨Ï~°}=ÚÅ`À ''g∞~°∞ „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞——
Jx "Õ∞=Ú x~°∂Ñ≤ã∞¨ <Î åflO. D Ѩ~=° ∞ ã¨`º« =Ú#∞ ã¨~fi° [#∞ÅÃÑQ· ÅÆ PáêºÜ«∞`« KÕ`<« Õ „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åflO.
F ‰õΩ`«~°¯=Ú KÕÜ«Ú q∞„`«∞ÖÏ~å! g∞~°∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨`«º=Ú#∞ Z~°∞QƉõΩO_®<Õ, Z=Ô~·<å
K≥Ñ≤Ê#^•xx =ºuˆ~H˜OK«∞@‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞ K≥ѨÊO_ç? g∞ÃÑ· =∂‰õΩ „¿Ñ=∞ÜÕ∞
ã¨~fi° ^• LO@∞Ok. ^ŒÜ∞« KÕã≤ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ g∞ ^Œ$+≤xì â◊√^ŒÑú ~¨ K° ∞« HÀO_ç. Ü«∞`«fljÅ∞Ô~· „áê}ÏÜ«∂=∞,
„Ѩ`åºÇ¨~°, uuH∆Ík JëêìOQÆ Ü≥∂QÆ=ÚÅKÕ |∞kúx ã¨∞xt`«O KÕã¨∞HÀO_ç. JѨC_»∞ D âßG=Ú#∞
qKåiOK«O_ç. Wk ã¨`«º"≥∂, HÍ^À g∞ˆ~ x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞HÀO_ç. WO`«‰õΩ q∞Oz g∞‰õΩ "Õ∞=Ú Uq∞
K≥ѨÊQÆÅO?
❖
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 151
F ã¨~°fi [#∞ÖÏ~å! g∞Ö’x „Ѩu XHõ¯iÖ’ „ã¨qOK«∞K«∞#fl J=∞$`« `«`«Î fi=Ú#∞ "Õ∞=Ú
„QÆÇÏ≤ OKåO. J@∞¡ Ziy#^•x<Õ g∞ JO^ŒiH© D „ѨÜ∞« `«fl=ÚKÕ, W\˜"ì Ü Õ ∞« QÆ∞ J<ÕHõ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ
QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ <Î åflO. J\˜ì "Õ∞=Ú „âıÜ∂≥ aèÖÏ+¨µÅ"Õ∞HÍx, U=∂„`«O â◊„`«∞=ÙÅOHÍ"Õ∞! D ã¨O™ê~°=ÚÖ’x
^À+¨"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOz#\˜ì "Õ∞=Ú „|Ǩχ *Ï˝#=Ú#∞ L^Œ~ÚOѨ*Ë¿ã "åHõº=ÚÅ<Õ K≥ѨCK«∞<åflO.
JO^Œ ∞ KÕ ` « „â◊ ^ Œ ú Q Í q#O_ç . qO@∂ LO>Ë ã¨ ` « º "Õ ∞ q∞\’ g∞ JO`« @ g∞ˆ ~ , g∞ g∞
ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊=ÚÖ’<Õ QÍOK«QÆÅ~°∞. Ѩ~°=∂~°÷ã¨`«º"Õ∞q∞\’ x~°∞Ì+¨ìOQÍ, ^À+¨~°Ç≤Ï`«OQÍ,
P#O^À`åûǨÅ∞ HõÅ∞QÆ*Ë¿ãq^èŒOQÍ K≥ѨÊ\ÏxˆH „Ѩܫ∞ufl™êÎO. U "åHÍºÖˇ·`Õ Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞ g∞
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz, D ^Œ$â◊º=Ú`À#∞, â◊s~å^Œ∞Å`À#∞ QÆÅ ã¨O|O^èŒO QÆ∞iOz ã¨=∞„QÆOQÍ
É’kèOK«∞@ ÖË^À, Jq PѨÎ"åHͺÅ∞ HÍ*ÏÅ=Ù ã¨∞=∂!
F ~å=∞K«O„^•! "Õ∞=Ú `«áÈ^蕺<åk J<ÕHõ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅKÕ „|Ǩχ™êH∆Í`å¯~°=Ú HõeyOK«QÅÆ
|∞kúx HõeyÜ«Ú<åfl=Ú. ÉèQí =Æ O`«∞x ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ`<« Õ W@∞¡ g∞ JO^ŒiÃÑ· ‰õΩ~°∞ã¨∞#Î fl Hõ~∞° }Ï=∞$`«
~°ã¨OQÍ D =∂ "åHͺÅ∞ KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú. =∞#O KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ D qKå~°}, ã¨=∞ã¨Î "Õ^ÀѨx+¨`«∞ÎÅ∞
„ѨuáêkOK«∞K«∞#fl UHõ "åHõº=∞QÆ∞ ''JYO_» „|Ǩχ`«`«Î fi"Õ∞—— ÅHõ∆ º=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#flk.
❖
Hõ#∞Hõ, ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! xã¨ûOHÀK«OQÍ Wk q#O_ç. Wk „QÆÇ≤Ï¿ãΠѨ~°=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú
ÅaèOK«QÆÅ^Œx KÕ`«∞ÖˇuÎ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
r=Ùx Ü«∞O^Œe Ѩ~°=∂`«‡`«`«fi=Ú#∞ =∞~°∞QÆ∞# Ѩ~°K«∞ "Õ^•O`« q~À^èŒ=ÚÅQÆ∞ J<ÕHõ
âßG=ÚÅKÕ J<ÕHõ `«~°¯=ÚÅ∞ „ѨuáêkOK«|_®¤~Ú. ''D ^Œ$+≤ìKÕ ^Œi≈OK«|_»∞@KÕ W@∞¡
„ѨuáêkOK«|_çOk—— J#∞ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# qKå~°}KÕ PÜ«∂ „ѨKå~°=ÚÖ’ L#fl "Õé∞ "Õé∞
ã≤^•úO`«=ÚÅ∞, Jaè=∞`«=ÚÅ∞ =∞#O =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ K«iÛOK«É’`«∞<åflO. D qKå~°} JO`å
q*Ï˝#^Œ$+≤`ì À, ѨijÅ<å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ q"ÕK<« åѨÓ~°fiHõOQÍ KÕÜ∞« |_»∞K«∞#flk. ''"Õ∞=Ú K≥ÑC¨ K«∞<åfl=Ú.
Hõ#∞Hõ g∞~°∞ „QÆ∞_ç¤QÍ #=∞‡=Åã≤O^Õ—— Jx K≥ѨÊ@O =∂ L^ÕÌâ◊O U=∂„`«O HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«,
K≥ѨÊÉ’=Ù#^ŒO`å q"ÕHõ – q=∞~°≈Hõ ^Œ$+¨µìÅKÕ `«Ñ¨ÊHõ ѨijeOK«=K«∞Û.
=∞~˘Hõ¯ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. "Õ∞=Ú J<ÕHõ ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ, `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ =∂
z`«=Î Ú#∞ Ѩiâ◊√^ŒÑú ~¨ K° ∞« H˘x, JѨC_»∞ =∂‰õΩ J#∞Éè=í "≥∞#ÿ ã¨`º« =Ú#∞ g∞=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åflO.
*#∞ÅÖ’ J<ÕHõ=∞Ok `«QÆ∞Ü«∞`«flO KÕã≤ LO_»HõáÈ=Ù@KÕ, "åi =∞#ã¨∞ûÅÖ’ Ѩ^•i÷Hõ^Œ$+≤ì
(material view point), „áêѨOK«Hõ^Œ$+≤ì |Å=`«Î~°"≥∞ÿ LO_çLO_Õ J=HÍâ◊=Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`«
H˘OK≥=Ú =∂ÃÑ· qâßfiã¨=ÚOz D qKå~°}#∞ ã‘fiHõiOK≥^Œ~°∞ QÍHõ! ''"Õ∞=Ú `«áÈ^蕺<å^Œ∞Å∞
JkèHõOQÍKÕã≤ LO_»ÖË^Œ∞ Hõ^•! =∞i Wk q#\ÏxH˜ J~°∞›Å=∂?—— J<Õ â◊OHõ#∞ ‰õÄ_® `«ºlOK«O_ç.
L`«Î=∞ HÍ~åºK«~°}=Ú H˘~°‰õΩ WO^Œe qKå~°} r=Ùx fiÛ k^ŒÌQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Wk
ѨiOî K«∞#ѨÙ_»∞, q#∞#ѨÙ_»∞ F~°∞Ê#∞, „â◊^#úŒ ∞ g_»HOõ _ç. XHõKÀ@ H˘OK≥=Ú J~°=÷ ∞QÆ∞@ ã¨∞ÅÉèOí QÍ
152
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖË#O`«=∂„`«O KÕ`« "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å=^Œ∞Ì. J=ã¨~°=∞#∞H˘O>Ë, qA˝Öˇ·#"åi`À ã¨OÉèÏ+≤Oz,
J#∞=∂# x=$uÎ KÕã¨∞HÀO_ç. „QÆO^äŒ=∞O`å K«Hõ¯QÍ Ñ¨ijeOK«@O [iy`Õ, J@∞ `«~°∞"å`« nx
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\’ g∞ˆ~ „QÆÇ≤Ï™êÎ~°∞.
❖
''D r=Ù_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ Hõ^•! WHõ „Ѩܫ∞`«flO =∂„`«O ZO^Œ∞‰õΩ?—— J<Õ `«~°¯=Ú#‰õΩ Ö’|_ç,
J„Ѩܫ∞`«fljÅ`«fiO „ѨuáêkOKÕ "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ#∞ <≥uÎÃÑ· "≥∂Ü«∞\ÏxH˜ "Õ∞=Ú ã≤^ŒúOQÍ
ÖË=Ú. T~°ˆH "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅKÕ =∞#ã¨∞û HõÅ`« K≥O^Œ∞@ÜÕ∞ [~°∞QÆ∞`ÀOk. rq`«=Ú
J=¸Åº"≥∞ÿ#k. ˆH=ÅO `«~°¯ – q`«~°¯=ÚÅKÕ L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù#∞ ™êkèOK«ÖË=∞x =∂ L^ÕÌâ◊O.
J#∞Éè=í =∂„`«=∞QÆ∞ 'Ѩ~=° ∂`«‡ `«`Ϋ fi=Ú—#∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ, z=iH˜ ѨiOî K«∞ "åx JO`«~O° QÆ"∞Õ
™ê÷#=Ú ã¨∞=∂! =∞# D qKå~°} Ü≥ÚHõ¯ áê„`« 'ÖËx^•xx ÖË#@∞¡QÍ, L#fl^•xx L#fl@∞¡QÍ—
K≥ѨÊ@O =~°ˆH. „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞ ^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# q"ÕHõO`À D É’^èŒ#∞ Ѩijeã¨∂Î LO_»QÍ
''JkfifÜ«∞=∞QÆ∞ P`«‡#∞ <Õ<Õ—— J<Õ J#∞Éèí==Ú á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
"Õ∞=Ú „ѨuáêkOK«∞K«∞#fl^ŒO`å "Õ^–Œ "Õ^•OQÆ=ÚÅÖ’x q*Ï˝#™ê~°=Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ<Õ
LO@∞O^Œx =∂„`«O K≥ѨÊQÆÅ=Ú. '=∞Ǩ"åHõº=ÚÅ∞— Jx K≥ѨÊ|_Õ ''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡—— =O\˜
"Õ^Œ"åHõº=ÚÖË =∞# D qKå~°} JO`«\ ˜H© „Ѩ=∂}ÏÅ~Ú L<åfl~Ú.
❖❖❖
25. „Ѩ=∂} x~°∂Ѩ}
=∞#O LѨÜ≥∂yOK«É’ÜÕ∞ „Ѩ=∂}=ÚÅ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl#∞
q#∞.
=∞#O XHõ LѨ=∂#O fã¨∞H˘#∞#ѨÙ_»∞, P LѨ=∂#–LѨ"Õ∞Ü«∂ÅÖ’ LO_Õ XHÍ<˘Hõ
ã¨=∂#^èŒ~°‡O =∂„`«"Õ∞ fã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï=∞x K≥áêÊ#∞ Hõ^•! 'LѨ=∂#=Ú (comparison)'
JO>Ë<Õ Jk. XHõ"Õà◊ LѨ=∂# – LѨ"Õ∞Ü«∂Å∞ Jxfl JOâ◊=Ú ÅO^Œ∞ XˆHq^èŒOQÍ ã¨=∂#
^èŒ~°‡=ÚÅ∞ Hõey LO_»@O [iy`Õ, JѨC_»∞ P Ô~O_çO\˜H© ÉèË^Œ"Õ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•! WHõ XHõ^•xx
'LѨ=∂#O— Jx, Ô~O_»=^•xx 'LѨ"Õ∞Ü«∞O— Jx J#@O ^ÕxH˜? Ö’HõOÖ’, U ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’<≥·<å
㨈~, U LѨ=∂#O „QÆÇ≤ÏOK«@O [iy<å ... J\˜ì Jxfl ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’#∞ ''XHÍ<˘Hõ JOâ◊——
J#∞#^Õ L^ÕÌâ◊O. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ''P"≥∞ Hõ#∞Å∞ HõÅ∞=Å=Öˇ fiÛkkÌ#@∞¡ LO\Ï~Ú——, Jx XHõ
Hõq =i‚OKå_»#∞HÀ ''J\Ï¡QÍ? J~Ú`Õ =∞i P Hõà◊√§ `«\ÏHõOÖ’ `ÕeÜ«∂_»∞@ ÖË^Õq∞?—— – Jx
`«~°¯O KÕÜ«∞@O Lz`«O HÍ^Œ∞ Hõ^•!
r=„|Ǩχ=ÚÅ ã¨fi~°∂ѨO „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ D âßGO KÕ`«#∞, `«k`«~° P^蕺`«‡ âßG=ÚÅ
KÕ`«#∞ J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞ fã¨∞HÀ|_®¤~Ú. (L^• : =∂O_»∂HÀºÑ¨x+¨`«∞Î. HõÑ¨Ê Ü≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 153
HÍà◊√§ ^Œ$ëêìO`«OQÍ *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl ã¨∞+¨µÑ≤Î, `«∞sÜ«∞=ÚÅ∞ qâ◊nHõiOK«|_®¤~Ú). J\˜ì
^Œ$ëêìO`«=ÚÅ#∞, „Ѩ=∂}=ÚÅ#∞ ã¨Ô~·# suÖ’ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO>Ë JѨC_»∞ JYO_®HÍ~° z`«Î=$uÎ
L^Œ~Úã¨∞ÎOk. =∞Ǩ"åHͺ~°÷ É’^èŒ =Å# P`«‡ `«`«Î fi=Ú ã¨∞Êùiã¨∞ÎOk. P 'ã¨∂ÊùiΗ =Å# J*Ï˝#=Ú,
^•x HÍ~°º=ÚÖˇ·Ü«Ú#fl J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ∞ #t™êÎ~Ú. ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞, "å\˜ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞
„QÆÇ≤ÏOK«|_»QÍ, "å@xfl\˜H© P=Å L#fl ''â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú =∂„`«"Õ∞
âı+≤OK«∞K«∞, 'x~åfi}ã≤÷u— J#∞#k ã¨∞ã≤÷~°=∞ø`«∞Ok. J\˜ì L`«Î=∞ „Ѩ[˝ ^Œ$ëêìO`«*Ï˝#=Ú =Å#<Õ
Åaè™ÈÎOk.
❖
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°∞ LѨ=∂# – LѨ"Õ∞Ü«∞=ÚÅ QÆ∞iOz Ѷ¨∞~°¬} Ѩ_»HõO_ç. ^•x=Å#
™êkèOKÕ^Õg∞ LO_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? ã¨~°fi"Õ^Œ – "Õ^•O`«=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯, |∞∞+¨µÅ „Ѩ=K«#=ÚÅ
Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Wk!
''F r=Ù_®! h=Ù x`«º=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú"Õ! „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞.
Éèí∂`« –Éèíq+¨º`ü – =~°Î=∂# HÍÅ=ÚÖ’ „^Œ+¨ìQÍ, „^Œëêìf`«∞_»∞QÍ ‰õÄ_® L#flk h"Õ.——
=∞#O U Ü«ÚH˜Îx J#∞ã¨iOz<å Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞. ''`«`«fi"£∞ – ™È-ǨÏ"£∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "åHõº=ÚÅ
J~°÷™ê~°=Ú#∞ ZO`«=~°‰õΩ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ `≥K«∞ÛHÀQÆeQÍO? ZO`«=~°‰õΩ P„â◊~ÚOKåO—— –
J#∞#^Õ =∞#O^ŒiH© =ÚYºO. JѨC_Õ r=Ù#‰õΩ 'âßOu— Åaèã¨∞ÎOk. âßOuÜÕ∞ Ѩ~°=∞„âıÜ«∞ã¨∞û
Hõ^•! J\˜ì JO`«~°OQÆ „ѨâßO`«ã≤÷u qKå~°} KÕ`«<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk. D =∂ „Ѩܫ∞`«fl=Ú Ü≥ÚHõ¯
L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=Ú J^Õ. WO^Œ∞ qKåiOK«|_ç# =ã¨∞Î=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ ã¨~°fir=ÙÅ∞ `«yÜÕ∞ L<åfl~°∞.
Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O =^Œe XHõ LѨ=∂#"≥∂, „Ѩ=∂}"≥∂ q=∞i≈ã¨∂Î „ѨHõ¯ „`À=Å∞ Ѩ@∞ì@KÕ
ÖÏÉèí"Õ∞q∞ LO@∞Ok? PǨ~°O ÅaèOz#ѨC_»∞ K«Hõ¯QÍ ã‘fiHõiOKåe. JO`ÕHÍx, ''D aÜ«∞ºO
Z=i KÕ#∞Ö’, ZѨC_»∞ ѨO_®~Ú? P KÕ#∞ á⁄_»=Ù – "≥_»Å∞ÊÅ∞ Z\˜ìq?—— – J#∞#q
=ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ HÍ=Ù Hõ^•!
❖❖❖
26. UHÍ„QÆ^Œ$+≤ì
HÍ~°}=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘#fl LѨ=∂#=Ú#‰õΩ (i.e. Simile or example), HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞
LѨ"Õ∞Ü«∞=Ú#‰õΩ (P`«‡ =ã¨∞Î=Ù Absolute self which is the subject matter of the present book)
H˘O`«ÉèË^Œ=ÚO_»=K«∞Û. J~Ú`Õ H˘O`« áÈeHõ ‰õÄ_® (XHÍ<˘Hõ ÅHõ∆}=Ú ^Œ$ëêì º) LO_»∞@KÕ`«<Õ
J\˜ì LѨ=∂#=Ú, „Ѩ=∂}=Ú (reference) H˘x~å|_ç#k. QÆ∞~°∞=Ù J@∞¡ „ѨÜ≥∂yOK«∞@KÕ
t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞ ™ê^Œ$â◊ *Ï˝#=Ú L^Œ~Ú™ÈÎOk.
154
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<åÜ«∞#ÖÏ~å! q"ÕHõÇ‘Ï#∞Öˇ· Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ P㨉õΩÎÖˇ·Ü«ÚO_»∞ =∞#∞AʼnõΩ, ~åuÜ«∞O^Œ∞
ѨÙ\˜ì ÃÑiy, #tOKÕ QÀ^Œ∞~°∞HõѨÊʼnõΩ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ `Õ_® ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ, q"ÕHõ ^Œ$+≤ì`À
âßG=ÚÅÖ’ K≥ѨÊ|_ç# ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. áê~î°‰õΩxÖ’ LO_Õ J#∞=∂<åÅ∞
x=$`«ÎO*Ëã≤, É’^èŒ ^Œ$_è»Ñ¨~°K«∞@ˆH QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ „Ѩ=∂}ÏÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. g@xfl\˜ Ü≥ÚHõ¯
ÅHõ∆ º=Ú âßOuÜ«Ú`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=Ú ™êkèOK«∞@ÜÕ∞ Hõ^•! P Ѩx =^Œe, ''D ^Œ$ëêìO`«=Ú
– LѨ=∂#=ÚÅÖ’ =∞~˘Hõ ÅHõ∆}=Ú =∂>Ëq∞\˜? PÜ«∂ „Ѩ=∂}=ÚÅ∞ =∂‰õΩ ã¨iѨ_»=Ù—— –
Jx ѨÅ∞‰õΩK«∂, K≥¿ÑÊ q+¨Ü«∂xfl „ѨHõ¯„`À= Ѩ\ ˜ìOK«‰õΩO_≥^Œ~°∞QÍHõ. g∞~°O`å =∞Ǩ |Å=O`«∞Å∞
HÍ"åe. "Õ∞=Ú ÉèíQÆ=„`ÕÊ~°}KÕ, â◊√Éèí–ã¨OHõÅ∞ÊÅ"≥∞ÿ, Ѩ~°=∞âßOux „Ѩ™êkOK«QÆÅ g∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÜ≥ÚHõ¯ B#fl`«ºO „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO. =∂ "åHõº=ÚÅÖ’x JO`«s¡# ã¨`«º=Ú#∞ q"ÕHõ
^Œ$+≤ì`À „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ LO_»O_ç.
❖
P`«‡*Ï˝#O ÅaèOK«#O`«=~°‰õΩ âß„™ÈÎѨ^Õâ◊=ÚÅ#∞, ™œ[#º ã¨fiÉèÏ==Ú#∞, ™ê^èŒ∞
㨠O QÆ = ÚÅ#∞ P„â◊ ~ ÚOK« = Åã≤ O ^Õ . Ѩ Ù ~° ∞ ëê~° ÷ = ÚÅ#∞ 㨠O áêkOK« = Åã≤ O ^Õ . J@∞¡
„Ѩܫ∞uflOK«∞K«∞#fl"å_Õ „Hõ=∞OQÍ âßG=ÚÅ JO`«~å~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz L`«Î=∞ qKå~°}
áê~åÜ«∞}∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. `«^•Ìfi~å P`å‡#∞Éèí==Ú#‰õΩ `«y# "å_»QÆ∞ K«∞<åfl_»∞. JѨC_»∞
'`«∞sÜ«∞=Ú— J#∞ =∞~˘Hõ ¿Ñ~°∞KÕ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl Ѩ~°=∞ âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Z=_≥·`Õ
ÉèÏ=ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•\˜"Õã≤ â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ J\˜ì `«∞sÜ«∞Ѩ^Œ=Ú# ã¨∞ã≤÷`«∞_≥· LO\Ï_À,
J`«_Õ ã¨~°∞fiʼnõΩ =O^ŒhÜ«Ú_»∞. J\˜ì"å_»∞ QÆ$ǨÏã¨∞÷_»∞ HÍ=K«∞Û. ã¨<åºã≤ HÍ=K«∞Û. J`«_»∞
ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖˇ·# SÇ≤ÏHõ – P=Ú+≤‡Hõ Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ =∂„`«O `«ºlOz"Õã≤ LO\Ï_»∞. XHÍ<˘Hõ
xâ◊ÛÅ`«fi=Ú#∞ ã¨^• J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞.
❖
F ~å=∞K« O „^•! h ^Œ $ +≤ ì JO`å Pâ◊ Ü « ∞ =Ú ÃÑ· # <Õ xeÃÑ^Œ = ÙQÍHõ . LѨ = ∂#,
LѨ"Õ∞Ü«∞=ÚÅ#∞ h =∞<ÀѨ^äŒOÖ’ XHõ¯™êi ^èŒiOK«∞. P Ô~O_çO\˜Ö’x UHÍOâ◊ ^èŒ~°‡=Ú#∞
ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK«∞. =∞~°Å `«~°∞"å`« K≥ѨCK«∂ áÈÜÕ∞k q#∞.
J~° ÷ = Ú#∞ <åÅ∞Hõ à ѷ LOK« ∞ H˘x „Ѩ Ü ≥ ∂ [#"Õ ∞ =Ú#flk? ^•xx z`« Î = ÚÖ’xH˜
„Ѩ"ÕtOѨKÕã≤#ѨC_Õ LѨÜ≥∂QÆO. É’^è•~°÷O ã¨^Œ=QÍǨÏ# ~°∂Ѩ=Ú, J#∞Éèí=~°∂Ѩ=Ú á⁄O^•e.
JO^Œ∞‰õΩ Ü«ÚH˜Î U^≥·<å Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞. J~Ú`Õ, H˘O^Œ~°∞ K«OK«Å |∞kú HõeyÜ«Ú#fl"å~°∞, `å=Ú
„Éèí=∞Ü«∞O^Œ∞ L#fl"åÔ~·, „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À, Ü«ÚHÍÎ Ü«ÚHõÎ=ÚÅ#∞ K«∂_»ÖËHõáÈ=@O "Õ∞=Ú
QÆ=∞xã¨∞Î<åfl=Ú. "åix ''É’^èŒK«OK«∞=ÙÅ∞—— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. "å~°∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# P`«‡=ã¨∞Î=ÙÜ≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ= ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ <À\˜`À =∂\Ï¡_»Hõey#ѨÊ\˜H© ''Ѩ~°=∂`«‡ D ã¨~°fi=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k
HÍ^Œ∞—— J#∞#\˜ì J#∞Éèí"å`«‡Hõ"≥∞ÿ# ÉèÏ=# Hõey LO_»ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 155
J#∞Éèí="Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey#\˜ì „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ #∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õΩ
ã¨~°fir=ÙÅÜ«∞O^Œ∞ LO_»<Õ L#flk. J\˜ì „|Ǩχ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞#ѨC_»∞ J#~°÷=ÚÖˇ·# HõÅÊ#Å#∞
J#∞ã¨iOKÕ"åxH˜ Uq∞ K≥Ñʨ QÆÅO? JÅÊ Ñ¨ijÅ<å`«‡‰õΩ_»Q∞Æ J`«_∞» J<ÕHõ Jaè=∂#~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞
‰õΩHõÅÊ#Å∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞. '' 'JǨÏO „|Ǩ‡-ã≤‡— – '`«`«Î fi"£∞.— <Õ#∞ „|Ǩχ=Ú JÜ«Ú<åfl#∞.
h=Ù‰õÄ_® J^Õ—— ... J#∞#\˜ì „|Ǩχ – ÉèÏ"åHÍ~°=$uÎH˜ J<ÕHõ ^Œ∞~°aè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ Páêkã¨∂Î,
É’^è#Œ ∞ HõÅ∞+≤`O« KÕÜ∞« _»O "Õ∞=Ú JHõ¯_»H¯õ _» K«∂ã¨∞<Î åfl=Ú. "Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ∞ PHÍâ◊=Ú#∞ HõÑÊ≤ "ÕÜÚ« @
ÖË^•? J~Ú`Õ PHÍâ◊=Ú#‰õΩ Ö’>Ëq∞ LO@∞Ok? J>Ë¡ ã¨`«º=∞QÆ∞ „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú ã¨<å`«#"≥∞ÿ,
â◊√^Œú"≥∞ÿ Jxfl"Õà◊ÅO^Œ∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞<Õ LOk. ã¨Ô~·# ã¨=∞Ü«∞OÖ’, "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ `˘ÅQÆ∞#@∞¡, q*Ï˝#
^Œ$+≤ìKÕ J*Ï˝#O `˘Å∞QÆQÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
27. JѨ~ÀH∆Í#∞Éèí=O
[Å=ÚÅxfl\˜H© ã¨=Ú„^Œ"Õ∞ LxH˜ ™ê÷#"≥∞ÿ#@∞¡ „Ѩ=∂}=ÚÅxfl\˜H© „Ѩ`«ºHõ∆"Õ∞ P^è•~°O.
J#QÍ WѨC_»∞ WHõ¯_» =∞#‰õΩ ÅaèOKÕ^Õ „Ѩ=∂}O HÍx, ZѨC_À – ZHõ¯_À – U =∞~°}˜Oz#
`«~°∞"å`À ÅaèOKÕk „Ѩ=∂}O HÍ*ÏÅ^Œ∞. J~Ú`Õ „Ѩ`«ºHõ∆ *Ï˝#=ÚÅxfl\˜Ö’#∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ#k
''JѨ~ÀH∆Í#∞Éèí∂u—— Jx =∞#‰õΩ P`«‡A˝Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«OÖ’ J<ÕHõ áêOK«Éèí∂`åu‡Hõ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú!
J#QÍ, W=hfl „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ =∞# D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú. HÍx 'P`«‡— J#∞#k
WO„kÜ«∞=ÚÅ<Õ „ѨHÍtOѨKÕÜ«Ú#k, „Ѩ=iÎOѨKÕÜ«Ú#k. áêOK«Éèí∂`å`«‡Hõ"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ
=ã¨∞Î=Ù HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ, Jk „Ѩ`«ºHõ∆=Ú Jx J#ÖË=Ú.
áÈh, 'P`«‡— J#QÍ, Jk ZѨC_À – ZHõ¯_À – ZѨÊ\˜HÀ ÅaèOKÕ^•? HÍ^Œ∞. Jk
J#∞Éèí="Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ hHõO>Ë–<åHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ^•xx ''Ѩ~ÀHõ∆=Ú——
Jx J#∞@‰õΩ gÅ∞ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ^•xx ''JѨ~ÀH∆Í#∞Éèí=O—— Jx JO@∞<åfl~°∞. JkÜÕ∞........,
''*Ï˝`« – *Ï˝#=Ú – *Ï˝`«$`«fi=Ú—— ["Perceiver - object - perception"]
''`≥Å∞ã¨∞H˘#∞"å_»∞ – `≥Å∞ã¨∞H˘#|_»∞#k – `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@—— ["Knower - Object to be
known - process of Knowing"] JQÆ∞K«∞#flk.
J#∞Éè=í O, Z~°∞Hõ, „ѨuѨuÎ (Experience - knowing - Reflective Existence) J#∞ =¸_ç\ `˜ À
‰õÄ_»∞H˘#fl ™êH˜∆ K≥·`«#º"Õ∞ JѨ~ÀH∆Í#∞Éèí=O Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO.
❖
156
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì ™êH˜∆ K≥·`«#º"Õ∞ D r=Ù_»∞. P ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú ''JǨÏO–<Õ#∞—— J#∞ ÉèÏ=#
HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ ''ѨÙ~°∞+¨µ_»∞—— ÖËHõ ''„Ѩ=∂`«—— Jx JO@∞<åflO.
P ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú Láêkè (body) Ѩ@¡ =$uÎ HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ J\˜ì ã≤÷ux ''ã¨Oq`«∞Η— Jx
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. ''â◊√^Œú ã¨Oq`ü—— – Jx „ѨÜ≥∂yOz#ѨÙ_»∞ =∞#O â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú<Õ L^ÕÌtã¨∞Î<åfl=Ú.
J\˜ì ã¨Oq`«∞ΠѨ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ '^Œ$+≤ì— Hõey L#flѨC_»∞ J\˜ì Ѩ^•~å÷Hõ~°¬}Å#∞ ÖËHõ
^Œ$âߺHõ~°¬}Å#∞ ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— Jx K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. P ã¨Oq`«∞Î#∞ ''Ѩ^•~°÷ ã¨q`«∞_»∞—— Jx
‰õÄ_® JO@∞<åflO.
J#QÍ :
1. ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú ´ =$uÎ~°Ç≤Ï`«=Ú, â◊√^Œú `«`«Î fi=Ú JQÆ∞ P`«‡. P`«‡ÜÕ∞ D r=Ùx "åã¨Î=
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
2. ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú { '<Õ#∞— J#∞ÉèÏ=# (JǨÏOÉèÏ=#) ´ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞, „Ѩ=∂`«
3. ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú { '<Õ#∞— J#∞ ÉèÏ=# { LáêkèѨ@¡ =$uÎ ´ ã¨Oq`«∞Î
4. ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú { JǨÏOÉèÏ=# { LáêkèѨ@¡ =$uÎ { WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl
Ѩ^•~°÷*Ï˝#O ´ Ѩ^•~°÷ ã¨q`«∞_»∞ / q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
„Ѩu âßG=ÚÖ’#∞ H˘xfl ™êOˆHuHõ â◊|Ì=ÚÅ∞ L#fl q^èŒOQÍ<Õ, D âßGOÖ’ ‰õÄ_®,
''â◊√^Œú `«`«Î fi=Ú, ™êH©∆ K≥·`«#º=Ú, ѨÙ~°∞+¨µ_»∞, „Ѩ=∂`«, ã¨Oq`«∞Î, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, r=Ù_»∞—— ....
W`åºk â◊|Ì=ÚÅ∞ LѨÜ≥∂yOK«É’`«∞<åflO. D â◊|Ì=ÚÅ J~°÷=ÚÅ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ =∞iH˘O`«
q=iOK«|_»`å~Ú.
❖❖❖
28. K≥·`«#º=Ú – [QÆ`«∞Î
D r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ''â◊√^ŒúK≥·`«#º"Õ∞—— Jx J#∞H˘<åflO Hõ^•.
XˆH h~°∞ J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅ∞QÍ, ã¨∞_»∞Å∞QÍ, |∞_»QÆÅ∞QÍ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ^•Å∞ÛK«∞O_»∞@
QÆ=∞xOKå"å? J^Õq^èŒOQÍ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨OHõÅÊ – qHõÖÏÊk <å<åq^èŒ „ÉèÏO`«∞Å`À [QÆ`«∞Î
~°∂Ѩ=Ú# „ѨuÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ, J^ŒÌOÖ’ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl ^Œ$â◊ºO „ѨuÉèÏã¨O (reflect)
JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ K≥·`«#º=Ú#O^Õ ã¨OHõÅÊ=∂„`«OQÍ D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
J~Ú`Õ ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiO, ã¨$+≤ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∞, ã¨$+≤ì Å~ÚOz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® J\˜ì K≥·`«#º"Õ∞
ã¨`«º"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì K≥·`«#º=Ú ^ÕxH˜ HÍ~°}=ÚQÍx, HÍ~°º=ÚQÍx HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©,
D 'ã¨$+≤ì— J#|_Õ bÅ#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞`å<Õ „ѨHÍtOѨ KÕÜ«ÚK«∞#flk.
❖
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 157
`«# "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, D r=Ù_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ qKåiOK«x
HÍ~°}OQÍ XHÍ<˘Hõ J*Ï˝#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞, K«∂K«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì J*Ï˝#O ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© – Jk [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=ÚQÍ ã¨`«º=Ú=Öˇ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk.
JqKå~°=Ú`À ‰õÄ_ç# P`«‡ ''„ѨHõ$u—— J#|_Õ ^Œ$â◊ºÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz, D [QÆ`«∞Î#∞
ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ ã¨∞ÊùiOѨKÕ™ÈÎOk.
K≥·`«#º ~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D r=Ù_»∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞ D ^Œ$â◊ºq+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘O`« qKå~°}
jÅ∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ''D ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=∞O`å <å‰õΩ ZHõ¯_ç #∞O_ç, Z\Ï¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk? WO`«H©
<Õ<≥=~°∞?—— J#∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ =ã¨∞Î<åfl_»∞. JѨC_»∞ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_≥·, qKåiOz K«∂z JO`å
„QÆ Ç ≤ Ï Oz#"å_≥ · [QÆ ^ •ƒù = =Ú#∞ `« º lOz "Õ ã ¨ ∞ Î < åfl_» ∞ . ''Ѩ ~ ° = ∞ =∞Ǩ Ï `ü — — ~° ∂ Ѩ = Ú#
„ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J~Ú`Õ, XHõ =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O. HÔ ~°@O L<åfl, ÖˉΩõ <åfl [Å=Ú [Å"Õ∞ Hõ^•. J^Õq^èOŒ QÍ
D r=Ù_»∞ qKåiOK«HõáÈ=Ù@KÕ [QÆ^•ƒù==Ú HõeyÜ«ÚO_ç LO_»=K«∞Û. ÖË^• ã¨~°fi ã¨O‰õΩz`«
ÉèÏ==ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õã≤ P`å‡#O^Œ=ÚÖ’ `ÕeÜ«∂_»=K«∞Û. (J#QÍ *Ï˝#=ÚKÕ J*Ï˝#=Ú
`«ºlOz#"å_≥· qKå~°} ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ JYO_»`«fi=Ú#∞ =Ç≤ÏOz LO_»=K«∞Û). Uk U"≥∞ÿ<å, D
r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨~°fi^• â◊√^ŒúK≥·`«#º"Õ∞ JÜ«Ú#flk ã¨∞=∂!
JO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ K≥·`«#º"Õ∞ "åºÇ¨ºo KÕÜ«ÚK«∞#flk. JkÜÕ∞ ÉèÏ=<å ѨÓ~°fiHõOQÍ
D [QÆ`«∞Î#∞ L`«ÊuÎ KÕÜ«ÚK«∞ ã≤÷uOѨKÕã≤, z=~°‰õΩ Å~ÚOѨ KÕ™ÈÎOk. Jk ã¨~°fi[QÆ`«∞Î#‰õΩ
Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì `«# qÅHõ∆}`«fi=Ú#∞ U Hõ∆}=∞O^Œ∞#∞ HÀÖ’Ê=ÙK«∞O_»∞@ ÖË^Œ∞. ^Õxh á⁄O^Œ∞@
ÖË^Œ∞, HÀÖ’Ê=Ù@ ÖË^Œ∞, `å#∞ [x‡OK«∞@ ÖË^Œ∞, Hõ∆~ÚOK«∞@ ÖË^Œ∞. WO^Œ∞‰õΩ XHõ ^Œ$ëêìO`«O
K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. h=Ù XHÍ<˘Hõ ÉèÏ=# á⁄O^•=#∞HÀ JѨC_»∞ '<Õ#∞ ~å=Ú_»#∞— J<Õ ã¨∞Êù~°}#∞
H˘OK≥=Ú =∞~°z P ÉèÏ"å"Õâ◊OÖ’ `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ=K«∞Û<Õ"≥∂. HÍx h=Ù ~å=Ú_çq HÍxk
ZѨC_»∞? P ÉèÏ==Ú [xOK«∞#ѨC_»∞, „ѨÉèÏq`«=∞QÆ∞#ѨC_»∞, `˘ÅQÆ∞#ѨC_»∞ h=Ù J>Ë¡ L<åfl=Ù
Hõ^•! r=ÙxH˜ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl D ã¨$+≤ì ã≤÷u ÅÜ«∞=ÚÅ∞‰õÄ_® J\˜ì"Õ.
❖
F~¸ r=Ù_®! h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ''ã¨fi–ã¨`«Î–™ê=∂#º J#∞Éèí==∞QÆ∞ (Self - Exisence -
Commonality - Experience) â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#‰õΩ Kå=ٖѨÙ@∞ìHõÅ∞
ZHõ¯_»∞<åfl~Ú? =∞i h=Ù ^Œ∞ódOK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? ''<Õ#∞–h=Ù, J>Ë¡ „Ѩu XHõ¯~°∞
J=∞$`«`«∞ź=∞QÆ∞ P JkfifÜ«∞ K≥·`«#º"Õ∞—— – Jx D =∞# qKå~°} ã¨~°∞fiʼnõΩ x~°∂Ñ≤OK«QÆÅ^Œ∞.
Z=Ô~·`Õ qKå~°}Ѩ~°∞Öˇ· P`«‡#∞, ^•x ã¨fiÉèÏ= – ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ~À – J\˜ì"å~°∞,
''ã¨~°fi â◊|Ì=ÚʼnõΩ, =∞#ã¨∞û#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl Ѩ~°„|Ǩχ=Ú<Õ <Õ#∞—— – J#∞ J#∞Éèí==Ú`À
„ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl~°∞. ''D „ѨѨOK«=Ú <å#∞O_ç "Õ~°∞QÍ ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk HÍ^Œ∞. ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ#KÕ
158
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<Õx^ŒO`å W@∞¡ QÍOK«∞K«∞<åfl#∞ W^ŒO`å <å P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞!—— Jx `≥eÜ«∞|_»∞@KÕ =∞#ã¨∞û
â◊ ¥ #º"≥ ∞ ÿ âßOu™ÈÎ O k. J\˜ ì ã≤ ÷ u Ö’ *Ï˝ < Õ O „kÜ« ∞ =ÚÅ∞ `« = ∞ `« = ∞ HÍ~° º „Hõ = ∞=ÚÅ∞
x~°fiiÎOK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© ''Hõ~°‡Ñ¶¨Å=Ú—— J#∞#k J`«xx U=∂„`«O `å‰õΩ@ ÖË^Œ∞. ''Wk KÕâß#∞.
Wk W@∞¡#fl^Õq∞?—— J#∞#\˜ì Hõ~°Î $`«fi JǨÏOHÍ~°=Ú#∞, ã¨Ê~°÷#∞ `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl_»∞. =∞#ã¨∞û
â◊¥#º"≥∞ÿ#KÀ@ "åã¨#Å „ѨÉèÏ=O =∂„`«O Uq∞ LO@∞Ok? Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞ P㨉õΩÎÅ#∞
`«ºl™êÎ~Ú. '=∞#ã¨∞û— J<Õ Ü«∞O„`«O Hõ^ŒÖÏÅO>Ë 'q+¨Ü«∞"åã¨#Å∞— J<Õ „`å_»∞ HÍ"åe.
q+¨Ü«∞"åã¨#Å∞ H©∆}˜Oz#ѨC_»∞ =∞#ã¨∞û âßOuOK«Hõ UO KÕã¨∞ÎOk? J\˜ì"å_»∞ r=#∞‡‰õΩÎ_Õ
J=Ù`å_»∞.
r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ ‰õÄ_® J<ÕHõ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ W`«~°∞Å=Öˇ<Õ Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ
"åiH˜ Pã¨HHΘ Íx, „Éè=í ∞Å∞QÍx LO_»=Ù. JO^Œ∞KÕ`« "åi „Ѩ=~°#Î KÕ Ö’‰õΩʼnõΩ â◊√Éè"í ∞Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Z=xH˜ ^ÕxѨ@¡ U=∂„`«O Pã¨H˜Î LO_»^À – J\˜ì"å_»∞ P Hõ~°‡ q+¨Ü«∞OÖ’ 'JHõ~°‡Ñ¨~°∞_»∞—
JxÜÕ∞ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
QÍeÜ«∞O^Œ∞ K«Å#â◊H˜Î JO`«i›`«"≥∞ÿ LO@∞Ok Hõ^•. J>Ë¡ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® r=Ùx Ü≥ÚHõ¯
"åã¨#ÅO^Õ ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú# L#flk. P ã¨O™ê¯~°=ÚÖË ÉÏǨϺ=Ú# Éè’QÆ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
J#∞Éèí==ÚÅ∞QÍ#∞, JO`«~°OQÆ=Ú# J<ÕHõ zO`«Å∞QÍ#∞ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
„áê}∞Å Hõ~‡° ѶŨ Éè’QÆ=Ú H˘~°Hˆ Dâ◊fi~°∞xÜ«∞O^Œ∞ ã¨`fi« QÆ∞} „Ѩ^•è #=∞QÆ∞ "åã¨# (tendency)
L^Œ~Ú™ÈÎOk. "≥#∞"≥O@<Õ P"åã¨# qâßÅ kH±–=∞O_»Å ~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞, HÍÅ=ÚQÍ#∞, ÉÏǨϺ
– JÉèíºO`«~°✺ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞QÍ#∞ „ѨHÍt™ÈÎOk. P `«~°∞"å`« P Dâ◊fi~°∞_Õ <å<åq^èŒ=ÚÖˇ·#
=∞e# – Láê^èŒ∞Å`À ã¨Oã¨~°æ=Ú#∞ (ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# self made) =∂Ü«∞KÕ JOwHõiOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J@∞¡ JOwHõiOz, ''D ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$â◊º ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË `«#Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú——
J#∞ Jã¨`ü ÉèÏ=#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞#\˜ì „Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú#∞,
Ѩiq∞`«`«fi=Ú#∞ =Ç≤ÏOz LO@∞<åfl_»∞. WHõ D =ã¨∞Î=ÙÅ ã¨fiÉèÏ==∞O\Ï"å – W^ŒO`å x[
(own) ã¨fiÉèÏ"å ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°"Õ∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. "åã¨Î"åxH˜ ã¨~åfi`«∞‡_Õ J~Ú L#fl\˜ì
W`«_»∞ ZK«Û@ U ÉèÏ==Ú# q~ålÅ∞¡`å_À JK«Û@ P ~°∂Ѩ=Ú<Õ (P J#∞Éèí==Ú<Õ) á⁄O^Œ@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
'ã¨~fi° ^Œi≈—Ü«∞QÆ∞ P Ѩ~=° ∂`«‡ ã¨~fi° ~°∂Ѩ=ÚÅO^Œ∞ "≥ÅÜ«Ú"å_ÕH^õ •. J`«_∞» (r=ÉèÏ==Ú#∞
á⁄Ok# Dâ◊fi~°∞_»∞) Z@∞¡ ZK«Û@ ã¨OHõeÊã¨∞Î<åfl_À, D ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® J>Ë¡ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
✺
ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ∞ ´ D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷*ÏÅO. D â◊s~°O ‰õÄ_® J\˜ì '[QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú—Ö’x ÉèÏQÆ"Õ∞.
JÉèíºO`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ´ =∞#ã¨∞ (=∞## ã¨fiÉèÏ=O). |∞kú (x~°‚Ü«∂`«‡Hõ ã¨fiÉèÏ=O) z`«Î=Ú („Ñ≤Ü«∞=Ú
HõeyÜ«ÚO_»∞ ã¨fiÉèÏ=O). JǨÏOHÍ~°=Ú (<Õ#∞ – <åk J#∞ ã¨fiÉèÏ=O).
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 159
„^Œ+¨ì LO>Ë<Õ Hõ^•, ^Œ$â◊º=Ú LO_Õk! Hõ#∞Hõ „^Œ+¨ì#∞ J#∞ã¨iOKÕ ^Œ$â◊º=ÚO\’Ok. ^Œi≈OK«∞"å_»∞
(Dâ◊fi~°∞_»∞) ^Œ~°≈#=Ú#‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ L<åfl_»∞.
❖
"åã¨Î"åxH˜ ^Œ$â◊º=ÚQÍx, ^Œ$â◊º`«fi=ÚQÍx, „^Œ+¨ì`«fi=ÚQÍx ã¨`«º"≥∞ÿ#q HÍ=Ù ã¨∞=∂! D
[QÆ`∞« ÖÎ ’x Ѩ^•~°*÷ ÏÅ=∞O`å ã¨OHõÅÊ=∂„`«O KÕ`<« Õ (ã¨fiH©Ü∞« ÉèÏ=# KÕ`<« )Õ J#∞Éè∂í `«=∞QÆ∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''D [QÆ`«∞Î q∞^䌺—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
❖
ã¨`«º~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°∞fiÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú# '„|Ǩχ=Ú— ã¨~°fi^• HÍ~°} ~°Ç≤Ï`«"Õ∞
J~Ú L#flk. „Ѩ`«ºHõ∆ – J#∞=∂#=ÚÅ✺ ^•fi~å qKåiOz#ѨC_»∞ P JkfifÜ«∞ „|Ǩχ"Õ∞
ã¨~°∞fiÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨOQÍ ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
F ™ê^èŒ∂! =∞#O `«`«Î fiq+¨Ü«∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ=ÚO^Œ∞ =∞~˘Hõ¯™êi XHÍ<˘Hõ #QÆflã¨`«º=Ú#∞
ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
ã¨fiÜ«∞`«fl=∂„`Õ Ü«∞^Œ∞áêã¨HÀÜ«∞ó `«^≥Ì·=â◊ÉÏÌ~°÷=∞áê㨺 ^Œ∂ˆ~
â◊¥ˆ~} ™ê^èÀѨ^Œ=Ú`«Î=∞O `«`ü ã¨fiáœ~°∞¿+}ˇÿ=Ç≤Ï ÅÉèíº-`ÕO`«ó (XIX. 34)
W`«óѨÓ~°fiѨÙ, =~°Î=∂#Ѩ٠ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚʼnõΩ "Õ~°∞QÍ, '^≥·==Ú— J#|_»∞ ã¨fiÜ«∞O
x~°‚Ü«∂kèHÍ~°OQÆÅ =ã¨∞Î"Õn ZK«Û\ÏÖË^Œ∞. h=Ù P '^≥·==Ú— J#|_»∞ â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ#∞ ^Œ∂~°OQÍ
LOz, „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»=Ü≥∞º^Œ=ÙQÍHõ! '=Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù— J~Ú#"å_»∞ `«##∞ „Ѩu ~ÀA ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î#fl
J<ÕHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ QÆ=∞xã¨∂Î LO_®e. `«# WO„kÜ«∞–=∞#ã¨∞ûÅ∞ "å\˜Ñ¨@¡
Pã¨H˜ÎѨÓ~°fiHõOQÍ „Ѩã¨iOK«‰õΩO_® K«∂K«∞HÀ"åe. ^Œ$+≤ìx JѨ~ÀHõ∆=∞QÆ∞ P`«‡ "≥·Ñ¨Ù `«~°eOKåe.
JѨC_Õ J`«_»∞ 'â◊¥~°∞_»∞— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O\Ï_»∞. J\˜ì"å_»∞ ^≥·==Ú J#∞^•xx Ѩi`«ºlOz,
áœ~°∞+¨„ѨÉèÏ=O KÕ`« `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ ''P`«‡™êH∆Í`å¯~°O—— á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ã‘fiÜ«∞ |∞kú|ÅOKÕ`« '„|Ǩχ=Ú—#∞ ™êH∆Í`«¯iOѨKÕã¨∞H˘<Õ=~°‰õΩ 'ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=Ú— J#∞^•xx
U=∂„`«O q_»zÃÑ@ì~å^Œ∞. XHõ"≥·Ñ¨Ù PÜ«∂ PKå~°∞ºÅ∞ xÜ«∞q∞Oz#\˜ì qkèq^è•#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#
„áê~°#÷ , ѨÓ[, ^蕺#=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q x~°fiiÎOK«=Åã≤O^Õ! =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ `«`Ϋ fiq+¨Ü∞« "≥∞ÿ qKå~°}KÕã∂¨ Î
LO_»=Åã≤O^Õ!
❖❖❖
✺
U^≥<· å „QÆÇÏ≤ OKåÅO>Ë (g∞=∂Oã¨Ü∞« O^Œ∞) ~Ô O_»∞ =∂~°=æ ÚÅ∞ K≥Ñʨ |_»∞K«∞<åfl~Ú.
1. „Ѩ`«ºHõ∆=Ú : Whatever evidence that can be seen, felt etc., physically here and now, to
ascertain truth.
2. J#∞=∂#=Ú : Something that is logically filtered out basing on circumstances / situations "As
this is like this .... that must have been like that".
160
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
29. ã¨^•Kå~° x~°∂Ѩ}
=Ú=Ú‰õ∆Ω"≥·#"å_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ™ê^èŒ∞=ÙÅ`À ¿ãflǨÏOKÕã≤ "åi LѨ^Õâ◊=ÚÅ#∞, P
LѨ^Õâ◊=ÚÅ L^ÕÌâ◊=Ú#∞, JO`«s¡# ™ê~°=Ú#∞ ã¨∞f‰õ∆}"≥∞ÿ# |∞kú`À „QÆÇ≤ÏOKåe. "å~°∞ É’kèOKÕ
=∂~°æOÖ’ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∂e. J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ =Å# |∞kú WOHÍ WOHÍ qHõã≤ã¨∞ÎOk.
JѨC_»∞ „Hõ=∞OQÍ J`«_»∞ =∞ǨѨÙ~°∞+¨`«fi=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
=∞ǨѨÙ~°∞+¨`«fiO ™êkèOKåÅ#∞‰õΩO>Ë, J\˜ì =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ H˘~°ÔH· "≥`«HÍe. "åix QÆ∞iÎOz,
ã¨g∞Ñ≤Oz ¿ã"å^Œ∞ÅKÕ ã¨O`À+¨ÃÑ\Ïìe. J~Ú`Õ, h‰õΩ HÍ=Åã≤# =∞ǨѨÙ~°∞+¨ ÅHõ∆}ÏÅhfl
XHõ¯xÜ«∞O^Õ ÅaèOK«Háõ È=K«∞Û. XHõxÖ’ H˘xfl qâı+=¨ ÚÅ∞ =∂„`«"∞Õ LO_»=K«∞Û. JO`«=∂„`«OKÕ`«
J`«xx `«ºlOK«~å^Œ∞. Z=xÜ«∞O^Œ∞ ZO`«=~°‰õΩ, U L`«Î=∞ ÅHõ∆}O h=Ù QÆ=∞x™êÎ"À, –
JO`«=~°‰Ωõ J`«xKÕ É’kèOѨ|_ç J^•Ìxx „QÆÇÏ≤ OKåe. „Hõ=∞OQÍ h |∞kúx ã¨∞xt`«O KÕã∞¨ HÀ"åe.
F ~åѶ¨∞"å! 'â◊=∞=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞QÆ∞}=ÚÅ`À‰õÄ_ç# ''„Ѩ[˝——ÜÕ∞ =∞Ǩ ѨÙ~°∞+¨µÅ
ÅHõ∆}"≥∞ÿÜ«Ú#flk. h=Ù ‰õÄ_® â◊=∞=Ú, âßO`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞. J~Ú`Õ 'ã¨=∞ºH±— *Ï˝#O
(comprehension that all are equal) ÖË H õ á È`Õ â◊ = ∂^Œ ∞ Å∞ ã≤ k ú O K« = Ù. ÉÏǨ Ï º–JO`« ~ ° O QÆ
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ ã¨Ô~·~Ú# =∂~°æOÖ’ xÜ«∞q∞Oz, 㨄`«Ê=~°Î#, ã¨`«ûOQÆ=∞=Ú P„â◊~ÚOz#ѨC_Õ
L`«Î=∞*Ï˝#O á⁄O^Œ\ÏxH˜ D r=Ù_»∞ `«y#"å_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝# „ѨÉèÏ=O =$kú K≥O^Œ∞K«∞O_»QÍ,
J\˜ì ã¨~°fiã¨=∞`«fi ^Œ~°≈#=Ú L`«Î=∞ ã¨∞Y=Ú#∞ „Ѩ™êk™ÈÎOk. r=Ù_çx ã¨O™ê~°|O^èŒ=Ú #∞O_ç
q=Ú‰õΩÎxQÍ fiÛk^Œ∞Ì`ÀOk.
PǨ~°O =Å# Éèí∂`«*ÏÅO, P Éèí∂`«*ÏÅO KÕÜ«Ú Ñ¨i„â◊=∞ =Å# PǨ~°O =$kú K≥O^Œ∞`«∂
LO\Ï~Ú Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ *Ï˝#=Ú =Å# â◊=∞–^Œ=∂^Œ∞Å∞, â◊=∞–^Œ=∂^Œ∞Å =Å# *Ï˝#O
=$kúK≥O^Œ∞`«∂ LO\Ï~Ú. Ѩ^Œ‡=Ú – ã¨~°ã¨∞ûÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O â’aèOѨKÕã¨∞H˘#∞#@∞¡ *Ï˝#–â◊=∞
^Œ=∂^Œ∞Å∞ XHõ\ ˜ =∞~˘Hõ^•xx â’aèOѨ KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~Ú. â◊=∞^Œ=∂^Œ∞ÖË ã¨^•Kå~°=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO. *Ï˝#=Ú#fl KÀ@ ã¨^•Kå~°O ‰õÄ_® LO@∞Ok.
JO^Œ∞ˆH â◊=∞, „Ѩ*Ï˝^Œ∞ÅÖ’ xѨÙ}∞Öˇ·# =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ K«i„`«Å∞ K«kq, JO^Œe P^Œ~°≈O
„QÆÇ≤ÏOKåe. J@∞¡ P^Œ~°≈O „QÆÇ≤ÏOK«HõáÈ`Õ "åi K«i„`«Å∞ K«kq „ѨÜ≥∂[# "Õ∞=Ú#flk? â◊=∞
^Œ=∞=ÚÅ∞, ã¨^•Kå~°=ÚÅ=Å¡<Õ rq`«O Ѩq„`«=∞ø`ÀOk.
=`åû! ~å=∞K«O„^•! ''*Ï˝#ã¨=Úáê~°˚# ã¨^•Kå~°=Ú—— (Acquisition of Knowledge & Good
conduct) D Ô~O_çO\˜h XHõ¯™êˆ~ ã¨=∂#OQÍ PK«iOKåe. ''"Õ∞=Ú *Ï˝#=Ú ã¨Oáêkã¨∞Î<åfl=Ú
Hõ^•. WHõ ã¨^•Kå~°O`À =∂‰õΩ Ñ¨<Õ=Ú#flk?—— – J#∞ =∂@ Lz`«O HÍ^Œ∞. ''ã¨^•Kå~°∞Å=∞QÆ∞
=∂‰õΩ *Ï˝#qKå~°}`À ѨxÖË^Œ∞—— – J<Õ=∂@ ‰õÄ_® ã¨iHÍ^Œ∞. D Ô~O_çO\˜Ö’ XHõ ^•xx
h=Ù u~°ã¨¯i¿ãÎ, Ô~O_»=k x#∞fl u~°ã¨¯iã¨∞ÎOk. á⁄ÅOÖ’ áê@Å∞ áê_»∞`«∂, K«Ñ¨Ê@∞¡ K«~°∞ã¨∂Î,
F =Ú=Ú‰õΩ∆ =º=Ǩ~° Ñ
„ H¨ ~õ }
° O G 161
Ѩ‰õ∆ΩÅ#∞ áê~°„^ÀÖË =x`«#∞ K«∂_»∞. P"≥∞ áê@Å∞ áê_»@O, Ѩ‰õ∆ΩÅ#∞ `«~°=∞@O XˆH™êi
KÕ™ÈÎOk Hõ^•! =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù ‰õÄ_® *Ï˝#, ã¨^•Kå~°=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜h XˆH™êi J#∞ã¨iOKåe.
D Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅѨ@¡ H˘O`« xã¨ûOQÆ`«fi=Ú#∞ JÅ=~°K«∞HÀ"åe. ''â◊√^ŒúK≥·`«#º
ã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥·# <Õ#∞ ^ÕxH©, Hõ~°Î#∞ HÍ#∞. Hõ~°Î#∞ HÍ#∞ Hõ#∞Hõ Éè’HõÎ#∞ ‰õÄ_® HÍ^Œ∞—— - Jx
JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# JHõ~°Î $`«fi ÉèÏ=##∞ JÅ=~°K«∞H˘#fl"å_»∞ =∂ D É’^èŒ#∞
ã¨∞ÅÉèíOQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. „Éèí=∞ – „Ѩ=∂^Œ=Ú (|^ŒúHõ=Ú) "≥Ú^ŒÖˇ·# qѶ¨∞fl=ÚÅ#∞
q<åâ◊#"≥Ú#iÛ, „Ѩܫ∞`«fl – Ѩ~å„Hõ=∞=ÚÅ`À Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOKåe. JkÜÕ∞ D
[#‡Å, Hõ~°‡Å L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#"≥∞ÿ L#fl^Œx [#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ã¨^•Kå~°=Ú J`«ºO`« „áê=ÚYº"≥∞ÿ#^Œx =∂„`«O H˘OK≥=Ú ‰õÄ_®
=∞~°∞==^Œ∞Ì. WHõ =∞#O *Ï˝#q+¨Ü«∞ K«~°ÛÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOK«É’`«∞<åflO.
D K≥ѨÊ|_»É’=Ù "≥∂Hõ∆âßGO JO^Œi =∞#ã¨∞ûʼnõΩ âßOux „Ѩ™êkOK«∞QÍHõ =∂#=
rq`«=ÚʼnõΩ, PÜ«Ú+¨µ¬Å‰õΩ J~°÷–Ѩ~°=∂~°÷=ÚÅ∞ „Ѩ™êkOK«∞#∞ QÍHõ! PѨÙÎÅQÆ∞ *Ï˝#∞ÅKÕ Wk
J<Õ‰õΩʼnõΩ É’kèOѨ|_»∞ QÍHõ! „â◊^•ú㨉õΩÎÅ∞ QÆÅ J<ÕHõ =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙŠǨÏ$^ŒÜ«∂Å#∞ JÅiOK«∞#∞
QÍHõ! J<Õ‰õΩÅ∞ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ nxÃÑ· "åºYºÅ∞ „"åÜ«∞ѨÓ<≥^Œ~°∞ QÍHõ!
=ÚiH˜h\˜Ö’ zÅ¡yO[Å∞ "Õã≤#ѨC_»∞, JO^Œe x~°‡Å"≥∞ÿ# h~°∞ ÃÑ·H˜ ÖËz, P h\˜Ö’x
^À+¨=∞O`å „H˜O^Œ‰õΩ *ÏiáÈ`«∞OkHõ^•! D =∞# qKå~°} q#∞K«∞#fl"åi z`«Î=ÚÅ#∞ â◊√kú
Ѩ~°z "åiH˜ Ѩ~°=∞Ѩ~åxfl „Ѩ™êkOK«∞QÍHõ!
<åÜ«∞#ÖÏ~å! g∞ g∞ ™ê^èŒ#Å∞ =∂„`«O q_»zÃÑ@ìHõO_ç. ZO^Œ∞HÀ `≥Å∞™ê? ™ê^èŒ# =Å#
=∞#ã¨∞ûÅ∞ Ѩiâ◊√^Œú"≥ÚO^Œ∞K«∞O_»QÍ, D qKå~°} JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz#ѨC_»∞,
`«`«Î fi*Ï˝#O [xã¨∞ÎOk.
™ê^èŒ#Å#∞, q"ÕHõã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# *Ï˝<åiÎx, Hõey LO_»O_ç. L`åûǨÏ=O`«∞Öˇ· ã¨~°fi^• L`«Î=∞
„ѨÜ∞« `«fl=Ú#∞ x~°fiiÎOK«O_ç. [_»"∞≥ #ÿ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅO^Œ∞, ã¨OQÆ=∞=ÚÅO^Œ∞ ~åQÆ^fiÕ +¨=ÚÅO^Œ∞
W~°∞‰õΩ H˘xÜ«Ú#fl g∞ g∞ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ L^ŒúiOz, ''P`«‡*Ï˝#=Ú—— J#∞ =∞Ozh\˜ ã¨~°ã¨∞û
=^ŒÌ‰õΩ KÕ~°ÛO_ç. |^ŒúHõ=Ú, J„â◊^Œú P„â◊~ÚOKå~å – q∞=Ú‡Å#∞ P ǨÏiǨÏ~å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_®
HÍáê_»ÖË~°∞. WHõ <Õ#∞ KÕÜ«∞QÆey#^Õ=ÚO@∞Ok?
„â◊^•ú㉨ Ωõ ÅÎ `À D âßG=Ú#∞ q#O_ç. JѨC_»∞ g∞~°∞ HÀ~°Háõ È~Ú<å g∞ |∞kú Ѩ~=° ∞Ѩ^=Œ Ú#
„Ѩ"Õtã¨∞ÎOk. J*Ï˝#O #tOK«QÍ, WHõ J\˜ì Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú g∞ JO`«óHõ~°}=Ú#∞ =∞Ô~ѨÊ\˜H©
g_»*ÏÅ^Œ∞.
❖❖❖
162
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O ã¨=∂ÑÎ̈O
„|Ǩ‡~°Ê}=∞ã¨∞Î - Ö’Hõ HõàϺ}=∞ã¨∞Î
FO `«`üã¨`ü
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 163
~°Ñ¶¨Ú<å^ä•Ü«∞ <å^ä•Ü«∂ ã‘`åÜ«∂ó Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
III. L`«ÊuÎ „ÑH¨ ~õ }
° O
164
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 165
L`«ÊuÎ „ÑH¨ ~õ }
° =Ú
I. „ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞=Ú
1. =∞Ǩ"åHõº „ѨÉèÏ==Ú
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''™È-ǨÏO—— ''`«`«Î fi"£∞—— ''`«fi"Õ∞"å-ǨÏ"£∞——
''r"À „|¿Çχu <åѨ~°ó—— ''JÜ«∞=∂`å‡ „|Ǩ‡——
™È-ǨÏO : J`«_Õ <Õ#∞ (##∞fl <Õ#∞ JÅ∞Ê_çQÍ ÉèÏqOK«∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞).
`«`fi« =∞ã≤ : JkÜÕ∞ h=Ù J~Ú=Ù<åfl=Ù.
`«fi"Õ∞"å-ǨÏ"£∞ : h"Õ <Õ#∞
r"À „|¿Çχu <åѨ~°ó : D r=Ù_»∞ „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#"å_»∞ HÍ^Œ∞.
JÜ«∞=∂`å‡ „|Ǩχ : D r"å`«‡ÜÕ∞ „|Ǩχ=Ú.
D q^èŒOQÍ "Õ^Œ=ÚÅ∞ =∞Ǩ"åHͺÅ∞ „Ѩ™êkOKå~Ú. D =∞Ǩ"åHͺÅ∞ ÉÏQÍ qKåi¿ãÎ,
JѨC_»∞ JYO_» „|ǨχHÍ~°=$uÎ Hõey, r=ÙxH˜ `«# x[~°∂ѨO „ѨHÍtã¨∞ÎOk. D r=Ù_çx
P=iOz L#fl J*Ï˝#O Ѩ\ÏѨOK«Å∞ J=Ù`«∞Ok. J\˜ì JYO_®HÍ~° =∞Ǩ=$uÎ<Õ, ''"≥∂Hõ∆O——
''x~åfi}O——, ''r=„|Ǩχ ã¨fi~°∂ѨO——, ''â◊√^Œú – „|ÃÇχ ºHõO—— ... "≥Ú^ŒÖ#·ˇ J<ÕHõ ¿Ñ~°`¡ À Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞.
P Ѩ^•ÅxflO\˜ J~°÷O XHõ¯>Ë.
„Ѩu rq Ü≥ÚHõ¯ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅÖ’x JO`«s¡# ÅHõ∆ ºO x`«º–=ÚHõΖѨÓ~°‚–ã¨fi~°∂ѨO`À
„ѨHÍtOK«∞@ÜÕ∞. J^Õ J`«x P"Õ^Œ#, P~å@O ‰õÄ_®!
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O ..... ''x`«º â◊√^Œú`«fi=Ú , h=Ù–<Õ#∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèË^Œ=ÚʼnõΩ KÀ@∞ÖËx
JYO_»`«fi=Ú, „ѨâßO`«`«fi=Ú—— .... J~Ú=Ù#flk. ''<Õ#∞ P`«‡<Õ—— J#∞ Zé∞Hõ QÆÅ"å_»∞ D
ã¨fiÉèÏ==ÚÅhfl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JѨC_®`«_»∞ =ÚHõÎã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ K«∞<åfl_»∞. =ÚH˜ÎH˜
=∞Ǩ"åHͺ~°÷*Ï˝#O HõO>Ë WHõ "Õˆ~ Uq∂ J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. „Ѩu r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ J\˜ì „|Ǩχ*Ï˝#O
166
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨~°fi^• *Ï[fiź=∂#OQÍ "≥Å∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ D ^Œ$â◊º=Ú#∞ r=Ù#‰õΩ ã¨∞ÊùiOѨKÕÜ«ÚK«∞#fl\˜ì
=∂Ü«∞, J\˜ì „|Ǩχ*Ï˝#=Ú#∞ HõÑ≤Ê LOK«∞`ÀOk. JO`ÕHÍ^Œ∞. J`«xx "ÕÖÏk ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°ÅÖ’
x~°O`«~°O =ÚOz `ÕÅ∞ÛK«∞#flk. k‰õΩ¯`ÀK«#@∞¡ KÕ™ÈÎOk.
~å=∞K«O„^•! D =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞â◊Û~°ºÅ QÆ∞iOz ÉèÜí ∞« Ѩ_=» Åã≤# Ѩ<qÕ ∂ ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë,
D ^Œ$â◊º„ѨѨOK« ÉèÏ==ÚÅÖ’ r=Ùx |OkèOK«∞K«∞#fl\˜ì '=∂Ü«∞— J#∞#k ã¨fiѨfl=Ú =O\˜k
=∂„`«"Õ∞. ''=∞Ǩ"åHͺ~°÷*Ï˝#=Ú—— J#|_»∞ "≥∞Å∞‰õΩ= ~åQÍ<Õ D „Éèí=∞Åhfl ZHõ¯_çH˜ áÈ`å~Ú
...? Jk ##∞fl J_»∞QÆ=^Œ∞Ì.
x„^Œ ÖË=QÍ<Õ ã¨fiѨflOÖ’ K«∂ã¨∞Î#fl Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å ZHõ¯_çH˜ áÈ`«∞#flk?D =~°Î=∂#
*ÏQÆ$`ü–^Œ$â◊º–„Éèí=∞Å QÆu ‰õÄ_® JO`Õ! ''<Õ#∞ Uk J~Ú=Ù<åfl#∞? Uk U Hõ∆}=Ú#O^Œ∞#∂
HÍHõÜÕ∞ L<åfl#∞?—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Zé∞Hõ (ÖËHõ `≥eq, ÖËHõ *Ï˝#=Ú, ÖËHõ „Ѩɒ^èŒ=Ú) =Å#
ã¨~°fi=Ú qk`«=Ú HÍQÍ ... WHõѨC_»∞ D r=Ù_Õ t=ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊O`À
*Ï[fiź=∂#OQÍ "≥Å∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
''D ã¨O™ê~°=Ú J#|_»∞ ^Œ∞ã¨Î~°"≥∞ÿ# ™êQÆ~°=Ú r=ÙxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ „áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ Jã¨Å∞
HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?—— J#∞ „Ѩâ◊fl#∞ =∞#O Ѩije¿ãÎ, ''J*Ï˝#=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞—— J#∞
ã¨=∂^è•#=Ú Åaè™ÈÎOk. W^ŒO`å „Ñ¨`«ºQÍ`«‡ Ü«∞O^Õ .... ÖËHõ, r=–K≥·`«#º=Ú #O^Õ .... ÖËHõ,
h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ ... HÍ~°}=Ú ÖˉõΩO_® W@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk. ''W^ŒO`«Ü«Ú „|Ǩχ"Õ∞—— Jx
K≥ѨC ã¨fiÉ’^èŒ"≥∞ÿ# =∞Ǩ"åHͺÅ#∞, `«^•Ìfi~å „Ñ¨Hõ\ ˜OK« |_»∞K«∞#fl ™êfi`«‡~°Ç¨Ï㨺=Ú#∞ Z=Ô~·`Õ
„QÆÇ≤Ï™êÎ~À "åˆ~ D =~°Î=∂# [#‡ Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì "å_Õ
''„|ǨχA˝_»∞—— Jx JxÑ≤OK«∞ H˘O@∞<åfl_»∞.
HÍ|\˜ì D r=Ù_»∞ =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ J~°÷O JÉèíºã≤Oz JYO_®HÍ~°=$uÎx JÅ=~°K«∞ HÀ"åe.
Wk Z=i ã¨$+≤ì? Z=iÜ«∞O^Œ∞#flk? ZHõ¯_» L`«ÊuÎ á⁄O^Œ∞K«∞#flk?
nxH˜ ã¨=∂^è•#O q#∞.
D [QÆ`«∞Î#∞ Z=~°∂ ã¨$+≤ìOzÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. XHõ_»∞ pHõ\ ˜ HÍ~°}OQÍ `å#∞ K«∂K«∞K«∞#fl
„`å_»∞Ü«∞O^Œ∞ áê=Ú#∞ P~ÀÑ≤Oz ^Œi≈OK«∞#@∞¡, J*Ï˝xÜÕ∞ L`«Î=∞ qKå~°} KÕÜ«∞Hõ áÈ=Ù@KÕ
U~°Ê_ç# J*Ï˝#=Ú =Å# „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η#∞ P~ÀÑ≤OK«∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ ^Œi≈OK«∞K«∞,
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl ã¨∞Y–^Œ∞óYÉèÏ==ÚÅ`À
`å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ∞K«∞, [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J*Ï˝#O `˘ÅyO^• – JO`å J`«xH˜
ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞=QÆÅ^Œ∞. D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ Ü«∞^ä•~°÷*Ï˝# "Õ∞q∞\’ h =ÚO^Œ∞ LOK«∞`å#∞. nxx
ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOz Ѩq„`«∞_»=Ü≥∞º^Œ=ÙQÍHõ!
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 167
F ~åѶ∞¨ "å! „Ѩu r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ x[ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ''P`«‡`«`Ϋ fi"Õ∞——. J\ì̃ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
PHÍâ◊=Ú=Öˇ x~åHÍ~°"≥∞ÿ#k, K≥·`«#º=∂„`«=Ú. J~Ú`Õ J\˜ì xi¡Ñ¨Î, xã¨ûOQÆ, x„+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞
P`«‡, ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞#\˜ì r=~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•eÛ D [QÆ`«∞Î#∞ K«∂_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
JO^Œ∞KÕ`« W^ŒO`å XHõ HõÅ=O\˜k =∂„`«"∞Õ . ''<Õ#∞ – h=Ù – J`«_∞» —— .... "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ
`ÀK«∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ã¨fiѨfl=ÚÖ’x PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ`À áÈÅÛ=K«∞Û.
''D [QÆ`«∞Î#∞ "Õ∞=Ú "åã¨Î==ÚQÍ<Õ K«∂ã¨∞Î<åfl"Õ∞?—— Jx Z=Ô~·<å JO\ψ~"≥∂? "å~°∞
WO„kÜ«∞`å^•`«‡º=Ú á⁄Ok#"åÔ~· K«∂K«∞ K«∞O_»∞@KÕ J@∞¡ `ÀK«∞K«∞#fl^Œx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
JO`ÕHÍx, WO^Œe =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ã¨`«º=ÚÅ∞ HÍ=Ù. ã¨fiѨflOÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ‰õÄ_® JѨÊ\˜H˜ Jq
ã¨`«º=ÚÅ∞QÍ `ÀK«∞K«∞O_»∞@ÜÕ∞ WO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ ^Œ$ëêìO`«O.
2. |O^茿ÇÏ`«∞=Ù
^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O Ѩ@¡, ''Wk "åã¨Î="Õ∞—— J#∞ P~°∂_è»`«, #q∞‡Hõ
HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ`«<Õ |O^èŒ=Ú U~°Ê_»∞`ÀOk. ''^Œ$â◊º=Ú J"åã¨Î="Õ∞. Wk ÖË^Œ∞—— J#∞
ã¨^Œ=QÍǨÏ#KÕ ^Œ$â◊º=Ú ã¨fiѨfl`«∞ź"≥∞ÿ ''ÖËx^Õ—— JQÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ |O^èŒ=Ú J#∞#^Õ
LO_»^Œ∞. =∞i D ^Œ$â◊ºÉèÏ=O `˘ÅyáÈÜÕ∞^≥\Ï¡? W^ŒO`å Jã¨`«∞Îź=∞x „QÆÇ≤ÏOKÕk Z\Ï¡?
D [QÆ`∞« ÖÎ ’ U^≥`· Õ [x‡OK«∞K«∞#fl^À .... JkÜÕ∞ =$kúKO≥ ^Œ∞`ÀOk. J^Õ ã¨fi~°–æ #~°H=õ ÚʼnõΩ
„Ѩܫ∂}O KÕ™ÈÎOk. J\˜ì^•xˆH ''=ÚH˜Î—— J#∞#k J=ã¨~°=∞QÆ∞K«∞#flk.D r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜
ã¨~åfif`«∞_»∞. „^Œ+ì¨ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#=Ú ÖËHáõ È=Ù@KÕ`<« Õ r=Ù_»∞ |^Œ∞_ú ∞» JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ W`«óѨÓ~°fi=Ú#fl>Ë¡ ã¨~°fi"Õà◊Å LO@∞#flk. J>Ë¡ ã¨~°fi^• ˆH=Å ™êH˜∆=∂„`«"≥∞ÿ
LO_»É’=ÙK«∞#flk—— J#∞#^Õ *Ï˝#O.
J~Ú`Õ P`«‡ ZѨÊ\˜Ü«∞>Ë¡ LO@∂, Z@∞¡ L`«ÊuΖ|O^èŒ=ÚÅ#∞ HõeyOK«∞H˘O\’Ok?
D „ѨHõ~°}OÖ’ D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J<ÕHõ qâıëêÅ∞ h=ÚO^Œ∞ LOK«É’=ÙK«∞<åfl#∞. nxx
qO>Ë P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ *Ï˝#O ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ H˘O`« ã¨O„QÆǨÏOQÍ K≥Ñ≤Ê, P `«~°∞"å`«
h=Ù HÀi# q^èŒOQÍ q™êÎ~°OQÍ K«iÛ™êÎ#∞. WHõÃÑ· =∞#O H˘xfl ã¨OѶ¨∞@#Å∞ (LáêMϺ<åÅ∞)
‰õÄ_® ѨijeOK«É’=ÙK«∞<åflO.
❖
ã¨fiѨfl=Ú 'ã¨∞+¨µÑ≤Η֒ b#=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•! ™ê÷=~° [OQÆ=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
XHÍ<˘HõѨC_»∞ ''„Ѩà◊Ü«∞=Ú—— J#∞^•xÖ’ b#=∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ, D ^Œ$â◊º `«`«OQÆ=∞O`å
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ qb#"≥∞áÿ È`ÀOk. JѨC_»∞ q∞yeÜ«ÚO_»∞ ã¨`Ê« ^•~°=÷ Ú#‰õΩ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ∞
LO_»=Ù. Jaè=ºHõÎ=Ú LO_»^Œ∞. Jk `Õ[=Ú HÍ^Œ∞. JO^èŒHÍ~°=Ú HÍ^Œ∞, Jk ''x„+≤¯Ü«∞=Ú,
JѨizÛù#fl=Ú—— Jx =∂„`«O QÆ∞~°∞QÎ Í âߢ™êÎÅ∞ K≥ÑC¨ K«∞<åfl~Ú. Ö’Hõ=º=Ǩ~°O HÀã¨O, ѨO_ç`∞« Å∞
168
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J^•ÌxH˜ ''|∞∞`«=Ú——, ''P`«‡——, ''Ѩ~°„|Ǩχ=Ú——, ''ã¨`«º=Ú——, ''t==Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ <å=∞=ÚÅ∞
HõeÊOK«∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, JÜ«∞ºk â◊√^Œú z`«ûfiÉèÏ="Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H,© ã¨fi=∂Ü«∞ =Å# `«#O`«@
`å<Õ [_» ~°∂Ѩ=Ú# q=~°Î=∞QÆ∞K«∞#flk. r=ÉèÏ==Ú P„â◊~ÚOz#^•x=Öˇ Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk.
P K≥·`«#º=∞Ü«∞"≥∞ÿ# =ã¨∞Î"Õ ã¨OHõÅÊ–qHõÅÊ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞ûQÍ =∂~°∞K«∞#flk. „Hõ=∞OQÍ
Jk „áê}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ PHõ$ux ÔQ·H˘#∞K«∞#flk. `«# Ѩ~°=∂~°÷~°∂Ѩ=Ú#∞
=∞~°K«∞@ =Å# P K≥·`«#º=Ú #∞O_Õ D ã¨OHõÅÊ–qHõÅÊ=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x# =∞<À^èŒ~°‡=ÚÅhfl
„ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞<åfl~Ú. xâ◊ÛÅ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ : K≥·`«#º=Ú ã¨=∞+≤ì (Collective) =∞<ÀÉèÏ==Ú á⁄Ok#ѨC_»∞ 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞—
J#∞ âß„ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# ¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. W@∞¡ P K≥·`«#º"Õ∞ =º+≤ìQÍ#∞, ã¨=∞+≤ìQÍ#∞
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
D K≥·`«#º=Ú ''ã¨`«º – ã¨OHõÅÊ`«`«Î fi=Ú—— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk `å#∞
Uk 'ã¨`«º=Ú— Jx ã¨OHõeÊã¨∞ÎO^À, ^•xx J>Ë¡ á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. `å#∞ Uk '„Ñ≤Ü«∞=Ú—
Jx ÉèÏqã¨∞ÎO^À Jk J>Ë¡ „Ñ≤Ü«∞=ÚQÍ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
K≥·`«#º"Õ∞ ѨÓ~°fiã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz D ''Jyfl, "åÜ«Ú, [Å, Éèí∂q∞—— J#|_Õ
K« ` « ∞ ifi^è Œ Éè í ∂ `« = ÚÅ`À q~å\ò É è Ï ==Ú#∞ (Ѩ ^ •~° ÷ * Å=ÚÅ`À ‰õ Ä _ç # qâ◊ fi 㨠$ +≤ ì x )
WO„^Œ*ÏÅ=Ú=Öˇ ã¨OHõeÊ™ÈÎOk. |OQÍ~°∞fQÆ |OQÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~å? „|Ǩχ ã¨`«Î =Å#<Õ
xezÜ«Ú#fl D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞. „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® [QÆ`«∞Î HõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞.
J#QÍ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ (L#flKÀ@∞, ™ê÷#=Ú) PkHÍ~°}=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Õ
Ѩ~°º=ã≤`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
[QÆ`«∞Î ÉèÏ==Ú#O^Õ L#flk. ÉèÏ="≥∂? „|Ǩχ=Ú#O^Õ HõÅ^Œ∞. W@∞¡ '[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
LxH˜ ™ê÷#O „|Ǩχ"Õ∞— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
Z_®iÖ’ ZO_»=∂=ÙÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`« #n`«~°OQÍÅ∞ Hõ#|_»`å~Ú. Jq Jã¨`«º=ÚÖË
J~Ú#ѨÊ\˜H©, ''Wq [ÅÔH~°@=ÚÖË—— Jx ÉèÏqOz =∞$QÆ=ÚÅ∞ JHõ¯_ç [ÅO „QÀÖÏÅ<Õ „Éèí=∞KÕ
Ѩ~∞° QÔ `«∞KÎ ∞« <åfl~Ú. WO„^Œ*ÏÅ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ... D ''h=Ù–<Õ#∞–J`«_∞» —— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜`À ‰õÄ_»∞H˘x
Hõ#|_Õ D [QÆ`«∞Î ... Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, '=∞#ã¨∞û— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« x`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ
„Ѩã≤kú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O : JO^Œ∞ˆH, `«`«Î fiA˝Öˇ·# ѨO_ç`«∞Å∞ ... J<ÕHõ"≥∞ÿ# ÉèË^Œ=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x
Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ H˘xfl ™êOˆHuHõ <å=∞=ÚÅ∞ (technical terms)
LѨÜ≥∂yã¨∞Î<åfl~°∞. =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞, "å\˜x =∞#O ‰õÄ_® LѨÜ≥∂yOK«É’`«∞<åflO Hõ#∞Hõ "å\˜x
q=iã¨∞Î<åfl#∞, q#∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 169
1. Jq^Œº : PÜ«∂ ÉèÏ=#Å∞, Ѩ^•~å÷#∞Éèí==ÚÅ∞, P"Õâ◊ѨÓi`«"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ
~°∂ѨOÖ’ WѨC_»∞ '"åã¨Î=O— ÖÏQÍ<Õ LO\Ï~Ú. HÍh, q^Œº ÖËHõ *Ï˝#=Ú „áêÑ≤ÎOz#ѨC_»∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú. ... J\˜ì =º=Ǩ~°=Ú#∞ 'Jq^Œº— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl#∞.
2. ã¨Oã¨$u : ÜÕ∞ÜÕ∞ ÉèÏ=#Å∞ ÖËHõ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí==ÚÅ∞ D r=Ùx
ã¨fi~°æ, #~°Hõ, áê`åàÏk (ÖËHõ ã¨∞Y, ^Œ∞óY, [_»`åfik) J<ÕHõ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ „uѨC@‰õΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åflÜ≥∂ .... "å\˜x 'ã¨Oã¨$u— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
3. |O^èŒ=Ú : D '^Œ$â◊ºÉèÏ=#— ÖËHõ '`å^•`«‡º=Ú— P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∞ÿÜ«Ú#fl x`«º
™êfi`«O„`«º=Ú#∞ J„ѨHõ\ ˜`«O (unmanifested, covered) KÕã¨∞Î#flk. JkÜÕ∞ '|O^èŒ=Ú—.
4. =∂Ü«∞ : ''Ü«∂=∂—— ... U^≥·`Õ ™⁄O`«OQÍ U Hõ∆}=∞O^Œ∞‰õÄ_® LO_ç LO_»ÖË^À, HÍx
J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O "åã¨Î==Ú=Öˇ<Õ `ÀK«∞K«∞#fl^À .... J^•Ìxx '=∂Ü«∞— Jx JO@∞<åflO.
5. "≥∂ǨÏ=Ú : U^≥·`Õ .... „Éèí=∞#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞_®xH˜ ¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞K«∞#fl^À .... J\˜ì^•xx
'"≥∂ǨÏ=Ú— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. ÖËxk L#fl@∞¡QÍ, L#flk ÖË#@∞¡QÍ QÍ~°_ô Ö’ÖÏQÍ `ÀK«∞@ D
"≥∂ǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ qHÍ~°„ѨÉèÏ="Õ∞.
6. =∞ǨÏ`«∞Î : U^≥·`Õ ^•@∞@‰õΩ J`«ºO`« Hõ+¨ì"≥∞ÿ#^•x=Öˇ `ÀK«∞K«∞#fl^À .... J^•Ìx<Õ
'=∞ǨÏ`«∞Η J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥ѨCH˘O@∞<åflO.
7. `«=∞ã¨∞û : U^≥·`Õ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÜ≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞ HõÑ≤Ê LOz, D r=Ùx `«#
P`«‡ã¨fiÉèÏ=O =∞~°KÕ@@∞¡ KÕ™ÈÎO^À ... ^•x<Õ '`«=∞ã¨∞û— J<Õ =∂@`À L^ŒÇ¨Ïiã¨∞Î<åfl~°∞.
WѨC_»∞ =∞#O '|O^èŒ=Ú— JO>Ë Uq∞\’ qKåi^•ÌO. J@∞ `«~°∞"å`« "≥∂Hõ∆ q+¨Ü«∞O
‰õÄ_®.
❖❖❖
3. |O^èŒ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞
''|O^èŒ=Ú—— JO>Ë Uq∞\˜? „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ''„ѨuaO| K≥·`«#º=Ú——#‰õΩ ÉÏǨϺOÖ’ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl
D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ QÆÅ ã¨O|O^èŒ=Ú<Õ '|O^èŒ=Ú— Jx JO@∞<åflO.
D „^Œ+¨ì ^Œ$â◊ºÉèÏ==ÚKÕ |OkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. ^Œ$â◊º=Ú `˘ÅQÆ@O [iyO^•, |O^èŒ=Ú
‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ, ''^Œ$â◊º=Ú—— .... JO>Ë Uq∞\˜? h=Ù – <Õ#∞ – "≥Ú^ŒÖˇ·# q∞^䕺
HõÅÊ#Å`À ‰õÄ_ç# [QÆ`ÕÎ Hõ^•! J\˜ì D [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ٠=∂Ü«∞#O`« =~°‰õΩ =ÚH˜Î ÅaèOK«^Œ∞.
J~Ú`Õ ~å=∞K«O„^•! ''W^ŒO`å ÖË^Œ∞. Wk „ѨuaO|=Ú =O\˜^Õ—— Jx ÃÑ·ÃÑ· "åHͺÅ∞
ѨeH˜#O`« =∂„`«OKÕ`« D ''^Œ$â◊ºÉ’^èŒ - Perceptual experience—— #tã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. XHõ
q^èŒOQÍ K«∂¿ãÎ ..... JkèHõ"≥∞ÿ# "åHͺÅ∞, ™êOˆHuHõ Ѩ^Œ*ÏÅO z`«Î qˆH∆Ѩ=Ú<Õ Hõeyã¨∂Î
170
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^À+¨=Ú#∞ =$kúKÕ™êÎ~Ú ‰õÄ_®. Z‰õΩ¯=QÍ `«~°¯O KÕÜ«∞@O=Å#<À, ÖËHõ f~°÷Ü«∂„`«Å∞
¿ãqOz#O`«=∂„`«OKÕ`À ... D [QÆ`∞« Î =∞<Àgkä #∞O_ç `˘ÅyOK«@O ã¨∞ÅÉè™í ê^躌 O JÜÕ∞ºkHÍ^Œx
qKå~°}jÅ∞~°QÆ∞"å~°∞ =∞#‰õΩ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
WHõ¯_» XHõ K«=∞`å¯~°O L#flk. K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
[QÆ^ŒÌ$â◊ºO`«∞ Ü«∞^Œºã≤Î #âß=∞º`Õ= Hõ㨺z`ü
<å-ã¨`Àq^Œº`Õ ÉèÏ"À <å-ÉèÏ"Àq^Œº`Õ ã¨`«ó II (I. 26)
D [QÆ`«∞Î "åã¨Î=OQÍ<Õ LO_ç LO>Ë, WHõ nxx `˘ÅyOKÕ „Ѩã¨H˜Î ZHõ¯_»? ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
Uk "åã¨Î"åxH˜ÖË^À ... J#QÍ Jã¨`ÀÎ .... J\˜ì^•xH˜ LxH˜ ZHõ¯_»? Uk LO_çÜÕ∞ L#fl^À ....
J#QÍ ã¨`ÀÎ .... WHõ^•xH˜ 'ÖËq∞— J#∞#k Jã¨OÉèí="Õ∞ Hõ^•!
HÍ|\˜ì D ^Œ$â◊º=Ú ÖË^Œ∞. „^Œ+¨ì =∂„`«O Ü«∞^ä•`«^èŒ∞_≥· ã¨~°fi^• LO_çÜÕ∞ L<åfl_»∞.
HÍx, ã¨fiã¨fi~°∂ѨO Ü≥ÚHõ¯ JѨi*Ï˝# HÍ~°}OQÍ D ^Œ$â◊º=Ú L#fl>Ë¡ `ÀK«∞K«∞#flk. K≥·`«#º
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨~°fi=Ú `≥Å∞ã¨∞H˘O\’Ok Hõ#∞Hõ *˽ܫ∞=Ú. Jk H˘O`«=~°ˆH
`≥Å∞ã¨∞H˘x =∞iH˘O`« „QÆÇ≤ÏOK«ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ ''JѨi*˽ܫ∞=Ú—— ‰õÄ_®. Jk ^Œ$â◊ºx=$uÎ
á⁄O^Œ#O`«=~°‰õΩ, `å#∞ ZHõ¯_» LO>Ë JHõ¯_» XHõ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ ‰õÄ_® ^Œ$â◊º=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<Õ
LO@∞Ok.
F r=Ù_®! h=Ù WѨC_»∞ =∂#=[#‡ á⁄O^•=Ù. W^˘Hõ ã¨^Œ=HÍâ◊O. P`å‡#∞Éèí==Ú
H˘~°ÔH· h=Ù WѨC_»∞ „Ѩܫ∞uflOKåe. ''D ^Œ$â◊º=Ú <å ^Œ$+≤ìÖ’ ÖˉõΩO_® LO_Õk Z\Ï¡?——
J#∞^•x H˘~°ÔH· „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»=Ù HÍ"åe. ã¨∞~åáê#=Ú (=∞`«∞ΖáêhÜ«∞=ÚÅ∞) ¿ãqOK«∞"å_»∞,
''D =∞`«∞Î áêhÜ«∞=ÚÅ =Å# <å‰õΩ `«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok—— J<Õ ^Œ∞~°aè„áêÜ«∞O Ѩi`«ºlOKåÅO>Ë
ZO`À „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok Hõ^•! ''D ^Œ$â◊º=Ú "åã¨Î="Õ∞—— J#∞ '„Éèí=∞— =∞#ã¨∞ûÖ’
^Œ$_è»O J~Ú=ÙO_»@O J\˜ì^Õ. Jk ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOz#\˜ì "Õ∞=Ú `«áÈ, ^蕺#, [áêk
™ê^èŒ#=ÚÅ =Å# z`«Îâ◊√kúx =ÚO^Œ∞QÍ ã¨OáêkOK«∞H˘<åflO. J\ì̃ â◊√^Œúz`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O
KÕ`« ''D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Jã≤÷`«fi=Ú ÖË^Œ∞—— J#∞ |∞kúx ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘<åflO. JO^Œ∞KÕ`« WѨC_»∞
^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞K«Û ‰õÄ_® =∂‰õΩ Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞.
F ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨O™ê¯~°O hÜ«∞O^Œ∞#flO`« =~°‰õÄ h=Ù
áêiáÈ~Ú XHõ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ ^•y<å ÖÏÉèíO ÖË^Œ∞. P Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ ‰õÄ_® h‰õΩ J<ÕHõ
[QÆ`«∞ÎÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú. z`«ûfi~°∂Ѩ^Œ~°Ê}OÖ’ „ѨuaO| Ѩ~°OѨ~°Å=O\˜ J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ
J#∞Éèí=O `«¿ÑÊk HÍ^Œ∞. XHõ J^ŒÌ=Ú W~°‰õΩ KÀ@∞Ö’ L<åfl, ÖËHõ, XHõ ã¨∞qâßÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’
L<åfl .... PÜ«∂ `å=ÙÅÖ’ L#fl\˜ì H˘O_»Å∞, "åQÆ∞Å∞, <ÕÅ, PHÍâ◊O, QÀ_» "≥Ú^ŒÖˇ·#q
`«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∂Î<Õ LO@∞Ok Hõ^•. D z`«ûfi~°∂Ѩ ^Œ~°Ê}O q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® JO`Õ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 171
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. J@∞¡ „ѨuaOaOK«@O =Å#<Õ z`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ r=ÙxH˜ =∂\˜=∂\˜H˜ D
[~å–=∞~°} ^Œ∞óY=ÚÅ∞, *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ≤Î J=ã¨÷Å∞ .... HõÅ∞QÆ∞K«∞<Õ L<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! ''D ^Œ$â◊º=Ú ÖË^Œ∞—— Jx q∂~°∞ ã≤^•úOfHõiOK«∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! WHõ
"Õ∞=Ú WO^Œ∞Ö’ áêÖÁæ#@O ^ÕxH˜? ã¨~°fi=Ú `«ºlOz"Õ¿ãÎ áÈ`«∞Ok Hõ^•! Hõ~°‡~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞
P„â◊~Ú¿ãÎ<Õ =∞Oz^•? 'ã¨=∂kè— =∂„`«"Õ∞ =∞=Ú‡Å#∞ D ^Œ$â◊º=Ú #∞O_ç HÍáê_»∞`«∞O^Õ"≥∂?
=∞i D ^Œ$â◊º=Ú =∂‰õΩ |O^èŒ"Õ∞ Hõ^•?
N =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏi¬ : x["Õ∞. HÍx, h=Ù WHõ¯_» QÆ=∞xOK«=Åã≤Ok XHõ\ ˜ L#flk. ã¨=∂kè ã¨=∞Ü«∞OÖ’
‰õÄ_® ''WѨC_»∞ <Õ#∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ QÍOK«@O ÖË^Œ∞. ^•xx `«∞_çz "ÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞—— J<Õ ã¨O™ê¯~°O
LO_»<Õ LO@∞Ok Hõ^•. D ã¨O™ê¯~°=Ú =∞~°Å ã¨Oã¨$u 㨇~°}=Ú#‰õΩ J#∞=Ù J~Ú#\˜ì ....
XHõ JHõ∆Ü«∞"≥∞ÿ# c[=Ú JQÆ∞K«∞#flk. =∞~°Å =∞~°Å ã¨O™ê~°O L^ŒƒùqOK«\ÏxH˜ P=∂„`«O c[O
KåÅ∞. nxx|\˜ì =∞#O „QÆÇ≤ÏOKÕ^Õq∞\˜? 'ã¨qHõÅÊã¨=∂kè— (<Õ#∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ `«ºlOz"Õ™êÎ#∞
... J#∞ ÉèÏ=# LO_ç L#fl\˜ì ã≤÷u) ^Œ$â◊º<åâ◊#=Ú#‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù HÍQÆÅ^Œx =∞#O K≥ѨÊÖËO.
=∞i xifiHõÅÊã¨=∂kè (thoughtless state) =∂>Ëq∞@O\Ï"å? J=Ù#∞. xifiHõÅÊ ã¨=∂kè Åaè¿ãÎ
K≥·`«#º~°∂Ѩ=Ú#∞, x~åfi}=Ú#∞ ‰õÄ_® á⁄O^Œ=K«∞Û. HÍx, h ^Œ$+≤ìÖ’ ^Œ$â◊º=Ú#flO`«=~°‰õΩ
xifiHõÅÊ ã¨=∂kè ã≤kúOKÕ^≥\Ï¡?
Jã¨Å∞ 'ã¨=∂kè— JO>Ë Uq∞\˜? P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ÖËq∞KÕ U~°Ê_»∞ ''xâıÛ+¨ì`«——
=O\˜^Õ Hõ^•! XHõ_»∞ QÍ_è»OQÍ x„kã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ. J\˜ì QÍ_è»x„^ŒÖ’ *Ï„QÆ`ü‰õΩ ã¨O|OkèOz# U
J#∞Éè=í #O J`«xH˜ LO_»^∞Œ . HÍx, "Õ∞ÖÁ¯x# `«~∞° "å`« =∞~°Å W`«óѨÓ~°fiѨ٠„áêѨOzHõ *Ï˝#=∞O`å
=zÛKÕ~°∞`ÀOk Hõ^•! ã¨=∂kè #∞O_ç ÖËz#"å_»∞ =∞~°Å =Ú#∞Ѩ\ ˜ q^èŒOQÍ<Õ JO`«∞ÖËx ^Œ∞ó
Y=ÚÅ`À Ѩ i Ѩ Ó ~° ‚ " ≥ ∞ ÿ Ü « Ú #fl [QÆ ` « ∞ Î Å #∞ á⁄O^Œ ∞ K« ∞ <Õ L<åfl_» ∞ . =∞~° Å ^Œ ∞ óY=ÚÅ∞
á⁄O^Œ=Åã≤=Ù#flѨC_»∞, WHõ Hõ∆}˜Hõ ã¨=∞`«fiã≤÷u (ÖËHõ ã¨=∂kè) =Å# =KÕÛ ÖÏÉèí"Õ∞q∞\’ K≥ѨC?
''<Õ#∞ xifiHõÅÊã¨=∂kèx ã¨Oáêk™êÎ#∞. Jk Z#fl\˜H© ÉèíOQÆ=Ú H͉õΩO_® K«∂K«∞ H˘O\Ï#∞.
P q^èŒOQÍ, J#O`« ã¨∞+¨µÑ≤Î`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# Ѩq„`« „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ =K«∞Û#∞ Hõ^•! D
[QÆ`«∞Î`À <åˆHq∞ Ѩx? HÍ|\˜ì <Õ#∞ WѨC_Õ x„+≤¯Ü«Ú_»#∞ J=Ù`å#∞——. Jx h=Ù JO\Ï"Õ"≥∂?
W@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∞O h=Ù ("≥·~åQƺ „ѨHõ~°}OÖ’) K≥áêÊ=Ù ‰õÄ_®. HÍx, D '=∞#ã¨∞û— J#|_Õ
=¸Å^Œ$â◊º=Ú JO`«~°OQÆOÖ’ L#flO`«=~°‰õΩ, =∞ǨÜ≥∂QÆ∞Å∞ ‰õÄ_® ÉÏǨϺ^Œ$â◊º=Ú#∞
ã¨OѨÓ~°‚OQÍ ~°∂ѨÙ=∂ѨÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. D z`«Î=Ú U Ѩ^•~°÷=ÚÅÃÑ· ''á⁄O^Œ=Öˇ#∞—— J<Õ
~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆÅ Pã¨H˜Î Hõey LO@∞O^À .... PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ [QÆ¢^Œƒù=∞ Hõey L#fl>Ë¡
J=Ù`«∞Ok. P „^Œ+¨ì ''ÖË^Œ∞. <Õ<˘Hõ áêëê}=Ú#∞—— Jx `«##∞`å#∞ ÉèÏqOz T~°∞H˘O>Ë
=∂„`«O Uq∞ ÖÏÉèíO? J\˜ì HõÅÊ# #∞O_ç `Õ~°∞HÀQÍ<Õ, =∞~°Å ^Œ$â◊º=Ú Z^Œ∞~°∞QÍ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ
xÅ=<Õ xÅ∞ã¨∞ÎOk. ÃÑ·QÍ, WO`«=~°‰õΩ U XHõ¯ Ü≥∂yÜ≥ÚHõ¯ ã¨=∂kè ‰õÄ_® áêëê}`«∞ź"≥∞ÿ
172
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#O`«HÍÅO LO_»@OÖË^Œ∞. Wk ѨijʼnõΩÅ=∞QÆ∞ =∂ J#∞Éèí=O. áÈh, áêëê}ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#
'ã≤÷u— ÖËHõ 'Ѩi}Ï=∞O— Hõey=Ù#fl\˜ì 'xifiHõÅÊ ã¨=∂kè— J#∞#k XHõ\ ˜ L#fl^Œ<Õ J#∞H˘O^•O.
Jk J#O`« HÍÅO ã≤÷~°OQÍ L#flѨÊ\˜H©, =ÚH˜Îx „Ѩ™êkOK«*ÏÅ^Œ∞. '=ÚH˜Î— .... J#∞#k
âßO`«=Ú, *Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, „âı+¨ª=Ú, J<åk, J#O`«=Ú Hõ^•! ''áêëê}=Ú =O\˜
xifiHõÅÊ`«fi=ÚÖ’ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# PÖ’K«<å~åÇ≤Ï`«º ã≤÷uÖ’ J\˜ì =ÚH˜ÎÖË^Œ∞—— .... J<Õk =∂
J#∞Éèí=O, Jaè„áêÜ«∞O ‰õÄ_®.
❖
HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! XHõ"Õà◊ D ^Œ$â◊º"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ LO>Ë, Wk Z#fl\˜H© #tOKÕ „Ѩ㨈HÎ ÖË^Œ∞.
''D ^Œ$â◊º=Ú#∞ "Õ∞=Ú `«áÈ[Ѩ^蕺<å^Œ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`« #tOѨKÕ™êÎO—— J#∞#k ZO`«\ ˜
Ǩ™êºã¨Ê^ŒO! =¸_è»∞ÖË J@∞¡ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ÖËxk `˘ÅyOK«@"Õ∞q∞\˜? ^Œ$â◊º=Ú Jã¨ÖËÖË^Œ∞.
XHõ"Õà◊ LO>Ë .... #tOK«^Œ∞. =∞i ''^Œ$â◊º=Ú ã¨O|O^èŒ=Ú—— ... J<Õ ã¨O™ê~°=Ú `˘eˆQk
Z\Ï¡? ''^Œ$â◊º=Ú q∞^二 —— .... Jx `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ â◊√kú á⁄Ok# z`«=Î Ú#‰õΩ ã¨∞ã¨Ê+¨=ì ∞QÆ∞K«∞#flk.
J#QÍ, `«áÈ[Ѩ ^蕺<å^Œ∞Å∞ "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ <Õ~°∞QÍ HÍ~°}=Ú HÍ^Œ∞. Jq z`«Î=Ú#∞ â◊√^Œú=Ú
KÕÜ«∞\ÏxH˜ =∂„`«"Õ∞ LѨHõi™êÎ~Ú. J\˜ì â◊√^Œúz`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O`À, ''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞——
Jx ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ ã¨O^ÕǨÏ~°Ç≤Ï`«OQÍ, J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ `≥eÜ«∞=K«∞Û>Ë "≥∂Hõ∆=Ú—— Jx
„QÆÇÏ≤ OK≥^=Œ Ù QÍHõ! J#QÍ, ''D Hõ#|_Õ ã¨~fi° =Ú „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ J#∞x`åºÉèϺã¨O `«áÈ^蕺<å^Œ∞Å
JOu=∞ Ѷ¨Å=Ú#‰õΩ ã¨=∂#"Õ∞ Hõ^•!
XHõ `å=∞~°Ñ¨Ó=ÙÖ’ yO[Å∞ (q`«∞ÎÅ∞) fã¨∞HÀ, .... „Ѩu yO[Ö’#∞ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’
"≥ÚÅ=É’=Ù `å=∞~°fÔQ Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}=ÚÅhfl ã¨O™ê¯~°~°∂ѨOÖ’ J}˜y LO\Ï~Ú Hõ^•!
J^Õq^èŒOQÍ, „^Œ+¨ìÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ^Œ$â◊º=Ú ã¨∂Hõ;~°∂Ѩ=Ú# (ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú#) J}˜y
LO@∞Ok. Ѩ^•~°÷=ÚÅÖ’ ~°∞z, #∞=ÙfiÅÖ’ #∂<≥, ѨÙ=ÙfiÅÖ’ "åã¨# ^•y LO\Ï~Ú Hõ^•!
„^Œ+¨ìÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® J>Ë¡ Wq∞_ç LO@∞Ok.
Hõ~°∂Ê~°O, ZHõ¯_» L<åfl "åã¨# "≥^Œ[Å∞¡`«∂<Õ LO@∞Ok. '<Õ#∞ XHõ r=Ù_»#∞— J#∞
r=ÉèÏ==Ú =Ç≤ÏOzÜ«Ú#fl z^•`«‡‰õÄ_® ZHõ¯_» L#flѨÊ\˜H© `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<Õ (QÍOK«∞K«∞<Õ) LO@∞Ok. ''ã¨fiѨfl=Ú, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞, =∞<À~å[º=Ú—— .... W=hfl
ZHõ¯_»∞<åfl~Ú? D r=Ùx ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Õ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ‰õÄ_® h
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Õ L<åflÜ«∞x ™êfi#∞Éèí=OKÕ`« „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ!
XHÍ<˘Hõ ÉÏÅ∞_»∞ `«# z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ qHõÅÊ=Ú KÕ`«<Õ H˘kÌáê\˜ pHõ\ ˜Ö’ XHõ ^ŒÜ«∞º=Ú#∞
K«∂_»@O, QÆ[QÆ[ =}Hõ@O, Kå=@O ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`ÀOk. D ^Œ$â◊º Ñ≤âßz „^Œ+¨ì#∞ ‰õÄ_®
J<ÕHõ â◊s~°„áêÑ≤Î .... q<åâ◊=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# Ç≤ÏOã≤OK«∞K«∞#flk. XHõ yO[Ö’ ''"≥ÚÅK«∞@——
J#∞ ã¨fiÉèÏ=O ^•y=Ù#flk Hõ^•! P yO[ `«y# <ÕÅ#∞, |∞∞`«∞=Ù#∞ á⁄Ok#ѨC_»∞ =∞Ǩ=$Hõ∆O
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 173
J=Ù`ÀOk. J>Ë¡ ''z`«∞Η— (The Seer consciousness or substratum) Ö’ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘x L#fl
D z`«Î=Ú#O^Œ∞ '^Œ$â◊º*Ï˝#=Ú— J#∞#k ã¨O™ê¯~° ~°∂ѨOÖ’ LO\’Ok. Jk ^Õâ◊–HÍÅ
Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ J#∞ã¨iOz =$kú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ''q`«#Î O—— Ü≥ÚHõ¯ '=∞^躌 —Ö’ K≥@∞ì#∞ "≥Å∞=iOK«QÅÆ
â◊H˜Î ZѨÊ\˜H© Wq∞_ç LO@∞Ok. J~Ú`Õ P â◊H˜Î J#∞"≥·# ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞ ÅaèOK«#ѨC_»∞ „ѨHõ\ ˜`«O
(manifest) HÍHõáÈ=K«∞Û. JѨC_»∞ "≥ÚÅÔH`«∞Î â◊H˜Î Ö’Ñ≤Oz#\’¡ `«ºlOK«|_ç#\’¡ J*Ï˝# ^Œ$+≤ìKÕ
ÃÑ·H˜ HõxÑ≤OK«=K«∞Û. J^Õq^èŒOQÍ ''z<凄`«â◊si—— (Z~°∞HõÜÕ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç .... D
â◊s~°=Ú#∞ ^èŒiOz#"å_»∞) J~Ú#\˜ì D r=Ùx JO`«~°=Ú# ‰õÄ_® J`«x ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~Ú#\˜ì
D [QÆ`«∞Î ã¨~°fiHÍÅ=ÚÅO^Œ∞ LO_»<Õ LO@∞#flk. J~Ú`Õ, ã¨=∞Ü«∞–ÉèË^Œ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz
ã¨=∂kèHÍÅOÖ’ J}yáÈ~Ú#\’¡, q_»z áÈ~Ú#\’¡ `ÀK«∞K«∞#flk. =∞~°Å =Ùº`å÷# HÍÅOÖ’
=zÛѨ_»∞`ÀOk.
❖
"≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å^Œ$+≤ì ZÖÏ LO@∞O^À K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
''<Õ#∞ D [QÆ`«∞ÎÖ’ Hõ#∞Ñ≤OK«∞K«∞#fl U^≥·<å XHÍ<˘Hõ Ѩ^•~°÷=Ú =O\˜ "å_»#∞ HÍ#∞.
##∞fl |OkèOK«QÆey#^ŒO@∂ Un ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. ^ÕxH© ã¨O|OkèOK«#\ì̃ â◊√^Œú–K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ
<Õ#∞. J#O`«∞_»<≥· ã¨~°fi^•, ã¨~°fi=Ú#∞ "≥eyOK«∞K«∞, ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl#∞. D
[QÆ`∞« Î <å ã¨fiÉèÏ="Õ∞. <å QÆ∞}=ÚÅ∞ <Õ#∞ HÍ#@∞¡, [QÆ`û« fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ [QÆ`∞« QÎ Í JQÆ∞@ÖË^∞Œ .——
J\˜ì L`«Î=∞ ÉèÏ=#`À ÉèÏ=<å~åÇ≤Ï`«º=Ú á⁄Ok#"å_≥· `«##∞ `å#∞ JHõ~°ÎQÍ, JÉè’HõÎQÍ,
x„+¨ÊѨOK«‰õΩ_»∞QÍ, JkfifÜ«Ú_»∞QÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. ѨÓ~°∞‚_≥· LO@∞<åfl_»∞.
F „Ñ≤Ü«∞~å=∞K«O„^•! „Ѩu rg ѨÓ~°∞‚_Õ J~Ú=Ù<åfl_»∞ ã¨∞=∂! J~Ú`Õ ã¨O™ê~° |^Œ∞ú_»QÆ∞
r=Ù_»∞ Jk =∞~°z WO^Œ∞ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl_»∞. ''F~¸! r=Ù_®! h=٠ѨÓ~°∞‚_»"Õ#Ü«∂º!—— Jx
âßGHÍ~°∞Å∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«Ú@‰õΩ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. JO`Õ!
❖❖❖
174
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
II . PHÍâ◊A_»∞ – =∞$`«∞º=Ù ✺
1. Hõ^ä•qÉèÏQÆO
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! ''=∞$`«∞º=Ù—— Ü≥ÚHõ¯ J<Õfi+¨}‰õΩ ã¨O|OkèOz# XHõ Hõ^äŒ L#flk.
K≥ѨÙ`å#∞. nxx qO>Ë D L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}=∞O`å K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
''PHÍâ◊A_»∞—— J#|_Õ XHõ „|Ǩχ"Õ`«Î LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ Q˘Ñ¨Ê ^蕺#Ѩ~åÜ«∞}∞_»∞.
ZÅ¡ÑC¨ _»∞ W`«~∞° Å Ç≤Ï`«=Ú HÀ~°∞H˘O@∂ LO_Õ"å_»∞. J`«ºO`« ^è•i‡‰õΩ_»∞.✺✺ J`«_∞» HÍÖÏ#∞QÆ`"« ∞≥ #ÿ
Ǩx – =$^Œ∞úÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ rqã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. ã¨$+≤ìÖ’x „Ѩu J}∞=Ù#∞ á⁄@ì# ÃÑ@∞ìHÀQÆÅ
=∞$`«∞º=Ù J`«xx U=∂„`«O ã¨q∂Ñ≤OK«ÖËHõáÈÜÕ∞k. J<ÕHõ™ê~°∞¡ J`«xx „q∞Oy"ÕÜ«∂Åx
JaèÅ+≤Oz# =∞$`«∞º=Ù `«#‰õΩ J`«_»∞ ÅaèOK«HõÜÕ∞ áÈ=@O K«∂z Pâ◊Û~°ºÑ¨_çOk. W`«ó
ѨÓ~°fi"≥∞ÿ#^ŒO`å ǨÏiOz"Õã≤, #∂`«#`«fi=Ú#‰õΩ '<åOk— ѨÅHõ@"Õ∞ =∞$`«∞º=Ù Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∞O
Hõ^•!
''<å‰õΩ <åâ◊#O ÖË^Œ∞. <Õ#∞ =∂„`«O „Hõ=∞OQÍ r=ÙÅO^Œix ÉèíH˜∆ã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl#∞. HÍx
z„`«O! D PHÍâ◊A_çx =∂„`«O ÉèHí O∆˜ K«ÖHË áõ È`«∞<åfl<Õq∞\˜? W`«x ''W`«ó ѨÓ~°fi=Ú—— #∞ „q∞Oy"Õã≤
D`«xx '#∂`«#`«fiO— Ö’ „Ѩ"ÕtOѨ KÕÜ«∞ÖËHõ áÈ`«∞<åfl<Õ? H˘O_»~å~Ú =ÚO^Œ∞ HõuÎÖÏQÍ
W`«xѨ@¡ <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=∞O`å =º~°÷"≥∞ÿáÈ`ÀOk. ZO^Œ∞KÕ`«?—— Jx PÖ’zOK« ™êyOk.
Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ `ÕÅ∞ÛHÀ"åÅx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#flk.
''`«º[O`«∞º^Œº=∞=Ú^Œ∞ºHÍÎ # ã¨fiHõ~å‡}˜ ˆHK«#—— (II. 5)
ã¨=∞~°∞Ö÷ #·ˇ "å~°∞ J#∞‰õΩ#flk ™êkèOKÕ=~°‰Ωõ „ѨÜ∞« `«flO =^ŒÅ~°∞Hõ^•! P =∞$`«∞º=Ù PHÍâ◊A_»∞
LO_Õ Ñ¨Ù~°=Ú#‰õΩ "≥o§ J`«x =∞Ok~°OÖ’ „Ѩ"tÕ OzOk. "≥#∞"≥O@<Õ '„ѨàÜ ◊ ∂« yfl—`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ
Jyfl P =∞$`«∞º=Ù#∞ ^ŒÇ≤ÏOK«@O „áê~°OaèOzOk. PHÍâ◊A_»∞ f„= ^蕺#OÖ’ L<åfl_»∞. J\˜ì
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ qѶ¨∞flO á⁄O^Œ@O W+¨ìO ÖËHõ J`«_Õ P Jyflx JHõ¯_» `«#K«∞@∂ì xÜ«∞q∞OKå_»∞.
HÍx =∞$`«∞º=Ù U^À q^èŒOQÍ P Jyfl*ÏfiÅÅ =ÅÜ«∞=Ú#∞ ÉèËkOz Ö’# „Ѩ"ÕtOzOk.
Z\Ï¡ÔQ·<å Ju„Ѩܫ∞`«flO`À J`«x KÕ`«∞Å∞ Ѩ@∞ìHÀ"åÅx „Ѩܫ∞uflOzOk. =∞$`«∞º=Ù =∞Ǩ|eâße
J~Ú#=∂@ x["Õ∞. HÍx UO ÖÏÉèíO? XHõ_»∞ `«# ''TǨϗ—Ö’ K«∂ã¨∞Î#fl XHõ cèHõ~°"≥∞ÿ#
PHÍ~°=Ú#∞ =∞#O D Éè∫uHõ"≥∞ÿ# KÕ`«∞Å`À `åHõQÆÅ=∂? J>Ë¡ =∞$`«∞º=Ù‰õΩ "ÕÖÏk KÕ`«∞Å∞
L#flѨÊ\˜H©, Z^Œ∞~°∞QÍ<Õ L#fl P „|Ǩχ"Õ`«Î#∞ `åHõÖËHõáÈ~ÚOk.
✺
PHÍâ◊A_»∞ ´ PHÍâ◊=Ú #∞O_ç ѨÙ\˜ì#"å_»∞ † =∞$`«∞º=Ù ´ Ѩi}Ï=∞`«`«fi=Ú
✺✺
Z=_≥·`Õ `«# ã¨fi^èŒ~°‡=Ú#∞ „â◊^•úÉèí‰õΩÎÅ`À x~°fiiΙêÎ_À .... J\˜ì"å_»∞ '^è•i‡‰õΩ_»∞— Jx K≥ѨÊ|_»`å_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 175
JѨC_»∞ =∞$`«∞º=Ù WHõ KÕ¿ã^Õq∂ ÖËHõ, `«# x+¨ÊùÅ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flO q~°q∞OzOk. `«#
Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∂=∞‰õΩ_»∞, Ü«∞[=∂x, ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ JQÆ∞ Ü«∞=Úx ã¨q∂Ñ≤OzOk. ''„ѨÉèí∂! <Õ#∞
ZO^Œ∞KÕ`« P PHÍâ◊A_çx ÉèíH˜∆OK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl#∞?—— Jx „ѨtflOzOk.
Ü«∞=Ú_»∞ : F =∞$`«∞º"å! h=Ù XO@iQÍ h |ÅO`À U XHõ¯ih Uq∂ KÕÜ«∞ÖË=Ù. K«OѨÖË=Ù.
"åã¨Î"åxH˜ PÜ«∂=º‰õΩΊѨÙ~å`«# (W`«óѨÓ~°fiѨÙ) Hõ~°‡ÖË "åi"åi =∞~°}=ÚʼnõΩ HÍ~°}=ÚÅ∞
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. h=Ù D PHÍâ◊Ax ã¨q∂Ñ≤OK«ÖËHõ áÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O |Ǩïâß J`«xH˜ ^Œ$+≤ì
J=QÍǨÏ#Å Ü«∞O^Œ∞ 'Hõ~‡° Å∞— J#∞#"Õ ÖËHáõ È=@O J~Ú=ÙO_»=K«∞Û. =∞iOˆH HÍ~°}O LO_»\ÏxH˜
gÅ∞ÖË^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`,« J`«xH˜ WOˆH"≥∞<ÿ å JO`«~O° QÆOÖ’ ã¨O™ê¯~åÅ∞, Hõ~‡° Å∞ q∞ye L<åflÜÕ∞"≥∂
ѨiH˜OzK«∂_»∞. J@∞¡ "≥uH˜#ѨC_»∞ WOˆH"≥∞ÿ<å Hõ~°‡Å∞ q∞ye LO>Ë JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ h=Ù
J`«xx [~ÚOK«QÆÅ=Ù. (''Wk <Õ#∞ K«∂âß#∞ : Wk <Õ#∞ KÕÜ«∞=Åã≤ L#flk——.... J#∞
~°∂Ѩ=ÚÖˇ#· P㨉Ωõ ÅÎ ∞ L#flѨC_»∞ =∂„`«"∞Õ r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ Hõ~‡° Å∞ âı+O≤ z L#fl@∞¡. Hõ~ΰ $`«fiÉèÏ="Õ∞
ÖËxKÀ@ Hõ~°‡Å∞ ÖË#>Ë¡)
=∞$`«∞º=Ù J`«x Hõ~°‡Å∞ "≥`«∞‰õΩK«∞ ã¨~°fiÉèí∂=∞O_»Å=Ú#∞, k‰õΩ¯Å#∞ QÍeOzOk. Q˘„_®e
Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»= ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ZHõ¯_»<åfl `å~°ã¨Ñ¨_»`å_®? XHõx ã¨OHõeÊ`« #QÆ~°OÖ’x Éèí=<åÅ∞ P
„ѨHõ¯<Õ L#fl\˜ì =∞~˘Hõ_»∞ K«∂_»*ÏÅ_»∞ Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ =∞$`«∞º=Ù‰õΩ P PHÍâ◊Ax Ü≥ÚHõ¯
Hõ~°‡ÅO@∂ ZHõ¯_® Uq∂ ÅÉèíºÑ¨_»<ÕÖË^Œ∞. uiy uiy qã¨∞QÆ∞ѨÙ\˜ì P =∞$`«∞º=Ù =∞~°Å
ã¨~åfi~°÷HÀq^Œ∞_≥·#\˜ì Ü«∞=∞ÉèíQÆ"å#∞x =^ŒÌ‰õΩ "≥o§Ok.
=∞$`«∞º=Ù : ™êfiq∂! <Õ#∞ JO`å "≥uHÍ#∞. HÍx, J`«x =∞<À PHÍâ◊OÖ’ Hõ~°‡Å *Ï_» U=∂„`«O
Hõ#∞Q˘#ÖËHáõ ÈÜ«∂#∞. q∂~°∞ ã¨~fi° A˝Å∞. ã¨OHõ@-ã¨Oâ◊Ü∞« ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ¿ã=‰õΩʼnõΩ „ѨÉ∞íè =ÙÖË
^À=K«∂Ñ≤OK«QÆÅ~°∞ Hõ^•! J`«x Hõ~°‡Å∞ ZHõ¯_» L<åfl~Ú? <å‰õΩ J`«x =∞<ÀPHÍâ◊OÖ’ Hõ~°‡Å
*Ï_» HõxÑ≤OK«ÖË^Õ!
^èŒ~°‡–ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ü«∞=Ú_»∞ KåÖÏ¿ãѨ٠ã¨=∂Ö’zOz, P `«~°∞"å`« WÖÏ Ñ¨Å∞Hõ ™êQÍ_»∞.
❖
Ü«∞=Ú_»∞ : F =∞$`«∞º"å! D PHÍâ◊Ax q+¨Ü«∞O <Õ#∞ ‰õÄ_® ã¨∞n~°…OQÍ Ñ¨iH˜OKå#∞. J`«xH˜
'Hõ~°‡Å∞— J<Õ"Õ ÖË=Ù. J`«_»∞ ˆH=ÅO xifi+¨Ü«∞-PHÍâ◊O #∞O_Õ [x‡OKå_»∞. PHÍâ◊=Ú #∞O_ç
[x‡Oz#=hfl xifi+¨Ü«∞-x~°‡Å PHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« P`«xÜ«∞O^Œ∞ ....
=∞$`«∞º=Ù#‰õΩ J=HÍâ◊=Ú HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« QÆÅ∞QÆ∞, ''Jaè=∂#=Ú–~åQÆ=Ú—— ...Å`À ‰õÄ_ç# Hõ~‡° ÅO@∂
Uq∂ ÖË=Ù. W`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O`å "≥uH˜ K«∂Kå#∞. W`«xH˜ `«# „áêHõÎ# – Hõ~°‡ÅÖ’ (W`«ó
ѨÓ~°fiO `«#KÕ x~°fiiÎOK«|_ç# Hõ~°‡ÅÖ’) U XHõ¯^•x Ѩ@¡‰õÄ_® ''Wk <Õ<Õ KÕâß#∞. JǨÏ"Õ∞=Hõ~åΗ—
J#∞#\˜ì JǨÏOHÍ~°ÑÓ¨ ~°fiHõ"∞≥ #ÿ ã¨O|O^èOŒ H˜Oz`ü ‰õÄ_® ÖË^∞Œ . J`«_∞» `«##∞ [#‡~°ÇÏ≤ `«∞xQÍ#∞,
x~åHÍ~°∞xQÍ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. 'PHÍ~°=Ú— J#∞ qHÍ~°"Õ∞ ÖËxKÀ@ WHõ Hõ~°Î $`«fi"≥∞Hõ¯_çk?
176
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõ~°‡Å`À ã¨O|O^èŒ"≥∞Hõ¯_çk? J`«x ^Œ$+≤ìÖ’ J`«x LxH˜H˜ PHÍâ◊=ÚHÍHõ =∞iOˆH HÍ~°}=¸
ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ WHõ J`«_»∞ PHÍâ◊"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey LO@∞<åfl_»∞. PHÍâ◊=Ú (Absolute-
Space) ZšѨC_»∞ PHÍâ◊=ÚQÍ<Õ LO@∞Ok QÍx, ^•xH˜ Jyfl, "åÜ«Ú, [Å, Éèí∂=ÚÅ`À
ã¨O|O^èŒ"Õ∞q∞ LO@∞Ok? (There may be form or may not. But 'Space' remains as space).
PHÍâ◊=Ú#‰õΩ – XHõ K≥@∞ì#‰õΩ U=∂„`«O Ѩ^•~°÷ѨÓ~°fiHõ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. Jq XHõ ^•xx
=∞~˘Hõ\ ˜ `åHõ*ÏÅ=Ù. Hõ#∞Hõ ''PHÍâ◊=Ú, K≥@∞ì J~Ú LO@∞#flk.—— ''P „Ѩ^Õâ◊O XHõѨC_»∞ XHõ
^Œ@ì"≥∞ÿ# J_»q. WѨC_À, Jk XHõ =∞ǨѨ@ì}=Ú J~Ú#k—— .... J#∞#=hfl Jã¨=∞O[ã¨"Õ∞
HÍ^•! J>Ë¡ J`«_»∞ `«##∞ xifiHÍ~°–x~åHÍ~° ~°∂ѨÙxQÍ ÉèÏqã¨∂Î (ÖËHõ `≥Å∞ã¨∞H˘O@∂) LO_»@O
KÕ`« J`«x Ü«∞O^Œ∞ Hõ~°‡Å∞ KÀ@∞ KÕã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. W`«óѨÓ~°fiO <Õ#∞ D D Hõ~°‡Å∞
KÕâß#∞—— J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ ã¨O™ê¯~°"Õ∞ ÖË#O^Œ∞=Å#, J`«x z`«Î=Ú =~°Î=∂#=Ú#O^Œ∞ J`«ºO`«
ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ''WѨC_»∞ <Õ#∞ D Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∞Î<åfl#∞. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ D Hõ~°‡ „ѨÜ≥∂[#=ÚÖ’,
ÖËHõ "Õ~°∞"Õ~°∞ Hõ~°‡Ö’ á⁄O^≥^Œ#∞QÍHõ—— .... J#∞ "åã¨# J`«xÜ«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞. J@∞¡ z`«Î=Ú
ã¨∞ã≤~÷ `° « á⁄OkÜ«ÚO_»∞@KÕ J`«xx ''„áê~°|Hú ~õ ‡° —— ÖËHõ Wk=~°‰Ωõ x~°fiiÎOK«|_ç, WѨC_»∞ ^•xÜ≥ÚHõ¯
„ѨÜ≥∂[#=Ú Ñ¶¨eOK«∞@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ L#fl\˜ì Hõ~°‡ ‰õÄ_® U=∂„`«O ÖË^Œ∞.
P q„ѨÙ_»∞, ''<Õ#∞ PHÍâ◊HÀã¨∞_»<≥·, qâ◊^•HÍâ◊~°∂ѨÙ_»#∞QÍ, J#O`« – qâßÅ – JYO_»
~°∂ѨÙ_»#∞QÍ, ã¨fiHÍ~°}=Ú#<Õ (Z\˜ì ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# HÍ~°}=Ú ÖˉõΩO_®) xÅzÜ«Ú#fl "å_»#∞——
.... Jx `«# ã¨fi~°∂Ѩ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ÉèÏ=# KÕã¨∞Î<åfl_»∞. D HÍ~°}OKÕ`« J`«_»∞ x`«∞º_»∞. J`«xH˜
WOH˘Hõ HÍ~°}=∞O@∂ Uq∂ ÖË^Œ∞. „áêHõÎ#Hõ~°‡Å∞ ÖË#>Ë¡ #∂`«# Hõ~°‡ÖËg J`«_»∞ Jã¨Å∞
KÕ‰õÄ~°∞ÛHÀ=@O ÖË^Œ∞. W`«_»∞ ''ˆH=ÅO q*Ï˝<åHÍâ◊ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ—— Jx J#=K«∞Û.''<Õ#∞ Hõ~°‡Å∞
x~°fiiÎã∞¨ #Î flѨÊ\˜H© Hõ~‡° Å`À ã¨O|O^èOŒ ÖËx"å_çx——..... Jx `«#QÆ∞iOz ÉèÏ=# KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl_»∞.
=∞$`«∞º=Ù : ™êfiq∂! J`«xÜ«∞O^Œ∞ Hõ~°‡ÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨O™ê¯~°"Õ∞ ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ, J`«xѨ@¡
Hõ~°Î $`«fi–Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ x+¨ÊùÅ=∞ø`«∞<åfl~Ú. (ÖËHõÜÕ∞áÈ`«∞<åfl~Ú). q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# ^•xx |\˜ì
WO`«=~°‰õΩ „QÆÇ≤ÏOKå#∞. HÍx, <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. =∞#‰õΩ W`«xÜ«∞O^Œ∞ „áê}=Ú Ü≥ÚHõ¯,
^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ K«Å#=Ú HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! =∞i J`«_»∞ ''<Õ#∞ rqã¨∞Î<åfl#∞——
J#∞ Hõ~°‡ x~°fiiÎã¨∞Î#fl>Ë¡ Hõ^•!
Ü«∞=Ú_»∞ : J`«xx „áê}–^ÕǨϖWO„kÜ«∞=ÚÅ ã¨ÊO^Œ~°∂ѨOQÍ K«∂_»@=∞<Õk =∞# 'Jq^Œº—
Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞. J`«_»∞ =∂„`«O J\˜ì Jq^Œº‰õΩ Ö’|_»∞@ÖË^Œ∞. ''Wk KÕã¨∞Î<åfl#∞. Wk
KÕ Ü « ∞ @OÖË ^ Œ ∞ —— .... J#∞#\˜ ì Hõ ~ ° ‡ ʼnõ Ω ã¨ O |Okè O z# |∞kú J`« x Ü« ∞ O^Œ ∞ ÖË ^ Œ ∞ .
''rq`«=Ú–=∞~°}=ږѨÙ#s˚q`«=Ú—— J<Õ „Éèí=∞#∞ J`«_»∞ ^ŒiH˜ ~åhÜ«∞@O ÖË^Œ∞. ''D
^ÕǨϖ^ÕǨÏã¨ÊO^Œ#=ÚÅ∞ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. <Õ#∞ x`«ºx~°‡ÖÏHÍâ◊~°∂ѨÙ_»#∞—— ....
J#∞ ÉèÏ=#KÕ ã¨HõÅ Éè∫uHõ ÉèÏ==ÚʼnõΩ Jf`«`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘x L<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 177
XHõ ^Œ$ëêìO`«O K≥ѨÙ`å#∞. XHõ ÃÑ^ŒÌ 'ã¨ÎOÉèí=Ú— L#flk. JO^Œ∞ XHõ Ѩ^Œ‡=Ú, ^•xÃÑ· ¢ã‘Î
Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°O teÊKÕ K≥Hõ¯|_ç#k. P ¢ã‘Î PHÍ~°O á⁄Ok# tÅ, JO^Œ∞QÆÅ XHõ Ѩ^Œ‡=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz tÅ, ã¨ÎOÉèí=Ú Ü≥ÚHõ¯ tÅ XHõ¯>Ë Hõ^•! J*Ï˝# ^Œ$+≤ì HõÅ"åxH˜ ''Wk tÅ Ü«∞O^Œe
¢ã‘Î, Wk Ѩ^Œ‡=Ú, Wk ã¨ÎOÉèí=Ú—— J<Õ ÉèË^Œ^Œ$+≤ì LO@∞Ok. "åã¨Î"åxH˜ "≥Ú`«Î=∞O`å tÅÜÕ∞Hõ^•!
''z#‡Ü«∞ „|Ǩχ=Ú—— #O^Œ∞ D ''„ѨѨOK«~°K«#—— ‰õÄ_® `«# "åã¨Î= `«`«Î fi=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú
HõO>Ë "ÕÔ~·# ^•x=Öˇ J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ HõxÑ≤™ÈÎOk. HÍ|\˜ì, „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# F =∞$`«∞º"å! PHÍâ◊=Ú
#∞O_ç „Ñ¨Hõ\ ˜`«"≥∞ÿ# D PHÍâ◊Ax h=Ù PHÍâ◊=Ú#‰õΩ JÉèË^Œ=ÚQÍ<Õ „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! `«##∞
`å#∞ â◊√^Œ∞úxQÍ, JYO_»∞xQÍ, Hõ~°‡~°Ç≤Ï`«∞xQÍ QÍOK«∞ K«∞<åfl_»∞ Hõ#∞Hõ ''W`«_»∞ „|Ǩχ"Õ`«Î—— Jx
JO@∞<åflO. h\˜Ü∞« O^Œ∞ „^Œ=`«fi=Ú, PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ â◊¥#º`«fi=Ú, "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ`fi« =Ú
ã¨ Ç ¨ Ï ["Õ ∞ Hõ ^ •! „|Ǩ Ï ‡=Ú #O^Œ ∞ [QÆ ^ Œ ` « fi =Ú J\˜ ì ^ Õ . ''XHõ _ » ∞ `« # #∞ `å#∞ Z@∞¡
„QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞?—— J#fl^•x ##∞ã¨iOz ''Wk r=Ù_»∞, Wk t=Ù_»∞—— J#∞ q^èŒ"≥∞ÿ# Ѩ^Œ*ÏÅO
âßGO HõeÊ™ÈÎOk. "åã¨Î"åxH˜ „|Ǩχ=Ú HÍx^≥=~°∞? HÍx^Õk?
D q„ѨÙ_»∞ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞. Hõ~°‡Å‰õΩ Jf`«=ÚQÍ `«##∞`å#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞
K«∞<åfl_»∞. W`«xH˜ ã¨Oz`« (the total culmination of past deeds) -„áê~°|ú (that part of past
deeds that is to manifest in the present) - PQÍq∞ (the culmination of past and present
deeds that dates ahead to future) Uq∂ ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`« ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ =â◊√_»=_»O ÖË^Œ∞.
XHõ 'HÍ~°}=Ú— #∞O_ç Z@∞=O\˜ ã¨ÇϨ HÍi–HÍ~°}=Ú ÖˉΩõ O_®<Õ U^≥<· å L`«Ê#fl "≥∞#ÿ ѨC_»∞
J@∞¡ [xOz#k – P 'HÍ~°}=Ú— HõO>Ë – "ÕÔ~·#k HÍ=@O ÖË^Œ∞ Hõ^•! |OQÍ~°=Ú #∞O_ç
ÅaèOz# PÉèí~°}O |OQÍ~°"Õ∞ Hõ^•! W`«xH˜ z^•HÍâ◊ HÍ~°}=Ú HõO>Ë "Õˆ~q∂ HÍ~°}O ÖËHõ
áÈ=Ù@KÕ`,« W`«_∞» ''ã¨fiÜ«∞OÉè∞í =Ù—— Jx K≥Ñʨ |_»∞K«∞<åfl_»∞. F =∞$`«∞º^Õ=`å! h=Ù Hõ~‡° –ã¨fi~°∂Ñ≤}q˜
=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! 'ѨÓ~åfiѨ~°Hõ~°‡Å∞— ÖËx KÀ@∞#∞ h"≥\Ï¡ P„Hõq∞OK«QÆÅ=Ù K≥ѨC?
D r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜ ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê_»∞. J`«_»∞ ^Õxx Z@∞¡ ã¨`«º=ÚQÍ ÉèÏq™êÎ_À ...
J`«xH˜ Jk J>Ë¡ J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. J`«_»∞, ''<Õ#∞ ѨOK«Éèí∂`« qHÍ~°=∞QÆ∞ D â◊s~°=Ú<Õ—— ....
Jx `«Åz#ѨC_»∞ D áêi÷= â◊s~°O (material body) JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. h=Ù HÍÅ„Hõ=∞OQÍ
J`«xx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=Ù. Jã¨`«º^Œ$+≤ì L#flKÀ>Ë h P@Å∞ ™êQÆ∞`å~Ú. Uk Jã¨`«º"≥∂, Jk
Jxâ◊ÛÅ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. Jk =∂„`«"Õ∞ HÍÅã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ h áêŠѨ_»∞K«∞#flk. D PHÍâ◊A_»∞
J\˜ì"å_»∞ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! ''D Ѩ$käq – "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK« Éèí∂`«=ÚÅ qHÍ~°=ÚÅ`À <å‰õΩ
Z@∞=O\˜ ã¨O|O^èŒO U Hõ∆}=∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞. <Õ#∞ .... JO`«\Ï x`«º"≥∞ÿ, x`Àºk`«"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl
z^•HÍâ◊=Ú<Õ—— .... J#∞#\˜ì ^Œ$_è» xâ◊ÛÜ«∞=Ú J`«_»∞ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞. HÍ|\˜ì ~°∂ѨǑÏ#∞_Õ
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ "åxx, h=Ù KÕÜ«∞Hõey#^Õ=Ú#flk? ZO`« QÆ\ ˜ì „`å_»∞
J~Ú#ѨÊ\˜H©, PHÍâ◊=Ú#∞ |OkèOK«QÆÅ^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì h=Ù J`«xx Uq∂ KÕÜ«∞ÖË=Ù.
178
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞$`«∞º=Ù : ÉèíQÆ"å#∞_®! P PHÍâ◊A_»∞ ''PHÍâ◊=Ú #∞O_ç [x‡Oz<å_»∞—— Jx JO@∞<åfl~°∞.
HÍx, PHÍâ◊=Ú â◊¥#º=ÚHõ^•! â◊¥#º=Ú #∞O_ç W`«_»∞ Z\Ï¡ L^ŒƒùqOKå_»∞? <å‰õΩ WOH˘Hõ
ã¨O^ÕǨÏO ‰õÄ_® L#flk. Jk ‰õÄ_® K≥ѨÙ`å#∞. D Éèí∂q∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q XHõѨC_»∞ LO_ç,
=∞~˘HõѨC_»∞ ÖËHõáÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜?
Ü«∞=Ú_»∞ : =∞# D q„ѨÙ_»∞ U HÍÅ=∞O^Œ∞#∞, [x‡OzÜÕ∞ LO_»ÖË^Œ∞. W`«_»∞ '[#‡— J#∞#^Õ
ÖËx"å_»∞. x`«∞º_»∞. q*Ï˝#ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. (q*Ï˝#"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»∞).
^Œ$â◊º ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÜ≥ÚHõ¯ x~°∞Ìëêì#∞Éèí==ÚKÕ „q∞Oy
"ÕÜ«∞|_»QÍ J\˜ì =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ WHõ q∞yeLO_Õ^Õk? ˆH=Å=Ú UHõ =∂„`«=Ú,
âßO`«=Ú, â◊¥#º=Ú, x`«º=Ú, „ѨHÍâ◊=Ú, ã¨∂Hõ;=Ú, x~°∞áêkèHõ=Ú, J#O`«=Ú, [~å=∞~°}Ïk
=$`«∞ÅÎ ∞ ÖËxk J~Ú# „|Ǩχ"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì „|Ǩχ=Ú#‰õΩ, ÖËHõ „|ǨχÉèÏ=#‰õΩ WHõ =∂~°∞Ê–KÕ~∞° ÊÅ∞
Uq∞ LO\Ï~Ú? =∞# PHÍâ◊Ax ã¨fi~°∂Ѩ=Ú P Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞
ÖËxKÀ\˜H˜ h=Ù KÕ~°ÖË=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë .... =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÖË hÜ≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú Hõ^•!
=∞$`«∞º=Ù : ¿ÇÏ Ü«∞=∞ ^Õ"å! D PHÍâ◊Ax [#‡=$`åÎO`«"∞Õ q∞\˜? W`«x ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞
Z\˜ìq? W`«_»∞ Uq∞ HÍ#∞<åfl_»∞? ã¨~°fi=∂~°∞ÊʼnõΩ Jf`«∞_≥·# W`«x q+¨Ü«∞=Ú =∞iH˘O`«
q=iOK«O_ç.
Ü«∞=Ú_»∞ : 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl XHÍ<˘Hõ\ ˜ L#flk. Jk â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú,
Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú‰õÄ_®. *Ï˝#=∂„`« ã¨fiÉèÏ=Hõ=∞QÆ∞ J\˜ì 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— #O^Œ∞ ''<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú`À `Õ*’=∞Ü«∞=∞QÆ∞ q~å\ò ѨÙ~°∞+¨µx qâßÅ^ÕǨÏ=Ú 'H˜Oz`ü— Pq~°ƒùq™ÈÎOk.
JѨC_»∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ D q∞^䕺=∞Ü«∞=∞QÆ∞ PHÍ~°qHÍ~°O HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ =∞#É’\˜ |^ŒÌ^Œ$+≤ì
HõÅ"åiH˜ QÀK«i™ÈÎOk. J\˜ì |^ŒÌ^Œ$+≤ì (Bonded Perception) ÖËx"åiH˜ Jxfl"Õà◊Å ‰õÄ_®
„|Ǩχ"Õ∞ „Ѩã¨∞Êù@=∞ø`ÀOk.
XHÍ<˘Hõ ^Œ$ëêìO`« ã¨Ç¨Ü«∞O`À q+¨Ü«∞O K≥ѨÙ`å#∞.
''„|Ǩχ=Ú PHÍâ◊=Ú=O\˜k—— Jx J#∞H˘O^•O. JѨC_»∞, Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx LáêkèÜ«∞QÆ∞
J*Ï˝#=Ú XHÍ<˘Hõ qâßÅ [ÖÏâ◊Ü«∞O =O\˜k. [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’ PHÍâ◊O „ѨuaOaOz#@∞¡,
Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùxÜ«∞O^Œ∞ '„|Ǩχ=Ú— „ѨuaOa™ÈÎOk. J<ÕHõ Láê^èŒ∞ÅÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ"Õtã¨∂Î WO`«Ö’<Õ
`«ºlã¨∂Î LO_Õ ã¨=∞+≤ì =∞#¿ãû 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞—.
P [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’ h~°∞ Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl^Œ#∞HÀ. JѨC_»∞ JHõ¯_» LO_ç K«∂KÕ"åiH˜ ''PHÍâ◊"Õ∞
Hõ^Œ∞Å∞K«∞#flk Hõ^•—— Jx JxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍx ''PHÍâ◊O ZѨC_»∂ xâ◊ÛÅOQÍ<Õ LO@∞Ok.
`«~°OQÆ=ÚÅ∞ Hõ^Œ∞Å∞K«∞O_»QÍ JO^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞Î#fl PHÍâ◊O Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ <å J=QÍǨÏ#
Ü≥ÚHõ¯ ^À+¨OKÕ`« JxÑ≤™ÈÎOk——, J<Õ q+¨Ü«∞O ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì QÆÅ"åxH˜ =∂„`«O `≥eã≤áÈ`ÀOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 179
''„|Ǩχ=Ú Láêkè ^À+¨O á⁄O^Œ∞`ÀOk—— Jx =∞#‰õΩ =∞# J*Ï˝#O KÕ`«<Õ JxÑ≤™ÈÎO^Œx
=∞~°Å QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞.
– P [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’ „ѨuaOaOKÕ PHÍâ◊=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞, JO^Œ∞Ö’ H˘kÌ h\˜
ÉèÏQÆO '=º+≤ì—
– "≥Ú`«ÎO h~°O`å HõeÑ≤K«∂¿ãÎ 'ã¨=∞+≤ì—
– D q^èŒOQÍ =º+≤ì–ã¨=∞+≤ìÅ∞ Ô~O_»∂ Jã¨`«º=ÚÖË
– [ÖÏâ◊Ü∞« OÖ’x H˘kÌ ÉèÏQÆOÖ’ HõxÑ≤OKÕ PHÍâ◊O, qâßÅ[ÅOÖ’ ("≥Ú`«OÎ [ÖÏâ◊Ü∞« OÖ’)
HõxÑ≤OKÕ PHÍâ◊O ‰õÄ_® "åã¨Î=OHÍ^Œ∞. [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’ HõxÑ≤OKÕ PHÍâ◊=∞O`å
„ѨuaO|=∂„`«"Õ∞.
– [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’ PHÍâßxH˜ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl J<ÕHõ ã¨ÊO^Œ=ÚÅ∞ "åã¨Î=O HÍ^Œ∞.
– ÃÑ·#∞#fl PHÍâ◊O "åã¨Î=O. Jk Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO_»QÍ, `«~°OQÆ=ÚÅ Hõ^ŒeHõKÕ`«
[ÅOÖ’x „ѨuaO|O – PHÍâ◊O, „H˜O^Œ – q∂^Œ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok.
– D J<ÕHõ ™ê÷=~°–[OQÆ=∞=ÚÅO^Œ∞ QÆÅ '=∞#ã¨∞û— J#∞ [ÅOÖ’ „ѨuaOaOKÕ „|Ǩχ=Ú
=∞#Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ# ֒ѨO KÕ`« =∂~°∞Ê–KÕ~∞° ÊÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡ =∞# ^Œ$+≤Hì ˜ JxÑ≤™ÈÎOk.
„|Ǩχ=Ú ã¨~°fi^• x`«ºã¨`«º"≥∞ÿ, â◊√^Œú"≥∞ÿ, âßO`«"≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk.
D =º+≤ì–ã¨=∞+≤ìÅ∞ LO_»h, ÖˉõΩO_»h, „|Ǩχ=Ú#‰õΩ =K«∞Û Ö’Ñ¨"Õ∞q∂ LO_»^Œ∞.
`«\ÏHõOQÍx, JO^Œe "≥Ú`«ÎO [ÅOQÍx, ÖËHõ H˘kÌ [ÅOQÍx L<åfl, ÖˉõΩ<åfl, cèHõ~° `«~°OQÆ=ÚÅ∞
á⁄Ok<å, ã¨∞_çQÆ∞O_»=ÚÅ∞ U~°Ê_ç# ... ÃÑ·#∞#fl PHÍâ◊=Ú#‰õΩ Ö’>Ëq∞\’ K≥ѨC?
[ÖÏâ◊Ü«∞[ÅOÖ’x XHõ qÉèÏQÆOÖ’ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl, „ѨuaOaã¨∞Î#fl PHÍâ◊O '=º+≤ì—
Jx, "≥Ú`«ÎO [ÅOÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î#fl PHÍâ◊O 'ã¨=∞+≤ì— Jx J<åfl#∞ Hõ^•! ''ã¨=∞+≤ì „Ñ¨uaOa`«
„|Ǩχ=Ú – ''q~å\ò–ѨÙ~°∞+¨µ_»∞, ã¨=∞+≤ì–r=Ù_»∞, Ç≤Ï~°}º QÆ~°∞ƒù_»∞—— .... Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
F =∞$`«∞º"å! D r=Ù_»∞, ÃÑ· ^Œ$ëêìO`«=ÚÖ’x [ÖÏâ◊Ü«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOK«x
PHÍâ◊=Ú=Öˇ ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ—— J#∞#\˜ì *Ï˝<å#∞Éè=í –^Œ$_è`» fi« =ÚKÕ x#∞fl JkèQqÆ ∞Oz "Õã∞¨ <Î åfl_»∞.
=∞# D PHÍâ◊A_Õ q~å@∞Ê~°∞+¨µ_»∞. ZO^Œ∞KÕ`«?
''<Õ#∞ "ÕÖÏk â◊s~°=ÚÖ’x XHÍ<˘Hõ â◊s~°=Ú#∞ HÍ#∞. D ™ê÷=~° [OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞
ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìx <Õ<Õ—— Jx ÉèÏqOK«@O KÕ`«<Õ ã¨∞=∂! a_®¤! =∞#O WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ''D r=Ù_»∞
ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê_»∞—— Jx J#∞H˘<åflO Hõ^•! J`«_»∞ Uk ^Œ$_è»OQÍ ÉèÏq¿ãÎ Jk J`«xH˜ ã¨`«º"≥∞ÿ
f~°∞`«∞Ok. =∞# =∞O^Œ~°=Ú W\˜ì ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ`«<Õ D D ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞, „H˜Ü«∞Å#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åflO. J>Ë¡ D PHÍâ◊A_»∞ ‰õÄ_®. J`«_Õ ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíOÖ’ Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú, xifiâı+¨
– z^•HÍâ◊~∂° ѨÙ_»∞QÍ ã¨Oã≤`÷ ∞« _≥· L<åfl_»∞. J`«xH˜ â◊s~°=ÚÅ∞QÍx, Hõ~‡° Å∞QÍx, Hõ~ΰ $`«fiÉ’^èQŒ Íx,
"åã¨#Å∞QÍx ÖË=Ù. qâ◊√^•úHÍâ◊ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·, ˆH=Å∞_≥·, *Ï˝#Ѷ¨∞#∞_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. W`«xH˜
180
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„áêHõÎ# "åã¨#Å∞ (tendencies that devolved from the past) Ug ÖË=Ù. `Õ[ã¨∞û‰õΩ nÑ≤Î HÍHõ
=∞iOˆH ~°∂Ѩ=ÚÖË#@∞¡, D PHÍâ◊AxH˜ PHÍâ◊=Ú HÍHõ =∞iOˆH ~°∂Ѩ=Ú ÖË^Œ∞.
WѨC_ç`«x „áêuÉèÏã≤`«~°∂Ѩ=Ú =∞#‰õΩ HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•! JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O J`«xÖ’
âı+≤Oz L#fl\˜ì ã¨fiÅÊz`«Î=$`«∞ÎÖË. Jq ‰õÄ_® ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ W`«xH˜ D „áêuÉèÏã≤`« ~°∂Ѩ=Ú
(Reflective appearence) ‰õÄ_® LO_»^Œ∞. '<Õ#∞ z^•HÍâ◊"Õ∞— Jx „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ D |Ç≤Ï~°∞‡Y
z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® #tOzáÈ`å~Ú. HÍ|\˜ì F =∞$`«∞º"å! W`«xH˜ 'Ѷ¨∞#–„^Œ=–"åÜ«Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜`À ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. W`«xx x„QÆÇ≤ÏOKåÅx h=Ù Kտ㠄Ѩܫ∞`«flO =º~°÷"≥∞ÿ#^Õ. PHÍâ◊=Ú#∞
Z=Ô~·<å „q∞OQÆQÆÅ~å?
D =∂@Å∞ q#fl =∞$`«∞º=Ù Pâ◊Û~°ºÑ¨_çOk. „ѨÉèí∞=QÆ∞ Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA =^ŒÌ ÃãÅ=Ù
fã¨∞H˘x `«# x"å㨙ê÷#=Ú#‰õΩ "≥o§áÈ~ÚOk.
❖❖❖
2. ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù
N~å=Ú_»∞ H˘OK≥O¿ãѨ٠=∞ø#O =Ç≤ÏOKå_»∞. =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ K≥Ñ≤Ê# PHÍâ◊[ – =∞$`«∞º –
Ü«∞=∞^Õ=ÙÅ Hõ^äŒ H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ∞ =∞##O KÕâß_»∞. ѨijÅ<å`«‡HõOQÍ ^Œi≈Oz W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
N~å=Ú_»∞ : q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# PHÍâ◊Ax =$`åÎO`«O, Ü«∞=∞–=∞$`«∞º=ÙÅ ã¨OÉèÏ+¨} q<åfl#∞.
q∂s Hõ^äŒ U^À QÆ∂_è®~°÷O`À K≥áêÊ~°x <å‰õΩ JxÑ≤OzOk.
q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# 'PHÍâ◊A_»∞— J#QÍ Ö’HõÑ≤`å=∞Ǩï_≥·# „|Ǩχ^Õ=Ù_Õ Hõ^•! J`«_Õ Ç≤Ï~°}º
QÆ~°∞ƒù_»∞, ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù, JkfifÜ«Ú_»∞, r=ã¨=∞+≤ì~°∂ѨÙ_»∞ ... Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_®¤_»∞. qq^èŒ
s`«∞Öˇ·# ÉèÏ"åÉèÏ==ÚʼnõΩ J#∞ã¨O^è•#Hõ~°ÎÜÕ∞ P PHÍâ◊A_»∞. q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# ^•xx |\˜ì D
[QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk.
N =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. h‰õΩ „|Ǩχ^Õ=Ùx QÆ∞iOKÕ K≥áêÊ#∞. XHõÑC¨ _»∞ XHÍ<˘Hõ =∞#fiO`«~O° Ö’
=∞$`«∞º=Ù r=ÙÅO^Œix ÉèíH˜∆Oz, „|Ǩχ#∞ ‰õÄ_® P„Hõq∞OKåÅx J#∞H˘#flk. JѨC_»∞ =∞#O
K≥ѨCH˘#fl q^èŒOQÍ Ü«∞=Ú_»∞ É’kèOK«@O [iyOk. Z=_»∞ U Ѩx KÕÜ«∂Å#∞H˘O\Ï_À ....
J`«_çH˜ P q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# „Ѩ=$uÎ LO@∞Ok Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« =∞$`«∞º=Ù „|Ǩχ^Õ=Ùx
ÉèíH˜∆OKåÅx „Ѩܫ∞uflOzOk. J~Ú`Õ „|Ǩχ PHÍâ◊–â◊si =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! =∞$`«∞º=Ù J`«xx
Z\Ï¡ P„Hõq∞ã¨∞ÎOk?
''<Õ#∞ =∞<À=∂„`«∞_»#∞. Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# PHÍ~å^Œ∞Å∞ ÖË#\˜ì ã¨OHõÅÊ=∂„`«∞_»#∞.
z^•HÍâ◊~°∂ѨÙ_»#∞—— Jx Z=_≥·`Õ ã¨∞ã≤÷~°OQÍ ÉèÏq™êÎ_À .... J`«_»∞ z^•HÍâ◊"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.✺
J\˜ì"å_»∞ HÍ~°}Ç‘Ï#∞_»∞. 'L`«ÊuΗ J#∞#^Õ ÖËx"å_»∞. J\˜ì"åxx =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ `åHõ*ÏÅ=Ù.
✺
z^•HÍâ◊=Ú : z`ü ´ Z~°∞Hõ, PHÍâ◊=Ú ´ „Ѩã¨~°}=Ú
„|Ǩχq`ü „|ÃÇχÂ=Éèí=u : „|Ǩχ=Ú#∞ Ziy#"å_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 181
=∞#ã¨∞ûKÕ ã¨OHõeÊOK«|_ç#ѨC_»∞ P =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ JQÆ∞Ñ≤™êÎ~°∞ Hõ^•!
D ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ`À ã¨O|O^èŒO ÖËx"å_»∞, ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù JQÆ∞ „|Ǩχ ‰õÄ_® 'PHÍâ◊A_»∞— J<Õ
~°∂ѨOÖ’ Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ì QÆÅ"åiH˜ QÀK«iã¨∞Î<åfl_»∞. x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖ’ ã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ`« XHõxH˜
=Ú`åºÅ∞ L#fl@∞¡ `Àã¨∞ÎOk. ã¨fiѨflO, ã¨fiã¨OHõÅÊ=Ú „Ѩ=iÎã¨∞Î#flѨC_»∞ HõeÊ`« #QÆ~°O Hõ#|_»@O
JO^ŒiH© J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl q+¨Ü«∞"Õ∞. D 'ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù— ‰õÄ_® J>Ë¡ â◊s~°=ÚÅ`À JQÆ∞Ѩ_»@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. W`«_∞» Hˆ =ÅO Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞. JO^Œ∞KÕ`« J`«x Ü«∞O^Œ∞ ^Œ$â◊º`«fi=Ú QÍx, „^Œ+`ì¨ fi« =Ú
QÍx ÖË=Ù.
❖
ã¨OHõÅÊ=Ú ÖËHõ ÉèÏqOK«>O =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú. â◊√^Œú=∞#¿ãû „|Ǩχ=Ú. J#QÍ
=∞<ÀÉèÏ"åÅ∞ ^èŒiã¨∞Î#fl K≥·`«#º=Ú#‰õΩ <å=∞~°∂áêÅ∞ ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, QÆ∞~°∞ÎHÀã¨O '„|Ǩχ=Ú—
J#∞ ¿Ñ~°∞ ÃÑ@ì|_çOk. J\˜ì â◊√^Œú–=∞<À=∞Ü«∂HÍâ◊OÖ’ D Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# =ã¨∞Î*ÏÅO
ÖË^Œ∞. XHõ z„`«HÍ~°∞_»∞ XHÍ<˘Hõ ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# „ѨHõ$u ^Œ$â◊ºO z„uOKåÅ#∞ H˘<åfl_»#∞HÀ ....
WѨC_»∞ J`«x =∞#ã¨∞ûÖ’ ^ÕǨÏ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# P '„ѨHõ$u ^Œ$â◊ºO— ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘O@∞Ok Hõ^•! D
„|Ǩχ^Õ=Ùx z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ „ѨuaO|=Ú „QÆÇ≤ÏOK«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú QÆÅ â◊√^Œú=∞~Ú#\˜ì
=∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú L^Œ~ÚOz „ѨHÍt™ÈÎOk.
HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! '„|Ǩχ=Ú— J#∞#k "Õˆ~ U^À ZHõ¯_À L#flk HÍ^Œ∞. Jk Pk=∞^蕺O`«
~°Ç≤Ï`«=Ú. ˆH=Å=Ú, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì z^•HÍâ◊"Õ∞ JÜ«∞ºk. J^•Ìxx ã¨$+≤ìOK«∞#k
JO@∂ WOˆHq∂ LO_»^Œ∞. Jk ã¨OHõeÊOK«∞@KÕ`«<Õ ã¨~°fi=Ú ã¨$+≤ìOK« |_»∞`ÀOk. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ,
ã¨OHõÅÊ~°∂ѨOKÕ „Ѩ^Œi≈`«=∞QÆ∞K«∞O_»∞@KÕ J^•Ìxx 'ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù— Jx JO@∞<åflO.
D =∞#ã¨∞û PHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#ѨÊ\˜H© z`«Î=Ú =Å#, PHÍ~°Ü«Ú`«=ÚQÍ „ѨHÍtOK«∞
K«∞#flk. =O^蕺Ѩل`«∞x=Öˇ (Q˘„_®e ‰õΩ=∂~°∞x=Öˇ) ^•xH˜ "åã¨Î"åxH˜ â◊s~å^Œ∞Å∞ ÖË=Ù.
❖❖❖
3. 㨇$u – =∞#ã¨∞û – |O^èŒ=Ú
N~å=Ú_»∞ : F „|Ǩχ*Ï˝! q∂~°∞ =∞#ã¨∞û#∞ â◊√^Œú=∞x JO@∞<åfl~°∞. ''Ѩ$käèq "≥Ú^ŒÖˇ·#
Éèí∂`«*ÏÅ=Ú#‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|OkèOK«xk—— Jx =i‚ã¨∞Î<åfl~°∞. D =∞#¿ãû „|Ǩχ=∞x ‰õÄ_®
K≥ÑC¨ K«∞<åfl~°∞. WO`«=~°‰Ωõ D q+¨Ü∂« Å∞ <Õ#∞ XѨCH˘O@∞<åfl#∞. J~Ú`Õ, WHõ¯_» XHõ ã¨O^ÕÇϨ O.
q∂~°∞QÍx, <Õ#∞QÍx, D ã¨aè‰õΩÅ∞QÍx D =~°Î=∂# â◊s~°=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞@‰õΩ W`«óѨÓ~°fiѨÙ
㨇 $uÜÕ∞ HÍ~°}"≥∞Üÿ Ú« #flk Hõ^•! J^Õ q^èOŒ QÍ P`«‡‰õΩ „Ѩ„Ѩ^=Œä ∞ ã¨$+≤ì ã¨OHõÅ∞Ê_»Q∞Æ „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜
‰õÄ_® W`«óѨÓ~°fiѨ٠㨇 $`Õ HÍ~°}=∞x ZO^Œ∞‰õΩ J#‰õÄ_»^∞Œ ? J`«_∞» HÍ~°}~°ÇÏ≤ `«∞_»x, 'ã¨fiÜ«∞OÉè∞í =Ù—
Jx ZO^Œ∞‰õΩ J<åe?
182
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ѨÓ~°fiHõ~°‡Å`À ‰õÄ_ç L#flѨC_»∞ ''ã¨O™ê¯~°=Ú—— J<Õk LO@∞Ok. J\˜ì
ã¨O™ê¯~°=Ú<Õ ''eOQÆ^ÕǨÏ=Ú—— Jx ‰õÄ_® JO@∞<åflO. ''W`«óѨÓ~°fiѨ٠㨇 $u——ÜÕ∞ P `«^Œ∞Ѩi
â◊s~°=Ú ^•Å∞Û@‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl^Œ#∞#k "åã¨Î="Õ∞.
J~Ú`Õ PHÍâ◊A#‰õΩ „áêHõÎ# Hõ~°‡ÖË ÖË=Ù. WHõ W`«óѨÓ~°fiѨ٠㨇 $u Z\Ï¡ LO@∞Ok?
㨇 $uÜÕ∞ ÖËHõáÈ`Õ [#‡‰õΩ Uk HÍ~°}=∞ø`«∞Ok? JO^Œ∞KÕ`« ''J`«x ~°∂ѨO ^•#O`«@ J^Õ
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k—— Jx K≥ѨÊ\ÏxH˜ ''ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù—— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. ÖË^• ''z`«Î~°∂Ѩ=∞QÆ∞
=∞#¿ãû J`«x â◊s~°=Ú#‰õΩ HÍ~°}O—— Jx‰õÄ_® J#=K«∞Û. J\˜ì =∞#ã¨∞û J#|_»∞ z`«Ê^•~°=ú Ú#∞O_ç
J`«_»∞ aè#∞fl_»∞ HÍ_»∞. ZO^Œ∞KÕ`«? ''<Õ#∞ z`«Ê^•~°ú=Ú<Õ—— J#∞#\˜ì x`Àºk`«"≥∞ÿ# Z~°∞Hõ=Å#<Õ.
W`«x ^ÕǨÏ=Ú D Hõ#|_Õ HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞, `«Å HÍ^Œ∞. J`«x "åã¨Î= ^ÕǨÏ=Ú 'Ju"åÇ≤ÏHõ=Ú—
ÖËHõ 'ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú— J~Ú=Ù#flk. [#‡~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ J`«xH˜ ™ê=∂#º"≥∞ÿ# ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ`À
U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. J`«x "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ`À xi‡OK«|_ç#k HÍ^Œ∞.
''<Õ#∞ ѨOK«Éèí∂`«xi‡`«"≥∞ÿ# D â◊s~°=Ú#∞. Wk tkèÅ=∞QÆ∞#ѨC_»∞ <Õ#∞ K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞.
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.—— Jx Z=Ô~·`Õ `«Å∞™êÎ~À "åiH˜ =∂„`«"Õ∞ [#‡–=∞$`«∞º=ÙÅ∞, „uÖ’Hõ=ÚÅ∞
LO\Ï~Ú. P „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜ J\˜ì ÉèÏ==Ú ÖË^Œ∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! „Ѩu „áê}˜H˜ D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú – ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú (eOQÆ â◊s~°O /
Ju"åÇ≤ÏHõ â◊s~°O) (Gross body & Subtle body) J<Õq ~Ô O_»∞ LO\Ï~Ú Hõ^•! =∞i „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜
Ju"åÇ≤ÏHõ â◊s~°O =∂„`«"Õ∞ LO_»\ÏxH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅѨ@¡QÆÅ Pã¨H˜Î—— J#∞ HÍ~°}=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl
„áê}∞ÅO^ŒiH© h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡ Ô~O_»∞ ^ÕǨÅ∞ LO\Ï~Ú. HÍx [#‡~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ‰õΩ
HÍ~°}=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« XHõ¯ ã¨∂Hõ; â◊s~°O =∂„`«"Õ∞ L#flk. [#‡ ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ P
„|ǨχÜÕ∞ Éèí∂q∞, h~°∞, QÍe, Jyfl, PHÍâ◊=Ú.... J#|_»∞ Ѩ~K«Éèí∂`«=ÚʼnõΩ Ñ¨~°=∞HÍ~°}=Ú.
J`«xH˜ WOH˘Hõ HÍ~°}O ÖËHõáÈ=@O KÕ`« Ju"åÇ≤ÏHõ â◊s~°"≥ÚHõ¯>Ë L#flk. (He is beyond all
causes. And all causes exist because of him)
❖
q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡#∞O_ç „Ñ¨„Ѩ^äŒ=∞OQÍ xâ◊ÛÅ [Å=ÚÖ’ L`«Ê#fl=∞QÆ∞ ÔH~°@OÖÏQÍ
''ÉèÏ=#KÕÜ«Ú@—— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú`À ‰õÄ_ç# Hõ~°Î $`«fi=Ú „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. âßG=ÚÅ∞ P
`«`«fi=Ú#∞ '„Ѩ*ÏѨu— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨$+≤ìÖ’ „Ѩ„Ѩ^äŒ=Ú_»QÆ∞ D „Ѩ*ÏѨuH˜ Éè∫uHõ
â◊s~°O ÖË^Œ∞. W`«_»∞ Ju"åÇ≤ÏHõ (ÖËHõ ã¨∂Hõ;) â◊s~° =∂„`«∞_»QÆ∞@KÕ z^•HÍâ◊ ã¨fiÉèÏ==Ú#
ã¨fiÜ«∞OQÍ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ ''ã¨OHõeÊOK«∞@—— J#∞#^Õ ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞.
D Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# Éèí∂`«=ÚÅ „Hõ=∞ã¨O|O^èŒO J`«xH˜ ÖË^Œ∞. „Ѩ^äŒ=Ú_»QÆ∞ D „Ѩ*ÏѨuÜÕ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 183
PHÍâ◊ â◊s~°=Ú ^•eÛ „Ѩ*Ïã¨=¸Ç¨Ï=Ú#∞ ã¨$+≤ìOK«∞ K«∞<åfl_»∞.
z^•HÍâ◊=Ú z`åÎHÍâ◊=Ú ã¨∂÷ÖÏHÍâ◊=Ú
z^•HÍâ◊=Ú
ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú / Ju"åÇ≤ÏHõ
^ÕǨÏ=Ú / eOQÆâ◊s~°=Ú
ã¨∂÷Åâ◊s~°=Ú ÖËHõ
áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú
(Zone of thought and perception)
(Zone of Self)
1. „Ѩu"åxÜ«∞O^Œ∞ 'ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú – eOQÆ^ÕǨÏ=Ú— J#∞#q LO@∞<åfl~Ú.
2. eOQÆ^ÕǨÏ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz ã¨∂÷Å^ÕǨÏO LO\’Ok.
3. eOQÆ^ÕǨÏ=Ú ã¨~°fiHÍ~°}=∞QÆ∞ 'z^•HÍâ◊=Ú— ÖËHõ 'â◊√^Œú–K≥·`«#º=Ú—#∞ P„â◊~ÚOz
LO\’Ok.
4. z^•HÍâ◊=Ú HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=Ú. z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;=ÚʼnõΩ HÍ~°}=Ú, Hõ~°Î
‰õÄ_®. Hõ#∞Hõ JkÜÕ∞ 'HÍ~°}–HÍ~°}O— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
5. =∞$`«∞º=Ù J#|_»∞#k ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k =∂„`«"Õ∞. ã¨∂Hõ; –
HÍ~°}=ÚÅ#∞ Jk `åHõ*ÏÅ^Œ∞.
❖
F ~å=∞K«O„^•! „Ѩ*ÏѨu PHÍâ◊–â◊s~°=Ú#∞ ^•eÛ „Ѩ*Ïã¨=¸Ç¨ÏO ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl _»#∞H˘<åflO
Hõ^•! D „Ѩ[ÅO^Œ~°∞ ‰õÄ_® PHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙÖË. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? XHõ =ã¨∞Î=Ù #∞O_ç ..... U
ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# HÍ~°}=Ú ÖˉõΩO_® .... |Ü«∞Öˇfi_»e# =∞~˘Hõ =ã¨∞Î=Ù "≥Ú^Œ\ ˜ =ã¨∞Î=Ù‰õΩ Jaè#fl"≥∞ÿ#^Õ
Hõ^•! HÍ|\˜ì 'Ѩ~°=∞É’^茗 ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·# ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ (r=Ù_»∞) „ÉèÏOuKÕ`« z`«Î=∂„`«∞x =Öˇ
JQÆ ∞ Ñ≤ O K« = K« ∞ Û. J~Ú#Ѩ Ê \˜ H © "å㨠Π" åxH˜ W`« _ » ∞ K≥ · ` « # ºã¨ fi ~° ∂ Ѩ Ù _Õ . JO`Õ Q Íx
áêOK«Éè∫uHõã¨fi~°∂ѨÙ_»∞QÍ =∂~°_»∞.
ã¨O™ê~°=Ú# K«iOK«∞K«∞#fl r=ÙÅO^ŒiH˜ ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú`À ‰õÄ_ç# z^•`«‡ÜÕ∞ HÍ~°}O.
JǨÏOHÍ~°O ^•x#∞O_Õ [x‡™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ, 'h=Ù–<Õ#∞— .... J#∞#^ŒO`å J^•Ìx ~°∂Ѩ"Õ∞.
"åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ 'ã¨ÊO^Œ=Ú— ÖËHõ K«Å#=Ú HõÅ∞QÆ∞@KÕ ''"åÜ«ÚgzHõÅ∞—— U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
P "åÜ«ÚgzHõÅhfl "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜^Œ~Ú#\˜ì "åÜ«Ú=Ù HõO>Ë "Õ~°∞ Z\Ï¡ J=Ù`å~Ú? "≥Ú^Œ\ ˜
Hõ^ŒeHõ (K«Å#=Ú) J~Ú#\˜ì „|Ǩχ^Õ=Ùx #∞O_ç J\˜ì"åˆ~Ü«∞QÆ∞ „Ѩ[Å∞ qã¨ÎiÅ∞¡K«∞<åfl~°∞.
D r=ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å Ѩ~°=∂~°÷ z<凄`«HÍ~°∞_»QÆ∞ '„|Ǩχ— #∞O_Õ [x‡™ÈÎOk. HÍ|\˜ì
W^ŒO`å z<凄`åHÍ~°"Õ∞. HÍx, ^Œi≈OK«∞"åx Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ–^Œ$_è»`«fiOKÕ`« [_®HÍ~°=ÚQÍ
184
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. Éè∫uHõ"∞≥ #ÿ ^Œ$+≤Hì ˜ „áêÑ≤OÎ KÕ PHÍ~å^Œ∞ÖË ã¨`º« =∞x, "åã¨=Î =∞x ã¨O™ê~°^$Œ +≤Qì ÅÆ
r=Ù_»∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ, WHõ¯_» '^Œ$+≤ì— Ñ¨q„`«"≥∞ÿ`Õ ã¨~°fi=¸ ã¨~°fi^• „|Ǩχ"Õ∞!
❖
''Jã¨^fiŒ ã¨∞=Î Ù ã¨`º« =Ú=Öˇ „H˜Ü∞« x~°fiiÎOK«∞@—— J#∞#k ã¨∞ã¨Ê+¨=ì ∞=\ÏxH˜ hH˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú
K≥ѨÙ`å#∞. ''XHõ_»∞ XHõ ã¨fiѨflO á⁄O^•_»∞. P ã¨fiѨflOÖ’ J`«ºO`« ã¨∞O^ŒiÜ≥ÿ∞# ¢ã‘Î `å~°ã¨Ñ¨_çOk.
P"≥∞#∞ P`«_»∞ PeOQÆ#O KÕã¨∞H˘<åfl_»∞.—— .... J<Õ q+¨Ü«∞O fã¨∞H˘O^•O. "åã¨Î"åxH˜ Jk
ã¨`«º"≥∞ÿ# J#∞Éèí==∂? HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë P ¢ã‘Î TǨÏ=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! HÍx, P =ºH˜Î
^è•`«∞Hõ∆Ü«∂#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`å_»∞. D [QÆ`«∞ÎÖ’ HõxÑ≤OKÕ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ ã¨Oã¨Ê~°≈–J#∞Éèí=O
‰õÄ_® J\˜ì"Õ. ѨOK«=∞Ǩ Éèí∂`«`«fi=∞O`«\ ˜H© Dâ◊fi~°∞_»∞, x~åHÍ~°∞_»∞ J~Ú# ã¨fiÜ«∞OÉèí∞"Õ.
J`«_»∞ ^ÕǨ^Œ∞Å∞ ÖËx"å_»∞. HÍx ''^ÕÇ≤Ï—— =Öˇ „ѨHÍtã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨OHõÅÊ~°∂Ñ≤, ã¨fiã¨∞÷_»∞ J~Ú#\˜ì
ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù L^Œ~ÚOz#@∞¡ JQÆ∞Ѩ_»@O ˆH=ÅO „ÉèÏOu=Å#<Õ ã¨∞=∂! áê~°=∂i÷Hõ ^Œ$+≤ì`À
K«∂¿ãÎ J`«_∞» L^Œ~ÚOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^∞Œ . 'Ѩ$kèq— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜`À ã¨O|O^èOŒ ÖË#\˜ì z`«=Î ∂„`«âs◊ ~°∞_»∞,
ã¨OHõÅÊѨÙ~°∞+¨µ_»∞ J~Ú# „|Ǩχ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ ã≤÷uH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
=∞~˘Hõ =ÚYº"≥ ∞ ÿ # q+¨ Ü « ∞ O. „áê}∞Å Hõ ~ ° ‡ Å#∞ J#∞㨠i OKÕ ã¨ O Hõ Å Ê=ÚÅ∞
~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞<åfl~Ú. PHÍâß`«∞‡_»QÆ∞ ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù UU ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl_À
PÜ«∂~°∂Ѩ=ÚÅ<Õ D Hõ#|_Õ „áê}∞Å ~°∂Ѩ=ÚQÍ ^•Å∞ÛK«∞<åfl_»∞. JO`ÕQÍx, 'W`«x ~°∂Ѩ=Ú
W^Õ— ... J#∞#\˜ì Ѩiq∞`« ~°∂Ѩ=∞O@∂ J`«xH˜ Un ÖË^Œ∞. XHÍ<˘Hõ Ѩ~°fi`«=Ú#∞ h=Ù
K«∂Kå=#∞HÀ, h=Ù ^•xx Z@∞¡ `«Å∞™êÎ"À.... Jk P ~°∂Ѩ=Ú#<Õ h z`«Î=$uÎÖ’ „ѨuѶ¨e™ÈÎOk
Hõ^•! D H˘O_» tÖÏ=∞Ü«∞=Ú – Wk Ѩ~°fi`« ^Õ=Ù_»∞ – Wk =$Hõ∆, [O`«∞=ÙʼnõΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿ#
XHõ „Ѩ^Õâ◊=Ú – Wk x~°∞ѨÜ≥∂QÆ"≥∞ÿ# ã¨÷Å=Ú – Wk XHõ QÀѨÙ~°=Ú =O\˜k – XHõ =Úhâ◊fi~°
ã¨fi~°∂ѨO..... =∞#ã¨∞û#∞ J#∞ã¨iOKÕ W^ŒO`å ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘O\’Ok.
Jk h=Ù Z\Ï¡ `«Å¿ãÎ ... h z`«ÎOÖ’ Jk J>Ë¡ „ѨuѶ¨e™ÈÎOk. J^Õq^èŒOQÍ D r=ÙÅ∞
‰õÄ_® `«=∞ JO`«~°=Ú#O^Œe x~åHÍ~°`«fi=Ú#∞ =∞~°z Ñ≤âßK«OÖÏQÍ áêOK«Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#
„ѨHÍtã¨∞Î<åfl~°∞. ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#‰õΩ Ñ¨iq∞`«"≥∞ÿ#"å_»#∞ ....—— J#∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ÉèÏ=##∞
P„â◊~ÚOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç# D Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ã¨$lOK«∞K«∞#fl =¸ÅHÍ~°}O ã¨∂Hõ;Éèí∂`å`«‡Hõ"Õ∞.
J\˜ì ã¨∂Hõ;Éèí∂`å`«‡Hõ=Ú (eOQÆ â◊s~°=Ú) Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ`«<Õ „Ѩ`«ºHõ∆ [QÆ`«∞Î
Pq~°ƒqù ™ÈÎOk. eOQÆ^ÇÕ Ï¨ =Ú (=∞#ã¨∞û) "åã¨"Î åxH˜ `«"∂≥ ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ ã¨Oq`«ûfi~°∂Ѩ"∞Õ . JO^Œ∞KÕ`<« Õ
Jk U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® `«# Ju"åÇ≤ÏHõ (ã¨∂Hõ;`«`«fi) ÉèÏ==Ú#∞ HÀÖ’Ê=Ù@ÖË^Œ∞. J@∞¡
HÀ֒ʉõΩO_®<Õ D ã¨∂÷Å`«fiO J#∞ÉèíqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ>Ë áêOK«Éè∫uHõ â◊s~°O
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 185
L`« Ê #flO HÍ=@O ÖË ^ Œ ∞ 㨠∞ =∂! 㨠∂ Hõ ; ^Õ Ç ¨ Ï O „Hõ = ∞OQÍ ã¨ ∂ ÷ Å `« fi O á⁄O^Œ Q Í D
áêOK«Éè∫uHÍ#∞Éèí=O ã≤kú™ÈÎOk. ^ÕÇ≤ÏH˜ ^ÕǨÏ=Ú SÇ≤ÏHõ "≥∂ǨÏ=Ú. HÍ|\˜ì, „Éèí=∞ ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#
D ã¨∂÷Å^ÕǨÏO `«#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#\˜ì ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú#∞ ÉÏkèOK«∞@ÜÕ∞q∞\˜? J@∞¡ â◊s~°=Ú
=∞#ã¨∞û#∞ ÉÏkèOѨKÕÜ«Ú@ .... J#∞#k J*Ï˝#O =Å#<Õ ã≤kú™ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! ã¨$+≤ìHõ~°Î „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ =∞<À=∞Ü«Ú_»∞ =∂„`«"Õ∞. J`«_»∞ â◊s~åk
PHÍ~°=ÚÅ∞ HõÅ"å_»∞ HÍ^Œ∞. nxx J#∞ã¨iOz, ''D qâ◊fi=Ú =∞<À=∞Ü«∞=Ú =∂„`«"Õ∞. Wk
ѨOK«É∂íè `« ã¨O|O^è=Œ ∂„`«"∞≥ #ÿ k HÍ^Œ∞—— .... Jx „QÆÇÏ≤ OK«∞. HÍ~°º=Ú `«#‰õΩ HÍ~°}"≥∞#ÿ ^•xHõO>Ë
"ÕÔ~·#k Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
[#‡~°Ç≤Ï`«∞_≥·# „|Ǩχ‰õΩ Z\Ï¡ ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ÖË"À, J^Õq^èŒOQÍ „|Ǩχ #∞O_ç
[xOz# D [QÆ`«∞ΉõΩ ‰õÄ_® Z\˜ì ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ÖË=Ù. HÍ~°º–HÍ~°}=ÚʼnõΩ ÉèË^ŒO
LO_»^Œx, HÍ~°}=Ú Z\˜ì^À, HÍ~°º=Ú J\˜ì^Õ#x J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•! Hõ#∞Hõ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
Z\˜ì^À, D „u[QÆ`«∞ÎÅ∞ (^Õ=–=∞~°Îº–áê`åà◊Ö’Hõ=ÚÅ∞ – *ÏQÆ$u – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ∞ –
ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; – HÍ~°}=ÚÅ∞) J\˜ì"Õ##∞ q+¨Ü«∞OÖ’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. h~°∞ #∞O_ç
„^Œ=`«fiO "Õ~å? JyflHõO>Ë L+¨‚`«fiO "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞ Hõ^•! „|Ǩχ =∞<ÀÉèÏ==ÚÅ#∞ á⁄Ok#"å_≥·
D [QÆ`«∞ÎÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞<åfl_»∞. „|Ǩχ qâ◊√^Œú `«`«Î fi"Õ∞ Hõ^•! [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® qâ◊√^Œú`«`«Î fi=ÚHõO>Ë
"Õˆ~q∂ J~Ú=ÙO_» ÖË^Œ∞. J=É’=Ù@ÖË^Œ∞.
❖
q∞^䕺ÉèÏ=# : D =∞#¿ãû ã¨OHõÅʖѨÓ~°fiHõOQÍ, QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°OÖÏ, 'q∞^䌺— J~Ú#\˜ì D
qâßÅ „ѨѨOK«=Ú#∞ HõeÊOK«∞K«∞#flk. WHõ¯_» 'q∞^䌺— JO>Ë Uq∞\˜? ''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú
HõO>Ë "Õ~°∞—— .... J<Õ ÉèÏ=<Õ q∞^䌺 Jx qA˝Å Jaè„áêÜ«∞O. XHõ_»∞ pHõ\ ˜Ö’ „`å_»∞#∞ K«∂z
'áê=Ú— Jx „Éèíq∞Oz<å_»#∞HÀ. ''P`«_»∞ ÉèíÜ«∞=Ú`À =}∞‰õΩK«∞<åfl_»∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ Jk áê"Õ∞
J~Ú=ÙO@∞Ok——.... Jx J#@O ZO`«=~°‰õΩ ã¨=∞O[ã¨O? "åã¨Î"åxH˜ ''Éèí∂`«`«fi=Ú——
(Phenomenal Existence) J#∞#k D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ÖË^Œ∞. ''ã¨OHõÅÊ`«fi=Ú—— (Will or Volition)
=∂„`«"Õ∞ L#flk. J~Ú`Õ D ã¨OHõÅÊ`«fi=Ú Z=iH˜ LO@∞Ok? JÅÊA˝ÅˆH Hõ^•! „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ `«`«Î fiA˝Å∞ Hõ^•! "åiÜ«∞O^Œ∞ D Éèí∂`«`«fi=Ú Z\Ï¡ LO@∞Ok? `«`«Î fiA˝Öˇ·#"åi
^Œ$+≤ìH˜ Ju"åÇ≤ÏHõâ◊s~°"Õ∞ (=∞<À~°∂Ѩ"Õ∞) LO_»^Œ∞. WHõ Éè∫uHõ ^ÕǨÏ"≥∞Hõ¯_çk?
D [QÆ`«∞Î ''=∞#ã¨∞û—— J#∞^•xÜ≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk. J#QÍ r=ÙxÜ≥ÚHõ¯
=∞<À~å[º=∂„`«"Õ∞ W^ŒO`å! =∞<À~å[º=Ú =O\˜ D [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú „áêÑ≤ΙÈÎOk. '=¸_è»`«fi=Ú—
JO>Ë Uq∞\˜? `«# "åã¨=Î ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ =∞~°z# D r=Ù_»∞ WO„kÜ«∂#∞Éè=í =ÚÅ`À
`å^•`«‡º=Ú á⁄O^Œ∞K«∂ „Éèí=∞<Õ "åã¨Î==∞#fl@∞¡QÍ J#∞ÉèíqOK«∞@ÜÕ∞. J\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ
'[QÆ`«∞Η Jx JO@∞<åflO. =∞#¿ãû 'qiOz— ÖËHõ „|Ǩχ Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°O. WHõ =∞#ã¨∞û JO>Ë
186
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Uq∞\˜? ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞<À~°∂Ñ≤Ü«∞QÆ∞ „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞ `«`«Î fi"Õ∞ x[â◊s~°=Ú#∞
(J#QÍ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞) qã¨ÎiOz W@∞¡ D [QÆ`«∞Î#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#flk.
❖
„|ǨχÜ≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú, â◊s~°=Ú ‰õÄ_® =∞#¿ãû. JO^Œ∞ 'Ѩ$käq— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ѨOK« Éè∂í `«=ÚÅ∞
ÖË=Ù. ''J>Ë¡ „Ѩu„áê}˜Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ! HÍx, =∞#ã¨∞û
KÕ`«<Õ Ñ¨$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞ HõeÊOK« |_»∞K«∞<åfl~Ú. XHõ z#fl HõÅ∞= q`«∞ÎÖ’,
HõÅ∞= ѨÙ+¨Ê=Ú ÅHõ∆}=ÚÅhfl Wq∞_ç L<åfl~Ú Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ =∞#ã¨∞û#O^Õ D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°=∞O`å Wq∞_ç L#flk. =∞#ã¨∞û–^Œ$â◊º=Ú "Õ~∞° "Õ~x° Z=Ô~<· å J#QÆÅ~å?
=∞#ã¨∞û LO_»@OKÕ`«<Õ ^Œ$â◊º=∞QÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞û ÖËHõáÈ`Õ, ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® Å~ÚOz
áÈ`«∞Ok. XHõ_»∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’#∞, =∞<ÀgkäÖ’#∞, =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. P =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å
L#fl^≥Hõ¯_»? ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Õ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º=∞O`å
XHõ_»∞ `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Õ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. HÍx, ÉÏǨϺ=Ú# HÍ^Œx, ã¨∂Hõ;|∞kú`À
„QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ! ÉÏÅ∞_»∞ `«# z`«Î=Ú# HõeÊOK«|_ç# Ñ≤âßK«=Ú KÕ`«<Õ ÉèíÜ«∞HõOÑ≤`«∞_»QÆ∞@
K«∂ã¨∂Î LO\Ï=Ú. D ^Œ$â◊º Ñ≤âßK«=Ú ‰õÄ_® J*Ï˝#|∞^Œ∞úÅQÆ∞ =∞#∞AÅ#∞ Ñ‘_çOz Ñ‘eÛ
Ñ≤Ñ≤ÊKÕÜ«ÚK«∞#flk.
XHõ c[=ÚÖ’ Wq∞_çÜ«Ú#fl JO‰õΩ~°=Ú, `«y# ^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅ∞ „áêÑ≤ÎOz#ѨC_»∞ XHõ
ÃÑ^ŒÌ =∞Ǩ=$Hõ∆=∞QÆ∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞ûÖ’ Wq∞_ç=Ù#fl D ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® `«y# ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞
ÅaèOz#ѨÙ_»∞ ã¨OHõÅÊ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍt™ÈÎOk.
F ~å=∞K«O„^•! XHõ"Õà◊ D ^Œ$â◊º=Ú "åã¨Î="Õ∞ J~Ú=ÙO>Ë, WHõ Wk ~°∂ѨÙ=∂¿ã „Ѩã¨H˜Î
ZHõ¯_»∞O@∞Ok? JѨÙ_»∞ ^Œ∞óYâßOu KÕ‰õĈ~ =º=Ǩ~°"Õ∞ LO_»^Œ∞. r=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’ ^Œ$â◊º=Ú
LѨâ◊q∞OK«#O`«HÍÅ=Ú P#O^Œ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ÔH·=ź=Ú á⁄O^Õ J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË^Œ∞. ^Œ$â◊º`«fi=Ú
`˘Åy#ѨÙ_»∞ D r=Ù#‰õΩ „^Œ+¨ì`«fi=Ú ‰õÄ_» LO_»^Œ∞ Hõ^•! JѨÙ_»∞ âı+≤OKÕ^Õq∞\˜? ''ˆH=Å`«fiO——
Jx D ã≤÷ux qV√˝Å∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì ''ˆH=Å`«fi"Õ∞—— "≥∂Hõ∆=Ú Jx K≥ѨÊ|_ç#k.
❖
âßOu =∞O„`åÅ∞ LK«ÛiOK«|_ç# `«~°∞"å`« ã¨Éèí KåeOK«|_çOk.
❖❖❖
(Ô~O_»= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 187
=¸_»= ~ÀA
4. =∞#ã¨∞û – ^Œ$â◊º=Ú
N~å=Ú_»∞ : F ÉèíQÆ"å#∞_®! =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ x#fl Ô~O_»= ~ÀA É’kèOz# ^•xx |\˜ì
''D [QÆ`«∞Î JO`å =∞#ã¨∞û #∞O_Õ "≥Å∞=_ç „Ñ¨HÍt™ÈÎOk—— .... J<Õ q+¨Ü«∞O ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`ÀOk.
J~Ú`Õ D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"∞Õ q∞\˜? ZHõ¯_», ZO^Œ∞KÕ`,« Z@∞¡ LO\’Ok? =∂‰õΩ q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : PHÍâ◊=Ú Jx =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞Î#flk ^Õxx? JHõ¯_» â◊¥#º`«fi=Ú H͉õΩO_®
=∞iOˆH^≥·<å L#fl^•? hÅѨ٠~°OQÆ∞QÆÅ U^≥·<å Ѩ^•~°÷=Ú#fl^•? ÖË^Õ! J^Õ q^èŒOQÍ
â◊¥<åºHÍâß`«‡Hõ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® "Õˆ~ ~°∂ѨO JO@∂ Un ÖË^Œ∞. ^•x "≥Å∞ѨŠQÍx,
֒ѨÅQÍx Un HÍ#~å‰õΩO_®<Õ L#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H©, PHÍâ◊=Ú=Öˇ ã¨~°fi„`å "≥ÅÜ«ÚK«∞<Õ
L#flk. '=∞$QÆ`«$+¨‚— Ü«∞O^Œ∞ h~°∞ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=OÖÏQÍ, =∞#ã¨∞û #∞O_ç D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
J#∞Éè=í O „áêÑ≤™Î ÈÎO^Œ#∞=∂@ x["Õ∞. XHõ_∞» `«# 'ã¨fiã¨OHõÅÊ=Ú— KÕ`<« Õ =∞<À^Œ$â◊ºO K«∂ã¨∞#Î fl@∞¡QÍ
.... D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨHõÅÊ# ‰õÄ_® „Éèí=∞ѨÓ~°‚"Õ∞. â◊¥#º"≥∞ÿ# D =∞#ã¨∞û#∞
x~°fizOK«@"≥∞\Ï¡ K≥ѨC? h É’^èŒ H˘~°‰õΩ XHõ x~°fiK«#O K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
''ã¨`ü{Jã¨`ü ("åãÎ̈=–J"åãÎ̈=) =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ „ѨHÍtOѨKÕ¿ã^Õ =∞#ã¨∞û—— .... Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.
WO`«‰õΩq∞Oz ^•xH˜ "Õˆ~ PHõ$u ÖË^Œ∞. x~åHÍ~°"≥∞ÿ# z`«∞Î (Absolute & Formless
Consciousness) J~åúHÍ~°=ÚQÍ J^茺=ã≤`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ (taking half - form) '=∞#ã¨∞û— JO@∞<åflO.
J#QÍ =∞#ã¨∞û z`«∞Î Hõ<åfl "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. '=∞\˜ì— x~åHÍ~°O Hõ^•! '=∞\˜ìQÆ_»¤— J#∞#k PHÍ~°=Ú
Hõey '=∞\˜ì— HõO>Ë "Õ~°∞ H͉õΩO_®<Õ L#flk Hõ^•.
ã¨OHõeÊOK«∞"å_»∞ – ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ : ã¨OHõÅÊ"Õ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú. ã¨OHõÅÊ=Ú J#∞^•x
HõO>Ë =ÚO^Õ ã¨OHõeÊOK«∞ "å_»∞ L<åfl_»∞Hõ^•! ã¨~°fi=Ú#‰õÄ =ÚO^ÕQÆÅ â◊√^Œú`«fi=Ú 'z`«∞Η Jx,
P z`«∞Î ã¨OHõeÊã¨∞Î#flѨC_»∞ '=∞#ã¨∞û— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ h\˜ #∞O_ç „^Œ=`«fi=Ú "Õ~å?
"åÜ«Ú=Ù#∞O_ç "åÜ«ÚK«Å#=Ú "ÕÔ~·#kQÍ K≥ѨÊQÆÅ=∂? ZHõ¯_» ã¨OHõÅÊ=ÚO>Ë JHõ¯_» =∞#ã¨∞û
LO@∞Ok. D Ô~O_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Z=fi~°∂ J#∞ÉèíqOzÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞.
=ã¨∞Î *ÏÅ=Ú#∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ 'Z~°∞Hõ— ~°∂Ѩ=Ú# J#∞Éèí=~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOѨ
*ËÜ«Ú#^Õ =∞#ã¨∞û. ''J@∞¡ – „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞|_»∞#k ã¨`«º"≥∞ÿ#^•? Jã¨`«º"≥∞ÿ#^•?
JÅÊHÍeHõ=∂?† JkèHHõ ÍeHõ=∂?—— .... J<Õk "Õ̂~ q+¨Ü∞« O. =∞#ã¨∞û ^Õxx Z@∞¡ ã¨OHõeÊã¨∞OÎ ^À,
^•xx Jk J\˜ì J#∞Éèí=OQÍ<Õ á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. J\˜ì =∞<ÀÉèÏ==Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x# â◊√^Œú
K≥·`«#º"Õ∞ Ñ≤`å=∞Ǩï_»QÆ∞ '„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞—. J`«_Õ – ''PkèÉè∫uHõ |∞kú—— (Wk Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú ...
Jx QÆ∞iÎOK«∞`«`«Î fi=Ú)#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞<åfl_»∞. <åÜ«∞<å! ~å=∂! L`«Î=ÚÅQÆ∞"å~°∞ =∞#ã¨∞û#
188
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú#‰õΩ .... ''Jq^Œº, ã¨Oã¨$u, z`«Î=Ú, =∞#ã¨∞û, |O^èŒ=Ú,
=∞Å=Ú, `«=∞ã¨∞û—— ... J#∞#q =∂~°∞¿Ñˆ~¡#x „QÆÇ≤ÏOz LO@∞<åfl~°∞.
=∞##=Ú KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ="Õ∞ =∞#ã¨∞û : D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú H͉õΩO_® =∞#ã¨∞û#‰õΩ "Õˆ~
~°∂Ѩ"Õ∞ ÖË^Œ∞. =∞#ã¨∞û ã¨OHõeÊOK« |_ç#ѨC_»∞ LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`« ''Jk WѨC_»∞ W@∞¡
L`«ÊuÎ J~Ú#k—— Jx =∞#O xˆ~ÌtOK«ÖËO. J>Ë¡ ''D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® "åã¨Î"åxH˜ 'L`«ÊuΗ
J#∞#^Õ ÖË^Œ∞—— ... Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. x#fl K≥Ñ≤Ê# ^Œ$ëêìO`«"Õ∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. `å=∞~°Ñ¨Ù=Ùfi
Ü≥ÚHõ¯ c[OÖ’ P ѨÙ=ÙfiÜ≥ÚHõ¯ ã¨∂Hõ;ÉèÏ==∞O`å ã¨O™ê¯~°~°∂ѨOÖ’ Wq∞_ç L#flk Hõ^•? J>Ë¡
z`ü–Ѩ~=° ∂}∞=Ù#O^Õ D [QÆ`∞« Î JO`å ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú# Wq∞_çÜÚ« #flk. J#QÍ „^Œ+Ü ì̈ ∞« O^Õ
^Œ$â◊º`«fi=Ú Wq∞_ç=Ù#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. J~Ú`Õ, XHõ K«=∞`å¯~°O. |OQÍ~°=Ú#‰õΩ PÉèí~°}`«fiO
L#fl^•? ÖË^Œ∞. HÍx PÉèí~°}=Ú |OQÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! ZO_»=∂=ÙÅÖ’ [Å"≥∞Hõ¯_»?
HÍx [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°"Õ∞Hõ^• .... ZO_»=∂=ÙÅÖ’ ã¨∞ÊùiOKÕk? ã¨fiѨflѨÙ~°OÖ’ Hõ#|_Õ
QÀ_»Å‰õΩ Ñ¨Ù<åk L#fl^•? J^Õq^èŒOQÍ „^Œ+¨ìÜ«∞O^Œ∞QÆÅ D ^Œ$â◊º`«fi|∞kú ‰õÄ_® „Éèí=∞`å‡Hõ"Õ∞.
HÍ~°º=Ú#‰õΩ HÍ~°}=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·# 'ã¨`«Î— ÖË^Œ∞. J^Õq^èŒOQÍ ...—— D ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜H˜
HÍ~°}O? ''h=Ù nxx D suQÍ ^Œi≈OK«∞@ÜÕ∞ ã¨∞=∂!—— J#∞#^Õ ã¨=∂^è•#=∞QÆ∞K«∞#flk.
WÜ«∞ºk hHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. J#QÍ h =∞#ã¨∞û hHõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞. =∞#ã¨∞û L#flk hÜ«∞O^Õ. h
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú KÕ`«<Õ Jk `«Ü«∂~°QÆ∞K«∞#flk. ã¨fi`«`«Î fi"Õ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ =¸ÅѨ^•~°÷O.
D ^Œ$â◊º=ÚÅhfl „^Œ+ì̈Ü«∞O^Õ L<åflÜ«∞<Õk ѨijeOz K«∂z „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ hˆH J=QÆ`«O
HÍQÆÅ^Œ∞. D q+¨Ü«∞O ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ_»\ÏxˆH h z`«Î^Œ~°Ê}=Ú# L#fl =∂e#º=Ú#∞ D É’^èŒKÕ
`˘ÅyOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl#∞. z`«Î=∂e#º=Ú KÕ`«<Õ XHõxH˜ `«#Ü«∞O^Œ∞ D qâ◊fi=Ú J#|_Õ
'^Œ$â◊º=Ú— `ÀK«∞K«∞#flk. z`«Î=ÚÖ’ QÆÅ =∂e#º=Ú `˘ÅyOz"Õ¿ãÎ ^Œ$â◊º=Ú LO_»^Œ∞. JѨC_ô
r=Ù_»∞ x~°‡Å∞_≥·, ã¨fiK«∞Ûù_≥· „ѨHÍtOK«QÆÅ_»∞. QÍe gK«#ѨC_»∞ P‰õΩÅ∞ Hõ^ŒÅ=Ù Hõ^•! P`«‡`À
UHõ`«fi=Ú ã¨OÉèíqOz#ѨC_»∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ#=Ú Py LO@∞Ok. JѨC_»∞ D z`«Î=Ú
#O^Œ∞ LO_ç L#fl ~åQÆ–^Õfi+¨=ÚÅ∞, "åã¨#Å∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
K≥`· #« º=∞Ü«∞*Ï˝#=Ú =Å¡<Õ D k‰õΩ¯Å∞, Éè∂í q∞, PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q „ѨHÍtOK«∞ K«∞<åfl~Ú
Hõ^•! (ÖËHõ Jq `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞<åfl~Ú Hõ^•!) P K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ k‰õΩ¯Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ÖËHõáÈ~Ú=Ù#flѨC_»∞ ^•x<Õ ''P`«‡„ѨHÍâ◊O—— JO@∞<åflO. ''h=Ù–<Õ#∞–Ö’Hõ=ÚÅ∞——
.... "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ ^Œ$â◊º=ÚÅhfl – Jã¨`ÕΗ— Jx É’^èŒ Ñ¨_ç#ѨC_»∞ P ^Œi≈OK«∞"å_»∞ ÖËHõ „^Œ+¨ì
=∞Å~°Ç≤Ï`«∞_≥· ÔH·=ź=Ú á⁄Ok#>Ë¡! ^Œ~°Ê}OÖ’ (J^ŒÌOÖ’) H˘O_»Å∞ "≥ÚIIq „ѨuaOaOK«#ѨC_»∞
P J^ŒÌ=Ú ˆH=ÅO J^ŒÌ=ÚQÍ<Õ LO@∞Ok Hõ^•! „^Œ+¨ìÜ«∞O^Œ∞ <Õ#∞–h=Ù–[QÆ`«∞Î .... "≥Ú^ŒÖˇ·#
ÉèÏ"åÅ∞ ÖËHõáÈ~Ú#ѨC_»∞ („Ѩ^Œi≈`«=∞=#ѨÙ_»∞ ÖËHõ J#∞Éèí==∞=#ѨC_»∞) P „^Œ+¨ì ‰õÄ_®
ˆH=Å∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 189
5. ^Œ$â◊º=Ú – J^Œ$â◊º=Ú
N~å=Ú_»∞ : „|Ǩχ*Ï˝! "åã¨Î"åxH˜ ã¨`«∞Î#‰õΩ q<åâ◊#=∞#∞#^Õ ÖË^Œ∞. Jã¨`«∞Î#‰õΩ L`«ÊuÎ ÖË^Œ∞.
WO`«=~°‰õΩ <å‰õΩ ã¨∞ã¨Ê+¨ì"Õ∞ Jx JxÑ≤™ÈÎOk. HÍx z„`«O K«∂Kå~å? D '^Œ$â◊º=Ú— J<ÕHõ
Z_»`≥QÆx ^À+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#^≥·, ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ<Õ =∂ÃÑ· „ѨÉèÏ=O K«∂Ñ≤™ÈÎOk. ''Wk
Jã¨`«∞Î ÖËHõ J"åã¨Î=O—— Jx "Õ∞=Ú „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõ áÈ`«∞<åfl=Ú. W^ŒO`å =∂‰õΩ ZO`À „â◊=∞#∞,
^Œ∞óY=Ú#∞ =∞~°Å=∞~°Å Hõeyã¨∂Î<Õ L#flk. JO^Œ∞KÕ`«, D ^Œ$â◊ºq+¨Øz âßOuOKÕk Z\Ï¡QÀ
K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : D ^Œ$â◊ºÑ≤âßK«=Ú#∞ âßOuѨ*ËÜ«∞QÆÅ XHÍ<˘Hõ =∞O„`«=Ú (qKå~°})
K≥ѨÙ`«∞<åfl#∞. q#∞.
F ~å=∂! D ^ÕǨ^Œ∞Å#∞ K«∂_»∞. Wq KÕ`«#=ÚÅ=Öˇ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú`Õ Wq
HÍÅ„Hõ=∞OQÍ XHõ<å\˜H˜ =∞$u K≥O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. D ^ÕǨ^Œ∞ÖË #tã¨∞ÎO>Ë, WHõ JKÕ`«#"≥∞ÿ#
=ã¨∞Î=ÙÅ QÆ∞iOz "Õˆ~ K≥ѨÊ=Åã≤#^Õ=ÚO@∞Ok? JO^Œ∞KÕ`« U"Õ∞q∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åflÜ≥∂ J=hfl
#tOK«É’`«∞<åfl~Ú. WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ÖËx"≥·, WѨC_»∞ LO_ç, XHõѨC_»∞ #tOK«É’ÜÕ∞q ã¨`«º"≥∞\Ï¡
J=Ù`å~Ú? ❖ XHõ z#fl L^•Ç¨Ï~°}. [ÅO `«~°OQÍHÍ~°OÖ’ J#∞Hõ∆}O áê~°∞K«∞#flk Hõ^•!
'`«~°OQÆ=Ú— J<Õ =ã¨∞Î=Ù ZÖÏ ZѨC_»∞ Åaèã¨∞ÎOk? Jk [Å=Ú#O^Œ∞QÆÅ [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯
PHÍ~°"Õ∞ Hõ^•! HÍx, "ÕÔ~·#@∞¡ Hõ#|_»∞K«∞#flk. D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å J\˜ì^Õ. W^ŒO`å
ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ Ü≥ÚHõ¯ q<åºã¨"Õ∞!
h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡ L#fl^•xH˜ (ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#‰õΩ) <åâ◊#=Ú U<å\˜H© ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. J\˜ì
Jq<åâ◊#=∞QÆ∞ =ã¨∞Î=Ù („^Œ+¨ìÜÕ∞) [QÆ`«∞ΉõΩ, D [QÆ`«∞ÎÖ’x ''h=Ù–<Õ#∞–â◊s~°=ÚÅ∞
–[#‡Å∞–=∞$`«∞º=ÙÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷*ÏÖÏxH˜ ''=¸Å™ê÷#=Ú—— ÖËHõ ''LxH˜™ê÷#=Ú——
JÜ«Ú#flk. J#QÍ Jk D ã¨~°fi^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ c[=Ú#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú#
Hõey LO\’Ok. P ã¨O™ê¯~°O ã¨∞+¨µÑ≤Î ã¨=∞Ü«∞OÖ’ |∞kúÜ«∞O^Œ∞, „Ѩà◊Ü«∞ HÍÅOÖ’ „ѨHõ$u
Ü«∞O^Œ∞ J}y LO\’Ok. =∞~°Å, ã¨∞+¨µáêκ#O`«~°O, „Ѩà◊Ü«∂#O`«~°O – ''„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú——
~°∂Ѩ=Ú# „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. J~Ú`Õ D „^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú ÖË#\˜ì =ÚH˜Î Jã¨OÉèí==∞O^•=∂?
J@∞¡ J#\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D Ô~O_çO\˜x JkèQÆq∞Oz# ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷`«∞Öˇ·#\˜ì
r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ ^Õ=`«ÅÖ’#∞, |∞∞+¨µÅ Ö’#∞, =∞#∞+¨µºÅÖ’#∞, áê`åà◊r=ÙÅÖ’#∞ J<Õ‰õΩÅ∞
=∞#‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`«∞<åfl~°∞. J@∞¡ r=#∞‡‰õΩÎÖˇ· „ѨHÍtOK«∞"å~°∞ D ^Œ$â◊º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
`«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞ ‰õÄ_®. =∞i P r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ, ã¨O™ê~° r=ÙʼnõΩ QÆÅ ÉèË^Œ"Õ∞q∞\˜
K≥ѨC? J\˜ì ÉèË^Œ=Ú JO`«~°OQÆ=Ú# U~°Ê_çÜ«Ú#fl J=QÍǨÏ#Ü«∞O^Õ L#flk ã¨∞=∂!
D ^Œ$â◊º=Ú |Ü«∞@ LO>Ë LO_»h. ÖË^• ÖˉõΩO_»h. ^•x=Å# ÖÏÉèí#+¨ì=ÚÖËq∂ ÖË=Ù.
Jk ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOK«‰õΩO_® K«∂K«∞HÀ"åe. Ѩ_»= hà◊¡Ö’ L<åfl, h~°∞ Ѩ_»=Ö’H˜
190
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ"ÕtOK«hÜ«∞=Ú Hõ^•! XHõ"Õà◊ D ^Œ$â◊º=Ú Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’H˜ ~åQÆ–^Õfi+¨– P㨉õΩÎÅ ~°∂Ѩ=Ú#
„Ѩ"ÕtOzO^• ... WHõ Jk D r=Ùx QÍeѨ@OÖÏQÍ =¸_»∞ Ö’HÍÅ∞ „uѨÊQÆÅ^Œ∞. P
„uѨC@‰õΩ JO`«∞ LO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« r=Ù_»∞ =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞OÖ’ *ÏQÆ~°∂‰õΩ_≥· LO_®e. h~°∞
Ѩ_»=Ö’ „Ѩ"ÕtOK«‰õΩO>Ë Ñ¨_»=‰õΩ =KÕÛ W|ƒOk UO LO@∞Ok?
F ~å=∞K«O„^•! J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# =∞iÜ«Ú „Ѩu*Ï˝Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# D <å "åHͺÅ∞ q#∞.
P `«~°∞"å`« h=Ù J_çy#k K≥ѨÙ`å#∞.
ÉÏǨϺ=Ú# HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D PHÍâßk ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞ QÍx, JO`«~°=Ú# J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∞#fl ''JǨÏO—— "≥Ú^ŒÖˇ·#qQÍx =º=Ǩ~°^Œâ◊Ö’ =∂„`«"Õ∞ JѨi*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ "Õ~°∞–"Õ~°∞QÍ
`ÀK«∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨Î"åxH˜ Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìÖ’ – W^ŒO`å J=ºÜ«∞=Ú – [~å=∞~°}~°Ç≤Ï`«=Ú
JQÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#\˜ì ''[QÆ`«∞Η— J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ Ѩ^•~°÷=Ú U
Hõ∆}=∞O^Œ∞ ÖË<ÕÖË^Œ∞. ѨÓ~°‚=Ú# ѨÓ~°∞‚_»∞, PHÍâ◊=Ú# PHÍâ◊„^Œ+¨ì, âßO`«=Ú# âßO`«∞_»∞,
„|Ǩχ=Ú# „|Ǩχ=Ú L<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOKÕ"å_Õ *Ï˝x. L#fl ã¨`«º=Ú J^Õ. "åã¨Î"åxH˜ D
''^Œ$â◊º=Ú–„^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú—— ... J#∞#q ÖË=Ù. JO>Ë Jq â◊¥#º=ÚÅx <å Jaè„áêÜ«∞O
HÍ^Œ∞. W^ŒO`å âßO`«=∞QÆ∞ K≥·`«#º Éèíi`«"Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ!
N~å=Ú_»∞ : „ѨÉèí∂! ''D [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞—— Jx q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#flѨC_»∞ q#\ÏxH˜ ÉÏQÍ<Õ L#flk.
HÍx =∂ J#∞Éèí=O JO^Œ∞‰õΩ `«y#@∞¡ ÖË^Œ∞.
– Q˘„_®e ‰õΩ=∂~°∞_»∞ Ѩ~°fi`«=Ú#∞ ѨQÆ∞ÅQ˘@∞ìK«∞<åfl_»∞.
– ‰õΩO^Õ\ ˜ Ô~O_»∞ H˘=Ú‡Å∞ ZO`« JO^ŒOQÍ L<åfl~Ú!
– |O_»~å~Ú KÕ`«∞Å∞ KåÑ≤ #$`«ºO KÕ™ÈÎOk.
– Wã¨∞Hõ K«=Ú~°∞#∞ „Ѩ™êk™ÈÎOk.
– ~åuÉÁ=∞‡ ZO`«ÉÏQÍ K«^Œ∞=Ù`ÀOk!
– P z„`«Ñ¨@OÖ’x "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ KÕ¿ã QÆ~°˚#KÕ <å K≥=ÙÅ∞ ѨÓ_çáÈ`«∞<åfl~Ú.
ÃÑ· "åHͺÅ∞ Z\˜"ì À, =∂Ѩ@¡ ''D [QÆ`∞« Î ÖË^∞Œ —— J#∞ "åHõº=Ú ‰õÄ_® J\˜^ì .Õ ZO^Œ∞HõO\Ï~å?
=∞$`«∞º=Ù, =Úã¨e`«#=Ú, ^Œ∞óY=ÚÅ∞, =ã¨∞Î*ÏÅO, PHÍâ◊O, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞ .... D "≥Ú^ŒÖˇ·#
J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`ÕÎ ÖË^Œx JO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! W=hfl ÖË#ѨC_»∞ "Õ∞=Ú
K«∂KÕ D `«`«OQÆ=∞O`å Uq∞\˜?
J~Ú`Õ, „|ǨχA˝ÅQÆ∞ q∂~°∞ =$^ä• J~Ú# U "åHõºO ѨÅ∞Hõ~°x ‰õÄ_® <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞.
JO^Œ∞KÕ`«, ''D qâ◊fi=Ú W`«óѨÓ~°fi=Ú ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ ‰õÄ_® L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. WOÔHѨÊ\˜H©
LO_»^Œ∞—— Jx K≥ѨC@Ö’ J~°÷"Õ∞^≥·Ü«Ú#fl^À =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! <å "åHõº=ÚÅ∞ Jã¨OQÆ`«O HÍ^Œ∞. <Õ#∞ K≥¿ÑÊk „â◊^ŒúQÍ,
L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«OQÍ q#∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 191
x[OQÍ<Õ Q˘„_®e ‰õΩ=∂~°∞x=Öˇ W^ŒO`å „Éèí=∞=∂„`«"Õ∞. ''<å‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#flk Hõ^•!——
JO\Ï"å? ã¨fiѨflOÖ’ ‰õÄ_® h=Ù QÆ$ǨÏ=ÚÅ#∞, [#∞Å#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! J=hfl L<åflÜ«∂?
LO>Ë ZHõ¯_» L<åfl~Ú? ÖˉõΩO>Ë qHÍ~åÅhfl Z@∞¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? J^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯
qHõÅÊ=Ú =∂„`«"Õ∞#x `≥Å∞ã¨∞Hõ^•! ã¨fiã¨fiÉèÏ="Õ∞ ã¨fiѨfl=Ú#∞ K«∂KÕ@@∞¡, ã¨fiáêfl#∞Éèí=O
á⁄O^Õ@@∞¡ KÕ™ÈÎOk. =∞#ã¨∞û Jã¨`ÕÎ J~Ú#ѨÊ\˜H©, x*ËK«Ûù =Å# x[â◊s~°=Ú#∞ HõeÊOK«∞H˘x,
WHõ PÃÑ· WO„^Œ*ÏÅ=Ú=Öˇ D [QÆ`«∞Î#∞ W@∞¡ qã¨ÎiOѨKÕ™ÈÎOk.
K«OK«Åâ◊H`Θ À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl =∞#¿ãû ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. J^Õ „Éèqí ∞™ÈÎOk. ã¨~fi° =Ú#∞
HõeÊOK«∞H˘x ã¨fi~°æ#~°HÍʼnõΩ áÈ~Ú =™ÈÎOk. Ü«∂z™ÈÎOk. ã¨O™ê~°OÖ’ x=∞QÆfl=∞ø`ÀOk.
WO`«Ö’<Õ =ÚH˜Îx á⁄O^Œ∞`ÀOk. W^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞. =∞#ã¨∞û H͉õΩO_®
"Õˆ~ [QÆ`«∞Î ÖË<ÕÖË^Œ∞.
❖❖❖
6. „|Ǩχ=Ú – ã¨fiÉèÏ==Ú
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! ''D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx JO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! ZO^Œ∞Hõx?
=∂Ü«∂=∞Ü«∞=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û ZHõ¯_ç #∞O_ç L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk? "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ D q+¨Ü«∞O
QÆ∞iOz q=~°OQÍ K≥ѨÊO_ç. J@∞ÃÑ· q∞QÆ`å q+¨Ü«∂ʼnõΩ =^•ÌO.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D ^Œ$â◊ºã¨$+≤ì JO`å <å=∞~°∂áêÅ`À ã¨Ç¨ Å~ÚOzáÈÜÕ∞
''=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞=Ú—— ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ..... JѨC_çHõ âı+≤OKÕ^Õq∞\˜? „ѨâßO`«=Ú, JYO_»=Ú,
xi¡Ñ¨Î=Ú, JkfifÜ«∞=Ú J~Ú#\˜ì ã¨`ü–=ã¨∞Î"Õ. (A state of absolute self-existence).
J#∞Éèí==∂„`«=∞QÆ∞ J\˜ì D r=Ùx ã≤÷uH˜ <å=∞~°∂áêÅ∞ ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© âßG=ÚÅ∞ J^•ÌxH˜
'„|Ǩχ=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞ÃÑ\Ïì~Ú.
J\˜ì „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù‰õΩ [#‡QÍx, „ѨHÍâ◊=ÚQÍx, ÅÜ«∞=ÚQÍx ÖË=Ù. Jk x`«º=Ú,
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨~fi° â◊H=Θ O`«=Ú, HÍ~°}~°ÇÏ≤ `«=Ú J~Ú=Ù#flk. ^•x<Õ 'Ѩ~=° ∂`«‡—, '=∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞—
Jx ‰õÄ_® JO@∞<åfl~°∞. Zxfl¿Ñ~°¡`À ZO`« K≥Ñ≤Ê<å UO ÖÏÉèíO? P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù "åHõº=ÚÅKÕ`«
„QÆÇÏ≤ OK«|_»QeÆ Qˆ k HÍ^Œ∞. =ÚHõÑÎ Ù¨ ~°∞+¨µÅ∞ ^•xx `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éè=í =∂„`«OQÍ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
''P`«‡, „|Ǩχ=Ú, „|Ǩχ, Ѩ~°=∂`«‡, t=Ù_»∞.... J#∞#=hfl É’kèOK«∞@‰õΩ gÅ∞QÍ J^•Ìx
Ü«∞O^Œ∞ HõeÊOK«|_®¤~Ú. J~Ú`Õ D ¿Ñ~°¡hfl ^•x ™êfiÉèÏqHõ=ÚÅ∞ HÍ=x, <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ
HõÅÊ#=∂„`«OKÕ`« ÉèË^ŒÉèÏ=O á⁄O^Œ=Åã≤# ѨxÖË^Œx ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞.
™êOY∞ºÅ∞ ´ ^•xx 'ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
"Õ^•O`«∞Å∞ ´ '„|Ǩχ=Ú— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
q*Ï˝#"å^Œ∞Å∞ ´ 'ã¨∞x~°‡Å q*Ï˝#=Ú— JO@∞<åfl~°∞.
â◊¥#º"å^Œ∞Å∞ ´ Jk ''Ѩ^•~°÷~°Ç≤Ï`«=Ú——, 'â◊¥#º=Ú— - Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
192
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ Jk ã¨~°fi ''<å=∞–~°∂Ѩ–ÉèÏ=#——ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#k. JkÜÕ∞ ã¨∂~°º–K«O„^Œ–
#Hõ∆„`å^Œ∞Å#∞, ã¨~°fir=ÙÅ#∞ „ѨHÍtOѨKÕ™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ ã¨~°fir=ÙÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=∞^Õ.
<å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ HõÅÊ# J^•Ìxx á⁄O^Õ =∂~°æO ã¨∞QÆ=∞O KÕÜ«∞\ÏxˆH ã¨∞=∂! J^Õ =HõΖq#∞"å_»∞
–Éè’HõΖ„^Œ+¨ì–Hõ~°ÎÅ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍt™ÈÎOk. Jk 'ã¨`«∞Η J~Ú‰õÄ_® Jã¨`«∞Î=Öˇ LO\’Ok.
ã¨~°fi^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ ã¨~°fi^• LO@∂ ‰õÄ_® ^Œ∂~°ã¨÷=Ú=Öˇ JxÑ≤™ÈÎOk. z¢`«ÊHÍâ◊"Õ∞ Jk.
ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç H˜~°}ѨÙO[=ÚÅ∞ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞#fl@∞¡ P z`åÎHÍâ◊=Ú #∞O_Õ „|Ǩχ –
q+¨µ=‚ Ù – WO„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^Õ=`«ÅO`å |Ç≤Ï~°`æ =« ∞=Ù`«∞<åfl~°∞. ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ=Öˇ
(|∞_»QÅÆ =Öˇ) J#O`« ã¨OYºÖ’ [QÆ`∞« ÅÎ ∞ |Ü«∞Öˇfi_»Å@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. #^Œ∞Åhfl ã¨=Ú„^Œ=Ú"≥Ñ· Ù¨ Hˆ
Jaè=ÚY=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, D ^Œ$â◊º=ÚÅhfl J^•Ìx"≥Ñ· Ù¨ Hˆ Hõ^∞Œ Å∞K«∞<åfl~Ú. nѨO=Öˇ Jk `«##∞`å<Õ
„ѨHÍtOѨKÕã¨∞H˘#∞K«∞, `«^•Ìfi~å ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨKÕ™ÈÎOk. JkÜÕ∞ PHÍâ◊OÖ’,
tÅÅÖ’, Ѩ~°fi`«=ÚÅÖ’, áê`åà◊OÖ’, "åÜ«Ú=ÙÖ’, „Ѩu „áê}˜Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. JkÜÕ∞ â◊s~°=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz D Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞, *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞
`«=∞ `«=∞ Ѩ#∞Å#∞ x~°fiiÎOK«∞#@∞¡QÍ âßã≤™ÈÎOk. JÜ«∞ºk XHõѨC_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞~°z
=¸_è»∞x=Öˇ, =¸QÆ"åx=Öˇ, [_»∞x=Öˇ „Ѩ=iΙÈÎOk. tÅÅ∞ xâ◊ÛÅOQÍ#∞, PHÍâ◊=Ú
â◊¥#º=ÚQÍ#∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞ Hõiî#=ÚQÍ#∞, [Å=Ú „^Œ=`«fi=Ú`À#∞ LO_Õ@@∞¡ âßã≤OKÕk,
xÜ«∞q∞OKÕk P „|Ǩχ=ã¨∞Î"Õ. ^•x âßã¨#=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ ã¨∂~°∞º_»∞ XHÍ<˘Hõ xÜ«∞=∞OQÍ
„ѨHÍtã¨∂Î L^Œ~Úã¨∂Î Jã¨Îq∞ã¨∞Î<åfl_»∞.
"Õ∞Ѷ¨∂Å #∞O_ç =~°¬O ‰õΩ~°∞ã¨∞ÎOk Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ JHõ∆Ü«∞ã¨∞M=Ú`À xO_ç# P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù
#∞O_ç, ''ã¨O™ê~°=Ú—— J#|_Õ J™ê~°=$+≤ì ‰õΩ~°∞™ÈÎOk. D '„uÖ’Hõ=ÚÅ∞— J<Õ gzHõÅ∞ ^•x#∞O_Õ
"≥Å∞=_»∞K«∞ JO^Œ∞Ö’ˆH Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~Ú. J^Õ ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅ JO`«~åºq∞Ü≥ÿ∞, JO`«s¡#QÍ#"≥∞ÿ,
âßâ◊fi`«"≥∞ÿ, ã¨~°fi"≥∞ÿ LO_ç‰õÄ_® ... ÖËHõÜÕ∞ L#fl@∞¡ „Éèíq∞OѨKÕ™ÈÎOk. =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ LO_ç‰õÄ_®
JO^ŒiÜ«∞O^Œ∞ ã¨=∂# ÉèÏ==Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. "åÜ«Ú=Ù `«# gzHõÅKÕ Å`«Å#∞ <å@ºO
KÕ~Úã¨∞ÎOk. K«∂Kå"å? J>Ë¡, Jk .... 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ ^Œà◊=ÚÅ`À#∞, '„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞—
J<Õ Ñ¶¨Å=ÚÅ `À#∞ 'z`ü— J<Õ =¸Å=Ú`À#∞ ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl D ''„ѨHõ$u—— J<Õ Å`«#∞
<å@ºO KÕ~Ú™ÈÎOk. '^ÕǨÏ=ÚÅ∞— J<Õ Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# ÃÑ>ˇìÅÖ’ z#‡Ü«∞=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û#∞
LOzOk J^Õ ã¨∞=∂! K«O„^Œ∞x#∞O_ç H˜~}° =ÚÅ∞ =ã¨∞#Î fl@∞¡ P`«‡#∞O_Õ ã¨$+¨µÅì ∞ "≥Å∞=_»∞K«∞<åfl~Ú.
F ~åѶ¨∞"å! P z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ã¨$+≤ì J<Õ q^Œ∞º`«∞Î „ѨHÍt™ÈÎOk. '„áê}=ÚÅ∞— J<Õ
j`«Å "åÜ«Ú=ÙÅ∞ gK«∞K«∞<åfl~Ú. Jã¨^Œfiã¨∞Î=ÙÅ#∞ HõeÊOKÕk, ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ =∞~°∞QÆ∞ѨiKÕk,
ÖËHõ 'ã¨`«Î— U~°Ê~°KÕk J^Õ. ^•x ™êxfl^茺=Ú KÕ`«<Õ [_»=ÚÖˇ·# D â◊s~å^Œ∞Å∞ K«eOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. 'ã¨`«Î—Åxfl\˜H© ã¨`«Î J~Ú=Ù#fl\˜ì ^•x=Å#<Õ ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞, xÜ«∞u (cause &
effect), K«Å#–ã¨ÊO^•k „H˜Ü«∞Å∞ „Ѩ=iÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. â◊√^Œú – z#‡Ü«∞=∞QÆ∞ D
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 193
Ѩ~=° ∞=ã¨∞"Î Õ PHÍâ◊=Ú# Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ zOuOz, PÜ«∂~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞
^•Å∞ÛK«∞#flk.
❖
P Ѩ~=° ∞=ã¨∞"Î Õ D qâßÅ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ XHõ „ѨH¯õ ã¨$+≤ãì ∂¨ ,Î =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ Ug∞ KÕÜ∞« #@∞¡
=∞ø#=Ú, x„+≤¯Ü«∞`«fi=Ú, xi¡Ñ¨Î`«fi=Ú, âßO`«=Ú =Ç≤Ï™ÈÎOk. ã¨~°fi„áê}∞Å "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ#\˜ì J^•ÌxH˜ ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ ÖË=Ù. Jk ã¨~°fi^• D „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ '^Œ$â◊º`«fi=Ú
– „^Œ+¨ì`«fi=Ú— Å~ÚOz#\˜ì xifiHÍ~°–K≥·`«#º=ÚQÍ `«#Ü≥ÚHõ¯ J^≥· fi`« P`«‡`«`«Î fi=Ú#O^Õ
xÅzÜ«Ú#flk. F ~å=∞K«O„^•! JkHÍHõ– WHõ¯_» QÍx =∞Ô~Hõ¯_» QÍx =∞~˘Hõ =ã¨∞Î=Ù Un ÖË^Œ∞.
JkÜÕ∞ ã¨~°∞fiÅKÕ ã¨~°fiq^èŒ=ÚÅ P~åkèOK«|_»`«y#k. #=∞㨯iOK«|_»`«y#k. ^•xx
„QÆÇ≤ÏOz#"åiÜ«∞O^Œ∞ ã¨~°fi ã¨fiÅÊ`«fi=ÚÅ∞ #t™êÎ~Ú.
❖❖❖
7. „|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~°O
^Õ=^Õ=Ù_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«∞‡x`À ÖËHõ, ã¨~°∞fiÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ – â◊√^Œú K≥·`«<åº`«‡
ÉèQí "Æ å#∞x`À UHõ`fi« =Ú ''*Ï˝#Ü≥∂QÆ=Ú—— =Å# =∂„`«"∞Õ Åaèã∞¨ OÎ k. JO`ÕHÍx, â◊s~° Hõ+=ì¨ ÚÅ`À
‰õÄ_ç# PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOz#O`« =∂„`«OKÕ`« ÅaèOKÕk HÍ^Œx ã¨~°∞fiʼnõΩ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
U Hõ~å‡#∞ëêª#"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© – Jk '=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ Ѩq„`«`«— J#∞ ÅHõ∆ º=Ú`À KÕÜ«∞|_®e.
JѨC_»∞ ^À+¨~Ç° Ï≤ `«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞ûÖ’ *Ï˝#ã¨∞Êù~}
° ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ L^Œ~Úã¨∞OÎ k. PÃÑ,· P`«‡^Œ~≈° #=Ú
Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk.
F ~å=∞K«O„^•! "Õ∞=Ú D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å `«~°z–`«~°z ѨijeOKåO. WO^Œ∞
U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ „Éè=í ∞ JO`å – =∞$QÆ`$« +¨#‚ ∞ K«∂z#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl [Å„ÉèÏOu
=O\˜k =∂„`«"Õ∞. D „Éèí=∞#∞ âßOuѨ*ËÜ«∞QÆÅ LáêÜ«∞O ''`«`«Î fi*Ï˝#O—— XHõ¯>Ë#x "Õ∞=Ú
„QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`«<Õ, P q+¨Ü«∞O „ѨѨOK«=∞O`«\ ˜H© Kå@∞K«∞<åflO. ''<Õ#∞ Z=~°∞? g~°O`å
Z=~°∞? D ^Œ$â◊º=Ú, ^Œ$âߺO`«~°æ`«=ÚÖˇ·# D â◊s~°=ÚÅ∞ U"≥∞ÿ L<åfl~Ú?—— J#∞ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
ã¨OѨÓ~°‚ J=QÍǨÏ#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# *Ï˝#"Õ∞ ã¨~°fi„Éèí=∞ʼnõΩ ã¨~°~Ú# B+¨^èŒO.
F [#∞ÖÏ~å! =$uΖ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, â◊√^Œú–ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ ZHõ¯_À ^Œ∂~°OQÍ
L#fl"å_»∞ HÍ^Œ∞. ÖËHõ ^ŒQÆæ~°QÍ LO_Õ"å_»∞‰õÄ_® HÍ^Œ∞. ^Œ∂~°ã¨∞÷_»∞ HÍ^Œ∞. ã¨q∂Ѩã¨∞÷_»∞ HÍ^Œ∞.
U^≥·<å ÉÏǨϺ=Ú# L#fl =ã¨∞Î"≥·`Õ .... Wk ^Œ∂~°OQÍ L#flk, ÖËHõ ^ŒQÆæ~°QÍ L#flk ... Jx
J#=K«∞Û. HÍx Ѩ~°=∂`«‡ „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞, WHõ ^ŒQÆæ~°, ^Œ∂~°=ÚÅ∞
Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? J`«_»∞ ÅaèOz LO_»xk ZѨC_»∞? J`«_»∞ ã¨∞ÅÉèí∞_»∞ HÍ^Œ∞. ^Œ∞~°¡Éèí∞_»∞ ‰õÄ_®
HÍ^Œ∞. ™êfi#O^Œ „ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P „|Ǩχ=Ú q∂ q∂ x[–â◊s~°=ÚÅO^Õ, ã¨~°fi^• ÅaèOzÜÕ∞
194
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
L<åfl_»∞. „Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~·#ѨC_»∞ q∂Ü«∞O^Œ∞ J`«x LxH˜x `«Ñ¨ÊHõ QÍOK«QÆÅ~°∞. q∂Ü«∞O^Õ
k=º"≥∞ÿ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl P P`«‡^Õ=Ùx =^ŒeÃÑ\˜ì ZHõ¯_≥Hõ¯_À ZO^Œ∞‰õΩ "≥`«∞‰õΩ`å~°∞ K≥ѨÊO_ç?
`«Ñ¨ã¨∞û – ^•#=Ú – „=`«=ÚÅ∞ "≥ÚII q∂ ^Œ$+≤ìx â◊√^ŒúѨ~°K«∞@‰õΩ =∂„`«"Õ∞ LѨHõi™êÎ~Ú.
"å\˜Ö’ U XHõ¯\© ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«`Ϋ fi*Ï˝#=Ú#∞ KÕ‰Äõ ~°ÛÖË=Ù. J~Ú`Õ, "å\˜ ã¨Ç¨ Ü«∞O fã¨∞HÀO_ç.
q∂ˆ~ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ q∂q∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ B#fl`«º=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞@‰õΩ ã≤^Œ∞úÅ∞ HÍ"åe. qA˝Öˇ·#
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz `«=∞Ü«∞O^Œ∞ P Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! q∂~°∞ ''^Œ$â◊º ã¨Oã¨HõÎ`« – (Attachment towards sensory impressions &
experiences) J#|_»∞ "≥∂ǨÏ*ÏÅOÖ’ z‰õΩ¯H˘xÜ«Ú<åfl~°x QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. D "≥∂ǨÏO
`˘ÅˆQ^≥\Ï¡QÀ H˘OK≥O Ü≥∂K«# KÕÜ∞« O_ç. WO^Œ∞‰õΩ =∂‰õΩ `ÀK«∞K«∞#fl LáêÜ«∞=ÚÅ∞ K≥ÑC¨ K«∞<åflO.
™ê^è∞Œ [#∞Å#∞ ã¨q∂Ñ≤OK«O_ç. "å~°∞ K≥¿ÑÊk „â◊^QúŒ Í q#O_ç. =∞##–xkè^•è ºã¨Å#∞ ã¨OáêkOK«O_ç.
P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ qâ◊nHõiOKÕ âßG=ÚÅ∞ *Ï˝#∞Å „Ѩ™ê^Œ"Õ∞ Hõ^•! Jq ‰õÄ_® q∞=Ú‡Å#∞
L^ŒúiOK«QÆÅ=Ù. „Hõ=∞OQÍ ''„ѨâßO`«=Ú – ã¨~°fiâı+¨º=Ú—— JQÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ q∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ
Ü«Ú#fl^Œx J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
JÜ«∞O ã¨^Õ= W`Õº= ã¨OѨi*Ï˝#=∂„`«`«ó
[O`À~°fl*ÏÜ«∞`Õ ^Œ∞óY"£∞, r=#∞‡HõÎ`«fi"Õ∞u K« II (VI. 6)
''<åÜ«∞O^Õ "≥e¡qiã≤Ü«Ú#fl\˜ì W`«_Õ ^Õ=^Õ=Ù_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡—— J#∞ *Ï˝#=Ú ÅaèOz#
`«~°∞"å`«, WHõ D ^Œ∞óMÏ#∞Éèí==ÚÅ „H©h_» ‰õÄ_® LO_»^Œ∞. J\˜ì *Ï˝#=Ú<Õ ''P`«‡*Ï˝#O—— Jx
JO@∞<åflO. Jk á⁄Ok#"å_»∞ r=#∞‡‰õΩÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! 'P`«‡Ü≥∂QÆO— KÕ`« ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ P Ѩ~°=∂`«‡QÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ D
[##–=∞~°}–ã¨O™ê~åk ^À+¨=ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`åÜ«∞x q∂ =∂@Å =Å# „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞.
J~Ú`Õ =∞ǨÏs¬! P ^Õ=^Õ=Ùx j„Ѷ¨∞OQÍ á⁄O^•ÅO>Ë U Hõ~îÀ~° xÜ«∞=∂Å∞ PK«iOKåÖ’
K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ~°Ñ¶¨Ú~å=∂!
ã¨fiáœ~°∞+¨Ü«∞`Õfl# q"ÕH˜# qHÍã≤<å
㨠^Õ"À *Ï˝Ü«∞`Õ, ~å=∞! # `«Ñ¨ó ™êfl# Hõ~°‡aèó II (VI. 9)
`«#Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ KÕ`« (ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú KÕ`<« )Õ ''q"ÕH=õ Ú – qHÍã¨=Ú(Discrimination
& Knowledge\wisdom)——Å#∞ á⁄Ok#"å_Õ „|Ǩχ™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. q"ÕHõ=Ú`À
‰õÄ_ç# |∞kúx LѨÜ≥∂yOK«‰õΩO_® ˆH=ÅO ™êfl#=Ú `«Ñ¨=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ KÕ`«
'„ÉÏǑχ^Œ$+≤ì— JÅ=_»^Œ∞. ''‰õΩ@∞O| áÈ+¨}—— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ xã¨ûOQÆ`«fi=Ú`À
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 195
PK«iOK«∞"åiH˜, J"Õq∂ *Ï˝#ã¨=Úáê~°˚#‰õΩ J_»∞¤HÍ=x „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. ''"Õ∞=Ú D Éè∫uHõ
=º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆ∞flÅ"≥∞ÿÜ«Ú<åfl=Ú. WѨC_ô *Ï˝#=Ú#∞, „|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞
á⁄O^•Å#∞H˘O>Ë Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«ÖË"≥∂ ....—— Jx `«Åz P`«‡*Ï˝#
ã¨=∂Kå~°=Ú#∞ ѨijeOK«x"å~°∞ =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ =¸~°∞öÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
~åQÆ ^Õfi+¨ `«=∞ó „HÀ^èŒ =∞^Œ=∂`«û~°º =~°˚#"£∞
q<å, ~å=∞! `«áÈ^•#O, ˆH¡â◊U= # "åã¨Î="£∞ II (VI. 10)
F ~å=∂! ''HÍ=∞, „HÀ^è,Œ Ö’Éè,í "≥∂ǨÏ, =∞^Œ, =∂`«û~åºÅ#∞ ZO`«=~°‰Ωõ `«ºlOK« QÆeQÍO?——
J#∞#^Õ =ÚYºO. Jq =^ŒÖÏÅ<Õ ''ÅHõ∆ º=Ú—— HõeyÜ«ÚO_»‰Ωõ O_®, `«áÈ^•<å^Œ∞Å∞ P„â◊~ÚOK«@O
HÍÜ«∞ˆH¡â◊Hõ~°=ÚÖË J=Ù`å~Ú HÍx, L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O ã≤kúOѨKÕÜ«∞ÖË=Ù. XHõ_»∞
~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ Ö’|_ç Ѩ~°∞Å#∞ =OzOz ã¨OáêkOz#^•xx ^•#O KÕâß_»#∞HÀ. Jã¨Å∞ P
^èŒ#=Ú Z=i^À J`«_Õ ^•x Ѷ¨Å=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ Ö’|_ç KÕÜ«∞|_Õ
„=`«=ÚÅ∞ "≥ÚII ã¨`å¯~°º=ÚÅ∞ ''^•OaèHõ=ÚÅ∞—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~Ú. W\˜ì HÍ~°º=ÚÅ
=Å# UO „ѨÜ≥∂[#O? ''<Õ#∞ <å =∞#ã¨∞û#∞ â◊√kú KÕã¨∞H˘#∞@ˆH D „=`«, [Ѩ, `«áÈ
^•<å^Œ∞Å#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl#∞. =∞Ô~=ih L^ŒúiOK«∞@‰õΩ HÍ^Œ∞. J\˜ì â◊√^Œú"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞ûKÕ –
<å`À ã¨Ç¨ ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl P`«‡^Õ=Ùx ^Œ~°≈#O KÕã¨∞‰õΩO\Ï#∞—— J#∞ J=QÍǨÏ#`À
`«Ñ¨ã¨∞û, ^•#=Ú "≥ÚII#q x~°fiiÎOK«|_®e.✺
Hõ#∞Hõ F [#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å „Ñ¨Ü«∞`«fljÅ∞~°∞ J=O_ç. ZO`« Hõ+¨ìѨ_≥·<å 㨈~,
™ê^èŒ∞–ѨÙOQÆ=ÙÅ ™êq∂Ѩº`«, ã¨KåÛùG=ÚÅ É’^茙ê~°O ã¨OáêkOK«O_ç. x[OQÍ q∂~°∞ ^Œ∞ó
Y~°Ç≤Ï`«∞Å∞ HÍQÀ~°∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! P`«‡^Õ=Ùx á⁄O^ŒQÀ~°∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! J~Ú`Õ, D ~åQÍk
^À+¨=ÚÅ#∞ =^ŒÅ=Åã≤#^Õ! JO^Œ∞‰õΩ Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°O H͉õΩO_® "Õˆ~ LáêÜ«∞"Õ∞q∞ L#flk?
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚKÕ `«`«Î fi*Ï˝#O Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎO^À K≥ѨÙ`å#∞, q#O_ç. nxKÕ ~åQÆ^Õfiëêk
^À+¨=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# L#fl q+¨Øz"åºkè LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞.
Ü«∞^ä• ã¨OÉèí=Ü«∂ =$`åº Ö’HõâßG-q~°∞^ŒúÜ«∂
ã¨O`À+¨ ã¨O`«∞+¨ì=∞<å Éè’QÆQÆO^èŒO Ѩi`«º*Ë`ü II (VI. 16)
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ gÖˇ·#O`«=~°‰õΩ Ö’Hõ–âßG=ÚʼnõΩ q~°∞^Œú=ÚÅ∞ HÍ#\˜ì rq`«=Ú#∞
J=ÅOaOK«O_ç. Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ á⁄O^Œ∞K«∞#fl^•x`À ã¨O`«∞+¨µìÅ∞ HõO_ç. Éè’QÆ"åã¨#Å =Å#<Õ
Jã¨O`«$Ñ≤Î |Ü«∞Å∞^Õi q∞=Ú‡Å#∞ Ñ‘eÛ Ñ≤Ñ≤ÊKÕ™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« Éè’QÆ"åã¨#Å∞ (tendencies
that keep you craving) `«ºlOK«O_ç. P"Õâ◊ HÍ"ÕâßÅ∞ =^ŒÅO_ç. „Hõ=∞OQÍ z`«Î=Ú#‰õΩ „ѨâßO`«`«
JÅ"å@∞ KÕÜ«∞O_ç. ™ê^èŒ∞=ÙÅ∞ Uq∞ K≥ѨCK«∞<åfl~À q#O_ç. ã¨KåÛùG=ÚÅ∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞#flk
✺
''^•<å^Œº™êº~åúã¨Î㨺 `«`«ÊùÅ"£∞—— J#fl@∞¡.
196
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„QÆÇ≤ÏOK«O_ç. x+≤^Œú"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å#∞ =^ŒÅ∞K«∞ qKå~°} – „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞"å_»∞ Ju
j„Ѷ¨∞OQÍ =ÚH˜Îx á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞ K«∞<åfl_»∞. Wk =∂ J#∞Éèí=™ê~°O. U |∞kú=∞O`«∞_≥·`Õ qKå~°}KÕ
„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ_À, J\˜ì"åxѨ@¡ „|Ǩχ – q+¨µ‚ – =∞¿ÇÏâ◊fi~° – WO„^•k ^Õ=`«Å∞
‰õÄ_® ^ŒÜ∞« K«∂ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. XHõ ~Ô `· ∞« `«# `À@Ö’x JO^Œ"∞≥ #ÿ ѨÓÅ"≥ÚHõ¯Å#∞ HÍáê_»∞#@∞¡
HÍáê_»∞H˘O\Ï~°∞.
F ~å=∂! '™ê^èŒ∞=Ù— J#QÍ Z=~°∞? *Ï˝#–"≥·~åQͺk qt+¨ì QÆ∞}=ÚÅ`À „ѨHÍtOK«∞
#\˜ì"å_Õ ã¨∞=∂! J\˜ì ™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ ã¨∞[#∞ÖË QÆ∞iÎOK«QÆÅ~°∞. ã¨∞[#∞Å Jaè„áêÜ«∞O „Ѩ=∂}OQÍ
fã¨∞H˘x '™ê^èŒ∞=Ù—#∞ QÆ∞iÎOKåe. ZO`« „Ѩܫ∞uflOK≥·<å 㨈~, J`«xx P„â◊~ÚOz, J`«_»∞
K≥¿ÑÊk ÉèíH˜Î–„â◊^ŒúÅ`À q<åe. J}‰õΩ=`À „ѨtflOz, K≥Ñ≤ÊOk qx, ã≤÷sHõiOK«∞H˘x ѨijÅ<å`«‡Hõ
|∞kúKÕ P`«‡*Ï˝xq HÍ"åe.
âßG=ÚÃÑ·, QÆ∞~°∞=ÙÃÑ·, `«#ÃÑ· qâßfiã¨=Ú HõÅ"å_Õ ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨KåÛùG=Ú : q^ŒºÅxfl\˜Ö’ „âı+¨ª"≥∞ÿ#k 'P^蕺`«‡q^Œº—. J\˜ì P`«‡q^Œº#∞ É’kèOKÕ âßG"Õ∞
''ã¨KåÛùG=Ú——.
Ü≥∂QÆ=Ú JÉèíºã≤Oz#"åi =∞#ã¨∞ûÖ’x =$`«∞ÎÅhfl `˘ÅQÆ∞`å~Ú Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ
''™ê^èŒ∞ã¨OQÆ=Ú – ã¨KåÛùGѨ~î°#=ÚÅ =Å# "≥·~åQƺ=Ú, ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡ ~åQÆ=Ú `˘ÅQÆ∞@——
"≥ÚII „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. `«`å¯~°}OQÍ 'Jq^Œº— J#|_Õ ã¨O™ê~°=Ú #t™ÈÎOk. ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å
ã¨~°fiq^è•ÖÏ ^Õ=^Õ=Ù_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ ã¨~°fiHõ~°‡ÅKÕ P~åkèOK«@"Õ∞ ã¨~Àfi`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# LáêÜ«∞O.
❖❖❖
8. q∞^䕺„ÉèÏO`«∞Å∞
N~å=Ú_»∞ : F =∞ǨÏs¬! ^Õ=^Õ=Ù_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ ¿ãqOK«=∞x P*Ï˝Ñ≤OK«∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì
Ѩ~°=∂`«‡`À ã¨q∂Ѩº`«KÕ J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ=O „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œx q∂ "å‰õΩ¯ÅKÕ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åflO.
`«`«fi"Õ`«ÎÅ∞, =∂ „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨µÅ∞ J~Ú#\˜ì q∂Ü≥ÚHõ¯ "åHõº=ÚÅ∞ =∞=Ú‡Å#∞ D '™êO™êiHõ
^Œ$+≤ì— #∞O_ç `«Ñ¨ÊHõ HÍáê_»∞`å~Ú.
HÍx =∞Ǩâ◊Ü«∂! <å‰õΩ =∞~˘Hõ ã¨=∞㨺 =zÛѨ_»∞`ÀOk. q∂~°∞ K≥ѨC P ''Ѩ~°=∂`«‡——
J#∞#k Z=i QÆ∞iOz? Z=x QÆ∞iOz Ziy# `«~°∞"å`« =ÚH˜Î Åaèã¨∞ÎO^Œx JO@∞<åfl~À J\˜ì
Ѩ~°=∂`«‡ ZHõ¯_»∞O\Ï_»∞? J`«xx "Õ∞=Ú `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O Z\Ï¡? KÕ~°@O Z\Ï¡? =∞iH˘O`«
q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl P P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ZHõ¯_À ^Œ∂~°OQÍ ÖË_»∞ ã¨∞=∂! J`«_»∞
K≥·`«#º~°∂Ѩ=Ú# =∞#O^Œi â◊s~°=ÚÅÖ’ x=ã≤OK«∞K«∞<åfl_»∞. D qâ◊fi"Õ∞ J`«_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 197
HÍx J`«_»∞ qâ◊fi~°∂Ѩ=ÚQÍ JQÆ∞@ÖË^Œ∞. L#flk J`«_˘Hõ¯_Õ. J`«xH˜ "Õ~°∞QÍ qâ◊fi=Ú
J#∞#k ZHõ¯_® Z#fl_»∂ ÖË^Œ∞. ''P z#‡Ü«∞ `«`«Î fi"Õ∞ „|Ǩχ, q+¨µ‚=Ù, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞, ã¨∂~°∞º_»∞,
h=Ù, <Õ#∞, ‰õÄ_®—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ. ã¨~°fi=Ú P K≥·`«#º ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ HÍx, =∞iOˆHq∂
HÍ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! D qâ◊fi=∞O`å K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú =∂„`«"Õ∞ J~Ú=ÙO>Ë .... P q+¨Ü«∞O
WѨÊ\˜ˆH JO^Œ~°∞ „QÆÇ≤ÏOz LO_®e Hõ^•! =∞i q∂=O\˜ ™ê^èŒ∞=ÙÅKÕ LѨ^Õâ◊=ÚÅ∞
W=fi|_»=Åã≤# JQÆ`«ºO ZO^Œ∞‰õΩ LO\’Ok? P z`ü`«`«Î fi=Ú DsuQÍ ''[_»=Ú – K≥·`«#º=Ú
: h=Ù–<Õ#∞—— J#|_»∞ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk ....?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''D Éè∫uHõ ^Œ$+≤ìH˜ J<ÕHõ`«fi=ÚQÍ HõxÑ≤OK«∞ ^Œ$â◊º=Ú z`ü `«`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯
Ѩi}Ï=∞=Ú—— J#∞#k ã¨iHÍ^Œ∞. z^•`«‡ ÖËHõ z^Œfiã¨∞Î=Ù ã¨~°fi^• Ѩi}Ï=∞ ~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ LO_ç
LO\’Ok. ''Jk J<ÕHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk .....—— J<Õ Jaè„áêÜ«∞=Ú`À ‰õÄ_ç# *Ï_»º=Ú
L#flO`«=~°‰õΩ D r=ÙxH˜ 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ J#∞Éèí==Ú H˘OK«=Ú‰õÄ_® LѨâ◊q∞OK«^Œ∞.
''ã¨O™ê~°=Ú JO>Ë Uq∞\˜?—— J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ qA˝Å∞, ''J<ÕHõ`«fi ~°∂Ѩ=Ú ^•Å∞ÛK«∞#fl D
^Œ$â◊º"Õ∞ ™ê~°=O`«"≥∞ÿ#k ... Jx J#∞H˘<Õ Ñ¨â◊√`«∞Å∞ºÅQÆ∞ KÕ`«# r=ÙÅ ^Œ$+≤ìÜÕ∞ ã¨O™ê~°=Ú——
Jx x~°fiK«#O K≥ÑC¨ K«∞<åfl~°∞. J\˜ì PÖ’K«<å q^è•#"Õ∞ [## =∞~°}Ïk ѶŨ =ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*™Ë ÈÎOk.
D r=Ùx K«∂Kå"å? W`«_»∞ JA˝_≥·, ã¨`«ºq+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«x"å_≥·, `«# "åã¨Î=
ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ =∞~°z#"å_≥· JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶e¨ `«OQÍ J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~O° Ѩ~Å° ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_Õ?
ZO^Œ∞KÕ`« K≥ѨC? ''<Õ h â◊s~°=Ú#∞. D <å WO„kÜ«∞ J#∞Éèí==ÚÅ∞ – "åã¨Î=O. W`«~°∞Å`À
U~°Ê~°K«∞H˘#fl ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ ã¨`«º=Ú—— Jx ÉèÏqOK«∞@KÕ`«<Õ ã¨∞=∂! J`«_»∞
''ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éè=í =Ú—— #∞ =^Œe#"å_≥· „ѨuaOa`«=∞QÆ∞ JO`«óHõ~} ° K≥`· #« º=Ú# Ѩ_ç =º~°=÷ ÚQÍ
J#~°÷=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. |Ç≤Ï~°∞‡Y =$`«∞ÎÖË (Avocations of external matters) WO^Œ∞‰õΩ
HÍ~°}O. J@∞¡ |Ç≤Ï~°∞‡YO JQÆ∞K«∞#fl z`«Î=$uÎ .... x`«ºKÕ`«#=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#=ÚKÕ ...
#tOK«∞K«∞#flk. ÉÏǨϺ=∞QÆ∞K«∞#fl =$`«∞ÎÅ∞ JO`«~°∞‡YO HÍQÍ ... JѨC_»∞ D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞
XHÍ<˘Hõ ѨÓ~°‚`«fi=Ú „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. J#QÍ D r=Ù_»Ñ¨C_»∞ ѨÓ~åfiѨÓ~°fiã¨fiÉèÏ=Ù_»∞
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. <Õ#∞ ''ѨÓ~°∞_‚ #» ∞ – â◊√^Œ∞_ú #» ∞ – x`«∞º_»#∞—— J#∞ J=QÍǨÏ#<Õ ''`«`Ϋ fi™êH∆Í`å¯~°O——
Jx JO@∞<åflO. ^•xx á⁄Ok# "åxH˜ WHõ â’Hõ–"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞ LO_»=Ù. Ѩ~å`«Ê~°∞_»QÆ∞
„|Ǩχ=Ú#∞ Ziy#"åx Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞„QÆO^äŒ∞Å∞, ‰õΩã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ qzÛù#fl"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú.
''<Õ#∞ XHõ ~°HõΖ=∂O㨖ÉÁq∞HõÅ`À xi‡OK«|_ç# QÆ∂_»∞ =O\˜"å_çx. g~°∞ =∂„`«"Õ∞ <å "å~°∞.
"å~°∞ Ѩ~å~Ú"å~°∞—— .... J#∞#\˜ì ^Œ∞~åƒù+Ũ hfl `«ºlOK«|_»`å~Ú. ã¨O^ÕÇϨ =ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`å~Ú.
ã¨Oz`«Hõ~°‡Åhfl Å~ÚOzáÈ`å~Ú.
❖
198
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ|\˜ì F ~å=∞K«O„^•! ''<Õ#∞ Z=~°∞? Uk HÍ^Œ∞? D ^Œ$â◊º"Õ∞q∞\˜?—— J#∞#k
„QÆÇ≤ÏOz#ѨC_Õ D r=Ùx *Ï_»ºO "≥Ú^ŒÅO@ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. JѨC_ô r=Ù_Õ t=Ù_»∞ J=Ù`å_»∞.
J~Ú`Õ D z`«Î=Ú#∞ ÉÏǨϺ=Ú"≥·Ñ¨Ù‰õΩ „Ѩã¨iOK«‰õΩO_® ǨÏ~î°O`À |Å=O`«OQÍ x~Àkè¿ãÎ
^Œ$â◊º^Œ~°≈#O PQÆ∞`«∞O^•? ^Œ$â◊ºâßOu „áêÑ≤Îã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. ''D ^Œ$â◊º„ÉèÏO`«∞Åhfl q∞^䕺„ÉèÏOu
KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú—— J<Õ *Ï˝#O ÖËHõáÈ`Õ, |Ç≤Ï~°∞‡Y=∞QÆ∞K«∞#fl z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ x~ÀkèOK«@O
Z=i `«~°O? *Ï˝#ã¨=Úáê~°˚# ÖˉõΩO_® ^Œ$â◊º^Œ~°≈#O âßOuOK«@O Jã¨OÉèí=O. ''^Œ$â◊º=ã¨∞Î=Ù
q∞^二 —— J#∞#\˜ì ã¨∞ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ J=QÍǨÏ# (ÖËHõ *Ï˝#=Ú) ÖËHáõ È`Õ ^Œ$âߺf`«"∞≥ #ÿ \˜ì z`«ûfi~°∂Ѩ"∂≥ HõO∆
Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎOk.
JO^Œ∞KÕ`« ~åѶ¨∞"å! U ǨÏ~î°Ü≥∂QÆO`À<À D ^Œ$â◊º=Ú#∞ u~°ã¨¯iOz#O`«=∂„`«OKÕ`«
XiˆQ^Õq∂ LO_»^Œ∞. ÃÑ·QÍ, J\˜ì^•x`À D [QÆ`«ûfi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ J~°÷O HÍHõáÈQÍ, Jáê~°÷"Õ∞
q∞QÆ∞Å∞`«∞Ok. "Õ∞=Ú D =~°=Î ∂# É’^è=Œ O\˜ PÜ«∂ „Ѩ=K«#=ÚÅ ^•fi~å D [QÆ`û« fi~°∂Ѩ"∞Õ q∞\’
q_»=∞iÛ K≥ѨCK«∞<åflO.
=∂ D „Ѩܫ∞`«fl=Ú ... ''D r=ÙxÖ’ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ ã¨~°fi^• "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl ''Ѩiâ◊√^•ú`«‡
`«`«Î fi=Ú——#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞@O =∂„`«"Õ∞. JO`ÕQÍx, „H˘`«ÎQÍ =∞~˘Hõ>Ën `≥zÛ „ѨuëêªÑ¨#
KÕÜ«ÚK«∞O_»∞@ ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
❖❖❖
9. Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞\˜ìk?
N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! ''<Õ#∞ Wk—— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀHõáÈ=@O KÕ`<« Õ r=ÙxH˜ „áêÑ≤OÎ zÜ«Ú#fl
D ã¨O™ê~°=Ú `˘ÅQƉõΩ#flk Hõ^•! J~Ú`Õ D ã¨~°fir=ÙÅÖ’#∞ LO_ç LO@∂, ã¨~°fir=ÙÅ∞
'`å<Õ— .... J~Ú#"å_»∞ Z=_»∞? J`«_»∞ PHÍâ◊~°∂Ñ≤Ü«∂? J`«_»∞ U P^è•~°O`À ZHõ¯_», Z@∞¡
=ã≤OK«∞K«∞<åfl_»∞? q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl@∞¡ ™ê^èŒ∞ ã¨OQÆ=∞=ÚÅKÕ, ã¨KåÛùG=ÚÅKÕ ÅÉèí∞º_»∞HÍQÆÅ
P Ѩ~å`«Ê~°∞x ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞\˜ìk? ^ŒÜ«∞KÕã≤ K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∂! ''[#‡—— J<Õ J~°}ºOÖ’ ã¨OK«iOK«∞K«∞#fl XHÍ<˘Hõ KÕ`«#
– r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ''W`«_Õ Ñ¨~°=∂`«‡—— J#∞#\˜ì |∞kú LOK«∞"å~°∞ ZO`«\ ˜ ѨO_ç`«∞Öˇ·<å =∂
^Œ$+≤ìÖ’ ã¨OѨÓ~°‚"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# HõÅ"å~°∞ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ,
`«^ŒO`«~°æ`«"≥∞ÿ# ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ HÍ~°}O r=„ÉèÏOuÜÕ∞ Hõ^•! XHõ¯xx Ziy#O`« =∂„`«O KÕ`«
ÖÏÉèí"Õ∞=Ú#flk? XHÍ<˘Hõ r=Ùx r=`«fi=Ú`À Láêã¨# „áê~°OaèOz J@∞ÃÑ· „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
''ã¨~°fir=ÙÅ∞ Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— J#∞#\˜ì ã¨~åfi`«‡ÉèÏ==Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_Õ ^Œ∞óY=ÚÅhfl
`«=∞O`«\`å=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ LѨâ◊q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. q+¨=Ú `˘Åy`Õ P q+¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O
`˘ÅQÆ∞`«∞Ok Hõ^•! J\Ï¡ˆQ ^Œ$â◊º=Ú Ñ¨~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨOQÍ J#∞Éèí∂`«O HÍQÆÅ^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 199
N~å=Ú_»∞ : F „|Ǩχ*Ï˝! Ѩ~°=∂`«∞‡x ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ L#flk L#fl@∞¡ =i‚OK«O_ç. q∂~°∞
K≥¿ÑÊk qx, P Ѩ~°=∂`«‡#∞ ^Œi≈Oz "Õ∞=Ú D =∞<À"≥∂ǨÏ=Ú #∞O_ç ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ q_ç=_»
QÆÅ∞QÆ∞`åO.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : U *Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ`Õ Hõ∆}OÖ’ XHõKÀ\˜#∞O_ç =∞~˘Hõ KÀ\˜H˜ "≥à◊√§K«∞#fl^À....
– U É’^èŒ~°∂Ѩ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ J~Ú`Õ ... D Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂#=ÚÅ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ
LO_»∞#\˜ì ''HÍÅ=Ú—— ‰õÄ_® 'q∞^䌺ÜÕ∞— J~ÚL#fl^À ....
– U ''Z~°∞Hõ—— J#∞ ^•xÖ’ D [QÆ`«∞Î JO`å `ÕeÜ«∂_»∞K«∞#fl^À ....
– ^Õx Ü«∞O^Œ∞ „^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú–^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ L#flq HÍ#ѨÊ\˜H©, L#fl>Ë¡
JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î<åflÜ≥∂
– D „ѨѨOK«=∞O`å Jã¨`ÕÎ J~Ú#ѨÊ\˜H© ^Õx Ü«∞O^Œ∞ ã¨`«∞Î=Öˇ (㨄^Œ∂Ѩ=Ú =Öˇ)
Hõ#|_»∞`ÀO^À
– J<åkÜ«∞QÆ∞ D ã¨$+≤ì „Ñ¨"åǨÏ=∞O`å ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=Ú`À ÉèÏã≤™ÈÎO^À....
– U z<凄`«=Ú (Knowing concept) K≥·`«#º"Õ∞ J~Ú=ÙO_ç‰õÄ_® |O_»~å~Ú =Öˇ
=∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ ÖËHõÜÕ∞ ã¨~°fi^• xâıÛ+≤ì`«"≥∞ÿ L#fl^Õ^À ...
– Uk [_»=Ú J~Ú ‰õÄ_® [_»=Ú HÍHõÜÕ∞ L#fl^À ...
– D ÉÏǨϺ–JÉèíºO`« (â◊s~å^Œ∞Å∞–=∞<À|∞kú JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å∞) =ã¨∞Î=ÙÅxfl\˜`À ‰õÄ_ç
LO_ç, ã¨~°fi =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«∞K«∞#fl^Õ^À...
<åÜ«∞<å! JkÜÕ∞ 'Ѩ~°=∂`«‡— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. ã¨∂~°∞º_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# „ѨHÍâ◊ Ѩ^•~°÷=Ú
Åxfl\˜ Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú "≥Å∞`«∞ˆ~ Hõ^•! D Hõ#|_Õ^ŒO`å ^ÕxÖ’ L#fl^À J^Õ Ñ¨~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯
Ѩi"Õ+≤ì`«=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : ''Ѩ~°=∂`«‡ XHõ¯>Ë ã¨„^Œ∂Ѩ=Ú. D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î JO`å Jx`«º=Ú–q∞^䌺—— ... Jx
=∂‰õΩ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ `≥e¿ã^≥\Ï¡?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! J@∞ P PHÍâ◊=Ú"≥·Ñ¨Ù K«∂_»∞. JHõ¯_» U^À hÅOQÍ Hõ#|_»∞K«∞#flk
Hõ^•! J~Ú`Õ, PHÍâ◊OÖ’ hÅѨÙ~°OQÆ∞QÆŠѨ^•~°÷O L#fl^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! PHÍâ◊=Ú "åã¨Î"åxH˜
â◊¥#º=Ú, ~°∂ѨǑÏ#=∞~Ú L#fl@∞¡, z#‡Ü«∞ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ D „ÉèÏOu=∞Ü«∞[QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
HõxÑ≤™ÈÎOk. J\˜ì *Ï˝#=Ú ÅaèOz#ѨC_»∞ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
É’^èŒÑ¨_»∞K«∞#flk. ''D [QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞—— J#∞ *Ï˝#=Ú H͉õΩO_®, „|Ǩχ=Ú#∞ Z~°∞QÆ∞@‰õΩ "Õˆ~
LáêÜ«∞O JO@∂ Un ÖË^Œ∞.
''„Ѩà◊Ü«∞HÍÅ=Ú—— J#|_»∞ ã≤÷uÖ’ D ^Œ$â◊ºã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl #tã¨∞Î<åfl~Ú. JѨC_»∞ P
Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞+¨µ_˘Hõ¯_Õ âı+≤OK«∞K«∞<åfl_»∞ J@∞¡ q∞yeÜ«ÚO_Õ^Õ ''É’^èŒã¨fi~°∂Ѩ=Ú——.
200
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#QÍ... h ^Œ$+≤ìÖ’ ''h=Ù – <Õ#∞ – J`«_»∞ – [QÆ`«∞Η— J#|_»∞#^ŒO`å ã¨OѨÓ~°‚OQÍ
Å~ÚOK«QÍ... JѨC_»∞ hÜ«∞O^Œ∞ âı+≤OKÕ^Õ Jk. â◊√^Œúq*Ï˝#`«`«Î fi=∞QÆ∞ J^•ÌxÜ«∞O^Õ D ^Œ$â◊º
*ÏÅ=∞O`å [xOK«@O, LO_»@O, Å~ÚOK«@O ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`ÀO^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
J~Ú`Õ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. ''QÍ_è»x„^ŒÖ’ U~°Ê_Õ [_»ã≤÷uÜÕ∞ É’^èŒã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— Jx
„Éèí=∞ Ѩ_»‰õÄ_»^Œ∞. '„ѨuaO|=Ú— J#∞#^Õ LO_»x ^Œ~°Ê}O ZHõ¯_»<åfl LO@∞O^•? ^Œ$â◊ºÉèÏ=O
ÖËHõáÈ`Õ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨuaO|=Ú ‰õÄ_® LO_»^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞i q∂~°∞ ''ã¨~°fi=Ú Å~ÚOK«QÍ JѨÊ\˜H© âı+≤OK«∞ ã≤÷u—— Jx K≥ѨC#k ^Õxx?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞ÎHÍ^Œ∞—— J#∞#\˜ì "åã¨Î=*Ï˝#"Õ∞ J\˜ì ã≤÷u. ''Wk q∞^䌺
=∂„`«"∞Õ ——... Jx „QÆÇÏ≤ OK«#O`«HÍÅO Ѩ~`° `« Ϋ fi=Ú#∞ ZHõ¯_® Z=~°∂ Z~°∞QÆÖ~Ë ∞° . ‰õ#∞Hõ ''^Œ$â◊º=Ú#∞
`«ºlOK«@O—— JO>Ë ''[_»`«fi=Ú P„â◊~ÚOK«@O——... =∂„`«OHÍ^Œx =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
QÍ_è»x„^•ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ≤Ñ‘eHÍk „|ǨχѨ~°ºO`«=Ú (ѨÙ~°∞QÆ∞ #∞O_ç – „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õΩ)
^Œ$â◊º~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# [_»`«fiO á⁄O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl~°∞ Hõ^•! Jk "≥∂Hõ∆O JxÑ≤OK«∞‰õΩO@∞O^•? ÖË^Œ∞
''D ^Œ$â◊º=Ú <Õ#∞ K«∂_»#∞—— Jx Hõà√◊ § =¸ã¨∞H˘#flO`« =∂„`«OKÕ`« Ѩ~`° `« åÎ fi#∞Éè=í O „áêÑ≤OÎ K«^∞Œ .
D ^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«óQÍ L#flk HÍ^Œ∞. Wk ã¨fiHõeÊ`«=∂Ü«∞ KÕ`«<Õ D ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ʼnõΩ
PÜ«∂ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨=∞ã¨Î r=~åã¨∞ÅÖ’ UHõã¨÷"≥∞ÿÜ«Ú#fl „|Ǩχ=Ú D '^Œ$âߺ
#∞Éèí==Ú—KÕ U=∂„`«O U Hõ∆}=∞O^Œ∞‰õÄ_® `åHõ|_»@OÖË^Œ∞——... J#∞#\˜ì L`«Î=∞ ã¨O™ê¯~°O
ÖËHõ ^Œ$+≤ìÜÕ∞ "≥∂Hõ∆=Ú. Hõ#∞Hõ ~å=∂! D ^Œ$â◊º=Ú ÖË^Œ∞. „|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞ L#flk.
❖❖❖
10. Éè∫uHõ^Œ$+≤ì
N~å=Ú_»∞ : =∂HõO^ŒiH© Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∂Î D ^Œ$â◊º=Ú ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ J#∞Éèí= =∞QÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! Wk q∞^䌺 Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? =∞~˘Hõ „Ѩâ◊fl. „|Ǩχ=Ú J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#kQÍ K≥ѨÊ|_çOk
Hõ^•! J\ì̃ ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#^•xÖ’ D J`«ºO`« q™êÎ~°"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î ZÖÏ Wq∞_ç L#flk?——✺ P=yO[Ö’
"Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«O W=∞_»QÆÅ^•?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! hÜ≥ÚHõ¯ W`«óѨÓ~°fiѨ٠^Œ$_è®ÉèϺã¨O KÕ`«<Õ WѨC_»∞ D „ѨѨOK«=Ú#∞
áêOK«Éè∫uHõ ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù. JO^Œ∞KÕ`«<Õ hѨ@¡ ''Wk ã¨∂÷Å=Ú – Wk ã¨∂Hõ;=Ú—— ...
"≥Ú^ŒÖˇ·# =º=Ǩ~°=ÚÅhfl „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú.
WѨC_»∞ h=Ù UHÍ„QÆ`«z`«ÎO`À ™ê^èŒ∞ã¨OQÆO, ã¨KåÛùGO, ã¨fiqKå~°}Å#∞ P„â◊~Úã¨∂Î ....
✺
''`«™êºO`Õ ã¨∞+≤~°Q∑O ã¨∂Hõ;O `«ã≤‡<£ ã¨~°fiO „Ѩu+≤ª`«"£∞—— Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ, ǨÏ$^ŒÜ«∂O `«~åƒùQÆ=∞O^Œ∞#fl
J^•ÌxÜ«∞O^Õ ã¨~°fi=Ú „Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk .... =∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 201
''D ^Œ$â◊º=Ú "åã¨Î"åxH˜ U"≥∞ÿÜ«Ú#flk?—— J#∞#k ѨijeOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•! WHõ h
z`«Î=Ú#∞ JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x L#fl\˜ì ^Œ$â◊º„ÉèÏOu `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. ZѨC_≥·`Õ ''D ^Œ$â◊º=Ú W@∞¡
L#flk—— J#∞#\˜ì Pã¨H˜ÎѨÓ~°fiHõ *Ï˝#O `˘ÅQÆ∞`«∞O^À ... JѨC_»∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ P=~°}
‰õÄ_® #tOK«∞K«∞#flk. J#QÍ ''g\˜x ^Œi≈OK«∞#\˜ì „^Œ+¨ì#QÆ∞ <Õ#∞ D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ =∂„`«"Õ∞
Ѩiq∞`«∞_»<≥· L<åfl#∞—— J#∞ ÉèÏ=# LO_»^Œ∞. JѨC_»∞ âı+≤OKÕ^Õq∞\˜? ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ â◊√^Œú
K≥·`«#º"Õ∞. J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ*Ï˝Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ xÅHõ_» HõeyÜ«ÚO_»∞>Ë "≥∂Hõ∆O.
Jã¨Å∞ ^Œ$âߺ#∞Éèí=O ZHõ¯_ç #∞O_ç ã≤kú™ÈÎOk? „^Œ+¨ì`«fi=Ú #∞O_Õ Hõ^•! D „ѨѨOK«OÖ’
kfi`«fi=Ú (Ô~O_»∞ HõÅ=Ù) J#∞^•x#∞O_ç UHõ`«fi=Ú† UHõ`«fiÜ≥∂K«# (PÖ’K«#) #∞O_ç kfi`«fi=Ú
HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. 'XHõ\ ˜— ÖËHõáÈ`Õ 'Ô~O_»=k— HõÅ∞QÆ^Œ∞. D 'kfi`«fi q=i˚`«"≥∞ÿ#\˜ì ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù
(that which is absolutely true) =∂„`«"Õ∞ q∞ye LO@∞Ok. ''D [QÆ`«∞Î (ÖËHõ ^Œ$â◊º=Ú)
J"åã¨Î==Ú. q∞^䌺, „Éèí=∞ =O\˜k—— J#∞ É’^èŒ h‰õΩ HõeyOKå##∞HÀ ... JѨC_»∞ h z`«Î
^Œ~°Ê}=Ú#∞ JO\˜ÃÑ@∞ìH˘xÜ«Ú#fl ''JǨÏOHÍ~°O, |∞kú, =∞#ã¨∞û, =ã¨∞ÎÉèÏ=#—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·#
~°∂Ѩ=Ú#QÆÅ ''^Œ$â◊º=∞Å=Ú—— `˘Åy áÈ`«∞Ok. ^èŒ∂o `«∞_çz"ÕÜ«∞|_ç#ѨC_»∞ ^Œ~°Ê}=Ú (J^ŒÌO)
ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ „ѨuaO|=ÚÅ∞ K«∂ѨÙ#@∞¡, â◊√^Œú z`«Î=Ú#O^Œ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù `«# x`«º JYO_®k
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ`À =∞Ǩ ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜`«O HÍQÆÅ^Œ∞.
''D ^Œ$â◊º=¸Å=Ú `˘ÅQÆ∞@ Hõ+¨ì™ê^茺=Ú Hõ^•—— Jx h=Ù ÉèÏqOK«‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂!
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? Jã¨`«∞Î J~Ú#^•xH˜ ã¨`«∞Î (ÖËHõ LxH˜) ZHõ¯_»? ã¨`«∞ΉõΩ ''ÖˉõΩO_»@O—— J#∞#k
ZѨC_»∞O@∞Ok? ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ q∞^二 J~Ú#^•xx `˘ÅyOK«@OÖ’ Hõ+"ì¨ ∞Õ q∞ LO@∞Ok K≥ÑC¨ ?
F „Ñ≤Ü«∞~åѶ¨∞"å! D Hõ#|_»∞ qâßÅ „|Ǩ‡O_»=Ú Z#fl_»∂ L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú LO_»ÖË^Œ∞.
W^ŒO`å P x~°‡Å K≥·`«#º=Ú#<Õ HõeÊ`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`« nx "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO „|Ǩχ"Õ∞.
PÉèí~°}=Ú |OQÍ~°"Õ∞ J~Ú=Ù#flk HÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
q∞^䌺ÜÕ∞. Wk U<å_»∂ ã¨$+≤ìOK«|_»ÖË^Œ∞. ''LOQÆ~°=Ú—— J#|_»∞#k |OQÍ~°=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ
ZHõ¯_≥·<å L#fl^•? H˘Ü«∞ºÜ«∞O^Œ∞ K≥Hõ¯|_ç# =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å H˘Ü«∞º Hõ<åfl "Õ~°∞HÍ^Œ∞ Hõ^•!
ã¨fi`«óQÍ ÖˉõΩO_®, „^Œ+¨ìÜ«∞O^Œ∞ HõeÊ`«=∂„`«OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘xÜ«Ú#fl D [QÆ`«∞Î#∞ =∞#ã¨∞û
#∞O_ç `˘ÅyOK«∞@Ö’ „â◊=∞ Uq∞ LO@∞Ok K≥ѨC? „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú x`«ºã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
Hõ#∞Hõ ''J`«ºO`« ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ#k?—— h‰õΩ D q+¨Ü«∞O J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅ`À qâ◊nHõiã¨∞Î<åfl#∞.
Z_®iÖ’ „Éèí=∞ KÕ`«<Õ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ „ѨuÉèÏ㨠(refraction) =Å# ''ã¨~À=~°O——
JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk. HÍx =∞~°∞Éèí∂q∞ (ÖËHõ Z_®i)Ö’ ã¨~À=~°"≥∞Hõ¯_»? XHÍ<˘Hõ HõO\˜ ^À+¨O KÕ`«
PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»∞ K«O^Œ=∂=∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú. HÍx W^ŒÌ~°∞ K«O„^Œ∞Å∞ "åã¨Î=OQÍ L<åfl~å? =O^茺
(Q˘„_®Å∞)‰õΩ ‰õΩ=∂~°∞Å∞ LO_»@O Uq∞\˜? „Éèí=∞KÕ`« PHÍâ◊OÖ’ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ PHõ$u HÍ~°}OQÍ
PHÍâ◊OÖ’ PÜ«∂ =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ PHÍ~°=ÚÅ∞ (H˘O_»H˘O_»Å =∞^茺 ã¨~À=~°O "≥ÚIIq)ã¨∞ÊùiOz
202
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
#O`« =∂„`«OKÕ`« P Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ JHõ¯_» L<åflÜ«∂? D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. nxH˜ Jã≤÷`«fi=Ú
ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© ... „Éèí=∞KÕ`«<Õ W@∞¡ QÍOK«|_»∞K«∞#flk.
F ~å=∞K«O„^•! =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. h=Ù K«∂ã¨∞Î#flk, h‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#flk ... JO`å
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨∞=∂! WѨC_»∞ <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl^•xÖ’ `«y#O`« #q∞‡Hõ h‰õΩ HõÅ∞QÆ=K«∞Û. HõÅ∞QÆHõ
áÈ=K«∞Û. <Õ#∞ Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ K≥ѨÊÉ’ÜÕ∞^ŒO`å qx# `«~°∞"å`« D q+¨Ü«∞O h"Õ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! `«`«Î fiA˝Å∞ Ö’HÍxH˜ „Ѩ™êkã¨∞Î#fl Ü«ÚH˜Î`À ‰õÄ_ç# LѨ^Õâ◊=ÚÅ#∞ K«Hõ¯QÍ
q#O_ç. JO`ÕHÍx, ''W^ŒO`å =∂ÔHO^Œ∞‰õΩ?—— Jx `«ÅK«∞K«∞ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À P`«‡A˝Å∞,
J#∞Éèí=A˝Å∞ JQÆ∞"å~°∞ É’kèã¨∞Î#flk u~°ã¨¯iOK«HõO_ç. J\˜ì *Ï˝#∞Å "åHõº=ÚÅ#∞ u~°ã¨¯iã¨∂Î
P`«‡ (ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú) Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_®, Ü«ÚH˜Î~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
ѨO^ä•#∞ J#∞ã¨iOKÕ"å~°∞ `«=∞ qÅ∞"≥·# 'HÍÅ=Ú— J#∞ J=HÍâ◊=Ú#∞ =$^ä• KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞.
J„â◊^Œú HÍ~°}OQÍ P`«‡ã¨=∂Kå~°=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨Î|ú`« =Ç≤ÏOzÜ«ÚO_Õ =¸_è» |∞^Œ∞úÅ#∞, =∞O^Œ
ÉèÏQÆ∞ºÅ#∞, JA˝Å#∞, J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°#∞ D „ѨѨOK«=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ QÍx, =∞Ô~=~°∞QÍx
HÍáê_»QÆÅ~å? ÖË^Œ∞.
❖❖❖
11. r=<£ – q^ÕǨÏ=ÚHõÎ ÅHõ∆}=ÚÅ∞
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ z`«Î=Ú#∞ xeÑ≤, „|ǨχQÆ`«„áê}∞Öˇ· XHõi<˘Hõ~°∞ „|Ǩχ=Ú
QÆ∞iOz ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘#∞"å~°∞ H˘O^Œ~°∞ *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ ã¨O`«∞+¨µìÖˇ· P#O^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
„|ǨχqKå~°Ñ~¨ ∞° ÅQÆ∞ J\˜ì *Ï˝#x+¨µÅª ‰õΩ r=#∞‡H˜Î ÅaèOK«∞K«∞#flk. J\˜ì r=#∞‡‰õΩÅÎ ∞ q^ÕÇϨ =Ú‰õΩÅÎ ∞
‰õÄ_® JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ „|Ǩχ*Ï˝! q∂~°∞ =∂‰õΩ ''r=#∞‡‰õΩÎÅ – q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ—— ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Uq∞\’
K≥Ñʨ O_ç. q∂~°∞ K≥ÑÊ≤ #k qx âßG^Œ$+≤`ì À, ã¨fi|∞kú`À "å\˜H˘éÔH· "Õ∞=Ú „ѨÜ∞« `«flO KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`åO.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ :
r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ : âßGqkèx J#∞ã¨iOK«∞K«∂, D qâ◊fi=Ú#∞ â◊¥#º=ÚQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∂Î LO_Õ"å_ç<Õ
=∞#O ''r=#∞‡‰õΩÎ_»∞—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. PÜ«∂ „Ѩ"åǨÏѨu`«"≥∞ÿ# Ö’Hõ„H˜Ü«∞Å#∞ x~°fiiÎã¨∂Î
*Ï˝#ã¨Ç≤Ï`«∞_≥·, *Ï„QÆ^Œ=ã¨÷Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® x„k`«∞x ÖÏQÍ<Õ, xifiHÍ~°∞_≥· "≥∞ÅQÆ∞"å_Õ r=#∞‡‰õΩÎ_»∞.
J`«x =ÚY=Ú ã¨∞Y=Ú ÅaèOz#ѨC_»∞ qHõã≤OK«^Œ∞. ^Œ∞óY=Ú „áêÑ≤ÎOz#ѨÙ_»∞
=Ú‰õΩoOK«^∞Œ . Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ XˆH suQÍ LO@∞Ok. ZѨC_»∞ Uk KÕÜ∞« =Åã≤ LO@∞O^À,
Jk PÜ«∂ ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ J>Ë¡ W`«~°∞ʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ J=ÅOaã¨∂Î LO\Ï_»∞. "Õ∞Å∞H˘x
L#flѨC_»∞ ‰õÄ_® xifiHÍ~° P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOz#"å_≥· ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎx=Öˇ LO\Ï_»∞ Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« ''W`«_∞» ã¨∞+¨µÑ¨Ù_Î "Õ ∂≥ !—— JxÑ≤OK«=K«∞Û. HÍx, ''Jq^Œº—— J#∞ x„^Œ #tOzÜ«ÚO_»@OKÕ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 203
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ J`«_»∞ ã¨~°fi^• *Ï„QÆ`«∞_Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ''Wq
<å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q—— JxQÍx, ''<Õ#∞ g\˜H˜ ã¨O|OkèOz#"å_çx—— JxQÍx J`«_»∞ J#∞HÀ_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« JO`«~O° QÆOÖ’ Z\ì̃ L^ÕfiQÆO á⁄O^Œ‰Ωõ O_®<Õ LO\Ï_»∞. *Ï„QÆ`ü "åã¨#Åhfl #tOzÜÕ∞
LO_»@OKÕ J`«_»∞ ã¨fiѨflã≤÷uH˜ ‰õÄ_® ã¨O|OkèOz#"å_»∞ HÍ_»∞.
K≥@∞¡
H˘O_»
QÍe "ÕQÆOQÍ gã¨∞Î#fl^Œ#∞HÀ... P QÍe "ÕQÍxH˜ H˘O_»ÃÑ· K≥@∞¡ Hõ^Œ∞Å∞`åÜÕ∞"≥∂QÍx,
H˘O_» Hõ^ÅŒ ^Œ∞ Hõ^•! |Ü«∞@‰õΩ ã¨O`À+¨, ^Œ∞óY, ~åQÆ, ^Õfi+¨, ÉèÜ í ∂« ^Œ∞Å∞ J`«_∞» „ѨH\õ O˜ z#ѨÊ\˜H,©
JO`«~°OQÆOÖ’ =∂„`«O PHÍâ◊O=Öˇ ã¨fiK«∞Ûù_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞ LO\Ï_»∞. `«# "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’,
Uk `å#∞ HÍHõÜ∞Õ L<åfl_À `≥Å∞ã¨∞H˘<Õ LO\Ï_»∞. ''<Õ#∞ ^ÕxH˜ Hõ~#ΰ ∞ HÍ^Œ∞. K≥`· #« ºã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞
<Õ#∞ ѨÙ@∞ì@ÖË^Œ∞. K«K«∞Û@ÖË^Œ∞. UkÜ«Ú x~°fiiÎOK«∞@ ÖË^Œ∞. WHõ <å‰õΩ |O^èŒ"Õ∞q∞\˜?
"≥∂Hõ"∆ ∞Õ q∞\˜?—— J#∞#\˜ì x~°ÇϨ OHÍ~°`fi« =Ú, JHõ~ΰ $`«fiÉèÏ=# Hõey LO\Ï_»∞. Hõ~ΰ $`åfiaè=∂#=Ú
ÖËx"å_»∂, Hõ~°‡Å∞ KÕã≤<å, KÕÜ«∞‰õΩ<åfl |∞kúKÕ ^Õxx ã¨Ê $tOK«x"å_»∞ J~Ú LO\Ï_»∞.
''z^•`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ <Õ<Õ P=~°}=Ú `˘Åy#ѨC_»∞ „Ѩà◊Ü«∞=Ú#∞, P=~°}=Ú#flѨC_»∞
ã¨$+≤ìx HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl#∞—— J#∞#\˜ì „QÍǨϺ|∞kú`À LO\Ï_»∞. KÕã¨∂Î – K≥Ü«∞ºx"å_»∞QÍ,
K«∂ã¨∂ΖK«∂_»x"å_»∞QÍ HÍÅQÆ=∞#O ™êy™êÎ_»∞. Z=iH© cèu HõeyOK«_»∞. `å#∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∞
K«∂z cèuK≥O^Œ_∞» . ã¨O`À+¨=Ú–^Œ∞óY=Ú–ÉèÜ í ∞« =Ú ... J#∞"å\˜#∞O_ç ѨÓiÎQÍ q_ç=_ç LO\Ï_»∞.
r=#∞‡‰õΩxÎ H˜ D ã¨O™ê~°=ÚѨ@¡ 'H˜Oz`ü— ‰õÄ_® Pã¨HΘ LO_»^∞Œ . Pã¨HΘ LO>ËH^õ • |O^è=Œ Ú?
Pã¨H˜Î ÖËHõáÈ~Ú#ѨC_»∞ WHõ Z=iÔH·<å r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú =Å# =KÕÛ Ö’@∞ UO LO@∞Ok?
J`«_»∞ ^ÕÇ≤Ï J~Ú L#flѨÊ\˜H© x~åHÍ~°∞_≥·, =∞#ã¨∞û L#flѨÊ\˜H© J=∞#ã¨∞¯_≥· LO\Ï_»∞.
JO^Œ i ÖÏQÍ<Õ D [QÆ ` « ∞ Î Ö ’ 㨠O K« i 㨠∂ Î ‰õ Ä _® 㨠~ ° fi ^• xtÛO`« ∞ _≥ · LO\Ï_» ∞ . D
[QÆ^•fi ºáê~°=ÚÅO^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∞#flѨÊ\˜H©, HÍ=∂^Œ∞Å "ÕQÍxH˜ U=∂„`«=¸ ÖÁOQÆ_»∞. „Ѩu
XHõ¯iÜ«∞O^Œ∞#∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°‚`«fi=Ú#∞ ã¨^• ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»∞ : J\˜ì r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ HÍÅ„Hõ=∞OQÍ ^ÕǨÏ=Ú `«ºlOz# `«~°∞"å`« q^ÕǨÏ
=Ú‰õΩÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. "åÜ«Ú=Ù ã¨ÊO^Œ=Ú =^Œe# `«~°∞"å`« xâ◊ÛÅ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`«∞Ok Hõ^•!
J\˜ì q^ÕÇϨ =Ú‰õΩ_Î ∞» =∞~°Å [x‡OK«_∞» . =∞~°}O˜ K«_∞» . =º‰õΩ_Î ∞» HÍ_»∞. J=º‰õΩ_Î ∞» HÍ_»∞. ^Œ∂~°=ÚQÍx,
204
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^ŒQÆæ~°QÍx LO_»_»∞. '<Õ#∞–W`«~°∞Å∞— J#∞ ÉèË^Œ^Œ$+≤ì J`«xH˜ LO_»^Œ∞. ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞
`å#QÆ∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, ã¨∂~°º~°∂Ѩ=Ú# `åѨ=Ú#∞, „|Ǩχ J~Ú [QÆ`üã¨$+≤ìx, q+¨µ‚"≥·
~°Hõ∆}#∞, t=Ù_≥· ã¨OǨ~°=Ú#∞ KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞. PHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· QÍeÜ≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ=Ú#∞
„QÆÇ≤Ïã¨∂Î LO\Ï_»∞. "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`« ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· .... ã¨∞~°, Jã¨∞~° ^≥·`«º, áêʼnõΩʼnõΩ, |∞∞+¨µÅ‰õΩ
‰õÄ_® x"å㨙ê÷#"≥∞ÿ LO@∂ LO\Ï_»∞. Éèí∂q∞ J~Ú D ã¨$+≤ì#O`å =Ç≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞.
=$Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· =∞^èŒ∞~°Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkã¨∂Î LO\Ï_»∞.
[Å~°∂ѨO`À „^Œ=`«fi=Ú, 'Jyfl— ~°∂ѨO`À ^•Ç¨ÏHõ`«fi=Ú ^èŒiã¨∂Î LO\Ï_»∞. P =ÚHõÎ
ѨÙ~°∞+¨µ_Õ k‰õΩ¯Å ~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘x "≥Å∞`«∞~°∞, pHõ\ Ř #∞ qãÎ̈iOѨKÜ Õ Ú« K«∂LO\Ï_»∞.
'â◊¥#º~°∂Ñ≤— J~Ú PHÍâ◊=Ú#∞, Ѩ~°fi`«"≥∞ÿ ã¨÷Å=Ú#∞ P„Hõq∞OK«∞K«∞ LO\Ï_»∞. qHõã≤`« K≥·`«#º"≥∞ÿ
D Hõ#|_Õ [OQÆ=∞Ѩ^•~°=ú ÚÅ#∞ ã¨$+≤Oì K«∞K«∞<åfl_»∞. ã¨=Ú„^Œ"∞≥ ÿ Éè∂í q∞x K«∞@∞ìH˘x LO@∞<åfl_»∞.
P=~°} ÖË#\˜ì z^•`«‡ ~°∂Ѩ=Ú# (J<å=$`«ÎOQÍ) D qâßÅ qâ◊fi=Ú#∞ "≥eyOK«∞K«∞ ....
âßO`« ~°∂Ѩ=Ú# J=ã≤÷`«∞_≥· LO@∞<åfl_»∞. F ~åѶ¨∞"å! Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# HÍÅ=ÚÅÖ’
„ѨHÍt`«"≥∞ÿ#k, JQÆ∞K«∞#flk, J=É’=ÙK«∞#flk J~Ú#\˜ì D ^Œ$â◊ºã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å ‰õÄ_® P
q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_Õ J~Ú=Ù<åfl_»∞ ã¨∞=∂!
❖
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! ''ã¨=∞^Œ$+≤ì á⁄O^Œ@O—— ... J#∞#k KåÖÏ Hõ+¨ì"≥∞ÿ#k, ^Œ∞„ëêÊѨº"≥∞ÿ#k
‰õÄ_® Hõ^•! Hõ#∞Hõ q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl\˜ì P 'q^ÕǨÏ=ÚH˜Î— U=∞O`« ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O HÍ^Õ"≥∂?
D z`«Î=Ú#∞ K«∂Kå~å? Wk Hõ∆}Hõ∆}O K«OK«Å"≥∞ÿ L#flk Hõ^•! nx KåOK«Åº=Ú#∞
x~ÀkèOKÕ^≥\Ï¡? ™êfiq∂! WO^Œ∞‰õΩ ã¨Ô~·# L`«Î=∞"≥∞ÿ# LáêÜ«∞O LO>Ë K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤㨪=∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! z`«Î=Ú#∞ x~ÀkèOKåÅx J#∞H˘O>Ë P z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î=
ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ q∞\’ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ „QÆÇÏ≤ OKåe. z`«=Î Ú q+¨Ü∞« "≥∞ÿ =∞#O q™êÎ~O° QÍ K«iÛOK«É’`«∞<åflO.
â◊„`«∞=Ù#∞ =∞@∞ìÃÑ\ÏìÅ#∞H˘O>Ë ... P â◊„`«∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ"åÖËq∞\’, â◊H˜Î –
Ü«Ú‰õΩÖÎ qË ∞\’, „QÆÇÏ≤ OKåe Hõ^•! J~Ú`Õ P z`«=Î Ú q+¨Ü∞« "≥∞ÿ h=Ù kQÆ∞Å∞ K≥O^Œ=Åã≤#ѨxÖË^∞Œ .
D =∞# qKå~°}#∞ "≥O@#O\˜ =ã¨∂Î LO_»QÍ ã¨~°fi=Ú qk`«=∞ø`«∞Ok. JѨC_»∞ h =ÚHõÎ
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú hˆH J=QÆ`«=∞ø`«∞Ok.
'=ÚH˜Î— Jx ^Õxx JO@∞<åfl"≥∂, J^Õ „|Ǩχ=Ú, J^Õ x~åfi}=Ú. Jk á⁄O^Œ\ÏxH˜
„Ѩur=Ù#‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ L#flk. ã¨fiQÆ$ǨÏO KÕ~°∞@#∞ Z=~°∞ HÍ^Œ#QÆÅ~°∞? WHõ Jk á⁄O^Œ\ÏxH˜
LáêÜ«∞=∞O\Ï"å? q#∞.
''<Õ#∞— J#∞ |∞kú`À ‰õÄ_»∞H˘x Hõ#|_»∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º – *QÆ`«ÎO`å Q˘„_®e ‰õΩ=∂~°∞x
=Öˇ '„Éèí=∞— =∂„`«"Õ∞. WO^Õn ã¨`«º=Ú ÖË^Œ∞——.... J#∞#\˜ì *Ï˝#=Ú =Å# J\˜ì =ÚH˜Î Åaè™ÈÎOk.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 205
12. ^Œ$â◊º=Ú `˘ÅˆQ^≥\Ï¡?
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ "Õ^Œ*Ï˝! WHõ¯_» <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO.
''q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÖË „uÉèí∞=#=ÚÅ∞QÍ#∞, ã¨∂~åºk =∞ǨÏ`«Î~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞QÍ#∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°x
q∂~°∞ K≥áêÊ~°∞ Hõ^•! J#QÍ P q^ÕÇϨ =ÚH˜Î – ã¨fi~°∂ѨÙÖË D ã¨$+≤Qì Í =∂~°∞K«∞<åfl~°x J#∞HÀ=KåÛ?——
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : h „Ѩâ◊fl ÉÏQÍ<Õ L#flk. J~Ú`Õ <Õ#∞ x#∞fl =∞~˘Hõ „Ѩâ◊fl J_»∞QÆ∞`å#∞.
Jã¨Å∞ ''„uÉèí∞=#=ÚÅ∞ (ã¨fi~°æÖ’HõO, =∞~°Î ºÖ’HõO, áê`åà◊Ö’HõO) ... J<Õ ¿Ñ~°∞`À U^≥·<å LO_ç
L#fl^ŒO\Ï"å? LO_ç LO_»@O "åã¨=Î "≥∞`ÿ Õ ''"å~°∞ J@∞¡ =∂i<å~°∞—— Jx J#=K«∞Û. ''„uÖ’Hõ=ÚÅ∞——
J#|_Õ Ñ¨^•~°÷"Õ∞ ÖË^Œx *Ï˝#∞Å∞ ZiyÜÕ∞ L<åfl~°∞. ''P „|Ǩχ"Õ∞ z`üâ◊HÎ̃ =Å# D ã¨O™ê~°=ÚQÍ
=∂~°∞K«∞#flk—— J#∞ „Ѩ=K«#O ‰õÄ_® „Éèí=∞=∂„`«"Õ∞ JÜ«Ú#flk. '[QÆ`«∞Η J#∞ â◊|Ì=Ú, J~°÷=Ú
‰õÄ_® ˆH=Å=Ú HõÅÊ#ÜÕ∞#x ã≤^•úOfHõiOK«|_»∞K«∞#flk.
D <å "åHõº=ÚÅ∞ ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOKåe ã¨∞=∂! "åã¨Î"åxH˜ ... ''Ju x~°‡Å=Ú –
âßO`«=Ú – z„^Œ∂Ѩ=Ú—— ... J~Ú#\˜ì „|Ǩχ=Ú XHõ¯>Ë L#flk. '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ "Õ~˘Hõ\ ˜
ÖË<ÕÖË^Œ∞. h=Ù ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ D ã¨`«º=Ú É’^èŒÑ¨_»QÆÅ^Œ∞. D
q+¨Ü∞« OÖ’ „|Ǩχ*Ï˝#∞Å J#∞Éè=í O Jk. "Õ∞=Ú ‰õÄ_® D ''[QÆ^$ÌŒ â◊º=Ú——#∞ ZO`À `«~z° –`«~z°
ѨijeOKåO. ZO`« qKåiOz K«∂z<å ''|OQÍ~°∞ PÉèí~°}O—— J#|_»∞ ^•xÖ’ |OQÍ~°=Ú
H͉õΩO_® 'PÉèí~°}=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞^•xQÍ U^≥·<å Ѩ^•~°÷=ÚQÍx, =ã¨∞Î=ÙQÍx Åaèã¨∞Î#fl^•?
[ÅÔH~°@OÖ’ [Å=Ú H͉õΩO_® 'ÔH~°@=Ú— J#|_Õ U^≥·<å ZHõ¯_»∞#flk? QÍe gzHõÅ∞ QÍe
HõO>Ë "Õ~å K≥ѨC? â◊¥#º`«fi=Ú PHÍâ◊=Ú HõO>Ë "Õ~å? ã¨∂~°∞ºx HõO>Ë ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ ÖËHõ
ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊=Ú "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ ''[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞——
J#∞#^Õ ã¨`«º „^Œ+¨ìÅQÆ∞ =∂ JOu=∞ x~°‚Ü«∞O. Hõ#∞Hõ W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞ JÜ«Ú#flk.
❖
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! ^ÕxÜ≥ÚHõ¯ J`«ºO`« JÉèÏ==Ú (ÉèÏqOK«‰õΩO_»@O) =Å# D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î
JO`«~åú#"≥∞ÿáÈ`«∞Ok? ^Õxx q#@OKÕ =∂Ö’ ¿Ñ~°∞H˘x# D J*Ï˝#=Ú `˘ÅQÆ∞`«∞Ok? J\˜ì
q+¨Ü«∞=Ú#∞, ~°Ç¨Ï㨺=Ú#∞ =∂‰õΩ É’kèOK«O_ç.
JO`ÕHÍ^Œ∞, ''Ѩ~°ã¨Ê~° ™ê¿ÑHõ∆Å ~°∂Ѩ=Ú#<Õ (relative to each other) .... D ^Œ$â◊º=Ú–„^Œ+ì̈
„Ѩ=iÎOK«∞K«∞<åfl~Ú—— J#∞#k xifi"å^•Oâ◊"Õ∞ Hõ^•! „^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=ÚÅÖ’ XHõ\ ˜ LO_»@OKÕ
Ô~O_»=^•xH˜ LxH˜ Åaè™ÈÎOk ''D „^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú J#∞#q Ô~O_»∞ JO`«iOz#ѨÙ_»∞ q∞QÆe
LO_Õk x~åfi}"Õ∞—— Jx q∂~°∞ K≥áêÊ~°∞. D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==Ú, JѨC_»∞ LO_ç LO_Õ
ã¨fiÉèÏ=ã≤÷u Ü«∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú QÆ∞iOz =∞iH˘O`« q=iOz K≥ѨÊO_ç. ^Õxx á⁄Ok# `«~°∞"å`«
PÃÑ· =∞iOˆH ™ê^èŒ#=ÚÅKÕ Ñ¨x LO_»^Œ∞? J\˜ì ^•x QÆ∞iOz „Ѩ=zOK«O_ç.
206
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ... ''[QÆ`«∞Î ÖËHõ ^Œ$â◊º=Ú—— ... J#|_»∞ *Ï˝#=Ú
J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ áê`«∞‰õΩáÈ~Ú L#flk. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? J`«_»∞ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎÖ’x
=ã¨∞Î*ÏÅ=ÚѨ@¡, ''Wq ##∞fl ã¨O`«ã≤OѨ*ËÜ«∞QÆÅ=Ù. Wq á⁄Ok#ѨC_Õ `«$ѨÙÎ_»#∞, ÖË^•
Jã¨O`«$ѨÙÎ_»<Õ—— .... J#|_»∞ XHõ q^èŒ"≥∞ÿ# =¸~°ö`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç# #=∞‡Hõ=Ú Hõey LO@∞<åfl_»∞.
WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚŠѨ@¡ `«#Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê~°K«∞H˘#fl „Ñ≤Ü«∞`«fi=ÚKÕ, J\˜ì J#∞Éèí==Ú H˘~°‰õΩ
"ÕÖÏk [#‡Å∞QÍ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. 㨈~, J~Ú#^Õ"≥∂ J~Ú#k. WѨC_≥·<å K«Hõ¯QÍ
qKåiOK«@O „áê~°Oaè¿ãÎ ''q∞^䕺*Ï˝#=Ú—— J#|_Õ q+¨Øz"åºkè `«Ñ¨ÊHõ #Ü«∞=∞ø`«∞Ok.
HÍx XHõ q+¨Ü«∞O. x@ìxÅ∞=ÙQÍ, Z`«∞ÎQÍ L#fl H˘O_» ZHõ¯_»O–kQÆ@O JO`« `ÕeÔH·#
q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞Hõ^•! D *Ï˝#O ‰õÄ_® `«#O`«@`å<Õ ã¨Ç¨Ï[OQÍ ã¨fiÜ«∞OQÍ ÅaèOKÕk HÍ^Œ∞.
<Õx\Ï¡ JO@∞<åfl#x <å „Ñ≤Ü«∞„â’`«Å∞ x~°∞`åûǨÏѨ_»‰õΩO_≥^Œ~°∞ QÍHõ! 'KåÅ Hõ+¨ì=Ú— Jx K≥Ñ≤Ê
x~°∞`åûǨÏѨ~°K«@O <å L^ÕÌâ◊"Õ∞ HÍ^Œ∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ =∂#=Ù_»∞ J<ÕHõ Hõiî#"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® ™êkèã¨∞Î<åfl_»∞. Z\Ï¡?....
JÉèϺã¨=Ú–Ü«Ú‰õΩÎÅ#∞ P„â◊~ÚOKÕ Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ D [QÆ„^•ƒùOu ‰õÄ_® .... JÉèϺã¨=Ú
=Å#, Ü«ÚH˜Î – LáêÜ«∞=Ú =Å#, ã¨`«∞Êù~°∞+¨µÅ LѨ^Õâ◊=ÚÅ#∞ q#@OKÕ`«, âßG=ÚÅKÕ
K≥ѨÊ|_ç# q*Ï˝#Ü«Ú‰õÎ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ KÕ`« ... `«Ñ¨ÊHõ LѨâ◊q∞ã¨∞ÎOk. h‰õΩ K≥ѨÊÉ’=Ù D
Hõ^äŒ#=Ú =Å# É’^èŒ (Awareness) ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =ÚH˜Î `«Ñ¨ÊHõ Åaè™ÈÎOk.
❖❖❖
13. x`«ºÅÉèíº=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : N~å=∞K«O„^•! D 'L`«Êu΄ѨHõ~°}O—Ö’ =∞#O ... ''[QÆ„^•ƒùOu
[#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# PHÍâ◊=Ú=Öˇ „ѨÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞#flk—— Jx „ѨuáêkOK«É’=ÙK«∞<åfl=Ú.
D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ^Õ=–^•#=–=∂#=–ѨH˜∆–=∞$QÆ–Ñ≤Ñ‘eHõ (p=∞Å∞) "≥Ú^ŒÖˇ·# [OQÆ=∞
Ѩ^•~°=÷ ÚÅ`À#∞, H˘O_»–<ÕÅ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ™ê÷=~° Ѩ^•~°=÷ ÚÅ`À#∞ xO_çÜÚ« #fl@∞¡ h=Ù K«∂ã¨∞<Î åfl=Ù
Hõ^•! J\˜ì D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î JO`å =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú# J^Œ$â◊º"≥∞ÿ áÈ`ÀOk. q#+¨ì
=∞QÆ∞K«∞#flk. ~°∞„^•k ^Õ=`åQÆ}O ‰õÄ_® J^Œ$â◊º"≥∞ÿ áÈ`ÀOk. ZO^Œ∞KÕ`«? W^ŒO`å Jã¨`ÕÎ.
Hõ#∞Hõ<,Õ ''U^≥`· Õ Hõ#|_»∞`ÀO^À, Jk #tOK«É’=ÙK«∞#flk—— ... J#∞#k Ö’Hõqk`«"∞≥ #ÿ J#∞Éè=í "Õ∞
Hõ^•!✺ XHõѨC_»∞ LO_ç, =∞~˘HõѨC_»∞ ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞k ã¨`«º"≥∞ÖÏ J~Ú =ÙO@∞O^ŒÜ«∂º?
ã¨^fiŒ ã¨∞=Î Ù#‰õΩ 'ÖËHáõ È=@O— J<Õk U Hõ}
∆ =∞O^Œ∞#∞ LO_»^∞Œ . Jã¨^fiŒ ã¨∞=Î Ù#‰õΩ „Éè=í ∞KÕ Hõ#|_ç#O`«
=∂„`«OKÕ`« 'LxH˜— L#fl^•? ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ D Ô~O_çO\˜h qÉèÏQÆO KÕÜ«∞QÆÅ ("Õ~°∞KÕÜ«∞QÆÅ)
^Œ$+≤ì HÍ"åe.
✺
Ü«∞`ü^Œ$â◊º"£∞ ..... `«`ü #â◊º"£∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 207
D ^Œ$â◊º=∞O`å h ^Œ$+≤ìÖ’ J^Œ$â◊º"≥∞ÿ#ѨC_»∞, WHõ q∞yÖË^Õq∞\˜? JѨC_»∞ `Õ[=Ú
LO_»^∞Œ . JO^èHŒ Í~°=Ú ‰õÄ_® LO_»^∞Œ . XHÍ<˘Hõ ã¨`Ϋ (Absolute Existence Awareness) =∂„`«"∞Õ
q∞ye LO@∞Ok. ''Jk J\˜ìk—— JxQÍx, ''^•x ¿Ñ~°∞ Wk—— JxQÍx K≥ѨÊ\ÏxH˜ gÅ∞Ѩ_»^Œ∞.
=∞#ã¨∞û L#flO`«¿ãѨ٠=∂„`«"Õ∞... ''W\˜ìk – D ¿Ñ~°∞—— J<Õq LO\Ï~Ú. HÍx P 'ã¨`«Î—
=∞#ã¨∞û‰õΩ P=Å L#flk Hõ^•! Jk â◊¥#º=∂? HÍ^Œ∞. áÈh x~åHÍ~°=∞O^•=∂? JnHÍ^Œ∞.
^Œ$â◊º=Ú HÍ^Œ∞. ^Œ~°≈#=Ú HÍ^Œ∞. ѨOK« Éèí∂`«=ÚÅÖ’ U XHõ¯\˜ HÍ^Œ∞. ÖËHõ =∞iÜÕ∞ W`«~°
Ѩ^•~°÷=Ú HÍ^Œ∞. ^•xx 'Wk— Jx x~°‚~ÚOz K≥ѨÊÖË=∞x =∞~˘Hõ¯™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
ã¨~fi° ѨÓ~°=‚ ÚÅHõO>Ë Ñ¨Ó~°"‚ ∞≥ #ÿ ^Œk. ^•xx 'ã¨`∞« —Î Jx =∞#O =∞# ã¨O"å^Œ=Ú H˘~°‰Ωõ J#∞‰õΩ#flѨÊ\˜H©
Jk 'ã¨`«∞Η (L#flk) ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. Jã¨`«∞Î ‰õÄ_® HÍ^Œ∞ (That is beyond existence & non-
existence). ÉèÏ= Ѩ^•~°úO HÍ^Œ∞. JÉèÏ= Ѩ^•~°÷O ‰õÄ_® HÍ^Œ∞.
=∂@ʼnõΩ✺ JO^Œ#\˜ì ^•xx QÆ∞iOz Uq∞ K≥ѨÊ=∞O\Ï=Ù? J~Ú#ѨÊ\˜H©, h=Ù
ã¨∂Hõ;„QÍÇ≤Ïq Hõ#∞Hõ, h É’^èŒ H˘~°‰õΩ ^•x QÆ∞iOz H˘xfl QÆ∞~°∞ÎÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞ : Jk ˆH=Å
z<凄`«=Ú. J#O`«=Ú. PkQÍx, =∞^茺QÍx ÖËxk. [#‡ÖËxk. x~å=∞Ü«∞"≥∞ÿ#k. =∞OQÆà◊
ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k. K«=∞`å¯~°O K«∂Kå"å! ã¨`ü–Jã¨`ü~°∂Ñ≤Ü«∞QÆ∞ P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù ã¨~°fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞
`å<Õ J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® ... UkÜ«Ú HÍHõÜÕ∞ L#flk. XHõ Ju „áêg}º=Ú QÆÅ teÊ H˘Ü«∞º`À
U#∞QÆ∞#∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤#ѨC_»∞, Jk K«∂K«∞K«∞#fl\˜ì „¿ÑHõ∆‰õΩxH˜ JHõ¯_» H˘Ü«∞º H͉õΩO_® U#∞ˆQ
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk Hõ^•! P Ѩ~°=∞ =ã¨∞Î=Ù#O^Õ D [QÆ`«∞Î Hõ#|_»∞`ÀOk.
z^•HÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, h–<å–ã¨~°∞fiÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì P Ѩ~°=∞ =ã¨∞Î=Ù#‰õΩ
... Hõà◊√§, HÍà◊√§, =Ú‰õΩ¯, K≥q, <åÅ∞Hõ, K«~°‡=Ú ... "≥Ú^ŒÖˇ·#q ÖË=Ù. J~Ú##∞ Jk JxflKÀ@¡,
ZÅ¡"àÕ Å◊ K«∂™ÈÎOk. qO\’Ok. "åã¨#K«∂™ÈÎOk. ~°∞zK«∂™ÈÎOk. ã¨∞Êùi™ÈÎOk. J^•Ìx „ѨHÍâ◊=Ú
=Å¡<Õ ã¨`ü–Jã¨`ü =ã¨∞Î=ÙÅ∞ gH˜∆OѨ|_»∞K«∞<åfl~Ú. J<åk, <åâ◊#jÅ=Ú J~Ú#\˜ì D ã¨$+≤ì
^•xÜ«∞O^Õ z„uOѨ|_ç#^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ã¨QÆO =¸ã¨∞H˘#fl Hõà◊§`À D ^Œ$â◊º=Ú#∞ „ѨuaO|
=∂„`«OQÍ K«∂KÕk ‰õÄ_® JkÜÕ∞ ã¨∞=∂!
ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ P „|Ǩχ=Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. h\˜Ö’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ ÖË™êÎ~Ú.
K«∂Kå"å? J>Ë¡ „|Ǩχ=Ú#O^Õ D ã¨$+¨µìÅhfl x~°O`«~°O L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú.
Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. Zxfl `«~°OQÍÅ∞ ÖËz<å, ÖË=‰õΩ<åfl–h~°∞ =∂~°∞Ê K≥O^Œ^Œ∞ Hõ^•! „|Ǩχ=Ú
q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® JO`Õ. J~Ú`Õ, Jk ZHõ¯_À L#fl^Œx, Z#fl_À Åaèã¨∞ÎO^Œx „Éèíq∞OK«‰õΩO_≥^Œ=Ù
QÍHõ! ZO^Œ∞HõO>Ë Jk z`«Î=Ú#O^Õ z<凄`« nѨ"≥∞ÿ =tOK«∞K«∞, ã¨fi`Õ[=ÚKÕ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞
„ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. P Ѩ~°=∞ =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú LO_»@O KÕ`«<Õ, 'ã¨∂~°∞º_»∞—
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ `Õ*’=∞Ü«∞ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ pHõ\ =˜ ∞Ü«∞O H͉õΩO_® LO_»QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. ZO_»=∂=ÙÅÖ’
✺
Ü«∞`À"åKÀ x=~°ÎO`Õ J„áêѨº =∞#™êã¨Ç¨.
208
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
h~°∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl@∞¡ J^•Ìx ã¨`«ÎÜ«∞O^Õ =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞ „ѨHÍtOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^•x
Ü«∞O^Œ∞ 'WK«Ûù— J#∞#k [x‡Oz#ѨC_»∞ P WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOKÕ D '[QÆ`«∞ÎÅ∞— J<Õ xѨC~°=fiÅ∞
"≥Å∞=_»@O, J\˜ì WK«Ûù `«ºlOK«|_ç#ѨÙ_»∞, Jq HõiyáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. P =∞ǨÏ^Œfi=ã¨∞Î=Ù
Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å–JHõ∆Ü«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú ÖËHõ ã¨ÊO^Œ=Ú =Å#<Õ ã¨$+≤ì – ã≤÷u – ã¨OǨ~°=ÚÅ∞
„Ѩ=iÎÅ∞¡`«∞<åfl~Ú.
P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î, "åÜ«Úã¨fiÉèÏ=O =Öˇ<Õ, ã¨~°fiQÆ`«=Ú (All-Pervading),
ã¨ÊO^•ã¨ÊO^Œ=∞Ü«∞=Ú J~Ú=Ù#flk. ã¨fiÅÊ^Œ$+≤ìKÕ XHÍ<˘HõѨC_»∞ Jk ''`«# 㨄^Œ∂Ѩ ѨÓ~°‚`«fi=Ú
#∞O_ç "Õ~°∞Ѩ_ç#^•?—— J#∞ q^èŒOQÍ `ÀK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© ... "åã¨Î"åxH˜ Z\˜ì aè#fl`«fi=Ú Jk
á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞. P „|Ǩχ=Ú ã¨~°fi^• x„k`«=Ú. ã¨~°fi^• *ÏQÆ$`«=Ú. =∞iÜ«Ú ã¨~°fi^•,
ã¨~°fi„`å *ÏQÆ$`«=Ú HÍ^Œ∞. x„k`«=Ú HÍ^Œ∞. J^•Ìx ã¨ÊO^Œ=Ú#O^Õ âßO`«=Ú, t==Ú J~Ú#\˜ì
'=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞— Wq∞_ç L<åfl~Ú. Jk UHÍ`«‡Hõ=Ú, ѨÓ~°‚=Ú. #tOKÕ Ñ¨^•~å÷ÅÖ’ L#flѨÊ\˜H©
<åâ◊#=Ú ÖËHõÜÕ∞ L#flk. ‰õΩO_» LO_»∞@KÕ QÍx, ѨQÆ∞Å∞@KÕ`« QÍx PHÍâ◊=Ú#‰õΩ =K«∞Û
Ö’>Ë=Ú#flk? =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÖËq∞ LO\Ï~Ú? P Ѩ~°=∞ ã¨`«Î D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ==Ú
á⁄O^Œ∞QÍHõ, ÖË^•, `«ºlOK«∞QÍHõ. ^•xˆHq∂ ã¨O|O^èŒ=Ú ÖË^Œ∞. Jk =∞~˘Hõ\ ˜QÍ HÍÉ’^Œ∞.
Jk "åyO„kÜ«∞=Ú ÖËx^ŒQÆ∞@KÕ '=¸QÆ—. J~Ú`Õ UO? "åH±„Ѩ=$uÎH˜ J^Õ HÍ~°}O.
Hõ#∞Hõ =¸QÆk HÍ^Œ∞. ~åu=Öˇ ã¨~°fi^• xifiHÍ~°OQÍ LO\’Ok. HÍx, =∞##â◊H˜Î JO`å
^•x^Õ. x`«ºÑ¨i`«∞+¨ì"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ 'Éè’HõΗ J^Õ. Jk „H˜Ü«∞ʼnõΩ U=∂„`«=¸
ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. HÍx ã¨~fi° =Ú#‰õΩ 'Hõ~—ΰ J^Õ. Jk PHÍ~°~Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ ѨÊ\˜H,© Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞
ǨÏã¨Îáê^•k J=Ü«∞==ÚÅ`À qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. WO„kÜ«∞â◊‰õΩÎÅxfl\˜H© Jk
Jf`«"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, ã¨~°fi â◊s~°=ÚÅÖ’ WO„kÜ«∞ – "åºáê~°=ÚÅhfl x~°fiiÎOKÕk J^Õ. `«#‰õΩ
'=∞#ã¨∞û— J#∞#k ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© =∞<ÀK«~°ºÅhfl `å<Õ x~°fiiΙÈÎOk.
F ~å=∞K«O„^•! D r=Ù_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù#∞ QÍOK«HõáÈ=@O KÕ`«<Õ
.... „Éèí=∞, ã¨O™ê~° "åºkè á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ^•xx ^Œi≈OKå_® ... WHõ PÃÑ· ã¨HõÅÉèíÜ«∂Å∞,
ã¨~°fi "åã¨#Å∞ ZK«\ ˜HÀ áêiáÈ`å~Ú.
nѨO LO>Ë<Õ Hõ^• ... ~°OQÆ=Ú ÃÑ· <å@º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# q<庙êÅhfl [iˆQq.
ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú JѨizÛù#fl „ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú# ''™êH˜∆—— J~Ú "≥ÅÜ«ÚK«∞O_»@O KÕ`«<Õ
D z`«Î=$`«∞ÎÅhfl `«=∞ `«=∞ HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~Ú. F ~åѶ¨∞"å! ã¨=Ú„^Œ=∞O^Œe XˆH
[Å=Ú ÔH~°@=ÚÅ∞QÍ, P=~°Î=ÚÅ∞QÍ, |∞_»QÆÅ∞QÍ, ã¨∞_»∞Å∞QÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞@ÖË^•? XˆH
|OQÍ~°O QÍAÅ∞QÍ, Q˘Å∞ã¨∞QÍ, LOQÆ~°=ÚQÍ, =∞Ô~<Àfl <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÆÅ PÉèí~°}=ÚÅ∞QÍ
=º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk Hõ^•! J>Ë¡ „|Ǩχ"Õ∞ JqÉèÏ[Hõ"≥∞ÿ ‰õÄ_® J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À "Õˆ~fi~°∞QÍ
Hõ#|_»@O J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 209
J~Ú`Õ, h‰õΩ *Ï˝#O ÅaèOK«#O`« HÍÅO ... ''g~°∞–"å~°∞–<Õ#∞–h=Ù—— .... J#∞ ÉèË^Œ=Ú`À
‰õÄ_»∞H˘x# É’^èŒ `˘ÅQÆ^Œ∞. *Ï˝#=Ú ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ''P z#‡Ü«∞ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl
U =ã¨∞Î=Ù`À#∂ <å‰õΩ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞—— Jx h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. h\˜Ü«∞O^Œ∞ JÅÅ∞ ÖËK«∞K«∞#fl@∞¡
P „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù#∞O_Õ D '^Œ$â◊º[QÆ`«∞Η JO`å „Ñ¨Éèíq™ÈÎOk. J\Ï¡ˆQ HÍÅ=Ú ‰õÄ_®
L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. `Õ[=Ú „ѨHÍt™ÈÎOk. D =∂#ã≤Hõ ã¨$+≤ì JO`å [~°∞QÆ∞`ÀOk. h=Ù „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl
D ~°∂Ѩ – ~°ã¨ – QÆO^èŒ – â◊|Ì – ã¨Ê~å≈^Œ∞Åhfl ^•x=Å#<Õ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=x „QÆÇ≤ÏOK«∞. J=hfl
‰õÄ_® JkÜÕ∞. D *Ï˝#=∞O`å P „|Ǩχ=Ú=Å¡<Õ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. F ™ê^èŒ∂! h=Ù UHÍ„QÆz`«∞Î
_»=QÆ∞^Œ∞=Ù QÍHõ! „^Œ+¨ì – ^Œ~°≈# – ^Œ$â◊º=ÚÅ =∞^茺 L#fl\˜ì ™êH˜∆ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞
„QÆÇÏ≤ OK≥^=Œ Ù QÍHõ! ^Œ~≈° #–„^Œ+–ì¨ ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ `«ºlOz, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ ѨijeOz#ѨC_Õ
h‰õΩ P`«‡ ÅaèOK«QÅÆ ^Œ∞. UHÍ„QÆz`«=Î Ú ÖËx"åx z`«=Î Ú Ñ¨iѨi q^è=Œ ÚÅ „^Œ+–ì¨ ^Œ~≈° #–^Œ$â◊º=ÚÅ
"≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«Ú@KÕ P`«‡#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞#flk.
J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ L`«ÊuÎ ÖË^Œ∞. Hõ∆Ü«∞=Ú ÖË^Œ∞. P^ŒºO`«=ÚÅ∞ ÖË=Ù.
JÜ«∞ºk âßâ◊fi`«"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, =∞OQÆà◊ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, Ѩq„`«"≥∞ÿ, Ѩ^•~°ú`«fi~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, =O^ŒhÜ«∞"≥∞ÿ,
JxO^Œº"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ^•xH˜ PQÆO`«∞Hõ (â◊s~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@O – `«ºlOK«@O =O\˜) ^èŒ~°‡=ÚÅ∞
ÖË=Ù. ~åHõáÈHõÅ∞ ÖË=Ù. ã¨~°fiHÍ~°}=ÚʼnõΩ HÍ~°}=Ú J^Õ. Jk J*˽ܫ∞=Ú (`≥eÜ«∞|_»*ÏÅxk).
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? `≥Å∞ã¨∞H˘#∞#k J^Õ J~Ú#ѨC_»∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=@=∞<Õk ZHõ¯_» LO@∞Ok?
XHõ_»∞ `«#‰õΩ "ÕÔ~·# =ã¨∞Î=Ù<≥·`Õ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ_»∞. P`«‡Ü≥∂, `«# "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! Jk
™êfi#∞Éèí==Ú KÕ`«<Õ `≥eÜ«∞|_»QÆÅ^Œ∞ QÍx, =∞~˘Hõ~°∞ „Ѩ™êkOK«∞#k HÍ^Œ∞. JÜ«∞ºk
UHõ=∂„`«*˽ܫ∞"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. hÜ≥ÚHõ¯–<åÜ≥ÚHõ¯–ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ÅÜ≥ÚHõ¯ – ã¨~°fi=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú J^Õ. =∞#O JkH͉õΩO_® =∞iOˆHn J~Ú=ÙO_»ÖË^Œ∞. ^•xx ^Œ∂~°=ÚQÍ,
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ Z#fl_À ZѨC_À ZHõ¯_À ÅaèOK«∞#kQÍ K«∂K«∞"å~°∞ =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ =¸~°∞öÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
Jk h‰õΩ–<å‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞ Hõ#∞Hõ<Õ 'JkfifÜ«∞=Ú— Jx K≥ѨCH˘O@∞<åflO.
❖❖❖
14. D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =ã≤+¨ª „ѨÉèí∂! q∂~°∞ Jx~°fiK«hÜ«∞ „|Ǩχ=Ú QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂Å∞
Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ L<åfl~Ú. =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q∞ye LO_Õ P ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡
<å=∞~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=∞#@OÖ’ <å‰õΩ Z\˜ì ã¨O^ÕǨÏ=¸ ÖË^Œ∞. ''Jk â◊¥#º=Ú HÍ^Œ∞. „ѨHÍâ◊=Ú
HÍ^Œ∞. JO^èŒHÍ~°O HÍ^Œ∞. `«"≥∂~°∂ѨO HÍ^Œ∞. z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú (Form of Consciousness) HÍ^Œ∞.
r=Ù_»∞ HÍ^Œ∞. |∞kú–`«`«fi=Ú ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® HÍ^Œ∞—— ... Jx K≥áêÊ~°∞. ÉÏQÍ<Õ
L#flk. WO`«Ö’<Õ ''JxflÜ«Ú J^Õ—— Jx JO@∞<åfl~°∞. q∂ "åHõº=ÚÅÖ’#∞ J~°÷ã¨=∞#fiÜ«∞O
<Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞. =∞i H˘O`« ã¨Ê+¨ìOQÍ q=iOK«O_ç.
210
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : h „Ѩâ◊fl#∞ "≥∞K«∞ÛH˘O@∞<åfl#∞. „Ѩâ◊fl H˘O`« H˜¡+¨ì"≥∞ÿ#^Õ. 㨈~ ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~Ú¿ãÎ pHõ\ ˜ áÈ`«∞Ok Hõ^•! h ã¨O^ÕǨÏO áÈQ˘@∞ì`å#∞. q#∞.
'ã¨~fi° q+¨Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«O— J~Ú LO_»∞#\˜ì =∞Ǩ„ѨàÜ ◊ ∞« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ âı+O≤ z LO_Õk. ''â◊¥#º=Ú
HÍ^Œ∞—— :
XHõ HõàÏHÍ~°∞_»∞ XHõ tÅÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘ÎÜ≥ÚHõ¯ tÅÊ=Ú#∞ =∞ÅKå_»#∞HÀ ....
– ¢ã‘Î tÅÊO K≥Hõ¯Hõ =ÚO^Õ 'tÅ— J#∞#k L#flk Hõ^•!
– P ¢ã‘Î Ü≥ÚHõ¯ ~°K«#‰õΩ tÅHõ<åfl "ÕÔ~·# 'ã¨`åΗ L#fl^•? ÖË^Œ∞. ¢ã‘Î Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=∞O`å
tÅÜÕ∞ Hõ^•!
– WѨC_»∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl ¢ã‘Î PHÍ~°=∞O`å JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ZHõ¯_»∞#flk? tÅÖ’<Õ Hõ^•!
– D ¢ã‘Î PHÍ~°=Ú#‰õΩ tʼnõΩ Uq∞ ã¨O|O^èŒO? tÅ '¢ã‘ΗQÍ JQÆ∞K«∞#fl^•? ÖË^Õ!
– tÅ ÖËx^Õ ¢ã‘Î PHÍ~°"≥∞Hõ¯_» L#flk?
D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiO „|Ǩχ=Ú#O^Õ L#flk. JO^Œ∞KÕ`«, ''„|Ǩχ=Ú â◊¥#º=Ú——
J#\ÏxH˜ gÅ∞ ÖË^∞Œ . D qâßÅ „|Ǩ‡O_»=Ú r=Ùx Éè’QÆxq∞`«"Î ∞≥ ÿ ~°zOK«|_ç#@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk.
D [QÆ`«∞Î "åã¨Î="Õ∞ J~Ú=ÙO_»h .... ÖËHõ â◊¥#º"Õ∞ HÍx ... ÖË^• ZHõ¯_À U =∞#ã¨∞û#O^À
LO_»h ... Uk U"≥∞ÿ<å, Wk „ѨHÍtOK«∞#\˜ì Jkèëêª#=Ú (Wk ZO^Œ∞HõÅ^À – JÜ«∞ºk)
â◊¥#º=Ú HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? â◊¥#ºOÖ’ ''P~ÀѨ}, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞–[QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz#
J#∞Éèí==ÚÅ∞——... "≥Ú^ŒÖˇ·# HÍ~°º=ÚÅ∞ ZÖÏ ã¨OÉèíq™êÎ~Ú?
''tÅKÕ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_ç# '¢ã‘Î tÅÊO— WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ tÅÖ’<Õ L#flk.—— D [QÆ`«∞Î
‰õÄ_® L`«ÊuÎH˜ ѨÓ~°fiO „|Ǩχ=Ú#O^Õ LO_ç L#flk.
– (tÅ – ¢ã‘Î tÅÊ=ÚÅ=Öˇ) [QÆ`«∞Î – „|Ǩχ=Ú JÉèË^Œ"≥∞ÿ#k.
– ¢ã‘Î tÅÊO Ü≥ÚHõ¯ Hõ#∞Å∞, HÍà◊√§, =Ú‰õΩ¯ "Õ~°∞"ÕÔ~·#@∞¡ 'tÅÊ^Œ$+≤ì— HõÅ"åiH˜ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
HÍx tÅ ^Œ$+≤ì`À K«∂KÕ"åiH˜ PÜ«∂ÉèÏQÆ=ÚÅhfl tÅQÍ<Õ `≥eÜ«∞=™êÎ~Ú Hõ^•! YO_»^Œ$+≤ì
QÆÅ"åiH˜ D [QÆ`«∞Î ''h=Ù–<Õ#∞–"å~°∞–g~°∞– hk–<åk–`«k`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞——QÍ
Hõ x Ñ≤ ™ ÈÎ O k. q*Ï˝ # ~° ∂ Ѩ = ∞QÆ ∞ „ÉÏÇ‘ Ï ‡^Œ $ +≤ ì Hõ Å "åiH˜ 㨠~ ° fi =Ú „|Ǩ Ï ‡=ÚQÍ<Õ
„Ѩ^Œi≈`«=∞ø`«∞#flk.
❖
h‰õΩ WOH˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. XHõ `«\ÏHõOÖ’ xâ◊ÛÅOQÍ h~°∞ L#fl^Œ#∞HÀ ...
WѨC_»∞ P [ÅO xâ◊ÛÅOQÍ Hõ^ŒÅ‰õΩO_® L#flO^Œ∞KÕ`« `«~°OQÆ=ÚÅ∞ HõxÑ≤OK«=Ù. J~Ú`Õ
'`«~°OQÆ=ÚÅ∞— J#∞#q ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç =ã¨∞Î#fl U"≥·<å Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! P xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ#
hˆ~ ã¨ÊO^Œ=Ú (K«Å#=Ú) á⁄Ok#ѨC_»∞ `«~°OQÍÅ∞QÍ =∞#‰õΩ Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
''`«~°OQÆ=ÚÅ∞ – J#∞#q Hõ^ŒeHõÖËx [ÅOÖ’ JO`«s¡#OQÍ LO_çÜÕ∞ L<åfl~Ú—— Jx =∞#O
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 211
J~°÷O KÕã¨∞HÀHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. Wk „|Ǩχ=Ú#O^Õ â◊¥#º–Jâ◊¥#º
~°∂Ѩ=Ú# LO_ô–ÖË#@∞¡, Jx~°fiK« hÜ«∞OQÍ, xÅzÜ«Ú#flk.
tÅ, `«k`«~° ѨiHõ~°=ÚÅ∞ L#flѨÊ\˜H©, teÊ Ü≥ÚHõ¯ WK«ÛùÖËHõáÈ`Õ tÅÊ=Ú Z\Ï¡
`«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok? HõÖÏÊO`« HÍÅO`À ‰õÄ_® „|ǨχÜ≥ÚHõ¯ WK«Ûù ÖËHáõ È`Õ D [QÆ`∞« Î ã¨$+≤Oì K«|_»^∞Œ .
J~Ú`Õ ~å=∂! ''[QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ... tÅÜ«∞O^Œ∞ tÅÊ=Ú=Öˇ .... z„uOK«|_ç L#flk——
Jx K≥áêÊ#∞ Hõ^•! WHõ¯_» <Õ#∞ LѨÜ≥∂yOz# LѨ=∂#O „QÆÇ≤ÏOKÕ@ѨC_»∞ 'tÅ–¢ã‘Î tÅÊ=Ú
"Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ#@∞¡ [QÆ`«∞Î – „|Ǩχ=Ú "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ^Œ∞—— Jx =∂„`«"Õ∞ É’kèã¨∞Î<åfl#x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
P JOâ◊=Ú#∞ JO`«=∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. ''D [QÆ`«∞Î J#∞ tÅÊ=Ú#‰õΩ „^Œ+¨ìÜÕ∞ teÊ.
„|Ǩχ"Õ∞ tÅ—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. "åã¨Î"åxH˜ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ U<å_»∞
L^Œ~ÚOz LO_»<ÕÖË^Œ∞. Uk L^Œ~ÚOK«<Õ ÖË^À ... Jk WHõ Jã¨Îq∞OK«@=∞<Õ „Ѩã¨H˜Î ZHõ¯_»?
W^ŒO`å „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ, ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=Ú#<Õ xÅzÜ«Ú#flk. WHõ D
[QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞OÖ’ ''Wk â◊¥#º=Ú HÍ^Œ∞—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú `«=∞ã¨∞û (pHõ\ ˜) HÍ^Œ∞, `Õ[=Ú HÍ^Œ∞. Jk ã¨~°fi^• =∞#O^Œi ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ
q~ålÅ∞¡`«∂<Õ L#flk.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! D ã¨∂~°∞º_»∞, Jyfl, #Hõ∆„`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# `Õ*’=∞Ü«∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ P
„|Ǩχ=Ú#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞*ÏÅ=Ù. J=ºÜ«∞=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ W\˜ì `Õ*’=∞Ü«∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À
U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. ''pHõ\ ˜—— Jx =∞#O ^Õxx JO@∞<åflO? "≥Å∞`«∞~°∞ ÖËHõáÈ=Ù@ (ÖËHõ
"≥Å∞`«∞~°∞ Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==Ú)<Õ Hõ^•! W\˜ì Éè∫uHõ"≥∞ÿ# `Õ[=Ú ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© „|Ǩχ=Ú
ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊=∞QÆ∞@KÕ, Jk LO_»<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''Jk `«=∞ã¨∞û HÍ^Œ∞. `Õ[=Ú
HÍ^Œ∞—— Jx =∞#O K≥ѨCH˘<åflO.
„ѨHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P „|Ǩχ=Ú ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊"≥∞ÿ, |∞kú QÆ∞Ç¨Ï Ü«∞O^Œ∞ LO_ç P |∞kúx
„ѨHÍtOѨKÕ™ÈÎOk. ^•xx =∞Ô~=~°∂, ^Õx KÕ`«#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞ÖË~°∞. HÍ|\˜ì ''Jk `«=∞ã¨∞û——
Jx ‰õÄ_® K«=∞`å¯~°OQÍ JO@∂ LO\Ï~°∞. Jk ã¨~°fi„ѨHÍâ◊=ÚʼnõΩ "ÕÔ~·#^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. Jk
J[~°=Ú ([~å=∞~°}=ÚÅ∞ÖËxk). J=ºÜ«∞=Ú, PHÍâ◊=Ú=Öˇ Pk–=∞^茺–JO`«=ÚÅ∞ ÖËxk.
D [QÆ`ü ã≤÷uH˜ P=Å x`«º"≥∞ÿ ã¨fiã¨fi~°∂ѨK«=∞`å¯~°OQÍ *Ï[fiź=∂#OQÍ ã¨~°fi^• „ѨHÍt™ÈÎOk.
JO^Œ∞KÕ`« Jk ''Ѩ~°=∂`«‡—— („^Œ+¨ì - ^Œ$â◊º`«fi - ^Œ$â◊º=ÚʼnõΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ, P=ÅQÍ L#flk....) J#∞
â◊ÉÏÌ~°÷=Ú.... ''Ѩ~°"£∞ P`«‡ó...—— QÍ „Ѩ=zOK«|_»∞`ÀOk.
'=∂ˆ~_»∞ѨO_»∞— Jx =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞Î#fl^•xH˜, JO^Œe 'QÆ∞A˚—‰õΩ QÆÅ ÉèË^Œ"Õ∞q∞\’ K≥ѨC?
„|Ǩχ=Ú#‰õΩ, [QÆ`«∞ΉõΩ H˘OK≥=Ú ‰õÄ_® ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞. h\˜Ü«∞O^Œ∞ JÅÅ∞, =∞\˜ìÜ«∞O^Œ∞
‰õΩO_»Å∞ L#fl@∞¡ ... „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î L#flk. J\˜ì „|Ǩχ Ѩ^•~°÷=Ú â◊¥#º"≥∞\Ï¡
J=Ù`«∞Ok? „|Ǩχ=Ú x~åHÍ~°"Õ∞ J~Ú#@∞¡ [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® x~åHÍ~°"Õ∞. PHÍâ◊~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P
212
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z#‡Ü«∞„|Ǩχ=Ú ... D áêOK«Éè∫uHÍu‡Hõ"≥∞ÿ# PHÍâ◊=Ú HõO>Ë J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k.
ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#k. ^•x JO`«~°æ`«"≥∞ÿ L#fl\˜ì D '[QÆ`«∞Η Jx K≥ѨÊ|_»∞#k ‰õÄ_® ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#^Õ.
ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚʼnõΩ L+¨‚`«fi=Ú H͉õΩO_® =∞~˘Hõ J#∞Éèí=O ÖË^Œ∞ Hõ^•! z#‡Ü«∞„|Ǩχ=Ú ''Z~°∞Hõ——
J#∞ J#∞Éèí==Ú =∂„`«O Hõey LO\’Ok.
❖
Ѩ~"° ∞£ - P`«‡ó ´ [QÆ^~ÌŒ ≈° #=Ú#‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ ã¨~åfiO`«~`æ° "« ∞≥ ÿ U~°Ê_çÜÚ« #fl ã¨fiã¨fi~°∂ѨO.
''z`«∞Î – Jz`«∞—Î — Jx ~Ô O_»∞QÍ âßG=ÚÅKÕ K≥Ñʨ |_»∞K«∞#fl^ŒO`å Ѩ~=° ∂`«‡Ü«∞O^Õ L<åfl~Ú.
P ''Ѩ~°=∂`«‡——ÜÕ∞ ^Œ$â◊º=ÚQÍ ^Œ~°≈#=ÚQÍ „ѨÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. "åã¨Î"åxH˜ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ r=Ù#‰õΩ '^Œ$â◊º`«fi=Ú— J#∞#k ÖË^Œ∞. ^Œ$â◊º`«fi=ÚÖË#>Ë¡ [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
<å=∞–~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# |Ç≤Ïifi+¨Ü«∞=ÚÅ∞, g\˜H˜ J~°÷=ÚÅ#∞ HõeÊã¨∞Î#fl =∞#ó|∞kú –
JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å∞, PÜ«∂ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ Ѩ~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ HõeÊ`«=∂„`«OQÍ LO@∂ ... Ѩ~=° ∂`«‡‰õΩ
"ÕÔ~·#q H͉õΩO_®<Õ (JkfifÜ«∞"≥∞ÿ) L<åfl~Ú.
D qâ◊fi=Ú U q^èŒOQÍ<≥·<å LO_»h, z=iH˜ WO^Œ∞Ö’ Z^Œ∞~“`«∞#fl „Ѩu q+¨Ü«∞=Ú
'ã¨∞+¨µÑ≤ΗQÍ =∂~°Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. J#QÍ q+¨Ü«∞=ÚÅhfl XHõ ã≤÷uÖ’ xifi+¨Ü«∞"≥∞ÿ áÈ`«∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« ''ã¨∞+¨µÑ≤Î Éèí∂q∞Hõ—— Ü«∞O^Œ∞#fl Ü≥∂y D [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ ... J#QÍ
WO^Œ∞ áêÖÁæ#=Åã≤=K«∞ÛK«∞#flѨC_»∞, (ÖËHõ) nxx `«ºlOz XHõ =¸Å K«uH˜ÅѨ_ç ‰õÄ~˘Û#=Åã≤
=zÛ#ѨC_»∞ ... LÉèíÜ«∞ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ ‰õÄ_® âßO`«–z`«∞Î_≥· LO@∞<åfl_»∞. ã¨~°fi„ѨHÍâ◊=Ú –
J„ѨHÍâ◊º=Ú ‰õÄ_® J~Ú#\˜ì (ã¨~°fi=Ú#∞ "≥eyOK«∞#k – ^Õxx "≥eyOK«xk ‰õÄ_® J~Ú#\˜ì)
„|ǨχÉèÏ==Ú#O^Õ ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· xtÛO`«QÍ LO@∞<åfl_»∞. „ѨâßO`«`« á⁄Ok# [ÅOÖ’ <å<å
q^è=Œ ÚÖˇ#· HÔ ~°@=ÚÅ∞ J}˜y LO\Ï~Ú Hõ^•! J>Ë¡ L`«=Î ∞Ü≥∂y ^Œ$+≤Öì ’ xifiHÍ~° „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞,
xifiHÍ~°=Ú, x~åHÍ~°=Ú J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ... Jxfl"Õà◊Å J}˜yáÈ~Ú LO\’Ok.
ѨÓ~°‚ „|Ǩχ=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_»∞K«∞#fl D Láêkè–ÉèË^Œ=ÚÅ =º=Ǩ~°=∞O`å "åã¨Î"åxH˜
x~åHÍ~°"∞≥ #ÿ ^Õ. =∞i ѨÓ~°„‚ |Ǩχ=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_»∞K«∞#fl J<ÕHõ J#∞Éè=í =ÚÅ`À, Ѩ^•~°=÷ ÚÅ`À
‰õÄ_»∞H˘x# D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ áê„`«Uq∞\˜? D q+¨Ü«∞OÖ’ |∞∞+¨µÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú W@∞¡ J~°÷O
KÕã¨∞H˘O@∞<åflO.
''D *QÆ`«∞Η J<Õ ã¨∞qâßÅ <å@Hõ~°OQÆO PÜ«∂ „áê}∞ʼnõΩ "åi"åi WK«ÛùʼnõΩ
J#∞‰õÄÅ=ÚÖˇ·# â◊s~°=ÚÅ∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ `«y# ™ê÷#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. D r=Ù#‰õΩ
PkèHÍiHõ â◊s~°=Ú#∞ (a body which he deserves and desires) „áêÑ≤ÎOѨKÕ™ÈÎOk. W^ŒO`å
'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#=Ú— J#|_»∞ „ѨÜ≥∂[# ã≤kúH˘~°‰õΩ ‰õÄ_® ... J\˜ì ÅHõ∆ º=Ú`À â◊s~°=Ú
á⁄O^Œ∞"åiH˜ ... J#∞"≥·# ™ê÷#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. Hõ#∞Hõ D [QÆ`«ÎO`å L`«Î=∞ ^Œ$+≤ì HõÅ"åiH˜ L`«Î=∞
„ѨÜ≥∂[#=Ú H˘~°ˆH ã¨OHõeÊOK«|_çÜ«Ú#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 213
ѨÓ~å‚`ü ѨÓ~°‚O „Ѩã¨~°u ã¨Oã≤÷`«O ѨÓ~°‚"Õ∞=`«`ü
J`À qâ◊fi=∞#∞`«Ê#flO Ü«∞KÀÛ`«Ê#flO `«^Õ=`«`ü II ✺ (X.28)
ѨÓ~°‚=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_»∞#k ѨÓ~°‚"Õ∞ J~Ú=ÙO\’Ok. D [QÆ`«∞ΠѨÓ~°‚=Ú#O^Œ∞
U~°Ê_çÜ«Ú#fl 'HõÅÊ#— =∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`« D qâ◊fi=Ú L`«Ê#fl"≥∞ÿ, ã≤÷u á⁄OkÜ«Ú#fl@∞¡
`ÀK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© ... "åã¨Î"åxH˜ ''J#∞`«Ê#fl"≥∞ÿ#^Õ—— (that which is never created) Jx "Õ∞=Ú
„QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl=Ú. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? *Ï˝#∞ʼnõΩ ^Œ$â◊º=Ú – ^Œ~°≈#=ÚÅ ÉèË^Œ"Õ∞ HõxÑ≤OK«^Œ∞.
Z=~°∞ Z@∞¡ K«∂¿ãÎ D qâ◊fi=Ú "åiH˜ J>Ë¡ Hõ#|_»∞`«∂ LO@∞Ok.
K«∂KÕ PÜ«∞# ´ ''„^Œ+¨ì——
Z@∞¡ K«∂¿ãÎ ´ ''^Œ~°≈#=Ú——
J@∞¡ Hõ#|_»∞@ ´ ''^Œ$â◊º=Ú——
JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝#∞ʼnõΩ '[QÆ`«∞Η Jx K≥Ñ≤Ê#ѨC_»∞, '„|Ǩχ=Ú— Jx K≥Ñ≤Ê#ѨC_»∞ XHõ¯ J~°÷"Õ∞
Hõ#|_»∞K«∞#flk. ''ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ "Õ_çQÍ LO\Ï~Ú—— J<Õ q+¨Ü«∞=Ú ... J@∞¡ "Õ_çá⁄O^Œ∞
ã¨fiÉèÏ==Ú QÆÅ Láêkè HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞, 'P Láêkè Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú`À r=Ù_»∞ UHõ`«fi=Ú
J#∞Éèíqã¨∞Î#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞— .... U~°Ê_»QÆÅ^Œ∞. 'J#∞ÉèíqOK«∞"å_»∞— ÖˉõΩO>Ë 'J#∞Éèí==Ú—#‰õΩ
LxH˜QÍx, J~°÷=ÚQÍx ÖË=Ù Hõ^•! J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º^ŒO`å J#∞ÉèíqOK«∞"åx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩq<åºã¨"Õ∞!
J~Ú`Õ, "åHõº*Ï˝#=Ú =∂„`«"Õ∞ HõeyÜ«ÚO_ç, J~°÷*Ï˝#=Ú WOHõ#∞ á⁄O^Œx"åiH˜ D q+¨Ü«∞=Ú
`«y#O`«QÍ „QÍǨϺ=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. JÉèϺã¨"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ k"Òº+¨^èŒO.
❖❖❖
15. ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú
N =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ''Ѷ∞¨ hÉè∂í `«"∞≥ ,ÿ ã¨`º« =Ú=Öˇ HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl D ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°=÷ ÚÅ∞
– J\˜ì ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞, á⁄O^Œ∞K«∞#fl D z`«Î=Ú—— ... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_®
q∞^䌺ÜÕ∞. WHõ „ѨuaO|=∂„`«"≥∞ÿ#\ì̃ 'r=Ù_»∞— J#|_»∞#k =∂„`«O ã¨`«º^Œ$+≤ìH˜ UO xÅ|_»QÆÅ^Œ∞
K≥ѨC? ‰õ#∞Hõ ''h=Ù–<Õ#∞–J`«_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# r=ÉèÏ==Ú ‰õÄ_® ÉèÏ=<å=∂„`«"Õ∞. D ã¨~°fi=Ú
„|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ (J<ÕHõ=ÚQÍ) U<å_»∂ LO_»∞@ÖË^Œ∞.
J\˜ì „|Ǩχ=Ú J}∞=Ù HõO>Ë ‰õÄ_® J}∞=Ù. P „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'â◊√^Œú`«fi=Ú –
ã¨∂Hõ;`«fi=Ú—Å q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ .... Jk PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® J<ÕHõÔ~@∞¡ =∞Ǩϟ#fl`«"≥∞ÿ#k.
PHÍâ◊HÀâ◊=Ú (=∞^茺„Ѩ^Õâ◊=Ú) HõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« âßO`«"≥∞ÿ#k. ^•xH˜ ~°∂Ѩ=∞O@∂ Un
ÖË^Œ∞. Jk 'k‰õΩ¯–HÍÅ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜KÕ |OkèOѨ|_»∞#k HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Jk qã¨Î $`«=Ú,
✺
ѨÓ~°‚=∞^Œó ѨÓ~°‚q∞^Œ"£∞ ѨÓ~å‚`«∂Ê~°‚=Ú^ŒK«º`Õ
ѨÓ~°‚㨺 ѨÓ~°‚=∞^•Ü«∞ ѨÓ~°‚"Õ∞"å=t+¨º`Õ II ..... |∞∞ˆQfi^Œ=Ú
214
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J<åk, ã¨fi„ѨHÍâ◊=Ú J~Ú=Ù#flk. J\˜ì z„^Œ∂Ѩ „|Ǩχ=Ú ÖËxKÀ@ "åã¨#Å∞, |∞kú, z`«Î=Ú,
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, r==Ú ‰õÄ_® LO_»=Ù. D q^èŒOQÍ P „|Ǩχ=Ú Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ x~åHÍ~°"≥∞ÿ
„ѨâßO`«"≥∞ÿ#\˜ì Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=ÚQÍ L`«Î=∞ *Ï˝#∞ʼnõΩ QÀK«i™ÈÎOk. JÜ«∞ºk ã¨fiã¨fi~°∂ѨOQÍ,
ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨOQÍ, ã¨~åfiO`«~åºq∞QÍ, ã¨~åfif`«OQÍ ã¨~°fi^• J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : F =∞ǨÏs¬! 'z`«∞Η J#∞ PHõ$u =∂„`«"Õ∞ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì P Ѩ~°=∂~°÷ '`«`«Î fi=Ú—
Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"≥∞\˜ì^À ... =∞~˘Hõ¯™êi ''ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì——x J=ÅOaOz K≥ѨÊO_ç. ^•x =Å# =∂‰õΩ
*Ï˝#O =$kú K≥O^ŒQÆÅ^Œx, q∂~°∞ K≥ѨÊÉ’ÜÕ∞^ŒO`å =∞iO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=∞x
J#∞H˘O@∞<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ã¨~°fi=~°‚#=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ, =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú# ‰õÄ_® WOHÍ âı+≤Oz
LO_Õ .. HÍ~°}–HÍ~°}=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ =i‚Oz K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
Jk ZHõ¯_À L#flk HÍ^Œ∞. ZѨÊ\˜HÀ ÅaèOKÕk HÍ^Œ∞. WѨÊ\˜ˆH ã¨~°fi[#∞ÅÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î=
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ ZÅ¡"Õà◊Å ÅaèOzÜÕ∞ L#flk.
F =∂#=Ù_®! XHõ™êi h z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ x~ÀkèOK«∞. =∞#ã¨∞û#∞ PÜ«∞`«Î"≥Ú#iÛ (ã≤^ŒúO
KÕã≤) K«∂_»∞. JѨC_»∞ q∞ye LO_Õ^Õk? P J=~°‚hÜ«∞ ™êH˜∆ K≥·`«#º"Õ∞ 'z`ü— J#|_»∞ Ѩ~°=∂`«‡.
J\˜ì `«`åÎ fi#∞Éèí= ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î #tã¨∞ÎOk. â◊√^Œú K≥·`«#º ÉèÏ=#KÕ ^Œ$â◊º=Ú
ÖËx^ŒQÆ∞@KÕ, ^Œ~°≈#=Ú ‰õÄ_® ÖËx^ŒQÆ∞K«∞#flk. ^Œ~°≈#=Ú ÖË#ѨC_»∞ WHõ „^Œ+¨ì ZHõ¯_» LO\Ï_»∞?
J\˜ì „uѨÙ\˜ Å~ÚOK«QÍ ÉèÏã≤OK«∞#^Õ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂áê#∞Éèí=O. D „uѨÙ\˜ JO`å
ÉèÏã≤ã¨∞Î#flk P „|Ǩχ=Ú =Å#<Õ, J^•Ìx Ü«∞O^Õ. Hõ#∞Hõ Jk ÉèÏã≤OK«x Hõ∆}"Õ∞ ÖË^Œ∞. ^•x
J#∞Éèí=O =∂„`«O ... D „uѨÙ\˜ („^Œ+¨ì – ^Œ~°≈#=Ú – ^Œ$â◊º=ÚÅ∞) Ѩ@¡ H˜Oz`ü `«#‡Ü«∞`«fi=Ú
HÍ~°}OQÍ =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. r= K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ KÕ`«ºÉèÏ==Ú (PÜ«∂ =ã¨∞Î
– q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ Pã¨H˜Î`À ã¨q∂Ñ≤Oz ã‘fiHõiOK«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú) Ö’Ñ≤OzáÈQÍ JѨC_»∞ q∞ye
Ü«ÚO_»∞ ''„ѨâßO`« z<凄`«"Õ∞—— P Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
XHÍ<˘Hõ_»∞ â◊s~å^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç#"å_≥· D Ö∫H˜Hõ [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ã¨OK«iã¨∞Î#flѨÊ\˜H© ....
J`«x z`«Î=Ú â◊|Ì–ã¨Ê~å≈k–qHÍ~°=ÚÅKÕ ã¨Ê $tOK«|_»HõÜÕ∞ xi¡Ñ¨ÎOQÍ, =∞ø#OQÍ, „ѨâßO`«OQÍ
L#fl^Œ#∞HÀ ... JѨC_® z`«Î=Ú LO_Õ ã≤÷`Õ Ñ¨~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
=∞#ã¨∞û ã¨fiѨfl~°ÇÏ≤ `«=Ú, *Ï_»ºÇ‘Ï#=Ú, JѨizÛù#fl=Ú J~Ú=ÙO_»QÍ ... JѨC_»∞ HõÅ∞QÆQÅÆ
XHÍ<˘Hõ ''ã¨∞+¨µÑ¨Îã≤÷u—— =O\˜ J#∞Éèí=™ê~°"Õ∞ ''Ѩ~°=∂`«‡—— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
F ~åѶ¨∞"å! PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯, "åÜ«Ú=ÙÜ≥ÚHõ¯, tÅÜ≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOKå"å?
Jq â◊¥#º`«fi=Ú, ѨÓ~°‚`«fi=Ú, Ѷ¨∞#`«fi=Ú Hõey=ÙO\Ï~Ú Hõ^•! ''W"Õ z#‡Ü«∞„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯
qâı+¨=ÚÅ∞——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. 'J„^Œ+¨ì— Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ"åf`« ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ â◊√^Œú`«`«Î fi=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 215
~°∂Ѩ=Ú. D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ K≥·`«ºÉèÏ==Ú (`≥eÜ«∞|_»@O) z`«ÎÉèÏ==Ú (`≥Å∞ã¨∞H˘#@O) ....
âßOuOKåÜ«∞#∞HÀ... JѨC_»∞ q∞yeÜ«ÚO_»∞ âßOu ~°∂Ѩã`¨ Ü Î« ∞Õ P Pk=ã¨∞=Î ÙÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
z¢`«ÊHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯, PHÍâ◊„ѨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯, WO„kÜ«∞ =$`«∞ÎÅÜ≥ÚHõ¯ JO`« ~åO`«~åÅÖ’
ã¨~°fi^• qHõã≤OzÜ«ÚO_Õ^Õ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. 'ã¨=∞ã¨Î ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞—, =∞iÜ«Ú
'JO^èHŒ Í~°=Ú— ‰õÄ_® U 'J<åk–J#O`«–zK«ÛHù —Θ =Å# `≥eÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú? XHõ¯™êi „ѨtflOz,
`«i¯Oz K«∂_»∞. JÜ«∞ºkÜÕ∞ Ѩ~°=∂`«‡. D [QÆ`«ÎO`å Z^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ, J^•ÌxH˜
Jaè#fl"≥∞#ÿ ѨÊ\˜H© .... "Õ~Ô #· @∞¡QÍ Hõ#|_»∞`ÀOk? Uk =º=Ǩ~°Ñ~¨ "° ∞≥ ÿ ‰õÄ_®, tÅÖÏQÍ xâıÛ+≤`ì "« ∞≥ ÿ
Ü«Ú#flk? Uk PHÍâ◊=Ú HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#flk? Jxfl"≥·Ñ¨ÙÅ JYO_ç`«"≥∞ÿ
Ü«Ú#flk? ã¨~°fi^• „Ѩã¨iOK«∞K«∞ J#∞^ÕfiQÆO (unemotional)QÍ LO_ç L#fl\˜ì Z^•Ìx #∞O_ç –
D *Ï˝x – *Ï˝#=Ú – *˽ܫ∞=ÚÅ∞ L^Œ~ÚOz Jã¨Îq∞ã¨∞Î<åfl~Ú? ^Œ~°Ê}OÖ’x „ѨuaO|
=ã¨∞Î=ÙÅ =Öˇ Z^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ D *Ï˝`«–*˽ܫ∞=ÚÅ∞ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú? <åÜ«∞<å! ~å=∂!
JÜ«∞ºkÜÕ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
=∞#ã¨∞û *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl=ÚÅ #∞O_ç q_ç=_ç#ѨÙ_»∞ '=∞ǨK≥·`«#º=Ú— J#|_Õ ã¨∞+¨µÑ≤Î ^Œâ◊ =O\˜
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞ „Ѩ"Õt™ÈÎOk. K«~åK«~° ã¨$+≤ì ÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ~Ú#\˜ì J\˜ì ã≤÷u Ü«∞O^Œ∞
Ѩ~°=∂`å‡#∞Éèí="Õ∞ q∞QÆ∞Å∞K«∞#flk.
F ã¨∂Hõ;„QÍÇ‘Ï! qO@∞<åfl"å! Ѩ~°=∂`«‡ ZHõ¯_» L<åfl_À J~°÷=∞ø`ÀO^•? XHõ LѨ=∂#O
K≥ѨÙ`å#∞, q#∞. JK«Åã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ ™ê÷=~°Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ú Hõ^•! "å\˜H˜ =∞#ã¨∞û
|∞kú WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ÖË=Ù. J~Ú`Õ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ â◊√^Œú K≥·`«#ºÉèÏ=# =∂„`«"Õ∞ L#fl^Œ#∞HÀ ...
J\˜ì ã≤÷ux Ѩ~°=∂`«‡`À áÈÅÛ=K«∞Û. „ÉǨχ, q+¨µ‚, ǨÏ~°, WO„^•^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® #tOK«QÍ,
JѨC_»∞ Ѩ~°=∞t==∞QÆ∞ ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù XHõ¯>Ë q∞ye=ÙO@∞O^À J^•ÌxH˜ Z\˜ì Láêkè LO_»^Œ∞.
HÍ|\˜ì 'x~°∞áêkèHõ=Ú—, 'xifiHõÅÊ=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ''qâ◊fiã¨O[˝—— Ѩi`«ºlOK«
|_ç#ѨC_»∞, WHõ PÃÑ· K≥·`«#º=∞O^Œ∞ „|Ǩχ"Õ∞ âı+≤OK«∞K«∞#flk. hÜ≥ÚHõ¯, <åÜ≥ÚHõ¯, „Ѩu XHõ¯
r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ... x`«º"≥∞ÿ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ QÍx, "Õˆ~q∂ HÍ^Œ∞.
''"Õ~∞° —— Jx `«ÅK«∞@ÜÕ∞ ã¨O™ê~°=Ú ''"Õ~∞° HÍ^Œ∞—— Jx `«ÅK«∞@ÜÕ∞, Jã¨O™ê~° ã¨fi~°∂Ѩ "≥∂Hõ=∆ Ú.
❖❖❖
16. [QÆ`«∞Î J#QÍ Uq∞\˜?
N~å=Ú_»∞ : F „|Ǩχ*Ï˝! D ™ê÷=~° [OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î JO`å J`«ºO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ Hõ#|_»∞K«∞#flk Hõ^•! W@∞¡ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D [QÆ`«∞Î „Ѩà◊Ü«∞ HÍÅOÖ’ ZHõ¯_çH˜
áÈ`ÀOk? U=∞ø`ÀOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : XHÍ<˘Hõ Q˘„_®e Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»= ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =K«∞ÛK«∞<åfl_»∞?
216
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ZHõ¯_» LO@∞<åfl_»∞? ZHõ¯_çH˜ áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞? PHÍâ◊OÖ’ XHõ ÉÏÅ∞xH˜ "Õ∞Ѷ¨∂Hõ$u HÍ~°}OQÍ
HõxÑ≤OKÕ =#=ÚÅ∞, [O`«∞=ÙÅ PHÍ~°=ÚÅ∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =KåÛ~Ú? ZHõ¯_» L<åfl~Ú? ZHõ¯_çH˜
Hõ^ŒeáÈ`«∞<åfl~Ú? =ÚO^Œ∞QÍ D <å „Ñ¨â◊flʼnõΩ ã¨=∂^è•#"Õ∞q∞\’ K≥ѨC?
N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ : Q˘„_®eH˜ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, PHÍâ◊OÖ’ =#=Ú ... J<Õq U HÍÅ=Ú #O^Œ∞
[x‡OzÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. Jq Jã¨Å∞ ZHõ¯_® LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ "å\˜H˜ Jã≤÷`«fi"≥∞Hõ¯_»? JÉèÏ="≥∞Hõ¯_»?
Ô~O_»∂ LO_»=Ù. P ÉèÏ==Ú#‰õΩ J~°÷"Õ∞ÖË^Œ∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : P Ô~O_»∂ JÉèÏ= Ѩ^•~°÷=ÚÖË Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® JÉèÏ=
Ѩ^•~°÷"Õ∞. nxH˜ Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. WHõ ''Z@∞¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k?—— J<Õ „Ѩâ◊fl ZHõ¯_»∞O@∞Ok?
"≥Ú^ŒÖË JÉèÏ==ÚKÕ ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl D [QÆ`«∞ΉõΩ L`«ÊuÎQÍx, Jã≤÷`«fi=ÚQÍx, q<åâ◊#=ÚQÍx
ÖË=Ù. ''ã¨fiѨflOÖ’ HõxÑ≤Oz# Éèí=#O Z=~°∞ Hõ\ ˜ìOKå~°∞? ZѨC_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ Hõ\ ˜ìOKå~°∞?—— ....
J#∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ J~°÷"Õ∞=Ú#flk?
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ <å^˘Hõ z#fl „Ѩuáê^Œ#. ''=O^蕺Ѩل`«∞_»∞——, ''PHÍâ◊=$Hõ∆=Ú (ÖËHõ
PHÍâ◊=#=Ú)—— J#∞#q HõÅÊ#Å∞ =∂„`«"Õ∞#x J#∞H˘O^•O. 'HõÅÊ#— J#∞#k XHõѨC_»∞
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ, =∞~˘HõѨC_»∞ #t™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ HõÅÊ#ʼnõΩ L`«ÊuΖHõ∆Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú Hõ^•! D
[QÆ`«∞ΉõΩ ‰õÄ_® L`«ÊuΖHõ∆Ü«∂Å∞ L<åflÜ«∞x J#∞H˘O>Ë `«¿ÑÊ=Ú#flk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : B#∞, 'HõÅÊ#— J#∞#k L#flѨC_»∞ ''PHÍâ◊ =$Hõ∆=Ú – =O^蕺Ѩل`«∞_»∞——
J#∞#q LO@∞<åfl~Ú. HõÅÊ# Hõ∆~Ú¿ãÎ Jq‰õÄ_® ÖËx"Õ J=ÙK«∞<åfl~Ú. D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞O
‰õÄ_® J\˜^ì Õ ‰õÄ_®! HõÅÊ# L#flѨC_»∞ [QÆ`∞« Î L#flk. ÖË#ѨC_»∞ ÖË^∞Œ . D q^èOŒ QÍ =O^蕺Ѩل`«∞#‰õΩ
[QÆ`«∞ΉõΩ áÈeHõ L#flk.
''=∞i D [QÆ`«∞Î U^≥· L#flk? ZHõ¯_» L#flk?—— J#∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ =^•ÌO. ''|OQÍ~°Ñ¨Ù
QÍAÅ∞—— J#∞ ^•xÖ’ |OQÍ~°=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ''QÍAÅ∞—— J#∞|_»∞#k ZHõ¯_≥·<å q_çQÍ
L#fl^•? PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ â◊¥#º`«fi=Ú H͉õΩO_® "Õˆ~ PHÍâ◊`«fi=Ú ZHõ¯_»∞#flk? J>Ë¡ D [QÆ`«∞Î
„|Ǩχ=Ú#O^Õ L#flѨÊ\˜H©, nxH© „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·# ~°∂ѨO ÖË^Œ∞. HÍ@∞Hõ–#Å∞ѨÙ,
=∞OK«∞–K«Å¡^Œ#=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ=Ú U=∂„`«O ÖË^Œ∞. ZO_»=∂q Ü«∞O^Œe h\˜H˜, ("≥∞Å¡Hõ#∞fl
^À+¨OKÕ K«∂_»|_»∞K«∞#fl) kfifÜ«∞ K«O„^Œ∞x K«O„^Œ`«fi=Ú#‰õΩ QÆÅ Jã≤÷`«fi"Õ∞q∞\˜? D Ô~O_»∂
ÖËHõÜÕ∞ L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ, 'J`«ºO`« JÉèÏ="Õ∞ ã≤kú™ÈÎOk Hõ^•! XHÍ<˘Hõ_»∞ h ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ
''ZO_»=∂=ÙÅÖ’ <å‰õΩ h~°∞ Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•! ÖË^ŒO>Ë <åˆHO „ѨÜ≥∂[#O?—— JO>Ë h=Ù UO
JO\Ï=Ù?
''<åÜ«∞<å! h‰õΩ Hõ#|_»=K«∞Û. HÍx "Õ∞=Ú ^•xx xtO`«QÍ Ñ¨ijeOz K«∂KåO. h=Ù
‰õÄ_® ^Œ$+≤ìx â◊√^ŒúO KÕã≤ ѨijeOK«∞. hˆH P q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞ÎOk. JHõ¯_» U=∂„`«O [ÅO
ÖË^Œ∞. `«~°OQÍÅ∞ ÖË=Ù—— Jx J#=Åã≤O^Õ Hõ^•!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 217
D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® JO`Õ. Wk ã¨O™ê~°^Œ$+≤ìH˜ Ö’Éèí"≥∂ǨÏ=∞^Œ=∂`«û~åº^Œ∞Å
HÍ~°}OQÍ, Jq=∞~°≈ <å`«‡HõOKÕ`,« WO„kÜ«∞^Œ$+≤=ì ∂„`«OKÕ`,« ã¨O‰õΩz`«–„ǨÏã¨fi^Œ$+≤Kì `Õ « Ѷ∞¨ hÉè∂í `«"∞≥ ÿ
`ÀK«∞K«∞O_»=K«∞Û. HÍx â◊√^Œú–ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú „QÆÇ≤ÏOK«|_ç#ѨC_»∞ .... D [QÆ`«∞Î
Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ="Õ∞ ã≤kúOK«∞K«∞#fl^Œx "Õ∞=Ú „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl=Ú.
J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç '[QÆ`«∞Η J#|_»∞^•xx ѨijeOz#ѨC_»∞, ''Wk W@∞¡—— Jx
ÅaèOK«HÜõ ∞Õ L#flk. "Õ~∞° "Õ~∞° ^Œ$+¨µÅì ‰õΩ "Õ~∞° "Õ~∞° J#∞Éè=í =∞QÆ∞K«∞#flk.... "åã¨"Î åxH˜ U"≥∞Lÿ #fl@∞¡?
Jã¨Å∞ L#fl\Ï¡? ÖË#\Ï¡? <åÜ«∞<å! ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞Î J#|_»∞#k W`«óѨÓ~°fiO ÖË^Œ∞.
WѨC_»∞ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. Wk=~°‰õΩ QÍx, WѨC_»∞QÍx, ÖË#\˜ì ^•xx ... ''Wk XHÍ<˘HõѨC_»∞
q<åâ◊#=∞QÆ∞#∞—— J#∞ "åHõº=Ú ã¨=∞O[ã¨"≥∞ÖÏ J=Ù`«∞Ok? J~Ú`Õ XHÍ<˘Hõ „^Œ+¨ì ^Œ$+≤ìÖ’,
D '[QÆ`«∞Η J#∞ ÉèÏ==Ú Å~ÚOzáÈ=Ù@ ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk '[QÆ`«∞Η J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ
J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º 'ÉèÏ==Ú— Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuΖq<åâ◊#=ÚÖË 'ã¨$+≤얄Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ∞—— J#∞ â◊|Ì=ÚÅKÕ
âßG=ÚÅ∞ É’kèã¨∞Î<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! D [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}"Õ∞ÖË^Œx Z@∞¡ xâ◊Û~Úã¨∞Î<åfl~À K≥ѨÊO_ç?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''D [QÆ`«∞ΉõΩ „|Ǩχ"Õ∞ HÍ~°}O—— Jx JO\Ï=∞#∞HÀ ... Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·#
[_»=ã¨∞Î=ÙʼnõΩ [_»"≥∞ÿ#^Õ^À HÍ~°}O HÍ"åeHÍx, â◊√^Œú–K≥·`«#º ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ '„|Ǩχ=Ú— Z\Ï¡
HÍ~°}=∞ø`ÀOk? ''ZO_»—— J#QÍ „ѨHÍâ◊=Ú ... 'h_»— J#QÍ „ѨHÍâ◊ ~åÇ≤Ï`«º=Ú. ã¨∂~°ºHÍOuH˜
U^≥·<å J_»∞¤ =zÛ#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ ^•x<Õ 'h_»— Jx JO@∞<åfl=Ú. HÍx ''h_»—— J#∞^•xH˜
HÍ~°}O ZO_»ÜÕ∞—— Jx J#ÖË=Ú Hõ^•! „|Ǩχ=Ú [_»=Ú HÍ^Œ∞Hõ^•! ZO_» J#∞#k h_»‰õΩ
Z\Ï¡ HÍ~°}=∞ø`«∞Ok? ...J\Ï¡Qˆ , JYO_»=Ú– K≥`· #« º=O`«=Ú – ã¨∂H∆͇uã¨∂Hõ;=Ú – x„+≤¯Ü«∞=Ú
– Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú J~Ú=Ù#fl\˜ì „|Ǩχ=Ú D [QÆ`«∞Î#∞ xi‡OK«∞@‰õΩ HÍ~°}"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
„|Ǩχ=Ú H͉õΩO_® "Õˆ~ Un D [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}OQÍ ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ''D [QÆ`«∞ΉõΩ
HÍ~°}O ÖË^∞Œ —— Jx „QÆÇÏ≤ OK«|_»∞`ÀOk. HÍ~°}=Ú ÖËx KÀ@ HÍ~°º=Ú Z\Ï¡ ã≤kOú K«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok?
❖
WHõ "Õ∞=Ú D [QÆ`«∞Î#∞ Z@∞¡ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl"≥∂ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
PkHÍ~°}=∞QÆ∞ P „|Ǩχ=ã¨∞Î"Õ qâ◊fi=Ú=Öˇ QÀK«iOK«∞K«∞#flk. WHõ D JÉèÏã¨✺ ‰õΩ
HÍ~°}"Õ∞q∞@O\Ï"å? J*Ï˝#=Ú. „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù x„+≤¯Ü«∞"≥∞ÿ#^ŒQÆ∞@KÕ ''„|Ǩχ=Ú qâ◊fi=Ú#∞
ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#flk—— J#∞ =∂@ ã¨iHÍ^Œ∞. Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ –
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ r=Ù_»∞ U=∞~°z LO@∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ J#∞Éèí=O „áêÑ≤ÎOz
"åã¨Î==Ú=Öˇ QÀK«iOK«∞K«∞#flk.
✺
JÉèÏ㨠´ „ѨuaO|`«fi=Ú, ÖËxk "åã¨Î==Ú=Öˇ `ÀK«∞@ (Illusionary)
218
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! D [QÆ^ŒÌ$â◊º=∞O`å ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ HõxÑ≤OKÕ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú =O\˜^Õ#x
„QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! ã¨fiѨflOÖ’ XHõ ÃÑ^ŒÌ "Õ∞_» HõxÑ≤OK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© – Jk =ã¨∞Î"å? ^Õx`À
`«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_çOk? ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# HõÅÊ#ÜÕ∞ ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ J@∞¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•!
J^Õq^èŒOQÍ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ =ã¨∞Î=Ù ÖËHõ áÈ~Ú#ѨÊ\˜H© .... J*Ï˝#=Ú
=Å# Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# J#∞Éèí==Ú=Öˇ ÉèÏ=<åK«=∞`å¯~°O`À ‰õÄ_»∞H˘x QÀK«iOK«∞K«∞#flk—— ...
J#∞#k *Ï˝#∞ʼnõΩ xã¨ûO^ÕǨÏ=ÚQÍ, ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#^ŒO`å Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ZšѨC_»∞ xÅzÜ«Ú#flk. JO`ÕHÍx, Wk
XHõѨC_»∞ L^Œ~ÚOz, =∞~˘HõѨC_»∞ Jã¨Îq∞OK«@O ÖË^Œ∞. h~°∞ „^Œ=ÉèÏ==Ú#∞, "åÜ«Ú=Ù
ã¨ÊO^Œ~°∂Ѩ=Ú#∞, „ѨHÍâ◊=Ú HÍOu PHÍ~°=Ú#∞ ^•eÛÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! XHõ^•x`À
=∞~˘Hõ\ ˜ ÖËx^≥ѨC_»∞? „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® [QÆ^•HÍ~°=Ú#∞ =Ç≤ÏOzÜÕ∞ LO\’Ok. ã¨fiѨflOÖ’
QÍOK«|_Õ #QÆ~°O ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk K≥ѨC? ''P ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º"Õ∞ JO`«~°=Ú#
J\˜ì #QÆ~°=Ú#∞ HõeÊOK«∞‰õΩx, `å<Õ P 'HõÅÊ#— J~Ú, PÃÑ· `«##∞`å<Õ J@∞¡ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk——
Jx =∞#O XѨCHÀHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. J^Õ q^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®!
ã‘fiÜ«∞ P`«‡ÜÕ∞ „|Ǩχ"≥∞ÿÜ«ÚO_ç, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ [QÆ^•HÍ~°=ÚQÍ HõÅÊ<å=∂„`«OQÍ
JÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk.
❖❖❖
17. ^Œ$â◊º„Éèí=∞ `˘eˆQ^≥\Ï¡?
N~å=Ú_»∞ : „|Ǩχ*Ï˝! q+¨O`À ã¨=∂#OQÍ =∞=Ú‡Å#∞ J<ÕHõ Ü«∂`«#Å∞ ÃÑ@∞ìK«∞#fl D
^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ã¨fiáêfl#∞Éèí∂u=Öˇ ''q∞^䌺ÜÕ∞—— J~ÚL#fl^ŒO\Ï~å, ™êfiq∂! q∂~°∞ J`«ºO`«
K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞. Wk ã¨fiѨflã¨=∂#"Õ∞ J~Ú=ÙO>Ë ... =∞#∞A#‰õΩ
(r=Ù#‰õΩ) J<åkHÍÅO #∞O_ç D ^Œ$â◊º=Ú q+¨Ü«∞OÖ’ qâßfiã¨O Z\Ï¡ U~°Ê_»∞`ÀOk?
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. ^Œ$â◊º=Ú LO>Ë „^Œ+¨ì LO\Ï_»∞. „^Œ+¨ì L#flO`«=~°‰õΩ ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_®
LO@∞Ok. D Ô~O_çO\˜Ö’ XHõ\ ˜ LO>Ë Ô~O_»=^•x`À ã¨O|O^èŒO U~°Ê_»∞`ÀOk. D Ô~O_ç\ ˜Ö’
U XHõ¯\˜ ÖËHõáÈ~Ú<å ... Ô~O_»=^•xH˜ '=ÚH˜Î— HõÅ∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•! <Õ#∞ J#∞HÀ=@O U=∞O>Ë
... ^Œ$â◊º|∞kú ã¨OѨÓ~°‚OQÍ #tOK«#O`«=~°‰õΩ ^Œ$â◊º=Ú HõxÑ≤ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. D ^Œ$â◊º=Ú
=∂ ^Œ$+≤ìÖ’ L#flO`«=~°‰õΩ =∂‰õΩ *Ï˝#O ÅaèOK«#>Ë¡ – Jx.
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ^Œ$â◊º*Ï˝#=Ú Hõey LO_ç ... =∞^茺֒ Z^Œ∞~°∞QÍ L#flk #tOK«@O
[iy<å ... =∞~°ÖÏ ã¨O™ê~° ~°∂Ѩ=Ú# L^Œƒùqã¨∂Î<Õ L#flk. HÍ|\˜ì =∞# Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl D
^Œ$â◊º=Ú WHõ¯_ç#∞O_ç `˘ÅyOz#O`«=∂„`«OKÕ`« (^Œ$â◊º|∞kú LO_çÜÕ∞ L#flk Hõ#∞Hõ) J#~°÷=∞QÆ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 219
|O^èŒ=Ú `˘ÅQÆ∞`«∞O^Œx K≥ѨÊÖËO. QÍ_è» x„^• ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ$â◊º=Ú LO_»^Œ∞. Hõ#∞Hõ r=Ù_»∞
^Œ$â◊º~°Ç≤Ï`«∞_»∞ J~Ú#>Ë¡, HÍx x^Œ∞~°ÖË=QÍ<Õ =∞~°Å ^Œ$â◊ºÉèÏ=O =zÛѨ_»∞`ÀOk Hõ^•!
Hõ#∞Hõ, D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú #tOK«@OKÕ`«QÍx, g\˜x =^Œe =∞#O Z@HÀ
"≥à◊§@OKÕ`« QÍx ... D ^Œ$â◊º|∞kú L#flO`«=~°‰õΩ |O^èŒ=Ú `˘ÅQÆ^Œ∞. Jk =∞# ã¨=∞㨺‰õΩ
ã¨=∂^è•#O ‰õÄ_® HÍ^Œ∞.
WOH˘Hõ q+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë ... J^ŒÌO ZHõ¯_» LO>Ë JHõ¯_» Jk „ѨuaOÉÏxfl „QÆÇ≤Ïã¨∂Î<Õ
LO@∞Ok Hõ^•! 'z^Œfiã¨∞Î=Ù— J<Õ J^ŒÌO ZHõ¯_» U ã≤÷uÖ’ LO>Ë JHõ¯_» 㨇 $u #∞O_ç [xOKÕ
ã¨O™ê~° ã¨O™ê¯~°O „ѨuaOa`«=∞ø`«∂<Õ LO@∞Ok.
''Jã¨Å∞ D ^Œ$â◊º=Ú L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú=ÙO_»ÖË^Œ∞. W^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ ÖË^Œ∞—— J#∞ "åHõºO
ã¨`«º"≥∞ÿ<å, Jã¨`«º"≥∞ÿ<å ''^Œ$â◊º – ^Œ$+≤ì—— ÖËHõ ''^Œ$â◊º–|∞kú—— QÆÅ =∂Ѩ@¡ x~°~°÷Hõ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
''^Œ$â◊º~åÇ≤Ï`«º=Ú—— J#∞ x+¨¯Å‡+¨"≥∞ÿ# =∞#óã≤÷u „áêÑ≤ÎOK«#O`« HÍÅO =ÚH˜Î Jã¨OÉèí="Õ∞
J=Ù`ÀOk. Hõ#∞Hõ F P`«‡ q^Œfi~å! =∂ Ü≥ÚHõ¯ ''=ÚH˜Î——x JiHõ@∞ìK«∞#fl D '^Œ$â◊ºÉèÏ=O— ÖËHõ
'^Œ$â◊º|∞kú— `˘ÅyáÈ=@O Z\Ï¡? J\˜ì ã¨OÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ =∂‰õΩ LѨ^ÕtOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î Jã¨`«º"≥∞ÿÜ«ÚO_ç ‰õÄ_® ã¨`«º=Ú=Öˇ
„ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk. nx q^èŒ=Ú Z\˜ì^À .... h‰õΩ H˘xfl n~°…"≥∞ÿ# Hõ^äŒÅ ^•fi~å `≥eÜ«∞*Ë™êÎ#∞. D
K≥ѨÊÉ’=Ù Hõ^äŒÅhfl W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ =i‚OK«|_®¤~Ú. =~°¬Ñ¨Ù[Å∞¡ Ѩ_ç`Õ ^èŒ∂o QÍeH˜ ÖË=^Œ∞Hõ^•!
D Hõ^äŒÅ∞ K«Hõ¯QÍ q#∞. JѨC_»∞ ^Œ$â◊º|∞kú `«#O`«@ `å<Õ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. h =∞<À#QÆ~°OÖ’
„ѨâßO`«`« =iúÅ¡QÆÅ^Œ∞.
=∂#=Ù_≥·#"å_»∞ ''D [QÆ`ü ã≤÷u JO`å ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ „Éèí=∂`«‡Hõ"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOKåe.
Jk q"ÕHÍ^Œ∞Å KÕ`«<Õ ™ê^茺Ѩ_»QÆÅ^Œ∞. ã¨~°fi"Õà◊Å „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù#∞ XHõ¯^•x<Õ zOuOK«∞K«∞
=º=ǨÏiOKåe. =∞Ǩáêëê}=Ú#∞ (H˘O_»~å~Úx) ÉÏ}=Ú Uq∂ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞ Hõ^•!
„|ǨχÉèÏ==Ú#∞ JÅ=~°K«∞H˘O>Ë, WHõѨC_»∞ D ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞, ã¨∂÷Å ã¨∂H∆͇k„Éèí=∞Å∞,
ã≤÷~åã≤÷~° ã¨OHõÅÊ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞, x#∞fl Uq∂ K≥Ü«∞ºÖË=Ù.
F „Ñ≤Ü«∞~åѶ¨∞"å! P`«‡=ã¨∞Î=Ù XHõ¯\˜ =∂„`«"Õ∞ L#flk. ^•xÜ«∞O^Œ∞ WHõ Z\˜ì qHõÅÊ=ÚÅ∞
ÖË=Ù. J\˜ì P`«‡=ã¨∞=Î Ù#O^Œ∞ D [QÆ`∞« Î Z@∞¡ L`«Ê#fl"≥∞#ÿ ^À „QÆÇÏ≤ ¿ãÎ ... JO`å hˆH J=QÆ`=« ∞ø`«∞Ok.
D L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}OÖ’ ''[QÆ`«∞Η— Z@∞¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k? J<Õ q+¨Ü«∞O qKåiOK«É’=ÙK«∞<åfl=Ú.
F „Ñ≤Ü«∞`«#Ü«ÚÖÏ~å! J=∞$`å#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙÖÏ~å! ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! =ÚO^Œ∞QÍ XHõ
q+¨Ü«∞O x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ, xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ Ö’Hõ=Ú#‰õΩ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. q#O_ç. P`«‡ =ã¨∞Î=Ù
#∞O_Õ ™ê÷=~°[OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ`∞« Î JO`å q[$Oaè™ÈÎOk. P =∞ǨÏ^•`«‡ÜÕ∞ D 'K«‰Ω∆õ =ÙÅ∞—
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ #Î fl <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ''ÉÏǨϺ^Œ~≈° #=Ú—— JQÆ∞K«∞#flk.
J^Õq^èŒOQÍ J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JO`«iO„kÜ«∞ „QÍǨϺ=∞QÆ∞ =∞##=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ
220
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°∂Ѩ=ÚQÆ#∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. =∞~°Å JkÜÕ∞ XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ b#=∞QÆ∞K«∞#flk.
JѨC_»∞ =$uÎ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`≥‡ÂHõ`«fi=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜™ÈÎOk.
J\˜ì P`«‡ÉèíQÆ"å#∞xH˜ W"Õ =∂ „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞.
❖❖❖
18. [QÆ`ü ÉèÏ"À`«ÊuÎ
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Ѩ~°=∞Ѩq„`«=Ú, Ѩ~°=∞âßO`«=Ú J~Ú#\˜ì „|ǨχѨ^Œ=Ú #∞O_ç D
^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î Z@∞¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#^À K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
x„^Œ áÈ`«∞#fl"å_Õ HõÅÅ∞ HõO@∞<åfl_»∞ Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù#fl\˜ì
„|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® ã¨$+≤ì`À ‰õÄ_»∞H˘#fl^≥· „ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk.
D qâ◊fi=Ú Uk J~Ú=Ù#flk?
J#O`« „ѨHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, J#O`« z#‡Ü«∞=Ú J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ ™êfiÉèÏqHõ
ã¨`«ÎÜÕ∞ D qâ◊fi"≥∞ÿÜ«Ú#flk. Wk =∞iOH˘Hõ\ ˜ Un HÍ^Œ∞. ã¨~°fi„áê}∞Å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P
Ѩ~°=∂`«‡ PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® ã¨∂Hõ;=Ú, x~°‡Å=Ú J~Ú=Ù<åfl_»∞. J`«xÜ«∞O^Œ∞
`≥eÜ«∞|_»∞^•x=Öˇ „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl\˜ì *Ï˝#"Õ∞, ''JǨÏO – <Õ#∞—— J#∞#\˜ì ÉèÏ=#`À ‰õÄ_»∞H˘x
LO\’Ok.
J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç D D *Ï˝# ã¨O™ê¯~°=ÚÅhfl ÖËK«∞K«∞<åfl~Ú. P *Ï˝# ã¨O™ê¯~°=Ú
`«k`«~° ã¨O™ê¯~°=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x 'z`«Î=Ú—#∞ L^ÀƒkèOK«∞K«∞<åfl~Ú.
z`ü ´ ''z`«Î=$`«∞ÎÅ`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl KÕ`«<å`«‡Hõ „|Ǩχã¨`«Î——
P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù J<åkHÍÅO #∞O_ç J#∞ã¨iã¨∂Î =ã¨∞Î#fl ''Hõ∆}–ã¨O"Õ^Œ=Ú—— =Å#
^Œ$â◊º*Ï˝#Ѷ¨∞#=Ú JQÆ∞K«∞#flk. J#QÍ P P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ XHõ¯Hõ∆}OÖ’ „^Œ+¨ì`«fi=Ú (State of
Perceiver) =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. J@∞¡ ^Œ$â◊º=ÚÅÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î Pã¨H˜ÎѨ~°∞_≥· „Hõ=∞OQÍ P`«‡ÉèÏ==Ú#∞
q㨇iOK«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ Ñ¨~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ `«ºlOz, ã¨O™ê~Àáêkè`À ‰õÄ_ç# r=ÉèÏ==Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ, P q^èŒOQÍ, ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞, YO_»∞_»#∞, â◊s~°=∂„`«∞_»#∞—— J#∞
ÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flѨÊ\˜H© – J`«xÜ«∞O^Œ∞ '„ÉÏǑχã≤÷u— („|Ǩχ=Ú<Õ ... J#∞ ã≤÷u ÖËHõ
ÉèÏ==Ú) U=∂„`«O `˘ÅQÆHõÜÕ∞ L#flk. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? „|Ǩχã¨`«Î (ÖËHõ z`ü)ÜÕ∞ XHÍ<˘Hõ
qâı+¨ – ÉèÏ=OKÕ`« ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞ q^èŒOQÍ ÉèÏq™ÈÎOk. HÍx, "åã¨Î"åxH˜ Jk "Õˆ~
PHÍ~°=Ú#∞ á⁄O^Œ@OÖË^Œ∞ Hõ^•!
D q^èŒOQÍ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ''r=ã¨`«Î—— „ѨHÍtOz# `«~°∞"å`«, „Hõ=∞OQÍ â◊¥#º ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
PHÍâ◊ã¨`«Î (Space factor) Pq~°ƒùq™ÈÎOk. D PHÍâ◊ã¨`«ÎÜÕ∞ ''PHÍâ◊=Ú – â◊|ÌQÆ∞}=Ú—— J#|_»∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 221
Éèíq+¨º`ü–=º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ ™ê÷#Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk. „Hõ=∞OQÍ HÍÅã¨`«Î (time factor) [x™ÈÎOk.
^•x`À‰õÄ_ç JǨÏOHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç# Jaè=∂#=Ú L^Œƒùq™ÈÎOk. W"Õ ÉèÏqã¨$+≤ìH˜, D [QÆ`ü
ã¨$+≤ìH˜ =¸Å=ÚÅ∞.
z`ü K≥·`«#º=Ú
r= K≥·`«#º=Ú
PHÍâ◊ ã¨`«Î ... â◊|Ì QÆ∞}=Ú
HÍÅ ã¨`«Î
JǨÏOHÍ~åaè=∂#=Ú
[QÆ`ü ã¨$+≤ì
PHÍâ◊ – JǨÏOHÍ~° – HÍÅ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P ã¨$+≤ìx ã¨OHõÅÊ=∂„`«OQÍ ã¨$+≤ìã¨∞Î#fl `«`«Î fi=Ú<Õ
''Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞—— ÖËHõ ''ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞—— Jx âßG=ÚÅ∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ W^ŒO`å
K≥·`«#º`«`«fi=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ã¨`«Î#∞ P„â◊~ÚOKÕ LO@∞#flk. XHõ teÊ XHÍ<˘Hõ Q˘Ñ¨Ê tÅÊ=Ú#∞
`«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂Å#∞H˘O@∞#flѨC_»∞ ... J`«x =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ z„uOK«|_»É’=Ù tÅÊ=Ú
ã¨OHõÅÊ~°∂ѨOÖ’ LO@∞Ok. J>Ë¡ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ ã¨=∞+≤ìã¨$+≤ì ã¨OHõÅÊ"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»∞.
HÍx tÅã¨`«Î =Å#<Õ tÅÊ=Ú xÅz Ü«Ú#flkHõ^•! x„+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ W^ŒO`å J~Ú=Ù#flk.
P`«‡KÕ`«<Õ Z~°∞QÆ|_»∞K«∞#fl\˜ì D J㨄^Œ∂Ѩ[QÆ`«∞Î (illusionary world) Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_çÜÕ∞
L`«Ê#fl"≥∞ÿ 㨄^Œ∂Ѩ=Ú# „ѨHÍt™ÈÎOk.
JǨÏOHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# `«`«Î fi=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x# ã¨Oq`ÕÎ 'ã¨OHõÅÊ=Ú— J#∞ =$Hõ∆=Ú#‰õΩ
c["≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì ã¨Oq`«∞Î (Existence knowledge) Ü≥ÚHõ¯ JOâ◊=Ú =Å#<Õ ã¨ÊO^Œ^èŒ~°‡=∞QÆ∞
"åÜ«Ú=Ù L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. 'JǨÏO—ÉèÏ==Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x# PHÍâ◊ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨`«Î#∞
'â◊|Ì`«<凄`«— Jx JO@∞<åflO. nx #∞O_ç „Hõ=∞OQÍ ''PHÍâ◊ `«<凄`« (Physical space)——
L^Œ~Ú™ÈÎOk. â◊|Ì=∞Ü«∞=∞QÆ∞ â◊|Ì `«<凄`«=Ú #∞O_ç Ѩ^Œ"åHõº=ÚÅ „Ѩ=∂}=Ú`À ‰õÄ_ç#
'"Õ^Œ=ÚÅ∞— qHõã≤ã¨∞Î<åfl~Ú. J~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# â◊|Ì=ÚÅ∞QÍ Ñ¨i}q∞Oz# "Õ^Œ–ã¨fi~°∂Ѩ
„|Ǩχ=Ú#∞O_Õ D '[QÆ`«∞Η J#∞#k L^Œ~Ú™ÈÎOk.
„Hõ=∞OQÍ 'JǨÏO–`«<凄`«—Å `«`«Î fi=Ú #∞O_ç „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« ''„áê}
`«`«Î fi=Ú—— L^Œ~Ú™ÈÎOk. ÉèÏq (future) r=Ù_»QÆ∞ D „áê}`«`«fi"Õ∞ WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ
„QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#fl D ~°∂áê^Œ∞ʼnõΩ HÍ~°}=Ú. P „áê}`«`«fi=Ú #∞O_Õ Ñ¨^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞,
[~åÜ«Ú[ – JO_®Ü«Ú[ – âıfi^•Ü«Ú[ – c*ÏÜ«Ú[=ÚÖˇ#· K«`∞« ifi^èŒ „áê}ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl
[x‡ã¨∞<Î åfl~Ú. „áê}`«`åÎ fiaè=∂x Ü≥ÚHõ¯ z`«∞û Êù~}° =Å# D Éè∫uHõ^ÇÕ Ï¨ =Ú L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
''ã¨Ê~°≈`«<凄`«—— J#|_Õ `«`Ϋ fi=Ú #∞O_ç #Å∞|k`˘q∞‡k "åܫڄѨã~¨ }° =ÚÅ∞ "≥Å∞=_»∞K«∞<åfl~Ú.
222
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«^•Ìfi~å, ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅ ã¨ÊO^Œ–HÍ~°ºx~°fiǨÏ}‰õΩ .... 'ã¨Ê~°≈ `«<凄`«— HÍ~°}Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
nx#∞O_Õ „ѨHÍâ◊`«`«Î fiÉèÏ=# =Å# ''`Õ*’`«<凄`«—— (ÖËHõ ~°∂Ѩ=Ú) J#∞ J#∞Éèí==Ú L`«Ê#fl
=∞ø`ÀOk. J\˜ì `Õ[ã¨∞û #∞O_ç ã¨∂~°∞º_»∞, Jyfl, q^Œ∞º`ü "≥Ú^ŒÖˇ·# `Õ*’Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl L`«Ê#flO
J=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^•x=ÖË¡ ~°∂ѨqÉè[í # [iy, D ã¨O™ê~°O qã¨iÎ Å¡@O ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`ÀOk.
P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î"Õ ã¨OHõÅÊ=∂„`«O KÕ`« [Å=∞Ü«∞ â◊s~°=Ú#∞ „QÆÇ≤Ï™ÈÎOk. ^•x P™êfi^Œ#<Õ
'~°ã`¨ <« 凄`«— Jx JO@∞<åflO. D ~°ã`¨ <« 凄`Õ „^Œ=Ѩ^•~°=÷ ÚÅxflO\˜H© HÍ~°}"≥∞,ÿ D WO„kÜ«∞=Ú
ÅKÕ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#fl ã¨O™ê~°qã¨Î $uH˜ `À_»Ê_»∞K«∞#flk.
HõÅÊ<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ `«# HõÅÊ<å„ѨÉèÏ=O KÕ`« ''QÆO^èŒ`«<凄`«—— (Experience of
Smelling)#∞ gH˜O ∆ K«∞K«∞#flk. Jk Éè∂í QÀà◊=Ú, â◊s~°=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ PHõ$`«∞ʼnõΩ HÍ~°}Éè∂í `«=∞QÆ∞
K«∞#flk.
❖
K«∂Kå"å? ~å=∞K«O„^•! h~°∞ |∞_»QÆÅ~Ú, =∞~°Å h~°∞ JQÆ∞K«∞#flk Hõ^•! J>Ë¡ z`üâ◊H˜Î
Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<å„ѨÉÏè =OKÕ`« Hõey# `«<凄`«ÖË XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ HõeÑ≤ „|Ǩ‡O_»=ÚÅQÆ∞K«∞#flq.
D „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl J<ÕHõ |∞^Œ∞ƒ^Œ=Ú=Öˇ (|∞_»QÆÅ=Öˇ) H˘O`«HÍÅO ‰õÄ_ç LO\Ï~Ú. =∞~°Å
q_çáÈ`å~Ú. =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞"≥∞ÿ, W=hfl #tOK«#O`«=~°‰õΩ .... D ã¨OÜ≥∂QÆ–qÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞
W@∞¡ [~°∞QÆ∞`«∂<Õ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ ''W=hfl qâ◊√^Œú–â◊H˜Îã¨OѨ#fl=ÚÖË—— ... J<Õ q+¨Ü«∞O
JÅÊ|∞kúKÕ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË=Ú. XHõz#fl =∞é˜]q`«∞ÎÖ’ ... Éèíq+¨º`ü =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú, ^•x "ÕÖÏk
P‰õΩÅ∞, ѨÓÅ∞, H˘=∞‡Å∞, q`«∞ÎÅ∞, P q`«∞ÎÅ #∞O_ç =∞~°Å "ÕÖÏk =$Hõ∆=ÚÅ∞ ... "≥Ú^ŒÖˇ·#
=º=Ǩ~°=∞O`å J„ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿ ^•y=ÙO@∞Ok Hõ^•! ''K≥@∞ì #∞O_ç q`«∞Î – q`«∞Î #∞O_ç K≥@∞ì——=Öˇ
D â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–`Õ[–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ<Õ Ñ¨OK«`«<凄`«Å∞✺ PHÍâ◊=Ú#<Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~Ú. =∞~°Å
"å\˜ #∞O_ç PHÍâß^Œ∞Å∞ „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~Ú.
J~Ú`Õ h=Ù WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOKåe. ''XHõ q`«∞Î JO‰õΩiOK«@O
– P JO‰õΩ~°=Ú #∞O_ç =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú – P =$Hõ∆=Ú =O^ŒÖÏk H˘=∞‡Å`À „ѨHÍtOK«∞@ –
Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ W=fi@O—— .... W=hfl P q`«∞ÎÖ’ J„ѨHõ\ ˜`« ã¨O™ê¯~°~°∂Ѩ=ÚÖ’ ^•y=Ù<åfl~Ú
Hõ^•! J>Ë¡ z^•`«‡ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ D q™êÎ~°"≥∞ÿ# K«~åK«~° [QÆ`«∞Î JO`å „Ñ¨Hõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk.
J@∞¡ XHõ z^•`«‡ Ѩ~°=∂}∞=Ù #O^Œ∞ W^ŒO`å Hõ#|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© .... "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å
'=∂Ü«∞—ÜÕ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
N~å=Ú_»∞ : 'z^•`«‡— J#∞ ã¨∂Hõ;Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ WO`«\ ˜ q™êÎ~°"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î LO_»@"Õ∞q∞?
W^ŒO`å Z\Ï¡ W=Ú_»∞K«∞#flk?
✺
ѨOK«`«<凄`«Å∞ ´ â◊|Ì=Ú – ã¨Ê~°≈ – ~°∂Ѩ=Ú – ~°ã¨=Ú – QÆO^èŒ=Ú Jx#|_»∞ J#∞Éèí==ÚÅ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 223
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ã¨fiѨflOÖ’ Juã¨∂Hõ;<å_çÜ«∞O^Œ∞ ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å Hõ#|_»∞@
ÖË^•? Wk‰õÄ_® J\˜ì^Õ. HÍx D Hõ#|_Õ^ŒO`å "åã¨Î="≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞.
D ã¨∂÷ÅÉèÏ==ÚÅhfl XHõѨC_»∞ ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. =∞~˘HõѨC_»∞ ~°∂Ѩ=Ú
áÈQ˘@∞ìH˘O@∞<åfl~Ú. J#QÍ, 'z`ü— J#∞ P^è•~°=Ú#O^Œ∞ ã¨∂Hõ;`«fiO á⁄O^Œ∞ K«∞<åfl~Ú.
XHÍ<˘HõѨC_»∞ =∞~°Å ã¨∂÷Å=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú. ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ z`ü–â◊H˜Î =Å#<Õ D '[QÆ`«∞Η
J#∞ J#∞Éèí=O â◊|Ìã¨Ê~°≈~°∂Ѩ ~°ã¨ QÆO^èŒ=ÚÅ PHÍ~°OQÍ U~°Ê_»∞`ÀOk. WOH˘HõѨC_»∞
PHÍ~°~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
F ~åѶ¨∞"å! D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}O ѨOK«`«<凄`«ÖË. g\˜H˜ Ѩ~°=∂`«‡`À x`«º
ã¨O|O^èŒ=Ú#flk. D ѨOK«`«<凄`«Å‰õΩ ™êH∆Í`ü HÍ~°}O =∂Ü«∂â◊H˜ÎÜÕ∞. WHõ Ѩ~°„|Ǩχ"≥∂ ...
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Ñ¨~°=∞HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. =∞i =∂Ü«∂â◊H˜ÎH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞@O\Ï"å? 'Pkâ◊H˜Î— Jx
K≥ѨÊ|_Õ =∂Ü«∂â◊H˜ÎH˜ HÍ~°}O ... PkÉèÏ="≥∞ÿ, J#∞Éèí∂uH˜ =∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞#^≥·,
[#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, z`«ûfi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì ... ''Ѩ~°=∂`«‡——ÜÕ∞ ã¨∞=∂! Ѩ~°=∂`«‡ ÖËHõ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=Ú.
'=∂Ü«∞— HÍ~°}OQÍ<Õ [QÆ`∞« Î qHõãO≤ K«@O – =∞~°Å =Ú‰õΩoOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ''Ѩ~=° ∂`«‡——
J#∞#k ã¨~°fi^• XˆH suQÍ =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#^≥· LO_ç LO\’Ok.
❖❖❖
KÕ`«º=Ú – `≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl q+¨Ü«∞=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# HõÅÊ#
<Õ#∞ 'r=`«fi=Ú#∞—
J#∞ r=ÉèÏ==Ú
JǨÏO *Ï˝#=Ú
(<Õ#∞–h=Ù–<åk–hk)
xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ(Faculty of Discrimination)
ã¨fiÉèÏ=O – |∞kú
=∞##^è~Œ ‡° =Ú
=∞#ã¨∞û
→ → → →
→
â◊|Ì=Ú ã¨Ê~°≈ ~°ã=¨ Ú QÆO^èŒ=Ú
~°∂Ѩ=Ú
→
`«<凄`«Å∞
→
=∞ Ǩ Éèí∂ `« =Ú Å∞
→
[QÆ`∞« Î
224
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
19. [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! D PHÍâ◊=Ú `Õ[ã¨∞û `«=∞ã¨∞û "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl `«=∞O`«@ `å=Ú
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#q HÍ=Ù. W=hfl ‰õÄ_® z^•`«‡=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î =Å#<Õ xÅz=Ù<åfl~Ú.
JO`ÕHÍx, g\˜H˜ ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ# „ѨuѨuÎ ÖË^Œ∞. Jxfl\˜H˜ HÍ~°}O z^•`«‡ÜÕ∞ ã¨∞=∂! P z^•`«‡ÜÕ∞
`≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl q+¨Ü«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# HõÅÊ##∞, P `≥eÜ«∞|_»∞ ^•x`À Hõeã≤#
r=ÉèÏ==Ú#∞, 'JǨÏO— *Ï˝#=Ú#∞ HõeÊOK«∞K«∞#flk. JǨÏOÉèÏ==Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞=Ú
=Å# |∞kú qHõã≤™ÈÎOk. J\˜ì |∞kú, â◊|Ì=Ú–"≥Ú^ŒÖˇ·# `«<凄`«Å`À ‰õÄ_ç '=∞##=Ú— J#∞
^èŒ~°‡=ÚQÆÅ '=∞#ã¨∞û—QÆ =∂~°∞K«∞#flk. P =∞#¿ãû `«<凄`«Å`À Hõeã≤, =∞Ǩ Éèí∂`«=ÚÅ∞QÍ
=∂i [QÆ`«∞ÎQÍ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
'[QÆ`∞« —Î J#|_Õ Ñ¨ÓfQƉΩõ D q^èOŒ QÍ c[=Ú z^•HÍâ◊"∞Õ . J~Ú`Õ D '[QÆ`∞« —Î J#|_»∞^•xH˜
c[=Ú Z=~°∂ ZHõ¯_® áê`«=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Éè∫uHõ"≥∞ÿ# áê^Œ∞=Öˇ h~°∞, <ÕÅ, "≥Å∞`«∞~°∞
J=ã¨~°O ÖˉõΩO_®<Õ ... ÉèÏ=<å=∂„`«OQÍ ^•#O`«@ J^Õ JO‰õΩiOK«∞K«∞#flk.
'ˆH=Å z„^Œ∂Ѩ=Ú— J~Ú#\˜ì P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù ã¨fiѨfl ã¨$+≤ìÖÏQÍ D Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜x ã¨$+≤ì™ÈÎOk. J~Ú`Õ ~åѶ¨∞"å! P qâ◊√^Œú K≥·`«#º=Ú ZHõ¯_» L#flѨÊ\˜H© ... Jk D '[QÆ`ü—
J#∞ q+¨Ü«∞=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ! ^•x ã¨fiÉèÏ==Ú Jã¨OQÆ`«fi"≥∞ÿ#k.
(It never gets attached to anything). J#QÍ ã¨~°fiã¨OQÆ=∞=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#k. h=Ù ã¨∂÷Å
[QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! D ã¨∂÷Å[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ c[=Ú .... ѨOK«`«<凄`«Å∞ (â◊|Ì, ã¨Ê~°≈,
~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^èŒ=ÚÅ∞). ѨOK«`«<凄`«ÅÜ≥ÚHõ¯ c["≥∂ – JHõ∆Ü«∞=Ú, J=ºÜ«∞=Ú JQÆ∞
K≥·`«#º"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. nxx|\˜ì ''D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ=∞Ü«∞"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ!
D Éèí∂`« (ÖËHõ/^Œ$â◊º) ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fi"Õ∞ =∞ǨHÍâ◊=Ú# `«<凄`«Ñ¨OK«Hõ=Ú L#flk. P
`«<凄`«Å#∞ K≥·`«#º"Õ∞ ... Z\˜ì LѨHõ~°}O ÖˉõΩO_® ... ã¨fi™ê=∞~°÷ºO KÕ`« HõeÊOK«∞K«∞#flk.
HõÅÊ# "åã¨Î=O Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? JO^Œ∞KÕ`« ѨOK«`«<凄`«Å∞ ‰õÄ_® "åã¨Î=OHÍ^Œ∞. J"åã¨Î="≥∞ÿ#
ѨOK«`«<凄`«Å∞ =iúe¡, ã¨∂÷Å[QÆ`«∞ÎQÍ =∂~°∞K«∞#flk.
❖
nxx|\˜ì .... ''ã¨`«∞ΖHõÅÊ#——ʼnõΩ Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì ''x„+≤¯Ü«∞ – xifiHõÅÊ – K≥·`«#º=Ú——
#O^Œ∞ XHõ ã¨fiѨfl–HõÅÊ#ÖÏQÍ D [QÆ`«∞Î J=ã≤÷`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl^Œx `ÕÅ∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å!
''h=Ù–<Õ#∞–J`«_∞» –Jk–Wk—— "≥Ú^ŒÅ∞QÍ QÆÅ D ã¨=∞ã¨=Î Ú P JkfifÜ«∞–K≥`· #« º"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
^•xH˜ "Õ~°∞QÍ D „uÖ’Hõ=ÚÅÖ’ Un ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
''D [QÆ`«∞Î K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl 'HõÅÊ#— =∂„`«"Õ∞—— Jx =∞#O x~°fizOKå=Ú
Hõ^•! =∞i ˆH=ÅO HõÅÊ#KÕ`« =∂„`«"Õ∞ =iúÅ∞¡#k ã¨`«º"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? ã¨$ëêì ºkQÍ =∞#O D
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 225
=º=Ǩ~°=∞O`å ѨijeOz#ѨC_»∞ ... D `«<凄`«–ѨOK«Hõ=Ú, ^•x #∞O_ç L^Œƒùqã¨∞Î#fl D
[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® „|ǨχK≥·`«#º=Ú #∞O_Õ qHõã≤ã¨∞Î<åflÜ«∞x `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. „|Ǩχ"Õ∞ D '[QÆ`«∞Η
J#∞ HÍ~°º=Ú#‰õΩ HÍ~°}=Ú ‰õÄ_®. K«∂Kå"å ~å=∂! WHõ¯_» D [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°º–HÍ~°}=ÚÅ∞
Ô~O_»∂ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ<Õ "Õ∞=Ú .... '' '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ =∞~˘Hõ Ѩ^•~°÷"Õ∞n
L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú=ÙO_»ÖË^Œ∞—— .... Jx x~°ÌfiO^Œfi=ÚQÍ Ö’Hõ=Ú#‰õΩ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl~Ú. ''ÖË^Œ∞,
[QÆ`∞« Î J#|_»∞#k XHõÑC¨ _»∞ Wxfl ã¨O=`«û~°=ÚÅ „H˜`O« [x‡OzOk—— Jx Z=Ô~<· å JO\ψ~"≥∂?
ѨOK«=∞Ǩ Éèí∂`«=ÚÅ∞ (PHÍâ◊=Ú, Éèí∂q∞, Jyfl =ÔQ·~å), ѨOK«`«<凄`«Å∞ .... D Ô~O_ç\ ˜
HõÅ~ÚˆH D [QÆ`«∞Î Hõ^•! D ''J#∞Éèí==Ú - J#∞ÉèíqOK«∞"å_»∞—— J#∞ Ô~O_»∞ `«`«Î fi=ÚÅÖ’
XHõ^•x HÍÅxÜ«∞u =∞#‰õΩ Ñ¨Ó~å‚~°÷=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«*ÏÅ^Œ∞. WO„kÜ«∂㨉õΩÎÅ#∞ J#∞ã¨iOz
J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ `ÀKÕ D [QÆ`«∞Î#∞ x~°fizOz, xˆ~ÌtOz, HÍÅxÜ«∞ux PáêkOK«∞>ˇ@∞¡?
â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂áêk–J#∞Éèí= ã¨O™ê¯~°O–[QÆ`üѨ^•~°÷=ÚÅ HõÅ~ÚHõ–W^Õ [QÆ^Œ#∞Éèí=OQÍ
=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ x~°∂Ñ≤OK«|_»∞K«∞#flk.
''W^ŒO`å ÖË^∞Œ —— Jx "Õ∞=Ú J#∞#ѨC_»∞, ''=∂‰õΩ J#∞Éè∂í `«=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•! ÖË^OŒ \ψ~O?——
Jx Z=Ô~·<å JO\ψ~"≥∂? "åiH˜ "Õ∞=Ú XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K«∂ѨÙK«∞<åflO. ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ
#QÆ~åÅ∞ "åã¨Î"åxH˜ Jã¨`ÕÎ Hõ^•! ã¨fiHõeÊ`« =∂„`«=ÚÖË Hõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jq P
ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨^Œfiã¨∞Î=ÙÅ=Öˇ<Õ J#∞Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! J>Ë¡ D r=Ù_»∞
ã¨fiH©Ü«∞HõÅÊ#KÕ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ ã¨fiã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°O
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D r=Ù_»∞ „|Ǩ‡HÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ. Ѩ~°=∞„ѨHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩ‡HÍâ◊=Ú#
.... „|Ǩ‡HÍâ◊"Õ∞ J~Ú=Ù#fl\˜ì D ''HÍÅÊxHõ—— Ü≥ÚHõ¯ Jã≤÷`«fiO QÀK«i™ÈÎOk.
❖
qâ◊√^Œú=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ''Ѩ$käq—— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ LxH˜ Jã¨OÉèí==∞x =∞#O
J#∞H˘<åflO Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ... D '[QÆ`∞« —Î J#|_»∞#k „Éè=í ∂`«‡Hõ ^Œ$+≤Hì ˜ =∂„`«"∞Õ QÀK«i™ÈÎO^Œx
ã¨`º« –„^Œ+Åì̈ ∞ =∞#O^ŒiH© QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. PHÍâ◊=Ú# TǨѨÓi`«"∞≥ #ÿ #QÆ~å^Œ∞Å∞ „Éè=í ∞^Œ$+≤Kì Õ
^Œi≈OK«∞"åxH˜ QÀK«i™êÎ~Ú. J>Ë¡ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ‰õÄ_® 'r=Ù_»∞— J#|_»∞#k QÀK«iOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. 'Láêkè— ^Œ$+≤ìx `«ºlOz 'â◊si— ^Œ$+≤ì`À ѨijeOz#ѨC_»∞ D q+¨Ü«∞O
ã¨∞ã¨Ê+¨=ì ∞QÆ∞K«∞#flk. PǨ! ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°O! â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ D r=Ùx ~°∂Ѩ=Ú#
„ѨHÍtOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J#QÍ P Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_Õ D ''r=Ù_»∞–ã¨=∞+≤ì—— "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ
PHÍ~°=Ú# ... r=ã¨=∞ëêì ºHÍâ◊=Ú# (㨄^Œ∂Ѩ=Ú#) „ѨfÜ«∞=∂#∞ _»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
226
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
20. ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï Pq~åƒù==Ú
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! D r=Ù_»∞ – Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»∞ XHõ¯>Ë Ñ¨x „Ѩuáêkã¨∞<Î åfl~°∞ Hõ^•! ã¨~fi° =Ú#‰õΩ
Jf`«∞_»∞, ã¨fi~°∂Ѩ=∞O@∂ Un ÖËx"å_»∞ J~Ú# Dâ◊fi~°∞_»∞ D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú#∞ ZO^Œ∞‰õΩ,
Z@∞¡ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_»∞? ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞ =∂„`«"Õ∞ ... J`«ºÅ∞Ê_»#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# QÆÅ D
ã¨O‰õΩz`« ã¨fiÉèÏ==∞O`å ZHõ¯_ç#∞O_ç =zÛѨ_»∞`ÀOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ J`«ºO`« Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ#\˜ì D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Páê^Œ#O`å U~°Ê_»∞K«∞#fl XHÍ<˘Hõ „Hõ=∞=Ú#∞ qâı¡+≤Oz K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
❖
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞#‰õΩ r=HõÅÊ# Jyfl ã¨∞ÊùeOQÆ=Ú=Öˇ H˘kÌQÍ L^Œ~Ú™ÈÎOk.
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ HõÅÊ<å|ÅO KÕ`« PÜ«∞<Õ ã¨∂÷ÅrqQÍ ÉèÏ=# á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. PHÍâ◊OÖ’
K«O„^Œ∞_»∞ XHõ¯_ÕQÍx, W^ŒÌ~°∞ K«O„^Œ∞Å∞ ÖË~°∞Hõ^•! HÍx, "≥∞Å¡Hõ#∞fl ^À+¨=Ú HõÅ"åxH˜ Ô~O_»=
K«O„^Œ∞_»∞ "åã¨Î==Ú=Öˇ<Õ QÀK«iOK«∞K«∞<åfl_»∞. J>Ë¡, D r=ÉèÏ==Ú 'Jã¨`«∞Η J~Ú=ÙO_ç‰õÄ_®
ã¨`«∞Î=Öˇ „ѨfÜ«∞=∂#=∞QÆ∞K«∞#flk. J@∞ `«~°∞"å`« ÉèÏ=<å|Å=Ú =Å# „^Œ+¨ì`«fi=Ú ... P
„^Œ+¨ì`«fi=Ú #∞O_ç ^Œ$â◊º`«fi=Ú U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
„Hõ=∞OQÍ, P ã¨∂Hõ;`Õ[=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞ÊùeOQÆÉèÏ==Ú#∞ =∞~°z#^≥·, `«##∞ ã¨∂÷Å=ÚQÍ
ÉèÏqOK«∞K«∞ ... ã¨∂÷Å"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. XHõ_»∞ ã¨fiѨflOÖ’ ''<Õ#∞ =∞~°}˜OKå#∞, <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞
<å K«∞@∂ì ‰õÄ~°∞Ûx U_»∞ÛK«∞<åfl~°∞—— J<Õ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞. `å<Õ =∞~°}˜¿ãÎ ... P
ã¨fiѨflO Z=iH˜? JO^Œe U_»∞ÛK«∞#fl [#∞Å∞ Z=~°∞? `å#∞ LO>Ë Hõ^•, ã¨fiѨfl=Ú QÍOK«∞@!
W@∞¡ ã¨fiѨflOÖ’ `«# =∞~°}O ZO`«\ ˜ Ǩ™êºã¨Ê^Œ"≥∂ ... â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# ã¨∞Êù~°}KÕ
D r=`«fi=Ú, r=ÉèÏ==Ú, ''<Õ#∞ XHõ r=Ù_»#∞—— J#∞ „Éèí=∞ á⁄O^Œ@O J\˜ì^Õ. HõO\˜ Ü«∞O^Œ∞
'á⁄~°— J#∞ ^À+¨=Ú á⁄Ok#"å_»∞ „Ѩu =ã¨∞Î=Ù#∞ Ô~O_»∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞QÍ K«∂™êÎ_»∞. "åã¨Î"åxH˜
WHõ¯_» =ã¨∞Î=ÙÅ∞ 'Ô~O_»∞ JQÆ∞@ ÖË^Œ∞ Hõ^•!
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞ [Å`«~°OQÆ=Ú=Öˇ L^Œ~ÚOz#\˜ì eOQÆ^ÕǨÏ=Ú✺ ''*Ï˝#=Ú –
z`«Î=Ú—— J#∞ HõÅÊ#Å ^•fi~å ã¨∂÷Å ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ï™ÈÎOk. PÜ«∂ Láê^èŒ∞Å`À UHõ`«fi=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞, ''<Õ#∞ D ~°HõÎ=∂Oã¨=∞Ü«∞ â◊s~°=Ú<Õ—— Jx „Éèíq∞™ÈÎOk. PǨ! K«∂Kå"å? ZHõ¯_ç
.... x`«º–x~°‡Å–=$uÎ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡`À\˜ 'UHõ`«fi=Ú—? ZHõ¯_ç â◊s~°=Ú `À\˜ `å^•`«‡º=Ú?
ZHõ¯_ç ''â◊s~°"Õ∞ <Õ#∞–J#∞ ÉèÏ=#?—— ZHõ¯_ç ''JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— J#∞ Z~°∞Hõ?
W@∞¡ eOQÍHÍ~°"Õ∞ „Hõ=∞OQÍ ã¨∂÷Å`«fi=∞ø`ÀOk. XHõ ÅH∆ÍkèHÍi ã¨fiѨflOÖ’ `«##∞ `å#∞
XHõ aè‰õ∆Ω‰õΩxQÍ QÍOK«∞#@∞¡, ''"åã¨Î"åxH˜ â◊√^ŒúK≥·`«#º"Õ∞—— JÜ«Ú#fl D r=Ù_»∞ .... ''<Õ#∞
✺
eOQÆ^ÕǨÏ=Ú ´ (Subtle body or Mind)
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 227
â◊s~°=Ú#∞ ÖËHõ â◊s~°=∂„`«∞_»#∞, â◊s~°=Ú KÕ`«<Õ LO@∞<åfl#∞—— Jx ÉèÏqOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
XHõ ^•x "≥#∞Hõ =∞~˘Hõ\ ˜ K˘Ñ¨C# „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# J<ÕHõ Pâ◊ʼnõΩÖ’<≥·, <å<åÜ«∂`«#Å∞
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. z`«Î=Ú UÜÕ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ PHÍ~°=Ú#∞ (ÖËHõ ÉèÏ=#Å#∞) ^•Å∞ÛK«∞#fl^À
... D r=Ù_»∞ ‰õÄ_® J\˜ì"Õ JQÆ∞ Láê^èŒ∞Å#∞ ^•Å∞ÛK«∞<åfl_»∞. XHõ ^Œ~°Ê}O (J^ŒÌ=Ú)
`«#Ü«∞O^Œ∞, `«# Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl Ѩ~°fi`«=Ú#∞ „ѨuaOaã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? J>Ë¡ 'ã¨~°fiQÍq∞—Ü«∞QÆ∞
D P`«‡‰õÄ_® `«# *’ºu~°‡Ü«∞eOQÆ â◊s~°=Ú#∞ ''JǨÏO—— J#∞#\˜ì Jaè=∂#=Ú#∞ ^•eÛ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Ö’`≥·# #∂uÖ’ Ѩ_ç#"å_»∞ |Ü«∞@‰õΩ ~åÖËHõ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞ K«∞#fl@∞¡ ... D
r=Ù_»∞ ‰õÄ_® ^ÕǨaè=∂#=Ú#∞ =^ŒÅÖˉõΩ<åfl_»∞. J`«_»∞ `«# P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ –
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ Ziy#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ 'ã¨fiã¨÷`«— á⁄O^ŒQÆÅ_»∞ ã¨∞=∂! F ~åѶ¨∞"å! D r=ÙxH˜
J`«x P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞\ÏxˆH .... "Õ∞=Ú D '„Ѩ=K«#=Ú— J#∞ „Ѩܫ∂ã¨`À
‰õÄ_ç# =º=Ǩ~°=∞O`å KÕã¨∞Î<åfl=∞Ü«∂º! J~Ú`Õ, r=Ù_»∞ `«# P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ U Hõ∆}OÖ’
‰õÄ_® `«ºlOz LO_»<Õ ÖË^Œ∞. Wk ã¨`«º=Ú. =∂ D „Ѩɒ^èŒ=ÚKÕ ''LO_ç=Ù#fl ã¨`«º=Ú——<Õ (that
which is already true) Z~°∞Hõ Ѩ~°∞ã¨∞Î<åfl=Ú. ÖËHõ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl=Ú. JO`ÕQÍx, "Õ∞=Ú „H˘`«ÎQÍ
Un `≥zÛ WK«∞Û@ÖË^Œ∞.
❖
''ã¨fiѨfl ^Œ~°≈#O – ã¨OHõÅÊ=Ú#O^Œe HõeÊ`«"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O—— ... Wq
Ô~O_»∂ x[â◊s~°=Ú#O^Õ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! D r=Ù_»∞ P`«‡`«`«Î fi=∞QÆ∞ ã¨∞ÊùeOQÆ~°∂Ѩ=Ú#
(K≥·`«#º ~°∂Ѩ=Ú#) JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç#"å_≥· Láêkèx P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_»∞. J@∞¡ P„â◊~Úã¨∂Î
„Hõ=∞OQÍ `«# "åã¨Î==∞QÆ∞ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ U=∞~°z, ''<Õ#∞ D LáêkèÜ«∞O^Œ∞
LO_»∞"å_çx. D LáêkèH˜ =∂„`«"Õ∞ ã¨O|OkèOz#"å_çx—— J#∞ ÉèÏ=#‰õΩ |^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
WHõ PÃÑ· J>Ë¡ HõÅÊ<å=∞Ü«∞ ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ (ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ; ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞) J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J~Ú`Õ D r=|∞kúÜ≥ÚHõ¯ x"å㨙ê÷#=Ú Uk? Wk ''ã¨`«Î–z`«Î=Ú—— J#∞ Ô~O_ç\ ˜`À ‰õÄ_ç#^≥·,
''LO_»@O–W+¨ìѨ_»@O—— J#∞ Ô~O_»∞ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ`À ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ *’ºu~åHÍâ◊ =∞^茺=Ú#, `«#
eOQÆâ◊s~°=Ú#<Õ ÖËHõ ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú#<Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. P eOQÆ â◊s~°=Ú [Å=Ú#O^Œe
`«~°OQÆ=Ú=Öˇ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ LxH˜x á⁄OkÜ«Ú#flk.
❖
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@, ''<Õ#∞ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^≥^Œ#∞ QÍHõ! (L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ .... K«∂K≥^Œ#∞
QÍHõ! q<≥^Œ#∞QÍHõ! "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=Ú#)—— .... J#∞ Pã¨H˜Î`À ‰õÄ_ç# ÉèÏ=# L^Œ~Ú™ÈÎOk.
JѨC_»∞ <Õ„`«=Ú #∞O_ç ^Œ$+≤ì ~°∂Ѩ=Ú# K≥·`«#º=Ú „Ѩã¨iOz ''Éèíq+¨º`ü ÉÏǨϺ ^Œ$â◊º=Ú——#∞
ã¨q∂Ñ≤™ÈÎOk. JѨC_»∞ D 'r=Ù_»∞— J#|_»∞ K≥·`«#º=¸iÎ `«#Ü«∞O^Œ∞ P =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯
PHÍ~°–ÅHõ∆}=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =$uÎx á⁄Ok, P =$uÎx J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. ^Õx=Å#
228
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂K«∞K«∞<åfl_À, Jq 'Hõà◊√§— Jx, ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ ã¨Ê~å≈#∞Éèí=O „áêÑ≤ΙÈÎO^À Jk 'K«~°‡=Ú— Jx,
^Õx=Å# qO@∞<åfl_À Jk 'K≥q— Jx, ^Õx=Å# "åã¨# á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_À (P„Ѷ¨∂}˜ã¨∞Î<åfl_À)
Jk '=Ú‰õΩ¯— Jx ¿Ñ~°∞¡ W=fi|_®¤~Ú. D q^èŒOQÍ K≥·`«#º=Ú#O^Œe qq^èŒ =$`«∞ÎÅ∞ .... 'qq^èŒ
J#∞Éè=í =ÚÅ∞ ... qq^è–Œ ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞—QÍ Ñ¨i}q∞Oz <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O@∞<åfl~Ú.
^Õx=Å# J~Ú`Õ ''„ѨÜ∞« `«fl=Ú–Hõ~ˆ ‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞—— ‰õÄ_® qHõãã≤ ∞¨ <Î åflÜ≥∂, ^•xx '"åÜ«Ú=Ù—
JO@∞<åflO. Jk ã¨~°fi^• 'ã¨ÊO^Œ=Ú— J#∞ ÅHõ∆}=Ú HõeyÜ«Ú#flk Hõ^•! D "åÜ«Ú"Õ `«#
ã¨ÊO^Œ „H˜Ü«∞ ^•fi~å r=Ù#‰õΩ ÉÏǨϺq*Ï˝#=Ú, JO`«ifi*Ï˝#=Ú HõeyOK«∞K«∞#flk.
D q^èŒOQÍ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕÇ≤Ï (ÖËHõ ã¨∂Hõ; – ^ÕÇ≤Ï ÖËHõ 'JѨOpHõ$`« ^ÕÇ≤Ï— .... =∞#ã¨∞û,
|∞kú, z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=ÚÖË nx ~°∂Ѩ=Ú) ... ã¨∂÷ÖÏHÍ~°=Ú ^èŒiOK«∞@ =Å# ã¨∂÷Å^èŒ~°‡=Ú
„ѨH\õ `˜ =« ∞ø`ÀOk. J~Ú`Õ J`«x ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú P`«‡K≥`· #« º"Õ∞ Hõ^•! J#QÍ P`«‡K≥`· #« º ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
''eOQÆ–ã¨∂÷Å—— â◊s~°=ÚÅ#∞ ^èŒiOz, JO^Œe ''ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;—— q+¨Ü«∞=ÚÅ =∞^茺 PHÍâ◊=Ú=Öˇ
"≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú ‰õÄ_® ã¨`«º=Ú=Öˇ `ÀK«∞#\˜ì HõÅÊ##∞ P„â◊~ÚOz „|Ǩχ–r=
â◊ÉÏÌ~°÷É’^èŒHõ=∞QÆ∞ (PÔ~O_»∞ â◊|Ì=ÚÅ J~°÷=Ú#∞ „ѨuaOaOK«∞) r=`«fi=Ú#∞ .... ã¨fiÜ«∞OQÍ,
bÖÏ=∂„`«OQÍ, Jx~°fiK«hÜ«∞ HÍ~°}OQÍ .... ã‘fiHõiOK«∞K«∞<åfl_»∞.
D '[QÆ`ü— J#|_»∞ ^Œ$â◊º„áêÑ≤ÎH˜ Wã¨∞Î#fl XHÍ<˘Hõ x~°fiK«#O q#∞.
''P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ 'Ju"åÇ≤ÏHõ^ÕÇ≤Ï— J~Ú ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï – P=~°}=Ú #∞O_ç ã¨fi|∞kúKÕ`«
HõeÊOK«|_ç# D „|Ǩ‡O_»=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞——.
N~å=Ú_»∞ : =∞i "Õ~°∞"Õ~°∞ r=ÙÅ =∂>Ëq∞\˜? WHõ¯_» XH˘¯Hõ¯ r=Ù_»∞ XH˘¯Hõ¯ q^èŒOQÍ WK«Ûù,
Ǩ=–ÉèÏ==ÚÅ∞ LxH˜ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! D Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : B#∞! XHõ rq [QÆ`«∞Î#∞, =∞~˘Hõrq qâßÅ „|Ǩ‡O_» ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞,
WOH˘Hõ rq ÉèÏq „|Ǩ‡O_»=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. XˆH â◊H˜Î J<ÕHõKÀ@¡ J<ÕHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
x~°fiiÎOK«∞@ ÖË^•? XˆH K≥·`«#º=Ú ... XHõKÀ@ r=ÙxQÍ#∞, =∞~˘HõKÀ@ q~å\ò ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
(q™êÎ~°"≥∞ÿ# ѨOK«Éè∫uHõ ã¨$+≤ì ã¨=∞#fiÜ«∞=Ú) QÍ#∞, WOH˘HõKÀ@ n~°… – „ǨÏã¨fiHÍÅã¨fi~°∂Ѩ=Ú
QÍ#∞... `«##∞ `å<Õ =ºH©ÎHõiOK«∞H˘O\’O^Œx „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ. J@∞¡ QÍOK«∞K«∞, PÜ«∂
J#∞Éè=í =ÚÅ#∞ JOwHÍ~°|∞kú`À ^Œi≈OK«∞@ÜÕ∞ D „|Ǩ‡O_» x~å‡}=ÚÖ’x JO`«s#¡ ÅHõ}∆ =Ú.
D r=Ù_»∞ ''x[QÆ~°ƒù QÆ$ǨÏ=Ú (own inner recess of the house)—— J#`«y#\˜ì `«#
z`«Î=Ú#∞O_Õ... HõÅÊ<å#∞™ê~°OQÍ HÍÅ=Ú, HÍ~°º=Ú, HõÅÊ#, „^Œ=º=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞
K«∞<åfl_»∞. PÜ«∂ ~°∂Ѩ – <å=∞ – â◊|Ì=ÚʼnõΩ |^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ =ã¨∞Î`«ó W^ŒO`å
ã¨fiѨfl HõÅÊ#=Öˇ Jã¨`«∞Î ÖËHõ JmHõ=Ú („Éèí=∞=∂„`«=Ú) J~Ú=Ù#flk. JO^Œ∞KÕ`«, *Ï˝#∞Å∞
''W^ŒO`å J#∞`«Ê#fl"≥∞ÿ#k—— J<Õ x~°‚~Úã¨∞Î<åfl~°∞. ''qâ◊fi~°∂ѨÙ_»∞, Pk„ѨÉèí∞=Ù J~Ú#\˜ì P`«‡
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 229
'ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù—. J\˜ì P`«‡‰õΩ "åã¨Î"åxH˜ ''L`«ÊuΗ— J#∞#^Õ ÖË^Œ∞. HÍx ã¨fiH©Ü«∞=∞QÆ∞ =∂Ü«∞KÕ
=º+≤ì–ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞—— ... Jx "Õ^Œ=ÚÅ∞ „Ѩ=zOK«∞K«∞<åfl~Ú,
É’kèOK«∞K«∞<åfl~Ú. „|Ǩ‡O_®HÍ~°=ÚQÍ HõxÑ≤OKÕ D „Éèí=∞Ü«∞O^Œ∞ ... Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏã¨fi~°∂Ñ≤,
Pk „ѨÉèí∞=Ù JQÆ∞ '„Ѩ*ÏѨu— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl â◊√^Œúã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ '„^Œ+¨ì— HÍHõ =∞iOˆHn
ZHõ¯_®ÖË^Œ∞. D '^Œ$â◊º[QÆ`«∞Η J#|_»∞^•xÜ«∞O^Œ∞ Un L`«Ê#fl=∞~Ú LO_»ÖË^Œ∞. Uk L`«Ê#fl=Ú
J=É’=Ù@ ÖË^Œ∞. WOˆHq∂ Z=iKÕ`« K«∂_»|_»@OÖË^Œ∞. F ~å=∞K«O„^•! "Õ∞=Ú D [QÆ`ü
=º=Ǩ~°=∞O`å ÉÏQÍ Ñ¨ijeOKå=Ú. J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç D ''h=Ù–<Õ#∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x
ѨsH˜∆Oz K«∂KåO. J<ÕHõ K«~°ÛÅ `«~°∞"å`« [QÆkfi+¨Ü«∞"≥∞ÿ "Õ∞=Ú KÕã¨∞Î#fl x~°‚Ü«∞O q#∞.
Pu"åÇ≤ÏHõ ~°∂Ѩ=Ú#∞ (=∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞) ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ P„â◊~ÚOz# Ѩ~°=∂`«‡ D
[QÆ`∞« #Î ∞ `«#‰õΩ`å<Õ z`«=Î Ú#O^Œ∞ ~°zOK«∞H˘x – P ~°K#« KÕ „|Ǩ‡O_»=ÚQÍ#∞, =ã¨∞*Î ÏÅ=ÚQÍ#∞,
L`«Î=∞ – =∞^茺=∞ – „Ѩ^äŒ=∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞QÍ#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞, J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞.
''WHõ¯_»–JHõ¯_», WѨC_»∞–JѨC_»∞ „|Ǩ‡HÍâ◊"Õ∞ L#flk—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞>Ë *Ï˝#O.
JO^Œ∞KÕ`«, ~å=∂! D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å ã¨`«Î=Öˇ (As if exists truly) „QÆÇ≤ÏOK«|_»=K«∞Û.
J#∞ÉèíqOK«|_»=K«∞Û. HÍx, "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å ã¨fiѨfl=ÚÖ’ QÍOK«|_Õ #QÆ~°=Ú=Öˇ ''HõeÊ`«=Ú,
„ѨuaO|=∂„`«=Ú, „Éèí=∞, JmHõ=Ú—— Jx h=Ù „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ! W^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ Jxi‡`«O,
~åQÆ~°Ç≤Ï`«O, |O^èŒ~°Ç≤Ï`«O. J~Ú`Õ UO? J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºO Hõeyã¨∂Î „ѨHÍt™ÈÎOk.
PHÍâ◊=ÚÖ’x #Hõ∆„`«=ÚÅ∞, K«O„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q `«\ÏHõ[ÅOÖ’ Z=i HÍ~°}OQÍ
„ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú? D JmHõ^Œ$â◊º=Ú, h\˜Ö’ „ѨuaOaOKÕ PHÍâ◊ ^Œ$â◊º=Ú=Öˇ, Z=fi~°∂
ã¨$+≤ìOѨ‰õΩ#flѨÊ\˜H© ã¨`åº#∞Éèí==Ú=Öˇ "≥e¡q~°∞™ÈÎOk. =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „|Ǩ‡^Œ∞Å∞
‰õÄ_® ÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~°#@OÖ’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. XHõѨC_»∞ LO_ç .... =∞~˘HõѨC_»∞
ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞k ã¨`«º"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? D ã¨$+≤ì JO`«\ ˜H© Hõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ „|ǨχÜÕ∞ XHÍ<˘Hõ
^Œ$+≤ìKÕ, '=∂Ü«∞—Ö’x ÉèÏQÆOQÍ, ''ÖËx"å_Õ—— JQÆ∞K«∞O_»QÍ, WHõ PÜ«∞# ã¨$+≤ìÜ«∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î
QÆ∞iOz "Õ~°∞QÍ =∞#O K≥ѨC‰õΩ<Õ^Õ=Ú#flk? Wk ‰õÄ_® J>Ë¡ ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk. ã¨$+≤ìHõ~°Î
Z\˜ì"å_À, P ã¨$+≤ìHõ~°ÎKÕ HõeÊOK«|_ç# D [QÆ`«∞ΉõÄ_® J\˜ì^Õ J=Ù`«∞Ok Hõ^•!
N „Ñ≤Ü«∞~åѶ¨∞"å! '*Ï˝#=Ú— J#|_Õ *Ï„QÆ`ü „Ѩ=iÎOz#ѨC_»∞ D '[QÆ^ŒÌ~°≈#=Ú— J<Õ
ã¨fiѨfl=Ú `«#O`«@`å<Õ JO`«~åú#=∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ Ѩ~°=∂`«‡ `«# r=`«fi„Éèí=∞Å∞ =^Œe,
`«#Ü≥ÚHõ¯ ''ˆH=ÅO – JkfifÜ«∞O – J^ŒfiÜ«∞O—— JQÆ∞ „|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# "≥eÜ«ÚK«∞O_»@O
[~°∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_çHõ J`«xѨ@¡ D ^Œ$â◊º *Ï_»º=ÚÖËg LO_»=Ù. ã¨fiѨflO `«ºlOK«∞@KÕ
"≥∞Å∞‰õΩ= =zÛ# `«~°∞"å`« ... P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞, =∞#∞+¨µºÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞
Jã¨`«º=ÚQÍ `≥eÜ«∞=™êÎ~Ú. JѨC_»=hfl *Ï˝Ñ¨Hõ=∂„`«OQÍ =∂„`«"Õ∞ LO\Ï~Ú Hõ^•! J>Ë¡ D
[QÆ`«∞Î – â◊s~å^Œ∞Å∞ LO_ç=Ù<åfl, *Ï˝#=Ú „áêÑ≤ÎOz#\˜ì ã≤÷uÖ’ W=hfl, g\˜ =¸ÅHÍ~°}=Ú`À
230
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨Ç¨ .... PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú#<Õ ™êH∆Í`å¯~°=∞ø`å~Ú. JѨC_»∞ ''<Õ#∞ – h=Ù – Jk – Wk——Å`À
‰õÄ_ç# [QÆ`«ÎO`å '„|Ǩχ=Ú—QÍ<Õ J#∞Éèí∂`« =∞QÆ∞K«∞#flk. [Å=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ „^Œ=`«fi=Ú#fl^•?
ã¨$+≤ì‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç "Õ~°∞HÍ^Œ∞.
''*Ï˝#∞Å∞—— JO>Ë Z=~°∞? `«Ñ¨ã¨∞û "≥Ú^ŒÖˇ·# PÜ«∂ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ =∞#ã¨∞û#∞ x~°‡ÅO
KÕã¨∞H˘x#"åˆ~ Hõ^•! J\˜ì x~°‡Å =∞#ã¨∞¯Å‰õΩ D Hõ#|_Õ „|Ǩ‡O_»=Ú PHÍâ◊=Ú=Öˇ Ju
x~°‡Å=Ú, „ѨâßO`«=Ú, x~å^è•~°=Ú (Un P^è•~°=ÚQÍ Hõey LO_»xk) x~å^èÕÜ«∞=Ú (^ÕxH©
‰õÄ_® `å#∞ P^è•~°=Ú HÍxk). J^ŒfiÜ«∞=Ú, JkfifÜ«∞=ÚQÍ (`«#‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍxkQÍ)
`≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. W^ŒO`å „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ Un,
U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞ L`«Ê#fl =∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. Wk Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú=Öˇ<Õ â◊¥#º=Ú, x~°‡Å=Ú
J~Ú "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
F =∞Ǩã¨∂Hõ;|∞nú! XHõ q+¨Ü«∞O „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. "åã¨Î"åxH˜ ''ã¨O™ê~°=Ú—— J#∞#^Õ
ÖË^Œ∞. Wk (D Hõ#|_»∞#k) P^è•~°=ÚQÍx, P^èÕÜ«∞=ÚQÍx, „^Œ+¨ìQÍx, ^Œ$â◊º=ÚQÍx HÍ^Œ∞.
nxÜ«∞O^Œ∞ „|Ǩχ=Ú – „|Ǩ‡O_»=Ú J#|_»∞ Ѩ^•~°÷=ÚÖËg ÖË=Ù. WHõ¯_» ~°∂Ѩ<å=∞=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# HÍ~°ºHÍ~°}=ÚÅ#∞, HÍńѨuáê^Œ#Å#∞ x~°∂Ñ≤OKåÅx, ã≤^•úOfHõiOKåÅx
„Ѩܫ∞uflOK«@O XHõ q^èŒOQÍ ''q`«O_»"å^Œ"Õ∞—— #x JxÑ≤OK«∞H˘O@∞Ok. J~Ú`Õ âßG=ÚÅ∞
H˘xfl <å=∞–~°∂Ѩ=ÚÅ ã¨Ç¨ Ü«∞O fã¨∞H˘x, t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞ ã¨O™ê~°~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ "≥eyOK«\ÏxH˜
„Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Ѩ^Œ*ÏÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „áêã¨Îº=Ú JO`«=~°ˆH. (J#QÍ t+¨µºÅ‰õΩ É’kèOK«@O
H˘~°ˆH).
"åã¨Î"åxH˜, WHõ¯_» [OQÆ=Ú–™ê÷=~å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. [Å=ÚÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞,
P=$`«Î=ÚÅ∞, ã¨∞_çQÆ∞O_®Å∞ ÖË™êÎ~Ú K«∂Kå"å? XˆH [ÅO P q^èŒOQÍ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’
„Ѩ=iΙÈÎOk. „|Ǩχ=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ ''[QÆ`«¯ÅÊ#—— KÕã¨∞H˘x WO`«Ö’<Õ P HõÅÊ#Åhfl
qb#O KÕã∞¨ H˘O\’Ok. W^ŒO`å „^Œ+‰ì¨ Ωõ "Õ~∞° QÍ K«∂z#ѨC_»∞ Jã¨`∞« Î J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® ^Œ$â◊º^ŒâÖ◊ ’
^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú# J#∞Éèí∂`«"≥∞ÿ J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚʼnõΩ PÅ"åÅ=∞QÆ∞K«∞#flk. PǨ! D Jã¨`«∞Î
J~Ú#\˜ì ^Œ$â◊º =º=ã¨÷Ö’ Zxfl "Õ^Œ#Å#∞, Zxfl ^Œ∞óY=ÚÅ#∞, Zxfl ÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞ r=Ù_»∞
xëê¯~° } OQÍ J#∞Éè í q OK« ∞ K« ∞ <åfl_À Hõ ^ •! XHõ _ » ∞ 㨠fi Ѩ fl OÖ’ `å#∞ =∞~° } ˜ O z#@∞¡
HõÅQÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. WO`«Ö’<Õ, x^Œ∞~° ÖËz# `«~°∞"å`«, ''D ã¨fiáêfl#∞Éèí=O <åÜ≥ÚHõ¯ „Éèí=∞KÕ
HõeÊOK«|_ç#^Õ Hõ^•! =∞i <Õ#∞ JO`«QÍ ZO^Œ∞‰õΩ ~ÀkOKå#∞?—— Jx Pâ◊Û~°ºÑ¨_»`å_»∞. WHõ
PÃÑ· Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ‰õΩO_® P J#∞Éè=í OѨ@¡ =∞ø#O =Ç≤Ï™êÎ_∞» . J^Õ q^èOŒ QÍ *Ï˝#=Ú „áêÑ≤OÎ z#ѨC_»∞
''D ã¨O™ê~°=Ú q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•—— Jx É’^èŒÑ¨_»∞K«∞#flk. JѨC_®`«_»∞ ˆH=Å=Ú JYO_»=Ú,
J<åk, J#O`«=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú<Õ *Ï˝<åHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ^Œi≈OK«QÆÅ_»∞. PÃÑ· ѨÓ~°fi–`«`üѨÓ~°fi
[QÆ`ü =º=Ǩ~° =∞##=Ú LO_»*ÏÅ^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 231
P Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú#O^Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ â◊¥#º~°∂Ѩ=Ú# ''Ju"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ^è•i—— J~Ú
„Ѩ*ÏѨu✺ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«∞. J`«x ^ÕǨÏ=Ú áêOK«Éè∫uHõ=Ú HÍ^Œ∞. HÍ~°º=Ú,
HÍ~°}=Ú HõO>Ë "Õ~∞° HÍ^Œ∞Hõ^•! (Effect in not different from the cause). P „Ѩ*ÏѨu ã¨OHõÅÊ=∂„`«
=º=Ǩ~°"≥∞ÿ#\˜ì D Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨∂÷Åã¨$+≤ì 'ã¨`«∞Η HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! W^ŒO`å „Ñ¨*ÏѨu x[
ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# „|Ǩχ"Õ∞. ''ã¨~°fi=Ú ã¨~°fi^• „|Ǩχ"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« WHõ¯_» h‰õΩ
`å~°ã¨Ñ¨_»QÆÅ ã¨∞Y – ^Œ∞óY=ÚÖËq∞ L<åfl~Ú? ''ã¨O™ê~°=Ú—— J#∞#k ZHõ¯_» L#flk K≥ѨC?
❖❖❖
21. D r=Ù_»∞ Ѩiq∞`«∞_®? JѨiq∞`«∞_®?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : WѨÊ\˜ =~°‰õΩ =∞#O qKåiOz# ^•xx J#∞ã¨iOz ''JǨÏOÉèÏ==Ú QÍx,
^•xx P„â◊~ÚOz L#fl '[QÆ`«∞Η "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$â◊º ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ QÍx ÖË=Ù—— ... Jx `ÕÅ∞K«∞#flk
Hõ^•! W^ŒO`å [#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿÜ«ÚO_»∞@KÕ ''ÖË=Ù—— J#∞#k Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. '„|Ǩχ=Ú—
XHõ¯>Ë ã¨`«Ê^•~°÷=Ú. WHõ W`«~°"≥∞ÿ#^Õn ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.
Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú – ã¨∂÷Å/ã¨∂Hõ; ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ – ^Œ$â◊º=Ú :
xâ◊ÛÅ=∞QÆ∞ ã¨=Ú„^Œ[Å=Ú `«# [Å`«fi=Ú `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ K«OK«Å=∞QÆ∞ ÔH~°@=ÚÅ∞QÍ
=∂i#k Hõ^•! Ѩ~°=∂HÍâ◊"Õ∞ `«# PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOK«‰õΩO_® r=~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍâ◊=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ã¨OHõÅÊ"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ ''z^Œfi $uΗ— D Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ r= ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞
^•Å∞ÛK«∞#flk.
„Ѩ^äŒ=∞rq (r=`«fi=Ú#‰õΩ <åOk), q~å@∞ì „Ñ¨*ÏѨu J~Ú=Ù#fl P „|Ǩχ^Õ=Ùx
z`«ûfi~°∂Ѩ–PHÍâ◊^ÕǨÏ=Ú<Õ =∞#O ''Ju"åÇ≤ÏHõ=Ú, ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ`«fi=Ú—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
WHõ D '^Œ$â◊º=Ú— q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ W^ŒO`å HõÅÖ’ Hõ#|_Õ H˘O_»ÖÏQÍ ÉèÏã≤™ÈÎOk. Wk
... U z„`«HÍ~°∞_À UHÍ„QÆz`«Î=Ú #O^Œ∞ HõeÊOz# ''¿ã"å^Œà◊=Ú—— J#∞ ѨOK«~°OQÆ∞Å
z„`«=Ú=O\˜k. XHõ z„`«HÍ~°∞_»∞ XHõ Q˘Ñ¨Ê z„`«=Ú#‰õΩ ~°∂ѨHõÅÊ# KÕ™ê_»#∞HÀO_ç... P
z„`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ „áêg}º`« J`«x z`«Î=Ú#O^Õ Jxfl "Õà◊Å ^•yÜ«Ú#flk Hõ^•!
D [QÆ`«∞Î XHõ ã¨ÎOÉèí=ÚÖ’ K≥Hõ¯|_ç# tÅÊ^Œ$â◊º=Ú =O\˜k. q~å@∞Ê~°∞+¨µ_»∞ (ÖËHõ
„Ѩ*ÏѨu ÖËHõ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ÖËHõ ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì) P ã¨ÎOÉèí=Ú# QÆÅ 'tÅ— =O\˜"å_»∞, ''Pk
„Ѩ*ÏѨu—— ✺✺ J~Ú# P „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜, ™ê=∂#ºr=ÙxH˜ L#fl@∞¡... ã¨Ç¨ÏHÍiHõ"≥∞ÿ# ''L`åÊ`«Hõ
HÍ~°}O—— JO@∂ Uq∂ ÖË^Œ∞. Z@∞¡ JO\Ï"å? r=Ù_»∞... ''D WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ#∞
✺
„Ѩ*ÏѨu ´ ã¨∂Hõ;`«`«fi=Ú (Subtle body) Ü≥ÚHõ¯ PkHÍ~°} K≥·`«#º"Õ∞ „Ѩ*ÏѨu Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
✺✺
Pk „Ѩ*ÏѨu ´ „Ѩur=Ù_»∞ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•! â◊√^Œú`«`«fi=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨=∞+≤ì–ã¨$+≤ì ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞#\˜ì
`«`fi« =Ú<Õ 'Pk „Ѩ*ÏѨu—QÍ K≥Ñʨ |_çOk.
232
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
á⁄O^≥^Œ#∞QÍHõ! gi`À Hõeã≤ rqOK≥^Œ#∞ QÍHõ—— ... W\˜ì Pã¨H˜ÎѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ
J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. „Ѩ*ÏѨuÜ≥∂ ... J@∞¡ HÍ^Œ∞. J`«_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ
Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú# `«##∞`å#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
W`«óѨÓ~°fiѨ٠„Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞ =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú# '=Ú‰õΩÎÅ∞— J~Ú<å~°∞. =Ú‰õΩÎÖˇ·#
"åiH˜ ѨÓ~°fiѨ٠Hõ~°‡Å∞, ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ LO_»=Ù Hõ^•! ÔH~°\ÏÅ∞ [ÅOÖ’ ÖËz Å~Úã¨∞Î#fl@∞¡
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ „|ǨχÅ∞ "åi"åi ã¨$+¨µìÅ`À ã¨Ç¨ ÖË=@O, Å~ÚOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : J#QÍ P Pk„Ѩ*ÏѨuÜÕ∞ ^Œ$â◊º=ÚÖ’ Z^Œ∞~°∞QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D =ã¨∞Î=ÙÅ∞QÍ
JQÆ∞K«∞<åfl_®?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : D [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ J^ŒÌOÖ’x „ѨuaO|=ÚÖÏQÍ r=Ùx z`«Î=Ú#O^Œ∞
„ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú. z`«Î"Õ∞ â◊s~°=ÚQÍQÆÅ „Ѩ*ÏѨu ''ã¨fi`«O„`«ã¨`«Î â◊¥#∞º_»∞—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞. ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ# P`«‡ÜÕ∞ J`«xH˜ P^è•~°=Ú. J`«_»∞ ^Œ$â◊º=Ú QÍx,
^Œ~°≈#=ÚQÍx, „^Œ+¨ìQÍx ã¨fi`«Ç¨QÍ HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© ... Jhfl `å<Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. nѨO
#∞O_ç =∞~˘Hõ nѨO "≥eyOK«|_»∞#@∞¡, P Pk „Ѩ*ÏѨu #∞O_Õ D ^Œ$â◊º ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl
L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. XHõ ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’ =∞iOÔH<Àfl ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞, XHõ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ =∞iH˘xfl
^Œ∞ã¨ûfiѨfl=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, P Pk „Ѩ*ÏѨu Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨=∞+≤ìã¨$+≤ì—— J#∞ ã¨fiѨflOÖ’ J<ÕHõ
'r=ÙÅ∞— J#∞ Jã¨OMϺHõ ã¨fiѨfl=ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. K≥@∞ì #∞O_ç H˘=∞‡Å∞, P H˘=∞‡Å #∞O_ç
J<ÕHõ P‰õΩÅ∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, ã¨=∞+≤ì–ã¨$+≤ì ã¨fi~°∂ѨÙx ã¨fiѨfl=Ú #O^Œ∞ J<ÕHõ =º+≤ì–JÅÊ-
ã¨=∞+≤ì ã¨$+¨µÅì ∞ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~Ú. J`«x ã¨ÊO^Œ=Ú =Å#<Õ D r=Ù_»∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
=∞\˜ì`À J<ÕHõ ÉÁ=∞‡Å∞ `«Ü«∂~°∞ J~Ú#ѨC_»∞ ... P =∞\˜ìH˜ – ÉÁ=∞‡Å‰õΩ JÉèË^Œ"Õ∞ ã≤kú™ÈÎOk
Hõ^•! ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=Ú ÖË#ѨC_»∞ – HÍ~°º – HÍ~°}=ÚÅ∞ Jaè#fl"Õ∞ Hõ^•!
J^ÕsuQÍ D ã¨$+≤ìH˜, Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞.
Z=xÜ«∞O^Œ∞ D 'Ѩ$käq— "≥Ú^ŒÖˇ·# JmHõ"≥∞ÿ# ([Å=Ú #O^Œe „ѨuaO|=Ú =O\˜)
=ã¨∞Î=ÙÅhfl Hõ#|_»∞K«∞<åflÜ≥∂, J`«_Õ r"åHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞✺ Pk„|Ǩχ. J`«_Õ D ''q~å\ò
P`«‡ ... q™êÎ~°Ñ¨^•~°÷ ã¨$+≤ì ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— Jx "Õ^ŒA˝Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ F =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å q#fl `«~°∞"å`«, WѨC_»∞
<å‰õΩ H˘xfl ã¨O^ÕǨÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. r=Ù_»∞ Ѩiq∞`«∞_®? JѨiq∞`«∞_®? r=ÙÅ∞ J<Õ‰õΩÅ∞
L<åfl~å? XHõ¯_Õ L<åfl_®? XHõ "Õà◊ J<Õ‰õΩÅ∞ LO>Ë "å~°O^Œ~°∞ ‰õÄ_® J#O`«ã¨fi~°∂ѨÙÖË<å?
✺
D Hõ#|_Õ =ã¨∞Î*ÏÅO W@∞¡ WO„kÜ«∞=ÚÅ J#∞Éèí=OQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. P WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ â◊|Ìã¨Ê~°≈~°∂Ѩ
~°ã¨QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ `«<凄`«ÅÖ’ L<åfl~Ú. P `«<凄`«Å∞ z`åÎHÍâ◊OÖ’ L<åfl~Ú. z`åÎHÍâ◊O r"åHÍâ◊OÖ’ L<åfl~Ú.
'â◊√^Œúz`ü— Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ^äŒ=∞ „ѨHõ@# Jr"åHÍâ◊"Õ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 233
"å~°O^Œ~∞° JK«Å=Ú (H˘O_») =Öˇ =∂~°∞ÊKÕ~∞° ÊÅ∞ ÖˉΩõ O_®<Õ LO@∞<åfl~å? Jã¨Å∞ D r=ÙÅO^Œ~∞°
ZHõ¯_ç #∞O_ç "≥Å∞=_»∞K«∞<åfl~°∞? qz„`«O K«∂Kå~å? "Õ∞Ѷ¨∞O #∞O_ç [Å^è•~°Å∞ Ѩ_»∞K«∞#fl@∞¡,
ã¨=Ú„^ŒO #∞O_ç J#O`« ã¨OYºÖ’ [ÅHõ}=ÚÅ∞ "≥Å∞=_»∞K«∞#fl@∞¡, Jyfl #∞O_ç ~°=fiÅ=Öˇ D
r=ÙÅO^Œ~∞° Jã¨OMϺHõOQÍ Z@∞#∞O_À "≥Å∞=_»∞K«∞<åfl~°∞. LO@∞<åfl~°∞. g~°O^Œ~∞° |Ü«∞Å∞^Õi#k
ZO^Œ∞Ö’Oz? ZHõ¯_çH˜ "≥à◊√§K«∞<åfl~°∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨∂\˜QÍ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊ=∞<åfl"å? q#∞.
'r=Ù_»∞— J#|_»∞"å_»∞ XHõ¯_»∂ ÖË_»∞. WHõ ''KåÖÏ=∞Ok r=ÙÅ∞—— J<Õ =∂@ ZHõ¯_»
L#flk? h „Ѩâ◊fl ''‰õΩO^Õ\ ˜H˜ H˘=Ú‡Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú?—— J#fl@∞¡ L#flk. r=Ù_»∞
ÖË_»∞. r=~åt ÖË^Œ∞. Ѩ~°fi`«=Ú=Öˇ r=Ñ≤O_»=Ú ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. h‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl 'r=Ù_»∞—
J#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å ... „ѨuÉèÏã¨, ÖËHõ „ѨuaO|=Ú =O\˜^Õ HÍx, "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞.
â◊√^Œú=Ú, ã¨~°fiQÆ`«=Ú (JO`«Ü«Ú P„Hõq∞Oz, „Ѩã¨iOzÜ«Ú#flk), Ѩq„`«=Ú JQÆ∞
„|Ǩχ=ÚQÍHõ =∞~˘Hõ =ã¨∞Î"Õ ÖË^Œ∞. P „|Ǩχ=Ú ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=Ú. JO^Œ∞KÕ`«, D HõÅÊ<å
H“â◊Å=∞O`å ^•xÜ«∞O^Õ LѨã`÷≤ "« ∞≥ Ü ÿ Ú« #flk. P K≥`· #« º=Ú#O^Œ∞ ã¨OHõÅÊ =$`«∞ÅÎ ∞ „ѨuaOaOz,
`«^•Ìfi~å „Ñ¨uaO| (JmHõ) =∂„`«=ÚÖˇ·#\˜ì D ™êHÍ~° – x~åHÍ~°=ÚÅQÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞QÍ
Pq~°ƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú. HÍ|\˜ì W=hfl „|Ǩχ „^Œ+Åì¨ ‰õΩ ... „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞, „|Ǩχ=ÚQÍ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
'q`«∞Η (Absolute knowing) J#∞ Å`« ''K≥·`«#º=Ú—— J#∞ ã¨Oã¨~°æ=ÚKÕ ''h=Ù–<Õ#∞– Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞
– JO`«~°OQÆ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— .... J#∞ ~°∂ѨÙQÆÅ 'ѨÓÅ∞–HÍÜ«∞Å∞—QÍ qHõã≤™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ D
HõÅÊ<å =$`«∞ÎÅ „ѨHÍâ◊=∞O`å ѨÓÅ∞–HÍÜ«∞Å`À ‰õÄ_ç# 'Å`«—QÍ áÈÅÛ|_»∞K«∞#flk. nxx
QÍOK«∞#k ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞. ''r=Ù_»∞ – |∞kú – ã¨ÊO^Œ=Ú – =∞#ã¨∞û – ^≥· fi`«ÉèÏ==Ú –
„|Ǩχã¨`«Î—— ... W"Õ *Ï˝#QÆ=∞º=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ g\˜Ö’ U XHõ¯ ^•xH˜ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ#
ã¨`«Î (Independent existence) ÖË^Œ∞. ''UHõ=∂„`« „|Ǩχ=Ú——#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Jã≤÷`«fi=Ú#flk.
q∞QÆ`å"å\˜Hõxfl\˜H© „|Ǩχ=Ú =Å#<Õ Jã≤÷`«fiO U~°Ê_»∞`ÀOk. P „|Ǩχã¨`«Î#∞ `«`«Î fiѨÓ~°fiHõOQÍ
(`«`«Î fi"£∞ ´ JkÜÕ∞ h=Ù J#∞ Z~°∞HõQÍ) `≥Å∞ã¨∞HÀHõáÈ=@O KÕ`«<Õ Jk "ÕÔ~·# ã¨`«Î=Öˇ
„ѨuÉèÏã¨=∞ø`ÀOk. `«`fi« `«ó „QÆÇÏ≤ Oz# `«~∞° "å`« Jk H͉õΩO_® "Õ~˘Hõ>nË JQÆ∞Ñ≤OK«^∞Œ . „|Ǩχã¨`#Ϋ ∞
J*Ï˝#=Ú P=iOzÜ«Ú#flk. J~Ú`Õ, ÉèíÜ«∞Ѩ_» =Åã≤#^Õq∂ ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, J\˜ì
J*Ï˝#=Ú#∞ 'P`«‡*Ï˝#O— J#uHÍÅOÖ’ q<åâ◊#"≥Ú~°∞ÛK«∞#flk.
❖
XHõ K«=∞`å¯~°O Uq∞@O>Ë, ''J*Ï˝#O Z\˜ìk? ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèíq™ÈÎOk?—— J<Õ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
Uq∂ K≥ѨÊÖËO. ''nѨѨ٠"≥Å∞`«∞~°∞ =Å# pHõ\ ˜ #tã¨∞ÎOk——... J<Õ q+¨Ü«∞O =∞#O^ŒiH©
`≥Å∞ã¨∞. HÍx 'pHõ\ ˜— J#QÍ U"≥∂ Uq∞K≥ѨÊQÆÅO? ''"≥Å∞`«∞~°∞ ÖËHõáÈ=@"Õ∞ pHõ\ ˜—— Jx=∂„`«O
XHõ =∂@ J#QÆÅO. J^Õq^èŒOQÍ, ''*Ï˝#=Ú L^Œ~ÚOz#ѨC_»∞ J*Ï˝#=Ú #tOK«∞K«∞#flk——
234
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
... Jx =∞#O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® K≥ѨÊQÆÅO. HÍx, ''D J*Ï˝#O W\˜ìk. WHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk, WHõ¯_»
L#flk—— Jx =∂„`«O x~°fizOK«ÖË=Ú. "Õ∞=Ú É’kèOK«∞#ѨÙ_»∞ ... J*Ï˝#=Ú `˘ÅˆQ LáêÜ«∞=Ú
ÖËq∞\’ K≥ѨCK«∞<åflO. J*Ï˝#O ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ÎOzO^À Jk Jx~°fiK«hÜ«∞"Õ∞ ã¨∞=∂!
''Ѩiâ◊√^Œú `«`«Î fi=∞QÆ∞ P`«‡ =∞## HÍ~°}OQÍ [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk—— Jx K≥ѨCK«∞<åflO.
J\˜ì ÉÏǨϺ„Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç# =∞##=Ú ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk?
N~å=Ú_»∞ : J=Ù#∞ ... ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : Jk "Õ∞=Ú K≥ѨÊ*ÏÅHõáÈ`«∞<åfl=Ú. "åã¨Î"åxH˜ Jk Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú.
x*ÏxH˜ =∞#‰õΩ P q+¨Ü«∞O J#=ã¨~°O ‰õÄ_®! "åºkè Uq∞\’, ^•xH˜ zH˜`«û Uq∞\’ `≥eã≤#
`«~∞° "å`«, ''W`«xH© "åºkè ZO^Œ∞H˘zÛOk? ZѨC_»∞, Z\Ï¡ „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k?—— J#∞#k J„Ѩã∞¨ `Î "« ∞Õ #x
=∂ Jaè„áêÜ«∞O. XHõ"≥·^Œ∞º_»∞ ã¨∞n~°…HÍÅO "≥zÛOz "å\˜H˜ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "≥`«Hõ ѨÓ#@O
HÍÅ=Ú#∞ =$^ä•KÕÜ«Ú@ÜÕ∞ Hõ^•! "≥·^ŒºO KÕÜ«∞\ÏxH˜ LѨ„Hõq∞OK«>"Õ∞ `«Hõ∆} Hõ~°Î=ºO Hõ^•!
WѨC_»∞ "Õ∞=Ú „ѨuáêkOK«∞#k, ''„|Ǩχ"Õ∞ D 'r=Ù_»∞— J~Ú=Ù#flk—— Jx Hõ^•! Hõ#∞Hõ
h=Ù h „Ѩâ◊flÅÖ’ `«~°z`«~°z K≥ѨCK«∞#fl 'r=Ù_»∞— J#∞"å_»∞ „|Ǩχ"Õ∞. J\˜ì „|Ǩχ=Ú –
''ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=Ú, JYO_»=Ú, JѨizÛù#fl=Ú, J<åk, J#O`«=Ú, ã¨`«º=Ú, K≥·`«#º~°∂Ѩ=Ú——
... J~Ú=Ù#flk. D ÅHõ}∆ =ÚÅhfl r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ "åã¨=Î ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
'„|Ǩχ=Ú— J#∞#k ZHõ¯_À ÖË^Œ∞. ZѨÊ\˜HÀ ÅaèOK«∞#k HÍ^Œ∞. F =∞Ǩ|∞kúâßb! ~å=∞K«O„^•!
D r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ „|Ǩχ=Ú ã¨∞=∂! ^•xÜ«∞O^Œ∞ ÉèË^ŒHõÅÊ#Å∞ ÖË=Ù. D Hõ#|_»∞K«∞#fl
[QÆ`Hü “â◊Å=∞O`å ‰õÄ_® (JѨ~ÀH∆Í#∞Éè∂í u ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞) „|Ǩχ=Ú#O^Õ Ñ¨~º° =ã≤OK«∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ!
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! q∂~°∞ K≥¿ÑÊ^ŒO`å ÉÏQÍ<Õ L#flk. XѨCH˘O@∞<åfl#∞ ‰õÄ_®. HÍx,
q∂~°∞ ''r=ã¨=∞+≤ìÜÕ∞ =∞Ǩr=Ù_»∞—— JO@∞#fl@∞¡ <å‰õΩ J=QÆ`«=∞ø`ÀOk. =∞i D =º+≤ìr=Ù_»∞
Z=_»∞? W`«_»∞ ã¨=∞+≤ìr=Ùx JOQÆ=Ú =O\˜"å_®? XHõ"Õà◊ Jk x["≥∞ÿ`Õ ... XHõ r=Ùx
Ü«∞O^Œ∞ XHõ WK«Ûù Jxfl r=ÙÅÖ’#∞ ѨÙ\Ïìe Hõ^•? JÖÏ [~°∞QÆ∞`ÀO^•? ÖË^Õ! r=ÙʼnõΩ
Ѩ~°ã¨Ê~°ÉèË^Œ"Õ∞n ÖË^Œx q∂ Jaè„áêÜ«∞=∂? J>ˇ¡Â`Õ D "Õ~°∞"Õ~°∞ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞, *Ï˝#=ÚÅ∞,
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ =∂@ Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : =∞Oz „Ѩâıfl "Õâß=Ù. K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨=∞+≤ì r=~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, J@∞ `«~°∞"å`« =º+≤ì~°∂Ѩ=Ú#∞ ‰õÄ_®
^•Å∞ÛK«∞#fl^Œx ... <Õ#∞ WO`«=~°‰õΩ K≥Ñ≤Ê#^•xx|\˜ì „QÆÇ≤ÏOKÕ LO\Ï=Ù Hõ^•!
P ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞, =∞ǨrqÜ«∞QÆ∞ JYO_»–„|Ǩχ=Ú#O^Õ D '[QÆ`ü=º=ã¨÷— JO`å
WKåÛù~°∂Ѩ=Ú# LO\’Ok. J`«_»∞ x~°O`«~°O ^Õxx HÀ~°∞K«∂ LO\Ï_À, JÜ«∞ºk ã¨`«fi~°=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 235
Ѷ¨eã¨∂Î LO@∞Ok. ã¨`«ºã¨OHõÅÊ=Ú (Wk ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk – J#∞ ã¨OHõÅÊ=Ú) ‰õÄ_® J`«x
WK«Ûù‰õΩ Ö’|_çÜÕ∞ LO\’Ok. J#QÍ P „|Ǩχ=Ú Uk Z@∞¡ ã¨`«º=∞x ÉèÏq¿ãÎ, Jk J>Ë¡
„áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
J`«xÜ«∞O^Œ∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Õ ''<Õ#∞ '=º+≤ìr=`«fi=Ú— J#∞ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^≥^Œ#∞
QÍHõ—— J#∞#\˜ì ÉèÏ=c[=Ú LO_ç LO\’Ok. D q^èŒOQÍ, ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞ '=º+≤ì— JQÆ∞@ ‰õÄ_®
P „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ WKåÛùbÅÜÕ∞. J`«_»∞ `«# JOâ◊ÅQÆ∞ r=# ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞, ''Wk W@∞¡
JQÆ∞#∞—— Jx ã¨OHõeÊOz HõeÊOK«∞K«∞<åfl_»∞. kfi`«fi=Ú (the second one) J#∞#k UHõ`«fi=Ú
#∞O_Õ =™ÈÎOk Hõ^•!
Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°O ^Œ$ëêì º ... U HÍ~°º=Ú Z@∞¡ KÕÜ«∂Ö’ ã¨OHõeÊOK«∞@ÜÕ∞ H͉õΩO_®,
`«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ J=ÅOa¿ãÎ<Õ PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅ∞ ã≤kú™êÎ~Ú Hõ^•! HÍx ã¨=∞+≤ìrq q+¨Ü«∞O
J@∞¡ HÍ^Œ∞. J`«_»∞ ã¨OHõeÊOz#O`« =∂„`«O KÕ`«<Õ, Hõ∆}OÖ’ HÍ~°º=Ú ã≤kúOK«∞K«∞#flk. =º+≤ìrq
PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOK«@O ^•fi~å „Ñ¨Ü«∞uflOz#ѨÙ_»∞ =∂„`«"Õ∞ U^≥·<å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D
=º+≤–ì ã¨=∞+≤ì r=ÙʼnõΩ (1) ''ã¨OHõeÊOz { „ѨÜ∞« uflOz á⁄O^Œ@O, (2) ã¨OHõeÊOz#O`«=∂„`«OKÕ`«
á⁄O^Œ@O—— ... J#∞#\˜ì xÜ«∞=∞=Ú#‰õΩ =ºuiHõÎOQÍ Un ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! =∞ǨÏ~°∞¬Å HÍ~°º=ÚÅ∞ ã¨OHõÅÊ=∂„`«OQÍ<Õ D_Õ~°∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : x["Õ∞. HÍx, Jk J@∞¡ [~°∞QÆ∞@ ‰õÄ_® =∞#O ã¨=∞+≤ì r=ÙÅ WK«ÛùˆH
PáêkOK«=Åã≤ =ã¨∞OÎ k. ''=∞ǨÏ~°∞¬Å ã¨OHõÅÊ=Ú ã¨`º« "≥∞ÿ „Ѩ=iÎOK«∞QÍHõ—— J#∞#\˜ì ã¨q∞+≤–ì r=Ùx
x~°‚Ü«∞"Õ∞ J@∞¡ "åi =~°–âßáê^Œ∞Å#∞ â◊H˜Î=O`«O KÕ™ÈÎOk. =º+≤ì–r=Ùx WK«Ûù‰õΩ ‰õÄ_® HÍ~°}O
ã¨q∞+≤ìr=Ùx WK«ÛùÜÕ∞. J\˜ì WK«Ûù Ѷ¨eOK«\ÏxH˜ ‰õÄ_® J^Õ HÍ~°}O.
„| „Ѩ^è•# r=Ù_»∞ HõÅÊ<å =º+≤ª
→ → → J<ÕHõ →
=∞Ǩr"å`«‡ â◊H˜Î r=Ù_»∞
Ǩχ
=Ú „H˜Ü«∂„Hõ=∞=Ú#‰õΩ → → →
→
ã¨O|OkèOz# WK«Ûù
'ã¨=∞+≤ìrq— ÖËHõ '„Ѩ^è•#â◊H˜Î— Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∞=∞=Ú<Õ ''Dâ◊fiˆ~K«Ûù—— Jx JO@∞<åflO. J\˜ì
Dâ◊fi~°–xÜ«∞=∞=Ú#‰õΩ =ºuˆ~Hõ=ÚQÍ U HÍ~°º=¸ ã≤kúOK«^Œ∞. ã¨~°fi=Ú ^•xx J#∞ã¨iOKÕ
„Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿ LO@∞Ok. HÍ|\˜ì W=hfl Dâ◊fiˆ~KåÛù#∞™ê~°"Õ∞ [~°∞QÆ∞ K«∞<åfl~Ú. =º+≤ìrq WK«Ûù
=Å# ã≤kúOKÕ^ŒO@∂ Un ÖË^Œ∞.
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ ''=∞Ǩrq—— P^ŒºO`«~°Ç≤Ï`«∞_≥·Ü«Ú<åfl_»∞. J`«_Õ HÀ@¡H˘Åk
=º+≤ìr=ÙÅ – ã¨=∞+≤ìr=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO. J`«_»∞ H͉õΩO_® WOˆHn WHõ¯_» ÖË^Œ∞. '„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞—
Jx =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞Î#flk ã¨=∞+≤ì r=Ùx QÆ∞iOKÕ#x W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ K≥áêÊ#∞ Hõ^•! J~Ú`Õ
236
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''r=Ù_»∞–„|Ǩχ—— ... ʼnõΩ K≥·`«<åºOâ◊=Ú# ÉèË^Œ"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. HÍx LáêkèÜ«∞O^Œ∞ ÉèË^Œ=Ú#flk.
'r=ã¨=∞+≤ì— Jx =∞#O K≥ѨCH˘O@∞#fl"åxH˜ ...
1. ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú (Subtle body),
2. HÍ~°}â◊s~°=Ú (causal body - that body which causes every thing else)
... Jx Ô~O_»∞ LO\Ï~Ú. WHõ =º+≤ìrq q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, J`«xH˜ D Ô~O_»∞ â◊s~°=ÚÖË
H͉õΩO_®, „H˜Ü«∞‰õΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ# ã¨∂÷Åâ◊s~°=Ú ‰õÄ_® L#flk.
h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡, "Õ~°∞"ÕÔ~·# ''=$uΖWK«Ûù–Ѷ¨Å=Ú——Å `å~°`«=∞º=Ú =º+≤ìq+¨Ü«∞OÖ’
`å~°ãѨ _¨ \» ÏxH˜ HÍ~°}O Láêkè Éè^Ë =Œ ÚÖË ã¨∞=∂! ''<åH© â◊s~°=Ú „Ñ≤Ü∞« =Ú. <Õ#∞ D â◊s~°=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ =∂„`«"Õ∞. D â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# Ǩx =$^Œ∞úÅ∞ <å"Õ. D
â◊s~°=Ú#O^Œ∞QÆÅ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl PÜ«∂ ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ ã¨Oã¨Ê~°≈KÕ`«
=∂„`«"∞Õ <Õ#∞ P#OkOK«QÅÆ #∞—— ... Jx „|Ǩχ=Ú (`å#∞ K≥`· #« º`«`Ϋ fi"≥∞#ÿ ѨÊ\˜H)© XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞
[_»ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. [_»=ã¨∞Î=Ù KÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨Oã¨~°æ=Ú KÕ`«<Õ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ
'<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J<Õ J#∞Éèí==Ú, `«^•Ìfi~å q™êÎ~°"≥∞ÿ#
ã¨O™ê~°=Ú =zÛѨ_∞» K«∞<åflÜ«∞<Õ q+¨Ü∞« O D „QÆO^ä=Œ Ú KÕ`#« ∞, LѨx+¨`∞« ÅÎ ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ P`«‡q+¨Ü∞«
„Ѩuáê^ŒH=õ ∞QÆ∞ `«k`«~° „QÆO^ä=Œ ÚÅ KÕ`#« ∞ J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ^•fi~å =∞~°Å =∞~°Å x~°∞+Ì =ì¨ ÚQÍ
x~°∂Ñ≤OK« |_»∞`ÀOk. D ã¨Oã¨~°æ=Ú (attachment) ^Œ∂~°"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ''=º+≤ìr=ÉèÏ==Ú——
`˘ÅyáÈ~Ú, P ™ê÷#OÖ’ ''=∞Ǩr=`«fi=Ú—— ã≤kú™ÈÎOk. Jk‰õÄ_® Å~ÚOz#ѨÙ_»∞... WHõ
ã¨~°fi^• ã¨=∞~°ã¨Ñ¨Ó~°fiHõ=∞QÆ∞ ã¨=∞ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk. XHõ [_»"≥∞ÿ# H˘Ü«∞º, Jyfl Ü≥ÚHõ¯
ã¨Ê~°≈KÕ JyflHõ}=ÚQÍ =∂~°∞K«∞#flk Hõ^•! ~åy, |OQÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ê~°≈KÕ`« QÍx, B+¨^èŒ
„ѨÉèÏ=O KÕ`«QÍx '|OQÍ~°=Ú—QÍ ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk Hõ^•! =º+≤ìr=Ù_»∞ ‰õÄ_® `«#
ã¨=∞+≤`ì fi« =Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Ѩ~O° Ѩ~å „Hõ=∞OQÍ P ã¨=∞+≤ì r=ÉèÏ==Ú#∞ ‰õÄ_® `«ºlOK«@O
[iy#ѨC_»∞ ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ—— J#∞#\˜ì „|ǨχÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì „|Ǩχ
ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞"å_»∞, ''<Õ#∞ JYO_»∞_»#∞. ã¨~fi° ^• ã¨~fi° `«`Ϋ fi=ÚÅO^Œ∞ xO_çÜÚ« O_ç, ã¨~fi° =Ú#‰õΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞, ^ÕxH˜ JO@‰õΩO_® LO_≥_ç"å_»<≥·# <Õ#∞ ã¨~°fi^• â◊√^Œ∞ú_»#∞. Jx~°fiK«hÜ«Ú_»#∞.
Jxˆ~âÌ =◊ ∞QÆ∞ ã¨`û« fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞#\˜ì J#∞Éè=í =Ú Hõey LO@∞<åfl_»∞. J\˜ì ™êfi#∞Éè=í ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞
J=QÍǨÏ# HõeyÜ«Ú#fl"åxH˜ ... Ѩ~°=∂`«‡`«`«Î fi=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∂ LO_»^Œ∞. '<Õ#∞
„|Ǩχ=Ú#∞— Jx „QÆÇ≤ÏOz#"å_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ HÍHõ =∞iOˆH=∞ø`å_»∞? K«∂Kå"å ~å=∂! D
'r=Ù_»∞— J#|_»∞"å_Õ Hõx+¨ª – r=`«fi=Ú #∞O_ç *Ë+¨ª–r=`«fi=Ú, *Ë+¨ª–r=`«fi=Ú #∞O_ç
r=~åÇ≤Ï`«º=∞QÆ∞ „|ǨχÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J>Ë¡ WѨC_»∞ h‰õΩ 'r=Ù_»∞— J#|_»∞
q^èŒOQÍ Hõ#|_»∞"å_»∞ XHõѨC_»∞ '<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ `«ºlOz, „Hõ=∞OQÍ '<Õ#∞
=º+≤ìx— J#∞#\˜ì ã¨fiÅÊ (ÖËHõ Hõx+¨ª) r=`«fi ÉèÏ=##∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 237
<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞.
r=`«`«fi=Ú#‰õΩ <Õ#∞
Jf`«∞_»#∞ ã¨=∞+≤ª <Õ#∞ =º+≤ªx.
â◊√^Œ∞ú_»#∞ / r=`«fi=Ú#∞. Hõx+¨ª
âßâ◊fi`«∞_»#∞ *˺+¨ª r=`«fi=Ú#∞
JYO_»∞_»#∞ r=`«fi=Ú#∞ Ѩiq∞`«`«fi=Ú#∞
JѨiq∞`«∞_»#∞
D =º+≤ìr=Ù_»∞ (Individual soul) QÍ =∞#O (ã¨fi^Œ$+≤ì^À+¨OKÕ`«) K«∂ã¨∞Î#fl „Ѩur=Ùx
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’#∞ =∞ǨHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ *Ï[fiź=∂#OQÍ „ѨHÍt™ÈÎOk. J\˜ì P`«‡Ü«∞O^Õ
D [QÆ`«∞Î 'Jã¨`«∞Η J~Ú#ѨÊ\˜H©, ã¨`«∞Î=Öˇ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. "åã¨Î"åxH˜, P q^èŒOQÍ ã¨`«∞Î=Öˇ
„ѨHÍtOK«@O K≥·`«#º=ÚÜ≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°"Õ∞QÍx, "Õˆ~q∂HÍ^Œ∞. J#QÍ, K≥·`«#º ã¨∂ÊùiÎÜÕ∞
'ã¨fiK«=∞`å¯~°O— KÕ`« `«#O`«@`å<Õ, Éèíq+¨º`ü <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞, ''D ~°∂Ѩ"Õ∞
<Õ#∞. D ¿Ñ~°∞ <åk. D =ã¨∞Î=ÙÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q—— J#∞#\˜ì JǨÏOÉèÏ==Ú#∞
ã‘fiHõiOK«∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! ''D =º+≤ìr=Ù_»∞ 'K≥·`«#º aO|=Ú— Ü≥ÚHõ¯ z^•ÉèÏã¨
„ѨuaO|"Õ∞—— Jx „QÆÇÏ≤ OK«∞.✺ K≥`· #« º=Ú–z^•ÉèÏ==Ú (Reflective) J#|_»∞ aO|– „ѨuaOÉÏÅ∞
''z#‡Ü«∞=Ú—— QÍHõ "ÕéËq∂ HÍ^Œ∞. J\˜ì z^•ÉèÏã¨ÜÕ∞ [QÆ`«∞Î ~°∂ѨOÖ’ P`«‡K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞
„ѨuaOa™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ D „ѨHÍâ◊=Ú ‰õÄ_® K≥·`«#º„ѨHÍâ◊"Õ∞.
❖
'=º+≤ìr=Ù_»∞— J#|_»∞K«∞#fl z^•ÉèÏ㨠K≥·`«#º=Ú ÖËHõ „ѨuaO| K≥·`«#º=Ú / (Reflection
of pure consciousness) ..... aO| K≥·`«#º=Ú (ã¨=∞+≤ìr==Ú, =∞Ǩr==Ú) HõO>Ë Jaè#fl"Õ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H© ''Ѩi}Ï=∞=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂Å ^Œ$ëêì º qaè#fl=ÚQÍ `≥eÜ«∞|_»∞K«∞#flk.
W\˜ì qaè#fl`«fi=Ú ‰õÄ_® K≥·`«#º=Ú =Å#<Õ ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk. ''KÕ`«#=Ú – [_»=Ú –
[_»„ѨHÍâ◊=Ú——... Å Jaè<åfl#∞Éèí=O, „ÉèÏOuKÕ`« aè#fl=ÚQÍ Hõ#|_»@O... J#∞#^Õ
[QÆ„^Œ∂Ѩ=º=Ǩ~°=∞x „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! KÕ`«#–ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ qâßÅâ◊H˜Î
PHÍâ◊=ÚHõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞#ÿ k. D JǨÏOÉèÏ=O HõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞#ÿ k.
D JǨÏOÉèÏ= ^Œ~°≈#=∞O`å „|Ǩχ=Ú#O^Õ, ^•xKÕ`«<Õ, ^•x=Å#<Õ U~°Ê_»∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞"å~°∞ „|Ǩχã¨fiÉèÏ=ÙÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
''=º+≤ìr=Ù_»∞–ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞—— ... J#∞ Ô~O_»∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ "åã¨Î=^Œ$+≤ìÖ’ Jaè#fl=ÚÅ∞.
=º+≤Öì ’ ã¨=∞+≤`ì fi« =Ú#flk. ã¨=∞+≤Öì ’ =º+≤`ì fi« =Ú#flk. [Å=ÚÖ’x J<ÕHõ `«~O° QÆ=ÚʼnõΩ, JO^Œ∞Ö’
✺
ã¨∂~°ºaO|=Ú PHÍâ◊=ÚÖ’ „ѨHÍtOK«∞#ѨC_»∞ P aO|=Ú XHõ `«\ÏHõOÖ’x [ÅOÖ’ ‰õÄ_® „ѨuaOaã¨∞OÎ k
Hõ^•! PHÍâ◊=Ú# L#fl ã¨∂~°∞º_»∞ ''aO|=Ú—— Jx, h\˜Ö’ „ѨuaOaOKÕ ã¨∂~°∞º_»∞ ''„ѨuaO|=Ú—— Jx WHõ¯_»
^Œ$ëêìO`«OQÍ „QÆÇ≤ÏOKåe. PHÍâ◊ ã¨∂~°∞º_»∞ "åã¨Î=OQÍx, „ѨuaO| ã¨∂~°∞º_»∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•!
238
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
QÆÅ XHÍ<˘Hõ `«~°OQÆ=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#fl^À K≥ѨC? XHõ `«~°OQÆ=Ú#‰õΩ, J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚʼnõΩ,
[Å=Ú#‰õΩ JÉèË^Œ"Õ∞ ã≤kú™ÈÎOk Hõ^•! J>Ë¡ =º+≤ìr=Ù_»∞ – ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞ – K≥·`«#º=ÚÅ∞
JÉèË^Œ"≥∞ÿ#=x „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! ÉèË^Œ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«|_»@O J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ ã¨∞=∂! J*Ï˝#"Õ∞
''h=Ù – <Õ#∞ – J`«_»∞ – [_»=Ú – KÕ`«#=Ú——Å`À xO_ç#\˜ì D [QÆ^ŒÌ~°≈#=Ú#‰õΩ Jã¨Öˇ·#
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. K≥·`«#ºâ◊H˜ÎÜÕ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç#\˜ì D „|Ǩ‡O_»=Ú#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞
`å#∞ bÖÏ=∂„`«OQÍ ^Œi≈™ÈÎOk. WO`«‰õΩq∞Oz WHõ¯_» U „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú ÖË^Œ∞. 'z`ü—
â◊H˜Î `«# x[~°∂Ѩ=Ú# ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#fl =∞<ÀǨÏ~° 'q=~°Î"≥·z„`«º"Õ∞— (down
word view) D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞K«∞#flk.
❖
D '|∞kú— =∞iÜ«Ú 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_»∞#q ‰õÄ_® P z`üâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ q=~°Î=Ú
=∂„`«"Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«∞. J#QÍ '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞, =¸ÅÉèÏ=O`À ‰õÄ_»∞H˘x Hõ#|_Õ^ŒO`å
XHõ 'HõÅÊ#— =O\˜^ÕQÍx, "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞. J^Õq^èŒOQÍ, ''â◊|Ì – ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ∞——
... J#|_Õ Ñ¨OK«`«<凄`«Å∞ ‰õÄ_® K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ q=~°Î=ÚÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú. WHõ D
^≥· fi`«–UHõ`«fiÉèÏ=O QÆ∞iOz "Õ~°∞QÍ K≥¿ÑÊ^Õ =Ú#flk? W^ŒO`å z`üâ◊H˜Î (ÖËHõ P`«‡ÉèíQÆ"å#∞x)
HõO>Ë "Õ~∞° QÍ Hõ#|_»∞@‰õΩ =¸ÅHÍ~°}O "åã¨#ÖË. "åã¨#Å∞ J*Ï˝#=Ú #∞O_Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
''"åã¨#Å∞—— J#QÍ ... J<ÕHõ âßs~°Hõ–=∂#ã≤Hõ „H˜Ü«∂Ѩ~°OѨ~°Å Ѩ~°º=™ê#"Õ∞. Hõ#∞Hõ ~å=∂!
h=Ù D "åã¨#Å#∞, `«`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å Ѩ~°º=™ê#=Ú#∞ "≥Ú^ŒÅO@ Ѩi`«ºlOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
D ''h=Ù –<Õ#∞–hk–<åk—— J#∞ ã¨fiÅÊ^Œ$+¨µìʼnõΩ Jf`«∞_»=QÆ∞=Ú. JѨC_»∞QÍx, h‰õΩ ã¨`«º=Ú
ã¨∞ã¨Ê+¨Oì HÍ^Œ∞. ''ã¨`º« =Ú–„Éè=í ∞——... J#∞ D ~Ô O_»∞ J`«ºO`« [\˜ÅOQÍ Hõeã≤áÈ~Ú „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~Ú.
h=Ù ZѨC_≥`· Õ "åã¨#Å#∞, Éè^Ë ÉŒ Ïè =#Å#∞ `«ºlOz"Õ™êÎ"À ... JѨC_»∞ ã¨`º« =Ú âı+O≤ z J#$`«=Ú
(Jã¨`«º=Ú) `˘ÅyáÈQÆÅ^Œ∞.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! ''D ^Œ$â◊º=Ú U"≥∞ÿ L#flk?—— J#∞#k Ziy#"å_»"≥·, ^•x HÍ~°} –
HÍ~°}"≥∞ÿÜ«Ú#fl h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÜ≥ÚHõ¯ „áêÑ≤ÎÜ«∞O^Œ∞ ~°q∞OK«∞K«∞O_»∞=Ú. "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅKÕ HõѨÊ|_ç
L#flѨC_»∞ PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=∂? "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ~Ú#ѨC_À?
PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î="≥∞ÿ#\˜ì, JYO_»"≥∞ÿ#\˜ì ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÀK«iã¨∞ÎOkHõ^•! ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú
q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. â◊s~°=ÚŠѨ@¡, ^Œ$â◊º=ÚŠѨ@¡QÆÅ „Éèí=∞Å∞ `˘Åy# =∞~°∞Hõ∆}O
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨=Î "≥∞#ÿ JYO_»`fi« =Ú, x`«º`«fi=Ú, ''^Õâ–◊ HÍÅ——–Jf`«`fi« =Ú QÀK«i™êÎ~Ú.
D PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷`«`«fi=Ú PHÍâ◊=Ú#O^Õ QÀK«iã¨∞ÎOk Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú
`˘ÅyáÈ~Ú#ѨC_»∞ ‰õÄ_® 'z`üâ◊H˜Î— Ü≥ÚHõ¯ ™êfiÉèÏqHõã¨`«Î QÀK«iOK« QÆÅ^Œ∞. h ã¨fi~°∂Ѩ=Ú P
™êfiÉèÏqHõã¨`«ÎÜÕ∞. z`üâ◊H˜Î HõO>Ë ^•x ™êfiÉèÏqHõã¨`«Î "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
Jã¨Å∞ ã¨`«Î JO>Ë Uq∞\˜? 'Jã¨`«Î— JO>Ë Uq∞\˜? =∂H© `Õ_® Uq∞\’ `≥eÜ«∞=K«∞Û@
ÖË^∞Œ . XHõ¯ q+¨Ü∞« O x~°fiÌ O^ŒfiOQÍ „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åfl#∞. q#∞. ''^Œ$â◊º„ѨÑO¨ K«=Ú qKå~°}KÕ `˘ÅyáÈQÍ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 239
... D r=Ù_Õ JѨC_»∞ ã¨fiK«∞Ûù_≥· "≥ÅÜ«Ú#∞—— Jx YzÛ`«OQÍ, J#∞Éèí= ѨÓ~°fiHõOQÍ K≥ѨCK«∞<åflO.
P ã≤÷uÖ’ z`üâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ ™êfiÉèÏqHõ`«fi=Ú#‰õΩ, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ JÉèË^Œ"Õ∞ J#∞Éèí==∞=Ù`ÀOk.
❖
F ~å=∞K«O„^•! =∞#óKÕëêì~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨∂Hõ;[QÆ`«∞Î (Pu"åÇ≤ÏHõ [QÆ`«∞Î Zone of thought
process) â◊ ¥ #º=Ú =∂„`« " Õ ∞ . WO„kÜ« ∞ =ÚÅKÕ Jkè + ≤ ª ` « " ≥ ∞ ÿ Ü « Ú #fl D â◊ s ~å^Œ ∞ Å∞, D
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ ... W=hfl K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<åq=~°Î =∂„`«=ÚÖË Hõ^•! K≥·`«#º=Ú HõO>Ë
aè#fl"≥∞ÿ#k ZHõ¯_» U=Ú#flk K≥ѨC? U Ѩ^•~°úO Z^•Ìx #∞O_ç L`«Ê#fl=∞ø`ÀO^À, J@∞¡
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k `«# =¸Å"≥∞ÿ# ^•xHõO>Ë "ÕÔ~·#k Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? h\˜ #∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞ÿ#
=∞OK«∞ <å=∞–~°∂Ѩ–~°OQÆ∞ ÉèË^ŒOKÕ`« [Å=ÚHõO>Ë "Õ~°∞QÍ `ÀK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© .... =∞OK«∞QÆ_»¤ U
ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ... [Å=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#k J~Ú=ÙO_»^Œ∞ Hõ^•! ™ê÷=~°Ñ¨^•~°÷=ÚňH D
xÜ«∞=∞=Ú K≥Å∞¡K«∞#flѨC_»∞ XHõ x~°=Ü«∞= Ѩ^•~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz "Õ~°∞QÍ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?
=º+≤ì=Öˇ `ÀK«∞K«∞#fl JǨÏOHÍ~°=Ú, â◊√^Œú „|Ǩχ K≥·`«#º=Ú x~°=Ü«∞==ÚÖˇ·#"Õ! Jq Ô~O_»∞
"Õ~°∞"ÕÔ~·#q HÍ=Ù.
❖❖❖
22. JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
z`üâ◊H˜Î ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊Hõ=Ú. ^•xH˜ <å=∞~°∂áêÅ∞ ÖË=Ù. ^•x ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`« ã¨∞Êù~°}ÜÕ∞
'[QÆ`«∞Η ~°∂ѨOQÍ „ѨuaOa™ÈÎOk. D =∞#ã¨∞û, |∞kú, JǨÏOHÍ~°=Ú, ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞,
Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, k‰õΩ¯Å∞... W^ŒO`å K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ Ñ¨Ó~°fiHõ ~°K«<å K«=∞`å¯~°"Õ∞.
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú nx ^Œ~°≈#=Ú K≥·`«#º=Ú#O^Õ Ñ¨~°º=ã≤™ÈÎOk
Hõ^•! Hõ#∞Hõ, ''D [QÆ`«∞Î z`üâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=Ú (function)—— J#∞#k „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
[QÆ`«∞Î#∞ =ke"Õ¿ãÎ z`üâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î`«fi"Õ∞ âı+≤™ÈÎOk. JѨC_»∞ âı+≤OK«∞^•xH˜ <å=∞~°∂áêÅ∞
ÖË=Ù. ''[QÆ`«∞Î#∞ =^ŒÅ∞@—— JO>Ë Uq∞\˜? [QÆ^•ƒù==Ú#∞ =^ŒÅ∞@ÜÕ∞. F ~å=∞K«O„^•!
"åã¨Î"åxH˜ h=Ù ÉèÏ==ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ, ÉèÏ==ÚÅ#∞ HõeÊOK«∞"å_»"ÕQÍx ÉèÏ=<å ã≤^Œ∞ú_»=Ù
HÍ^Œ∞. Wk x`«ºã¨`«º=Ú. '[QÆ`ü— ÉèÏ==Ú `˘Åy#ѨC_»∞ [_»Ñ¨^•~°÷=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞=Ú
‰õÄ_® ''z`üâ◊H˜Î——Ö’ HõiyáÈ=ÙK«∞#fl^Œx J#∞H˘<åfl=Ú Hõ^•! [QÆ^•ƒù=O L#flO`«=~°‰õΩ ÉèË^ŒÉèÏ=O
`˘ÅQÆ^Œ∞.
WѨC_»∞ K≥ѨC! D [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨fi`«O„`«ã¨`«Î ZHõ¯_»∞#flk? =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#∞.
''z`üâ◊H˜Î—— Ü«∞O^Œ∞, ''„ѨѨOK«=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜OK«@O—— J#∞ â◊H˜Î ã¨fiÜ«∞OHõ$`«"≥∞ÿ (Self designed)
... P â◊H˜Î #∞O_ç "Õ~°∞HÍ#\˜ì^≥·Ü«Ú#flk. Jk r=~°∂Ѩ=Ú#, `«<凄`« ... (â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–
~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#k) ~°∂Ѩ=Ú# „ѨuÉèÏã¨"≥∞ÿ [QÆ`«∞ÎQÍ Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk.
240
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z`«∞Î`À ‰õÄ_ç# JǨÏOÉèÏ= ã¨∞Êù~°}ÜÕ∞ „áê}=Ú`À ‰õÄ_ç, ''r=Ù_»∞—— J#|_»∞ ã¨O[˝#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
K«=∞`å¯~°O K«∂Kå"å? ''z`üâ◊H˜Î—— .... ^•xÜ≥ÚHõ¯ 'ã¨∞Êù~°}— J#∞#q JǨÏOÉèÏ=O KÕ`«
"Õ~°∞Ѩ~°∞Ѩ|_ç#"≥· r=ã¨O[˝#∞ ^•Å∞ÛK«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ D =º=KåÛù^èŒ~°‡=Ú (the function of
differentiation) „H©h_»=O\˜k =∂„`«"Õ∞ HÍx "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞. ''JǨÏOÉèÏ==Ú#∞ [~ÚOK«@O——
J#QÍ ..... J^•Ìxx J"åã¨Î= – ^Œ$+≤ìKÕ ^Œi≈OK«∞@ÜÕ∞. JO`ÕQÍx, ^•xx XHõ =ã¨∞Î=ÙÖÏQÍ
ÉèÏqOz, `˘ÅyOK«∞@‰õΩ Ü«∞uflOK«∞@ HÍ^Œ∞. ÖË^OŒ \Ï"å, J@∞¡ „ѨÜ∞« uflã¨∂Î LO>Ë, 'JǨÏOHÍ~°=Ú—
Ü≥ÚHõ¯ LxH˜x JOwHõiOK«∞@ÜÕ∞ J~Ú, WHõ PÃÑ· =∂Ü«∞ Ѩi_è»qã¨∂Î<Õ LO@∞O^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
„H©h_» =O\˜^Õ J~Ú#\˜ì 'JǨÏOÉèÏ==Ú— "åã¨=Î ^Œ$+≤Kì Õ Ñ¨iH˜OK«|_ç#ѨC_»∞, ''Wk „|Ǩχ"Õ∞——
Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
❖
D '[QÆ`«∞Η q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
K≥·`«#º „Ѩ^è•#=∞QÆ∞ JǨÏOHÍ~°"Õ∞ JxflO\˜H˜ Hõ~°Î. „H˜Ü«∂ „Ѩ^è•#=∞QÆ∞ „áê}"Õ∞ 'Hõ~°‡—.
''Hõ~°Î—— J#QÍ ... '„H˜Ü«∞x~°fiiÎOK«∞#k— Jx Hõ^•! Hõ~°Î‰õΩ – „H˜Ü«∞‰õΩ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«,
JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ – „áê}=Ú#‰õΩ ÉèË^ŒOÖË^Œ∞. Hõ~°ÎÜ≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡ (functional) qâı+¨"Õ∞ Hõ~°‡.
JO^Œ∞KÕ`«, =∞#O 'r=Ù_»∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î#flk Hõ~°‡<Õ ã¨∞=∂!
„H˜Ü«∂=∞Ü«∞=∞QÆ∞ r=Ù_Õ Ñ¨Ù~°∞+¨µx✺ Ü≥ÚHõ¯ z`«Î=Ú. D z`«Î"Õ∞ WO„kÜ«∞~°∂Ѩ=Ú#
„ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿ <å<åq^è•Å∞QÍ „ѨfÜ«∞=∂#=∞QÆ∞K«∞#flk. WHõ HÍ~°º–HÍ~°}ÉèÏ==ÚÅ (Effect &
cause experiences) q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ W^ŒO`å JmHõ"Õ∞. (ÖËHõ ^Œ~°Ê}=ÚÖ’x „ѨuaO|=Ú
=O\˜^Õ). D [QÆ`«∞Î JO`å z„`«ÊHÍâ◊=ÚÜ≥ÚHõ¯ JOâ◊ÜÕ∞ Hõ#∞Hõ WO^Œ∞ ÉèË^Œ`«fi=Ú#‰õΩ `å=Ù
ÖË^Œ∞. W^ŒO`å JÉèË^Œ`«fi"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
❖
JKÕÛù^ÀºÇ¨Ï=∞^•Ç¨ÏŸºÇ¨Ï=∞ˆH¡^Àºâ’+¨ºÜÕ∞=K«
x`«ºó ã¨~°fiQÆ`«ó ™ê÷}∞~°K«Ö’ǨÏq∞u ã≤÷`«"£∞ II
JǨÏOHÍ~°=Ú#ˆH ™ê÷#Éèí∂`«"≥∞ÿ# P`«‡‰õΩ KèÕkOѨ|_»∞@, ^ŒÇ≤ÏOѨ|_»∞@, `«_»∞Ѩ|_»∞@,
â’+≤OѨ|_»∞@ J#∞#q ÖË=Ù. Jk ã¨~°fi"Õà◊ÅO^Œ∞ ã¨~°fiqHÍ~°=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. JÜ«∞ºk
x`«º=Ú, ã¨~°fiQÆ`«=Ú, ã≤÷~°=Ú JK«Å=Ú ‰õÄ_®. F ~åѶ¨∞"å! "Õ∞=Ú P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
(ÖËHõ „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú#∞) „QÆÇ≤ÏOzÜ«Ú<åflO. J@∞¡ ™êfi#∞Éèí=OQÍ „QÆÇ≤ÏOz# ^•x<Õ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ
„ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO. `«=∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«#\˜ì J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞ „Éèí=∂`«‡Hõ=Ú, ^Œ∞ó
Y„Ѩ^Œ=Ú J~Ú#\˜ì Ѩ~°Ç≤ÏOã¨, Ѩ~°^Œ∂+¨} =O\˜ hK«HÍ~°º=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. âßG=ÚÅ∞
✺
ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ : ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú (Effort) ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ"å_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 241
„ѨuáêkOK«∞^•xx u~°ã¨¯iã¨∞Î<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ J<ÕHõ ^Ò~åƒùQƺ=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ
D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ P@Åhfl 'J*Ï˝x— =^ŒÌ =∂„`«"Õ∞ ™êQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J`«xH˜ =∂„`«"Õ∞
W^ŒO`å =¸iÎ=O`«"≥∞ÿ, qHÍ~å^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç ™ê~°÷Hõ`« á⁄O^Œ∞`ÀOk. *Ï˝xHÀ ... D ^Œ$â◊º
„ѨѨOK«"Õ∞ JQÆ∞Ѩ_»@O ÖË^Œ∞. J`«_çH˜ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk z^•HÍâ◊"Õ∞. ã‘fiÜ«∂ JǨÏOHÍ~°O`À
ã¨Ç¨ D ã¨~°fi ã¨`ü–Jã¨`ü ÉèÏ==ÚÅhfl #n[ÅO ã¨=Ú„^ŒO KÕ~°∞#@∞¡, z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ
„Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. h\˜Ö’ "ÕÜ«∞|_ç# LѨC=Öˇ, J`«xx KÕ~°∞K«∞#fl ~°∂Ѩ–<å=∂Åhfl
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ xâı≈+¨=ÚQÍ Å~ÚOzáÈ`«∞<åfl~Ú. F ~å=∞K«O„^•! WѨC_»∞ =∞#O *Ï˝#∞Å
^Œ$+≤ì<Õ =∞~°Å–=∞~°Å ã‘fiHõiOKåe. JO`ÕHÍx, J*Ï˝#∞Å ÉèË^Œ^Œ$+≤ìx ZO`«=~°‰õΩ `«~°z K«∂¿ãÎ
=∂„`«O UO „ѨÜ≥∂[#O?
❖
''z`ü——#∞ (LѨx+¨`«∞Î „^Œ+¨ìÅ∞) XHõ =$Hõ∆=Ú`À#∞,
''=∂Ü«∞——#∞ =ã¨O`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~åHõ`À#∞,
''[_»â◊H˜Î——x P =$Hõ∆=ÚÖ’x ~°ã¨=Ú`À#∞,
''HÍÅ ^Œ∂~å^Œ∞Å——#∞ P z`ü=$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ+¨Ê–Ѷ¨Å=ÚÅ`À#∞ áÈÅ∞ÛK«∞<åfl~°∞.
P „|Ǩχ"Õ∞ Jxfl"Õà◊Å, JxflKÀ@¡, Jxfl ~°∂Ѩ=ÚÅ`À#∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx K≥ѨÊ\ÏxˆH
<Õ#∞ D LѨ=∂#O fã¨∞H˘<åfl#∞. Hõ#∞Hõ, â◊¥#º"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ PHÍâ◊=Ú, ã¨ÊO^Œ"Õ∞
^èŒ~°‡=ÚQÍ QÆÅ "åÜ«Ú=Ù, `Õ[=Ú, [Å~åt, Éèí∂q∞, F+¨^èŒ ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ K«O„^Œ∞_»∞, =∞Ǩ*’ºu
ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ ã¨∂~°∞º_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk – P JkfifÜ«∞ „|Ǩχ"Õ∞
ã¨∞=∂! '„|Ǩχã¨`—Ϋ H͉õΩO_® g\˜H˜ "Õ~Ô #· ã¨fi`«O„`«ã`¨ Ϋ ÖË^∞Œ . ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#O KÕ`« ^Œ$â◊º„ѨÑO¨ K«=Ú
Å~ÚOzO^ŒŒ#∞HÀ .... JѨC_»∞ 'z„^ŒƒÇ¨Ï‡=Ú— `«#Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°fiÉèÏ==Ú#<Õ "≥ÅÜ«∞QÆÅ^Œ∞.
*Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ`À ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞ J@∞¡ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk. D =¸_»∞ ã≤÷`«∞Å∞
– ''[_»ÉèÏ= ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú—— ÖËHõ ''=∞<ÀÉèÏ= „áêÑ≤Η— J#∞"åxÜ«∞O^Õ LO_ç L<åfl~Ú Hõ^•!
"å\˜Ö’ Hõ#|_Õ `Õ_® JO`å D Ô~O\˜ Ü≥ÚHõ¯ ã¨q∞‡o`«=Ú #O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞. '„|Ǩχã¨`«Î— #∞O_Õ
'[QÆ`ãü `¨ —Ϋ U~°Ê_»∞K«∞#flk. J~Ú`Õ „^Œ+ì̈ #∞O_ç "Õ~∞° QÍ ã¨fi~°∂Ѩ`ó« K«∂z#ѨC_»∞ [QÆ`∞« Î Jã¨`º« "Õ∞.
''=∂‰õΩ D [QÆ`«∞Î W@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#OQÍ, ''q∂~°∞
J^•Ìxx J@∞¡ ÉèÏqOK«@O KÕ`«<Õ—— Jx K≥ѨCK«∞<åfl=Ú.
D ''[QÆ`«∞Η— J#|_»∞#k :
z`üã¨fi~°∂Ѩ – =∞ǨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''â◊¥#º=Ú——
z`üã¨fi~°∂Ѩ – "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨ÊO^Œ=Ú——
z`üã¨fi~°∂Ѩ – QÍ_è®O^èŒHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨ÊO^Œ=Ú——
z`üã¨fi~°∂Ѩ – ã¨∂~°∞ºx ''k#HõÅÊ#——
242
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
... Jx qA˝Å∞ ~°ã¨=∞Ü«∞OQÍ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ<Õ, Wk ã¨fi~°∂Ѩ`«ó K«∂z#ѨC_»∞
''Jã¨`«º=Ú—— Jx <Õ#∞ „ѨHõ\ ˜OKå#∞.
HÍx Jkèëêª#~°∂Ѩ=Ú# (W^ŒO`å ZO^Œ∞ xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ L#fl^À J\˜ì â◊√^Œú`«`«fi=Ú#) ã¨`«º=Ú.
nѨtY PiáÈ`Õ =∞ã≤ =∂„`«"Õ∞ q∞QÆ∞Å∞K«∞#flk Hõ^•! [QÆ`«∞Î #tOz#ѨC_»∞ „|Ǩχ"Õ∞
q∞QÆ∞Å∞K«∞#flk. PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ ''he~°OQÆ∞ Ѩ^•~°÷=Ú LO_»∞@—— J#∞ „Ѩã¨H˜Î J"åã¨Î="≥∞ÿ#@∞¡,
WHõ¯_» (D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞) Éè^Ë qŒ HÍ~°=ÚÅ∞ Hõ#|_»∞ K«∞#flѨÊ\˜H© ... "åã¨"Î åxH˜ D Éè^Ë =Œ º=Ǩ~°O
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ÖË^Œ∞. D ã¨fi~°æ – =∞~°Îº – áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚÅ∞ Jã¨`«∞ÎÖË (ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# LxH˜
ÖËxq) J~Ú#ѨÊ\˜H©, ã¨#‡Ü«∞OQÍ (ã¨`ü{=∞Ü«∞=Ú .... "åã¨Î="≥∞ÿ# LxH˜ HõeyÜ«Ú#fl@∞¡)
Hõ#|_»@OKÕ ... J<ÕHõ â◊|Ì =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ Ü≥∂Qƺ=ÚÅ∞ J=ÙK«∞<åfl~Ú.
XHõ_»∞ pHõ\’¡ „`å_»∞#∞ K«∂z 'áê=Ú— Jx `«ÅK«∞K«∞<åfl_»#∞HÀ ... P „`å_»∞ – áê=ÚQÍ
K«∂_»|_»∞K«∞#fl^•x HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞ Hõ^•! J>Ë¡ D [QÆ`ÕÎ „|Ǩχ=Ú. HõeÊ`« Ѩ^•~°÷=ÚÅ
ã¨`«Î (ÖËHõ Jã¨`«Î) Jkèëêª# ã¨`«Î HõO>ˇ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. „`å_»∞ – áê=ÚÅ ("åã¨Î==Ú – J"åã¨Î==Ú
#O^Œ∞ HõeÊOK«|_ç#) „Éèí=∞ ã¨`ü – Jã¨`«∞ÎÅ∞ XHõ¯>Ë HÍx "Õ~°∞"Õ~°∞ J~Ú# q+¨Ü«∂Å∞ HÍ=Ù
Hõ^•! J>Ë¡ „|Ǩχ=Ú – D [QÆ`«∞Î XHõ¯>Ë.
''J=Ü«∞q–J=Ü«∞==ÚÅ∞—— J#∞ â◊|Ì=ÚʼnõΩ x~åHÍ~°–™êHÍ~° J~°÷HõÅÊ#Å∞ KÕã≤ ''P
Ô~O_çO\˜H˜ "Õ~°∞"ÕÔ~·# 'ã¨`«Î— L#flk—— Jx P~ÀѨ} KÕÜ«∞@O ^À+¨Éèí∂~Ú+¨ª"≥∞ÿ# Ü≥∂K«# – Jx
=∂ Jaè„áêÜ«∞O. W\˜ì â◊ÉÏÌ~°÷ – HõÅÊ# ‰õΩO^Õ\ ˜ H˘=Ú‡ÖÏQÍ J~°÷O ÖËx^Õ. ''#k—— Jx =∞#O
^Õxx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO? h~°∞–<ÕÅ–QÆ@∞¡ ... D =¸_çO\˜ ã¨=∞#fiÜ«∞"Õ∞ Hõ^•? Wq HÍHõ, #k
J#∞#k ZHõ¯_»∞#flk? W>Ë¡ ã¨=Ú„^ŒO ‰õÄ_®? J>Ë¡ `«k`«~° â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅhfl. J\˜ì^Õ D Hõ#|_»∞
''J=Ü«∞q–â◊s~°=Ú—— J#∞#q ‰õÄ_®! W@∞¡ D [QÆ`ÕÎ „|Ǩχ=Ú.
❖
XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. XHõ ã¨Êù\ ˜HõO `«# ɡ·@–֒ѨŠ‰õÄ_® xO_ç L#fl@∞¡
JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©, ^•xÜ«∞O^Œ∞ PHÍâ◊=Ú LO_»<Õ LO_ç=Ù#flk Hõ^•! S`Õ Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOѨKÕÜ«Ú@‰õΩ („ѨuaO|=Ú#‰õΩ Jkèëêª#O) P ã¨Êù\ ˜Hõ"Õ∞
Hõ^•! J^Õq^èOŒ QÍ, z#‡Ü«∞=∞QÆ∞ '=∂Ü«∞— ‰õÄ_®, Ö’#–|Ü«∞@ [_»"∞Õ J~Ú#ѨÊ\˜H,© ^•xÜ«∞O^Œ∞
''z`ü „ѨuaO|=Ú—— Ѩ_»∞`ÀOk. z`ü „ѨuaO|=Ú`À ‰õÄ_ç# =∂Ü«∞Ü«∞O^Œ∞ D 'Jã¨`«∞Η
J~Ú#\˜ì [QÆ`«∞Î „ѨuÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
''ã¨Êù\ ˜HõO—— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅÖ’ JO`«~°æ`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl ã¨∂÷ÖÏHÍâ◊OÖ’ D
PHÍâ◊[x`«"≥∞ÿ# '"åÜ«Ú=Ù— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ ã¨OѨ~°¯=Ú LO_»^Œ∞ Hõ^•! J>Ë¡ z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞
‰õÄ_® ''h=Ù–<Õ#∞–J`«_»∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨`ü–Jã¨`«∞ΗŠ=∂e#ºO LO_»^Œ∞.
=∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O ^•fi~å [QÆ`ü–„|Ǩχ=ÚÅ JÉèË^ŒO K≥ѨÙ`å#∞, q#∞. P‰õΩÖ’ LO_Õ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 243
D<≥Å∞ ... P P‰õΩ#∞O_ç "Õ~°∞H͉õΩ#flѨÊ\˜H© "ÕÔ~·#@∞¡ `ÀK«@O Ö’Hõqk`«"Õ∞ Hõ^•! [QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
„|Ǩχ=Ú #∞O_ç "Õ~°∞HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© "ÕÔ~·#@∞¡ HõxÑ≤OK«∞@ÜÕ∞ =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O.
Hõ#∞Hõ [QÆ`«∞Ζ„|Ǩχ=Ú Ñ¨~°ã¨Ê~°O Jaè#fl=ÚÖË. „|Ǩχ=Ú D [QÆ`«∞Î#∞ ^èŒi™ÈÎOk. HÍ~°}=Ú#ˆH
HÍ~°}=Ú – PkHÍ~°}=Ú „|Ǩχ"Õ∞. z`«Î=Ú#‰õΩ Jkèëêª#=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú J^Õ. „|Ǩχ^Õ=ÙxˆH
PkHÍ~°}O „|Ǩχ=Ú. JkÜÕ∞ t==Ú, `«`«Î fi=Ú, =∞~°‡=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# J~°÷ѨÓi`«"≥∞ÿ#
„Ѩ=K«#=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
❖
z`«∞Î : D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ ã¨fi~°∂áê^Œ∞Å∞ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú`Õ J\˜ì ã¨fi~°∂áê^Œ∞Å
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =¸ÅHÍ~°}"Õ∞q∞\˜? P ã¨fi~°∂áê^Œ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œe
*Ï˝#ã¨∞Êù~°}ÜÕ∞ Hõ^•! J\˜ì z`«∞Î ÖËHõ *Ï˝#=Ú JHÍ~°}"Õ∞ (HÍ~°}~°Ç≤Ï`«"Õ∞) Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
''ã¨~°fi ã¨fi~°∂áê=ã¨÷ʼnõΩ Láêkè HÍ~°}=Ú ... „|Ǩχ"Õ∞—— Jx ‰õÄ_® âßG=ÚÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~Ú.
J\˜ì D z`«∞Î ™êfi#∞Éèí==∂„`«"Õ∞ QÍx, =∞~˘HõiKÕ „Ѩ™êkOK«|_»∞#k, `≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_»∞#k
HÍ^Œ∞.
KÕ`«º=Ú : KÕ`«º=Ú (`≥eÜ«∞|_»∞#k) z`«∞Î (ÖËHõ „^Œ+¨ì) Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOz
=∂„`«"Õ∞ LO\’Ok. *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ ''KÕ`«º=Ú–ÖË^Œ∞—— J#∞#^Õ ã≤kú™ÈÎOk. ''Wk ÉÏQÆ∞#flk. Wk
á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ Q˘Ñ¨Ê. Wk ÖˉõΩ#fl ^Œ∞óY"Õ∞—— ... "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨=∂Kå~°=∞O`å „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ##∞
P„â◊~ÚOKÕ LO\’Ok. XHõ HõÅÊ#KÕ LO_ç, "Õ~˘Hõ HõÅÊ#KÕ ÖˉΩõ O_»@O =Å¡ KÕ`º« =Ú#∞ ''ã¨^㌠`¨ ∞« —Î —
(LO_ç – ÖËHõ=Ù#flk) Jx JO@∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ Jã¨`åÎ =º=Ǩ~°=∞QÆ∞ D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞ΠѨ@¡ '^Œ$+≤ì— (ÖËHõ Pã¨H˜Î) L#flO`« HÍÅO,
KÕ`«º=Ú#‰õΩ (`≥eÜ«∞|_»∞^•xH˜) Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì z`«∞Î J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =K«∞Û@ ÖË^Œ∞. J#QÍ
h=Ù, h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O (z`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O) á⁄O^•Å#∞H˘O>Ë :
1. ''Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl D ^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ L#flk HÍ^Œ∞. Wk <å Ü≥ÚHõ¯ ã¨O™ê¯~°=ÚÅKÕ
KÕÜ«∞|_»∞K«∞#fl HõÅÊ# Ü«∞O^Õ „Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk—— Jx „QÆÇ≤ÏOKåe.
2. J\Ï¡ „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ ^Œ$âߺf`«∞_»=Ù HÍ"åe. (JkÜÕ∞ ã¨O™ê~åf`«=Ú – ÖËHõ –
KÕ`åºf`«=Ú).
WHõ¯_» h=Ù =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOKåe. ''KÕ`«ºz`«∞Η—✺ =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ
ÅÉèíº=∞ø`ÀOk. KÕ`«º~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# z`«∞✺✺ Î (Perceiver without perception or Knower without the
function of knowing) Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ, Ѩ^Œ*ÏÅ=Ú#‰õΩ =~°‚#ʼnõΩ ÅÉèíº=∞=^Œ∞.
✺
KÕ`«ºz`«∞Î ´ KÕ`«º=Ú ÖËHõ `≥eÜ«∞|_»∞ ^•xx „QÆÇ≤ÏOK«∞ ã¨O™ê¯~°=$`«∞ÎÅ∞ QÆÅ z`«∞Î.
✺✺
KÕ`«º~°Ç≤Ï`«z`«∞Î ´ ÉÏǨϺã¨O™ê¯~°=$`«∞ÎÅ∞ JO@∂ ÖËx z`«∞Î
244
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕ`«º=$uÎ`À ‰õÄ_ç# z`«∞Î =∂„`«"Õ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. ÖË^• KÕ`«º~°Ç≤Ï`« z`«∞Î J„ѨHõ\ ˜`«OQÍ<Õ
LO_çáÈ`ÀOk. c[=Ú Ö’x JO‰õΩ~°"∞Õ "≥Å∞=_»∞`«∞Ok HÍx, c[=ÚÖ’ ÖËx JO‰õΩ~°O "≥Å∞=_»^∞Œ
Hõ^•! F ~å=∂! „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ [QÆnƒ[=Ú LO_»<Õ LO_ç L#flk ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ Hõ$„u=∞^Œ$+≤ì`À
''D [QÆ`«∞Î `˘ÅQÆ∞QÍHõ—— J#∞#\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=Ú`À =º=ǨÏiOK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? ''D
[QÆ`«∞Î Z>ˇ¡Â##∞ LO_»∞QÍHõ! ÖËHõ `˘ÅQÆ∞QÍHõ! W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞. „^Œ+¨ì#QÆ∞ <Õ#∞ ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞——
... J#∞#^Õ L`«Î=∞^Œ$+≤ì.
PHÍâ◊=Ú#‰õΩ ... ''Wk "Õ~∞° – Jk "Õ~∞° —— J#∞ Éè^Ë =Œ Ú ZHõ¯_» L#flk? XHõ"àÕ ◊ "Õ~∞° –"Õ~∞° QÍ
(k‰õΩ¯Å∞, Ѩ^•~°÷~°∂Ѩ<å=∞=ÚÅ ^Œ$ëêì º) Hõ#|_ç<å J^ŒO`å PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞
Hõ^•! Hõ#∞Hõ h=Ù ÉèË^Œ â◊¥#∞º_»"≥· ''D „uÉèí∞=#=ÚÅhfl „|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË—— J#∞#\˜ì
xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∞ `«=∞ ™êÜ«∞Oã¨O^蕺 HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«∞@‰õΩQÍ#∞ ™êÖ’K«#Å`À
QÆ$Ǩϟ#∞‡Y∞ÅÜ«∂º~°∞.
❖❖❖
(=¸_»= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 245
<åÅæ= ~ÀA
III. bÖ’áêMϺ#O – Hõ^ä•q+¨Ü«∞O
(=∞O_»áÈѨMϺ#=Ú)
1. [QÆ¢^Œƒù=∞
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î z^•HÍâ◊"Õ∞ HÍx "Õˆ~q∂ HÍ^Œx x#fl
=¸_»= ~ÀA K≥ѨCH˘<åflO Hõ^•! WHõ =∞#O <åÅæ= ~ÀA qKå~°}Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO.
ã¨aè‰õΩÅO`å „â◊^•ú㨉õΩÎÅ`À q#O_ç.
XHõxH˜ x~°‡Å–PHÍâ◊OÖ’ PHÍ~å^Œ∞Å „Éèí=∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ D
[QÆ„^Œƒù=∞ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. XHõ ã¨ÎOÉèí=Ú# z„uOK«|_ç# tÅÊ=Ú P ã¨÷OÉèí=Ú ÖÏQÍ<Õ tÅÜÕ∞
J~Ú=Ù#flk HÍx – =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞ Hõ^•! z`ü–~°∂Ѩ=Ú J<Õ ã¨ÎOÉèí=Ú# K≥Hõ¯|_ç# D
[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® z^Œfiã¨∞Î=Ù HõO>Ë "Õ~°∞ U=∂„`«O HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ, =∞#O WHõ¯_» K≥ѨCH˘O@∞#fl
LѨ=∂#OÖ’ L#fl `Õ_® XHõ¯>Ë. =∂=¸Å∞ tÖÏã¨ÎOÉèí=ÚÖ’ tÅÊ=Ú ÅaèOKåÅO>Ë, XHÍ<˘Hõ
teÊ LO_®e. HÍx D [QÆ`«∞Î z`ü – =ã¨∞Î=Ù #O^Œ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞=\ÏxHÀ ... U teÊ J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ LO_»@O ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞
D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î „Ѩf`«"≥∞ÿ LO_»@O ‰õÄ_® ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞. J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìÖ’ [QÆ`«∞Î
J`«ºO`« ã¨∂÷Å"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅz LO\’Ok. WHõ *Ï˝x ^Œ$+≤ìHÀ ... W^ŒO`å J<ÕHõ =∞\˜ì
áê„`«ÅÖ’x XˆH '=∞\˜ì— ÖÏQÍ, J<ÕHõ H˜~°}=ÚÅÖ’x XˆH ã¨∂~°º`Õ[=ÚÖÏQÍ, ã¨∂Hõ;=ÚQÍ#∞,
Éè^Ë âŒ ¥◊ #º=ÚQÍ#∞ J#∞Éè=í =∞ø`ÀOk. "Õ~∞° "Õ~∞° ã¨∂~°ºH˜~}° =ÚÅ∞ "Õ~∞° "Õ~∞° =ã¨∞Î ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞
„ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, H˜~°}=ÚÅhfl ã¨∂~°º`Õ[=Ú #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`«∂, ^•xH˜ JÉèË^ŒOQÍ<Õ
LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú`Õ, „|Ǩχ*Ï˝#=Ú ÖËHõáÈ`Õ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨∂Hõ; ÉèÏ==Ú J#∞Éèí==Ú
HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
Hõ#∞Hõ, D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ Éèí∂q∞, PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H© "å\˜
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú z^•HÍâ◊"Õ∞. J=hfl ã¨fiѨfl=Ú#O^Œe HõÅÊ#=Öˇ „Éèí=∂`«‡Hõ=Ú, (ÉèË^•#∞Éèí=O
^Œ$ëêì º) Jã¨`«º=Ú =∂„`«"Õ∞. ZO_»=∂=ÙÅ QÆ∞iOz `≥eã≤#"åxH˜, ''WHõ¯_» XHõ #k L#flk. D
Hõ#|_Õ=hfl P #kÜ≥ÚHõ¯ `«~°OQÆ=ÚÖË—— ... J#∞ P"Õâ◊=Ú LO@∞O^•? [Å=Ú – *Ï˝# –
q*Ï˝#=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Z~°∞HõQÆÅ"åxH˜ D [QÆ`«∞ÎѨ@¡ Ѩ^•~°÷*Ï˝#=Ú,
ÉèË^Œ*Ï˝#=Ú LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ ~å=∂! ''D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î x~åHÍ~°=Ú, „Éèí=∞=∂„`«=Ú, ã¨OHõÅÊ=Ú
246
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
#O^Œe #QÆ~°=Ú =O\˜k—— Jx "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ xâ◊Û~ÚOK«∞HÀ. WHõ PÃÑ· âߢ™ÈÎz`«"≥∞ÿ# qÇ≤Ï`«
Hõ~°‡Å#∞ Z@∞¡ x~°fiiÎOKåÖ’ x~°‚~ÚOK«∞H˘x „Ѩ=iÎOK«∞. JѨC_»∞ D ''J<ÕHõ`«fi=Ú—— J<Õ
=∂Ü«∂*ÏÅO x<Õflq∂ K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. ''"≥∞Å∞‰õΩ=—— =zÛ# `«~°∞"å`« ã¨fiѨflOÖ’ K«∂z# =ã¨∞Î=ÙÅ
H˘~°‰õΩ "≥`«ˆH"å_≥=Ô~·<å LO\Ï_®? *Ï˝#∞ʼnõΩ ''D [QÆ`«∞Î Jã¨`ÕΗ— Jx É’^èŒÑ¨_»∞K«∞#flk. "å~°∞,
''W^ŒO`å „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞—— Jx ZiyÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞. J*Ï˝#∞Å∞ =∂„`«"Õ∞
... ''Wk [QÆ`«∞Î – Jk „|Ǩχ=Ú—— J#∞#\˜ì â◊|ÌÉèË^Œ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞K«∞<åfl~°∞. ''"åã¨Î"åxH˜
„|Ǩχ=Ú – [QÆ`«∞ÎʼnõΩ U=∂„`«O ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞—— Jx, "Õ∞=Ú, J<ÕHõ ѨijÅ#Å `«~°∞"å`«
xã¨ûOHÀK«OQÍ x~°‚~ÚOK«∞H˘<åflO. PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú, ã¨∂÷Å=∞QÆ∞ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞,
ã¨∂Hõ;[Å Hõ}=ÚÅ∞, "å\˜ PHÍ~°=ÚÅ∞ „ѨuÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ D [QÆ`«∞ΉõÄ_® z#‡Ü«∞
„|Ǩχ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
XHõxH˜ ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ^OŒ `å J`«x HõÅÊ#Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉÏè =OKÕ`<« Õ `«# ǨÏ$^ŒÜ∂« HÍâ◊OÖ’<Õ
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl@∞¡, D *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’ ‰õÄ_® WHõ¯_» HõxÑ≤OKÕ^ŒO`å ''ã¨fiH©Ü«∞HõÅÊ#KÕ U~°Ê_ç#\˜ì ^Œ$+≤ì——
(Perception born of one's own volition / imagination) KÕ ^Œi≈OK«|_»∞K«∞#flk. D *Ï„QÆ`ü
[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ã¨OHõÅÊ–[QÆ`«∞Î ÖÏQÍ<Õ '„Éèí=∞— =∂„`«"Õ∞. D Ô~O_ç\ ˜h `«Ñ¨Ê‰õΩO_® XHõ ^•x`À
=∞~˘Hõ^•xx áÈÅÛ=K«∞Û.
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù *Ï˝x"Õ HÍ"åe ã¨∞=∂! ''D [QÆ`«∞Î z#‡Ü«∂HÍâ◊"Õ∞ HÍx, =∞iOˆHq∂
HÍ^Œ∞—— Jx J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞! ''[QÆ`«∞Ζ=∞ǨHÍâ◊=Ú—— J#∞ Ô~O_»∞ â◊|Ì=ÚʼnõΩ
QÆÅ J~°÷=Ú XHõ¯>Ë. Jq z#‡Ü«∞„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂áêO`«~°=ÚÖË. D Hõ#|_Õ ''*Ï„QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú——
U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞ L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú=ÙO_»ÖË^Œ∞. Wk x~°∞áêkèHõ=Ú (LáêkèÖËxk). nxx
ZHõ¯_ç #∞O_ô, Z=fi~°∂ xÜ«∞q∞OK«∞@ÖË^∞Œ . Wk ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ 'Ü«∞^ä•ã≤u÷ — Ü«∞O^Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
D [QÆ`«∞Î =∞ǨHÍâ◊=Ú# L#flѨÊ\˜H© ... nxKÕ „|Ǩχ=Ú HõѨÊ|_»*ÏÅ^Œ∞. ZHõ¯_»<åfl "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞
PHÍâ◊=Ú#∞ HõÑ≤Ê"ÕÜ«∞QÆÅ"å? ''"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ ^Œ@ì=ÚQÍ Ñ¨\ ˜ì#ѨC_»∞ PHÍâ◊=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î<åfl~Ú
Hõ^•?—— JO\Ï"å? XHõ ã¨÷Å=Ú# xÅ∞K«∞#flѨC_»∞ h‰õΩ J@∞¡ `ÀK«=K«∞Û#∞ QÍx ... h=Ù K«∂K«∞
"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ PHÍâ◊=Ú#O`«\ ˜h HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎO^Œ#∞=∂@ „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞. D HõeÊ`«–[QÆ`«∞Î
z^•HÍâ◊=Ú#∞ XHõ J}∞=∂„`«O ‰õÄ_® P=iOK«*ÏÅ^Œ∞. D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k "åã¨Î"åxH˜
PHÍâ◊=Ú=Öˇ x~°‡Å=Ú, x~åHÍ~°=Ú J~Ú, ã¨OHõÅÊ#QÆ~°OÖÏQÍ, =∞ǨHÍâ◊=Ú #O^Œ∞
~°zOK«|_ç# z„`«=Ú=Öˇ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
D q+¨Ü«∞=Ú#∞ x~°∂Ñ≤OK«∞@‰õΩ h‰õΩ XHõ „áêp#"≥∞ÿ# WuǨã¨"≥ÚHõ\ ˜ K≥ѨÙ`å#∞.
ã¨~°ã¨fif=∂`« – bÅÅ ã¨OÉèÏ+¨}Ï~°∂Ѩ=Ú#QÆÅ D WuǨã¨O q#@OKÕ`« h‰õΩ J<ÕHõ ã¨O^ÕǨÅ∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú. âßOu Åaèã¨∞ÎOk.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 247
2. N ã¨~°ã¨fif=∂`« =~°O
ѨÓ~°fiHÍÅOÖ’ ''Ѩ^Œ∞‡_»∞—— J#∞ XHõ =∞Ǩ~åA LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ Sâ◊fi~°º=O`«∞_»∞. ÉǨï
ã¨O`å#=O`«∞_»∞. q"ÕH˜ ‰õÄ_®. J`«_»∞ qkèqÇ≤Ï`«OQÍ ~å[ºáêÅ# KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ J`«xx P„â◊~ÚOz LO_Õq. J`«x ÉèÏ~°º ''bÅ——. P"≥∞
™œÉèÏQƺ=u. =∞^èŒ∞~°ÉèÏ+≤. ™œO^Œ~°º~åt. P"≥∞ `«# Éèí~°Î#∞ h_»=Öˇ ã¨~°fi^• "≥#flO\˜ ¿ã=Å∞
KÕã¨∂Î LO_Õk. J"åº["≥∞ÿ# Ѩ~°ã¨Ê~°„¿Ñ=∞`À, ѨiǨ㨠"åHõº=ÚÅ`À, ѨÙ}ºHõ^ä•„â◊=}=ÚÅ`À,
Ѩ~°=∂`«‡–`«`«Î fi=Ú =O\˜ q+¨Ü«∞ K«~°ÛÅ`À "å~°∞ HÍÅO QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO_Õ"å~°∞.
XHõ ~ÀA bÅ JO`«óѨÙ~°OÖ’ XHõKÀ@ XO@iQÍ ‰õÄ~°∞Ûx W@∞¡ Ü≥∂zOK«™êy#k.
''D <å Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡_»∞ <å‰õΩ <å „áê}=ÚÅ HõO>Ë ‰õÄ_® Jkè‰õΩ_»∞. =∂ D ^•OѨ`«º=Ú
ZѨÊ\˜H© W^Õq^èŒOQÍ LO>Ë ZO`« ÉÏQÆ∞O@∞Ok! <å Éèí~°Î =Úã¨e`«#=ÚQÍx, Kå=ÙQÍx á⁄O^Œ
‰õΩO_® LO_Õ LáêÜ«∞O U^≥·<å L#fl^•? <Õ#∞ ‰õÄ_® <å D Ü«∞ø=#O áÈQ˘@∞ìHÀ‰õΩO_®
J#O`«HÍÅO W`«x`À =#ã¨OKå~åÅ∞ KÕã¨∂Î LO_Õk Z\Ï¡? Uq∞ KÕ¿ãÎ =∞#∞+¨µºÅ∞ =∞~°}=Ú#∞
[~ÚOK«=K«∞Û? âßG=ÚÅÖ’ nxQÆ∞iOz K≥¿ÑÊ LO\Ï~°∞. Ü«∞=∞–xÜ«∞=∞–[Ѩ–`«Ñ¨–^è•#º=Ú
Å#∞ "Õ\ ˜<≥·<å㨈~, J#∞ã¨iOz <Õ#∞ <å Éèí~°Î#∞ ZÅ¡HÍÅO á⁄Ok LO_Õk Z\Ï¡? ^Õâ◊OÖ’x
*Ï˝#=$^Œ∞úÅ#∞, `«Ñ¨ã¨ûOѨ#∞flÅ#∞ ~°Ñ≤ÊOz =∞~°}=Ú#∞ [~ÚOKÕ LáêÜ«∞O `≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï#∞.
J\˜ì LáêÜ«∞O P„â◊~ÚOz <å Éèí~°Î#∞ ZѨÊ\˜H© W>Ë¡ á⁄Ok LO\Ï#∞.——
❖
W@∞¡ PÖ’zOz P bÅ ^Õâ◊OÖ’x =∞Ǩ*Ï˝#∞ÅO^Œih Ñ≤eÑ≤OzOk. ''J=∞~°`«fi=Ú——
á⁄O^Œ@O QÆ∞iOz `«~°z–`«~°z „ѨtflOzOk. JѨC_»∞ P *Ï˝#=$^Œ∞úÅ∞ W@∞¡ ѨeHÍ~°∞ :
''J=∂‡! bÖÏ^Õg! [Ѩ–`«Ñ¨–xÜ«∞=∂^Œ∞Å∞ PK«i¿ãÎ U^≥·<å ã≤kú™êÎ~Ú. HÍx, J=∞~°`«fiO
=∂„`«O ™ê^茺OHÍ^Œ∞. â◊s~°^è•i J~Ú# „Ѩu"å_»∞ ZѨÊ\˜ÔH·<å P â◊s~°=Ú `«ºlOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
Wk J„ѨuǨÏ`«"≥∞ÿ# „ѨHõ$u xÜ«∞=∞=Ú.——
Jk qx bÖÏ^Õq ZO`À "庉õΩÅ`« <˘Ok#k. ''JÜ≥∂º! J~Ú`Õ Ñ¨uqÜ≥∂QÆO á⁄O^Õ
J=HÍâ◊=Ú L#fl^Œ#fl=∂@? ^≥·==âß`«∞Î <å Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡xHõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ <Õ<Õ =∞~°}˜Oz<å –
=∞Oz^Õ, Q˘_»==ÙO_»^Œ∞. „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# Éèí~°Î #∞O_ç qÜ≥∂QÆ^Œ∞óYO LO_»^Œ∞ HÍ|\˜ì ã¨∞YOQÍ<Õ
LO\Ï#∞. HÍx, HÍÅx~°‚Ü«∞O Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞ÎOk? <å Éèí~°ÎÜÕ∞ <åHõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ =∞~°}˜¿ãÎ?
D =∞Ǩ*Ï˝#∞Å∞ K≥Ñ≤Ê#^•xx|\˜ì â◊s~° Hõ∆Ü«∞=Ú Jx"å~°º=Ú Hõ^•! J`«x „áê}ÏÅ∞ â◊s~°O
#∞O_ç |Ç≤Ï~°æ`«O HÍHõ`«Ñ¨Ê#ѨC_»∞ P „áê}ÏÅ∞ JO`«óѨÙ~°OÖ’x D Ѩ_»HõQÆk #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ
"≥à◊§‰õΩO_® LO_Õ@@∞¡ K«∂K«∞H˘O\Ï#∞. JѨC_»∞ <å Ѩu D JO`«óѨÙ~°OÖ’<Õ LO\Ï_»∞. <Õ#∞
J`«xKÕ K«∂_»|_»∞K«∞ âı+≤OzÜ«Ú#fl PÜ«Ú+¨µ¬#∞ ã¨∞YOQÍ QÆ_çÑ≤"Õ™êÎ#∞. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ D
~ÀA #∞O_Õ [Ѩ–LѨ"å™êk J#∞ëêª#=ÚÅ ^•fi~å z„^Œ∂Ñ≤, [QÆ<å‡`« J~Ú=Ù#fl ã¨~°ã¨fif^Õqx
248
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P~åkè™êÎ#∞—— Jx J#∞H˘#flk. ã≤÷~°z`«∞Î~åÖˇ· âߢ™êÎ#∞™ê~°O Hõ~îÀ~° xÜ«∞=∂Å`À P [QÆ[˚#x
ã¨~°ã¨fif^Õqx P~åkèOK«@O „áê~°OaèOzOk. J~Ú`Õ D q+¨Ü«∂Å∞QÍx, „Ѩܫ∞`åflÅ∞QÍx,
`«# Éèí~°Î‰õΩ U=∂„`«O `≥eÜ«∞hÜ«∞<ÕÖË^Œ∞.
J`«ºO`« „â◊^•úÉèí‰õΩÎÅ`À LѨ"å™êÅ∞, ѨÓ[Å∞ KÕÜ«∞™êyOk. ^Õ=`«Å#∞, „ÉÏǨχ}∞Å#∞,
QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞, ѨO_ç`«∞Å#∞ ã¨`«¯iOzOk. „Ѩu =¸_»∞ ~å„`«∞Å `«~°∞"å`« ã¨~°ã¨fif=∂`«
P~å^èŒ<åq^è•#=Ú =ÚyOѨىõΩ =KÕÛk. "≥#∞"≥O@<Õ P"≥∞ =∞~˘Hõ =¸_»∞ ~ÀAÅ xÜ«∞=∞=Ú#∞
ã‘fiHõiOKÕk. D q^èŒOQÍ ™êfl#–^•#–`«áÈ–^蕺<åk J<ÕHõ ˆH¡â◊Hõ~° HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ â◊s~°=Ú#∞
qxÜ≥∂yOK«∞K«∞, âßG=ÚÅO^Œ∞, `«#Ü«∞O^Œ∞, [QÆnâ◊fii ã¨~ã° fi¨ f^ÕqÃÑ· J‰õΩOiî`"« ∞≥ #ÿ qâßfiã¨O`À
„ѨÜ∞« `«flO ™êyOzOk. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Éè~í #ΰ ∞ ¿ãqOK«∞K«∞ J`«xH˜ ã¨O`À+¨=Ú KÕ‰Äõ ~°∞ÛK«∞O_≥_kç .
D q^èŒOQÍ #∂é∞ ''„u~å„u„=`«=ÚÅ∞—— ѨÓiÎKÕã≤Ok. P „=`å~å^èŒ#KÕ Ñ¨ÓlOѨ|_ç# ÉèíQÆ=u
"åˆQÌq J`«ºO`« „Ѩã¨#∞fl~åÖˇ·#k. XHõ Ѩq„`« Hõ∆}OÖ’ bÅ =ÚO^Œ∞ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ ''=`Õû! bÖÏ!
ѨuÉèíH˜Î`À ‰õÄ_ç# h `«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ "≥∞KåÛ#∞. h‰õΩ Uq∞ HÍ"åÖ’ HÀ~°∞HÀ—— Jx „Ѩã¨#fl"≥∞ÿ# "å‰õΩ¯`À
ѨeH˜Ok. bÅ P [QÆ<å‡`« ^Œ~°≈#O KÕ`« ѨÙh`«∞~åÖˇ· Ѩ~°=∂#O^ŒO á⁄OkOk.
bÅ :
[Ü«∞ [#‡[~å*ÏfiÖÏ ^•Ç¨Ï^À+¨ â◊t„ѨÉèË!
[Ü«∞ Ǩ~åÌO^èŒHÍ~“Ѷ¨∞ x"å~°} ~°q„ѨÉèË!
JO| =∂`«~°˚QÆ<å‡`«¢™êÎÜ«∞ ã¨fiHõ$Ѩ}Ïq∞=∂"£∞!
W^ŒO =~°^ŒfiÜ«∞O ^ÕÇ≤Ï! Ü«∞^ŒÇ¨ÏO „áê~°÷ÜÕ∞ â◊√ÉèË II (XVI.37, 38)
[#‡[~å J<≥_ç *ÏfiÅÅKÕ ^ŒÇÏ≤ OѨ|_»∞`«∞#fl "åiH˜ â◊t„ѨÉ"íè #·≥ F [QÆ<å‡`å! ǨÏ$^ŒÜ∂« O^
èŒHÍ~°=Ú#∞ x"åiOK«∞ ~°q„ѨÉèí∞"≥·# F [QÆ[˚#h! JOÉÏ! h‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ! x#∞fl ^Œi≈Oz#
`«~∞° "å`« [#‡[#‡Å *Ï_»ºO `˘ÅQÆHõ UO KÕã∞¨ OÎ k? W^Õ <å ÉèHí ÑΘ Ó¨ ~°fiHõ"∞≥ #ÿ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O.
<Õ#∞ x#∞fl Ô~O_»∞ =~°=ÚÅ∞ Jiúã¨∞Î<åfl#∞. JO^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ `«y=ÙO>Ë „Ѩ™êkOK«=∂‡!
1. XHõ"Õà◊ <å Hõ<åfl =ÚO^Õ <å Éèí~°Î =∞~°}˜OK«@O [iy`Õ, J`«x „áê}=ÚÅ∞ ÖËHõ
r"å`«‡ <å D JO`«óѨÙ~°=ÚÖ’x =∂ Ѩ_»HõQÆk #∞O_ç "≥Å∞=_»‰õΩO_® WHõ¯_Õ LO_»∞QÍHõ!
2. <Õ#∞ x#∞fl `«ÅK«∞H˘#flѨC_»∞ h ^Œ~°≈#ÉèÏQƺO <å‰õΩ „áêÑ≤ÎOK«∞QÍHõ!
bÖÏ^Õq Ü≥ÚHõ¯ JÉèíº~°÷##∞ qx, ѨلuHÍ"å`«ûźjeÜ«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq, ''J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ——
Jx ѨeH˜, ã¨=Ú„^Œ `«~°OQÆ=Ú=Öˇ JO`«~åú#=∞~ÚOk.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 249
3. Ѩ^Œ∞‡x ^ÕÇ¨Ï Ñ¨`«#O
HÍÅK«„HõO u~°∞QÆ™êyOk. P‰õΩ#O^Œe ~°ã¨=Ú â◊√+≤¯OK«∞#@∞¡, Ѩ^Œ∞‡x ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú
„ѨHõ$u xÜ«∞=∂#∞™ê~°O â◊√+≤¯OK«™êyOk. XHÍ<˘Hõ ~ÀA J`«x ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï K≥·`«#º=Ú ã¨∂Hõ;
â◊s~°=Ú# (eOQÆ^ÕǨÏ=Ú# ÖËHõ Ju"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú#) b#"≥∞ÿ#k.
QÆ$ǨÏ=∞^躌 =Ú# =∞$`«∞_≥#· Éè~í ΰ Éè∫uHõ ^ÕÇϨ =Ú#∞ K«∂z bÅ ZO`À ~ÀkOzOk. ~À^Œ#Ö’<Õ
=¸_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_çKå~Ú. q~°Ç¨ÏÑ‘_ç`«∞~åÖˇ· bÅ `å#∞‰õÄ_® K«zÛáÈ"åÅx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#flk.
J`«ºO`« qëê^ŒO`À, k‰õΩ¯`ÀK«‰õΩO_® L#fl P bÖÏ^Õqx K«∂z# PHÍâ◊"å}˜Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq
Jâ◊s~° "å‰õΩ¯`À :
''Ѩلf! bÖÏ! h"ÕÅ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl==∂‡? <Õ#∞ WzÛ# =~°=Ú#∞ =∞~°záÈÜ«∂"å Uq∞\˜?
h Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#∞ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À HõÑ≤Ê, *Ï„QÆ`«ÎQÍ LOK«∞. J`«xx h=Ù `«Ñ¨ÊHõ
=∞~°Å á⁄O^Œ∞`å=Ù. D â◊s~°O áê_»∞HÍ^Œ∞. ѨÓ=ÙÅ∞ "å_»=Ù. W`«_»∞ =∞~°Å rqOz, x#∞fl
áêe™êÎ_∞» . PHÍâ◊=Ú=Öˇ x~°‡Å"≥∞#ÿ \˜ì W`«x r"å`«‡ h JO`«óѨÙ~°=Ú#∞, h â◊Ü∞« # =∞Ok~°=Ú#∞
q_»z "≥à◊§^Œ#∞#k <Õ#∞ h‰õΩ WzÛ# =~°=Ú Hõ^•!—— Jx =∞$^Œ∞=∞^èŒ∞~°OQÍ Ñ¨eH˜Ok.
bÖÏ^Õq, P"≥∞ |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ÉèíQÆ=uÜ«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq Jâ◊s~° "å‰õΩ¯Å∞ q<åfl~°∞. T~°@
á⁄O^•~°∞. bÅ `«# Éèí~°Î Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À HõÑ≤Ê LOzOk. P ~å„u JO^Œ~°∞
x^Œ∞iOz# `«~°∞"å`« P"≥∞ ^蕺#Ѩ~åÜ«∞}˜Ü≥ÿ∞ ã¨~°ã¨fif^Õqx PǨfixOzOk.
❖❖❖
4. J^Õ WO\’¡ kfifÜ«∞ ã¨$+≤ì ^Œ~°≈#O
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : =`Õû! h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ PǨfixOKå=Ù? W^Õq∞\˜ ^Œ∞ódã¨∞<Î åfl=Ù? D ã¨O™ê~°=∞O`å
„Éèí=∞=∞Ü«∞=∞x h‰õΩ `≥eÜ«∞^•? W^ŒO`å =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’x [ÅOÖÏQÍ q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•!
bÅ : ¿ÇÏ [QÆ<å‡`å! h áê^Œ=ÚÅ∞ ã¨Ê $tã¨∂Î <Õ#∞ KÕã¨∞Î#fl D #=∞™ê¯~°O ã‘fiHõiOK«∞.
J=∂‡! WѨC_»∞ <å Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡_»∞ ZHõ¯_» L<åfl_»∞? Uq∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞? Z\Ï¡ L<åfl_»∞? ##∞fl
J`«x =^ŒÌ‰õΩ fã¨∞H˘x áȉõÄ_»^•? J`«_»∞ ÖˉõΩO_® <Õ#∞ XO@iQÍ rqOK«ÖË#∞.
Nã¨~°ã¨fif^Õq : a_®¤! WѨC_»∞ h=Ù h Hõà◊§`À J<ÕHõ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D áêOK«Éè∫uHõ
[QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! Wk 'Éèí∂`åHÍâ◊=Ú— ÖËHõ 'ã¨∂÷ÖÏHÍâ◊=Ú— JO\Ï~°∞. WO`«Hõ<åfl
ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k z`åÎHÍâ◊=Ú. ^•xx D Hõà◊§`À K«∂_»ÖË=Ù. J~Ú`Õ JO`«Hõ<åfl ‰õÄ_®
ã¨∂H∆͇u–ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#, XHÍ<˘Hõ PHÍâ◊=Ú L#flk. J^Õ ''z^•HÍâ◊=Ú——. P z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ
hÉèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ L#flk. P z^•HÍâ◊=Ú#∞ ^蕺xOz, ^•xx J#∞Éèí∂`«"≥Ú#~°∞ÛH˘<åfl"å ...
h=Ù `«Ñ¨ÊHõ ^•xx QÍOK«QÆÅ=Ù. Jq^Œº=∂#=∞QÆ∞ D áêOK«Éè∫uHõ ^Œ$+≤ì Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ LO_»@O
250
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕ`«<Õ (Crystallised material outlook) h J#∞Éèí==Ú (Range of Experiencing) áêOK«Éè∫uHõ
=º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ Ñ¨iq∞`«=∞QÆ∞K«∞#flk. D ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞#fl =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú#∞ ^蕺xOK«∞@
PÑ≤ z`åÎHÍâ◊=Ú#∞ ‰õÄ_® ^蕺xOK«@O =^Œe, z^•HÍâ◊=Ú<Õ ^蕺xOK«∞=Ú. JѨC_»∞ JO`å
h"Õ Z~°∞QÆQÆÅ=Ù.
''<å`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi=Ú z^•HÍâ◊"Õ∞——, J#∞ ÉèÏ=##∞ ^Œ$_èôHõiOz, P ÉèÏ=#Ö’ „Ѩ"ÕtOK«∞.
❖
bÅ : J=∂‡! D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ=~°Î##∞ QÆ=∞xOKå~å? Wk XHõ xq∞+¨ =∞^茺HÍÅOÖ’<Õ
XHõKÀ\˜ #∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk Hõ^•! J\˜ì D z`«Î=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ
„ѨHÍtOK«∞K«∞#fl^•? ÖËHõ, nxx =∞Ô~=Ô~·<å ZHõ¯_ç#∞O_≥·<å xÜ«∂=∞HõO KÕã¨∞Î<åfl~å?
ã¨~°ã¨fif^Õq : ÖË^Œ∞. z`«Î=Ú#‰õΩ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „ѨHÍtOK«QÆÅ, „Ѩã¨iOK«QÆÅ, â◊H˜Î ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
=∞i D z`«Î=Ú#∞ ‰õÄ_® „ѨHÍtOѨ*Ë¿ãk, „Ѩ=iÎOѨ*Ë¿ãk Uk? z^•HÍâ◊=Ú, ÖËHõ, „|Ǩχ"Õ∞
nxx „Ѩ H ÍtOѨ * Ë ™ ÈÎ O k. z`« Î = Ú ã¨ fi `« Ç ¨ QÍ [_» " ≥ ∞ ÿ # k =∂„`« " Õ ∞ . h=Ù h KÕ u x
Hõ^ŒÅ∞ÛK«∞<åfl=#∞HÀ. 'KÕ~Ú— ã¨fiÜ«∞OQÍ Hõ^ŒÅ^Œ∞ Hõ^•! ^•xx Hõ^ŒÅ∞Û K≥·`«#º=¸iÎq 'h=Ù—.
J=Ü«∞==ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ [_»"≥∞ÿ K≥·`«#º=∞QÆ∞ 'ã¨`«∞ΗKÕ ã¨OK«Å#=Ú x~°fiiÎOK«|_»∞#@∞¡QÍ<Õ,
[_»=∞QÆ∞ z`«Î=Ú#∞ 'z`üã¨`«Î—ÜÕ∞ „H˜Ü«∂jÅ`«fi"≥Ú#~°∞ÛK«∞#flk. XHõ¯ z^•HÍâ◊=Ú =∂„`«"Õ∞
ã¨fiÜ«∞O K≥·`«#º=O`«=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. J\˜ì z^•HÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú<Õ 'ã¨Oq`«∞Η ÖËHõ
'*Ï˝#=Ú— Jx JO@∞<åflO. J@∞ '=∞ǨHÍâ◊=Ú—#∞ W@∞ z`«Î–Éèí∂`«–PHÍâ◊=ÚÅ#∞, „ѨHÍtOѨ
KÕ¿ãk, P^è•~°É∂íè `«"∞≥ #ÿ k ‰õÄ_® z^•HÍâ◊"∞Õ ã¨∞=∂! z`«=Î $`«∞ÅÎ „Ѩ|Å`«fiO KÕ`<« Õ h‰õΩ q~°ÇϨ ^Œ∞ó
Y=Ú, `«k`«~° ^Œ∞óY=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ Ѩi`«ºlOz, z^•HÍâß#∞Éèí==Ú#
ã¨∞ã≤÷~°=∞=QÆey#KÀ, h=Ù xâ◊ÛÜ«∞OQÍ ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ „|Ǩχ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ=Ù ‰õÄ_®.
WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
bÅ : =∂`å! WѨC_»∞ ##∞fl D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú, h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ZO`«QÍ<À „Éèíq∞OѨ*Ë™ÈÎOk.
ZO^Œ∞KÕ`«? HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
Nã¨~°ã¨fif^Õq : K≥áêÊ#∞ Hõ^•! h=Ù =∞~°Å – =∞~°ÖÏ áêOK«–Éè∫uHõ ^Œ$+≤ìx P„â◊~Úã¨∂Î :
''<Õ#∞ D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#∞! <å Éèí~°ÎÜ«∞QÆ∞ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞— J#QÍ =∞~˘Hõ áêOK«Éè∫uHõ
^ÕǨÏ=Ú ! <å D â◊s~°=Ú#‰õΩ – D <å Éèí~°ÎÜ«∞QÆ∞ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞— J#|_»∞"åx â◊s~°=Ú#‰õΩ
z~°HÍÅO ™êq∂Ѩº`« LO_»∞QÍHõ!—— J#∞#\˜ì Éè∫uHõ ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú Ñ¶¨∞hÉèí∂`«O KÕã¨∞HÀ=@O
[iyOk. „Hõ=∞OQÍ D ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡ 'Wk ã¨`«º=Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ã¨`«º`«fi|∞kú U~°Ê_ç
LO_»@O KÕ`<« ,Õ <Õ_∞» D ^≥#· º=Ú#∞, ^Œ∞óY=Ú#∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl=Ù. D z`«=Î $`«∞ÅÎ #∞ Ѩi`«ºlOz,
JѨC_»∞ âı+≤OzÜ«ÚO_»∞^•x<Õ ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl=#∞HÀ ... hH© ^≥·#º`«fi=Ú „áêÑ≤ÎOz LO_Õ^Õ
HÍ^Œ∞. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=`«fi=Ú É’^èŒÑ¨_»QÆÅ^Œ∞. J\˜ì `«`«Î fi*Ï˝#=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 251
... `«`åÎ fi#∞Éèí==Ú ÅaèOK«@O Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ#^Œ#∞=∂@ x["Õ∞. HÍx h=Ù <å Éèí‰õΩÎ~åÅ=ÙHõ^•!
<å „Ñ¨™ê^Œ=Ú KÕ`#« ∞, <Õ#∞ K≥ÑC¨ #k 'ã¨fi|∞kú—`À „QÆÇÏ≤ OK«@OKÕ`,« ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ |∞kúx P„â◊~ÚOK«@OKÕ`«
J\˜ì '`«`«Î fi^Œ$+≤ìx— `«Ñ¨Ê‰õΩO_® á⁄O^Œ∞`å=Ù. 'ã¨`«ºã¨fi~°∂Ñ≤}˜— J~Ú#\˜ì <å =∂@Å∞ Jã¨`«º"≥∞ÖÏ
J=Ù`å~Ú? JO^Œ∞KÕ`« WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅhfl [~ÚOz '`«`«Î fi^Œ$+≤ì—x P„â◊~ÚOK«∞.
W@∞¡ ѨeH˜ P "åQÍfi}˜ JO`«~åú#"≥∞ÿ#k.
❖
W\˜ì"Õ J~Ú#\˜ì J<ÕHõ "åHõº=ÚÅ∞ – „â◊=}Ï#O^ŒHõ~°=ÚÅ∞QÍ É’kèOK«∞@KÕ bÖÏ^Õq
L^Àƒkè`«∞~åÖˇ·, J<åÜ«∂ã¨OQÍ, JÉèϺ㨄â◊=∞ ÖˉõΩO_® xifiHõÅÊã¨=∂kèx P„â◊~ÚOz#k.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! Ö’Hõ=∂`«Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq U q^èŒ"≥∞ÿ# *Ï˝#=ÚKÕ? `«# Éèí‰õΩÎ~åÅQÆ∞
bÅÜ«∞O^Œ∞ P`«‡^Œ$+≤ìx ã¨∞ã≤÷sHõiOK«QÆeyOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : q#∞.
JO`«óHõ~°}=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x# D ã¨∂÷Å^ÕǨaè=∂#O Ö’Ç¨Ï Ñ¨O[~°=Ú =Öˇ J`«ºO`«
^Œ∞ˆ~ƒ^茺"≥∞ÿ#^Õ. J~Ú`Õ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ D ѨO[~°=Ú#∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ÉèËkOz"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞. '"å}˜—
Ü≥ÚHõ¯ =~°„Ѩ™ê^ŒOKÕ`«, ^Œ~°≈# ÉèÏQƺOKÕ`« L`ÕÎl`«∞~åÖˇ·, P bÖÏ^Õq QÆ∂\˜ #∞O_ç Zyˆ~
ѨH˜∆ÖÏQÍ ^ÕǨaè=∂#=Ú =^ŒeOk. z`åÎHÍâ◊=Ú#∞ ‰õÄ_® JkèQÆq∞Oz#k. z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞
'ã¨`«Îã¨fi~°∂Ñ≤}˜— J~Ú „Ѩ"ÕtOzOk. P z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ `«# Éèí~°Î H˘~°‰õΩ
"≥`«∞‰õΩ@ „áê~°OaèOzOk. J\˜ì z^•HÍâ◊=Ú# XHÍ<˘HõKÀ@ Ѩ^Œ∞‡_»∞ HõxÑ≤OKå_»∞. J`«_»∞ XHõ
~å[ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· Pã‘#∞_≥· L<åfl_»∞. P ã¨ÉèíÖ’ =∞O„`«∞Å∞, ¿ã=‰õΩÅ∞, Ãã·xHõ[#O, „Ѩ[Å∞
PÜ«∂ Pã¨#=ÚÅÃÑ· Ѩi"Õ+Oì≤ z L<åfl~°∞. ã≤OǨã¨<å~°∂_è∞» _≥· L#fl P Ѩ^∞Œ ‡_»∞ U"Õ"À ~åK«HÍ~°º=ÚÅ∞
x~°fiiÎã¨∞Î<åfl_»∞. P ã¨Éèí‰õΩ `«∂~°∞Ê"≥·Ñ¨Ù L#fl ^•fi~°O=^ŒÌ Pj#∞Öˇ· L#fl |∞∞+¨µÅ∞, =Ú#∞Å∞,
q„ѨÙÅ∞ ''[Ü«∞-[Ü«∞-^Õ=—— JO@∂ P Ѩ^Œ∞‡x Pj~°fikã¨∞Î<åfl~°∞. ^ŒH˜∆} ^•fi~°O"≥·Ñ¨Ù# J<ÕHõ
=∞Ok ~åAÅ∞, =∞Ǩ~åAÅ∞ Pj#∞Öˇ· L<åfl~°∞. L`«Î~°^•fi~°O"≥·Ñ¨ÙQÍ L#fl qâßÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’
QÆ∞éÏ]Å∞, U#∞QÆ∞Å∞ ÃÑ^ŒÌã¨OYºÖ’ LO_ç L<åfl~Ú. ѨtÛ=∞ ^•fi~°O"≥·Ñ¨Ù J<ÕHõ=∞Ok Ü«Ú=`«∞Å∞
‰õÄ~°∞Ûx L<åfl~°∞. WO„^Œã¨ÉèíÖ’x WO„^Œ∞x=Öˇ, PHÍâ◊=Ú# K«O„^Œ∞x=Öˇ ... ~å*Ïkè~åA,
K«„Hõ=iÎ J~Ú# P Ѩ^∞Œ ‡_»∞ J<ÕH=õ ∞Ok`À ã¨OÉèÏ+≤ã∂¨ ,Î J<ÕHõ ~åK«HÍ~°º=ÚÅ#∞ <≥~"° ~Õ ∞° ã¨∞<Î åfl_»∞.
WO`«Ö’ XHõ Éèí$`«∞º_»∞ ZHõ¯_ç#∞O_À Ѩ~°∞QÆ∞Ѩ~°∞QÆ∞#=zÛ P ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. ~åA#∞
ã¨q∂Ñ≤Oz ''=∞Ǩ~å*Ï! q∂‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ! ^ŒH˜∆}ÏѨ^äŒ=ÚÖ’x â◊„`«∞~åA JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ
=∞# ™ê„=∂[º=ÚÃÑ· ^ŒO_≥uÎ=KåÛ_»∞ ...—— Jx K≥Ñ≤Ê Ü«Ú^Œúq+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨʙêQÍ_»∞. J@∞¡
J`«_»∞ K≥ѨCK«∞O_»QÍ<Õ =∞~˘Hõ Éèí$`«∞º_»∞ =∞Ǩ~åA=^ŒÌ‰õΩ =zÛ ''=∞Ǩ~å*Ï! W|ƒOk
Hõeyã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ Hõ∆q∞OK«O_ç. XHõѨÊ\˜ =∞#^Õâ◊q∞„`«∞_»∞ Hõ~å‚@Hõ~åA `«∂~°∞Ê"≥·Ñ¨Ù ~å[º=Ú#∞
P„Hõq∞OK«\ÏxH˜ ^ŒO_≥uÎ =ã¨∞Î<åfl_»∞. D PHõã≤‡Hõ Ѩi}Ï=∞=Ú#‰õΩ =∞# Ãã·#ºO ѨÓiÎQÍ
252
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨#fl^Œú"≥∞ÿ ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨=∂Ö’zOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!—— Jx ѨeH˜ T~°∞‰õΩ<åfl_»∞. J>Ë¡
=∞iH˘O`«=∞Ok Éèí$`«∞ºÅ∞ PÜ«∂ ã¨iǨÏ^Œ∞Ì~åAÅ ^ŒO_»Ü«∂„`«Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# Ü«Ú^Œú"å~°ÎÅ∞
`≥KåÛ~°∞. P ~å[º=Ú#∞ XHõ¯™êi J<ÕHõ=∞Ok â◊„`«∞~åAÅ∞ J<ÕHõ"≥·Ñ¨ÙÅ #∞O_ç K«∞@∞ì=Ú\˜ì#@∞¡
`≥eÜ«∞=zÛOk. JO`«=~°‰õΩ „ѨâßO`«=ÚQÍ L#fl P ã¨ÉèíÖ’ ~°}Q˘}^èŒfi#∞Å∞, ã¨=∂Ö’K«#Å∞
„áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. =∞O„`«∞Å∞, ™ê=∞O`«~åAÅ∞ =∞Ǩ~åA#∞ ã¨q∂Ñ≤OKå~°∞. Ü«Ú^Œúq+¨Ü«∞"≥∞ÿ
=∞O`«<åÅ∞ ™êyOK«™êQÍ~°∞.
❖
PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ñ≤}˜ (Jâ◊s~° ã¨fi~°∂Ñ≤}˜) Ü«∞QÆ∞ bÖÏ^Õq J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨ÉèτѨ"Õâ◊O
KÕã≤Ok. P"≥∞ ã¨ÉèíÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î#flѨÊ\˜H© JHõ¯_ç"å~°∞ P"≥∞#∞ K«∂_»ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’x
#QÆ~°=Ú#∞ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ (*Ï„QÆ`üÖ’) K«∂_»ÖË#@∞¡, XHõx ã¨OHõÅÊ=Ú ÖË^• ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =ã¨∞Î
*ÏÅ=Ú#∞ P „ѨHõ¯<Õ L#fl =∞~˘Hõ~°∞ K«∂_»*ÏÅ#@∞¡, JHõ¯_ç "åÔ~=iH˜ P"≥∞ Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞.
bÅ XHõ¯™êi ã¨Éèí JO`å HõÅÜ«∞K«∂ã≤Ok. ZO`« Pâ◊Û~°ºO! JHõ¯_»O`å P"≥∞‰õΩ W`«ó
ѨÓ~°fiѨ٠Éèí$`«∞ºÅ∞, ™ê=∞O`«∞Å∞, =∞O„`«∞Å∞ HõxÑ≤OKå~°∞. "å~°O`å `«=∞ ~å[ã¨ÉèíÖ’ „Ѩuk#=Ú
HõxÑ≤OKÕ ã¨aè‰õΩÅ∞. ''=∂ ~å[ºã¨Éèí JHõ¯_ç #∞O_ç WHõ¯_çH˜ fã¨∞H˘x~å|_çO^• Uq∞?—— ... Jx
P"≥∞‰õΩ JxÑ≤OK«™êyOk. JO^Œ~°∞ =Ú#∞Ѩ\ ˜ "åˆ~. "åi PK«~°} ‰õÄ_® =Ú#∞Ѩ\ ˜ÖÏQÍ<Õ
L#flk. P ѨiKåiHõÖË, P =∞O„`«∞ÖË, P ѨO_ç`«∞ÖË, P ¿ã=‰õΩÖË, P ¿ãflÇ≤Ï`«∞ÖË WHõ¯_» ‰õÄ_®
HõxÑ≤OKå~°∞. `«=∞ ~å[º=Ú ÖÏQÍ<Õ WHõ¯_» ‰õÄ_® ѨQÆÅ∞, k‰õΩ¯Å∞, ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞, PHÍâ◊=Ú,
"Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ∞, "åÜ«Ú=Ù HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. J\˜"ì Ü
Õ ∞« QÆ∞ =$Hõ=∆ ÚÅ∞, #^Œ∞Å∞, Ѩ~fi° `«=ÚÅ∞, #QÆ~=° ÚÅ∞,
„QÍ=∞=ÚÅ∞, J_»=ÙÅ∞ ‰õÄ_® WHõ¯_» LO_»@O QÆ=∞xOzOk.
=∞~°Å ã¨Éèí JO`å Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ P bÅ ã¨OK«iOzOk. JO^Œ~°∞ =Ú#∞Ѩ\ ˜ q^èŒOQÍ
L<åfl~°∞. HÍx, ã≤OǨã¨#O q∂^Œ Pã‘#∞_≥#· Ѩ^∞Œ ‡_»∞ =∂„`«O W`«óѨÓ~°fi=Ú=Öˇ JO`«\ ˜ =Ú^Œ∞ã¨eQÍ
ÖË_»∞. J`«_»∞ H˘O`« =∞^茺=Ü«∞ã¨∞¯_≥· LO_»@O HõxÑ≤OzOk. ''Wk Uq∞\˜? =∂ Ѩ@ì}OÖ’x
"å~°O`å =∞~°}O˜ Kå~å? ÖËHáõ È`Õ, "åˆ~ WHõ¯_≥\Ï¡ L<åfl~°∞? Wk ZO`«\ ˜ ^Œ∞óYHõ~"° ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O!——
Jx Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞~åÖˇ· Ü≥∂zOK« ™êyOk.
❖
W@∞¡ P"≥∞ zOuOK«∞K«∞O_»QÍ, ã¨~°ã¨fif^Õq J#∞„QÆǨÏOKÕ`« P"≥∞‰õΩ ''ã¨=∂kè—— ÉèíOQÆO
J~Ú#k. P"≥∞ x„^Œ#∞O_ç "Õ∞ÖϯOz#@∞¡ ÖËz‰õÄ~°∞Ûx K«∞@∂ì K«∂zOk. `å#∞ Ü«∞^ä•suQÍ
`«# JO`«óѨÙ~°OÖ’<Õ L#fl@∞¡ QÆ=∞xOzOk. `«# K«∞@∂ì ѨiKåiHõÅ∞ =Ú#∞Ѩ\=˜ Öˇ<Õ x„kã¨∞<Î åfl~°∞.
''F ѨiKåi‰õÖÏ~å! x„^ŒÖË=O_ç. WѨC_»∞ <å =∞#ã¨ûO`å ZO`À qëê^ŒOQÍ L#flk.
=∞# ã¨ÉÖíè ’x =∞O„`«∞Å∞, ™ê=∞O`«∞Å∞, `«k`«~° ã¨a‰è Ωõ Å∞ J<Õ‰Ωõ Å∞ =∞~°}O˜ z#@∞¡ <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ ã¨Éèí#∞ ã¨=∂"Õâ◊Ѩ~°K«O_ç. ã¨ÉèíÖ’ ã≤OǨã¨#O Jkè~ÀÇ≤Ï™êÎ#∞. ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 253
Ü«∞^ä•suQÍ L<åfl~å ... =∞Oz^Õ. JO^Œ~°∞ =∞~°}˜OKå~å ... WHõ <Õ#∞=∂„`«O LO_ç KÕ¿ã^Õ
=ÚO@∞Ok? <Õ#∞ ‰õÄ_® =∞~°}˜™êÎ#∞. á⁄O_ç. Ѩ~°∞QÆ∞Å∞fã≤ =∞O„`«∞ʼnõΩ ã¨Éèí#∞ ã¨=∂Ü«∞`«ÎѨ~°K«
=Åã≤#kQÍ <å P[˝#∞ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç.——
ѨiKåiHõÅ∞ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. P J~°ú~å„u ã¨Éèí ã¨=∂"Õâ◊=∞=@"Õ∞q∞\˜? J~Ú<å KÕ¿ã^Õ
=Ú#flk? =∞Ǩ~ål˝ P[˝ Hõ^•! Ѩ~°∞QÆ∞Ѩ~°∞QÆ∞# "≥o§ D q+¨Ü«∞O =∞O„`«∞ʼnõΩ, ѨÙ~°"åã¨∞ʼnõΩ
`≥eÜ«∞K≥áêÊ~°∞. P Hõ∆}OÖ’ bÖÏ^Õq „áê}ÏÅ∞ HÍáê_»∞HÀ=@"Õ∞ JHõ¯_ç ѨÙ~°[#∞Å `«Hõ∆}
Hõ~°Î=º"≥∞ÿ#k. JHõ¯_ç ѨÙ~°[#∞Å∞, Éèí$`«∞ºÅ∞ ã¨ÉèÏã¨=∂"Õâ◊=Ú#‰õΩ ã≤^Œú"≥∞ÿ<å~°∞. '_»Ñ¨CÅ"≥∂`«—
^•fi~å ã¨ÉèÏã¨=∂"Õâ◊O QÆ∞iOz #QÆ~°=∞O`å `≥eÜ«∞*ËÜ«∞ |_çOk. H˘O^Œ~°∞ ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOz
ã¨=∂"Õâ=◊ Ú#‰õΩ JO`å ã≤^OúŒ KÕâß~°∞. Hõ} ∆ ÏÅÖ’ ѨÙ~°[#∞Å∞ ã¨ÉÖíè ’ „Ѩ"tÕ Oz Lz`åã¨#=ÚÅÖ’
Pj#∞Öˇ·<å~°∞. =∞O„`«∞Å∞, ™ê=∞O`«∞Å∞ PÜ«∂™ê÷#=ÚÅ∞ P„Hõq∞Oz L<åfl~°∞. WO`«Ö’ bÖÏ^Õq
™êfl<å^Œ∞Å∞ =ÚyOK«∞H˘x, ã¨ÉÖíè ’ „Ѩ"tÕ Oz, ã≤OǨã¨#O Jkè+Oª≤ zOk. ã¨ÉOíè `å HõeÜ«∞K«∂zOk!
ZO`« Pâ◊Û~°ºO! JHõ¯_» ~å[#∞ºÅ∞, ¢ã‘ÎÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, |O^èŒ∞[#O, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ ZѨÊ\˜ÖÏQÍ<Õ
ã¨ÉèíÖ’ L<åfl~°∞. ã¨Éèí JO`å Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ<Õ L#flk. bÖÏ^Õq LѨâßOu á⁄OkOk. JO^Œ~°∞
rqOz L#flO^Œ∞‰õΩ ã¨O`À+¨Ñ_¨ ∞» K«∂, XHõ¯™êi Ѩ^∞Œ ‡x ã≤OǨã¨#O "≥Ñ· Ù¨ K«∂zOk. XHõ¯ =∞Ǩ~åA
=∂„`«O JHõ¯_» ÖË_»∞. ã≤OǨã¨#O É’ã≤áÈ~Ú L#flk. J`«x Éè∫uHõ^ÕǨÏO (qQÆ`«r=Ù_≥·) JO`«ó
ѨÙ~°OÖ’<Õ L#flkHõ^•! JѨC_»∞ bÖÏ^Õq ã¨É#íè ∞ L^ÕtÌ Oz ''F ã¨a‰è Ωõ ÖÏ~å! <å z`«=Î Ú =∞Ǩ~åA
qÜ≥∂QÆOKÕ ÉèíiOK«~å#O`« ^Œ∞óY=Ú á⁄Ok#k. ^•xx H˘O`« q<ÀkOѨKÕÜ«∂Å<Õ L^ÕÌâ◊O`À
D ã¨=∂"Õâ◊=Ú U~°Ê~°Kå#∞. q∂ JO^ŒiH˜ WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ WO`« „â◊=∞~ÚzÛ#O^Œ∞‰õΩ ##∞fl
Hõ∆q∞OK«O_ç—— Jx ѨeH˜, JHõ¯_»#∞O_ç ÖËzOk. Ѩi[#O "≥O@~åQÍ, JO`«óѨÙ~°=Ú#‰õΩ #_»∞ã¨∂Î
"≥o¡Ok. `«# Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ â◊s~åxfl ã¨q∂Ñ≤OzOk. P ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨ÓÅ`À HõѨÊ|_ç, ZѨÊ\˜
Ü«∞>Ë¡ L#flk. P QÆkÖ’<Õ XHõKÀ@ K«uH˜ÅѨ_ç ‰õÄ~°∞Ûx W@∞¡ Ü≥∂zOK«™êyOk.
''PǨ! D =∂Ü«∞ ZO`«\ ˜ qz„`«"≥∞ÿ#k! D ã¨aè‰õΩÅ∞, `«k`«~°∞Å∞ <å Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ Éè∫uHõ
^ÕǨÏ=Ú L#flKÀ@–D #QÆ~°OÖ’–L#fl>Ë¡, z^•HÍâ◊OÖ’ ‰õÄ_® J`«x ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú "≥O@#O\˜
L<åflˆ~? WHõ¯_» L#fl H˘O_»Å∞, Éèí=#=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê÷=~° =º=Ǩ~°=∞O`å ‰õÄ_® ... JHõ¯_®
J>Ë¡ L#fl^Õ? J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaOKÕ H˘O_»ÜÕ∞ ÉÏǨϺ=Ú# ‰õÄ_® L#fl@∞¡, z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞
"≥Å∞ѨŠ‰õÄ_® ã¨$+≤ì XˆH f~°∞QÍ Hõ#|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ, <Õ#∞ K«∂z# D Ô~O_»∞ ^Œ$â◊º=ÚÅÖ’
Uk "åã¨Î=O? Uk „ÉèÏOu? D Hõ#|_Õk "åã¨Î==∂? z^•HÍâ◊=Ú# <Õ#∞ K«∂z# =∞^茺
=Ü«∞ã¨∞¯_»QÆ∞ <å Éèí~°Î '~å[º=Ú–„Ѩ[Å∞— "åã¨Î==∂? D Ô~O_çO\˜Ö’ áê~°=∂i÷Hõ"≥∞ÿ#^Õk? D
q+¨Ü«∞O <Õ#∞ <å ã¨fi|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK«ÖË#∞. JO^Œ∞KÕ`« <å P~å^茺^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ '"åˆQÌq—<Õ J_çy
`≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï#∞——.
W@∞¡ J#∞H˘x bÖÏ^Õq UHÍ„QÆ`«`À ã¨~°fiã¨fif [QÆ<å‡`«#∞ ^蕺xOzOk. `«# Éèí‰õΩÎ~åe
254
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ñ≤Å∞ѨÙ#∞ JO^Œ∞H˘x, ‰õΩ=∂i ~°∂Ѩ^•è i}˜Ü∞ÿ≥ [QÆ<å‡`«, ^Œ~≈° #q∞zÛOk. =∞Ǩâ◊HΘ ã¨fi~°∂Ñ≤}Ü
˜ ∞« QÆ∞
"å}©^qÕ x ã¨∞=~°‚ ã≤OǨã¨#O Jkè~ÀÇ≤ÏOѨ*ãË ,≤ bÖÏ^Õq L`«=Î ∞ ™È΄`«=ÚÅ`À P#OkOѨKãÕ O≤ k.
❖❖❖
5. WHõ¯_» Uk ã¨`«ºO? Uk Jã¨`«ºO?
bÅ : ^Õg! Ѩ~°"Õ∞â◊fis! h=Ù 'ã¨$ëêì ºk— Ü«∞O^Œ∞ ™ê÷Ñ≤Oz# =∞~åº^Œ (System) q+¨Ü«∞OÖ’ <å‰õΩ
KåÖÏ ã¨O^ÕǨÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜ QÆ∞iOz „Ѩtfl™êÎ#∞. `≥eÜ«∞Ѩ~°z <å Ѩ@¡ h‰õΩ#fl ^ŒÜ«∞#∞
ã¨Ñ¶¨ÅOKÕ~Ú =∂`å!
D '[QÆ ` « ∞ Î — J#|_» ∞ #k PHÍâ◊ = Ú Hõ O >Ë ‰õ Ä _® J`« º O`« x~° ‡ Å"≥ ∞ ÿ # k Hõ ^ •!
HÀ\˜Ü∂≥ [#=ÚÅ qã‘~Î O‚° ‰õÄ_® q™êÎ~[° QÆ`∞« Î ^Œ$ëêì º J`«ºO`« ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ ^Õ. "Õ^Œ =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ∞
D [QÆ`«∞Î#∞ ''*’ºu~°‡Ü«∞=Ú, ã¨∂Hõ;=Ú, j`«Å=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# qâı+¨}=ÚÅ`À =i‚Oz
K≥ÑC¨ K«∞<åfl~Ú. Wk ''QÀ_»Ö‰Ë Ωõ O_®<Õ z„`«O L#fl@∞¡—— ✺ ... x~å=~°}"≥∞#ÿ ^•x=Öˇ Hõ#|_»∞`ÀOk.
WO^Œ∞ 'PHÍâ◊=Ú, Éèí∂q∞, k‰õΩ¯Å∞, HÍÅ=Ú— ... "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ qâıëêÅ∞ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú.
D [QÆ`ÕÎ Jxfl\˜x „ѨHÍtOѨ KÕ™ÈÎOk. nxx „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î#fl =∞~˘Hõ\ ˜ ZHõ¯_»<åfl U^Œ<åfl
L#fl^•? ÖË^Œ<Õ <Õ#∞ J#∞H˘O@∞<åfl#∞. =ã¨∞Î=ÙÅhfl WO^Œ∞Ö’<Õ „ѨuaOaOz, qb#O
J~ÚáÈ`«∞<åfl~Ú. D „uÖ’Hõã¨$+≤ì Hõ#|_»∞K«∞#flk ''z^Œfiã¨∞Î=Ù—— J#∞ ^Œ~°Ê}=Ú#O^Õ Hõ^•!
WѨC_»∞ <å‰õΩ Hõey# ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞. D |Ü«∞@ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú
"åã¨Î==∂? ÖËHõ W^ŒO`å „Ñ¨uaOaã¨∞Î#fl ''z^Œfiã¨∞Î=Ù—— (The absolute consciousness in which
phenomenal universe is reflected.) "å㨠Π= =∂? D [QÆ ` « ∞ Π㨠` « º =∂? nxx ^Œ i ≈Oz
J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl '<Õ#∞— J#|_»∞#k ã¨`«º=∂? D Ô~O_çO\˜Ö’ Hõ$„u=∞"≥∞ÿ#^Õk?
JHõ$„u=∞"≥∞ÿ#^Õk? D ã¨$+≤ì`«`«Î fi=∞O`å U^≥·<å =∞~˘Hõ^•xÖ’ L#fl^•? LO>Ë P =∞~˘Hõ\ ˜
WOÔHO^Œ∞Ö’ L#flk?
h P[˝#∞ J#∞ã¨iOz <Õ#∞ ã¨∂÷Åã¨∂Hõ;=ÚÅ#∞ `«ºlOz z^•HÍâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞. P
z^•HÍâ◊OÖ’ XHÍ<˘HõKÀ@ <å Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡_»∞ XHõ q™êÎ~°"≥∞ÿ# ™ê„=∂[º=Ú#‰õΩ =∞Ǩ~å*ˇ·
LO_»@O K«∂Kå#∞. J`«x ã¨ÉèíÖ’ W\˜ì =∞O„`«∞ÖË, W\˜ì „Ѩ[ÖË <å‰õΩ QÀK«iOKå~°∞. P
z^•HÍâ◊=ÚÖ’ <å‰õΩ HõxÑ≤Oz# ã¨ÉèÏ^Œ$â◊º=Ú "åã¨Î==∂? WHõ¯_» ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ# ã¨Éèí "åã¨Î==∂?
D „Ѩâ◊flÅhfl ##∞fl "Õkèã¨∞Î<åfl~Ú. zQÆ∞~°∞\ωõΩ H˘#=Öˇ <å =∞#ã¨∞û K«OK«Å=∞QÆ∞K«∞#flk.
„Ѩã#¨ fl ã¨fi~°∂Ñ≤}Ü
˜ ∞« QÆ∞ h=Ù WѨC_»∞ Uk É’kèOKåÅ#∞H˘O>Ë, JkÜÕ∞ É’kèOK«"_Õ ∞» H˘#∞K«∞<åfl#∞.
✺
QÀ_»ÃÑ· XHÍ<˘Hõ z„`«=Ú (painting) z„uOK«@O =∞#O K«∂ã¨∂Î LO\ÏO. J~Ú`Õ bÖÏ^Õq D [QÆ`«∞Î#∞
''QÀ_» ÖˉõΩO_®<Õ z„`«O Hõ#|_»∞q^èŒOQÍ (Painting without canvas or wall) áÈÅ∞ÛK«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 255
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : Ѩلf! h „Ѩâfl◊ Å∞ J`«ºO`« K«=∞`å¯~°OQÍ L<åfl~Ú. D ã¨$+≤Öì ’ Uk Hõ$„u=∞"≥∞#ÿ k?
JHõ$„u=∞"≥∞ÿ#^Õk? 㨈~! WѨÊ\˜ =~°‰õΩ h‰õΩ `Àz# ^•xx|\˜ì Uk "åã¨Î==∞#∞H˘O@∞<åfl"À,
Uk J"åã¨Î==∞#∞H˘O@∞<åfl"À K≥ѨC? h‰õΩ J~°÷"≥∞ÿ#^Õq∞\’ K≥Ñ≤Ê`Õ, ^•xx J#∞ã¨iOz, h‰õΩ
J~°÷=Ú HÍ=Åã≤#^Õq∞\’ ã¨q=~°OQÍ `«Ñ¨ÊHõ K≥ѨÙ`å#∞.
bÅ : 㨈~! <Õ#∞ Uk "åã¨Î==∞x J#∞H˘O@∞<åfl<À K≥ѨÙ`å#∞. <å‰õΩ W^ŒO`å Z@∞¡ JxÑ≤™ÈÎO^À,
J~°÷=∞ø`ÀO^À K≥ѨÙ`å#∞.
WѨC_»∞ WHõ¯_» h=Ù–<Õ#∞ LO_ç ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∞<åfl=Ú Hõ^•! Wk JHõ$„u=∞ ã¨~°æ=Ú
ÖËHõ "åã¨=Î "≥∞#ÿ 'ã¨$+≤—ì . <å Éè~í ΰ Ѩ^∞Œ ‡_»∞ z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ LO_çÜÚ« #fl q^è•#=Ú 'Hõ$„u=∞ã¨~=æ° Ú—
ÖËHõ HõeÊ`« ã¨fiѨfl`«∞ź"≥∞#ÿ ã¨$+≤ì Jx ÉèÏqã¨∞<Î åfl#∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? ã¨fiѨfl=ÚÖ’x J#∞Éè=í OÖÏQÍ
Jk â◊¥#º"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ (Space & time) ^Œ$ëêì º Jk, ''WHõ¯_» PHÍâ◊=ÚÖ’ W@∞¡
WѨC_»∞ L#flk—— J#∞ q^èŒOQÍ ÅaèOK«@O ÖË^Œ∞ Hõ^•! WѨC_»∞ =∞x^ŒÌ~°O áêÖÁæ#∞K«∞#fl D
^Œ$â◊º=Ú ^Õâ◊–HÍÅ=ÚŠѨiKÕÛù^ŒO HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ Wk "åã¨Î==∞x J#∞H˘O@∞<åfl#∞. (As
this is available for factors of time and distance, this looks to me as true).
N ã¨~°ã¨fif^Õq : h=Ù JO@∞#fl@∞¡ WHõ¯_» HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨$+≤ì JHõ$„u=∞"≥∞ÿ#^Œ<Õ J#∞H˘O^•O.
JHõ$„u=∞ ã¨$+≤ì #∞O_ç Hõ$„u=∞ã¨$+≤ì Z\Ï¡ L`«Ê#fl=∞ø`«∞Ok? U^≥·<å XHÍ<˘Hõ HÍ~°}=Ú (cause)
#∞O_ç, P HÍ~°}=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒOÖËx q*ÏfÜ«∞"≥∞ÿ# HÍ~°º=Ú (Entirely different type of
"EFFECT") L`«Ê#fl=Ú HÍ^Œ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ''D ã¨$+≤ì JHõ$„u=∞O—— Jx J#∞H˘O>Ë WO^Œ∞Ö’
Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å JHõ$„u=∞"≥∞ÿ#^Õ J~Ú=ÙO_®e. D ã¨$+≤ì #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi# h=Ù K«∂_»@O
[iy#\˜ì 'z^•HÍâ◊=Ú—Ö’x h Éèí~°Î ~å[ºO ‰õÄ_® JHõ$„u=∞"Õ∞ J~Ú=ÙO_®e. WHõ¯_», JHõ¯_»
‰õÄ_® h J#∞Éèí=O XˆH f~°∞QÍ H˘#™êQÆ∞`«∂ L#flk Hõ^•!
bÅ : =∂`å! ''XHõ HÍ~°}=Ú #∞O_ç, P HÍ~°}=Ú#‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|O^èŒOÖËx HÍ~°º=ÚÅ∞
L`«Ê#fl=∞ø`å~Ú—— Jx J#\ÏxH˜ J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`åÅ∞ =∞#H˜ „ѨѨOK«OÖ’ ÅÉèíº=∞ø`«∞<åfl~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ =∞\˜ìÖ’ =∞Ozh~°∞ xÅ∞= LOK«ÖË=Ú. HÍx P =∞\˜ì`À `«Ü«∂Ô~·# ‰õΩO_»Ö’ h~°∞
xÅ∞= LOK«QÆÅO Hõ^•!
N ã¨~°ã¨fif^Õq : ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}O #∞O_ç HõÅ∞QÆ∞ HÍ~°º=Ú =ÚYºHÍ~°}O HõO>Ë H˘OK≥O
q*ÏfÜ«∞"≥∞ÿ Hõ#|_»@"Õ∞ h ^Œ$ëêìO`«=ÚÖ’x ''=∞\˜ì–‰õΩO_»——ÅÖ’ K«∂ã¨∞Î<åflO. =∞\˜ì ‰õΩO_»QÍ
PHÍ~°=Ú á⁄O^Œ∞@ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
HÍ~°}=Ú ´ Main Cause † ã¨Ç¨ÏHÍiHÍ~°}=Ú ´ Supportive Cause
WѨC_»∞ h Éèí~°Î q+¨Ü«∂xH˜ =^•Ì=Ú. J`«_»∞ WHõ¯_» XHõf~°∞QÍ, JHõ¯_» =∞~˘Hõ f~°∞QÍ
LO_»\ÏxH˜ `«y#O`« HÍ~°}"Õ∞^≥·<å L#fl^•?
256
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ¯ q+¨Ü«∞O h=Ù =ÚO^Œ∞QÍ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ. D Ѩ$käèq "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞
h Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ìH˜ HÍ~°}=ÚÅx J#∞H˘O@∞<åfl"å? ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ h Éèí~°Î WHõ¯_» [x‡Oz
JHõ¯_çH˜ "≥àϧ_»O\Ï"å? Jã¨Å∞ D Éè∂í =∞O_»Å=∞O`å ZHõ¯_» L#flk? P Éè∂í =∞O_»ÅO ZHõ¯_»∞#flk?
W^Õ JHõ¯_çH˜ "≥o§ LO@∞O^ŒO\Ï"å? XHõ"Õà◊ Wk JHõ¯_»‰õΩ "≥à◊§HõáÈ`Õ W\˜ì^Õ J~Ú# ã¨$+≤ì JHõ¯_»
ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèíq™ÈÎOk?
"åã¨Î"åxH˜ h Éèí~°Î D „|Ǩ‡O_»OÖ’QÍx, J`«xKÕ J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl P ã¨$+≤ìÖ’ QÍx
ѨÙ@∞ìHõ‰õΩ ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=∞O@∂ U^≥·<å L#fl^•? ÖË^Õ! J#º (ÉÏǨϺ) HÍ~°}=∞O@∂ Un
ÖˉõΩO_® U^≥·<å ã¨OÉèíqã¨∞ÎO>Ë J^•ÌxH˜ J`«x ѨÓ~°fiѨ٠ã¨$+¨µìÅO^Œe HÍ=∞Hõ~°‡–"åã¨#ÖË
HÍ~°}=ÚÅQÆ∞K«∞<åflÜ«∂? PÖ’zOz K≥ѨC?
bÖÏ^Õq : h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡, ''<å Éèí~°Î Jã¨Å∞ Z@∞¡ ã¨$+≤ìOK«|_®¤_»∞?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ''J`«x W`«ó
ѨÓ~°fiѨ٠[#‡ÅO^Œe *Ï˝#"Õ∞ HÍ~°}=Ú—— J#∞#k ã¨=∂^è•# =∞QÆ∞K«∞#fl^Œx <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
J\˜ì '[<å‡O`«~°*Ï˝#=Ú— (The knowledge gained in past lives & Carried forward in thier life)
=$kú K≥O^Œ∞K«∞O_»QÍ, J^Õ D ã¨$+≤ìH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx <å‰õΩ `ÀK«∞K«∞#flk.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : JO>Ë, h=Ù ''ã¨$+≤ìH˜ 㨇 $uÜÕ∞ HÍ~°}=Ú—— J#∞#\˜ì "åHͺxH˜ =ã¨∞Î<åfl=Ù. h
D Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°O ''D r=Ù_»∞ [˝Ñ≤Î ÖËHõ *Ï˝Ñ¨Hõ=Ú ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ"å_»∞ =∂„`«"Õ∞——
Jx Hõ^•! J~Ú`Õ '*Ï˝Ñ¨Hõ=Ú— J#∞#k J#∞Éèí==Ú L#fl `«~°∞"å`Õ „áê~°OÉèí=∞ø`«∞Ok Hõ^•!
J\˜ì J#∞Éèí==Ú HõO>Ë =ÚO^Õ J#∞Éèí=A˝_»∞ LO_ç LO_®e Hõ^•! [˝Ñ≤Î Z=iH˜ HõÅ∞QÆ∞`ÀO^À
J`«_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ LO>Ë<Õ, J`«xÜ«∞O^Œ∞ J#∞Éèí==ÚÅ∞ ~°zOK«|_»QÆÅ=Ù. Hõ#∞Hõ 'r=Ù_»∞—
J#QÍ '*Ï˝Ñ¨Hõ=ÚÅ∞— Jx QÍx, 'ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞— JxQÍx J#@O ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•#O
HÍ^Œ∞. D 'ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞— J#|_»∞#q "≥Ú^ŒÅO@ J^茺ܫ∞#O KÕ¿ãÎ Jq 'â◊¥#º ~°∂Ѩ=ÚÖË—
Jx `≥eÜ«∞=ã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜ ~°∂Ѩ=Ú PHÍâ◊"Õ∞. J\˜ì ã¨O™ê¯~°=Ú PHÍâ◊~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú
LO_»@OKÕ, ^•x #∞O_ç Hõey# ã¨$+¨µìÅ∞ ‰õÄ_® 'PHÍâ◊=∞Ü«∞"Õ∞— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
bÖÏ^Õq : =∂`å! WѨC_»∞ hKÕ`« É’kèOѨ|_»@OKÕ XHÍ<˘Hõ #∂`«# q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞H˘O@∞<åfl#∞.
<åÉèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ ''z^•HÍâ◊ã¨$+≤ì—— .... 㨇 $u { TǨϗ— [x`«"Õ∞ Hõ^•! Jk PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.
â◊¥#º"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`« WHõ¯_» WѨC_»∞ <åKÕ`« QÍOK«|_»∞K«∞#fl ã¨$+≤ì ‰õÄ_® ÃÑ·#K≥Ñ≤Ê# ^Œ$ëêìO`«=Ú
„ѨHÍ~°O PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞#x JxÑ≤™ÈÎOk. D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞, <å Éèí~°Î`À QÆÅ ã¨O|O^èŒ=Ú, D
J#∞Éèí==ÚÅ∞ ... W=hfl ‰õÄ_® PHÍâ◊=Ú=Öˇ â◊¥#º~°∂Ѩ=ÚÖË, ã¨OHõÅÊ=∂„`«=ÚÖË (ÖËHõ)
TǨ=∂„`«=ÚÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú.
Nã¨~°ã¨fif^Õq : ã¨∞„=f! WѨC_»∞ h=Ù ã¨~°~Ú# J=QÍǨÏ#ˆH =ã¨∞Î<åfl=Ù. h Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯
z^•HÍâ◊ã¨$+≤ì J`«x TǨ=∂„`«"Õ∞! Jk Jã¨`«∞Î-J"åã¨Î=O J~Ú#>Ë¡, ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞#fl
D ã¨$+≤ì ‰õÄ_® Jã¨`«∞ΖJ"åã¨Î="Õ∞. *Ï˝#„ѨÉèÏ=O KÕ`« "Õ∞=Ú W^ŒO`å J>Ë¡ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl=Ú.
h=Ù ‰õÄ_® Wk „QÆÇ≤ÏOK«∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 257
bÅ : ¿ÇÏ [QÆ[˚#h! h=Ù ã¨`«ºã¨fi~°∂ѨÙ~åÅ=Ù. Jã¨`«ºO „ѨHõ\ ˜™êÎ"å? ÖË^Œ∞. HÍx, <åÖ’ U^À
„Éèí=∞ WOHÍ `˘ÅyáÈÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« <åÉèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# z^•HÍâ◊ã¨$+≤ì ZÖÏ
ã¨OÉèíqOzO^À ... P sux <å‰õΩ q=iOK«∞. Jk q#@OKÕ`« <å D „Éèí=∞ `˘ÅyáÈQÆÅ^Œ<Õ
<Õ#∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : W`«óѨÓ~°fiѨ٠㨇 $u#∞O_Õ ã¨fiѨfl„Éèí=∞=Öˇ, 'HõÅ— Ö’x =∞~˘Hõ 'HõÅ— =Öˇ ....
D D ã¨$+¨µÅì hfl „ѨHÍtã¨∞<Î åfl~Ú. Hõ#∞Hõ 'ã¨$+≤—ì J#|_Õ^OŒ `å „^Œ+Ü
ì¨ Ú≥ Hõ¯ ã¨fiÜ«∞OHõ$`« ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# TǨѨ~O° Ѩ~å „Ñ¨^~Œ ≈° #O =∂„`«"∞Õ ! D q+¨Ü∞« O WOHÍ ã¨∞ã¨Ê+¨Ñì _¨ \» ÏxH˜
XHõ z„`«"≥∞ÿ# ã¨OѶ¨∞@# QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
❖❖❖
6. W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨$+≤ì – „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å∞
N ã¨~°ã¨fif^Õq : z^•HÍâ◊=Ú#, XHõ =∂~°∞=¸Å XHõ ã¨O™ê~°=∞O_»Ñ¨=Ú L#flk. P
ã¨O™ê~°=∞O_»Ñ¨=Ú Ñ¨OK«Éèí∂`« qÉèÏQÆ=∞QÆ∞ ''PHÍâ◊=Ú—— J<Õ QÍA`À HõѨÊ|_ç=Ù#flk. P
=∞O_»Ñ¨=ÚÖ’ Ö’HõáêʼnõΩÅ∞ ã¨ÎOÉèí=ÚÅ =O\˜"å~°∞. ^Õ=`å¢ã‘ÎÅ∞ JO^Œ∞ K≥Hõ¯|_ç# ÉÁ=∞‡Å∞,
Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Ö’HÍÅ∞ JO^Œ∞QÆÅ QÆ^Œ∞Å∞. P QÆ^Œ∞ÅO^Œ∞ P=¸Å – D=¸Å ѨÙ@ìÅ=Öˇ
J<ÕHõ=∞Ok „áê}∞Å∞ L<åfl~°∞. ''„Ѩ*ÏѨu („|Ǩχ^Õ=Ù_»∞)—— JO^Œ∞ x=ã≤OK«∞ „ÉÏǨχ}∞_»∞.
™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ `«#QÆ∂\˜Ö’ `å<Õ z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞¡, JO^Œ∞QÆÅ J<ÕHõ „áê}∞Å∞ (ÖËHõ r=ÙÅ∞) `«=∞
Pâ◊Å`À Hõ@∞ìH˘#fl QÆ∂\˜Ö’ `å"Õ∞ z‰õΩ¯H˘xÜ«Ú<åfl~°∞. 'PHÍâ◊=Ú— J#∞#k P =∞O_»Ñ¨=ÚÃÑ·
Ѩ\ ˜ì# |∂A=Öˇ HõxÑ≤™ÈÎOk. PHÍâ◊OÖ’ ã¨OK«iOKÕ ã≤^Œ∞úÖË P WO\˜Ö’ ~˘^ŒKÕ¿ã ^À=∞Å∞,
Ö’Hõ=ÚÅ∞, #QÆ~°=ÚÅ∞ JO^Œe '‰õΩO_»Å∞— =O\˜q. J\˜ì =∞O_»Ñ¨OÖ’ XHõKÀ@ 'yi— J#∞
¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ „QÍ=∞=Ú L#flk. P yi „QÍ=∞OÖ’ QÆÅ XHõ QÆ$ǨÏ=Ú#O^Œ∞ =ã≤+¨µª_»∞ J#∞
¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ „ÉÏǨχ}∞_»∞ x=ã≤ã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ „â’„uÜ«Ú_≥·, "Õ^Œ=ÚÅÖ’ K≥ѨÊ|_ç#
x+¨ªÅ#∞, qkèq^è•#=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz#"å_≥·, ÉèÏ~°º – Ñ≤Å¡Ö`À HÍÅO "≥à◊§|∞K«∞ÛK«∞<åfl_»∞.
~ÀQÆÇ‘Ï#∞_≥·, ÉèíÜ«∞~°Ç≤Ï`«∞_≥·, âßO`«z`«∞Î_≥· ^èŒ~°‡Ñ¨~åÜ«∞}∞_≥·, ¿ã"åx~°`«∞_≥·, QÆ$Ǩϙê÷„â◊=∞=Ú#∞
x~°fiiÎOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«x ¿Ñ~°∞, q`«Î=Ú, =Ü«∞ã¨∞û, q^Œº, "≥·Éèí==Ú, Ü«∞`«fl=ÚÅ ^Œ$ëêì º
=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ =O\˜"å_Õ J~Ú#ѨÊ\˜H© ... J`«#∞ WH∆Ífi‰õΩ =Oâ◊AÅ áœ~ÀÇ≤Ï`«º=Ú =Ç≤ÏOK«∞
ã¨Ñ¨Îi¬ =∞O_»Å ã¨O|Okè`«∞_»QÆ∞ =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ HÍ^Œ∞. J`«xÉèÏ~°º ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_® J~°∞O^èŒuÜÕ∞.
WH∆Ífi‰õΩÅ ã¨^Œ∞æ~°∞=QÆ∞ =ã≤+¨µªx ^èŒ~°‡Ñ¨ufl 'J~°∞O^èŒu— r=#∞‡HõÎ. HÍx D"≥∞ q+¨Ü«∞O J\˜ìk
HÍ^Œ∞. (J#QÍ P ^ŒOѨ`«∞Å∞ "Õ~°∞. g~°∞ "Õ~°∞.)
P „ÉÏǨχ}∞_»∞ `«# ÉèÏ~°ºÃÑ· JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ ~°ã¨=Ú ‰õΩiÑ≤ã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. J`«x
ã¨O™ê~°=∞O`å P"≥∞ÜÕ∞ J~Ú=ÙO_Õk.
258
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P „ÉÏǨχ}∞_»∞ XHõ ~ÀA XHõ Ѩ~°fi`«=ÚÃÑ· QÆÅ 'ѨzÛHõ|Ü«∞Å∞— #O^Œ∞ Pj#∞_≥· XO@iQÍ
„ѨH$õ u ™œO^Œ~º° =Ú#∞, „ѨâßO`«`#« ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞. JѨC_»∞ XHÍ<˘Hõ ~åA `«# Ѩi"å~°=Ú#∞
"≥O@ɡ@∞ìH˘x "Õ@q<À^Œ=Ú#∞ P™êfikOK«∞K«∞ P H˘O_» „H˜O^Œ QÆÅ ÉÏ@"≥O@ ~å=@O
[iyOk. =∞# „ÉÏǨχ}∞_»∞ P ã¨O~°OÉèí=∞O`å QÆ=∞xOK«∞K«∞ `«# JO`«~°OQÆ=Ú# W@∞¡
ã¨=∂Ö’zOK«™êQÍ_»∞. ''PǨ! D ~åA ZO`«\ ˜ "≥·Éèí==Ú J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞! D QÆ∞éÏ]Å∞,
D U#∞QÆ∞Å∞, D ¿ã=‰õΩÅ∞, D <ås[#O! W=hfl <Õ#∞‰õÄ_® á⁄Ok`Õ ZO`«ÉÏQÆ∞! <Õ#∞‰õÄ_®
ZѨÊ\˜ÔH·<å WO`«\ ˜ "≥·Éèí=O J#∞Éèíq™êÎ<å?——
P ~ÀA#∞O_ç J`«_»∞ W>Ë¡ zO`«#KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. J\Ï¡ J#∞Hõ∆}˜HõOQÍ 'zO`«#— KÕã¨∂Î<Õ `«#
^≥·#OkHõ Hõ~°‡Å#∞ Ü«∞^ä•qkèQÍ x~°fiiÎã¨∂Î L<åfl_»∞. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ =Úã¨e"å_»Ü«∂º_»∞. XHõ
~ÀA J`«x ÉèÏ~°º ''JÜ≥∂º! D <å Éèí~°Î WHõ ZO`ÀHÍÅO rqOK«#>Ë¡ L#fl^Õ?—— Jx J#∞H˘#flk.
=∞~°} ~°Ç≤Ï`«=∞<Õk Jã¨OÉèí==∞x P"≥∞‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. P"≥∞ `«# ÉèíH˜Î„ѨѨ`«∞ÎÅ`À ##∞fl
„Ѩã¨#∞fl~åex KÕã¨∞H˘x, ''J=∂‡! D <å Éèí~°Î XHõ "Õà◊ qkè=âß`«∂Î =∞~°}˜¿ãÎ J`«x r==Ú –
<Õ#∞ ‰õÄ_® <å D QÆ$ǨÏ=Ú#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ "≥à◊§‰õΩO_»∞#@∞¡ nqOK«∞—— Jx ##∞fl =~°O
HÀ~°∞‰õΩ#flk. <Õ#∞ J>Ë¡ =~°O „Ѩ™êkOKå#∞.
H˘O`«HÍÖÏxH˜ P „ÉÏǨχ}∞_»∞ =∞~°}˜OKå_»∞. J~Ú`Õ, J`«x r=K≥·`«#º=Ú r= "åã¨<å
„ѨÉèÏ=O KÕ`« P WO\’¡<Õ x=ã≤OK«™êyOk. J`«_»∞ P QÆ$ǨHÍâ◊=Ú #O^Õ `«# HõÅÊ<å|ÅO
KÕ`« Ѩ~°=∞â◊H˜Î ã¨OѨ#∞fl_»QÆ∞ ~åA JÜ«∂º_»∞. `«# „Ѩ`åѨ â◊‰õΩÎÅ`À =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ [~ÚOz
áêeOK«™êQÍ_»∞. J`«_»∞ ™ê^èŒ∞=ÙʼnõΩ kÔH¯Â, âßG=ÚʼnõΩ P^Œ~°≈"≥∞ÿ, Ü«∂K«‰õΩʼnõΩ HõÖÊ=$Hõ∆"≥∞ÿ,
kfiAʼnõΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ, ^èŒ~°‡=Ú#‰õΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿ ~å[ºáêÅ#O KÕã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl_»∞. K«∂Kå"å a_®¤!
P „ÉÏǨχ}∞_»∞ `«# áêOK«Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz ... P QÆ$ǨHÍâ◊=Ú#O^Õ z`åÎHÍâ◊
=∞Ü«∞=∞QÆ∞ â◊s~°=Ú#∞ ^•eÛ q™êÎ~°"≥∞ÿ# ~å[ºáêÅ##∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J`«x ÉèÏ~°º qQÆ`«r=Ù_≥·# `«# Éèí~°Î â◊s~°=Ú#∞ K«∂z J`«ºO`« ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄OkOk.
H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞O ZO`«QÍ<À ^Œ∞ódOzOk. JѨC_®"≥∞ H˘Ü«∞ºÉÏiáÈ~Ú, `«# ^ÕÇϨ =Ú#∞ Ѩi`«ºlOz
`å#∞‰õÄ_® Ju"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú (ÖËHõ z`åÎHÍâ◊=Ú)#∞ P„â◊~ÚOz `«# Éèí~°Î =^ŒÌ‰õΩ "≥o§#k.
JHõ¯_» P"≥∞ `«# Éèí~°Î`À ã¨O`À+¨OQÍ HÍÅO QÆ_»Ñ¨™êyOk. Jk P"≥∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl@∞¡ P „ÉÏǨχ}
QÆ$ǨÏOÖ’<Õ U~°Ê_ç H˘#™êQÆ∞`ÀOk.
❖
F bÖÏ^Õg! P „ÉÏǨχ}^ŒOѨ`«∞Å∞ =∞~°}˜Oz <Õ\ ˜H˜ P yi „QÍ=∞OÖ’ Zxq∞k ~ÀAÅ∞
QÆ_z» Ok. "åi^Œ~Ì ∞° `«=∞ ã¨∂Å÷ ^ÕÇϨ =ÚÅ#∞ Ѩi`«ºlOKå~°∞ Hõ^•! "åi Wi=Ùi Éè∫uHõ â◊s~°=ÚÅ∞
P yi „QÍ=∞OÖ’ P WO\˜H˜ ã¨q∂ѨOÖ’ Y##O KÕÜ«∞|_®¤~Ú. JHõ¯_», "åi Éèí∂=ÚÅ∞
'ã≤÷~°–K«~°— Pã¨∞ÎÅ∞, ^èŒ#~°`«fl, QÆ$Ǩ^Œ∞Å∞ WѨÊ\˜H˜ J>Ë¡ L<åfl~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 259
F ѨلuHÍ! P „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å Hõ^äŒ JO`å K≥áêÊ#∞ Hõ^•! WѨC_»∞ q#∞. P „ÉÏǨχ}∞_Õ
h Éèí~°ÎÜ«∞QÆ∞ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞— ... J`«_Õ WѨC_»∞ z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ – h=Ù K«∂z#–~å[º=Ú#∞
á⁄Ok áêÅ# KÕã¨∞Î<åfl_»∞. h"Õ P 'J~°∞O^èŒu— J#|_»∞ „ÉÏǨχ} Ѩuflq. JѨC_»∞ P yi
„QÍ=∞OÖ’ q∂i^ŒÌ~°∞ áê~°fif Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞Å=Öˇ „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å∞QÍ KåÖÏHÍÅO LO_ç
L<åfl~°∞. WѨC_À P h"Õ WHõ¯_» h Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ qÜ≥∂QÆ=Ú#∞ á⁄Ok#^•#"≥·, q~°Ç¨Ï=Ú
J#∞Éèíqã¨∂Î, D ~å[º=Ú#∞ áêeOK«∞ K«∞<åfl=Ù.
''W`«óѨÓ~°fiѨ٠– ã¨$+¨µìÅ∞, WѨÊ\˜–ã¨$+¨µìÅ∞, WHõ=ÚO^Œ∞–ã¨$+¨µìÅ∞—— „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞#x
K≥áêÊ#∞Hõ^•! „|Ǩ‡HÍâ◊"∞Õ (ÖËHõ â◊√^Œú K≥`· #« º"Õ∞) „Éè=í ∞ =Å# r= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇÏ≤ OK«∞K«∞#flk.
„Éèí=∞ =Ö#<Õ z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ „Éèí=∞ „ѨuaOa™ÈÎOk. Uk ã¨`«º"≥∂, Uk q∞^䌺Ü≥∂
J#∞Éèí∂uѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ_ç`Õ .... JѨC_çHõ¯_» WHõ q∞yÖËk Uq∂ LO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«
h=Ù Uk „Éèí=∞Ü«Ú`«"≥∂ K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«∞. JѨC_»∞, ''D ã¨$+≤ì ã¨fi`«Ç¨QÍ
ÖË^Œ∞. <Õ#∞ <åÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiH©Ü«∞ ã¨OHõÅÊ<å|ÅOKÕ`«, HõÅÊ##∞ P„â◊~ÚOK«@OKÕ ÖËx^•xH˜
Jã≤÷`«fi=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«∞K«∞<åfl#∞. J@∞¡ „áêÑ≤ÎOz# Jã≤÷`«fi=Ú#∞ =∞~°Å J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk
<Õ<Õ—— .... J#∞#\˜ì P`«ºOuHõ"≥∞ÿ#\˜ì ''ã¨$+≤ì ˆH=ÅO ^Œ$+≤ì =∂„`«"Õ∞—— J<Õ J=QÍǨÏ# HõÅ∞QÆQÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
7. *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞
ã¨~°ã¨fif =∂`« K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å qx bÖÏ^Õq =∞~°Å–=∞~°Å Ü≥∂zã¨∂Î J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºO
á⁄OkOk. H˘kÌ¿ãѨ٠=∞ø#O =Ç≤ÏOzOk.
bÅ : ¿ÇÏ ^Õg! h ѨÅ∞‰õΩÅ∞ H˘O`« Jã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ L#fl@∞¡ <å |∞kúH˜ JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. P
„ÉÏǨχ}∞_»∞ XHõ z#flQÆ$ǨÏOÖ’ =∞~°}˜Oz LO_»@"Õ∞q∞\˜? "Õ∞=Ú WHõ¯_» LO_»@"Õ∞q∞\˜?
"Õ∞"Õ∞ P „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`∞« Å"≥∞ÿ LO_ç Zxq∞k ~ÀAÅ „H˜`O« =∂„`«"∞Õ =∞~°}O˜ zÜ«ÚO_»∞@=∞<Õk
ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°O! |Ǩï q™êÎ~°"≥∞ÿ# =∂ D ~å[º=Ú P „ÉÏǨχ} QÆ$ǨÏ=ÚÖ’ Wq∞_ç LO_ç
L#fl^ŒO\Ï"å? WѨC_»∞ <å Éè~í ΰ Ѩ~Ö° ’Hõ=Ú# L<åfl_»∞ Hõ^•! JHõ¯_ç =∞Ǩ~å[º=ÚÅ∞, q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ
Éèí∂=ÚÅ∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, k‰õΩ¯Å∞ D z#fl QÆkÖ’ Z\Ï¡ W=Ú_»∞`å~Ú? =∞kOz# XHõ ÃÑ^ŒÌ
U#∞QÆ∞ P=yO[Ö’ Wq∞_Õ^≥\Ï¡? XHõ zÅHõ ã≤OǨÏ=ÚÅ QÆ∞OѨÙ#∞, J@∞=O\˜ KåÖÏ zÅHõÅ
QÆ∞OѨÙÅ#∞ XHõ ^À=∞ „q∞OQÆQÆÅ"å? ''XHõ `«∞"≥∞‡^Œ S^Œ∞ Hõ∆}=ÚÅÖ’ XHõ "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«=Ú#∞
#q∞e r~°‚O KÕã¨∞H˘#flk—— J#fl@∞¡<åfl~Ú h =∂@Å∞. <å ã¨fiѨflOÖ’ K«∂ã¨∞Î#fl "Õ∞Ѷ¨∞=ÚʼnõΩ
ã¨ÊOkOz <Õ#∞ x„kã¨∞Î#fl QÆk "≥Å∞ѨÅQÆÅ <≥=∞à◊√§ <å@ºO KÕ™êÎÜ«∂? F 㨈~fiâ◊fis! W=hfl
Jã¨OÉèí="≥∞ÿ#>Ë¡ P q„ѨÉèí=#OÖ’ Ѩ$käg – Ѩ~°fi`åÅ∞ LO_»@O Jã¨OÉèí==∞x <Õ#∞ J#∞H˘O@∞
<åfl#∞. J=∂‡! =¸_è»∞~åÅ∞, J*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ <å=O\˜ a_»¤Å∞ U^À `≥e™È–`≥eÜ«∞HÀ „ѨtflOz
260
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
#ѨÊ\˜H© =∞Ǩ`«∞‡~åÅ=Ù, [QÆ`«∞ΈH =∂`«=Ù J~Ú#\˜ì h‰õΩ HÀѨO =ã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. <å‰õΩ
z`«Îâ◊√kú „áêÑ≤ÎOKÕ q^èŒOQÍ h=Ù L#fl–ã¨`«º=Ú L#fl@∞¡ <å‰õΩ qâ◊^ŒÑ¨~°K« =Åã≤#^Œx „áê~°÷#
KÕã¨∞Î<åfl#∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : ѨلuHÍ! bÖÏ^Õq! D =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz,
nxHÍ=Å „Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl "Õ∞=Ú h „Ѩâ◊flʼnõΩ Pâ◊Û~°ºÑ¨_»O. <Õ#∞ Un Jã¨`«ºO K≥ѨÊ@OÖË^Œ∞
ã¨∞=∂! ''[#∞Å∞ J|^Œ=ú Ú K≥Ñʨ ~å^Œ∞—— J#∞ xÜ«∞=∞=Ú#∞ Ö’Hõ=Ú# „ѨɒkèOz#k ã¨`º« ã¨fi~°∂ѨÙÅ
=∞QÆ∞ "Õ∞"Õ∞ Hõ^•! "Õ∞"Õ∞ P xÜ«∞=∞=Ú#∞ LÅ¡OѶ≤∞¿ãÎ WHõ L`«Î=∞ PKå~°=ÚÅ#∞ áêeOKÕ
"åÔ~=~°∞O\Ï~°∞? Hõ#∞Hõ <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«∞. P „ÉÏǨχ}∞x r"å`«‡
JHõ¯_ç QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’ PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok J\˜ì 'PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú—<Õ q™êÎ~°[QÆ`«∞Î=Öˇ
QÍOK«∞K«∞#flk.
bÖÏ^Õq : J~Ú`Õ =∞i ''<å ÉèÏ~°º, <å Éèí~°Î, <å Ѩل`«∞Å∞, =∂ QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞—— .... =O\˜
㨇 $`«∞Åhfl U=∞Ü«∂º~Ú?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : ~å„u"Õà◊ ã¨fiѨfl=Ú QÍOK«∞K«∞#flѨC_»∞, U~°Ê_çÜ«Ú#fl ''<å ÉèÏ~°º – <å Éèí~°Î –
<å Ѩل`«∞Å∞ – <å QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞—— ... J#∞#=hfl x^Œ∞~° #∞Oz ÖË=QÍ<Õ U"≥∞ÿáÈ`«∞<åflÜ≥∂
K≥ѨC? ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Pã¨fiѨfl=ÚÖ’x Ѩ^•~°ú=ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞, =º‰õΩÎÅ∞ 'ã¨`«º=Ú— =Öˇ
`ÀK«∞K«∞, *Ï„QÆ`ü =º=Ǩ~°=∞O`å Jã¨`«º=Ú=Öˇ, Jã≤÷`«fi=Ú ÖËx^•x=Öˇ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
J^Õq^èŒOQÍ, D *Ï„QÆ`«∞ΉõΩ =zÛ#ѨC_»∞ (x^Œ∞~°ÖËz#ѨÙ_»∞) ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =º=Ǩ~°=∞O`å
„Éèí=∞=∂„`«OQÍ, J"åã¨Î=OQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. HÍx D *Ï„QÆ`ü =º=Ǩ~°=Ú =∂„`«O
*Ï„QÆ`ü ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ J#∞ÉèíqOK«|_»∞`ÀOk.
„^Œ+¨ì
ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# HõÅÊ# / ÉèÏ=#
→
→
→
→
→
→
*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=Ú ã¨∞+¨µÑ≤Î / QÍ_è»x„^Œ
→
^Œ$â◊º=Ú ^Œ$â◊º=Ú =∞ø#=Ú
ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D *Ï„QÆ`ü 㨇 $`«∞Å∞ ÖˉõΩO_® (J"åã¨Î="≥∞ÿ) LO@∞#fl>Ë¡. *Ï„QÆ`ü
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fiѨfl㨇 $`«∞Å∞ J"åã¨Î==ÚQÍ, Jã≤÷`«fi=Ú ÖËxqQÍ q∞ye áÈ`«∞<åfl~Ú Hõ^•!
J^Õq^èŒOQÍ ''"Õ∞=Ú q„Ѩ^ŒOѨ`«∞Å"≥∞ÿ LO_ç LO\˜q∞ Hõ^•!—— J#∞ q+¨Ü«∞*Ï˝#O D
''~åA–~ål˝—— [#‡ÅÖ’ q∂‰õΩ „áêÑ≤ÎOK«@O ÖË^Œ∞. Jk ''ã¨fiѨfl`«∞ź=∂„`«OQÍ, „Éèí=∞QÍ ÉèÏ=#
HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O. „Ѩu „áê}˜Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°fi [<å‡#∞Éèí=O W>Ë¡ LO@∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 261
Jã¨Å∞, P =∂@‰õΩ =¿ãÎ .... ''"Õ∞=Ú q„Ѩ ^ŒOѨ`«∞Å=Ú—— J#∞#k Le¡á⁄~°Å=Öˇ XHÍ<˘Hõ
ã¨fiѨfl`«∞ź"Õ∞ Hõ^•! J<ÕHõ ÔH~°@=ÚÅÖ’ h~°∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ Ü«Ú#fl@∞¡, q∂ W~°∞=Ùi
Ü«∞O^Œ∞, <åÜ«∞O^Œ∞, ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞ QÆÅ ''z^•`«‡—— =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú.
1. XHõ_»∞ `«# ã¨fiѨfl=ÚÖ’ [#∞Å#∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ ^Œi≈OK«@O.
2. =∞~˘Hõ_»∞ `«# ã¨OHõÅÊ „ѨѨOK«=∞O^Œ∞ '#QÆ~°=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#q á⁄O^Œ@O.
3. Z_®iÖ’ [ÅÉèÏ==Ú HÍ~°}OQÍ h\˜ HÍÅ∞=Å#∞ (ZO_»=∂=ÙÅ#∞) QÍOK«@O.
4. P „ÉÏǨχ}∞_»∞ QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’ =#–Ѩ~°fi`å^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç# Ѩ$käqx K«∂_»@O.
W=hfl XHõ f~°∞QÆÅ q+¨Ü∂« ÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú. XHõ z#fl J^ŒOÌ Ö’ ÃÑ^Œ=Ì ã¨∞=Î ÙÅ∞, qâßÅ"≥∞#ÿ
^Œ$â◊º=Ú Hõ#|_»@OÖË^•? HÍx P Hõ#|_»∞#k J=ã¨∞Î"Õ J~Ú=Ù#flk Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ
ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# JO`«óHõ~°}=Ú# „ѨuaOaOK«∞ qâßÅ[QÆ`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞. JO^Œ∞Ö’ Hõ#|_Õ
Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·#q ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞. J=hfl ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'z^•HÍâ◊=Ú— Ü≥ÚHõ¯ - [ÅOÖ’
'„ѨuaOÉÏÅ∞— =O\˜ „ѨuaO| K«=∞`å¯~°=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
nxx|\˜ì h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õq∞\˜?
''x~°‡ÖÏHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú# – Jã¨`«º=∞QÆ∞ D ã¨$+≤ì ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ
„ѨuÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞#flk—— Jx F bÖÏ^Õg! [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ WO`«‰õΩq∞Oz "åã¨Î==∞QÆ∞ ã¨`«º=∞O@∂
UnÖË^Œ∞. ã¨~°∞fiŠǨÏ$^ŒÜ«∂O`«~°æ`«"≥∞ÿ#\˜ì, 'z^•`«‡— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí="Õ∞ ... P~ÀѨ=∂„`«=∞QÆ∞
D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ „ѨuaOa™ÈÎOk. Z_®iÖ’x ZO_»=∂=ÙÅÖ’ hÔ~Hõ¯_çk? ÉèÏ=<å=∂„`«OKÕ
U~°Ê_ç# 㨇 $u #∞O_ç Hõ^ä• ã¨OѶ¨∞@#Å=Öˇ [xOKÕ D ''Ѩ$käq, J#∞Éèí==ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞,
ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨`«º"≥∞\Ï¡ J=Ù`å~Ú? D h QÆ$ǨÏ=Ú, D QÆ$ǨHÍâ◊=Ú#
L#fl h=Ù, <Õ#∞, `«k`«~°=ÚÅQÆ∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ .... W=hfl z^•HÍâ◊"Õ∞ QÍx, =∞iOˆHq∂ J~Ú
LO_»ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ, pHõ\’¡ L#fl ^•xx K«∂_»\ÏxH˜ nѨO ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î#fl@∞¡, W=hfl =∞#‰õΩ,
''D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ q∞^䕺`«fiO—— J~°÷O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ „Ѩ=∂}ÏÅ∞QÍ, ^Œ$ëêìO`åÅ∞QÍ
ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
''yi—— „QÍ=∞OÖ’ QÆÅ P WO\˜Ö’x z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ P q„ѨÙ_»∞ L<åfl_»∞. P QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ
ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ`À QÆ∂_ç# Ѩ$käq ‰õÄ_® L#flk. F ѨلuHÍ! XHõ „`«ã¨ˆ~}∞=ÙÖ’ (Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’)
J<ÕHõ [QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ J#∞Éè=í O HÍQÆÅ=Ù. WHõ P q„ѨQ$Æ Ç¨ÏOÖ’ #QÆ~=° ÚÅ∞, LѨ=#=ÚÅ∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ q Wq∞_ç LO_»@OÖ’ Pâ◊Û~°º"Õ∞=Ú#flk? 'HõÅÊ#— J#∞^•xH˜ JO`≥H¯õ _»? J_Õ=¤ ÚO@∞Ok?
'z#‡Ü«∞ Ѩ~=° ∂}∞=Ù— J~Ú#\˜ì ~¸ '=∞#ã¨∞û—Ö’<Õ ~¸ [QÆ`OΫ `å LO_ç=Ù#fl^Œx h=Ù Zé∞QÆ"å?
Wk J`«ºO`« ™ê=∂#º"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞. nxx QÆ∞iOz h=Ù ~ÚO`«QÍ â◊OH˜ã¨∞Î<åfl"Õq∞\˜?
❖❖❖
262
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
8. HÍÅ HõÅÊ#
bÖÏ^Õq : F Ѩ~°"Õ∞â◊fis! W^ŒO`å ÉÏQÍ<Õ L#flk. HÍx P =ã≤+¨ª <å=∞^èÕÜ«Ú_»QÆ∞ „ÉÏǨχ}∞_»∞
=∞~°}˜Oz WѨÊ\˜H˜ Zxq∞k ~ÀAÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú#^Œx J<åfl=Ù Hõ^•! <Õ#∞–<å Éèí~°Î WK«@
D ~å[ºO áêeã¨∂Î D JO`«óѨÙ~°OÖ’ J<ÕHõ Ѩ^Œ∞Å ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_çáê"Õ∞! W^≥\Ï¡ ™ê^茺O?
D q+¨Ü«∞O =∞iH˘O`« <å‰õΩ ã¨∞ã¨Ê+¨ìO KÕ~Ú.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : ''D ã¨÷Å=Ú WHõ¯_» L#flk—— J#∞ =∂@ PÜ«∂ ã¨iǨÏ^Œ∞Ì ã¨÷Å=ÚÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x =∂„`«"Õ∞ J#QÆÅO. JO`ÕHÍx ã¨÷Å=Ú#‰õΩ ã¨fiÜ«∞Oxi‡`«"≥∞ÿ# <å=∞~°∂Ѩã≤÷`«∞Å∞ ZHõ¯_»
L<åfl~Ú? '^Õâ◊=Ú— J#|_»∞^•x q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® JO`Õ. ''Wk D ¿Ñ~°∞QÆÅ ^Õâ◊=Ú, nx
ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÅ∞ Wq. nx P=Å P ^Õâ◊=Ú#flk—— J#∞ HõÅÊ#Å KÕ`«<Õ ^Õâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜
J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. JO`ÕHÍx, ^Õâ◊=Ú#‰õΩ ã¨fi`«óã¨`«Î ZHõ¯_» L#flk? J^Õq^èŒOQÍ ''HÍÅ=Ú——
J#∞^•xH˜ ‰õÄ_® ã¨fi`«óã≤^Œú xs‚`«"≥∞ÿ# H˘Å`« ÖË^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. (Time and distance are
relatively experienced. They do not have form and existence if relativity is removed or dropped).
''D '[QÆ`üã¨$+≤ì— JO`å „|Ǩχ=Ú #O^Õ ^Œi≈OK«|_»∞K«∞#flk—— .... Jx J#∞H˘<åfl=Ú
Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ ''Hõ∆}=Ú–HõÅÊ=Ú—— .... J#∞#\˜ì HõÅÊ<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ HÍÅ=Ú ‰õÄ_®
''„|Ǩχ=Ú—— #O^Õ J^蕺ã≤OѨ|_»∞K«∞#flk. J#QÍ .... ''Hõ∆}=ÚÅ∞, ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞, Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞,
HõÅÊ=ÚÅ∞, „uÉèí∞=#=ÚÅ∞, h=Ù, <Õ#∞—— .... =Ú#flQÆ∞ =ã¨∞Î=ÙÅhfl Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ „ѨuÉèÏã¨ÖË
J~Ú=Ù<åfl~Ú. Jk Z\’¡ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
❖❖❖
9. q∞^䕺"≥∂Ç¨Ï ã‘fiHÍ~°O
D r=Ù_»∞ Hõ∆}HÍÅOÖ’ q∞^䕺"≥∂ǨÏ=Ú# Ѩ_ç, `«# W`«óѨÓ~°fiѨ٠qâı+¨=ÚÅhfl =∞~°z,
''J#º^è•—— QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. JkÜÕ∞ Éè∫uHõ ^Œ$+≤ìKÕ '=∞~˘Hõ [#‡— =Öˇ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨fiѨflOÖ’
„Ѩ"ÕtOK«∞K«∞#flѨC_»∞ '*ÏQÆ$`ü—#∞ Hõ∆}OÖ’ `«ºlã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
â◊s~°=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#flѨC_»∞ ‰õÄ_® W`«_»∞ z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
Hõey#"å_≥· LO@∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ, =∂Ü«∂|^Œ∞ú_≥· L#flѨC_»∞ J`«x ÉèÏ=Ѩ~°OѨ~°Å∞ W@∞¡
LO@∞<åfl~Ú.
''<Õ#∞ D ѨOK«Éèí∂`åu‡Hõ"≥∞ÿ# =ã¨∞Îã≤÷uÃÑ· P^è•~°Ñ¨_çÜ«Ú<åfl#∞. WkÜÕ∞ <å ~°∂Ѩ=Ú. D
KÕ`«∞Å∞–HÍà◊¡`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl â◊s~°=Ú <åk. <Õ#∞ D â◊s~°=Ú# xO_ç L<åfl#∞ HÍx,
=∞iOÔHHõ¯_® ÖË#∞. D `«O„_çH˜ H˘_»∞ÔH·<å#∞. „Hõ=∞OQÍ <å‰õΩ WO`« =Ü«∞ã¨∞û QÆ_»záÈ~Ú#k.
D |O^èŒ∞=ÙÅ∞ JO^Œ~°∞ <å "åà◊√§. D JO^Œ"≥∞ÿ# WÅ∞¡ <åk. <Õ#∞ ѨÙ\˜ì# `«~°∞"å`« ÉÏź=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 263
QÆ_çáê#∞. WѨC_»∞ Ü«Ú=‰õΩ_»#Ü«∂º#∞. Jk ‰õÄ_® QÆ_»záÈ~Ú, WѨC_»∞ =$^Œ∞ú_»#Ü«∂º#∞.
<å |O^èŒ∞q∞„`«∞Å∞ Wk=~°Hõ\ ˜ÖÏQÍ<Õ L<åfl~°∞.——
K«∂Kå"å bÖÏ? W\˜ì „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# *Ï˝#=∞O`å =zÛѨ_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ J\˜ì *Ï˝#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°}=Ú, Jkèëêª#=Ú (cause and substratum) ‰õÄ_® z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`«
D „^Œ+¨ì ^Œ$â◊º=ÚÅ∞, J#∞Éèí=A˝_»∞ – J#∞Éèí==ÚÅ∞ (Experiencer - Experiences) J#∞#q
z`«ûfiÉèÏ==ÚÖË HÍx, "Õˆ~q∂ HÍ=Ù. z^•HÍâ◊=Ú (Zone of Consciousness / Awareness)
H͉õΩO_® WHõ¯_»QÍx, =∞Ô~Hõ¯_®QÍx =∞iOˆHn ÖË<ÕÖË^Œ∞.
D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ "åã¨=Î ã¨fi~°∂Ѩ=Ú 'z`ü–â◊H—Θ ÜÕ∞. ã¨~fi° "åºÑ≤Ü∞« QÆ∞ z`üâH◊ Ü
Θ ∞Õ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ã¨fiѨfl=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. D ^Œ$â◊º=Ú – ^Œ~°≈#=ÚÅ ã¨fi~°∂Ѩ=∞O`å
JkÜÕ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ Jã¨`«º=ÚÅQÆ∞ D Ö’Hõ=ÚÅhfl ã¨`«º=ÚÅ=Öˇ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú.
h\˜H˜–ÔH~°@=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk K≥ѨC? WǨÏÖ’Hõ–Ѩ~°Ö’Hõ – ã¨fiѨfl=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∂
LO_»^Œ∞. WǨÏÖ’Hõ=Ú ‰õÄ_® W`«óѨÓ~°fi=Ú#‰õΩ Ñ¨~°Ö’Hõ"Õ∞ Hõ^•! Jã¨Å∞ 'ÉèË^Œ|∞kú— J#∞#k
„Éèí=∞#∞O_Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. ''[QÆ`ü – ÉèÏ==Ú—— J#∞#k „Éèí=∞Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞"Õ∞. J#QÍ,
'[QÆ`«∞Î J#|_»∞^•xH˜ Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. „Éèí=∞#∞ P„â◊~ÚOzÜ«Ú#flk "åã¨Î="≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
P HÍ~°}OQÍ ''D [QÆ`«∞ΠѨÙ@∞ìHõÜÕ∞ ÖËxk—— Jx K≥ѨÊ|_çOk. ѨÙ@∞ìHõÜÕ∞ ÖË#ѨC_»∞ D ^Œ$â◊º
[QÆ^Œ`«fi=Ú#‰õΩ #tOK«@O =∂„`«O ZHõ¯_» LO@∞Ok?
❖
F bÖÏ! D „ѨuÉèÏ`«=∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å, ÖËHõ, =∞#ã¨∞ûKÕ [QÆ`«∞ÎQÍ K«∂_»|_»∞ K«∞#fl^ŒO`å
''z`«∞Î (consciousness) HÍHõ =∞~˘Hõ>Ën HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! W^ŒO`å ã¨~°fi^• PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.
^Œ$â◊º=ÚÅhfl D z`«∞Î#O^Õ P~ÀÑ≤OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. XHõ_»∞ pHõ\’¡ "≥∞euiy Ѩ_çÜ«Ú#fl
„`å_»∞#∞ K«∂z 'áê=Ú— Jx „Éèíq∞OK«@O Z\˜ì^À – D [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú ‰õÄ_® J\˜ìk =∂„`«"Õ∞.
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D ^Œ$â◊º=ÚʼnõΩ „^Œ+¨ì Hõ#fl "ÕÔ~·# 'ã¨`«Î— ÖË<ÕÖË^Œ∞. '`«~°OQÆ=ÚÅ∞— Jx =∞#O
K≥ѨC‰õΩ<Õ^ŒO`å [Å=Ú J~Ú=Ù#flk Hõ^•! P~ÀÑ≤`«=∂„`«"≥∞ÿ# D ã¨$+≤ì (Superimposed one)
‰õÄ_® z^•HÍâ◊=Ú HõO>Ë "Õˆ~q∂HÍ^Œ∞. ''h\˜ #∞O_ç `«~°OQÆ=ÚÅ∞ "ÕÔ~·#"å?—— Jx Z=~°∞
q=∞i≈Oz ѨsH˜∆™êÎ~À "åiH˜ ''`«~°OQÆÉèÏ==Ú q∞^䌺—— Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. J^Õq^èŒOQÍ
*Ï˝#^Œ$+≤ì`À D ã¨~°fi=Ú Ñ¨sH˜∆Oz#"åiH˜ =∂„`«"Õ∞ ''z^•HÍâ◊=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ã¨$+≤ì ÖË^Œ∞—— Jx
`≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. XHõ"àÕ ◊ "Õ~∞° ã¨$+≤ì Hõ#|_»∞`«∞O>Ë, Jk ''JqKå~°}, =ºuiHõ"Î ∞≥ #ÿ JÉèϺã¨=Ú——Å
KÕ`« =∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`« Ѩلf! z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨fi„ѨHÍâ◊OKÕ`« [QÆ^•HÍ~°=ÚQÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. D q^èŒOQÍ '^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=Ú— J#∞#^Õ q∞^䌺 (ÖËxk) HÍ|\˜ì, ''„^Œ+¨ì – ^Œ$â◊ºÉ’^茗—
... J#∞#q ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞.——
❖❖❖
264
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
10. ''=∞~°}=Ú á⁄O^Œ@O—— J#QÍ?
D „áê}˜ (ÖËHõ r=Ù_»∞) '=∞~°}=Ú— J#∞#k á⁄O^Œ@O =∞#O K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl=Ú Hõ^•!
J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ #tOK«∞K«∞#fl^Õq∞\˜? D ã¨∂÷Åâ◊s~°=Ú =∂„`«"Õ∞ <ÕʼnõÄÅ∞K«∞#flk. J<ÕHõ
ÉèÏ==ÚÅ∞, P~°∞ÎÅ∞, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞, HÀiHõÅ∞, Jaè~°∞K«∞Å∞, L|ÖÏ@=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
`«# ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ ''ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú—— (Pu"åÇ≤ÏHõ â◊s~°=Ú ÖËHõ Subtle body) Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ
LO_»<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú QÍ_èx» „^ŒÜ∞Õ . QÍ_èx» „^•ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞<ÀQÆ`"« ∞≥ #ÿ ^ŒO`å
J„ѨHõ\ ˜`«OQÍ#∞, [_»OQÍ#∞ LO\’Ok. JO`ÕQÍx, ÖˉõΩO_® áÈ=Ù@ÖË^Œ∞ Hõ^•!
J\˜ì ã¨∂Hõ; â◊s~°=Ú L#flO`«=~°‰õΩ "≥∂ǨÏ=Ú ZHõ¯_çH© áÈ^Œ∞. Jk =∞~°Å=∞~°Å =zÛ
Ѩ_»∞`«∂<Õ LO@∞Ok. "≥∂ǨÏ=Ú qHõã≤OK«QÍ<Õ =∞~°Å ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ K≥Ok# J#∞Éèí==Ú
ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ „áêÑ≤Îã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. J#QÍ, J^ŒÌ=ÚÖ’ „ѨuaO|=Ú ÖÏQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
[QÆ`∞« Î „ѨuÉèÏã≤`=« ∞ø`«∂<Õ LO@∞Ok. J~Ú`Õ ^Œ$â◊º=ÚÖ’x =∂~°∞Ê – KÕ~∞° ÊÅ∞, Jk „ѨuaOaOKÕ
J^ŒÌ=Ú#‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|OkèOz LO_»^Œ∞ Hõ^•! P`«‡Ü«∞O^Œ∞ „ѨuÉèÏ`«=∞ÜÕ∞º [QÆ^Œ#∞Éèí==Ú
P`«‡‰õΩ U=∂„`«O =∂~°∞ÊKÕ~°∞ÊÅ∞ HõeÊOK«@O ÖË^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
r= K≥·`«#º=Ú – ã¨∂Hõ; ^ÕǨÏ=Ú – ã¨∂÷Å â◊s~°=Ú :
J`«x r=K≥·`«#º=Ú#‰õΩ (ÖËHõ â◊√^Œú–ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ) '=∞$`«∞º=Ù— J#∞#k LO_»^Œ∞.
J#QÍ =∞##"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆey#\˜ì ã¨∂Hõ;^ÕÇϨ =Ú Z=i Hõ~ΰ $`«fi"≥∞Üÿ Ú« #fl^À J\˜ì 'z^•`«‡—‰õΩ
ѨÙ@∞ìHõÅ∞O_»=Ù. D r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J\˜ì z^•`«‡ÜÕ∞QÍx, D ã¨∂Hõ;–ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=ÚÅ∞
HÍ=Ù ã¨∞=∂! '=∞$`«∞º=Ù— J#∞#k áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«=Ú. J^ŒÌOÖ’
„ѨuaO|=ÚÖÏQÍ J`«x K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞ „ѨuaOaOKÕ^ŒO`å .... â◊s~°=Ú L#flѨC_»∂ –
ÖË#ѨC_»∂ ‰õÄ_® .... WO`«‰õΩ=ÚO^Œ\ ˜ 㨇 $u ÖËHõ *Ï˝#=Ú#‰õΩ J#∞ã¨iOKÕ LO\’Ok.
J#QÍ, =∞~°Å â◊s~°=Ú ^èŒiOz# D r=Ù_»∞ `å#∞ WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ QÍOz# ''HÍÅ=Ú
P~°OÉèí=Ú – „Hõ=∞=Ú – [QÆ`«∞Î – `«e¡ – `«O„_ç – =Ü«∞ã¨∞û – *Ï˝#=Ú – |O^èŒ∞=ÙÅ∞ –
Éèí$`«∞ºÅ∞ – Ü«∞`«fl=ÚÅ∞ – ™ê÷#=ÚÅ∞ – Hõ∆Ü«∞=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x z^•HÍâ◊=Ú #O^Œ∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ Z~°∞QÆ∞@ J`«x ã¨fiÉèÏ=O. ''<Õ#∞ [x‡OKå#∞. g~°∞ <å `«e¡^ŒO„_»∞Å∞.
WѨC_»∞ <Õ#∞ ÉÏÅ∞_»#∞—— J#∞#^ŒO`å ѨÓ~°fi㨇 $u |ÅOKÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. „Hõ=∞OQÍ
^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅ É’^茉õÄ_® U~°Ê_»∞`ÀOk. ѨÙ=Ùfi #∞O_ç HÍÜ«∞ – ѨO_»∞ ÖÏQÍ J=hfl
~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞<åfl~Ú.
J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«_»∞ 'XHõ¯ Hõ∆}O—Ö’ 'HõÅÊ=Ú— – JO`«\ ˜ HÍÅ=Ú#∞ ‰õÄ_®
J#∞ÉèíqOK«QÆÅ_»∞. ''ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ n~°…HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O—— .... J#∞^•xH˜ J<ÕHõ
^Œ$ëêìO`åÅ∞ =∞#‰õΩ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. 'ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞— J#∞ XHõ =∞Ǩ~åA XHõ¯~å„uÖ’ ѨO„_≥O_»∞
ã¨O=`«û~°=ÚÅ HÍÅ=Ú#∞ J#∞ÉèíqOzÜ«Ú<åfl_»∞. XHõ_»∞ J`«ºO`« q~°Ç¨Ï=Ú`À ÉÏ^èŒ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 265
Ѩ_»∞K«∞#flѨC_»∞ XHõ¯~ÀA HÍÅO J`«ºO`« n~°…OQÍ J#∞Éèí==∞=Ù`«∂ LO@∞Ok Hõ^•! ÉÏQÍ
PHõeKÕ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞"åxH˜ PÜ«∂ [_®HÍ~°=ÚÅ∞ PǨ~°Ñ¨^•~°÷Å=Öˇ QÀK«iã¨∂Î LO\Ï~Ú. D
r=K≥·`«#º=Ú#‰õΩ ‰õÄ_®, ''<Õ#∞ [x‡OKå#∞. =∞~°}˜OKå#∞. <å `«e¡, <å `«O„_ç, <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞——
J#∞#\˜ì |∞kú HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. WHõ J`«_∞» JѨC_»∞ â◊¥#º™ê÷#=ÚÖ’ [#ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#∞ ^Œi≈™êÎ_∞» .
qѨ`«∞Î L`«û=OÖÏQÍ LO@∞Ok. =OK«# ÖÏÉèíO=Öˇ `Àã¨∞ÎOk. D |∞kú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#‰õΩ JO`«∞
ZHõ¯_çk? J~°÷"Õ∞=Ú#flk?
❖
Wk W@∞¡O_»QÍ, =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. q∞iÜ«∞ѨÙyO[Ö’ 'HÍ~°O— ɡ·@‰õΩ
JQÆ∞Ѩ_»‰õΩO_®<Õ LO@∞Ok. XHõ tÅÜ«∞O^Œ∞ tÅÊ=Ú K≥Hõ¯|_»HõáÈ~Ú# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®
''tÅÊ`«fi=Ú—— LO_Õ LO@∞Ok. teÊ P tÅÜ«∞O^Œ∞ tÅÊ=Ú K≥‰õΩ¯K«∞#flѨC_»∞ ɡ·@#∞O_ç Un
`≥zÛ JO^Œ∞ LOK«∞@ ÖË^Œ∞Hõ^•? ''„Éèí=∞ =∞Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì D [QÆ`«∞Î L#flk ZHõ¯_»?—— J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ
ã¨=∂^è•#O q#∞ :
''„Éèí=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ D ^Œ$â◊º[QÆ`«ÎO`å =∞Ô~Hõ¯_® ÖË^Œ∞. W^ŒO`å [#‡~°Ç≤Ï`«∞_»∞, x`«∞º_»∞
J~Ú#\˜ì P Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞+¨µx P„â◊~ÚOK«∞H˘<Õ L#flk. JO`ÕHÍx nxH˜ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# 'ã¨`«Î— ÖË^Œ∞.
D r=Ù_»∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ P Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞+¨µ_Õ ã¨~°fi^• J~Ú=Ù<åfl_»∞?——
❖❖❖
11. W^ŒO`å ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ#ÜÕ∞!
F bÖÏ! „â◊^ŒúQÍ qO@∞<åfl=Ù Hõ^•! WO^Œ∞‰õΩ ... „Ѩu~ÀA, „ѨuHõ∆}O, „Ѩu XHõ¯iH˜
J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞O_Õ XHõ z#fl ^Œ$ëêìO`«=Ú h J=QÍǨÏ# H˘~°‰õΩ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
''Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩ#flѨC_»∞ U ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ Hõ#∞Ñ≤OK«=Ù. HÍx, Hõà◊√§ `≥iz K«∂z#ѨC_À ...
<å<åq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ „^Œ+¨ìÜ«∞O^Œ∞ '*Ï˝#^Œ$+≤ì— |Å=`«Î~°"≥∞ÿ#ѨC_»∞,
''<å<å ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ HõxÑ≤OKÕ=hfl <å<åq^èŒ=ÚÅ∞ HÍ=Ù—— J#∞#\˜ì JO`«~°æ`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì ÖËHõ
J=QÍǨÏ# `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ã¨∞™ê^茺"Õ∞. J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O W=hfl ѨÓiÎQÍ =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ
J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú.
D r=Ù_»∞ =∞$u á⁄Ok# "≥O@<Õ (â◊s~°=Ú <ÕʼnõÄe# "≥O@<Õ) J`«xH˜ Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞
^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. D k‰õΩ¯Å∞, HÍÅ=Ú, PHÍâ◊=Ú, ^èŒ~°‡=Ú, Hõ~°‡Å∞ .... W=hfl
Hõ Ö ÏÊO`« = Ú =~° ‰ õ Ω ã≤ ÷ ~ ° = ÚQÍ LO_Õ =㨠∞ Î = ÙÖË ã¨ ∞ =∂! W=hfl z^•HÍâ◊ = ÚÖ’<Õ
„Ѩã∞¨ Êù@=∞ø`«∞<åfl~Ú. z^•HÍâ◊=Ú#‰õΩ P^ŒºO`åÅ∞ ZHõ¯_»? HõÅÊ# L#flO`«=~°‰Ωõ [QÆ^fiŒ º=Ǩ~°=Ú
LO@∞Ok. HõÅÊ# `˘Åy`Õ Uq∂ LO_»^∞Œ . HõÅÊ# ÖË#\˜ì ã≤u÷ <Õ ''HõÖÏÊO`«=Ú—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl=Ú.
266
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'㨇 $u— (*Ï˝Ñ¨Hõ=Ú) J#∞^•x#∞O_ç L^Œƒùqã¨∞Î#fl D '㨇~°}=Ú— J#∞#k J`«ºO`«
qz„`«"≥∞ÿ#k. ã¨fiѨflOÖ’ ... JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ J#∞HÀxq, K«∂_»xq, HÀ~°xq ‰õÄ_® 㨇~°}‰õΩ
=™êÎ~Ú Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ D r=Ù_»∞ JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ QÍOK«#\˜ì, X#~°Û#\˜ì q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
‰õÄ_® =∞~°}Ï#O`«~°O 㨇~°}‰õΩ =ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ D 㨇~°} JO`å J`«x JO`«~°OQÆ=Ú#
QÆÅ ã¨O™ê¯~°=Ú#‰õΩ "Õ~∞° QÍ LO_ç#k HÍ^Œ∞. =∞#ã¨∞ûKÕ HõeÊOK«|_ç QÍOK«|_»∞ TǨ#QÆ~=° Ú#‰õΩ
=¸Å=∞O@∂ Un ÖË#>Ë¡, D „ÉèÏOuH˜ ‰õÄ_® =¸Å=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. W^ŒO`å "≥eã≤
LO_Õk z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ Hõ^•! „ÉèÏOuÜÕ∞ ѨÓ~°fi㨇 $ux P^è•~°OQÍ KÕã¨∞H˘x, ''Wk [QÆ`«∞Î –
Wk ã¨$+≤ì—, 'Wk ^Œ∂~°=Ú – Wk ^ŒQÆæ~°—, 'Wk Hõ∆}=Ú – Wk Ü«ÚQÆ=Ú—, 'Wk ã¨fiÅÊ=Ú – Wk
n~°…=Ú— —— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞ „Éèí=∞Åhfl HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk.
'z„^Œ∂Ѩ=Ú— XHõ¯>Ë HÍ~°}~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. `«k`«~°=ÚÅhfl HõÅÊ# Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞
J~Ú=Ù#flk. P HõÅÊ#‰õΩ HÍ~°}O z„^Œ∂Ѩ"Õ∞. ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ Uq∞
J~Ú=Ù<åfl~Ú? JHõ¯_» J#∞Éè∂í `«=∞ÜÕ∞º^ŒO`å 㨇 $u Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#ÜÕ∞ Hõ^•! `«O„_ç=Öˇ L#fl"åxx
K«∂z#ѨC_»∞ `«O„_ç QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =zÛ#@∞¡. PÜ«∂ #∂`«# =ã¨∞=Î ÙÅ∞ `å~°ãѨ _¨ #ç ѨC_»∞ JO`«~O° QÆ=Ú#
#∂`«<å#∞Éèí==ÚÅ∞ L^ŒƒùqOz |Ç≤Ï~°æ`«O J=Ù`«∞<åfl~Ú. W@∞¡ [˝Ñ≤Î Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ =iΙÈÎOk.
1. 㨇 $u 2. ã¨O™ê¯~°=Ú
D Ô~O_»∞ ‰õÄ_®, xt`«OQÍ, ѨijeOz#ѨC_»∞, ''D Ô~O_»∂ z^•HÍâ◊=Ú HõO>Ë "Õ~°∞
HÍ^Œ∞—— Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
㨇$u – =ÚH˜Î :
F bÖÏ! ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∞O`å ‰õÄ_® ã¨$+≤ìHÍÅOÖ’ q^è•`« (ÖËHõ
'„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞— ÖËHõ 'ã¨=∞+≤–ì ã¨$+≤Hì ~õ —ΰ ) Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# Ü«∞O^Õ Wq∞_ç=Ù#flk. P `«~∞° "å`« ã¨∂Å÷ =∞QÆ∞K«∞
„Hõ=∞=ÚQÍ D q™êÎ~°"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•Å∞ÛK«∞#flk. H˘O^Œ~°∞ D [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú#∞ XHÍ<˘Hõ
ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#^•x=Öˇ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ W^ŒO`å `«=∞ 㨇 $uÜ«∞O^Õ J#∞Éèí==∂„`«"≥∞ÿ
LO_ç LO_»∞@#∞ QÆ=∞xOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^ŒiH˜ HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ ã¨‡~°}ÖˉõΩO_®<Õ Wk
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =™ÈÎOk.
D ã¨O™ê~°=º=Ǩ~°O D q^èŒOQÍ '㨇 $u— KÕ`«<Õ x~°fizOK«|_»∞K«∞, 㨇 $uH˜ JO^Œx^≥·
„Ѩ=iΙÈÎOk Hõ^•! J~Ú`Õ *Ï˝#∞Å∞ ''=ÚHÎ̃—— J#|_»∞ =∞~˘Hõ ã≤÷ux =∞#O^ŒiH˜ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞.
'=ÚH˜—Î JO>Ë Uq∞\˜? D ã¨O™ê~°=Ú ã¨OѨÓ~°=‚ ÚQÍ q㨇iOK«|_»∞@ÜÕ∞ ã¨∞=∂! ''D ã¨O™ê~°=Ú
#O^Œ∞ <å‰õΩ HÀ~° `«y#k QÍx, x~åHõiOK« `«y#kQÍx Un ÖË^∞Œ —— J#∞#\˜ì ÉèÏ==Ú ã¨∞ã≤~÷ =° ÚQÍ
Ü«ÚO_»∞>Ë ''=ÚH˜Î——. D 'JǨÏO— J#∞ *Ï˝#=Ú ^•xx J#∞ã¨iOzÜ«Ú#fl ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î
JÉèÏ"å<˘flOk#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ '=ÚH˜Î— J#∞#k É’^èŒÑ¨_»QÆÅ^Œ∞. ''JǨÏO–^Œ$â◊º=Ú——Å∞
JOwHõiOK«|_ç#O`«HÍÅO D [#‡–Hõ~°‡Å∞, J#∞|O^茖ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ LO@∂<Õ LO\Ï~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 267
J#QÍ ^Œ$â◊º Ѩ~°OѨ~°Å∞ XHõ^•x"≥#∞Hõ XHõ\ ˜ =zÛáÈ`«∂<Õ LO\Ï~Ú. Jq r=Ùx „ѨÉèÏq`«O
KÕã¨∂Î, áÈ`«∂ LO\Ï~Ú. pHõ\’¡ "≥∞eHõÅ∞ uiy–LO_çÜ«Ú#fl „`å\˜Ü«∞O^Œ∞, ''Wk áê=Ú——
J#∞#\˜ì ''â◊|Ì=Ú– ^•x J~°÷=Ú—— `˘ÅQÆ#O`«=~°‰õΩ ã¨~°Ê=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÉèíÜ«∞O `˘ÅˆQ^≥\Ï¡?
„Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# z`«Îx~À^èŒ=Ú :
''D ^Œ$â◊º=Ú#∞ =∞~°záÈ`å#∞. J@∞¡ =∞~°K«∞@KÕ `«ºlOz"Õ™êÎ#∞. nxx 'u~°ã¨¯iOK«@O—
J#∞#\˜ì Ü≥∂QÆ=Ú#∞ P„â◊~Ú™êÎ#∞—— ... Jx H˘O^Œ~°∞ Ü≥∂QÆ=ÚKÕ z`«Î=Ú#∞ x~ÀkèOѨ
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ J\˜ì 'z`«Î–x~À^èŒ=Ú— J#∞ |Å=`«Î~° „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ H˘kÌ¿ãѨ٠âßOu,
LѨâ◊=∞#=Ú ÅaèOz#ѨÊ\˜H˜, Jk x["≥∞ÿ#, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# âßOu HÍ^Œ∞. P 'Ü≥∂QÆ=Ú—
ÉèíOQÆ"≥∞ÿ#ѨC_»∞ =∞~°Å, =∞~°∞Hõ∆}O, 'ã¨Oã¨$u— ÖËHõ 'ã¨O™ê~°=Ú— =zÛѨ_»∞`ÀOk. XHõ ^ŒÜ«∞ºO
=^Œe =∞~˘Hõ ^ŒÜ∞« ºO Ѩ@∞ìH˘O>Ë ÖÏÉè"í ∞Õ =Ú#flk? JO^Œ∞KÕ`« bÖÏ! h=Ù *Ï˝#^Œ$+≤xì JÅ=~°K∞« HÀ.
'*Ï˝#^Œ$+≤ì— JO>Ë Uq∞\˜? :
''D ^Œ$â◊º=Ú W@∞¡ L#flѨÊ\˜H©, Wk ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞. WO^Œ∞ Hõ#|_Õ J<ÕHõ`«fi=Ú "åã¨Î==Ú
HÍ^Œ∞. JkfifÜ«∞=∞QÆ∞❖ K≥·`«#º"Õ∞ W@∞¡ ''<Õ#∞–h=Ù–^Œ$â◊º=Ú——QÍ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# =∂Ü«∞KÕ
„Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk. ''WO^Œe z^•HÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ `«`«Î fi=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ LOK«∞H˘x,
PÃÑ· WHõ, Uk Z\’¡ J>Ë¡ PK«iOK≥^Œ#∞QÍHõ!—— J#∞#^Õ *Ï˝#^Œ$+≤ì.
Uk – '„Éèí=∞— J~Ú=Ù#fl^À ... Jk „Éèí=∞QÍ#∞, Uk – ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À ... Jk ã¨~°fi^•,
ã¨~fi° „`å, ã¨~fi° "ÕàÅ◊ HÍ~°º – HÍ~°} ~°ÇÏ≤ `«=ÚQÍ#∞ ^Œi≈OK«∞=Ú. JѨC_»∞ hH© *Ï_»º=Ú `˘ÅyáÈ~Ú
=∂=Öˇ<Õ '=ÚHõÎã≤÷u—x J#∞ÉèíqOK«QÆÅ=Ù. `«`«Î fi*Ï˝#"Õ∞ =ÚH˜ÎH˜ HÍ~°}O J=Ù`ÀOk. *Ï˝#=Ú
ÅaèOz#ѨC_»∞, ''D ã¨O™ê~°=Ú „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. D „^Œ+¨ì – ^Œ~°≈# – ^Œ$â◊º=ÚÅO^Œe
™ê~°=ã¨∞Î=Ù „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ É’^èŒ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. x„^ŒÖËz# "åxx HõÅÖ’ K«∂_»|_ç# 'ѨÙe—
Uq∞ KÕÜ∞« QÆÅ^Œ∞ K≥ÑC¨ ? D ã¨O™ê~°=Ú‰õÄ_®, h=Ù *Ï˝x"≥#· ѨC_»∞, x#∞fl U=∂„`«O ã¨Ê $tOK«Ö^Ë ∞Œ .
^Œ∞ódOѨ*ËÜ«∞ÖË^Œ∞.
❖❖❖
12. 㨇 $uH˜ =ÚO^Õ L#fl^Õk?
bÅ : J=∂‡! h=Ù K≥ѨC^•xx J#∞ã¨iOz ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiã¨O™ê¯~°"Õ∞ HÍ~°}=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞
K«∞<åfl#∞. J~Ú`Õ XHõ „Ѩâ◊fl. ''J~°∞O^èŒu – =ã≤+¨µªÅ∞—— J#|_Õ D „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å ã¨$+≤ìH˜
HÍ~°}=∞QÆ∞ JO`«‰õΩ=ÚO^Œ\ ˜ ã¨O™ê¯~åÅ∞ <å‰õΩ ZHõ¯_ç#∞O_ç =KåÛ~Ú? <Õ#∞ ZѨC_»∂ Jq
J#∞ÉèíqOz#>Ë¡ ÖË^Õq∞\˜?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : "≥∞à◊√‰õΩ= ~åQÍ<Õ ã¨fiѨfl =$`åÎO`åÅhfl `«ºlOK«|_»∞K«∞#fl@∞¡, ... #∂`«#
^ÕǨÏã¨O^Œ~°≈=ÚKÕ Ñ¨Ó~°fi-`«`«∂Ê~°º ^ÕÇ¨Ï =º=Ǩ~å^Œ∞Å∞ ã¨fiѨfl=∂„`å#∞Éèí=`«fiO ã¨O`«iOK«∞
268
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õΩO@∞<åfl~Ú. '=∞$u— J#|_»∞ â◊s~°`åº[º=Ú `«~°∞"å`« ^Œ$â◊º=Ú JQÆ∞Ѩ_»∞@‰õΩ HÍ~°}O ...
„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ 㨇 $uÜÕ∞ Hõ^•! Jã¨Å∞ P '㨇 $u— J#|_»∞^•xH˜ „áê~°OÉèí=Ú ZHõ¯_»? 㨇 $uH˜
=ÚO^Œ∞ L#fl^Õk? ''㨇 $uH˜ =ÚO^Œ∞ Un ÖË^Œ∞. ÖËHõ â◊¥#º=Ú LO@∞Ok?—— J#∞ Jaè„áêÜ«∞O
ã¨iHÍ^Œ∞. â◊¥#º=ÚÖ’ #∞O_ç 㨇 $u Z\Ï¡ =ã¨∞ÎOk? ''Un ÖË#\˜ì â◊¥#º „Ѩ^Õâ◊OÖ’, ÖË^•,
â◊¥<åºHÍâ◊OÖ’ |OQÍ~°∞ ã¨OK«∞Å∞ ÅaèOKå~Ú—— J#∞#k ZO`«\ ˜ Jã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O?
㨇 $uH˜ ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞ P 㨇~°}=Ú#‰õΩ 'Hõ~°Î— J~Ú#\˜ì h=Ù LO_»<Õ LO_®e. h=Ù
L<åfl=Ù Hõ#∞Hõ<Õ '㨇 $u— J#∞#k LO@∞Ok. J\˜ì h â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. (㨇~°}=Ú#‰õΩ P=Å
L#fl â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞) Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
❖
㨈~! WѨC_»∞ „Ѩ^äŒ=∞ r=Ù_»QÆ∞„|Ǩχ^Õ=Ùx QÆ∞iOz âßG=ÚÅ∞ Z@∞¡ qâ◊^Œ Ѩ~°∞ã¨∞Î<åflÜ≥∂
K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. Wk qO>Ë h ã¨O^ÕǨÅhfl `˘ÅQÆ∞`å~Ú.
'㨇 $u—H˜ P=Å L#flk =ÚHõÎ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. „|Ǩχ ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ =ÚHõÎr=Ù_»∞. Z=_»∞
=Ú‰õΩÎ_À J`«_»∞ `«# ã¨fi`«`«Î fi=Ú#O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· LO\Ï_»∞. JO^Œ∞KÕ`« „|Ǩχ‰õΩ 'ѨÓ~°fi㨇 $u—
J<Õ „Ѩã¨H˜Î LO_»^Œ∞. ã¨$+≤ìHõ~°Î. ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞, z`åÎHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ (cosmic mind process) JQÆ∞
„|Ǩχ Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#ÜÕ∞ D r=Ù_»∞ Hõ^•! J\˜ì D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ D '[QÆ`ü— ã¨$+≤ìH˜ HÍ~°}O
'㨇 $u— J#\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ WHõ¯_» ã≤^•úOfHõiOK«|_ç# q^èŒO q#∞.
=º+≤ìr=Ù_»∞ : XHÍ<˘Hõ LáêkèH˜ ã¨O|OkèOz# „^Œ+¨ì`«fi=Ú – Hõ~°Î $`«fi=Ú.
ã¨=∞+≤ì – r=Ù_»∞ ÖËHõ „Ѩ*ÏѨu : ѨÙ#~°˚#‡ Ѩ~°OѨ~°Å ~°∂ѨOQÍ U~°Ê_ç LO@∞#fl J<ÕHõ
Láê^èŒ∞ÅÖ’x „^Œ+¨ì`«fi=Ú – Hõ~°Î $`«fi=Ú.
J<ÕHõ [#‡ÅÖ’x "å_»∞, XHõ [#‡Ö’x "å_»∞ XHõ¯_Õ J~Ú=Ù<åfl_»∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì P
W~°∞=Ù~°∞ XHõ¯>Ë.
XHõ „Ѩ*ÏѨu (ã¨=∞+≤ì r=Ù_»∞) #∞O_ç =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨OѨ~°¯=ÚKÕ =∞~˘Hõ „Ѩ*ÏѨu
L^Œ~Úã¨∂Î ã¨$+≤ìx ^Œi≈OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. XˆH „^Œ+¨ì "Õ~°∞"Õ~°∞ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ J#∞Éèí=O
ã‘fiHõiOK«∞K«∞<åfl_»∞.
Wk W@∞¡O_»QÍ, [#‡Å∞ JOwHõiOK«∞K«∞#fl ''„Ѩ*ÏѨu—— #∞O_ç L^ŒƒùqOK«∞K«∞#fl
„Ѩ*ÏѨ`«∞ÅÖ’ H˘O^ŒiH˜ HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ 'ѨÓ~°fi㨇 $u—`À ‰õÄ_ç# „ѨuÉèí qHõã≤™ÈÎOk.
❖
ã¨$+¨µìÅhfl K≥·`«<åºHÍâ◊OÖ’ L^Œ~ÚOz Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨Î"åxH˜ D ã¨$+¨µìÅhfl
ã¨OHõÅÊ=∂„`«=ÚÖË Hõ#∞Hõ, q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖË. ã¨OHõÅÊ=Ú#flKÀ>Ë ã¨‡ $u – ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞
‰õÄ_® LO\Ï~Ú. ''ã¨OHõÅÊ=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ LO_»Hõ – ã¨OHõÅÊ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ L#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 269
– ã¨OHõÅÊ=Ú `˘Åy#ѨC_»∞ `å=Ú ‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞K«∞O_Õ D ã¨$+¨µìÅ∞ U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞
L^Œ~ÚOz LO_»ÖË^Œ∞—— ... J#∞#k WHõ¯_» ã≤^•úO`«=Ú. F bÖÏ! <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#flk H˘OK≥O
ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À Ü≥∂zOK«∞. ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ`« [xOz, P ã¨OHõÅÊ=Ú Å~ÚOz#ѨC_»∞ ÖË#@∞¡
J#∞Éèí∂`«=∞ÜÕ∞ºk .... ZѨC_»∞ L^Œ~ÚOz#@∞¡? ZѨC_»∞ Jã¨Îq∞Oz#@∞¡? Hõ#∞Hõ ''<å ã¨$+≤ìx
<Õ<Õ <å 'ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞— J#∞ „Ѩ„H˜Ü∞« KÕ ã¨$+≤Oì K«∞H˘#∞K«∞<åfl#∞. <Õ#∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ `«ºlOz#ѨC_»∞
<å â◊√^Œú`«`«fi"Õ∞ âı+≤OK«∞K«∞#flk. ã¨$+≤ìH˜ Jf`«"≥∞ÿ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì z`ü K≥·`«#º"Õ∞ 'Ѩ~°=∂`«‡— J#∞
â◊|Ì=ÚÜ≥ÚHõ¯ J~°÷=Ú—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. J^Õ Ñ¨~°„|Ǩχ=Ú.
„|Ǩχ‰õΩ HõeˆQ ''ѨÓ~°fi–JѨÓ~°fi—— 㨇 $`«∞ʼnõΩ HÍ~°}O Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞. J#QÍ Ñ¨~°„|Ǩχ"Õ∞
HÍ~°º–HÍ~°}ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ z^•HÍâ◊=Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. HÍ~°ºHÍ~°}=ÚÅ JÉèË^Œ*Ï˝#"Õ∞ =ÚH˜Î.
''J\˜ì JÉè^Ë *Œ Ï˝#=Ú ã¨∞ã≤~÷ O° HÍ#O`«=~°‰Ωõ =ÚH˜Î ÅaèOK«∞#k HÍ^Œ∞—— ... Jx =ÚHõÎ ã¨fi~°∂ѨÙÅ=∞QÆ∞
"Õ∞=Ú J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOz, „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl=Ú. JO^Œ∞=Å¡ 'ѨÓ~°fi㨇 $u— J#∞#k ‰õÄ_®
''JYO_»z#‡Ü«∞=Ú—— #‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. Jyfl–L+¨‚=Ú PHÍâ◊=Ú–â◊¥#º=Ú=Öˇ
HÍ~°º=Ú – HÍ~°}=Ú (Effect-Cause) J#∞#q â◊|Ì=Ú #O^Õ ÉèË^Œ=Ú Hõey=Ù<åfl~Ú QÍx,
J~°÷=Ú #O^Œ∞ HÍ^Œ∞. P Ô~O_çO\˜H˜ aè#fl"≥∞ÿ# ã¨`«Î ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! '[QÆ`ü—
J#|_»∞ ^Œ$â◊º=Ú U=∂„`«=Ú L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. '„|Ǩχã¨`«Î—<Õ h=Ù h ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ<å~°K«#KÕ
W@∞¡ [QÆ`«∞ÎQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl=Ù—— ... Jx QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ É’kèã¨∞Î<åfl~°∞. ''`«`«Î fi"£∞——
(''`«`ü ´ JkÜÕ∞, `«fi"£∞ ´ h=Ù J~ÚL<åfl=Ù——) J#∞ =∞Ǩ"åHõº=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ∂_®~°÷=Ú W^Õ
Hõ^•! ˆH=ŠѨ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú#<Õ ã¨~°fi=Ú "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖❖❖
13. J#º [QÆ`«∞ÎÅ#∞ ZO^Œ∞KÕ`« K«∂_»ÖËHõáÈ`«∞<åflO?
bÅ : ¿ÇÏ [QÆ[˚#h! =∂`å! h=Ù D ~ÀA h "åHõºÑ¨~°OѨ~°ÅKÕ <å‰õΩ k=º"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìx
„Ѩ™êkã¨∞Î<åfl=Ù. ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ ã¨~°fi=Ú K«∂_»|_»∞#@∞¡, <Õ#∞ Ѩ~°=∞*Ï˝#=Ú#∞ h
„Ѩ™ê^Œ=ÚKÕ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
¿ÇÏ Ö’Hõáê=h! ã¨`«ºã¨fi~°∂Ñ≤}˜Ü«∞QÆ∞ h=Ù ã¨~°fi^• ã¨`«º=Ú<Õ „ѨHõ\ ˜™êÎ=Ù. J~Ú#ѨÊ\˜H©,
W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨O™ê¯~°=ÚÅKÕ`« HÍÉ’Å∞, <åÖ’ H˜Oz`ü â◊OHõ, ‰õΩ`«∂ǨÏÅ=Ú q∞yeÜÕ∞
LO@∞<åfl~Ú. h‰õΩ JÉèíºO`«~°O ÖˉõΩO>Ë, ##∞fl P 'yi— „QÍ=∞=Ú# QÆÅ J~°∞O^èŒu – =ã≤+¨µªÅ∞
x=ã≤Oz# QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ fã¨∞H˘x "≥à◊√§.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : 㨈~. J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ. J~Ú`Õ h=Ù "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOz, J\˜ì
ã¨=∂kèÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú#∞ Ѩi`«ºlOKåe. ''JKÕ`«º (Éè∫uHõ ^Œ$+≤ìKÕ `≥eÜ«∞|_»∞
^•xHõO`«\H˜ © Jf`«"∞≥ #ÿ ) z„^Œ∂Ѩ"∞≥ #ÿ \˜ì <Õ#∞ z`üK`·≥ #« º=Ú#∞—— J#∞#\˜ì Ѩq„`«^$Œ +≤xì J=ÅOaOz,
270
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∂=Öˇ<Õ Ñ¨q„`«∞~åÅ=Ù Hõ=Ú‡. JѨC_»∞ h=Ù PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨$+≤ìx QÍOK«QÆÅ=Ù. D h
ã¨∂÷Å^ÕǨÏÉèÏ==Ú P ã¨$+≤ì ^Œ~°≈#=Ú#‰õΩ „Ѩu|O^èŒHõ"≥∞ÿÜ«Ú#flk ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« WѨC_»∞
''<Õ#∞ z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞—— J#∞ *Ï˝#^Œ$+≤ìx J=ÅOaOK«∞.
bÅ : ^Õg! D Éè∫uHõ ^ÕǨÏÉèÏ"À„^ÕHõO L#flO`«=~°‰õΩ J#º[QÆ`«∞Î#∞ ZO^Œ∞‰õΩ K«∂_»ÖË=Ú?
^•xH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? <åÃÑ· HõxHõ~°O`À =ÚO^Œ∞QÍ D q+¨Ü«∞O q=iOz K≥ѨC.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : "åã¨Î"åxH˜ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î PHõ$u~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. J~Ú`Õ q∞^䕺 *Ï˝#=â◊O KÕ`«
PHõ$u L#fl@∞¡ JQÆ∞Ѩ_∞» K«∞#flk. ^Œ$ëêìO`åxH˜ ... ''|OQÍ~°ÑÙ¨ LOQÆ~O° —— J#∞ ^•xÖ’ L#fl^ŒO`å
|OQÍ~°"Õ∞ Hõ^•! HÍx 'LOQÆ~°O— J#∞ â◊|ÌO`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. |OQÍ~°OÖ’ LOQÆ~°O L#fl^•?
=∞i LOQÆ~°O L#flk ^ÕxÖ’? LOQÆ~°=Ú J#∞#k PHÍ~°"Õ∞ Hõ^•! P PHÍ~°=Ú |OQÍ~°=Ú#‰õΩ
"ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞Hõ^•! J\Ï¡ˆQ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡HõO>Ë "ÕÔ~·# ã¨`«Î ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ
Wk ''q∞^䌺—— Jx JxÑ≤OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
D [QÆ^•HÍâ◊=Ú „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. `«\ÏHõOÖ’x [ÅOÖ’ (ÃÑ·#∞#fl) PHÍâ◊O
ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, „ѨuaOa`«–HÍ~°}OQÍ P xâ◊ÛÅ–[ÅOÖ’ ''"Õ∞Ѷ¨∂=$`«"≥∞ÿ# PHÍâ◊O——
Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•! x~åHÍ~°=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ q∞^䌺ܫ∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ PHõ$u J>Ë¡
`ÀK«∞K«∞#flk.
JÜ«∞O „ѨѨOKÀ q∞^ä≥·º= ã¨`«ºO „|Ǩ‡-ǨÏ=∞^ŒfiÜ«∞"£∞ I
J„`«„Ѩ=∂}"£∞ "Õ^•O`å QÆ∞~°∞"À-#∞Éèí=ã¨Î^ä• II (XXI.35)
''D „ѨѨOK«=∞O`å q∞^䌺ÜÕ∞. <Õ<Õ „|Ǩχ=Ú#∞—— J#∞ *Ï˝#"≥ÚHõ¯>Ë ã¨~°fi"Õà◊Å
ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ''„|Ǩχ=Ú <åHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞—— J#∞#^Õ L`«Î=∞ *Ï˝#=Ú. D q+¨Ü«∞OÖ’
âßG=∞Ǩ"åHõº=ÚÖË (''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡——, ''r"À„|¿Çχu <åѨ~°ó——, ''JÜ«∞=∂`å‡ „|Ǩχ"£∞——,
''™ÈǨÏO——, ''`«`«Î fi"£∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q) „Ѩ=∂}ÏÅ∞. 'ã¨fiqKå~°}— J#∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x#
=∞ǨÏhÜ«ÚÅQÆ∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ ™êfi#∞Éèí="Õ∞, =∞iÜ«Ú P`å‡#∞Éèí="Õ∞ „Ѩ=∂}O.
''„|ÃǷχ= Ѩâ◊ºu „|Ǩχ, <å-„|Ǩχ „|ǨχѨâ◊ºuI
ã¨~åæk<å=∂fl „Ѩkä`«ó ã¨fiÉèÏ"À JÃã·º=KÕ^Œ$â◊óII (XXI.36)
„|Ǩχ"Õ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ^Œ∞. „|Ǩχ=Ú HÍxk „|Ǩχ=Ú#∞ ^Œi≈OK«QÆÅ^•?
ÖË^Œ∞. P „|Ǩχ"Õ∞ [QÆ`«∞Î#∞ HõeÊOz [QÆ`«∞Î J#∞ ¿Ñ~°∞KÕ `å<Õ =º=ǨÏiOK«∞K«∞#flk. J@∞¡
''HõeÊOK«∞@–^Œi≈OK«∞@–JQÆ∞@—— „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿÜ«Ú#flk. J~Ú`Õ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞
[QÆ`«∞ÎÜ≥ÚHõ¯, HÍ~°}=ÚQÍx, HÍ~°º=ÚQÍx ÖË=Ù. Z\˜ì ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=ÚÅ∞
‰õÄ_®ÖË=Ù. „|Ǩχ=Ú qâ◊√^Œú"≥∞ÿ#k. „|Ǩχ"Õ∞ `«# ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# JÉèϺã¨OKÕ`« [QÆ`«∞Î#∞
QÍOK«∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`«, =∞~°Å JÉèϺã¨=â◊O KÕ`«<Õ ÉèË^Œ*Ï˝#O `˘ÅQÆ∞`ÀOk. ÉèË^Œ*Ï˝#=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 271
`˘ÅQÆ#O`«=~°‰õΩ U XHõ¯~°∞ „|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^ŒÖË~°∞. J#QÍ – „|Ǩχ^Œ~°≈#O HÍ"åÅO>Ë
ÉèË^Œ*Ï˝#O `˘ÅQÆ@O XHõ¯>Ë LáêÜ«∞O. J\˜ì ÅHõ∆ º=Ú ™êkèOK«∞ xq∞`«Î"Õ∞ K≥ѨÊ|_ç# – K≥ѨÊ|_»
É’=ÙK«∞#fl âßG – qkè – xÜ«∞=∂^Œ∞Åhfl L<åfl~Ú. F bÖÏ! h=Ù „|Ǩχ=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
JÉèϺã¨|ÅOKÕ`« ^Œ$_è»*Ï˝#O ã¨OáêkOKåe. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ P Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞
JkèHÍ~°O Åaèã¨∞ÎOk. hKÕ K«∂_»|_»∞K«∞#fl D <å Éè∫uHõ â◊s~°=Ú ‰õÄ_® ã¨OHõÅÊ#QÆ~°=Ú=Öˇ
PHÍâ◊ãfi¨ ~°∂Ѩ"∞Õ . J\˜ì Z~°∞Hõ KÕ`<« Õ <Õ#∞ nxÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® „|ǨχѨ^=Œ Ú#∞ QÍOK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
bÅ : F [QÆnâ◊fis! 'ã¨=∂kè— "≥Ú^ŒÖˇ·# LáêÜ«∞=ÚÅ ^•fi~å Pu"åÇ≤ÏHõ*Ï˝#O (Subtle
consciousness) ^Œ$_è»"≥∞ÿ#^Œ#∞HÀ .... JѨC_»∞ D â◊s~°O U ã≤÷uÖ’ LO@∞Ok? Wk #tã¨∞ÎO^•?
#tOK«‰õΩO_® W\Ï¡ˆQ LO@∞O^•?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : h „Ѩâ◊flH˘O`« Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ#^Œ<Õ K≥áêÊe. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? L#fl =ã¨∞Î=Ù‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ H©∆}˜OK«@O–#tOK«@O =O\˜q LO\Ï~Ú. Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖË#\˜ìk. WHõ
L^ŒƒùqOK«@"Õ∞q∞\˜? H©∆}˜OK«@"Õ∞q∞\˜? #tOK«@"Õ∞q∞\˜? pHõ\’¡ '„`å_»∞—#∞ K«∂z 'áê=Ú—
Jx „Éèíq∞OKå=#∞HÀ ... JѨC_»∞ XHõ nѨO `≥zÛ P "≥Å∞`«∞~°∞Ö’ ѨsHõ∆QÍ K«∂z#ѨC_»∞ ''Wk
„`å_»∞ =∂„`«"Õ∞—— Jx `≥eã≤áÈ`«∞Ok Hõ^•! „Éèí=∞ `˘ÅyáÈ~ÚOk. JѨC_»∞, ã¨~°Ê=Ú U"≥∞ÿ#k?
K«zÛ#^•? Jã¨Å∞ J\˜ì „Ѩâ◊fl ZHõ¯_» LO@∞Ok? ã¨`«º*Ï˝#O Hõey# `«~°∞"å`« '„`å_»∞—#O^Œ∞
áê=Ú HõxÑ≤OK«^Œ∞ Hõ^•! Pu"åÇ≤ÏHõ ÉèÏ==Ú (ã¨∂Hõ;`«`Ϋfi=Ú) „QÍǨϺ"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« PkèÉè∫uHõ
ÉèÏ="Õ∞ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. J#QÍ ''<Õ#∞ ~°HõÎ =∂Oã¨=∞Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞—— J#∞
ÉèÏ==Ú#‰õΩ KÀ@∞ LO_»^Œ∞. ''D â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ – `«~°∞QÆ∞^ŒÅʼnõΩ, L`«ÊuÎ –
q<åâ◊#=ÚʼnõΩ <åˆHq∂ ã¨O|O^èŒ=Ú ÖË^Œ∞—— J#∞#\˜ì #∂`«# *Ï˝<å#∞Éèí=O L^Œ~Ú™ÈÎOk.
''HõÅÊ#——ÜÕ∞ ã¨~fi° „Éè=í ∞ʼnõΩ HÍ~°}O. J~Ú`Õ, D HõÅÊ# HõeÊã¨∞#Î fl"åÔ~=~°∞? Z=~À ÉÏǨϺ=Ú
#∞O_ç HõeÊOK«∞K«∞O_»@O [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë, ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# LáêÜ«∂Å H˘~°‰õΩ "≥`«∞Hõ=K«∞Û. Jk „^Œ+ì̈ÜÕ∞
`«#‰õΩ `å#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. ã¨fiѨfl=ÚÖ’x tÅ 'ÖËx^Õ— J~Ú=Ù#flk Hõ^•! D â◊s~åÅ∞
‰õÄ_® "åã¨Î"åxH˜ ÖËHõÜÕ∞ L<åfl~Ú.
bÅ : =∞i D Hõ#|_»∞K«∞#fl â◊s~°=ÚÅ =∂@ Uq∞\˜?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : W=hfl 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞ ѨiѨÓ~°‚ ÉèÏ==Ú#O^Õ HõÅÊ<å K«=∞`«¯ $uKÕ
L<åfl~Ú. g\˜#xfl\˜h "Õ∞=Ú ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ QÍOK«∞K«∞<åfl=Ú. =∞i, h"À? ...
x`«ºã¨`«º=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂ѨÉèÏ=# ã¨#flyeÜ«ÚO_»∞@KÕ, q∞^䕺 *Ï˝#=ÚKÕ, ''J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅ∞——
J#∞ ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ù. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, WO^Œe ã¨`«º`«fi"Õ∞q∞\’, Jã¨`«º`«fi"Õ∞q∞\’
`≥Å∞ã¨∞H˘ÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ù. W^ŒO`å ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Õ z`«ûfiÉèÏ==Ú# HõeÊ`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. JѨÊ\˜
#∞O_ç J^ŒfiÜ«∞ã¨`«ÎÜÕ∞ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú# Ѩi„QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#flk.
272
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
bÅ : J#QÍ ''k‰õΩ¯ÅKÕ, HÍÅ=ÚÅKÕ Ñ¨izÛù#fl=Ú HÍ#\˜ì J^ŒfiÜ«∞Ѩ~°`«`«Î fi=Ú— XHõ¯>Ë LO_ç
L#flk. =∞iOˆHn ZHõ¯_®ÖË^Œ∞—— ... Jx h Jaè„áêÜ«∞=Ú Hõ^•. =∞i J\˜ì ^•xH˜, D
''h=Ù–<Õ#∞–^Œ$â◊º=Ú—— .... =O\˜ HõÅÊ#Å`À Ѩx Uq∞ =zÛOk? D „Éèí=∞Åhfl ZO^Œ∞‰õΩ
L<åfl~Ú? ZO^Œ∞‰õΩ, Z@∞¡, Z=i =Å#, Z=i H˘~°‰õΩ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : |OQÍ~°=Ú#‰õΩ PÉèí~°}`«fi=Ú ã¨`«º=∂? [Å=Ú#‰õΩ `«~°OQÆ`«fi=Ú "åã¨Î==∂?
ã¨fiѨfl=ÚÖ’<À, ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’<À, `å~°ã¨Ñ¨_Õ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ Jã≤÷`«fi"≥∞Hõ¯_çk? J^Õq^èŒOQÍ qâ◊√^Œú
ã¨`û« fiÉèÏ==∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ D ''h=Ù–<Õ#∞–^Œ$â◊º=Ú—— J#∞ HõÅÊ#Å∞ U=∂„`«O U Hõ}
∆ =∞O^Œ∞
‰õÄ_® ÖË=Ù. ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#‰õΩ Z\˜ì ~°∂Ѩ=¸ ÖË^Œ∞. P „|Ǩχ=Ú âßO`«=Ú,
J^ŒfiÜ«∞=Ú, [#‡~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú=Ù#flk. XHõ =∞}˜ ÖËHõ ^Œ~°Ê}=Ú#O^Œ∞ „ѨHÍtOKÕ^ŒO`å
^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨuaO|"Õ∞HÍx P =∞}˜ ÖËHõ ^Œ~°Ê}=Ú#O^Œ∞ LO_ç L#fl =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú HÍ^Œ∞
Hõ^•! D ^Œ$â◊º=∞O`å „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨuaO|=Ú =∂„`«"Õ∞. „|Ǩχ"Õ∞ W\˜¡@∞¡ ^Œi≈OѨ
|_»∞K«∞#fl^Œx QÆ=∞xOK«∞.
❖❖❖
14. JÉèϺ㨠„ѨÉèÏ=O
bÅ : J\Ï¡ J~Ú`Õ =∞=Ú‡Å#∞ D q^èŒOQÍ ^≥· fi`« J^≥· fi`« *Ï˝# q=¸_è»∞Å∞QÍ KÕã≤
„Éèíq∞OѨ*Ë¿ã^≥=~°∞?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! x#∞fl WO`«=~°‰õΩ „Éèíq∞OѨ*Ë¿ãk |Ü«∞@ #∞O_ç =∞Ô~=fi~À HÍ^Œ∞.
hÜ≥ÚHõ¯ 'JqKå~°=Ú— J#∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆÅ "≥∂ǨÏ"Õ∞ ã¨∞=∂! J~Ú`Õ ã¨fiÉèÏ=[x`«"≥∞ÿ#
''JqKå~°}—— .... qKå~°} =∂„`«O KÕ`« `«Ñ¨ÊHõ #t™ÈÎOk. ''JqKå~°}——#∞ Z^Œ∞~˘¯# QÆõey#k
''qKå~°}—— H͉õΩO_® =∞iOˆH=ÚO@∞Ok? J~Ú`Õ D Jq^Œº ‰õÄ_® '„|Ǩχã¨`«Î— HõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#k
HÍ^Œ∞. „|Ǩχã¨`Ü
Ϋ ∞Õ WKåÛù=∂„`«OQÍ Jq^Œº#∞ J=ÅOaOK«@O, `«ºlOK«@O ‰õÄ_® x~°fiÇ≤Ï™ÈÎOk.
"åã¨Î"åxH˜ '„|Ǩχ=Ú— ... Jaè#fl=Ú, JYO_»=Ú, â◊√^Œú=Ú J~Ú=Ù#flk. WOHõ qKå~°}
Uq∞\˜? JqKå~°} Uq∞\˜? Jq^ŒºÖË^∞Œ , |O^è=Œ ÚÖË^∞Œ , "≥∂Hõ=∆ ÚÖË^∞Œ . Hˆ =Å=Ú qâ◊√^Œ~ú ∂° Ѩ=∞QÆ∞
„|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë ã¨~°fi^• LO_ç L#flk. '[QÆ`«∞Η J#∞#k JO^Œ∞ P~ÀÑ≤`«=∞QÆ∞K«∞#flk. D `«`«Î fi=Ú
h=Ù WO`«=~°‰õΩ qKåiOz LO_» ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ „ÉèÏOu x#∞fl HõÅz"ÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
HÍx WѨC_»∞ L#fl q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOz „Ѩ|∞^Œ∞ú~åÖ=QÆ∞K«∞<åfl=Ù Hõ^•! J#QÍ
''q^ÕǨÏ*Ï˝#=Ú——#∞ á⁄O^•=Ù. =ÚH˜Îx á⁄O^•=Ù. hÜ«∞O^Œ∞ "åã¨#Åhfl H©∆}˜OzáÈÜ«∂~Ú.
''xifiHõÅÊ ã¨=∂kè—— ã¨=∞Ü«∞OÖ’ z`«Î=Ú ''J^ŒfiÜ«∞„|Ǩχ=Ú—— #O^Œ∞ ã≤÷sHõ$`«"≥∞ÿ LO@∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`« „^Œ+¨ì - ^Œ~°≈#=Ú - ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ Å~ÚOzáÈ~Ú LO\Ï~Ú.
J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ"Õà◊ ǨÏ$^ŒÜ«∞ ˆH∆„`«OÖ’ "åã¨<åc[=Ú XH˜O`« JO‰õΩiOz L#flѨÊ\˜H©,
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 273
Jk ~åQÆ–^Õfiëêk ÉèÏ==ÚÅ#∞ U=∂„`«O P„â◊~ÚOK«^Œ∞. ã¨O™ê~°HÍ~°}=ÚÖˇ·#\˜ì ~åQÆ^ÕfiëêÅ∞
#t¿ãÎ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨∞ã≤÷~° 'xifiHõÅÊã¨=∂kè— ã≤÷u ÅÉèíº=∞=Ù`«∞Ok. ã¨=∞~°ã¨ÉèÏ="Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
Hõey#\˜ì ã¨=∂kè JÉèíºã≤ã¨∂Î~åQÍ, ã¨O™ê~°ÉèÏ=# „Hõ=∞OQÍ<À, ÖËHõ "≥O@–"≥O@<Õ<À ....
`˘ÅyáÈ`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« F bÖÏ! h=Ù x~°‡ÅѨ~°=∂`«‡#∞ J=ÅOaOK«∞. `«^•Ìfi~å „ÉèÏOu
=∞Ü«∞=∞QÆ∞ HÍ~°º=ÚÅ∞, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ h#∞O_ç `˘ÅyáÈ`å~Ú. JѨC_»∞ h=Ù "≥∂Hõã∆ fi¨ ~°∂ѨÙ~åÅ=Ù
J=Ù`å=Ù. J=^èŒ∞Å∞ ÖËx ''„ѨâßO`« –P#O^Œ=∞Ü«∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ—— ã≤÷uÖ’ xezÜ«ÚO\Ï=Ù.
❖
''Wk ã¨fiѨfl=Ú—— Jx `≥eã≤# =∞~°∞Hõ∆}O, P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞,
ã¨OѶ¨∞@#Å∞ ''q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx `≥eã≤áÈ`å~Ú Hõ^•! "åã¨#Å∞ Hõ∆~ÚOz áÈ~Ú#ѨC_»∞, WHõ PÃÑ·
D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©, ''Wk Jã¨`ÕΗ— J#∞ É’^èŒ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ã¨~°fi"åã¨#Å∞
Hõ∆Ü«∞"≥∞ÿ#ѨC_»∞ D *Ï„QÆ`ü^ÕǨÏ=Ú ‰õÄ_® âß=∞º`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`«∞Ok. J#QÍ ''D â◊s~°=Ú
HõeyÜ«Ú<åfl#∞. Wk <å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞=Ú. Wk <åÜ≥ÚHõ¯ Ѩi^èŒ∞Å#∞ x~°‚~ÚOK«∞K«∞#flk. Wk
L#flѨC_Õ, L#flKÀ>Ë LO_ç L#flѨÊ\˜H©,.... ''nx Ǩx =$^Œ∞úÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ <Õ#∞ Ǩx
=$^Œ∞úÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞—— J#∞ ÉèÏ==ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`å~Ú. ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú<Õ!
<å ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ D â◊s~å^Œ∞Åhfl LO@∞<åfl~Ú. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Hõ~°Î<≥·Ü«ÚO_ç
‰õÄ_®, <Õ#∞ JHõ~°Î $`«fi"Õ∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ QÆÅ ™êH˜∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞ k=º"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#
ã≤÷sHõ~°} á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
ã¨fiѨfl=Ú J#∞Éèqí OK«∞"å_»∞ ''<Õ#∞ â◊s~°=Ú#‰õΩ, â◊s~°–^è~Œ ‡° =ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# "å_»#∞——
J#∞ ÉèÏ=##∞ `«ºlOz, `«# JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ (ÖËHõ `«# Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞) PÜ«∂
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. HÍx x^Œ∞~° ÖË=QÍ<Õ *Ï„QÆ`üÖ’ ''<Õ#∞
HÍà◊√§–KÕ`«∞Å∞QÆÅ Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"å_çx—— J#∞ ÉèÏ=#,
J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’x J#∞Éèí==ÚÅ∞ ‰õÄ_® ã¨fiѨfl=Ú=Öˇ<Õ LO@∞<åfl~Ú.
ZѨC_≥·`Õ D r=Ù_»∞ ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞ ÉèÏ==Ú#∞O_ç q_ç=_»∞`å_À, JѨC_»∞
''Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏÉèÏ=#—— „ѨHÍt™ÈÎOk. "åã¨#Åhfl `˘ÅQÆ@O [iy`Õ XHÍ<˘Hõ *Ï„QÆ`ü –
=∞ø#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨∞+¨µÑ≤Î=O\˜ 'ÉèÏ=<å=º=ã≤÷u— Hõey LO_»QÆÅ_»∞. "åã¨<åc[=Ú `˘Åy#ѨC_»∞
''<Õ#∞ â◊s~°=Ú#∞, â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞—— J#∞#k ‰õÄ_® ÖˉõΩO_® áÈ`«∞Ok.
J\˜ì r=Ù<Õ ''=ÚHõÎã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— Jx JO@∞<åfl=Ú. J`«_Õ r=#∞‡‰õΩÎ_»∞.
r=#∞‡‰õΩÎÅÖ’ =∞#=Ú K«∂KÕ "åã¨#Å∞ D ™êO™êiHõ r=ÙÅ "åã¨#Å=O\˜k HÍ^Œ∞.
"åiÜ«∞O^Œe r=ã¨O™ê¯~°=Ú (ÖËHõ) "åã¨# - ''â◊√^Œú–ã¨`«Î fi ã¨fiÉèÏ==Ú : ™ê=∞º–ã¨`«Î—— (An
Experience of all pervading equality)-Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
QÍ_è»x„^•Ö’ =∞#ã¨∞û [_»`«fiO =Ç≤Ï™ÈÎOk. P ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’ "åã¨#Åhfl J„ѨHõ\ ˜`«OQÍ
LO@∞<åfl~Ú. *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl^Œâ◊ÅÖ’ P "åã¨#Å∞ [_»`«fi=Ú#∞ `«ºlã¨∞Î<åfl~Ú. *Ï„QÆ`ü –
274
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ∞ Ô~O_»∂ "åã¨<åâ◊¥#º=ÚÅ∞ J~Ú<åÜ«∞#∞HÀ ... JѨC_»∞, XHÍ<˘Hõ „ѨѨOK«~°Ç≤Ï`«
– =∞<À~°Ç≤Ï`«ã≤÷u J\˜ì r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ âı+≤Oz LO@∞Ok. P ã≤÷u<Õ âßG=ÚÅ∞ '`«∞sÜ«∞=Ú—
J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. *Ï˝<åyflKÕ`« "åã¨#Åhfl #tOz#ѨC_»∞ J\˜ì `«∞sÜ«∞ ã≤÷u D
r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ *Ï„QÆ`üÖ’ „ѨHÍtã¨∞ÎOk. "åã¨Î"åxH˜ P ã≤÷u „Ѩur=Ùx "åã¨Î=–ã¨fiÉèÏ="Õ∞
J~Ú=Ù#flk. J\˜ìã≤÷u<Õ, ''„ÉÏǑχã≤÷u—— ÖËHõ ''"≥∂Hõ∆ã≤÷u—— Jx‰õÄ_® Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ nxHõO>Ë
L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# ã≤÷u JO@∂ Un ÖË^Œ∞. "åã¨#Å∞ HõeyÜ«ÚO_»∞>Ë '|O^èŒ=Ú—, ÖËHõÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞
'"≥∂Hõ=∆ Ú—. XHÍ<˘Hõ_∞» "åã¨<å~°ÇÏ≤ `«∞_≥· ‰õÄ_® D ã¨O™ê~°=Ú#O^Œ∞ W`«~∞° Å=Öˇ<Õ Ü«∞^ä•`«^OŒä QÍ
LO@∂ PÜ«∂ Hõ~°Î=º– JHõ~°Î=º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞K«∞<åfl_»∞. JO`«~°OQÆ=Ú# ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡
ÉèÏ=#<Õ Hõey Ü«Ú#fl\˜ì, J\˜ì"å_Õ r=#∞‡‰õΩÎ_»∞. J`«_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝# „ѨÉèÏ=OKÕ`« ã¨~°fi
™ê=∞º=Ú#∞, ѨÓ~å‚#∞Éè=í =Ú#∞ (<Õ#∞ ''ѨÓ~°∞_‚ #» ∞—— J#∞ J#∞Éè=í =Ú#∞) á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO\Ï_»∞.
„Ѩ"åǨÏѨu`«OQÍ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl Hõ~°‡Å =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ J`«x xâ◊ÛÅ`«fi=Ú#‰õΩ U=∂„`«O
„Ѩu|O^èŒHõO HÍ^Œ∞. J`«_»∞ JO`«~°OQÍ# 'H˘O_»—=Öˇ QÍOcè~°ºO =Ç≤ÏOz, ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ =∂„`«O
Ö’HÍ#∞‰õÄÖÏ~°÷O „Ѩ=iÎã¨∂Î LO\Ï_»∞. J\˜ì r=#∞‡‰õΩÎx |^Œúr=ÙÅ∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ=K«∞Û ‰õÄ_®!
=∞OK«∞ "Õ_ç =Å# Hõiy#ѨC_»∞ `«# W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿ#\˜ì [Å=ÚQÍ<Õ JQÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! "åã¨<åâ◊¥#º"≥∞ÿ# z`«Î=Ú ‰õÄ_® `«# ã¨Ç¨Ï[ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#fl ''â◊√^Œúã¨`«Î fi ã¨fiÉèÏ==Ú——<Õ
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Jk `«# ã¨∂Å÷ ÉèÏ==Ú (ã¨∂Å÷ q+¨Ü∞« =Ú ã¨‡iOK«∞@)#∞ `«ºlOz ã¨fiÉèÏ=ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ
ã¨∂Hõ;`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞K«∞#flk. 'ã¨∂÷ÅÉèÏ=O— `˘ÅQÆ#O`«=~°‰õΩ D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, g\˜x
JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_Õ Ñ¨^•~°÷*ÏÅ=Ú =∞~°Å =∞~°Å „áÈQÆ∞Ѩ_»∞`«∂<Õ LO\Ï~Ú. '*Ï˝#|Å=Ú—
„Ѩ|∞^Œú"≥∞ÿ#ѨC_»∞ Pu"åÇ≤ÏHõ ÉèÏ==Ú á⁄Ok# z`«Î=Ú J#ºz`«Î=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«QÆÅ^Œ∞.
J^Õq^èOŒ QÍ, P z`«=Î Ú *<å‡O`«sÜ«∞=ÚÖˇ#· , ã¨$ëêìO`«sÜ«∞=ÚÖˇ#· Ѩ^•~°=÷ ÚÅ`À HõeÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞
™ê=∞~°÷º=Ú#∞ Hõey=ÙO@∞Ok.
HÍ|\˜ì F bÖÏ! h=Ù JÉèϺã¨|ÅO KÕ`« ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#∞, D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞
=∂„`«"Õ∞ L<åfl#∞—— J#∞#\˜ì ^ÕǨaè=∂#`«fiO ^Œ∂~°OKÕ~Ú. JѨC_»∞ hÜ«∞O^Œ∞ ^Œ@ìOQÍ
¿Ñ~°∞H˘xÜ«Ú#fl .... ''D ^Œ$â◊º=Ú "åã¨Î==Ú. Wk J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À, h=Ù–<Õ#∞–hk–<åk
J#∞ J<ÕHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ`À xO_ç=Ù#flk.—— .... J#∞ J*Ï˝#ѨÓi`« – ^À+¨O `˘ÅQÆ∞`«∞Ok.
ã¨O‰õΩz`« ÖËHõ Ѩiq∞`« J#∞Éèí=*Ï˝#O`À ‰õÄ_ç# WѨÊ\˜ h |∞kú qâßÅ`«fi=Ú, JѨiq∞`«`«fi=Ú
ã¨OK«iOK«∞H˘O@∞Ok. ''<Õ#∞ K≥·`«#º `«`«Î fi=Ú#∞—— J#∞#\˜ì ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã≤÷~°"≥∞ÿ#, J=QÍǨÏ##∞
ã‘fiHõiOK«∞#ѨC_»∞, JѨC_»∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl ''Pu"åÇ≤ÏHõ^$Œ +≤—ì — ÖËHõ ''*Ï˝#=Ú—— ã¨Ç¨ Ü«∞OKÕ`« Ѩq„`«"∞≥ #ÿ
Ö’Hõ=ÚÅ#∞ QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù.
Ѩلf! "åã¨#Å∞ Hõ∆~ÚOѨ*ËÜ«∞ QÆÅ LáêÜ«∞=ÚÅ<Õ ã¨~°fi^• P„â◊~ÚOK«∞. "åã¨#Å∞
Hõ∆~ÚOK«∞@KÕ U~°Ê_»∞ ã≤÷~°|∞kúÜÕ∞ x#∞fl r=#∞‡‰õΩÎ~åeQÍ fiÛk^Œ∞Ì`«∞Ok. L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 275
É’^è Œ =∞iÜ« Ú J#∞Éè í = *Ï˝ # =Ú L^Œ ~ ÚOKÕ = ~° ‰ õ Ω „Hõ = ∞OQÍ ã¨ ∂ ÷ Ö ^Õ Ç ¨ #∞Éè í = =Ú#∞
ã¨#flyÅ¡KÕã¨∞H˘O@∂, Pu"åÇ≤ÏHõ ^Œ$+≤ìH˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO_»=Åã≤#^Õ.
=∂Oã¨=∞Ü«∞^ÕǨÏ=Ú – =∂Oã¨=∞Ü«∞^ÕǨÏ=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞ `å‰õΩ`«∞Ok. =∂Oã¨=∞Ü«∞
^ÕǨÏO z`«Î^ÕǨÏ=Ú#∞QÍx, z#‡Ü«∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞QÍx HõeÜ«∞QÆÅ^•? ÖË^Œ∞. h z`«Î^ÕǨÏ=Ú`À
=∂„`«"Õ∞ W`«~°∞Å z`«Î^ÕǨÏ=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ=Ù. z`«Îã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ ^èŒiOK«=K«∞Û.
ã¨`«º^Õ=`åã¨fi~°∂Ñ≤}˜Ü«∞QÆ∞ <Õ#∞ hÃÑ·QÆŠѨلuHÍ "å`«ûźO`À D q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
"åã¨Î"åxH˜ <Õ#∞ K≥ѨC D "åHõº=ÚÅÖ’x ã¨`«º=Ú PÉÏÅQÀáêÅO JO^ŒiH© JO`«~°OQÆOÖ’
`≥eã≤Ü«Ú#fl^Õ. HÍx, ã¨∂÷Å ^Œ$+≤ìÜ≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=Ú D r=Ùx z^•HÍâ◊`«fi=Ú#∞ HõÑ≤ÊÜ«ÚOK«∞@KÕ
J<Õ‰õΩʼnõΩ `«=∞ÃÑ· `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÃÑ· `«=∞H˜OHÍ qâßfiã¨=Ú HõÅ∞QÆ@O ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ bÖÏ! z`«Îâ◊s~°=Ú#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ JÉèϺã¨Ü≥∂QÆOKÕ`« ^èŒiOK«=K«∞Û. P z`«Îâ◊s~°=Ú
PÜ«∂ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_® x~°fiiÎOK«QÆÅ^Œ∞. =~°=ÚÅ∞–âßѨ=ÚÅ∞, W`«~° z`åÎHÍâ◊=ÚÅO^Œ∞
„Ѩ"ÕtOz PÜ«∂ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ ã≤kúOѨ*ËÜ«Ú@ =∞ǨÏhÜ«ÚÅQÆ∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ^ÕǨ#O`«~°O
t+¨µºÅ`À ã¨OÉèÏ+≤OK«@O "≥ÚII#q WO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú.
F bÖÏ! =∞~°Å „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl#∞, q#∞. x~°O`«~° *Ï˝<åÉèϺã¨OKÕ`« "åã¨<å
ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl H©∆}˜OK«QÍ, D ^ÕǨÏ=Ú W\Ï¡ LO_»QÍ<Õ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú á⁄O^Œ=K«∞Û.
^èŒiOK«=K«∞Û. =∞~°}˜Oz#ѨC_»∞ =∂„`«O [iˆQ^Õq∞\˜? JѨC_»∞ D áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú
LO_»^Œ∞ Hõ^•! J#QÍ P ã≤÷uÖ’ P „áê}˜ (ÖËHõ r=K≥·`«#º=Ú) Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕÇ≤Ï ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
J~Ú=ÙO\Ï_»∞. J~Ú`Õ, D Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=ÚÜ≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ QÆ∞iOz =∂„`«O Z=iH©
`≥eÜ«∞^Œ∞. D [#∞Å∞ Éè∫uHõ ^Œ$+≤ìH˜ Ѩiq∞`«∞ ÅQÆ∞@KÕ =∞$`«^ÕǨÏ=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞
K«∞<åfl~°∞. HÍx, =ÚHõÎѨÙ~°∞+¨µx ^Œ$+≤ì Ü«∞O^Œ∞ (Pu"åÇ≤ÏHõ^ÕǨÏ=Ú ^Œ$ëêì º) r=Ù#‰õΩ L`«ÊuÎ
q<åâ◊#=ÚÅ∞ ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`«, Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ Hõ#|_»∞K«∞#fl D 'r=#‡~°}=ÚÅ∞— J#∞#q
„Éèí=∞=∂„`«"Õ∞. ã¨OHõÅʖѨÙ~°∞+¨µxH˜ ѨÙ@∞ìHõ Uq∞\˜? Kå=Ù Uq∞\˜? Jk "≥Ú^ŒÖË q∞^䌺Hõ^•!
J^Õq^èŒOQÍ, ''r=#‡~°}=ÚÅ∞ q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
ã¨OHõÅÊ=ÚÖË
â◊√^Œú – z`ü ã¨∂÷Å â◊s~°=Ú
~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ
K≥·`«#º=Ú z`«Î=Ú
ã¨OHõÅÊ=Ú L#fl#∞, ÖˉõΩ#fl#∞ h‰õΩ Ö’>Ë=ÚO@∞Ok? h=Ù ã¨~°fi^• z`üã¨fi~°∂Ѩ=Ú"Õ
Hõ^•! â◊s~°=ÚÅ q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
❖
bÅ : ¿ÇÏ ÉèíQÆ=f! h=Ù LѨ^Õtã¨∞Î#fl D Ѩq„`«*Ï˝#O qO@∞O>Ë <å ^Œ$â◊º–^Œ~°≈# ~ÀQÆ=Ú
^•#O`«@ J^ÕÕ LѨâ◊q∞OzáÈ`ÀOk. J~Ú`Õ, ''JÉèϺã¨=Ú J=ã¨~°=Ú—— Jx JO@∞<åfl=Ù
276
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõ^•! WѨC_»∞ nxx, Z@∞¡, JÉèíºã≤OKåe? P JÉèϺã¨O ^Œ$_è»Ñ¨~°K«\ÏxH˜ <Õ#∞ UOK≥Ü«∂ºe?
J@∞¡ PK«i¿ãÎ ÅaèOKÕ „ѨÜ≥∂[#O Uq∞\˜? <åÃÑ· ^ŒÜ«∞`À q=iOz K≥ѨC.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! Z=Ô~·<å, ZѨC_≥·<å, U Ѩ<≥·<å KÕÜ«∂ÅO>Ë, P Ѩx JÉèϺã¨O ÖËHõáÈ`Õ
ã≤kúOK«^Œ∞ Hõ^•! „|Ǩχ=Ú#∞ QÆ∞iOKÕ zO`«#KÕÜ«∞@O, =∂\Ï¡_»∞HÀ=_»O, „Ѩã¨OyOK«@O,
„ѨɒkèOK«@O, ã≤÷~°ÉèÏ=# Hõey=ÙO_»@=Ú<Õ Ñ¨O_ç`«∞Å∞ (ÖËHõ x`åº x`«º*Ï˝#=Ú HõeyÜ«Ú#fl\˜ì
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞) ''JÉèϺã¨=Ú—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞"å~°∞ D ã¨O™ê~°=∞O^Œe
^À+¨=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOz#"åÔ~·, WO^Œe ã¨`åº<Õfi+¨}=Ú#‰õΩ LѨ„Hõq∞OK«∞K«∞<åfl~°∞. [##–=∞~°}
âßOux HÀi#"åÔ~· Éè’QÆ"åã¨#Å#∞ `«ºlOz"ÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. âßG=ÚÅKÕ É’kèOѨ|_ç# J<ÕHõ
qkè èq^è•#=ÚÅÖ’ `«=∞‰õΩ `«y#"å\˜x Z#∞flH˘x, ã¨~°fi^• „Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· LO@∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ, "å~°∞ D [QÆ`«∞Î#∞ [~ÚOz"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. "åi|∞kú x`«º=¸ Jxfl
Ѩiã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ B^•~°º=ÚKÕ ã¨∞O^Œ~°OQÍ JÅOHõiOK«|_ç LO\’Ok. P L`«Î=∞ ™ê^茉õΩÅ
z`«Î=Ú Ñ¨~°=∞–"≥·~åQƺ=Ú`À xO_çÜ«ÚO_ç, ã¨~°fi^• JHõ$„u=∞=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^Œ=Ú#∞
á⁄Ok LO\’Ok. ''„|Ǩ‡ÉèϺã¨∞Å∞—— Jx Ñ≤Å∞=|_Õ J\˜ì"å~°∞ J<ÕHõÜ«Ú‰õΩÎÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂Î,
âߢ™êÎ=Ö’Hõ#O KÕã¨∂Î D *Ï˝`«$*˽ܫ∞=ÚÅ ("Knower" and "that being known") Ü≥ÚHõ¯ J`«ºO`«
'JÉèÏ==Ú—#∞ Ѩi„QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞.
F „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# bÖÏ! "åã¨Î="Õ∞q∞\’ K≥ѨCK«∞<åfl#∞, q#∞. ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$â◊º=Ú
ÖË^Œ∞. WѨC_»∂ ÖË^Œ∞. =∞iOÔHѨC_»∂ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ''D [QÆ`«∞Î QÍx, <Õ#∞–h=Ù–J#∞
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ QÍx ÖË=Ù—— .... J#∞#\˜ì *Ï˝#=Ú<Õ ''É’^è•ÉèϺã¨=Ú—— Jx JO@∞<åflO. D
q^èOŒ QÍ ''^Œ$â◊º=Ú Jã¨OÉè=í =Ú—— Jx „QÆÇÏ≤ Oz# `«~∞° "å`«, Ѩ~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ Pã¨HΘ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J\˜ì Pã¨H˜ÎÜÕ∞ ''„|Ǩ‡ÉèϺã¨=Ú—— Jx H˘O^Œ~°∞, ''ÉèíQÆ=^ŒƒùH˜Î—— Jx =∞iH˘O^Œ~°∞
K≥ѨCK«∂ LO\Ï~°∞. Ѩلf! ''~åQÆ–^Õfi+¨ Hõ∆Ü«∞=Ú—— J#∞#k ™êkèOK«∞HÀ‰õΩO_®<Õ, ''"Õ∞=Ú
„|Ǩχ=Ú#∞ JÉèíºã≤™êÎO—— JO>Ë „ѨÜ≥∂[#O U=ÚO@∞Ok. J\ì̃ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ ~åQÆ–^Õfi+¨=ÚÅ∞
`«ºlOK«#O`«=~°‰Ωõ =¸_è=» ÚÅ∞, `åѨ^•Ü«∞Hõ=ÚÅ∞, ^Œ∞óYHÍ~°H=õ ÚÖË J~Ú=ÙO\Ï~Ú. ''^Œ$â◊º=Ú
Jã¨OÉèí==Ú—— J#∞#\˜ì É’^èŒ<Õ (LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#) âßG=ÚÅ∞ ''*Ï˝#=Ú, *˽ܫ∞=Ú—— Jx
=º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú. J\˜ì JÉèϺã¨"Õ∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# JÉèϺã¨=Ú. ^•x<Õ 'x~åfi}=Ú— Jx ‰õÄ_®
JO@∞<åfl~°∞. "Õãq¨ HÍÅO =zÛ# `«~∞° "å`« =∞OK«∞–=~°¬O LO@∞O^•? ''x~°O`«~° q"ÕHÍÉèϺã¨=Ú——
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« D z`«Î=Ú#O^Œ∞ =i¬ã¨∞Î#fl ã¨O™ê~°– =º=Ǩ~°=∞O`å ~°∂Ѩ<å=∂Å∞
ÖˉõΩO_® `˘ÅyáÈ`«∞Ok. x„^ŒÖË¿ãÎ WHõ ã¨fiѨfl^Œ$â◊ºO Z^Œ∞~°∞QÍ LO_ç LO@∞O^•? LO_»^∞Œ Hõ^•!
❖❖❖
(<åÅ∞QÆ= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 277
S^Œ= ~ÀA
15. W`«óѨÓ~åfi#∞Éèí= ã¨$+≤ì
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : P ~å„u P q^èŒOQÍ bÖÏ^Õq, ã¨~°ã¨fif^Õq ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∞<åfl~°∞. JO`«ó
ѨÙ~°OÖ’x Ѩi[#∞ÅO`å QÍ_è»x„^•Ñ¨~°=â◊√Öˇ· L<åfl~°∞. P „ѨHõ¯<Õ Ñ¨^Œ∞‡x ^ÕǨÏ=Ú "å_»x
ѨÓÅ`À HõѨÊ|_çÜ«Ú#flk. JHõ¯_Õ "åi^ŒÌ~°∞ (bÖÏ–ã¨~°ã¨fi`«∞Å∞) ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOz xâ◊ÛÅ
â◊s~°∞ÅÜ«∂º~°∞. "åi =^Œ#=ÚÅ∞ XHÍ<˘Hõ HÍOu`À „Ѩ[fiiÅ∞¡K«∞<åfl~Ú. "åi WO„kÜ«∞
"åºáê~°=ÚÅhfl ã¨ÎOÉèí=Ú# K≥Hõ¯|_ç# tÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ J=Ü«∞==ÚÅ=Öˇ Hõ@∞ì|_®¤~Ú.
"åi^ŒÌ~°∞ ã¨∂Hõ;ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^•~°∞. xifiHõÅÊã¨=∂kèx P„â◊~ÚOz ÉÏǨϺ *Ï˝#=Ú#∞
`«ºlOz"Õâß~°∞. ''<Õ#∞–h=Ù–^Œ$â◊º[QÆ`∞« Î ... J#∞#^ŒO`å q∞^二 —— Jx "åi^ŒiÌ KÕ „QÆÇÏ≤ OK«|_»∞@KÕ
"åi z`«Î=Ú #∞O_ç ^Œ$â◊ºÑ≤âßz `˘ÅyáÈ~ÚOk. K«∂Kå"å, ~å=∞K«O„^•! D '[QÆ`«∞Η ZO`«QÍ
Ѷ¨∞hÉèíqOz D r=Ùx =∞Éèíº ÃÑ_»∞`ÀO^À!
P W^ŒÌ~°∞ ^Œ$â◊º–^Œ~°≈# ÉèÏ==Ú #∞O_ç q_ç=_ç#"åÔ~·, â◊¥#º=∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú =Öˇ âßO`«
ÉèÏ==Ú =Ç≤ÏOKå~°∞. *˝Ñ≤Î^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ P ã¨~°ã¨fif^Õq "åã¨Î"åxH˜ 'Jâ◊si— J~Ú#ѨÊ\˜H©, `«#
Éèí‰õΩÎ~åe |∞kúx ã¨∞xt`«O K≥Ü«∞º\ÏxH˜ *Ï˝#=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ã¨∂Hõ;â◊s~°O ^•eÛ#k. P bÖÏ^Õq
''Éè∫uHõ^ÕǨaè=∂#=Ú—— ÖË#\ì̃ ã¨∂Hõ; â◊s~°=ÚQÍ J=^èŒiOz#k. P q^èŒOQÍ, "å~°∞ ^蕺#–*Ï˝#
=∞Ü«∞=∞QÆ∞ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú J=ÅOaOz ã¨OK«iOK«™êQÍ~°∞. Ѩiq∞`«QÆ$ǨHÍâ◊=Ú #∞O_ç
z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz#"åÔ~·, ѨÓ~°fi*Ï˝#=Ú ##∞ã¨iOz ''z`ü=$uΗ— ã¨Ç¨Ü«∞O`À
qǨÏiOK«™êQÍ~°∞.
"åi WѨÊ\˜ â◊s~°=ÚÅ∞ áêOK«Éè∫uHõ=Ú HÍ^Œ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©, ѨÓ~°fi ã¨OHõÅÊ=Ú`À
‰õÄ_ç# =∞#ã¨∞û HõÅ"å~°QÆ∞@KÕ, Ѩ~°ã¨Ê~° ¿ãflǨÏ^Œ$‰õΩ¯Å`À XHõi<˘Hõ~°∞ gH˜∆ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞.
❖
"å~°∞ KÕ`«∞Å∞ HõÅ∞ѨÙH˘x ^Œ∂~°–ã¨∞^Œ∂~° „Ѩ^ÕâßÅ∞ ^•@∞‰õΩO@∂, #Éè’=∞O_»ÅO
gH˜∆OK«™êQÍ~°∞. JHõ¯_ç PHÍâ◊=∞O_»Å=Ú XHõ „ѨâßO`«–=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ Ju qã‘Î~°‚=ÚQÍ,
QÆOcè~°OQÍ, x~°‡ÅOQÍ HÀ=∞ÅOQÍ L#flk. Jk z`«Î=Ú#‰õΩ PǨ¡^ŒO Hõeyã¨∂Î ã¨∞O^Œ~°OQÍ#∞,
ã¨∞Y^•Ü«∞HõOQÍ#∞ L#flk. `«=∞ „Ѩܫ∂}OÖ’ =∞^茺=∞^茺 "åi^ŒÌ~°∞ ^Õ=`«Å ™œ^èŒ=ÚÅÖ’
q„â◊q∞OKå~°∞. =∞iH˘O`«¿ãѨ٠â◊¥#ºÑ¨^äŒOÖ’ „Ѩܫ∂}˜OK«∞K«∞, J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞ ^•\Ï~°∞. Z<Àfl
Ö’Hõ=ÚÅ∞, Z<Àfl [QÆ`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® P PHÍâ◊Ѩ٠'â◊¥#º`«fi=Ú—#∞ U=∂„`«O xOѨÖˈH áÈ`«∞<åfl~Ú.
H˘xflKÀ@¡ ã¨∞~åã¨∞~°∞Å∞ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx, "å~°∞ XHõi<˘Hõ~°∞ QÆ∞iÎOK«ÖˈH áÈ`«∞<åfl~°∞.
=∞iH˘xfl KÀ@¡ ‰õÄëê‡O_» ~åHõ∆㨖Ñ≤âßK«=∞O_»Å=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® "å~°∞ QÆ=∞xOKå~°∞. =∞iH˘xfl
278
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÀ@¡ _è®H˜#∞Å∞ #$`«ºO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. „Ѩà◊Ü«∞"Õ∞Ѷ¨∂Å∞ QÆÅ „Ѩ^ÕâßÅ∞, H˜<≥fl~°– QÆO^èŒ~°fi – ^Õ=`å
¢ã‘ÎÅ∞ QÍ#O KÕã¨∞Î#fl „Ѩ^ÕâßÅ∞, ~°∞„^ŒÑ¨Ù~°=ÚÅ∞, „|Ǩχ ѨÙ~°=ÚÅ∞ K«∂Kå~°∞. WOHÍ =∂Ü«∂
xi‡`«"≥∞ÿ# Ѩ@ì}ÏÅ∞, Hõ^ŒeHõÖË ÖËx ã¨~À=~åÅ∞, ã≤^Œ∞úÅ∞ =zÛáÈÜÕ∞ ™ê÷<åÅ∞, pHõ\ ˜ ~å„`«∞ÅKÕ
P„Hõq∞OK«|_ç# „Ѩ^ÕâßÅ∞, ѨQÆÅ∞ =∂„`«"Õ∞ L#fl „áêO`åÅ∞ K«∂Kå~°∞. D q+¨Ü«∞=ÚÅhfl
"å~°∞ QÆ=∞xã¨∂Î ™êyáÈ`«∞<åfl~°∞. =∞^躌 =∞^躌 Ö’ PHÍâ◊=∞O_»Å=Ú# q„â◊q∞ã¨∞<Î åfl~°∞. [˝Ñ^Î≤ qÕ Ü«∞QÆ∞
ã¨~°ã¨fif [QÆ<å‡`« HõÅÊ<å |Å=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ PÜ«∂ Éèí∂q∞ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∂Î
"≥à◊√§K«∞<åfl~°∞.
❖
F ~å=∞K«O„^•! D Éèí∂=∞O_»Å=Ú ''„|Ǩ‡O_»=Ú Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞Ѩ^Œ‡=∂?—— Jx
JxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•! J+¨ìk‰õΩ¯ÅKÕ P=iOK«|_ç# D Éèí∂q∞ÃÑ· „áê}˜HÀ@∞¡ ^À=∞Å QÆ∞OѨÙ=Öˇ
LO@∞<åfl~°∞. nxK«∞@∂ì nxH˜ =¸_çO`«Å∞ Å=}ã¨=Ú„^Œ =Ú#flk. ^•xH˜ ~Ô O_çO`«Å∞ âßHõnfiѨO,
^•xH˜ Ô~O_çO`«Å∞ H©∆~°ã¨=Ú„^ŒO P=iOz L#flk. ^•xH˜ Ô~O_ç`«Å∞ '‰õΩâ◊nfiѨO—. P nfiѨO
K«∞@∞ì '^Œkèã¨=Ú„^ŒO— P=iOz L#flk. ^•xHÍ=Å „H“OK« nfiѨO. ^•x<å=iOz Ѷ¨∞$`«ã¨=Ú„^ŒO,
^•x K«∞@∂ì QÀ"Õ∞kèHõ nfiѨO, ^•xHÍ=Å W‰õ∆Ω ã¨=Ú„^ŒO, ^•xK«∞@∂ì ѨÙ+¨¯~°nfiѨO, JHõ¯_»
K«∞@∞ì =∞Ozh\˜ ã¨=Ú„^Œ=Ú#flk. P `«~°∞"å`« XHõ aÅ=Ú L#flk. Jk áê`åà◊=Ú#‰õΩ ^•i
f™ÈÎOk. ^•xH˜ P=ŠѨkÔ~@∞¡ qã‘Î~°‚=ÚQÆÅ J~°}ºO L#flk. P J~°}ºOÖ’ r=~åt ÖË^Œ∞.
P `«~°∞"å`« Jyfl*ÏfiÅÅ∞, "åÜ«Ú „Ѩ"åǨÏO, â◊¥<åºHÍâ◊O, „|Ǩ‡O_» ‰õΩ_»º=Ú-W=hfl ‰õÄ_®,
XHõ^•xHõO>Ë =∞~˘Hõ\ ˜ ѨkÔ~@∞¡ LO_ç L<åfl~Ú. W=hfl ^•\˜ P W~°∞=Ù~°∞ =x`«Å∞ 'yi— J#∞
„QÍ=∞O L#fl Éèí∂=∞O_»ÅO KÕ~å~°∞.
❖
„Hõ=∞OQÍ "å~°∞ '=ã≤+µ¨ _ª ∞» — J#|_»∞ „ÉÏǨχ}∞x QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"tÕ OKå~°∞. P WÅ∞¡ L`«û=~°ÇÏ≤ `«
#QÆ~°OÖÏQÍ, ^Œ∞óY=Ú`À xO_çÜ«Ú#fl ¢ã‘ÎÖÏQÍ, ‰õÄe# =$Hõ∆OÖÏQÍ L#flk. QÆ$ǨÏáêʼnõΩÅ∞
ÖËHõáÈ`Õ JO`ÕHõ^•!
JѨC_»∞ x~°‡Å *Ï˝#=Ú á⁄OkÜ«Ú#flѨÊ\˜H© P bÖÏ^Õq H˘O`« J*Ï˝#=ÚKÕ „ѨÉÏè q`«=∞=@O
[iyOk. L|ÖÏ@O J}zÃÑ@∞ìHÀÖËHõ ... ''WHõ¯_» L#fl <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ##∞fl, D ã¨~°ã¨fif^Õqx
K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞^Œ∞~°∞ QÍHõ!—— Jx `«# z`«Î=Ú# ã¨OHõeÊOz#k. JO`Õ ... P WO\˜Ö’x |O^èŒ∞=ÙÅ∞
P W^ŒiÌ x Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂_»QeÆ QÍ~°∞. "åi ~åHõKÕ P QÆ$ǨÏ=ÚÖ’x ^Œ∞óY=∞O`å =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞Oÿ k.
"å`å=~°}=∞O`å J`«ºO`« „ѨHÍâ◊=O`«"≥∞ÿ#k. "åi K«Å¡x K«∂ѨÙÅ∞ J<Õ J=∞$`«O KÕ`« JHõ¯_ç
"å~°O^Œ~°∞ Ѩ~°=∂#O^ŒO á⁄O^•~°∞. P QÆ$ǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÃÑ^ŒÌ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ J~Ú#\˜ì *˺+¨ªâ◊~°‡
"åi^ŒÌiH˜ ѨÙëêÊO[e ã¨=∞iÊOz áê^Œ=ÚʼnõΩ #=∞㨯iOKå_»∞.
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 279
*˺+¨ªâ◊~°‡ : F =#^Õ=`«ÖÏ~å! ã¨∞™êfiQÆ`«O. q∂‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞ QÍHõ! q∂~åHõKÕ =∂ ^Œ∞óMÏÅhfl
XHõ¯™êi Ѩ\ÏѨOK«Å∞ JÜ«∂º~Ú. ™ê^è∞Œ [#∞Öˇ#· "å~°∞ ^Œ∞óY[#∞Å PiÎx áÈQ˘@∞ì>Ë JÉèϺã¨=ÚQÍ
Hõey=ÙO\Ï~°∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ q∂i^ŒÌ~°∞ =∂ D QÆ$ǨÏ=Ú#∞ áê=#O KÕâß~°∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : <åÜ«∞<å! D QÆ$ǨÏ=ÚÖ’x "å~°O`å U^À ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄Ok#@∞¡<åfl~°∞.
HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? q∂‰õΩ =zÛ# Hõ+¨ì"Õ∞q∞\˜?
*˺+¨ªâ◊~°‡ : J=∞‡ÖÏ~å! D WÅ∞¡ ZšѨC_»∂ Ju^äŒ∞ʼnõΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ, „ÉÏǨχ} =∞~åº^ŒÅ‰õΩ
P^è•~°"≥∞ÿ LO_Õk. n#∞Å∞ WHõ¯_ç „¿Ñ=∞–ã¨Ç¨ÏHÍ~°=ÚÅKÕ P#O^Œ=Ú á⁄O^Œ∞`«∂ LO_Õ"å~°∞.
=∂ `«e–¡ `«O„_»∞Å∞ D WO\’¡ ã¨OK«iã¨∂Î LO>Ë, D Ѩiã¨~=° ∞O`å ^Õ=Ö’HõOÖ’x #O^Œ#=#OÖÏ
LO_Õk. Zxq∞k ~ÀAÅ „H˜`«O =∂ `«e¡`«O„_»∞Å∞ =∂ QÆ$ǨÏO q_»z ã¨fi~°æã¨∞ÎÅÜ«∂º~°∞.
WOˆH=Ú#flk? =∂H© =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞ â◊¥#º=ÚÖË JÜ«∂º~Ú. <åÅ∞QÆ∞ – S^Œ∞ ~ÀAÅ „H˜`«O
"åi ^ÕǨʼnõΩ ^ŒÇ¨Ï#ã¨O™ê¯~åÅ∞ KÕâß=Ú. J@∞ K«∂_»O_ç. P ÃÑOѨÙ_»∞ Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ WOHÍ =∂
`«e–¡ `«O„_»∞Å =∞$`«^ÇÕ Ï¨ =ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞Î `≥K∞« ÛH˘x Hõ~∞° }`À ~Àkã¨∂<Î Õ L<åfl~Ú. Jq J„â◊√^è•~°Å`À
`«=∞ Jq∞`«^Œ∞óY=Ú#∞ "≥e|∞K«∞ÛK«∞<åfl~Ú. D yi „QÍ=∞ "åã¨∞ÅO`å WOHÍ <≥uΖ<À~°∞
ÉÏ^Œ∞H˘x ^Œ∞ódã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ |O^èŒ∞=ÙÅ∞ „|`«HÍÅx ÖËHõáÈ=Ù@KÕ uO_çx ‰õÄ_®
=∂x"Õâß~°∞. g^äŒ∞Å∞ x~å‡#∞+¨º=∞Ü«∂º~Ú. „ѨHõ$u ‰õÄ_® ~Àk™ÈÎOk. P ^Œ∞óY=ÚKÕ =∂
JOQÆ=ÚÅ∞ ã¨`«∞Î=#∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~Ú. ѨÙ+¨Ê ã¨∞QÆO^èŒO ^Œ∞~°æO^èŒOQÍ<Õ `À™ÈÎOk. =∂ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞
=zÛ LO_»@OKÕ`« HÍÉ’Å∞ – ã¨fi~°#æ ~°H"õ åã¨∞Å∞ ã¨O`À+¨O`À q^•º^è~Œ Q° Í#O KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. q∂=O\˜
=∞Ǩ`«∞‡Å ^Œ~°≈#O =$^ä• J=Ù`«∞O^•? ÖË^Œ∞. q∂~°∞ =∂ ^Œ∞óY=Ú#∞ `«Ñ¨ÊHõ áÈQ˘@ìQÆÅ~°x
<Õ#∞ J#∞H˘O@∞<åfl#∞.
❖❖❖
16. q™êÎ~° ^Œ$+≤ì
Jk qO@∞#fl bÖÏ=u ã¨~°ã¨fif^Õq "≥·Ñ¨Ù J~°÷Ü«ÚHõÎOQÍ K«∂zOk. Ѩل`«∞_»∞ *˺+¨ªâ◊~°‡
#∞^Œ∞~°∞ „¿Ñ=∞QÍ ã¨Ê $tOzOk. P"≥∞ ǨÏã¨Îã¨Ê~°≈KÕ J`«_»∞ ''^Œ∞óY=Ú—— J<Õ ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=Ú #∞O_ç
Hõ∆}OÖ’ q_ç=_®¤_»∞.
N ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! =ã≤ëêª! WѨC_»∞ <å^˘Hõ z#fl ã¨O^ÕǨÏO. P bÖÏ=u `«#
W`«óѨÓ~°fiѨ٠[#‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# Ѩل`«∞_»QÆ∞ P *˺+¨ªâ◊~°‡‰õΩ `«# W`«óѨÓ~°fiѨ٠~°∂Ѩ=Ú`À<Õ
Hõ#|_ç LO_»=K«∞Û#∞ Hõ^•! J@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! D <ÕÅ "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞, Éè∫uHõ^Œ$+≤ì`À
K«∂ã¨∞Î#fl"åiH˜ WHõ¯_» J<ÕHõ Ѩ^•~°ú=ÚÅ∞, h=Ù–<Õ#∞ =O\˜ J<ÕHõ qâı+¨=ÚÅ∞ L#fl@∞¡
Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú. *Ï˝#^Œ$+≤ì QÆÅ"åiH˜, (L`«=Î ∞=∞QÆ∞ P`«‡^Œ$+≤xì JÉèϺã¨Ü∂≥ QÆ=ÚKÕ J=ÅOaOz#
280
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"åiH˜)... W^ŒO`å 'Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú— QÍ<Õ Hõ#|_»∞`ÀOk. áêOK«Éè∫uHõ ^Œ$+≤ì |Å=`«Î~°"≥∞ÿ L#flO`«
=~°‰õΩ Jã¨`«Ê^•~°ú=ÚÅ∞ (J#QÍ, "åã¨Î="≥∞ÿ# LxH˜ ÖËxq) ‰õÄ_® ã¨`«Ê^•~°÷=Ú=Öˇ `ÀK«∞`å~Ú.
'=∂Ü«∞— Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O J^Õ=∞i! XHõ ÉÏÅ∞_»∞ ÉË`åà◊^Œ$+≤ì`À pHõ\’¡H˜ K«∂z#ѨC_»∞
J`«xH˜ P pHõ\’¡ L#fl |O_»~åÜ≥∂, K≥\’ì ÉË`åà◊√x PHÍ~°=ÚQÍ<Õ ^Œ~°≈#q∞™ÈÎOk. ''Jã¨Å∞
ÉË`åà◊√_»∞ (^ŒÜ«∞º=Ú) J#|_Õ Ñ¨^•~°ú"Õ∞ LO_»^Œ∞—— J#∞ ^Œ$_è»^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ, JHõ¯_» ÉË`åà◊√_Õ
LO_»^Œ∞. ''Wk ã¨fiѨfl=Ú—— J#∞ *Ï˝#O Hõey# `«~°∞"å`« WHõ ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚÅÔH· ''Jq ZHõ¯_»
L<åfl~Ú?—— Jx "≥`«∞‰õΩ"å_≥=fi_»∞? J^Õ q^èŒOQÍ *Ï„QÆ`ü J=ã¨÷Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_®! ''P`«‡q+¨Ü«∞
*Ï˝# ^Œ$+≤ì——KÕ, WHõ¯_ç Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl 'q∞^䌺— QÍ<Õ QÀK«i™êÎ~Ú. ÃÑ·`«º~ÀQÆ=ÚKÕ qK«e`«"≥∞ÿ#
=∞#ã¨∞û QÆÅ"åxH˜ D Ѩiã¨~=° ∞O`å yé∞]# u~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨`º« *Ï˝#=Ú, ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ
J=QÍǨÏ# ÖËx"å_Õ ''ã¨O™ê~°=Ú—— J#|_»∞^•xx K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞, ''D Éèí∂q∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl 'ÉèÏ=#–ÉèÏq‰õΩ_»∞—ŠѨ~°ã¨Ê~° ã¨O|O^èŒ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz =∂„`«"Õ∞ LO@∞<åfl~Ú.
ã¨fi`«Ç¨QÍ=∂„`«O W^ŒO`å PHÍâ◊ã¨^Œ$â◊"Õ∞—— J#∞ |∞kú ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ#fl"åiH˜ W=hfl P
suQÍ<Õ QÀK«i™êÎ~Ú.
ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ PHÍâ◊=Ú, Éèí∂q∞, [#∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl â◊¥#º"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey
Ü«Ú#flq Hõ^•! ã¨fiѨflOÖ’ XHõ_∞» K«∂K«∞ ã¨∞O^Œ~¢° ãΑ â◊¥#º~°∂Ѩ"∞Õ . J~Ú#ѨÊ\˜H,© P ã¨fiáêfl#∞Éè=í =Ú,
'㨯Å#=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# „ѨÉèÏ==ÚÅ∞ D ÉÏǨϺ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ HõeyOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. J^Õq^èŒOQÍ
PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ''Wk Ѩ$käq—— J#∞#\˜ì *Ï˝#=Ú Hõey#ѨC_»∞, Jk J>Ë¡ Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·#
Ѩ^•~°=ú ÚÅ∞QÍ ^Œ~≈° #q∞™ÈÎOk. ÉÏÅ∞_»∞ ã¨fiÅÊ=ÚÅQÆ∞ P@=ã¨∞=Î ÙÅÖ’ =∞ǨÏ`«~Î "° ∞≥ #ÿ qâı+=¨ ÚÅ∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. =∞~°}˜OK«É’=Ù"å_»∞ `«#K«∞@∞ì [Åáê`«=Ú#∞, "åÜ«Ú „ѨǨ~°=Ú#∞
J#∞ÉèíqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHÍ<˘Hõ_»∞ =¸~°ÛùÖ’ Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅ#∞ QÍOK«∞ K«∞<åfl_»∞. H˘O^Œ~°∞
Ñ≤zÛ"å~°∞ `«=∞ Z^Œ∞~°∞QÍ U"Õ"À *Ï˝Ñ¨Hõ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# [#∞Å#∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ
PHÍ~°=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. K«‰õ∆Ω~ÀQÆ=Ú HõÅ"å_»∞ XHõ¯ =ºH˜Î<Õ J<ÕHõ=∞OkQÍ K«∂ã¨∂ÎO\Ï_»∞.
"åiH˜ W=hfl J*Ï˝<å"Õâ◊O L#flѨC_»∞ "åã¨Î==ÚQÍ<Õ JxÑ≤ã¨∂Î LO@∞<åfl~Ú.
nxx |\˜ì h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#k Uq∞\˜? D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ PHÍ~°=Ú
Åhfl HõÅÊ# Ü«∞O^Õ „Ѩf`«"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú. "åã¨Î"åxH˜ g\˜H˜ Z\˜ì PHõ$u ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ D
^Œ$â◊º=∞O`å 'ÉèÏ=#–ÉèÏqOK«∞"å_»∞— J#∞ ~Ô O_ç\ ˜ =∞^躌 U~°Ê_ç L#fl ã¨O|O^èOŒ Ü≥ÚHõ¯ „ѨH@õ #ÜÕ∞.
❖
WHõ =∞#O bÖÏ^Õq q+¨Ü«∂xH˜=¿ãÎ, P"≥∞ ''Ѩ$käq–â◊s~°=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜#xfl\˜h
'Jã¨`∞« —Î QÍ<Õ „QÆÇÏ≤ OK«∞K«∞#flk. ''z^•HÍâ◊"∞Õ „ÉèÏOu |ÅO KÕ`« <å<å~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^•Å∞ÛK«∞#flk——
Jx P"≥∞ ã¨Ê+¨=ì ÚQÍ QÍOK«∞K«∞#flk. ''W^ŒO`å z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞—— Jx „QÆÇÏ≤ Oz#\˜ì
=∞##jÅ∞#‰õΩ, ... D ''<å H˘_»∞‰õΩ – <å ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ – <å ÉèÏ~°º – <å *Ïu—— J#∞ Ѩiq∞`«
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 281
ÉèÏ=#Å∞ gyáÈ`å~Ú. Jã¨b ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°ú=ÚÅ∞ UHõ∆}OÖ’#∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ LO_»ÖË^Œ∞. h=Ù
K«∂KÕ^ŒO`å [#‡~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ã¨∞=∂! ã¨OѨÓ~°‚ *Ï˝#O Hõey# `«~°∞"å`« WHõ ~åQÆ^ÕfiëêÅ∞,
JǨÏOHÍ~°–=∞=∞HÍ~åÅ∞ LO\ÏÜ«∂? LO_»=Ù.
N~å=Ú_»∞ : =∞~°~Ú`Õ ™êfiq∂! P bÖÏ=u *˺+¨ªâ◊~°‡#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „¿Ñ=∞QÍ ã¨Ê $tOzOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J^•? Jk J`«xH˜ `«`«Î fi*Ï˝#=Ú HõÅ∞QÆ@O H˘éˆH. P ã¨Ê~°≈ J`«xH˜
„áêÑ≤ÎOK«@O ѨÓ~°fi[#‡Å „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. JO`ÕQÍx bʼnõΩ ''W`«_»∞
<å Ѩل`«∞_»∞. <å‰õΩ K≥Ok#"å_Õ. W`«xx <Õ#∞ HõeyÜ«ÚO_≥^Œ#∞ QÍHõ—— J#∞#\˜ì |∞kú ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ P"≥∞ J`«xH˜ W`«óѨÓ~°fiѨ٠=∂`«$~°∂ѨOÖ’ ^Œ~°≈#O W=fiÖË^Œ∞.
F ~åѶ¨∞"å! 'É’^茗 J#∞ *Ï˝<å#∞Éèí=O hÜ«∞O^Œ∞ L^Œ~ÚOzO^• .... WHõ PÃÑ· h‰õΩ
㨈~fiã¨~°fi„`å PHÍâ◊=ÚHõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ qâ◊√^Œú „|Ǩχ Ѩ^•~°÷"Õ∞ QÀK«iã¨∞ÎOk.
<åÜ«∞<å! D *Ï„QÆ`ü Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞, ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ K«∂_»|_»∞K«∞#fl Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞, ã¨OHõÅÊѨÙ~°=Ú#
J#∞ÉèíqOK«|_Õq ... W=hfl‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞ HÍx, WOˆHq∂ HÍ=Ù.
WHõ =∞#O =∞~°Å bÖÏ^ÕqÜ≥ÚHõ¯ =∞~˘Hõ [#‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# qâı+¨=ÚʼnõΩ =^•Ì=∂?
❖❖❖
17. [#‡ – [<å‡O`«~°^Œ$+≤ì
JѨC_»∞ bÖÏ–ã¨~°ã¨fi`«∞Å∞ P yi „QÍ=∞=ÚÖ’x „ÉÏǨχ} QÆ$ǨÏ=ÚÖ’ LO@∂<Õ
J^Œ$â◊º~°∂ѨÙÅÜ«∂º~°∞. P QÆ$ǨÏ=ÚÖ’x [#∞Å∞ ''PǨ! =#^Õ=`«Å∞ =∞# q∂^Œ J#∞„QÆǨÏO`À
^Œ~°≈#q∞zÛ =∂Ü«∞=∞Ü«∂º~°∞ Hõ^•!—— Jx J#∞H˘<åfl~°∞. P ã¨OѶ¨∞@##∞ `«=∞`«=∞ J#∞Éèí=s`«∞Å
##∞ã¨iOz =∞~°Å=∞~°Å K≥ѨCH˘<åfl~°∞. ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õâß~°∞. `«=∞`«=∞ Ѩ#∞ÅÜ«∞O^Œ∞
W`«óѨÓ~°fi=Ú=Öˇ x=∞QÆ∞flÅÜ«∂º~°∞.
bÅ–ã¨~°ã¨fi`«∞e^ŒÌ~°∂ P QÆ$ǨÏ=∞O_»áêHÍâ◊OÖ’<Õ b#"≥∞ÿ ã¨∂Hõ;~°∂Ѩ=Ú# LO_ç L<åfl~°∞
Hõ^•! bÖÏ^Õq .... `å#∞ yi „QÍ=∞OÖ’ P WO\˜ WÖÏ¡Å∞QÍ J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ LO_ç=ÙO_»@O,
`«# =∞~°}O Zxq∞k ~ÀAÅ „H˜`«"Õ∞ [iy LO_»@O, .... "≥Ú^ŒÖˇ·#q+¨Ü«∂Åhfl K«∂z KåÖÏ
Pâ◊Û~°ºÑ¨_Oç k. H˘OK≥=Ú qK«e`«ÉÏè =O`À L#fl bÅ#∞ K«∂z ã¨~ã° fi¨ f^Õq z~°∞#=Ùfi zeH˜OzOk.
❖
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! "åi^ŒÌ~°∞ Jâ◊s~°∞Å∞ Hõ^•! Z\Ï¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∞<åfl~°∞? ZHõ¯_»
ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∞<åfl~°∞?
=∞ǨÏi¬ : ã¨fiѨflOÖ’#∞, ã¨OHõÅÊ=Ú#O^Œ∞ [iˆQ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ Z\Ï¡ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? ZHõ¯_»
[~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? JO^Œ∞ â◊s~°=ÚÅ∞ „Ѩ=iÎOK«@O ÖË^Œ∞Hõ^•! J>Ë¡ ã¨∂Hõ; â◊s~°=∂„`«∞ÅQÆ∞
282
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"åi~°∞=Ùi ã¨OÉèÏ+¨}Å∞ ‰õÄ_® HÍ~°º~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Éè∫uHõ â◊s~°=Ú, <å_ô „áê}=ÚÅ∞
ÖˉõΩ#flѨÊ\˜H© ã¨fiѨfl–ã¨OHõÖÏÊÅÖ’ÖÏQÍ<Õ "åi^ŒÌi =∞^茺 ã¨OÉèÏ+¨}Ï ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ *Ï˝#=Ú
LO_çÜÕ∞ L#flk.
❖
N ã¨~°ã¨fif^Õq : F bÖÏ! =∞#O WHõ¯_çH˜ =zÛ#O^Œ∞‰õΩ Uk `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÖ’, J^ŒO`å
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ù. <Õ#∞ h [<å‡O`«~°q+¨Ü«∞"≥∞ÿ K≥Ñ≤Ê# ^•xH˜ x~°∂Ѩ}#∞ „QÆÇ≤ÏOKå=Ù Hõ^•!
'„|Ǩχã¨`«Î— ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ W^ŒO`å! J*Ï˝#O L#flO`«HÍÅO [QÆ„^Œƒù=∞ HõÅ∞QÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok.
*Ï˝<À^ŒÜ«∞"≥∞ÿ# =∞~°∞Hõ∆}O [QÆ`«∞Î LO_»^Œ∞. ^Œ$â◊º=Ú LO_»^Œ∞. JѨC_»∞ ''ã¨fiã¨`«Î™ê=∂#º=Ú——
(All pervading Absolute self) J#∞ ã≤÷uÜÕ∞ âı+≤OK«∞K«∞#flk. D r=ÙÅO^Œ~°∞ ã¨fi`«óQÍ "≥∂Hõ∆
ã¨fi~°∂ѨÙÖË J~Ú#ѨÊ\˜H©, xëê¯~°}OQÍ ã¨fiHõeÊ`«"≥∂ǨÏOKÕ`« „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î#∞
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞~°Å XHÍ<˘HõѨC_»∞ *Ï˝<À^ŒÜ«∞=∞QÆ∞@KÕ x^Œ∞~°ÖËz, W^ŒO`å Hõ∆}OÖ’
HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ `«ºlOz"Õã∞¨ <Î åfl~°∞. Uk `«=∞ "åã¨=Î ã¨fi~°∂Ѩ"∞≥ Ü
ÿ Ú« #fl^À J\˜^ì •xÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤~÷ ∞° Öˇ,·
'[QÆkfi<åâ◊#=Ú—#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl~°∞. WO`«‰õΩq∞Oz WO^Œ∞ Uq∂ qâı+¨O ÖË^Œ∞. WѨC_»∞
K≥ѨC. D q+¨Ü«∞OÖ’ WOHÍ hˆH"≥∞ÿ<å ã¨O^ÕǨÅ∞ L<åflÜ«∂?
bÖÏ^Õq : ¿ÇÏ Ö’Hõáê=h! <Õ#∞ W`«óѨÓ~°fiO <åÉèí~°Î Ѩ^Œ∞‡x Ü≥ÚHõ¯ `«^Œ#O`«~°O r=Ù_»∞
(q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞) ~å[º"Õ∞Å∞K«∞#fl z^•HÍâ◊ #QÆ~åxH˜ "≥o§ L<åfl#∞ Hõ^•! JHõ¯_ç"å~°∞ ##∞fl
K«∂_»ÖHË áõ ÈÜ«∂~ˆ q∞\˜? HÍx WHõ¯ _» ''<Õ#∞ giH˜ Hõ#É_≥^#Œ ∞QÍHõ—— Jx ã¨OHõeÊOK«QÍ<Õ *˺+¨âª ~◊ ‡° ,
`«k`«~° |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ##∞fl K«∂_»QÆeQÍ~°∞. JѨC_»∞‰õÄ_® ''g~°∞ ##∞fl K«∂_»@O [iy`Õ gi`À
<Õ#∞ ã¨OÉèÏ+≤OK≥^Œ#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ WK«Ûù LO_Õk ã¨∞=∂!
N ã¨~°ã¨fif^Õq : FǨϟ! J^•! JѨÊ\˜H˜ hH˜OHÍ JÉèϺã¨O ^Œ$_è»O HÍÖË^Œ∞. ''<Õ#∞ ~å[ѨuflÜ«∞QÆ∞
bÖÏ^Õqx—— J<Õ ^≥· fi`«ÉèÏ==Ú hÜ«∞O^Œ∞ QÍ_è»OQÍ q∞yeÜÕ∞ L#flk. ^≥· fi`«=Ú L#flO`«=~°‰õΩ
J^≥· fi`«Hõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#O ÅaèOK«^Œ∞. ZO_»Ö’ xÅ|_ç ''<å‰õΩ K«Å¡QÍ ÖË^Õq∞\˜? JHõ¯_»
K«Å¡QÍ L#flk Hõ^•—— JO>Ë Z\Ï¡? JÉèϺã¨O ÖË#O`«HÍÅO ''<Õ#∞ bÅ—— Jx Ñ≤Å=|_»∞K«∞#fl
â◊s~°=∂„`«=Ú#∞—— J#∞ ^Œ$_è»ÉèÏ=O `˘ÅQÆ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ h‰õΩ JѨC_»∞ ã¨`«ºã¨OHõÅÊ=Ú
L^Œ~ÚOK«ÖË^Œ∞. h=Ù HÀ~°∞‰õΩ#flѨÊ\˜H© JѨÊ\˜ ã¨ÉèíÖ’ ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿÜ«Ú#fl h Ѩu, `«k`«~°
ã¨aè‰õΩÅ∞ x#∞fl K«∂_»<ÕÖËHõáÈÜ«∂~°∞. WHõ WѨÊ\˜ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, ''<Õ#∞ 'â◊s~°=Ú— J#|_»∞
x~°fiK«#=ÚKÕ |OkèOѨ|_»*ÏÅx x+¨¯à◊OHõK≥·`«#º `«`«Î fi=Ú#∞, P`≥‡ÂHõºã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞—— J#∞#\˜ì
^Œ$_è®#∞Éèí=O =∞iH˘O`«QÍ |ÅѨ_çÜ«Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`«, ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê~åÅ=Ü«∂º=Ù. J#QÍ,
h=Ù ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏ=# KÕ™êÎ"À, Jk P suQÍ<Õ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. ''W`«óѨÓ~°fiѨ٠[#‡Ü«∞O^Œe
D <å Ѩل`«∞_»∞ ##∞fl QÍOK«∞QÍHõ—— J#∞#\˜ì h JaèÖÏ+¨ WHõ¯_» <≥~°"ÕiOk. WѨC_»∞ h=Ù hÉèí~°Î
=^ŒÌ‰õΩ "≥o§ W>Ë¡ ã¨OHõeÊ¿ãÎ x#∞fl J`«_»∞ `«Ñ¨ÊHõ K«∂_»QÆÅ_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 283
bÖÏ^Õq : PǨ! D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ HõÅÊ<å=º=Ǩ~°=∞O`å ZO`« z„`«OQÍ L#flk! yi
„QÍ=∞OÖ’x D =∞Ok~åHÍâ◊O (Space pertaining to this house) Ö’<Õ D „ÉÏǨχ}∞_»∞
(=ã≤+¨µª_»∞) <å Éèí~°Î JÜ«∂º_»∞. =∞~°Å WHõ¯_Õ J`«_»∞ `«# =ã≤+¨ª^ÕǨÏ=Ú#∞ `«ºlOz, ''Ѩ^Œ∞‡_»∞——
J#∞ ~å*ˇ· q™êÎ~°"≥∞ÿ# ~å[º=Ú#∞ áêeã¨∂Î ##∞fl JÅiOKå_»∞. "Õ∞q∞^ŒÌ~°O _≥|ƒk UO_»∞¡
^•OѨ`«ºO KÕâß=Ú. D JO`«óѨÙ~°OÖ’<Õ J`«_»∞ =∞$u K≥O^•_»∞. =∞~°Å D JO`«óѨÙ~°OÖ’<Õ
"ÕÔ~·# [#Ѩ^ŒOÖ’ q™êÎ~°"≥∞ÿ# ™ê„=∂*ϺxH˜ K«„Hõ=iÎ J~Ú q^Œ∂~°^äŒ<å=∞ ^èÕÜ«∞O`À ~å[º
"Õ∞Å∞K«∞<åfl_»∞. XHõ z#flHÍÜ«∞Ö’ J<ÕHõ "Õ~°∞"Õ~°∞ P=yO[Å∞ L#fl@∞¡, D QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’
"Õ~°∞"ÕÔ~·# „|Ǩ‡O_®Å∞ J<ÕHõO =iÎã¨∞Î<åflÜ«∞#fl=∂@. J=∂‡! Uq∞ D ã¨$+≤ì K«=∞`å¯~°O!
W^ŒO`å QÆ=∞xã¨∞OÎ >Ë, ''WѨC_»∞ =∞#O <å Éè~í ΰ LO_ç L#fl z^•HÍâ◊ [QÆ`∞« ‰Î Ωõ ã¨O|OkèOz#
JO`«óѨÙ~åxH˜ J`«ºO`« ã¨q∂ѨOÖ’<Õ LO_ç LO\Ï=Ú Hõ^•!—— Jx JxÑ≤™ÈÎOk. ¿ÇÏ [QÆ[˚#h!
<Õ#∞ <å Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~°ã¨`«Î#O`å WHõ¯_» LO_Õ K«∂_»QÆeˆQ@@∞¡ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞. <å Éèí~°Î#∞
q_»z <Õ#∞ LO_»QÆÅ<å K≥ѨC?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! Éèí∂`«Å J~°∞O^èŒf! h‰õΩ J<ÕHõ=∞Ok Éèí~°ÎÅ∞ LO_ç L<åfl~°∞. WѨC_»∞
=∞#O K«∂ã¨∞Î#fl =º=Ǩ~°O ^Œ$ëêì º ‰õÄ_® =ÚQÆ∞æ~°∞ L<åfl~°∞. "åiÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜"å_»∞ '=ã≤+¨µª_»∞—
J#∞ „ÉÏǨχ}∞_»∞. J`«_»∞ Éèí㨇"≥∞ÿ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞— J#∞¿Ñ~°∞QÆÅ ~å[Ü«∂º_»∞. J`«x â◊="Õ∞ h JO`«ó
ѨÙ~°OÖ’ ѨÙ+¨ÊQÆ∞K«Ûù=ÚÅ`À HõѨÊ|_çÜ«Ú#flk Hõ^•! J`«_Õ D ã¨O™ê~°=Ú# 'q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞— J#∞
¿Ñ~°∞`À Q˘Ñ¨Ê~å[ºO UÅ∞K«∞#fl@∞¡ z^•HÍâ◊~°∂Ñ≤}˜"≥· h=Ù gH˜∆OKå=Ù. WѨC_»∞ q^èŒ∂~°^äŒ∞_»∞
'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ Ѩ_ç „ÉèÏO`«∞_≥· H˘@∞ì‰õΩO@∞<åfl_»∞. Éè’QÆã¨=¸Ç¨ÏÅÖ’
Ѩ_ç qHõÅ∞_≥· L<åfl_»∞. '=∞Ǩ`«=∞ã¨∞û—Ö’ =ÚxyáÈ~Ú U"Õ"À ~åK«HÍ~°º=ÚÅ#∞ J`«ºO`«
qâßfiã¨=Ú`À x~°fiiÎã¨∂Î „Éèí=∞#∞O_ç "Õ∞ÖÁ¯#@O ÖË^Œ∞.
F =x`å! WѨC_»∞ K≥ѨC. ã¨∞QÆO^èŒ Hõ}=ÚÅ∞ QÍeKÕ XHõKÀ\˜#∞O_ç, WOH˘Hõ KÀ\˜H˜
fã¨∞H˘x áÈ|_ç#@∞¡, h=Ù WѨÊ\˜H˜ J<ÕHõ ^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú<åfl=Ù. =∞~°Å "å\˜x
`«ºlOKå=Ù. PÜ«∂ [#‡ÅÖ’ J<ÕHõ =∞Ok |O^è∞Œ =ÙÅ∞ LO_ç L<åfl~°∞. ''<åÉè~í ,ΰ <Õ#∞ K«∂_®e–<Õ#∞
^Œ∂~°"≥∞ÿ LO_»ÖË#∞—— J#∞ P"Õ^Œ# "≥e|∞K«∞ÛK«∞<åfl=Ù Hõ^•? J<ÕHõ [#‡Å∞ K«qK«∂z#\˜ì h=Ù
''<å Éèí~°Î—— Jx K≥ѨCK«∞#flk Z=i QÆ∞iOz? WѨC_»∞ x#∞fl <Õ#∞ ZHõ¯_çH˜ fã¨∞‰õΩáÈ"åe?
D 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞#k XHõ f~°∞QÍ LO\’Ok. =∞~°Å „|Ǩ‡O_»=ÚÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ,
J=hfl =∞~˘Hõ f~°∞QÍ LO@∞<åfl~Ú. D =º=Ǩ~° Ѩ~°OѨ~°Åhfl K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞O
HõeÊ`«=ÚÖË Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝#^Œ$+≤ì`À ѨiH˜Oz K«∂z#ѨC_»∞ D ã¨O™ê~° =∞O_»Ñ¨=ÚÅhfl
h „ѨHõ¯<Õ, Z^Œ∞~°∞QÍ<Õ L<åfl~Ú. J\Ï¡ H͉õΩO_®, ã¨O™ê~° ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ü≥∂[#=ÚÅ ^Œ∂~°OÖ’ L<åfl~Ú. *Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ W=hfl PHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË Hõ^•!
h W`«óѨÓ~°fiѨ٠Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# [#‡Åhfl W\˜ì"Õ. ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅO^Œ∞ J<ÕHõ „`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ∞
284
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
(HÍOu ˆ~}∞=ÙÅ∞) L^Œ~Úã¨∞Î#fl@∞¡ (H˜\ ˜H©QÆ∞O_® WO\’¡ „Ѩ"ÕtOKÕ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’ J\˜ì
„`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ#∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û) Hõ#|_»@O ÖË^•? P =∞ǨK≥·`«#º=Ú #O^Œ∞ QÆÅ „Ѩu
Ѩ~°=∂}∞=Ù#O^Œ∞ J<ÕHõ ã¨$+≤ìã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ qHõã≤OK«∞K«∞<åfl~Ú. D „|Ǩ‡O_» ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ
ã¨$+≤ì JO`å =∞ǨHõ+¨ì`«~°OQÍ, Q˘Ñ¨Ê Ѷ¨∞hÉèí∂`« ã¨fiÉèÏ=O`À „Ѩ=iÎã¨∞Î#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© ...
Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ W=hfl HõeÑ≤ '=∞é˜]yO[— JO`«‰õÄ_® LO_»=Ù. ~°Hõ~°HÍÖˇ·# ~°`«fl=ÚÅ#∞
XHõKÀ@ LOKå=∞#∞HÀ ... JѨC_»∞ P QÆ∞@ì #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»ÖË ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å H˜~°}=ÚÅ
ã¨=∞#fiÜ«∞O XHõ J~°}º=Ú=Öˇ QÀK«iã¨∞ÎOk. J\Ï¡ˆQ D [QÆ`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® =∂Ü«∞=Å¡<Õ W@∞¡
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. *Ï˝# zO`«#`À K«∂z#ѨC_»∞ D 'Ѩ$käq— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl â◊¥#º~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ<Õ
HõxÑ≤™êÎ~Ú.
''„ÉèÏOu—— =Å# =∂„`«"Õ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=∞O`å ã¨∞Êùi™ÈÎOk. "åã¨Î"åxH˜
Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«*ÏÅ=∞O`å 'ã¨$ëêì ºk— Ü«∞O^Õ ÖË=Ù. PǨñ! ã¨~À=~°OÖ’ `«~°OQÍÅ∞
=∂\˜=∂\˜H© ÖËz b#=∞ø`å~Ú K«∂Kå"å? J>Ë¡ ''*Ï˝#K≥`· #« º=Ú—— J<Õ `«\ÏHõOÖ’ ^Õâ–◊ HÍÅ=ÚÅ
Ѩ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl ''J#∞Éèí==ÚÅ∞—— J#∞#q J<ÕHõ qÉèÏQÆ=ÚÅ ~°∂ѨOÖ’ ã¨O™ê~°`«~°OQÍÅ∞QÍ
ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å b#"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú.
bÖÏ^Õq : ¿ÇÏ "å}©! ¿ÇÏ ã¨~åfi~°úâ’aè`å! h Hõ~°∞}τѨÉèÏ=OKÕ`« <å W`«óѨÓ~°fiѨ٠J<ÕHõ
[#‡Å#∞ WѨC_Õ – WHõ¯_ç #∞O_Õ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. h=Ù K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞#x
<å‰õΩ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. D <å =~°Î=∂# [#‡ ™êufiHõ=Ú HÍ^Œ∞. `å=∞ã≤Hõ=Ú ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. Wk
~å[ã¨"≥∞ÿ#^•x=Öˇ <å‰õΩ QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk✺.
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey, „|Ǩχ=Ú#∞O_ç "≥Å∞=_ç#\˜ì <Õ#∞ <å<å q^èŒ=ÚÖˇ·#
Ü≥∂#∞ÅÖ’ [x‡OKå#∞. W`«óѨÓ~°fi=Ú Zxq∞k =O^ŒÅ [#‡Å∞ ZuÎ#@∞¡ WѨC_»∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl#∞. XHõѨC_»∞ XHõ q^•º^èŒix JÜ«∂º#∞. K≥_»¤HÀiHõÅKÕ HõÅ∞+≤`« =∞#ã¨∞¯~åÅ<≥·
=∞#∞+¨º [#‡<≥`åÎ#∞. =∞~°Å WOH˘Hõ ã¨O™ê~° =∞O_»Ñ¨OÖ’ '<åQÆ~å[Ѩufl (ã¨~°Ê~å[ÉèÏ~°º#∞)—
JÜ«∂º#∞. P `«~°∞"å`« XHõ P@qHõ ¢ã‘Î<≥· P‰õΩÅ∞ ^èŒiOz J_»=ÙÅÖ’ ã¨OK«iOKå#∞. P [#‡Ö’
=∂#=Ù#‰õΩ LO_»=Åã≤# ^ŒÜ∞« – ^•H˜}∆ º=ÚÅ#∞ =^ŒÅ@OKÕ XHõ =#OÖ’ ѨÓÅfQÆ<·≥ [x‡OKå#∞.
J~Ú`Õ, ѨÙ}º „Ѩ^Œ"≥∞ÿ# =Ú#∞Å P„â◊=∞=ÚÖ’ LO_»∞@KÕ`«, JyflKÕ ^ŒÇ≤ÏOѨ|_ç# <Õ#∞ P
=ÚxH˜ ‰õÄ`«∞~°∞<≥· ѨÙ\Ïì#∞. JѨÊ\˜ ѨÙ}ºHõ~°‡Å „ѨÉèÏ=OKÕ`« XHõ ~åA<≥· #∂ˆ~à◊√§ L<åfl#∞.
HÍx ~åAQÍ <Õ#∞ x~°fiiÎOz# áêѨ=ÚÅ „ѨÉèÏ=O KÕ`« '=ÚOy㨗<≥· ѨÙ\Ïì#∞. P `«~°∞"å`« XHõ
P=Ù<≥· Zxq∞^Õà◊√§ QÆ_çáê#∞. XHõ ѨH˜∆<≥· É’Ü«∞"åxH˜ zH˜¯, J`«x =ÅÖ’Oz Z\Ï¡QÀ `«Ñ≤ÊOK«∞
H˘<åfl#∞. `«∞"≥∞‡^Œ#Ü«∂º#∞. XHõ ÖË_ç<≥· XHÍ<˘Hõ É’Ü«∞"åx KÕuÖ’ =∞~°}˜OKå#∞. P `«~°∞"å`«
✺
bÖÏ^Õq WHõ¯_» `å#∞ Z\˜ì =∂#ã≤Hõ „Ѩ=$uÎKÕ =~°Î=∂# [#‡á⁄O^Œ@O [iy#^À QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk†
ÖËHõ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 285
'KÕѨ—<≥· h\˜Ö’ `ÕeÜ«∂_»∞K«∞, XHõ `åÉËÅ∞ gѨÙÃÑ· +≤HÍ~°∞¡ H˘\Ïì#∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ™êi XHõ
*ÏÅi ^≥|ƒ `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x h\˜Ö’H˜ LiHÍ#∞ ‰õÄ_®!
J@∞ `«~°∞"å`« H˜~å`« ¢ã‘Î<≥· [x‡Oz H˘|ƒiHõÅ∞¡ „`åQÆ∞K«∂ LO_Õ^•##∞. =∞~°∞[#‡Ö’ XHõ
™ê~°ã¨Ñ¨H˜∆QÍ [x‡OKå#∞. PÃÑ· ã¨fi~°æÖ’HõOÖ’ 'JѨû~°ã¨—QÍ [x‡Oz Ü«Ú=‰õΩÅ`À ~°u„H©_»ÅO^Œ∞
x=∞QÆfl"≥∞ÿ<å#∞. P `«~°∞"å`« XHõ `åÉËÅ∞<≥· ѨÙ\˜ì KåÖÏ ~ÀAÅ∞ rqOKå#∞. K≥@∞ìÃÑ· ~å[ǨÏOã¨<≥·
H˘<åflà◊√§ TÜ«∞ÅÅ∂QÍ#∞. JѨC_»∞ XHõ |∂~°∞QÆ∞ K≥@∞ìÃÑ· J@∞–W@∂ TQÆ∞K«∂ ^À=∞Å#∞
K«∂z, P ^À=∞ŠѨ@¡ QÆÅ |∞kú HÍ~°}OQÍ ^À=∞<≥· ѨÙ\Ïì#∞. J@∞ÃÑ· XHõ Å`«<≥· [x‡Oz H˘O_»
"åQÆ∞ Ü≥ÚHõ¯ [ńѨ"åǨÏOKÕ`« „H˜O^Œ‰õΩ–ÃÑ·H˜ TQÆ∞`«∂ LO_Õ^•xx. P `«^Œ∞Ѩi q^•º^èŒ~°
ѨÙ~°OÖ’ ѨÙ\Ïì#∞. PǨñ! ¿ÇÏ [QÆ<å‡`å! qO@∞<åfl"å? ZO_»=∂=ÙÅÖ’ h~°∞ L#fl^Œx „Éèíq∞Oz
XHõ ÖË_ç Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? <Õ#∞ ‰õÄ_® J<ÕHõ ^Œ∞óY Éèíi`«=ÚÖˇ·# [#‡Å∞ Z`åÎ#∞.
ZO`«\ ˜ „Éèí=∞, ZO`«QÍ J#∞ÉèíqOKå<À K≥ѨÊÖË#∞! P "Õ^Œ#, Ѩi`åѨO =~°‚<åf`«=∞<Õ K≥áêÊe.
❖❖❖
18. „|Ǩ‡O_» „ÉèÏOu
N~å=Ú_»∞ : P bÅÜ≥ÚHõ¯ [#‡Å∞ |ǨïK«=∞`å¯~°OQÍ L<åfl~Ú. J<ÕHõ=∞Ok r=ÙŠѨ~°OѨ~°Å∞
W\˜ì"Õ#x <å‰õΩ J~°÷O J=Ù`ÀOk. J~Ú`Õ =∞Ǩ`å‡! P „|Ǩ‡O_»=Ú HÀ\˜ Ü≥∂[#=ÚÅ qã‘Î~°‚O
"åºÑ≤Oz =„[=Ú=Öˇ Hõiî#"≥∞ÿ L#fl^Œx J#∞H˘<åflOHõ^•! P ¢ã‘Îe^ŒÌ~°∂ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ KèÕkOz
Z\Ï¡ |Ü«∞Öˇfi_»ÖÏ~°∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! h „Ѩâ◊fl ÉÏQÍ<Õ L#fl^ŒÜ«∂º! HÍx, „|Ǩ‡O_»=Ú ÖˇK«@?
=„[`«fi"≥∞Hõ¯_»? "åi^ŒÌ~°∞ P JO`«óѨÙ~åHÍâ◊OÖ’<Õ L<åfl~°∞ ã¨∞=∂! P yi „QÍ=∞OÖ’x
QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ '=ã≤+¨µª_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ „ÉÏǨχ}∞_»∞ LO_ç L<åfl_»∞ Hõ^•! J^Õ â◊¥<åºHÍâ◊OÖ’
Ѩ^Œ∞‡_≥· Q˘Ñ¨Ê ~å[º=Ú#∞ ‰õÄ_® UÖÏ_»∞. P J~°∞O^èŒu ~å}˜ J~Ú ~å[º=Ú#∞ J#∞ÉèíqOzOk.
P bÅ J#|_Õ ~å}˜ ã¨~°ã¨fif^Õqx P~åkèOz, P"≥∞ Hõ~°∞}KÕ, P QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ P"≥∞`À ‰õÄ_ç
=∞<ÀǨÏ~°"≥∞ÿ# PHÍâ◊ =∞O_»Å=Ú#∞ ^•\˜Ok. "åi^ŒÌ~°∂ P Ѩiq∞`« QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ WOH˘Hõ
„|Ǩ‡O_»=Ú#‰õΩ Ñ¨Ü«∞xOK«@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. W^ŒO`å‰õÄ_® .... XHõ x„^ŒÖ’x ã¨fiѨfl=Ú #∞O_ç
=∞~˘Hõ x„^ŒÖ’x ã¨fiѨfl=Ú# „Ѩ"ÕtOK«@O =O\˜^Õ!
JO^Œ∞KÕ`«, W^ŒO`å „ÉèÏOu=∂„`«"Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«∞. "åã¨Î"åxH˜ 'PHÍâ◊=Ú— `«Ñ≤Ê`Õ "Õ~˘Hõ
=ã¨∞Î"ÕÖË^Œ∞. ''„|Ǩ‡O_»=Ú – ã¨O™ê~°=Ú – ^Œ∂~°=Ú—— J#∞ Ѩ^Œ*ÏÅ=∞O`å q∞^䌺ÜÕ∞. "åã¨<å
„ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ "åi^ŒÌi z`«Î=Ú#O^Œ∞ PÜ«∂ =∞<ÀǨÏ~° ^Œ$â◊º=ÚÅhfl „ѨuѶ¨eã¨∞Î<åfl~Ú.
"åã¨#ÖË ÖˉõΩO>Ë, „|Ǩ‡O_»=ÚÖˇHõ¯_»? ã¨O™ê~°"≥∞K«Û@? "åi z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`«¯ $u KÕ`«
z^•HÍâ◊=Ú P=~°}ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# „|Ǩ‡O_»=Ú=Öˇ HõeÊOK«|_ç#k. z^•HÍâ◊=Ú ã¨~°fi„`å, ã¨~°fi^•
286
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
[#‡~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ âßO`«=ÚQÍ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. z^•HÍâ◊=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ
'[QÆ`«∞Η ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍt™ÈÎOk. D `«`«Î fi=Ú „QÆÇ≤ÏOz#"åiH˜ D Hõ#|_Õ [QÆ`«ÎO`å PHÍâ◊=Ú
HõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« â◊¥#º=ÚQÍ Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk. J@∞¡ H˘O^Œ~°∞ „QÆÇ≤ÏOK« QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ =∞iH˘O^Œ~À,.... „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«? J*Ï˝#"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O.
J\˜ì J*Ï˝<åxH˜ W^ŒO`å =„[=Ú=Öˇ ^Œ$_è»OQÍ Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk.
ã¨fiѨflOÖ’ #QÆ~°=ÚÅ∞, |O^èŒ∞[#∞Å∞ P ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åã¨Î="≥∞ÿ# "å\˜=Öˇ<Õ J#∞Éèí=
=∞ø`å~Ú Hõ^•! HÍx Jq ã¨`«º=∂? HÍ^Œ∞. Jã¨`ÕÎ J~Ú=Ù#fl D ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® z`«Ê^•~°÷=Ú
#O^Œ∞ ã¨`«∞Î=Öˇ „ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk. qâßÅ"≥∞ÿ# Z_®iÖ’ Hõ#|_Õ ZO_»=∂=ÙÅÖ’x [Å*Ï˝#O
"åã¨Î=O HÍ^Œ∞Hõ^•! |OQÍ~°OÖ’ PÉèí~°}`«fi=Ú#fl^•? P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D ^Œ$â◊º ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞
Jã¨`«∞Î J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® ã¨`«∞Î=Öˇ JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
❖❖❖
19. ѨÓ~°fi㨇 $`«∞Å∞
P q^èŒOQÍ bÖÏ^Õq ѨÓ~°fi[#‡Å#∞, JO^Œe H˘xfl ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ ^Œi≈ã¨∂Î
<≥=∞~°∞"Õ™ÈÎOk. "å~°@∞¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∂ yi „QÍ=∞OÖ’x „ÉÏǨχ} QÆ$ǨÏOÖ’Oz |Ü«∞@‰õΩ
=KåÛ~°∞. "åiH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ P „QÍ=∞OÖ’ qâıëêÅhfl Hõ#|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©, "å~°∞ =∂„`«O Z=iH©
Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞. JѨC_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ "åiH˜ XHõ ÃÑ^ŒÌH˘O_» HõxÑ≤OzOk. P H˘O_»ÅÃÑ·QÆÅ
J_»qÖ’ qz„`« =$H∆ÍÅ∞, Ѩ‰õ∆ΩÅ∞, ÃãÅÜÕ∞à◊√§ z„`«"≥∞ÿ# ^èŒfi#∞Å#∞ qxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. bÖÏ^ÕqÖ’
`«# ѨÓ~°fi[#‡ *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞ ÃÑÅ∞¡|Hõ™êQÍ~Ú. ã¨~°ã¨fif^Õq Jk z~°∞#=Ùfi`À QÆ=∞xã¨∂Î bÅ#∞
fã¨∞H˘x „QÍ=∞=∞O`å ã¨OK«iOK« ™êyOk.
TiH˜ z=iQÍ L#fl ^Œ@"ì ∞≥ #ÿ =$Hõã∆ =¨ ¸Ç¨Ï=Ú #∞O_ç Ѩ‰Ω∆õ Å H˜ÅH˜ÖÏ~°"åÅ∞ qxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
á⁄Å=ÚÅhfl ã¨ã¨ºâߺ=∞ÅOQÍ L<åfl~Ú. "Õ∞HõÅ#∞, Ѩâ◊√=ÙÅ#∞ Tiz=~° "Õ∞ѨÙ`«∞#fl ÉÏÅ∞~°∞
H˘O^Œ~∞° XHõ `å_çK@≥ ∞ì „H˜O^Œ‰Ωõ KÕi K«kÌ =¸@Å#∞ qѨC`«∂, ÃÑ#· HÍ=ÙHÍ=Ù =∞O@∞#fl H͉õΩʼnõΩ
ÉèíÜ«∞Ѩ_ç HÍÉ’Å∞, A#∞fl =ÚHõ¯Å#∞ X_çÖ’ ^•K«∞H˘O@∞<åfl~°∞. P K«∞@∞ì„ѨHõ¯Å QÆÅ J_»qÉÏ@
ÅÖ’ xã¨ûǨܫÚÅQÆ∞ H˘O^Œ~°∞ aK«ÛQÍà◊√§ `«=∞ r~°‚=G=ÚÅ`À =KÕÛ–áÈÜÕ∞ ÉÏ@™ê~°∞Å#∞
Ü«∂zã¨∂Î ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. ™È=∞~°∞Å∞ H˘O^Œ~°∞ g^äŒ∞ÅÖ’x J~°∞QÆ∞ÅÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx „`À=Ö’ =KÕÛ
áÈÜÕ∞ "åi`À ã¨~ã° q¨ ~°™êÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. áêÅ∞–ÃÑ~°∞QÆ∞ "åã¨#ʼnõΩ HÍÉ’Å∞, H˘xfl Wà◊§Ö’ DQÆÅ∞
"≥é˜]QÍ =Úã¨∞~°∞`«∞<åfl~Ú. QÆ∞_çÃãÅ =ÚO^Œ∞ Ñ≤Å¡Å∞ XO\˜H˜ =∞\ì̃x ѨÓã¨∞H˘x P_»∞H˘O@∞<åfl~°∞.
XHõ WO\˜ =ÚO^Œ∞ XHõ =x`« HõàÏÑ≤ K«e¡ =ÚQÆ∞æÅ∞ "Õã¨∂Î ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å`À ѨiǨ™êÖÏ_»∞`ÀOk.
P=ÙÅ∞ 'JOÉÏ— Jx J~°∞ã¨∞<Î åfl~Ú. J<ÕHõ qz„`«"∞≥ #ÿ JÅOHõ~} ° Å`À H˘xfl QÆ$ǨÅ∞ K«∂Ѩ~∞° Å#∞
PHõi¬ã¨∞Î<åfl~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 287
'âßOu— "≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê^èŒ# ã¨OѨuÎQÆÅ P`«‡*Ï˝xx Éè’QÆ"≥∂H∆ÍÅ∞ ã¨q∂Ñ≤Oz áê=#O
KÕã≤#@∞¡, P W^ŒÌ~°∞ =x`«Å∞ „QÍ=∞OÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î P KÀ@∞Å#∞ áê=#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. JÉèϺã¨
=â◊OKÕ`« *Ï˝#=∞Ü«∞^ÕǨÏO ^èŒiOz# bÖÏ^Õq JHõ¯_» ã¨OK«iã¨∂Î ‰õÄ_® ѨÓ~°fi*#‡Å [##
=∞~°}=ÚÅ#∞, Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# HÍÅ=ÚÅ ã≤÷u QÆ`«∞Å#∞, D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
~°K«<å K«=∞`«¯ $`«∞Å QÆ∞iOz Ü≥∂zã¨∂Î Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞ ~åÅQÆ∞K«∞#flk.
❖
bÖÏ^Õq : ¿ÇÏ "åQÍfi}©! qâıfiâ◊fis! h J#∞„QÆǨÏOKÕ`« D ^Õâ◊=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#fl <Õ#∞ D Hõ∆}OÖ’
XHõѨÊ_»∞ WHõ¯_ç <å [#‡Ö’x qâıëêÅhfl 㨇iOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
WHõ¯_» <Õ#∞ 'J~°∞O^èŒu— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ „ÉÏǨχ}˜<≥· [x‡Oz# q+¨Ü«∞=∞O`å WѨC_»∞ <å‰õΩ
QÀK«~°=∞=Ù`ÀOk. <å â◊s~°=Ú JѨC_»∞ r~°‚"≥∞ÿ, â◊√+¨¯"≥∞ÿ, =∞e#"≥∞ÿ LO_Õk. ZO_»∞ ^Œ~°ƒùÅ#∞
pÖËÛ JÉèϺã¨OKÕ`« <å JéKÕ~Ú "≥∂@∞ÉÏi LO_Õk. „Ѩu~ÀA Hõ=fi=Ú`À =∞l˚QÆ zÅ∞‰õΩ`«∂
LO_Õ^•##∞. <å‰õΩ J<ÕH=õ ∞Ok ã¨O`å#O LO_Õ"å~°∞. "Õ∞=Ú Ju^ä∞Œ Å#∞, ^Õ=`«Å#∞, kfiAÅ#∞,
™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ ÉèíH˜Î`À ¿ãqã¨∂Î LO_Õ"å~°=Ú. P q^èŒOQÍ ^ÕǨÏ=Ú#flO`« =~°‰õΩ Ñ¨xáê@Å`À
QÆ_çáê#∞. ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ U^À Ѩx`˘O^Œˆ~. JO^Œ∞KÕ`« ''`«fi~°QÍ .... `«fi~°QÍ ....—— JO@∂ Ѩx
"åà◊§#∞ J^Œeã¨∂Î LO_Õ^•##∞. <å Éèí~°Î ‰õÄ_® KèåO^Œã¨∞_≥· ZѨC_»∂ U"Õ"À Ѩ#∞ÅÖ’ =Úxy
– `ÕÅ∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. z„`«O K«∂Kå"å? JѨC_»∞, ''"Õ∞"≥∞=~°=Ú? D ã¨O™ê~°=Ú Z\˜ìk?——
J#∞#\˜ì „Ѩâ◊flÅ∞ =∂‰õΩ HõÅÖ’ ‰õÄ_® `«@ìÖË^Œ∞. „Hõ=∞OQÍ <å â◊s~°O â◊√+≤¯OzOk. ÉÁq∞HõÅ∞
ɡ·@Ѩ_®¤~Ú. J~Ú<å 㨈~, J\Ï¡ˆQ ^Œ∞ѨÊ\˜ HõѨCH˘x ‰õÄ~°Å∞, Hõ>ˇìѨÙÅ¡Å∞, ¿Ñ_» „áÈQÆ∞KÕã¨∂Î
LO_Õ^•##∞. P ѨxÖ’ ZO`« „â◊^Œú, Pã¨H˜Î, P"Õâ◊O K«∂¿Ñ^•#<À =∂@ÅÖ’ =i‚OK«ÖË#∞.
ZѨC_≥·<å H˘OK≥O ѨxÖËHõáÈ`Õ P=Ù–^Œ∂_»Å K≥=ÙÅÖ’ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ `˘ÅyOKÕ^•xfl.
JѨC_»Ñ¨C_»∞ P‰õΩ–‰õÄ~°=∞à◊§‰õΩ h~°∞ Hõ@ì_®xH˜ áêÖË~°¡#∞ ѨÙ~°=∂~ÚOKÕ^•xfl. JkQÀ, P WÅ∞¡
K«∂Kå"å? P WO\˜ QÆ_»Ñ¨Å‰õΩ Zxfl™ê~°∞¡ ~°OQÆ∞Å∞ k^•Ì<À! <å =∞~åº^Œ Ju„Hõq∞OK«‰õΩO_®<Õ
JHõ¯_» WѨC_»∞ ѨxKÕã∞¨ #Î fl P ¿ã=‰õΩÅ#∞ J^Œ=∂~ÚOKÕ^•xfl. D q^èOŒ QÍ KåÖÏHÍÅO QÆ_zç Ok.
WO`«Ö’ ZHõ¯_ç #∞O_À =$^•úѨºO =zÛѨ_çOk. <å K≥=ÙÅ∞, `«Å LÜ«∂ºÅÖÏQÍ TQÆ∞`«∂
LO_Õq. JÉσ! "å~°Hú ºõ O ZO`«\ ˜ ^Œ∞~°ƒ~ù "° ∞≥ #ÿ k! XHõ¯ *Ï˝#∞Å#∞ =∂„`«"∞Õ =Úã¨e`«#O ÉÏkèOK«^"Õ ∂≥ !
J=∂‡! "åV‡~¸! J^Œ∞QÀ. P ѨÙ+¨Ê=#O K«∂Kå"å? P Jâ’Hõ=$H∆ÍÅ =∞^茺 L^•º#
=∞O_»Ñ¨O L#flk Hõ^•! P „ѨHõ¯<Õ K≥é∞=ÙQÆ@∞ìÃÑ· Hõ@ì|_çÜ«Ú#fl ^Œ∂_» <å Hõà◊§ =ÚO^Õ H˘kÌ~ÀAÅ
„H˜`«O ѨÙ\˜ìOk. ^•xH˜ 'Hõi‚Hõ— Jx ¿Ñ~°∞ÃÑ\˜ì =Ú^Œ∞ÌQÍ Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO_Õ^•##∞. Jk <å qÜ≥∂QÆ^Œ∞ó
YO ÉèíiOK«ÖËHõ HÍÉ’Å∞ 'JOÉÏ— Jx WOHÍ J~°∞ã¨∂Î<Õ L#flk. D ѨiKåiHõʼnõΩ K≥Ñ≤ÊK≥Ñ≤Ê
JÅã≤áÈ=Åã≤O^Õ. gà◊√§ D ^Œ∂_» QÆ∞iOz Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀˆ~O? áêѨO "åà◊√§ =∂„`«O Uq∞KÕ™êÎ~°∞?
<å qÜ≥∂QÆO KÕ`« WOHÍ ^Œ∞ódã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞ HÍÉ’Å∞. "åà◊§ Hõà◊√§ "åz L<åfl~Ú K«∂Kå"å?
288
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<Õ#∞ Z>ˇÿ<å "≥o§`Õ XHõ¯Ñ¨x ã¨iQÍ [~°∞QÆ^Œ∞ Hõ^•! WHõ¯_Õ ~ÀE =zÛ ‰õÄ~°∞ÛO_Õ^•##∞.
ZO_»"Õà◊ WHõ¯_» h_»Ö’ HÍã¨Î #_»∞O"åÖËÛ^•xfl. K«Hõ¯\˜QÍe gã¨∞ÎO>Ë Hõ∆}OÖ’ ‰õΩ#∞‰õΩ Ñ¨>Ëìk.
WHõ¯_Õ hà◊√§ `åˆQ^•xfl. P K≥Hõ¯ =ã¨∞Î=ÙÅ J=∞iHõ K«∂Kå"å? J^ŒO`å fiÛk^ÕÌk <Õ<Õ! J@∞
K«∂_»∞. "å_»∞ =∂ ÃÑ^ŒÌÑ≤Å¡"å_»∞ *˺+¨ªâ◊~°‡. "å_»∞ áêѨO JÅã≤ JÅã≤ L<åfl_»∞. <Õ#∞ ÖËHõáÈ`Õ
<å Ñ≤Å¡Å∞ Zxfl áê@∞¡ Ѩ_»∞K«∞<åfl~À Hõ^•! D =#OÖ’ =∂ áê_ç P=ÙÅ∞ WOHÍ u~°∞QÆ∞K«∂<Õ
L<åfl~Ú.
D =∂ WÅ∞¡ K«∂Kå"å! â◊s~åxH˜ S^Œ∞ WO„kÜ«∂Å∞ L#fl@∞¡, =∂ WO\˜H˜ S^Œ∞ ^•fi~åÅ∞
L<åfl~Ú.
ã¨~°ã¨fif ^Õq, bÅ K≥¿ÑÊ^ŒO`å =∞ø#OQÍ, z~°∞#=Ùfi`À ''Tñ—— H˘_»∞`«∂ qO\’Ok.
❖
D =∂ WÅ∞¡ JO>Ë ZO`« W+¨ì"≥∂! J~Ú<å UO ÖÏÉèíO? WѨC_»∞ ZO_»"Õ_çq∞H˜ KÒ_»∞ÉÏi
L#flk. ^˘_À¡ JO`« ¿Ñ_» ^˘~°∞‰õΩK«∞O_»QÍ, K«Hõ¯QÍ JÅHõ=K«∞Û#∞Hõ^•! D Ѩx"åà◊√§ ^ŒQÆæ~°∞O>Ë
QÍx =∂@ q#~°∞. D WÅ∞¡ <å Ô~O_»= â◊s~°=Ú=O\˜k ã¨∞=∂! nxÃÑ· <Õ#∞ ÃÑOz#
P#Ѩáê^Œ∞#∞ K«∂Kå"å? nx q`«Î<åÅ∞ =∂ |O^èŒ∞=ÙÅ WO\˜#∞Oz K≥Ñ≤ÊOKå#∞. `«Ü«∂Ô~·#
P#Ѩ (™⁄~°) HÍÜ«∞Å#∞ gà◊√§ ã¨iQÍæ HÀã¨∞Î<åfl~À? ÖË^À? ÖËHõáÈ`Õ, áê_≥·áÈ`å~Ú Hõ^•!
áê^Œ∞‰õΩ hà◊√§ áÈÜ«∞=∞x ‰õÄ_® <Õ#∞ K≥áêÊe.
JHõ¯_» u~°∞QÆ∞K«∞#fl "åà◊§O^Œ~°∞ Z=~À `≥Å∞™ê? "åà◊§O^Œ~°∞ PÜ«∂ Tà◊§ #∞Oz =zÛ#
=∂ |O^èŒ∞=ÙÖË. J^Õq∞\˜? gà◊§ PÉèí~°}=ÚÅhfl U"≥∞ÿ<å~Ú? FǨϟ! <Õ#∞ =∞~°}˜OKå#<Õ ^Œ∞ó
YO`À gà◊√§ `«=∞ PÉèí~°}=ÚÅhfl `«ºlOz ~°∞„^•Hõ∆=∂ÅÅ∞ ^èŒiOKå~å? <å =Å# Zxfl
HõëêìÅ∞ D WO\˜H˜ =KåÛ~Ú? <å D „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# |O^èŒ∞=ÙÅ Hõà◊√§ x~°O`«~° ~À^Œ#OKÕ`«
Zé]|_®¤~Ú. giH˜ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Åhfl 㨄Hõ=∞OQÍ [~°∞QÆ∞K«∞<åflÜ≥∂? ÖË^À? D =∂ QÆ$ǨÏ=∞O_»ÑO¨
P=Å=Ù#fl #kx K«∂_»∞. D #k X_»∞¤# K≥@∞¡ <ÕʼnõΩ =Oy L<åfl~Ú. "å\˜ H˘=∞‡Å∞ <ÕʼnõΩ
„"åe z=~°Å∞ #n[Å=Ú#∞ `å‰õΩ`«∞<åfl~Ú. K«∂Kå"å? P `å\˜K≥@¡‰õΩ `å\˜Ñ¨O_»∞¡ ã¨=∞Ü«∂xH˜
HÀã¨∞HÀHõáÈ`Õ ZO_çáÈ`å~Ú. D Ѩx"åà◊√§ Uq∞KÕã¨∞Î<åfl~À? gà◊§H˜ uO_ç Ѷ¨∞#OQÍ HÍ"åe.
Ѩx q+¨Ü«∂Å∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ~°∞!
❖
ã¨~°ã¨fif^Õq P =∂@Åhfl qO@∂ ѨHÍѨHÍ #qfiOk. =∞~°∞Hõ∆}O bÖÏ^Õq `«# "åQÀú~°}˜
ѨÓ~°fiã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@O QÆ∞iÎOz `å#∞‰õÄ_® H˘kÌ¿ãѨ٠#=ÙfiH˘x, =∞~°Å K≥Ñʨ ™êyOk.
<å Éè~í ΰ =ã≤+µ¨ xª r"å`«‡ D QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ "≥Åã≤ÜÚ« #flk. J`«_∞» ã¨fi`«óQÍ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
Hõ^•! J#QÍ x„+≤¯Ü«Ú_Õ Hõ^•! J~Ú`Õ UO? WѨC_»∞ q^Œ∂~°^Œä =∞Ǩ~å*ˇ,· Q˘Ñ¨Ê ™ê„=∂[º=Ú#‰õΩ
PkèѨ`«ºO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 289
B#∞! WѨC_»∞ <åH˘Hõ q+¨Ü«∞O ÉÏQÍ QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. <å Éèí~°Î =ã≤+¨ª „ÉÏǨχ}∞_»∞ ''<Õ#∞
=∞Ǩ~åA#∞ J~Ú`Õ ZO`« ÉÏQÆ∞O@∞Ok!—— Jx ZѨC_»∂ <å`À JO@∂ LO_Õ"å_»∞. ''Uq∞\˜
h Kå^Œã¨ÎO! h"Õq∞\˜? ~åA HÍ=_»"Õ∞q∞\˜?—— JO@∂ <Õ#∞ H˘OK«O Ǩ㨺O Ѩ\ ˜ìOKÕ^•xfl.
J`«x "åOKèå|ÅO KÕ`«<Õ HÍÉ’Å∞, WѨC_»∞ Zxq∞k ~ÀAÅÖ’ =∞ǨK«„Hõ=iÎ JÜ«∂º_»∞. Uq∞
Pâ◊Û~°ºO! PHÍâ◊OÖ’ "åÜ«Ú=Ù – P "åÜ«Ú=ÙÖ’ ã¨∞QÆO^èŒO D =¸_»∞ XHõ^•xx =∞~˘Hõ\ ˜
`åHõ=Ù. HÍx, XHõ^•xÖ’ =∞~˘Hõ\ ˜ J^Œ$â◊ºã≤÷uÖ’ LO_ç LO\Ï~Ú Hõ^•! <å Éèí~°Î‰õÄ_® D
QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’ J^Õq^èŒOQÍ ~å[ºáêÅ#Ö’ `«Å=Ú#HõÖˇ· L<åfl_»∞. =∂Ü«∞ ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°
ѨÓi`«"≥∞ÿ#k! „"ÕÖˇ_≥O`« LO_Õ D QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’ HÀ\Ï#∞HÀ@¡ Ü≥∂[#=ÚÅ qã‘Î~°‚=Ú QÆÅ
=∞Ǩ ™ê„=∂[º=Ú#∞ K«∂K«∞K«∞<åfl_»∞. "Õ∞q∞^ŒÌ~°O PHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞ Hõ^•! <å Éèí~°Î áêeOKÕ
~å[ºO ‰õÄ_® D QÆ$ǨÏ=∞O_»áê PHÍâ◊=Ú#O^Õ L#flk. HÍx ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# HõÅÊ<å =∞Ç≤Ï=∞=Å#
"ÕÅH˘Åk Ѩ~°fi`«=ÚÅ`À xO_ç L#fl@∞¡ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk. ¿ÇÏ Ö’Hõ=∂`å! WѨC_»∞ <å Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯
ã≤÷ux, ~å[ºáêÅ##∞ uÅH˜OKåÅx HÀÔ~¯ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. HÍ|\˜ì =∞x^ŒÌ~°O P ~å[º=Ú#‰õΩ
"≥à◊√§^•=∂! „Ѩܫ∞`«fl=O`«∞ʼnõΩ Hõ+¨ì"≥∞ÿ# HÍ~°º"Õ∞=ÚO@∞Ok?
❖❖❖
20. J#º [QÆ`ü ѨÙ#ó „Ѩ"Õâ◊O
q+¨Ñ¶≤∞flÜ«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq JO^Œ∞‰õΩ z~°∞#=Ùfi`À JOwHõiOzOk. "åi^ŒÌ~°∞ P QÆ$ǨÏOÖ’x
PHÍâ◊=∞O_»Å=Ú# „Ѩ"tÕ OKå~°∞. "Õ∞Ѷ∞¨ =∂~°=æ Ú#∞, "åÜ«ÚѨ^=Œä Ú#∞, ã¨∂~°ºK«O„^Œ=∂~°=æ ÚÅ#∞,
„^è∞Œ =Ö’Hõ=Ú#∞, ã≤^–úŒ ™ê^躌 –Éè∂í –ã¨fi~°–æ „|Ǩχ֒Hõ=ÚÅ#∞ JkèQqÆ ∞OKå~°∞. t=Ö’HõO, q+¨µÖ‚ ’HõO,
q^ÕǨïÅ∞–ã¨^ÕǨïÅ∞ LO_Õ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ^Œ∂~°„Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞ ^•\˜"Õã¨∂Î LO_»QÍ, WO`«Ö’
XHÍ<˘Hõ Hõ∆}OÖ’ bÖÏ^Õq `«# JѨizÛù#fl ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ q㨇iOzOk.
XHõ¯™êi "≥#∞Hõ‰õΩ K«∂zOk. "≥#∞HõQÍ ZHõ¯_®‰õÄ_® ã¨∂~°º–K«O„^Œ–#Hõ∆„`«–„QÆǨ^Œ∞Å∞
Hõ#|_»<ÖÕ ^Ë ∞Œ . JÉè^Ë ºŒ "≥∞#ÿ pHõ\ ˜ =∂„`«"∞Õ Hõ#|_»∞`ÀOk. P pHõ\ ˜ #Å∞k‰õΩ¯ÖÏ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
bÅ : =∂`å! W^Õq∞\˜? ã¨∂~°ºK«O„^•^Œ∞Å `Õ[=Ú U=∂„`«O Hõ#|_»@O ÖË^ÕO? D H˘O_»=Öˇ
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# pHõ\ ˜ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! =∞#O ã¨∂~°ºK«O„^•^Œ∞Å `Õ[=Ú K˘~°ÖË#O`«^Œ∂~°O =KÕÛâßO. JO^Œ∞ˆH
Jq =∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. Ö’`≥·# #∂uÖ’ J@ì_»∞QÆ∞Ö’ LO_ç K«∂¿ãÎ Éèí∂q∞ÃÑ· L#fl
q∞}∞QÆ∞~°∞ѨÙ~°∞QÆ∞ – "≥∞é∞ѨÙÅ∞ HõxÑ≤™êÎÜ«∂?
bÅ : FǨϟ! ã¨∂~°∞º_»∞ XHõ J}∞=ÙÖÏQÍ ‰õÄ_® Hõ#|_»#O`« ^Œ∂~°O =KÕÛâß=∂? ZO`«
Pâ◊Û~°ºO? F `Õ*’ã¨fi~°∂Ñ≤}©! WOHÍ =∞#O ZO`«^Œ∂~°O Ѩܫ∞xOKåe? Z@∞ "≥à◊√§K«∞<åflO?
ZO`« ¿ãѨÙ?
290
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : WHõ =∞#‰õΩ ''„|Ǩ‡O_» Hõ~Ê° ~°=Ú—— JQÆ∞Ѩ_É» ’`ÀOk. ã¨∂~°º–K«O„^Œ– #Hõ„∆ `«=ÚÅ∞
P „|Ǩ‡O_» Hõ~°Ê~°=Ú #∞O_ç ÖËz# ^èŒ∂oHõ}=ÚÅ =O\˜"åˆ~ ã¨∞=∂!
❖
"åi^ŒÌ~°∞ J@∞¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∂ „|Ǩ‡O_»=∞O_»Ñ¨O KÕ~å~°∞. ^•xx "å~°∞ XHõ â◊¥#º
„Ѩ^Õâ◊O ^•\˜#@∞¡ ^•\˜"Õâß~°∞. ^ÕxѨ@¡ Z=iH˜ ã¨`«º`«fi|∞kú LO@∞O^À Jk =∂„`«"Õ∞ "åiH˜
=„[OÖÏQÍ Hõiî#"≥∞ÿ JQÆ∞Ѩ_»∞`ÀOk.
„Hõ=∞OQÍ â◊√^Œú z`«∞ÎÅQÆ∞ P W^ŒÌ~°∞ „|Ǩ‡O_»=Ú "≥Å∞ѨŠQÀ_»=Öˇ P=iOzÜ«Ú#fl [Å
„Ѩ^Õâßxfl ^•\Ï~°∞. ^•xHõO>Ë Ñ¨kÔ~@∞¡ =∞OK«∞KÕ K«~°‡=Ú=Öˇ HõÑ≤ÊÜ«Ú#fl KÀ@∞#∞ ‰õÄ_®
^•\Ï~°∞. J@∞ `«~∞° "å`« "å~°∞ Jyfl–"åÜ«Ú=Ù–"Õ∞Ѷ∞¨ –PHÍâ◊=ÚÅ#∞ K«∂Kå~°∞. WHõ P PHÍâ◊=Ú
#O^Œ∞ ''Wk WHõ¯_» "≥Ú^ŒÅ∞. Jk JHõ¯_» z=~°—— J#|_»∞#^ŒO`å 'Q˘„_®e ‰õΩ=∂~°∞_»∞— J#∞
^Œ$ëêìO`«=ÚÖÏQÍ „Éèí=∞=∂„`«"Õ∞. J^ŒO`å qâßÅ=Ú, âßO`«=Ú, Pk=∞^蕺O`«~°Ç≤Ï`«=Ú
J~Ú#\˜ì P`«‡Ü«∞O^Õ ^Œ~Ê° }OÖ’x ^Œ$â◊ºO =Öˇ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^Œx „QÆÇÏ≤ OK«∞. "åã¨"Î åxH˜ z^•HÍâ◊O
#O^Œ∞ Z\˜ì „Éèí=∞ʼnõΩ `å=ÙÖË^Œ∞. „Ѩà◊Ü«∞–"åÜ«Ú=ÙÅ∞ ‰õÄ_® z^•HÍâ◊=Ú#∞ `åHõÖË=Ù.
❖
P q^èŒOQÍ "å~°∞ P „|Ǩ‡O_» =∞O_»Å=ÚÖ’x ѨOK«Éèí∂`« – P=~°}Åhfl ^•\˜ "Õâß~°∞.
Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú#∞ ^Œi≈OKå~°∞. P Ѩ~°=∂HÍâ◊OÖ’ D [QÆ`«∞Î=O\˜ JO_» „Ѩ=∂}OQÆÅ J<ÕHõ
Jã¨OMϺHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åfl~Ú. ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’x „`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ (Moles of dust in Sun-
beams) =Öˇ "å~°∞ JHõ¯_» J<ÕHõ P=~°}Å#∞ ‰õÄ_® K«∂Kå~°∞. WOH˘Hõ z„`«O. P '=∞ǨHÍâ◊O—
J<Õ â◊¥#ºOÖ’Oz HÀ@¡H˘Åk [QÆ`«∞ÎÅ∞ ÖËã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. =∞iH˘xfl Å~ÚOzáÈ`«∞<åfl~Ú.
H˘xfl xâ◊ÛÅOQÍ L<åfl~Ú. H˘xflH˘xfl =OHõ~°\ ˜OHõ~°QÍ u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. W^ŒO`å PÜ«∂
„|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œ∞#fl r=ÙÅ *Ï˝#=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ [~°∞QÆ∞K«∞#flk ã¨∞=∂!
Z=iH˜ ZK«Û@ Z@∞¡ „áêHõÎ# (W`«óѨÓ~°fiѨÙ) "åã¨<å *Ï˝#O ã¨∞ÊùiOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞O^À
"åiH˜ P `å=ÙÅÖ’ J\˜ì ~°∂Ѩ=ÚÖË HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`« `«`«fiA˝Å ^Œ$+≤ìÖ’ D
T~°úfi–J^èÀ–=∞^茺 Ö’Hõ=ÚÅ HõÅÊ#ÜÕ∞ LO_»^Œ∞. "å~°∞ "å\˜x Jã¨^Œfiã¨∞Î=ÙÅ∞QÍ ^Œi≈ã¨∂Î
ã¨fiã¨`åÎã¨Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞. ã¨fiã¨`«Î~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú HÍHõ, WHõ q∞ye#^ŒO`å HõÅÊ<å
Kå`«∞~°º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#^Õ Hõ^•! "å~°∞ ''=K«∞Û@–áÈ=Ù@–LO_»∞@—— J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å
JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ U=∂„`«O á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ LO@∞<åfl~°∞. ã¨~°fi„`å, ã¨~°fi^•, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú`À
„|Ǩ‡#∞Éèí==Ú#O^Õ LO@∞<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞ : Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú xâ◊ÛÅ=Ú, JkfifÜ«∞=Ú—— Jx K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞Ö’Oz
[QÆ`«∞ÎÅ∞ ѨÙ@ì@"Õ∞q∞\˜? Å~ÚOK«@"Õ∞q∞\˜?
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 291
21. „|Ǩ‡O_»=ÚÅ K«=∞`å¯~°O
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : D '[QÆ`«∞ÎÅ∞— J#|_»∞#=hfl z^•HÍâ◊=Ú HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. HÍx, J*Ï˝#∞Å
^Œ$+≤ìH˜ ã¨fiHõÅÊ<å HÍ~°}OQÍ J@∞¡ Ѩ^•~°÷*ÏÖÏ#∞Éèí=OÖ’ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. "åi J#∞Éèí==Ú#∞
^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘<Õ W^ŒO`å K≥áêÊ#∞. J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞ÎÅ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ #tã¨∞Î<åfl~Ú.
nxH˜ =∞#‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú ÉÏÅ∞x z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ<å =º=Ǩ~°"Õ∞. P@ÉÁ=∞‡ÅÖ’ ''Wk
ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞, Wk ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ—— =O\˜ q"åǨkHõÅÊ#efl HõeÊOz ÉÏÅ∞_»∞ J^ŒO`å "åã¨=Î =Ú=Öˇ
„H©_çOK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ ã¨$+≤ì ã≤÷u ÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® J\˜ì"Õ. Jq HõÅÊ#Ü«∞O^Õ
L^ŒƒùqOz, HõÅÊ# KÕ`«<Õ #tã¨∞Î<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D ''T~°úfi–J^èÀ–u~°ºH± (ÃÑ·#–„H˜O^Œ–"≥#∞Hõ)—— HõÅÊ#Å∞, D
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ ZHõ¯_ç#∞O_ç =ã¨∞Î<åfl~Ú? W=hfl Jkèëêª#=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ
L#flq HÍ=Ù Hõ^•! HÍx „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’H˜ D ÃÑ·#–„H˜O^Œ–"≥#∞Hõ–=ÚO^Œ∞ HõÅÊ#Å∞ =zÛѨ_»∞
K«∞<åflÜÕ∞? D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ QÆ∞iOz =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ˆ~pHõ\ ˜ ^À+¨O L#fl Hõ#∞flÅ∞ HõÅ"åxH˜ PHÍâ◊OÖ’ [_»Å∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú
K«∂Kå"å? Jq^Œº Ü«∞O^Œ∞#fl "åxH˜ <åâ◊~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ D „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl
JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
Ѩ^•~°=÷ ÚÅhfl Dâ◊fi~ˆ K«Û#ù ∞ J#∞ã¨iOKÕ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~Ú. JO`ÕHÍx, "å\˜H˜ Z\˜ì ™êfi`«O„`«ºO
ÖË^Œ∞. D =∞# „|Ǩ‡O_»OÖ’ áêi÷= (ã¨∂÷Å) ÉèÏQÆ=Ú „H˜O^Œ‰õΩ, PHÍâ◊O ÃÑ·# L<åfl~Ú.
*’ºuâ◊Û„Hõ=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞#\˜ì =∞ǨѨO_ç`∞« Å∞, ''D „|Ǩ‡O_»=Ú PHÍâ◊=Ú# L#fl\˜ì =∞\˜–ì =Ú^ŒÌ
=O\˜k. ^Œâ◊k‰õΩ¯Å∞ nx 'HÍà◊√§— =O\˜q. XHõ p=∞ Ü≥ÚHõ¯ ^ÕǨÏO=Öˇ nx „H˜Ok ÉèÏQÆOÖ’
Éèí∂=∞O_»ÅO L#flk—— Jx =i‚ã¨∞Î<åfl~°∞.
H˘xfl–H˘xfl „|Ǩ‡O_»Éèí∂=ÚÅÖ’ =∞#∞+¨µºÅ∞ ÖË~°∞. K≥@∞ì–ѨÙ@ìÅ∞ =∂„`«"Õ∞ L<åfl~Ú.
"å\˜Ö’ PHÍâ◊ÉèÏQÆOÖ’ =∂„`«O ^Õ=`«Å∞, H˜<≥fl~°Å∞ L<åfl~°∞. =∞iH˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ HõeÊOK«|_ç#\˜ì „áê}ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ`À, „QÍ=∞=ÚÅ`À, ѨÙ~°=ÚÅ`À, Ѩ~fi° `«=ÚÅ`À
L`«Ê#fl=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú. W=hfl z^•HÍâ◊=Ú #O^Õ LO@∂, JO^Œ∞Ö’<Õ b#=∞ø`«∞<åfl~Ú.
=∞OK«∞QÆ_»¤Å∞ J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÅ∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O@∞#flѨÊ\˜H© ã¨fi`«Ç¨QÍ JO`å [Å"Õ∞ Hõ^•!
''D ã¨$+¨ì – =ã¨∞=Î ÙÅxfl\˜H© P`«‡=ã¨∞"Î Õ HÍ~°}O—— Jx K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk. JkÜÕ∞ JO`å J~Ú=Ù#flk.
â◊√^ŒúÉ’^èŒ=∞Ü«∞"≥∞ÿ# z^•HÍâ◊ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ''„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞—— J<Õ `«~°OQÍÅ∞ x~°O`«~°O
ÖËã∞¨ <Î åfl~Ú. =∞~°Å JO^Œ∞Ö’<Õ b#=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ ‰õÄ_® J<ÕHõ „|Ǩ‡O_» `«~O° QÍÅ∞
ÖË=É’`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ H˘xfl, ''ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºO KÕ`,« 'JO^èHŒ Í~°— ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖˇ· â◊¥#º=Ú#O^Œ∞
x„kã¨∂Î L<åfl~Ú—— Jx J#∞=∂xOK«|_»∞`ÀOk. H˘xfl H˘xfl „|Ǩ‡O_»`«~°OQÍÅ∞ HõÖÏÊO`«
292
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨∂K«Hõ"≥∞ÿ# ^èŒfi#∞Å∞ KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, q+¨Ü«∞~°ã¨ "≥∂Ç≤Ï`«∞Öˇ·# P „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œe r=ÙÅ
K≥=ÙʼnõΩ J"Õq∂ qxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. "åi |∞kúH˜ Un QÀK«iOK«@O ÖË^Œ∞.
H˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ JѨC_Õ L^Œƒùqã¨∂Î LO_»QÍ "å\˜Ö’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ qâ◊√^Œú=ÚÖˇ·#
r=ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ ÖËK«∞K«∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl
=∞QÆ∞@ KÕ`« ã¨∂~°º–K«O„^Œ–#Hõ∆„`å^Œ∞Å∞ Éèí∂q∞x ^ŒQÆúO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Éèí∂q∞ HõiyáÈ`ÀOk.
H˘xfl\˜H˜ Ѩ@∞ìH˘=∞‡ ^˘~°Hõ¯ Ѩ_çáÈ`«∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl\˜ Ü«∞O^Œ∞ ÖË==Öˇ#<Õ Pâ◊ ‰õÄ_®
HõeyÜ«ÚO_»@O ÖË^Œ∞. ''J@∞¡ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ ‰õÄeáÈ=@O Z\Ï¡ ã¨OÉèí=O?—— Jx J#∞=∂xOK«
=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. W=hfl z„^Œ∂Ѩ=ÚÖË Hõ^•! Hõ#∞Hõ „|Ǩ‡O_»=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ L`«ÊuΠѨ`«<åÅ∞
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® [~°∞QÆ∞K«∞#fl q+¨Ü«∂ÖË.
H˘xflH˘xfl ã¨Î|ú=ÚÖˇ· L<åfl~Ú. "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ=Ú (ÖËHõ „Ѩã¨~°}) L^Œ~Úã¨∞Î#fl@∞¡
''z`ü`«`«Î fi=Ú—— (Knowledge consciousness) #O^Œ∞ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# HõÅÊ#Åhfl L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
J~Ú`Õ, D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ x[ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. ѨÓ~°fiѨÓ~°fi [#‡ÅO^Œ∞
PK«iOK«|_ç# *Ï˝#Hõ~å‡^Œ∞Å J#∞ëêª#OKÕ`« XHÍ<˘Hõ „^Œ+¨ì (ÖËHõ r=Ù_»∞) ã¨OHõÅÊ=∂„`«OKÕ`«
ã¨$+≤ìx xi‡OK«QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ ''„Ѩ*ÏѨu—— J~Ú#\˜ì XHÍ<˘HõxKÕ D
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ xi‡OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. `«`å¯~°}OQÍ D HõÅÊ=Ú# L#fl ã¨$+≤Hì ,˜ =ÚO^Œ∞–=ÚO^Œ∞
~åÉ’ÜÕ∞ HõÅÊ=ÚÅO^Œ∞ U~°Ê_»É’ÜÕ∞ ã¨$+¨µìʼnõΩ ÉèË^ŒO LO>Ë LO_»=K«∞Û. D q+¨Ü«∞O âß„™êÎÅ∞
‰õÄ_® JOwHõiã¨∞Î<åfl~Ú.
H˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ~°zOKå_»∞. =∞iH˘xfl\˜x q+¨µ‚=Ù HõeÊOKå_»∞.
WOH˘xfl\˜x „Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞ ~°zã¨∞Î<åfl~°∞. H˘xflO\˜H˜ Hõ~°ÎÜÕ∞ ÖË_»∞. JO^Œ∞KÕ`« Jq =$H∆Í^Œ∞Å`À
=∂„`«"Õ∞ L<åfl~Ú. JO^Œ∞ |∞kúr=ÙÅ∞ ÖË~°∞. H˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ H˘O^Œ~°∞ Hõeã≤ qz„`«OQÍ
ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl~°∞. H˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ ã¨=¸Ç¨ÏO UÔH·Hõ xÜ«∞=∞=Ú ##∞ã¨iOz „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú.
H˘xfl\˜Ö’ ã¨$+≤ìÜÕ∞ ÖË^Œ∞. H˘xfl\˜Ö’ =∂#=ÙÅ∞ =∂„`«O ÖË~°∞. q∞QÆ`å=hfl L<åfl~Ú. H˘xfl
áêëê}=ÚÅ`À =∂„`«"Õ∞ xO_ç=Ù<åfl~Ú. H˘xfl\˜xO_® „H˜=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ L<åfl~Ú. H˘xflH˘xfl
ˆH=ÅO ^Õ=`«Å`À#∞, =∞iH˘xfl ˆH=ÅO =∞#∞+¨µºÅ`À#∞, WOH˘xfl D Ô~O_ç\ ˜`À#∞ xO_ç
L<åfl~Ú. H˘xfl\’¡ K«Å#=ÚÖËx [O`«∞=ÙÅ∞ =∂„`«O L<åfl~Ú.
F ~åѶ¨∞"å! W\˜ì"ÕÜ≥ÿ∞# ã¨$+¨µìÅ`À xO_ç# „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ WOHÍ J<ÕHõO L<åfl~Ú.
"å\˜"å\˜ =º=Ǩ~å^Œ∞Å∞ Ü≥∂QÆ∞Å TǨÏʼnõΩ ‰õÄ_® JO^Œ#O`«\ ˜q. J=hfl â◊¥#º=Ú#O^Õ
LO_ç =∞ǨHÍâ◊ãfi¨ ~°∂Ѩ"∞≥ ÿ =º=ǨÏiã¨∞<Î åfl~Ú. q+¨µ=‚ Ù "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^Õ=`«Å∞ ‰õÄ_® `«=∞ rq`«=∞O`å
"≥zÛOz#ѨÊ\˜H© "å\˜ Ѩi}Ï=∞=Ú `≥eÜ«∞*ÏÅ~°∞. PÉèí~°}=ÚÅÖ’ ~°`«fl=ÚÅ∞ á⁄^ŒQÆ|_ç#@∞¡,
D „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ 'Éèí∂`åHõ~°¬}â◊H˜Î— L#flk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ Jq [Å=Ú, r=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜x HÀ֒ʉõΩO_® L<åfl~Ú. F =∞Ǩ=∞f! D [QÆ`∞« ÅÎ q+¨Ü∞« O <å ^Œ$+≤ì Ѩ^OŒä Ö’ L#flO`«=~°‰Ωõ ,
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 293
WHõ¯_» =∞#‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ O`« =~°‰Ωõ =i‚OKå#∞. "åã¨"Î åxH˜ "å\˜#xfl\˜x =i‚Oz <Õ#∞ K≥Ñʨ ÖË#∞.
Zxfl ÅHõ∆Å, HÀ@¡ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ Z<≥flxfl qÉèË^Œ=ÚÅ`À L<åflÜ≥∂ ... J^ŒO`å ÉèÏ+¨‰õΩ,
ÉèÏ"åxH˜ JO^Œ^Œx =∂„`«O =∞#O WHõ¯_» K≥ѨCHÀ=K«∞Û.
❖❖❖
22. q^Œ∂~°^äŒ∞x Ü«Ú^Œú q<åºã¨O
bÖÏ–ã¨~°ã¨fi`«∞Å∞ P q^èŒOQÍ Hõ|∞~°∞¡ K≥ѨCH˘O@∂ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~°∞. `å=Ú K«∂ã¨∞Î#fl
[QÆ`«∞ÎÅ #∞O_ç =∞~°Å "≥Å∞=_»∞K«∞<åfl~°∞. J@∞¡ Ѩܫ∞xã¨∂ΠǨÏ~îå`«∞ÎQÍ XHÍ<˘Hõ Hõ∆}OÖ’
bÅÜ≥ÚHõ¯ JO`«óѨÙ~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. JHõ¯_» Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ^ÕǨÏO, P „ѨHõ¯<Õ ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞
x=∞QÆfl"≥∞ÿÜ«Ú#fl bÖÏ^Õq â◊s~°O L<åfl~Ú. JHõ¯_» L#fl "å~°O^Œ~°∞ HõÅ`«x„^Œ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞.
bÖÏ^Õq JK«Û\˜H˜ "≥àϧÅ<Õ WK«Ûù Hõey L#flO`«=∂„`«OKÕ`« "åo§^ŒÌ~°∞ JHõ¯_çH˜ =KåÛ~°∞. =∞~°Å
JuH˘kÌ ¿ãѨ\’¡ bÅ ã¨~°ã¨fif ^Õq`Àã¨Ç¨ „|Ǩ‡O_» Hõ~°Ê=Ú#∞ ÉèËkOz Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∞
ã¨O™ê~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOzOk.
❖
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã≤O^èŒ∞~åA `«# ã¨~°fi Ãã·#º=Ú`À ã¨Ç¨ q^Œ∂~°^äŒ∞x („H˜`«O LáêkèKÕ
bÖÏ^Õq Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡_»∞) ~å[ºOÃÑ· ^ŒO_≥uÎ L<åfl_»∞. JHõ¯_» Q˘Ñ¨Ê Ü«Ú^ŒúO [~°∞QÆ∞`ÀOk. Éèí∂`«,
Ñ≤âßK«, ~åHõ∆ã¨QÆ}ÏÅ∞ ~°HõÎ=∂O㨠Ñ≤áêã¨`À Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú. =Ú#∞Å∞
P ÉèíÜ«∞OHõ~° Ü«Ú^ŒúO K«∂z Ö’HõâßOu H˘~°‰õΩ ^Õ=ã¨Î=O Ѩiîã¨∞Î<åfl~°∞. ZO^Œ~À g~°∞Å∞
<ÕʼnõÄÅ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : F =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! Z\˜ì Éèí@∞_çx 'g~°∞_»∞— Jx JO\ÏO? Z\˜ì "å~°∞ g~°ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ
J~°∞›Ö∫`å~°∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : âߢ™êÎ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# ^èŒ~°‡Ü«Ú^ŒúO PK«iOKÕ „ѨÉèí∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[# xq∞`«ÎO
Ü«Ú^ŒúOÖ’ „áêg}ºO K«∂¿Ñ"å_Õ g~°∞_»∞. J\˜ì „Ѩܫ∞`«flOÖ’ „áê}=ÚÅ∞ `«ºl¿ãÎ J\˜ì"å_»∞
g~°ã¨fi~°æO JÅOHõiã¨∞Î<åfl_»∞. âßGq~°∞^ŒúOQÍ ã¨OK«iOKÕ „ѨÉèí∞=Ù H˘~°‰õΩ áÈ~å_ç =∞~°}˜Oz#"å_»∞
ã¨fi~åæxH˜áÈ_»∞. J`«_»∞ #~°Hõ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»x, J\˜ì"å_»∞ L`«Î~À`«Î~° "Õ^Œ#– ~À^Œ#Å#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»x âßG=ÚÅ∞ ÃѶ¸+≤ã¨∞Î<åfl~Ú. '^èŒ~°‡~°Hõ∆}— J#∞ „Ѩ=$uÎQÆÅ ~åA H˘~°‰õΩ,
QÀ„ÉÏǨχ}Ç≤Ï`«=Ú H˘~°‰õΩ, q∞„`«∞x H˘~°‰õΩ, â◊~°}ÏQÆ`«∞Å#∞ ~°H˜∆OK«@O H˘~°‰õΩ Ü«Ú^ŒúOKÕã≤
=∞~°}˜OKÕ"å_»∞ ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ PÉèí~°}"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨fi^Õâ~◊ H° }∆õ Ï~°O÷ áÈ~å_ç =∞$u K≥O^Õ ~åA, J`«x Éè@í ∞Å∞ ‰õÄ_® ã¨fi~°=æ Ú#‰õΩ "≥à√◊ §K«∞<åfl~°∞.
J\Ï¡H͉õΩO_®, „Ѩ*ÏÑ‘_»#O KÕã¨∂Î, Ѩ~°~åA H˘~°‰õΩ áÈ~å_»∞`«∂ =∞~°}˜OKÕ"å_»∞ #~°Hõ=Ú<Õ
294
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. XHõ_»∞ ~åA HÍ=K«∞Û. =∞Ô~=fiÔ~·<å HÍ=K«∞Û. âßGq~°∞^ŒúOQÍ PK«iOK«∞"åx
H˘~°‰õΩ áÈ~å_ç =∞$uK≥Ok`Õ #~°HõѨ`«#O xâ◊ÛÜ«∞O. J^èŒ~°‡Ü«Ú^Œú=∞`«∞ÎÖˇ· „áê}∞Å#∞ K«OÑ≤
áêѨ"Õ∞ =¸@Hõ@∞ìH˘O@∞<åfl~°x <Õ#∞ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. ''â◊¥~°∞_»∞ Z@∞"≥·Ñ¨Ù, U ã≤÷uÖ’ Ü«Ú^ŒúO
KÕã≤ =∞~°}˜Oz<å ã¨fi~°æ"Õ∞ KÕ~°∞H˘O\Ï_»∞—— J#∞ XHõ Jaè„áêÜ«∞O Ö’HõOÖ’ „ѨKå~°OÖ’ L#flk.
HÍx, ''âßG„Ѩ=K«#O „ѨHÍ~°O ^èŒ~°‡Ü«Ú^ŒúO Xã¨iOz#"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨fi~°æO KÕ~°∞`å_»∞—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. ã¨^•Kå~° Ѩ~åÜ«∞}∞ÅQÆ∞"åix ~°H˜∆OK«\ÏxH˜ Ü«Ú^ŒúO KÕ¿ã"åˆ~ â◊¥~°∞Å∞.
WHõ `«H˜¯#"å~°∞ KÕã¨∞Î#flk ÉÏÅ∞~° áÈ\Ï¡@ =O\˜k =∂„`«"Õ∞. PHÍâ◊=Ú# K«iOK«∞ ^Õ=`å¢ã‘ÎÅ∞
^èŒ~°‡Ü«Ú^ŒúO KÕ¿ã â◊¥~°∞Å#∞ PǨfixOz Q“~°qOK«\ÏxH˜ L`«¯O~î°`À ã≤^ŒúOQÍ LO\Ï~°∞.
❖
P Ü«Ú^Œú „Ѩ^Õâ◊OÖ’x PHÍâ◊O ^Õ=`å¢ã‘ÎÅ`À, ^Õ=`å–q=∂#=ÚÅ`À, L`«û= ™ê÷#=Ú=Öˇ
â’aèÅ∞¡`ÀOk. W~°∞"≥·Ñ¨Ù ~åAÅ∞ Ü«Ú^Œú~°K«#ÅÖ’ `«Å=Ú#HõÖˇ· L<åfl~°∞. bÖÏ–ã¨~°ã¨fi`«∞Å∞
W^ŒÌ~°∂ Ü«Ú^Œúq<åºã¨O K«∂_®Å<Õ L`«∞ûHõ`«`À `«=∞ ã¨`«ºã¨OHõÅÊ „ѨÉèÏ=OKÕ PHÍâ◊OÖ’<Õ XHõ
q=∂#O xi‡OK«∞H˘x, JO^Œ∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz Ü«Ú^Œú qâı+¨=∞O`å K«∂_»™êQÍ~°∞.
W~°∞"≥·Ñ¨ÙÅ =∞`«ûº–=∞Hõ~°=ӺǨÅ∞ ~°zOK«|_®¤~Ú. PÜ«Ú^è•Å `«à◊`«à◊ "≥∞~°∞ѨÙÅ∞, cèHõ~°
â◊ÉÏÌÅ∞ PHÍâßxfl JO@∞`«∞<åfl~Ú. bÖÏ^Õq `«# Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ Ãã·#ºO Ç≤ÏOã≤OK«|_»@O K«∂z
F~°∞ÛHÀÖËHõ, ''<Õ#∞ ‰õÄ_® Ü«Ú^ŒúO KÕ¿ãÎ ZO`«ÉÏQÆ∞!—— J#∞H˘O@∂ L^ÕfiQÆѨ_»∞`«∞O>Ë, q=∂#OÖ’
P „ѨHõ¯<Õ Pj#∞~åÖˇ·# ã¨~°ã¨fif^Õq QÆOcè~°OQÍ z~°∞#=Ùfi zeH˜ã¨∂Î `«# Éèí‰õΩÎ~åeÃÑ· KÕ~Ú "Õã≤
LOK«∞`«∂<Õ Ü«Ú^ŒúO "≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì ™êi™ÈÎOk.
JHõ¯_» Ü«Ú^Œú â◊ÉÏÌÅ∞ QÍHõ WOˆHq∂ Z=iH© q#|_»@O ÖË^Œ∞. J<ÕHõ=∞Ok ¿ã=Hõ [#O
"ÕÖÏk =∂#=–[O`«∞ Hõàı|~åÅ#∞ `˘ÅyOK«@OÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~°∞. J~°ú=∞$`«∞Å∞ Hõ\ ˜Hõ
<ÕÅÃÑ· Ѩ~∞° O_ç =¸Å∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. ''„ѨàÜ
◊ ∞« O ^•Ñ¨ÙiOzO^•?—— J#fl@∞¡ Ü«Ú^Œú "å`å=~°}=∞O`å
JuÉèÜ í ∞« OHõ~O° QÍ L#flk. ''F q∞„`«∞ÖÏ~å! g~°∞ÖÏ~å! q[Ü«∞"≥∂, g~°ãfi¨ ~°"æ ∂≥ , JO`Õ. ã¨fi^Õâ~◊ H° }∆õ
H˘~°‰õΩ =∞~°}˜OKå=∂ ... D Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’x ^èŒ∂oÖ’ Zxfl Hõ}ÏÅ∞ L<åflÜ≥∂ Jxfl "ÕÅ
ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ g~°ã¨fi~°æO J#∞Éèíq™êÎO. =∞# =∂`«$^Õâ◊Ѩ٠QÆ_»¤ÃÑ· [x‡Oz#"åiH˜ Ñ≤iH˜`«#O,
ÉèíÜ«∞O QÆ∞iOz Jã¨Å∞ `≥Å∞™ê? ÖË^Œ∞. =∞# =∂`«$^Õ=`«Å∞ =∞#‰õΩ K«#∞áêÅÖ’ g~°~°™êxfl
„Ѩ™êkOKå~°∞. PHÍâ◊OÖ’ ^Õ=`å¢ã‘ÎÅ∞ q∂ g~°`«fi=Ú K«∂z =Úiã≤ áÈ`«∞<åfl~°∞. `å=Ú
`≥K«∞ÛH˘#fl ѨÓÅ^ŒO_»Å∞ q∂~°∞ KÕã¨∞Î#fl `åºQÆ=ÚÅ =ÚO^Œ∞ "≥Å"≥ÅáÈ=@O K«∂z ã≤QÆ∞æ`À
`«Å=OK«∞H˘O@∞<åfl~°∞. =∞#‰õΩ "≥#∞HõO[ „Ѩ㨈HÎ ÖË^Œ∞. Ѩ^ŒO_ç =ÚO^Œ∞‰õΩ—— Jx LÉèíÜ«∞
Ãã·#º=ÚÅÖ’x ¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ZÅ∞ÔQuÎ J~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© Ñ≤iH˜Ñ¨O^ŒÖˇ·# H˘O^Œ~°∞
Ãã·x‰õΩÅ∞ =∂„`«O "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞K«∞<åfl~°∞. ~°Hõ΄Ѩ"åǨÏO ÃÑ·#∞O_ç „Ñ¨ã¨iã¨∞Î#fl QÍe k‰õΩ¯Å#∞
Zé]^Œ#O`À xOÑ≤"Õ™ÈÎOk. Ü«Ú^Œú â◊|Ì=ÚÅ∞, x<å^Œ=ÚÅ∞ Ѩ~°fi`«QÆ∞ǨÏÅ#∞ „Ѩu^èŒfixOѨ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 295
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. `À\˜"å~°∞ <ÕʼnõÄÅ∞`«∞O>Ë W~°∞"≥·Ñ¨Ù Ãã·x‰õΩÅ∞ g~å"Õâ◊O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. k‰õΩ¯Å∞
Ñ≤H¯õ \˜Å∞¡K∞« <åfl~Ú. Ããx· ‰õΩÅ∞ ''"Õ∞=Ú =ÚO^Œ~° .... "Õ∞=Ú =ÚO^Œ~° ....—— JO@∂ Ü«Ú^ŒÉú ∂íè q∞Ö’H˜
^Œ∂‰õΩ`«∞<åfl~°∞. WO`«Ö’<Õ J<Õ‰õΩÅ∞ xǨÏ`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. ^ŒfiO^Œfi Ü«Ú^•úÅÖ’ H˘OK≥O q[Ü«∞O
K«qK«∂z#"å~°∞ Ǩ㨺 #$`«ºQÍ<åÅ∞ KÕã¨∂Î, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù‰õΩ L~°∞‰õΩK«∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ PÜ«Ú^èŒO
KÕ~Ú *ÏiáÈQÍ, HÀáê"ÕâO◊ `À â◊„`«∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ Y_»Ñæ ∂¨¶ `åxH˜ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∂Î `«k`«~° =∞$`«^ÇÕ ¨ ʼnõΩ
#=∞㨯iã¨∞Î<åfl~°∞. LѨ<åÜ«∞‰õΩx áÈQ˘@∞ìH˘#fl H˘xfl Ãã·xHõ ã¨=¸Ç¨Å∞ W`«~° ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ`À
*Ëi Ü«Ú^ŒúO H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞.
D q^èŒOQÍ Ü«Ú^ŒúO JucèHõ~°OQÍ ™êQÆ∞`ÀOk. WO`«Ö’ Zxq∞^Œ= *Ï=Ú =Úyã≤Ok.
LÉèíÜ«∞ѨHõ∆ ¿ã<åѨ`«∞Å∞ Ü≥∂zOz Ü«Ú^Œú=Ú#∞ P ~ÀA‰õΩ PѨ٠KÕÜ«Ú@‰õΩ `«=∞ ^Œ∂`«Å#∞
XHõi=^ŒÌ‰õΩ =∞~˘Hõ~°∞ ѨOáê~°∞. W~°∞"≥·Ñ¨Ù"å~°∞ ÉÏQÍ JÅã≤ LO_»@O KÕ`« Ü«Ú^Œúq~å=∞O
JO^ŒiH© JOwHÍ~°"Õ∞ J~ÚOk. Hõ∆}ÏÅÖ’ P HõÖ’¡Å=∞O`å âßOuOzOk. LÉèíÜ«∞ ѨHõ∆=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# ¿ã=‰õΩÅ∞ Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ „Ѩ"ÕtOz Hõ∆`«QÍ„`«∞Öˇ·#"åix fã¨∞H˘xáÈ`«∞<åfl~°∞.
JHõ¯_» =∞$`«∞º^Õ=`«‰õΩ Hõ_»∞ѨÙxO_® =∞$ëêì#fl=Ú ÅaèOz#>ˇ¡Â#k.
❖
„Hõ=∞OQÍ ~å„u J=@OKÕ`« JO`«\Ï JO^èŒHÍ~°O JÅ=ÚH˘#flk. „áê}∞ÅO^Œ~°∞ x„k`«∞
ÅÜ«∂º~°∞. ~å[=∞Ok~°OÖ’ q^Œ∂~°^∞Œä _»∞ =∞~°∞ã¨\ ~˜ ÀA Ü«Ú^ŒOú QÆ∞iOz =∞O„`«∞Å`À ã¨=∂Ö’K«#
KÕã≤, P `«~°∞"å`« q„âßOu ÔQ·H˘#=∞x P*Ï˝Ñ≤Oz "åi#O^Œix ѨOÑ≤"Õâß_»∞. `«# áê#∞ѨÙÃÑ·
Ѩ=oOz Hõà◊√§=¸ã¨∞H˘x XH˜O`« x^Œ∞iOKå_»∞.
bÖÏ^Õq ã¨~°ã¨fif^Õq PHÍâ◊=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz `«Å∞Ѩ٠~°O„^èŒO QÆ∞O_® ~å[QÆ$ǨÏOÖ’
„Ѩ"ÕtOKå~°∞.
❖❖❖
23. ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï „ÉèÏOu – z`«Î <≥·Ñ¨Ù}ºO
N~å=Ú_»∞ : „ѨÉèí∂! ã¨#fl\˜ `«Å∞Ѩ٠~°O„^èŒO QÆ∞O_® "å~°∞ Z\Ï¡ ~å[QÆ$Ç¨Ï „Ѩ"Õâ◊O KÕâß~°∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : PkèÉè∫uHõ „ÉèÏOuÜ«Ú`«∞Öˇ·# "å~°∞ J}∞„Ѩ=∂}"≥∞ÿ# ã¨#fl\˜ ~°O„^èŒOÖ’
„Ѩ"ÕtOK«ÖË~°#fl=∂@ x["Õ∞. ''<Õ#∞ ã¨∂÷Åâ◊s~°|^Œ∞ú_»#∞. XHõ ã¨fiÅÊ ~°O„^èŒOÖ’ <Õ<≥\Ï¡
„Ѩ"ÕtOK«QÆÅ#∞?—— J#∞ ã¨O™ê¯~°=Ú HõÅ"å~°∞ J@∞¡ „Ѩ"Õâ◊O KÕÜ«∞ÖË~°∞. HÍx, ã¨∂÷Å^ÕǨÏ|∞kúx
[~ÚOz"Õã≤#"å~°∞, ''<Õ#∞ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞. PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® ã¨∂H∆͇uã¨∂Hõ;
ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞O HõÅ"å~°∞ =∂„`«O `«=∞ ã¨O™ê¯~°|ÅOKÕ`« ã¨∂Hõ; „Ѩ^Õâ◊=Ú#‰õΩ
‰õÄ_® "≥o§~åQÆÅ~°∞. U =ã¨∞=Î Ù#‰õΩ U ã¨fiÉèÏ=O ã¨fi`«Ç¨ QÍ LO@∞O^À, P =ã¨∞=Î Ù P ã¨fiÉèÏ==Ú#∞
g_»*ÏÅ^Œ∞. h~°∞ "≥∞~°Hõ"≥·Ñ¨Ù áê~°∞`«∞O^•? Jyfl*ÏfiÅÅ∞ J^èÀ=ÚYOQÍ „Ѩ[fiiÅ∞¡`åÜ«∂?
296
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖË^Œ∞ Hõ^•! ''<Õ#∞ D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú<≥· LO_»ÖË^Œ∞—— J#∞#\˜ì J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# 'Z~°∞Hõ—
QÆÅ"å~°∞ D ѨOK«Éèí∂`«`«`«Î fi=Ú#∞ JkèQÆq∞Oz „Ѩ=iÎOK«QÆÅ~°∞.
J~Ú`Õ, XHõ¯ =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O. h_»Ö’ L#fl"åxH˜ ZO_»"_Õ gç ∞ `«QÅÆ ^Œ∞ Hõ^•! Ѩ~=° ∂`«‡#∞
`≥Å∞ã¨∞H˘#fl `«~°∞"å`« Z\˜ì ^Œ∞óY=ÚÅ∞ HõeˆQ „Ѩ㨈HÎ LO_»^Œ∞. Jxfl\˜H© HÍ~°}O D z`«Î"Õ∞. D
z`«Î=Ú â◊s~°`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»ÉèÏ=O =^Œe K≥·`«#º=Ú#∞ P„â◊~ÚOKåe. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞
Ü≥∂QÍÉèϺ™êk „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ K≥Ü«∂ºe. ÉèíH˜Î–*Ï˝#– "≥·~åQͺk =∂~åæÅhfl D z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯
'ã¨∂Å÷ `«fi=Ú— J<Õ *Ï_»ºO =^ŒeOK«∞@H˘~°Hˆ . XHõ „`å_»∞#∞ K«∂z ''Wk áê=Ú—— J<Õ Jaè„áêÜ«∂Å∞,
J\˜ì Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ =Å# Hõey# qHõ@z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ `˘ÅˆQ^≥\Ï¡? ''`≥Å∞ã¨∞H˘#@O—— J#∞
„Ѩ„H˜Ü«∞ =Å#<Õ Jk ™ê^茺O.
1) „`å_»∞#∞ K«∂z 'áê=Ú— Jx ÉèÏqOK«@O.
2) ''HÍ^Œ∞. Wk „`å_»∞ =∂„`«"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«@O.
ÃÑ· Ô~O_»∂ ‰õÄ_® '`≥Å∞ã¨∞H˘#@O— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ *Ï˝#â◊H˜Î =Å#<Õ U~°Ê_»∞ K«∞<åfl~Ú
Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ''*Ï˝#â◊HΘ =∂H˜O`«=~°‰Ωõ ѨiK«Ü∞« "≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O HÍ^Œ∞—— Jx Z=~°∂ J#‰õΩO_≥^~Œ ∞°
QÍHõ! L`«Î=∞„Ѩܫ∞`«flO P„â◊~ÚOKåe. J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=Ú =Å# ã¨∂÷Åâ◊s~°|∞kú #tã¨∞ÎOk.
''z`«Î=Ú ã¨Oq`«∞Î#∞ J#∞ã¨iOz L#fl>Ë¡, „Ѩܫ∞`«fl=Ú z`«Î=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO@∞Ok—— Jx
ã¨HõÅ [#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
z`«Î=Ú : =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. ã¨fiѨfl ѨÙ~°∞+¨µx`À ÖËHõ ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’x ѨÙ~°∞+¨µx`À áÈÅÛ^Œy#
PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú QÆÅ "åxx Z=~°∞ Z@∞¡ ^ÕxKÕ x~ÀkèOK«QÆÅ~°∞? 'z`«Î=Ú J#∞#^Õ PHõ$uQÍ
Hõey#\˜ì Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ x~ÀkèOK«Hõey#^Õn ZHõ¯_® LO_»^Œ∞. D ã¨∂÷Åâ◊s~°"Õ∞
*Ï˝#„ѨÉèÏ=O KÕ`« Pu"åÇ≤ÏHõ ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. F ~å=∞K«O„^•! Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯
z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuΖÅÜ«∞=ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú
ã¨∞=∂! ''D ѨOpHõ~°}=Ú#‰õΩ (ѨOK«Éèí∂`« ã¨=∞#fiÜ«∞"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=ÚÅ x~å‡}=Ú#‰õΩ) Jã¨Å∞
HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?—— J#∞#\ì̃ =ÚYº"≥∞#ÿ „Ѩâfl◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#O âßGHÍ~°∞Å∞ "≥uH˜, ''*Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
z^•`«‡ J*Ï˝#=Ú#∞ JOwHõiOK«∞@ÜÕ∞—— J<Õ ã¨=∂^è•#=Ú#∞ x~°‚~Úã¨∞Î<åfl~°∞.P J*Ï˝#"Õ∞
ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï qÉèÏQÆ=Ú X#~°∞ÛK«∞#flk. "åã¨Î"åxH˜ ''Jkèëêª#ã¨`«Î (the absolute self in which
every thing else is placed)——‰õ Ω "Õ ~ ° ∞ QÍ Un ZHõ ¯ _® ÖË ^ Œ ∞ . JO^Œ ∞ KÕ ` « ''z^•HÍâ◊ = Ú——,
''z`åÎHÍâ◊=Ú——, ''=∞ǨHÍâ◊=Ú—— J#∞#q "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ=Ù. Jq "Õ~°∞HÍ=x, XHõ¯>Ë#x „QÆÇ≤ÏOK«∞>Ë
''*Ï˝#O——. '*Ï˝<ÕK«Ûù—#∞ J#∞ã¨iOKÕ '*Ï˝#O— L^Œ~Ú™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, z`«Î=Ú#O^Œ∞ L^Œ~ÚOKÕ
â◊s~°ÉèÏ="Õ∞ ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ ‰õÄ_® ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
D z`«Î=Ú J#|_»∞#k J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k. Jk „`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ =∞^茺 J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. XHõ ÉèÏ==Ú#‰õΩ =∞~˘Hõ ÉèÏ==Ú#‰õΩ =∞^茺 ÉèÏ"åÉèÏ==ÚʼnõΩ HÍ~°}"≥∞ÿ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 297
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. D z`«Î=Ú PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ÉÏQÍ JO`«i›`«"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎOk. Jk JO‰õΩ~°=Ú
("≥ÚÅK«∞@ J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞Ü«∞O^Œ∞)Ö’ qb#"≥∞ÿ, zQÆ∞~å‰õΩÅO^Œ∞ ~°ã¨ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
[Å=∞O^Œe `«~°OQÆOQÍ, tÖÏ =∞^茺=Ú#O^Œ∞ ™œ=∞ºOQÍ, "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅÖ’ =~°¬ã¨fiÉèÏ=OQÍ
„Ѩ=iΙÈÎOk. `«# WK«Ûù =zÛ#@∞¡ PHÍâ◊OÖ’ =∞#QÆÅ^Œ∞. H˘O_» QÆ∞ǨÏÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«QÆÅ^Œ∞.
PǨ! D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞ U=∞x K≥ѨÊ=∞O\Ï=Ù? Wk J#O`åHÍâ◊"åºÑ≤ J~Ú=ÙO_ç
‰õÄ_®, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѩ~°=∂}∞=ÙQÍ =∂~°QÆÅ^Œ∞. Ѩ~°fi`«"≥∞ÿ ^Œ$_è»OQÍ "≥ÅÜ«Ú#k, P
Ѩ~°fi`«OÃÑ· '=#=Ú— ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHõ\ ˜`«=∞ÜÕ∞ºk‰õÄ_® D z`«Î–â◊s~°"Õ∞.
ã¨=Ú„^Œ[Å=Ú#‰õΩ P [ÅO HõO>Ë ã¨∞_çQÆ∞O_»=ÚÅ∞ "Õ~å? HÍ=Ù Hõ^•! HÀ\Ï#∞HÀ@¡
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ LO_»=K«∞Û. HÍx J=hfl z`«=Î Ú HõO>Ë U=∂„`«O "Õ~∞° HÍ^Œ∞. D '„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞—
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•Å∞ÛK«∞#flk P z`åÎHÍâ◊"Õ∞. JkÜÕ∞ ã¨$ëêì ºk Ü«∞O^Œ∞ L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
*Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. =∞~°Å, JkÜÕ∞ PHÍâ◊ ~°∂Ѩ=Ú# „áê~°|ú Hõ~‡° Å#∞ J#∞ã¨iOK«∞
K«∞#flk. ZO_»=∂=ÙŠѨ@¡ ''FǨϟ! Jk [Å"Õ∞—— J#∞ [Å`«fi|∞kú ZO^Œ∞‰õΩ L^Œ~Ú ™ÈÎOk?
qKå~°} ~°Ç≤Ï`«OQÍ Jã¨`«º=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ`«<Õ Hõ^•! ''J`«_»∞ Q˘„_®e Ô~O_»= ‰õΩ=∂~°∞_»∞——
J#∞ J~°ú~°Ç≤Ï`« „ѨÜ≥∂QÆO U~°Ê_»∞K«∞#fl>Ë¡ z`«Î=Ú#O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ =∞Ǩ K«=∞`å¯~°=∞O`å
[iyáÈ`ÀOk. "åã¨"Î åxH˜ PHÍâß`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ J~Ú#\˜ì D r=Ù_»∞ `«# Ü«∞O^Œ∞ ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«OQÍ
U~°Ê_»∞K«∞#fl „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# |∞kúKÕ „|Ǩ‡O_» ~°∂ѨÙ_≥· qã¨ÎiÅ∞¡K«∞<åfl_»∞.
❖
''<Õ#∞ â◊s~°=Ú#∞. Hõ~°‡ |^Œ∞ú_»#∞. „áê~°|úHõ~°‡Å∞ ##∞fl |Okèã¨∞Î<åfl~Ú. D ^Œ$â◊º=Ú Ö’x
D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ <Õ#∞ á⁄O^ŒHõáÈ`Õ Z\Ï¡? D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ <å "å~°∞. WHõ "å~À ...
Ѩ~å~Ú "å~°∞. D â◊s~°=Ú H©∆}˜ã¨∞Î#flѨC_»∞ <Õ<Õ Ñ‘_çOK«|_»∞ K«∞<åfl#∞...——
D r=Ù_»∞ W@∞=O\˜ J<ÕHõ Jã¨`«ºÉèÏ=Ѩ~°OѨ~°Å#∞ QÍeÖ’ U~°Ê_Õ ã¨∞_»∞Å∞ÅÖÏQÍ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ, z`«Î=Ú ã¨O‰õΩz`«"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎOk. J\˜ì ã¨O‰õΩz`«`«fi=Ú `«ºlOK«
|_ç#ѨC_»∞ D z`«Î=Ú L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# HõÅÊ<å™ê=∞~°÷º=Ú<Õ á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. J\˜ì ™ê=∞~°÷º=Ú`À
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ xi‡OK«QÆÅ^Œ∞. `«#‰õΩ`å<Õ „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ qã¨ÎiÅ¡QÆÅ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ KåÖÏ z„`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. =∂ z`«Î=Ú#‰õΩ
„|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ qã¨ÎiÅ∞¡#\˜ì â◊H˜ÎÜ«Ú#fl^•? Jk #∂`«# „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® HõeÊOK«QÆÅ^•?
ZO`« Pâ◊Û~°ºO! "Õ∞=Ú, ''Z=~À HõeÊOz# [QÆ`«∞ÎÖ’ Hõ~°‡Å „ѨÉèÏ=O KÕ`«<À, Pã¨HÍÎ^Œ∞Å
HÍ~°}OQÍ<À „Ѩ"tÕ OKåO—— Jx =∂„`«"∞Õ J#∞H˘O@∞<åflO. "Õ∞=Ú D „ѨH$õ u Ü≥ÚHõ¯ x~°O‰õΩâ◊OKÕ
Jã¨fi`«O„`«∞Å"≥∞ÿ L<åfl=∞x ÉèÏqã¨∞<Î åflO. „áê~°|Hú ~õ ‡° Å KÕuÖ’ H©Å∞ÉÁ=∞‡Å"≥∞ÿ L<åfl=∞x #=Ú‡`«∂
=ã¨∞Î<åflO. HÍx, q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl ^•xx|\˜ì =∂ z`«Î=Ú#‰õΩ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ=O LO_çÜÕ∞
L#fl^Œx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk.
298
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WHõ¯_» <åH˘Hõ ã¨O^ÕÇϨ O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. =∂ z`«=Î ÚÅhfl "Õ~∞° "Õ~∞° [QÆ`∞« ÅÎ #∞ K«∂ã¨∞<Î åflÜ«∂?
ÖËHõ, XˆH [QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î<åflÜ«∂? D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞Π㨄^Œ∂Ѩ=Ú (ã¨fi`«Ç¨QÍ Jã≤÷`«fi=Ú Hõey
ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk) HÍ^ŒO\Ï~å? ZO^Œ∞KÕ`«? Z@∞¡?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F „Ñ≤Ü«∞~åѶ¨∞"å! <Õ#∞ K≥¿ÑÊk h=Ù J`«ºO`« ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=Ù.
KåÖÏ ã¨O`À+¨O. <Õ#∞ K≥¿ÑÊk x["Õ∞. „Ѩu z`«=Î Ú#‰õΩ W\˜ì J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ qã¨iÎ Å¡*Ü Ë ∞« QÆÅ
â◊H˜Î LO_çÜÕ∞ L#flk. <åÜ«∞<å! ''Jã¨Å∞ D z`«Î=Ú Z=iH˜ K≥Ok#k?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ã¨=∂^è•#O `≥Å∞ã¨∞HÀ. ''PHÍâß`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ `«#Ü«∞O^Œ∞#fl „Éèí=∞`À ‰õÄ_ç#
|∞kú =Å# D q^èŒOQÍ „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ qã¨ÎiÅ∞¡K«∞<åfl_»∞—— Jx K≥áêÊ#∞ Hõ^•! J\˜ì Jã¨`«º`«fi=Ú
Ü≥ÚHõ¯ =∞## „ѨÉèÏ="Õ∞ 'z`«Î=Ú—QÍ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ, h=Ù–<Õ#∞–D ã¨aè‰õΩÅ∞–Éèí∂`«
Éèíq+¨º`ü =~°Î=∂#=Ú#O^Œe „Ѩu XHõ¯~°∞ .... z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞. `«~°OQÆ=ÚÅ∞ ÅHõ∆ÖÏkQÍ
LO_»=K«∞Û. HÍx [ÅO ã¨~fi° ^• XHõ¯>Ë J~Ú LO\’Ok Hõ^•! `«~O° QÆ=ÚÅ∞ [Å=Ú#∞ aè#fl=ÚQÍ,
YO_»=ÚQÍ KÕÜ«ÚK«∞<åflÜ«∂? ÖË^Œ∞. J>Ë¡ z^•HÍâ◊=Ú ã¨~°fi^• Jaè#fl=Ú, JYO_»=Ú.
z^•HÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ „|Ǩ‡O_»=ÚQÍ qã¨Îie¡, =∞~°Å P „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ `«##∞`å#∞ XHõ =º+≤ì
r=Ùx (Individual soul) QÍ QÍOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. [Å"Õ∞ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=ÚQÍ qã¨Îie¡,
JO^Œ∞ P [Å"Õ∞ ÅHõ∆Å–HÀ\Ï¡k `«~°OQÆ=ÚÅ∞QÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞=@O ÖË^•? '=º+≤ìr=Ù_»∞— JO>Ë
Z=~°∞? ''<Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞, <Õ#∞ â◊s~°=Ú#∞, <Õ#∞ [#‡Å∞ Z`«∞Î"å_»#∞, <å‰õΩ WOˆH „`À= ÖË^Œ∞——
J#∞#\˜ì ÉèÏ"å"Õâ"◊ ∞Õ =º+≤rì =Ùx ~°∂Ѩ=Ú Hõ^•! ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ J\˜ì ÉèÏ"å"Õâ=◊ Ú#∞, ã¨fiÅÊ`«fi=Ú#∞
`«#‰õΩ `å<Õ J`«_∞» PáêkOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞. HÍ~°}O? (ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Jã¨`º« `«fi |∞kúx JOwHõiOz
J^•Ìxx J#∞ã¨iOK«∞@KÕ`«<Õ.)
㨈~, hH© q+¨Ü«∞O =∞iH˘O`« ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ_»\ÏxH˜QÍ#∞ ''„Ѩà◊Ü«∂#O`«~° ã¨$+≤ì—— QÆ∞iOz
K≥ѨÙ`å#∞. JѨC_»∞ xq∞+¨OÖ’ ÖˇHõ¯‰õΩ q∞Oz# [QÆ`«∞ÎÅ∞ Z@∞¡ L^ŒƒùqOz, qb#"≥∞ÿáÈ`«∞<åflÜ≥∂
„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. q#∞.
❖❖❖
24. „Ѩà◊Ü«∂#O`«~° ã¨$+≤ì – „Éèí=∞Ü≥ÚHõ¯ '„Ѩ"Õâ◊O—
F ã¨∞xt`«=∞f! ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞ÎÖ’ '=∞~°}=Ú— J#|_Õ =¸~°Ûù JO^Œ~°∞
á⁄O^Œ@O =∞#O K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl=Ú Hõ^•! nx<Õ ''„Ѩà◊Ü«∞~å„u—— Jx ‰õÄ_® JO@∂ LO\Ï~°∞.
J\˜ì „Ѩà◊Ü«∞~å„u QÆ_»z# `«~°∞"å`« JO^Œ~°∂ ‰õÄ_® "Õˆ~fi~°∞ ã¨$+¨µìÅ#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞.
"≥∂ǨÏ|∞kú HõÅ"å_»∞, ÖËHõ, XHõ „`åQÆ∞É’`«∞ ''D H˘O_» ÉèíÖË #$`«ºO KÕ™ÈÎOk—— Jx J#∞H˘O\Ï_»∞
K«∂Kå"å? J^Õq^èŒOQÍ =∞~°}˜Oz# "å~°O^Œ~°∞ `«=∞`«=∞ ã¨O™ê¯~°=ÚʼnõΩ `«y#\˜ì ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞
`«=∞ z`«Î=Ú#O^Õ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 299
WHõ ã¨=∞+≤ì =∞<À~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, J`«_»∞ =∞Ǩ „Ѩà◊Ü«∂#O`«~°O
=∞~°Å ã¨=∞+≤ì–Éè’QÆ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ qã¨ÎiOѨ*ËÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. J^Õq^èŒOQÍ, ''<Õ#∞ =º+≤ìx ——
J#∞#\˜ì ã¨fiÜ«∞O ã¨OÉèÏ=# Hõey#"å~°∞ =∞$`«∞º=Ù `«~°∞"å`« =º+≤ìÉè’QÆ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞
HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. Uk U"≥∞ÿ<å =∞Ǩ „Ѩà◊Ü«∂#O`«~°O ã¨=∞+≤ì r=ÙxÜ«∞O^Œ∞, =º+≤ì r=Ùx
Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® „Ѩ=iÎOK«∞K«∞ q~ålÅ∞¡#k â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. ''J\˜ì â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú UÔH·Hõ
JkfifÜ«∞ z^•HÍâ◊"Õ∞—— .... Jx ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# |∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ. nxx |\˜ì =∞#O
„QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õq∞\˜? ''P z^•HÍâ◊"Õ∞ |O^èŒ=Ú‰õΩÎÅ#∞ `«#‰õΩ `å<Õ zkfiÖÏã¨OQÍ, K«=∞`å¯~°
ѨÓ~°fiHõOQÍ HõeÊOK«∞ H˘#∞K«∞#flk—— Jx =∞#O „QÆÇ≤ÏOKåe ã¨∞=∂! JO^Œ∞ˆH ....
''F r=Ù_®! h=Ù U=∂„`«O ã¨fiÅ∞Ê_»=Ù HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! hÜ≥ÚHõ¯ "åã¨=Î ã¨fi~°∂Ѩ=Ú z^•HÍâ◊"∞Õ .
=∞i ZO^Œ∞‰õΩ qKåiã¨∞Î<åfl=Ù? h‰õΩ h"Õ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ#∞ HõeÊOK«∞H˘x, J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl=Ù.
D ~Ô O_ç\ ˜ P=Å#∞#fl x`«º–x+¨¯à◊OHõ–P`«‡K≥·`«#º"≥∞ÿÜ«Ú#fl ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÍOK«∞>Ë *Ï˝#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª—— ....
Jx âßG=ÚÅ∞ ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ ZÅ∞ÔQuÎ É’kèã¨∞Î<åfl~Ú. W^ŒO`å "Õ∞=Ú ™êfi#∞Éèí==Ú
„HÀ_ôHõiOz K≥ѨCK«∞#fl^Õ.
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! r=Ù_»∞ `å#∞ =∞~°}˜Oz# `«~°∞"å`« =∞~°Å ã¨$+≤ìx `«# 㨇 $ux J#∞ã¨iOz
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»x q∂~°∞ JxÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•! D qâ◊fiã¨$+≤ìx ~°zOK«∞K«∞#fl ã¨=∞+≤ì r=Ù_»QÆ∞
Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ ‰õÄ_® `«# Ü≥ÚHõ¯ 㨇 $ux J#∞ã¨iOKÕ D [QÆ`«∞Î#∞ W@∞¡ xi‡OzÜ«Ú<åfl_»x
=∞#O ZO^Œ∞‰õΩ J#∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞? r=Ù_»∞ 㨇 $ux J#∞ã¨iOz =∞~˘Hõ[#‡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»x
=∞#O JOwHõi¿ãÎ JѨC_»∞ ''D [QÆ`«∞Î#∞ ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìHõ~°Î `«# 㨇 $uÖ’ HõÅÊ#KÕã≤ ~°zOKå_»∞——
Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. JѨC_»∞ ''D [QÆ`«∞Î HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=Ú—— J<Õ |^Œ∞Å∞ ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìHõ~°Î (ÖËHõ
Ç≤Ï~°}º QÆ~°∞ƒù_»∞) nxHõO`«\ ˜H© HÍ~°}=Ú—— Jx J#=K«∞Û Hõ^•?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''D '[QÆ`«∞Η J#|_Õ HÍ~°º"Õ∞ ÖË^Œ∞—— Jx LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞
„ѨuáêkOK«∞ „QÆO^ä•Å^•fi~å âßGHÍ~°∞Å∞ x~°ÌfiO^Œfi=ÚQÍ<Õ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ âßG=ÚÅKÕ
K≥ѨÊ|_ç# XHÍ<˘Hõ x~°∂Ѩ} K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ǨÏi–ǨÏ~åk ^Õ=`«Å∞ ‰õÄ_® q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. JѨC_»∞
WOˆHq∂ q∞QÆÅ#ѨC_»∞ WHõ '㨇 $u— J#∞#k Z=iH˜? Z@∞¡? =∂É’\˜ `«`fi« "Õ`ÖΫ Ë P =∞Ǩ„ѨàÜ ◊ ∞«
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =Ú‰õΩÎÖ∫`«∞O>Ë WHõ „|Ǩ‡^Œ∞Å q+¨Ü«∞O "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?
<åÜ«∞<å! ~å=∂! ZѨC_≥·`Õ D z^•`«‡ `«# JYO_» q<åºã¨`«fi=Ú#∞ =∞~°∞QÆ∞ Ѩ~°∞K«∞H˘x,
''<Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞—— J#∞ ÉèÏ==Ú#∞ á⁄Ok LO@∞O^À, J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jk J<ÕHõ Láêkè
Ѩ~°OѨ~°Å#∞ á⁄O^Œ@O–`«ºlOK«@O J#∞ `«`«OQÆOÖ’ „Ѩ"Õt™ÈÎOk. J\˜ì `«~åfiu Láê^èŒ∞ʼnõΩ
㨇 $uÜÕ∞ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl=∂@ x["Õ∞. J~Ú`Õ ã¨‡ $u LO_»∞@‰õΩ, Láêkè x~å‡}=ÚʼnõΩ
300
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
.... g\xfl\˜H˜ =¸ÅHÍ~°}O P z^•`«‡ `«#Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞,
q㨇iOK«∞@ÜÕ∞. ^Œ$â◊º=Ú ÉèÏqOK«|_ç# KÀ@ P`«‡ ÉÏ==Ú HõÅ∞QÆ~°∞. ''WHõ¯_» Hõ#|_»∞K«∞#fl
h=Ù–<Õ#∞–J`«_»∞–=∞#ã¨∞û– JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞–Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞–=º+≤ì–ã¨=∞+≤ì–W^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞.
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞—— .... J#∞ suQÍ P`«‡ 㨇iOK«|_»∞K«∞#flѨC_»∞, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú
J#∞Éèí=OHÍQÍ, ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ J^Œ$â◊º`« x`åº#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. D r=Ù_»∞ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞
ã¨~°fi^• "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· L<åfl_»∞. ''F~¸, r=Ù_®! h=Ù ã¨~°fi^• ã¨fi`«O„`«=∞QÆ∞ K≥·`«#º=¸iÎ"ÕQÍx
''㨇 $u—— J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ^•xKÕ |OkèOѨ|_ç J@∂~Ú@∂ ^˘i¡OѨ|_»∞ [_»=ã¨∞Î=Ù HÍ^Œ∞.
㨇 $uH˜ =ÚO^Õ h ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#flk. '㨇 $u— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ x~°‚~Úã¨∞Î#flk
h"Õ—— .... Jx "Õ∞=Ú ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åflO.
''D r=Ù_»∞ =∞$u `«~∞° "å`« 㨇 $ux J#∞ã¨iOz ã¨fiH©Ü∞« – HõeÊ`«"∞≥ #ÿ ã¨$+≤xì QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞——
J#∞#k („|ǨχѨÙ~å}O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ âßG=ÚÅO^Œ∞) W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ âßGHÍ~°∞ÅKÕ „ѨuáêkOK«|_çOk.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú „QÆÇ≤ÏOK«|_»#O`« =~°‰õΩ W\˜ì ã¨$+¨µìÅ∞ „Ѩ=iÎã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú. J\˜ì ã¨$+¨µìÅ<Õ
''PHÍâ◊„ѨHõ$u—— Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. JÜ«∞ºk =ºHõÎ=Ú–J=ºHõÎ=Ú, [_»=Ú–J[_»=Ú ‰õÄ_®
J~Ú=Ù#flk. hH˜Hõ¯_» ã¨$+≤ì QÆ∞iOz, [<å‡^Œ∞Å QÆ∞iOz H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
❖
D ''„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú—— J#|_»∞ Ô~O_»∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨"Õ∞‡à◊#"≥∞ÿ#@∞¡ `ÀK«∞K«∞#fl PHÍâ◊
„ѨHõ$u ''z^Œfiã¨∞Î=Ù—— #O^Œ∞ „ѨuѶ¨eOz#ѨC_»∞ ... JǨÏOÉèÏ==Ú, â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–
~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ#|_»∞ ѨOK«`«<凄`«Å∞, k‰õΩ¯Å∞ ... "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨∂Hõ;ÉèÏ"åÅhfl L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
J@∞¡ L^Œ~ÚOz# 'ã¨∂Hõ;ÉèÏ= „ѨHõ$u— =∞iH˘O`« qã¨ÎiÅ∞¡@KÕ D ã¨∂ˆH∆ ‡O„kÜ«∞ ѨOK«Hõ=Ú#‰õΩ
(â◊ÉÏÌ#∞Éèí=O, ã¨Ê~å≈#∞Éèí=O, ~°∂áê#∞Éèí=O, ~°™ê#∞Éèí=O, QÆO^è•#∞Éèí=O á⁄O^Œ\ÏxH˜)
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. ^•x<Õ =∞#O 'Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏO— Jx JO@∞<åflO. H˘O`«HÍÖÏxH˜ ÉÏÅ∞_»∞
P@=ã¨∞Î=ÙÅ#∞, P P@=ã¨∞Î=ÙÅ PÜ«∂P~ÀѨ}Å#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞#@∞¡ PkÉè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú
ã¨∂Hõ;^ÕÇϨ „ѨÉÏè =O KÕ`« ~°∂ѨÙk^Œ∞HÌ ˘O\’Ok. JѨC_»∞ ã¨∂Å÷ –^ÕÇϨ =Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘xÜ«Ú#fl
D Hõà◊√§, K≥=ÙÅ∞, K«~°‡=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ "å\˜H˜ ã¨q∂ѨOÖ’ L#fl Ѩ^•~°÷=ÚÅ
Ѩ@¡ q∞^䕺ÉèÏ==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ=ÚO_»@O ÖË^•? J>Ë¡
[QÆ„^•ƒùOu ‰õÄ_® 'zÅ∞=Å∞–ѨÅ∞HõÅ∞—QÍ =iúÅ∞¡K«∞#flk. ã¨fiѨflOÖ’x ¢ã‘Î ™êOQÆ`«º=ÚÖÏQÍ
W^ŒO`å D q^èŒOQÍ J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H© ... Wk Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú=Ù#flk ã¨∞=∂!
D r=Ù_»∞ ZHõ¯_» =∞~°}˜OK«@O [iy<å, J`«_»∞ JHõ¯_Õ `«Hõ∆}"Õ∞ `«# JO`«~°OQÆ=Ú Ö’x
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ „ѨÉÏè =O J#∞ã¨iOz ''h=Ù–<Õ#∞–J`«_∞» –Ѩ^•~°*÷ ÏÅ=Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =º=Ǩ~°=∞O`å
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ ã¨∂÷ÖÏHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ D ''HÍÅ=Ú – ^Œ∂~°=Ú—— =O\˜ q+¨Ü«∂Å∞
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨∂H∆͇HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ D ^Œ∂~å^Œ∞Å∞ =iÎOK«=Ù. JO^Œ∞KÕ`«, ''ZO`«HÍÅO
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 301
`«~°∞"å`«? ZO`«^Œ∂~°OÖ’?—— J<Õ „Ѩâ◊flÅ∞ ã¨∂÷ÖÏHÍâ◊|∞kúH˜ ã¨O|OkèOz#q =∂„`«"Õ∞.
ã¨∂H∆͇HÍâ◊=Ú# (xt`«|∞kúH˜) W\˜ì „Ѩã¨H˜Î U~°Ê_»^Œ∞. ZO`« z„`«"≥∂ K«∂Kå"å! "åã¨Î"åxH˜
PHÍâ◊=Ú=Öˇ ã¨∂‰õ∆Ω‡_»QÆ∞ D r=Ù#‰õΩ [<å‡^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. HÍx PQÆO`«∞Hõ=ÚÖˇ·# D ^ÕǨ^Œ∞Å
Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#ÅÖ’ Ѩ_ç [<å‡k „Éèí=∞ʼnõΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl_»∞. „ÉèÏOuÜÕ∞ JO`«\ ˜H˜ HÍ~°}O. D
„ÉèÏOuÜÕ∞ .... ^Õ=ѨÙ~°O, ã¨∂~°∞º_»∞, #Hõ∆„`«=ÚÅ∞, Éèí∂q∞ – "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜`À ‰õÄ_»∞H˘x
ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk. [~å–=∞~°}–"åº^èŒ∞Å`À |Ǩïã¨OHõ@OQÍ JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î#fl D
''^ÕǨÏzè„^Œ=Ú—— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ‰õÄ_® „Éèí=∞ÜÕ∞ HÍ~°}"≥∞ÿ L#flk. F ~åѶ¨∞"å! XHõ¯™êi
ѨiH˜Oz K«∂_»∞. D [QÆ`«ÎO`å qã¨ÎiOzÜ«Ú#fl K«~åK«~° [O`«∞=ÙÅhfl `«=∞ ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;
^ÕǨÏ=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘#fl"≥· ''Wëêì#∞ Éèí==ÚÅ „áêÑ≤Î – J~Úëêì#∞Éèí==ÚŠѨiǨ~°=Ú—— J#∞
~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J<ÕHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì =º=Ǩ~°O KÕ`«<Õ ''#^Œ∞Å∞,
H˘O_»Å∞, Éèí∂q∞, kâ◊Å∞, ~å„uO|=à◊√§, Hõ∆}=ÚÅ∞—— J#∞#\˜ì „Éèí=∞Åhfl HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
''Wëêì~Ú+¨ì=ÚÖË „Éèí=∞ʼnõΩ ^•ifÜ«∞QÆÅ=Ù—— Jx „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=ÙQÍHõ.
''<Õ#`«xH˜ ѨÙ\Ïì#∞. g~°∞ <å `«e¡^ŒO„_»∞Å∞. g~°∞ <å q∞„`«∞Å∞. Wk <å ^èŒ#=Ú. Wk <å
HÀÔ~¯. Wq <å ѨÙ}º–áêѨ=ÚÅ∞, <Õ#∞ ÉÏÅ∞_»#∞, WѨC_»∞ Ü«Ú=‰õΩ_»#∞, HÍx „Hõ=∞OQÍ
=$^•úѺ¨ O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.—— W@∞=O\˜ „Éè=í ∂`«‡Hõ^$Œ +¨µÖì Ë r=Ùx ''Ѩiq∞`«∞x=Öˇ—— K«∂ѨÙ`«∞<åfl~Ú.
D [QÆ„^Œƒù=∞ =∂\˜=∂\˜H© "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#O^Õ ã¨∞ÊùiOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
'=∞~°}=Ú— J#∞ =¸~°Ûù#∞ á⁄Ok# D r=Ù_»∞ =∞~°Å `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯
ÉÏǨϺ„Ѩã¨~°}O HÍ~°}OQÍ `«#Ü«∞O^Õ `«# ã¨O™ê¯~°=ÚʼnõΩ, WK«ÛùʼnõΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î#∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J^Õq^èŒOQÍ D rqOzÜ«Ú#fl `«~°∞}OÖ’ r=ÙxKÕ QÍOK«|_»∞#k ‰õÄ_®
ã¨O™ê¯~å#∞QÆ∞}OQÍ<Õ LO\’Ok Hõ^•! r=Ù_»∞ W@∞¡ ZHõ¯_» =∞~°}¿˜ ãÎ JHõ¯_» W\˜ì ã¨O™ê~°=#Éè∂í q∞x
^Œi≈OK«∞K«∞<ÕL<åfl_»∞. D q^èŒOQÍ „uÖ’Hõ=ÚÅ∞, „|Ǩχ, q+¨µ‚, WO„^Œ, ã¨∂~åºk ^Õ=`«Å∞,
Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ∞, nfiѨ=ÚÅ∞ ... W\˜ìq HÀ@¡H˘Åk Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú. =∞~°Å
x„+¨¯q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. x~åHÍ~°=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Dq^èŒOQÍ Zxfl Jã¨`«ûfi~°∂Ѩ=ÚÅ∞
L^Œƒqù OKå~Ú? Zxfl L^Œƒqù OK«É’`«∞<åfl~Ú? W=hfl ÖˇH¯˜ OK«@O, x~°∂Ñ≤OK«@O Z=i`«~O° K≥ÑC¨ !
D qâ◊fi=Ú XHõ QÀ_»=Öˇ ã¨∂÷ÅOQÍ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅzÜ«Ú#flk Hõ^•! "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. =∞<À ã¨OHõÅÊ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞.
=∞#¿ãû `«#H˘~°‰õΩ D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨$+¨µìÅ#∞ xi‡OK«∞H˘x, J#∞ÉèíqOz,
=∞~°Å `«ºlOz"Õ™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ ã¨OHõÅÊ~°∂Ѩ=Ú# L^ŒƒùqOz
ÉÏǨϺ"≥∞#ÿ =ã¨∞*Î ÏÅ=Ú=Öˇ „áêÑ≤™Î ÈÎOk. ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =ã¨∞*Î ÏÅO ''JO`«~O° QÆ=Ú# U~°Ê_çÜÚ« #fl
„Éèí=∞—— J~Ú#ѨÊ\˜H© J^ŒO`å P ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Η—=Öˇ `ÀK«∞K«∞#flk Hõ^•! D
*Ï„QÆ`ü J#∞Éèí=O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
302
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ, „ѨÉèí∂, ''=∞#ã¨∞û K«OK«Å=Ú – D qâ◊fi=Ú ã≤÷~°=Ú—— Jx =∞#O
J#∞HÀ=KåÛ? ZO^Œ∞HõO>Ë D qâ◊fi=∞O`å =∂‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞O_»QÍ,
... ''WkÖË^Œ∞—— J#∞#k ã¨=∞O[ã¨"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! D Hõ#|_Õ^•xx H˘OK≥O qKåiOzK«∂_»∞. D qâ◊fi=Ú ‰õÄ_®
K«OK«Å=∞x, Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=∞x h=Ù `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
z^•HÍâ◊"Õ∞ =∞#ã¨∞û#‰õΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì z^•HÍâ◊"Õ∞ 'Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú— ‰õÄ_®.
hˆ~, ÔH~°@=Ú. hˆ~ ã¨∞_çQÆ∞O_»=Ú ‰õÄ_® Hõ^•! P Ô~O_çO\˜H© ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk? J>Ë¡ D q+¨Ü«∞O
q#∞.
''„^Œ+¨ìÜÕ∞ ^Œ$â◊º=ÚQÍ „Ѩã¨iOK«∞K«∞<åfl_»∞. (Perceiver is extending himself as perception)
„^Œ+¨ì – ^Œ$â◊º=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∂ ÖË^Œ∞.——
''„^Œ¿+ì"å¿ãÎ^Œ$â◊ºq∞= ^Œ$â◊ºO#`«fiã≤Î=ã¨∞Îã¨`ü——
„^Œ+¨ìÜÕ∞ ^Œ$â◊ºOQÍ J=`«iã¨∞Î<åfl_»∞. „^Œ+¨ì‰õΩ "Õ~°∞QÍ ^Œ$â◊º=∞#∞#k =ã¨∞Î`«ó ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.
SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ PHÍâ◊=Ú #∞O_ç qq^èŒ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ HõeÊOz <å<åq^èŒ=ÚÖˇ·# "å\˜x
=∞# Hõà◊§‰õΩ ã¨`«º=Ú=Öˇ JQÆ∞Ѩ_Õ@∞¡ KÕ™êÎ_»∞Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ J<åkÜ«∞QÆ∞ =∂Ü«∞ ‰õÄ_® –
<å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ Hõ#∞Q˘#*ÏÅ∞#\ì̃ r=ÉèÏ==Ú#∞ z^•HÍâ◊=Ú #O^Õ (ÖËHõ z`åÎHÍâ◊=Ú#O^Œ∞)
ã¨∞ÊùiOѨ*Ü Ë Ú« K«∞#flk. 'JǨÏO— J#∞ *Ï˝#O L#flO`« =∂„`«OKÕ`<« Õ P 'JǨÏO— J#|_»∞^•xÜ≥ÚHõ¯
'LxH˜— „ѨÉèÏ=OKÕ`« Ѩ~°=∂~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ â◊|Ì–J~°÷=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
J#∞Éèí= =∞ø`«∞<åfl~Ú. 'JǨÏO— J#∞^•x Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú "åã¨Î==Ú#‰õΩ J=∞$`«=∞Ü«∞=∞QÆ∞
z^•HÍâ◊"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. 'JǨÏO— J#∞ ''ÉèÏ=# =∞iÜ«Ú LxH˜—— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ, 'h=Ù—
J#∞ *Ï˝ # =Ú Hõ Å ∞QÆ ∞ K« ∞ #flk. h=Ù J#∞ ''â◊ | Ì = Ú–J~° ÷ = Ú—— .... P~ÀÑ≤ ` « " ≥ ∞ ÿ # @∞¡ ,
É’kè`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
''JǨÏ"£∞„|Ǩ‡-ã≤‡——, ''`«`ü `«fi"£∞—— J#∞ ~Ô O_»∞ =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ∞ JǨÏ"£∞–`«fi"£∞ (<Õ#∞–h=ÙÅ)
JÉèË^Œ=Ú<Õ ã≤^•úOfHõiã¨∞Î<åfl~Ú.
❖❖❖
25. q^Œ∂~°^äŒ∞x ã¨∞n~°… rq`«O
=∞~°Å =∞#O Hõ^äŒÖ’H˜ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO. PHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ bÖÏ, ã¨~°ã¨fi`«∞e^ŒÌ~°∂ `«=∞
`«=∞ WK«ÛùÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ P QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«QÆeQÍ~°∞.
z^Œfiã¨∞Î=Ù ã¨~°fi"åºÑ≤ Hõ^•! ''Ü«∞^ä•~°÷*Ï˝#=Ú——, ''ã¨`«ºHÍ=∞——, ''ã¨`«ºã¨OHõÅÊ=Ú——, D =¸_»∞
‰õÄ_® z^Œfiã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ ^蕺#=Ú KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ã¨~°fiQÍq∞, J„ѨuǨÏ`«=Ú, ã¨∂Hõ;=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 303
JQÆ∞ z^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ Z=~°∞ Z@∞¡ J_»¤yOK«QÆÅ~°∞ K≥ѨC?
P Ü«Ú=`«∞e^ŒÌ~°∞ ~å*ÏO`«óѨÙ~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOK«@OKÕ JHõ¯_» W^ŒÌ~°∞ ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞Å∞
L^Œ~ÚOz#>ˇ¡Â#k. P KÀ@ ã¨∞QÆO^èŒÑ¨Ói`«"≥∞ÿ# Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ gKå~Ú. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P
QÆ$ǨÏOÖ’ XHõ ~åA `«Ñ¨Ê JO`å Ü«Ú^Œú~°OQÆ=Ú# JÅã≤ LO_»∞@KÕ QÍ_è»x„^• Ѩ~°=â◊√Öˇ·
L<åfl~°∞.
~åA ZO^Œ∞HÀ áê#∞‡ÃÑ· #∞O_Õ Hõ#∞Å∞ `≥~°z K«∂Kå_»∞. Z^Œ∞~°∞QÍ Ô~O_»∞ ã≤OǨã¨#=ÚÅÃÑ·
Jkè+`ª≤ ∞« ÖˇÜ
· Ú« #fl JѨû~°ãŨ =O\˜ "åi^ŒiÌ h K«∂z `«\ÏÅ∞# ÖËKå_»∞. „ѨH¯õ <Õ L#fl ã¨∞=~°á‚ ê„`«Ö’
#∞O_ç ^Àã≤e xO_»∞QÍ Ñ¨ÓÅ∞ fã¨∞H˘x "åi áê^Œ=ÚÅÃÑ· LOKå_»∞. Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨^•‡ã¨<åã‘#∞_≥·
‰õÄ~°∞Ûx W@∞¡ ѨÅ∞HõiOK«™êQÍ_»∞.
q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ : F ^Õ=`å¢ã‘ÎÖÏ~å! q∂ W^ŒÌiH© =∞~°Å =∞~°Å #=∞™ê¯~°O. q∞=Ú‡Å#∞ K«∂_»QÍ<Õ
D ''[#‡=ÚÅ∞ á⁄OkÜ«ÚO_»@O—— ... J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ^•Ç¨Ï ^À+¨=ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú.
ÉÏǨºÉèíºO`«~° `«=∞ã¨∞û JO`å Ѩ\ÏѨOK«Öˇ· áÈ`ÀOk. q∂‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
P W^ŒÌ~°∞ Ѩ^Œ∞‡x "å`«ûźOQÍ Ñ¨ÅHõiOKå~°∞. WO`«Ö’ ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê~åÅQÆ∞ ã¨~°ã¨fif ^Õq
Ü«∞O^Œ∞ ''D <å Éèí‰õΩÎ~åÅ∞ bʼnõΩ `«# Éèí~°Î‰õΩ ã¨O|OkèOz# WHõ¯_ç ã¨=∂Kå~°O `≥eÜ«∞*ËÃã^Œ#∞
QÍHõ—— J#∞ ã¨OHõÅÊO L^Œ~ÚOzOk. P"≥∞ WK«Û#ù ∞ J#∞ã¨iOz P „ѨH¯õ <Õ x^Œ∞iã¨∞#Î fl =∞Ǩ=∞O„u
x^Œ∞~°ÖËKå_»∞. P JѨû~°ã¨e^ŒÌiH˜ ѨÙëêÊO[e ã¨=∞iÊOKå_»∞. ~åA „ѨHõ¯# q#„=∞`«`À Pj#∞_≥·
‰õÄ~°∞ÛxÜ«Ú<åfl_»∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : F ~å*Ï! h"≥=_»=Ù? Z=i Ѩل`«∞_»=Ù? Z@∞¡ [x‡OKå=Ù? WHõ¯_çH˜ Z\Ï¡
=KåÛ=Ù? h =$`åÎO`«"Õ∞q∞\’ ã¨=¸ÅOQÍ q#QÀ~°∞K«∞<åfl=Ú. q∂ =∞Ǩ=∞O„u =∂‰õΩ
q=iOK«∞QÍHõ!
=∞Ǩ=∞O„u : F ^Õ=`«ÖÏ~å! q∂‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ! q∂~°∞ HÀi#@∞¡ =∂ D „ѨÉèí∞=Ù Ü≥ÚHõ¯
=$`åÎO`«=Ú <Õ#∞ K≥ѨÙ`å#∞, q#O_ç.
WH∆Ífi‰õΩ=OjÜ«Ú_≥·# '‰õΩO^Œ~°^äŒ∞_»∞— J#∞ <å`«_»∞ Ö’Hõ„Ѩã≤^Œ∞ú_≥·Ü«Ú<åfl_»∞. PÜ«∞#
=Oâ◊Ñ~¨ O° Ѩ~Ö° ’x '#Éè’~°^∞Œä _»∞— J#∞ =∂ ѨÓ~°fi~åA ‰õΩ=∂~°∞_Õ D =∂ =∞Ǩ~å[QÆ∞ 'q^Œ∂~°^∞Œä _»∞—.
W`«_»∞ `«# ¿ãflǨk ã¨∞QÆ∞}=ÚÅKÕ =∂ JO^Œix ã¨O`À+¨ÃÑ@∞ìK«∂, =∞=Ú‡ áêeOK«∞K«∞<åfl_»∞.
W`«x `«e¡ – `«O„_»∞ÅQÆ∞ '#É’~°^äŒ∞_»∞ – q∞„`«——Å∞ W`«xH˜ Ѩ^Œ=U@<Õ ~å*Ϻaè¿+HõO KÕã≤ `å=Ú
'"å#„Ѩã¨÷O—✺ *Ë~å~°∞. JѨÊ\˜ #∞O_ç D`«_»∞ ÜÕ∞|k UO_»∞¡QÍ ^èŒ~å‡#∞™ê~°O ~å[ºáêÅ#
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. <Õ_»∞ q∂ ~åHõKÕ =∂ ѨÙ}ºO Ѷ¨eOzOk. ZO`À `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
✺
"å#„Ѩã¨÷O : ѨÓ~°fiO ~åAÅ∞ =$^•úѨºOÖ’ ~å[ºO Ü«Ú=~åAʼnõΩ JѨÊK≥Ñ≤Ê, x~°˚# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ (ÖËHõ)
J~°}ºOÖ’ P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x `«áÈ^蕺<å^Œ∞Å`À âı+¨ rq`«O QÆ_çÑ≤"Õ¿ã"å~°∞. J^Õ '"å#„Ѩ™ê÷„â◊=∞O—.
304
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
q∂=O\˜ ^Õ=`«Å ^Œ~°≈#O Åaèã¨∞ÎOk. q∂ ^Œ~°≈#=ÚKÕ D ~å[º¿ã=‰õΩxQÍ <Õ#∞, =∞Ǩ~åAQÍ,
D =∂ q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ ‰õÄ_® ^èŒ#∞ºÅ"≥∞ÿ<åO.
JѨC_»∞ ã¨~°ã¨fif^Õq ã≤OǨã¨#O kyOk. P~å^èŒ<åѨÓ~°fiHõOQÍ `«#"≥·¿Ñ K«∂ã¨∞Î#fl
'q^Œ∂~°^=Œä ∞Ǩ~åA—#∞ ã¨q∂Ñ≤OzOk. Éè‰í Ωõ ÅÎ áêe\˜ J=∞$`«ÇϨ ã¨=Î ∞~Ú# P"≥∞ JÉèÜ
í ∞« ǨÏã¨=Î Ú`À
J`«x =∞ã¨ÎHõ=Ú#∞ ã¨Ê $tã¨∂Î ''<åÜ«∞<å! q"ÕHõ|ÅOKÕ`« ѨÓ~°fi[#‡#∞ 㨇iOK«∞—— Jx ÖÏÅ#QÍ
ѨeH˜#k. <åQÆã¨fi~°O q#fl ã¨~°Ê=Ú=Öˇ [QÆ<å‡`« ѨeH˜# ѨÅ∞‰õΩʼnõΩ ~åA J~°÷xg∞e`«<Õ„`«∞_»∞
JÜ«∂º_»∞. JO`Õ. J`«x ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’x `«=∞ã¨∞û JO`å `˘ÅyáÈ~ÚOk. ǨÏ$^ŒÜ∞« O qHõãO≤ zOk.
XHõ¯ Hõ∆}OÖ’ `«# ѨÓ~°fi =$`åÎO`«=∞O`å „QÆÇ≤ÏOK«QÆeQÍ_»∞.
– `å#∞ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞— J<Õ ~å*ˇ· LO_»@O ....
– 'bÅ— `«# ^èŒ~°‡Ñ¨ufl. P"≥∞‰õΩQÆÅ J`«ºO`« `åºQÆѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J#∞~åQÆO ....
– HÍÅ„Hõ=∞OQÍ `å#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞, ~å[º=Ú#∞ Ѩi`«ºlOK«@O ....
– ã¨~°ã¨fif^Õq =$`åÎO`«=Ú. bÖÏ^Õq qÖÏã¨=Ú?
JO`å ã¨q=~°OQÍ „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ã¨=Ú„^Œ=ÚÃÑ· `ÕeÜ«∂_»∞K«∞#fl "åx=Öˇ JÜ«∂º_»∞.
''PǨñ! ZO`« Pâ◊Û~°ºO! <Õ\ ˜H˜ WѨC_»∞ D ã¨~°ã¨fif^Õq Hõ~°∞} =Å# ã¨O™ê~° =∂Ü«∞ JO`å
„QÆÇ≤ÏOKå#∞. W^ŒO`å ZO`« z„`«"≥∞ÿ#k!——
❖❖❖
26. [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x[~°∂ѨO
q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ : F ^Õ=`«ÖÏ~å! <Õ#∞ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞—QÍ =∞~°}˜Oz =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú#k
Hõ^•! =∞i WHõ¯_» <å‰õΩ J~°∞=k UO_»¡ J#∞Éèí=O QÆ_»záÈ~ÚOk ã¨∞=∂! ÃÑ·QÍ, D J~°∞=k
UO_»∞¡QÍ <å `å`«Å∞, `«O„_»∞Å∞, Ѩل`«∞Å∞, ¿ã=‰õΩÅ∞, q∞„`«∞Å∞, |O^èŒ∞=ÙÅ∞ <å 㨇~°}Ö’
LO_çÜÕ∞ L<åfl~°∞. F [˝Ñ≤Î^Õ=`å! W^ŒO`å Uq∞@=∂‡? <åHõã¨Å∞ Uq∂ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
q+¨Ü«∞=∞O`å <å‰õΩ q=iOz K≥ѨÊ=∞x x#∞fl „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : <åÜ«∞#! '=ã≤+¨µª_»∞— J#∞ „ÉÏǨχ}∞_çQÍ Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl â◊s~°=Ú tkäÅO
HÍ=@O [iy#k. '=∞$`«∞º=Ù— J#∞ =¸~°Û#ù ∞ á⁄Ok# `«~∞° "å`« JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Jkè+Oª≤ zÜ«Ú#fl
^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú h ^Œ$+≤ì Ѩ^äŒ=Ú #∞O_ç `˘ÅyáÈ~ÚOk. PÃÑ· 'Ѩ^Œ∞‡_»∞— Jx Ñ≤Å∞=|_ç#
Láêkèx h=Ù P„â◊~ÚOKå=Ù. yi „QÍ=∞OÖ’x q„ѨQÆ$ǨHÍâ◊"Õ∞ Q˘Ñ¨Ê ~å[ºOQÍ h ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’
„ѨuaOaOzOk. WHõ¯_» WѨC_»∞ h‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#flq ‰õÄ_® P QÆ$ǨÏ=∞O_»Ñ¨=ÚÖ’<Õ L<åfl~Ú.
Ѩ^Œ∞‡_»∞QÍ h=Ù ##∞fl Láêã≤ã¨∂Î LO_Õ"å_»=Ù. Ѩ^Œ∞‡_»∞QÍ QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞, ~å[º=ÚÅ∞ K«∂Kå=Ù
Hõ^•! P JO`«óѨÙ~åHÍâ◊OÖ’<Õ =∞~°}Ï#O`«~°O D =~°Î=∂# „|Ǩ‡O_»=Ú#∞ K«∂K«∞K«∞<åfl=Ù.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 305
=ã≤+¨ª „ÉÏǨχ}∞x – Ѩ^Œ∞‡x – D q^Œ∂~°^äŒ∞xH˜ ã¨O|OkèOz# ^Œ$âߺ#∞Éèí==ÚÅhfl
„áêÑ≤Îã¨∞Î#flk ZHõ¯_® ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! x~°‡ÖÏHÍâ◊OHõO>Ë ‰õÄ_® x~°‡Å"≥∞ÿ# h
z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ h 'WK«Ûù—#∞ J#∞ã¨iOz W=hfl W@∞¡ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
''<å ¿Ñ~°∞ Wk. Wk <å [#‡. <Õh =Oâ◊=Ú# [x‡OKå#∞. g~°∞ <å `«e¡^ŒO„_»∞Å∞. <å
`«O„_ç <å Ѩ^Õà◊§ =Ü«∞ã¨∞Ö’ <å‰õΩ ~å[º=Ú WzÛ `å#∞ Ѩi„"å[‰õΩ_»Ü«∂º_»∞. <Õ#∞ â◊„`«∞=ÙÅ#∞
[~ÚOz, =∞O„`«∞Å`À qâßÅ ™ê„=∂[º=Ú#∞, „Ѩ[Å#∞ Ѩiáêeã¨∞<Î åfl#∞. Ü«∞[˝„H˜Ü∂« ã¨ÇÏ≤ `«∞_»<·≥
„Ѩ[ʼnõΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# q^èŒOQÍ ~å[ºáêÅ# ™êyã¨∞Î<åfl#∞. <å‰õΩ J~°∞=k(60) UO_»∞¡
QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. WѨC_»∞ â◊„`«∞~åAÅ∞ =∂ÃÑ· ^ŒO_≥uÎ=KåÛ~°∞. ^•~°∞}Ü«Ú^ŒúO [~°∞QÆ∞`ÀOk.
<å Hõà◊√§ `≥~°=QÍ<Õ ã≤OǨã¨<å ~°∂_è»∞Öˇ·# W^ŒÌ~°∞ ^Õ=`å ¢ã‘ÎÅ#∞ K«∂Kå#∞. gix ѨÓlOKå#∞.
ѨÓl¿ãÎ "å~°∞ <å HÀÔ~¯Å∞ f~°ÛQÆÅ~°∞. D ^Õq <å ѨÓ~°fi㨇 $ux qHõã≤OѨ*Ëã≤Ok. <ÕxѨC_»∞
Hõ$`«Hõ$`«∞º_»#Ü«∂º#∞. <å ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú. WѨC_»∞ <åÔH\˜ì ^Œ∞óY=ÚÅ∞
ÖË=Ù. UHõ ~°ã¨~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨∞Y=Ú# =∞QÆ∞fl_»#Ü«∂º#∞.——.... W\˜ì"ÕÜ«∞QÆ∞ J<ÕHõ „ÉèÏO`«∞Å∞
J^ŒÌ=Ú#O^Œ∞ „ѨuaO|=ÚÅ=Öˇ h â◊√^Œú z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú.
J~Ú`Õ h=Ù W`«óѨÓ~°fiO =∞~°}˜Oz#ѨC_Õ W\˜ì *Ï˝#Ѩ~°OѨ~å=º=Ǩ~°O ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’
L^Œ~ÚOz=Ù#flk. h~°∞ XHõKÀ\˜ #∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î .... XHõ ã¨∞_çQÆ∞O_»O #∞O_ç
=∞~˘Hõ ã¨∞_çQÆ∞O_»=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î áÈ`«∞Ok K«∂Kå"å? hÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ*Ï˝„Ѩ"åǨÏO ‰õÄ_® J>Ë¡
XHõ ^Œ$â◊º=Ú#∞ =^Œe WO`«Ö’<Õ =∞~˘Hõ ^Œ$â◊º=Ú#∞ P„â◊~ÚOz „ѨuÉèÏã≤OѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk.
XHÍ<˘Hõ ã¨∞_çQÆ∞O_»O WOH˘Hõ ^•x`À HõÅã≤ „Ѩ=iÎOK«@O Z\Ï¡ [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞O^À, D
㨠$ +≤ ì – qÉè í = =Ú ‰õ Ä _® 'q∞„â◊ = ∞–Jq∞„â◊ = ∞— Éè Ï ==ÚÅ`À ÃÑOá⁄OkOK« | _» ∞ K« ∞ #flk.
z„`«"Õ∞q∞@O>Ë, h =∞~°}ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 'z`ü— ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ „ѨuÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞O_Õ D
[QÆ`«∞ÎÅhfl Jã¨`«ûfi~°∂Ѩ=ÚÖË ã¨∞=∂! ã¨fiѨflOÖ’ XHõ¯ 'xq∞+¨O— HÍÅOÖ’ J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ
qã¨ÎiÅ∞¡#\˜ì J#∞Éèí==Ú „Éèí=∞=Å# HõÅ∞QÆ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. TǨÏÜ«∞O^Œ∞ TǨÏKÕ xi‡OK«|_Õ
QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°OÖ’x ™œ^è•Å‰õΩ ‰õÄ_® QÀ_»Å∞, ѨÙ<å^Œ∞Å∞ JQÆѨ_»∞`å~Ú. ã¨OHõÅÊ #QÆ~°OÖ’
â◊„`«∞=ÙÅ [##=∞~°}ÏÅ∞ P ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’<Õ ã¨OHõÅÊ„^Œ+¨ì‰õΩ HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú Hõ^•! <å=
h\˜Ö’ Hõ^Œ∞Å∞K«∂ LO_»QÍ, P <å=Ö’ L#fl [#∞ʼnõΩ X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡
`ÀK«^•? ã¨fiѨflOÖ’, ''<Õ#∞ K«zÛ<å#@. JѨC_»∞ <å K«∞@∂ìKÕi <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞ U_»∞ÛK«∞<åfl~°∞——
Jx XHÍ<˘Hõ_»∞ QÍOK«@O ÖË^•? Ǩ㨺~°ã¨Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë, ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìÜÕ∞ =∞~°}˜¿ãÎ,
P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x |O^èŒ∞=ÙÅ∞ Z=~°∞? ZHõ¯_» L<åfl~°∞? ^è•`«∞=ÙÅ∞ „ѨHÀÑ≤Oz#ѨC_»∞ Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞
#$`«º=∂_»∞K«∞#fl@∞¡ Hõ#|_»∞`«∞OkHõ^•! D =~°=Î ∂#Ѩ٠– W`«óѨÓ~°fiѨ٠– WHõ =ÚO^Œ\ ˜ [#‡Hõ~‡° Å
=º=Ǩ~°=Ú J\˜ì^Õ. Wk ZO`« „áœ_è»OQÍ Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ HõxÑ≤ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© .... D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î
„ÉèÏOu=∂„`«"≥∞ÿ, q∞^䌺 J~Ú „áêÑ≤ΙÈÎOk.
306
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩل`å! q^Œ∂~°^ä•! "åã¨Î"åxH˜ h=Ù [x‡OK«@O ÖË^Œ∞. =∞~°}˜OK«@O ÖË^Œ∞. h=Ù L#flk
=∞Ô~Hõ¯_À HÍ^Œ∞. ã¨~°fi^• â◊√^Œúq*Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, âßO`«=Ú J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ
"≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl=Ù. J\˜ì h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# "åã¨Î= *Ï˝#O hÜ«∞O^Œ∞ qKå~°}
„ѨÉèÏ=OKÕ qHõã≤OK«=K«∞Û. ÖË^•, hÜ«∞O^Œ∞ 'qKå~°}— J#∞ "≥Å∞QÆ∞ `«y#O`« „ѨÉèíqOK«HõáÈ=@O
KÕ`,« '^Œ$â◊º `å^•`«‡ º=Ú— J#∞#k P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ HõÑÊ≤ LOK«∞@KÕ, h=Ù W>Ë¡ J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅO^Œ∞
ã¨OK«iã¨∂ÎáÈ=K«∞Û. Uk, U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? h "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú â◊√^Œú–q*Ï˝# ã¨`«ÎÜÕ∞! J\˜ì hâ◊√^Œú
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ HõÅ∞QÆQÆÅ |O^èŒ=ÚQÍx, J"åO`«~°=ÚQÍx ÖË<ÕÖË^Œ∞. „Ѩu XHõ¯ `«~°OQÆ=Ú
[Å=ÚÜ≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"∞Õ J~Ú#@∞¡, „Ѩur=Ùx Ü≥ÚHõ¯ "åã¨=Î ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ñ¨~„° |Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
U ^Œ$â◊º[QÆ`≥ÎÂ`Õ WѨC_»∞ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ LO_ç LO\’O^À .... J\˜ì D ^Œ$â◊º
ã¨~°fiã¨OHõÅÊ ~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ ''xifiHõÅÊ ã¨=∂kè—— J#∞ ''JO`«~°OQÆ=∞ø#ã≤÷u—— Ü«∞O^Œ∞ ÖËHõÜÕ∞
áÈ=ÙK«∞#flk. J~Ú`Õ, P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã¨`«Î (ÖËHõ) ''LxH˜—— LO_çÜÕ∞ L#flk.
P LxH˜ '*Ï„QÆ`ü—#∞ ã‘fiHõiOK«_®xH˜ J#∞Hõ∆}O ã≤^ŒúOQÍ<Õ L#flk Hõ^•!
HÍ|\˜ì, F bÖÏѨf! h=Ù ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»"ÕQÍx, "åã¨Î"åxH˜ XHÍ<˘Hõ ã¨fiÅÊ Láêkè =∂„`«∞_»=Ù
HÍ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. h=Ù hÜ«∞O^Õ ^Œ$â◊º–J^Œ$â◊º=ÚÅ#|_»∞ LÉèíÜ«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú
ÅO^Œ∞ ã¨~°fi^• „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl=Ù. ''Éèí∂Ñ‘@=Ú, ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊=Ú, 'yi— "≥Ú^ŒÖˇ·# „QÍ=∂^Œ∞Å∞,
h=Ù <Õ#∞—— .... W=hfl q∞^二 ÜÕ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú. =ã≤+qª¨ „ѨÙx QÆ$ǨHÍâ◊=∞O_»Ñ"¨ ∞Õ bÖÏ^Õq–Ѩ^∞Œ ‡Å
q™êÎ~° ~å[º=Ú#‰õΩ ™ê÷#Éèí∂`«"≥∞ÿ#k. P W^ŒÌi JO`«óѨÙ~åHÍâ◊ =∞O_»Ñ¨OÖ’<Õ D q^Œ∂~°^äŒ
~å[º=∞O`å LO_ç=Ù#flk. J~Ú`Õ ' =∞O_»áêHÍâ◊=Ú,— 'D h=Ù K«∂ã¨∞Î#fl ~å[º=Ú— ‰õÄ_®
x~°‡Å=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú. J\˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Éèí∂q∞, Ѩ@ì}=ÚÅ∞, J~°}º=ÚÅ∞,
Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, #^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ÖË=Ù. D [#∞ŠѨi„Éèí=∞}=Ú, Ѩ~°ã¨Ê~° ^Œ~°≈#=Ú ‰õÄ_®
q∞^䌺ÜÕ∞. ''JO`«Ü«Ú z<凄`«=ÚKÕ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿÜ«Ú#flk—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞!
q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ : ã¨~°fi[˝Ñ¨ÙÎʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ# F [˝Ñ≤Î^Õg! J~Ú`Õ, D <å J#∞K«~°∞ÅO`å
Z=~°∞? g~°O`å ‰õÄ_® P`«‡Ü«∞O^Õ [x‡Oz, P`«‡Ü«∞O^Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~å? ÖËHõ, "åi LxH˜H˜
P^è•~°O WOˆH^≥·<å =ã¨∞Î=Ù L#fl^•? ã¨fiѨflOÖ’ K«∂_»|_Õ <å=∞~°∂áêÅ=Öˇ, g~°O`å LO_ç
L#fl@∞¡ <å‰õΩ J#∞Éèí==∞=@O q∞^䕺#∞Éèí="Õ∞#O\Ï"å? g~°O^Œ~°∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨`«ûfi~°∂ѨÙÖˇ·
"≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~å? ÖË^•? ÖËHõ 'P`«‡— J#|_»∞#k ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞<å? h "åHõº=ÚÅKÕ H˘O`«
q+¨Ü∞« O K«∂KåÜ«∞QÍ J~°=÷ ∞ø`«∞#flѨÊ\˜H,© H˘O`« JÜ≥∂=∞Ü«∞"Õ∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk. ##∞fl ã¨O^ÕǨ Å∞
WOHÍ Ñ¨@∞ìH˘<Õ L<åfl~Ú.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : F q^Œ∂~°^ä•! P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú 'qk`«–"Õ^Œº=Ú— (`≥Å∞ã¨∞H˘#|_»∞ K«∞#flk –
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞#flk), â◊√^Œãú fi¨ ~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® J~Ú=Ù#flk. z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ''P`«‡–`«`Ϋ fi=Ú——
#O^Œ∞ P`«‡ H͉õΩO_® "Õ~°∞QÍ ã¨„^Œ∂Ѩ=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. â◊√^ŒúÉ’^èŒ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ^•xÜ«∞O^Œ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 307
[QÆ„^Œƒù=∞ LO_ç LO_»@"Õ∞q∞\˜? P „Éèí=∞ "åã¨Î="≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ@O Uq∞\˜? pHõ\’¡
K«∂_»|_ç# „`å_»∞ q+¨Ü∞« OÖ’ ''Jk áê=Ú HÍ^Œ∞, „`å_»∞ =∂„`«"∞Õ —— J#∞ ã¨`º« *Ï˝#=Ú L^Œ~ÚOz#
`«~∞° "å`« WHõ qHÍ~°=ÚʼnõΩ KÀ>ˇH¯õ _»? ''Jã¨`„ü Éè=í ∞—— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ q∞\’ „QÆÇÏ≤ Oz# `«~∞° "å`«
WHõ [QÆ„^•ƒùOuH˜ KÀ@∞ LO_»^Œ∞. 'ZO_»=∂=ÙÅ∞— J#QÍ Uq∞\’ „QÆÇ≤ÏOKÕ "åiH˜ "å\˜Ü«∞O^Œ∞
[Å„ÉèÏOu âı+≤Oz ZO^Œ∞‰õΩ LO@∞Ok? ã¨fiѨfl=Ú #∞O_ç `Õ~°∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`« ã¨fiѨfl=ÚÖ’x
ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ Jã≤÷`«fi"≥∞Hõ¯_»?
=`åû! 'J*Ï˝#=Ú— J<Õ "Õ∞Ѷ¨∞O `˘Åy`Õ ''ã¨fiã¨fi~°∂áêHÍâ◊=Ú—— ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ, ѨÓ~°fi"≥∞ÿ#
^•xHõO`«\ ˜H˜ ѨÓ~°fi"≥∞ÿ, UHõ~°ã¨ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí==Ú——
#O^Œ∞ ... ''<Õ#∞, h=Ù, [QÆ`«∞Η— "≥Ú^ŒÖˇ·# ‰õΩu÷û`« â◊|Ì=ÚʼnõΩ J~°÷"Õ∞q∞\’ ‰õÄ_® É’^èŒÑ¨_»^Œ∞.
"åã¨Î"åxH˜ D <Õ#∞ h=Ù–[QÆ`«∞Î J#|_»∞#^ŒO`å "åKå~°OÉèí=Ú =∂„`«"Õ∞. h=Ù-h J#∞K«~°∞Å∞
Ѩ~°=∂`å‡#O^Œã¨fi~°∂ѨÙÖË!
❖❖❖
(S^Œ= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
308
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P~°= ~ÀA
27. ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`«∞ÎÅ∞
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! WHõ =∞#O P~À ~ÀA qKå~°} „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl=Ú.
=¸_è∞» _»∞, J„Ѩɒkè`∞« _»∞, L`«=Î ∞|∞kúÖxË "å_»∞ .... JQÆ∞"åxH˜ D Jã¨`[ü QÆ`∞« Î =„[`«∞ź"≥∞ÿ
ã¨`«º=Ú=Öˇ JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flk. J*Ï˝x, J=∂Ü«∞‰õΩ_»∞ J~Ú# ÉÏÅ∞_»∞ pHõ\’¡ XHõ "≥∂_»∞ÉÏi#
K≥@∞ì#∞ K«∂z ''Wk ÉË`åà◊√_Õ—— Jx ÉèÏqOz ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞ K«∂Kå"å? Jã¨`ü
PHÍ~°=Ú HõeyÜ«Ú#fl\˜ì D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® `«`«Î fi*Ï˝# „Ѩܫ∞`«fl=Ú ÖË#\˜ì =¸~°ö[#∞ʼnõΩ J<ÕHõ
^Œ∞óYѨ~O° Ѩ~Å° #∞ HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« QÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨∂~°ºH˜~}° =ÚÅ∞ Z_®iÖ’ [O`«∞=ÙʼnõΩ h\˜ÜÚ≥ Hõ¯
„Éèí=∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∞#fl@∞¡, =¸_è»∞#‰õΩ W^ŒO`å ã¨`«º=Ú=Öˇ<Õ QÀK«i™ÈÎOk, „áêÑ≤ΙÈÎOk.
ã¨fiѨflOÖ’ XHÍ<˘Hõ_»∞ ''<Õ#∞ =∞~°}˜OKå#∞—— J<Õ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ@O ÖË^•? =¸_è»∞#‰õΩ,
=¸~°ö`«fi=Ú =Ç≤ÏOz#"åxH˜ D '[QÆ`«∞Η J#∞ ^Œ$â◊º=Ú #∞O_ç „áêÑ≤ÎOK«x Hõ+¨ì=∞O@∂ Un
LO_»^Œ∞.
JA˝#‰õΩ PÉèí~°}"Õ∞ Hõ#|_»∞`«∞Ok QÍx, P PÉèí~°}=ÚÖ’ |OQÍ~°=Ú HõxÑ≤OK«^Œ∞ Hõ^•!
|OQÍ~°=Ú K«∂K«∞ HõO™êeH˜ J<ÕHõ PÉèí~°}=ÚÅÖ’ UHõ`«fi"Õ∞ J#∞Éèí=O HÍQÆÅ^Œ∞. ''=∞Ǩâ◊Ü«∞
`«fi=Ú—— ÖËx "åxH˜ D [QÆ`∞« Î #O^Œ∞ Ѩ~=° ∞=ã¨∞=Î Ù Hõ#|_»‰Ωõ O_®, ''h=Ù–<Õ#∞–ѨÙ~°=Ú–#QÆ~=° Ú——
... =O\˜ „Éè=í ∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ =∂„`«"∞Õ QÀK«iã¨∞<Î åfl~Ú. XHÍ<˘Hõ K«‰Ω∆õ ~ÀyH˜ PHÍâ◊OÖ’
ѨÙëêÊÅ∞, ˆHâ◊=ÚÅ∞, Ñ≤OKèåÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Jã¨`«º=ã¨∞Î=ÙÅ∞ JQÆ∞Ñ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú Hõ^•! J>Ë¡
Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìÇ‘Ï#∞#‰õΩ D [QÆ`«∞Î HõxÑ≤™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ, ~åѶ¨∞"å! 'JǨÏOHÍ~°=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#
ÉèÏ==ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl D [QÆ`∞« Î XHõ n~°ã… fi¨ Ѩfl=Ú=O\˜k =∂„`«"∞Õ #x „QÆÇÏ≤ OK≥^=Œ ÙQÍHõ!
N~å=Ú_»∞ : 'q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞— `«#HõO>Ë "Õ~°∞QÍ `å#∞ K«∂ã¨∞Î#fl ã¨$+≤ìÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl"åi QÆ∞iOz
ã¨~°ã¨fif^Õqx J_çy<å_»∞ Hõ^•! ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊√ÅQÆ∞ P ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ ZO`«=~°‰õΩ ã¨`«º"≥∂ =∞iH˘O`«
q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : â◊√^Œú ã¨fi~°∂"≥∞ÿ#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ =∞<À|∞^Œ∞úÅKÕ „ѨHõ\ ˜OѨ|_»*ÏÅx "å_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« J`«xx 'JKÕ`«∞º_»Œ∞—✺ Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J`«_»∞ z<凄`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, âßO`«∞_»∞,
x~°uâ◊Ü«Ú_»∞. J`«_Õ ã¨`«º=Ú. hÜ≥ÚHõ¯, <åÜ≥ÚHõ¯ ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J`«_Õ.
ã¨~°fiQÆ`«∞_»∞, ã¨~°fiâ◊H˜ÎÜ«Ú`«∞_»∞, ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»∞ J~Ú =ÙO_ç ‰õÄ_® YO_»∞x=Öˇ „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ#
✺
KÕ`«º=Ú ´ `≥eÜ«∞|_»∞#k.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 309
^Œ$+≤ìH˜ HÍ#=K«∞ÛK«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ ã¨fi=∂Ü«∞ =Å# J~°÷„H˜Ü«∂^Œ∞ʼnõΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ L^Œ~ÚOK«
ã¨OHõeÊOz#ѨC_»∞, `«^Œ#∞™ê~°"Õ∞ D „H˜Ü«∞Åhfl U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. WHõ¯_» =∞#O ã¨fiѨfl=Ú<Õ
^Œ$ëêìO`«OQÍ fã¨∞‰õΩO^•O. ã¨fiѨfl=ÚÖ’ K«∂_»|_Õ #QÆ~°OÖ’x #QÆ~°"åã¨∞ÅO^Œ~°∞ P ã¨fiѨfl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨`«º=ÚQÍ<Õ `ÀK«∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! "åix HõeÊOz#k Z=~°∞? ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìÜÕ∞ Hõ^•!
„^Œ+Üì¨ Ú≥ Hõ¯ ã¨fi~°∂ѨK`·≥ #« º"Õ∞ ã¨fiáêflHÍâ◊=∞^躌 =Ú# L#flk. P K≥`· #« º=Ú ã¨fiѨfl„^Œ+Ü
ì¨ Ú≥ Hõ¯ "åã¨#Å#∞
J#∞ã¨iOz, `«#‰õΩ P^è•~°"≥∞ÿ#\˜ì 'z`«Î=Ú—✺`À Hõeã≤ „ѨHÍâ◊`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. Ѷ¨e`«OQÍ, P
„^Œ+¨ì‰õΩ ''<Õ#∞ =∂#=Ù_»#∞ .... g~°∞ <å "åà◊√§ .... "å~°∞ "ÕÔ~·<å~°∞—— W`åºk ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ QÆÅ
É’^èŒ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ K≥·`«#º â◊H˜ÎÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ ''<Õ#∞ #~°∞_»#∞. <Õ#∞ W\˜ì"å_»#∞——
J#∞#\˜ì 'É’^茗 (Sense of deep understanding) HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯ Ѩ\ ˜=∞
KÕ`«<Õ ã¨fiѨfl – *Ï„QÆ`ü [QÆ`«∞ÎÅ∞ ã¨`«º=ÚÖˇ·#@∞¡ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! =∂Ü«∂=∂„`« â◊s~°∞_»QÆ∞ ''ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì—— (ÖËHõ ã¨fiѨfl ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞),
J`«xKÕ QÍOK«|_»∞ ã¨fiѨfl^Œ$â◊º=Ú .... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞#x <Õ#∞ XѨC‰õΩO\Ï#∞.
HÍx, D '*Ï„QÆ`ü—Ö’ Hõ#|_Õ [QÆ^Œfi º=Ǩ~°O 'q∞^䌺— Jx J#@O Z\Ï¡? D 'h=Ù–<Õ#∞—
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ =∂‰õΩ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, ''W^ŒO`å Jã¨`«º=Ú——
Jx ÉèÏqOzÜ«ÚO_»∞@ Z@∞¡? q∂~°∞ ''W=hfl J"åã¨Î==ÚÖË—— Jx K≥ѨCK«∞#flѨÊ\˜H© =∂‰õΩ
=∂„`«O D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ qâßfiã¨=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞O_»@OÖË^Œ<Õ K≥áêÊe.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''ã¨fiѨfl=Ú #O^Œ∞ .... P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =º‰õΩÎÅ∞, =ã¨∞Î=ÙÅ∞ .... P ã¨fiѨfl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åã¨=Î =∞<Õ JxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú—— .... Jx K≥Ñʨ \ÏxH˜ „Ѩ=∂}O Uq∞\˜? „Ѩ`º« H∆Í#∞Éè=í O
`«Ñ¨Ê "Õˆ~ „Ѩ=∂}O ÖË^Œ∞Hõ^•! D *Ï„QÆ`ü q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® „Ѩ`«ºH∆Í#∞Éèí="Õ∞ „Ѩ=∂}O.
''Wk WѨC_»∞ ã¨`º« =Ú—— Jx D ^Œ$â◊º=Ú q+¨Ü∞« OÖ’ ÉèÏqOK«|_»∞#^ŒO`å ... PÜ«∂ =º‰õΩÅΠѨ@,¡
ã¨OѶ¨∞@#ŠѨ@¡, Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=ÚѨ@¡ U~°Ê_çÜ«Ú#fl Jaè„áêÜ«∞ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ ™ê~°"Õ∞ Hõ^•!
(It is all the essence or "culmination of opinions" on persons, incidents and matters). HÍx
J=hfl Hõ∆}Hõ∆}O =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl~Ú. ÃÑ·QÍ "å\˜ =¸Å=Ú HõÅÊ#ÜÕ∞. HõÅÊ##∞ã¨iOKÕ
D *Ï„QÆ`ü =º=Ǩ~°=∞O`å „áêÑ≤ÎOK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. ''J#∞Éèí= Ѩ~°OѨ~°Å∞—— U~°Ê_»∞K«∞O_»QÍ,
=∞~˘Hõ ^Œ$+≤ìKÕ .... ''W^ŒO`å ã¨fiѨfl=Ú=Öˇ Jã¨`«º=Ú—— .... J#@O =∂ J#∞Éèí=O „ѨHÍ~°O
ã¨=∞O[ã¨"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
❖
ã¨$+≤ì „áê~°OÉèí=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ L#fl\˜ì^Õk? ã¨$+≤ì~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú Hõ^•! J\˜ì
''x~°‡Å–JYO_»–JkfifÜ«∞—— K≥·`«#º=Ú #∞O_ç ã¨=∞+≤ì–ã¨$+≤ì ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù (Self
creator) ÖËHõ ã¨=∞+≤ì =∞#ã¨∞û ã¨fiѨfl`«∞Å∞º_≥,· J#∞Éè"
í å`«‡‰õΩ_≥· „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì 'ã¨fiÜ«∞OÉè∞í =Ù—
✺
z`ü ´ ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOK«∞#\˜ì â◊√^Œú`«`«Î fi=Ú†
310
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÖÊ~°∂Ѩ=Ú# [xOz# D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ã¨fiѨfl`«∞ź"Õ∞! ''ã¨=∞+≤ì r=Ù_»∞, – J`«xKÕ
~°zOK«|_ç# D qâ◊fi=Ú – ã¨fiѨfl`«∞ź=ÚÖË—— .... Jx L`«=Î ∞ ѨijʼnõΩÅQÆ∞ "Õ^•O`« âßGHÍ~°∞Å∞
ã≤^•úOfHõiOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ WHõ¯_» ''<Õ#∞–h‰õΩ, h=Ù–<å‰õΩ—— ã¨`«º"≥∞ÿ#"å~°∞QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl@∞¡, [QÆ`«∞ÎÖ’ XHõ~°∞
=∞~˘HõiH˜ ã¨`«º=Ú=Öˇ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~°∞. ''ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ #QÆ~°"åã¨∞Å∞ ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞—— Jx
J#∞H˘O^•=Ú? =∞i J\˜ì"åˆ~ J~Ú#\˜ì D *Ï„QÆ`ü [QÆ`«∞ÎÖ’ J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º 'h=Ù–<Õ#∞—
"≥Ú^ŒÖˇ·#q ã¨`«º=ÚHÍxqQÍ<Õ J~Ú=ÙO_®e ã¨∞=∂!
<å=^ŒÌ h=Ù ã¨`åº`«∞‡_»"·≥ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ #Î fl>Ë,¡ `«k`«~=° ÚÅ∞ ‰õÄ_® 'ã¨`åº`«‡— J~Ú „áêÑ≤ãÎ ∞¨ <Î åfl~Ú.
Hõ#∞Hõ ''WHõ¯_» „Éèí=∞ Uk? ã¨`«º"Õ∞k?—— J#∞#k qÉèÏyOK«|_ç#ѨC_»∞ HÍh D *Ï„QÆ`ü Ü≥ÚHõ¯
"åã¨Î=ã¨fiÉèÏ=O =∞#‰õΩ J=QÆ`«O HÍ^Œ∞. ''ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ã¨O™ê~°=Ú ã≤kúOK«∞K«∞#flk—— J#QÍ,
''JѨÊ\˜H˜ J^ŒO`å ã¨`«º=Ú=Öˇ<Õ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk—— J<Õ J~°÷O. JO^Œ∞‰õΩ D =~°Î=∂#OÖ’ ã¨`«º"≥∞ÿ
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl 'h=Ù–<Õ#∞— J#∞#"Õ ^Œ$ëêìO`«=Ú (ÖËHõ „Ѩ=∂}O).
D qâßÅ=∞QÆ∞ ã¨fiѨflã¨O™ê~°=Ú# <Õ#∞ h‰õΩ ã¨`«º"≥∞ÿ#@∞¡, h=Ù ‰õÄ_® <å‰õΩ ã¨`«º=∞QÆ∞
K«∞<åfl=Ù. J#QÍ h=Ù h ã¨fiѨfl=Ú# ##∞fl QÆ∞~°∞=ÙQÍ, É’^茉õΩ_»∞QÍ á⁄O^Œ∞K«∞#fl>Ë¡, <Õ#∞ <å
ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ x#∞fl ^Œâ◊~°^äŒ=∞Ǩ~åA ‰õΩ=∂~°∞xQÍ, <å „Ñ≤Ü«∞ t+¨µºxQÍ, <åH˜+¨µìxQÍ x#∞fl
QÍOK«∞K«∞<åfl#∞. "åã¨"Î åxH˜ â◊√^Œ–ú "åºÑ¨H–õ JkfifÜ«∞ K≥`· #« º=Ú JYO_»"∞≥ ,ÿ h–<å ã¨fi~°∂áêÅ∞QÍ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ^•xH˜ "Õ~∞° QÍ Hõ#|_Õ^OŒ `å ã¨fiѨfl=∂„`«"∞Õ ! ''Wk ã¨fiѨfl=∂„`«=Ú—— J#∞ q+¨Ü∞« O
ã¨`«º^Œ$+≤ì ^Œ$_è»`«~°=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ ã¨fiÜ«∞OQÍ J=QÆ`«O HÍQÆÅ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬ ! D *Ï„QÆ`üÖ’x 'h=Ù–<Õ#∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#q Jkèëêª#=∞QÆ∞ K≥·`«#º^Œ$+≤ìKÕ
㨄^Œ∂Ѩ=ÚÖËHõ^•! ã¨fiѨfl=Ú ‰õÄ_® W\˜ì^ÕHõ^•! ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì "Õ∞ÖÁ¯x# `«~°∞"å`« ã¨fiѨfl=ÚÖ’
K«∂_»|_ç# #QÆ~å^Œ∞Å∞ J>Ë¡ LO\ÏÜ«∂? ÖËHõ ã¨fiѨfl „^Œ+ì̈ "Õ∞ÖϯOK«QÍ<Õ J=hfl `˘ÅyáÈ`åÜ«∂?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : „^Œ+¨ì ZHõ¯_»∞O>Ë JHõ¯_» „^Œ+¨ì#∞ J#∞ã¨iOKÕ *Ï„QÆ`üQÍx, ã¨fiѨfl=Ú QÍx
LO@∞Ok. '*Ï„QÆ`ü—QÍ ^Õx<≥·`Õ h=Ù „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl"À .... J^ŒO`å h=Ù P q^èŒOQÍ ã¨OHõeÊOK«∞@
KÕ`«<Õ J@∞¡ ÅaèOK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. K≥·`«#º=Ú `«##∞ `å#∞ WO„kÜ«∂#∞Éèí==∂„`«OQÍ
YO_ç`«=ÚQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞#flѨC_»∞ J#QÍ `«##∞ `å#∞ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#^•xQÍ ^Œi≈OK«∞#ѨC_»∞
.... P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅѨ@¡ U~°Ê_çÜ«Ú#fl Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# ÉèÏ=#ÜÕ∞ '[QÆ`«∞Η
Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. ã¨fiѨfl ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å∞ ... *Ï„QÆ`ü ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å∞ .... W=hfl ''Wq W@∞¡——
Jx ÉèÏqOK«∞ ^Œ$+≤ìÖ’<Õ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú ã¨∞=∂!
=∞~˘Hõ K«=∞`å¯~°"Õ∞=∞O>Ë, J<Õ‰õΩÅ∞ XHõ q+¨Ü«∞=Ú#∞ XˆH f~°∞QÍ ^Œi≈OK«∞K«∞ ã¨fiѨfl=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞O_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 311
XHÍ<˘Hõ ã¨fiѨfl„^Œ+ì̈ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =º+≤ìK≥·`«#º=Ú, P ã¨fiѨflO `«ºlOK«|_ç# `«~°∞"å`«
‰õÄ_®, LxH˜x á⁄OkÜ«ÚO_»@O [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. D q+¨Ü«∞O =∞#O =ÚO^Œ∞-=ÚO^Œ∞
K«iÛOK«É’`«∞<åflO. '=∂Ü«∞—Ö’ ™ê^茺=Ú HÍx^Õk? W=hfl ã¨fi`«Ç¨QÍ ã¨`«º=ÚÅ∞ HÍHõáÈ~Ú
#ѨÊ\˜H© ã¨`«º=ÚÅ =Öˇ<Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~Ú. ã¨fiѨflOÖ’x '¢ã‘Î ã¨OQÆ=∞=Ú—=Öˇ "≥∂ǨÏ=Ú#∞
"≥ÅÜ«ÚK«∞#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© .... K≥·`«#º=Ú ^Õâ◊HÍÖÏk ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ JOwHõiOK«∞@
KÕ`«<Õ D =∂Ü«∂*ÏÅ=∞O`å „áêÑ≤ÎáÈÎOk. =∞~°Å *Ï˝#ÉèÏ=# qHõã≤OK«@OKÕ ã¨~°fi„`å
JHõ$„u=∞=∞QÆ∞ ã¨=∞~°ã¨ÉèÏ=# "≥e¡q~°∞™ÈÎOk. z^•HÍâ◊"Õ∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiѨfl=Ú
HõeyÜ«ÚO_ç, P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x ''h=Ù–<Õ#∞—— .... J#|_»∞ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å `å<Õ J~Ú,
„ѨHõ@#–J„ѨHõ@#Å#∞ x~°fiiÎOK«∞K«∞#flk. Wk =∂„`«"Õ∞ WHõ¯_» L#fl qâı+¨O, ã¨xfl"Õâ◊O ‰õÄ_®!
❖❖❖
28. Ü«Ú^Œú~°OQÆ „Ѩ"Õâ◊O
P q^èŒOQÍ [˝Ñ≤Î^Õq Hõ~°∞}KÕ q^Œ∂~°^äŒ∞x ǨÏ$^ŒÜ«∞O *Ï˝<å=∞$`«O`À xO_çáÈ~ÚOk.
q"ÕHõ=Ú JO‰õΩiOzOk.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : F ~å*Ï! JO`å „QÆÇ≤ÏOKå=Ù Hõ^•! D bʼnõΩ *Ï˝#É’^èŒ KÕÜ«Ú xq∞`«Î"Õ∞
WHõ¯_»‰õΩ fã¨∞‰õΩ=KåÛ#∞. D"≥∞ WѨC_»∞ ^Œ$ëêìO`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ ''D „|Ǩ‡O_»HõÅÊ# JO`å q∞^䌺
=∂„`«"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOz#k. "Õ∞=Ú =zÛ#Ѩx ѨÓiÎ J~Ú#k. h‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ! WHõ "Õ∞=Ú
ÃãÅ=Ù fã¨∞‰õΩO\Ï=Ú.
q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ : J=∂‡! [˝Ñ≤Î=∂`å! =∂#=ÙÅÖ’ L`«Î=ÚÖˇ·#"åi ^Œ~°≈#ÉèÏQƺ"Õ∞ =º~°÷=ÚHÍHõ,
â◊√Éè=í Ú „áêÑ≤OΠѨ*ãË ∞¨ OÎ k Hõ^•! WHõ Hõ~∞° }Ïã¨=Ú„^Œ ã¨fi~°∂Ñ≤}=˜ QÆ∞ h ^Œ~≈° #=Ú =$^ä• J=Ù`«∞O^•?
ÖË^Œ∞. h P[˝ „ѨHÍ~°"Õ∞ ã¨~°fi=Ú [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHõ_»∞ XHõ ã¨fiѨfl=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ ã¨fiѨfl=Ú#‰õΩ
"≥à◊√¡#@∞¡ ... <Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz h ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°O ѨÓ~°fi^ÕǨÏ=Ú#∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ#∞.
x#∞fl ^Œi≈Oz#O^Œ∞‰õΩ <åÔHO`À ã¨O`À+¨OQÍ L#flk. <Õ#∞ ã¨~°fi^• h‰õΩ â◊~°}ÏQÆ`«∞_»<Õ. <å^˘Hõ
q#flѨO. L`«Î=ÚʼnõΩ `«=∞#∞ P„â◊~ÚOz# "åix `«ºlOK«@O `«QÆ^Œ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, <Õ#∞
"≥à◊§É’=ÙKÀ\˜H˜ <å D =∞O„u, =∞Ǩ~å}˜ ‰õÄ_® =KÕÛ@@∞¡ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : J@∞Å<Õ JQÆ∞QÍHõ. D ~°}~°OQÆ=Ú# h=Ù =∞~°}˜OK«=Åã≤ L<åfl=Ù. q∂~°∞
'Pu"åÇ≤ÏHõ^ÇÕ Ï¨ O—KÕ Ñ¨^∞Œ ‡x #QÆ~O° KÕ~É° ’=ÙK«∞<åfl~°∞. JHõ¯_» r=K«Û=ù "≥∞,ÿ â◊s~°=∂„`«"∞≥ ÿ Ѩ_=ç Ù#fl
h ^ÕÇϨ =Ú á⁄O^Œ∞`å=Ù. JHõ¯_» h =∞O„ux, =∞Ǩ~å}˜x ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞`å=Ù. PÃÑ· Ü«∞^ä•`«^OŒä QÍ
~å[ºO UÅ∞`å=Ù.
"Õ∞=Ú Z@∞¡ =KåÛ"≥∂ J>Ë¡ =∞~°ÅQÆÅ=Ú.
❖
312
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Pq^èŒOQÍ "å~°∞ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∂ LO_»QÍ, WO`«Ö’ XHõ Ãã·x‰õΩ_»∞ JHõ¯_çH˜ =KåÛ_»∞.
''„ѨÉèí∂! ã¨=Ú„^Œ=Ú ÖÏO\˜ â◊„`«∞Ãã·#º=Ú D "≥·Ñ¨Ù#‰õΩ =™ÈÎOk. =∞# #QÆ~°=Ú <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÅ
xѨC JO@∞H˘x 'Kè«@Kè«@— ^èŒfi#∞Å`À `«QÆ∞Å|_çáÈ`ÀOk—— Jx K≥ѨʙêQÍ_»∞.
HÀÖÏǨÏÅO q∞#∞fl=Ú\˜ìOk. XHõ¯™êiQÍ Ñ¨Ù~°[#∞Å QÍ=ÙˆHHõÅ∞, JyfltYÅ '^èŒQÆ^èŒQÆ—
^èfiŒ #∞Å∞ q#=KåÛ~Ú. PHÍâ◊=∞O`å á⁄QÆ`À xO_çáÈ~ÚOk. Hõ~¯° â◊ â◊|ÑÌ ∞¨¶ ’+¨Å`À ¢ãÅΑ ∞, ÉÏÅ∞~°∞,
`«k`«~∞° Å∞ ~ÀkOK«™êQÍ~°∞. P Jyfl ZO`À ~å[ã¨OѨ^#Œ ∞ |∂_ç^Œ KÕãO≤ k. ã¨[#˚ ∞Å =∞#ã¨∞ûÅÖ’
LѨ^Õâ◊=ÚÅ∞ ^•y=ÙO_»∞#@∞¡, H˘O^Œ~°∞ [#∞Å∞ `«QÆ∞Å|_»∞K«∞#fl Wà◊§#∞ =^Œe „ѨâßO`«=∞QÆ∞
H˘O_»QÆ∞ǨÏÅÖ’ 㨉õΩ@∞O|=ÚQÍ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fã≤ ^•QÆ∞H˘xÜ«Ú<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ JyflH˜
PǨïu J~Ú# `«=∞ |O^èŒ∞=ÙÅ Hõàı|~°=ÚÅ#∞ =^Œe D=ÅH˜ ~åÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. PǨñ! D
„áê}∞Å#∞ =∞=∞HÍ~° |O^èŒ=ÚÅ∞ ZO`«QÍ Hõ\ ˜ì Ѩ_Õ™êÎ~Ú! Ãã·x‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ''=∞=Ú‡Å#∞
~°H˜∆OKÕ"åÔ~=~°∂ ÖË~å?—— Jx P JyfltYÅ =∞^茺֒Oz P„HõO^Œ#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
WO`«Ö’ ~å[ Ѩ@=ì ∞Ç≤Ï+≤ `«# K≥eH¡ `õ ÅÎ≥ `À ~å[„Ѩ™ê^ŒO „Ѩ"tÕ Oz, ~åA#∞ ã¨q∂Ñ≤OzOk.
K≥eHõ`≥ÎÅ∞, ''F ~å*Ï! PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞ ^èŒiOz â◊„`«∞Ãã·x‰õΩÅ∞ JO`«óѨÙ~°OÖ’ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ „Ѩ"ÕtO
Kå~°∞. q∂ ÉèÏ~°ºÅ#O^Œih |OkèOz Q˘xáÈÜ«∂~°∞. âßY–„ѨâßYÅ∞QÍ qã¨ÎiÅ∞¡K«∞#fl D
PѨ^ÅŒ #∞O_ç =∞=Ú‡ ~°HO∆˜ KÕâH◊ Θ q∂H˘Hõ¯iˆH L#flk—— Jx ~Àkã¨∂Î K≥ÑC¨ HÀ™êQÍ~°∞. JѨC_»∞ ~åA
bÖÏã¨~ã° fi¨ `«∞Å "≥Ñ· Ù¨ K«∂z, ''F ^Õ=`«ÖÏ~å? <Õ#∞ Ü«Ú^Œãú #¨ fl^Œ∞_ú <» ·≥ "≥à√◊ §K«∞<åfl#∞. <å â◊„`«∞~åAÅ∞
Ü«Ú^Œhú ux Ju„Hõq∞Oz JO`«óѨÙ~°OÖ’ Ãã#· º„Ѩ"âÕ =◊ Ú#‰õΩ L^Œ∞º‰õΩÖÎ #·ˇ @∞¡<åfl~°∞. WHõ q[Ü«∞"≥∂,
g~°ãfi¨ ~°"æ ∂≥ `ÕÅ∞ÛHÀHõ `«Ñʨ ^Œ∞. q∞=Ú‡Å#∞ q_»z "≥à√◊ §K«∞#flO^Œ∞‰õΩ Hõq∆ ∞OK«O_ç. <å ÉèÏ~°º#∞ ~°HO∆˜ KÕ
ÉèÏ~°O q∂^Õ—— Jx ѨeH˜ q#„=∞`«QÍ #=∞㨯iOKå_»∞. PÜ«Ú^èŒ áê}˜Ü≥ÿ∞ cèHõ~°OQÍ QÆ~°˚#KÕã¨∂Î
Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞"≥·Ñ¨Ù `«~°e"≥àϧ_»∞. J`«x ~åHõÔH· "ÕzÜ«Ú#fl Ãã·x‰õΩÅ∞ J`«xx J#∞ã¨iOKå~°∞.
bÖÏ^Õq Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞H˜ `«~°e"≥à◊√§K«∞#fl q^Œ∂~°^äŒ∞x "≥·Ñ¨Ù #∞O_ç ^Œ$+≤ìx =∞~°eÛ ~å[
Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤ "≥·Ñ¨Ù K«∂zOk. ZO`« Pâ◊Û~°ºO! P Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤ JK«∞Û `«#ÖÏQÍ<Õ .... `«#
„ѨuaO|=∂ J#fl@∞¡#flk.
❖❖❖
29. z`«Î=Ú Z\Ï¡ LO>Ë .... ^Œ$â◊º=Ú J>Ë¡!
bÖÏ^Õq : J=∂‡! [QÆ<å‡`å! Wk QÆ=∞xOKå"å? D =∞Ǩ~å}˜x K«∂_»∞. Ѩ^Œ∞‡x ~å[ºOÖ’
<Õ#∞ U ~°∂Ѩ=Ú Hõey L<åfl<À, D"≥∞ ‰õÄ_® JK«∞Û J^Õ ~°∂Ѩ=Ú Hõey L#fl^Õq∞\˜?
nxˆH"≥∞ÿ<å „Ñ¨`ÕºHõ HÍ~°}=Ú#fl^•? Wk HÍHõ`åmÜ«∞=∂? WHõ¯_ç =∞O„`«∞Å#∞, ™ê=∞O`«∞Å#∞
K«∂ã¨∞ÎO>Ë ''W^ŒO`å ѨÓ~°fi~å[º"Õ∞—— J#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk? J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaOKÕ ^Œ$â◊ºOÖÏQÍ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 313
g~°∞ <å '"≥Å∞ѨŖ֒Ѩŗ ‰õÄ_® L#fl@∞¡<åflˆ~? g~°O`å ã¨KÕ`«#∞ÖÏ? ÖËHõ HõeÊ`« ~°∂Ѩ=Ú
HõÅ"å~å?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ .... =º‰õΩÎʼnõΩ, =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O– HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ Hõ∆}HÍÅOÖ’ J#∞Éèí∂`«∞Å∞ ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ∞K«∂ LO\Ï~Ú. ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞, =º‰õΩÎÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ K«∂ã¨∞Î#fl z`«Î"Õ∞ .... PÜ«∂ ~°∂Ѩ=ÚÅhfl ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
^èiŒ Oz =º=ǨÏi™ÈÎOk. JO`ÕHÍx ã¨fiѨflOÖ’ z`«=Î Ú#‰õΩ "Õ~Ô #· k, ÉÏǨϺ"≥∞#ÿ k U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞
Un ÖË^Œ∞.
z`üâ◊H˜ÎÜÕ∞ z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ PHÍ~°=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. z`ü K≥·`«#º=Ú J#∞ ^Œ~°Ê}=Ú#∞
J#∞ã¨iOKÕ D '[QÆ`«∞Η J#∞ ^Œ$â◊º=Ú JO^Œ∞ „ѨuaOa™ÈÎOk. K≥·`«#º ^Œ~°Ê}=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ
^Œ$â◊º=ÚÜ≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O LO_ç LO\’Ok.
1. ‰õΩOÉèÏHÍ~° (Concave Lense) ^Œ~°Ê}OÖ’ ÃÑ^ŒÌ ^Œ$â◊º=Ú z#flQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
2. ѨÙ\ÏHÍ~° (Convex Lense) ^Œ~°Ê}OÖ’ z#flq ÃÑ^ŒÌqQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
ã¨O™ê¯~°=Ú Z\˜ì^≥· LO@∞O^À ... z`«Î=Ú# „ѨuaOaOKÕ [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® J\˜ì^Õ J=Ù`«∞Ok.
"åã¨Î"åxH˜ z`üK≥·`«#º=Ú ã¨~åfi=ã¨÷ÅO^Œ∞#∞ (*Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅO^Œ∞#∞)
=∞^茺ã¨÷"≥∞ÿÜ«Ú#flk. HÍx, Jk ZHõ¯_À ÉÏǨϺ=Ú# L#fl@∞¡QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ
=ã¨∞Î=ÙÖË WO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú. ã¨fiѨflѨ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å JO`«~°=Ú#<Õ ('with-in' only)
L#flѨÊ\˜H© ZHõ¯_À |Ü«∞@QÍ L#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk Hõ^•! F bÖÏ^Õg! H˘O`« ã¨∂Hõ;|∞kú`À
q#∞.
''[QÆ`«∞Η— J#QÍ ZHõ¯_À ÉÏǨϺ=Ú# L#flk HÍ^Œ∞. JO`«óѨiHõeÊ`«"≥∞ÿ# ^Œ$âߺ= QÍǨÏ#ÜÕ∞
(Internally or Inwandly visualised perception) ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Î=Öˇ „áêÑ≤ΙÈÎOk. HÍ|\˜ì D [QÆ`«∞Î
J#|_»∞#k ÉÏǨϺ=Ú# H͉õΩO_® JO`«~°OQÆ=Ú #O^Õ ÉèÏ=<å~°∂Ѩ=Ú# LO_çÜ«Ú#flk.
J\˜ì JO`«óѨiHõeÊ`«"≥∞ÿ# D [QÆ`ÕÎ ZHõ¯_À |Ü«∞@ L#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk.
bÖÏ^Õq : J=∂‡! h=Ù K≥¿ÑÊk J`«ºO`« K«=∞`å¯~°OQÍ L#flk ã¨∞=∂! ''D =∂KÕ K«∂_»|_Õ^ŒO`å
"åã¨Î"åxH˜ "Õ∞=Ú =∂ JO`«~°=Ú#<Õ HõÅÊ<å =º=Ǩ~°=ÚKÕ J@∞¡ QÍOK«∞K«∞<åfl=Ú—— Jx h=Ù
„Ѩuáêkã¨∞Î#fl@∞¡<åfl=Ù. HÍx "Õ∞=Ú "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å ÉÏǨϺ=Ú#<Õ L#fl@∞¡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl"Õ∞?
ZO^Œ∞KÕ`«?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : J@∞¡ `ÀK«∞@‰õΩ (ÖËHõ á⁄O^Œ∞@‰õΩ) HÍ~°}"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
''„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú—— .... D Ô~O_»∂ K≥·`«#º"Õ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú .... D <Õ#∞ –
h=Ù – [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞Η— .... W^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k
HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ K≥`· #« º=Ú ã¨~fi° "åºÑ¨H=õ Ú Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ''JO`«~=° Ú#<Õ `ÀK«∞K«∞#fl q∞^䕺[QÆ`∞« Î
314
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z~°HÍÅѨ٠JÉèϺã¨O =Å#, Z\˜ì P@OHõ=Ú ÖˉõΩO_®, ÉÏǨϺ=Ú# ã¨Oã≤÷`«"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°=Ú=Öˇ
`ÀK«∞K«∞#flk—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ''D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú W@∞¡ |Ü«∞@QÍ WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ
K«∂ã¨∞Î<åfl#∞—— Jx D r=Ù_»∞ J<ÕHõ [#‡Å JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« ^Œ$_è»OQÍ ÉèÏqOK«∞@KÕ Jk
J`«xH˜ J>Ë¡ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk HÍx, ''W^ŒO`å <å JO`«~°OQÆ"Õ∞ W@∞¡ „QÍǨϺ q+¨Ü«∞=ÚQÍ
HõeÊOz, ^Œi≈OK«∞K«∞#flk—— .... J#∞#k „QÆÇ≤ÏOK«ÖˉõΩ<åfl_»∞. `å#∞ ZK«Û\˜ÔH·`Õ „Ѩã¨iOK«_À
JK«Û@ J`«xH˜ U J#∞Éè=í O U~°Ê_çÜ∞Õ LO_»^∞Œ . J~Ú`Õ D r=Ù_Õ XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞ QÆ∞~°∞"åHõº„â◊=}
„ѨÉèÏ=O KÕ`«<À, ÖËHõ, âßGÉ’^èŒ „QÆÇ≤ÏOK«@O KÕ`«<À, ÖËHõ ã¨fiq=∞~°≈KÕ`«<À .... ÖËHõ D
=¸_ç\ ˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕ`«<À .... ''D K«∂_»|_»∞#^ŒO`å <å JO`«~°OQÆ=Ú#O^Õ z`«Î=ÚKÕ
ã¨O™ê¯~°~∂° Ѩ=Ú# W@∞¡ J#∞Éè=í =∞QÆ∞K«∞#flk—— Jx „QÆÇÏ≤ ã¨∞<Î åfl_»∞. J\ì̃ J=QÍǨÏ# ã¨∞ã≤~÷ Ñ° _¨ Q» Í
JÉèϺã¨=â◊O KÕ`« .... ''B#∞! <Õ#∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ"å_»#∞. D ã¨~°fi=Ú ‰õÄ_®
K≥·`«#º"Õ∞. K≥·`«#º=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ '<Õ#∞–h=Ù–[QÆ`«∞Η J#∞#q ÖË=Ù—— .... J#∞ K≥·`«<åº#∞Éèí=O
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JkÜÕ∞ k=º=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^•#∞Éèí∂u. J\˜ì"å_»∞ "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì J#∞Éèí=*Ï˝#=Ú QÆÅ r=Ù_Õ t= ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· âı+≤™êÎ_»∞.
❖
WѨC_»∞, D =∞Ǩ~å}˜ – D =∞O„`«∞Å∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠~å[º=ÚÖ’x "åi=Öˇ ZO^Œ∞‰õΩ
LO@∞<åfl~À K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
h Éèí~°Î W`«óѨÓ~°fi=Ú =∞~°}˜OzÜ«Ú<åfl_»∞ Hõ^•! J@∞¡ 'Ѩ^Œ∞‡_»∞—QÍ =∞~°}˜Oz#ѨC_»∞
âı+≤OzÜ«Ú#fl\˜ì ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ, J`«_ô~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz<å_»∞. =∞Ǩ~å}˜
q+¨Ü«∞"Õ∞ H͉õΩO_®, =∞O„`«∞Å q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® J>Ë¡ [iyOk. J`«_»∞ WѨC_»∞ ‰õÄ_® ''D
<å =∞O„u <å "≥O@<Õ LO_»∞#∞ QÍHõ—— Jx ##∞fl JÉèíºi÷OK«@O q<åfl=Ù Hõ^•! J~Ú`Õ g~°O^Œ~°∞
=Ú#∞Ѩ\ ˜=Öˇ<Õ JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© ''=∞#ã¨∞û – |∞kú – JǨÏOHÍ~°=Ú——Å ^Œ$ëêì º g~°∞ "åiH˜
Jaè#∞flÅ#∞H˘O@∞<åfl"å? HÍ^Œ∞. g~°∞ "ÕÔ~·#"åˆ~. J~Ú`Õ K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ g~°O`å '㨄^Œ∂ѨÙÖË—
ã¨∞=∂!
*Ï„QÆ`üÖ’ J#∞Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞K«∞#fl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ã¨fiѨfl=ã¨∞Î=ÙÅ=Öˇ H͉õΩO_® H˘O`« ã¨~°fi
™ê^è•~°}`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç L#fl@¡xÑ≤ã¨∞Î#fl=∂@ x["Õ∞. HÍx, D *Ï„QÆ`ü =ã¨∞Î=ÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú
‰õÄ_® HÍÅ=â◊OKÕ`« #tã¨∂<Î Õ L<åfl~Ú Hõ^•! J#QÍ ''U U ã¨O|O^è=Œ ÚÅ∞ J`«ºO`« Ѷ∞¨ hÉè∂í `«=Ú
ÅQÆ∞ "åã¨Î==∞x XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `ÀK«∞K«∞<åflÜ≥∂, =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jq J@∞¡ `ÀK«@OÖË^Œ∞——
.... J<Õ q+¨Ü«∞O Ѩã≤Ñ≤Å¡"å_»∞ ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì q+¨Ü«∞"Õ∞. XHõѨC_»∞ LO_ç,
=∞~˘HõѨC_»∞ `˘ÅyáÈÜÕ∞ ã¨O|O^è•Å∞ '"åã¨Î==Ú— Jx Z\Ï¡ x~°‚~Ú™êÎ=Ú?, ^Œ$ëêìO`åxH˜ –
''D"≥∞#∞ <Õ#∞ „¿Ñq∞OKå#∞. D"≥∞ <å ^Õ=`«. D"≥∞ ÖˉõΩO>Ë <å rq`«"Õ∞ x™êû~°=Ú—— Jx
ÉèÏqOK«|_ç# XHÍ<˘Hõ ã¨O|O^èŒ=Ú, =∞iH˘O`« HÍÅO `«~°∞"å`«, ''D"≥∞ <åÔH\Ï¡ ZO^Œ∞‰õΩ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 315
^•Ñ¨iOzOk?—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#∞ ‰õÄ_® á⁄O^Œ=K«∞Û#∞ Hõ^•! WHõ WHõ¯_Õk "åã¨Î=O? J~Ú`Õ
D r=Ù_»∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ .... ''Wk WO`Õ, WO`« =∂„`«"Õ∞—— J#∞#\˜ì Ѷ¨∞hÉèí∂`«ÉèÏ==Ú Hõey
Ü«ÚO_»∞@KÕ`« .... D [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«OK«Å`«fi=Ú#∞, Jã¨`«º`«fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK« ÖËHõáÈ=Ù
K«∞<åfl_»∞. Jxfl\˜H© HÍ~°}O JqKå~°}ÜÕ∞ ã¨∞=∂! ^Œ∂~°^Œ$+≤ì QÆÅ *Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚʼnõΩ
D =~°=Î ∂#[QÆ`∞« ÖÎ ’x Jã¨`º« `«fi=Ú, ã¨fiѨfl^Œ$â◊º=Ú=Öˇ<Õ |∞kúÜ∞« O^Œ∞ ã¨∞ã¨Ê+¨=ì ÚQÍ `ÀK«∞K«∞#flk.
F bÖÏ^Õq! =∞# D qKå~°}#∞ J#∞ã¨iOz ''ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`«∞ÎÅÖ’ J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#fl
=ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å, '<åã≤Î`«fi=Ú— J#∞ QÆuÜÕ∞ HõeyÜ«Ú#flk—— .... Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
''ã¨fi¿Ñfl *Ï„QÆ^Œã¨„^Œ∂áê ã¨fiáÈfl *Ï„QÆ`«ºã¨#‡Ü«∞ó——
„^Œ+¨ì
→
→
*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=Ú
→
→
*Ï„QÆ`ü ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ã¨fiѨfl=Ú Jã¨`«º=Ú *Ï„QÆ`ü Jã¨`«º=Ú
ã¨fiѨflHÍÅOÖ’ *Ï„QÆ`ü 'Jã¨`∞« —Î JQÆ∞K«∞#fl>Ë,¡ *Ï„QÆ`Hü ÍÅOÖ’ ã¨fiѨfl=Ú 'Jã¨`∞« —Î JQÆ∞K«∞#flk.
J>Ë¡ ã¨∂Hõ;|∞kú`À =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® q#∞ : [x‡Oz# Hõ∆}O #∞Oz =∞$`«∞º=Ù#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# ã≤÷u J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk Hõ^•!
→ → →
[#‡‰õΩ Ñ¨Ó~°fiã≤÷u ..... [x‡OzÜ«Ú#fl ã≤÷u ..... [<å‡O`«~° ã≤÷u
J>Ë¡ =∞$`«∞ºã¨=∞Ü«∞OÖ’ D [#‡Ü«∞O^Œe J#∞Éèí==ÚÅ∞ ã¨fiѨfl=∂„`«OQÍ 'J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÅ∞—
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ^èŒfiOã¨=∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ .... "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ P =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯
J=Ü«∞==ÚÅ∞ q#+¨ì=∞ø`«∞<åfl~Ú. P `«~°∞"å`« „Hõ=∞OQÍ P =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯, JÉèÏ=O ã≤kú™ÈÎOk.
J@∞¡ P =ã¨∞Î=Ù `˘ÅyáÈ`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHÍ<˘Hõ qѨ~åº#∞Éèí=O (Altogether a different
state of Experience) HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•! J>Ë¡ (1) [#‡‰õΩ =ÚO^Œ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ J#∞Éèí=O,
(2) [x‡OKÕ@ѨC_»∞ J#∞Éèí=O, (3) P â◊s~°=Ú HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl J#∞Éèí=O,
(4) ^ÕǨ#O`«~° J#∞Éèí=O W=hfl XHõ^•xx =∞~˘Hõ\ ˜ „q∞Oy"Õã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ bÖÏ! D
Jxfl ã≤÷u–QÆ`«∞Å∞ U „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=OQÍ ~åHõ–áÈHõÅ∞ KÕã¨∞Î<åflÜ≥∂ ... J\˜ì P „^Œ+¨ìÜÕ∞
„Ѩ`«ºQÍ`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. J`«_Õ â◊√^ŒúK≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. J`«xH˜ D [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞
PáêkOK«|_»*ÏÅ=Ù.
316
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F „Ñ≤Ü«∞Ѩلf! bÖÏ^Õq! D q^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î ''ã¨`«∞Η— (LO_çÜ«Ú#flk that which
exists) HÍ^Œ∞. ''Jã¨`«∞Η— (ÖËHõÜ«Ú#flk : that which does not exist) HÍ^Œ∞. W^ŒO`å z`«Î=Ú#∞
J#∞ã¨iOz ˆH=Å=Ú „ÉèÏOu ~°∂ѨOQÍ ÉèÏã≤™ÈÎOk. ''=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞=Ú—— J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ ã≤÷u
âßG=ÚÅKÕ É’kèOѨ|_»∞K«∞#flk. P ã≤÷u Ü«∞O^Œ∞ r=Ù_»∞ D [QÆ`«∞Î, WO^Œe '<Õ#∞–h=Ù—
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ LO_»=Ù. XHõÑC¨ _»∞ LO_ç, =∞~˘HõÑC¨ _»∞ ÅaèOK«xk ã¨`º« "≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok.
ã¨`«º"≥∞ÿ#k „uHÍÅ=ÚÅKÕ (Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü-=~°Î=∂#=ÚÅKÕ) JÉÏ^茺"≥∞ÿ (ÉÏkèOѨ|_»*ÏÅx^≥·,
`˘ÅyOѨ|_»*ÏÅx^≥·) LO_®e. ''=∞~˘HõѨC_»∞ ÖËHõáÈ=Ù#k WѨC_»∞ ‰õÄ_® LO_çÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞——
Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞>Ë *Ï˝#=Ú.
JO^Œ∞KÕ`«, ''Jkèëêª#=∞QÆ∞ '„|Ǩχ=Ú— XHõ¯>Ë ã¨`«º=Ú—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. „|Ǩχ"Õ∞ D
[QÆ`∞« Î J~Ú=Ù#flk. ZO^Œ∞HõO>Ë, P '„|Ǩχ=Ú—, #O^Õ 'ã¨$+¨µÅì ∞— J#∞ „ÉèÏO`«∞Å∞ L^Œ~Úã¨∞<Î åfl~Ú.
ã¨=Ú„^Œ=Ú #O^Œ∞ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ ÖËK«∞K«∞#fl@∞¡ „|Ǩχ=Ú#O^Õ D [QÆ`«∞ÎÅ∞ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú.
HÍh – ''D '[QÆ`«∞ÎÅ∞— J#|_Õ=hfl PHÍâ◊=ÚÖ’ ^Œ$+≤ì^À+¨O KÕ`« HõxÑ≤OKÕ ˆHâ◊=ÚÅ∞ ("≥O„@∞HõÅ
=O\˜ PHÍ~°=ÚÅ∞) =Öˇ q∞^䌺=∂„`«"Õ∞—— .... J#@OÖ’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. PǨñ! Uq∞
K«=∞`å¯~°O! Uq∞ "≥·z„`«ºO! ÃÑ#∞QÍeÜ«∞O^Œ∞ "åÜ«ÚgzHõÅ∞ ÖËz, H˘O`«¿ãѨ٠„Ѩã¨iOz,
WO`«Ö’<Õ Å~ÚOK«∞K«∞#fl@∞¡ .... D ã¨$+¨µìÅ∞ ‰õÄ_® L`«Ê#fl=ÚÖˇ· =∞~°Å „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞
qb#=ÚÖˇ· áÈ`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ, bÖÏ^Õg! P`«‡=ã¨∞=Î Ù#O^Œ∞ X#~°Û |_»∞K«∞#fl D ''h=Ù–<Õ#∞–
hk–<åk–JѨC_»∞–WѨC_»∞—— J#∞ qÉèÏQÆ=ÚÅhfl q∞^䌺ÜÕ∞ Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. =∞$QÆ`«$ëê‚
[Å=Ú=Öˇ Éèí㨇„áêÜ«∞"≥∞ÿ, „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿÜ«Ú#fl ã¨$+≤ìÃÑ· h‰õΩ qâßfiã¨"≥∞O^Œ∞HÀ K≥ѨC? ZK«Û>ˇÿ~Ú`Õ
Z\˜ì „ÉèÏOuH˜ U=∂„`«O KÀ@∞ LO_»^À .... JkÜÕ∞ 'Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú— J~Ú=Ù#flk ã¨∞=∂!
QÍ_è®O^èŒHÍ~°=Ú"≥·Ñ¨Ù K«∂K«∞K«∞#fl J*Ï˝#ÉÏÅ∞_»∞, ''J=Ù#∞! JHõ¯_» XHõ ^ŒÜ«∞º=Ú <å‰õΩ
Hõ#|_»∞`ÀOk. P Hõ^ŒeHõÅ∞ ^ŒÜ«∂ºx"Õ! J#∞=∂#O ÖË^Œ∞—— J#∞#\˜ì „ÉèÏOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
''<åÜ«∞<å! JHõ¯_» ^ŒÜ∞« º"Õ∞q∂ ÖË^∞Œ . h „Éè=í ∞ÜÕ∞ h‰õΩ J@∞¡ `ÀÑ≤OѨK™Õ ÈÎOk. J=hfl "≥Å∞`«∞~°∞Ö’
h=Ù K«∂KÕ K≥@∞ì, QÆ∞@ì, QÀ_»ÖË—— Jx Z=Ô~·<å K≥Ñ≤Ê<å, J`«xH˜ #=∞‡HõO ‰õΩ^Œ~°HõáÈ=Ù@KÕ
''ÖË^Œ∞. Jk ^ŒÜ«∞º"Õ∞—— Jx ѨÅ∞‰õΩ`å_»∞, K«∂Kå"å? J>Ë¡ [##–=∞~°}=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl
''J*Ï˝#–"åº"≥∂Ç¨Ï Ñ¶¨e`«=Ú—— J~Ú=Ù#fl D [QÆ`«∞ÎÃÑ· QÆÅ J*Ï˝#ѨÓ~°fiHõ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ
=Å# D r=Ù_»∞ ã¨`º« "Õ∞q∞\’ QÆ=∞xOK«ÖHË áõ È=ÙK«∞<åfl_»∞. ^Œ∞~°ÉÏè ºã¨"∞Õ , .... J#QÍ, ''Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞
"åã¨Î=O. <Õ#∞ â◊s~°=∂„`«∞_»#∞. U^À â◊H˜Î KÕuÖ’ H©Å∞ÉÁ=∞‡#∞—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞~°aè„áêÜ«∂efl
J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ JÉèíºã≤OK«∞@ÜÕ∞ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O. J~Ú`Õ D '^Œ∞~°ÉèϺã¨=Ú— ''P`«‡Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ==Ú <å "åã¨Î=ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿÜ«Ú#flk. =∞i <Õ#∞ P`«‡<ÕHõ^•—— .... =O\˜ ''ã¨^ŒÉèϺã¨=Ú——KÕ
[~ÚOѨ|_»QÆÅ^Œ∞. D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ÉèÏ"å"Õâ◊O r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ âı+≤OK«QÍ ... JѨC_»∞
q∞QÆ∞Å∞#k Ѩ~°=∞ã¨`«º=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú XHõ¯>Ë.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 317
''D [QÆ`«∞Î ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞. <å‰õΩ „^Œ+¨ì`«fi=Ú ÖË^Œ∞. „^Œ+¨ì`«fi"Õ∞ ÖËxKÀ@ ^Œ$â◊º"≥∞\Ï¡
LO@∞Ok? Hõ#∞Hõ '<Õ#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞ÊùiOK«∞^•x`Àã¨Ç¨ D ã¨~°fi=Ú K≥·`«#º ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.—— .... J#∞#\˜ì *Ï˝#=ÚKÕ D [QÆ^•fi º‰õΩÅ`«Å∞,
qѨs`«–^èÀ~°}∞Å∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. JO^Œ∞H˘~°ÔH· r=Ù_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«~å^À K≥ѨC?
ã¨fiH©Ü∞« =∞QÆ∞ J*Ï˝#"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ J_»∞¤ JQÆ∞K«∞#flk. J*Ï˝#=ÚKÕ L`«=Î ∞=∂~°=æ ÚÅ#∞ L¿ÑH˜O∆ K«@O
KÕ`«<Õ D r=Ù_»∞ `«# "åã¨Î= ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞.
'„|Ǩχ=Ú— HÍHõ WHõ ã¨`«º=∞O@∂ =∞ˆ~n ÖË^Œ∞. D ^Œ$â◊º=Ú ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞. XˆH Ѩ^•~°÷=Ú
''ã¨`«º=Ú–Jã¨`«º=Ú—— .... J#∞#\˜ì Ô~O_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ á⁄O^ŒÖË^Œ∞ Hõ^•! ''=∂~°∞Ê
K≥O^Œ@O—— J#∞ ^è~Œ ‡° =Ú QÆey#\˜ì ã¨~fi° =Ú q_»<å_ç ''=∂~°∞ÊK≥O^Œx—— `«`Ϋ fi=Ú#∞ „QÆÇÏ≤ Oz#ѨC_»∞
ÅaèOK«∞#^Õ P „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
''D [QÆ`∞« Ü
Î Ú≥ Hõ¯ q∞^䕺`«fi=Ú „QÆÇÏ≤ OK«@O J`«ºO`« ^Œ∞~°É¡ "íè ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O—— J#∞ Jaè„áêÜ«∞O
Hõey LO_»∞"åi`À "Õ∞=Ú U=∂„`«O UH©ÉèíqOK«@O ÖË^Œ∞.
❖
bÖÏ=u : J=∂‡! Jã¨Å∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x[~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? J\˜ì nx x[~°∂Ѩ=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«QÆeˆQ"åÔ~=~°∞? "Õ∞=Ú WO^Œ∞ „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õq∞\˜? `«ºlOK«=Åã≤#^Õq∞\˜? [#h!
''D [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=ÚÅ∞ =∞=Ú‡ Ѩ\ ì̃ Ñ‘_çOK«∞ K«∞O_»QÍ<Õ "Õ∞=Ú Ñ¨~°=∂`«‡#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=∂?——
.... J#∞ ã¨O^ÕǨÏO =∞=Ú‡ =^ŒÅ@O ÖË^Œ∞.
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : „^Œ"åº^Œ∞ÅO^Œ∞, PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ Ѩ~=° ∂}∞=ÙÖË L<åfl~Ú Hõ^•! P Ѩ~=° ∂}∞=ÙÅ
=∞^茺QÆÅ K≥·`«#º`«`«Î fi"Õ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯, x[~°∂Ѩ=Ú ã¨∞=∂! J~Ú`Õ, J}∞ ã¨=Ú^•Ü«∞
=∂„`«=ÚKÕ ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Åaèã¨∞Î#fl D <å=∞~°∂Ѩ =º=Ǩ~°=Ú D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
"åã¨Î= ã¨fiÉèÏ==ÚQÍx, ~°∂Ѩ=ÚQÍx U=∂„`«O HÍ^Œ∞. PHÍ~å^Œ∞Å∞QÍ „áêÑ≤ÎOKÕ^ŒO`å 'q∞^䌺ÜÕ∞—
Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. D ''<Õ#∞–h=ٖѨ^•~°÷=ÚÅ∞—— .... J#∞#^ŒO`å "åã¨Î==ÚQÍ L#flk HÍ^Œ∞.
HÍx, '„Éèí=∞— HÍ~°}OQÍ J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
WHõ, D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú '„|Ǩχ=Ú— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞#k ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞
JQÆ∞K«∞#flk. „|Ǩχ"Õ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ^Œ∞. „|Ǩχ=Ú HÍx^Õn „|Ǩχ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«
*ÏÅ^Œ∞. („|ÃǷχ= Ѩâ◊ºu „|Ǩχ<£! <å-„|Ǩχ<£ „|ǨχѨâ◊ºu) z^•`«‡ÜÕ∞ `«# "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ =∞~°z `«# `«`«Î fi=Ú<Õ [QÆ`«∞ÎQÍ QÍOK«∞K«∞#flk.✺ =∞~˘HõѨC_»∞ P z^•`«‡ÜÕ∞
`«# ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ Ziy, J\˜ì Z~°∞HõÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»`«fi=ÚKÕ D [QÆ`«∞Î#∞ JkfifÜ«∞=∞QÆ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞#flk.
✺
''<å~°∞„^À ~°∞„^Œ=∞~°Ûu—— ..... ~°∞„^Œ∞_»∞ HÍx"å_≥=fi_»∂ ~°∞„^Œ∞x JiÛOK«*ÏÅ_»∞ .... J#∞ ~°∞„^ŒOÖ’x
"åHͺ~°÷O W^Õ.
318
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO^Œ∞KÕ`« F bÖÏ^Õq! h=Ù „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ `«`«Î fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ˆH „Ѩܫ∞`«flO KÕ~Ú.
''Wk =∂ÔH@∞¡ ™ê^茺O? =∞Ô~ѨC_À, ZHõ¯_À D q+¨Ü«∞O Ü≥∂z^•ÌO—— .... W\˜ì J*Ï˝# ^Œ$+≤ì h=Ù
á⁄O^Œ‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ!
ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞"≥∞ÿ#ѨC_»∞ H˜\ ˜H© QÆ∞O_®, WO\’¡H˜ „Ѩ"ÕtOz ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅÖ’ '„`«ã¨ ˆ~}∞=ÙÅ∞—
Ѩi„Éèíq∞™êÎ~Ú, K«∂Kå"å? J^Õq^èŒOQÍ 'Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú— J#|_»∞ ^•xÜ«∞O^Œ∞ ''„|Ǩ‡O_»
ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞—— =O\˜ J<ÕHõ „`«ã~ˆ¨ }∞=ÙÅ∞ (^è∂Œ oHõ}=ÚÅ∞) Ѩi„Éèqí ∞ã¨∞<Î åfl~Ú. "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞
'K«Å#=Ú— P K«Å#=Ú#O^Œ∞ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi# ''ã¨∞QÆO^èŒO—— Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú
Hõ^•! PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ 'â◊¥#º`«fi=Ú— J#∞#k P PHÍâ◊=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú–ã¨fiÉèÏ==Ú
J~Ú=ÙO\’Ok Hõ^•! 'J=Ü«∞= Ç‘Ï#=Ú— J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞Î J>Ë¡ „|Ǩχ=Ú#O^Õ LO_ç
LO\’Ok. ÃÑ·H˜ ™êHÍ~°OQÍ J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ Hõ#|_»∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î "åã¨Î"åxH˜ x~åHÍ~°"≥∞ÿ#^Õ
ã¨∞=∂! J~Ú`Õ ''W^ŒO`å x~åHÍ~°=Ú—— J#∞ JÉèϺ™êxfl P„â◊~ÚOKåe. J@∞¡ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl
JÉèϺ㨠|ÅOKÕ`« Juj„Ѷ¨∞OQÍ ã¨~°fiqHÍ~åÅ∞ "å@O`«@ J"Õ `˘ÅyáÈQÆÅ=Ù.
❖❖❖
30. ÉèÏ"åf`«O
bÅ : ''Jã¨Å∞ D qâ◊fi=Ú ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ D r=Ù#‰õΩ ^•Ñ¨iOzOk?——
N ã¨~°ã¨fif^Õq : W^ŒO`å „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk x[ÉèÏ=<å|Å=Ú KÕ`«<Õ. ''ÉèÏ=#Åxfl\˜H© P=Å
JYO_»"≥∞ÿ, â◊√^Œú"≥∞ÿÜ«Ú#fl ''â◊√^Œúz`ü`«`«Î fi=Ú—— ... `«# "åã¨Î= ã¨fiÉèÏ==ÚÅQÆ∞ JkfifÜ«∞`«fi=Ú,
ã¨~åfiO`«~åºq∞`«fi=Ú =∞~°z, ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ#Å#∞ P„â◊~ÚOK«@O KÕ`«<Õ JÜ«∞ºk D [QÆ`«∞Î
Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#flk—— ... Jx "Õ^ŒA˝Å∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞KÕ`« bÖÏ! ÉèÏ=#KÕ „áêÑ≤ÎOz#^•xx ÉèÏ=<å|ÅO`À<Õ Z^Œ∞~À¯"åe. =ÚÅ∞¡#∞
=ÚÅ∞¡`À<Õ `˘ÅyOKåe Hõ^•! ''D [QÆ`«∞ΠѨiѨÓ~°‚„|Ǩχ=Ú#O^Õ xezÜ«Ú#flk 'ѨÓ~°‚q∞^Œ"£∞—
—— .... J#∞#\˜ì ÉèÏ=<å|Å=Ú<Õ P„â◊~ÚOKåe.
''D [QÆ`«∞Î Jã¨`«º=Ú—— Jx K≥ѨC@Ö’, ''W^ŒO`å ÖË^Œ∞—— Jx „ѨuáêkOK«@O âßG=ÚÅ
L^ÕÌâ◊O HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! ''~°A˚=Ù#O^Œ∞ ã¨~°Ê=ÚÜ≥ÚHõ¯ J#∞Éèí∂u=ÖË .... „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=ÙO_ç
ã¨fi`«Ç¨ QÍ x~åHÍ~°"∞≥ Ü
ÿ Ú« #fl D [QÆ`∞« #Î O^Œ∞ h=Ù „Éè=í ∂`«‡Hõ"∞≥ #ÿ J<ÕH`õ fi« =Ú#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl=Ù.
J\˜ì „Éèí=∞#∞ `«ºlOK«∞—— J#∞#^Õ âßG=ÚÅ LѨ^Õâ◊™ê~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
XHÍ<˘HõKÀ@ XHõ q∞^䕺ÉèÏ=O (False impression) J#∞Éèí∂`«"≥∞ÿ LO\’O^Œ#∞HÀ ... P
^Œ∞~°=QÍǨÏ# `˘ÅˆQ^≥\Ï¡? ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜h ã¨∂Hõ;|∞kú – q"ÕK«#=ÚÅ`À ѨijeOz
''Wk ã¨`«º=Ú ... Wk Jã¨`«º=Ú † Wk „QÍǨϺ=Ú. Wk `åº[º=Ú—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ`«<Õ
Hõ^•! =∂Ü«∞ `˘ÅyOѨ|_ç# `«~∞° "å`« ... WHõ JѨC_»∞ ''D r=Ù_Õ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ Ñ¨~=° ∞HÍ~°}=Ú——
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 319
J#∞ q+¨Ü«∞O J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. D r=Ù_»∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ
ѨÓ~°∞‚_»∞. J~Ú`Õ '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞ r=„ÉèÏOu=Å#<Õ r=`«fi=Ú „áêÑ≤ΙÈÎOk. D [QÆ`«∞Î
ã¨`«º=∞=h! HÍHõáÈh! Uk U"≥∞ÿ<å Wk z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ <≥ÅH˘xÜ«Ú#flk. "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙÅ=∞QÆ∞
"Õ∞=Ú J\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ HõeyÜ«ÚO@∞<åfl=Ú. =∞=Ú‡Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞ =∂ Éèí‰õΩÎʼnõΩ J\˜ì
q*Ï˝# Ü≥∂QÆ=Ú<Õ „Ѩ™êkOK«∞K«∞<åfl=Ú. É’kèOK«∞K«∞<åfl=Ú.
Jã¨Å∞ D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`åÊ^Œ#=Ú#‰õΩ =¸ÅHÍ~°}O Uq∞\˜? ''r=Ùx Ü«∞O^Œ∞QÆÅ
Éè’ˆQK«ÛùÜÕ∞ WO^Œ∞‰õΩ =¸ÅHÍ~°}=Ú—— .... Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. "åã¨Î"åxH˜ D ''ã¨$+≤ì——
J#|_»∞ ^•xH˜, WO^Œe ã¨`«º`«fi–q∞^䌺`«fi=ÚʼnõΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. XHõ q+¨Ü«∞O ã¨`«º=Ú
HÍ=K«∞Û. q∞^䌺 HÍ=K«∞Û. WO^Œ∞Ö’ Q˘Ñ¨Ê qâı+¨=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. HÍx .... ''Wk á⁄Ok#ѨC_Õ
<Õ#∞ ã¨O`À+¨=Ú á⁄O^Œ∞"å_»#QÆ∞^Œ∞#∞. ÖˉõΩ#fl ^Œ∞ód`«∞_»#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Éè’ˆQKåÛù=$uÎÜÕ∞
ã¨~°fiã¨O™ê~å#~°÷=ÚʼnõΩ L`«ÊuΙê÷#=∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ, D r=Ù_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ t=ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·
LO_ç ‰õÄ_®, `«#‰õΩ`å<Õ 'WK«Û—ù J#∞ ^À+¨=ÚKÕ, ÖËH,õ ''HÀ~°∞H˘#∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞—— J#∞ ^À+¨^∂Œè oKÕ
HõѨÊ|_ç LO@∞<åfl_»∞. P WK«ÛùÖË `«^Œ#O`«~°=Ú J`«xH˜ Wëêì~Ú+¨ì=ÚÅ∞QÍ, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞QÍ
„áêÑ≤ãÎ ∞¨ <Î åfl~Ú. P J#∞Éè=í O XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ =Ú#∞Ѩ\ =˜ Öˇ<Õ LO\’Ok. =∞~˘HõÑC¨ _»∞
XH˜O`« áÈeHõ`À#∂, WOH˘HõѨC_»∞ ѨÓiÎ =ºuiHõÎ=ÚQÍ<À LO\’Ok. K«∂Kå"å! bÖÏ! 'WK«Ûù—#∞
J#∞ã¨iOz ^Œ$â◊º=Ú á⁄O^Œ|_»_»O D r=Ùx 'ã¨`«ºã¨OHõÅÊ`«fi <åºÜ«∞=Ú—#∞ x~°∂Ñ≤OK«∞K«∞#flk.
HÍx, D 'J#∞Éèí==ÚÅ∞— J#|_»∞#=hfl q∞^䕺 ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú=ÙO_ç, r"åHÍâ◊=Ú#∞
P„â◊~ÚOK«∞H˘x LO@∞<åfl~Ú.
❖
D r=Ùx WKåÛù–ã¨OHõÅÊ=ÚÅ |Å=Ú#∞ J#∞ã¨iOz H˘xfl™ê~°∞¡ â◊s~°`åºQÍ#O`«~°O
‰õÄ_® "≥#∞Hõ\ ˜=Öˇ<Õ Ü«∞`«fl=ÚÅ∞, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ã¨OÉèíqOѨ*Ëã¨∞
‰õΩO@∞<åfl_»∞. J@∞¡ [~°∞QÆ∞#>Ë¡ =∞# D q^Œ∂~°^äŒ∞x q+¨Ü«∞OÖ’ =∞O„`«∞Å∞ ÉèÏ~°º "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞
W`«óѨÓ~°fi=Ú=Öˇ<Õ „ѨuÉèÏã≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ J\˜ì D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å
ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê_ç LO\’Ok. ''Wk ã¨`«º=Ú—— Jx Z@∞¡ Uk ã¨OHõeÊOK«
|_»∞K«∞#fl^À, Jk J>Ë¡ "åãÎ̈="≥∞ÿ „áêÑ≤OÎ K«∞K«∞#flk. q^Œ∂~°^∞Œä x â◊√^Œú ã¨OHõÅÊ`«`fi« =∞QÆ∞ Dâ◊fi~°∞x
WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOKÕ D Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤ bÅ JK«∞Û h =Öˇ<ÕÜ«Ú#flk. ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ UHõsuQÍ
„Ѩã¨iOz LO_Õ P`«‡K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ W@∞¡ '„ѨuÉèí— ã¨~°fi^• „ѨuaOaã¨∂Î<Õ L#flk. PÜ«∂
~°∂Ѩ=ÚÅhfl PÜ«∂ JO`«~O° QÆ ÉèÏ=<åÉÅO J#∞ã¨iOKÕ L^Œ~Úã¨∂Î LO\Ï~Ú. r"åHÍâ◊=Ú#O^Œ∞
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ ã¨OHõÅÊ=Ú L^Œ~ÚOz, P `«~°∞"å`« „Hõ=∞OQÍ P ã¨OHõÅÊ"Õ∞ ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞
W@∞¡ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú# QÍOK«|_»∞K«∞#flk. JO`«~°OQÆ=Ú# L#fl^Õ ÉÏǨϺ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk
ã¨∞=∂!
320
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F bÖÏ^Õq! h=Ù, <Õ#∞, PHÍâ◊=Ú, Ѩ$käq, D ~åA, W`«x Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤, =∞O„`«∞Å∞ ....
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl z<凄`«"Õ∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ Hõey#"≥· JǨÏOÉèÏ==Ú #O^Œ∞ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞<åfl~Ú.
D [QÆ`∞« ÖÎ ’ Hõ#|_Õ^OŒ `å 'ã¨`—Ϋ =∂„`«ãfi¨ ÉèÏ==Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ`,« `«`Ϋ fiA˝Å∞ ''D [QÆ`OΫ `å
z^•HÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ~°ƒù=Ú#O^Õ, "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ=Ú=Öˇ, LO_ç=Ù#flk—— Jx K≥ѨC
K«∞<åfl~°∞. Wk „QÆÇÏ≤ Oz#ѨC_Õ, h ã¨fiã¨fiÉèÏ==Ú Uq∞\’ ‰õÄ_® „QÆÇÏ≤ Oz, ã¨fiã¨∞~÷ åÅ=Ù J=Ù`å=Ù.
❖❖❖
31. P~å^èŒ# – ÅH∆ͺ~°÷O
WO`«Ö’, „HÀ^è•"Õâ◊O`À PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞ ^èŒiOz Ü«Ú^Œú~°OQÆ=Ú#‰õΩ "≥à◊√§K«∞#fl `«# Éèí~°Î#∞
K«∂ã¨∂Î L#fl ''kfifÜ«∞bÅ (q^Œ∂~°^äŒ∞x Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤) J`«_»∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞ J=QÍ<Õ, `«# ^Œ$+≤ìx
=∞~°eÛ P „ѨHõ¯<Õ L#fl ã¨~°ã¨fif^Õqx K«∂zOk. "≥O@<Õ P"≥∞#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz „Ѩ}Ï=∞O KÕã≤Ok.
kfifÜ«∞bÅ : ¿ÇÏ =∂`å! JѨÊ~°ã¨=Öˇ, ^Õ=`å=¸iÎ=Öˇ, Hõ~°∞}Ï~°ã¨=¸iÎ=Öˇ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#fl
q∂Ô~=fi~°∞? <Õ#∞ „Ѩu~ÀA [˝Ñ≤Î^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õqx JiÛã¨∂Î LO\Ï#∞. F JOÉÏ! J\˜ì
<å „Ñ≤Ü«∂u„Ñ≤Ü«∞=∞QÆ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞^Õ=`« h"Õ J~Ú LO\Ï=xÑ≤™ÈÎOk. P `«e¡ <å‰õΩ „Ѩu~ÀA
~å„uѨÓ@ ^Œ~°≈#O „Ѩ™êkã¨∂Î LO_Õk.... J=Ù#∞. P Ѩ~°=∞áê=xx h"Õ. D PѨ`å¯ÅOÖ’
=∞=Ú‡ HÍáê_»\ÏxH˜ =KåÛ"å? <å `«b¡! h‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! q^Œ∂~°^äŒ Ñ¨ffl! h=Ù Ü«∂=r˚q`«=Ú <åѨ@¡ K≥e¡Oz# ÉèíH˜Î „ѨѨ`«∞ÎʼnõΩ
<Õ#∞ ZO`«QÍ<À "≥∞K«∞ÛH˘O@∞<åfl#∞. JO^Œ∞KÕ`« xtÛO`«∞~åÅ=Ù ‰õ=Ú‡. h WK«Ûù =zÛ# =~°O HÀ~°∞HÀ.
kfifÜ«∞bÅ : ^Õg! XHõ"Õà◊, <å Éèí~°Î q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ D Ü«Ú^ŒúOÖ’ Ѩ~å[Ü«∞O K«qK«∂_»=Åã≤=¿ãÎ
^ÕǨÏ=Ú#∞ `«ºlOz =∞~˘HõKÀ\˜H˜ "≥à◊§@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•! J`«_»∞ ZHõ¯_çH˜ "≥à◊√§<À JHõ¯_»
<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú`À<Õ J`«x ÉèÏ~°º<≥· LO_»∞#@∞¡ =~°O „Ѩ™êkOK«∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : =`Õû! h=Ù z~°HÍÅOQÍ xifiѶ¨∞flOQÍ ^èŒ∂Ѩ–nѨ–ѨÙëêÊ^Œ∞Å`À JiÛOKå=Ù.
JO^Œ∞KÕ`« h HÀiHõ J>Ë¡ <≥~°"Õ~°∞QÍHõ!
kfifÜ«∞bŠѨ~=° ∞ã¨O`«∞+¨µ~ì åÖˇ· Hõ$`«[`˝ åѨÓ~°fiHõOQÍ „Ѩ}Ï=∞O KÕãO≤ k. W^ŒO`å QÆ=∞xã¨∞#Î fl
ѨÓ~°fibÖ ã¨~°ã¨fif^Õq "≥·Ñ¨Ù‰õΩ uiy `«#‰õΩ Hõey# ã¨O^ÕǨÏO "≥e|∞K«Û™êyOk.
❖
ѨÓ~°fibÅ : Dâ◊fis! h=Ù ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê~åeq Hõ^•! h=O\˜ ã¨`«ºã¨OHõÅ∞ÊʼnõΩ Uk Z@∞¡
ã¨OHõeÊ¿ãÎ Jk J>Ë¡ ã≤kúã¨∞ÎOk. <åH˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO =zÛOk. h=Ù ##∞fl W`«óѨÓ~°fiO yi„QÍ=∞O
fã¨∞‰õΩ"≥à◊√§#ѨC_»∞ <å ѨÓ~°fiâ◊s~°=Ú`À fã¨∞‰õΩáÈÖË^Œ∞. P â◊s~°=Ú#∞ Ѩ^Œ∞‡x ^ÕǨÏ=Ú
„ѨH¯õ <Õ `«ºlOѨK~Õ ÚOKå=Ù. Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕÇϨ =Ú`À (=∞<À=∞Ü«∞~°∂Ѩ=Ú`À) =∂„`«"∞Õ h=Ù–<Õ#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 321
‰õÄ_® yi „QÍ=∞O "≥àϧ=Ú. h=Ù JѨC_»∞ J\˜ì x~°‚Ü«∞O ZO^Œ∞‰õΩ fã¨∞H˘<åfl=Ù? WѨC_»∞ D
kfifÜ«∞ bÅ q+¨Ü«∞OÖ’ Éè∫uHõ ^ÕǨÏO`À Éèí~°Î#∞ L`«Î~°Ö’Hõ=ÚÅ=~°‰õΩ J#∞ã¨iOK«\ÏxH˜
J#∞[˝ Wã¨∞Î<åfl"Õ? ZO^Œ∞KÕ`«?
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : F =~°=~°h‚ ! h „Ѩâfl◊ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ^Õ. HÍx, ''ã¨~ã° fi¨ f^Õq—— J#∞ <å=∞–~°∂Ѩ=ÚÅ`À
q∂~°∞ P~åkèOK«∞K«∞#fl <Õ#∞ "åã¨Î"åxH˜ Z=ix? ''x„+≤¯Ü«∞`«`«Î fi=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù——x =∂„`«"Õ∞.
<Õ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Un KÕÜ«∞#∞. ^ÕxH© ‰õÄ_® Hõ~°Î#∞HÍ#∞. <å‰õΩ "åãÎ̈"åxH˜ D <å=∞–~°∂áê^Œ∞Å∞
‰õÄ_® ÖË=Ù. „ѨurqÖ’ WK«Û-*Ï˝# ã¨fi~°∂Ñ≤}˜QÍ L#fl <å‰õΩ Éè∫uHõ~°∂ѨO Uq∞ LO@∞Ok?
J~Ú`Õ D D <å=∞~°∂áê^Œ∞Å∞ ##∞fl Láêã≤OK«∞K«∞#fl <å Éèí‰õΩÎÅÜ≥ÚHõ¯ Láêã¨# – P~å^èŒ#Å
™œÅÉèíºO H˘~°‰õΩ JOwHõiOK«∞K«∞<åfl#∞. D r=ÙÅ∞ ##∞fl P~åkèOK«@O ^•fi~å KÕã¨∞Î#flk.
`«=∞`«=∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê~å^èŒ#ÜÕ∞. J\˜ì P~å^èŒ#Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#OQÍ "å~°∞ PÜ«∂ HÀ~°∞H˘#∞K«∞#fl
Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. WO^Œ∞Ö’ <Õ#∞ ^ÕxH© 'HÍ~°º=Ú#∞— QÍx, 'HÍ~°}=Ú#∞—
QÍx HÍ#∞.
ã¨Oq`ü – ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Jkèëêª#=ÚQÍ QÆey#\˜ì '[˝Ñ≤Η J#∞#^Õ <å ÉÏǨϺ~°∂Ѩ=Ú.
r=â◊H˜Î ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'zK«ÛùH˜Î—ÜÕ∞ <Õ#∞ Hõ^•! W@∞¡ <Õ#∞ ã¨~°fir=ÙÅ JO`«~°OQÆ=Ú #O^Œ∞
''™êH˜∆`«fi=Ú—— ~°∂Ѩ=Ú# LO_çÜÕ∞ L<åfl#∞. J@∞¡ LO_ç r=ÙÅ "åOzè`«=ÚÅ#∞ ã¨`«Î=∂„`«OKÕ`«<Õ
„ѨHÍt`«"≥Ú#~°∞ÛK«∂ LO\Ï#∞. nѨO "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»∞@ =∂„`«OKÕ`«<Õ `«#‰õΩ 'WK«Ûù— ÖˉõΩO_®<Õ
QÆkÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ#xfl\˜h P nѨO Hõ#|_»∞#@∞¡QÍ KÕ™ÈÎOk. <åÜ≥ÚHõ¯ 'LxH˜— =∂„`«OKÕ`«
r=ÙŠǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’x PÜ«∂ "åOzè`« q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~Ú. U r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ Z\˜ì
â◊H˜Î L^Œ~Ú™ÈÎO^À, Jk J>Ë¡ Ѷ¨eOK«∞K«∞#flk. <Õ#∞ Z=i WK«Ûù‰õΩ HÍ~°}=Ú HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
JO^Œ~°∂ Láêã≤ã¨∞Î#flk ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ :
h=Ù ##∞fl P~åkèã¨∞Î#flѨC_»∞, hÜ≥ÚHõ¯ r=â◊H˜Î ''<Õ#∞ =ÚH˜Îx á⁄O^≥^Œ#∞ QÍHõ—— J#∞
~°∂Ѩ=Ú# LO_ç L#flk. ^•xx J#∞ã¨iOKÕ h‰õΩ WO`«=~°‰õΩ „Ѩɒ^èŒO KÕâß#∞. KÕã¨∞Î<åfl#∞.
<å „Ñ¨=K«#=Ú, K«~°Û "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜KÕ Ü«ÚH˜ÎѨÓ~°fiHõOQÍ h‰õΩ ^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ÉèÏ==Ú#∞
„Ѩ™êkOK«∞K«∞<åfl#∞. ''=ÚH˜Î á⁄O^•e—— J#∞ JO`«~°OQÆ=Ú #O^Œe f„"ÕK«Ûù =∞iÜ«Ú |∞kú
LO_ç LO_»∞@KÕ 'z`üâ◊H˜Î— „ѨÉèÏ=OKÕ`« J>Ë¡ =ÚH˜Îx á⁄O^•=Ù. Z=x ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú ÖËHõ
„Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi=Ú U suQÍ LO@∞O^À, J`«_»∞ P Ѷ¨Å=Ú<Õ Ü«∞^ä•ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞,
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. F ã¨∂Hõ;|∞nú! bÖÏ! "åã¨Î"åxH˜ ''ã‘fiÜ«∞zK«ÛùH˜Î——ÜÕ∞, '`«Ñ¨ã¨∞û—QÍ<À, ÖËHõ
'^Õ=`«—QÍ<À J~Ú, ''PHÍâ◊=Ú #∞O_ç "åÖË Ñ¶¨Å=ÚÖÏ?—— .... J#∞ q^èŒOQÍ PÜ«∂ q∞^䕺
Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ ã≤kúOѨKÕÜ«ÚK«∞#flk. J~Ú`Õ D r=Ù_»∞ J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’
H˜Oz`ü „Éèí=∞‰õΩ Ö’#QÆ∞K«∞, ''D ¿Ñ~°∞QÆÅ ^Õ=Ù_»∞, P â◊H˜ÎQÆÅ ^Õ=`«, D q^èŒOQÍ <å‰õΩ D
„ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ „Ѩ™êk™ÈÎOk—— .... Jx ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl_»∞.
322
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#QÍ .... Z=~°∞, U ¿Ñ~°∞`À, Z@∞¡ P~åkèOz<å ... J@∞¡ P~åkèOK«|_»∞#k ''ã‘fiÜ«∞
zK«ÛùH˜ÎÜÕ∞—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! ã‘fiÜ«∞z`ü „Ѩܫ∞`«fl=Ú H͉õΩO_® WOÔHHõ¯_® Un ÖË^Œ∞.
''P~å^èŒ#—— J#∞#k ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú. J\˜ì „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi"Õ∞ PÜ«∂ Ѷ¨Å=ÚÅ#∞
W™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù Uk á⁄O^Œ QÀ~°∞K«∞<åfl"À J^•ÌxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩܫ∞uflOK«∞.
JO`ÕQÍx, <å=∞–~°∂Ѩ– „H˜Ü«∂„Hõ=∂^Œ∞Å ÉèË^Œ^Œ$+≤ìKÕ „Éèí=∞ K≥O^Œ‰õΩO_≥^Œ=ÙQÍHõ.
ã¨fiã¨Oq^Œº`«`ü J#º # H˜Oz`ü Hõ^•K«# I
Ѷ¨ÅO ^Œ^•u `Õ<åâ◊√! Ü«∞^äÕK«Ûùã≤ `«^䕉õΩ~°∞ II
'z^•ƒù==Ú— J#∞#k ã¨$+≤ìÜ«∞O^ŒO`«\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. ^•x Ü«∞`åfl#∞™ê~°"Õ∞ 'Ѷ¨ÅN—
L^Œ~ÚOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. HÍ|\˜ì F bÖÏ! Uk L`«Î=∞"≥∂, U =∂~°æ=Ú #O^Œ∞ „=`«jÅ∞~åÅ
=QÆ∞@ ã¨=Úz`«"≥∂, „âıÜ«∞㨯~°"≥∂, "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ÉÏQÆ∞QÍ qKå~°} KÕ~Ú. âßG=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
JO^Œ∞‰õΩ h‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOK«QÆÅ~°∞. P Ѩq„`«"≥∞ÿ# =∂~°æ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, JO^Œ∞H˘~°ˆH „Ѩܫ∞uflOK«∞.
D ã¨O™ê~° „Éèí=∞Å#∞ `«ºlOz P`«‡ Ѩ^äŒ=∞O^Œ∞ 'JK«∞º`« ã≤÷u—x P„â◊~ÚOK«∞.
❖❖❖
32. Ü«Ú^Œú qâıëêÅ∞
ã¨~°ã¨fif^Õq „Ѩ™ê^ŒOKÕ`« ѨÓ~°fibÅ, kfifÜ«∞bÅ, PHÍâ◊=ÚÖ’Oz Ü«Ú^Œú qâıëêÅ∞
QÆ=∞xOK«™êQÍ~°∞. [Ü«∞[Ü«∞â◊|Ì=ÚÅ∞ "≥#flO\˜ ~åQÍ, q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ `«# ~°^äŒ=ÚÖ’ â◊„`«∞¿ã#Å
=∞^茺 „Ѩ"ÕtOKå_»∞. Ü«Ú^ŒúO JuÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ ™êQÆ∞`ÀOk. W@∞ – J@∞"≥·Ñ¨Ù "åiKÕ <å<å
q^èŒ=ÚÖˇ·# â◊¢™êÎG=ÚÅ∞ ^À=∞ÅQÆ∞OѨÙ=Öˇ q~°l=∞‡|_»∞K«∞<åfl~Ú. Z@∞"≥·Ñ¨Ù K«∂z<å ^èŒ#∞K«ûÅ
K«@ K«@, Hõ=K«=ÚÅ ~°≠} ~°≠}.... â◊|Ì=ÚÅ∞, Ãã·x‰õΩÅ Ü«Ú^Àú<å‡^Œ–Ѷ‘∞OHÍ~åÅ∞,
ǨǨHÍ~åÅ∞ q#|_»∞ K«∞<åfl~Ú. P Ü«Ú^ŒúOÖ’ ã≤O^èŒ∞~åA^Õ H˘OK≥=Ú ÃÑ·KÕ~Ú HÍ=@O
LÉèíÜ«∞bÅÅ∞ QÆ=∞xOKå~°∞.
LÉèíÜ«∞bÅÅ∞ : ¿ÇÏ [QÆ<å‡`å! W^Õq∞\˜? D =∞# q^Œ∂~°^äŒ∞x Ãã·#ºO "≥#∞HõO[ "Õã¨∂Î,
''F@q∞x, K«qK«∂_»É’=ÙK«∞#fl^•——? .... Jx JxÑ≤™ÈÎO^Õ? h Éèí‰õΩÎ_»QÆ∞ q^Œ∂~°^äŒ∞xH˜ h=Ù
`À_»∞ LO_ç–LO_»QÍ JѨ[Ü«∞O HõÅ∞QÆ@=∂? â◊„`«∞=QÆ∞ ã≤O^è∞Œ ^Õâ◊ ~åA q[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ@=∂?
J@∞¡ [~°QÆ@O J™ê^茺=∞x "Õ∞=Ú J#∞H˘O@∞<åfl=Ú.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : a_»¤ÖÏ~å! JkQÀ, q^Œ∂~°^äŒ∞x â◊„`«∞=QÆ∞ P ã≤O^èŒ∞^Õâ◊ ~åA#∞ QÆ=∞xOKå~å?
J`«_»∞ ''<Õ#∞ <å â◊„`«∞=ÙÅÃÑ· q[Ü«∞=Ú á⁄O^≥^Œ#∞ QÍHõ! q™êÎ~°"≥∞ÿ# ~å[º=Ú#‰õΩ K«„Hõ=iÎx
JQÆ∞^Œ∞#∞ QÍHõ!—— Jx HÍOH˜∆Oz#"å_≥· ##∞fl KåÖÏHÍÅO P~åkèOKå_»∞. JO^Œ∞KÕ`« J`«_Õ D
Ü«Ú^ŒúOÖ’ [~ÚOK«=Åã≤Ü«Ú#flk. q^Œ∂~°^äŒ∞xH˜ q[Ü«∞=Ú „Ѩ™êkOKÕ „Ѩã¨H˜Î ÖË^Œ∞. J`«_»∞
JѨ[Ü«∞"Õ∞ á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞<åfl_»∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï~å? q#O_ç.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 323
<Õ#∞ z`üã¨fi~°∂Ñ≤}˜x Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« WK«Ûù-*Ï˝#–„H˜Ü«∂â◊‰õΩÎÅ ~°∂Ѩ=Ú# JO^Œi
=∞#ã¨∞ûÅÖ’ LO_çÜÕ∞ L<åfl#∞. Z=_≥=_»∞ Z>ˇ¡@∞¡ ZO`«QÍ P~åkèOK«∞K«∞<åfl_À, J`«xH˜ J\˜ì
„Ѩܫ∞`«fl=Ú J#∞ã¨iOz J\˜ì Ѷ¨Å=Ú<Õ „Ѩ™êkOK«∞K«∞<åfl#∞. Z=~°∞ U q^èŒOQÍ U <å=∞
~°∂áê^Œ∞Å`À P~åkèOz<å zK«ÛùH˜Î ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ #<Õfl P~åkèOz #@¡QÆ∞K«∞#flk.✺ JyflÜ≥ÚHõ¯
L+¨‚ ã¨fiÉèÏ==Ú =∂~°#@∞¡, <å ã¨fiÉèÏ==Ú ‰õÄ_® XHõ¯ f~°∞QÍ<Õ LO\’Ok. <Õ#∞ ã¨~°fi^•,
ã¨~∞° fiÅO^Œ∞ [˝ÑÎ≤ `«`fi« =Ú<≥· (*Ï˝ÑH¨ ÍÅ#∞-Pâ◊Ü∞« =ÚÅ#∞ ã¨fi~°∂ѨOQÍ Hõey, WKåÛùâH◊ Θ ã¨fi~°∂Ñ≤}<˜ )·≥
"≥ÅÜ«ÚK«∞O_»QÍ WHõ <å‰õΩ â◊„`«∞=ÙÖËq∞\˜? q∞„`«∞ÖËq∞\˜? JO^Œ~°∞ <å "åˆ~. JO`«Ü«Ú <å^Õ.
<Õ#∞ J„ѨHõ\ ˜`« K≥·`«#º=¸iÎ<≥·, JO^ŒiH© Jkèëêª#=Ú<≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl#x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
WHõ D =~°Î=∂# q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ .... D q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞, ''<Õ#∞ =Ú‰õΩÎ_»#QÆ∞^Œ∞#∞ QÍHõ——
J#∞#\˜ì f„"ÕKÛ« `ù À ##∞fl P~åkèOKå_»∞. JO`ÕQÍx, D Ü«Ú^Œ=ú Ú #O^Œ∞ q[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ@=∞<Õk
J`«x „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞ ÅHõ∆ º"≥∞ÿ Ü«ÚO_»ÖË^Œ∞. J`«x P~å^èŒ#‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ J`«_»∞ =ÚHõÎã¨fi~°∂ѨÙ_»∞
HÍQÆÅ_»∞. W`«x ã¨iǨÏ^Œ∞Ì ^Õâ◊Ѩ٠ã≤O^èŒ∞~åA, ''<Õ#∞ Z\Ï¡ÔQ·<å㨈~, „ѨHõ¯~å[º=Ú#∞ [~ÚOKåe.
K«„Hõ=iÎx HÍ"åe—— Jx ##∞fl P~åkèOK«∞@KÕ, J`«x Ѩ@¡ P „ѨÜ≥∂[#=Ú J>Ë¡ ã≤kú™ÈÎOk.
Ü«Ú^ŒúOÖ’ ÔQez# `«~°∞"å`« D ã≤O^èŒ∞~åA K«„Hõ=iÎ J=Ù`å_»∞. KåÖÏHÍÅO „Ѩ*Ï~°O[HõOQÍ
D Éèí∂=∞O_»ÅO áêeOK«É’=ÙK«∞<åfl_»∞.
❖
P ~ÀA Ü«Ú^ŒúO =Úyã≤Ok. =∞~°∞<å_»∞ =∞~°Å Ü«Ú^ŒúO P~°OÉèí"≥∞ÿ#k. „uâ◊¥Å=ÚÅ∞,
QÆO„_»Q˘_»¤à◊√§, ÉÏ}=ÚÅ∞, JG=ÚÅ∞ .... "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ ã¨O‰õΩÅã¨=∞~°O [iyOk. „Hõ=∞OQÍ
W~°∞"≥·Ñ¨ÙÅ Ãã·#ºO ѨÅK«|_çOk. ã≤O^èŒ∞~åA–q^Œ∂~°^äŒ ~åA XHõi<˘Hõ~°∞ Z^Œ∞~˘¯<åfl~°∞. "å~°∞
JѨ~° #~°ãO≤ ǨÏ=¸~°∞ÅÎ =Öˇ `«=∞ Ü«Ú^Œqú <庙êÅ`À PHÍâßxfl HõÑÊ≤ "Õâß~°∞. q+¨µ=‚ Ù#∞ P~åkèOz
Ü«Ú#fl "åi^ŒÌ~°∞ XHõi<˘Hõ~°∞ fã≤áÈ=Ù@ÖË^Œ∞. PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ â◊|Ì=ÚÅ`À, ^èŒ#∞+¨ìOHÍ~°=ÚÅ`À
k‰õΩ¯Å∞ Ñ≤Hõ¯\˜ÖÏ¡~Ú.
`«# Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ ÉÏ} „ѨÜ≥∂QÆ <≥·Ñ¨Ù}ºO QÍOz# kfifÜ«∞bÅ, ''=∂`å! ^Õg! K«∂Kå"å,
<å Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ Ü«Ú^Œú q<åºã¨O? <å <å^äŒ∞_»∞ `«Ñ¨ÊHõ ÔQÅ∞™êÎ_»∞—— Jx `«Å „uѨʉõΩO_®<Õ
K≥ѨC‰õΩ áÈ`ÀOk. Jk K«∂z ѨÓ~°fibÖ–ã¨~°ã¨fi`«∞Å∞ QÆ∞OÉèí#QÍ #=ÙfiH˘O@∞<åfl~°∞.
✺
ÜÕ∞Ü«∞^ä•=∂O„ѨѨ^Œº<ÕÎ `åOã¨Î^≥·=Éèí*Ï=∞ºÇ¨"£∞ I
=∞=∞=~å·#∞=~°Î<ÕÎ =∞#∞ëêºó áê~°ú ã¨~°fiâ◊ó II - ÉèíQÆ=næ`«
ÉèQí =Æ næ`« *Ï˝#Ü≥∂QÆOÖ’ Hõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«‡ ''J~°∞<˚ å! Z=~°∞ U q^èOŒ QÍ ##∞fl ¿ãqã¨∞<Î åfl~À, "åix P „ѨHÍ~°OQÍ<Õ
J#∞„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞. "åã¨Î"åxH˜ Z=~°∞ Z@∞¡ P~åkèOz<å (U ~°∂Ѩ–<å=∞=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOz<å) "å~°∞ =ã¨∞Î#flk <å
"≥·Ñ¨ÙˆH—— .... Jx K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•!
324
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P W^ŒÌ~°∞ ~åAÅ∞ XHõi JG„ѨÜ≥∂QÆ=ÚÅ#∞ =∞~˘Hõ~°∞ =º~°÷Ѩ~°K«∞K«∞<åfl~°∞. ã≤O^èŒ∞~åA
''"≥∂ǨÏ<åGO—— „ѨÜ≥∂y¿ãÎ JO^Œ∞‰õΩ „ѨuQÍ q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ ''„Ѩɒ^è•GO—— „ѨÜ≥∂yOz xsfi~°ºO
KÕã≤"Õâß_»∞.
ã≤O^èŒ∞~åA ''<åQÍGO—— „ѨÜ≥∂yOKå_»∞. Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl q+¨Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ<å~Ú. JO^Œ∞‰õΩ
QÍ#∞ ''QÆ~°∞_®GO—— „ѨÜ≥∂yOK«|_çOk. ã≤O^èŒ∞~åA ''`«"≥∂GO—— „ѨÜ≥∂yOKå_»∞. JHõ¯_»O`å
ÉèÜ
í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ pHõ\ ˜ Hõ}
∆ OÖ’ JÅ∞=Ú‰õΩ#flk. JO^Œ∞‰õΩ „ѨuQÍ ''ã¨∂~åºGO—— „ѨÜ∂≥ yOK«|_çOk.
J#O`«~°O ã≤O^èŒ∞~åAKÕ „ѨÜ≥∂yOK«|_ç# ''~åHõ∆™êGO—— .... ''<å~åÜ«∞}ÏGO—— KÕ`«, PˆQflÜ«∂GO
.... "å~°∞}ÏGO KÕ`«, â’+¨}ÏGO ... "Õ∞Ѷ¨∂GO KÕ`« LѨâßOuOѨ*ËÜ«∞|_®¤~Ú. JѨC_»∞
ã≤O^èŒ∞~åA HÀáê"Õâ◊O`À "åÜ«Ú"åºGO „ѨÜ≥∂yOKå_»∞. P JG=ÚKÕ [xOz# "åÜ«ÚgzHõÅKÕ
q^Œ∂~°^äŒ∞x ~°^äŒO yé∞]# u~°∞QÆ™êyOk. „ѨuQÍ 'Ѩ~°fi`åGO— „ѨÜ≥∂yOK«|_çOk. "åÜ«Ú=Ù
Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ „ѨâßO`«`« á⁄Ok#k. ã≤O^èŒ∂~°~åA '=„*ÏGO— „ѨÜ≥∂y¿ãÎ, Jk '„|Ǩ‡GO—KÕ
x~ÀkèOK«|_çOk. "≥O@<Õ ã≤O^èŒ∞~åA 'Ñ≤âßKåGO— „ѨÜ≥∂yOKå_»∞. JѨC_»∞ ѨÙ\˜ì# Ñ≤âßKåÅ∞
q^Œ∂~°^äŒ∞x „q∞OQÆ\ÏxH˜ <åÅ∞HõÅ∞ ™êz ã¨q∂Ñ≤OK«™êQÍ~Ú. "≥O@<Õ q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ ''Ñ≤âßK«=â◊
(q#+¨ì) JGOKÕ "å\˜x xÜ«∞O„uOKå_»∞. Ñ≤âßKåÅhfl ^èŒ∂oQÍ =∂i <ÕÅ~åÖÏ~Ú. JѨC_»∞
ã≤O^è∞Œ ~åA „ѨÜ∂≥ yOz# '~°∂Ñ≤HÍG=Ú— #∞O_ç ѨÙ\ì̃# Éè∂í `«–„¿Ñ`« QÆ}O `«# Ãã#· ºOÃÑ· L~°H@ õ O
QÆ=∞xOz# bÖÏѨu ÉË`åàÏGO „ѨÜ∂≥ yOKå_»∞. ÉË`åà◊√_»∞ [x‡Oz „¿Ñ`«Q}Æ Ï„™êÎxfl „q∞Oy"Õâß_»∞.
bÖÏѨu L„QÆ∞_≥· XHõ QÆ_Ѥç ~¨ H° #õ ∞ KÕ`ÀΠѨ@∞ìH˘x '=∞Ǩ~åHõ™∆ êGO— ã¨OHõeÊOz „ѨÜ∂≥ yOKå_»∞.
^•xx x~ÀkèOK«_®xH˜ L#fl LáêÜ«∞O XHõ¯>Ë#x „QÆÇ≤ÏOz# ã≤O^èŒ∞~åA '"≥·+¨‚"åGO—
„ѨÜ≥∂yOKå_»∞. Jk QÆ=∞xOz# q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ `å`åû~°O KÕÜ«∞‰õΩO_® `å#∞‰õÄ_®, "≥·+¨‚"åGO
„ѨÜ≥∂yOKå_»∞. P Ô~O_»∞ JG=ÚÅ #∞O_ç W`«~° JG=ÚÅ∞, PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞ [ńѨ"åǨÏOÖÏ
"≥Å∞=_»™êQÍ~Ú.
❖
ã≤O^è∞Œ ~åA JO`å QÆ=∞xOKå_»∞. ''PǨ! D q^Œ∂~°^∞Œä _»∞ WO`«=~°‰Ωõ JG=ÚÅ#∞ x~Àkèã∂¨ <Î Õ
HÍÅO QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åfl_Õ? W`«xH˜ L#fl JG|ÅO ZO`«\ ˜^À Hõ^•! W\Ï¡ H͉õΩO_® W`«xx
Y_»æÜ«Ú^ŒúOÖ’ xi˚Oz"Õ™êÎ#∞—— Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. Y_»æ=Ú#∞ KÕ|∂x#"å_≥· ~°^äŒO q∂^Œ #∞Oz
„H˜O^Œ‰õΩ ^Œ∞q∞HÍ_»∞. q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ Ü«Ú^Œú =∞~åº^Œ#∞ J#∞ã¨iOz `å#∞‰õÄ_® Y_»æ^è•iÜ≥ÿ∞ ~°^äŒO
kQÍ_»∞. "åi^ŒiÌ =∞^躌 KåÖÏ¿ãѨ٠cèH~õ "° ∞≥ #ÿ áÈ~å@O [iyOk. z=~°‰Ωõ ã≤O^è∞Œ ~åA q^Œ∂~°^∞Œä x
qQÆ`«r=Ùx KÕã≤"Õâß_»∞. q[Ü≥∂`åûǨÏO`À ã≤OǨ<å^ŒO KÕâß_»∞. `«=∞ ~åA <ÕʼnõÄÅ_»O
K«∂z# q^Œ∂~°^äŒ∞x Ãã·x‰õΩÅ∞ Ѩ~å[Ü«∞O JOwHõiã¨∂Î ÖÁOyáÈÜ«∂~°∞.
q^Œ∂~°^äŒ~åA <ÕʼnõÄe<å_»#fl "å~°Î ^•"å#ÅOÖÏ "åºÑ≤OzOk. â◊„`«∞ Ãã·x‰õΩÅ∞ #QÆ~°
„Ѩ"Õâ◊O KÕâß~°∞. ''UHõKè«„`«=∞O_»ÖÏkèѨÙ_≥·# ã≤O^èŒ∞~åA‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ—— J#∞ x<å^Œ=ÚÅ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 325
#QÆ~°OÖ’x #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ q#=KåÛ~Ú. J`«x Jaè¿+Hõ=Ú#‰õΩ ~°OQÆO ã≤^ŒúO KÕÜ«∞ |_»™êyOk.
Ü«Ú^Œú Ѩiã¨=∂Ñ≤ÎKÕ k‰õΩ¯Å∞ „ѨâßO`«=ÚÅÜ«∂º~Ú. #∂`«# ~åA ã≤OǨã¨#O Jkè~ÀÇ≤ÏOKå_»∞.
❖❖❖
33. ''„^Œ+¨ì`«fi=Ú—— #‰õΩ =ÚO^Õ L#fl '„^Œ+¨ì—
ѨÓ~°fibÅ =¸iÛù`«∞_≥· LKåÛùfi㨠xâßfiã¨=ÚÅ#∞ =∂„`«O „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î<Õ <ÕÅÃÑ· Ѩ_çÜ«Ú#fl .... `«#
„Ñ≤Ü«Ú_»QÆ∞ q^Œ∂~°^äŒ∞x K«∂zOk. P"≥∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞O K≥ѨÊ~å#O`« ÉÏ^èŒ`À xO_çáÈ~ÚOk.
ѨÓ~°fibÅ : JOÉÏ! <Õ#∞ D ^Œ∞óY=Ú ÉèíiOK«ÖˉõΩO_® L<åfl#∞. <å Éèí~°Î JHõ¯_» ~°HõÎѨÙ=∞_»∞QÆ∞Ö’
H˘@∞ì‰õΩO@∞<åfl_»∞. J`«_»∞ „áê}ÏÅ∞ `«ºlOK«É’=ÙK«∞<åfl_»∞. PÜ«∞# JO`«\ ˜ ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Õ
|^Œ∞Å∞ <Õ#∞ YO_»YO_»=ÚÅ∞QÍ pÅÛ|_»=K«∞Û#∞ Hõ^•! J=∂‡! h tHõÅ∆ `À J`«xx ÉÏkèOK«=^Œ∞.Ì
#<Õfl tH˜∆OK«∞. h=Ù K«Å¡\ ˜ `«e¡q Hõ^•! h Éèí‰õΩÎÅ=∞QÆ∞ =∂‰õΩ Wxfl HõëêìÖÏ K≥ѨC?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : U==∂‡? bÖÏ^Õg? =∞~°Å h=Ù K«=∞`å¯~°OQÍ =∂Ü«∞Ö’ Ѩ_»∞K«∞<åfl=Ùã¨∞=∂!
WѨC_»∞ hqHõ¯_» XHõ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# qѨ¡=O–ã¨O„QÍ=∞O K«∂Kå=Ù Hõ^•! J~Ú`Õ, ã≤÷~°^Œ$+≤ì =∞iÜ«Ú
"åã¨Î= ^Œ$+¨µìÅ`À K«∂¿ãÎ ... W^ŒO`å ã¨fiѨfl`«∞ź=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! D ã¨fiѨfl=∂„`« [QÆ`«∞ÎÖ’
ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ ^ŒO@∂ Uq∞ L#flk K≥ÑC¨ ? q^Œ∂~°^∞Œä x Ü≥ÚHõ¯ D q™êÎ~~° å[º=Ú Ñ¨^∞Œ ‡x QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ
L#fl^Œx, P Ѩ^Œ∞‡x ™ê„=∂[º=∞O`å =ã≤+¨µªx QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ L<åflÜ«∞x =∞~°Kå"å? J#QÍ
=ã≤+¨ª„ÉÏǨχ} QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ W^ŒO`å q^Œ∂~°^äŒ∞x ã¨OHõÅÊ[QÆ`«∞ÎQÍ LO_çÜ«Ú#flk.
''h=Ù–<Õ#∞–D =¸iÛù`«∞~åÖˇ·# kfifÜ«∞bÅ–q^èŒ∂~°^äŒ∞_»∞–ã≤O^èŒ∞~åA – gi â◊¢™êÎG
„ѨÜ≥∂QÍÅ∞ – K«`«∞™êûQÆ~° Ѩ~°ºO`«=∞QÆ∞ D „|Ǩ‡O_»=Ú—— .... W=hfl yi„QÍ=∞ QÆ$ǨHÍâ◊OÖ’<Õ
"≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~Ú. W\˜ì ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊=Ú, Jã¨`«º=Ú J~Ú# ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ h=Ù ^Œ∞ódOK«=Åã≤#
Ѩx U=Ú#fl^À <åHõ~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ ѨلuHÍ! h=Ù "≥∂ǨÏ=Ú K≥O^Œ‰Ωõ O_® D ã¨O|O^è–Œ ÉÏO^è=Œ º=ÚÅ∞ Z\ì̃"À, Z=iKÕ`«
HõeÊOK«|_ç ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkã¨∞Î<åflÜ≥∂ „QÆÇ≤ÏOK«∞. W^ŒO`å ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«"Õ∞HÍx "Õˆ~g∞
HÍ^Œ∞.
â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`Õ‡ XHÍ<˘HõѨC_»∞ =º~°÷OQÍ ^Œ$â◊º=Ú#∞, „¿Ñ=∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèÏ==ÚÅ#∞
HõeÊOK«∞H˘x, JO^Œ∞ `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ∞K«∞, `«# 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiã≤u÷ —x U=∞~°z J<ÕHõ Láê^è∞Œ ÅÖ’
`«#‡Ü«∞"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎOk. =∞~˘HõѨC_»∞ Láêkè`À UHõ`«fi=Ú K≥O^ŒHõ, `«# 'z#‡Ü«∞`«fi=Ú— #O^Õ
„ѨâßO`«|∞kúx HõeyÜ«ÚO@∞#flk. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#=∞QÆ∞ (D ã¨~°fi=Ú ZO^Œ∞Ö’ LO_ç–
L#fl^À J\˜ì^ŒQÆ∞) P`«‡‰õΩ "åã¨Î"åxH˜ L`«ÊuÎ q<åâ◊#=ÚÅ∞ ÖË=Ù. D â◊s~å^Œ∞Å L`«ÊuÎ – ã≤÷u
– ÅÜ«∞=ÚÅ∞ P`«‡ – Ü≥ÚHõ¯ 'â◊√^Œú`«fi=Ú– x`«º`«fi=Ú– JYO_»`«fi=Ú– J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú— ——
326
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÅHõ∆}=ÚÅ∞ QÆÅ ã¨fiÉèÏ==Ú#‰õΩ U=∂„`«O Ǩx HõeyOK«ÖË^Œ∞. WHõ h‰õΩ ^Œ∞óY
"≥∞O^Œ∞‰õΩ? JO^Œ∞KÕ`« F bÖÏ! ''W`«_@ ç ∞¡<åfl_Õq∞? D D ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ W@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ [~°QÍe?——
J#∞#\˜ì ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨fiÅÊ „Ѩâßflã¨~o° x „ѨH¯õ ‰õΩ<≥\,ì˜ P`«‡`«fi=Ú<Õ J#∞Éèqí ã¨∂Î
=∞#ã¨∞ûÖ’ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú<Õ „ѨuˆH∆Ñ≤OK«∞HÀ"åe ã¨∞=∂!
J„Ѩ"∞Õ Ü«∞=Ú : ^ÕxKÕ`#« ∞ Z\˜ì =∂~°∞Ê–KÕ~∞° ÊÅ∞ á⁄O^Œ^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`« P`«‡‰õΩ ^Õx`À#∞ „Ѩ"∞Õ Ü«∞O
ÖË^Œ∞.
ã¨~°fi^•, ã¨~°fi„`å, ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ "≥e¡qiã≤Ü«Ú#fl D P`«‡ÜÕ∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x
^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J@∞¡ „ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿ# `«~°∞"å`«, P „^Œ+¨ì`«fi=Ú#∞, ^Œ$â◊º=Ú#∞
`«#‰õΩ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# ^•x=Öˇ QÍOK«∞K«∞#flk. WHõ D D „|Ǩ‡O_» =∞O_»Ñ¨=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜ =∞^茺
L#fl PHÍâ◊"Õ∞ D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ LxH˜H˜ ™ê÷#=Ú, HÍ~°}Éèí∂`«=Ú ‰õÄ_®! HÍx J\˜ì
z^•HÍâ◊=Ú "åã¨"Î åxH˜ Ѩ^•~°â÷ ¥◊ #º"≥∞#ÿ ^Õ ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« D '[QÆ`∞« —Î J#|_»∞#k "åã¨"Î åxH˜
ÖË^∞Œ . ''=∞i Hõ#|_»∞`ÀO^Õ?—— JO\Ï"Õ"∂≥ ? J@∞¡ Hõ#|_»∞#k ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«=∞QÆ∞ „Éè=í ∂ÉèϺã¨=Ú
=∂„`«"Õ∞!
„Éèí=∞#∞ QÍOK«∞"åx („^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯) "åã¨Î=–ã¨fi~°∂Ѩ=Ú â◊√^ŒúK≥·`«#º"Õ∞ Hõ^•! J#QÍ,
'„^Œ+¨ì`«fi=Ú— Hõ<åfl =ÚO^Õ D r=Ù_»∞ â◊√^ŒúK≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO_çÜÕ∞ L<åfl_»∞.
„^Œ+¨ì → J=QÍǨÏ# → ^Œ$ → J#∞Éèí=
â◊√^Œú → →
→
â◊º Ѩi}Ï
K≥·`«#º=Ú „^Œ+¨ì`«fi=Ú J=QÍǨÏ# → →
=Ú =∞=ÚÅ∞
ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç H˜~°}=ÚÅ=Öˇ, ã¨=Ú„^Œ=Ú #∞O_ç `«~°OQÆ=ÚÅ=Öˇ 'â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú—
#O^Œ∞ D „^Œ+¨ì`«fi=Ú |Ç≤Ï~°æ`«=∞ø`ÀOk.
❖❖❖
34. ^Œ$â◊ºO `˘ÅˆQ^≥\Ï¡?
W@∞¡ „Éè=í ∞#∞ QÍOK«∞"å_Õ („^Œ+`ì¨ fi« =Ú-„^Œ+)ì¨ Jã¨`º« "≥∞,ÿ ÖËHÜ
õ ∞Õ LO_»QÍ, WHõ „Éè=í ∂`«‡Hõ=∞QÆ∞
q+¨Ü«∞"≥∞Hõ¯_»? J\˜ì „Éèí=∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk Z=iH˜? JO^Œ∞KÕ`« ''„Éèí=∞—— J#|_»∞^•xH˜ 'ã¨`«Î—ÜÕ∞
ÖË^Œ∞. L`«ÊuΖq<åâ◊~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú ÖËHõ P`«‡ XHõ¯>Ë LO_ç L#flk.
„Ѩ^=Œä ∞ (ѨÓ~°fi) bÅ : =∞i D ^Œ$â◊º=∞O`å ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk? Wk `˘ÅˆQ LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : W^ŒO`å ''<Õ#∞ „^Œ+¨ì#∞ JQÆ∞^Œ∞#∞QÍHõ—— J#∞#\˜ì ã¨fiH©Ü«∞HõeÊ`« ÉèÏ=# #∞O_ç
U~°Ê_ç#\˜ì .... „^Œ+¨ì "åºáê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ – Ѷ¨e`«=Ú =∂„`«"Õ∞. „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º`«`«Î fi"Õ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 327
HÍ~°º=Ú#‰õΩ, HÍ~°}=Ú#‰õΩ ™ê÷#Éèí∂`«"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`« D ^Œ$â◊º=Ú LO>Ë LO_»h,
^•x=Å# =∞#‰õΩ =KÕÛ ÖÏÉè=í ÚQÍx, #+¨=ì ÚQÍx ÖË^∞Œ . D Hõ#|_Õ^OŒ `å *Ï˝#^Œ$+≤`ì À K«∂_»|_ç`Õ
KåÅ∞. JѨC_»∞ „^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=ÚÅ JÉèÏ=O ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞.
„Ѩ^äŒ=∞ bÅ : J=∂‡! ''Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=Ú—— JO>Ë Uq∞\˜?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : x#∞fl h=Ù [##–=∞~°} ~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ#∞, ã¨fiÜ«∞O–„ѨHÍâ◊Hõ=ÚQÍ#∞,
âßO`«=ÚQÍ#∞, P^Œº=ÚQÍ#∞, J<å=∞Ü«∞=Ú (It only exists in it, nothing else exists in it)QÍ#∞
„QÆÇ≤ÏOK«∞. ''J>Ë¡ `«k`«~°∞Å "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_®—— J#∞#\˜ì 'Z~°∞Hõ— HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
h=Ù ''x#∞fl – `«k`«~°∞Å#∞—— J@∞¡ ^Œi≈OK«∞K«∞O_»∞@ÜÕ∞ ''Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
(Ѩ~°=∞´P=Å#∞#fl † Ѩ^Œ=Ú´ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ™ê÷#=Ú)
❖❖❖
35. D Hõ#|_Õ"å~°O`å Z=~°∞?
„Ѩ^äŒ=∞ bÅ : [QÆ[˚#h! D q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞#fl z^•HÍâ◊ „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’#∞, J>Ë¡ yi„QÍ=∞
[QÆ`∞« #Î O^Œ∞... J<ÕH=õ ∞Ok [#∞Å∞ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~°∞ Hõ^•! "å~°O`å Z=~°∞? 'ã¨fiѨfl HõeÊ`« ~°∂áêÅ∞—
=O\˜"Õ<å? "å~°O^ŒiH© ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# 'Jã≤÷`«fi=Ú—, 'J#∞Éèí==Ú— LO_ç L<åflÜ«∂? ÖË^•?
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : P [#∞ÅO^Œi P`«‡ "åi"åi ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ J@¡@∞¡ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk.
„Ѩu"å~°∞ "åi"åiH˜ J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞ ã≤÷uÜ«∞O^Õ ã¨OK«iOK«∞ K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ `«`«Î fiA˝ÅQÆ∞"å~°∞
=∂„`«O D [QÆ`«∞Î#∞ QÍx, ã¨$+≤ìxQÍx `«=∞ JO`«~°OQÆ=Ú# á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ LO@∞<åfl~°∞.
"å~°∞ D ^Œ$â◊º=∞^茺=Ú#O^Œ∞ `«k`«~°∞Å`Àáê@∞ PÜ«∂ ™êO™êiHõ =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞
WO„kÜ«∂^Œ∞ÅKÕ áêÖÁæ#∞K«∞#flѨÊ\˜H©, WO^Œe ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ qÉèÏQÆ=Ú „QÆÇ≤ÏOzÜ«ÚO_»∞@KÕ,
D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œe ã¨fiѨfl`«fi=Ú–Jã¨`«º`«fi=ÚÅ#∞ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞H˘x# `«~°∞"å`«<Õ J@∞¡
áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ F bÖÏ! D [QÆ`«∞Î, WO^Œe <Õ#∞–h=Ù –"≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À
ã¨Ç¨, [#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. W^ŒO`å PHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ '„|Ǩχ=Ú— HõO>Ë "Õ~°∞ U=∂„`«O HÍ^Œ∞.
^Œ$â◊ºÉèÏQÆ"≥∞ÿ K≥<˘flO^Œ∞K«∞#fl ... D Éèí∂q∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ∞ .... "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å
J*Ï˝#=ÚKÕ`<« Õ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú #O^Œ∞ q[$Oaè™ÈÎOk. ^Œ$ëêìO`åxH˜, 'ã¨fiѨfl„^Œ+—ì̈ K«∂KÕ =∞Ǩ#QÆ~O°
Ü«∞O^Œe HÀ@Å∞ â◊¥<åº`«‡Hõ=ÚÖË Hõ^•! D *Ï„QÆ`ü ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. ǨÏ$^ŒÜ«∂O`«~åà◊"≥∞ÿ
Ü«Ú#fl PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ P`«‡K≥·`«#º=Ú Ñ¨~°fi`«–Éèí∂=∞Ü«∞"≥∞ÿÜ«Ú#fl D [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞#flk.
'[QÆ`«∞Η J#∞#k 'P`«‡— ÖËHõ 'z`ü— Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞! JO^Œ∞KÕ`« XHõ J}∞ =∂„`«"≥∞ÿ#
KÀ@∞#O^Œ∞ ‰õÄ_® <å<å PHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞ÎÅ∞ J~°\ ˜Ñ¨@ìÅ=Öˇ Wq∞_ç=Ù<åfl~Ú.
ã¨fiѨflѨÙ~°=Ú ZO`«\ ˜ q™êÎ~°"≥∞ÿ#^≥·#ѨÊ\˜H©, J^ŒO`å L#flk XHÍ<˘Hõ 'z`üJ}∞=Ù— #O^Õ Hõ^•!
D q™êÎ~°"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® XHÍ<˘Hõ z`ü–J}∞=Ù—Ö’ Wq∞_ç=Ù#flk. W\˜ì D [QÆ`«∞ÎÖ’
328
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#O`«ã¨OYºÖ’ z^Œ}∞=ÙÅ∞ L<åfl~Ú. JO^Œe „Ѩu z^Œ}∞=ÙÖ’ =∞~°Å W\˜ì"ÕÜ«∞QÆ∞ J<ÕHõ
[QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åfl~Ú. P [QÆ`«∞ÎÅÖ’x „Ѩu J}∞=ÙÖ’ =∞~°Å J<ÕHÍ<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞ ... J\˜ì
[QÆ`«∞ÎÅÖ’ XHÍ<˘Hõ^•x Ü«∞O^Œ∞ QÆÅ XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’x JO`«óѨÙ~°OÖ’ Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ â◊s~°O
LO_çÜ«Ú#flk.
D q^èŒOQÍ yi„QÍ=∞[QÆ`«∞Î - Ѩ^Œ‡~å[º [QÆ`«∞Î - q^èŒ∂~°^äŒ ~å[º[QÆ`«∞ÎÅÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_Õ
=~°‰õÄ h=Ù-<Õ#∞ =O\˜ ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ „Ѩ^Œ~°≈<å~°∂ѨÙÖË ã¨∞=∂!
❖❖❖
36. =∞~°}Ï#O`«~°O
h ã¨Ç¨Ï–ѨuflÜ«∞QÆ∞ kfifÜ«∞bÅ `«# Éèí~°ÎÜ«∞QÆ∞ q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ <ÕÅH˘~°QÆ@O K«∂_»QÍ<Õ
`å#∞ =¸iÛùÅ¡@O K«∂Kå=Ù Hõ^•! q^Œ∂~°^äŒ∞x r=K≥·`«#º=Ú Ñ¨^Œ∞‡x ^ÕǨÏO L#flKÀ\˜H˜
Ѩܫ∞xOK«∞K«∞#flk. D kfifÜ«∞bÅ r=K≥·`«#º=Ú ‰õÄ_® Ѩ^Œ∞‡x KÕ~°∞@ˆH P~å@Ѩ_»∞K«∞#flk.
„Ѩ^äŒ=∞bÅ : D kfifÜ«∞bÅ =∂ JO`«óѨÙ~°O ZÖÏ *Ë~°#∞#fl^À? JHõ¯_» Z@∞¡ ^èŒiã¨∞ÎO^À?
h=Ù ''h ã¨Ç¨ÏѨuflÜ«∞QÆ∞ kfifÜ«∞bÅ—— Jx =i‚OKå=Ù Hõ^•! <Õ#∞ P"≥∞‰õΩ ã¨Ç¨ÏѨuflx Z\Ï¡
J=Ù`å#∞? JHõ¯_» Ѩ^Œ∞‡x ~å[Éèí=#OÖ’x ѨiKåiHõÅ∞ D"≥∞#∞ Z\Ï¡ K«∂_»É’=ÙK«∞<åfl~°∞?
W^ŒO`å |ǨïK«=∞`å¯~°OQÍ L#flk Hõ^•!
N ã¨~°ã¨fif^Õq : J=Ù#∞. W^ŒO`å |ǨïK«=∞`å¯~°"Õ∞. WO^Œ∞Ö’x H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
q#∞. Wk qO>Ë h=Ù h ã¨fiѨfl =$`åÎO`«=Ú#∞, =∞~°}Ï#O`«~° ^Œâ◊Å#∞ ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
q^Œ∂~°^äŒ∞x ~°∂Ѩ=ÚÖ’ L#fl h Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡_»∞ P 'Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ â◊s~°=Ú— LO_ç=Ù#fl QÆ$ǨÏOÖ’<Õ
D [QÆ„^•ƒùOu#O`å ^Œi≈OK«∞ K«∞<åfl_»x J#∞H˘<åfl=Ú Hõ^•! WHõ D Ü«Ú^Œú=Ú, WO^Œe
[##, =∞~°}=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨OѶ¨∞@#Åhfl ã¨fiѨfl ã¨OѶ¨∞@Å#Å=Öˇ „ÉèÏOu =∂„`«=ÚÖË#x
=∞~°Å XHõ™êi QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. J#QÍ J~°÷O Uq∞\˜? WO^Œ∞Ö’ Hõ#|_Õ [#∞ÅO`å [<å‡k
qHÍ~°=ÚÅ∞ U=∂„`«O ÖË#\˜ì P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË J~Ú=Ù<åfl~°∞ ã¨∞=∂! „ÉèÏOu KÕ`«<Õ bÅ WHõ¯_»
P q^Œ∂~°^äŒ∞x ÉèÏ~°º J~Ú#@∞¡ Hõ#|_ç#k. "åã¨Î"åxH˜ P"Õ∞ HÍ^Œ∞. h=Ù ‰õÄ_® ã¨fiѨfl^Œ$â◊º=Ú
=Öˇ<Õ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞<åfl=Ù. D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞^•xx á⁄O^Œ∞K«∞#fl „Ѩu„áê}˜ (r=Ù_»∞) W>Ë¡
W^ŒO`å ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊OQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
''h=Ù ##∞fl K«∂_»@O – <å`À ã¨OÉèÏ+≤OK«@O—— J#|_»∞ =∞x^ŒiÌ =∞^躌 WѨC_»∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl
W^ŒO`å ‰õÄ_® ã¨fiѨfl=Ú=O\˜^Õ ã¨∞=∂! D [QÆ`«∞Î W@∞¡ „ѨuÉèÏã≤OK«@O =Å#<Õ, Wk
''^Œ$â◊º=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. `«`«Î fi=Ú „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D ^Œ$â◊º`«fi=Ú `˘Åy
áÈ`ÀOk. P`«‡ XHõ¯>Ë ã¨~°fiHÍÅ=Ú ÅO^Œ∞ ã¨OѨÓ~°‚ã¨`«º"≥∞ÿ LO_ç=Ù#flk. ^•xx P„â◊~ÚOKÕ
h=Ù – <Õ#∞ – =∞Ǩ~åA "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl q[$Oaèã¨∞Î<åfl~Ú. J^Õq^èŒOQÍ, kfifÜ«∞–bÅ q+¨Ü«∞O
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 329
‰õÄ_®. D"≥∞ Ѩ^Œ∞‡x =∞<À=$uÎ =Å# L^ŒƒùqOzOk. h Éèí~°Î Ѩ^Œ∞‡_»∞QÍ =∞~°}˜Oz# =∞~°∞Hõ∆}O
J`«x z`«Î=Ú bÅÜ≥ÚHõ¯ PHõ$u ^•ÅÛQÍ, J\˜ì =∞<ÀqHÍ~°~°∂Ѩ=∞QÆ∞ PHõ$u #∞O_Õ D kfifÜ«∞
bÅ "≥Å∞=_çOk. J`«x ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°"Õ∞ x#∞fl É’e# bÅ#∞ ÉÏǨϺ=Ú# QÍOK«QÆey<å_»∞.
D z`«Î=Ú Juz„`«"≥∞ÿ#k. Jk ''PkèÉè∫uHõ ÉèÏ==Ú,—— J#QÍ, Éè∫uHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞
ÉèÏqOK«@O .... J#∞ ã¨O‰õΩz`«`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''D <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÖË
ã¨`«º=Ú—— Jx `«ÅK«∞K«∞ LO@∞Ok. =∞~°Å ''D PkèÉè∫uHõ =º=Ǩ~°=∞O`å ѨOK«Éèí∂`« –
ã¨OQÆ=∞"≥∞ÿ, ã¨fiѨfl–ã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ, Jã¨`«º"≥∞ÿ L#flk Hõ^•—— J#∞#\˜ì |∞kú ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨_ç#ѨC_»∞
'Pu"åǨÏHõÉèÏ=#—ÜÕ∞ ã¨`«º=∞x `«ÅK«∞K«∞O_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
h Éèí~°Î '=∞~°}=Ú— J#|_»∞ =¸~°Ûù#∞ á⁄Ok# `«~°∞"å`«, 'ѨÙ#~°˚#‡— J#|_»∞ =∞~˘Hõ
„Éè=í ∞#∞ á⁄O^Œ@O „áê~°OaèOKå_»∞. W^ŒO`å XHõ_∞» XHõ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ #∞O_ç =∞~˘Hõ ã¨fiѨfl=ÚÖ’xH˜
„Ѩܫ∂}˜OK«@O =O\˜k =∂„`«"Õ∞. J\˜ì D ѨÙ#~°˚<å‡#∞Éèí=OÖ’ `«# "åã¨#Å<Õ D 'bÅ—
~°∂ѨOQÍ J`«_»∞ WHõ¯_» á⁄Ok<å_»∞. ѨÙ#~°˚#‡ J#∞#k XHõ ã¨fiѨfl=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ ã¨fiѨfl=ÚÖ’
„Ѩ"ÕtOK«@O =O\˜^Œx, P Ô~O_ç\ ˜x ^Œi≈OK«∞ „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Ѩ~°=∂`«‡
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=∞x K≥áêÊ#∞ Hõ^•! K«∂Kå"å! h QÆ∞iOz U~°Ê_ç# ã¨OHõÅÊ"Õ∞ P bÅ J~Ú
=ÙO_»@OKÕ, h"Õ P bÅ"≥· L<åfl=Ù ã¨∞=∂! ''z^•`«‡—— ã¨~°fiQÆ`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«,
"åã¨<å =∞Ü«∞=∞QÆ∞ =∞~˘Hõ â◊s~°=Ú#∞ (h"Õ, x#∞fl, É’e# ~°∂Ѩ=Ú#∞) QÍOzuq. P z^•`«‡
Ü≥ÚHõ¯ WKåÛù „ѨÉèÏ=O KÕ`« kfifÜ«∞ bÅ ‰õÄ_® x#∞fl QÍOK«QÆey#k.
ã¨~°fiQÆ`«"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù#‰õΩ XHÍ<˘Hõ K«=∞`å¯~°Ü«Ú`«"≥∞ÿ# ã¨fiÉèÏ=–qâı+¨=Ú
HÍ#=K«∞ÛK«∞#flk. Jk ZHõ¯_» h ~°∂Ѩ=Ú# Z\˜ì "åã¨#Å∞ Hõey=ÙO@∞O^À, JK«Û@ P f~°∞QÍ<Õ
PÜ«∂ ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å ''ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞=Öˇ—— QÍOK«∞K«∞O_»∞#∞. WO^Œ∞‰õΩ ã¨fiѨfl"Õ∞ =∞#‰õΩ
^Œ$ëêìO`«=Ú. ''<Õ#∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ XHõ T~°∞ "≥o§<å#∞. JHõ¯_» QÆÅ HÍeÉÏ@Ö’ H˘O^Œ~°∞
[#∞Å`À ã¨OÉèÏ+≤OKå#∞—— .... J#∞#\˜ì ã¨fiáêfl#∞ Éèí==∞O`å JO`«~°OQÆ=Ú#<Õ U~°Ê_»∞`ÀOk.
HÍx, ÉÏǨϺ=∞O^Œ∞=Öˇ „áêÑ≤ΙÈÎOk. P`«‡ ã¨~°fi^• ã¨~°fi"åºÑ≤, ã¨~°fiâ◊H˜ÎÜ«Ú`«=Ú Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«,
Jk `«#Ü≥ÚHõ¯ "åã¨<å#∞ ™ê~°O Hõ#|_»@O, „ѨHÍtOK«@O, J#∞Éè"í å^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ@O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q
bÖÏ=∂„`«OQÍ [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^Œ$ëêìO`«=Ú#‰õΩ, ''=ã≤+¨µª_»∞–J~°∞O^èŒu—— .... „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å∞
W^ŒÌ~°∞ `«=∞`«=∞ ''=∞~°}=¸~°Ûù——Å#∞ á⁄Ok# `«~°∞"å`«, =∞~°Å ''=∞~˘HõKÀ@∞—— J#∞ „Éèí=∞#∞
á⁄O^Œ∞K«∞O_çi. P =∞~˘HõKÀ@∞ Jx ÉèÏqOK«|_»∞K«∞#fl KÀ@, ''.... g~°∞ =∂ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ ...
Wk =∂ ^Õâ◊=Ú .... Wk =∂ ^èŒ#=Ú .... Wk =∂ Hõ~°‡=Ú .... "Õ∞=Ú W@∞¡ q"åǨÏO
KÕã¨∞H˘<åflO .... UHõ=∞Ü«∂ºO .... g~°∞ =∂ Ѩi[#∞Å∞ ... D <å ÉèÏ~°º <å‰õΩ J`«ºO`«
„Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ k ... D <å Éè~í ΰ <å‰õΩQÆÅ XHõ =∞^è∞Œ ~å#∞|O^èOŒ .... W`«_∞» ##∞fl U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞
q_»z LO_»‰Äõ _»^∞Œ .....—— J#∞#\˜ì |∞kú–|Å=Ú#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘x L<åfl~°∞. J=hfl W~°∞=ÙiѨ\Ï¡
330
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J>Ë¡ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. D ã¨$+≤ìÖ’x r=ÙÅO^Œ~°∞ PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙŠѨ@¡, =º‰õΩÎÅѨ@¡, q+¨Ü«∞=ÚÅ
Ѩ@¡ W>Ë¡ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ |∞kú|ÅOKÕ, „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ `«=∞‰õΩ`å"Õ∞,
HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. WO^Œ∞‰õΩ =∞#O x`åº#∞Éè=í "≥∞#ÿ ã¨fiѨfl=Ú<Õ ^Œ$ëêìO`«=ÚQÍ fã¨∞HÀ=K«∞Û.
ã¨fiѨflOÖ’ K«∂z# WO\˜x, ''Wk <å WÅ∞¡—— Jx, ã¨fiѨflOÖ’ K«∂z# [#∞Å#∞, ''g~°∞ <å â◊„`«∞–
q∞„`«∞Å∞—— .... Jx P ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì "åã¨Î"å#∞Éèí∂u<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•!
HÍx P WÅ∞¡, P [#∞Å∞, L<åfl~å? LO>Ë ZHõ¯_» L<åfl~°∞? ÖˉõΩO>Ë J#∞Éèí"åÅhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç
=zÛѨ_®¤~Ú? P ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì ''ÉèíÜ«∞=Ú, L^ÕfiQÆ=Ú, P"Õâ◊=ÚÅ∞.....—— =O\˜q ZO^Œ∞‰õΩ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞? ã¨fiѨflOÖ’x PÜ«∂ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ J`«xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ<À, „Ѩu‰õÄÅOQÍ<À
„áêÑ≤Îã¨∂Î ... J`«xx ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«∞@O, ^Œ∞ódOѨ*ËÜ«∞@O .... "≥Ú^ŒÖˇ·# =º=Ǩ~°ã¨~°o
QÆey LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! D *Ï„QÆ`ü^Œ$â◊º=Ú, WO^Œe [#∞Å∞, Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
J~Ú`Õ `«y#O`« ѨijÅ<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# |∞kú ÖËHõáÈ=Ù@KÕ ''Wk "åã¨Î==Ú—— .... J#∞ |∞kú
U~°Ê_»∞`ÀOk. WO^Œe Hõ∆}Hõ∆} .... ''=∂~°∞ÊKÕ~°∞ÊÅ∞—— .... QÆ=∞xOz# "åiH˜ WHõ¯_» ‰õÄ_®
„Ѩ"åǨÏ=ÚÖ’x [Å=Ú=O\˜ Jã≤÷~°`« Hõ#|_»∞K«∂<Õ LO@∞#flk.
D kfifÜ«∞bÅ `«# Éèí~°Î =∞~°}˜OK«\ÏxH˜ H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ =ÚO^Õ r==Ú–„áê}=ÚÅ`À
ã¨Ç¨ D ^ÕǨÏ=Ú #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»e#k.''=∞~°}=¸~°Ûù——#∞ á⁄Ok# `«~°∞"å`« P"≥∞
ã¨fiã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°OQÍ z`åÎHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ 'LxH˜— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éè=í =Ú#∞ á⁄O^Œ ™êy#k. „Hõ=∞OQÍ
P"≥∞ ѨÓ~°fi"åã¨#Å∞ (kfifÜ«∞bÅQÍ HõeyÜ«Ú#fl ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞) J#∞ã¨iOz qHÍã¨=Ú
á⁄O^Œ™êyOk. ѨÓ~°fi㨇 $ux J#∞ã¨iOz `«# Éèí~°Î ™êxfl^茺=Ú á⁄O^Œ∞@‰õΩ Ñ¨^Œ∞‡x Éè∫uHõ
â◊s~°O L#fl QÆ$ǨÏ=∞O_»Ñ=¨ Ú#‰õΩ "≥à√◊ §K«∞#flk. JHõ¯_» P"≥∞ Ѩ^∞Œ ‡x HõÅ∞ã¨∞HÀ=@O [~°∞QÆQÅÆ ^Œ∞.
❖❖❖
37. kfifÜ«∞bÅ
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : qO@∞<åfl"å, ~å=∞K«O„^•! kfifÜ«∞bÅ ã¨~°ã¨fif^Õqx `«# ѨÓ*Ï^Œ∞ÅKÕ
„Ѩã¨#flO KÕã¨∞H˘#flk. J~Ú`Õ, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ# q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«O H˘O`«
Jã¨OѨÓ~°‚`«fi=Ú HõeyÜ«Ú#flk. |∞kú =∞iH˘O`« qHõã≤OK« =Åã≤Ü«Ú#flk. `«# P "åã¨<å=∞Ü«∞
^ÕǨÏ=Ú`À<Õ Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆=Ú#∞ á⁄O^•Å#∞H˘#flk. `«# â◊s~°=Ú`À ã¨Ç¨ PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞
HÀ=∞ÖÏHÍ~°=∞QÆ∞ ѨH˜∆=Öˇ Ѩܫ∞xOK«™êyOk. ''<å Éèí~°Î#∞ á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞<åfl#∞ Hõ^•—— .... J#∞
UÔH·Hõ ÉèÏ=# P"≥∞#∞ ѨÙÅH˜OѨ*Ë™ÈÎOk. J@∞¡ "≥à◊√§K«∂ XHõKÀ@ Z^Œ∞~°∞QÍ XHõ ¢ã‘Îx K«∂zOk.
J#QÍ, kfifÜ«∞ bÖÏ^Õq Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨OHõÅÊ=Ú— J<Õ J^ŒÌOÖ’ ã¨~°ã¨fif^Õq ã¨OHõÅÊ „ѨÉèÏ=OKÕ`«
'‰õΩ=∂i— J#∞ ¢ã‘Î~°∂ѨO „ѨuaOaOzOk.
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 331
‰õΩ=∂i : F [˝Ñ≤Î^Õ=`« Ü≥ÚHõ¯ Éèí‰õΩÎÖÏ~å! ã¨∞O^Œs! h‰õΩ ™êfiQÆ`«O! <Õ#∞ h H˘~°ˆH ã¨~°ã¨fif^Õq
P[˝ÃÑ· D PHÍâ◊Ѩ^äŒOÖ’ "ÕzÜ«Ú<åfl#∞.
kfifÜ«∞bÅ : FǨϟ! h=Ù <åHõO>Ë =ÚO^Õ=zÛ WHõ¯_» "ÕzÜ«Ú#flO^Œ∞‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞.
^≥"· åOâ◊ãO¨ Éè∂í `«∞~åÖ"≥#· h=Ù HõxÑ≤OK«Háõ È`Õ D ã¨∞qâßÅ PHÍâ◊OÖ’ WHõ <å QÆu JQÆ=∞ºQÀK«~"° ∞Õ
JÜÕ∞ºk.
''=∞ǨÏ`åO^Œ~°≈#O Ü«∞<å‡O#flHõ^•K«# x+¨ÊùÅ"£∞——
h=O\˜ L`«Î=ÚÅ ^Œ~°≈#O T~°ˆH áÈQÆ∂_»^Œ∞ Hõ^•! <å Éèí~°Î ZHõ¯_»∞<åfl_»∞? ##flHõ¯_çH˜
"≥O@<Õ fã¨∞H˘xáÈ.
‰õΩ=∂i : J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ! ''<Õ#∞ ã¨∂Å÷ =ÚHõO>Ë Juã¨∂Hõ;=Ú, ã¨fiÉèÏ=ã≤^=úŒ Ú J~Ú#\˜ì Pu"åÇ≤ÏHõ
^ÕǨÏ=Ú#∞. ÖËHõ, ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú#∞—— J#∞ ÉèÏ=##∞ ^Œ$_è»OQÍ P„â◊~ÚOK«∞. J\˜ì ã¨∂Hõ;â◊s~°
^è•i}˜"≥· ##∞fl J#∞ã¨iOK«∞. JѨC_»∞ x#∞fl h Éèí~°Î L#flKÀ\˜H˜ H˘xáÈQÆÅ#∞.
kfifÜ«∞bÅ J>Ë¡ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ^è•iÜ≥ÿ∞ ‰õΩ=∂ix J#∞ã¨iOK«™êyOk.
❖
[˝Ñ≤Î^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^ÕqKÕ Ñ¨OѨ|_ç# P ‰õΩ=∂i =ÚO^Œ∞^•i K«∂ѨÙ`«∂ LO_»QÍ,
kfifÜ«∞bÅ „|Ǩ‡O_» zè„^Œ=∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú# „Ѩ"ÕtOzOk.
„Hõ=∞OQÍ "åi^ŒÌ~°∞ '"Õ∞Ѷ¨∞=∞O_»ÅO— ^•\˜"Õã≤, '"åÜ«Ú=∞O_»ÅO— „Ѩ"ÕtOKå~°∞. ã¨∂~°º
=∂~°æ=Ú#∞ ^•\Ï~°∞. #Hõ∆„`«=∞O_»Å=Ú#∞ JkèQÆq∞OKå~°∞. WO„^Œ∞_»∞, ^Õ=`«Å∞, ã≤^ŒúÖ’Hõ=Ú#∞,
„u=¸~°∞ÎÅ#∞ ‰õÄ_® J<åÜ«∂ã¨OQÍ ^•\˜"Õâß~°∞. '„|Ǩ‡O_» Hõ~°Ê~°=Ú— KÕ~°∞H˘<åfl~°∞. =∞OK«∞
=ÚHõ¯Å∞ ‰õΩO_»Ö’ ÃÑ\˜#ì ѨC_»∞ P ‰õΩO_»‰Ωõ , ze¡ ÖˉΩõ #flѨÊ\˜H,© ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ =∞OK«∞ YO_»=ÚÅ∞
h\˜aO^Œ∞=ÙÅ ~°∂Ѩ=Ú# KÕ~°∞`«∂ LO\Ï~Ú Hõ^•! J>Ë¡ 'ã¨OHõÅÊã≤^Œú—Ü«∞QÆ∞ kfifÜ«∞bÅ
„|Ǩ‡O_»=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_çOk. z`«Î=∂„`« â◊siÜ«∞QÆ∞ P"≥∞ ã¨OHõÅÊ=∂„`« [x`«=ÚÖˇ·#
'„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞— J<Õ q„Éèí=∞=ÚÅhfl `«# JO`«~°=Ú#<Õ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
Jxfl J#∞Éèí==ÚʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}O ã¨O™ê¯~°=ÚÖË.
D q^èŒOQÍ P"≥∞ „|Ǩ‡kÖ’Hõ=ÚÅhfl ^•\˜Ok. ‰õΩ=∂i ^Õ=`«`À ‰õÄ_»∞H˘#fl^≥·, „|Ǩ‡O_»
Hõ~°Ê~°=Ú (ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚÅ HÍ=Å#∞#fl space) ^•\˜"Õã≤Ok. [Å=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# P=~°}=ÚÅhfl
JkèQÆq∞OzOk. JO`«=Ú JO@∂ ÖË#\˜ì z^•HÍâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOzOk. P z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞
Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ XHõ^•x H˜OH˘Hõ\ ˜ Hõ#|_»‰õΩO_® LO_ç L<åfl~Ú. XHõ
ѨÙ~°∞QÆ∞ XHõ ˆ~QÆ∞ѨO_»∞Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? J>Ë¡, JHõ¯_» L#fl Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞
„|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’x XHÍ<˘Hõ ^•xÖ’ =∞# kfifÜ«∞bÅ, =∞iÜ«Ú, ‰õΩ=∂i „Ѩ"ÕtOKå~°∞. P
„|Ǩ‡O_»=∞O_»Å=Ú „H˜O^Œ L#fl Ѩ^Œ∞‡x ~å[º=Ú#∞ ã¨q∂Ñ≤OKå~°∞. „Hõ=∞OQÍ JO`«óѨÙ~°OÖ’,
Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú L#fl QÆkÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞.
332
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
kfifÜ«∞bÅ Z^Œ∞~°∞QÍ Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú K«∂z Éèí~°Î`À ѨÙ#óã¨=∂QÆ=∞O
á⁄O^Œ∞K«∞#flO^Œ∞‰õΩ Ñ¨~°=∂#O^ŒÉèíi`«∞~åÖˇ·#k. JѨÊ\˜HõѨC_»∞ `å#∞ Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú HõeyÜ«Ú#fl
J#∞Éè=í =Ú#∞ á⁄Ok#k. `«# =∞$^Œ∞"≥#· KÕu„"Õà§◊ #∞ q^Œ∞Å∞ÛK«∞, H˜Oz`ü ѨijÅ#QÍ J~°K`Õ ∞« Å#∞
K«∂K«∞H˘#flk. #∞^Œ∞~°∞ÃÑ· Ѩ_ÕA@∞ì#∞ ã¨iKÕã¨∞H˘#∞K«∞, ‰õΩ=∂i`À ã¨OÉèÏ+≤OK«\ÏxH˜ „ѨHõ¯‰õΩ
K«∂z#k. HÍx, P „ѨHõ¯# ZO`«QÍ P"≥∞ Hõ#∞Å∞ "≥uH˜<å, ‰õΩ=∂i Hõ#|_»ÖË^Œ∞. ''D ‰õΩ=∂i
Z@∞ "≥o§áÈ~Ú#^À Hõ^•! J=Ù#∞ÖË! =∂Ü«∞ Z~°∞QÆ|_ç# `«~°∞"å`« „Éèí=∞ HÍ~°}OQÍ U~°Ê_ç#
^Œ$âߺ#∞Éè=í O, J\ì̃ ^Œ$â◊º^Œ~≈° #OKÕ`« U~°Ê_ç# qHÍ~åÅ∞ ZHõ¯_çH˜ áÈ`«∞<åflÜ≥∂ Uq∞ K≥Ñʨ QÆÅO?——
Jx J#∞H˘#flk. P"≥∞ `«# ^Œ$+≤ìx â◊=~°∂Ñ≤ J~Ú Ñ¨~°∞O_çÜ«Ú#fl `«# Éèí~°Î =ÚY=Ú"≥·Ñ¨Ù
=∞~°eÛ#k. `«# ''ã¨fiÜ«∞O„ѨuÉèí——KÕ q+¨Ü«∞=∞O`å „QÆÇ≤ÏOK« <å~°OaèOzOk. ''PǨñ! W`«_Õ <å
Éèí~°Î. q^Œ∂~°^äŒ∞x ~°∂Ѩ=Ú# Ü«Ú^ŒúOÖ’ ã≤O^èŒ∞~åAKÕ K«OѨ|_ç, g~°Ö’Hõ=ÚÅ#∞ á⁄Ok
WK«@ ã¨∞YOQÍ x^Œ∞iã¨∞Î<åfl~°∞ HÍÉ’Å∞! ^Õg„Ѩ™ê^ŒOKÕ`« <Õ#∞ D Éè∫uHõ â◊s~°O`À WK«\ ˜H˜
~åQÆeQÍ#∞. <å=O\˜ J^Œ$+¨=ì O`«∞Å∞ WOHõ ZHõ¯_≥<· å, Z=Ô~<· å, LO\Ï~å? W^ŒO`å ã¨~ã° fi¨ f=∂`«
Hõ$ѨÜÕ∞ Hõ^•!—— Jx J#∞H˘O@∂ P QÆk JO`å HõeÜ«∞EzOk. JHõ¯_» QÆÅ XHõ <≥=∞eÑ≤OKè«Ñ¨Ù
Kå=∞~°=Ú (qã¨xHõé]=O\˜k) KÕuH˜ fã¨∞H˘#flk. `«# Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ PǨ¡^Œ=Ú H˘~°‰õΩ gK«™êyOk.
❖❖❖
38. ã¨∂Hõ;^ÕÇ¨Ï ÉèÏ=<å „Ñ¨ÉèÏ=O
ѨÓ~°fibÅ ã¨~°ã¨fif^Õq „ѨHõ¯<Õ L#flk Hõ^•. P"≥∞ `å#∞ L#fl ™ê÷#OÖ’OKÕ – kfifÜ«∞bÅ
Ѩ^∞Œ ‡x Éè∫uHõ^ÇÕ Ï¨ O LO_çÜÚ« #fl\˜ì `«=∞Ü≥ÚHõ¯ JO`«óѨÙ~° QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"tÕ OK«@O QÆ=∞xOzOk.
„Ѩ^äŒ=∞bÅ : J=∂‡! ã¨~°ã¨fif^Õg! h =~°„Ѩ™ê^ŒOKÕ`« P kfifÜ«∞bŠѨ^Œ∞‡x ^ÕǨÏO LO_ç
L#fl\˜ì =∂Ü≥ÚHõ¯ JO`«óѨÙ~° QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«@O QÆ=∞xOKå#∞. D =∂Ü«∂`«`«OQÆ=∞O`å
QÆ=∞xã¨∞Î#fl <å‰õΩ JO`å J=QÆ`«=∞QÆ∞K«∞O_»@OKÕ <å‰õΩ U ã¨OѶ¨∞@# ‰õÄ_® Pâ◊Û~°ºOQÍx,
ã¨∞YOQÍx, ^Œ∞óYOQÍx, =∞iOˆH ÉèÏ"å"ÕâO◊ QÍx HõeyOK«@OÖË^∞Œ . HÍx P QÆ$ǨÏOÖ’x ^•ã‘Q}Æ O,
Éèí$`«∞ºÅ∞ kfifÜ«∞bÅ#∞ K«∂z#ѨC_»∞ Uq∞ J#∞H˘O\Ï~À Hõ^•? "å~°∞ Uq∞ KÕÜ«∞#∞<åfl~À?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩ~°=∂`«‡ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú Hõ^•! 'xÜ«∞u— Ü≥ÚHõ¯ „¿Ñ~°}=Å#, z`ü–„ѨuÉèÏã¨
=Å#, =∞#óã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú =Å# JHõ¯_ç Éèí$`«∞ºÅ∞, bʼnõÄ_® `«=Ú‡ `å=Ú
z~°Ñ¨iz`«∞Å∞QÍ<Õ ÉèÏqOK«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. ^•ã‘QÆ}O "≥Ú^ŒÖˇ·# "åix K«∂z kfifÜ«∞bÅ.
''g~°O^Œ~°∞ <å Éèí~°Î‰õΩ ã¨O|OkèOz#"åˆ~ Hõ^•! Hõ#∞Hõ, <å‰õΩ‰õÄ_® ã¨O|OkèOz#"åˆ~. WO^Œ∞Ö’
#∂`«#"≥∞ÿ# qâı+¨O JO@∂ Un ÖË^Œ∞—— J<Õ ÉèÏqOK«∞K«∞#flk.
ÃÑ·QÍ, h‰õΩ – <å‰õΩ – P kfifÜ«∞bʼnõΩ, Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# ''[#‡–[<å‡O`«~°=Ú——Å =$`åÎO`«=Ú
`≥Å∞ã¨∞. JHõ¯_ç ѨiKåiHõʼnõΩ `≥eÜ«∞^Œ∞Hõ^•! "å~°∞ ZѨÊ\˜ÖÏQÍ<Õ x^Œ∞~°ÖËz `«=∞ Ü«∞[=∂#∞Å
¿ã=Ö’ x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞#fl>Ë¡ ÉèÏqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 333
„Ѩ^äŒ=∞bÅ : D K«=∞`å¯~°=∞O`å ÉÏQÍ<Õ L#flk. HÍx, <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. ''D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú
`À_»<Õ <Õ#∞ <å Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ¯ ™êq∂Ѩº`« á⁄O^•e—— J<Õ =~°O h =^ŒÌ #∞O_ç P kfifÜ«∞bÅ
á⁄OkÜ«Ú#flk Hõ^•! =∞i P"≥∞ `«# Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ PHÍâ◊OÖ’ `«ºlOzOk. „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞
ã¨∂Hõ;^ÕǨÏO `À_»<Õ ^•\˜"Õã≤Ok. P Ѩ^Œ∞‡_»∞ L#fl QÆ$ǨÏOÖ’, J#QÍ <å JO`«óѨÙ~°OÖ’,
„Ѩ"ÕtOK«QÍ<Õ ZHõ¯_ç #∞O_À P"≥∞‰õΩ ã¨∂÷Å^ÕǨÏO „áêÑ≤ÎOzOk. J\Ï¡ ZO^Œ∞‰õΩ [~°QÍe? P"≥∞
Éè∫uHõ ^ÕǨÏO`À<Õ „|Ǩ‡O_»Hõ~°Ê~°=Ú ^•\˜=ÙO_»=K«∞Û#∞ Hõ^•!
N ã¨~°ã¨fif^Õq : 'ZO_»—Ö’ h_» LO_»QÆÅ^•? ZO_»=Ù#flKÀ@ h_»QÍx, h_» L#flKÀ@ ZO_»QÍx
LO_»*ÏÅ=Ù Hõ^•!
J„Ѩ|∞^Œ∞úÅQÆ∞"å~°∞ ѨÙ}º=â◊OKÕ`« ã≤^ŒúÖ’Hõ=ÚÅ∞ á⁄Ok#ѨÊ\˜H©, "å~°∞ ã¨∂÷Å ^ÕǨÏO`À
PÜ«∂ ã≤^ÖúŒ ’Hõ=ÚÅÖ’ „Ѩ"tÕ OK«Ö~Ë ∞° . Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒù_∞» („|Ǩχ^Õ=Ù_»∞) "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨$+≤ì xÜ«∂=∞‰õΩÅ∞
ã¨$+≤ìÜ≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèí=Ú#O^Õ .... XHõ P@Ö’ H˘xfl xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ ~°zOK«|_ç#@∞¡, .... D
ã¨$+≤ì =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞ H˘xfl xÜ«∞=∞=ÚÅ#∞ HõeÊOzÜ«Ú<åfl~°∞. ''ã¨`«º=Ú Jã¨`«º=Ú`À
HõÅ∞=‰õΩO_»∞QÍHõ—— .... J#∞ xÜ«∞=∞=Ú#∞ x~°‚~ÚOz L<åfl~°∞. XHõxÜ«∞O^Œ∞ Jã¨`«º^Œ$+≤ì
ѨÓiÎQÍ `˘ÅQÆ#O`« =~°‰õΩ J`«_»∞ Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú`À „|Ǩ‡O_®O`«~°æ`«OQÍ Ñ¨Ü«∞xOK«ÖË_»∞.
HÍh, a_®¤! L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# P`«‡*Ï˝#O HõÅ"å~°∞ ã¨OHõÅÊѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ÉèÏ=# –Pâ◊Ü«∞=Ú
Hõey=ÙO>Ë, "å~°∞ `«=∞ Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ`À ã¨Ç¨ ã≤^ŒúÖ’Hõ=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«QÆÅ~°∞. 㨈~fiã¨~°fi„`å
P`«‡<Õ ^Œi≈OK«∞ J\˜ì"å~°∞ `«=∞#∞ P„â◊~ÚOK«∞ t+¨µºÅ‰õΩ É’kèOK«∞@ H˘~°HÀ, ÖËHõ, ^Œ∞+¨ì tHõ∆}
H˘~°HÀ, `«=∞ ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú`À<À, ÖËHõ "ÕÔ~·# ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú`À<À, "Õ~°∞"Õ~°∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞ „Ѩ"ÕtOK«
QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. XHõ ^Œ$ëêìO`«O q#∞. XHõ ÉÏÅ∞_»∞, J`«ºO`« J*Ï˝#O JO`«~°OQÆ=Ú# ¿Ñ~°∞H˘x
=ÙO_»QÍ, pHõ\ ˜"≥·Ñ¨Ù K«∂z#ѨC_»∞, J`«xH˜ P pHõ\ ˜Ö’ ÉË`åà◊√_»∞ ÖËHõ Éèí∂`«=ÚÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
HÍx J\˜ì ÉË`åà◊„ÉèÏOu ÖËx ÃÑ^ŒÌ"åiH˜ P pHõ\’¡ ^ŒÜ«∂ºÅ∞ HõxÑ≤™êÎÜ«∂? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
''Jq"ÕHõ=Ú—— J#∞ [fi~°O L#flO`«=~°‰õΩ 'q"ÕHõ=Ú— J#∞ j`«Å`«fi=Ú L^Œ~ÚOK«^Œ∞.
Jã¨Å∞ ''Jq"ÕHõ=Ú—— Jx =∞#O ^Õxx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO? ''<Õ#∞ Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«
xi‡`«"≥∞ÿ# D ^ÕǨÏ=Ú#∞ HõeyÜ«Ú<åfl#∞. D ^ÕǨÏ=ÚKÕ, W@∞¡ WO`«=~°‰õΩ xÜ«∞q∞OK«|_®¤#∞.
<å D Ѩikè ^ÕǨÏã¨OK«Å#=Ú#‰õΩ Ñ¨iq∞`«"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=#ÜÕ∞
'Jq"ÕHõ=Ú— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O\’Ok. ''ã¨∂÷Å^ÕǨÏ^è•i J~Ú# <å‰õΩ PHÍâ◊=Ú# Ѩܫ∞xOK«QÆÅ
â◊H˜Î ZHõ¯_» LO@∞Ok?—— J#∞#\˜ì Hõ$`«xâ◊ÛÜ«∞=Ú QÆÅ"å~°∞ PHÍâ◊ ã¨OKå~°O Z\Ï¡ KÕÜ«∞QÆÅ~°∞?
K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`«, ''*Ï˝#=Ú–q"ÕHõ=Ú–=~°=ږѨÙ}º^ÕǨÏ=Ú—— Å â◊H˜Î =Å#<Õ [#∞Å∞ D
Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú`À J<ÕHõ Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ ã¨OK«iOK«QÆÅ∞QÆ∞ K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, ZO_»∞\ωõΩÅÃÑ·
xѨC~°=fiѨ_ç`Õ Jq ^ŒQÆúO JQÆ∞#@∞¡, r=Ù#‰õΩ 'Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏÉèÏ==Ú— „Ѩã¨∞Êù@"≥∞ÿ „áêÑ≤ÎOz
#ѨC_»∞ D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú JkèQÆq∞OK«|_ç#k – u~°ã¨¯iOK«|_ç#k JQÆ∞K«∞#flk.
334
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ^äŒ=∞ bÅ : PHÍâ◊ QÆ=∞#=ÚÅ∞, Ѩ~°Ö’Hõ ã¨OKå~°=ÚÅ∞, =~°–âßѨ=ÚÅKÕ „áêÑ≤ÎOK« QÆÅ=x
h=Ù JO@∞#fl@∞¡<å=Ù. JO>Ë J\˜ì ™ê=∞~°÷º=ÚÅ∞ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åflÜ«∂? ÖËHõ,
[QÆ<å‡`«=QÆ∞ hKÕ PÜ«∂^Õ=`«Å ~°∂Ѩ=Ú# =~°âßѨ=ÚÅ∞ „Ѩ™êkOK«∞@KÕ Åaèã¨∞Î<åflÜ«∂?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : =~°-âßѨ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® „áêHõÎ#Hõ~°‡Å#∞ (W`«óѨÓ~°fi=Ú x~°fiiÎOK« |_ç#
âßs~°Hõ–=∂#ã≤Hõ „H˜Ü«∞Å#∞), J#∞ã¨iOKÕ LO@∞<åfl~Ú. HÍ|\˜ì, ''r=Ù#‰õΩ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
J#∞ã¨iOKÕ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú—— J#∞ J„ѨuǨÏ`« ã≤^•úO`«=Ú#‰õΩ =~°âßáê^Œ∞Å
=º=Ǩ~°OKÕ`« =KÕÛ Ö’@∞ Uq∂ LO_»^∞Œ . F „Ñ≤Ü∞« Éè‰í Ωõ ÖÎ Ï~å! bÖÏ! D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å
H˘O`« ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À Ѩije¿ãÎ D q+¨Ü«∞O J=QÆ`«=∞ø`ÀOk.
x`«ºã¨`º« =∞QÆ∞ ã¨^fiŒ ã¨∞=Î Ù ã¨~fi° ^• J=ºÜ«∞"≥∞,ÿ â◊√^Œ"ú ∞≥ ,ÿ âß#Î"∞≥ ÿ ... `«# ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞
`«ºlOK«‰Ωõ O_®<Õ ... ã¨~fi° ^• LO_ç LO\’Ok. „`å_»∞#O^Œ∞ XHõxH˜ ã¨~Ê° „ÉèÏOu Hõey`Õ HõÅ∞QÆ=K«∞Û.
HÍx, P „`å_»∞ ã¨~°Ê=Ú=Öˇ ѨxKÕÜ«∞ÖË^Œ∞ Hõ^•! ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ÖË#\˜ì^Õn Z\˜ì HÍ~°º=Ú
X#~°ÛÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì HÍ~°ºx=∞QÆ∞flÅQÆ∞K«∞#fl „Ѩu XHõ¯~°∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú HõeyÜÕ∞ L<åfl~°∞. J\˜ì
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨^fiŒ ã¨∞"Î Õ J~Ú=Ù#flk. J\˜ì ã¨^fiŒ ã¨∞"Î Õ „|Ǩχ=∞x, P`«‡ÉèQí "Æ å#∞_»x, Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»x
~Ú@∞¡ J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À H©iÎOK«|_»∞`ÀOk.
JO^Œ∞KÕ`«, F bÖÏ! =∞#O^ŒiÖ’ U XHõ¯~°∞ ѨÙ@∞ì@ÖË^Œ∞. K«K«∞Û@ÖË^Œ∞. D Kå=Ù –
ѨÙ@∞ìHõÅ#|_»∞#=hfl ^ÕǨ`«‡^Œ$+≤ìÖ’ =∂„`«"Õ∞ LO_ç LO@∞<åfl~Ú. HÍx ''Wk =∞$uK≥Ok#k.
<Õ#∞ ѨÙ\Ïì#∞. K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞—— J#∞#\˜ì q∞^䕺#∞Éèí==∞O`å ѨÓ~åfiÉèϺã¨=Ú (Previous
Experience) =Å#<Õ q[$Oaè™ÈÎOk. r=Ù#‰õΩ J`«ºO`« J<åÜ«∂ã¨OQÍ D ™êfi#∞Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞
ã¨O㨇 $`«„Éèí=∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. ''[x‡OK«∞@, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ∞ – ã¨~°fi
J#∞Éè=í =ÚÅ ~°ÇÏ≤ `«ãu÷≤ J~Ú# xifiâıëê#∞Éè=í O—— ... W=hfl HõÅÊ# KÕ`<« Õ ÉèÏqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
''HõÅÊ#—— .... HõÅÊ#ÜÕ∞ J=Ù`«∞OkHÍx ã¨`«º"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? D 'ã¨O™ê~°ã¨‡ $u— JO`å
J*Ï˝#∞Å 'JO`«~°=Ú—#<Õ L^Œ~Ú™ÈÎOk HÍx, ZHõ¯_À ÉÏǨϺ=Ú# =∂„`«O HÍ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
h\˜Ö’ „ѨuaOaOKÕ K«O„^Œ∞x K«∂z ''J=Ù#∞. WkÜÕ∞ "åã¨Î==∞QÆ∞ K«O„^Œ∞_»∞—— Jx ÉÏÅ∞_»∞
„Éèíq∞™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? D ã¨O™ê~°=Ú J<Õ „Éèí=∞ ‰õÄ_®, ''Wk ÉÏǨϺ=Ú#<Õ "åã¨Î=`«fi=Ú
HõeyÜ«Ú#flk—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ qHõã≤™ÈÎOk.
F bÖÏ^Õg! `«`«Î fiA˝Å∞, ^èŒ~°‡Ñ¨~°∞Å∞ JQÆ∞"å~°∞ =∂„`«"Õ∞ Pu"åÇ≤ÏHõ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ
"≥à◊§QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. Éè∫uHõ^Œ$+≤ì L#fl"å~°∞ "≥à◊§ÖË~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? q∞^䌺 – „Éèí=∞=∞Ü«∞=Ú
J~Ú#\˜ì D 'PkèÉè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú— ã¨`«º=Ú#∞ P„Hõq∞OK«∞H˘#QÆÅ^•? ÖË^Œ∞.
=∞# kfifÜ«∞bŠѨÓ~°‚`«fi=Ú QÍOz LO_»ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© `«`«Î fiA˝~åÖË! ##∞fl x~°O`«~°O
P~åkèOz LO_»@OKÕ L`«Î=∞ÉèÏ==Ú ('<Õ#∞ P`«‡#∞— J#∞#\˜ì P`«‡ ÉèÏ==Ú) á⁄OkÜÕ∞
L#flk, JO^Œ∞KÕ`«<Õ Ñ¨^Œ∞‡_»∞ L#fl #QÆ~°O "≥à◊§QÆeyOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 335
*Ï˝# ^Œ$+≤ìÖ’ D [QÆ`«∞Î ÖËx^•xQÆ#∞, J"åã¨Î==ÚQÍ#∞ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. WO^Œ∞
HõxÑ≤ã¨∞Î#fl Hõ+ì̈ã¨∞Y=ÚÅ=O\˜=hfl ÉèÏ=#KÕ`«<Õ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. HÍx, ã¨fi`«Ç¨QÍ U~°Ê_»∞K«∞#flq
HÍ=Ù. J>Ë¡ ã¨HõÅ ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ã¨∞=∂!
❖❖❖
39. Hõ+¨ì – ã¨∞Y=ÚÅ∞
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : J=∂‡! [QÆ<å‡`å! D [QÆ`«∞ÎÖ’x Hõ+¨ìã¨∞Y=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# U~°Ê_»∞K«∞#fl=hfl
J"åã¨Î==∞x, ã¨fiHõeÊ`«=∞x J#@O q#\ÏxH˜ ÉÏQÍ<Õ L#flk. J@∞K«∂_»∞ <ÕÅÃÑ· XiyÜ«Ú#fl
<å Éèí~°Î WѨC_»∞ „áê}=ÚÅ∞ `«ºlOK«#∞<åfl_»∞ Hõ^•! Wk <å‰õΩ ã¨OÉèíqã¨∞Î#fl Hõ+¨ì"Õ∞ Hõ^•! W@∞¡
=∂‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl J<ÕHõ ^Œ∞~°ƒù~° ã¨OѶ¨∞@#Å =Å# ''^Œ$â◊º=Ú Jã¨`«º=Ú—— J#∞ "å^Œ# Z\Ï¡
ã¨=∞i÷OK«QÆÅ^ŒQÆ∞#∞ K≥ѨC? ''ã¨∞Y=Ú – ^Œ∞óY=Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ Hõey#\˜ì ''J^Œ$+¨ì
^Œ∞~°^Œ$+¨ì=ÚÅ∞—— D r=Ùx ã¨q∂Ñ≤OK«@O, ^Œ∂~°O HÍ=@O ZѨC_»∂ ^≥·#OkHõOQÍ [~°∞QÆ∞K«∞#fl
q+¨Ü«∂ÖË Hõ^•! D J^Œ$+¨ì – ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=ÚÅ ã¨fiÉèÏ=O Z\Ï¡ ã≤kú™ÈÎOk? Jã¨Å∞ D Ѩ^•~°÷=ÚÅ
'ã¨`«Î— JO`å Z\Ï¡ U~°Ê_»∞`ÀOk?
áÈh! D J^Œ$+¨ì–^Œ∞~°^Œ$+¨ì=ÚÅ∞ ˆH=ÅO HõÅÊ<å=∂„`«=ÚÖË#x H˘kÌ¿ãѨ٠J#∞H˘O^•O.
HÍx JyflH˜ L+¨‚`«fi=Ú, Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѷ¨∞#Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ã≤÷~°`«fi=Ú, '=∞OK«∞—‰õΩ K«Å¡^Œ#=Ú,
D PHÍâ◊=Ú, D HÍÅ=Ú ... D Ѩ^•~°÷=ÚÅ LxH˜ W=hfl Z\Ï¡ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú? D
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, "å\˜ J#∞Éèí==ÚÅ∞, ^Œ$â◊º=ÚÅ∞, "å\˜ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ .... W=hfl Z\Ï¡
„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú? W=hfl W@∞¡ LO_»QÍ ''[QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞—— Jx =∞#O Z\Ï¡ ã¨q∂H˜∆OK«QÆÅO? W=hfl
Z=~°∞ HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞? ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú? `«$}=ÚÅ∞, H˘O_»Å∞, ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ∞ =O\˜
PÜ«∂ PHÍ~°=ÚÅhfl Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! W=hfl Z\Ï¡ ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú? D [#‡–
=∞$`«∞º=ÙÅ∞ Z@∞¡ Z=iH˜ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú? D q+¨Ü«∂Å∞ ã¨O^Œ~Àƒùz`«OQÍ <Õ#∞
ZO`«=~°‰õΩ `«y=ÙO>Ë JO`«=~°‰õΩ q=iOK«∞.——
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ „Ѩâ◊fl "Õâß=Ù. 㨈~, h=Ù J_çy# q+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞
q=i™êÎ#∞. q#∞.
❖
''=∞Ǩ „Ѩà◊Ü«∞=Ú—— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl D r=ÙxH˜ ã¨O|OkèOz# XHÍ<˘Hõ ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞
ã¨~fi° Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ q#+¨"ì ∞≥ ÿ áÈ`«∞<åfl~Ú. J#QÍ r=Ùx ^Œ$+≤Ü
ì ∞« O^Œ∞ ã¨~fi° Ѩ^•~°=÷ ÚʼnõΩ Jf`«"∞≥ #ÿ
=∞ø#ã≤÷u âı+≤OK«∞K«∞#flk. JѨC_»∞ „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù XHõ¯>Ë ã¨„^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞=Ú : J#QÍ D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ (ÖËHõ „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯) ''^Œ$â◊º=Ú#∞ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞H˘#∞
XHÍ<˘Hõ ã≤÷u——QÍ „QÆÇ≤ÏOKåe. JO`ÕQÍx D Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞.
336
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„|Ǩχ=Ú XHõ¯>Ë ã¨„^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ âı+≤OK«@O – J#QÍ D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞
HõiyáÈ=Ù@Ü≥∂, ÖËHõ, Wq ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =ÚxyáÈ=Ù\’ HÍ^Œ∞. ''W^ŒO`å „^Œ+¨ìÜ«∞QÆ∞ <å`Àã¨Ç¨
UÔH·Hõ JkfifÜ«∞ „|Ǩχ"Õ∞. kfifÜ«∞"≥∞ÿ#^Õn ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. <Õ#∞ – h=Ù – J`«_»∞ – Jk – Wk
– JHõ¯_» – WHõ¯_» – <åk – hk ... J#∞#^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ ^Œ$_è»ÉèÏ=# U~°Ê_»∞@ÜÕ∞.
JѨC_»∞ K«∂_»|_»∞#^ŒO`å „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ âı+≤™ÈÎOk.
❖
XHõ_»∞ `«# ã¨fiѨflOÖ’ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, h=Ù – <Õ#∞ – hk – <åk =O\˜q, PHÍâ◊
QÆ=∞<å^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! J`«_Õ ã¨fiѨfl„^Œ+ì¨ J~Ú=ÙO_ç, P ã¨fiѨfl=∞O`å ~°zOK«|_»∞K«∞#flk
`«#Ü«∞O^Õ J~Ú=ÙO_ç‰õÄ_® ...P ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x `«#‰õΩ
"Õ~Ô #· "å\˜=Öˇ ^Œi≈Oz ''ã¨∞Y=Ú – ^Œ∞óY=Ú – =∂#=Ú – J==∂#=Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ J#∞Éè=í =ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J^Õq^èŒOQÍ „|Ǩχ=Ú – „|Ǩχ„ѨHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú#\˜ì –
ã¨∂Hõ;Éè∂í `«=ÚÅ#∞, ѨOK«É∂íè `«=ÚÅ#∞ – („^Œ=–Ѷ∞¨ #–"åÜ«Ú–`Õ[–„Ѩ^âÕ =◊ ÚÅ#∞) `«#Ü«∞O^Œ∞
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. ã¨∂Hõ;Éèí∂`«~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•eÛ# J„|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù D [Å=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#
P=~°}=ÚÅ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl ã¨∂÷Å`«fi=Ú#∞ `«# HõÅÊ<å |Å=ÚKÕ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P „|Ǩχ=Ú `«#‰õΩ `å<Õ D „|Ǩ‡O_» ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
QÀK«iOK«∞K«∞#flk. ÉÏǨϺ=Ú# L#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#fl D =º=Ǩ~°=∞O`å "åã¨Î"åxH˜ Jã¨`«º"Õ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H© ''^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ ã¨`º« =Ú——=Öˇ JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« QÀK«i™ÈÎOk. K«∂Kå"å? W@∞¡ „|Ǩχ=ã¨∞=Î Ù
''<Õ#∞ ã¨=∞+≤ì r=Ù_»#∞—— Jx zO`«# KÕã≤ `«# =∞<À~å[º=Ú#∞ D '„|Ǩ‡O_»=Ú— ~°∂Ѩ=Ú#
qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk. J\˜ì =∞<À~å[º=Ú<Õ '[QÆ`«∞Η J<Õ ¿Ñ~°∞`À =∞#O K≥ѨCH˘O@∞<åflO.
F „Ñ≤Ü«∞bÖÏ! ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© W^ŒO`å XHÍ<˘Hõ ''ã¨OHõÅÊ =$uÎ
–xÜ«∞=∞=Ú——#∞ J#∞ã¨iOKÕ „Ѩ=iΙÈÎOk. J\ì̃ xÜ«∞=∞=Ú ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ Z@∞¡#fl^À, WѨC_»∞
J>Ë¡ LO_ç L#flk. z`«=Î $`«∞ÅÎ ∞ U suQÍ LO\ÏÜ≥∂ P`«‡K≥`· #« ºO PsuQÍ<Õ ã¨∞Êùiã¨∂Î LO@∞Ok.
D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ 'JxÜ«∞u— Ü«∞QÆ∞ HÍ~°º=Ú XHõ¯\˜ ‰õÄ_® [~°QÆ@OÖË^Œ∞.
|OQÍ~°=Ú `«# PHÍ~°=Ú#∞ ZѨC_≥·<å =^Œe LO@∞O^•? ÖË^Œ∞Hõ^•! J>Ë¡ D [QÆ`«∞Î
‰õÄ_®. Wk =∂Ü«∞`À ‰õÄ_»∞H˘x# „|Ǩχ=Ú#O^Õ LO_ç=Ù#flk. „|Ǩχ=Ú #O^Õ "≥Åã≤Ü«Ú#fl
D '[QÆ`«∞Η „Ѩà◊Ü«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® â◊¥#ºO HÍ*ÏÅ^Œ∞. ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíOÖ’ Z@∞¡ U =ã¨∞Î=Ù
Pq~°ƒùqOzÜ«Ú#fl^À J>Ë¡ WѨC_»∞ ‰õÄ_® L#flk. h\˜H˜ `«~°OQÆ`«fi=Ú=Öˇ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ
[QÆ^Œ`«fi=Ú LO_çÜÕ∞ LO\’Ok. [QÆ`«∞Î „ѨHõ\ ˜`«O HÍ=K«∞Û. ÖËHõ HÍHõáÈ=K«∞Û. ã¨~°fi
ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÖ’#∞ „|Ǩχ=Ú `«# ã¨fiã¨`«Î#∞ U=∂„`«O =^ŒÅ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
„|Ǩχ=Ú `«# ''ã¨fiã¨`Ϋ – JYO_»`fi« =Ú – âßâ◊fi`«`fi« =Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ÅHõ}
∆ =ÚÅ∞ UHõ}
∆ =∞O^Œ∞
Ѩi`«ºlOK«@O ÖË^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 337
'=∞OK«∞–K«Å¡^Œ#=Ú— 'xѨC–L+¨‚=Ú—=Öˇ 'K≥·`«#º=Ú–xÜ«∞u— Hõeã≤ÜÕ∞ LO\Ï~Ú.
K≥·`«#º=Ú L#flKÀ@ ã¨$+≤ì‰õÄ_® LO_ç LO\’Ok. PHÍâ◊~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú# D Ѩ$käq –
[Å=Ú– "åÜ«Ú=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·#q XHÍ<˘Hõ xÜ«∞ux J#∞ã¨iOz ã¨$ëêì ºk Ü«∞O^Œ∞ Z\Ï¡ L<åflÜ≥∂
WѨC_»∂ J\Ï¡ˆQ L<åfl~Ú. "å\˜ ã¨fiÉèÏ==Ú #O^Œ∞ H˘OK≥=Ú ‰õÄ_® =∂~°∞Ê LO_»@OÖË^Œ∞.
PHÍâ◊=Ú - (Space) → â◊¥#ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú
[Å=Ú – („^Œ==Ú - Liquid) → „Ѩã¨iOK«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú
W@∞¡ PÜ«∂ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ J>Ë¡ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. Kå=ٖѨÙ@∞ìHõ–„|`«∞‰õΩÅ xÜ«∞=∞=Ú
‰õÄ_® J>Ë¡ =∂~°‰õΩO_®<Õ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk. r=ÙÅO^Œ~°∞ P xÜ«∞=∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx, D r=Ùx "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨~°fi ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì ''x`Àºk`«
K≥·`«#º"Õ∞——. WO^Œ∞ ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤#^ŒO@∂ Uq∂ ÖË^Œ∞.
❖❖❖
40. D J#∞Éèí==∞O`å Uq∞\˜?
J~Ú`Õ D ''xÜ«∞u–Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞–â◊s~°=ÚÅ∞–L`«ÊuΖ q<åâ◊#=ÚÅ∞——
... "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î =º=Ǩ~°=∞O`å =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯, ÖËHõ „Éèí=∞Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x K≥áêÊ#∞. HÍx, „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# bÖÏ^Õq! "åã¨Î"åxH˜ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k L`«Ê#fl"Õ∞
J~Ú=ÙO_»ÖË^Œ∞.
bÅ : J^Õq∞@=∂‡? =∞i D J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl^ŒO`å Uq∞\˜?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : ã¨fiѨfl=ÚÖ’x ¢ã‘Î ã¨OQÆ=∞=Ú=Öˇ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí==∞O`å
q∞^䌺ÜÕ∞. J~Ú`Õ, D r=Ù#‰õΩ `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz# J*Ï˝#=Ú KÕ`«, J*Ï˝# [x`«"≥∞ÿ#
JaèÖÏ+¨K`Õ ,« JaèÖÏ+¨ [x`«"∞≥ #ÿ ^Œ$_è®ÉèϺã¨O KÕ`« D ÉÏǨº#∞Éè=í =ÚÅÃÑ· XHÍ<˘Hõ „Éè=í ∂`«‡Hõ"∞≥ #ÿ
qâßfiã¨O U~°Ê_»∞`ÀOk. `«`«Êùe`«OQÍ J`«_»∞ J<ÕHõ ã¨∞Y^Œ∞óMÏ#∞Éèí==ÚʼnõΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
z^•HÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ bÅÜÕ∞ W^ŒO`å. WѨC_»∞ =∞#O K≥ѨCH˘#fl xÜ«∞u ã¨fiÉèÏ==ÚÖˇ·#\˜ì
r=#–=∞~°}Ïk J#∞Éèí==ÚÅ∞ Jã¨`«º=ÚÖË J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® r=Ù#‰õΩ JÉèϺã¨=â◊O KÕ`«
ã¨`«º=Ú=Öˇ<Õ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú. W^ŒO`å ã¨`«Î (Absolute self) { ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ – Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯
ã¨=∞#fiÜ«∞ „ѨÉèÏ==∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.✺ J~Ú`Õ F bÖÏ! *Ï˝<åiÎ`À <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å qO@∞#fl
h‰õΩ, XHõ ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã¨∞Î<åfl#∞. =∞#O ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù QÆ∞iOz „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#flѨC_»∞,
''*Ï˝x J#∞Éèí==Ú——<Õ JkèHõOQÍ „Ѩ=∂}OQÍ JOwHõiOKåe ã¨∞=∂! JO`ÕQÍx, J*Ï˝x
J#∞Éèí==ÚÅ∞ „HÀ_ôHõiOz ZO`«QÍ `«~°˚#–Éèí~°˚#Å∞ KÕ¿ãÎ =∂„`«O UO „ѨÜ≥∂[#O?
✺
t= `«`«Î fi*Ï˝#=Ú „Ѩ=zOK«∞ t=ѨÙ~å}O 'ã¨`«Î—ÜÕ∞ t=Ù_»∞QÍ, ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ ÖËHõ „ѨHõ$uÜÕ∞ áê~°fiuQÍ,
[Å`«~°OQÆ=ÚÅ=Öˇ P W^ŒÌi JÉèË^Œ"Õ∞ L`«Î=∞ *Ï˝#Ü≥∂QÆ=ÚQÍ Kå@∞K«∞#flk.
338
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'<Õ#∞–h=Ù— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_»∞H˘x HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨~°fi=Ú z^•HÍâ◊"Õ∞ J~Ú=Ù#fl^Œx
J#∞‰õΩ<åfl=Ú Hõ^•! P z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞
''PHÍâ◊ ã¨Oq`«∞Η—#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ 'PHÍâ◊=Ú— QÍ#∞,
''HÍÅã¨Oq`«∞Η—#∞ ã‘fiHõiOK«∞@KÕ 'HÍÅ=Ú— QÍ#∞,
''[Åã¨Oq`«∞Η—#∞ J=^èŒiOK«∞@KÕ '[Å=Ú— QÍ#∞
QÍOK« ∞ K« ∞ #flk. XHõ _ » ∞ `« # JO`« ~ ° O QÆ = Ú#O^Œ e 㨠fi Ѩ fl OÖ’ `« # Ü« ∞ O^Õ PÜ« ∂
=ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! J>Ë¡ z^Œfiã¨∞Î=Ù `«#Ü«∞O^Œ∞ PÜ«∂ PHÍâßk ÉèÏ==ÚÅ#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. =∞i '=∂Ü«∞— Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞ J\˜ìk. Jk ÖËz =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ HõeÊOK«QÆÅ^Œ∞.
JO`Õ<å .... J@∞¡ HõeÊOK«|_ç, ã¨`«º=Ú=Öˇ J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞, ... HõÅÊ#Ü≥ÚHõ¯
JO`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@ ^•fi~å, ''W^ŒO`å J"åã¨=Î "Õ∞—— J#∞ ÉèÏ=##∞ á⁄O^ŒQÅÆ ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«
bÖÏ^Õg! D PHÍâ◊`«`«Î fi=Ú, [Å`«`«Î fi=Ú Ñ¨$näfi`«`«Î fi=Ú, "åÜ«Ú`«`«Î fi=Ú ... W=hfl Jã¨`«∞ÎÖË
㨠∞ =∂! D â◊ s ~° " Õ ∞ 'J㨠` « ∞ Î — J~Ú=ÙO_» Q Í J\˜ ì ''â◊ s ~° = ÚÖ’x WO„kÜ« ∞ =ÚÅ
J#∞Éèí==∂„`«=ÚÅ∞—— J~Ú#\˜ì D '^Œ$â◊º=Ú— ã¨`«º=Ú Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? z`üâ◊H˜ÎÜÕ∞
ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D ã¨$+≤ìx, WO„kÜ«∂^Œ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# „Ñ≤Ü«∂ „Ñ≤Ü«∞=ÚÅ#∞,
P „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# Láê^èŒ∞Å#∞ (â◊s~°=ÚÅ#∞) `«#Ü«∞O^Œ∞
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =ã¨∞=Î ÙÅ=Öˇ HõeÊOK«∞H˘O\’Ok. J#∞Éè=í =Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. D <Õ#∞ K≥ÑC¨ ^•xH˜
^Œ$ëêìO`«=ÚQ͆
1. ã¨fiѨflO : XHõ_»∞ XHõ 'HõÅ— HõO@∂, P HõÅÖ’ á⁄O^Œ∞`«∞#fl PÜ«∂ ã¨OѶ¨∞@#Å∞, ã¨∞Y
^Œ∞óMÏÅ∞, „Ñ≤Ü∞« -J„Ñ≤Ü∞« =ÚÅ∞, ÉèÜí ∞« –PO^Àà◊#Å∞ J^ŒO`å 'ã¨fiHõeÊ`«=∂Ü«∞— J#Hõ `«Ñʨ ^Œ∞.
2. ã¨OHõÅÊ=Ú : =∞~˘Hõ_»∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’ PÜ«∂ TǨωõΩ ã¨O|OkèOz# Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú,
"å\˜ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`å_»∞. XHÍ<˘Hõ Ñ≤zÛ"å_»∞ `«# „ѨHõ¯<Õ `å#∞ „¿Ñq∞OKÕ, ÖËHõ
^Õfi+≤OKÕ PHÍ~°=Ú#∞ ã¨OHõeÊOK«∞H˘x, J\˜ì ™êq∂Ѩº`«‰õΩ ã¨ÊOkã¨∂Î LO\Ï_»∞. J^ŒO`å
ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"≥∞ÿ# „Éèí=∞ÜÕ∞ Hõ^•!
3. ^蕺#=Ú : XHõ =∂O„u‰õΩ_»∞ `«# ^蕺#â◊H˜ÎKÕ XHÍ<˘Hõ ^Œ$â◊º=Ú#∞ HõeÊOz „¿ÑHõ∆‰õΩʼnõΩ
Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂Ñ≤OK«QÆÅ_»∞. Jk J`«xKÕ HõeÊOK«|_ç#^Õ J~Ú#ѨÊ\˜H©, „¿ÑHõ∆‰õΩÅ∞ Jk
"åã¨Î==∞x `«Åz K«∂ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
HÍ|\˜ì WHõ¯_» Z=_»∞ Z@∞¡ ^Œi≈ã¨∞<Î åfl_À J`«_∞» 'J@∞¡ ^Œi≈OK«@O— J<Õk ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"∞≥ #ÿ
=∂Ü«∞, ÖËHõ „Éèí=∞ÜÕ∞ ã¨∞=∂!
㨈~! WѨC_»∞ h‰õΩ .... ''=∞~°}Ï#O`«~°O r=Ù_»∞ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ Z\Ï¡ J#∞Éèíq™êÎ_»∞?——
.... J<Õ q+¨Ü«∞O qâ◊nHõi™êÎ#∞. JѨC_»∞ D q+¨Ü«∞OÖ’ h‰õΩ L#fl\˜ì J<ÕHõ ã¨O^ÕǨÅ∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú. h‰õΩ „âıÜ«∞ã¨∞û KÕ‰õÄ~°QÆÅ^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 339
=ÚO^Œ∞QÍ D ''=∂#=Ùx PÜ«Ú+¨µ¬—— J#|_»∞^•x xÜ«∞u QÆ∞iOz q#∞. ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Õ
XHÍ<˘Hõ xÜ«∞=∞=Ú „ѨHÍ~°O D =∂#=Ùx PÜ«Ú+¨µ¬ D q^èŒOQÍ x~°‚~ÚOK«|_ç#k.
Hõ$`«Ü«ÚQÆO ´ 400 ã¨OIIÅ∞ „`Õ`åÜ«ÚQÆO ´ 300 ã¨OIIÅ∞
^•fiѨ~°Ü«ÚQÆO ´ 200 ã¨OIIÅ∞ HõeÜ«ÚQÆO ´ 100 ã¨OIIÅ∞
J~Ú`Õ D 'PÜ«Ú~åÌÜ«∞O— q+¨Ü«∞OÖ’ ÃÇÏK«∞Û `«QÆ∞æÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. ^Õâ◊, HÍÅ, „H˜Ü«∞,
„^Œ=º=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ ''Ѩq„`«`«–JѨq„`«`«Å∞—— J#∞ã¨iOz PÜ«∂ =∞#∞+¨µºÅ rq`«=ÚÅ∞ #_»∞ã¨∞Î
<åfl~Ú. "å~°∞ x~°fiiÎOK«∞ Hõ~°‡ – JHõ~°‡Å Ѷ¨Å=ÚÅ∞ rq`«=Ú#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« PÜ«Ú~åÌÜ«∞OÖ’ ‰õÄ_® =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú. x~°∞Ì+¨ì=ÚÖˇ·# 'Hõ~°‡—Å
Ü≥ÚHõ¯ – P Hõ~°‡Å Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«=Ú J~Ú#\˜ì '^èŒ~°‡=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ÃÇÏK«∞Û–`«QÆ∞æÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ
PÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ∞O\ÏÜ«∞x J^èŒ~°fi}"Õ^Œ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# âßG=ÚÅ∞ =zã¨∞Î<åfl~Ú.
x~°∞Ì+¨ì=ÚÖˇ·# ã¨fi^èŒ~°‡=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „â◊^Œú`À ‰õÄ_ç# PK«~°}=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞
[#∞Å PÜ«Ú=Ù ‰õÄ_® ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. „Ѩ[Å∞ ã¨fi^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ =∞~°z K«iã¨∂Î L#flѨC_»∂
"åi ã¨~åã¨i PÜ«Ú+¨µ¬ `«QÆ∞æ`ÀOk. x~°∞Ì+¨ìHõ~°‡Å PK«~°}=Ú U q^èŒOQÍ LO>Ë [#∞Å ã¨~åã¨i
PÜ«Ú~åÌÜ«∞O P q^èŒOQÍ<Õ LO\’Ok. D q^èŒOQÍ =º+≤ì–ã¨=∞+≤ì [#∞Å PÜ«Ú~åÌÜ«∞O PÜ«∂
=∂~°∞ÊÅ∞–KÕ~°∞ÊÅ∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=ÚYºOQÍ PÜ«∂ x~°fiiÎOK«|_»∞ Hõ~°‡Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ D PÜ«Ú~åÌÜ«∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q
LO@∞<åfl~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, XHõ_»∞ ÉÏÅ–=∞$`«∞ºHÍ~°Hõ=∞QÆ∞ Hõ~°‡Å∞ PK«iOKå_»#∞HÀ. JѨC_»∞
J`«xH˜ `«^Œ#O`«~° [#‡ÅO^Œ∞ ÉÏź=Ú#O^Õ =∞$`«∞º=Ù „áêÑ≤ΙÈÎOk. J^Õq^èŒOQÍ x+≤^Œú Hõ~°‡Å∞
PK«iOz#ѨC_»∞, `«^Œ#∞™ê~°OQÍ JHÍÅ =∞$`«∞º=Ù Ü«∞ø=#–H“=∂~åÅÖ’ =zÛѨ_»∞`ÀOk.
âßG=ÚÅKÕ qkèOK«|_ç# PÜ«∂ ã¨∞Hõ~‡° Å#∞ PK«iOK«∞K«∞ „ѨâßO`« z`«=Î Ú#∞ JÅ=~°K∞« H˘#∞K«∞#fl
"å_»∞ x~°∞Ì+¨ì"≥∞ÿ# n~å…Ü«Ú~åÌÜ«∞=Ú#‰õΩ `«yLO@∞<åfl_»∞.
PÜ«Ú+¨µ¬ H©∆}˜Oz JOu=∞HÍÅ=Ú „áêÑ≤ÎOK«QÍ<Õ JѨC_»∞ Hõ~å‡#∞™ê~°O =∞~°‡ KèÕ^ŒHõ=∞QÆ∞
'"Õ^Œ#O— „áê~°OÉèí=∞ø`«∞Ok. „Hõ=∞OQÍ =∞$`«∞º=Ù ÖËHõ =∞~°}=Ú r=Ùx P„Hõq∞Oz"Õã¨∞ÎOk.
❖❖❖
41. =∞~°}Ï#∞Éèí=O : JO^Œ∞‰õΩ qzH˜`«û
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : ¿ÇÏ ã¨~°fi*Ï˝#q^è•`å! [QÆ<å‡`å! '=∞~°}=Ú— JO>Ë Uq∞\’ K≥ѨC. =∞~°}O
q+¨Ü«∞OÖ’ ##∞fl J<ÕHõ ã¨O^ÕǨÅ∞ "Õkèã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°}^Œ∞óYO Z\Ï¡ LO@∞Ok? JѨC_Õ"≥∞ÿ<å
ã¨∞YO „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^•? U^≥·<å `≥Å∞ã¨∞H˘#@O KÕ`«QÍx, PK«iOK«@O KÕ`«QÍx Jx"å~°º=∞QÆ∞
=∞~°}=Ú XHõ ã¨∞<åÜ«∂ã¨"≥∞ÿ# J#∞Éèí=OQÍ LO_»∞@‰õΩ gÅ∞#fl^•? =∞~°}Ï#O`«~°O Uq∞
[~°∞QÆ∞`ÀOk? Ü≥∂QÆ∞Å =∞$uH˜ ™ê^è•~°} [#∞Å =∞$uH˜ ÉèË^Œ"Õ∞"≥∞ÿ<å L#fl^•?
340
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : =∞#O =∞~°}=Ú QÆ∞iOz K«iÛOK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ D K«xáÈ=ÙK«∞#fl r=ÙÅO^Œix
=¸_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ qÉèílOK«=K«∞Û.
1. =¸~°∞öÅ∞ : H˘O^Œ~°∞ ^Œ$â◊º=ÚÖ’x q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡, WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚŠѨ@¡ J`«ºO`«
`å^•`«‡º=Ú, qâßfiã¨=Ú, =∞=∞HÍ~°=Ú, „Éèí=∞ Hõey=ÙO@∞<åfl~°∞. J\˜ì "åix '=¸~°∞öÅ∞—
Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. "å~°∞ q"ÕK«<å~°Ç≤Ï`« ã≤÷uÖ’<Õ =∞~°}=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
2. ^è•~°}ÏÉèϺã¨∞Å∞ : ''^è•~°}——#∞ JÉèíºã≤OKÕ"å~°∞. J#QÍ, „áê}=ÚÅ#∞ ã¨fiã¨OHõÅÊ=â◊O
KÕã¨∞H˘x JÉèϺã¨OKÕ <å_ô =∞O_»Å=ÚÖ’x „áê}ã¨OKå~°=Ú x~ÀkèOK«QÆey#"å~°∞.
„áê}=ÚÅ#∞ { =∞#ã¨∞û#∞ <åaè=^ŒÌQÍx, ǨÏ$^ŒÜ«∞ „Ѩ^Õâ◊=Ú# QÍx, HõO~î°=Ú# QÍx,
„Éèí∂=∞^茺 „Ѩ^Õâ◊=Ú#QÍx, „|Ǩχ~°O„^èŒ=Ú =^ŒÌQÍx JÉèϺã¨=â◊O KÕ`« xÅ∞Ѩ QÆey#"å~°∞.
3. Ü«ÚH˜Î=∞O`«∞Å∞ : ''"Õ∞=Ú â◊√^Œú – K≥·`«#º – ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ"≥∞ÿÜ«Ú<åfl=Ú. D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x
XHõ =ã¨∞Î=Ù HÍ=Ú. D ^Œ$â◊º=Ú =∂‰õΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ "Õ∞=Ú
ã¨O|OkèOz#"å~°=Ú HÍ=Ú.
''â◊√^Œú – ã¨Oq`ü – ã¨fi~°∂ѨÙÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú [x‡OK«@O ÖË^Œ∞. =∞~°}˜OK«@O ÖË^Œ∞.
`«~°OQÆ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞, á⁄O^Œ#ѨC_»∞ ‰õÄ_® [Å=Ú [Å"Õ∞ Hõ^•! D â◊s~å^Œ∞Å
~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ "Õ∞=Ú ã‘fiHõiOK«=K«∞Û. ÖËHõ `«ºlOK«=K«∞Û. =∂‰õΩ U ÉèË^Œ=ÚÖË^Œ∞. =∂
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ZѨC_»∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. WHõ¯_» `å~°ã¨|_Õ^ŒO`å Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯
ã¨O„Ѩ^Œ~°≈<åq<åºã¨"Õ∞!——
W\˜ì "≥∂Hõ∆ ÉèÏ==ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ`À ã¨OÉèÏ+≤OK«∞@KÕ`«, âßG=ÚÅ#∞ qKåiOK«@O KÕ`«,
ã¨fi|∞kúKÕ`« (ã¨fiqKå~°}KÕ`«) H˘O^Œ~°∞ =∞$`«∞º=Ù „áêÑ≤ÎOK«∞@‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ<Õ ÃÑOá⁄OkOK«∞
H˘O@∞<åfl~°∞. J\˜ì"åix ''Ü«ÚH˜Î=∞O`«∞Å∞—— JO@∞<åflO.
giÖ’ ^è•~°}ÏÉèϺã¨∞Å∞, Ü«ÚH˜=Î ∞O`«∞Å∞ JQÆ∞"å~°∞ D ^ÕÇϨ =Ú#∞ Ѩi`«ºlOKÕ @ѨC_»∞QÍx,
P `«~°∞"å`« QÍx U=∂„`«O ^Œ∞óYO á⁄O^Œ~°∞. ã¨∞Y=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J@∞¡ HÍ#\ì̃ =¸~°∞öÅ∞
=∞~°}ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ∞óY=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? q#∞.
㨠∂ Hõ ; Éè ∫ uHõ
â◊ s ~° = Ú â◊ s ~° = Ú
È
z`« Î = Ú
^è•~°}ÏÉèϺã¨=ÚQÍx, q"ÕH–õ qKå~°}Å∞QÍx P„â◊~ÚOK«#\˜"ì åi z`«=Î Ú rqOz Ü«Ú#flO`«HÍÅO
J<ÕHõ "åã¨#ÅKÕ ZšѨC_»∞ K«eã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. "å\˜ QÆ∞iOz PÖ’zã¨∂Î<Õ LO_»@O KÕ`«
J\˜ì"å~°∞ =∞~°}ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«ºO`« n#`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. z`«Î"Õ∞ "åã¨#ʼnõΩ LxH˜
™ê÷#O Hõ^•!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 341
D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ âßGã¨O™ê¯~°O, L`«Î=∞ JÉèϺã¨O á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ ''=∂#=ÙÖˇ·
rqOK«@O—— J#∞ XHÍ<˘Hõ J=HÍâ◊=Ú#∞ KÕ*Ï~°∞ÛH˘O@∞<åfl~°∞. ^Œ∞™êûOQÆ`«º Ѩ~°∞ÅQÆ∞@KÕ
xѨCÖ’ Ѩ_ç#"å-x=Öˇ =∞~°}ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z_»`≥QÆx ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
=∞$`«∞º=Ù ã¨q∂Ñ≤Oz#ѨC_»∞ .... HõO~î°=Ú ÉÁOQÆ∞~°∞áÈ`ÀOk. K«∂Ѩ٠`«yæáÈ`ÀOk.
~°OQÆ∞ "å_çáÈ`ÀOk. "åi ^Œ$+≤ìH˜ k‰õΩ¯Åhfl "≥Å∞QÆ∞ `«yæ, JO^èŒHÍ~°=∞Ü«∞O JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. kH±
=∞O_»Å=ÚÅhfl HÍ~°∞"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ „Hõ=Ú‡H˘#fl@∞¡ J~ÚáÈ`«∞<åfl~Ú. ѨQÆ\ ˜Ñ¨Ó@<Õ #Hõ∆„`«=ÚÅ∞
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. P r=Ù_»∞ JѨiq∞`«"≥∞ÿ# ÉÏ^èŒ`À .... Éèí∂q∞x PHÍâ◊OQÍ#∞, PHÍâ◊=Ú#∞
Éè∂í q∞QÍ#∞ ... K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. Hõà√◊ § uiyáÈ`«∞#fl@∞¡ LO@∞Ok. kH±K„« Hõ=ÚÅ∞ `ÕeáÈ`«∞#fl@∞¡,
PHÍâ◊OÖ’xH˜ H˘xáÈ|_»∞K«∞#fl@∞¡, QÍ_è»=∞QÆ∞ x„^ŒKÕ P=iOK«|_»∞K«∞#fl@∞¡ "åiH˜ JxÑ≤ã¨∂Î
LO@∞Ok. XH˘¯Hõ¯™êi pHõ\ ˜ #∂uÖ’ Ѩ_çáÈ=ÙK«∞#fl@∞¡, ~åu =∞^茺ÉèÏQÆOÖ’ XHõ HõѨÊ=Öˇ
zH˜¯áÈ~Ú#@∞¡ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. U^À K≥áêÊÅx LO@∞Ok. HÍx <À~°∞ ÃÑQÆÅ^Œ∞.
ǨÏ$^ŒÜ«∞O zè#fl"≥∞ÿ áÈ~Ú#@∞¡ LO@∞Ok. D J#∞Éèí==ÚÅhfl [#‡–[<å‡i˚`«"≥∞ÿ# J*Ï˝#O
KÕ`«<Õ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú ã¨∞=∂!
❖
JO^Œ∞KÕ`«<Õ, D r=Ù_»∞ â◊s~°^è•i J~Ú, rqOz L#flO`«HÍÅO ''<Õ#∞ Z=~°∞? D
^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ U"≥∞ÿ L<åfl~Ú?—— J#∞#k „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOKåe. J@∞¡ „Ѩܫ∞uflOK«@"Õ∞ Lz`«=∞x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. ã¨fiqKå~°}KÕ`«,
âßGѨijÅ#KÕ`«, QÆ∞~°∞"åHõº=∞##=Ú KÕ`«, ^≥·"Àáêã¨#KÕ`«, ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞ "≥Åã≤Ü«Ú#fl\˜ì
P`«‡^Õ=Ùx ã¨O`À+≤OѨ*Ü Ë Ú« @KÕ`« =∞#ã¨∞û x+¨¯Å‡+¨=∞ø`ÀOk. J\˜ì „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ „ѨÜ∂≥ [#OQÍ
P㨉Ωõ ÅÎ ∞, "åã¨#Å∞, =∞<À =ºã¨#=ÚÅ∞ ã¨#flyÅ∞¡K∞« <åfl~Ú. ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»Q∞Æ P`«‡^Õ=Ùx ã¨~fi° =Ú#O^Œ∞
^Œi≈OK«@O JÉèºí ã≤ã∂¨ Î ~åQÍ, JѨC_»∞ P`«‡*Ï˝#O P~°∂_è=» ∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ ''ã¨fiã¨`Ϋ ™ê=∂#º=Ú
(Absolute Self - Existence) ..... J#|_»∞ "≥∂Hõ∆ã≤÷u ã¨∞ã≤÷~°=∞ø`ÀOk. J\˜ì"åxH˜ â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯
~åHõáÈHõÅ∞ L#flѨÊ\˜H© J`«_»∞ ''<Õ#∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl#∞. K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞—— ... =O\˜ ÉèÏ=<å
ã¨OѨ~°¯=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@OÖË^Œ∞. J\˜ì L`«Î=∞ ã≤÷u H˘~°ˆH =∂#= [#‡ =zÛ#O^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKåe.
JO`Õ H Íx, =∞Ǩ Ï `« Î ~ ° " ≥ ∞ ÿ # J=HÍâ◊ " ≥ ∞ ÿ Ü « Ú #fl\˜ ì =∂#=[#‡#∞ â◊ √ +¨ ¯ "å^Œ # Å`À#∞,
J*Ï˝#„H˜Ü«∂HõÖÏѨ=ÚÅ`À#∞, ã¨fiÅÊ ÅHõ∆ º=ÚÅ `À#∞ =$^ä• KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œx ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ
™ê÷#=ÚÖ’ L#fl "Õ∞=Ú „Ñ≤Ü«ÚÅQÆ∞ ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åflO.
❖
J*Ï˝xx =∞$`«∞º=Ù ã¨q∂Ñ≤Oz#ѨÊ\˜ =∞<ÀQÆ`«"≥∞ÿ# ã≤÷u q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞
K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#∞.
342
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=¸~°ö`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOz, ^Œ$â◊º–ã¨OѨ~°¯=Ú`À ‰õÄ_ç =Úxy`ÕÅ∞`«∞#fl r=Ù_»∞, =∞~°}O
Pã¨#fl"≥∞#ÿ ѨC_»∞ z„`«–qz„`«=ÚÖˇ#· ã≤u÷ QÆ`∞« Å∞ JO`«~O° QÆ=Ú#O^Õ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞. ã¨∞_çQÍeKÕ
ÖË=<≥`«Î|_ç# QÆ_ç¤Ñ¨~°Hõ „H˜O^Œ Ѩ_ç#@∞¡ `å#∞ ‰õÄ_® Zyi „H˜O^ŒÑ¨_»∞K«∞#fl J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞
K«∞<åfl_»∞. "ÕQÆOQÍ „Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î#fl ~°^äŒO ZH˜¯#@∞¡, =∞OK«∞ÖÏQÍ HõiyáÈ`«∞#fl@∞¡ `å#∞ `«#ˆH
HõxÑ≤™êÎ_»∞. J\˜ì ã≤÷uÖ’ J`«_»∞ `«#∞ á⁄O^Œ∞`«∞#fl ã¨O™ê~°^Œ∞óY=ÚÅhfl `«# |O^èŒ∞=ÙʼnõΩ
`≥eÜ«∞K≥ѨC HÀ"åÅx `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_»∞`«∂ LO\Ï_»∞. HÍx =∂@ ÃÑQÆÅ^Œ∞. `«#∞ J~°∞ã¨∂Î
LO_»@O J#∞Éèíq™êÎ_»∞. HÍx, `«# ˆHHõÅ∞ `«#ˆH q#|_»=Ù. XHõ ÃÑ^ŒÌ ˆH∆Ѩ} Ü«∞O„`«=Ú<À
(Giant wheel) ÖËHõ "åÜ«Ú Ü«∞O„`«=Ú<À, ÖË^• XHÍ<˘Hõ „Éèí=∞Ü«∞O„`«=Ú<À Jkè~ÀÇ≤ÏOz#\˜ì
ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞`å_»∞. <åÅ∞Hõ#∞ Z=~À Ѩ\ ì̃ ÖÏy#@∞¡ LO@∞Ok. ã¨∞_ç–QÆ∞O_»=Ú# Ѩ_ç#"åx=Öˇ
LO\Ï_»∞. ã¨=Ú„^Œ=Ú, Éèí∂q∞ `«Å„H˜O^Œ∞ ÅQÆ∞K«∞#fl@∞¡, `å#∞ U^À JQÍ^èŒOÖ’ Ѩ_çáÈ=ÙK«∞#fl@∞¡,
=∞~°Å WO`«Ö’<Õ ÃÑ·H˜ ÖËK«∞K«∞#fl@∞¡ LO@∞Ok. W^ŒO`å J`«_»∞ „Éèí=∞=Oâ◊OKÕ`«, ÖËHõ, J*Ï˝#
„ѨÉèÏ=O KÕ`« J@∞¡ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. `«#Ü≥ÚHõ¯ 'LKåÛùfi㨖xâßfi㨗 ^èŒfi#∞Å#∞
qx `«∞á¶ê#∞ – â◊|Ì=ÚÅ#∞ qO@∞#fl@∞¡ ÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞. WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# „=}ÉÏ^èŒÅ∞ J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞.
bÖÏ^Õq : Jã¨Å∞ D ^Ò~åƒùQƺ=∞O`å D r=ÙxH˜ ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk?
ã¨~°ã¨fif^Õq : D r=Ù_»∞ rqOz L#flO`«HÍÅO ã¨Ô~·# *Ï˝#ã¨=Úáê~°˚#‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«Hõ,
J=™ê#^Œâ◊Ö’, â◊s~°=Ú <ÕʼnõÄÅ∞#\˜ì ^Œâ◊Ö’ ''<Õ#∞ D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#∞. <Õh â◊s~°=Ú#O^Œ∞
=∂„`«"Õ∞ â◊s~°Ñ¨iq∞`«∞_»<≥· L<åfl#∞. D â◊s~°=Ú`À U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨O|O^茖ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞
J`«ºO`« "åã¨Î==ÚÅ∞. D ^èŒ#–QÆ$Ǩ^Œ∞Å∞ <åq. D |O^èŒ∞[#∞Å∞ <å "å~°∞—— J#∞ „Éèí=∞
HõeyÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞. J\˜ì â◊s~° `å^•`«‡ º=Ú KÕ`«<Õ r=Ù#‰õΩ D ÉÏ^èŒÅhfl "å\˜Å∞¡`«∞<åfl~Ú.
''<Õ#∞ K≥`· #« ºã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ <åÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— J#∞#\˜ì Z~°∞Hõ#∞
D ^Œ$â◊º `å^•`«‡º=Ú HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎOk. Ѷ¨e`«OQÍ P`«‡ =ºuiHõÎ=∞QÆ∞ J#∞Éèí==ÚÅhfl =zÛ
Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú. "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ PHÍâ◊=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î#flѨC_»∞, P PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ hÅ`åfi^Œ∞Å∞
Hõ#|_»‰õΩO_®<Õ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ï[ x~°‡Å`«fi=Ú, JYO_»`«fi=Ú,
J#O`«`«fi=Ú ZHõ¯_çH˜ áÈ`«∞<åfl~Ú? J>Ë¡ LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! r=Ùx "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ D
=∞$`«∞º=Ù Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞~°ƒù~° – J#∞Éèí=O =Å# =KÕÛ Ö’@∞QÍx, =∂~°∞ÊQÍx LO_»^Œ∞.
❖
ã¨∂~°∞º_»∞ Jã¨Îq∞ã¨∂Î LO_»QÍ, "≥Å∞QÆ∞Å∞ `«yæáÈ=ÙK«∞O_»QÍ, k‰õΩ¯Åhfl „Hõ=∞OQÍ =∞e#"≥∞ÿ
áÈ`«∂ LO\Ï~Ú Hõ^•! J>Ë¡, =∞$`«∞º=Ù ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î#fl H˘Ån, P r=Ùx WO„kÜ«∞=ÚÅhfl Kå=
`«yæ =∂e#º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å~Ú. „Hõ=∞OQÍ '㨇 $uâ◊H˜Î— (*Ï˝Ñ¨Hõâ◊H˜Î) `«yæáÈ`«∞Ok. ѨÓ~åfiѨ~å
*Ï˝#O (Knowledge of Past and inquisitiveness for Future) „Hõ=∞OQÍ ã¨#flye¡áÈ`«∞Ok. K«∂ѨÙ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 343
Hõ#|_»‰õΩO_® áÈ`«∞Ok. =∞#ã¨∞û `«# HõÅÊ<å ™ê=∞~°÷º=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú, q"ÕHõ~°Ç≤Ï`«OQÍ
LO_çáÈ`«∞Ok. Jk XHÍ<˘Hõ =∞Ǩ"≥∂ǨÏ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. P "≥∂ǨÏ=Ú#‰õΩ WHõ JO`«∞
Hõ#|_»^Œ∞. „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ J`«x JOQÆ=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«=Ù. JO^Œ∞KÕ`«, J=Ü«∞==ÚÅhfl
„Hõ=∞OQÍ x¿ãÎ["≥∞ÿáÈ`å~Ú. J`«_»∞ J>Ë¡ "≥∂ǨÏ=Ú# Ѩ_çLO\Ï_»∞. "≥∂ǨÏ=Ú, ѨÓ~°fi
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞, „ÉèÏO`«∞Å∞ .... D =¸_»∞ XHõ^•xx =∞~˘Hõ\ ˜ |ÅѨ~°K«∞H˘O@∂ LO\Ï~Ú.
J`«_»∞ áêëê}=Ú=Öˇ [_»∞_≥· LO\Ï_»∞. F bÖÏ! =¸~°ör=Ùx uѨÊÅ∞ W@∞¡ LO\Ï~Ú. ã¨$+≤ì
"≥Ú^ŒÅ∞QÍ J*Ï˝#r=Ùx q+¨Ü«∞OÖ’ W>Ë¡ [~°∞QÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. *Ï˝#=Ú „áêÑ≤ÎOK«∞=~°‰õΩ D
`«`«OQÆ=Ú#‰õΩ JO`«∞ LO_»^Œ∞.
„Ѩ^äŒ=∞bÅ : J=∂‡! ã¨~°ã¨fif^Õg! WHõ¯_» <åH˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. D â◊s~°=Ú#∞ K«∂_»∞. Wk ....
t~°ã¨∞û, Ô~O_»∞ áê^Œ=ÚÅ∞, Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞, QÆ∞ǨϺ=Ú, QÆ∞^Œ=Ú ... J#|_»∞ JëêìOQÆ=ÚÅ`À
‰õÄ_»∞H˘x =∞#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞`«∂<Õ L#flk. W\˜ì D â◊s~°=Ú#O^Œ∞ ''ÉÏ^茖 "≥∂ǨÏ=Ú–
=¸~°Ûù–„ÉèÏOu–"åºkè–[_»`«fi=Ú—— .... J#∞#=hfl Z\Ï¡ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú? D ^Ò~åƒùQƺ=ÚÅ#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#fl r"å`«‡ J@∞¡ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞`ÀOk? Wq `«ÑÊ≤ OK«QÅÆ LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜?
D „Ѩâ◊flÅ∞ ##∞fl "Õkèã¨∂Î L<åfl~Ú.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : â◊√^ŒúK≥·`«#º"Õ∞ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨOQÍ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì D r=Ù_»∞ ''ã¨OHõeÊOK«@O——
KÕ`«<Õ ã¨~°fi=Ú „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ J^ŒO`å ã¨OHõÅÊ<å "≥·z„`«º"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
''„H˜Ü«∂â◊H˜Î—— J#∞ ÉÏǨϺ`«fi=Ú#∞ ã‘fiHõiOz# Dâ◊fi~°∞_»∞ .... ''<å HõO>Ë Jaè#∞fl_»QÆ∞
r=Ù_»∞ ÉÏź–Ü«∞ø=#–"å~°úHõº=ÚÅO^Œ∞ PÜ«∂ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞QÍHõ——
.... Jx, U^À HÍ~°}OKÕ`« ã¨OHõeÊOK«∞K«∞<åfl_»∞. JѨC_®`«_»∞, `«# z`«Î=Ú #O^Õ HõeÊOK«|_ç#
^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ áÈÅÛ^Œy# D ã¨fiã¨OHõÅÊ[x`«=ÚÖˇ·# J#∞Éèí==ÚÅhfl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Dâ◊fi~°∞_Õ
''r=Ù_»∞-QÆ∞}=ÚÅ∞—— J#∞ "åºÑ¨H=õ Ú#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ HõeÊOK«∞H˘x [QÆ<åfl@HõOÖ’ „H©_ãç ∞¨ <Î åfl_»∞.
'HÍ~°}=Ú Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú— Jx ‰õÄ_® âßG=ÚÅKÕ „ѨuáêkOK«|_çOk.
❖
r=Ùx ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞#fl <å_»∞Å∞ Ñ≤`«Î=Ú, "≥Ú^ŒÖˇ·#q ^è•`«∞„ѨHÀѨOKÕ`« ~°ã¨Ñ¨Ói`«
=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú`Õ, P <å_»∞Å∞ =∞$`«∞ºã¨=∞Ü«∞=Ú Pã¨#fl=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ „Hõ=∞OQÍ
`«=∞ ã¨ÊO^Œ`åfixfl HÀÖ’Ê`«∞<åfl~Ú. ^è•`«∞=ÙÅ∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»∞@KÕ <å_»∞Å∞ ~°ã¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ x¿ãÎ["≥∞ÿ
áÈ`«∞<åfl~Ú.
P~ÀQƺ=O`«∞x â◊s~°OÖ’ ''ã¨=∂#"åÜ«Ú=Ù—— ã¨OK«iã¨∂Î LO@∞Ok. „áê}"åÜ«Ú=Ù
â◊s~°=∞O`å „Ñ¨ã¨iOK«∞ „Ѩ=~°Î# (ÖËHõ „H˜Ü«∞) HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ D J=Ü«∞==ÚÅ∞ „H˜Ü«∂ѨÓ~°fiHõ
=∞ø`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ, ã¨=∂#"åÜ«Ú=Ù `«# ã¨=∞`«fiѨÓi`«"≥∞ÿ# (Balanced) ã¨OKå~°O
`«ºlOz#ѨC_»∞, r=Ùx â◊s~°O J<å~ÀQƺ=O`«=∞QÆ∞K«∞#flk. <å_»∞ÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz# "åÜ«Ú=Ù
344
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|Ü«∞@‰õΩ "≥Å∞=_»HõáÈ=Ù@KÕ`«<À, ÖËHõ |Ü«∞@H˘zÛ# "åÜ«Ú=Ù =∞~°Å <å_»∞ÅO^Œ∞
„Ѩ"tÕ OK«Háõ È=Ù@KÕ`<« À ... <å_»∞Å "åºáê~°=Ú ‰õΩO@∞=_çáÈ=ÙK«∞#flk. JѨC_»∞ Hõà√◊ § "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ `«=∞`«=∞ â◊H˜Î™ê=∞~°÷º=ÚÅ#∞ HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl~Ú. J#QÍ, D r=Ù_»∞
WO„kÜ«∞*Ï˝#=Ú#∞, „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ, ã¨=∂# "åÜ«Ú=ÙÜ≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}=Ú ã¨#flyÅ∞¡K«∞#fl H˘Ån,
HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl_»∞. <å_»∞Å "åºáê~°=Ú PyáÈ~Ú "åÜ«Ú=ÙÜ≥ÚHõ¯ QÆu ѨÓiÎQÍ x~À^èŒ"≥∞ÿ#ѨC_»∞
''W`«_»∞ =∞$`«∞_≥·<å_»∞—— Jx JO@∞<åflO. „áê}"åÜ«Ú „Ѩã¨~°}"Õ∞ r=#=Ú, ^•x „Ѩã¨~°}=Ú
PyáÈ=Ù@ÜÕ∞ =∞~°}=Ú.
''<Õ#∞ [x‡OK≥^Œ#∞. =∞~°Å XHÍ<˘HõѨC_»∞ =∞~°}˜OK≥^Œ#∞—— J#∞#\˜ì W`«óѨÓ~°fiѨ٠z`ü
ã¨OHõÅÊxÜ«∞uÜÕ∞ =∞$uH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì xÜ«∞ux Dâ◊fi~°ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D r=Ù_Õ
`«#‰õΩ `å#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ D ™ê÷#=Ú# W@∞¡ JQÆ∞^Œ∞#∞ J#∞#\˜ì ''ã¨OHõÅÊ
=∂Ü«∂â◊H˜Î—— ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Õ L^Œ~ÚOzOk.✺ Jk Z#fl\˜H© <åâ◊O á⁄O^Œ^Œ∞. D ÉÏǨϺ`«fi=Ú#∞
„áêÑ≤ÎOѨ*Ëã¨∞Î#fl =∂Ü«∂â◊H˜Î Jq<åt. ^•xH˜ <åâ◊#=Ú JO@∂ÖË^Œ∞. J\˜ì D ã¨fiÉèÏ=*Ï˝#"Õ∞
[##–=∞~°}=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. J~Ú`Õ, P`«‡‰õΩ, D =zÛ–áÈ=ÙK«∞#fl
Láê^èŒ∞Å`À QÍx, ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ`ÀQÍx ã¨O|O^èŒ=Ú ÖË^Œ∞. ã¨~°∞fiÅO^Œ∞ "≥Å∞Q˘O^Œ∞ P`«‡
ZѨC_»∂ â◊√^Œú=ÚQÍ<Õ LO_ç LO\’Ok.
❖❖❖
42. ^ŒfiO^Œfi =º=Ǩ~°O
„Ѩ^äŒ=∞ („Ѩ|∞^Œú)bÅ : J=∂‡! '' 'P`«‡— J#∞#k ã¨~°∞fiÅ "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ ã¨~°fi^• x~°‡ÅOQÍ<Õ
LO_ç L#flk—— Jx h=Ù JO@∞<åfl=Ù Hõ^•! =∞i, D '*Ï˝#∞Å∞– J*Ï˝#∞Å∞—, 'ѨÙ}∞ºÅ∞–áêѨÙÅ∞—,
'ã¨∞d–^Œ∞ód— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ ÖË~å? L<åfl~å? D `«`«fi=Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞#fl"å_»∞–`≥eÜ«∞x"å_»∞
.... "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ f~°∞Å∞QÍ [#∞Å∞ =∂‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! gi =∂@ Uq∞\˜?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : #n[ÅO K«∂Kå=Ù Hõ^•! Jk XHõKÀ@ J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ
LO@∞Ok. WOH˘HõKÀ@ '`«~O° QÆ=ÚÅ∞— J#∞#q ÖˉΩõ O_®<Õ x~°‡ÅOQÍ, „ѨâßO`«=ÚQÍ LO@∞Ok.
D K≥·`«#º=Ú ‰õÄ_® r=^èŒ~°‡=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ P~ÀÑ≤OK«∞H˘#∞@KÕ`« ~åQÆ–^Õfi+¨ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À
‰õÄ_ç# J*Ï˝#=ÚKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ LO\’Ok. =∞~˘HõѨC_»∞ '™ê^èŒ#— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#OQÍ Hõ~°‡Å
=Å# J`«ºO`« x~°‡Å`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘x LO\’Ok. Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© .... *Ï˝xÜ«∞O^Œe,
J*Ï˝xÜ«∞O^Œe 'K≥·`«#º`«`«fi=Ú— =∂„`«O XHõ¯>Ë J~Ú=Ù#flk HÍx, "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ^Œ∞. Jk "Õ~°∞"Õ~°∞
✺
ã¨$ëêì ºk ´ JYO_»–â◊√^Œú–ã¨Oq`ü (Existence - knowledge) – ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Dâ◊fi~°∞_»∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞
`«# "åã¨Î=ã¨fiÉèÏ=O =∞~°z ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOK«∞@ÜÕ∞ ''ã¨$ëêì ºk—— ÖËHõ ''ã¨~åæk—— Jx D âßGOÖ’ K≥ѨÊ|_çOk.
JO`ÕQÍx, ''ã¨$ëêì ºk—— JO>Ë ''D Hõ#|_Õ =ã¨∞Î*ÏÅO Ü≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèíO—— Jx J~°÷O KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 345
JQÆ∞@ÖË^Œ∞. J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ "Õ~°∞"Õ~°∞=Öˇ Hõ#|_»∞`ÀOk. |∞∞+¨µÅO^Œ∞, =Ú#∞ÅO^Œ∞, ^Õ=`«ÅO^Œ∞,
=∂#=ÙÅO^Œ∞, ~åHõã∆ ∞¨ ÅO^Œ∞, [O`«∞=ÙÅO^Œ∞, h Ü«∞O^Œ∞, <å Ü«∞O^Œ∞ .... x`«ºã¨`º« "≥∞ÿ XѨCK«∞#fl
P`«‡ ã¨~°fi^• XHõ¯>Ë. Jk "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ÖË^Œ∞. LO_»É’^Œ∞. F „Ñ≤Ü«∞ѨلuHÍ! bÖÏ^Õg! ÉèË^Œ=Ú#∞
^Œi≈OK«∞@ÜÕ∞ ''ã¨O™ê~°=Ú——. JÉèË^Œ ^Œ~°≈#"Õ∞ ''=ÚH˜Î——. á⁄_»"≥·# Å`«ÅO^Œ∞ =∞^茺=∞^茺 Hõ}∞ѨÙÅ∞
LO\Ï~ÚHõ^•! J^Õq^èŒOQÍ D ''JKÕ`«#ã¨`«Î—— Ü«∞O^Œ∞ [##–=∞~°}~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# „QÆO^äŒ∞Å∞,
J#∞Éèí==ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú.
â◊s~°^$Œ +≤`ì À K«∂KÕ"åiH˜, J@∞¡ K«∂KÕO`«HÍÅO D ''Kå=ٖѨÙ@∞ìHÅõ ∞— HõxÑ≤ã∂¨ <Î Õ LO\Ï~Ú.
K≥`· #« º^Œ$+≤ì "Õ~˘Hõq^èOŒ QÍ LO\’Ok. "åã¨"Î åxH˜ K≥`· #« ºÑ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ [x‡OK«@OÖË^∞Œ . =∞~°}O˜ K«@O
ÖË^Œ∞. ^Œ$+≤ì
È
áêOK«Éè∫uHõ ^Œ$+≤ì =∞<À^Œ$+≤ì z^•HÍâ◊ ^Œ$+≤ì
È È È
â◊s~°=ÚÅ∞, `«k`«~° `«k`«~°∞Å =∞#ã¨∞ûÅ∞, ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞ '^ÕÇ≤Ï—
=ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ ÉèÏ=#Å∞, QÆ∞}=ÚÅ∞ ~°∂Ѩ=Ú#
JQÆ∞Ñ≤™êÎ~Ú. ^Œi≈OK«|_»`å~Ú. „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞#fl z`ü^Œ$+≤ì
„Ѩ^äŒ=∞ („Ѩ|∞^Œú)bÅ : J=∂‡! =∞i D Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å Uq∞\˜? ã¨`«º=Ú#∞ J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ
#∞O_ç J<ÕHõ=∂~°∞¡ qO>ËQÍx, =∂Ü«∞O^Œ∞ ã¨`«ºÉèÏ=# ^Œ$_è»OHÍ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH =∞~°Å=∞~°Å
J_»∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : bÅ! h=Ù ã¨O^ÕǨÏx=$uÎ JÜÕ∞º=~°‰õΩ ##∞fl „ѨtflOK«=Åã≤#^Õ. 㨈~! W^ŒO`å
Uq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'K≥·`«#º ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— ˆH=Å=Ú ã¨fiѨfl„ÉèÏOu=Öˇ D [##– =∞~°}=ÚÅ∞,
„Ñ≤Ü«∞–J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞, ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨fiH©Ü«∞ =∂Ü«∞KÕ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
D r=Ù_»∞ K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_ÕQÍx, =∞iOˆHn HÍ^Œ∞. K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨µ#‰õΩ <åâ◊#=Ú
ÖË^Œ∞. WHõ KÕ`«# ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#^•xH˜ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O QÍx, Hõ~°Î $`«fi=ÚQÍx ÖË=Ù. WO`«=~°‰õΩ ZHõ¯_®
U HÍÅ=∞O^Œ∞ KÕ`«# =ã¨∞Î=Ù #tOK«@OÖË^Œ∞. ˆH=ÅO JKÕ`«#=ÚÅ∞,✺ ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuÎ ÖË#\˜ì
D â◊s~°=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ #tã¨∞Î<åfl~Ú. Jk K«∂z [#∞Å∞ 'JÜ≥∂º! <Õ#∞ K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞ Hõ^•!
PǨ! <Õ#∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl<Õ!—— Jx „Éèíq∞OK«∞K«∞<åfl~°∞. KÕ`«#=Ú ã¨~°fi^• JHõ∆Ü«∞"≥∞ÿ, ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ
LO\’Ok. Jk Jxfl"Õà◊Å UHõ"Õ∞QÍx, J<ÕHõ=Ú HÍ<ÕHÍ^Œ∞.
✺
KÕ`«#=Ú ´ HõkeOKÕk† : JKÕ`«#=Ú ´ HõkeOK«|_Õk.
346
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : D ''â◊s~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@O, z`«Î=ÚÅ∞ Hõey LO_»@O—— ... P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿ
Ü«Ú#fl^ŒO\Ï"å?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : â◊s~°=ÚÅ∞QÍx, z`«Î=ÚÅ∞QÍx P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú J~Ú=ÙO>Ë, XHõ_»∞
=∞~°}O˜ z# =∞~°∞Hõ} ∆ O JO^Œ~∞° =∞~°}O˜ KÕ"åˆ~. J@∞¡ [~°∞QÆ∞@ ÖË^∞Œ Hõ^•! Hõ#∞Hõ D â◊s~°=ÚÅ∞,
z`«Î=ÚÅ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ÖË=x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
Jã¨Å∞ r=Ù#‰õΩ D [##=∞~°}ÏÅ∞ L<åflÜ«∂? =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ ÖË=Ù. W=hfl â◊s~°^Œ$+≤ì
HõÅ"åiKÕ`«<Õ Ñ¨iHõeÊOK«|_çOk QÍx, Wq U=∂„`«O "åãÎ̈=O HÍ^Œ∞ã¨∞=∂! J@∞¡ K«∂_»|_»∞K«∞#fl
^ŒO`å "åã¨<å"≥·z„`«º"Õ∞. D ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, D ^Œ$â◊º`å^•`«‡º=Ú, D r=ÉèÏ==Ú, D
–h=Ù – <Õ#∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q .... W=hfl "åã¨<å„ѨÉÏè ==ÚÖË HÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. "åã¨<å"≥z· „`«º"Õ∞
[##–=∞~°}=ÚÅ J#∞Éèí==∞x „QÆÇ≤ÏOKÕ"å~°∞ „Éèí=∞K≥O^Œ~°∞.
Hõ#∞Hõ, r=ÙxH˜ [##–=∞~°}=ÚÅ∞ ÖË=Ù. J`«_»∞ [x‡OK«_»∞. =∞~°}˜OK«_»∞. HÍx,
xëê¯~°}OQÍ ''"åã¨<å„Ѩ"åǨÏO—— J#|_»∞ ã¨∞_çÜ«∞O^Œ∞ H˘@∞ìH˘#∞K«∞<åfl_»∞. ZO^Œ∞KÕ`«? ^Œ$_è»
qKå~°} ÖËHõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ. ^Œ$_è» qKå~°} P„â◊~ÚOK«@OKÕ`« ^Œ$â◊º =ã¨∞Î=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ 'J`«ºO`«
JÉèÏ==Ú— U~°Ê_»∞K«∞#flk. JѨC_»∞ "åã¨#Åhfl q<åâ◊#"≥ÚO^Œ∞K«∞<åfl~Ú. 'D ^Œ$â◊º=ÚÃÑ· QÆÅ
^Œ$_è»"≥∞ÿ# #=∞‡HõO— H͉õΩO_® "åã¨#ʼnõΩ "Õ~°∞ ~°∂ѨO ZHõ¯_» K≥ѨC? "åã¨#Å∞ Hõ∆~ÚOK«QÍ ^Œ$â◊º
ã¨`«Î ‰õÄ_® H©∆}˜Oz áÈ=ÙK«∞#flk. HÍ|\˜ì bÖÏ! "≥·~åQƺ=Ú`À ‰õÄ_ç# ™ê^èŒ# ã¨OѨuÎ QÆÅ "å_»∞
qHÍ~°=ÚÅ#∞ [~ÚOz "Õã¨∞Î<åfl_»∞. JѨC_®`«_»∞ `«`«Î fi^Œ$+≤ìKÕ, ''D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx
„QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì"å_»∞ ^≥· fi`« "åã¨#Å #∞O_ç `˘Åy#"å_≥· Éèí= ÉèíÜ«∞=ÚÅ #∞O_ç
=Ú‰õΩÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
F a_®¤! XHÍ<˘Hõ L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú#∞ ã¨~°fi[#∞Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x =∞~°Å =∞~°Å
„ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. ''â◊√^•ú`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú XHõ¯>Ë ã¨`«º=Ú. `«k`«~°=ÚÅhfl q∞^䌺 =∂„`«"Õ∞.——
❖❖❖
43. ѨÙ#~°˚#‡
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : ¿ÇÏ [QÆ[˚#h! ^Õ"Õj! =∞#∞A_»∞ =∞~°}˜Oz# `«~°∞"å`« =∞~°Å Z@∞¡ [x‡™êÎ_À
<å‰õΩ q<åÅx L#flk. J\˜ì q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ q#@OKÕ <å *Ï˝#=Ú =$kú K≥O^Œ∞`«∞O^Œx h=Ù
J#∞‰õΩO>Ë P q+¨Ü«∞O K≥ѨC.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : 㨈~ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
D â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ <å_ôã¨ÊO^Œ=Ú âßOuOz#ѨC_»∞ „áê}"åÜ«Ú K«Å#=Ú ‰õÄ_®
PyáÈ`«∞O^Œx J#∞‰õΩ<åfl=Ú Hõ^•! JѨC_»∞ =∞#∞Ax K≥·`«#º=Ú L_çy#@∞¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk.
J~Ú`Õ, ™êfiÉèÏqHõOQÍ K«∂¿ãÎ D K≥·`«#º=Ú â◊√^Œú=Ú, x`«º=Ú. nxH˜ Hõ∆Ü«∞=Ú QÍx, L`«ÊuÎQÍx
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 347
LO_»^Œ∞. â◊√^Œú z<凄`«"Õ∞ ™ê÷=~° – [OQÆ=∞=Ú ÅO^Œ∞, PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞, tÅÅÜ«∞O^Œ∞,
"åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞, ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^Œx ã¨∂Hõ;„QÍǨïºÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞ ã¨~°fi^•
Z~°∞QÆ∞K«∞<Õ L<åfl~°∞.
„áê}"åÜ«Ú=Ù x~À^èŒ"≥∞ÿ#ѨC_»∞ <å_ôã¨ÊO^Œ=Ú PyáÈ`ÀOk. JѨC_»∞ ''D [_»^ÕǨÏ=Ú
=∞$u K≥Ok#k—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ, =∞$u J#∞#k â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡"Õ∞QÍx,
P`«‡^èŒ~°‡=Ú U=∂„`«=¸ HÍ^Œ∞. „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ =∞Ǩ "åÜ«Ú=ÙÅÖ’ HõÅã≤áÈ=Ù@KÕ â◊s~°=Ú
â◊==ÚQÍ =∂iáÈ=ÙK«∞#flk. HÍx K≥·`«#º=Ú `«# "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç#^≥· P`«‡`«`«Î fi=Ú#<Õ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ D K≥·`«#º=Ú Ñ¨Ù#~°˚#‡‰õΩ HÍ~°}=ÚÅQÆ∞ "åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x
LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`« âßG=ÚÅ∞, âßG"Õ`«ÎÅ∞, J^•Ìxx ''r=Ù_»∞—— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
J~Ú`Õ '"åã¨#Å∞— J#∞#q K≥·`«#º=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·# ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ∞ HÍ=Ù ã¨∞=∂! [Å=Ú
HõO>Ë `«~°OQÆ=ÚÅ∞ "Õ~°∞ HÍ=Ù Hõ^•! K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''^Œ$âߺã¨H˜Î——<Õ '"åã¨#Å∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
D K≥·`«#º=Ú ZHõ¯_çHÀ "≥à◊§@OÖË^Œ∞. ZHõ¯_ç #∞O_ç ~å=_»OÖË^Œ∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? D
''WHõ¯_» – JHõ¯_», ^Œ∂~°=Ú – ^ŒQÆæ~°—— J#∞#q ѨOK«Éèí∂`« ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ LO@∞<åfl~Ú.
ã¨~°fi=Ú K≥·`«#º=∞Ü«∞"Õ∞ J~Ú=ÙO_»QÍ, r=Ùx K≥·`«#º=Ú "≥à◊√§@‰õΩ "Õ~°∞QÍ KÀ@∞ ZHõ¯_» L#flk?
HÍ|\˜ì bÖÏ! D ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú "åã¨<å |ÅOKÕ`« â◊s~°=Ú L#flѨC_»∞ U ã¨fi™ê÷#OÖ’
L#fl^À, â◊s~°O `˘Åy#ѨC_»∞ ‰õÄ_® J^Õ 'ã¨fi™ê÷#O—Ö’ LO\’Ok. J#QÍ Jk â◊s~°=Ú
=zÛ#ѨC_»∞ XHõ KÀ\˜H˜, D â◊s~°=Ú <ÕʼnõÄe#ѨÙ_»∞ =∞~˘HõKÀ\˜H˜ "≥à◊§@OÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
''Ѩ~°Ö’Hõ=Ú#‰õΩ "≥à◊§@O – WǨÏÖ’Hõ=Ú#‰õΩ ~å=_»O—— ... D =º=Ǩ~°=∞O`å ã¨fiѨfl`«∞ź
=º=Ǩ~°"Õ∞. JO`ÕHÍx, D r=Ùx r=K≥·`«#º=Ú ™ê÷#„ÉèíOâ◊=Ú á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞.
❖
ã¨O™ê¯~° ã¨Ç≤Ï`«=Ú – Láêkè~åÇ≤Ï`«º=Ú J~Ú#ѨC_»∞, =º=Ǩ~°A˝Å∞ (ÖËHõ) âßG
~°K«~Ú`«Å∞ D r=Ùx ''„¿Ñ`«=Ú—— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. K≥·`«#º=Ú r="åã¨#Å∞ Hõey
Ü«Ú#flѨC_»∞ J\˜ì "åã¨<åã¨Ç≤Ï`« – K≥·`«#º"Õ∞ Jk. "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ ã¨∞QÆO^èŒO "ÕÔ~·# ~°∂ѨO
JO@∂ ÖˉõΩO_®<Õ L#fl@∞¡ K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ ã¨O™ê¯~°=Ú ÖËHõ "åã¨#Å ~°∂Ѩ=Ú# r=`«fi=Ú
LO_ç LO\’Ok.
P r=Ù_»∞ ''=∞$`«∞º=Ù—— J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ^•fi~å ''=~°Î=∂# â◊s~°=Ú#∞ QÍOK«@O—— J#∞
^•xx `«ºlOK«∞K«∞<åfl_»∞. WO`«Ö’<Õ =∞~˘Hõ â◊s~°=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ã¨fi–"åã¨<å =â◊OKÕ
(Indulgence of one's own tendencies) J\˜ì "åã¨#Å#∞ J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞ =º=Ǩ~°=ÚQÍ QÍOK«∞
K«∞<åfl_»∞. Éè’QÍ#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JkÜÕ∞ J`«xѨ@¡ Ѩ~°Ö’Hõ=∞QÆ∞K«∞#flk. JK«@
=∞~°Å =Ú#∞Ѩ\ ˜=Öˇ<Õ ÉèÏ==ÚÅ#∞, P"Õâ◊=ÚÅ#∞, 㨇 $uã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl_»∞
348
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
.... ''<å '=∞~°}=¸~°Ûù— J<Õ J#∞Éèí=O QÆuOz#k—— .... Jx ÉèÏqOK«∞K«∞ „Hõ=∞OQÍ =∞~°}
ã≤÷u (â◊s~° ~°Ç≤Ï`« „¿Ñ`«ã≤÷u)x ã¨fiѨfl`«∞źOQÍ `«ºlOz "Õã¨∞Î<åfl_»∞. XHõ_»∞ x^Œ∞~°ÖË=QÍ<Õ
=∞#ã¨∞û #∞O_ç ã¨fiáêfl#∞Éèí==∞O`å `«∞_çz"Õã≤ [QÆ`üÖ’ „Ѩ"ÕtOz „Ѩ=iÎã¨∞Î#fl@∞¡, J`«_»∞ WѨC_»∞
''D #∂`«# â◊s~°"Õ∞ "åã¨Î==Ú, nxH˜ =ÚO^Œ∞QÍ UnÖË^Œ∞. P=ÖÏ Un ÖË^Œ∞. <Õ#∞ D
â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# "å_çx =∂„`«"Õ∞. WѨC_»∞ WHõ¯_» QÍOK«∞K«∞#fl ^Œ$â◊º=ÚÅ∞, =º‰õΩÎÅ
ã¨O|O^èŒ=ÚÖË "åã¨Î=O—— J#∞#\˜ì XHÍ<˘Hõ „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# |∞kúKåOK«Åº ã≤÷ux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
`«#‰õΩ`å<Õ J\ì̃ |∞kú =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞ `«# JYO_» ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ – |OkèOѨ |_ç#^•x=Öˇ
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
F bÖÏ! W^ŒO`å W@∞¡ J<ÕHõ [#‡Å ^Œ∞~°ÉèϺã¨=ÚKÕ`«<Õ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. 'ÉèÏ=#— #∞O_Õ
r=Ù#‰õΩ |O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. PHÍâ◊OÖ’ "Õ∞Ѷ¨∞ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡,
D r=Ùx z`åÎHÍâ◊=ÚÖ’‰õÄ_® Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# qâ◊fi=∞O`å „áêÑ≤ΙÈÎOk.
J`«_»@∞¡ K«∂K«∞#^ŒO`å J`«x P`«‡Ü«∞O^Õ ã¨∞=∂! J^Õ q^èŒOQÍ =∞#O WѨC_»∞ WHõ¯_»
K«∂K«∞#^ŒO`å "åã¨"Î åxH˜ =∞# P`«‡Ü«∞O^ÕQÍx "Õ~∞° QÍ ZHõ¯_® ÖË^∞Œ . J>Ë¡ „Ѩu XHõ¯ â◊s~°^•è ~°∞_»Q∞Æ
r=Ùx q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®.
W@∞¡ â◊s~° Ѩ`«<å#O`«~°O „áêÑ≤ÎOKÕ `«^Œ#O`«~° ^Œ$â◊º=Ú, Láêkè, J#∞Éèí==ÚÅ∞,
ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q D „H˜Ok ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Hõey LO\Ï~Ú.
1. ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ – "åã¨#Å∞ – JaèÖÏ+¨Å∞ :
P r=Ùx ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ ѨÓ~°fi"åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO\Ï~Ú. J#QÍ r=Ù_»∞ W`«ó
ѨÓ~°fi=Ú ^Õx^ÕxѨ@¡ Z>ˇ¡@∞¡ JkèHõ"≥∞ÿ# Pã¨H˜Î – JaèÖÏ+¨Å∞ Hõey=ÙO\Ï_À – "å\˜x
J#∞ã¨iOz J=hfl J>Ë¡ QÍOK«∞K«∞ LO\Ï_»∞.
2. `«# JO`«~°OQÆ=Ú#O^Õ `å#∞ ^Œi≈OK«∞@ :
XHõ_∞» `«# ã¨fiѨflOÖ’ [QÆ`∞« ÅÎ ∞ QÍOK«∞K«∞#fl@∞¡, P r=Ù_»∞ `«# ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz,
`«#Ü«∞O^Õ ã¨~fi° =Ú#∞ (ѨÓ~°fiO K«∂z#k, WѨC_»∞ K«∂ã¨∞#Î flk. WHõ =ÚO^Œ∞ K«∂_»É’=Ù#k)
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
3. ã¨$+≤ì – Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# ^Œ~°≈#O :
J`«_∞» J@∞¡ QÍOK«∞K«∞#fl [QÆ`∞« #Î ∞ W`«~∞° Å∞ QÍOK«Ö~Ë ∞° . W`«~∞° ʼnõΩ P ™ê÷#O QÆ$ǨHÍâ◊OQÍ<Õ
Hõ#|_»@O =∞#O h q+¨Ü«∞OÖ’#∞, Ѩ^Œ∞‡x q+¨Ü«∞OÖ’#∞ K«∂Kå=Ú Hõ^•! XHõ_»∞ `«#
ã¨fiѨflOÖ’ QÍOK«∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞, ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞, =º‰õΩÅÎ #∞ P „ѨH¯õ <Õ L#fl"å_»∞ QÍOK«Ö_Ë ∞»
Hõ^•!
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 349
44. „¿Ñ`«ã≤÷u
â◊s~°=Ú `«ºlOz#ѨC_»∞, JѨC_»∞ âı+≤OK«∞ D r=Ùxã≤÷u '„¿Ñ`«=Ú— Jx JO\Ï~°∞. J\˜ì
„¿Ñ`«ã≤÷`«∞Å∞ P~°∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ qÉèílOz q=i™êÎ#∞. q#∞.
1. ã¨∂÷ÅáêÑ≤ : Q˘Ñ¨Ê ^Œ∞+¨ìHÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOz#"å_»∞, =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ „‰õÄ~°`«fi=Ú
=Ç≤ÏOz#"å_»∞ – â◊s~°=Ú `«ºlOz#ѨC_»∞ 'ã¨∂÷ÅáêÑ≤— HÀ=‰õΩ K≥O^Œ∞`å_»∞. J`«_»∞
áêëê}=Ú=Öˇ [_»∞_»∞ J~Ú n~°…HÍÅO '=∞~°}=¸~°Ûù— J#∞ Ѷ¨∞hÉèí∂`«ã≤÷ux J#∞Éèíq
ã¨∞Î<åfl_»∞. =∞~°Å Ü«∞^ä•ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩ|∞^Œ∞ú_≥· "åã¨#Å =∞^茺 z‰õΩ¯‰õΩx – LO_çáÈ~Ú
KåÖÏHÍÅO #~°HõÜ«∂`«#Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. „Hõ=∞OQÍ #∂~°¡H˘Åk [#‡Å∞ ZuÎ
Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ Láê^èŒ∞ÅÖ’ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. =∞~°Å
Dâ◊fi~°„Ѩ™ê^Œ=ÚKÕ XHÍ<˘HõѨC_»∞ "åx ã¨O™ê~° ã¨fiѨfl=Ú âßOu™ÈÎOk.
W\˜ì"åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ `«=∞ '=∞~°}"≥∂ǨÏ=Ú— QÆ_»záÈ~Ú# `«~°∞"å`«, J`«ºO`« ^Œ∞óY
ѨÓ~°‚"≥∞ÿ Ü«ÚO_Õ ''<Õ#∞ =$Hõ∆=Ú#∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèÏ=#Å#∞ `«=∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #O^Õ
J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞. `«~°∞"å`« Éèí∂`«ÅOÃÑ· <å<åq^èŒ=ÚÖˇ·# Ü≥∂#∞ÅÖ’ Ѩi„Éèíq∞OK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
2. =∞^茺áêѨÙÅ∞ : =∞^茺~°Hõ=ÚÖˇ·# „^ÀǨÏzO`«#Å∞, W`«~°∞Å#∞ ÉÏkèOK«@O =O\˜
áêѨ=ÚÅ#∞ KÕã≤# "å~°∞ '=∞~°}=¸~°Ûù—#∞ á⁄Ok# `«~°∞"å`« H˘O`« HÍÅO áêëê}=Ú
=Öˇ [_»`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. P `«~°∞"å`« Ü«∞^ä• ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩ|∞^Œ∞úÖˇ· 'Ѩâ◊√=ÙÅ∞—
"≥Ú^ŒÖˇ·# Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ u~°∞QÍ_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
3. ™ê=∂#ºáêѨÙÅ∞ : g~°∞ ã¨fiÅÊ áêѨ=ÚÅ∞ KÕã≤Ü«Ú#fl"å~°∞. JO^Œ∞KÕ`« "åã¨<å#∞™ê~°OQÍ
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#\˜ì Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ á⁄Ok, ã¨fiѨfl – ã¨OHõÅÊ=ÚÅO^Œ∞=Öˇ [## –
=∞~°}=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞<åfl~°∞. "åiÜ«∞O^Œe „Éèí=∞`À ‰õÄ_ç# 'Pâ◊—ÜÕ∞ "åix
J<ÕHõ ^Œ∞óY ã≤÷`«∞Å#∞ „áêÑ≤ÎOѨ*Ë™ÈÎOk. J#QÍ ''Jk á⁄O^Œ∞`å#∞. JѨC_»∞ ã¨∞Y
=O`«∞_»<Ò`å#∞—— Jx `«ÅK«∞K«∞ =¸_è=» ∞$QÆ=ÚÅ∞ ZO_»=∂=ÙÅ H˘~°HÔ · Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ fã¨∞#Î fl@∞¡
J<ÕHõ Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú =Ç≤Ïã¨∂Î LO@∞<åfl~°∞. HÍx âßOu á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞.
4. ™ê=∂#º ^èŒi‡ : W`«_»∞ ã¨fiÅÊ=ÚQÍ =∂„`«"Õ∞ ^èŒ~°‡=Ú x~°fiiÎOz#"å_»∞. ^èŒ~°‡=Ú
x~°fiiÎOK«∞@ÜÕ∞ ѨÙ}ºã¨fiÉèÏ==Ú JQÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ, W`«_»∞ ‰õÄ_® ™ê=∂#º áêÑ≤=Öˇ
J<ÕHõ [#‡–=∞$`«∞º=ÙÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO@∞<åfl_»∞. HÍx '™ê=∂#ºáêÑ≤— HõO>Ë H˘O`«
^è~Œ å‡kèHºõ `« á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« W`«xH˜ ^è<Œ å^Œ∞Å „áêÑ≤Î [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok.
H˘O`« ã¨=∞$kúx J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞. ã¨fi^èŒ~°‡x~°u, Ö’HÀѨHÍ~°=ÚÅ∞, âßGqÇ≤Ï`«"≥∞ÿ#
Hõ~°‡Å x~°fiǨÏ} „â◊^•ú㨉õΩÎÅ`À x~°fiiÎOK«∞"å_Õ '^èŒi‡— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
350
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
5. =∞^茺^èŒi‡ : W`«_»∞ =∞~°}Ï#O`«~°=Ú PHÍâ◊"åÜ«Ú=ÙÅKÕ H˘xáÈ|_ç L`«Î=∞ ™ê÷#=Ú
ÅO^Œ∞ LOK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. `«# ^èŒ~°‡=Ú#∞ H˘O`« K«Hõ¯QÍ x~°fiiÎOz LO_»@OKÕ H˜#fl~° –
H˜OѨÙ~°∞+¨ – Ü«∞Hõ∆ – "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨∞Y=O`«=ÚÅQÆ∞ â◊s~°=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JK«Û@
ѨÙ}º=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨Å=Ú (ã¨∞Y=Ú) J#∞ÉèíqOz, =∞~°Å P ѨÙ}º=Ú Hõ∆~ÚOK«QÍ, JHõ¯_ç
#∞O_ç K«∞º`«∞_»∞ (displaced) JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. g~°º~°ã¨ ã¨=∞xfi`«=∞QÆ∞ Éè’[# „^Œ=º=ÚÅO^Œ∞
~°ã¨~°∂Ѩ=Ú# „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞. P `«~°∞"å`« `«#‰õΩ Ü«∞^äÀz`«"≥∞ÿ# *Ïu (™ê=∂#º^èŒi‡–
=∞^茺^èŒi‡ =ÔQ·~å)H˜ K≥Ok#"åx ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’#∞, ˆ~`«ã¨∞ûÖ’#∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞. ¢ã‘Î QÆ~°ƒùOÖ’
H˘O`«HÍÅO =ã≤Oz, J@∞ `«~°∞"å`« [#‡#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞.
6. L`«Î=∞^èŒi‡ : L`«Î=ÚÅ∞, =∞ǨѨÙ}ºjÅ∞~°∞ J~Ú#\˜ì H˘O^Œ~°∞ =∞~°}Ï#O`«~°O `«=∞
ѨÓ~°fi㨇 $ux J#∞ã¨iOz ... ã¨fi~°æ=Ú, q^•º^èŒ~°Ñ¨Ù~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl~°∞.
WÖÏ=`« (^Õ=`«) H˜OѨÙ~°∞ëêk ~°∂áê#∞Éèí==ÚÅ#∞, W`«~° Hõ~°‡Å Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞
K«∞<åfl~°∞. WHõ P `«~°∞"å`« ã¨OѨ^Œ Ü«ÚHõÎ=Ú, ã¨[˚#∞Å`À xO_çÜ«Ú#fl\˜ì „Ѩ^Õâ◊=ÚÖ’
=∂#=ÙÖˇ· [x‡OK«∞K«∞<åfl~°∞. W@∞¡ =∞#∞+¨º Ö’HõOÖ’ „Ѩ"ÕtOz ѨÓ~°fiã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞
HÍ~°}OQÍ =∞~°Å `«Ñ㨠∞¨ û, ^蕺#=Ú, `åºQÆ=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ L`«=Î ∞ „H˜Ü∞« ÅÜ«∞O^Œ∞ „¿Ñi`«∞ÅQÆ∞
K«∞<åfl~°∞.
❖
Z\˜ì =ºH˜Î J~Ú<å㨈~, ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#\˜ì xÜ«∞=∞=ÚʼnõΩ Ö’#∞ J=Ù`«∂<Õ L<åfl_»∞. J~Ú`Õ
„Hõ=∞=Ú <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê#>Ë¡ LO_»=K«∞Û. H˘O`«"Õ~°∞QÍ LO_»=K«∞Û. ''"≥∂HÍe ÉÁ@#"ÕÅ∞ |O_»~å~Úx
"ÕQÆOQÍ `åH˜#ѨC_»∞ QÍÜ«∞=Ú JQÆ∞#∞—— J#∞#k x~°∞Ì+¨ì"≥∞ÿ# ã¨`«º=Ú Hõ^•! J>Ë¡ D Ö’HõOÖ’
^èŒ~°‡–áêѨ=ÚÅ xÜ«∞u ‰õÄ_® „Ѩ=iΙÈÎOk. ''áêѨ=Ú =Å# ^Œ∞óY=Ú, ѨÙ}º=Ú =Å#
ã¨∞Y=Ú, *Ï˝#=Ú =Å# "≥∂Hõ∆=Ú—— J#∞#\˜ì XHÍ<˘Hõ J„ѨuǨÏ`«"≥∞ÿ# ã≤^•úO`«=Ú D JO`«~ü
|Ç≤Ï~ü ã¨$+≤ì – =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞ „Ѩ=iΙÈÎOk. "åã¨Î"åxH˜ P`«‡ =ºuiHõÎ"≥∞ÿ#^ŒO`å ã¨fiѨfl
`«∞ź"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, D ã≤^•úO`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∞=∞=Ú#‰õΩ Ö’@∞ LO_»@O ÖË^Œ∞. „|Ǩχ
~°∞„^•^Œ∞Öˇ·<å 㨈~, D ã≤^•úO`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«=Ú #∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
❖
=∞$`«∞_»∞ â◊s~°=Ú <ÕʼnõÄe#ѨC_»∞ (ÖËHõ â◊s~°=Ú `«ºlOK«|_ç#ѨC_»∞) XHÍ<˘Hõ ''=∞~°}
=¸~°Ûù——Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»x J#∞H˘<åflO Hõ^•! J\˜ì =∞~°}=¸~°Ûù #∞O_ç x„^Œ ÖËz#"åx =Öˇ
`Õ~°∞H˘x# `«~°∞"å`« ''FǨϟ! <Õ#∞ =∞~°}˜Ozux—— Jx ÉèÏqOK«∞ H˘#∞K«∞<åfl_»∞. ''=∞~°Å
Ñ≤O_»„Ѩ^•<å#O`«~O° â◊s~°=Ú =zÛ#k HÍ|\˜ì <Õ#∞ WѨC_»∞ ѨÙ\Ïì#∞—— J#∞ "Õ~˘Hõ ÉèÏ=Ѩ~O° Ѩ~#° ∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Ñ≤O_»„Ѩ^•#=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ z„`«"≥∞ÿ# J#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞
W\˜¡@∞¡ D D q^èŒ=ÚQÍ gix ÉÏkèOzÜ«Ú<åfl#∞. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«O ÖˉõΩO_® áÈ`«∞O^•?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 351
JO^Œ∞KÕ`«<Õ HÍÅáêâ◊=Ú#∞ ^èŒiOz Ü«∞=∞Éèí@∞Å∞ ##∞fl Q˘xáÈ=ÙK«∞<åfl~°∞—— J#∞ ÉèÏ==Ú#∞
J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P =∞$`«∞ÅÖ’ ѨÙ}º=O`«∞Å∞ k=º=ÚÅQÆ∞ q=∂#=ÚÅ#∞,
L^•º#=#=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl~°∞. F bÖÏ! D ÉèÏ=#Å∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞ P =∞$`«∞x
âßs~°Hõ–=∂#ã≤Hõ Hõ~°‡Å∞ J#∞ã¨iOKÕ LO@∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ „Ѩur=Ù_»∞ „ѨuHõ∆}O, `«##∞
`å#∞ W@∞¡ „ѨtflOK«∞H˘O@∂ LO_®e.
1. L`«Î=∞ Hõ~°‡Å#∞ P„â◊~ÚOK«@O – ^Œ∞+¨ì Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOK«@O.
<Õ#∞ L`«Î=∞ Hõ~°‡Å<Õ PK«iã¨∞Î<åfl<å? (ÖËHõ ''W`«~°∞Å#∞ ÉÏkèOK«@O – "ÕkèOK«@O—— =O\˜
áêѨHõ~°‡Å#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl<å?)
2. ~åQÆ=Ú – ^Õfi+¨=ÚÅ#∞ [~ÚOz "ÕÜ«∞@O.
~åQÆ – ^Õfi+¨ ѨÓi`«∞_»<≥· =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl<å? J@∞¡ „Ѩ=iÎOK«∞@KÕ „áêÑ≤ÎOK«∞ „ѨÜ≥∂[#O
^Œ∞óY"Õ∞ Hõ^•!
3. [#‡#∞, HÍÅ=Ú#∞ ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞HÀ=@O.
<Õ#∞ ™È=∞i=Öˇ HÍÅO =$^ä• KÕÜ«∞@O ÖË^Œ∞Hõ^•?
W@∞¡ P`«‡q=∞~°≈ KÕã¨∞H˘O@∂ ã¨~°fi^• L`«Î=∞ Hõ~°‡Å<Õ P„â◊~ÚOKåe. JO`ÕQÍx, Hõ~°‡Å‰õΩ
ã¨∞™ê÷#"≥∞ÿ# D =∂#=[#‡#∞ =$^ä• KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.
áêѨHõ~°‡Å#∞ PK«iOzÜ«Ú#fl"å_»∞, ''JÜ≥∂º! <åHõ~°‡Å‰õΩ `«y#>Ë¡ =∞OK«∞ – =Úà◊√§ –
ÃÑ^ŒÌ QÆ∞O@Ö`À ‰õÄ_ç# ''Jã≤„=`«=Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ #~°H=õ ÚÖË <å‰õΩ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ <Î åfl~Ú—— Jx `«ÅáÈÜ«Ú@
[~°∞QÆ∞`ÀOk. nx<Õ [#∞Å∞ ''#~°Hõ=Ú#‰õΩ "≥à◊√§@—— J#∞ Ѩ^Œ=ÚÅKÕ K≥ѨCH˘O@∞<åfl~°∞.
=∞^躌 ~°H=õ ∞QÆ∞ ѨÙ}º=Ú PK«iOz#"å_»∞, ''PǨ! <Õ#∞ WѨC_»∞ L#flk. „ѨÜ∂« }˜OK«∞#k....
K«Å¡\ ˜ ѨzÛHõ`À HõѨÊ|_ç# ã¨∞O^Œ~° =∂~°æ=Ú#O^Œ∞ Hõ^•! K«Å¡\ ˜ h_»QÆÅ D =∂~°æ=Ú# <Õ#∞
'Ü«∞=∞ѨÙ~°=Ú—#‰õΩ =KåÛ#∞. Hõ$`«Ñ¨uÜ«∞QÆ∞ Ü«∞=Ú_»∞ D <å ѨÙ}º–áêѨ HÍ~°º=ÚÅ#∞
qKåiOK«∞K«∞<åfl_»∞—— J#∞#^ŒO`å `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
K«∂Kå"å bÖÏ! D q^èŒOQÍ JO^Œ~°∞ ‰õÄ_® =∞~°}Ï#O`«~°O aè#flaè#fl=ÚÖˇ·# áê~°Ö∫H˜Hõ
J#∞Éè=í =ÚÅ#∞ `å=Ú â◊s~°O `«ºlOz#KÀ>Ë J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl~°∞. J~Ú`Õ, WO^Œe K«=∞`å¯~°"∞Õ q∞\’
QÆ=∞xOKå"å! J<ÕHõ J~°÷ „H˜Ü«∞Å`À ‰õÄ_ç# D q™êÎ~°"≥∞ÿ# ã¨O™ê~°=∞O`å ''ã¨`«º"Õ∞ J~Ú=Ù#flk——
Jx J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞ ÉèÏqOK«∞H˘#@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. =∞i, =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O J\˜ìk.
XHõ"≥·Ñ¨Ù D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=∞O`å W@∞¡ LO@∂, [iyáÈ`«∂ LO_»QÍ<Õ =∞i H˘O^Œ~°∞
r=ÙÅÜ«∞O^Œ∞ =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# 'P`«‡^Œ$+≤ì— ÖËHõ 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ^Œ$+≤ì— LO\’Ok. J\ì̃ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ
^Œ$+≤ì âßG=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«@O KÕ`«, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ K≥ѨC "åHõº=ÚÅ#∞ =∞##=Ú
352
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕÜ«Ú@KÕ`«, ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨∞xt`«|∞kú KÕ`« HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì ^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞,
''PHÍâ◊ ã¨^Œ$â◊º=Ú – PHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=Ú – J^ŒfiÜ«∞=Ú – ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ Jaè#fl=Ú –
ã¨~°∞fiÅ ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú ..... J~Ú#\˜ì ''P`«‡—— XHõ¯>Ë L#flk. Jk =∂„`«"Õ∞ *ÏQÆie¡Ü«Ú#flk.
D ^Õâ◊ – HÍÅ – „H˜Ü«∞Å∞, „ǨÏã¨fi – n~°…=ÚÖˇ·# D PHõ$`«∞Å∞, D ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ .... W=hfl
ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOKÕ .... LO@∞<åfl~°∞.
❖
Jk J\Ï¡ LOz, Ü«∞=Úx ѨÙ~°=Ú#‰õΩ áÈ~Ú#\˜ì r=ÙÅ QÆ∞iOz qKåi^•ÌO. "å~°∞
W@∞¡ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
''PǨñ! Ü«∞=Ú_»∞ =∂ Hõ~°‡Å#∞ =∂KÕ J#∞ÉèíqOѨKÕã¨∞Î<åfl_»∞. WHõ P J#∞Éèí=O ѨÓiÎ
J~Ú#k .... WѨC_»∞ `«fi~°QÍ ã¨fi~°æÖ’HõO "≥à◊√§K«∞<åflO.... ã¨fi~åæ#∞Éèí=O ‰õÄ_®, KÕã≤# ѨÙ}ºO
Y~°∞Û J~ÚáÈ=Ù@KÕ QÆuOzOk... JÜ≥∂º! WѨC_»∞ Ѩâ◊√=Ù [#‡Å∞ Z`«∞ÎK«∞<åfl"Õ∞! ^è•#º=ÚÖ’x
JO‰õΩ~°=Ú#Ü«∂º#∞ .... WѨC_˘Hõ 'Ѷ¨Å=Ú— JÜ«∂º#∞....——
W@∞¡ "åi"åi J#∞Éèí==ÚÅ∞ H˘#™êQÆ∞`«∂ áÈ`«∞<åfl~Ú. ''â◊s~°=Ú – JO`«óHõ~°}=ÚÅ∞
– „H˜Ü«∞Å∞—— .... D =¸_»∞ ÖË#\˜ì P ^蕺<åO‰õΩ~°=Ú =∞#∞+¨µºxKÕ u#|_ç#ѨC_»∞ 'ˆ~`«ã¨∞û—QÍ
=∂~°∞K«∞#flk. P `«~°∞"å`« Jk Ü≥∂x ^•fi~°O QÆ∞O_® =∂`«$QÆ~°ƒùOÖ’ „Ѩ"Õt™ÈÎOk. QÆ~°ƒù"åã≤
Ü«∞QÆ∞ P r=Ù_»∞ ѨÓ~°fiHõ~å‡#∞™ê~°OQÍ J^Œ$+¨ì=O`«∞_»∞QÍ<À, ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=O`«∞_»∞QÍ<À, K«Hõ¯\˜
ÉÏÅ∞_»∞QÍ<À, ÖËHõ J=Ü«∞==ÚŠ֒Ѩ=ÚQÆÅ J<å~ÀQƺ ÉÏÅ∞_»∞QÍ<À [x‡OK«∞K«∞<åfl_»∞. WHõ
P`«~∞° "å`« K«OK«Å=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl ÉÏź–Ü«∞ø=#=ÚÅ#∞ J#∞Éèqí OK«∞K«∞<åfl_»∞. WO`«Ö’
J`«xH˜ ZHõ¯_ç#∞O_À =$^•úѨºO =zÛѨ_»∞`ÀOk. =∞~°Å "åºkè – =∞~°}=Ú – =∞~°}=¸~°Ûù ...
=∂=¸ÖË. W^ŒO`å XHõ =∞ǨK«„Hõ=Ú=Öˇ „Ѩ=iÎÅ∞¡`ÀOk. =∞~°Å WOH˘Hõ ^ÕǨÏ=Ú „QÆÇ≤ÏOK«@O
XHõ 'HõÅ— =Öˇ [iyáÈ`ÀOk. ZO`« qz„`«"≥∂ K«∂Kå"å? PHÍâ◊"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ P`«‡
z`åÎHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ''r=„ÉèÏOux á⁄O^Œ@O—— J#|_»∞ ã≤÷u "≥Ú^ŒÅ∞H˘x, ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’
„QÆÇ≤ÏOz "≥∂Hõ∆=Ú#∞ á⁄O^Œ@O—— J#|_»∞ „ѨâßO`« – =∞ø# – z^•#O^Œ ã≤÷u=~°‰õΩ PÜ«∂
„ÉèÏOuѨ~°OѨ~°Åhfl XHõ^•x"≥#∞Hõ XHõ\ ˜ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ L#flk. ѨH˜∆ `«# QÆ∂_»∞ q_»z ZHõ¯_≥Hõ¯_À
ã¨OK«iOz =∞~°Å `«# QÆ∂\˜H˜ ™êÜ«∞OHÍÅO KÕ~°∞`«∞Ok K«∂Kå"å? D r=Ù_»∞ ‰õÄ_® `«#
"åã¨Î==∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ =∞~°z ÉÏǨº_»O|~°=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂Î J<ÕHõ ã¨∞Y–^Œ∞óY,
r=# – =∞~°} J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ XHÍ<˘HõѨC_»∞ HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ ã¨~°fi^• – ã¨fiÉèÏ=
ã≤^Œú"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 353
45. ã¨$ëêìºk – r=„ÉèÏOu
„Ѩ|∞^Œbú Å : ¿ÇÏ [QÆ[#˚ h! ã¨~ã° fi¨ f^Õg! <åÜ≥ÚHõ¯ *Ï˝<åaè=$kú H˘~°‰Ωõ =∞~˘Hõ „Ѩâfl◊ J_»∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
Jã¨Å∞ ''ã¨$ëêì ºk—— Ü«∞O^Œ∞ JYO_» ã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ D ''r=„ÉèÏOu—— (ÖËHõ – ''<Õ#∞
Ѩiq∞`«∞_»#∞—— J#∞ „ÉèÏOu) Z\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk? <åÃÑ· J#∞„QÆǨÏO`À D q+¨Ü«∞O K≥ѨC.
N ã¨~°ã¨fif^Õq : h‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl\˜ì, ÖËHõ h=Ù K«∂ã¨∞Î#fl\˜ì, D ''Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞ – =$Hõ∆=ÚÅ∞
– Ѩ$käq – PHÍâ◊=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl qâ◊√^Œú – K≥·`«#º ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« g\˜x
P`«‡"Õ`«ÎÅ∞ ''Ѩ~°=∂~°÷ Ѷ¨∞#=ÚÅ∞—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J#QÍ, JkfifÜ«∞✺ qâ◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞
Wxfl ~°∂Ѩ=ÚÅ`À =∂Ü«∂ „ѨÉèÏ=OKÕ`« L^Œ~ÚOK«∞K«∞#fl@∞¡ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk.
KÕ`«<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ Dâ◊fi~°∞_»∞ ã¨~åfi`«‡‰õΩ_≥·, ã¨~°fi"åºÑ≤ J~Ú "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ U
~° ∂ Ѩ = Ú# „Ѩ u Éè Ï ã≤ O K« ∞ K« ∞ <åfl_À, JK« Û @ P ~° ∂ Ѩ = Ú#<Õ "≥ Å Ü« Ú K« ∞ <åfl_» ∞ . J>Ë ¡
¿Ñ~˘¯#|_»∞K«∞<åfl_»∞. J`«_Õ ... XHõ HõÅQÆO@∞#fl ѨÙ~°∞+¨µxQÍ .... r=ã¨=∞+≤ì ~°∂Ѩ=Ú#
'„Ѩ*ÏѨu— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J`«_Õ J@∞¡ „Ѩ*ÏѨu ~°∂Ѩ=Ú# ã¨Ñ¨Î Ö’Hõ=ÚÅ∞QÍ q=~°Î=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨$+≤ì „áê~°OÉèí=Ú# L#fl P ã¨OHõÅÊ"Õ∞ <Õ\ ˜H© xÅzÜ«Ú#flk. P ã¨OHõÅÊ"Õ∞
Ѩ^•~°÷=ÚÅ J#∞Éèí=OQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
''<Õ#∞ Ѩiq∞`«∞_»#∞, Jã¨OѨÓ~°∞‚_»#∞, U^À á⁄O^Œ=Åã≤#"å_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=# U~°Ê_»@O
Ü≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèí=ÚKÕ ã¨$+≤ì „áê~°OÉèí=ÚQÍ K≥ѨÊ|_çOk.
D ^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂Kå"å? "åÜ«Ú=Ù ~À=∞‰õÄѨ=ÚÅQÆ∞O_® D ^ÕǨÏ=Ú#∞ „Ѩ"Õt™ÈÎOk.
„áê}"åÜ«Ú=Ù â◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOz Jxfl J=Ü«∞==ÚÅ∞ Hõ^ŒÖÏ_Õ@@∞¡ KÕ™ÈÎOk. W\˜ì D
'=∂#= – [O`«∞— ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ ''rq`« ^ÕǨÏ=ÚÅ∞—— ÖËHõ ''[OQÆ=∞=ÚÅ∞—— Jx JO@∞<åflO.
WHõ =$H∆ÍÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ "å\˜H˜ ‰õÄ_® ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú`Õ Jq
KÕ`«#=ÚÅ∞ J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® K«Å#=Ú ÖËHõ LO@∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«, "å\˜x ''™ê÷=~°=ÚÅ∞——
Jx JO@∞<åflO. J~Ú`Õ, D ™ê÷=~° – [OQÆ=∞ r"å~°}ºOÖ’ qǨ~°O KÕã¨∞Î#fl^≥=~°∞? Dâ◊fi~°∞_Õ
ã¨∞=∂! Dâ◊fi~°∞_Õ D ™ê÷=~° [OQÆ=∞=ÚÅÖ’ UHõã¨∞÷_≥·, ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨∞÷_≥· LO_ç L<åfl_»∞. Láêkè
ÉèË^Œ=ÚÅKÕ`« ''Wk [_»=Ú – Wk [OQÆ=∞=Ú—— J#∞#^ŒO`å U~°Ê_»∞`ÀOk.
z^•HÍâ◊"Õ∞ `«# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HõO>Ë J#º=Ú HÍ#\˜ì '|∞kú— J#∞ ^•xÖ’ `«#‰õΩ `å<Õ
„Ѩ"ÕtOK«∞K«∞#flk. J\˜ì |∞kú`À ‰õÄ_ç D Láêkè J#∞ #QÆ~°O „Ѩ"Õt™ÈÎOk. D â◊s~°=ÚÖ’
''K«‰õ∆Ω=ÙÅ∞ – K≥=ÙÅ∞ – =Ú‰õΩ¯ – K«~°‡=Ú—— .... "≥Ú^ŒÅQÆ∞ WO„kÜ«∞ ™ê÷#=ÚÅ#∞ P z^•HÍâ◊
K≥·`«#º"Õ∞ ^Œi≈™ÈÎOk. J@∞ `«~°∞"å`« JÜ«∞ºk |∞kú=$`«∞ÎÅ∞ ^•fi~å 'ÉÏǨϺ=Ú— J#∞^•xx
HõeÊOK«∞‰õΩx P ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ PÜ«∂ Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=∞O`å „Ñ¨HÍtOѨ*Ë™ÈÎOk. F bÖÏ! D
✺
JkfifÜ«∞=Ú ´ ^ÕxÔH·`Õ Ô~O_»=k J#∞^Õ LO_»^À, J^•Ìxx 'JkfifÜ«∞=Ú— Jx JO\ÏO.
354
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ã¨fiÜ«∞OQÍ KÕ`«#=ÚÅ∞ HÍ=Ù. Jq `«=∞O`«@ `å"Õ∞ Z\˜ì J#∞Éèí==Ú#∞
á⁄O^ŒÖË=Ù. Hõ#∞Hõ [_»=ÚÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú. HÍ|\˜ì ã¨~°fixÜ«∂=∞Hõ=ÚʼnõΩ HÍ~°}=Ú, HÍ~°}
HÍ~°}=Ú z`«ûOHõÅÊ"Õ∞ ã¨∞=∂! H˘O`« ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì QÆÅ"åˆ~ .... ''㨈~fiO„kÜ«∞=ÚÅÖ’ UHõsuQÍ
"≥Å∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì – 㨈~fiO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«#\˜ì—— .... z`«ûHõOÅÊ=Ú#∞ QÆ∞iÎOK«∞K«∞<åfl~°∞.
qÉèÏyOK«∞K«∞<åfl~°∞.
– â◊¥<åºHÍ~°=∞QÆ∞ z`«ûOHõÅÊ"Õ∞ PHÍâ◊=Ú.
– Éèí∂=∂ºHÍ~°"≥∞ÿ# z`«ûOHõÅÊ"Õ∞ .... D qâßÅ #n #^Œ „QÍ=∞ Ѩ@ì}ÏÅ`À L#fl Éèí∂q∞.
– [Åâ◊H˜Î ã¨OѨfl=∞QÆ∞ z`«ûOHõÅÊ"Õ∞ ''[Å=Ú——.
– P z`«ûOHõÅÊ"Õ∞ [OQÆ=∞ ã¨OHõÅÊ=Ú =Å# [OQÆ=∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞QÍ#∞, ™ê÷=~°
ã¨OHõÅÊ=Ú =Å# ™ê÷=~° – Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞QÍ#∞ q=~°Î=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
– ''z`ü ã¨OHõÅÊ"Õ∞ Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ „Ѩã¨iã¨∂Î LO_ç LO\’Ok. z`ü ã¨OHõÅÊ=Ú `«Ñ¨Ê "Õ~°∞QÍ
'[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k ÖË^Œ∞. P z`ü â◊H˜ÎÜÕ∞ =∞#∞+¨µºÅ∞ – [O`«∞=ÙÅ∞ – =$Hõ∆=ÚÅ∞ –
tÅÅ ~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞#flk—— Jx *Ï˝#∞Å∞ xã¨ûOHÀK«OQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ J*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ì JO\Ï"å? Jk J@∞¡ ÖË^Œx "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. J*Ï˝#∞Å∞ Z\Ï¡
ÉèÏqã¨∞Î<åfl, Jk =∞#‰õΩ „Ѩ=∂}O HÍ^Œ∞ Hõ^•!
❖
K«∂Kå"å bÖÏ? P z`«ûOHõÅÊ=Ú ''ã¨$ëêì ºk—— Ü«∞O^Œ∞ .... J#QÍ Jk `«# JYO_»`«fi=Ú
J„Ѩ"∞Õ Ü«∞`«fi=ÚÅ`À, ‰õÄ_ç# z`«ûfiÉèÏ==Ú #∞O_ç 'K«∞ºu— á⁄Ok#ѨC_»∞ ... UÜÕ∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ
LO_»QÀi#^À, WѨC_»∞ ‰õÄ_® PÜ«∂ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ<Õ L#flk. JѨC_»∞ U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ
'=$Hõ∆=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ÉèÏqOK«|_®¤Ü≥∂ WѨC_»∞ ‰õÄ_® J=hfl J>Ë¡ LO@∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ a_®¤! ''[_»=Ú—— Jx ''KÕ`#« =Ú—— Jx "Õ~∞° "Õ~∞° Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ ÖË=Ù ã¨∞=∂! D [_»–KÕ`=« ÚÅ
''ã¨`«Î——QÍ „|ǨχѨ^•~°÷=Ú XHõ¯>Ë LO_ç L#flk. ã¨^Œfiã¨∞Î=QÆ∞ P`«‡ XHõ [_»=ã¨∞Î=Ù#∞QÍx, ÖËHõ,
P`«‡#∞ [_»=ã¨∞Î=ÙQÍx P„â◊~ÚOK«∞H˘x LO_»*ÏÅ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« '' '[_»=Ú— J#|_»∞ qÉèÏQÆ"Õ∞
q∞^䌺 J~Ú=Ù#flk—— Jx ã¨`«º „^Œ+¨ìÅQÆ∞ "Õ∞=Ú ã≤^•úOfHõiOK«∞ K«∞<åfl=Ú. =$Hõ∆ – Ѩ~°fi`å^Œ∞Å∞
‰õÄ_® z^ÕH~õ ã° =¨ Ú`À_»<Õ xO_çÜÚ« <åfl~Ú. WHõ, ''Wq [_»=ÚÅ∞—— J#∞#\ì̃ HõÅÊ#KÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl
J#∞Éèí=O – '|∞kú— Ü≥ÚHõ¯ 'P~ÀѨ}— =∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
PÜ«∂ =ã¨∞=Î ÙÅÜ«∞O^Œ∞#fl ''„Ѩ`º« H±|∞kú—— `«=Ú‡ PÜ«∂ =$Hõ–∆ tÖÏ^Œ∞Å∞QÍ ÉèÏqOK«∞H˘#∞K«∞,
P~°∂Ѩ=Ú#<Õ Jaè=ºHõÎ=∞ø`«∞<åfl~Ú. J>Ë¡ =º=ǨÏiOK«|_»∞ K«∞<åfl~Ú. J>Ë¡–„H˜q∞–H©@Hõ–ѨH˜∆–
[O`«∞=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# [OQÆ=∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ ÉèÏ=# ‰õÄ_®. PÜ«∂ [OQÆ=∞ – *Ï`«∞ÅѨ@¡ QÆÅ
|∞kú – qHÍ~°ÉèË^Œ=ÚÖË PÜ«∂ <å=∞–~°∂Ѩ ÉèË^Œ=ÚÅ`À „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. XˆH [ÅOÖ’
`«~O° QÆ=ÚÅ∞, P=~°=Î ÚÅ∞, |∞_»QÅÆ ∞, #∞~°∞QÆ∞, ã¨∞_çQ∞Æ O_»=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, XˆH z`«ûfiÉèÏ==Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 355
#O^Œ∞ U~°Ê_»∞ |∞kú=$`«∞ÎÖË D ™ê÷=~° – [OQÆ=∞ =º=Ǩ~°=∞O`å HõeÊã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ,
'HõÅÊ#—`À ‰õÄ_ç# |∞kúÜ«∞O^Õ <å=∞ – ~°∂ѨÉèË^Œ=ÚÅ∞ LO_ç L<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. XHõ
ã¨=Ú„^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`«Î~°=Ú# L#fl"å~°∞ ^ŒH˜∆}=Ú# L#fl"åi QÆ∞iOz `≥eÜ«∞Hõ<Õ LO_»@O
[~°∞QÆ=K«∞ÛHõ^•! J^Õq^èŒOQÍ, D ™ê÷=~° – [OQÆ=∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ‰õÄ_® `«=∞ 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú—#∞
„QÆÇÏ≤ OK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~Ú. Wq `«=∞`«=∞ ''„Ѩ`º« H± K≥`· #« º *Ï˝#=ÅÜ«∞=Ú—— #O^Õ Ñ¨_=ç ÙO@∞<åfl~Ú.
J#QÍ, ''<Õ#∞ "Õ~°∞. D HõxÑ≤OKÕ^ŒO`å "Õ~°∞. h=Ù "Õ~°∞, Wq <å‰õΩ K≥Ok#q. Wq <å‰õΩ
ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. g~°∞ =∂„`«"Õ∞ <å "å~°∞—— .... J#∞#\˜ì ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú<Õ WHõ¯_» =∞#O
''„Ѩ`«ºH± *Ï˝#=ÅÜ«∞=Ú—— (Compartmentalised individual sphere of consciousness)QÍ
K≥ѨCH˘O@∞<åflO. J\˜ì =ÅÜ«∞=Ú# |OkèOѨ|_»@O KÕ`«<Õ XHõ LáêkèÖ’x |∞kú =∞~˘Hõ
|∞kúÖ’x HõÅÊ#Å#∞ Z~°∞QÆ*ÏʼnõΩ#flk. W^ŒO`å ‰õÄ_® |∞kúHõÅÊ##∞ J#∞ã¨iOKÕ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
''Ѩ~°„|Ǩχ=Ú—— ã¨`ü { z`ü~°∂Ѩ=Ú Hõ^•! Jk "åã¨Î"åxH˜ <å=∞~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ L#flk.
J\˜ì Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ã¨`«º^Œ$+≤ìH˜ .... "åÜ«Ú=Ù, Éèí∂q∞, PHÍâ◊=Ú, "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ
ã¨`«Î ÖË<ÕÖË^Œ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H˜ "å\˜H˜ HõÅÊ<å =∂„`«"≥∞ÿ# ã¨`«Î „áêÑ≤ΙÈÎOk. ~åuÖ’ L#fl HõѨÊ
ɡ·@ HõѨÊ#∞, ɡ·@ L#fl HõÑ¨Ê ~åuÖ’x HõѨÊ#∞ Hõ#∞Q˘#ÖË=Ù Hõ^•! D D h=Ù–<Õ#∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞, "å\˜`À =Ú_ç "Õã¨∞H˘x LO@∞#fl D Ѩ^•~°÷*ÏÅO .... W=hfl P„Hõq∞Oz L#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''ã¨~°fiã¨=∞`«fi=Ú—— =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO\’Ok.
J~Ú`Õ P`«‡H˘~°HÔ · J<Õfi+≤ã∞¨ #Î fl qA˝Å∞ D [QÆ`∞« Î Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨∂H∆͇=㨗÷ —"≥Ñ· Ù¨ ^Œ$+≤xì ™êiã¨∞<Î åfl~°∞.
''=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D ã¨=∞+≤ì z`«Î=Ú =∂Ü«∞Ü«∞O^Œ∞ b#"≥∞ÿ LO\’Ok. J\˜ì ã¨$+≤ì
z`«"Î ∞Õ D ÉÏǨºxH˜ Hõ#|_Õ '[QÆ`∞« —Î Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨∂H∆͇=㨗÷ —QÍ "å~°∞ ^Œi≈ã¨∞<Î åfl~°∞. =∞Ǩ„ѨàÜ ◊ ∞« ã≤u÷
`«~°∞"å`« =∞~°Å P „Ѩ`«ºH± K≥·`«#º=Ú z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ÉèÏ=<å=º=Ǩ~°=Ú#∞ QÍqOK«∞K«∞#flk.
J\˜ì ÉèÏ=##∞ „áê~°OaèOK«@OKÕ ã¨$+≤ì „áê~°OÉèí=Ú Jx JO@∞<åflO. ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ W^ŒO`å
Z@∞¡ „áê~°OaèOK«|_ç#^À, <Õ\ ˜H© J>Ë¡ xezÜ«Ú#flk. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, ã¨$ëêì ºk Ü«∞O^Œ∞ "åÜ«Ú=Ù
ã¨ÊO^Œ# ^èŒ~°‡=ÚQÍ zOuOK«|_ç#k. Jk WѨÊ\˜H© J>Ë¡ xÅzÜ«Ú#flk. Láê^èŒ∞Å∞ =zÛ
áÈ=ÙK«∞#flO`« =∂„`«OKÕ`« D HõÅÊ# `˘ÅQÆ^∞Œ . ã¨~fi° HõÅÊ#Å∞ `«ºlOK«|_»∞#\˜ì '=∞Ǩ „ѨàÜ ◊ ∞« =Ú—
=~°‰õΩ „Ѩ`«ºH± K≥·`«#º=Ú Ñ¨@¡ D HõÅÊ# W\Ï¡ˆQ LO\’O^Œx „QÆÇ≤ÏOKåe.
❖
J@∞¡ zè„^Œ~°∂Ѩ=Ú# zOuOѨ|_ç#^Õ WHõ¯_» Z^Œ∞~°∞QÍ PHÍâ◊=Ú ~°∂Ѩ=Ú# „áêÑ≤ΙÈÎOk.
J\˜ì PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ 'ã¨ÊO^Œ=Ú— J#∞ ^èŒ~°‡=Ú QÆÅ "åÜ«Ú=Ù "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. "åÜ«Ú=Ù
ã¨~fi° "åºÑ≤ Hõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H© â◊√+¨¯ QÆ_Ѥç ~¨ H° Åõ #∞ Hõ^ÅŒ ÛQÆÅ∞QÆ∞`ÀOk HÍx, ÉèÏ~°"∞≥ #ÿ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞
Hõ^ŒÅÛHõÅ∞QÆ∞`ÀO^•? ÖË^Œ∞. ^•x ^èŒ~°‡=Ú J@∞¡ ã¨OHõeÊOK«|_çOk. D HõÅÊ#Å#∞ KÕÜ«ÚK«∞#fl
'z`«Î=Ú— Ü≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~°O ‰õÄ_® K«=∞`å¯~°OQÍ LO\’Ok. Wk ã¨~°fi„`å "åºÑ≤OzÜ«ÚO_ç,
356
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨~°fi„`« „Ѩã¨iOK«QÆey# â◊H˜Î HõeyÜÕ∞ L#flk. HÍx Wk `«##∞ `å<Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Ñ¨iq∞`«=Ú
KÕã¨∞H˘#∞K«∞#flk. "åÜ«Ú=Ù#‰õΩ 'ã¨ÊO^Œ=Ú— J#∞#k ^èŒ~°‡=Ú JQÆ∞K«∞#fl@∞¡, JyflH˜ 'L+¨‚`«fi=Ú—
ã¨Ç¨Ï[=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, D z`«Î=Ú#‰õΩ ''Ѩiq∞`«`«fi=Ú—— ã¨Ç¨Ï[^èŒ~°‡=∞QÆ∞K«∞#flk. D z`«Î"Õ∞
ã¨ÊO^•ã¨ÊO^Œ=ÚÅ#∞ ~Ô O_»∞ ^è~Œ ‡° =ÚÅ#∞ ã‘fiHõi™ÈÎOk. J\˜ì ã¨ÊO^Œ=Ú – Jã¨ÊO^Œ=Ú (Responsive
- Non-responsive) J#∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ ##∞ã¨iOz '™ê÷=~°=ÚÅ∞ – [OQÆ=∞=ÚÅ∞— J#∞ Ô~O_»∞
PHÍ~°=ÚÅ#∞ ^•Å∞ÛK«∞#flk.
D q^èŒOQÍ ''|∞kú–K≥·`«#º=Ú—— #O^Œ∞ „Éèí=∞=∞Ü«∞=ÚÖˇ·#\˜ì [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ H˜~°}=ÚÅ
=Öˇ ã¨$ëêì ºk #∞O_ç <Õ\ ˜=~°‰õΩ „ѨHÍtã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. W^ŒO`å „Ñ¨`«ºH± K≥·`«#º=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞
HõeÊOK«∞H˘x W@∞¡ ^Œi≈OK«∞@ÜÕ∞#x h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞. D [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ q[$OÉèí}=∞O`å
Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨`«º=Ú=Öˇ „ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk. HÍ|\˜ì bÖÏ! h=Ù h J`«ºO`« ã¨∞fHõ∆}"≥∞ÿ#
ã¨∂Hõ;^Œ$+≤xì JÅ=~°K∞« HÀ. J\˜ì x~°‡Å–ã¨∂Hõ; ^Œ$+≤Kì ,Õ ''D ^Œ$â◊º[QÆ`∞« Î U"≥∞Ü
ÿ Ú« #flk? [QÆ`∞« ÖÎ ’x
q+¨Ü«∞=ÚÖËq∞\˜? <Õ#∞–h=Ù .... "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ "åã¨Î="≥∞ÿ# ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ Uq∞\˜?——
J<Õ q+¨Ü«∂Å∞ ã¨fiqKå~°}ÏѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
F „Ñ≤Ü«∞bÖÏ! J@∞ K«∂_»∞. JHõ¯_» Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ Uq∞ [~°∞QÆ∞`ÀO^À QÆ=∞xOK«∞.
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ì—KÕ, XHõѨÊ\˜ Ѩ^Œ∞‡_»∞ J~Ú# q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ WѨC_»∞ <ÕÅÃÑ·
=∞$`«„áêÜ«Ú_≥· Ѩ_çÜ«Ú<åfl_»∞ Hõ^•! D`«_çѨC_»∞ =∞~°}˜Oz, ѨÙ+¨Ê=ÚÅKÕ HõѨÊ|_çÜ«Ú#fl Ѩ^Œ∞‡x
=∞$`«^ÕǨÏ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞ Hõ=∞ÅOÖ’ „Ѩ"ÕtOK« É’=ÙK«∞<åfl_»∞.
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : J=∂‡! D`«_çѨC_»∞ U =∂~°æO J#∞ã¨iOz „Ѩܫ∂}O KÕÜ«∞É’=Ù K«∞<åfl_»∞? P
Ѩ^‡Œ x =∞$`«^ÇÕ Ï¨ =Ú L#flKÀ\˜H˜ Z\Ï¡ KÕ~É° ’=ÙK«∞<åfl_»∞? =∞#O ‰õÄ_® J>Ë¡ P`«xx J#∞ã¨iOz
„Ѩܫ∂}O KÕ^•Ì=∂?
❖❖❖
46. "åã¨#Å∞ – Ѩ~°Ö’Hõ „Ѩܫ∂}O
N ã¨~ã° fi¨ f^Õq : z#‡Ü«∞ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ r=Ù_»∞ ''^Œ∂~°=ÚQÍ L#fl\˜ì Ѩ~Ö° ’Hõ=Ú#‰õΩ "≥à√◊ §K«∞<åfl#∞——
Jx ÉèÏqã¨∂Î LO\Ï_»∞. J>Ë¡ q^Œ∂~°^äŒ∞x q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®. J`«_»∞ J>Ë¡ ÉèÏqOK«∞K«∞, `«#
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ QÆÅ "åã¨<åѨ^äŒ=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ Ñ¨Ü«∞xOK«∞K«∞<åfl_»∞. =∞#O ‰õÄ_® P
=∂~°æ=Ú#O^Õ áÈ^•=Ú, Ѩ^Œ! h=Ù J`«x ™êxfl^茺O HÀ~°∞H˘O@∞<åfl=Ù Hõ^•! h Jcè+¨ìO ‰õÄ_®
f~°QÆÅ^Œ∞. h "åOKè« ã≤kúOz#ѨC_Õ =∞# ¿ãflǨÏO ^Œ$_è»O J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«, h=Ù ã¨~°fi=Ú
^Œi≈OK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ k=º^Œ$+≤ì „Ñ¨™êkã¨∞Î<åfl#∞.
ã¨~°ã¨fif^Õq Ü≥ÚHõ¯ D ѨÅ∞‰õΩÅ∞ q#∞@KÕ bÖÏ^Õq ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ZHõ¯_À ^•y=Ù#fl
â’Hõ=∞O`å L_çyáÈ~ÚOk. P"≥∞Ü«∞O^Œ∞ *Ï˝#ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOKå_»∞.
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 357
JHõ¯_» Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ q^Œ∂~°^èŒ∞x ^ÕǨÏO „Hõ=∞OQÍ K≥·`«#ºO HÀÖ’Ê™êyOk. =¸iÛù`«∞Öˇ·
Ѩ_ç=Ù#fl J`«x Hõ#∞áêѨÅ∞ u~°∞QÆ™êQÍ~Ú. ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ ZO_çáÈ™êQÍ~Ú. „áê}=Ú XHõ¯>Ë
q∞yeÜ«Ú#flk. â◊s~°=∞O`å ZO_ç# P‰õΩ=Öˇ `«Ü«∂~°~ÚOk. =ÚY=ÚÖ’ HÍOu H©∆}˜OK«∞@KÕ
áêeáÈ~ÚOk. „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ `«∞"≥∞‡^ŒÅ=Öˇ ^èŒfixã¨∂Î =Ú‰õΩ¯ =^ŒÌ ã¨OK«iOK«™êQÍ~Ú.
WO„kÜ«∞=ÚÅ KÕ`«Åhfl Hõ@∞ì|_çáÈÜ«∂~Ú. J=Ü«∞==ÚÅ Hõ^ŒeHõ PyáÈ~ÚOk. XHõ ѨH˜∆
=$Hõ∆Ѩ٠H˘=∞‡Å#∞ `«ºlOz PHÍâ◊OÖ’H˜ ZyiáÈ`«∞Ok K«∂Kå"å? „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ J>Ë¡
„Hõ=∞OQÍ J`«x Éè∫uHõ â◊s~åxfl q_»Kå~Ú. P Ѩ_»`«∞e^ŒÌ~°∂ k=º^Œ$+≤ìKÕ PHÍâ◊OÖ’H˜ Zyi#
P r=Ùx QÍOK«™êQÍ~°∞. J`«x r=K≥·`«#º=Ú "åÜ«Ú=Ù`À HõÅã≤#^≥·, `«#Ü«∞O^Œe "åã¨#Å#∞
J#∞ã¨iOz, PHÍâ◊Ѩ^äŒOÖ’ ^Œ∂~°OQÍ Ñ¨Ü«∞xOK«™êyOk. ã¨~°ã¨fif–bÅÅ∞ P r=K≥·`«#º=Ú#∞
J#∞ã¨iOKå~°∞.
â◊s~°=Ú `«ºlOz#ѨC_»∞ ''=∞~°}=¸~°Ûù—— J#∞ [_»`«fi=Ú á⁄Ok# P r=K≥·`«#º=Ú P
=∞~°}=¸~°Ûù #∞O_ç KÕ~°∞H˘x J#∞Éèí=*Ï˝#O á⁄O^Œ™êyOk. "åÜ«Ú=ÙÖ’ LO_Õ ã¨∞"åã¨#
Ü≥ÚHõ¯ Hõ}=Ú=Öˇ, P r=K≥·`«#º=Ú PHÍâ◊„Ѩ^Õâ◊OÖ’<Õ LO_ç D q^èŒ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O
á⁄O^Œ™êy#k .....
❖
.... ''|O^èŒ∞=ÙÅ∞ ##∞fl L^ÕÌtOz—— T~°úfi^≥·Ç≤ÏHõ (Trace-body) HÍ~°º=ÚÅ#∞ X#~°Û@O
[iyOk. J\˜ì ã¨OHõÅÊѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#, =∞O„`«=ÚQÆú"≥∞ÿ# HÍ~°º=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`« <Õ#∞ WѨC_»∞
XHÍ<˘Hõ ã¨∂Hõ;`«`fi« ѨÓ~°fiHõ"∞≥ #ÿ U^À ^ÕÇϨ =Ú#∞ á⁄O^•#∞. J\˜ì <å D #∂`«# ã¨∂Hõ;^ÕÇϨ =Ú#∞
Ü«∞=∞Éèí@∞Å∞ =zÛ Q˘xáÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. WѨC_»∞ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞#\˜ì Ü«∞=Úx
Ѩ@ì}=Ú KÕ~å#∞. <ÕxѨC_»∞ Ü«∞=Úx ã¨=∞Hõ∆=Ú#‰õΩ H˘x~å|_®¤#∞. WѨC_»∞ Ü«∞=Ú_»∞ <å"≥·Ñ¨Ù
K«∂Kå_»∞. `«# ^Œ∂`«Å"≥·Ñ¨Ù uiy ''F ^Œ∂`«ÖÏ~å! W`«_»∞ Z#fl_»∂ D áêѨ=ÚÅ∞ X#~°ÛÖË^Õ?
ÃÑ·QÍ, ZšѨC_»∂ U^≥·<å Ѩq„`« HÍ~°º=ÚÅ<Õ x~°fiÇ≤ÏOKåÅ<Õ „Ѩܫ∞`«flOÖ’ LO_Õ"å_»∞.
[QÆ[˚#xÜ«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fiux ZšѨC_»∂ ÉèíHÎ̃`À ѨÓlOK«∞K«∞O_»@OKÕ P"≥∞ ^ŒÜ«∞‰õΩ áê„`«∞_»Ü«∂º_»∞.
P"≥∞ =~°„Ѩ™ê^ŒOKÕ`«<Õ W`«_»∞ =iúe¡<å_»∞. W`«x W`«ó–ѨÓ~°fiѨ٠'Ѩ^Œ∞‡x— Láêkè WѨC_»∞
ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À HõѨÊ|_ç, K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°‰õΩO_® L#flk. W`«xx q_»zÃÑ@ìO_ç. W`«_»∞ P â◊s~°=ÚÖ’
„Ѩ"ÕtOK«∞#∞ QÍHõ!—— =∞~°∞Hõ∆}O Ü«∞=∞Éèí@∞Å∞ ##∞fl |O^èŒq=Ú‰õΩÎx KÕâß~°∞. Ü«∞O„`«=Ú #∞O_ç
q_ç=_ç# ~å~Ú=Öˇ <åÜ≥ÚHõ¯ r=K≥·`«#º=Ú PHÍâ◊^Õâ◊OÖ’ Ѩ_çOk. <Õ#∞ [QÆ^Œæ$ǨÏ=Ú #∞O_ç
"≥Å∞=_ç kfifÜ«∞ „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl#∞. WHõ¯_» <å‰õΩ K≥Ok# Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú
L#flk.....—— W@∞¡ P q^Œ∂~°^äŒ r=K≥·`«#º=Ú J#∞Éèí==Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. J`«x ^Œ$+≤ìÖ’
Ѩ_»‰õΩO_®<Õ ã¨~°ã¨fif–bÅÅ∞ ‰õÄ_® J`«xx J#∞ã¨iã¨∂Î ~å[QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞.
❖
358
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ „|Ǩ‡*Ï˝! =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! q^Œ∂~°^äŒ∞x r=K≥·`«#º=Ú Ñ¨^Œ∞‡x Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú
L#fl\˜ì ~å[QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ =∂~°æ=Ú Z\Ï¡ „QÆÇ≤ÏOzOk? P QÆ$ǨÏOÖ’ Z\Ï¡ „Ѩ"ÕtOzOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : q^Œ∂~°^äŒ∞x r=K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ѨÓ~°fi "åã¨<å|ÅO KÕ`«,
''<Õ#∞ Ѩ^Œ∞‡x â◊s~°=Ú#∞—— J#∞#\ì̃ JǨÏOHÍ~°=Ú Wq∞_çÜ«Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ Ñ¨^Œ∞‡x ^ÕǨÏ=Ú
L#fl\˜ì ~å[=∞Ok~°=Ú#‰õΩ J<åÜ«∂ã¨OQÍ „Ѩܫ∂}˜OzOk. XHõ =∞é˜]q`«∞Î `«#Ü«∞O^Œ∞
ã¨∂Hõ;~°∂ѨOÖ’ XHõ ''T_»Å`À ‰õÄ_ç# =∞Ǩ=$Hõ=∆ Ú—— HõeyÜ«ÚO_ç, PÜ«∂ `«y#\˜ì ^ÕâH◊ ÍÖÏ^Œ∞Å∞
„áêÑ≤ÎOz#ѨC_»∞ q™êÎ~°"≥∞ÿ# =∞Ǩ=$Hõ∆OQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ r=K≥·`«#º=Ú
‰õÄ_® `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ L#fl\˜ì "åã¨#Å ''L^Àƒ^èŒHõ=Ú—— ÅaèOz#ѨC_»∞, Jq ''ѨiѨÙ+¨ìO——
J=@O (ÖËHõ ^Œ$_è»OQÍ „ѨHõ\ ˜`«O HÍ=@O) QÍOK«∞K«∞#flk. c[OÖ’ JO‰õΩ~°O LO@∞#fl@∞ì,
ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’<Õ ã¨fiѨflO LO@∞#fl@∞¡ ... z`«ûfi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ D r=Ù_»∞ `«#Ü«∞O^Õ D =ÚÖ’¡H=õ ÚÅ#∞
J#∞Éèqí OK«∞ K«∞<åfl_»∞. XHõ_∞» XHõKÀ@ LO_ç ã‘fiÜ«∞ HõÅÊ<å[QÆ`∞« ÖÎ ’ ZHõ¯_À L#fl ¢ã,Α ѨÙ~°∞+¨µÅ∞,
ã¨=∞ã¨Î =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! [QÆ`«∞ÎQÍ, =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞QÍ HõxÑ≤OKÕ^ŒO`å P
r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ ã¨O™ê¯~°=ÚÖË ã¨∞=∂! D r=Ù_»∞ =O^ŒÅH˘Åk [#‡Å#∞, ã‘fiÜ«∞ "åã¨#Å#∞
J#∞ã¨iOz Jcè+¨ì=ÚÅ#∞, JO^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ ã¨∞Y^Œ∞óY =ÚÅ#∞, P ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚʼnõΩ
ã¨=Úz`«=ÚÖˇ· Hõ~°‡Å#∞, P Hõ~°‡Å #∞O_ç "åã¨#Å#∞ ... W@∞¡ K≥@∞ì–q`«∞ÎÅ =Öˇ á⁄O^Œ∞`«∂
áÈ`«∂<Õ L<åfl_»∞. W^ŒO`å „ÉèÏOuÜÕ∞ ã¨∞=∂! "åã¨Î"åxH˜ r=Ù_»∞ [x‡OK«_»∞. =∞~°}˜OK«_»∞.
J~Ú##∞ D [##=Ú – r=#=Ú – =∞~°}=Ú – JO`å ã¨`º« =Ú=Öˇ<Õ J`«xH˜ HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk.
❖❖❖
47. Ñ≤O_»„Ѩ^•#O
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ ÉèíQÆ"å#∞_®! =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! ã¨~°fi=Ú ã¨O™ê¯~°|ÅOKÕ`«<Õ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl^Œx
JO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! =∞i ''Ñ≤O_»„Ѩ^•#=Ú |O^èŒ∞=ÙÅKÕ X#~°Û|_ç#ѨC_»∞, P Ñ≤O_»„Ѩ^•#
„ѨÉèÏ=O KÕ`« XHÍ<˘Hõ #∂`«# â◊s~°O „áêÑ≤ΙÈÎOk—— Jx g∞~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ K≥áêÊ~°∞? |O^èŒ∞=ÙÅ∞
KÕ¿ã Ñ≤O_» „Ѩ^•#=Ú =Å# =∞$`«∞_çH˜ U"≥∞ÿ<å Åaèã¨∞ÎO^•? Åaè¿ãÎ Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎOk?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : Ñ≤O_»=Ú "ÕÜ«∞|_»=K«∞Û. "ÕÜ«∞|_»HõáÈ=K«∞Û. HÍx, ''"ÕÜ«∞|_ç#k—— Jx
=∞$`«∞_»∞ ÉèÏqOz#O`«=∂„`«OKÕ`«<Õ J`«xH˜ Ñ≤O_»„Ѩ^•# Ѷ¨Å=Ú Åaèã¨∞ÎOk.
''z`«Î=Ú U ~°∂ѨOÖ’ LO>Ë, r=Ù_»∞ ‰õÄ_® P ~°∂Ѩ=Ú<Õ ^•Å∞Û#∞—— Jx q^•fiOã¨∞Å∞
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. D xÜ«∞=∞=Ú =∞$`«∞ÅѨ@¡<Õ HÍ^Œ∞. rq`«∞ÅѨ@¡ ‰õÄ_® =iΙÈÎOk. Ñ≤O_»=Ú
á⁄Ok#"å_»∞, ''Ñ≤O_»=Ú#∞ á⁄Okux—— Jx ÉèÏqOK«@OKÕ J`«xH˜ Ñ≤O_» Ѷ¨Å=Ú ^Œ‰õΩ¯K«∞#fl^Œx
J#∞H˘<åflO Hõ^•! J^Õ q^èOŒ QÍ Ñ≤O_»=Ú „Ѩ^•#=Ú KÕÜ∞« |_ç#"å_»∞, ''<Õ#∞ Ñ≤O_»=Ú á⁄O^ŒÖ^Ë ∞Œ ——
Jx ÉèÏq¿ãÎ J`«xH˜ P Ѷ¨Å=Ú ÅaèOK«@OÖË^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 359
<Õ#∞ K≥¿ÑÊk K«=∞`å¯~°OQÍ L#fl=∂@ x["Õ∞. HÍx, <Õ#∞ K≥¿ÑÊ^•xH˜ ^Œ$ëêìO`«=Ú D
[QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÖË. ÉèÏ=<å|Å=Ú KÕ`«<Õ D Z^Œ∞~°∞QÍQÆÅ ^Œ$â◊º=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞
ã¨`«º"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ=Öˇ J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. K«∂ѨÙ#∞O_Õ ™œO^Œ~°º=Ú J#∞ÉèíqOK«|_»∞
K«∞#flk Hõ^•! ÉèÏ=# #∞O_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ LxH˜H˜ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí=O „áêÑ≤ΙÈÎOk.
ÉèÏ=<å|ÅOKÕ q+¨=Ú J=∞$`«OHÍQÆÅ^Œ∞. ''QÆ~°∞_Àáê㨉õΩÅ——✺ q+¨Ü«∞OÖ’ Wk =∞#‰õΩ
HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•!
Jã¨`«ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏ=<å|Å=ÚKÕ P ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOz
ã¨`«º=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. D Jã¨`«º – Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì „|Ǩχ=Ú #O^Õ
J^蕺~ÀÑ≤`«=ÚÖˇ· L<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂!
''HÍ~°}=Ú ÖˉõΩO_® Z=iH© Z\˜ì ÉèÏ=# L^Œ~ÚOK«^Œ∞. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ =¸ÅHÍ~°}=Ú
ã¨^Œfiã¨∞Î"Õ. P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOK«x q+¨Ü«∞=ÚQÍx, P`«‡Ü«∞O^Œ∞ c[`«fi=Ú ÖË#\˜ì =ºH˜ÎQÍx,
P`«‡‰õΩ ÉÏǨϺ"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì ("Õ~°∞QÍ L#fl\˜ì) „Ѩ=~°Î#QÍx, =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ QÍx ÖË=Ù.....——
J#∞#\˜ì ã¨=∂^è•#=Ú JO`«~°OQÆ=Ú# á⁄OkÜ«ÚO_»∞=Ú. ã¨~°fiã¨=∞`«fi ™ê^èŒ#KÕ =∂„`«"Õ∞
P`«‡ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ~åQÆÅ^Œ∞. J\˜ì „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞ HÍ~°}=∞O@∂ ÖË^Œ∞. J#QÍ Jk
HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=Ú. JkÜÕ∞ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}=Ú, ™ê÷#=Ú, „¿Ñ~°}=Ú ‰õÄ_®. D [QÆ`«∞Î
q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, WHõ¯_» '=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞=Ú— J#∞ ã≤÷u=~°‰õΩ U XHõ¯ HÍ~°º=Ú#ÔH·<å HÍ~°}=Ú
LO_çÜÕ∞ f~°∞`«∞Ok. HÍ~°}O ÖË#\˜ì HÍ~°º=Ú Z=fi~°∂ QÍOK«@O ÖË^Œ∞. q#@OÖË^Œ∞.
qâ◊√^Œú=∞QÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ "åã¨<å~°∂Ѩ=Ú# 'HÍ~°º–HÍ~°}=ÚÅ∞— J#∞ LÉèíÜ«∞ ÉèÏ==ÚÅ#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. K≥·`«#º"Õ∞ [QÆ`«∞ÎQÍ „ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ rqOzÜ«Ú#fl"åi â◊√Éèí
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ „¿Ñ`«=Ú#∞ ã¨Êi≈OK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : XHÍ<˘Hõ r=Ù_»∞ D q^èŒOQÍ `«ÅKå_»#∞HÀO_ç : ''<å‰õΩ Ñ≤O_»„Ѩ^•<å^Œ∞Å#∞
KÕ¿ã"å~°∞ ÖË~°∞——
WѨC_»∞ W\˜ì Jaè„áêÜ«∞OQÆÅ P r=Ù_»∞ =∞$uK≥O^•_»x J#∞H˘O^•O. J@∞¡ =∞$uK≥O^Œ#
=ºH˜xÎ L^ÕtÌ Oz J`«x |O^è∞Œ =ÙÅ∞ QÀ^•#, Éè∂í ^•<åk J<ÕHõ ^è~Œ ‡° HÍ~°º=ÚÅ∞ ‰õÄ_® x~°fiiÎOKå~°<Õ
J#∞H˘O^•O. JѨC_® ^è~Œ ‡° HÍ~°º=ÚÅhfl P r=ÙxѨ@¡ ѶŨ „Ѩ^OŒ J=Ù`åÜ«∂? HÍ"å? |O^è∞Œ =ÙÅ∞
KÕã∞¨ #Î fl ^•#–^è~Œ å‡k HÍ~°º=ÚÅ∞ „H˜Ü∂« ѨÓ~°fiHõ"∞≥ #ÿ ã¨`–ü ã¨OHõÅÊ=Ú. HÍx, J`«_∞» zOuOK«∞#k
Jã¨`«º=Ú Hõ^•! =∞i, g\˜Ö’ Z^•Ìx|ÅO Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok? ''<å‰õΩ g\˜ #∞O_ç „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ
^èŒ~°‡=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞—— Jx `«Åz#ѨC_»∞ J\˜ì =∞$`«∞x Ѩ@¡ [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Õq∞\˜?
✺
(QÆ~°∞_Àáê㨉õΩÅ∞ ´ ''<Õ#∞ D ¿Ñ~°∞QÆÅ =ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ â◊s~°=Ú#O^Œ∞ áê=ÚHÍ@∞KÕ „Ѩ"ÕtOz# q+¨=Ú#∞
|Ü«∞@‰õΩ `Àe"ÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞—— Jx ^Œ∂~°=ÚQÍ L#fl XHõx â◊s~°=Ú QÆ∞iOz ã¨OHõeÊOz#ѨC_»∞, Jk J>Ë¡ ã≤kúã¨∂Î
LO@∞Ok. Wk ã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ |Å=Ú#‰õΩ x^Œ~°≈#O)
360
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : =∞~°}˜Oz#"åx |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ^èŒ~°‡"åã¨#`À ‰õÄ_»∞H˘#fl"åÔ~·, âßG=ÚÅKÕ
qkèOK«|_ç# „^Œ=º–„H˜Ü«∞–=∞O„`«–ã¨÷Å–HÍÅ=ÚÅ xÜ«∞=∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOz KÕã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•!
HÍ|\˜ì âßG=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_ç# q^èŒOQÍ „âß^•ú^Œ∞Å∞, ^•# – ^èŒ~å‡^Œ∞Å∞ P „¿Ñ`«=Ú#‰õΩ
â◊√Éèí"Õ∞ HõÅ∞QÆ*Ë™êÎ~Ú. „¿Ñ`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨#Å HõO>Ë '^èŒ~°‡=Ú— Ü≥ÚHõ¯ "åã¨#ÜÕ∞ ™ê^è•~°}OQÍ
|Å=`«Î~°"≥∞ÿ LO@∞Ok. „¿Ñ`«"åã¨# ã¨fiHõeÊ`«=Ú. JO`ÕQÍx âßG„Ѩ=∂}˜`«=Ú HÍ^Œ∞ Hõ^•!
Hõ#∞Hõ „¿Ñ`«=Ú#∞ (=∞~°}˜Oz#"åxx) L^ÕÌtOz KÕã≤# ã¨âߢã‘ÎÜ«∞=ÚÖˇ·# ^•#–^èŒ~å‡^Œ∞Å∞ P
„¿Ñ`«=Ú#‰õΩ ã¨∞Y–âßO`«∞Å<Õ HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. P Hõ~‡° #∞ x~°fiiÎã∞¨ #Î fl |O^è∞Œ =ÙÜ≥ÚHõ¯ â◊√Éèãí O¨ HõÅÊ"Õ∞
JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ WHõ¯_» XHõ q+¨Ü∞« O h=Ù QÆ=∞xOKåe. „¿Ñ`«=Ú (=∞~°}O˜ z# r=Ù_»∞) âßGHõ~‡° Å#∞
^Õfi+≤OK«∞"å_»∞, "Õ^Œ=ÚÅ#∞ "≥Ú^ŒÅO@ u~°ã¨¯iOK«∞"å_»∞, <åã≤ΉõΩ_»∞ J~Ú`Õ, P „¿Ñ`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ"Õ∞ JkèHõ|Å=Ú HõeyÜ«ÚO@∞Ok. J@∞¡ HÍHõáÈ`Õ J`«x xHõ$+ì̈"åã¨# `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
^èŒ~°‡"åã¨#KÕ (|O^èŒ∞=ÙÅKÕ x~°fiiÎOK«|_ç# ^•<å^Œ∞Å ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ) [~ÚOK«|_»QÆÅ^Œ∞. D
q^èŒOQÍ, ''|O^èŒ∞=ÙÅ âߢã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ|ÅO – =∞$`«∞x Jaè„áêÜ«∞|ÅO—— .... D Ô~O_ç\ ˜Ö’
Uk JkèHõ|Å=Ú Hõey#^≥·`Õ JÜ«∞ºkÜÕ∞ Ô~O_»=^•xx [~ÚOz "Õ™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, q∞H˜¯e
„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ â◊√ÉèíHõ~°‡Å#∞ (^•#–^èŒ~°‡=ÚÅ#∞) x~°fiiÎOK«@O, ''D „¿Ñ`«=Ú#‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
âßO`«=∞QÆ∞QÍHõ—— Jx ã¨OHõeÊOK«@O Lz`«"Õ∞ Jx =∂ Jaè„áêÜ«∞O. „¿Ñ`«=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x, â◊√ÉèíHõ~°‡Å∞ â◊√Éèíã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ x~°fiiÎOK«|_»∞QÍHõ!
❖❖❖
48. "åã¨#Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèíO
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! WHõ¯_» <å‰õΩ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨O^ÕǨÏO L^Œ~Ú™ÈÎOk.
JO`«~O° QÆ=Ú# L#fl ''"åã¨#—— ^Õâ–◊ HÍÖÏ^Œ∞Å ™ê#∞‰õÄź`«#∞ J#∞ã¨iOz qHõãO≤ z#ѨC_»∞
q`«∞Î =∞Ǩ=$Hõ∆O JQÆ∞K«∞#fl@∞¡QÍ, D â◊s~å^Œ∞Å∞, ÉÏǨϺ [QÆ`«∞Î „áêÑ≤Îã¨∞Î<åflÜ«∞x q∂~°∞
J<åfl~°∞ Hõ^•! =∞i "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ D ã¨$+≤ì ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk? HõÖÏÊk✺ Ö’ ^Õâ◊-
HÍÖÏ^Œ∞Å∞ ÖË=O\Ï~å? J\Ï¡ J~Ú`Õ, „Ѩ^äŒ=∞ ã¨$+≤ìH˜ HÍ=Åã≤# "åã¨# ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk?
D ^Œ$â◊ºã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ W@∞¡ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞O_»∞@‰õΩ JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œe "åã¨#ÖË HÍ~°}=∞x
ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! Z=i Ü≥ÚHõ¯ "åã¨#ÅKÕ "≥Ú^ŒÅ∞ Uk? Jq r=K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞...
^Õâ◊=Ú – HÍÅ=Ú J#|_Õ ã¨Ç¨ÏHÍiHÍ~°}ÏÅ∞ (supportive cause) ÖËHõ áÈ~Ú#ѨC_»∞ ‰õÄ_®...
Z\Ï¡ ^•y LO@∞<åfl~Ú?
✺
HõÖÏÊk ´ â◊√^Œzú `ü ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡, ''JaèÖÏ+¨ PHÍOHõ—∆ —Å`À ‰õÄ_ç# ÉÏǨϺHõÅÊ# <å„â◊~ÚOz#ѨC_»∞,
JkÜÕ∞ ã¨$+≤ì J#|_»∞^•xH˜ „áê~°OÉèíOQÍ K≥ѨÊ|_çOk. âßG=ÚÅ∞ ^•xx ''ã¨$ëêì ºk—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. JkÜÕ∞
'HõÖÏÊk— ‰õÄ_®.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 361
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : =∞~z „Ѩâıfl "Õâß=Ù. 㨈~ ã¨=∂^è•#O K≥|∞`å#∞. ã¨∂Hõ;|∞kú`À q#∞.
''ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å∞ ÖË=Ù—— Jx h=Ù h =∂@Å##∞ã¨iOz „QÆÇ≤ÏOzÜÕ∞ L<åfl=Ù
Hõ^•! J=Ù#∞. Jk JHõ∆~åÖÏ x[O. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? ã¨$+≤ìH˜ =ÚO^Œ∞ „|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞
HõÅ^Œ∞. J\˜ì „|Ǩχ=∞O^Œ∞ ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°ú=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=Ú JQÆ∞@‰õΩ HÍ~°}=Ú ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë,
''HÍ~°}=Ú—— J<Õk ZO`« ѨijeOz<å ÅaèOK«HÜ õ ∞Õ L#flk. XHõ"àÕ ◊ ''D ^Œ$â◊º=Ú „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞
LO_ç LO_»∞@‰õΩ XHÍ<˘Hõ HÍ~°}=Ú L#flk—— Jx Z=Ô~·<å x~°‚~Ú¿ãÎ, JHÍ~°}=Ú#‰õΩ =∞~°Å
HÍ~°}–HÍ~°}O (cause for that cause)QÍ =∞~˘Hõ\ ˜ LO_ç LO_®e. D q^èŒOQÍ nxH˜
JO`«∞=ÙO_»^Œ∞. 'HÍ~°}=Ú— J#∞#k ÅaèOK«Hõ áÈ=Ù@KÕ D ''^Œ$â◊º–Ѩ^•~°ú=ÚÅ∞—— J#|_»∞
HÍ~°º=Ú ‰õÄ_® ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk. J#QÍ D ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú
LO_»ÖË^Œ∞.
ã¨$ëêì ºk Ü«∞O^Õ L`«Ê#fl=Ú J~Ú=ÙO_»#\ì̃ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^•xH˜ WHõ q<åâ◊#"≥∞Hõ¯_»
LO@∞Ok? U^≥·<å L`«Ê#fl"≥∞ÿ`ÕHõ^•, ^•xH˜ q<åâ◊#O LO_»@O!
JO^Œ∞KÕ`«, D Hõ#|_Õ^ŒO`å WO^Œe ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi^• z^•HÍ~°=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞
J~Ú=Ù#flk. =∞iOˆHq∂ J~Ú LO_»ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞O x~°∂Ñ≤OK«\ÏxH˜ <Õ#∞ =∞# D
qKå~°}Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À „Ѩܫ∞uflOK«É’=ÙK«∞<åfl#∞. ''D ^Œ$â◊º=Ú U
ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® L^ŒƒùqOzÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. W^ŒO`å „|Ǩχ=ÚHÍHõ =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞—— Jx
`≥eÜ«∞K≥ѨC@ÜÕ∞ P =∞# W~°∞=Ùi ã¨O"å^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. D L`«ÊuÎ
„ѨHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°=Ú J^Õ. J~Ú`Õ W^ŒO`å r=Ù_»∞ `«# "åã¨<å#∞™ê~°OQÍ =∂„`«"Õ∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞—— J#∞â◊|Ì=ÚÅKÕ ''ã¨$+≤ì-ã¨O™ê~°=Ú—— J#∞â◊|Ì=ÚÅKÕ L^ÕÌtºOK«|_»∞`ÀOk.
=∞~°Å =∞#O Hõ^äŒÖ’ „Ѩ"Õt^•ÌO.
❖
[˝Ñ≤Î ^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq, bÖÏ^Õq Ѩ^Œ∞‡x JO`«óѨÙ~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ
^ÕǨÏO W`«óѨÓ~°fiO=Öˇ<Õ XHõ qâßÅ QÆ$ǨÏO =∞^茺֒ ã¨∞"åã¨#Å∞ "≥^Œ[Å∞¡ ѨÓÅ`À HõѨÊ|_ç
L#flk. `«Å"≥·Ñ¨Ù =∞OQÆà◊ „^Œ=º=ÚÅ∞ LO_Õ Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèí=ÚÅ∞ LOK«|_ç L<åfl~Ú. QÆk `«Å∞ѨÙÅ∞,
H˜\ ˜H© `«Å∞ѨÙÅ∞ =¸Ü«∞|_ç L<åfl~Ú. J=`«e QÆ^Œ∞ÅÖ’ ^•ã¨–^•ã‘[#O QÆ∞é∞]ÃÑ\˜ì x„^Œ
áÈ`«∞<åfl~°∞. Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú „ѨHõ¯<Õ kfifÜ«∞bÅ ‰õÄ~°∞Ûx L#flk. P"≥∞ Hõà◊§Ö’ „¿Ñ=∞,
P"Õ^Œ# QÆ∂à◊√§ Hõ@∞ìH˘x L<åfl~Ú. KÕuÖ’ qO*Ï=∞~°∞Å∞ L<åfl~Ú. P"≥∞ "Õ+¨=Ú, #_»=_ç,
â◊s~°=Ú, "åã¨#Å∞, PHÍ~°=Ú, ~°∂Ѩ=Ú, J=Ü«∞==ÚÅ∞, ã¨ÊO^Œ=Ú, Hõ@∞ì|@ìÅ∞, #QÆÅ∞ ....
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl =Ú#∞Ѩ\ ˜=Öˇ<Õ L#fl@∞¡ „Ѩ|∞^ŒúbÅ QÆ=∞xOzOk. ÉèË^Œ=∞ÖÏ¡ .... P"≥∞ q^Œ∂~°^äŒ∞x
WÅ∞¡ q_»z WHõ¯_» LO_»@O =∂„`«"Õ∞. Z_»=∞KÕu=Úx„"Õà◊§`À =ÚY=Ú#∞ ã¨Ê $tOK«∞H˘#∞K«∞ P
L`«Î=∞ WÖÏ¡Å∞ =∞ø#=Ú =Ç≤ÏOzÜ«Ú#flk. =∞^茺=∞^茺֒ JaèÖÏ+¨`À Éèí~°Î "≥∂=Ú K«∂™ÈÎOk.
362
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ|∞^Œbú Å ã¨~ã° fi¨ `«∞Å∞, P"≥∞#∞ K«∂K«∞K«∞<åfl~°∞. HÍx P"≥∞ =∂„`«O ''ã¨`º« –ã¨OHõeÊ—— HÍHõáÈ=Ù@KÕ
"åix K«∂_»ÖËHõáÈ=ÙK«∞#flk.
❖❖❖
49. PkèÉè∫uHõ „ÉèÏOu
N~å=Ú_»∞ : „ѨÉèí∂! „Ѩ|∞^ŒúbÅ J^Õ QÆ$ǨÏOÖ’ `«# â◊s~°=Ú#∞ LOz ^蕺#|ÅO KÕ`«
q^Œ∂~°^∞Œä x Éè=í #=Ú#‰õΩ "≥o§Ü«Ú#fl^Œx q∂~°∞ K≥ÑÊ≤ Ü«Ú<åfl~°∞ Hõ^•! =∞~°Å P"≥∞ Éè∫uHõ–^ÕÇϨ =Ú
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ q∂~°∞ Uq∂ „Ѩ™ê÷qOK«ÖË^Õ? P ^ÕǨÏO U"≥∞ÿ#k? ZK«Û\˜H˜ Jiy#k?
=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : FǨϟ! P ^ÕǨÏ=Ú QÆ∞iOKå, h„Ѩâ◊fl? ÉÏQÍ<Õ L#flk. =ÚO^Œ∞QÍ r=Ùx
''^ÕǨτÉèÏOu—— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ D qâıëêÅ∞ q#∞. bÅ Ü≥ÚHõ¯ P ^ÕǨÏ=Ú ã¨`«º=Ú J~Ú#ѨC_»∞
Hõ^•, P „Ѩâ◊fl? P â◊s~°=Ú Z_®iÖ’x ZO_»=∂=ÙÅO^Œe [ÅO =Öˇ „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞. F
~åѶ¨∞"å! =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞=Ú`À ‰õÄ_ç# |∞kú HõÅ"å_»"≥· D q+¨Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ K≥ѨÊÉ’=Ù#k
„QÆÇ≤ÏOK«∞.
D [QÆ`«∞Î JO`å P`«‡ÜÕ∞. WO^Œ∞Ö’ ^ÕǨ^Œ∞Å HõÅÊ#‰õΩ `å=Ù ZHõ¯_» L#flk K≥ѨC? WHõ
Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl <å=∞~°∂Ѩ=ÚÖ`À ‰õÄ_ç#, D â◊s~°=ÚÅ =∂>Ëq∞@O\Ï"å? W^ŒO`å
P#O^Œ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z#‡Ü«∞„|Ǩχ"Õ∞ ã¨∞=∂!
❖
ѨÓ~°fibÅ Ü≥ÚHõ¯ *Ï˝#=Ú =$kú JQÆ∞K«∞#flH˘Åk, P"≥∞ â◊s~°=Ú =∞OK«∞ÖÏQÍ HõiyáÈ~ÚOk.
J~Ú`Õ WѨÊ\˜ P"≥∞Ü≥ÚHõ¯ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú`À\˜ „^Œ+¨ì`«fi=Ú ‰õÄ_® =Ú#∞Ѩ\ ˜ Éè∫uHõ {
Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# „^Œ+¨ì`«fi=Ú#∞ áÈeÜÕ∞ L#flk. HÍx, P"≥∞Ü«∞O^Œ∞ =Ú#∞Ѩ\ ˜
'PkèÉè∫uHõ „ÉèÏOu— =∂„`«O ÖË^Œ∞.
F ~å=∞K«O„^•! "åã¨Î"åxH˜ ''Pkè Éè∫uHõ=Ú—— J#∞#^Õ ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! ^•x â◊|Ì=Ú –
J~°=÷ ÚÅ∞ ‰õÄ_® ã¨`º« =ÚÅ∞ HÍ=Ù. ''‰õΩO^Õ\ ˜ H˘=Ú‡Å∞—— J#∞ Ѩ^„Œ ѨÜ∂≥ QÆO ZO`«\ ˜ J~°~÷ Ç° Ï≤ `«"∂≥ ,
D Hõ#|_Õ <å=∞–~°∂áê`«‡Hõ ã¨$+≤ì J\˜ìk. W^ŒO`å "≥Ú^ŒÅO@ Jã¨`«º"≥∞ÿ L#flѨÊ\˜H©, D
r=Ù_»∞ P q+¨Ü«∞O ZO^Œ∞HÀ „QÆÇ≤ÏOK«@OÖË^Œ∞. J`«_»∞ D â◊s~°=Ú QÆ∞iOKÕ J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ
„Éèí=∂`«‡Hõ ÉèÏ==ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. JO`ÕHÍx, ''D â◊s~°=Ú Uq∞\˜? WO^Œ∞ L#fl@∞¡
`ÀK«∞K«∞#fl <Õ<≥=fi_»#∞? <å "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ Z\˜ìq?—— Jx qKå~°} KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ
LO@∞<åfl_»∞. ã¨fiѨflOÖ’ J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚÅ∞, ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì.—— ''W^ŒO`å
<å HõÅÊ#ÜÕ∞ Hõ^•!—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_®<Õ, JѨC_»∞ „Ѩ™êÎqOK«|_»∞, „áêÑ≤ÎOK«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ`À
`å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ∞K«∂ J<ÕHõ ã¨∞Y^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. PÜ«∂ =º‰õΩÎÅ∞, =ã¨∞Î=ÙÅ∞,
#QÆ~°=ÚÅ∞ "åã¨Î="Õ∞#x ^Œ$_è»"≥∞ÿ# „Éèí=∞á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨fiѨfl=ÚÖ’x J<ÕHõ ã¨OѶ¨∞@#Å`À
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 363
‰õÄ_ç# Hõ^äŒ#=∞O`å "≥∞à◊√‰õΩ= =KÕÛ =~°‰õΩ J>Ë¡ LO@∞Ok Hõ^•! D *Ï„QÆ`ü‰õΩ ã¨O|OkèOz#,
Éè∫uHõâ◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí==ÚÅ∞ ‰õÄ_® .... *Ï˝#=Ú qHõã≤OKÕ=~°‰õΩ "åã¨Î="≥∞ÿ
LO@∂<Õ L<åfl~Ú. „`å_»∞Ѩ@¡ L#fl ã¨~°Ê„ÉèÏOu `˘ÅyáÈ`Õ ã¨~°fiqHÍ~åÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
„ÉèÏOu, „Éèí=∞ `˘ÅyáÈ`Õ ã¨`«º^Œ$¿+ì âı+≤OK«∞K«∞#flk.
D PkèÉè∫uHõ „ѨѨOK«=∞O`å J„Ѩ|∞^Œú=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ HõeÊOK«|_»∞`ÀOk. D
q∞^䕺ÉèÏ==Ú „Hõ=∞OQÍ =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ ã¨`«º=Ú=Öˇ P~°∂_è»"≥∞ÿ LO\’Ok. [#∞Å∞ U K«„Hõ
Ü«∞O„`«=Ú<À ZH˜¯#ѨÙ_»∞ Éèí∂q∞, Éèí=#=ÚÅ∞, Z^Œ∞~°∞QÍQÆÅ [#∞Å∞ K«„Hõ=Ú =Öˇ u~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡
HõxÑ≤™êÎ~°∞ K«∂Kå"å? J>Ë¡ J*Ï˝#∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨fiѨfl=Ú#∞ É’e#\˜ì D ã¨$+¨µìÅ#∞, J\˜ì D
ã¨$+¨µÅì Ö’x D ÉÏO^è=Œ º=ÚÅ#∞ "åã¨=Î "≥∞#ÿ @∞¡ J#∞Éèqí OK«∞K«∞<åfl~°∞. Wk W@∞¡O_»QÍ, ã¨fiѨflOÖ’
Éè∫uHõ^ÕǨÏO ÖˉõΩO_®<Õ J#∞Éèí∂`«∞Å∞-J#∞Éèí"åÅ∞ H˘#™êQÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
N~å=Ú_»∞ : XHõ 'Ü≥∂y— ѨÓiÎQÍ 'P`«‡„áêÑ≤Η á⁄O^•_»x J#∞H˘O^•O. P Ü≥∂y ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# ''PkèÉè∫uHõ ÉèÏ==Ú—— ѨÓiÎQÍ `«ºlOz, ''Pu"åÇ≤ÏHõ ÉèÏ==Ú——<Õ ã¨~°fi^•
P„â◊~ÚOK«∞H˘x LO\Ï_»∞ Hõ^•! q∂~°∞, ''Pu"åÇ≤ÏHõ^ÕǨÏ=Ú Hõ#∞flʼnõΩ Hõ#|_»xk. <åâ◊
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®—— Jx K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞.
WѨC_»∞ <å ã¨O^ÕǨÏ=Ú Uq∞@O>Ë, ''=ÚH˜Î—— ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® PkèÉè∫uHõ^ÕǨÏO
LO@∞O^•? LO_»‰õΩO_®, áÈ`«∞O^•? PkèÉè∫uHõ ^ÕǨÏO L#flO`«=~°‰õΩ '=ÚH˜Î— ™ê^茺=∂?
J™ê^茺=∂?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : *Ï„QÆ`üÖ’ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú `«ºlOK« |_»‰õΩO_®<Õ,
ã¨fiѨflOÖ’ ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì‰õΩ =∞~˘Hõ ^ÕǨÏO Åaè™ÈÎOk Hõ^•! D *Ï„QÆ`ü ^ÕǨÏO W@∞¡ áê#∞ÊÃÑ·
[_»`«fi=ÚKÕ Ñ¨_ç LO_»QÍ<Õ, ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì #∂`«# ^ÕǨÏO`À â◊ÉÏÌÅ∞ qO@∞<åfl_»∞, #_»∞ã¨∞Î<åfl_»∞,
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl_»∞, #=ÙfiK«∞<åfl_»∞. P ã¨fiѨflOÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_Õ |O^èŒ∞q∞„`«∞Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∞Î<åfl_»∞
‰õÄ_®.
Ü≥∂QÆ∞Å∞ ''HÍÜ«∞=ӺǨÏ=Ú——✺ J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ^•fi~å, D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú W@∞¡ LO_»QÍ<Õ,
`«=∞ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨτѨÉèÏ=OKÕ`« "ÕÔ~·# ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ á⁄Ok J#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞, H˘O^Œ~°∞ Ü≥∂QÆ∞Å â◊s~°=ÚÅ∞ J^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙÅ=Öˇ Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=∂„`«"≥∞ÿ
LO@∞<åfl~Ú. "å~°∞ ''<Õ#∞ Éè∫uHõ â◊s~°^è•i<≥· D Éèí‰õΩÎxHÀ, t+¨µºxHÀ HõxÑ≤OK≥^Œ#∞ QÍHõ—— Jx
ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞, J>Ë¡ Éè∫uHõ â◊s~°^è•~°∞Öˇ· W`«~°∞ʼnõΩ HõxÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ''D <å
✺
HÍÜ«∞=ӺǨÏO : Ü≥∂QÆâßGOÖ’ D HÍÜ«∞=ӺǨÏO QÆ∞iOz K≥ѨÊ|_çOk. Ü≥∂y ^蕺#x+¨ªÖ’ LO@∂<Õ `«#
„áê~°|Hú ~õ ‡° Å#∞ #tOѨKãÕ ∞¨ HÀ=\ÏxH˜, ã¨fiHõÅÊ# Ü≥ÚHõ¯ ™ê=∞~°ºú =ÚKÕ `«^#Œ ∞‰õÄÅ=ÚÖˇ#· ^ÕÇϨ =ÚÅ#∞ Pu"åÇ≤ÏHõ=Ú
#O^Œ∞ xi‡OK«∞H˘#∞ K«∞<åfl_»∞. J\˜ì HõeÊ`« ^ÕǨÏ=ÚÅKÕ J\˜ì Ü≥∂QÆ∞Å∞ PÜ«∂ Hõ~°‡Å#∞ x~°fiiÎOK«@O, ã¨∞Hõ$`« –
^Œ∞+¨¯ $`« Hõ~°‡Å#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞, `«^•Ìfi~å „áê~°|úHõ~°‡Å#∞ `˘ÅyOK«∞H˘x 'ÔH·=źO— á⁄O^Œ@O KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞.
364
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Éè∫uHõ â◊s~°=Ú W`«~°∞Å ^Œ$+≤ìH˜ J^Œ$â◊º"≥∞ÿ LO_»∞QÍHõ—— J#∞#\˜ì ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ`« "å~°∞ J^Œ$â◊º
~°∂ѨÙÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. JѨC_»∞ "åi â◊s~°=ÚÅ#∞ `«k`«~° Ü≥∂QÆ∞Å∞ ‰õÄ_® QÍOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞.
WHõ W`«~°∞Å∞ QÍOK«ÖË~°x "Õ~°∞QÍ K≥áêÊÖÏ?
''XHõ_»∞ „|uH˜Ü«Ú<åfl_»∞. =∞~°}˜OK«∞@KÕ QÆuOz<å_»∞....—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# ^Œi≈OK«@O
ã¨fi"åã¨<å „Ñ¨ÉèÏ==ÚKÕ`« =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! „`å_»∞#O^Œ∞ áê=Ú#∞ K«∂K«∞"å_»∞, ã¨~°Ê*Ï˝#=Ú
`˘ÅyáÈ~Ú#ѨC_»∞ ''Wk „`å_»∞ =∂„`«"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞#@∞¡, *Ï˝<À^ŒÜ«∞=Ú J~Ú# `«~°∞"å`«
â◊s~°„ÉèÏO`«∞Å∞ #tã¨∞Î<åfl~Ú. ''<Õ#∞ ѨÓ~°fi^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂K≥^Œ#∞ QÍHõ! á⁄O^≥^Œ#∞ QÍHõ——
J#∞#\˜ì „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# P"Õâ◊O WHõ LO_»^Œ∞. J\˜ì *Ï˝x W@∞¡ ''ÉèÏ=#—— Hõey LO\Ï_»∞.
''D 'â◊s~°=Ú— J#QÍ Uq∞? nx LxH˜ ZHõ¯_»? Wk #tOK«∞@ Uq∞? W=hfl '„ѨuaO|=Ú—
=Öˇ J=ã¨∞Î=ÙÖË Hõ^•! D â◊s~°=Ú#∞ ^èŒiOK«∞ 'â◊si— – ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ ã¨`«º"≥∞ÿ,
x`«º"≥∞ÿ=Ù<åfl#∞. LO_»=Åã≤#^Õ^À ã¨~°fi^•, ã¨^• LO_»<Õ LO\’Ok. Jã¨`«∞ΉõΩ LxH˜ ZHõ¯_»?
LxH˜ ÖËx^•x =Å# ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ ZHõ¯_çq? J*Ï˝#=Ú#flO`«=~°ˆH Jq LO@∞<åfl~Ú.
J*Ï˝#=Ú `˘ÅyáÈ~Ú# `«~∞° "å`«, WHõ D ^ÕǨ ^Œ∞Å∞ LO_®ÅxQÍx, `˘ÅQÍÅxQÍx Jaèx"ÕâO◊
LO_»=Åã≤#Ѩx ÖË^Œ∞. Uk ZHõ¯_» Z@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ L<åfl, LO_»‰õΩ<åfl ... <Õ#∞ P`«‡ÜÕ∞ 'ã¨fi~°∂Ѩ
– ã¨fiÉèÏ==Ú— Å∞QÍ HõÅ"å_çx Hõ^•!——
*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞, ÉèÏ=#Å∞ ÃÑ· q^èŒ"≥∞ÿ# ѨÙ<åkx Hõey
LO\Ï~Ú.
❖❖❖
50. PkèÉè∫uHõO – Pu"åÇ≤ÏHõO
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ ã¨^Œ∞æ~°∂! Ü≥∂QÆ∞Å Ü≥ÚHõ¯ PkèÉè∫uHõ ^ÕǨÏ"Õ∞ Ü≥∂QÆ|ÅOKÕ`« ''Pu"åÇ≤ÏHõO——
JQÆ∞K«∞#fl^ŒO\Ï~å? ÖËHõ, PkèÉè∫uHõO u~°ã¨¯iOK«|_ç (`«ºlOK«|_ç) 'Pu"åÇ≤ÏHõO— HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl
^ŒO\Ï~å? =ÚO^Œ∞QÍ D q+¨Ü«∞O K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! hH©q+¨Ü«∞O Wk=~°Ö’ KåÖÏ =∂~°∞¡ K≥áêÊ#∞. H˘O`« q=~°}`À
=Ú‰õΩ¯‰õΩ ã¨∂\˜QÍ ‰õÄ_® K≥áêÊ#∞. J~Ú<å h=Ù WOHÍ „QÆÇ≤ÏOK«@O ÖË^Õq∞\˜? 㨈~. =∞~°Å
„ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. q#∞. D=∂~°∞ =∞iO`« x~°∞Ì+¨ìOQÍ ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl^•xx K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
''Pu"åÇ≤ÏHõ^ÕǨÏ=Ú—— (ÖËHõ ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú) XHõ¯>Ë L#flk. 'PkèÉè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú— J#∞#k
ÖË<Õ ÖË^Œ∞. WHõ â◊s~°„ÉèÏOu JO\Ï"å .... Jk ã¨∂÷Å=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ''J^蕺㨗—
(superimposition) =Å#<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. P J^蕺㨠`˘Åy`Õ, PkèÉè∫uHõ |∞kú áÈ~Ú,
''Pu"åÇ≤ÏHõ |∞kú—— L^Œ~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. XHõ_»∞ XHõ 'HõÅ—Ö’Oz `Õ~°∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`«, P HõÅÖ’x
''Éèí=#=Ú–P Éèí=#=ÚÜ≥Ú‰õ¯ HÍiî#º=Ú—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·#q U"≥∞ÿ<å Hõ#|_»∞K«∞<åflÜ«∂? ÖË^Œ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 365
Hõ^•! J>Ë¡, Pu"åÇ≤ÏHõ *Ï˝#=Ú L^Œ~ÚOz# `«~°∞"å`« WHõ D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯
QÆ∞~°∞`«fi✺ HÍiî<åº^Œ∞Å∞ `ÀK«=Ù PkèÉè∫uHõ"≥∞ÿ# Ѩiq∞`«ÉèÏ=# ã¨∞ÊùiOK«Hõ Å~ÚOzáÈ`ÀOk.
ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl ^Œ@ì"≥∞ÿ# ã¨fiѨfl„ÉèÏOu `˘ÅQÍÅO>Ë LáêÜ«∞O Uq∞\˜? ''Wk
ã¨fiѨfl=Ú =∂„`«"Õ∞—— .... J#∞ *Ï˝#=Ú HõÅ∞QÆ∞@ÜÕ∞ Hõ^•! Pu"åÇ≤ÏHõ |∞kú, ÖËHõ, ''<Õ#∞ JO`«ó
`«`«Î fi=Ú#∞. Z\˜ì =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú KÕ`«#∞ |OkèOѨ|_»#O`«\ ˜ ã¨∂Hõ; – JO`«óHõ~°} ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞——
.... J#∞ |∞kú ÖËHõ ''É’^茗— L^Œ~ÚOz# =∞~°∞Hõ∆}O PkèÉè∫uHõ â◊s~°|∞kú Z\’ áÈ`«∞Ok.
J\˜ì Pu"åÇ≤ÏHõ *Ï˝#=Ú L^Œ~ÚOz# Ü≥∂QÆ∞Å â◊s~°=Ú ^Œ∂k=Öˇ Ju`ÕeHõ, ÖÏѶ¨∞==Ú
JQÆ∞K«∞O_» =K«∞Û‰õÄ_®! ^Œ$ëêìO`«=Ú ã¨fiѨfl"Õ∞. ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’, ''Wk ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«"≥∞ÿ#
ã¨fiѨfl=Ú. x*ÏxH˜ ã¨fiѨfl=Ú J"åã¨Î="Õ∞ Hõ^•!—— J#∞ *Ï˝#=Ú HõÅQÆ@O [iy`Õ, JѨC_»∞ P
ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°O `ÕeHõ~Ú, 'ÉèÏ~°O— JxÑ≤OK«‰õΩO_® LO@∞Ok. J>Ë¡ *Ï˝<À^ŒÜ«∞"≥∞ÿ#
`«~°∞"å`«, H˘O^Œ~°∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞ `«=∞ WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOz PHÍâ◊=Ú# ZQÆ∞~°QÆÅQÆ@O =∞#O
K«∂ã¨∂Î LO\ÏO.
ã¨OHõÅÊ"Õ∞ Pu"åÇ≤ÏHõ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Hõ^•! KåÖÏHÍÅO ã¨OHõÅÊ^ÕǨÏ=Ú<Õ
P„â◊~ÚOK«∞"å~°∞, J#QÍ, – ''<Õ#∞ ã¨∂Hõ;ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ QÍx, Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ QÍ#∞—— ....
J#∞ ÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ n~°…HÍÅO LO_Õ"å~°∞ ..... "åi ѨÓ~°fi^ÕǨÏ=Ú ^ŒQÆú"≥∞ÿ##∞, â◊=OQÍ
=∂i##∞ ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú J>Ë¡ LO@∞#flk. WHõ Ü≥∂QÆ∞Öˇ·`Õ "Õ~°∞QÍ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? "åiH˜
*Ï˝<åuâ◊Ü«∞OKÕ`« ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ`«fi=Ú D r=^Œâ◊ Ü«∞O^Œ∞ ÅaèOK«∞K«∞#flk. "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞,
''<Õ#∞ ã¨OHõÅÊ=∞Ü«Ú_»#∞—— J#∞#\˜ì 㨇 $ux á⁄Ok#ѨC_»∞, J\˜ì *Ï˝#=∞Ç≤Ï=∞KÕ PHÍâ◊qǨ~°O,
J^Œ$â◊º=∞QÆ∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# ã≤÷`«∞Å∞ "å~°∞ HÀ~°∞H˘#@O, á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ã¨fiѨflOÖ’,
''<Õ#∞ ã¨OHõÅÊ=∞Ü«Ú_»#∞—— Jx J#∞HÀQÍ<Õ, ã¨fiѨflOÖ’x PHÍâ◊OÖ’ qǨÏiã¨∞Î#fl J#∞Éèí=O
„áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
F ~å=∞K«O„^•! ''D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞#\˜ì J#∞Éèí=O ˆH=ÅO „ÉèÏOu =Å#,
J*Ï˝#=Ú =Å#, JqKå~°} =Å# U~°Ê_»∞K«∞#flk =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! J\˜ì „ÉèÏOu `˘ÅyáÈ`Õ
PkèÉè∫uHõÉèÏ=O `˘ÅyáÈ`«∞Ok. ^•x`À D ã¨O™ê~å_»O|~°O ‰õÄ_® `˘ÅyáÈ`«∞Ok. ^Œ∞ó
Y=ÚÅhfl ‰õÄ_® `˘ÅyáÈ`å~Ú. „ÉèÏOu L#flKÀ\˜H˜ =∂„`«"∞Õ ^Œ∞óY=ÚÅhfl =zÛ KÕ~∞° K«∞<åfl~Ú.
❖
N~å=Ú_»∞ : „ѨÉèí∂! =∞~˘Hõ „Ѩâ◊fl. Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=Ú`À ‰õÄ_ç#^≥·, WѨC_»∞ „Ѩ|∞^ŒúbÅ
Ѩ^Œ∞‡x =∞Ok~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú#flk Hõ^•! P"≥∞ Hõ#∞Hõ, ''<Õ#∞ D JO`«óѨÙ~°=ÚÖ’ L#fl"åiH˜
HõxÊOK≥^Œ#∞QÍHõ—— Jx ã¨OHõÖËÊK«Ûù Hõey LO>Ë, JHõ¯_ç"å~°∞ P"≥∞#∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~å? XHõ"Õà◊
✺
QÆ∞~°∞`«fi=Ú ´ Experience of physical body as weight and mass.
366
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂_»QÆey`Õ "å~°∞ U=∞#∞H˘O\Ï~°∞? yi„QÍ=∞OÖ’x *˺+¨ªâ◊~°‡ÖÏQÍ ''D"≥∞ ^Õ=`«—— Jx
J#∞H˘O\Ï~å? ÖËHõ, ''D"≥∞ =∂ =∞Ǩ~å}˜ÜÕ∞ Hõ^•—— Jx QÆ∞iΙêÎ~å?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : P QÆ$ǨÏ=ÚÖ’x"å~°∞ P"≥∞#∞ ''D"≥∞ ^Œ∞óY=ÚKÕ P„Hõq∞OK« |_çÜ«Ú#fl =∂
=∞Ǩ~å}˜ÜÕ∞ Hõ^•—— Jx ÉèÏq™êÎ~°∞. Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞ `«=∞‰õΩ ~å}˜x uiy „Ѩ™êkOz#@∞¡
ÉèÏq™êÎ~°∞.kfifÜ«∞ bÅ"≥·Ñ¨Ù K«∂z#ѨC_»∞ =∂„`«O, ''D"≥∞ ZHõ¯_ç #∞O_À =zÛ# K≥eHõ`≥Η— Jx
J#∞H˘O\Ï~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë, JHõ¯_ç"å~°∞ kfifÜ«∞ bÅ#∞ ZѨC_»∂ K«∂z LO_»ÖË^Œ∞ Hõ^•!
J~Ú`Õ WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O ''D"≥∞ Z=~°∞?—— J<Õ J#∞=∂#O kfifÜ«∞bÅ q+¨Ü«∞OÖ’ "åiH˜
=K«∞Û@ ÖË^Œ∞. ~åA =∞~°}˜OKå_»<Õ ^Œ∞óYO "åi =∞#ã¨∞ûÅ#∞ HõÅz"ÕÜ«ÚK«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`«
JHõ¯_ç"å~°∞ ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã≤^ŒúOQÍÖË~°∞.
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. Jq"Õ‰õΩÖˇ·#"å~°∞ `å=Ú K«∂z# Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ =º=ǨÏiã¨∂Î
LO\Ï~°∞. "åiH˜ f„="≥∞#ÿ qKå~°}â◊HΘ ZHõ¯_ç#∞O_ç =ã¨∞OÎ k K≥ÑC¨ ? `«=∞ K«∞@∞ìQÅÆ Ñ¨iã≤`÷ ∞« ÅO^Œ∞
~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞ U~°Ê~°K«∞H˘x, "å\˜Ü«∞O^Œ∞ P"Õâ◊ ѨÓi`«OQÍ x=∞QÆfl"≥∞ÿ#"åiH˜ ѨsH∆Í`«‡Hõ"≥∞ÿ#
ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì U~°Ê_»∞`«∞O^•? ÖË^Œ∞. =∞\˜ìQÆ_»¤`À =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ HÍO_»=Ú#∞ H˘\˜ì#ѨC_»∞ P
=∞\˜ì <ÕÅ~åÅ∞`«∞O^ÕHÍx, HÍO_»=ÚÖ’xH˜ „Ѩ"ÕtOK«^Œ∞ Hõ^•! Ѩâ◊√`«∞Å∞ºÅQÆ∞ J*Ï˝#∞Å∞ ‰õÄ_®
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À QÍOK«ÖË~°∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ "å~°∞ `«`«Î fix~°‚Ü«∞O KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
"å~°∞ – D â◊s~å^Œ∞Å∞ "åã¨Î="≥∞ÿ L#fl@∞¡, g\˜`À U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨O|O^è•Å∞, |O^è•Å∞ x["Õ∞
J~Ú#@∞¡ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ "åiH˜ PÜ«∂ J#∞Éèí==ÚÅ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ
„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
"åã¨Î"åxH˜ D PkèÉè∫uHõâ◊s~°=Ú 'q∞^䌺— =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! Pu"åÇ≤ÏHõ ^Œ$+≤ì (ÖËHõ
ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ^Œ$+≤ì) HõÅ"å~°∞ D Éè∫uHõ â◊s~°=ÚÅ#∞ QÍOK«HõÜÕ∞ L<åfl~°∞. J#QÍ, D Hõ#|_Õ
â◊s~å^Œ∞Åhfl "åi ^Œ$+≤ìÖ’ ã¨fiѨfl=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ=Öˇ „Éèí=∂`«‡Hõ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. D
PkèÉè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ U=∞QÆ∞K«∞#fl"À, Z@∞"≥·Ñ¨Ù áÈ=ÙK«∞#fl"À Z=~°=¸ K≥ѨÊÖËO. ã¨fiѨflOÖ’
QÍOK«|_ç# â◊s~°=ÚÅ∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ "≥∞à◊√‰õΩ= =zÛ#ѨC_»∞ U=∞ø`«∞<åfl~Ú? ZHõ¯_çH˜
áÈ`«∞<åfl~Ú? „Éèí=∞, „Éèí=∞QÍ<Õ `ÕeáÈ`ÀOk Hõ^•! =~°Î=∂#OÖ’ HõxÑ≤OKÕ D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O
‰õÄ_® JO`Õ.
N~å=Ú_»∞ : F ã¨~°fi*Ï˝! =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! ã¨fiѨflOÖ’ K«∂z# Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, [#∞Å∞ ... "≥Ú^ŒÖˇ·#q
x„^Œ"∞Õ ÖϯOz#ѨC_»∞ ZHõ¯_çH˜ áÈ`«∞<åfl~Ú? U=∞ø`«∞<åfl~Ú? D ã¨O^ÕÇϨ O ‰õÄ_® `˘ÅyOK«O_ç.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 367
51. ã¨fiѨflOÖ’x =ã¨∞Î*ÏÅO U=∞ø`«∞<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : QÍeÖ’ Hõ^ŒeHõ L#flk. J@∞¡ Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl QÍe Hõ^ŒÅx QÍeÖ’ „Ѩ"Õt™ÈÎOk.
Hõ^ŒÅx QÍe Hõ^ŒÅ∞K«∞#flk. ÖËHõ Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl QÍe Hõ^ŒeHõ `«ºl™ÈÎOk. HÍx, QÍe ã¨~°fi^•
QÍeÜÕ∞ Hõ^•! HõÅÖ’ QÍOK«|_»∞K«∞#fl H˘O_»Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q x^Œ∞~°ÖË=QÍ<Õ ã¨fiѨfl-K≥·`«#º=Ú
#O^Œ∞ qb#=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? â◊¥#º"Õ∞ Hõ^•! Jq
'K≥·`«#º=Ú—#∞ HõÑ≤ÊѨÙK«∞Û#"≥· LO@∞<åfl~Ú. WO`«Ö’<Õ K≥·`«#º=ÚÖ’ qb#"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. P`«‡
Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fiѨfl=Ú# Hõ#|_Õ PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞Êùi™ÈÎOk. JO`«Ü«Ú
„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨∞Êù~°}—, 'HõÅÊ#—, '„Éèí=∞— H͉õΩO_® =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. P ã¨∞Êù~°} ÖËHõ HõÅÊ# ÖËHõ
„Éèí=∞ `˘Åy#ѨC_»∞ ã¨~°fi=Ú J^ŒfiÜ«∞=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi=ÚQÍ<Õ âı+≤OK«∞K«∞#flk. *Ï„QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
J\˜ì^Õ ã¨∞=∂!
XHõ_»∞ XHÍ<˘Hõ 'TǨϗ Ü«∞O^Œ∞ XHõ ^Œ$â◊º=Ú#∞ ã¨OHõeÊOK«∞H˘x JO`«~°OQÆ=Ú #O^Œ∞
^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ .... J`«_»∞ P TǨÏ#∞ `«ºlOz#ѨC_»∞, JO`«~°OQÆ ^Œ$â◊º=ÚÖ’x =ã¨∞Î*ÏÅO,
[#∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q U=∞ø`«∞<åfl~Ú? â◊¥#º=Ú #∞Oz [xOz#q â◊¥#º"Õ∞ J~ÚáÈ`«∞<åfl~Ú
Hõ^•! ã¨fiѨfl=ÚÖ’x Ѩ^•~°*÷ ÏÅO q+¨Ü∞« O ‰õÄ_® JO`Õ! D *Ï„QÆ`∞« Î ‰õÄ_® JO^Œ∞‰õΩ "Õ~Ô #· kHÍ^Œ∞.
D *Ï„QÆ`üÖ’ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl ''<Õ#∞ – <åk – h=Ù – „Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ – J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ – HÍÅ=Ú
– ™ê÷#=Ú – â◊s~°=ÚÅ∞ – ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ – q∞„`«∞Å∞ – â◊„`«∞=ÙÅ∞—— ..... W=hfl ‰õÄ_® *Ï˝#
„áêÑ≤Î á⁄Ok# `«~∞° "å`« ã¨fiѨfl`«∞ź=ÚQÍ `≥eÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú. JO`«ÜÚ« J^ŒfiÜ«∞=∞QÆ∞ P`«‡QÍ<Õ
Z~°∞QÆ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
h\˜H˜ – „^Œ=`«fi=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∞\’ K≥ѨC? QÍe – ã¨ÊO^Œ`«fi=ÚÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ^Œ∞Hõ^•!
g\˜H˜ ÉèË^Œ=Ú `≥eÜ«∞|_»#>Ë¡ P`«‡K≥·`«#º=Ú – ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ=Ú `≥eÜ«∞|_»^Œ∞.
''P`«‡ K≥·`«#º=Ú "Õ~°∞ – ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ "Õ~°∞ – D [QÆ`«∞Î "Õ~°∞. W=hfl P`«‡‰õΩ ZHõ¯_ç
#∞O_À ^•Ñ¨ÙiOKå~Ú—— J#∞#\˜ì ÉèË^Œ*Ï˝#"Õ∞ =∞Ǩ^Œ@ì"≥∞ÿ# J*Ï˝#O. J\˜ì ÉèË^Œ^Œ$+≤ìÜÕ∞
q∞^蕺*Ï˝<å`«‡Hõ"≥∞ÿ#\˜ì ''ã¨O™ê~°=Ú——, Jx ''ã¨Oã¨$u—— Jx, ''JmHõ=Ú—— Jx âßG=ÚÅKÕ PÜ«∂
â◊|Ì=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ''ã¨fiѨfl=ÚÖ’ `ÀK«∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì (ÖËHõ K≥·`«#º=Ú) HõO>Ë
"Õ~°∞—— ... Jx K≥ѨÊ\ÏxH˜ =∞#ˆH"≥∞ÿ<å – xq∞`«Î HÍ~°}=ÚÅ∞ (purpose & cause) Åaèã¨∞Î<åflÜ«∂?
ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ''ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ x~°~°÷Hõ=ÚÖË. J~°÷~°Ç≤Ï`«=ÚÖË—— .... Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
WѨC_»∞ ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞, *Ï„QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ áÈeÛ K«∂^•ÌO. ''D Ô~O_»∞ XˆH
`«~°QÆuH˜ K≥Ok#q—— Jx K≥ѨÊ\ÏxH˜ =∂‰õΩ H˜Oz`ü ã¨O^ÕǨÏO ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ
„QÍ=∞ – #QÆ~åÅ∞ U q^èŒOQÍ Jã¨`«º"≥∂ 'ã¨$ëêì ºk— Ü«∞O^Œ∞ „ѨuÉèÏã≤`«=∞QÆ∞K«∞#fl D *ÏQÆ$`ü-
[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® Jã¨`«º"Õ∞. "Õ∞=Ú `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ =∂ ^Œ$+≤ìx â◊√kúѨ~°K«∞H˘xÜ«Ú<åfl=Ú.
JO^Œ∞KÕ`« ã¨`«º„^Œ+¨ìÅ=∞QÆ∞ =∂Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí= ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# "åHõº=ÚŠѨ@¡ q∂~°O`å H˘O`«
368
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qâßfiã¨=Ú LOK«Hõ `«Ñʨ ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, ^Œ$â◊º – ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ''J*Ï˝#^Œ$+≤—ì — ¿Ñ~°∞H˘x L#flO`«¿ãѨÙ,
D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x ã¨fiѨfl`«fi=Ú ^Œi≈OK«QÆÅ „Ѩ[˝ „áêÑ≤ÎOK«@O ÖË^Œ∞.
❖
ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨`«º=ÚÅx Z=Ô~·<å J#QÆÅ~å? Jq Jã¨`«º=ÚÖË Hõ^•! F ~åѶ¨∞"å!
XHõ¯ ''P`«‡K≥·`«#º=Ú—— =∂„`«"Õ∞ W@∞ *Ï„QÆ`ü #O^Œ∞, J@∞ ã¨fiѨfl=Ú #O^Œ∞, J>Ë¡ ã¨∞+¨µÑ≤ÎÜ«∞O^Œ∞
... Jxfl ^Œâ◊ÅO^Œ∞ ‰õÄ_® .... ã¨`«º"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, ™êH˜∆Ü≥ÿ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Wk =∂Ü≥ÚHõ¯
J#∞Éèí=™ê~°O. "Õ^•OQÆ=ÚÖˇ·# LѨx+¨`«∞ÎÅ∞, `«k`«~° P`«‡ „Ѩuáê^ŒHõ âßG=ÚÅ∞ J<ÕHõ
^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`« D q+¨Ü«∞O x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞#O ‰õÄ_® D „QÆO^äŒOÖ’ J^Õ
q+¨Ü∞« O x~°fiÌ O^ŒfiOQÍ x~°∂Ñ≤ã∞¨ <Î åflO. ã¨fiѨflOÖ’ QÍOK«|_ç# Ѩ~fi° `«O "Õ∞ÖÁ¯#QÍ<Õ U=∞ø`ÀOk?
P PkèÉè∫uHõ â◊s~°ÉèÏ=#, ... P ^Œ$â◊º„áêÑ≤Î, PkèÉè∫uHõ `å^•`«‡º=Ú, P ^Œ$â◊º`å^•`«‡º=Ú
â◊¥#º =∂„`«=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. Pu"åÇ≤ÏHõ ÉèÏ==Ú, ... á⁄Ok# L`«=Î ∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ q+¨Ü∞« OÖ’,
''W`«_»∞ â◊s~°=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ [x‡ã¨∞Î<åfl_»∞. =∞~°}˜ã¨∞Î<åfl_»∞, rqã¨∞Î<åfl_»∞—— Jx Ö’‰õΩÅ∞
QÍOK«@O "åi"åi J*Ï˝#=Ú =Å# =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! Ü≥∂QÆѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ `«=∞Ѩ@¡QÆÅ J=QÍǨÏ#
JO^Œ∞‰õΩ "Õ~°∞QÍ LO\’Ok. "å~°∞, ''"Õ∞=Ú D Láê^èŒ∞Å#∞ xÜ«∞q∞OK«∞"å~°=Ú. ã¨~°fi=Ú
x~°‚Ü«∞=Ú KÕã¨∞Î#fl ã¨`«Î ã¨fi~°∂ѨÙÅ=Ú—— ..... Jx ÉèÏ=# KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
ã¨fiѨfl„^Œ+ì̈ K«∂ã¨∞Î#fl ã¨fiѨfl Ѩ^•~°÷=Ú=Öˇ<Õ D 'ã¨$+≤ì— J#|_»∞#k ‰õÄ_® â◊¥#º ã¨fi~°∂Ѩ=Ú,
q∞^䌺, "≥∂ǨÏHõeÊ`«=Ú, „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞!
F [#∞ÖÏ~å! q∂~°∞ q∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'P`«‡— #∞ U=∞~°z „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞,
„Éè=í ∞Ü«Ú`«"∞≥ #ÿ =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ ã¨`º« `«fi=Ú#∞ xëê¯~°}OQÍ Páêkã¨∞<Î åfl~°∞. J@∞¡ PáêkOK«@O
KÕ`«<Õ J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å#∞ J#∞ÉèíqOK«∞ K«∞<åfl~°∞. D „Éèí=∞ – J#∞ x„^Œ#∞ =^ŒÅO_ç.
=∞Ǩ"åHõº=ÚÅ#∞ „â◊^ŒúQÍ q#O_ç. P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=∞O^Œ∞ x^Œ∞~°ÖË=O_ç. =∞~°∞Hõ∆}O ã¨~°fiqHÍ~åÅ∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú.
F ~å=∂! 'J<åk— J~Ú#\˜ì „Éèí=∞„Ѩ"åǨÏ=Ú# Ѩ_ç# D r=Ù_»∞ '=∞~°}=¸~°Ûù—‰õΩ
=ÚO^Œ∞ ''Pu"åÇ≤ÏHõâ◊s~°=Ú——#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ, „ÉèÏOu =Å# Éèíq+¨º`ü ã¨$+≤ìH˜
J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ \˜ì ''ã¨$+≤–ì „Ñ¨uÉèÏ㨗—#∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞. JqÜÕ∞ J`«x Ü«∞O^Œ∞ =∞#‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl
D ^ÕǨÏ=ÚÅ∞. W=hfl J`«x =∞#ã¨∞û#O^Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~Ú. JO`ÕQÍx, |Ü«∞@ ZHõ¯_À, Un
ÖË^Œ∞. HÍx K«=∞`å¯~°O K«∂Kå"å? J`«_»∞ „ÉèÏOu „ѨÉèÏ=O KÕ`« ''ã¨$+≤ì „Ñ¨uÉèÏ㨗— JO`å
ÉÏǨϺ=Ú #O^Õ L#fl^Œx `«ÅK«∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 369
52. Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú – Ü≥∂y^Œ$+≤ì
P =∞Ok~°OÖ’ WѨC_»∞ [˝Ñ≤Î ^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq, „Ѩ|∞^ŒúbÅ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú<åfl~°∞
Hõ^•! WO`«Ö’ Ѩ^Œ∞‡x r=K≥·`«#º=Ú ‰õÄ_® (J#QÍ Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ q^Œ∂~°^äŒ – Láêkè
`«ºlOz# r=K≥·`«#º=Ú) P QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOzOk. Ѩ^Œ∞‡x Éè∫uHõ ^ÕǨÏO á⁄O^Œ\ÏxH˜
„Ѩܫ∞uflOK« <å~°OaèOzOk. D֒Ѩ٠[˝Ñ≤Î^Õ=`«Ü«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq q^Œ∂~°^äŒ∞x r=K≥·`«#º=Ú
P ^ÕǨÏ=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOK«hÜ«∞‰õΩO_® x~ÀkèOzOk. XHõ_»∞ `«# ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ`« z`«Î=$uÎx
x~Àkè™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
❖
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : ¿ÇÏ Ö’Hõáê=h! [QÆ[˚#h! [˝Ñ≤Î^Õg! D =∞Ok~°OÖ’ <Õ#∞ ZO`«HÍÅOQÍ ã¨=∂kèÖ’
LO_»@O [iyOk? <å â◊s~°=Ú Hõ#|_»@O ÖË^Õq∞? Jk WHõ¯_», <Õ#∞ `«ºlOz# `«~°∞"å`«
ZO`«HÍÅ=Ú#flk. ZѨC_»∞, Z@∞¡ `˘Åy#k? D Ѩ^Œ‡~åA W\Ï¡ ZO`«HÍÅOQÍ â◊="≥∞ÿ
Ѩ_çÜ«Ú<åfl_»∞?
N ã¨~°ã¨fif^Õq : Ѩلf! h=Ù h â◊s~°=Ú#∞ WK«@<Õ `«ºlOz q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ LO_çÜ«Ú#fl
„|Ǩ‡O_»=ÚÖ’xH˜ "≥o§Ü«Ú<åfl=Ù Hõ^•! Jk [iy WHõ¯_çHÍÅ=∂#O „ѨHÍ~°O XHõ <≥Å QÆ_çz#k.
h â◊==Ú#∞ ~°H˜∆OK«∞K«∞ W^ŒÌ~°∞ ^•ã‘Å∞ ~å„uO|=à◊√§ WHõ¯_Õ LO_Õ"å~°∞. WHõ â◊==Ú
U"≥∞ÿ#^ŒO\Ï"å? Ѩk¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅ `«~°∞"å`« h Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú â◊√+≤¯OK«™êyOk. ÉÏ+¨ÊÉèÏ==Ú
á⁄O^Œ™êyOk. r=~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ ZO_çáÈ~Ú# P‰õΩÖÏQÍ <ÕÅÃÑ· Ѩ_çÜ«Ú#flk. =∞~˘Hõ ~ÀA‰õΩ
'H˘Ü«∞º—=Öˇ aQÆnã¨∞‰õΩáÈ~ÚOk. =∞OK«∞=Öˇ K«Å¡<≥·áÈ~ÚOk. P `«~°∞"å`« q∂ =∞O„`«∞Å∞
WHõ¯_çH˜ =zÛ h Éè∫uHõHÍÜ«∞=Ú#∞ ѨijeOKå~°∞. ''D"≥∞ =∞~°}O˜ z#k—— Jx ã≤~÷ Ñ° ~¨ K° ∞« H˘<åfl~°∞.
WOˆH=Ú#flk? h â◊s~°=Ú#∞ ɡ·@‰õΩ H˘xáÈÜ«∂~°∞. ^•xx zuÃÑ· LOz QÆO^èŒÑ¨Ù K≥Hõ¯Å`À#∞,
<Õu`À#∞ HÍeÛ Éèí㨇O KÕâß~°∞. WHõ h Ѩi[#∞Å∞ ''JÜ≥∂º! ZO`«Hõ+¨ìO? =∂ ~å}˜ =∞~°}˜Oz#k
Hõ^•!—— Jx ZO`«QÍ<À PO^Àà◊# K≥O^Œ∞`«∂ ~ÀkOKå~°∞. h H˘~°‰õΩ áê~°Ö∫H˜Hõ ''„âß^Œú=Ú——
"≥Ú^ŒÖˇ·# Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOK«|_®¤~Ú. WѨC_»∞ "åà◊√§ x#∞fl K«∂_»@O [iy`Õ ''Ѩ~°Ö’HõO #∞O_ç
=∞~°Å ky =zÛOk HÍÉ’Å∞—— Jx ÉèÏqOz Pâ◊Û~°ºÑ¨_»`å~°∞ ‰õÄ_®! WѨC_»∞ h=Ù Pu"åÇ≤ÏHõ
^ÕǨÏ=Ú`À L<åfl=Ù Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«<Õ h=Ù "åiH˜ HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. ã¨`«ºã¨OHõÅÊ „ѨÉèÏ=O`À
W`«óѨÓ~°fiѨ٠^ÕǨÏO`À Hõ#|_ç`Õ âßs~°Hõ ^Œ$+≤ì =∂„`«"Õ∞ Hõey#\ì̃"å~°∞ Pâ◊Û~°ºÑ¨_»Hõ UO KÕ™êÎ~°∞?
ÉÏÖÏ! h‰õΩ h ѨÓ~°fi â◊s~°=Ú #O^Œ∞ L#fl 'J#∞~åQÆ=Ú—#∞ J#∞ã¨iOKÕ WѨÊ\˜ h
^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ J"Õ ~°∂ѨÖÏ=}º=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú<åfl=Ù. JO^Œ~°∞ `«=∞`«=∞ "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ
JO^Œ∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ=ÚÖˇ·# =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. ''ÉÏÅ∞_»∞ pHõ\’¡ HõeÊ`« ÉË`åà◊√x
^Œi≈OK«@O—— J#∞#^Õ WO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ ã¨∞ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«=Ú. h =~°Î=∂# q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ,
h=٠ѨÓiÎQÍ ''Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏÉèÏ==Ú——#∞ á⁄O^•=Ù. JO^Œ∞KÕ`«, ''W`«óѨÓ~°fiѨ٠"åã¨#Å`À
370
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õÄ_ç# ^ÕÇϨ =Ú#∞ q㨇iOz "Õâß=Ù. ''Pu"åÇ≤ÏHõ ^Œ$+≤—ì — ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ ѨC_»∞ ''Pkè–Éè∫uHõ ^ÕÇϨ ÉèÏ=#——
LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œx K≥áêÊ#∞Hõ^•.
XHõ"àÕ ,◊ D Éè∫uHõ â◊s~°=ÚÅ∞, ÉÏǨϺ[QÆ`∞« ÅÎ ∞ J*Ï˝#∞ʼnõΩ JQÆ∞Ѩ_∞» K«∞#flѨÊ\˜H,© '*Ï˝#∞Å∞—
=∂„`«O W^ŒO`å Hõ∆}O LO_ç áÈÜÕ∞^•xQÍ =∂„`«"Õ∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl~°∞. XHõxÖ’ ''Pu"åÇ≤ÏHõ
ÉèÏ==Ú—— ^Œ$_è»"≥∞ÿ#ѨC_»∞, J\˜ì"åxH˜ D ã¨~°fiâ◊s~°=ÚÅ∞ h~°∞ÖËx "Õ∞Ѷ¨∞OÖÏQÍ, "åã¨#ÖËx
ѨÙ+¨ÊOÖÏQÍ <å=∞=∂„`«"Õ∞ J=Ù`å~Ú. J#QÍ J`«x ^Œ$+≤ìÖ’ g\˜Ö’ âßâ◊fi`«=Ú, „Ѩ`ÕºHõ=Ú,
ã¨Ê+¨ì=Ú, Pâ◊Û~°º=Ú J~Ú#^Õn LO_»‰õΩO_®<Õ áÈ`ÀOk. J\˜ì"åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ `«=∞ PkèÉè∫uHõ
^ÕǨÏ=Ú#∞ q㨇i™êÎ~°∞. =∞i H˘O^Œ~°∞ ^•xx [˝Ñ≤ΠѨ^äŒOÖ’ Hõey L#flѨÊ\˜H©, ^•xx XHõ
ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù =Öˇ<Õ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ$ǨÏ=Ú, =G=Ú, á⁄Å=Ú=Öˇ<Õ D ^ÕǨÏ=Ú ‰õÄ_®
"åiH˜ `ÀK«∞K«∞#flk. `«k`«~°∞Å ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® "åiH˜ J>Ë¡ ã¨fiѨfl =ã¨∞Î *ÏÅOÖÏQÍ
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ HÍ#∞. D â◊s~°=Ú <å‰õΩ
ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ XHÍ<˘Hõ L`«Î=∞ „Ѩ[˝ "å~°∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. F
„Ñ≤Ü«∞ bÖÏ! ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã¨^•fiã¨#Å∞ HõÅ"åiH˜, ''<Õ#∞ ÉÏÅ∞_»#∞. <Õ#∞ Ü«Ú=‰õΩ_»#∞—— J#∞
ÉèÏ="Õ∞ LO_»^Œ∞ ã¨∞=∂! Z=i ^Œ$+≤ìÖ’ D ^ÕǨÏ=Ú ã¨fiѨfl`«∞ź"≥∂, J\˜ì"å~°∞ ''D ^ÕǨÏ=Ú
ÖË#\˜ì "åˆ~—— Jx K≥Ñʨ |_»∞K«∞<åfl~°∞. WHõ W`«~∞° ʼnõΩ "åiѨ@¡ QÆÅ ^Œ$+≤ì q+¨Ü∞« "Õ∞q∞@O\Ï"å? Jk
P W`«~∞° Å *Ï˝<å*Ï˝#=ÚÅ |\˜ì LO\’Ok HÍx, Jk P Ü≥∂yH˜ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œx „QÆÇÏ≤ OK«∞.
D q^èŒOQÍ h=Ù h â◊s~°=Ú WHõ¯_» =^Œe =ÚѨÊk ~ÀAÅ∞ J=Ù`ÀOk. =∞#=Ú D
L^ŒÜ«∞"Õ∞ D PHÍâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOKåO. <Õ#∞ h W~°∞=Ùi ѨiKåiHõÅ#∞ x„^Œ"≥∂Ç≤Ï`«∞Å#∞
KÕâß#∞ ‰õÄ_®. F bÖÏ^Õg! WHõ, ~°=Ú‡. =∞#O =∞# ã¨OHõÅÊ „ѨÉèÏ=O KÕ`« D kfifÜ«∞bʼnõΩ
'^Œ~°≈#O— W^•ÌO. JѨC_»∞ h=Ù Ü«∞^äÀz`«OQÍ „Ѩ=iÎOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
❖❖❖
53. Ѩ^Œ∞‡x ѨÙ#~°∞r˚=#O
JѨC_»∞ [˝Ñ≤Î^Õq, ''D kfifÜ«∞bÅ =∂ W^ŒÌix QÍOK«∞QÍHõ—— Jx ã¨OHõeÊOz#k. JѨC_»∞
P kfifÜ«∞bʼnõΩ "åi^ŒÌ~°∞ „ѨHÍâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ HõxÑ≤OK«™êQÍ~°∞. "åi `Õ[=Ú P QÆ$ǨÏ=Ú#
„Ѩ"ÕtOK«QÍ<Õ, P"≥∞ LeH˜¯Ñ¨_ç, `«ÖˇuÎ P WO\˜ <åÅ∞QÆ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ HõeÜ«∞K«∂zOk. „Ѩ|∞^ŒúbÅ –
ã¨~°ã¨fi`«∞Å#∞ K«∂z ZO`À ã¨O`À+¨=Ú#∞, L`ÕÎ[=Ú#∞ á⁄OkOk. "åi áê^Œ=ÚÅÃÑ· „"åeOk.
kfifÜ«∞bÅ : F ^Õ=`«ÖÏ~å! <å ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O ã‘fiHõiOK«O_ç. q∂ ~å‰õ <å‰õΩ ZO`À
ã¨O`À+¨=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. q∂~°∞ <å‰õΩ „áê}^•`«Å∞. =~°„Ѩ^•`«Å∞ ‰õÄ_®. q∂
ѨiKåiHõ<≥·Ü«Ú#fl <Õ#∞ q∂HõO>Ë XH˜O`« =ÚO^Œ∞QÍ WHõ¯_çH˜ =zÛÜ«Ú<åfl#∞. q∂‰õΩ ã¨∞™êfiQÆ`«O.
WkQÀ, D ã≤OǨã¨#=ÚÅ#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz ã¨∞MÏã‘#∞Å∞ HõO_ç.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 371
N [˝Ñ≤Î^Õq : Ѩلf! h=Ù WK«\ ˜H˜ =∂Hõ<åfl =ÚO^Õ Z\Ï¡ =KåÛ=Ù? ^•iÖ’ ZK«@ Uq∞
K«∂Kå=Ù? P =$`åÎO`«=∞O`å =∂‰õΩ K≥ѨC.
kfifÜ«∞bÅ : <Õ#∞ q∂~°∞ K«∂zÜ«Ú#flKÀ@ 'HÍÖÏyfl—=Öˇ ^ŒÇ≤ÏOK«|_®¤#∞. XHÍ<˘Hõ =¸~°Ûù#∞
á⁄OkÜ«Ú#fl <Õ#∞ JѨC_»∞ ''Wk – Jk—— J#∞ *Ï˝#"Õ∞ ÖËHõ LO\˜x. Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘xÜ«Ú#fl
<Õ#∞ =∞~°}=¸~°Ûù QÆuOz# `«~°∞"å`« `Õ~°∞H˘x K«∂_»QÍ, ZHõ¯_À PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°∞`«∞#fl@∞¡
ã≤÷uá⁄OkÜ«Ú<åfl#∞. J@∞¡ H˘O`«¿ãѨ٠ZQÆ∞~°∞@ [iy# `«~°∞"å`«, „áê}=ÚÅ∞ J<Õ ~°^äŒ=Ú#∞
Jkè~ÀÇ≤ÏOKå#∞. ã¨∞"åã¨# Hõ}=Ú (the particles of sweet smell) =Öˇ Ѩܫ∞xOz WK«Û\˜H˜
=KåÛ#∞. WHõ¯_» D JO`«óѨÙ~°O J<ÕHõ nѨHÍO`«∞Å`À „ѨHÍt™ÈÎOk. H˘O^Œ~°∞ ^•ã¨–^•ã‘ [#O
JHõ¯_»Hõ¯_» QÍ_è»x„^•Ñ¨~°=â◊√Öˇ· x„kã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_ç "å`å=~°}=∞O`å =∞ø#OQÍ, „ѨâßO`«=ÚQÍ
L#flk. L`«Î=∞"≥∞ÿ# áê#∞ÊÅ∞ ‰õÄ_® <å‰õΩ HõxÑ≤OKå~Ú. D QÆ$ǨÏOÖ’ L`«∞ûHõ`«KÕ ã¨OK«iã¨∂Î
LO_»QÍ, WHõ¯_» D =¸Å <åÉèí~°Î q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞ â◊Ü«∞xOz LO_ç HõxÊOKå_»∞. J`«_»∞ ѨÓÅKÕ
HõѨÊ|_çÜ«Ú<åfl_»∞. W`«_»∞ WO`«„H˜`«"Õ∞ =∞Ǩ„â◊=∞Ü«Ú`«"≥∞ÿ# Ü«Ú^ŒúO KÕã≤Ü«Ú<åfl_»∞ Hõ^•!
áêѨO, ZO`À _»ã≤û LO\Ï_»∞. JO^Œ∞ˆH, x^Œ∞~° ÖË=ÖË^Œ∞. W`«_»∞ `«# JÅã¨@ =∞~°∞=\ÏxH˜
qO*Ï=∞~°O gã¨∂Î L<åfl#∞. WO`«Ö’ =∞Ǩ`Õ[ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∂i^ŒÌ~°∞ „Ѩ`«ºHõ∆=∞Ü«∂º~°∞. q∂
Hõ~°∞} Jáê~°"≥∞ÿ#k Hõ^•! ##∞fl Hõ~°∞}˜OK« "Õ_»∞H˘#∞K«∞<åfl#∞.
❖
[˝Ñ≤Î^Õq : F LÉèíÜ«∞ bÖÖÏ~å! WѨC_»∞ ''â◊=â◊Ü«∞º——ÃÑ· Ѩ~°∞O_çÜ«Ú#fl D ~åA#∞ <Õ#∞ x^Œ∞~°
ÖËѨÙK«∞<åfl#∞.
❖
W@∞¡ Ѩe¯ ~°∞„^•Hõ∆=∂ÅKÕ JÅOH˜`«∞~åÅQÆ∞ P [QÆ[˚#x ã¨~°ã¨fif^Õq, ã¨OHõÅÊ |ÅOKÕ`«
â◊s~°OÖ’ „Ѩ"tÕ OK«‰Ωõ O_® ɡ@· ÜÕ∞ x~ÀkèOzÜ«Ú#fl q^Œ∂~°^∞Œä x „áê}=ÚÅ#∞ ã¨OHõÅÊ=∂„`«=ÚQÍ
q_»z"≥·zOk. JѨC_»∞ P r=Ù_»∞ „áê} "åÜ«Ú ã¨fi~°∂ѨO`À =Ú‰õΩ¯~°O„^èŒ=ÚÅ ^•fi~å â◊s~°OÖ’
„Ѩ"tÕ OKå_»∞. ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° Où Ö’ =∞}∞Å∞ LO\Ï~Ú K«∂Kå"å? J\Ï¡Qˆ , P r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ '"åã¨#Å∞
L<åfl~Ú. r=Ù_»∞ P â◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOK«QÍ<Õ J`«x =ÚYO HÍOu=O`«"≥∞ÿOk. „Hõ=∞OQÍ
J=Ü«∞==ÚÅ∞ K≥·`«#º=O`«O HÍ™êQÍ~Ú. r=~°ã¨=Ú â◊s~°=∞O`å „Ñ¨ã¨iOzOk. <≥=∞‡kQÍ
Hõ#∞Å∞ qáêÊ_»∞. JѨC_»∞ W~°∞=Ù~°∞ – bÅÅ∞ J`«x =ÚO^Œ∞ q#„=∞`«`À, „¿Ñ=∞ÉèÏ==Ú`À
''™êfiq∂! q∂‰õΩ â◊√Éè=í ∞QÆ∞QÍHõ! =∞=Ú‡Å#∞ P*Ï˝ÑO≤ K«"_Õ ∞» H˘O@∞<åflO—— Jx XHõ¯™êiQÍ Ñ¨eHÍ~°∞.
ÖËz‰õÄ~°∞Û#fl Ѩ^Œ∞‡_»∞ W~°∞=Ù~°∞ bÅ#∞ K«∂Kå_»∞. ZO`« Pâ◊Û~°ºO! J`«xH˜ W^ŒÌ~°∞ bÅÅ∞...
PKå~°–=º=Ǩ~°–~°∂Ѩ–=∞~åº^Œ–"åHõº–„ѨÜ∞« `«fl–q#„=∞`«Ö’–ã¨=∂#∞ÖˇÜ · Ú« O_»@O HõxÑ≤OzOk.
Ѩ^Œ∞‡_»∞ : F =x`«ÖÏ~å! q∂i^ŒÌ~°∞ Z=~°∞? Wk J`«ºO`« z„`«OQÍ L#flk ã¨∞=∂! q∂i^ŒÌ~°∞
JK«∞Û XˆH f~°∞QÍ L<åflˆ~? ZO^Œ∞KÕ`«?
372
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ|∞^ŒúbÅ : F ^Õ"å! L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· q∂~°∞ "Õ∞O K≥¿ÑÊk q#O_ç. <Õ#∞ q∂ J~åúOyx. ''"å‰õΩ¯
– P"å‰õΩ¯ Ü≥ÚHõ¯ J~°÷=Ú—— U q^èŒOQÍ Jq<åÉèÏ=ã¨O|O^èŒO HõeyÜ«ÚO\ÏÜ≥∂, <Õ#∞ ‰õÄ_®
q∂`À HõÅã≤ J>Ë¡ LO_Õ^•##∞. |Ǩïn~°…HÍÅO =∞#q∞^ŒÌ~°O ÉèÏ~åº – Éèí~°ÎÅ"≥∞ÿ ã¨OK«iOKåO.
WHõ D kfifÜ«∞bÅ#∞ K«∂Kå~å? D"≥∞ ‰õÄ_® q∂ ÉèÏ~°ºÜÕ∞. q∂ H˘~°ˆH <å „Ñ¨uaO|=Ú
J~Ú#\˜ì D"≥∞#∞ g∞~°∞ HõeÊOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. JkQÀ J@∞, q∂ `«Å"≥·Ñ¨Ù K«∂_»O_ç. P |OQÍ~°∞
ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Û#fl =x`«"≥·Ñ¨Ù K«∂_»O_ç. P"≥∞ÜÕ∞ „uÖ’Hõ [#xÜ«∞QÆ∞ ã¨~°ã¨fif^Õq. P"≥∞
=∞#Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°fiѨÙ}º=â◊OKÕ`« =∞#ÃÑ·QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ =∞#‰õΩ ™êH∆Í`«¯iOzOk.
P"≥∞ÜÕ∞ =∞#Å#∞ `«# ÉèíHõÎ=`«ûÅ`« HÍ~°}OQÍ ã¨fi=∞Ç≤Ï=∞KÕ Ñ¨~°Ö’Hõ=Ú #∞O_ç WHõ¯_çH˜ KÕiÛOk.
P"≥∞‰õΩ ÉèíH˜Î – ѨÓ~°fiHõOQÍ #=∞㨯iOK«O_ç!
P =∂@Å∞ q#fl ~åA `«\ÏÅ∞# H˘O`« `˘„@∞áê@∞`À ÖËz xÅ|_®¤_»∞. =∂ÅÅ∞,
=G=ÚÅ∞ <ÕÅ`å‰õΩK«∞O_»QÍ, Ö’Hõ=∂`«Ü«∞QÆ∞ [˝Ñ≤Î^Õ=`« áê^•Å∞ÃÑ· Ѩ_®¤_»∞. ÉèíH˜Î ѨÓ~°fiHõOQÍ
=∞~°Å=∞~°Å Hõà◊§‰õΩ Ç¨Ï`«∞ÎH˘<åfl_»∞.
Ѩ^Œ∞‡_»∞ : ã¨~°fiÇ≤Ï`«„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ F `«b¡! ã¨~°ã¨fif=∂`å! <å D #=∞™ê¯~°O H˘O`« PÅ㨺"≥∞ÿ#O^Œ∞‰õΩ
Hõ∆q∞OK«=∂‡! h ^Œ~°≈#=Ú T~°ˆH áÈ`«∞O^•? ÖË^Œ∞Hõ^•! =∂‰õΩ Q˘Ñ¨Ê "Õ∞^èŒ#∞, n~å…Ü«Ú=Ù#∞,
^èŒ#=Ú#∞ „Ѩ™êkOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
N ã¨~°ã¨fif^Õq : F „Ñ≤Ü«∞Ѩل`å! â◊√Éèí=∞ã¨∞Î – "åOzè`å~°ú=ÚÅhfl á⁄Ok D QÆ$ǨÏOÖ’
=ã≤OK«∞=Ú. h q+¨Ü∞« OÖ’ Jxfl PѨ^ÅŒ ∞, áêѨ–|∞^Œ∞Åú ∞ `˘ÅQÆ∞QÍHõ! h „Ѩ[Å∞ x`«ºã¨O`À+¨=Ú#∞
á⁄O^≥^Œ~°∞ QÍHõ! h ~åR=Ú#O^Œ∞ ÅH˜; ã≤÷~°"≥∞ÿ "≥ÅÜ«Ú#∞ QÍHõ! W@∞¡ ѨeH˜ [QÆ^À^•úi}˜Ü«∞QÆ∞
ã¨~°ã¨fif^Õq JO`«~åú#"≥∞ÿ#k.
JѨC_Õ `≥Å–`≥Å¡"å~°∞`ÀOk. bŠѨÙ#s˚q`«∞_≥·# `«# Éèí~°Î#∞ K«∂z ѨÙÅH˜`« â◊s~°∞~åÖˇ·#k.
„Hõ=∞OQÍ JHõ¯_» JO`«óѨÙ~°OÖ’x [#∞Å∞ x^Œ∞~°ÖËz J@∞–W@∞ ã¨OK«iOK« „áê~°OaèOKå~°∞.
❖
~å[Éèí=#O P#O^ŒÑ¨~°=â◊√ÅQÆ∞ [#∞Å ã¨OKå~°O`À#∞, w`«=ÚÅ`À#∞, [Ü«∞–[Ü«∞
^è•fi<åÅ`À#∞, =∞OQÆà◊„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ ѨÙ}ϺǨÏ=K«# =∞O„`«^èŒfi#∞Å`À#∞ XHõ¯™êi L`ÕÎ[O á⁄Ok#k.
~åA ѨÙ#s˚q`«∞_»Ü«∂º_»<Õ =~°Î=∂#O =∞O„`«∞ʼnõΩ, ™ê=∞O`«∞ʼnõΩ, ѨÙ~°[#∞ʼnõΩ JOkOk.
JѨÊ\˜HõѨC_»∞ ''~åA, ~å}˜ Ѩ~°Ö’Hõ=Ú #∞O_ç =∞#H˘~°‰õΩ =∞~°Å uiy =KåÛ~°∞—— J<Õ J~°÷O
=KÕÛ áê@Å∞ ~°zOK«|_ç, QÍ#O KÕÜ«∞|_®¤~Ú.
bÅ [iy#^ŒO`å q=iOK«QÍ, Ѩ^Œ‡Éèí∂Ѩu „â◊^ŒúQÍ PÅH˜OKå_»∞. JѨÊ\˜HõѨC_»∞ <åÅ∞QÆ∞
ã¨=Ú„^•Å #∞O_ç [ÅO `Õ|_®¤~Ú. J`«_∞» =∞OQÆà™◊ êfl<åÅ∞ KÕâß_»∞. =∞~°Å J`«xH˜ =∞OQÆàÏaè¿+HõO
KÕÜ«∞|_çOk. P ~åA, W~°∞=Ù~°∞ bÅÅ∞ `«=∞ ѨÓ~°fi=$`åÎO`«=Ú QÆ∞iOz z„`«OQÍ QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞H˘O@∂, „Ѩã¨OQÆO KÕã¨∞H˘O@∂, L^•º#=<åÅÖ’ qǨÏiOKå~°∞.
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 373
K«∂Kå"å, ~å=∂! P Ѩ^Œ∞‡_»∞ x[„Ѩܫ∞`«fl|ÅOKÕ`«, ã¨~°ã¨fif^Õq Hõ\ÏHõ∆OKÕ`« Ѩ~°=∞
„âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ *Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^•_»∞. J>Ë¡ ѨÙ#~°˚#‡#∞, ~å[º=Ú#∞ ‰õÄ_® á⁄O^•_»∞.
„Ѩ|∞^ŒúbÅ ã¨~°ã¨fif^ÕqKÕ „Ѩ™êkOK«|_ç# *Ï˝# q+¨Ü«∞=ÚÅhfl P W^ŒÌi`À ‰õÄ_ç qKåiOKÕk.
P =ÚQÆ∞æ~°∞ r=#∞‡‰õΩÎÖˇ· ~å[º=Ú#∞ áêeã¨∂Î KåÖÏ ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_çáê~°∞. P ~åA
„Ѩ*ÏÇ≤Ï`«OQÍ, ѨO_ç`∞« ʼnõΩ ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ*¿Ë ã@∞¡QÍ, ^À+¨~Ç° Ï≤ `«OQÍ ~å[^è~Œ å‡xfl x~°fiiÎOKå_»∞.
Ü«∞â◊ã¨∞û, ^èŒ~°‡=Ú, ™œÉèÏQƺ=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ J`«xÜ«∞O^Œ∞ L`«Î=∞`«fi=Ú á⁄O^•~Ú.
P `«~°∞"å`« H˘O`«HÍÖÏxH˜ ™ê^èŒ#–qKå~°}Å∞ „ѨÜ≥∂[#OQÍ Ñ¨^Œ∞‡_»∞ – kfifÜ«∞bÅ
‰õÄ_® L`«Î=∞*Ï˝#=Ú á⁄O^•~°∞. q^ÕǨÏ=ÚH˜Î á⁄O^•~°∞.
„Ѩ^äŒ=∞bÅ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ =ÚHõÎã¨fi~°∂Ñ≤}˜ Hõ^•!
❖❖❖
374
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
IV. bÖ’áêMϺ#O – ã¨q∂Hõ∆
1. HÍÅ=Ú – ÉèÏ=# – ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú – ^≥·==Ú – JYO_» „|Ǩχ=Ú
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ ''^Œ$â◊º=Ú`À U~°Ê~°K«∞H˘x# |O^èŒ=Ú——
J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ ^À+¨=Ú ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘x LO\’Ok. J\˜ì ^À+¨ x=$uÎ H˘~°ˆH h‰õΩ D
'bÖ’áêMϺ#O— K≥áêÊ#∞. ''D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ã¨`«º=Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ „Éèí=∂"Õâ◊=Ú h=Ù
HõeyÜ«ÚO_»‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! D ^Œ$â◊º=Ú hÃÑ· K«∂ѨÙK«∞#fl „Ѩ`åѨ=Ú#∞ x~ÀkèOK«`«ÅK«∞H˘O>Ë,
J^˘Hõ¯>Ë LáêÜ«∞O. D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_ç, „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl\˜ì ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞, ''Wk "åã¨Î="Õ∞——
J#∞ ''ã¨`«º`«fi|∞kú—— L#flO`« =~°‰õΩ nxx x~°∂‡eOK«@O |ǨïHõ+¨ì`«~°=∞QÆ∞K«∞#flk. L`«Î=∞
ÉèÏ=#KÕ P „Éèí=∞|∞kú `˘ÅyáÈ~ÚO^• .... WHõ ã¨O™ê~åxfl [~ÚOK«@OÖ’, =ÚH˜Îx á⁄O^Œ
QÆÅQÆ@OÖ’, Hõ+¨ì"≥∞ÿ#^Õn LO_»^Œ∞.
*Ï˝#∞ÅQÆ∞ "å~°∞ D ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ ''W=hfl PHÍâ◊=Ú =Öˇ 'â◊¥#º=Ú,
q∞^二 — =∂„`«"∞Õ —— Jx ã¨fiqKå~°}Ï ™ê=∞~°º÷ OKÕ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. D „ѨÑO¨ K«=∞O`å PHÍâ◊`∞« Å∞º_»Q∞Æ
Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞+¨µx Ü«∞O^Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. J`«_Õ Jxfl\˜H˜ HÍ~°}=Ú – HÍ~°º=Ú‰õÄ_®. J`«_˘Hõ¯_Õ
ã¨fiÜ«∞O„ѨÉèí∞=Ù. `«# LxH˜H˜ `å<Õ HÍ~°‰õΩ_®`«_»∞. J\˜ì P Ѩ~°=∂`«‡ D Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·#
ѨOK«Éèí∂`«=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"å_»∞ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! J`«_»∞ z<凄`«"Õ∞ (that which knows,
sees, experiences all else) â◊s~°=ÚQÍ HõÅ"å_»∞. J`«_»∞ =∂Ü«∂ѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ `«#Ü«∞O^Œ∞
D q=~°=Î ∞O`å HõeÊOK«∞H˘x, JO^Œ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. JO`Õ QÍx, ZHõ¯_® Un ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞
ÖË^Œ∞. J#QÍ, „^Œ+¨ìQÍ, ^Œ$â◊º=ÚQÍ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk J`«_Õ. J`«_»∞ „^Œ+¨ì`«fi=ÚHõ<åfl =ÚO^Õ
ZÅ¡ÑC¨ _»∂ L<åfl_»∞. P K≥`· #« º~°∂ѨÙ_»Q∞Æ ã¨fiÜ«∞OÉè∞í =Ù ZѨC_»∞ Z@∞¡ Ü«∞uflOK«∞<À, ÖËHõ ÉèÏqOK«∞<À,
ÖËHõ ã¨OHõeÊOK«∞<À, .... JѨC_»∞ J>Ë¡ q=~°Î=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ 'ã¨$+≤ì— H˘~°‰õΩ Ü«∞uflOz
#ѨÙ_»∞ ÖËHõ ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞ ã¨$+≤ìÜÕ∞ [~°∞QÆ∞`ÀOk. 'ã≤÷u— H˘~°‰õΩ ÉèÏqOK«∞K«∞O_»QÍ ã≤÷uÜÕ∞
„áêÑ≤ΙÈÎOk. ÅÜ«∞=Ú H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞K«∞O_»QÍ '„Ѩà◊Ü«∞=Ú— „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.(He Creates,
sustains and destroys of his own volition)
F „Ñ≤Ü«∞ ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! D [QÆ`«ÎO`å ''„|Ǩ‡`«‡Hõ=Ú JQÆ∞ („|Ǩχ"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey
#\˜ì) x~°‡Å z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ „ѨuÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. J~Ú`Õ Ñ¨~°=∂~°÷^Œ$+≤ì`À ѨiH˜Oz K«∂z
#ѨC_»∞ =∂„`«O „|Ǩχ=Ú# ''[QÆ`«∞Η— J#|_»∞ Ѩ^•~°÷=Ú#‰õΩ `å"Õ ÖË^Œ∞. Ѩiq∞`åâ◊Ü«∞=ÚÅ
^Œ$ëêì º K«∂z#ѨÙ_»∞ ''=º=Ǩ~°^$Œ +≤—ì — Jx, =∞Ǩϟ#fl`«=∞QÆ∞ ã¨`º« "Õ∞ Pâ◊Ü∞« =ÚQÍ HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞
'Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ì— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. D [QÆ`«∞Î |∞kú qHÍ~°=ÚKÕ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk =∂„`«"Õ∞!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 375
JO^Œ∞KÕ`« W^ŒO`å |∞kúѨizÛù#∞fl_»QÆ∞ r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
=∞i J\˜ì =º~°÷=∞QÆ∞ „ÉèÏOuH˜ 'ã¨`«Î— Uq∞? "åã¨#Uq∞? ã≤÷~°`«fi"≥∞Hõ¯_»? xÜ«∞u Uq∞ LO@∞Ok?
^ÕxH˘~°‰õΩ Uk P=â◊ºHõ`« Hõey LO@∞Ok? =∂Ü«∞=Å# =∂„`«"Õ∞ W^ŒO`å W@∞¡ ã¨fiѨfl=ÚÖ’=Öˇ
n~°…"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º=ÚQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ#^•x=Öˇ, D r=ÙÅ#∞ `ÀÅ∞ÉÁ=∞‡Å =Öˇ
P_çOK«∞K«∞, =º=ǨÏ~°Î=Öˇ „Ѩ=iΙÈÎOk. Ѩ~°=∂~°ú^Œ$+≤ìKÕ W^ŒO`å â◊¥#º"Õ∞! '=∂Ü«∞— J#∞
â◊|Ì=Ú#‰õΩ QÆÅ J~°÷"Õ∞q∞\˜? ''U^≥·`Õ ÖË^À—— ... Jx Hõ^•! J"åã¨Î=Hõ`«`À ‰õÄ_ç#^≥·, „Éèí=∞
=∂„`«"Õ∞ J~Ú#^•x<Õ '=∂Ü«∞— JO@∞<åflO. JO`ÕHÍx WHõ¯_» '=∂Ü«∞— J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ^•xH˜
Hõ~°Î $`«fiO PáêkOK«@O =∞# L^ÕÌâ◊O HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
❖
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ ÉèíQÆ=<£! q∂~°∞ D 'bÖ’áêMϺ#O—Ö’ Ü«∞^äÀz`«"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«=Ú ÅKÕ,
r=ÙʼnõΩ âßOux „Ѩ™êkOK«Hõey#\˜ì Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìx „Ѩ^Œi≈OKå~°∞. PǨ! Pâ◊Û~°ºO! ZO`À
HÍÅO `«~°∞"å`« WѨC_»∞ "Õ∞=Ú `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#k `≥Å∞ã¨∞H˘O@∞<åfl=∞x =∂‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
™êfiq∂! q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# LáêMϺ#O, JO^Œe âßG"åºMϺ#O J`«ºO`« J^Œ∞ƒù`«OQÍ L<åfl~Ú. Jk
qx, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKå~°} KÕÜ«ÚK«∞O_»∞@KÕ, `«`«Î fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz âßOux, x~åfi}=Ú#∞
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® "Õ∞=∞O`å á⁄O^ŒQÆÅO. q∂ "åHͺ=∞$`«O ZO`« q#flѨÊ\˜H© `«xq f~°@O ÖË^Œ∞.
WѨC_»∞ <å‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∞#fl H˘xfl ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ∞ „Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl#∞. J#∞„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
XˆH HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ QÆ`«∞Å∞ - s`«∞Å∞
XHÍ<˘Hõ r=Ù_»∞ ''=ã≤+¨ª–Ѩ^Œ‡–q^Œ∂~°^äŒ∞Å—— .... ã¨$+¨µìÅO^Œ∞ rqOzÜ«ÚO_»@O =∞#O
K≥ѨC‰õΩ#fl Hõ^äŒ#OÖ’ [iy#k Hõ^•! J@∞¡ =¸_»∞ f~°∞Å∞QÍ QÆ_»z#\˜ì HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Z\˜ìk? P HÍÅ=Ú ‰õÄ_® =∞# D HÍÅOÖÏQÍ<Õ ~å„uO|=à◊√§ HõeyÜ«Ú#fl^Õ<å?
Jk =∂ã¨=ÚÅ∞ – ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ – Hõ∆}=ÚÅ∞n~°…HÍÅO "≥Ú^ŒÖˇ·#q HõeyÜ«Ú#fl^•? XˆH™êi
"Õ~°∞"Õ~°∞ „Ѩ=∂}=ÚÅ`À "Õ~°∞"Õ~°∞ s`«∞Å∞QÍ HÍÅQÆ=∞#O LO@∞O^•? P r=Ùx "Õ~°∞"Õ~°∞
[#‡™ê÷#=Ú ÅO^Œ∞ HÍÅQÆ=∞# „Ѩ„H˜Ü«∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ ™ê¿ÑHõ∆Å∞ Z@∞¡ HõeyÜ«Ú#flk? XHõKÀ@
Zxq∞k ~ÀAÅ∞ [~°∞QÆQÍ =∞~˘HõKÀ@ _≥|ƒk ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_»z<åÜÕ∞? <å ã¨O^ÕǨÏO
Wk. D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ q∂~°∞ K«∂KåÜ«∞QÍ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. HÍx <åÜ«∞O^Œ∞
WOHÍ ã¨O^ÕǨÏx=$uÎ HÍÖË^Œx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. J*Ï˝#∞Å=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú XHõ¯™êi q#flO`«
=∂„`«OKÕ`« „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^ŒO`å „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=∂? ZO_ç# =∞\˜ì XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ [ÅaO^Œ∞=ÙÅ∞
á⁄Ok#O`« =∂„`«OKÕ`« `«_»∞ã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. ¿ÇÏ ã¨^Œ∞æ~°∂! <å |∞kú `«y#O`«QÍ qHõã≤OzÜ«ÚO_»Hõ
áÈ=K«∞Û#∞. ##∞fl Hõ∆q∞OK«O_ç. D 'HÍÅ=Ú— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : 1) ã¨OHõÅÊ=Ú 2) *Ï˝#=Ú 3) J#∞Éèí==Ú .... D =¸_çO\˜H˜ XHÍ<˘Hõ
K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# Jq<åÉèÏ=ã¨O|O^èŒO L#flk. Z=_»∞ ZHõ¯_» Z\˜ì *Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_À,
376
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J`«_»∞ ^•xѨ@¡ J\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝#=Ú– ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ XHõ\ ˜H˜ =∞~˘Hõ\ ˜
`À_»∞, P^è•~°=Ú, =¸Å=Ú JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
D q+¨Ü«∞O H˘xfl ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ#∞ fã¨∞H˘x =∞iH˘O`« ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
''W`«_»∞ <å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#"å_»∞—— Jx x~°O`«~°O ÉèÏqOK«∞@KÕ XHõ_»∞ J>Ë¡ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#"å_»∞
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ''W`«_»∞ <å‰õΩ q∞„`«∞_»∞—— Jx ÉèÏqOK«∞@KÕ â◊„`«∞=Ù ‰õÄ_® q∞„`«∞_≥·áÈ`å_»∞.
XHÍ<˘Hõ_»∞ q+¨=Ú#∞ ''Wk <å‰õΩ J=∞$`«=Ú`À ã¨=∂#O—— Jx ÉèÏqOK«∞@KÕ H˘O`« HÍÅ=Ú#‰õΩ
Jk J`«xH˜ J=∞$`«„áêÜ«∞"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞ .... W=hfl U
ÉèÏ=O`À ÉèÏqOK«|_ç`Õ, J\˜ì ÉèÏ=<å „Ñ¨ÉèÏ=OKÕ`« PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞
J>Ë¡ „ѨuÉèÏã≤ã¨∞Î<åfl~Ú. HÍ~°ºHÍ~°Hõ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
''XHõ xq∞+¨=Ú——#∞ J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOz, J\˜ì |∞kúx |_»Ü«∞Hõey`Õ, J\˜ì"åxH˜
P XHõ¯ xq∞+¨"∞Õ HõÅÊ=ÚÅ∞QÍ `ÀK«QÅÆ ^Œ∞. J^Õq^èOŒ QÍ HõÅÊ=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ ''Wk XHõ¯ xq∞+¨=Ú`À
ã¨=∂#O—— J#∞#\˜ì |∞kú LOz#ѨC_»∞ J=hfl =∞~°∞Hõ∆}O xq∞+¨=∂„`«=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J\˜ìk. =∞#O ^Œ$ëêìO`«OQÍ Ö∫H˜Hõ–rq`« qâı+¨=ÚÖË fã¨∞H˘O^•O.
^Œ∞óY=ÚÅ`À, ÉèíÜ«∞=Ú`À ÉÏkè`«∞_»QÆ∞K«∞#fl"åxH˜ 'XHõ ~å„u— J`«ºO`« ÉèÏ~°OQÍ, J<ÕHõ
ã¨O=`«û~°=Ú ÅO`« á⁄_»"≥·#kQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨∞Yã¨OѨ^ŒÅ∞ á⁄OkÜ«Ú#fl"åxHÀ .... J^Õ
~å„u - |O^èŒ∞ ã¨=∂QÆ=∞O`À, P#O^Œ-PǨ¡^Œ=ÚÅ`À - XHõ Hõ∆}=Ú=Öˇ QÆ_»záÈ`ÀOk. Jk
J\Ï¡ LO_»QÍ, XHõ_»∞ ã¨fiáêfl#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞, J`«xH˜ ã¨fiÅÊHÍÅO Jun~°…OQÍ,
n~°…HÍÅO Juã¨fiÅÊOQÍ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨fiѨflOÖ’, ''JÜ≥∂º! =∞~°}˜OKå#∞. =∞~°Å
ѨÙ\Ïì#∞ ÉÏź–Ü«∞ø=<åÅ∞ QÆ_»záÈ~Ú, =Úã¨e"å_ç#Ü«∂º#∞. =O^ŒÖÏk Ü≥∂[#=ÚÅ qã‘Î~°‚O
„Ѩܫ∂}O KÕâß#∞. ZHõ¯_À, ZѨC_À LO_çÜ«Ú#fl "åi`À HõÅã≤ ã¨OÉèÏ+≤OKå#∞—— -J#∞#\˜ì
ÉèÏ=<À^ÕfiQÆO HõÅ∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•! W@∞¡ n~°…HÍÅO ã¨fiÅÊOQÍ LO_»@O, H˘kÌHÍÅO n~°…OQÍ
J#∞Éèí==∞=@O „Ѩu"åiH˜ U^À XHõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ U^À XHõ~°∂ѨOQÍ J#∞Éèí=O J=Ù`«∂<Õ
L#flk ã¨∞=∂! 'ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞— J<Õ ~åA XHõ¯~å„u Ü«∞O^Œ∞ 12 ã¨O=`«û~°=ÚÅ HÍÅ„Hõ=∞=Ú
Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O á⁄Ok#@∞¡ qxÜ«Ú<åfl=Ù Hõ^•! 'Å=}∞_»∞— J<Õ =∞~˘Hõ ~åA XHõ¯~å„u
Ü«∞O^Œ∞ _≥|ƒk ã¨O=`«û~°=ÚÅ PÜ«Ú=Ù#∞ J#∞ÉèíqOzÜ«Ú<åfl_»∞.✺ JO`ÕHÍ^Œ∞. ''=∞ǨÏi¬
=∞#∞=Ù— Ü≥ÚHõ¯ XHõ¯ rq`«HÍÅO .... „Ѩ*ÏѨu „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜ XHõ =ÚǨ˙~°ÎHÍÅO JQÆ∞K«∞#flk.
„|ǨχÜ≥ÚHõ¯ XHõ rq`«HÍÅO q+¨µ‚=Ù#‰õΩ XHõ ~ÀA JQÆ∞K«∞#flk. q+¨µ‚=ÙÜ≥ÚHõ¯ rq`« HÍÅO
t=Ù#‰õΩ XHõ¯~ÀA. xifiHõÅÊ ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ k"å~å„`« ÉèË^Œ"Õ∞ LO_»^Œ∞. ZO^Œ∞KÕ`« #O\Ï"å?
xifiHõÅÊ ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOz#"åxH˜ WHõ 'HÍÅ=Ú— J#∞#k "≥Ú^ŒÅO\Ï Jã¨`«º=ÚQÆ∞#∞,
P`«‡Ñ¨^•~°÷"≥ÚHõ¯>Ë ã¨`«º=ÚQÍ#∞ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk.
✺
Å=}∞x Hõ^äŒ D „ѨHõ~°}OÖ’ ''WO„^Œ*ÏÖ’áêMϺ#O—— Ö’ K≥ѨÊ|_çOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 377
XHõѨC_»∞ D ^èŒ#–^•~°–Ѩل`«–~å*Ϻk Éè’QÆѶ¨Å=ÚÅ∞ J`«ºO`« =∞^èŒ∞~°OQÍ, Q˘Ñ¨Ê"≥·#
"å\˜=Öˇ LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! W=hfl "≥·~åQƺÉèÏ==Ú`À ^Œi≈Oz#ѨC_À? "å\˜ Ü≥ÚHõ¯ zO`«#ÜÕ∞
J„Ñ≤Ü«∞O J=Ù`ÀOk. ZO`«=∞Ok K«„Hõ=~°∞ÎÅ∞ „`«∞\˜Ö’ ã¨~°fi Éè’QÆ=ÚÅ∞ `«ºlOz "å#„Ѩã¨÷O
ã‘fiHõiOK«Ö^Ë ∞Œ K≥ÑC¨ ? =∞^è∞Œ ~° ÉèÏ==Ú`À zOuOK«∞@ KÕ`<« Õ Hõ^•. ''LѨ"åã¨=ÚÅ∞, f~°Ü
÷ ∂« „`«Å∞,
ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# áê^ŒÜ«∂„`«Å∞—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·#q PǨ¡^ŒHõ~°OQÍ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú. =∞^èŒ∞~°ÉèÏ==Ú
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú KÕ`«<Õ Ju Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ#\˜ì ''=∞<Àx~À^èŒ=Ú—— ‰õÄ_® P`«‡ ã¨∞Y=Ú#∞ „Ѩ™êkã¨∂Î,
=∞^èŒ∞~°=ÚQÍ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅQÆ∞ H˘O^Œ~°∞ `«=∞Ѩ@¡ â◊„`«∞`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞"å~°∞
`å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞ ‰õÄ_®, ''g~°∞ <å‰õΩ q∞„`«∞Å`À ã¨=∂#"Õ∞. `«=∞ `«=∞ D Ѩ~°∞+¨ "åHõº=ÚÅKÕ
<å‰õΩ "Õ∞ÖË KÕã¨∞Î<åfl~°∞—— Jx ™œ=∞ºÉèÏ=O`À zOuOK«∞K«∂ LO\Ï~°∞. J\˜ì zO`«<å „Ñ¨ÉèÏ=OKÕ`«
Ö’HõsuQÍ J„Ñ≤ÜÚ« Å∞ HÍ=Åã≤#"å~°∞ ‰õÄ_® PѨΠѨÙ~°∞+¨µÅQÆ∞ q∞„`«∞Å∞QÍ<Õ Ñ¨i}q∞OK«∞K«∞<åfl~°∞.
J>Ë¡ q+¨Ü«∞Éè’QÍ^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ QÍ#∞, H˘O^Œ~°∞ |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ™êÜ«∞Ѩ_»∞"å~°∞ HÍ=K«∞Û.
HÍx, ''g~°∞ <å L`«Î=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#‰õΩ qѶ¨∂`«=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åflˆ~!—— Jx ÉèÏqOz#ѨC_»∞
P |O^èŒ∞=ÙÅ∞ J`«xH˜ J„Ñ≤Ü«ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•!
F =∞ǨÉèÏQÍ! ~å=∞K«O„^•! ''Jã¨Å∞ D [QÆ`«∞Î JO`å Uq∞\˜? U"≥∞ÿÜ«Ú#flk—— Jx
ѨijeOz#ѨC_»∞ ''W^ŒO`å ˆH=ÅO ÉèÏ=<å=∞Ü«∞O =∂„`«"Õ∞—— Jx =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
''âߢ™êÎÅ∞ ѨiîOK«@O, [Ѩ=ÚÅ∞, `«Ñ¨=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q .... L`«Î=∞"≥∞ÿ# ''ÉèÏ=#,
JÉèϺã¨O—— .... D Ô~O_»∂ ÖËHõáÈ=@O KÕ`« ... H˘O^ŒiH˜ ZO`À ^Œ∞™êû^茺"≥∞ÿ# "å\˜=Öˇ
JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞iH˘O^ŒiH˜ ''K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOz LO_»@O .... 'Wq â◊√Éèí„Ѩ^Œ=ÚÅ∞— Jx
ÉèÏ=# HõeyÜ«ÚO_»@O .... JÉèϺã¨O—— .... g\˜ =Å# [Ѩ`«áêk =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ZO`À
`ÕeÔH·#qQÍ, PǨ¡^ŒHõ~°"≥∞ÿ#qQÍ, ã¨∞YHõ~°"≥∞ÿ#qQÍ J#∞Éèí= =∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ѨijÅ<å`«‡Hõ"≥∞ÿ#
|∞kú ÖË#\˜ì"å_»∞, <ÒHõÖ’ Ѩܫ∞xOK«∞K«∞#flѨC_»∞, XHõ"≥·Ñ¨Ù‰õΩ K«∂z ''PǨ! D =$Hõ∆=ÚÅ∞
QÆ∞O„_»=ÚQÍ Hõ^Œ∞Å∞K«∞<åfl~Ú—— Jx J#∞H˘O@∞<åfl_»∞. J\Ï¡ H͉õΩO_®, ''D q^èŒOQÍ K≥@∞¡
Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ Hõ#|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©, J@∞¡ [~°∞QÆ∞@ J™ê^茺O. "åã¨Î"åxH˜ D <ÒHõÜÕ∞ Hõ^Œ∞Å∞
K«∞#flkQÍx, K≥@∞¡ HÍ^Œ∞—— J#∞ ÉèÏ=##∞ ^Œ$_è»O KÕã¨∞H˘#fl"å_À, „Éèí=∞‰õΩ Ö’#∞HÍ_»∞.
F ~å=∂! ÉÏQÆ∞QÍ Ñ¨ijeOK«HõáÈ=@O, qKå~°} KÕÜ«∞HõáÈ=@O KÕ`«<Õ .... â◊¥#º=Ú
‰õÄ_® J<ÕHõ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x ѨÓ~°‚=Ú=Öˇ J#∞Éèí=O J=Ù`ÀOk. ã¨fiѨflOÖ’ QÀ_»Å∞,
Éèí=#=ÚÅ∞, `«k`«~° =ã¨∞Î*ÏÅO, |O^èŒ∞[#∞Å∞ Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. "å~°∞ "åã¨Î==∂?
HÍ^Œ∞. HÍx J#∞Éèí=O =∂„`«O LO\’Ok. JO`«~°OQÆ=∞O^Œ∞ 'ÉèÏ=#— QÍqOK«|_»@O KÕ`«<Õ P
ã¨fiѨfl=ã¨∞Î=ÙÅhfl Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J=hfl '*Ï„QÆ`«∞Η‰õΩ ÅaèOK«HõáÈ~Ú<å, ã¨fiѨfl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì‰õΩ "åã¨Î==∞<Õ JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ''„QÆÇ≤ÏOK«@OÖ’ QÆÅ ^À+¨O—— KÕ`«
Ѩã¨∞ѨٖѨK«Û\˜ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ‰õÄ_® hÅOQÍ<À, `≥Å∞ѨÙQÍ<À HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú. ~°OQÆ∞@^ŒÌO
378
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
(coloured glass) Ö’Oz ã¨∂~°ºHÍOu Ѩ_»∞K«∞#fl"≥·Ñ¨Ù K«∂ã¨∞ÎO>Ë Z^Œ∞~°∞QÍ P ~°OˆQ ã¨~°fi„`å
L#fl@∞¡ `≥eÜ«∞=ã¨∂Î LO@∞Ok.
ÉÏÅ∞_»∞ `«# ''ѨÙ\˜ì#~ÀA ѨO_»∞QÆ—— =O\˜ P#OkOK«=Åã≤# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® ''D
P@=ã¨∞Î=Ù K≥_çáÈ~ÚO^Õ—— Jx Hõ∆}OÖ’ d#∞fl_≥· ^Œ∞óYO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ¿Ñ^Œ"å_»∞ ''JÜ≥∂º!
<å‰õΩ Hõ#∞Hõ ^èŒ#–^è•#º ã¨=∞$kú LO>Ë ZO`« ÉÏQÆ∞!—— Jx J#∞H˘O@∞<åfl_»∞ Hõ^•! =∞i,
^èŒ#–^è•#º ã¨=∞$kú Hõey#"å_»∞ ã¨∞dOK«=Åã≤#k áÈ~Ú, ''<Õ#∞ P ¢ã‘Î Ü≥ÚHõ¯ „¿Ñ=∞#∞
á⁄O^ŒÖËHõáÈux Hõ^•!—— Jx `«ÅK«∞K«∞, „ѨѨOK«=ÚÖ’x 'x¿ãÎ[=Ú— #O`å „áÈQÆ∞KÕã¨∞H˘x
H˘OѨ‰õΩ `≥K«∞ÛH˘O@∞<åfl_Õ? q"ÕHõÇ‘Ï#∞_»∞, – `«# Z^Œ∞~°∞QÍ L#flk QÀ_Õ J~Ú#ѨÊ\˜H© ... P
QÀ_»ÃÑ· <Õ~°∞Ê`À ~°zOK«|_ç# ~°OQÆ∞Åz„`«O K«∂z, ''Wk ã¨~°ã¨∞û. Jk MÏm ã¨÷ÅO. Wq K≥@∞¡.
Wq ѨÙ@ìÅ∞. JHõ¯_» ǨÏOã¨Å∞ h\˜Ö’ D`« H˘_»∞`«∞<åfl~Ú—— Jx „Éèí=∞#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. =ã¨∞Î`«ó
q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#fl pHõ\ ˜Ö’x '^ŒÜ«∞ºO— J#|_»∞#k, Ñ≤iH˜"åx ^Œ$+≤ìH˜ PÜ«∂ Hõ^ŒeHõÅ`À
ã¨Ç¨ HõxÑ≤Oz, J`«xH˜ K≥=∞@Å∞ Ѩ>Ëì@@∞¡ KÕ™ÈÎOk. z=iH˜ XH˘¯Hõ¯™êi P Ñ≤iH˜"å_çx
K«O¿Ñ™ÈÎOk ‰õÄ_®! ''Wk "åã¨Î="Õ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ *Ï˝#=Ú =Å#<Õ XHõ_»∞ ã¨fiѨflOÖ’
K«∂z# ã¨∞O^Œ~° ¢ã`Α À PeOQÆ# ÉèÏ=O á⁄Ok, `«`å¯~°}OQÍ PÜ«∂ qHÍ~°=ÚÅ∞ D *Ï„QÆ`–ü Éè∫uHõ
^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
F ~åѶ¨∞"å! x<˘flHõ „Ѩâ◊fl "Õã¨∞Î<åfl#∞. ã¨=∂^è•#O K≥ѨC. Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ xÅz
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D ''[QÆ`«∞Η— U=∞~Ú L#fl^ŒO\Ï=Ù?
N~å=Ú_»∞ : Wk q∞^䌺ܫ∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú =∂„`«"Õ∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : XH˘¯Hõ¯_»∞ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ KèåÜ«∞#∞ K«∂z, `«# HõÅÊ<å |ÅOKÕ`«, Jk
Hõ^Œ∞Å∞K«∞#flѨC_»∞ .... ''WHõ¯_» XHÍ<˘Hõ q∞^䕺#@∞_»∞ L<åfl_»∞. J`«x h_Õ Wk. J`«x^Õ D
Jaè#Ü«∞O. J=Ù#∞, WѨC_»∞ J`«_»∞ HÀѨO K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl_»∞—— .... Jx „Éèí=∞ K≥O^Œ∞`å_»∞ K«∂Kå"å!
J^ŒO`å J*Ï˝# KåѨź"Õ∞ Hõ^•! J*Ï˝# „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, h=Ù – <Õ#∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞Î J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk. ''ã¨fiH©Ü«∞=∞QÆ∞ „Éèí=∞ÜÕ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
'[QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú—#∞ qã¨ÎiOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk—— .... Jx J<ÕHõ=∞Ok *Ï˝#∞ÅKÕ, âßG=ÚÅKÕ
x~°ÌfiO^Œfi=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜OK«|_»∞`ÀOk.
''ã¨~°fi ã¨=∞+≤ª~°∂Ѩ=∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ =$uÎ ~°∂Ѩ=Ú# U~°Ê_»∞K«∞#fl =∞<Àã¨ÊO^Œ"Õ∞ D
[QÆ`«∞Η—.
Jx "Õ∞=Ú J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åflO. ÉÏÅ∞_çx J^ŒeOK«\ÏxH˜, ÃÑ^ŒÌ"åà◊√§ ....
''J^Œ∞QÀ |∂z. h=Ù U_®Û"å, Jk =zÛ q∂^Œ Ѩ_»∞`«∞Ok—— Jx ѨÅ∞‰õΩ`«∂ LO\Ï~°∞. JѨC_®
J*Ï˝# ÉÏÅ∞_»∞, ''B#∞. x["Õ∞ HÍÉ’Å∞—— Jx JÅ¡i =∂#∞H˘O\Ï_»∞. ''"≥∂ǨÏ=Ú – =¸~°ö`«fi=Ú
– „Ѩ*Ï˝~åÇ≤Ï`«º=Ú——Å HÍ~°}OQÍ JHõ¯_» x*OQÍ<Õ ''|∂z—— J#|_»∞#^Õ^À K«∂™êÎ_»∞. J`«#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 379
K«∂ã¨∞Î#fl^ŒO`å =∞<ÀqHÍ~°=ÚÅ∞ HÍHõ =∞iOˆHq∞\’ K≥ѨC? D ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
ÖˉõΩO>Ë WHõ¯_» ã¨∞Y=ÚÖËq∞\˜? ^Œ∞óY=ÚÖËq∞\˜? „Ñ≤Ü«∞=ÚÖËq∞\˜? J„Ñ≤Ü«∞=Ú ÖËq∞\˜?
h"åˆ~q∞? <å"åˆ~q∞? JO`å =∞<ÀqHÍ~°=ÚÖË ã¨∞=∂! J>Ë¡ ''JHõ¯_» – WHõ¯_», JѨC_»∞ –
WѨC_»∞—— .... Å`À ‰õÄ_ç# ^Œ∂~°=Ú, ™ê÷#=Ú, ã¨=∞Ü«∞=Ú ‰õÄ_® JO`Õ! W=hfl =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯
ã¨fiH©Ü«∞HõÅÊ##∞ J#∞ã¨iOKÕ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
F ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞Î =∂Ü«∂HõeÊ`«=Ú. PHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=Ú. ã¨fi`«Ç¨QÍ Z\˜ì x~°‚Ü«∞=Ú
ÖË#\˜ì [_»=Ú, 'É’^茗 â◊H˜ÎÇ‘Ï#=Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ `«`«fiA˝Öˇ·#"å~°∞, D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞=Ú#∞,
''Jx„^Œ∞_≥·#"å_»∞ K«∂K«∞K«∞#fl JѨÓ~°fi–ã¨fiѨfl=Ú =O\˜k =∂„`«"Õ∞—— Jx K«Hõ¯QÍ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
ã¨ÎOÉèí=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ PÜ«∂ tÅÊ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ ( ¢ã‘Î, „ѨHõ$u, [O`«∞=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·#
PHÍ~°=ÚÅ#∞) JQÆ∞Ñ≤OѨKÕ™ÈÎOk K«∂Kå"å? ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P^è•~°"≥∞ÿ, z#‡Ü«∞"≥∞ÿ, xifiHÍ~°"≥∞ÿ,
Ѩ~°=∂~°÷ã¨`«º"≥∞ÿ, =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ÖË#\˜ì 'P`«‡— J#|_»∞ ã¨ÎOÉèí=Ú#O^Œ∞ D ã¨$+≤ì „áêÑ≤ΙÈÎOk.
''„^Œ+¨ì – ^Œ$â◊º=Ú—— .... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® P`«‡HõO>Ë U=∂„`«O "ÕÔ~·#q HÍ=Ù. PǨ! ZO`«\ ˜
K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#q+¨Ü«∞O! XHõ_»∞ =∞Ǩ q^•fiOã¨∞_»∞, `≥eqQÆÅ"å_»∞ J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_®, `«#
ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ `å~°ã¨Ñ¨_ç# Ü≥∂^èŒ∞ÅKÕ ÉÏkèOK«|_»∞`«∂, QÍ=ÙˆHHõÅ∞ "Õã¨∂Î LO\Ï_»∞. J~Ú`Õ,
P Ü≥∂^èŒ∞ÅO^Œ~°∞ JO`«~°OQÆ=Ú# ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«#KÕ`« HõÅÊ# KÕÜ«∞|_ç#"åˆ~ Hõ^•! =∞i ã¨fiѨfl
– â◊„`«∞Ü≥∂^èŒ∞ʼnõΩ ÉÏkèOK«QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO Z\Ï¡ =zÛOk? P ™ê=∞~°÷º=Ú „Ѩ™êkOz# "å~°∞
Z=~°∞? ã¨fiѨfl„^Œ+ì̈ Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ<åKå`«∞~°º"Õ∞ J^ŒO`å J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_®, J`«_∞» Jk Z~°∞QÆx"å_≥·
ZÅ∞ÔQuÎ U_»∞ÛK«∞<åfl_»∞. D *ÏQÆ$`ü – ^Œ$âߺ#∞Éèí==ÚÅ q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ J#@OÖ’
=∂ˆHq∂ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
''j`«HÍÅO `«~°∞"å`« =ã¨O`«HÍÅO =™ÈÎOk. JѨC_»∞ Éèí∂q∞ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À, Ѷ¨Å=ÚÅ`À
ÖË`« zQÆ∞~°∞Å`À '~°ã¨=∞Ü«∞=Ú— JQÆ∞K«∞#flk—— J#∞#k [#∞Å∞ K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞ Hõ^•! P
'~°ã¨`«fi=Ú— ZHõ¯_» ^•y=ÙO\’Ok? =ã¨O`«HÍÅO =KÕÛã¨iH˜ ZHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk,
K≥ѨC? P ~°ã¨`«fiO Éèí∂q∞Ü«∞O^Õ J„ѨHõ\ ˜`«OQÍ Xky LO_ç, `«y# ^Õâ◊ – HÍÅ=ÚÅ∞ „áêÑ≤ÎOz
#ѨC_»∞ |Ç≤Ï~°æ`«O J=Ù`ÀOk. |OQÍ~°O Hõ~°yOz#ѨC_»∞ „^Œ==∞QÆ∞K«∞#flk. JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞
„^Œ=`«fi=Ú ZHõ¯_» ^•y=ÙO\’Ok? |OQÍ~°=Ú#O^Õ Hõ^•!
J\Ï¡ˆQ ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ ''Ѩ~°=∞K≥·`«#º=Ú—— #O^Õ D „ѨѨOK«=Ú J}˜y LO\’Ok.
h HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# JOQÆ=ÚÅ∞ '~å=Ú_»∞— J#|_»∞ hHõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞ Hõ^•! D
[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞. HÍx '„|Ǩχ=Ú— ÖËHõ 'Ѩ~°=∂`«‡— J=Ü«∞=~°Ç≤Ï`«=Ú.
J\˜ì D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ `ÀK«∞K«∞#fl D 'r"å`«‡— ‰õÄ_® 'Ѩ~°=∂`«‡— HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ
380
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'r"å`«‡— ‰õÄ_® "åã¨Î"åxH˜ „Ѩ*Ï˝=∂„`«=Ú, J=Ü«∞=~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú=Ù#flk. WHõ D [QÆ`«∞Î
q+¨Ü«∞O Uq∞@O\Ï"å? XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
XHõ_»∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ ã¨fiѨfl=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞Ö’ `å#∞ Q˘Ñ¨Ê K«„Hõ=iÎ J~Ú
â◊„`«∞~åAÅ`À cèHõ~°OQÍ Ü«Ú^ŒúO KÕã¨∞Î<åfl_»∞ ..... JѨÊ\˜H˜ P q+¨Ü«∞O J`«xH˜ ã¨`«º=ÚQÍ<Õ
`ÀK«∞K«∞O_»∞#∞ Hõ^•! W`«~°∞ÅHÀ? J^ŒO`å q∞^䌺=∂„`«"Õ∞. WO`«Ö’<Õ, J`«_»∞ `«\ÏÅ∞# Hõ#∞Å∞
`≥~°z, `«# „ѨHõ¯# Ѩ~°∞O_ç#"åx`À ''U=∞Ü«∂º? P â◊„`«∞~åA ##∞fl JO`«QÍ Ç≤ÏOã≤ã¨∞ÎO>Ë h=Ù
=zÛ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_»=K«∞Û#∞ Hõ^•? <Õ#∞ h‰õΩ Wk=~°Ö’ Zxfl™ê~°∞¡ Zxfl ã¨Ç¨Ü«∂Å∞ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞
K≥ѨC?—— Jx „ѨtflOKå_»@.
Wk ZO`« Ǩ™êºã¨Ê^ŒO! P ã¨fiѨflO ^Œi≈ã¨∂Î =∞^茺֒ x^Œ∞~°ÖËz Hõ#∞Å∞ `≥~°z# "åx
„Ѩâ◊fl‰õΩ J~°÷"Õ∞=Ú#flk? J`«x ã¨fiѨfl=Ú J`«x q∞„`«∞#‰õΩ J#∞Éèí=O J=^Œ∞ Hõ^•!
D [QÆ`«∞Î =∂Ü«∂ ^Œ$+≤ìH˜ Ѩ~°=∞x~°∞Ì+¨ì"≥∞ÿ# ã¨`«º=ÚQÍ#∞, qâ◊√^Œú^Œ$+≤ìH˜ "≥Ú^ŒÖË Jã¨`«º"≥∞ÿ#
^•x=Öˇ `ÀK«∞K«∞#flk. "åãÎ̈"åxH˜ D '[QÆ`∞« —Î J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥Ñʨ |_»∞K«∞#fl^ŒO`å ã¨$+≤Hì ÍÅ=∞O^Œ∞
„Ѩà◊Ü«∞HÍÅ=∞O^Œ∞ ... =∞^茺HÍÅ=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ ã¨`ü (that which exists) {
Jã¨`ü (that which does not have existence as such) ~°∂Ѩ=Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. W^ŒO`å
''㨇 $u–[˝Ñ¨ÙΗ—Å (Remembrance and Knowledge retained) #∞O_ç =∂„`«"Õ∞ W@∞¡ J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∞#flk. JO>Ë,... D '[QÆ`«∞Η Ü«∞O^Œ∞ ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨`«Î =∂„`«"Õ∞ ã¨OK«i™ÈÎOk.
„^Œ+¨ì Hõ#∞Hõ ã¨O™ê¯~°=Ú#∞ `«ºlOK«@O [iy`Õ, D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k ÖË#>Ë¡. J#QÍ Uq∞\˜?
XHõ_»∞ `«# ѨÓ~°fi 㨇 $u–[˝Ñ¨ÙÎÅ#∞ J#∞ã¨iOz ã¨O™ê¯~°Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ ^Õxx Z@∞¡ ^Œi≈OK«∞`å_À,
Jk J>Ë¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, XˆH 'ã¨OѶ¨∞@#— ÖËHõ 'q+¨Ü«∞=Ú— (ÖËHõ '=ºH˜Î— ÖËHõ '=ã¨∞Î=Ù—)
XHõxH˜ ã¨∞O^Œ~°OQÍ `ÀK«∞K«∞O_»QÍ, =∞~˘HõxH˜ JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ LO\’Ok. XH˜xH˜ „Ñ≤Ü«∞OQÍ,
=∞~˘HõxH˜ J~Ú+¨ìOQÍ, XHõxH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ, =∞~˘HõxH˜ „Ѩu‰õÄÅOQÍ, XHõxH˜ ~åQÆÉèíi`«OQÍ,
=∞~˘HõiH˜ ^Õfi+¨Ü«ÚHõÎOQÍ ... W@∞¡ ~°Hõ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. JO`ÕQÍx D [QÆ`«∞ÎÖ’, U
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ<å㨈~, .... ''Wk W>Ë¡ LO@∞Ok. Wk W@∞¡ Ѩiq∞`«=Ú—— Jx =∞#O Ѩi^èŒ∞Å∞
HõeÊOz, x~°fizOK«ÖË=Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ Wk ''Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú—— Jx JO@∞<åflO.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! q∂~°∞ WѨC_»∞ =∞Ǩϟ#fl`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú<Õ „ѨuáêkOKå~°∞. J~Ú`Õ
WHõ¯_» <åk =∞~˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. bÖ’áêMϺ#OÖ’x q^Œ∂~°^äŒ∞x =Oâ◊Ѩ~°OѨ~° JHõ¯_» =∞O„`«∞ʼnõΩ,
áœ~°∞ʼnõΩ XˆH f~°∞QÍ HõxÑ≤OzOk. 'q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞— J#∞"å_»∞ ѨÙ@ì@O, ÃÑ~°QÆ@O "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
XHÍ<˘Hõ r=Ùx ã¨fiѨfl =∂„`«"≥∞ÿ L#flk Hõ^•! W^ŒO`å XHõiH˜ – =∞~˘HõiH˜ Z\Ï¡ á⁄ã¨QÆ∞`ÀOk?
XHõ~°∞ K«∂ã¨∞Î#fl^Õ =∞~˘Hõ~°∞ Z\Ï¡ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞? XHõx ã¨fiѨfl=ÚÖ’xk =∞~˘HõiH˜ Hõ#|_»QÆ∂_»^Œ∞
Hõ^•! D [QÆ`«∞ÎÖ’ J<Õ‰õΩʼnõΩ XHõ q+¨Ü«∞O XˆH f~°∞QÍ HõxÑ≤OK«@O Z\Ï¡ [~°∞QÆ∞`ÀOk?
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, ''Wk QÀ_». Wk WÅ∞¡. W`«_»∞ =∂#=Ù_»∞. Wk [O`«∞=Ù—— Jx <Õ#∞ Z\Ï¡
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 381
K«∂ã¨∞Î<åfl<À, q∂‰õΩ ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•? XHõx =∞~°}O J<ÕHõ=∞Ok |O^èŒ∞=ÙʼnõΩ
^Œ∞óYHÍ~°}=∞ø`«∞Ok. W=hfl Z\Ï¡ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : (1) =ÚYº ã¨O™ê¯~°O (2) ã¨Ç¨ÏHÍi ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞.
XHõ z#fl '"åÜ«Úˆ~Y— qâßÅ=∞QÆ∞ "åÜ«ÚgzHõ#∞ J#∞ã¨iOKÕ Ñ¨Ü«∞xã¨∞ÎOk Hõ^•! D
''z`«Î=Ú—— Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº ã¨O™ê¯~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ q∞QÆ`å *Ï˝#=∞O`å LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ, áœ~°∞ʼnõΩ, =∞O„`«∞ʼnõΩ ‰õÄ_® Ѩ~°OѨ~å„Hõ=∞=∞O`å XˆH suQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk.
''W`«_»∞ =∂ ~åA, D ‰õΩÅ=Ú #O^Œ∞ [x‡Oz# W`«_»∞ WHõ¯_ç =Oâ◊áê~°Ñ¨~°º =º=ã¨÷#∞
J#∞ã¨iOz =∞=Ú‡Å#∞ áêeOK«∞"å_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞! "Õ∞=Ú WHõ¯_ç ѨÙ~°"åã¨∞Å=Ú—— J#∞ ã¨fiHõeÊ`«
ã¨fiѨflÉèÏ=##∞ WHõ¯_ç J<Õ‰õΩÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. P JO^Œi "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú 'ã¨Oq`ÕΗ Hõ^•!
XˆH "åÜ«Ú=Ù J<ÕHõ gzHõÅQÆ∞K«∞#fl@∞¡, XˆH [Å=Ú J<ÕHõ ÔH~°@=ÚÅQÆ∞K«∞#fl@∞¡, XˆH ã¨Oq`«∞Î
PÜ«∂ „Ѩ[ÅO^Œi ~°∂Ѩ=Ú ^•Å∞ÛK«∞#flk ã¨∞=∂!
J~Ú`Õ WHõ¯_» XHõ qz„`«O. q^Œ∂~°^äŒ∞_»∞–~åA–~å[º=Ú–=∞O„`«∞Å∞–„Ѩ[Å∞ .... W=hfl
‰õÄ_® P~ÀÑ≤`«q+¨Ü«∂ÖË Hõ^•! 'ã¨Oq`«∞Η D q^èŒOQÍ P~ÀÑ≤`« q+¨Ü«∂ÅÖ’ 'Wk "åã¨Î="Õ∞—
Jx ÉèÏ=# (ÖËHõ) J#∞Éèí=O ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞`ÀOk? ...... J<Õk XHõ „Ѩâ◊fl. 'ZO^Œ∞‰õΩ—? J#∞
„Ѩâ◊fl‰õΩ =∂ =^ŒÌ ã¨=∂^è•#O ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ ''P~ÀÑ≤`« q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOK«∞@—— J#∞#k
ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~Ú=Ù#fl^Œx =∂„`«O K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ''Wk P~ÀÑ≤`« q+¨Ü«∞=Ú –
Wk "åã¨Î==Ú—— .... Jx „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ P ã¨Oq`«∞Î `«# "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ"å#∞Éèí=O
á⁄O^Œ@O =∂„`«O [~°∞QÆQÆÅ^Œ∞. =∞}˜ WKåÛù~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ `«# HÍOu ѨÙO[=ÚÅ#∞ Z^Œ∞~°∞QÍ
L#fl =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· "≥^Œ[Å∞¡K«∞#fl@∞¡, ã¨Oq`«∞Î ã¨OHõÅÊ–qHõÖÏÊ^Œ∞Å#∞ Hõey LO\’Ok. XHõ_»∞
XHõKÀ@ XHõ „`å_»∞#∞ K«∂Kå_»∞. 'áê=Ú— Jx J#∞H˘<åfl_»∞. ã¨~°fi qHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
WѨC_»∞ J`«xH˜, ''Jk áê=Ú HÍ^Œ∞. „`å_Õ—— Jx `≥eÜ«∞@O =ÚYºO. "≥#∞"≥O@<Õ qHÍ~åÅhfl
áÈ`å~Ú. J`«_»∞ „ѨâßO`«=∞QÆ∞ ã¨fiã≤÷ux =∞~°Å ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. ã¨`«ºq+¨Ü«∞=Ú
„ѨuáêkOK«∞@#∞ =^ŒeÃÑ\˜ì, `«k`«~° K«~°ÛÅ∞ ZO`« KÕ¿ãÎ UO „ѨÜ≥∂[#O?
❖
'zO`å=∞}˜— Uk HÀi`Õ Jk Wã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? J^Õq^èŒOQÍ q^Œ∂~°^äŒ∞x r= K≥·`«#º=Ú
‰õÄ_®, ''<Õ#∞ D =Oâ◊=Ú# D f~°∞QÍ [x‡OK≥^Œ#∞ QÍHõ—— J#∞#\˜ì JO`«~°æ`« "åã¨<å|ÅO
HõeyÜ«ÚO_»@OKÕ J>Ë¡ [x‡OK«@O [iyOk. ''z`«Ê^•~°÷=Ú ã¨~°fiQÍq∞ (All pervading). D
''r=Ù_»∞—— Jx =∞#KÕ Ñ≤Å=|_»∞K«∞#fl"å_ç "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú z`«Ê^•~°÷"Õ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«,
'r=K≥·`«#º=Ú— #O^Œ∞ U"Õ∞q∞ J^茺ã¨÷"≥∞ÿ LO@∞<åflÜ≥∂ J=hfl ã¨$+≤ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѩ~°ã¨Ê~°O
ã¨O|Okè`«=ÚÖˇ· „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. "åã¨<å „Ñ¨ÉèÏ=OKÕ U~°Ê_Õ J#∞Éèí=*Ï˝#=Ú#‰õΩ r=K≥·`«#º"Õ∞
LxH˜ – ™ê÷#=Ú JQÆ∞K«∞#flk.
382
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
→
JYO_» „|Ǩχ=Ú
„|ǨHÍ~°
ã¨fiÉèÏ=O XHõ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ ZÅ¡Å∞
HõÅÊ#ÜÕ∞ J~Ú#>Ë¡, D
=ã¨∞Î – PHÍ~° 'r=Ù_»∞— J#|_Õ `«`«Î fi=Ú
ã¨fiÉèÏ=O Ü≥ÚHõ¯ Ѩi^èŒ∞Å∞ „Éèí=∞`À
‰õÄ_»∞H˘#fl 'HõÅÊ#— =∂„`«"Õ∞.
„Ѩu r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ XHÍ<˘Hõ „|Ǩ‡HÍ~° ã¨fiÉèÏ=O "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Jk q+¨Ü∞« ^À+¨=ÚÅKÕ
U=∂„`«O ã¨Êi≈OK«|_»‰õΩO_® ™êH©∆Éèí∂`«"≥∞ÿ LO_çÜ«Ú#flk. QÆkÖ’x nѨ=Ú#‰õΩ, P "≥Å∞QÆ∞Ö’
[~°∞QÆ∞ ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ ã¨O|O^èŒ=ÚÖË#@∞¡ Jk ^ÕxH© ã¨O|OkèOK«‰õΩO_® LO_ç LO\’Ok.
''XHõ ÉÏÅ∞_»∞ nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞Ö’ ѨiîOK«∞ K«∞<åfl_»∞—— J#∞ q+¨Ü«∞"Õ∞ fã¨∞H˘O^•O. nѨѨÙ
"≥Å∞QÆ∞ J`«x KÕ`« K«kqOK«∞ K«∞#fl^•? ÖË^Œ∞. HÍx "≥Å∞QÆ∞ÖËHõáÈ`Õ K«^Œ=@O [iˆQk HÍ^Œ∞.
„|Ǩ‡HÍ~° `«`«Î fi=Ú ‰õÄ_® J>Ë¡ .... ''ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ, HÍx Z\˜ì 'Hõ~°Î $`«fi=Ú— J#∞#k
ÖËHõ<Õ—— .... LO_ç LO\’Ok. Jk 'q^ÕǨÏ=ÚH˜Î— =~°‰õΩ LO_ç, J@∞ÃÑ· „|Ǩχ=Ú# qb#=∞QÆ∞
K«∞#flk. J~Ú`Õ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k U Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_®, ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! P
„|Ǩ‡HÍ~° ã¨fiÉèÏ=O J@∞¡ LO_ç LO_»QÍ<Õ, D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ÉèÏ=<å|Å=Ú "≥e¡qiÜ«ÚK«∞#flk.
ÉèÏ=<å|ÅOKÕ`« z#‡Ü«∞ =ã¨∞Î=Ù PÜ«∂ PHÍ~°OÖ’ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. r=ÙÅO^Œ~°∞ ‰õÄ_®
™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ W@∞¡ ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~°∞. J#QÍ, ''<Õ#∞ ZHõ¯_» U ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl<À JHõ¯_»
P ~°∂Ѩ=Ú# <å‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl#∞. <Õ#∞ ÖËx^Õk <å‰õΩ „áêÑ≤ÎOK«^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« JO`«\ ˜Ü«∞O^Œ∞
<Õ#∞ qã¨ÎiOzÜ«Ú<åfl#∞—— J#∞#k P`«‡*Ï˝#∞Å J#∞Éèí=O.
❖
F ~å=∞K«O„^•! P q^èŒOQÍ z#‡Ü«∞=ã¨∞Î=Ù '[QÆ`«∞Η PHÍ~°OQÍ ã¨∞ÊùiOK«@O ã¨Ç¨Ï[O.
Ѩiáê\˜ ‰õÄ_®. JO`«=∂„`«O KÕ`« ã¨`«º*Ï˝#=Ú#‰õΩ =KÕÛ „Ѩ=∂^Œ"Õ∞n LO_»^Œ∞. =∞\˜ì Zxfl
PHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄Ok`Õ U=Ú#flk? P =∞\˜ìH©, PHÍ~°=ÚʼnõΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞Hõ^•! =∞\˜ì`À
U#∞QÆ∞#∞ KÕã≤#O`«=∂„`«OKÕ`« =∞\˜ì U#∞QÆ∞ J=Ù`«∞O^•? =∞\˜ì ZѨC_»∞, ã¨~°fi^• =∞\˜ìQÍ<Õ
LO@∞#fl@∞¡, [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl D r=Ù_»∞, – r=ÙxKÕ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#fl [QÆ`«∞Î .... D
Ô~O_»∞ z#‡Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË. J~Ú`Õ, ã¨=Ú„^Œ=Ú"≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞xOKÕ =∞Ǩ#k W`«~°
LѨ#^Œ∞Å#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ qb#O KÕã∞¨ H˘O@∞Ok K«∂Kå"å? J^Õq^èOŒ QÍ, ''=∂Ü«∞ – z`üã∞¨ Êù~}° ——
J~Ú#\˜ì D ''[QÆ`ü – ã¨fiÉèÏ=#——#∞, x`«ºã¨`«º"≥∞ÿ LO_ç LO@∞#fl\˜ì ''„|Ǩ‡HÍ~°Ñ¨Ù *Ï˝#=Ú——
Ö’|~°K∞« H˘#∞K«∞#flk. D ã¨$+¨µÅì ∞, D [#‡Å∞, D [QÆ^fiŒ º=Ǩ~°=ÚÅ∞ =ÚH˜xÎ x~ÀkèOK«*ÏÅ=Ù.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 383
J#QÍ, Wq W@∞¡ LO_ç LO_»QÍ<Õ r=Ù_»∞ ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ Hõ^•!—— J#∞#\˜ì
=ÚHõãÎ fi¨ ÉèÏ==Ú `«Ñʨ ‰õΩO_® á⁄O^Œ=K«∞Û. "åã¨"Î åxH˜ D r=Ù_»∞ =ÚHõãÎ fi¨ ~°∂ѨÙ_ÕHÍx, |^Œ∞_ú ∞» HÍ^Œ∞.
J\˜ì =ÚHõÎ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞~°∞QÆ∞#Ѩ~°z LOK«∞K«∞#flk .... ''J*Ï˝#=Ú – JqKå~°}——ÜÕ∞
ã¨∞=∂! JO`ÕHÍx D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ~åHõáÈHõÅ∞ =ÚHõÎ`«fi=Ú#∞ ÉèË^ŒÑ¨~°K«*ÏÅ=x
„QÆÇ≤ÏOK«|_»∞ QÍHõ! r=Ù#‰õΩ J`«x ''ã¨~°fi^• ã≤kúOzÜ«Ú#fl =ÚHõÎ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú——#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«Ú@
H˘~°ˆH âßG=ÚÅ∞, âßG=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞ qkè – q^è•#=ÚÅ∞, xÜ«∞=∞x+¨ªÅ∞, ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞
LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞. JO`ÕQÍx YO_» – ã¨O‰õΩz`« ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ â◊s~°=ÚQÍx, Ѩiq∞`å`«‡
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍx HÍ#∞—— .... J#∞#^Õ „|Ǩχ ÉèÏ==ÚQÍ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. J`«ºO`« ^Œ$_è»OQÍ
Ü«∞uflOK«∞"å_»∞ D r=ÉèÏ==Ú `«ºlOz"≥·z, q[Ü«Ú_≥·, „|Ǩχ ÉèÏ==Ú#O^Œ∞ `«Ñ¨ÊHõ
„Ѩ"ÕtOK«QÆÅ_»∞. „Ѩu rqÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JѨiq∞`«=Ú, â◊√^Œú=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú
JQÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ Hõ#∞Hõ, „Ѩurq „|ǨχÉèÏ=# á⁄O^Œ∞@‰õΩ `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_»∞K«∂<Õ L<åfl_»∞. `≥eã≤<å,
`≥eÜ«∞‰õΩ<åfl ... „Ѩurq `«# ѨÓ~°`‚ fi« =Ú#∞ Z~°∞QÆ∞@‰õΩ, „ѨH\õ O˜ K«∞@‰õΩ .... ÉÏǨϺ[QÆ`∞« #Î O^Œ∞,
JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ PÜ«∂ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ KÕã¨∂Î<Õ LO@∞<åfl_»∞.
F ~å=∞K«O„^•! XHõ Ѩ~°=∂}∞Hõ}=Ú #∞O_ç ‰õÄ_® „ÉèÏOu=∞Ü«∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞ "≥Å∞=_»∞
K«∞<åfl~Ú. #tOK«∞K«∞<åfl~Ú. J*Ï˝#=â◊OKÕ`,« L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞"≥∞#ÿ Pâ◊Ü∞« O HõeyÜ«ÚO_»Háõ È=Ù@KÕ`,«
D r=Ù_»∞ J<ÕHõ =¸~°öÜ«∞`«fl=ÚÅ#∞ HõeyÜ«ÚO_ç D [QÆ`«∞ÎÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞. ZO`«QÍ
„Ѩܫ∞ufl¿ãÎ UO „ѨÜ≥∂[#O? „ѨuaO| =∂„`«=∞QÆ∞ D ÉÏǨϺ[QÆ`«∞ÎÖ’ ÅaèOK«QÆey#^Õq∞?
ÅaèOK«HõáÈ=@O Uq∞\˜? *Ï˝#=Ú ÅaèOK«#O`«=~°‰õΩ J`«xH˜ L`«Î=∞âßOu ÅaèOK«@OÖË^Œ∞.
❖
`«∞kQÍx, "≥Ú^ŒÅ∞QÍxÖË#\˜ì (P^ŒºO`«=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì), '[#‡— "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ QÍx
ÖË#\˜ì 'z^•HÍâ◊=Ú— (The All-Pervading Consciousness) XHõ¯>Ë ã¨~°fi^• UHõ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
㨠` ü – z`ü (Absolute Existence-Absolute Knowledge) ^•x 㨠fi ~° ∂ Ѩ – 㨠fi Éè Ï ==ÚÅx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. WHõ, [QÆ`«∞Î ZHõ¯_»? |O^èŒ"≥∞Hõ¯_»? q=ÚH˜Î Z=iH˜? q"ÕHõ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ÖËHõ
ã¨fiѨfl`«∞ź=∞QÆ∞ |∞kú HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ''<Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞, =ÚH˜Îx á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk——
J#∞ Jaè„áêÜ«∞ Ѩ~°OѨ~°Å∞ U~°Ê_»∞ K«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#=Ú (that which support
& substraction of everything) „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. J\˜ì „|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú. [QÆ`«∞Î
q∞^䌺ÜÕ∞. WHõ |O^èŒ"Õ∞q∞\˜? "≥∂Hõ∆"Õ∞q∞\˜?
W^ŒO`å XHÍ<˘Hõ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°=Ú =Öˇ, Hõ^ä•~°K«# =Öˇ .... XHõ^•x H˘Hõ\ ˜
ã¨O|OkèOz#^≥· LO>Ë LO_»h, UkU"≥∞ÿ<å Wk q∞^䌺ÜÕ∞. XHõ =$Hõ∆=Ú P‰õΩÅ`À#∞, ѨO_»¡`À#∞,
ѨÙ=ÙfiÅ`À#∞ xO_ç L#flѨÊ\˜H© J=hfl L#flk =$Hõ∆=Ú#O^ÕHõ^•! J<ÕHõ Ѩà◊√§–ѨÓÅ∞–HÍÜ«∞Å∞
384
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
LO_»=K«∞Û#∞HÍx, ''=$Hõ∆=Ú =∂„`«O ã¨~°fi^• UHõ"Õ∞ (XHõ¯>Ë) J~Ú=Ù#flk—— J#@OÖ’ ã¨O^ÕǨÏO
ZHõ¯_çk? „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® ã¨~°fiâ◊H˜Î ã¨OѨ#fl"≥∞ÿ, <å<åq^èŒ – PHÍ~°=ÚÅÖ’ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flѨÊ\˜H©
.... Jk ã¨~°fi^• ''UHõ=Ú – JYO_»=Ú – JkfifÜ«∞=Ú—— J~Ú=Ù#flk. ^•xÜ«∞O^Œ∞ <å<å`åfik
HõÅÊ#Å∞ (that - this - I - you - he - mine - your - his - now - then "≥Ú^ŒÖˇ·# HõÅÊ#Å∞) U
Hõ∆}=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® LO_çÜÕ∞ LO_»ÖË^Œ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞. Jk ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú. Jk HÍx^ŒO@∂
Un ÖË^Œ∞. „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú „QÆÇ≤ÏOK«|_ç#^•, WHõ =∞Ô~#fl\˜H© Z\˜ì qHÍ~°=ÚÅ∞ LO_»=Ù.
P`«‡‰õΩ L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞=ÚÅ∞ ÖË=Ù. JO^èŒHÍ~°=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® „ѨHÍtOѨKÕÜ«∞@O, 'Wk
JO^èHŒ Í~°=Ú— Jx QÆ∞iÎOK«@O, J#∞Éè=í =Ú#∞ á⁄O^Œ@O.... W=hfl P`«‡ =Å#<Õ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
P`«‡ÜÕ∞ k‰õΩ¯Å ~°∂Ѩ=Ú. HÍÅ~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® J^Õ. J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jk Pk=∞^蕺O`«~°Ç≤Ï`«=Ú,
JkfifÜ«∞=Ú J~Ú=Ù#flk. hÜ≥ÚHõ¯, <åÜ≥ÚHõ¯, D ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú J\˜ì '„|Ǩχ=Ú—
ÖËHõ 'P`«‡—ÜÕ∞ HÍx, =∞iOˆHn HÍ<Õ HÍ^Œ∞. Jk ã¨~°fi^• ™œ=∞º=ÚQÍ =∞$^Œ∞`«~°OQÆ=ÚÅ`À
‰õÄ_ç# ã¨=Ú„^Œ=Ú=Öˇ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. F ~åѶ¨∞"å! "åã¨Î"åxH˜ D 'h=Ù–<Õ#∞— .... J#∞
ÉèÏ==ÚÖË =¸Å=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç Hõ#|_»∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î "åã¨Î="≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. W^ŒO`å
.... ^≥· fi`« – SHõº – ã¨OHõÅÊ – qHõÅÊ .... ~°∂ѨHõ"≥∞ÿ#\˜ì ''=∞#ã¨∞û—— #∞O_Õ „ѨuÉèÏã≤OK«∞K«∞#fl@∞¡
JQÆ∞Ñ≤OK«∞K«∞#flk. PHÍâ◊=Ú â◊¥#º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H,© JO^Œ∞ „ÉèÏOuKÕ`« hÅ`«fi=Ú, =Ú`«º=ÚÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#q QÀK«iã¨∞Î<åfl~Ú K«∂Kå"å? D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì
HÍ~°}OQÍ QÀK«i™ÈÎOk. „Éèí=∞ J*Ï˝#=ÚKÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#flk. 'J*Ï˝#=Ú— JO>Ë Uq∞\˜?
*Ï˝#~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ ã¨∞=∂! 'pHõ\ ˜— J#QÍ "≥Å∞QÆ∞ ÖËHõáÈ=@O =∂„`«"Õ∞HÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
❖❖❖
2. [QÆ`«ûfiÉèÏ=O
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ „|Ǩχ*Ï˝! ™ê^èŒ∂! D ''<Õ#∞–[QÆ`«∞Η— J#∞#q „ÉèÏOu =∂„`«=ÚÅx q∂
"åHͺ#∞™ê~°O „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞. J~Ú`Õ D „ÉèÏOu U HÍ~°}OKÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#flk? U HÍ~°}=Ú
ÖˉõΩO>Ë, Jq Z\Ï¡ „ѨÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú? "å\˜ ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ"åÅ∞ Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! h „Ѩâ◊fl ÉÏQÍ<Õ L#fl^ŒÜ«∂º! L`«Î=∞=Ú, x~°‡Å=Ú, ã¨∞fHõ∆‚=Ú
J~Ú#\˜ì |∞kúKÕ D „H˜Ok „Ѩâ◊flÅ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨ijeOK«∞.
1. <Õ#∞ Z=~°∞?
2. D z`«Î"Õ∞q∞\˜?
3. D [QÆ`«∞Î#∞ <Õ#∞ Z\Ï¡ á⁄OkÜ«Ú<åfl#∞?
4. nxÜ«∞O^Œ∞ <åKÕ J#∞Éèqí OK«|_»∞K«∞#fl PÜ«∂ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ`À\˜, =º‰õΩÅÎ `À\˜ U~°Ê_»∞K«∞#fl
ã¨O|O^èŒ – ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ ã¨`«º=ÚÖÏ? HõeÊ`«=ÚÖÏ?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 385
5. XHõ"Õà◊ HõeÊ`«=ÚÖˇ·`Õ, Jq HõeÊOK«∞K«∞#flk <Õ<Õ<å? ÖËHõ, ÉÏǨϺ=Ú# ZHõ¯_À L#fl\˜ì
=∞Ô~=~À<å?
6. ÉÏǨϺ=Ú# L#fl\˜ì Z=~À D HõÅÊ#ʼnõΩ HÍ~°}"≥∞Ü ÿ Ú« O>Ë, J`«_∞» Z@∞¡ U „ѨÜ∂≥ [#=Ú
HÀi KÕã¨∞Î<åfl_»∞?
7. D „Ѩâ◊flʼnõΩ 'LѨx+¨`«∞ÎÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# âßG=ÚÅ∞ Wã¨∞Î#fl ã¨=∂^è•#"Õ∞q∞\˜? D
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J#∞Éèí=A˝ÅQÆ∞ P`«‡*Ï˝#∞Å∞ U=∞O@∞<åfl~°∞?
8. |∞kú ^À+¨~°Ç≤Ï`«O J~Ú`ÕHÍh L`«Î=∞*Ï˝#O qHõã≤OK«^Œ∞. =∞i ã¨fi|∞kúx ã¨∞fHõ∆‚O
x~°‡ÅO KÕÜ«∂ÅO>Ë J#∞ã¨iOK«=Åã≤# =∂~°æ=ÚÖËq∞\˜?
D „Ѩâ◊flÅ#∞ ѨijeOK«@O, L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@O KÕÜ«ÚK«∞O_»QÍ D
r=Ù_»∞ ''qk`«"Õ`«Î—— (`≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤#k `≥Å∞ã¨∞H˘x#"å_»∞) JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. JѨC_®`«_»∞,
''PǨñ! <Õ#∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl#∞. D „ÉèÏOu JO`å K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞
J~`«~°æ`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. K≥·`«#º=Ú#‰õΩ ÉÏǨϺ=Ú#, ^•xHõO>Ë "Õ~°∞QÍ U Ѩ^•~°÷=Ú ZHõ¯_®
LO_»HõÜÕ∞ L#flk. <Õ#∞ HÍx^Õn <å =ÚO^Œ∞ „áêÑ≤ÎOK«@O ÖË^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J\˜"ì å_»∞ `«##∞ `å#∞ ã¨~fi° r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~åºq∞QÍ, x„+≤¯Ü«Ú_»∞QÍ, xã¨ûOQÆ∞_»∞QÍ ^Œi≈ã¨∞<Î åfl_»∞.
J~Ú`Õ ~å=∞K«O„^•! „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ =∂„`«"Õ∞ 'qk`«"Õ^Œ∞º_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. L`«Î=∞
Pâ◊Ü«∞=Ú`À „Ѩܫ∞uflOK«#\˜ì 'J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞— .... L`«Î=∞ÉèÏ=##∞ á⁄O^ŒÖËHõ áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞.
J`«_∞» D „Éè=í ∂`«‡Hõ"∞≥ #ÿ ã¨O™ê~°OÖ’ x„+¨ÊÜ≥∂[#OQÍ ÃÑH· ˜ – H˜OkH˜ ã¨OK«iã¨∂<Î Õ LO@∞<åfl_»∞.
❖
ã¨~åfi`«‡Hõ=Ú (ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#flk), [#‡~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#\˜ì „|Ǩχ=Ú
XHõ¯>Ë „uHÍÅ=ÚÅO^Œ∞ ã¨`«º=Ú. WHõ D Jã¨`«º=ÚÖˇ·#\˜ì 'h=Ù – <Õ#∞ – [QÆ`«∞Η "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
„Éèí=∞ HÍ~°}OQÍ<Õ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. J\˜ì ã¨`«º=Ú#∞ JkèHÍ~°∞ÅQÆ∞ [#∞Å∞ (Those who have
become competent to receive this knowledge by cultivating dispassion & discrimination)
„QÆÇÏ≤ OK«@O H˘~°Hˆ , x#∞fl-##∞fl xq∞`«OÎ QÍ KÕã∞¨ H˘x, D '"åã≤+ª¨ ~å=∂Ü«∞}=Ú— J#∞ „QÆO^ä=Œ Ú#∞
ã¨~°fi`«`«Î fiã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ "åi=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl_»∞.
❖
J=Ü«∞==ÚÅHõ<åfl "ÕÔ~·# 'J=Ü«∞q—
D [QÆ`«∞ÎÖ’ [#∞ʼnõΩ J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ''ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅKÕ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞
K«∞#flq—— =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! J@∞¡ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl Ѩ^•~°÷=ÚÅxfl\˜H© "åãÎ̈"åxH˜
âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. ''W=hfl „|Ǩχ=Ú#O^Õ. „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~Ú——
Jx „|ǨχA˝Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. PÉèí~°}=Ú |OQÍ~°=Ú #∞O_ç "Õ~å? '`«~°OQÆ=Ú— J#|_»∞#k
h~°∞ H͉õΩO_® "Õ~°∞QÍ WOˆH^Œ<åfl J~Ú=Ù#fl^•? D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® Dâ◊fi~°∞#‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞.
386
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Jaè„áêÜ«∞O J<ÕH=õ ∞Ok *Ï˝#∞ÅKÕ, „â◊√u㨇 $`«∞ÅKÕ x~°fiÌ O^ŒfiOQÍ „ѨH\õ O˜ K«|_çOk. Dâ◊fi~°∞_Õ
[QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞<åfl_»∞.
HÍx D [QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú Dâ◊fi~°∞xÜ«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! ^Œ$ëêìO`«=Ú ã¨∞=~å‚Éèí~°}"Õ∞.
|OQÍ~°"Õ∞ PÉèí~°}OQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. J~Ú`Õ '|OQÍ~°=Ú `«# ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú
PÉèí~°}=ÚQÍ =∂i#k—— J#∞#k ã¨=∞O[ã¨=Ú HÍ^Œ∞ Hõ^•! |OQÍ~°=Ú |OQÍ~°=ÚQÍ<Õ
LO\’Ok. XHÍ<˘Hõ PHÍ~°=Ú#‰õΩ ''Q˘Å∞ã¨∞–QÍA—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ PÉè~í } ° <å=∞=Ú =∞#O Wã¨∞<Î åflO.
=∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú. D 'â◊si—x fã¨∞HÀ. D J=Ü«∞q (J=Ü«∞==ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#fl"å_»∞.
The Experiencer cum operator of the body) ã¨~°fi J=Ü«∞"å`«‡‰õΩ_≥· .... K≥=ÙÅO^Œ∞ q#@O,
Hõà◊§Ü«∞O^Œ∞ K«∂_»@O, K«~°‡=Ú#O^Œ∞ ã¨Ê~°≈ J#∞ÉèíqOK«@O ... "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∞Åxfl\˜H© 'Hõ~°Î—
J~Ú LO@∞<åfl_»∞. JO`«=∂„`«OKÕ`« J`«_∞» ''K«∂Ѩ٠– qxH˜_ç – ã¨Ê~°≈—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ qQÍ =∂iáÈ=@O
ÖË^Œ∞ Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ z^•`«‡ (ÖËHõ J=Ü«∞=â◊¥#º=∞QÆ∞ z^Œfiã¨∞Î=Ù) ‰õÄ_® ã¨~åfi`«‡Hõ"≥∞ÿ
LO_»@OKÕ`« <å<å~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. HÍh ã¨~°fi^• Ü«∞^ä•`«^äŒ∞_»∞.
D „áê}∞Å JO`«~°=Ú# XHÍ<˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J*Ï˝#OKÕ`« ''<Õ#∞ – [QÆ`«∞Η— "≥Ú^ŒÖˇ·#
~°∂Ѩ=ÚÅhfl „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ, ''ã¨∂~°∞º_»∞–ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞—— =Öˇ J\˜ì ÉèÏ=# ‰õÄ_®
„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. JO`«=∂„`«=Ú KÕ`« „|Ǩχ=Ú#‰õΩ =KÕÛÖ’>Ëq∂
LO_»^Œ∞. ''J*Ï˝#=Ú#∞ ã‘fiHõiOK«@O ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿÜ«Ú#flk—— Jx „QÆÇ≤ÏOz
#ѨC_Õ P „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨~åfi`«‡Hõ`«fi=Ú J#∞Éèí==∞=QÆÅ^Œ∞. D 'J<ÕHõ`«fi=Ú— J#∞
~°∂Ѩ=ÚQÆÅ '[QÆ`ü *Ï_»º=Ú— JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ `˘ÅQÆ∞K«∞#flk.
XHõ ã¨Êù\ ˜Hõ tÅÜ«∞O^Œ∞ (J\Ï¡ˆQ XHõ ^Œ~°Ê}=Ú#O^Œ∞) Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl J~°}ºO
„ѨuaOa™ÈÎO^Œ#∞HÀ .... JѨC_»∞ P ã¨Êù\ ˜HõOÖ’ HõxÑ≤OKÕ „ѨuaO| ^Œ$â◊º=Ú ã¨Êù\ ˜Hõ=Ú HõO>Ë
"ÕÔ~·#^•? HÍ^Œ∞ Hõ^•! ^Œ~°Ê}OÖ’ „ѨuaOaOKÕ h =ÚY=Ú ^Œ~°Ê}=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#^Œx J#ÖË=Ú
Hõ^•! z#‡Ü«Ú_»QÆ∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞x #∞O_ç D ''JǨÏOÉèÏ"å`«‡Hõ=Ú—— J~Ú#\˜ì [QÆ`«∞Î "ÕÔ~·#k
HÍ^Œ∞. HÍx, "ÕÔ~·#@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk. h\˜#∞O_ç `«~°OQÍÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å WO`«Ö’<Õ
qb#"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. P `«~°OQÆ=ÚÅ∞ [Å=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·# ~°∂Ѩ–<å=∞=ÚÅ`À „áêÑ≤ÎOz#ѨÊ\˜H©,
''`«~°OQÆ=ÚÅ∞ [Å=Ú HõO>Ë "Õ~°∞—— Jx Z=~°#QÆÅ~°∞? J^Õq^èŒOQÍ '„|Ǩχ=Ú— J#∞ =∞Ǩ
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ''ã¨$+¨µìÅ∞—— J<Õ `«~°OQÍÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å b#"≥∞ÿ áÈ`«∞<åfl~Ú. HÍx P
ã¨$+¨µìÅhfl „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õˆ~q∂HÍ^Œ∞.
F ~°ÑÚ¨¶ ‰õΩÅ uÅHõ=∂! ~å=∞K«O„^•! "åã¨"Î åxH˜ Ѩ~„° |Ǩχ=Ú Ñ¨^•~°~÷ Ç° Ï≤ `«=Ú. ã¨$+≤Ü
ì ∞« O^Œ∞
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú ÖË^Œ∞. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ã¨$+≤ìÜ«Ú ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? Ѩ~°„|Ǩχ ^Œ$+≤ì`À
^Œi≈¿ãÎ WHõ¯_» 'ã¨$+≤ì— J#|_»∞#^Õ `ÀK«^Œ∞. 'ã¨$+≤ì— J#|_»∞ ÉèË^Œ^Œ$+≤ìH˜ 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞
JYO_»–J„Ѩ"Õ∞Ü«∞– JkfifÜ«∞ `«`«Î fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú ÅaèOK«∞K«∞#flk. ^Œ~°Ê}OÖ’x
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 387
„ѨuaO|=Ú =Öˇ D ã¨$+≤ì '=∂Ü«∂ „ѨuÉèÏ㨗 =∂„`«"Õ∞. *Ï˝#∞ÅQÆ∞"åiH˜ '„|Ǩχã¨`«Î— =∂„`«"Õ∞
WHõ¯_» Åaè™ÈÎOk. J*Ï˝#∞ňH D h=Ù–<Õ#∞–[QÆ`«∞Î J#|_»∞ qq^èŒ`«fi=∞O`å `ÀK«∞K«∞#flk. z`ü
#O^Œ∞ „ѨuѶe¨ ã¨∞#Î fl 'q+¨Ü∞« *Ï˝#=Ú— HÍ~°}OKÕ`« z#‡Ü«∞Ѩ~„° |Ǩχ"Õ∞ [QÆ`∞« QÎ Í QÍOK«|_»∞K«∞#flk.
HõÅÊ# KÕã¨∞Î#flk .... HõÅÊ#QÍ QÍOK«|_»∞K«∞#flk ‰õÄ_® z#‡Ü«∞ „|Ǩχ"Õ∞ ã¨∞=∂!
J\˜ì HõÅÊ# Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèí=Ú# ... ''HÍ~°}–HÍ~°}=Ú—— (HÍ~°}=ÚÅ ÔHÅ¡ HÍ~°}=Ú)
J~Ú#\˜ì „|Ǩχ=Ú# JO`«=~°‰õΩ b#"≥∞ÿÜ«Ú#fl â◊|Ì`«<凄`« PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú#∞ ^èŒiOK«∞K«∞#flk.
J\˜ì PHÍâ◊~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú P `«~°∞"å`« ã¨Ê~°≈`«<凄`«`À QÆ∂_ç "åÜ«Ú`«fi=Ú J#∞Éèíq™ÈÎOk.
J@∞¡ "åÜ«Ú~°∂Ѩ=Ú ^èŒiOz# „|Ǩχ"Õ∞ `Õ[ó „ѨHÍâ◊=Ú=Öˇ ~°∂Ѩ`«<凄`«`À QÆ∂_ç `Õ*’
=∞Ü«∞`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. J@∞¡ `Õ*’~°∂Ѩ=Ú á⁄Ok# „|Ǩχ"Õ∞ ~°ã¨ `«<凄`«`À QÆ∂_ç [Å`«fi=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. D [Å~°∂áêaè=∂xÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú 'QÆO^èŒ `«<凄`«—`À QÆ∂_ç `«# z`«Î=Ú`À
Ѩ$käfi ÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. W@∞¡ [QÆ`«∞Î z#‡Ü«∂HÍ~°=Ú#<Õ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. D „Hõ=∞=Ú
„ѨHÍtOK«@O – W^ŒO`å xq∞+¨=ÚÖ’ ÅHõ∆= ÉèÏQÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ [iyáÈ`ÀOk. W^Õ HÀ\˜
HõÅÊ=ÚÅ =~°‰õΩ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl ã¨$+≤ì. HÍx, '„|Ǩχ=Ú— Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞
ÖËHõÜÕ∞ LO\’Ok. JÜ«∞ºk ''qâ◊√^Œú=Ú, x`«º„ѨHÍâ◊=Ú, ã¨$+≤얄Ѩà◊Ü«∞=ÚʼnõΩ ‰õÄ_® ™ê÷#=Ú,
L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞~°Ç≤Ï`«=Ú, Z\˜ì P^è•~°=Ú ÖËHõÜÕ∞ LO@∞#flk—— J~Ú=ÙO\’Ok. JÜ«∞ºk
xi¡Ñ¨ÎOQÍ, x+¨¯à◊OHõOQÍ, xˆ~¡Ñ¨OQÍ ã¨~°fi^• ã¨fi=∞Ç≤Ï=∞ Ü«∞O^Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖
'Ѩ~°=∂~°÷ã¨`«Î— Ü«∞O^Œ∞ ã¨$+≤얄Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ∞ LO@∞#flѨÊ\˜H©, JO^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl '"≥·+¨=∞ºO—
JO@∂ Un ÖË^Œ∞. D r=Ù_»∞ J*Ï˝#=ÚKÕ HõѨÊ|_çÜ«Ú#flѨC_»∞ J<ÕHõ ÉèË^Œ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡
HõxÑ≤Oz#ѨÊ\˜H© J`«x "åã¨Î=ã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ JYO_»`«fi=Ú#‰õΩ „Ѩ=∂^Œ"Õ∞q∂
U~°Ê_»@OÖË^Œ∞. J^Õ r=Ùx |∞kú „Ѩ|∞^Œú"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ''=∞#ã¨∞û–^Œ$â◊º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q W@∞¡
LO_»QÍ<Õ J`«_»∞ =ÚH˜Î ã¨fiÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. =ÚH˜Î ã¨fiÉèÏ==ÚKÕ JO`«~°OQÆ=Ú#
„ѨâßO`«|∞kúx á⁄Ok ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ Ü«∞^ä•`«^äŒ=ÚQÍ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞.
Z=~°∞ Z@∞¡ `«=∞ JO`«~°=Ú# „|Ǩχ =ã¨∞Î=Ù#∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ~À Jk JѨC_»∞ "åiѨ@¡ J>Ë¡
„ѨuѶ¨eã¨∂Î LO@∞Ok. JkÜÕ∞ '=∂Ü«∂â◊H˜Î qÖÏã¨=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J\˜ì Ѩi}Ï=∞=Ú
„QÆÇ≤ÏOz#\˜ì ã¨`«º„^Œ+¨ìÅQÆ∞ "Õ∞=Ú ''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ qÖÏã¨"Õ∞ HÍx, =∞iOˆHq∂
HÍ^Œ∞—— Jx x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO. `«Ñ¨ã¨∞û, ^蕺#=Ú, qKå~°}Å "≥Ú^ŒÅQÆ∞"å\˜KÕ "Õ∞=Ú
D q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`«<Õ D q+¨Ü«∞O K≥ѨCK«∞<åflO. ''D =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∞=ÚÅ`À
‰õÄ_ç#^≥· |Ç≤Ï~°fi $`«∞ÎÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. `«`«Êùe`«OQÍ K«∂KÕk, q<Õk, J#∞ÉèíqOKÕk ...
JO`å ˆH=ÅO <å=∞~°∂áê`«‡Hõ"≥∞ÿ# ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ#ÜÕ∞—— Jx "Õ∞=Ú QÆ∞iÎOK«∞K«∞<åfl=Ú. HÍ|\˜ì
Wq ÉèË^Œ ^Œ$+≤ì ^Œ$ëêì º ã¨`«º"Õ∞ J=Ù`å~Ú HÍx, "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞.
❖
388
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"åÜ«Ú=Ù K«eOK«#ѨC_»∞ ^•x LxH˜x =∞#O „QÆÇ≤ÏOK«=Ú. K«eOK«∞#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
^•x ã¨Ê~°≈#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åflO. K«Å#=Ú ÖË#ѨC_»∞ QÍe ÖË#>Ë¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍx, Jk ÖËx
ã¨=∞Ü«∞"≥∞ѨC_À K≥ѨC? 'J*Ï˝#=Ú— L#flO`«=~°‰õΩ ''K≥·`«#º „|Ǩχ=Ú—— =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç, [QÆ`ÕÎ
HõxÑ≤™ÈÎOk. J*Ï˝#O `˘Åy`Õ [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞. K≥·`«#º „|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë "åã¨Î="≥∞ÿ# ã¨`«Î HõeyÜ«Ú#flk.
P ã¨`«ÎÜÕ∞ ''ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ¯ - ã¨~°fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ QÆ∞iOz Z~°∞Hõ——QÍ
„ѨÉèíq™ÈÎOk. XH˘¯Hõ¯KÀ@ Jk `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°z LO\’Ok. =∞~˘HõKÀ@ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#=Ú`À „ѨHÍt™ÈÎOk. PHÍâ◊O JYO_»"≥∞ÿ x~°‡Å"≥∞ÿ LO_»QÍ JO^Œ∞ H˘O`«ÉèÏQÆO
x~°‡ÅOQÍ#∞, =∞iH˘O`«ÉèÏQÆO "Õ∞Ѷ¨∂^Œ∞ÅKÕ HõѨÊ|_ç LO\’Ok Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. J\˜ì
Z~°∞Hõ Ü≥ÚHõ¯ `åº[º–„QÍǨϺ=ÚÅ<Õ (ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz# *Ï˝#=Ú `«ºlOz LO_»∞@ ....
„QÆÇ≤ÏOzÜ«ÚO_»∞@<Õ) =∞#O ''|O^èŒ=Ú—— Jx, ''"≥∂Hõ∆=Ú—— Jx =º=ǨÏiã¨∞Î<åflO.
XHõ_»∞ ''`Õ[=Ú "Õ~°∞, „ѨHÍâ◊=Ú "Õ~°∞. ã¨∂~°∞º_»∞ "Õ~°∞. H˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞—— J#∞#\˜ì
|∞kú`À K«∂_»@O [iy`Õ, Jq J>Ë¡ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ `ÀK«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ''`Õ[ – „ѨHÍâ◊=ÚÅ∞
Jaè#fl=ÚÅ∞. ã¨∂~°∞º_»∞ – ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞–"Õ~°∞ HÍ=Ù—— J#∞#\˜ì ^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞
=∂„`«O, Jaè#fl`«fi"Õ∞ J#∞Éèí==ÚQÍ âı+≤OK«∞K«∞#flk. ''„|Ǩχ`«`«Î fi=Ú—— „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡!
1) ã¨$+≤ìH˜ =ÚO^Œ∞ '„|Ǩχ=Ú— XHõ¯>Ë HõÅ^Œ∞.
2) [QÆ`«∞Î – „|Ǩχ=Ú XHõ¯>Ë
D Ô~O_»∞ "åHõº=ÚÅ∞ XˆH™êi X#QÆ∂_»QÆÅ=O\Ï~å? U q^èŒOQÍ?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : =∞\˜ì`À XHõÉÁ=∞‡ `«Ü«∂~°∞KÕâß=∞#∞HÀ ... P ÉÁ=∞‡ =∞#O `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞\ÏxH˜ =ÚO^Õ ''=∞\˜ì—— L#flk Hõ^•! H˘Ü«∞º`À XHõ ÉÁ=∞‡ ÖËHõ PHÍ~°=Ú (U#∞QÆ∞,
QÆ∞é]=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q) XHõ Hõ=∞‡i teÊ =∞Åz<å_»#∞HÀ .... P P@ÉÁ=∞‡ PHÍ~°=Ú#‰õΩ
=ÚO^Õ 'H˘Ü«∞º— LO_ç L#flk Hõ^•! =∞\˜ìÉÁ=∞‡QÍ =∞ÅK«|_ç#ѨC_»∞, H˘Ü«∞º ÉÁ=∞‡QÍ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞|_ç#ѨC_»∞ .... =∞\˜ì–=∞\˜ìQÍ<Õ, H˘Ü«∞º–H˘Ü«∞ºQÍ<Õ LO_ç LO@∞<åfl~Ú. J>Ë¡ P =∞\˜ì
ÉÁ=∞‡ =ÚHõ¯Öˇ·#ѨC_»∞ ‰õÄ_® =∞\˜ì=∞>Ëì Hõ^•! D ''[QÆ`«∞Η— J#|_»∞#k ‰õÄ_®, (ÉÁ=∞‡
PHÍ~°=Ú =∞\˜ì`À LO_çÜÕ∞ L#fl@∞¡), „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ J=ºHõÎ"≥∞ÿ LO_ç LO@∞#flk. =ºHõÎ=∞QÆ∞@
[iy#ѨC_»∞ ‰õÄ_®, ([QÆ`«∞Î „áêÑ≤Îã¨∞Î#flѨC_»∞ ‰õÄ_®) W^ŒO`å „|Ǩχ=Ú HõO>Ë U=∂„`«O
"ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ ™êO™êiHõ^Œ$+≤ì QÆÅ"åxH˜ =∂„`«O ''Ѩ~°„|Ǩχ=Ú—— J#|_Õ XHÍ<˘Hõ
ã¨∞qâßÅ Z_®iÖ’ h\˜K≥Å=∞Å =Öˇ Åaèã¨∞Î#fl D [QÆ`«∞ÎÅ∞ ZO_»=∂=ÙÅ=Öˇ Jã¨`«º=ÚÖË
J~Ú#ѨÊ\˜H© ''ã¨`«º"Õ∞<å?—— J#fl@∞¡QÍ „Éèíq∞OѨKÕã¨∞Î<åfl~Ú. qz„`«O Uq∞@O>Ë, ''z#‡Ü«∞
„|Ǩχ=Ú—— .... „ÉèÏOu =Å# r=~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, 'ã¨$+≤ì–„Hõ=∞=Ú— J#∞^•xH˜ Ö’|_»∞
K«∞#flk. WHõ¯_» „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl [QÆ`ü K«=∞`å¯~°=∞O`å JkÜÕ∞ HÍ~°}OQÍ HõeyÜ«Ú#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 389
áêÅÖ’ 'fÑ≤— L#flk. q∞iÜ«∞Ѩ٠yO[ÅÖ’ 'HÍ~°=Ú— LO\’Ok. h\˜Ü«∞O^Œ∞ „^Œ=`«fiO
LO\’Ok. QÍeÜ«∞O^Œ∞ Hõ^eŒ HõÅ∞ L<åfl~Ú. J=hfl P Ѩ^•~°=÷ ÚʼnõΩ "Õ~Ô #· ^•x=Öˇ Ѩ^„Œ ѨÜ∂≥ QÆO
^Œ$ëêì º K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© .... XHõ^•x #∞O_ç =∞~˘Hõ\ ˜ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. "å\˜H˜ aè#fl–aè#fl"≥∞ÿ#
ã¨`«Î ZHõ¯_» L#flk? ''„|Ǩχã¨`«Î ^Œ$â◊º=Ú =O\˜k HÍ^Œ∞. ã¨$+≤ìH˜ "Õ~°∞QÍ „|Ǩχ=∞#∞#k ZHõ¯_À
ÖË^Œ∞. „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨`«Î‰õΩ "Õ~°∞QÍ '„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞#^Õn ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k
''q∞^䌺—— JxÜÕ∞ ã≤^•úOfHõiOK«|_»∞K«∞#flk.
❖
Z\˜ì HÍ~°}O ÖˉõΩO._®<Õ „|Ǩχ=Ú [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. J\˜ì „ѨHÍâ◊=Ú
„|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õˆ~q∂ HÍ^Œ∞. ''"åã¨#Å∞–z`«Î=Ú–r=ÙÅ∞—— ... J#|_»∞#=hfl =∞#ã¨∞û#∞O_Õ
L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. L#fl^ŒO`å =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ L#flk. =∞#ã¨∞û HÍ#\˜ì [QÆ`ÕÎ ÖË^Œ∞. WHõ
=∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? =∞##"Õ∞ Hõ^•! J#QÍ .... „|Ǩχã¨Oq`ÕÎ `«# =∞## â◊H˜Îx
L`ÕÎl`«O KÕã≤ '[QÆ`«∞Ζr=Ù_»∞— J#∞ *Ï_»º=Ú#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk. ''*Ï˝#
Ü≥∂QÆ=Ú—— =Å#, ''^Œ$_è®ÉèϺã¨O—— =Å#, ''ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO—— =Å#, D =∞#ã¨∞û Å~ÚOz
áÈ~Ú#ѨC_»∞, J\˜ì"åx ^Œ$+≤ìÖ’ D [QÆ`«∞Î ''ÖËx^Õ—— JQÆ∞K«∞#flk.
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! „|Ǩχ=Ú ã¨~åfi`«‡Hõ"≥∞ÿ, âßO`«"≥∞ÿ, J["≥∞ÿ, z#‡Ü«∞"≥∞ÿ, x`«º„ѨHÍâ◊Hõ"≥∞ÿ
L#flk. ^•xH˜ [##–=∞~°}=ÚÅ#∞#"Õ ÖË=Ù. Jk z^Œ…#=Ú J~Ú=Ù#flk. WHõ D ã¨$+≤ì
Ѩ~O° Ѩ~å„áêÑ≤Î JO\Ï"å.... W^ŒO`å x*ÏxH˜ Ѩ~=° ∂}∞ ã¨=¸Ç¨Ï ~°∂Ѩ=Ú# ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°OQÍ
„ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk. „ÉèÏOu–z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk HÍx, JO^Œ∞‰õΩ "ÕÔ~=~À
HÍ~°}O HÍ^Œ∞. Jã¨Å∞ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖËq∞? P Ѩ~°=∂}∞=Ù#O^Œ∞ ã¨$+≤ì LO_»@O Uq∞\˜? D
Hõ#|_»∞K«∞#fl – J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl ''ã¨∞Y–^Œ∞óY–~åQÆ–^Õfi+¨=Ú——Å`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞Î q∞^䌺
=∂„`«"Õ∞ .... J#@OÖ’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. (ÖËHõ) ã¨fiH©Ü«∞HõeÊ`« ÉèÏ=<å"≥·z„`«º"Õ∞!
❖
h\˜Ü«∞O^Œ∞ JÅÅ∞ "≥Å∞=_»∞K«∞, WO`«Ö’<Õ J}˜yáÈ`«∞<åfl~Ú K«∂Kå"å? D r=Ùx
Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ≤Î J=ã¨÷Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. `˘ÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J>Ë¡ D
â◊s~å^Œ∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú, `˘ÅyáÈ=ÙK«∞<åfl~Ú. ''D â◊s~°=ÚÅ∞, ÉèÏ=#Å∞, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞
ZO^Œ∞ÖËz qb#"≥∞áÿ È`«∞<åflÜ≥∂ J\˜ì `«`fi« "Õ∞ 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú— J#|_»∞#k—— Jx qA˝Å∞ x~°fizOK«∞
K«∞<åfl~°∞. D r=Ù_»∞ `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ ã¨fiã¨÷`« á⁄O^ŒÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞.
J`«xH˜ XH˜O`« Éè’QÆ=ÚÅ Ü≥∞_» q~åQÆ=Ú HõeyO^• JO`«=∂„`«O KÕ`«<Õ J`«_»∞ L`«Î=∞=∞QÆ∞
Ѩ^=Œ Ú á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ q~åQÆ=Ú Hõey#^• ... WHõ 'r=#∞‡H˜—Î Hˆ `«y#"å_»Q∞Æ
K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞–^ÕǨÏ=Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ^ÕǨ`«‡|∞kú HõeyÜ«Ú#fl"åxÜ«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞
''~åQÆ=ÚÅ∞–Éè’QÆ=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl „Ѩ^Œi≈`«=ÚÅ∞ J=ÙK«∞<åfl~Ú. '^ÕǨ`«‡|∞kú— ÖËx"åxH˜
[## =∞~°}=ÚÖË ÖË=Ù. P J#∞Éèí==ÚÅhfl J`«x ^Œ$+≤ìÖ’ ã¨fiѨflã¨OѶ¨∞@#=O\˜"Õ.
390
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''Dâ◊fi~°K≥·`«#º=Ú – r=Ùx K≥·`«#º=Ú—— ... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® HÍ~°}=Ú–HÍ~°º=Ú–Láêkè
(cause - effect - adjunct) ÖËx"Õ#x „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! "å\˜ JÉèË^Œ=Ú#∞, SHõº`«fi=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOz# "åˆ~ D ã¨O™ê~°=Ú#∞ [~Úã¨∞Î<åfl~°∞. =ÚH˜ÎH˜ J~°∞›Å∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. D ÉÏǨϺ
^Œ$â◊º|O^èŒ=Ú #∞O_ç q=Ú‰õΩÎÖˇ· `«iã¨∞Î<åfl~°∞. h\˜#∞O_ç `«~°OQÆ=ÚÅhfl "Õ~°∞HÍ#@∞¡,
`«~°OQÆ=ÚÅhfl [Å"Õ∞ J~Ú=Ù#fl@∞¡, r=K≥·`«#º=Ú Dâ◊fi~° K≥·`«#º=Ú #∞O_ç "Õ~°∞ HÍ<ÕHÍ^Œ∞.
Dâ◊fi~° K≥`· #« º=Ú JkfifÜ«∞"≥∞ÿ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊~∂° Ѩ"∞≥ ÿ (Self effulgent or luminous) =iúÅ∞¡K∞« #flk.
P Dâ◊fi~°K≥·`«#º"Õ∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞, - PHÍâ◊=Ú "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ PKåÛù^èŒ# á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡,-
'JǨÏOÉèÏ==Ú— J#∞ PKåÛù^#Œ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JѨC_»k [QÆ^•ƒù=##∞ ^èiŒ OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J@∞¡ JǨÏOHÍ~åKåÛù^Œ=Ú`À [QÆ^•ƒù=##∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl Dâ◊fi~° K≥·`«#º"Õ∞ D[QÆ`«∞Î. Dâ◊fi~°
K≥·`«<åº`«‡Hõ"≥∞ÿ (ÖËHõ Dâ◊fi~°K≥·`«#º"Õ∞ JO`«ó`«`«Î fi=ÚQÍ QÆÅ) '[QÆ`«∞Η Jx K≥ѨÊ|_Õ Wk 'ã¨`«∞Η
HÍ^Œ∞. W^ŒO`å Jã¨`«∞Î ‰õÄ_® HÍ^Œ∞.
K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞K«∞, ÉÏǨϺ=Ú# JǨÏOÉèÏ==Ú`À „ѨHõ\ ˜`«O JÜÕ∞ºk „|Ǩχ"Õ∞ ã¨∞=∂!
P „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#ÜÕ∞ ã¨OHõÅÊ ÉèË^•#∞™ê~°OQÍ qâ◊fi=Ú#∞ „ѨHÍtOѨKÕ™ÈÎOk. J\˜ì
'JǨÏO— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú „|Ǩχ"Õ∞. (''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡—— .... |∞∞ˆQfi^ŒO)
F ~åѶ¨∞"å! D [QÆ`«∞ÎQÍ ÉÏǨϺ=Ú# ^Œ$_è»"≥∞ÿ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ
^Œi≈Oz#ѨC_»∞ Hõ}∆ OÖ’ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ã¨`Ϋ Ü«∞O^Œ∞ Å~Ú™ÈÎOk. ã¨fiã¨fi~°∂ѨOQÍ ã¨O^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk.
❖❖❖
3. ''^≥·==Ú—— – J~°÷=Ú
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! XHõ Ѩ~°=∂}∞=Ù#∞ ÅHõ∆ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ qÉèílOKå=∞#∞HÀ
.... J\Ï¡ˆQ XHõ xq∞+¨HÍÅ=Ú#∞ ‰õÄ_® ÅHõ∆ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ KÕã≤<å =∞#∞HÀ ... JѨC_»∞ P
ÅHõ∆=ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# HÍÅ=Ú #O^Œ∞ "ÕÅH˘Åk [QÆ`«∞ÎÅ∞, "ÕÅH˘Åk HõÅÊ=ÚÅ∞ (''HõÅÊ#—— Ü≥ÚHõ¯
K«=∞`å¯~°O KÕ`«) ã¨`«º=Ú=Öˇ „ѨuÉèÏã≤OK«QÆÅ=Ù ã¨∞=∂! =∞~°Å J@∞¡ „ѨuÉèÏã≤OK«∞ „Ѩu
[QÆ`∞« ÖÎ ’x „Ѩ`ºÕ Hõ Ѩ~=° ∂}∞=Ù#O^Œ∞ W\˜"ì Ü
Õ ∞« QÆ∞ J<ÕHõ [QÆ`∞« ÅÎ ∞ J#∞Éè=í =Ú#‰õΩ Åaèã∞¨ <Î åfl~Ú.
JO^Œ∞ˆH D ''[QÆ`«∞Η— J#|_»∞#^ŒO`å ''JO`«∞ÖËx „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
h\˜Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞_çQÆ∞O_»=ÚÅ∞ ÖË^• P=~°Î=ÚÅ∞ (circles) ã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•!
D Éèí∂`«–=~°Î=∂#–Éèíq+¨º`ü ã¨$+¨µìÅ∞ ‰õÄ_® ã¨Ê+¨ìOQÍ ã≤÷~°OQÍ L#fl>Ë¡ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ
h‰õΩ P ã¨∞_çÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl h~°∞ U Hõ∆}OÖ’ J~Ú<å ã≤÷~°OQÍ LO\’O^•? Jã¨Å∞ JHõ¯_» h~°∞
H͉õΩO_® "Õ~°∞QÍ 'ã¨∞_ç— J#|_»∞#k ZHõ¯_» L#flk?
Z_®iÖ’ Hõ#|_Õ ZO_»=∂=ÙÅ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì #n`«~°OQÆ=ÚÅ∞, P `«~°OQÆ=ÚÅÖ’
''ÃÑ^ŒÌ–z#fl– á⁄_»=Ù–"≥_»Å∞Ê—— ÔH~°@=ÚÅ =º`åºã¨=ÚÅ∞ "åã¨Î==∂?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 391
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ã¨fiH©Ü«∞ J*Ï˝#=ÚKÕ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~°Åhfl ‰õÄ_® 'q∞^䌺—
=∂„`«"Õ∞! ã¨fiѨflOÖ’#∞, WO„^Œ*ÏÅOÖ’#∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞
JѨÊ\˜H˜ "åã¨Î==∞<Õ JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°ú=ÚÅ∞, ã¨$+¨µìÅ∞ q∞^䕺
~°∂Ѩ=Ú<Õ Hõey LO_ç, ˆH=ÅO ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ`« =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí= Ü≥∂Qƺ=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú.
WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ W^ŒO`å ''ã¨`«º"Õ∞——... Jx JxÑ≤OK«@O J\˜ì^Õ!
N~å=Ú_»∞ : F `«`«Î fi*Ï˝! *Ï˝#∞Å∞ `«=∞ qKå~°}Ï |ÅO KÕ`« ''UHÍ`«‡~°∂ѨHõ=Ú–xifiHõÅÊ=Ú——
J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ É’^茗— J#∞ ã≤÷ux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! WHõ JѨC_»∞ P ã≤÷uÖ’ "åiH˜ D
â◊s~°=Ú xÅz LO@∞O^•? ÖËHõ '^≥·==Ú— J#|_»∞ ^•xKÕ P„Hõq∞OK«|_ç LO@∞O^•? "åiѨ@¡
^≥·==Ú Z\Ï¡ =iÎOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok?
=∞~˘Hõ „Ѩâfl◊ . ''JO`å 'xÜ«∞u—ÜÕ∞ x~°~‚ Ú™ÈÎOk. =∞#^Õq∂ ÖË^∞Œ —— Jx K≥ÑC¨ 'xÜ«∞u"å^ŒO—
QÆ∞iOz q∂ Jaè„áêÜ«∞O K≥ѨÊ=∞x "Õ_»∞H˘O@∞<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! XHÍ<˘Hõ ''=∞ǨxÜ«∞u—— L#flk. P =∞ǨxÜ«∞uÜÕ∞ „áê}
„ѨÜ≥∂[#=Ú H˘~°‰õΩ ''ã¨ÊO^Œ~°∂Ñ≤}˜—— QÍ#∞, =ã¨∞Î â◊H˜Î – „ѨÜ≥∂[#O H˘~°‰õΩ ''J=â◊ºO –
ÉèÏ=x——QÍ#∞ ã¨OHõÅÊ – „ѨÜ≥∂[#O H˘~°‰õΩ ''Dâ◊fi~° ã¨OHõeÊ—— QÍ#∞ JQÆ∞K«∞#flk. P xÜ«∞u
=Å#<Õ `«`«Î fiA˝Å â◊s~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_® xÅzÜ«ÚO_»@O, P â◊s~°=ÚÅ∞ Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ
H˘~°‰õΩ Ü≥∂QƺO J=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. P xÜ«∞uÜÕ∞ ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèí=Ú. ÖËHõ HõÅÊ#
Ü≥ÚHõ¯ „áê~°OÉè"í ∞Õ Jk. Hõ#∞Hõ HõÖÏÊ~°OÉè=í ∞O^Œ∞ ''Wk Jyfl, nx xÜ«∞u W\˜kì , Wk T~°fiú =Ú#‰õΩ
[fieOK«∞#∞ QÍHõ! Wk [Å=Ú, nx ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ Wq. Wk Ѩš=Ú#‰õΩ „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞#∞QÍHõ!——
J#∞ ~°∂ѨOQÍ Ñ¨~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ HõÅÊ<å =$uÎQÍ [xOK«∞K«∞#flk. J\˜ì D =∞ǨxÜ«∞uÜÕ∞
''=∞Ǩã¨`«Î–=∞Ǩz`ü–=∞Ǩâ◊H˜Î–=∞Ǩ^Œ$+≤ì–=∞Ǩ„H˜Ü«∞–=∞Ǩϟ^•ƒù==Ú–=∞Ǩã¨ÊO^Œ=Ú–
=∞Ǩ`«‡~°∂Ѩ=Ú—— ... W`åºk <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À âßG=ÚÅKÕ PÜ«∂ qÅHõ∆}=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz
=º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk. J\˜ì =∞ǨxÜ«∞u Ü≥ÚHõ¯ |Å=ÚKÕ`<« Õ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ [QÆ`û« =¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞
QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ=Öˇ Ѩi=~°Î# "≥Ú#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. ^•xx J#∞ã¨iOKÕ ~åHõ∆ã¨∞Å∞, ^Õ=`«Å∞, ^≥·`«∞ºÅ∞,
<åQÆ∞Å∞ ... "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ HõÖÏÊO`«=Ú =~°‰õΩ =º=ã≤÷`«∞Öˇ· LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F ~å=∂! ''„|Ǩχ ã¨`«Î—— Ü«∞O^Œ∞ [QÆ`«∞Î LO>Ë LO_»=K«∞Û. ÖËHõ ''[QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞—— Jx
K≥ѨÊ|_»=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å, 'xÜ«∞u— =∂„`«O Z#fl\˜H© =∂~°*ÏÅ^Œ∞. J~Ú`Õ, ''„|Ǩχ=Ú,
xÜ«∞u, ã¨$+≤—ì — .... D =¸_»∞ XHõ¯>ËQÍx, "Õ~∞° "Õ~∞° HÍ^Œ∞. `«`fi« A˝Å∞ nxx W>Ë¡ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J*Ï˝#∞ʼnõΩ q+¨Ü«∞O `≥eÜ«∞Ѩˆ~Û L^ÕÌâ◊O`À<Õ D xÜ«∞uH˜, ''ã¨$+≤ì—— J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞. J\˜ì D
ã¨$+≤ì Pk=∞^蕺O`« ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# „|Ǩχ=Ú#O^Õ xÅzÜ«Ú#flk.
ã¨Êù\ ˜Hõ=Ú #O^Œ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =#O „ѨuaOaOK«∞K«∞#fl^Œ#∞HÀ ... J@∞¡ P =#O
ã¨Êù\ ˜Hõ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiK«Ûù`« =Å#<Õ „ѨHÍt™ÈÎOk Hõ^•! '=∂Ü«∞—`À ‰õÄ_»∞H˘x L#fl '„|Ǩχ=Ú—
392
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ 'ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì ã¨OHõÅ∞Ê_»∞— .... (J`«_Õ '„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞, Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞, „Ѩ*ÏѨu—
Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞<åfl_»∞) .... `«#Ü«∞O^Œ∞#fl xÜ«∞ux „QÆÇ≤ÏOz, ^•xH˜ `«y#>Ë¡ ã¨$+≤ìx
X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. Wk ''x„kOKÕ=ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ∂« HÍâ◊OÖ’ ã¨fiѨfl=Ú ÅaèOK«@O—— =O\˜^ãÕ ∞¨ =∂!
^ÕÇ≤Ï Ü≥ÚHõ¯ D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ ''Wq KÕ`«∞Å∞, Wq HÍà◊√§.....—— W>Ë¡ "Õ~°∞"Õ~°∞ J=Ü«∞==ÚÅ∞
"Õ~°∞"Õ~°∞QÍ K«∂_»|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù ÉèÏ==Ú— á⁄Ok,
K≥`· #« º|ÅOKÕ`« D xÜ«∞u "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =º=Ǩ~° ã¨~o° x QÍOK«∞K«∞#flk. `«^•Ìfi~å, D Hõ#|_Õ^OŒ `å
`«##∞O_ç "Õ~°∞H͉õΩ#fl#∞, "ÕÔ~·#@∞¡ QÍOK«∞K«∞#flk.
P =∞ǨxÜ«∞u<Õ '^≥·==Ú— Jx‰õÄ_® JO@∞<åfl=Ú. JkÜÕ∞ ã¨~°fiHÍÅ=ÚÅO^Œ∞, ã¨~°fi
=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ „Ѩã¨iOz LO\’Ok. qâ◊√^ŒúK≥·`«#º ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ''Dâ◊fi~° ã¨OHõÅÊ=Ú—— J#QÍ P
=∞ǨxÜ«∞uÜÕ∞. ''Wk W@∞¡ x~°fiiÎOK«|_»∞@KÕ HÍÖÏ#∞ QÆ∞}OQÍ W@∞¡ J=â◊º=Ú U~°Ê_»∞#∞——
J#∞ xÜ«∞=∞=Ú<Õ ÃÑ^ŒÌÅ∞ '^≥·==Ú—QÍ =i‚ã¨∞Î<åfl~°∞.
'ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú— (effort) J#∞ ã¨ÊO^Œ=Ú, ã¨~°fi„H˜Ü«∞Å∞, =$Hõ∆=ÚÅ∞, [O`«∞=ÙÅ∞, =∂#=ÙÅ∞,
~å„uO|=à◊√§ .. W^ŒO`å P xÜ«∞uÜÕ∞. J~Ú`Õ P xÜ«∞uH˜ =¸ÅO ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi"Õ∞.
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl jÅ`«fi=Ú =Å# xÜ«∞u, xÜ«∞u =Å# ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi=Ú .... XHõ^•xÃÑ·
=∞~˘Hõ\ ˜ P^è•~°Ñ¨_ç „Ñ¨à◊Ü«∞O =~°‰õΩ J>Ë¡ xÅz LO@∞<åfl~Ú. =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∂#O`«~°O D
Ô~O_»∂ UHõ"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. J#QÍ, Jq Ô~O_»∂ ã¨fi™ê÷#=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Hõeã≤áÈ`«∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ ~åѶ¨∞"å! xÜ«∞u – ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú✺ .... D Ô~O_»∂ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú q∂^Õ
P^è•~°Ñ¨_ç, J#∞ã¨iOz LO@∞<åflÜ«∞x =∞~°Å „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. Wxfl =∂@Å∞ ^ÕxH˜? h=Ù
##∞fl ''^≥·=-ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú——Å QÆ∞iOz „ѨtflOK«@O, <Õ#∞ K≥ѨÊ@O. W^ŒO`å ‰õÄ_® ѨÙ~°∞+¨ –
„Ѩܫ∞`«fl~°∂Ѩ"Õ∞. ''D ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl =º=Ǩ~°=Ú ‰õÄ_® xÜ«∞uÜ≥ÚHõ¯ qÉèí="Õ∞—— Jx h=Ù
`«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOKåe.
''XH˘¯Hõ¯_»∞ ^≥·=Ѩ~åÜ«∞}∞_≥· '^≥·="Õ∞ ##∞fl #_»∞ѨÙ#∞— Jx `«Åz x„+≤¯Ü«Ú_≥· LO_»@O
‰õÄ_® 'xÜ«∞u— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉÏè ="Õ∞. xÜ«∞u Ü≥ÚHõ¯ x~°Ü ‚ ∞« O „ѨHÍ~°O 'ѨÙ~°∞+¨µ_Õq∂ KÕÜ∞« ‰õΩO_»∞QÍHõ—
Jx J~Ú=ÙO>Ë, JѨC_»∞ U"≥∞ÿ<å K≥Ü«∞º=Öˇ#<Õ |∞kúQÍx, P |∞kú =Å# [~°∞QÆ∞ Hõ~°‡QÍx, P
Hõ~°‡ =Å# U~°Ê_»∞ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ QÍx [iÔQ_çq HÍ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« HõÖÏÊ~°OÉèíO #∞O_ç,
„Ѩà◊Ü«∞=Ú =~°‰õΩ [iÔQ_ç=hfl xÜ«∞u=Öˇ#<Õ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú——. ... Jx xÜ«∞u"å^Œ∞Å∞
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J=â◊º=Ú [~°∞QÆ=Åã≤ Ü«Ú#fl ^•xx ~°∞„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "åi |∞kú ‰õÄ_®
Ju„Hõq∞OK«ÖËHõ áÈ`ÀO^Œx "åi Jaè„áêÜ«∞O.
✺
xÜ«∞u ´ An arrangement of cause and effect.
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú ´ That which results because of efforts.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 393
F ~å=∂! xÜ«∞u Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú K≥ѨCK«∞#fl 'xÜ«∞u—"å^Œ∞Å Jaè„áêÜ«∞=Ú J>Ë¡
LO_»x=Ú‡. |∞kú=∞O`«∞_≥#· "å_»∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ `«ºlOz ''xÜ«∞uÜÕ∞ JO`å KÕã∞¨ ‰õΩáÈ`«∞Ok——
.... J#∞ xi¡Ñ¨Î`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞‰õΩO_»∞#∞QÍHõ! ZO^Œ∞HõO\Ï"å! xÜ«∞u ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚÅ
~°∂Ѩ=Ú#<Õ Hõ~°‡Å#∞ xÜ«∞q∞OK«∞K«∞#flk. PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞ PK«iOz#ѨC_Õ PÜ«∂ Ѷ¨e`«=ÚÅ∞
Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. qq^èŒ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ^Œ$ëêì º gH˜∆OK«|_»‰õΩO_®, ''Dâ◊fi~°
ã¨OHõÅÊ=Ú—— J#|_»∞ ÉèÏ=#KÕ ^Œi≈Oz#ѨC_»∞, J^•Ìxx ''xÜ«∞u—— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å=@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. J@∞¡QÍHõ ã¨$+≤ì–„H˜Ü«∞ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ ^Œ$ëêì º K«∂z#ѨÙ_»∞ 'ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú— Jx
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. Dâ◊fi~°ã¨OHõÅÊ=Ú ‰õÄ_® `«∞^Œ‰õΩ Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°=Ú ~°∂Ѩ=Ú<Õ ^•eÛ r=Ùx
ã¨q∂Ñ≤™ÈÎOk ã¨∞=∂!
❖
''<Õ#∞ xÜ«∞u<Õ P„â◊~Ú™êÎ#∞. [~°∞QÆ=Åã≤#^Õ^À [~°∞QÆ∞`«∞Ok. x„+≤¯Ü«Ú_»<≥· LO\Ï#∞——
Jx ѨxKÕÜ«∞@O =∂x"Õã≤ K«uH˜ÅѨ_ç ‰õÄ~°∞Û<Õ"å_»∞ ™êkèOK«QÆey#^Õq∂ LO_»^Œ∞. J@¡x
Éè’[#O, TÑ≤iÑ‘ÅÛ@O ‰õÄ_® =∂x"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å_®? ''ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú P„â◊~ÚOK«O_ç. JѨC_Õ
L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#O á⁄O^ŒQÆÅ~°∞—— Jx =∞#O D q^èŒOQÍ Ñ¨Ù#~°∞^•…\ ˜OK«∞‰õΩO@∞<åflO.
''„Ѩܫ∞`«fl=Ú Ü≥ÚHõ¯ f„=`«#∞ J#∞ã¨iOKÕ „ѨÜ≥∂[#O LO@∞Ok—— J#∞#\˜ì ã¨~°fi^•
ã≤kúOzÜÕ∞Ü«Ú#fl q^è•#=Ú<Õ 'xÜ«∞u—QÍ [#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞QÍHõ!
❖
''Jã¨Å∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ =ÚH˜Î Jx ZO^Œ∞‰õΩ J<åe? XHõ_»∞ ã¨~°fiHõ~°‡Å∞ `«ºlOz, xifiHõÅÊ
ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ "åÜ«Ú=Ù#∞ – =∞#ã¨∞û#∞ x~ÀkèOz =ÚH˜Îx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ „ѨH¯õ ‰õΩ<≥\ ì˜ xÜ«∞u"å^Œ=Ú<Õ ã‘fiHõiOK«@O Lz`«O—— Jx H˘O^Œ~∞° xÜ«∞u"å^Œ∞Å
Jaè„áêÜ«∞O. J~Ú`Õ xifiHõÅÊ ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOK«@O, "åÜ«Ú=Ù#∞ x~ÀkèOK«@O Wq ‰õÄ_®
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú =Å¡<Õ ™ê^茺Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O ÖˉõΩO_® ZHõ¯_≥·<å, Z#fl_≥·<å,
Z=fiiÔH·<å, U^≥·<å Åaè™ÈÎO^•? ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! J~Ú`Õ XHÍ<˘Hõx =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
=∞#O K«∂_»QÆÅ"Õ∞"≥∂ HÍx, J`«x W`«óѨÓ~°fiѨ٠Hõ~°‡Å#∞, "å\˜ Ѷ¨e`«OQÍ =~°Î=∂#OÖ’
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ =∞#O ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~°K«ÖË=Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''W`«xH˜ Wk J^Œ$+¨ì
HÍ~°}OQÍ „áêÑ≤ÎOzOk. J`«xH˜ Jk ZO`« „Ѩܫ∞uflOz<å ^Œ∞~°^Œ$+¨ìHÍ~°}OQÍ „áêÑ≤ÎOK«ÖË^Œ∞——
W`åºk "åHõº=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#|_»∞^•xH˜ P~ÀÑ≤ã¨∞Î<åflO. "åã¨Î"åxH˜ xt`«
^Œ$+≤ì`À ѨijeOz K«∂z#ѨC_»∞, ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O ÖˉõΩO_® U^≥·<å Åaè™ÈÎO^Œx x~°∂Ñ≤OK«@O
J™ê^茺"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`«, âßGqkèx J#∞ã¨iOz ''ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ J=ÅOaOK«@O, J#QÍ,
„Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«@O—— J#∞#^Õ Ñ¨~°=∞„âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ=∞x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. ã≤kú
ÅaèOzO^• .... WHõ PÃÑ· J\˜ì r=Ùx Hõ~°‡ÖËg |OkèOK«*ÏÅ=Ù. P ã≤kú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«"Õ∞ <≥·+¨¯~°‡º
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆=Ú. Z=_»∞ '`å#∞ Hõ~°‡Å‰õΩ, P Hõ~°‡Å „ѨÜ≥∂[#=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#
394
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
â◊√^ŒúK≥·`«#º`«`«Î fi=Ú J~Ú=Ù<åfl#∞—, Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_À J\˜ì "åxx D [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞ QÍx,
Hõ~°‡–JHõ~°‡Å∞ QÍx U=∂„`«O xˆ~ÌtOK«ÖË=x „QÆÇ≤ÏOK«∞. ''"≥∂Hõ∆ã≤÷u—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl\˜ì J\˜ì
JO`«~°OQÆ – J=QÍǨÏ# ã≤÷uÜÕ∞ Ѩ~°=∞„âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#k ã¨∞=∂!
J~Ú`Õ, ˆH=ÅO Hõ~°‡Å∞ `«ºlOz#O`«=∂„`«OKÕ`« U XHõ¯iH˜ '<≥·+¨¯~°‡ºã≤kú (Hõ~°‡~åÇ≤Ï`«º
ã≤÷u)—— „áêÑ≤ÎOK«^Œ∞. =∞#ã¨∞û#∞ WKåÛù~°Ç≤Ï`«OKÕã≤#ѨC_Õ Jk Åaè™ÈÎOk. Jk J\Ï¡ LOz,
"Õ∞=Ú ™ê^茺=Ú–™ê^èŒ#=Ú (achievement - process of achieving) Å#∞ ÉÏQÍ Ñ¨ijeOz
K«∂z, ''Hõ~°‡ÅHõO>Ë *Ï˝#"Õ∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ#k—— Jx ‰õÄ_® WHõ¯_» XѨCH˘O@∞<åflO.
❖
D xÜ«∞u .... '*Ï˝#∞Å xÜ«∞u— – 'J*Ï˝#∞Å xÜ«∞u— .... J#∞#\˜ì Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·#
=º=Ǩ~°jÅ`«fi=Ú =∞#‰õΩ [QÆ`«∞ÎÖ’ Åaè™ÈÎOk. ''*Ï˝#∞Å xÜ«∞u—— Ü«∞O^Œ∞ ^Œ∞óY~åÇ≤Ï`«º"Õ∞
JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#=∞QÆ∞K«∞#flk. ^•x=Å# 'Jq^Œº— (Ignorance) <åâ◊#"≥∞ÿáÈ=ÙK«∞#flk. J\˜ì
xÜ«∞uH˜ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ 'Ѩ~°=∞„áêÑ≤Ηܫ∞QÆ∞ L`«Î=∞ QÆu Åaè™ÈÎOk.
WHõ J*Ï˝#∞Å xÜ«∞u .... ''Wk W@∞¡ KÕÜ«Ú_»∞, Ѷ¨e`«OQÍ D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
„áêѨOzHõ ÖËHõ Ö∫H˜Hõ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ ã≤kúOK«QÆÅ=Ù—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú Hõey LO\’Ok. ã¨OHõÅÊ
– „Ѩܫ∞`«fl|Å=ÚÅ ##∞ã¨iOz PÜ«∂ Ö∫H˜Hõ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ X#QÆ∂_»∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ
r=Ùx ã¨=Ú^Œiú OK«QeÆ y#k „|Ǩχ*Ï˝# "≥ÚHõ¯>Ë. h\˜ÜÚ≥ Hõ¯ „^Œ=`«fi"Õ∞ HÔ ~°@=ÚÅ∞QÍ, ã¨∞_»∞Å∞QÍ,
|∞_»QÆÅ∞QÍ „Ѩ^Œi≈`«=ÚÅQÆ∞ K«∞<åfl~Ú Hõ^•! „|Ǩχ"Õ∞ xÜ«∞u~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨HõŠѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚÅ ™ê^èŒHõ=Ú, ™ê^茺=Ú, ™ê^èŒ#=Ú ‰õÄ_® J~Ú=Ù#fl^Œx ã¨∂Hõ;
„^Œ+¨ìÅQÆ∞ P`«‡*Ï˝#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞.
❖❖❖
4. „|Ǩχ"Õ∞ – W^ŒO`å!
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! P „|Ǩχ`«`«Î fi"Õ∞ ã¨~°fiHÍÅ=ÚÅO^Œ∞, ã¨~°fi^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞, ã¨~°fiâ◊H˜Î =∞O`«"≥∞ÿ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. JO`ÕHÍ^Œ∞. ã¨~°∞fiÅ PHÍ~°=Ú JkÜÕ∞. ã¨Ô~· fiâ◊fi~°º=Ú, ã¨~°fi"åºÑ≤, ã¨~°fi=Ú
‰õÄ_® J^Õ. P „|Ǩχ"Õ∞ P`«‡. Jk ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=∞QÆ∞@KÕ, ^•x WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOz H˘xflKÀ@¡
„ѨHõ\ ˜`«O J=Ù`ÀOk. =∞iH˘xflKÀ@¡ „ѨHõ\ ˜`«O JQÆ∞@ÖË^Œ∞. HÍx 㨈~fiã¨~°fi„`å P„Hõq∞OzÜÕ∞
L#flk. Z^Œ∞~°∞QÍ ^Œ~°Ê}O LO>Ë h „ѨuaO|=Ú Hõ#|_»∞`«∞Ok. ^Œ~°Ê}O ÖËHõáÈ`Õ ...
„ѨuaO|=Ú Hõ#|_»^Œ∞ HÍx, „ѨuaO|=Ú JHõ¯_» =~°‰õΩ „Ѩã¨iOzÜÕ∞ L#flk Hõ^•! LO_çÜÕ∞
L#flk Hõ^•! |∞kú L#flKÀ@ =∞#ã¨∞û – Láêkè "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
P „|Ǩχ=Ú ™êufiHõ Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ âßO`«ÉèÏ==Ú#∞, ~å[㨠Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ K«Å#â◊H˜Îx,
`å=∞ã≤Hõ Láê^è∞Œ ÅÖ’ [_»`fi« =Ú#∞ „ѨH\õ O˜ K«∞K«∞#flk. „ѨàÜ
◊ ∞« – ã¨∞+¨µÑ¨ÙÅÎ O^Œ∞ „ѨH@õ <å~°ÇÏ≤ `«OQÍ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 395
LO\’Ok. Jk ZK«Û@ U ~°∂Ѩ=Ú#∞ Z@∞¡ ã¨OHõeÊOK«∞K«∞O_»∞<À, JK«Û@ J\˜ì ~°∂Ѩ=Ú<Õ
J=Ö’H˜ã¨∂Î LO@∞Ok. ^•xâ◊H˜Î ZK«Û@ U ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~Úã¨∞ÎO^À JK«Û@ P ~°∂Ѩ=Ú#<Õ
'q=~°Î=Ú— K≥O^ŒQÆÅ^Œ∞. JkÜÕ∞ <å<å ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ =º=ǨÏ$`«=∞QÆ∞K«∞, =º=Ǩ~°^Œ$+≤ìH˜
qaè#fl=ÚÅ∞QÍ JQÆ∞Ñ≤OK«∞K«∞#flk. HÍx Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìH˜ D [QÆ`«∞ÎÖ’ `ÀK«∞K«∞#fl^ŒO`å XHõ¯>Ë
J~Ú=Ù#flk HÍx, "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ^Œ∞. „|Ǩχ"Õ∞ W^ŒO`å. D ''Láêkè–=∞#ã¨∞û–|∞kú–r=Ù_»∞ –
Dâ◊fi~°∞_»∞—— ... "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°∞¡ |∞kú=∞O`«∞ÅKÕ Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=Ú H˘~°‰õΩ HõeÊOK«|_®¤~Ú.
WO`«=∂„`«OKÕ`« P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Z\˜ì ÉèË^Œ=¸ ÖË^Œ∞. ''h~°∞–JÅÅ∞–#^Œ∞Å∞–ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ∞
–HÍÅ∞=Å∞–K≥~°∞=ÙÅ∞—— .... W^ŒO`å <å=∂^Œ∞Å HõÅÊ#ÜÕ∞ Hõ^•! JxflKÀ@¡ L#flk [Å"Õ∞
Hõ^•! XˆH „|Ǩχ`«`Ϋ fi=Ú „u=¸~°∞ÅÎ ∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ =~°‰Ωõ ã¨~ˆ fiã¨~fi° „`å JO`«~åºq∞`«fi=Ú
=Ç≤ÏOzÜ«Ú#flk. PÉèí~°}=ÚÅ∞ J<ÕHõO HÍ=K«∞Û. HÍx |OQÍ~°O XHõ¯>Ë Hõ^•! „|Ǩχ=Ú, Jk
„ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞#fl =∞<À|∞^ŒúºÇ¨ÏOHÍ~°~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ 'â◊H˜Î— XHõ¯>Ë HÍx "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
D '|∞kú—x K«∂Kå"å? Wk ^Õxx Z@∞¡ x~°‚~ÚOK«∞H˘O\’O^À, J>Ë¡ ÉÏǨϺ^Œ$+≤ì U~°Ê_»@O,
J>Ë¡ J#∞Éèí=O HÍ=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. |∞kú ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Îã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! D
|∞kú Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìx á⁄O^Œ@O [iy#ѨC_»∞ =∞~°∞Hõ∆}O 㨈~fi–ã¨~°fi„`å P`«‡<Õ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk.
J\˜ì ^Œ~°≈#=ÚKÕ |∞kúÜ«∞O^Œ∞#fl ^À+¨=ÚÅhfl Éèí㨇"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi ã¨=∞`«fiÉèÏ=#,
ã¨=∞~°™ê#∞Éèí∂u J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ''„ÉÏǑχã≤÷u—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk JkÜÕ∞!
„|Ǩχ=Ú ã¨~åfi`«‡Hõ"∞≥ Ü
ÿ Ú« #flk. JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝#∞ʼnõΩ ã¨~fi° „`å ã¨=∞ÉèÏ==ÚQÍ<Õ QÀK«i™ÈÎOk.
*Ï˝#=Ú – J*Ï˝#=Ú .... D Ô~O_ç\ ˜H© Jk XˆH suQÍ ™êH©∆Éèí∂`«"≥∞ÿ LO\’Ok. XHõ Hõ∆}OÖ’
''<Õ#∞ x+¨¯à◊OHõ ™êH©∆`«`«fi=Ú#∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOz#^≥· LO\’Ok. =∞~˘Hõ Hõ∆}OÖ’ „ÉèÏOuH˜Ö’<≥·
ZK«Û@<À, Z^•Ìx<À QÍOK«∞K«∞#flk. JaèÖÏ+¨ ѨÓ~°fiHõOQÍ ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ Ö’<≥· `«##∞ `å<Õ
u~°ã¨¯i™ÈÎOk. J~Ú`Õ ''J\˜ì ^Œ~°≈#=∞O`å ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊"Õ∞—— Jx *Ï˝#∞Å∞ É’kèOK«∞K«∞<åfl~°∞.
D z`«Î=Ú Z^•Ìxx, Z@∞¡ ã¨OHõeÊOK«∞`ÀO^À, Z^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ ''Jaèx"Õâ◊O (Desire to
have)—— á⁄O^Œ∞`ÀO^À, J^•Ìxx J>Ë¡ QÍOK«∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ, '[QÆ`∞« —Î QÍ h‰õΩ „áêÑ≤O Î K«∞K«∞#fl^ŒO`å
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°"Õ∞ ã¨∞=∂! J@∞¡ [QÆ`«∞ÎQÍ á⁄O^Œ@O ''zK«ÛùH˜Î——ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« „|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë ã¨`«º=Ú. `«H˜¯#^ŒO`å ÖËHõÜÕ∞ L#flk.
=∞i ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞ J~Ú=Ù<åfl#∞ Hõ^•! <åH˜OHõ QÆu Uk?—— J#∞ <≥·~åâ◊ºO ^ÕxH˜?
Z=iH˜? |ÅÇ‘Ï#`« – ã¨fiÅÊ`«fi=Ú `«ºlOK«|_»∞QÍHõ.
F ~å=∞K«O„^•! x^Œ∞~°Ö!Ë J*Ï˝#=Ú `«ºlOK«∞. P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»"·≥ xtÛO`«∞_»"·≥ "≥eq¡ iÜ«Ú=Ú!
❖❖❖
396
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
5. „|Ǩχ=Ú – kfifÜ«∞ 'ã¨`«Î—
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''Ѩ~°=∂`«‡—— ZšѨC_»∂ ''x~°‡Å=Ú, ã¨fi„ѨHÍâ◊=Ú, P#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú,
P^ŒºO`«=ÚÅ∞ ÖËxk, qâ◊√^Œú=Ú, ã¨~°fiQÆ=∞=Ú (Jxfl"≥·Ñ¨ÙÅ „Ѩã¨iOz Ü«Ú#flk)—— J~Ú=Ù#flk.
Jk UHÍÅ=∞O^Œ∞ Z\ì̃ =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞. J\ì̃ Ѩ~°=∂#O^Œ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡
#∞O_ç `«\ÏHõ [ÅOÖ’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ ÃÑ^ŒÌ ÔH~°@=Ú L`«Ê#fl"≥∞ÿ#@∞¡, „Ѩ^äŒ=∞z`«ÎÜ«Ú`«∞_»QÆ∞
'„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞— L`«Ê#fl=∞QÆ∞ K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ ã¨=∞+≤ìã¨$+≤ì ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J`«x â◊s~°=Ú. âßG=ÚÅKÕ 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒù_∞» — Jx K≥Ñʨ |_»∞K«∞#fl '„Ѩ^=Œä ∞ r=`«`fi« =Ú—
#∞O_ç WHõ D q∞QÆ`å [QÆ`«∞Î JO`å =zÛѨ_»∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! „|Ǩχ=Ú JѨizÛù#fl=Ú, JkfifÜ«∞=Ú, ã¨fi„ѨHÍâ◊Hõ=Ú, JYO_»=Ú
Hõ^•! WHõ D r=Ùx K«∂Kå~å? W`«_»∞ ѨizÛù#∞fl_»∞. ''Ô~O_»=k HõÅ^Œ∞. <åHõ<åfl 'Wk— "Õ~°∞——
J#∞#\˜ì kfifÜ«∞`«fi=Ú#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. ''<Õ#∞ Ѩiq∞`«∞_»#∞. P^è•~°Ñ¨_çL#fl"å_»#∞—— J#∞
ÉèÏ=<À^ÕfiQÆ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
<å ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞q∞\’ q#O_ç.
J\˜ì „|Ǩχ=Ú #∞O_ç, JO^Œ∞‰õΩ =ºuiHõÎ=ÚÖˇ·# QÆ∞}=ÚÅ∞ QÆÅ D 'r=Ùxã¨`«Î— Z@∞¡
|Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk? ÖËHõ, „|Ǩχ=Ú D 'r=ã¨`«Î— J#|_»∞ Ѩiq∞`å#∞Éèí=O Z\Ï¡ á⁄O^Œ@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk? D [QÆ`«∞ÎÅ∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú?
D q+¨Ü«∞O <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J\˜ì „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ 'q∞^䌺— J~Ú#\˜ì ^≥· fi`«ÉèÏ==Ú JHÍ~°}O QÍ<Õ
HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. ÃÑ^ŒÌ–z#fl `«~°OQÆ=ÚÅ∞ ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ ÖË™êÎ~Ú K«∂Kå"å? J\Ï¡ˆQ ''<Õ#∞
ã¨=∞+≤ìr=Ù_»#∞. <Õ#∞ =º+≤ìr=Ù_»#∞—— J#∞#\˜ì ÃÑ^ŒÌ–z#fl `«~°OQÆ ~°∂ѨHõÅÊ#Å∞ „|Ǩχ=Ú
#O^Œ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ, „|Ǩχ=Ú U<å_»∂ 'r=Ù_»∞— JQÆ∞@ÖË^Œ∞. ''=∞i =∂‰õΩ r=Ù_»∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl_»∞
Hõ^•?—— JO\Ï"å? J\Ï¡ `ÀK«@O Jq^•ºã¨O™ê¯~°=Ú KÕ`«<Õ ã¨∞=∂! =∞\˜ì`À ÉÁ=∞‡#∞
`«Ü∂« ~°∞KÕâß=∞#∞HÀ .... =∞\˜ì `«# PHÍ~°=Ú#∞ áÈQ˘@∞ì‰Ωõ O\’O^•? Jã¨Å∞ =∞\˜Hì ˜ PHÍ~°=∞O@∂
U^≥·<å L#fl^•? =∞i ÉÁ=∞‡‰õΩ PHÍ~°O L#flk Hõ^•? ÉÁ=∞‡‰õΩ PHÍ~°O =∞\˜ìÖ’OKÕ =zÛOk
Hõ^•! J>Ë¡ „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® ã¨~°fi^• x~°‡Å=Ú, ã¨~°fi"åºÑ≤ J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_®, ''r=Ù_»∞—— J#|_»∞
XHÍ<˘Hõ ã¨O‰õΩz`«`«fi=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ PáêkOK«∞‰õΩO\’Ok. HÍx „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ''r=Ù_»∞
JQÆ∞@—— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O ÖË^Œ∞. D r=Ù_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl_»∞ HÍx, =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
=∞i D ã¨fiÅÊ`åfi^Œ∞Å∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =ã¨∞<Î åflÜ«∞O\Ï"å? ''P`«‡ ^Œ~≈° #=Ú—— J#∞ q+¨Ü∞« OÖ’
H˘O`« „Éè=í ∞, J™ê=∞~°º÷ =Ú, JqKå~°} ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ HÍ~°}~°ÇÏ≤ `«OQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 397
Ѷ¨e`«OQÍ ''qâßÅz^•HÍâ◊"Õ∞—— J`«ºO`« cè+¨}"≥∞ÿ `ÀK«∞K«∞#flk. HÍx J^Õ z^•HÍâ◊=Ú *Ï˝#∞ʼnõΩ
=∂„`«O P#O^Œ=∞Ü«∞=Ú, âßâ◊fi`«=Ú, „ѨâßO`«=Ú, L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
J\˜ì z^•HÍâ◊=Ú Láêkè ~°Ç≤Ï`«=Ú, ѨiѨÓ~°‚=Ú, ã¨`«fi=∞Ü«∞=Ú JQÆ∞@KÕ`«, ѨO_ç`«∞Å∞
‰õÄ_® J^•Ìxx ''Wk—— Jx xˆ~ÌtOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. P „|Ǩχ=Ú<Õ .... ''âßOu=∞Ü«∞=∞QÆ∞
Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú—— Jx âßG=ÚÅ∞ x~°fizã¨∞Î<åfl~Ú. J^Õ Ñ¨~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ P^Œº ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. F
~å=∂! h=ÙQÍx, <Õ#∞QÍx, =∞Ô~=~°∞QÍx U Hõ∆}=ÚÖ’ ‰õÄ_® J^•Ìx #∞O_ç "ÕÔ~·# "å~°=Ú
HÍ^Œ∞. ^•xx „QÆÇÏ≤ OK«∞@ÜÕ∞ *Ï˝#=Ú. ''Jk "Õ~∞° , <Õ#∞ "Õ~∞° . <Õ#∞ J^•Ìxx á⁄O^Œ=Åã≤ÜÚ« #flk——
... J#∞#\˜ì ã≤÷u '„ÉÏǑχã≤÷u HÍ^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ''J^•Ìx #∞O_ç <Õ#∞ "Õ~°∞—— – J#∞
ÉèÏ==Ú#∞ [~ÚOz Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# ã≤÷u á⁄OkÜ«ÚO_»∞=Ú. ÖË^•, J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=Ú<Õ
P„â◊~ÚOK«∞=Ú.
❖
P „|Ǩχ"Õ∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞ Láêkè`À ‰õÄ_ç#^≥·, ã¨Oq^•`«‡Hõ"≥∞ÿ (ã¨`ü ´ Entity experience
q`ü ´ knowing experience) „áê}=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞K«∞#flk. JѨC_»∞, ''<Õ#∞ „áê}`«`«fi=Ú#∞,
ÖËHõ <å‰õΩ „áê}=ÚÅ∞ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#q—— Jx ÉèÏq™ÈÎOk. J\˜ì ÉèÏ==Ú `˘Åy, =ÚH˜Î ÅaèOKÕO`«
=~°‰õΩ P ã¨Oq`«∞Î ''r=Ù_»∞—— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ r=Ù_»∞ J#∞#k „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯
kfifÜ«∞ ~°∂Ѩ=∞x, '=∞~˘Hõ „Ѩã¨∞Êù@=Ú— (another manifestation) Jx J#=K«∞Û.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! „|Ǩχ=Ú#‰õΩ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÖË ÖË#ѨC_»∞, WHõ 'r=Ù_»∞— J#|_»∞
kfifÜ«∞~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : x["Õ∞. J~Ú`Õ, 'r=Ù_»∞— Jx =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞Î#fl `«`«fi=Ú#‰õΩ =∂„`«O
<å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ZHõ¯_» L<åfl~Ú? r=Ù_»∞ „Ѩ*Ï˝`«`«fi"Õ∞ HÍx HÍà◊√§–KÕ`«∞Å∞ HÍ^Œ∞Hõ^•! WHõ
<å=∞~°∂áê^Œ∞Å∞ PáêkOK«@O, ^Œi≈OK«@O „Éè=í ∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ J=QÍǨÏ# =Å#<Õ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
„|Ǩχ=Ú Z@∞¡ "å‰õΩ¯#‰õΩ JO^Œx^≥· Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À, D r=Ùx q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_®
J\˜ì^Õ. D r=Ù_»∞ ‰õÄ_® "å‰õΩ¯‰õΩ JO^Œx"å_»∞, Jx~°fiK«hÜ«Ú_»∞. "åã¨Î"åxH˜ D r=Ù#‰õΩ,
„|Ǩχ=Ú#‰õΩ Éè^Ë OŒ =\˜ì HõÅÊ# =∂„`«"∞Õ . J~Ú`Õ JâßOu`À xO_çÜÚ« #fl D [#∞Å J=QÍǨÏ##∞
K«∂z#ѨC_»∞ ã¨`«º„^Œ+¨ìÅ=∞QÆ∞ =∂ ǨÏ$^ŒÜ«∞O P¢~°Ì`«`À xO_çáÈ`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''Wk
ã¨`«º=Ú – Wk „Éèí=∞—— Jx É’kèOK«∞@‰õΩ LѨ„Hõq∞ã¨∞Î<åflO. JO^Œ∞‰õΩ J#∞=ÙQÍ ''r=Ù_»∞——
''|∞kú—— ''=∞#ã¨∞û—— ''<Õ#∞—— ''h=Ù—— ''[QÆ`«∞Η— J#∞ Ѩ^Œ*ÏÅO LѨÜ≥∂yã¨∞Î<åflO. ''D r=Ù_Õ
ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ „|Ǩχ"≥∞ÿÜ«Ú<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ ã¨~°fiã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞, q"å^Œ=ÚÅ#∞, ã¨fiѨfl`«∞ź=ÚÅ#∞
`«ºlOz xtÛO`«∞Öˇ· ѨÓ~°É‚ Ïè ==Ú =Ç≤ÏOz LO_»O_ç.—— Jx x~°∂Ñ≤ã∞¨ <Î åflO. Ѷe¨ `«OQÍ J<ÕH=õ ∞Ok
qKå~°}Ѩ~°∞Å∞ qKå~°}–q=∞~°≈–qâßfiã¨=ÚÅ#∞ ã¨=∞#fi~ÚOK«∞H˘x, „Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~·
ѨÓ~å‚#O^Œ=∞Ü«ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. W^ŒO`å „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°=Ú, HõÅÊ<å Kå`«∞~°º"Õ∞
HÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
398
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z^•HÍâ◊~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú# Jã¨OMϺHõ=ÚÅ∞, J#∞Éèí"å`«‡Hõ=ÚÅ∞ JQÆ∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞
„ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ Uk „ѨuaOaOz<å, „ѨuaOaOK«Hõ áÈ~Ú<å ^Œ~°Ê}=ÚÖ’ =∂~°∞Ê
KÕ~∞° ÊÖËq∞ LO\Ï~Ú? Uq∂ LO_»=Ù Hõ^•! J>Ë¡ z^•`«‡ q+¨Ü∞« O ‰õÄ_®! "åÜ«Ú=Ù „Ѩãi¨ OK«#ѨC_»∞
ã¨=Ú„^ŒO „ѨâßO`«OQÍ LO@∞Ok. "åÜ«Ú=Ù „Ѩãi¨ Oz#ѨC_À .... [Å=∞O`å J<ÕHõ `«~O° QÍÅ`À
HõÖ’¡Å"≥∞ÿ LO@∞Ok. HÍx ã¨=Ú„^Œ[ÅO '[ÅO—QÍ<Õ LÉèíÜ«∞ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ LO\’Ok.
xâ◊ÛÅ[ÅOÖ’ "ÕÜ∞« |_»¤ QÆ∞ÅHõ~å~Ú=Öˇ .... z`«KÎ åOK«Åº=Ú Hõey#ѨC_»∞, =∞<À=$`«∞ÅÎ `À
‰õÄ_ç# r=ã¨`«Î<Õ 'r=Ù_»∞— Jx JO@∞<åflO. x~°‡Å=∞QÆ∞ „|Ǩχ =ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ „áê}ã¨ÊO^Œ=Ú
J^蕺~ÀÑ≤`"« ∞≥ #ÿ ѨC_»∞.... [ÅO HõxÑ≤OK«‰Ωõ O_® `«~O° QÆO HõxÑ≤ã∞¨ #Î fl@∞¡ ..... |OQÍ~°O `ÀK«‰Ωõ O_®
PÉèí~°}"Õ∞ `ÀK«∞#@∞¡ ..... P „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ QÆÅ ''x„+≤¯Ü«∞`«fi=Ú—— HõxÑ≤OK«‰õΩO_® L#flk.
JѨC_»∞ ѨizÛù<åfl#∞Éè=í O`À ‰õÄ_ç# 'JǨÏOÉèÏ=O— Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~} ° U~°Ê_»∞`ÀOk. J\˜ì ã¨∞Êù~} ° ÜÕ∞
r=Ù_»∞QÍ x~°fizOK«|_»∞`ÀOk.
xѨCÖ’ '"Õ_ç— L#fl@∞¡, =∞OK«∞Ö’ 'K«Å¡^Œ#=Ú— LO@∞#fl@∞¡ .... „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ KåOK«Åº
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ r=ÉèÏ==Ú ‰õÄ_®, =ÚH˜Î ÅaèOK«#O`«=~°‰õΩ, LO_ç LO\’Ok.
z„^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ P P`«‡`«`Ϋfi=Ú#O^Œ∞ ã¨fiÉèÏ==â◊OKÕ`« HõÅ∞QÆ∞ ѨizÛù#fl`«fi"Õ∞ D r=Ù_»∞.
„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ѨizÛù#fl`«fi=Ú— ÖËHõ r=ÉèÏ==Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å ^Œ$_è»=∞QÆ∞ "åã¨<å|ÅO
KÕ`« „Hõ=∞OQÍ JǨÏOÉèÏ= ~°∂Ѩ=Ú#∞ k^Œ∞ÌH˘#∞K«∞#flk.
❖
F ~å=∞K«O„^•! J@∞ PHÍâ◊O"≥·Ñ¨Ù K«∂_»∞. JHõ¯_» h‰õΩ 'he~°OQÆ∞— Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•! P
=~°‚=Ú ZHõ¯_» L#flk? Jã¨Å∞ L#fl^•? ÖË^Œ∞. J~Ú##∞ HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk. D JǨÏOÉèÏ==Ú
r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ''WHõ¯_» W@∞¡ L#flk—— Jx QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ gÅ∞QÍ ÅaèOK«@O ÖË^Œ∞. HÍx, J#∞Éèí=O
J=Ù`ÀOk. P`«‡^Œ~°≈#O HÍHõáÈ~Ú#\ì̃ HÍ~°}OKÕ`« 'z`üK≥·`«#º=Ú— `«##∞`å#∞ JǨÏOÉèÏ==ÚKÕ
‰õΩkOK«|_ç#^•x=Öˇ QÍOK«∞K«∞#flk. D r=Ù_»∞ ѨÓ~°fiã¨OHõÅÊ ã¨O™ê¯~°=ÚÅKÕ „Ѩɒkè`«∞_≥·,
J\˜ì J^蕺ã¨=Å# 'JǨÏOÉèÏ==Ú— J#∞ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P JǨÏOÉèÏ="Õ∞
ã¨fiã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ`« ѨizÛù#fl"≥∞ÿ ''^Õâ◊=Ú – HÍÅ=Ú – ^ÕǨÏ=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèÏ"å"Õâ◊=ÚʼnõΩ
Ö’#QÆ∞K«∞#flk. D ^ÕǨk PHÍ~°=ÚÅ#∞ ^•Å∞ÛK«∞#flk. "åÜ«Úã¨ÊO^Œ=Ú=Öˇ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞.
''ã¨fiã¨OHõeÊOK«@O—— J#∞ ã¨fiÉèÏ=OKÕ`« ''z`«Î=Ú, r=Ù_»∞, =∞#ã¨∞û, =∂Ü«∞ – „ѨHõ$u—— J<Õ
¿Ñ~°¡`À ¿Ñ~˘¯#|_»∞`ÀOk. ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ"≥∞ÿ#\˜ì D z`«Î"Õ∞ 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞— JQÆ∞K«∞#flk. J^Õ
ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ`« ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ#∞, "å\˜ ã¨fiÉèÏ==ÚÖˇ·#\˜ì ѨOK«`«<凄`«Å#∞ HõeÊOK«∞K«∞#flk.
K«∂Kå"å, ~å=∂! D q^èŒOQÍ P „|Ǩχ=Ú KÕ`«<å`«‡Hõ=∞QÆ∞ ''ѨÓ~åfi=ã¨÷—— #∞O_ç K«∞ºuá⁄Ok
[_»=∞QÆ∞ ѨOK«`«<凄`«Å∞QÍ =∂~°∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 399
ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞ ѨOK« `«<凄`«Å∞
PHÍâ◊`«`«Î fi=Ú #∞O_ç â◊|Ì`«`«Î fi=Ú
"åÜ«Ú`«`«Î fi=Ú #∞O_ç ã¨Ê~°≈`«`«Î fi=Ú
`Õ*’`«`«Î fi=Ú #∞O_ç ~°∂Ѩ`«`«Î fi=Ú
[Å`«`«Î fi=Ú #∞O_ç ~°ã¨`«`«Î fi=Ú
Éèí∂`«`«Î fi=Ú #∞O_ç QÆO^èŒ`«`«Î fi=Ú
''ѨOK«`«<凄`«ÉèÏ==Ú—— (â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ ÉèÏ=# ÖËHõ ã¨O™ê¯~°=Ú) á⁄Ok#\˜ì
W`«óѨÓ~°fiѨ٠â◊√^Œú z`«Î=Ú PHÍâ◊OÖ’x #Hõ∆„`«OÖÏQÍ `Õ[óHõ}OQÍ =∂~°∞K«∞#flk. c[=Ú,
JO‰õΩiã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? h~°∞ QÆ_»¤Hõ\ ˜ì PÜ«∂ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡ P `Õ[óHõ}=Ú,
`«#Ü«∞O^Œ∞ „|Ǩχ=Ú „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»QÍ, JO_»`fi« =Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. 'k=º^ÕÇϨ HõÅÊ#— P„â◊~ÚOz
k=º ^ÕǨÏ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JǨÏOÉèÏ= â◊¥#º"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ JǨÏOÉèÏ==Ú#∞
á⁄O^Œ∞`ÀOk. WHõ PÜ«∂ Ö’Hõ=ÚÅxfl\˜Ü∞« O^Œ∞ ã¨OK«i™ÈÎOk. H˘xfl\˜Ü∞« O^Œ∞ ™ê÷=~° ÉèÏ==Ú#∞,
=∞iH˘xfl\˜Ü∞« O^Œ∞ [OQÆ=∞ÉèÏ==Ú#∞, WOH˘xfl\˜Ü∞« O^Œ∞ MËK~« `° fi« =Ú#∞ (PHÍâ◊ ã¨OKå~°ÉÏè =##∞)
ã¨fiã¨OHõÅÊ=∞Ç≤Ï=∞KÕ`« á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
❖
ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiO ''ѨOK«`«<凄`« ã¨OHõÅÊ=Ú—— #∞O_ç L^Œ~ÚOz#\˜ì r=^ÕǨÏ"Õ∞ „Hõ=∞OQÍ
„|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ á⁄Ok, ã¨=∞+≤ì–r=ÉèÏ==ÚKÕ J`«_»∞ D [QÆ`«∞Î#∞
xi‡OK«∞K«∞<åfl_»∞. ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù J~Ú# ã¨=∞+≤ì ã¨$ëêì º#∞Éèíq, ã¨fiÉèÏ==â◊OKÕ`« `å#∞ ã¨OHõeÊOz
^Œi≈OK«∞^•xx `å<Õ ''PǨñ! Wk ZHõ¯_ç#∞O_À L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k Hõ^•—— Jx ÉèÏqã¨∞Î<åfl_»∞. J>Ë¡
J#∞Éèí=O ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©, J`«_»∞ z`«ûfiÉèÏ=Ù_Õ J~Ú=Ù<åfl_»∞ Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« Jxfl\˜H© HÍ~°}=Ú, ™ê÷#=Ú J~Ú=Ù#fl\˜ì „|ǨχÉèÏ==Ú#∞ `«ºlOz"ÕÜ«∞@O ÖË^Œ∞
ã¨∞=∂! J@∞¡ `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ '[QÆ`«∞Η‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å#∞ xi‡OK«∞K«∞<åfl_»∞. [Å=Ú `«#
[Åã¨fiÉèÏ=O `«ºlOK«‰Ωõ O_®<Õ `«#Ü«∞O^Œ∞ ''`«~O° QÆ=ÚÅ∞—— J#|_»∞ PHÍ~° qHÍ~°=Ú#∞ „ѨH\õ ™˜ ÈÎOk
Hõ^•! 'z`«∞Η #∞O_ç ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ 'z`«Î=Ú— L^Œ~ÚOK«∞ K«∞#flk. `«~°OQÆ=ÚÅ∞ "ÕÔ~·# „H˜Ü«∞
– ~°∂Ѩ – <å=∞=Ú HõeyÜ«Ú#flѨÊ\˜H©, qKåiOz K«∂z#ѨC_»∞, KÕu`À ã¨Ê $tOz#ѨC_»∞
[ÅOQÍ<Õ JQÆ∞K«∞#flk Hõ^•! J>Ë¡ [QÆ`å¯~°}=∞QÆ∞ Hõ~‡° Å∞ '[Å=ÚÖ’x #∞~°∞QÆ∞ Ü≥ÚHõ¯ `≥Å∞Ѩٗ=Öˇ
„Éèí=∂`«‡Hõ=ÚÅ∞ QÍ<Õ LO_ç LO@∞<åfl~Ú. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? "åã¨Î"åxH˜ 'z`ü— J#∞#k D
[QÆ`«∞ÎÅ KÕ`« QÍx, [#‡ÅKÕ`« QÍx, Hõ~°‡ÅKÕ`«QÍx, =∞iOÔH^•Ìx KÕ`«<≥·<åQÍx, '|^Œú=Ú—
JQÆ∞#k HÍ^Œ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©, „Éèí=∞KÕ ''<Õ#∞ Ѩiq∞`åK«~°} Ѩ~°∞_»#∞—— J#∞ ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊ÉèÏ=#
=∂„`«O á⁄O^Œ∞`ÀOk. D r=Ù_»∞ ã¨~fi° ^• z`«ûfi~°∂ѨÙ_Õ ã¨∞=∂! J>Ë¡ ã¨=∞+≤~ì ∂° ѨÙ_»Q∞Æ Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒù_∞»
‰õÄ_®!
❖
400
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ_»∞ `«# JO`«~°OQÆ=Ú#, ÖËHõ =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ ã¨OHõeÊOz, J\˜ì ã¨OHõÖÏÊ#∞ ™ê~°OQÍ<Õ
D [QÆ`«∞Î#∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. J#QÍ, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ L^Œ~ÚOK«\ÏxH˜ =ÚO^Õ =∞#ã¨∞û L#flk.
=∞#ã¨∞û L^Œ~ÚOK«\ÏxH˜ =ÚO^Õ 'r=Ù_»∞— L<åfl_»∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ J`«_»∞ x„+≤¯Ü«Ú_≥·Ü«Ú<åfl_»∞.
P `«~°∞"å`« ã¨OHõeÊOz Hõ~°‡Å#∞ X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. XHõ q`«Î#=ÚÖ’ ''JO‰õΩ~°=Ú "≥ÚÅ∞K«∞@——
J#∞ ã¨∂Hõ;ÉèÏ==Ú# L`«Ê#fl"≥∞ÿ ÃÑiy, „Hõ=∞OQÍ ''P‰õΩÅ∞–HÍO_»=Ú–âßYÅ∞–Ѷ¨Å=ÚÅ∞
–ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ =∂~°∞K«∞O_»∞@ K«∂Kå=Ù Hõ^•!
J>Ë¡ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùxÜ«∞O^Œ∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Õ 'ã¨OHõÅÊ=Ú— ~°∂Ѩ=Ú# LO_ç# r=ÙÅ∞ W@∞¡
<å<å~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „ѨHÍâ◊=Ú <˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞=Ú# ''D r=ÙÅ∞ ѨÓ~°fiHõÅÊ=ÚÅÖ’
`å=Ú X#iOz# Hõ~‡° Å#∞ J#∞ã¨iOz, `«^#Œ ∞QÆ∞}=ÚÖˇ#· â◊s~°=ÚÅ#∞ WO^Œ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞——
J#∞#k ‰õÄ_® WHõ¯_» 㨿ÇÏ`«∞Hõ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. P `«~°∞"å`« "å~°∞ [##–=∞~°} HÍ~°}=∞QÆ∞
`«=∞ Hõ~°‡Å#∞ J#∞ã¨iOz ã¨fi~°æ–#~°HÍ^Œ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ ''Hõ~°‡—— J#∞#k ‰õÄ_®
z`üãʨ O^Œ"∞Õ HÍx "Õ~ˆ q∂ HÍ^Œ∞. J\˜ì z`üãʨ O^Œ"∞Õ ÖËHõ ã¨OHõÅÊK«=∞`å¯~°"∞Õ ''^≥=· =Ú–z`«=Î Ú–Hõ~‡°
–â◊√Éèí=Ú–Jâ◊√Éèí=Ú—— ..... ‰õÄ_® J~Ú=Ù#flk.
K≥@∞ì#∞O_ç ѨÓÅ∞–HÍÜ«∞Å∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ PkHÍ~°}=∞QÆ∞ 'z`üã¨ÊO^Œ=Ú— #∞O_Õ
D [QÆ`«∞ÎÅ∞ =∞~°Å–=∞~°Å L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å =∞~°Å Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. [QÆ`å¯~°‰õΩ_»QÆ∞
P`«‡ÉèíQÆ"å#∞_»∞ =∂„`«O xtÛO`«∞_≥· Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO_ç LO@∞<åfl_»∞.
❖❖❖
6. =∞#ã¨∞û – r=Ù_»∞ – „|Ǩχ=Ú
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : P Ѩ~°=∞HÍ~°}=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú #∞O_ç "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ '=∞#ã¨∞û— L^Œ~Ú™ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ „Ѩu J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =ã¨∞Î#fl =ã¨∞Î=Ù =∞<À=∞Ü«∞"Õ∞ ã¨∞=∂! D ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ
=º=ã≤÷u JO`å =∞#ã¨∞û<Õ P„â◊~ÚOK«∞H˘x L#flk. J~Ú`Õ, D '=∞#ã¨∞û— ‰õÄ_® ã¨fiHÍ~°}=Ú
J~Ú#\˜ì 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— HõO>Ë "ÕÔ~·#k U=∂„`«O HÍ^Œ∞.
D =∞#ã¨∞û `«~°OQÆ=Ú=Öˇ 'J@∞–W@∞— =∂~°∞`«∂ `å#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#fl =ã¨∞Î *ÏÅ=ÚÅ
=∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞, J#∞Éèí=~°∂ѨOQÍ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\’Ok. „ѨѨOK«OÖ’ L#fl
ÉèË^Œ=ÚÅhfl =∞#ã¨∞ûKÕ HõeÊOK«|_»∞K«∞#flq =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! D =∞#¿ãû <åâ◊#"≥∞ÿ`Õ WHõ D
''ã¨∞Y–^Œ∞óY–JkèHõ–JÅÊ—— .... ÉèË^ŒÉèÏ==ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. JѨC_»∞ P ''ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù—— XHõ¯\˜
=∂„`«"Õ∞ „Ѩu+≤ªOK«|_»QÆÅ^Œ∞. =∞#ã¨∞û ÅÜ«∞"≥∞ÿ`Õ P`«‡ XHõ¯>Ë âı+≤™ÈÎOk. WHõ .... ''ã¨=∞+≤ì
ã¨fi~°∂Ѩr=Ù_»QÆ∞ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ („|Ǩχ)–r=Ù_»∞–=∞#ã¨∞û–=∂Ü«∞–Hõ~°Î–[QÆ`«∞Η— "≥Ú^ŒÖˇ·#
ÉèË^Œ=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. D Hõ#|_Õ^ŒO`å JѨC_»∞ ''P`«‡*Ï˝#=Ú—— J#∞ [Å=Ú`À ‰õÄ_ç#
z`üã¨=Ú„^Œ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 401
D ''[QÆ`«∞Î – z`«Î=Ú—— .... J#∞#q XHÍ<˘HõѨC_»∞ LO@∞<åfl~Ú. =∞~˘HõѨC_»∞ ÖËxq
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J#QÍ, ''Jq Jx`«º=ÚÖË—— Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« Jq ''Jã¨`«∞Η—
Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~Ú. XHõ¯ J*Ï˝#∞ňH D ''[QÆ`«∞Î – z`«Î=Ú—— J#|_»∞#q ã¨O‰õΩz`« ^Œ$+≤ì
=Å# ã¨`«º=Ú=Öˇ „ѨuÉèÏã≤OK«∞K«∞<åfl~Ú. "åiѨ@¡<Õ Jq ã¨`«Î Hõey LO@∞<åfl~Ú.
ã¨^Œã¨^•`«‡Hõ=Ú
=º=Ǩ~°^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ ‰õÄ_® D [QÆ`«∞Î ''ã¨^Œã¨^•`«‡Hõ=Ú—— (L#flk–ÖË^Œ∞) Jx
`≥eÜ«∞=™ÈÎOk. Z\Ï¡O\Ï"å? q#∞. XHõ =∞#ã¨∞û ''Wk L#flk—— J#∞ q^èŒOQÍ ã¨OHõeÊOK«∞
K«∞#flѨC_»∞ Jk J>Ë¡ LO\’Ok. „áêÑ≤ΙÈÎOk ‰õÄ_®. ''ZHõ¯_» L#flk? ÖË^Œ∞ Hõ^•?—— Jx
`«Åz#ѨC_»∞ D [QÆ`«∞Î ÖËHõÜÕ∞ áÈ`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ÃÑ^ŒÌÅ∞ nxx ''ã¨^Œã¨^•`«‡Hõ=Ú—— Jx
K«=∞`å¯~°OQÍ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© áê~°=∂i÷Hõ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ ''z`«Î=Ú——, ''[QÆ`«∞Η— ... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_®
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x J#∞Éèí=OÖÏQÍ JmHõ=ÚÅ∞ („ѨuaO|=∂„`«=ÚÅ∞) =∂„`«"Õ∞. WO^Œ∞Ö’
ã¨O^ÕǨÏ=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. *Ï˝#=ÚKÕ D z`«Î=Ú ã¨O㨯iOK«|_»#O`« =~°‰õΩ D '[QÆ`«∞Η
Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O ã¨`«º=ÚQÍ<Õ „áêÑ≤Îã¨∂Î áÈ`«∞Ok. ZѨC_≥·`Õ z`«Î=Ú#O^Œ∞ L`«Î=∞*Ï˝#=Ú
*ÏQÆ$`«=∞ø`ÀO^À .... WHõ P Hõ∆}=Ú #∞O_ç D [QÆ`«∞Î, WO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅ J#∞Éèí=O ....
W^ŒO`å ''q∞^二 ——QÍ<Õ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`<« Õ 'z`«=Î Ú D [QÆ`∞« #Î ∞ QÍOK«@O— J#∞#k
XHõq^èŒOQÍ ã¨`«º=Ú, =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ Jã¨`«º=Ú ‰õÄ_® J~ÚLO\’Ok.
F ~å=∞K«O„^•! JO`«\ H˜ © HÍ~°}O =∞#¿ãû#Ü«∂º! =∞#¿ãû =º~°O÷ QÍ D ã¨O™ê~° ã¨fiѨfl=Ú#∞
QÍOK«∞K«∞#flk.
„ÉèÏOuKÕ qK«e`«∞_≥·Ü«Ú#fl ÉÏ@™êi pHõ\’¡ H˘OK≥=Ú ^Œ∂~°=ÚÖ’ QÆÅ H˘O_»~å~Úx
K«∂z ''Wk „‰õÄ~°=∞$QÆ"≥∂, Hõ™ê~Ú^˘OQÀ HÍ^Œ∞ Hõ^•?—— Jx ɡOÉËÅ∞ Ѩ_»`å_»∞ K«∂Kå"å?
J\Ï¡ˆQ P`«‡*Ï˝#Ç‘Ï#"≥∞ÿ# P =∞#ã¨∞û Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ q∞^䕺 =∂„`«=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î#∞
QÍOK«∞K«∞#flk. J*Ï˝#ÉÏÅ∞_»∞ pHõ\’¡H˜ K«∂z ''JkQÀ, JHõ¯_» |∂z L#flk. Jk =zÛ <åÃÑ·
Ѩ_»^Œ∞ Hõ^•?—— Jx QÆ[QÆ[ =}∞‰õΩK«∞<åfl_»#∞HÀ .... JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}"Õ∞q∞\’ K≥ѨC? `«#
z`«Î=Ú#O^Œ∞ Hõey# ÉèíÜ«∞=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#\˜ì P '|∂z— J#|_»∞#k JHõ¯_» "åã¨Î=OQÍ
L#fl^À, ÖË^À ã¨=∞„QÆOQÍ qKåiOK«HõáÈ=Ù@ÜÕ∞ HÍ~°}O—— Jx =∂‰õΩ JxÑ≤OK«∞K«∞#flk.
PǨñ! P`«‡ÉèÏ==Ú #∞O_ç 'K«∞ºu— <˘Ok#\˜ì D z`«Î=Ú =∞~°Å `«# LxH˜ ™ê÷#"≥∞ÿ L#fl\˜ì P`«‡
`«`Ϋ fi=Ú#∞ qKåiOK«HÜ õ ∞Õ LO\’Ok. J@∞¡ qKåiOK«#O`«HÍÅO, ''[QÆ`∞« ÅÎ ∞–[#‡Å∞–Hõ+=ì¨ ÚÅ∞–
ã¨∞Y=ÚÅ∞–J㨇nÜ«ÚÅ∞–W`«~°∞Å∞—— ... J#∞#\˜ì „Éèí=∞Å#∞ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO@∞Ok.
P`«‡ J=ºHõÎ=Ú, ã¨~°fiâßOu ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú=Ù#flk. J\˜ì P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨$[<ÕK«Ûù—— #∞O_Õ
z`«Î=Ú [x™ÈÎOk. ÖË^•, P ã¨$[<ÕK«Ûù (desire to project)<Õ 'z`«Î=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
402
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨$[<ÕK«Ûù → z`«Î=Ú → r=`«fi=Ú → JǨÏOHÍ~°=Ú
''q+¨Ü«∞`«<凄`«——
JǨÏOHÍ~°=Ú → (â◊|–Ì ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã–¨ QÆO^è=Œ ÚʼnõΩ → WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ → ^ÕÇϨ =ÚÅ∞
ã¨O|OkèOz# P"Õâ◊=Ú)
^ÕÇϨ =ÚÅ∞ → â’Hõ–"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞ → ã¨fi~°–æ #~°H=õ ÚÅ∞ → |O^è–Œ "≥∂Hõ=∆ ÚÅ∞
P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® `«##∞ `å<Õ =∞~°z LO@∞#fl r=Ù_»∞ JO`«∞ ÖˉõΩO_®
J<ÕHõ ^ÕǨÏѨ~°OѨ~°Å∞, "å\˜ #∞O_ç ã¨fi~°æ #~°Hõ=ÚÅ∞, |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú.
c[O #∞O_ç =$Hõ∆O – =$Hõ∆O #∞O_ç c[O JO`«∞ÖˉõΩO_® =ã¨∞Î#fl@∞¡, [#‡Å #∞O_ç Hõ~°‡Å∞,
Hõ~°‡Å #∞O_ç [#‡Å∞ .... D q^èŒOQÍ XHÍ<˘Hõ Ѩ~°OѨ~° JO`«∞ ÖˉõΩO_® ™êyáÈ`ÀOk.
J~Ú`Õ ~å=∂! Uk Z\Ï¡ÔQ·<å HÍ=K«∞Û QÍHõ! P`«‡ ã¨~°fi^• x+¨¯à◊OHõ"Õ∞. Jk [x‡OK«∞@
ÖË^Œ∞. ^•xH˜ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ÖË=Ù. [##=∞~°}=ÚÅ∞ ÖË=Ù. D [#‡Å∞, =∞~°}Ï^Œ∞Å∞, J#QÍ,
.... ''WѨC_»∞ <Õ#∞ rqã¨∞Î<åfl#∞. =∞~˘HõѨC_»∞ rqOK«#∞—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å =∞#¿ãû
J#∞Éèíq™ÈÎOk. XHõ QÆkÖ’ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl nѨѨ٠HÍOuÖ’ XHõ ÉÏÅ∞_»∞ K«^Œ∞=ÙH˘#∞K«∞<åfl_»#∞HÀ
... P K«^Œ∞=|_»∞K«∞#fl q+¨Ü«∞=Ú#‰õΩ, nѨ=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞Hõ^•! nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞ ÖËx^Õ
J`«_∞» K«^∞Œ =QÆÅ_®? ÖË^∞Œ . P`«‡‰õÄ_®, x„+≤¯Ü«∞"≥∞,ÿ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ ™êH˜Ü ∆ ∞ÿ≥ , ã¨~fi° =Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞,ÿ
JHõ~°Î J~Ú LO\’Ok. W@∞¡ P`«‡ Z#fl_»∞ `«# ã¨fiK«Ûù`«#∞ HÀÖ’Ê=Ù@ÖË^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ
'Hõ~°‡Å∞— H͉õΩO_® "Õˆ~ ''ã¨`«Î—— ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Hõ~°‡ÖË z`«Î=Ú. z`«Î"Õ∞ JǨÏOÉèÏ= ã¨=∞xfi`«=∞QÆ∞
D r=Ùx ~°∂Ѩ=Ú. z`«Î=Ú H͉õΩO_® r=Ù#‰õΩ "Õˆ~ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞ L#flk? P r=Ù_Õ „|Ǩχ=Ú.
„|Ǩχ"Õ∞ â◊√^ŒKú `·≥ #« º ^Œ$+≤Öì ’ P`«‡`«`Ϋ fi=ÚQÍ, =∞#<å^Œ∞Å ^•fi~å 'r=Ù_»∞—QÍ =º=Ǩ~° <å=∞=ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK« |_»∞QÍHõ!
❖❖❖
7. ^Œ$âߺaèÖÏ+¨
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! XHõ nѨO #∞O_ç ÅHõ∆ÖÏk nѨ=ÚÅ∞ "≥eyOK« =K«∞Û Hõ^•!
XˆH Ѩ~°=∂`«‡ D <å<åq^èŒ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ, qKå~°Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ#
^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ü«∞^ä•~°÷~°∂ѨO QÀK«iOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F [#∞ÖÏ~å! q∂~°∞ 'Ѩ~°=∂`«‡*Ï˝#=Ú— á⁄O^Œ\ÏxH˜ ã¨Oã≤^Œ∞úÅ∞ HõO_ç. Ѩ~°=∂`«‡ *Ï˝#=Ú
ÅaèOz#ѨC_»∞, ''D z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ r=HõÅÊ#, ^Œ$â◊ºã¨OQÆ=Ú, `«`«Êùe`«OQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl |O^èŒ=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 403
.... W^ŒO`å q∞^䕺Hõ^äŒ#"Õ∞—— Jx É’^èŒÑ¨_»QÆÅ^Œ∞. JѨC_»∞ ã¨fi`«óã≤^Œú"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì '"≥∂Hõ∆=Ú—
Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éè=í O „áêÑ≤OÎ K«∞K«∞#flk. J#QÍ, ''„Éè=í ∞–â’Hõ=Ú–"≥∂ǨÏ=Ú–ã¨O‰õΩz`«fi=Ú–<≥~· åâ◊º=Ú
–ÉèíÜ«∞=Ú–L^ÕfiQÆ=Ú—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨fiHõeÊ`« ^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú.
z`«Î"Õ∞ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ r=ã¨fiÉèÏ=O `«#ÃÑ· PáêkOK«∞H˘O\’O^Œx
qKå~°} KÕÜ«∞|_»∞QÍHõ! qKå~°} KÕã≤#O`«=∂„`«OKÕ`« D z`«Î=Ú, ^•xKÕ P~ÀÑ≤OK«|_ç,
J#∞Éèqí OK«|_»∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º„ѨÑO¨ K«=Ú `«=∞O`«@`å"Õ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `˘ÅyáÈ`å~Ú. ã¨`º« "Õ∞^À
Ziy# `«~°∞"å`« Jã¨`«º=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞ K«∞#flѨÊ\˜ ÉèÏ=#Å∞, L^ÕfiQÍÅ∞ U=∞ø`«∞<åfl~Ú? D
z`«Î=Ú–„ѨѨOK«=ÚÅ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® JO`Õ. WHõ WO`«=∂„`«O „Ѩܫ∞`«flOKÕã≤, qKå~°}jÅ∞~°∞
JQÆ∞@‰õΩ ã≤^ŒúOH͉õΩO>Ë, J\˜ì"åix Z=~°∞ ~°H˜∆OK«QÆÅ~°∞? =¸~°∞ö_»∞ `«#‰õΩ â◊√ÉèíO HõÅ∞QÆKÕÜ«∞
Ü«∞uflOK«∞"åx "åHõº=ÚÅÖ’ ™êfi~°÷=Ú#∞, "≥∂ã¨=Ú#∞, QÍOK«∞#@∞¡, J*Ï˝xÜÕ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ
J*Ï˝#=Ú#∞ PáêkOK«∞K«∞<åfl_»∞. J*Ï˝#"Õ∞ „ѨѨOK«=Ú ~°∂Ѩ=Ú# JQÆ∞Ñ≤OK«∞K«∞#flk. J*Ï˝#
^Œ$+≤ì<Õ ''ã¨O™ê~°=Ú—— Jx JO@∞<åflO.
❖
F „Ñ≤Ü«∞~°Ñ¶¨Ú~å=∂! =∞~°Å–=∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. „ÉèÏOuH˜ Ö’<≥·# z`«Î"Õ∞ D
[##–=∞~°}=ÚÅ#∞, ÉÏź–Ü«∞ø=#–"å~°úHõº=ÚÅ#∞, ã¨fi~°æ–#~°Hõ=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∞ #$`«ºO
KÕ™ÈÎOk. ã¨∞~åáê#O KÕã#≤ "åxH˜ â◊¥<åºHÍâ◊OÖ’ HÔ ~°@=ÚÅ∞, =$`«=Î ÚÅ∞, Hˆ â◊=ÚÅ∞, ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú K«∂Kå"å? J*Ï˝#=Ú`À ‰õÄ_ç# z`«Î=Ú D r=ÙxKÕ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·#
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ uÅH˜OѨ KÕ™ÈÎOk. ''uq∞~°~ÀQÆ=Ú—— J#∞ ^À+¨=Ú`À ‰õÄ_ç# Hõà◊√§ HõÅ"åxH˜
PHÍâ◊OÖ’ W^ŒÌ~°∞ K«O„^Œ∞Å∞ HõxÑ≤™êÎ~°∞. 'z`«Î~ÀQÆ=Ú—KÕ Ñ‘_çOѨ|_»∞K«∞#fl D r=Ù_»∞ ‰õÄ_®
Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ^≥· fi`«„ÉèÏOux QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. #Å¡=∞O^Œ∞ „q∞Oy#"å_»∞ ™ê÷=~°=ÚÖˇ·#\˜ì
=$H∆ÍÅ∞ QÍeÖ’H˜ ÖËz #$`«ºO KÕã¨∞Î#fl@∞¡ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. z`«Îq"≥∂Ç≤Ï`«∞_≥·# D r=Ù_»∞ ‰õÄ_®
xâ◊ÛÅ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨O™ê~°=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ÉÏÅ∞_»∞ QÆ∞O„_»OQÍ uiˆQ Ü«∞O„`«O
ZH˜¯ .... ''JǨϟ! K«∂Kå~å? D Wà◊√§, <ÕÅ, K≥~°∞=ÙÅ∞, H˘O_»Å∞ ... Jhfl QÆ∞O„_»=ÚÅ∞QÍ
u~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•—— Jx ˆHHõÅ∞ "ÕÜ«Ú#@∞¡, z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ J#∞Hõ∆} Ѩi=~°Î#=Ú =Å#<Õ D
D ^Œ$â◊º=ÚÅhfl W@∞¡ J`«ºO`« J<ÕHõ`«fi=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x z„`åu z„`«OQÍ JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
z`«Î=Ú ^≥· fi`«„ÉèÏOu á⁄Ok#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D ^≥· fi`«„Éèí=∞ JO`å HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. ^≥· fi`å#∞Éèí∂u
#t¿ãÎ JѨC_»∞ ^≥· fi`« „ѨѨOK«=Ú #tOzáÈ=ÙK«∞#flk. ''J#QÍ, ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk——. XHõ¯
Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù =∂„`«"Õ∞ „Ѩu+≤ªOѨ|_»∞K«∞#flk.
❖
Hõ>ˇìÅ∞ `˘Åyã¨∂ÎáÈ`Õ xѨC P~°ˆHO KÕã¨∞ÎOk? ''P`«‡ `«`«Î fiqKå~°}—— KÕ`«, `«^Œ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
JÉèϺã¨OKÕ`« D ''q+¨Ü«∞^Œ~°≈#=Ú—— J<Õ Jyfl `˘ÅyáÈ`«∞Ok. JѨC_»∞ z`«Î=Ú‰õÄ_®
404
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`˘ÅyáÈ`«∞Ok. ''W^ŒO`å, P`«‡ÜÕ∞. g~°O`å P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÖË—— Jx z`«=Î Ú#∞ JÉèºí ã≤OѨKÜ Õ ∂« e.
z`«Î=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ QÍx, =∞iOˆHk QÍx ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`«, F
[#∞ÖÏ~å! P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ *Ï˝#=Ú#∞, J*Ï˝#=Ú#∞ "Õ~°∞Ѩ~°K«QÆÅ „H˜Ü«∂ qâı+¨=ÚÅ#∞
JÉèíºã≤OK«O_ç. z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ^Œi≈OK«@O – P„â◊~ÚOK«@O—— J<Õ
^Œ∞~°fi ºã¨#=ÚÅ#∞ Å∞ѨÎO K≥Ü«∞ºO_ç. J\˜ì JÉèϺã¨OKÕ`« r=Ù_»∞ ''Wk <Õ#∞. Wk <Õ#∞ HÍ^Œ∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ L`«Î=∞*Ï˝#O á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. JѨC_»∞ Hõ~°‡Å#∞ PK«iOK«∞K«∞#fl#∞, ÖËHõ `«ºlOK«∞
K«∞#fl#∞ .... J`«_»∞ ''=Ú‰õΩÎ_»∞—— JxÜÕ∞ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
=`åû! ~åѶ¨∞"å! H˘kÌQÍ HõÅ∞¡„`åy`Õ H˘OK≥=Ú ÔH·Ñ¨Ù HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. JѨC_»∞ |∞kú H˘O`«
K«OK«Å=∞ø`«∞Ok. J^Õ Hõ#∞Hõ JkèHõOQÍ „`åy`Õ? =∞`«∞ΠѨÓiÎQÍ Hõey =∞x+≤ 'xâıÛ+≤ì`«∞_»∞—
J=Ù`å_»∞ Hõ^•! K≥·`«#º=Ú ã¨OѨÓ~°‚OQÍ „ѨHÍtOz#ѨC_»∞ WHõ, q+¨Ü«∞=ÚÅ ^Œ~°≈#"Õ∞ LO_»^Œ∞.
H˘O`« K≥·`«#º^Œ$+≤ì, H˘O`« [_»`«fi^Œ$+≤ì U~°Ê_ç L#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D r=Ù_»∞ q+¨Ü≥∂#∞‡Y∞_≥·
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_»∞. 'xifiHõÅÊ ã¨=∂kè— Ü«∞O^Œ∞ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú J`«ºkèHõOQÍ LO@∞Ok.
''Ѷ¨∞# K≥·`«#º ѨÓ~°fiHõ ã≤÷u—— ÖËHõ ''„ѨѨOK«~°Ç≤Ï`« ã¨fiã¨`«Î——ÜÕ∞ ''Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
ã¨~fi° HõÅÊ#Å∞ Å~ÚOz#\˜ì - ã≤kú á⁄Ok#\˜ì z`«"Î ∞Õ q+¨Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«O J=QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. ^Œ$â◊º=∞O`å
ã¨fiã¨fi~°∂ѨOQÍ P™êfikOKÕã≤÷uÜÕ∞ ''xifiHõÅÊã≤÷u——!
❖
D z`«=Î Ú =Å#, â◊√^ŒKú `·≥ #« º=Ú KÕ`º« ÉèÏ==Ú ('<Õ#∞ J#∞Éèqí OK«∞K«∞<åfl#∞— J#∞ ÉèÏ==Ú)
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J#QÍ, ''<Õ#∞ Hõ~#ΰ ∞. <Õ#∞ „^Œ+#ì¨ ∞—— J#∞ „Éè=í ∞#∞ ã¨`º« =Ú=Öˇ J#∞Éèqí OK«∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ, QÍeH˜ 'ã¨ÊO^Œ=Ú— HõO>Ë "ÕÔ~·# ã¨`«Î ÖË#@∞¡QÍ, D z`«Î=Ú#‰õΩ ''q+¨Ü≥∂#∞‡Y`«fi=Ú——
HõO>Ë "ÕÔ~·# 'ã¨`«Î— ÖË^Œ∞. "Õ_ç `˘Åy`Õ xѨC PiáÈ=Ù#@∞¡, WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈQÍ!
'z`«Î=Ú—#‰õΩ WHõ PHÍ~°=∞O@∂ HõxÑ≤OK«^Œ∞. â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú J#∞ÉèíqOK«∞ q+¨Ü«∞=Ú`À ''â◊√^Œú
KÕ`«º=ÚÅ∞ (ÖËHõ) â◊√^Œú ^Œ~°≈#=ÚÅ∞—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
JѨC_çHõ K≥·`«#º=Ú K≥·`«#º~°∂Ѩ[QÆ`«∞Î#∞ K≥·`«#º =∂„`«OQÍ P™êfikã¨∞Î#fl ^ŒQÆ∞K«∞#flk.
❖❖❖
8. Ѩ~°=∂`«‡#∞ Z~°∞QÆ∞@ÜÕ∞ LáêÜ«∞O
'„`å_»∞— #O^Œ∞ 'Wkáê=Ú— J#∞ „ÉèÏOu U q^èŒOQÍ HõÅ∞QÆ∞`ÀO^À, J^Õ q^èŒOQÍ Jq^Œº
HÍ~°}O KÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#fl q∞^䕺„ÉèÏOuÜÕ∞ â◊√^ŒKú `·≥ #« º=Ú #O^Œ∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ „Éè=í ∂#∞Éè=í =Ú#‰õΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. D ã¨O™ê~° "åºkèH˜ 'P`«‡*Ï˝#O— XHõ¯>Ë ã¨~°~Ú# B+¨^èŒO. J~Ú`Õ z`«Î=Ú
ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ "≥·=ÚMϺxfl (PHõi¬OK«|_»HõáÈ=@O) JÉèíºã≤Oz#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ P`«‡*Ï˝#O ã¨∞ã≤÷~°O J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ "Õˆ~ WOˆH LáêÜ«∞O ÖË^Œ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 405
F ~å=∂! Z=_≥·`Õ ÉÏǨϺ^Œ~°≈#=ÚÅ#∞, JO`«~°=Ú# L#fl "åã¨#Å#∞ Ѩi`«ºl™êÎ_À ...
J`«xH˜ WHõ¯_Õ WѨC_Õ =ÚH˜Î ÅaèOz#>Ë¡! "åã¨#Å∞O_»@"Õ∞ |O^èŒO. "åã¨<å `åºQÆѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#
ã¨fiã¨`åÎ ™ê=∂#º"Õ∞ =ÚH˜Î. Ü«∞^ä•~°÷*Ï˝#O Hõey# `«~°∞"å`« ~°A˚=٠Ѩ@¡ ã¨~°Ê„ÉèÏOu `˘ÅQÆHõ UO
KÕã¨∞ÎOk?
❖
P`«‡*Ï˝#O ÅaèOK«QÍ<Õ ~¸ =~°Î=∂#Ѩ٠ã¨O™ê~°„ÉèÏOu JO`å `˘ÅyáÈQÆÅ^Œ∞. q+¨Ü«∞
"åã¨#Å∞ Ѩi`«ºlOKå"å .... "≥∂Hõ∆=Ú xâ◊ÛÜ«∞OQÍ ÅaèOK«QÆÅ^Œx =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ Pã¨H˜Î, #=∞‡Hõ=Ú, =¸~°ö`«fi=Ú, JaèÖÏ+¨ `˘ey`Õ "åã¨#Å∞ [~ÚOѨ
|_ç#>Ë¡ HÍ|\˜ì F ~°Ñ¶¨Ú‰õΩÅuÅHõ=∂! ~å=∞K«O„^•! h=Ù Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· „Ѩ"åǨÏѨu`«=ÚÖˇ·#
Hõ~°‡Å#∞ „ѨâßO`« ã¨fiÉèÏ==Ú`À x~°fiiÎOK«∞=Ú. WO^Œ∞Ö’ Hõ+¨ì"Õ∞q∂ LO_»=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞.
J<ÕHõ=∞Ok `å=Ú HÀ~°∞H˘#fl =ã¨∞Î=ÙHÀã¨O, „áê}=ÚÖˇ·<å 㨈~, `«$}OÖÏQÍ `«ºlOz"ÕÜ«∞@O
=∞#O „ѨѨOK«OÖ’ K«∂ã¨∂Î<Õ L<åflO. =∞i ˆH=ÅO ''JaèÖÏ+¨——#∞ `«ºlOz#O`« =∂„`«OKÕ`«
LÉèíÜ«∞`å~°Hõ"≥∞ÿ#\˜ì "≥∂Hõ∆=Ú Åaèã¨∞Î#flѨC_»∞, JO^Œ∞‰õΩ "≥#∞HÍ_»=Åã≤# J=ã¨~°"Õ∞=Ú#flk
K≥ѨC? h=Ù Hõ#∞Hõ "åOzè`«=ÚÅxfl\˜h (Wk W@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ L#flk? Jk <å#∞O_ç `˘ÅQÆ∞QÍHõ
.... W@∞=O\˜ Jaèx"Õâ◊=ÚÅ#∞) Ѩi`«ºlOz xifiHÍ~°∞_»"≥· LO_»Hõey`Õ D xq∞+¨OÖ’<Õ
Hõ$`å~°∞÷_»=Ù J=Ù`å=Ù. KÕuÖ’x ѨO_»∞ÖÏQÍ, Z^Œ∞~°∞QÍ QÆŠѨ~°fi`«O ÖÏQÍ Ñ¨~°=∂`«‡`«`«Î fi=Ú#∞,
WѨC_Õ, WHõ¯_Õ, „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å=Ù. ^Œ$âߺã¨H˜Î `˘ÅQÆQÍ, =$uÎ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· L#flѨC_»∞
WHõ hÜ≥ÚHõ¯ U ~°∂Ѩ=Ú âı+≤ã¨∞ÎO^À JkÜÕ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO. JO`ÕHÍx, P
Ѩ~°=∂`«‡ ™ê÷#OÖËHõ, ã¨fi~°∂ѨO ZѨC_À Z#fl_À U^À x~°fiiÎOK«QÍ ZHõ¯_ç#∞O_À =zÛѨ_Õk
HÍ<Õ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
`«~°OQÆ=ÚÅ ~°∂ѨOÖ’ HõxÑ≤OKÕ^ŒO`å XˆH ã¨=Ú„^Œ[Å=Ú Hõ^•! Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ J*Ï˝#∞ʼnõΩ
'[QÆ`«∞Η ~°∂Ѩ=Ú# „ѨuÉèÏã≤OK«∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝#∞ÅHÀ ... [QÆ`«∞Î ã¨fiã¨fi~°∂ѨOQÍ J#∞x`«ºOQÍ
J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk. D^Œ$â◊º=Ú#∞ P`«‡QÍ Z~°∞QÆ∞@KÕ`«<Õ "≥∂Hõ∆O Åaè™ÈÎOk. Z~°∞QƉõΩ#flO`«
HÍÅO D ã¨O™ê~°|O^èŒO LO_çÜÕ∞ f~°∞`«∞Ok.
❖❖❖
406
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
V. Hõ~°¯\˜ „Ѩâ◊flÅ∞
1. D r=Ù_≥=fi_»∞? ZO^Œ∞‰õΩ L^Œƒùqã¨∞Î<åfl_»∞?
N~å=Ú_»∞: =∞ǨÏs¬! ''z`«Î=Ú—— J#∞ Láêkè`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl D 'r=Ù_»∞— J#∞"åxH˜, P
''Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ—— QÆÅ ã¨O|O^èŒO Uq∞\˜? Jã¨Å∞ D r=Ù_»∞ Z=fi_»∞? W`«_»∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞O_Õ
L^ŒƒùqOKå_®? ZѨC_»∞ U HÍ~°}OKÕ`« L^Œƒùqã¨∞Î<åfl_»∞? ÖËHõ WOÔHHõ¯_ç#∞OKÀ =KåÛ_®?
D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘O`« q=iOz K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „â◊^ŒúQÍ q#∞. K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
ã¨fi`«Ç¨QÍ ''â◊√^Œú=Ú–x~°‡Å=Ú–x`«º=Ú–JYO_»=Ú—— J~Ú#\˜ì „|Ǩχ=Ú XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞
XH˘¯Hõ¯KÀ@ Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞H˘x LO\’Ok. J@∞¡ Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨC_»∞... Jk U
q^èŒ"≥∞ÿ# â◊H˜Î`À ‰õÄ_»∞H˘x „ѨHõ\ ˜`«O JQÆ∞K«∞#fl^À, `«##∞ `å#∞ P ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ ÉèÏ=#,
J=QÍǨÏ#, ^Œ~°≈#=ÚÅ#∞ Hõey LO\’Ok. J\˜ì ^Œ~°≈#=Ú<Õ 'ã¨O™ê~°=Ú— Jx JO@∞<åflO.
J\˜ì '^Œ$+≤ì— ÖËHõ 'ã¨OÉèÏ=#— Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚÖË |O^èŒ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞. JO`ÕQÍx, D
|O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ J<Õq Éè∫uHõ"≥∞ÿ# [#‡ – Hõ~°‡Å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. JYO_» K≥·`«#º"Õ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D '„^Œ+¨ì— Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ##∞ J#∞ã¨iOKÕ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú.
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ J<åkHÍÅOQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞#fl 'KÕ`«#â◊H˜Î— x ''r=Ù_»∞—— Jx JO@∞<åflO.
zK«ÛùHÎ̃ (The manifestation of knowing) XHÍ<˘HõѨC_»∞ ã¨OHõÅÊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞, z`«Î ã¨O™ê¯~°=Ú
Å#∞ J=ÅOaOz LO\’Ok. W@∞¡ ÉèÏ=#Å#∞ `«#O`«@ `å<Õ ã¨OHõeÊOK«∞H˘x ''^≥· fi`«ÉèÏ=#——
#∞ ^Œ$_è»OQÍ á⁄O^Œ∞`ÀOk. ^•x Ѷ¨e`«OQÍ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞.... <Õ#∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl#∞.... <Õ#∞
K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞....—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ [##=∞~°}Ïk ÉèÏ==ÚÅhfl á⁄O^Œ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : =Úx„âıëêª! g∞~°∞ K≥¿ÑÊ^•xx |\˜ì ''L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì 'zK«ÛùH˜Î—ÜÕ∞
ã¨fiÉèÏ==â◊OKÕ`« 'r=Ù_»∞— JQÆ∞K«∞#flk. [## – =∞~°}Ïk ÉèÏ==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk——.... Jx
<å‰õΩ J~°÷O J=Ù`ÀOk. J~Ú`Õ r=Ù_Õ zK«ÛùH˜Î J~Ú LO_ç, W^ŒO`å ã¨fiÉèÏ==â◊O KÕ`«<Õ
[iyáÈ`«∞#flѨC_»∞ WHõ ''Wk ^≥·==Ú, Wk Hõ~°‡, Wk |^Œúrq, Wk "≥∂Hõ∆rq, Wk HÍ~°}=Ú——
Jx K≥ѨÊ@OÖ’ J~°÷O U=Ú#flk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ "åÜ«Ú=Ù LO\’Ok. P "åÜ«Ú=Ù XHõѨC_»∞ JkèHõ"≥∞ÿ#
ã¨ÊO^Œ# HÍ~°}OQÍ "ÕQÆOQÍ ã¨OK«i™ÈÎOk. =∞~˘HõѨC_»∞ JÅÊ"≥∞ÿ# ã¨ÊO^Œ#=ÚKÕ Hõ^ŒeHõ ÖËHõÜÕ∞
LO\’Ok. W@∞¡ ã¨ÊO^Œ–Jã¨ÊO^Œ=ÚÅ∞ (Vibration - Non vibration) HõeyÜ«ÚO@∞#fl "åÜ«Ú=Ù#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 407
=∞#O ã¨Ê~°≈–Jã¨Ê~°≈Å#∞ J#∞ã¨iOz QÆ∞iÎã¨∞Î<åflO. J~Ú`Õ PHÍâ◊=Ú J<Õk Jx~°fiK«hÜ«∞O.
Jk ™ê¿ÑHõ∆ (By Relativity / In relation to certain Presumptions & Assumptions) KÕ`« =∂„`«"Õ∞
=∞#O „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åflO. Jk x~åHÍ~°=Ú‰õÄ_®!
P`å‡HÍâ◊=Ú#O^Œe 'r= K≥`· #« º=Ú— #O^Œ∞ 'ÉèÏ=#KÕÜÚ« @— J#∞ "åÜ«Ú ã¨OK«Å#=Ú=O\˜
ã¨fiÉèÏ=`«`«Î fi=Ú „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì ÉèÏ=# (ÖËHõ) HõÅÊ# Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ–Jã¨ÊO^Œ=ÚÖË
''D [QÆ`«∞Î LO_»@O – ÖˉõΩO_® áÈ=@O—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÆÅ ã¨$+≤ì „Ñ¨à◊Ü«∞=ÚÅ∞QÍ
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. WHõ D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ "åã¨=Î `«`åÎ fixH˜ =¿ã,Î Jk PHÍâ◊=Ú=Öˇ Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú.
J~Ú#ѨÊ\˜H© Jk ã¨~°fi^• ÅÉèíº"≥∞ÿÜ«Ú#flk. x`åº#∞Éèí="≥∞ÿÜ«Ú#flk. D r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜
PHÍ~°~°Ç≤Ï`«∞_Õ. ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ PHÍ~°O L#flk. ^ÕÇ≤ÏH˜ PHÍ~°O Uk ?
D [QÆ`«ÎO`å K≥·`«#º"Õ∞ ã¨∞=∂! K≥·`«#º=Ú HÍHõ D [QÆ`«∞ΉõΩ "Õ~°∞ ã¨`«Î ÖË^Œ∞. P K≥·`«#º=Ú
`å#∞ ~°*’QÆ∞}ã¨OѨ#fl"≥∞ÿ# `«~°∞}OÖ’ `«^Œ#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# Láêkèx P„â◊~Úã¨∞Î#flѨC_»∞ D ã¨$+≤ì
ã¨O~°OÉèí=∞O`å U~°Ê_»∞`«∞Ok. `å#∞ ~°*’QÆ∞}=Ú#∞ LѨâ◊q∞OѨ*Ëã≤#ѨC_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ
âßO`«"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ''Jx~°fiK«hÜ«∞O, ã¨fiq+¨Ü«∞HõO—— J~Ú#\˜ì J*Ï˝#=Ú HÍ~°}OQÍ, P
K≥·`«#º=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ ''z^•ƒù==Ú—— #∞, ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#^•x=Öˇ 'Wk <å z`«Î=Ú— Jx `«ÅK«∞K«∞#flk.
J@∞¡ `«ÅK«∞@#∞ âßGHÍ~°∞Å∞ ''z`«û ÊO^Œ=Ú—— J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞.
J\˜ì z`«û ÊO^Œ"Õ∞ D ''[QÆ`«∞Η—
Jã¨ÊO^Œ"Õ∞ (ã¨ÊO^Œ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞) ''„|Ǩχ=Ú——
P z`«û ÊO^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ "Õ~°∞"Õ~°∞ J=ã¨÷ʼnõΩ W=fi|_ç# ™êOˆHuHõ <å=∞=ÚÅ∞ (Jargons)
D ''r=Ù_»∞–^≥·==Ú–Hõ~°‡Å∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q. D r=Ù_»∞, D â◊s~°=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#\˜ì Hõ~°‡Å∞,
P Hõ~°‡Å „ѨÜ≥∂[#"≥∞ÿ#\˜ì ^≥·==Ú.... W=hfl [Å–`«~°OQÆ=ÚÅ=Öˇ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨ÊO^Œ=ÚÅ∞. HÍ|\˜ì, ''J#∞Éèí∂u ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ z`ü ã¨ÊO^Œ=Ú—— Jx `ÕÅ∞K«∞#flk.
^•xH˜ r=Ù_»∞, ã¨Oã¨$u, HÍ~°}=Ú.... W@∞¡ qq^èŒ âßG=ÚÅÖ’ PÜ«∂KÀ@¡ K≥ѨÊ@O [iyOk.
❖
K≥·`«#º=Ú `«#‰õΩ `å#∞QÍ Jq^Œº#∞ P„â◊~ÚOz, P Jq^ŒºÜ«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞K«∞#flk.
J\˜ì „ѨuaO|`«fiO ''^≥· fi`«„Éèí=∞—— ('~Úk"ÕÔ~·#k—– J#∞ ÉèÏ=#)‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ D ^ÕǨ^Œ∞Å
J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`ÀOk. J#QÍ K≥·`«#ºO ã¨fiq+¨Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#\˜ì J*Ï˝#O =Å# D Hõ#|_»∞K«∞#fl
<å<åq^èŒ=ÚÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒiOz ã¨$+≤ìQÍ Hõ#|_»∞K«∞#flk. W^ŒO`å ã¨fiã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°"Õ∞
J#∞Éè=í =∞QÆ∞K«∞#flk. r=K≥`· #« º=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ ''WK«Ûù – JaèÖÏ+¨—— Å HÍ~°}OQÍ <å<åq^è=Œ ÚÖˇ#·
Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ ''„Ѩ"Õâ◊=Ú – x„+¨¯=∞}=Ú——Å#∞ Jq„âßO`«OQÍ KÕã¨∞‰õΩO@∂ áÈ`ÀOk. J~Ú`Õ
ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ ã¨~°fi^• Ü«∞^ä•`«^äŒO ã¨∞=∂!
❖
408
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D q^èŒOQÍ K≥·`«#º=Ú <å<åq^èŒ=ÚÖˇ·# [#‡Å∞ ÖËHõ Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OK«i™ÈÎOk?
JqKå~°}, J*Ï˝#=Ú, WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ^Œ$â◊º`å^•`«‡ º=Ú JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=∞
QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Uk U"≥∞ÿ`Õ UO? KÕ`«#=Ú Ü≥ÚHõ¯ JOâ◊ÜÕ∞ D r=Ù_»∞.
J\˜ì ^Œ$âߺã¨H˜Î`À ‰õÄ_ç# KÕ`«<åOâ◊=Ú#∞ ''Ѩiq∞`« „^Œ+¨ì—— Jx JO@∞<åflO. J^ŒÌO =∞~˘Hõ
"≥·Ñ¨Ù uiy LO_»∞@KÕ ^Œ$â◊º=Ú „ѨuaOaOK«^Œ∞ Hõ^•! KÕ`«<åOâ◊=Ú ÉÏǨº#∞Éèí= ^Œ$+≤ì Hõey
Ü«ÚO_»∞@KÕ Jk `«#Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# 'Z~°∞Hõ— (ÖËHõ) '^Œ$+≤ì— x
U=∞~°K«∞K«∞#flk. P KÕ`«<åOâ◊"Õ∞ =∞~˘Hõ™êi 'P`«‡— (ÖËHõ) 'x~°‡Å ã¨`«Î— Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~å‚#∞Éèí==Ú#∞
P„â◊~ÚOz LO\’Ok. J#QÍ Jk ã¨~°fi [QÆ`ü qâı+¨=ÚʼnõΩ Jf`«`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\’Ok.
J\˜ì ã≤u÷ ÜÕ∞ ''L`«=Î ∞ *Ï˝# ã≤u÷ ——, ''ã¨fiÜ«∞O*’ºu`«fi=Ú——, ''=ÚH˜—Î — "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ¿Ñ~°`¡ À K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk.
J\˜ì Z~°∞Hõ ã≤÷u á⁄O^Õk Z\Ï¡?
'<Õ#∞ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ HÍ#∞. D ^Œ$â◊º=Ú <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#k
HÍ^Œ∞. x+¨¯à◊OHõ=Ú, x~°‡Å=Ú, ã¨~åfi`«‡Hõ=Ú J~Ú#\˜ì â◊√^Œ`ú `« fi« =Ú<Õ <Õ#∞—— J#∞#\˜ì '=∞##=Ú—
^Œ$_è»Ñ¨_»∞@KÕ`«<Õ J\˜ì *Ï˝<å~°›`« Åaè™ÈÎOk. ''Uk `å<À, J^Õ `«k`«~°∞Å∞—— (`«`ü `«fi"£∞ Jã≤ –
™È-ǨÏ"£∞) J#∞ ã¨OÉèÏ=#KÕ P *Ï˝#=Ú Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞K«∞#flk.
D K≥·`«#º=Ú U LáêkèÜ«∞O^Œ∞ '^Œ$+≤ì— LOK«∞K«∞#fl^À, Jk P ^Œ$+≤ìH˜ ã¨OÉOkèOz#
PHõ$u<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. `«#Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨OHõÅÊ=Ú–Pã¨H–Θ JaèÖÏ+¨——Å#∞ J#∞ã¨iOz ã¨∂Hõ; Éè∂í `«=Ú
Å`À UHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Ñ≤`«$â◊s~°=Ú#∞O_ç 'â◊√„Hõ=Ú— ~°∂Ѩ=Ú# "≥Å∞=_ç PÜ«∂
JaèÅ+≤`« ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ XHõ ^•x"≥#∞Hõ =∞~˘Hõ\ ˜ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ áÈ`ÀOk. J\˜ì „Ѩu â◊s~°=Ú
á⁄Ok#\˜ì HÍÅ – ™ê÷#=Ú ÅO^Œ∞ (Time and place) H˘xfl J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
=∞~°Å P J#∞Éèí==Ú–*Ï˝#=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz |O^èŒ"≥∂, ã¨fi~°æ"≥∂, "≥∂Hõ∆"≥∂ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, PÜ«∂ Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ ã¨OK«iã¨∞Î#fl D ''K≥·`«<åºOâ◊=Ú—— `«#Ü≥ÚHõ¯
''ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ qã¨ÎiOz LO_»∞@—— J#∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∂„`«O UHõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® `«ºlOK«∞@
ÖË^Œ∞. HÍx, WHõ¯_» ˆH=ÅO =∞~°K«∞@–„Éèíq∞OK«∞@... =∂„`«O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J<ÕHõ âßG=ÚÅ∞,
J<ÕHõ „Ѩ=HõÎÅ∞ J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å JOu=∞™ê~°O ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ ''D r=ÙxH˜
W`«x ã¨~°fiã¨=∞`«fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì ã¨~åfi`«‡Hõ`«fi=Ú#∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«Ú@ÜÕ∞—— Jx =∂ Jaè„áêÜ«∞O.
❖
D ã¨~°fir=ÙÅÖ’x "åã¨Î=`«`«fi=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi^• XHõ¯\˜QÍ<Õ L#flk. ^•xÜ«∞O^Œ∞
U Hõ∆}=Ú#O^Œ∞‰õÄ_® J<ÕHõ`«fi=Ú#‰õΩ `å"Õ ÖË^Œ∞. HÍx ˆH=ÅO aè#flaè#fl Láê^èŒ∞Å`À aè#flaè#fl
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ `«##∞`å#∞ ã¨O^Œi≈OK«∞‰õΩO\’Ok. ''W`«_»∞ `«O„_ç, W`«_»∞ ‰õΩ=∂~°∞_»∞. W`«_»∞
q∞„`«∞_»∞. g~°O`å `«k`«~°∞Å∞——... W`åºk =º=Ǩ~°=∞O`å ˆH=ÅO LáêkèH˜ ã¨O|OkèOz#^Õ.
ã¨fiÜ«∞OHõ$`«=∞QÆ∞ =∞<ÀHõeÊ`«"Õ∞! ã¨∞=~°‚=Ú ã¨~°fi^• XHõ¯>Ë J~Ú#ѨÊ\˜H©, ''LOQÆ~°O– QÍAÅ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 409
– HõOHõ}=Ú—— =O\˜ PHõ$`«∞Å#∞ á⁄Ok aè#fl=Ú J~Ú#@∞¡ JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flk Hõ^•! K≥·`«#º=Ú
ã¨~°fi^• XHõ¯>Ë! Jk JkfifÜ«∞=Ú! J~Ú#ѨÊ\˜H© "Õ~°∞"Õ~°∞ ™ê÷=~°–[OQÆ=∞ â◊s~°=ÚÅ#∞ ^èŒiOz
aè#fl=Ú, YO_»=Ú J~Ú#@∞¡ XHÍ<˘Hõ qz„`«"≥∞ÿ# „Éèí=∂#∞Éèí=O `«#‰õΩ`å#∞QÍ HõeÊOK«∞‰õΩx
á⁄O^Œ∞`ÀOk. D â◊s~°=ÚʼnõΩ Láê^•#HÍ~°}O ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞Hõ^•! ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ
L`«Ê#fl=Ú, ~°Hõ~°Hõ=ÚÖˇ·# ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅ∞, <å<å`«fiѨ٠J#∞Éèí=O, *Ï˝#–J*Ï˝#=ÚÅ∞.... W=hfl
[Å=ÚÖ’ U~°Ê_Õ `«~°OQÍÅ=Öˇ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ''ÔH~°@=Ú–„ѨâßO`« [ÅO—— ÖÏQÍ zO`« –
xtÛO`«Å∞ P x`«ºã¨`«º z^Œfiã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊OQÍ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ''â◊√^Œú=Ú – x`«º=Ú–
J#O`«=Ú—— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú HõeyÜ«Ú#fl\˜ì P z^Œfiã¨∞Î=Ù, ''<Õ#∞ [x‡OK«∞K«∞<åfl#∞. =∞~°}˜OK«∞
K«∞<åfl#∞——.... "≥Ú^ŒÅQÆ∞ „ÉèÏO`«∞Åhfl á⁄O^Œ∞`ÀOk. ã¨fiѨflOÖ’ 'HÍÅ∞*Ïi Ѩ_»_»O— q∞^䌺ÜÕ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H© P ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã¨`«º=Ú=Öˇ<Õ JQÆ∞Ñ≤OK«∞K«∞#flk Hõ^•! ''<Õ#∞–<åk——
"≥Ú^ŒÖˇ·# „ÉèÏO`«∞Å`À ‰õÄ_ç# D z`«Î=Ú..... q∞^䕺 =∂„`«=Ú J~Ú L#fl...... D [##
=∞~°}=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk.
Å=}∞_»∞ J#∞ XHõ =∞Ǩ~åA XHõ QÆO@ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞QÍ qã¨ÎiOz
Ü«Ú#fl ã¨∞n~°"… ∞≥ #ÿ –K«O_®Å∞x rq`«O K«qK«∂_»_O» =∞#O D „ѨH~õ }° OÖ’ QÆ=∞xOK«É’=ÙK«∞<åflO.
'Jq^Œº— KÕ "≥∂ǨÏ=Ú K≥Ok#\˜ì D z`«Î=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡Ü«∞O^Œ∞
''[QÆ^ŒÌ $â◊º=Ú—— J#|_»∞ ã¨fiѨfl=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. „ѨâßO`« ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ ÖËz#@∞¡,
âßOu=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ''z^•HÍâ◊=Ú—— #O^Œ∞ ã¨$+≤ì"≥·Ñ¨Ù L#∞‡Y"≥∞ÿ# 'z`«∞Η L^Œ~Ú™ÈÎOk.
❖
F ~å=∞K«O„^•! WÖÏ [QÆ`«∞ÎQÍ QÍOK«|_»∞K«∞#fl^ŒO`å '=∞<ÀqHÍ~°=Ú— =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂!
LÖÏ¡ã=¨ Ú`À ‰õÄ_ç# =∞<À`«~O° QÆ=ÚÅ∞ =∞##~°∂Ѩ=Ú ^èiŒ Oz, P`«‡‰õΩ "Õ~Ô #· ^•x=Öˇ „Ѩ=iÎOK«∞
@ÜÕ∞ D ã¨O™ê~°K«=∞`å¯~°O. J~Ú`Õ, =∞#ã¨∞û XHÍ<˘HõѨC_»∞ L^ÀƒkèOѨ|_ç#^≥· ''ã¨fiã¨`«Î——
Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOzáÈ`ÀOk. J#QÍ Jk ã¨fi~°∂Ѩã¨fiÉèÏ==ÚÅ ^Œ$ëêì º 'P`«‡— ÜÕ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
''z`ü—— J#∞ [Å=Ú`À ‰õÄ_ç# ''„|Ǩχ™êQÆ~°=Ú—— #O^Œ∞ D Hõ#|_»∞K«∞#fl J<ÕHõ r=ÙÅO`å
'ã¨∞_»∞Å∞— =O\˜"å~°∞. D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∞#fl z`«Î=ÚÅ∞ ^•xÜ«∞O^Œ∞ ÔH~°@=ÚÅ
=O\˜q. WHõ¯_» HõxÑ≤OKÕ ã¨fi~°æ=Ú–#~°Hõ=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞#=hfl h\˜ |∞_»QÆÅ=O\˜q. WHõ¯_ç
K«=∞`å¯~°"Õ∞q∞@O>Ë... ''ѨijeOz K«∂_»@O [iy`Õ, U^≥·`Õ ã¨fi`«Ç¨QÍ, (ÖË^•, L`«Î=∞"≥∞ÿ#
"åã¨=Î ^Œ$+≤Kì `Õ )
« ÖË<Õ ÖË^À——...... J\˜^ì Õ W^ŒO`å! J~Ú`Õ, W^ŒO`å ‰õÄ_® ''x~°∞+Ì "ì¨ ∞≥ #ÿ ã¨`º« =∂?——
J#fl@∞¡QÍ „áêÑ≤Îã¨∂Î =™ÈÎOk. J\˜ì ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J#∞Éèí==Ú<Õ ''=∂Ü«∞—— Jx JO@∞<åflO.
=∞i D =∂Ü«∞ `˘eˆQk Z\Ï¡?
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«@O XHõ¯>Ë D =∂Ü«∞#∞ KèÕkOK«∞@‰õΩ LáêÜ«∞O. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆=Ú JzO`«º=Ú, =∞Ǩâ◊H˜ÎÜ«Ú`«O ‰õÄ_®. J\˜ì â◊√^Œú Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ '=∂Ü«∞—
410
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ü≥ÚHõ¯ q[$OÉèí}=Ú ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ XHõK≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯ h_»=Öˇ U~°Ê_»∞`ÀOk. J\˜ì q[$OÉèí}"Õ∞
XHõ"Ñ·≥ Ù¨ r=Ù_»∞ (ÖËHõ „^Œ+)ì¨ Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞, =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ [QÆ`∞« Î (ÖËHõ ^Œ$â◊º=Ú) ~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞
XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „ѨHõ\ ˜`«O J=Ù`ÀOk.
"åã¨Î"åxH˜ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’– D r=Ù_»∞, ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û, D |∞kú,
z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú, =∂Ü«∞– W=hfl ‰õÄ_® z`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ <å=∞=ÚÖË J~ÚL<åfl~Ú.
JO`«\H˜ © HÍ~°}O =∞#¿ãû. =∞#¿ãû ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«#Ü«∞O^Œ∞ â◊|–Ì ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã–¨ QÆO^è=Œ ÚÅ#∞
(ѨOK«`«<凄`«Å#∞) HõeÊOK«∞H˘x 'q∞^䌺— ÜÕ∞ J~Ú#\˜ì [QÆ`«∞Î#∞ ã¨`«º=Ú=Öˇ qã¨ÎiOѨKÕ™ÈÎOk.
=∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ D [QÆ^ŒÌ~°≈#O XHõ_»∞ `«# ã¨fiѨflOÖ’ PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ K«∂K«∞@=O\˜k.
x*ÏxH˜ â◊√^Œú=Ú–x`«º=Ú J~Ú#\˜ì P`«‡ ã¨~°fi^• âßO`«ÉèÏ==Ú#<Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Ѩ~°=∂~°÷
^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ... Jk ^Õxh QÍOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. J@∞¡ J~Ú=ÙO_ç‰õÄ_®, =º=ǨiHõOQÍ
K«∂z#ѨC_»∞ D P`«‡ 'z`«Î=Ú— J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~ÚOz, `«`«Êùe`«OQÍ
„Éèí=∞#∞ J#∞Éèíq™ÈÎOk.
1. '*ÏQÆ$`ü— J=ã¨÷ (*ÏQÆ$`üÖ’ '<Õ#∞—) : D z`«Î=Ú XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ WO„kÜ«∞=ÚÅ
^•fi~å ÉÏǨϺ`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. nx<Õ ''ã¨Oã¨$`«=∞QÆ∞@ (ÖËHõ) ã¨Oã¨$u—— Jx Ü≥∂QÆâßGO
K≥ѨCK«∞#flk. JѨÊ\˜ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷ux ''*Ï„QÆ^Œ=ã¨÷—— Jx JO@∞<åflO.
2. ã¨fiáêfl=ã¨÷ (ã¨fiѨflOÖ’ '<Õ#∞—) : =∞~˘HõѨC_»∞ W^Õ z`«Î=Ú JǨÏOÉèÏ==Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x
ǨÏ$^ŒÜ«∞–HõO~î°=∞^茺 „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ã¨OK«i™ÈÎOk. Jk ''ã¨fiáêfl=ã¨÷—— J#|_»∞K«∞#flk.
3. ã¨∞+¨µÑ≤Î (ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’ '<Õ#∞—) : D z`«Î"Õ∞ WOH˘HõѨC_»∞ ''㨇 $u—— J#|_»∞ QÆ∂\˜Ö’
"åã¨#Åhfl ^•z"Õã≤ =∞ø<å=ã¨÷#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#flk. ^•xx ''ã¨∞+¨µÑ≤Η— Jx JO@∞<åflO.
4. `«∞sÜ«∞ã≤÷u (<åÖ’ *ÏQÆ$`ü–ã¨flѨfl–ã¨∞+¨µÑ≤Î[QÆ`«∞ÎÅ∞) : ÃÑ· =¸_»∞ J=ã¨÷Å#∞ ‰õÄ_®
^•\˜ Jk `«# Ü≥ÚHõ¯ z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. JѨC_»∞ P ã≤÷u Ü«∞O^Œ∞ `«##∞`å<Õ
㨈~fi–ã¨~°fi„`«, ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ K«∂K«∞K«∞#flk. D ã¨~°fi=Ú `«#Ü«∞O^Õ L#fl@∞¡ QÍOK«∞K«∞#flk.
''*ÏQÆ$`üÖ’ <Õ#∞ – ã¨fiѨflOÖ’ <Õ#∞ – ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’ <Õ#∞—— J#∞ ^Œ~°≈#=Ú#∞ JkèQÆq∞Oz ''<åÖ’
*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ∞—— J#∞ ~°∂ѨOQÍ ã¨O^Œi≈™ÈÎOk. J\˜ì ^Œ~°≈#"Õ∞ '`«∞sÜ«∞=Ú— Jx Ñ≤Å=
|_»∞`ÀOk. D ã≤÷u '^Œ$H± – ^Œ$â◊º=Ú— J#∞ Ô~O_çO\˜x JkèQÆq∞Oz#ѨÊ\˜k ã¨∞=∂! P
'`«∞sÜ«∞Ѩ^Œ=Ú— ÖËHõ 'Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú— J`«ºO`«â◊√^Œú=Ú, ã¨<凄`«=Ú, x~å=∞Ü«∞=Ú, âßO`«=Ú,
JYO_®#O^Œ„Ѩ^Œ=Ú J~Ú L#flk. J^•Ìxx á⁄O^Œ_»O [iy#ѨC_»∞ D ^Œ∞óY=ÚÅ∞, â’Hõ=ÚÅ∞
ã¨=¸ÅOQÍ q#+¨ì"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú.
❖
F ~åѶ¨∞"å! XHõxH˜ q∞^䕺^Œ$+≤ì HÍ~°}OQÍ x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖ’ =Ú`«º=ÚÅ∞ L#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∂Î,
WO`«Ö’<Õ =∞@∞=∂Ü«∞O JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ `ÀK«∞`«∂ LO@∞Ok K«∂Kå"å? J^Õq^èŒOQÍ P
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 411
Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=∞O^Œ∞ (ÖËHõ) Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ „ѨHÍtOK«@O, WO`«Ö’<Õ qb#"≥∞ÿ
áÈ=@O, „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ q∞^䕺^Œ$+≤ìKÕ`« HÍ#=K«∞ÛK«∞<åfl~Ú. „Éèí=∞KÕ`« x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ
=Ú`«º=ÚʼnõΩ "åã¨=Î "≥∞#ÿ 'ã¨`—Ϋ ZHõ¯_»L#flk? U ã¨=∞Ü«∞OÖ’‰õÄ_® q∞^二 J~Ú#\˜ì =Ú`«º=ÚʼnõΩ
x~°‡ÖÏHÍâ◊O P^è•~°=∞x J#ÖËO Hõ^•! J^ŒO`å K«∂K«∞"åx ^Œ$+≤ì֒Ѩ"Õ∞ J~Ú#@∞¡, D
„ÉǨ‡O_»=ÚʼnõΩ ‰õÄ_® 'ã¨`«Î— ÖË^Œ∞. Wq „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Jkè+≤ª`«"≥∞ÿ LO_çÜ«ÚO_»<ÕÖË^Œ∞. HÍx,
J*Ï˝# ^Œ$+≤ìKÕ D ^Œ$â◊º „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#@∞¡ gH˜∆OѨ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ HõeÊOK«∞H˘x# 'HõÅÊ#— HÍ~°}OQÍ PHÍâ◊OÖ’ U^À ÃÑ^ŒÌ =$Hõ∆O
L#fl@∞¡ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. J\˜ì „Éè=í ∂`«‡Hõ"∞≥ #ÿ =$Hõ=∆ Ú#∞ ''PHÍâ◊=$HõO∆ —— JO\Ï~°∞. ''P =$Hõ=∆ Ú#‰õΩ
L`«ÊuÎQÍx, LxH˜QÍx, =$kúQÍx, q<åâ◊=ÚQÍx á⁄O^Œ∞@‰õΩ PHÍâ◊=Ú HÍ~°}=Ú—— Jx J#
QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë J^ŒO`å K«∂z# J*Ï˝#ÉÏʼnõΩx „Éèí=∞ÜÕ∞HÍx, Jã¨Å∞ PHÍâ◊OÖ’
=$Hõ∆O Z\Ï¡ LO@∞Ok?
x„+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú ^ÕxH© HÍ~°}O HÍ^Œ∞.
❖❖❖
2. [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}O „|Ǩχ=∂?
N~å=Ú_»∞: J~Ú`Õ =∞ǨÏs¬! ''=∂Ü«∞KÕ q[$OaèOK«∞K«∞#fl D [QÆ`«∞ΉõΩ =¸ÅHÍ~°}O „|Ǩχ"Õ∞.
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Hõ~°Î „|Ǩχ"Õ∞—— Jx Ö’Hõ=Ú#O^Œ∞ =º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk Hõ^•!
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. J\˜ì Ö’Hõsu L#fl=∂@ x["Õ∞, HÍx J\˜ì"åHõº=Ú É’^èŒH˘~°‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ''D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k ÖË^Œ∞—— J#∞#\˜ì ã¨`«º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O U~°Ê_Õ =~°ˆH P "åHͺÅ∞ K≥Å∞¡`å~Ú.
WHõ¯_» h‰õΩ =∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O K≥ÑÙ¨ `å#∞. q#∞. XHõ ^Œ~Ê° }OÖ’ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞*Î ÏÅO,
P =ã¨∞Î=ÙÅ Hõ^ŒeHõÅ∞ „ѨuaOaOK«∞`å~ÚHõ^•! P ^Œ~°Ê}O `«#Ü«∞O^Œ∞ Z\˜ì WKåÛù^Õfi+¨=ÚÅ∞,
„Ñ≤Ü«∞– J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞, ~åQÆ–q~åQÆ=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ `«#Ü«∞O^Œ∞ K«∂ѨÙ`ÀOk. J#QÍ, ''<Õ#∞
D =ã¨∞Î=ÙÅ<≥·`Õ K«∂ѨÙ`å#∞. "å\˜x K«∂Ѩ#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, Jq <å‰õΩ W+¨ìO HÍ^Œ∞....——
J#∞#k P J^ŒÌ=Ú#‰õΩ LO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«, P „Ѩ„H˜Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ Hõ~°Î $`«fi=Ú#∞ ^Œ~°Ê}=Ú#‰õΩ
PáêkOK«ÖËO. ™êg∞Ѩº`«–ã¨xfl^è•#=ÚÅ =∂„`«O KÕ`« ^Œ$â◊º=Ú J^ŒÌ=Ú #O^Œ∞ „ѨuaOa™ÈÎOk.
JO`«=∂„`«O KÕ`« P „ѨuaOaã¨∞Î#flk J^ŒÌ=ÚÖ’x ÉèÏQÆ=∞x ‰õÄ_® J#ÖËO Hõ^•! J\Ï¡ˆQ,
™êg∞Ѩº`«–ã¨xfl^è•#O HÍ~°}OQÍ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k „ѨHÍtOK«|_»∞@KÕ ''D [QÆ`«∞ΉõΩ
HÍ~°}O P`«‡K≥`· #« º=Ú—— Jx K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk. J^Œ"Ì ∞Õ ÖËHáõ È`Õ „ѨuaO|"Õ∞ LO_»#@∞¡, P`«‡K≥`· #« º"Õ∞
ÖˉõΩO>Ë '[QÆ`«∞Η J#∞ J#∞Éèí=O ZHõ¯_çk? Z=iH˜?... HÍx, D [QÆ`«∞Î P`«‡Ü≥ÚHõ¯ XHõ â◊s~°
ÉèÏQÆ=∞x J#\ÏxH˜ ‰õÄ_® gÅ∞ ÖË^Œ∞.
412
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ c[=Ú #∞O_ç JO‰õΩ~°=ÚÅ∞, P‰õΩÅ∞, Ѷ¨Å=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞#@∞¡, 'z`«∞Η #∞O_Õ
z`«Î=Ú – r=ÙÅ∞–=∞#ã¨∞ûÅ∞.... JO`å HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. „Ѩà◊Ü«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨$+≤ì~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ
'â◊√^Œú z`«∞Η âı+≤™ÈÎOk. „Ѩà◊Ü«∂#O`«~°O =∞~°Å ''ã¨$+≤ì—— PHÍ~°=Ú# q=~°Î=Ú<˘O^Œ∞K«∞#flk.
JO‰õΩ~°âH◊ Î̃ =∞ø#OQÍ x^Œ∞iOzÜ«Ú#fl c[OÖ’Oz =$HõO∆ QÍ.... =∞~°Å P =$HõO∆ Ö’Oz c[=ÚQÍ
L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^•? Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
c[OÖ’ LO_çLO@∞#fl ''=$Hõ∆=Ú#∞ [xOѨ*ËÜ«∞QÆÅ â◊H˜Î—— =∞iÜ«Ú „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞
LO_ç L#fl\˜ì ''[QÆ`«∞Î#∞ [xOѨ*ËÜ«∞QÆÅ â◊H˜Î——.... D Ô~O_»∂ XHõ ~°HõOQÍ ã¨=∂#=ÚÖˇ·#"Õ.
J~Ú`Õ P Ô~O_çO\˜=∞^茺 XHõ ÉèË^Œ=Ú QÀK«i™ÈÎOk. 'c[=Ú— HõO>Ë "Õ~°∞QÍ '=$Hõ∆=Ú— J#|_»∞#k
„áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•! HÍx „|Ǩχ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#=Ú L^Œ~ÚOz# `«~°∞"å`« ''„|Ǩχ=Ú
HõO>Ë "Õ~°∞QÍ qâ◊fi=Ú ÖË^Œ∞—— J#|_»∞ É’^èŒ U~°Ê_»∞K«∞#flk. c[=Ú–=$Hõ∆=ÚÅ∞, „|Ǩχ=Ú –
[QÆ`«∞ÎÅ∞ J#∞ ^Œ$ëêìO`«=ÚʼnõΩ L#fl `Õ_® WO`Õ.
❖
nѨO „ѨHÍtã¨∂Î LO_»QÍ, P nѨѨ٠HÍOuÖ’ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Hõ#|_»`å~Ú. HÍx ''P nѨ"Õ∞
D =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ =∂‰õΩ K«∂ѨÙK«∞#flk—— Jx J#QÆÅ=∂? J#ÖË=Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë, ''D =ã¨∞Î=ÙÅ#∞
W`«xH˜ K«∂áêe. Wq W`«xH˜ K«∂Ѩ‰õÄ_»^Œ∞—— J#∞#\˜ì WK«Ûù P nѨ=Ú#O^Œ∞ ÖË^Œ∞Hõ^•! J~Ú`Õ
nѨ"Õ∞ ÖˉõΩO>Ë K«∂_»<ÕÖË"Õ∞! „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆OÖ’ D [<å‡^Œ∞Å∞, ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞
LO@∞<åfl~Ú, ÖˉõΩO_® áÈ`«∞<åfl~Ú ‰õÄ_®. J~Ú`Õ ''g\˜H˜ „|Ǩχ=Ú HÍ~°}=Ú—— Jx J#ÖËO.
HÍx, „|Ǩχ"Õ∞ ÖˉõΩO>Ë WHõ D [QÆ`«∞Î, [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞, "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl á⁄O^Õ^≥=~°∞? HÍ|\˜ì,
„|Ǩχ=Ú L#flk HÍ|>Ëì [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=Ú, `«k`«~°=ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú.
Éèí∂q∞x ZHõ¯_» „`«=fi@O [iy`Õ.... JHõ¯_» PHÍâ◊O LO_»<Õ LO_ç LO@∞Ok Hõ^•!
qKåiOz K«∂¿ãÎ.... 㨈~fiã¨~°fi„`« ''UHõ=Ú–JkfifÜ«∞=Ú—— JQÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ QÀK«iOK«QÆÅ^Œ∞.
XHõ Ñ≤Å¡"å_»∞ XHõ J^ŒÌOÖ’<À, ÖËHõ ã¨Êù\ ˜Hõ tÖÏYO_»OÖ’<À „ѨuaOaã¨∞Î#fl PHÍâ◊OÖ’x
K«O„^Œ∞x K«∂z ''W`«_»∞ "åã¨Î= K«O„^Œ∞_Õ. W`«xx =∞#O Ѩ@∞ìHÀQÆÅO—— Jx J#∞‰õΩO@∂O\Ï_»∞
K«∂Kå"å? Jq^•º"≥∂Ç≤Ï`«∞Öˇ·# "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
ã¨Êù\ ˜HõtÖÏYO_»OÖ’ ã¨Êù\ ˜Hõ Ѩ^•~°÷"Õ∞ L#flk QÍx K«O„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q L<åflÜ«∂? [ÅOÖ’
ѨÙ#flq∞~ÀA K«O„^Œ∞_»∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ.... [ÅOÖ’ [Å"Õ∞ L#flkHÍx K«O„^Œ∞_»∞ ZHõ¯_»?
J^ŒÌ=ÚÖ’ 'QÍA–`«QÆ~°=Ú— J#∞ Ô~O_»∞ Ѩ^•~°÷=ÚÖË HÍx, JO^Œ∞ K«O„^Œ∞_»∞–PHÍâ◊O ZHõ¯_»
LO\Ï~Ú? 'J~°}ºO— J^ŒÌ=ÚÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î#flѨC_»∞, P J^ŒÌOÖ’ =∞$QÆ=ÚÅ, Ѩ‰õ∆ΩÅ Hõ^ŒeHõÅ∞
HõxÑ≤Oz#O`« =∂„`«OKÕ`« J=hfl J^ŒÌOÖ’ U~°Ê_»∞K«∞<åflÜ«∞x J#QÆÅ=∂? „|Ǩχ=Ú‰õÄ_®
'„ѨѨOK«=Ú— =Öˇ „ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk. „|Ǩ‡=Ú#O^Œ∞ [QÆ`«∞ÎQÍ „ѨuÉèÏã≤OKÕ^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞
J~ÚL#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 413
HÍ|\˜ì F ~å=∞K«O„^•! hKÕ QÍOK«|_»∞K«∞#fl '„ѨѨOK«=Ú— J#|_»∞#^ŒO`å h
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ U=∂„`«O "Õ~∞° HÍ#\˜ì ''„|Ǩχ"Õ∞—— J~ÚL#flk. ''"Õé∞——QÍ QÍOK«∞@ ã¨fiHõeÊ`«"∞≥ #ÿ
'=∂Ü«∞— KÕ`«<Õ. W\˜ì P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# 'Z~°∞Hõ— JO`«~°OQÆ=Ú# ^Œ$_è»`«fiO
á⁄Ok# *Ï˝xH˜ – [#‡ =∞$`«∞º=ÙÅ`À ã¨Ç¨ WO^Œ∞ Un qѨs`«"≥∞ÿ#kQÍ HõxÑ≤OK«^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : g∞~°∞ K≥ÑC¨ K«∞#fl^ŒO`å ZO`« z„`«"∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O! K«∂Kå~å =∞ǨÏs¬! Ѩi^Œ$â◊º=∂#"≥∞,ÿ
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D [QÆ`«∞Î "åã¨Î"åxH˜ 'q∞^䌺— ÜÕ∞ J~ÚL#flk Hõ^•! HÍx =∂
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =∂„`«O ''W^ŒO`å W>Ë¡ "åã¨Î=O—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ U^À ^Œ$+≤ì U~°Ê_»∞`ÀOk.
„ѨÉ∂íè ! g∞~°∞ K≥ÑÊ≤ #k qO@∂ LO_»@OKÕ`« D [QÆ`∞« Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ"åÅ∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
`≥eÜ«∞=ã¨∞<Î åfl~Ú. W^ŒO`å ZO`À ã¨∂Hõ;O, ã¨fiK«ÛOù , „Ѩã∞¨ Êù@O J~Ú L#flk. =∞Ǩ`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ
J~ÚL#flk. HÍx ''=∞OK«∞`«∞OѨ~°Å∞`À áÈÅÛ`«y# D `«<凄`«Å (â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨
–QÆO^èŒ=ÚÅ) Jã¨`ü ^Œ$+≤ì HÍ~°}OQÍ, JO^Œ∞‰õΩ =ºuiHõÎOQÍ HÍ#=ã¨∞Î#flk.
`«O„_ô! WѨC_»∞ ''ã¨=∞+≤ì – =º+≤ì—— ^ÕǨÏ=ÚÅ QÆ∞iOz, P ^ÕǨÏ=ÚÅ Jaè=∂#∞ÅQÆ∞
''qâ◊√fi_»∞ (Universal 'I') – "≥·âßfi#~°∞_»∞(Individual 'I')—— J#|_»∞"åi QÆ∞iOz... "å~°∞ Z\Ï¡
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~À K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : 'PHÍ~°=Ú— JO@∂ Un ÖË#\˜ì ''Ñ≤âßK«=Ú—— J#|_»∞#k XHõ J=∂~ÚHõ
ÉÏÅ∞x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ PHõ$u HõeyL#fl@∞¡ ã¨∞Êùiã¨∞ÎOk Hõ^•!
D r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜ 'PHõ$u— JO@∂ Un ÖËx"å_Õ! J`«_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#
„ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«x ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨~fi° ^• Ѩ~„° |Ǩχ"Õ∞. ѨÓ~°fi HõbÊÜ«∞"≥∞#ÿ r= ã¨O™ê¯~°=Ú
Å#∞ J#∞ã¨iOz 'r=ÉèÏ==Ú— J#∞#k Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ [Å=Ú#O^Œe `«~°OQÆ=Ú=Öˇ
„ѨHÍt™ÈÎOk. D r=Ù_»∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù Ѩ~°=∞â◊√^Œ∞ú_»∞. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fiÅHõ∆}=ÚÅ#∞
HõeyÜÕ∞ L<åfl_»∞. J@∞¡ ã¨fi`«Ç¨QÍ 'â◊√^Œ∞ú_»∞— J~Ú LO_ç ‰õÄ_® "åã¨#ÅKÕ L^ŒƒùqOz#
^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ J#∞Éèí∂uK≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. W`«_»∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ Jaè#∞fl_Õ HÍx, aè#∞fl_»∞QÍ
QÀK«iã¨∞Î<åfl_»∞. J`«_»∞ ã¨`«ºã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO_ç‰õÄ_® HõÅÊ#`À‰õÄ_ç D [QÆ`«∞Î#∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞.
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞–^ÕǨÏ=Ú#∞–YO_»∞_»#∞—— J#∞ HõÅÊ##∞ P„â◊~ÚOK«∞@^•fi~å
r=ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. K≥·`«#º"Õ∞ D r=Ùx ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. J\ì̃ D r=Ù_»∞ =∞##*Ï˝#=Ú
=Å# ''=∞#ã¨∞û—— QÍ „ѨHÍâ◊=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P =∞#¿ãû `«<凄`«Å QÆ∞iOz zOuOK«∞@KÕ`«
â◊|Ìã¨Ê~å≈^Œ∞Å J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`ÀOk. Ѩ~°=∂}∞=ÙHõO>Ë ‰õÄ_® ZO`À ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì P
=∞<ÀK≥·`«#ºO xifi+¨Ü«∞ z^•HÍâ◊=Ú# K«=∞`å¯~° ѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨∞ÊùiOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
XˆH[ÖO ''XHõ h\˜aO^Œ∞=Ù.... J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅ∞——QÍ ‰õÄ_® J=Ù`ÀOk K«∂Kå"å!
z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ =º+≤ì (Individual 'I')– ã¨=∞+≤ì (Universal 'I')`«`«fi=ÚÅ∞ ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ
„ѨÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
414
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨=∞+≤ì Ѩ@¡ Jaè=∂#=Ú QÆÅ r=Ù_»∞ ´ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ (qâ◊√fi_»∞)
=º+≤ì`«`«fi=Ú Ñ¨@¡ Jaè=∂#=ÚQÆÅ r=Ù_»∞ ´ =º+≤ìr=Ù_»∞ ("≥·âßfi#~°∞_»∞)
ã¨=∞+≤ì=∞<À ~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx Ü«∞O^Œ∞ =∞<ÀHõÅÊ<å ~°∂ѨOQÍ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·#
„ÉǨ‡O_»=ÚÅ∞ ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~Ú. J#QÍ, D „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl ã¨=∞+≤ì=∞#ã¨∞û #O^Õ L<åfl~Ú
WHõ D „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œ∞ ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=ÚÅ∞ XHõ Q˘Ñ¨Ê tÅÜ«∞O^Œ∞ z„uOK«|_ç# J<ÕHõ
z„`«=ÚÅ =Öˇ LO@∞<åfl~Ú. qz„`«O K«∂Kå"å? J\˜ì =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok# r= K≥·`«#º=Ú
`«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ q㨇iOK«∞@KÕ `«# "åã¨Î=ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ QÆ∞iÎOK«*ÏÅHõ ''<Õ<≥=_»#∞?——
J#∞ XHÍ<˘Hõ ã¨OkQÆú*Ï˝#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
W@∞¡ '=∞##=Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ (=∞#ã¨∞û { |∞kú { z`«Î=Ú {
JǨÏOHÍ~°=ÚÅ#∞) P r=K≥·`«#ºO ^èŒi™ÈÎOk. ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞,
ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç 'Láêkè— ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~Ú™ÈÎOk. „Hõ=∞OQÍ '[QÆ`«∞Η J#∞ â◊|Ì=Ú
Ü≥ÚHõ¯ J~°÷=Ú#∞, `«`«fi=Ú#∞ Jã¨∞Êù@ – *Ï˝#~°∂Ѩ=Ú# á⁄O^Œ∞`ÀOk. =∞<ÀK≥·`«#ºO ''<Õ#∞
â◊s~°=Ú#∞, =º+≤ìx—— J#∞#\˜ì =∞##=ÚKÕ D â◊s~°=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨKÕÜ«ÚK«∞#flk. J@∞¡
„ѨHÍtã¨∞Î#fl D â◊s~°=Ú #∞O_ç P ''r=K≥·`«#ºã¨∂ÊùiΗ—, JO`«~°=Ú# =∞<À-|∞kú-z`«Î-
JǨÏOHÍ~°=ÚÅ#∞, "≥Å∞ѨŠWO„kÜ«∞=ÚÅ L`«ÊuÎx, P WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl
=ã¨∞Î*ÏÅ=Ú`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
"≥Å∞ѨŠ''~°ã¨=Ú—— ––– â◊s~°=Ú#O^Œ∞ '<åÅ∞Hõ—
"≥Å∞ѨŠ''~°∂Ѩ=Ú—— ––– â◊s~°=Ú#O^Œ∞ 'Hõ#∞Å∞—
"≥Å∞ѨŠ''QÆO^èŒ=Ú—— ––– â◊s~°=Ú#O^Œ∞ '=Ú‰õΩ¯—
"≥Å∞ѨŠ''â◊|Ì=ÚÅ∞—— ––– â◊s~°=Ú#O^Œ∞ 'K≥=ÙÅ∞—
W@∞¡ PÜ«∂ WO„kÜ«∞ ÉèÏ=#Å∞ Ѷ¨∞hÉèí∂`«=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ J`«xH˜ ''â◊|Ì=ÚÅ#∞ q#∞@——
"≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩ„H˜Ü«∞=º=Ǩ~°=∞O`å ã¨g∞Ñ≤™ÈÎOk. W@∞¡ r"å`«‡ HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
^ÕǨÏÉèÏ==Ú#∞ J<ÕHõ™ê~°∞¡ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞.
D r"å`«‡ U JOâ◊=Ú#O^Œ∞ â◊|OÌ q#@O [~°∞QÆ∞`ÀO^À ^•xx 'K≥=ÙÅ∞— Jx JO@∞<åflO.
"åã¨Î"åxH˜ 'r"å`«‡— J#∞#k q∞^䌺ÜÕ∞#x *Ï˝#∞Å∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë,
[QÆ<åfl@HÍO`«~°æ`«OQÍ áê„`«^è•~°∞x=ÖË HõxÑ≤OKÕ D r=Ù_»∞... [QÆ^Œf`«OQÍ Ñ¨~°O*’ºu
ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ! J~Ú<å, 'J*Ï˝#— J<Õ áê„`« ~°∂ѨOQÍ J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ ã¨`«º=Ú=Öˇ QÀK«iã¨∞Î<åfl_»∞.
'K≥=ÙÅ∞— ÖÏQÍ<Õ P r=K≥·`«#º=Ú ~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOKÕ KÀ@∞#∞ 'Hõà◊√§— Jx, QÆO^èŒ=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOKÕKÀ@∞#∞ =Ú‰õΩ¯ Jx JO@∞<åflO. D WO„kÜ«∞=ÚÅhfl ÉèÏ=<å=∞Ü«∞=ÚÖË ã¨∞=∂!
D r"å`«‡ ÉèÏ"å"Õâ◊=ÚKÕ, ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú HõÅ"å_»#∞. ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ 'QÆ∞iÎOK«∞@,
J#∞ÉèíqOK«∞@, „ѨHÍtOѨKÕÜ«Ú@— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«QÆÅ WO„kÜ«∞ ~°O„^èŒ=ÚÅ∞
HõÅ"å_»#∞—— Jx `«ÅáÈÜ«ÚK«∞<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 415
ã¨=∞+≤ì r=Ùx–=º+≤ìr=Ùx ÉèÏ==∞Ü«∞=ÚÖˇ·# 'Pu"åÇ≤ÏHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞— (ÖËHõ ã¨∂Hõ;
^ÕǨÏ=ÚÅ∞) "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú.
F ~å=∞K«O„^•! D q^èŒOQÍ J=ºHõÎ"≥∞ÿ#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ J*Ï˝#=Ú`ÀQÆ∂_ç – Pu"åÇ≤ÏHõ
– ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J*Ï˝#=Ú `˘ÅyO^•, WHõ ''<Õ#∞ ã¨∂÷Å^ÕÇ≤Ïx, ã¨∂Hõ;^ÕÇ≤Ïx——
J#∞ „Éèí=∞‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞`ÀOk. P`«‡*Ï˝#=Ú Hõey# `«~°∞"å`« „Ѩ=∂}=Ú LO_»^Œ∞. „Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú
(r=Ù_»∞ : Objected Created) ‰õÄ_® LO_»^Œ∞. „Ѩ=∂`«$`«fi=¸ (process of creation) LO_»^Œ∞.
J*Ï˝#=ÚKÕ U~°Ê_ç#\˜ì ''=º+≤ì Jaè=∂x–ã¨=∞+≤ì Jaè=∂x——... ÖËx"Õ J=ÙK«∞<åfl~Ú.
XˆH 'Ѩ~åã¨`«Î—– ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞—— J#∞ ÉèÏ=#KÕ „|Ǩχ=ÚQÆ#∞, ''<Õ#∞ ã¨=∞+≤ìr=Ù_»#∞——
J#∞ ÉèÏ=#KÕ 'ã¨=∞+≤ì—QÆ#∞, ''<Õ#∞ =º+≤ìr=Ù_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=#KÕ '=º+≤ì— QÆ#∞ „ѨuÉèÏã≤™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : D r=Ùx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì ''z<凄`«`«`«fi—— JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ J*Ï˝#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ ZÖÏ ™ê^茺O? JO^Œ∞KÕ`« „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ J^≥· fi`«ã≤÷u (^•xH˜ "ÕÔ~·#^ŒO@∂ Un
ÖËHáõ È=_»O) ã¨fi`«óã≤^"úŒ ∞Õ J~ÚL#flkHõ^•! =∞i WOHõ qkè–xÜ«∞=∞=ÚÅ∞–qKå~°}–"≥∂Hõ=∆ Ú....
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèË^ŒHõÅÊ#`À P=â◊ºHõ`« ZO^Œ∞‰õΩO\’Ok?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : =∞Oz „Ѩâıfl "Õâß=Ù. „Ѩâ◊fl Q˘Ñ¨Êk J~Ú#ѨÊ\˜H© Jk `«y# ã¨=∞Ü«∞OÖ’
"Õ¿ãÎ<Õ „áêâ◊ã¨Î ºO. U^≥·<å Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# HÍÅOÖ’<Õ â’aèã¨∞ÎOk Hõ^•! h „Ѩâ◊fl WѨÊ\˜H˜ `«y#>Ë¡
L#flk. WHõ q#∞. ''D [QÆ`«ÎO`å ã¨=∞+≤ì r"åaè=∂x J~Ú#\˜ì 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À
Ñ≤Å∞=|_»∞"åx ã¨fiѨfl=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. P Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ (J`«_Õ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ –
Ñ≤`å=∞Ǩï_»∞ Jx âßG „Ѩã≤kú) FOHÍ~°~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „Ѩ}==Ú#∞ LK«ÛiOK«∞K«∞ J^•Ìx Ü≥ÚHõ¯
J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞ =∞<À~å[º=Ú#∞ qã¨ÎiOѨ*ËÜ«ÚK«∞<åfl_»∞.
WHõ D 'r"å`«‡— (=º+≤ìr=Ù_»∞) ‰õÄ_® J>Ë¡ Ü«∞^ä•HÍÅ=Ú# ã¨fiѨfl`«∞źOQÍ ã¨fiáêfl`«∞‡_»QÆ∞
Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒùx ã¨ÊѨfl=º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞ Pq~°ƒqù OK«∞K«∞<åfl_»∞. r"å`«‡Åhfl Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒùx ~°∂Ѩ"∞Õ .
ã¨fiѨfl=ÚÖ’ Hõ#|_Õ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅhfl ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì"ÕQÍx, =∞iOÔH=i"À HÍ^Œ∞ Hõ^•!
J~Ú`Õ, D ã¨=∞+≤ì=∞<À~°∂Ѩ=Ú 'Ѩ~°=∂`«‡— Ü«∞O^Œ∞ ^Œ~°Ê}ÏO`«~°æ`« „ѨuaOÉ=Ú=Öˇ
JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î#fl D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ã¨fiѨfl„áêÜ«∞"Õ∞ Hõ#∞Hõ, ''W^ŒO`å Jã¨`ÕΗ— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
J^Õq^èOŒ QÍ '=º+≤ì – =∞<À~å[º=Ú— J~Ú#\˜ì [QÆ`∞« ,Î ‰õÄ_® z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ Jã¨`ÎÕ JQÆ∞K«∞#flk.
"åã¨"Î åxH˜ D '[QÆ`∞« —Î J#|_»∞#^Õn [x‡OK«∞@ ÖË^∞Œ . =∞~°}O˜ K«∞@ÖË^∞Œ . ã¨fiѨflOÖ’x ã¨OHõÅÊ=∂„`«
~°∂Ѩ=ÚʼnõΩ [#‡Uq∞? =∞~°}O Uq∞\˜? XHõ¯ „|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨~°fi^• Ѩ~°=∂~°÷ ã¨`«º=Ú.
P „|Ǩχ"Õ∞ [QÆ„^Œ∂ѨOQÍ, =∞iÜ«Ú '„ѨuÉèÏã≤`«=∂„`« ã¨`«º=Ú—QÍ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk. TǨ`«`«fi=ÚQÍ
„ѨHÍt™ÈÎOk.
J@∞¡ '„ѨHÍtOK«∞@— ÖËHõ '`ÀK«∞@— ˆH=ÅO JqKå~°}KÕ`« =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! ѨijeOz
K«∂¿ãÎ '„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞— "≥Ú^ŒÅ∞H˘x XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ =~°‰õΩ.... D r=ÙÅ JO^Œi 'ã¨`«Î— ‰õÄ_®
416
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'ã¨`ü–Jã¨`ü— =∞Ü«∞"Õ∞. J*Ï˝#O `˘ÅyáÈ`Õ Jhfl Jã¨`«∞ÎÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J*Ï˝#HÍÅOÖ’
LO_çÜÕ∞ f~°∞K«∞<åfl~Ú.
XH˘¯Hõ¯ rqk XH˘¯Hõ¯ ã¨$+≤ì
Ñ≤Ñ‘eHÍk „|ǨχѨ~°ºO`«=Ú (XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õΩ) JO^Œi
ã¨$+¨µìÅ∞ ã¨=∂#"Õ∞. WHõ ÉË^èŒ"Õ∞q∞@O\Ï"å? 'qâ◊√^Œú – ã¨`«fi„Ѩ^è•#=Ú— KÕ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ 'Q˘Ñ¨Ê
"å_»∞— =∞Ǩϟ#fl`«∞_»∞, =∞Ǩâ◊ÜÚ« _»∞ Jx JO@∞<åflO. '=∞e#ã¨`fi« „Ѩ^•è #=Ú JQÆ∞@KÕ 'H©@Hõ=Ú
`«∞K«Ûù"≥∞ÿ#k— JO@∞<åflO. P Ô~O_ç\ ˜Ö’x WK«Ûù, ÉèÏ=# "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ Ü≥ÚHõ¯ =¸Å=Ú
''ã¨OHõÅÊ=Ú—— XHõ¯>Ë. LÉèíÜ«ÚÅ J#∞Éèí==ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"Õ∞!
N~å=Ú_»∞ : ''„|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨$+≤ì – ѨÙ~°∞QÆ∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì—— JO@∞<åflˆ~O? „Ѩu XHõ¯r=ÙxH˜
XHÍ<˘Hõ ã¨$+≤ì L#fl^•? g∞‰õΩ XHõf~°∞ ã¨$+≤ì, <å‰õΩ =∞~˘Hõ f~°∞ã¨$+≤ì L#fl^Œx g∞ L^ÕÌâ◊=∂?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, ^Œ$+≤ìÜÕ∞ ã¨$+≤ì Hõ^•! „|Ǩχ^Õ"å-ǨÏOHÍi... ''<Õ#∞ D
ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìÜ«∞O^Œe ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ`«`«fi=Ú#∞, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ JO`«~åºq∞Ü≥ÿ∞ HõÅÊ#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»#QÆ∞
K«∞<åfl#∞—— J#∞ ^Œ$+≤ì Hõey LO@∞<åfl_»∞. H©@HÍǨÏOHÍiÜ≥∂– ''D Ô~Hõ¯Å∞ – HÍà◊√§ – `«Å QÆÅ
â◊s~°=Ú<Õ <Õ#∞. D â◊s~°=Ú#‰õΩ PHõe f~°Û@O, – x„^Œ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ~ÚOHõ ZHõ¯_® Un
ÖË^Œ∞——.... J#∞ Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ì Hõey LO@∞<åfl_»∞. ã¨∂~°∞º_»∞ XHõ¯_Õ J~Ú<å, ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅ∞
J<ÕHõ"≥∞ÿ, XH˘¯Hõ¯ H˜~°}O XH˘¯Hõ¯ =ã¨∞Î=Ù#∞ "≥ey™ÈÎOk Hõ^•! Z=~°∞ Z\˜ì ^Œ$+≤ì Hõey LO\Ï~À,
"åiH˜ J\˜ì ã¨$+≤ìÜÕ∞ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk.
„â◊^Œú ÉèÏ=#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ ''r=Ù_»∞ – J`«x ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú—— LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú ##∞ã¨iOz Hõ~°‡Å#∞ PK«iOK«@O, P Hõ~°‡Å Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ÖËHõ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞,
Láê^èŒ∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ã¨∞Hõ$`«Ñ¶¨Å=ÚKÕ „|Ǩχ^Õ=Ùx [#‡Å∞, ^Œ∞+¨¯ $`« Ѷ¨Å=ÚKÕ H©@Hõ
[#‡Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ D ''[#‡Å∞–Hõ~°‡Å∞–ã¨∞Hõ$`«Hõ~°‡Å∞–^Œ∞+¨¯ $`« Hõ~°‡Å∞——.... W^ŒO`å
„|Ǩχ*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'JÉèÏ==Ú—, ÖËHõ, 'U=∞~°∞Ѩٗ KÕ`«<Õ LxH˜x ã¨O`«iOK«∞H˘O@∞<åfl~Ú.
J#QÍ L`«=Î ∞ ѨijÅ# ã¨#flye¡# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 'L#flq— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. *Ï˝<À^ŒÜ∞« O J~Ú#^•....
WHõ D ÉèË^ŒÉ’^èŒÅhfl ã¨=∞ã≤áÈQÆÅ=Ù. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? „|Ǩχ^Õ=ÙxÜ«∞O^Œ∞, H©@Hõ=Ú#O^Œ∞
L#fl\˜ì 'ã¨`«Î— XHõ¯>Ë Hõ^•!
1. `≥Å∞ã¨∞H˘#∞"å_»∞ ´ *Ï˝`« (Knower - Experiencer - Perceiver)
2.`≥eÜ«∞|_»∞K«∞#flk ´ *˽ܫ∞=Ú (The object being known - the experience - the perceived)
3.`≥Å∞ã¨∞HÀ=@O ´ *Ï˝`«$`«fi=Ú (Knowledge - Experience - Perception)
D =¸_»∞ `«`fi« =ÚÅ∞ ã¨~fi° „^Œ+Åì¨ O^Œ∞, ÖËH,õ ã¨~fi° r=ÙÅO^Œ∞ XˆH suQÍ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú.
'â◊H˜Î— J#∞#k XHõ¯>Ë J~Ú LO_ç, J<ÕHõ KÀ@¡ J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl>Ë¡ XˆH
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 417
„|Ǩχ=Ú PÜ«∂ „^Œ+¨ì–^Œ~°≈#–^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O\’Ok. ^è•~°} Hõey LO\’Ok.
Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? „|Ǩχ=Ú#‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. WHõ D '^≥· fi`«–J^≥· fi`«—
ÉèË^Œ=ÚÅhfl „Éèí=∞Å∞ =∂„`«"Õ∞. ™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ `«# ÖÏÖÏ[Å=ÚKÕ xi‡OK«∞H˘x# ™êÖˇQÆ∂_»∞Ö’
`å<Õ zH˜¯, â◊ź"≥∞ÿ |O^è=Œ Ú#∞ J#∞Éèqí ™ÈÎOkHõ^•! J\Ï¡Qˆ ã¨fiÜ«∞OQÍ, ã¨ÇϨ [OQÍ „|Ǩ‡#O^Œ=∞Ü«∞
ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ J~ÚL#fl Dr=Ù_»∞ `«# HõÅÊ<åâ◊H˜ÎKÕ `å<Õ xi‡OK«∞H˘x#\˜ì `«# =∂Ü«∞=Å# `å<Õ
'|O^èŒO— J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞.
ã¨=∞+≤ì =∞<Àã¨fi~°∂ѨÙ_≥·# „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏqã¨∞Î<åfl_À, D r=Ù_»∞ ‰õÄ_®
^•xx J>Ë¡ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. Wk 'xÜ«∞u— Ü≥ÚHõ¯ =º=ã¨÷. D 'xÜ«∞u— ÖËHõ 'ã¨fiÉèÏ==Ú— #∞
J#∞ã¨iOKÕ '=∞é˜]q`«∞Î #∞O_ç =∞é˜] =$Hõ∆"Õ∞ ~å=@O† „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ =∞ǨHõÖÏÊO`«=Ú =~°‰õΩ
"≥Åã≤ LO_»@O—.... "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã≤kúOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
J~Ú`Õ ~å=∂! ''WHõ¯_» XHõ xÜ«∞u (XHÍ<˘Hõ xÜ«∂=∞HõÑÓ¨ ~°fiHõ"∞≥ #ÿ q^è•#O) [~°∞QÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! Hõ#∞Hõ W^ŒO`å ã¨`«º"Õ∞—— Jx `«ÅK«~å^Œ∞ ã¨∞=∂! ZO^Œ∞HõO>Ë, W^ŒO`å „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯
'ÉèÏ=#— #∞ J#∞ã¨iOKÕ ^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk. 'ÉèÏ=<å=∞Ü«∞=ÚÅ∞— J~Ú=Ù#fl D ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯
ã≤÷uÅÜ«∂Å∞ J"åã¨Î==ÚÖË J#@OÖ’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. â◊√^Œú=Ú, ã¨~°fi"åºÑ≤, UHõ
=∂„`«=Ú, J#O`«=Ú J~Ú=Ù#fl „|Ǩχ=Ú *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÅÊ`«fi HÍ~°}OKÕ`« Jâ◊√^ŒúOQÍ,
Láêkè Ѩiq∞`«OQÍ, J<ÕHõ=ÚÅ∞QÍ, [#‡–=∞$`«∞º ã¨Ç≤Ï`«OQÍ HõxÑ≤OK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=¸_è»∞_≥·# XHõ ÉÏÅ∞_»∞ `«\ÏHõ [ÅOÖ’x JÅÅ#∞K«∂z, P JÅÅ#∞ ''W^ŒO`å [Å"Õ∞—— J#∞
^Œ$+≤xì U=∞~°z#"å_≥,· ''W=hfl =ÚO^Œ∞‰õΩ ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∞#fl K«=∞`å¯~° ѨÓ~°fiѨ٠Z`«∞Î – ѨÅ=¡ ÚÅ`À
‰õÄ_ç# "Õ~°∞"Õ~°∞ ÔH~°@=ÚÅ∞—— Jx J#∞‰õΩO@∂ LO\Ï_»∞. q"ÕHõ=ÚÖË#\˜ì X‰õ_»∞ pHõ\’¡
„`å_»∞#∞K«∂z 'áê=Ú— J#∞H˘x J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∂ LO\Ï_»∞. J\Ï¡ˆQ W^ŒO`å
„áêÑ≤ΙÈÎOk. J~Ú`Õ, U r=ÙxÜ«∞O^≥·`Õ 'L`«Î=∞=Ú – Ѩq„`«=Ú— J~Ú#\˜ì ^Œ$+≤ì, =∞iÜ«Ú
''ã¨OѨÓ~°‚=Ú – ã¨=∞„QÆ=Ú—— J~Ú#\˜ì J=QÍǨÏ# ÖË"À, ....J\˜ì "å_»∞ =∂„`«"Õ∞ D
[QÆ^Õƒù^Œ=ÚÅhfl J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. HÍx WHõ¯_» r=ÙxH˜ – r=ÙxH˜ =∞^茺QÍ HõxÑ≤OKÕ PÜ«∂
Éè^Ë =Œ ÚÅhfl ã¨`º« ^Œ$+≤Hì ˜ ÅaèOK«=Ù. XHõ_∞» W`«~∞° Å`À `«#KÕ HõeÊOK«|_ç# Éè^Ë =Œ ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz
'W`«_»∞ <å q∞„`«∞_»∞. J`«_»∞ "ÕÔ~·#"å_»∞. g~°∞ <å‰õΩ „Ñ≤Ü«ÚÅ∞. giH˜ ‰õÅ∞QÆ∞ ^Œ∞óY=Ú <å ^Œ∞ó
Y"Õ∞——.... J#∞#=hfl ''"åã¨Î==ÚÖË—— J#∞#@∞¡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''â◊„`«∞=Ù – q∞„`«∞_»∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#
U"Õ"À Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^Œú=ÚÖˇ·# ÉèË^Œ=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Ѩ~°ã¨Ê~° q~À^èŒ=ÚÖˇ·# ÉèË^•ÉèË^Œ=ÚÅhfl "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~Ú.
`«~°OQÍÅ∞ J<ÕHõOQÍ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ HõxÑ≤Oz<å, J=hfl "Õ~°∞"Õ~å? JO`å [Å"Õ∞ Hõ^•!
''ã¨∞=~°‚O – PÉèí~°}O—— J<Õ ^ŒfiO^ŒfiO L#fl^•? 'UHõ =∂„`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú— #O^Œ∞ D '[QÆ`«∞Η
J#|_»∞#k P~ÀÑ≤OK«|_»∞`ÀOk. WHõ PÃÑ· ''[QÆ`∞« "Î ~Õ ∞° ... „|Ǩχ=Ú"Õ~∞° —— J#∞#^ŒO`å „áêÑ≤™Î ÈÎOk.
418
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ â◊√^Œú`«`«fi=Ú, ѨiѨÓ~°‚=Ú JQÆ∞ 'P`«‡— ÜÕ∞ L#flk. P 'P`«‡— ÜÕ∞ =∞<À
~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. P '=∞#ã¨∞û— #∞O_ç JǨÏOHÍ~°O L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. J#QÍ....
D =∞#ã¨∞û "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ''xifiHõÅÊ=Ú—— #O^Œ∞ =∞ø#~°∂Ѩ=Ú# LO_ç L#flk. xâ◊ÛÅ [ÅOÖ’
`«~°OQÆ=ÚÅ=Öˇ, P `«~°∞"å`« HõÅÊ<å „Ñ¨ÉèÏ==Ú#‰õΩ Ö’<≥· 'JǨÏOÉèÏ==Ú— J#∞^•xKÕ
qt+¨ì=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì JǨÏOÉèÏ= – qt+¨ì"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞O_ç ѨÓ~åfi#∞Éèí=~°∂Ѩ"≥∞ÿ# '㨇 $u—
x J#∞ã¨iOz ''â◊ÉËÌK«Ûù–ã¨Êˆ~≈K«Ûù–~°∂¿ÑK«Ûù–~°¿ãK«Ûù–QÆO^èÕK«Ûù—— J#|_Õ Ñ¨OK«`«<凄`«Å∞ HõÅ∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú. D Éèí∂`«`«<凄`«Å∞ HõeÊOK«|_ç# `«~°∞"å`«, z`åÎ`«∞‡_»∞ (z`«Î=Ú`À ‰õÄ_ç# P`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞) JQÆ∞ D r=Ù_»∞ HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ [QÆ`«∞Î#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
D =∞#ã¨∞û ^Õxx n~°…HÍÅO 'ã¨`«Î— QÍ ÉèÏqã¨∞ÎO^À, JÜ«∞ºk J>Ë¡ 㨄^Œ∂ѨOQÍ<Õ ÉèÏã≤OK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
Hõ#∞Hõ =∞#¿ãû JO`«\ ˜H© HÍ~°}O.
❖❖❖
3. Hõ~°¯\˜ `«Ñ¨ã¨∞û
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ XHõ ѨÙ~å`«# WuǨã¨O K≥ѨÙ`å#∞.
WO^Œ∞Ö’ XHõ ~åHõ∆ã≤ J^蕺`«‡âߢã¨Î ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# H˘xfl [\˜Å „Ѩâ◊flÅ∞ „ѨuáêkOzOk.
❖
Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞Ѩ~°fi`«Ñ¨Ù L`«Î~°ÉèÏQÆOÖ’ QÆÅ XHõ J~°}ºOÖ’ XHõKÀ@ 'Hõ~°¯\˜— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ
XHõ ÉèíÜ«∞OHõ~° ~åHõ∆ã≤ LO_Õk. JHõ¯_» x=ã≤ã¨∞Î#fl [#∞Å∞ P ~åHõ∆ã≤x 'J<åºÜ«∞ÉÏkèHõ— Jx
‰õÄ_® Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. P ~åHõ∆ã≤ HÍ@∞Hõ=Öˇ #Å¡QÍ, Ju ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ LO_Õk. Jk
J™ê=∂#º"≥∞ÿ# |ÅO`À cèux Q˘Å∞Ѩ٠HÍ~°º=ÚÅ∞ KÕã¨∂Î LO_Õk. Ö’`≥·# Hõà◊§`À, á⁄_»"≥·#
QÀà◊§`À, #~° – HõOHÍà◊=ÚÅ#∞ ѨÙ+¨Ê=∂ÅQÍ ^èŒiOz ÉË`åà◊ #$`«ºO KÕã¨∂Î P =∞Ǩ~°}ºOÖ’
ã¨OK«iOKÕk. ^•xx K«∂_»@O `«@ã≤÷Oz# [#∞Å∞ ɡOÉËÖˇuÎáÈÜÕ∞"å~°∞.
^•xH˜ ZO^Œ∞HÀ, ZO`« u<åfl PHõe fˆ~k HÍ^Œ∞. f„= [~î°~åyfl`À PHõe J~°∞ѨÙÅ∞
J~°∞ã¨∂Î, XHõ ~ÀA# W@∞¡ PÖ’zOK«™êyOk.
''PǨñ! D <å PHõe ZO`« „‰õÄ~°"∞≥ #ÿ k? D [O|∂ nfiѨOÖ’ x=ã≤OKÕ =∞#∞+¨µºÅO^Œih
XHõ¯™êi „q∞Oy<å D PHõe fˆ~@@∞¡ ÖË^Õ? g~°O^Œix <Õ#∞ K«OѨQÆÅ<å? giÖ’ H˘O^Œ~°∞
=∞O„`« – B+¨^èŒ=ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. "åix <Õ<Õg∞ K≥Ü«∞ºÖË#∞. WHõ =∞iH˘O^Œ~°∞
'hu–^•#=ږѨÓ[— "≥Ú^ŒÖˇ·#q x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï~°∞. g~°O^Œix xi˚OK«@O, u#@O, <å‰õΩ
X#QÆ∂_Õ Ñ¨x HÍ^Õ=∞i? WѨC_»∞ <å PHõe fˆ~k Z\Ï¡?.... áÈh, XHõѨx KÕ™êÎ#∞. `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ
™êkèOK«~åx^ŒO@∂ Un LO_»^Œ∞Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« g~°O^Œix J_»¤O‰õΩÅ∞ ÖˉõΩO_® #q∞e
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 419
„q∞OQÆ∞`«∂, Ñ‘eÛ"Õã¨∂Î LO_»QÆÅO^Œ∞ʼnõΩ â◊H˜Î ã¨Oáêk™êÎ#∞. J@∞=O\˜ â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ H˘~°‰õΩ
`«Ñ¨ã¨∞û „áê~°Oaè™êÎ#∞——.
D q^èŒOQÍ Ü≥∂zOz XHõ H˘O_» Ü≥ÚHõ¯ J„QÆÉèÏQÆOKÕiOk. JHõ¯_» QÆÅ XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’
XO\˜HÍÅ∞ÃÑ· xÅ|_ç f„="≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û „áê~°OaèOzOk. J<ÕHõ ~ÀAÅ∞, =∂ã¨=ÚÅ∞, |∞∞`«∞=ÙÅ∞
QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. Jk xâ◊ÛÅOQÍ Ñ¶¨∞’~°`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∂Î<Õ L#flk.
H˘O`«HÍÖÏxH˜ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ P ~åHõ∆ã≤Ü≥ÚHõ¯ UHÍ„QÆ`«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ "≥∞zÛ „Ѩ`«ºHõ∆=∞Ü«∂º~°∞.
N„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : Ѩلf! Ѩ@∞ì^ŒÅ`À ‰õÄ_ç# h ã¨∞n~°… `«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ "≥∞KåÛ#∞. Uq∞ HÀi `«Ñ¨ã¨∞û
KÕã¨∞Î<åfl"À K≥ѨC. h‰õΩ W+¨ìã≤kúx „Ѩ™êk™êÎ#∞.
Hõ~°¯\˜ : ¿ÇÏ ÉèíQÆ"å#∞_®! Ñ≤`å=∞Ǩ! #"≥∂#=∞ó! g∞ ^Œ~°≈#OKÕ`« <å ÉèÏQƺO ѨO_çOk. <å ÉÏ^èŒ
U=∞x K≥Ñʨ =∞O\Ï~°∞? <å‰õΩ PHõe ^ŒOz"Õ™ÈÎOk. F Éè∂í `«É"íè ºÕ âß! ##∞fl ''J<åÜ«∞ã≤–PÜ«∞ã≤——....
Ô~O_»∂ J~Ú#\˜ì ''rq ã¨∂zHõ——✺QÍ KÕã≤"ÕÜ«∞O_ç. JѨC_»∞ <Õ#∞ r=ÙÅ â◊s~°=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz,
"åi ~°HõÎ=Ú#∞ Aé∞]‰õΩO\Ï#∞.
N„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : =`Õû! 㨈~ J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ! h=Ù ~°∂Ѩ=ÚHõey LO_ç, ÖËx^•x"Ò`å=Ù. Ju
ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# '~°∂Ѩ=Ú— #∞ J=ÅOaOz, h=Ù – x+≤^Œú"≥∞ÿ#, JѨHõfi"≥∞ÿ#, JHÍÅ"≥∞ÿ# Ju J~Ú#
– ''Éè’[#O—— KÕÜ«Ú [#∞Å â◊s~°=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∂Î LO\Ï=Ù.
‰õΩHõ~°‡Å#∞ x~°fiiÎOKÕ"åix, ‰õΩ„Ñ¨^Õâ◊"åã¨∞Å#∞ (People who stay at unhealthy places)
ã¨~°fi^• Ç≤ÏOã≤ã¨∂Î LO_»QÆÅ=Ù. "åÜ«Ú Ñ¨~°=∂}∞=Ù=Öˇ J~Ú, PÜ«∂ [#∞Å '=Ú‰õΩ¯— Å ^•fi~å
â◊s~°=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz, Jáê# =∂~°æOQÍ ✺✺ ǨÏ$^ŒÜ«∞„Ѩ^Õâ◊=Ú#∞ P„Hõq∞OK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù.
„¿ÑQÆ∞Å#∞, W`«~° J=Ü«∞==ÚÅ#∞ Ñ‘_çOK«∞K«∞, JHõ¯_ç ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ#∞ ÉèíH˜∆ã¨∂Î LO\Ï=Ù.
[#∞Å∞ ''"å`« Ö Ë M Ï`« ‡ Hõ , q㨠∂ zHÍ"åºkè — — J#∞ ¿Ñ~° ¡ ` À x#∞fl Ñ≤ Å ∞㨠∂ Î LO\Ï~° ∞ .
QÆ∞}=O`«∞Å∞–QÆ∞}Ç‘Ï#∞Å∞—— J#∞ ÉèË^Œ=Ú ÖˉõΩO_® h=Ù ZO^Œi<À ÉÏkèã¨∂Î LO\Ï=Ù.
J~Ú`Õ, QÆ∞}=O`«∞Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, h =Å# HõÅ∞QÆ∞ 'qã¨∂zHÍ"åºkè— zH˜`«û
H˘~°‰õΩ ™ê^èŒHõ [#∞ʼnõΩ XHõ =∞O„`«=Ú „Ѩ™êkã¨∞Î<åfl#∞.
F ™ê^èŒHõ[#∞ÖÏ~å! q#O_ç! Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`«=ÚʼnõΩ L`«Î~°OQÍ 'Hõ~°¯\˜— J<Õ XHõ
~åHõ∆ã≤ L#flk. ^•xH˜ 'qã¨∂z – J<åºÜ«∞ÉÏkè— J<Õ ¿Ñ~°∞¡ ‰õÄ_® L<åfl~Ú. Jk =~°„ѨÉèÏ=O
✺
PÜ«∞ã≤ : ֒ǨÏ=∞Ü«∞=Ú† P<åÜ«∞ã≤ : HõO\˜H˜ Hõ#|_»#O`« ã¨∂Hõ;=Ú†
rqã¨∂zHõ : ~°HõÎO Ñ‘ÖËÛ ã¨∂Hõ;rq
✺✺
„áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ â◊s~°=ÚÖ’ Hõ^∞Œ Å∞K«∞O_»∞ qkèx J#∞ã¨iOz ''„áê}=Ú-Jáê#=Ú-"åº#=Ú-L^•#=Ú-
ã¨=∂#=Ú—— J<Õ ¿Ñ~°¡`À K≥ѨÊ|_çOk. D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ D „QÆO^äŒOÖ’ 'x~åfi}„ѨHõ~°}O—Ö’ 'Éèí∞â◊√O_ÀáêMϺ#O—Ö’
q™êÎ~°OQÍ K«iÛOK«|_çOk.
420
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕ`« ~°HÍÎxfl Ñ‘ÖËÛ "åºkè~°∂ѨO`À |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk. Jk HõÅ∞QÆKÕÜ«∞QÆÅ ÉÏ^茉õΩ, ~ÀQÆ=Ú#‰õΩ
WѨC_»∞ <åKÕ LK«ÛiOK«|_»∞K«∞#fl =∞O„`«=Ú 'LѨâ◊=∞#=Ú— QÍ Ñ¨i}q∞OK«∞Q͉õ!
'' FO „Ç‘ÏO „ǨO sO ~åO q+¨µ‚â◊HõÎÜÕ∞#=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=u q+¨µ‚â◊H˜Î"Õ∞<åO !
FO ǨÏ~°–ǨÏ~°! #Ü«∞–#Ü«∞! ѨK«–ѨK«! =∞^茖=∞^èŒ!
L`åû^ŒÜ«∞ ^Œ∂ˆ~‰õΩ~°∞ ™êfiǨ !
Ç≤Ï=∞=O`«O QÆK«Ûù r= ã¨ó 㨠ó ã¨ó
K«O„^Œ=∞O_»Å QÆ`Àã≤ ™êfiǨ II ——
(''FO „Ç‘ÏO „ǨO sO ~åO c*ÏHõ∆~° ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ''q+¨µ‚â◊H˜Î—— H˜ W^Õ <å #=∞™ê¯~°O. F
ÉèíQÆ=f! q+¨µ‚â◊H©Î! h 'JOâ◊— ÜÕ∞ J~ÚLO_ç, ~ÀQÆ~°∂Ѩ=Ú# L#fl\˜ì D h â◊H˜Îx ^ŒÜ«∞Ü«ÚOz
ǨÏiOK«∞. LѨã¨OǨÏiOK«∞. ѨK«#"≥Ú#~°∞Û. =∞käOѨÙ=Ú. ^Œ∂~°=Ú KÕã≤"Õ~Ú. ™êfiǨ ~°∂Ñ≤}˜=QÆ∞
F ~ÀQÆâ◊H©Î! h=Ù h ã¨fi™ê÷#=∞QÆ∞ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=Ú#‰õΩ "≥o§áÈ.——)
❖
™ê^茉õΩ_»∞ D '=∞Ǩ =∞O„`«=Ú— #∞ `«# Z_»=∞KÕuÃÑ· „"åã≤, P KÕu`À ~Ày ^ÕǨÏ=Ú#∞
`«∞_»∞ã¨∂Î, UHÍ„QÆz`«ÎO`À.... ''D Hõ~°¯\˜ ~åHõ∆ã≤ =∞O„`«=ÚKÕ =∞iÌOK«|_»∞K«∞#flk. ~Ày ^ÕǨÏ=Ú
#∞O_ç "≥Å∞=_ç, Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù áêiáÈ=ÙK«∞#flk—— Jx =∞#ã¨∞û`À ã¨OHõeÊOKåe. ''D
~Ày K«O„^Œ=∞O_»Å=Ú #∞O_ç J=∞$`«~ã° =¨ Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~fi° "åºkè qx~°∞‡‰õΩ_Î ∞»
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞...—— Jx ÉèÏ=# K≥Ü«∂ºe. D q^èŒOQÍ ™ê^茉õΩ_»∞ â◊√zJ~Ú, PK«=∞#O KÕã≤,
UHÍ„QÆ`«z`«ÎO`À â◊|Ì=Ú#∞ – J~°÷=Ú#∞ XHõ¯™êˆ~ P„â◊~Úã¨∂Î x™êfi~°÷-„¿Ñ=∞ÉèÏ=O`À J#∞ëêª#O
KÕ¿ãÎ, JѨC_® qã¨∂zHÍ"åºkè ã¨=¸ÅOQÍ LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞.
„uÖ’Hõ<å^äŒ∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ W@∞¡ ѨeH˜, PHÍâ◊=∂~°æOQÆ∞O_® "≥à◊§™êQÍ~°∞. PHÍâ◊OÖ’x
ã≤^Œ∞úÅ∞ J`«xH˜ #=∞㨯iOKå~°∞. WO„^Œ∞xH˜ ÃÑ· =∞O„`«O „Ѩ™êkOz `«# x[Ö’HÍxH˜ KÕ~å~°∞.
❖❖❖
4. Hõ~°¯\˜ ã¨∂Hõ;r=`«fiO
Ѩ~°fi`«=∞O`« #Å¡\ ˜ â◊s~°OQÆÅ P ~åHõ∆ã≤ „Hõ=∞OQÍ ã¨∂Hõ;`«fiO á⁄O^Œ™êyOk. 'ã¨∂k—
JO`« J~Ú#k. P `«~°∞"å`« J}∞=∂„`«=∞O`« J~ÚOk. #Å¡\ ˜ ~Ú#∞Ѩã¨∂kQÍ#∞, 'r=ã¨∂zHõ—
QÍ#∞ J~Ú#k. ѨOK« =∞ǨÉèí∂`«=ÚÅKÕ, ѨOK« *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅKÕ, ѨOK«Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅKÕ,
Jq^ŒºKÕ, HÍ=∞=ÚKÕ, Hõ~°‡=ÚKÕ (g\˜<Õ ''ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú—— JO\Ï~°∞) Hõ^ŒeOK«|_»∞K«∞, PHÍâ◊OÖ’
ã¨OK«iOK«™êyOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 421
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! WѨC_»∞ P Hõ~°¯\˜ XHõ 'qã¨∂z – "åºkè— ~°∂Ѩ"≥∞ÿ Ѩi}q∞OzOk Hõ^•!
WѨC_»∞ ^•x ^ÕǨÏ=Ú–~°∂Ѩ=Ú Ö’Ç¨Ï=Ú =O\˜"å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''ã¨∂z (ã¨∂k) ~°∂Ѩ`«fi=Ú—— Jx =∞#O K≥ѨCH˘O@∞#flk. P ~åHõ∆ã≤
`«#Ü«∞O^Œ∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#KÕ J#∞Éèí==ÚQÍ QÍOK«∞K«∞#flk =∂„`«"Õ∞. JO`ÕQÍx ^•xÜ«∞O^Œ∞
'֒ǨÏ`«fi=Ú— J#∞#k ÖË^Œ∞. „Éèí=∞KÕ`«<Õ Jk J@∞¡ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk.
Jk XHÍ<˘Hõ ~°HõÎÑ≤áêã≤Ü«∞QÆ∞ ã¨∂Hõ;rq.
Jk =∞##jÅ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û`À, q∞Åq∞Å"≥∞i¿ã Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# HõO\˜ áêѨÅ`À WHõ
ã¨OK«iOK«™êyOk. PHÍâ◊=Ú=Öˇ hÅO~°OQÆ∞#∞ á⁄Ok, W`«~°∞ÅKÕ`« `≥eÜ«∞|_»‰õΩO_®<Õ `«#
"åºáê~°=Ú H˘#™êyOK«™êyOk. W`«~°∞ʼnõΩ =∞ǨǨxHõ~°"≥∞ÿ, ÉÏ^èŒ#∞ „Ѩ™êkOK«∞#^≥·,
J=Ü«∞==ÚÅ#∞ H©∆}˜OѨKÕÜ«Ú#^≥· „Ѩ=iÎOK«™êyOk.
PǨñ! K«∂Kå"å? P ~åHõ∆ã≤ D [QÆ`«ÎO`å ÉèíH˜∆OKåÅ<Õ HÀiHõ`À ã¨∂k ~°∂Ѩ=Ú#∞
^•eÛOk. HÍx, ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# ~°∂ѨO`À ^Õxx ÉèíH˜∆OK«QÆÅ^Œ∞ K≥ѨC? Jk `«#Ü≥ÚHõ¯ =¸~°ö`«fiO
KÕ`« ã¨∂p~°∂ѨO á⁄OkO^ÕHÍx, ''D JÅÊ=∞QÆ∞ ã¨∂z (ã¨∂k) ~°∂ѨO`À WO`«\ ˜ `«∞K«Ûù`«fi=Ú`À
<Õ#∞ U ~°∞z J#∞ÉèíqOK«QÆÅ#∞?——..... Jx =ÚO^Œ∞ K«∂ѨÙ`À Ü≥∂zOK«<Õ ÖË^Œ∞. J=Ù#∞ =∞i.
=ÚO^Œ∞ – "≥#∞HõÅ#∞, QÆ∞} ^À+¨=ÚÅ#∞ qKåiOK«‰õΩO_®<Õ ''Jk <å‰õΩ W+¨ìO. Hõ#∞Hõ á⁄O^Œ
=Åã≤O^Õ—— Jx =¸~°öOQÍ JaèÅ+≤OKÕ"å~°∞ z=iH˜ ÖËx–áÈx ^Œ∞óY=ÚÅhfl `≥zÛÃÑ@∞ìH˘O\Ï~°∞.
áêѨO, P ~åHõ∆ã≤.... ''<Õ#∞ qã¨∂zx J=Ù`å#∞——.... Jx „Ѩܫ∞uflOz PÜ«∂ â◊s~°=ÚÅÖ’
„Ѩ"ÕtOKÕ Ç≤ÏO™ê`«`«fi=ÚQÍ =∂iáÈ~ÚOk. HÍx, ''<Õ#∞ ZO`À PǨ~°O ÉèíH˜∆Oz P#Ok™êÎ#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ^•x ã¨OHõÅÊ=Ú z=~°‰õΩ x~°~°÷Hõ"Õ∞ J~ÚOk. '~°∞z— J#∞ J#∞Éèí=O
ÖˉõΩO_® ~°HõÎáê#O =∂„`«O KÕÜ«∞™êyOk.
=¸_è»|∞kú`À W`«~°∞Å#∞ ÉÏkèOK«=Öˇ#x zOuOKÕ "åiH˜ 'ѨÓ~°fi–Ѩ~°— qKå~°} Ö’Ñ≤ã¨∂Î
LO@∞Ok. "å~°∞ ™êfi~°÷O`À JaèÅ+≤Oz# =ã¨∞Î=ÙÃÑ· =∂„`«"Õ∞ ^Œ$+≤ìJO`å ˆHO„nHõi™êÎ~°∞ Hõ#∞Hõ,
"åiÜ≥ÚHõ¯ L`«Î=∞"≥∞ÿ# |∞kú HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿáÈ`«∞Ok. z=~°‰õΩ J#∞‰õΩ#flk ÅaèOK«^Œ∞.
❖
P ~åHõã∆ ≤ `«# ã¨∂Å÷ ^ÕÇϨ =Ú#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x, ''ã¨∂z`«fi=Ú—— „QÆÇÏ≤ Oz, H˘kÌHÍÅO `«~∞° "å`«,
''JÜ≥∂º! D Juã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ 'ã¨∂z— ~°∂ѨO`À <Õ<Õg∞ KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl<Õ? WO`«Hõ<åfl PHõe`À
JÅ=∞\˜Oz#ѨÊ\˜ ã¨∂÷Å â◊s~° ã≤÷uÜÕ∞ ÉÏQÆ∞#fl^Õ !—— Jx "åáÈ=@O „áê~°OaèOzOk. PǨ!
XˆH =ã¨∞Î=Ù (ÖËHõ) q+¨Ü«∞=ÚÃÑ· J#∞~åQÆ=Ú HõeyÜ«Ú#fl r=ÙxQÆu J^èÀQÆu HÍQÆÅ „Ѩ=∂^Œ
=Ú#flk. W`«~r° =ÙÅ ~°H=Îõ ∂Oã¨=ÚÅÃÑ· QÆÅ „Ñ‘uKÕ P Hõ~¯° \˜, `«# W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨∂Å÷ â◊s~°=Ú#∞
‰õÄ_® `«$}=Ú=Öˇ =i˚Oz"Õã≤Ok.
422
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~å=∞K«O„^•! D r=Ùx K«∂Kå"å? W`«_»∞ PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ·, q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ·, <å=∞
~°∂Ѩ=ÚÅÃÑ· ÃÑOK«∞H˘O@∞#fl ''Ju„Ñ‘u – Jaè=∂#=Ú——Å HÍ~°}OQÍ *Ï˝# ã¨=Úáê~°˚#‰õΩ
J~°›`« – ™ê=∞~°÷º=ÚÅ#∞ áÈQ˘@∞ìH˘O@∞<åfl_»Ü«∂º!
❖
P q^èŒOQÍ =∞iH˘O`«HÍÅO QÆ_»záÈ~ÚOk. P Hõ~°¯\˜ =¸_è»|∞kúx P„â◊~ÚOK«∞@KÕ`«
''<Õ#∞ ã¨∂÷Å ^ÕǨÏ=Ú#∞ HÀÖ’ÊÜ«∂#∞——.... J<Õ q+¨Ü«∞"Õ∞ Ü≥∂zOK«∞@ =∂x"Õã≤Ok. '"åºkèÜÕ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ qã¨∂z— J~Ú W`«~° ^ÕÇϨ =ÚÅO^Œ∞ „Ѩ"tÕ OK«@O „áê~°OaèOzOk. ''=¸~°∞#ö ‰õΩ
`«# q<åâ◊#=Ú ‰õÄ_® „Ñ‘u<Õ H˘Å∞ѨÙ`«∞Ok—— Jx JO^Œ∞ˆH JO@∂LO\Ï~°∞ HÍÉ’Å∞. Jk
„áê}∞ÅO^Œ∞ HõO\˜H˜ Hõ#|_»#O`« ã¨∂Hõ; ~°∂Ѩ=Ú# K«∞@ìÅ∞K«∞@∞ìH˘x Ü«Ú#fl '^•~°=Ú— =Öˇ
PHÍ~°O HõeyÜ«ÚO_Õk. áêѨܫÚHõÎ=Ú, „‰õÄ~°=Ú J~Ú# =∞<À=$uÎ HõeyÜ«ÚO_ç „áê}∞Å
^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∂Î, JHõ¯_» `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ#∞ Ñ‘ÅÛ™êyOk. Jk U^≥·<å
„áê}˜x P„â◊~ÚOzO^•.... WHõ P „áê}˜Ü≥ÚHõ¯ ~°HõÎ=∞O`å ǨÏiOzáÈ=Åã≤O^Õ. Jk P
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''֒ǨÏ^ÕǨÏ=Ú – ã¨∂Hõ;^ÕǨÏ=Ú—— J#∞ Ô~O_»∞ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ HõeyLO_ç, qK«ÛÅ
q_çQÍ, Jxfl "≥·Ñ¨ÙÅ.... P Ô~O_»∞ ^ÕǨÏ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç u~°∞QÆ™êyOk.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! P Hõ~°¯\˜ L„QÆ"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞ûKÕã≤ ÉèíQÆ"å#∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù<Õ „Ѩ`«ºHõ∆O
KÕã¨∞H˘#flkHõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jk `«# `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# 'qã¨∂zHõ`«fi=Ú— #∞ (The form of a disease)
ZO^Œ∞‰õΩ HÀ~°∞H˘#flk? ''`«Ñ¨ã¨∞ûKÕ |∞kú Ѩq„`«`« á⁄O^Œ∞`«∞Ok—— Jx JO\Ï~°∞ Hõ^•! =∞i P
Hõ~¯° \˜ q+¨Ü∞« OÖ’ J@∞¡ [~°∞QÆÖ^Ë OÕ ? ÃÑQ· Í, „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞, ''h=Ù á⁄O^ŒQÀ~°∞#k Ju`«∞K«Û"ù ∞≥ #ÿ k——
Jx K≥Ñ≤ÊLO_»=K«∞Û#∞ Hõ^•! ZO^Œ∞‰õΩ K≥ѨÊÖË^Œ∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D ã¨$+≤ìÖ’ Hõ#|_»∞K«∞#fl ã¨~°fir=ÙÅ∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯
ã¨OHõÅÊ=â◊OKÕ`<« Õ ã¨∂Å÷ OQÍ<À, ã¨∂Hõ;OQÍ<À JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. P Hõ~¯° \˜‰Äõ _® ã¨fiH©Ü∞« JaèÖÏ+¨`À
‰õÄ_ç# ã¨OHõÅÊ=Ú HÍ~°}OQÍ<Õ Q˘Ñ¨Ê ã¨∂÷Åâ◊s~°=Ú =^Œe 'ã¨∂z`«fi=Ú— (ã¨∂kÉèÏ==Ú)
HÀ~°∞H˘#flk. ‰õ∆Ω„^Œ|∞kú Hõey L#flѨC_»∞ D r=Ù_»∞ hK«=ã¨∞Î=ÙÅ<Õ JaèÅ+≤ã¨∂Î LO\Ï_»∞. P
~åHõã∆ ≤ Q˘Ñ¨Ê`«Ñ㨠∞¨ ûKÕã≤ ã¨∂zÜ≥∞ÿ Ñ≤âßK«`fi« =Ú#∞ J#∞Éèqí ™ÈÎOk. ''`«Ñ㨠∞¨ û—— J#∞#k HÀ~°∞H˘#∞^•xx
ã¨=Úáêi˚OK«∞@‰õΩ =∂~°=æ Ú J~ÚL#flk. D r=Ù_»∞ `å#∞ HÀ~°∞H˘#∞#k `«# *Ï˝#–J*Ï˝#=ÚÅ#∞
J#∞ã¨iOKÕ LO@∞Ok. =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ Ñ¨q„`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ‰õÄ_® QÆ∞}–Hõ~°‡
qÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz PÜ«∂ r=ÙʼnõΩ H˘xflH˘xfl "åã¨#Å∞, P "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOz
Ö∫H˜HõÜ«∞`«fl=ÚÅ∞ LO@∂<Õ LO_»=K«∞Û.
Hõ~°¯\˜ P q^èŒOQÍ `«# `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ W`«~°∞Å#∞ ÉÏkèOK«∞@H˘~°ˆH ã¨∂p`«fi=Ú HÀ~°∞H˘#flk.
J>Ë¡ JÉèíºi÷OzOk. J>Ë¡ á⁄OkOk. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ x„+≤¯Ü«Ú_»∞ ã¨~°fi™êH˜∆. JHõÅO‰õΩ_»∞. r=Ù_»∞
ã¨O™ê¯~°=Ú, ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz ™ê^èŒ##∞, ™ê^èŒ##∞ J#∞ã¨iOz „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞†
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 423
„ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz PÜ«∂ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Z=_»∞ ^ÕxH˘~°‰õΩ qkè –
q^è•# ѨÓ~°fiHõOQÍ „Ѩܫ∞uflOK«\O, Hõ~°‡Å#∞ x~°fiiÎOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞O^À J^•Ìx kâ◊Ö’<Õ
|∞kú, „ѨÜ∂≥ [#=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl LO@∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« =∂#=Ù_»∞ L`«=Î ∞ Pâ◊Ü∞« =ÚÅ#∞
=∂„`«"Õ∞ Hõey LO_®e.
=∞Ǩâ◊Ü«Ú_»∞ HÍ"åe.
❖❖❖
5. ѨâßÛ`åÎѨO
P qã¨∂z ã¨fiã¨∞÷Å ^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∂Î LO_Õk. „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ`À HõÅã≤Ü«ÚO_ç,
^ÕǨÏ=Ú ÅO^Œ∞ =∞iO`«QÍ "åºkèx Hõeyã¨∂Î LO_Õk. '~°HõÎ=Ú Ñ‘Å∞Û@— J#∞ Ç≤ÏO™ê„H˜Ü«∞
^•fi~å |∞kú=∂O^Œº=Ú QÍx, ~ÀQÆ=Ú QÍx ÖËx"åix ‰õÄ_® Hõ∆}=ÚÅÖ’ P„Hõq∞Oz"Õ¿ãk.
XHõ¯KÀ@ XHõ â◊s~°=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOz ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ#∞ Ñ‘Å∞ÛK«∞ `«$Ñ≤ÎQÍ LO_Õk. P â◊s~°O
„áê}~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ `«~∞° "å`« =∞~˘Hõ â◊s~°OÖ’ „Ѩ"tÕ OKÕk. =∞~˘HõKÀ@ =∞}˜ (=∞~°H`õ =« Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
PÜ«∂ ~åà◊√§, =∞}∞Å∞) – =∞O„`«=Ú – B+¨^èŒ=ÚÅKÕ x~ÀkèOK«|_»∞K«∂ LO_Õk. D q^èŒOQÍ
ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;=Ú Öˇ·# Ô~O_»∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞, Éèí∂q∞Ü«∞O^Œ∞ ã¨OK«iã¨∂Î J<ÕHõ
ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_»Ñ≤"Õã≤Ok. Jk ZšѨC_»∂ ^èŒ∂oÜ«∞O^Œ∞, =ÚiH˜=G=ÚÅO^Œ∞, ^À+¨=Ú`À
‰õÄ_ç# <å_»∞ÅO^Œ∞, tkäÅ"≥∞#ÿ `«$}=ÚÅO^Œ∞, Z=ÚHõÅO^Œ∞, Ѩ‰Ω∆õ Å∞ q„â◊q∞OKÕKÀ@, qHõ$`«"∞≥ #ÿ
P"Õâß^Œ∞Å∞ HõeyÜ«Ú#fl"åi Ü«∞O^Œ∞, ã¨∞~åáê#=Ú=O\˜ =∞`«∞Î HõeyOK«∞ ^Œ∞~åÉèϺã¨=ÚÅ∞
L#flKÀ@, Ü«∂„u‰õΩÅ∞ LO_Õ „Ѩ^Õâ◊OÖ’, |∞~°^Œ`À ‰õÄ_ç# =∞_»∞QÆ∞ÅÖ’, =ÚiH˜ HÍÅ∞=ÅÖ’
ã¨OK«iã¨∂Î LO_Õk. W\Ï¡ Jk XHõKÀ\˜#∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜ Jq„âßO`«OQÍ Ñ¨Ü«∞xã¨∂Î, r=ÙÅ#∞
^Œ∞ódOѨ KÕã¨∂Î H˘O`«HÍÖÏxH˜ ZO`«QÍ<À JÅã≤áÈ~ÚOk. ^•x ÉÏi#Ѩ_ç# ZO^Œ~À „áê}∞Å
â◊s~åÅ∞ <ÕʼnõÄÖÏ~Ú. W`«~°∞Å#∞ ÉÏkèOK«Hõey#ѨÙ_»∞ P#O^Œ=Ú#∞, x~ÀkèOK«|_ç#ѨC_»∞
^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ =KÕÛk. „‰õÄ~°`«fiO, ÉÏkèOK«@O - D Ô~O_»∂ ^•x ã¨fi~°∂Ѩ, ã¨fiÉèÏ"åÅ∞
J~Ú<å~Ú.
D q^èŒOQÍ Jk JO`«óHõ~°}=ÚKÕ „¿Ñˆ~Ñ≤OK«|_»∞K«∞#fl^≥·, `«# ֒ǨÏã¨∂zHõ (ã¨∂÷Å=Ú),
r=ã¨∂zHõ (ã¨∂Hõ;=Ú) ~°∂Ѩ=Ú`À k‰õΩ¯Åhfl u~°∞QÆ∞`«∂ KåÖÏHÍÅO QÆ_çÑ≤Ok.
J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ `«~°∞"å`« Jk XHõѨC_»∞ `«# ^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂K«∞H˘x ѨâßÛ`åÎѨO
á⁄O^Œ™êyOk. áêѨO! P Hõ~°¯\˜ ‰õÄ_® P#O^Œ"Õ∞ á⁄O^•Åx J#∞H˘#flk Hõ^•! HÍx PHõeH˜
'^•™È-ǨÏO— J~Ú, J\˜ì ^Œ∞ã≤÷u `≥K«∞ÛH˘#flk. ^•x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’‰õÄ_® W`«~° r=ÙŠѨ@¡
Hõ~°∞} – „¿Ñ=∞Å∞ ZHõ¯_À H˘O`≥·<å ÖËHõáÈÖË^Œ∞. J~Ú`Õ, Jk HÍã¨Î =∞ø#O =Ç≤ÏOz '„ѨâßO`«`«—
#∞ P„â◊~Úã¨∂Î LO_»QÍ WO`«Ö’<Õ, ~åHõ∆㨠ã¨fiÉèÏ=O „Ѩ=$`«Î=∞ø`«∂ LO_Õk. =G=ÚÅO^Œ∞
424
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ"ÕtOz, ''D r=Ùx ÉÏkèOK«@O Z\Ï¡?—— Jx =∞~°Å Ü≥∂zã¨∂Î LO_Õk. XHõѨC_»∞ Lxfl
=G=ÚÅÖ’#∞, =∞~˘HõÑC¨ _»∞ Ñ≤ÅÅ¡ KÕu„"Õà§◊ –HÍe„"Õà§◊ ã¨O^Œ∞ÅO^Œ∞ LO@∂ ZO`À QÆ~fi° Oá⁄O^Õk.
H˘Ü«∞º–=∞\˜ìQÀ_» ‰õÄ_® ^•xH˜ x"åã¨Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# ™ê÷#=ÚÖË. =∞^茺 =∞^茺֒ U^À K≥ѨÊ~åx
x¿ãÎ[=Ú#∞, ѨâßÛ`åÎѨ=Ú#∞, Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# kQÆ∞Å∞#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO_Õk.
D q^èŒOQÍ P Hõ~°¯\˜ J<ÕHõ=∞Ok =∞#∞+¨µºÅ ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ#∞ Ñ‘Å∞ÛK«∞, PHõe
f~°∞ÛH˘O@∞#flѨÊ\˜H©, ^•xÜ«∞O^Œ∞ '`«$+¨‚— U=∂„`«O K«ÖÏ¡~°ÖË^Œ∞.
XHõ~ÀA Jk `«# JO`«~°OQÆOÖ’ Z@∞¡ Ü≥∂zOK«™êyO^À ˆ~Ѩ٠qKåi^•ÌO.
❖❖❖
(P~°= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 425
U_»= ~ÀA
6. ѨÙ#ó `«Ñ¨ã¨∞û
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P Hõ~°¯\˜ W@∞¡ Ü≥∂zOK«™êyOk.
JÜ≥ ∂ º! D 㨠∂ p`« fi =Ú#∞ <Õ # ∞ ZO^Œ ∞ ‰õ Ω „QÆ Ç ≤ Ï Oz#@∞¡ ? WO`« 㨠∂ Hõ ; "≥ ∞ ÿ # ,
â◊H˜ÎÇ‘Ï#"≥∞ÿ# ~°∂ѨO`À XHõ Hõ|à◊O ‰õÄ_® u#ÖË#∞ Hõ^•! W`«óѨÓ~°fiѨ٠<å ã¨∞qâßÅ"≥∞ÿ#
J=Ü«∞==ÚÅhfl U"≥∞<ÿ å~Ú? JѨÊ\’¡ ~°∞zHõ~"° ∞≥ #ÿ =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒÅÌ #∞ ã¨=∞$kúQÍ Éè∞í lOKÕ^•xx.
WHõ WѨC_À.... W`«~°∞Å áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ „QÆ∞K«∞ÛH˘#∞K«∞, <ÕÅÃÑ· ^˘~°∞¡K«∞, ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅÖ’
WOH˜áÈ`«∂ W@∞¡ xHõ$+¨ìã≤÷`«∞Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞. =∞~°Å=∞~°Å =∞e#=∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. Uq∞ <å
„|`«∞‰õΩ? J<å^äŒ<≥·# <å‰õΩ |O^èŒ∞=ÙÅ∞QÍx, q∞„`«∞Å∞QÍx ÖË~°∞. P„â◊Ü«∞=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞.
ZO`« ^ŒÜ«∞hÜ«∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! ZO`«\ ˜ ^Œ∞óYã¨OHõ@O! ã¨dQÍx, ^•ã≤QÍx, `«e¡QÍx, `«O„_çQÍx,
|O^èŒ∞=ÙÅ∞QÍx, ¿ã=‰õΩÅ∞QÍx, ™È^Œ~°∞Å∞QÍx, Ѩل`«∞Å∞QÍx ÖË#\˜ì D „|`«∞‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ?
TiˆH QÍe"å@∞QÍ J@∂W@∂ u~°QÆ\ÏxˆH<å?
Jã¨ûÅ∞, qëê^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Uq∞>O>Ë,.... <Õ#∞ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤ =∞s D ''qã¨∂zã≤÷u——
J<Õ qѨ`«∞Î =∞iÜ«Ú ã¨OHõ@=Ú#∞ `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl#∞. WѨC_»∞ Kå"åÅ<åfl, Kå=Ù~å^Œ∞ Hõ^•!
=¸_è»|∞kú`À K«Hõ¯\˜ â◊s~°=Ú#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl#∞.
ZHõ¯_» 'J*Ï˝#O— „Ѩ"Õtã¨∞ÎO^À JHõ¯_» =ÚO^Œ∞QÍ '^Œ∞~°∞ƒkú— =zÛ KÀ@∞ KÕã¨∞H˘O@∞Ok
HÍÉ’Å∞. J\˜ì ^Œ∞~°∞ƒkú`À ‰õÄ_ç# z`«Î"Õ∞ J<ÕHõ J#~°÷=ÚʼnõΩ ^•i fã¨∞ÎOk.
á⁄QÆÖ’#∞, `«$}=ÚÖÖ’#∞ Ѩ_»„`ÀÜ«∞|_»∞K«∞#fl D <å ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ JO`«∞ ZHõ¯_»∞#flk?
W`«~∞° Å (J#QÍ =∞O„`«„^Œ+Åì¨ ) P[˝Å‰õΩ Ö’|_ç "åi P[˝ÅKÕ xÜ«∞q∞OK«|_»∞K«∞, q~°q∞OK«|_»∞K«∞,
"åi Pnè#OÖ’ LO@∞<åfl#∞. =∞O„`« – `«O„`« – B+¨^èŒ=ÚÅKÕ x~ÀkèOK«|_»∞K«∞, JO`«∞ÖˉõΩO_®
ÉÏ^èŒÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞. pè! `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# ~°HõÎO „`åQÍÅx <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ HÀ~°∞H˘#fl@∞¡? <å‰õΩ
<åÅ∞Hõ L#fl^•? ~°∞z `≥Å∞™ê? ÖË^Œ∞. HÍx, <å HÍ~°}OQÍ W`«~° r=ÙÅ∞ =∂„`«O Ç≤ÏOã≤OK«
|_»∞K«∞<åfl~°∞. ''XHõ ^ŒÜ«∞ºO =ke`Õ, =∞~˘Hõ^ŒÜ«∞ºO Ѩ@∞ìH˘#flk——.... J#∞ '<å#∞_ç— <åѨ@¡
JHõ∆~åÖÏ x[O J~ÚOk. 'q<åâ◊HÍÖË qѨs`« |∞kúó—— J#fl@∞¡QÍ <åѨx `«Ü«∂Ô~·#k. WHõ, XHõ
„H˜q∞H©@Hõ=Ú =O\˜ â◊s~°=ÚQÆÅ ##∞fl L^ŒúiOK«QÆÅ "åÔ~=fi~°∞? áÈh, âßOu ã¨=Úáê~°˚#ÔH·
*Ï˝#=ÚH˘~°‰Ωõ =∞Ǩ`«∞‡Å <≥=i<≥<· å P„â◊~Ú^•Ì=∂? ^Œ∞+¨rì q<≥#· ##∞fl "åà◊√§ ^Œy~æ ‰° Ωõ ~åx™êÎ~å?
D<å J*Ï˝#ã≤÷u `˘ÅˆQ^≥\Ï¡? D qѨ`«∞Î `˘ÅQÆ\ÏxH˜ U^≥·<å „`À= L#fl^•? WOHÍ ZO`«HÍÅO
D ^Œ∞ã≤÷`«∞ÅÖ’ ^˘~°¡=Åã≤ L#fl^À Hõ^•!
426
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ <Õ#∞ <å ѨÓ~°fiѨ٠qâßÅ^ÕǨÏ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆey`Õ ZO`« ÉÏQÆ∞O@∞Ok.
PǨñ! cèHõ~°"≥∞ÿ# PHõ$ux ^èŒiOz D H˘O_»ÃÑ· XHõ HÍÅ∞, P H˘O_»ÃÑ· Ô~O_»= HÍÅ∞ ZѨÊ\˜H˜
LOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å<À? =∂#= HõOHÍà◊=ÚÅ#∞ ^ŒO_»QÍ JÅOHõiOK«∞H˘x, H˘O_»Q∞Æ Ç¨ÏÅ∞ ^Œ^iÌŒ ÖË@¡ @∞¡
#=Ùfi`«∂ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`« „áêO`«=ÚÅÖ’ ZѨÊ\˜H˜ ǨïO^•QÍ ã¨OK«i™êÎ<À? XHõ KÕ`ÀÎ
=∞^ŒºÑ¨Ù ‰õΩO_»#∞, =∞~˘HõKÕ`ÀÎ â◊==Ú#∞ Ѩ@∞ìH˘x tY~å„QÆOÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx ZѨÊ\˜H˜ uO@∂,
„`åQÆ∞`å<À? ^Œ$_è»"≥∞ÿ# P #Å¡x qâßÅ â◊s~°"≥∞Hõ¯_»? Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# D 'qã¨∂z— Láêkè
ZHõ¯_»? F <å á⁄_»"≥·# KÕ`«∞ÖÏ~å? g∞~°∞ WѨC_»∞ ZHõ¯_çH˜ "≥àϧ~°∞? <å D ^Œ∞ã≤÷uH˜ HÍ~°}O
<Õ<ÕHõ^•! q∞=Ú‡Å#∞ áÈQ˘@∞ìH˘#flk <Õ<Õ!——
❖
D q^èŒOQÍ PÖ’zOz# P Hõ~°¯\˜ H˘O`«¿ãѨ٠'UHÍ„QÆz`«Î— J~ÚOk. =∞ø#O =Ç≤ÏOzOk.
WO`«Ö’<Õ J^•Ìx =∞<ÀѨ^äŒOÖ’ ѨÓ~°fiã¨O™ê¯~°=ÚÅ „¿Ñˆ~Ѩ}KÕ`« ''`«Ñ¨ã¨∞û—— J<Õ q+¨Ü«∞O
`«à◊√‰õΩ¯# "≥∞iã≤Ok. ''B#∞. WѨC_»∞ <Õ#∞ `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞@"Õ∞ Lz`«O. JkÜÕ∞ <å D „Ѩ=$uÎH˜
`«yL#flk—— Jx Ü≥∂zOzOk. `«# ã¨∂p~°∂Ѩ=Ú#∞ „áê}"åÜ«Ú~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „áê}=ÚÅO^Œ∞,
„áê}=ÚÅ#∞ 'r=ã¨∂zHõ— Ü«∞O^Œ∞, r=ã¨∂zHõ#∞ '֒ǨÏã¨∂zHõ— Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOѨ*Ëã≤Ok.
Ç≤Ï=∞=`«Ê~°fi`«=ÚÅÃÑ· *Ëi `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞@O „áê~°OaèOzOk. JѨC_»∞ WO„^Œ∞_»∞ KÕã¨∞Î#fl
qѶ¨∞fl=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® ÖˇHõ¯KÕÜ«∞‰õΩO_®, ã¨fi™ê÷#=Ú#∞O_ç Hõ^ŒÅ‰õΩO_®, J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞
`«Ñ¨ã¨∞ûÖ’ QÆ_»Ñ≤"≥·zOk.
'„â◊^Œú—`À ‰õÄ_ç# `«Ñ¨ã¨∞û TiˆHáÈ`«∞O^•! P ~åHõ∆ã≤ ÉÏǨϺKÕ+¨ìÅ#∞ `«ºlOz"Õã≤ UHÍ„QÆ`«`À
`«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞@OKÕ`«, 'ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÉèÏ=#—`À J#∞ã¨O^è•#O U~°Ê_çOk. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ qKåiOK«∞@KÕ, „Ѩɒ^èOŒ á⁄OkOk. P`«‡™êH∆Í`å¯~° J#∞Éè=í O
ÅaèOzOk. Éèí∂`«Éèíq+¨º`«∞ÎÅO^Œe P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞ã≤÷ux Ziy#^≥· Ѩq„`«`« á⁄OkOk. `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ
áêѨ=∞O`å #tOzáÈQÍ, `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤# P`«‡#∞ K«Hõ¯QÍ `≥Å∞ã¨∞H˘#flk.
P q^èŒOQÍ ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚÅ#∞ `«Ñ≤OѨ*ËÜ«ÚK«∞ U_»∞"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤Ok. P
`«Ñ¨ã¨∞û HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl `åѨ=Ú#∞ QÆ=∞xOz# WO„^Œ∞_»∞ ‰õÄ_® "庉õΩÅ`« á⁄O^•_»∞. J`«_»∞
<å~°^Œ=∞ǨÏi¬x ã¨g∞Ñ≤Oz, ''=∞ǨÏs¬! Wk Uq∞?—— Jx J_çQÍ_»∞. JѨC_»∞ <å~°^Œ=∞ǨÏi¬ ''F
WO„^Œ ^Õ"å! =∞Ǩ`«Ñ¨ã≤fixÜ«∞QÆ∞ Hõ~°¯\©^Õq J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤Ok Hõ^•! WѨC_»∞
q*Ï˝#=∞Ü«∞ â◊s~°O á⁄OkOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ^•x `«áÈ`Õ[ã¨∞ûKÕ [QÆ`«ÎO`å „Ñ¨nѨÎO J=Ù`ÀOk.
P L„QÆ`«Ñ¨ã¨∞ûKÕ „ѨHõ$u ‰õÄ_® ZO`«QÍ â◊√+≤¯OK«∞K«∞#fl^À K«∂Kå~å?—— Jx ѨeHÍ~°∞.
WO„^Œ∞_»∞: F <å~°^Œ=∞ǨÏs¬! P Hõ~°¯\˜ Ü≥ÚHõ¯ J„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =$`åÎO`«=∞O`å q<åfl#∞. Jk W`«ó
ѨÓ~°fiO `«# `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ „|Ǩχ^Õ=Ùx "≥∞Ñ≤ÊOz Ñ≤âßK«OÖÏQÍ J^Œ$â◊º=∞QÆ∞ r=ã¨∂z`«fi=Ú#∞
á⁄OkOk Hõ^•! [_»|∞kú`À Jk U"≥∞ÿ<å Éè’QÆ=ÚÅ#∞ á⁄O^ŒHõeyO^•? Jk ZHõ¯_Õq∞ KÕã≤Ok?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 427
N <å~°^Œ∞_»∞ : Jk #Å¡\ ˜ ֒ǨÏã¨∂zHõ J~Ú 'HõuΗ ÖËHõ '=ÚÅ∞¡— z=iÉèÏQÆO P„â◊Ü«∞OQÍ
HõeyLO_Õk. K«OK«Å`«fiO`À, ÃÑ·âßzHõ ÉèÏ=O`À.... „áê}"åÜ«Ú =∂~°æOQÍ r=ÙÅ â◊s~°=ÚÖ’
„Ѩ"ÕtOKÕk. JK«@ „Ѩ"åǨÏ~°∂Ѩ=Ú# ã¨OK«iã¨∂Î 'â◊¥ÅÉÏ^茗 HõeyOKÕk. "Õ∞^èŒã¨∞û, „¿ÑQÆ∞Å∞,
"≥Ú^ŒÖˇ·#q ^•xH˜ q„âßOu ™ê÷#O. PÜ«∂ r=ÙÅ Éè’[#=Ú#∞, =∂Oã¨qâı+¨=ÚÅ#∞ `å#∞
J#∞ÉèíqOKÕk. r=ÙÅ â◊s~åO`«~åƒùQÆ=Ú#∞ Ç≤ÏOã≤OK«∞K«∞ JѨq„`«~°ã¨=ÚÅ#∞ á⁄O^Õk. Jk
ZO^Œ~°∞ r=ÙÅ â◊s~°=ÚÅ#∞ Ñ‘eÛ"Õã≤O^À ÖˇˆH¯ ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ =∂„`«O U=Ú#flk? q+¨Ü«∞
Éè’QÆ=ÚÅ J#∞Éèí==Ú Ü≥ÚHõ¯ P#O^ŒO á⁄O^ŒÖËHõáÈ~ÚOk. Jâ◊HõÎ`«`À ^Œ∞óY=ÚáêÅ∞ J~Ú#k.
J<ÕHõ™ê~°∞¡ ''=∞O„`«=Ú–B+¨^èŒ=Ú–`«Ñ¨ã¨∞û——ÅKÕ ^ŒO_çOѨ|_ç, Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
fã≤Ok ‰õÄ_®. ZO`« PǨ~°O á⁄Ok<å ^•xH˜ '`«$Ñ≤Η JO@∂ LO_Õk HÍ^Œ∞. â◊s~°=ÚÖËx
"åxH˜ J#∞Éè=í "Õ∞ LO_»^∞Œ Hõ^• =∞i! JO^Œ∞KÕ`« ''<Õ#∞ <å W`«óѨÓ~°fiѨ٠n~°^… ÇÕ Ï¨ =Ú#∞ á⁄O^≥^#Œ ∞
QÍHõ!—— Jx WK«Ûáù ⁄OkOk. XHõ ѨH∆˜ â◊s~°OÖ’ „Ѩ"tÕ Oz, ^•xx „¿Ñ~ˆ Ñ≤OK«∞@^•fi~å Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞O
KÕiOk. P ѨH∆˜ =Ú‰õΩ¯Ö’Oz |Ü«∞\˜H˜ =zÛOk. XHõKÀ@ Pã‘#∞~åÖˇ· n~°`… Ñ« 㨠∞¨ û „áê~°OaèOzOk.
JѨÊ\˜#∞O_ç WѨÊ\˜^•HÍ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∂Î<Õ L#flk. KåÖÏ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. P
Hõ~°¯\˜H˜ U^≥·<å =~°O WzÛ ã¨O`À+≤OѨKÕã≤ `«Ñ¨ã¨∞û #∞O_ç q~°q∞OѨ*ËÜ«∞@"Õ∞ WѨC_»∞ Lz`«O.
❖
<å~°^∞Œ _»∞ K≥ÑÊ≤ #^ŒO`å q#fl WO„^Œ^=Õ Ù_»∞ "åÜ«Ú^Õ=Ùx`À ''F "åÜ«Ú^Õ"å! g∞~°∞ #Å∞k‰õΩ¯Å
„Ѩã¨iOz P Hõ~°¯\˜ U „Ѩ^Õâ◊=Ú# L#fl^À QÆ=∞xOK«O_ç. Jk Z@∞¡ U ã≤÷uÖ’ L#fl^À <å‰õΩ
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç. P =~°Î=∂#=Ú#∞ J#∞ã¨iOz `«~°∞"å`« KÕÜ«∞=Åã≤#k x~°‚~ÚOK«∞H˘O^•=Ú——
Jx P*Ï˝Ñ≤OKå_»∞.
JѨC_»∞ "åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ Éèí∂`«Å=ÚÃÑ· 'k=º*Ï˝<åOâ◊=Ú— =Öˇ K«iOK«∞K«∞, [O|∂nfiѨO
ÃÑ·QÆÅ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`«OÃÑ· XHõKÀ@ Hõ~°¯\˜x K«∂Kå_»∞. Jk J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ, tkäÅ"≥∞ÿ
LO_ç UHÍ„QÆ`«`À `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞H˘O\’Ok. "åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ P Hõ~°¯\˜x ã¨g∞Ñ≤OKåÅx „Ѩܫ∞uflOz
‰õÄ_® qѶ¨Å∞_≥·Ü«∂º_»∞. ''F~åHõ∆ã‘! h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ D `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î<åfl=Ù?—— Jx ZÅ∞ÔQuÎ
aQÆæ~°QÍ Ñ¨eHÍ_»∞. HÍx UO ÖÏÉèíO? P â◊|ÌO P ~åHõ∆ã≤ K≥=ÙÅ#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«<Õ ÖË^Œ∞. JѨC_®`«_»∞
WO„^Œx =^ŒÌ‰õΩ uiy"≥o§ W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
"åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ : F WO„^Œ^Õ"å! g∞~°∞ P*Ï˝Ñ≤Oz# q^èŒOQÍ P 'qã¨∂z— H˘~°‰õΩ "≥`«H˜ Jk L#fl\˜ì
™ê÷#O QÆ∞iÎOKå#∞. Jk ZO^Œ∞H˘~°HÀ, U"≥∂.... L„QÆ`«Ñ¨ã¨∞û KÕ™ÈÎOk. P `«áÈã¨=∞Ü«∞OÖ’
"åÜ«Ú=Ù#∞ ‰õÄ_® ÉèHí O∆˜ K«∞@ÖË^∞Œ . Jk `«# â◊s~°=Ú#∞ ֒ǨÏ=∞Ü«∞O X#~°∞ÛH˘#flk. =∞#"≥∞=fi~°O
‰õÄ_® ^•xx =~°=ÚÅKÕ `«$Ñ≤ÎѨ~°K«ÖËO. =∞#O Ñ≤`å=∞Ǩï_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx, D q+¨Ü«∞OÖ’,
P„â◊~ÚOK«@O =∞Ozk. ^•x `«Ñ¨ó„ѨÉèÏ=O KÕ`« P Ç≤Ï=∞=`«Ê~°fi`«O `«# ã¨Ç¨Ï[ÅHõ∆}"≥∞ÿ
Ü«Ú#fl j`«Å`«fi=Ú#∞ =^Œe L+¨‚`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘O\’Ok. JO^Œ∞KÕ`« J\˜ì f„="≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û
Ö’Hõ=Ú#‰õΩ Ç¨xHõ~°"Õ∞ J~ÚL#flk.
428
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JѨC_»∞ WO„^•kÖ’HõáêʼnõΩÅ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨g∞Ñ≤Oz q+¨Ü∞« O x"ÕkOKå~°∞. Ñ≤`å=∞Ǩï_»∞
JO`å qx "åiH˜ JÉèíÜ«∞O WzÛ, "åix ѨOÑ≤"Õâß~°∞.
❖❖❖
7. ã¨∂÷Å^ÕǨτáêÑ≤Î
P Hõ~°¯\˜ `«# Ü≥ÚHõ¯ f„="≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« Ѩq„`«"≥∞ÿ# |∞kúx á⁄OkOk.
P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ qKåiOK«™êyOk. J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅ`À „|Ǩχ=Ú#∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥Å∞ã¨∞H˘#flk.
''PǨñ! '<Õ#∞ P`«‡<Õ— J#∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞ ã¨~°fiã¨fi=Ú. P`«‡*Ï˝#"Õ∞ QÆ∞~°∞=Ù. ^≥·==Ú. =∞=∂`«‡Ü«∞O^Õ
D ã¨~°fi=Ú ‰õÄ_®!—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«™êy#k. *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ „ѨâßO`«=ÚQÍ J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞
=∞ø#O =Ç≤ÏOzÜ«Ú#flk. XHõ~ÀA „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ P Hõ~°¯\˜H˜ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ<å_»∞. Hõ~°¯\˜Ü≥ÚHõ¯
=∞<À^Œ~°Ê}OÖ’ „ѨuaOaOz ã¨OÉ’kèOK«™êQÍ_»∞.
N„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : F Ѩلf! nH∆ÍѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# h `«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ "≥∞KåÛ#∞. Uq∞ HÍ"åÖ’ HÀ~°∞HÀ.
r==Ú =∂„`«"Õ∞ HõeyÜ«ÚO_ç, Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì P qã¨∂z „|Ǩχ^Õ=Ùx
=∞^èŒ∞~°=K«#=ÚÅ∞ q#flk. HÍx, Z\˜ì „Ѩ`«∞º`«Î~°O W=fiÖË^Œ∞. `«#Ö’ `å#∞ W@∞¡ J#∞H˘#flk.
''<å ã¨Oâ◊Ü«∂Åhfl #tOKå~Ú. ѨÓ~°‚`«fiO á⁄O^•#∞. WHõ =~°=ÚÅ`À <åˆHq∞Ѩx?
WѨC_»∞ <Õ#∞ âßO`«=Ú#∞, `«$Ñ≤Îx ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞Hõ^•! `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#^ŒO`å
`≥Å∞ã¨∞H˘<åfl#∞. q"ÕHõ=Ú ÅaèOz# `«~°∞"å`« WHõ á⁄O^Œ=Åã≤#k Uq∞ LO@∞Ok? WѨC_»∞
Z@∞¡ L<åfl<À, J>Ë¡ LO\Ï#∞QÍHõ! <Õ<Õ ã¨`«ºã¨fi~°∂Ñ≤}˜<≥· Ü«ÚO_»QÍ, WHõ <å‰õΩ q∞^䌺ܫ∞QÆ∞
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ PtOK«=Åã≤# Ѩx Uq∞ L#flk? PǨñ! WO`«HÍÅO Jq"ÕHõO`À ZÔH¯_≥Hõ¯_À
ã¨OK«iã¨∂Î J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^•#∞. WѨÊ\˜H˜ P`«‡qKå~°} =∂„`«OKÕ`« <å Jq"ÕHõ=∞O`å
#tOzOk. <å‰õΩ W+¨ì=ÚÖËq∞\˜? J~Ú+¨ì=ÚÖËq∞\˜?.....!——
Jx J#∞H˘O@∂ |^Œ∞Å∞ K≥ѨʉõΩO_® =∞ø#O =Ç≤ÏOzÜ«Ú#flk. xÜ«∞uÜ«Ú‰õΩÎ_≥·#
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Wk K«∂z KåÖÏ ã¨O`À+≤OKå~°∞. ~åQÆ~°Ç≤Ï`« J~Ú# P Hõ~°¯\˜`À W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : F Ѩلf! P`«‡*Ï˝#=Ú á⁄O^Œ∞@KÕ Ñ¨~°=∞Ѩq„`«∞~åÅ=Ü«∂º=Ù. h `«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ
„ѨÜ≥∂[#OQÍ =~°O ã‘fiHõiOK«∞. =∞i ''xÜ«∞u—— Q“~°qOK«|_®eHõ^•! D Éèí∂=∞O_»Å=Ú#O^Õ
LO@∂ =∞iH˘O`«HÍÅO Éè’QÆ=ÚÅ#∞ J#∞Éèqí OK«∞. P `«~∞° "å`« L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^=Œ Ú#∞
á⁄O^≥^Œ=ÙQÍHõ! Wk Dâ◊fi~°xÜ«∞u. nxx "Õ∞=Ú ‰õÄ_® =∂~°ÛÖË=Ú ã¨∞=∂!
D `«Ñ¨ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#OQÍ h ã¨OHõÅÊ=Ú D_Õ~°∞QÍHõ! =∞~°Å h W`«óѨÓ~°fiѨÙ
qâßÅ â◊s~°O á⁄O^Œ∞`å=Ù. ~åHõ∆ã≤"≥· Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=ÚÅÃÑ· ã¨OK«i™êÎ=Ù. XHõ c[OÖ’ ã¨∂Hõ;
~°∂Ѩ=Ú# JO‰õΩ~°O ("≥ÚÅÔH`«∞Î ã¨fiÉèÏ=O) ^•y LO@∞Ok Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ ''<Õ#∞ ѨÓ~°fi
^ÕǨÏ=Ú#∞ á⁄O^•e—— J<Õ HÀiHõ hÜ«∞O^Œ∞ JO`«~°∂ƒù`«"≥∞ÿ L#flk. J~Ú`Õ UO? z`«Îâ◊√kúKÕ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 429
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ `≥Åã¨∞H˘<åfl=Ù Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, h=Ù h ѨÓ~°fi^ÕǨÏ=Ú á⁄Ok
#ѨÊ\˜H©, WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞=Öˇ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ÉÏkèOK«=Ù. qâßÅ"≥∞ÿ# ~åHõ∆ã≤ Láêkè á⁄Ok#ѨÊ\˜H©,
h=Ù ZšѨC_»∞ xifiHõÅÊã¨=∂kèÜ«∞O^Õ LO_ç LO\Ï=Ù. ZѨC_≥·<å P ã¨=∂kè#∞O_ç ÖËz#ѨC_»∞,
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨~°∞fiÅ#∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞QÍ<Õ K«∂ã¨∂Î LO\Ï=Ù. "åº=ǨiHõ ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O
''^è•~°}–^蕺#=Ú—— Å#∞ J=ÅOaã¨∂Î LO\Ï=Ù. "åÜ«Ú=Ù‰õΩ ã¨ÊO^Œ=Ú Z\Ï¡ ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∂,
J\Ï¡ˆQ h=Ù ‰õÄ_® xifiHÍ~°OQÍ LO@∂<Õ D KÕëêìÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# â◊s~°O ÉÏǨºxH˜ HõeyLO\Ï=Ù.
*Ï˝#=ÚKÕ =∞<ÀѨq„`«`« Pi˚Oz# h=Ù ~åHõ∆ã¨ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞ x~°fiiÎOKÕ Pâߢã‘ÎÜ«∞ Ç≤ÏO㨉õΩ
ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ<Õ ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï=Ù. <åºÜ«∞=Ú#∞ Ѩiáêeã¨∂Î<Õ, „ѨHõ$u ã≤^Œú"≥∞ÿ# PHõex
f~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ =∂„`«"Õ∞ H˘xfl „áê}∞Å#∞ ÉèíH˜∆™êÎ=Ù. hÜ«∞O^Œ∞ JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# <åºÜ«∞=$uÎ =zÛ
KÕ~°∞@KÕ, <åºÜ«∞=Ú#∞ Ju„Hõq∞OK«∞"å~°Å#∞ =∂„`«"Õ∞ ÉÏkè™êÎ=Ù. r=#∞‡HõÎ"≥· q"ÕHõ=Ú
HõeyÜ«ÚO_ç, D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«i™êÎ=Ù. h‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
❖
W@∞¡ ѨeH˜ ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å~°∞. JѨC_® ~åHõ∆ã≤, ''Ñ≤`å=∞Ǩï_»∞
„|Ǩχ^Õ=Ùx Jaè„áêÜ«∞O J#∞ã¨iOz, J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ! XHÍ<˘Hõ Láêkè „áêÑ≤ÎOz#O`« =∂„`«OKÕ`«
P`«‡*Ï˝#=Ú#‰õΩ Ö’@∞ LO_»=Åã≤# Ѩx U=Ú#flk?—— Jx `«Åz, `«# ѨÓ~°fiâ◊s~°=Ú QÆ∞iOz
zOuOK«™êyOk. J\˜ì ã¨OHõÅÊc[OKÕ „Hõ=∞OQÍ Ñ¨Ó~°fiѨ٠^ÕǨÏO Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ á⁄OkOk.
P q^èŒOQÍ ã¨∂÷Å`«fi=Ú á⁄Ok#^≥· Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`«=ÚÅÃÑ· ã¨OK«iOK«™êyOk.
z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ L^Œ~ÚOzÜ«ÚO_»∞@KÕ`« P ã¨OKå~°O
‰õÄ_® P ~åHõ∆ã≤H˜ P#O^Œ"Õ∞ WzÛOk. P Hõ~°¯\˜ Ü«∞O^Œ∞ WѨC_»∞ ~åHõ∆ã¨ã¨fiÉèÏ=O ÖË^Œ∞.
„áêѨOzHõ ^Œ∞óY ã¨q∞‡o`«=ÚÖˇ·# "åã¨#Å∞ ÖË=Ù.
❖❖❖
8. "åÜ«Ú^Õ=Ùx L^Àƒ^èŒ
P Hõ~°¯\˜ PÜ«∂ „Ѩ^ÕâßÅÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î XHõ™êi XHõKÀ@ Ѩ^•‡ã¨#O "≥·K«∞H˘x, â◊√^Œú
*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOz P`«‡^蕺#Ѩ~å~Ú} J~Ú ã≤÷~°OQÍ Ñ¨~°fi`«O=Öˇ LO_çáÈ~ÚOk. J@∞¡
P~°∞<≥ÅÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. XHõ~ÀA ã¨=∂kè#∞O_ç ÖËzOk. =∞~°Å ÉÏǨϺ=$`«∞ÎÅ∞ á⁄OkOk.
=∞~°∞Hõ∆}O P ~åHõ∆ã≤H˜ ZO`À 'PHõe— JxÑ≤OzOk. â◊s~°=Ú L#flO`«=~°‰õΩ, P â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ=O LO_»<Õ LO@∞Ok Hõ^•!
''PǨ <åH˜Ñ¨C_»∞ ZO`À PHõe "Õ™ÈÎO^Õ? U"≥∞ÿ<å㨈~! <Õ#∞ <åºÜ«∞=Ú#∞ =∂„`«O
Ju„Hõq∞OK«#∞. ѨÓAºÅQÆ∞ =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ#∞ ÉÏkèOK«@O, "åiKÕ ^Œ∂+≤OK«|_»@O, J<åºÜ«∞OQÍ
ã¨OáêkOz Éè∞í lOK«@O.... W\˜ì „H˜Ü∞« Å HõO>Ë Kå=@O =∞Ozk. XHõ"àÕ ◊ <åºÜ«∞OQÍ ã¨OáêkOK«
430
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|_ç# PǨ~°O ^˘~°HõHõáÈ=@O [iy`Õ, J\˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ D â◊s~°O #tOz<å ‰õÄ_®
=∞Oz^Õ. J<åºÜ«∂i˚`"« ∞≥ #ÿ PǨ~°O q+¨`∞« ź"Õ∞. Ö’Hõã=¨ ∞‡`«=Ú H͉õΩO_»∞#\˜ì Éè’[#O ã¨OáêkOz
rq¿ãÎ =∂„`«O UO„ѨÜ≥∂[#O? ÃÑ·QÍ, P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì <å‰õΩ rqOz`Õ
UO L#flk? =∞~°}˜¿ãÎ =∂„`«O UO? D â◊s~å^Œ∞Å ~åHõáÈHõÅKÕ ã¨`«ûfi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å‰õΩ
ÅaèOK«∞#k QÍx, <Õ#∞ HÀÖ’Ê=Ù#k QÍx Ug∞ LO_»^Œ∞. D '^ÕǨÏO— J#|_Õ =º=Ǩ~°=∞O`å
ã¨OHõÅÊ =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! ^ÕǨaè=∂#O ('<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞— J#∞#\˜ì JÅÊ[˝`«) L#flO`«=~°‰õΩ
P`«‡*Ï˝#O Ö’Ñ≤ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ D r=#‡~°}=ÚÅ "≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì<Õ ™êiOK«#∞.——
W@∞¡ `«ÅK«∞K«∞, =∞ø#O =Ç≤ÏOz L#flk. ã¨~°fi„Ѩã¨~°}jÅ∞_≥·Ü«Ú#fl "åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ P
Hõ~°¯\˜x, P"≥∞ PÖ’K«#Å f~°∞#∞ QÆ=∞xOKå_»∞. ~åHõ∆㨠ã¨fiÉèÏ=O `«ºlOz#O^Œ∞‰õΩ ã¨O`À+¨O
á⁄O^•_»∞. PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ LO@∂<Õ W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
"åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ : a_®¤! Hõ~°¯\©! h q`«~°}jÅ=Ú KåÖÏ L`«Î=∞OQÍ L#flk. L`«Î=∞ *Ï˝x=Ü«∂º=Ù.
J~Ú`Õ, hÜ≥ÚHõ¯ â◊s~°^è•~°}, `«k`«~° ã¨O™êiHõ „H˜Ü«∞Å∞ â◊√Éèí„Ѩ^Œ"Õ∞ J=Ù`å~Ú. P`«‡ *Ï˝#∞Å∞
`«=∞Ü≥ÚHõ¯ PÜ«∂ =∂@ÅKÕ, K«~°ºÅKÕ D Éèí∂q∞x Ѩq„`«O KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. x#∞fl *Ï˝#=Ú
H˘~°‰õΩ P„â◊~ÚOKÕ"åiH˜ *Ï˝<ÀѨ^Õâ◊O K≥Ü«∞º=K«∞Û#∞ Hõ^•! =¸_è»∞ʼnõΩ J*Ï˝#O `˘ÅyOK«∞@ÜÕ∞
=∞Ǩ`«∞‡Å ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿÜ«Ú#flk. WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ =∂„`«"Õ∞ ^蕺ã¨QÆÅ JÅÊr=ÙÅ∞
`å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞, J\˜ì"å~°∞ h‰õΩ PǨ~°=∞=\ÏxˆH L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å~°x ÉèÏqOK«=K«∞Û. J\˜ì"åix
h=Ù <åºÜ«∞=ÚQÍ ÅaèOz# PǨ~°OQÍ `«ÅK«=K«∞Û. J\˜ì"åix Éèí∞lOK«∞@KÕ ^À+¨=Ú LO_»^Œx
<å Jaè„áêÜ«∞O.
Hõ~¯° \˜ : `«O„_ô! "åÜ«Ú^Õ"å! g∞~°∞ <å‰õΩ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« =Ú<Õ QÆ∞~°∞KÎ âÕ ß~°∞. ##∞fl J#∞„QÆÇÏ≤ Oz
L^ŒúiOz#"å~°Ü«∂º~°∞. g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê#>Ë¡ D P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ J*Ï˝#∞ʼnõΩ qxÑ≤™êÎ#∞. J@∞¡
q#∞@‰õΩ `«y#\˜ì ã¨O™ê¯~°O ÖËx"åix =∂„`«"Õ∞ ÉèíH˜∆™êÎ#∞. `«^•Ìfi~å „Ñ¨Hõ$u ã≤^Œú"≥∞ÿ# D <å
PHõex f~°∞ÛH˘O\Ï#∞. W\˜ì PÖ’K«##∞ „Ѩ™êkOz#\˜ì ã¨^Œ∞æ~°∞`«∞Å∞ºÅQÆ∞ g∞ áê^Œ=ÚʼnõΩ
#=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
9. J~°}º „Ѩ"Õâ◊O – H˜~å`«~åA`À ã¨=∂"Õâ◊O
W@∞¡ ѨeH˜ P Hõ~°¯\˜ JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËzOk. =#Éèí∂=ÚÅ∞, Ѩ~°fi`« „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞ ^•\˜, XHõ
H˜~å`«~å[ºO „Ѩ"ÕtOzOk.
JѨC_»∞ J~°ú~å„u ã¨=∞Ü«∞O. JO`å pHõ\ ˜ `åO_»q™ÈÎOk. PHÍâ◊OÖ’ ^Œ@ìOQÍ "Õ∞Ѷ¨∂Å∞
„Hõ=Ú‡H˘x LO_»@OKÕ`«, <ÕÅÃÑ· HÍ@∞Hõ=O\˜ z=∞‡pHõ\ ˜ "åºÑ≤Oz L#flk. JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’
P H˜~å`«~å[ºOÖ’ QÆÅ WO_»¡Ö’ náêÅ∞ q∞#∞‰õΩq∞#∞‰õΩ=∞O@∂ "≥Å∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. P pHõ\’¡
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 431
Ñ≤âßKåÅ∞ `åO_»qã¨∞Î<åfl~Ú. P K«∞@∞ì„ѨHõ¯Å ^Œ∂~°OQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl J<ÕHõ „QÍ=∂ÅÖ’ PÜ«∂
r=~åâ◊√Å∞ x„^•ã¨∞YO J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~Ú. HõѨÊÅ ÉˇHõɡHõÅ∞, H©K«∞~åà◊§ ~°}Q˘}Å∞, "åÜ«Ú
gzHõʼnõΩ K≥@∞¡ Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl â◊ÉÏÌÅ∞ q#|_»∞K«∞<åfl~Ú.
❖
P H˜~å`«~å*Ϻxfl ''q„Hõ=Ú_»∞—— J<Õ ~åA áêeã¨∞Î<åfl_»∞. J`«_»∞ =∞Ǩnèâße, g~°∞_»∞
‰õÄ_®. P~ÀA J`«_»∞ `«#=∞O„u`À ‰õÄ_»∞H˘x PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞ ^èŒiOz, ~å[º=Ú#‰õΩ ã¨g∞ѨOÖ’
L#fl P J~°}ºOÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î L<åfl_»∞. „Ѩ[Å#∞ ÉÏkèOKÕ =∞$QÆ=ÚÅ#∞, ÉË`åàÏk ^Œ∞+ì̈r=ÙÅ#∞
x~ÀkèOz „Ѩ[ʼnõΩ „ѨâßO`«`« HõeyOK«\ÏxH˜ "å~°∞ P J_»qÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. `«=∞ „Ѩ[Å#∞
PÜ«∂ ^Œ∞+¨ì"åº^èŒ∞Å#∞O_ç ~°H˜∆OK«\ÏxH˜ U"≥·<å LáêÜ«∂Å∞ "≥`«Hõ@O ‰õÄ_® "åi L^ÕÌâ◊ºO.
H˜~å`«~åA#∞, J`«x =∞O„ux ^Œ∂~°=Ú#∞O_ç K«∂z =∞# Hõ~¯° \˜ `«#Ö’, ''PǨñ! ã¨O`À+¨O,
<åH˜Ñ¨C_»∞ =∞Oz Éè’[#O ÅaèOzOk. g~°∞ XHõ"Õà◊ P`«‡*Ï˝#=Ú ÖË#\˜ì =¸~°∞öÖË J~Ú`Õ, gà◊§
LxH˜ Éèí∂q∞H˜ ÉèÏ~°"Õ∞ J=Ù`«∞Ok Hõ^•! =¸_è»∞Å∞, =¸~°∞öÅ∞ WǨϖѨ~° Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ ^Œ∞ó
Y=ÚÅ#∞, q<åâ◊#=ÚÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å á⁄O^Œ#∞<åfl~°∞. J#~°÷O HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú „áê}∞Å#∞
ÉèíH˜∆OK«@O ‰õÄ_® Ö’HõÇ≤Ï`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. U J*Ï˝x P`«‡#∞ Z~°∞QƉõΩO_®<Õ rqã¨∂Î LO\Ï_À,
J\˜ì"å_»∞ =∞~°}˜Oz, <å PHõe f~°Û@"Õ∞ Lz`«O. <Õ_»∞ D W^ŒÌix Éèí∞l™êÎ#∞. J~Ú`Õ g~°∞
*Ï˝#∞Ö’, J*Ï˝#∞Ö’ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. Z\Ï¡? ~°∂Ѩو~YÅ#∞ |\˜ì =∞#O *Ï˝#∞Å#∞, J*Ï˝#∞Å#∞
x~°~‚ ÚOK«Ö"Ë ∞Õ ? *Ï˝#∞Öˇ#· "å~°∞ =∂#=ÙÅÖ’#∞, [O`«∞=ÙÅÖ’#∞, ~åHõã∆ ∞¨ ÅÖ’#∞, Ñ≤âßK«=ÚÅÖ’#∞,
^Õ=`«ÅÖ’#∞ LO_»=K«∞Û. J>Ë¡ J*Ï˝#∞Å∞ ‰õÄ_®. JO^Œ∞KÕ`« gix =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨sH˜∆™êÎ#∞. g~°∞
Hõ#∞Hõ L`«Î=∞*Ï˝<åxfi`«∞Öˇ·`Õ =∂„`«O gix `åHõ#∞. ã¨∞Y=Ú, H©iÎ, PÜ«Ú=Ù JaèÅ+≤OKÕ"å_»∞
QÆ∞}=O`«∞Å#∞ ѨÓlOKåÖË HÍx, ÉÏkèOK«‰õÄ_»^Œ∞. <Õ#∞ Kå=\ÏxÔH·<å ã≤^Œú"Õ∞HÍx QÆ∞}=O`«∞Å
*’eH˜=∂„`«O áÈ#∞. P`«‡*Ï˝#∞Öˇ#· ™ê^è∞Œ =ÙÅ∞ `«=∞"åHõº=ÚÅKÕ `«k`«~° [#∞ʼnõΩ D ''rqOK«∞@——
J#∞^•x HõO>Ë ‰õÄ_® JkèH"õ ∞≥ #ÿ ã¨∞Y=Ú#∞, „Ѩ™êkOK«QÅÆ ~°∞. D 'â◊s~°áÈ+¨}— J#∞ =º=Ǩ~°O
‰õÄ_® ''P`«‡QÆ∞iOz q#∞@—— J#∞^•x H˘~°‰õΩ x~°fiiÎOK«|_ç#ѨC_Õ ™ê~°÷Hõ`« Hõ^•!
<Õ#∞ <å â◊s~åxfl JiÊOz J~Ú<å 㨈~ QÆ∞}=O`«∞x ~°H˜∆™êÎ#∞. J@∞¡ ~°H˜∆Oz D Éèí∂=∂`«
Ü≥ÚHõ¯ ã¨O`À+¨=Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`å#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, QÆ∞}=O`«∞_≥·#"å_»∞ `«# ™êOQÆ`«ºO`À
D Ö’Hõ=Ú#∞ Ѩq„`«"≥Ú#~°ÛQÆÅ_»∞. J`«x ™êOQÆ`«ºO L#flKÀ@ =∞$`«∞º=Ù ‰õÄ_® ã¨∞Y„Ѩ^Œ"≥∞ÿ
`ÀK«QÅÆ ^Œ∞. <Õ#∞ ~åHõã∆ <≤ #·≥ ѨÊ\˜H© QÆ∞}=O`«∞Öˇ#· P`«‡*Ï˝#∞Å#∞ ѨÓlOz#ѨC_Õ Hõ~ΰ $`«fi=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# `«$Ñ≤Ζã¨O`À+¨=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. L`«Î=∞ QÆ∞}Ïxfi`«∞Öˇ·#\˜ì *Ï˝#^èŒ#∞Å∞ D
Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iã¨∂Î LO>Ë, P Éèí∂^Õ=`«Å "åHͺ=∞$`«=ÚÅKÕ [#∞ʼnõΩ Ñ¨q„`« ^Œ$+≤ì, L`«Î=∞
J=QÍǨÏ#, ™ê=∞~°ã¨º=Ú, HÍ~°∞}º=Ú, SHõ=∞`«º=Ú, Jaè=$kú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ â◊√Éèí=ÚÅ∞
Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ<Õ KÕ‰õÄ~°∞`å~Ú.
432
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J=Ù#∞. J\˜ì"å~°∞ `«=∞ ™êOQÆO`«º=ÚKÕ, J=∞$`«=∞Ü«∞=∞QÆ∞ QÆ∞}=ÚÅKÕ <å=O\˜"åi
ǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ âßOu – ™œYº=ÚÅ#∞ <≥ÅH˘Å∞ѨQÆÅ~°∞. ''QÆ∞}=O`«∞Å#∞ u~°ã¨¯iOz, "åi
=K«#=ÚÅ#∞ ™êOQÆ`º« =Ú#∞ HÀÖ’Ê=@"Õ∞ =∞$`«∞º=Ù—— Jx <å‰õΩ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. F QÆ∞}=O`«∞ÖÏ~å!
g∞~°∞ ZHõ¯_≥Hõ¯_» LO_ç L<åfl g∞‰õΩ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞. g∞`À ¿ãflǨÏO ÅaèOzO^•, WHõ <å‰õΩ
ã¨fi~°æ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ ‰õÄ_® JY¯ˆ~¡^Œ∞. Z<Àfl 㨄u¯Ü«∞ʼnõΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ QÆ∞}=O`«∞Å`À,
*Ï˝#=O`«∞Å`À <Õã¨ÎO U~°Ê_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
gix H˘xfl „Ѩâfl◊ Å∞ J_»∞QÆ∞`å#∞. g~°∞ Uq∞ ã¨=∂^è•#O W™êÎ~À qO\Ï#∞. gi ã¨=∂^è•#O
J#∞ã¨iOz g~°∞ *Ï˝#∞ÅQÆ∞ QÆ∞}=O`«∞Ö’, ÖËHõ *Ï˝#Ç‘Ï#∞ÅQÆ∞ QÆ∞}Ç‘Ï#∞Ö’ <å‰õΩ `≥eã≤áÈ`«∞Ok.
g~°∞ QÆ∞}Ç‘Ï#∞Öˇ·`Õ ã¨∞+¨µìQÍ Éèí∞lOz"Õ™êÎ#∞. HÍHõ, QÆ∞}=O`«∞ÖÏ.... ѨÓlOz `«i™êÎ#∞.
gix ã¨O`«ã≤OѨ*Ë™êÎ#∞.
❖
D q^èŒOQÍ `«#Ö’ J#∞H˘#fl Hõ~°¯\˜ P H©HÍ~°}ºOÖ’ HÍ~°∞pHõ\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~åƒùQÆO
#∞O_ç ''~åà◊§"å#Ü«∂?—— J#fl@∞¡ "Õ∞Ѷ¨∞QÆ~°˚# KÕã¨∂Î W@∞¡ x+¨Øì~°OQÍ Ñ¨Å∞Hõ™êyOk.
Hõ~¯° \˜: F JÅÊr=ÙÖÏ~å! g∞Ô~=fi~°∞? WHõ¯_çH˜ ZO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~°∞? =∂\Ï¡_H» õ áÈÜ«∂~À, XHõ¯Hõ}∆ OÖ’
g∞i^ŒÌ~°∞ =∞$`«∞º"å`« Ѩ_»QÆÅ~°∞. T! `«fi~°QÍ g∞Ô~=fi~À K≥ѨÊO_ç.
q„Hõ=Ú_»∞: Fs! `«∞K«∞Ûù_®! WO`«‰õÄ h"≥=fi~°∞? ZHõ¯_ç#∞O_ç =∂\Ï¡_»∞K«∞<åfl=Ù? Un? h
JÅÊâ◊s~°O =∂‰õΩ HÍã¨Î K«∂Ñ≤OK«∞. h J~°∞ѨÙÅ∞ q#flO`« =∂„`«OKÕ`« ÉèíÜ«∞Ѩ_ç =¸iÛùÖË¡"å~°∞
WHõ¯_≥=fi~°∂ÖË~°∞. HÍã¨Î „HÀ^èŒO `«ºlOK«∞. J~°∞ѨÙÅ`À =∞=Ú‡ ÉèíÜ«∞ÃÑ\ÏìÅ<Õ „Ѩܫ∞`«flO Hõ\ ˜ìÃÑ@∞ì.
h ™ê=∞~°÷º"Õ∞q∞\’ =∂‰õΩ ‰õÄ_® K«∂_®Å<Õ L#flk.
h=Ù =∞=Ú‡ ÉèíÜ«∞ÃÑ\ÏìÅx ÃÑ^ŒÌQÍ J~°z, P J~°∞ѨÙʼnõΩ h"Õ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞K«∞#fl@∞¡ =∂‰õΩ
JxÑ≤™ÈÎOk. P QÍ=ÙˆHHõÅ∞ PÑ≤ W@∞ ~å. hˆHO HÍ"åÖ’ K≥ѨC. PÅ㨺O KÕ¿ã"åiH˜ HÍ~°ºã≤kú
Hõ+¨ì`«~°"Õ∞ J=Ù`«∞O^Œx qxÜ«ÚO_»ÖË^•?
P ~åHõ∆ã≤ P =∂@Å∞ q#flk ''㨈~. Wn ÉÏQÍ<Õ L#flk. <å cèHõ~° ~åHõ∆㨠ã¨fi~°∂ѨO giH˜
K«∂ѨÙ`å#∞. JѨC_»∞ gi ^è≥·~°º"≥∞O`«\ ˜^À K«∂^•ÌO!—— Jx J#∞H˘#flk. =∞O^ŒÇ¨ã¨O`À QÆi˚ã¨∂Î
XHõ n~°…"≥∞ÿ# ˆHHõ "Õã≤Ok. P â◊|Ì=Ú#‰õΩ k‰õΩ¯Å∞ Ñ≤Hõ¯\˜ÖÏ¡~Ú. ''XHõ ÃÑ^ŒÌ#Å¡\ ˜ H˘O_»Ü«∂?——
J#∞‰õΩ<ÕO`« â◊s~°O`À "åiH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ#k. P ~åHõ∆ã≤ PHÍ~°O K«∂¿ãÎ Ñ≤âßKåʼnõΩ
‰õÄ_® QÆ∞O_≥ ɡOÉËÖˇuÎ áÈQÆÅ^Œ∞. HÍx, =∞Ǩg~°∞ÅQÆ∞ P ~åA, =∞O„u – W^ŒÌiH© H˜Oz`ü
‰õÄ_® H∆ÀÉèí HõÅ∞QÆÖË^Œ∞. ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ#∞ q"ÕK«# KÕÜ«∞QÆÅ |∞kú HõÅ"åix "≥∂Ç≤ÏOѨ*ËÜ«∞
QÆey#\˜ìk D ã¨$+≤ìÖ’ U ^Œ$â◊ºO LO@∞Ok?
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 433
=∞O„u : F ~åHõ∆ã‘! h‰õΩ JO`« „HÀ^èŒO ^ÕxH˜ K≥ѨC? JÅ∞ÊÅ∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨fiÅÊHÍ~°º=Ú ÅO^Œ∞
‰õÄ_® J`«ºkèHõ"≥∞ÿ# HÀѨ`åáê^Œ∞Å∞ K«∂Ñ≤ã¨∂Î LO\Ï~°x h=Ù qx LO_»ÖË^•? HÍã¨Î P HÀѨO
q_»zÃÑ@∞ì, |∞kú=∞O`«∞ʼnõΩ HÀѨ=Ú `«y#k HÍ^Œ∞ Hõ^•! nè=∞O`«∞Å∞ ZšѨC_»∂ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ#,
<åºÜ«∞"≥∞ÿ# suÖ’ =∂„`«"Õ∞ `«=∞`«=∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞H˘O@∂ LO\Ï~°∞. F
J|ÖÏ! WHõ =∂ ^è≥·~°º=Ú ã¨OQÆu JO\Ï"å? <Õ#∞ XHõ¯=∂@ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. =∂ ^è≥·~°º"åÜ«Ú=Ù
Ü≥ÚHõ¯ gzHõKÕ, h=O\˜ JÅÊH©@Hõ=ÚÅ∞ "ÕÖÏk ‰õÄ_® ZO_»∞ QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ =Öˇ ZQÆ∞~°Q˘@ì|_»
QÆÅ^Œ∞. Hõ#∞Hõ, ^ŒÜ«∞KÕã≤ h „HÀ^èŒ=Ú#∞ =ÚO^Œ∞ `«ºlOK«∞, Z=fiÔ~·`Õ ã¨=∞`«fi=Ú, x~°‡Å|∞kú
Hõey LO_ç, Lz`«suQÍ =º=ǨÏi™êÎ~À.... J\˜"ì å~°∞ =∂„`«"∞Õ HÍ~°ºã≤kxú á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
XHõ Ѩx ã≤kúOK«=K«∞Û, ÖË^•, ã≤kúOK«Hõ áÈ=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å, "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ =∂„`«O
™ê=∞=Ú<Õ J=ÅOaOKåe Hõ^•! =º=Ǩ~°ã¨=∞~°∞÷ÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ J>Ë¡ KÕ™êÎ~°∞. HÍ~°º=Ú
ã¨∞xtÛ`«"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« WHõ =¸~°öOQÍ „Ѩ=iÎOK«=Åã≤#Ѩ<Õq∞ LO@∞Ok?
LáêÜ«∞=ÚÅ∞ <åÅ∞QÆ∞ ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ K≥ѨÊ|_®¤~Ú.
1. ™ê=∞=Ú (Requesting & seeking consent)
2. ^•#=Ú (Offering - increased consideration)
3. ÉèË^Œ=Ú (differentiating)
4. ^ŒO_»=Ú (Applying force - punishing)
Z^Œ∞\˜"åi ã¨Oã≤^Œú`« "≥ÚII "å\˜x J#∞ã¨iOz PÜ«∂ Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ PÜ«∂ LáêÜ«∞=ÚÅ#∞
J=ÅOaOK«@O Lz`«O. WѨC_»∞ h HÍ~°ºã≤kú H˘~°‰õΩ '™ê=∞=Ú— #∞ LѨÜ≥∂yOK«=K«∞Û. "Õ∞=Ú
JO^Œ∞‰õΩ =∂ 'ã¨∞=ÚY`«—#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO.
=∞O„uÜ≥ÚHõ¯ L`«Î=∞"≥∞ÿ#, ã¨O^Œ~Àƒùz`«"≥∞ÿ# "åHõº=ÚÅ∞ qx P Hõ~°¯\˜ Pâ◊Û~°ºÑ¨_çOk.
`«#Ö’ W@∞¡ J#∞H˘#flk.
''PǨñ! ѨÙ~°∞+¨µÅÖ’ „âı+µ¨ Öª #·ˇ D W^ŒiÌ |∞kú ZO`À x~°‡Å"≥∞#ÿ ^•x=Öˇ <å‰õΩ `ÀK«∞K«∞#fl^Õ?
FǨϟ! Uq∞ |∞kú|ÅO! Uq∞ ^è~·≥ º° O! gi^Œ~Ì ∞° J<ÕH=õ ∞Ok =¸_è[» #∞Å=ÖË <å‰õΩ JxÑ≤OK«∞@ÖË^∞Œ .
gi "å‰õΩ¯ ZO`À „ѨâßO`«`«, q[˝`« HõeyLOk. =ÚYHÍO`«∞Å#∞ ѨijeOzK«∂ã¨∞ÎO>Ë ‰õÄ_®,
g~°∞ P`«‡*Ï˝#∞Å=Öˇ<Õ L<åflˆ~! Ô~O_»∞ #^Œ∞Å∞ XHõKÀ@ HõÅ∞ã¨∞Î#flѨC_»∞, P Ô~O_»∞ #^Œ∞ÅÖ’x
[ÅO UHõ"≥∞ÿáÈ`å~ÚHõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ, W^ŒÌ~°∞ – =ÚQÆ∞æ~°∞ |∞kú=∞O`«∞Å∞ XHõKÀ\˜H˜ KÕi
Ü«Ú#flѨC_»∞ "åi ''K«∂ѨÙ, "å‰õΩ¯, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞——– UHõO J=Ù`«∂ LO\Ï~Ú. Jq
=∞Ǩâ◊Ü«∞=Ú#∞ Hõey LO@∂ LO\Ï~Ú.
WѨC_»∞ <Õ#∞ giÜ≥ÚHõ¯ Jaè„áêÜ«∞=Ú ÖËq∞\’ `≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï#∞. gix K«OѨ#∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë, P`«‡^Œ$+≤ìKÕ, ''"Õ∞=Ú <åâ◊~°Ç≤Ï`«∞Å=Ú—— Jx `≥Å∞ã¨∞H˘#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D q^èŒOQÍ
– =∞$`«∞º=Ù Z^Œ∞~°∞QÍ xez#ѨC_»∞ ‰õÄ_® – WO`«\ ˜ ^è$Œ u–L`åûǨÏ=ÚÅ∞ LO_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ <å D cèHõ~åHÍ~°O K«∂z# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® g~°∞ =º^èŒ K≥O^ŒÖË^Œ∞ Hõ^•!
434
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ¯ P`«‡*Ï˝#∞ÖË =∞$`«∞º=Ù Ü≥ÚHõ¯ "åã¨=Î `«`fi« O `≥Å∞ã¨∞H˘#QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. r=ÙÅÖ’ J\˜"ì å~°∞
=∂„`«"Õ∞ WO`« x~°ƒùÜ«∞OQÍ xÅ|_ç LO_»QÆÅ~°∞. P`«‡*Ï˝#=Ú W@∞ rqOK«∞@Ü«∞O^Œ∞, J@∞
=∞~°}˜OK«∞@ Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® QÆÅ 'Pâ◊–„Éèí=∞— Å#∞ "≥Ú^ŒÅO\Ï¡ ÖˉõΩO_® KÕã≤"ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞.
J\˜ìr=Ù_»∞ '[#‡–=∞$`«∞º=ÙÅ∞— Ô~O_ç\ ˜h ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ=Öˇ ^Œi≈OK«QÆÅ_»∞.
WѨC_»∞ <å‰õΩQÆÅ ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ gi=ÚO^Œ∞ LOK«∞`å#∞. =∞Ǩ`«∞‡Å ™êg∞Ѩº`« á⁄Ok#
`«~°∞"å`« "åix „ѨtflOKåe. "åi =K«<å=∞$`«=Ú#∞ „QÀÖÏe. U"≥·<å ã¨O^ÕǨÅ∞ q∞ye
LO>Ë, "å\˜x x=$uÎ KÕã¨∞HÀ"åe. J\˜ì"åi 'ã¨=∞Hõ∆O— á⁄Ok‰õÄ_® K«Hõ¯QÍ „ѨtflOz, qx,
qKå~°} KÕÜ«∞x"åi ^Ò~åƒùQƺO U=∞xK≥áêÊe? "å~°∞ J~°KÕuÖ’x PǨ~°O <ÕÅq_»∞ã¨∂Î PHõe`À
JÅ=∞\˜OKÕ"åˆ~ J=Ù`å~°∞.
W@∞¡ PÖ’K«#Å∞ á⁄Ok, WHõ HõÖÏÊO`« "Õ∞Ѷ∞¨ QÆ~#°̊ =O\˜ Q˘O`«∞Hõ`À W@∞¡ „ѨtflOK«™êyOk.
❖
Hõ~°¯\˜: F áêѨ~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞ nè~°Ñ¨ÙOQÆ=ÙÖÏ~å! g∞Ô~=fi~°∞? HÍã¨Î ã¨q=~°OQÍ K≥ѨÊO_ç. x~°‡Å
z`«∞ÅÎ #∞ K«∂z# =∞~°∞Hõ}∆ O =∞#Ü«∞O^Œ∞ q∞„`«`fi« O ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ ã≤kãú ∞¨ OÎ ^Œx ѨÓAºÅ∞ JO\Ï~°∞.
g∞ q+¨Ü∞« OÖ’ <åH˜ÑC¨ _»∞ J>Ë¡ JxÑ≤™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« =ÚO^Œ∞QÍ g∞ q=~°=ÚÅ∞ `≥eÜ«∞*ËÜ∞« O_ç.
=∞O„u: F ~åHõ∆ã‘! W`«_»∞ H˜~å`«~å[º „ѨÉèí∞=Ù. ¿Ñ~°∞ 'q„Hõ=∞=∞Ǩ~åA—. <Õ#∞ W`«x =∞O„`«∞ÅÖ’
=ÚY∞º_»#∞.D ~å[º „Ѩ[Å ˆH∆=∞=Ú HÀi h=O\˜ Ç≤ÏOã¨Hõ ã¨fiÉèÏ=ÙÅ#∞ ^ŒO_çOK«\ÏxH˜
L^Œ∞º‰õΩÎÅ"≥∞ÿ D ~å„u"Õà◊ W@∞ =KåÛO. ''^Œ∞+¨ìtHõ∆}–t+¨ì~°Hõ∆}—— J#∞#k ~åAÅ Hõ~°Î=º"Õ∞ Hõ^•!
W\˜ì =∂ ã¨fi^èŒ~°‡O L¿ÑH˜∆¿ãÎ "Õ∞=Ú ^èŒ~°‡„Éèí+¨µìÅ=∞ø`å=Ú. JO^Œ∞ˆH D =∂ „Ѩܫ∞`«fl=∞O`å!
Hõ~°¯\˜: F q„Hõ=∞~å*Ï! h =∞O„u ã¨fiÅÊ|∞kú HõÅ"å_»x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. W`«x ã¨ÅǨ
J#∞ã¨iOKÕ D J~°~ú å„u "Õà◊ W@∞ =zÛ <åáêÅ |_®¤=Ù. W\˜"ì åxx =∞O„uQÍ ÃÑ@∞ìH˘<åfl"Õq∞\˜?
h"Õq∞~åA=Ü«∂º? L`«Î=∞ =∞O„u LO>Ë<Õ ~åA H©iÎ=O`«∞_Ò`å_»x h‰õΩ `≥eÜ«∞^• Uq∞?
~åA#∞ J#∞ã¨iOKÕ „Ѩ[Å∞ ‰õÄ_® LO\Ï~°∞. ''Ü«∞^ä•~å*Ï `«^䕄Ѩ*Ï—— Jx Ö’Hõ„Ѩã≤kú Hõ^•!
㨈~ Jk J\Ï¡ LOK«∞. h‰õΩ XHõ q+¨Ü«∞O `≥Å∞™ê?
❖❖❖
10. „Ѩâ◊flÅ∞
ã¨=∞ã¨Î *Ï˝#=ÚÅO^Œ∞ 'P`«‡*Ï˝#=Ú— L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#k Hõ^•! ~åAÅO^ŒiÖ’‰õÄ_®
P`«‡*Ï˝#=Ú HõeyÜ«Ú#fl~åA =∂„`«"∞Õ L`«"Î ∂≥ `«=Î Ú_»x JxÑ≤OK«∞H˘O\Ï_»∞. 'P`«‡A˝_∞» — J~Ú#\˜ì
=∞O„u =∂„`«"Õ∞ ^Œ∂~°^Œ$+≤ìKÕ ~åA#∞, ~å[º=Ú#∞ HÍáê_ç – ''â’Éèí—— HõeyOK«QÆÅ_»∞.
''P`«‡*Ï˝#=Ú—— #∞ '~å[q^Œº— Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. J\˜ì P`«‡*Ï˝#=Ú ÖËHõáÈ`Õ ~åA
ã¨=∞^Œ$+≤ì`À =iÎOK«@O Jã¨OÉèí=O.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 435
'P`«‡*Ï˝#O— J#|_Õ ~å[q^Œº Z~°∞QÆx ~åA ~å*Ë HÍ_»∞. P =∞O„u =∞O„`Õ HÍ_»∞.
J\˜ì P`«‡*Ï˝#=Ú g∞~°∞ Z~°∞QÆ∞^Œ∞~å? ZiyÜÕ∞ LO>Ë, g∞~°∞ ^èŒ#∞ºÖË. JѨC_»∞ g∞~°∞ <å
=Å# „âıÜ«∞=Ú<Õ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞.
P`«‡*Ï˝#=Ú Z~°∞QƉõΩO_®<Õ rqã¨∞ÎO>Ë =∂„`«O g∞~°∞.... g∞ ~å[º=Ú#‰õΩ, g∞ „Ѩ[ʼnõΩ,
Ö’Hõ=ÚʼnõΩ, JO`«^•HÍ ^ÕxH©.... g∞‰õΩg∞ˆ~ ‰õÄ_® J#~°÷=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞H˘O@∞#fl"å~°=Ù`å~°∞.
g∞~°∞ *Ï˝#∞Å∞ HÍHõáÈ`Õ=∂„`«O, <å ã¨fiÉèÏ"å#∞™ê~°O q∞=Ú‡Å#∞ „q∞Oy <å PHõe f~°∞ÛH˘O\Ï#∞.
F ~å[ – =∞O„`«∞ÖÏ~å! WѨC_»∞ <Õ#∞ H˘xfl „Ѩâ◊flÅ∞ J_»∞QÆ∞`å#∞. g∞~°∞ W=fiÉ’ÜÕ∞
ã¨=∂^è•<åÅ∞ <å‰õΩ `«$Ñ≤Îx HõeyOKåÜ«∂.... XHõ a_»¤ `«# `«e¡H˜ „Ñ‘uáê„`«"≥∞ÿ#@∞¡ g∞~°∞ ‰õÄ_®
<å‰õΩ „Ñ‘uáê„`«∞Ö∫`å~°∞. ÖË^•, WHõ Ѩ~°º=™ê#"Õ∞q∞\’ g∞~°∞ WѨÊ\˜ˆH „QÆÇ≤ÏOz LO_®e!
F ¿ãflÇ≤Ï`«∞ÖÏ~å! <Õ#∞ J_»QÆÉ’ÜÕ∞ „Ѩâ◊flʼnõΩ K«Hõ¯QÍ, ™êfi#∞Éèí=O ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x,
x~°ƒùÜ«∞OQÍ, q=∞~°≈<åѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨=∂^è•#O W=fiO_ç. ''h HÍ~°º=Ú ã¨∞xtÛ`«"≥∞ÿ#>Ë¡—— Jx
=∞O„u K«∂KåÜ«∞QÍ Ñ¨eHÍ_»∞ Hõ^•! J#QÍ, <å HÀÔ~¯ ã¨Ñ¶¨ÅOKÕ™êÎ#x g∞~°∞ '„Ѩu[˝— KÕã≤#>Ë¡!
g∞=O\˜ L`«Î=ÚÅ∞ J#fl=∂@ `«Ñ¨C`å~å? WHõ <å „Ñ¨â◊flÅ∞ ^ŒÜ«∞KÕã≤ „â◊^ŒúQÍ q#O_ç.
❖
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ''XHõ¯>Ë—— J~Ú#ѨÊ\˜H,© LáêkèÉ^Ëè OŒ KÕ`« =∂„`«"∞Õ J<ÕH=õ ÚQÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl^Õk?
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Jã¨OMϺHõOQÍ ÔH~°@=ÚÅ∞ ÖËz Å~Úã¨∞Î#fl@∞¡, U Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ D J<ÕHõ
„|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl ÖËz Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú?
'â◊¥#º=Ú— HÍ#\˜ì PHÍâ◊=Ú Uk?
''ÖËxk—— J~Ú#ѨÊ\˜H©, LxH˜x HõeyÜ«Ú#fl^Õk?
WO`«H© <Õ<≥=fi~°∞?
g∞ W^ŒÌiÖ’#∞ LO_ç LO@∂, ''JǨÏO—— J#∞ ÉèÏ==Ú#∞ Hõey LO@∞#fl^Õk?
`å#∞ #_»∞ã¨∂ΉõÄ_®, Hõ^ŒÅHõ LO@∞#fl^Õk?
`«# 'QÆu— (Direction) x x~ÀkèOK«∞HÀ‰õΩO_®<Õ, XˆHKÀ@ ã≤÷~°OQÍ LO@∞#fl^Õk?
Jk KÕ`#« =ã¨∞"Î ,Õ HÍx, XHõ ÃÑ^ŒÌ |O_»~å~ÚÖÏQÍ Z@∂ Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® LO\’Ok. J^Õq∞\˜?
''z^•HÍâ◊=Ú—— #O^Œ∞ D qz„`«"≥∞ÿ# [QÆ`«∞ÎÅhfl z„uOK«∞K«∞#fl^≥=fi~°∞?
UHÍÅ=Ú#O^Œ∂‰õÄ_®––– `«#~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∂„`«O `«ºlOK«#\˜ì^Õk?
`å#∞ Jyfl J~Ú=Ù#flѨÊ\˜H©, ^ŒÇ¨Ï#â◊H˜Î ÖËHõÜÕ∞ L#fl\˜ì^Õk?
Jk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Jyfl HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H,© ^•x #∞O_ç x~°O`«~O° „ѨHÍâ◊O L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk.
Jk Uk?
436
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`å#∞ <åâ◊~°Ç≤Ï`«∞_≥·, Dã¨=∞ã¨Î=Ú#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#fl"å_≥=_»∞?
K«O„^Œ, ã¨∂~°º, Jyfl, #Hõ∆„`«=ÚÅ HõO>ˇ qÅHõ∆}"≥∞ÿ#\˜ì „ѨHÍâ◊=Ú Hõey#\˜ìk Uk?
K«∂K«∞@‰õΩ Jk q+¨Ü«∞"Õ∞HÍ^Œ∞. HÍx Jk ^Œ$+≤ìH˜ ¿ÇÏ`«∞=Ù. J#QÍ, K«∂_»\ÏxH˜ `å<Õ
HÍ~°}"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J^Õq∞\˜?
K≥@¡#∞, fQÆÅ#∞, ѨÙ@∞ì „QÆ∞_ç¤"åix, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ÖËx"åix, `«k`«~° ã¨~°fir=ÙÅ#∞
„ѨHÍtOѨ*ËÜ«Ú#k Uk?
D PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x L`«Ê#flO KÕã≤#"å~°∞ Z=fi~°∞?
Jxfl\˜H© ‰õÄ_® ''ã¨`«Î—— HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl^≥=fi~°∞?
D [QÆ`«ÎO`å ZO^Œ∞Ö’ L#flk?
[QÆ`«ÎO`å xO_çÜ«Ú#fl^Õk?
D [QÆ`«∞Î "åã¨Î"åxH˜ U^≥· L#flk?
pHõ\ ˜x ‰õÄ_® „ѨHÍtOѨ*Ë¿ã^Õk?
L#flk – ÖËxk ‰õÄ_® J~Ú# J}∞=Ù Uk?
J`«ºO`« ^Œ∂~°OQÍ#∞, J`«ºO`« ã¨g∞ѨOQÍ#∞ LO_Õk Uk?
Q˘Ñ¨Ê =∞ǨѨ~°fi`«=Ú=Öˇ LO_Õ J}∞=Ù Uk?
x"Õ∞+¨ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ [xq∞+¨=ÚÅ∞ – (minutes) ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey#^≥·].... `å<Õ XHõ
'HõÅÊ=Ú— ~°∂Ѩ=Ú# ‰õÄ_® LO_Õ^Õk?
„Ѩ`«ºHõ∆OQÍ L#flѨÊ\˜H©, ÖË#>Ë¡ `ÀKÕk Uk?
KÕ`«#=Ú J~Ú#ѨÊ\˜H© ''Wk JKÕ`«#=Ú—— Jx x~°‚~ÚOѨ|_»QÆeˆQk Uk?
"åÜ«Ú=Ù=Öˇ „Ѩã¨iOK«QÆey ‰õÄ_®, "åÜ«Ú~°∂Ѩ=Ú HÍxk Uk?
â◊|Ì~°∂Ѩ"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, Jâ◊|Ì"≥∞ÿ LO_Õk Uk?
JO`«Ü«Ú '`å<Õ— J~Ú LO_ç, Un HÍxk Uk?
'JǨÏO— ÉèÏ=<å~°∂ѨOQÍ–'J#ǨÏO— ÉèÏ=<å~°∂ѨOQÍ.... D Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ XHõ¯™êˆ~
LO@∞#fl^Õk?
XHÍ<˘Hõ\ ˜ L#flk. Jk r=Ùx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. HÍh, J^Õq∞ z„`«"≥∂,
J\˜ì J#∞Éèí=O D r=Ù#‰õΩ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’x „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`« =∂„`«"Õ∞ Åaè™ÈÎOk. Uq∞@k?
Uk ÅaèOz# `«~∞° "å`«, WHõ JO`«‰Ωõ q∞Oz# ÖÏÉè=í Ú HõÅ∞QÆ*ÜË Ú« #kQÍx, ÖÏÉè"í ∞≥ #ÿ kQÍx,
HÀ~°`«y#kHÍx LO_»^À Jk Uk?
^ÕxÜ≥ÚHõ¯ ã¨~°fiã¨fi=Ú ZѨÊ\˜H© ÅaèOK«‰õΩO_®<Õ LO\’O^À.... Jk Uk?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 437
q+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚÅO^Œe Pã¨H˜ÎKÕ, `å#∞ „Ѩã¨iOzÜ«Ú#fl\˜ì KÀ@∞<Õ `«#‰õΩ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#
^•x=Öˇ QÍOK«∞K«∞, ã¨fiã¨÷`«HÀã¨O "≥`«∞‰õΩ`ÀOk. `«#‰õΩ`å<Õ q㨇iOK«∞H˘O\’Ok. Jk Uk?
"Õ∞~°∞Ѩ~fi° `«=Ú#∞ ‰õÄ_® `«#Ü«∞O^Œ∞ ^èiŒ OK«∞K«∞, „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ `«$}„áêÜ«∞OQÍ KÕã"≤ ãÕ ∞¨ #Î flk
Uk?
^Õxx J=Ö’H˜Oz#O`«=∂„`«OKÕ`« D [QÆ^fiŒ º=Ǩ~°=∞O`å XHõ z#flÑ≤Å"¡ å_ç #$`«º=Ú=Öˇ
Ǩ㨺OQÍ `ÀK«QÆÅ^Œ∞?
Q˘Ñ¨ÊѨ~°fi`«=ÚÅ∞ ‰õÄ_® „Ѩ"ÕtOK«QÆeˆQ J}∞=Ù Uk?
`«# J`«ºO`«ã¨∂Hõ;`«fi=Ú `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ, "Õ∞~°∞=Ù HõO>Ë ‰õÄ_® JkèHõ"≥∞ÿ# ã¨∂÷Å`«fi=Ú
Hõey LO_Õk Uk?
XHõ "≥O„@∞HõH˘ã¨Ö’ ÅHõ=∆ =O`«∞HõO>Ë ‰õÄ_® ã¨∂Hõ;OQÍ LO_ç, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J#O`«HÀ\˜
Ü≥∂[#=ÚÅ qã‘Î~°‚O qã¨ÎiOz LO_Õk Uk?
„ѨHÍâ◊=Ú#∞ – JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ ‰õÄ_® =ºHõÎѨ~°K«∞#k Uk?
'=$uΗ `À ‰õÄ_ç# *Ï˝#=∞O`å Jã¨Å∞ LO@∞#flk ZO^Œ∞Ö’?
J`«ºO`« P#O^Œ=∞Ü«∞=Ú, ~°∞zHõ~°=Ú J~ÚLO_ç‰õÄ_®.... D 'fÑ≤— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°ã¨=ÚÅ∞
ÖËHõÜÕ∞ L#fl\˜ìk Uk?
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ L#flѨÊ\˜H©, Jxfl\˜H© P„â◊Ü«∞Éèí∂`«"≥∞ÿ LO_Õk Uk?
`«##∞`å#∞ PKåÛùkOK«∞HÀÖËHõ áÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, D [QÆ`«∞Î#O`å PKåÛùkOz"Õã¨∞Î#flk Uk?
Z^•Ìxâ◊H˜ÎKÕ`« D [QÆ`«ÎO`å „Ñ¨à◊Ü«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’‰õÄ_® ã¨`«ûfi~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk?
`å#∞ J=Ü«∞=~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, D ã¨=∞ã¨Î"≥∞ÿ# HÍà◊√§, Hõà◊√§, ''`«#"Õ—— J~ÚL#fl^Õk?
J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅ∞, =∞ǨHõÅÊ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® Z^•ÌxH˜ XHõ xq∞+¨=∂„`«O ‰õÄ_® H͉õΩO_®
LO@∞<åfl~Ú?
`å#∞ Ü«∞^ä•~å÷úxH˜ L`«ÊuÎ J#∞#^Õ ÖËHõ LO\’Ok. HÍx, ^•x #∞O_Õ ã¨$+≤ìHÍÅOÖ’
'[QÆ`«∞Η J<Õ =$Hõ∆O Pq~°ƒùq™ÈÎOk. Jk Uq∞\˜?
„Ѩà◊Ü«∞HÍÅOÖ’ D '[QÆ`«∞Η JO`å Jã¨Ê+¨ì=∞~ÚáÈ~Ú Å~ÚOKÕk ZO^Œ∞Ö’?
=∞é˜] c[=ÚÖ’ `«^Œ#O`«~° =∞Ǩ=$Hõ∆O ^•y L#flk. J^Õq^èŒOQÍ D HõÅÊ=ÚÅ∞, D
ã¨$+¨µìÅ∞, D [QÆ`«∞ÎÅ∞, h=Ù, <Õ#∞ D =∞O„u "≥Ú^ŒÖˇ·# K«=∞`å¯~°=∞O`å ^•y L#flk ZO^Œ∞Ö’?
Z\˜ì „ѨÜ≥∂[#=ÚQÍx, Hõ~°Î $`«fi=Ú QÍx ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H˜ Jxfl\˜H© ''Hõ~°Î—— J~Ú
L#fl"å_≥=fi_»∞?——
XHÍ<˘Hõ ''„^Œ+¨ì—— LO_ç L<åfl_»∞. J`«_»∞ `«# JaèÖÏ+¨#∞ J#∞ã¨iOz Éè’QƺѨ^•~°÷=ÚÅ∞
438
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã≤kúOK«∞@‰õΩQÍ#∞, `«#Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú<Õ ^Œ$â◊º=ÚQÍ ^Œi≈OѨ*ËÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ Z=fi~°∞?
|OQÍ~°=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ ''Q˘Å∞ã¨∞Å∞ – LOQÆ~°=ÚÅ∞ – QÍAÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# PÉèí~°}`«fi=Ú
HõeyL#flk Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ, ''^Œ$â◊º=Ú–^Œ~°≈#=Ú–„^Œ+¨ì——.... J#|_»∞ „uѨÙ\˜x `«#Ü«∞O^Œ∞
=ºH©ÎHõiOK«∞K«∞#flk Z=~°∞?
XHõ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO L#flk. JO^Œ∞Ö’ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ Jã¨OMϺHõOQÍ `«~°OQÍÅ∞ L<åfl~Ú.
J~Ú`Õ, P ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅhfl [ÅOHõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ^Œ∞Hõ^•! J\Ï¡ˆQ D HõÅÊ<å=∞Ü«∞
[QÆ`«∞ÎÅhfl XHÍ<˘Hõ^•xHõO>Ë U=∂„`«O "ÕÔ~·#q HÍ=Ù. Jk Uk?
`«~O° QÆ=ÚÅ∞ ã¨=Ú„^Œ=ÚHõO>Ë "Õ~Ô #· =#fl@∞¡ JxÑ≤ã∂¨ Î LO\Ï~Ú. Z=x HÀÔ~¯#∞ J#∞ã¨iOz
D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î JO`å J`«xH˜ "ÕÔ~·#^•x=Öˇ JxÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk?
[Å=Ú HõO>Ë, ã¨=Ú„^Œ=Ú HõO>Ë, „^Œ=`«fi=Ú "Õ~å? HÍ^Œ∞Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, D ^≥· fi`«„ѨѨOK«
=∞O`å ‰õÄ_® Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿÜ«Ú#fl U JkfifÜ«∞=ã¨∞Î=Ù#‰õΩ "Õ~°∞ H͉õΩO_®<Õ LO_çÜ«Ú#flk?
XHõz#fl q`«#Î O `«#Ü«∞O^Œ∞ =∞Ǩ=$Hõ∆ `«`fi« =∞O`å ^èiŒ OzÜ«Ú#flk Hõ^•! D „uÖ’Hõ=ÚÅhfl
„^Œ+¨ì–^Œ~°≈#–^Œ$â◊º=ÚÅ`À ‰õÄ_çÜ«Ú<åfl~Ú. ã¨`ü–Jã¨`ü ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~Ú. J\˜ì D
„uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ ã¨~°fi^• `«#Ü«∞O^Œ∞ ^èŒiOzÜ«Ú#flk Z=~°∞?
Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# ~°∂Ѩ=Ú`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl D q∞^䕺[QÆ*Ï˚Å=∞O`å U
ã¨=∞~°ã¨Ñ¨Ói`« =ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ ZšѨC_»∞ ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk?
L`«ÊuÎ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ U =ã¨∞Î=Ù `«# UHõã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ ã¨qHÍ~°=∞QÆ∞ D
[QÆ`«∞Î JQÆ∞K«∞#flk?
c[=Ú =$Hõ=∆ ÚQÍ#∞, =$Hõ=∆ Ú c[=ÚQÍ#∞ JQÆ∞@‰õΩ, J>Ë¡ `«k`«~° ã¨~fi° Ѩ~º° =™ê#=ÚʼnõΩ
HÍ~°}"≥∞ÿ LO@∞#flk Uk?
^Õxã¨=∞HõO∆ Ö’ '"Õ∞~°∞Ѩ~fi° `«O— =O\˜ =∞ǨѶ∞¨ #=Ú‰õÄ_® XHõ HõÅ∞=ѨÓ=ÙÖ’x XHõ `«O`«∞=Ù=Öˇ
Juã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# ^•x=Öˇ JQÆ∞K«∞#flk?
Uk `«#Ü«∞O^Œ∞ HÀ@¡H˘Åk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞‰õÄ_® XHõ¯™êˆ~ HõeyÜ«Ú#flk?
Láêkè ÉèË^Œ=ÚÅ ^Œ$ëêì º (due to different adjuncts) J<ÕHõ K≥·`«#º=ÚÅ`À D qâ◊fi=Ú#∞
qã¨ÎiOѨKÕã¨∞Î#flk Z=~°∞?
^Õxâ◊H˜ÎÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ h=Ù, D =∞O„u‰õÄ_® PÜ«∂ ã¨=∞ã¨Î =º=Ǩ~°=ÚÅÖ’
K«Hõ¯QÍ x~°fiiÎOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞? „Ѩ=iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞?
^Õxx XHõ¯™êi ^Œi≈OKå=∂.... WHõ =∞#=∞O`å x~°‡Å"≥∞#ÿ |∞kúx á⁄Ok#"å~°"∞≥ ÿ J^•Ìxx
`«Ñ¨Ê, WOHõ^Õxx `«ÅK«HõÜÕ∞ LO\ÏO?
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 439
F ~å*Ï! <å „Ñ¨â◊flÅhfl q<åfl=ÙHõ^•! <Õ#∞ z`«ÎâßOux á⁄O^Œ∞@‰õΩQÍ#∞ J\˜ì =ã¨∞Î=Ù ÖËHõ
'q+¨Ü«∞=Ú— QÆ∞iOz ã¨q=~°}ѨÓ~°fiHõOQÍ K≥ѨÊO_ç.
g∞ „Ѩ`∞« º`«~Î O° `À <åÖ’x ã¨Oâ◊Ü∞« =∞O`å `˘ÅyáÈQÆÅ^Œx <Õ#∞ J#∞H˘O@∞<åfl#∞. Z=_≥`· Õ
D ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞@‰õΩ â◊‰õΩÎ_≥· LO_»_À, J\˜ì"å_»∞ Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞H˘#fl"å_Õ Hõ^•!
J\˜ì"å_»∞ JѨO_ç`«∞_Õ. F |∞kú=∞O`«∞ÖÏ~å! <å ã¨Oâ◊Ü«∂Åhfl x"åiOK«=∞x =∞~°Å =∞~°Å
Ji÷ã¨∞Î<åfl#∞.
P q+¨Ü«∞"Õ∞n g∞‰õΩ WѨÊ\˜=~°‰õΩ U=∂„`«O `≥eÜ«∞^ŒO\Ï~å? g∞i^ŒÌ~°∞ <å‰õΩ PǨ~°O
J=O_ç. q∞=Ú‡Å#∞ ÉèíH˜∆Oz# `«~°∞"å`«, g∞ ~å[º=ÚÖ’x „Ѩ[Å#∞‰õÄ_® „q∞Oy"Õ™êÎ#∞.
Hõ#∞Hõ <å „Ñ¨â◊flʼnõΩ ã¨=∂^è•#q∞zÛ, `«^•Ìfi~å g∞ „Ѩ[Å#∞ HÍáê_»∞HÀO_ç. P`«‡*Ï˝#
â◊¥#∞ºÅ‰õΩ Éè’QÍ^Œ∞Å∞ LO_ç Uq∞ ÖÏÉèíO? J^ŒO`å "åi q<åâ◊#=Ú H˘kˆH JQÆ∞K«∞#flkã¨∞=∂!
JO^Œ∞KÕ`« g∞~°∞ Hõ#∞Hõ 'J*Ï˝#∞ÖË— J~ÚLO>Ë, PHõeKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞#fl <Õ#∞ q∞=Ú‡Å#∞
P~°yOK«∞@Ö’ ^À+¨O Uq∞ LO@∞Ok? LO_»^Œ∞ Hõ^•!
❖
D q^èŒOQÍ QÆOcè~°OQÍ Ñ¨eH˜ P ~åHõ∆ã≤ =∞ø#O =Ç≤ÏOzOk. XHõ¯™êi P JO^èŒHÍ~å~°}ºO
JO`å xâ◊≈|ÌO `åO_»qOzOk. ~åA, =∞O„`«∞e^Œ~Ì ∂° J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºO`À P „Ѩâfl◊ Åhfl q<åfl~°∞.
=∞ǨnèâßeÜ«∞QÆ∞ =∞O„u XHõz~°∞#=Ùfi #qfi, PÃÑ· W@∞¡ „Ѩ`«∞º`«Î~°q∞=fi™êQÍ_»∞.
❖❖❖
11. =∞O„u ã¨=∂^è•#O – ''P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ"åÅ∞——
=∞O„u : F ~åHõ∆ã‘! h „Ѩâ◊flÅhfl ZO`À „â◊^ŒúQÍ q<åflO. h=hfl J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# „Ѩâ◊flÖË.
P „Ѩâ◊flÅÖ’ =∞Ǩ*Ï˝#O â’aèOK«@O "Õ∞=Ú QÆ=∞xOKå=Ú. "åã¨Î"åxH˜ h „Ѩâ◊flʼnõΩ K≥ѨÊQÆÅ
ã¨iJ~Ú# ã¨=∂^è•#O =∞<À"å‰õΩ¯ÅKÕ „ѨHõ\ ˜OK«|_ÕkHÍ^Œ∞. J~Ú`Õ P`«‡*Ï˝#∞Å∞, âßG=ÚÅ∞
=º=ǨÏiã¨∞Î#flf~°∞QÍ J#∞Éèí="Õ∞ x~°∂Ѩ} J~ÚL#fl ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊK«∞<åfl#∞. q#∞.
❖
h Ü≥ÚHõ¯ L`«Î"≥∂`«Î=∞=K«#=ÚÅKÕ ''Ѩ~°=∂`«‡—— QÆ∞iOKÕ `≥eáê=Ù. P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞,
h=Ù, =∞iÜ«Ú D ã¨~°fiO‰õÄ_®.
D =~°Î=∂#Hõ∆}OÖ’<Õ „Ѩu XHõ¯i ã¨fi~°∂ѨO Jk! : J\˜ì P Ѩ~°=∂`«‡ ''"å‰õΩ¯—— #‰õΩ
Jf`«"≥∞ÿ, =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® JÅÉèíº"≥∞ÿ, ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ JO^Œx^≥· LO\’Ok.
J}∞ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, 'PHÍ~°=Ú— HõO>ˉõÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. XHõ q`«Î#OÖ’
''Ѷ¨Å=ÚÅ∞–ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞–P‰õΩÅ∞–H˘=∞‡Å∞–HÍO_»=Ú–„"Õà◊√§ –Éèíq+¨º`ü q`«∞ÎÅ∞——.... "≥Ú^ŒÖˇ·#
=º=Ǩ~°=∞O`å LO_çL#fl@∞¡, 'z`ü— J}∞=Ù#O^Õ 'ã¨`ü–Jã¨`ü— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ`«ÎO`å
440
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨∞Êùi™ÈÎOk. J\˜ì P ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ZѨÊ\˜HÀ ZHõ¯_À L#flkHÍ^Œ∞. JO^ŒiÜ≥ÚHõ¯ D Hõ∆}=ÚÖ’x
P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J^Õ. J#∞Hõ∆}O „Ѩur=Ù_»∞ JkÜÕ∞ J~ÚL<åfl_»∞. ã¨$+≤ì "≥Ú^Œ\’¡ ã≤÷u
HõeyÜ«Ú#flk J^˘Hõ¯>Ë. JO^Œ∞KÕ`«, ã¨=∞ã¨ÎѨ^•~°÷=ÚÅ∞ ^•xÜ«∞O^Õ ã¨`«Î á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
ã¨~°fi=Ú – ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú – ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=Ú! : P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi=Ú. JO^Œ∞KÕ`«,
WHõ^•xH˜ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#^ŒO@∂ Un ÖË^Œ∞. JkÜÕ∞ PHÍâ◊=Ú. J~Ú`Õ Jk [_»=Ú HÍ^Œ∞. Jk
ã¨~°fi^• â◊√^Œú=Ú, ^À+¨~°Ç≤Ï`«=Ú ‰õÄ_®. â◊√^Œú K≥·`«#º=∞QÆ∞ Jk D PHÍâ◊=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#k‰õÄ_®.
J#O`«=∞QÆ∞ P 'z`ü— J}∞=Ù D Éè∫uHõ"≥∞ÿ# WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ ^Œi≈OK«|_»*ÏÅ^Œ∞. WO„kÜ«∂ʼnõΩ
'Jq+¨Ü∞« =Ú— J~ÚLO_»@OKÕ`« ''Jk ~°∂Ѩ~Ç° Ï≤ `«=Ú—— Jx K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk. JO`«ÜÚ« `«#~°∂Ѩ"∞Õ
JQÆ∞@KÕ ''ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú—— ‰õÄ_®. ^Œ$â◊º=Ú ^•xÜ«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ''J~°∂Ѩ=Ú—— J#@O
‰õÄ_® ã¨=∞O[ã¨"Õ∞.
QÀK«iOKÕ^ŒO`å J^Õ – HÍx JQÀK«~°O! : ã¨~°fi=Ú `å<Õ J~ÚL#flk. UkÜ«Ú H͉õΩO_®<Õ
L#flk. <Õ#∞ – `«O„_çQÍ, ™È^Œ~°∞xQÍ, q∞„`«∞xQÍ, ¿ã=‰õΩxQÍ ‰õΩ=∂~°∞xQÍ – W@∞¡ J<ÕHõ=ÚQÍ
J<Õ‰õΩʼnõΩ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞......., g\˜Ö’ U XHõ¯\© H͉õΩO_®<Õ L<åfl#∞ Hõ^•. Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
XˆH |OQÍ~°=Ú#O^Œ∞ J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÖˇ·# JÉèí~°}=ÚÅ∞ LO@∂‰õÄ_®, |OQÍ~°=Ú=∂„`«O
=∂~°∞ÊÖˉΩõ O_® Ü«∞^ä•suQÍ<Õ LO_çLO\’Ok Hõ^•! P f~°∞QÍ<Õ XˆH K≥`· #« º=Ú J#O`«ãO¨ YºÖˇ#·
Láê^èŒ∞ÅÖ’ „ѨuaOaOK«∞@KÕ aè#flaè#fl=ÚÅ∞QÍ QÀK«i™ÈÎOk. Ѩ~°=∂HÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P
z^Œ}∞"Õ Jxfl\˜x „ѨHÍtOѨ*Ë™ÈÎOk. J`«ºO`«ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ, WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ ÅH˜∆`«=Ú (object of
perception) HÍ*ÏʼnõΩ#flk. JO^Œ∞KÕ`« JÅH˜∆`«=Ú. ã¨~°∞fiÅ~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú J^Õ
J~Ú#ѨÊ\˜H©–Jk WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ QÀK«iOKÕk HÍ^Œ∞.
â◊¥#º=Ú – ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú! : Ѩ~°=∂`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù =ã¨∞Î~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞@KÕ
''â◊¥#º=Ú——. J~Ú##∂ JÜ«∞ºk ã¨~°∞fiÅ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ L#flkHõ^•!.... J^•Ìxx 'â◊¥#º=Ú—
Jx Z\Ï¡ J#QÆÅO? Z=fiÔ~·<å `«##∞`å<Õ ''<Õ#∞ ÖË#∞. <Õ#∞ â◊¥#º=Ú#∞—— Jx Z\Ï¡
x¿+kèOK«∞HÀQÆÅ_»∞, K≥ѨC? U Ü«ÚH˜ÎKÕ qKåiOz<å 㨈~ ''ã¨`«∞Η— Jã¨`«∞Î J=Ù`«∞O^•? ÖË^Œ∞.
Hõã¨∂Îi `«# ã¨∞"åã¨#ÅKÕ <åÅ∞QÆ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ "åºÑ≤OzÜÕ∞ LO@∞Ok Hõ^•! (JO`«@ "åºÑ≤Oz
LO@∞#flk. 㨄^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ Jk. Jk „Ѩu XHõ¯i ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú.)
UHõ=Ú – J<ÕHõ=Ú! : D WO„kÜ«∞=$`«∞ÎÅKÕ z^Œfiã¨∞Î"Õ (ÖËHõ P`«‡ÜÕ∞) J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ
J#∞Éè=í =∞ø`ÀOk. JO`å‰õÄ_® Jk =∂„`«"∞Õ . J~Ú`Õ, Jk â◊√^ŒKú `·≥ #« º =∂„`«"∞≥ ,ÿ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
Jf`«=∞QÆ∞ `«`«fi"≥∞ÿ, P WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ „ѨHÍâßѨ*ËÜ«Ú#kÜ≥ÿ∞, JѨizÛù#fl"≥∞ÿ LO_ç LO\’Ok.
JO^Œ∞KÕ`« Jk =∞iOˆHn Q͉õΩO_®<Õ LO\’Ok. P Ѩ~°=∂`«‡ ã¨~°fi^• UHõ"Õ∞ J~ÚL#flѨÊ\˜H©,
LáêkèÉèË^ŒO KÕ`« J<ÕHõOQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨~°∞fiÅ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J^ÕHõ#∞Hõ, D [QÆ`«∞Î#∞
^èŒiã¨∞Î#flk J^Õ. '[QÆ`«∞Η J<Õ ~°`«flO L#fl\˜ì ÃÑ>ˇì P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞. P K≥·`«#º=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 441
''[QÆ`«∞ÎÅ∞—— J<Õ `«~°OQÍÅ∞ P=~°Î=ÚÅ =Öˇ (Circles or Revolutions) =ºHõÎ=∞ø`«∞<åfl~Ú.
™êfi#∞Éèí==Ú – JÅÉèíº=Ú! : J@∞¡ WO„kÜ«∞ – =∞#ã¨∞ûʼnõΩ ÅaèOK«Hõ, ''â◊¥#º=∂——?
Jx q`«i¯OK«|_»∞K«∞#fl P Ѩ~=° ∂`«‡ "åã¨"Î åxH˜ ''™êfi#∞Éè=í "Õ∞—— J~ÚLO\’Ok. P`«‡™êHõ`∆ å¯~°=ÚKÕ
`«#Ü«∞O^Õ ÅaèOK«∞K«∞#flk. HÍx, ÅaèOK«HõÜÕ∞ L#flk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
U 'J#∞Éèíq— ÔH·<å (Experiencer) J`«x HõO>Ë "ÕÔ~·#k =∂„`«"Õ∞ ÅaèOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J`«x HõO>Ë U=∂„`«O "Õ~°∞HÍxk J`«xH˜ ''ÅaèOK«∞@—— Z\Ï¡?
"åã¨Î"åxH˜ Jk ZšѨC_»∞ ÅaèOzÜÕ∞ L#flk. ''Jk PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú J~Ú L#flѨÊ\˜H©,
â◊¥#º=Ú =∂„`«O HÍ^Œ∞—— Jx *Ï˝#∞Å∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
''<Õ#∞–h=Ù–<åk–hk—— – JO`å‰õÄ_® ''`å<Õ——! : F ~åHõ∆ã‘! J^≥· fi`«`«`«fi ™êH∆Í`å¯~°=ÚKÕ
<Õ#∞ P`«‡<Õ J~ÚL<åfl#∞. h ~°∂Ѩ=Ú# "≥Å∞QÆ∞K«∞#flk‰õÄ_® <Õ<Õ. J~Ú#ѨÊ\˜H©, áê~°=∂i÷Hõ
^Œ$+≤ìKÕ P`«‡ <åk HÍ^Œ∞. hkHÍ^Œ∞. =∞Ô~=fiin ‰õÄ_®HÍ^Œ∞. <Õ#∞, h=Ù, J`«_»∞ ––– W`åºk
=º=Ǩ~°=∞O`«\ ˜H© P=Å Jk L#flk. Jk ˆH=ÅO 'É’^茗 ã¨fi~°∂ѨO =∂„`«"Õ∞. ''h=Ù – <Õ#∞
– J`«_»∞—— J<Õ ÉèË^ŒÉèÏ==∞O`å J\˜ì ˆH=Åã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ L^ŒƒùqOz Å~ÚOK«∞K«∞#flk.
Jk =∂„`«"Õ∞ `«#O`«`å#∞QÍ JO`«\Ï "≥Å∞QÆ∞K«∂, D ã¨~°fi=Ú#∞ ÉèÏã≤OѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. P`«‡`À
UHõ`«fi=Ú ã¨OáêkOz# x~°‡Å ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚʼnõΩ Jk WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
xâ◊ÛÅ=Ú – "åºÑ¨Hõ=Ú! : P ''â◊√^Œú—— K≥·`«#º"Õ∞ PHÍâ◊=Ú=Öˇ J<ÕHõ Ü≥∂[#=ÚÅ∞
"åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ K«eOK«∞K«∂<Õ ã¨~°fi^• K«eOK«‰õΩO_®<Õ LO\’Ok. XHõ_»∞ `«#
ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ ã‘fiÜ«∞HõÅÊ<å „Ñ¨ÉÏè =OKÕ`« `«# ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú#O^Õ "ÕÖÏk"≥∞àÿ §◊ qã‘~Î O‚° , Jã¨OMϺHõ"∞≥ #ÿ
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ =º‰õΩÎÅ#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! D ÉÏǨϺ=Ú# `ÀK«∞K«∞#fl qã‘Î~°‚=ÚÅhfl P
'z`ü=ã¨∞Î=Ù— #O^Õ LO_çL<åfl~Ú. WHõ, J^•Ìx K«Å#=Ú q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O\Ï"å? Jk ã¨~°fi„`å
"åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞@KÕ, Jxfl"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ ã¨OK«iã¨∂Î L#flѨÊ\˜H© ã≤~÷ =° ÚQÍ<Õ LO_çLO\’Ok. `«#Ü≥ÚHõ¯
z^•HÍâ◊ QÆ~°ƒù=Ú#O^Œ∞ ã¨~°fi^Õâ◊ – HÍÖÏ^Œ∞Å∞ HõeyÜ«ÚO_ç, U =∂„`«O K«Å#=Ú ÖËHõÜÕ∞
LO\’Ok. á⁄O^Œ`«y# „Ѩ^Õâ◊=∞O`å ^•xÜ«∞O^Õ LO_çÜ«ÚO_»∞@KÕ WHõ Jk Z@∂ áÈÖË^Œ∞.
XHõ`e« ¡ `«# 'ÃÑ@
· — „H˜O^Œ áêѨ#∞ LOK«∞H˘x, P áêѨH˘~°‰Ωõ "≥`∞« ‰õΩK«∞#fl^Œ#∞HÀ .... H˘O`«¿ãѨ\ H˜ ˜
P áêѨ ÃÑ·@Ö’<Õ L#fl^Œx QÆ=∞xOz#ѨC_»∞ „H˘`«ÎQÍ á⁄Ok#k UO L#flk? D r=Ù_»∞
"åã¨Î"åxH˜ P`«‡=ã¨∞Î"Õ J~ÚLO_»QÍ ––– WHõ J\˜ì P`«‡=ã¨∞Î=Ù XHõѨÊ\˜H˜ U^À x~°fiiÎOz PÃÑ·
á⁄O^Œ@=∞<Õk ZHõ¯_» LO@∞Ok?
~åHõ – áÈHõÅ∞ ÖËxk! : XHõ ‰õΩO_»‰õΩ =¸`«#∞ÃÑ\˜ì, ^•xx XHõ KÀ@∞#∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜
fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂=∞#∞HÀ.... P ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊=Ú#‰õΩ ~åHõáÈHõÅ∞ LO\ÏÜ«∂? LO_»=Ù.
P`«‡‰õΩ ‰õÄ_® QÆ=∞<åQÆ=∞#=ÚÅ∞ ÖË=Ù. ã¨=∞ã¨Î ''^Õâ◊–HÍÅ–HõÅÊ#Åhfl (Space - time -
Imaginations) [~°∞QÆ∞K«∞#flq. `«#Ü«∞O^Õ J~ÚLO_»QÍ, WHõ Z\Ï¡, Z@∞ áÈQÆÅ^Œ∞? ^Œ$ëêìO`«=Ú
442
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
h Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiѨfl"Õ∞. h ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ q™êÎ~°"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞, =ã¨∞Î=ÙÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ hÜ≥ÚHõ¯
HõÅÊ# KÕ`«<Õ ^Œi≈OK«|_»∞K«∞O_»QÍ, JO^Œ∞Ö’ h=Ù XHõKÀ@∞#∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜ áÈ=Ù@ Uq∞\˜?
[_»=Ú – KÕ`«#=Ú – Hõ~°Î $`«fi~°Ç≤Ï`«=Ú!
P K≥·`«#º=Ú XHÍ<˘HõѨC_»∞, ''D [_»=∞QÆ∞ ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ `≥OѨÙÖËx
''^蕺㨗— (Cogitation) Hõey LO\’Ok. JѨC_»∞ Jk z`«Î=Ú#∞ á⁄Ok#@∞¡, [_»=ÚQÍ J~Ú#@∞¡
ÉèÏ=##∞ „Ѩ^Œi≈™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, ''P`«‡ [_»=Ú – KÕ`«#=Ú ‰õÄ_®—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
Hõ~°Î – JHõ~°Î – Éè’HõÎ – JÉè’HõÎ! : P z^Œfiã¨∞Î=Ù ~åuÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk. Jk
XHõ |O_»~å~ÚÖÏQÍ '=∞ǨѶ∞¨ #=Ú— Jx K≥Ñʨ |_çOk. J<åk–J#O`«=Ú J~Ú#\˜ì 'z^•HÍâ◊=Ú—
J#∞ Q˘Ñ¨Ê tÅÜ«∞O^Œ∞ D 'ã¨fi~°æÖ’HõO–=∞~°ÎºÖ’HõO –áê`åà◊Ö’HõO— J#|_»∞ qz„`«=ÚÖˇ·#
tÅÊÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ z`«ûfi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ z„uOK«∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ P „uÖ’Hõ=ÚÅ
=º=Ǩ~°=∞O`å q∞^䌺, HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! tÅÖ’ HõxÊOKÕ PÜ«∂ tÅÊÖËY#=∞O`å tʼnõΩ
"ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞ Hõ^•! tÅ tÅÊã≤÷uÖ’ ‰õÄ_® tÅQÍ<Õ LO_ç LO\’Ok. J>Ë¡ ''WHõ¯_» UkÜ«Ú
ã¨$+≤ìOK«|_»∞@ ÖË^Œ∞. W^ŒO`å JHõ$`«"Õ∞. J#QÍ, nxH˜ Z=fi~°∂ 'Hõ~°Î— ÖË_»∞—— J#∞ "åHõº=ÚÅ∞
‰õÄ_® ã¨=∞O[ã¨=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
'Jyfl— Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î, `«k`«~° Éèí∂`«=ÚÅ ã¨`«Î ‰õÄ_® P`«‡ã¨`«Î‰õΩ Jnè#"≥∞ÿ LO\’Ok. WHõ
P`«‡Ü≥∂, ã¨~°fi"åºÑ≤ Hõ^•! D [QÆ`«∞Î#∞ „ѨHÍtOѨ*Ë¿ãk P`«‡ÜÕ∞. HÍx Jk JyflÖÏQÍ =∞~˘Hõ
^•xx ^ŒÇ≤ÏOKÕk HÍ^Œ∞. P P`«‡K≥·`«#º=Ú ^ÕnѨº=∂#"≥∞ÿ, „ѨHÍâ◊=O`«"≥∞ÿ, PHÍâ◊=Ú =Öˇ
x~°‡Å"≥∞ÿ LO\’Ok. J@∞¡ LO_»QÍ<Õ J^•Ìx#∞O_ç [fiÅ#â◊H˜Î QÆÅ Jyfl, `«k`«~° Éèí∂`«*ÏÅO
L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú.
^•xx ã¨Êi≈OK«QÆeˆQ^Õn ÖË^Œ∞ .... HÍx JO`«\ ˜H© ™ê÷#O J^Õ! : P`«‡‰õΩ ~°∂Ѩ–<å=∂Å∞
ÖË=Ù. J#∞Éèí=~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P P`«‡ÜÕ∞ K«O„^Œ–ã¨∂~åº^Œ∞Å#∞‰õÄ_® „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. J\˜ì
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú#∞ '=∞ǨHõÖÏÊO`«=ÚÅ∞— ‰õÄ_® ã¨Ê $tOK«Ö=Ë Ù. D Éè∫uHõ"∞≥ #ÿ <Õ„`å^Œ∞ʼnõΩ
ÅÉèíº=Ú HÍ#\˜ì J#∞Éèí= ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P P`«‡ÜÕ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ nѨ=Ú=Öˇ „ѨHÍtã¨∂Î, ã¨=∞ã¨Î"≥∞ÿ#
`«k`«~° „ѨHÍâ◊=ÚʼnõΩ 'ã¨`—Ϋ #∞ HõÅ∞QÆ*™Ë ÈÎOk. ã¨fiÜ«∞O *’ºuã¨fi~°∂Ѩ=Ú..... WO„kÜ«∞=∞#ã¨∞ûʼnõΩ
Jf`«=Ú .... J~Ú#\˜ì P`«‡ #∞O_Õ ''h=Ù, <Õ#∞, `«k`«~° [QÆ`∞« —Î — J#∞ „ѨHÍâ◊=∞O`å L`«Ê#fl=∞QÆ∞
K«∞#flk. nѨѨ٠"≥Å∞`«∞~°∞Ö’ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl@∞¡, P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ LxH˜KÕ`« D ^ÕǨÏ=Ú –
WO„kÜ«∞=ÚÅ J#∞Éèí=O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. K≥@¡#∞, ѨÓfQÆÅ#∞ ‰õÄ_® áÈ+≤OKÕk P Ѩ~°=∞
„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú, J#∞Éèí==∂„`«=Ú JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞.
JO`å L#flk J^•ÌxÜ«∞O^Õ.... HÍx ^•xH˜ ^Õx`À‰õÄ_® ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞
[QÆ`«∞Î – r=ÙÅ∞ J#|_Õ"Õg ÖË=Ù. ^Œ~°Ê}OÖ’ Jhfl JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©, ^Œ~°Ê}OÖ’ U
=ã¨∞Î=Ó ÖË^Œ∞Hõ^•! ã¨fiáêflO`«~°æ`« =ã¨∞Î=ÙÅ`À ã¨fiѨfl^Œ$+¨ì‰õΩ áÈeHõÜÕ∞ ÖË^Œ∞Hõ^•!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 443
F P`«‡ã¨fi~°∂Ñ≤}!© J#∞Éè=í ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ D ''^Õâ–◊ HÍÅ–„H˜Ü∂« ^Œ∞Å∞, [QÆ`ãü `¨ —Ϋ —
‰õÄ_® LO_ç L<åflÜ«∞x ã¨∂Hõ; |∞kúH˜ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. =∞# ÉÏǨϺ ^Œ$+≤ì`À K≥ѨCH˘O>Ë–
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ D [QÆ`«∞ΉõΩ `«O„_ç J~Ú XѨCK«∞<åfl_»∞. Jxfl\˜H˜ Hõ~°Î–Éè’HõΖ„ѨÉèí∞=Ù J`«_Õ. HÍx
Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ ... J`«_»∞ Ѩiâ◊√^•ú`«∞‡_»∞ JQÆ∞@KÕ UkÜ«Ú HÍHõÜÕ∞, ^ÕxH˜
ã¨O|OkèOK«‰õΩO_®<Õ LO@∞<åfl_»∞.
[QÆ`å¯~°}=Ú–[QÆ`«ûfi~°∂Ѩ=Ú! : P ''z`ü J}∞=Ù—— `«# J}∞`«fi=Ú#∞ U=∂„`«O
`«ºlOK«‰õΩO_®<Õ D ''ã¨∞qâßÅ[QÆ`«∞Η— J#∞ ~°`«fl=Ú#∞ ^èŒi™ÈÎOk. ã¨fiѨfl=ÚÖ’, P ã¨fiѨfl=Ú#‰õΩ
„^Œ+"ì¨ ·≥ L#fl\˜ì h=Ù P ã¨fiѨfl*ÏÅ=∞O`å K«∂ã¨∂Î L#flѨÊ\˜H-© JO^Œ∞Ö’ H˘xflO\˜x `«ºlã¨∞#Î flѨÊ\˜H©
x#∞fl h=Ù `«ºlOK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀO^•? ÖË^Œ∞Hõ^•! JO^Œ∞Ö’ h=Ù áêÖÁæ#∞K«∞ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞,
ã¨OÜ≥∂QÆqÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, P ã¨fiѨfl=ÚÖ’ `«@ã¨÷Ѩ_»∞K«∞#fl^ŒO`å h HõO>Ë
"ÕÔ~·#^Õn HÍ^Œ∞. D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ! J~Ú`Õ "åã¨Î"åxH˜ ''„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú
–^Œ~°≈#=Ú—— ... J#∞ ~°∂Ѩ=Ú`À `ÀK«∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î â◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ÖË<ÕÖË^Œ∞. '=∞i
D [QÆ`«∞Î L#fl^≥Hõ¯_»?– Jx =∞#O Ѩiâ’kè¿ãÎ, Wk P`«‡Ö’<Õ L#flk HÍx, =∞iOÔHHõ¯_® ÖË^Œ∞.
Jx ‰õÄ_® `ÕÅ∞K«∞#flk. ã¨fiѨfl=Ú hÖ’<Õ L#flkHÍx, P ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ h=Ù ÖË=Ù Hõ^•! h"Õ
P ã¨fiѨfl ~°K«<å =º=Ǩ~°=Ú HõO`«\ ˜H© Hõ~°Î=Ù. JO>Ë Uq∞\˜? hÜ«∞O^Œ∞, h"Õ, h HõÅÊ#KÕ (ÖËHõ)
TǨÏKÕ P ã¨fiѨfl=Ú#∞ P suQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl=Ù. J~Ú`Õ, Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
QÆÅ hÜ«∞O^Œ∞ ã¨fiѨfl `«∞ź=∞QÆ∞ D =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å ZHõ¯_»∞O@∞Ok? LO_»^Œ∞.
JkfifÜ«∞~ – x`ÀºÑ¨Å|úO! : P`«‡=ã¨∞=Î Ù#∞ á⁄O^•ÅO>Ë JkèH"õ ∞≥ #ÿ „ѨÜ∞« `«flO J=ã¨~=° ∞QÆ∞
K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« ''Jk Hõ+™ì¨ ê^躌 O—— Jx JO@∞<åfl~°∞. ÉÏǨϺ^Œ$+≤Kì Õ ZO`«QÍ "≥uH˜<å ÅaèOK«^∞Œ
Hõ#∞Hõ ''`«=∞ã¨∞û—— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. z<凄`« ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Jk Hõ#∞Hõ ''*’ºu~À˚ ºu—— (Jk
"≥Å∞QÆ∞ňH "≥Å∞QÆ∞) Jx J#@O‰õÄ_® ã¨=∞O[ã¨"Õ∞. Jk WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ JÅÉèíºO Hõ#∞Hõ
''J`«ºO`«^Œ∂~°OQÍ L#flk—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. JkÜÕ∞ „^Œ+¨ì Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« JO`«
™êg∞Ѩº=ÚÖ’ L#flk =∞~˘Hõ>Ën ÖË^Œ∞—— J#∞ =∂@ "åã¨Î="Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. h‰õΩ 'h—Hõ<åfl "Õˆ~k
ã¨g∞Ѩ=Ú# L#flk K≥ѨC? Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’#∞ ''... <Õ#∞ ...<Õ#∞ ...—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#
Jk „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ<Õ L#flk Hõ^•! J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ J`«ºO`« Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ‰õÄ_® L#flk J^Õ.
D ''<Õ#∞—— J#∞#k LO_»xk ZѨC_»∞?
ã‘fiÜ«∞ã¨∞Êù~°}! : [QÆ`«∞Î ´ ã¨fiH©Ü«∞ ã¨∞Êù~°}!
F z^•#O^Œ ã¨fi~°∂Ñ≤}!© ^Œ$â◊º=∂#"≥∞ÿ Hõ#|_»∞ D [QÆ`OΫ `å ''z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞OHõ$`«"∞≥ #ÿ
ã¨∞Êù~°}—— =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ D Hõ#|_Õ Ñ¨~°fi`«=ÚÅ∞, Éèí∂q∞, h=Ù, <Õ#∞ – "≥Ú^ŒÖˇ·#
=ã¨∞Î=ÙÅhfl ã¨`«º=ÚÅ∞ U=∂„`«O HÍ=Ù. ã¨fiHõÅÊ#KÕ Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# '^Œ$+≤ì— HÍ~°}OQÍ W=hfl D
q^èŒOQÍ r=Ù#‰õΩ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi=Ú HõÅÊ#`À ‰õÄ_ç# ^Œ$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°º=™ê#"Õ∞ J~Ú
444
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
LO_»QÍ, WHõ XHõ J}∞ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ XHõ =∞ǨѨ~°fi`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨`«Î— ã≤kúOK«∞@Ö’ Pâ◊Û~°ºO
Uq∞ LO@∞Ok?
HÍÅ=Ú – HÍÖÏf`«O! : P`«‡ ''Hõ∆}=Ú—— Ö’ ‰õÄ_® „ѨHÍtã¨∂Î<Õ, JkÜÕ∞ 'xq∞+¨=Ú—
Jx, 'HõÅÊ=Ú— Jx ‰õÄ_® HõeÊOѨ*Ë™ÈÎOk. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, J<ÕHõHÀ@¡ "≥∞ÿà◊§ ^Œ∂~°OÖ’ L#fl
XHÍ<˘Hõ #QÆ~°O Hõ∆}OÖ’ =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk Hõ^•! 'HõÅÊ=Ú— – JO`«\ ˜ HÍÅ=ÚÖ’x
„H˜Ü«∞Å#xfl\˜h D P`«‡ `«#Ü«∞O^Œ∞ XHõ¯ xq∞+¨OÖ’ „ѨuÉèÏã≤OѨ*ËÜ«∞QÆÅ^Œ∞. XHõ z#fl –
x~°‡Å^Œ~°Ê}O qâßÅ#QÆ~°=Ú##∞ ‰õÄ_® `«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOѨ*ËÜ«∞HõÅ^Œ∞. J\Ï¡ˆQ, XHõ¯
xq∞+¨=ÚÖ’ ''J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅ∞—— ‰õÄ_® ã¨OÉèí="Õ∞. D ''xq∞+¨=Ú – HõÅÊ=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
XHÍ<˘Hõ q∞^䕺`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOz ã¨∂H∆͇u ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ# J}∞=ÙÖ’<Õ LO_ç LO@∞<åfl~Ú.
WHõ J^•Ìx Ü«∞O^Œ∞ '^≥· fi`«=Ú–UHõ`«fi=Ú— D Ô~O_»∂ ã¨OÉèí==ÚÖË. q∞^䕺^Œ$+≤ìH˜ Uk U
~°∂ѨOQÍ<≥·<å „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞. XHõx 'TǨHõÅÊ#— Ü«∞O^Œ∞ Uk Z>ˇÂ¡<å LO_»QÆÅ^Œ∞ Hõ^•!
WO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú ''ã¨fiѨfl„Éèí=∞——ÜÕ∞. ZO`À HÍÅO „Ѩܫ∞uflOz# `«~°∞"å`« ‰õÄ_®
ã¨OÉèíqOK«xk, ã¨fiѨflOÖ’ Hõ∆}HÍÅOÖ’ ã¨OÉèíq™ÈÎOk. ǨÏiâ◊ÛO„^Œ=∞Ǩ~åA‰õΩ XHõ¯ ~å„uÜÕ∞
ѨO„_≥O_»∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ `ÀK«@O [iyOk. ^Œ∞óYO`À ÉÏkèOѨ|_Õ"åxH˜ H˘OK≥=Ú HÍÅ=Ú
‰õÄ_® J`«ºO`« n~°O… QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨∞Y=Ú J#∞Éèqí OK«∞"åxH˜ n~°H… ÍÅO ‰õÄ_® ã¨fiÅÊHÍÅ=Ú
=Öˇ QÆ_»záÈ`«∞Ok. áêzHõÖÏ_Õ"åiH˜ J<ÕHõ ~ÀAÅ∞ W>Ëì QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. ''H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞O
n~°…OQÍ#∞, ÉèÏ~°OQÍ#∞ LO_»@O, n~°…HÍÅO `«fi~°`«fi~°QÍ QÆ_»záÈ=@O—— J<Õ D Ô~O_»∂
q+¨Ü«∂Å∞ =∞#Ö’ „Ѩu XHõ¯iH© D Ö∫H˜Hõ rq`«OÖ’ ‰õÄ_® J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl"Õ!
|OQÍ~°=Ú#O^Œ∞ ''D D PÉèí~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞—— Jx `ÀK«∞K«∞#flk Hõ^•! J>Ë¡,
K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® D ã¨`«º–Jã¨`«º=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# QÆÅ xâ◊ÛÜ«∞=∞O`å U~°Ê_»∞`ÀOk. D
J<ÕHõ r=ÙÅ ~°∂ѨO`À, ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#^≥· „ѨHÍtOK«∞@ J^•Ìx K«=∞`å¯~°=Ú =∂„`«"Õ∞.
F K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ñ‘! Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ ''xq∞+¨=Ú–HõÅÊ=Ú—— QÍx ''^Œ∂~°=Ú–^ŒQÆæ~°—— QÍx,
ÖË<Õ ÖË=Ù. ''z`ü J}∞=Ù—— #O^Õ LO_ç L#fl\˜ì z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =$`«∞ÎÖË aè#flaè#fl=ÚÅ∞QÍ
HõxÑ≤ã¨∞Î#fl qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨~°fi=Ú ^ÕxKÕ
J=^èŒiOK«|_»∞`ÀO^À.... J\˜ì Jkèëêª#=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ '„ѨHÍâ◊=Ú – JO^èŒHÍ~°=Ú—,
'^Œ∂~°=Ú – ^ŒQÆæ~°—, '[_»=Ú – K≥·`«#º=Ú— "≥Ú^ŒÅ~Ú#=hfl JÉèϺã¨Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ ã¨OHõeÊOK«|_ç,
J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
„Ѩ`«ºHõ∆O – J„Ѩ`«ºHõ∆O! : 㨈~fiO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ 'P`«‡— ÜÕ∞ â◊H˜Îx „Ѩ™êk™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ, Jk
ã¨~°fi^• (P^è•~°-~°∂ѨOQÍ) „Ѩ`«ºHõ∆=Ú J~Ú LO_»<Õ L#flk. J~Ú`Õ Jk WO„kÜ«∂^Œ∞ʼnõΩ
Z^Œ∞~°∞QÍ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ LO_»∞@ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ ''Jk J„Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ#k—— Jx J#@O ‰õÄ_® ã¨iÜÕ∞. P
P`«‡ÜÕ∞ XHõ "≥·Ñ¨Ù „^Œ+¨ì (Seer) J~Ú , 㨄^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ, LO_ç LO\’Ok. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 445
=∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù ^Œ$â◊º"≥∞ÿ „ѨHÍtOK«∞K«∞ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. J~Ú`Õ, ''Z^Œ∞~°∞QÍ xÅzÜ«Ú#fl\˜ì D
^Œ$â◊º=Ú ã¨`º« "Õ∞—— J#∞ |∞kú L#flO`«=~°‰Ωõ ''z`«ûfi~°∂Ѩ|∞kú—— U~°Ê_»∞@ÖË^∞Œ . tÅÊ=Ú#∞ K«∂KÕ"å_»∞
'Wk tÅÜÕ∞— J<Õ ^Œ$+≤ì Hõey LO_»_»∞ Hõ^•! PÉèí~°}=Ú#∞ K«∂K«∞K«∞#flѨC_»∞ ''g\˜ Jxfl\˜Ö’
L#flk XˆH~°Hõ"≥∞ÿ# '|OQÍ~°=Ú— =∂„`«"Õ∞—— J<Õ q+¨Ü«∞O U=∞~°∞áê@∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. |OQÍ~°=Ú
J#∞ ^Œ$+≤`ì À K«∂¿ãÎ ''J<ÕHõ PÉè~í }° =ÚÅ∞—— J#∞ ÉèÏ"å"ÕâO◊ LO_»^∞Œ . D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨OHõÅÊ=ÚÅhfl H©∆}˜OK«@O [iy#ѨC_»∞ ––– `«#`À ã¨Ç¨ D Hõ#|_Õ ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞,
ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ 'â◊√^Œú„|Ǩχ=Ú— XHõ¯>Ë "åºÑ≤ÎOzÜ«Ú#fl@∞¡ ã¨∞^Œ$_è»OQÍ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
ã¨`«∞Î – Jã¨`«∞Î! : P`«‡ÜÕ∞ – ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ LO_ç LO_»∞@KÕ Jk 'ã¨`«∞Η.
J~Ú`Õ, Jk XHõ ÉÏǨϺ=ã¨∞Î=Ù H͉õΩO_»∞@KÕ, Jk ^Œ∞~°¡Hõ∆ º"≥∞ÿ# ''Jã¨`«∞Η— ‰õÄ_®! Hõ^ä•~°K«~Ú`«
<å@HõOÖ’x ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ ~°zã¨∂Î, J`«_»∞ =∂„`«O Hõ^ä•QÆ=∞#OÖ’ (ÖËHõ) `≥~°ÃÑ· JQÆ∞Ñ≤OK«#@∞¡,
P`«‡ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Z^Œ∞~°∞QÍ JQÆ∞Ñ≤OK«HõáÈ=@OKÕ`« 'Jã¨`«∞Η ‰õÄ_® JQÆ∞K«∞#flk.
Jk ZšѨC_»∞ K≥·`«#º~°∂Ñ≤}˜QÍ<Õ L#flk. P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl LO_»∞@ Jã¨OÉèí=O. Z\˜ì J#∞Éèí==ÚÅ∞, =∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~°∞ÊÅ∞, ^•x Ü«∞O^Œ∞
LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ ''P`«‡ JKÕ`«#"≥∞ÿ#k—— Jx ‰õÄ_® JO@∞<åfl~°∞. WHõ D [QÆ`ü q+¨Ü«∞O
Uq∞@O\Ï"å, Wk z`ü (Absolute Awareness) 'Z~°∞Hõ HõeyÜ«ÚO_»∞@— J#∞ `«`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯
K«=∞`å¯~°O =∂„`«"Õ∞. z`ü ã¨∞Êù~°}"Õ∞ nx ~°∂Ѩ=Ú. JO^Œ∞KÕ`«, ''[QÆ`«∞Î#∞ K≥·`«#º"Õ∞ xi‡OK«∞
K«∞#flk—— J#∞@ =∂„`«O Z\Ï¡? ã¨∂~°ºH˜~} ° =ÚÅ∞ ''=∞$QÆ`$« +¨Ü
‚ ∞« O^Œe [ÅO——QÍ HõxÑ≤ã∞¨ #Î flѨC_»∞,
''ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅ∞ =∞=Ú‡ „Éèíq∞OѨ*ËÜ«Ú@ˆH J\˜ì Ѩx x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~Ú—— Jx J#QÆÅ=∂? ã¨∂~°º
H˜~°}ÏʼnõΩ Hõ~°Î $`«fiO PáêkOK«QÆÅ=∂? ÖË^Õ! Jã¨Å∞, =∞$QÆ`«$+¨‚ Hõ#|_»\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜?
1) „^Œ+¨ì Ü«∞O^Œe J*Ï˝# ^Œ$+≤ì
2) ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∞ÿ# „Ѩã¨~°}
'J^≥· fi`«=Ú – qâßÅ ~°∂Ѩ=Ú— J~Ú# z^Œfiã¨∞Î"Õ D [QÆ`«∞Î~°∂ѨOQÍ 'ÉèÏ=#— KÕ
á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flk.
'ã¨∂~°ºQÀà◊=Ú— J#QÍ Uq∞\˜? 'H˜~°}=ÚÅ∞ – Jyfl— Ü≥ÚHõ¯ ã¨OÜ≥∂QÆ"Õ∞ ã¨∂~°ºQÀà◊=Ú
~°∂Ѩ=Ú# =∞#‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•! '„ѨHÍâ◊=Ú –H˜~°}=ÚÅ∞— H͉õΩO_® ã¨∂~°∞º#‰õΩ "ÕÔ~·#
Jã≤÷`«fi"≥∞Hõ¯_»? <åã≤÷`«fi"≥∞Hõ¯_»? D ''xq∞+¨=Ú–HõÅÊ=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞Î
‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ HõeÊOK«|_ç#^≥· ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ ã¨OÜ≥∂QÆO HÍ~°}OQÍ
PHÍâ◊OÖ’ =~°‚=ÚÅ∞ U~°Ê_ç#ѨC_»∞, Jk K«∂ã¨∞Î#fl"åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ J*Ï˝# ÉÏÅ∞~°∞ ''FǨϟ!
PHÍâ◊=ÚÖ’x D „Ѩ^âÕ =◊ Ú#∞ Z=~À |OQÍ~°=Ú`À ѨÓ`«"âÕ ß~°∞—— J#∞H˘O\Ï~°∞. J*Ï˝#ÉÏÅ∞~°‰Ωõ
=∂„`«"Õ∞ J@∞¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk Hõ^•! J*Ï˝xH˜ =∂„`«"Õ∞ Jq^Œº Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« D [QÆ`«∞Î
„Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅK«∞K«∞#flk. *Ï˝xHÀ – W^ŒO`å „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
446
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"åã¨Î"åxH˜ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ (â◊√^Œúã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞) ''z`ü – Z~°∞QÆ∞#k, KÕ`«º=Ú –Z~°∞QÆ
|_»∞#k—— J#∞ ÉèË^Œ"Õ∞ ÖË^Œx qA˝Öˇ·#"å~°∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞.
ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ ã¨`«º"≥∞\Ï¡ J=Ù`å~Ú? J~Ú`Õ ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì‰õΩ =∂„`«O
P ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ J=hfl ã¨`«º"Õ∞ J~Ú#@∞¡ J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ P
x^Œ∞iOKÕ"å_»∞ ÉèÜ í ∂« ^Œ∞Å∞ „Ѩ^iŒ ≈ã¨∂Î QÍ=ÙˆHHõÅ∞ "ÕÜ∞« @O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J`«_∞» HõÅ=iã¨∞OÎ \Ï_»∞.
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨`«º=ÚÅ∞ QÍx, Jã¨`«º=ÚÅ∞ QÍx HÍ=Ù. ˆH=ÅO ''ã¨fiH©Ü«∞ „Éèí=∞
=∂„`«=Ú—— J~Ú L<åfl~Ú Hõ^•! J>Ë¡ D [QÆ`«∞ΉõÄ_® „Éèí=∞=∂„`«"Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«@O Lz`«O.
D q^èŒOQÍ, ''D [QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx ã¨∂zOKÕ Ü«Ú‰õΩÎÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å zOuã¨∂Î
LO_®e. W@∞¡ „Hõ=∞OQÍ JÉèíºã≤ã¨∂Î ~åQÍ... J\˜ì ''=Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù—— Ü≥ÚHõ¯ z`«Î=Ú x~°‡Å`«fiO
á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ 'Jq^Œº— JO`å #tOzáÈ`«∞Ok. JѨC_çHõ âı+≤OK«∞#k
z^•HÍâ◊ ã¨O^Œ~°≈<å#O^ŒO =∂„`«"Õ∞. J\˜ì z^•HÍâß#O^Œ=Ú „áêÑ≤ÎOz# WHõ D ã¨O™ê~°^Œ∞ó
Y=Ú =∞K«∞ÛÔH·<å q∞yeÜ«ÚO_»^Œ∞.
QÀ_»‰Ωõ |Ǩïq™êÎ~"° ∞≥ #ÿ PHÍâ◊=Ú#‰õΩ Éè^Ë =Œ ∞O@∂ Ug∞ ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ =∞i D Hõ#|_Õ^OŒ `å
Uq∞@O\Ï"å? Éè^Ë OŒ QÍ HõxÑ≤OKÕ^OŒ `å HõeÊ`«=Ú =∂„`«"∞Õ . „|Ǩχ^Õ=Ùx #∞O_ç XHõ z#flѨÙ~°∞QÆ∞
=~°‰Ωõ aè#flaè#fl J#∞Éè=í ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ ~°∂_èÑç _¨ ç L#fl^ŒO`å HõÅÊ##∞ J#∞ã¨iOKÕ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
J\˜ì HõÅÊ# P „^Œ+¨ì‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. HõeÊOK«∞"å_»∞ H͉õΩO_® HõÅÊ#‰õΩ "Õ~°∞ Jã≤÷`«fi"≥∞Hõ¯_»?
JѨiq∞`«=Ú – ã¨~åfi`«‡Hõ=Ú! : ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊=Ú „Ѩã¨iOK«∞K«∞#fl KÀ@ ^Œ~°Ê}"≥∂,
=∞}˜Ü≥∂ LO>Ë, Jq ‰õÄ_® „ѨHÍtã¨∂Î LO\Ï~ÚHõ^•! z^•HÍâ◊=Ú #O^Œ∞ z„`«ÊHÍâ◊=Ú
KÕ`«<Õ D Ö’Hõ=ÚÅhfl „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~Ú. 'J^≥· fi`«=Ú, JѨiq∞`«=Ú— J~Ú#\˜ì z^Œfiã¨∞Î"Õ `«#
Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°=ÚKÕ aè#fl`«fi=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ â◊H˜Î HõÅ^≥·, W@∞¡ ^≥· fi`«=ÚQÍ `ÀK«∞K«∞#flk.
J@∞¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl D ^≥· fi`«=∞O`å ‰õÄ_® ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ=Ú HõO>Ë
U=∂„`«O U Hõ∆}OÖ’#∞ aè#fl"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. c[=ÚÖ’ =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ `«`«fi=∞O`å (P‰õΩÅ∞,
Ѩ Ó =ÙÅ∞, HÍÜ« ∞ Å∞, HÍO_» = Ú, „"Õ à ◊ √ § "≥ Ú ^Œ Ö ˇ · # 㨠fi Éè Ï ==∞O`å) "åºÑ≤ O zÜ« Ú #fl@∞¡
Ѩ~"° ∂≥ `«=Î ∞=∞QÆ∞ P`«‡„ѨHÍâ◊"∞Õ ã¨~ˆ fiã¨~fi° „`« ã¨~åfi`«‡Hõ"∞≥ ÿ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. XHõ c[=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞
aè<åflaè#fl~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# =$Hõ∆qÉèÏQÆ `«`«fi=ÚÅ#∞ Hõey L#fl@∞¡QÍ, x~°‡ÖÏHÍâ◊=Ú =O\˜
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# [QÆ`«∞ÎÅ∞ q<åºã¨=Ú Hõey LO@∞<åfl~Ú. ''D [QÆ`«∞Î
J#|_»∞#k – J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ L#fl@∞¡ J#∞Éèí==∞QÆ∞@ Jx~°fiK«hÜ«∞O,
JqKå~°} Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«O—— Jx *Ï˝#∞Å∞ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
F ~åHõ∆ã‘! '„|Ǩχ=Ú— XHõ¯\˜ =∂„`«"Õ∞ ã¨~°fi^•, ã¨`«º"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ^•xH˜ Pk–=∞^茺–
JO`«=ÚÅ∞ ÖË=Ù. Jk Ѩ~°=∞âßO`«"≥∞ÿ, [<å‡kqHÍ~°=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì^≥·Ü«ÚO_çÜ«Ú#flk. Z=fiÔ~·`Õ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 447
D =∂Ü«∞#∞, D =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º=ÚÅ#∞ ~°Ç≤Ï`«O K≥Ü«∞ºQÆÅ∞QÆ∞`å~À – J\˜ì"å~°∞ =∂„`«"Õ∞
P „|Ǩχ=Ú#∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. =∞#=∞O`å „Ñ¨Ü«∞uflOK«=Åã≤#k
J^•Ìx H˘~°ˆH ã¨∞=∂! Jk UHõ~°∂Ѩ=∞x, QÆ∞}~°Ç≤Ï`«=∞x, x~°‡Å=∞x, J^≥· fi`«~°∂Ѩ=∞x,
x~å@OHõOQÍ JO`«\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl^Œx –– *Ï˝#∞Å∞ „Ѩ=zOK«∞K«∞<åfl~°∞. â◊√^Œú =∂#ã¨∞Å=∞QÆ∞
D ~åA‰õΩ, <å‰õΩ ‰õÄ_® Jk J#∞Éèí=Ü≥∂Qƺ=∞QÆ∞K«∞#flk.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ J^•Ìx Ü«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞–h=Ù–~åA–=∞~„u–~åHõã∆ —≤ — "≥Ú^ŒÖ#·ˇ HõÅÊ#Å∞ U=∂„`«O
ÖË=Ù. P „|Ǩχ"Õ∞ <Õ#∞, h=Ù, D ~åA J~Ú L<åfl=Ú.
F „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# ~åHõ∆ã‘ ! h „Ѩâ◊flÅ∞ J`«ºO`« L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù<Õ ã¨=∂^è•#OQÍ ã¨∂zã¨∞Î<åfl~Ú.
*Ï˝#=Ú Hõey#\˜ì L`«Î=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J^•Ìx q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J@∞¡ „ѨtflOK«QÆÅ~°∞. 'Ѩ~°=∞ q*Ï˝#
Ѩ~°=â◊O— KÕ`«<Õ h=Ù JO`«\ ˜ L`«Î=∞ „Ѩâ◊flÅ∞ "ÕÜ«∞QÆeQÍ=Ù.
h „Ѩâ◊flÅxfl\˜H© ã¨=∂^è•#O UHõsuQÍ XHõ¯>Ë J~Ú L#flk.
''Jk <å=∞~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=Ú—— : =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙÅ=∞QÆ∞ =∞#O, =∞# ™œÅÉèíºO H˘~°‰õΩ J^•Ìxx
'„|Ǩχ=Ú— JO@∞<åflO. Jk ''=∞#O^Œi Ü≥ÚHõ¯ JkfifÜ«∞=∞QÆ∞, ã¨zÛ^•#O^Œ qâı+¨ ѨÓi`«=∞QÆ∞
P`«‡ÜÕ∞.——
❖
Hõ~°¯\˜ : PǨ! J"≥∂Ѷ¨∞O! F =∞O„f! h=Ù <å „Ñ¨â◊flʼnõΩ WzÛ# ã¨=∂^è•#O L`«Î=∞"≥∞ÿ# J~°÷O
HõeyÜ«Ú#flk. D r=ÙxH˜, ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ #tOѨ*ËÜ«∞QÆÅ q+¨Ü«∞=Ú<Õ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î#flk.
q∞„`«=∂! q„Hõ=∞=∞Ǩ~å*Ï! WѨC_»∞ g∞ "åHͺ=∞$`«=Ú#∞ „QÀÖÏÅx <å‰õΩ L#flk. <å
„Ѩâfl◊ ʼnõΩ g∞~°∞ K≥áêÊÅx ÉèÏqOz#k <åÃÑ· „¿Ñ=∞KÕ K≥Ñʨ =Åã≤#^Œx Ji÷ã∞¨ <Î åfl#∞. „áêi÷ã∞¨ <Î åfl#∞.
❖❖❖
12. q„Hõ=∞~åA ã¨=∂^è•#O – ''P`«‡ L#flKÀ@∞——
F P`«‡ã¨fi~°∂Ñ‘ ! q#∞.
D r=Ù#‰õΩ =¸_»∞ J=ã¨÷Å∞ LO@∞<åfl~Ú.
1) *Ï„QÆ`ü,
2) ã¨fiѨfl=Ú,
3) ã¨∞+¨µÑ≤Î
D =¸_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# J=ã¨÷ÅO^Œ∞ „áêѨOzHõ"≥∞ÿ# =$`«∞ÎÅ#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕã≤"ÕÜ«Ú@KÕ`«<Õ
''`«∞sÜ«∂=ã¨÷—— J#|_»∞ P`«‡ã≤÷u HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨=∞ã¨Î ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ `˘ÅyOK«|_ç#ѨC_Õ
J\˜ì 'P`«‡x+¨ª— „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞.
448
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Z=x Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨OHÀK«–qHÍã¨=ÚÅKÕ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
ã¨$+≤ì „Ñ¨à◊Ü«∂Å∞ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åflÜ≥∂... J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ QÆ∞iOz U=∞x K≥áêÊe? ''P K≥·`«#º
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ '"åH±—‰õΩ Jf`«∞_»∞—— Jx "Õ^•O`« âßG=ÚKÕ „ѨuáêkOK«|_»∞K«∞#flk.
„|Ǩχ=Ú ã¨`ü–Jã¨`«∞ÎʼnõΩ, J#QÍ LO_»∞@–ÖˉõΩO_»∞@ J#∞#\˜ì =º=Ǩ~°ã≤÷uH˜, â◊¥#º
Jâ◊¥#º=ÚʼnõΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ, Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk. D ^Õâ◊–HÍŠѨiKÕÛù^Œ=ÚKÕ ÉèÏã≤OK«∞
K«∞#fl^ŒO`å J^Õ...! J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jk ^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#fl\˜ìk HÍ^Œ∞. ^•x Ü«∞O^Œ∞
D ^Õâ◊–HÍÖÏ^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. D K«~åK«~° [QÆ`«∞Î JO`å ã¨=∞+≤ì r=ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ P Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx
z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ bÅ =∂„`«"∞Õ ! Hõ#|_Õ^OŒ `å ã¨`–ü Jã¨`Åü , z`ü–[_»=ÚÅ ã¨Okè~∂° Ѩ=Ú =∂„`«"∞Õ !
F =∞OQÆàã◊ fi¨ ~°∂Ñ≤}!© D qâ◊fi~°∂Ѩ=Ú# ÉèÏã≤OK«∞K«∞#fl#∂ U`«`Ϋ fiO Ü≥ÚHõ¯ UHõ~∂° Ѩ`fi« =Ú
#‰õΩ ÉèOí QÆO "å\˜Å^¡ À J\˜ì `«`åÎ fixfl âßG=ÚÅ∞ '„|Ǩχ=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~Ú. J\˜ì Ѩ~„° |Ǩχ=Ú
QÆ∞iOKÕ h=Ù „ѨtflOKå=Ù.
'z`ü— J}∞=Ù "åÜ«Ú~°∂áê#∞Éèí=O á⁄Ok`Õ, =∞~°∞Hõ∆}O „ÉèÏOuKÕ "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ „áêÑ≤Î
ã¨OÉèíq™ÈÎOk. J~Ú`Õ, â◊√^Œú K≥·`«#º=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ "åÜ«Ú~°∂áê^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. J>Ë¡, Jk
â◊|Ì~°∂Ѩ=Ú#∞ ÉèÏqOz#ѨC_»∞ „ÉèÏOuKÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl ÉèÏ=<å =∂„`«OKÕ`« ''â◊|Ì=Ú——#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. HÍx '„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞#k ã¨~°fiâ◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ HõO>Ë "ÕÔ~·#kã¨∞=∂! D q^èŒOQÍ
=∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç# Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞ ã¨=∞ã¨=Î Ú JQÆ∞K«∞#flk. HÍx â◊√^Œ~ú ∂° Ѩ=Ú ^Œ$ëêì º Un H͉õΩO_®<Õ
LO_ç LO\’Ok.
=∞\ì̃`À J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÅ∞ KÕã≤#ѨC_»∞, P PHÍ~°=ÚÅhfl =∞\ì̃ÜÕ∞. PHÍ~å^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~°∞QÍ
Hõ#|_»∞K«∞#flk x["Õ∞ HÍ=K«∞Û. J~Ú`Õ UO? =∞\˜ì =∞\˜ìQÍ<Õ LO_ç LO\’Ok Hõ^•! '=∞\˜ì=Ú^ŒÌ
– =∞\˜ìÉÁ=∞‡— J#∞ =∂@Å∞ =∞#O K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. "å\˜ Ü≥ÚHõ¯ J~°÷O '=∞\˜ìKÕ =Ú^ŒÌ –
=∞\˜ìKÕ ÉÁ=∞‡— (`«$fÜ«∂ qÉèíH˜Î) Jx =∂„`«"Õ∞. =∞\˜ìH˜ PHÍ~°"≥∞Hõ¯_çk? ã¨~°fiâ◊H˜Î=O`«=∞QÆ∞
K≥·`«#º"Õ∞ JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H© Jk JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å∞QÍ =∂~°∞@
ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! Jk ã¨~°fi^• JǨÏOHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ â◊√^Œú K≥·`«#º=ÚQÍ<Õ âı+≤Oz LO\’Ok.
J~Ú`Õ, P`«‡*Ï˝#O ÅaèOK«@O Hõ+¨ì™ê^茺"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. J<ÕHõ Ü«∞`«fl=ÚÅKÕ =∂„`«"Õ∞
Jk á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flk. 'P`«‡*Ï˝#=Ú— J#∞ ÖÏÉèíO á⁄Ok# `«~°∞"å`«, WHõ ^•xH˜ q∞Oz#
ÖÏÉèíO JO@∂ Un LO_»^Œ∞. =¸ÅJ*Ï˝#O (root cause of ignorance) `˘ÅQÆ#O`«=~°‰õΩ,
'P`«‡É’^茗 HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰õΩ D ã¨O™ê~°=Ú q[$Oaèã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
F ~åHõ∆ã‘! x~åHÍ~°=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ™êHÍ~°~°∂Ѩ=Ú =Ç≤ÏOz W@∞¡ ^Œ$â◊º=ÚQÍ „áêÑ≤ÎOK«∞
K«∞#flk. J#QÍ, D r=Ù_»∞ `å<Õ D ^Œ$â◊º"≥∞ÿ, `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ 'x=∞QÆ∞fl_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
HÍx, J*Ï˝# HÍ~°}OQÍ J`«_»∞ P q+¨Ü«∞=Ú Z~°∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. Z_®iÖ’x ZO_»=∂=ÙÅÖ’
[Å=Ú L#fl>Ë¡ LO@∞Ok K«∂Kå"å? r=Ù_»∞ D ^Œ$â◊º[QÆ`∞« #Î ∞ HõeÊOK«∞H˘x JO^Œ∞ =ã¨∞*Î ÏÅ=Ú
H˘~°‰õΩ, q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅH˘~°‰õΩ `«# ^Œ$+≤ìx ™êiOK«∞K«∞<åfl_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ, `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 449
U=∞~°K«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ, `«# P`«‡#∞ `å<Õ u~°ã¨¯iOK«∞K«∞<åfl_»∞! K«∂Kå"å! ã¨~°fir=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#fl\ì̃ P z`ü J}∞"Õ XHÍ<˘HõѨC_»∞ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^•xx "≥Å∞ѨʼnõΩ
„Ѩ=iÎÅ¡ KÕã≤ =∂Ü«∂~°∂Ѩ=Ú# ^•xx ÉÏǨϺOÖ’ QÍOK«∞K«∞#flk. =∞~˘HõѨC_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ
*Ï˝#=ÚKÕ „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ `«$}„áêÜ«∞OQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk.✺ D KÕ`«<å}∞=Ù `«#Ü«∞O^Œ∞
UkÉèÏqã¨∂Î LO>Ë, J@∞¡ ÉèÏqOK«∞K«∞#fl^•x<Õ ÉÏǨϺ=Ú# QÍOK«∞K«∞#flk ã¨∞=∂!
HÍ=Ú‰õΩ_»∞ `å#∞ ã¨OHõeÊOK«∞ ¢ã‘Îx ÉÏǨϺ=Ú# ÉèÏ=<å=∂„`«OQÍ QÍOz, PeOQÆ#O
KÕã¨∞H˘O\Ï_»∞ K«∂Kå"å! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ Pkã¨$+≤ì Ü«∞O^Œ∞
U q^èŒOQÍ =ºHõÎ=∞ø`å_À ... P q^èŒOQÍ<Õ `«# ã¨OHõÅÊ=Ú #O^Œ∞ Juj„Ѷ¨∞OQÍ ã¨~°fi=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. <å=∞~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ P „Ѩ`«ºQÍ`«‡ÜÕ∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ''ã¨=∞+≤ìã¨$+≤ì <åKÕ
^Œi≈OK«|_»∞ QÍHõ—— J#|_»∞ Hõ~°Î $`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞K«∞#flѨC_»∞ JkÜÕ∞ ''ã¨$ëêì ºk——QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk.
„Ѩ`º« QÍ`«‡ ÉÏǨϺ [QÆ`∞« #Î ∞ WK«ÛKù Õ ^Œi≈OK«@"Õ∞ ã¨$ëêì ºk. J\˜ì ''„Ѩ^=Œä ∞ ã¨$+≤—ì — J#∞ Hõ~ΰ $`«fi=Ú#‰õΩ
''Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞—— J#∞ ¿Ñ~°∞ âßG=ÚÅ∞ WKåÛ~Ú. XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú q#∞. XHõ ÉÏÅ∞_»∞ U
=ã¨∞Î=Ù<≥·`Õ Z@∞¡ ''Wk <å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞=Ú—— ÖËHõ ''Wk <å‰õΩ J„Ñ≤Ü«∞=Ú—— J#∞ suQÍ (J\˜ì ^Œ$+≤ìKÕ)
QÍOK«∞K«∞<åfl_À .... PÜ«∂ P@ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q J>Ë¡ „áêÑ≤Îã¨∂Î LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! J^Õ
q^èŒOQÍ K≥·`«#º=Ú q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`ÀOk. J#QÍ...... =∞<À~°∂Ѩ=Ú`À =ºHõÎ"≥∞ÿ#
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ UÜÕ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ UUq^èŒOQÍ ÉèÏ=<åѨÓ~°fiHõOQÍ ÉèÏã≤OK«∞K«∞<åflÜ≥∂ –
K≥·`«#º=Ú J^•Ìxx J>Ë¡ QÍOK«∞K«∞#flk. P 'z`ü J}∞"Õ— ^Õâ◊–HÍÅ–=ã¨∞Î ~°∂Ѩ=Ú# JO`«\Ï
xO_ç Ü«Ú#flk. D ''<Õ#∂–h=Ù–D =∞O„u– D ã¨~°fi ã¨$+≤ì ã≤÷uÅÜ«∞ ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Η— –
W^ŒO`å z`ü Ѩ~°=∂}∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞.
D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=~°∂Ѩ"Õ∞ J~ÚL#fl P z^Œfiã¨∞Î=Ù ã¨~°fiQÍq∞ (All pervading),
J<åk (Pk ÖËxk) ‰õÄ_®! P Ѩ~°=∂`«‡ J#|_»∞K«∞#fl^•xH˜ 'PHÍ~°=Ú— JO@∂ ÖË^Œ∞.
PHÍ~°"Õ∞ ÖËx ^•xH˜ Ѩiq∞u Uq∞ LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«, J#O`«qã‘Î~°‚OQÍ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
J#O`«"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Ô~O_»∞ Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? Ô~O_»=k LO>Ë Jk "≥Ú^Œ\ ˜ ^•x Ü≥ÚHõ¯
'JO`«=Ú— xˆ~Ìtã¨∞Î#fl>Ë¡ J=Ù`«∞Ok Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« J^•ÌxH˜ Ô~O_»=k J#∞#k ÖË^Œ∞. WO^Œ∞ˆH
*Ï˝#∞Å∞ ''Jk JkfifÜ«∞=Ú—— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. JÜ«∞ºk J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú ‰õÄ_® (It is not
related to anything).
HõeyÜ«ÚO_»@O – „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞@O! : WHõ D Hõ#|_Õ [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ,
W^ŒO`å J`«ºO`« K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#^Œ<Õ K≥áêÊe. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? XHõ HÍ=Ú‰õΩ_»∞, ^èŒ∂~°∞Î_»∞
J~Ú#"å_»∞ ''Hõà√◊ § Hõ^ÅŒ ∞Û@—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ PÜ«∂KÕ+Åì¨ KÕ J=∂Ü«∞‰õΩ~åà‹§· # ¢ãÅΑ #∞ =â◊Ñ~¨ K° ∞« H˘O@∂
✺
XHõѨi [QÆ=ÚÅ∞ "≥ex_ç Ü≥ÚHõѨi ֒ѨeH˜ Q˘#∞K«∞ñ #∞ÉèíÜ«∞=Úñ^•<≥·
ã¨HõÖÏ~°÷™êH˜∆Ü«∞QÆ∞# Ü«∞ºHõÅO‰õΩx <å`«‡=¸Å∞ #i÷ñ ^ŒÅO`«∞<£. Jx J#∞@Ö’ ÉèÏ=O W^Õ!
ÉèÏQÆ=`«=Ú – QÆ*ËO„^Œ "≥∂Hõ∆=Ú 8.34
450
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
LO\Ï_»∞Hõ^•! D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, `«$}=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À#∞,
KÕ+¨ìÅ`À#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å`À#∞ ‰õÄ_»∞H˘xÜ«ÚO@∞#flk. J\˜ì D [QÆ`«∞Î â◊√^Œúz`ü „ѨHÍâ◊=Ú#∞
`«#=â◊=Ú X#~°∞ÛH˘x, <å@ºO P_çOK«∞K«∞#flk. W^ŒO`å 'K«=∞`å¯~°O— HÍHõ =∞iOˆH=∞<åe?
J~Ú`Õ KÕ`«<å~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P P`«‡=ã¨∞Î"Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. „^Œ+¨ì
LO>Ë<Õ Hõ^•, ^Œ$â◊º=Ú! „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìx J#∞ã¨iOKÕ ^Œ$â◊º=Ú LO\’Ok. Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO?
''D ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ K«∂_»|_»∞K«∞#fl [QÆ`«∞Î JO`å P z^Œfiã¨∞Î=Ù P q^èŒOQÍ `«#Ü«∞O^Õ J@∞¡
HõeyÜ«Ú#flk—— Jx *Ï˝#∞Å∞ QÆ=∞xOK«∞K«∞<åfl~°∞. „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ D
[QÆ`«∞Î#∞ HõeyÜ«ÚO_ç, nxx Ѩi"Õ+≤ìOK«∞K«∞, „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk.
ѨiKÕÛù^Œ~°Ç≤Ï`«O – ^Œ$ëêìO`«=ÚʼnõΩ Jf`«O! : XHõ "≥O„@∞HõÖ’x z@ìz=i ÉèÏQÆѨÙ
J}∞=ÙÖ’x ÅHõ=∆ ÉèÏQÆOHõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂H∆͇uã¨∂Hõ;"≥∞Ü ÿ Ú« #fl P P`«‡ =ã¨∞=Î Ù '^Õâ–◊ HÍÅ–
=ã¨∞ΠѨiKÕÛù^Œ=Ú ÖËx^Õ— J~Ú L#flk. JO^Œ∞KÕ`« Jk ''Jã¨∂÷Å=Ú—— J#|_»∞`ÀOk. ^•xx
=∂@ÅÖ’ „ѨHõ\ ˜OK«ÖË=Ú. J~Ú`Õ, U"À H˘xfl ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ^•fi~å P P`«‡ =ã¨∞Î=Ù QÆ∞iOz
=∞#O K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. â◊√^Œú*Ï˝#"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì P 'P`«‡K≥·`«#º=Ú— Z\˜ì
™ê=∞º=Ú (Example) `À‰õÄ_® x~°∂Ñ≤OK«ÖËO. "å‰õΩ¯KÕ`« QÍx, PÜ«∂ â◊|Ì=ÚÅKÕ`«QÍx,
WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ`«QÍx K≥ѨC@‰õΩ JÅqHÍ^Œ∞. Jk J#∞Éèí==∂„`«"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. XHõ ÃÑ^ŒÌ
H˘O_» – XHõ Ѩ~°=∂}∞=Ù.... D Ô~O_çO\˜ x~å‡}=Ú#∞ áÈÅÛ_»O Z\Ï¡?
=∂Ü«∞`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨÊ\˜H© 'z^Œfiã¨∞Î=Ù— #O^Œ∞ J}∞`«fi=ÚÖË^Œ∞. áÈh ''|OQÍ~°=Ú
– PÉèí~°}=Ú—— Å#∞ ^Œ$ëêìO`«=ÚQÍ fã¨∞H˘O^•=∂ JO>Ë... P`«‡ Z\˜ì "ÕÔ~·# PHÍ~°=ÚÅ#∞
‰õÄ_® á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. Jk xi¡Ñ¨Î=Ú, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ HõO>Ë ‰õÄ_® =Ú#∞=ÚO^Õ LO_ç L#flk.
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P^è•~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk. UHõ`«fi – J<ÕHõ`«fi=ÚʼnõΩ U=∂„`«O ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. U
=ã¨∞Î=Ó Jk HÍ^Œ∞. J\˜ì P P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#∞ PÜ«∂ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ`À Z\Ï¡ „ѨHõ\ ˜OK«QÆÅO?
'J}∞`«fi=Ú – =∞Ǩ`«fi=Ú— W`åºk =∂@Åhfl Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ HõeÊ`« =K«<åÖË J=Ù`«∞<åfl~Ú.
h Ü≥ÚHõ¯, <å Ü≥ÚHõ¯, J>Ë¡ Éèí∂`« – Éèíq+¨º`«∞ÎÅÖ’x „Ѩu „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ [_»-K≥·`«#º=Ú`À ‰õÄ_ç#
ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=Ú P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞. „^Œ+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ P=Å L#fl\˜ì „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. JO`ÕHÍx, P`«‡ J#QÍ ZHõ¯_À L#fl\˜ìk HÍ^Œ∞. =∞Ô~ѨÊ\˜HÀ ÅaèOK«#∞#flk HÍ^Œ∞.
Jxfl J#∞Éèí==ÚʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}O! : „ѨHÍâ◊=Ú, JO^èŒHÍ~°=Ú – Ô~O_»∂#∂ K≥·`«#º=Ú
#O^Õ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flq. JO^Õ HõeÊ`«"≥∞ÿÜ«Ú#flq. J#∞Éèí= ~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì 'P`«‡— J#|_»∞ nѨ
„ѨHÍâ◊"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ, WHõ D r=ÙʼnõΩ „ѨHÍâ◊=Ú – JO^èŒHÍ~°=ÚÅ J#∞Éèí="Õ∞ Z#fl_»∂ HõeˆQk
HÍ^Œ∞. "åiÜ«∞O^Œ∞ ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ÖËHõáÈ`Õ Jã¨`ü =ã¨∞Î=ÙÅ ^Œ~°≈#O ™ê^茺Ѩ_Õk HÍ^Œ∞. ã¨∂~°∞º_»∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#fl D [QÆ`«ÎO`å [_»"Õ∞ J~Ú L#flk Hõ^•! ^•xx
„ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞, J#∞Éèí==Ú á⁄O^ŒQÆÅ K≥·`«#º"Õ∞ ÖˉõΩO>Ë, D [QÆ`«∞Î#∞ J#∞ÉèíqOKÕ^≥=~°∞?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 451
HÍ|\˜ì ''P`«‡K≥`· #« º=Ú-J#|_»∞#^Õn ÖË^∞Œ . J#∞Éè=í =ÚÅ∞ =∂„`«O L<åfl~Ú——-J#∞#k J`«ºO`«
Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ# =∂@.
â◊√^Œú*Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P K≥·`«#º=Ú `«# ~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú L#fl D „ѨHÍâ◊=Ú –
JO^èŒHÍ~°=ÚÅ#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ HõÅÊ# KÕã¨∞H˘#∞K«∞#flk. P K≥·`«#º"Õ∞ D Z^Œ∞~°∞QÍQÆÅ [QÆ`«∞Î
`«#‰õΩ ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ L#fl^•x=Öˇ ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
F q*Ï˝# ã¨fi~°∂Ñ‘! „Ñ≤Ü«∞ ~åHõ∆ã‘! hKÕ QÍOK«|_»∞K«∞#fl D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#^ŒO`å h
KÕ`«<Õ HõeÊOK«|_ç#^≥·, J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
^Œ$ëêìO`åxH˜, ''ã¨∂~°º–K«O„^Œ–Jyfl—— Å „ѨHÍâ◊"Õ∞ fã¨∞H˘O^•O. Jq [_» ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
'`«"≥∂Ѷ¨∞#=Ú— HõO>Ë "Õˆ~ Ug∞ HÍ^Œ∞. Z\Ï¡ JO\Ï"å? „ѨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ =~°‚=Ú `≥Å∞ѨÙ.
JO^èŒHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ =~°‚=Ú '#Å∞Ѩٗ. "≥Å∞`«∞~°∞ ÖËHõáÈ=@"Õ∞ pHõ\ ˜. "≥Å∞`«∞~°∞ LO_»@"Õ∞
pHõ\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ ÖËq∞. [_»`«fi^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ ...Ô~O_»∂ [_»"Õ∞. ''P Ô~O_ç\ ˜h 'Wk "≥Å∞`«∞~°∞ – Wk
pHõ\ ˜— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞#fl\˜ì 'ã¨fiã¨`«Î— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ „|Ǩχ=Ú—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. U
K≥·`«#º"≥∞ÿ`Õ ã¨∂~°ºQÀà◊=ÚKÕ [xOѨ KÕÜ«∞|_»∞K«∞#fl „ѨHÍâ◊=Ú#∞, JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ „QÆÇ≤Ï™ÈÎO^À
... J\˜ì K≥·`«#º=Ú #∞O_ç „Ñ¨Hõ\ ˜`«=∞QÆ∞ ã¨`«Î ã¨~°fi"Õà◊Å XˆH suQÍ LO\’Ok.
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ=$uÎÜÕ∞ D [QÆ`«∞Î! : D Hõ#|_Õ Éè∫uHõ"≥∞ÿ# ã¨∂~°∞ºx „ѨHÍâ◊=Ú#‰õΩ P`«‡
Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú#‰õΩ U=∂„`«O áÈeHõ K≥ѨÊ*ÏÅ=Ú. ã¨∂~°∞ºx „ѨHÍâ◊=Ú H˘xfl „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’
H˘xfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’ „Ѩã¨iOK«∞K«∞#flk. JÜ«∞ºk "åã¨Î"åxH˜ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí= – ÉèÏ=#Å
KÕ`«<Õ Jã≤÷`«fi=Ú á⁄Ok LO\’Ok. HÍx, P K≥·`«#º–ã¨∂~°∞º_»∞ ~å„uO|=à◊√§ Ü≥∞_»`≥QƉõΩO_®
ÉÏǨºÉèíºO`«~°=ÚÅO^Œ∞, tÅÜ«∞O^Œ∞, r=Ѩ^•~°÷=ÚÅxfl\˜Ü«∞O^Œ∞, [_»=ÚÅO^Œ∞, „ѨHÍtOK«∞
K«∞#flk. J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ `«=∞ã¨∞û#‰õΩ KÀ>Ë ÖË^Œ∞. P`«‡™êH∆Í`å¯~°=Ú á⁄Ok#\˜ì *Ï˝#∞ʼnõΩ D
qq^èŒ Éè’QÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞Î JO`å, 'P`«‡Ü«∞O^Œ∞ P`«‡QÍ<Õ— `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
'„uÖ’Hõ=ÚÅ∞— Jx K≥Ñʨ |_»∞K«∞#fl "å\˜`Àã¨Ç¨ D ã¨~fi° =¸ P`«‡`Õ[=Ú KÕ`<« Õ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl~Ú.
K≥·`«#º"Õ∞ D [QÆ`«∞Î#∞ #tOѨKÕÜ«∞hÜ«∞‰õΩO_® W@∞¡ HÍ~°º–HÍ~°}~°∂Ѩ=Ú# (As effect &
cause) `«#Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ=$uÎ HõeyÜ«ÚO_»∞@ ^•fi~å „Ñ¨Hõ\ ˜OK«∞K«∞#flk.
ã¨~°fi J#∞Éèí==ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk J^•ÌxÜ«∞O^Õ!
''`«=∞ã¨∞û—— ÖËHõ ''J*Ï˝#=Ú—— (Ignorance) D [QÆ^#Œ ∞Éè=í O ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍt`"≥∞ÿ Ü«Ú#fl^Œx
qA˝Å∞ ZiyÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞.
'UÔHH· õ z^Œfiã¨∞"Î Õ „ѨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ – JO^èHŒ Í~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~Ô O_çO\˜ 'ã¨`—Ϋ #∞ =ºHõÑÎ ~¨ K° ∞« K«∞#flk——
Jx ã¨∂Hõ;|∞kúH˜ `«Ñ¨ÊHõ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. ã¨`«∞ΉõΩ Jã¨`«∞ΉõΩ ‰õÄ_® 'ã¨`«Î— #∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#k
P z^Œfiã¨∞Î"Õ. J^•ÌxÜ«∞O^Õ ã¨~°fi J#∞Éèí==ÚÅ∞ ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl~Ú. P z`üã¨`«Î J`«ºO`«
452
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k J=@OKÕ`« ''J<å™êfi^Œ∞=Ù – Uq∞Ü«Ú J#∞ÉèíqOK«#\˜ìk—— =Öˇ HõxÑ≤Oz#ѨÊ\˜H©,
ã¨~°fi~°∞K«∞ʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù J^Õ.
K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi"Õà◊ÅO^Œ∞#∞ ã¨~°fi[#∞ÅKÕ J#∞Éèí=~°∂Ѩ=Ú# J™êfikOѨ|_»∞K«∞<Õ L#flk
ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ "Õ∞=Ú K≥ѨC P z^Œfiã¨∞Î=Ù „ѨuXHõ¯iH˜ J`«ºO`« ã¨g∞Ѩ=Ú#O^Õ LO_çÜ«Ú#flk.
qq^èŒ [Å=ÚÅÖ’x ~°ã¨~°∂Ѩ=Ú# L#flk P K≥·`«#º"Õ∞. K≥·`«#º"Õ∞ ÖËHõ áÈ`Õ, ~°ã¨"Õ∞
ã≤kúOKÕk HÍ^Œ∞.
ã¨~fi° `«`åÎ fi`«‡HõO – ã¨~fi° `«`Ϋ fiq^Œ∂~°O! : P Ѩ~=° ∂`«‡ 'â◊√^Œú K≥`· #« ºã¨fi~°∂ѨÙ_∞» — J~ÚLO_»∞@KÕ`,«
J`«_∞» =ºHõ=Î Ú H͉õΩO_®<Õ LO_ç LO@∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ''J`«_∞» ã¨~fi° =Ú `«ºlOz"ÕãÜ ≤ Ú« <åfl_®?——
Jx JxÑ≤™ÈÎOk. HÍx ã¨∞Êù~°} =∞iÜ«Ú *Ï˝Ñ¨Hõ=Ú ~°∂Ѩ=Ú# ã¨~°fi[QÆ`«∞ΉõΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ#"å_»∞
J`«_Õ.
KÕ`«<å~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P Ѩ~°„|Ǩχ=Ú ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú. ã¨~°fi=Ú `å<Õ J~Ú L#flk. ''Jk
=∞iÜ≥ÚHõ ^•xx JKåÛùk™ÈÎOk—— J#∞@ ã¨=∞O[ã¨O HÍ^Œ∞. Jk `«##∞ `å<Õ Z\Ï¡ PKåÛùkOK«∞HÀ
QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok? HÍx JkÜÕ∞ qã¨ÎiOz ã¨~°fi=Ú#∞ HõÑ≤Ê"ÕÜ«ÚK«∞, ã¨~°fi=Ú `«#Ü«∞O^Õ ^èŒiOK«∞
K«∞#flk. ѨK«ÛQÆ_ç¤ "≥ÚHõ¯Å ã¨=¸Ç¨Ï=Ú =∞^茺֒ L#fl U#∞QÆ∞ `«##∞`å<Õ Hõ#|_»‰õΩO_® P
ѨK«ÛQÆ_ç¤ "≥ÚÅHõÅ =∞^茺֒ ^•QÆ∞HÀQÆÅ^•? PHÍâ◊=Ú=Öˇ qâßÅ"≥∞ÿ# PHõ$uQÆŠѨ~°=∂`«‡
`«##∞ `å#∞ ^Õx`À HõѨCHÀQÆÅ_»∞?
JO^ŒiÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ^Œi≈`«"≥∞ÿ LO@∞#flk J`«_Õ! : JO^ŒiÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ^Œi≈`«=∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å
J`«_Õ. J`«_»∞ D qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤OzÜ«ÚO_ç, Hõ∆}Hõ∆}O D [QÆ`«ÎO`å ~°H˜∆OK«∞K«∞<åfl_»∞. D
q^èŒOQÍ `«##∞`å<Õ PKåÛùkOK«∞H˘#*ÏÅHõ, [QÆ`«∞Î#O`å PKåÛùkOK«∞@ =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ qz„`«â◊H˜Î
=∂„`«"Õ∞.
KÕ`#« =Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO_»∞@KÕ`<« Õ D [QÆ`∞« Î „ѨàÜ ◊ ∞« =Ú#O^Œ∞ b#"≥∞ÿ ã¨O™ê¯~°~∂° Ѩ=Ú#
^•y LOk. =∞~°Å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. qHÍã¨=Ú á⁄O^Œ∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
F ~åHõ∆¿ãâ◊fis! D qâ◊fi=∞O`å "åã¨Î"åxH˜ 'Z~°∞QÆ∞@— J#∞ K«=∞`å¯~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO
=∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ âßG=ÚÅ∞ ''[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=~°∂Ѩ=Ú z<凄`«"Õ∞—— Jx x~°‚Ü«∞O
KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
P z<凄`«=Ú#‰õΩ HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# J=Ü«∞==ÚÅ∞ ÖË=Ù. HÍx, ã¨~°fi„áê}∞Å
JO`«~å`«‡ J^ÕHõ^•! D J<ÕHõ ǨÏã¨Î=ÚÅ∞, áê^Œ=ÚÅ∞, <Õ„`«=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#flk JkÜÕ∞. XHõ
ÉÏÅ∞_»∞ `«# ã¨fiѨflOÖ’ ''<Õ#∞ =Úã¨e"å_»#∞ JÜ«∂º#∞—— Jx HõÅ Hõ#@O [iy#@∞¡ D
KÕ`«#=ã¨∞Î=Ù #O^Œ∞ XHõ¯ xq∞+¨=Ú J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅ=Öˇ `ÀK«∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 453
KÕ`«# ã¨`«Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°}ÜÕ∞ 'HõÖÏÊk— ~°∂Ѩ=Ú#∞ ^èŒiOz â’aèOK«∞K«∞#flk. J#QÍ, ''D
'ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Η J#|_»∞ J#∞Éèí==Ú á⁄O^≥^Œ#∞QÍHõ—— J#∞ HõÅÊ##∞ P„â◊~ÚOK«∞@ÜÕ∞ 'HõÖÏÊk—
QÍ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
XHõ_∞» `å#∞ Éè∞í lOK«Hõ áÈ~Ú#ѨÊ\˜H,© `«# ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞, ''<Õ#∞ WѨC_»∞ Éè∞í lOK«∞K«∞<åfl#∞.
`«$Ñ≤ÎQÍ „`Õ#∞ÛK«∞<åfl#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J#∞Éèí∂ux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! P ã¨fiáêfl#∞Éèí=
=∞O`å JO`«~°OQÆ=Ú#O^Õ LO_ç L#fl@∞¡ „|Ǩχ=Ú#O^Õ D q∞^䕺#∞Éèí==Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞
K«∞#fl z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ PÜ«∂ "åã¨#Å`À QÆ∂_ç, P=$`«"≥∞ÿ L<åfl~Ú. J~Ú#ѨÊ\˜H© „|Ǩχ=Ú [QÆ`ü
~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ<Õ LO_ç LO\’Ok.
J\˜ì K≥·`«<åº}∞=Ù#O^Õ D [QÆ`«∞ÎÅhfl LO_çLO\ÏÜ«∞x J#∞H˘<åfl=Ú Hõ^•! [QÆ`«∞Î#O^Œe
ã¨∞Êù~}° Åhfl HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk P K≥`· <« åº}∞=Ù#∞O_Õ. ã¨OÎ Éè=í ÚÖ’ K≥H¯õ |_ç# ¢ã~Α ∂° Ѩ=Ú ã¨O÷ Éè=í ÚÜ≥ÚHõ¯
~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú#@∞¡, D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚʼnõΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ,
U Ѩ^•~°÷=Ú ZK«Û@ LxH˜ Hõey LO@∞O^À, Jk JK«Û@<Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞Ok. Uk ZHõ¯_» LO_»
*ÏÅ^À, Jk JK«@ L`«Ê#fl"Õ∞ JQÆ∞@ [~°∞QÆ^Œ∞. ã¨~°fi^• HÍ~°}~°Ç≤Ï`«"Õ∞ J~ÚL#fl z^•HÍâ◊=Ú
#O^Œ∞ Un‰õÄ_® Z#fl\˜H© L`«Ê#fl=Ú HÍHõÜÕ∞ L#fl^Œx *Ï˝#∞Å J=QÍǨÏ#.
HÍÅ=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜KÕ `åHõ*ÏÅxk : PǨñ! P K≥·`«#º=Ú #O^Õ Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü
–=~°Î=∂#HÍÅ=Ú#O^Œe D [QÆ`«∞ÎÅ∞, WO^Œe „áê}ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞, "å\˜"å\˜ J<ÕHõ z„`«
qz„`«=ÚÖˇ·# J#∞Éèí==ÚÅ∞ LO_ç LO@∞<åfl~Ú. xq∞+¨=Ú, HõÅÊ=Ú ‰õÄ_® z^Œfiã¨∞Î=Ù KÕ`«<Õ
P=$`«"≥∞ÿ L<åfl~Ú. J~Ú<å, q∞„`«=∂! XHõ xq∞+¨=Ú#‰õΩ, XHõ HõÅÊ=Ú#‰õΩ `Õ_® Uq∞\’
K≥ѨC? q+¨Ü«∂#∞Éèí==ÚÖË Hõ^•! q+¨Ü«∞~°∂Ѩ=ÚÖË J~ÚL#fl P Ô~O_çO\˜h ‰õÄ_® D
K≥·`«#º=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ UHõOKÕã≤"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk. K≥·`«#º"Õ∞ [QÆ`«∞ÎHõO`«\ ˜H© P`«‡. Jk U
ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ‰õÄ_®, Z\˜ì Hõ~°Î $`«fi – Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅKÕ`«#∂ ã¨Ê $tOѨ|_»‰õΩO_®<Õ LO\’Ok.
ˆH=ÅO L^•ã‘#OQÍ, =∞ø#OQÍ, „ѨâßO`«OQÍ, xi¡Ñ¨ÎOQÍ, ѨÓ~°‚OQÍ LO_ç LO\’Ok. D
q+¨Ü«∞O *Ï˝#–q*Ï˝# ѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞"å~°∞ ã¨~°fi^Œ∞óY=ÚÅ#∞O_ç ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ q_ç=_»∞
K«∞<åfl~°∞. J\˜ì P`«‡#∞O_Õ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ h\˜#∞O_ç ÔH~°@=ÚÅ∞=Öˇ – [QÆ`üã¨`«Î L^Œ~Ú™ÈÎOk.
WHõ D Éè^Ë HŒ Åõ Ê#, D Hõ~ΰ $`«fi, Éè’HõÎ $`«fi ÉèÏ=#Å∞, D ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, D ''<Õ#∞–<åk–"Õ∞=Ú–
=∂k–g∞~°∞–"å~°∞—— J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ YO_»ÉèÏ=#Å∞.... g\˜ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O\Ï"å? W^ŒO`å
JqKå~°}KÕ ã¨fiѨfl=∞O^Œ∞=Öˇ U~°Ê_»∞K«∞#fl =∂Ü«∞ÜÕ∞ ã¨∞=∂!
WOH˘Hõ K«=∞`å¯~°O K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞^•xx Z=fi_»∞, U<å_»∞
ã¨$+≤ìOzÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. J>Ë¡ UHÍÅ=∞O^Œ∞, Z=fi~°∞ nxx ÅÜ«∞O X#~°∞Û@ ÖË^Œ∞. ''ã¨$+≤ì –
ÅÜ«∞=ÚÅ∞—— J#|_»∞#q ÔH~°@`«fi=Ú – [Å`«fi=ÚÅ=Öˇ JO`å HõeÊ`«=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
ã¨$+≤ì : ''<Õ#∞–h=Ù–Jk–=ã¨∞Î*ÏÅ=Ú – WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Î
"≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ ''kfifÜ«∂#∞Éèí==Ú—— Ü≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèí=Ú.
454
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÅÜ«∞=Ú : ''<Õ#∞ – `«k`«~=° Ú—— JO`«ÜÚ« UHõ"∞Õ J~ÚL#flk J#∞ ''JkfifÜ«∂#∞Éè=í ã≤u÷ ——.
D Ô~O_»∞ J#∞Éèí=ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞#∞ „ѨâßO`«ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ „Ѩ`«ºQÍ`«‡ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ<Õ LO_ç
LO@∞<åfl_»∞. HÍx PÜ«∂ÉèÏ=#Å#∞ PÜ«∂~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# J#∞Éèí==ÚÅ∞QÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ÉèÏ=<å=∂„`«OKÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#fl^ŒO`å '=∂Ü«∞— (Ü«∂=∂–U^≥`· ÖÕ ^Ë À) J#∞ â◊|=Ì ÚKÕ âßGHÍ~°∞Å∞
„Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞. "Õ^•O`«"åHõº=ÚÅ∞ (''UHõ"Õ∞"åkfifÜ«∞O „|Ǩχ—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q) – ''D ^Œ$â◊º=Ú
ÖË^Œ∞. D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞ÿ Ü«Ú#fl Ѩ~°=∂`«‡ =∂„`«"Õ∞ HõÅ_»∞. D ^Œ$â◊º=Ú JkèQÆq∞OK«
|_»∞QÍHõ! Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ á⁄O^Œ|_»∞QÍHõ!—— – Jx ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl~Ú. Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOK«
=Åã≤#kQÍ =∞#=ÚO^Œ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ, [#‡ – =∞$`«∞º=ÙÅ`À ‰õÄ_ç# D Hõ#|_»∞
'[QÆ`«∞Η J#|_»∞#^ŒO`å =∂Ü«∂ѨiHõeÊ`«"Õ∞ J~Ú‰õÄ_®, 'Wk "åã¨Î==Ú— J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ
J#∞Éèí==Ú#∞ ZO^Œ∞HÀ D r=Ù_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ÉèÏ"å`«‡Hõ"Õ∞ J~Ú L#fl D ^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍÖË^Œ∞. HÍx ã¨fiѨflOÖ’ =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å
^Œ~≈° #q∞K«∞ÛK«∞#fl@∞¡, WO„kÜ«∞|∞kúH˜ WHõ¯_» ZO`«Ü∂≥ <å=∞~°∂áê`«‡Hõ"∞≥ #ÿ =º=Ǩ~°O Ѷ∞¨ hÉè∂í `«"∞≥ ÿ
QÀK«i™ÈÎOk. Wk '"å‰õΩ¯— #‰õΩ Jq+¨Ü«∞"≥∞ÿ, qHÍ~°=O`«"≥∞ÿ, Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ Ü«Ú#fl^Œx
ѨijÅ<å`«‡Hõ ^Œ$+≤ìH˜ (P`«‡ |∞kúH˜) ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. "åã¨Î"åxH˜, D '[QÆ`«∞Η QÍ
Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å – ''ã¨=∞=Ú, ã¨∞Êù~°}~°∂Ѩ=Ú—— – J~ÚL#fl z^•HÍâ◊"Õ∞HÍx, =∞iOˆHg∞
HÍ^Œ∞. z`ü=ã¨∞Î"Õ, `«#Ü«∞O^Œe =∂Ü«∂qt+¨ì=∞QÆ∞ 'K≥·`«#º~°∂ѨK«=∞`å¯~°O— KÕ`«, ^Œ$â◊º=Ú#∞
ã≤kúOѨKÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ ÉÏǨϺ„ѨѨOK« ~°∂Ѩ=Ú ^èŒi™ÈÎOk. P z^Œfiã¨∞Î"Õ '„^Œ+¨ì— Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. J#QÍ, „^Œ+¨ì J~Ú#\˜ì P`«‡ <Õ„`«=ÚÅ^•fi~å ÉÏǨº=Ö’Hõ#O KÕ™ÈÎOk. J~Ú`Õ,
J@∞¡ ÉÏǨϺ=ÚQÍ K«∂_»|_Õ^ŒO`å '"Õ~°∞— J~Ú# ^Œ$â◊º=ÚQÍx, =ã¨∞Î=ÙQÍx HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞KÕ`«
#O\Ï"å? ÉÏǨϺ=Ú#–JO`«~°=Ú# ‰õÄ_® ã¨~°fi^• „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk – x`åºx`«º=Ú, ã¨`ü
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ 'P`«‡— ÜÕ∞HÍx, =∞iOˆHn HÍ^Œ∞. D P`«‡ – `å<Õ J~ÚL#fl ã¨`«º=ã¨∞Î=QÆ∞
K≥·`«#º=Ú#∞ ''Wk ÉÏǨϺ=Ú—— Jx ÉèÏ=# KÕã≤, PÃÑ· ''Wk ‰õΩO_»–Wk =G=Ú—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞
PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞QÍ QÍOK«∞K«∞#flk.
❖
XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D „^Œ+ì¨ ''Wk ÉÏǨϺ=Ú–Wq ÉÏǨϺ=ã¨∞=Î ÙÅ∞——
J#∞ ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú#∞ H˜Oz`ü `«ºlOz, HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ ''Wk W>Ë¡<å?—— Jx zOuOK«∞K«∞<åfl_»∞.
q=∞i≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. '^蕺#=Ú, Ü≥∂QÆ=Ú, QÆ∞~°∞"åHõº=∞##=Ú, ã¨fiqKå~°}— "≥Ú^ŒÖˇ·#q
P„â◊~ÚOz `«# |∞kúx â◊√kúKÕã¨∞H˘O@∞<åfl_»∞. D =∞#ã¨∞û ''PǨñ! <å‰õΩ D â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯
^èŒ~°‡=ÚÅ∞ QÍx, '„^Œ+¨ì— Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞QÍx ÖË<ÕÖË=Ù. Ö’#, |Ü«∞@ ã¨~°fi^• âßâ◊fi`«"≥∞ÿ,
JYO_»"∞≥ ÿ „Ѩãi¨ OzÜ«Ú#flk, „Ѩãi¨ OK«∞K«∞#flk-<Õ<.Õ JO^Œ∞KÕ`« âßG=ÚÅKÕ K≥Ñʨ |_ç# P`«‡Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅhfl <åÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÖË J~Ú L<åfl~Ú—— J#∞#\˜ì XHÍ<˘Hõ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 455
Z~°∞Hõ#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O\’Ok. ''<Õ#∞ J<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡<Õ—— J#∞ *Ï˝#=Ú „áêÑ≤ÎOz#ѨC_»∞,
ã¨~°fi^• U~°Ê_çÜ«Ú#fl ã¨`«º"Õ∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#|_»∞K«∞#flk HÍx, #∂`«#"≥∞ÿ#^Õn =zÛKÕ~°∞@ ÖË^Œ∞
ã¨∞=∂!
''J=Ù#∞ <å‰õΩ [#‡–Hõ~°‡Å∞QÍx, ÉO^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞QÍx ÖË=Ù. '„u[QÆ`«∞ÎÅ∞— J#|_»∞#"Õ
ÖË=Ù.——Jx P`«‡KÕ „QÆÇÏ≤ OK«|_»∞`ÀOk. JѨC_»∞ JÜ«∞ºk `«# qâ◊√^Œ`ú fi« =Ú#∞ ѨÙ#ó ã‘fiHõiOK«∞K«∞#flk.
WO`«=∂„`«"Õ∞ |O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú.
P`«‡Ü«∞O^Õ JO`«~°∂ƒù`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î QÆ∞iOz PÜ«∂ qkè q^è•#=ÚÅ∞,
K«~°ÛÅ∞, ã≤^•úO`«=ÚÅ∞, â◊|Ì*ÏÅ=Ú, x~°fiK«#=ÚÅ∞ – W=hfl ‰õÄ_® "Õ~°∞"Õ~°∞ 'J=QÍǨÏ# –
ã¨O™ê¯~°=Ú—Å`À ‰õÄ_çÜÚ« #fl PÜ«∂ r=ÙʼnõΩ LѨ^tÕ OK«_®xˆH QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
„^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìÜÕ∞ – D ^Œ$â◊º=Ú : F „Ñ≤Ü«∞~åHõ∆ã‘! =∞~˘Hõ™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. q#∞.
'„^Œ+—ì̈ J~ÚL#fl P`«‡ÜÕ∞, ÉÏǨϺq+¨Ü∞« =ÚÅ ^Œ$+≤xì ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘x `«^#Œ ∞‰õÄÅ ÉèÏ=<å|ÅO
KÕ`«, PÜ«∂ ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ∞ `å<Õ JQÆ∞K«∞, 'Jã¨`ÕΗ J~ÚL#fl '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^•xx
QÍOK«∞K«∞#flk. JO>Ë, nx J~°÷O Uq∞\˜? x#∞fl h"Õ ''ÉÏǨϺ=∞O^Œ∞ [QÆ`«∞Η— QÍ QÍOK«∞K«∞<åfl=Ù.
WO`«Ö’<Õ, =∞~˘HõѨC_»∞, D q+¨Ü«∞=Ú#∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOz, "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂Ñ≤}˜q
JQÆ∞K«∞<åfl=Ù.
J~Ú`Õ, Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì`À J^ŒO`å QÆ=∞x¿ãÎ<À? ''â◊√^ŒúK≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— J~Ú#\˜ì „^Œ+¨ì
^Œ$â◊º ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ*ÏÅ_»∞. J`«_»∞ Jxfl "Õà◊Å∞ ã¨~°fi^Œ$â◊º=ÚʼnõΩ Jf`«∞_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<Õ
L<åfl_»∞. ^Œ$+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® J`«_»∞ ''ˆH=Å™êH˜∆——. Hõ#∞Hõ, ''J*Ï˝#=Ú–JqKå~°}—— ÖË D
'[QÆ`«∞Η J#|_»∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ Jã¨Öˇ·# HÍ~°}=ÚÅ∞. h=Ù ã¨~°fi^• P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞!
qKåiOz#ѨC_»∞ ''ÖË^Œ∞—— Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#fl D [QÆ`«∞ΉõΩ, ''Wk WѨC_»∞ ѨÙ\˜ì#k.
W<åflà◊√§ LO@∞Ok. W@∞¡ HõiyáÈ=ÙK«∞#flk—— J#|_»∞ HÍÅxÜ«∞u =∂„`«O ZHõ¯_À K≥ѨC?
❖
''<Õ„`«=ÚÅ∞—— JO>Ë Uq∞\˜? ^Œ$H± â◊H˜ÎÜÕ∞ Hõ^•! '„Ѩ`«ºHõ∆=Ú— QÍx, Ѩ~ÀHõ∆=ÚQÍx HÍx^≥·
(JѨ~ÀHõ∆"≥∞ÿ), x`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì K≥·`«#º"Õ∞ ^Œ$H±â◊H˜ÎQÍ „ѨHõ\ ˜`«O J=Ù`ÀOk. J\˜ì ^Œ$H± â◊H˜Î<Õ
'<Õ„`«=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. JO`ÕHÍx, [_»=∂„`«"≥∞ÿ# D 'HõO\˜ „QÆ∞_»∞¤— #∞ HÍ^Œ∞. J\˜ì ^Œ$H±
â◊HÜΘ ∞Õ "åã¨<å~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ \˜ì ^Œ$â◊º=Ú#∞ ~°zOz, J@∞¡ ~°zOK«|_»∞K«∞#fl^•xH˜ „^Œ+`ì¨ fi« =Ú =Ç≤ÏOK«∞
K«∞#fl^Œx ã¨∂Hõ;„QÍǨïºÅ∞ „QÆÇÏ≤ OK«∞K«∞<åfl~°∞. `«O„_çÖxË KÀ@ Ѩل`«∞_»∞ LO\Ï_®? ã¨∂Hõ; ^Œ$+≤`ì À
K«∂¿ãÎ – UHõ`«fi=Ú ÖËxKÀ@ J<ÕHõ`«fi=Ú‰õÄ_® LO_»^Œ∞. '„^Œ+¨ì— Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«ÎÜÕ∞ ÖËHõáÈ`Õ, WHõ
^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î =∂„`«O ZHõ¯_» LO@∞Ok? D '^Œ$â◊º=Ú— J#|_Õk Z@∞¡, Z=iH˜
ã¨fiÜ«∞OQÍ ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞ K≥ѨC? Hõ#∞Hõ '^Œ$â◊º=Ú— J#∞#k „^Œ+¨ì#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO\’Ok.
„^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ x~°fiK«#=ÚÖË ^Œ$â◊º=Ú.
456
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„^ŒÃ+ìÂ= ^Œ$â◊º`å"Õ∞u #„^Œ+ì¨ $`«fiOq<å Jã≤Î `«`ü
q<å Ñ≤„`Õ# `«#Ü≥∂, q<å Éè’ˆHÎ# Éè’Qƺ`å II (ã¨~°æ 81, â’¡. 65)
`«O„_çÖˉõΩO>Ë H˘_»∞ˆHq∞\˜? 'Éè’HõΗ ÖˉõΩO>Ë Éè’Qƺ=ã¨∞Î=ÙÜ≥ÚHõ¯ LxH˜ ZHõ¯_»?
„^Œ+¨ìÜ«∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ^Œ$â◊ºÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ ^Œ~°≈#O
‰õÄ_® LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`«, D ^Œ$â◊º=Ú – ''ÉèÏ=<åã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiã¨OHõÅÊ=∂„`«=Ú, ã¨fiѨfl
^Œ~°≈#=Ú =O\˜k—— – Jx JOwHõiOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
ZHõ¯_» '„^Œ+¨ì— ÉèÏ==Ú (A feeling that 'I am perceiver') L#fl^À, JHõ¯_» =∂„`«"Õ∞ ^Œ$â◊º=Ú
ã≤kú™ÈÎOk. Z=fi_≥·`Õ ''<Õ#∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® Jf`«"≥∞ÿ#"å_»#∞. ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩiâ◊√^Œú
K≥·`«#º=Ú#∞. <å‰õΩ ^Œ$â◊º=ÚQÍx, [<å‡^Œ∞Å∞QÍx ÖË=Ù—— J#∞ ^Œ$_è»ÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_≥·
LO\Ï_À, J\˜"ì åxH˜ D ^Œ$â◊º=ÚÖË^∞Œ , [#‡Å∞ÖË=Ù, =∞$`«∞º=ÙÖË^∞Œ , [QÆ`∞« ÖÎ ^Ë ∞Œ . ''<å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú
#‰õΩ [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞ ÖË=Ù—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# Z~°∞HõÜÕ∞ ''[#‡~åÇ≤Ï`«º=Ú—— QÍ K≥ѨÊ
|_»∞K«∞#flk. WѨC_»∞ K≥ѨC! ''<Õ#∞ „^Œ+¨ì#∞‰õÄ_® HÍ^Œ∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ LO_çL#fl\˜ì
ˆH=Å™êH˜∆ ã¨fi~°∂Ѩã¨fiÉèÏ=Ù_»#∞—— Jx WO`«=∂„`«O ÉèÏqOK«∞@Ö’ Hõ+¨ì"Õ∞q∞ L#flk? |OQÍ~°=Ú
J<ÕHõ PÉèí~°}=ÚÅ∞QÍ „Ѩ^Œi≈`«=∞QÆ∞@‰õΩ ™ê=∞~°úº=Ú HõeyÜ«Ú#flk Hõ^•! J>Ë¡ D „^Œ+¨ì
‰õÄ_®, `å#∞ K≥·`«#ºã¨fi~°∂ѨÙ_Õ Hõ#∞Hõ, ^Œ$â◊º=ÚÖ’ J<ÕHõ`«fi=Ú xi‡OK«∞H˘#∞@Ö’ ™ê=∞~°÷º=Ú
Hõey LO@∞<åfl_»∞. PHÍ~å^Œ∞Å∞ =Ç≤ÏOK«∞K«∞, ^Œi≈OK«∞K«∞ ‰õÄ_® x~åHÍ~°∞_≥· LO@∞<åfl_»∞.
J~Ú`Õ, „^Œ+¨ì, D ^Œ$â◊º=Ú#∞ QÍOK«HõÅ∞QÆ∞ ™ê=∞~°÷º=Ú Hõey LO@∞<åfl_»∞. HÍh, D
^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ......Jk ã¨fi`«Ç¨QÍ [_»"Õ∞ HÍ|\˜ì.....„^Œ+¨ì‰õΩ ã¨`«Î HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ ™ê=∞~°÷º=Ú
ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! PÉèí~°}=Ú |OQÍ~°=Ú#‰õΩ 'ã¨`«Î— HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú@ ZO`« Jã¨=∞O[ã¨=Ú? |OQÍ~°"Õ∞
PÉèí~°}=Ú#‰õΩ ã¨`«Î HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∞, x~åHÍ~°=ÚQÍ LO_çLO\’Ok. „|Ǩχ=Ú r=Ù_»QÆ∞@
J\˜ìkQÍ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ!
"åã¨Î"åxH˜, ã¨∞=~°‚=Ú#O^Œ∞ 'PÉèí~°}=Ú— J#|_»∞ „Éèí=∞ Jq"ÕHõ=ÚKÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
J>Ë¡, z`üâ◊H˜Î KÕ`« xi‡OK«|_ç# ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ z`ü„Ѩã¨~°}KÕ ã¨`«º„ÉèÏOu HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. PÉèí~°}
^Œ$+≤ì`À K«∂KÕ"åxH˜ |OQÍ~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ֒ǨÏ^Œ$+≤ì LO_»^Œ∞ Hõ^•! ^Œ$â◊ºã¨∞Êù~°}
LO@∞#flѨC_»∞, P ^Œ$â◊º=Ú ^Œi≈OK«∞@Ö’ P „^Œ+¨ì `«#Ü≥ÚHõ¯ áê„`Õq∞\’ QÆ=∞xOK«‰õΩO_®<Õ
^Œ~°≈#=Ú KÕã¨∞Î<åfl_»∞. J~Ú`Õ, |OQÍ~°∞ PÉèí~°}=Ú#‰õΩ PÉèí~°} ã¨`«Î#∞ „Ѩ™êkã¨∞Î#flk Uk?
|OQÍ~°"∞Õ Hõ^•! D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® KÕ`#« ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ '„^Œ+—ì̈ ÜÕ∞ ^Œ$â◊º`«fi=Ú#∞ HõÅ∞QÆKÜ Õ Ú«
K«∞<åfl_»∞. „^Œ+¨ì ÖË#ѨC_»∞ ^Œ$â◊º=Ú ZHõ¯_»=ÙO@∞O^À K≥ѨC?
XHõ_»∞ XHõKÀ@ XHõ |Å¡ÃÑ· QÆÅ Ô~O_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ ~°Hõ=ÚÖˇ·# Ô~O_»∞ |OQÍ~°∞ Q˘Å∞ã¨∞Å#∞
K«∂ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ ....P K«∂K«∞"å_»∞. 'PÉèí~°} ^Œ$+≤ì— `À K«∂ã¨∞ÎO>Ë Ô~O_»∞ "Õ~°∞"ÕÔ~·# PÉèí~°}=ÚÅ∞
HõxÑ≤™êÎ~Ú. J`«_»∞ 'ã¨∞=~°‚ ^Œ$+≤ì— `À K«∂ã¨∞ÎO>Ë<À....XˆH |OQÍ~°O Ô~O_»∞ Q˘Å∞ã¨∞ÅÖ’#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 457
HõxÑ≤™ÈÎOk. J#QÍ, ã¨∞=~°‚^Œ$+≤ìH˜ 'PÉèí~°}=ÚÅ∞— J<Õk =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_çLO\’Ok. PÉèí~°} ^Œ$+≤ìH˜
|OQÍ~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ^蕺㨠=∞~°∞QÆ∞#Ѩ_»∞`ÀOk. J^Õ suQÍ :
^Œ$â◊º^Œ$+≤ì L#flã¨=∞Ü«∞OÖ’ '„^Œ+¨ì—‰õΩ ã¨O|OkèOz# áê„`« =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO@∞#flk.
„^Œ+¨ì#∞ ѨijeOѨ|_»∞K«∞#flѨC_»∞ ^Œ$â◊º=Ú q+¨Ü«∞O ^Œ$+≤ìÖ’ LO_»∞@ ÖË^Œ∞.
D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞~˘Hõ z#fl ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
=$uÎx HõÑ≤Ê LOKÕ =∞~˘Hõ =$uÎ : ^Œ∂~°OQÍ Hõ^Œe=K«∞ÛK«∞#fl U^À PHÍ~°=Ú#∞ XHõ_»∞
K«∂ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ.... WO`«Ö’, ''Jk Ѩâ◊√"å? =∞xëê?—— Jx ѨijÅ<å`«‡HõOQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.....
''FǨϟ Jk Ѩâ◊√=Ù HÍ^Œ∞ ..... =∞x¿+..... JÔ~, =∞#"å_Õ#Ü«∂º....! Jx J#@O [iyO^Œx
J#∞H˘O^•O.
WѨC_»∞ D ã¨OѶ¨∞@#Ö’ [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Õq∞\˜? :
1. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ''q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú—— ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆeyÜ«Ú#fl\˜ì P
=ºH˜Î JHõ¯_» L<åfl_»∞. J`«xÜ«∞O^Œ∞ '„^Œ+¨ì`«fi=Ú— J#∞ ™ê=∞~°÷º=Ú L#flk. J~Ú`Õ P ™ê=∞~°÷º=Ú
''=¸ã¨∞‰õΩ#fl Hõà◊§Ö’x K«∂K«∞â◊H˜Î—— ÖÏQÍ J„ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
2. x~°‡Å [ÅOÖ’ `«~°OQÆO |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`«∞Ok....K«∂™ê"å? JÖψQ J`«xÜ«∞O^Œ∞
''„^Œ+¨ì`«fi=Ú J#∞ "åºÑ¨Hõ=Ú#‰õΩ LѨ„Hõq∞™êÎ#∞...—— J#∞ 'ÉèÏ=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#–„H˜Ü«∂ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#—
ã¨ÊO^Œ# |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
3. J\˜ì „áê~°OÉèí=$uÎ#∞O_ç, ''P ^Œ∂~°OQÍ, Hõ^Œe =ã¨∞Î#fl PHÍ~°=Ú U"≥∞ÿÜ«Ú#flk?——
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Ô~O_»= '=$uΗ ÖËHõ '^蕺㨗 |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`ÀOk. D Ô~O_»= ^蕺㨠"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@
'=$uΗ (Thought)x HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎOk.
4. P Ô~O_»= =$uÎ #∞O_ç ''Jk Ѩâ◊√"å? ÖËHõ =∞xëê?—— J#∞ =¸_»= x~°‚Ü«∂`«‡ =$uÎ
~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`ÀOk.
5. ''J=Ù#∞ Jk Ѩâ√◊ =ÙHÍ^Œ∞....=∞x¿+.... =∞#"å_Õ ‰õÄ_®!—— J#∞ =∞~˘Hõ =$uÎ |Ü«∞Å∞^Õi
`«k`«~° =$`«∞ÎÅ#xfl\˜h =∞~°∞QÆ∞ Ѩ~°K«∞`ÀOk.
P `«~°∞"å`« P ™ê÷#OÖ’ =∞~˘Hõ "ÕÔ~·# '=$uΗ U~°Ê_»∞K«∂ LO@∞Ok....!
q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# â◊√^Œú ã¨`ü,
„^Œ+¨ì`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞ '=$uΗ ÖËHõ ^蕺ã¨,
q+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«\O, x~°‚~ÚOK«@O, J#∞Éèí=O,
H˘O`« ã¨=∞Ü«∂#O`«~°O P q+¨Ü«∞=Ú#∞ `«ºlOK«@O,
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞=Ú#∞ ã‘fiHõiOK«@O ........
W^ŒO`å H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅÖ’<À-XHõ¯Hõ∆}OÖ’<À–XHõ\ ˜ `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ\ ˜QÍ [iyáÈ`ÀOk.
458
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D q^èŒOQÍ „Ѩu r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜ q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»∞, q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«∞_»∞ J~Ú
LO_ç ‰õÄ_®, D J<ÕHõ q+¨Ü«∞Ѩ~°OѨ~°Å#∞ XHõ^•x `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ\ ˜QÍ ã‘fiÜ«∞WK«Ûù KÕ`«<Õ
á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
''„^Œ+¨ì—— –D ^Œ$â◊º=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞#flѨC_»∞... `«# ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡#∞ QÍOK«∞@ÖË^Œ∞. J#QÍ,
''^Œ$âߺHÍ~°=$uΗ— =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ U~°Ê_ç L#flѨC_»∞, P`å‡HÍ~°=$uÎ ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. J~Ú`Õ,
^Œ$â◊º=Ú ã¨OÉèíqã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`å‡HÍ~°=Ú =∞Ô~Hõ¯_çHÀ áÈ=ÙK«∞#fl^•? ÖË^Œ∞. Jk Ü«∞^ä•
`«^äŒOQÍ LO_ç LO_»QÍ, JO^Œ∞ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# 'ÉèÏ=#— ÖËHõ '=$uΗ U~°Ê_çLO\’Ok.
P`å‡HÍ~°"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ, WHõ ^Œ$âߺHÍ~°=Ú U~°Ê_»∞#k ZHõ¯_»? HÍx ^Œ$âߺHÍ~°=Ú U~°Ê_çL#flѨC_»∞
''P`å‡HÍ~°=Ú ÖË^Õ"≥∂—— J#∞suQÍ (Jã¨`«∞ÎźOQÍ) P „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ, q"ÕHõ=ÚKÕ ^Œ$â◊º„ÉèÏOu `˘Åy#ѨC_»∞, WHõ ''ˆH=Å „^Œ+¨ì—— =∂„`«"Õ∞ „ѨHÍtã¨∂Î LO\Ï_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« =Ú=Ú‰õΩ∆ =Ù J~Ú#"å_»∞ ''D ^Œ$âߺHÍ~°=$uÎ ##∞fl "≥∂Ç≤ÏOѨKÜ Õ ∞« ‰õΩO_»∞#∞QÍHõ!
D ^Œ$â◊º=Ú LO>Ë LO_»h. ÖËHõ `˘ÅQÆh. Uk U"≥∞ÿ<å <Õ#∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì
Jx~°fiK«hÜ«∞ – â◊√^Œú`«`«fi=Ú<Õ—— JxÜÕ∞ ÉèÏqOKåe. J\˜ì ÉèÏ==Ú#∞ ^Œ$_è»Ñ¨~°K«∞H˘#∞@ˆH
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ HÍ"åe. JѨC_çHõ J`«x Ü«∞O^Œ∞ JHõ$„u=∞=∞QÆ∞ P`å‡HÍ~°=$uÎ ('<Õ#∞ P`«‡<Õ—
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Z~°∞Hõ) `«#O`«@ `å<Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. HÍx, J<ÕHõ =∞Ok
Jq"Õ‰õΩÅ∞, ''D ^Œ$â◊º=Ú #O^Œe D D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ á⁄Okux. JÜ≥∂º! WOHõ#∞ Wq
á⁄O^ŒÖËHõáÈÜ«∂#∞ Hõ^•?—— Jx "Õ^Œ##∞ P„â◊~ÚOz „Ѩܫ∞uflOK«∞K«∞, `«^•Ìfi~å ^Œ$âߺHÍ~°=$uÎ<Õ
Jaè=$kú KÕã∞¨ H˘O@∞<åfl~°∞. ''<Õ#∞ P`«‡`«`fi« =Ú<Õ—— J#∞ L^ÕâÌ =◊ Ú#∞ Jaè=$kú KÕã∞¨ H˘#flO`«=∂„`«O
KÕ`« D r=Ù_»∞ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»∞ HÍQÆÅ_»∞. WHõ `å`åû~°O ZO^Œ∞‰õΩ K≥ѨC?
^Œ~°≈#=Ú ÖË#\˜ì „^Œ+¨ì : D ''„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú—— Å q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘O`« qKåi^•ÌO. ''„^Œ+¨ì——
J#|_»∞"å~°∞ „uѨÙ\˜Ü«∞O^Œ∞ („^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú–^Œ$â◊º=Ú J#∞ =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞) JO`«~°æ`«∞_≥·,
LO@∞<åfl_»∞. `å#∞ '^Œ~≈° #=Ú— #‰õΩ "Õ~∞° QÍ LO@∂, D '^Œ$â◊º=Ú— KÕ U=∂„`«O ã¨Êi≈OK«|_»x"å_≥·
LO@∞<åfl_»∞. HÍx, D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ HÍ~°‰Ωõ _»∞ `å<Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J`«_∞» 'J„^Œ+—ì¨ J~ÚL#flѨC_»∞
'"åHõº=ÚʼnõΩ JO^Œx"å_»∞— QÍ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ^Œi≈OK«∞K«∞#fl ã¨O^Œ~°ƒù=Ú#O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ =∞<À
"å‰õΩ¯Å‰õΩ ÅaèOK«∞K«∞<åfl_»∞.
^Œ$â◊º=Ú L#flѨC_Õ „^Œ+¨ì LO@∞<åfl_»∞ : ''„^Œ+¨ì—— ^Œ$â◊º~°Ç≤Ï`«∞_»∞ J~Ú#ѨC_»∞ ''Ѩiâ◊√^Œú
K≥·`«#º=Ú—— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O\Ï_»∞. JO`ÕHÍx, „^Œ+¨ì Jx Ñ≤Å∞=|_»_»∞. Hõ#∞Hõ ZѨC_≥·`Õ,
*Ï˝<À`«ÊuÎ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« 'D ^Œ$â◊º=Ú UHõ∆}=∞O^Œ∂‰õÄ_® ÖËx^Õ— J#∞#@∞¡ J#∞Éèí=O
J=Ù`«∞O^À, JѨC_»∞ „^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ ‰õÄ_® ÖËx"Õ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. F „Ñ≤Ü«∞~åHõ∆ã‘!
"åã¨Î"åxH˜ h‰õΩ ^Œ$â◊º=ÚQÍx, „^Œ+¨ì`«fi=ÚQÍx ÖË=Ù. x~°‡ÅK≥·`«#º"Õ∞ h=Ù, <Õ#∞, D =∞O„u,
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 459
`«k`«~°∞Å∞ ‰õÄ_®! HÍx, PHÍâ◊=Ú#∞ "Õ∞Ѷ¨∞=Ú HõÑ≤Ê"Õã≤ LOK«∞`«∞Ok K«∂Kå"å? J>Ë¡, ^Œ$â◊º=Ú
Ѩ@¡QÆÅ ''Wk ã¨`«º=Ú—— J#∞ |∞kú „^Œ+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì ÉèÏ"å"Õâ◊"Õ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÜ≥ÚHõ¯ JYO_®#∞Éèí==Ú#∞ HõÑ≤Ê LOK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. â◊√^Œú ã¨`«fi"≥∞ÿÜ«Ú#fl
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`«, WHõ ^Œ$â◊º=$uÎQÍx, MË^Œ=ÚÅ∞QÍx LO_»=Ù.
Wk „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞ `å#∞ 'x`«º=Ú – x~°‡Å=Ú – ã¨`«º=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# qâı+¨}=ÚÅ J#∞Éèí=O
ѨÙ}˜H˜Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩO@∞<åfl_»∞. ™êH∆Í`ü „|Ǩχ"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞ – =ã¨∞Î=ÙÅ∞ – K«∂KÕ"å_»∞ : =∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. ã¨∂Hõ;
|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK«∞.
XHõ QÆkÖ’ JO`å pHõ\ ˜QÍ L#flk. JѨC_»∞ XHõ nѨO "≥eyOK«|_ç#k. P nѨ=Ú
"≥Å∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞Ö’ JHõ¯_»∞#fl PÜ«∂H˘xfl=ã¨∞Î=ÙÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. WѨC_»∞ :
h=Ù K«∂ã¨∞#Î fl PÜ«∂=ã¨∞=Î ÙÅÃÑ· "≥Å∞QÆ∞QÍ „Ѩãi¨ Oz Jq h=Ù K«∂_»HÅõ ∞QÆ∞#@∞¡ KÕã∞¨ #Î fl^Õk?
nѨ"Õ∞ Hõ^•....!
HÍx ''P =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ h‰õΩ K«∂ѨÙ#k nѨ"Õ∞—— Jx J#QÆÅ=∂? 'K«∂ѨÙ@— J#|_»∞
Hõ~°Î $`«fi=Ú nѨ=Ú#‰õΩ Z\Ï¡ Páêk™êÎO? nѨ=Ú#‰õΩ WK«Ûù–J~ÚK«ÛùÅ∞ ÖË=ÙHõ^•!
hÜ«∞O^Œe =ã¨∞Î=$`«∞ÎÖË PÜ«∂ =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅÖ’ H˘xfl\˜x K«∂K«∞@‰õΩ H˘xfl\˜ÃÑ· ^Œ$+≤ì
™êiOK«Hõ áÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}=Ú JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
HÍx, nѨO ÖˉõΩO>Ë P =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Hõ#|_Õ"Õ HÍ=Ù Hõ^•!
D ^Œ$ëêìO`«=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, WHõ <Õ#∞ K≥ѨC#k q#∞ :
''„^Œ+ì̈–^Œ~°≈#=Ú–^Œ$â◊º=Ú—— ... D =¸_ç\ ˜x („uѨÙ\˜x) P`«‡ÜÕ∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk.
J#QÍ K≥·`«#º~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆=Ú (Presence) KÕ`«<Õ D =¸_»∞ ã≤÷u=O`«=Ú
Ö∫`«∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ ''^Œ$â◊º`«fi|∞kúx P`«‡ÜÕ∞ HõeÊOK«∞K«∞#flk—— Jx J#ÖËO. J#QÍ, D HõÅÊ#Ü≥ÚHõ¯
Hõ~°Î $`«fi=Ú P`«‡‰õΩ PáêkOK«ÖË=Ú.
P`«‡ÜÕ∞ ÖËHõáÈ`Õ D „^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=ÚÅ Z~°∞HõÜÕ∞ U~°Ê_Õk.
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ qâı+¨=Ú Uq∞\’ U=∞~°z# J*Ï˝x ^Œ$â◊º=$uÎÖ’ x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
*Ï˝xÜ≥∂ ''„^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú–^Œ$â◊º=Ú—— Å<Õ „uѨÙ\˜x P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ÅÜ«∞=Ú X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞.
'P`«‡=$uΗ x =∂„`«"Õ∞ JOwHõiOK«∞K«∞, P`å‡#∞Éèí==Ú á⁄O^Œ∞K«∞, P`«‡ÜÕ∞ J~ÚLO@∞<åfl_»∞.
J㨄^Œ∂ѨOQÍ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl 'PÉèí~°}=Ú— Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~å^Œ∞Å#∞, P |OQÍ~°=Ú#∞ ѨijeOK«∞
HõO™êe, – `«# `åi¯Hõ |ÅO`À PÉèí~°} ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# PHÍ~å^Œ∞Å#∞ „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì |OQÍ~°=Ú,
J^•Ìx <å}º`« ÃÑ· ^Œ$+≤ì ÃÑ@∞ìK«∞<åfl_»∞ Hõ^•! Jk ‰õÄ_® JO`Õ.
❖
460
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F „Ñ≤Ü«∂! „|Ǩ‡#O^Œ ã¨fi~°∂Ñ≤}© ! Hõ~°¯@ <å=∞^èÕ~¸ ! Jã¨Å∞ XHõ¯™êi D Hõ#|_Õ
^Œ$â◊º=∞O`å ã¨=∞„QÆOQÍ QÆ=∞xOK«∞. h K«∞@∂ì, <å K«∞@∂ì L#fl^ŒO`å ѨOK«Éèí∂`«ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú
=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! JO`«‰õΩ q∞Oz# ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=O@∂ ZHõ¯_» Uk L#flk K≥ѨC? J~Ú`Õ, W^ŒO`å
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ =$uÎx J#∞ã¨iOKÕ J#∞Éè=í =∞ø`ÀOk. Pq^èOŒ QÍ, ã¨fiÉèÏ=ã≤^"úŒ ∞≥ Ü ÿ Ú« #fl 'K≥`· #« º`«`fi« =Ú—
HõO>Ë aè#fl"≥∞#ÿ \˜ì ^Œ$â◊º-Ѩ^•~°=÷ ∞O@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^∞Œ . P`«‡ ã¨~fi° "åºÑ≤, ã¨~åfi#∞Éè=í ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
J~Ú L#flk Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« P`å‡#∞Éèí=O ã≤kúOz# =∞~°∞Hõ∆}O „^Œ+¨ì-^Œ$â◊º=ÚÅ SHõº`«
ã¨ÇϨ [OQÍ#∞ JHõ$„u=∞OQÍ#∞ „áêÑ≤OÎ K«QÅÆ ^Œ∞. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ WKåÛù#∞™ê~°"∞Õ Ñ¶Å¨ „áêÑ≤Î [~°∞QÆ∞`ÀOk
Hõ#∞Hõ, ''Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ – WK«Ûù— —... Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ SHõº`« ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ ã≤kúOK«∞K«∞#flk. nxx
|\˜ì h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#k Uq∞\˜? ã¨=Ú„^Œ=Ú HõO>Ë `«~°OQÆ=ÚÅ∞ "Õ~°∞HÍ=Ù Hõ^•! J>Ë¡
''P`Õ‡K«Ûù—— ‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œx QÆ=∞xOK«∞.
Ѩ~°=∂`«‡ : P Ѩ~°=∂`«‡ ^Õâ◊–HÍÅ =ã¨∞Î=ÙÅKÕ Ñ¨izÛù#∞fl_»∞ HÍ_»∞. JO^ŒiÜ≥ÚHõ¯ 'P`«‡—
J`«_Õ. "åxH˜ aè#fl"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un LO_»^Œ∞. J`«_»∞ ZHõ¯_ÀÖË_»∞. Z#fl\˜HÀ ÅaèOK«É’ÜÕ∞
"å_»∞HÍ_»∞. ã¨~°∞fiÅ J#∞Éèí=ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· "≥Å∞QÆ∞K«∞#flk J`«_Õ. HÍ|\˜ì ''ã¨~°fi WK«ÛùÅ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
J`«_Õ—— J<Õ XHÍ<˘Hõ L`«Î=∞ ~°Ç¨Ï㨺O *Ï˝x"≥·# h =ÚO^Œ∞ „Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl#∞. ''P Ѩ~°=∂`«‡
ã¨`ü–z`ü ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— Jx (|∞∞ˆQfi^•k) âßG=ÚÅ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~Ú. <Õ„`«=ÚÅ<Õ „ѨHÍtOѨ
*ËÜ«ÚK«∞#fl J`«_»∞, J"Õ <Õ„`«=ÚÅKÕ Z\Ï¡ K«∂_»|_»QÆÅ_»∞ K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ Jq"Õ‰õΩÅ∞ J`«x
QÆ∞iOz... ''J`«_∞» Z=fiiH© Hõ#|_»∞@ÖË^∞Œ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« Jã¨`∞« ÅÎ ∞º_Õ"∂≥ ! J#QÍ, J`«_∞» ÖË_"Õ ∂≥ !——
– Jx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.
ã¨fiã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ^≥· fi`«"Õ∞q∞\˜? UHõ`«fi "Õ∞q∞\˜? JO^Œ∞KÕ`« ''^≥· fi`«=Ú
q∞^二 – UHõ`fi« =Ú ã¨`º« =Ú—— Jx‰õÄ_® K≥Ñʨ ÖË=Ú. ZO^Œ∞KÕ`#« O\Ï"å? ~Ô O_»==ã¨∞=Î Ù L#flѨC_»∞
Hõ^•... ''Jk – Wk XHõ¯>Ë—— J#∞ UHõ`«fi=Ú#∞ ã¨OÉèíqOѨ KÕÜ«∞HõeˆQk! 'PHÍ~°=Ú–^•x h_»—
=Öˇ, ^≥· fi`« – UHõ`«fi=ÚÅÖ’ XHõ\ ˜ LO>ËQÍx, Ô~O_»=k ã≤kúOK«^Œ∞. Ô~O_»==ã¨∞Î"Õ ÖË#ѨC_»∞
XˆH =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ UHõ`«fiO Z\Ï¡ LO@∞Ok? ''UHõ`«fi=Ú ÖË^Œ∞—— Jx J#∞H˘#fl =∞~°∞Hõ∆}O
kfi`«fi=Ú ‰õÄ_® ÖË#>Ë¡ JQÆ∞K«∞#flk.
''P`«‡ ^≥· fi`å^≥· fi`« ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«=Ú——...J#∞ ÉèÏ==Ú h ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ ѨkÅѨ~°K«∞HÀ!
– ã¨=Ú„^Œ=ÚHõO>Ë „^Œ=`«fi=Ú "ÕÔ~·#^•? HÍ^Œ∞Hõ^•! ''^≥· fi`«–UHõ`«fi=ÚÅ∞ Ѩ~°=∂`«‡ HõO>Ë
aè#fl"≥∞ÿ#q HÍ=Ù—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@ÜÕ∞ *Ï˝#=Ú.
[QÆ`«∞Î : ã¨`«fi=Ú–~°[=Ú–`«"≥∂QÆ∞}=ÚÅ '™ê=∞ºã≤÷u— ÖËHõ 'Jf`«ã≤÷u— #∞O_ç K«∞ºu
<˘O^Œ#\˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ J<ÕHõ HÍ~°º=º=Ǩ~°=Ú`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl D [QÆ`«∞Î Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk.
XHõ c[=Ú#O^Œ∞ =∞Ǩ=$Hõ=∆ Ú L#fl@∞¡. D [QÆ`∞« Î JO`å P`«‡Ü«∞O^Õ LO_çÜÚ« #flk. |OQÍ~°=Ú
– PÉèí~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÍ#@∞¡, D ^≥· fi`« „ѨѨOK«=Ú „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. L`«Î=∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 461
''É’^茗— á⁄Ok#\˜ì `«`«fi"Õ`«Î D '^≥· fi`«=Ú— Uq∞\’, U"≥∞ÿ L#fl^À ZiyÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ
J`«_»∞ ''Wk ^≥· fi`«=Ú ... HÍ^Œ∞, J^≥· fi`«=Ú—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ g∞=∂Oã¨Å∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@ ÖË^Œ∞.
[Å`«fi=Ú „^Œ=`«fi=Ú "Õ~å? "åÜ«Ú=Ù HõO>Ë ^•x K«Å#`«fi=Ú "Õ~°∞"Õ~°x Z=~°#QÆÅ~°∞? D
^≥· fi`« „ѨѨOK«=∞O`å Dâ◊fi~°∞xHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. h=Ù, <Õ#∞ D =∞O„u ‰õÄ_® JO`Õ ! F
K≥·`«#º ã¨fi~°∂Ñ≤}© ! ~åHõ∆ã‘ ! D ^≥· fi`« – J^≥· fi`« J#∞Éèí==ÚÅ∞ Ô~O_»∂ „H˜Ü«∂`«‡Hõ=ÚÖË
HÍ|\˜ì ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÖË J=ÙK«∞<åfl~Ú. |∞kú <≥·Ñ¨Ù}ºO KÕ`« D Ô~O_çO\˜h ~°Ç≤Ï`«O K≥Ü«∂ºe.
'JkÜÕ∞ L`«Î=∞ *Ï˝#O— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O\’Ok.
„uѨÙ\˜ : „^Œ+¨ì – ^Œ~°≈#=Ú – ^Œ$â◊º=Ú† „Ѩ=∂`«$`«fi=Ú – „Ѩ=∂}=Ú – „Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú
„uѨÙ\˜`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞Î ''KÕ`«#=Ú—— J~Ú L#fl ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ `«`«fi=Ú#O^Õ LO_çÜ«Ú#flk.
"åÜ«Ú=Ù XHõѨC_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ K«Å#=Ú Hõey LO@∂, =∞~°Å WO`«Ö’<Õ =∞~˘HõѨC_»∞ P
K«Å#=Ú#∞ ~°Ç≤Ï`«=Ú KÕã¨∞H˘#∞K«∞#flk Hõ^•! P`«‡‰õÄ_®, XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«#Ü«∞O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η
J#∞ HõÅÊ# HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞, =∞~˘HõѨC_»∞, nx#O`«\ ˜h `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ÅÜ«∞=Ú
KÕã¨∞H˘#∞K«∞#flk. PǨñ! D =∂Ü«∞ ZO`«\ ˜ z„`«"≥∞ÿ#^À, ZO`«\ ˜ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ#^À K«∂Kå"å?
r=ÙÅ#∞ "≥∂Ç≤ÏOѨKÕÜ«Ú@Ö’ nxx q∞Oz#"å~°∞ =∞Ô~=fi~°∂ ÖË~°∞. Jk XHõ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’
‰õÄ_® q™êÎ~°"≥∞ÿ# „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOѨ*ËÜ«∞QÆÅ^Œ∞.
(„Ѩ=∂`«: Z~°∞ÔQ_»∞"å_»∞, „Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú: Z~°∞QÆ`«y#k, „Ѩ=∂`«$`«fi=Ú: Z~°∞QÆ∞@ J#∞
ã¨fiÉèÏ=O, „Ѩ=∂}=Ú - Z~°∞QÆ|_»∞ q^èŒ=Ú.)
J~Ú`Õ, "Õ^=Œ ÚÅ∞, ''UHõ"∞Õ "åkfifÜ«∞"£∞ „|Ǩχ——, ''r"À „|¿Çχu<åѨ~ó° —— J#∞ "åHõº=ÚÅ
^•fi~å ''Ô~O_»==ã¨∞Î"Õ ÖË^Œ∞—— Jx „ѨuáêkOK«∞@KÕ`«, Jã¨ûÅ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ '=∂Ü«∞— J#|_»∞
=∞~˘Hõ=ã¨∞Î=Ù LO_»@O Uq∞\˜? JO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«ÎO`å z`üK≥·`«#º"Õ∞ HÍx =∞iOˆHg∞HÍ^Œ∞.
U^≥·`Õ `«k`«~°OQÍ `ÀK«∞K«∞#fl^À, J^ŒO`å 'JqKå~°}— HÍ~°}OQÍ<Õ J@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk.
''^Œ$â◊º=Ú „^Œ+¨ì‰õΩ JÉèË^Œ"≥∞ÿ#^Õ!—— ..... Jx QÆ=∞xOK«∞.
ã¨^㌠`¨ ∞« Î : z^Œ}∞ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ Ñ¨~=° ∂`«‡ÜÕ∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ bÖÏ=∂„`«OQÍ, ã¨OHõÅÊ=∂„`«OQÍ,
HÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ, D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞K«∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ F ~åHõ∆ã‘! D Hõ#|_Õ
[QÆ`∞« ÅÎ hfl z`ü – K≥`· #« º=Ú#O^Õ LO_ç L#fl@∞¡ ã¨~fi° ^• h=Ù „QÆÇÏ≤ Oz, PÃÑ· WHõ¯_» Ü«∞^ä•`«^OŒä QÍ
ã¨OK«iOK«∞. D ^≥· fi`« „ѨѨOK«=Ú#∞ z„^Œ∂ѨѨ~°=∂}∞=Ù #O^Œ∞ J^≥· fi`«~°∂ѨOQÍ (z`ü
ÉèíQÆ"å#∞#‰õΩ "Õ~°∞ HÍ#\˜ìkQÍ) QÍOK«∞"å_Õ ã¨`«º^Œi≈-ã¨=∞^Œi≈ ‰õÄ_®! Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D
^≥· fi`å^≥· fi`«=ÚÅ∞ QÍx, c[–JO‰õΩ~°=ÚÅ∞ QÍx, ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ;=ÚÅ∞ QÍx, J}∞ –
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ QÍx ÖË=Ù. LO_»*ÏÅ=Ù‰õÄ_®. '„uÖ’Hõ=ÚÅ∞— J#|_»∞#q U"≥∞ÿ<å L<åflÜ«∞x
=∞#O J#∞HÀ^Œe¿ãÎ – Jq K≥·`«<åº}∞=Ù#O^Õ ''ã¨`ü – Jã¨`ü—— ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ<Õ LO_ç L<åfl~Ú.
=º‰õΩÎʼnõΩ – =º‰õΩÎʼnõΩ, =º‰õΩÎʼnõΩ – Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ã¨O|O^èŒ=ÚÅhfl HõÅÊ#KÕ LO@∂, HõÅÊ<åf`«
462
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^Œ$+≤ì`À Ѩije¿ãÎ LO_»_»O ÖË^Œ∞. D „uÖ’Hõ=ÚÅ LxH˜ ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. Wq âßO`«=ÚÅ∞ HÍ=Ù.
JâßO`«=ÚÅ∞ ‰õÄ_® HÍ=Ù. Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ PÜ«∂
áêà◊§ HõÅ~ÚHõ =∂„`«"Õ∞ J~Ú# D Ѩ^•~°÷*ÏÅO ÖËxq QÍ<Õ *Ï˝#∞ÅKÕ QÍOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
XHÍ<˘Hõ ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ `ÀK«∞K«∞, =∞~˘Hõ^Œ$+≤ìKÕ ÖËHõÜÕ∞áÈ`«∞#fl ^•xx ''L#flk——
J<åÖÏ? ÖËHõ ''ÖË^Œ∞—— J<åÖÏ? JO^Œ∞ˆH, ''W^ŒO`å ã¨^Œã¨`«∞Η— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
`åºy – J`åºy : D [QÆ`«∞Î QÍx, ^•xH˜ aè#fl"≥∞ÿ# =∞~˘Hõ\ ˜ QÍx ÖË=Ù. ˆH=Å=Ú
'K≥`· #« º=Ú— =∂„`«"∞Õ L#flk. Jk ZѨC_»∞, Z\˜ì ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz Pq~°ƒqù ã¨∞OÎ ^À,
J>Ë¡ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞, J\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. D ã¨$+≤ì ~°∂Ѩ=Ú# P K≥·`«#º"Õ∞ L`«Ê#fl
=∞QÆ∞K«∞ LO@∞#flѨÊ\˜H,© JO`«=∂„`«O KÕ`« `«# ''Ü«∞^ä•`«^-Œä x`Àºk`«-„ѨHÍâ◊`fi« =Ú——#‰õΩ `«~∞° QÆ∞
á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ ''D ã¨$+≤ì U ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® L`«Ê#fl=Ú HÍHõÜÕ∞ L#flk—— J#∞
"åHõº=Ú ‰õÄ_® ã¨=Úz`«"∞Õ JQÆ∞K«∞#flk. „ѨÑO¨ K«~Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ z^•HÍâ◊=Ú ã¨~fi° ^• UHõ~∂° Ѩ=Ú#<Õ
L#flk. HÍx, „Éè=í ∂#∞Éè=í =ÚKÕ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ Hõ#Ê@∞ìK∞« #flk. =$Hõ=∆ Ú `«# =$Hõã∆ fi¨ ÉèÏ==Ú
`«ºlOK«‰õΩO_®<Õ c[=Ú#∞ L`«Ê#fl=Ú KÕÜ«ÚK«∞#flk. P c[=Ú =∞~°Å Éèí∂q∞ÃÑ· =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú
JQÆ∞K«∞#flk. Ѩ~°=∂~°÷`«`«fi=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú D [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~Ú™ÈÎOk. [## –
=∞~°}Ïk HõÅÊ#Å`À ‰õÄ_ç# D '[QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. HÍx P
J#∞Éèí=HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú `«# ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ U=∂„`«O HÀÖ’Ê=Ù@ÖË^Œ∞. XHõ
Ü«Ú=‰õΩ_»∞ q"åǨÏ=Ú KÕã¨∞H˘x Ѩل`«∞Å∞ á⁄O^Œ∞@KÕ `«O„_çQÍ Ñ≤Å∞=|_»∞ K«∞#flѨC_»∞ ''`«O„_ç——
J#|_» ∞ =∞~˘Hõ > Ë n JQÆ ∞ @ÖË ^ Œ ∞ . J`« _ » ∞ `« # 㨠fi 㨠fi ~° ∂ Ѩ = Ú#‰õ Ω ã¨ O |Okè O z#
ã¨fi~°∂Ѩ–ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ `«ºlOK«∞@QÍx, =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ á⁄O^Œ∞@QÍx [~°∞QÆ∞@ÖË^Œ∞ Hõ^•!
„|Ǩχ=Ú q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. D r=ÙxH˜ "ÕÔ~·#"å_»∞ HÍ#\˜ì '„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞ P
Ѩ~=° ∂`«‡ `åºQÆ–J`åºQÆ=ÚÅ∞ ~Ô O_»∂ HõÅ"å_Õ. Z\Ï¡ JO\Ï"å? J`«_∞» Jã¨OQÆ∞_»∞, JkfifÜ«Ú_»∞
(kfifÜ«∞=Ú J#∞#k ÖËx"å_»∞) Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« J`«_»∞ ã¨~°fi`åºQÆѨ~°∞_≥·Ü«Ú<åfl_»∞. J`«_»∞
ã¨~°fi"åºÑ≤ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, ^Õxh `«ºlOK«HõÜÕ∞, UHõ~°∂Ѩ=Ú# ã¨~°fi^• „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞.
z`üJ}∞=Ù : Hõ=∞Å<åà◊=ÚÖ’x `«O`«∞=ÙHõO>Ë ‰õÄ_® HÀ\Ï¡kÔ~@∞¡ ã¨∂H∆͇uã¨∂Hõ;"≥∞ÿÜ«Ú#fl
'z`ü—– J}∞=Ù#O^Œ∞ HÀ\Ï¡k [QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ LO_»QÆÅ=Ù. LO_çÜ«Ú<åfl~Ú. =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞
J\˜ì z`ü – Ѩ~°=∂}∞=Ù KÕ`«<Õ D [QÆ`«ÎO`å "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J^•ÌxKÕ`«<Õ L`«ÊuÎx
á⁄O^Œ∞`ÀOk. J^•Ìx ã¨Ç¨ Ü«∞OKÕ`<« Õ HÍ~°º=O`«O J=Ù`ÀOk ‰õÄ_®. J~Ú#ѨÊ\˜H,© D Ѩ~=° ∂`«‡
D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^•xKÕ ã¨Ê $tOK«|_»Hõ xifiHÍ~°∞_Õ J~ÚL<åfl_»∞. HõeÊ`« – QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°O
(IIusion Visualised in the Sky) KÕ ã¨Ê $tOK«‰õΩO_®<Õ PHÍâ◊O ZšѨC_»∂ x~°‡ÅOQÍ<Õ LO\’Ok
Hõ^•! "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q PHÍâ◊Ѩ٠ã¨fiK«Ûù`«#∞ `˘ÅyOK« QÆõÅ∞QÆ∞K«∞<åflÜ«∂? ÖË^Õ! J>Ë¡
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ J~Ú L#fl D r=Ùx "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú [#‡–=∞$`«∞º=ÙÅKÕ, `«k`«~° ã¨O|O^茖
ÉÏO^èŒ=º=ÚÅKÕ ã¨Ê $tOK«|_»∞@ÖË^Œ∞. PHÍâ◊=Ú U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∂ ‰õÄ_® ^Õx KÕ`«#∂ U
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 463
^À+¨=¸ `å#∞ á⁄O^Œ‰õΩO_®, ZѨÊ\˜ J>Ë¡ ã¨fiK«ÛùOQÍ, xi¡Ñ¨ÎOQÍ, JYO_»OQÍ, x~°‡ÅOQÍ,
UHõOQÍ LO_ç LO@∞#flk. J\Ï¡ˆQ, Ѩ~°=∂`«‡‰õÄ_® ã¨~°fi^• xifiHÍ~°∞_»∞, x~°‡Å∞_»∂, xi¡Ñ¨ÙÎ_»∞!
J~Ú`Õ, P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞ ÉèÏ=##∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõOQÍ á⁄O^Œ∞K«∞
<åfl_»∞ (r"Àt=ó! r"À „|¿Çχ-u <åѨ~ó° ). J\˜ì J*Ï˝#HÍÅOÖ’ – ''[_»=Ú, Jq^•ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú,
ã¨∞+¨µÑ≤Η— – "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜`À ã¨=∂#"≥∞ÿ#\˜ì '^≥· fi`«ã≤÷u—x QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ '^≥· fi`«=Ú—
^Œi≈OK«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú #O^Œ∞ ‰õÄ_®, Ѩ~°„|Ǩχ=Ú 'UHõ"≥∞ÿ „ѨHÍtOK«∞@— J#∞^•xH˜ Ö’>Ëg∞
LO_»∞@ ÖË^Œ∞.
„H˜Ü«∂~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì D [QÆ`«∞Î Jkèëêª#=∞QÆ∞ P`«‡`«`«fi=Ú HõO>Ë U=∂„`«O "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
HÍ|\˜ì F ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÖÏ! h „Ѩâ◊flÅxfl\˜H˜ ã¨=∂^è•#O... ''P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞.——
D '[QÆ`«∞Η Ѩ~°=∂~°÷=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk. Hõ#∞Hõ ''D [QÆ`ÕΗ— Jx h „Ѩâ◊flʼnõΩ
ã¨=∂^è•#OQÍ K≥ѨÊ@O ‰õÄ_® Lz`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
D „ѨÑO¨ K«=Ú#‰õΩ ~°∂ѨHÅõ Ê# KÕã∞¨ #Î flk <Õ<.Õ J~Ú`Õ <Õ#∞ D „ѨÑO¨ K«=Ú#‰õΩ Jf`«"∞≥ #ÿ \˜ì
''Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ#—— <Õ#∞ J#∞ ''`«`«Î fi=Ú——#∞ ‰õÄ_®! JO`ÕQÍx <Õ#∞ D „ѨѨOK«~°∂ѨÙ_»#∞
QÍ#∞. D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ <Õ#∞QÍx, Wk <åÜ«∞O^Œ∞QÍx ÖË=Ù.
J^≥· fi`« „|Ǩχã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ ''<Õ#∞.——
WHõ <å‰õΩ [#‡–=∞$`«∞º=ÙÖˇHõ¯_»? LxH˜ ZHõ¯_»? ÖËq∞ ZHõ¯_»? <Õ#∞ U^≥· L<åfl<À, h=Ù
‰õÄ_® J^Õ (`«`ü `«fi"£∞). Hõ#∞Hõ, h „Ѩâ◊flÅxfl\˜H© "Õ∞=Ú WKÕÛ ã¨=∂^è•#O W^Õ.
''Jk <Õ<Õ!——
''Jk hÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞! „Ѩu XHõ¯iÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞!——
❖❖❖
13. Ѩ~°ã¨Ê~°O
~åA–=∞O„`«∞Å#∞ K«∂_»Hõ=ÚO^Œ∞ P Hõ~°¯\˜ H˘O`« K«Ñ¨Åz`«Î=Ú Hõey LO_Õk. P W^ŒÌi
'q*Ï˝#=∞Ü«∞"≥∞ÿ#–P`«‡=ã¨∞Îx~°‚Ü«∂`«‡Hõ— "åHͺÅ∞ „â◊^ŒúQÍ q#flk. =∞~°∞Hõ∆}O P`«‡*Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯
„áêÑ≤ÎKÕ Ñ¨~°=∂#O^ŒO á⁄OkOk. `«# =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ âı+≤OzÜ«Ú#fl H˘kÌáê\˜ =∂`«û~°º=Ú#∞,
KåѨź=Ú#∞ q_»<å_çOk. WHõ P ~åHõ∆ã≤H˜ ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìQÍx, P ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìKÕ U~°Ê_»∞ ã¨O`åѨ=Ú
QÍx `˘ÅyáÈÜ«∂~Ú. z`«Î=Ú „ѨâßO`«`« á⁄Ok#k. P#O^Œ=∞Ü«∞OQÍ W@∞¡ ѨeH˜#k.
Hõ~¯° \˜ : F ~å[–=∞O„`«∞ÖÏ~å! g∞ W^ŒiÌ "åHõº=ÚÅ∞ qx#O`« =∂„`«OKÕ`<« Õ <å [#‡ ^è#Œ º"≥∞#ÿ k.
g∞ W~°∞=ÙiÖ’#∞ âßO`«=∞Ü«∞"≥∞,ÿ x`Àºk`«"∞≥ ,ÿ UHõ~ã° "¨ ∞≥ #ÿ K«O„^ŒH~˜ }° =ÚÅ=O\˜ L`«=Î ∞ P`«‡*Ï˝#O
"≥e¡q~°∞™ÈÎOk. Wk KåÖÏ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! q"ÕHõÜ«ÚHõÎ=ÚÖˇ·# g∞ W~°∞=Ùi "åHõº=ÚÅ∞
464
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qx# `«~°∞"å`« <Õ#∞ g∞‰õΩ ''^•™È-ǨÏO—— JO@∞<åfl#∞. g∞i^ŒÌ~°∞ <å‰õΩ Ñ¨ÓAºÅ∞. g∞`À‰õÄ_ç#
ã¨`«ûOQÆ=ÚKÕ <Õ#∞ x~°‡ÅOQÍ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl#∞. ''ã¨[˚#∞Å`À\˜ ™êOQÆ`«º=Ú J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#
„ѨÉèÏ=O Hõey LO@∞Ok—— J<Õ âߢã¨Î„Ѩ=z`« q+¨Ü«∞O g∞i^ŒÌ~°∞ =∞~˘Hõ¯™êi x~°∂Ñ≤Oz
K«∂áê~°∞. =∞~°Å =∞~°Å g∞ áê^•Å∞ ã¨Ê $tã¨∂Î „Ѩ}Ï=∞OKÕã¨∞Î<åfl#∞. KÕuÖ’ nѨO L#fl
`«~°∞"å`«, WHõ JO^èŒHÍ~°"≥∞Hõ¯_» LO@∞Ok? g∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨Oã¨~°æ=ÚKÕ <å =∞#ã¨∞ûÖ’x ~åHõ∆ã¨
„Ѩ=$`«∞ÎÅ∞, ‰õΩã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ LѨâ◊q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. ^Œ∞óYO `˘ÅyáÈ`«∞#flk.
F ~å[–=∞O„`«∞ÖÏ~å! XHõ ~åHõ∆ã≤<≥·#\˜ì <åѨ>Ë¡ g∞ q*Ï˝#ã¨=∞xfi`« "åHõº=ÚÅ∞ WO`«\ ˜
„ѨÉèÏ=O K«∂Ñ≤Oz#ѨC_»∞, WHõ `«k`«~°∞Å∞ qO>Ë ZO`«\ ˜ L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#O HõÅ∞QÆ∞*Ë™êÎÜ≥∂?
W`«~°∞ÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ D "åHõº=ÚÅ∞ qO>Ë =∞~°∞Hõ∆}O ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞Å∞ J=Ù`å~°∞. D g∞
"åHõº=ÚÅ∞ J<ÕHõ=∞Ok =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙÅ K≥=ÙʼnõΩ qO^Œ∞ KÕÜ«Ú#∞QÍHõ!
F q„Hõ=∞ =∞Ǩ~å*Ï! ã¨∞|∞kú=QÆ∞ F =∞Ǩ=∞O„f! ''=∞Ǩ`«∞‡Å∞—— J~Ú L#fl g∞ W^ŒÌi`À
WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ <Õ#∞ Ѩ~°∞+¨"åHõº=ÚÅ∞ ѨeH˜#O^Œ∞‰õΩ ##∞fl Hõ∆q∞OK«O_ç. 'Hõ∆=∞— ÜÕ∞ g∞=O\˜
=∞ǨhÜ«ÚʼnõΩ Éè∂í +¨}"≥∞ÿ LO@∞O^Œx ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥Ñʨ QÍ q<åfl#∞. PHÍâ◊=ÚÖ’ ã¨∂~°º–K«O„^Œ∞Å=Öˇ
Éèí∂q∞ÃÑ· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#fl g∞ W^ŒÌ~°∞ <å‰õΩ J`«ºO`« ѨÓ[hÜ«ÚÅ∞, „Ñ‘uáê„`«∞Å∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
WѨC_»∞ U^≥·<å HÀ~°∞H˘=∞‡x q∞=∞‡efl JÉèíºi÷ã¨∞Î<åfl#∞. J`«ºO`« q#„=∞`«`À g∞ =∞<À~°^äŒO
D_Õ~°Û\ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞.
q„Hõ=∞=∞Ǩ~åA : F „Ñ≤Ü«∞~åHõ∆ã‘ ! =∂ ~å[º=ÚÖ’x „Ѩ[Å∞ XHõ DuÉÏ^茉õΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
'qã¨∂zHõ— J#|_»∞ XHõ "åºkè~°∂Ѩ"≥∞ÿ# =∞ǨÏ=∂‡i WHõ¯_ç „Ñ¨[Å#∞ Ѩ\ ˜ì Ñ‘_ç™ÈÎOk. Jk
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ |ÅÇ‘Ï# Ѩ~°z"ÕÜ«Ú@KÕ, P ~ÀyH© U B+¨^èŒ=Ú WzÛ#ѨÊ\˜H© x„+¨ÊÜ≥∂[#"Õ∞
J=Ù`ÀOk. =∂ ^ŒQÆæ~° L#fl =∞O„`« – `«O„`« â◊‰õΩÎÅhfl P =∞ǨÏ=∂‡i =ÚO^Œ∞ H˘éQ͉õΩO_®
áÈ`«∞<åfl~Ú. g∞ =O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å<≥=i<≥·<å P„â◊~ÚOz U^≥·<å =∞O„`«=Ú–`«O„`«=Ú–B+¨^èŒ=Ú
á⁄Ok `«^•Ìfi~å =∂ „Ѩ[ʼnõΩ ã¨∞YâßO`«∞Å#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∂Å<Õ L^ÕÌâ◊O`À<Õ "Õ∞q∞^ŒÌ~°O D
J~°ú~å„u W@∞"≥·Ñ¨Ù =KåÛO.
g∞ =O\˜ ~åHõ∆ã¨∞Å∞ J\˜ì =∞ǨÏ=∂‡~°∞Å#∞ x~ÀkèOK«QÆeˆQ â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∞, LáêÜ«∞=ÚÅ∞
Hõey LO\Ï~°x qO@∂ LO\ÏO. g∞=O\˜"åix =â◊Ѩ~°K«∞H˘x, `«^•Ìfi~å =∂ „Ѩ[Å#∞ "Õ∞=Ú
HÍáê_»∞HÀ"åÅx =∂ L^ÕÌâ◊O. Jk ~åAÅ=∞QÆ∞ =∂‰õΩ q^èŒ∞ºHõÎ^èŒ~°‡"Õ∞ Hõ^•!
=∂ ~å[º=ÚÖ’x =∞O„`«„^Œ+¨ìÅ∞ =∂‰õΩ K≥Ñ≤Ê# H˘xflH˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz
''h=Ù Q˘Ñ¨Ê =∞O„`«â◊H˜ÎQÆÅ ^•#=Ù—— Jx "Õ∞=Ú J#∞‰õΩO@∞<åflO. =∂ ã¨OHõÅÊ=Ú, ^≥·=x~°‚Ü«∞O
‰õÄ_® XˆH f~°∞QÍ L<åfl~Ú HÍÉ’Å∞! WѨC_»∞ h=Ù `å~°ã¨Ñ¨_®¤=Ù. x#∞fl XHõ HÀiHõ HÀ~°∞`«∞<åflO.
P qã¨∂z"åºkè =∂ „Ѩ[Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«‰õΩO_® LO_»∞#@∞¡ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞. JO`ÕHÍ^Œ∞.
=∂ „Ѩ[Å#∞ h=Ù Ç≤ÏOã≤OK«=^ŒÌx =∂ =∞#q.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 465
Hõ~°¯\˜: F ~å*Ï! XHõ ~åAQÍ, h „Ѩ*ψH∆=∞O HÀi#"å_»"≥·, =∞Oz HÀiHõ<Õ HÀ~å=Ù. h
q`«~°}jÅ`« `«Ñ¨ÊHõ "≥∞K«∞ÛHÀ`«QÆæ^Õ. g∞i^ŒÌ~°∞ <å‰õΩ WѨC_»∞ QÆ∞~°∞`«∞Å∞ºÅ∞ Hõ^•! WHõ WѨÊ\˜
#∞O_ç g∞ ~å[º=ÚÖ’x U „áê}˜x <å‰õΩ <Õ#∞QÍ Ç≤ÏOã≤OK«#x g∞‰õΩ =∂@ Wã¨∞Î<åfl#∞. g∞
Jcè+=ì¨ Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO\Ï#∞. P qã¨∂z "åºkèx x"åiOK«\ÏxH˜ =∞O„`«O `«Ñʨ Hõ K≥ÑÙ¨ `å#∞.
q„Hõ=Ú_»∞: HÍh, h=Ù [#‡`«ó ~åHõ∆ã≤q Hõ^•! „ѨHõ$u x~°‚Ü«∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOz #~°-[O`«∞
^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ Éèí∞lOK«∞@ hÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~ÚL#flk. =∞i h=Ù 'JÇ≤ÏO㨗 #∞ xÜ«∞uQÍ
„QÆÇ≤Ï¿ãÎ WHõ D h â◊s~°x~°fiǨÏ}ÜÕ∞ Hõ+¨ì`«~°O J=Ù`«∞O^Õ"≥∂? WOH˘Hõ q+¨Ü«∞O. h=Ù Z=~À,
h ѨÓ~°fi=$`åÎO`«"Õ∞q∞\’, WO`«\ ˜ P`«‡^Œ$+≤ì Z\Ï¡ á⁄O^•"À `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx =∂‰õΩ L#flk.
Hõ~°¯\˜: ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! g∞i^ŒÌ~°∞ „Ѩ=zOz# P`«‡=K«#=ÚÅ∞ <åÜ≥ÚHõ¯ 'P`«‡^Œ$+≤ì— H˜ ZO`À
^Œ$_è»`«fiO KÕ‰õÄ~åÛ~Ú.
<Õ#∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞ XHõ Ѩ~°fi`«=ÚÃÑ· P~°∞<≥ÅÅ∞ ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ LO_ç L<åfl#∞. P
`«~∞° "å`« ã¨=∂kè#∞O_ç ÖË=QÍ<Õ (=Ùº^•ú#HÍÅ=Ú#O^Œ∞) <åÜ«∞O^Œ∞ 'Éè’[#=Ú— QÆ∞iOz ã¨OHõÅÊ=Ú
L^Œ~ÚOzOk. r=ÙÅ#∞ ÉèHí O∆˜ KåÅ<Õ L^ÕâÌ O◊ `À<Õ W@∞"≥Ñ· Ù¨ =KåÛ#∞. WѨC_»∞ =∞~°Å PѨ~fi° `«tY~°O
KÕ~°∞`å#∞. ^蕺#x+¨ªÜ«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿáÈ`å#∞. XHõ tÖÏtÅÊOÖÏQÍ xâ◊ÛÅ`«fi=Ú =Ç≤Ï™êÎ#∞.
J=∞$`« ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ QÆ∞iOz ÉèÏ=#KÕã¨∂Î LO\Ï#∞. g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê# "åHͺ~°÷=ÚÅ#∞
=∞##O KÕã¨∂Î D rq`«=Ú QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO\Ï#∞. P `«~°∞"å`« <å WKåÛù#∞™ê~°OQÍ ZѨÊ\˜HÀ
JѨÊ\˜H˜ D Láêkèx `«ºlOz"Õ™êÎ#∞. D â◊s~°=Ú `«ºlOK«|_Õ=~°‰Ωõ <ÕxHõ U „áê}˜x Ç≤ÏOã≤OK«#∞.
WHõ <å W`«ó ѨÓ~°fiѨ٠qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞ q#O_ç. <Õ#∞ 'Hõ~°¯\˜— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ ~åHõ∆ã≤x.
Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`«Ñ¨Ù L`«Î~°k‰õΩ¯#QÆÅ XHõQÆ∞ǨÏÖ’ x=ã≤ã¨∂Î LO_Õ^•##∞. XHõ™êi Q˘Ñ¨Ê`«Ñ¨ã¨∞û
KÕã≤ „|Ǩχ^Õ=Ùx "≥∞Ñ≤ÊOKå#∞. |∞kú=∂O^ŒºOKÕ`« ''qã¨∂zHõ—— J<Õ ã¨∂Hõ; Láêkè`À "åºkè
ã¨fi~°∂ѨÙ~åÅÜ«∂º#∞. J<ÕHõ[#∞Å ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ∞ Ñ‘Å∞ÛK«∞ LO_Õ^•##∞. JѨC_»∞ QÆ∞}=O`«∞Å
~°Hõ∆}ÔH· „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ XHõ =∞O„`«=Ú#∞ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ „Ѩ™êkOK«@O [iyOk. F ~å*Ï!
„|Ǩχ^Œ`«Î"≥∞ÿ# P =∞O„`«=Ú#∞ g∞H˜Ñ¨C_»∞ LѨ^Õtã¨∞Î<åfl#∞. Jk „â◊^ŒúQÍ Ñ¨iîOK«∞"å~°∞ J\˜ì
Láêã¨<å|ÅOKÕ`«.... W`«~°∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’x â◊¥ÅÉÏ^èŒ#∞ Hõ∆}OÖ’ #tOѨ*ËÜ«∞QÆÅ~°∞.
HõÅ∞+≤`«<å_»∞ÅO^Œe â◊¥ÅÉÏ^èŒ#∞ `˘ÅyOK«∞@ H˘~°‰õΩ „|Ǩχ^Õ=ÙxKÕ „Ѩ=zOK«|_ç#
qã¨∂zHÍ=∞O„`«=Ú#∞ <å=^ŒÌ#∞O_ç g∞i^ŒÌ~°∞ ã‘fiHõiOK«∞@‰õΩ ã≤^ŒúOHõO_ç. J^Œ∞QÀ.... JHõ¯_»
U^À ã¨~°ã¨∞û Hõ#|_»∞`ÀOk. JHõ¯_çH˜ =∞#O =ÚQÆ∞æ~°O #_»z"≥à◊√§^•O. ™êfl#=Ú, PK«=∞#=Ú
=ÚyOz# `«~°∞"å`« <Õ#∞ =∞O„`«„Ѩ^•#O KÕ™êÎ#∞.
❖
"å~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ #n`«@O *Ë~å~°∞. „Ѩ[Å ˆH∆=∞"Õ∞ Pâ◊Ü«∞=ÚQÍ QÆÅ ~åA – =∞O„`«∞e^ŒÌ~°∂
P ~åHõ∆ã≤H˜ QÆ∞~°∞ÉèÏ=O`À „Ѩ}Ï=∞O KÕâß~°∞. „|Ǩχ„áÈHõÎ=Ú, ã≤kú^•Ü«∞Hõ=Ú J~Ú#\˜ì qã¨∂z
466
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞O„`«=Ú#∞, P=∞O„`«=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨OHõÅÊq^è•#=Ú#∞ Hõ~°¯\˜ #∞O_ç <Õ~°∞ÛH˘<åfl~°∞.
Hõ~°¯\˜ : q∞„`«∞ÖÏ~å! g∞‰õΩ, g∞ ~å[º=Ú#‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ! WHõ <å‰õΩ ÃãÅ=Ù WÑ≤Ê¿ãÎ, <å
ã¨fi™ê÷#=Ú#‰õΩ KÕ~°∞H˘O\Ï#∞.
q„Hõ=∞~åA : F ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÖÏ! n~°^… ÇÕ Ï‘ ! D qã¨∂p=∞O„`«=Ú =∂‰õΩ „Ѩ™êkOK«∞@KÕ W@∞=∂‰õΩ,
J@∞ =∂ „Ѩ[ʼnõΩ ZO`À "Õ∞Å∞ KÕâß=Ù. WѨC_»∞ h=Ù =∂‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù=Ù, ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åeq‰õÄ_®
JÜ«∂º=Ù. h g∞^Œ "å`«ûźO`À Q“~°=O`À h‰õΩ `«y# Éè’[#ã¨^Œ∞áêÜ«∞O K≥Ü«∂ºÅx "Õ∞=Ú
J#∞H˘O@∞<åfl=Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë, *Ï˝#∞Å P=â◊ºHõ`« D Éèí∂q∞ÃÑ· ZO`À L#flk.
WѨC_»∞ "Õ∞=Ú XHõ xâ◊ÛÜ«∂xH˜ =KåÛO. =∂ÃÑ· Hõ~°∞}`À, „¿Ñ=∞`À =∂ D xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞
JOwHõi™êÎ=x `«Å∞™êÎ=Ú. ã¨[˚#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å#∞ „¿Ñ=∞`À ^Œi≈Oz#O`« =∂„`«OKÕ`« "åi`À
¿ãflǨÏO ã≤kúã¨∞ÎO^Œx ÃÑ^ŒÌÅ∞ J#QÍ q<åfl=Ú. =∂ xâ◊ÛÜ«∞"Õ∞q∞\’ q#∞.
h=Ù JO^Œ"≥∞ÿ# PÉèí~°}=ÚÅ∞ ^èŒiOz =∞<ÀǨÏ~°"≥∞ÿ# PHõ$u`À =∂ ~å[QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ
~å=K«∞Û. JK«@ h=Ù ã¨∞YOQÍ UÖ’@∂ ÖˉõΩO_® LO_»=K«∞Û. JHõ¯_» "Õ∞=Ú =∂ ¿ã=‰õΩÅ#∞
xÜ«∞q∞™êÎO. "å~°∞ h‰õΩ J#fl áêhÜ«∞=ÚÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞ÛK«∞ h‰õΩ ¿ã= KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞.
Hõ~¯° \˜ : F ~å*Ï! h=Ù HÀi#>Ë,¡ <Õ#∞ XHõ ã¨∞O^Œ~¢° ãΑ ~°∂ѨO ^èiŒ ¿ã,Î h=Ù `«Ñʨ Hõ J#fláêhÜ«∞=ÚÅ∞
KÕ‰õÄ~°∞Û`å=Ù. HÍx, <Õ#∞ [#‡`«ó ~åHõ∆ã≤x Hõ^•! g∞ =∂#=ÙÅ∞ Éèí∞lOKÕ J#fláêhÜ«∞=ÚÅ∞
=∂‰õΩ ~°∞z™êÎÜ«∂? ÖË^Œ∞. ™ê=∂#º Éè’[#O =∂‰õΩ `«$Ñ≤Îx HõeyOK«=Ù. D ~åHõ∆㨠„Ѩ=$uÎ`À
‰õÄ_ç# ^ÕǨÏ=Ú L#flO`«=~°‰õΩ =∂ ã¨fiÉèÏ=O W>Ë¡ LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ, <å J#fláê<å^Œ∞Å
QÆ∞iOz h=Ù zOuOK«=^Œ∞Ì. xtÛO`«QÍ h ~å[ºO KÕi, „Ѩ[Å#∞ Hõ#fla_»¤Å=Öˇ áêeOK«∞HÀ.
<å‰õΩ ÃãÅ=Ù WÑ≤ÊOK«∞.
q„Hõ=∞~åA : h=Ù J#fl=∂@ x["Õ∞. J~Ú`Õ =∂„`«O UO? =ÚO^Œ∞QÍ XHõ ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘Î
~°∂Ѩ=Ú ^•eÛ#^•#"≥·, |OQÍ~°∞ PÉèí~°}=ÚÅ`À â’aèÅ∞¡K«∞, =∂ JO`«óѨÙ~°OÖ’ H˘<åflà◊√§
LO_ç q„âßOu fã¨∞HÀ. =∂ ~å*º=ÚÖ’x ^Œ∞+¨µÅì #∞, KÀ~°∞Å#∞, x~°O`«~–° Ç≤ÏO™êѨ~åÜ«∞}∞Å#∞
=kèOK«\ÏxH˜ XHõKÀ@‰õΩ KÕ~°∞ã¨∂Î LO\Ï=Ú. J\˜ì"åix h‰õΩ PǨ~°OQÍ ã¨=∞‰õÄ~°∞™êÎ=Ú.
h=ѨC_»∞ h ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘Î ~°∂Ѩ=Ú `«ºlOz, ~åHõ∆ã≤~°∂Ñ≤"≥· P =kèOѨ`«QÆ∞"åix Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞Ѩ~°fi`«
QÆ∞ǨÏÖ’xH˜ Q˘xáÈ~Ú JHõ¯_» Éèí∞lOK«∞. h=Öˇ JkèHõOQÍ Éèí∞lOKÕ"åiH˜ UHÍO`«Éè’[#"Õ∞
ÉÏQÆ∞O@∞Ok Hõ^•! J@∞¡ Éèí∞lOz `«$Ñ≤ÎQÍ P QÆ∞ǨÏÖ’ H˘O`«HÍÅO q„â◊q∞OK«∞. P `«~°∞"å`«
x^Œ∞~°ÖËz ã¨=∂kèã≤÷u ã‘fiHõiOK«∞. ã¨=∂kè#∞O_ç ÖËz# `«~°∞"å`« =∂ #QÆ~°O =ã¨∂ÎLO_»∞.
=∞~°Å Ü«∞^ä•qkèQÍ „‰õÄ~°∞Å∞, áêѨÙÅ∞ J~Ú#\˜ì „áê}∞Å#∞ h H˘~°‰õΩ ã≤^ŒúOKÕã≤ LOK«∞`«∂
LO\Ï=Ú.
h‰õΩ ã¨OHÀK«O JYö~ˆ ^¡ ∞Œ . W\Ï¡KÜ
Õ ∞« @O áêѨO HÍ^Œ∞. ''ã¨fi^è~ˆŒ ‡}K« Ç≤ÏOÃã=· =∞ǨHÍ~°∞}Ü«∂
ã¨=∂——.... ã¨fi^èŒ~°‡ ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Ç≤ÏO㨠‰õÄ_® =∞ǨHõ~°∞}`À ã¨=∂#"Õ∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 467
JO^Œ∞‰õΩ h=Ù XѨC‰õΩO>Ë, D h ¿ãflǨÏO =∂‰õΩ =∞Ô~O`À HÍÅO ÅÉèíº=∞ø`«∞Ok. Jk
=∂‰õΩ =∞ǨÏ^•#O^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. ¿ãflǨÏO ã≤÷~°Ñ¨_ç# `«~°∞"å`«, q~°∞^Œúã¨fiÉèÏ==Ú`À
‰õÄ_ç# r=ÙÖˇ·#ѨÊ\˜H©, "åi=∞^茺 ¿ãflǨÏ|O^èŒO `˘ÅQÆ^Œ∞Hõ^•! "Õ∞=Ú, WHõÃÑ· x#∞fl 'HõO^Œ~å^Õq—
Jx Ñ≤Å∞™êÎO.
~åHõ∆ã≤ : F ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®! J>Ë¡ JQÆ∞QÍHõ! h=O\˜ L`«Î=∞ „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨µÅ =∂@ fã≤"ÕÜ«∞QÆÅ<å?
<å 'PHõeÉÏ^茗 q+¨Ü«∞OÖ’ h=Ù K«∂ѨÙK«∞#fl B^•~°º=Ú#‰õΩ ã¨O`«ã≤OK«∞K«∞<åfl#∞. h‰õΩ, D
=∞O„uH˜, h „Ѩ[ʼnõΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
❖
P =ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[QÆ$ǨÏO KÕ~å~°∞. P ~å„`«O`å P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ K«iÛOK«∞
H˘O@∂ QÆ_çÑ≤"Õâß~°∞. ã¨∞O^Œ~°¢ã‘Î ~°∂ѨO ^èŒiOz# P ~åHõ∆ã≤ =∞~°∞<å_»∞ #QÆ~°OÖ’x qO`«Å∞,
qâıëêÅ∞ Jhfl K«∂z=zÛOk. ~åA, =∞O„`«∞Å∞ `«=∞ `«=∞ ~åK«HÍ~°º=ÚÅÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ<å~°∞.
P q^èŒOQÍ P~°∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. U_»= ~ÀA ~å„u q„Hõ=∞=∞Ǩ~åA `«#
Éèí@∞Å#∞ Ñ≤eÑ≤OKå_»∞. F Éèí@∞ÖÏ~å! `«Hõ∆}O "≥à◊§O_ç. `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞+¨ì„Ѩ=$uÎ HÍ~°}OQÍ
=∞# ~å[âßã¨#=Ú#∞ J#∞ã¨iOz =∞~°}tHõ∆ qkèOѨ|_ç, Kå=ÙÔH· Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl <Õ~°ã¨∞÷Å∞
UU K≥é™êÅÖ’ ZHõ¯_≥H¯õ _» L<åfl~À qKåiOK«O_ç. J\˜ì <Õ~ã° ∞¨ Å÷ O^Œih =∞# #QÆ~åxH˜ fã¨∞‰õΩ~°O_ç——
––– Jx P*Ï˝Ñ≤OKå_»∞. tHõ∆Ü≥ÚHõ¯ J=∞Å∞ÔH· Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl H˘O`«=∞Ok <Õ~°ã¨∞÷Å#∞ XHõKÀ\˜H˜
~°Ñ≤ÊOKå~°∞. ~åA P ~åHõ∆ã≤x ã¨g∞Ñ≤Oz, ''F HõO^Œ~å^Õg! WkQÀ..... g~°O^Œix h‰õΩ PǨ~°OQÍ
Wã¨∞Î<åfl#∞. g~°∞ <Õ~°„Ѩ=$uÎ HõÅ"å~°∞. =∂ ~å[âßã¨#=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz =∞~°}^ŒO_»#
qkèOѨ|_ç#"å~°∞. JO^Œ∞KÕ`« h‰õΩ PǨ~°O J=Ù`å~°∞—— Jx ѨeHÍ_»∞.
P ~åHõ∆ã≤ ã¨O`À+≤OzOk. ~åA=^ŒÌ ÃãÅ=٠ѨÙK«∞ÛH˘#flk. `«# cèHõ~°"≥∞ÿ# PHÍ~°=Ú#∞
^èŒiOz, "å~°O^Œix `«# Éèí∞[OÃÑ· "Õã¨∞H˘x Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞Ѩ~°fi`« QÆ∞ǨωõΩ i=Ùfi# ZyiOk. "åix
ã¨∞+¨µìQÍ Éèí∞lOz =¸_»∞~ÀAÅ∞ x^Œ∞iOzOk. PHõe f~°∞@KÕ ã¨fiã¨÷z`«Î J~Ú 'ã¨=∂kè—x
J=^èŒiOzOk. S^Œ∞ ã¨O=`«û~åÅ∞ ã¨=∂kèÖ’ LO_çáÈ~ÚOk. XHÍ<˘Hõ ~ÀA ã¨=∂kè#∞O_ç
=Ùº`å÷#O á⁄OkOk. ~åA q„Hõ=∂~°∞¯x Jaè„áêÜ«∞O QÆ∞~°∞ΉõΩ=K«∞Û@KÕ =∞m§ H˜~å`«~å[ºO
„Ѩ"ÕtOzOk. JHõ¯_» ~åA – =∞O„`«∞Å#∞ HõÅ∞ã¨∞H˘#flk. Lz`«=∞~åº^ŒÅ `«~°∞"å`«, P =ÚQÆ∞æ~°∞
P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨OÉèÏ+¨}Å`À#∞, J<ÕHõ Hõ^䕄Ѩã¨OQÆ=ÚÅ`À#∞ H˘xfl ~ÀAÅ∞ QÆ_çáê~°∞. XHõ
~ÀA, ~åAKÕ ã≤^Œú=Ú QÍqOK«|_ç#\˜ì, =kèOѨ|_»`«QÆæ „áê}∞Å#∞ `«#"≥O@ ÔQ·H˘x Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞
Ѩ~°fi`«=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù i=Ùfi# ZyiáÈ~ÚOk.
❖❖❖
468
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
14. HõO^Œ~å^Õq
F ~å=∞K«O„^•! <Õ\ ˜H˜‰õÄ_® P ~åHõ∆ã≤ P Ѩ~°fi`«=ÚÃÑ·<Õ x=ã≤™ÈÎOk. XHõѨC_»∞ ^蕺#x+¨ª
Ü«∞O^Œ∞, =∞~˘HõѨC_»∞ =Ùº`å÷#ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ LO_çLO\’Ok. P H˜~å`«„ѨÉèí∞=Ù, J`«x =∞O„u
=∂„`«O HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ HÀÔ~¯Åhfl `«ºlOz"Õã≤, âßO`«z`«∞ÎÖˇ·, q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx á⁄O^•~°∞. P
~åA Ü≥ÚHõ¯ =Oâ◊Ѩ~°OѨ~°Ö’x `«~åfiu „ѨÉèí∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® P ~åHõ∆ã≤`À q∞„`«`«fi=Ú Hõey
LO@∞<åfl~°∞. JѨC_»ÑC¨ _»∞ P ~åHõã∆ ≤ ~å=@O, "å~°∞ ^Œ∞+¨rì =ÙÅ#∞ P"≥∞‰õΩ PǨ~°OQÍ W=fi@O...
WѨÊ\˜H© P ~å[ºOÖ’ [~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ „Ѩ`«∞ºÑ¨HÍ~°O K≥Ü«∞º@"Õ∞ ã¨fiÉèÏ=OQÍ
HõeyLO\Ï~°∞ Hõ^•! Ü≥∂QÆã≤kúx á⁄OkÜ«Ú#fl P ~åHõ∆ã≤ `«# =∞O„`« – Ü≥∂QÆâ◊H˜ÎKÕ JHõ¯_ç
„Ѩ[ʼnõΩ HõeˆQ Ji+¨ì=ÚÅ#∞, Ñ≤âßKå^Œ∞Å #∞O_ç =KÕÛ ÉèíÜ«∂^Œ∞Å#∞ `˘Åyã¨∂Î LO\’Ok.
PÜ«∂ ~ÀQÆ=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® x"åiã¨∂Î LO\’Ok. ~å[ºO =Å# ~åHõã∆ H≤ ,˜ ~åHõã∆ =≤ Å# ~å[º=Ú#‰õΩ
LѨHÍ~°"Õ∞ [~°∞QÆ∞`«∂ =™ÈÎOk.
ZѨC_≥·<å XH˘¯Hõ¯™êi P Hõ~°¯\˜ KåÖÏHÍÅO =~°‰õΩ ^蕺#x+¨ªÜ«∞O^Œ∞ LO_»@O [iy`Õ,
P HÍ~°}OKÕ`« KåÖÏHÍÅO H˜~å`«~å[ºO =KÕÛkHÍ^Œ∞. JѨC_»∞ JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞, ~ÀQÆx"å~°}H˘~°ÔH·
XHõ Z`≥·Î#„Ѩ^Õâ◊OÖ’ P"≥∞ q„QÆǨÏO ™ê÷Ñ≤Oz.... P q„QÆǨxfl ѨÓlã¨∂Î LO\Ï~°∞. P"≥∞#∞
''HõO^Œ~å^Õq——, ''=∞OQÆàı`«~°—— J<Õ ¿Ñ~°¡`À P~åkèã¨∂Î LO@∞<åfl~°∞.
JѨÊ\˜#∞O_ç, P ~å[º=Ú#∞ áêeOKÕ ~åAÅO`å ã≤OǨã¨#O Jkè+≤ªOKÕ=ÚO^Œ∞
HõO^Œ~å^ÕqÜ≥ÚHõ¯ q„QÆǨτѨu+¨ì ~å[ºOÖ’ ZHõ¯_À JHõ¯_»KÕã≤, JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ~å[ºÉèÏ~°O
ã‘fiHõiOKÕ"å~°∞. J\Ï¡ „Ѩu+¨ª KÕÜ«∞HõáÈ`Õ JHõ¯_ç „Ñ¨[ʼnõΩ Ji+¨ìO HõÅ∞QÆQÆÅ^Œx JHõ¯_ç ÃÑ^ŒÌÅ
Jaè„áêÜ«∞O. ''HõO^Œ~å^Õqx ѨÓlOK«∞@KÕ „Ѩ[Å∞ Ji+¨ì=ÚÅ #∞O_ç, ~ÀQÆ=ÚÅ#∞O_ç q=ÚH˜Îx
á⁄O^Œ∞`å~°∞—— J#∞ XHÍ<˘Hõ ^Œ$_è»ÉèÏ=# JHõ¯_ç „Ñ¨[ʼnõΩ â◊√Éèí, „âıÜ«∞ã¨∞ûÅ<Õ HõÅ∞QÆ∞*Ëã¨∂Î
L#flk. P"≥∞ q„QÆǨÏ=ÚÅ∞, ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÅ∞ <Õ\ ˜H© L<åfl~Ú. ѨÓlOѨ|_»∞K«∞<åfl~Ú. P ^Õq
Ü≥ÚHõ¯ ed`« z„`«=Ú‰õÄ_® JHõ¯_ç „Ñ¨[Å WO_»¡Ö’ JÅOHõiOK«|_ç Hõ+¨ì=ÚÅ∞, ~ÀQÆ=ÚÅ∞
`˘ÅyOK«∞#"≥· LO@∞<åfl~Ú.
ã¨HõÅ HÀ=∞Å =∞OQÆà◊HÍi}© Hõge`ådÅ =^茺=∞Ǩ[<å I
[Ü«∞u™ê„`« H˜~å`«[<åã¨Ê^Õ Ñ¨~°=∞É’^èŒ=f z~°^Õ=`åII
Jx P HõO^Œ~å^Õq „áêi÷OѨ|_»∞K«∞#flk. ''ã¨~∞° fiʼnõΩ ã¨ãº¨ ã¨=∞$kú, Sâ◊fi~°º=Ú, ã¨HÅõ ã¨OѨ`∞« ÅÎ ∞,
PÜ«Ú~å~ÀQƺ=ÚÅ∞ „Ѩ™êkOK«∞ =∂ HõO^Œ~å^Õq ^Œ∞+¨ìtHõ∆}–t+¨ì~°Hõ∆} KÕã¨∂Î ã¨~°fi^• =∞=Ú‡Å#∞
HõxHõiOK«∞#∞QÍHõ—— Jx, JHõ¯_ç ã¨~°fi[#∞Å∞ „áê~°÷#Å∞ KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 469
15. ã¨g∞Hõ∆
F ~å=∞K«O„^•! =∞# D ''P^蕺`«‡ `«`«fi„Ѩã¨OQÆO—— Ö’ ''D „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuΗ—
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘xfl qâıëêÅ∞ q=iOK«\ÏxˆH, h‰õΩ, D 'Hõ~°¯\˜ „Ѩâ◊flÅ∞— K≥áêÊ#∞. nxx |\˜ì
„QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤Ok Uq∞\˜?
D [QÆ`«ÎO`å – PkQÍx, =∞^茺QÍx, JO`«=ÚQÍx ÖËx, Ѩ~°=∞HÍ~°}=Ú J~Ú#\˜ì –
'„|Ǩχ=Ú— #∞O_Õ L`«Ê#fl=Ú J~Ú#k. „^Œ+¨ì-^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® Ѩ~°„|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞!
HÍx, Ü«∞^ä•~å÷xH˜, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ U Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® Un L`«Ê#fl"Õ∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞.
h\˜Ö’ "Õ~∞° "Õ~∞° PHÍ~°=ÚÅ∞ HõeyLO_Õ K«OK«Å `«~O° QÍÅ∞, QÆ∞O„_»\ ˜ P=$`«=Î ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl
Hõ#|_»∞`«∂ LO\Ï~Ú. hˆ~ P Jxfl PHÍ~°=ÚÅ∞QÍ Ñ¨i}q∞OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•! HÍh,
h~°∞ U^≥·<å =∂~°∞ÊK≥O^Œ∞`ÀO^•? =∞iOˆH^≥·<å JQÆ∞K«∞#fl^•? ÖË^Õ! J\Ï¡ˆQ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú
#O^Œ∞ Éèí∂`« – Éèíq+¨º`ü – =~°Î=∂# HÍÖÏ`«‡Hõ"≥∞ÿ#\˜ì D [QÆ`«∞Î L#flk. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∞ÿ# ã¨=∞`«fi – ™ê=∞º`«fi=ÚÅ#∞ U=∂„`«O U Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® `«ºlOK«@O ÖË^Œ∞.
J@∞¡ `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Hõ~°Î J~Ú, D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x~å‡}O KÕ™ÈÎOk.
'H˘Ü«∞º —Ö’ XHõ q„QÆǨÏO K≥Hõ¯|_»∞K«∞#fl@∞¡QÍ<Õ, D Hõ#|_»∞K«∞#fl 'ã¨$+≤ì— J#|_Õ ^ŒO`å
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ, „|Ǩχ=Ú#O^Õ XHÍ<˘Hõ 'q∞^䕺HõÅÊ#— ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~ÚOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
JO`ÕHÍx ''D ã¨$+≤ì JO`å ZHõ¯_ç#∞O_À |Ü«∞Å∞^Õi WHõ¯_çH˜ ZѨC_À=zÛ KÕ~°∞K«∞#flk—— Jx
„Éèíq∞OK«‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! D ^Œ$â◊º=Ú „|Ǩχ"Õ∞!
c[=ÚHõO>Ë – P‰õΩÅ∞, ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞, Ѷ¨Å=ÚÅ∞ "Õ~å? HÍ^Œ∞ Hõ^•! HÍh, J=hfl "Õ~°∞ "Õ~°∞
PHÍ~°=ÚÅ`À qÅHõ∆}OQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. D J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x HõxÑ≤ã¨∞Î#fl
[QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞. HÍx, aè#flOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. ѨÙ+¨Ê – Ѷ¨Å – P‰õΩÅ ã¨`«Î
c[=ÚÖ’ L#flO`« =~°‰õΩ – ''ѨÙëêÊ^Œ∞Å ã¨`«Î‰õΩ – c[=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î‰õΩ—— – U"≥∞ÿ<å ÉèË^ŒO
L#fl^•? „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ z`ü#‰õΩ ('`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@— J#∞ `«`«Î fi=Ú#‰õΩ).... KÕ`«º=Ú#‰õΩ
(`≥eÜ«∞|_»∞ `«`Ϋfi=Ú#‰õΩ) ÉèË^Œ=Ú ÖË^Œ∞. "åÜ«Ú=Ù#‰õΩ, P "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ K«Å#=Ú#‰õΩ
ÉèË^Œ"Õ∞q∞ LO@∞O^À K≥ѨC? z`ü‰õΩ, KÕ`«º=ÚʼnõΩ (`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ, `≥eÜ«∞|_»∞@‰õΩ) ÉèË^ŒÉèÏ=
=∞O`å qKå~°}ÖË#\˜ì ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Õ U~°Ê_»∞`ÀOk. ÖËHõ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. J\˜ì Éè^Ë ÉŒ Ïè =# Jã¨`º« "Õ∞
HÍ|\˜ì, ''JÜ«ÚHõÎ=Ú, ^Œ∞óYHÍ~°Hõ=Ú—— ‰õÄ_® JQÆ∞K«∞#flk. Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞ '=∂Ü«∞— KÕ`«
=∂„`«"Õ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl\˜ì P 'ÉèË^Œ^Œ$+≤ì— #tOKåÅO>Ë, 'P`«‡qKå~°}— J<Õk =∂„`«"Õ∞ LáêÜ«∞O.
P`«‡qKå~°}KÕ, ''^Œ$â◊º=Ú „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ q<åºã¨"Õ∞!——... Jx ã¨∞ã¨Ê+¨ìO HÍQÆÅ^Œ∞.
D „ÉèÏOu HÍ~°}~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. =∞~°Å WO`«Ö’<Õ, *Ï˝#=ÚKÕ #tOK«
QÆÅ^Œ∞. JqKå~°}KÕ L`«Ê#fl"≥∞#ÿ k HÍ|\˜ì qKåiOK«∞@KÕ`« `˘ÅyáÈ`ÀOk. F ~°ÑÚ¨¶ ‰õΩÅuÅHõ=∂!
~å=∞K«O„^•! h=Ù ''ÉèË^Œ^Œ$+≤ìÜÕ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ „ÉèÏOu—— x `«ºlOz"Õ~Ú.
470
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ZѨC_≥`· Õ „|Ǩχ™êH∆Í`å¯~°O J=Ù`«∞O^À JѨC_»∞ D =∂Ü«∞#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ Z~°∞QÆ QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù.
D =∞# =~°Î=∂# 'LѨ^Õâ◊O— „â◊^ŒúQÍ qO@∂ LO>Ë.... „ÉèÏOu ~°∂Ѩ=Ú#QÆŠǨÏ$^ŒÜ«∞„QÆO^äŒ∞Å∞
„Hõ=∞OQÍ `«Ñʨ Hõ KèkÕ Oz"ÕÜ∞« |_»∞`å~Ú. P `«~∞° "å`« WHõ J*Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯ â◊ÉÏÌ~=÷° ÚÅ QÆ∞iOz#
ÉèË^ŒÉèÏ==∞O`å ã¨∞ÊùiOK«‰õΩO_®<Õ áÈ`«∞Ok. J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ h"Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ '„|Ǩχ=Ú—
J~Ú L#fl@∞¡ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. 'z`«Î=Ú— #‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#\˜ì Jq^Œº, J\˜ì D z`«Î=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl
J#~°÷=ÚÅ∞.... Jhfl‰õÄ_®, D LѨ^Õâ◊=ÚKÕ `«Ñ¨ÊHõ âßOuOK«QÆÅ=Ù.
❖❖❖
D Hõ~°¯@∞ºáêMϺ#O Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°O:
D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk.
„|Ǩχ=Ú #O^Õ LO\’Ok.
„|Ǩχ=Ú #O^Õ Å~Ú™ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ D [QÆ`«∞Î ã¨~°fi^• „|Ǩχ"Õ∞!
D „^Œ+¨ì „|Ǩχ"Õ∞.
'^Œ~°≈# – ^Œ$â◊º=ÚÅ∞— D „^Œ+¨ìHõ#fl "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ Jq ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 471
VI. SO^Œ= – „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
1. „|Ǩχ=Ú '=Å#— [QÆ`«∞Î?
N~å=Ú_»∞ : „â◊√`«∞Å∞, (''`«™ê‡^•fi U`«™ê‡^•`«‡# PHÍâ◊ó ã¨OÉè∂í `«ó—— =O\˜) H˘xfl =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ
^•fi~å, ''„|Ǩχ=Ú =Å# [QÆ`«∞Î L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k—— Jx „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! WHõ¯_» '=Å#—
(because of) J<Õ Ñ¨OK«g∞`«`«∞Ê~°∞+¨✺ =∞#‰õΩ q#|_»∞`ÀOk. J#QÍ, P "åHõº=ÚÅ∞ '[QÆ`«∞Î –
„|Ǩχ=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞—— Jx „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î#fl>Ë¡ Hõ^•! JѨC_»∞ ''D ã¨~°fi=Ú Jaè#fl=Ú—— Jx =∞#O
Z\Ï¡ J#QÆÅO?
áÈh, ''[QÆ`«∞Î, „|Ǩχ=Ú "Õ~°∞ "Õ~°∞—— J<Õ x~°‚Ü«∂xˆH =¿ãÎ, =∞#O =∞# D ã¨OÉèÏ+¨}Ö’
LѨÜ≥∂yã¨∞Î#fl â◊|Ì „Ѩ=$uÎ JO`å D [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#^Õ Hõ^•! W\˜ì â◊ÉÌ
*ÏÅO`À „|Ǩχ=Ú#∞ „ѨuáêkOK«@O Z\Ï¡? WHõ qKå~°}QÍx, LѨ^Õâ◊OQÍx ™ê^茺Ѩ_Õ^≥\Ï¡?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: J=Ù#∞. â◊|Ì „Ѩ=$uÎ „|Ǩχ=Ú#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜OK«ÖËx =∂@ x["Õ∞.
LѨ^Õâ◊=Ú H˘~°‰õΩ âßGHÍ~°∞ÅKÕ âßG=ÚÅO^Œ∞ `å`å¯eHõOQÍ HÍqOK«|_»∞K«∞#fl ÉèË^ŒHõÅÊ#KÕ`«
=∂„`«"∞Õ D â◊|Ì „Ѩ=$uÎ (=∞#ã¨∞û, |∞kú, P`«‡, „|ǨχO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ â◊|Ì „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞) ã¨OÉèqí OK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. Ö’Hõ =º=Ǩ~°O H˘~°ÔH· HÍqOK«|_»∞K«∞#fl â◊|Ì „Ѩ=$uÎ`À ‰õÄ_ç# LѨ^Õâ◊=∞O`å
'„ѨuÜ≥∂y— =∞iÜ«Ú 'ѨHõ∆=Ú—✺✺ (To Counter an approach before proposing a finer concept)
=∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂!
"åã¨Î"åxH˜ ''ã¨`«º=Ú—— J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ =∂„`«"Õ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ^•xx =∞Ô~=fi~°∞ ^Õx
KÕ`«‰õÄ_® K«∂Ñ≤OK«ÖË~°∞. J~Ú`Õ t+¨µº_»∞ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_≥·, P`«‡#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ
L^Œ∞º‰õΩÎ_≥·Ü«Ú#flѨC_»∞ (L^Œºq∞ã¨∞Î#flѨC_»∞) `«`«fi^Œi≈ J~Ú#\˜ì QÆ∞~°∞=Ù ''Wk HÍ^Œ∞——-''<Õu——-
J<Õ J~å÷xfl ã¨∂zOKÕ J<ÕHõ â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À, ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∂Î, t+¨µº#‰õΩ
`«# J#∞Éèí=O – J=QÍǨÏ# U"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À Uq∞\’ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl_»∞. J@∞¡ QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ
t+¨µºÅ‰õΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_»∞K«∞#fl"Õ âßG=ÚÅ∞ ‰õÄ_®! âßG=ÚÅ ^•fi~å H˘O`« qkè –
xÜ«∞=∞=ÚÅ#∞, =∞iH˘O`« qKå~°}#∞ ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ Ö’Hõ=Ú#‰õΩ JOkã¨∞Î<åfl~°∞. âßG=ÚÅ#∞
r~°‚O KÕã¨∞H˘#fl\˜ì H˘O^Œ~°∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ âßG™ê~åxfl =∞~°Å `«=∞#∞ P„â◊~ÚOz#"åiH˜
✺
ѨOK«g∞ `«`«∞Ê~°∞+¨ / qÉèíHõÎ „Ѩ`«ºÜ«∞O : '=Å#<£, HõO>ˇ, Ѩ\ ˜ì.
✺✺
„ѨuÜ≥∂y (Criticism) : ^Õx QÆ∞iOz J~Ú<å㨈~, ^•x ÉèË^Œ=ÚQÍx, JÉèÏ==Ú QÍx `≥eÜ«∞KÕ¿ã
„Ѩuáê^Œ#=Ú (''Jk J@∞¡ JQÆ∞@‰õΩ gÅ∞ ÖË^Œ∞—— J#∞ „Ѩuáê^Œ#)
ѨHõ∆=Ú (Holding) : U^≥·<å ã¨OkQÆú"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú#∞ H˘xfl J#∞=∂# „Ѩ=∂}=ÚÅKÕ xâ◊Û~ÚOK«@O.
472
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
É’kèã¨∞Î<åfl~°∞. É’^èŒã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ Z\˜ì Ѩ^Œ*ÏÅ=ÚʼnõΩ, "åHõºÑ¨~°OѨ~°Å‰õΩ JO^Œ*ÏÅ#\˜ì P
„|Ǩχ`«`«fi=Ú#∞ P t+¨µº_»∞ QÆ∞~°∞âßG"åHõº=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`«, ã¨fiqKå~°}τѨÉèÏ=O KÕ`«
`«#Ü«∞O^Õ, J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
WHõ h „Ѩâ◊fl‰õΩ =^•ÌO. XHõ n~°…"≥∞ÿ#, ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú#∞ Ѩ~°jeã¨∞Î#flѨC_»∞ =∞#O
=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# `«`«Î fiÉ’^èŒ#∞ J=QÆ`«O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOKåe. JO`ÕHÍx, =∞^茺֒ =∞^èÕº
=∂~°æOQÍ K≥Ñ≤Ê# XHõ¯"åHõº=Ú#∞ =∂„`«O fã¨∞H˘x, q∞QÆ`å^ŒO`å „Ñ¨Hõ¯‰õΩ<≥\ ˜ì, `«~°˚# – Éèí~°˚#Å∞
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ@ì_»O Lz`«OHÍ^Œ∞.
ÉÏÅ∞x`À `«e¡ ''<åÜ«∞<å! JkQÀ ^ŒÜ«∞ºO, h=Ù =Ú^ŒÌ u#HõáÈ`Õ =zÛѨ_»∞`ÀOk,—— Jx
'^ŒÜ«∞º=Ú— J#|_Õ JHõ¯_» ÖËx q+¨Ü«∞O HõeÊOz K≥ѨC`«∞Ok. HÍx Jk "åã¨Î==∂? HÍ^Œ∞. ''P
`«e¡H˜ JHõ¯_» ^ŒÜ«∞ºO HõxÑ≤OzOk—— Jx U=∂„`«O J#∞HÀ=Ú Hõ^•! JHõ¯_» P `«e¡H˜ a_»¤ Hõ_»∞ѨÙ
xO_® uO_ç u#@O =ÚYºO. J\Ï¡Qˆ âߢ™êÎÅ∞ ‰õÄ_® ''„|Ǩχ=Ú – [QÆ`∞« —Î — Jx K≥ÑC¨ K«∞#flѨC_»∞
''[QÆ`«∞Ζ„|Ǩχ=Ú——.... J#|_Õ Ô~O_»∞ q+¨Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ XHõ\ ˜ XHõ f~°∞QÍ,
=∞~˘Hõ\ ˜ =∞~˘Hõ f~°∞QÍ L<åfl~Ú—— Jx K≥ѨCK«∞#fl@∞¡QÍ H˘kÌ¿ãѨ٠Z=iÔH·<å JxÑ≤OK«=KÕÛ"≥∂.
''J\˜ì Éè^Ë =Œ º=Ǩ~°=∞O`å 'JÉè^Ë ^Œ $Œ +≤—ì H˘~°Hˆ HõeÊOK«|_»∞`ÀOk——. Jx „QÆÇÏ≤ OK«@"Õ∞ ã¨^=Œ QÍǨÏ#
Jx =∂ L^ÕÌâ◊O. ''Jã¨b =º=Ǩ~°ÉèË^Œ HõÅÊ#Å∞ âßG=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∂e?—— Jx JO\Ï"å?
=∞#O ã¨fiѨflOÖ’ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞, =∞#∞+¨µºÅ#∞, H˘O_»Å#∞, "≥Ú^ŒÖˇ·#q K«∂ã¨∂Î LO\Ï=Ú. J=hfl
L<åflÜ«∂? LO>Ë ZHõ¯_»∞<åfl~Ú? ÖˉõΩO>Ë, HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl J#∞Éèí=O =∂>Ëq∞\˜? ã¨fiѨflOÖ’
Hõ#|_Õ ''XHõ WÅ∞¡, XHõ q∞„`«∞_»∞ —— – D ~Ô O_»∞ XˆH 'HõÅÊ#— ÖËHõ 'TǨϗ KÕ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« |_®¤Ü∂« ?
P ~Ô O_çO\˜x ^≥· fi`«O J<åÖÏ? J^≥· fi`«O J<åÖÏ? Jx~°fiK«hÜ«∞O J<åÖÏ? ....XHõ ã¨fiѨflOÖ’x
PÜ«∂ HõeÊ`«=ã¨∞Î=ÙňH Wxfl ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Páêkã¨∞Î<åfl=Ú Hõ^•! WHõ ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù J~Ú#\˜ì
P`«‡ QÆ∞iOz „ѨuáêkOKåÅO>Ë Zxfl Ѩ^Œú`«∞Å∞ HÍ"åe? LѨ^Õâ◊=Ú H˘~°ÔH· PÜ«∂ â◊ÉÏÌ~å÷Å∞
J=â◊ºHõ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. âßG=ÚÅ∞ ~°zOK«|_Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, ÖËHõ `«`Ϋ fi=Ú É’kèOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
J<ÕHõ â◊|Ì=ÚÅ∞, "å\˜H˜ J~°÷=ÚÅ∞ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. ^•x#∞O_ç q+¨Ü«∞O qÉèÏQÆO
KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk.
HÍ~°} ÉèÏ==Ú – HÍ~°ºÉèÏ==Ú (Cause & Effect)
™êfiq∞ ÉèÏ==Ú – ã¨fiÉèÏ==Ú
¿ÇÏ`«∞=Ù – ¿ÇÏ`«∞=∞O`«=Ú
J=Ü«∞==ÚÅ∞ – J=Ü«∞q
ÉèË^ŒÑ¨i}Ï=∞=Ú – JÉèË^ŒÑ¨i}Ï=∞=Ú
ÉèÏ==Ú – Ѩ^•~°÷=ÚÅ "≥·z„`«º=Ú
q^μ РJq^μ
ã¨∞Y=Ú – ^Œ∞óY=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 473
W=hfl HõeÊ`« qÉèÏQÆ=ÚÅ∞, Ѩ^Œ*ÏÅ=ÚÖË....XѨCH˘O\Ï#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Ü«∞^ä•~å÷xH˜,
=~°Î=∂# „Ѩ=K«#=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''ÅHõ∆ º=Ú—— J~Ú L#fl „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ U q^èŒ"≥∞ÿ# ÉèË^ŒHõÅÊ#Å∞
ÖË=Ù. HÍx, W=hfl âßG=ÚÅKÕ QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ HõeÊOK«|_®¤~Ú. ZO^Œ∞HÀã¨O? J*Ï˝#∞ʼnõΩ (People
who are not aware of), J~°ú*Ï˝#∞ʼnõΩ (People who are half-aware of) É’kèOK«∞@ H˘~°ˆH.
J\˜ì ÉèË^ŒHõÅÊ# JO`å.... ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù#∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl P`«‡*Ï˝x J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ
(t+¨µº_çH˜ É’kèOK«\ÏxÔH·) J`«ºO`« J=ã¨~°"Õ∞ J=Ù`ÀOk. `«`«Î fi*Ï˝#O „áêÑ≤ÎOz# `«~°∞"å`«
t+¨µºx ǨÏ$^ŒÜ«∞O #∞O_ç D ÉèË^ŒHõÅÊ# ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ LѨâ◊q∞OK«∞K«∞#flk. WHõѨC_»∞ =∞ø#=Ú
=∂„`«"Õ∞ âı+≤OK«∞K«∞#flk.
J*Ï˝xH˜, D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ ^Œ$â◊º=∞O`å ‰õÄ_®.... YO_»=ÚQÍ, J~°÷=Ú HÍxkQÍ,
^Œ∞óY Éèíi`«"≥∞ÿ#kQÍ, JQÆ=∞º"≥∞ÿ#kQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. JѨC_»∞ ã¨OH˜¡+¨ì"≥∞ÿ# qKå~°} P=㨺Hõ=¸,
â◊~°}º=¸ J=Ù`ÀOk. J@∞¡ D ^Œ$â◊ºO, JQÆ=∞ºOQÍ, J~°÷O HÍxkQÍ HõxÑ≤OK«@O [~°∞QÆHõáÈ`Õ,
=∂ =O\˜ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ~°OQƄѨ"Õâ◊O K≥Ü«∞º=Åã≤# JQÆ`«ºO Uq∞ LO@∞Ok? "Õ∞=Ú P`«‡
QÆ∞iOz, J<å`«‡ QÆ∞iOz É’kèã¨∞Î<åfl=Ú. J@∞¡ =∂ "åHõº=ÚÅ∞ qO@∞#fl P t+¨µº_»∞ „Hõ=∞OQÍ
''D ^Œ$â◊º=Ú – P^ŒºO`«~°Ç≤Ï`«=Ú, qÉèÏQÆâ◊¥#º=Ú, JYO_»=Ú – J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞
HÍx =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞—— Jx ^Œ$_è»OQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! J\ì̃ P`«‡É’^茄áêÑ≤Î
„Hõ=∞OQÍ `«Ñ¨ÊHõ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
J~Ú`Õ WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O D ^≥· fi`«HõÅÊ##∞ L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· „â◊^•ú㨉õΩÎÅ`À q#∞. HÍÅ∞Ö’
=ÚÅ∞¡ qiy#ѨC_»∞ UO KÕ™êÎO? =∞~˘Hõ =ÚÅ∞¡`≥zÛ HÍeÖ’ qiy# =ÚÅ∞¡#∞ P =ÚÅ∞¡
ã¨Ç¨Ü«∞O`À ɡ·@‰õΩ ÖÏy, PÃÑ· P Ô~O_»∞=Úà◊√§ P=Å áê~°"Õ™êÎO Hõ^•? J\Ï¡ˆQ, D ^≥· fi`å^≥· fi`«
É’^èŒ ‰õÄ_® *Ï˝#„áêÑ≤Î [iˆQ=~°ˆH =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù#∞ "≥O@#O\˜ LO@∞Ok. PÃÑ·, JO`å „QÆÇ≤ÏOK«
|_ç# `«~°∞"å`«, J`«_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ, ã¨fiÉèÏ= ã≤^ŒúOQÍ ã¨~°fiѨ^Œ*ÏÅ=Ú#∞ `å<Õ `«ºlã¨∞Î<åfl_»∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ H˘O^Œ~°∞ `«=∞`«=∞ HõÅÊ#Å QÆ∞iOz "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ∞ KÕã¨∞H˘O@∂
LO\Ï~°∞. HÍx D "å^Œ#Åhfl "Õ^•O`ÀѨ^Õâ◊=Ú#‰õΩ Ñ¨Ó~°fi=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨OÉèíqã¨∂Î LO\Ï~Ú.
`«`«Î fiO Ziy# `«~°∞"å`«, D r=Ùx ''"åã¨Î=–HõeÊ`«—— ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«|_ç#
`«~°∞"å`« WHõ PÃÑ· ^≥· fi`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°}ÜÕ∞ LO_»^Œ∞. D "åK«º=Ú (K≥ѨC@) "åK«Hõ=Ú
(K≥Ñʨ |_»∞#k) Å ã¨OÉO^èOŒ '^≥· fi`«^$Œ +≤—ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂„`«"∞Õ U~°Ê_»QÅÆ ∞QÆ∞K«∞#flk. L`«=Î ∞^Œ$+≤Hì ˜
`å~å¯}O J#∞Éèí="Õ∞. J\˜ì J#∞Éèí==Ú#‰õΩ D K«~°Û JO`å ZO`À J=ã¨~°=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx
=∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
F ~åѶ∞¨ "å! h=Ù '=Å# – #∞O_ç— Jx K≥ÑC¨ =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ#∞ É’^èŒ H˘~°‰Ωõ LѨÜ∂≥ yOK«|_Õ
™ê^èŒ# ѨiHõ~°=ÚÅ∞QÍ =∂„`«"Õ∞ K«∂_®e.
(L^•: ''Ü«∞`À"å W=∂x Éèí∂`åx *ÏÜ«∞<ÕΗ— ^Õx #∞O_≥·`Õ ã¨=∞ã¨Î Éèí∂`«=ÚÅ∞ L`«Ê#fl
=∞=Ù`«∞<åflÜ≥∂:——.... Wk ™ê^èŒ#"åHõº=Ú =∂„`«"Õ∞.)
474
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WHõ JYO_»„|Ǩχ=Ú#∞ „ѨuáêkOKÕ =∞Ǩ"åHͺÅ∞✺ L<åfl~Ú. D =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ
ÅH∆ͺ~°÷O J~Ú#\˜ì ''<Õ#∞ JYO_»∞_»#∞—— J#∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# Z~°∞HõÜ«∞O^Õ h=Ù h z`«Î=Ú#∞
xÅáêe. J@∞¡ xÅ∞ѨÙ`«∂<Õ <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å qO@∂ LO_»∞.
❖
''„ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞—— J~Ú#\˜ì D =∞#ã¨∞û Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«
L^Œ~ÚOz, `«# ~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#fl, D [QÆ`«∞Î#∞ qã¨ÎiOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk.
=∞#ã¨∞û#∞ |>Ëì [QÆ`«∞Î LO@∞Ok. =∞#ã¨∞û‰õΩ "Õ~°∞QÍ [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞.
=∞#ã¨∞û ÖˉõΩO>Ë [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
'=∂Ü«∂~°∂Ѩ=Ú— J~Ú L#fl D [QÆ`«∞Î#∞ „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ =∞#¿ãû Z\Ï¡ qã¨ÎiOѨKÕ™ÈÎO^À
h‰õΩ K≥ѨÊ\ÏxH˜, ã¨∞É’^èŒHõ"≥∞ÿ# 'SO^Œ=ÙÅ∞— J#∞ "åiH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ =$`åÎO`«=Ú
K≥ѨÙ`å#∞. Jk q<åfl"å.... ''D [QÆ`«∞Î JO`å „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞——.... J#∞ q+¨Ü«∞=Ú QÆ∞iOz
ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# xâ◊ÛÜ«∞O á⁄O^ŒQÆÅ=Ù. ã¨OHõÅÊ=∂„`«OKÕ`« L^Œ~ÚOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì D „uÖ’Hõ=ÚÅ
QÆ∂iÛ# „ÉèÏOux `«ºlOz, âßO`«z`«∞Î_»"Ò`å=Ù. J\˜ì Ѩi*Ï˝#=Ú h‰õΩ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥·
LO_»\ÏxH˜ ã¨ÇϨ HõiOK«QÅÆ ^Œ∞. <åÜ«∞<å! ã¨∂Hõ;"≥∞#ÿ ^Œ$+≤ì ã¨∞xt`«"∞≥ #ÿ „Ѩ[`˝ À <å "åHõº=ÚÅÖ’x
q"ÕHõ™ê~åxfl „QÆÇ≤ÏOKå"å, WHõ PÃÑ· =∞<À"åºkè Ü≥ÚHõ¯ 'Tã¨∞— J~Ú<å LO_»^Œ∞. ''SO^Œ=
LáêMϺ#=Ú—— J#|_Õ D ѨÙ~å`«#"≥∞#ÿ Hõ^ÖŒä ’x q+¨Ü∞« Ѩi*Ï˝#OKÕ ''D [QÆ`OΫ `å =∞<À=∂„`«"∞Õ .
Wã¨∞HõÖ’ #∂<≥ LO@∞O^•? D â◊s~å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ã¨`«º^Œ$+≤ìKÕ ÖË=Ù—— J#∞#\˜ì XHÍ<˘Hõ #∂`«#
^Œ$+≤ì JÅ=_»∞K«∞#flk.
<åÜ«∞<å! ~åѶ¨∞"å! ~åQÆ^ÕfiëêÅKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl D z`«Î"Õ∞ ''ã¨O™ê~°=Ú—— Jx Ñ≤Å∞=
|_»∞`ÀOk. ~åQÍ^Œ∞Å∞ =∞#ã¨∞û#∞O_ç `˘Åy# =∞~°∞Hõ}∆ O D ã¨O™ê~° „Éè=í ∞‰õÄ_® `˘ÅyáÈ`ÀOk.
z`«Î"Õ∞ Jxfl\˜H© =¸ÅO. z`«Î"Õ∞.... áêÅ#, qKå~°}, =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨=∂Ö’K«#, ã¨Oáê^Œ#, ^è•~°} "≥Ú^ŒÖˇ·# PÜ«∂ Ö∫H˜Hõ „H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°OQÍ `«#‰õΩ`å<Õ
qã¨Îi™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! =∞#O ZѨC_≥ѨC_»∞ U^Õk ÅHõ∆ º=ÚQÍ Hõey LO\Ï"≥∂,
J^ŒO`å J@∞¡QÍ ã‘fiÜ«∞z`«"Î ∞Õ Ñ¨i}q∞OK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇÏ≤ OK«O_ç. D ^Œ$â◊º=Ú#O`«\h˜ `«#Ü«∞O^Œ∞
^èŒiOK«∞K«∞#flk PHÍâ◊~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z`«Î"Õ∞HÍx, =∞iOH˘Hõ>Ën HÍ^Œ∞. z`«Î"Õ∞ „Hõ=∞OQÍ D ^ÕǨÏ=Ú
– WO„kÜ«∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç =iÎã¨∞Î#flѨC_»∞, ''D ^ÕǨÏ=Ú <Õ#∞. D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ <Õ#∞. Wk
✺
''JǨÏO „|Ǩχã≤‡—— : <Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞.
''`«`Ϋ fi=∞ã≤—— : h=Ù JkÜÕ∞ J~Ú L<åfl=Ù
''ã¨~°fiO Yefi^ŒO „|Ǩχ—— : W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞
''r"À „|¿Çχu <å Ѩ~°ó : D r=Ù_»∞ „|ǨχÜÕ∞ J~Ú L<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 475
<Õ#∞ KÕã∞¨ <Î åfl#∞. g~°∞ <å "å~°∞. Wq <å Ѩiq∞`«∞Å∞—— J#∞#\˜ì JǨÏOÉèÏ==Ú#∞, =∞=∞HÍ~°=Ú#∞,
„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. z`«Î=ÚÖ’x z^ŒOâ◊=Ú JǨÏOHÍ~°OQÍ#∞, [_»Oâ◊=Ú [QÆ„^Œ∂ѨO
J~Ú# ^Œ$â◊º=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk.
z`«Î=Ú
z^ŒOâ◊=Ú [_»Oâ◊=Ú
JǨÏOHÍ~°=Ú ^Œ$â◊º=Ú
x~åHÍ~°∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Pkã¨$+≤ì✺ Ü«∞O^Œ∞ 'ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖËx"Õ— J~Ú#\˜.... D Éèí∂q∞,
PHÍâ◊O "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$â◊º*ÏÅ=Ú#∞ XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHÍ<˘Hõ ã¨fiѨfl=Ú=Öˇ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
=∞~˘HõѨC_»∞ ã¨~°fi=Ú#∞ (ã¨fiѨfl qâı+¨=ÚÅ=Öˇ) `«ºlOK«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ, JѨC_»∞ J`«_»∞
^Œ$â◊º=Ú#∞ QÍOK«∞@ÖË^∞Œ . WOH˘HõÑC¨ _»∞ J`«_∞» .... D ã¨$+≤,ì ã≤u÷ , ÅÜ«∞=ÚÅ#∞, ѨOK«É∂íè `åu‡Hõ
"≥∞#ÿ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞, JǨÏOÉèÏ==Ú#∞, ã¨=∞+≤ì – ã¨∂Hõ; ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ç≤Ï~°}ºQÆ~ƒ° ù ^ÕÇϨ =Ú#∞,
ã¨∂„`å`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞.... g\˜#xfl\˜h ‰õÄ_® ''â◊¥#º"Õ∞ Hõ^•!—— J#∞ *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
J#QÍ, J`«x ^Œ$+≤ìÖ’ W=hfl ã¨fiѨfl=ã¨∞Î=ÙÅ=Öˇ 'ÖËx"Õ— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : J\ì̃ „Ѩ^=Œä ∞ ÉèÏ=##∞ KÕÜÚ« "å_»∞. „uÖ’Hõ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D ã¨=∞+≤Hì ˜ Hõ~ΰ $`«fi=Ú
=Ç≤ÏOK«∞@ÜÕ∞ J`«x ã¨fiÉèÏ=O.
„ѨâßO`«=Ú, x~°‡Å=Ú J~Ú# [ÅOÖ’ ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊O J`«ºO`« ã¨∞O^Œ~°OQÍ "åºÑ≤ã¨∂Î
LO_»∞#@∞¡, ã¨~fi° "åºÑ≤ J~Ú#\˜ì P`«‡ ÉèQí "Æ å#∞_»∞. 'q+¨Ü∞« ~°∂Ѩ=ÚÅ∞— J#^Œy#\˜ì D ã¨~fi° ^ÕÇϨ
– =∞#ã¨∞ûÅÖ’ "åºÑ≤OzÜ«Ú<åfl_»∞. Jk J\Ï¡ LO_»QÍ.... D 'z`«Î=Ú— J<Õ ÉÏÅ∞_»∞ J*Ï˝#
HÍ~°}OKÕ`« ''q∞^䕺~°∂Ѩ"Õ∞—— J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞Î#∞ ÉË`åà◊q<åºã¨=Ú=Öˇ K«∂K«∞K«∞<åfl_»∞.
J^Õ z`«Î=Ú *Ï˝#=Ú á⁄Ok#ѨC_»∞ xifiHÍ~°=Ú, â◊√^Œú=Ú, x`«º=Ú JQÆ∞ `«`«Î fi"Õ∞ `å#x, 'J^Õ
`«k`«~°∞Å∞ ‰õÄ_®— Jx Z~°∞QÆ∞K«∞#flk.
WѨC_»∞ ''SO^Œ"ÀáêMϺ#O—— Jx Ö’Hõ„Ѩã≤kúÔHH˜¯Ü«Ú#fl XHÍ<˘Hõ Hõ^äŒ#O q<åfl"À, WHõ...
=∞=∞HÍ~°=Ú#∞, „Éèí=∞#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º=Ú#∞ P`«‡ Z@∞¡ á⁄O^Œ∞@ [~°∞QÆ∞
K«∞#fl^À h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ# â◊|Ì=ÚÅ`À L`«Î=∞"≥∞ÿ# J~°÷ã¨Ç≤Ï`«OQÍ, ^Œ$ëêìO`«
Ü«ÚHõÎOQÍ h‰õΩ Jk K≥ѨÊ\ÏxH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ#∞. Wk J<ÕHõ ã¨Oâ◊Ü«∂Å#∞ x"åiOK«QÆÅ^Œ∞.
„â’`«Å ǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ "åºÑ≤Oz HõÅHÍÅO LO_»QÆÅ^Œx JaèÖÏ+¨.
✺
Pkã¨$+≤ì : ã¨~°fi^• â◊√^Œú`«`«fi"Õ∞ J~ÚL#fl K≥·`«#º=Ú ''ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí=O á⁄O^≥^Œ#∞
QÍHõ—— J#∞ ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞@ 'Pkã¨$+≤ì— QÍ K≥ѨÊ|_ç#k.
476
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
âßGqkèx J#∞ã¨iOK«‰Ωõ O_®, ^Œ$ëêìO`åÅ∞ ÖˉΩõ O_®, Hõi#î Ѩ^*Œ ÏÅO`À ZO`« Q˘Ñ¨Êq+¨Ü∞« O
K≥Ñ≤Ê<å „â’`«Å∞ P#OkOK«ÖË~°∞ Hõ^•! Hõ^äŒÅ∞, ^Œ$ëêìO`åÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å „â’`«Å Jaè~°∞zx
^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ "Õ∞=Ú K≥ѨCK«∞<åflO ã¨∞=∂!
❖❖❖
2. "Õ~°∞ "Õ~°∞ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
F „Ñ≤Ü«∞~å=∞K«O„^•! ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ =∞uÊ„`«∞^Õ=ÙÅ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ – D SO^Œ=ÙʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# XHÍ<˘Hõ Hõ^äŒ# K«=∞`å¯~°=Ú#∞ <å‰õΩ, =∞# D qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬H˜-XHõѨC_»∞
K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. WO^Œ∞ ''D [QÆ`«∞Î =∞<À=∂„`«"Õ∞—— Jx x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. „â◊^ŒúQÍ q#∞.
❖
ã¨~åfiO`«~åºq∞, Ѩ~°=∂#O^Œã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ <å `«O„_ç „|Ǩχ^Õ=Ùx <Õ#∞ XHõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
W@∞¡ „ѨtflOK«@O [iyOk- ''`«O„_ô! D ã¨$+¨µìÅhfl Z\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? D ã¨$+≤ì~°∂Ѩ=Ú#
HõxÑ≤ã¨∞Î#fl^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ U^≥·L#flk? ZHõ¯_ç#∞O_ç „áêÑ≤ΙÈÎOk.?——
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : Ѩل`å! =ã≤ëêª! XHõ `«\ÏHõOÖ’x [ÅOÖ’ qz„`«"≥∞ÿ# P=~°Î=ÚÅ∞ (Circles)
U~°Ê_»∞`«∂ LO\Ï~Ú. J=hfl [Å=ÚÜ≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚÖË Hõ^•! D =∞#ã¨∞û =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
HõÅÊ<åâ◊H˜Î Hõey LO\’Ok. J^Õ W@∞¡ [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞Êùi™ÈÎOk. D „Ѩâ◊fl qO@∞#flѨC_»∞
<å‰õΩ XHõѨÊ\˜ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# ã¨OѶ¨∞@# XHõ\ ˜ QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
❖
N„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : JkfifÜ«Ú_»#QÆ∞ <Õ#∞ XHÍ<˘Hõ HõÖÏÊO`«=ÚÖ’ [QÆ`«∞Î#O`å Ü«∞^ä•su
LѨã¨OǨ~°O KÕâß#∞. UHÍ„QÆ=∞#ã¨∞¯_»#Ü«∂º#∞. ã¨fiã¨÷z`«∞Î_»<≥·, P HõÅÊ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ~å„u JO`å
„ѨâßO`«=ÚQÍ q„â◊q∞OKå#∞. `≥Å¡"åiOk Ü«∞^䕄ѨHÍ~°OQÍ ã¨O^蕺=O^Œ<å^Œ∞Å∞ =ÚyOKå#∞.
WHõ HõÅÊ„áê~°OÉèíã¨∂K«HõOQÍ „Ѩ[Å#∞ ã¨$+≤ìOK«∞@‰õΩ L^Œ∞º‰õΩÎ_»<≥· `«ÖˇuÎ PHÍâ◊=Ú"≥·Ñ¨Ù ѨiH˜Oz
K«∂Kå#∞. P PHÍâ◊OÖ’ JO^èŒHÍ~°=ÚQÍx, „ѨHÍâ◊=ÚQÍx ÖË=Ù. JO`«=ÚÖË#\˜ì P PHÍâ◊O
â◊¥#º"Õ∞ J~Ú L#flk. J\Ï¡ H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅ∞ ѨiH˜Oz K«∂ã¨∂Î LO_»QÍ, P PHÍâ◊OÖ’ ZHõ¯_À
<å =∞<À<Õ„`åxH˜ "Õ~°∞"Õ~°∞ ã¨$+¨µìÅ∞ HõxÑ≤OKå~Ú. P ã¨$+¨µìÅhfl ‰õÄ_® Z\˜ì „Ѩu|O^èŒHõ=ÚÅ∞
ÖˉõΩO_®, K«Hõ¯QÍ =º=ã≤÷`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl@∞¡ QÆ=∞xOKå#∞. „Ѩu XHõ¯ ã¨$+≤ìÖ’#∞ XH˘¯Hõ¯ „|Ǩχ
LO_»@O QÆ=∞xOKå#∞. "å~°O^Œ~∞° <å „Ñ¨uaO|=Ú=Öˇ<Õ L<åfl~°∞. „Ѩuã¨$+≤ì Ü«∞O^Œ∞ ã¨fi~°–æ =∞~°Î º
–áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. HÍÅK«„Hõ=Ú, |∞∞`«∞=ÙÅ∞, Ѩ$käfi, T~°úfi–J^äÀ Ö’Hõ=ÚÅ∞,
ã¨fi~°æ-#~°Hõ=ÚÅ#∞ „áêÑ≤ÎOѨ*ËÜ«∞QÆÅ â◊√Éèí–Jâ◊√Éèí PKå~°=ÚÅ∞, "Õ^Œ–WuǨã¨, ѨÙ~å}=ÚÅ∞,
LѨx+¨`«∞ÎÅ=O\˜ qKå~°} „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩu ã¨$+≤ì „Ñ¨HÍâ◊–JO^èŒHÍ~°=ÚÅ`À,
#Hõ∆„`«=∞O_»Å=ÚÅ`À, ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ`À, Ѩ~°fi`«=ÚÅ`À – =∞<ÀǨÏ~°OQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. P
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 477
„|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ^Õ=`«Å∞, =∞#∞+¨µºÅ∞, <åQÆ∞Å∞, QÆO^èŒ~°∞fiÅ∞.... "åi"åi
Ö’Hõ=ÚÅÖ’ "≥ÅÜ«ÚK«∞O_»@O K«∂Kå#∞. Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞, HõÅÊ=ÚÅ∞, Hõ∆}=ÚÅ∞, xq∞+¨=ÚÅ∞,
Ѩ^•~°÷=ÚÅ L`«ÊuΖã≤÷u–LѨâ◊=∞#=ÚÅ∞.... W=hfl H˘O`«¿ãѨ٠QÆ=∞xOKå#∞. <å =∞<À
<Õ„`«=Ú#‰õΩ HõxÑ≤Oz# P Ѩk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ K«∂z KåÖÏ Pâ◊Û~°º K«H˜`«∞_»#Ü«∂º#∞.
''Wk Uq∞\˜? D „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl Z\Ï¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å~Ú? <å =∞<À<Õ„`«=ÚʼnõΩ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ
HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨$+¨µìÅ∞ WHõ¯_çH˜ ZÖÏ =KåÛ~Ú?——.... <åÖ’ <Õ#∞ ZO`« `«i¯OK«∞‰õΩ#flѨÊ\˜H© P
ã¨$+¨µìÅ =º=Ǩ~°"Õ∞q∞\’ <å‰õΩ É’^èŒÑ¨_»<ÕÖË^Œ∞.
JѨC_»∞ <å‰õΩ PHÍâ◊OÖ’ XHÍ<˘Hõ „|Ǩ‡O_»OÖ’ XHõ ã¨∂~°∞º_»∞ `å~°ã¨Ñ¨_®¤_»∞. "≥O@<Õ,
<Õ#∞ J`«xx ZÅ∞ÔQuÎ Ñ≤eKå#∞. ''F ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_®! W@∞ ~å=Ü«∂º! h"≥=~°∞? x#∞fl
ã¨$+≤ìOzOk Z=~°∞? <Õ#∞ WO`«=~°‰õΩ 'HõÖÏÊO`« x„^Œ— áÈ~Ú, WѨC_Õ x^Œ∞~° ÖËKå<Õ! D [QÆ`«∞Î
Åhfl Z\Ï¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~Ú? D q+¨Ü«∞O h‰õΩ `≥Å∞™ê? x#∞fl Z=~°∞ ã¨$+≤ìOKå~°∞? h‰õΩ
`≥e¿ãÎ `≥eã≤#^ŒO`å K≥ѨC!—— J<åfl#∞.
ã¨∂~°∞º_»∞ : ''¿ÇÏ „|Ǩχ^Õ"å! D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú#HõO`«\ ˜H© ã¨~°fi^• HÍ~°}~°∂ѨÙÅ∞ g∞ˆ~ Hõ^•!
nxx g∞ˆ~ Z~°∞QÆHõ áÈ=@"Õ∞q∞\˜? ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ F =∞Ǩ`å‡! Ñ≤`å=∞Ǩ! ##∞fl J_çy, <å
=Å# P „|Ǩ‡O_»=ÚÅ q+¨Ü«∞O qx q<À^•xfl á⁄O^Œ∞^•=∞#∞H˘O@∞<åfl~å? 㨈~. Wk
‰õÄ_® ã¨O`À+¨"Õ∞. qz„`«"≥∞ÿ# <å Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ QÆ∞iOz K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#O_ç.
¿ÇÏ Ñ¨~°=∂`å‡! '=∂Ü«∂â◊H˜Î— ÜÕ∞ x~°O`«~°O D [QÆxfl~å‡}=∞O`å KÕã¨∞H˘O@∂ áÈ`ÀOk.
`«`Ϋfi*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==Ú (ÖËHõ) '=∞~°∞Ѩٗ HÍ~°}OQÍ P =∂Ü«∂â◊H˜ÎKÕ „ѨHõ\ ˜OK«|_»∞#=hfl
'ã¨`«º=Ú—QÍ `ÀK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ¯™êi „Ѩɒ^èŒO á⁄O^Œ@O [iyO^•.... WHõ P `«~°∞"å`«
W^ŒO`å Jã¨`«º=ÚQÍ<Õ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. W@∞¡ D =∂Ü«∞ 'ã¨`ü–Jã¨`ü— ~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«ÚO_ç,
^Õâ◊–HÍÖÏ^Œ∞Å`À ‰õÄ_»∞H˘#fl^≥·, ѨizÛù#fl`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘x q[$Oaè™ÈÎOk. J~Ú`Õ W^ŒO`å
=∞<ÀqÖÏã¨=∂„`«"Õ∞#x `«`«fiA˝Öˇ·#\˜ì g∞‰õΩ "Õ~°∞QÍ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? ã¨~°fi=Ú ZiyÜ«Ú#fl\˜ì
g∞‰õΩ '=∂Ü«∞–=∞#ã¨∞û— Å qÖÏã¨O QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∂Î, WHõ SO^Œ=ÙÅHõ^äŒ qxÑ≤ã¨∞Î<åfl#∞.
❖
ÔH·ÖÏã¨Ñ¨~°fi`«Ñ¨Ù „H˜O^Œ ÉèÏQÆOÖ’QÆÅ [O|∂nfiѨOÖ’ 'ã¨∞=~°‚[@— J<Õ XHõ „Ѩ^Õâ◊O L#flk.
g∞ ‰õΩ=∂~°∞ÅQÆ∞ =∞sz "≥Ú^ŒÖˇ·#"åi x"åã¨O JHõ¯_ÕHõ^•! JK«Û@ 'WO^Œ∞=Ù— J<Õ XHõ QÆ$ǨÏã¨∞÷_»∞
x=ã≤ã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ Hõâ◊ºÑ¨Ùx =Oâ◊=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»∞. Q˘Ñ¨Ê ^èŒ~å‡`«∞‡_»∞.
„|Ǩχ*Ï˝x. ZšѨC_»∞, „|Ǩχx+¨µªÅQÆ∞ ™ê^èŒ∞ – ã¨`«∞ÊOQÆ=ÙÅ`À ™êOQÆ`«º=Ú Hõey LO_Õ"å_»∞.
J`«xH˜ KåÖÏHÍÅO =~°‰õΩ ã¨O`å#O HõÅQÆÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ÉèÏ~°º`Àã¨Ç¨, ÔH·ÖÏã¨Ñ¨~°fi`«
ã¨g∞ѨOÖ’ QÆÅ XHõ x~å‡#∞+¨º„Ѩ^Õâ◊O KÕi, JHõ¯_» [Å=Ú =∂„`«"Õ∞ fã¨∞H˘O@∂ Ѷ¨∞’~°`«Ñ¨ã¨∞û
„áê~°OaèOKå_»∞. KåÖÏHÍÅO QÆ_»z# `«~°∞"å`« XHõ~ÀA ÔH·ÖÏã¨<å^äŒ∞_»QÆ∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞
478
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
áê~°fifã¨"Õ∞`«∞_≥· „Ѩ`«ºHõ∆=∞Ü«∂º_»∞. |∞∞+¨ÉèÏ~°∂_è»∞Öˇ· "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl P Pk^ŒOѨ`«∞Å#∞ WO^Œ∞=Ù,
J`«xÉèÏ~°º ÉèíH˜Î~°ã¨Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# ™È΄`å^Œ∞Å`À ѨÓlOKå~°∞.
WO^Œ∞=Ù : ^Õ"Õâß! ÉèíQÆ"å#∞_®! áê~°fif<å^ä•! g∞ ^Œ~°≈#=ÚKÕ =∂ [#‡Å∞ ™ê~°÷Hõ=∞Ü«∂º~Ú.
=∂ÃÑ· Hõ~°∞}`À Q˘Ñ¨Ê `≥eq`Õ@Å∞, ^è•~°}Ï™ê=∞~°÷º=Ú, "Õ∞^äŒã¨∞û QÆŠѨk=∞Ok ‰õΩ=∂~°∞Å#∞
„Ѩ™êkOK«=∞x "Õ_»∞H˘O@∞<åfl#∞. J#∞„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»∞ : ''J>Ë¡ JQÆ∞#∞QÍHõ—— Jx =~°=Ú#∞ „Ѩ™êkOz ã¨Ñi¨ "å~°OQÍ JO`«~åú#=∞Ü«∂º_»∞.
WO^Œ∞=Ù ÉèÏ~åºã¨"∞Õ `«OQÍ ã¨O`À+¨OQÍ x*Ï„â◊=∞O KÕ~å_»∞. "åiH˜ HÍÅ„Hõ=∞OQÍ =∞Ǩ`Õ[ó
ã¨OѨ#∞flÅ∞, ™œO^Œ~º° =O`«∞Å∞ J~Ú# Ѩk=∞Ok Ѩل`«∞Å∞ HõeQÍ~°∞. "å~°O`å U_»∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ
„áêÜ«∞=Ú#ˆH ã¨~°fiâßG=ÚÅ∞ JÉèíºã≤OKå~°∞.
KåÖÏHÍÅO QÆ_»záÈ~ÚOk. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ WO^Œ∞=Ù, J`«xÉèÏ~°º `«=∞ `«#∞=ÙÅ#∞ KåeOz
q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ∞ JÜ«∂º~°∞. P Ѩ^Œ∞QÆ∞~°∞ SO^Œ=ÙʼnõΩ JHõ¯_» |O^èŒ∞=ÙÖˇ=fi~°∂ ÖË~°∞. "å~°∞
`«e`«O„_»∞Å qÜ≥∂QÆOKÕ d#∞flÖˇ·, P P„â◊=∞OÖ’ LO_»ÖËHõ JHõ¯_ç#∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. ÔH·ÖÏã¨
Ѩ~fi° `«tY~°OKÕi, JHõ¯_» XHõKÀ@ H˘O`«¿ã^Œf~°∞@ÔH· |ã¨KâÕ ß~°∞. „ѨÜ∂« }Ѩ٠|_»eHõ fi#`«~∞° "å`«,
XHõKÀ@ JO^Œ~°∞ ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ, W@∞¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞HÀ™êQÍ~°∞.
ã¨=∂"Õâ◊O – ã¨=∂Ö’K«#
*˺+¨ª™È^Œ~°∞_»∞ : `«=Ú‡ÖÏ~å! =∞# `«e¡`«O„_»∞Å∞ =∞##∞ q_»z q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅÜ«∂º~°∞. WHõ
"å~°Å QÆ∞iOz â’H˜OK«_»O J#=ã¨~°O, J„Ѩã¨∞Î`«O, J~°÷~°Ç≤Ï`«O ‰õÄ_®. "å~°∞ =∞#‰õΩ D
=∂#=^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOz =∞ǨϟѨHÍ~°O KÕâß~°∞. D =∂#=[#‡ XHõ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
J=HÍâ◊OQÍ =∞#‰õΩ âß„™êÎÅ∞ É’kèã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« =∞#O WѨC_»∞ Éèíq+¨º`«∞Î H˘~°‰õΩ
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°O HÍ"åe. „Ѩܫ∞uflOK«∞"å_Õ U^≥·<å ™êkè™êÎ_»∞. „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ K≥Ü«∞ºx"å~°∞
á⁄O^Õ^Õ=ÚO@∞Ok? KÕÜ«∞HõeˆQ^Õ=ÚO@∞Ok?
J~Ú`Õ WѨC_»∞ ^ÕxH˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKåe? =∞#‰õΩ WÇ¨Ï – Ѩ~°=ÚÅO^Œ∞ J`«ºO`« ã¨∞Y=Ú#∞,
„âıÜ«∞ã¨∞û#∞ KÕ‰õÄ~°ÛHõeˆQk Uk? H©iÎ, Sâ◊fi~°ºO, ã¨O`«$Ñ≤Î, P#O^•Å#∞ ™⁄O`«O KÕã¨∞HÀ"åÅO>Ë,
Uk ÅHõ∆ º=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç =∞#O „Ѩܫ∞uflOKåe? =∞# „Ѩ^è•# ÅHõ∆ º=Ú Uq∞\’ g∞~°O`å
g∞g∞ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ K≥ѨÊO_ç. JO^Œi Jaè„áêÜ«∂Å∞ ¿ãHõiOz# `«~°∞"å`« =∞#=∞O`å XHõ
x~°‚Ü«∂xH˜ =^•ÌO. JѨC_»∞ Éèíq+¨º`«∞Î HÍ~°º„Hõ=∞O x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO^•O.
Ô~O_»= ™È^Œ~°∞_»∞ : <å ^Œ$+≤ìÖ’, Z=iÔH·`Õ =∞Oz QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞, „QÍ=∞=ÚÅ∞ LO\ÏÜ≥∂ –
J\˜ì"å_»∞ Sâ◊fi~°º=O`«∞_»∞. =∞O_»ÖÏkèѨu J<ÕHõ =∞OkÃÑ· ÃÑ`«Î#O K≥ÖÏ~ÚOK«QÆÅ_»∞. Hõ#∞Hõ
=∞#=∞O^Œ~°O =∞O_»ÖÏkèѨ`«∞ÅO JÜÕ∞º LáêÜ«∞O Ü≥∂zOK«_»O =∞Ozk.
=¸_»= ™È^Œ~∞° _»∞ : ™È^Œ~∞° ÖÏ~å! =∞#‰õΩ ã¨fiÅÊq+¨Ü∞« "≥∞#ÿ \˜ì '=∞O_»ÖÏkèÑu¨ — ZO^Œ∞‰õΩ K≥Ñʨ O_ç?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 479
=∞O_»ÖÏkèѨ`«∞Å#∞ xÜ«∞q∞OKÕk, ÃÑiH˜"Õ¿ãk ~åAÖË Hõ^•! ~å*Ë =∞ǨÏ^≥·â◊fi~°º ã¨OѨ#∞fl_»∞.
Hõ#∞Hõ =∞#=∞O^Œ~°O ~åAÅO HÍ=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞ufl^•ÌO.
<åÅ∞QÆ= ™È^Œ~°∞_»∞ : J#flÖÏ~å! `«=Ú‡ÖÏ~å! ^ÕâßkèѨ`«º=∂? JO`«\ ˜`À `«$Ñ≤Î K≥O^Œ∞K«∞<åfl~å?
Jk ã¨i HÍ<ÕHÍ^Œ∞. =∞ǨÏkfiÉèí"À¿Ñ`«∞_»QÆ∞ ''K«„Hõ=iΗ— J~Ú`Õ J<ÕHõ ~å*ϺÅ#∞ ѨiáêeOK«
=K«∞Û#∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì =∞#‰õΩ K«„Hõ=iÎ Sâ◊fi~°º"Õ∞ "åOKè«hÜ«∞O. JO^Œ∞H˘~°ˆH „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°O
HÍ"åÅx <å Jaè„áêÜ«∞O.
S^Œ= ™È^Œ~°∞_»∞ : HÍ^Œ∞. K«„Hõ=iÎ ZO`«? J`«x =∞Ǩ~å[º"≥∞O`«? =∞#O =∞¿ÇÏO„^ŒÑ¨^ŒqˆH
ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«‰õÄ_»^Œ∞?
D q^èŒOQÍ J<ÕHõ `«~°˚# Éèí~°˚#Å∞ [iQÍ~Ú. z=iH˜ PYi ™È^Œ~°∞_»∞ ÖËKå_»∞.
PYi ™È^Œ~°∞_»∞ : =∞¿ÇÏO„^ŒÑ¨^Œq Jg Wg, L`«Î=∞"≥∞ÿ#=O@∞<åfl~å? Uq∞ `≥eq `«‰õΩ¯=
PÖ’K«#? ZO^Œ∞HõO\Ï~å? Jk „|Ǩχ^Õ=Ùx qÉèí==ÚÅ∞, PÜ«Ú+¨µ¬ ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ, ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#^Õ
Hõ^•? „|Ǩχ^Õ=Ùx Ü≥ÚHõ¯ H˘kÌxq∞+¨=ÚÅHÍÅOÖ’ =∞¿ÇÏO„^Œ∞x n~°…"≥∞ÿ# PÜ«Ú+¨µ¬ ã¨=∞ã≤
áÈ`ÀOk. HÍ|\˜ì HõÅÊ=Ú QÆ_»záÈ~Ú<å ‰õÄ_® #tOK«#\˜ì L`«Î=∞Ѩ^Œq U^≥·<å D Ö’HõOÖ’
L#fl^Õ"≥∂#x Ü≥∂K«# KÕ¿ãÎ ''„|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œq =∂„`«"Õ∞—— Jx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
*˺+¨ª ™È^Œ~∞° _»∞ : F `«=Ú‡ÖÏ~å! g∞ ã¨=∂Ö’K«#Åhfl q<åfl#∞. =∞# PYi ™È^Œ~∞° _»∞ K≥ÑC¨ K«∞#fl@∞¡,
ã¨=∞ã¨Î Sâ◊fi~°º=ÚÅÖ’ ÔHÖÏ¡ „|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œ"Õ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# Ѩ^Œq Jx =∂‰õΩ ‰õÄ_®
JxÑ≤™ÈÎOk. HõÅÊ=Ú #tOz<å, P Ѩ^Œq =∂„`«O #tOK«∞@ ÖË^Œ∞.
❖
q∞QÆ`å ™È^Œ~°∞ÅO`å D PÖ’K«##∞, ''=∞Ozk-=∞Ozk, ÉÏQÆ∞#flk-ÉÏQÆ∞#flk——† Jx
„Ѩâ◊Oã≤OKå~°∞. JO^Œ~°∂ HõÅã≤ ''[QÆ`ü ѨÓAº_≥·# „|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œq =∞#O á⁄O^Œ=Åã≤O^Õ——
Jx f~å‡xOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
ÉÏQÍ<Õ L#flk. HÍx „|ǨχѨ^Œq á⁄O^Œ@O JO>Ë =∂@ÖËO HÍ^Õ! Z\Ï¡ á⁄O^Œ@O? D
„Ѩâfl◊ "åi =∞#ã¨∞û#∞, Jxfl PÖ’K«#Å#∞ P„Hõq∞Oz"ÕãO≤ k. JѨC_»∞ J`«ºO`« `Õ*’ã¨OѨ#∞fl_≥#· \˜ì
ÃÑ^ŒÌ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ n~°…OQÍ PÖ’zOK«∞H˘x, PÃÑ· W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
*˺+¨ª ‰õΩ=∂~°∞_»∞ : F ã¨Ç¨ÏŸ^Œ~°∞ÖÏ~å! g∞~°∞ qKåiOK«=Åã≤# Ѩ<Õg∞ÖË^Œ∞. =∞#O „|Ǩχ^Õ=Ùx
k=ºÑ¨^Œ=Ú á⁄O^Œ∞q+¨Ü«∞"≥∞ÿ <å‰õΩ XHõ Q˘Ñ¨Ê LáêÜ«∞O `«@∞ìK«∞#flk. g∞~°O`å ^Œ$_è» z`«ÎO`À
<Õ#∞ K≥¿ÑÊk q#O_ç.
=∞#=∞O`å L`«Î=∞"≥∞ÿ# 'Pã¨#O— ã‘fiHõiOz Pã‘#∞Å=∞ø^•O.
''ã¨~°fi„ѨHÍâ◊=ÚʼnõΩ HÍ~°}Éèí∂`«∞_≥·, Ѩ~°=∞„ѨHÍâ◊=O`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»#∞ '<Õ<Õ!— <å
â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« <Õ<Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „|Ǩ‡O_»=Ú#∞ ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl#∞. WO`«Ö’<Õ ã¨OǨ~°O
480
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õÄ_® KÕã≤"Õã¨∂Î LO\Ï#∞.—— Jx ÉèÏ=#KÕ^•ÌO. r=# Ѩ~°ºO`«=Ú J\˜ì ^蕺#=Ú q_»∞==^Œ∞Ì.
=∞#O „|ǨχѨ^Œq á⁄O^Õ=~°‰õΩ J@∞¡ xâ◊ÛÅOQÍ ^蕺#O KÕã¨∂Î<Õ LO^•=Ú. F `«=Ú‡ÖÏ~å!
D â◊s~åÅ∞ ZѨÊ\˜ÔH·<å tkäÅO HÍ=Åã≤O^ÕHõ^•! Hõ#∞Hõ, D â◊s~°=Ú "≥·Ñ¨Ù =∞#O ^Œ$+≤ì
™êiOK«<Õ=^Œ∞Ì. =∞# ^ÕǨÏ=ÚÅ q+¨Ü«∞O HÍÅ „Hõ"Õ∞}Ï,... ''Uk U\’¡- Jk J>Ë¡——... JQÆ∞QÍHõ!
q∞QÆ`å"å~°O^ŒiH˜ P "åHͺÅ∞ J`«ºO`« ã¨=∞O[ã¨OQÍ HõxÑ≤OKå~Ú. "å~°O`å XHõ K«Hõ¯x
„ѨâßO`«"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. JHõ¯_» PÜ«∂™ê÷<åÅÖ’ Lz`åã¨#=ÚÅ#∞ ^èŒiOz
‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. =∞#ã¨∞ûKÕ, "å‰õΩ¯KÕ, â◊s~°=ÚKÕ =∞ø#O =Ç≤Ïã¨∂Î ^蕺#Ѩ~°∞ÅÜ«∂º~°∞. z„`«OÖ’
edOK« |_ç# K≥@¡Ü≥ÚHõ¯, P‰õΩÅ=Öˇ xâ◊ÛÅ`«fiO =Ç≤ÏOKå~°∞. ÉÏǨϺ=$`«∞ÎÅ#∞ x~ÀkèOz,
z`«Î=Ú#∞ JO`«~°∞‡YO KÕâß~°∞. WHõ PÃÑ· W@∞¡ zOuOK«™êQÍ~°∞.
❖
''WѨC_»∞ <å‰õΩ XHõ qHõã≤Oz#, qâßÅ"≥∞ÿ# Hõ=∞ÅO QÀK«~°=∞ø`ÀOk. P Hõ=∞Å=ÚÃÑ·
Pã‘#∞}˜‚ J~ÚL<åfl#∞. D [QÆ`«∞Î JO`«\ ˜H© „ã¨+¨ì – Hõ~°Î – Éè’HõÎ ‰õÄ_® <Õ<Õ. <Õ<Õ Dâ◊fi~°∞_»#∞.
Ü«∞[˝ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. *Ï˝#"Õ`«ÎÅQÆ∞ =∞ǨÏ~°∞¬ÅO`å <åÜ«∞O^Õ L<åfl~°∞.
tHõ∆, "åºHõ~°}=Ú–"≥Ú^ŒÖˇ·# JOQÆ=ÚÅ∞, ѨÙ~å}=ÚÅ∞–"≥Ú^ŒÖˇ·# LáêOQÆ=ÚÅ∞, QÍÜ«∞„f
Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# "Õ^Œ=∞O„`«=ÚÅ∞, ã¨~°fi=∂#=HÀ\˜.... W=hfl <åÜ«∞O^Õ ã≤÷u Hõey L<åfl~Ú. Ö’Hõ
áêʼnõΩÅ∞, Ü«∞=Ú_»∞, ã≤^Œ∞úÅ∞ x=ã≤OKÕ Ö’Hõ=ÚÅhfl <åÜ«∞O^Õ L<åfl~Ú. L`«Î=∞ ã¨fi~°=ÚÅ`À
qÉèí∂+≤`«"≥∞ÿ# ã¨fi~°æÖ’Hõ=Ú ‰õÄ_® <åÜ«∞O^Õ L#flk. J<ÕHõ Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, nfiѨ=ÚÅ∞ =#=ÚÅ`À
‰õÄ_ç Éèí∂=∞O_»Å=Ú, #Hõ∆„`«=∞O_»Å=Ú.... W=hfl <åÜ«∞O^Œ∞ xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ, WkQÀ, WѨC_»∞ „ѨHõ\ ˜`«
=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
PǨñ! D qâßÅ PHÍâ◊=Ú, ^Õ=`å¢ã‘ÎÅ`À J`«ºO`« ã¨∞O^Œ~°OQÍ LO_Õ ^Õ=Ö’Hõ=Ú,
^≥·`«º^•#=ÙÅ`À xO_ç LO_Õ áê`åà◊Ö’HõO.... W=hfl <åÜ«∞O^Œ∞ ZO`« ã¨Ç¨Ï[OQÍ â’aèã¨∞Î<åfl~Ú!
Ü«∞[˝É’è HõÎ J~Ú#\˜ì WO„^Œ∞_»∞ <åÜ«∞O^Õ „uÖ’Hõ#QÆ~=° ÚÅ#∞ áêeOK«∞K«∞<åfl_»∞. J~°∞QÀ. Ѩ<fl≥ O_»∞
=∞Ok Pk`«∞ºÅ∞ `«=∞ H˜~°}=ÚÅKÕ k‰õΩ¯Å#∞ xOÑ≤"Õã¨∂Î, Ѩ<≥flO_»∞ =∂ã¨=ÚÅ#∞ `«Ñ≤OѨ*ËÜ«Ú
K«∞<åfl~°∞. QÀѨÉÏÅ∞_»∞ QÀ=ÙÅ#∞ "Õ∞ѨÙ`«∂ LO\Ï_»∞ Hõ^•! J>Ë¡ WO„^Œ∞_»∞, Ü«∞=Ú_»∞, ‰õΩÉË~°∞_»∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# Ö’HõáêʼnõΩÅ∞ xÜ«∞uÜ«Ú‰õΩÎÖˇ·, <å JO`«~°OQÆ=ÚÖ’ L#fl\˜ì `«=∞ `«=∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∞
áêeOK«∞K«∞<åfl~°∞.
[Å=Ú#O^Õ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, <åÜ«∞O^Õ K«=∞`å¯~°=ÚÖˇ·# qq^èŒ <å=∞
~°∂áê`«‡Hõ"∞≥ #ÿ "ÕÖ "ÕÖÏk r=*Ï`«∞Å∞-r= ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞, r=ÙÅ∞† "åi H˘~°HÔ · PǨ~°-qǨ~°=ÚÅ∞
L`«Ê#fl=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. #tOK«∞K«∞<åfl~Ú. r=ÙÅO`å XHõÑC¨ _»∞ Sâ◊fi~°ºÜ«Ú‰õΩÅÎ ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
=∞~˘HõѨC_»∞ ^•i„^ŒºÉÏ^èŒKÕ „‰õΩOyáÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. g~°O^Œi H˘~°ÔH· `«Ñ¨ã¨∞û-„áê~°÷#-Ü≥∂QÆ
™ê^èŒ<åÅ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 481
D ã¨$+≤ì JO`å <å KÕ`«<Õ xi‡OK«|_»∞K«∞#flk. nx#O`å =∞#fiO`«~åÅ∞QÍ =∂i
áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl#∞. =∞~°Å =∞~˘HõÑC¨ _»∞, <Õ<Õ nx#O`å ã¨OǨ~°O KÕã∂¨ Î LO\Ï#∞. ã¨=∞ã¨Î Ö’Hõ=ÚʼnõΩ
Dâ◊fi~°∞_»#∞ <Õ<Õ. Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? ã¨~°fi^• P`«‡Ü«∞O^Õ ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl#∞. Hõ#∞Hõ Ѩ~°=∞
âßOuÜÕ∞ <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. WkQÀ, WѨC_»∞ ã¨$+≤ìHÍÅO. WѨC_çѨC_Õ ÅÜ«∞=Ú ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk.
Ü«ÚQÆ=Ú `«~°∞"å`« Ü«ÚQÆ=Ú =™ÈÎOk. áÈ`ÀOk. WѨÊ\˜H˜ XHõ „|Ǩχã¨O=`«û~°=Ú QÆ_»z
áÈ~ÚOk. D ~ÀA‰õΩ D HõÅÊ=Ú QÆ_»záÈ~ÚOk. WѨC_»∞ „|Ǩχ~å„u QÆ_»K«∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì
ѨÓ~å‚`‡« ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞, Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»#∞ J~Ú L#fl <Õ#∞ `«^#Œ O`«~° ã¨$+≤xì HõeÊOK«∞K«∞<åfl#∞.......——
❖
P Ѩk=∞Ok SO^Œ=ÙÅ∞ D ~°∂Ѩ=Ú Hõey#\˜ì ÉèÏ=Ѩ~O° Ѩ~Å° #∞ =∞#ã¨∞û`À J#∞ã¨O^è•#O
KÕÜ∞« ™êQÍ~°∞. H˘O`«HÍÅO QÆ_z» Ok. "å~°O`å Ѩ~fi° `«=Ú=Öˇ xâ◊ÛÅ∞ÅÜ«∂º~°∞. XHõ tÖÏq„QÆÇϨ O
ÖÏQÍ ã≤÷~°z`«ÎO`À ^蕺# x=∞QÆ∞flÅÜ«∂º~°∞. „|Ǩχ^Õ=Ùx ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ KåÖÏ HÍÅO ÉèÏ=# KÕã¨∂Î
LO_çáÈÜ«∂~°∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜ "å~°∞ =∞#ã¨∞ûÖ’x ã¨~°fi^À+¨=ÚÅ#∞ [~ÚOz"ÕÜ«Ú@KÕ, ''„|Ǩχ
Ѩ^Œ=Ú——#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«™êQÍ~°∞. J`«ºO`«â’Éèí`À ‰õÄ_»∞H˘#fl"åÔ~· z~°HÍÅO q~ålÅ∞¡K«∞<åfl~°∞.
¿ÇÏ „|Ǩχ^Õ"å! P q^èŒOQÍ P SO^Œ=ÙÅ∞ Láêã¨<å „Hõ=∞=ÚKÕ.... Ö’Hõ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯
„áê}∞ÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì – ã≤÷u – ã¨OǨ~°=ÚÅ QÆ∞iOz ÉèÏqOK«∞K«∞ =KåÛ~°∞. J@∞¡ „|Ǩϟ‡áêã¨#
Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆ∞flÖˇ·Ü«ÚO_»QÍ, ZѨC_À "åi Éè∫uHõ â◊s~åÅ∞ ZO_»‰õΩ – "å#‰õΩ – QÍeH˜
ã¨Oã¨Ê $â◊º q+¨Ü«∞"≥∞ÿÜ«ÚO_Õ XHõ ZO_»∞\ωõΩ =Öˇ <ÕÅ „"åeáÈÜ«∂~Ú. W@∞ J@∞ – zO^Œ~°
=O^Œ~°QÍ Ñ¨_çÜ«Ú#fl "åi â◊s~°ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ =∂O™êǨ~°∞Öˇ·#\˜ì J_»q =∞$QÍÅ∞ ÉèíH˜∆OKå~Ú.
W@∞¡ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ Ѩ`«#=Ú K≥Ok#`«~°∞"å`« ‰õÄ_® "å~°∞ ''„|ǨχÉèÏ=#—— (....<Õ#∞ ã¨$+≤ì Hõ~°ÎÜ«∞QÆ∞
„|Ǩχ#∞ – J#∞ ÉèÏ=#) KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. <åÅ∞QÆ∞ Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. HõÅÊHõ∆Ü«∞O
J~ÚOk. HõÖÏÊO`«=Ú =zÛѨ_ç#k. ã¨∂~°∞º_»∞ `«# fHõ}∆ H˜~°}=ÚÅKÕ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ^èŒfiOã¨O
KÕÜ«∞@O „áê~°OaèOKå_»∞. „Ѩà◊Ü«∞"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞, HõÖÏÊO`«"åÜ«Ú=ÙÅ∞ J<ÕHõ „áê}˜HÀ@¡#∞ <ÕÅ
‰õÄeÛ"Õâß~Ú. [QÆ`OΫ `å [Å=∞Ü«∞"≥∞áÿ È~ÚOk. WO`« `«`O« QÆO [~°∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H,© P SO^Œ=ÙÅ∞
=∂„`«O, â◊s~°~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·, J>Ë¡ ã¨∂Hõ; â◊s~°=Ú`À ‰õÄ_ç ^蕺#=Ú#O^Œ∞ x=∞QÆ∞flÖˇ· LO_ç L<åfl~°∞.
"å~°O`å P q^èŒOQÍ ã¨∞YOQÍ ''<Õ#∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»#∞. ã¨~°fi=Ú ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú
QÆÅ ^蕺#=ÚÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•! ''JǨÏO „|Ǩχ^Õ"åã≤‡—— J#∞ x+¨ª#∞ "å~°∞ g_»ÖË^Œ∞.
HÍÅ„Hõ=∞OQÍ "å~°∞ Ѩk=∞Ok „|ǨχÅ∞ J~Ú<å~°∞. "åiKÕ ã¨OHõeÊOK«|_ç# Ѩk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
"åi z`åÎHÍâ◊=Ú#O^Õ „Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~Ú.
J\˜ì Ѩk„|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’, XHÍ<˘Hõ „|Ǩ‡O_»=Ú#O^Œ∞ <Õ#∞ ã¨∂~°∞ºx ~°∂Ѩ=Ú
^èiŒ Oz#"å_»<·≥ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl#∞. ~å„u – ѨQàÆ §◊ #∞, `«k`«~° =ã¨∞*Î ÏÅ=Ú#∞ J`«ºO`« JHõ~ΰ $`«fi=Ú
=Ç≤ÏOz x~°fiiÎOK«∞K«∞<åfl#∞. PHÍâ◊=ÚÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î, HÍÅ – Hõ~°‡ qÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ xi‡OK«∞
ã¨fiÉèÏ==ÚKÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç L<åfl#∞.
482
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
â◊√^Œú z`«Î=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘#fl =∞<À<Õ„`«=ÚÅ`À g∞~°∞ K«∂z# P Ѩk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ Z\Ï¡
ã¨$+≤ìOK«|_®¤Ü≥∂ q=iOz K≥áêÊ#∞. WHõ g∞ˆHk Lz`«=∞x `À¿ãÎ, J>Ë¡ x~°fiiÎOK«O_ç. ¿ÇÏ
„ѨÉ∂íè ! g∞‰õΩ `≥eÜ«∞x^Õ=Ú#flk! D ^Œ$â◊º=Ú qq^èŒ HõÅÊ#ÅKÕ.... |O^è¿Œ ÇÏ`«∞"≥· "≥∂ǨÏ^•Ü«∞Hõ"∞Õ
JQÆ∞K«∞#flk. r=Ù#‰õΩ ã¨OÉèqí ã¨∞#Î fl ÉÏǨϺ – JÉèºí O`«~° WO„kÜ«∞`å^•`«‡º"Õ∞ WO^Œ∞‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú.
HÍx, D ^Œ$â◊º=∞O`å z`«Î„ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞. W^ŒO`å Ü«∞^ä•~°÷"≥∞ÿ#k HÍ<ÕHÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë,
WO^Œ∞Ö’ =∂~°∞ÊK≥O^Œx ^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË<ÕÖË^Œ∞ Hõ^•!
❖
Ѩل`å! =ã≤ëêª! J^ŒO`å qx <Õ#∞ KåÖÏ Pâ◊Û~°ºÑ¨_®¤#∞. KåÖÏ ¿ãѨ٠<å Ü«∞O^Œ∞ ZO`À
`«~°˚# – Éèí~°˚#Å∞ [iQÍ~Ú. JѨC_»∞ <Õ#∞ P ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x`À W\Ï¡ J<åfl#∞.
<Õ#∞ („|Ǩχ^Õ=Ù_»∞) : F ÉèÏ㨯~å! P SO^Œ=ÙÅ∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»ã¨OHõÅÊ=∂„`«OKÕ`« `«=∞
z`åÎHÍâ◊OÖ’ D „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl ã¨$+≤ìOz, ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! WHõ <Õ<ÕO K≥Ü«∂ºe?
„H˘`«QÎ Í ã¨$+≤ì KÕÜÚ« @KÕ XiˆQ „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞=Ú#flk? HÍ|\˜,ì <å ^è~Œ ‡° =Ú J~Ú#\˜ì ''ã¨$+≤Oì K«@O——
J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O PÑ≤"ÕÜ«∂ÖÏ? =∞ø#O =Ç≤ÏOz LO_®ÖÏ? ÖËHõ, =ÚO^Œ∞QÍ gi ã¨$+≤ì ÖˉõΩO_®
KÕÜ«∂ÖÏ? WѨC_»∞ <å Hõ~°Î=º"Õ∞q∞\˜? <åˆHO áêÅ∞áÈ=@OÖË^Œ∞.
Nã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞_»∞: F „|Ǩχ^Õ"å! [#∞Å∞ Hõ~°‡Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞. ....H˘O^Œ~°∞,
'Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ U^À á⁄O^•e— J<Õ Pâ◊KÕ ... WOH˘O^Œ~°∞, '^≥·= ed`«O— Jx J#∞‰õΩO@∂, ...
=∞i H˘O^Œ~∞° , '^À+¨ x"å~°}HÔ —· Jx ÉèÏqOz, ... "Õ~ˆ H˘O^Œ~∞° , '<å "åiH˘~°HÔ —· Jx J#∞‰õΩO@∂,
... WOHÍ H˘O^Œ~°∞, '`«Ñ¨Ê^Œ∞ Hõ^•— Jx J#∞‰õΩO@∂ PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
J~Ú`Õ, g∞~°∞ ã¨OHõÅÊ =i˚`«∞Å∞, ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=Å L#fl\˜ì x~°‡Å ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞,
WKåÛù~Ç° Ï≤ `«∞Å∞ Hõ^•! J\˜ì g∞~°∞ U^≥<· å „Ñ¨Ü∂≥ [#O PtOz D ã¨$+≤ì HÍ~°º=Ú#∞ x~°fiiÎã∞¨ <Î åfl~å?
ÖË^Œ∞Hõ^•! F [QÆ<åfl^ä•! ÉÏÅ∞_»∞ Ug∞ HÀ~°‰õΩO_®<Õ P_»∞@, áê_»∞@ KÕã¨∞Î#fl@∞¡ g∞~°∞‰õÄ_® D
qkèx „H©_®Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞. D ã¨$+≤ì JO`å XHõ 'bÅ— ÜÕ∞ HÍx, =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞.
J>Ë¡ JyflQÀà◊ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ^èŒiOz#\˜ì ã¨∂~°∞º_»#QÆ∞<Õ#∞ ‰õÄ_®, – Z\˜ì WK«Ûù ÖˉõΩO_®<Õ –
xâ◊ÛÅ–x~°‡Å [ÅOÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl#∞. xëê¯=Ú_»QÆ∞ g∞KÕ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ
ã¨OÉèíq™ÈÎOk. =∞i <Õ<À, HÀ~°‰õΩO_®<Õ <å Z^Œ∞~°∞QÍ #_»z"≥à◊√§K«∞#fl =∂#=Ùx Ü≥ÚHõ¯ h_»
U~°Ê_»∞@‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞.
q*Ï˝#"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì g∞‰õΩ ^ÕǨaè=∂#"Õ∞q∞\˜? ^ŒfiO^Œfi=ÚÖˇHõ¯_»?
g∞~°∞ JǨÏOÉèÏ=~°Ç≤Ï`«∞Å∞. '<Õ#∞ – <åk— ....J#∞ ÉèÏ"å"Õâ◊O ÖËx"å~°∞. JO^Œ∞KÕ`« g∞ =O\˜
"å~°∞ ^Õxx "åOzèOK«~°∞. `«ºlOK«~°∞. WKåÛù^Õfi+¨=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ, <Õ#∞, ~å„uO|=à◊§#∞
xi‡ã¨∂Î áÈ`«∞#fl@∞¡ g∞~°∞‰õÄ_® ''Wk „áêÑ≤ÎOK«∞QÍHõ! Wk `˘ÅQÆ∞QÍHõ—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ
„áêáê΄áêѨÎ=ÚʼnõΩ ã¨OÉOkèOz# ^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOK« ‰õΩO_®<Õ ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl~°∞† =∞~°Å
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 483
ѨiáÈ+≤ã¨∞Î<åfl~°∞. W>Ëì ã¨OǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨`«º„^Œ+¨ìÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°O W^ŒO`å
g∞Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨O =∂„`«"Õ∞.
WO`«HÍÅOQÍ g∞~°∞ ''Wk <å Hõ~=ΰ º=Ú—— Jx `«Åz, Pã¨H~Θ Ç° Ï≤ `«OQÍ x`«º=Ú KÕã∂¨ =Î ã¨∞#Î fl>Ë,¡
WѨC_»∞ ‰õÄ_® Z\˜ì ™êfi~°÷=Ú ÖˉõΩO_® Ѩ~°=∂~°÷ ÉèÏ=#`À Ü«∞^ä•suQÍ KÕã¨∂Î LO_»@"Õ∞
Lz`«O. XHõ"Õà◊ Ü«∞^ä•„áêѨÎ=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOz, D 'ã¨$+≤ìOK«_»O— J<Õk =∂x"Õâß~°
#∞‰õΩO^•O. JѨC_»∞ =∂„`«O g∞~°∞ á⁄O^Õ JѨÓ~°fi=ã¨∞Î=Ù U=Ú#flk K≥ѨÊO_ç? XHõ ^Œ~°Ê}=Ú
^Õxx "åOzèOK«‰õΩO_®<Õ, ^ÕxѨ@¡‰õÄ_® WKåÛù^Õfi+¨=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ, Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl^ŒO`å
''`«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOѨ*ËÜ«Ú@—— J#∞ „H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°O ã¨Å∞ÊK«∞#flk Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ
ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ∞ ‰õÄ_® ''Wk <å‰õΩ „áêÑ≤ÎOKåe—— ÖËHõ, ''Wk =∞~Àq^èŒOQÍ LO_®e—— =O\˜ HõÅÊ#‰õΩ,
"åOK艫 Ωõ `å=Ù W=fi‰õΩO_®<Õ ZÅ¡ÑC¨ _»∞ `«=∞‰õΩ „áêÑ≤OÎ z# Hõ~‡° Å#∞ x~°fiiÎã∞¨ <Î åfl~°∞. P`«‡*Ï˝#∞ʼnõΩ
''JÜ≥∂º! "Õ∞=Ú Jk KÕÜ«∞ÖË^Õ?—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J„áêѨÎ=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Å#∞ =∞##O KÕÜ«∂Åx
U=∂„`«O HÀÔ~¯ LO_»^∞Œ . J*Ï˝#∞Å∞, =∂Ü«∂"≥∂Ç≤Ï`«∞Å∞ =∂„`«"∞Õ `«=∞‰õΩ „áêÑ≤OÎ z# Hõ~‡° ÅÜ«∞O^Œ∞
^Œ$+≤ì LOK«Hõ, J„áêѨÎ=ÚÖˇ·# "å\˜ QÆ∞iOz Ü≥∂zOK«∞K«∂, ''"åi Ѩ#∞Å∞ =∂‰õΩ WzÛ LO>Ë
ZO`« ÉÏQÆ∞!—— Jx P"Õ^Œ# K≥O^Œ∞`«∂ LO\Ï~°∞. "å~°O`å Hõ~°‡Ç¨Ï㨺O Z~°∞QÆx"åˆ~ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
*Ï˝#∞ʼnõΩ, `«=∞‰õΩ „áêѨÎ=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOKåÅ<Õ Ñ¨@∞ì^ŒÅQÍx, JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_®Å<Õ
WK«Ûù-L|ÖÏ@=ÚÅ∞ QÍx LO_»=Ù.
❖
HÍ|\˜ì, F „|Ǩχ^Õ"å! ''"åã¨Î"åxH˜ <Õ<Õg∞ KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞—— J#∞ J#∞Éèí==Ú<Õ *Ï˝#∞Å∞
Hõey LO@∞<åfl~°∞. g∞~°∞‰õÄ_® Hõ~°‡#∞ x~°fiiÎã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ''<åǨÏOHõ~åÎ <≥·=H˜Oz`ü
Hõ~Àq∞—— – <Õ#∞ Hõ~°Î#∞ HÍ^Œ∞. <Õ<Õg∞ KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞... J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =∞ø#=Ú ÖËHõ #∞+¨µÑ≤Î
=O\˜ ÉèÏ=# =Ç≤ÏOK«@"Õ∞ Lz`«O. Z=fi_≥·<å ZѨC_≥·<å Pã¨H˜Î`À ‰õÄ_»∞H˘#fl"å_≥· U^≥·<å KÕ¿ãÎ
=∂„`«"Õ∞ ... J\˜ì Hõ~°‡Ü≥ÚHõ¯ Hõ~°Î $`«fi=Ú, "å\˜ Ѷ¨e`«=ÚÅ Éè’HõÎ $`«fi=Ú ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞ÎOk.
Hõ~°Î $`«fi –Éè’HõÎ $`«fi ÉèÏ==ÚÅ∞ L#flKÀ@ =∂„`«"Õ∞, ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ#∞Éèí==ÚÅ∞ n~°…"≥∞ÿ#
„ѨÉèÏ=O Hõey LO@∞<åfl~Ú. '<åǨÏOHõ~åΗ J#∞#\ì̃ ÉèÏ=# HõÅ"åxH˜ Hõ~°‡ ZHõ¯_»? Ѷ¨e`«"≥∞Hõ¯_»?
XHõ"Õà◊ U ã¨=∞Ü«∞=∞O^≥·<å Hõ~°‡ „Ѩfu ('<Õ#∞ KÕÜ«∞=Åã≤ =K«∞ÛK«∞#fl^Õ?— J#∞ ÉèÏ=#) Hõey<å
‰õÄ_® – ''Pñ! W^ŒO`å ã¨fiѨfl=∂„`«"Õ∞ Hõ^•!—— Jx `«ÅK«∞K«∞, xëê¯=ÚÅ"≥∞ÿ, „áêÑ≤ÎOz#
HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«@"Õ∞ Lz`«=∞x <å Jaè„áêÜ«∞O. [#‡Å∞ U~°Ê_»∞K«∂ LO_»QÍ ‰õÄ_®
[#‡ ~åÇ≤Ï`«ºO P™êfikOK«@O "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙx JOu=∞ ÅHõ∆}O Hõ^•!
F ^Õ"å! WѨC_»∞ g∞~°∞ SO^Œ=ÙÅ ã¨$+≤ìx K«∂z H˘O`« Pâ◊Û~°º=Ú#∞, H˘O`« q<À^Œ=Ú#∞
á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•! g∞ ã¨$+≤ì `«k`«~°∞ʼnõΩ q<À^ŒHõ~°OQÍ, ã¨O`À+¨O „Ѩ™êkOKÕkQÍ LO@∂
LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«, g∞ Hõ~°Î=º"≥∞ÿ L#fl\˜ì ã¨$+≤ìx `«k`«~°∞Å q<À^Œ=Ú, LÖÏ¡ã¨=ÚÅ H˘~°ÔH·
x~°fiiÎã¨∂Î<Õ LO_»O_ç.
484
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WѨC_»∞ g∞~°∞ P SO^Œ=ÙÅ∞ ã¨$+≤ìOz# ã¨$+¨µìÅ#∞ =∞<À<Õ„`«=ÚÅKÕ =∂„`«"Õ∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞.
K«~°‡K«‰õ∆Ω=ÙÅKÕ K«∂_»ÖË~°∞. J#∞ºÅKÕ QÍqOK«|_ç# ã¨$+¨µìÅ#∞ =∞#O =∞<À<Õ„`«=ÚÅKÕ =∂„`«"Õ∞
K«∂_»QÆÅO. HÍx, ã¨$+≤ìHõ~°Î `å#∞ ã¨$+≤ìOz#^•xx =∂„`«O J=â◊ºO `«# K«~°‡K«‰õ∆Ω=ÙÅKÕ
K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. XHõ_»∞ XHõ =ã¨∞Î=ÙѨ@¡QÍx, =ºH˜ÎѨ@¡QÍx U~°Ê~°K«∞H˘#fl „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú, J\˜ì
„Ñ≤Ü∞« `«fi HÍ~°}OQÍ HõxÑ≤ã∞¨ #Î fl JO^ŒKO« ^•Å∞ J`«xHˆ P q^èOŒ QÍ `≥eÜ«∞=™êÎ~ÚHÍx, W`«~∞° ʼnõΩ
HÍ^Œ∞Hõ^•! J>Ë¡ ã¨$+≤ìHõ~°Î =∂„`«"Õ∞ ''nxx <Õ#∞ ã¨$+≤ìOzux—— Jx Z~°∞QÆQÆÅ_»∞.
=∞~˘Hõ¯ q+¨Ü«∞O. D Ѩk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ P SO^Œ=ÙÅÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»z`«Î=ÚKÕ „Ѩu+≤ª`«=ÚÖˇ·,
ã¨$+≤ìOK«|_®¤~Ú. „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ QÍx, g\˜x ã¨$+≤ìOz#\˜ì SO^Œ=ÙÅ#∞ QÍx Z=fi~°∂
#tOѨ*ËÜ«∞ÖË~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï~å? =∞#"≥∞=fi~°"≥∞ÿ<å XHõx Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅKÕ KÕÜ«∞|_ç#
HÍ~°ºO x~ÀkèOK«QÆÅO HÍx, =∞<Àxâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ KÕÜ«∞|_Õ HÍ~°º=Ú x~ÀkèOK«@"≥∞\Ï¡? WHõ¯_»
K«=∞`å¯~°"Õ∞=∞O>Ë .... Z=x z`«Î=Ú#O^Œ∞ Uk ^Œ$_è»OQÍ xtÛ`«"≥∞ÿ LO@∞O^À – J^•Ìxx
J`«_Õ `˘ÅyOK«∞HÀ"åe. JO`ÕQÍx, =∞Ô~=fi~°∞ ^•xx `˘ÅyOK«*ÏÅ~°∞. Jã¨Å∞ XHõ =ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯
=∞#ã¨∞ûÖ’ XHõ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O Z\Ï¡ U~°Ê_»∞`«∞Ok K≥ѨÊO_ç? |ǨïHÍÅOQÍ =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ P
xâ◊ÛÜ«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ J`«ºO`« „Ñ≤Ü∞« OQÍ, f„"ÕKÛ« `ù À JÉèºí ã≤OK«@OKÕ`<« Õ
Hõ^•! Hõ#∞Hõ, J@∞¡ U~°Ê_ç# ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O âßѨ–=~å^Œ∞ÅKÕ`«QÍx, ^ÕǨÏѨ`«#=Ú KÕ`«QÍx,
=∞iOˆH ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flOKÕ`«QÍx x"åiOK«|_»*ÏÅ^Œ∞. ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ ã¨OHõeÊã¨∞Î#fl\˜ì
=∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞OQÍ ^•xH˜ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ P ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ LѨã¨OǨÏiOK«
=Åã≤O^Õ. J\Ï¡ LѨã¨OǨÏiOK«|_Õ=~°‰õΩ P xâ◊ÛÜ«∞O 'J>Ë¡— LO@∞Ok. U^≥·`Õ =∞#ã¨∞ûÖ’
ã≤÷~°OQÍ xâ◊Û~ÚOѨ|_»∞`«∞O^À – P =∞#∞A_»∞ P xâ◊ÛÜ«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ~°∂Ѩ=Ú<Õ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ HÍx, J#º"≥∞ÿ#~°∂Ѩ=Ú#∞ HÍ^Œ∞. Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? ~åuÃÑ· hà◊√§ L#flѨÊ\˜H©,
P hà◊√¡ XHõ c[=Ú JO‰õΩiOK«\ÏxH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O K≥Ü«∞ºÖË=Ù Hõ^•! D ã¨O™ê~°^Œ∞óYO
LѨâ◊q∞OKåÅO>Ë – XHõ¯ P`«‡É’^èŒ `«Ñ¨Ê `«H˜¯#=hfl x„+¨ÊÜ≥∂[#=ÚÖË.
❖
D [QÆ`«∞ÎÅhfl ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#flk '=∞#¿ãû— Hõ^•! =∞#¿ãû Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞+¨µ_»∞. D „ѨѨOK«OÖ’
Z=fi~°∞, ZѨC_»∞, Uk, ZHõ¯_≥·<å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl J^ŒO`å =∞#ã¨∞û^•fi~å<ÕQÍx, â◊s~°OKÕ`« U
=∂„`«O HÍ^Œ∞. D =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ™ê=∞~°÷º"Õ∞q∞\’ WѨC_Õ D SO^Œ=ÙÅ „|Ǩχ^Õ=`«fiOÖ’
K«∂Kå=Ú Hõ^•! "å~°∞ H˘O`«HÍÅO „H˜`«O ™ê=∂#º"≥∞ÿ# =∂#=ÙÖˇ· LO_ç, =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»
ÉèÏ=#KÕ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆeQÍ~°∞. D r=Ù_»∞‰õÄ_® =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ÉèÏ=##∞, P„â◊~ÚOK«∞
ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ PÜ«∂ ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. XHõxH˜ ''<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞——
J<Õ ÉèÏ=#ÜÕ∞ ÖË^Œx J#∞H˘O^•O....JѨC_»∞ J`«_»∞ D ^ÕǨÏ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÖˇ·#\˜ì
[##–=∞~°}=ÚÅKÕ ‰õÄ_® ÉÏkèOѨ|_»*ÏÅ_»∞. ÉÏǨϺ^Œ$+≤ì =∞iÜ«Ú â◊s~°^Œ$+≤ì HõÅ"åxH˜
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 485
=∂„`«"Õ∞ D ã¨∞Y^Œ∞óMÏk J#∞Éèí==ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ, D „ѨѨOK«=ÚÖ’x J#∞Éèí==Ú
Åxfl\˜H© HÍ~°}O =∞#¿ãû. ''(Hõ$„u=∞)WO„^Œ∞_»∞–JǨÏź——Å =$`åÎO`«"∞Õ WO^Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ `å~å¯}O.
ÉÏǨϺ^Œ$+≤ì : ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ ''Wk „Ñ≤Ü«∞=Ú – Wk J„Ñ≤Ü«∞=Ú—— J#∞ ÉèÏ=#.
JO`«~°Ì$+≤ì : ''D â◊s~°=Ú, D =∞<À–|∞kú–JǨÏOHÍ~åÖË <Õ#∞—— J#∞ Ѩiq∞`« ÉèÏ=#.
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : <åÜ«∞<å! ã¨∂~°∞º_®! h =K«#=ÚÅ∞ KåÖÏ Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ<Õ L<åfl~Ú. h=Ù
K≥ÑÊ≤ #^ŒO`å J`«ºO`« ã¨`º« =Ú. <å‰õΩ KåÖÏ ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ*âË ß~Ú. WѨC_»∞ ã¨O^Œ~åƒù#∞™ê~°OQÍ
''JǨÏź – WO„^Œ∞Å =$`åÎO`«O—— Jx J<åfl=Ù Hõ^•! "åi =$`åÎO`«"Õ∞q∞\’ qxÑ≤OK«=Ó?
"åi^ŒiÌ Hõ^Œä qO>Ë <å ^Œ$+≤ì =∞iH˘O`« Ѩq„`«`« á⁄O^ŒQÅÆ ^Œx ÉèÏqã¨∞<Î åfl#∞. J#O`« H˜~}
° =ÚÅKÕ
x`Àºk`«∞_»"≥· LO_Õ F ã¨∂~°∞º_®! h=Ù K≥ѨÊÉ’ÜÕ∞k „â◊^ŒúQÍ qO@∞<åfl#Ü«∂º!
❖❖❖
3. WO„^Œ–JǨÏźŠ„ѨǨÏã¨#O
ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ : Ñ≤`å=∞Ǩ! g∞~°∞ P*Ï˝Ñ≤Oz#>Ë¡ K≥ѨCK«∞<åfl#∞ q#O_ç.
ѨÓ~°fi=Ú 'WO„^Œ^Œ∞º=Úfl_»∞— J<Õ =∞Ǩ~åA =∞QÆ^èŒ^Õâ◊=Ú#∞ Ѩiáêeã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
''=∞#~åA Q˘Ñ¨Ê „ѨuÉèÏâße—— Jx P ~å[º „Ѩ[Å∞ K≥ѨC‰õΩO@∂ LO_Õ"å~°∞. J`«x ÉèÏ~°º
JǨÏź. P"≥∞ J`«ºO`« ™œO^Œ~°º=u. P ѨÙ~°=ÚÖ’<Õ 'WO„^Œ∞_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ *Ï~°∞_»∞ (¢ã‘Î
Ö’Å∞_»∞) LO_Õ"å_»∞. J`«x QÆ∞iOz P #QÆ~°OÖ’ ѨiѨi q^èŒ=ÚÅ∞QÍ K≥ѨCH˘O@∂ LO_Õ"å~°∞.
JO`«óѨÙ~°=ÚÖ’x K≥eHõ`≥ÎÅ∞ P WO„^Œ∞xÜ≥ÚHõ¯ (¢ã‘Î ™êOQÆ`«º=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#)
qK«ÛÅq_ç „Ñ¨=~°Î# QÆ∞iOz K≥ѨCK«∞#flѨC_»∞ ~å}˜ JǨÏź #=Ùfi‰õΩO@∂ qO@∂ LO_Õk.
XHõ™êi, P JǨÏź Q“`«=Úx ѨuflÜ«∞QÆ∞ JǨÏź–WO„^Œ∞ÅQÆ∞iOz# ѨÙ~å}QÍ^äŒ q#@O
[iyOk. P Hõ^䕄Ѩã¨OQÆ=Ú#∞ `«#ˆH J#fi~ÚOK«∞H˘x, K«OK«Å=Ú – ^Œ∞+¨ìã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ QÆÅ
=∞#ã¨∞û HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ, *Ï~°∞_»QÆ∞ WO„^Œ∞xÜ«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î HõeyÜ«ÚO_»@O „áê~°OaèOzOk.
''D WO„^Œ∞_»∞ J#|_Õ"å_»∞ ZO`« JO^ŒOQÍ LO\Ï_À=∞i! ÖËHõáÈ`Õ, JO`«=∞Ok ¢ã‘ÎÅ#∞
PHõi¬™êÎ_®! ÖË^Œ∞Hõ^•! J`«_»∞ <åÜ«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î Hõey, ##∞fl "≥`«∞‰õΩ¯O@∂ =¿ãÎ ZO`« ÉÏQÆ∞!
J=Ù#∞, ZO^Œ∞‰õΩ ~å‰õÄ_»^Œ∞?—— Jx ‰õΩã¨OHõÅÊO KÕÜ«∞@O „áê~°OaèOzOk. zÅ=Å∞ –
ѨÅ=Å∞QÍ#∞, J`«ºO`« n~°…OQÍ `«ÅáÈÜ«Ú@KÕ`« H˘<åflà◊§‰õΩ ''WO„^Œ∞x ™êOQÆ`«º=Ú <å‰õΩ
P=â◊ºHõ=Ú—— J#∞ ÉèÏ=# P"≥∞Ü«∞O^Œ∞ ^Œ$_è»`«~°O HÍ*ÁzÛOk. Ѷ¨e`«OQÍ ^Œ∞ód`«∞~åÅ∞ JÜÕ∞ºk.
JHõ¯_ç ~å[Éè’QÆ=ÚÅ∞ P"≥∞‰õΩ U=∂„`«O „Ñ‘uQ˘e¿Ñq HÍ=Ù. `«# PÖ’K«#ʼnõΩ `å<Õ 'q=â◊—
J~Ú ã≤QÆ∞æ#∞‰õÄ_® q_»z"Õã≤Ok. ''WkQÀ! WHõ¯_» Z=fi~À xÅ|_®¤~°∞.... W`«_Õ WO„^Œ∞_»∞.....
J=Ù#∞. ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. W`«_Õ <å „Ñ≤Ü«Ú_»∞.... <å HÀã¨"Õ∞ =KåÛ_»∞.....—— Jx K≥@∞ì#∞,
QÀ_»#∞, ã¨ÎOÉèí=Ú#∞ K«∂z‰õÄ_® J~°=@O „áê~°OaèOzOk. P ~å}˜Ü«∞O^Œ∞ q∞H˜¯e ¿ãflǨÏOQÆÅ
486
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ ã¨d P"≥∞Ü≥ÚHõ¯ n<å=ã¨÷#O`å QÆ=∞xOzOk. ''F ~å}©! D Ñ≤zÛ Uq∞\˜? D ^Œ∞ó
Y"Õ∞q∞\˜? 㨈~. U_»==^Œ∞Ì. T~°∞HÀ. Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, <Õ#∞ P Ü«Ú=‰õΩ_»QÆ∞ WO„^Œ∞x h =^ŒÌ‰õΩ
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® fã¨∞H˘™êÎ#∞—— Jx ÖÏÅ#QÍ Ñ¨eH˜Ok. Jk qx P ~å}˜ qHõã≤`« <Õ„`«=ÚÅ`À H˘O`«
LѨâ◊=∞#O á⁄OkOk. `«# W+¨ìã¨d áê^•ÅÃÑ· „"åe =∞~°Å =∞~°Å n#OQÍ "Õ_»∞H˘#flk.
=∞iOˆH Tã¨∞ ZuÎ<å, Jk P"≥∞ K≥qH˜ KÕ~°∞@ÖË^Œ∞.
Z\Ï¡ÔQ·`Õ<ÕO... P ã¨d 'WO„^Œ∞_»∞— J#|_»∞ Ü«Ú=‰õΩ}˜‚ HõÅ∞ã¨∞H˘#flk. ~å}˜ =$`åÎO`«
=∞O`å `≥eÜ«∞*Ëã≤Ok. Z\Ï¡QÀ..... J`«xx XHõ ~°Ç¨Ï㨺 ^•fi~°O QÆ∞O_® JO`«óѨÙ~°OÖ’H˜
fã¨∞H˘zÛOk. P ~å„u JǨÏź XHõ ~°Ç¨Ï㨺 „Ѩ^Õâ◊OÖ’ WO„^Œ∞x`À á⁄O^Œ∞ J#∞ÉèíqOzOk. P
q^èOŒ QÍ P ~å}˜ XHõ ™ê=∂#ºÜ«Ú=‰õΩxH˜ =â◊"∞≥ áÿ È~ÚOk. J`«xÜ«∞O^Œ∞ Pã¨HKΘ ,Õ ''„ѨÑO¨ K«=∞O`å
J`«x`À_ç^Õ! J`«x `«~°∞"å`Õ WHõ U^≥·<å 㨈~!—— J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ `«#‡Ü«∞`« á⁄O^Œ™êyOk.
P q^èŒOQÍ J<ÕHõ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. J`«xÜ«∞O^Œ∞ "åº"≥∂ǨÏ=Ú ZѨÊ\˜HõѨC_»∞
JkèHõ=∞QÆ∞K«∞ LO_Õk. J`«_»∞ ‰õÄ_® P"≥∞ Ѩ@¡ J`«ºO`« „¿Ñ=∞ Hõey LO_Õ"å_»∞. J`«xÃÑ· QÆÅ
"åº"≥∂ǨÏOKÕ`« JǨÏź L`«=Î ∞QÆ∞}=ÚÅ∞QÆÅ `«# Éè~í ΰ WO„^Œ^∞Œ º=Úflx ‰õÄ_® JÅ∞ÊxQÍ `«ÅK«∞K«∂
LO_Õk. WO„^Œ∞x QÆ∞iOz `«ÅK«∞H˘#∞K«∞#flѨC_≥ÖÏ¡ P"≥∞ =ÚY=Ú ZO`À ã¨O`À+¨O`À qHõã≤ã¨∂Î
LO_Õk. WHõ WO„^Œ∞_»∞ ‰õÄ_® P"≥∞Ü«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î HõÅ"å_≥·, P"≥∞ qÜ≥∂QÆ=Ú#∞ XHõ¯Hõ∆}"≥∞ÿ<å
ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõáÈÜÕ∞"å_»∞. H˘<åflà◊§‰õΩ, Juã¨O`åѨHõ~°=Ú, AQÆ∞áêûHõ~°=Ú, J^èŒ~°‡„Ѩ=$uÎ ~°∂Ѩ=Ú
J~Ú#\˜ì "åi~°∞=Ùi ^Œ$_è„» ¿Ñ=∞|O^è=Œ Ú ~åAÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤Öì ’H˜ =zÛOk. JѨC_»∞ '*Ï˝#=Ú–uuHõ—∆
=¸sÎÉèíqOz# P WO„^Œ^Œ∞º=Úfl_»∞ ''gi^ŒÌi Ѩ~°ã¨Ê~° „¿Ñ=∞ ™êOѶ≤∞Hõ q~°∞^ŒúOHõ^•! HÍ|\˜ì
gi^ŒÌix `«y#suQÍ tH˜∆OK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. Jk <å ~å[^èŒ~°‡"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. `«^•Ìfi~å W\˜ì hK«
„Ѩ=~°Î#=Ú #∞O_ç gix q~°q∞OѨ*Ë™êÎ#∞—— Jx `«ÅKå_»∞.
Jk j`«HÍÅO. "åi^ŒÌix ~åA ã¨Éèí‰õΩ Ñ≤eÑ≤Oz, QÆ\ ˜ìQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞. ÉèíÜ«∞ÃÑ\Ïì_»∞.
HÍx UO ÖÏÉèíO? "åà◊√§ =∂„`«O ''Uk U"≥∞ÿ<åHÍh, "Õ∞=Ú =∂„`«O WO`Õ. =∂ W^ŒÌiH© XHõi
H˘Hõ~∞° HÍ"åe—— Jx =¸~°Oö QÍ =∂\Ï¡_™» êQÍ~°∞. WHõ KÕ¿ã^Õ=ÚOk? ~å[âßã¨#=Ú#∞ J#∞ã¨iOz,
"åix ã¨O㨯iOKÕ L^ÕÌâ◊O`À ''WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ aQÆnã≤"ÕÜ«Ú K«e "å`å=~°}OÖ’ gi^ŒÌ~°∞
<åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_»∞^Œ∞~°∞QÍHõ—— Jx <åºÜ«∞"Õ`«ÎÅKÕ x~°‚~ÚOK«|_çOk. Éèí@∞Å∞ "åix
K«Å¡x h\˜Ö’ <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞ LOKå~°∞. "åiÖ’ U=∂„`«O Ѩi=~°Î#ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ =∂=¸Å∞
"åà‹¡=Ô~·<å Ô~O_À ~ÀAHÀ, =¸_À ~ÀAHÀ P~°Î<å^•Å∞ KÕ¿ã"åˆ~! "åi^ŒÌiH˜ H˜Oz`ü ‰õÄ_® ÉÏ^èŒ
QÍx, ^Œ∞óY=Ú QÍx HõÅ∞QÆÖË^Œ∞. XHõi`À =∞~˘Hõ~°∞ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞H˘O@∂ ã¨O`À+¨=Ú`À LO_ç
L<åfl~°∞. "åi Ѩ@¡ P tHõ∆ x„+¨ÊÜ≥∂[#"Õ∞ J~ÚOk. P "å~°Î#∞ Éèí@∞Å∞ ~åA‰õΩ x"ÕkOKå~°∞.
JѨC_»∞ WO„^Œ^Œ∞º=∞fl =∞Ǩ~åA H˘O`« Pâ◊Û~°ºÑ¨_ç, "åi^ŒÌix ã¨g∞Ñ≤Oz ''F ^Œ∞+¨ìr=ÙÖÏ~å!
"Õ∞=Ú qkèOz# tHõ∆KÕ U=∂„`«O ÉÏ^èŒ „ѨHõ\ ˜OK«<ÕÖË^Œx, P tHõ∆KÕ g∞i^ŒÌ~°∞ P#O^Œ"Õ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 487
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°x, D Éèí@∞Å∞ K≥áêÊ~°∞. x["Õ∞<å? ZO^Œ∞KÕ`«?—— Jx „ѨtflOKå_»∞. JѨC_Õ h\˜
#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ `Õ|_ç# P W^ŒÌ~°∞ ~åA`À ''F ~å*Ï! g∞~°∞ q#flk x["Õ∞. "Õ∞q∞^ŒÌ~°O tH∆Í
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® XHõi<˘Hõ~O° 㨇iOK«∞H˘O@∞<åflO. ^Œ$_è„» ¿Ñ=∞|^Œ∞Åú "≥∞ÿ Ü«Ú<åfl=Ú. JO^Œ∞KÕ`«
=∂‰õΩ ^ÕǨÏ㨇 $uÜÕ∞ ÖË^Œ∞. ^ÕǨÏ㨇 $u ÖËx"åxH˜ K«e Uq∞ KÕã¨∞ÎOk? =∂ =∞#óã¨O|O^èŒO
J`«ºO`« ^Œ$_è»"≥∞ÿ#^Œ=@OKÕ`«, g∞ Éèí@∞ÅKÕ ÉÏkèOK«|_ç#ѨÊ\˜H© "Õ∞=Ú P#O^ŒOQÍ<Õ L<åfl=Ú.
D J=Ü«∞==ÚÅ∞ KèÕkOK«|_»`åÜ«∞O>Ë, JO^Œ∞‰õΩ‰õÄ_® "Õ∞=Ú ã≤^Œú"Õ∞. "Õ∞=Ú =∂ „¿Ñ=∞
ã¨O|O^èŒ|ÅO KÕ`« ã¨O`«∞+¨µìÅOQÍ<Õ LO\Ï=Ú.——
JO`åq#fl ~åA‰õΩ KåÖÏ HÀѨO=zÛOk. ''F Éèí@∞ÖÏ~å! gix JyflKÕ ‰õΩ`«-‰õΩ`« L_çH˜
áÈ`«∞#fl QÆkÖ’H˜ „`À~ÚOK«O_ç. ~Ô O_»∞ ~ÀAÅ =~°‰Ωõ gix ѨÅHõiOK«<Õ =^Œ∞.Ì Jiz wÃÑ_»∞`«∞<åfl
㨈~, g∞~°∞ *Ïe K«∂Ѩ=^Œ∞Ì. D Ö’QÍ =∞~°}˜OKå~å, 㨈~. ˆ~ñ!, ÖË^•, Ô~O_»∞ ~ÀAÅ `«~°∞"å`«
gà◊§x <å ^ŒQÆæ~°‰õΩ fã¨∞‰õΩ~°O_ç, JѨC_»∞ K«∂^•ÌO.....—— Jx P*Ï˝Ñ≤OKå_»∞. JK«@‰õÄ_® "å~°∞
U =∂„`«O MË^OŒ K≥O^ŒÖ^Ë ∞Œ . XHõi<˘Hõ~∞° `«ÅK«∞H˘O@∂ „Ѩã#¨ ∞flÖˇÜ
· Ú« <åfl~°∞. JѨC_»∞ U#∞QÆ∞ÅKÕ
„`˘H˜¯OK«|_®¤~°∞. "å~°∞ qëê^Œ"Õ∞ K≥O^ŒÖË^Œ∞. Jã¨ûÅ∞, P „`˘H˜¯ã¨ÖÏ@ "åix Ug∞ K≥Ü«∞ºÖËHõ
áÈ~ÚOk. "åi^ŒÌ~°∞ =∂„`«O Jxfl"Õà◊Å J<Àº#º 㨇 $uKÕ Ç¨Ï~°¬=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. JѨC_»∞
~åA "åix H˘~°_®ÅKÕ H˘\˜ìOKå_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© "åi^ŒÌ~°∞ „Ѩã¨#fl=ÚQÍ<Õ LO_çÜ«Ú<åfl~°∞.
WHõ "åix tH˜∆Oz „ѨÜ≥∂[#O ÖË^Œx „QÆÇ≤ÏOz# =∞Ǩ~åA "åi^ŒÌix `«# =^ŒÌ‰õΩ Ñ≤eÑ≤OKå_»∞.
❖❖❖
4. <Õ#∞ =∞<À=∂„`«∞_»#∞!
WO„^Œ^Œ∞º=Úfl_»∞: F `«∞K«Ûù|∞^Œ∞úÖÏ~å! g∞ W^ŒÌih ã¨O㨯iOKåÅx „Ѩܫ∞uflOKåO. WO`«
[iy#ѨÊ\˜H©, g∞~°∞ WOHÍ ã¨∞Yã¨O`À+¨=ÚÅ`À Z\Ï¡ LO@∞<åfl~À––– <å‰õΩ HÍã¨Î K≥ѨÙ`å~å?
WO„^Œ∞_»∞ : F ~å*Ï! <åH©[QÆ`«∞Î JO`å JǨÏÖϺ=∞Ü«∞OQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. <åÜ≥ÚHõ¯ '„¿Ñ=∞—
HÍ~°}OQÍ HÍÉ’Å∞ – <å‰õΩ D „ѨѨOK«O D"≥∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ `ÀK«∞K«∞#flk. D"≥∞‰õΩ ‰õÄ_®
ã¨~fi° ^• <å ~°∂Ѩ"∞Õ QÀK«i™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`<« ,Õ g∞~°∞ qkèã∞¨ #Î fl ^ŒO_»#Åhfl =∂‰õΩ ÉÏ^èHŒ Åõ ∞QÆ*Ü
Ë ∞«
ÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. =∂ W^ŒÌiH© D „ѨѨOK«=∞O`å XHõi~°∂ѨOQÍ =∞~˘HõiH˜ HõxÊOK«∞@KÕ`«<Õ,
JyflÉÏ^è,Œ [Åã¨Ê~°≈, `å_»#=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ qQÍx, ''Z=fiˆ~=∞#∞H˘O\Ï~À?—— J<Õ cèu "≥Ú^ŒÖ#·ˇ qQÍx
=∞=Ú‡Å#∞ Ug∞ KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂~Ú.
F =∞Ǩ~å*Ï! WO„^Œ^Œ∞º=∂fl! <Õ#∞ D â◊s~°=Ú<å? HÍ^Œ∞. <Õ#∞ =∞<À=∂„`«∞_»#∞.
=∞#¿ãû ѨÙ~°∞+¨µ_»∞. WHõ, g∞‰õΩ HõxÊOKÕ D ^ÕǨÏ=Ú =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ<å^Œ$+≤ìH˜ W@∞¡ Hõ#|_»∞
K«∞#fl^Õ Hõ^•! Juâ◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞, ^•xÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# („¿Ñ=∞ "≥ÚII) HõÅÊ#Å#∞
g∞ ѨOK«Éèí∂`«Ñ¨iq∞`« ^ŒO_»#Å∞ Ug∞ K≥Ü«∞ºÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. ZO`«\ ˜ â◊H˜Î HõÅ"åÔ~·`Õ UO?
488
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞#ã¨∞ûKÕ xi‡OK«|_»∞K«∞#fl J#∞|O^è=Œ Ú#∞, ÉèÏ=HõÖÏѨ=Ú#∞ Z\Ï¡ KèkÕ OK«QÅÆ ~°∞? D â◊s~°=Ú
=$kú á⁄O^Œ=K«∞Û. HÍx, =∞#ã¨∞û =∂„`«O... ''^Œ$_è»ÉèÏ=#—— KÕ W+¨ì=ÚÖˇ·#, ''J#∞Éèí∂u—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"å\˜x ZѨÊ\˜H© J>Ë¡ LOK«∞HÀQÆÅ^Œ∞. D q+¨Ü«∞O =∂ W~°∞=ÙiѨ@¡ x~°∂Ñ≤OK«|_»∞`ÀOk
Hõ^•! D =∞#ã¨∞û KåÖÏHÍÅO XHõ Ѩ^•~°÷=Ú#∞ "åOzèOK«∞K«∞#fl^Œ#∞HÀO_ç..... JѨC_»k ^•x
Ü«∞O^Œ∞ ã¨OÅQÆfl=∞QÆ∞K«∞O_»∞@KÕ, P Ѩ^•~å÷HÍ~°=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì ^Œ$_è»ÉèÏ==Ú á⁄Ok#
'=∞#ã¨∞û—#∞ PÜ«∂ Éè∫uHõ"≥∞ÿ# „Ѩu|O^èŒHõ=ÚÅ∞ `åHõ<≥·<å `åHõÖË=Ù.
F „Ñ≤Ü«∞=∞Ǩ~å*Ï! D =∞#ã¨∞û‰õΩ QÆÅ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# ÅHõ∆}O QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞.
q#O_ç. Wk `«#Ü≥ÚHõ¯ f„= ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ ^Õxx Z@∞¡ xâ◊Û~Úã¨∞ÎO^À– ^•xx J>Ë¡ ã≤÷~°=ÚQÍ
''QÍOK«∞@ – á⁄O^Œ∞@—— KÕã¨∂Î LO@∞Ok. WHõ =~°=ÚÅ∞QÍx, âßѨ=ÚÅ∞QÍx, =∞iOˆH
ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞QÍx J\˜ì f„=ã¨OHõÅÊÜ«Ú`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞ x~ÀkèOѨ*ÏÅ=Ù. XHõ
ÖË_ç ÃÑ^ŒÌ |O_»~å~Úx Hõ^ŒÅÛQÆÅ^•? f„= JaèÖÏ+¨ Hõey# =∞#ã¨∞û#∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ W+¨ì=ã¨∞Î=Ù
#∞O_ç ^Œ$+≤ìx =∞~°eOѨQÆey# "åÔ~=fi~°∞ K≥ѨÊO_ç?
D JǨÏź <å HõO\˜H˜ K«∂ѨÙ=Öˇ, ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’ "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl ^Õ=`å~°∂Ѩ=Ú=Öˇ –
<å =∞#ã¨∞ûÖ’ „Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. "Õ∞Ѷ¨∂Å∞QÍx, „w+¨‡|∞∞`«∞=ÙQÍx, XHõ H˘O_»#∞ ÉÏkèOK«ÖË=Ù
Hõ^•! <å ''r=¿ÇÏ`«∞=Ù—— J~Ú#\˜ì D <å „Ñ≤Ü«Ú~åex ÉèÏ=# KÕã≤#O`«=∂„`«OKÕ`«, `«k`«~°
^Œ∞óY=ÚÅ∞ Z<≥·fl<å ÉèíiOK«∞@‰õΩ F~°∞Ê, â◊H˜Î =zÛѨ_»∞`«∞<åfl~Ú. ''<Õ#∞ Z\Ï¡ÔQ·<å ^èŒx‰õΩ}˜‚
HÍ"åe—— Jx HÀ~°∞H˘#∞"åxH˜ _»|∞ƒ ã¨OáêkOK«@OÖ’#∞, ^•z ÃÑ@∞ìHÀ=@OÖ’#∞, Ö’Éèí
=º=Ǩ~°ã¨~°oÖ’#∞ =KÕÛ ™ê^èŒHõ–ÉÏ^èŒHõ=ÚÅhfl ã¨∞Y„Ѩ^Œ=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! <å q+¨Ü«∞O
‰õÄ_® J\˜ì^Õ. <Õ#∞ D =~°Î=∂# =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux J#∞ã¨iOz, D"≥∞ á⁄O^Œ∞ H˘~°‰õΩ U ^Œ∞óMÏ
#∞Éèí==Ú<≥·<å á⁄O^Œ\ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞. g∞~°∞ =∂ W^ŒÌix J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ ÉèíÜ«∞ÃÑ\Ïì~°∞.
HÍx =∂‰õΩ U Hõ∆}OÖ’‰õÄ_® ÉèíÜ«∞=∞x JxÑ≤OK«<ÕÖË^Œ∞. <Õ#∞ ZHõ¯_≥·<å LO_»=K«∞Û. ÖË^•,
ZHõ¯_≥·<å Ѩ`«#O K≥O^Œ=K«∞Û. JK«Û@ ‰õÄ_® <Õ#∞ <å „Ñ≤Ü«Ú~åe ã¨=∂QÆ=∞=Ú `«Ñ¨Ê, WOˆHg∞
`«ÅK«#∞...... ÉèÏqOK«#∞. F =∞Ǩ~å*Ï! g∞~°∞ ã¨~°fi=Ú `≥eã≤#"åˆ~. JO`å =∞#¿ãû Hõ^•! <å
=∞#ã¨∞ûKÕ`<« Õ JǨÏź <å‰õΩ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ J~Ú#k. P"≥∞Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞ûKÕ`<« Õ ™ê=∂#º áœ~°∞_»#QÆ∞
<Õ#∞ XHõ =∞Ǩ~ål˝H˜ J`«ºO`« „Ñ≤Ü«Ú}˜‚ JÜ«∂º#∞. ^Œ$_è®ã¨H˜Î á⁄OkÜ«Ú#fl\˜ì =∂ W~°∞=Ùi
=∞#óã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ Zxfl „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕã≤#ѨÊ\˜H© Z=fi~°∂ =∂~°ÛÖË~°∞. nè~°∞ÅÜ≥ÚHõ¯ z`«Î=Ú
^ÕxÜ«∞O^≥·<å x=∞QÆfl"≥∞ÿ#^•.... WHõ ^•x ã≤÷~°`«fiO Z=~°∞ áê_»∞KÕÜ«∞QÆÅ~°∞ K≥ѨÊO_ç? nè~°∞Å∞
HÍx"å~°∞ =∂„`«"Õ∞ H˘O`«=~°‰õΩ (^蕺#=Ú – ѨÓ[ – ѨiîOK«∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·#) „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
P„â◊~ÚOz, WO`«Ö’<Õ XHõ z#fl J_»O¤ H˜ ~åQÍ<Õ "≥#∞Hõ‰Ωõ =∞~°Å∞K«∂ LO\Ï~°∞. ''J@∞¡ H˘#™êyOK«
ÖËHõáÈ=\ÏxH˜ Ѷ¨ÖÏ<å Ѩiã≤÷`«∞Å∞, Ѷ¨ÖÏ<å =º‰õΩÎÅ∞ HÍ~°}O—— Jx "å~°∞ `«=∞#∞ `å"Õ∞ "≥∂ã¨O
KÕã¨∞H˘O@∂ LO\Ï~°∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 489
=~°-âßѨ=ÚÅKÕ D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú XHõ ~°∂Ѩ=Ú#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x, =∞~˘Hõ ~°∂ѨO
(=∞~˘Hõ â◊s~°O) á⁄Ok`Õ á⁄O^Œ=K«∞Û. JO`ÕQÍx, ^Œ$_èz» `«OÎ =∂„`«O `«Ñʨ ‰õΩO_® Jxfl qˆHá∆ êÅ#∞
[~ÚOz ã≤÷~°OQÍ LO_»QÆÅ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. XHõ "Õà◊ qˆH∆ѨO Hõey`Õ...
JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O z`«Î=Ú ã≤÷~°`«fi=Ú HõeyÜ«ÚO_»Hõ áÈ=@=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂!
❖
D â◊s~°=Ú =∂„`«O =∞#ã¨∞û#‰õΩ ZѨÊ\˜H© HÍ~°}O HÍ^Œ∞. =∞#¿ãû â◊s~°=Ú#‰õΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. Å`«ÅÖ’#∞, =$Hõ∆=ÚÅÖ’#∞ ~°ã¨=Ú "åºÑ≤Oz LO@∞Ok K«∂Kå~å? J\Ï¡ˆQ
=∞#¿ãû â◊s~°=Ú #O^Œ∞ JO`«\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. r"å`«‡‰õΩ =∞#¿ãû "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ â◊s~°"≥∞ÿ
PÜ«∂ Éè’QÍ#∞Éèí==ÚʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù J=Ù`ÀOk. „ѨѨOK«=ÚÖ’x „áê}˜HÀ@¡ â◊s~°=ÚÅhfl
=∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. =∞#ã¨∞ûKÕ`«<Õ ^Œi≈OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. ã‘fiHõiOK«@O –
`«ºlOK«@O... JO`å =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~° ^ŒHõ∆`«ÜÕ∞ J~ÚL#flk. ''„Ѩ^äŒ=∞ â◊s~°=Ú—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl =∞#ã¨∞û#O^Õ ''<Õ#∞–<Õ#∞—— J#∞ Jaè=∂#O ‰õÄ_® L^Œ~Ú™ÈÎOk. J@∞¡
L^Œ~ÚOK«∞@ KÕ`«<Õ... J\˜ì =∞#ã¨∞ûKÕ aè#fl â◊s~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. Wxfl =∂@ÖˇO^Œ∞‰õΩ?
D r=`«fi=Ú#‰õΩ =ÚYºHÍ~°}O (ÖËHõ) JO‰õΩ~°O =∞#¿ãû ã¨∞=∂! ^•x#∞O_Õ D ^ÕǨÏ=ÚÅhfl
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
„ѨÉèí∂! JO‰õΩ~°O ('"≥ÚÅK«∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O) #t¿ãΠѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞ ‰õÄ_® #t™êÎ~Ú. HÍx
ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞ #t¿ãÎ JO‰õΩ~°=Ú #tã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. J^Õq^èŒOQÍ, D ^ÕǨÏ=Ú #tOz<å –
=∞#ã¨∞û LO@∞Ok. HÍx, =∞#ã¨∞û #tOK«@O [iy`Õ, WHõ ^ÕǨÏ"≥∞Hõ¯_»?
Hõ#∞Hõ JÜ«∂º! "Õ∞q∞^ŒÌ~°O Ѩ~°ã¨Ê~°O „¿Ñ=∞|^Œ∞úÅO. =∂ QÆ∞iOz g∞~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ
"Õã¨@K≥O^Œ∞`å~°∞ K≥ѨÊO_ç? g∞ „âı+¨ª=∞QÆ∞ z`«Î=Ú#∞ Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#O^Õ xÜ≥∂yOz`Õ D
'[#‡Å∞–Hõ~°‡Å∞— J#∞ |O^èŒ=Ú #∞O_ç q∞=Ú‡Å#∞ g∞~°∞ ~°H˜∆OK«∞HÀQÆÅ~°∞. J@∞¡KÕã≤, |O^èŒ=Ú
#∞O_ç, q=Ú‰õΩÎÅ∞ J=\ÏxˆH „Ѩܫ∞uflOK«O_ç. J^Õ Lz`«O.
F ã¨∞|∞nú! K«„Hõ=sÎ! <Õ#∞ D JǨÏź<Õ Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ, JO`«\Ï K«∂ã¨∞Î<åfl#∞. <å z`«Î=Ú
WѨC_»∞ D"≥∞ ~°∂Ѩ"∞Õ J~Ú LO_»@OKÕ`« D"≥∞ ™êOQÆ`º« O KÕ`« ã¨~fi° ^• P#O^Œ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
g∞~°∞ WѨÊ\˜ˆH J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ =∞=Ú‡Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«∞@‰õΩ Ü«∞uflOKå~°∞. J=hfl g∞‰õΩ, g∞
„Ѩ[ʼnõΩ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™êÎÜÕ∞"≥∂HÍx, =∂‰õΩ =∂„`«O HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« WHõ =∞=∞‡efl
=∂ „`À=Ö’ áÈx=fiO_ç. WHõ¯_çH˜ ^Œ∂~°OQÍ =∂ W+¨ìO =zÛ# KÀ\˜H˜ "≥o§áÈ`åO.
❖
JO`å q#fl =∞Ǩ~åA ZO`À L„k‰õΩ_Î <·≥ å_»∞. `«# Pã¨#O „ѨH¯õ <Õ Pã‘#∞_≥L· #fl ~å[QÆ∞~°∞=QÆ∞
''Éèí~°`«∞_»∞—— J#∞<å`«x "≥·Ñ¨ÙK«∂z W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
490
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WO„^Œ^Œ∞º=∞fl~åA : QÆ∞~°∞=~åº! Éèí~°`«=Úh! W`«x PQÆ_»Ñ¨Ù =∂@Å∞ qO@∞<åfl~å? Ѩ~°¢ã‘Îx
JѨǨÏiOz =∞ǨáêѨ=Ú#‰õΩ X_çQÆ\Ïì_»∞. WOHÍ, U"Õ"À QÆ~Àfi‰õΩÎÅ∞ ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl_»∞. <Õ#∞
J<ÕHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ ‰õÄ_®, W`«xx Ug∞ KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂#∞. g∞~°∞ =∞Ǩâ◊H˜Î ã¨OѨ#∞flÅ∞
Hõ^•! ''tH˜∆OK«`«QÆæ"åxx tH˜∆OK«HõáÈ`Õ, P ~åA‰õΩ áêѨO K«∞@∞ì‰õΩO@∞Ok——– Jx =∞# ~å[ºÑ¨Ù
<åºÜ«∞âßGO Ѷ¨∞’+≤™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, g∞~°∞ g∞ `«áÈâ◊H˜ÎKÕ W`«x áêѨHÍ~°º=Ú#‰õΩ `«y#
q^èŒOQÍ U^≥·<å âßѨO W=fiO_ç. J@∞ÃÑ· go§^ŒÌix ѨOÑ≤"Õ^•ÌO.
JѨC_® ~å[QÆ∞~°∞=Ù WO„^Œ – JǨÏźŠáêѨHõ$`«º =∞O`å =∞~°Å qKå~°} KÕâß_»∞.
ZO`À K≥Ñ≤Ê K«∂Kå_»∞. ÖÏÉèíO ÖËHõáÈ~ÚOk.
Éèí~°`«=ÚhO„^Œ∞_»∞ : F ^Œ∞~å`«∞‡ÖÏ~å! g∞i^ŒÌ~°∞ K≥Ü«∞º~åx ^À+¨Ñ¨Ói`« „H˜Ü«∞Å∞ KÕâß~°∞.
F~¸ JǨÏÖϺ! h=Ù Éèí~°Î $ ^ÀǨÏO KÕã≤ áêѨO KÕâß=Ù. F WO„^Œ∞_®! h=٠Ѩ~å~Ú ¢ã‘Î`À
JѨq„`«"≥∞ÿ# ã¨OÉO^èŒ=Ú Hõey L<åfl=Ù. D ~å[º-âßâ◊<å#∞™ê~°O, ~å*Ï[˝#∞ J#∞ã¨iOz
q∞=Ú‡Å#∞ tH˜∆OKÕ xq∞`«ÎO <å `«Ñ¨ã¨∞û#∞ qxÜ≥∂yã¨∞Î<åfl#∞. g∞W~°∞=Ùi ^À+¨Ñ¨Ói`« „Ѩ=~°Î#
tH∆Í~°›O. JO^Œ∞‰õΩ W^Õ <å âßѨO. ''g∞i^ŒÌ~°∞ =∞~°}˜OK≥^Œ~°∞ QÍHõ!——
WO„^•Ç¨ÏźÅ∞ : F ~å*Ï ! F =ÚhO„^• ! g∞i^ŒÌ~°∞ JÅÊ|∞kú HõÅ"åˆ~ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
F =∞Ǩ=Úh! g∞~°∞ =∂‰õΩ W\˜ì âßѨO WzÛ, xëê¯~°}OQÍ g∞ ^Œ∞+¨¯~°"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û =º~°÷O
KÕã¨∞H˘<åfl~°∞. =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ D âßѨ=Ú =∂ W^ŒÌiH˜ KÕÜ«∞QÆŠǨx UnÖË^Œ∞. g∞ "åHõº
„ѨÉèÏ=O KÕ`« D ^ÕǨÅ∞ #tOK«=K«∞Û. HÍx XHõi<˘Hõ~°∞ „¿Ñq∞OK«∞H˘O@∞#flk D Éè∫uHõ
^ÕǨ Ö<å? HÍ^Œ∞. =∞<À~°∂ѨÙÅ"≥∞#ÿ \˜ì =∂‰õΩ <åâ◊#"≥∞Hõ¯_çk? =∂ z`«=Î Ú ã¨∂Hõ;=Ú, z#‡Ü«∞=Ú,
JQÀK«~°=Ú Hõ^•! =∂ =∞#ã¨∞ûÅ∞ g∞Ü≥ÚHõ¯ âßѨѨ~°º=™ê<å#O`«~°O ‰õÄ_® #tOK«‰õΩO_®<Õ
LO\ÏÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
❖
^Œ$_軿ãflǨÏ|^Œ∞úÅQÆ∞ "åi^ŒÌ~°∞ W@∞¡ ZÅ∞ÔQuΠѨeHÍ~°∞. XHõ~°∞ K≥ѨCK«∞O>Ë =∞~˘Hõ~°∞
'J=Ù#∞.... J=Ù#∞— J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J#∞‰õÄÅ â◊|Ì=ÚÅ∞ KÕâß~°∞.
âßѨ „ѨÉèÏ=OKÕ`« "åi^ŒÌ~°∞ <ÕʼnõÄe =∞~°}˜OKå~°∞.
"åi^ŒÌiH˜ XHõiÃÑ· =∞~˘HõiH˜ q_»nÜ«∞~åx J#∞~åQÆ=Ú#flk Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, =∞~°∞[#‡Ö’
Ô~O_»∞ ÖËà◊√§QÍ [x‡OKå~°∞. P `«~°∞"å`« J<ÕHõ ѨH˜∆ [O@Å [#‡Å∞ Z`åÎ~°∞. WHõ WѨC_»∞, <Õ#∞
ã¨OKå~°O KÕ¿ã XHÍ<˘Hõ „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ XHõKÀ@ "åi^ŒÌ~°∞ Ѩ~°ã¨Ê~åã¨HõÎ`« HõeyÜ«ÚO_ç–––
`«Ñ¨ó ã¨OѨ#∞flÅQÆ∞ „ÉÏǨχ} ^ŒOѨ`«∞Å∞QÍ [x‡OKå~°∞.
K«∂Kå~å! Ñ≤`å=∞Ǩ! ^Œ∞™êû^茺=ÚÅQÆ∞ âßѨ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® "åi^ŒÌi =∞#ã¨∞ûÅ#∞ q_»nÜ«∞
ÖËHáõ È`«∞<åfl~Ú. "åiÜ≥ÚHõ¯ ¿ãflǨÏã¨O™ê¯~°=ÚKÕ "å~°∞ ZÔH¯_≥H¯õ _» [x‡Oz#ѨÊ\˜H© ¢ãΑ – ѨÙ~°∞+¨µÅ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 491
QÍ<Õ LO@∞<åfl~°∞. "åi ã¨Ç¨Ï[ „¿Ñ=∞ ÉèÏ==Ú#∞, J`«ºkèHõ ¿ãflǨÏ=Ú#∞ K«∂z =$Hõ∆=ÚÅ∞
‰õÄ_® „¿Ñ=∞~°ã¨Ñ¨Ó~°‚=ÚÖˇ· LO@∞<åfl~Ú.
❖❖❖
5. Ü«∞^ä•qkè
Hõ#∞Hõ, âßáê^Œ∞Å∞ =∞#ã¨∞û#∞ ÉèËkOѨÖË=Ù. =∞~°eOѨ*ÏÅ=Ù. SO^Œ=ÙÅ ã¨$+¨µìÅ#∞ #tOѨ
*ËÜ«∞@O WѨC_»∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# ѨxHÍ^Œ∞. g∞=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ~åQÆ=Ú, =∞^Œ=Ú =∂`«û~°º=ÚÅ#∞
^Œyæ~°‰õΩ ~åx=fi~°∞ Hõ^•! D Ö’Hõ=Ú#‰õΩ, J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=ÚʼnõΩ „ѨÉèí∞=Ù J~Ú#\˜ì g∞~°∞
J\Ï¡ KÕÜ∞« @O n#`«fi=Ú#ˆH ¿ÇÏ`«∞=Ù J=Ù`«∞Ok. „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ ã¨$+≤Oì K«QÅÆ â◊HΘ – ã¨OѨ#fl=ÚÅ∞
QÆÅ "åi-"åi =∞#ã¨∞ûÅ#∞ Z=fi_»∂ ^ÕxKÕ`å #tOѨ*ËÜ«∞ÖË_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, P SO^Œ=ÙÅ#∞
`«=∞ k=º^Œ$+≤ì HõeyÜÕ∞ LO_»x=fiO_ç.
g∞~°∞ ‰õÄ_®, g∞ z`åÎHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ Ü«∞^ä•q^èŒOQÍ „Ѩ[Å#∞ ã¨$+≤ìOK«O_ç.
z`åÎHÍâ◊=Ú D áêOK«Éè∫uHõ ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# PHÍâ◊=Ú =O\˜k HÍ^Œ∞Hõ^•! Jk J#O`«=Ú.
g∞‰õΩ ã¨~°fi=Ú `≥e¿ã L#flѨÊ\˜H©... =∞# LÉèíÜ«ÚŠѨÙ#â◊Û~°} H˘~°‰õΩ – ã¨O^Œ~°ƒùO =zÛ#k
Hõ#∞Hõ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. =∞#O ѨÓ~°‚`«`åÎ fixfl ѨijeOz#ѨC_»∞, PHÍâ◊=ÚÅ∞ =¸_»∞ ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ
qÉèílOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú-
1. Éèí∂`åHÍâ◊=Ú (Zone of matter)
2. z`åÎHÍâ◊=Ú (Zone of thoughts)
3. z^•HÍâ◊=Ú ( Zone of Consciousness)
"≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∂‰õÄ_® z^•HÍâ◊=Ú KÕ`«<Õ „ѨHÍtOѨ|_»∞K«∂, J#O`«=ÚÖË J~ÚL<åfl~Ú.
HÍ|\˜ì F [QÆnâß! g∞~°∞ 'XHõã¨$+≤ì— QÍx, ÖËHõ 'Ô~O_»∞ã¨$+¨µìÅ∞— QÍx, ÖËHõ 'J<ÕHõ ã¨$+¨µìÅ∞— QÍx
W`«óѨÓ~°fi=Ú =Öˇ<Õ ã¨$+≤ìOK«O_ç. P Ѩk=∞Ok SO^Œ=ÙÅ∞ g∞^≥·#^ŒO@∂ Un P„Hõq∞OzÜ«ÚO_»
ÖË^Œ∞ Hõ^•! WHõ "åiÃÑ· HÀѨO^ÕxH˜ K≥ѨÊO_ç? z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ "åã¨Î"åxH˜ ã¨$+≤ì`«fi=Ú ÖËHõÜÕ∞
L#flk. Jk Z=ik? Z\˜ìk? =∂Ü«∞KÕ`«<Õ ''<Õ#∞–<åk–h=Ù–hk–Jk–WHõ¯_»–JHõ¯_»——...
J#∞ ÉèË^Œ=∞O`å `ÀK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ, ã¨~°fiA˝ÅQÆ∞ g∞~°∞ g∞ ''ã¨fiH©Ü«∞ „¿Ñˆ~Ѩ}——#∞
J#∞ã¨iOz ã¨$+≤ìHÍ~°º=Ú KÕÜ«ÚK«∞, x~°ÉèíºO`«~°OQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»=K«∞Û.
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : F ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_®! h=Ù K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å KåÖÏ n~°…OQÍ PÖ’zOKå#∞.
KåÖÏ K«Hõ¯QÍ ã¨`«ºq+¨Ü«∞=Ú#∞, <å Ü≥ÚHõ¯ qÇ≤Ï`« – JqÇ≤Ï`«=ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕâß=Ù. h=Ù
J#fl@∞¡ PHÍâ◊=ÚÅhfl J#O`«=ÚÖË. ''z`åÎHÍâ◊=Ú—— J#QÍ ''=∞#ã¨ûÇ≤Ï`«"≥∞ÿ# z^•HÍâ◊=Ú——
H͉õΩO_® =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞. HÍ|\˜ì z`«Î – z^•HÍâ◊=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ J#O`«=ÚÖË. WHõ D
Éè∂í `åHÍâ◊=Ú D Hõ#|_Õ ã¨$+≤Üì ∞« O^Œ∞ JO`«~∂° ƒù`"« ∞≥ ÿ LO\’Ok. „ÉǨ‡HÍâ◊=Ú (ÖËHõ z^•HÍâ◊=Ú)
492
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
#‰õΩ "åã¨Î"åxH˜ ^Õx`À#∂ ã¨OQÆ=Ú (Attatchment) ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ <å‰õΩ Jaè=∞`«=∞QÆ∞K«∞#fl D
ã¨$+≤ìx X#~°∞ÛK«∞, ã¨fi^èŒ~°‡"≥∞ÿ#\˜ì x`«ºHõ~°‡#∞ x~°fiiÎOK≥^Œ#∞ QÍHõ! F ÉèÏ㨯~å! <å‰õΩ WѨC_»∞
L`«Î=∞ q+¨Ü«∞=Ú#∞ (^èŒ~°‡=Ú#∞) QÆ∞~°∞Î KÕã≤#\˜ì h"Õ <å D 'ã¨$+≤ì— J#∞ HÍ~°º„Hõ=∞=Ú #O^Œ∞,
''„Ѩ^äŒ=∞–=∞#∞=Ù—— JQÆ∞^Œ∞=ÙQÍHõ! WHõ „áê}∞Å#∞ ã¨$+≤ìOK«∞>Ë <å `«Hõ∆} Hõ~°Î=ºO. <åÜ≥ÚHõ¯
„ѨuxkèQÍ h=Ù <åKÕ „¿Ñi`«∞_»"≥·, h WKåÛù#∞™ê~°OQÍ ã¨$+≤ìx QÍqOK«∞!
❖
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : <åÜ«∞<å! =ã≤ëêª! =∞Ǩ`Õ[ã≤fiÜ«∞QÆ∞ P ÉèÏ#∞_»∞ <Õ#∞ K≥ÑÊ≤ #^•xH˜ JOwHõiOKå_»∞.
JѨÊ\˜HõѨC_»∞ `«# â◊s~°=Ú#∞ 'Ô~O_»∞ ÉèÏQÍÅ∞—QÍ qÉèílOKå_»∞. JO^Œ∞Ö’ XHõ â◊s~°=Ú#∞
'SO^Œ= ã¨$+≤ì— Ö’x ã¨OK«iOK«∞K«∞#fl „|Ǩ‡O_»=Ú #O^Œ∞ ''ã¨∂~°∞º_»∞——QÍ LO_ç Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ
Ö’Hõ=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨKÕÜ«∞@O H˘#™êyOKå_»∞. Ô~O_»= â◊s~°=Ú`À, <åKÕ „Ѩ™êkOK« |_ç#
'=∞#∞=Ù— Ѩ^Œqx JÅOHõiOz <å Jaè=∞`å#∞™ê~°O ã¨$+¨µìÅ#∞ xi‡OK« „áê~°OaèOK«™êQÍ_»∞.
❖❖❖
6. 'r=Ù_»∞— J#QÍ?
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : „Ñ≤Ü«∞Ѩل`å! =ã≤ëêª ''D ã¨$+¨µìÅhfl Z\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú?—— J#∞ h „Ѩâ◊fl‰õΩ
ã¨=∂^è•#OQÍ ''SO^Œ= „|Ǩ‡O_»=Ú—— =∞iÜ«Ú ''WO„^•Ç¨ÏźŠ„ѨǨÏã¨#O—— K≥áêÊ#∞. '=∞#ã¨∞û—
Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fiHõ~°Î $`«fi=Ú, â◊H˜Î QÆ∞iOz `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú@ÜÕ∞ <å L^ÕÌâ◊O. Wk W@∞¡ HõxÑ≤Oz,
J#∞Éèí==∞QÆ∞@‰õΩ HÍ~°}O? h =∞#ã¨∞û W@∞¡ ÉèÏqOK«∞@ – ã¨OHõeÊOK«∞@ÜÕ∞ ã¨∞=∂!
„ѨurqÖ’x =∞#ã¨∞û JO`«\ ˜ =∞Ǩâ◊H˜Î ã¨=∞xfi`«=Ú, ã¨~°fiHõ~°Î $`«fi ã¨Ç≤Ï`«=Ú, ã¨~°fiÉèÏ=<å
ã¨=∞~°÷=Ú J~Ú L#flk ã¨∞=∂! J~Ú`Õ D [#∞Å∞ ã¨fiÅÊ q+¨Ü«∞=ÚÅ<Õ =∞m§ =∞m§ P„â◊~Úã¨∂Î,
ã¨OHõeÊOK«∞K«∞O_»∞@KÕ, "åi =∞#ã¨∞ûÅ∞ ã¨fiÅÊ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
D z`«Î=Ú#O^Œ∞ U^Õk „ѨuÉèÏã≤™ÈÎO^À – Jk =∂„`«"Õ∞ =ºHõÎ=∞QÆ∞@, ã≤÷~°`«fi=Ú á⁄O^Œ∞@,
™êѶ¨Åº=∞QÆ∞@ [~°∞QÆ∞K«∞#flk. D =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ™ê=∞~°÷º"≥∞\˜ì^À SO^Œ=„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. SO^Œ=ÙÅ∞ =∞<ÀÉèÏ=<å|ÅO KÕ`«<Õ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆeQÍ~°∞. SO^Œ=ÙÅ
K≥·`«#º"Õ∞ z`«Î`«fi=Ú á⁄O^Œ@O [iyOk. P z`«Î`«fi=Ú #O^Œe 'ÉèÏ=#— ÜÕ∞, Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù`«fi=Ú
(ã¨=∞+≤ìã¨$+≤ì ÉèÏ=#)#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘#flk. JO`ÕHÍ^Œ∞, =∞#O^Œi q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
K≥·`«#º ã≤÷u #∞O_ç z`«Î`«fi=Ú á⁄Ok, `«`«Êùe`«OQÍ =∞#O D D ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKå=Ú.
z`«Î"Õ∞ „ѨuÉèÏ™ê~°∂Ѩ=ÚKÕ (In the process of reflection) '^ÕǨÏ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞
„ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. J#QÍ, D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ z`«Î=ÚHõO>Ë U=∂„`«O "ÕÔ~·#q HÍ=Ù.
D z`«Î=Ú KåÖÏ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ J<ÕHõ HõÅÊ#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x LO\’Ok. q∞iÜ«∞ѨÙyO[
HÍ~°OQÍ#∞, „^•Hõ∆ѨO_»∞ uÜ«∞ºQÍ#∞ LO@∂LO\Ï~Ú Hõ^•! D r=Ùx z`«Î=Ú ‰õÄ_®
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 493
HÍ=∞ºHõ~°‡Å#∞, "åã¨#Å#∞ P„â◊~ÚOK«@O, HõeyÜ«ÚO_»@O ã¨fiÉèÏ=OQÍ á⁄Ok LO\’Ok.
z`«Î=Ú Z\Ï¡ LO>Ë J^•Ìx ÉèÏ=ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ =ºH©ÎHõ~°} ‰õÄ_® „áêÑ≤Îã¨∂Î
LO@∞O^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞##=Ú#∞ – =∞##=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ ã¨$+≤ìÖ’x
qq^èŒ ^ÕǨÅ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞<åfl~Ú.
D r=Ù_»∞ „ÉèÏOuKÕ `«# ã¨∂Hõ; "åã¨#Å<Õ ã¨∂÷Å=ÚQÍ ÉèÏqOz, ''<Õ#∞ =∞#∞A_»#∞,
<Õ#∞ ^Õ=`«#∞——... Jx `«ÅK«∞K«∂ =º~°÷=ÚQÍ "≥∂Ç≤Ï`«∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨∂Hõ;"åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x Ü«Ú#fl z`«Î=Ú<Õ 'r=Ù_»∞— JO@∞<åflO. ã¨∂÷Å`«fi „ÉèÏOuKÕ
JkÜÕ∞ '^ÕǨÏ=Ú— Jx ‰õÄ_® ^Œi≈OK«|_»∞K«∞#flk. Uk U>ˇÿ¡<å LO_»h! D ã¨∂Hõ;, ã¨∂÷Å
â◊s~°=ÚÅ∞, g\˜x ^Œi≈OK«@O – W^ŒO`å HõÅÊ<å=∂„`«"Õ∞. "åã¨Î"åxH˜ D r=Ù_»∞ ™êH∆Í`ü
„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åfl_»x ã¨~°fi^• Z~°∞Hõ HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
❖
F qâßfiq∞„`« – =ã≤+µ¨ Öª Ï~å! ^•~°=Ú HõO>Ë =G=Ú "Õ~Ô #· ^Œx J#QÆÅ=∂? D ''<Õ#∞—–h=Ù–
J`«_»∞—— "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ `«k`«~°=ÚÅhfl... J`«ºO`åâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# D z`«Î=ÚHõO>Ë "Õˆ~g∞ HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ, D z`«Î=Ú "åã¨Î"åxH˜ ã¨fi~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#^Õ. HõeÊ`« =∂„`«"≥∞ÿ#^Õ. HÍx, =∞#O SO^Œ=
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ (SO^Œ"ÀáêMϺ#O) q+¨Ü∞« OÖ’ QÆ=∞xOz#@∞¡ Wk ã¨`#Ϋ ∞ á⁄Ok =iÎOK«∞K«∞#flk.
''[_»=Ú =∂„`«"∞Õ —— J~Ú# D z`«=Î Ú W^•Ìx P^è•~°=∞QÆ∞ K≥`· #« º=Ú KÕ`<« Õ ã¨`#Ϋ ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. SO^Œ=ÙÅ =∞#¿ãû '„|Ǩχ—, '„|Ǩ‡O_»=Ú— Å∞QÍ Ñ¨i}q∞Oz#k Hõ^•!
1) Éèí∂uHõOQÍ Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ HõxÑ≤OKÕ D áêOK« Éè∫uHõ ^Œ$â◊º ã¨$+≤ì =ã¨∞Î`«ó =∞<À~°∂Ѩ"Õ∞
J~Ú L#flk. (ÖËHõ) W^ŒO`å ã¨OHõÅÊ ~°∂Ѩ"Õ∞!
2) J#∞Éè=í =Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl 'J#∞Éè∂í u—- ã¨fiÜ«∞OHõ$`«"∞Õ ! (ÖËH)õ ã¨fiÜ«∞O xi‡`«"∞Õ !
3) [QÆ`ü ã¨OHõÅÊ=Ú P`«‡ ã¨OHõÅÊ=Ú#O^Œ∞ Å~Ú¿ãÎ ..., ã¨~°fi=¸ Ѩ~°=∂`«‡#∞Éèí=OQÍ
âı+≤OK«QÆÅ^Œ∞.
=∞#O ‰õÄ_® =∞# ã¨OHõÅÊ=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ „|Ǩχ – =∞ǨÏ~°∞¬Å=Ú J~Ú<å=Ú.
J\˜ì =∞#ã¨∞ûKÕ ã≤÷u á⁄Ok#\˜ì =∞#O, =∞#KÕ ~°zOK«|_ç# D [QÆ`«∞Î ... D ã¨~°fiO ã¨OHõÅÊ
~°∂Ѩ=Ú#<Õ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk.
D z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ#KÕ`«<Õ XHõ_»∞ '<Õ#∞ „|Ǩχ#∞— Jx, =∞~˘Hõ_»∞ ''<Õ#∞ J`«ºO`«
Ѩiq∞`«=∞QÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞#∞—— Jx J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. "åã¨Î"åxH˜, Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ D ã¨~°fi
^ÕǨ^Œ∞Å ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ [QÆ`«∞Î – [QÆ„^ŒÇ≤Ï`«=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú
‰õÄ_® JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
x~°‡Å=∞QÆ∞ z`«Î"Õ∞ Ѩ~°=∂~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨∞=∂! JO`ÕHÍ^Œ∞. Ѩ~°=∂~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
z`«Î"Õ∞ U=∞~°Ñ¨ÙKÕ, ÉèÏ=<å=â◊OKÕ`« 'r=Ù_»∞— QÍ#∞, '=∞e# z`«Î=Ú— QÍ#∞ Ѩi}q∞OK«∞K«∞#fl^Œx
494
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„QÆÇÏ≤ OK«∞. J\˜ì =∞e# z`«"Î ∞Õ D ^ÕǨ ^Œ∞Å ~°∂Ѩ=Ú# =ºHõ=Î ∞QÆ∞K«∞#flk. HõÅÊ#ÜÕ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H,©
D ^Œ$â◊º=Ú ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# D r=ÙxH˜ |O^èŒ=Ú, ÉÏ^èŒ HõeyOK«∞K«∞<Õ L<åfl~Ú
Hõ^•! ZO^Œ∞KÕ`«?
XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. XHõ_»∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ J*Ï˝#â◊H˜ÎKÕ L`«Ê#fl=Ú KÕã¨∞H˘#fl\˜ì
ã¨fiѨfl=Ú<À, TǨÏ<À, ÖËHõ ã¨OHõÅÊ=Ú<À KåÖÏHÍÅO J>Ë¡ HõeyÜ«Ú<åfl_»#∞HÀ..... JѨC_»∞
U=∞=Ù`«∞Ok? Jk J`«xKÕ *Ï„QÆ`ü=Öˇ<Õ ^Œi≈OѨ|_»∞`«∞Ok. J#QÍ ''Wk J`«ºO`« "åã¨Î="Õ∞——
Jx JxÑ≤ã¨∞ÎOk. J^Õ q^èŒOQÍ z^Œfiã¨∞Î=ÙKÕ "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#fl D *Ï„QÆ`ü „ѨѨOK«=Ú ‰õÄ_® D
r=Ù#‰õΩ,... <å‰õΩ P SO^Œ=ã¨$+≤ìÖÏQÍ,... ã¨`«º=Ú=Öˇ<Õ J#∞Éèí∂`«=∞ø`ÀOk.
❖
<åÜ«∞#ÖÏ~å ! qâßfiq∞„`« =ã≤+¨µªÖÏ~å ! D z`«Î"Õ∞ „ѨѨOK«=Ú#O`«\ ˜h L`«Ê#fl=Ú
KÕÜ«ÚK«∞#flk. Ju ã¨∂Hõ; "åã¨<å =∞Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì ''â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ∞—— J<Õ
`«<凄`«Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# 'J^蕺㨗 (Avocaiton) |ÅѨ_»∞@KÕ`« '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ J#∞Éèí=O
U~°Ê_»∞`ÀOk. XHõxH˜ HõO\˜K«∂Ѩ٠^À+¨OKÕ`« PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»=K«O„^Œ∞_»∞ Hõ#|_»∞`«∂ LO\Ï_Õ!
D '[QÆ`«∞Η ^Œ~°≈#=Ú‰õÄ_® J\˜ìk =∂„`«"Õ∞.
D 'JǨÏOÉèÏ==Ú— ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞#k, ^•xx P„â◊~ÚOK«∞H˘x J#∞Éèí==∞QÆ∞
K«∞#flk... W^ŒO`å ã¨`«∞Î HÍ<ÕHÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? U^≥·`Õ „uHÍÅ=ÚÅO^Œ∞ J#QÍ, WO`«‰õΩ
=ÚO^Œ∞ – WѨC_»∞ – WHõ=ÚO^Œ∞ ‰õÄ_®, LO_ç LO@∞O^À... J\˜ì ^•xx =∂„`«"Õ∞ =∞#O
'ã¨`«∞Η Jx J#QÆÅO. 'QÍ_è»x„^Œ— Ö’ D r=Ù_»∞ LO_ç L#flѨC_»∞ *Ï„QÆ`ü ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# JǨÏOHÍ~°=Ú
J#∞Éèí==∞QÆ∞@ÖË^Œ∞ Hõ^•! XHõѨC_»∞ L#fl@∞¡`Àz, =∞~˘HõѨC_»∞ ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞^•xx ã¨`«∞Î
JxQÍx, ã¨`«º=∞xQÍx Z\Ï¡ J#@O? áÈh, JǨÏOÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~ÚOz ÅÉèíº=∞ÜÕ∞º^ŒO`å
''Wk Jã¨`«∞Î =∂„`«"Õ∞—— Jx JO^•=∂? Jã¨`«∞Î J~Ú# =ã¨∞Î=Ù ÅaèOK«<Õ ‰õÄ_»^Œ∞ Hõ^•!
ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ZšѨC_»∞ ã¨`«∞ÎQÍ<Õ (J#QÍ LO_çÜÕ∞) LO@∞Ok. Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù Jã¨`«∞ÎQÍ (ÖËHõÜÕ∞)
LO@∞Ok. D 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#∞#k – ã¨`«∞ΉõΩ, Jã¨`«∞ΉõΩ ‰õÄ_® qÅHõ∆}"≥∞ÿ LO_çLO_»∞@KÕ
– J^•Ìxx ''=∂Ü«∞Hõ=Ú, Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú—— Jx qA˝Å∞ JO@∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë qKå~°}
„ѨÉèíqOz, qHõã≤OKÕ=~°‰õΩ Jk LO\’Ok. qKå~°}KÕ x~°‡Å"≥∞ÿ# |∞kú HõÅ"åx ^Œ$+≤ìÖ’ Jk
LO_»∞@ ÖË^Œ∞. 'JǨÏO— Jx ÉèÏqOK«∞@‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ P ÉèÏ=‰õΩ_»∞ ÉèÏ=~°Ç≤Ï`«∞_≥· ÉèÏ==ÚʼnõΩ
Jf`«∞_≥· LO_ç L<åfl_»∞ Hõ^•! JkÜÕ∞ D r=Ùx "åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨO.
D =∞#ã¨∞û ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=Ú, qâßÅ=Ú J~Ú LO\’Ok. J>Ë¡ Jk [_»=Ú, J[_»=Ú‰õÄ_®
J~Ú L#flk. Z\Ï¡ JO\Ï"å? „|Ǩχ=Ú JkfifÜ«∞=ÚHõ^•! Hõ#∞Hõ =∞#ã¨∞û ã¨fi`«Ç¨QÍ „|Ǩχ
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ J[_»=Ú. HÍx ^•xH˜ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# LxH˜ ZHõ¯_»? „^Œ+¨ì LO>ËHõ^•,
^•x LxH˜! HÍ|\˜ì [_»"Õ∞. Jk D ^Œ$â◊º"Õ∞ `«# ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#flk. '^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 495
J#∞Éèí=O— LO_ç LO@∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D =∞#ã¨∞û ã¨`«º"≥∞ÿ#^•xÖÏQÍ<Õ HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk.
HÍx, „|Ǩ‡#∞Éèí=HÍÅ=∞O^Œ∞ =∂„`«O ('<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ— J#∞ Z~°∞Hõ Hõey Ü«Ú#flѨC_»∞) Jk
„|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ U=∂„`«O ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞. WO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞.
XHõ_»∞ XHõ PÉèí~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=Ú#∞, JO^Œ–K«O^Œ=ÚÅ#∞ Ѩijeã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ....
JѨC_»`«xH˜ ''Wk Q˘Å∞ã¨∞, Jk LOQÆ~°O, Wk QÍA, Wk =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ—— "≥Ú^ŒÖˇ·# PHÍ~°=ÚÖË
(PÉèí~°}`«fi"Õ∞) HõxÑ≤™êÎ~Ú HÍx, JO^Œe Jxfl PÉèí~°}=ÚÅÖ’x |OQÍ~°=Ú"≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì LO_»^Œ∞.
PÉèí~°}=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ |OQÍ~°=Ú HõxÑ≤OK«^Œ∞. J#QÍ J^Õ PÉèí~°}=ÚÅ#∞ ã¨∞=~°‚^Œ$+≤ì`À
K«∂z#ѨC_»∞... P PÉèí~°}=ÚÅhfl |OQÍ~°=ÚHõ<åfl "Õ~°∞ HÍxqQÍ (Jaè#fl"≥∞ÿ#qQÍ)
`≥eÜ«∞=™êÎ~Ú. =∞#ã¨∞û‰õÄ_® „|ǨχOÖ’,–|OQÍ~°OÖ’ PÉèí~°}`«fi=Ú=Öˇ,–ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk.
K≥·`«#º=Ú [_»=Ú#∞ Z\Ï¡ Z~°∞QÆ∞`ÀOk?
Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ (ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞) JQÆ∞ „|Ǩχ ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«
[_»–K≥·`«#º=ÚÅhfl „|Ǩχ"Õ∞ J=Ù`å~Ú. J~Ú`Õ, „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x, XHõ ~å~Ú =~°‰õΩ
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ''[_» – K≥·`«#º=ÚÅ—— Ô~O_çO\˜H© qÅHõ∆}"≥∞ÿ XѨCK«∞<åfl~Ú.
'JǨÏOHÍ~°=Ú— QÆ∞iOz =∞#O J#∞H˘#fl>Ë¡, Jq‰õÄ_® =∂Ü«∂~°∂Ѩ=ÚÖˇ· Jx~°fiK«#=ÚÖˇ·
(Illusionary and undefinable) LO@∞<åfl~Ú. r=Ù_»∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»∞Hõ^•!
H˘Ü«∞º "≥Ú^ŒÖˇ·#q [_»=Ú. K≥·`«#º~°∂ѨÙ_»QÆ∞ r=Ù_»∞ H˘Ü«∞º"≥Ú^ŒÖˇ·# [_»Ñ¨^•~°÷=ÚÅ∞ á⁄OkHõ#∞
Z@∞¡ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞? D „Ѩâ◊fl‰õΩ âßGHÍ~°∞Å∞ Wã¨∞Î#fl ã¨=∂^è•#"Õ∞q∞\’ q#∞.
WHõ¯_» <åÅ∞QÆ∞ q+¨Ü«∂Å∞ áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~Ú.
„Ѩ=∂`« : ZiÔQ_»∞"å_»∞ (that which is knowing)
„Ѩ=∂`«$K≥·`«#º=Ú : K≥·`«#º=ÚÜ≥ÚHõ¯ 'Z~°∞QÆ∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O.
„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú : Z~°∞QÆ|_»∞K«∞#flk (that which is being known)
„Ѩ"Õ∞Ü«∞ K≥·`«#º=Ú : 'Z~°∞QÆ|_»∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú.
r=ÙxÖ’x „Ѩ=∂`«$K≥·`«#º=Ú, P H˘Ü«∞ºÖ’x „Ѩ"Õ∞Ü«∞K≥·`«#º=Ú... D Ô~O_»∞ =$uÎ^•fi~å
JÉèË^Œ=Ú á⁄O^Œ∞@KÕ`«<Õ – P Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ á⁄OkHõ (Association) ã¨O^Œ~°ƒùѨ_»∞`ÀOk.
HÍ|\˜ì 'K≥`· #« º=Ú—`À 'K≥`· #« º ã¨O|O^è=Œ Ú— HõÅ∞QÆ∞@ =Å# J#∞Éè=í =Ú – J<Õk ã≤k™ú ÈÎOk.
™ê^Œ$â◊ã¨O|O^èŒ=Ú =Å#<Õ á⁄OkHõ Åaè™ÈÎOk. K≥·`«#º~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù J#∞Éèí==Ú#ˆH
ÅaèOK«^Œ∞. Hõ#∞Hõ, [QÆ`«∞Î JO>Ë K≥·`«#º"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ r=Ù_»∞... K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ
PÜ«∂=ã¨∞Î=ÙÅ`À U~°Ê_»∞K«∞#fl ™ê=∞º=ÚÜ≥ÚHõ¯ ''J#∞Éèí=O á⁄O^Œ@O.——
„|Ǩχ=Ú ã¨~°fi^• q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#^Õ!
J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü∞« O. qâßÅ"≥∞#ÿ Wã¨∞Hõ Z_®i =∞^躌 Ö’ ZHõ¯_≥<· å ѶŨ =$H∆ÍÅ∞ LO\ÏÜ«∂?
LO_»=Ù Hõ^•! "å‰õΩ¯‰õΩ ‰õÄ_® Jf`«"≥∞ÿ (J#∞Éèí= =∂„`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl) 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— #O^Œ∞
496
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕ`«<å~°∂ѨOQÍ HõxÑ≤OKÕ 'h=Ù – <Õ#∞— J#∞#qQÍx, JKÕ`«#OQÍ HõxÑ≤OKÕ Ñ¨^•~°÷*ÏÅ=ÚQÍx
ÖË=Ù. „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ 'Wk [_»=Ú—–'Wk K≥·`«#º=Ú— J#∞#\˜ì â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ HõÅÊ#ÜÕ∞ LO_»^Œ∞.
J~Ú`Õ D z^Œfiã¨∞Î=Ù XHÍ<˘HõKÀ@ ^Œ$â◊º=Ú#O^Œe PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À#∞, =º‰õΩÎÅ`À#∞,
ã¨OѶ¨∞@#Å`À#∞ U~°Ê~°K«∞H˘#fl ã¨O|O^èŒ=Ú HÍ~°}OQÍ XHõ 'ã¨∞Êù~°}— Hõey LO\’Ok. [Å=Ú
H˘xfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’ P=$`«Î=ÚÅ∞ (Circles) `À‰õÄ_ç LO@∞Ok K«∂Kå"å? „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞
U~°Ê_»∞ „^Œ+¨ì`«fi=Ú–^Œ$â◊º`«fi=Ú ‰õÄ_® J\˜ìq =∂„`«"Õ∞. ã¨~°fi^• [Å=Ú [Å=ÚQÍ<Õ LO\’Ok.
P =$`«Î=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞, P=$`«Îã¨=∞Ü«∞OÖ’, P `«~°∞"å`«‰õÄ_® [ÅO [Å"Õ∞Hõ^•! [QÆ^•ƒù==Ú
U~°Ê_»∞K«∞#flѨC_»∞ ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ LO_çLO\’Ok. q+¨Ü∞« ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ K≥`· #« º=Ú
ÖËHõ „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°}<Õ '=∞#ã¨∞û— JO@∞<åflO. =∞#Ü≥ÚHõ¯ qKå~°}, =∞#ã¨∞û#∞ Ô~O_»∞
~°HÍÅ∞QÍ qÉèílOK«=K«∞Û.
1. 'z`ü— JOâ◊=Ú ÖËHõ *Ï˝<åOâ◊=Ú : (Awareness consciousness / 'The knower'
dimension / The experiencer)
2. q+¨Ü«∂Oâ◊=Ú ÖËHõ q+¨Ü«∞~°∂áê#∞Éèí=O : (The knowing dimension /
The experiences)
z`ü JOâ◊=Ú#∞ 'J[_»=Ú— Jx, q+¨Ü«∂Oâ◊=Ú#∞ '[_»=Ú— Jx JO@∞<åflO. =∞#O
K«∂ã¨∞Î#fl D [_»=ã¨∞Î *ÏÅ=∞O`å P q+¨Ü«∂Oâ◊"Õ∞. D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞QÆÅ ''`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@——
J#∞ ã¨fiÉèÏ=O Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# „Ѩã¨~°} Hõey LO\’Ok.
z^ŒOâ◊=Ú q+¨Ü∂« Oâ◊=Ú
< >
Z~°∞QÆ∞@/
V V
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@
x~°‡Å=Ú – x`«º=Ú – =ã¨∞Î=ÙÅ∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ "≥ÚII qâı+=¨ ÚÅ`À
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_ç# ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Î
D r=Ù_»∞ Jxfl "Õà◊Å KåOK«Åº=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. [QÆ„^•ƒùOux J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞.
[QÆ`«∞Î z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ : z`«Î=Ú#O^Œe z^ŒOâ◊"Õ∞ (Knower concept) (1) z`«Î=Ú (2) [QÆ`«∞Î
J#∞ Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ qÉèílOK«|_»∞K«∞#flk. HÍx, D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞ΉõÄ_®, q*Ï˝# ^Œ$+≤ì`À
K«∂¿ãÎ, z^Œfiã¨∞Î=Ù =∂„`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. K≥·`«#º=Ú`À D [QÆ`«∞Î JÉèË^Œ"Õ∞! JO^Œ∞KÕ`« P`«‡^Œ$+≤ì
HõÅ"å~°∞, ''D [QÆ`«∞Î z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#flk, =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞—— Jx ã≤^•úOfHõiOK«∞K«∞<åfl~°∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 497
ÉèË^Œ ^Œ$+≤ìKÕ =∂„`«"Õ∞... D K≥·`«#º=Ú–=∞~˘Hõ U"Õ"À ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞K«∞#fl@∞¡ J#∞Éèí∂`«
=∞=Ù`ÀOk. "åã¨Î"åxH˜ K≥·`«#º=Ú qÉèÏQÆ~°Ç≤Ï`«O ã¨∞=∂! HÍx, qÉèÏQÆ=Ú HõÅ^•x =Öˇ
Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk.✺ Jk „Éèí=∞ ~°Ç≤Ï`«"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, „Éèí=∞Ü«ÚHõÎ=ÚQÍ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk.
<åÜ«∞<å! =ã≤ëêª ! Ü«∞^ä•~å÷xH˜ '„Éèí=∞— J#|_»∞#k Un ÖË^Œ∞. ''KÕ`«#ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D
r=Ù_»∞ „Éèí=∞#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞—— J#@O ‰õÄ_® =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ ã¨iHÍ^Œ∞. =∞i W^ŒO`å
U=∞O\Ï"å? ѨÓ~°‚ã¨=Ú„^Œ=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ ''`«~°OQÆ=ÚÅ∞—— J#∞ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#flk
Hõ^•! ã¨~°fi^• ѨÓ~°‚"Õ∞ J~ÚL#fl K≥·`«#º=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ D ''[QÆ`«∞ÎÅ∞–Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞–
ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JO`Õ!
❖
'z^Œfiã¨∞Î=Ù— – ã¨fiã¨fi~°∂ѨO ÖËHõ „Ѩu XHõ¯i "åã¨Î= â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨO J~Ú L#flk Hõ^•!
'[_»=Ú— ‰õÄ_® z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ J~ÚL#flk ã¨∞=∂! ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë '[_»=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk
ˆH=ÅO [_»=Ú =∂„`«"Õ∞ J~Ú LO>Ë... ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ^Œ$ëêì º z^Œfiã¨∞Î=QÆ∞ h‰õΩ Jk ÉèÏã≤OK«
‰õΩO_®<Õ LO_Õk. *Ï„QÆ`üÖ’ L#fl"å_Õ *Ï„QÆ`üÖ’ L#fl"å_ç`À ã¨OÉèÏ+≤OK«QÆÅ_»∞. x„kOK«∞"å_»∞
*Ï„QÆ`ü – ѨÙ~°∞+¨µx`À Z\Ï¡ =∂\Ï¡_»∞`å_»∞ K≥ѨC? ã¨fi`«Ç¨QÍ K≥·`«#º"Õ∞ J~ÚL#fl h=Ù J\˜ì
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ [_»Oâ◊=Ú#O^Œ∞ [_»=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ù.
Hõ#∞Hõ [_»Oâ◊=Ú 'z`ü— Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ JOâ◊ =∂„`«"Õ∞!
❖❖❖
7. JǨÏOÉèÏ==Ú
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : ''*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«<åºOâ◊=Ú#O^Œ∞ 'JǨÏOÉèÏ==Ú (<Õ#∞–<åk)— J#∞
[_»`«fiѨ٠ÉèÏ=# L^Œ~Ú™ÈÎOk—— – J#∞#^Õ WHõ¯_» =∞#‰õΩ ã≤^•úO`«=Ú. U^≥·`Õ ZO^Œ∞Ö’Oz –
ÉÏǨϺHÍ~°}"Õ∞n ÖˉõΩO_® L^Œ~Úã¨∞ÎO^À... J@∞¡ L^Œ~ÚOKÕ^ŒO`å P =¸Å=ã¨∞Î=Ù‰õΩ "ÕÔ~·#k
J~ÚLO_»^Œ∞ Hõ^•! â◊√^Œú`«`«fi=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú ÖËHõ P`«‡ 'r=Ù_»∞— J#|_»∞ =∞~˘Hõ `«`«Î fi=ÚQÍ
Ѩi}q∞Oz#@∞¡ `Àz#ѨÊ\˜H© "åã¨Î"åxH˜ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# ÖËHõ ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç
xÜ≥∂yOK«|_ç# HÍ~°}"Õ∞n ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞ HÍ|\˜ì...D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^• „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl_»∞.
N =ã≤+ª̈ =∞ǨÏi¬ : `«O„_ô! J\Ï¡ J~Ú`Õ =∞i D 'JǨÏOHÍ~°=Ú,— J^•ÌxKÕ J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl
'[_»`«fi=Ú— =∂@ Uq∞\˜?
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : ã¨∂~°∞ºx `Õ[¿ãû ã¨∂~°ºH˜~°}~°∂Ѩ"≥∞ÿ =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· „Ѩã¨i™ÈÎOk Hõ^•! J#QÍ,
ã¨∂~°ºHÍOu =ã¨∞Î=Ù PHÍ~°O ã¨O`«iOK«∞H˘x Hõ#|_»∞`ÀOk. ''K≥·`«<åºOâ◊"Õ∞ J@∞¡ q=~°Î ÉèÏ==Ú
✺
JqÉèíHõÎOK«, Éèí∂`Õ+¨µ qÉèíHõÎq∞=K« ã≤÷`«"£∞.... N=∞^ŒƒùQÆ=næ`« 13= J^蕺ܫ∞O.
498
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
á⁄O^Œ∞K«∞#flk—— Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. J#QÍ D [QÆ`«∞Î, D [QÆ`«∞Î#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞#fl\˜ì „^Œ+¨ì=QÆ∞
h=Ù, h`À D ã¨OÉèÏ+¨} KÕÜÚ« K«∞#fl\˜ì <Õ#∞... JO`å K≥`· #« º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨH@õ #ÜÕ∞ J~ÚL#flk.
K≥·`«#º=Ú#‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂ Un ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. [Å=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ''`«~°OQÆ=ÚÅ∞—— J#|_»∞
=∞~˘Hõ ÉÏǨϺqâı+¨"Õ∞"≥∞ÿ<å Ѩi}q∞OK«∞K«∞#fl^•? P [ÅO =∞~˘Hõ\ ˜QÍ =∂~°∞K«∞#fl^•? ÖË^Œ∞.
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ [Å=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ =∞~˘Hõ\ ˜ Un JQÆ∞K«∞#flkÖË^Œ∞. J^Õq^èŒOQÍ 'Ѩ~°=∂`«‡—
Ü«∞O^Œ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"Õg ÖË=Ù. =∞i ÖËx JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞@ ÖËHõ
`«ºlOK«∞@ Uq∞\˜ K≥ѨC? Hõ#∞Hõ, ''JǨÏOHÍ~°=Ú K≥·`«#º=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈#"Õ∞!—— J#∞
ã¨O^Œ~°≈=Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘O_ç.
– ''<Õ#∞ â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú<Õ—— J#∞#^Õ *Ï˝#™ê~°O.
– ^Œ$â◊º=∞O^Œe ™ê~°=Ú ‰õÄ_® ... '„^Œ+¨ì— Ü«∞O^Œe ™ê~°=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#^Õn HÍ^Œ∞.
– J#QÍ, Jxfl\˜Ü«∞O^Œ∞#∞ UÔH·Hõ K≥·`«#º"Õ∞ UHõ~°ã¨"≥∞ÿ ã¨~°fi^• „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
<åÜ«∞<å! JǨÏOÉèÏ="Õ∞ 'q∞^䌺— J~Ú#ѨC_»∞, WHõ J\˜ì 'JǨÏO— ÉèÏ=#KÕ L`«Ê#fl=Ú
ÅQÆ∞K«∞#fl q+¨Ü«∞=ÚÅ =∂@ UO K≥áêÊe? J=hfl ZO_»=∂=ÙÅÖ’x h\˜x Hõ_»=ÅÖ’ xOÑ≤
`≥K«∞ÛHÀ=@O ÖÏQÍ J`«ºO`« „Éèí=∂`«‡Hõ"Õ∞ J=Ù`å~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ''J=hfl J„Ѩã¨∞Î`«O J#QÍ,
„Ѩã¨∞Î`«"Õ∞ ÖË=Ù—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ^≥· fi`«^Œ$+≤ì JO`å `˘ÅyáÈQÍ, JѨC_»∞ âı+≤OKÕ^Õ 'P`«‡— J~Ú
L#flk Hõ^•! J\˜ì P`«‡Ü«∞O^Œ∞ WHõ JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ, JÅÊ`«fiÉèÏ=#‰õΩ, JYO_»=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#
Jã≤÷`«fi=Ú#‰õÄ KÀ>ˇHõ¯_»?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : Ñ≤`«$^Õ"å! =∞i =∂‰õΩ Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ `ÀK«∞K«∞#fl D 'JǨÏOÉèÏ=#— ZHõ¯_ç
#∞O_ç =zÛѨ_»∞`ÀOk?
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : h~°∞ JkèHõ"≥∞ÿ# j`«Å "å`å=~°}=Ú #O^Œ∞ LOK«|_ç#ѨC_»∞ '=∞OK«∞— QÍ
„áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk K«∂Kå"å? KÕ`«# =ã¨∞Î=Ù ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J*Ï˝#=Ú#∞
JOwHõiOz, J@∞¡ JOwHõiã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''JǨÏOHÍ~°=Ú – 'q+¨Ü«∂#∞Éèí==Ú— J#∞#\˜ì
~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
XHõ z#fl Ǩ㨺 ã¨OѶ¨∞@# K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. XHõ_»∞ XHõ J~°ú~å„u `«\ÏÅ∞# x„^ŒÖËz, `«#
„ѨHõ¯<Õ x„kã¨∞Î#fl `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞x x„^ŒÖËÑ≤, ''q∞„`«=∂! WѨC_»∞ <åH˘Hõ HõÅ =zÛOk. P HõÅÖ’
– <Õ#∞ K«zÛ<å#@. JѨC_»∞ <å â◊s~°=Ú#∞ Z=fi~À "≥∂ã¨∞H˘x "≥à◊√§K«∂, <å =∞Oz`«#=Ú
QÆ∞iOz K≥ѨCH˘O@∞<åfl~°∞. 'W`«_»∞ =∞~°Å „|uH˜`Õ ZO`« ÉÏQÆ∞O_»∞!— Jx J#∞H˘O@∞<åfl~°∞.
HÍx K«xáÈ~Ú#\˜ì <Õ#∞ =∞~°Å „|`«Hõ@O J™ê^茺O Hõ^•, ....—— Jx K≥ѨC‰õΩáÈ`«∞<åfl_»∞. ã¨fiѨfl
„^Œ+¨ìÜ«∞QÆ∞ `å<Õ =∞~°}˜¿ãÎ ã¨fiѨfl"≥∞Hõ¯_çk? `«# HõÅÊ# LO>ËHõ^•, .... P HõÅÊ#Ö’ PÜ«∂
=º‰õΩÎÅ∞O_»@O! J`«x â◊s~°=Ú "≥∂Ü«ÚK«∞#fl"åÔ~=~°∞? ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìKÕ ã¨OHõeÊOK«|_ç,
^Œi≈OK«|_Õ"åˆ~ Hõ^•!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 499
=∞~˘Hõ_»∞ ''~å„u HõÅÖ’ <Õ#∞ QÍ_è» x„^ŒáÈ`«∂ LO_»QÍ, P HõÅÖ’ XHõ_»∞ =∂ WO\˜Ö’
„Ѩ"ÕtOz ##∞fl x„^ŒÖËÑ≤#@∞¡ HõÅ=zÛOk. JѨC_Õ"≥∞ÿ#^ŒO>Ë.....—— Jx HõÅÖ’x qâıëêÅ∞
K≥ѨCK«∞<åfl_»∞. `å<Õ QÍ_è»x„^ŒÖ’ LO>Ë P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =∞~˘Hõ_»∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =KåÛ_»∞?
ã¨fiѨfl=∞O`å ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiH©Ü«∞HõÅÊ#ÜÕ∞ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ K≥·`«#º=Ú ‰õÄ_®
q∞^䕺~°∂ѨOQÍ [_»`åfi#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ P K≥·`«#º=Ú `«# J#O`«
~°∂Ѩ=ÚÖ’x XHÍ<˘Hõ KÀ@ [_»ãu÷≤ x J#∞Éèqí OK«∞K«∞#flk. ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ J*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@
^•fi~å ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí=O U=∞~°∞™ÈÎOk. 'ã¨Oã¨$u— Jx K≥ѨÊ|_»∞ ÉÏǨϺ^Œ$+≤ì HõeyÜ«ÚO\’Ok.
J#QÍ Jk `«# ã¨~åfi`«‡Hõ`«fi=Ú#∞ =∞~°z, `«#‰õΩ ZHõ¯_» '^Œ$+≤ì (Avocation) U~°Ê_»∞K«∞#fl^À
..... JHõ¯_» [_®HÍ~°=Ú, Ѩiq∞`«`«fi=Ú#∞ =Ç≤ÏOz LO\’Ok. ã¨=∞ã¨Î =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ PkHÍ~°}O
=∞#¿ãû. P =∞#¿ãû Jxfl\Ï, Jxfl ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’#∞ =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk. J^Õ PHÍâ◊=Ú=Öˇ,
J`«ºO`« qâßÅ"≥∞ÿ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. WHõ ^•xx xÜ«∞q∞ã¨∞Î#flk
Z=fi~°O\Ï"å ? ^•x "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì P`«‡ÜÕ∞.
❖
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ JÉèϺã¨=Ú, "≥·~åQƺ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ#∞
JÅ=~°∞ÛHÀO_ç. JѨC_»∞ g∞ z`«Î=ÚÅ∞ *Ï˝#=Ú á⁄O^Œ∞@‰õΩ 'J~°›`«— á⁄O^Œ∞`å~Ú. *Ï˝#=Ú
Jaè=$kú á⁄O^Œ∞K«∂ LO_»QÍ WHõ ''ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; – HÍ~°}—— â◊s~°=ÚÅ „ÉèÏOux g∞ JO`«@
g∞ˆ~ Ѩi`«ºlOz"Õ™êÎ~°∞. ''„ѨuÉèÏ™ê`«‡Hõ (Image like) z`«Î=Ú—— J#∞^•xx g∞Ü≥ÚHõ¯ 'z`«Î=Ú—
<Õ LѨÜ≥∂yOz ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKå~°} KÕÜ«∞O_ç. JѨC_»∞ <Õ#∞ K≥ѨC ^•xÖ’x "åã¨Î"åxfl g∞ˆ~
„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞. z`«Î=Ú JѨiâ◊√„ÉèíOQÍ L#flO`«HÍÅO „Éèí=∂`«‡Hõ=ÚÅQÆ∞ J#∞Éèí==ÚÅ∞,
`«`«Êùe`«=ÚÅ∞, ã¨O™ê~°^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°Å∞ `«Ñ¨C#qHÍ=Ù. z`«Î=Ú â◊√^Œú"≥∞ÿ#O`«=∂„`«O KÕ`«<Õ
x`«º x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. g∞~°O`å D ^ÕǨ^Œ∞ŠѨiâ◊√„Éèí`«H˘~°‰õΩ Z<Àfl
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞QÍx, z`«Î x~°‡Å`«fi=Ú H˘~°‰õΩ `«y#O`« „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞ JQÆ∞K«∞<åfl~å?
ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ, ѨijeOz K«∂K«∞HÀO_ç. z`«Î x~°‡Å`« QÆ∞iOz J„â◊^Œú =Ç≤ÏOzÜ«ÚO_»∞@KÕ`«
J<ÕHõ ^Ò~åƒùQƺ=ÚÅ∞ =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú. z`«Î=ÚKÕ ''K≥·`«#º Ѩ~°„|Ǩχ=Ú—— J~ÚL#fl
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. Jk =∂x"Õã≤ D ^ÕǨk YO_»=ÚÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ qKåiOK«∞K«∞
PÜ«Ú+¨µ¬#∞ =$^ä• KÕÜ«Ú@KÕ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk?
Uk ã¨`º« "≥∂ ^•xx QÆ∞iOKÕ qKåiOKåe. J\˜ì qKå~°} ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ *Ï˝#"Õ∞ ã¨ÑŨ¶ =∞ø`«∞Ok.
Jã¨`«º=Ú, HõeÊ`«=Ú J~Ú# ^•x QÆ∞iOz ZO`« qKåiOz UO „ѨÜ≥∂[#O? J\˜ì Jã¨`«º"≥∞ÿ#
^•xx P„â◊~ÚOK«∞@KÕ „â◊=∞‰õΩ Ñ¶e¨ `«OQÍ Jã¨`º« "≥∞#ÿ k, HõeÊ`«"∞≥ #ÿ ^Õ „áêÑ≤OÎ K«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ ã¨O™ê~°r=ÙÅ#∞ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘xÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú. PHÍâ◊OÖ’ ''`«#
Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#—— J#∞ qHÍ~°=ÚKÕ QÍOK«|_Õ =$Hõ∆=Ú#∞ Z=Ô~·<å â’kè™êÎ~å? D ^ÕǨ^Œ∞Å
500
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. JO^Œ∞KÕ`«, *Ï˝#∞Å∞ D ^ÕǨÏ=ÚÅ ~åHõ – áÈHõÅ QÆ∞iOz# qKå~°}#∞
„ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì, ^ÕÇ≤Ï (ÖËHõ) K≥·`«#º`«`«fi=Ú QÆ∞iOz â’kèOK«∞K«∞<åfl~°∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å! ã¨~°fi„Ѩã¨~°}
jÅ=∞QÆ∞ 'P`«‡—ÜÕ∞ g∞~°∞. HÍ|\˜ì ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏѨiq∞`«∞_»#∞—— Jx ÉèÏqOz MË^Œ=Ú K≥O^ŒHõO_ç.
F „Ñ≤Ü«∞ `«#Ü«ÚÖÏ~å! =ã≤ëêª! qâßfiq∞„`å! ''r=Ù_»#QÍ D ^ÕǨÏ"Õ∞. =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞——
Jx K≥ÑC¨ K«∂, H˘O^Œ~∞° ^ÕǨ `«‡"å^Œ∞Å∞ PÜ«∂ „Ѩ=∂}=ÚÅ`À D r=Ù#‰õΩ JÅÊ`«fiO PáêkOK«∞
K«∞<åfl~°∞. D z`«Î=Ú ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏqOK«∞<À Jk J>Ë¡ J~Ú, „áêÑ≤Îã¨∂Î LO@∞Ok. JǨÏź,
WO„^Œ∞Å =∞<Àxâ◊ÛÜ«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞ =∞#‰õΩ WO^Œ∞‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú. Hõ#∞Hõ J\˜ì D
z`«=Î Ú`À L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞"≥∞#ÿ ÉèÏ=#ÜÕ∞ K≥Ü∂« ºe. HÍx, ''<Õ#∞ ã¨fiÅ∞Ê_»#∞, â◊s~°=Ú#∞, JÅ∞Ê_»#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ hK« ÉèÏ=#Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ K≥Ü«∞º@O? ''ã¨~åfi`«‡Hõ"≥∞ÿ#\˜ì K≥·`«#º Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞
D ''h=Ù–<Õ#∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ ... XˆH [ÅO J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡
... „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. Hõ#∞Hõ <Õ#∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞. <å‰õΩ P^ŒºO`åÅ∞ ÖË=Ù. [#‡–[~å–
=∞$`«∞º=ÙÅ∞ ÖË=Ù. W^ŒO`å <åHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞—— Jx ÉèÏ=# K≥Ü«∂ºe. J>Ë¡ ''D Hõ#|_Õ
„Ѩu XHõ¯~°∞ Ѩ~°„|Ǩχ ã¨fi~°∂ѨÙÖË(`«`ü-`«fi"£∞Jã≤)—— ... J#∞ =∞##=Ú#∞ „Ѩ=$^ŒúO KÕã¨∞HÀ"åe.
J@∞¡ ÉèÏqOK«∞@ KÕ`«<Õ g∞~°∞ L`«Î=∞`«fi=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ~°x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
❖
D z`«Î=Ú U q^èŒOQÍ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#fl^À, J\˜ì ã¨∞Êù~°}#∞ J#∞ã¨iOKÕ PÜ«∂ Láêkè
Ѩ~°OѨ~°Å∞ =zÛ KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨Î"åxH˜, D ^ÕǨÏ=ÚQÍx, ÖËHõ, JǨÏOHÍ~°=ÚQÍx ...
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =º‰õΩÎÅ∞, =ã¨∞Î=ÙÅ =Öˇ ... ''ÖËx"Õ—— ã¨∞=∂! ‰õ#∞Hõ F =ã≤ëêª! ã¨~°fi^• UHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ,
WKåÛù~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ L#fl\˜ì P`«‡<Õ Z~°∞QÆ∞=Ú. J@∞¡ Z~°∞QÆ∞K«∂ WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞=Ú.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ Z=fi~À K≥Ñ≤Ê# =∂@Å∞ qx `«#‰õΩ`å<Õ HõeÊOK«∞H˘x#\˜ì „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#
HõÅÊ# KÕ`« ÉË`åà◊^ÕǨÏ=Ú#∞ Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂ã¨∂Î, ÉèíÜ«∂^Œ∞Å#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞.
ѨOK«Éèí∂`å`«‡Hõ"≥∞ÿ# `«# D ^ÕǨÏ"≥∞Hõ¯_»? [_»Å∞ – HÀ~°Å∞ – <åÅ∞Hõ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ HõÅÊ#Å`À
=∞#ã¨∞ûKÕ TǨÏQÍ K«∂_»|_Õ ÉË`åà◊ ^ÕǨÏ=Ú ZHõ¯_»? P Ô~O_çO\˜H© ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞ Hõ^•!
HõÅÊ#Å∞ #tOK«QÍ<Õ P ÉË`åà◊√_»∞, ÉèíÜ«∂^Œ∞Å∞, ... Jhfl `˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú. P`«‡ ‰õÄ_®
HõÅÊ<å=â◊O KÕ`«<Õ D '=∞#∞+¨µº_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# ^ÕǨÏ=ÚÅ∞QÍ#∞, D ã¨~°fi^Œ$â◊º „ѨѨOK«=ÚQÍ#∞
JQÆ∞K«∞#flk. P ^ÕǨ^Œ∞Å∞ #tOK«∞K«∞#flѨC_»∞ `å<Õ #tOK«∞K«∞#fl\ì̃ ÉèÏ=#‰õΩ Ö’#∞ JQÆ∞K«∞#flk.
Jq^•º HõÅÊ# #tOz# =∞~°∞Hõ∆}O ã¨~°fi„Éèí=∞Å∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. JѨC_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ„áêÑ≤Î
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 501
8. âßѨ – =∞O„`«=ÚÅ∞
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : `«O„_ô! „|Ǩχ^Õ"å! g∞~°∞ <å‰õΩ J`«∞º`«Î=∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ É’kèã¨∞Î<åfl~°∞.
P`«‡*Ï˝#"Õ∞ Jxfl\Ï L`«Î=∞"≥∞ÿ#k. J~Ú`Õ, g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂ÅÖ’ XHõ¯\˜=∂„`«O <å‰õΩ
Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. g∞~°∞ XHõѨC_»∞ <å`À ''âßѨ – =∞O„`å^Œ∞Å∞ J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ#q.
Jq `«=∞ „ѨÉèÏ=O HõeyÜÕ∞ LO\Ï~Ú—— Jx K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. =∞i WѨC_Õ"≥∂ ''^Œ$_è»"≥∞ÿ#
=∞<À|eq∞ HõÅ"åxx âßѨ–=∞O„`å^Œ∞Å∞ Ug∞ K≥Ü∞« ºÖË=Ù—— J<Õ J~°O÷ =KÕÛq^èOŒ QÍ K≥ÑC¨ K«∞<åfl~°∞.
JO>Ë, 'âßѨ—, '=∞O„`«=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊‰õΩÎÅ∞ =º~°÷"≥∞ÿáÈQÆÅ=O\Ï~å? ''âßѨ=∞O„`å^Œ∞Å
â◊H˜ÎKÕ =∞#ã¨∞û, |∞kú, *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞ =¸_è®=ã¨÷ K≥O^ŒQÆÅ=Ù—— Jx J<ÕHõ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’
x~°∂Ñ≤OK«|_ç#@∞¡ <Õ#∞ qxÜ«Ú<åfl<Õ?★ ™êfig∞! "åÜ«Ú=Ù–^•x K«Å#=Ú, #∞=ÙfiÅ∞–#∂<≥,
Jyfl–L+¨‚=Ú "Õ~°∞"ÕÔ~·#q HÍ=Ù Hõ^•! J>Ë¡ D =∞#ã¨∞û–â◊s~°=Ú XHõ¯>Ë Hõ^•! ZO^Œ∞HõO>Ë
''=∞#ã¨∞û#∞ J#∞ã¨iOKÕ Láêkè LO@∞Ok—— Jx g∞~°∞ ‰õÄ_® WѨC_»∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. HÍ|\˜ì
D â◊s~°=Ú =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞. =~° – âßáê^Œ∞Å∞ =∞#ã¨∞û#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`Õ,
WHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ ‰õÄ_® Ug∞ K≥Ü«∞ºÖËHõáÈ=@"Õ∞ [~°QÍe. HÍx JǨÏź, Hõ$„u=∞ WO„^Œ∞Å
Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ âßѨ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« <ÕÅ ‰õÄe, "åi^ŒÌ~°∂ =∞~°}˜OKå~°∞ Hõ^•!
ZO^Œ∞KÕ`«?
áÈh, g∞~°∞ JO@∞#fl@∞¡, ''D ^ÕǨÏ=Ú "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞. Jk z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ#
=∂„`«"Õ∞—— J<Õ J#∞‰õΩO^•O. ''ZO_»=∂=ÙÅ=Öˇ, Ô~O_»= K«O„^Œ∞x=Öˇ D ^ÕǨÏ=Ú =º~°÷=ÚQÍ
J"åã¨Î=`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç Hõ#|_»∞`ÀOk. J~Ú#ѨÊ\˜H© ‰õÄ_®, D ^ÕǨÏ=Ú, =∞#ã¨∞ûÅÖ’ ''XHõ\ ˜
#t¿ãÎ, Ô~O_»=k ‰õÄ_® #t™ÈÎOk—— ... J#∞#^Õ Ö∫H˜Hõ ^Œ$+≤ìH˜ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. Ô~O_»∂ ã¨=∂#
ã¨`«ÎÜÕ∞ Hõey LO@∞<åfl~Ú. =∞#ã¨∞û #tOz#ѨC_»∞ J\˜ì"åx â◊s~°O =∂„`«O LO@∞O^•?
#tã¨∞ÎO^Œ<Õ <å L^ÕÌâ◊O. =∞i WHõ, â◊s~°=Ú #tOz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û #tOK«=Åã≤ÜÕ∞
LO@∞Ok Hõ^•?
=~°âßáê^Œ∞ÅKÕ â◊s~°=Ú #tOz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û #tOK«^ŒO\Ï~å Uq∞\˜?
âßáê^Œ∞Å=Å# =∞#ã¨∞û ZO^Œ∞‰õΩ „ѨÉèÏq`«O H͉õΩO_® LO_»QÆÅ∞QÆ∞ K«∞#flk? â◊s~°=Ú
=∂„`«"Õ∞ ZO^Œ∞‰õΩ „ѨÉèÏq`«=∞ø`ÀOk?
D q+¨Ü«∂Åhfl =∞iH˘O`« q=iOz K≥ѨÊO_ç.
✺
''âßѨ=Ú =∞#ã¨∞ûÃÑ· ѨxKÕã¨∞ÎOk—— Jx x~°∂Ñ≤OKÕ H˘xfl WuǨ㨠ã¨OѶ¨∞@#Å∞ L<åfl~Ú. #Ǩï+¨µ_»∞
âßѨ=â◊O KÕ`« ã¨~°Ê=Ú JÜ«∂º_»∞. J@∞¡ ã¨~°ÊOQÍ =∂i, `«# =Oâ◊=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# "å~°∞, `«#‰õΩ „Ñ≤Ü«∂u
„Ñ≤Ü«ÚÅ∞ J~Ú L#fl cè=Ú_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"åix ÉÏkèOKå_»∞.
H˘O^Œ~°∞ ^èŒ~å‡`«∞‡Å∞ ‰õÄ_® âßѨ=â◊O KÕ`« Ñ≤âßK«[#‡Å∞ ZuÎ `«=∞ *Ïu"å~°QÆ∞ =∂#=ÙÅ<Õ ÉèíH˜∆Oz#@∞¡
H˘xfl Hõ^äŒÅ∞ K≥ѨCK«∂ LO\Ï~Ú. J=hfl ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x =∞ǨÏi¬ „|Ǩχ^Õ=Ùx W@∞¡ „ѨtflOK«∞K«∞<åfl~°∞.
502
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : ‰õΩ=∂~å! â◊√^Œú"≥∞ÿ#\˜ì â◊√ÉèíHõ~°‡Å KÕ`«, ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ`« D [QÆ`«∞ÎÖ’
á⁄O^Œ~åx =ã¨∞Î=O@∂ Un ÖË^Œ∞. „Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕ`«<Õ Z=fiÔ~·<å U^≥·<å Jkè~ÀÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞,
=Ç≤ÏOK«QÆÅ~°∞, x~ÀkèOK«QÆÅ~°∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ „|Ǩχ #∞O_ç XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ =~°‰õΩ ^ÕǨÏ^è•~°∞Öˇ·#\˜ì „áê}˜HÀ@¡xfl\˜H© Ô~O_»∞
â◊s~°=ÚÅ∞ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú.
1) =∂Oã¨xi‡`«=∞QÆ∞ D 'Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú—
2) ã¨~°fiHÍ~°º=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞, ã¨^• ã≤÷~°"≥∞ÿ LO_ç LO@∞#\˜ì '=∞#ã¨∞û—
''=∂Oã¨^ÕǨÏ=Ú—— : JO^ŒiH© Hõ#|_»∞`«∂<Õ LO@∞Ok Hõ^•! Wk ã¨HõÅ q^èŒ=ÚÖˇ·#
âßѨ=ÚÅ KÕ`#« ∞, â◊G=ÚÅKÕ`#« ∞, ‰õΩ∆ „^Œq^ŒºÅKÕ`#« ∞ ÉÏkèOѨ|_»QÅÆ ^Œ∞. D áêOK«É∫è uHõ^ÇÕ Ï¨ =Ú
[_»=Ú. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Un x~°fiiÎOK«ÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì J`«ºO`« Jã¨=∞~°÷=Ú. Ju n#"≥∞ÿ#k.
`å=∞~å‰õΩÃÑ· h\˜ aO^Œ∞=Ù =Öˇ JuK«OK«Å=Ú ‰õÄ_®. Wk U Hõ∆}"≥∞ÿ##∞ q<åâ◊#O HÍ=K«∞Û.
„áê~°|úHõ~°‡Å KÕ`«, ~å[^ŒO_»#=Ú KÕ`«, "åÜ«Ú=Ù – [Å=Ú – „H˜Ü«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# „ѨHõ$u
Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ`« Z^Œ∞~˘¯#|_»∞`«∂ LO@∞Ok.
''=∞#ã¨∞û—— : Wk W`«~°∞Å Éè∫uHõ ^Œ$+≤ìH˜ Hõ#|_Õk HÍ^Œ∞. D =∞#ã¨∞û ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ#n –
Jã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ#n ‰õÄ_®! Z=fiÔ~·`Õ Ñ¨Ù~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î, x`«º=Ú ^è≥·~°º=Ú#∞
J=ÅOaã¨∂Î LO\Ï~À ... J\˜ì"åi =∞#ã¨∞û ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Œ‰õΩO_® LO@∞Ok. r=Ùx
Ü≥ÚHõ¯ D =∞<À=∞Ü«∞^ÕǨÏ=Ú, U q^èŒ"≥∞ÿ#Ü«∞`«fl=Ú W`«_»∞ KÕ™êÎ_À, P q^èŒ"≥∞ÿ# Ѷ¨Å=ÚÅ#∞
á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok.
=∂Oã¨=∞Ü«∞ ^ÕǨÏ=Ú `«#O`«@QÍ U „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. ^Õxh ™êkèOK«ÖË^Œ∞. U^≥·<å
㨈~, =∞<À=∞Ü«∞ ^ÕǨÏ=Ú „H˜Ü«∂=O`«=∞QÆ∞K«∞#flѨC_Õ JO`å Ѷ¨Å=O`«=∞=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
D =∞#ã¨∞û Hõ#∞Hõ ZšѨC_»∞ Ѩq„`«"≥∞ÿ# ^•x<Õ zOuOK«@O, ^蕺xOK«@O [~°∞QÆ∞`«∂ LO>Ë,
=∂Oã¨=∞Ü«∞^ÕÇϨ =Ú#O^Œe =∂~°∞ÊKÕ~∞° ÊÅ∞ P zO`«##∞ Ug∞ K≥Ü∞« ºÖË=Ù. ''XHõ_∞» XHõ^•xH˘~°‰Ωõ
ZO`«\ ˜ f„"ÕKÛ« `ù À ÉèÏ=#–ã¨OHõÅÊ=Ú –„ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ#∞ QÍqOK«∞K«∞<åfl_»∞?—— J#∞#^Õ „ѨÜ∂≥ [#O
Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°ox x~°‚~Ú™ÈÎOk. D =∂Oã¨=∞Ü«∞^ÕǨÏ=Ú JyflÜ«∞O^Œ∞ Ѩ_»∞QÍHõ! =∞\˜ìÖ’
Hõeã≤áÈ=ÙQÍHõ! ÖËHõ J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À q[$OaèOK«∞QÍHõ! Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© ... ''=∞#ã¨∞û
^Õx<≥·`Õ nHõ∆`À zOuOK«∞K«∞#fl^À, J^•Ìx<Õ D r=Ù_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
D Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ U=∂„`«O „H˜Ü«∂HÍ~°Hõ=Ú HÍ^Œx J#∞H˘<åfl=ÚHõ^•!
J~Ú#ѨÊ\˜H© ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO JkèHõOQÍ ã≤kúOK«∞K«∞#flѨC_»∞ Wk ‰õÄ_® xifiѶ¨∞flOQÍ H˘xfl
Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î LO@∞Ok. XHõ Q˘Ñ¨Ê '=Úx— Ö’ HõxÑ≤OKÕ =ÚY=~°Ûã¨∞û, „ѨâßO`«z`«∞Îx
K«∂_»QÍ<Õ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ „ѨâßO`« – „Ѩ[˝ – P#O^Œ=ÚÅ∞ W\˜ì"Õ. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ J~ÚL#flk. J#QÍ J\˜ì Ѷ¨Å=ÚÅhfl ''=∞#¿ãû =∞#ã¨∞û‰õΩ J\˜ì
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 503
Ѷ¨Å=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk—— JxÜÕ∞ „QÆÇ≤ÏOKåe HÍx ''áêOK«Éè∫uHõ"≥∞ÿ# Láêkè J@∞¡ H˘O^Œix
„ѨÉèÏq`«O KÕ™ÈÎOk—— Jx „Éèíq∞OK«@O Lz`«OHÍ^Œ∞. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flOKÕ`«<Õ Hõ$„u"Õ∞O„^Œ∞_»∞
`«# Ü≥ÚHõ¯ ''=∞#ã¨∞û——#∞ ''JǨÏÖϺ=∞Ü«∞O——QÍ KÕã≤"Õâß_»∞. J@∞¡ =∞#ã¨∞û JǨÏź<Õ =∞##O
KÕã∂¨ Î LO_»@O KÕ`« Éè∫uHõ^ÇÕ Ï¨ =Ú ZO`« ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© J`«_∞» P ÉÏ^è#Œ ∞ á⁄O^Œ<ÖÕ ^Ë ∞Œ .
W@∞¡ ''Éè∫uHõ^ÕǨÏO ÉÏkèOѨ|_»@O – HÍx =∞#ã¨∞ûÅ∞ P ÉÏ^èŒ#∞ á⁄O^ŒHõáÈ=@O—— J<Õ
K«=∞`å¯~°O J<ÕHõ QÍ^äŒÅÖ’ h=Ù q<Õ LO\Ï=Ù. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ =∂O_»=º =∞ǨÏi¬ XHõ™êi `«#
=∞#ã¨∞û#∞ f„="≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞ûÖ’ qxÜ≥∂yOKå_»∞. H˘O^Œ~°∞ ^˘OQÆÅ∞ ~å[Éèí@∞Å ^Œ$+≤ì#∞O_ç
`«Ñ≤ÊOK«∞H˘x P =∞ǨÏi¬ P„â◊=∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOz `«Å^•K«∞H˘<åfl~°∞. Éèí@∞Å∞ P P„â◊=∞OÖ’
„Ѩ"tÕ Oz =∞ǨÏi¬x K«∂z ''W`«_∞» HõÑ@ ¨ =Úx "Õ+O¨ ^èiŒ Oz# ^˘OQÆÅ <åÜ«∞‰õΩ_Õ J~ÚLO\Ï_»∞——
Jx `«Åz, J`«xx |OkèOz, fã¨∞‰õΩáÈ~Ú, ~å*Ï[˝ÃÑ· 'H˘~°`«—✺ "Õâß~°∞. HÍx J`«_»∞ H˘OK≥=Ú
‰õÄ_® ÉÏ^èŒ J#∞ÉèíqOK«<ÕÖË^Œ∞. ZO^Œ∞KÕ`«? =∞#ã¨∞û `«Ñ¨ã¨∞û#O^Œ∞ ÅQÆfl"≥∞ÿ#ѨC_»∞ âßs~°Hõ„â◊=∞
ÉÏ^èŒQÍ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ~åÖË^Œ∞ HÍ|\˜ì ! P q^èŒOQÍ ÉÏ^èŒ ^Œ$+≤ìH˜ ~åHõáÈ=_»O „Ѩu~ÀA
„ѨuXHõ¯iH© J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º q+¨Ü«∞"Õ∞. ^蕺# x+¨ª ‰õÄ_® L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕ`«
=∂„`«"Õ∞ ™ê^茺O Hõ^•!
WÖÏ, =∂#ã≤Hõ„Ѩ=$uÎ „ѨÉèÏ=O QÆ∞iOz Z<Àfl ^Œ$ëêìO`åÅ∞ L<åfl~Ú. =∞~˘Hõ ã¨OѶ¨∞@#
K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. 'n~°…`«Ñ¨Ù_»∞— J<Õ =∞ǨÏi¬ XHõ™êi XHõ Ü«∞[˝O KÕÜ«∞`«ÅÃÑ\Ïì_»∞. Ü«∞[˝™ê=∂„y
H˘~°HÔ · XHõ~åA#∞ P„â◊~ÚOKåÅx |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. J\Ï¡ #_»záÈ`«∂ LO_»QÍ „`À=Ö’ qkè=âß`«∂Î
XHõ #∂uÖ’ Ѩ_çáÈÜ«∂_»∞. P #∂u#∞O_ç `«#O`«@`å<Õ |Ü«∞@‰õΩ =K«∞Û@‰õΩ U=∂„`«O gÅ∞
HÍÖË^Œ∞. J`«x =∞#ã¨∞û =∂„`«O ''<Õ#∞ Ö’Hõ=Ú#‰õΩ â◊√ÉèíO HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ D Ü«∞[˝O K≥Ü«∂ºe——
J#∞#\˜ì |Å=`«~Î "° ∞≥ #ÿ ã¨OHõÅÊ=Ú Hõey L#flk. JѨC_»∞ P #∂uÖ’<Õ TǨÏ`À, ÖËH,õ =∞#ã¨∞û`À
=∞Ǩܫ∞[˝O „áê~°OaèOKå_»∞. |∞∞ufi‰õΩ¯Å#∞ PǨfixOKå_»∞. JyflQÆ∞O_»=Ú#∞ ã¨OHõeÊOKå_»∞.
ã¨âߢã‘ÎÜ«∞OQÍ JO`å x~°fiiÎOKå_»∞. JѨC_»∞ WO„^Œ∞_»∞ „Ѩã¨#∞fl_≥· P #∂u #∞O_ç n~°…`«Ñ¨Ùx
ɡ·@‰õΩKÕiÛ, `«# WO„^ŒÑ¨^Œqx ã¨=∞iÊOKå_»∞. K«∂Kå"å? =ã≤ëêª! WHõ¯_» =∞#ã¨∞ûKÕ KÕã≤#
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO â◊s~°O áêÖÁæ#HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#O „áêÑ≤ÎOѨ*Ëã≤Ok. WO`«‰õΩ
=ÚO^Œ∞ =∞#O SO^Œ=ÙÅ QÆ∞iOz K≥ÑC¨ H˘<åflO. "åà◊√§ ™ê=∂#º =∂#=ÙÖË Hõ^•! S`Õ UO?ѨÙ~°∞+¨
„ѨÜ∞« `«flOKÕ =∞<À|ÅO (z`≥HÂÎ Í„QÆ`)« ã¨OáêkOKå~°∞. =∞<À|ÅO KÕ`« „|ǨχѨ^„Œ áêÑ≤xÎ á⁄O^•~°∞.
"åixѨC_»∞ P ™ê÷#O #∞O_ç `˘ÅyOK«@O <å =Å¡ ‰õÄ_® HÍ^Œ∞ Hõ^•! P q^èŒOQÍ<Õ, D ^Õ=`«
ÅÖ’, =∂#=ÙÅÖ’, [O`«∞=ÙÅÖ’, `«k`«~° áê`åà◊ r=ÙÅÖ’ H˘O`«=∞Ok `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ z`≥ÎÂHÍ„QÆ`«Î
=∞iÜ«Ú, ''*Ï˝#, Láêã¨#Å∞—— U=∂„`«O `«ºlOK«‰õΩO_® LO@∞<åfl~°∞ ‰õÄ_®. <åÜ«∞<å! ^èպܫ∞
=ã¨∞Î=Ù (The aspect aimed at as the goal) #O^Œ∞ UHÍ„QÆz`«Î=Ú Hõey LO>Ë J\˜ì z`«Î=Ú#∞
✺
H˘~°`« : Ѩ^Œ∞<≥·# â◊¥Å=Ú#‰õΩ â◊s~°=Ú#∞ xÅ∞=ÙQÍ „QÆ∞K«Û@O.
504
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞Å∞QÍx, âßѨ=ÚÅ∞QÍx, q„^ÀǨÏK«~°ºÅ∞ QÍx, áêѨ ã¨fiÉèÏ=ÙÅQÆ∞
~åHõ∆ã¨∞Å „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ QÍx q~°q∞OѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù. |O_»tÅ#∞ Hõ=∞Å=Ú KèÕkOK«QÆÅ^•?
H˘O^Œ~∞° âßѨ=Ú#∞ á⁄Ok#ѨC_»∞ (#Ǩï+¨µ_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞) PÜ«∂ âßѨ=ÚÅKÕ x~°~‚ ÚOK«
|_ç# #∂`«# â◊s~åÅ∞ á⁄O^Œ@O, *Ï˝#„áêÑ≤Î q+¨Ü∞« OÖ’ Jã¨=∞~°∞Ö÷ ·ˇ LO_»@O [~°∞QÆ∞K«∞#fl=∂@
x["Õ∞. ^•xH˜ HÍ~°}O z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ J^Œ$_è»`«fi"Õ∞ ã¨∞=∂! ''<Õ#∞ K«KåÛ#∞. WѨC_»∞ <Õ#∞ XHõ
áê=Ú#∞ JÜ«∂º#∞—— J#∞#\˜ì „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O XHõ r=Ù_»∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ HÍ~°}O ...
D â◊s~°=Ú#∞ ZO`À #q∞‡Hõ`À QÍOK«∞@KÕ`«<Õ. J#QÍ ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞—— J#∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞
J\˜ì ^Ò~åƒùQƺ=Ú#‰õΩ ^•if™ÈÎOk. Jk ‰õÄ_® z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jâ◊√Éèí=ÚʼnõΩ ^•ifÜ«Ú
„Ѩܫ∞`«fl ~°∂Ѩ"Õ∞.
❖❖❖
9. ™ê=^è•#∞Öˇ· LO_»O_ç!
™ê=^è•#z`«∞ÎÖˇ·#"å~°∞ D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ *ÏQÆ$`« ^Œâ◊Ü«∞O^Œ∞ QÍx, ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞QÍx
Z\˜ì ^À+¨=ÚÅ KÕ`« ‰õÄ_® Ñ‘_çOѨ|_»*ÏÅ~°∞. J™ê=^è•#z`«∞ÎÖË ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ~åQÆ ^Õfi+¨=ÚÅ
KÕ`«, ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ KÕ`«, =∂# J==∂#=ÚÅ KÕ`« `å_»#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. P ^ŒfiO^Œfi=ÚÅ
„ѨÉèÏ=O KÕ`« J<ÕHõ ˆH¡â◊=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞. 'ã¨O™ê~°=Ú— Jx âßG=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk
Uq∞\˜? D r=Ù_»∞ x[~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J™ê=^è•#z`«∞Î_≥· LO_»∞@ÜÕ∞ ã¨∞=∂! F
ã¨~fi° [#∞ÖÏ~å! g∞~°∞ ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«fl=Ú<Õ P„â◊~ÚOK«O_ç. =∞#ã¨∞û#∞ =∞#ã¨∞ûKÕ`<« Õ Ñ¨q„`«=∂~°Oæ Ö’
xÜ≥∂yOK«O_ç.
=∞#Ãã·= =∞#ã¨Îëê‡ `ÒÊ~°∞¿+} ѨÙ=∂xÇ¨Ï I
ã¨fiHõ"Õ∞= ã¨fiˆH<≥·= Ü≥∂[ÜÕ∞ `åÊ=<Õ Ñ¨kä II (ã¨~°æ : 92† â’¡. 28. )
JO`ÕQÍx, ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞. XHõÑC¨ _»∞ ѨÙ@∞ìK∞« <åfl#∞. =∞~˘HõÑC¨ _»∞ K«K∞« ÛK«∞<åfl#∞.
W=hfl <åq. g~°∞ <å "å~°∞—— Jx ѨÅ∞‰õΩK«∞ g∞g∞ z`«Î=ÚÅ#∞ JÅÊ`«fi=Ú"≥·Ñ¨Ù xÜ≥∂yOK«HõO_ç.
'J*Ï˝#=Ú— J<Õ pHõ\ ˜#∂uÖ’H˜ q∞=Ú‡Å#∞ g∞ˆ~ „`Àã≤"Õã¨∞HÀHõO_ç.
F =ÚhO„^•! D z`«Î=Ú#O^Œ∞ U =ã¨∞Î=Ù ã¨∞Êùi¿ãÎ Jk ~°∂_èçѨ_ç „Hõ=∞OQÍ ã¨∂÷Å`«fi=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. „Hõ=∞OQÍ JkÜÕ∞ J`«xH˜ ã¨`«º=ÚQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. `«e¡ `«# a_»¤ "≥Ú~å~Úã¨∂Î
JÅ¡iKÕã¨∞Î#flѨC_»∞. ''F~¸! JÅ¡i =∂#∞. ÖË^•, J@∞"≥·Ñ¨Ù P pHõ\’¡H˜ K«∂_»∞. JHõ¯_» XHõ
|∂z L#flk.... HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•! P |∂zx Ñ≤Å∞™êÎ#∞. PÃÑ· h W+¨ìO—— Jx, JO@∂
LO@∞Ok. P "åHõº=ÚÅ∞ P ÉÏÅ∞x z`«Î=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"Õt™êÎ~Ú. ~°∂_èçѨ_»`å~Ú. JѨC_»∞
J`«xH˜ P pHõ\’¡ x[OQÍ '|∂z— J#∞#^Õ^À H˜Oz`ü Hõ^ŒeHõÅ`À HõxÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok. =∞#¿ãû
J@∞¡ HõÅÊ#KÕã¨∞H˘x Hõ#∞Å`À K«∂™ÈÎOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 505
D =∞#ã¨∞û PÜ«∂ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ~Ú`«ó ѨÓ~°fiѨÙ"åã¨#Å#∞
`«ºlOz"Õã¨∂Î, #∂`«# – ^Œ$_è» "åã¨#Å „áê|źOKÕ`« #∂`«# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ JQÆ∞K«∞#flk.
„Ѩ=Ç≤ÏOK«@O „áê~°OaèOz# [ÅO XHõ Hõ∆}OÖ’ `«~°OQÆ~°∂ѨO K≥O^Œ∞`ÀOk Hõ^•! D =∞#ã¨∞û
‰õÄ_® „H˘`«Î „H˘`«Î ^Œ$_è»ÉèÏ=#ÅKÕ "≥O@"≥O@<Õ ^èպܫ∞ =ã¨∞Î~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
=∂#=Ù_»∞ =∞#ã¨∞û#∞ L`«Î=∞ÉèÏ=#Å"≥·¿Ñ #_çÑ≤OKåe.
^Œ$_è»ÉèÏ=#‰õΩ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# â◊H˜Î L#flk. ^Œ$_è»ÉèÏ=#KÕ =∞#ã¨∞û ã¨∂~°ºaOÉ=Ú#O^Œ∞
‰õÄ_® JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ^Œ∞. F ‰õΩ=∂~å! ã¨~°fi=Ú ÉèÏ=<å=∞Ü«∞"Õ∞ ã¨∞=∂! D
=∞#ã¨∞û ^Õxx ÉèÏq¿ãÎ J^•Ìx<Õ j„Ѷ∞¨ OQÍ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J@∞¡ á⁄Ok#^•xx ǨÏ~°¬ qëê^Œ=ÚÅ`À
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk. ''Hõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ =∞#¿ãû Éè’HõÎ ‰õÄ_® JQÆ∞K«∞#flk—— Jx "Õ∞=Ú „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl x`«º
ã¨`«º=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl=Ú. ^Œ$_è»ÉèÏ=#KÕ D z`«Î=Ú K«O„^Œ∞x Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® J<ÕHõ Jyfl
*ÏfiÅÅ∞ QÍOK«∞K«∞, L+¨‚`«fi=Ú#∞ J#∞ÉèíqOK«QÆÅ^Œ∞. ^ŒQÆú"≥∞ÿ, Ѩi`åѨO ‰õÄ_® á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞.
D z`«Î=Ú `«# ÉèÏ==Ú KÕ`« ~åu<ÕÅÖ’ [ÖÏ#∞Éèí==Ú á⁄Ok P [Å=Ú#∞ „`åy `«$Ñ≤ÎQÍ
<å@ºO K≥Ü∞« ºQÆÅ^Œ∞. `«# HõÅÊ# KÕ`<« Õ PHÍâ◊OÖ’ Q˘Ñ¨Ê =#=Ú#∞ ^Œi≈Oz P =#OÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î
ѨÙëêÊÅ#∞, Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ HÀÜ«∞@O, =$Hõ∆=ÚÅ#∞ ÃÑOK«@O, #~°Hõ@O ‰õÄ_® K≥Ü«∞ºQÆÅ^Œ∞.
W@∞¡ =∞#¿ãû |O^èŒ=Ú, =∞#¿ãû "≥∂Hõ∆=Ú. =∞#ã¨∞û `å#∞ HõeÊOz# WO„^Œ*ÏÅ=Ú#∞
`å<Õ gH˜∆OK«∞K«∞#flk. r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ [QÆ^ŒÌ~°≈#=∞O`å J\˜ì^Õ ã¨∞=∂!
❖
HÍ|\˜ì F =ã≤+¨ª-qâßfiq∞„`«∞ÖÏ~å! ã¨~°fi [#∞ÖÏ~å! ''D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞Î HÍ^Œ∞! Jã¨`«∞Î
HÍ^Œ∞.—— JxÜÕ∞ ÉèÏqOK«O_ç. g∞g∞ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ .... ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# HõÅÊ#Å`À
‰õÄ_ç# D ѨizÛù#fl^Œ$+≤ìx „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ `«ºlOK«O_ç.
''ã¨~°fiQÍq∞, JYO_»=Ú, JkfifÜ«∞=Ú J~ÚL#fl\˜ì P`«‡`«`«fi=Ú<Õ '<Õ#∞—. D <å
z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® P z^•HÍâ◊`«`«Î fi"Õ∞——
Jx ÉèÏqOz, ã¨~°fiHõÅÊ#Å#∞ `«ºlOz, ã¨∞Y~°∂ѨÙÅ∞ JQÆ∞^Œ∞~°∞QÍHõ!
❖❖❖
506
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N=ã≤+¨ª – ~å=∞K«O„^Œ∞ŠѨijÅ#
10. z„`« – qz„`« „Éèí=∞Å∞ – ã¨=∞ºH±^Œ~°≈#=Ú
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! <å `«O„_ç „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ P ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ <å‰õΩ, D qâßfiq∞„`«
=∞ǨÏi¬H˜, `«k`«~° =Úx=~°∞ºÅ‰õΩ U"Õ∞q∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~À ... P q+¨Ü«∂Å∞ h‰õΩ K≥áêÊ#∞. D
=∞#ã¨∞û QÆ∞iOz <å ^Œ$+≤ìÖ’ L#fl\˜ì =∞iH˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ h =ÚO^Œ∞ LOK«∞`å#∞. q#∞.
❖
„|Ǩχ=Ú ã¨~fi° ^• Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú. "å‰õΩ¯‰õΩ Jf`«=Ú. J\ì̃ Jxˆ~âÌ º◊ `«`Ϋ fi=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú
#∞O_ç "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ã¨~°fi "åºÑ¨Hõ=∞QÆ∞ J"åºHõ$`«=Ú L^Œ~ÚOzOk. Jk HÍÅ„Hõ=∞OQÍ ã¨OHõÅÊ
qHõÅÊ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞## â◊H˜ÎKÕ H˘O`« ã¨∂÷Å`«fi=Ú#∞ K≥Ok ''=∞#ã¨∞û—— JQÆ∞K«∞#flk. P =∞#ã¨∞û
XHÍ<˘HõѨC_»∞ ã¨∂Hõ; Éèí∂`« HõÅÊ#`À ‰õÄ_ç LO\’Ok. JѨC_»∞ J^•Ìx#∞O_ç `Õ*’~°∂Ѩ=∞QÆ∞
''ã¨=∞+≤ª eOQÆ â◊s~åaè=∂x—— J~Ú#\˜ì ''ѨÙ~°∞+¨µ_»∞—— (ѨÙ~°∞+¨HÍ~°"Õ∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ QÆÅ `«`«Î fi=Ú)
L^Œ~Úã¨∞<Î åfl_»∞. J\˜ì ã¨=∞+≤ãì $¨ +≤ì – Jaè=∂xx, '„|Ǩχ— Jx, 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒù_∞» — Jx, 'ã¨fiÜ«∞OÉè∞í =Ù—
Jx – ÅHõ∆}=ÚÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x âßG=ÚÅ∞ =i‚ã¨∞Î<åfl~Ú. D ã¨=∞+≤ªÜ«∞QÆ∞ P „|Ǩχ
=∞<À~°∂ѨÙ_»∞ =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ, =∞<À~°∂Ѩ"Õ∞ [QÆ`«∞Î#‰õΩ Hõ~°Î J~Ú L#flk.
=∞##`«`Ϋfi"Õ∞ PHÍ~°=ÚQÍ QÆÅ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ 'ã¨OHõÅÊ~°∂ѨÙ_»∞— J~ÚL<åfl_»∞.
J`«_»∞ ^Õxx Z@∞¡ ã¨OHõeÊ™êÎ_À, ^•xx "≥O@<Õ J>Ë¡ ^Œi≈ã¨∂Î, =∞iÜ«Ú á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞.
J`«_∞» ''ã¨OHõÅÊã≤k—ú — HõÅ"å_»∞. J`«_∞» `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊâ◊HΘ „ѨÉÏè =OKÕ`« Jq^Œº#∞✺ HõeÊOz<å_»∞.
J\˜ì Jq^•ºHõÅÊ# KÕ`«<Õ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ D Ѩ~°fi`« – `«$} – ã¨=Ú„^ŒÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î#∞
ã¨$lOKå~°∞. z`«Î"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ „|Ǩχ #∞O_Õ ã¨$+≤ì [xOK«∞K«∞#flk.
HÍx H˘O^Œ~°∞, ''[_»=ÚÅQÆ∞ Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ KÕ`«<Õ D ã¨$+≤ì U~°Ê_ç#k—— Jx "åkã¨∞Î<åfl~°∞.
Ѩ~°=∂`«‡ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ – [QÆ`«∞Î .... "Õ~°∞ "Õ~°∞ ã≤^•úO`«=ÚÅ∞
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D [QÆ`«∞Î QÆ∞iOz# "Õ~°∞"Õ~°∞ ã≤^•úO`«=ÚÅ∞ „Ѩ=zOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú
Hõ^•! "å\˜ QÆ∞iOz ã¨O„QÆǨÏOQÍ K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : PÜ«∂ "å^Œ=ÚÅÖ’ H˘xfl\˜x WHõ¯_» q=i™êÎ#∞.
1) Ѩ~°=∂}∞ "å^Œ=Ú : ''[_»=ÚÖˇ·# "Õ~°∞ "Õ~°∞ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖË D ã¨$+≤ì º. Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞
`«Ñ≤Ê¿ãÎ, WHõ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ J#|_»∞#^Õn ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.——
✺
Jq^Œº ´ J<å`«‡Ü«∞O^Œ∞ P`å‡aè=∂#=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#k.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 507
=∞#‰õΩ Wk L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# ã¨`«º=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? D
=ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅhfl J<ÕHõ ã¨fi~°∂Ѩ – ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
=ã¨∞Î=ÙʼnõΩ XHÍ<˘Hõ ™ê#∞‰õÄź`« Z\Ï¡ U~°Ê_»∞`ÀOk? D Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ Wxfl ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ
X#QÆ∂_»=Åã≤#kQÍ âßã≤OK«∞K«∞#fl^≥=~°∞? <åÅ∞Hõ–LѨCÅO^Œ∞ P ã¨=∞#fiÜ«∞=Ú#∞ HõeÊOz,
~°∞z Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄OkOѨKÕã¨∞Î#fl^Õk? Hõ~°ÎÜÕ∞ ÖËHõáÈ`Õ, D ã¨∂~°º–K«O„^Œ–#Hõ∆„`«–
Éèí∂q∞–=$H∆Ík K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆxfl~å‡}=Ú Z\Ï¡ ã≤kú™ÈÎOk?
2) „Ѩ^è•# HÍ~°} "å^Œ=Ú : D "å^Œ=Ú „ѨuáêkOK«∞ „^Œ+¨ìÅ∞ ''ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Ñ¨~°=∂`«‡ÜÕ∞
Hõ~°Î—— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ ''ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ Jã¨OQÆ∞_»∞. L^•ã‘#∞_»∞. HÍ~°º–HÍ~°}=ÚʼnõΩ
Jf`«∞_»∞—— Jx ™ê=∞"Õ^•^Œ∞Å∞ âߡѶ≤∞ã¨∞Î<åfl~Ú. PÜ«∞#‰õΩ D ã¨$+≤ì HÍ~°º=Ú x~°fiiÎOK«∞@=Å#
HõeˆQ „ѨÜ≥∂[#O Uq∞ LO@∞Ok? ã¨~°fi „ѨÜ≥∂[#=ÚʼnõΩ Jf`«∞_≥·, ™êH©∆Éèí∂`«∞_≥·Ü«Ú#fl
Ѩ~=° ∂`«‡ `«`Ϋ fi=Ú#‰õΩ D ''[QÆ`ü Hõ~ΰ $`«fiO—— (Intention of designing th world) Z\Ï¡ Páêk™êÎO?
Hõ#∞Hõ „Ѩ^è•# HÍ~°} "å^Œ=Ú ‰õÄ_® ã¨iáÈ^Œ<Õ "Õ∞=Ú ÉèÏqã¨∞Î<åflO.
3) q*Ï˝#HÍ~°} "å^Œ=Ú : g~°∞ ''ÉèQí =Æ O`«∞_Õ D [QÆ`∞« ~Î ∂° Ѩ=Ú# q=~°OÎ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞——
Jx K≥ÑC¨ K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, K≥`· #« º ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ [_»~∂° Ѩ=Ú#∞ Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞`å_»∞?
JO^Œ∞KÕ`«, D q*Ï˝#"å^Œ=Ú ‰õÄ_® J`«∞º`«Î=∞ ã¨`«º=Ú „ѨHõ\ ˜OK«ÖË^Œx JxÑ≤OK«∞K«∞#flk.
4) â◊¥#º"å^Œ=Ú : ''â◊¥#º=Ú#∞O_Õ D [QÆ`∞« Î =K«∞ÛK«∞#flk. H˘O`«HÍÖÏxH˜ â◊¥#º=Ú#O^Õ
Å~ÚOK«áÈÉ’=ÙK«∞#flk—— Jx g~°∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ ''â◊¥#ºO #∞O_ç Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ Z\Ï¡
Z=i HÍ~°}OQÍ ZO^Œ∞‰õΩ L`«Ê#fl=ÚÅ∞ J=ÙK«∞<åfl~Ú?—— D „Ѩâfl◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#O ÅaèOK«@O ÖË^∞Œ .
D q^èŒOQÍ, D "å^Œ=ÚÅhfl „ѨHõ\ ˜OK«|_®¤~Ú.
WHõ, D q+¨Ü«∞OÖ’ =∞~˘Hõ Jaè„áêÜ«∞O ‰õÄ_® K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
D ã¨$+≤ì Ü«∞^ä•~å÷xH˜ L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú LO_»ÖË^Œ∞.
K≥`· #« º"Õ∞, Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞ =∂Ü«∂â◊HKÎ̃ ,Õ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞ ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ ã‘fiHõiOz
`«#Ü«∞O^Œ∞ nx#O`å W@∞¡ `å<Õ QÍOK«∞K«∞#flk. (`«^•ƒù=Ü«∞ – `«kfiâ◊`Õ)! Hõ#∞Hõ „^Œ+¨ì –
^Œ$â◊º=ÚÅ∞ 'JkfifÜ«∞ K≥·`«#º=Ú—#‰õΩ "ÕÔ~·#q HÍ=Ù.
ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’x `«~O° QÆ=ÚÅ=Öˇ D „uÖ’Hõ=ÚÅO^Œe Ѩ^•~°*÷ ÏÅ=∞O`å .... ã¨fiã¨OHõÅÊ"Õ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ ã¨=∞+≤ì =∞<À~°∂Ѩ=Ú KÕ`«<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk, ÉèÏqOK«|_»∞K«∞#flk,
J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ W^ŒO`å ÉèÏ=<å=∞Ü«∞"Õ∞. ã¨=∞+≤ì =∞<À~°∂Ѩ„Ѩ[˝ Hõey#\˜ì
'ã¨=∞+≤ì–JǨÏOHÍi—x '„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
❖
K≥`· #« º"Õ∞ ã¨=∞+≤ì =∞<À~°∂Ѩ=Ú# Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=∞O`å ã¨OHõeÊOz ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. K≥`· #« º=Ú
ã¨OHõeÊOK«#\˜ì ^•xH˜ Jã≤`÷ fi« "Õ∞ ÖË^∞Œ . Hõ#∞Hõ, ''D [QÆ`∞« Î L`«ÊuÎ HÍHõÜ∞Õ L#flk—— Jx xâ◊Û~ÚOK«
508
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|_»∞`ÀOk. „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'z`üâ◊H˜Î—ÜÕ∞ ''ã¨=∞+≤ì JǨÏOHÍ~Àáêkè Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞<åfl#∞——
J#∞ HõÅÊ# KÕÜ«ÚK«∞ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx („|Ǩχ^Õ=Ùx) á⁄O^Œ∞K«∞#flk. =º+≤ì–ã¨=∞+≤ì JǨÏOHÍ~°
Láê^èŒ∞ÅÖ’x z^•ÉèÏ㨠â◊‰õΩÎÅ∞ ã¨~°fiâ◊H˜Î=O`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õˆ~g∞ HÍ^Œ∞. J#QÍ, „Ѩu
=ºH©Î „|Ǩχ"Õ∞ J~ÚL<åfl_»∞. HÍx J*Ï˝#=ÚKÕ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞. <Õ#∞ â◊s~°^è•ix. Ѩiq∞`«∞_»#∞——
.... W@∞¡ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ „Éèíq∞OK«∞K«∞<åfl_»∞. 'JqKå~°}— (Non enquiry) L#flO`«=~°‰õΩ D
„Éèí=∞ LO@∂<Õ LO@∞Ok.
ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç "ÕÖÏk H˜~°}=ÚÅ∞ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ P qq^èŒ H˜~°}=ÚÅhfl
ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç "ÕÔ~·#"å? HÍ=Ù Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ, „|Ǩχ^Õ=ÙxÜ≥ÚHõ¯ q=~°ÎÉèÏ==Ú á⁄Ok#
qq^èŒ â◊‰õΩÎÖË W@∞¡ J<ÕHõ r=ÙÅ =Öˇ „ѨHõ\ ˜`«O JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. „Ѩu XHõ¯ H˜~°}=Ú "Õ~°∞"ÕÔ~·#
=ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· „Ѩã¨iOK«=K«∞ÛQÍHõ ! HÍx, J<ÕHõ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’ UHõ`«fi"Õ∞ ã¨`«º=Ú Hõ^•!
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞, J`«x #∞O_ç „Ñ¨ã¨iOK«∞K«∞#fl D =º+≤ìr=ÙÅ∞ .... g~°O`å K≥·`«#º=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#
"å~°∞ HÍ~°∞. ã¨=∞+≤ì r=Ùx ã¨OHõÅÊ=Ú ã¨∞^Œ$_è»O JQÆ∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ D [QÆ`«∞Î Pq~°ƒùqOK«∞
K«∞#flk. ã¨=∞+≤ì r=Ù_Õ qq^èŒ r=ÙÅ∞QÍ J~Ú, D [QÆ`«∞Î#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞.
WO^Œe „Ѩurq ã¨=∞+≤ìr=Ùx `«`«Î fi"Õ∞ J~Ú L#flk.
ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞ „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. =º+≤ì r=Ù_»∞ ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞.
D r=ÙÅO`å 'z^•HÍâ◊=Ú— #∞O_Õ |Ü«∞Å∞^ÕiÜ«Ú<åfl~°∞. J@∞¡ |Ü«∞Å∞^Õi =∂Ü«∂HÍâ◊
=∞O^Œe ѨOK«Éèí∂`«=∂„`«=∞QÆ∞ Láê^èŒ∞Å`À HõÅÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. ''Jxfl"Õà◊ÅO^Œ∂ g~°O`å z^•HÍâ◊
ã¨fi~°∂ѨÙÖË—— Jx "Õ^Œ"åHõº=ÚÅ∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! g~°∞ ''"åã¨#Å∞, Hõ~°‡Å∞—— J#∞ã¨iOz
™ê÷=~° [OQÆ=∞ ~°∂áêÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. „áê}â◊HΘ ^•fi~å g~°º–~°HÍÎk ~°∂Ѩ=Ú# c[`«fi=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© `«=∞Ü≥ÚHõ¯ z^•HÍâ◊`«fi=Ú#∞ `«ºlOK«∞@ ÖË^Œ∞. J@∞¡ c[`«fi=Ú
á⁄Ok, Ü≥∂x=∞O_»Å=Ú#∞O_ç "å~°∞ D [QÆ`∞« #Î L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞=ÚKÕ
ã¨OÉèíqOz# "åã¨<å*ÏÅ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz `«=∞ `«=∞ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl~°∞.
â◊√ÉèÏâ◊√Éèí"åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x ''ѨÙ}º–áêѨHõ~°‡Å∞—— J<Õ „`å_»∞KÕ Hõ@ì|_ç eOQÆâ◊s~åÅ#∞
^èŒiOK«∞K«∞<åfl~°∞. XHõѨC_»∞ L`«Î=∞Ö’Hõ=ÚʼnõΩ, =∞~˘HõѨC_»∞ #~°HõÖ’Hõ=ÚʼnõΩ áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞.
❖❖❖
11. WKåÛù~°∂Ѩ=ÚÅ∞
D „áê}∞Åhfl WKåÛù~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú L#flq ã¨∞=∂! J#QÍ 'z`«Îâ◊H˜Î— `«# WK«Ûù#∞
J#∞ã¨iOKÕ D UHÍ<ÕHÕ õ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èiŒ OK«∞K«∞#flk. D r=ÙÅ∞ `å=Ú QÍ_è=» ÚQÍ HÀ~°∞H˘#fl\˜ì
Láê^èŒ∞Å#∞ ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.✺ ~å=∞K«O„^•! =∞~˘Hõ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#∞.
✺
HÍ=∞=∞Ü«∞ÜÕ∞"åÜ«∞"£∞ ѨÙ~°∞+¨ó ´ D r=Ù_»∞ W+¨ì"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞ -„â◊√u
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 509
PÜ«∂ r=ÙÅ∞ `«=∞ WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOKÕ Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ [#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
ã¨O™ê~°=ÚÖ’x K«=∞`«¯ $`«∞Åhfl =∞~°Å =∞~°Å J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞. "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOz =iÎO
K«∞K«∂ 'Hõ~‡° — J<Õ "åÜ«ÚgzHõÅKÕ XHõKÀ\˜#∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜ ZQÆ∞~°Q˘@ì|_»∞K«∞ ã¨OK«iã¨∞<Î åfl~°∞.
XHÍ<˘Hõ [#‡Ü«∞O^Œ∞ D r=Ù_»∞ Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ ''<Õ#∞ Láêkè=∂„`«∞_»#∞QÍ#∞. D HÍ~°º–
HÍ~°}=ÚʼnõΩ (Cause & effect) ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ ‰õÄ_® HÍ#∞† HÍ~°º–HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞
P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— J#∞#\˜ì P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ ã¨=Úáêi˚OK«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì P`«‡ *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉÏè =O KÕ`« '=Ú‰õΩ_Î ∞» — JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D [#‡, Hõ~‡° , ^Œ$âߺ^Œ∞Å#∞ `«# P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ [_»Oâ◊=ÚQÍ
P™êfikã¨∂Î P`«‡`«fi=Ú#∞ ѨÙ}˜H˜ ѨÙK«∞ÛH˘x LO@∞<åfl_»∞.
=∞iH˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ `«=∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#fl\˜ì z^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ Z~°∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
J*Ï˝#=ÚKÕ "≥∂Ç≤Ï`«∞Öˇ· J<ÕHõ HõÅÊ=ÚŠѨ~°ºO`«=Ú D „ѨѨOK«=ÚÖ’ [x‡ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞.
WOHÍ H˘O^Œ~°∞ â◊√Éèí[#‡Å#∞ J#∞ÉèíqOz#"åÔ~·, D [#‡Ö’ ‰õÄ_® â◊√ÉèíHõ~°‡Ñ¨~åÜ«∞}∞Öˇ·
LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì â◊√ÉèíHõ~°‡Ñ¨~åÜ«∞}∞Å∞ H˘kÌ [#‡ÅÖ’ =ÚH˜Îx á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’
Pqi ~°∂Ѩ=Ú# ÖËz# [Å=Ú ZѨÊ\˜HÀ ã¨=Ú„^Œ"Õ∞ *Ë~°∞K«∞#flk Hõ^•! D r=ÙÅO`å XHÍ<˘
HõѨC_»∞ `«=∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ã≤÷u#∞O_ç K«∞ºuá⁄Ok D ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ JâßOuQÍ, Jq„âßOuQÍ
ã¨OK«iã¨∂Î L<åfl~°∞. `«`«Î fi*Ï˝#=Ú á⁄O^Œ#O`«=~°‰õΩ P ã¨OKå~°=Ú H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok.
L`«Î=∞O, „ѨâßO`«O J~Ú# "≥∂Hõ∆ ã≤÷uÜÕ∞ ã¨~°fir=ÙÅÖ’x JO`«s¡#"≥∞ÿ LO@∞#fl PiÎ ã¨∞=∂!
F ^Œâ◊~°^äŒ=~°Ñ¨Ù„`å! ~å=∞K«O„^•! D q^èŒOQÍ r=ÙÅO^Œi L`«ÊuÎ „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ
HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. „|Ǩχ=Ú U=∂„`«O =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ á⁄O^ŒHõ, Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO_çÜ«ÚO_»QÍ
.... D =∞#ã¨∞û =∂„`«O J<ÕHõ Pq~åƒù=, u~ÀÉèÏ==ÚÅ#∞ Hõey LO\’Ok. Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=ÚÖˇ·#
D [#‡Å#∞ K«∂K«∞H˘x, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ''W@∞¡ WѨC_»∞ WHõ¯_» Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å W>Ë¡ ã¨~°fi^•
âßâ◊fi`«OQÍ LO_»É’=ÙK«∞#flk—— Jx „Éèqí ∞™ÈÎOk. J<ÕHõ [#‡Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ „Ѩ=iÎã∞¨ #Î fl ''"åã¨#Å∞——
J#∞"å\˜KÕ "庉õΩÅ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. ã¨O™ê~° [fi~°=ÚKÕ Ñ‘_çOѨ|_»∞K«∞#fl [#∞ʼnõΩ J<ÕHõ
ã¨OHõ@=ÚÅ∞, J#~°÷=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#flk Z=~°#∞H˘O@∞<åfl=Ù? D =∞#¿ãû ã¨∞=∂! Wk
„^Œ+¨ì#∞ (ÖËHõ r=Ùx) J<ÕHõ k‰õΩ¯ÅO^Œ∞, J<ÕHõ ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞, J<ÕHõ HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ ã¨OK«iOѨ
*Ë™ÈÎOk. z„`«qz„`«=ÚÖˇ#· „Éè=í ∞Å#∞ HõÅ∞QÆ*ãË ∂¨ ,Î J<ÕHõ qˆHÑ∆ =¨ ÚÅ`À ‰õÄ_çÜÚ« #fl D =∞#ã¨∞û#∞
''ã¨=∞ºH±*Ï˝#=Ú—— (Perception of Unity in Diversity) J<Õ QÆO„_»Q˘_»¤eKÕ #iH˜"ÕÜ«∂e. JѨC_»∞
Jk WHõ D [QÆ`«∞Î J<Õ =∞Ǩ~°}ºOÖ’ =∞~°Å L`«Ê#fl=Ú HÍ^Œ∞. ã¨=∞ºH±*Ï˝#"Õ∞ D r=Ùx
Ü≥ÚHõ¯ ã¨O™ê~°"åºkèH˜ k=º"≥∞ÿ# B+¨^èŒO.
❖❖❖
510
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
12. r=ÙÅ qÉèÏQÆ=Ú
F ~å=∞K«O„^•! „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù ã¨~°fi^• JxflKÀ@¡ JÉèË^ŒsuÖ’<Õ LO_çLO\’Ok. HÍx,
„uQÆ∞}=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘#fl^≥·, ''™êufiHõ–~å[ã≤Hõ–`å=∞㨗— QÆ∞}ÉèË^Œ=ÚÅKÕ D Ö’HõOÖ’ „ѨHõ\ ˜`«
=∞QÆ∞K«∞#flk. J<ÕHõ ÔH~°@=ÚÅ=O\˜ D J<ÕHõ r=ÙÅ∞ âßG=ÚÅKÕ qÉèÏyOK«|_ç *Ï˝<åaè=$kú
H˘~°‰õΩ =i‚Oz K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì L`«Î=∞–=∞^茺=∞ r=ÙÅ L`«ÊuÎ QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ HõxÑ≤OKÕ r=ÙÅ qÉèÏQÆO
(1) 'W^ŒO „Ѩ^äŒ=∞`å— [#‡ : XHÍ<˘Hõ_»∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ HõÅÊ=ÚÖ’x z=i [#‡Ü«∞O^Œ∞
`«# Ü≥ÚHõ¯ J<ÕHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`« ''â◊=∞=Ú – ^Œ=∞=Ú—— ã¨OáêkOzÜÕ∞ LO\Ï_»∞.
HÍx *Ï˝# qâı¡+¨}O q#Hõ áÈ=@OKÕ`«<À, ÖËHõ U"≥·<å |Å=`«Î~°"≥∞ÿ# qѶ¨∞fl=ÚÅ∞ HõÅQÆ@O
KÕ`«<À *Ï˝#„áêÑ≤Îx, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄Ok LO_»_»∞. WѨC_»∞ D HõÅÊ=Ú#O^Œ∞
[#‡#∞ á⁄OkÜ«ÚO\Ï_»∞. W\˜ì"å_»∞ ÉÏź=Ú#∞O_Õ â◊=∞ – ^Œ=∂k QÆ∞}=ÚÅ∞, ÉèíH˜Î, ™êufiHõ
ÉèÏ==ÚÅ∞ HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ, *Ï˝# „áêÑ≤ÎH˜ Ü≥∂QÆ∞º_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. W\˜ì"åiÖ’ H˘O^Œ~°∞
„Ѩ=HõÎÖˇ· `«=∞ É’^è•=∞$`«OKÕ J<Õ‰õΩÅ#∞ J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°O #∞O_ç HÍáê_»∞`«∂ LO\Ï~°∞.
J~Ú`Õ Ñ¨Ó~°fiHõÅÊ=Ú #O^Œ∞ ѨÓ~°‚=ÚQÍ â◊√ÉèÏÉèϺã¨=Ú HõeyÜ«Ú#fl"åˆ~ D ''W^ŒO
„Ѩ^äŒ=∞`å—— J<Õ qÉèÏQÍxH˜ K≥Ok Ü«ÚO\Ï~°∞. "å~°∞ D [#‡ Ü«∞O^À, ÖËHõ =∞~°∞ [#‡ Ü«∞O^À
=ÚH˜ÎH˜ J~°∞›Å∞ JQÆ∞K«∂ LO\Ï~°∞.
(2) L`«Î=∞ ã¨OѨ#fl"≥∞ÿ# [#‡ (QÆ∞}Ñ‘=s) : g~°∞ WOHÍ W^ŒO„Ѩ^äŒ=ÚÅO`«\ ˜ f„="≥·~åQƺO
á⁄OkÜ«ÚO_»~°∞. ѨÙ}ºÖ’Hõ=ÚÅ H˘~°ÔH· Láêã¨<å^Œ∞Å#∞ =∂„`«O WOHÍ KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. g~°∞
WHõ Ѩk ÖËHõ Ѩk¿ÇÏ#∞ [#‡ÅÖ’ =Ú‰õΩÎÅ∞ JQÆ∞@‰õΩ „Hõ=∞OQÍ ã≤^Œú=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
(3) 㨖ã¨`∞« fiÅ∞ : g~°∞ QÆ∞}Ñ‘=sÅ `«~∞° "å`« `«~Q° uÆ H˜ K≥Ok#"å~°∞. g~°∞ ѨÙ}º áêѨ=ÚÅ`À
‰õÄ_»∞H˘x# q∞„â◊=∞ Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎã¨∂Î PÜ«∂ ã¨∞Y-^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∂ L<åfl~°∞. HÍx
''"Õ∞=Ú "≥∞Å¡"≥∞Å¡QÍ ã¨`«fiQÆ∞}=Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘<≥^Œ=ÚQÍHõ—— J#∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# ÅHõ∆ º=Ú,
Pâ◊Ü«∞=Ú HõeyLO@∞<åfl~°∞. L`«Î=∞ Hõ~°‡Å"≥·Ñ¨Ù WOHõ#∂ „â◊^Œú#∞ Jaè=$kú KÕã¨∞HÀ=Åã≤ L#flk.
g~°∞ ã¨∞=∂~°∞ =O^Œ [#‡ÅÖ’ ã¨`«fiQÆ∞}=Ú#∞ P~°∂_è»O KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞. „Hõ=∞OQÍ =ÚH˜Îx
á⁄O^Œ\ÏxH˜ ã≤^Œú=∞ø`«∞<åfl~°∞.
(4) J^èŒ=∞ã¨`«∞fiÅ∞ : g~°∞ qz„`«=ÚÖˇ·# „áêѨOzHõ"åã¨#Å∞ Hõey =º=ǨÏiã¨∂Î LO\Ï~°∞.
=∞e#"≥∞ÿ# JO`«óHõ~°}=Ú`À PÜ«∂ ã¨∞Y^Œ∞óY~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÆŠѶ¨Å=ÚÅ H˘~°ÔH· =∞~°Å =∞~°Å
P„â◊~ÚOK«@O, [#‡Å∞ Z`«Î@O KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. "å~°∞ `«=∞ ''^Œ$+≤ì——x ѨijeOK«∞H˘<Õ ^•HÍ
J@∞¡ "ÕÖÏk [#‡Å∞ Z`«∞`Î ∂« <Õ LO\Ï~°∞. giH˜ J„â◊^úŒ ÉÏQÍ LO_ç LO@∞Ok. HÍx, J^蕺`«‡âßGO
Ѩ@¡ (P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ qKå~°} Ѩ@¡) q=ÚY`« =∂„`«O Hõey LO_»~°∞. Hõ#∞Hõ, "å~°∞ Jaè=$kú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 511
K≥O^Œ∞@‰õΩ J<ÕHõ J=HÍâ◊=ÚÅ∞ HõeyÜÕ∞ LO\Ï~°∞. U"≥·<å L`«Î=∞ ã¨OѶ¨∞@#Å =Å# QÍx,
HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ QÆ∞~°∞=ÙÅÉ’^èŒ q#∞@KÕ`«QÍx g~°∞ P`«‡*Ï˝#=Ú "≥·Ñ¨Ù ã¨∞=ÚY∞Å∞ HÍ=\ÏxH˜
H˘O`« JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ ã≤^ŒúѨ_Õ LO\Ï~°∞.
(5) J`«ºO`« `å=∞ã‘ : g~°∞ ‰õÄ_® H˘O`« =~°‰õΩ J^èŒ=∞ã¨`«∞fiÅ ÅHõ∆}=ÚÖË Hõey LO\Ï~°∞.
J~Ú`Õ g~°∞ J^蕺`«‡âßGO Ѩ@¡ q=ÚY`«fi=Ú (disliking, Non-accepting) Hõey LO\Ï~°∞.
ã¨~°fi^• J<ÕHõ ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅKÕ – âßG=Ú Ü≥ÚHõ¯, QÆ∞~°∞=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ ™êg∞Ѩº`«#∞ u~°ã¨¯iã¨∂Î
LO\Ï~°∞. Z<Àfl HõÅÊ=ÚÅ∞, "ÕÅH˘Åk [#‡Å∞ QÆ_»záÈ=K«∞ÛQÍHõ! ''P`«‡=ã¨∞Î=Ù—— J<Õ ^Œ∂~°ã¨Î
=ã¨∞Î=Ù "≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞xOKÕ q+¨Ü«∞OÖ’, giH˜ giÜ≥ÚHõ¯ ã¨Oâ◊Ü«∞`«fi=Ú-„Ѩܫ∞`«fl~åÇ≤Ï`«º=ÚÖË
J_»∞¤Ñ¨_»∞`«∂ LO\Ï~Ú.
(6) ~å[ã¨∞Å∞ : g~°∞ ѨÓ~°fi HõÅÊ=Ú#O^Œe `«=∞Ü«∞O^Œ∞ âı+≤OzÜ«Ú#fl "åã¨#Å#∞
J#∞ã¨iOz qz„`« Hõ~å‡K«~°}=ÚÅ∞ Hõey LO@∂ LO\Ï~°∞. J<ÕHõ =∞^茺~°HõѨ٠([O`«∞) [#‡Å∞
Z`«∞Î`«∂ LO\Ï~°∞. J~Ú`Õ "åiÖ’ ''„Ѩܫ∞`«fl=Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ PiÎ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
JO^Œ∞KÕ`« "å~°∞ H˘xfl [#‡ÅÖ’ =∞#∞+¨º`«fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz, P `«~°∞"å`« Hõ~å‡#∞™ê~°OQÍ ã¨fi~°æ
– #~°Hõ=ÚʼnõΩ "≥o§=ã¨∂Î =∞i H˘xfl [#‡Å∞ QÆ_»∞ѨÙ`å~°∞. "å~°∞ "≥∂Hõ∆„áêÑ≤ÎÜ«∞O^Œ∞ U=∂„`«O
xâ◊ÛÜ«∞O „Ѩã¨∞Î`åxH˜ HõeyÖË~°∞.
(7) ~å[㨠– ™êufi‰õΩÅ∞ : giH˜ WѨC_çÑC¨ _Õ "≥~· åQƺO H˘OK«O H˘OK≥O L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk.
ã¨g∞ѨOÖ’<Õ '*Ï˝#„áêÑ≤Η ã≤kúOK«∞ [#‡Å#∞ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. "≥∂H∆Í~°›"≥∞ÿ# Láê^èŒ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞,
"≥∂Hõ∆„áêÑ≤ÎH˜ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# Hõ~å‡K«~°}O HõÅ"åÔ~· LO\Ï~°∞. g~°∞ H˘O`« xâ◊ÛÅ|∞kú QÆÅ "≥∂Hõ∆ –
Ü«∞`«flѨ~°∞Åx J#=K«∞Û. g~°∞ WѨÊ\˜H˜ WOHÍ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# 'ÅHõ∆ ºâ◊√kú— U~°Ê_ç LO_»HõáÈ=K«∞Û.
HÍx "åi Ü«∞O^Œe „Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi"Õ∞ "åi Hõ=K«O.
(8) ~å[㨖~å[ã¨∞Å∞ : g~°∞ Ü«∞Hõ∆ – QÆO^èŒ~°fi Ü≥∂#∞ÅÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨Ù@∞ìK«∂ LO\Ï~°∞.
H˘Åk [#‡ÅÖ’ '~å[㨖™êufiHõ`—« #∞ ã‘fiHõiOK«#∞<åfl~°∞. JѨÊ\˜#∞O_ç =ÚH˜HÎ ˘~°HÔ · Ü«∞uflOK«QÅÆ ~°∞.
=~°Î=∂#OÖ’ =∂„`«O '=ÚH˜Î— Ü≥ÚHõ¯ â◊ÉÏú~°÷=ÚÅ∞ "åiH˜ `≥eÜ«∞=Ù. g~°∞ ã¨~°fi^• U"Õ"À
=∂#ã≤Hõ, âßs~°Hõ „H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆ∞flÖQÆ∞K«∞, ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ q*Ï˝# ^Œ$+≤ì
ÖˉõΩO_® HÍÅO QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl~°∞.
(9) ~å[㨖`å=∞ã¨∞Å∞ : g~°∞ JÅÊ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=Ú HõÅ"å~°∞. Zxfl =O^ŒÅ [#‡Å
`«~°∞"å`À QÍx, "åiÜ«∞O^Œ∞ '„Ѩܫ∞`«fl=Ú— J#∞#k H˘O`« "ÕQÆO ѨÙOAHÀ^Œ∞. g~°∞ ZѨÊ\˜HÀ
'~å[㨠~å[ã¨∞Å∞— PÃÑ,· ~å[㨠™êufi‰õΩÅ∞ HÍÉ’=ÙK«∞<åfl~°∞. g~°∞ ''J`«ºO`« `å=∞ã‘Å∞—— ã¨=∂#"Õ∞.
(10) ~å[™ê`«ºO`å=∞ã‘Å∞ : g~°∞ `«=∞ã¨∞ûKÕ P=iOK«|_ç HÍ~°º=ÚÅ#∞ KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞.
Zxfl "ÕÅ [#‡Å∞ [~°∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H© ''<Õ<qÕ ∞\˜? <Õ<=≥ fi~°∞?—— J<Õ q+¨Ü∞« O "åi ^Œ$+≤#ì Ѩ_∞» @ÜÕ∞
ÖË^Œ∞.
512
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
(11) `å=∞ã¨∞Å∞ : g~°∞ WѨÊ\˜ˆH J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅO^Œ∞ [x‡OKå~°∞. |ǨïHÍÅO [iy
áÈ~ÚOk. "≥∂Hõ∆ q+¨Ü∞« "≥∞ÿ XHÍ<˘Hõ „ѨQÍ_è» x„^Œ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl~°∞. Z=fiˆ~k K≥ÑÊ≤ <å q#∞>ÖË^∞Œ .
"åiH˜ `ÀK«∞@ÖË^Œ∞. HÍx, giÖ’ H˘O^Œ~°∞ =~°Î=∂# [#‡#∞ ™ê~°÷HõѨ~°K«∞H˘#∞"å~°∞ ‰õÄ_®
ÖËHõáÈÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
(12) `å=∞㨖ã¨`«∞fiÅ∞ : `å=∞ã¨∞Öˇ· LO_ç, "≥∂Hõ∆„áêÑ≤ÎH˜ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# HÍ~åºK«~°}O
„áê~°Oaèã¨∞Î<åfl~°∞. J@∞¡ „áê~°OaèOz L`«Î=∞ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok# L^•Ç¨Ï~°}Å∞ ‰õÄ_® J<ÕHõO
(Hõ~°¯\˜, „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ W\˜ì"åˆ~).
(13) `«"≥∂~å[ã¨∞Å∞ : ^Œ∂~°OQÍ ZHõ¯_À q∞#∞‰õΩ q∞#∞‰õΩ=∞O@∞#fl HÍOux K«∂z,
J@∞"≥·Ñ¨Ù "≥à◊√§@ QÆ∞iOz Ü≥∂zOK«∞K«∞#fl@∞¡, D `«"≥∂~å[ã¨∞Å∞ WѨC_çѨC_Õ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°
QÆ∞K«∞<åfl~°∞. g~°∞ H˘xfl [#‡ÅÖ’ J>Ë¡ H˘OK«=Ú H˘OK«=Ú „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°QÆ∞K«∞ LO\Ï~°∞. P
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ #∞O_ç q=ÚY∞Å∞ HÍHõáÈ`Õ, g~°∞ `å=∞ã¨ã¨`«∞fiÅ∞ HÍQÆÅ~°∞.
(14) `å=∞㨖`å=∞ã¨∞Å∞ : g~°∞ WѨÊ\˜ˆH J<ÕHõ"ÕÅ ™ê÷=~° [OQÆ=∞ [#‡Å∞ Z`åÎ~°∞.
WOHÍ ZO`«QÍ<À [x‡ã¨∂Î áÈ"åÅ<Õ ^Œ$+≤ìÜÕ∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. g~°∞ ZѨÊ\˜H˜ Z@∞¡ *Ï˝#=Ú
"≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì =∞~°Å∞Û`å~À Z=fi~°O K≥ѨÊÖËO. g~°∞ J`«ºO`« `å=∞ã¨∞Å∞.
ÅHõ∆ÖÏk [#‡Å∞ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. '*Ï˝#O— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =¸_è»`«fiO P=iOz L#flk.
=∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞ ÖË=Ù. „ѨQÍ_è»=∞QÆ∞ ^Œ∞óY "≥∂ǨÏ=ÚÅ∞ P„Hõq∞Oz"Õã≤ L<åfl~Ú. "å~°∞ U=∂„`«O
=ÚH˜Î QÆ∞iOz q#~°∞, K«∂_»~°∞. "åiˆHg∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. =∞ø#=Ú, =∞ø_軺=Ú "åi Ü«∞O^Œ∞
`åO_»qã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ, "å~°O^ŒiÖ’ Z=fiÔ~·<å-UHõ∆}OÖ’<≥·<å x^Œ∞~°ÖËz 'P`«‡*Ï˝#O— "≥·Ñ¨ÙQÍ
J_»∞QÆ∞Å∞ "ÕÜ«∞\ÏxH˜, #_»z "≥à◊√§@‰õΩ ã¨~°fi^• 'ã¨Oã≤^Œú`«— JO`«~°OQÆ=Ú# HõeyÜÕ∞ L<åfl~°∞.
JO`å „|Ǩχ"Õ∞
F ~å=∞K«O„^•! aè#flaè#fl Láê^èŒ∞Å∞ (Physical bodies) QÆÅ D r=*Ï`«∞Åhfl „|Ǩχ=Ú
#∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#q HÍ=Ù. K«eOK«∞K«∞#fl ã¨=Ú„^Œ [ÅOÖ’
Jã¨OMϺHõOQÍ `«~°OQÍÅ∞ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! P `«~°OQÆ=ÚÅhfl [Å=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#"å?
HÍ^Œ∞. nѨO #∞O_ç "ÕÖÏk H˜~°}=ÚÅ∞ „Ѩã¨iã¨∞Î<åfl~Ú. P H˜~°}=ÚÅ∞ nѨO HõO>Ë "ÕÔ~·#
Jã≤÷`«fiO Hõey LO@∞<åflÜ«∂? ÖË^Œ∞. J>Ë¡ P ã¨~°fiq^èŒ Éè∫uHõ, =∂#ã≤Hõ ã≤÷uQÆ`«∞Å`À „ѨHõ\ ˜`«
=∞QÆ∞K«∞#fl r=~åã¨∞Åhfl „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õ~°∞HÍ^Œ∞. „Ѩ[fieOK«∞K«∞#fl Jyfl#∞O_ç ã¨#fl\˜ HÍOu
ѨÙO[=ÚÅ∞ ÖËK«∞K«∞#fl@∞¡, D „áê}˜HÀ@¡hfl „|Ǩχ=Ú#∞O_Õ „ѨÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. =$Hõ∆O #∞O_ç
âßYÅ =Öˇ, |OQÍ~°=Ú #∞O_ç PÉè~í } ° =ÚÅ=Öˇ, [Å=Ú #∞O_ç ''[ÅaO^Œ∞=ÙÅ∞ – P=~°=Î ÚÅ∞–
`«~°OQÆ=ÚÅ∞–|∞_»QÆÅ∞—— =Öˇ, K«O„^ŒaO|=Ú #∞O_ç K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ=Öˇ, =∞ǨHÍâ◊O #∞O_ç
Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊O =Öˇ .... „|ǨχO #∞O_Õ D „áê}˜HÀ@∞¡, Jq ^Œi≈OK«∞K«∞#fl ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ L`«Ê#fl
=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 513
ZO_»=∂=ÙÅÖ’ [Å`«~°OQÆ=ÚÅ J#∞Éèí∂u HõÅ∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. P ZO_»=∂=ÙÅ∞
ã¨∂~°ºHÍOu Hõ<åfl "ÕÔ~·#^•x =¸ÅOQÍ U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞Hõ^•? ã¨∂~°ºHÍOu „Ѩã¨iOK«‰õΩO>Ë
ZO_»=∂=ÙÖË U~°Ê_ÕqHÍ=Ù. D „^Œ+ì¨ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ . „^Œ+ì¨ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤xì J#∞ã¨iOKÕ
^Œ$â◊ºO LO\’Ok. =∞#O WѨC_»∞ K≥ѨCH˘#fl J<ÕHõ qÉèÏQÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# r=*Ï`«∞Åhfl U
Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç Pq~°ƒùqã¨∞Î<åflÜ≥∂, P Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ b#=∞ø`«∞<åfl~Ú.✺ H˘xfl ÖËz# H˘kÌ
Hõ∆}ÏňH b#=∞ø`«∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl J<ÕHõ [#‡Å `«~°∞"å`« ZѨÊ\˜HÀ b#=∞ø`«∞<åfl~Ú.
Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, [QÆ`«∞ΉõΩ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞. D Ô~O_ç\ ˜H© [Å–`«~°OQÆ=ÚÅ
ã¨O|O^è"Œ ∞Õ ^Œ$ëêìO`«=Ú. =∞i D Hõ#|_»∞K«∞#fl J<ÕH`õ fi« =Ú =∂@ Uq∞@O\Ï"å? Láê^è∞Œ ÅO^Œ∞
„^Œ+¨ì HõeyÜ«ÚO@∞#fl „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì HÍ~°}OQÍ<Õ D ÉèË^Œ „Ѩfu JO`å U~°Ê_»∞`ÀOk.
D r=*Ï`«∞Åhfl LáêkèÉèË^ŒO KÕ`« „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œ∞ JO`«\Ï =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å P
㨈~fiâ◊fi~°∞x Ü«∞O^Õ Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. =º=ǨÏiã¨∞Î#fl\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fi~åæ^Œ∞ʼnõΩ áÈ`«∞<åfl~Ú.
=∞~°Å JHõ¯_ç #∞O_ç J^èÀÖ’Hõ=ÚÖˇ·#\˜ì #~°HÍ^Œ∞ʼnõΩ "≥à◊√§K«∞, Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î<åfl~Ú. =∂Ü«∞
Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O J\˜ìk. Jk Jx~°fiK«hÜ«∞O, J^Œ∞ƒù`«O.
J~Ú`Õ <åÜ«∞<å! ~å=∞K«O„^•! W^ŒO`å K«∂z h=Ù „Éèíq∞OK«=Åã≤# Ѩ<Õg∞ ÖË^Œ∞.
P 㨈~fiâ◊fi~°∞x â◊~°}∞"Õ_»∞. ã¨~°fi^• 㨈~fiâ◊fi~°`«fi=Ú#∞ P~åkèOK«∞. P 㨈~fiâ◊fi~°`«fi=Ú<Õ
ÉèÏqOK«∞.
''W^ŒO`å <å^Õ. <Õ<Õ D ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ JO`«s¡#OQÍ „Ѩã¨iOzÜ«Ú<åfl#∞. <Õ#∞ HÍx^ŒO@∂
ZHõ¯_® UnÖË^Œ∞——.... J#∞ ã¨OÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOK«∞.
=∞#ã¨∞ûÖ’ LO_Õ ^À+¨ÉèÏ=#Åhfl `˘ÅyOK«∞H˘x, x~°‡Å∞_»=ÙHõ=Ú‡.
P`å‡~å=Ú_»"≥· q~ålÅ∞¡. D ^Œ$â◊º=∞O`å h ã¨fiã¨fi~°∂ѨOQÍ P™êfikOK«∞.
❖❖❖
13. r=ÙÅ L`«ÊuÎ ™ê÷#=Ú
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ ã¨^Œ∞æ~°∂! ''„|Ǩχ=Ú #∞O_Õ D r=ÙÅ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å~°∞—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk
Hõ^•! J\˜ì =º=Ǩ~°=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∞#fl Ѷ¨Å„Ѩ^•`« Z=fiÔ~· L<åfl~°∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! XHõ =$Hõ∆=Ú#∞O_ç P =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÓÅ∞, P ѨÓÅÖ’x
ã¨∞QÆO^èŒ=Ú – P =$Hõ∆=Ú#‰õΩ Jaè#fl"≥∞ÿ#"Õ Hõ^•! J>Ë¡ Hõ~°Î, P Hõ~°Î Ü≥ÚHõ¯ „H˜Ü«∞ UHõ"Õ∞ J~Ú
LO\Ï~Ú. D Hõ~°Î – „H˜Ü«∞Å#|_»∞ Ô~O_»∂ ‰õÄ_® Ѩ~°=∞Ѩ^Œ"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ =ºHõÎ=Ú
✺
b#=∞QÆ∞@ ´ P`«‡ÉèÏ==Ú #O^Œ∞ ã¨∞=º=ã¨÷"≥∞ÿ LO_»∞@ (ÖËHõ) ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ—— J#∞ JYO_» –
J„Ѩ"∞Õ Ü«∞–JkfifÜ«∞–ã¨~fi° xÜ«∂=∞Hõ–''`«`Ϋ fiÉèÏ=O—— J=^èiŒ Oz LO_»@O.
514
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Å=Ù`«∞<åfl~Ú. WHõ¯_» K«=∞`å¯~°O K«∂Kå"å? "åã¨"Î åxH˜ U HõÅÊ#Å∞ LO_»#\˜ì x~°‡Å– Ѩ~„° |Ǩχ=Ú
#O^Œ∞ J*Ï˝#=ÚKÕ r=`«fi=Ú ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk. PHÍâ◊OÖ’, 'ÖËx hÅ`«fiO— HõxÑ≤™ÈÎOkHõ^•!
Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
''D r=ÙÅ∞ „|Ǩχ=Ú #∞O_ç L`«Ê#fl=∞Ü«∂º~°∞—— J<Õk‰õÄ_® Jã¨`«º"≥∞ÿ# ã≤^•úO`«"Õ∞#x,
Jk J*Ï˝#=ÚKÕ`«<Õ „Ѩ|Å∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ѨÓ~å‚`«‡ *Ï˝#∞Å∞ LO_ÕKÀ@ W\˜ì „ÉèÏOu
"åHõº=ÚʼnõΩ KÀ@∞ LO_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ^≥· fi`«HõÅÊ# L#flKÀ@ =∂„`«"Õ∞, ''XHõ^•x #∞O_ç,
=∞~˘Hõ\ ˜ L`«Ê#fl=∞QÆ∞@—— J<Õ ^Œ~≈° #=Ú U~°Ê_»QÅÆ ^Œ∞. ''„^Œ+Ü
ì¨ ∞Õ ^Œ$â◊º=Ú#∞ HõeÊOz ^Œi≈OK«∞@KÕ,
„^Œ+¨ì HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ^Œ$â◊º=Ú ÖË^Œ∞—— J#∞ J=QÍǨÏ#`À ‰õÄ_ç# J^≥· fi`«ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ q*Ï˝#=Ú
ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨_ç#ѨC_»∞, WHõ PÃÑ· J\˜ì ÉèË^ŒÉèÏ=#ÜÕ∞ LO_»^Œ∞.
J~Ú`Õ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ `«=∞ t+¨µºÅÜ«∞O^Œ∞ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# ÅHõ∆ º=Ú ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘#∞@‰õΩ
gÅ∞QÍ XHÍ<˘Hõ É’^è„Œ Hõ=∞=Ú#∞ ~°zOK«∞K«∂, ''Wk „|Ǩχ=Ú, g~°∞ r=ÙÅ∞. g~°∞ „|Ǩχ=Ú#∞O_Õ
|Ç≤Ï~°æ`«=∞Ü«∂º~°∞—— J#∞ ^≥· fi`« HõÅÊ##∞ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞. W^ŒO`å É’^èŒ HõeyOK«∞>ˆH J~Ú
LOk. Ö’Hõ=Ú #O^Œ∞ QÍOK«|_Õk ‰õÄ_® W\˜ì HõÅÊ<å„Hõ=∞"Õ∞. XHõ"Õà◊ 'JkfifÜ«∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú
#∞O_Õ ÖËHõ Jã¨OQÆ∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ D Hõ#|_Õ^ŒO`å L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk—— Jx K≥ѨCH˘<åfl,
J@∞¡ L`«Ê#fl=∞QÆ∞@‰õΩ Láê^•#HÍ~°}O „|Ǩχ"Õ∞ (ÖËHõ Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞) J~ÚLO_®e. ZO^Œ∞HõO>Ë
Ѩ~°=∂`«‡#∞ xÜ«∞q∞OK«∞#k =∞ˆ~n LO_»*ÏÅ^Œ∞Hõ^•! Hõ#∞Hõ, ''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯
~°∂Ѩ"Õ∞. „^Œ+¨ì „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#"å_»∞ HÍ_»∞—— Jx =∞#‰õΩ WHõ¯_» ã≤kú™ÈÎOk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
''L`«ÊuΗ—H˜ =ÚO^Œ∞ D [QÆ`∞« Î ZHõ¯_» L#flk? „|Ǩχ=Ú#O^Õ ã¨O™ê¯~°~∂° ѨOÖ’ J}˜yÜ«Ú#flk
ã¨∞=∂! „|Ǩχ=Ú „^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=ÚʼnõΩ =ÚO^Õ, ^ÕxKÕ`«#∂ `åHõ|_»Hõ, Jã¨OQÆ"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
„ÉèÏOuKÕ ''L`«ÊuΖPHÍ~°=Ú–ÉèÏ=#–J#∞Éèí==Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç D [QÆ`«∞Î „áêÑ≤Î
™ÈÎOk. „ÉèÏOuKÕ`« „|Ǩχ"Õ∞ W@∞¡ [QÆ`∞« QÎ Í HõxÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Œx "Õ∞=Ú ã≤^•úOfHõiã¨∞<Î åflO.
❖
Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# D r=~åã¨∞Åhfl „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ L`«Ê#fl"≥∞ÿ =∞~°Å P Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=∞QÆ∞
„|Ǩχ=Ú#O^Õ Å~ÚOK«∞K«∞<åfl~Ú. [Å=ÚÖ’<Õ |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ (Bubbles) ÖËz b#=∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú Hõ^•! „uHÍÅ=Ú✺ ÅO^Œ∞ D r=~åã¨∞Å ''ã¨$+≤ì–ã≤÷u–ÅÜ«∞Å∞—— J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞ W>Ë¡
[~°∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ, ѨÙ~°∞+¨µxH˜, J`«x Hõ~‡° ʼnõΩ Ñ¨Ù+¨Ê–QÆO^è=Œ ÚÅ =Öˇ Éè^Ë OŒ ÖË^∞Œ . [Å=Ú–[Å
Hõ^eŒ HõÅ =Öˇ Jq ~Ô O_»∂ Ѩ~=° ∂`«‡ #∞O_Õ L`«Ê#fl"≥∞,ÿ uiy Ѩ~=° ∂`«‡ Ü«∞O^Õ Å~ÚOK«∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! =∞#‰õΩ D ^≥`· º« –<åQÆ–=∞#∞+¨º–^Õ=`«–[O`«∞ ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ áêOK«É∫è uHõ
Láê^èŒ∞Å∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! W=hfl Z\Ï¡ U~°Ê_»∞=∞<åfl~Ú?
✺
„uHÍÅ=ÚÅ∞ ´ ã¨$+≤ì - ã≤÷u - ÅÜ«∞=ÚÅ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 515
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D =∞~°Å =∞~°Å U~°Ê_»∞K«∞#fl áêOK«Éè∫uHõ Láê^èŒ∞Åxfl\˜h xi‡OK«∞K«∞#flk
JO`«~°OQÆ=ÚÖ’x "åã¨#ÖË. "åã¨#Å∞ „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞ ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ "Õ~°∞QÍ Ug HÍ=Ù Hõ^•!
ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl „Ñ≤Ü«∞–J„Ñ≤Ü«∞=ÚʼnõΩ =¸Å HÍ~°}O P`«‡Ü≥ÚHõ¯ q㨇~°}"Õ∞
ã¨∞=∂! ''P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞izÜ«ÚO_»∞@—— J#∞^•xH˜ "Õ~°∞QÍ [<å‡O`«~° Ѷ¨Å^•`«
Un ÖË<ÕÖË^Œ∞. ''ÉÏǨϺ=Ú# ZHõ¯_À LO_ç Z=fi~À U^À KÕã¨∞Î<åfl~°∞—— J#∞#^ŒO`å "åã¨Î=O
HÍ^Œ∞. „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ (1) JaèÖÏ+¨, (2) P`«‡q㨇~°}.... D Ô~O_Õ JO`«\ ˜H© HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. "åã¨Î"åxH˜ [#‡Å∞ ÖË=Ù, Hõ~°‡Å∞ ÖË=Ù.
❖❖❖
14. ''Hõ~°‡Å∞ – „ѨÉèÏ==ÚÅ∞—— L<åflÜ«∂? ÖË"å?
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! ''[#‡Å∂ ÖË=Ù – Hõ~°‡Å∂ ÖË=Ù—— Jx g∞~°∞ JO@∞#flѨC_»∞, <å‰õΩ KåÖÏ
ã¨O^ÕǨÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. ~åQÆ~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·# ÃÑ^ŒÌÅKÕ D Ö’Hõ=Ú# "Õ^Œã¨=∞‡`«OQÍ ^èŒ~°‡=Ú, „=`«=Ú
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ q x~°~‚ ÚOK«|_ç<å~ÚHõ^•! J\Ï¡Qˆ 㨇 $`«∞Å∞, ѨÙ~å}ÏÅ∞, HÍÅHõÅÊã¨∂„`«=ÚÅ∞ „Ѩ=zOKÕ
WuǨã¨=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q, ‰õÄ_® L<åfl~Ú. ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! Wk ѨÙ}ºO. Wk áêѨO. Wk
W\Ï¡ KÕÜ«∞O_ç. Jk J@∞¡ KÕÜ«∞HõO_ç—— Jx PÜ«∂ qkè–q^è•#=ÚÅ#∞ âßG=ÚÅ∞ [#∞ʼnõΩ
K≥ѨCK«∞<åfl~Ú.
D „ѨѨOK«OÖ’ qâ◊√^Œú ã¨`«fiQÆ∞}À¿Ñ`«∞Å∞, nè~°∞Å∞, K«Hõ¯\˜ ã¨=∞^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞, „|Ǩχ
™êH∆Í`å¯~°=Ú á⁄OkÜ«Ú#fl"å~°∞ JQÆ∞ ™ê^è∞Œ =ÙÅ∞ ã¨OK«iã¨∞<Î åfl~°∞. "åi "å‰õΩ¯Å∞, "åi PK«~}° Å∞,
"åi âßG"åºMϺ#=ÚÅ∞ `«`«fi*Ï˝<å#∞Éèí=O ÖËx J<Õ‰õΩʼnõΩ „Ѩ=∂}ÏÅ∞ J=ÙK«∞<åfl~Ú.
J#∞ã¨~°}©Ü«∞=∞ø`«∞<åfl~Ú. J\˜ì âßGxÜ«∞=∞=ÚÅ∞, P~°ºx~°‚Ü«∞=ÚÅ∞ J#∞ã¨iOz J<ÕHõ =∞Ok
[#∞Å∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ Lz`« – J#∞z`«=ÚÅ#∞ x~°~‚ ÚOK«∞H˘x, JѨC_»∞ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~°∞. H˘O^Œ~Ô `· Õ
– ''W`«_»∞ ™ê^èŒ∞=ÙÅ∞ K≥Ñ≤Ê# =∂~°æOÖ’ #_»K«∞HÀ=@OÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« W`«xx "Õ∞=Ú |Ç≤Ï+¨¯i
ã¨∞Î<åflO—— Jx ‰õÄ_® JO@∂ LO\Ï~°∞. ã¨O^蕺=O^Œ#=Ú =O\˜ tëêìKå~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOK«x
"åiH˜ ^Œ∞óY"Õ∞ HõÅ∞QÆQÆÅ^Œx Ö’Hõ„Ѩfu ‰õÄ_® L#flk.
ÃÑ·QÍ =∞Ǩ`å‡! D ''Hõ~°‡–Hõ~°Î—— J#∞ Ô~O_»∂ ‰õÄ_®, XHõ^•xKÕ =∞~˘Hõ\ ˜ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl=x
Ö’HõOÖ’ JO@∂ LO\Ï~°∞. âßG„Ѩfu ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ LO\’Ok. J#QÍ, ''Hõ~°‡KÕ`« Hõ~°Î U~°Ê_»∞
`«∞Ok. Hõ~°Î, Hõ~°‡x ã≤kúOѨKÕ™ÈÎOk. K≥@∞ì #∞O_ç q`«∞Î, q`«∞Î#∞O_ç K≥@∞ì U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡....
r=Ùx =Å# Hõ~°‡, P Hõ~°‡ =Å# r=Ù_»∞ LxH˜x U~åÊ@∞ KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞—— Jx J~°÷O
J=Ù`ÀOk. g∞~°∞ K≥ÑC¨ K«∞#fl@∞¡QÍ<Õ, D r=Ù_»∞ U "åã¨# HõeyÜ«ÚO_ç D ã¨O™ê~° ѨO[~°OÖ’xH˜
„`ÀÜ«∞|_»∞K«∞<åfl_À J\˜ì "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ Ñ¶¨ÖÏ#∞Éèí==ÚÅ#∞ ‰õÄ_® á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞
`ÀOk. "åã¨#ÖË [#‡‰õΩ =¸ÅO. P "åã¨#Å∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk ZHõ¯_ç#∞O_ç? Hõ~°‡Å#∞O_Õ Hõ^•!
516
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞ǨÏs¬! W^ŒO`å W@∞¡O_»QÍ, WѨC_»∞ Jã¨Å∞ <å ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞. q#O_ç.
''[#‡‰õΩ c[Éèí∂`«"≥∞ÿ# Hõ~°‡ JO@∂ Un ÖË^Œ∞. Z\˜ì HÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ D r=ÙÅ∞
„|Ǩχ=Ú #∞O_ç L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞—— Jx g∞~°∞ JHõ¯_»Hõ¯_» JO@∞#fl@∞¡QÍ <å‰õΩ JxÑ≤ã¨∂Î
=™ÈÎOk. ZO^Œ∞KÕ`«? Hõ~°‡Å∞ Jã¨Å∞ L<åflÜ«∂? [#‡Å∞ HõeˆQk Hõ~°‡ „ѨÉèÏ=O KÕ`« HÍ^•?
„â◊√`«∞ÅÖ’x H˘xfl "åHͺÅ∞ L<åfl~Ú.✺ P "åHõº=ÚÅÖ’x ™ê~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOz ^Œ∞+¨¯~°‡Å∞,
ã¨∞Hõ~°‡Å∞ "å\˜ "å\˜ „ѨÜ≥∂[#=Ú#∞ HõeyÜÕ∞ LO\Ï~ÚHõ^•! =∞i, g∞~°∞ Hõ~°‡Å =º=Ǩ~°"Õ∞
u~°ã¨¯iOz, ''WK«Ûù, P`«‡ q㨇~°}ÖË JO`«\ ˜H© HÍ~°}O—— JO@∞<åflˆ~q∞\˜? 'Hõ~°Î—, 'Hõ~°‡— – D
Ô~O_»∂ ‰õÄ_çÜÕ∞ L`«Ê#fl=∞ø`å~ÚHõ^•! HÍ|\˜ì D [QÆ`«∞Î [#‡ – Hõ~°‡Å ¿ÇÏ`«∞ – Ѷ¨Å~°∂Ѩ"Õ∞
Hõ^•! „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ Hõ~°‡Å =º=Ǩ~°"Õ∞ ÖË^Œ#∞H˘O>Ë „|Ǩχ~°∂ѨÙÅQÆ∞ D J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·#
„^Œ+¨ìÅ∞, (ÖËHõ) r=ÙÅO`å Hõ~°Î $ – Hõ~°‡Å =º=Ǩ~°O ÖˉõΩO_® Z@∞¡ [x‡OK«∞K«∞<åfl~°x J~°÷O
KÕã¨∞HÀ"åe?
„|Ǩχ=Ú (P Ѩ~°=∂`«‡) HÍ~°}~°Ç≤Ï`«∞_»∞, =∂Ü«∂ã¨Ç≤Ï`«∞_»∞ Jx Hõ^• g∞~°∞ J<åfl~°∞!
J\˜ì „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ 'PHÍâ◊=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# D J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =K«∞ÛK«∞#fl Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞,
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÅ∞QÍ J<ÕHõ ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; Láê^èŒ∞Å∞, PÜ«∂ Ѷ¨ÖÏ#∞Éèí"åÅ∞ Z\Ï¡
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú? Hõ~°‡ÅHõO>Ë "ÕÔ~·# HÍ~°}O U=ÚO@∞Ok? D Hõ#|_Õ^ŒO`å 'ã¨$+≤ì— J#∞ Hõ~°‡
~°∂ѨѶ¨Å"Õ∞ Hõ^•? W^ŒO`å Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏ#∞Éèí="Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞ D [#‡ Hõ~°‡Å =º=Ǩ~°O
u~°ã¨¯iOK«@"≥∞\Ï¡ K≥ѨÊO_ç?
XHõ"Õà◊ g∞~°∞ ''Hõ~°‡Å∞ ÖË=Ù. Hõ~°‡Å∞ x„+¨ÊÜ≥∂[#"≥∞ÿ#q—— Jx ã≤^•úOfHõiOK«@O [iy`Õ,
JѨC_»∞ Ö’HõOÖ’ #~°HÍ^Œ∞Å#∞ QÆ∂iÛ# ÉèíÜ«∞"Õ∞ ÖˉõΩO_®áÈ`«∞Ok. JѨC_»∞ Ö’Hõ ã¨OHõ~°"Õ∞
U~°Ê_»∞`«∞Ok. áêѨÉÜ íè ∞« O áÈ`«∞Ok. áêѨÉÜíè ∞« O ÖËHáõ È`Õ Ö’HõOÖ’ ''=∞`«û º<åºÜ«∞O—— (z#flKÕÑ#¨ ∞
ÃÑ^ŒÌKÕѨ q∞OQÆ@O) „Ѩ=iÎOz, |Å=O`«∞_»∞ |ÅÇ‘Ï#∞}˜‚ Ç≤ÏOã≤™êÎ_»∞. JѨC_»∞ ã¨~°fi<åâ◊#"Õ∞
KÕ‰õÄ~°QÆÅ^Œ∞ ‰õÄ_®. ™êfig∞! ''„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Hõ~°‡Å∞ ÖË=Ù. [#‡Å‰õΩ Hõ~°‡ HÍ~°}O HÍ^Œ∞—— Jx
JO@∞#flѨC_»∞ g∞~°∞ H˘O`« ã¨OkQÆú=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. F "Õ^Œ=ˆ~}Ϻ! =ÚO^Œ∞ <åH©
„Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O W=fiO_ç.
XHõxKÕ x~°fiiÎOK«|_ç# Hõ~°‡Å∞ Ѷ¨Å=O`«=Ú J=Ù`åÜ«∂? HÍ"å? D <å ã¨Oâ◊Ü«∞=Ú#∞
`˘ÅyOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! Hõ~°‡Å q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞Oz „Ѩâıfl "Õâß=Ù. D ã¨=∂^è•#O q#∞. nx
=Å# H˘O`« qâı+¨"≥∞ÿ# *Ï˝#O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
❖
✺
L^• II ''™ê^èŒ∞HÍs ™ê^èŒ∞Éèí=u - áêѨHÍs áêáÈÉèí=u II
''ѨÙ}Àº"≥· ѨÙ}˺# Hõ~°‡}Ï Éèí=u – áêѨó áê¿Ñ# Hõ~°‡}Ï *ÏÜ«∞`ÕII——
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 517
=∞#ó ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# „H˜Ü«∞ÜÕ∞ Hõ~°‡‰õΩ c[=Ú Hõ^•! W@∞¡ =∞#ã¨∞û`À KÕã≤# „H˜Ü«∞ˆH Ѷ¨e`«O
‰õÄ_® Åaèã¨∂Î LO@∞Ok.
„Ѩ^=Œä ∞ ã¨$+≤ì Ü«∞O^Œ∞✺ Ѩ~„° |Ǩχ=Ú #∞O_ç =∞<À~°∂Ѩ=Ú Pq~°ƒqù OzOk. J\˜ì „Ѩ^=Œä ∞ã¨$+≤ì
ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ =∞<À~°∂Ѩ Láê^èŒ∞ÅKÕ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ã¨=∞+≤ì–=º+≤ì r=ÙÅ Hõ~°‡Å∞ ‰õÄ_® „ѨHõ\ ˜`«O
J=ÙK«∞<åfl~Ú. JѨC_Õ D r=ÙÅ∞ ѨÓ~°fi Hõ~°‡ "åã¨<å#∞™ê~°O ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ Jaè=∂#O Hõey
LO@∞<åfl~°∞. ''ѨÙ+¨Ê=Ú – ^•x ã¨∞"åã¨#—— "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ#>Ë¡ ''=∞#ã¨∞û, Hõ~°‡Å∞—— J#|_»∞ Ô~O_»∂
"Õ~°∞"ÕÔ~·#q HÍ=Ù. "å\˜Ü«∞O^Œ∞ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞. qA˝Öˇ·#"å~°∞ '„H˜Ü«∂ã¨∞Êù~°} (tinge of activity)—— <Õ
'Hõ~°‡— Jx JO@∞<åfl~°∞. ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞#¿ãû J\˜ì Hõ~°‡‰õΩ P„â◊Ü«∞O HÍ|\˜ì, Hõ~°‡ÜÕ∞
=∞#ã¨∞û. <åÜ«∞<å! ~å=∂! Z=fi_»∞ ZHõ¯_≥·<å LO_»=K«∞Û. Hõ~°‡Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«O#∞O_ç =∂„`«O
`«Ñ≤ÊOK«∞HÀÖË_»∞. Jk „áêÑ≤ÎOzÜÕ∞ f~°∞`«∞Ok.
❖
''Hõ~°‡—— JO>Ë Uq∞\˜? D [#‡ Ü«∞O^Œ∞ QÍx, W`«óѨÓ~°fiѨ٠[#‡ÅO^Œ∞ QÍx x~°fiiÎOѨ
|_çÜ«Ú#fl =∞#ã¨∞û`À ‰õÄ_ç#\˜ì ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚÖË ã¨∞=∂! J\˜ì ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO Z#fl\˜H©
x„+¨ÊÜ≥∂[#O HÍ^Œ∞.
Jq^ŒºKÕ L^ŒƒùqOz# D =∞#¿ãû „H˜Ü«∂=O`«=∞QÆ∞K«∞#flk. D =∞#ã¨∞û 'z^•`«‡— Ü≥ÚHõ¯
LáêkèÜÕ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ Hõ~°Î–Éè’HõÎ ‰õÄ_® D =∞#¿ãû JQÆ∞K«∞#flk. h=Ù K≥ѨÙ`«∞#fl@∞¡ ''KÕÜ«∞|_ç#
Hõ~°‡ Ѷ¨Å=O`«=Ú H͉õΩO_® LO_»∞@ – KÕÜ«∞|_»x Hõ~°‡ Ѷ¨eOK«∞@—— D Ô~O_»∂ ‰õΩkˆ~ q+¨Ü«∂ÖË
HÍ=Ù. âßG„Ѩ=∂}=ÚÅ∞ D q+¨Ü∞« "Õ∞ J<ÕHKõ À@¡ x~°∂Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« '=∞`«ûº<åºÜ«∞=Ú—
„Ѩ㨈HÎ ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ =∞ǨÏs¬! XHõ Hõ~°‡, ^•x #∞O_ç Ѷ¨e`«=Ú..... P Ѷ¨e`«=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ
Hõ~‡° .... D q^èOŒ QÍ K«ifi`«K~« }
° OQÍ ™êQÆ=Åã≤#^Õ<å? D Hõ~‡° Å =º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ <åâ◊#=∞O@∂
ÖË<Õ ÖË^•? D =∞#ã¨∞û ZšѨÊ\˜H© WO`Õ<å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : '#Å∞ѨÙ^Œ#=Ú— ÖˉõΩO_®áÈ`Õ JѨC_çHõ 'HÍ@∞Hõ— ‰õÄ_® LO_»^Œ∞ Hõ^•! J>Ë¡,
Hõ~°‡ #t¿ãÎ, Hõ~°‡ ~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#fl =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞OQÍ âßOuã¨∞ÎOk.
''<Õ#∞ JHõ~°Î#∞—— J#∞ J=QÍǨÏ#ÜÕ∞ Hõ~°‡<åâ◊#=Ú.
Hõ~°‡<åâ◊#"Õ∞ =∞<À<åâ◊#=Ú. J>Ë¡, =∞#ã¨∞û #tOK«∞@ÜÕ∞ Hõ~°‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõ∆Ü«∞=Ú J~Ú
L#flk. J~Ú`Õ, J\˜ì =∞<À<åâ◊#=Ú =Ú‰õΩÅÎ ‰õΩ =∂„`«"∞Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk ã¨∞=∂! ''<Õ#∞ ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞
„|Ǩχ=Ú<Õ—— J#∞#\˜ì J#∞Éèí∂uѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Z~°∞Hõ QÆÅ"å_Õ, J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# „Ѩ[˝#∞
✺
„Ѩ^äŒ=∞ã¨$+≤ì : =$uÎQÍx ~åQÆ=ÚQÍx ÖË#\˜ì z#‡Ü«∞ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ D r=Ù_»∞. J\˜ì ѨÓ~å‚#∞Éèí==Ú #∞O_ç
ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìx ÖËHõ '=$uΗx, '~åQÆ=Ú—#∞ J=ÅOaOK«@O „áê~°OaèOK«∞@ KÕ`«<Õ ã¨$+≤ì „áêÑ≤ΙÈÎOk. J\˜ì „áê~°OÉèí"Õ∞
„Ѩ^=Œä ∞ã¨$+≤.ì
518
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞H˘#fl"å_Õ =Ú‰õΩÎ_»∞. ‰õ#∞Hõ =ÚHõÎ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ =∞#ã¨∞û
LO_»^Œ∞. =∞#ã¨∞û ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ 'Hõ~°‡— ‰õÄ_® LO_»^Œ∞. |^Œ∞úÖˇ·#\˜ì J*Ï˝#∞ʼnõΩ =∂„`«O =∞#ã¨∞û
LO_çÜ∞Õ LO@∞Ok. =∞#ã¨∞û L#flO`«=~°‰Ωõ Hõ~‡° Å∞, P Hõ~‡° ʼnõΩ Ñ¶e¨ `«=ÚÅ∞ LO_çÜ∞Õ f~°∞`å~Ú.
Jyfl, L+¨‚`«fi=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOKå"å? P Ô~O_ç\ ˜Ö’ XHõ\ ˜ H©∆}˜¿ãÎ Ô~O_»=k ‰õÄ_® H©∆}˜ã¨∞ÎOk
Hõ^•! 'z`«Î=Ú – Hõ~°‡Å∞— J#∞ D Ô~O_çO\˜Ö’ XHõ\ ˜ #t¿ãÎ, Ô~O_»=k ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ
#t™ÈÎOk. D z`«Î=Ú ã¨∞Êù~°} ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok, qÇ≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì – x+≤^Œú"≥∞ÿ#\˜ì Hõ~°‡Å (acts
which one 'should do' and 'should not do') ^•fi~å ѨÙ}º – áêѨ=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#, ^èŒ~å‡^èŒ~°‡=ÚÅ
~°∂Ѩ=Ú# Ѩi}q∞OK«∞K«∞#flk. Hõ~°‡ ‰õÄ_®, ^•x Ѷ¨ÅÉè’QÍ#∞™ê~°OQÍ, 'ã¨∞Êù~°}— ~°∂Ѩ=Ú#∞
(ÖËHõ K«Å#~°∂Ѩ=Ú#∞) á⁄Ok 'z`«=Î Ú— JQÆ∞K«∞#flk. "åã¨"Î åxH˜ D ~Ô O_»∂ XHõ¯>Ë. J~Ú<å‰õÄ_®
'z`«Î=Ú, Hõ~°‡— J#∞ Ô~O_»∞ ¿Ñ~°¡`À Ö’HõOÖ’ =º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk. Wq Ô~O_»∞ XHõ^•xH˜
=∞~˘Hõ\ ˜ HÍ~°}=¸, ~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞K«∞#flq.
z`«Î~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ "≥∂Hõ∆=Ú. ÖËHõ Hõ~°‡~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ "≥∂Hõ∆=Ú.
'Hõ~°‡~åÇ≤Ï`«º=Ú— J#QÍ ''x„+≤¯Ü«∞ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# [_»`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@—— Jx =∂„`«O
J~°÷O KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! =∞iOˆH=∞O\Ï"å?
`«##∞`å#∞ 'JHõ~°Î—QÍ `«#Ü«∞O^Œe JHõ~åÎ`«`«Î fi=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞#fl"å_»∞ P`«‡=ã¨∞Î=ÙQÍ<Õ
âı+≤OK«∞K«∞<åfl_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ Hõ~°Î $`«fi=Ú#∂, Éè’HõÎ $`«fi=Ú#∂ JkèQÆq∞ã¨∞Î<åfl_»∞.
âßG=ÚÅÖ’ J<ÕHKõ À@¡ K≥Ñʨ |_ç# qÇ≤Ï`«–x+≤^úŒ Hõ~‡° Å JOu=∞ „ѨÜ∂≥ [#O Hõ~‡° ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞
ÖËHõ z`«Î~åÇ≤Ï`«º"Õ∞. J#QÍ, ''<å-ǨÏO Hõ~åÎ! <å-ǨÏO Éè’HÍÎ!—— – <Õ#∞ Hõ~°Î#∞ HÍ^Œ∞ Éè’HõÎ#∞
HÍ^Œ∞! ....J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^è~Œ ‡° =Ú#∞ D r=Ù_»∞ ã¨O`«iOK«∞H˘#∞@ÜÕ∞ L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞
„ѨâßO`« ™ê÷#"≥∞Ü ÿ Ú« #fl^Œx ã¨∂Hõ;^Œ$+≤Kì Õ [#∞Å∞ „QÆÇÏ≤ OK≥^~Œ ∞° QÍHõ! J\˜ì „ѨâßO`«–=∞ø#–JO`«~O° QÆ
ã≤÷uÜÕ∞ '"≥∂Hõ∆=Ú— J#∞ â◊|Ì=ÚKÕ =º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk. ã¨~°fiO Ü≥ÚHõ¯ JO`«~åºq∞`«fiO ã¨fiÉèÏ=
ã≤^ŒúOQÍ JÉèϺã¨Ñ¶¨ÅOQÍ J=^èŒiOK«∞"å_»∞ ã¨fi`«óã≤^ŒúOQÍ Hõ~°‡Å‰õΩ Jf`«∞_≥· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
15. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO ÉèÏ=#ÜÕ∞ ã¨∞=∂! ÉèÏqOK«∞@ÜÕ∞
''=∞#ã¨∞û HõeyÜ«ÚO_»∞@—— J~Ú L#flk. ÉèÏ=# K«Å# ã¨fiÉèÏ=O HõÅk. =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ PÜ«∂
Hõ ~ ° ‡ Åhfl x~° fi iÎ O Ѩ | _» ∞ K« ∞ <åfl~Ú. „H˜ Ü « ∞ Å∞ 㨠∂ Hõ ; `« fi =Ú#∞, J^Œ $ â◊ º ~° ∂ Ѩ ` « fi =Ú#∞
á⁄OkÜ«Ú#flѨC_»∞ Jq JO`«~°OQÆOÖ’ ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú#∞ ÖËHõ ã¨∂Hõ;"åã¨#Å ~°∂Ѩ=Ú#∞
(Subtle tendencies) á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ ÉèÏqHÍÅѨÙ
[#‡Å∞, Hõ~°‡Å∞, Ѷ¨Å=ÚÅ∞ r=ÙÅ∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 519
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! g∞~°∞ =∞#ã¨∞û QÆ∞iOz H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥áêÊ~°∞. K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# Hõ^äŒÅ∞
‰õÄ_® qxÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. D =∞#ã¨∞û ^Œ$_è»ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ"≥∞ÿ# ~°∂ѨO Hõey LO\’O^Œx, [_» –
K≥·`«#º=ÚÅ<Õ LÉèíÜ«∞ – ã≤÷`«∞Å∞ Hõey LO\’O^Œx <Õ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞. D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ ^ŒÜ«∞KÕã≤ =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J#O`«∞_»∞, ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞, =∂Ü«∂"Õ+≤ì`«∞_»∞ J~Ú#\˜ì P Ѩ~°=∂`«‡
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ''ã¨OHõeÊOK«∞@—— J#∞ ÉèÏ=#`À‰õÄ_ç# „H˜Ü«∂~°∂Ѩ=Ú#∞ ã‘fiHõiOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J\˜ì ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ „Ѩ^äŒ=∞ HõÅÊ# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ =∞#ã¨∞û. JkÜÕ∞ qHõÖÏÊ`«‡Hõ"≥∞ÿ#
=º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ ã¨`ü – Jã¨`ü Å Ô~O_ç\ ˜=∞^茺 '㨇 $u— ~°∂Ѩ=Ú# LO_ç LO\’Ok.
㨇 $u ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞ ''=∞#ã¨∞û——.
z„^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ, ã¨~°fi[˝"≥∞ÿ ÉèÏã≤OK«∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''<å-ǨÏ"£∞"Õ^Àã≤‡ – <Õ#∞ U^À Z~°∞QÆ#∞——
J#∞#\˜ì XHÍ<˘Hõ „Ѩfu Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞#ÿ HÍ~°}OQÍ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì „ѨfuÜÕ∞ ''=∞#ã¨∞û——.
JHõ~°Î – JÉè’HõÎ J~Ú#\˜ì z^•HÍâß`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞ Hõ~°Î#∞—— J#∞ =º=Ǩ~°=Ú ^Õx=Å#
HõÅ∞QÆ∞`ÀO^À .... J^Õ ''=∞#ã¨∞û——.
F ~åѶ¨∞"å! ZHõ¯_≥·<å QÆ∞}~°Ç≤Ï`«∞_≥·# 'QÆ∞}˜— LO\Ï_®? 'QÆ∞}˜— Jx JO>Ë<Õ ''QÆ∞}=ÚÅ∞
HõÅ"å_»∞—— Jx J~°÷O Hõ^•! D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ã¨ÊO^Œã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ HõÅÊ<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# â◊H˜ÎÜÕ∞
ÖËHõáÈ`Õ =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® LO_»@O ã¨OÉèíqOKÕ^ÕHÍ^Œ∞. Jyfl – L+¨‚=ÚÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ LO_»@O
ã¨OÉèíqã¨∞ÎO^•! ÖË^Œ∞ Hõ^•! Hõ~°‡Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞ûÅ∞ – =∞<ÀÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# r=ÙÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞HÍ^Œ∞.
"Õˆ~fi~°∞QÍ LO_»*ÏÅ~°∞. D z`«Î=Ú (ÖËHõ =∞#ã¨∞û) ''Ѷ¨Å^èŒi‡}˜—— (that which produces fruits of
action) J#∞ ã¨OHõÅÊ=Ú<Õ â◊s~°OQÍ HõeyÜ«Ú#flk. Wk =∂Ü«∂=∞Ü«∞=Ú. HÍ~°}~°Ç≤Ï`«=Ú.
J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# ~°K«#Å`À, HõÅÊ#Å`À ‰õÄ_çÜ«Ú#flk. "åã¨<åÜ«Ú`«=Ú. J\˜ì D z`«Î=Ú
[QÆ`«ÎO`å "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
❖
Z=_»∞, ZK«@ – U ~°∂Ѩ=Ú# L#fl@∞¡ HõÅÊ# KÕ™êÎ_À, P HõÅÊ##∞ J#∞ã¨iOz Ѷ¨Å
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ J\˜ì ~°∂Ѩ=Ú<Õ J`«_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. '"åã¨#— J#|_»∞ =$Hõ∆=Ú (The tree of
tendency) #‰õΩ Hõ~°‡ÜÕ∞ c[=Ú J~Ú L#flk. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ QÆuÜÕ∞ D â◊s~°=Ú. (This
'Physical Body' is merely one sequence of 'Thought') z„`«qz„`«=ÚÖˇ·# PÜ«∂ „H˜Ü«∞Åhfl
"åã¨<å=$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ âßYÅ∞. PÜ«∂J#∞Éèí∂`«=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞#fl „H˜Ü«∂Ѷ¨Å=ÚÅ∞ P =$Hõ∆=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ѨO_»∞¡. J~Ú`Õ *Ï˝#∞ÅQÆ∞"å~°∞ =∂„`«O 'Jã¨OQÆ=Ú— (Unattachment) J<Õ XHÍ<˘Hõ
Ѩ^Œ∞<≥·# Q˘_»¤e`À D "åã¨<å=$Hõ∆=Ú#∞ ‰õÄHõ\ ˜„"Õà◊§`À ã¨Ç¨ „`≥Oz"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞#ã¨∞û `å#∞ Uq∞ zOuã¨∞ÎO^À ^•xx J#∞ã¨iOKÕ Hõˆ~‡O„kÜ«∂Å∞ PÜ«∂ Ѩ#∞Å∞
x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ''=∞#¿ãû Hõ~°‡—— Jx =∞#O x~°‚~Úã¨∞Î<åflO. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
520
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞~°z# ''JѨizÛù#fl – z^ÕH~õ ∂° ѨÙ_»∞—— JQÆ∞ Ѩ~„° |Ǩχ=Ú HÍHõ`åmÜ«∞ Ü≥∂QÆ=ÚKÕ`,« JHõ™ê‡`«∞QÎ Í
XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù L#∞‡Y=∞QÆ∞K«∞#flk. J@∞¡ L#∞‡Y=∞QÆ∞K«∞#fl 'z`üâ◊HÎ̃—<Õ
PÜ«∂ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ J#∞ã¨iOz J<ÕHõ ¿Ñ~°¡`À âßGHÍ~°∞ÅKÕ Ñ≤Å∞=|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ É’^èŒ H˘~°‰õΩ ~°Hõ~°HÍŠѨ~åºÜ«∞Ѩ^Œ=ÚÅ∞ HõeÊOK«|_®¤~Ú. â◊√^Œú
K≥·`«#º=Ú U ÉÏǨϺHÍ~°}=ÚQÍx, Láê^•#=ÚQÍx ÖˉõΩO_®<Õ, JHÍ~°}OQÍ XHÍ<˘HõѨC_»∞
Jq^ŒºKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ#@∞¡ LO\’Ok. JѨC_»∞ ''ã¨∞Êù~°}—— (*Ï˝Ñ¨Hõ=Ú) Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú Hõey,
qHõÅÊ=ÚÅKÕ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOK«∞K«∞#flk. ''=$`«∞ÎÅ∞ Z\Ï¡ ~°∂_èç
Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú?—— J<Õ q+¨Ü«∞O h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ D Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú#O^Œ∞, `«k`«~°
P^蕇`«‡ âßG=ÚÅO^Œ∞ LѨÜ≥∂yOK«|_ç# H˘xfl Ѩ^Œ*ÏÅ=ÚÅ#∞ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞-
1) =∞#ã¨∞û : ''ã¨∞Êù~°}——#∞ =¸Å=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl ÉèÏ=#. 'ÉèÏqOK«∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú.
2) |∞kú : Ѩ^•~°÷=ÚÅ ''=ÚO^Œ∞ "≥#∞Hõ—— Å#∞ ѨijeOK«@O. ''D =ã¨∞Î=Ù (ÖËHõ q+¨Ü«∞=Ú,
ÖËHõ =º=Ǩ~°=Ú ÖËHõ =ºH˜Î) W\˜ìk—— J#∞ qâı+¨=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞#\˜ì ™ê=∞~°÷º=Ú.
3) JǨÏOHÍ~°=Ú : q∞^二 ÜÕ∞ J~Ú#\˜ì D ^ÕÇϨ =Ú Ñ¨@¡ ''<Õh ^ÕÇϨ =Ú#∞, D ^ÕÇϨ =Ú#O^Œ∞
=∂„`«"∞Õ L<åfl#∞. ^ÕÇϨ Ѩiq∞`«∞_»#∞. `«k`«~∞° Å∞ ‰õÄ_® ^ÕÇϨ =∂„`«∞ÖË—— J#∞#\˜ì ^ÕǨ aè=∂#=Ú
Hõey, J\˜ì ''Ѩiq∞`«ã¨`«Î—— #∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ P„â◊~ÚOK«∞#ѨC_»∞, P ã¨fiÉèÏ="Õ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú.
''<Õ#∞–<Õ#∞–<åk–<åk—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ JǨÏOHÍ~°"∞Õ ã¨~fi° J#~°=÷ ÚʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ nxx '|O^茿ÇÏ`«∞=Ù— JO@∂ LO\Ï~°∞.
4) z`«Î=Ú : `«y#O`«QÍ qKå~°} KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ XHõ q+¨Ü«∞=Ú#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î, =∞~˘Hõ
q+¨Ü«∞=Ú#∞ `«ºlã¨∂Î LO_Õ ''xÅHõ_»ÖËx`«#=Ú——.
5) Hõ~°‡ : K≥·`«#ºO ã¨ÊO^Œ=Ú (K«Å#O)#∞ =ÚYº^èŒ~°‡=ÚQÍ Hõey LO\’Ok. J\ì̃ ã¨ÊO^Œ=Ú
U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’, Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ QÀK«iã¨∂Î LO@∞Ok. ''<Õ#∞ Hõ~°Î#QÆ∞
K«∞<åfl#∞——. J#∞ ÉèÏ=# á⁄Ok# K≥·`«#ºO â◊s~°, J=Ü«∞"å^Œ∞Å#∞ XHõKÀ\˜ #∞O_ç =∞~˘Hõ
KÀ\˜H˜ Hõ^ŒÅ∞Û@‰õΩ PÜ«∞`«Î=∞QÆ∞K«∞#flk. PÜ«∂ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ xÜ«∞q∞OK«∞@‰õΩ PÖ’K«#Å
- ÉèÏ=#Å ~°∂Ѩ=Ú# „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì „Ѩ=$`«Î =º=Ǩ~°=Ú<Õ 'Hõ~°‡— JO@∞<åflO.
6) HõÅÊ# : K≥·`«#º=Ú PHõã≤‡HõOQÍ (HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ) `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# ѨÓ~°‚ÉèÏ=##∞ `«ºlOz, `å#∞ JaèÅ+≤Oz# ѨizÛù#fl ÉèÏ==Ú#∞, ÖËHõ, '<Õ#∞
Jã¨OѨÓ~°‚=Ú#∞ J#∞ "≥eux HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk. JѨC_»∞ P z^Œfiã¨∞Î"Õ ''HõÅÊ#—— J<Õ ¿Ñ~°∞`À
Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
'HõÖÏÊ~°OÉèíO – HõÖÏÊO`«=Ú— J#∞#q „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ''HõÅÊ<å =º=Ǩ~°O ã‘fiHõiOK«∞@ –
ã¨~°fiHõÅÊ#Å∞ `«ºlOK«∞@——#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO@∞<åfl~Ú.
7) ã¨Oã¨$u : ѨÓ~°fi=Ú K«∂z#q, K«∂_»xq, =∞iÜ«Ú WѨC_»∞ K«∂ã¨∞Î#flq JQÆ∞"å\˜
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 521
QÆ∞iOz U~°Ê_»∞K«∞#fl xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅKÕ JO`«óHõ~°}=Ú KÕ+≤ì`«O (flexible) JQÆ∞K«∞#flk. ^Œ$â◊º=Ú`À
U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨∞Y-^Œ∞óY ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ''ã¨Oã¨$u——.
8) "åã¨# : K≥`· #« º=Ú `å#∞ J#∞Éèqí Oz# =∞iÜ«Ú ÉèÏqOz# Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∞ ã¨∂Hõ;â◊‰Ωõ ÅÎ
ÉèÏ=<å~°∂Ѩ=Ú#∞ Hõey LO\’Ok. J@∞¡ ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ, ã¨∂Hõ;KÕëêì ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO_»∞#ѨÊ\˜ P
K≥·`«#º"Õ∞ '"åã¨#— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
9) q^Œº : XHÍ<˘HõѨC_»∞ D K≥·`«#º"Õ∞ – ''â◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi"≥ÚHõ¯>Ë ã¨`«º"≥∞ÿ#k. D
^≥· fi`« ^Œ$+≤ì Jq^Œº KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D ^Œ$â◊º„Ѩfu JO`å =¸_»∞"Õà◊Å
ã¨`«º=Ú HÍ<ÕHÍ^Œ∞—— J#∞#\˜ì *Ï˝# ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. JѨC_»∞ P ã¨Oq^•`«‡<Õ
'q^Œº— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
10) „Ѩܫ∞`«fl=Ú : D K≥·`«#º=Ú „H˜Ü«∂jÅ`«fiO á⁄O^Œ@"Õ∞ „Ѩܫ∞`«flO. J\˜ì J<ÕHõ
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅÖ’ H˘xfl P`«‡#∞ =∞~°Ñ≤OKÕq, =∞iH˘xfl P`«‡#∞ QÆ∞~°∞Î KÕ¿ãq J~Ú LO@∞<åfl~Ú.
11) =∞Å=Ú : `«k`«~"° ∞≥ #ÿ ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯ ''P=~°}—— D P`«‡#∞ =∞~°∞QÆ∞Ѩ~z° , q㨇iOKÕ@∞¡
KÕ™ÈÎOk. J\˜ì P=~°} â◊H˜Î „áê^è•#º=Ú (over-covering) =Å# D P`«‡Ü«∞O^Œ∞ P~ÀÑ≤OK«
|_»∞#^ŒO`å '=∞Å=Ú— J<Õ â◊|Ì=ÚKÕ =º=ǨÏiOѨ|_»∞`ÀOk.
12) q㨇 $u : q∞^䕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ# PÜ«∂ qHõÅÊ=ÚÅKÕ J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÖˇ·# PÖ’K«#ʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# qˆH∆Ѩ=ÚÅ∞ (perturbances) U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'qˆH∆Ѩ â◊H˜Î—
„áê^è•#º"Õ∞ q㨇 $u.
13) WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘#fl K≥`· #« º=Ú – q#∞K«∂, K«∂K«∞K«∂,
ã¨Ê $tOK«∞K«∂, P™êfikOK«∞K«∂, "åã¨# K«∂K«∞K«∂, ã¨OHõeÊOK«∞K«∂ – LO\’Ok. W@∞¡ PÜ«∂
WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ Éè’QÍ#∞Éèí=HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiÇ≤Ï™ÈÎOk. `«^•Ìfi~å D r=`«fi=Ú á⁄Ok#
'WO„^Œ∞_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥Ñʨ |_»∞ Dâ◊fi~°∞x `«$Ñ≤ÑÎ ~¨ K° ∞« K«∞<åfl~Ú Hõ#∞Hõ, "å\˜x 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞—
JO@∞<åflO.
14) „ѨHõ$u : Ѩ~°=∂`«‡ WO„kÜ«∂ʼnõΩ Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ"å_»∞, QÍOK«|_Õ"å_»∞ HÍ_»∞.
J#QÍ ^Œ$â◊º ^Œ$+≤ìKÕ J`«_»∞ JÅH˜∆`«∞_»∞ (one who cannot be experienced by 'sences')’’ J~Ú
L<åfl_»∞. J\˜ì Ѩ~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞, J`«x HõO>Ë U=∂„`«O "Õ~∞° HÍ#\˜ì Hõ~ΰ $`«fi~°∂Ѩ=Ú U~°Ê_»∞`ÀOk.
Wk h\˜ Ü«∞O^Œ∞ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞@=O\˜^Õ. ''<Õ#∞ Hõ~°Î#QÆ∞K«∞<åfl#∞—— J#∞ Hõ~°Î $`«fi ~°∂Ѩ=Ú
HÍ~°}=ÚQÍ U~°Ê_»∞K«∞#fl^Õ '„ѨHõ$u—.
15) =∂Ü«∞ : â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ XHÍ<˘Hõ q㨇~°} U~°Ê_»∞K«∞#flk. P q㨇~°} ....
ã¨`«º=∞QÆ∞ P`«‡#∞ q∞^䌺QÍ#∞, q∞^䕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î#∞, WO^Œe J#∞Éèí==ÚÅ#∞ J`«ºO`«
^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã¨`«º=ÚQÍ#∞ ^ÀÑ≤OѨKÕÜ«ÚK«∞#flk. ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ qHõÅÊ=Ú#‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=QÆ∞K«∞#fl
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ ''=∂Ü«∞——.
522
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
16) „H˜Ü«∞ : q#@O, K«∂_»@O, P„Ѷ¨∂}˜OK«@O, ~°∞zK«∂_»@O, ã¨Ê~°≈ =O\˜ PÜ«∂
Hõ~‡° ÅKÕ K≥`· #« ºO Ö’Hõ=Ú#O^Œ∞ HÍ~°ºHÍ~°}~°∂Ѩ`fi« =Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J^Õ '„H˜Ü∞« — J#|_»∞`ÀOk.
❖
F ~å=∂ ! XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å? W=hfl K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂áêO`«~°=ÚÖË.
K≥`· #« ºO q+¨Ü∂≥ #∞‡Y"≥∞#ÿ ѨC_»∞ Jq^ŒºKÕ =∞e#=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨∞Êù~}° ~°∂Ѩ^~Œ ≈° <åxfl á⁄O^Œ∞`ÀOk.
K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú ã‘fiHõi™ÈÎOk, `«^•Ìfi~å ã¨O™ê~° |O^èŒ=Ú#
`«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#flk. J\˜ì „`À=Ö’ ~°∂_èçѨ_ç#^≥·, =∞#O K≥ѨCH˘O@∞#fl J<ÕHõ ¿Ñ~°¡‰õΩ `«QÆ∞K«∞#flk.
K≥·`«#º=Ú `«#‰õΩ `å<Õ ''<Õ#∞ J*Ï˝xx, |^Œ∞ú_»#∞, D ^ÕǨÏѨiq∞`«∞_»#∞—— J#∞#\˜ì
^À+¨=Ú`À‰õÄ_ç# ÉèÏ=##∞, J#∞Éèí= ã≤kúx á⁄O^Œ∞K«∞#flk. WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅѨ@¡ QÆÅ
Pã¨H˜ÎKÕ U~°Ê_ç# ^≥· fi`«"åã¨<å Hõà◊OHõ=Ú#∞ ''`«# ã¨fiÉèÏ="Õ∞—— J~Ú#@∞¡ PáêkOK«∞H˘O\’Ok.
JqKå~°} =â◊OKÕ`« ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #∞O_ç 'K«∞ºu— (displacement) á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
K«∂Kå"å, ZѨC_≥·`Õ K≥·`«#º=Ú qq^èŒ HõÅÊ#Å`À QÆ∂_ç# [_»=∞QÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞Å"≥·Ñ¨Ù Jaè=ÚYO
JQÆ∞K«∞#fl^À JѨC_»∞ P z^Œfi=ã¨∞Î=Ù<Õ 'r=Ù_»∞— Jx, '=∞#ã¨∞û— Jx, 'z`«Î=Ú— Jx, '|∞kú— Jx
.... W@∞¡ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# â◊|Ì=ÚÅ`À K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO.
Ѩ~°=∂`«‡ Ѩ^Œ=Ú #∞O_ç `˘Åy, Jq^ŒºKÕ Hõà◊OH˜`«"≥∞ÿ# D K≥·`«#º"Õ∞.... PÜ«∂ „ѨHõ\ ˜`«
=∞QÆ∞K«∞#fl =$`«∞ÅÎ #∞ J#∞ã¨iOz .... PÜ«∂ ¿Ñ~°∞`¡ À âßGHÍ~°∞ÅKÕ Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀO^Œx „QÆÇÏ≤ OK«∞.
❖❖❖
16. =∞#ã¨∞û [_»=∂? KÕ`«#=∂?
N ~å=Ú_»∞ : QÆ∞~°∞=~åº! =ÚhO„^•! WO`«H© D '=∞#ã¨∞û— J#∞#k [_»=∂? KÕ`«#=∂? D
q+¨Ü«∞O WOHÍ <å‰õΩ É’^èŒÑ¨_»<ÕÖË^Œ∞.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D =∞#ã¨∞û z`ü – Jz`ü ~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J#QÍ, Wk [_»=ÚHÍ^Œ∞.
KÕ`«#=Ú HÍ^Œ∞. K≥·`«#º"Õ∞ ã¨O™ê~° ^Œâ◊ Ü«∞O^Œ∞ Láêkè ^À+¨O`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨC_»∞ '=∞#ã¨∞û—
Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. J#QÍ, K≥·`«#º=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ '=∞#ã¨∞û— J#|_»∞#k Un ÖË^Œ∞. 'PÖ’K«#—
J#∞#k PÖ’zOK«∞"åxH˜ "Õ~°∞QÍ LO@∞O^•? LO_»^Œ∞ Hõ^•!
''=∞#ã¨∞û ã¨`ü–Jã¨`«∞ÎʼnõΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ LO\’Ok—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. D =∞#¿ãû [QÆ`«∞Î
J#|_»∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ HÍ~°}Éèí∂`«"≥∞ÿ LO\’Ok. HÍx =∞#ã¨∞û#‰õΩ Ñ¨~°=∂`«‡ HÍ~°}O HÍ^Œ∞
ã¨∞=∂! Láêkè Éè^Ë OŒ KÕ`« aè#flaè#flOQÍ Hõ#|_Õ@@∞¡ KÕã∞¨ #Î flk D =∞#¿ãû. Jq^ŒºKÕ HõàO◊ H˜`"« ∞≥ #ÿ
K≥·`«#º"Õ∞ =∞#ã¨∞û ÖËHõ, z`«Î=Ú. P`«‡#∞ QÆ∂iÛ# xâ◊ÛÜ«∞`«fi=Ú ÖËHõáÈ~Ú#ѨC_»∞ HõÅ∞QÆ∞
ã≤÷uÜÕ∞ 'z`«Î=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. z`«Î=Ú KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞Î J#∞ ~°K«# ™êyOK«|_»∞`ÀO^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 523
=∞#ã¨∞û#∞ – ''=∞e<Àáêkèx á⁄Ok#\˜ì K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ [_» – KÕ`«#=ÚÅ =∞^茺QÍ
ã‘fiÜ«∞HõeÊ`«"≥∞ÿ# K«OK«Å~°∂Ѩ"Õ∞—— Jx ‰õÄ_® J#=K«∞Û.
z^Œfiã¨∞Î=Ù =∞e<Àáêkè`À ã¨O|O^èŒO U~°Ê~°K«∞H˘#∞K«∞#flѨC_»∞ (<åKÕ QÍOK«|_»∞ K«∞#fl D
^Œ$â◊º=ÚÖ’ JO`«~`æ° "« ∞≥ Ü ÿ Ú« #fl D â◊s~°"∞Õ '<Õ#∞— J#∞ „Éè=í ∞ á⁄Ok#ѨC_»∞), J\˜ì ã¨O|O^è=Œ ÚKÕ
K«OK«Å ÉèÏ=Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ P=~°}~åÇ≤Ï`«º=Ú ^Œ$ëêì º K«∂z#ѨC_»∞ Jxfl"Õà◊Å
^À+¨~°Ç≤Ï`«OQÍ#∞, Hõà◊OHõ =i˚`«OQÍ<Õ LO_çLO\’Ok ‰õÄ_®! JO^Œ∞KÕ`« =∞#ã¨∞û [_»=¸
HÍ^Œ∞, KÕ`«#=¸ HÍ^Œ∞. D =∞#ã¨∞ûˆH JǨÏOHÍ~°=Ú, |∞kú, r=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# z„`«qz„`«=ÚÖˇ·#
¿Ñ~°∞¡ L<åfl~Ú. XˆH #@∞_»∞ J<ÕHõ "Õ+¨=ÚÅ∞ ^èŒiOz, <å@Hõ=∂_»∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ
¿Ñ~°`¡ À „¿ÑHõ‰∆ Ωõ ÅKÕ QÍOK«|_»`å_»∞ K«∂Kå"å? D =∞#¿ãû „H˜Ü∂« Éè^Ë OŒ KÕ J<ÕHõ ¿Ñ~°∞¡ HõeyÜ«Ú#flk.
D z`«OÎ Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ ã¨O[˝Å QÆ∞iOz =∞#O K≥ÑC¨ H˘<åflO Hõ^•! nx<Õ aè#fl Jaè„áêÜ«∂Å∞
HõÅ"å~°∞ HõÅÊ<å ÉèË^ŒOKÕ`« J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ K≥ѨÊ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J<ÕHõ `«~°¯– q`«~°¯=ÚÅKÕ
U~°Ê_»∞K«∞#fl Jaè=∞`«=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz, H˘O^Œ~∞° 'J}∞`«fi=Ú, „^Œ=`«fi=Ú— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^è~Œ ‡° =ÚÅ#∞
=∞#ã¨∞û‰õΩ Páêkã¨∞Î<åfl~°∞. `«=∞ |∞kú „Ѩã¨~°}=Ú#∞ J#∞ã¨iOz =∞<À–|∞kú–WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
ã¨O*Ï˝ÉèË^Œ=ÚÅ#∞ Wã¨∂Î, "å~°∞ z„`«qz„`«=ÚÖˇ·# s`«∞Å∞QÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl~°∞. D =∞#ã¨∞û#∞
H˘O^Œ~∞° '[_»"∞≥ #ÿ k— JO@∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œi Jaè„áêÜ«∂#∞™ê~°O – Wk r=ÙxHõ#fl aè#fl"≥∞#ÿ k.
JÖÏQÍ 'JǨÏOHÍ~°O, |∞kú—Å QÆ∞iOz ‰õÄ_® XH˘¯Hõ¯~°∂ XHÀ¯ q^èŒOQÍ K≥ѨÊ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.✺
WHõ =∂ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
❖
✺
<≥·Ü«∂~Ú‰õΩÅ∞ (Q“`«=∞ =∞ǨÏi¬) : JǨÏOHÍ~°O XHÍ<˘Hõ „^Œ=ºqâı+¨O. D r=Ù_»∞ JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ Éèí~°Î
=O\˜"å_»∞. =∞#ã¨∞û J}∞ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k. WHõ |∞kú, JO`«óHõ~°}O - P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#q. P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°"≥∞ÿ#
`«~°∞"å`« |∞kú, JO`«óHõ~°}ÏÅ∞ LO_çÜÕ∞ LO\Ï~Ú. HÍx =∞#ã¨∞û, JǨÏOHÍ~åÅ∞ =∂„`«O `«ºlOK«|_»`å~Ú.
™êOY∞ºÅ∞ (HõÑ≤Å=Úx) : ''|∞kú—— J<Õk „ѨHõ$u KÕã¨∞Î#fl Ѩ<Õ. ã¨`«fi–~°[–`«"≥∂QÆ∞}=ÚÅ „Ѩ^Œ~°≈#"Õ∞
„ѨHõ$u. |∞kúÜÕ∞ =∞ǨÏ`«`«Î fi=Ú. |∞kúx q∞Oz#^Õn ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. |∞kúx J#∞ã¨iOKÕ JO`å LO\’Ok. =∞#ã¨∞û
Ѩ^ŒH˘O_»∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ L#fl\˜ìk.
Kå~åfi‰õΩÅ∞ (Kå~åfi‰õΩ_»∞) : |∞kú D â◊s~°=Ú#‰õΩ JO`«~°æ`«=∞ÜÕ∞º LO\’Ok. Jk â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡O
J~Ú L#flk. K≥·`«#º=Ú ‰õÄ_® â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞}=Ú ÖËHõ ÅHõ∆}=Ú =∂„`«"Õ∞. JǨÏOHÍ~°~°∂Ѩ=Ú#<Õ 'P`«‡— Jx
K≥ѨÊ|_Õk L#flk. J~Ú`Õ, Jk â◊s~°=Ú`À =ã¨∞ÎOk. â◊s~°O`À áÈ`«∞Ok. ѨÓ~åfiѨ~°qKå~°=Ú KÕÜ«Ú#k =∞#ã¨∞û.
J\˜ì D =∞#ã¨∞û#∞ ã¨O`«ã≤OѨKÕÜ«Ú@ÜÕ∞ |∞kúÜ≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=Ú.
ѨOK«~å„`«∞Å∞ : '"åã¨∞^Õ=Ù_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆŠѨ~°=∂`«‡ #∞O_ç 'ã¨OHõ~°¬}∞_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ r=Ù_»∞
HõeQÍ_»∞. P ã¨OHõ~°¬}∞_Õ JǨÏOHÍ~°=Ú. "åx #∞O_ç '„Ѩ^Œ∞º=Úfl_»∞— J#∞ =∞#ã¨∞û, 'Jx~°∞^Œ∞ú_»∞— J<Õ |∞kú
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi=Ú "åã¨∞^Õ==∞Ü«∞"Õ∞. q∞QÆ`å^ŒO`å =∂Ü«∞ÜÕ∞.
"≥·âı+≤‰õΩÅ∞ : 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õk ‰õÄ_® XHÍ<˘Hõ „^Œ=ºqâı+¨"Õ∞. WHõ D '|∞kú— S^Œ∞ qHõÅÊ=ÚÅKÕ S^Œ∞
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ LO\’Ok. Jq - 㨇 $u, „Ѩ`«ºHõ∆=Ú, J#∞Éèí==Ú, `«~°¯=Ú, qѨ~°º=Ú. JǨÏOHÍ=Ú#‰õΩ Hõ~°Î r=Ù_»∞.
JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ ^•\˜#ѨC_»∞ âı+≤OK«∞#^Õ Ñ¨~°=∂`«‡ ™ê÷#=Ú.
524
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JǨÏOHÍ~°O, =∞#ã¨∞û, |∞kú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨OHõÅÊ=$uÎ ÉèË^ŒOKÕ`« "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ Ñ≤Å∞=|_»∞
K«∞#flѨÊ\˜H,© JO`«óHõ~} ° =Ú Ü≥ÚHõ¯ UHõ`fi« =ÚKÕ J=hfl XHõ~∂° Ѩ"∞Õ J~Ú L<åfl~Ú. ã¨OHõeÊOK«∞
"åx #∞O_ç ã¨OHõÅÊ=Ú "Õ~°∞HÍ^Œ∞ Hõ^•! K«∂K«∞"åx #∞O_ç K«∂ѨÙ"Õ~å? JO^Œ∞KÕ`« K≥·`«#º"Õ∞
JǨÏOHõiOK«∞#ѨÙ_»∞ – JǨÏOHÍ~°=Ú,
x~°‚~ÚOK«∞#ѨÙ_»∞ – |∞kú
=∞##=Ú KÕÜ«Ú#ѨÙ_»∞ – =∞#ã¨∞û
JO`ÕQÍx 'JǨÏOHÍ~°=Ú—, '=∞#ã¨∞û—, '|∞kú— .... J#∞#"Õg q_çQÍ U=∂„`«O ÖË<ÕÖË=Ù.
Hõ~°Î‰õΩ "Õ~°∞QÍ „H˜Ü«∞Å∞ ZHõ¯_»∞O\Ï~Ú? ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~å? J~Ú`Õ, ....
J@∞¡ JǨÏOHõiOK«∞@‰õΩ =ÚO^Œ∞ .... K≥·`«#º=Ú LO_çL#flk. ÉèÏqOK«∞@‰õΩ =ÚO^Õ ÉèÏqOK«∞
"å_»∞ LO_»<Õ L<åfl_»∞ Hõ^•! J\˜ì 'JǨÏ"£∞— J#∞ ÉèÏ=<å„H˜Ü∞« '[~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ –`«ºlOK«∞#ѨÙ_»∞—
.... U~°Ê_ç LO_Õk, âı+≤OKÕn P K≥·`«#º"Õ∞. JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À ѨiH˜Oz
K«∂¿ãÎ ''ã¨~°fi=Ú K≥·`«#º=∞Ü«∞"Õ∞—— Jx `≥eÜ«∞=ã¨∞ÎOk.
JYO_»=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú '<Õ#∞ YO_ç`«∞_»#∞—— Jx ÉèÏqOK«∞>ÜÕ∞.... JǨÏOHõiOK«∞@ J~Ú
L#flk.
D =∞<À|∞kú z`«Î JǨÏOHÍ~°=ÚÅ QÆ∞iOz "Õ~°∞ "Õ~°∞ PKå~°∞ºÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HõÅÊ#Å`À
`«=∞ t+¨µºÅ‰õΩ É’kèOK«@O [iyOk. "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ |Ü«∞Å∞^Õi# ÉÏ@™ê~°∞Å∞
^Œ∂~°OQÍ L#fl XˆH #QÆ~°=Ú#∞ PHÍ~å^Œ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# qq^èŒ J=QÍǨÏ#Å`À qq^èŒ
s`«∞Å∞QÍ ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ^•! J>Ë¡ "Õ~°∞"Õ~°∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ `«=∞ t+¨µºÅ#∞ fiÛk^ŒÌ\ÏxH˜ "Õ~°∞
"Õ~°∞ ã≤^•úO`åÅ∞ „ѨuáêkOzÜ«Ú<åfl~°∞. "å~°O`å "åi "åi |∞kú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞ |\˜ì,
t+¨µºÅ Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ<å ™ê=∞~°÷º=Ú#∞ J#∞ã¨iOz-`«=∞ Ü≥ÚHõ¯ `«áÈѶ¨e`«OQÍ `å=Ú
„QÆÇ≤ÏOzOk x~°‚~ÚOz „Ѩ[ʼnõΩ K≥ѨÊ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J\˜ì "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ P`«‡Ñ¨^äŒ=Ú#∞ Jkè+≤ªOK«∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞
Ѩ~°=∂~°÷=∞QÆ∞ „|Ǩχ`«`«fi=Ú#∞ Jkè+≤ªOK«Hõ áÈ=Ù@KÕ H˘O`« JѨiѨHõfi`«`À ‰õÄ_ç# J=QÍǨÏ#
Hõey LO@∞<åfl~°∞. WHõ "åi"åi t+¨µºÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ JѨÓ~°‚=∞QÆ∞ J=QÍǨÏ#KÕ`«, QÆ∞~°∞=ÙÅ
L^ÕÌâ◊=Ú Uq∞\’ ã¨iQÍæ „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_®, ''g∞ ã≤^•úO`«=ÚÅhfl `«Ñ¨C. =∂ ã≤^•úO`«"Õ∞ ã¨i
J~Ú#k—— J#∞#\˜ì HÍÅÜ«∂Ѩ#‰õΩ, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ ^•ifÜ«∞QÆÅ "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅO^Œ∞
x=∞QÆ∞flÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
"åã¨=Î "Õ∞q∞\’ „QÆÇÏ≤ Oz# `«~∞° "å`« .... ''PÜ«∂^Œ∂~°=ÚÅ #∞O_ç P`«‡=ã¨∞=Î Ù ^Œi≈Oz#ѨÙ_»∞,
J@∞¡ `ÀK«∞K«∞#flk. P`«‡ "åã¨Î"åxH˜ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ#k. J^•Ìxx "å‰õΩ¯QÍx, =∞#ã¨∞ûQÍx
„ѨHõ\ ˜OK«ÖË=Ù. „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #∞O_ç Jk "Õ~°∞HÍ^Œ∞. JO^Œ~°∞ JkÜÕ∞ J~Ú LO_ç,
J>Ë Ñ¨Ü∞« xã¨∞<Î åfl~°∞. „â◊^#úŒ ∞ |\ì̃ =∞#ã¨∞ûÖ’ ^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. x~°‡Å"≥∞#ÿ =∞#ã¨∞û‰õΩ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 525
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ, ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ JO`«~ü–ǨÏ$^ŒÜÕ∞â◊fi~°∞_≥· „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞—— – Jx
`≥eÜ«∞=™ÈÎOk. ã¨`º« "Õ∞^À „QÆÇÏ≤ Oz#"å_»∞ WHõ "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ∞ x„+¨ÊÜ≥∂[#=∞x, HÍÅÜ«∂Ѩ#
ÜÕ∞#x `≥Å∞ã¨∞H˘O@∞<åfl_»∞. ''ã¨~°fi=Ú Å~ÚOK«QÍ, WHõ JѨÊ\˜H© âı+≤Oz, qã¨Îie¡Ü«ÚO_Õ
<åÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ W^ŒO`å—— – Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞. `«#Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fiã¨fi~°∂ѨO
QÆ∞iOz =∞~˘Hõ~°∞ ã≤^•úOfHõiOz K≥ѨÊ=Åã≤# JQÆ`«ºO WHõ HõxÑ≤OK«^Œ∞.
❖
J<Õ‰õΩÅ∞ "Õ~°∞"ÕÔ~·#\˜ì ''^Õâ◊–HÍÅ–^Œ$+¨µìÅ∞—— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« H˘xfl qkèxÜ«∞=∞=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# PKå~°–J=QÍǨÏ#Å ÉèË^ŒO Hõey LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞, ''D
=∂~°"æ ∞Õ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ k—— Jx „ѨâO◊ ã≤ã∂¨ ΠѨ~∞° Å#∞ ^Œ∂+≤ã∂¨ Î LO@∞<åfl~°∞. J\˜"ì åiÖ’ =∞iH˘O^Œ~∞°
''Ѷ¨ÖËK«Ûù——KÕ J\˜ì Ѷ¨Å=Ú#‰õΩ ™ê^èŒ# Éèí∂`«=∞QÆ∞ Hõ~°‡Ü«∞O^Õ Pã¨H˜ÎQÆÅ z`«∞ÎÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
QÆ∞~°∞=ÙÅ "åHõº=ÚÅÖ’x *Ï˝#™ê~åxfl u~°ã¨¯iã¨∂Î ˆH=ÅO ÉÏǨϺ PKå~°=º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ
Ѩiq∞`«∞Öˇ· J<ÕHõ ÉèË^Œ^Œ$+¨µìʼnõΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl~°∞. ''ã¨~°fiO Yefi^ŒO „|Ǩχ .... „Ѩu XHõ¯_»∞
„|Ǩχ"Õ∞ J~ÚL<åfl_»∞—— =O\˜ LѨx+¨`ü „Ѩ=∂} "åHõº=ÚÅ#∞ U=∞~°K«∞K«∞<åfl~°∞.
Hõ~°‡Å∞, qkè–q^è•#=ÚÅ∞ J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ LO>ËLO_»h. P`«‡qKå~°} q+¨Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ
QÆ∞~°∞=ÙÅ Jaè„áêÜ«∂Å∞ =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞. WO^Œ∞Ö’ `«¿ÑÊ=ÚO@∞Ok?
J~Ú`Õ, =∂#=Ù_»∞ =∞<À<≥·~°‡Åº=Ú H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKåe, „QÆÇ≤ÏOKåe, q<åe. J<ÕHõ`«fi=ÚÖ’
JO`«s¡#"≥∞ÿ *Ï[˚fiź=∂#OQÍ „ѨHÍtã¨∞Î#fl UHõ`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí∂ux á⁄O^Œ∞@‰õΩ L^Œ∞º‰õΩÎ_»∞
HÍ"åe. JO`ÕQÍx, ''Wk WO`«=~°ˆH. WHõ "Õ∞"Õ∞n q#O, „QÆÇ≤ÏOK«O—— J#∞#\˜ì =º~°÷=∞QÆ∞
ѨÅ∞‰õΩÅ`À, qz„`«Ü«Ú‰õΩÎÅ`À HõeÊ`«=K«#=ÚÅ`À P`«‡‰õΩ aè#fl`«fi=Ú PáêkOK«∞@ Lz`«=Ú
HÍ^Œx =∂ Jaè„áêÜ«∞O.
❖
™êfl#=Ú, ^•#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∞Å∞ KÕ¿ã"å_»∞ P „H˜Ü«∞Å#∞ U q^èŒ"≥∞ÿ# Hõ~°Î $`«fi=Ú`À
KÕ™êÎ_À, J`«x =∞#ã¨∞û J>Ë¡ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
D „H˜Ü«∞Åhfl – ##∞fl Ѩq„`«∞}˜‚ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù – ѨÙ}º=O`«∞x KÕÜ«∞QÆÅ=Ù- Ѩiâ◊√„Éèí
Ѩ~°K«QÆÅ=Ù – ^èŒx‰õΩxQÍ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù – *Ï˝xxQÍ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù – JO^ŒQÍxQÍ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù.
.... D q^è•Å∞QÍ Z=_»∞ U q^èŒ"≥∞ÿ# ÉèÏ=#KÕ¿ãÎ J`«_»∞ Pf~°∞QÍ<Õ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. =∞i,
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ "≥·z„`«º=Ú J\˜ìk. =∞#ã¨∞û ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏq¿ãÎ Jk J>Ë¡ ã¨`«º"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
"Õ~°∞"Õ~°∞ PKå~°∞ºÅ∞ ''JǨÏOHÍ~°=Ú–=∞#ã¨∞û–|∞kú–Ѩ~°=∂`«‡Å——Å QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# ã¨=∂Kå~°O
‰õÄ_® "åi"åi t+¨µºÅ‰õΩ J>Ë¡ ã¨`«º"≥∞ÿ `ÀK«∞K«∞#flk.
❖
526
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ ã¨=∞Ü«∞ – ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ
L<åfl_»#∞HÀ... J`«_»∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ KÕã¨∞Î#fl Ѩxx |\˜ì ''=∂=\˜"å_»∞–™ê~°kä–=º=™êÜ«∞
^•~°∞_»∞–‰õΩ@∞O|Ѩ٠ܫ∞[=∂x–¿ã=‰õΩ_»∞–q∞„`«∞_»∞—— .... Jx PÜ«∂ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ "Õ~°∞"Õ~°∞
[#∞ÅKÕ Ñ≤Å∞=|_»∞K«∂ LO_»=K«∞Û. J~Ú#ѨÊ\˜H©, P =ºH˜Î P Jxfl ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’##∂
''XHõ¯_Õ—— J~Ú L<åfl_»∞ Hõ^•! =∞#ã¨∞û Jxfl "Õà◊Å XHõ¯>Ë J~ÚLO@∞#flѨÊ\˜H©, Jk x~°fiiÎOKÕ
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz, ''r=Ù_»∞, "åã¨#, Hõ~°‡—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ D r=ÙÅÜ«∞O^Œ∞ LO_ç, D ã¨~°fi J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk z`«Î"Õ∞ Hõ^•!
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? z`«Î~°Ç≤Ï`«∞_»∞ U^≥·<å K«∂ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© UkÜ«Ú QÍOK«HõÜÕ∞ („QÆÇ≤ÏOK«HõÜÕ∞)
LO@∞<åfl_»∞. z`«Îã¨Ç≤Ï`«∞_»∞, Éèí∞lOK«∞@, "åã¨#K«∂K«∞@, `«^•Ìfi~å ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞@
[~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõKÀ@ LO_çÜÚ« #fl ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞@‰õΩ "≥Å∞`«∞~ˆ HÍ~°}O J~Ú#@∞¡,
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ PÜ«∂q^èŒ=ÚÅ∞QÍ „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ =∞#¿ãû HÍ~°}O. JO^Œ∞KÕ`«, ''|^Œú
z`«Î=Ú—— HõÅ"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ |O^èŒ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''=ÚHõÎ z`«Î=Ú—— HõÅ"å_»∞ '"≥∂Hõ∆ÉèÏq—
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
'=∞#ã¨∞û [_»=Ú— J#@O Z\Ï¡? Jk ã¨OK«Å#=Ú Hõey LO\’Ok Hõ^•! áÈh 'KÕ`«#=Ú—
Jx JO^•=∂?
1. Jk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ K«eOK«ÖË^Œ∞. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ™êg∞Ѩº=ÚÖ’ =∂„`«"Õ∞ 'K«Å#=Ú–QÆu—Å#∞
ã‘fiHõiOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
2. Jk KÕ`«#"Õ∞ J~Ú LO>Ë WHõ J^•ÌxH˜ [_»~°∂Ѩ"≥∞ÿ# *Ï˝#"Õ∞ (Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#, YO_»"≥∞ÿ#
*Ï˝#"Õ∞) LO_Õk HÍ^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''Jk [_»=Ú HÍ^Œ∞. KÕ`«#=Ú HÍ^Œ∞—— Jx "≥Ú@ì"≥Ú^Œ>Ë K≥áêÊ#∞. J\˜ì
=∞#ã¨∞û ZѨC_≥·`Õ =ºHõÎ=∞=@O [~°∞QÆ∞`«∞O^À, JѨC_Õ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® [_»–KÕ`«#=ÚʼnõΩ
qÅHõ∆}"≥∞ÿ Pq~°ƒùqOK«∞K«∞#flk.
=∞#ã¨∞û UHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#ѨC_»∞ („ÉèÏOu ~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOz „|Ǩ‡HÍ~°=Ú#∞ á⁄Ok#ѨC_»∞)
WHõ P =∞~°∞Hõ∆}O D [QÆ`«∞Î W@∞¡O_»^Œ∞. J#QÍ J\˜ì"åx ^Œ$+≤ìÖ’ [QÆ`«∞Î ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
WO^Œe J<ÕH`õ fi« =Ú, Ѩ^•~°`÷ fi« =Ú #tOK«∞K«∞#flk. J#QÍ, D [_»K`Õ #« [QÆ`OΫ `å ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡
Ü≥ÚHõ¯ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈<å qÖÏã¨OQÍ J#∞Éèí∂`«=∞=QÆÅ^Œ∞. J@∞¡QÍHõ =∞#ã¨∞û =∞e#[ÅO ÖÏQÍ
HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ =∞#¿ãû [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}~°∂Ѩ=ÚQÍ (W^ŒO`å W@∞¡ `ÀK«∞@‰õΩ ''HÍ~°}=Ú——QÍ)
~°∂á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ#\˜ì ã¨=∞+≤ì~°∂Ѩ =∞#ã¨∞û #∞O_Õ D HõxÑ≤OKÕ [QÆ`«∞Î JO`å
L`«Ê#fl"≥∞ÿÜ«Ú#flk ã¨∞=∂!
F ~å=∞K«O„^•! ^À+¨^$Œ +≤,ì [_»^$Œ +≤ì `˘Åy<åÜ«∂, JѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û „|Ǩχ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 527
''D =∞#ã¨∞û [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}=Ú—— J#@O ‰õÄ_® Jã¨=∞O[ã¨"Õ∞ Jx JxÑ≤OK«∞H˘O\’Ok.
áÈh ''ÉÏǨϺѨ^•~°÷*ÏÅ"Õ∞ ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ HÍ~°}=Ú—— JO^•=∂? ÉÏǨϺѨ^•~°÷=∞O`å [_»
~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! [_»"≥∞ÿ#k XHÍ<˘Hõ Hõ~°Î $`«fi=Ú#∞ Z\Ï¡ x~°fiiÎOK«QÆÅ^Œ∞ K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`«
''ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ ^Œ$â◊º"Õ∞ HÍ~°}O—— J#@O Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎO HÍ^Œ∞.
=∞#ã¨∞û [_»
K≥·`«#º qÉèÏQÆ=Ú
qÉèÏQÆ=Ú
> >
[_» =∂„`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ HÍ~°}O HÍ*ÏÅ^Œ∞. Hõ#∞Hõ ''[_»=Ú – K≥·`«#º=Ú——
‰õÄ_® HÍ#\˜ì =∞<ÀqÉèÏQÆ"Õ∞ Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
z`«Î=Ú Å~Ú¿ãÎ [QÆ`«∞ΉõÄ_® Å~ÚOK«∞K«∞#flk. z`«Î=ÚÖËx"åxH˜ [QÆ`ÕÎ LO_»^Œ∞. WHõ¯_»
''~°Ç≤Ï`«O HÍ=@O—— J#QÍ ''x~°‡Å=∞QÆ∞@—— JxÜÕ∞ J~°÷O. HÍÅ=Ú XHõ¯>Ë J~Ú, |∞∞`«∞ÉèË^ŒOKÕ
J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞K«∞#fl@∞¡ .... XˆH =∞#ã¨∞û qq^èŒ Hõ~°‡ÅKÕ (z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#) qq^èŒ <å=∞=ÚÅ#∞ ^èŒi™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ JǨÏOHÍ~°O, WO„kÜ«∂Å∞, „H˜Ü«∞Å∞, ^ÕǨÏ=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl .... J<ÕHõ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ J`«x<Õ ÉÏkèOK«∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! =∞i, 'W^ŒO`å
=∞#¿ãû J~Ú L#flk. r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ =∞#¿ãû J`«xx ÉÏkè™ÈÎOk—— J#@O ã¨=∞O[ã¨=∂?
HÍ^Õ"≥∂? D r=Ùx ^Œ∞ódOѨ*ËÜ«∞@OÖ’ ''JǨÏOHÍ~°O, WO„kÜ«∂Å∞, „H˜Ü«∞Å∞, ^ÕǨÏ=Ú——Å
áê„`« Uq∞\˜ ? J=hfl =∞#ã¨∞ûHõO>Ë "Õˆ~Hõ^•! =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ áê„`« Uq∞\˜?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : =∞#ã¨∞û`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_®<Õ D JǨÏOHÍ~°=Ú, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, „H˜Ü«∞Å∞,
^ÕǨÏ=ÚÅ∞ r=Ùx ÉÏkèã¨∞Î<åflÜ«∞O\Ï"å?....TǨ˙! =∞#ã¨∞û ÖË#ѨC_»∞ ‰õÄ_® Jq W`«xx
H∆ÀaèOѨ*ËÜ«∞QÆey`Õ, JѨC_»∞ ''=∞#ã¨∞û HõO>Ë J=hfl "Õ~°∞—— Jx <Õ#∞‰õÄ_® XѨC‰õΩO\Ï#∞.
HÍx J@∞¡ [~°QÆ@OÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ =∞#ã¨∞û HõO>Ë J=hfl "Õ~°∞HÍ^Œ∞. F ~å=∂! Z=Ô~·<å ''^ÕǨÏ=Ú
"Õ~°∞. =∞#ã¨∞û "Õ~°∞. r=Ù_»∞ "Õ~°∞—— Jx "åkã¨∞ÎO>Ë, J\˜ì"å~°∞ Ü«∞^ä•~°÷ =ã¨∞Î=Ù#∞ Ziy#"å~°∞
HÍ^Œ<Õ =∂ Jaè„áêÜ«∞O. *Ï˝#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# L`«Î=∞ tHõ∆} á⁄O^ŒHõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ "å~°∞
J\Ï¡ "åkã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#¿ãû ''^ÕǨ#∞Éèí==Ú—— J#∞ "Õ+¨=Ú#∞ "Õ™ÈÎOk. 'r=Ù_»∞— Jx =∞#O
JO@∞#flk =∞#ã¨∞û<Õ.
❖
528
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'=∞#óâ◊≈H˜Î— ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ LO_»∞@KÕ, ‰õΩ`«~°¯ â◊H˜Î ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û J<Õ ^Õ=Ùx Ü«∞O^Õ LO_ç
LO\’Ok.
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ [_»`«fi ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ HõÅ∞+≤`« – â◊H˜Î L^Œ~ÚOz# =∞~°∞Hõ∆}O D
[QÆ^≥· fiz„`«º=∞O`å HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
'KÕ`«#=Ú— J~Ú#\˜ì ™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ #∞O_ç [_»=∞QÆ∞ ™êÖˇ`«O`«∞=ÙÅ∞ (^•~°O) L`«Ê#fl=∞QÆ∞
K«∞#flk Hõ^•! x`«º*Ï˝# ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·# Ѩ~°„|Ǩχ=Ú #∞O_ç =∞<À~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „ѨHõ$u [##Oá⁄Ok,
~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘O\’Ok.
Jq^•º HÍ~°}O KÕ`«<Õ ‰õΩ`«~°¯ – q`«~°¯=ÚÖˇ·# J<ÕHõ ÉèÏ=#Å∞ z`«Î=Ú#O^Œ∞
~°∂_èçѨ_»∞K«∞<åfl~Ú.
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åºÜ«∞ =$`«∞ÎÖË '[QÆ`«∞Η. HÍx, „Éèí=∞KÕ [QÆ`«∞Î K≥·`«#º=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#kQÍ
`«ÅK«|_»∞K«∞#flk. J#QÍ, =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=~°∂ѨO P`«‡K≥·`«#º"Õ∞! Hõ#∞Hõ, D Z^Œ∞~°∞QÍ
Hõ#|_Õ^ŒO`å-[_»KÕ`«#=ÚÅ`À ã¨Ç¨ P`«‡ K≥·`«#ºq<åºã¨"Õ∞!
❖
x~°‡Å=∞QÆ∞ K≥`· #« º"≥ÚHõ¯>Ë D r=–=∞<À|∞kú–JǨÏOHÍ~° ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „Ѩãk≤ HÔú ‰õΩ¯K«∞#flk.
JkÜÕ∞ Ö’HõOÖ’ KÕ`«#=∞x, r==∞x, z`«Î=Ú Jx [_»=∞x .... WOHÍ J<ÕHõ ã¨O[˝ÅKÕ
Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#flk. D q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Oâ◊Ü«∞=Ú J=ã¨~°=ÚÖË^Œx KÕ`«∞ÖˇuÎ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl#∞.
P`«‡K≥·`«#ºO Dq^èŒOQÍ JkfifÜ«∞O! x`«ºx~°‡ÅO!
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 529
VII. z`«ÎKåOK«Åº=Ú
1. D Hõ#|_Õ^ŒO`å L#flk =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ<å?
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! =∞#‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl D [QÆ`ü "≥·z„`«º=∞O`å =∞#ã¨∞û #∞O_Õ
Pq~°ƒùq™ÈÎO^ŒO\Ï~å? W^ŒO`å =∞#ó HõeÊ`«"Õ∞HÍx, =∞iOˆHg∞ HÍ^Œx g∞ Jaè„áêÜ«∞=∂?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. XHõ Z_®iÖ’ „ѨK«O_» ã¨∂~°º`Õ[=Ú HÍ~°}OQÍ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#
=∞$QÆ`«$+¨‚ P ã¨∂~°º`Õ[=Ú#∞ P=iOz#^≥· [Å„ÉèÏOux HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•!
J>Ë¡ [_»=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊=O`«"≥∞ÿ# P`«‡#∞ P=iOz"Õã≤ LO_»QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ [_»=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# JOâ◊"Õ∞ P`«‡#∞ =∞~°∞QÆ∞Ѩ~°z LOK«∞`ÀOk. J\˜ì
''=∞~°∞QÆ∞—— ÜÕ∞ [QÆ`«∞ÎQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. D q^èŒOQÍ ''=∞#¿ãû [QÆ`«∞Î#‰õΩ HÍ~°}O—— Jx h=Ù
K≥Ñ≤Ê#k JHõ∆~åÖÏ x["Õ∞.
D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ~°∂Ѩ"Õ∞! J~Ú`Õ,... =∞#¿ãû '[QÆ`«∞Η J#∞ PHõ$ux á⁄Ok, XHõ KÀ@
=∞#∞+¨º~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞, =∞~˘HõKÀ@ ^Õ=`å~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞ ~°∂_èçá⁄O^Œ∞K«∞#flk. XHõKÀ@ ~åHõ∆ã¨
~°∂ѨOQÍ#∞, =∞~˘HõKÀ@ Ü«∞Hõ∆~°∂ѨOQÍ, WOH˘HõKÀ@ QÆO^èŒ~°fi ~°∂ѨOQÍ#∞, H˜<≥fl~° ~°∂ѨOQÍ#∞
J=`«iOK«∞K«∞#flk. JO`ÕHÍ^Œ∞. D =∞#¿ãû aè#fl aè#fl PKå~°=ÚÅ∞QÍ, ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞QÍ,
„QÍ=∞, #QÆ~åk ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ qã¨ÎiOK«∞K«∞#flk. =∞ǨqâßÅ~°∂Ѩ"≥∞ÿ ‰õÄ_® =∞#¿ãû =ºHõÎ
=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ "Õ∞=Ú ^Œi≈ã¨∞Î<åfl=Ú. HÍ|\˜ì F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å D =∞#ã¨∞û QÆ∞iOKÕ
ÉÏQÍ qKåiOK«O_ç. D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î – Ü«Ú‰õΩÎÅ∞, ã¨fiÉèÏ= "≥·z„`«º=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
J\˜ì =∞#ã¨∞û#∞ ѨijeOK«@O =^Œe, QÆ_ç¤ Ñ¨~°Hõ – H˘Ü«∞º – Å`«Å=O\˜ D ã¨∂÷Å ^ÕǨÏ=ÚÅ
QÆ∞iOz, Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤OKÕ PÜ«∂ ^Œ$â◊º ã¨O|O^èŒ =º=Ǩ~°=ÚÅ QÆ∞iOz =∂„`«"∞Õ qKåiOK«@O
KÕ`« =KÕÛ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞g∞ LO_»^Œ∞.
❖
ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ`«ÎO`å =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì D =∞#ã¨∞û#∞
â’kèOz#ѨC_»∞ =∂„`«"∞Õ D Hõ~–ΰ Hõ~‡° Å ~°∂Ѩ=Ú K«H¯õ QÍ `≥eÜ«∞|_»QÅÆ ^Œ∞. Hõ~–ΰ Hõ~‡° Å K«=∞`å¯~°
=∞O`å „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« WHõ PÃÑ· Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ âı+≤OK«∞K«∞#fl^Œx =∂ J#∞Éèí="≥∞ÿÜ«Ú#flk.
J\˜ì P`«‡ ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ, ã¨~°fi"åºÑ≤ J~Ú, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J^•Ìx
Hõ$áêuâ◊Ü«∞OKÕ`«<Õ D =∞#ã¨∞û Ö’HõOÖ’ Ѩ~°∞y_»QÆÅQÆ_»O, ѨÅ∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ q[$OaèOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk ‰õÄ_®! D '=∞#ã¨∞û— J#∞#k P`«‡Ü≥ÚHõ¯ 'WK«Ûù-PÖ’K«#— J#∞ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# 'Hõ~°‡—
ÜÕ∞#x "Õ∞=Ú ZOK«∞K«∞<åfl=Ú.
530
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì =∞#¿ãû D ^ÕǨ^Œ∞ʼnõΩ ‰õÄ_® HÍ~°}O. =∞#¿ãû L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. JkÜÕ∞ q[$Oaè
™ÈÎOk. JkÜÕ∞ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÅ „Ѩ=iΙÈÎOk. JkÜÕ∞ Å~ÚOK«∞K«∞#flk.✺ JO`Õ HÍx 'P`«‡— HÍ^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? P`«‡‰õΩ [## =∞~°}Ï^Œ∞Å∞, L`«ÊuÎÅÜ«∂Å∞ ÖË=Ù. <åÜ«∞<å! ~å=∂! D P`«‡
qKåiOK«|_çO^•, WHõ =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ Å~ÚOK«QÆÅ^Œx âßGxâ◊ÛÜ«∞O. =∞#ã¨∞û Å~ÚOz#
=∞~°∞Hõ∆}O "≥∂Hõ∆O „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞. „Éèí=∞^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#\˜ì '=∞#ã¨∞û— J#|_Õ Hõ~°‡ Hõ∆~ÚOz#ѨÙ_»∞
D r=Ù_»∞ =Ú‰õΩÎ_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì"å_»∞ D „ѨѨOK«OÖ’ =∞~°Å [x‡OK«∞@ ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : F =Úx „âıëêª! g∞~°∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ .... ã¨`«fi~°[ã¨Î"≥∂QÆ∞}=ÚÅ ^Œ$ëêì º D
r=ÙÅ#∞ Ѩ^Œ∞<åÅ∞æ q^è•Å∞QÍ =i‚OKå~°∞ Hõ^•! "å@xfl\˜H© =ÚYº HÍ~°}O ã¨^Œã¨^•`«‡Hõ=∞QÆ∞
D =∞#¿ãû J~ÚL#fl^Œx <Õ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞. J~Ú`Õ, <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. |∞kú~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ D '=∞#ã¨∞û— J#|_»∞#k Z\Ï¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k? D z„`«–qz„`«=ÚÖˇ·#
[QÆxfl~å‡}O KÕ¿ã q^èŒOQÍ Jk Z\Ï¡ qã¨Îi™ÈÎOk? |∞kú LO>Ë Hõ^• ã¨$+≤ì ã¨OÉèíqOK«@O?
=∞i |∞kúQÍx, =∞#ã¨∞ûQÍx Z\Ï¡ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú?
N =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏi¬ : Ju qâßÅ"≥∞#ÿ =¸_»∞ 'PHÍâ◊=ÚÅ∞— L<åflÜ«∞x W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ K≥ÑÊ≤ Ü«Ú<åfl#∞.
WѨC_»∞ =∞m§ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. Jq :
1) Éèí∂`åHÍâ◊=Ú (Zone of matter)
2) z`åÎHÍâ◊=Ú (Zone of thought)
3) z^•HÍâ◊=Ú (Zone of awareness, consciousness)
ã¨~°fi™ê=∂#º=ÚÖˇ·# D =¸_»∞ "å\˜ "å\˜ HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ ã¨∞=º=ã≤÷=ÚÖˇ· L<åfl~Ú. D
=¸_ç\ ˜H˜ ''â◊√^Œú z`ü â◊H˜Î—— KÕ`«<Õ ã≤÷u ÅaèOK«∞K«∞#flk.
z^•HÍâ◊=Ú: ÉÏǨϺ [QÆ`«∞Î#‰õΩ JO@Hõ, JO`«\ ˜H© '™êH˜∆— J~ÚLO\’Ok. Jk – D
|∞kú, =∞#ã¨∞û "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q – LO_»∞@‰õΩ, ÖˉΩõ O_»∞@‰õΩ ‰õÄ_® ™êH©É∆ ∂íè `«"∞≥ ,ÿ D ã¨~fi° Éè∂í `«=ÚÅO^Œ∞
UHõã¨÷"≥∞ÿ, ã¨~°fi=Ú#O^Œ∂ "åºÑ≤Oz LO@∞#flk.
z`åÎHÍâ◊=Ú : D r=ÙÅO^Œi =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ W^Õ ¿ÇÏ`«∞=ÙHõ^•! JO^Œ∞ˆH nxx ''ã¨~°fi
Ç≤Ï`«=Ú—— (ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k) Jx ‰õÄ_® JO@∂ LO\Ï~°∞. HÍ~°º–HÍ~°}=ÚÅxfl\˜H©
W^Õ =¸Å"≥∞ÿ L#flk. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~fi° „âı+"ª¨ ∞≥ ÿ LOk. Wk [QÆ^•fi ºÑ¨H"õ ∞≥ ÿ qHõÅÊ~°∂Ѩ"∞≥ ÿ LO\’Ok.
Éèí∂`åHÍâ◊=Ú : D Éè∫uHõ"≥∞ÿ# HõO\˜H˜ Hõ#|_»∞K«∞#flk. Wk Ѩk k‰õΩ¯ÅÖ’#∞ "åºÑ≤Oz,
qâßÅ"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú HõÅ^≥· LO\’Ok. Wk "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯, ã¨∂~°∞ºx Ü≥ÚHõ¯, "Õ∞Ѷ¨∞=Ú Ü≥ÚHõ¯
.... qâßÅ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
❖
✺
''=∞#ÜÕ∞= =∞#∞ëêº<åO HÍ~°}O |O^èŒ"≥∂Hõ∆Ü≥∂——
- =∞#¿ãû D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ |O^èŒ=Ú#‰õΩ, "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 531
Éèí∂`åHÍâ◊ – z`åÎHÍâ◊=ÚÅ∞ Ô~O_»∞ z^•HÍâ◊=Ú #∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. 'ѨQÆÅ∞—
[~°∞QÆ∞K«∞#fl HÍ~°º=ÚÅxfl\˜H© ѨQÆÖË HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ K≥·`«#º"Õ∞ Jxfl\˜H© HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
''<Õ#∞ [_»ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞... <Õ#∞ [_»ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞#\˜ì z^Œfiã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ =∞e# xâ◊ÛÜ«∞"Õ∞
=∞#ã¨∞û. nx=Å#<Õ D PHÍâß^Œ∞Å∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ ~å=∂! WHõ¯_» h=Ù XHõ
=ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåe. J^Õq∞@O>Ë, P`«‡`«`«Î fi=Ú Z~°∞QÆ#\˜ì "åxH˜ LѨ^ÕtOK«\O
HÀã¨"Õ∞ D =¸_»∞ JHÍâßÅ∞ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O D =¸_»∞
qÉèÏQÆ=ÚÅ`À Ѩx ÖË<ÕÖË^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë, Ѩ~°=∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë JO`«\Ï xO_çÜ«Ú#flk. JO`«Ü«Ú `å<Õ J~Ú
"≥Å∞QÆ∞K«∞#flk. Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ JkÜÕ∞ UHõ~°ã¨"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, 'HÍÅ=Ú—
J<Õ HõÅÊ#ÜÕ∞ ÖËx^≥· „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! *Ï˝#„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰õΩ hH©
=¸_»∞ PHÍâ◊=ÚÅ HõÅÊ# LO_»<Õ LO@∞Ok. ã¨~fi° HõÅÊ#Å∞ #tOKÕ=~°‰Ωõ , *Ï˝<À^ŒÜ∞« O JÜÕ∞º=~°‰Ωõ
W\˜ì LѨ^Õâ◊=ÚÅ∞ J=ã¨~°"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. h=Ù ‰õÄ_® *Ï˝<À^ŒÜ«∞O JÜÕ∞º=~°‰õΩ D
qÉèÏQÆ=∞O`å Ѩijeã¨∂Î LO_»∞.
=∂Ü«∂ Hõà◊OH˜`«"≥∞ÿ# z^•HÍâ◊=Ú #∞O_ç z`åÎHÍâ◊=Ú, Éèí∂`åHÍâ◊=Ú L`«Ê#fl=∞ø`«∂<Õ
LO@∞<åfl~Ú. PǨñ! Uq∞ qz„`«"≥∂ K«∂Kå"å? =∂Ü«∂"Õ+≤ì`«"≥∞ÿ#\˜ì K≥·`«#º"Õ∞ ''z`«Î`«fi=Ú
('z`«Î=Ú— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O)—— #∞ á⁄Ok P =∞e#~°∂Ѩ ã¨OK«Ü«∞=∞O`å [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# QÍOK«∞
K«∞#flk. qq^èŒ HõÅÊ#Å`À ‰õÄ_ç#^≥,· ''„uÖ’Hõ=ÚÅ∞—— J#∞ WO„^Œ*ÏÅ=Ú#∞ xi‡OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
''Wk =Ú`«ºÑ¨Ù zѨÊÜÕ∞ Hõ^•! WO^Œ∞ "≥O_ç LO_»\ÏxH˜ J=HÍâ◊"≥∞Hõ¯_»?—— J#∞ *Ï˝#=Ú
ÖËx"å_»∞ P =Ú`«ºÑ¨Ù zÑ¨Ê Ü«∞O^Œ∞ "≥O_ç<Õ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. J*Ï˝xH˜ =∂„`«"Õ∞ K≥·`«#º=Ú
#O^Œ∞ =∞e# ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O HõÅQÆ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Ö’HõOÖ’ 'J*Ï˝#=Ú—
J<Õ ^À+¨=ÚKÕ =∂„`«"Õ∞ |O^èŒ=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk '*Ï˝#=Ú— J#∞ |Å=ÚKÕ "≥∂Hõ∆~°∂Ѩ=∞QÆ∞
P#O^Œ=Ú ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
D [QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°Ç¨Ï㨺=Ú WO`« =∂„`«"Õ∞.
❖❖❖
2. J_»qÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl ÉÏ@™ê~°∞Å∞
F ~å=∞K«O„^•! D 'z`«ÎO— J#∞#k ZHõ¯_ç#∞OKÀ PHõã≤‡HõOQÍ L`«Ê#fl"≥∞ÿ =zÛѨ_çOk.
ã¨~ˆ , WѨC_ÕO KÕÜ∂« e? D z`«OÎ ZHõ¯_ç#∞O_ç =¿ãÎ =∞#ˆHO? =ÚO^Œ∞QÍ D z`åÎxfl 'P`«‡q=ÚH˜—Î
Ü«∞O^Œ∞ *ÏQÆ~∂° Hõ``« À xÜ≥∂yOKåe. ã¨fiã¨fi~°∂Ñ≤, ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»∞, „|Ǩχ`«`fi« ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ Ñ¨~=° ∂`«‡
Ü«∞O^Œ∞ nxfl ÅQÆflO KÕÜ«∂e. „Hõ=∞OQÍ "åã¨#Åhfl ~°Ç≤Ï`«O HÍ"åe. JѨC_»∞ U q^èŒ"≥∞ÿ#
HõÅÊ# ÖËx^≥·, D z`«ÎO 'P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. P`«‡ ~°∂ѨOQÍ<Õ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk.
532
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D K«~åK«~°[QÆ`«ÎO`å z`«Î=Ú#ˆH Jnè#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J#QÍ, |O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ ‰õÄ_®
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jnè#OÖ’ L#fl>Ë¡ Hõ^•! D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ѨÓ~°fiO <å Ñ≤`«$^Õ=ÙÅQÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞
<å‰õΩ K≥Ñ≤Ê# z`«ÎKåOK«Åº=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# Hõ^äŒ QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. Jk
K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
❖
XHõKÀ@ XHõ Q˘Ñ¨Ê J~°}ºO L#flk. P J~°}ºO Ju qâßÅ"≥∞ÿ, â◊¥#º=O`«"≥∞ÿ, JâßOu
=∞Ü«∞"≥∞ÿ, JuÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ L#flk. ^•x =ÚO^Œ∞ J<ÕHõ"ÕÅ ÅHõ∆Å Ü≥∂[<åÅ∞ ‰õÄ_® J`«ºO`«
ã¨fiÅÊ ÉèÏQÆOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú, Jk JO`« qã‘Î~°‚"≥∞ÿ#^Œ#fl=∂@! P =∞Ǩ~°}ºÖ’ JucèHõ~°"≥∞ÿ#
PHÍ~°=Ú Hõey# XHõ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ L<åfl_»∞. J`«_»∞ J<ÕHõ KÕ`«∞Å∞, J<ÕHõ HÍà◊√§ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞.
''=∞Ǩ"庉õΩÅz`«∞_Î ·≥ L<åfl_®?—— Jx J`«xx K«∂z#ѨÙ_»∞ JxÑ≤™ÈÎOk. K«∂_»\ÏxH˜ JuÉèÜ í ∞« OHõ~°
"≥∞ÿ# PHõ$u`À L<åfl_»∞. ''W`«_»∞ WHõ¯_» UO KÕã¨∞Î<åfl_»∞?—— Jx <Õ#∞ =∞iH˘O`« ѨijÅ#QÍ
K«∂Kå#∞. J`«_∞» `«# "ÕÖÏk KÕ`∞« Å`À J<ÕHõ QÆ∞k|O_»Å∞ fã¨∞H˘x `«# gѨÙÃÑ· `å<Õ ÉÏ^Œ∞H˘O@∂,
P J~°}ºOÖ’ Ñ≤zÛÑ≤zÛQÍ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl_»∞. J@∞W@∞ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl_»∞. Jun#OQÍ
`«##∞ `å<Õ ÉÏkèOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞. J\Ï¡ J`«_∞» J<ÕHõ Ü≥∂[#=ÚÅ ^Œ∂~°O ѨiQÔ `«_Î O» K«∂Kå#∞.
áêѨO, q"ÕHõ^Œ$+≤ì ÖËHõáÈ=_»O KÕ`« J`«ºO`« q=â◊√_≥· Ѩ_»∞K«∂, ÖËã¨∂Î. W@∞ J@∞ u~°∞QÆ∞K«∂,
ÉÏQÍ JÅã≤áÈ~Ú L<åfl_»∞. J`«x J=Ü«∞==ÚÅhfl f„="≥∞ÿ# Ç≤ÏOã¨#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
J\Ï¡ J`«_»∞ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î áÈ~Ú áÈ~Ú XHõ Ö’`≥·# #∂uÖ’ Ѩ_®¤_»∞. P #∞~Úº
Ü≥ÚHõ¯ ֒ѨeÉèÏQÆO J`«ºO`« ^Œ@"ì ∞≥ #ÿ pHõ\ ˜ JÅ∞=Ú‰õΩx LO_»@OKÕ`« Jã¨ÖgË ∞ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^∞Œ .
KåÖÏ ¿ãѨ\ ˜H˜ P ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ P #∂uÖ’Oz |Ü«∞@‰õΩ =KåÛ_»∞. |Ü«∞@‰õΩ =zÛ# =∞~°∞Hõ∆}O
=∞~°Å `«##∞`å<Õ ÉÏ^Œ∞H˘O@∂ ѨiÔQ`«Î_»O „áê~°OaèOKå_»∞. KåÖÏ ^Œ∂~°O Ѩ~°∞ÔQuÎ D=∂@∞
=∞~˘Hõ „Ѩ^Õâ◊O „Ѩ"ÕtOKå_»∞. J`«_»∞ „Ѩ"ÕtOz# „Ѩ^Õâ◊=∞O`å ^Œ@ì"≥∞ÿ# =Úà◊§á⁄^ŒÅ`À xO_ç
LOk. Jk J`«ºO`« ÉÏ^è•Hõ~°OQÍ LO_ç#k. Jyflx ã¨g∞Ñ≤Oz# q∞_»∞`«ÖÏQÍ JHõ¯_» ZO`À
ˆH¡â◊O J#∞ÉèíqOKå_»∞. JHõ¯_» QÆÅ ~°H˜¯ã¨ =Úà◊√§ J`«x ^ÕǨÏ=Ú#∞ x~åÌH˜∆}ºOQÍ ÉÏkèOKå~Ú.
WO`«Ö’<Õ JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËKå_»∞. `«##∞`å<Õ H˘@∞ìH˘O@∂ J@∞–W@∞ Ѩ~°∞ÔQ`«Î™êQÍ_»∞. J\Ï¡
KåÖÏ^Œ∂~°O "≥àϧ_»∞. D =∂@∞ XHõ J~°\ ˜K≥@¡ =#OÖ’ (`À@) „Ѩ"ÕtOKå_»∞. P `À@
ѨÙ#flq∞<å\˜ K«O„^Œ∞x H˜~°}ÏÅ∞ÖÏQÍ j`«ÅOQÍ#∞, =∞<ÀǨÏ~°OQÍ#∞ LO_çÜ«Ú#flk. =∞~°Å
ZO^Œ∞HÀ XHõ¯ Hõ∆}OÖ’ P J~°\ ˜`À@#∞ =^Œe `«##∞ `å#∞ ÉÏ^Œ∞H˘O@∂ Ѩ~°∞ÔQ`«Î™êQÍ_»∞.
KåÖÏ ^Œ∂~°O ѨiQÔ `«@ Î OKÕ`« J`«x J=Ü«∞==ÚÅ∞ zè<åflaè#flO HÍ™êQÍ~Ú. =∞~°Å QÆ∞_ç"¤ å_çÖÏQÍ
W`«óѨÓ~°fiѨ٠JO^茉õÄѨOÖ’H˜ áÈ~Ú Ñ¨_®¤_»∞.
H˘O`«¿ãѨ٠QÆ_»zOk. P pHõ\ ˜ #∞~ÚºÖ’Oz =∞~°Å ɡ·@‰õΩ =KåÛ_»∞. =∞àϧ J~°\ ˜`À@Ö’
„Ѩ"ÕtOKå_»∞. JHõ¯_ç #∞O_ç =Úà◊§`À‰õÄ_ç# QÆOcè~°"≥∞ÿ# J~°}ºOÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. P q^èŒOQÍ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 533
J`«_∞» =Úà◊§á⁄^ŒÅ #∞O_ç #∂uÖ’H˜, #∂uÖ’Oz J~°\ `˜ À@Ö’H˜ `«##∞ `å#∞ Ñ‘_Oç K«∞H˘O@∂<Õ
ѨiÔQ`«Î@O KåÖÏ¿ãѨ٠<å q"ÕHõ ^Œ$+≤ì`À <Õ#∞ QÆ=∞xOKå#∞. J`«_»∞ xëê¯~°}OQÍ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞
fã¨∂Î JÅã≤áÈ=@O, `«##∞ `å<Õ Ç≤ÏOã≤OK«∞HÀ=@O, ~ÀkOK«@O K«∂z <å‰õΩ ZO`À *Ïe"ÕãO≤ k.
JѨC_»∞ <Õ#∞ <å Ü≥∂QÆ|ÅO`À J`«xx =∂~°æOÖ’ XHõKÀ@ XHõ S^Œ∞ xq∞ëêÅ∞ Páê#∞.
''U=∞Ü«∂º ÉÏ|∂! h=Ù Z=~°=Ù? W@∞=O\˜ qz„`« HÍ~°ºO ZO^Œ∞‰õΩ KÕã¨∞Î<åfl=Ù? h ÉÏ^èŒ
Uq∞\˜? x#∞fl h"Õ ZO^Œ∞‰õΩ ÉÏkèOK«∞H˘O@∞<åfl=Ù? hˆHO HÍ"åe? =º~°÷OQÍ W@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ
q"≥∂Ç≤Ï`«∞_»=QÆ∞K«∞<åfl=Ù?—— Jx „ѨtflOKå#∞. <Õ#∞ W\Ï¡ „Ѩtflã¨∂Î LO_»QÍ<Õ J`«_»∞ ÃÑ^ŒÌ
Q˘O`«∞Hõ`À ''F =Úh! <Õ<≥=fi~°#∂ HÍ^Œ∞. <Õ<Õg∞ KÕÜ«Ú@ÖË^Õ? h"Õ ##∞fl Ç≤ÏOã≤ã¨∞Î<åfl=Ù.
WHõ¯_» hˆHO Ѩx? h"Õ <å â◊„`«∞=Ù—— Jx P"Õâ◊OQÍ J~°=™êQÍ_»∞. <Õ#∞ J#∞#Ü«∞ "åHͺÅ`À
J`«xx H˘O`« „ѨâßO`« Ѩ~K° å#∞. <åÃÑ· Q“~°=O`À, #q∞‡Hõ`À <Õ#∞ K≥¿ÑÊk q#@O „áê~°OaèOKå_»∞.
KåÖÏ¿ãѨ٠QÆ_»z# `«~°∞"å`« ÖËz xÅ|_ç Hõ$`«*˝`åѨÓ~°fiHõOQÍ `«ÅѨOH˜OKå_»∞. ''J=Ù#∞ÖË,
q∞„`«=∂! x#∞fl K«∂_»QÍ<Õ <Õ#∞ ã¨∞Y=ÚQÍx ^Œ∞óY=ÚQÍx á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. h ã¨Ç¨ÏK«~°ºO`À
ã¨`åºã¨`«º, x`åºx`«º q+¨Ü«∞O Uq∞>Ëq∞\’ `≥Å∞™ÈÎOk—— Jx ѨeHÍ_»∞. `«#Ü≥ÚHõ¯ tkäÅ=ÚÖˇ·#
J=Ü«∞==ÚÅ"≥·Ñ¨Ù XHõ™êi `Õiáê~° K«∂Kå_»∞. H˘kÌ¿ãѨ٠ã¨O`«∞+¨µì_≥·<å_»∞. WO`«Ö’<Õ ZÅ∞ÔQuÎ
^Œ∞ódOK«™êQÍ_»∞. Hõhflà◊√¡ „Ѩ=Ç≤ÏOK«™êQÍ~Ú. H˘xfl Hõ∆}ÏʼnõΩ ZO^Œ∞HÀ U_»∞Ѩ٠Páê_»∞. `«#
JOQÆ=ÚÅ#∞ K«∂z ##∞fl Z~°∞QÆ∞K«∞ #=ÙfiH˘<åfl_»∞. WO`«Ö’<Õ qHõ\Ï@ìǨã¨O KÕâß_»∞. P
J@ìǨã¨O =ÚyOz# `«~°∞"å`« <å Z^Œ∞@ J`«_»∞ „Hõ=∞OQÍ `«# J=Ü«∞==ÚÅxfl\˜h `«ºlOz
"ÕÜ«∞™êQÍ_»∞. =∞^茺=∞^茺֒ <å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∞Î<åfl_»∞, ã¨O„Ѩkã¨∞Î<åfl_»∞. JuÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# J`«x
t~°ã¨∞û "≥Ú^Œ@ <ÕÅ „"åeOk. P `«~°∞"å`« „Hõ=∞OQÍ J`«x HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞, =Hõ∆ã¨÷ÅO, á⁄@ì
*Ïi Ѩ_®¤~Ú. D q^èŒOQÍ xÜ«∞u â◊H˜Î–*Ï˝#=ÚÅ „ѨÉèÏ==ÚÅKÕ J`«_»∞ JOQÆ=ÚÅhfl
`«ºlOKå_»∞. J@∞ `«~°∞"å`« ã¨fiã¨÷`« K≥O^Œ\ÏxH˜ L^Œ∞º‰õΩÎ_»Ü«∂º_»∞.
J`«xx J\Ï¡ˆQ =^Œe <Õ#∞ =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù K«∂Kå#∞. JHõ¯_çH˜ =∞iH˘kÌ^Œ∂~°OÖ’, =∞~˘Hõ
UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ J\˜ì"å_Õ J~Ú#\˜ì =∞~˘Hõ_»∞ HõxÑ≤OKå_»∞. J`«_»∞ ‰õÄ_® "≥Ú^Œ\ ˜"åx=Öˇ<Õ
`«##∞ `å#∞ ÉÏ^Œ∞H˘O@∂ Ç≤ÏOã≤OK«∞H˘O@∞<åfl_»∞. QÆ\ ˜ì ÉÏǨï=ÙÅ`À#∞, P ÉÏǨï=ÙÅÖ’
QÆÅ QÆ∞k|O_»Å`À#∞ `«##∞ `å#∞ ÉÏ^Œ∞HÀ=_»O Ju^•~°∞}"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=∞xÑ≤OzOk. J`«_»∞
‰õÄ_® #∂uÖ’ Ѩ_»@O, |Ü«∞Öˇfi_»Å@O, =Úà◊§ á⁄^ŒÅÖ’H˜ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«∞\O, JHõ¯_ç#∞O_ç
J~°\ ˜`À@Ö’ „Ѩ"ÕtOK«@O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. =∞~°Å =∞~°Å ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl_»∞. WO`«Ö’<Õ `«##∞`å<Õ
ã¨∞^•~ÚOK«∞‰õΩO@∂ ã¨O`À+≤ã¨∞Î<åfl_»∞. =∞~°Å, =∞iH˘O`«¿ãÃÑ·#`«~°∞"å`« `«##∞`å#∞
ÉÏ^Œ∞H˘O@∞<åfl_»∞. J`«x qO`«„H˜Ü«∞Å#∞ ‰õÄ_® KåÖÏ¿ãѨ٠K«∂ã¨∂Î L<åfl#∞. JѨC_»∞ J`«xx
‰õÄ_® Páê#∞. H˘xfl „Ѩâ◊flÅ∞ "Õâß#∞. J`«_»∞ ã¨=∂^è•<åÅ H˘~°‰õΩ Ü≥∂zOKå_»∞. ÅaèOK«ÖË^Œ∞.
JѨC_»∞ ##∞fl =∞iH˘xfl „Ѩâ◊flÅ∞ J_çQÍ_»∞. P q^èŒOQÍ =∂ W^ŒÌi =∞^茺 J<ÕHõ „Ѩâ◊flÅ∞–
534
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
["å|∞Å∞ #_çKå~Ú. „Ѩâ◊fl–ã¨=∂^è•<åÅ ^•fi~å J`«xH˜ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ É’kèOKå#∞. J`«_»∞
XHõ „ѨHõ¯ U_»∞ã¨∂Î – #=Ùfi`«∂<Õ =∞~˘Hõ „ѨHõ¯ <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl^•x#O`å qKåiOKå_»∞. J`«x
JOQÍÅhfl JѨÊ\˜HÑõ C¨ _Õ zè<åflaè#fl=ÚÖˇ<· å~Ú. JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ x~°‡Å~°∂ѨÙ_»Ü∂« º_»∞. „ѨÜ∂« ã¨`À
‰õÄ_ç# Ѩ~°∞QÆ∞Å#∞ PÑ≤, WHõ JHõ¯_ç#∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»Å\ÏxH˜ ã≤^Œú"≥∞ÿ<å_»∞.
WHõ „`À=Ö’ P J_»qÖ’ =∞iH˘O`«^∂Œ ~°O Ѩijeã¨∂Î áÈÜ«∂#∞. =∞~˘Hõ UHÍO`« „Ѩ^âÕ O◊ Ö’
J\˜ì"å_Õ =∞~˘Hõ_»∞ `å~°ã¨Ñ¨_®¤_»∞. J`«_»∞ ‰õÄ_® ѨiÔQ`«∞ΉõΩO@∂áÈ~Ú XHõ JO^茉õÄѨOÖ’
Ѩ_@
» O K«∂Kå#∞. J`«_∞» P #∂uÖ’Oz ɡ@ · ‰õΩ =™êÎ_"Õ ∂≥ #x J`«xHÀã¨O HÍK«∞‰õΩ ‰õÄ~°∞Û<åfl#∞.
KåÖÏ ã¨=∞Ü«∞O QÆ_»záÈ~ÚOk. Un? P =¸~°∞ö_»∞ P #∂uÖ’Oz ɡ·@‰õΩ ~å_Õ? WHõ "≥#∞Hõ‰õΩ
=∞~°ÖÏÅx L^Œ∞º‰õΩÎ_»<Ò`«∞<åfl#∞. WO`«Ö’ J`«_»∞ ɡ·@‰õΩ ~å=@O K«∂Kå#∞. <Õ#∞ J`«xx
ѨÅHõiOKåÅx „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∂Î LO_»QÍ<Õ J`«_»∞ <å ˆHHõÅ∞ qxÑ≤OK«∞HÀ‰õΩO_® =∞~°Å P
pHõ\ ˜ #∂uÖ’H˜ ^Œ∂HõÉ’Ü«∂_»∞. Z\Ï¡QÀ Ju Hõ+¨ìOQÍ <å Ü≥∂QÆ|ÅO`À |Å=O`«O g∞^Œ
J`«xx Páê#∞. W`«óѨÓ~°fiOÖ’ÖÏQÍ<Õ J"Õ „Ѩâfl◊ Å∞ "Õâß#∞. J`«_∞» <å „Ñ¨âfl◊ Å#∞ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl@∞¡
ÖË_»∞. ##∞fl QÆ∞_»∞¡ Liq∞ K«∂ã¨∂Î ''F =¸~°∞ö_®! hˆHg∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. <Õ#∞ x#∞fl #=∞‡#∞.
#<≥flO^Œ∞‰õΩ „Ѩtfl™êÎ=Ù? h=Ù ^Œ∞+¨µì_ç=Öˇ L<åfl"Õ? #∞=Ùfi <åˆHO K≥ѨÙ`å=Ù? WHõ PѨÙ. hÖÏO\˜
"åix ZO^Œi<À K«∂Kå#∞. x#∞fl #"Õ∞‡k ÖË<ÕÖË^Œ∞. <Õ#∞–<åã¨OQÆu WO`Õ—— Jx J~°K«∞K«∞
Ü«∞^䕄ѨHÍ~°O `«# "åºáê~°OÖ’ =ÚxQÍ_»∞. =∞~°Å P pHõ\ ˜ #∂uÖ’H˜ ^Œ∂HÍ_»∞.
❖
P `«~°∞"å`« <Õ#∞ P =∞Ǩ~°}ºOÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î, W\˜ì "åi<Õ J<Õ‰õΩÅ#∞ K«∂Kå#∞. "åiÖ’
H˘O^Œ~°∞ <å „Ñ¨â◊fl, ã¨=∂^è•<åÅ „ѨÉèÏ=OKÕ É’kè`«∞Öˇ·<å~°∞. "åi ^Œ$+≤ì Ѩ^äŒOÖ’xOz ã¨fiѨflO
=Öˇ q∞^䌺 J~Ú#\˜ì "åi QÆ∞k|O_»Å∞ ^èŒiOz# KÕ`«∞Å`À ‰õÄ_ç# ^ÕǨÏ=Ú ''ÖËxk—— HÍ™êyOk.
"å~°∞ âßO`«∞ÅÜ«∂º~°∞. H˘O^Œ~°∞ <å "åHõº=ÚÅ∞ q#<≥·<åÖË^Œ∞. "å~°∞ JHõ¯_ç JO^茉õÄѨ=ÚÅÖ’
Ѩ_çÖËã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ J~°\ ˜`À@Ö’Oz KåÖÏ¿ãѨ\ ˜H˜ ɡ·@‰õΩ =ã¨∞Î<åfl~°∞. <Õ#∞
K≥¿ÑÊk ÅHõ∆ ºÃÑ@ì‰õΩO_® =∞àϧ á⁄^ŒÅ J_»qÖ’H˜ Ѩ~°∞ÔQ`«∞ΉõΩáÈ`«∞<åfl~°∞. WOHÍ H˘O^Œ~°∞
=Úà◊§á⁄^ŒÅ J_»qÖ’<Õ LO@∂, JHõ¯_Õ JO`«∞ÖËx "Õ^Œ#Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åflˆ~QÍx, |Ü«∞@‰õΩ
=K«∞Û@ÖË^Œ∞.
H˘O^Œ~°∞ ''#∞=Ùfi K≥ѨÊHõ¯ˆ~¡^Œ∞.... Wk =∂ W+¨ìO—— Jx <å`À ѨÅ∞‰õΩK«∂, HÍ=∞º Hõ~°‡
Ѩ~åÜ«∞}∞Öˇ· W@∂ – J@∂ u~°∞QÆ∞K«∂<Õ L<åfl~°∞. ##∞fl Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ=@OÖË^Œ∞.
P =∞Ǩ~°}º=∞O`å D q^èŒOQÍ<Õ L#flk.
F ~å=∞K«O„^•! P =∞Ǩ~°}º=Ú WѨÊ\˜H˜ JHõ¯_Õ L#fl^ŒÜ«∂º! ^•xÜ«∞O^Œ∞ PÜ«∂
ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ P qz„`« =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ J>Ë¡ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. <Õ<Õ HÍ^Œ∞. h=Ù ‰õÄ_® P =∞Ǩ~°}ºO
K«∂Kå=Ù. K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù ‰õÄ_®! HÍx, ã¨∂Hõ;|∞kú`À QÆ=∞xOK«HõáÈ=Ù@KÕ P J~°}º=Ú#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 535
Z~°∞QÆHõáÈ`«∞<åfl=Ù. P J~°}ºO JO^ŒiH© HõxÑ≤ã¨∂Î<Õ L#flk. D ã¨ÉèíÖ’ KåÖÏ=∞OkH˜ P
P~°}ºÉÏ@™ê~°∞Å∞ `å~°ã¨|_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞.
PǨñ! Uq∞ ^Ò~åƒùQƺO! L`«Î=∞"≥∞ÿ# =∞#∞[ [#‡ á⁄Ok‰õÄ_® `å=Ú ã¨OáêkOK«∞H˘#fl
|∞kúH“â◊Å`åfixfl ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞HÀ=@O ÖË^Õ? ^•xx =$^ä•ÜÕ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! Ju
ÉèíÜ«∞OHõ~°=Ú, =Úà◊§KÕ xO_çÜ«Ú#flk. QÍ_è®O^èŒHÍ~°=ÚKÕ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ#k JQÆ∞ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞
"å~°∞ ''Wq ѨÙ+¨Ê"å\˜HõÖË Hõ^•—— Jx `«Åz "≥∂ǨÏO K≥O^Œ∞K«∞<åflˆ~? "å\˜<Õ =∞~°Å =∞~°Å
¿ãqã¨∂Î ^Œ∞ód`«∞Ö∫`«∞<åfl~°∞. ''g~°∞ ã¨O㨯iOK«|_Õk, âßOux á⁄O^Õk Z\Ï¡—— JxÜÕ∞ <Õ#∞
=∞~°Å =∞~°Å Ü≥∂zOK«\O [~°∞QÆ∞`ÀOk. "Õ∞=Ú "åiH˜ U ~°HõOQÍ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ¿ãk?
❖❖❖
3. Hõ^ä• ã¨OѶ¨∞@#Å∞ – L^ÕÌâ◊=Ú
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! P =∞Ǩ~°}ºO L#flk ZHõ¯_»? Z\Ï¡ L#flk? <Õ#∞ ^•xx K«∂Kå#x
JO@∞<åflˆ~? K«∂z#@∞¡ <å‰õΩ QÆ∞~°∞ÎÖË^Õ? JO^Œ∞#fl P cèHõ~°"≥∞ÿ# PHÍ~°=ÚÅ∞QÆÅ r=ÙÅ∞
Z=~°∞? "å~°O`å J\Ï¡ PÜ«∂s`«∞Å∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞? g∞~°∞ ZѨC_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ P
=∞Ǩ~°}ºOÖ’H˜ "≥àϧ~°∞? D ã¨ÉèíÖ’x =∞ǨÏhÜ«ÚÖˇO^Œ~À P J~°}ºO K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl~°x
J<åfl~°∞Hõ^•! g∞~°∞ U L^ÕÌâ◊O`À D ã¨OѶ¨∞@# K≥áêÊ~À <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞.
^ŒÜ«∞KÕã≤ g∞ L^ÕÌâ◊"Õ∞q∞\’ g∞ˆ~ q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P =$`åÎO`«=∞O`å K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. P =∞Ǩ~°}º=ÚQÍx, P ѨÙ~°∞+¨µÅ∞QÍx
ZHõ¯_À ÖË~°∞ ã¨∞=∂! J`«ºO`« QÆOcè~°=Ú, qâßÅ=Ú J~Ú# D ã¨O™ê~°"Õ∞ P â◊¥<åº~°}º=Ú.
„|Ǩχ=Ú qKåiOK«|_ç#ѨC_»∞ ''W^ŒO`å P`«‡KÕ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿÜ«Ú#flk. Hõ^•—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«
|_»∞`«∞Ok. JѨC_çHõ P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn ZHõ¯_® QÀK«iOK«^Œ∞. J#QÍ, Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìKÕ D
ã¨~°fi=Ú „|Ǩχ=Ú ~°∂ѨOQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. JѨC_ô ã¨O™ê~å~°}ºO =ã¨∞Î~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ â◊¥#ºOQÍ
QÀK«iã¨∞ÎOk.
J\Ï¡ H͉õΩO_® [QÆ^ŒÌ $+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ =∂„`«O Wk =∞ǨqHÍ~°Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ LO\’Ok.
D ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ J<ÕHõ ™êO™êiHõ ^Œ$+¨µìÅKÕ qHõ$`åHÍ~°O Hõey ã¨OK«iã¨∞Î#fl"å~°∞ D
r=ÙÖË ã¨∞=∂! g~°∞ „ÉèÏOuKÕ J`«ºO`« ^Œ∞ód`«"≥∞ÿ# z`«Î=Ú HõÅ"åÔ~· „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. "å~°Å#∞
K«∂ã¨∞Î#fl „^Œ+¨ìÜ«∞QÆ∞ <Õ#∞ P r=ÙxÜ«∞O^Œe q"ÕHõ=Ú#∞. <Õ#∞ "åix D ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ J\˜ì
ã¨OK«Å#=Ú`À K«∂ã¨∞Î#flk <åÜ≥ÚHõ¯ q"ÕHõ=Ú KÕ`«<Õ Hõ^•! q"ÕHõ=ÚKÕ "åi =∞#ã¨∞ûʼnõΩ
''„Ѩɒ^èŒ=Ú—— HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú@‰õΩ x~°O`«~°O âßG=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ Ü«∞uflOK«∞K«∞<Õ L<åfl~°∞.
"å~°O`å‰õÄ_® 'q"ÕHõ=Ú—, J#∞^•xKÕ L^ÕÌtOѨ|_®¤~°∞. D ã¨O™ê~°OÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î#fl H˘O^Œ~°∞
`«`«Î fi*Ï˝#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „Ѩɒ^èŒ=Ú#∞ á⁄Ok#"åÔ~· J^•Ìx „ѨÉèÏ=OKÕ`« z`«ÎâßOux á⁄Ok =Ú‰õΩÎÅ∞
536
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J=Ù`«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ "åi"åi q"ÕHõ=ÚÅ#∞ "åOzèOK«Hõ u~°ã¨¯iã¨∂Î J*Ï˝#‰õÄѨOÖ’
Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞.
''JQÍ^èŒ=∞QÆ∞ pHõ\ ˜ #∂`«∞Å∞—— ´ #~°Hõ=ÚÅ∞
''J^•Ìx #∞O_ç ÖË=x"å~°∞—— ´ áêѨHÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=$uÎ HõÅ"å~°∞.
''J~°\ ˜`À@Ö’ „Ѩ"ÕtOz#"å~°∞—— ´ ã¨fi~°æÖ’Hõ Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ P㨉õΩÎÖˇ· `«`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ#
Ü«∞*Ï˝k ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚʼnõΩ PÜ«∞`«Î=∞QÆ∞K«∞#fl"å~°∞. ѨÙ}º=O`«∞Å∞.
''=Úà◊§á⁄^ŒÖ J~°}ºOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞"å~°∞—— ´ Hõ~°‡Ñ¨~°OѨ~å㨉õΩÎÅ`À ‰õÄ_ç# =∞#∞[
~°∂Ѩ=Ú# Ѩi}Ï=∞=Ú á⁄Ok#"å~°∞. JO>Ë, Hõ~°‡ K«„Hõ=Ú#∞ á⁄Ok#"å~°∞.
D =∞#∞[ [#‡ á⁄Ok#"åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ *Ï˝#ã¨OѨ#∞flÖˇ· ã¨O™ê~° |O^èŒ=Ú #∞O_ç
`«Ñ≤ÊOK«∞H˘x =Ú‰õΩÎÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ XHõ Ü≥∂x #∞O_ç =∞~˘Hõ Ü≥∂xH˜ "≥à◊√§K«∞ ã¨fi~°æ
– #~°Hõ – Éèí∂Ö’Hõ=ÚÅ =∞^茺 Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
'=Úà◊§á⁄^Œ— ´ ^Œ∞óY=ÚÅKÕ Ñ¨Ó~°"‚ ∞≥ ,ÿ Éè∫uHõ ã¨fiÉèÏ=Ü«ÚHõ"Î ∞≥ ,ÿ ‰õΩ@∞O|, |O^è∞Œ , ¿ãflǨ^Œ∞Å∞
Hõey ~°Hõ~°HÍÅ WK«ÛùÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x Ü«Ú#fl\˜ì D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u.
H˘O^Œ~∞° PÜ«∂ âßG=ÚÅKÕ x~°~‚ ÚOѨ|_»∞K«∞#fl ѨÙ}ºHõ~‡° Å#∞ PK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. `«^•Ìfi~å,
`«=∞ =∞#ã¨∞û#∞ Ѩiâ◊√^Œú Ѩ~°K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ^èպܫ∞ =ã¨∞Î=Ù #O^Œ∞ (Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞) `«=∞
z`«Î=Ú#∞ ã¨OÅQÆflO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. PÜ«∂ Láêã¨#Å#∞, ã¨∞ǨÏ$^•ƒù=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# `åºQÍ^Œ∞Å#∞
X#~°∞ÛK«∞, ''„QÆÇϨ =∞O_»Å=Ú–ã¨ÑiΨ ¬ =∞O_»Å=Ú–„^è∞Œ ==∞O_»Å=Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ L`«=Î ∞ Ѩ^=Œ ÚʼnõΩ,
QÆ`«∞ʼnõΩ J~°∞›ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ JkèHõ"≥∞ÿ# `Õ*’ã¨OѨ#∞flÖˇ· `«`«Î fi*Ï˝#=ÚKÕ ZšѨC_»∞
„âıÜ«∞=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
''H˘O^Œ~°∞ JA˝Å∞ ##∞fl u~°ã¨¯iOKå~°∞—— ´ P`«‡ *Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«Hõ, H˘O^Œ~°∞ `«=∞
q"ÕH=õ Ú#∞ `å"Õ∞ u~°ã¯¨ iã¨∂Î ^Œ∂+≤OK«∞K«∞<åfl~°∞.
''x#∞fl K«∂_»QÍ<Õ #tOK«∞K«∞<åfl#∞. h=Ù =∂ â◊„`«∞=Ù—— ´ D =∂@Å∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
qÖÏã¨"Õ∞. q"ÕHõ ^Œ$+≤ì U~°Ê_»∞K«∞O_»QÍ z`«Î=Ú „Hõ=∞OQÍ q<åâ◊#O á⁄O^Œ>"Õ∞ Jk.
''P~°Î<å^ŒO KÕã¨∂Î aQÆæ~°QÍ U_»∞Û"å_»∞—— ´ Éè’QÆ=ÚÅ∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `«ºlOK«∞K«∞O_»QÍ
MË^Œ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl\˜ì D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O.
q"ÕHõ=Ú H˘O`« H˘O`« qHõã≤OK«∞K«∞#flѨC_»∞ WHõ Éè’QÆ=ÚÅ∞ `«ºlOK«|_»∞`«∂ =™êÎ~Ú.
JѨC_»∞ „áê~°OÉèí^Œâ◊Ö’ D z`«Î=Ú H˘O`« H˘O`« ^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. JÅÊq"ÕHõ=Ú
QÆÅ z`«Î=Ú ¢ã‘Î, Ѩل`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x Hõ~°∞}Ï^Œ$+≤ì`À uÅH˜ã¨∂Î ''ZO`« Hõ+¨ìO =zÛOk! <å
|O^èŒ∞=ÙÅ QÆu Uq∞\˜? giH˜ <Õ#O>Ë ZO`« Jaè=∂#O!—— Jx `«ÅK«∞K«∂ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞
`ÀOk. ѨÓ~°‚*Ï˝#=Ú, P`«‡Ñ¨^Œ„áêÑ≤Î WOHÍ á⁄O^Œ#ѨC_»∞ D ¿ãflǨÏ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q HÀÖ’ÊÜÕ∞
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ z`«Î=Ú H˘O`« P"Õ^Œ# á⁄O^Œ@O ã¨Ç¨Ï["Õ∞. W^ŒO`å ã¨O™ê~° "≥·z„`«º"Õ∞ ã¨∞=∂!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 537
''##∞fl Z~°∞QÆ∞K«∞, P ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ #"åfi_»∞ ´ q"ÕHõ=Ú#∞ á⁄Ok# z`«Î=Ú ã¨O`«∞+≤ìx
á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
q"ÕHõ=Ú á⁄Ok# z`«Î=Ú „Hõ=∞OQÍ ã¨O™ê~° ã≤÷ux, `«#Ü≥ÚHõ¯ z`«Î`«fi=Ú#∞ `«ºlã¨∞ÎOk.
JѨC_»∞ P z`«=Î ÚÖ’ JHõ$u=∞"≥∞#ÿ P#O^ŒO "≥eq¡ ~°∞ã¨∞OÎ k. JO^ŒiѨ@¡ ¿ãflǨÏÉèÏ=O ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘O@∞Ok. WO`«=~°‰õΩ `«#Ü«∞O^Œ∞ KÀ@∞ KÕã¨∞H˘#fl "≥∂ǨÏ=Ú, ^Õfi+¨=Ú, Ö’Éèí=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·# J*Ï˝# gzHõÅ#∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛH˘x, ''PǨñ! q∞^䕺qHõÅÊ=ÚÅ`À ~°zOK«|_»∞K«∞#fl
q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ <Õ#∞ WO`«HÍÅO ZO`«QÍ =OzOѨ|_®¤#∞! ^Õfi+¨=Ú, P"Õâ◊=Ú, HÀѨ=Ú, ~åQÆ=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#q ZO`«\ ˜ Ǩ™êºã¨Ê^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞!—— Jx P r=Ù_»∞ Pâ◊Û~°ºÑ¨_»∞`«∂ LO\Ï_»∞.
q"ÕHõ „áêÑ≤Îx á⁄Ok ''"åºÑ¨Hõ „|Ǩχ=Ú—— #O^Œ∞ q„âßOu á⁄Ok# z`«Î=Ú#‰õΩ W`«óѨÓ~°fiѨÙ
ã¨O™ê~å#∞Éèí==∞O`å Ǩ™êºã¨Ê^ŒOQÍ#∞, ã¨fiѨfl=∂„`«OQÍ#∞ LO@∂ LO\Ï~Ú. ''<Õ#∞ Ѩ_»¤
ˆH¡â◊=ÚÅhfl <å J*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∞"Õ∞ Hõ^•—— Jx J`«_»∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ_»∞.
''<Õ#∞ J`«xx PÑ≤ „ѨtflOKå#∞—— ´ q"ÕHõ |Å=ÚKÕ z`«Î=Ú x„QÆÇ≤ÏOK«|_ç#k.
''J=Ü«∞==ÚÅhfl zè<åflaè#fl"≥∞ÿ Å∞ѨÎO JÜ«∂º~Ú—— ´ z`«Î=Ú âßOuOK«QÍ, ã¨~°fi
Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ Pâ◊Å∞ LѨâ◊q∞OKå~Ú.
''"≥~Úº KÕ`«∞Å∞, "≥~Úº HÍà◊√§ QÆÅ"å_»∞—— ´ W+¨ì–J~Ú+¨ì=ÚÖË ~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D z`«Î"Õ∞
P q^èOŒ QÍ =i‚OK«|_ç#k. =∞#ã¨∞ûÖ’ Zxfl Pâ◊Å∞? Zxfl P㨉Ωõ ÅÎ ∞? Zxfl „Ñ≤Ü∂« „Ñ≤Ü∞« =ÚÅ∞?
''`«##∞ `å<Õ ÉÏ^Œ∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. Ç≤ÏOã≤OK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞—— ´ ^Œ∞+¨ì ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ D
=∞#ã¨∞û `«##∞ `å<Õ ÉÏkèOK«∞H˘#∞K«∞#flk.
''`«##∞`å<Õ H˘@∞ìH˘#∞K«∞, Ѩ~∞° QÔ `«∞KÎ ∞« #flk—— ´ =∞#ã¨∞û `«# Ü«∞O^Œe "åã¨#ÅKÕ H˘@ì|_»∞K«∞,
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÖO^Œe J<ÕHõ Ü≥∂#∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞#flk.
❖
F ~å=∞K«O„^•! J*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ qz„`«"≥∞ÿ# bÅÅ∞ K«∂Kå"å? D z`«Î=Ú `«# HÀÔ~¯Å#∞
J#∞ã¨iOKÕ `«##∞`å<Õ ÉÏkèOK«∞H˘#∞K«∞ Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ fÜ«ÚK«∞#flk. r=Ù_»∞ „|ǨχѨ^=Œ Ú á⁄O^Œ=Öˇ
#x ÅHõ∆ º=Ú á⁄OkÜ«ÚO@∞#flѨÊ\˜H©, ''"åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=Ú—— J`«_»∞ á⁄O^Œ#O`«=~°‰õΩ J`«x
z`«Î=Ú ^Œ∞ifi+¨Ü«∞=ÚÅ JÉèϺã¨=ÚKÕ 'H∆ÀÉèí— K≥O^Œ∞K«∂<Õ L#flk. z`«Î=ÚÅhfl ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl~Ú. D r=Ùx ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ qã¨ÎiOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk =∞#¿ãû. Jk J<ÕHõ
P"Õ^Œ#Å#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ ^•K«∞H˘#fl^≥·, q∞H˜¯e aè#fl=ÚQÍ J@∞–W@∞ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk.
Ѩ@∞ìÑÙ¨ ~°∞QÆ∞#∞ QÆ=∞xOKå"å? Jk `«#KÕ`« xi‡OK«|_ç# QÆ∂\˜Ü∞« O^Œ∞ `å<Õ z‰õΩ¯H˘x ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂
LO@∞Ok. D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® `«##∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi# ã¨OHõÅÊ–"åã¨<å^Œ∞ÅKÕ`«<Õ |OkèOѨ|_ç,
J<ÕHõ "Õ^Œ#ʼnõΩ QÆ∞i JQÆ∞K«∞#flk. T~°‰õΩHõ¯#∞ QÆ=∞xOKå"å! Jk ZO^Œ∞HÀ- Uq∞\’
`≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ g^è∞Œ ÅÖ’ K«∞\˜-ì K«∞\˜ì Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk. ÉÏÅ∞_»∞ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’x ™ê^èHŒ Éõ Ï^èHŒ ÍÅ∞
538
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`≥eÜ«∞Hõ ^Œ∞+¨ì Ѩ^•~å÷Å#∞ Éèí∞lOK«@O, ^Œ∞+¨ì„Ѩ^ÕâßÅÖ’ ã¨OK«iOK«@O KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞. D
=∞#ã¨∞û =ÚO^Œ∞–"≥#∞HõÅ#∞, „ѨÜ≥∂[#–x„+¨ÊÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ K«∂K«∞HÀ‰õΩO_®<Õ J#~°÷=ÚÅ#∞
P„â◊~Ú™ÈÎOk. J<ÕHõ ^Œ∞óYѨÓi`«=ÚÖˇ·# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚʼnõΩ `«##∞ `å<Õ |Å=O`«OQÍ
ã¨=∞iÊOK«∞H˘O\’Ok. K«Ñ¨Å=∞QÆ∞ HÀu `«# KåѨźO KÕ`« pÅÛ|_»∞K«∞#fl\˜ì ^Œ∞OQÆÖ’ HÍÅ∞ÃÑ\˜ì
Ü«∞=∞Ü«∂`«#Å∞ `≥zÛÃÑ@∞ìH˘O@∞Ok K«∂Kå"å? K«OK«Å=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® J<ÕHõ P㨉õΩÎÅKÕ
~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘x ã¨OK«iOK«∞K«∞ J<ÕHõ ^Œ∞~°ƒù~° Ѩiã≤÷`«∞Åhfl `≥zÛÃÑ@∞ìH˘O\’Ok.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! =∞i D =∞#ã¨∞û `«# KåOK«Åº=Ú =^ŒÅ^•? nx QÆu WO`Õ<å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : x~°∞`åûǨÏѨ_»=Åã≤# ѨxÖË^ŒÜ«∂º! nxx JÉèϺ㨠„ѨÉèÏ=OKÕ`« `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
=â◊O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. F [#∞ÖÏ~å! ÉÏǨº_»O|~°=ÚÅ#∞, =$^ä•HÍÅÜ«∂Ѩ#Å#∞, JÅÊ
ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ `«yOæ K«∞HÀO_ç! =∞#ã¨∞‰õΩ =∞ø#O, „ѨâßO`«`,« ã¨~∞° fiÅѨ@¡ J"åº["≥∞#ÿ
„¿Ñ=∞ JÅ"å@∞ KÕÜ«∞O_ç. D =∞#ã¨∞û z~°HÍÅO „ѨѨOK«–~°Ç≤Ï`«–ã¨=∂kèx JÉèíºã≤OKåe.
J#QÍ, g∞ =∞#ã¨∞û „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =∞##=Ú KÕÜ«∞‰õΩO_® K«∂K«∞HÀO_ç.
P`«‡ÉèÏ=#<Õ (ã¨~°fi=Ú P`«‡ã¨fi~°∂ѨOQÍ) ^Œ$_è»O KÕã¨∞HÀ"åe. WHõ "Õˆ~ LáêÜ«∞OÖË^Œ∞. =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ=∂^Œ=Ú =Å#<Õ D r=Ù#‰õΩ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ Ѩ~°fi`«=∞O`« PHÍ~°OQÍ =$k
Kú O≥ ^Œ∞K«∞<åfl~Ú. D =∞#ã¨∞û =jHõ$`«"∞≥ #ÿ ^•.... WHõ q∞QÆ`å *Ï_»º=∞O`å `«#O`«@`å<Õ #tã¨∞OÎ k.
=∂#=Ù_≥#· "å_»∞, âߢ™êÎ~=÷° ÚÅ#∞ K«H¯õ QÍ „QÆÇÏ≤ OKåe. L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ JÅ=~°K∞«
HÀ"åe. ã¨=∞ÉèÏ=##∞ Jxfl"Õà◊Å JÉèíºã≤ã¨∂Î LO_®e. ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ qK«e`«O HÍ=@=Ú#∞
`«yæOK«∞H˘O@∂ LO_®e. WO„kÜ«∞=ÚÅ „ѨÉèÏ==Ú#∞ x~Àkèã¨∂Î ^Œ$+≤ìx ã¨~åfi`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞
Ѩ~°=∂`«‡"≥·Ñ¨Ù‰õΩ ™êiOKåe. JѨC_®`«_»∞ `«Ñ¨ÊHõ Ju Ѩq„`«=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú# z~°HÍÅO
„Ѩu+≤ª`«∞_»∞ HÍQÆÅ_»∞. J\˜ì ''P`«‡™ê~°∂Ѩº ã≤÷u—— Ü«∞O^Œ∞ [<å‡k qHÍ~°=ÚÅ∞ LO_»=Ù. Jk
Ѩ~°=∞âßOu^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#k. JO^Œ∞ D P^蕺u‡Hõ – PkèÉè∫uHõ – Pkè^≥·qHõ `åѨ=ÚʼnõΩ KÀ@∞
LO_»^Œ∞. J\˜ì"å_»∞ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ_»∞. qѨ`«∞ÎʼnõΩ qK«e`«∞_»∞ HÍ_»∞. F~¸! =∂#=Ù_®!
D [#‡Ü«∞O^Õ, WѨC_Õ L`«Î=∞"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞, qKå~°}ÅKÕ J\˜ì P`«‡ã≤÷ux „áêÑ≤ÎOѨ*ËÜ«Ú
q+¨Ü∞« "≥∞ÿ ZO^Œ∞‰õΩ „â◊^úŒ Hõey LO_»~å^Œ∞? z`«=Î Ú#∞ [~ÚOz, *Ï˝#ã≤u÷ x á⁄O^Œ∞@‰õΩ WO`«H<õ åfl
L`«Î=∞"≥∞ÿ# J=HÍâ◊=Ú ZHõ¯_»∞#flk?
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 539
VIII. ÉÏÅ q<À^Œ=Ú
1. P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#^ŒO`å J*Ï˝#"Õ∞!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡,
Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ D '=∞#ã¨∞û— J#∞#k „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk. ''=∞#ã¨∞û ÖË^Œ∞——
Jx, ''=∞#ã¨∞û `«Ñ¨Ê =∞iOˆHg∞ ÖË^Œ∞—— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ=K«∞Û ã¨∞=∂!
=∞#ã¨∞û ÖË^Œ∞ ´ '=∞#ã¨∞û— "åã¨Î"åxH˜ ÖË^Œ∞. „|ǨχO =∂„`«"Õ∞ LOk. J~Ú`Õ =∞#ã¨∞ûQÍ
„áêÑ≤ÎOKÕ^ŒO`å „|ǨχO QÆ∞iOz# U=∞~°∞ѨÙ-J*Ï˝#O Ü≥ÚHõ¯ qHÍã¨=Ú =∂„`«"Õ∞ J~Ú LOk.
=∞#ã¨∞û `«Ñ¨Ê =∞iOˆHg∞ ÖË^Œ∞ ´ â◊√^Œú„|Ǩχ"Õ∞ W@∞¡ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# WK«ÛùKÕ ã¨∞qâßÅ
^Œ$â◊º~°∂ѨOQÍ q=~°Î=Ú K≥O^Œ∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ, D Hõ#|_Õ ã¨~°fi=Ú P „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ =∞#¿ãû!
Ô~O_»∞ q=~°}Å∂ ã¨=∞O[ã¨"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. [Å™ê=∂#º ~°∂Ѩ=Ú Ziy#"åxH˜ ''[Å=Ú
"Õ~°∞, `«~°OQÆ=Ú "Õ~°∞—— J#∞ ^Œ$+≤ì LO@∞O^•? LO_»^Œ∞Hõ^•! *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ D =∞#ã¨∞û
„|Ǩχ"Õ∞ J~ÚL#flk? JO`ÕHÍx Wk "Õˆ~ Un HÍ^Œ∞. ''[Å"Õ∞ W@∞¡ `«~°OQÆ=Ú JQÆ∞K«∞#flk——
J<Õ ^Œ$_è»ÉèÏ=O ÖËx"åxH˜ ''D `«~°OQÆ=Ú "Õ~°∞, P `«~°OQÆ=Ú "Õ~°∞—— J<Õ ^Œ$+≤ì |ÅѨ_ç
LO@∞Ok. J*Ï˝#∞Å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiH©Ü∞« z`«"Î ∞Õ ã¨O™ê~°„Éè=í ∞}‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì J*Ï˝#∞ʼnõΩ
LѨ^ÕtOK«\ÏxˆH "Õ∞=Ú "åK«Hõ=ÚÅ#∞ (Technical words, jargons), "åK«º=ÚÅ#∞ (Meaning
conveyed by such words) HõeÊOK«∞K«∞<åfl=Ú. J\˜ì ÉèË^ŒHõÅÊ# JO`å É’^èŒ#∞ ã¨∞xt`«O
K≥Ü«∞º\ÏxH©, J*Ï˝x Ü«∞O^Œ∞ *Ï˝#nѨ=Ú "≥eyOK«\ÏxH© J~ÚL#flk.
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞, x`«∞º_»∞, ã¨~°fi„`å ѨiѨÓ~°∞‚_≥· "≥Å∞QÆ∞ K«∞#fl"å_»∞. J\˜ì
ã¨~°fiâ◊HÀÎ º¿Ñ`«∞xH˜ ã¨~°fiâ◊H˜Î`«fi"Õ∞ â’aèã¨∞ÎOk HÍx, JÅÊ`«fi=Ú HÍ^Œ∞. J`«xÖ’ ÖËx =ã¨∞Î"Õ ÖË^Œ∞.
ã¨~fi° "åºÑ≤ JQÆ∞ J`«_∞» `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨~fi° â◊H`Θ fi« =Ú JO`«\Ï „H˜Ü∂« ~°∂Ѩ=Ú# „ѨH\õ `˜ O« KÕã∞¨ <Î åfl_»∞.
J`«_»∞ „Ѩu r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ LO_çL<åfl_»∞. „Ѩu r=Ù_»∞ J`«xHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. P „|Ǩχ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ KÕ`#« â◊HΘ ã¨~fi° q^èŒ „áê}∞ÅO^Œ∞ HõÅ^Œ∞. JkÜÕ∞ "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ K«Å#â◊HQΘ Í#∞, |Å¡Ü∞« O^Œ∞
Hõiî#â◊H˜ÎQÍ#∞, [Å=Ú#O^Œ∞ „^Œ=â◊H˜ÎQÍ#∞, JyflÜ«∞O^Œ∞ „ѨHÍâ◊â◊H˜ÎQÍ#∞, PHÍâ◊=∞O^Œ∞ â◊¥#ºâ◊H˜Î
QÍ#∞, ã¨O™ê~°ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ =º=Ǩ~°Ü≥∂Qƺ`«fi â◊H˜ÎQÍ#∞ QÍOK«|_»∞K«∞#flk. D q^èŒOQÍ P
„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ â◊‰õΩÎÅhfl ^Œâ◊kâ◊ÖÏ "åºÑ≤Oz L<åfl~Ú. <åâ◊#=O`«=ÚÅQÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œe
#tOѨ *Ë¿ãâ◊H˜Î W^Õ. ^Œ∞ód`«∞Öˇ·# "åiÖ’x â’Hõâ◊H˜Î, „Ѩã¨#∞flÅO^Œe P#O^•#∞Éèí=â◊H˜Î, ã¨$ëêì ºk
Ü«∞O^Œe- „Ѩà◊Ü«∞=Ú #O^Œe L`«ÊuÎ – q<åâ◊Hõâ◊H˜Î P „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk. ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ
Ü≥ÚHõ¯ ''c[=Ú—— J^Õ.
540
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ c[OÖ’ .... Éèíq+¨º`ü =$Hõ∆=Ú, P =$Hõ∆=ÚÜ≥ÚHõ¯ P‰õΩÅ∞, ѨÓÅ∞, HÍÜ«∞Å∞, H˘=∞‡Å∞
....W^ŒO`å ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú# ^•yÜ«Ú#flk Hõ^•! =$Hõ∆=ÚÜ≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÅhfl XHõѨÊ\˜
q`«∞‰Î Ωõ "Õ~Ô #· q HÍ=Ù. D [QÆ`∞« ,Î WO^Œe â◊√Éèí – Jâ◊√Éèí =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ .... W=hfl „|Ǩχ=Ú#O^Õ
LO_çL<åfl~Ú. J>Ë,¡ ''z`«=Î Ú – [_»=Ú——Å =∞^躌 L#fl\˜ì D 'r=Ù_»∞— J#|_»∞K«∞#fl z^•ÉèÏã¨∞_»∞
(z^Œfiã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ „ѨuaO|=Ú =O\˜"å_»∞) ‰õÄ_® ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHõ@#ÜÕ∞. J\˜ì
™êH˜∆ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey, J`«_»∞ „|Ǩχ=Ú#O^Õ ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl_»∞. '<Õ#∞ r=Ù_»#∞—
J#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~Ú L#flk. WHõ D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«O
q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, WO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl =∂Ü«∞`À ‰õÄ_»∞H˘x#\˜ì K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ q=~°Î"Õ∞.
W=hfl ‰õÄ_® â◊√^Œú K≥·`«#º ~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ ~å=∂! D [QÆ`«∞Î, WO^Œe '<Õ#∞—
J#∞ 'ÉèÏ=#— KÕã¨∞Î#fl r=`«fi=Ú.... ''W^ŒO`å z„^Œ∂Ѩ „|Ǩχ"Õ∞—— ..... J#∞ ^Œ$+≤ì`À<Õ K«∂_®e.
''z`ü ÖËHõ Z~°∞Hõ—— â◊s~°=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# â◊s~°=Ú
HõeyÜ«Ú#fl"å_≥· D '<Õ#∞ – h=Ù – [QÆ`«∞Η "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi=º=Ǩ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x ã¨^•
„ѨHÍtOK«∞K«∞<Õ L<åfl_»∞.
=∞#ã¨∞û JO>Ë Uq∞\˜? =∞## â◊H˜Îx HõeyÜ«Ú#flѨÊ\˜ K≥·`«#º"Õ∞ '=∞#ã¨∞û— J<Õ â◊|ÌO`À
Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. [Å=Ú#∞ X_»∞¤# LO_ç K«∂ã¨∞Î#fl"åxH˜ ''Wk [Å=Ú – Wq "Õ~°∞"Õ~°∞
`«~°OQÆ=ÚÅ∞ - Wk P=~°Î=Ú—— J#∞ |∞kú HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, D r=Ù_»∞–=∞#ã¨∞û J<Õq „ѨuÉèÏ™ê
~°∂Ѩ=Ú# P`«‡Ü«∞O^Õ LO_ç LO@∞<åfl~Ú. ''P`«‡#∞O_Õ =∞## ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û Pq~°ƒqù ™ÈÎOk——
J#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞q∞\’ K≥ѨC? F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! D ã¨=∞ã¨Î=Ú „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜ÎÜÕ∞.
Hõ#∞Hõ D „|Ǩ‡O_»=∞O`«\ ˜h „|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ ^Œi≈OK«∞. WHõ 'Jk–Wk–<Õ#∞— W`åºk
aè#fl qÉèí[# JO`å „Ñ¨uÉèÏ™ê=â◊OKÕ`«<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú q#∞. XHõKÀ@ „ѨâßO`«[Å=Ú`À ‰õÄ_ç# XHõ `«\ÏHõO L#flk. JO^Œe
[ÅOÖ’ qâßÅ"≥∞#ÿ PHÍâ◊O „ѨuaOa™ÈÎOk. WѨC_»∞ #Hõ„∆ `«=ÚÅ∞ „ѨuaOaã¨∞#Î fl qÉèÏQÆ=ÚÖ’x
[Å=Ú, K«O„^Œ∞_»∞ „ѨuaOaã¨∞Î#fl qÉèÏQÆ=ÚÖ’x [Å=Ú "Õ~°∞"Õ~å? Uk Z@∞¡ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl
[Å=∞O`å XHõ¯>Ë J~Ú L#flk Hõ^•! JkfifÜ«∞ „|Ǩχ=Ú#O^Õ D ã¨=∞ã¨Î=Ú „ѨuaOa™ÈÎOk.
"Õ~°∞ "Õ~°∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D "Õ~°∞ ÉÏǨϺ–JÉèíºO`«~° (Outward and inward) z`«Î
~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒiã¨∞Î#flk XˆH Ѩ~°„|Ǩχ=Ú. xѨC‰õΩ xѨC~°=fiÅ∞ÖÏQÍ, P „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯
z`ü â◊HÎ̃Ü«∞O^Œ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl H˜~°}ѨÙO[=ÚÅ"Õ∞ =∞#=∞O`å! Jxfl JyflHõ}=ÚÅ∞ JyflÜÕ∞
J~Ú L#fl@∞¡ =∞#=∞O`å „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åfl=Ú. ^Õâ◊HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ Éèí∂q∞ Ü«∞O^Œ∞
^è•#ºâ◊HΘ „ѨH\õ `˜ O« J=Ù`«∂ LO@∞Ok Hõ^•! J\Ï¡Qˆ Ѩ~=° ∂`«‡‰õÄ_® ^ÕâH◊ ÍÅ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz
=º=ã≤÷`«=∞QÆ∞K«∞#fl Ѷ¨Å~°∂ѨOQÍ D ''h=Ù–<Õ#∞–^Œ$â◊º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ Hõ#|_Õ
PÜ«∂ â◊‰õΩÎÅ#∞ =ºHõÎ"≥Ú#~°∞ÛK«∂ LO\Ï_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 541
J~Ú`Õ „ѨuÉèÏã¨QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk Ü«∞^ä•~°÷=ÚQÍ L#fl^Ò`«∞O^•? ''„ѨuÉèÏã≤`«O HÍ~°}OQÍ
ZO_»=∂=ÙÅÖ’ [Å=Ú HõxÑ≤™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ, J@∞¡ HõxÑ≤OK«\ÏxH˜ HÍ~°}O JO^Œe [Å"Õ∞——
Jx J#QÆÅ=∂? JHõ¯_» "åã¨Î="≥∞ÿ# [Å=Ú ÖË<Õ ÖË^Œ∞ Hõ^•? WHõ Jk HÍ~°}=∞=@"Õ∞q∞\˜?
''^Œ$â◊º=Ú LO_»∞@ KÕ`«<Õ ^Œ$+≤ì LO@∞#flk—— J#∞#k ã¨=∞O[ã¨OHÍ^Œ∞. ÖËHõ, Jk ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ#
J=QÍǨÏ# HÍ^Œ∞. WHõ Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ, Z=fi~°∂ ^Õxx QÍOK«∞@ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D
„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O 'ã¨`«Î— ("Existence" Experience) ÜÕ∞ Hõ^•! ZHõ¯_» 'ã¨`«Î— (Absolute
Experience) =∂„`«"Õ∞ HõÅ^À, JHõ¯_» Z=~°∞ ^Õxx K«∂™êÎ~°∞?✺
''P`«‡ ã¨`—Ϋ —‰õΩ J#º"≥∞#ÿ ^Œ$+≤ì U~°Ê_»∞`«∞O>Ë, JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O J*Ï˝#"Õ∞—— Jx „QÆÇÏ≤ ™êÎ=Ù QÍHõ!
❖❖❖
2. |O^èŒO Z=iH˜?
N~å=Ú_»∞ : =∞i "Õ∞=Ú D ^Œ$â◊º=Ú#∞ 'Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# ã¨`«º=Ú— =Öˇ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl"Õ∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : HÍ~°}O? `«y#O`« qKå~°}, ѨijÅ#, ÖËHõáÈ=Ù@ÜÕ∞! *Ï˝#∞Å∞ g∞=∂Oã¨
Ü≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞ JOQÆ=ÚÅ#∞ LѨÜ≥∂yOz ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ#∞ Ѩijeã¨∞Î<åfl~°∞.
1) „ѨuÜ≥∂y ´ ''Jk L#fl^•? ÖË^•?—— J#∞ qKå~°}
2) =º=KÕÛù^Œ=Ú ´ qÉèÏyOz ѨijeOK«∞@
3) ã¨OYº ´ q_çq_çQÍ Ñ¨iîOK«∞@ (Studying in separate components)
4) ~°∂Ѩ=Ú ´ Analysis of "what is its actual form?"
"å~°∞ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î#∞ ''g∞=∂O㨗— (Logic) KÕ Ñ¨ijeOz, PÃÑ· âßG=ÚÅ ~°∂ѨOÖ’
„Ѩ=zã¨∂Î, =∞#‰õΩ‰õÄ_® K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
❖
D [QÆ^≥· fiz„`«º=ÚÅhfl ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "åã¨Î="≥∞ÿ#qHÍ=Ù. W=hfl =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ HõeÊOK«
|_»∞K«∞<åfl~Ú. =∞#ã¨∞û K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞## â◊H˜ÎÜÕ∞. Hõ#∞Hõ J\˜ì =∞## â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯
HõeÊ`«^Œ$+≤ìKÕ HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl W=hfl ‰õÄ_® .... q=~°Î ~°∂Ѩ=Ú# „|Ǩχ=Ú #O^Õ, „|Ǩχ=Ú
#∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞#fl@∞¡ JQÆ∞K«∞#flk. W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞. W=hfl „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#q HÍ=Ù——.
''D ^Œ$â◊º=Ú „|Ǩχ"Õ∞ J~ÚL#flk (qâ◊fi"£∞ q+¨µ‚ó)—— J#∞ q+¨Ü«∞"Õ∞ LѨx+¨`«∞ÎÅ∞, ã¨`«º
„^Œ+¨ìÅQÆ∞ =∞ǨÏ~°∞¬Å∞ J<ÕHõ s`«∞ÅÖ’ Ѷ¨∞O\ÏѨ^äŒOQÍ x~°∂Ñ≤OK«∞K«∞<åfl~°∞. „ѨuÉèÏ™ê`«‡Hõ"≥∞ÿ#
D =∞#ã¨∞û‰õΩ Ju qz„`«"≥∞ÿ# XHõ â◊H˜Î L#flk. Wk U q^èŒOQÍ ^Õx Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞K«∞#fl^À
Jk P q^èŒOQÍ<Õ „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞. SO^Œ=ÙÅ ã¨$+≤ìÜÕ∞ =∞#‰õΩ WHõ¯_» ^Œ$ëêìO`«=Ú.
✺
''Ü«∞`«Î`«Ê™êº`ü J^≥· fi`«"Õ∞"åÉèí∂`ü `«„`« ˆH# Ѩâ◊º`«?——
- J<Õ „â◊√u "åHͺ~°÷"Õ∞ WHõ¯_» =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ L^ÕÌtã¨∞Î<åfl~°∞.
542
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO^Œ∞KÕ`«, ~å=∂! ''<å`À ã¨Ç¨ D ã¨~°fi=Ú ã¨~°fi^• JO`å K≥·`«#º"Õ∞ J~Ú L#flk.
„uHÍÅ=ÚÅÖ’#∞ (In the past, in the present and also in the future) Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#k
ZK«Û\Ï ÖË^Œ∞—— .... JxÜÕ∞ h =∞#ã¨∞û Jxfl "Õà◊ÖÏ „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞K«∞O_»∞QÍHõ! ^•x Ѷ¨e`«OQÍ
"≥∂HõO∆ ã¨fiÜ«∞OQÍ „áêÑ≤OÎ K«QÅÆ ^Œ∞. XHõ_∞» `«#‰õΩ „Ѩ"åǨÏѨu`«OQÍ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ #Î fl PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅ#∞
x~°fiiÎã¨∂Î ''<å`À ã¨Ç¨ ã¨~°fiO „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ ÉèÏ=# HõeyÜ«ÚO_»∞@Ö’ Uq∞ Hõ+¨ì=ÚOk K≥ѨC?
❖
U [Å=ÚÖ’ J~Ú`Õ „ѨâßO`«`« L#fl^À J^Õ [Å=ÚÖ’ `«~°OQÆ`«fi=Ú ‰õÄ_® LO@∞#flk
Hõ^•! ''`«~O° QÆ=Ú—— J#|_Õk ZHõ¯_À ɡ@· #∞O_ç =zÛKÕ~ˆ U^≥<· å Ѩ^•~°=÷ ÚHÍ^Œ∞.'K«∞ºu— (Deviation)
á⁄O^Œ@O (J#QÍ, D [QÆ^•ƒù==Ú#∞ J#∞ã¨iOK«@O)† 'JK«∞ºu— á⁄O^Œ@O, (J\˜ì
[QÆ^•ƒù==Ú#∞ `«ºlOz LO_»@O) .... W^ŒO`å ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú ÖËHõ Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯
K«=∞`å¯~°=Ú`À ‰õÄ_ç# ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~Ú L#flk. Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ D „ѨѨOK« HõÅÊ#O`å LO_ç
L#flk. W\˜ì HõÅÊ# JO`«\ ˜H© HÍ~°}O r=~°∂Ѩ=Ú# L#fl\˜ì Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞HÍx, =∞iHõ "Õˆ~ Un
HÍ^Œ∞. HõÖ’¡Å=Ú`À ‰õÄ_ç# ã¨=Ú„^ŒOÖ’x |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞, `«~°OQÍÅ∞, P=$`«Î=ÚÅ∞ – JO`å
[Å"Õ∞ Hõ^•! *Ï˝xH˜ JO`«\Ï „|Ǩχ"Õ∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl@∞¡ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk. qHÍ~°=O`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì
D [QÆ`∞« #Î O^Œ∞ Ѩ~=° ∂`«‡‰õΩ "Õ~∞° QÍ Un ÖË^∞Œ . P Ѩ~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ – <å=∞~°∂Ѩ „H˜Ü∂« `«‡Hõ"∞≥ #ÿ
– "Õ~˘Hõ ã¨`«Î ZHõ¯_ç #∞O_ç Z\Ï¡ =zÛKÕ~°QÆÅ^Œ∞ K≥ѨC? =Ú`«ºÑ¨Ù zѨÊÖ’ "≥O_ç LO@∞O^•?
„Éèí=∞KÕ`« =∂„`«"Õ∞ xi¡Ñ¨Î–x~°=Ü«∞==∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ .... ''L`«Ê#fl=∞QÆ∞@, #tOK«∞@,
LO_»∞@, áÈ=Ù@—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$â◊ºqHÍ~°=ÚÅ∞ ÉèÏã≤OK«∞K«∞<åfl~Ú. P`«‡ "åã¨Î"åxH˜ <å=∞~°∂Ѩ
~°ÇÏ≤ `«"∞Õ J~Ú L#flѨÊ\˜H,© `«# WK«Û#ù ∞ J#∞ã¨iOKÕ D [QÆ`ü "≥z· „`«º ~°∂Ѩ=Ú# ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk.
J@∞¡ 'ÉèÏã≤OK«∞@—#∞ `å<Õ QÍOK«∞K«∞, `«# â◊$OYÅ=ÚÅ#∞ (Fetters or Limitations) `å<Õ
xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#∞K«∞#flk. =∞~˘Hõ `«~°∞}OÖ’ JYO_»`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#flk.
❖
''Hõ~°Î–Hõ~°}=Ú–Hõ~°‡Å∞–[##=ÚÅ∞–=∞~°}=ÚÅ∞—— ..... W=hfl ‰õÄ_® P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞.
J`«xH˜ J#º=ÚQÍ ZHõ¯_® U HõÅÊ<å LO_»*ÏÅ^Œ∞.
Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìH˜ Ö’Éèí"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. P`«‡Ü«∞O^Œ∞ P`«‡‰õΩ Ö’Éèí=ÚQÍx, `«$+¨‚QÍx
Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? D [QÆ`∞« ,Î nx HõÅÊ<å „Hõ=∞=Ú P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L#flk. ã¨∞=~°"‚ ∞Õ PÉè~í }° =ÚÅ∞QÍ
„ѨHÍtOK«∞K«∞#fl@∞¡ P`«‡ÜÕ∞ D D =∞#ã¨∞ûÅ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk. WHõ z`«Î=Ú
QÆ∞iOz XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ....Wk L`«Î"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''J#aè[˝`«fi=Ú——
ÖËHõ ''U=∞~°Ñ¨Ù——.... =∂„`«"Õ∞! JkÜÕ∞ D r=Ù_»∞!
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! =∞i D |O^èŒ=ÚÅ =∂>Ëq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J*Ï˝# ^Œâ◊Ö’ ZO`«QÍ<À J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =K«∞ÛK«∞#fl D |O^èŒ=Ú
*Ï˝#=ÚKÕ qKÕÛù^Œ#=∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ ''|O^èŒ=∞#∞#k "≥Ú^ŒÖË ÖË^Œ∞—— J#∞ J#∞Éèí="Õ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 543
âı+™≤ ÈÎOk. PHÍâ◊"∞Õ â◊¥#º`«fi=Ú#∞ =ºHõ"Î Ú≥ #~°∞ÛK«∞#fl@∞¡, ''J*Ï˝`–« z#‡~Ú—— JQÆ∞ P Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞
`«# ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ r=`«fi=Ú#∞ (<Õ#∞ r=Ù_»#<Õ ã≤u÷ x) bÅQÍ, „H©_Q» Í „ѨH\õ `˜ « "≥Ú#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞.
PǨñ! ZO`« K«=∞`å¯~°O! D r=Ù_»∞ "åã¨Î"åxH˜ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ J~Ú#ѨÊ\˜H©, J<å`«‡
Éèí∂`«=∞QÆ∞ D JǨÏOHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ''JÉèË^Œ=Ú——#∞ ã¨OáêkOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
=∞~°∞Hõ∆}"Õ∞ D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î JO`å Pq~°ƒùqOK«@O, Z^Œ∞~°∞QÍ xÅzÜ«ÚO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ ^≥· fi`« ~°∂Ѩ=Ú`À‰õÄ_ç# D HõÅ∞+≤`« ^Œ$+≤ì JO`å q∞^䌺=∂„`«"Õ∞.
x`åºã¨OÉèí=ó |O^èŒã¨º, |^Àú-㑇u ‰õΩHõÅÊ<å?
Ü«∞㨺 HÍÅÊxHõ#Î㨺 "≥∂H∆À q∞^䕺 㨠`«`«Î fi`«ó I
ã¨`«º`åfi^•`«‡#â‹· Û=, HÍfi`å‡ |^Œúó? Hõfi=ÚK«º`Õ I
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L<åfl~°∞ Hõ^•! =∞i, ''HÍ^Œ∞ <Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞,
ZѨÊ\˜HÀ Z=i ^ŒÜ«∞ =Å#<À Z\’¡ ÉO^èŒ q=ÚH˜Î á⁄O^Œ=Åã≤ Ü«Ú#flk—— J#∞ ‰õΩHõÅÊ#
ZO^Œ∞‰õΩ KÕã¨∞Î<åfl~À K≥ѨÊO_ç? Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ''"≥∂Hõ∆=Ú—— J#∞|_»∞#k ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. Z=iѨ@¡
J~Ú`Õ...., '|O^èŒ"Õ∞ ‰õΩHõeÊ`«=Ú— (false attribution) Jx x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl"≥∂, J\˜ì P`«‡‰õΩ "≥∂Hõ∆
=º=Ǩ~°O ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞ QÍHõ =∞ˆ~q∞\˜?
N~å=Ú_»∞: QÆ∞~°∞=~åº! g∞~°∞ K≥ѨCK«∞#fl ^•xx J#∞ã¨iOz ''P`«‡, =∞#ã¨∞û—— – J#|_»∞ D
Ô~O_çO\˜Ö’ P`«‡‰õΩ |O^èŒ=ÚQÍx, "≥∂Hõ∆=ÚQÍx LO_»*ÏÅ^Œ∞. D r=Ù_»∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
HõeyÜ«Ú<åfl_»∞. WO`«=~°‰õΩ ÉÏQÍ<Õ L#flk. D =∞#ã¨∞û ^Õxx Z\Ï¡ x~°‚~Ú¿ãÎ Jk J>Ë¡
JQÆ∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì =∞#¿ãû |O^èŒ"≥∞ÿ Ü«Ú#fl^•? =∞#¿ãû |O^èŒ=Ú#‰õΩ, "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ HÍ~°}
=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx g∞~°∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞. J~Ú`Õ, D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#=∞O`å HõeÊ`«=Ú
=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! JO`å HõeÊ`«"Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞, D =∞#ã¨∞û‰õΩ =∂„`«O |O^èŒ"≥∞Hõ¯_çk?
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞, =∞#ã¨∞û HõeÊ`«"∞≥ #ÿ ^Õ. K≥`· #« º=Ú [QÆ^fiŒ ã¨∞=Î ÙÃÑ· Pã¨HΘ H˘xÜ«Ú#flѨC_»∞,
J\˜ì „Ѩã¨~°}=ÚÜ≥ÚHõ¯ su<Õ '=∞#ã¨∞û— Jx JO@∞<åflO. JkHÍHõ =∞#ã¨∞û‰õΩ "Õˆ~ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞
L#flk? XHõ_»∞ n~°…ã¨fiѨflOÖ’ K«∂z# J<ÕHõ Ѩ^•~å÷Å∞ J`«_»∞ *Ï„QÆ`«∞ΉõΩ =KÕÛã¨iH˜ q∞^䌺ÜÕ∞
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ, |O^èŒ=Ú#∞ QÆ∂iÛ# J*Ï˝#∞Å HõÅÊ# q∞^䌺ÜÕ∞. *Ï˝#∞Å
^Œ$+≤ìÖ’ '"≥∂Hõ∆=Ú— Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞. Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú, `«∞K«Ûù=Ú J~Ú#\˜ì
'J*Ï˝#=Ú— =Å#<Õ D |O^èŒ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ HõÅÊ# JO`å [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. |O^èŒ
"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ ã¨`«º=ÚÖË#x J#@O "Õ^Œ – LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl^•xH˜ q~°∞^ŒúO‰õÄ_®.
LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ – ''F~¸! r=Ù_®! x`Àºk`« K≥·`«#ºã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ h‰õΩ |O^èŒ"≥∞Hõ¯_çk? h=Ù
ã¨~°fi^• J=∞$`« Ѩ~°=∂#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»"Õ—— Jx Jq ZÅ∞ÔQuÎ K≥ѨCK«∞<åfl~Ú.✺ <Õ#∞ ‰õÄ_®, <å
™êfi#∞Éèí==ÚKÕ ''Ѩ~°=∂~°÷=Ú# |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ ÖË=Ù—— J<Õ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
✺
''#=Ú=Ú‰õ∆Ω~°fl"≥·=ÚHõÎ W`Õºëê Ѩ~°=∂~°÷`«ó——
... Ü«∞^ä•~å÷xH˜ =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù QÍx, =Ú‰õΩÎ_»∞ QÍx ÖË~°∞. P`«‡ =∂„`«"Õ∞ LOk.
544
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F „áêA˝_®! ~å=∞K«O„^•! ''„`å_»∞#∞ K«∂z áê=∞x J#∞HÀ=@O—— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ
^Œ$ëêìO`«=ÚÅKÕ D ''HõÅÊ#—— Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨∞Î`«fi=Ú QÆ∞iOz „Ѩ|∞^Œ∞ú_≥·Ü«Ú#fl t+¨µºx ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x "Õ∞=Ú K≥ѨCK«∞<åflO. WHõ „Ѩ|∞^Œ∞ú_»∞ HÍ#\˜ì J*Ï˝# t+¨µºx ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x
''|O^è=Œ Ú – |O^èqŒ =ÚH˜—Î — "≥Ú^ŒÖ#·ˇ `«`O« QÆ=∞O`å qâ◊nHõiã¨∞<Î åflO. ''<åÜ«∞<å! h=Ù xëê¯~°}OQÍ
'<Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞— J#∞ ÉèÏ=O ã‘fiHõiOKå=Ù. hÜ≥ÚHõ¯ |O^èŒ=Ú#‰õΩ qKå~°}ÜÕ∞ LáêÜ«∞O.
h"≥=fi~À, D ^Œ$â◊º"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOK«∞. `«^•Ìfi~å "≥∂Hõ∆ÉèÏyq Hõ=Ú‡—— Jx É’kèã¨∞Î<åflO. ã¨~°fi=Ú
„QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« P J*Ï˝x .... q*Ï˝x JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. WHõ PÃÑ· J`«xH˜ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ
„Ѩã¨H˜Î JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. J\˜ì q*Ï˝# t+¨µºx`À ã¨OÉèÏ+≤OK«∞#ѨÙ_»∞ ''|O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ ÖË=Ù—— J#∞
Ѩ~°=∞ ã¨`«ºO ã¨OÉèÏ+≤ã¨∞Î<åflO. `«`«Î fi"Õ`«ÎʼnõΩ |O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ "åº"≥∂ǨÏO LO_»^Œ∞. |O^èŒ
"≥∂Hõ∆=ÚÅ HõÅÊ#O`å J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ *Ï˝<åaè=$kú H˘~°ˆH#x ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK«∞. J*Ï˝xx
*Ï˝xQÍ fiÛk^Œ∞Ì@ÜÕ∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ ^èŒ~°‡=Ú x~°fiiÎã¨∞Î#fl =∂ Hõ~°Î=º"≥∞ÿÜ«Ú#flkHõ^•! JO^Œ∞KÕ`«
„Ѩ^äŒ=∞OÖ’ H˘O`« HõÅÊ# J=ã¨~°"≥∞ÿ LO\’Ok. D q+¨Ü«∞=ÚÅhfl `«`«Î fiA˝Å∞ ZiyÜÕ∞ L<åfl~°∞.
F ã¨`«º„=`å! ~å=∂! =∂Ü«∂"Õ+≤ì`«∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ =∞#ã¨∞û, P `«~°∞"å`«
|O^èŒ "≥∂Hõ=∆ ÚÅ QÆ∞iOz# HõÅÊ#, J@∞ÃÑ· D [QÆxfl~å‡}O „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ XHõ ÉÏÅ„H©_=» Öˇ ~°∂_èô
Ѩ_»∞`ÀOk. D ã≤÷u JO`å ''ÉÏÅ q<À^Œ=Ú—— Ö’ÖÏQÍ D r=ÙxH˜ „áêÑ≤ΙÈÎOk. D [QÆ^ÌŒ$â◊º
ÉÏÅq<À^ŒO Z\Ï¡ LO>Ë UO?Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi^•, Jxfl\Ï "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖❖❖
3. Hõ^ä•q<À^ŒO
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! ''ÉÏÅ q<À^Œ=Ú #O^Œ∞=Öˇ—— Jx JO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! J#QÍ Uq∞\˜?
P ''[QÆ^ŒÌ$â◊º-ÉÏÅq<À^ŒO—— J#|_Õ K«=∞`å¯~°"Õ∞q∞\’ K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''ÉÏÅHÍMϺ~ÚHõ—— ÖËHõ ''ÉÏÅ q<À^Œ=Ú—— J#∞ XHõ =∂@ J^蕺`«‡ âߢã¨ÎOÖ’
„ѨKå~°"≥∞ÿ L#flk. ^•x "≥#∞Hõ XHõ Hõ^äŒ L#flk. J^Õq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
❖
J#QÍ, J#QÍ, XHõ ÉÏÅ∞_»∞ L<åfl_»∞. J`«x |∞kú ''Wk x[=Ú, Wk HÍ^Œ∞—— J<Õ q=∞~°≈
KÕÜ«∞ÖË#\˜ìk. |∞kú =∂O^Œº=Ú QÆÅ P Ñ≤Å¡"å_»∞ XHõ ~ÀA `«# ^•k`À ''J"åfi! <å‰õΩ x„^Œ
~å=@O ÖË^Õ. U^≥·<å ~åAÅ K«i„`« qxÑ≤OK«=Ó?—— Jx JO@∂ =∂~åO KÕâß_»∞.
^•k : 㨈~, JÉσ~¸! h q<À^ŒOH˘~°‰õΩ P#O^Œ^•Ü«∞Hõ=Ú, =∞^èŒ∞~° â◊|Ì=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#k
J~Ú# ''=ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å J#∞Éèí"åÅ∞—— J<Õ Hõ^äŒ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. Wk qx, h=Ù ZO`À
<Õ~°∞ÛHÀ=K«∞Û.
❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 545
XHõKÀ@ XHõ #QÆ~°=Ú L#flk. P #QÆ~°OÖ’ Wà◊√§-"åH˜à◊√§-ÉÏ@Å∞-=$Hõ∆=ÚÅ∞...
W@∞=O\˜"gÕ ÖË<ÖÕ =Ë Ù. P #QÆ~=° ∞O`å 'â◊¥#º=Ú— `À =∂„`«"∞Õ xO_çÜÚ« #flk. P â◊¥#º#QÆ~O° Ö’
=ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ L<åfl~°∞. P =ÚQÆ∞æ~°∞ Q˘Ñ¨Ê JO^ŒQÍà◊√§, ^è•i‡‰õΩÅ∞, g~°∞Å∞‰õÄ_®!
J~Ú`Õ, PHÍâ◊OÖ’ ZHõ¯_»<åfl XHõ K≥~°∞=Ù LO@∞O^•? ZHõ¯_»<åfl hà◊§Ö’ #Hõ∆„`åÅ∞ LO\ÏÜ«∂?
ÉÏÅ∞_»∞ : JÉ˃! LO_»=Ù. LO_»=Ù. Z\Ï¡ LO\Ï~Ú?
^•k : J^Õq^èŒOQÍ, P =ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[Ѩل`«∞ÅÖ’ W^ŒÌ~°∞ WѨÊ\˜H˜OHÍ [x‡OK«<ÕÖË^Œ∞. WHõ
=¸_»="å_»∞, WOHÍ ZѨÊ\˜HÀ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«=Åã≤Ü«Ú#flk.
ÉÏÅ∞_»∞ : J"åfi! Pâ◊Û~°ºOQÍ L#fl^Õ ! J~Ú`Õ P ~å[Ѩل`«∞Å QÆ∞iOz <Õ#∞ q<åe. ZO^Œ∞HõO>Ë
ÃÑ^ŒÌ J~Ú# `«~°∞"å`« <Õ#∞ ‰õÄ_® ~å[‰õΩ=∂~°∞_»<Ò`å#∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ KÕ™êÎ#∞. "åàı§OKÕâß~°∞?
^•k : áêѨO, ^≥·==â◊OKÕ`« P =ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[Ѩل`«∞Å |O^èŒ∞ [#=∞O`å =∞~°}˜OKå~°∞.
JѨC_»∞ "å~°∞ ZO`À ^Œ∞óMÏ„HÍO`«∞ÅÜ«∂º~°∞. =∞e# =ÚYO`À XHõKÀ@ QÆ∞q∞QÆ∂_ç, H˘O`«
ã¨=∂Ö’K«# `«~°∞"å`« XHõ xâ◊ÛÜ«∂xH˜ =KÕÛâß~°∞. ''=∞#O WHõ¯_» WOHÍ LO_ç UO „ѨÜ≥∂[#O?
=∞# |O^èŒ∞=ÙÅO`å =∞~°}˜OKå~åÜ≥∞! WHõ ÖÏÉèíOÖË^Œ∞. D â◊¥#º#QÆ~°O =^Œe U^≥·<å =∞~˘Hõ
#QÆ~°O "≥o§áÈ^•O—— Jx J#∞H˘<åfl~°∞. XHõ ~ÀA "åà◊√§ |∞^èŒ – â◊√„Hõ – â◊#∞Å=Öˇ P â◊¥#º
#QÆ~°O #∞O_ç PHÍâ◊=∂~°æOÖ’ |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. PHÍâ◊ =∂~°æ=∞^茺OÖ’ ZO_»"Õ_çq∞H˜ ZO`À
`«Ñ≤OKå~°∞. JHõ¯_» (PHÍâ◊OÖ’) "Õ_ç Wã¨∞HõÖ’ #_»=@O KÕ`« QÆ∞éÏ]Å HÍà◊√§ HÍÖÏ~Ú. =∞O^Œ
#∞O_ç "Õ~°∞Ѩ_»¤ =∞$QÆ=ÚÅÖÏQÍ "åà◊√§ ZO`À Ѩi`åѨO á⁄O^•~°∞.
ÉÏÅΩ_»∞ : Tñ! P `«~°∞"å`«?
^•k : J~Ú<å㨈~, "åà◊√§ P PHÍâ◊OÖ’x Wã¨∞Hõu<≥flÅÃÑ· (Wã¨∞Hõ QÆ@¡ÃÑ·) Z\Ï¡QÀ J\Ï¡ KåÖÏ
^Œ∂~°O Ѩܫ∞xOKå~°∞. XHõKÀ@ "åà◊§H˜ =¸_»∞ ÃÑ^ŒÌK≥@∞¡ HõxÑ≤OKå~Ú. P =¸_»∞ =$H∆ÍÅ∞
Å`«Å`À#∞, Ѷ¨Å=ÚÅ`À#∞, ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À#∞ xO_ç L<åfl~Ú. "å\˜ H˘=∞‡Å∞ J<ÕHõ Ѩ‰õ∆ΩʼnõΩ
P„â◊Ü«∞=∞~Ú L<åfl~Ú.
J~Ú`Õ, P =¸_»∞ =∞Ǩ=$Hõ∆=ÚÅÖ’ Ô~O_»∞ WOHÍ "≥ÚÅ=ÖË^Œ∞. =¸_»=^•xH˜ WOHÍ
c[O U~°Ê_»ÖË^Œ∞.
=∞# ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ JѨÊ\˜ˆH ZO`À JÅã≤áÈ~Ú L<åfl~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« P K≥@¡
h_»ÅÖ’ WO„^Œ∞_»∞ – Jyfl – =~°∞}∞_»∞ÖÏQÍ KåÖÏ¿ãѨ٠q„â◊q∞OKå~°∞. H˘O`« ¿ã^Œf~°∞ÛH˘<åfl~°∞.
`«$Ñ≤Îf~å KåÖÏ Ñ¨O_»¡#∞ Éèí∞lOKå~°∞. ѨÙ+¨Ê=ÚÅ#∞ =∂ÅÅ∞QÍ K«∞\˜ì ^èŒiOKå~°∞.
ÉÏÅ∞_»∞ : K≥>Ë¡ "≥ÚÅ=x P Ѩà◊√§ uÜ«∞ºQÍ<Õ L<åflÜ«∂? ѨÙÅ¡QÍ LO\ÏÜ«∂ ?
^•k : JÉ’ƒ! ÉèíÖË uÜ«∞ºQÍ L<åfl~Ú. P `«~°∞"å`« KåÖÏ¿ãѨ٠JHõ¯_Õ q„âßOu fã¨∞H˘x =∞~°Å
|Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. KåÖÏ ^Œ∂~°O "≥o§# `«~°∞"å`« "åiH˜ XHõKÀ@ `«~°OQÆ=ÚÅKÕ K«OK«Å"≥∞ÿ Q˘Ñ¨Ê
â◊|ÌO KÕã¨∂Î LO_Õ =¸_»∞ #^Œ∞Å∞ HõxÑ≤OKå~Ú.
546
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P #^Œ∞ÅÖ’ XHõ^•xH˜ QÆ@∞¡ J<Õq ÖË<ÕÖË=Ù. WHõ `«H˜¯# Ô~O_»∞ #^Œ∞ÅÖ’ QÆ>Ë¡HÍ^Œ∞,....
'h~°∞— ‰õÄ_® LO_»^Œ∞.
QÆOQÆÖ’ „u=¸~°∞ÎÅ∞ ™êfl#O KÕã¨∞Î#fl@∞¡ ã¨∂~°º`åѨ=ÚKÕ Ñ‘_ç`«∞Öˇ·# P =∞# =ÚQÆ∞æ~°∞
~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ P =¸_»∞ #^Œ∞ÅÖ’ fiHõQÍ ™êfl<åÅ∞ KÕâß~°∞. ZO`À¿ãѨ٠[Å„H©_»ÖÏ_®~°∞.
ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# P h~°∞ „`åy „Ѩã¨#∞flÖˇ·<å~°∞.
ÉÏÅ∞_»∞ : QÆ∞éÏ]ʼnõΩ hà◊√§ Ѩ\Ïì~å ? ÖË^• ? Tñ!
^•k : PñǨ! QÆ∞éÏ]ʼnõΩ hà◊√§ Ѩ\Ïì~°∞ ‰õÄ_®! WO`«Ö’ „Hõ=∞OQÍ ã¨∂~åºã¨Î=∞Ü«∞O J~ÚOk.
"åiH˜ Hõ#∞K«∂ѨÙ^Œ∂~°OÖ’ #∂`«#OQÍ xi‡OK«|_ç# Z`≥ÎÂ# Éèí=#=ÚÅ∞ Hõey# XHõ #QÆ~°O
HõxÑ≤OzOk. P #QÆ~O° Ö’, qâßÅ hÖÏHÍâ◊OÖ’ ÖÏQÍ<Õ, =$H∆ÍÅ∞–ѨÓ"≥ÚHõ¯Å∞-[Å=Ú LO_»#\˜ì
ã¨∞O^Œ~°=#=ÚÅ∞, â◊¥#ºã¨~À=~°=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. P â◊¥#ºã¨~À=~åÅÖ’ JO^Œ"≥∞ÿ# Hõ=∞Å=ÚÅ∞
JѨC_»Ñ¨C_Õ qHõã≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ^Œ∂~åxH˜ #QÆ~°"åã¨∞Å QÍ#=ÚÅ∞ qxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. =ÚQÆ∞æ~°∞
~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ P #QÆ~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. JHõ¯_» "åiH˜ Jxfl\˜Hõ<åfl Z`≥ÎÂ# =¸_»∞ Éèí=<åÅ∞
HõxÑ≤OKå~Ú.
"å\˜Ö’ Ô~O_çO\˜H˜ <ÕÅ, ѨÙ<å^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. =¸_»=^•xH˜ QÀ_»Å∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù.
"å~°∞ "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ Éèí=<åÅ#∞ =^Œe, QÀ_»Å∞ – <ÕʼnõÄ_® ÖË#\˜ì =¸_»= QÆ$ǨÏOÖ’
„Ѩ"tÕ OKå~°∞. P ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ `«=∞ JO^Œ"∞≥ #ÿ =ÚY=ÚÅ`À P Éè=í #OÖ’ ѨKå~°∞¡ KÕÜ∞« ™êQÍ~°∞.
J\Ï¡ ã¨OK«iã¨∂Î XHõKÀ@ |OQÍ~°O`À `«Ü«∂Ô~·# =¸_»∞ áê„`«Å∞ K«∂Kå~°∞.
P áê„`«ÅÖ’ Ô~O_»∞ HõáêÅ=ÚÅ=Öˇ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ =¸ã¨∞H˘x L<åfl~Ú.
WHõ =¸_»=áê„`« 'K«∂~°‚O— (Powder) ~°∂ѨOÖ’ L#flk.
"å~°∞ L`«Î=∞nèâßÅ∞~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« K«∂~°‚"≥∞ÿ# áê„`«<Õ ZOK«∞H˘<åfl~°∞. ^•x`À
JѨÊ\˜HõѨC_»∞ Ѩkâı~°∞¡ J#fl=Ú#∞, `«k`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ =O_»∞H˘<åfl~°∞. =∞i P =ÚQÆ∞æ~°∂
U=∞<åfl ™ê=∂#∞ºÖÏ? Q˘Ñ¨Ê ^èŒ~°‡|∞kú HõÅ"åàϧÜ≥∞! JO^Œ∞KÕ`« "åà◊√§ Éè’[#O KÕÜ«∞\ÏxH˜
Ju^äŒ∞Å∞QÍ =ÚQÆ∞æ~°∞ „ÉÏǨχ}∞Å#∞ PǨfixOKå~°∞.
JO^Œ∞Ö’ W^ŒÌiH˜ ^ÕǨÖË ÖË=Ù. XHõxH˜ =ÚY=Ú ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
F ÉÏÅHÍ! qO@∞<åfl"å!
ÉÏÅ∞_»∞ : Fñ! ÉÏQÍ qO@∞<åfl#∞. ÉèíÖËQÍ L#flk. WOHÍ K≥ѨC. JѨC_ÕO [iyOk?
^•k : WOˆH=Ú#flk? "åiÖ’ =ÚY=ÚÖËx Jukä L<åfl_»∞ K«∂Kå"å? J`«_»∞ J#fl=ÚÖ’x
KåÖÏÉèÏQÆO ux"Õâß_»∞. WHõ q∞ye# ^•xx P =ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ ã¨∞+¨µìQÍ Éè’OKÕâß~°∞.
`«$Ñ≤ÎK≥Ok#"åÔ~·, JѨÊ\˜H©-WѨÊ\˜H© ‰õÄ_® ÖË#\˜ì – Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ZѨÊ\˜HÀ LO_»É’ÜÕ∞....
XHÍ<˘Hõ #QÆ~°OÖ’ (Éèíq+¨º#flQÆ~°OÖ’) "Õ\Ï_»\ÏxH˜ "≥àϧ~°∞. "å~°∞ <Õ\ ˜H˜‰õÄ_® J>Ë¡ "Õ\Ï_»∞K«∂
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 547
ã¨∞YOQÍ L<åfl~°∞. P Éèíq+¨º#flQÆ~°OÖ’x =∞$QÍÅ∞ – Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ P ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞ "Õ\Ï_»∞`«∂
LO>Ë – `À_»∞QÍ LO@∂ L<åfl~Ú.
F JÉσÜü∞! D L`«Î=∞"≥∞ÿ# K«i„`«#∞ "≥Ú^Œ\ ˜#∞O_ç z=i^•HÍ q<åfl=Ù Hõ^•! Wk
=∞izáȉõÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! nxx K«Hõ¯QÍ h =∞#ã¨∞ûÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ. JѨC_»∞ Q˘Ñ¨Ê ѨO_ç`«∞_»=Ù
J=Ù`å=Ù. 㨈~<å?
ÉÏÅ∞_»∞ : J"åfi! JÖψQ. <å‰õΩ KåÖÏ ã¨O`À+¨OQÍ LOk. WHõ h=Ù x„^ŒáÈ. <Õ#∞ W\Ï¡ P
~å[‰õΩ=∂~°∞Å#∞ =∞##O KÕã¨∂Î<Õ Ñ¨_»∞H˘O\Ï#∞.
❖
F ~å=∞K«O„^•! h‰õΩ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ''z`åÎMϺ#O—— K≥áêÊ#∞Hõ^•! WѨC_»∞, 'D [QÆ`«ÎO`å
=∞<ÀqHõÅÊO =∂„`«"Õ∞— Jx x~°∂Ñ≤OK«\ÏxˆH ^Œ$ëêìO`«Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# D 'ÉÏÅq<À^ŒO— K≥áêÊ#∞.
ã¨OHõÅÊ – HõÅÊ#Åhfl ^Œ$_è»Ñ¨_»@OKÕ`«<Õ D 'ã¨O™ê~° ~°K«#— JO`å ã≤÷~°`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. D
HõÅÊ<å ^Œ$â◊º=∞O`å „Ñ¨uÉèÏ™ê ~°∂Ѩ"Õ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©, D |O^èŒ"≥∂Hõ∆ =º=Ǩ~°=∞O`å qã¨ÎiOѨ
*Ë™ÈÎOk. ''Wk Z\Ï¡ ™ê^茺O!—— Jx „ѨtflOK«∞HÀ‰õΩO_®<Õ, P Ñ≤Å¡"å_»∞ PÜ«∂ ã¨OѶ¨∞@#Å∞
qO@∂ ZO`«QÍ P#OkOKå_À K«∂Kå"å! r=Ù_»∞ ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞ – "≥#∞HõÅ#∞ ѨijeOK«‰Ωõ O_®<Õ
D ''ÉèÏ==ÚÅ∞–Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞–x~°fiK«#=ÚÅ∞–ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞, L^ÕfiQÆ=ÚÅ∞ (Perceptions,
Opinions, Definitions, Relationships, Emotions etc.)—— .... "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x J=^èŒiã¨∞Î<åfl_»∞.
D Hõ#Ѩ_Õ^ŒO`å ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞QÍx "Õˆ~ Ug∞ HÍ^Œ∞. ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ ÉèÏã≤OKÕk Ü«∞^ä•~°÷
"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok K≥ѨC? W^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ ÖËxkQÍ, Jx~°fiK«hÜ«∞OQÍ K≥ѨÊ|_çOk. D
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, Wq QÍOK«∞K«∞#fl Éèí∂q∞–PHÍâ◊=Ú–"åÜ«Ú=Ù–k‰õΩ¯Å∞–Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
Ѩ^•~°÷*ÏÅO .... ã¨fiѨfl=ÚÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ=Öˇ TǨ=∂„`«=Ú, Jã¨`«∞Î ºÅº=Ú J~Ú L<åfl~Ú.
<ÕxѨC_»∞ K≥Ñ≤Ê# Éèíq+¨º#flQÆ~°OÖ’x =ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞, #^Œ∞Å∞, =ÚQÆ∞æ~°∞ Ju^äŒ∞Å∞
'ã¨OHõÅÊ =∂„`«"Õ∞— J~Ú#ѨÊ\˜H©, P Ñ≤Å¡"å_»∞=∂„`«O JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ L`«∞ûHõ`«, JaèÖÏ+¨,
qHõÅÊ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl_»∞ Hõ^•!
''D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí∂u JO`å ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞—— J#@OÖ’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO
ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ. P`«‡`«`«Î fi*Ï˝#=Ú Ziy#"å~°∞, *Ï˝#^Œ$+≤ìHõÅ"å~°∞ D ã¨`«º=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞
K«∞<åfl~°∞. "åiH˜ =∂„`«"Õ∞ Jk „QÍǨϺ=∞QÆ∞K«∞#flk. WHõ `«H˜¯#"å~°O`å 'Wk ã¨`«º"Õ∞— Jx
ÉèÏqOK«∞K«∞, XHõ J#∞Éèí==Ú#∞O_ç =∞~˘Hõ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ „Ѩܫ∂}˜ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. J\˜ì
„Ѩܫ∂}=Ú#‰õΩ 'JO`«∞— LO_»∞@ ÖË^Œ∞. J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅ∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å ã¨=Ú„^Œ
[Å"Õ∞ J~Ú#@∞¡, D ã¨∞ÊùiOK«∞#k, – =∞iÜ«Ú W@∞¡ ã¨∞ÊùiOK«∞^•x J#∞Éèí==Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl
''YO_»ÉÏè =#—— `À ‰õÄ_ç# '„^Œ+—ì¨ ÖËHõ 'r=Ù_»∞— ‰õÄ_® ã¨OHõÅÊ=∂„`«"∞Õ . Ѩ~=° ∂`«‡ #∞O_ç "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@
ã¨OHõÅÊ=Ú =∂„`«"Õ∞ L^Œ~ÚOzOk. P `«~°∞"å`«, D ''„áê}∞Å Ü≥ÚHõ¯, =∞iÜ«Ú ã¨∂~°∞ºx
548
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ü≥ÚHõ¯—— ^≥·#Ok# „H˜Ü«∞ÅKÕ 'HÍÅ=Ú— qã¨Îi™ÈÎOk. „Hõ=∞OQÍ P HÍÅ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz D
[QÆ„^Œ∂Ѩ=∞O`å q™êÎ~°O á⁄O^Œ∞`ÀOk.
HÍ|\˜ì ~å=∂! D „ѨѨOK«=∞O`å ã¨OHõÅÊ~°∂Ѩ"Õ∞. =∞<ÀqHÍ~°=ÚÅ∞, ~åQÆ^Õfi+¨=$`«∞ÎÅ∞,
"å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# `«k`«~° q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ – W=hfl ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞. Hõ#∞Hõ, h=Ù xifiHõÅÊ
(qHõÅÊ=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì) ã¨=∂kè (=∂#ã≤Hõ ã¨∞ã≤÷~°`«) #∞ P„â◊~ÚOK«∞. J#QÍ, ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ
P=Å QÆÅ ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú——#∞ JÉèíºã≤ã¨∂Î-P™êfikã¨∂Î LO_»∞. ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞JkèQÆq∞Oz#
"å_»"≥· LO_»∞. J@∞¡ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ `«ºl¿ãÎ WѨC_Õ, WHõ¯_Õ, W^ŒO`å W@∞¡ LO@∂ LO_»QÍ<Õ
h=٠Ѩ~°=∞âßOux á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
❖❖❖
4. hÔHHõ¯_ç |O^èŒO? x^Œ∞~°ÖË!
J*Ï˝x `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=â◊O KÕ`«<Õ "≥∂Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝xHÀ, ... "≥∂ǨÏ"Õ∞
LO_»@O ÖË^Œ∞. PǨñ! JA˝_»∞, <åâ◊~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=Ú, ÉèÏ=<å#∞
ã¨~°}=Ú, J#∞Hõ∆} Ѩi}Ï=∞Ü«Ú`«=Ú JQÆ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^•xx =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊO
KÕ`« QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. „ÉèÏOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : F „|Ǩχq^Œfi~å! D P`«‡ =∞Ǩ"≥∂ǨÏ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ã¨O™ê~° „Éèí=∞#∞ ^Õx =Å#
á⁄O^Œ∞`ÀOk? ''#â◊fi~°=Ú——,✺ JQÆ∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ HõÅÊ# KÕã¨∞Î#fl^≥=~°∞? x`åº`«‡ KÕ™ÈÎO^•?
ÖËHõ #â◊fi~å`«‡ KÕ™ÈÎO^•? [QÆ`åÊ~°=㨺=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk x`åº`«‡Ü«∂! #â◊fi~å`«‡Ü«∂?
JǨÏOHÍ~°=∂?
''x`åº`«‡ KÕ™ÈÎOk—— J#\ÏxH˜ gÅ∞ ÖË^Œ∞. J\Ï¡ JO>Ë ã¨OHõÅÊ=Ú`ÀÉÏ@∞ Jn #tOKåe.
JѨC_»∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ x`«º`åfixH˜ Ǩx HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•!
WHõ ''#â◊fi~å`«‡ `«# ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ `«##∞ ~°zOK«∞H˘O\’Ok—— Jx Z\Ï¡ JO\Ï=Ú? J\Ï¡
JO>Ë, P`«‡#∞ =∞~˘Hõ>^Ë À =zÛ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#fl@∞¡ J=Ù`«∞Ok Hõ^•? Jk ‰õÄ_® "Õ^"Œ åHõº=ÚʼnõΩ
ã¨iáÈ^Œ∞. ã¨OHõeÊ`«=∞QÆ∞ #â◊fi~å`«‡ [_»=∂? KÕ`«#=∂? '[_»=Ú— Jx JO>Ë, Jk z^•`«‡`À
SHõºO Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞`ÀOk? 'KÕ`«#=Ú— JO^•=∂? z^Œfiã¨∞Î=Ù x„+≤¯Ü«∞=Ú Hõ^•! Jk Z\Ï¡
ã¨OHõeÊã¨∞OÎ k?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Ѩ~°=∂`«‡ 'JǨÏO— J#∞ J#∞Éèí=~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞H˘x D
ã¨~°fi„áê}∞ÅO^Œ∞ LO_çL<åfl_»∞. ÉÏÅ∞_»∞ ^ŒÜ«∞º=ÚÅ#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ HõeÊOK«∞H˘x "å\˜x
ÉÏǨϺ=Ú# K«∂™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? J>Ë¡ P Ѩ~°=∂`«‡ D #â◊fi~°–ã¨OHõÖÏÊ`«‡‰õΩÅQÆ∞ „áê}∞Å#∞
✺
#â◊fi~°=Ú : U Hõ∆}=Ú#O^Œ∞#∂ xÅHõ_»ÜÕ∞ ÖË#\˜ìk† ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∂~°∞ʉõΩ Ö’#QÆ∞#\˜ìk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 549
q∞^䕺 ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ<Õ HõeÊOK«∞H˘x ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. ''XˆH Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ JO`«Ü«Ú ã≤÷~°
Ѩ_çÜ«Ú#flk—— J#∞#k xifi"å^•Oâ◊=Ú. WHõ ''JǨÏOHÍ~°=Ú—— J#|_»∞#k "Õ~˘Hõ\ ˜ Z\Ï¡
ZHõ¯_» LO@∞Ok? "åã¨Î"åxH˜ Ѩ~°=∂`«‡ ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«∞_»∞. ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞
'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#∞#^Õ ÖË^Œ∞. J`«_»∞ ã¨~°fi^• JYO_»∞_Õ. HÍx =∞O_»∞>ˇO_»Ö’ =∞$QÆ`«$+¨‚
Hõ#|_»∞#@∞¡, ã¨fi`«Ç¨QÍ U=∂„`«O ÖË#\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú „ÉèÏOuKÕ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. Uk „ÉèÏOu
=∂„`«"Õ∞ J~Ú L#fl^À J\˜ì^•xx ''Wk Jã¨`«º"Õ∞ Hõ^•!—— J<Õ ^Œ$+≤ìKÕ ^Œi≈OK«@"Õ∞ *Ï˝#O.
Jx`«º"≥∞ÿ# ^•xÖ’ x`åº`Õ‡ ^•y L#flk. x`åº`«‡Ö’<Õ Jx`«º"≥∞ÿ#k Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
[Å=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ '`«~°OQÆ=Ú— ~°∂Ѩ=Ú# =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•!
''P`å‡<å`«‡#=∂„t`«º, ã¨∞Êù~°`«º`«ó Ü«∞^ä• JO|™ê——
''D P`«‡ `«##∞ `å<Õ (=∞#ã¨∞û ~°∂Ѩ=Ú#) P„â◊~ÚOz#^≥·, J@∞ÃÑ· `å<Õ HÍ~°º~°∂Ѩ=∞QÆ∞,
(As an Eventuality) D [QÆ`«∞ÎQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk—— Jx "Õ∞=Ú D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åflO. Hõ#∞Hõ F q*Ï˝#Yh! ~å=∞K«O„^•! Jã¨kfi+¨Ü«∞=Ú, (that which is not infact
true) QÆ∞iOz# „ÉèÏOux h=Ù `«ºlOK«∞. WHõ JǨÏOHÍ~°=Ú q+¨Ü∂ « xH˜ =¿ãÎ ...... *Ï„QÆ^ÇŒ Ϩ OHÍ~°O
ã¨fiѨflOÖ’ ÖË^Œ∞. ã¨fiáêflǨÏOHÍ~°O ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ JǨÏOHÍ~°O ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖË^Œ∞. ã¨fi`«Ç¨QÍ
ÖË#\˜ì D JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ K«∂z, ''JÜ≥∂º! nxx <Õ#∞ Z\Ï¡ `˘ÅyOK«∞HÀ"åe?—— J<Õ „Éè=í ∂`«‡Hõ
"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=Ú J#=ã¨~°O. Jã¨`«º=Ú#∞ Jã¨`«º=ÚQÍ<Õ ^Œi≈OK«∞. ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú, P#O^Œ
=∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ 'ã¨=∞ºH±^~Œ ≈° #=Ú— (Perception of Equality in all) <Õ P„â◊~ÚOK«∞. J\˜ì ã¨=∞ºH±ãu÷≤ ÜÕ∞
Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
J*Ï˝#~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# |∞kúKÕ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ P`«‡`«`«Î fi qKå~°} KÕÜ«∞@"Õ∞
Lz`«O. Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù QÆ∞iOz „Ѩܫ∞`«fl=Ú, J#QÍ,''D <å JǨÏOHÍ~°=Ú `˘ÅyOK«∞H˘O\Ï#∞——
J<Õ Jaèx"Õâ◊=Ú Lz`«O HÍ^Œ∞.
J|^Àú |^Œú W`«∞ºHÍÎ fi H˜O â’K«ã≤ =Ú^è≥·=Ç≤Ï?
J#O`«ã¨º P`«‡`«`«Î fi㨺 H˜O, Hõ^äŒO, ˆH# |^Œúº`Õ?
F ~å=∞K«O„^•! F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! g∞Ö’ U XHõ¯~°∞ |^Œ∞úÅ∞ HÍ<ÕHÍ~°∞. =∞i g∞~°∞ ''<Õ#∞
|^Œ∞ú_»#∞. q=ÚH˜Î ZѨÊ\˜H˜?—— Jx `«ÅK«∞K«∂ ZO^Œ∞‰õΩ J#=ã¨~°OQÍ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl~°∞? g∞
JO^Œi "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•! J#O`«=∞QÆ∞ P`«‡ Z=xKÕ Z@∞¡ |OkèOѨ|_»QÆÅ^Œ∞?
PǨñ! ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ÉèË^•ÉèË^Œ=ÚÅ QÆ∂iÛ# „ÉèÏOu HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk.
`˘ÅQÆ=Åã≤Ok „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞. „ÉèÏOu `˘ÅQÆQÍ<Õ, WHõ |O^èŒ"Õ∞q∞\˜? =ÚH˜Î Uq∞\˜? P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ "åã¨Î"åxH˜ D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. Jk ^ÕǨÏ~°Ç≤Ï`«"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, ^ÕǨÏ=Ú`À ‰õÄ_ç
Ü«Ú#fl@∞¡ HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk. D ^ÕǨÏ=Ú zè<åflaè#fl=∞==K«∞Û QÍHõ! P`«‡‰õΩ =KÕÛ Ç¨x Ug∞
LO_»^Œ∞. ÉèË^• ÉèË^Œ=ÚÅ∞, `«k`«~° qHÍ~°=ÚÅ∞ D â◊s~°=Ú#ˆH QÍx, P`«‡‰õΩ LO_»=Ù. D
550
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^ÕǨÏ=Ú #tOK«=K«∞Û. ÖËHõ, J<ÕHõ QÍÜ«∞=ÚÅKÕ, ѨÙO_»¡KÕ xO_çáÈ=K«∞Û. ZO`À |ÅO ѨÙOAHÀ
=K«∞Û. ÖËHõ H©}∆ O˜ K«=K«∞Û. W=hfl P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#"Õ HÍ=Ù. HõO™êe (ÖËHõ =„_»Oy) LѨÜ∂≥ yOKÕ
H˘eq∞=^ŒÌ LO_Õ `ÀÅ∞uuÎ ziyáÈ=@O [iy`Õ JO^Œe "åÜ«Ú=Ù‰õΩ U"≥∞<ÿ å Ǩx HõÅ∞QÆ∞`«∞O^•?
ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ QÀ_»ÃÑ· Ѩ_»∞K«∞#flѨC_»∞, P QÀ_» <ÕʼnõÄÅ@O [iy`Õ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞
áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl^Õ=ÚO@∞Ok? D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯, =∞iÜ«Ú D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ –
q<åâ◊#=ÚÅKÕ „^Œ+¨ìÅQÆ∞ =∞#‰õΩ =KÕÛ Ç¨xQÍx, ֒Ѩ=ÚQÍx Ug∞ LO_»^Œ∞. ''<Õ#∞ â◊s~°=Ú
HõO>Ë qÖHõ∆} ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HõÅ"å_»#∞. J\˜ì <å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ D â◊s~å^Œ∞Å=Å#,
`«k`«~° ÉèÏ"å^Œ∞Å=Å# HõeˆQ =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÖËq∞ LO\Ï~Ú?—— JxÜÕ∞ =∞#O ÉèÏqOKåe. F
~å=∂! ''^ÕǨÏ=Ú–P`«‡—— D Ô~O_çO\˜H© ã¨O|O^èŒ=Ú ''"Õ∞Ѷ¨∞=Ú – PHÍâ◊=Ú—— Å ã¨O|O^èŒ=Ú
=O\˜k =∂„`«"Õ∞. D [QÆ„^Œ∂Ѩ=∞O`å =∞#¿ãû. =∞<À~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ JO`«s¡#â◊H˜Î
z^•`«‡ÜÕ∞. P z^•`«‡ =∞#ã¨∞û HõO>Ë ‰õÄ_® Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k. Jk Z#fl\˜H© #tOKÕk HÍ^Œ∞.
„Ѩ*Ï˝ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ [##–<åâ◊<åk qHÍ~°=ÚÅ∞ LO_»=Ù. Jk ZK«Û\˜H© áÈ^Œ∞. ZHõ¯_ç
#∞O_ç ~å^Œ∞. ''P`«‡—— ã¨~°fi"Õà◊Å Jq<åt J~ÚLO_»QÍ, WHõ D ^ÕǨ^Œ∞Å q<åâ◊=Ú#‰õΩ
ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ód`«∞ÅO HÍ"åe? XHõ "Õ∞Ѷ¨∞O #t¿ãÎ, ^•xx `å‰õΩK«∞#fl "åÜ«Ú=Ù U=∞ø`«∞Ok?
N ~å=Ú_»∞ : =∞~˘Hõ "Õ∞Ѷ¨∞=Ú#∞ `å‰õΩ`«∞Ok. ÖË^•, PHÍâ◊=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : JO`ÕQÍx, "Õ∞Ѷ¨∞=Ú #tOz#O`«=∂„`«O KÕ`«, ^•xx `å‰õΩK«∞#fl "åÜ«Ú=Ù
#tOK«^Œ∞ Hõ^•! D ^ÕǨÏ=Ú #tOK«@O [iy#ѨC_»∞ |^•ú`«‡ =∞~˘Hõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
'=ÚHÍÎ`«‡— J~Ú`Õ Ñ¨~°=∞Ѩ^Œ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. WO^Œ∞Ö’ ^Œ∞ódOK«=Åã≤# q+¨Ü«∞"Õ∞=Ú#flk?
D ã¨O™ê~°OÖ’ Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î<Õ LO@∞#fl\˜ì r=Ùx =∞#¿ãû âßâ◊fi`«"≥∞ÿ LO@∂ LO@∞O>Ë, WHõ,
P`«‡ q+¨Ü«∞O "Õ~°∞QÍ K≥áêÊÖÏ?
<åâ◊#Éèí∂`«=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ Jq<åtÜ«∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ L#fl ã¨OÉO^èŒO, ‰õΩO_» |^Œ~°
<åºÜ«∞=Ú =O\˜k.
XHõ ‰õΩO_»Ö’ XHõ ѶŨ =Ú =Ù#flk. U^À „Ѩ=∂^Œ=âß`«∞Î P ‰õΩO_»z\˜á¡ È~ÚOk. JO`«=∂„`«O
KÕ`« Ѷ¨Å=Ú #tã¨∞ÎO^•? â◊s~°=Ú #tOz#ѨC_»∞ D r"å`«‡ z`åÎHÍâ◊=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
J\Ï¡ˆQ, Ѩye#ѨC_»∞ ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊=Ú U=∞ø`ÀOk? ‰õΩO_»Ö’ѨÅ, ‰õΩO_» |Ü«∞@ ‰õÄ_®
L#fl\˜ì =∞ǨHÍâ◊=Ú`À b#=∞QÆ∞K«∞#flkHõ^•! Jã¨Å∞, ''‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊=Ú ‰õΩO_» ѨQÆ∞Å∞@KÕ
ÉÏǨºHÍâ◊=Ú# b#=∞QÆ∞@—— J#∞#k =∂„`«O ZHõ¯_»∞#flk? PHÍâ◊=∞O`å ã¨~°fi^• JYO_»OQÍ
LO_ç L#flkHõ^•! z`«=Î Ú ‰õÄ_® Hõ~∆ ÚOz#ѨC_»∞ D r=Ù_»∞ JYO_»∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. =∞ǨHÍâ◊
ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞QÍ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
D „áê}∞Å Ü≥ÚHõ¯ =∞<À=∞Ü«∞^ÕǨÏ=Ú '=∞$`«∞º=Ù— J<Õ =GO HõѨCH˘x '^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅ∞—
J<Õ „Ѩ^Õâ◊=Ú ÅO^Œ∞ ^•QÆ∞H˘#∞K«∞#flk. P`«‡ =ã¨∞Î=Ù‰õΩ z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# ~°OQÆ∞Å#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 551
ѨÓÜ«ÚK«∞#flk. W\˜ì "≥∂ã¨Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û QÆ∞iOz h=Ù `«Ñ≤OK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? WHõ
=∞~°}=Ú =∂>Ëq∞@O\Ï"å? áêѨO J<ÕHõ QÆ$ǨÏ=º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ# D r=Ù_»∞
JOu=∞âßfi㨠ã¨∂z`«=∞QÆ∞ =∞~°}=Ú=~°‰õΩ 'P`«‡— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’, ZO`«\ ˜^À Z~°∞QÆHõÜÕ∞
LO@∞<åfl_»∞. `«#ÃÑ· `«#Hˆ ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ –J=QÍǨÏ# ÖˉΩõ O_»∞@KÕ J<ÕHõ „Éè=í ∞ʼnõΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
P`«‡ =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_»∞@ÜÕ∞ =∞~°}=Ú. P`«‡#∞ Z~°∞QÆ#\˜ì =¸~°∞ö_»∞ =∂„`«"Õ∞ ''JÜ≥∂º! <Õ#∞
K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞—— J<Õ ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú á⁄Ok '=∞~°}=Ú— J#∞^•xx QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. P`«‡ÜÕ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆey# h‰õΩQÍx, <å‰õΩQÍx, =∞iOÔH=fiiH˜QÍx =∞~°}=∞<Õ^Õn ÖË^Œ∞. =∞#=∞O`å
J=∞$`å#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞. x`«º`«fi=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú =∞# ã¨Ç¨Ï[ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~ÚL#flk.
=∞iHõ =∞~°}=Ú QÆ∞iOz ÉèíÜ«∞"≥∞O^Œ∞‰õΩ? D =∞~°}=∞#∞#k r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèí=ÚQÍx,
JO`«=ÚQÍx HÍ^Œ∞. Ö’HõOÖ’ Z=Ô~·<å ''<Õ#∞ ÖˉõΩO_® áÈ=ÙK«∞<åfl#∞—— J#∞ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞
K«∞<åfl~å? J\˜ìk Z=~°∂ QÍOK«∞@ÖË^Œ∞. *Ï˝x `«# Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°=Ú `˘Åy#ѨÙ_»∞ 'ã¨fiã¨`«Î— (Self
State with the sense - "I exist") #∞ J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ J`«xH˜ =∞~°}Ï#∞Éèí=O ÖË^Œ∞.
"åã¨#Å`À ‰õÄ_ç# J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û [#‡Å#∞, =∞$`«∞º=ÙÅ#∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ á⁄O^Œ∞K«∂,
J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ L#flk. Hõ#∞Hõ, '=∞~°}=Ú—-J`«x q+¨Ü«∞OÖ’-=∞~˘Hõ ^ÕǨÏ=Ú#ÔH· '<åOk—
ѨÅ∞‰õΩ@ÜÕ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
Ô~Hõ¯Å∞ =zÛ# `«~°∞"å`« ѨH˜∆ QÆ∂\˜Ö’ WHõ LO_»^Œ∞Hõ^•! J\Ï¡ˆQ h=Ù D '"åã¨#Å∞— J#∞
QÆ∂\˜x `«ºlOz"Õ~Ú. =∞#óâ◊HÜ Î˜ ∞Õ W+¨–ì J~Ú+¨ì =ã¨∞=Î ÙÅO^Œ∞, ~åQÆ–^Õfi+¨=ÚÅ∞ Hõey LO@∞#flk.
`«^•Ìfi~å |O^èŒ=Ú# `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#flk. ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ, =∞#ã¨∞û „ÉèÏOu KÕ`«<Õ D 'HõÅÊ#—
JO`å =º~°O÷ QÍ KÕã∞¨ H˘O\’Ok. Wk Jq^•º~°∂Ѩ"∞Õ Hõ^•! HÍ|\˜ì D =∞#ã¨∞û#∞ #tOѨ*Ü Ë ∞« @O
ã¨∞Y„Ѩ^ŒO. Wk Jaè=$kú á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ ^Œ∞óY"Õ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
'=∞#ã¨∞û =$kú á⁄O^Œ∞@— J#QÍ Jq"ÕHõ=Ú Ñ¨i_è»qÅ∞¡@ÜÕ∞.
N ~å=Ú_»∞ : D =∞#ã¨∞û x~°O`«~°O `«∞K«Ûù`«fiO, =∞e#`«fiO P„â◊~Ú™ÈÎO^Õ? ZO^Œ∞KÕ`«? nxx
x~ÀkèOK«@O Z\Ï¡?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : `«`«Î fi*Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯ 'JÅÊ`«fi=Ú— KÕ`«<Õ D =∞#ã¨∞û q∞^䕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì D
[QÆ`∞« #Î ∞ qã¨iÎ OѨ*™Ë ÈÎOk. =∞OK«∞`À#∞, "Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ`À#∞ HõÑʨ |_ç#ѨC_»∞ PHÍâ◊=Ú =∞e#"≥∞#ÿ @∞¡
Hõ#|_»∞`«∞Ok. HÍx, "åã¨Î"åxH˜ PHÍâ◊=Ú ã¨~°fi^• x~°‡Å"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ ã¨fiK«Ûù"Õ∞
J~Ú#\˜ì PHÍâ◊=Ú =∞e#"≥Ú#~°ÛQÆeˆQk Uk L#flk K≥ѨC? WHõ D =∞OK«∞, "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞
JO\Ï"å .... J=hfl =ã¨∂Î, áÈ`«∂ LO\Ï~Ú. JO`«=∂„`«OKÕ`« Jq PHÍâ◊=Ú#∞ `åHõÖË=Ù,
=∂~°ÛÖË=Ù Hõ^•! „ÉèÏOuKÕ`«<Õ h =∞#ã¨∞û ''<Õ#∞ ã¨Ç¨Ï[OQÍ `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#^•##∞. =∞e#"≥∞ÿ#
^•##∞—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞#flk. Jk U=∂„`«O "åã¨Î=O HÍ^Œ∞.
❖
552
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∂#ã≤Hõ â◊H˜ÎÜÕ∞ n~°…ã¨fiѨfl=Ú =O\˜ q∞^䕺~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ^≥· fiz„`«º=∞O`«\ ˜h
ã¨`º« "≥∞#ÿ ^•x=Öˇ HõÅÊ# KÕÜÚ« K«∞#flk. XHõ z#fl ^Œ$ëêìO`«=Ú q#∞. XHõx HõO\˜H˜ 'uq∞~°–~ÀQÆ=Ú—
(a disease that leads to constant movement of eye-lids) J<Õ "åºkè =zÛ#^Œ#∞HÀ ...
JѨC_®`«_»∞ PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»∞ K«O„^Œ∞Å#∞, Ô~O_»∞ ã¨∂~°∞ºÅ#∞ K«∂™êÎ_»∞.
1) Ô~O_»∞ K«O„^Œ∞Å∞ Hõ#|_»∞@‰õΩ HÍ~°}O? K«O„^Œ∞_®? HÍ^Œ∞Hõ^•! HõO\˜Ü≥ÚHõ¯ ^À+¨"Õ∞
J@∞¡ Hõ#|_»∞@‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
2) ~Ô O_»=k ^Œ$+≤^ì À+¨=Ú#∞ P„â◊~ÚOz L#flѨÊ\˜ ÉèÏ=<å=∂„`«"z·≥ „`«º"Õ∞ Hõ^•! JO`ÕHÍx,
ã¨`«ºO HÍ^Œ∞ Hõ^•!
=∂#ã≤Hõ â◊H˜ÎÜÕ∞ [QÆ`«∞ÎÜ≥ÚHõ¯ PHÍ~°=Ú#∞ ÉèÏ=<å=∂„`«OQÍ QÍOK«∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ D
[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Hõ~ΰ $`«fi=Ú#∞ =∞#ã¨∞ûˆH PáêkOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. Ô~O_»∞ K«O„^Œ∞Å∞ Hõ#|_»∞@‰õΩ
K«O„^Œ∞_»∞ HÍ~°}O HÍ#@∞¡ D [QÆ`«∞ÎÅ ã≤÷uH˜ P`«‡HÍ~°}O HÍ^Œ∞. ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® HÍ~°}O
HÍ^Œ∞. L#fl^ŒO`å „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ =∞<À~å[º=ÚÖ’<Õ L#flk.
F ~å=∂! ã¨∂~°∞º_»∞ `«# fHõ∆‚ H˜~°}ÏÅ`À =∞OK«∞#∞ HõiyOz"Õ™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? h=Ù‰õÄ_®
P`«‡qKå~°}KÕ =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ #tOѨKÕ~Ú. `«`«Î fiqKå~°}KÕ z`«Î=Ú ÅÜ«∞OHÍQÍ,
''x~°‡ÖÏHÍâ◊O—— ÖÏQÍ P`«‡™êH∆Í`å¯~°O `«Ñ¨ÊHõ ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. F ã¨~°fiã¨aè‰õΩÖÏ~å P`«‡`«`«Î fi=Ú
Z~°∞QÆHõáÈÜ«∂~å .... J<ÕHõ J#~°÷=ÚÅ∞ HõeyOK«QÆÅ Jq^Œº ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# [#‡Å‰õΩ, J<ÕHõ
~°Hõ=ÚÖˇ·# „|Ǩ‡O_»=ÚÅ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ HÍ~°}O HÍQÆÅ^Œ∞.
D =∞#ã¨∞û P`«‡#∞ P„â◊~ÚOK«@O [~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ `«##∞ `å<Õ q"ÕHõ – "≥·~åQƺ=ÚÅKÕ
<åâ◊#=Ú KÕã¨∞H˘O\’Ok. JO^Œ∞ˆH Hõ=ÙÅ∞, ''=∞#ã¨∞û P`«‡#∞ ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î#flѨC_»∞ ã¨fiã¨OǨ~°
<å@Hõ áê„`« ^èŒiOz #$`«ºO KÕ™ÈÎOk—— Jx =i‚ã¨∂Î LO\Ï~°∞. `«#Ü≥ÚHõ¯ <åâ◊#=Ú H˘~°ˆH Wk
P`«‡#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. P`«‡ „áêÑ≤ÎOK«#O`«HÍÅO `«# <åâ◊#=Ú Z\Ï¡ ™ê^茺"≥∂ `å<Õ
Z~°∞QÆÖËHõáÈ`ÀOk. ^Œ∞~°∞ƒkúHõÅ"å_»∞ `å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl ã¨OHõ@=ÚʼnõΩ, ^Ò~°ƒÅº=ÚʼnõΩ `å<Õ
HÍ~°}O Jx Z~°∞QÆÖ_Ë ∞» K«∂Kå"å? Wk ‰õÄ_® J\˜^ì .Õ U q"Õ‰Ωõ Öˇ`· Õ =∞<À<åâ◊#=Ú#∞ "åOzèOK«∞
K«∞<åfl~À, J\˜ì"åi Jcè+¨ì=Ú#∞ D =∞#ã¨∞û `«Ñ¨ÊHõ, ã¨OHõÅÊ|Å=Ú#∞ J#∞ã¨iOz, ã≤kúOѨ
KÕ™ÈÎOk. HÍ|\˜ì D =∞#ã¨∞û P`«‡Ü≥ÚHõ¯ WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOKÕ „Ѩ=iΙÈÎO^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. P`«‡‰õΩ
WK«ÛùQÆÅ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«@OÖ’ D =∞#ã¨∞û‰õΩ ˆH¡â◊"Õ∞g∞ LO_»^Œ∞. q"ÕHõ=Ú, L`«Î=∞
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ QÆÅ z`«Î=Ú `«# Ü≥ÚHõ¯ q"ÕHõ|Å=Ú#∞ J#∞ã¨iOz W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨~°fiã¨OHõÅÊ
qHõÅÊ=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õ™ÈÎOk. Pâ◊Åxfl\˜h =^ŒÅ∞K«∞#flk. JѨC_çHõ ã¨ÇϨ [OQÍ<Õ „|Ǩ‡HÍ~°=$uÎ
Hõey LO\’Ok.
=∞#ã¨∞û Å~ÚOz#ѨC_»∞ Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 553
''=∞#ã¨∞ûHõ<åfl =ÚO^Õ ã¨fiã¨`ãΫ fi¨ ~°∂ѨÙ_»<·≥ <Õ#∞ LO_»<Õ L<åfl#∞—— J#∞ Z~°∞Hõ, J\˜ì Z~°∞Hõ`À
‰õÄ_ç# ã¨∞ã≤÷~°ã≤÷uÜÕ∞ '=∞<À<åâ◊#=Ú— J<Õ â◊|Ì=ÚKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk, L^ÕÌtOK«|_»∞`ÀOk
‰õÄ_®! =∞#ã¨∞û Hõ<åfl (PÖ’K«#Å Hõ<åfl) P ''PÖ’K«#Å∞ KÕÜ«ÚK«∞#fl"å_»∞—— =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ<Õ
LO_®e Hõ^•! J`«_Õ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ LxH˜H˜ `å~å¯}O. J`«x QÆ∞iOz# =∞##"Õ∞ ''P`À‡áêã¨#-
"≥∂Hõ∆ã≤÷u ‰õÄ_®——.
J\˜ì "≥∂Hõ∆ã≤÷uÖ’ ^Œ∞óY=ÚÅhfl â◊q∞OK«∞K«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ F ~åѶ¨∞"å! J\˜ì =∞<À<åâ◊#=Ú
H˘~°ˆH h=Ù „Ѩܫ∞uflOKåe. JO`ÕQÍx.... =∞<Àqã¨Î $u, qã¨Î~°}– H˘~°‰õΩ h „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
=º~°÷O KÕã¨∞HÀ~å^Œ∞ ã¨∞=∂! ã¨O™ê~°=∞<Õ Ñ¶¨∞’~å~°}ºO q∞H˜¯e ^Œ@ì"≥∞ÿ#k. D J~°}ºOÖ’ 'ã¨∞Y
– ^Œ∞óY=ÚÅ∞— J<Õ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# =$Hõ∆=ÚÅ∞, '=∞$`«∞º=Ù— J<Õ H˘O_»zÅ∞= x=ã≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
D J~°}º=Ú#‰õΩ Jq"ÕHõ=Ú`À ‰õÄ_ç# =∞#¿ãû „ѨÉèí∞=Ù. Jxfl qѨ`«∞ÎʼnõΩ Jq"ÕHõ"Õ∞ ¿ÇÏ`«∞=Ù.
Hõ#∞Hõ *ÏQÆ~°∂‰õΩ_»"≥· LO_®e ã¨∞=∂!
❖❖❖
554
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
IX. =∞¿ÇÏO„^Œ*ÏÅO
ѨiK«Ü∞« =Ú
1. z`«Î q<åºã¨=Ú – [QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! WHõ =∞#O `˘q∞‡^Œ= ~ÀA qKå~°}Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`å~Ú K«∂Kå~å? Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ D z`«Î=Ú
„ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿ, „Hõ=∞OQÍ q™êÎ~°=∞QÆ∞K«∞#flk. Jk JÅÊHÍÅOÖ’ „ǨÏã¨fi=Ú#∞ n~°…OQÍ#∞, n~°…=Ú#∞
„ǨÏã¨fiOQÍ#∞ KÕã"≤ Ü Õ Ú« K«∞#flk. `«# ~°∂Ѩ=Ú#∞ J#º=ÚQÍ#∞, J#º"≥∞#ÿ ^•xx `«# ~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞
XHõ¯ Hõ∆}OÖ’ =∂iÛ"ÕÜ«ÚK«∞#flk. P`«‡#∞ 'J<å`«‡— QÍ#∞, 'J<å`«‡— #∞ P`«‡QÍ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞
K«∞#flk. D z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ "≥·z„`«º=Ú, K«=∞`å¯~°=Ú JO`«\ ˜k. Jk `å#∞ K«∂_»x =ã¨∞Î=Ù#∞
‰õÄ_® `«# ÉèÏ=#KÕ J`«ºO`« Ѷ¨∞hÉèí∂`«=ÚQÍ á⁄Ok J#∞ÉèíqOK«QÆÅ^Œ∞.
„|Ǩχ K≥·`«#º=Ú#∞O_ç qHÍã¨=Ú á⁄Ok# D =∞#ã¨∞û XHõ¯ xq∞+¨OÖ’ J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=Ú
Å#∞ xi‡OK«∞K«∂, =∞~°Å q<åâ◊#"≥Ú#~°ÛQÆÅ^Œ∞. ~åѶ¨∞"å! ™ê÷=~°[OQÆ=∞=ÚÅ`À (Non-moving,
moving) ‰õÄ_ç# D ^Œ$â◊º=∂# „ѨѨOK«=∞O`å ‰õÄ_® z`«Î=Ú#∞O_Õ Pq~°ƒùq™ÈÎOk ã¨∞=∂!
J@∞¡ Pq~°ƒùqOz ^Õâ◊–HÍÅ–„H˜Ü«∂ â◊‰õΩÎÅKÕ ã¨~°fi^• ѨÓ~°‚"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk. XHõ #@∞_»∞ J<ÕHõ
"Õ+¨=ÚÅ∞ "ÕÜ«ÚK«∞#fl@∞¡ D =∞#ã¨∞û `«# K«OK«Å`«fiHÍ~°}OQÍ ZšѨC_»∞ ÉèÏ=<å â◊H˜ÎKÕ
ã¨`º« =Ú#∞ 'q∞^二 — QÍ#∞, 'q∞^二 — #∞ ã¨`º« =ÚQÍ#∞ KÕã"≤ Ü
Õ ∞« QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`Àáêi˚`"« ∞≥ #ÿ
J<ÕHõ ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOz J#∞Éèíq™ÈÎOk. Jk ^Õxx ã¨∞Y=ÚQÍ ÉèÏq¿ãÎ Jk ã¨∞Y=Ú
QÍ#∞, ^Õxx ^Œ∞óYOQÍ ÉèÏq¿ãÎ Jk ^Œ∞óY=ÚQÍ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞O_»∞@ QÆ=∞<å~°›O. „áêÑ≤ÎOz#
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ZѨC_»∞ Uq^èŒOQÍ ('J#∞‰õÄÅO— J<À, ÖËHõ '„Ѩu‰õÄÅO— J<À)
„QÆÇ≤Ïã¨∞ÎO^À, JѨC_»∞ D HÍà◊√§–KÕ`«∞Å∞–K≥=ÙÅ∞ ...."≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∂Åhfl J>Ë¡ „Ѩ=$`«ÎO
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. ''Wk ã¨∞Y~°∂Ѩ Ѷ¨Å=Ú–Wk ^Œ∞óY~°∂Ѩ Ѷ¨Å=Ú—— Jx U „H˜Ü«∞#∞ D z`«Î=Ú
ã¨OHõeÊOz PK«iã¨∞ÎO^À, Jk J>Ë¡ Ѩi}u K≥O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Ñ≤Å¡Å∞ WO\˜Ö’ =∞\˜ì`À
J<ÕHõ ÉÁ=∞‡Å∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ ''Wk ~åA–Wk ~å}˜–Wk =∞O„u–Wq Ãã·x‰õΩÅ∞–Wq â◊„`«∞~åAÅ∞
–Wq â◊„`«∞~åAÅ QÆ∞éÏ]Å∞—— ....Jx HõÅÊ#KÕã¨∞H˘x P_»∞H˘O\Ï~°∞ K«∂Kå"å? J^Õq^èŒOQÍ D
=∞#ã¨∞û ‰õÄ_® D D '[QÆ`«∞Η J<Õ qHõÅÊ=ÚÅhfl xi‡OK«∞H˘x „H©_çOK«∞K«∞#flk. J\˜ì „H©_»Ö’<Õ
#=fi@O, U_»fi@O, ã¨∞dOK«@O, ^Œ∞ódOK«@O, QÆifiOK«@O, J==∂#Ѩ_»@O, HÀÑ≤OK«@O...
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiΙÈÎOk. =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ ã¨$[<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# 'ÉÏÅ„H©_»— Ü«∞O^Œ∞ D
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 555
=∞#∞AÅ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞, `«k`«~° ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ =∞\˜ì`À KÕã≤# P@=ã¨∞Î=ÙÅ =Öˇ LO@∞<åfl~Ú.
J\˜ì =∞\˜ì „Ѩu=∞Å =O\˜ `«k`«~° ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞, ''W=hfl ã¨`«º"Õ∞—— J#∞ ã¨`«º`«fi|∞kú z`«Î=ÚKÕ
HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk. HÍx W^ŒO`å q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú L#flk. PǨñ! D z`«Î=Ú Ñ¨^•~°÷=ÚÅxfl\˜
Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ =∂~°∞ÊÅ#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∂, ÉèË^Œ=Ú#∞ „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. ã¨fiѨfl=Ú #O^Œ∞,
ã¨OHõÅÊ=Ú #O^Œ∞, =∞<ÀgkäÜ«∞O^Œ∞ D z`«Î=Ú n~°…HÍÅ=Ú#∞ ã¨fiÅÊOQÍ#∞, J<ÕHõ Ü≥∂[#=ÚÅ
^Œ∂~°O ɡ`«Î_»O`«QÍ#∞ KÕã≤"Õ™ÈÎOk. F ~å=∂! ã¨∂Hõ;|∞kú HõeyÜ«Ú#fl"å_»"≥·, D z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯
z„`«–qz„`« Hõ^äŒ#=∞O`å QÆ=∞xOK«∞K«∂ LO_»∞.
❖
=∞#ã¨∞û Hõ∆}=Ú#∞ HõÅÊOQÍ#∞, HõÅÊ=Ú#∞ Hõ∆}OQÍ#∞ KÕã≤"ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ –
''^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞ =∞#ã¨∞ûKÕ`«<Õ ÉèÏqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì ÉèÏ=#ÜÕ∞ 'J#∞Éèí=O— JQÆ∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`« Jq =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ Jnè#OÖ’<Õ L<åfl~Ú—— Jx qA˝Å∞ K≥ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. D
=∞#ã¨∞û ~°*’QÆ∞}=Ú#∞ JkèHõ=ÚQÍ P„â◊~Úã¨∞Î#flѨC_»∞ f„="≥∞ÿ# HÍ~°ºjÅ`«fi=Ú#∞, `«"≥∂QÆ∞}O
JkèHõOQÍ HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ =∞O^Œ`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. U HÍ~°º=Ú#O^≥·`Õ D =∞#ã¨∞û
JkèHõOQÍ „Ѩã¨iOz LO\’O^À P HÍ~°º=Ú P suQÍ<Õ `«Ñ¨ÊHõ ã≤kú™ÈÎOk. ^ÕxÜ«∞O^≥·`Õ D
=∞#ã¨∞û =∞O^ŒH˘_çQÍ LO@∞O^À, J\˜ì HÍ~°º„Hõ=∞=Ú Hõ+™ì¨ ê^躌 =ÚQÍ#∞, J~Ú+¨=ì ÚQÍ#∞ `ÀK«∞K«∂
LO@∞Ok. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ UHÍ„QÆ`« P`«‡ ã¨O^Œ~≈° <åÜ«Ú`«OQÍ L#fl^•† ... WHõ, ã¨~fi° qÅO|#=Ú
Å#∞ D r=Ù_»∞ `«Ñʨ Hõ JkèQqÆ ∞OK«QÅÆ _»∞. K≥@∞ì#∞O_ç HÍO_»=ÚÅ∞, P‰õΩÅ∞, ѨÓÅ∞, "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl
=ã¨∞Î#fl@∞¡, D „Éèí=∞Å∞, "åº"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞, ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å∞, QÆ=∞<åQÆ=∞#=ÚÅ∞ - W=hfl z`«Î=Ú
#∞O_Õ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~Ú.
''Jyfl—— JO>Ë L+¨‚`«fi"Õ∞ J~Ú L#flk Hõ^•!
'ã¨=Ú„^Œ=Ú— J#QÍ [Å=Ú =∂„`«"Õ∞ Hõ^•!
D qq^èŒ ™êO™êiHõ HÍ~°º„Hõ=∞=∞O`å ã¨OHõÅÊ=ÚÅ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z`«Î"Õ∞ J~Ú L#flk. D
''„^Œ+ì̈ – ^Œ$â◊º=Ú – ^Œ~°≈#=Ú—— ''Hõ~°Î – Hõ~°‡ – Hõ~°}=ÚÅ∞——, ''Éè’HõÎ – Éè’Qƺ=Ú – Éè’QÆ=ÚÅ∞——....
W\˜ì J#~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl D [QÆ`«ÎO`å z`«Î=Ú =∂„`«"Õ∞. =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞. XHõ
HõO™êe PÉèí~°} qâı+¨=Ú K«∂_»‰õΩO_®, ''D #QÆÖ’x |OQÍ~°=Ú Z\˜ìk?—— Jx =∂„`«"Õ∞
K«∂™êÎ_»∞ Hõ^•! q"Õ‰õΩÅ∞ D [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞#flѨC_»∞, ''PǨñ! D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞, D
Ö’Hõ=ÚÅ∞, WO^Œe =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ∞ ... W=hfl z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ q<åºã¨=ÚÖË. z`«Î"Õ∞ W@∞¡
„ѨHõ\ ˜`«O J=Ù`ÀOk—— Jx "å~°∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ =∞~˘Hõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# ã¨OѶ¨∞@# K≥ѨÙ`å#∞. WO^Œ∞Ö’ ''[QÆ„^Œ∂Ѩ=ÚQÍ
HõxÑ≤ã∞¨ #Î fl D WO„^Œ*ÏÅ=∞O`å z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ Jnè#=ÚÖ’<Õ L#flk—— Jx x~°∂Ñ≤OK«|_»∞K«∞#flk.
❖❖❖
556
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. ã¨ÉèÏ=∞^茺OÖ’ =∞¿ÇÏO„^Œ*ÏÅO
D Éèí∂`«ÅOÖ’QÆÅ ''L`«Î~°áêO_»==Ú—— J<Õ ~å[º=Ú#∞ ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞x =Oâ◊=ÚÖ’x
"å_≥·# 'Å=}∞_»∞— J<Õ ~åA áêeã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. J`«x Ü≥ÚHõ¯ â∫~°º=Ú, L^•~°QÆ∞}=Ú,
q#Ü«∞=ÚÅ#∞ WO„^ŒÖ’Hõ"åã¨∞Å∞ ‰õÄ_® "≥∞K«∞ÛH˘O@∂ LO_Õ"å~°∞.
XHõ~ÀA J`«_»∞ ~å[ã¨ÉèíÖ’ ã≤OǨã¨#O Jkè+≤ªOzÜ«Ú<åfl_»∞. U"Õ"À ~å[=º=Ǩ~åÅ∞
x~°fiiÎã¨∂Î L<åfl_»∞. WO`«Ö’ XHõ SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ P ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. "Õ+¨ÉèÏ+¨Å q+¨Ü«∞OÖ’
Q˘Ñ¨Ê P_»O|~°=ÚÅ#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î Å=}=∞Ǩ~åA‰õΩ „Ѩ}Ï=∞O KÕã≤ ''„ѨÉèí∂! `«=∞ J#∞[˝
J~Ú`Õ <å WO„^Œ*ÏÅ q^Œº „Ѩ^Œi≈Oz g∞‰õΩ, g∞ „Ѩ[ʼnõΩ q<À^ŒO Hõey™êÎ#∞—— Jx q#flѨO
KÕã∞¨ H˘<åfl_»∞. JѨÊ\˜Hˆ =ÚYº"≥∞#ÿ ~åK«HÍ~åºÅhfl ѨÓiÎ J~Ú<å~Ú. JHõ¯_ç "å~°O^Œi =∞#ã¨∞ûÅ∞
q<ÀkOKåÅx JaèÅ+≤OKå~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ~å*Ï*Ï˝#∞™ê~°OQÍ WO„^Œ*ÏÅ „Ѩ^Œ~°≈# „áê~°OaèOK«
|_çOk. H˘OK≥=Ú ¿ãѨ٠Jg – Wg K«∂Ñ≤# `«~°∞"å`« P SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ ~å[ã≤OǨã¨#=Ú#‰õΩ
H˘OK«=Ú ^Œ∂~°OÖ’ xÅ|_®¤~°∞. `«# K«OHõ‰õΩ `«yeOzÜ«Ú#fl ã¨OzÖ’Oz XHõ <≥=∞e Ñ≤OKè«O
|Ü«∞@‰õΩ fâß_»∞. Jk J<ÕHõ ~°OQÆ∞Å`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞, Dâ◊fi~° =∂Ü«∞=Öˇ „Éè=í ∞#∞ Q˘Å∞ѨÙK«∞#fl@∞¡
LOk. ~åA Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì Jã¨OHõeÊ`«OQÍ P Ñ≤OKè«=ÚÃÑ· ˆHO„nHõiOK«|_çOk. qq^èŒ HÍO`«∞Å∞
q~°l=Ú‡`«∞#fl P Ñ≤OKè=« Ú#∞ SO„^Œ*ÏʼnõΩ_»∞ QÍeÖ’ z„`«"∞≥ #ÿ q<åºã¨O`À J@∞ W@∞ Táê_»∞.
~åA Hõà◊√§ J<åÖ’z`«OQÍ =¸`«É_®¤~Ú.
❖
JѨC_»∞ XHõ ~“`«∞ (Horse Rider) P ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. J`«x "≥O@ XHõ ѨOK«HõàϺ}
ÅHõ∆}=ÚÅ∞ QÆÅ QÆ∞é]O #_»z=zÛOk. P QÆ∞é]O J`«ºO`« ™œO^Œ~°º=ÚQÍ#∞, âßO`«QÆ∞}=Ú#∞
Hõey#^≥· L#flk.
~“`«∞ : ~å*Ï ! Wk Jâ◊fi=ÚÅxfl\˜Ö’ „âı+¨ª"≥∞ÿ# ѨOK«HõàϺ}˜ – `≥Å¡QÆ∞é]O. |Ǩï„áêg}ºO QÆÅ
D QÆ∞é]O "åÜ«Ú"ÕQOÆ `À Ѩ~∞° QÔ `«QÎ ÅÆ ^Œ∞. =∂ „ѨÉ∞íè =Ù nxx g∞ HÀã¨O ѨOÑ≤OKå~°∞. =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ
ã¨=∞iÊOK«|_ç#ѨC_»∞ J\˜ì Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ =∞iO`« â’aèÅ∞¡`å~Ú Hõ^•!
SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ : B#∞ „ѨÉ∂íè ! g∞s Jâ◊fi=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤Ï¿ãÎ ã¨∂~°ºÉèQí "Æ å#∞xÖÏQÍ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊O
`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞`å~°∞. Éèí∂q∞ÃÑ·H˜ qKÕÛã≤# WO„^ŒÉèíQÆ"å#∞xÖÏQÍ g∞~°∞ D QÆ∞é]=Ú ÃÑ· H˘O`«¿ãѨÙ
™êfis K≥Ü«∞ºO_ç. nxx g∞ H˘~°ˆH fã¨∞H˘KåÛO!
~åA P QÆ∞é]=Ú#∞ K«∂z, ^•x ™œO^Œ~°º=Ú#‰õΩ ZO`À Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞_≥·<å_»∞.
❖
J<åÖ’z`«OQÍ Hõà◊√§=¸ã¨∞‰õΩ#fl P ~åA WO`«Ö’<Õ XHõ¯ Hõ∆}OÖ’ qz„`«"≥∞ÿ# PHõ$u
HõÅ"å_»Ü«∂º_»∞. QÀ_» g∞^Œ z`«Î~°∞=ÙÖ’ edOK«|_ç# ѨÙ~°∞+¨µx Ü≥ÚHõ¯ `≥~°zÜ«Ú#fl Hõ#∞flÅ∞=Öˇ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 557
`«^ÕHõ^Œ$+≤ì`À J=Ö’H˜OK«™êQÍ_»∞. J\Ï¡ˆQ H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ∞ LO_ç <≥=∞‡kQÍ Hõ#∞Å∞ =¸ã¨∞H˘<åfl_»∞.
ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx LO_çÜÕ∞ KÕëêì~°Ç≤Ï`«∞_≥·Ü«∂º_»∞. XHõ ~åQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ =Úhâ◊fi~°∞_»∞
JO`«~°∞‡Y∞_≥· P`å‡#O^Œ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ Z\Ï¡ xâ◊ÛÅOQÍ LO\Ï_À, J`«_»∞ ‰õÄ_® J>Ë¡
LO_çáÈÜ«∂_»∞. Q˘Ñ¨Ê |Åâße, ã¨fi|∞kúKÕ J`«ºO`« ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìQÆÅ"å_»∞ J~Ú# P ~åA
^蕺<å㨉Ωõ _Î ·≥ L<åfl_»x JHõ¯_ç"å~°∞ `«ÅKå~°∞. KåÖÏ¿ãÃÑ#· `«~∞° "å`« =∞O„`«∞Å∞ H˘O^Œ~∞° ã≤OǨã¨#=Ú
#‰õΩ ã¨g∞ѨOQÍ "≥o¡ xÅ∞K«∞<åfl~°∞. =∞Ǩnèâße J~Ú# P ~åA#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«\ÏxH˜, `åHõ\ÏxH˜
JHõ¯_ç"åÔ~=fiiH© ^è≥·~°ºO KåÅ@O ÖË^Œ∞. qO*Ï=∞~°Å∞ Hõ^ŒÅ@O =∂x"Õâß~Ú. qO*Ï=∞~°Å∞
gKÕ ¢ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_® ~åA#∞ QÆ=∞xã¨∂Î, áêѨO KÕëêì~°Ç≤Ï`«∞ÖÜ«∂º~°∞. ã¨ÉèÏã¨^Œ∞ÅO^Œ~°∞ „Hõ=∞OQÍ
xâıÛ+≤ì`«∞Öˇ· LO_çáÈÜ«∂~°∞. JHõ¯_ç HÀÖÏǨÏÅO „Hõ=∞OQÍ âßOuOzOk. =∞Ǩ"Õ∞^è•=ÙÖˇ·# JHõ¯_ç
=∞O„`«∞Å∞ W^ŒO`å qã¨∞ÎáÈ~Ú QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~°∞. Uq∞ K≥Ü«∂ºÖ’ `≥eÜ«∞Hõ ã¨Oâ◊Ü«∞„QÆã¨∞Î Öˇ·
qëê^ŒOÖ’ =ÚxyáÈ~Ú, XHõi =ÚMÏÅ∞ XHõ~°∞ K«∂K«∞H˘O@∞<åfl~°∞. ã¨aè‰õΩÅÖ’ KåÖÏ=∞Ok
Pâ◊Û~°ºOQÍ JO`å QÆ=∞xã¨∂Î x~°∞`åûǨÏO, ^Œ∞óYO á⁄O^Œ™êQÍ~°∞.
XHõ QÆO@ HÍÅO QÆ_»záÈ~ÚOk. Å=} =∞Ǩ~åA â◊s~°O JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ H˘OK≥O „Ѩɒ^èŒO
á⁄OkOk. J`«_∞» J=Ü«∞==ÚÅ#∞ H˘kÌ H˘kÌQÍ Hõ^ÅŒ Û™êQÍ_»∞. WO`«Ö’<Õ J`«x J=Ü«∞==ÚÅ∞
"ÕQÆOQÍ Hõ^ŒÅ™êQÍ~Ú. ÃÑ^ŒÌ Éèí∂HõOѨO ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z`≥ÎÂ# "Õ∞_» XHõ¯™êi <ÕʼnõÄÅ∞`«∞Ok
K«∂Kå"å? P q^èŒOQÍ P ~åA XHõ¯™êi ÃÑ·H˜ Zyi <ÕʼnõÄÅ™êQÍ_»∞. P „ѨHõ¯<Õ L#fl\˜ì J`«ºO`«
ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiÎ QÆÅ J`«x =∞O„`«∞Å∞ ~åA <ÕÅÃÑ· Ѩ_»Hõ=ÚO^Õ Ñ¨@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. H˘OK≥=Ú =QÆ~°∞ÛK«∞
~åA H˘kÌ Hõ} ∆ =ÚÖˇ#· `«~∞° "å`« <≥=∞‡kQÍ Hõ#∞Å∞ `≥~K° å_»∞. K«∞@∂ì K«∂z XHõ¯™êiQÍ ''Uq∞\˜k?
Pâ◊Û~°ºOQÍ L#fl^Õ? <Õ#∞ WѨC_»∞ ZHõ¯_» L<åfl#∞? Wk U T~°∞? JÜ«∞ºQÍ~°∂¡? g∞~°O`å
Z=~°∞? D ã¨Éèí Uq∞\˜? Ñ≤ÖÏ¡_»∞ U_ô? JÜ«∂º ! JÜ«∂º ! ^Œ}‚O ÃÑ_»`å#∞. ##∞fl =^ŒÅO_ç——
Jx HõÅ=iã¨∞Î#fl@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
=∞Ǩ=∞O„u : ^Õ"å! =∞Ǩ~å*Ï! ~åǨï=Ù#∞ K«∂z#ѨÊ\˜ ã¨∂~°∞ºxÖÏQÍ `å=Ú W@∞¡ zO`å
„HÍO`«∞Å∞ JÜ«∂ºˆ~q∞\˜? `«=∞‰õΩ W\˜ì ã≤÷u „áêÑ≤ÎOK«@O, W\Ï¡ =∂\Ï¡_»@O K«∂z "Õ∞=∞O`å
ZO`À "庉õΩÅz`«∞ÎÅ=∞ø`«∞<åflO. g∞ =O\˜ ^Œ$_è»z`«Î=Ú HõÅ"åix ‰õÄ_® HÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ
„ÉèÏOu ÉèËkOK«QÆÅ^ŒO>Ë =∂‰õΩ Pâ◊Û~°ºOQÍ<Õ L#flk. "Õ∞=∞O`å KåÖÏ HÍÅOQÍ L#fl`«"≥∞ÿ#
`«=∞ =ºH˜`Î fi« =Ú#∞ QÆ=∞xã¨∂Î =ã¨∞<Î åflO. „Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ q∞„`«∞x=Öˇ =∞=Ú‡Å#∞ =∂=∂ ^è~Œ ‡° =ÚÅO^Œ∞
ã¨=Ú`åûǨÏѨ~°∞ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. =∞=Ú‡Å#∞ =∂ ѨÓ~°fi[#‡ã¨∞Hõ$`«O KÕ`«<Õ, g∞~°∞ áêeOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. qHõÅÊ~°∂Ѩ=Ú`À ‰õÄ_ç# JÅÊÉè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ g∞ z`«ÎO `«QÆ∞ÖÁ¯#@O "Õ∞"≥∞ѨC_»∂
K«∂_»Ö^Ë ∞Œ . JqKå~°=ÚKÕ "≥Ú^Œ@ ~°=∞}©Ü∞« OQÍ HõxÑ≤Oz<å, P `«~∞° "å`« `«∞K«ÛOù QÍ Ñ¨i}q∞OKÕ
JÅÊÉè’QÆ=º=Ǩ~°=ÚÅ∞, =∂Ü«∞`À‰õÄ_ç# PÜ«∂ „áêѨOzHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞... W=hfl, J#∞Éè=í A˝
ÅQÆ∞ g∞‰õΩ `≥eÜ«Ú#q HÍ^Œ∞. L`«Î=∞ QÆ∞}ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# g∞ z`«Î=Ú WѨC_»∞ U"≥·<å ~åQÍ^Œ∞ÅKÕ
558
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥∂Ç≤Ï`«O J~ÚO^•? ÖË^Õ! g∞~°∞ x`«º=Ú ~å[ã¨ÉèíÖ’ q"ÕHõ=Ú#∞ x^Œ∞~°ÖË¿Ñ L`«Î=∞ Hõ^äŒÅ#∞,
K«i„`«Å#∞ „Ѩ=zOK«∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ P*Ï˝Ñ≤ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞ Hõ^•! J\˜ì âßO`«x~°‡Å"≥∞ÿ# g∞
=∞#ã¨∞û U ÉèíÜ≥∂`åÊ`« q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ „Éèí=∞ á⁄O^Œ@O [iyOk?
=∞Ǩ~å*Ï! g∞~°∞ ã¨~°fi=Ú `≥eã≤#"å~°∞. ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ #tOK«@O [iy`Õ <Õ#∞ ‰õÄ_®
#t™êÎ#∞—— Jx `«ÅK«@"Õ∞ D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ ^Œ∞~°¡Hõ∆}O. J\˜ì ‰õ∆Ω„^ŒÉèÏ==Ú`À
‰õÄ_çÜ«ÚO_»∞@ KÕ`« D =∞#ã¨∞û Ö’HõHÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ q"≥∂Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ â◊√^Œú=Ú,
q"ÕHõÜ«ÚHõÎ=Ú J~Ú# =∞#ã¨∞û =∂„`«O J\Ï¡ "≥∂ǨÏO K≥O^Œ∞@ÖË^Œ∞. ^ÕǨaè=∂#=Ú Hõey,
J*Ï˝#=Ú #O^Œ∞ LO_ç L#flѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û `«#Ü«∞O^Œ∞ U 'q+¨Ü«∞=$uΗ L^Œ~Ú¿ãÎ P"≥·¿Ñ
Ѩ~°∞ÔQ`«∞Î`«∞Ok. F =∞Ǩ~å*Ï! U =∞#Ãã·`Õ q"ÕHõ=Ú#∞ `«y#O`«QÍ JÉèíºã≤OK«‰õΩO_® ^Õâ◊
HÍÅ=ÚÅ "≥Ñ· Ù¨ x`«ºO Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ fã¨∂Î LO@∞O^À J\ì̃ =∞#ã¨∞û =∂„`«"∞Õ =∞O„`« – B+¨^=Œè ÚʼnõΩ
=â◊=∞ø`«∂ LO@∞Ok. g∞~°∞ J\˜ì"å~°∞ HÍ^Œ∞. q"ÕHõÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ, L^•~°=$uÎQÆÅ g∞=O\˜"åi
=∞#ã¨∞û ^Õx KÕ`#« ∂ |ÅÇ‘Ï#O HÍ^Œ∞. XHõ"àÕ ◊ ^≥=· =âß`«∂Î H˜Oz`ü qˆHÑ∆ O¨ H˘kÌ¿ãѨ٠ã¨OÉèqí Oz<å,
g∞~°∞ ã¨OáêkOzÜ«Ú#fl q*Ï˝#–q"ÕHÍ^Œ∞Å „ѨÉèÏ=OKÕ`« =∞~°Å „ѨâßO`«`« á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞.
x`«º=Ú q"ÕHõ=Ú HõeyÜ«ÚO_Õ g∞ =O\˜"åi =∞#ã¨∞û... „Ѩ[˝ HÀÖ’Ê=@"≥∂ JÅÊq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
P„â◊~ÚOK«@"≥∂.... KÕã¨∞ÎO^•? J\Ï¡ [~°QƉõÄ_»^Õ? QÍe H˘O_»#∞ Hõ^ŒÅÛQÆÅ∞QÆ∞`«∞O^•?
^Œ$_è»z`«Î=Ú#∞ q+¨Ü«∞=$`«∞ÎÅ∞ Ug∞ K≥Ü«∞ºÖË=Ù.
❖
=∞O„`«∞Å Ü≥ÚHõ¯ `«k`«~° ã¨fi[#∞Å Ü≥ÚHõ¯ „Ñ≤Ü«∞=K«#=ÚÅ∞ P ~åA PÅH˜OKå_»∞.
=∞~°Å H˘OK≥O H˘OK≥O ^è~·≥ º° O ѨÙOAH˘<åfl_»∞. ѨÓ~°K‚ O« „^Œ∞x=Öˇ J`«x =∞#ã¨∞û–|∞kú =~°=Î ∂#"≥∞#ÿ
Ѩiã¨~° *Ï˝#O`À qHÍã¨O á⁄O^•~Ú. ã¨Éèí JO`å HõeÜ«∞K«∂ã¨∂Î H˘OK≥O ¿ãѨ٠QÆ_çáê_»∞.
J<Õ‰õΩÅ#∞ Hõà◊§`À#∞, z~°∞#=ÙfiÅ`À#∞ ѨÅHõiOKå_»∞. P `«~°∞"å`« H˘O`« ÉèíÜ«∞–Pâ◊Û~°º=ÚÅ`À
`«# Ü«∞O^Œ∞ L^Œ~ÚOz# 'f„= L^ÕfiQÆ=Ú— QÆ∞iOz qKåiOK«™êQÍ_»∞. =ÚO^Œ∞ "≥#∞Hõ
=$`åÎO`«=∞O`å 㨇iOK«∞K«∞, WHõ W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
Å=} =∞Ǩ~åA : F~¸! SO„^Œ*Ïe‰õΩ_®! h =∂Ü«∂*ÏÅO Hõ∆}OÖ’ âßO`« ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞
‰õÄ_® ‰õ∆Ωaè`«O KÕÜ«∞QÆeˆQ^Õ#Ü«∂º! ZO`« qz„`«OQÍ ~°zOKå=Ù! PǨñ! =∞O„`å^Œ∞ÅO^Œe
Dâ◊fi~°âH◊ Θ J`«º^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ k Hõ^•! ZO`«\ ˜ ã¨=∞~°∞Å÷ z`«"Î ∞≥ #ÿ ѨÊ\˜H,© Jk q"≥∂ǨÏO KÕã≤ "ÕÜ∞« QÆÅ^Œ∞
HÍÉ’Å∞! "Õ∞=Ú D Ö’Hõ=º=Ǩ~°O x~°fiiÎOK«@OÖ’ ^ŒHõ∆`« HõeyLO_»=K«∞Û. UO ÖÏÉèíO? P
^ŒHõ∆`«O`å h =∂Ü«∞ =ÚO^Œ∞ ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜ ~å‰õΩO_® áÈ~ÚOk Hõ^•! "≥∂ǨτѨ^Œ=ÚÖˇ·# P
PѨ^ŒÅ∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =¿ãÎ<Õ Xà◊√§ [Å^Œi™ÈÎOk. Q˘Ñ¨Ê „Ѩ*Ï˝=O`«∞Å L`«Î=∞ q"ÕHõÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞
=∞#ã¨∞û ‰õÄ_® JѨC_»Ñ¨C_»∞ ã¨fiѨfl=ÚÖÏQÍ, WO„^Œ*ÏÅOÖÏQÍ "≥∂ǨÏO K≥O^Œ∞`«∞O^Œx q<åfl#∞.
WHõ <Õ<≥O`«\ ˜"å_»#∞?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 559
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! D SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ â◊OÉèí~åã¨∞~°∞_»O`«\ ˜ =∂Ü«∂ ~°K«~Ú`« J~ÚL<åfl_»∞.
H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ju n~°…"≥∞ÿ#, ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ#, qz„`«"≥∞ÿ# rq`«=Ú#∞ K«qK«∂Ñ≤OKå_»∞. XHõѨC_»∞
|eK«„Hõ=iÎ „áêi÷OK«QÍ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ XHõ Q˘Ñ¨Ê WO„^Œ*ÏÅ=Ú#∞ ~°zOz, WO„^Œ∞x Ü≥ÚHõ¯
Ѩ\Ï\’Ѩ=∞O`å q<åâ◊#"≥Ú#iÛ, H˘O`«¿ãѨ٠|eK«„Hõ=iÎH˜ WO„^ŒÑ¨^Œq Hõ\ìɡ\ ˜ì# J#∞Éèí=O
HõeyOKå_»x ѨÙ~å}ÏÅÖ’ K«k"åO.
J^Õ q^èŒOQÍ W`«x WO„^Œ*ÏÅOÖ’ 60 ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞QÍ qã¨ÎiOz# J<ÕHõ HÍ~°º=ÚÅ#∞,
K«OK«Å Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ K«∂Kå#∞.
WѨC_»∞ <Õ#∞ „Éèí=∞KÕ á⁄OkÜ«Ú#fl J<ÕHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞, ã≤÷u – QÆ`«∞Å#∞ q=iOz
K≥ѨÙ`å#∞. JO`å q#O_ç.
❖❖❖
3. "åǨºo – PHõe – q"åǨÏO
Å=} =∞Ǩ~åA : ã¨aè‰õΩÖÏ~å!H˘kÌHõ∆}ÏÅÖ’ <å =∞#ã¨∞û‰õΩ J#∞Éèí="≥∞ÿ# ã¨∞n~°… J#∞Éèí=
Ѩ~°OѨ~°Å QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞. q#O_ç.
<Õ#∞ D ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx LO_»QÍ D SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ ZHõ¯_»#∞O_À =zÛ
WHõ¯_» =∞# =ÚO^Œ∞ WO„^Œ*ÏÅq^ŒºÅ∞ „Ѩ^Œi≈OK«@O g∞~°∞ K«∂Kå~°∞Hõ^•! J`«_»∞ XHõ <≥=∞e
Ñ≤OKè«=Ú#∞ <å Hõà◊§=ÚO^Œ∞ "ÕQÆOQÍ „uáêÊ_»∞. JO^Œ∞Ö’Oz z„`«qz„`«=ÚÖˇ·# ~°OQÆ∞Å∞
HõxÑ≤OKå~Ú. <å Ѩiã¨~åÅhfl =∞~°z, XO@i"å_»<≥· q~°l=Ú‡K«∞#fl P ~°OQÆ∞Å<Õ H˘O`« ¿ãѨÙ
K«∂Kå#∞. U^À „ÉèÏOu <å |∞kúx P=Ç≤ÏOzOk. `«ÅqkeÛ K«∂_»QÍ, Z^Œ∞~°∞QÍ <åH˘Hõ
QÆ∞é]O HõxÑ≤OzOk. Z=fi~À ''=∞Ǩ~å*Ï! D L`«Î=∞*Ïu QÆ∞é]O g∞ˆH `«y#k. nx `≥Å¡\ ˜
ã¨fiK«Ûù`«, EÅ∞ K«∂Kå~å? nxx g∞=O\˜ g~åkèg~°∞Å∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOK«@O, ™êfis KÕÜ«∞@O
ZO`« ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O!—— Jx L`åûǨÏѨiKå~°∞. Jk qx <Õ#∞ P `≥Å¡\ ˜ ѨOK«HõàϺ}˜
QÆ∞é]O Jkè~ÀÇ≤ÏOKå#∞. "Õ@HÔ · J_»qÖ’ „Ѩ"tÕ OKåÅ<Õ L`«∞ûHõ``« À =∞# D ~å[^è•xH˜ L`«~Î O° QÍ
QÆÅ J_»=ÙÅ "≥·Ñ¨Ù QÆ∞é]=Ú#∞ ѨiÔQuÎOKå#∞.
❖
P QÆ∞é]O ZH˜¯ "åÜ«Ú "ÕQÆO`À KåÖÏ ^Œ∂~°O „Ѩܫ∂}O KÕâß#∞. D =∞#ã¨∞û JqKå~°}KÕ
ÃÑH· ˜ =∂„`«"∞Õ ~°=∞ºOQÍ HõxÑ≤OKÕ q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞ ¿ãqã¨∂Î [_»`fi« O á⁄Ok, Ѩ~=° ∂`å‡#∞Éè=í =Ú#‰õΩ
^Œ∂~°=∞ø`«∞Ok K«∂Kå~å! <Õ#∞ ‰õÄ_® P q^èŒOQÍ `≥eã‘ `≥eÜ«∞‰õΩO_® KåÖÏ ^Œ∂~°O "≥o¡,
z=iH˜ XHõ =#OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞. P =#O Ju ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ#∞, ã¨Ç≤ÏOK«~åxkQÍ#∞
HõxÑ≤OzOk. JO^Œ∞Ö’ H˘O`« ÉèÏQÆO 'q~åQÆ∞Å z`«Î=Ú— =Öˇ Ѩ^•~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ Ü«Ú#flk.
J~Ú#ѨÊ\˜H© <Õ#∞ J\Ï¡ áÈ`«∂<Õ L<åfl#∞. ZHõ¯_® Hõ#∞K«∂Ѩ٠"Õ∞~°Ö’ K≥@∞ìQÍx, h~°∞QÍx
560
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. QÆ∞é]O ZO`«QÍ<À Jeã≤áÈ~Ú LO_»@O QÆ=∞xOz Py, Jxfl"≥·Ñ¨ÙÅ HõÅÜ«∞
K«∂Kå#∞. J#O`«OQÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl P „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ZHõ¯_® [#ã¨OKå~°O L#fl@∞¡ ÖË^Œ∞. P
Ѩiã¨~åÅ∞ K«∂z ZO^Œ∞HÀ ZO`À d#∞fl_»#Ü«∂º#∞. U^À ^≥·#ºO <å QÆ∞O_≥Ö’ „Ѩ"ÕtOzOk.
=∞~°Å QÆ∞é]O ZH˜¯ Z\’¡ „Ѩܫ∂}O ™êyOKå#∞. Z\Ï¡ÔQ·`Õ UO? ã¨∂~åºã¨Î=∞Ü«∞O JÜÕ∞º
ã¨=∞Ü«∂xH˜, q"Õ‰Ωõ Å∞ D ã¨O™ê~°=Ú#∞ ^•\˜ "ÕÜ∞« HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, <Õ#∞ P qâßÅâ◊¥#º=#=Ú#∞
^•\˜ "Õâß#∞. ZO`À JÅã≤áÈ~Ú L#fl P QÆ∞é]O`À =∞~˘Hõ J~°}ºOÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞.
P J~°}ºOÖ’ PHÍâ◊=Ú#∞ JO@∞K«∞#fl ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ =$H∆ÍÅ∞ HõxÑ≤OKå~Ú. Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ K≥@¡ÃÑ·
#∞O_ç =∞^èŒ∞~°OQÍ QÍ#O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ JHõ¯_» <å‰õΩ XHõ z„`«O HõxÑ≤OzOk. J^èŒ~°‡=ÚKÕ
^èŒ#=Ú Pi˚OKÕ ^Œ∞+¨µìx Ü«∞O^Œ∞ P#O^Œ=$`«∞ÎÖË HõxÑ≤OK«=Ù K«∂Kå~å? J\Ï¡ˆQ JHõ¯_» <ÕÅÃÑ·
ZHõ¯_® ѨzÛHõÜÕ∞ HõxÑ≤OK«ÖË^Œ∞. HÍx "≥#∞Hõ\ ˜ =#OHõO>Ë Wk H˘O`« ã¨∞YHõ~°OQÍ JxÑ≤OzOk.
D r=ÙÅ∞ ''J`«ºO`« ^Œ∞óY^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ =∞~°}=ÚHõO>Ë D ~ÀQÆ=ÚÖË "Õ∞Å∞—— Jx K≥ѨCH˘O@∂
LO\Ï~°∞ K«∂Kå~å? <å Ѩiã≤÷u ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ L#flk.
❖
™êÜ«∞OHÍÅ=∞~ÚOk. H˘OK≥O – H˘OK≥O ã¨∂~°∞º_»∞ J™ê΄k KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞. "≥Å∞QÆ∞ =∞O^ŒyOK«
<å~°OaèOzOk. <Õ#∞ QÆ∞é]OÃÑ· K≥@¡ =∞^茺 #∞O_ç =OHõ~°\ ˜OHõ~°QÍ „Ѩܫ∂}˜ã¨∂Î =ÚO^Œ∞‰õΩ
áÈ`«∂ L<åfl#∞. WO`«Ö’ XHõ ÃÑ^ŒÌ =$Hõ∆=Ú#‰õΩ „"ÕÖÏ_»∞`«∞#fl U^À fQÆ <å "≥∞_»‰õΩ K«∞@∞ìH˘#flk.
<Õ#∞ <ÕÅÃÑ· K«uH˜ÅѨ_®¤#∞. QÆ∞é]=Ú ##∞fl =^Œe Z\’ "≥oá¡ È~ÚOk. JѨÊ\˜Hˆ ZO`À JÅã≤áÈ~Ú
LO_»@O KÕ`« H˘O`«¿ãѨ٠JHõ¯_Õ Ñ¨_ç L<åfl#∞. WO`«Ö’ ã¨∂~°∞º_»∞ ѨÓiÎQÍ Jã¨Îq∞OKå_»∞.
J~°}º=∞O`«\Ï xa_®O^èŒHÍ~°O "åºÑ≤OzOk. JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËz <≥=∞‡kQÍ XHõ K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯
`˘é]Ö’H˜ áÈ~Ú, ^•‰õΩ¯<åfl#∞. U"≥·<å „‰õÄ~°=∞$QÆ=ÚÅ∞ JHõ¯_» ã¨OK«iã¨∂Î LO_»=K«Ûx <å
ÉèíÜ«∞O. PǨñ! WHõ P ~å„u P K≥@∞ì `˘é]Ö’ Z\Ï¡ QÆ_»zO^À K≥ѨÊÖË#∞. áê=Ú Hõi¿ãÎ =∞x+≤
`«# q"ÕHõO HÀÖ’Ê`å_»∞ K«∂Kå~å? <å |∞kú ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ J~ÚOk. *Ï˝Ñ¨Hõâ◊H˜Î =∞O^ŒyOzOk.
„`åà◊§`À K≥@∞ì‰õΩ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_ç#"åx=Öˇ qÅqÅÖÏ_®#∞. pHõ\ ˜#∂uÖ’ Ѩ_ç#"åx=Öˇ
Jã¨fi`«O„`«∞_»#Ü«∂º#∞. =∞#ã¨∞û "≥∂ǨÏ=ÚKÕ HõÑ≤Ê"ÕÜ«∞|_çOk. ''XHõ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ Z\’
`≥eÜ«∞x "≥·Ñ¨ÙQÍ H˘@∞ì‰õΩáÈ`«∞<åfl<å?—— Jx JxÑ≤OzOk. P ~å„u XHõ HõÅÊ=∞O`« n~°…OQÍ
QÆ_»z áÈ~ÚOk. „Hõ=∞OQÍ `≥Å¡"å~°@O „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#k. HÍx, JѨC_»∞ <å‰õΩ ™êfl#O ÖË^Œ∞.
ѨÓ[ÖË^Œ∞. Éè’[#O K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. XH˘¯Hõ¯ Hõ∆}O ZO`À |~°∞=ÙQÍ ™êQÆ∞K«∞#flk.
ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O K«∂z „áê}O ÖËz =zÛ#>ˇÿ¡#k. XHõ ^Œi„^Œ∞_»∞ Q˘Ñ¨Ê |OQÍ~°Ñ¨Ù =¸@#∞
K«∂z#@∞¡, XHõ J*Ï˝x QÆ∞~°∞Hõ$ѨKÕ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# *Ï˝#O á⁄Ok#@∞¡ <Õ#∞ ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x
K«∂Kå#∞. K≥@∞ì ky WHõ P J~°}ºOÖ’ ã¨OK«iOK«™êQÍ#∞. JHõ¯_» <å‰õΩ XHõ¯ „áê}˜ ‰õÄ_®
HõxÑ≤OK«<Õ ÖË^Œ∞. JHõ¯_»Hõ¯_» Ѩà◊√¡ U=∂„`«O ÖËx =$Hõ∆=ÚÅÃÑ· U"À z#fl Ñ≤@ìÅ∞ =∂„`«O
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 561
HõxÑ≤OKå~Ú. "å\˜ ''‰õÄz‰õÄz—— â◊|Ì=ÚÅ∞ qO@∂ J@∂ W@∂ u~°∞QÆ™êQÍ#∞. „Hõ=∞OQÍ
<åÖ’ h~°ã¨O JkèHõO J~ÚOk. q∞@ì=∞^蕺ǨÏfl"≥∞ÿ#k. PHõe`À, ^•Ç¨ÏO`À, Hõ_»∞Ѩ٠Hõ~°Hõ~°
ÖÏ_»∞`ÀOk. J<åfliÎ`À <å Hõà◊√§ J@∂ W@∂ "≥`«∞Hõ <å~°OaèKå~Ú.
WO`«Ö’ <å‰õΩ JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’ XHõ 11 – 12 ã¨OIIÅ =Ü«∞ã¨∞û LO_Õ ÉÏeHõ HõxÑ≤OzOk.
P"≥∞ =∞\˜ì H˘@∞ì‰õΩáÈ~Ú, zxy, r~°‚"≥∞ÿ# =G=ÚÅ∞ ^èŒiOzÜ«Ú#flk. A@∞ì =Úà◊√§Ñ¨_ç
ã¨O™ê¯~° ~°Ç≤Ï`«OQÍ =∞é˜] T_»Å=Öˇ „"ÕÖÏ_»∞K«∞#flk. P"≥∞ KÕuÖ’ J#flѨ٠=¸@ HõxÑ≤OzOk.
<å „áê}ÏÅ∞ ÖËz=KåÛ~Ú. Z\Ï¡QÀ FÑ≤Hõ KÕã¨∞H˘x K«OK«Å<Õ„`«=ÚÅ∞QÆÅ P"≥∞ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fâß#∞.
''F ÉÏeHÍ! XHõ¯=∂@. WѨC_»∞ <åÔHO`À PHõeQÍ L#flk. D PѨ^Œ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <åH©
J#flO ÃÑ@∞ì. n#∞Å ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞"åi ã¨OѨ^ŒÅ∞ =$kúá⁄O^Œ∞`åÜ«∞x ÃÑ^ŒÌÅO\Ï~°∞.
<å PHõe ÉÏ^èŒ =∂@Å`À K≥ѨÊÖË#∞...—— JO@∂ „áêi÷OK«™êQÍ#∞. HÍh UO ÖÏÉèíO? ¢ã‘ÎÅ#∞
Ç≤ÏOã≤OKÕ "åxH˜ ÅH©;^Õq ^èŒ#O W=fi^Œ∞ K«∂Kå~å? J\Ï¡ˆQ P"≥∞ <å‰õΩ PǨ~°O W=fi‰õΩO_®<Õ
#_»z "≥o¡áÈ`ÀOk. J~Ú<å‰õÄ_® <Õ#∞ P"≥∞ "≥O@Ѩ_ç „|uq∞ÖÏ_®#∞. JѨC_® Hõ#º
''U=∞Ü≥∂ºÜü∞! F Éèí∞[H©~°∞ÎÅ∞ ^èŒiOz# JÜ«∞ºQÍ~°∂! <å "≥O@Ѩ_»∞K«∞<åfl"Õq∞\˜? <Õ#∞ K«O_®Å
Hõ#º<Õ! "Õ∞=Ú =∞#∞+¨µºÅ, QÆ∞é]=ÚÅ, U#∞QÆ∞Å =∂Oã¨O uO@∂=ÙO\ÏO Hõ^•! <Õ#∞ Ju
„‰õÄ~°"≥∞ÿ# ~åHõ∆ã≤=O\˜^•##x h=O\˜ ÃÑ^ŒÌ JÜ«∞ºÅ∞ JO@∂ LO\Ï~°∞. =∂ PǨ~°O h=Ù
u#@"Õ∞q∞\˜? KåÅ∞ KåÅ∞. <å "≥O@Ѩ_»É’‰õΩ. <å#∞Oz h‰õΩ XHõ =Ú^ŒÌ |∞=fi ‰õÄ_®
ÅaèOK«^Œ∞. "≥à‹§à◊√§—— JO@∂ áÈ`«∂<Õ L#flk. =∞^茺=∞^茺֒ q<À^ŒOQÍ K≥@∞ì "≥#∞Hõ, ѨÙ@ì"≥#∞Hõ
^•QÆ∞_»∞ – =¸`«ÖÏ_»∞`«∂ ##∞fl U_çÑ≤OK«™êyOk. ''~å ÉÏ|∞! ~å=Ü«∂º...~åñ—— JO@∂ ##∞fl
Hõqfi™ÈÎOk. Ñ≤eH¡ ˜ K≥ÅQÍ@O – ZÅ∞Hõ‰Ωõ „áê}ã¨OHõ@O JO>Ë W^Õ HÍÉ’Å∞ .... Jx J#∞H˘<åfl#∞.
Z\Ï¡QÀ J\Ï¡ XHõKÀ@ P"≥∞#∞ ã¨g∞Ñ≤OKå#∞. P"≥∞ <ÕÅÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx <å"≥·Ñ¨Ù zeÑ≤QÍ K«∂™ÈÎOk.
<Õ#∞ P „ѨHõ¯<Õ K«uH˜ÅѨ_®¤#∞.
<Õ#∞ : K«∂_»∞ J=∂‡~¸! WHõ <å FÑ≤Hõ H©∆}˜OzOk. WѨÊ\˜Hõ<åfl h KÕuÖ’x PǨ~°O <å‰õΩ
WzÛ Ñ¨Ù}ºO Hõ@∞ìHÀ.
ÉÏeHõ : F ^˘~å! WѨC_»∞ <å =∞#ã¨∞ûÖ’x =∂@ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. h=Ù JO^Œ"≥∞ÿ# ‰õΩé]"å_çq.
<å‰õΩ #KåÛ=Ù. h=Ù <å‰õΩ "≥ÚQÆ∞_»∞ HÍ=\ÏxH˜ XѨC‰õΩO>Ë WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ D PǨ~°O h‰õΩ
W™êÎ#∞. ÖË^ŒO\Ï"å, <å ^À=# <Õ#∞ áÈ`å#∞. #∞=Ùfi XѨCHÀHõáÈ`Õ, h‰õΩ <Õ#∞ |∞=fi ZO^Œ∞‰õΩ
ÃÑ\ÏìÅ? <å `«O„_ç JkQÀ, JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’ Z^Œ∞ÌÅ∞ `ÀÅ@O, á⁄Å=ÚÅ∞ ^Œ∞#fl@O KÕã¨∂Î
LO\Ï_»∞. D PǨ~°O =∂ JÜ«∞ºHÀã¨"Õ∞ fã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åfl#∞. HÍx h=Ù <å "≥ÚQÆ∞_ç"≥·`Õ W^ŒO`å
WzÛ"Õ™êÎ#∞. P_»^•xH˜ "≥ÚQÆ∞_»∞ „áê}O`À ã¨=∂#O Hõ^•!
❖
562
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO`« PHõeQÍ L#flѨC_»∞ ‰õΩÅ – *Ïu ^èŒ~å‡Å∞ Z=_çH˜ HÍ"åe? PǨñ! PHõe ã¨HõÅ
qÉèË^•Å∞ q㨇iOѨ*Ëã¨∞ÎOk.
<Õ#∞ : F J=∂‡~¸! 㨈~. h=Ù HÀi#>Ë¡ h‰õΩ Éèí~°Î#∞ J=Ù`å#∞. =ÚO^Œ∞ P PǨ~°O <å‰õΩ ÃÑ@∞ì.
JѨC_®"≥∞ P PǨ~°OÖ’ ã¨QÆÉèÏQÆO WzÛOk. <Õ#k P=Ù~å=Ù~°O@∂ J=∞$`«`«∞źOQÍ
u<åfl#∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PHõe f~°∞ÛHÀ=@"Õ∞ Ü≥∂zOKå#∞. =∞iOˆH q+¨Ü«∞OÖ’#∂ <å |∞kú
ѨxKÕÜ«∞@"Õ∞ =∂x"Õã≤Ok. P „ѨHõ¯<Õ á⁄^ŒÅÖ’ L#fl U"À Ѩà◊√§ `≥zÛ "å\˜~°ã¨O XHõ `ÀÅ∞
áê„`«Ö’ áÈã≤ P ÉÏeHõ <å‰õΩ WzÛOk. Jk QÆ@QÆ\Ï „`åy"Õâß#∞. JHõ¯_Õ H˘kÌ¿ãѨ٠q„â◊q∞OKå#∞.
^èŒ∂oKÕ HõѨÊ|_ç, #Å¡\ ˜ ~°OQÆ∞ ѨÙ}˜H˜ ѨÙK«∞ÛH˘#fl P J=∂‡~Ú <å K≥~Úº Ѩ@∞ìH˘x `«# `«O„_ç
L#fl „Ѩ^âÕ ßxH˜ fã¨∞‰õΩáÈ™êyOk. JѨC_®"≥∞ <å „áê}O `«#=â◊O KÕã∞¨ H˘x fã¨∞‰õΩáÈ`«∞#fl@∞¡QÍ
JxÑ≤OzOk. XHõ J~°QÆO@¿ãѨ٠#_»z# `«~°∞"å`« P"≥∞ `«O„_çx ã¨g∞Ñ≤OKåO. J`«_»∞ á⁄_»"≥·#
â◊s~°O HõÅ"å_»∞. J`«x PHÍ~°O K«∂_»QÍ<Õ ÉèíÜ«∞=Ú H˘ÖËÊ@∞¡ L#flk. ‰õΩ~°∂ѨÙ_»∞, ^Œ∞+¨µì_»∞
J~Ú# J`«x Hõà◊√§ „‰õÄ~°`«fi=Ú#∞ x~°fizã¨∞Î#fl@∞¡<åfl~Ú.
P Ñ≤Å¡ `«O„_ç : U"Õ∞"£? UOn, WO`« PÅ㨺"≥∞ÿ#k? UO áÈÜÕ∞HÍÅO?
P Ñ≤Å¡ : JÜ«∂º! D áÈ~°QÍ_çx K«∂Kå"å? D_»∞ <å‰õΩ #KåÛ_»∞. D_»∞ ##∞fl =∞#∞"å_»∞`å_»O@!
#∞=Ùfi ''Tñ—— J#∞"Õ ...
P Ñ≤Å¡ `«O„_ç : 㨈~ÖËÜÕ∞ .... P_»∞ XѨC‰õΩ<åfl_»∞ QÆO^• .... J\Ï¡ˆQ =∞#∞"å_»∞^Œ∞=ÙQÍx ....
=ÚO^Œ∞ |∞=fiѨ@∞ì‰õΩ~å.
J`«_»∞ PǨ~°O fã¨∞H˘x =∞~°Å ѨxÖ’H˜ áÈÜ«∂_»∞. P"≥∞ <å „Ñ¨Hõ¯# KÕi q#™⁄OѨ٠QÍx
ÉèÏ+¨Ö’ U"Õ"À ã¨~°ã¨ – q~°™êÅ∞ P_»™êyOk. ''<Õ#∞ U=∞QÆ∞K«∞<åfl#∞?—— J#∞#k J~°÷O HÍHõ
U^À qëê^ŒOQÍ Ü≥∂zã¨∂Î J>Ë¡ K«uH˜ÅѨ_ç L<åfl#∞. WO`«Ö’ ™êÜ«∞O ã¨=∞Ü«∞=∞~ÚOk.
"Õ∞=Ú =ÚQÆ∞æ~°O #_»K«∞H˘O@∂ K«O_®Å"å\˜Hõ‰õΩ KÕ~åO. JHõ¯_» QÆ∞_çÃãÅ =ÚO^Œ∞ HÀà◊√§,
H͉õΩÅ∞, HÀ`«∞Å∞, ѨO^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q =ÚHõ¯Å∞–=ÚHõ¯Å∞QÍ HÀÜ«∞|_ç L<åfl~Ú. J<ÕHõKÀ@¡,
<ÕÅ ~°HõÎ=ÚKÕ `«_»∞Ѩ|_ç L#flk. P „Ѩ^ÕâßÅÖ’ ^À=∞Å∞, DQÆÅ∞ ^Œ@ìOQÍ =Úã¨∞~°∞`«∞<åfl~Ú.
H˘xfl QÆ∞_çÃãÅ =ÚO^Œ∞ ^ŒO_®Å‰õΩ `«_ç„¿ÑQÆ∞Å∞ ZO_»Éˇ\ ˜ì L<åfl~Ú. Q˘éˇ] K«~°‡=ÚÅ∞ „`åà◊§‰õΩ
„"ÕÖÏ_»∞K«∞O_»QÍ, "å\˜Ö’Oz ~°HõÎѨ٠K«∞Hõ¯Å∞ WOHÍ <ÕʼnõΩ ~åÅ∞K«∞<åfl~Ú. H˘xflKÀ@¡ "ÕѨK≥@¡ÃÑ·
Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ â◊ÉÏÌÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. <ÕÅO`å ZO_ç# "Õáê‰õΩÅ`À#∞, ѨÙÅ¡Å`À#∞, =ÚiH˜h~°∞ QÆÅ z#fl
z#fl QÆ∞O@Å`À#∞ xO_çL#flk. JHõ¯_ç ÉÏÅ∞~° KÕ`«∞ÅÖ’QÆŠѨzÛ =∂Oã¨Ñ¨Ù =ÚHõ¯ÅÃÑ· ^À=∞Å∞
„"åÅ∞K«∞ ~°≠OHÍ~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. =$^Œ∞úÅ∞, „âı+¨µªÅ∞ J~Ú# JHõ¯_ç"å~°∞ P ÉÏÅ∞~°#∞ =∞O^Œe
ã¨∞Î<åfl~°∞. <Õ#∞ #_»z "≥à◊§@O K«∂z, "åà◊¡O`å P ~°}Q˘}Å∞ PÑ≤ <å "≥·¿Ñ K«∂_»<å~°OaèOKå~°∞.
J\Ï¡ H˘O`«¿ãѨ٠#_»z, P ÉÏeHõ Ü≥ÚHõ¯ QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOKåO.
P Ti ¿Ñ~°∞ 'ѨÙ+¨¯~°Ñ¶¨∞’+¨—.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 563
P ÉÏeHÍ"åà◊§ WO\˜ „Ѩ^Õâ◊=∞O`å <å_»∞Å`À#∞, [O`«∞=ÙÅ ÉÁq∞HõÅ`À#∞ xO_ç L#flk.
P Hõ#ºHõ Ѩ~°∞QÆ∞ Ѩ~°∞QÆ∞# WO\˜Ö’H˜ áÈ~Ú `«e¡`À U^Õ^À K≥Ñ≤ÊOk. P WO\˜Ö’x"å~°∞
P^Œ~°O`À ##∞fl XHõ QÀ<≥ã¨Op Pã¨#OÃÑ· ‰õÄ~ÀÛɡ\Ïì~°∞. P K«∞@∞ì„ѨHõ¯Å QÆ∞_çÃãÅ "åà◊§H˜ <å
~åHõ QÆ∞iOz `≥eã≤Ok. HõOHõ~°~åà◊√§ ^˘i¡ã¨∞Î#@∞¡ cèHõ~°"≥∞ÿ# Q˘O`«∞QÆÅ =∂ J`«ÎQÍ~°∞ JHõ¯_ç
P_»"åà◊§`À 'Fã≤ J`åÎ! Ñ≤hfl! K«∂_»O_Õ. D_Õ =∂ HÍÉ’ÜÕ∞ JÅ∞¡_»∞. =∂‰õΩ „â◊=∞ÖˉõΩO_® =∂
J=∂‡ÜÕ∞ `≥K«∞Û‰õΩOk—— Jx J~°∞ã¨∂Î K≥ѨʙêyOk. "åà◊§O^Œ~°∞, 'XHõ |∞@ìÉÁ=∞‡#∞ Ñ≤Å¡Å∞
K«∂K«∞#@∞¡— ##∞fl K«∂_»™êQÍ~°∞. P `«~°∞"å`« <Õ#∞ H˘O`«¿ãѨ٠q„â◊q∞OKå#∞. =∂ =∂=∞QÍ~°∞,
J`«ÎQÍ~°∞ U"Õ"À Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ `≥zÛÃÑ\Ïì~°∞. J=hfl ''W"Õq∞\˜?—— Jx J_»QƉõΩO_® u#™êQÍ#∞.
=∞i PHõeÜ≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞ J\˜ìk. WHõ P Ñ≤Å¡, =∂ J`«ÎQÍ~°∞ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞"≥·#
‰õΩu÷û`« „Ѩ}Ü«∞"åHͺÅ∞ ѨÅ∞Hõ™êQÍ~°∞. P "åHͺÅÖ’x hK«`«fiO <å‰õΩ ÉÏ^èŒ Hõeyã¨∞Î#flk.
J~Ú`Õ "åà◊√§=∂„`«O Q˘Ñ¨Ê ^èŒ#ѨÙ=¸@ ^˘iH˜#@∞¡ #=ÙfiH˘O@∞<åfl~°∞.
XHõ â◊√Éè=í ÚǨ˙~åÎ# P ÉÏeHõ#∞ <Õ#∞ ÃÑo§ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl#∞. =∂ ÃÑo§~ÀA# JHõ¯_ç"å~°O`å
XHõKÀ@ QÆ∞q∞QÆ∂_®~°∞. ѨzÛq, ѨK«#=Ú J~Ú#\˜ìq J~Ú# =∂O™ê^Œ∞Å#∞ ¿ãqOKå~°∞.
KåÖÏ =∞Ok Ñ‘HõÅ ^•HÍ =∞^Œº=Ú#∞ „`åQÍ~°∞. ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ "å~Ú^Œº=ÚÅ`À cèHõ~° â◊|Ì=ÚÅ∞
KÕâß~°∞, P_®~°∞, áê_®~°∞. <å‰õΩ =∂„`«O – P ã¨÷Å=Ú XHõ =∞Ǩ#~°Hõ=Ú=Öˇ, P "å~Ú^Œº=ÚÅ∞
„|ǨχǨÏ`åºk =∞ǨáêѨ=ÚÅ ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú=Öˇ <åHõѨC_»∞ `ÀzOk. r=Ù_»∞ Ü«∞=∞Ö’Hõ=Ú#‰õΩ
áÈ~Ú#ѨC_»∞ ã¨Î|∞ú_≥·#@∞¡ <Õ#∞ =∞ø#O =Ç≤ÏOz J^ŒO`å xi¡Ñ¨ÎOQÍ K«∂ã¨∂Î L<åfl#∞. F
ã¨aè‰õΩÖÏ~å! WHõ Z‰õΩ¯=QÍ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? P q"åǨÏ=∞Ǩϟ`«û==Ú#‰õΩ =â◊√_»<≥·, Jk
"≥Ú^ŒÅ∞QÍ, <Õ#∞ JHõ¯_ç "åiÖ’ XHõ_»#Ü«∂º#∞. „‰õÄ~°`«fi=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# JHõ¯_ç"åi QÆ∞}=ÚÅ∞
<Õ#∞ ‰õÄ_® P„â◊~ÚOKå#∞. =∂ ÃÑo§ L`«û=O U_»∞ ~å„`«∞Å∞ [~°∞Ѩ|_çOk.
❖❖❖
4. „H“~°ºO
„Hõ=∞OQÍ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. Zxq∞k <≥ÅÅ `«~°∞"å`« <å ÉèÏ~°º |∞∞`«∞=∞u J~ÚOk.
^Œ∞„+≤¯Ü«∞Å∞ PѨ^ŒÅ∞ HõÅ∞QÆ*Ë™êÎ~Ú K«∂Kå~å? =¸~°∞ö_»∞ J#~°÷=ÚÖˇ·# ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ KÕã¨∂Î
LO\Ï_»∞ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ HÍÅO J<ÕHõ =¸~°öѨ٠Ѩ#∞Å`À QÆ_»∞=™êyOk. =∂‰õΩ HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï
W^ŒÌ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊√§, W^ŒÌ~°∞ H˘_»∞‰õΩÅ∞ ѨÙ\Ïì~°∞. „Hõ=∞OQÍ =∂ Ñ≤Å¡Å∞ Z^Œ∞QÆ<å~°OaèOKå~°∞. „|Ǩχ
ǨÏ`«º KÕã≤#"å_»∞ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_Õ! J\Ï¡ˆQ <Õ#∞ ‰õÄ_® J<ÕHõ ã¨O™ê~°
^Œ∞óY=ÚÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å á⁄O^Œ∞`«∂ HÍѨÙ~°O KÕâß#∞. <å Ѩiã≤÷u JÅÊ[ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’x
=Úã¨eKÕѨ=Öˇ `«Ü«∂~°~ÚOk. ZO_»‰õΩ, K«eH˜ q=â◊√}˜‚ J=Ù`«∂ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ <Õ#∞
„Ѩ"tÕ OzÜ«Ú#fl J~°}ºOÖ’ ZO`ÀHÍÅO ã¨OK«iOKå#∞. ''‰õΩ@∞O|áÈ+¨}—— J<Õ zO`«Ö’ ZO^Œ~∞°
564
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D =∞Ǩã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ ã¨OK«iOK«@OÖË^Œ∞ K≥ѨÊO_ç? <å ã¨OKå~°O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ J~ÚOk.
J<ÕHõ ‰õ∆Ω„^Œ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`« <å |∞kú =∞O^ŒyOzOk. J<ÕHõ ã¨O™ê~° ˆH¡â◊=ÚÅKÕ
^Œ∞óY Ñ‘_ç`«∞_»#Ü«∂º#∞. ''Ñ≤Å¡Å∞–P~ÀQƺ=ÚÅ∞–PǨ~°=ÚÅ∞–^èŒ#=ÚÅ∞——.... W\˜ì U"Õ"À
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÖ’ x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞ k‰õΩ¯`ÀK«Hõ k‰õΩ¯Åhfl Ѩi„Éèíq∞OKå#∞. áêѨÉèÏ~°O "≥∂ã≤#@∞¡,
zxyÜ«Ú#fl =G=Ú#∞ `«Å‰õΩ K«∞@∞ìH˘x, QÆ_ç¤"≥∂ѨÙ#∞ <≥uÎ# ^èŒiOz "ÕÖÏk™ê~°∞¡ J<ÕHõ "≥∞ÿà◊§
^Œ∂~°O #_çKå#∞. ^Œ∞~°æO^èŒ Éèí∂~Ú+¨ª"≥∞ÿ# XHõ QÀz ^èŒiOz ZHõ¯_≥Hõ¯_À uiQÍ#∞. DQÆÅ∞ „"åÅ∞
K«∞O_Õ J<ÕHõ =ÚiH˜ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ q„â◊q∞OKå#∞. <å ‰õΩ@∞OÉÏxfl áÈ+≤OK«∞HÀ"åÅ<Õ `«Ñ¨#`À
J<ÕHõ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞ r~°^‚ ÇÕ ï¨ _»#Ü«∂º#∞. [O`«∞=ÙÅ#∞ "Õ\Ï_Õ „ѨÜ∞« `åflÅÖ’
ZHõ¯_≥Hõ¯_À ^•‰õΩ¯<åfl#∞. Z=Ô~=i<À ZO`«QÍ<À Ç≤ÏOã≤OKå#∞. J<ÕHõ HõÅǨÏ=ÚÅKÕ Hõey#
^Œ∞óY `åѨ=ÚʼnõΩ ~°HõÎ aO^Œ∞=ÙÅ`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# Hõhflà◊√§ HÍ~åÛ#∞.
JHõ¯_ç J_»qÖ’ H˘xfl tÅÅ „H˜O^Œ ~°Ç¨Ï㨺 QÆ$ǨÏ=ÚÅ=Öˇ QÆ∞ǨÏÅ=O\˜q L<åfl~Ú. P
~°Ç¨Ï㨺QÆ$ǨÏ=ÚÖÖ’ LO_ç JѨÊ\˜HõѨC_»∞ HÍÅ∞ÛH˘#fl ѨOk =∂Oã¨=Ú ÉèíH˜∆ã¨∂Î Zxfl ~å„`«∞Å∞
QÆ_çáê<À K≥áêÊÅO>Ë, JÅq HÍ^Œ∞.
P q^èŒOQÍ JHõ¯_» KåÖÏ HÍÅO QÆ_çzáÈ~ÚOk. x~°O`«~°O H˘O^Œ~°∞ |O^èŒ∞=ÙÅO>Ë W+¨ìO,
=∞iH˘O^Œ~°∞ |O^èŒ∞=ÙÅO>Ë ^Õfi+¨O HõeyÜ«ÚO_Õ"åà◊§O. J<ÕHõ=∞Ok`À U~°Ê_ç# áÈ\Ï¡@Å∞
##∞fl ^Œ∞ód`«∞xQÍ#∞, n#∞xQÍ#∞ KÕâß~Ú. H˘<åflà‹·§# `«~°∞"å`« <Õ#∞ <å ÉèÏ~°º – Ñ≤Å¡Å`À
=∞~˘Hõ K«O_®Å QÆ$ǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOz, JHõ¯_» KåÖÏ HÍÅO L<åflO. <å =ÚYO ZšѨC_»∞
ÉèÏ~°º`À áÈ\Ï¡_»@OÖ’#∞, W`«~° K«O_®Å∞~°`À Ѷ¨∞~°¬} Ѩ_»@OÖ’#∞ PÜ«∞`«Î=∞QÆ∞@KÕ Ju
„‰õÄ~°OQÍ LO_Õk. ÃÑ·H˜ „‰õÄ~°OQÍ#∞, Ö’# n#OQÍ#∞ LO@∂ LO_Õ"å_»#∞. "Õ∞Hõ, ѨÙe,
ÖÁ\˜ìÑ≤@ì, Q˘éˇ], ѨOk, ZÅ∞Hõ "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°Hõ~°HÍÅ =∂Oã¨=ÚÅ#∞ z„`« – qz„`«=ÚÖˇ·#
q^è•#=ÚÅÖ’ ѨK«#O KÕã¨∞H˘x, ^•K«∞H˘x – ^•K«∞H˘x u<Õ"åà◊§O. Ü«∂K«‰õΩÅ∞ =¿ãÎ ZO`À
¿ãѨ٠^Œ∂+≤Oz# `«~°∞"å`« H˘OK«=Ú ÃÑ>Ëì "åà◊¡O.
F q∞„`«∞ÖÏ~å! ã¨a‰è Ωõ ÖÏ~å! <å‰õΩ |@ìÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. QÀz`À<Õ ã¨OK«iã¨∂Î ^Œ∞óY„Ѩ^=Œ ÚÅQÆ∞
J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^•#∞. =∞# D =~°Î=∂#O ''x["Õ∞ Hõ^•!—— Jx JxÑ≤Oz#@∞¡,
JѨC_»∞ ‰õÄ_®, J^ŒO`å "åã¨Î==ÚÖÏQÍ<Õ <å‰õΩ J#∞Éèí==∞~ÚOk. =¸_è»z`«∞Î_»<≥· J<ÕHõ
=$H∆ÍÅ#∞ x~åÌH˜∆}ºOQÍ #iHÍ#∞. Ñ≤@ìÅ Ô~Hõ¯Å∞ ÃÑ_»qiz |∞@ìÖ’ ‰õΩHͯ#∞.
=∞\˜ì ‰õΩO_»Ö’ =∂Oã¨O =O_»∞HÀ=@O.... qHõ$`«"≥∞ÿ# PHÍ~°O`À, ÖËà◊√¡ "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ
=∞$QÆ=ÚÅ HÀ=∞Å ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ hà◊§`À Hõ_»QÆ@O ... <å K«~°ºÅ‰õΩ Ç≤ÏOã≤OѨ|_»∞`«∂, ~Àkã¨∞Î#fl
=∞$QÆ=ÚÅ P~°Î<å^Œ=ÚÅ∞ =∞^èŒ∞~°ã¨Ow`«O =Öˇ qx P#OkOK«@O ... =∂Oã¨=Ú#∞ ZO_»Ö’
P~°É’Ü«∞@O .... P K«O_®e ÉèÏ~°º`À JѨq„`« „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ ‰õÄ_»@O. ZO`À PHõe`À
U"Õ"À `«∞K«ÛùѨ^•~°÷=ÚÅ∞ #=ÚÅ∞`«∂ Éèí∞lOK«@O ...
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 565
W=hfl WѨC_Õ [iy# ã¨OѶ¨∞@#Å=Öˇ <å H˜Ñ¨C_»∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ JxÑ≤™ÈÎOk. ''J<ÕHõ [#‡Å
áêѨѶ¨e`«O P q^èŒOQÍ Ñ¨i}q∞OzO^•? ÖËHõ <Õ#∞ =∞ǨâßѨ„QÆã¨∞÷_»#Ü«∂º<å?—— J#fl@∞¡QÍ
<å |∞kú „Ѩ=iÎOzOk. =zÛѨ_»∞`«∞#fl U"Õ"À PѨ^ŒÅ#∞ Z^Œ∞~À¯=@O, [O`«∞=ÙÅ ÉÏi #∞O_ç
â◊s~åxfl ~°HO∆˜ K«∞HÀ=@O, ÉèÏ~åº – Ѩل`«∞Å#∞ áÈ+≤OK«@O QÆ∞iOKÕ ZѨC_»∂ Ü≥∂zã¨∂Î LO_»@O,
W"Õ JѨÊ\˜ ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞. WHõ XH˘¯Hõ¯ ~À*ˇ·`Õ <å ÉèÏ~°º <åHÀã¨O `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ =∂Oã¨Ñ¨Ù
=ÚHõ¯Å∞ q∞QÆÅÛ#O^Œ∞‰õΩ ZO`À¿ãѨ٠hK«"≥∞ÿ# =∂@Å`À ^Œ∂+≤OKÕ"å_çx. ''ÉË`åà◊√x |O^èŒ∞"å?——
J#fl@∞¡ =∞e# ^ÕǨÏO`À #nf~°OÖ’ J@∂ – W@∂ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∂Î KÕѨÅ∞ Ѩ>Ëì"å_çx. WOHÍ
<å JѨÊ\˜ „Ѩ=~°Î#Å QÆ∞iOz U=∞x K≥ѨÊ=∞O\Ï~°∞? `«e¡ áêÅ∞ a_»¤ „`åy#@∞¡, <Õ#∞,
HÀÜ«∞|_ç# =∞$QÆ=ÚÅ =Hõ∆ã¨÷Å=ÚÖ’x ~°HõÎ=Ú#∞ A„~°∞`«∂ áê#O KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»#∞. JѨq„`«
Éè’[#O KÕ¿ã JHõ¯_ç J<ÕHõ [#∞Å∞ ‰õÄ_® ##∞fl gkäÖ’ K«∂_»QÍ<Õ ^Œ∂~°OQÍ áêiáÈÜÕ∞"å~°∞.
<åÜ«∞O^Œ∞ 'áêѨ=Ú – „H“~°º=Ú— J<Õ "åÜ«ÚgzHõÅ∞ „Ѩãi¨ ã¨∂Î LO_Õq. <åKÕ`« Ç≤ÏOã≤OK«|_Õ
Ѩ‰õ∆ΩÅ, [O`«∞=ÙÅ Kå=ÙˆHHõÅ∞ <å‰õΩ PǨ¡^ŒO Q˘e¿Ñ ã¨Ow`«OÖÏ JxÑ≤OKÕk. <åÖ’ H˘OK≥O
‰õÄ_® r=HÍ~°∞}ºO ÖË^Œ∞. x+¨µì~° ÉèÏ+¨}O KÕã¨∂Î „H“~°ºOQÍ ^Œ∞~°æO^èŒÉèí∂Ü«∞+¨ª"≥∞ÿ# „Ѩ^ÕâßÅÖ’
U"Õ"À '¿Ñ~°∞¡ – PHÍ~°=ÚÅ∞— QÆÅ [O`«∞=ÙÅHÀã¨O "≥`«∞‰õΩ`«∂, =ÅѨ#∞fl`«∂ LO_Õ"å_»#∞.
PǨñ! ''WѨC_ç\Ï¡ D „áê}˜x Ç≤ÏOã≤¿ãÎ xÜ«∞q∞`«HÍÅOÖ’ nx Ѷe¨ `«OQÍ <Õ#∞ ^Œ∞óY=Ú~°∂ѨOQÍ
J#∞ÉèíqOK«=Åã≤ =ã¨∞ÎO^Õ"≥∂?—— J<Õ ã¨OHÀK«"Õ∞ ÖˉõΩO_® „Ѩ=iÎOKå#∞. Éèíq+¨º`ü ã≤÷u–QÆ`«∞Å∞
zOuOK«‰õΩO_® #~°HõÉèí∂=ÚÅÖ’ J*Ï˝#q`«∞ÎÅ#∞ <å\˜#"å_»#Ü«∂º#∞.
QÀz ÃÑ@∞ìH˘x, ÉÁO`«<˘Hõ^•xx HõѨC‰õΩx KÕuÖ’ á⁄_»"≥·# ÖÏ=Ùáê\˜ Hõé]`À, ã¨O™ê¯~°
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# g∞ã¨=Ú – QÆ_»¤=Ú`À <Õ#∞ =ã¨∞ÎO>Ë, ã¨∞xfl`«OQÍ =º=ǨÏiOK«∞ HÀ=∞Å ã¨fiÉèÏ=ÙÅO`å
QÆ[QÆ[ =}˜ˆH"å~°∞.
❖
^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ~å[Ѩل`«∞_»#QÆ∞ <Õ#∞ P q^èŒOQÍ Ñ¨Ó~°fi*Ï˝#~°Ç≤Ï`«OQÍ J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞
QÆ_çáê#∞. F ã¨Éèí∞ºÖÏ~å! =∞# D HÍÅ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·# HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ Z<Àfl UO_»¡‰õΩ ÃÑ·QÍ
=iÎOKå#∞. D q+¨Ü«∞O <åˆH Pâ◊Û~°ºO Q˘Å∞ѨÙ`ÀOk.
JѨC_»∞ JHõ¯_» ^Œ∞+¨ì"åã¨#Å∞ J<Õ W#∞ѨfQÆʼnõΩ |^Œ∞ú_»#Ü«∂º#∞. „HÀ^èŒ áê~°=â◊ºO`À
"≥#∞Hõ – =ÚO^Œ∞ K«∂_»‰õΩO_® Jã¨ÉèíºÑ¨^Œ*ÏÅO LѨÜ≥∂yã¨∂Î, ÉèíÜ«∞=Ú#∞ HõeyOKÕ QÆ~°˚#Å∞
KÕâß#∞. PѨ^ŒÅ∞ =zÛ#ѨC_»∞ U_®Û#∞. xO^Œº"≥∞ÿ# Ѩ^•~å÷Å∞ Éèí∞lOKå#∞. U =∂#ã≤Hõ ã≤÷u
#∞O_ç ZHõ¯_»‰õΩ KÕi „|`«∞‰õ™êQÍ<À .... J^ŒO`å =∂@ʼnõΩ JO^Œ^Œ∞.
❖
HÍÅK«„HõO Ѩi„Éèíq∞OK«™êyOk. ã¨O=`«û~åÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. áÈ`«∞<åfl~Ú. <å â◊s~°O
Hõ$tOzOk. =$^•úѨºO =zÛѨ_çOk. K«~°‡O =Ú_»`«Å∞ Ѩ_çOk. g∞ã¨=Ú, QÆ_»¤=Ú, `«Å <≥éã≤
566
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
áÈÜ«∂~Ú. =Úã¨e`«#=Ú#∞ K«∂¿ãÎ ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ, =∂#ã≤Hõ "Õ^ÅŒ #‰õΩ Ñ¨O_»Qˆ Hõ^•! ''`À\˜"åi`À
`«QÍ^•Å∞. Ç≤ÏOã≤OK«∞HÀ=\ÏÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# J=∂#∞+¨ „Ѩ=~°Î#ÅÖ’ z‰õΩ¯H˘#fl ##∞fl JO^Œ~°∞
x~å^ŒiOK«@O „áê~°OaèOKå~°∞. PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°∞`«∂ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ â◊H˜Î#O`å HÀÖ’Ê~Ú#
ѨHÖ∆˜ ÏQÍ x~å^è•~°∞_»#Ü«∂º#∞. ZO`À „ÉèÏOuH˜ Ö’#Ü«∂º#∞. zO`å„HÍO`«∞_»<·≥ K«„HõÜ∞« O„`«=Ú#∞
(Giant Wheel) Jkè~ÀÇ≤ÏOz# "åx=Öˇ Ѩi„Éèíq∞OK«™êQÍ#∞. 'HÍÅ=Ú— J<Õ ™êQÆ~°OÖ’ H˘@∞ì‰õΩ
áÈ`«∞#fl QÆ_ç¤Ñ‘K«∞ÖÏQÍ P@∞–áÈ@∞¡ ##∞fl P=iOz"Õâß~Ú. xã¨û`«∞Î= „Hõq∞‡"Õã≤Ok. W\˜ì
âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ ^Ò~åƒùQƺO J#∞Éèíqã¨∂Î, XHõ¯ Éè’[#O q+¨Ü«∞O =∂„`«"Õ∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞H˘O@∂
LO_»QÍ =∞~˘Hõ ã¨O=`«û~°O QÆ_»záÈ~ÚOk.
''<Õ#∞ ~åA#∞—— J<Õ H˜Oz`ü WOy`«*Ï˝#O ‰õÄ_® P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÖË^Œ∞.
''<Õ#∞ K«O_®Å∞_»#∞. D"≥∞ <å ÉèÏ~°º. D Ñ≤Å¡Å Ü≥ÚHõ¯ `«O„_çx. D PǨ~°O <å‰õΩ
ÅaèOK«∞QÍHõ! D <å â◊„`«∞=ÙÅ∞ ÉÏkèOѨ|_≥^Œ~°∞QÍHõ...—— WO`«=∂„`«"Õ∞ <å PÖ’K«<å Ѩikè.
Ѷ¨e`«OQÍ PÜ«∂ Pâ◊ – x~åâ◊Å =∞^茺 <å z`«Î=Ú Jxfl "Õà◊Å "庉õΩÅ`« á⁄O^Œ∞`«∂ LO_Õk.
J@∞¡ XO\˜Ö’ ã¨`«∞Î= H©∆}˜ã¨∂Î LO_»QÍ ~ÀAÅ∞ L^•ã‘#OQÍ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú.
❖❖❖
5. ÉèíÜ«∞OHõ~° ^Œ∞iƒùHõ∆O
JѨC_»∞ P „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ ÉèíÜ«∞OHõ~° ^Œ∞iƒùHõ∆O "åºÑ≤OzOk. ZO_ç# K≥@∞ìÃÑ· Ñ≤_»∞QÆ∞áê@∞
=Öˇ, ^•"åyflÖÏQÍ P ^Œ∞iƒùHõ∆O JHõ¯_ç „Ñ¨[Å#∞ ZO`«QÍ<À ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞Å#∞ KÕã≤Ok.
KåÖÏHÍÅOQÍ =~å¬Å∞ ÖË=Ù. ZO_»"Õ_çq∞KÕ Hõey# L+¨‚"åÜ«Ú=ÙÅ =Å# K≥@¡hfl #tOKå~Ú.
P "Õ_çH˜ QÆ_ç¤ "≥ÚHõ¯Å∞ ‰õÄ_® ZO_çáÈÜ«∂~Ú. áêëê}ÏÅ∞ HõiQÍ~Ú. „áê}∞Å J=Ü«∞"åÅ∞
^èŒ∂o`À HõѨÊ|_®¤~Ú. [#∞Å∞ PHõeÉÏ^èŒKÕ JÅ=∞\˜OK«™êQÍ~°∞. `«$} – J#fl – áê#=ÚÅ∞
ÅaèOK«HõáÈ=@O KÕ`« ÃÑ^ŒÌ – ÃÑ^ŒÌ [#Ѩ^•ÖË x~å‡#∞+¨ºO HÍ™êQÍ~Ú. ^Œ∂~°OQÍ =∞$QÆ`«$+¨‚Å#∞
K«∂z# ^Œ∞#flÅ∞ Jq [Åâ◊Ü«∞=ÚÅx „Éèíq∞Oz ѨiÔQuΖѨiÔQuÎ <ÕÅ ‰õÄe „áê}ÏÅ∞ q_»=
™êQÍ~Ú. JHõ¯_» gKÕ "åÜ«Ú=ÙÖ’ [ÅHõ}=∞<Õ =∂>Ë LO_Õk HÍ^Œ∞. ZHõ¯_≥·<å '[Å=Ú— J<Õ
=∂@ qO>Ë KåÅ∞, JHõ¯_ç [#∞Å∞ ZO`À L`«¯O~î°∞Å∞ J=Ù`«∂ LO_Õ"å~°∞. "å`å=~°}OÖ’
L+¨‚=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ â◊√+≤¯OѨKÕã¨∞Î#flk. P‰õΩÅ#∞ #=∞e „q∞OQÆ∞#O`«\ ˜ PHõe`À
„Ѩ[ÅO`å qÅqÖÏ¡_®~°∞. H˘xfl KÀ@¡ H˘O^Œ~°∞ XHõi<˘Hõ~°∞ K«OѨىõΩu#@O ‰õÄ_® [iyOk.
H˘O^Œ~°∞ ‰õ∆Ω^•ƒ^茉õΩ `«@∞ìHÀÖËHõ U#∞QÆ∞Å#∞, QÆ∞é]=ÚÅ#∞ K«OÑ≤ u#™êQÍ~°∞. PHõe HÍ~°}OQÍ
r=ÙÅÖ’ qѨs`«"∞≥ #ÿ „Ѩ=$`«∞ÅÎ ∞ L^Œ~ÚOK«™êQÍ~Ú. `«=∞ ã¨O`å#O xã¨ûǨܫ∞OQÍ H∆Àaèã∞¨ OÎ >Ë,
`«e¡^ŒO„_»∞Å∞ KÕ¿ã^Õg∞ ÖËHõ tÖÏ=∞ø#O =Ç≤ÏOz LO_Õ"å~°∞. L#fl@∞ìO_ç Wà◊§Ö’Oz ÃÑ^ŒÌ
P~°Î<å^•Å∞ q#=KÕÛq. HÍx Z=fiix Z=fi~°∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞H˘<Õ"å~°∞ HÍ~°∞. ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ∞ H˘OK≥=Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 567
PǨ~°OHÀã¨O ZHõ¯_≥Hõ¯_çHÀ Ѩ~°∞QÆ∞ fã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. W@∞¡ JHÍÅ^Œ∞iƒùHõ∆O HÍ~°}OQÍ P „Ѩ^Õâ◊
=∞O`å â◊√+≤¯Oz áÈ~ÚOk. â◊x–Jyfl–ã¨∂~°∞ºÅ∞ P „áêO`«=∞O`å qÅÜ«∞`åO_»=O KÕÜ∞« ™êQÍ~°∞.
^≥·=O „Ѩu‰õÄeOz, JHÍÅOQÍ „Ѩà◊Ü«∞O ã¨OÉèíq¿ãÎ Z=~°∞ =∂„`«O UO KÕÜ«∞QÆÅ~°∞?
Ѩ~=° ∞^Œ∞óYHõ~"° ∞≥ #ÿ PѨ^ÅŒ ∞ ã¨OÉèqí OK«@OKÕ`« JHõ¯_ç [#∞Å∞ J<Õ‰Ωõ Å∞ `«=∞ |O^è∞Œ –q∞„`«∞Å`Àã¨Ç¨
^Œ∂~° ^ÕâßʼnõΩ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ `«=∞ Ѩل`« – q∞„`« – ¢ã‘Î – |O^èŒ∞[#∞Å#∞ =^ŒÅ
ÖËHõ JHõ¯_Õ LO_çáÈ~Ú =∞~°}O˜ Kå~°∞. ZO`« ÉÏkèOz<å D r=Ù_»∞ J@∞¡ ÉÏkèã∞¨ #Î fl\˜ì JOQÆ=ÚÅ#∞
=^ŒÅÖË_»∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ H˘O^Œ~°∞ `å=Ú „¿Ñ=∞QÍ „â◊q∞Oz „áÈQÆ∞KÕã¨∞H˘#fl QÆ$Ç¨Ï – ^èŒ<å^Œ∞Å∞
=^ŒÅ ÖËHõ JHõ¯_Õ „áê}ÏÅ∞ =kÖÏ~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ L#fl T~°∞ =^Œe ^Œ∂~°^ÕâßʼnõΩ „Ѩܫ∂}O
KÕã¨∂Î „`À=Ö’ „‰õÄ~°=∞$QÆ=ÚʼnõΩ PǨ~°=∞Ü«∂º~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ „`À=Ö’ <ÕʼnõÄe, PǨ~°=Ú,
[Å=Ú ÅaèOK«Hõ JHõ¯_çHõHõ¯_Õ „áê}ÏÅ∞ q_çKå~°∞.
J\˜ì =∞Ǩã¨O~°OÉèí=Ú`À, ÉèíÜ≥∂`åÊ`«O`À ‰õÄ_ç# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ ZO`À PÖ’zOz
XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ =KåÛ#∞. <å ÉèÏ~°º#∞, Ñ≤Å¡Å#∞ "≥O@ɡ@∞ìH˘x ^Œ∂~°OQÍQÆÅ XHõ ^Õâ◊O "≥o§
áÈÜÕ∞ L^ÕÌâ◊O`À |Ü«∞Å∞^Õ~å#∞. =∂ =∂=∞QÍ~°∞, J`«ÎQÍ~°∞ L#fl T~°∞ =^ŒÅ|∞kúQÍHõ, JHõ¯_Õ
LO_çáÈÜ«∂~°∞. "åiH˜ ''=~°¬=ÚÅ∞ Ѩ_»=K«∞Û—— J<Õ Pâ◊ WOHÍ L#flk.
„`À=Ö’ ѨÙÅ∞Å=Å¡, Jyfl=Å¡ =KÕÛ J<ÕHõ „Ѩ=∂^•Å∞ `«Ñ≤ÊOK«∞H˘O@∂ =ÚO^Œ∞‰õΩ
áÈ`«∞<åflO. XHõ ~ÀA XHõ „Ѩ^ÕâßxH˜ KÕ~åO. <å ÉèÏ~°º, Ñ≤Å¡Å∞ KåÖÏ JÅã≤áÈ~Ú L<åfl~°∞.
"åà◊√¡ XHõ `å_çK≥@∞ì h_»Ö’ HÍ¿ãѨ٠q„â◊q∞OKå~°∞. <å =ÚQÆ∞æ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ `«e¡ X_çÖ’ x^Œ∞iOKå~°∞.
=∂ PYi"å_»∞ =∂„`«O <å "≥O>Ë L<åfl_»∞. "å_ç ¿Ñ~°∞ Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞. "å_»O>Ë <å‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜#∞Op
ZO`À W+¨ìO. "å_»∞ Hõà◊§ hà◊√§ HÍ~°∞ã¨∂Î <å HÍà◊√§ Ѩ@∞ìH˘x, ''JÜ«∂º! <åH˜Ñ¨C_»∞ ZO`À PHõe
"Õ™ÈÎO^Õ! u#\ÏxH˜ =∂Oã¨O HÍ"åe. „`åQÆ\ÏxH˜ ~°HõÎO HÍ"åe. #∞=Ùfi `≥zÛÃÑ\Ïìeã≤O^Õ!
<åH˜OˆHO `≥eÜ«∞^Œ∞—— JO@∂ n#OQÍ U_»∞ã¨∂ΠѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞. ZO`« K≥Ñ≤Ê<å q#_»∞. ZO`«
ã¨=Ú^•~ÚOz<å U_»∞Ѩ٠PѨ_»∞. "å_»∞ =∂„`«O UO KÕ™êÎ_»∞? PHõe ÉÏ^èŒ JO`«\ ˜k =∞i.
JѨC_»∞ <Õ#∞, ''Fs! Ѩ$K«ÛùHÍ! WѨC_»∞ =∂Oã¨=Ú U_»k~å? J~Ú<å HÍ¿ãѨ٠PQÆ∞. U_»∞Ѩ٠PѨÙ.
K«∂^•ÌOQÍ!—— JO@∂ |∞[˚yOK«™êQÍ#∞. J<ÕHõ™ê~°∞¡ K≥Ñ≤ÊK«∂Kå#∞. q#∞@ÖË^Œ∞. H˘O`«¿ãѨ\ ˜H˜
"å_»∞ ^ŒQÆæ@O „áê~°OaèOKå_»∞. ^•Ç¨ÏO`À, PHõe`À "å_ç „áê}ÏÅ∞ Ô~ѨÔ~ѨÖÏ_»∞`«∞<åfl~Ú. "å_ç
J=ã¨÷#∞ K«∂z <å‰õΩ K≥ѨÊ~å#O`« U_»∞Ѩ٠=zÛOk. Ѩل`«"å`«ûźO`À <å =∞#ã¨∞û ZO`À "Õ^Œ#
á⁄OkOk.
''<åÜ«∞<å! Ѩ$K«ÛùHÍ! h=Ù PHõe`À #Hõ#HõÖÏ_»»@O <Õ#∞ K«∂_»ÖË#∞~å. WѨC_»∞
=∂Oã¨=ÚQÍx, ~°HõÎ=ÚQÍx h‰õΩ `≥zÛÃÑ@ìQÆeˆQ J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË^Œ∞. WHõ XHõ¯>Ë LáêÜ«∞O. h=Ù
##∞fl Ñ‘‰õΩ¯ u#∞. <å ~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ`À h=Ù h PHõe f~°∞ÛHÀ——.
Jx L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ Ñ¨eHÍ#∞. JѨC_®ÉÏʼnõΩ_»∞ ''FÔ~· JÜ«∂º! áÈh J\Ï¡ˆQKÕ~Ú. <Õ#∞
D PHõe ÉèíiOK«ÖË#∞. h =∂Oã¨"Õ∞ uO\Ï#∞—— Jx JO@∂ `«# #∞^Œ∞\˜`À <å "≥∂HÍÅ∞
568
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨Ê $tOK«™êQÍ_»∞. JѨC_»∞ J`«ºO`« ^Œ∞óYÉèÏ~°O`À „‰õΩOyáÈ`«∞#fl <å ‰õΩ=∂~°∞x Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõ@ã≤u÷ x
K«∂Kå#∞. Jk <å‰õΩ Q˘Ñ¨Ê PѨ^Œ=Öˇ HõxÑ≤OzOk. P PѨ^Œ#∞ ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõáÈÜ«∂#∞. H˘_»∞‰õΩ
H˘~°ÔH· ¿ãflǨϖHÍ~°∞}º=ÚʼnõΩ =â◊√_»#Ü«∂º#∞. ã¨~°fi^Œ∞óY=ÚÅ#∞ LѨâ◊q∞OѨ *ËÜ«∞QÆÅ^Œx
ÉèÏqOz, =∞$`«∞º=Ù‰õΩ <å â◊s~°O JiÊOKåÅx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<åfl#∞.
JHõ¯_» – WHõ¯_» Ѩ_çL#fl H˘xfl z`«∞‰õΩÅ#∞ Ui XHõ KÀ\˜H˜ *Ë~åÛ#∞. P "å`å=~°}OÖ’
"å\˜x =∞O_çOK«@O U=∂„`«O Hõ+¨ì=∞xÑ≤OK«ÖË^Œ∞. Jyfl K«@K«@ â◊|Ì=ÚÅ#∞ KÕã¨∂Î ÃÑ·H˜
ÖËzOk. P â◊|Ì=ÚÅ∞ <å „áê}=ÚÅ#∞ HÍOH˜∆ã¨∞Î#fl@∞¡ JxÑ≤OzOk. ÖËz "≥o§ J=∂O`«OQÍ
P JyflÖ’H˜ ^Œ∂HÍ#∞.
JO`Õñ! =∞~°∞Hõ∆}O <å D â◊s~°O ã≤OǨã¨#=Ú g∞^Œ #∞O_ç „H˜O^Œ‰õΩ Ñ¨_»∞`ÀOk. D
=∞O„u=~°∞ºÅ∞ ##∞fl <ÕʼnõΩ X~°QƉõΩO_® Ѩ@∞ìH˘<åfl~°∞. WHõ¯_ç g∞ JO^Œi Q˘O`«∞HõÅ∞ <å K≥q#
|_®¤~Ú. "≥O@<Õ „Ѩɒkè`«∞_»#Ü«∂º#∞.
F ã¨Éèí∞ºÖÏ~å! D q^èŒOQÍ D SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ ##∞fl "≥∂ǨÏ=ÚÖ’ =ÚOz, `ÕÖÏÛ_»∞.
❖❖❖
6. JO`å =∞<ÀqÖÏã¨"Õ∞
=∞Ǩ`Õ[ã≤fi J~Ú# P Å=} =∞Ǩ~åA W@∞¡ K≥ѨCK«∂ LO_»QÍ, JHõ¯_ç"å~°O^Œ∞
SO„^Œ*Ïe‰õΩx "≥·Ñ¨ÙQÍ Pâ◊Û~°ºOQÍ K«∂ã¨∂Î L<åfl~°∞. WO`«Ö’ P WO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ XHõ¯Hõ∆}OÖ’
JHõ¯_ç ã¨ÉÏè =∞^躌 O #∞O_ç JO`«~åú#=∞Ü«∂º_»∞. Jk K«∂z# JHõ¯_ç ã¨É∞íè ºÅ∞ Pâ◊Û~°ºK«H`˜ ∞« ÅÜ«∂º~°∞.
ã¨ÉÖíè ’ HõÅHõÖO |Ü«∞Å∞^ÕiOk. JO`å QÆ=∞xã¨∞#Î fl\ì̃ =∞Ǩ=∞O„u ÖËz xÅ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨É#íè O`å
xâ◊≈|ÌѨ~°z, W@∞¡ „Ѩã¨OyOK« „áê~°OaèOKå_»∞.
=∞Ǩ=∞O„u : F =∞Ǩ~å*Ï! K«∂Kå~å! D Hõ∆}O =~°‰õΩ =∞# =∞^茺 L#fl SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞
WѨC_Õ JO`«~åú#=∞Ü«∂º_»∞. WO`« WO„^Œ*ÏÅO K«∂Ñ≤#`«~∞° "å`« q∞=Ú‡Å#∞ ^è#Œ O JiúOKåeHõ^•?
HÍh, J@∞¡ KÕÜ«∞ÖË^Œ∂ JO>Ë, J`«xH˜ ^èŒ<å¿ÑHõ∆ ÖË^Œ∞. D „ѨѨOK«ã≤÷ux =∞#‰õΩ É’kèOK«\ÏxH˜
=zÛ# XHõ ^≥·==∂Ü«∞ÜÕ∞ J`«_≥· LO\Ï_»∞. JO`ÕHÍx, J`«_»∞ XHõ ™ê=∂#º SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞
=∂„`«O HÍ^Œ∞.
g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê#k WHõ¯_» [iy#k ѨijeOz#ѨC_»∞, ''D „ѨѨOK«=∞O`å =∞<ÀqÖÏã¨=Ú
=∂„`«"Õ∞—— Jx =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x =∞#¿ãû Hõ^•
D [QÆ`«∞Î!✺ P Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ J<ÕHÍ<ÕHõ K«=∞`å¯~°=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. J`«_»∞ `«# =∂Ü«∞KÕ`« L`«Î=∞
q"ÕHõ=O`«∞Å#∞ ‰õÄ_® "≥∂ǨÏOÖ’ =ÚOz"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞.
✺
qâ◊fi"£∞ q+¨µ‚ó - q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞"£∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 569
PǨñ! „Ѩ[˝-K«`«∞~°`«, =∞Ǩq"ÕHõ=Ú, ZO`À Ö’HÍ#∞Éèí==Ú HõeyÜ«Ú#fl =∞# D
Å=}K«„Hõ=iÎ ZHõ¯_»? ™ê=∂#º =∂#=ÙÅ =∞<À=$uÎ J#`«QÆæ D JÅÊ„Éèí=∞ ZHõ¯_»? F ~å*Ï!
"Õ∞=Ú J<ÕHõ=∞Ok =∂O„u‰õΩÅ#∞, SO„^Œ*Ïe‰õΩÅ#∞ K«∂KåO. "åiÔH=fiiH© W@∞¡ [#∞Å#∞
q"≥∂Ç≤Ï`«∞Å#∞ KÕ¿ã PÖ’K«#QÍx, ™ê=∞~°÷º=ÚQÍx LO@∞O^Œ#∞#k q#ÖË^Œ∞, K«∂_»ÖË^Œ∞. D
SO„^Œ*Ïe‰õΩÅO`å „Ñ¨[Å z`«Î=ÚÅ#∞ ~°OlOѨ*Ëã≤ `«^•Ìfi~å ^èŒ#O ã¨Oáêkã¨∂Î =∂„`«"Õ∞
LO_»@O K«∂KåO! ÃÑ·QÍ, =∞#O K«∂ã¨∂Î LO_»QÍ JO`«~åú#O HÍQÆÅ~å? D q+¨Ü«∂Åhfl
QÆ=∞xOz# `«~°∞"å`« "Õ∞=Ú ''W`«_»∞ ^≥·==∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— Jx `«ÅK«∞K«∞<åflO. P
ÉèíQÆ=O`«∞_Õ =∞#Å#∞ *Ï˝#∞Å∞QÍ fiÛk^ŒÌ\ÏxH˜ W@∞¡ KÕã≤ LO\Ï_»∞.
❖
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! P Å=}=∞Ǩ~åA Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÉèíÖ’ <Õ#∞ ‰õÄ_® LO_çL<åfl#∞.
D =º=Ǩ~°=∞O`å <Õ#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ K«∂Kå#∞. P K«∂z#^Õ h‰õΩ K≥áêÊ#∞.
nxx|\˜ì h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õq∞\˜? D =∞#¿ãû qq^èŒ~°K«#ÅKÕ =$kú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯ H˘=∞‡Å∞, P‰õΩÅ∞, ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞, HÍÜ«∞Å∞ =Öˇ qã¨Îiã¨∞Î#flk P =$Hõ∆"Õ∞ Hõ^•! D
=∞#¿ãû ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ D [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# qã¨Îi™ÈÎOk. =∞~°Å =∞~˘HõѨC_»∞ W^Õ =∞#ã¨∞û
*Ï˝#qKå~°}Ï^Œ∞Å∞ KÕѨ@∞ì@KÕ, `«# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ™êѶ¨ÅºOQÍ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«O J=Ù`ÀOk.
P`«‡`À UHõ`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. JѨC_»∞ ÉèË^ŒHõÅÊ# JO`å #tOK«∞@KÕ ''„ѨâßO`«, =∞ø#,
JkfifÜ«∞, xifiHõÅÊ—— J#∞Éèí=ã≤÷ux J=^èŒi™ÈÎOk.
F ~å=∂! ã¨~°fiÉèË^ŒHõÅÊ#Å∞ #tOz#ѨC_Õ (Jf`«`«fi=Ú#∞ ã¨=Úáêi˚OK«∞H˘#flѨC_Õ)
ѨiѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡Ñ¨^Œ=Ú ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. „Ѩu r=Ù_»∞ âßOu á⁄O^Œ∞@‰õΩ =∂~°æO Wk =∂„`«"Õ∞.
❖❖❖
7. z`«Î=Ú – ^•x K«=∞`å¯~°=Ú
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. Jã¨Å∞ =∂ D z`«Î=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ·<Õ
Jaè=ÚY=∞ø`«∞<åfl~Ú? ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „QÆÇ≤ÏOK«@O ÖË^Œ∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Jxfl\˜H© =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿÜ«Ú#fl J*Ï˝#=Ú – JqKå~°}Å =Å#<Õ D
z`«Î=Ú q+¨Ü«∂aè=ÚY=∞QÆ∞K«∞#flk. J@∞¡ Jaè=ÚY"≥∞ÿ, PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok,
ѨÅ∞~°Hõ=ÚÖˇ·# "≥·z„`«º=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# =∞e#`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ã¨fiÜ«∞OHõ$`«OQÍ<Õ J<ÕHõ
q∞^䕺"åºáê~°=ÚÅKÕ „ÉèÏOu ^Œ$_è»=∞QÆ∞K«∞#flk! J\ì̃ „ÉèÏOu Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»`«fi HÍ~°}OQÍ K≥·`«#º=Ú
`«# ѨÓ~°‚~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞~°z, =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok, J<åk HÍÅOQÍ D *##–=∞~°}ÏÅ
Ѩ~°OѨ~°Ö’ `å^•`«‡ºO K≥O^Œ∞`«∂ Ѩi„Éèíq∞™ÈÎOk. `«∞K«Ûù =∞<À=$uÎ ~°∂Ѩ=Ú# J<ÕHõ "åã¨#Å#∞
`«#Ü«∞O^Œ∞ xH˜∆ѨÎO KÕã¨∞‰õΩO\’Ok. z#flÑ≤Å¡"å_»∞ ÉË`åà◊√x ~°∂Ѩ=Ú#∞ TÇ≤ÏOK«∞H˘x, P
570
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
TǨωõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Z^Œ∞~°∞QÍ ''[_»Å∞–HÀéÅ∞–H˘=Ú‡Å∞—— `À ‰õÄ_ç# ~°∂Ѩ=Ú#∞ K«∂™êÎ_»∞
K«∂Kå"å? J\Ï¡Qˆ z^Œfiã¨∞"Î Õ `«#Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#Å#∞ qã¨iÎ OK«∞H˘#∞K«∂ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ, .... Uk ZѨC_»∞ Z>ˇ¡Â<å HÍ=K«∞Û - HÍHõáÈ=K«∞ÛQÍHõ! D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^• z^Œfiã¨∞Î"Õ
J~Ú L<åfl_»∞.
"åã¨#Å∞ Hõ∆~ÚOK«∞@ÜÕ∞ âßG„Ѩ=z`«=ÚÅQÆ∞ Jxfl „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅÖ’x QÆ∂_è®~°÷O. "åã¨#Å∞
Hõ∆~Ú¿ãÎ WHõѨC_»∞ ã¨^Œfiã¨∞Î=QÆ∞ K≥·`«#ºO x~°‡Å =∞<À=$uÎx á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ
HÍ~°}O D r=Ù_»∞ „áêѨOzHõ =$`«∞ÎÅ∞ Hõey LO_»∞@ÜÕ∞. ã¨∂~°ºH˜~°}O „Ѩã¨iOz#KÀ@ pHõ\ ˜
LO_»^Œ∞Hõ^•! „ѨѨOK«=$`«∞ÎÅ∞ U z`«Î=ÚÖ’ Å~Ú™êÎÜ≥∂, WHõ J\˜ì z`«Î=Ú#O^Œe ^Œ∞óY=∞O`å
Hõ∆}HÍÅOÖ’ Ѩ\ÏѨOK«Ö∫`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : =Úhâ◊fi~å! z`«Î=Ú#‰õΩ D *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# QÆÅ "Õ~°∞"Õ~°∞
J#∞Éèí==ÚÅ∞ Z\Ï¡ ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D =∞#ã¨∞û ^Œ∂~°=Ú#∞ ^ŒQÆæ~°QÍ, ^ŒQÆæ~°#∞ ^Œ∂~°=ÚQÍ KÕã≤ "ÕÜ«∞QÆÅ^Œx
W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ K≥ѨCH˘<åflOHõ^•! Ñ≤Å¡"å_»∞ z#fl z#fl „H©_»Å =∞^茺 „H©_çOK«∞K«∞#fl@∞¡ D =∞#ã¨∞û
r=ÙÅO^Œ∞ q[$Oaè™ÈÎOk. ''`«k`«~°∞Å∞—— J#∞ J#∞Éèí==ÚÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ# KÕã¨∞‰õΩO@∂ áÈ`ÀOk.
J*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ XHõ ÉÏ@™êi ^Œ∂~°OQÍ L#fl XHõ tÅ#∞ K«∂z ''JkQÀ.... Ñ≤âßK«O——....
Jx `«Å∞ã¨∂Î LO\Ï_»∞, K«∂Kå"å? "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç# z`«Î=Ú#‰õΩ JÉèíÜ«∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞
‰õÄ_® ÉèíÜ«∞OHõÅ∞QÆ∞`ÀOk. =∞`«∞ÎáêhÜ«∞O ¿ãqOz#"åxH˜ |∞kú Ü≥ÚHõ¯ JÅÊ`«fiO U~°Ê_»∞@
KÕ`« „ѨѨOK«=∞O`å yé∞]# uiyáÈ`«∞#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. "åã¨#ÅKÕ Hõà◊OH˜`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û‰õΩ
q∞„`«∞x Ü«∞O^Œ∞ ''â◊„`«∞"Õ"≥∂?—— J<Õ â◊OHõ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. =∞#ã¨∞û "庉õΩÅ`« K≥OkÜ«Ú#flѨC_»∞
K«O„^Œ∞_»∞ ‰õÄ_® ÉèíiOK«~å#O`« "Õ_çq∞x "≥_»Å„QƉõΩ¯K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤™êÎ_»∞. ^Œ∞ifi+¨Ü«∞ ÉèÏ=#
QÆÅ "åxH˜ J=∞$`«q∞zÛ<å, Jk KÕ^Œ∞QÍ LO@∞Ok.
"åã¨#ÅKÕ PKåÛùk`«"≥∞ÿ# z`«Î=Ú D [QÆ`ü~°K«##∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ 'J~°÷=Ú – J#∞Éèí==Ú—
Å#∞ J#∞ã¨iOz QÍOK«∞K«∞#flk.
F ~åѶ¨∞"å! D *Ï„QÆ`ü ã≤÷u ‰õÄ_® ã¨fiѨfl=Ú =O\˜^Õ#x ã¨~°fi[#∞Å#∞ L^ÕÌtºOz =∞~°Å
=∞~°Å „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl#∞.
N~å=Ú_»∞ : D ^ÕǨÏ=ÚÖ’xH˜ ^Œ∞~åƒù"åÅ∞, ^Œ∞~°ÉèϺ™êÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ =zÛ KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. „Ѩ|Å=∞QÆ∞ "åã¨#ÖË D r=Ùx "≥∂ǨÏ=Ú#‰õΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì "åã¨#Å#∞ ã¨=¸ÅOQÍ KèÕkOz, ÃÑiH˜"ÕÜ«∂e.
D ã¨O™ê~°=#OÖ’ =∞#ã¨∞û J<Õ =∞$QÆO "åã¨<å*ÏÅO KÕ`« D_»fi|_»∞`ÀOk. Ѷ¨e`«OQÍ
J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å J#∞Éèíq™ÈÎOk. Z=x Ü«∞O^≥·`Õ `«`«Î fiqKå~°} Ü≥ÚHõ¯
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 571
^Œ$_è»`«fiO KÕ`« Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ ''Wq <å‰õΩ HõÅQÍe, Wq `˘ÅQÍe—— .... J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ
"åã¨# (ÖËH)õ Jaèx"ÕâO◊ #tOzáÈ`«∞O^À, J\˜"ì åxÜ«∞O^Œ∞ *Ï˝#O J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèOí QÍ „Ѩ"tÕ ™ÈÎOk.
"Õ∞Ѷ¨∂Å∞ `˘Åy`Õ PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞ºx „ѨHÍâ◊O ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ ^Àº`«Hõ=∞ø`«∞#fl@∞¡ ''U^À á⁄O^•e——
J#∞ ÉèÏ"å"Õâ◊O `«ºlOK«QÍ<Õ P`«‡*Ï˝#O D r=ÙxÖ’ „ѨHÍt™ÈÎOk. *Ï˝#"Õ∞ D r=Ùx
ã¨`«º=∞QÆ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiÉèÏ==Ú ‰õÄ_®. J\˜ì *Ï˝#=Ú#∞ J*Ï˝#=Ú P=iOK«∞@ KÕ`«<Õ D
[QÆ^ŒÌ$+¨µìÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
F „Ñ≤Ü«∞~åѶ¨∞"å! =∞#¿ãû r=Ù_»∞. JO`ÕQÍx, D `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú r=Ù_»∞ HÍ^Œ∞
ã¨∞=∂! ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D ^ÕǨÏ=Ú [_»"≥∞ÿ#k. WHõ nxÜ«∞O^Œe =∞#ã¨∞û =∂„`«O J@∞
[_»=Ú QÍx, W@∞ KÕ`«#=ÚQÍx HÍHõ, D Ô~O_çO\˜H© qÅHõ∆}"≥∞ÿ LO\’Ok. D =∞#ã¨∞û U
HÍ~°º"≥∞ÿ`Õ KÕã¨∞ÎO^À, Jk =∂„`«"Õ∞ D r=ÙxKÕ "åã¨Î=OQÍ KÕÜ«∞|_ç#^Ò`ÀOk. Wk ^Õxx
`«ºlã¨∞ÎO^À, Jk =∂„`«"Õ∞ `«ºlOK«|_»∞K«∞#fl ^ŒQÆ∞K«∞#flk. D [QÆ`«ÎO`å =∞#¿ãû. =∞#ã¨∞ûHÍHõ
WHõ¯_≥Hõ¯_® Un ÖË^Œ∞. D Éèí∂=∞O_»Å=Ú, PHÍâ◊=Ú, Ѩ$käq, "åÜ«Ú=Ù, =∞ǨÏ`«∞Î .... W=hfl
=∞#ã¨∞û =∂„`«"Õ∞. D =∞#ã¨∞û Hõ#∞Hõ PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O [~°∞QÆHõáÈ`Õ
PÜ«∂Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxˆH J#∞Éèí==∞=@O [iˆQkHÍ^Œ∞!
Z=i =∞#Ãã· û`Õ J*Ï˝<åxfl P„â◊~Ú™ÈÎO^À, J\˜ì"å_»∞ ''=¸_è»∞_»∞—— Jx JxÑ≤OK«∞H˘O@∞
<åfl_»∞. J^Õ =∞#ã¨∞û q"ÕH=õ Ú#∞ P„â◊~ÚOz#ѨÙ_»∞ ''*Ï˝#Ü«Ú‰õΩ_Î ∞» —— Jx JO@∞<åfl~°∞. JO`ÕQÍx
D [_» â◊s~°=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, ''W`«_»∞ *Ï˝x. W`«_»∞ =¸_è»∞_»∞—— Jx JO\Ï=∂? ÖË^Œ∞.
J\Ï¡ˆQ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl^•xx K«∂KÕk =∞#¿ãû HÍx D Hõ#∞„QÆ∞_»∞¡ HÍ<ÕHÍ=Ù. P =∞#¿ãû
q#∞@#∞ x~°fiiÎOK«∞ KÀ@∞#∞ ''K≥=ÙÅ∞—— Jx, ã¨Ê~°≈#∞ á⁄O^ÕKÀ@∞#∞ 'K«~°‡=Ú— Jx, ã¨∞"åã¨#
P™êfikOKÕ KÀ@∞#∞ „Ѷ¨∂}ËO„kÜ«∞=Ú (=Ú‰õΩ¯) Jx, ~°∞zK«∂KÕ ™ê÷#=Ú#∞ <åÅ∞Hõ Jx
JO@∞<åflO. PÜ«∂ =$`«∞ÎÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î#fl\˜ì D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î Ju qz„`«"≥∞ÿ#k.
=∞#ã¨∞û ÖËHõáÈ`Õ WO„kÜ«∂ʼnõΩ LxˆH ÖË^Œ∞. Hõq`«fiO JÅ∞¡K«∞#flk HõqÜÕ∞QÍx, HõÅ=ÚHÍ^Œ∞
Hõ^•! =∞#¿ãû WO„kÜ«∞=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz PÜ«∂ J#∞Éèí==ÚÅ#∞ ~°zOK«∞H˘O\’Ok.
XˆH #@∞_»∞ J<ÕHõ "ÕëêÅ∞ "Õã¨∂Î LO\Ï_»∞.... P "Õ+¨=ÚÅhfl J`«_Õ....
HÍx P "Õ+¨=ÚÅxfl\˜H© qÅHõ∆}"≥∞ÿ LO_ç LO@∞<åfl_»∞ Hõ^•! J>Ë¡
XHõ =ºH˜Î `«O„_ç, `å`«, `«=Ú‡_»∞, J#fl, H˘_»∞‰õΩ, ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
Jhfl J`«_Õ....
HÍh J`«_»∞ "å\˜Ö’ XHõ\ ˜ #∞O_ç =∞~˘Hõ\ ˜QÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl_®? ÖË^Õñ!
D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® Jxfl WO„kÜ«∞=ÚÅÖ’#∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ =iΙÈÎOk. JO^Œ∞Ö’ U XHõ¯\©
`å#∞ H͉õΩO_®<Õ LO\’Ok. nxH˜ "Õ~°∞QÍ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. Wk JÅÊ"≥∞ÿ#
^•xx JkèHõOQÍ#∞, JkèHõ"≥∞ÿ#^•xx JÅÊOQÍ#∞ KÕã≤ "ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞. ã¨fi[#∞Å `«Ñ¨CÅ∞
572
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#qQÍ, q~Àkè[#∞Å J"Õ `«Ñ¨CÅ∞ f„="≥∞ÿ#qQÍ#∞ HõxÑ≤OK«@"Õ∞ =∞#‰õΩ WO^Œ∞‰õΩ
`å~å¯}O. ã¨`«º=Ú#∞ Jã¨`«º=ÚQÍ, Jã¨`«º=Ú#∞ ã¨`«º=ÚQÍ#∞ =∂iÛ"Õã≤ ^Œi≈OK«@OÖ’ D
=∞#ã¨∞û‰õΩ#fl â◊H˜Î =∞iOHõ ^ÕxH© ÖË<Õ ÖË^Œ∞ Hõ^•! Wk Hõ@∞ (KÕ^Œ∞) =ã¨∞Î=Ù#∞ ‰õÄ_® =∞^èŒ∞~°OQÍ
ÉèÏq¿ãÎ, J\˜ì =∞^èŒ∞~å#∞Éèí=OQÍ<Õ á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. â◊„`«∞=Ùx q∞„`«∞xQÍ, „âıÜ≥∂aèÖÏ+≤x ‰õÄ_®
â◊„`«∞=ÙQÍ K«∂Ñ≤OK«@OÖ’ nxH˜^Õ ™ê\˜.
D z`«Î=Ú ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ U =$uÎKÕ „ѨuÉèÏã≤ã¨∞ÎO^À, P =ã¨∞Î=Ù J>Ë¡ Ѩi}q∞ã¨∞ÎOk. ''Wk
<å‰õΩ „Ñ≤Ü∞« =Ú—— J#∞ =$uÎ`À Jk ^Œi≈OK«∞K«∞#flѨC_»∞, P =ã¨∞=Î Ù J>Ë¡ „Ñ≤Ü∞« "≥∞ÿ „áêÑ≤™Î ÈÎOk‰õÄ_®.
W\˜ì „ѨuÉèÏ㨠(Reflection) ÖËHõ ã¨∞Êù~°} ÖËHõ ÉèÏ=# =Å¡<Õ, "庉õΩÅz`«∞Î_≥·Ü«Ú#fl ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞
XˆH ~å„u H˘kÌ QÆO@Å HÍÅOÖ’ ѨO„_≥O_»∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O J`«ºO`«
*Ï„QÆ`ü ÖÏQÍ, "åãÎ̈"å#∞Éè=í OÖÏQÍ ã¨fiѨflOÖ’ á⁄O^•_»∞. D z`«„ΠѨÉÏè =O KÕ`<« Õ WO„^Œ^∞Œ º=Úfl_»∞
J#|_»∞ XHõ =ºHÎ̃ XHõ QÆO@HÍÅOÖ’ XHõ Ü«ÚQÆO Hõ\ ì̃"ÕÜ«∞|_ç L<åfl_»∞... J~Ú`Õ P |O^èŒ#=Ú
#‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ P =∞~°∞<å_»∞ `å#∞ `«Ñ¨ÊHõ ''XHõ ~åA—— HÍÉ’=ÙK«∞#fl@∞¡ `≥eã≤Ok.....
JѨC_»∞ P |O^èŒ=Ú#∞ ‰õÄ_® ã¨O`À+¨=Ú`À<Õ J#∞ÉèíqOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∂ LO\Ï_»∞. =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ "≥·z„`«º=Ú J\˜ìk. ÉèíQÆ=^Œƒù‰õΩÎÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® D K«=∞`å¯~°O K«∂ã¨∞Î<åflO. "åi
=∞#ã¨∞ûÅ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ zO`«<å„ѨÉèÏ=OKÕ`« XHÍ<˘Hõ „Ñ≤Ü«∞=$uÎ Hõey LO@∞<åfl~Ú.
J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å~°∞ =∞Ǩ#~°Hõ=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® xtÛO`«OQÍ J#∞ÉèíqOK« QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
J^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞.
^•~°O `≥Oz`Õ Ñ¨Ó^ŒO_»Ü«∞O^Œ∞ QÆŠѨÓÅhfl <ÕÅ ~åÅ∞`å~Ú Hõ^•! =∞#ã¨∞û [~ÚOK«|_ç`Õ
KåÅ∞. WHõ, `«H˜¯# WO„kÜ«∞=ÚÅhfl `«=∞O`«@ `å"Õ∞ J„ѨÉèÏq`«O J=Ù`å~Ú.
Ѩ^•~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz qѨs`« HõÅÊ# KÕÜ«∞@OÖ’ (Wk „Ñ≤Ü«∞=Ú. Wk J„Ñ≤Ü«∞=Ú – Jx
`«fii`«QÆux x~°‚~ÚOK«∞HÀ=@OÖ’) D =∞#ã¨∞û‰õΩ =∞Ǩ™ê=∞~°÷º=Ú L#flk.
P`«‡ JO`«\Ï ã¨=∞~°∂Ѩ"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. Jk ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ, xifiHÍ~°"≥∞ÿ, ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, ™êH˜∆
ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, ã¨~°fiѨ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. ã¨~°fi q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ,
"åH±–WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ JÅÉèíº"≥∞ÿ =∞ø#ÉèÏ==Ú =Ç≤ÏOz LO\’Ok. J\˜ì „|Ǩχ=Ú#∞ D
^ÕÇ¨Ï ~°∂Ѩ =∂„`«OQÍ K«∂ã¨∞Î#flk D =∞#¿ãû. â◊s~°=Ú`À JÉèË^Œ HõÅÊ# KÕã¨∂Î, WHõ `«# [#‡
™ê÷#=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú (ÖËHõ P`«‡)<Õ [_»OQÍ ^Œi≈™ÈÎOk D =∞#ã¨∞û.
JO`«~°OQÆOÖ’ .... WK«Ûù, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q HõeyÜ«Ú#fl D =∞#ã¨∞û ÉÏǨϺOÖ’
– #k, PHÍâ◊O #QÆ~åÅ∞, ã¨=Ú„^•Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# HõÅÊ#Å∞ =º~°÷OQÍ HõÅ∞QÆKÕ™ÈÎOk. ZO`«
q"ÕHõÉ’^èŒ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨÊ\˜H©, ZO`«QÍ xÜ«∞q∞OK«|_ç#ѨÊ\˜H© .... D =∞#ã¨∞û ^Õx<≥·<å
W+¨ì"≥∞ÿ`Õ J=∞$`«`«∞źOQÍ#∞, ÖË^•, W+¨ìOÖËHõáÈ`Õ, q+¨`«∞źOQÍ#∞ K«∂K«∞@ =∂#@O ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`« 'WK«Ûù—ÜÕ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ c[=Ú ... Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. c["Õ∞ =$Hõ∆=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡,
WK«ÛùÜÕ∞ =∞#ã¨∞û JQÆ∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 573
N~å=Ú_»∞ : D =∞#ã¨∞û Wëêìx+¨ì=ÚÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞`ÀOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : U =∞#Ãã· û`Õ Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^Œ^À,
JkÜÕ∞ PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ ''Wk <å‰õΩ W+¨ì=Ú. Wk <å‰õΩ Hõ+¨ì=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# HõÅÊ#Åhfl
KÕã¨∞‰õΩO\’Ok. J~Ú`Õ, `«`«Î fiA˝Å =∞#ã¨∞û W\˜ì K«Ñ¨Å`«fi=Ú HõeyÜ«ÚO_»^Œ∞. =∞#ã¨∞û J<Õk
KÕ`«#â◊H˜Î#∞O_Õ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. HÍ|\˜ì D "åÜ«Ú`«fi=Ú „ѨHÍâ◊`«fi=Ú, „^Œ=`«fi=Ú ‰õÄ_® ''=∞#¿ãû——!
Hõiî#`«fi=Ú, â◊¥#º`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk J^Õ. K≥·`«#º=Ú Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# `«# WKåÛùâ◊H˜ÎKÕ`«<Õ
W@∞¡ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú#∞ ã‘fiHõi™ÈÎOk. J\˜ì =∞<À~°∂Ѩ=Ú`À ÉèÏ=<å=∂„`«OQÍ ^Õâ◊
HÍÖÏ^Œ∞Å J#∞Éèí=O `«#Ü«∞O^Œ∞ JOwHÍ~°|∞kúKÕ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
=∞#ã¨∞û – ã¨OÅQÆfl=Ú : D =∞#ã¨∞û ZHõ¯_» ã¨OÅQÆfl"≥∞`ÿ Õ JHõ¯_» =∂„`«"∞Õ P ÉèÏ=#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀO^Œx =∞~˘Hõ™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. XHõ_ç =∞#ã¨∞û ZHõ¯_À ÅQÆfl"≥∞ÿ
L#flѨC_»∞, J`«_»∞ `å#∞ uO@∞#fl Ѩ^•~°÷Ѩ٠~°∞zx ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«_»∞Hõ^•! ^Œ$+≤ì Ѩ^äŒOÖ’
Z^Œ∞~°∞QÍ L<åfl ‰õÄ_®, =∞#ã¨∞û ÅQÆflO HÍHõáÈ`Õ, P =ã¨∞=Î ÙQÍx, q+¨Ü∞« OQÍx K«∂_»|_»Háõ È=@O
=∞#O^ŒiH˜ J#∞Éèí="Õ∞.
J\Ï¡ˆQ D =∞#ã¨∞û pHõ\ ˜Ü«∞O^Œ∞ qz„`« HõÅÊ#Åhfl KÕã≤, "å\˜#xfl\˜h ã¨fiÜ«∞OQÍ
á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. (J#QÍ JHõ¯_» ÖËx "å\˜x‰õÄ_» `å<Õ HõeÊOK«∞H˘x L#fl>Ë¡ K«∂_»QÆÅ^Œ∞). D
=∞#ã¨∞û – W@∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ – J@∞ P WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞#fl Ѩ^•~°÷=ÚÅ
- PHÍ~°=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
=∞#¿ãû WO„kÜ«∞=ÚÅHõO>Ë „âı+¨ª"≥∞ÿ#k. Jk WO„kÜ«∞=ÚÅHõO>Ë =Ú#∞=ÚO^Õ L#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. F ~å=∂! D z`«Î=Ú – â◊s~°=ÚÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ =Öˇ J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞
HõxÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ''=∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∞"Õ∞ D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú.——
D =∞#¿ãû ''<Õx@∞¡ JQÆ∞^Œ∞#∞—— Jx ÉèÏqOz, J\˜ì ÉèÏ=#‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# D D
Láê^èŒ∞Å#∞ x~°O`«~°O á⁄O^Œ∞`ÀOk. W^Õ =∞#ã¨∞û`À Láê^èŒ∞Å HÍ=Å xâ◊ÛÅOQÍ L#fl P`«‡#∞
„QÆÇÏ≤ OK«∞"å~°∞ LáêkèÉÏè =##∞ JkèQqÆ ∞Oz, P`«‡ÉèÏ=##∞ ã‘fiHõiOK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. JYO_»=∞QÆ∞
P`«‡#∞ Ziy#"å~°∞ JYO_»ÉèÏ=#<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOzÜ«ÚO_»∞@KÕ
=∞<À~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. nè~°∞Öˇ·, "åã¨#Å#∞ [~ÚOz"ÕÜ«Ú@KÕ =∞<À~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ã¨∞O^Œ~°¢ã‘ÎÅ ÅÜ«∞q<åºã¨=ÚÅ∞ K«∂z#ѨC_»∞‰õÄ_®, "å~°∞ XHõ H˘Ü«∞º–~å~Ú
ÖÏQÍ qHÍ~°~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅQÆ∞ =Ú#∞Å∞ `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨OÅQÆfl"≥∞ÿ LO@∞#flѨC_»∞ `«=∞ HÍà◊√¡ – KÕ`«∞Å∞ „`≥OK«|_»@O ‰õÄ_®
„QÆÇ≤ÏOK«HõáÈ=@O =∞#O H˘xfl K«i„`«ÅÖ’ q<åflO Hõ^•!✺ J^ŒO`å JÉèϺã¨=â◊OKÕ`«<Õ J@∞¡
✺
=∂O_»=º =∞Ǩ=Úxx '^˘OQÆ— Jx J#∞‰õΩx H˘~°`« "ÕÜ«∞_»O [iy#ѨC_»∞, P â◊s~°=Ú á⁄Ok# Ç≤ÏOã¨
J`«_»∞ á⁄O^ŒHõáÈ=_»O.
574
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'ã¨∞ã≤÷~°— ÖËHõ 'Jf`«— ã≤÷u ™ê^茺Ѩ_»∞`ÀOk. ''D ™êO™êiHõ =º=Ǩ~åʼnõΩ HõÅ`«K≥O^Œ∞@—— J<Õk
‰õÄ_® D r=Ù#‰õΩ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=â◊OKÕ`«<Õ „áêÑ≤ÎOzOk ã¨∞=∂! *Ï˝#∞Å∞ JÉèϺã¨|ÅO
KÕ`<« Õ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ ã¨∞Y=ÚÅ∞QÍ, ¢ã–Α ^è#Œ –=ã¨∞„Î áêѨÙÅÎ hfl `«∞K«Û"ù ∞≥ #ÿ qQÍ QÍOK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
JO`«^•HÍ ^ÕxH˜? XHõx =∞#ã¨∞û ZHõ¯_À ã¨OÅQÆfl"≥∞ÿÜ«Ú#fl^Œ#∞HÀ ... JѨC_»∞ h=Ù
J`«xH˜ J<ÕHõ q=~°}Å`À ‰õÄ_ç# Hõ^äŒ K≥Ñ≤Ê`Õ Jk J`«_»∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ_®? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
XHõ_»∞ WO\˜Ö’<Õ LO_ç ''<ÕxѨC_»∞ D H˘O_»#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOKå#∞. WHõ¯_» ã¨~°ã¨∞û L#flk.
P ã¨~ã° ∞¨ û#∞ ã¨g∞Ñ≤OKå#∞. K«Åx¡ QÍe g™ÈÎOk. ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ "Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ∞ JO`«\Ï qǨÏiã¨∞<Î åfl~Ú.
WѨC_çHõ D QÆ∞ǨÏÖ’ „Ѩ"Õã≤ã¨∞Î<åfl#∞. PǨñ! ã¨∞qâßÅ"≥∞ÿ# QÆ∞ǨO`«~åƒùQÆOÖ’x D K≥@∞ì
„H˜O^Œ <Õ xѨC_»∞ ZO`À „ѨâßO`«OQÍ q„â◊q∞™êÎ#∞...—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl_»#∞HÀ... JѨC_®`«_∞»
JHõ¯_ç ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ#∞, QÆ∞ǨÏÅ#∞ „ÉèÏOuKÕ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. J\Ï¡ˆQ =∞~˘Hõ_»∞ ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ#
áê#∞ÊÃÑ· Ѩ~°∞O_ç, ã¨fiѨfl=â◊OKÕ`« J<ÕHõ ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅQÆ∞ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î U_»=@O,
#=fi@O "≥Ú^ŒÖˇ·#q J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞. ã¨fiѨflOÖ’ =∞#ã¨∞û q[$Oaèã¨∞Î#flѨC_»∞ J<ÕHõ
=º‰õΩÎÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. ã¨fiѨfl=ÚÖ’x PÜ«∂ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å P ã¨fiѨfl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åã¨Î=OÖÏQÍ<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOkHõ^•! P ã¨fiѨflѨ^•~°÷=ÚÅhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç =KåÛ~Ú?
P`«‡ `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞O_ç K«∞ºu K≥Ok#^≥,· ‰õΩ∆ aè`O« (disturbed) J~Ú#ѨC_»∞, `«# ǨÏ$^ŒÜ∞« O
Ö’<Õ P ã¨fiѨfl =º=Ǩ~°=∞O`å J@∞¡ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. J#QÍ P`«‡ÜÕ∞ J@∞¡ qã¨Îi™ÈÎOk.
ã¨=Ú„^Œ[ÅO #∞O_ç `«~°OQÍÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. J>Ë¡, D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ JO`«~°æ"≥∞ÿ
Ü«Ú#fl =∞#ã¨∞û#∞O_Õ 'ã¨fiѨfl=Ú— J<Õ J=ã¨÷, J\˜ì J=ã¨÷Ö’ PÜ«∂ PHÍ~°–qHÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞
K«∞<åfl~Ú. D *Ï„QÆ`ü q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®. J\˜ì^Õ.
D *Ï„QÆ`ü, ã¨fiѨfl=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ =∞#ã¨∞û #∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú.
XHõ H˘O_»~å~Ú Ü«∞O^Œ∞ K≥Hõ¯|_ç# ¢ã‘Îq„QÆǨÏO P H˘O_»~å~ÚH˜ "ÕÔ~·#k J=Ù`«∞O^•? J>Ë¡
D *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl=ÚÅ∞ z`«=Î Ú#‰õΩ "Õ~Ô #· q HÍ=Ù. ã¨HÅõ q^è=Œ ÚÖˇ#· "≥z· „`«º=ÚÅ∞ z`«=Î Ú#∞O_Õ
HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# z`«Î=$uÎÜÕ∞ *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=ÚÅO^Œ∞, W+¨ì–J~Ú+¨ì=ÚÅO^Œ∞,
ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅO^Œ∞, ÉèÏ= – JÉèÏ==ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iΙÈÎOk.
❖
N ~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬ ! Å=}∞_»∞ P J#∞Éèí==ÚÅhfl ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# "åã¨Î=OQÍ á⁄O^Œ@O
Z\Ï¡ [iyOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „ѨuÉèÏ™ê=â◊O KÕ`«<Õ (as a process of Refraction) J`«xH˜ P J#∞Éèí"åÅ∞
„áêÑ≤OÎ Kå~Ú. J#QÍ, XHÍ<˘Hõ ã¨∞n~°"… ∞≥ #ÿ ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°O J`«x z`«=Î Ú#O^Œ∞ „ѨuaOaOK«@O
KÕ`«<Õ J`«xH˜ P J#∞Éèí"åÅ∞ HõeQÍ~Ú. ''ã¨∞Êù~°}—— ÜÕ∞ ~°∂ѨOQÍ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì D =∞#ã¨∞û
U ~°∂Ѩ=Ú#∞ ÉèÏq¿ãÎ J^•Ìx<Õ j„Ѷ¨∞OQÍ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏ=# KÕã¨∂Î=¿ãÎ,
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 575
Jk J>Ë¡ Ѩi}q∞ã¨∂Î LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ ~å=∂! h‰õΩ Uk ã¨=∞‡`«"≥∞ÿ LO@∞O^À J^Õ ÉèÏ=#KÕ~Ú.
XHõ\ ˜ ÉèÏ=#KÕã≤, =∞~˘Hõ^•xx á⁄O^Œ@O [~°QÆ^Œ∞.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fiã¨=∞º`«fi=Ú#∞ ÉèÏ=#KÕ¿ãÎ 'P`«‡— ~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
D '=∞#ã¨∞û— J<Õk r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°=Ú# LO_ç, D J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ `å<Õ
á⁄O^Œ∞`ÀOk. J@∞¡ á⁄Ok, *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl=∞Ü«∞=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î#∞ qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk.
Å=}=∞Ǩ~åA K«O_®Å`«fi=Ú á⁄Ok# q^èŒOQÍ<Õ, D z`«Î=Ú „ѨuÉèÏ™ê=â◊O KÕ`« ''^Õ=`«fiO
#∞O_ç Pã¨∞~°`«fiO, ã¨~°Ê`«fi=Ú #∞O_ç =$Hõ∆`«fi=Ú—— á⁄O^Œ∞`ÀOk. XHõ_»∞, J`«x ÉèÏ~°º ^Œ$+≤ìÖ’
Éèí~°ÎQÍ#∞, J`«x `«O„_ç ^Œ$+≤ìÖ’ H˘_»∞‰õΩQÍ#∞, XHõ ¿ãflÇ≤Ï`«∞x ^Œ$+≤ìÖ’ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞QÍ#∞, J`«x
â◊„`«∞=Ù ^Œ$+≤ìÖ’ â◊„`«∞=ÙQÍ#∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! ã¨fiã¨OHõÅÊ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz D =∞#ã¨∞û
‰õÄ_® J<ÕHõ "Õ+¨=ÚÅ∞ ^èŒi™ÈÎOk. Jk PHÍ~°~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, z~°HÍÅѨ٠JÉèϺã¨=ÚKÕ
''r=Ù_»∞—— J#∞ PHÍ~°=Ú#∞ J=^èŒi™ÈÎOk. "≥∂ǨÏ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ "åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘#fl^≥·, ã¨~°fi„`å
"åºÑ≤Oz LO\’Ok. XHõ_çH˜ `«# `«e¡–K≥e¡–ÉèÏ~°º–¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞-â◊„`«∞=ÙÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ s`«∞Å∞QÍ
J#∞Éèí∂`«=∞=@=∞O`å =∞<À K«=∞`å¯~°"Õ∞!
N ~å=Ú_»∞ : D =∞#ã¨∞û ZO^Œ∞Ö’Oz L`«ÊuÎ J=Ù`ÀOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Wk [x‡OKÕk ZHõ¯_ç#∞O_À HÍ^Œ∞. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨OHõÅÊ"Õ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯
~°∂Ѩ=Ú, LxH˜, ™ê÷#O ‰õÄ_®! J\˜ì ã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ P„â◊Ü∞« =Ú HÍ~°}OQÍ<Õ â◊√^Œãú fi¨ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
P`«‡‰õΩ ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, ÉèÜ í ∞« –JÉèÜ
í ∞« =ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ J<ÕHõ ^ŒfiO^Œfi=ÚÅ∞ =zÛѨ_∞» K«∞<åfl~Ú.
#∂<≥ #∞=ÙfiÅÖ’<Õ LO_ç L#fl@∞¡, D ^ŒfiO^Œfi=ÚÅhfl ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û#O^Õ LO_ç L<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« =∞#ã¨∞ûH˜ zH˜`«û KÕã¨∞HÀ"åe. =∞#ã¨∞ûÖ’ L#fl\˜ì P"Õâ◊ѨÓi`«"≥∞ÿ# ÉèÏ=<å„Hõ=∞"Õ∞
PÜ«∂ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ JÅÊOQÍ<À, JkèHõOQÍ<À „ѨHõ\ ˜`«=∞=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. z`«Î=Ú#O^Œ∞
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ WO`«‰õΩ=ÚO^Õ xÅzÜ«Ú#fl PÜ«∂ ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°}KÕ
=ºHõÎ=∞ø`«∞<åfl~Ú. F ~å=∂! "Õ\ ˜<≥·`Õ =∞#O ''^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅ∞—— Jx JO@∞<åfl"≥∂ ....
J^ŒO`å =∞#ã¨ûOHõÅÊ"Õ∞ J~Ú L#flk. J#QÍ, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ ^Õâ◊ – HÍÅ=ÚÅ∞
ã≤÷u á⁄Ok#"≥· LO@∞<åfl~Ú. JO`ÕHÍ^Œ∞ D ã¨∂÷Åâ◊s~°O â’aèOK«@O, q[$OaèOK«@O, âßOux
á⁄O^Œ@O, "ÕÔ~·# ™ê÷#=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O .... W=hfl ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖË
ã¨∞=∂! JO`«óѨÙ~°OÖ’ =∞Ǩ~å}˜ Q˘Ñ¨Ê^Œ~°ÊO`À ã¨OK«iã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•! D =∞#ã¨∞û
`«#Ü≥ÚHõ¯ J<ÕHõ ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ ~°zOK«|_ç# J<ÕHõ „H˜Ü«∂ã¨O~°OÉèí=ÚÅ#∞ "≥O@ɡ@∞ì‰õΩx D
^ÕÇϨ =ÚÅO^Œ∞ Q˘Ñ¨Ê Juâ◊Ü∞« O`À =iΙÈÎOk. ''ã¨OÎ Éè<í å¢ã=Ψ Ú—— ("≥∂ǨÏ<å¢ãOΨ ) „ѨÜ∂≥ yOz#ѨC_»∞
â◊„`«∞=ÙÅ∞ KÕëêì~Ç° Ï≤ `«∞Å∞ J=Ù`å~°∞ K«∂Kå"å? J^Õ q^èOŒ QÍ Z=_≥`· Õ `«#Ü«∞O^Œ∞ ''q+¨Ü∞« zO`«#——
J<Õ KåѨź=Ú#‰õΩ KÀ@∞ W=fi_À ...J\˜ì"å_ç =∞#ã¨∞û, P =∞#ã¨∞û HõeÊOKÕ HõÅÊ<å qâıëêÅ∞
`«=∞O`«@`å"Õ∞ ã¨âßOu™êÎ~Ú. `«`«Î fiqKå~°=ÚKÕ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç =∞~°eOK«|_ç# =∞#ã¨∞û
576
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HõÅ"å_Õ JO^ŒiHõO>Ë '„âı+µ¨ _ª ∞» — JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. <åÜ«∞<å! ~å=∂! WHõ `«H¯˜ #"åi rq`«q^è•#=∞O`å
|∞~°^ŒÖ’x ѨÙ~°∞QÆ∞Å rq`«=ÚÅHõO>Ë, Q˘Ñ¨Êq HÍ^Œ∞.
Z=x =∞#ã¨∞û UHÍ„QÆ`#« ∞ á⁄Ok ã≤~÷ O° QÍ LO@∞O^À J`«_Õ `«#Ü≥ÚHõ¯ P`«‡^蕺# „ѨÉÏè =OKÕ
ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
=∞O^Œ~° Ѩ~°fi`«O K«eOK«HõáÈ`Õ H©∆~°™êQÆ~°O „ѨâßO`«OQÍ LO@∞Ok Hõ^•! D =∞#ã¨∞û
ã¨OÜ«∞=∞#O á⁄Ok`Õ ã¨O™ê~° „Éèí=∞ ‰õÄ_® âßOuã¨∞ÎOk. Jã¨Å∞ D ã¨O™ê~° q+¨=$Hõ∆O
"≥ÚeKÕk ZHõ¯_À `≥Å∞™ê? q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«∞ ''=∞<À=$`«∞ÎÅ∞—— J<Õ „Ѩ^Õâ◊OÖ’<Õ
ã¨∞=∂! D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ „HÀ^茖"≥∂Ǩ^Œ∞Å`À ‰õÄ_»∞H˘#fl"åÔ~·, „Ѩ=∞`«∞ÎÖˇ· =∞O^Œ|∞kú`À
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. K«Ñ¨Å"≥∞ÿ# z`«Î=Ú HõÅ"åÔ~· D ã¨O™ê~°=Ú (wordly attachment) J#∞^•xx
P„â◊~Úã¨∞<Î åfl~°∞. [_»`fi« =ÚÖ’ `«Q∞Æ ÖÁ¯x, `«`Ê« eù `«OQÍ „Ѩ|Å"≥∞#ÿ \˜ì J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅKÕ 'qzÛù#∞flÅ∞—
JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. 'K«„Hõ„Éè=í ∞}=Ú— =Öˇ J<ÕHõ zO`«ÅÖ’ =Úxy – `ÕÅ∞K«∞, z=iH˜ „Ѩ"åǨÏѨu`«OQÍ
J<ÕHõ Ö’Hõã¨OKå~°=ÚÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
"åi Ѩ`«#=Ú – L`«Ê`«#=ÚÅ∞ ã¨=Ú„^ŒÔH~°@=ÚÅ=Öˇ =zÛ – áÈ`«∂<Õ L<åfl~Ú.
=∞#ã¨∞û#∞ x~ÀkèOK«@OÖ’ J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· LO_Õ"åi ^Œ∞ã≤÷uH˜ JO`«∞ LO_»∞@ ÖË^Œ∞.
❖❖❖
8. z`«Î=Ú – zH˜`«û – B+¨^èŒO
<åÜ«∞<å! ~å=∂! WѨC_»∞ D 'z`«Î=Ú— J<Õ ÃѶ∂~°"åºkèx x~°∂‡eOK«\ÏxH˜ XHõ Q˘Ñ¨Ê
'B+¨^OŒè — g∞ JO^Œi=ÚO^Œ∞ LOK«∞`å#∞. D B+¨^OŒè ¿ãqOK«\ÏxH˜ U XHõ¯~°∞ ZHõ¯_çH© áÈ#Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ .
Z=fiih P„â◊~ÚOK«=Åã≤# J=ã¨~°OÖË^Œ∞. Z=iH˜ "åiˆH `«=∞ Jnè#OÖ’<Õ L#fl B+¨^èŒO Wk.
ÉÏǨϺ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞, W`«~°∞Å ã¨Ç¨Ü«∞O J=ã¨~°=ÚO_»^Œ∞. Wk ѨÙ~°∞ëê~°÷ ™ê^èŒHõ=Ú. L`«Î=∞
ã¨∞Y^•Ü«∞Hõ=Ú ‰õÄ_®.
"Õ∞=Ú J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞ûÅKÕ, ^蕺#=ÚÅKÕ, âß„ã¨ÎqKå~°}ÅKÕ,
Ѩ~°ã¨Ê~° "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅKÕ ZO`«QÍ<À qKåiOKåO. J@∞¡ qKåiOz# `«~°∞"å`«<Õ WHõ¯_»
„Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl=Ú. D K≥ѨÊÉ’ÜÕ∞ 'B+¨^èŒO— Ü≥ÚHõ¯ „áêâ◊ã¨Îº"Õ∞q∞\’ WHõ¯_»‰õΩ "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl
J<ÕHõ=∞Ok *Ï˝#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOzÜÕ∞ L<åfl~°∞. WѨC_»∞ P 'B+¨^èŒ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ qâı+¨=Ú#∞
K≥ѨCK«∞<åfl#∞. JO`å „â◊^ŒúQÍ q#O_ç.
''W+¨ì – =ã¨∞Î=ÙŠѨ@¡ U~°Ê_Õ =$uÎx `«ºlOK«@O——
D 'z`«Î=Ú— J<Õ ÉË`åà◊√}˜‚ x~ÀkèOKåÅO>Ë '"åOzè`« =ã¨∞Î=Ù— (I want some-thing)....
J#∞ ^•xx `«ºlOz"ÕÜ∂« e. J@∞¡ `«ºlOKåÅO>Ë P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# Z~°∞Hõ#∞, ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 577
ÃÑOá⁄OkOK«∞ âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ „H˜Ü«∞Å#∞ P„â◊~ÚOK«@"Õ∞ LáêÜ«∞O. J@∞¡ P„â◊~Úã¨∂Î
LO_»QÍ H˘O`«HÍÖÏxH˜, D ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl 'Wk "åã¨=Î "Õ∞— J#∞ JÅÊÉèÏ=O ã¨#flyÅ∞¡`∂«
=ã¨∞ÎOk. 'W+¨ì=ã¨∞Î=Ù— J#∞ =$uÎx `«ºlOK«∞K«∞, „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ '~åQÆ=Ú–^Õfi+¨=Ú— J#∞ Ô~O_»∞
^À+¨=ÚʼnõΩ z`«Î=Ú#O^Œ∞ KÀ@∞ W=fi‰õΩO_® LO@∂ LO>Ë KåÅ∞. J\˜ì"åxKÕ =∞#ã¨∞û
[~ÚOѨ|_»@O Juã¨∞ÅÉèíO.
'P`«‡™êH∆Í`«¯~°=Ú— J#∞#\ì̃ Ü«∞`«fl=ÚÅKÕ D z`«Î=Ú#∞ q∞^䌺 J~Ú#\ì̃ D ã¨O™ê~°Ñ¨^•~°÷
ã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç `˘ÅyOKåe. Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~ '^蕺#=Ú—#∞ 'P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú— J#∞ ã¨`«º
=ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ xÜ«∞q∞OKåe. ''PÜ«∂ QÆ∞}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨Ç¨Ïr=ÙÅO`å =∞=∂`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙÖË!—— J<Õ =∞##=Ú#∞ ~ÀA-~ÀA‰õÄ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. JѨC_»∞ h=Ù *Ï˝#Ü«Ú‰õΩÎ_»"≥·,
D ã¨O™ê~°=Ú J#|_»∞^•x#∞O_ç ~°H˜∆OѨ|_»QÆÅ=Ù. „âı+¨ª"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ qx, =∞##=Ú
KÕÜ«∞Hõey# =∞#ã¨∞û QÆÅ F ~å=∞K«O„^•! ^Œ∞óMÏyflÜ«∞O^Œ∞ Ѩi`«Ñ¨Î=∞QÆ∞K«∞#fl h =∞#ã¨∞û#∞
=∞~˘Hõ h =∞#ã¨∞û`À [~ÚOz"ÕÜ∂« e. =∞#ã¨∞û`À<Õ =∞#ã¨∞û#∞ J}z"ÕÜ∂« e. [~ÚOz"ÕÜ∂« e.
P Ô~O_»= =∞#ã¨∞û#∞ zO`å~åÇ≤Ï`«º=Ú`À#∞, âßG – ã¨`«ûOQÆ=ÚÅ`À#∞, nè~°`«fi=Ú`À#∞,
„ѨâßO`«`«`À#∞ xOÑ≤"ÕÜ«∂e.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ ^Œ∞+¨ì, `«∞K«Ûù HÍ~°º=Ú ÅO^Œ∞ x~°O`«~°O x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞<åfl_»#∞HÀ ....
JѨC_»∞ UO KÕ™êÎO? J`«xx J<ÕHõ LáêÜ«∂Å`À ã¨ik^ŒÌ Ü«∞ufl™êÎO.
™ê=∞O : Affectionalety explaining / Gentle cajoling
^•#O : offering/showing the advantages
ÉèË^ŒO : differentiation
^ŒO_»O : punishing
W@∞¡ D <åÅ∞QÆ∞ LáêÜ«∂Å∞ ã¨=∞Ü≥∂z`«OQÍ `«y#O`«QÍ LѨÜ≥∂yOz J`«xx =∞~˘Hõ
L`«Î=∞ – HÍ~°º=Ú#O^Œ∞ qxÜ≥∂y™êÎO. J>Ë¡ D z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ '^Œ$âߺã¨H˜Î— J#|_Õ XHõ
ÉèÏQÆ=Ú#∞ ''^Œ$â◊º u~°ã¨¯ $u .. P`å‡OwHÍ~°=Ú—— J#∞ ã¨=∞$kú`À xOѨ|_ç# =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯
=∞~˘Hõ ÉèÏQÆO`À xÜ«∞q∞OKåe. ã¨=∞Ü≥∂z`«OQÍ ÃÑ· <åÅ∞QÆ∞ LáêÜ«∂Å∞ LѨÜ≥∂yã¨∂Î
LO_®e. WO^Œ∞Ö’ Hõ+¨ìO Ug∞ ÖË^Œ∞. H˘O`« „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»"≥·, ''D ^Œ$â◊º=Ú ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞Hõ^•!
WO^Œ∞ <å‰õΩ Pã¨H˜Î ZO^Œ∞‰õΩ LO_®e? HÍ|\˜ì Jxfl Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’#∞, Jxfl "Õà◊ÖÖ’#∞ 'D
^Œ$â◊º=Ú J"åã¨Î="Õ∞— J#∞ Z~°∞Hõ Hõey LO\Ï#∞—— Jx x~°‚~ÚOK«∞HÀ. h ^Œ$+≤ìÖ’ D ^Œ$â◊º=Ú
J"åã¨Î="≥∞ÿ#kQÍ ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨_ç`Õ JѨC_»∞ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl ã≤÷u<Õ ''ã¨=∂^è•# ã≤÷u—— Jx JO@∞<åflO.
J\˜ì xâ◊ÛÅ ã¨=∂kèÜ∞« O^Œ∞ xÜ«∞q∞`«∞_»"·≥ LO_»∞. WHõ PÜ«∂ „Ѩ"åǨÏѨu`«"∞≥ #ÿ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞
xtÛO`«QÍ, J<åã¨H˜ÎѨÓ~°fiHõOQÍ, ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«OQÍ, L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«OQÍ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. JѨC_»∞
J@∞¡ hKÕ x~°fiiÎOK«|_»∞K«∞#fl PÜ«∂ „H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÅ HÍ~°}OQÍ h 'ã¨=∂kè ã≤÷u— H˜ =KÕÛ
Ö’>Ëg∞ LO_»^Œ∞. "Õ∞=∞O`å ‰õÄ_® J>Ë¡ 'ã¨=∂kè— Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞Å"≥∞ÿ ''t+¨µºÅ‰õΩ P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
578
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
É’kèOK«∞@—— J#∞ D QÆ∞~°∞^èŒ~°‡=Ú#∞, `«k`«~° Ü«∞*Ï˝k Ö’Hõ â◊√ÉèíHõ~°=∞QÆ∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞
x~°fiiÎã¨∞Î<åflO. h=Ù ‰õÄ_® L`«Î=∞ Ѷ¨Å^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ 'ã¨=∂kè— J#∞ ã¨`«¯~°‡Ü«∞O^Œ∞ =∞#ã¨∞û#∞
xÜ≥∂yOz, J\˜ì ã¨=∂kè ^•fi~å z^•`«‡ `À\˜ =∞#ã¨∞û#∞ ã¨~°fi^• SHõºÑ¨~°z LOK«∞.
F ~åѶ¨∞"å! ''ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ∞ JaèÅ+≤OK«@O—— J<Õ *Ï_»º=Ú#∞ x~åHõiOK«@O (ÖËHõ)
`«ºlOK«@O h Jnè#OÖ’<Õ L#flk ã¨∞=∂! ^•xH˜ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞QÍx, =∞iOÔH=~ÀQÍx UO KÕÜ∞« QÆÅ~°∞
K≥ѨC? h"Õ JO^Œ∞H˘~°ÔH· „Ѩܫ∞uflOKåe. J\˜ì „Ѩܫ∞`«flO h‰õΩ ã¨~°fi^• Ç≤Ï`«=Ú#∞ KÕ‰õÄ~°ÛQÆÅ^Œ∞.
''JaèÖÏ+¨#∞ [~ÚOK«∞@—— J<Õ "≥·~åQƺ=$uÎx J#∞ã¨iOK«∞@‰õΩ ã≤^Œú=ÚHÍ#\˜ì =∞#∞A_»∞
H©@Hõ=Ú`À áÈÅÛ`«y#"å_»∞. J\˜ì"åxH˜ kèHͯ~°=∞QÆ∞QÍHõ!
N ~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! U"Õ"À ~°=∞}©Ü«∞"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ =∂ Z^Œ∞@‰õΩ =ã¨∂Î – áÈ`«∂ LO\Ï~Ú.
"å\˜Ñ¨@¡ PHõ~°¬} – qHõ~°¬}Å∞ U~°Ê_»‰õΩO_® K«∂K«∞HÀ=@O Z\Ï¡ ™ê^茺O?
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : P`«‡™êH∆Í`å¯~°~∂° Ѩ ÉèÏ=#KÕ Jk ã¨∞™ê^躌 "Õ∞! ~°=∞}©Ü∞« "≥∞#ÿ –J~°=∞}©Ü∞« "≥∞#ÿ
=ã¨∞Î=ÙÅ∞, W+¨ì – J~Ú+¨ì"≥∞ÿ# "å~°∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`«∂ LO\Ï~°∞ Hõ^•! J~Ú`Õ, ''W=hfl ‰õÄ_®
Ѩ~°"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L<åfl~Ú Hõ^•! Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ K≥Ok#^Õ
Hõ^•!—— Jx ÉèÏqã¨∂Î LO_»∞. JѨC_»∞ Q˘Ñ¨Ê =∞Å¡Ü≥∂^èŒ∞_»∞ XHõ ÉÏÅ∞x [~ÚOz"ÕÜ«Ú#@∞¡
h=Ù D z`«Î=Ú#∞ [~ÚOz "ÕÜ«∞QÆÅ=Ù.
J~°=∞ºO ~°=∞º ~°∂¿Ñ} ÉèÏ=~Ú`åfi ã¨fiã¨Oq^• I
=∞ÖË¡<Õ= tâ◊√tÛ`«Î =∞Ü«∞`Õfl<≥·= rÜ«∞`Õ II
F [#∞ÖÏ~å! ''^蕺#=Ú – „áê~°÷# – `«Ñ¨ã¨∞û – ѨÓ[ – ^•#=Ú – ã¨`«ûOQÆ=Ú –
qKå~°}—— =O\˜ P`«‡™êH∆Í`å¯~°~∂° Ѩ=∞QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ∞ g∞KÕ ã¨~fi° ^• P„â◊~ÚOK«|_»∞QÍHõ!
JѨC_ô z`«Î=Ú `«Ñ¨ÊHõ [~ÚOz "ÕÜ«∞|_»QÆÅ^Œ∞. J@∞¡ [~ÚOK«|_ç# z`«Î=Ú J„Ѩܫ∞`«flOQÍ<Õ
„|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
`«# Jnè#=ÚÖ’<Õ L#fl\˜ì ''JaèÖÏ+¨#∞ [~ÚOK«∞@—— J#|_»∞ =∞<Àx„QÆǨÏOHÀã¨O
„Ѩܫ∞uflOK«∞"å_Õ '=∞#∞A_»∞— J#∞ Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ `«QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ „Ѩܫ∞uflOK«x"åx [#‡
`«k`«~° [O`«∞=ÙÅ [#‡Å`À ã¨=∂#"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. ''JaèÅ+≤`« =ã¨∞Î`åºQÆO——, ''D Hõ#|_Õ
"å~°O`å Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÖË——, J#∞ ~°∂Ѩ=Ú`À ‰õÄ_ç# LÉèíÜ«∞ JÉèϺã¨=ÚÅ∞ Z=iÔH·<å
ã¨fi„ѨÜ∞« `«fl=Ú =Å#<Õ ã¨∞^Œ$_è`» ~« O° J=Ù`«∞<åfl~Ú. D ~Ô O_ç\x˜ P„â◊~ÚOK«‰Ωõ O_® L#flO`«HÍÅO
"ÕÖÏk [#‡Å∞ QÆ_»z#ѨÊ\˜H© "≥∂Hõ∆O ^Œ∞™êû^茺O. P`«‡™êH∆Í`å¯~°O H˘~°ÔH· KÕÜ«Ú „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ
|ÅO KÕ`<« Õ ^Œ$âߺã¨HΘ ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û #tOѨ*ÜË ∞« |_»∞`ÀOk. =∞#ã¨∞û #tOK«@O [iyO^•,
WHõ D HÍ=∞=Ú, PHõ~°¬}, qHõ~°¬} "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊„`«∞=ÙÅ∞ `«=∞O`«@ `å"Õ∞ #t™êÎ~Ú. J\˜ì
P^ŒºO`«~Ç° Ï≤ `«=∞QÆ∞ ã¨fi~å[ºã¨∞Y=Ú#∞, =∞<À~°ÇÏ≤ `«ãu÷≤ x D r=Ù_»∞, D ^ÕÇϨ O, LO_ç LO_»QÍ<Õ
`«Ñ¨ÊHõ ã¨OáêkOK«=K«∞Û. Hõ#∞Hõ ~å=∂! h=Ù ã¨~°fi^• r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú H˘~°ˆH Ü«∞uflOK≥^Œ=ÙQÍHõ!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 579
ÉÏǨϺq+¨Ü∞« =ÚÅѨ@¡ u~°™ê¯~°O, =∞<À<åâ◊#=Ú H˘~°‰Ωõ ã¨Oã≤^`úŒ « ÖËHáõ È`Õ, WHõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
„â◊=∞fã¨∞H˘x É’kèOK«@O...âßG=ÚÅÖ’x J~°÷=Ú#∞ qKå~°}KÕÜ«∞@O ... Uà◊§ `«~°|_ç
=∞O„`«=ÚÅ#∞ LK«ÛiOK«@O ... W=hfl W=fi=Åã≤#O`« Ѷ¨e`«O W=fi=Ù.
ã¨OHõeÊOK«‰õΩO_»@O : 'ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú— J<Õ â◊G=Ú#∞ ã¨∞xt`«O KÕã¨∞‰õΩO@∂ LO_»∞.
J\˜ì â◊G=ÚKÕ D z`«Î=Ú#∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ã¨=¸ÅOQÍ KèÕkOK«=K«∞Û. z`«Î=Ú âßOuOz#
=∞~°∞Hõ∆}O D r=Ù_»∞ ''ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú – ã¨~°fi"åºÑ≤ – âßO`«=Ú—— J~Ú#\˜ì „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯
~°∂Ѩ=Ú#∞ `«Ñ¨ÊHõ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
F ~åѶ¨∞"å! ''D 'ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞— J<Õ J#~°÷O x~°∂‡eOK«|_»HõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ „ѨâßO`«=∞QÆ∞
'r=#∞‡HõÎã≤÷u— ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. L`«Î=∞"≥∞ÿ# =∞#∞[ [#‡ á⁄Ok, `«^•Ìfi~å
"≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ J~°∞›_»∞ JQÆ∞K«∞#fl D r=Ù_»∞ ''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ KÕÜ«∞‰õΩO_»∞@—— J#∞#k JÉèíºã≤ã¨∂Î
LO_»∞@Ö’ Uq∞ Hõ+¨ì=Ú#fl^À =∂‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
N ~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, „áê~°|ú=Ú (The culmination of past deeds) =∂ Ѩ@¡
„Ѩ=iÎOzÜÕ∞ f~°∞`«∞Ok Hõ^•!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F „Ѩ*Ï˝ã¨fi~°∂áê! ~å=∞K«O„^•! 'JÅÊ*Ï˝#^Œâ◊— #∞ ã¨O㨯iOK«∞@ H˘~°‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ HõeÊOK«|_ç, K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl '„áê~°|ú=Ú— J#|_»∞#k hKÕ WѨC_»∞ P^ŒiOѨ|_»=Åã≤#
Ѩ<Õ=Ú#flk?
F =∂#=ÙÖÏ~å! g∞ JO^ŒiH˜ =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. P`«‡™êH∆Í`å¯~°=∞QÆ∞
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ D z`«Î=Ú#∞ 'Jz`«ÎO— KÕÜ«∞O_ç. JO`ÕQÍx P HÍ~°}ÏÅ∞ – D HÍ~°}ÏÅ∞
K≥ѨCH˘O@∂, g∞#"Õ∞ëêÅ∞ ÖˇH˜¯OK«∞H˘O@∂, ''=∂#=[#‡ á⁄OkÜ«ÚO_»∞@—— J#|_»∞ =∞ǨÏ`«Î~°
J=HÍâ◊=Ú#∞ =$^ä• KÕã∞¨ HÀHõO_ç. ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞. =∞<À|^Œ∞_ú #» ∞—— J#∞ `«∞K«ÛHù Åõ Ê#Å∞ KÕÜ∞« @O
g∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ u~°ã¨¯iOK«@"Õ∞ ã¨∞=∂!
JO^Œ∞KÕ`« g∞~°∞ ''JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ L`«Î=∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞
"Õ∞=Ú ÅHõ∆ ºOQÍ Hõey LO\ÏO—— Jx ^Œ$_è»OQÍ x~°‚~ÚOK«∞H˘x '=∞Ǩâ◊Ü«ÚÅ∞— (=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
Pâ◊Ü«∞=Ú HõÅ"å~°∞) HõO_ç. JO`ÕQÍx, ''<Õ#∞ ã¨fiÅ∞Ê_»#∞, JÅ∞Ê_»#∞—— Jx ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏ=#
KÕÜ«∂e? J@∞¡ `«Åz ã¨fiÅÊ`«fi=Ú á⁄O^Œ=Åã≤# JQÆ`«º"Õ∞=Ú#flk? g∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ
J\˜ì JÅÊ`«fi=Ú#∞ PáêkOK«∞@KÕ g∞‰õΩ =KÕÛ ÖÏÉèí"Õ∞=Ú#fl^À H˘OK≥O K≥ѨÙ`å~å?
z~°HÍÖÏÉèϺã¨OKÕ ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ. JO`ÕHÍx, D ^ÕÇ¨Ï – =∞<À – |∞^•úº^Œ∞Å∞ <Õ#∞
HÍ#∞—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞ „Ѩã≤^Œú"≥∞ÿÜ«Ú#fl L`«Î=∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú<Õ á⁄O^ŒO_ç.
JOu=∞™êH∆Í`å¯~°=$uÎKÕ Pq~°ƒùqOK«∞ x+¨¯à◊OHõ K≥·`«#º ÉèÏ==Ú#∞ ã‘fiHõiOz, `«^•Ìfi~å
Jq^Œº#∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ #tOѨ*ËÜ«∞O_ç. g∞ z`«Î=ÚÅ#∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOѨ*ËÜ«∞O_ç.
580
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''z^Œfiã¨∞ÎÉèÏ=#——#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ JÅ=~°K«∞HÀO_ç. J^•Ìxx ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ fiÛk^Œ∞ÌHÀO_ç.
=∞ǨÏ`«Î~°OQÍ Ñ¨kÅѨ~°∞K«∞HÀO_ç.
❖❖❖
9. 'z`ü— #∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O
''<å Ü«∞O^Œ∞ D <å =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® ™êH©∆Éèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl ''ã¨`«º – x`«º—— =ã¨∞Î=Ù JQÆ∞
''P`«‡——, <åÜ«∞O^Œ∞#fl>Ë¡, ã¨~°∞fiÅO^Œ∞ – ã¨~°fir=~åã¨∞ÅO^Œ∞ ‰õÄ_® ™êH©∆Éèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk—— Jx
ÉèÏqOK«∞@ÜÕ∞ z^Œfiã¨∞Î ÉèÏ=#.
J\˜ì z^Œfiã¨∞ÎÉèÏ=##∞, ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞H˘#∞@Ü«∞O^Œ∞ ™ê=^è•#=ÚQÍ D '|∞kú— x
xÜ≥∂yOKåe. F [#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å ã¨fiã¨÷z`«∞ÎÖˇ·... z`«Î=Ú#‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ#\˜ì, z`«Î=Ú#∞ ‰õÄ_®
„q∞Oy"ÕÜ«∞ HõÅ∞QÆ∞#\˜ì ...Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ xÅHõ_» Hõey LO_»O_ç.
F ~å=∞K«O„^•! XHÍ<˘Hõ_»∞ H˘O`« „Éèí=∞‰õΩ Ö’#QÆ∞@KÕ`« ѨtÛ=∞k‰õΩ¯#∞ K«∂z ''WkÜÕ∞
`«∂~°∞Êk‰õΩ¯—— Jx `«ÅK«@O [iyO^Œ#∞HÀ...! qA˝ÅQÆ∞ "åiKÕ Uk ѨtÛ=∞"≥∂, Uk `«∂~ÀÊ
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_»QÍ, Jk J`«_»∞ „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`«, W`«óѨÓ~°fiѨ٠^À+¨*Ï˝#O `˘ÅyáÈ`«∞Ok
Hõ^•! ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO KÕ¿ã"åiH˜ H˘O`« HÍÖÏxH˜ ^À+¨*Ï˝#O `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. JѨC_»∞ =∞#ã¨∞û#∞
[~ÚOK«@O ã¨∞ÅÉèí"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
XHõ_»∞ J#∞^ÕfiQÆOQÍ, F~°∞Ê`À, <Õ~°∞Ê`À „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ<Õ ^èŒ#=ÚÅ∞, Ѩ^Œ=ÙÅ∞, ~å[º=ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. =∞<À[Ü«∞O ‰õÄ_® J@∞¡ „Ѩܫ∞uflOz#"åxˆH ã≤kú™ÈÎOk. J~Ú`Õ ~å[º=Ú,
^èŒ#=Ú, Ѩ^Œq "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜Ö’ ~å[ÉèíÜ«∞O, KÀ~°ÉèíÜ«∞O, â◊„`«∞ÉèíÜ«∞O =O\˜q LO\Ï~Ú.
ã¨fi~°æÖ’Hõ=ÚÖ’ ‰õÄ_®, ''<å ѨÙ}º=∞O`å YÔ~·Û`Õ J^èÀÖ’Hõ=ÚʼnõΩ áÈ`å<Õ....—— J<Õ =∞<À"åºkè
LO_»=K«∞Û. HÍx, ''D =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOz, P`«‡Ü«∞O^Œ∞ xeÑ≤ LOK«∞@—— J#∞^•xÖ’ J\˜ì
`«^Œ#O`«~° ˆH¡â◊=ÚÅ∞ LO_»=Ù. J\˜ì ''ã¨fiÉèÏ==∂„`«"åº=$uΗ— (Natural avocation towards one’s
own self) J~Ú#\˜ì 'P`«‡ã≤÷u— H˘~°‰õΩ D r=Ù_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO_»~å^Œ∞? F
ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! J\˜ì z`«ÎÅÜ«∞~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ã≤÷u á⁄O^ŒHõ áÈ=Ù@‰õΩ HÍ~°}O J*Ï˝#"Õ∞ J~Ú
L#flk. ''"Õ∞=Ú D D Ѩ#∞ÅÖ’ L<åflO. JO^Œ∞ˆH P`«‡ã≤÷ux J=^èŒiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO—— Jx
ѨÅHõ@O U=∂„`«O ÉèÏ=ºO HÍ^Œ∞. ''ã¨~°fi=Ú P`«‡`«`Ϋfi"Õ∞—— Jx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩx Ü«∞^ä•`«^èŒOQÍ<Õ
g∞g∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»O_ç. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°=∞O`å „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`«, PÃÑ·
g∞‰õΩ Z@∞¡ Lz`«=∞x JxÑ≤¿ãÎ J>Ë¡ KÕÜ«∞O_ç. (Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOK«O_ç – ÖË^• `«ºlOK«O_ç).
HÍ|\˜ì ''P`«‡`«`Ϋfi=∞QÆ∞ P ÉèíQÆ=O`«∞_Õ W^ŒO`å—— Jx „QÆÇ≤ÏOz, J\˜ì ã¨O„QÆǨÏ}=Ú
Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î ^•fi~å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OK«Å#=Ú#∞ [~ÚOz"ÕÜ«∞O_ç. WO`«=∂„`«Ñ¨Ù ÉèÏ=#
HõeyÜ«ÚO_»∞@Ö’ Hõ+¨ì"Õ∞=Ú#flk?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 581
`«# =∞#ã¨∞û#O^Œe ^À+¨=ÚÖËq∞\’ „QÆÇ≤ÏOz, J\˜ì^À+¨Ñ¨Ói`« =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOK«∞@‰õΩ
ã≤^ŒúѨ_»∞K«∞O_»x"å_»∞ D Ö’HõOÖ’ „ѨâßO`«OQÍ Z@∞¡ rq™êÎ_À =∂Hõ~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
N ~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! D [#‡ [~å =∞~°}=ÚÅ∞, WÇ¨Ï Ñ¨~°Ö’Hõ=ÚÅ∞, ѨÙ~°∞+¨ – ¢ã‘Î[#‡Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# `«`«OQÆ=∞O`å U"≥∞ÿÜ«Ú#flk? P`«‡ JÉèË^Œã¨fiÉèÏ==Ú HõÅkQÆ^•! D ÉèË^Œ=∞O`å
ZO^Œ∞‰õΩO\’Ok?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''<Õ#∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»#∞. <Õ#∞ ¢ã‘Îx. <Õ#∞ [x‡Ozux <Õ#∞ rqOK«∞K«∞<åfl#∞. <Õ#∞
=∞~°}˜ã¨∞Î<åfl#∞....—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi‰õΩHõÅÊ#Å∞ K«OK«Åz`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =$`«∞ÎÖË J~Ú L<åfl~Ú.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Z=fi~°∂ =∞~°}˜OK«∞@ÖË^Œ∞. [x‡OK«∞@ ÖË^Œ∞. D =∞#¿ãû ''Wk <å [#‡, Wk <å
=∞~°}=Ú. Wk WǨÏ=Ú. Wk Ѩ~°=Ú—— Jx ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ HõeÊOK«∞H˘x J#∞Éèíq™ÈÎOk. D
=∞#¿ãû WHõ¯_çH˜ =™ÈÎOk. =∞~°Å Ѩ~°Ö’Hõ=Ú#‰õΩ áÈ`ÀOk. =∞~˘Hõ ~°∂Ѩ=ÚQÍ ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
D q^èŒOQÍ "≥∂Hõ∆„áêÑ≤ΠѨ~°ºO`«=Ú =∞#ã¨∞ûÜ«∞O^Œ∞ HõÅÊ#Å∞ ã¨OÉèíqã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. ã¨~°fi=Ú
HõÅÊ<å=∞Ü«∞"Õ∞ J~ÚLO_»QÍ, WHõ =∞~°}ÉèíÜ«∞O ZO^Œ∞‰õΩ? Z=iH˜? ZK«@?
D ã¨~°fi=Ú z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞. z`«Î=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·# ~°∂Ѩ"Õ∞n D [QÆ`«∞ΉõΩ ÖË^Œ∞.
|O^èŒ∞=ÙÅ∞ =∞~°}˜Oz#ѨC_»∞, `«k`«~° ã¨~^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’#∞ PÜ«∂ ˆH¡â◊=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk
z`«Î"Õ∞HÍx â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨~°fi"Õà◊Å P¿ÑH∆Í~°Ç≤Ï`«∞_»∞, =∞ǨÏ`«Î~° â◊H˜Î=∞O`«∞_»∞. ã¨~°fiÇ≤Ï`«∞_»∞. =∂Ü«∂^À+¨
~°Ç≤Ï`«∞_»∞. „â◊√`«∞ÅKÕ „ѨuáêkOK«|_ç#\˜ì J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ D z`«Î=Ú#∞
ÅÜ«∞O KÕÜ«∂e. WOHõ =∞ˆ~ LáêÜ«∞OKÕ`«#∞ =ÚH˜Î ÅaèOK«^Œ∞. D <å x~°ÌfiO^Œfi"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞O
D „uÖ’Hõ=ÚÅO^Œe J<ÕHõ=∞Ok `«`«fi"Õ`«ÎÅKÕ JOwHõiOK«|_»∞K«∞#flk.
D q+¨Ü«∞"Õ∞ "Õ^•OQÆ=ÚÖˇ·# LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ x~°∞Ì+¨ìOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~Ú.
z`«Î=Ú LѨâ◊q∞OK«QÍ, ˆH=Å – z<凄`«=ã¨∞Î=ÙQÍ âı+≤OK«∞>Ë =ÚH˜Î.
WO`«‰õΩq∞Oz '"≥∂Hõ∆=Ú— J#|_»∞#k "Õ~°∞QÍ ÖË^Œ∞. P`«‡™êH∆Í`å¯~° ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# „Ѩɒ^èŒ=Ú
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ L`«Ê#fl=ÚHÍQÍ JѨC_»∞ D r=Ù#‰õΩ Ñ¨~°=∞âßOu Åaè™ÈÎOk. ''<å P`«‡ÜÕ∞
ã¨~°∞fiÅ P`«‡. ã¨~°∞fiÅ∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË! P`«‡ÜÕ∞ W^ŒO`å!—— ..... J#∞#^Õ P`«‡*Ï˝#O.
J\˜ì P`«‡=ã¨∞Î=Ù =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#flk. Jk „uHÍÅ=ÚÅKÕ JÉèË^Œº"≥∞ÿ ã¨~°fi^•
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. ã¨~fi° "åºÑ¨H"õ ∞≥ ,ÿ JYO_»"∞≥ Ü
ÿ Ú« #flk. J*Ï˝#=∂e#º ~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞ J\˜ì P`«‡Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ ... <Õ#∞, h=Ù, D ã¨~°fiã¨aè‰õΩÅ∞, ã¨~°fi Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# r=~åã¨∞Å∞ ‰õÄ_®.
F ~å=∞K«O„^•! Juqã‘~Î =‚° ∞QÆ∞ ǨÏ$^ŒÜ∂« HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ D '=∞#ã¨∞û— XHõ ^Œ∞~å„Hõ=∞}^•~°∞x
=Öˇ `åO_»=O KÕ™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, h=Ù JOu=∞™êH∆Í`å¯~°=$uÎ (The final beautitude of self)
KÕ „ѨHÍâ◊=∂#=∞QÆ∞, 'z„^Œ∂Ѩ=Ú— J#∞ ã¨∞^Œ~°≈#K«„HõO KÕuÖ’ ^èŒiOK«∞. JѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û#∞
KèÕkOz"Õ~Ú. PÃÑ· WHõ Z\˜ì =∂#ã≤Hõ =º^èŒÅ∞ x#∞fl ÉÏkèOK«ÖË=Ù.
582
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ¢ã‘Î – Ѩل`å^Œ∞Å∞, `«k`«~° q+¨Ü«∂#∞Éèí==ÚÅ∞ JqKå~°} KÕ`«<Õ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ
Hõ#Ê@∞ìK«∞<åfl~Ú. "å\˜Ü«∞O^Œe J~°=∞}©Ü«∞`«fi=Ú QÍOK«|_çO^•, =∞~°∞Hõ∆}O =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯
ã¨~åfiOQÆ=ÚÅ∞ `≥y <ÕÅ~åe#>Ë¡. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞ „ѨѨOK«OÖ’ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl
D ^ÕǨÏѨ~°OѨ~°Å∞ `«k`«~° ã¨O|O^èŒ – ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞, QÆ$Ç¨Ï – ^èŒ# – ˆH∆„`å^Œ∞Å∞ – W=hfl
‰õÄ_® =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ JOQÆ=ÚÖË J~ÚL<åfl~Ú. J=hfl =∞#ã¨∞û ÉèÏqOK«‰õΩ#flO`«
=∂„`«OKÕ`« qzÛù#flO HÍQÆÅ=Ù. ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºO KÕ`« =∞#¿ãû Å~ÚOzáÈ`ÀOk.
''ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú—— - J<Õ JÉèϺã¨O : â◊G=ÚÖ’, JyflÜ≥∂, â◊„`«∞=ÙÖ’ L#flKÀ>ˇÿ`Õ
ÉèíÜ«∞O "ÕÜ«∞=K«∞Û. ''ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú—— J#∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#O^Œ∞ ÉèíÜ«∞"≥∞O^Œ∞‰õΩ? ã¨OHõeÊOK«Hõ
áÈ~Ú#O`«=∂„`«O KÕ`« =∞#ã¨∞û Å~ÚOK«QÆÅ^Œ∞ Hõ^•? ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@Ö’
UO Hõ+¨ìO L#flk? D [#∞ÅO`å Uk „âıÜ«∞"≥∂, Uk |O^èŒ"≥∂ „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞QÍHõ! D z`«Î=Ú
=º=Ǩ~°OÖ’ J`«ºO`« *ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ· LO_≥^Œ~°∞QÍHõ! Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~åÅÖ’ L#flѨC_»∞ ''Wk
ÖÏÉèí^•Ü«∞Hõ=Ú. Wk HÍ^Œ∞—— Jx D [#∞Å∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! =∞i, g~°∞ ''ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú
– Jz`«ÎÖÏÉèí=Ú—— Å QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ÖË^À <å‰õΩ J~°÷O HÍ=@O ÖË^Œ∞!
=∞# ÉÏÅ∞~°#∞ =∞#O L`«Î=∞"≥∞ÿ# „H˜Ü«∞ÅO^Õ xÜ«∞q∞ã¨∂Î LO\ÏO. J^Õ q^èŒOQÍ D
=∞#ã¨∞û#∞ ‰õÄ_® L`«Î=∞ „âıÜ≥∂=∂~°æOÖ’<Õ xÜ≥∂yOKåe. ÖˉõΩO>Ë nxx [~ÚOK«@O Hõ+¨ì"Õ∞
J=Ù`«∞Ok. U =∞Ǩ`«∞‡Öˇ·`Õ D =∞#ã¨∞û#∞ XHõ Ѩ^ŒúuQÍ xÜ«∞q∞OK«∞K«∂, „Hõ=∞OQÍ nxx
#tOѨ*Ë™êÎ~À, J\˜ì"åˆ~ ã¨~°∞fiÅÖ’ L`«Î=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ ZHõ¯_»=ÙO>Ë JHõ¯_»
`«k`«~°∞Å#∞ ‰õÄ_® `«=∞=Öˇ<Õ '=Ú‰õΩÎÅ∞—QÍ KÕã≤"ÕÜ«∞QÆÅ~°∞.
Z_®i Éèí∂=ÚÅÖ’<Õ =∞$QÆ`«$+¨‚Å∞ J#∞Éèí==∞ø`«∂ LO\Ï~ÚHõ^•! D ''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞——
J<Õ =º=Ǩ~°=Ú#∞O_Õ ÉèíÜ«∞OHõ~°=ÚÅ∞, „Éèí=∞^•Ü«∞Hõ=ÚÅ∞ J~Ú#, J<ÕHõ qѨ`«∞ÎÅ∞
L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ H˘O^Œ~∞° =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=Å L#fl\˜ì P`«‡`«`Ϋ fi=Ú#∞
ã¨~°fi^• á⁄O^Œ∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. F ~å=∂! „Ѩà◊Ü«∞"åÜ«Ú=ÙÅ∞ gK«∞QÍHõ! ã¨Ñ¨Îã¨=Ú„^Œ=ÚÅhfl
á⁄OyáÈ~Ú, Ö’Hõ=ÚÅxfl\˜h =ÚOz"ÕÜ«ÚQÍHõ! ^•fi^Œâßk`«∞ºÅ∞ XHõ¯™êiQÍ „Ѩ[fieOK«∞QÍHõ!
`«=∞ =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOz"Õã≤ ã¨∞ã≤÷~°O KÕã≤"Õã≤Ü«Ú#fl =∞Ǩ`«∞‡Å∞ MË^Œ=Ú á⁄O^Œ~°∞. "≥∂^Œ=Ú
á⁄O^Œ~°∞. ã¨fi™ê÷#=Ú#∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ~°∞.
D [QÆ`«∞ÎÖ’, D ã¨$+≤ìÖ’ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#k U^≥·<å L#fl^Œ#∞H˘O>Ë, Jk ... JHõ$„u=∞=Ú,
[_»`«fi~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#\˜ì J=∞#㨯"Õ∞ ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º`«fi"Õ∞ J~Ú L#flk.
D [#∞ÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞, ''JÜ≥∂º! U^À =∞ǨÏ`«Î~°â◊H˜Î ÖËHõ 'qkè— J#|_Õk =∞=Ú‡Å#∞ D
ã¨O™ê~°‰õÄѨOÖ’ Ѩ_»"Õã≤ ÉÏkè™ÈÎOk—— Jx J#∞H˘O@∂ LO\Ï~°∞. Jk ã¨iHÍ^Œ∞. D '=∞#ã¨∞û—
J<Õ c[OÖ’#∞OKÕ ã¨∞Y–^Œ∞óY ~°∂ѨHõ=ÚÖˇ·# â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ∞, D T~°úfi, J^èÀÖ’Hõ=ÚÅ`À
‰õÄ_ç# ã¨O™ê~å~°}º ã¨OKå~°O ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. =∞i =∞#™Èû, ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ #∞O_Õ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 583
„ѨÉèíq™ÈÎOk. `«# `«Å#∞ `å<Õ QÀ_»‰õΩ ÉÏ^Œ∞‰õΩO@∂ ''D QÀ_» ##∞fl Ç≤ÏOã≤™ÈÎOk—— Jx
`«ÅK«@O =¸~°`ö fi« "Õ∞ J=Ù`«∞Ok Hõ^•! J>Ë,¡ ã¨fiã¨OHõÅÊ ~°K#« J~Ú L#fl D ã¨O™ê~°^À+¨=Ú#‰õΩ
Ѩ~°∞Å<≥=fii<À ^Œ∂+≤OK«@O '=¸~°ö`«fiO— Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO@∞Ok.
F ~å=∞K«O„^•! Wxfl =∂@Å∞ JY¯ˆ~¡^Œ∞. XHõ¯=∂@ =Ú‰õΩ¯‰õΩ ã¨∂\˜QÍ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
Jã¨OHõÅÊ#=∂¢`≥ÎHõ ™ê^èÕº ã¨HõÅ ã≤kú^Õ I
Jã¨OHõÅÊ#™ê„=∂*˺ uëêª=+¨ì|ú`«`«Ê^Œó II
xâ◊ Û Å `« ` « fi Ѩ Ó ~° fi Hõ " ≥ ∞ ÿ # 'x㨠û OHõ Å ÊO— J#|_Õ =∞Ǩ ™ê„=∂[ºO D Éè ∫ uHõ
™ê„=∂[º=ÚÅHõ < åfl, 㨠fi ~åæ k Ö’Hõ = ÚÅHõ < åfl‰õ Ä _® Ѩ ~ ° " ≥ ∂ `« Î = ∞"≥ ∞ ÿ # k. ''<Õ # ∞ ^Õ x x
ã¨OHõeÊOK«‰Ωõ O_≥^#Œ ∞ QÍHõ—— J#∞ ÉèÏ=O ã¨∞ã≤~÷ O° KÕã∞¨ ‰õΩ#flO`« =∂„`«OKÕ`« Jk ™êkèOK«|_»QÅÆ ^Œ∞.
J\˜ì xã¨ûOHõÅÊ=Ú D r=Ùx ''P`«‡Ñ¨^Œ=Ú—— J#∞ ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ@ìQÆÅ^Œ∞.
WO`«=∂„`«Ñ¨Ù ~°Ç¨Ï㨺"Õ∞ J<ÕHõ =∂@Å∞ LѨÜ≥∂yOz âßGÜ«ÚHõÎ – „Ѩܫ∞`«fl~°∂Ѩ=ÚÅÖ’
âßGHÍ~°∞Å∞ D [#∞ʼnõΩ É’kèã¨∞Î<åfl~°∞. WO`«=∂„`«O ™êkèOK«@OÖ’ Hõ+¨ì"Õ∞q∞ L#flk? XHõ_»∞
L+¨‚`åѨ=ÚKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»#∞HÀ .... JѨC_»∞ P`«x ã¨g∞ѨOÖ’ QÆÅ Jyfl LѨâ◊q∞ã¨∂Î
LO>Ë, L+¨‚`åѨO `˘ÅQÆ∞`«∞OkHõ^•! J\Ï¡ˆQ ^Œ$â◊º`å^•`«‡º=Ú =Å# HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ^Œ$â◊º=ÚÜ≥ÚHõ¯
=∞##=Ú –(''q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@O – ^Œ$â◊º=Ú#∞ ã¨OÉèÏqOK«@O—— =Å# HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl)
'J=∞##=Ú— J#∞ JÉèϺã¨O KÕ`« „Hõ=∞OQÍ P r=ÙxH˜ LѨâ◊=∞<åxfl HõeyOK«QÆÅ^Œ∞. ^Œ$â◊º=Ú
QÆ∞iOz =∞##=Ú „Hõ=∞OQÍ Hõ∆~ÚOK«∞K«∞O_»QÍ, D =∞#ã¨∞û r=Ù#‰õΩ Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞
L`«Î=∞ã¨∞Y=Ú#∞ JOkã¨∂Î LO@∞Ok.
D =∞#ã¨∞û ‰õ#∞Hõ `«ÅK«∞H˘O>Ë, XHõ z^Œ}∞=Ù#O^Œ∞ ÅHõ∆ÅH˘Åk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞
"Õ~ˆ fi~°∞QÍ, qã¨Ê+¨=ì ÚQÍ, QÀK«iOѨ*Ü Ë ∞« QÆÅ^Œ∞. ã¨OHõÅÊ=∂„`«OKÕ`« J<ÕHõ ã¨$+¨µÅì #∞ ~°zOK«∞‰õΩO@∂
áÈQÆÅ^Œ∞. Jk r=Ù#‰õΩ ~°∞z K«∂Ñ≤OK«QÆÅ ã≤÷u QÆ`«∞ʼnõΩ, q„Éèí=∞=ÚʼnõΩ, ^Œ∞~°¡Hõ∆ º=ÚʼnõΩ,
^Œ∞+¨ì – Jã¨`«º PHõ~°¬}ʼnõΩ JO`«∞ LO_»^Œ∞. ''J\˜ì ^Œ∞+¨ì=Ú, ^Œ∞~°ƒù~°=Ú J~Ú#\˜ì D =∞#ã¨∞û#∞
[~ÚOK«∞@ Z\Ï¡?—— J#∞#^Õ JO^ŒiÜ≥ÚHõ¯ =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺. âßGHÍ~°∞ÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl
J<ÕHõ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞, x+¨ªÅ∞ – Jxfl\˜Ü≥ÚHõ¯ L^ÕÌâ◊=Ú XHõ¯>Ë. D =∞#ã¨∞û#∞ ã¨<å‡~°æ=ÚÅÖ’
xÜ«∞q∞OK«∞>Ë. J\˜ì D =∞#ã¨∞û x~°O`«~° JÉèϺã¨=ÚKÕ ã≤kúOK«QÆÅ Ô~O_»∞ PÜ«Ú^èŒ=ÚÅKÕ
=∂„`«"Õ∞ [~ÚOz"ÕÜ«∞|_»QÆÅ^Œ∞.
1. `«$ëê‚~åÇ≤Ï`«º=Ú (Desirelessness)
2. ã¨O`À+¨=Ú (Contentment)
D ~Ô O_»∞ PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ xi‡OK«∞HÀ. JѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOz"Õ~Ú. q[Ü«∞=Ú#∞
á⁄O^Œ∞. P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOK«∞. J\˜ì P`«‡Ñ¨^Œ=Ú WѨC_Õ, WHõ¯_Õ ÅaèOK«=Åã≤#^Õ QÍx
''=∞Ô~Hõ¯_À ZѨÊ\˜HÀ ÅaèOK«=Åã≤#k—— Jx ÉèÏqOK«`Q« ^Æ ∞Œ . Ѩ~=° ∞Ѩq„`«"∞≥ #ÿ , J=∞#㨯~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ,
584
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JǨÏOHÍ~°~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#, ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#, âßO`«~°∂Ѩ"≥∞ÿ#, D '[#‡Å∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ U
Hõ}∆ =∞O^Œ∞#∞ LO_»#\˜ì ã≤u÷ ÜÕ∞ 'P`«‡Ñ¨^=Œ Ú— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#flk. P`«‡"Õ`ÅΫ KÕ =∞ǨÏ`«~Î "° ∞≥ #ÿ kQÍ
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl P P`«‡Ñ¨^Œ=Ú – ˆH=ÅO ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºOKÕ`« U~°Ê_»QÆÅ J=∞#㨯ã≤÷uÜÕ∞ J~Ú
L#flk. Uk hÜ≥ÚHõ¯, <åÜ≥ÚHõ¯, ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#fl^À ...Jk á⁄O^Œ\ÏxH˜
„ѨuXHõ¯iH˜ ã¨~°fiǨωõΩ¯Å∞ L<åfl~Ú. F ~å=∂! J\˜ì 'P`«‡ã≤÷u— x U=∞~°z J<ÕHõ „Éèí=∞ʼnõΩ
Ö’#∞ JQÆ∞K«∞ Pã¨H˜Î HÍ~°}OQÍ D ã¨O™ê~°™êQÆ~°OÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_»=Åã≤# J=ã¨~°O U=Ú#flk?
J\˜ì JQÆ`«ºOÖË^Œ∞. *Ï˝xq J~Ú, PÃÑ· Ü«∞^ä•suQÍ =iÎOK«∞@ÜÕ∞ Lz`«O.
❖❖❖
10. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O – LѨâ◊=∞#=Ú
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D =∞#ã¨∞û U Ѩ^•~°÷O QÆ∞iOz U q^èŒOQÍ f„="ÕQÆO`À
„Ѩ=$`«Î=∞ø`ÀO^À –PÜ«∂ HÀ~°∞‰õΩ<Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ P q^èŒOQÍ<Õ QÍOK«∞K«∞#flk. `«\ÏHõѨÙ
h\˜Ö’ |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ (|∞_»QÆÅ∞) U xq∞`«Î=Ú ÖˉõΩO_®<Õ ™êfiÉèÏqHõOQÍ L`«Ê#fl"≥∞ÿ #tã¨∂Î
LO\Ï~ÚHõ^•! J>Ë¡ D =∞#ã¨∞ûÖ’ ‰õÄ_® ã¨OHõÅÊ–qHõÅÊ=ÚÅ∞ f„="ÕQÆ=Ú`À L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞,
#tOK«∞K«∞<åfl~Ú. j`«Å`«fi=Ú =∞OK«∞Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO, #Å∞ѨÙ~°OQÆ∞ HÍ@∞HõÜ≥ÚHõ¯ ~°∂ѨOHõ^•!
''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ f„"å„f==ÚÅ∞—— J#∞ K«OK«Å`«fi"Õ∞ D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO. ã¨OHõÅÊ=ÚÅ
Ѩ~°OѨ~°ÜÕ∞ =∞#ã¨∞ûQÍ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
N ~å=Ú_»∞ : D K«Ñ¨Å =∞#¿ãû ã¨~°fi „Ѩ=$`«∞ÎʼnõΩ =ÚYº¿ÇÏ`«∞=Ù Hõ^•! nx "ÕQÆ=Ú#∞,
|ÖÏ`å¯~°OQÍ J~Ú<å 㨈~, x"åiOKÕ^≥\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! D Ö’HõOÖ’ ZHõ¯_® =∞#ã¨∞û `«# K«OK«Å`«fiO q_çzÃÑ\˜ì
HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. JyflH˜ L+¨‚`«fiO Z\Ï¡QÀ, =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® K«OK«Å`«fi=Ú ^èŒ~°‡"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
z`«Î=Ú ´ ''=∂Ü«∞`À ‰õÄ_»∞H˘#fl K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<åã¨fi~°∂Ѩ=Ú——
z`«Î=Ú#O^Œe K«OK«Å „H˜Ü«∂â◊H˜ÎÜÕ∞ ''=∂#ã≤Hõâ◊H˜Î—— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. JkÜÕ∞ D
[QÆ^•_»O|~°=∞O`å. "åÜ«Ú=Ù ã¨ÊO^•ã¨ÊO^Œ=ÚÖË ~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey LO\’Ok Hõ^•! 'ã¨ÊO^Œ=Ú—
ÖËHõ 'K«ÑŨ `«fi=Ú— H͉õΩO_® D z`«=Î Ú#‰õΩ "Õ~∞° ~°∂ѨO ÖË^∞Œ . K«OK«Å`«fi=Ú ÖˉΩõ O_® áÈ~ÚO^•,
D z`«Î"Õ∞ ÖˉõΩO_®áÈ`ÀOk. J\˜ì =∞<À<åâ◊#"Õ∞ '`«Ñ¨ã¨∞û–"≥∂Hõ∆=Ú— ‰õÄ_® J~ÚL#fl^Œx
âßG=ÚÅ ã≤^•úO`«=Ú. =∞#ã¨∞û QÆ#∞Hõ 'JYO_»=Ú – J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú— ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ QÆÅ P`«‡<Õ
x`«º=Ú =∞##O KÕã¨∞ÎO>Ë, WHõ ^Œ∞óY=ÚÅhfl =∞@∞=∂Ü«∞=∞=Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ''JO^Œ~°∂ – JO`å
(<å`À ã¨Ç¨) P`«‡~°∂Ѩ"Õ∞—— J<Õ ã¨OHõÅÊO`À =∞<Àã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ [~ÚOKåe.
D =∞#ã¨∞û ÖËHõ 'z`«Î=Ú— J<Õ ~åHõ∆ã¨∞_»∞ ã¨∞ÊùiOz q[$Oaèã¨∂Î LO>Ë J<ÕHõ "Õã¨@Å∞, ^Œ∞ó
Y=ÚÅ∞, hK«„Ѩ=$`«Î=ÚÅ∞, ÉèË^Œ ^Œ$+¨µìÅ∞ á⁄Oyá⁄~°e =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«, ~å=∂!
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 585
h=Ù D =∞#ã¨∞û#∞ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ P`«‡^Õ=Ùx"≥·Ñ¨ÙQÍ #_çÑ≤OK«QÆey`Õ ... JѨC_»∞ ''^Õâ◊
– HÍÅ – =ã¨∞Î=ÙÅKÕ Ñ¨izÛù#fl=Ú HÍ*ÏÅ#\˜ì J#O`« "≥∂Hõ∆ã¨∞Y=Ú——#∞ J#∞ÉèíqOK«QÆÅ=Ù.
^Œ∞óY=Ú`åÊ^ŒÜ«∞`«∞ºK≥Û ~°∞u÷`«tÛ`«Î ~åHõ∆ã¨ó
ã¨∞Y Ü«∂#O`« Éè’QÍÜ«∞ `«O „Ѩܫ∞`Õfl# áê`«Ü«∞. (â’¡.10, ã¨~°æ=Ú. 112)
J<ÕHõ ^Œ∞~åfiã¨#ʼnõΩ (Bad tendencies) PǨfi#O ѨÅ∞‰õΩK«∞#fl D =∞<ÀKåOK«Åº=Ú<Õ
''Jq^Œº—— J<Õ â◊|ÌO`À K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J\ì̃ =∞#ã¨∞û#∞, ^•x KåOK«Åº=Ú#∞ ''P`«‡ – qKå~°=Ú——
J#∞ L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`« f„=Ü«∞`«fl=Ú (Unemotional - intensified effort) KÕ <åâ◊#=Ú KÕÜ«∞=K«∞Û.
N~å=Ú_»∞ : Jk Z\Ï¡ ™ê^茺O =∞ǨÏs¬!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =ÚO^Œ∞QÍ, D z`«Îâ◊H˜Î ^Õx"≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOz JK«Û@ u+¨ì"Õã¨∞H˘x LO\’O^À
QÆ=∞xOK«∞. UU WO„kÜ«∞ – „áêѨOzHõ q+¨Ü∞« =ÚÅѨ>¡ „Ѩ"∞Õ Ü«∞=Ú–Pã¨H–Θ ÉèÜ
í ∞« =Ú–L^ÕfiQÆ=Ú
U~°Ê_ç`Õ JK«Û@K«Û@ h z`«Î=Ú `«QÆ∞Å∞H˘O@∞#fl>Ë¡! J\˜ì „Ñ≤Ü«∞OQÍ „Éèí=∞#∞ Q˘Å∞ѨÙK«∞#fl
ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ J<åã¨H˜Î (Un-attachment) ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ. „Hõ=∞OQÍ PÜ«∂ ÉÏǨϺ
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õ~Ú. P`«‡=ã¨∞Î=Ù QÆ∞iOz, ^•x ^èŒ~°‡=ÚÅ QÆ∞iOz =∞~°Å =∞~°Å
=∞##O KÕã¨∂Î LO_»∞. P`«‡ QÆ∞iOz# ã¨=∂Kå~°O q#∞, Ü≥∂zOK«∞, J=ÅOaOK«∞. JѨC_»∞
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® ''"≥∂Hõ∆=Ú—— J#∞ L`«Î=∞„âıÜ«∞ã¨∞û ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
F ~åѶ¨∞"å! Jã¨Å∞ =∞#ã¨∞û J#∞#k L#fl^≥Hõ¯_»? ã¨`ü–Jã¨`üʼnõΩ, [_»–K≥·`«#º=ÚʼnõΩ
=∞^茺QÆÅ ~°∂Ѩ=Ú ÖËHõ `«`«Î fi=Ú<Õ =∞#ã¨∞û JO@∞<åflO. D =∞#ã¨∞û J@∞ K≥·`«#º=Ú"≥·Ñ¨Ù, W@∞
[_»=Ú"≥·Ñ¨Ù „Ѩ=$`«Î=Ú Hõey#^ŒQÆ∞K«∞#flk.
P`«‡#∞ ÉèÏqOK«@O
K≥`· <« åº#∞Éè=í O
>
T~°fiú =∂~°Oæ
>
=∞#ã¨∞û
ÖËHõ
z`«=Î Ú
J^èÀ=∂~°Oæ
>
>
[_»`åfi#∞Éè=í O
^Œ$âߺ#∞Éèí=O. ^Œ$â◊º
=∞##O
586
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D =∞#ã¨∞û [_»Ñ¨^•~°÷=ÚÅ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ, ''Wk „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k. Wk J„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k—— J#∞
zO`«# KÕÜ«ÚK«∞#flk. J\˜ì [_»`«fi=Ú#‰õΩ ã¨OÉOkèOz# ^Œ$_è®ÉèϺã¨OKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ# D
z`«=Î Ú [_»`fi« =Ú<Õ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J^Õ z`«=Î Ú z^Œfiã¨∞=Î Ù#∞ zOuOK«@O [iy#ѨC_»∞,
J\˜ ì 'z^Œ fi 㨠∞ Î z O`« # — Ü≥ Ú Hõ ¯ ^Œ $ _è ® Éè Ï ºã¨ O KÕ ≥ K≥ · ` « # º=Ú`À UHõ = ∞øK« ∞ #flk.
âߢãÜ Î‘ ∞« –ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«fl=ÚKÕ ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ D z`«=Î Ú xÜ≥∂yOK«|_ç`,Õ JÉèϺã¨|ÅO J#∞ã¨iOz,
J^•Ìx~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=٠ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ z`«Î=Ú#∞
z`«Î=ÚKÕ [~ÚOz"Õ~Ú. ã¨~°fi^• ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡Ñ¨^Œ=Ú<Õ P„â◊~Úã¨∂Î LO_»∞.
ã¨~fi° ã¨O^ÕÇϨ =ÚÅ#∞ JkèQqÆ ∞Oz, xâ◊ÛÅ`«, JkfifÜ«∞`«, JYO_»`« JÅ=~°K∞« HÀ. '=∞<À<åâ◊#=Ú—
Jx =∞#O K≥ѨCH˘O@∞#fl „H˜Ü«∂„Hõ=∞=Ú#O^Õ ã¨OÅQÆ∞fl_»"≥· LO_≥^Œ=ÙQÍHõ! D =∞#ã¨∞û#∞
|ÖÏ`å¯~°OQÍ q+¨Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç q=ÚYO K≥Ü«∂ºe. WO`«‰õΩq∞Oz "≥∂Hõ∆„áêÑ≤ÎH˜ "Õˆ~ LáêÜ«∞O
ÖË^Œ∞. ÉÏÅ∞_»∞ JÅ¡ix PÑ≤ áê~îåºOâßÅ∞ Ѩiî¿ãÎ<ÕHõ^•, K«^Œ∞=Ù =KÕÛk!
=∞#ã¨∞û#∞ x„QÆÇ≤ÏOK«QÆeˆQ^Õk?
D =∞#ã¨∞û#∞ x„QÆÇ≤ÏOK«HõeˆQk D ã¨$+≤ì"≥Ú`«ÎO g∞^Œ XHõ¯>Ë – XHõ¯\˜ =Ù#flk.
Jk ... ''h =∞#¿ãû——
~åA#∞ ~å*Ë [~ÚOK«QÆÅ_»∞ QÍx ÉÏÅ∞_»∞ ~åA#∞ [~ÚOK«ÖË_»∞Hõ^•!
D r=Ù_»∞ 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ã¨=Ú„^ŒO֒Ѩ_ç '`«$+¨‚— J<Õ "≥Úã¨eKÕ Ñ‘_çOѨ|_»∞K«∞,
k‰õΩ¯`ÀK«‰õΩ<åfl_»∞. 'q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J<Õ ã¨∞à◊§Ö’ zH˜¯ ^Œ∂~°^Œ∂~åʼnõΩ H˘@∞ì‰õΩáÈ`«∂ L<åfl_»∞.
J\˜ì D r=Ù#‰õΩ 'q"ÕHõ=Ú— `À ‰õÄ_ç# =∞#¿ãû '<ÒHõ— JQÆ∞K«∞#flk. n~°…áêâ◊=Ú =O\˜k,
^Œ$_è»|O^èŒ# ~°∂Ѩ=ÚQÆÅk J~Ú# =∞#ã¨∞û#∞ =∞#ã¨∞û`À<Õ KèÕkOKåe. P`«‡#∞ |O^èŒ=Ú#∞O_ç
q_çÑ≤OKåe. =∞iOˆH „H˜Ü«∞ÅKÕ`«#∞ |O^èŒq"≥∂K«#=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞. '=∞#ã¨∞û— J#∞ ¿Ñ~°∞`À
K≥ Ñ ¨ Ê |_» ∞ K« ∞ #fl '"å㨠< å㨠= ¸Ç¨ Ï O— J<Õ H õ '„áêѨ O zHõ – q+¨ Ü « ∞ =ÚÅ∞— J#∞"å\˜ H ˜
„QÆ∞K«Û|_çÜ«Ú#flk. D =∞#ã¨∞û ÉÏǨϺ Ѩ^•~°÷=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù „Ѩ=$uÎ HõeyÜ«Ú#flk.
„áêA˝_≥·#"å_»∞ J\˜ì "åã¨#Å#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl_»∞. '„Ѩ[˝ –
ѨijÅ#— H˘~°=_ç#ѨC_À... "åã¨#Å#∞ JkèHOõ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl_»∞. Ѷe¨ `«O? |^Œ∞_ú ∞» JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
L+¨‚`«fiO Hõ∆~Ú¿ãÎ Jyfl PiáÈ=ÙK«∞#fl@∞¡ "åã¨#Å∞ Hõ∆~Ú¿ãÎ Jq^Œº‰õÄ_® Hõ∆~ÚOK«QÆÅ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ, ~å=∂! "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ Éè’QÆ"åã¨#Å#∞ `«ºlOK«∞. J@∞`«~°∞"å`« ÉèË^Œ"åã¨#Å#∞‰õÄ_®
=^Œe"Õ~Ú. WHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® `«ºlOz, qHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· ã¨∞YOQÍ LO_»∞.
'ѨÓ~å‚#O^Œ=Ú— #∞ '^Œ$â◊º"åº"≥∂ǨÏ=Ú— J#∞ P=~°}=Ú =∞~°∞QÆ∞Ѩ~°K«∞K«∞#flk. J\˜ì
Jq^Œº#∞ ''P`«‡™êH∆Í`å¯~° ~°∂ѨÉèÏ=#—— KÕ `˘ÅyOz"ÕÜ«Ú@ÜÕ∞ ''"åã¨#Å#∞ Hõ∆~ÚOѨ*ËÜ«Ú@——
JQÆ∞K«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 587
F~¸! r=Ù_®! h=Ù "åã¨Î"åxH˜ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ã¨~°fi^• ˆH=Å™êH˜∆"≥· L<åfl=Ù. ''D z`«Î=Ú
^•fi~å ™êH˜∆ (The Witness of Experiences) UU Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ J#∞Éèíq™ÈÎO^À J\˜ì PÜ«∂
J#∞Éèí==ÚÅ∞ ™êH˜∆Ü«∞O^Œ∞ QÍx, P J#∞Éèí==ÚÅÜ«∞O^Œ∞ '™êH˜∆— QÍx ÖˉõΩO_® áÈ=Ù@——
J#∞^•x<Õ ''x~åfi}=Ú—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
q+¨Ü«∂#∞Éèí=O HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ ''^Œ∞óYO——.
q+¨Ü«∂#∞Éèí==ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ ... ''x~åfi}O——.
J\˜ì x~åfi}=Ú ã¨fi„ѨÜ∞« `«fl=ÚKÕ `«Ñʨ Hõ ÅaèOK«∞K«∞#flk. ''Pñ! "Õ∞"≥∞Hõ¯_»? P x~åfi}"≥∞Hõ¯_»?
"Õ∞=Ú ^•xx WѨÊ\’¡ á⁄O^ŒÖOË —— Jx K≥ÑC¨ H˘O@∂ J„ѨÜ∞« `«fljÅ∞Ô~· LO_Õ"åi`À ѨÅ∞Hõ<<·≥ å=^Œ∞.Ì
Z=Ô~·`Õ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· P`«‡qâßfiã¨=Ú`À qKå~°}ѨÓ~°fiHõOQÍ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~À "åiH˜ ã¨`«º=Ú
Hõ~°`«ÖÏ=∞ÅHõ=Ú JQÆ∞K«∞#flk. Ñ≤_ç"å^Œ=ÚÅ`À P`«‡ ã≤÷ux „QÆÇ≤ÏOK«x "åi`À "å^Œ∞ÖÏ@
J#=ã¨~°O.
F ~å=∞K«O„^•! *Ï„QÆ`«ÎQÍ q#∞. h =∞#ã¨∞ûÖ’ ''PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ – "å\˜x á⁄O^Œ=Öˇ
#<Õ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞—— HÍѨÙ~°O KÕã¨∂Î LO>Ë,.... ''J=hfl q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ''J=hfl
J*Ï˝#=Ú #∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞ÿ# ÉèÏ=<å „Hõ=∞=ÚÖË Hõ^•—— Jx ÉèÏqã¨∂Î LO_»∞. „Hõ=∞OQÍ J\˜ì
J*Ï˝#"åã¨#Å c[=Ú<Õ `˘ÅyOz "Õã¨∞HÀ\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO_»∞. J@∞¡ P "åã¨Å#∞
"≥Ú^ŒÅO@ `«ºlOz x`«º`«$ѨÙÎ_»"≥·Ü«ÚO_»∞. WHõ PÜ«∂ q+¨Ü«∞[x`«"≥∞ÿ# ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚÅ#∞
=∞iOÔH#fl\˜H© á⁄O^Œ‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ!
❖❖❖
11. Jq^μ
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : HõO\˜^À+¨O =Å#<Õ PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»=K«O„^Œ∞_»∞ Hõ#|_»∞#@∞¡, "åã¨#=Å#<Õ
^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ã¨∞Y-^Œ∞óY |O^èŒ=ÚÅ ~°∂ѨOQÍ ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk. J~Ú`Õ, ''"åã¨#Å∞—— J<Õq
q∞^䕺~°∂ѨOQÍ<Õ L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú. h\˜Ö’ „ѨuaOaOKÕ PHÍâ◊OÖÏQÍ J=ã¨∞Î=Ù J~Ú#ѨÊ\˜H©,
D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O Jq"ÕHõ=ÚKÕ ã¨`«º=Ú J~Ú#@∞¡QÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. W^ŒO`å Jq^Œº Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉÏè ="Õ∞. q"Õ‰Ωõ Å∞ nxx K«∂ã¨∞#Î flѨC_»∞ ''W^ŒO`å 'Q˘„_®e ~Ô O_»=‰õΩ=∂~°∞_»∞— J#∞ =∂@ÖÏQÍ
"≥Ú^ŒÖË Jã¨`«º"≥∞ÿ, J"åã¨Î="≥∞ÿÜ«Ú#flk—— .... J#∞ ^Œ$+≤ìx Hõey LO@∞<åfl~°∞. "åi ^Œ$+≤ìÖ’
W^ŒO`å ÖËx^Õ J~Ú L#flk. Jq"Õ‰õΩÅ ^Œ$+≤ìÜ≥∂,... "Õ~˘Hõ q^èŒOQÍ LO\’Ok.
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù J*Ï˝xq H͉õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! K«Hõ¯QÍ P`«‡qKå~°}KÕã≤ `«`«fi*Ï˝x"Õ
J"åfie. PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»=K«O„^Œ∞_»∞ J"åã¨Î="Õ∞ J~Ú#@∞¡, ^≥· fi`«~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'Jq^Œº— ÖËHõ
'ã¨O™ê~°=Ú— ÖËHõ '^Œ$â◊º=Ú— J#∞#q‰õÄ_® LxH˜ HõeyÖË=Ù. D „ѨѨOK«OÖ’ „|Ǩχ`«`«Î fi"≥ÚHõ¯\˜
`«Ñʨ W`«~=° ÚÖˇ#· \˜=ì hfl ÖË<ÖÕ =Ë Ù. "ÕÖÏk `«~O° QÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# qâßÅã¨=Ú„^Œ=∞O`å [Å=∞Ü«∞"Õ∞
588
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú L#flkHÍx, =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞Hõ^•! ÉèÏ"åÉèÏ=Ü«ÚHõÎ=ÚÖˇ·, q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú=Ù#fl
D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl 'ã¨OHõÅÊ=Ú— #‰õΩ "ÕÔ~·#q U=∂„`«O HÍ^Œ∞. P`«‡ ã¨~°fi^• =∂Ü«∂~°Ç≤Ï`«=Ú,
x`«º=Ú, "åºÑ¨Hõ=Ú, â◊√^Œú=Ú, ''h – <å – D ã¨~°∞fiÅ—— ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú L#flk. J\˜ì
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D ^≥· fi`«=Ú#∞ P~ÀÑ≤OK«∞@ `«QÆ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : "Õ∞=Ú P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© ‰õÄ_®, =∞i U"Õ"À „H˜Ü∂« =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞
„Ѩ"ÕtOK«=Åã≤=™ÈÎOk Hõ^•!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J~Ú`Õ =Ú‰õΩ¯‰õΩ ã¨∂\˜QÍ x#∞fl XHõ „Ѩâ◊fl J_»∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. D „áêѨOzHõ
ã¨OѶ¨∞@#ÅxflO\˜H© h=Ù Hõ~°Î"å? HÍ^Œ∞ Hõ^•!
h=Ù Hõ~°Î=Ù HÍ#ѨC_»∞ D „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ h‰õΩ =∞=∞`«fiO ZO^Œ∞HÀ K≥ѨC?
JkfifÜ«Ú_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ XHõ¯_Õ ã¨ˆ~fi – ã¨~°fi„`å ã¨~°fi^• ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»QÍ, WHõ
Z=xKÕ U „H˜Ü«∞ Z@∞¡ X#~°Û|_»QÆÅ^À K≥ѨC?
F „áêA˝_®! „Ñ≤Ü∞« ~åѶ∞¨ "å! J@¡x, h=Ù JHõ~=ΰ Ù‰õÄ_® HÍ=^Œ∞.Ì ã¨fi„ѨÜ∞« `«fl=ÚKÕ ™ê^躌 OHÍQÆÅ
Ѷ¨Å"Õ∞n „Ѩܫ∞`«fl~°Ç≤Ï`«∞#‰õΩ ÅaèOK«^Œ∞ Hõ^•!
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! ''Hõ~°Î=Ù HÍ=^Œ∞Ì – JHõ~°Î=Ù HÍ=^Œ∞Ì—— Jx XˆH™êi Ѩ~°ã¨Ê~° =ºuˆ~Hõ=ÚÖˇ·#
suQÍ P*Ï˝Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°∞.....? J^•Ìx ã¨=∞#fiÜ«∞O Z\Ï¡ ?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : WѨC_»∞ h‰õΩ Hõ~°‡~°Ç¨Ï㨺O XHõ\ ˜ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#∞.
Hõ~°‡Å∞, Pã¨H˜Î -
U^≥<· å HÍ~°º=Ú#∞ Jaè=∂#~°ÇÏ≤ `«∞_»"·≥ x~°fiiÎOKå=#∞HÀ. JѨC_»∞ hÜ«∞O^Œ∞ Pã¨HΘ LO_»^∞Œ
HÍ|\˜ì JHõ~°Î"Õ J=Ù`å=Ù ã¨∞=∂!
J^Õq^èŒOQÍ ''<Õ#∞ nxH˜ JHõ~°Î#∞—— J#∞ Jaè=∂#O H˜Oz`ü‰õÄ_® ÖËHõÜÕ∞ L#flѨC_»∞
''ã¨~°fiHõ~°Î—— QÍ<Õ LO_ç LO\Ï=Ù.
h=Ù "åã¨Î"åxH˜ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ"å_»=Ù. Hõ#∞Hõ x„+≤¯Ü«Ú_»=Ù. J\˜ì h‰õΩ D
^Õ Ç ¨ Ï =ÚKÕ KÕ Ü « ∞ |_» ∞ „H˜ Ü « ∞ ʼnõ Ω ã¨ O |Okè O z# '|O^è Œ # O— Z\Ï¡ JO@∞`« ∞ Ok? D
„H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÖËg h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù.
''x„+≤¯Ü«Ú_»#∞, P`«‡^Œi≈x J~Ú# <å‰õΩ D Hõ~°Î $`«fi=Ú "åã¨Î=OQÍ L#fl^•?—— J<Õ
q+¨Ü«∞O =ÚO^Œ∞ Ü≥∂zOK«∞. Jã¨Å∞ 'Hõ~°Î $`«fi=Ú— J<Õk ã¨`«º"≥∞ÿ`Õ, ''<Õ#∞ nxH˜ Hõ~°Î#∞——
J#∞#k „QÆÇ≤ÏOK«@O Lz`«O. Jã¨`«ºO J~Ú`Õ? `«ºlOK«=Åã≤O^ÕHõ^•! '„H˜Ü«∂„Ѩã¨H˜Î— JO`å
Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ U~°Ê_»∞`ÀOk Hõ^•! „H˜Ü«∂Ѷ¨Å=ÚÅ∞ (The ultimate results
of all acts) ã¨`«º"≥∞ÿ LO>Ë, JѨC_»∞ h=Ù Hõ~°‡ÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î Hõey LO_»@O Lz`«=∞ø`«∞Ok.
ѨijÅ<å`«‡Hõ ^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ D „H˜Ü«∂Ѷ¨Å=ÚÅhfl ‰õÄ_® ã¨fiѨfl`«∞ź=Ú, J"åã¨Î==Ú
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 589
J~Ú L<åfl~Ú. J\˜ì q∞^䕺=º=Ǩ~°"Õ∞ J~Ú=Ù#fl D Hõ~°‡ÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î Hõey LO_»@O Z@∞¡
Lz`«"≥∂ K≥ѨC? XHõ WO„^Œ*ÏÅOÖ’x =ã¨∞Îã¨=¸Ç¨ÏOÖÏQÍ U ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O^≥·`Õ
Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl =∂Ü«∂=∞Ü«∞"≥∞ÿ, ã¨fiѨfl`«∞ź"≥∞ÿ, ÉèÏ=<å#∞™ê~°"≥∞ÿ JÅ~å~°∞K«∞<åflÜ≥∂ J\˜ìKÀ@
Pã¨H˜Î HõeyÜ«ÚO_»∞@ Lz`«O Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok K≥ѨC? Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨OѶ¨∞@#Å∞,
J<ÕHõ „H˜Ü«∂=ºÇ¨~°=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ á⁄O^Œ|_»É’=Ù D Ѩ^•~°÷*ÏÅO... D Ô~O_»∞‰õÄ_®
P`«‡^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨÙ_»∞ ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞. WHõ g\˜Ö’ „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#"Õq? `«ºlOK«=Åã≤#"Õq?
F ~°Ñ¶¨Ú‰õΩÅuÅHõ=∂! ~å=∞K«O„^•! ''D ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ c[=Ú =O\˜k—— Jx =∞#O
K≥ѨCH˘O@∞#fl 'Jq^Œº— ã¨~°fi^• ÖËx^Õ J~ÚL#flk ã¨∞=∂! J~Ú#ѨÊ\˜H© K«=∞`å¯~°OQÍ L#fl>Ë¡
`ÀK«∞K«∞, qâßÅ~°∂Ѩ=ÚQÍ á⁄O^Œ|_»∞`ÀOk.
Hõ$„u=∞ "Õ+¨^è•~°}˜ Ü«∞QÆ∞ D Jq^Œº J™ê~°=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°Ü«∞O„`«=Ú#∞ „áê~°OaèOK«∞
K«„Hõ=Ú =O\˜k. WkÜÕ∞ D r=Ùx z`«Î=Ú#O^Œe "åã¨# Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. "≥^Œ∞~°∞ fQÆ ("≥^Œ∞~°∞
ѨÙÅ¡Å∞ qã¨Îà◊§#∞ ‰õΩ@∞ì@‰õΩ "å_»`å~°∞) JO^ŒOQÍ LO_»=K«∞Û. HÍx JO^Œ∞Ö’ u#∞@‰õΩ ~°∞zHõ~°
"≥∞ÿ#^Õn ÅaèOK«^Œ∞Hõ^•! D Jq^Œº‰õÄ_® ÃÑ·H˜ r=Ùx PHõi¬™ÈÎOk. HÍx, JO`«~°=Ú# =∂„`«O
â◊¥#ºOQÍ#∞, x™êû~°OQÍ#∞ LO_ç LO\’Ok. #n`«~°OQÆ=Ú#∞ XHõ Hõé]`À qÉèílOK«∞@‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOz ã¨Ñ¶¨Å∞ÅO HÍQÆÅ=∂? J\Ï¡ˆQ D Jq^Œº ‰õÄ_® J<ÕHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ `«~°∞"å`«
‰õÄ_® #tOK«∞@ ÖË^Œ∞. KÕu`À `å‰õΩ@ÔH· U=∞<åfl JO^Œ∞`«∞O^•? ÖË^Œ∞. q+¨Ü«∂㨉õΩÎÖˇ·# "åix
^Œ∞ódOѨ*ËÜ«∞@OÖ’ nxx q∞OzOk "Õ~˘Hõ\ ˜ ÖË<ÕÖË^Œ∞.
D Jq^Œº J<ÕHõ HÍ~°}ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#fl@∞¡, J\˜ì Jq^Œº HÍ~°ºã¨=∞~°÷=ÚÅ∞
J~Ú#@∞¡ QÀK«i™ÈÎOk. HÍx, H˘OK«O ''ѨijÅ<å`«‡Hõ K«`«∞~°`«—— `À K«∂¿ãÎ, ... 'ã¨`«º=Ú –
x`«º=Ú— ... ^Œ$ëêì º nxH˜ U LѨÜ≥∂QÆO ÖË<ÕÖË^Œx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. '=∞$QÆ`«$+¨‚— Ö’ ‰õÄ_®
`«~°OQÍÅ∞ "åã¨Î="≥∞ÿ#"å\˜=Öˇ JxÑ≤™êÎ~Ú. HÍx JHõ¯_» [ÅO ZHõ¯_»? D HÍ~°º – HÍ~°}=ÚÅ∞
‰õÄ_® PHÍ~°=∂„`«OQÍ =∂„`«"Õ∞ Hõ#|_»∞K«∞#flq. D Jq^Œº XHõKÀ@ =„HõOQÍ – =∞~˘HõKÀ@
ã¨fiK«ÛOù QÍ#∞† XHõKÀ@ ÅѶڨ =ÙQÍ#∞ - =∞~˘HõKÀ@ n~°O… QÍ#∞† XHõKÀ@ ã¨∞ã≤~÷ O° QÍ – =∞~˘HõKÀ@
K«OK«ÅOQÍ#∞ ÉèÏã≤™ÈÎOk. nx „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ L`«Ê#fl"≥∞ÿÜ«Ú#fl D ã¨HõÅѨ^•~°÷=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°
ÉèË^ŒÉèÏ"åÅ∞ á⁄Ok L<åfl~Ú. Jq^•º „ѨÉèÏ=OKÕ`« Hõ#|_»∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å
Ö’# â◊¥#º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, |Ü«∞@‰õΩ =∂„`«O ™ê~°=O`«OQÍ#∞, ã¨∞O^Œ~°OQÍ#∞ HõxÑ≤™ÈÎOk.
ZK«Û\Ï ÖËx^Õ J~Ú#ѨÊ\˜H© JO`«\Ï qã¨ÎiOz L#fl>Ë¡ Hõ#|_»∞`ÀOk. '[_»"Õ∞— J~Ú#ѨÊ\˜H©
K≥·`«#º=Ú=Öˇ HõxÑ≤OK«∞K«∂, =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ K«Ñ¨Å`«fi=Ú#∞ Lr˚qOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. WO^Œ∞Ö’
U^≥·<å XHõ xq∞+¨"≥∞ÿ##∞ XHõKÀ@ ã≤÷~°`«fiO Hõey LO\’O^•? ÖË^Œ∞. J~Ú##∞ W^ŒO`å
ã≤÷~°OQÍ L#fl>Ë¡ JxÑ≤™ÈÎOk. ã¨`«fiQÆ∞}OKÕ`« â◊√^ŒúOQÍ#∞, `«"≥∂QÆ∞}OKÕ q∞#ѨyO[ÖÏQÍ =∞e#
=~°‚OQÍ#∞ Hõ#|_»∞`ÀOk.
590
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ 'Jq^Œº— J<Õ ¿Ñ~°∞`À =º=ǨÏiOK«|_»∞K«∞#fl D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=Ú (ÖËHõ) D
Hõ#|_Õ „ѨѨOK«=Ú ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊Hõ=Ú HÍ<ÕHÍ^Œ∞. Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ Wk
q[$OaèOK«∞K«∞#flk. =∞~°Å J`«x ™êH∆Í`å¯~°OKÕ`« #tOK«∞K«∞#flk. Z=x ''„ѨÉèÏ==ÚKÕ –
HõÅÊ#KÕ – ^Œ$+≤ìKÕ—— Wk q[$Oaè™ÈÎO^À J\˜ì "åx *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ Hõ∆}OÖ’ =∞@∞=∂Ü«∞=∞ø`ÀOk.
WѨC_»∞ K≥ѨC. XHÍ<˘Hõ 'ÉèÏ=#— ÖËHõ '^Œ$+≤ì— KÕ LO_ç, =∞~˘Hõ ÉèÏ=#–^Œ$+¨µìÅKÕ ÖˉõΩO_®
áÈÜÕ∞k L#fl\Ï¡? ÖË#\Ï¡? J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°OKÕ â’aèã¨∞Î#fl D ^Œ$âߺ#∞Éèí==∞O`å P`«‡„ѨHÍâ◊OKÕ
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
PǨñ! D ^Œ$â◊º–Jq^Œº '=∞$QÆ`«$+¨‚— =Öˇ â◊√+¨¯„áêÜ«∞"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# =~°‚#=Ú
Å`À qÖÏã¨=O`«=ÚQÍ XѨCK«∞#fl^Õ?
=„Hõ"≥∞ÿ, q+¨Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ, Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ J<ÕHõ PѨ^ŒÅ‰õΩ PÅ"åÅ=Ú – ¿ÇÏ`«∞Éèí∂`«=Ú
J~Ú#\˜ì D 'Jq^Œº— Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î="≥∞ÿ# ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ "Õ∞=Ú ZO`«QÍ<À
„Ѩܫ∞uflOKåO. z=~°‰õΩ, ''D Jq^Œº‰õΩ '`«$+¨‚— ÖËHõ '~åQÆ=Ú— `«Ñ¨Ê "Õˆ~ ~°∂ѨO ÖË^Œ∞—— Jx
„QÆÇ≤ÏOKåO. P ~åQÆ=Ú #tOzO^• ...WHõѨC_»∞ #∂<≥ ÖËx nѨOÖÏQÍ Wk j„Ѷ¨∞OQÍ #tOK«
QÆÅ^Œ∞. ~åQÆ=Ú L#flO`«=~°‰õΩ D Jq^Œº LO@∂<Õ LO@∞Ok.
PǨñ! D Jq^Œº Hõ∆}HÍÅOÖ’ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞, K«OK«Å"≥∞ÿ, =∞~°Å =∞~°Å r=Ùx [_»`«fi=Ú#∞
P„â◊~ÚOѨKÕ™ÈÎOk Hõ^•! JA˝ÅQÆ∞"åix Wk ZO`«QÍ ^Œ∞ódOѨKÕ™ÈÎOk! Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ D
r=ÙÅ#∞ "≥∞é∞ѨÙfQÆ=Öˇ Ѩ\ ˜ì^ŒÇ≤Ï™ÈÎO^Õ? =∞~°Å=∞~°Å D Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ LѨâßYÅ∞ L`«Ê#fl
=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. =∞~°Å =∞~°Å Å~ÚOK«∞K«∞<åfl~Ú. "Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ ã¨=¸Ç¨ÏO=∞^躌 U~°Ê_ç Hõ}∆ HÍÅOÖ’
=∂Ü«∞=∞ÜÕ∞º q^Œ∞ºÅ¡`«ÖÏQÍ D Jq^ŒºÜ«∞O^Œ∞ „¿Ñ=∞, ^Õfi+¨=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q Hõ∆}OÖ’ Hõ#|_ç,
=∞~°∞Hõ∆}O Z@∞áÈ`«∞<åflÜ≥∂‰õÄ_® `≥eÜ«∞=K«∞Û@ÖË^Œ∞. W^ŒO`å HÀ~°∞HÀ#ѨÊ\˜H© Z^Œ∞~°∞QÍ
„áêÑ≤ΙÈÎOk. ÃÑ·H˜ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ L#flѨÊ\˜H©, x*ÏxH˜ J~°÷~°Ç≤Ï`«O-J#~°÷HÍi}˜ÜÕ∞ Hõ^•! D
'Jq^Œº— ÖËHõ 'ã¨O™ê~°O— JO`å U~°Ê_Õk „âıÜ«∞=Ú H˘~°‰õΩ =∂„`«O HÍ^Œ∞. Wk XHõ JHÍŠѨÙ+¨Ê
=∂Å =Öˇ „áêÑ≤ΙÈÎOk. D r=Ù_»∞ nxx ÉÏQÆ∞QÍ q㨇iOK«\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOz#ѨÊ\˜H©, Wk
Juâ◊Ü∞« "≥∞#ÿ \˜ì ''ã¨∞Y„Éè=í ∞—— HõÅ∞QÆ*Ü
Ë ∞« \ÏxH˜ ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ ã¨Oã≤^ÑúŒ _¨ ∞» `ÀOk. J#QÍ WO^Œ∞Ö’
„Ѩ"ÕtOz# r=Ù_»∞ ''U^À á⁄O^•e. J@∞¡ á⁄Ok ã¨∞dOK≥^Œ#∞QÍHõ—— J#∞ „Éèí=∞‰õΩ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞
Ö’#∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
^Œ∞óã¨fiѨflHõÅÊ# ã¨∞Y"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=∂? HÍ^Œ∞ Hõ^•! ''D Jq^Œº J#~°÷HÍi}˜ÜÕ∞—— Jx
*Ï˝#∞Öˇ·#"å~°∞ =∞#O^Œih J<ÕHõ™ê~°∞¡ ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl~°∞. ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! D 'Jq^Œº— J<Õ
J#~°÷=Ú#‰õΩ WHõ¯_» zH˜`«û á⁄O^ŒO_ç—— Jx J<ÕHõ=∞Ok ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ K≥=ÙÖ’ ^Œ∂i =∞s
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. HÍx, UO ÖÏÉèíO? J<ÕHõ=∞Ok [#∞Å∞ J„â◊^ŒúQÍ<Õ rq`åÅ∞ QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
PǨñ! ZO`« z„`«O! P Jq^Œº `«# HõÅÊ#KÕ H˘xfl Hõ∆}ÏÅÖ’ qâßÅ=∞QÆ∞ „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 591
ã¨$+≤ìOz, ^èŒiOz, =∞~°Å #tOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk! Å=}=∞Ǩ~åA XHõ QÆO@#fl~° HÍÅOÖ’ Z<Àfl
ã¨O=`«û~°=ÚÅ J#∞Éèí=O á⁄O^•_»∞Hõ^•! J^ŒO`å Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞. ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞
XHõ¯ ~å„uÖ’ ѨO„_≥O_»∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ@O J\˜ì^Õ.
Jq^Œº KÕ`<« Õ 'qÜ≥∂QÆ=Ú— J#∞Éèqí OKÕ"åiH˜ H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞O ‰õÄ_® ^Œ∞~°ƒ~ù "° ∞≥ #ÿ n~°H… ÍÅOQÍ
„áêÑ≤ΙÈÎOk. J>Ë¡, U^≥·<å K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú #O^Œ∞ ^蕺㨠U~°Ê_»∞#ѨC_»∞ n~°…HÍÅO
‰õÄ_® Hõ∆}ÏÅÖ’ QÆ_»záÈ`«∞Ok. nx „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ „Éèí=∞‰õΩ Ö’<≥·#"åi ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ HÍÅ=Ú
J<ÕHõ qaè#fl~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk. ã¨∞Y=O`«∞ʼnõΩ JÅÊ=ÚQÍ#∞, ^Œ∞ód`«∞ʼnõΩ n~°O… QÍ#∞
XˆH Ѩiq∞`« HÍÅO ã¨∞ÊùiOK«@"Õ∞ Jq^Œº‰õΩ XHõ ''^Œ$ëêìO`«=Ú——.
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! D Jq^Œº‰õΩ WO`«\ ˜ ™ê=∞~°÷ºO „Ѩ™êkã¨∞Î#fl"å~°∞ Z=~°∞? Wk WO`«
QÆ=∞‡`«∞ÎQÍ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=iΙÈÎOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : XHõ QÆkÖ’ nѨO "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»QÍ PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. P
=ã¨∞Î=ÙÅ∞ J@∞¡ „ѨHÍtOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O QÆkÖ’x P nѨ"Õ∞Hõ^•! HÍx, P nѨO `å#∞QÍ
''<Õ#∞ D D =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ K«∂ѨÙ`å#∞. g\˜x K«∂Ѩ#∞, Wk ÉÏQÆ∞ - Wk ÉÏQÆ∞HÍ^Œ∞—— J#∞
Hõ~°Î $`«fi ÉèÏ=#`À ã¨OHõeÊOz J@∞¡ "≥ey™ÈÎO^•? ÖË^Œ∞. QÆkÖ’x P =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ K«∂K«∞#k
=∞#O. JO`ÕQÍx, nѨO K«∂ã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. J\Ï¡ˆQ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆OÖ’ =∞#¿ãû JO`å
K«∂™ÈÎOk. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ LxH˜– B#fl`«º=ÚÅ#∞ U=∞~°z# D =∞#ã¨∞û ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Jnè#"≥∞ÿ
K«iOK«∞>Ë Jq^Œº! J~Ú`Õ, K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆OÖ’ D Jq^Œº‰õΩ Ñ¨iq∞`«"≥∞ÿ# Hõ~°Î $`«fi=Ú
=∂„`«"Õ∞ L#flk. Jxfl\˜h „QÆÇ≤ÏOKÕk, J#∞ÉèíqOKÕk K≥·`«#º"Õ∞HÍx, Jq^Œº HÍ^Œ∞. Jq^Œº‰õΩ
ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ# Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. Jk „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ JqHÍã¨^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOK«∞H˘x =∂„`«"Õ∞
LO\’Ok. Jã≤`÷ fi« "Õ∞ ÖËxk Z@∞¡ J#∞Éèqí ã¨∞OÎ k? Z@∞¡ U^≥<· å x~°fiiÎã∞¨ OÎ k? XHõ ~°OQÆ∞Åz„`«OÖ’
¢ã‘Î =¸iÎx JO^Œ~°∞ ''Wk ¢ã‘ÎÜÕ∞—— Jx QÆ∞iÎOK«=K«∞Û. JO`«=∂„`«OKÕ`« P ¢ã‘Î=¸iÎ XHõ ¢ã‘Î
Ü≥ÚHõ¯ =∂`«$"å`«ûÖϺk ^èŒ~°‡=ÚÅhfl Hõey LO@∞O^•? ÖË^Œ∞.
Jq^Œº‰õΩ W`«óѨÓ~°fiO, WѨC_»∞ J#∞Éèí∂`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞, Ѩ^•~å÷Å∞ ... W=hfl‰õÄ_®,
''ã¨fi"åã¨#ÖË J@∞¡ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ <Î åfl~Ú,—— Jx „QÆÇÏ≤ OKåe. „^Œ+ì¨ ^Œ$â◊º"åã¨#Å#∞ H˘#™êyã¨∞#Î flO`«¿ãѨÓ
Jq^Œº LO@∞Ok.
J\˜ì ã¨fi"åã¨#ÖË =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞ PÜ«∂ „Ѩ=~°Î#Å∞QÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
JO`ÕQÍx ''Jq^ŒºÜÕ∞ J@∞¡ „Ѩ=iΙÈÎOk—— J#@O ã¨=∞O[ã¨OHÍ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! D Jq^Œº#∞ *Ï˝#∞Å∞ Z\Ï¡ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞? "åi ^Œ$+≤ìÖ’ W^ŒO`å Z@∞
áÈ`ÀOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! D Jq^Œº JO`å XHõ '=∞<À~å[ºO— ÖÏQÍ HõeÊ`«"≥∞ÿ# PHõ$u
Hõey „ѨHÍt™ÈÎOk. x`«ºã¨`«º"≥∞ÿ Ü«Ú#fl^•xx HõÑ≤ÊLOKÕ „Éèí=∞ÜÕ∞ Jq^Œº. W^ŒO`å J<ÕHõ
592
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
âßYÅ∞QÍ qã¨ÎiOz Hõ#|_»=K«∞ÛQÍHõ! J~Ú#ѨÊ\˜H©, Ѩ~°=∂~°÷=Ú# (At its highest meaning)
W^ŒO`å 'ÖËxk— =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! Wk J<ÕHõ q∞^䕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ# P_»O|~°=ÚÅ∞ QÆey, JA˝Å#∞
=∂„`«"Õ∞ "≥∂ǨÏÃÑ@∞ìK«∞#flk. qA˝Å∞ ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOz LO@∞<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ, "å~°∞ U=∂„`«O
"≥∂Ç≤Ï`«∞Å∞ HÍ=@OÖË^Œ∞. XHõ #kÖ’ h~°∞ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•. P h~°∞ J#∞Hõ∆}O
„Ѩ=Ç≤ÏOK«∞K«∂, Jã≤÷~°"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, #n „Ѩ"åǨÏ~°∂ѨOQÍ 'x`«º=Ú— QÍ<Õ Hõ#|_»∞`«∂ LO@∞Ok.
D Jq^Œº (ÖËHõ) ã¨O™ê~°O ‰õÄ_® K«OK«Å"≥∞ÿ# PHõ$u Hõey LO\’Ok. Jq^Œº „QÆÇ≤ÏOK«|_çO^•,
W^ŒO`å Un H͉õΩO_®<Õ áÈ`ÀOk. Wk `«#â◊H˜ÎKÕ Ö’Hõ=ÚÅhfl P„Hõq∞Oz, ã¨~°fi„`å Ѩi„Éèíq∞OK«∞
K«∞#fl=∂@ x["Õ∞. J~Ú`Õ, D Jq^Œº `«# QÆ~°ƒù=Ú#O^Œ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ ^èŒiOK«∞@KÕ`«<Õ J@∞¡
P„Hõq∞Oz ã¨OK«iOK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
PHÍâ◊OÖ’ qâßÅ"≥∞ÿ# "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ ~°Hõ~°HÍÅ PHÍ~åÅ∞ ^èŒiã¨∞ÎO\Ï~Ú K«∂™ê"å? JHõ¯_»
`À@, =$Hõ∆=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q L#fl@∞¡ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ PHÍ~°=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î "≥∞ÿ=∞~°KÕ „^Œ+¨ì‰õΩ JxÑ≤ã¨∂Î
LO@∞Ok. D ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. Wk "åã¨Î"åxH˜ J™ê~°O. JO^Œ∞ˆH *Ï˝#∞ÅQÆ∞ Hõ=ÙÅ∞
nxx `«~°OQÆ=ÚÅ`À#∞, Hõ=∞Å<åà◊=ÚÅÖ’x `«O`«∞=ÙÅ`À#∞ áÈÅ∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. ''"Õ∞=Ú
WHõ¯_» Jaè=$kú K≥O^Œ∞K«∞<åfl=Ú—— Jx D [#∞Å∞ K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ^OŒ `å „Éè=í ∂`«‡Hõ"∞Õ . JqKå~°=ÚKÕ`<« Õ
D Jq^•ºÑ¨Ó~°fiHõ ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ∞ P~°OÉèíOÖ’ =∞^èŒ∞~°OQÍ, z=iH˜ JuÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ
Ѩi}q∞OK«∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! Jq^ŒºKÕ`«<Õ q[$Oaèã¨∞Î#fl D ã¨O™ê~°=º=Ǩ~°O Jq^Œº `˘Åy
áÈ~Ú#ѨC_»∞ U=∞QÆ∞K«∞#flk? Z@∞ áÈ=ÙK«∞#flk?
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : nѨO PiáÈ~Ú#ѨC_»∞, P nѨ=Ú#O^Œe *ÏfiÅÜ≥ÚHõ¯ PHÍ~°O U=∞=Ù`ÀOk?
ZHõ¯_çH˜ áÈ`ÀOk? Jq^Œº #tOz#ѨC_»∞ D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~° „ѨÇϨ ã¨#=∞O`å '~°ÇÏ≤ `«O— J=Ù`ÀOk.
^èŒ∂ox KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘<åfl=∞#∞HÀ.... XHõ =Ú^ŒÌ=Öˇ LO@∞Ok. J^Õ ^èŒ∂o "≥^Œ[Å¡|_ç#ѨC_À?
'=Ú^ŒÌ— Hõ#|_»^Œ∞. x*ÏxH˜, J^ŒO`å Hõ}=ÚÅ=∞Ü«∞"Õ∞Hõ^•! Jq^Œº#∞ ѨijeOz K«∂Kå=∂,
J^ŒO`å â◊¥#º=∞xÜÕ∞ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. PHÍâ◊O â◊¥#º=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! =∞i hÅѨÙ~°OQÆ∞`À
Hõ#|_»\ÏxH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ „Éèí=∞ÜÕ∞ Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ Jq^Œº JHÍ~°}OQÍ<Õ
=ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk. <ÒHõÜ«∞O^Œ∞#fl"åxH˜ X_»∞¤#=Ù#fl K≥@∞¡ Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞ LO\Ï~Ú.
ã¨fiѨflOÖ’ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å HõxÑ≤™ÈÎOk. J^ŒO`å J"åã¨Î==Ú, ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«=Ú,
q∞^䕺 ~°∂Ѩ=Ú Hõ^•! HÍx P ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂„`«O J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ J^ŒO`å "åã¨Î==Ú=Öˇ<Õ
„áêÑ≤ΙÈÎOk. "≥∞Å∞‰õΩ= ~åQÍ<Õ ã¨fiѨfl=Ú, P ã¨fiѨfl=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ Z@∞ áÈ`«∞<åfl~Ú?
J=hfl "åã¨Î=OQÍ LO>Ë Hõ^• Z>ˇÿ<å áÈ=@O! J>Ë¡ „ÉèÏOu ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# D Jq^Œº
q∞^䕺~°∂ѨOQÍ<Õ J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤Hì ˜ „áêÑ≤™Î ÈÎOk. Jq^ŒºKÕ z`«=Î Ú HõÅ∞+≤`"« ∞≥ #ÿ =∞~°∞Hõ}∆ O#∞O_ç
D r=Ù_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ z~°HÍÅOQÍ LO_»QÅÆ ''n~°… – ã¨O™ê~°ãfi¨ Ѩfl=Ú—— #∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 593
P`«‡ D Jq^ŒºKÕ`«<Õ P=~°}Ü«ÚHõÎO JQÆ∞K«∞#flk. J\˜ì `«~°∞}OÖ’ D z`«ÎOÖ’ J<ÕHõ
~°Hõ=ÚÖˇ·# „Éèí=∞Å∞ L^Œ~ÚOz #tOK«∞K«∞<åfl~Ú. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ ÖË=@O, #tOK«@O
[~°∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•! HÍh, [Å"≥∂? ã¨~°fi^• Ü«∞^ä•`«^äŒO. J\Ï¡ˆQ „Éèí=∞ÅÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`«
ã¨`«º=Ú, ã¨~Àfi`«Î=∞=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú J㨄^Œ∂ѨOQÍ (ÖËx^•xQÍ) ÉèÏqOK«|_»∞`ÀOk.
J=∞<À[˝=Ú, J`«ºO`« q∞^䕺~°∂Ѩ=Ú J~ÚL#fl D [QÆ`«∞Î ~°=∞}©Ü«∞OQÍ, ã¨`«ºOQÍ J#∞Éèí=O
J=Ù`ÀOk. WO`«Hõ<åfl K«=∞`å¯~°O UO LO@∞Ok?
'=Å— „H˜O^Œ LOK«|_ç# ^è•#ºÑ¨Ù yO[Å∞ ZHõ¯_À PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°∞K«∞#fl ѨH˜∆Ü≥ÚHõ¯
^Œ$+≤ìx PHõi¬ã¨∂Î LO\Ï~Ú K«∂Kå"å? 'WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J#∞ "åã¨<å~°∂Ѩ"≥∞ÿ# Jq^Œº
z`«Î=Ú#∞ q"≥∂Ç≤Ï`«O KÕã≤"Õ™ÈÎOk. Hõ∆}OÖ’ D r=ÙÅ#∞ |O^èŒ=ÚÖ’ Ѩ_»„^À™ÈÎOk. H˘O`«¿ãѨÙ
P#O^Œ – LÖÏ¡ã¨=ÚÅ#∞ HõeÊOK«@O, WO`«Ö’<Õ ã¨~°fi=Ú#∞ q+¨Ñ¨Ói`«O KÕã≤"ÕÜ«∞@OÖ’ D
Jq^Œº‰õΩ L#fl ™ê=∞~°÷ºO =∞iOHõ ^ÕxH© LO_»^Œ∞. D Jq^Œº‰õΩ "åH± "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, PÜ«∂ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ ~°zã¨∂Î,... Wk r=ÙÅ#∞ „QÆ∞_ç¤"åiQÍ KÕã≤"ÕÜ«∞
QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. XHõ |O_»~å~Úx L#‡`«Î#$`«ºO KÕã¨∞Î#fl@∞¡QÍ K«∂KÕ@∞¡ KÕ™ÈÎOk. nx „ѨÉèÏ=O
KÕ`«<Õ ''=∞\˜ì, tÅÅ∞—— ‰õÄ_® =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞QÍ K«∂_»|_»∞`«∞<åfl~Ú. ''W^ŒO`å =∂^Õ.
=∂ˆH LO_®e—— J#∞ J~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ÉèÏ=#Åhfl ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOz D r=ÙÅ#∞ Ѷ¨∞’~°OQÍ
Ç≤ÏOã≤OK« QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
ã¨OǨ~°‰õΩ_»QÆ∞ HÍÅ∞xH˜ Jun~°…"≥∞ÿ# „Ѩà◊Ü«∞~å„u ‰õÄ_® JÅÊOQÍ `Àã¨∞ÎOk. J\Ï¡ˆQ
'Jq^Œº— HÍ~°}OQÍ n~°…"≥∞ÿ# HÍÅO ‰õÄ_® 'Hõ∆}˜Hõ=Ú— =Öˇ JQÆ∞K«∞#flk, H˘kÌHõ∆}ÏÅ HÍÅO
Jun~°O… QÍ J#∞Éè=í =∞ø`ÀOk. PǨ! nx ™ê=∞~°º÷ O QÆ∞iOz UO K≥áêÊe? `«#Ü«∞O^Œ∞ 'ã¨`º« =Ú—
J#∞#^Õ ÖËHáõ È~Ú#ѨÊ\˜H,© D Jq^Œº q[$Oaè™ÈÎOk. =~°<‚ åf`«"∞≥ #ÿ =º=Ǩ~°=∞O`å #_çÑ™≤ ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ q"ÕHõ=O`«∞_»∞ – |∞kú=∞O`«∞_»∞ J~Ú#"å_»∞ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ `«# z`«Î=Ú#∞
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç „Ñ¨Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ =∞~°ÖÏÛe. Z\Ï¡ÔQ·<å㨈~, P`«‡Ü«∞O^Õ „ѨuˆH∆Ñ≤OKåe.
❖
N~å=Ú_»∞ : PǨñ! =ÚhO„^•! q∞^䕺~°∂ѨO, JÅÊO, `«∞K«ÛùO, J=ã¨∞Î=Ù J~Ú#\˜ì D Jq^Œº
[QÆ`«∞Î#∞ ZO`«QÍ JO^èŒHÍ~°OÖ’ =ÚOz"Õ™ÈÎOk! ZO`« Pâ◊Û~°ºO!
D Jq^Œº‰õΩ ~°∂ѨOQÍx, PHõ$uQÍx, ™ê÷#OQÍx ÖË^Œ∞. áÈh Wk ã¨fiÜ«∞O„ѨuÉèÏ
ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# K≥·`«#º=∂? HÍ<Õ HÍ^Œ∞. Wk Jã¨`ÕÎ J~Ú#ѨÊ\˜H© 'JO`«∞— J<Õk ÖˉõΩO_®
[#∞ÅO^Œix "≥∂ǨÏѨ~°∞™ÈÎOk.
„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì *Ï˝#OKÕ`« #t™ÈÎOk.
JO^èŒHÍ~° ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# J*Ï˝#OKÕ`« ã¨∞Êi™ÈÎOk.
JÔ~~Ô ! QÆ∞_»Q¡ ∂Æ |Ü≥ÚHõ¯ ~Ô O_»∞ Hõ#∞flÅ =Öˇ Wk ZO`« KåOK«ÅºOQÍ „Ѩ=iΙÈÎOk! „H˜Ü∂« â◊HxΘ
594
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P„â◊~ÚOz J<ÕHõ ^Œ∞+¨¯~°‡Å‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl^Õ! D Jq^Œº „ѨHÍâ◊=Ú#∞ (*Ï˝#-"åHõº=ÚÅ#∞,
*Ï˝#-ã¨=∂Kå~°=Ú#∞) U=∂„`«O ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõáÈ`ÀOk.... ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~åxK«∞Û@ÖË^Œ∞. Jk
*Ï˝#â◊¥#ºO Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, ''<Õ#∞ W\˜ì^•xx J#∞ ã¨fi–â◊s~°*Ï˝#O ÖË^Œ∞. `«##∞ P„â◊~Úã¨∞Î#fl
r=Ùx ‰õÄ_® ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ *Ï˝#~°Ç≤Ï`«O KÕã≤"Õ™ÈÎOk. ''^Œ∞ëêìKå~°=ÚÅ∞, hK« ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞QÆÅ
=∞#∞AÅ∞ ZHõ¯_≥Hõ¯_»∞<åfl~°∞?—— Jx "≥uH˜"≥uH˜, J\˜ì JA˝Å =ÚOy@"åe, fiHõQÍ "åi`À
HÍѨÙ~°O KÕ™ÈÎOk. J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# ^Œ∞óY=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x, =∞$`«„áêÜ«∞"≥∞ÿ, *Ï˝#~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ
Wk D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ J<ÕHõ [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å‰õΩ HÍ~°}Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk. HÍ=∞=Ú – „HÀ^èŒ=Ú...
D Ô~O_»∂ Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ Hõà◊√§. J*Ï˝#O Z>ˇ¡@∞¡ qã¨ÎiOKåÖ’ #∂`«# q^è•<åÅ∞
ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ HõxÃÑ@∞ìK«∞, ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ XѨCK«∞#flk.
*Ï˝<À^ŒÜ«∞OKÕ D Jq^Œº j„Ѷ¨∞OQÍ #tOK«QÆÅ^Œ∞. x["Õ∞. ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
HÍx, J*Ï˝#HÍÅOÖ’ *Ï˝<åHÍâ◊=Ú#∞ JO^èŒHÍ~°=∞Ü«∞O KÕ™ÈÎOk Hõ^•! Uq∞ qz„`«O!
''F Jq"ÕHõ=∂! WO`«H© h x"åã¨O ZHõ¯_»?—— Jx "Õ∞=Ú q*Ï˝#^Œ$+≤ì`À ѨijeOz#ѨC_»∞,
''WkQÀ! WHõ¯_»! g∞ J*Ï˝#∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖË <å x"å㨙ê÷#O—— J#∞ ã¨=∂^è•#O q#=™ÈÎOk.
'[_»`«fiO— ^Œ$ëêì º ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ tkäÅ`«fi=Ú<Õ P„â◊~Ú™ÈÎOk.
`å#∞ HõeyOK«QÆÅ ^Œ∞óY=ÚÅKÕ Jk Jun~°…OQÍ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. ^•x „Ѩ`åѨ=ÚÅ∞
qO@∞O>Ë ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ~åHõ∆ã≤Ü≥ÚHõ¯ cèHõ~° x<å^•Å∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
z=iH˜ 'K≥·`«#º=Ú— J#∞ ѨÙ~°∞+¨µxÜ≥ÚHõ¯ ''UHõ`«fi^蕺#O—— J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞KÕ Jq^Œº
ã¨=∞ã≤áÈ`ÀOk.
ѨÙ~°∞+¨ã¨Oy - D Jq^Œº#∞ Hõ=ÙÅ∞ K«=∞`å¯~°OQÍ ''ѨÙ~°∞+¨ã¨Oy—— Jx ‰õÄ_® K≥ѨCK«∂
LO\Ï~°∞. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? Wk J<ÕHõ HõÅÊ#Å∞ KÕã¨∂Î Éè’QÆ=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOKåÅ<Õ WK«Ûù`À
ѨÙ~°∞+¨µxÜ«∞O^Œ∞ J#∞~°HõÎ"≥∞ÿ LO\’Ok. HÍ|\˜ì, U r=Ù_≥·`Õ 'P`«‡`«`«Î fiqKå~°}— J<Õ ã¨∞ˆH∆„`«O
=^Œe ^Œ∂~°OQÍ =™êÎ_À J\˜ì "åxx D ѨÙ~°∞+¨ã¨Oy Ñ≤âßz=Öˇ q"≥∂Ç≤Ï`«∞x KÕã≤ 'J#~°÷=ÚÅ∞—
J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ `«# JO`«óѨÙ~°=Ú#‰õΩ Q˘xáÈ`ÀOk. Wk `«# P=~°}„ѨÉèÏ=OKÕ`« D r=Ù_»∞
xÅ|_ç L#flKÀ@∞#∞ JO^èŒHÍ~°=∞Ü«∞O KÕã≤"Õ™ÈÎO^Õ? W^Õ=∞<åfl ã¨fiÜ«∞O„ѨuÉèÏ=O`«=∂? HÍ^Œ∞.
J~Ú<å㨈~, Wk =∞iOHõ U ÉÏǨϺ=ã¨∞Î=ÙKÕ`«#∞ <åâ◊#O KÕÜ«∞|_»*ÏÅ^Œ∞. Uq∞ nx „Ѩ`åѨO!
N~å=Ú_»∞: F =∞ǨÏs¬! D Jq^Œº HõÅ∞QÆ*Ë¿ã ^Œ∞+¨ì„Éèí=∞ʼnõΩ JO`«∞–á⁄O`«∞ ÖˉõΩO_® áÈ`ÀOk.
[## – =∞~°}=ÚÅ∞, L`«ÊuÎ – <åâ◊#=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk ‰õÄ_® nx =Å#<Õ Hõ^•! `«O„_ô!
''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ =∞<ÀQÆ$ǨÏOÖ’ '"åã¨#Å∞— J<Õ ~°∂ѨOÖ’ L#fl D Jq^Œº #tOKÕ^≥\Ï¡?
D q+¨Ü«∞O `«ÅK«∞‰õΩO>Ë<Õ <å‰õΩ "Õ^Œ#QÍ L#flk.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 595
12. =∞#ã¨∞û – Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞
N~å=Ú_»∞ : HÍ|\ì̃, =ÚhO„^•! =∂Ü«∞O^Œ∞ ZHõ¯_ç#∞OKÀ qz„`«"∞≥ #ÿ JO^è`Œ fi« O =zÛѨ_∞» `ÀOk.
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ, P=~°}~°∂Ѩ=Ú# „Ѩ=iΙÈÎOk. J\˜ì D JO^èŒ`«fiO #tOKÕk Z\Ï¡?
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : JO^èHŒ Í~°OÖ’ L#flѨC_»∞ ÉèÜ
í ∞« -L^ÕfiQÆ-x¿ã*Î Ï^Œ∞Å∞ =zÛ g∞^ŒÑ_¨ ∞» K«∞<åfl~Ú.
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOz# =∞~°∞Hõ∆}O k‰õΩ¯ÅÖ’x JO^èŒHÍ~°=∞O`å Ѩ\ÏѨOK«Öˇ·áÈ`«∞Ok Hõ^•!
ã¨~°fi"åºÑ≤, É’^èŒã¨fi~°∂Ѩ=Ú (of the nature of awaremess) JQÆ∞ P`å‡#∞Éèí="Õ∞ Jq^Œº‰õΩ
=∞O^Œ∞. P`å‡=Ö’Hõ#O KÕã#≤ O`«=∂„`«OKÕ`« ã¨~fi° ã¨O™ê~° qHÍ~åÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. P`«‡^Œ~≈° #=Ú
QÆ∞iOz f„"ÕK«Ûù L`«Ê#flO HÍ#O`«HÍÅO "≥∂ǨÏ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Jq^Œº LO_»<Õ LO@∞Ok. Jk
J`«ºO`« ^Œ∞óYHõO@HõÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ, D r=Ùx PO^Àà◊#Ѩ~°∞ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
Ѩ~°=∂`«‡#∞ ^Œi≈Oz# =∞~°∞Hõ∆}O D Jq^Œº #tã¨∞ÎOk.
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! Jã¨Å∞ Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ =¸ÅHÍ~°}O....?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''WK«Ûù—— ÜÕ∞ Jq^Œº. JO`«‰õΩq∞Oz Jk "Õˆ~ Un HÍ^Œ∞. q∞QÆ`å^ŒO`å P
'WK«Ûù— Ü≥ÚHõ¯ qHÍ~°ã¨fiÉèÏ="Õ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ P`«‡„^Œ+¨ìÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞ ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! WKåÛù<åâ◊#"Õ∞
"≥∂Hõ∆=Ú—— Jx =∞#‰õΩ É’kèã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì "≥∂Hõ∆=Ú '^Œ$â◊º Jã¨OHõÅÊ`«fiO— KÕ`« ã≤kú™ÈÎOk.
''<Õ#∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=# L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ, "≥Å∞`«∞~°∞KÕ pHõ\ ˜
Ü≥ÚHõ¯ QÆu=Öˇ, HÍ=∞"åã¨<å~°∂Ѩ"≥∞ÿ# Jq^•º=~°} (The cloudy cover of ignorance) ã¨fiÜ«∞OQÍ
Hõ∆~Ú™ÈÎOk. q"ÕHõ=Ú L^Œ~ÚOK«#O`«HÍÅO ã¨OHõÅÊѨ~°OѨ~°Å ~°∂ѨOÖ’ D Jq^Œº LO_ç
f~°∞`ÀOk. Ѷ¨∞#"åã¨#ÅKÕ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# |O^èŒ#=Ú#‰õΩ ^•if™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=∞O`å Jq^•º`«‡Hõ=∞x, P`«‡ÉèÏ=#KÕ #tOzáÈQÆÅ^Œx
K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞Hõ^•! P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Z\˜ì^À WOHÍ H˘xfl qâıëêÅ∞ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! 'z`«Î=Ú— ÖËHõ =∞#ã¨∞û— J#|_»∞#^Õ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞. =∞#ã¨∞û D
Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#flѨC_»∞ z`«=Î ∞x, ѨiѨÓ~°=‚ ∞QÆ∞ P`«‡*Ï˝# – J#∞Éè=í =ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x
LO>Ë ã¨~åfif`«ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'ÉèíQÆ=O`«∞_»∞— (Éèí´*Ï˝#=Ú) Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. "åã¨Î"åxH˜ D
=∞#ã¨∞û – J<Õk q+¨Ü«∞=i˚`«O, P=~°} – qˆH∆Ѩ=ÚÅ∞ ÖË#\˜ìk, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
HÍ~°}=Ú J~ÚL#flk.
D =∞#ã¨∞û (ÖËHõ, z`«Î=Ú) `«#Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$â◊º`å^•`«‡º=Ú `«ºlOz#ѨC_»∞ ... WHõ, PÃÑ·,
Uk ã¨fiÜ«∞Oã≤^ŒúOQÍ âı+≤™ÈÎO^À JkÜÕ∞ ''z`ü=ã¨∞Î=Ù——.
D =∞#ã¨∞û‰õΩ P`«‡ÅHõ}∆ =ÚÅhfl ã¨fi`«Ç¨ QÍ L#flѨÊ\˜H© Wk z~°HÍÅOQÍ Pi˚OK«∞H˘xÜ«Ú#fl
Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ Pã¨H˜Î KÕ`«<Õ Ñ¨iq∞`«`«fi=Ú – „Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=ÚÅ`À ‰õÄ_ç =º=ǨÏi™ÈÎOk.
596
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F „Ñ≤Ü«∞tëêº! ~å=∂! „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x XHõ QÆ_ç¤Ñ¨éHõ =~°‰õΩ ‰õÄ_® D [QÆ`«∞Î
JO`å ã¨~°fi^• P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#flk. 'Jq^Œº— J#|_Õk "åã¨Î"åxH˜ ÖË<Õ ÖË^Œ∞. D
^Œ$â◊º„ѨѨOK«=∞O`å ‰õÄ_® ''x`«º=Ú – <åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú – z^Œ…#ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— JQÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞
ã¨∞=∂! Jã¨Å∞ P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ '=∞#ã¨∞û— J#|_Õ HõÅÊ#ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : J^Õq∞\˜ ™êfig∞! =∂ JO^ŒiH© '=∞#ã¨∞û— J#|_Õk J#∞Éèí∂`«=∞ø`ÀOk Hõ^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∞##=Ú KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ="Õ∞ =∞#ã¨∞û. „Ñ‘u ѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ
PÜ«∂ ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ^Œi≈OK«∞>Ë z`«Î=Ú. ''=∞##=Ú – „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú—— D Ô~O_»∂
Hõ~°ÎHõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ=Ù Hõ^•! JO^Œ∞KÕ ''=∞#ã¨∞û J#|_»∞#^Õn h‰õΩ "Õ~°∞QÍ ÖË^Œ∞—— Jx "Õ∞=Ú
K≥ÑC¨ K«∞<åflO. =∞#ã¨∞û – ÖˉΩõ O_»∞#ѨC_»∞, =∞#ã¨∞û#∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘xÜ«Ú#fl q∞QÆ`å =º=Ǩ~°=Ú
=∂@ Uq∞\˜? <å@Hõ"Õ∞ 'HõÅÊ#— J~Ú#ѨC_»∞ <å@HõOÖ’x XHÍ<˘Hõ áê„`«Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ-
ã¨fiÉèÏ"åÅ QÆ∞iOz 'HõÅÊ#ÜÕ∞— Jx "Õˆ~ K≥áêÊÖÏ? D ^Œ$â◊º=∞O`å =∞#ã¨∞û#∞ P„â◊~ÚOz
=∂„`«"Õ∞ L#flk. HÍ|\˜ì `«k`«~° [QÆ`«∞Î =º=Ǩ~°O q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. Ѩ~°=∂~°÷=Ú# D
=¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ Un L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^∞Œ , #tOK«∞@ ÖË^∞Œ . WHõ D Ѩ^•~°=÷ ÚÅ qHÍ~°=ÚÅ∞
JO\Ï"å? W=hfl „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìx J#∞ã¨iOz =∂„`«"Õ∞ L<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« Wq ã¨fi`«Ç¨QÍ
ã¨`«º=ÚÖË HÍ=Ù.
D [QÆ`«ÎO`å ˆH=Å=Ú K≥·`«#º"Õ∞ J~Ú L#flk. K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi^• JkfifÜ«∞"≥∞ÿ, ã¨fiÜ«∞O
„ѨHÍâ◊"≥∞ÿ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ, <åâ◊~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, q+¨Ü«∞=i˚`«"≥∞ÿ, 㨄^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ "≥e¡qiÜ«ÚK«∞#flk.
D r=Ù_»∞ J#|_Õ"å_»∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞.
F ~åѶ∞¨ "å! P`«‡ x`«º"≥∞,ÿ "åºÑ¨H"õ ∞≥ ,ÿ â◊√^Œ"ú ∞≥ ,ÿ z<凄`«ãfi¨ ~°∂Ѩ"∞≥ ,ÿ ^Œ∞óY~°ÇÏ≤ `«"∞≥ ,ÿ âßO`«"∞≥ ,ÿ
qâßÅ"≥∞ÿ, ã¨~°fi„`å UHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. J\˜ì ã¨fi`«Ç¨QÍ xifiHÍ~°=∞QÆ∞ P`«‡ `«#Ü≥ÚHõ¯
''z`«ûfiÉèÏ==Ú—— #‰õΩ q~°∞^ŒúOQÍ P=~°}Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# [_»`«fi=Ú#∞ „QÆÇ≤Ï™ÈÎOk. ѨizÛù#fl=ÚÅQÆ∞
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ã¨OHõeÊOK«∞K«∞, "å\˜"≥·¿Ñ =∞~°Å =∞~°Å Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk. J\˜ì =∞e#=Ú`À
‰õÄ_ç# 'qˆH∆Ѩ}â◊H˜Î— <Õ '=∞#ã¨∞û— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
ã¨~°fi"åºÑ≤, ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=Ú, =∞ǨÏ`«Î~°=Ú J~Ú# D '=∞#ã¨∞û— J#|_Õ ^≥·==Ú KÕ`«<Õ,
ã¨=Ú„^ŒOÖ’x `«~°OQÍÅ∞ÖÏQÍ, D J<ÕHõѨ^•~°÷=ÚÅ HõÅÊ<åâ◊H˜Î L`«Ê#flO KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk.
"åã¨Î=^Œ$+≤ì`À Ѩije¿ãÎ ''UHõ=Ú – JkfifÜ«∞=Ú – "åºÑ¨Hõ=Ú – âßO`«=Ú—— JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡
Ü«∞O^Œ∞ D 'Jq^Œº— J#|_Õk LO_»@"Õ∞q∞\˜? Z\Ï¡ LO@∞Ok? HÍx, ã¨OHõÅÊ"Õ∞ ~°∂ѨOQÍ
Hõey, ã¨∞Êù~°} =∂„`«OQÍ Jk JÅÊ^Œ$+≤ìH˜ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
'Jq^Œº— J<Õk ã¨OHõÅÊ=ÚQÍ<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
=∞~°Å ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ`«<Õ #tOzáÈ=ÙK«∞#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 597
Jyfl*ÏfiÅ "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞, =∞~°Å "åÜ«Ú=ÙKÕ`«<Õ #tOK«∞K«∞#flk
Hõ^•! Wk ‰õÄ_® JO`Õ! Uk ^ÕxKÕ`« L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#fl^À ^•xKÕ`«<Õ #tOK«|_»∞K«∂ LO@∞Ok.
''q+¨Ü«∞Éè’QÍaèÖÏ+¨—— ~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞#fl D Jq^Œº ^Œ$_è»"≥∞ÿ# xkè^蕺ã¨Å`À ‰õÄ_ç#
ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ ã≤kúOK«QÆÅ ''Jã¨OHõÅÊ`«fi=Ú——KÕ #tOK«QÆÅ^Œ∞.
D =∞#ã¨∞û ''<Õ#∞ JÅÊ=∞QÆ∞ =ã¨∞Î=Ù#∞† JO`ÕHÍx, <Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞ HÍ#∞—— J#∞
^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz |O^èŒ=Ú#∞ `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩO\’Ok. =∞~°Å WO`«Ö’<Õ ''<å`À
ã¨Ç¨ D ã¨~°fi=Ú P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~ÚL#flk—— J#∞ ^Œ$_è»ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ =ÚH˜Îx
á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
^Œ$â◊º – ã¨OHõÅÊ"Õ∞ ''|O^èŒ=Ú——.
^Œ$â◊º – Jã¨OHõÅÊ"Õ∞ ''=ÚH˜Î——.
F ~å=∞K«O„^•! ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞ HÍ#∞—— J#∞ ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ ''ã¨~°fi=Ú „|Ǩχ"Õ∞——
(''ã¨~°fiO Yefi^ŒO „|Ǩχ——) J#∞ q~°∞^Œú ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ á⁄O^Œ|_»∞ *Ï˝#|ÅO`À
[~ÚOz"ÕÜ«∂e. J@∞¡ [~ÚOK«∞@Ö’ q[Ü«∞=Ú ™êkèOz, P `«~°∞"å`« hÔH@∞¡ `À¿ãÎ J>Ë¡ D
„ѨѨOK«=Ú# =º=ǨÏiOK«∞.
ã¨fi`«Ç¨QÍ 'ÖËx^Õ— JQÆ∞ D Jq^Œº z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ z„`«=ÚQÍ L`«Ê#fl"≥∞ÿ, K«OK«Å"≥∞ÿ#
„Éè=í ∞}=Ú Hõey#^≥,· Jxfl"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Ñ¨Ù+¨Êã¨∞"åã¨#=Öˇ "åºÑ≤Oz LO\’Ok. Wk `«# [#‡™ê÷#"≥∞#ÿ \˜ì
P`«‡„ѨHÍâ◊=Ú<Õ Ñ¨iǨã¨O KÕ™ÈÎOk! J<ÕHõ qHõÅÊ*ÏÅ=ÚÅ#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∂, J\˜ì *ÏÅ=Ú
ÅO^Œ∞ `«#‰õΩ`å<Õ |Okè`«∞~åÅ∞ J=Ù`ÀOk. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Jq^Œº ÖˉõΩ#flѨÊ\˜H©, HõxÑ≤OK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. |O^茿ÇÏ`«∞=Ù, K«Ñ¨Å=Ú J~Ú# D Jq^Œº‰õΩ J*Ï˝#∞Å∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞óY=Ú
H˘~°ˆH HõÅÊ#KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ HÍx, ã¨∞Y=Ú H˘~°‰õΩ HÍ<ÕHÍ^Œ∞. ÉÏÅ∞_»∞ ''q<À^Œ=Ú H˘~°‰õΩ——
Jx `«Åz JÅ¡ix P„â◊~ÚOz, `«^•Ìfi~å J<ÕHõ âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ "Õ^Œ#Å#∞ H˘x`≥zÛ
ÃÑ@∞ìH˘O\Ï_»∞ K«∂Kå"å? D r=Ùx q+¨Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. W`«_»∞ ''<Õ#∞ â◊s~°=∂„`«∞_»#∞.
Ju ^Œ∞~°ƒÅ∞_»#∞, ^Œ∞ód`«∞_»#∞, |^Œ∞_ú #» ∞, D KÕ`∞« Å∞ – HÍà◊√§ <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#q,
g\˜KÕ <Õ#∞ Ѩiq∞`«∞_»#∞.....—— Jx ^Œ$_è»OQÍ ÉèÏqã¨∂Î, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞.
Ѷ¨e`«O? |O^èŒ=Ú#O^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ ^Œ∞ód`«∞_»#∞ HÍ#∞. K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
HõeyÜ«Ú#fl\˜ì <Õ#∞ XHõ áêOK«Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷=Ú#∞ Z\Ï¡ J=Ù`å#∞? K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi=Ú#∞
„ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞ÎOk. J\˜ì ^•xH˜ |O^èŒ – "≥∂Hõ∆=ÚÖËq∞ LO\Ï~Ú? <å‰õΩ ^ÕǨÏ"Õ∞ ÖË^Œ∞. WHõ
|O^èŒ=Ú Z=iH˜?—— Jx D r=Ù_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ L`«Î=∞ ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOK«~å^À K≥ѨC?
JѨC_»∞ J`«_∞» =ÚHõ~Î ∂° ѨÙ_Õ J=Ù`å_»∞ Hõ^•! ''<Õ#∞ D =∂Oã¨=ÚQÍx, ÉÁq∞HõÅ∞QÍx HÍ<ÕHÍ#∞.
D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ#"å_»#∞. |∞kúH˜ Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ <Õ#∞—— Jx xâ◊Û~ÚOK«∞
H˘#fl"å_Õ Jq^•º~°Ç≤Ï`«∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
598
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
PHÍâ◊=Ú–hÅ`«fi ^èŒ~°‡=Ú : „ѨѨOK«=Ú – Jq^•º^èŒ~°‡=Ú
F ~å=∂! J@∞ PHÍâ◊OÖ’H˜ K«∂_»∞. JHõ¯_» h‰õΩ hÅ`«fiO Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•! ''J@∞¡
hÅOQÍ ZO^Œ∞‰õΩ Hõ#|_»∞`ÀOk? WO`«H© JHõ¯_» L#fl^Õq∞\˜?—— J#∞ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ qq^è~Œ ∂° Ѩ=ÚÖˇ#·
ã¨=∂^è•<åÅ∞ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
Ü≥∂QÆ ÉèÏ+¨ºHÍ~°∞Å∞ : '"Õ∞~°∞=Ù— J#|_Õ XHõ =∞ǨѨ~°fi`«O L#flk. JO^Œ∞Ö’ D Éèí∂q∞,
D #Hõ∆„`«=ÚÅ∞, =∞~°Îº–áê`åà◊–ã¨fi~åækÖ’Hõ=ÚÅ∞ XHõ ã¨fiÅÊÉèÏQÆO =Öˇ L<åfl~Ú. P "Õ∞~°∞
Ѩ~°fi`« tY~°O 'hÅ=∞}˜— KÕ „ѨHÍt™ÈÎOk. P tY~°Ñ¨Ù ~°OˆQ =∞#‰õΩ Hõ#|_Õ D hÅ`«fiO.
*’ºu+¨µ¯Å∞ : ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú#‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»∞@KÕ U~°Ê_Õ JO^èŒHÍ~°Ñ¨Ù HÍO`Õ Jk.
"Õ^•O`«∞Å∞ : P PHÍâ◊O J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ QÍOK«|_»∞K«∞#flk. J<ÕHõ HõÅÊ#Å∞ KÕÜ«∞|_»∞
K«∞#flk. J^Õ q^èŒOQÍ J<å`«‡Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞ D ^ÕǨÏ=Ú, `«k`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q,
Jq^Œº – J*Ï˝#=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`« ѨiѨiq^èŒ=ÚÖˇ·# HõÅÊ<å ^Œ$+¨µìÅKÕ QÍOK«|_»∞K«∞#flq.
PHÍâ◊O‰õÄ_® HõÅÊ<å^Œ$+≤ìH˜ J@∞¡ HõxÑ≤™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! PHÍâ◊OÖ’ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl P hÅ`«fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}O '' "Õ∞~°∞
Ѩ~°fi`«O ÃÑ· QÆÅ hÅ=∞}˜ tY~°O Ü≥ÚHõ¯ HÍOu, JO^èŒHÍ~° HÍOu—— ... D Ô~O_»∞ HÍ=x <å‰õΩ
JxÑ≤™ÈÎOk. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? ''"Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«O Zé]QÍ ~°HõÎ=~°‚OQÍ LO@∞Ok—— Jx ѨÙ~å}„^Œ+¨ìÅ∞
(^ÕgÉèÏQÆ=`«=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#) ѨÙ~å}ÏÅÖ’ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. D Hõ#|_Õ PHÍâ◊O "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ tY~å„QÆO J~ÚLO>Ë, Wk Zé]QÍ LO_®eQÍ? hÅOQÍ L#fl^ÕO? WHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÜ≥ÚHõ¯
P=e (T~°úfi) ÉèÏQÆO 'ã¨∞=~°‚KåÛùÜ«∞Ö’ LO@∞#fl@∞¡ ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ ã¨∂~°∞º#‰õΩ
^Œ∂~°OQÍ L#flO`«=∂„`«OKÕ`« hÅOQÍ Hõ#|_»∞@‰õΩ gÅ∞ÖË^Œ∞.
ÃÑ·QÍ T~°úfiÖ’Hõ"≥∞ÿ#\˜ì ''`«áÈÖ’HõO——, ''ã¨`«ºÖ’HõO—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q „ѨHÍâ◊=O`«=ÚÖˇ·#q Hõ^•!
=∞i PHÍâ◊=Ú#‰õΩ hÅ`«fiO Z\Ï¡ =zÛOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∂! D hÅ`«fi=Ú â◊¥#º~°∂Ѩ=∞QÆ∞ – 'PHÍâ◊=Ú— Ü≥ÚHõ¯
QÆ∞}=Ú HÍ^Œ∞.
"Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«tY~° HÍOu HÍ^Œ∞. ã¨∂~°ºHÍOu JO^èŒHÍ~°=Ú"≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞xOK«∞K«∞#flѨC_»∞ J@∞¡
hÅOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk – J<Õk ‰õÄ_® HÍ~°}O HÍ^Œ∞. D Ô~O_»∞ HÍ~°}ÏÅ∞ h=Ù x~åHõiOK«@O
Lz`«"Õ∞. =∞i P PHÍâ◊=Ú U"≥∞ÿ L#flk? P Hõ#|_Õ^ŒO`å ˆH=ÅO â◊¥#ºO. Jq^Œº =Å#
q∞^䕺 ~°∂Ѩ=ÚQÍ J^ŒO`å J@∞¡ HõxÑ≤™ÈÎOk. PHÍâ◊=Ú# <Õ„`«^$Œ +≤ì „Ñ¨ãi¨ OK«xKÀ@ ''J^Œ~≈° #=Ú
(Failure to see)—— U~°Ê_»∞`ÀOk. J\˜ì J^Œ~°≈#=Ú =ã¨∞Îã¨fiÉèÏ==ÚKÕ hÅ`«fi=ÚQÍ ^Œ$+≤ìH˜
QÀK«iOK«∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ PHÍâ◊=ÚÖ’x hÅ`«fi=Ú#‰õΩ Jã¨Å∞ HÍ~°}O ''„^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì
K«=∞`å¯~°"Õ∞——.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 599
XHõ_»∞ D q+¨Ü«∞=Ú#∞ W@∞¡ `≥Å∞ã¨∞H˘#fl `«~°∞"å`« =∞~°Å PHÍâ◊OÖ’ hÅ`«fiO
HõxÑ≤Oz#ѨÊ\˜H© ... ''D hÅ`«fi=Ú PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞}=Ú HÍ^Œ∞ <å^Œ$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ =ã¨∞Îã¨fiÉèÏ=
qâı+¨"Õ∞!—— ... J#∞ |∞kúx Hõey LO\Ï_»∞ Hõ^•!
D 'Jq^Œº— J<Õ JO^èŒHÍ~°O q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. W^ŒO`å ã¨fiã¨OHõÅÊ =∂„`«OQÍ<Õ
U~°Ê_»∞`ÀOk. *Ï˝#^Œ$+≤ì ã≤÷~°Ñ¨_çÜ«Ú#flѨC_»∞, ''<åKÕ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ|_»∞K«∞#fl W^ŒO`å „Ñ¨Ñ¨OK«
^è~Œ ‡° =ÚQÍx, =ã¨∞^Î ~Œè ‡° =ÚQÍx, â◊s~°^~Œè ‡° =ÚQÍx J~ÚLO_»Ö^Ë ∞Œ . <å‰õΩ <Õ<Õ <åÜ≥ÚHõ¯ 'qˆHÑ∆ =¨ Ú`À
‰õÄ_ç# |∞kú— KÕ`« W^ŒO`å W@∞¡ ^Œi≈OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk—— –Jx ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ Z~°∞QÆQÆÅ=Ù.
❖❖❖
13. Jq^Œº#∞ `«ºlOKÕ^≥\Ï¡?
D Jq^Œº q∞^䕺~°∂ѨOQÍ<Õ L^Œ~Ú™ÈÎOk. nxx [~ÚOKåÅO>Ë LáêÜ«∞O:
''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ `«ºlOK«∞@ÜÕ∞——
''^Œâ◊º=Ú#∞ JÉèÏqOK«∞@ÜÕ∞!——
Jx qA˝Å∞ K≥ÑC¨ K«∞<åfl~°∞. ''Jk Hõ+™ì¨ ê^躌 OHõ^•?—— Jx JO\Ï"Õ"∂≥ ? ã¨OHõÅÊO KÕÜ∞« @OÖ’
H˘O`« „H˜Ü«∂ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# „â◊=∞ L#flkHÍx, ã¨OHõÅÊO KÕÜ«∞HõáÈ=@OÖ’ „â◊=∞ Uq∞ LO@∞Ok,
K≥ѨC? HÍ|\˜ì Jq^Œº#∞ [~ÚOK«∞@ ã¨∞ÅÉèí™ê^茺"Õ∞#x „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl#∞. F ~åѶ¨∞"å!
'q∞^䌺— ÜÕ∞ J~Ú L#fl D [QÆ„^Œƒù=∞#∞ ѨÓiÎQÍ q㨇iOz"Õ~Ú. J#QÍ q∞^䌺QÍ<Õ ^Œi≈OK«∞
J@∞¡ q㨇iOz"ÕÜ«∞QÍ U^≥·`Õ âı+≤OK«∞K«∞#fl^À J^Õ ''ã¨fiã¨`«Î ('That which exists absolutely by
itselfÑ) ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡K≥·`«#º=Ú.—— J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· Ü«ÚO_»∞=Ú. WkÜÕ∞
L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# =∂~°æ=Ú.
XHõ_»∞ `«# ã¨fiѨflOÖ’ ''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! D =∞$QÆO <åÃÑ·H˜ ^Œ∂‰õΩ`ÀOk. ##∞fl K«OѨÙ`ÀOk.
WѨC_»∞ <Õ#∞ K«KåÛ#∞. ##∞fl "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~°∞—— Jx J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`«∂, n<åÖÏѨ#
KÕã¨∂Î LO\Ï_»#∞HÀ.... P ^Œ∞óMã≤÷uH˜ q"≥∂K«#"Õ∞q∞\˜? ''<Õ#∞ "Õ∞ÖÁ¯<åfl#∞—— J#∞ J#∞Éèí=O
KÕ`« ã¨fiѨflOÖ’ U~°Ê_ç# ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ áê~°„^Àe"ÕÜ«∞=K«∞Û Hõ^•! "≥∞Å∞‰õΩ= ~åQÍ<Õ P ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì
ã¨∞Y=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® J<ÕHõ ^Œ∞+¨ìã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ =∞~°Å =∞~°Å
JÅÊ`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. *Ï˝#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ L`«=Î ∞ ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ Wk ''„|ÃÇÏ· ‡Hõº*Ï˝#=Ú——"≥Ñ· Ù¨ #‰õΩ
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î#flk.
F ~å=∂! D Jq^Œº ZѨC_»∞ Z@∞¡ L^Œ~Ú™ÈÎO^À K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
D P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞ JÅ∞Ê_»#∞, MO_»∞_»#∞—— J#∞#\ì̃ ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ Hõ} ∆ HÍÅOÖ’ 'J<åk—
Ü«∞QÆ∞ Jq^Œº L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk. #â◊fi~°=Ú – Hõ∆}˜Hõ=Ú J~Ú# Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞
600
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°∂ѨOá⁄Ok JO`«~°OQÆOÖ’ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜ ~åHõ áÈHõÅ#∞
™êH˜∆`«fi|∞kúKÕ QÆ=∞xOKåe. h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #∞O_ç "å\˜x "Õ~°∞ Ѩ~°Kåe. "å\˜`À U~°Ê_Õ
''`å^•`«‡º=Ú——#∞ x~ÀkèOKåe. "≥Ú^ŒÖË, ''W^ŒO`å HõÅÊ<å=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! <Õ#∞ ã¨fiK«∞Ûù_»#∞.
x`«∞º_»#∞. ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ =Ú#∞-=ÚO^Õ g\˜H˜ "ÕÔ~·≥ LO_çÜ«Ú<åfl#∞—— J#∞ ÉèÏ=#KÕ,
^Œ$+≤ìx Ѩq„`«O, ã¨∞^Œ$_è»O KÕÜ«∂e. JѨC_»∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ `«=∞O`«@`å"Õ∞ KèÕkOK«|_»`å~Ú.
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ "≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOK«∞K«∞#fl ^Œ$+≤ì LѨâ◊q∞ã¨∂Î LO>Ë, WHõ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= –
J"åã¨Î==ÚÅ∞ `≥eã≤áÈ`«∞<åfl~Ú.
Ѩ^•~°÷=ÚÅxfl\˜x L`«Ê#fl=Ú KÕ¿ãk, r=ÙÅO^Œix "≥∂Ç≤Ï`«∞Å#∞ KÕ¿ãk, x~°O`«~°
^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# ã¨O‰õΩz`«=Ú „Ѩ™êkOKÕk J~Ú# D Jq^Œº ''P`«‡^Œ~°≈# „ѨÉèÏ=O——KÕ`« ã¨∞qâßÅ`«
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ã¨O‰õΩz`«=Ú#∞ `«ºl™ÈÎOk. J#QÍ 'q^Œº— QÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘O\’Ok. JѨizÛù#fl
"≥∞ÿ# P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú „áêÑ≤ÎOz#ѨC_»∞ WHõ 'Jq^Œº— U=∞QÆ∞K«∞#fl^À ‰õÄ_® K≥ѨÊÖËO.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! =∞i D WO„kÜ«∞=ÚÅ =∂>Ëq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~åAQÍi P[˝#∞ =∞O„`«∞Å∞ áê\˜ã¨∂Î LO\Ï~°∞ K«∂Kå"å? =∞#ã¨∞û ^≥·x<≥·`Õ
zOuã¨∂Î LO@∞O^À J^•Ìxx D WO„kÜ«∞=$`«∞ÎÅ∞ "≥O@"≥O@<Õ ã≤kúOѨKÕã¨∂Î LO\Ï~Ú.
ZѨC_≥·`Õ D =∞#ã¨∞û ''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡—— (<Õ#∞ „|Ǩχ#∞) J#∞ ÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ
LO@∞O^À, JѨC_® =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ zOuOK«∞@ÖË^Œ∞ HÍ|\˜ì, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_®
Ѩ~=° ∞âßOu<Õ á⁄O^Œ∞`å~Ú. ã¨~fi° „`å P`«‡ã¨O^Œ~≈° #OÖ’ LѨH~õ }° ÏÅ∞QÍ Jq ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ O\Ï~Ú.
F ~åѶ¨∞"å! U [QÆ`≥ÎÂ`Õ ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiOÖË^À, Jk WѨC_»∞ ‰õÄ_® ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk. WHõ
D [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# ÉèÏã≤OK«∞K«∞#fl^ŒO`å Uq∞\˜? W^ŒO`å âßO`«=Ú, Ѩ~°"≥∂`«Î=∞=Ú JQÆ∞
„|Ǩχ"Õ∞ J~ÚL#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#^ŒO@∂, zOuOѨ`«y#^Õn ZK«Û\Ï,
ZѨC_»∂ Z=fiiH© ÅaèOK«∞@ÖË^∞Œ . U=∂„`«OÖË^∞Œ . D ã¨~fi° =Ú J<åk – J#O`«=Ú – xifiHÍ~°=Ú
JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Õ ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk. J\˜ì ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOz#"å_»"≥· h=Ù „|Ǩχ=Ú#O^Õ
ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞, âߢ™êÎ^Œ∞ÅKÕ ã¨q=~°OQÍ K≥ѨÊ|_ç# qKå~°}#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞.
L`«Î=∞ |∞kúKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞. ''q+¨Ü«∞ Éè’QÍâ◊—— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ÉèÏ=##∞ h
z`«Î=Ú #∞O_ç ã¨=¸Å=ÚQÍ `˘ÅyOz"Õ~Ú.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! ZO^Œ∞HÀ, =∞Ǩ"≥∂ǨÏ=Ú r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk. Jk
J<ÕHõ Pâßáêâ◊=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x LO@∞#flk. Jk ''"å~°úHõº=Ú – =∞~°}=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ
qHÍ~°=ÚʼnõΩ, JO`«∞ÖËx J*Ï˝# Ѩ~°OѨ~°Å‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞K«∞#flk. J\˜ì =∞Ǩ"≥∂ǨÏ=∞O`å
"åã¨<åq[$OÉèí}=Ú =∂„`«"Õ∞. ''<å Ѩل`«∞Å∞, <å ^èŒ#=Ú, <å ^ÕǨÏ=Ú, <å QÆ$ǨÏ=Ú, <å
á⁄Å=ÚÅ∞, <å ~å*º=ÚÅ∞, <å ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ªÅ∞....—— "≥Ú^ŒÖˇ·# „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# WO„^Œ*ÏÅ=∞O`å
"åã¨#ÅKÕ`«<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk. "åÜ«Ú=ÙKÕ [ÅOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ HõeÊOK«|_»∞#@∞¡ â◊¥#º=∞Ü«∞=∞QÆ∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 601
D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ "åã¨#KÕ`«<Õ ''JǨÏOÉèÏ==Ú—— J#∞#k HõeÊ`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
D r=Ùx ''^Œ$+≤ì—— .... D ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨$+≤ì——
F `«`Ϋ fi*Ï˝! Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú# '<Õ#∞ – <åk— J#∞#^Õn ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞HõO\Ï"å? P`«‡`«`Ϋ fi=Ú#‰õΩ
J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ã¨`«º"≥∞ÿ ÅaèOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞ Hõ^•!
XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K≥ѨCK«∞<åfl#∞, q#∞:
D Ô~O_»∞ XˆH HÍÅOÖ’ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. J#QÍ, ^Œ$+≤ìKÕ`«<Õ ã¨$+≤ìU~°Ê_»∞`ÀOk. J^蕺`«‡â
ߢ™êÎÅÖ’ „ѨKå~°OÖ’ L#fl ''^Œ$+≤ì – ã¨$+≤ì—— <åºÜ«∞O (ÖËHõ) "å^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~å~°÷O W^Õ.
Jq^ŒºÜÕ∞, "Õ~∞° ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok#@∞¡#fl^≥,· J<ÕHõ qz„`«=ÚÖˇ#· PHÍ~°=ÚÅ#∞ ^èiŒ OK«∞K«∞
=∞~°Å =∞~°Å „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk. ^Õâ◊ – HÍÅ =ã¨∞Î=ÙÅKÕ Ñ¨izÛù#fl"≥∞ÿ Hõ#|_»∞K«∞#fl D Jq^Œº
J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ L^Œ~Ú™ÈÎO^Œx J#∞H˘<åfl=Ú Hõ^•! XHõ_»∞ XHõ „H©h_»QÆÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ
„`å_»∞#∞ K«∂z ''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! WHõ¯_» ÃÑ^ŒÌáê=Ú "≥∞eHõÅ∞ uiyѨ_ç L#flk—— Jx QÍ=ÙˆHHõÅ∞
ÃÑ_»∞`«∞<åfl_»#∞HÀ. WѨC_»∞ J`«xÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_çÜ«Ú#fl „`å_»∞#O^Œ∞ ''áê=Ú‰õΩ ã¨O|OkèOz#
|∞kú—— áÈ=Åã≤ L#flk. =∞i áÈÜÕ∞^≥\Ï¡? 'Z~°∞Hõ— ÖËHõ *Ï˝#=Ú— KÕ`«<Õ Hõ^•! D Jq^Œº ‰õÄ_®
Z~°∞Hõ (ÖËHõ) '*Ï˝#=Ú— KÕ`« #tOK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì Jq^•º<åâ◊#=Ú XHõ¯™êiQÍ HÍx, ÖËHõ
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ HÍx [~°∞QÆ=K«∞Û. ^•xH˜ ''Wk W\Ï¡ˆQ [~°QÍe—— J#∞ xÜ«∞=∞=∞O@∂ Un
ÖË^Œ∞. ''HÍ^Œ∞....U^À xÜ«∞=∞=Ú L#fl>Ë¡ L#flk—— Jx h‰õΩ JxÑ≤™ÈÎO^•? J@∞¡ Jq^Œº
`˘ÅQÆ∞@‰õΩ U^À „Hõ=∞=Ú L#fl^Œx JxÑ≤OK«@O ‰õÄ_® Jq^Œº Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ.
''Pñ! JѨC_Õ ZHõ¯_»? "Õ∞=Ú *Ï˝#∞Å=Ú HÍQÆÅ=∂? =∂Ü«∞#∞ `˘ÅyOK«QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞.
Jk ZѨÊ\˜HÀ, Z#fl\˜HÀ ™ê^茺Ѩ_®eûO^Õ. WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O Wk WO`Õ....—— J#∞#^ŒO`å
J*Ï˝#=â◊O KÕ`«<Õ J@∞¡ JxÑ≤™ÈÎOk.
D 'PHÍâ◊=Ú–<ÕÅ–#^Œ∞Å∞–QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÖ’ L#fl Jq^Œº JO`å
J*Ï˝x ^Œ$+≤ìÖ’<Õ L^Œ~Ú™ÈÎOk HÍx, *Ï˝x ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ HÍ^Œ∞.
N ~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! *Ï˝x nx#O`å K«∂ã¨∂Î U=∞x J#∞H˘O@∞<åfl_»∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : *Ï˝x, ''D Hõ#|_»∞K«∞#fl ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅO^Œ∞ L#flk „|Ǩχ"Õ∞. „|Ǩχ"Õ∞
`«#Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∂uâ◊Ü«∞OKÕ`« D q^èŒOQÍ „Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿ#k. „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú
HÍx^ŒO@∂ WHõ¯_» Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞—— JxÜÕ∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«xH˜ ''qHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞
Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì—— =∂„`«"Õ∞ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ xs‚`«"≥∞ÿ LO\’Ok. WHõ D ~°A˚ – ã¨~°Ê „ÉèÏO`«∞Å∞
(`å_»∞#∞ K«∂z 'áê=Ú— J#∞HÀ=_»O), D „áêuÉèÏã≤Hõ^Œ$+¨µìÅ∞ W=hfl‰õÄ_® J*Ï˝x KÕ`«,
J*Ï˝# q<åºã¨=Ú H˘~°‰õΩ HõeÊOK«|_ç, J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
❖❖❖
602
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
14. ^Œ∞ódOK«_»"≥∞O^Œ∞‰õΩ?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! h=Ù U=∂„`«O J*Ï˝xq HÍ=^Œ∞Ì. *Ï˝x"Õ HÍ"åe. J*Ï˝#Éèí∂`«=∞QÆ∞
D ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜Ü«∞O^Œ∞ P`«‡ ÉèÏ==Ú Hõey LO_»=Åã≤#Ѩ<Õ=Ú#flk? h=Ù Jã¨Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ J*Ï˝x=Öˇ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl"À K≥ѨC? D ã¨∞Y–^Œ∞óY =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x#∞fl q=â◊√}˜‚
KÕÜ∞« _»"∞Õ q∞\˜? "å\˜ KÕ`« h=٠Ѩ~ål`«∞_»=Ù HÍ=@"Õ∞q∞\˜? J\˜ì ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞
D [_»^ÕǨÏO h ÔHHõ¯_»∞#flk? ''HõuÎÑ‘@ – ‰õΩO_»Ö’x Ѩà◊√§—— QÆ=∞xOK«∞.
HõuÎÑ‘@Ö’ ֒ǨÏ=Ú – H˘Ü«∞º HõeÑ≤ L#flO`« =∂„`«OKÕ`« Jq Ô~O_»∞ XHõ¯>Ë J=Ù`åÜ«∂?
‰õΩO_»Ö’ =∂q∞_çѶ¨Å=ÚÅ∞ L<åflÜ«∞#∞HÀ. JѨC_® Ѩà◊√§ – ‰õΩO_» XHõ¯>Ë J=Ù`åÜ«∂?
D ^ÕÇϨ =Ú, P`«‡ ‰õÄ_® XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ Z#fl_»∂ ã¨O|O^èOŒ ÖˉΩõ O_®<Õ LO@∞<åfl~Ú.
'H˘eq∞uuΗ ^ŒÇ≤ÏOK«|_ç#O`« =∂„`«O KÕ`« JO^Œe "åÜ«Ú=Ù ^ŒÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞O^•? ÖË^Œ∞
Hõ^•! P`«‡ â◊s~°=ÚKÕ Ñ¨Ù@∞ì#k HÍ^Œ∞. â◊s~°OÖ’ zH˜¯ L#flk HÍ^Œ∞. â◊s~°O`À #tOKÕk ‰õÄ_®
HÍ^Œ∞. h=Ù P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. JO`ÕQÍx, ''[_»=Ú – `«∞K«Ûù=Ú—— JQÆ∞ â◊s~°~°∂ѨÙ_»=ÙHÍ^Œ∞.
Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# ''ÉèÏ=<åc[=ÚÅ∞—— :
1) ''<Õ#∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ ^Œ∞ódx : J~Ú`Õ, PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, ã≤÷u QÆ`«∞Å∞ ÅaèOz#ѨC_»∞
<Õ#∞ 'ã¨∞d— x JQÆ∞K«∞<åfl#∞——
2) ''<Õ#∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ 'ã¨∞d— x : PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, ã≤÷u QÆ`«∞Å∞ =ã¨∂Î=ÙO\Ï~Ú, áÈ`«∂
LO\Ï~Ú. J~Ú<å ‰õÄ_® <å ã¨fiã≤÷ux ã¨∞Y ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ LOK«∞HÀQÆÅ#∞!
"≥Ú^Œ\ ˜k `«ºlOKåe. Ô~O_»=^•xx P„â◊~ÚOKåe.
F #~°âß~°Ì∂ÖÏ! ~å=∂! LuÎ+¨ª! WHõ ''<Õ#∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ ^Œ∞ódx. HÍh q+¨Ü«∞ ã¨∞Y=ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨∞dx—— ... J#∞#\˜ì HõÅ=iO`«Å∞ Hõ\ ˜ìÃÑ@∞ì. ''Wk W>Ë¡ LO_®e?
Jk J@∞¡ L#fl^ÕO? g~°∞ <å "å~°∞. g~°∞ ã¨∞dOKåe. "å~°∞ "ÕÔ~·#"å~°∞. "åiH˜ P ^èŒ<å^Œ∞Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ HõÅQÍe? .....—— W\˜ì Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# „Éèí=∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? „ÉèÏOu
KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. W=hfl =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ [ÅaO^Œ∞=Ù=Öˇ q∞^䌺ÜÕ∞#x `≥Å∞ã¨∞H˘x
`«ºlOz"Õ~Ú. h=O\˜"å~°∞ ã¨`«º=Ú<Õ P„â◊~ÚOKåe QÍx Jã¨`«º=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«@"Õ∞q∞\˜?
^Œ∞ódOK«@"Õ∞q∞\˜? J<ÕHõ=∞Ok Jã¨`«º=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î ''<Õ#∞ ^Œ∞ód`«∞_»#∞, ã¨fiÅ∞Ê_»#∞,
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 603
â◊s~°=∂„`«∞_»#∞. WHõ D xÜ«∞=∞=Ú WO`Õ, <å QÆu JO`Õ!—— Jx ã¨#flxˆHHõÖ’ – QÍ=ÙˆHHõÖ’
ÃÑ@ì@O "Õ∞=Ú qO@∞<åfl=Ú. F [#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË. WO^Œ∞Ö’ U=∂„`«O
ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. WHõ ^Œ∞ód`«∞Å∞ HÍ=Åã≤# ѨxÜÕ∞=Ú#flk K≥ѨÊO_ç? ''ã¨~°fi^• âßâ◊fi`«"≥∞ÿ,
J#O`«"≥∞ÿ, qâ◊√^Œú"≥∞ÿ, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ JO`«~åºq∞ J~Ú L#fl P`«‡<Õ <Õ#∞—— J#∞ ÉèÏ=##∞
P„â◊~ÚOK«O_ç. JO`ÕQÍx, D â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ g∞ÃÑ· PáêkOK«∞H˘x „Éèíq∞OK«=∞x,
^Œ∞ódOK«=∞x g∞‰õΩ Z=~°∞ K≥áêÊ~°∞? g∞ Ü≥ÚHõ¯ ''¿ã=‰õΩÅ∞—— =∂„`«"Õ∞ J~Ú L#fl D
WO„kÜ«∞=ÚÅ`À `å^•`«‡º=ÚK≥Ok, xëê¯~°}OQÍ JÅÊ`«fiO ZO^Œ∞‰õΩ P„â◊~ÚOKåe?
PǨñ! Uq∞ Pâ◊Û~°ºO! ã¨`«º=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ =∞~°z D [#∞Å∞ Q˘Ñ¨Ê Jã¨`«º=∞QÆ∞
''Jq^Œº——<Õ ZšѨC_»∞ 㨇iOK«∞K«∞<åflˆ~? F ~å=∂! P`«‡#∞ q㨇iOѨ*ËÜ«∞QÆÅ D Jq^Œº‰õΩ
KÀ@∞ W=fi‰õÄ_»^ŒÜ«∂º! J\Ï¡ KÀ@∞ WKåÛ"å... WHõ h z`«Î=Ú HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ f~°∞`«∞Ok. Ѷ¨e`«O?
^Œ∞óY Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ =zÛ x#∞fl q=â◊√}˜‚ KÕã≤ ‰õÄ~ÀÛɡ_`» å~Ú. h=Ù "å\˜x [~ÚOK«=Åã≤OkáÈ~Ú,
J"Õ x#∞fl P„Hõq∞Oz"Õ™êÎ~Ú. D Jq^Œº :
- q∞^䕺~°∂ѨOQÍ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ Z^Œ∞~°∞QÍ LOz K«∂ѨÙ`ÀOk.
- ã¨OHõÅÊ=∂„`«OKÕ`« |Ǩï qâßÅ`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk.
- z=~°‰õΩ J*Ï˝#"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ J<ÕHõ Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ `≥zÛ ÃÑ_»∞`ÀOk.
J=∞$`«`«∞ź=Ú, ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊=O`«=Ú J~Ú L#fl h Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«º – x`«º ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
P`«‡#∞ =∞~°∞QÆ∞ Ѩ~z° , x#∞fl ^Œ∞ód`«∞xQÍ KÕã∞¨ #Î flk D Jq^ŒºÜÕ∞ ã¨∞=∂! D [#∞Å∞ KÕã∞¨ #Î fl^Õq∞\˜?
"Õ^Œ – LѨx+¨`«∞ÎÅKÕ „ѨuáêkOK«|_»∞K«∞, |∞∞+¨µÅKÕ J<ÕHõ LáêÜ«∞=ÚÅ^•fi~å QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞|_»∞
K«∞#fl ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∂Kå~°=Ú#∞ – *Ï˝#=Ú#∞ u~°ã¨¯iã¨∞Î<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ
D r=Ù_»∞ J<ÕHõ ^Œ∞ã¨ûǨÏ"≥∞ÿ# J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Jq^•º„ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ,
ã¨~À=~°=Ú#∞ Z_®i=Öˇ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. TǨ™œ^èŒx~å‡}O (QÆO^èŒ~°fi [#‡Å∞), #~°Hõ=ÚÅ∞,
ã¨fi~°æ=ÚÅ∞ – W@∞=O\˜ ã¨∞Y, ^Œ∞óY „Ѩ^Œ=ÚÖˇ·# qz„`« „Éèí=∞Å∞ ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ<Õ J*Ï˝#
HÍ~°}OQÍ D r=Ù#‰õΩ J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú.
Jq^Œº Hõ#∞Hõ z`«Î=Ú#O^Œ∞ ™êO™êiHõ"åã¨#Å∞ xOÑ≤Ü«ÚO_»HõáÈ`Õ ... WHõ D *Ï„QÆ`ü
–ã¨fiѨfl q„Éèí=∞=ÚÅ∞ P`«‡#∞ H∆ÀaèOK«QÆeˆQ"å? ÖË^Œ∞. q∞^䕺~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'J*Ï˝<åaè=$kú— KÕ`«<Õ
D r=Ù_»∞ `«# *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=ÚÅO^Œ∞ ÉèíÜ«∞OHõ~° ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ xi‡OK«∞‰õΩx, ''JÜ≥∂º! ##∞fl
Z=~°∞ HÍáê_»∞`å~ÀHõ^•?—— Jx ~Àkã¨∞Î<åfl_»∞. 'Jq^Œº— J#∞ Jã¨fiã¨÷`«#∞ á⁄Ok# D z`«Î=Ú
Hõ∆}OÖ’ 'qâßÅ ã¨O™ê~°™êQÆ~°— ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì '„Éèí=∞—#∞, P „Éèí=∞‰õΩ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ LO@∞#fl J<ÕHõ
J#~°=÷ ÚÅ#∞ `«#Ü«∞O^Õ QÍOK«∞K«∞#flk. z`«=Î Ú ~ÀQÆ„QÆã"Ψ ∞≥ #ÿ ѨC_»∞ WHõ J\˜ì r=Ù_»∞ ~å*ϺkèÑ`¨ º« O
á⁄Ok`Õ =∂„`«O ÖÏÉèí"Õ∞q∞ LO@∞Ok? J`«_»∞ x~°∞¿Ñ^Œ‰õΩ ‰õÄ_® JÜ≥∂Qƺ"≥∞ÿ#\˜ì ^Œ∞óY=ÚÅ∞
J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞.
604
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! D „ѨѨOK«OÖ’ |O^茿ÇÏ`«∞"≥·, ~åQÆ=∞Ü«∞"≥∞ÿ, Jq^•º=∞Ü«∞"≥∞ÿ „Ѩ=iÎã¨∞Î#fl
"åã¨#Å ÉÏi #∞O_ç x#∞fl h=Ù ~°H˜∆OK«∞HÀ. ~åQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# ã¨Êù\ ˜Hõ=Ú=Öˇ "≥Å∞Q˘O^Œ∞.
XHõ ^Œ~°Ê}=ÚÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î#fl PÜ«∂ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚÅѨ@¡ P ^Œ~°Ê}=Ú#‰õΩ U^≥·<å Pã¨H˜Î
LO@∞O^•? LO_»^∞Œ Hõ^•! J\Ï¡Qˆ hKÕ x~°fiiÎOK«|_»∞ PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ h =∞<À^Œ~Ê° }=Ú#‰õΩ
Z\˜ì Pã¨H˜Î–~åQÆ=Ú LO_»‰õΩO_»∞#∞QÍHõ!
x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ Ziy# `«`«fi"Õ`«ÎÅ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· x~å_»O|~°=ÚQÍ
ã¨OK«iã¨∂Î L<åfl~°∞. "åix ã¨g∞Ñ≤OK«∞. "åi`À ã¨Oã¨~°æ=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞. "å~°∞ É’kèOK«∞#k
ÉèíH˜Î–*Ï˝#–"≥·~åQƺѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞. =∞~°Å =∞~°Å qKå~°} KÕ~Ú. „|ǨχÉèÏ=##∞
^Œ$_è»Ñ¨~°K«∞HÀ! J\˜ì ^Œ$_è» xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ â’aèOK«∞. ã¨=∞`«fi=Ú, ™œjź=Ú ã¨~°fi^• P„â◊~ÚOz
LO_»∞. Pã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· L`«Î=∞ q"ÕHõ|∞kú`À ‰õÄ_ç ã¨^• =º=ǨÏiã¨∂Î LO_»∞.
ã¨fiÅÊ=ÚÅQÆ∞ â◊s~å^Œ∞ÅO^Œ∞, D ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ '=∞=∞`«fi=Ú—#∞ =ke"Õ~Ú.
JѨC_»∞ Jq^•º[x`«=ÚÖˇ·# D [##, =∞~°}Ïk qHÍ~°=ÚÅ∞ KÕ~°*ÏÅ#\˜ì ã≤÷u á⁄Ok
LO_»QÆÅ=Ù. x`«º=Ú‰õΩÎ_»"≥· LO\Ï=Ù.
F ~å=∞K«O„^•! XHõ L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
''P`≥· ‡Hõºã≤÷u—— Hõey L<åfl"å, WHõ h`À ǨÏi–ǨÏ~°–„|Ǩ‡^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ™ê\˜~å~°∞.
❖❖❖
15. Hõ~°Î – Éè’HõÎ
J=∞$`«`«∞ź=ÚÅQÆ∞ =ã≤+¨ª ÉèíQÆ"å#∞x "åHõº=ÚÅ∞ qx ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ qHõã≤`«"≥∞ÿ# JO`«ó
Hõ~°}∞_»∞ JÜ«∂º_»∞. Q˘Ñ¨Ê Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# qHÍã¨O(Splendour)KÕ â’aèOKå_»∞. W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
N~å=Ú_»∞ : PǨñ! Uq∞ Pâ◊Û~°ºO! ''XHõ ÉÏÔ~_»∞ á⁄_»∞QÆ∞ ^•~°=Ú áÈ~Ú L#fl`«"≥∞ÿ# XHõ
H˘O_»#∞ |OkèOz#k—— J#∞#k ZO`« Ǩ™êºã¨Ê^Œ"∂≥ , W^ŒO`å ‰õÄ_® JO`Õ =∞Ǩ Ǩ™êºã¨Ê^ŒOQÍ
L#fl^Õ! ''ã¨fi`«Ç¨ QÍ U=∂„`«O ÖËx^Õ—— J~Ú#ѨÊ\˜H© D Jq^Œº JO^Œix `«# =â◊O KÕã∞¨ H˘O@∞#flk
Hõ^•! ZHõ¯_ç P`«‡? ZHõ¯_ç Jq^Œº? XHõ Q˘_»∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î#fl@∞¡ D Jq^Œº ...
ã¨~∞° fiÅ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ^Õâ◊ – HÍÖÏf`«=Ú ...J~Ú# P`«‡#∞ =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_"» ™Õ ÈÎOk. `«$}„áêÜ«∞"≥∞,ÿ
LO_ç ‰õÄ_®, =„[„áêÜ«∞"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎOk. ^•x „ѨÉèÏ=OKÕ`« 'J`«ºO`« q∞^䌺— J~Ú#k ‰õÄ_®
'ZO`À ã¨`«º=Ú— Jx JxÑ≤™ÈÎOk.
=∞Ǩ`å‡! D '=∂Ü«∞— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ =∞iH˘O`« „QÆÇ≤ÏOKåÅx L#flk. JO^Œ∞KÕ`«
nx QÆ∞iOz WOHÍ H˘xfl q=~åÅ∞ K≥ѨÊO_ç. WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ Å=}=∞Ǩ~åA Ü≥ÚHõ¯
J#∞Éèí==ÚÅ∞ QÆ∞iOz K≥ѨCK«∞<åfl~°∞ Hõ^•! L`«Î=∞*Ï˝x, ÉèÏQƺâße Jx JO^ŒiKÕ H©iÎOK«|_»∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 605
P K«„Hõ=iÎH˜ J\˜ì J#∞Éèí=O ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèíqOzOk? <åH© q+¨Ü«∞OÖ’ WOHÍ ã¨Oâ◊Ü«∞O
áÈÖË^Œ∞.
=∞~˘Hõ¯ q+¨Ü«∞O. ֒ǨÏ=Ú – H˘Ü«∞º=Öˇ Ѩ~°ã¨Ê~°O ‰õÄ_çÜ«Ú#fl D ^ÕǨÏ=Ú – P`«‡ÅO^Œ∞
=ÚYºOQÍ â◊√Éèí – Jâ◊√Éèí Hõ~°‡Å#∞ J#∞ÉèíqOKÕk Uk? ^ÕǨÏ=∂? P`«‡Ü«∂? Å=} =∞Ǩ~åA
Ü≥ÚHõ¯ P ã¨Éèí‰õΩ "ÕOKÕã≤# P SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ Z=_»∞? ZO^Œ∞‰õΩ, ZHõ¯_ç #∞O_ç =KåÛ_»∞? =∞~°Å
ZHõ¯_çH˜ "≥àϧ_»∞? P ã¨ÉèíÖ’ g∞~°∞ ‰õÄ_® L<åfl#x J<åfl~°∞ Hõ^•! W^ŒO`å QÆ=∞xOKÕ LO\Ï~°∞.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =ÚO^Œ∞QÍ D ''â◊s~°=Ú – P`«‡——ÅO^Œ∞ J#∞Éèí==Ú ã‘fiHõiOK«∞K«∞#fl
qÉèÏQÆO QÆ∞iOz H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl#∞, q#∞.
H˘Ü«∞º, QÀ_»Å=Öˇ D ^ÕǨÏ=Ú [_»"≥∞ÿ#k =∂„`«"Õ∞. ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ P
'ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì— ÜÕ∞ J@∞¡ HõeÊOK«∞H˘x ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! z`«Î"Õ∞ W^ŒO`å W@∞¡ HõeÊOK«∞H˘#∞
K«∞#flk. J~Ú`Õ, D z`«Î=Ú `«#O`«@ `å<Õ „Ѩ=iΙÈÎO^•? ÖË^Œ∞. Jk ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊O HÍ^Œ∞.
D z`«Î=Ú K≥·`«#º=ÚKÕ`«<Õ „ѨHÍt`«O JQÆ∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ Wk z^•ÉèÏã¨∞x (Refractive Awareness Reflective part of Atman) `À SHõº=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞#fl^≥· LO@∞#flk. Ѷ¨e`«OQÍ „ѨѨOK«=Ú# Éè’HõÎ $`åfiaè=∂#O HõÅ^ŒQÆ∞K«∞#flk. '"å#~°
ã¨OKå~°=Ú— =Öˇ Ju K«OK«Å"≥∞ÿ# D z`«Î"Õ∞ '<Õ#∞ r=Ù_»∞— J#∞ ÉèÏ=#‰õΩ L`«ÊuÎ ™ê÷#O
JQÆ∞K«∞#flk. z`«Î"Õ∞ J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÖˇ·# ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ ^èŒi™ÈÎOk HÍ|\˜ì, ''r=Ùx ^ÕǨÏ=Ú D
z`«Î"Õ∞—— Jx J#@O ‰õÄ_® Lz`«"Õ∞. W^Õ Hõ~°‡ Ѷ¨ÅÉè’HõÎ. "åã¨Î"åxH˜ z`«Î"Õ∞ r=Ù_»∞. JO`ÕHÍx,
D Éè∫uHõ^ÕǨÏO r=Ù_»∞HÍ^Œ∞.
J#O`«OQÍ HõxÑ≤OKÕ D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅhfl J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ z`«Î=Ú#O^Õ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú
HÍx, *Ï˝xÜ«∞O^Œ∞ HÍ^Œ∞.
[_À ^ÕǨϟ # ^Œ∞óMÏ~À›! ^Œ∞óv '^ÕÇ≤Ï— JqKå~°`«ó I
JqKå~ÀѶ¨∞<å7*Ï˝<å`ü! J*Ï˝#"£∞ ^Œ∞óYHÍ~°}"£∞ II
''ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ^èŒ~°‡=ÚÅ∞—— Jx J#\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë D â◊s~°=Ú [_»"≥∞ÿ#k Hõ^•! â◊s~°O ã¨∞Y=Ú#∞QÍx, ^Œ∞óY=Ú#∞QÍx á⁄O^Œ*ÏÅ^Œ∞.
WHõ â◊√^Œúã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡HÀ... ã¨∞Y^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ LO_»*ÏÅ=Ù.
=∞i D ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#flk Z=~°∞?
J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û J<ÕHõ ã¨O[˝ÅKÕ HõeÊ`«=ÚÖˇ·# „Éèí=∞Å#∞ Hõey LO\’Ok. z„`« –
qz„`«=ÚÖˇ·# =$`«∞ÎÅO^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞, qz„`«"≥∞ÿ# PHõ$`«∞Å#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. K«=∞`å¯~°O
K«∂Kå"å? D =∞#ã¨∞û `å#∞ „Ѩ|∞^ŒúO HÍ#O`«=~°‰õΩ W>Ë¡ x„kã¨∂Î LO@∞Ok. *Ï˝# q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
J*Ï„QÆ`«Î =Ç≤ÏOz LO\’Ok. ã¨fiѨflã≤÷u=Öˇ J*Ï˝#=Ú# L#fl^≥· JqKå~°}#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk.
606
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''ã¨fiã¨`åΙê=∂#º=Ú—— (Existence Absolute) #∞ =∞~°z ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. JkèHõ=∞QÆ∞
J*Ï˝#=ÚKÕ`«<Õ ''JqKå~°=Ú—— {Non-Enquiry} J<Õk L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk.
HÍ|\˜ì J*Ï˝#"Õ∞ ã¨~°fi^Œ∞óY=ÚʼnõΩ HÍ~°}O
Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ `å#∞ xi‡OK«∞H˘x# QÆ∂\˜Ö’ `å<Õ z‰õΩ¯‰õΩO@∞Ok K«∂Kå"å? D r=Ù_»∞
`«#Ü≥ÚHõ¯ Jq"ÕH=õ Ú KÕ`<« Õ â◊√ÉèÏâ◊√Éè=í ÚʼnõΩ Ö’#∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. `«# Pã¨HΘ Ü≥ÚHõ¯ P_»O|~°"∞Õ
`«#‰õΩ ^Œ∞óY =º=Ǩ~°=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«∞K«∞#flk. J~Ú`Õ, ZO`«HÍÅO QÆ_»záÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, P
q+¨Ü«∞O J`«_»∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ÖË^Œ∞. 'J*Ï˝# xa_®O^èŒHÍ~°=Ú— Ö’ z‰õΩ¯H˘x ÉÏ^èŒÑ¨_»∞K«∞#fl D
=∞#ã¨∞û J<ÕHõ =$`«∞ÎÅ#∞ HõeyÜ«ÚO_ç, qq^èŒ PHÍ~°=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞, XHõ ÃÑ^ŒÌ K«„HõOÖÏ Ñ¨i
„Éèíq∞™ÈÎOk...., L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk...., ^Œ∞ódOK«∞K«∞#flk...., =kèOK«∞K«∞#flk..., Éèí∞lOK«∞
K«∞#flk..., ã¨OK«iOK«∞K«∞#flk..., q[$OaèOK«∞K«∞#flk..., xOkOK«∞K«∞#flk. nx KÕ`«Å‰õΩ JO`«∞
LO_»∞@ ÖË^Œ∞. W=hfl KÕã¨∞Î#flk =∞#¿ãû HÍx, [_»â◊s~°O HÍ^Œ∞. =∞#¿ãû `å#∞ `≥~°"≥#∞Hõ LO_ç,
D â◊s~°=Ú#∞ „Ѩ=iÎOѨKÕ™ÈÎOk. ÖˉõΩO>Ë â◊s~°"Õ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ D Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ^•?
WO\˜Ö’x ã¨=∞ã¨Î =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î#flk WÖÏ¡ÖË QÍx, WÅ∞¡, WO\˜Ö’x =ã¨∞Î=ÙÅ∞ HÍ^Œ∞
Hõ^•! J>Ë¡ D â◊s~°=Ú#O^Œ∞ =∞#¿ãû =iΙÈÎOk.
ã¨~°fi ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅO^Œ∞, ã¨~°fiq^èŒ HõÅÊ#ÅO^Œ∞ =∞#¿ãû Hõ~°Î, =∞#¿ãû Éè’HõÎ. Wxfl
=∂@ÖˇO^Œ∞‰õΩ? ''=∞#¿ãû =∂#=Ù_»∞ QÍx, D â◊s~°=Ú =∂#=Ù_»∞ HÍ^Œ∞——.
㨈~fi+¨µ ã¨∞Y^Œ∞óMË+¨µ ã¨~åfiã¨∞ HõÅ<åã¨∞ K« I
=∞#ó Hõ~°Î $ =∞<À Éè’HõÎ $ =∂#ã¨O qkú=∂#="£∞ II
„Ѩ|∞^Œú"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û PÜ«∂ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚʼnõΩ ã¨OÉOkèOz# „H˜Ü«∂qâı+¨=ÚÅ#∞
x~°fiiÎã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, "å\˜ Ѩ@¡ 'Pã¨HÎ̃— J#∞ „Éèí=∞ Hõey Ü«ÚO_»^Œ∞. 'P`«‡`«`«Î fi=Ú— #∞ „QÆÇ≤ÏOz#^≥·
„ѨâßO`«=Ú#∞, =∞ø#=Ú#∞ J#∞Éèqí ã¨∂<Î Õ PÜ«∂ H˜+¡ ì¨ – ™êO™êiHõ q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞ ^Œi≈OK«QÅÆ ^Œ∞.
J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°O Ѩ\ÏѨOK«Öˇ·`Õ, WHõ J\˜ì =∞#¿ãû Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ LO@∞Ok.
WѨC_»∞ h‰õΩ Å=}=∞Ǩ~åA `«# ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx LO_çÜÕ∞ J~°∞=k (60)ÜÕ∞à◊§
P@qHõ =ºHÍκ#∞Éèí=O ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^•_À q=i™êÎ#∞. Wk qO>Ë ''â◊√ÉèÏâ◊√Éèí – Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞
J#∞Éèíqã¨∞Î#flk =∞#¿ãû—— Jx „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞x =Oâ◊=ÚÖ’x "å_≥·# Å=} =∞Ǩ~åA P ã¨ÉèÏã¨=∂"Õâ◊=Ú#‰õΩ H˘kÌ~ÀAÅ
„H˜O^Œ@ XHõ ~ÀA XO@iQÍ "åºÇ¨ºoÔH· ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù X_»∞¤ KÕ~å_»∞. XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’
Wã¨∞Hõ u<≥flÃÑ· ã¨∞MÏã‘#∞_≥·<å_»∞. ''PǨñ! <å Ñ≤`å=∞Ǩï_»∞ ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞ ~å[ã¨∂Ü«∞Ü«∂QÆO
KÕâß_»∞ Hõ^•! <Õ#∞ ‰õÄ_® P Ü«∂QÆO KÕ¿ãÎ ZO`« ÉÏQÆ∞O@∞Ok! HÍx, ~å[ã¨∂Ü«∞Ü«∂QÆO
KÕÜ∂« ÅO>Ë Q˘Ñ¨Ê Ü«∞[˝™ê=∞„y ã¨OáêkOKåe. ÃÑQ· Í `À\˜ ~åAÅ#∞,"åi „Ѩ[Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«@O,
ÉÏkèOK«@O =O\˜ ^Œ∞+¨ì =º=Ǩ~åÅ∞ ‰õÄ_® KÕÜ«∞=Åã≤=ã¨∞ÎOk. =∞O„`« `«O„`«=ÚÅ`À, =∞Ǩ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 607
„Ѩܫ∂ã¨`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl J\˜ì Ü«∂QÆ=Ú Z\Ï¡ KÕÜ«∞@O?—— Jx Ü≥∂zOK«™êQÍ_»∞. WO`«Ö’
J`«x =∞ã≤Î+¨¯ fiOÖ’ XHõ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# PÖ’K«# "≥∞~°ã≤Ok.
`«`«Î fiA˝ÅQÆ∞ =∞Ǩâ◊Ü«ÚÅ∞ ''U „H˜Ü«∞‰õΩQÍx, J#∞Éèí==Ú#‰õΩQÍx HÍ~°}O =∞#¿ãû.
JO`Õ QÍx, D [_»âs◊ ~°O HÍ^Œ∞ ''– Jx K≥Ñʨ @O q<åfl#∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ~å[ã¨∂Ü«∞Ü«∂QÆ=Ú#∞
WѨC_Õ, WHõ¯_Õ =∂#ã≤Hõ=ÚQÍ KÕÃã^Œ#∞QÍHõ!——
W@∞¡ x~°~‚ ÚOK«∞H˘x, JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ JHõ¯_Õ '=∂#ã≤Hõ Ü«∞[˝O— „áê~°OaèOKå_»∞. =∞#ã¨∞û`À<Õ
Ü«∞[˝™ê=∂„y#O`å ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘<åfl_»∞. nHõ∆ =Ç≤ÏOKå_»∞. =∞#ã¨∞û`À |∞∞ufi‰õΩ¯Å#∞
PǨfixOKå_»∞. =ÚO^Œ∞QÍ „âı+¨µªÖˇ·# =Ú#∞Å#∞, ^Õ=`«Å#∞, ã¨OHõÅÊѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À ѨÓlOKå_»∞.
ǨÏqã¨∞û ^•fi~å Jyflx „Ѩ[˚fieOѨ*Ëâß_»∞. Ü«∞[˝"å\˜HÍ=∞^茺OÖ’ =∂#ã≤Hõ Ü«∞[˝ HÍ~°º„Hõ=∞O
„áê~°OaèOKå_»∞. J@∞¡ XHõ ã¨O=`«û~°HÍÅO PÜ«∂ Ü«∞*˝q^èŒ∞Åhfl x~°fiiÎOK«|_®¤~Ú. J`«_»∞
`«# ã¨~°fiã¨fi=Ú „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ, ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ^ŒH˜∆}QÍ WzÛ "Õâß_»∞. =∞<ÀHõeÊ`«∞ÅQÆ∞ |∞∞ufi‰õΩ¯Å∞
''Ü«∞[˝Ñ¨iã¨=∂Ñ≤Î – âßOu—— ѨeH˜# `«~°∞"å`« J`«_»∞ =∂#ã≤Hõ – Ü«∞[˝O #∞O_ç "Õ∞ÖÁ¯x ÉÏǨϺ
^Œ$+≤ìH˜ =KåÛ_»∞. ã¨O`«∞+¨ì=∂#ã¨∞_≥·, ''<Õ#∞ ~å[ã¨∂Ü«∞Ü«∂QÆ=Ú KÕâß#∞ Hõ^•!—— J#∞ `«$Ñ≤Îx
á⁄O^•_»∞. J^•Ìx PÜ«∂ Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ J`«_»∞ á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk Hõ^•! KÕã≤# Hõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯
PÜ«∂ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ =zÛ f~°∞`å~Ú.
F ~åѶ¨∞"å! ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅxfl\˜H© D =∞#¿ãû HÍ~°}=∞x J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•! J\˜ì =∞#ã¨∞û
ÖËHõ z`«Î=Ú#∞ ''qKå~°}(Enquiry as to its real nature)——KÕ x„QÆÇ≤ÏOKåe ã¨∞=∂! „Hõ=∞OQÍ D
z`«Î=Ú#∞ 'Ѩq„`«=Ú – ã¨`«º=O`«=Ú— J~Ú# =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ ™êg∞Ѩº`« á⁄O^Õ@@∞¡ KÕÜ«∂e.
=∞#¿ãû „H˜Ü«∂â◊H˜Î. Hõ~°Î–Hõ~°}=Ú–„H˜Ü«∞ ‰õÄ_® J^Õ.
U „H˜Ü«∞ Ü«∞O^≥·`Õ =∞#ã¨∞û áêÖÁæ#∞K«∞, x~°fiiÎOK«|_»∞`«∞O^À, Jk =∂„`«"Õ∞ ã¨∞Y–^Œ∞ó
MÏk ~°∂Ѩ=Ú# Ѩi}q∞Oz Ѷ¨Å^•Ü«∞HõO JQÆ∞K«∞#flk.
„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ „ѨuaO|"Õ∞ D ^Œ$â◊º=∞O`«\ ˜Ö’ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. ^Œ$â◊º=ÚÖ’-^Œ$â◊º=ÚQÍ
„ѨuaOaOKÕ „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ`«`«fi=Ú#∞ 'z^•ÉèÏã¨∞_»∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
J#QÍ ''z`ü ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h"Õ h KÕ`« ^Œi≈OK«|_»∞K«∞, J#∞Éèqí OK«|_»∞K«∞#fl ^•xÜ«∞O^Œ∞
„Ѩã¨iOzÜ«ÚO_ç, 'x#∞fl h"Õ— J@∞¡ QÍOK«∞K«∞<åfl=Ù—— J#∞#^Õ "Õ^•O`« ~°Ç¨Ï㨺O. K«∂K«∞"åx`À
ã¨Ç¨ ã¨~°fi=Ú z`üâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}"Õ∞. W@∞¡ =∞#¿ãû Éè’HõÎ – Éè’QÆ=Ú ‰õÄ_® JQÆ∞K«∞#flk.
Hõ~°Î $`«fi – Éè’HõÎ $`«fi ÉèÏ=#ÜÕ∞ =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. P`«‡ ã¨~°fi^• x~°‡ÅO. Jã¨OQÆ=Ú.
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú. W@∞¡ '`«`ü`«fi"£∞— Ü≥ÚHõ¯ `åufiHÍ~°÷O J^Õ!
'^ÕǨÏ=Ú – P`«‡— ÅÖ’ â◊√ÉèÏâ◊√Éèí Hõ~°‡Å#∞ J#∞ÉèíqOKÕ^Õk?
D h „Ѩâ◊fl‰õΩ =∞~°Å ã¨=∂^è•#O K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#∞. ã¨~°fiHõ~°‡Å Hõ~°Î $`«fi=ÚQÍx,
J#∞Éèí==ÚQÍx W@∞ ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù.
608
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J@∞ x„+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#q ‰õÄ_® HÍ=Ù.
'áêѨ=Ú – ѨÙ}º=Ú—, 'ã¨∞Y=Ú – ^Œ∞óY=Ú—, 'Hõ~°‡ – Hõ~°‡ Ѷ¨Å=Ú— W=hfl z`«Î=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz#q =∂„`«"Õ∞.
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ZѨC_≥·`Õ D =∞#ã¨∞û ^Õâ◊–HÍÅ–=ã¨∞Î=ÙʼnõΩ JO^Œ*ÏÅ#\˜ì 'P`«‡`«`«Î fi=Ú—
#∞ J=ÅOaã¨∞ÎO^À, JO^Œ∞ „Ѩu+≤ª`«=∞ø`«∞O^À, JѨC_»∞ Wk 'ѨiѨÓ~°‚`«fi=Ú— #∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
J\Ï¡ H͉õΩO_®, ѨizÛù#fl=∞QÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞Å#∞, D ^Œ$â◊º=Ú#∞ P„â◊~ÚOzO^• ... WHõ
Ѷ¨e`«O JÅÊ`«fi=Ú, ^Œ∞óY=Ú, JQÆ=∞º`«fi"Õ∞. Hõ#∞Hõ, g∞~°O`å XHõ¯ q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. ''D
^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞ ÉèÏ==Ú Z=~°∞ HõeyÜ«ÚO\Ï~À, J\˜ì"åxH˜ QÍx, ÖËHõ "åi =Å# D
„ѨѨOK«=Ú#‰õΩ QÍx L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#O ÅaèOK«∞@ÖË^Œx =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞. "åi ^Œ∞óY=ÚÅ∞
`˘ÅˆQ^≥\Ï¡?
q"Õ‰õΩÅ∞ - H˘O^Œ~°∞ L`«Î=ÚÅ∞ "Õ^•O`«=Ú „Ѩuáêkã¨∞Î#fl âßG=ÚÅ#∞ `«~°z – `«~°z
qKåiã¨∞Î<åfl~°∞. PKå~°∞ºÅ#∞ (qA˝Å#∞) ã¨g∞Ñ≤Oz ã¨=∞ºH± qKå~°} KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì q"Õ‰õΩÅ∞
„Ѩ|∞^Œú"≥∞ÿ# `«=∞ z`«Î=Ú#O^Œ∞, ''Ju`«fi~°Ö’ #tOK«É’ÜÕ∞ D ^ÕǨÏ=Ú <Õ#∞ HÍ#∞. ѨÓ~å‚#O^
Œ„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ <Õ<≥· L<åfl#∞——... J#∞ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O Hõey LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì
„|Ǩ‡HÍ~° =$uÎ Hõey, JÉèϺã¨=â◊O KÕ`« ^Œ$_è»OQÍ LO_Õ r=ÙxH˜ ^Œ∞óY=∞O`å ѨÓiÎQÍ #tOK«∞
K«∞#flk. ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ Hõ=∞Å=ÚÅ∞ qK«∞ÛH˘#∞K«∞#fl@∞¡, J\˜ì"å_»∞ JO`«\ ˜x
`«#Ü«∞O^Œ∞, JO`«\ ˜Ü«∞O^Œ∞ `«##∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.✺
N~å=Ú_»∞ : g∞ „Ѩ=K«#O =∞ǨÏ`«Î~° ã¨`«º=Ú#∞ „Ѩuáêk™ÈÎOk. ™êfig∞! g∞~°∞ Å=} =∞Ǩ~åA
Ü≥ÚHõ¯ =∂#ã≤HõÜ«∂QÆO QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOKå~°∞. J~Ú`Õ J\˜ì =∂#ã≤Hõ–~å[ã¨∂Ü«∞ Ü«∂QÆO
Ѷ¨e`«OQÍ<Õ Å=}=∞Ǩ~åA SO„^Œ*Ïe‰õΩxKÕ HõeÊOK«|_ç# qq^èŒ HõÅÊ<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ =∂Ü«∂
*ÏÅO á⁄O^•_»O\Ï~å? 'Jk ~å[ã¨∂Ü«∞ Ü«∂QÆ Ñ¶¨e`«"Õ∞— J#\ÏxH˜ „Ѩ=∂}O Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ JK«Û\<Õ L<åfl#∞.
JHõ¯_» [~°∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å „Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ J=Ö’H˜OK«∞K«∞<åfl#∞. WO„^Œ*ÏÅ=∞O`å ã¨=∂ѨÎ"≥∞ÿ#
`«~°∞"å`« SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å_»∞ Hõ^•! JѨC_»∞ Å=}=∞Ǩ~åA <å "≥·Ñ¨Ù K«∂z
W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
Å=} =∞Ǩ~åA : `«O„_ô! =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! D z„`«=∞O`å Uq∞\˜?
JѨC_»∞ <Õ#∞ Ü≥∂QÆ|ÅO`À JO`å ѨijeOz, J@∞ `«~°∞"å`« W@∞¡ K≥áêÊ#∞-
<Õ#∞ (N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬) : F Å=}=∞Ǩ~å*Ï! g∞~°∞ Ѩk ~ÀAÅ „H˜`«O XHõ ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù X_»∞¤#
Wã¨∞Hõ u<≥flÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx =∂#ã≤HõOQÍ ~å[ã¨∂Ü«∞Ü«∂QÆO KÕã≤Ü«Ú<åfl~°∞. QÆ∞~°∞Î#fl^•? ''~å[
✺
''ã¨~°fiÉèí∂`«ã¨÷=∂`å‡#O ã¨~°fiÉèí∂`åx Kå`«‡x—— - N=∞^ŒƒùQÆ=næ`« (VI.29)
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 609
ã¨∂Ü«∞=Ú x~°fiiÎOz#"å~°∞ ѨO„_≥O_»∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ qq^èŒ PѨ^ŒÅ#∞ J#∞Éèíq™êÎ~°∞. PÜ«∂
^Œ∞óY=ÚÅ#∞ P 12 Uà◊§Ö’ J#∞ÉèíqOK«=Åã≤=ã¨∞ÎOk—— J<Õk âßGx~°‚Ü«∞O. P ^Œ∞óY=ÚÅ#∞
HõÅ∞QÆ*ÜË ∞« \ÏxˆH WO„^Œ∞_»∞ ã¨fi^è~Œ ‡° x~°fiǨÏ}Ï~°O÷ ^Õ=^Œ∂`«#∞ SO„^Œ*Ïe‰õΩx ~°∂ѨOÖ’ ѨOÑ≤OKå_»∞.
N Å=} =∞Ǩ~åA : ™êfig∞! J\Ï¡ J~Ú`Õ <Õ#∞ K«O_®Å∞xQÍ J~°∞=k ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞
rqOz# J#∞Éèí=Oá⁄O^•<Õ? ZO^Œ∞KÕ`«?
<Õ#∞ : F J^•! ^•xH˜ HÍ~°}O q#∞. âßs~°Hõ Ü«∞[˝=Ú HõO>Ë =∂#ã≤Hõ Ü«∞[˝=Ú#‰õΩ S^Œ∞ Ô~@∞¡
JkèHõ Ѷ¨Å=Ú LO@∞Ok. P x~°‚Ü«∞O „ѨHÍ~°"Õ∞ h‰õΩ 5˛12 ´ 60 ã¨O=`«û~åÅ Pkè "åº^èŒ∞Å`À
‰õÄ_ç# ^Œ∞~°ƒù~° rq`å#∞Éèí=O HõeyOk.
N Å=} =∞Ǩ~åA : =∞i SO„^Œ*Ïe‰õΩx ~°∂ѨOÖ’ =zÛ# ^Õ=^Œ∂`« Z@∞ "≥àϧ~°∞?
<Õ#∞ : FǨϟ! PÜ«∞<å! PÜ«∞# `«#‰õΩ xÜ«∞q∞OK«|_ç# HÍ~°º=Ú#∞ <≥é"ÕiÛ, P `«~°∞"å`«
ã≤^Œ∞úÅKÕ ¿ãqOK«|_»∞K«∞ PHÍâ◊=∂~°æOÖ’ uiy ^Õ=Ö’HõO KÕ~å~°∞.
❖❖❖
16. ™ê^èŒ# „ѨÜ≥∂[#O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∞K«O„^•! W^ŒO`å <å‰õΩ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ<Õ [iyOk. WO^Œ∞Ö’
h=Ù ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤#^ŒO@∂ Ug∞ ÖË^Œ∞.
D ã¨~°fi qÅHõ∆}=ÚÅQÆ∞ „H˜Ü«∞ʼnõΩ Hõ~°Î, Éè’HõÎ ‰õÄ_® =∞#¿ãû. JO^Œ∞KÕ`« D =∞#ã¨∞û#∞
â◊√kú KÕã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞H˘~°‰õΩQÍ#∞ „áê}ÏÜ«∂=∞=Ú, „Ѩ`åºÇ¨~°=Ú, ^è•~°}=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞
ǨÏ~î°Ü≥∂QÆ „H˜Ü«∞Å∞ H˘OK≥=Ú P„â◊~ÚOK«∞. qkè, xÜ«∞=∞=ÚÅ∞, ~å[Ü≥∂QÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#
„â◊=∞ #∞O_Õ L`«Î=∞ J=QÍǨÏ#`À ‰õÄ_ç# nèâ◊H˜Î JÅ=_»∞`ÀOk. J@∞¡ =∞#ã¨∞û‰õΩ Ü«Ú‰õΩÎÅ`À
UHÍ„QÆ`« <ÕiÊ, J@∞ÃÑ· xifiHõÅÊã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ ^•xx ÅÜ«∞O KÕÜ«∂e. P"Õâ◊~°Ç≤Ï`«OQÍ ÅHõ∆ º
â◊√kú`À Ü≥∂QÆ – qKå~°}Å#∞ x~°fiiÎOK«@O Lz`«O.
D z`«Î"Õ∞ r=ÙÅO^Œix "≥∂ǨÏѨ~°∞ã¨∞Î#fl Jq^Œº. J\˜ì Jq^ŒºÜÕ∞ qz„`«"≥∞ÿ# WO„^Œ*ÏÅ
~°K«#ÖÏQÍ D [QÆ`«∞Î#O`å L`«Ê#flO KÕ™ÈÎOk. '=$Hõ∆=Ú— J#flѨC_»∞, 'K≥@∞ì— J#flѨC_»∞, ....
D Ô~O_»∞ â◊ÉÏÌÅ∞ ã¨∂zOKÕk XHõ¯^•x<Õ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ, – D 'Jq^Œº—, 'r=Ù_»∞—,
'z`«Î=Ú—, '|∞kú—, '=∞#ã¨∞û— "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊|Ì=ÚÅ "åã¨Î"å~°÷OÖ’ ÉèË^Œ"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. Wk „QÆÇ≤ÏOz
h=Ù =ÚO^Œ∞QÍ h z`«Î=Ú#∞ ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«O KÕ~Ú. ''z`«Î x~°‡Å`«fi=Ú—— J<Õ ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~ÚOKå_®.... WHõ JѨC_»∞ KÀ@∞ KÕã¨∞H˘#fl J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°=∞O`å ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨=∞ã≤
áÈ`«∞Ok. 'pHõ\ ˜— JO>Ë Uq∞\˜? '"≥Å∞QÆ∞ ÖËHõáÈ=Ù@— JxÜÕ∞ Hõ^•! J>Ë¡ 'Jq^Œº— ÖËHõ 'J*Ï˝#=Ú—
JO>Ë *Ï˝#=Ú Jã¨OѨÓ~°‚"≥∞ÿ LO_»∞@ÜÕ∞. 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú— QÆ∞iOz# Z~°∞Hõ U=∞~°∞K«∞>KÕ`«<Õ
D r=ÙÅ∞ [QÆ`«∞Î J#|_»∞^•xx, JO^Œe UHÍ<ÕHõ`«fi=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
610
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ѨÙ~°∞¿+} *Ï`«=∂„`Õ}ˇÿ= ÉÏÖϺ`ü „ѨÉèí$u
q^•º„QÆǨÏ}"£∞ Hõ~°Î=º"£∞ I QÆ∞~°∞"À J#∞QÆ#Î=º"£∞ II
`å`åû~°O KÕÜ«∞~å^Œ∞. z#flѨÊ\˜ #∞O_Õ QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«@O, ã¨`«º =ã¨∞Î=ÙÔH·
„Ѩܫ∞uflOK«@O KÕÜ«∂e.
''D Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ =∞^茺 L#flO`«HÍÅO <Õ#∞ *Ï˝#O H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«@O ZÖÏ
™ê^茺O?—— ...Jx „Éèíq∞OK«‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ! z`«Î=Ú Å~ÚOK«QÍ, Jq^Œº â◊q∞OK«QÍ, JѨC_»∞
h Ü«∞O^Œ∞ 'Jq^•º =$uΗ =∂„`«"Õ∞ #tã¨∞ÎOk. J#QÍ D ^Œ$â◊º=Ú#∞, WO^Œe ã¨OѶ¨∞@#Å#∞
J~°÷O KÕã¨∞H˘<Õ su =∂„`«O "Õ~°∞QÍ LO@∞Ok.
"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ Å~ÚOzáÈ`Õ PHÍâ◊O HÀÖ’ÊÜÕ∞k U"≥∞ÿ<å LO@∞O^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =$`«∞ÅÎ ã¨=¸Ç¨Ï"Õ∞ z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú. z`«=Î Ú Å~ÚOz#ѨC_»∞
‰õÄ_®, z`«ûfi~°∂ѨÙ_»∞, P`å‡HÍâ◊ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ D „^Œ+ì¨ J>Ë¡ LO_çLO@∞<åfl_»∞. x`«ºã¨`º« "≥∞Üÿ Ú« #fl
'P`«‡^Œ$+≤ì— H˘~°=_»∞@KÕ`«<Õ 'Jq^Œº— J<Õk LO\’Ok.
N~å=Ú_»∞ : Jq^•ºHÍ~°º=Ú J~Ú L#fl Jq"ÕHõ=Ú#‰õΩ, ÖËHõ, D ã¨O™ê~å#∞Éèí==Ú#‰õΩ
HÍ~°}O z`«Î"Õ∞#O\Ï~å, =ÚhO„^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : HÍ^Œ∞. P z`«Î=ÚÖ’x J*Ï˝#=$`«∞ÎÖË HÍ~°}O. ''D z`«Î=Ú <å Ü«∞O^Œ∞
`˘ÅQÆ∞@ ÖË^Õ?—— Jx h=Ù kQÆ∞Å∞ Ѩ_»=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. J*Ï˝# =$uÎ `˘Åy`Õ, WHõ
âı+≤OKÕk Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞ ''P`«‡`«`«Î fi"Õ∞——! JѨC_»∞ P â◊√^Œúz`«Î=Ú P`«‡<Õ JO`«\Ï, ã¨~°fi^•
QÍOK«∞K«∞#flk.
Éè’yOѨ|_»∞ Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=ÚÅ LxH˜ (ÖËHõ) J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ‰õÄ_® J*Ï˝#"Õ∞ HÍ~°}O.
<åÜ«∞<å! ~åѶ¨∞"å! 'ã¨~åfi`«‡Hõ=Ú— Jx ZÅ∞ÔQuÎ Kå@|_»∞K«∞#fl '™êfi`«‡^Œ~°≈#=Ú— J#∞#^Õ
Jxfl ^À+¨=ÚʼnõΩ B+¨^èŒ"≥∞ÿÜ«Ú#flk. P`«‡=O`«=Ú HÍx^Õn J#∞Éèí=ã≤^Œú"≥∞ÿ „áêÑ≤ÎOѨ*ÏÅ^Œ∞.
U^Õ ^ ≥ · ` Õ P`« ‡ ‰õ Ω "Õ ~ ° ∞ QÍ ã‘ fi Hõ i OK« | _» ∞ K« ∞ #fl^À... J^Œ O `å =∞~˘Hõ 㨠= ∞Ü« ∞ OÖ’
`«ºlOK«|_»É’=ÙK«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ''Pf‡Ü«∞=ÚHÍxk, Ѩ~°H©Ü«∞=ÚHÍxk—— JO@∂ ZHõ¯_®
Un ÖË^∞Œ . ZѨC_≥`· Õ '™êfi`«‡^Œ~≈° #=Ú— U~°Ê_»∞K«∞#fl^À JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ JO`å‰õÄ_® Jxfl "ÕàÅ◊ O^Œ∞
ã¨~°fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'P`«‡— ÜÕ∞ J~Ú "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. W^Õ ã¨`«º=Ú, Ѩ~°=∂~°÷ã≤÷u ‰õÄ_®.
=∞\˜ì`À `«Ü«∂~°∞KÕã≤# J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÆÅ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ XHõKÀ@ L<åflÜ«∞#∞HÀ....
"å\˜#xfl\˜h [ÅOÖ’ "Õã≤#ѨC_»∞ UHõ"Õ∞ J=Ù`å~ÚHõ^•! D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú, WO^Œe
ã¨~°fir=ÙÅ∞, D ^Œ$â◊º*Ï˝#=Ú... W^ŒO`å ‰õÄ_® P`«‡*Ï˝#„ѨÉèÏ=OKÕ`« ''„|ÃǷχHõº~°∂Ѩ=Ú—— <Õ
á⁄O^Œ∞`å~Ú. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù „|ÃǷχHõº^Œ$+≤ì<Õ ~°∂_èçѨ~°K«∞HÀ.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 611
17. „|Ǩ‡#∞Éèí=O á⁄O^Õ^≥\Ï¡?
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! ''ã¨~fi° =Ú „|Ǩχ ã¨`Ü Î« ∞Õ —— Jx g∞~°∞ g∞ "åHõº=ÚÅKÕ „Ѩuáêkã¨∞<Î åfl~°∞.
''=∞#ã¨∞û #t¿ãÎ ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅhfl #t™êÎ~Ú—— Jx ‰õÄ_® g∞~°∞ ÃãÅqKåÛ~°∞. Ju K«OK«Å"≥∞ÿ#
'K«Ñ¨Å=$uΗ HõeyÜ«Ú#fl D =∞#ã¨∞û‰õÄ_® '„|Ǩχã¨`«Î— ÜÕ∞ #O\Ï~å? Jk Z\Ï¡?
=∞#ã¨∞û â◊q∞¿ãÎ P`å‡#∞Éèí=O âı+≤ã¨∞ÎO^Œx J<åfl~°∞. =∞#ã¨∞û #tOKÕ^≥\Ï¡QÀ =∞iH˘O`«
qâı¡+¨}`À q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! h‰õΩ =∞<À<åâ◊#=Ú#‰õΩ LáêÜ«∞O K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. <Õ#∞
K≥ѨÊÉ’=ÙK«∞#fl LáêÜ«∞O „QÆÇ≤Ï¿ãÎ D ÉÏǨϟº#∞‡Y=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞#fl WO„kÜ«∞=$`«∞ÎÖËg
LO_»*ÏÅ#\˜ì 'â◊√^Œú„|Ǩχ=Ú— #O^Œ∞ h=Ù h =∞#ã¨∞û#∞ *Ë~°ÛQÆÅ∞QÆ∞`å=Ù.
D „|Ǩ‡O_»=Ú# ™êufiHõ – ~å[㨠– `å=∞㨠ÉèË^Œ=ÚÅKÕ =¸_»∞ q^èŒ=ÚÅQÆ∞ r=ÙÅ∞
„|Ǩχ^Õ=Ùx =Å# ã¨$+≤Oì K«|_»∞K«∞<åfl~°∞. D QÆ∞}=ÚÅ QÆ∞iOz H˘O`« K≥ÑÊ≤ Ü«Ú<åfl#∞. =∞iH˘O`«
=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ =∞#O K«iÛOK«∞HÀÉ’`«∞<åflO ‰õÄ_®!
[Å=Ú#O^Œ∞ `«~O° QÆ=Ú ÖËK∞« #@∞¡, ã¨=∞+≤ì Láêkè~∂° Ѩ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û '=∞##=Ú— ~°∂Ѩ=Ú#
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Jx~°fiK«hÜ«∞K«=∞`å¯~°OQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. J\˜ì „Ѩ^äŒ=∞ =∞## ã¨fiÉèÏ="Õ∞
'ã¨=∞+≤ì ~°∂Ѩ=Ú—, 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù=Ú— 'K«`«∞~°∞‡Y „|Ǩχ— "≥Ú^ŒÖˇ·# <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅKÕ ^Œi≈OK«
|_»∞`ÀOk, JiÛOK«|_»∞`ÀOk.
J\˜ì 'ã¨$ëêì ºk— Ü«∞O^Œe =∞#¿ãû ''<Õ#∞ K«`«∞~°∞‡Y∞_»QÆ∞ „|Ǩχ#∞ JQÆ∞^Œ∞#∞Q͉õ! ã¨=∞+≤ì
ã¨$+≤ìx ^Œi≈OK≥^Œ#∞QÍHõ—— Jx ã¨OHõeÊ™ÈÎOk. J#QÍ, ã¨fi`«Ç¨QÍ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ
D r=Ù_»∞ ''Ç≤Ï~°}ºQÆ~∞° ƒù_∞» , ÖËH,õ ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤xì ã¨OHõeÊOK«∞"å_»∞——... Jx Ñ≤Å∞=|_»∞ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞
P„â◊~ÚOz, ã¨$+≤ ì=º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ <åOk ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl_»∞.
K≥·`«#º"Õ∞ W@∞¡ „H˜Ü«∂jÅHõ=∞QÆ∞K«∞#flk, J\˜ì „H˜Ü«∂jÅ`«fi"Õ∞ '=∞#ã¨∞û—.
=∞<À–|∞kú–z`«Î–JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, ã¨=∞+≤ì =∞## ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ D r=Ù_»∞
ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê_»∞. J#QÍ, J`«_»∞ `å#∞ Uk ã¨`«º=∞x ÉèÏqOz ã¨OHõeÊ™êÎ_À, J^Õ ã¨`«º"≥∞ÿ
Ѩi_è»qÅ∞¡`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«, r=Ù_Õ D ã¨=∞ã¨ÎÖ’Hõ=ÚÅ#∞ HõÅÊ# X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ `«#
''ã¨=∞+≤ì =∞#ã¨∞û—— #O^Œ∞ D [##–=∞~°}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨O™ê~°=Ú#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
W^ŒO`å ã¨∞Y^Œ∞óY~°∂Ѩ"≥∞ÿ, ã¨O㨇~°}jÅ"≥∞ÿ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk J`«x Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ<å „Ñ¨ÉèÏ=OKÕ`«<Õ.
ã¨`ü (Existence Absolute) ´ q+¨µ‚`«fi=Ú (The State of "I exist")
z`ü (Knowledge Absolute) ´ „|Ǩχ`«fi=Ú (The State of 'I experience')
J`«_»∞ ''ã¨Ç¨Ï„ã¨HõÅÊ=ÚŠѨiq∞u—— Hõey# k#=ÚÅ`À QÆ∂_ç# `«# PÜ«Ú=Ù#O^Œ∞
612
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
PÜ«∂„Ѩ^Õâ◊=ÚʼnõΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#\˜ì ^Õ= – Jã¨∞~° – =∞#∞ëêºk qq^èŒ r=ÙÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«∞
K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ KåÖÏHÍÅO LO_ç, P `«~∞° "å`« `«#Ü≥ÚHõ¯ =¸ÅHÍ~°}=∞QÆ∞ q+¨µÉ‚ Qíè "Æ å#∞xÜ«∞O^Œ∞
b#=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. =∞OK«∞ aO^Œ∞=Ù ã¨∂~°º`Õ[=Ú#O^Œ∞ b#=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ Wk [~°∞QÆ∞K«∞#flk.
=∞~°Å ã¨$+≤ìHÍÅ=Ú# q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x <åaèHõ=∞Å=Ú #∞O_ç Jaè=ºHõÎ=Ú JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. JѨC_»∞
=∞~°Å 'ѨÓ~°fiHÍÅѨ٠– ã¨$+≤ì ã¨OHõÅÊ=Ú— L^Œ~ÚOK«QÍ, P ã¨=∞+≤ì – =∞#ã¨∞ûKÕ ã¨$+≤ì X#~°∞Û@‰õΩ
WK«ÛyOK«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ ã¨`ü #O^Œ∞ z`ü „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
JѨC_»∞ =∞~°Å K«`«∞~°∞‡Y ~°∂Ѩ=Ú ^èŒiOz D [QÆ„^ŒK«# H˘#™êyOK«∞K«∞<åfl_»∞. HõÖÏÊO`«
=Ú# =∞~°Å ÅÜ«∞O JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J<ÕHõ™ê~°∞¡ W@∞¡ ã¨$+≤ì HõÅÊ# X#~°∞ÛK«∞, XHÍ<˘HõѨC_»∞ `«#
JkèHÍ~° ã¨=∂Ñ≤HÎ ÍQÍ<Õ, kfiѨ^•~åúO`«=Ú# (Ô~O_»= Ѩ^•~°=ú Ú J#∞ÉèÏ=#ÜÕ∞ `«ºlOK«|_ç#ѨC_»∞)
ѨÓ~°‚=ÚQÍ âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
> > >
>
>
>
>
>
K≥`· #« º=Ú 'ã¨`ü— Jã≤÷`«fi=Ú 'z`ü— 㨨=∞+≤ì`«fi=Ú =º+≤rì =Ù_»∞
>
(q+¨µÉ‚ Qíè "Æ å#∞_»∞) (Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞)
>
=∞#ã¨∞û
The Nature of
>
>
becoming many
>
>
ÉèÏ=#
>
>
> > >
(D K«`«∞~°∞‡Y"Õ∞ *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ≤Ζ`«∞sÜ«∞=ÚÅ∞QÍ ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_çOk.)
D q^èOŒ QÍ D „|Ǩ‡O_»=Ú#O^Œ∞, `«k`«~° „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œ∞ J<ÕHõ [QÆ`∞« ÅÎ ∞ L`«Ê#fl=ÚÖˇ·
L<åfl~Ú. WѨC_»∂ L`«Ê#flO J=ÙK«∞<åfl~Ú. WOHõ#∂ =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞ JO`«~`æ° "« ∞≥ Ü ÿ Ú« #fl XH˘¯Hõ¯
Ѩ~°=∂}∞=Ù #O^Œ∞ WOHÍ Z<Àfl Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åfl~Ú. W\˜ì qâı+¨}=ÚÅ∞
QÆŠѨ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ <≥ÅH˘xÜ«Ú#fl ã¨=∞+≤ì =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ D =º+≤ì r=Ù_»∞ ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl_»∞.
D =º+≤ì r=Ù_»∞ U q^èŒOQÍ ã≤÷u Hõey LO@∞<åfl_»∞? Z@∞¡ =Ú‰õΩÎ_Ò`«∞<åfl_»∞?... D
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ "Õ^Œ„Ѩ=K«#"Õ∞q∞\’ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#∞.
„Ѩà◊Ü«∞HÍÅOÖ’, Láê^èŒ∞Åhfl #tã¨∞Î<åfl~Ú. r=ÙÅO^Œ~°∞ J"åºHõ$`«º=Ú (Unmanifested
state) #O^Œ∞ b#"≥∞ÿ, JѨC_»∞ =∞ø#=Ú – J#∞Éèí"åf`«=Ú ã¨O™ê¯~°=∂„`«∞Öˇ· âı+≤OK«∞K«∞<åfl~°∞.
J@∞¡ âı+≤OzÜ«Ú#fl =∞#óâ◊≈H˜Î#∞O_ç =∞~°Å ã¨$+≤ì „áê~°OÉèí=∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ :
– J"åºHõ$`«º=Ú #∞O_ç â◊|Ì`«<凄`«Hõ=∞QÆ∞ PHÍâ◊â◊H˜Î „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
– PHÍâ◊â◊H˜Î #∞O_ç â◊HÍκ`«‡Hõ=∞QÆ∞ "åÜ«Úâ◊H˜Î „Ѩã¨∞Êù@=∞ø`ÀOk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 613
JO^Œe "åÜ«Ú`«fi=Ú#∞ J#∞ã¨iOz H˜Oz`ü K«Å#Ü≥∂Qƺ=∞QÆ∞ ~°∂Ѩ=Ú# '=∞#ã¨∞û— #∞
á⁄Ok '^Œ$_è»ã¨OHõÅÊ`«fi=Ú— J#∞^•xx Hõey LO\’Ok. J\˜ì =∞#ã¨∞û `«#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl
~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^è•`«‡Hõ=∞QÆ∞ '`«<凄`«— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú (The experience) á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
L`«ÊuÎ „Hõ=∞=ÚKÕ JkÜÕ∞ 'JѨOpHõ$`« —Éèí∂`«=Ú– Jx JO@∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞##"Õ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D '=∞#ã¨∞û— J#|_Õk â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚʼnõΩ ã¨ÊO^Œ# Hõey
LO@∞#flѨÊ\˜H©, Jk P ѨOK«`«<凄`«Å‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ, "å\˜H˜ HÍ~°}"≥∞ÿ ‰õÄ_® LO\’Ok.
P JѨOpHõ$`«"Õ∞ JO`«óHõ~°}^Œâ◊ (=∞#ã¨∞û–|∞kú–z`«Î=Ú–JǨÏOHÍ~°=Ú...J#QÍ...
=∞##=Ú – x~°‚Ü«∞=Ú – W+¨ì=Ú – ÉèË^Œ=Ú) á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J@∞¡ „Hõ=∞OQÍ =$kú K≥O^Œ∞K«∂,
P `«~°∞"å`«, Jk 'ѨOpHõ$`« ã¨∂÷ŠѨOK«Éèí∂`« „ѨHõ$u— J~Ú# PHÍâ◊ – "åÜ«Ú – Jyfl – [Å
– Ѩ$käq ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ HõÅÊ# X#~°∞ÛK«∞#flk.
=º+≤ì`«fi=Ú - J\˜ì HõÅÊ# HõeyÜ«Ú#fl =∞#ã¨∞û =∞OK«∞ – =~°¬=ÚÅ ^•fi~å B+¨^èŒ∞ÅO^Œ∞
„Ѩ"ÕtOz J#fl ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JѨC_® J#fl=Ú Ñ¨Ù~°∞+¨µÅKÕ ÉèíH˜∆OK«|_ç#^≥·,
g~°º~°∂Ѩ=Ú# ¢ã‘Î QÆ~°ƒùOÖ’ „Ѩ"ÕtOz „Hõ=∞OQÍ 'Ñ≤O_»`«fi=Ú— #∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J@∞¡ QÆ~°ƒù=Ú
#∞O_ç [xOz# P tâ◊√=Ù ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞, J#∞Éèí==ÚÅ#∞O_ç J=QÍǨÏ#, J=QÍǨÏ#Å#∞O_ç
J#∞Éèí==Ú ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. J`«x 'J=QÍǨÏ#—#∞ P„â◊~ÚOzÜ«Ú#fl Pâ◊ – JiÎ
– „Éèí=∞ Å#∞ J#∞ã¨iOz XHõ^•x"≥#∞Hõ =∞~˘Hõ\ ˜ J<ÕHõ Láê^èŒ∞Å∞ =zÛáÈ`«∞<åfl~Ú. ZѨÊ\˜
HõѨC_»∞, P r=Ù_»∞ 'Wk=∂„`«"Õ∞ <Õ#∞, WO`«=∂„`«"Õ∞ JO`å—... J#∞ Ѩiq∞`«ÉèÏ=#KÕ, `«#
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ `å<Õ, x|OkèOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! D r=Ù#‰õΩ J<ÕHõ ã¨∞Y – ^Œ∞óY=ÚÅ∞, [#‡ – =∞$`«∞º=ÙÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú,
áÈ`«∞<åfl~Ú. W`«xH˜ '^Œ∞óYx=$uΗ QÍ#=K«∞Û@ ÖË^Œ∞. nxH˜ JO`≥Hõ¯_»?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : x=$uÎ ZO^Œ∞‰õΩ ÖË^Œ∞? `«Ñ¨ÊHõ L#flk. J@∞¡ [#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl D
r=Ù_»∞, J`«x JkèHõ ã¨∞Hõ$`«=ÚÅ (Good deeds) |ÅOKÕ`« XHÍ<˘HõѨC_»∞ Hõ~°‡–*Ï˝#=ÚʼnõΩ
`«y#"å_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. L`«Î=∞ Hõ~°‡–*Ï˝#=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@‰õΩ `«yÜ«Ú#fl Láê^èŒ∞ÅÖ’ D
=∂#=[#‡ ZO`À Hõ+≤ìOz á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩQÍ#∞, ÉÏź=Ú#∞O_Õ q"ÕHÍxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe.
''ã¨`º« =Ú–Jã¨`º« =Ú, x`«º=Ú–Jx`«º=Ú, ^ÕÇϨ =Ú–^ÕÇÏ≤ —— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^ŒfiO^Œfi=ÚÅ#∞ qÉèÏQÆOKÕã≤
ѨijeOKåe. `«`«Î fi"Õ`«ÎÅQÆ∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOKåe. J@∞¡ P„â◊~Úã¨∂Î LO_»QÍ P r=Ùx
Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® hÖÏQÍ<Õ „Hõ=∞OQÍ ''™ê^èŒ#K«`«∞+¨ìÜ«∞ã¨OѨuΗ— J#∞ K«=∞`«¯ $u L^Œ~Úã¨∞ÎOk.
J\˜ì ™ê^èŒ#=ÚÅKÕ „Hõ=∞OQÍ Ñ¨iâ◊√^Œúz`«∞Î_»QÆ∞K«∞, J`«_»∞ ''D ã¨O™ê~°=Ú J#~°÷Éèí∂`«"≥∞ÿ#^Õ
Hõ^•! nxx [~ÚOKåe, `«ºlOKåe—— ... Jx „QÆÇ≤ÏOz "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ J~°∞›_≥· LO@∞<åfl_»∞. PÃÑ·
qKå~°}– "≥~· åQͺ^Œ∞ÅKÕ ''<å‰õΩ [#‡ – =∞$`«∞º=ÙÅ∞ QÍx, ^Œ$âߺ^Œ∞Å∞QÍx ÖË=Ù. Ѩ~"° ∂≥ `«¯ $+¨"ì ∞≥ #ÿ
„Ѩ*Ï˝`«`«fi=Ú<Õ <Õ#∞—— J#∞ [#‡~åÇ≤Ï`«º~°∂Ѩ=∞QÆ∞ J=QÍǨÏ#‰õΩ KÕ~°∞K«∞<åfl_»∞. ''Ѩiâ◊√^Œú=¸,
614
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ JO`«~åºg∞, HÍ~°} – HÍ~°}=¸, ã¨~°fi=¸ J~Ú# P`«‡<Õ <Õ#∞—— J<Õ *Ï˝#O ^Œ$_è
»Ñ¨_ç# `«~°∞"å`« J`«_»∞ „ÉǨ‡#O^Œ=∞Ü«Ú_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. WHõ JѨC_»∞ ''<Õ#∞ XHõ H©@Hõ=Ú#∞
JQÆ∞^Œ∞#∞QÍHõ! =∂#=ÙxQÍ JQÆ∞^Œ∞#∞QÍHõ! ^Õ=`«#∞ JQÆ∞^Œ∞#∞Q͉õ!—— Jx ÉèÏqOK«∞@ [~°∞QÆ^Œ∞.
D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ Z\˜ì ÉèÏ=# ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ LO@∞O^À, J\˜ì ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯ Pã¨H˜Î ÖËHõ
P¿ÑHõ∆ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^• J>Ë¡ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
Hõ#∞Hõ ~å=∂! „|Ǩχ~°∂áê#∞Éèí=O á⁄O^•ÅO>Ë ã¨~°fiÉèË^Œ=ÚÅ∞ `«ºlOKåe. ''ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
Jkèëêª#"≥∞ÿ, Uq∞Ü«Ú HÍHõÜÕ∞ L#fl\˜ì „|Ǩχ"Õ∞ <å "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO† J^Õ ã¨~°fi^• <å ã¨fiÉèÏ=O
‰õÄ_®—— Jx =∞##O KÕÜ«∂e. J@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ =∞##O KÕÜ«∞~å^À K≥ѨC? J\˜ì =∞## „ѨÉèÏ=OKÕ
W`«_»∞ „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ âı+≤OK«∞K«∞, D ã¨~°fi=Ú#∞ „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨`«fiQÆ∞}=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#fl q"ÕH˜ L`«Î=∞ [#‡ÅO^Œ∞ ã≤÷u á⁄O^Œ∞K«∞, „Hõ=∞OQÍ '"≥∂Hõ∆=Ú—
J#∞ „âıÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝#=ÚKÕ z`«Î=Ú „ѨHÍtOz#ѨC_Õ ã¨`«fiQÆ∞} ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ#
ã¨O™ê¯~°O ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘O@∞Ok.
F ~åѶ¨∞"å! hÜ«∞O^Œ∞ J`«∞º`«Î=∞ *Ï˝#O qHõã≤OKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊O`À WѨC_»∞ h‰õΩ D „H˜Ok
q+¨Ü«∂Å∞ q=i™êÎ#∞.
1) ã¨Ñ¨Î J*Ï˝# – Éèí∂q∞HõÅ∞
2) ã¨Ñ¨Î *Ï˝# – Éèí∂q∞HõÅ∞
❖❖❖
18. ã¨Ñ¨Î ''J*Ï˝#—— Éèí∂q∞HõÅ∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ∞ U_»∞, *Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ∞ U_»∞ L<åfl~Ú. WOHÍ
g\˜Ö’ J"åO`«~° ÉèË^Œ=ÚÅ∞ (Sub - divisions) Z<Àfl L<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! Jã¨Å∞ D J*Ï˝# Éèí∂q∞HÍã≤÷uH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ :
I.. J™ê^è•~°} ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞ (From Unity towards Diversity) - J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ∞✺ :
1) ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# „Ѩ=$uÎ (tendency) ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú.
2) q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅѨ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl ^Œ$_è»"≥∞ÿ# Pã¨H˜Î
Wq „|Ǩχã¨`‰Î« Ωõ Jnè#"≥∞Ü
ÿ Ú« #fl ''P`«‡`«Î fiO—— J#∞ JYO_®#∞Éè=í O #∞O_ç ^Œ∂~°O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
„ѨÜ≥∂[#O : ã¨O™ê~°=Ú, ^Œ∞óY=Ú
✺
Éèí∂q∞Hõ ´ "Õ+¨=Ú. #@∞_»∞ "Õ~°∞, "Õ+¨=Ú "Õ~°∞ J~Ú#>Ë¡... P`«‡ "Õ~°∞, Éèí∂q∞HõÅ∞ "Õ~°∞. (ã¨fiѨfl „^Œ+¨ì
"Õ~°∞ – ã¨fiáêflO`«~°æ`« qâıëêÅ∞ "Õ~°∞ ..... J~Ú#@∞¡QÍ),
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 615
II. ™ê^è•~°} ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞ (From Diversity towards Unity)
-âߢ™ÈÎz`«"≥∞ÿ# ™ê^èŒ#=ÚÅ∞.
Wq P`«‡ ÖÏÉèí „áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ <Î åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« '*Ï˝#Éè∂í q∞HõÅ∞— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞<åfl~Ú.
„ѨÜ≥∂[#O : ^Œ∞óY q=ÚH˜Î ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ „áêÑ≤Î.
J^èÀÖ’Hõ=ÚÅ∞ - (J™ê^è•~°} =∂~°Oæ -J*Ï˝#Éè∂í q∞HõÅ∞) : J`«Å=Ú, q`«Å=Ú, ã¨∞`«Å=Ú,
~°™ê`«Å=Ú, =∞Ǩ`«Å=Ú, `«ÖÏ`«Å=Ú, áê`åà◊=Ú.
T~°úfiÖ’Hõ=ÚÅ∞ - (™ê^è•~°} =∂~°æO-*Ï˝#Éèí∂q∞HõÅ∞) : Éèí∂Ö’Hõ=Ú, Éèí∞=~À¡Hõ=Ú,
ã¨∞=~À¡Hõ=Ú, =∞ǨÏ~À¡Hõ=Ú, [<ÀÖ’Hõ=Ú, `«áÈÖ’Hõ=Ú, ã¨`«ºÖ’Hõ=Ú.
T~°úfiÖ’Hõ=ÚÅ∞ U_»∞ – XHõ^•xHõO>Ë =∞~˘Hõ\ ˜ JkèHõ"≥∞ÿ# *Ï˝#=Ú`À xO_ç LO@∞<åfl~Ú.
J^èÀÖ’Hõ=ÚÅÖ’ – XHõ^•xHõO>Ë =∞~˘Hõ\ ˜ JkèHõ"≥∞ÿ# J*Ï˝<å=~°}OKÕ`« ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÅ∞QÍ
LO@∞<åfl~Ú. 'D Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ *Ï˝# – J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ∞ ‰õÄ_®— r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ *Ï˝#=Ú#∞,
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOzÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú.
WHõ, â◊√^Œ=ú ∞QÆ∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ã≤u÷ HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ ''=ÚHÎ̃—— J#∞ â◊|=Ì ÚKÕ
K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk. ''J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ã≤u÷ #∞O_ç `˘ÅQÆ∞@... `˘Åy ÉÏǨϺ „Ѩ=$uÎ Hõey Ü«ÚO_»∞@...
ÉÏǨϺ„Ѩ=$uÎ =Å# ~°HõÎ=∂Oã¨xi‡`«"≥∞ÿ# D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ JǨÏOÉèÏ==Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@.——
WkÜÕ∞ J*Ï˝#=Ú. J*Ï˝#"Õ∞ Jxfl ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ ''¿ÇÏ`«∞=Ù—— JQÆ∞K«∞#flk.
ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ K≥áêÊÖO>Ë :
*Ï˝#=Ú ´ ''<å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO P`«‡ÜÕ∞—— J#∞ Z~°∞Hõ "≥·Ñ¨ÙQÍ „Ѩܫ∂}˜OKÕ ã≤÷u QÆ`«∞Å∞.
J*Ï˝#=Ú ´ ''<Õ#∞ D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú#∞—— J#∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞OK«=∞`å¯~°O J<Õ
U=∞~°∞Ѩ٠"≥·Ñ¨ÙQÍ „Ѩܫ∂}˜OKÕ ã≤÷u QÆ`«∞Å∞.
D r=Ù_»∞ U=∂„`«O ~åQÆ – ^Õfi+¨=ÚÅ∞ á⁄O^ŒHõ, ã¨^Œfiã¨∞Î=QÆ∞ â◊√^Œú – *Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
#∞O_ç K«eOѨHõÜÕ∞ L<åfl_»#∞HÀ.... WHõ J`«_»∞ J*Ï˝x J=@O Z#fl\˜H© ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞O_ç =∞~°e q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ =∞QÆfl=Ú JQÆ∞@ÜÕ∞ 'J*Ï˝#=Ú—. nxH˜
q∞Oz# J*Ï˝#=∞O@∂ "Õˆ~ ZHõ¯_® ÖË<Õ ÖË^Œ∞, LO_»É’^Œ∞.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷u : XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K≥ѨCK«∞<åfl#∞. „â◊^ŒúQÍ q#∞.
D z`«Î=Ú XHõ Ѩ^•~°÷=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î, =∞~°Å WO`«Ö’<Õ =∞~˘Hõ ''Ѩ^•~°÷=Ú—— ÖËHõ
''q+¨Ü«∞=Ú—— "≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iã¨∂Î JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ q+¨Ü«∂xfl (ÖËHõ Ѩ^•~°÷O) `«ºlã¨∂Î LO@∞Ok
Hõ^•! W\Ï¡ Jk x~°O`«~°O XHõ q+¨Ü«∞=Ú#∞ =^Œe =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞=Ú"≥·Ñ¨Ù "≥à◊√§K«∞<Õ LO\’Ok.
J~Ú`Õ, J@∞¡ `«ºlOK«|_»∞K«∞#fl – ã‘fiHõiOK«|_»∞K«∞#fl q+¨Ü«∞=ÚÅ =∞^茺 =∞##~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞
ã≤÷u L#flk.
616
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
> >
>
>
z`«Î=ÚKÕ z`«Î=Ú
`«ºlOK«|_»∞K«∞#fl > 1234567
1234567
1234567
> P„â◊~Úã¨∞Î#fl „H˘`«Î
1234567
q+¨Ü∞« O 1234567
1234567
1234567
q+¨Ü∞« O
1234567
1234567
1234567
>
>
1234567
1234567
1234567
1234567
q+¨Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«
=∞##~°ÇÏ≤ `«
ã≤÷u
ѨÓ~°fi q+¨Ü«∞=Ú q_çz# `«~°∞"å`«, =∞iÜ≥ÚHõ q+¨Ü«∞=Ú zOuOK«|_»Hõ=ÚO^Œ∞, P
Ô~O_çO\˜ =∞^茺 ã¨~°fi^• U~°Ê_çÜ«Ú#fl â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷`Õ ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷u—— Jx K≥ѨÊ
|_»∞`ÀOk. Jk JHõà◊OHõã≤÷u, ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ã≤÷u, ã¨~°fi=Ú HÍxk, x„^Œ – [_»`«fi
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®. Jk tÅ=Öˇ JK«OK«Å=Ú J~Ú# K≥·`«#ºã≤÷u.
D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ 'JǨÏO— ÉèÏ==Ú #tOz#ѨC_»∞ ÉèË^Œ*Ï˝#=∞O`å ã¨=∞ã≤áÈ`«∞Ok.
JѨC_»∞ K≥`· #« º~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl^Õ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. J\˜ì Éè^Ë =Œ º=Ǩ~° ~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞
â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ <Õ#∞, h=Ù, =∞#O^ŒiÖ’x „Ѩu XHõ¯~°∂ ‰õÄ_®! J~Ú`Õ, D r=Ù_»∞ q+¨Ü«∞
~°Ç≤Ï`« ã≤÷ux `«ºlOz "Õ~°∞ "Õ~°∞ *Ï˝#-J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ∞ -
™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ J<åk HÍÅ=Ú #∞O_ç J^茺ã¨Î"≥∞ÿ Ü«Ú#fl J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ∞ U_»∞QÍ
K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~Ú. W=hfl Ѩ~°ã¨Ê~°O q∞o`«"≥∞ÿ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ L<åfl~Ú.
1) c[ *Ï„QÆ`«∞Î - Wk *Ï„QÆ`ü J=ã¨÷‰õΩ „áê~°OÉèíc[O. ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ – J#QÍ
*Ï„QÆ`∞« ‰Î Ωõ „Ѩ„Ѩ^=Œä ∂~°OÉèOí QÍ ... '„áê}^è•~°}— J#∞ „H˜Ü∂« ~°∂Ѩ=Ú# z`«∞ÜÎ ∞Õ PÉèÏã¨~∂° ѨOQÍ-
U~°Ê_»∞`ÀOk. JkÜÕ∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ Pq~åƒù=O. h\˜Ö’ „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞ ÔH~°@OÖÏQÍ U~°Ê_»∞K«∞#fl
z`«=Î ÚÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ„Ѩ^=Œä ∞ K≥`· #« º ã¨∞Êù~}° #∞ 'c[*Ï„QÆ`∞« —Î Jx JO@∞<åfl~°∞. z`«Î „Ѩ„Ѩ^=Œä ∞ã¨∞Êù~}° ÜÕ∞
'r=Ù_»∞—, '|∞kú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨O[˝ÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. W^•Ìxx ''ã¨∞+¨µÑ≤Î JO`«iOz#ѨÊ\˜,
*Ï„QÆ`ü J=ã¨÷Ü≥ÚHõ¯, „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞ã¨∞Êù~°}Ï~°OÉèíO——... `À áÈÅ∞ÛH˘x J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
2) *Ï„QÆ`ü ã≤÷u - Wk c[*Ï„QÆ`ü HõO>Ë H˘O`« ã¨∞ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#k, qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k. D ^Œâ◊Ö’,
''D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»<Õ <Õ#∞! D Éè’QƺѨ^•~°÷=ÚÅ∞ <åq— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ
XHÍ<˘Hõ „Ѩfu U~°Ê_»∞K«∞#flk. D ã≤u÷ Ü«∞O^Œ∞, ''W`«óѨÓ~°fiO QÆ∞iOz# ÉèÏ=#—— =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_∞» `«∂
LO@∞Ok. ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞, ^ÕǨÏã¨O|O^èŒ=Ú# QÆ$Ç¨Ï ^èŒ<å^Œ∞Å∞ <åq—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ
J<ÕHõ [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å ^Œ$_è»ã¨O™ê¯~°OKÕ`« *Ï„QÆ`ü^Œâ◊Ö’ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ J<ÕHõ ã¨O™ê¯~° ã¨=¸Ç¨Å∞
„Ѩ=$^Œú=∞ø`«∞<åfl~Ú.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 617
3) =∞Ǩ*Ï„QÆ`ü - '*Ï„QÆ`üã≤÷u— J#QÍ ^Œ$â◊º=ã¨∞Î*ÏÅ=Ú#‰õΩ - „^Œ+¨ì‰õΩQÆÅ ã¨OÉO^èŒ"Õ∞!
WHõ =∞Ǩ*Ï„QÆ`ü „^Œ+¨ì‰õΩ - ã¨O™ê¯~°=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k. J<ÕHõ [#‡ã¨O™ê¯~°=ÚÅKÕ -
=∞Ǩ„Éèí=∞~°∂ѨOQÍ '=∞Ǩ*Ï„QÆ`ü— J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
4) *Ï„QÆ`ãü fi¨ Ѩfl=Ú - J^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ JÉèϺã¨O KÕ`« D *Ï„QÆ`„ü ^Œ+ì¨ `«# *Ï„QÆ`Öü ’ =∞<À~å[º=Ú
(Realm of thought) gH˜∆ã¨∂Î LO\Ï_»∞. J\˜ì =∞#óHõeÊ`«"≥∞ÿ# ^•xx "åã¨Î= |∞kú`À K«∂_»@O,
J#∞ÉèíqOK«@O '*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨflO— Jx JO@∞<åfl~°∞. Å=}=∞Ǩ~åA XHõ QÆO@¿ãѨ\ ˜Ö’ J~°∞=k
ã¨O=`«û~°=ÚÅ *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨflO (*Ï„QÆ`Öü ’ *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨflO) J#∞Éèqí OK«@O =∞#O K«∂Kå=ÚHõ^•!
HõO\˜ ^À+¨O KÕ`« ~Ô O_»= K«O„^Œ∞x K«∂_»@O.... =Ú`«ºÑ¨Ù zѨÊÖ’ "≥O_ç L#fl@∞¡ K«∂_»@O....
=∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# h~°∞, ÔH~°@=ÚÅ∞ K«∂_»@O..... W=hfl *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl=ÚÖ’x
~°Hõ~°HÍÅ ã≤÷`«∞Å`À áÈÅÛ^Œy#qQÍ K≥ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. ã¨fiѨflOÖ’ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ L#fl
JÉèϺã¨O KÕ`« „Hõ=∞OQÍ *Ï„QÆ`ü^Œâ◊ á⁄O^Œ∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ nxx ''*Ï„QÆ`–ü ã¨fiѨflO—— Jx JO@∞<åflO.
5) ã¨fiѨfl=Ú - ã¨fiѨflOÖ’ W`«óѨÓ~°fiO J#∞ÉèíqOz#, K«∂z# ÖËHõ TÇ≤ÏOz# Ѩ^•~å÷Å∞
„áêÑ≤Îã¨∂Î LO\Ï~Ú. nxÜ≥ÚHõ¯ c[=Ú ã¨fiÜ«∞OHõÅÊ#ÜÕ∞. WHõ¯_» =∞#ã¨∞û `«#‰õΩ „Ñ‘u J~Ú#
TǨÏÜ«∞O^Œ∞ x=ã≤OK«∞@‰õΩ L^Œ∞ºHõ=Î ∞ø`«∂ LO@∞Ok. ã¨fiѨflO *Ï„QÆ`ü ã≤u÷ ^Œ$ëêì º ''ã¨fiÅÊHÍÅO——QÍ
JxÑ≤ã¨∂Î<Õ, JѨÊ\˜H˜ J`«ºO`« ã¨`«º"≥∞ÿ# ^•x=Öˇ á⁄O^Œ|_ç#@∞¡ D r=Ù_»∞ ÉèÏqã¨∂Î LO\Ï_»∞.
D ã¨fiѨfl=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú '=∞Ǩ*Ï„QÆ`ü ã≤÷u— Ü«∞O^Œ∞#fl D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ ã¨∂÷Åâ◊s~°OÖ’x
HõO~î°ÉèÏQÆ=Ú – ǨÏ$^ŒÜ«∞ÉèÏQÆ=ÚÅ =∞^茺 "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl <å_ô„Ѩ^Õâ◊OÖ’ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
6) ã¨fiѨfl *Ï„QÆ`«∞Î - Wk 'z~°HÍÅѨ٠*Ï„QÆ`ü ÉèÏ=O— KÕ`« U~°Ê_»∞`«∞Ok. ^Œ$_è»"≥∞ÿ#
'Jaè=∂#=Ú— KÕ`«QÍx, z~°HÍÅ=Ú XˆHsuQÍ ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú, HõÅÊ# HõeyÜ«ÚO_»∞@ KÕ`«QÍx
*Ï„QÆ`ü ~°∂ѨOQÍ =$kúá⁄O^Œ∞`«∞O@∞Ok. r=ÙxѨ@¡ Wk =∞ǨÏK«Ûùs~°Ü«Ú`«"≥∞ÿ LO\’Ok.
'=∞Ǩ*Ï„QÆ`ü— á⁄Ok# ã¨fiѨfl"Õ∞ 'ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`«∞ΗQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞ XHõ¯ ~å„uÖ’ ѨO„_≥O_»∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ J#∞Éè=í O á⁄O^Œ@O D ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`ü
ã≤÷uH˜ ã¨O|OkèOz#^Õ.
ã¨fiѨfl *Ï„QÆ`ü ã≤÷u D ^ÕǨÏ=Ú L#flѨC_»∞, #tOz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® ã¨OÉèíqã¨∂Î LO_»QÆÅ^Œ∞.
7) ã¨∞+¨µÑ≤Î - ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`«∞Î á⁄Ok# D r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ã≤÷u H˘O`« HÍÖÏxH˜ ѨÓ~°‚[_»ã≤÷u
á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JѨÊ\˜ã≤÷uÖ’ D r=Ù_»∞ `«#‰õΩ ã¨OÉèíqã¨∞Î#fl ^Œ∞óMÏ^Œ∞ʼnõΩ LѨâ◊=∞#
„H˜Ü«∞Å#∞ U=∂„`«O P„â◊~ÚOK«ÖË_»∞. (He becomes absolutely and deeply un-responsive).
"åã¨#Å∞ ^Œ@ì"≥∞ÿ, `«^•Ìfi~å „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl [_»ã≤÷u<Õ 'ã¨∞+¨µÑ≤Η Jx JO@∞<åflO.
F ~å=∞K«O„^•! D U_»∞ Éèí∂q∞HõÅ∞ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =Ç≤ÏOz LO@∞<åfl~Ú. „Ѩu
Éèí∂q∞Hõ J#O`«âßYÅ∞QÍ qã¨ÎiOz LO@∞#flk.
618
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z~°HÍÅ=Ú ~°∂_èçѨ_çÜ«ÚO_ç# '*Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl=Ú— z=~°‰õΩ *Ï„QÆ`ü#O^Õ 'Ѩiã¨=∂Ñ≤Η
á⁄O^Œ∞`ÀOk. PǨñ! <å<å „Ñ¨HÍ~°=ÚÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=Ú
qâßÅ~°∂Ѩ=Ú#∞ ^èŒiOz LO\’Ok. *Ï„QÆ`ü#O^Œ∞ ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® '=∞Ǩ*Ï„QÆ`«∞Η
Ü≥ÚHõ¯ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# J#∞Éèí==ÚÅ∞ ã≤÷u á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú.
D 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_»∞#k ‰õÄ_® n~°…HÍÅѨ~°ºO`«=Ú ã¨fiѨfl – *Ï„QÆ`ü ~°∂Ѩ=Ú#<Õ
LO\’Ok. D r=ÙÅ∞ XHõiH˜ =∞~˘Hõ~∞° "åi Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`#ü O^Œ∞ ã¨fiѨfl *Ï„QÆ`ü ~°∂Ѩ=Ú#<Õ
LO@∞<åfl~°∞.
J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# J"åO`«~° ÉèË^Œ=ÚÅKÕ ''xO^Œº=ÚÅ∞ (despicable)——... J~Ú LO@∞#fl
D ã¨Ñ¨Î J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ QÆ∞iOz q<åfl=Ù Hõ^•! J~Ú`Õ r=Ù_»∞ D J*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅhfl
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® ^•\˜"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞. L`«Î=∞ qKå~°} KÕ`«, *Ï˝#=ÚKÕ`« x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
™êH∆Í`«¯iOK«∞HÀ=@"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ LáêÜ«∞O. P`«‡*Ï˝#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩãu÷≤ x P„â◊~ÚOz#"å~°∞
D P*Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ#∞ ã¨∞ÅÉèíOQÍ ^•\˜"Õã¨∞Î<åfl~°∞. <≥\ ˜ì"Õã≤#"åÔ~· LO@∞<åfl~°∞.
❖❖❖
19. ã¨Ñ¨Î ''*Ï˝#—— Éèí∂q∞HõÅ∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! WѨC_»∞ h‰õΩ ã¨Ñ¨Î*Ï˝#Éèí∂q∞HõÅ QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. Wk
qO>Ë WHõ h=Ù 'J*Ï˝#O— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ Ѩ_»=Ù. PÜ«∂ „Ѩɒ^茉õΩÅ∞, „Ѩ=HõÎÅ∞ D *Ï˝#
Éèí∂q∞HõÅ<Õ J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ `«=∞ „Ѩ=K«#=ÚÅÖ’ xH˜∆ѨÎO KÕã¨∂Î K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ
'Wk ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞"Õ∞— Jx JxÑ≤Oz#\˜ì "Õ^•O`« ã≤^•úO`«=Ú#∞ J#∞ã¨iOz q=iã¨∞Î<åfl#∞.
D *Ï˝# Éèí∂q∞HõÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞@ÜÕ∞ r=Ù_»∞ J*Ï˝#=Ú#∞O_ç x=iÎOK«QÆÅ_»∞. ã¨Ç¨Ï[=Ú,
JYO_»=Ú J~Ú# ™êfi`å‡HÍ~°=$uÎÜ«∞O^Œ∞ P~°∂_è»"≥∞ÿ ^èŒiOK«QÆÅ_»∞. JO^Œ∞ˆH D Éèí∂q∞HõʼnõΩ
D ¿Ñ~°∞ =zÛOk.
D ã¨Ñ¨Î Éèí∂q∞HõÖË *Ï˝#=Ú. "å\˜H˜ Ѩ~°"≥∞ÿ# =ÚH˜ÎÜÕ∞ *˽ܫ∞=Ú.
ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ QÆ∞iOz# *Ï˝#=Ú – "≥∂Hõ∆=Ú.... D Ô~O_»∞ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^Œ=ÚÖË
HÍx, "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ^Œ∞. Z=_≥·`Õ J\ì̃ ã¨`«º=ã¨∞Î*Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_À, J\ì̃"å_»∞ D ã¨O™ê~°=Ú#
=∞~°Å [x‡OK«_∞» . D K≥Ñʨ É’=Ù ã¨ÑΨ Éè∂í q∞HõÅ z=~° '=ÚH˜—Î J#|_Õk J=ã≤÷`«"≥∞ÿ L#flk. ^•xx
á⁄Ok#"å_»∞ WHõ ZѨÊ\˜H© ™êO™êiHõ ^Œ∞óMÏÅ#∞ á⁄O^Œ_»∞. D *Ï˝# Éèí∂q∞HõÅ QÆ∞iOz q#∞.
1) â◊√ÉèËK«Ûù : 'ã¨fiH©Ü«∞ "åã¨#Å∞— HÍ~°}OQÍ J<ÕHõ J*Ï˝# J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl
D r=Ù_»∞ XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞ HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞OKÕ "≥~· åQƺѨÓ~°fiHõ"∞≥ #ÿ ã¨`û« OHõÅÊ=Ú (Detachment
from falsehood and inquiry into the nature of Truth) á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JO`Õ HÍHõ, ''XHõ
=¸_è»∞xÖÏQÍ LO_çáÈ`«∞<åfl<Õq∞\˜? WO`«H© âßG=ÚÅ∞ Uq∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~Ú?– "å\˜x
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 619
ѨiH˜™êÎ#∞. ã¨[˚#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å#∞ ã¨g∞Ñ≤™êÎ#∞. "åi Jaè„áêÜ«∂Å∞ ¿ãHõi™êÎ~°∞. JѨC_»∞
L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ^Õ^À K«H¯õ QÍ x~°~‚ ÚOK«∞H˘x, J\˜^ì •x<Õ =∞##O KÕ™êÎ#∞——... J<Õ x~°Ü ‚ ∂« xH˜ =ã¨∞<Î åfl_»∞.
J\˜ì ÉèÏ==Ú#‰õΩ (ÖËHõ x~°‚Ü«∞=Ú#‰õΩ) ~å=@"Õ∞ 'â◊√ÉèËK«Ûù— Jx JO@∞<åflO.
2) qKå~°} : D r=Ùx ''â◊√ÉèËK«Ûù—— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#OQÍ âßG=ÚÅ`À\˜, ã¨[˚#∞Å`À\˜
ã¨OѨ~°¯=Ú U~°Ê_»∞`ÀOk. XHõ #∂`«# „Ѩ=$uÎ J`«xÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_»∞`ÀOk. JѨC_®`«_»∞ ''q#∞@
– =∞##=ÚKÕÜ«Ú@——... "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ LO_Õ PÜ«∂ ã¨^•Kå~°=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl=∞QÆ∞
K«∞<åfl_»∞. `å#∞ q#∞K«∞#fl QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÅ#∞, âßGq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ =∞##ѨÓ~°fiHõOQÍ Ñ¨ijeã¨∂Î
''qKå~°}Éèí∂q∞Hõ—— (Sphere of Enquiry) Ö’ Ѩi_è»qÅ∞¡K«∞<åfl_»∞. „Hõ=∞OQÍ `«# "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ
"Õ∞q∞\’, `«k`«~°∞Å "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ ѨijeOK«@O „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl_»∞.
3) `«#∞=∂#㨠: â◊√ÉèËK«Ûù – qKå~°} „ѨÉèÏ=OKÕ`« D r=Ù#‰õΩ „Hõ=∞OQÍ D â◊|Ì – ã¨Ê~°≈
– ~°∂Ѩ – ~°ã¨ – QÆO^èŒ=ÚÅO^Œ∞ 'J<åã¨H˜Î – `«#∞=∂#㨠(Non-attachment)— „áê~°OÉèíO
J=Ù`ÀOk. „Hõ=∞OQÍ Wk K≥^Œ~°xk, ÉèíOQÆѨ_»xk JQÆ∞K«∞#flk. D J<åã¨H˜Î xkè^蕺ã¨Å∞ |Å
Ѩ_OÕ ^Œ∞‰õΩ ã¨ÇϨ Hõiã¨∞#Î flO^Œ∞KÕ`« nxx '`«#∞=∂#㨗 Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞. ''^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl
J<åã¨H˜Î – P`«‡*Ï˝# – J#∞Éèí==ÚÅ q+¨Ü«∞=ÚÖˇ· U~°Ê_»∞K«∞#fl Pã¨H˜Î—— D Ô~O_»∂ <å}ˇ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅ∞ =Öˇ, `«#∞=∂#㨠Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞.
4) ã¨`åÎ fiѨuÎ : W@∞¡ ''â◊√ÉèËK«Ûù – qKå~°} – `«#∞=∂#㨗—Å#∞ JÉèíºã≤Oã¨∂Î ~åQÍ,
J\˜ì"åx z`«Î=Ú ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞K«∞#flk. H˘O`« q~å=∞=Ú ÖËHõ
q„âßOu ™ê÷#=Ú á⁄O^Œ∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. J\˜ì q~°uÜ≥ÚHõ¯ Ãã÷Â~°º=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ P
„^Œ+¨ì ÖËHõ r=Ù_»∞ WOH˘Hõ #∂`«# ^Œ$+≤ìx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P #∂`«# ^Œ$+≤ìH˜ D =∂Ü«∞QÍx,
nx HÍ~°º~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ≤Î J=ã¨÷Å∞QÍx 'ÖËx"Õ— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. JѨC_®`«_»∞
ã¨~fi° =Ú#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞Ü ÿ Ú« #fl P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã≤u÷ Hõey LO@∞<åfl_»∞. J`«_∞» ã¨`Ϋ fi=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
ã≤÷u HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞ HÍ|\˜ì, nxx 'ã¨`åÎ fiѨuΗ Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. Wk xifiHõÅÊã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯
c[O. D Éèí∂q∞HõÜ«∞O^Œ∞ LO_Õ q"ÕH˜x „|Ǩχq`«∞Η Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
5) Jã¨Oã¨H˜Î : ÃÑ· <åÅ∞QÆ∞ Éèí∂q∞HõÅ∞ JÉèíºã≤ã¨∂Î ~åQÍ, JѨC_®`«_»∞ D ÉÏǨϺ –
JÉèíºO`«~° q+¨Ü«∞=ÚÅ (Outer as well as inner aspects) KÕ`«QÍx, "å\˜Ü«∞O^Œ∞ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ
Ü«ÚO_Õ ã¨O™ê¯~°=ÚÅKÕ`«QÍx ã¨Ê $tOK«|_»_»∞. 'Jã¨OQÆ=Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ã¨=∂kè J`«x
Ü«∞O^Œ∞ ѨiáêHõ=∞ø`«∂ LO@∞Ok. J`«_∞» x~°uâ◊Ü∂« #O^Œ=∞QÆ∞ „|Ǩ‡`«‡ÉèÏ=# Hõey LO\Ï_»∞.
'P`«‡™êH∆Í`å¯~°=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ™êg∞Ѩº`« J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞. W\˜ì *Ï˝xx ''„|Ǩχq^Œfi~°∞_»∞——
Jx JO\Ï~°∞.
6) Ѩ^•~å÷ÉèÏ=x : D Éèí∂q∞HõÖ’ L#fl"åxx '„|Ǩχq^ŒfisÜ«Ú_»∞— Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
D r=Ù_»∞ 'â◊√ÉèËK«Ûù qKå~°}, `«#∞=∂#ã¨, ã¨`åÎ fiѨuÎ, Jã¨Oã¨H˜Î— J#∞ S^Œ∞ Éèí∂q∞HõÅ∞ ÉÏQÍ
JÉèíºã≤ã¨∂Î LO_»QÍ J`«xÜ«∞O^Œ∞ 'LѨ~°u— (withdraw) J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∂|ÅO U~°Ê_»∞K«∞#flk.
620
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J`«_»∞ ã¨^• P`å‡~å=Ú_≥· LO\Ï_»∞. WHõ ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~°=ÚÅO^Œ∞ ^Õxx ÉèÏqOK«=Åã≤#
J=ã¨~°O J`«xH˜ Hõ#|_»^Œ∞. ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~°=ÚÅhfl P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈#OQÍ ^Œi≈ã¨∂Î
LO\Ï_»∞. ˆH=ÅO ^ÕǨÏÜ«∂„`« H˘~°‰õΩ =∂„`«O W`«~°∞Å |Å=O`«=ÚKÕ H˘O`« „Ѩɒkè`«∞_≥·
PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù H˘kÌQÍ ^Œ$+≤ìx =∞~°eã¨∂Î LO\Ï_»∞. J`«x JO`«~°OQÆ=Ú =∂„`«O
Ѩ^•~°÷~°Ç≤Ï`«O, q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ LO@∞Ok. D Éèí∂q∞HõÖ’ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ JÉèÏqOK«|_»`å~Ú.
Hõ#∞Hõ nxH˜ 'Ѩ^•~å÷ÉèÏ=x— J<Õ ¿Ñ~°∞ =zÛOk. Ѩ^•~°÷=ÚÅ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J`«xH˜ U=∂„`«O
~åQÆÜÚ« Hõ"Î ∞≥ #ÿ ÉèÏ=# LO_»^∞Œ . ''Ѩ^•~°=÷ ÚÅhfl P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<å K«=∞`å¯~°"∞Õ ——.... J#∞~°∂ѨOQÍ
QÆ=∞xã¨∂Î LO\Ï_»∞.
7) `«∞~°ºQÆ : P~°= Éèí∂q∞Hõ J~Ú#\˜ì 'Ѩ^•~°÷ – JÉèÏ=#— KÕ ÉèË^ŒÉèÏ=# JO`å 'H˜Oz`ü—
‰õÄ_® ÖˉõΩO_® ã¨=∞ã≤áÈ`«∞Ok. W`«_»∞ ˆH=ÅO 'ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí==Ú— #O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ ã≤÷uHõey
LO\Ï_»∞. D *Ï„QÆ`ü "≥Ú^ŒÖˇ·# J=ã¨÷Å #∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_≥· ˆH=Å=Ú, t==Ú, J^≥· fi`«=Ú JQÆ∞
`«∞sÜ«∞ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ xÅHõ_»K≥Ok LO\Ï_»∞. `å<Õ JO`«\Ï J~ÚLO\Ï_»∞. JO`«\Ï - Jhfl
`å#∞QÍ P™êfik™êÎ_»∞.
W`«xx '„|Ǩχq^Œfii+¨µì_»∞— Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. D `«∞sÜ«∞ã≤÷u r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ =∂„`«"Õ∞
ã≤kúã¨∞ÎOk. D U_»= Éèí∂q∞Hõ á⁄Ok# =∞ǨÏhÜ«ÚÖË P`å‡~å=ÚÅ∞. J\˜ì"å~°∞ „|Ǩχ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
ã≤÷u – x~°uÅ#∞ „áêÑ≤ÎOK«∞H˘x#>Ë¡.
WHõ q^ÕÇ¨Ï =ÚH˜ÎH˜ ã¨O|OkèOz#^ŒQÆ∞ '`«∞sÜ«∞ã≤÷u— nxH˜ Ѩ~°"≥∞ÿ LO@∞Ok.
ã¨∞YÉèÏ=#
™ê=∂#º [#∞Å =∞#ã¨∞û ã¨=∞ÉèÏ=#
^Œ∞óYÉèÏ=#
`«∞~°ºQÆ∞Å =∞#ã¨∞û ã¨=∞ÉèÏ=#
r=#∞‡‰õΩÎÅQÆ∞ D '`«∞~°ºQÆ∞Å∞— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ã¨∞M ^Œ∞óY=ÚÅKÕ K«eOѨHõ
ã¨~°fi^• ã¨=∞ã≤÷uÜ«∞O^Õ LO_ç LO\Ï~°∞. ™ê=∂#º[#∞Å =∂#ã≤Hõã≤÷u L^ÕfiQÆ–L^•j#=ÚÅ`À,
L`åûǨϖx~°∞`åûǨÏ=ÚÅ`À, ǨÏ~°¬–"Õ^Œ#Å`À JÖÏÊkèHõ=ÚÅ`À LO_»QÍ, `«∞~°ºQÆ∞Å =∞#ã¨∞û
XHÍ<˘Hõ ã¨=∞ã≤÷u J=^èŒiOz LO\’Ok.
`«∞~°ºQÆ∞Å∞, ˆH=ÖO ^ÕÇ¨Ï ~°Hõ∆} H˘~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ã¨fiÅÊOQÍ =º=Ǩ~åã¨H˜Î HõeyÜ«ÚO\Ï~°∞.
'`å=Ú â◊s~°=Ú ^èŒiOzÜ«ÚO_»∞@#∞ ‰õÄ_® '#n[ńѨ"åǨÏO— ÖÏQÍ „ѨHõ$u K«=∞`å¯~°OQÍ
Ü«∞[˝ÉèÏ=#`À ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï~°∞. ÖË^•, =º=Ǩ~åã¨H˜Îx ѨÓiÎQÍ `«ºlOz J~Ú<å LO\Ï~°∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 621
W`«~∞° Å „áÈ^ŒƒÅOKÕ`« =∂„`«"∞Õ â◊s~°~H° }∆õ ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞, =~å‚„â◊=∞ ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞ x~°fiiÎã∂¨ Î LO_»=K«∞Û.
Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? QÍ_è»x„^ŒÖ’ L#fl"å_çx JO^Œ"≥∞ÿ# ¢ã‘Î ™œO^Œ~°ºO ÖÏeOK«QÆÅ^•? ã¨^•
P`å‡~å=ÚÖˇ· LO_Õ r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ D „ѨѨOK«=ÚÖ’x PÜ«∂ qâı+¨=ÚÅ∞ ã¨∞Y=Ú#∞QÍx,
^Œ∞óY=Ú#∞QÍx HõeyOK«ÖË=Ù.
W\˜ì *Ï˝#^Œâ◊#∞ á⁄Ok#"å~°∞ =∂#=–Ѩâ◊√–"Õ∞¡KåÛùk Láê^èŒ∞Å∞ Hõey LO_»=K«∞Û. ÖË^•
^ÕÇϨ ~°ÇÏ≤ `«∞Öˇ· LO_»=K«∞Û. "å~°∞ ZѨÊ\˜H© '=Ú‰õΩÅÎ ∞— QÍ<Õ LO\Ï~°∞. q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ J„ѨÉÏè qHõOQÍ,
Jã¨`«º=ÚÅ∞QÍ `ÀK«∞@ÜÕ∞ D 'Éèí∂q∞Hõ— Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞~°∞Î. x["Õ∞q∞\’ `≥Å∞ã¨∞H˘#fl `«~°∞"å`«
=∞$QÆ`$« +¨Ö‚ ’x h~°∞, =Ú`«ºÑ¨Ù zѨÊÖ’x "≥O_ç PHõi¬OK«QÅÆ "å? *Ï˝#=Ú á⁄Ok#"åx q+¨Ü∞« OÖ’
‰õÄ_® D ^Œ$â◊º=Ú J\˜ì^Õ. D ã¨O™ê~°=ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞=∞O`å q∞^䕺~°∂ѨOQÍ<Õ J`«xH˜
QÀK«iã¨∞ÎOk. q^ÕǨÏã≤÷uH˜ â◊√‰õΩ_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞, ã¨^ÕǨÏ=ÚHõÎã≤÷uH˜ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞
=∞#‰õΩ D Jaè„áêÜ«∞OÖ’ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞.
Ô~O_»= Éèí∂q∞Hõ #∞O_ç <åÅæ= Éèí∂q∞Hõ =~°‰õΩ *Ï˝<À^ŒÜ«∞=Ú Hõey LO_»=K«∞Û. J*Ï˝#=Ú
â◊q∞ã¨∂Î LO_»=K«∞Û. HÍx „Ѩ|Å „áê~°|Ì qâı+¨=Ú KÕ`« x~°uâ◊Ü«∞=∞QÆ∞ ѨÓ~å‚#O^Œ=Ú =∂„`«O
"å~°∞ á⁄Ok LO_»~°∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! XHõ r=Ù_»∞ D [#‡ – Hõ~°‡Å ^À+¨"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOz#"å_≥· â◊√ÉèËK«Ûù#∞
WѨC_Õ P„â◊~ÚOKå_»#∞HÀO_ç. J`«_»∞ `«∞~°ºQÆã≤÷u á⁄O^Œ∞@ ZѨÊ\˜H˜ ™ê^茺O?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P`«‡ã≤÷u ÖËHõ P`å‡#∞Éèí==Ú J<Õk ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å`«fi=Ú –
^À+¨~åÇ≤Ï`«º=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO@∞Ok. H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D Éèí∂q∞HõÅhfl XHõ [#‡Ö’
á⁄O^ŒQÆey LO@∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ Ô~O_»= Éèí∂q∞Hõ‰õΩQÍx, =¸_»= Éèí∂q∞Hõ‰õΩQÍx ~åQÆey
LO\Ï~°∞. WOH˘O^Œ~∞° P~°=Éè∂í q∞HõÖ’QÍx, =∞ˆ~ W`«~° Éè∂í q∞HõÖ’ <åÅ∞QÆ==O`«∞, =¸_»==O`«∞,
XHõ@==O`«∞ á⁄Ok J>Ë¡ ã¨OK«iã¨∞Î#fl"å~°∞ ‰õÄ_® L<åfl~°∞. =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞ ã¨#‰õΩ_»∞, ã¨#O^Œ∞_»∞
=O\˜"å~°∞ "≥Ú^Œ\ ˜ [#‡Ö’<Õ '`«∞~°ºQÆ— ã≤÷ux J=^èŒiOK«@O [iyOk. D q^èŒOQÍ PÜ«∂
Éèí∂q∞HõʼnõΩ HÍÅ=∂#OQÍx, HÍÅÜ«∂Ѩ#QÍx PáêkOK«@O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
❖
K«∂Kå"å! q"Õ‰Ωõ Öˇ#· "å~°∞ D Éè∂í q∞HõÅÜ«∞O^Œ∞ ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. "å~°O`å qâßÅ=∞QÆ∞
'P`«‡ã≤÷u— x Hõey LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
D ÉÏǨϺ–JÉèíºO`«~° WO„kÜ«∞=ÚÅ∞..... D WO„kÜ«∞=ÚÖO^Œ∞ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ LO@∞#fl
q+¨Ü«∞=ÚÅ∞.... g\˜H˜ P^è•~°Éèí∂`«"≥∞ÿ# D â◊s~°=Ú..... D â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
PkÉè∫uHõ, Pkè^≥·qHõ, P^蕺u‡Hõ `åѨ=ÚÅ∞.....
g\xfl\˜=Å# U~°Ê_»∞K«∞#fl JÅÊ`«fi=Ú#∞ x"åiOK«\ÏxH˜ "å~°∞ P`«‡x+¨ª Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ
LO@∞<åfl~°∞.
622
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! "åã¨Î"åxH˜ D Éè∫uHõ"≥∞ÿ# ~å*ϺÅ∞ UÖË ~åAÅ∞ L`«Î=∞ ^Œ$+≤ìÖ’ x["≥∞ÿ#
~åAÅ∞ HÍ~°∞. Z=Ô~·`Õ D Éèí∂q∞HõÅ#∞ á⁄Ok '=∞#ã¨∞û— J<Õ â◊„`«∞=Ù#∞ x„QÆÇ≤Ï™êÎ~À, "åˆ~
x["≥∞ÿ# #$Ѩ`«∞Å∞. ''P`«‡*Ï˝#„áêÑ≤Η `À áÈeÛ#ѨC_»∞ D â◊„`«∞ Ѩ~å[Ü«∂Å∞, ã¨Ñ¨ÎnfiѨ
™ê„=∂*ϺÅ∞ `«$}„áêÜ«∞"Õ∞ J=Ù`åÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
D U_»∞ Éèí∂q∞HõÅ∞ á⁄Ok# =∞Ǩ`«∞‡Å∞ =ÚHõÎã¨fi~°∂ѨÙÅ∞. "å~°∞ =∂‰õΩ‰õÄ_® x~°O`«~°O
=O^ŒhÜ«ÚÅ∞. "å~°∞ `«=∞ 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ â◊„`«∞=ÙÅ<Õ [~ÚOz "Õã¨∞Î<åfl~°∞. J#∞Hõ∆}˜HõOQÍ
P`«‡™ê„=∂*Ϻkè<Õ`«Öˇ· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞..... "åiH˜ '„|ǨχѨ^Œq— ‰õÄ_® ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#^Õ.
^Õ=`«Å P#O^ŒO Q˘Ñ¨Ê^≥·# q+¨Ü«∞"Õ∞. HÍx, JO`«HõO>Ë Ñ¨~°=∂=kè „|Ǩχ^Õ=Ùx P#O^ŒO.
J\˜ì „|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^ŒqHõO>Ë ‰õÄ_® Ѩ~°"≥∞ÿÜ«Ú#fl ÔH·=ÖϺ#O^Œ=Ú#∞ =ÚHõÎã¨fi~°∂ѨÙÅ∞ WѨC_Õ
WHõ¯_Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
F [#∞ÖÏ~å! J\˜ì ÔH·=ÖϺ#O^Œ=Ú ÅHõ∆ º=ÚQÍ Hõey, ^èŒ~°‡x~°`«∞Öˇ· LO_»@=Ú
„âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ=∞x „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞QÍHõ!
❖❖❖
20. |OQÍ~°OÖ’ LOQÆ~°O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~°Ñ¶¨Ú=Oâ◊uÅHõ=∂! ~å=∞K«O„^•! XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K≥ѨÙ`å#∞,
q#∞. XHõ ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# |OQÍ~°Ñ¨Ù LOQÆ~°O L#flk. Jk 'JOQÆ∞mÜ«∞|∞kú— HõeyÜ«Ú#fl^≥· `«#Ü≥ÚHõ¯
PHÍ~°~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# ~°OQÆ∞#∞ =∞~°z ''JÜ«∂º! <Õ#∞ ã¨~°fi=Ú HÀÖ’Ê~Ú, D
LOQÆ~åHÍ~°=Ú#‰õΩ Ñ¨iq∞`«"∞≥ <ÿ å#∞! D PHÍ~°`fi« =Ú `˘ÅˆQ^≥\Ï¡? <Õ#∞ 'x~åHÍ~°=∞QÆ∞ |OQÍ~°O—
QÍ „ѨÉèíqOKÕk Z#fl\˜H˜?—— Jx xëê¯~°}OQÍ ~Àkã¨∞ÎO>Ë Z\Ï¡ LO@∞Ok? D r=Ù_»∞ ‰õÄ_®
J*Ï˝#[x`«"≥∞ÿ# JǨÏOHÍ~°=ÚKÕ `«# 'Ü«∞^ä•~°÷=Ú, ã¨Ç¨Ï[=Ú— J~Ú# P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
=∞~°z xëê¯~°}OQÍ ~ÀkOK«∞K«∞<åfl_»∞. `«# ã¨fiã¨÷`« H˘~°‰õΩ D ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOz
J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ ZHõ¯_≥Hõ¯_À "≥`«‰õΩK«∞<åfl#∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! |OQÍ~°=Ú #O^Œ∞ '<Õ#∞ LOQÆ~°=Ú#∞— J<Õ |∞kúÖÏQÍ, P`«‡ Ü«∞O^Œ∞
D JǨÏOÉèÏ=|∞kú ZO^Œ∞‰õΩ, ZѨC_»∞, Z\Ï¡ HõeyOk? D q+¨Ü«∞O Ü«∞^ä•suQÍ K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : U^≥·<å Ѩ^•~°÷O LO_ç LO>Ë, ''FǨϟ! Wk WѨC_»∞ W\Ï¡ WHõ¯_ç #∞O_ç
=zÛOk J#∞ ã¨=∂Kå~°=Ú#‰õΩ KÀ@∞ LO@∞O^Õ"≥∂! Jã¨`≥ÎÂ# Ѩ^•~°÷=Ú#‰õΩ XHõѨC_»∞ ~åHõ
Uq∞\˜? =∞~˘HõѨC_»∞ áÈHõ_» Uq∞\˜? |OQÍ~°=Ú #O^Œ∞ JOQÆ∞mÜ«∞`«fi=Ú QÍx, P`«‡ Ü«∞O^Œ∞
JǨÏOHÍ~°=Ú QÍx U HÍÅ=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù.
h q∞„`«∞_≥=_≥·<å h`À ''~å=∂! Ѩk QÆ∞iqO^Œ yO[Å |~°∞=ÙQÆÅ |OQÍ~°Ñ¨Ù LOQÆ~°O
Ѩ@∞ì‰õΩ~å!—— Jx J<åfl_»#∞HÀ....JѨC_»∞ h=Ù J`«x H˘~°‰õΩ q„HõÜ«∞^•~°∞x =^ŒÌ _»|∞ƒ WzÛ
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 623
ѨÙK«∞Û‰õΩ<Õ^Õk? LOQÆ~°"≥∞ÿ`Õ Jk |OQÍ~°=Ú Hõ<åfl "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•? JHõ¯_» ''|OQÍ~°O ã¨`«º=Ú,
LOQÆ~°O J<Õk PHÍ~°=∂„`«O J~Ú L#fl>Ë¡ D r=Ù_»∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ HÍx =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞.——
N~å=Ú_»∞ : J\Ï¡ J~Ú`Õ ™êfig∞? ''Wk |OQÍ~°O, Wk LOQÆ~°O, Wk r=Ù_»∞, Wk Ѩ~°„|ǨχO——
Jx J#@O^ÕxH˜? D '|OQÍ~°=Ú— '|OQÍ~°Ñ¨Ù@∞OQÆ~°=Ú—Å J~°÷"Õ∞q∞\’ =∞iH˘O`« q=iOz
K≥Ñʨ O_ç. nx J~°x÷ ~°Ü
‚ ∞« O =Å# <Õ#∞ „|Ǩχ~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞iO`« ÉÏQÍ, ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞OQÍ Z~°∞QÆQÅÆ #∞.
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : Jã¨`ü Ѩ^•~°=÷ Ú#‰õΩ ~°∂ѨO Uq∞ LO@∞Ok? ÖËx ^•x L`«ÊuÎx x~°fizOK«@O
Z\Ï¡? Jk ''Q˘„_®e Ô~O_»= ‰õΩ=∂~°∞_»∞ – =¸_»= ‰õΩ=∂Ô~ÎÅ =∞^茺QÆÅ `«QÍ^• ZO^Œ∞‰õΩ
=zÛOk?—— J#∞#k ѨijeOK«@O =O\˜^Õ.
'ã¨∞=~°‚=Ú— #O^Œ∞ 'JOQÆ∞mÜ«∞`«fi=Ú— J<Õk HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞. q∞^䕺~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „ÉèÏOu
=O\˜^Õ. 'LOQÆ~°=Ú— J#|_Õ "ÕÔ~·# Ѩ^•~°÷O |OQÍ~°=Ú#O^Œ∞QÍx, =∞Ô~Hõ¯_®QÍx ÖË<ÕÖË^Œ∞.
|OQÍ~°=Ú |OQÍ~°=ÚQÍ<Õ LO_çLO_»QÍ, XHõ PHÍ~°=Ú#‰õΩ 'JÜ«∂º! 'Wk LOQÆ~°O— Jx
x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åflO. `«k`«~° PHÍ~°=ÚʼnõΩ 'Wk Q˘Å∞ã¨∞. Wk QÍA. Wk =_®¤}O— ... D
q^èŒOQÍ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åflO. Jxfl\˜Ö’#∞ L#flk ã¨~°fi^• |OQÍ~°"Õ∞. ''|OQÍ~°=Ú P PHÍ~°=Ú#∞
á⁄Ok#k ZѨC_»∞?—— J#fl„Ѩâ◊fl‰õΩ ''|OQÍ~°=Ú =∞~˘Hõ PHÍ~°=Ú#∞ U<å_»∂ J=^èŒiOK«ÖË^Œ∞.
|OQÍ~°=Ú =∞iOˆHn H͉õΩO_®<Õ PHÍ~å^Œ∞Å ^Œ$+≤ìKÕ`« PÜ«∂¿Ñ~°¡‰õΩ `«QÆ∞K«∞#flk—— Jx =∞#O
J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# KÕã¨∞Î#fl '=∂Ü«∞— ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞. Wk Jã¨`«ûfi~°∂Ѩ=Ú =∂„`«"Õ∞.
qKå~°}Ï ^Œ$+≤ìKÕ nxH˜ ~°∂Ѩ"Õ∞ LO_»*ÏÅ^Œ∞. nx ã¨fi~°∂Ѩ=º=Ǩ~°=∞O`å JO`«=~°ˆH. â◊√^•ú`«‡
=∞iOˆHn U<å_»∂ á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. Uq∞Ü«Ú HÀÖ’Ê=Ù@ ÖË^Œ∞. HÍx ''P~ÀÑ≤`«^Œ$+≤ì—— (Attributive
look) HÍ~°}OQÍ D '[QÆ`«∞Η J#|_Õk Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. WHõ¯_» HõxÑ≤OKÕ J<ÕHõ`«fi=∞O`å
'=∞$QÆ`«$+¨‚— Ö’x z#fl`«~°OQÆO–ÃÑ^ŒÌ `«~°OQÆO =O\˜k =∂„`«"Õ∞.D ^Œ$â◊º=∞O`å Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ
„|Ǩχ"Õ∞! „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ JxÑ≤OKÕ^ŒO`å Wk "≥∞Å¡Hõ#∞fl"åxH˜ Hõ#|_Õ 'Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞—
=O\˜k. JO>Ë, qKå~°} KÕã≤ K«∂Kå=∂, WO^Œ∞ Ug∞ LO_»*ÏÅ^Œx =∂ L^ÕÌâ◊O.
=Ú`«ºÑ¨Ù zѨÊÖ’x "≥O_ç ZѨC_»∞ =zÛOk? ZѨC_»∞ ZÖÏ áÈ`«∞Ok? Jã¨Å∞ =Ú`«ºÑ¨ÙzѨÊÖ’
"≥O_ç Z‰õ¯_»∞#fl^ŒÜ«∂º ÉÏ|∞? Jk K«∂KÕ"åx „Éèí=∞ã¨Ç≤Ï`« ^Œ$+≤ìÜÕ∞ HÍ~°}=ÚQÍ Hõey L#flk
Hõ^•? `«`«Î fiqKå~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=HÍ~°}OQÍ '=∂Ü«∞— KÕ HõxÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞K«∞#fl D
[QÆ`«∞Î, WO^Œ∞Ö’x ''<Õ#∞–h=Ù–J`«_»∞–^Œ$â◊º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å J\˜ì^Õ#x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
N ~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! W=hfl =∂‰õΩ L#fl>Ë¡ LO@∞<åfl~Ú.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : U q+¨Ü«∞"≥∞ÿ`Õ, ÖËHõ, Ѩ^•~°÷"≥∞ÿ`Õ – Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ÖË^À, HÍx, L#fl@∞¡
HõxÑ≤™ÈÎO^À... Jk ÖË#@∞¡ `≥e¿ãk Z\Ï¡?
624
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''`«`«Î fi qKå~°} KÕ`«<Õ! '`«`ü-`«fi"£∞— J#∞ â◊ÉÏÌ~°ú=Ú#∞ x~°O`«~°O JÉèíºã≤OK«∞@KÕ`«<Õ!
qKå~°} ÖËHõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ ''Wk <Õ#∞. Wk <åk, Wk [QÆ`«∞Η J#∞#\˜ì ~°∂Ѩ=Ú (ÖËHõ)
J#∞Éèí==Ú D r=Ù#‰õΩ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
'XHõ ÉÏÅ∞_»∞<åfl_»∞. J`«_»∞ Ju Ñ≤iH˜"å_»∞. |ÅÇ‘Ï#∞_»∞. P Ñ≤Å¡"å_ç `«e¡ XHõ<å_»∞
''Xˆ~Üü∞! ɡ·@‰õΩ "≥à◊§‰õΩ. JHõ¯_» ^ŒÜ«∂ºÅ∞<åfl~Ú—— Jx K≥Ñ≤Ê =O@WO\˜Ö’H˜áÈ~ÚOk. P
ÉÏÅ∞_»∞ 'x[=∂? D H˜\ ˜H©Ö’Oz ^ŒÜ«∞ºO Hõ#|_»∞`«∞O^Õ"≥∂ K«∂^•ÌO—— Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. XHõ
|Å¡ÃÑ· ZH˜¯ |Ü«∞@‰õΩ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. P H˜\ ˜H© ^ŒQÆæ~°Ö’ QÆÅ ÃÑ^ŒÌ K≥@∞ì QÍeÜ≥ÚHõ¯ PHõã≤‡Hõ"ÕQÍxH˜
J@∞–W@∞ Hõ^Œe ÃÑ^ŒÌQÍ â◊|ÌO KÕã≤Ok. ''JÜ«∞ºÉÏÉ’Üü∞! ^ŒÜ«∞ºO!—— Jx ÃÑ^ŒÌQÍ ˆHHõ "Õã≤
<ÕÅg∞^Œ Ѩ_®¤_»∞.
D ^Œ$ëêìO`«OÖ’ U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ '^ŒÜ«∞º=Ú— J#|_Õk ã≤kú™ÈÎO^À J\Ï¡ˆQ Jã¨`ÕÎ
J~Ú#\˜ì D [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã≤÷~°~°∂Ѩ=Ú, HÍ~°º=O`«=Ú HÍQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Wã¨∞HõÖ’
#∂<≥ LO@∞O^•? ã¨∞=~°‚OÖ’ ã¨∞=~°‚"Õ∞ LO@∞OkQÍx PÉèí~°}O ZHõ¯_» U ™ê÷#OÖ’ LO@∞Ok?
K≥·`«#º=ÚÖ’ K≥·`«#º"Õ∞ LO@∞Ok? WHõ 'h=Ù – <Õ#∞— J#|_»∞#q ZHõ¯_çq K≥ѨC?
=∞i Jq ZO^Œ∞‰õΩ<åflÜ«∞O\Ï"å?
D h=Ù – <Õ#∞ J#∞ "å\˜Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú qKåiOK«HõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ.
XHõ L`«Î=∞ ~°Ç¨Ï㨺O K≥ѨCK«∞<åfl#∞. L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· q#∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯, q∞^䕺=ã¨∞Î=ÙÅÜ≥ÚHõ¯QÍx 'J~°÷„H˜Ü«∂™ê=∞~°÷º=Ú—
#‰õΩ XHõ xÜ«∞=∞=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. HÍx, Jkèëêª#=∞QÆ∞ 'ã¨`«Î— Ü«∞O^Œ∞ Uk Z@∞¡
P~ÀÑ≤OK«|_»∞K«∞#fl^À Jk J~°ú„H˜Ü«∂ѨÓ~°fiHõOQÍ J>Ë¡ JQÆ∞K«∞#flk. ÉÏÅ∞_»∞ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’
HõeÊOK«∞H˘x# ^ŒÜ«∞º=Ú#∞ Z^Œ∞~°∞QÍ pHõ\’¡ K«∂K«∞@ÖË^•? =∞ǨÏK«ÛùH˜ÎÜ«Ú`«"≥∞ÿ#\˜ì ''Ü«∞^•ƒù=O
– `«^Œƒù=u—— J#∞#\˜ì D 'Jq^Œº— ÜÕ∞ '=∂Ü«∞— ÖËHõ 'ã¨O™ê~°=Ú—. J<å`«‡ q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ
x*ÏxH˜ ã¨`«∞ÎQÍx, „Ѩu+¨ªQÍx ÖË^Œ∞. J\˜ì J<å`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞ – <åk—— J#∞ ÉèÏ==Ú D
r=Ù#‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk! ZO^Œ∞KÕ`«? ÖËxk L#fl@∞¡QÍ HõxÑ≤OK«∞@ÜÕ∞ '=∂Ü«∞— J<Õ â◊|ÌOKÕ
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ã¨fiK«Ûù=Ú, x~°‡Å=Ú, âßO`«=Ú JQÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_Õk
LO_»*ÏÅ^Œ∞. P`«‡HÍx^ŒO@∂ ZHõ¯_®, Un ÖË^Œ∞. J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ 'Jã¨`«∞Η JOwHõiOz#ѨC_Õ
'<Õ#∞ – h=Ù— J#∞ „Éèí=∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ÖËx JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ"åÅ<Õ „Ѩã¨H˜Î
ZHõ¯_çk? ÖËx^•xx ÖËx^•xQÍ K«∂_»@O JÉèϺã¨O KÕã¨∂Î LO>Ë ã¨iáÈ`«∞Ok Hõ^•!
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 625
21. „|Ǩχ"Õ∞ W^ŒO`å
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! 'ã¨<å`«#`«fi=Ú – „|Ǩχ`«fi=Ú – „|Ǩ‡O_»=Ú –
„Ѩ*ÏѨu`«fi=Ú—— ... W=hfl Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ÖË=Ù. J\Ï¡ˆQ ''"Õˆ~ Ö’Hõ=ÚÅ∞, ã¨fi~åæ^Œ∞Å∞, J=∞~°`«fi=Ú,
=∞#ã¨∞û, ã¨`«Î fi=Ú, ^ÕǨÏ=ÚÅ∞, =∞ǨÉèí∂`«=ÚÅ∞, HÍ~°}`«fi=Ú, „uÖ’Hõ`«fi=Ú, =ã¨∞ÎQÆ`«=Ú,
ÉèÏ=–JÉèÏ==ÚÅ∞, <Õ#∞–<åk–h=Ù, ã¨`ü–Jã¨`«∞ÎÅ∞, ÉèË^Œ HõÅÊ#Å∞, ~åQÆ=Ú, Pã¨H˜Î— ...
W=hfl Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ ÖË<ÕÖË=Ù. D =º=Ǩ~°=∞O`å h ^Œ$+≤ìÖ’ L`«Î"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞
'P`«‡ã≤÷u – P`«‡ÉèÏ=#— á⁄O^Œ\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ QÍx, P `«~°∞"å`« HÍ^Œ∞. "åã¨Î"åxH˜
D [QÆ`«ÎO`«\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ áê~°=∂i÷Hõã¨fi~°∂Ѩ=Ú „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk.
J\˜ì „|Ǩχ=Ú âßO`«=Ú, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#=Ú, JÉèÏã¨=i˚`«=Ú (that in which
nothing can reflect), <å=∞~°Ç≤Ï`«=Ú, HÍ~°}=i˚`«=Ú J~Ú L#flk. ^•xH˜ 'Pk–=∞^茺=Ú
–JO`«=Ú— J#∞#q ÖË=Ù. L`«ÊuÎ q<åâ◊#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. Jk
"å‰õΩ¯#‰õΩ QÍx, =∞#ã¨∞û#‰õΩ QÍx 'q+¨Ü«∞=Ú— JÜÕ∞ºk HÍ^Œ∞. Un J=‰õΩO_®<Õ JO`«Ü«¸
`å<Õ J~Ú LO@∞#flk. XHõ`#« ∞ ''`«O„_ç–`å`«–H˘_»∞‰õΩ–=∞#∞=∞_»∞–¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞—— J#|_»∞#=hfl,
... `å#∞ =∂„`«O UH˜Oz`ü =∂~°∞Ê á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ.... ''`å<Õ—— J~Ú LO@∞<åfl_»∞ Hõ^•!
D ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® Juã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k. ã¨∞Y=ÚÅxfl\˜HõO>Ë
‰õÄ_® L`«Î"≥∂`«Î=∞ ã¨∞Y„Ѩ^Œ"≥∞ÿ#k.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! JO`«\Ï ã¨=∞~°∂Ѩ"≥∞ÿ "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl „|Ǩχ=Ú#∞ <ÕxѨC_»∞ Z~°∞QÆ∞
K«∞<åfl#∞. <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞ΉõΩ '¿ÇÏ`«∞=Ù— J*Ï˝#=Ú J<Õk xifi"å^•Oâ◊"Õ∞.
J~Ú`Õ, J\˜ì D [QÆ`«∞Î *Ï˝#=ÚKÕ â◊q∞Oz ‰õÄ_®, =∞~°Å U~°Ê_çÜÕ∞ LO\’Ok Hõ^•?
ZO^Œ∞KÕ`«? Ѩ~°„|Ǩχ=Ú `«# Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`«∞ÎÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞`ÀOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∂! Ѩ~°„|Ǩχ=Ú ã¨~°fi^• `«# ~°∂Ѩ=Ú#<Õ LO_ç LO\’Ok.
Jk ã¨fi™ê÷#=Ú#∞O_ç U=∂„`«O, U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∂ ''K«∞ºu—— (deviation) á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
HÍ|\˜ì, ''ã¨$+≤ì—— Jx, ''[QÆ`«∞Η— Jx h=Ù ^Õxx JO@∞<åfl"À, Jk P „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ U
ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∂ ÖË^Œ∞. „|Ǩχ"Õ∞ D Hõ#|_Õ ã¨~°fi=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO
Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? [Å"Õ∞ Hõ^•! ''=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ [Å=Ú L#flk—— Jx ‰õÄ_® „ѨÜ≥∂yOK«
|_»∞`ÀOk! D ã¨$+≤ì ‰õÄ_® J\Ï¡ˆQ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ L#flk.
HÍx – ã¨=Ú„^Œ[ÅO „^Œ=jÅO Hõ#∞Hõ K«OK«ÅO. Ѩ~°=∂`«‡Ü≥∂, K«Å#~°Ç≤Ï`«O. P
Ô~O_ç\ ˜ ÉèË^ŒO JO`Õ. Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨$+≤ì~°∂ѨOQÍ ã¨O^Œi≈OK«|_»∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, ZHõ¯_≥·`Õ U
q^èŒ"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞, ÖË"À† JHõ¯_» ''ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, „áêѨΠ– J„áêѨÎ=ÚÅ∞—— .... "≥ÚII
^ŒfiO^Œfi=ÚÅ∞ P~ÀÑ≤OK«|_ç, P J#∞Éèí∂u JOwHõiOK«|_»∞`ÀOk. ZO`« K«=∞`å¯~°O!
❖
626
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩ~=° ∂`«‡ ã¨∂~°∞ºx=Öˇ „ѨHÍtOK«∞"å_»∞ HÍ^Œ∞. D ã¨∂~åº^Œ∞Å „ѨHÍâ◊=Ú Éè∫uHõ ã¨fiÉèÏ==Ú
=∂„`«"Õ∞ Hõ^•! x„+≤¯Ü«Ú_»∞, ã¨fiÜ«∞O*’ºu ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ D Éè∫uHõqHÍ~°=ÚÅ#∞
Z\Ï¡ PáêkOK«QÆÅO?
`«\ÏHõOÖ’ ''Wk `«∂~°∞Ê"≥Ñ· Ù¨ [Å=Ú. Wk Ѩ_=» ∞~°"Ñ·≥ Ù¨ [ÅO——, Jx J#fl@∞¡QÍ Ñ¨~„° |Ǩχ=Ú#
qq^èŒ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ QÆÅ D [QÆ`«∞Î ã¨∞Êùi™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fi^•, JO`å‰õÄ_® Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞.
^Œ$_è»"≥∞ÿ# *Ï˝#O ÖËx"åxH˜ =∂„`«O D [QÆ`«∞ΠѨ~°=∂`«‡ HõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#^•xQÍ#∞, q+¨Ü«∞
~°∂ѨOQÍ#∞ HõxÑ≤™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« J`«xÜ«∞O^Œ∞ ''Wk ã¨$+≤ì—— J<Õ *Ï˝#O LO_çÜÕ∞ LO\’Ok.
HÍx, *Ï˝# ѨiѨHõfi ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ W^Õ ã¨$+≤ì ''JO`å x`«º ã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞—— Jx
J#∞Éèí∂`«=∞ø`ÀOk.
F =∞Ǩ„Ѩ*Ï˝#ã¨fi~°∂áê! „Ñ≤Ü«∞ ~å=∞K«O„^•! J*Ï˝xH˜ <å<åq^èŒ=ÚÅ∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl
D [QÆ`«∞Î Ü«∞^ä•~å÷xH˜ U HÍÅ=∞O^Œ∞#∞ ÖËHõÜÕ∞ L#flk. PHÍâ◊OÖ’ ZHõ¯_»<åfl =∞~˘Hõ PHÍâ◊O
LO@∞O^•? Ѩ~°=∂~°÷ =ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞, P Ѩ~°=∂~°÷=Ú#‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^Õn LO_»*ÏÅ^Œ∞. Hõ#∞Hõ D
ã¨$+≤ì ‰õÄ_® Ѩ~°„|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨O[˝— ÜÕ∞#x `ÕÅ∞K«∞#flk.
''z`«Î"Õ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ ã¨$+≤ì~°∂ѨOQÍ QÍOK«∞K«∞#flk——. D ã¨$+≤ìx W@∞¡ QÍqOK«∞K«∞#flk
z`«Î"Õ∞ Jx ã¨`åº<Õfi+¨<å#O`«~°O =Úx[#∞Å=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú „QÆÇ≤ÏOKå=Ú. D z`«Î=Ú „|Ǩχ=Ú
#O^Œ∞ ѨÓ~°‚=ÚQÍ Å~ÚOz#ѨC_»∞ D „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ã¨$+≤ì ^Œ~°≈#=∞O`å `«#O`«@`å<Õ
Å~Úã¨∞ÎOk. J#QÍ z`«Î=Ú Å~Ú¿ãÎ W^ŒO`å Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. z`«Î=Ú L^Œ~ÚOz
#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ 'Jã¨`«∞Η JQÆ∞ D <å=∞~°∂áê`«‡H õ[QÆ`«∞Î 'ã¨`«Î— #∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J<ÕHõ™ê~°∞¡ K≥áêÊ#∞. =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞, q#∞. D ã¨$+≤ì JO`å 'Jaè=∂#=Ú`À
‰õÄ_ç# z`«Î=Ú—— HÍHõ =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞. z`«Î=Ú LѨâ◊q∞Oz#KÀ@ W^ŒO`å '[_»=Ú—QÍ
H͉õΩO_® Ѩ~°„|Ǩχ=ÚQÍ<Õ J#∞Éèí=O HÍQÆÅ^Œ∞.
XHõ teÊ ZO`À Kå`«∞~°ºO`À =∞\˜ì`À ''Ü«Ú^Œú^Œ$â◊º=Ú——#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕâß_»#∞HÀ....
=∞\˜ìÉÁ=∞‡Å`À ‰õÄ_ç# D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ ''W`«_»∞ ~åA, W`«_»∞ Ãã·x‰õΩ_»∞, W`«_»∞ â◊„`«∞~åA,
Wq QÆ∞é]=ÚÅ∞, Wq PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# |O_ç——.... W\˜ì ^Œ$+≤ì XHõ K«∂K«∞"å_»∞ (A
spectator) HõeyÜ«ÚO_»=K«∞Û. J~Ú`Õ, JO^Œe Jxfl PHÍ~°=ÚÅÖ’ L#flk =∞\˜ìÜÕ∞ Hõ^•!
~åA ÉÁ=∞‡‰õΩ, =∞O„u ÉÁ=∞‡‰õΩ ÉèË^Œ=Ú HõeÊ`« =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! *Ï˝xH˜ ‰õÄ_®, D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞
^è$Œ gHõiOK«|_çÜÚ« #fl '<Õ#∞ – h=Ù – J`«_∞» — J#|_»∞#=hfl „|Ǩχ K≥`· #« º=ÚQÍ<Õ QÀK«iã¨∞<Î åfl~Ú.
*Ï˝x =º=Ǩ~°ã¨~°o H˘~°‰õΩ D ÉèË^Œ=ÚÅ∞ ("å~°∞ – g~°∞ J#∞#^ŒO`å) ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ#flѨÊ\˜H©,
JO`«s#¡ OQÍ 'K≥`· #« º ^Œ$+≤<ì —Õ Hõey LO@∞<åfl_»∞. J`«xH˜ ã¨~ˆ fi – ã¨~fi° „`« t"å`«‡Hõ"∞Õ QÀK«i™ÈÎOk.
J`«xÜ≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìÖ’ D [QÆ`«∞Î, L`«ÊuÎ~°Ç≤Ï`«=Ú, <åâ◊#~°Ç≤Ï`«=Ú, qHÍ~°~°Ç≤Ï`«=Ú.
W^ŒO`å Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ "åºÑ≤ÎKÕ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ#^≥·, Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ "≥Å∞QÆ∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ ã¨~°fi^•
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 627
ѨÓ~°‚"Õ∞ J~Ú âı+≤™ÈÎOk. WHõ¯_≥Hõ¯_® JѨÓ~°‚`«fi=∞<Õk ÖËâ◊"≥∞ÿ<åÖË^Œ∞. PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ PHÍâ◊=Ú
âßO`«=ÚQÍ LO_ç LO@∞#fl@∞¡ t=~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞, t=~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
''„|Ǩχ=Ú#O^Õ ^Œ∂~°`«fi=Ú – ã¨g∞Ѩ`«fi=ÚÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú—— Jx `≥eÜ«∞*ËÜ«∞\ÏxH˜
qA˝Å∞ XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å~°∞. WHõ¯_çH˜ H˘kÌ"≥∞ÿà◊§ ^Œ∂~°OÖ’ XHõ #QÆ~°O L#fl^Œ#∞HÀ....
P #QÆ~°O h „ѨHõ¯<Õ L#fl XHõ xÅ∞=Ù@^ŒÌOÖ’ „ѨuaOa™ÈÎOk.
J^ŒÌO h ã¨g∞ѨOÖ’<Õ L#flk Hõ#∞Hõ '#QÆ~°O— h‰õΩ ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl>Ë¡ Hõ^•! HÍx "åã¨Î=#QÆ~°O
ZHõ¯_À H˘kÌ "≥∞ÿà◊§ P=Å L#flk Hõ^•!
W\Ï¡ „|Ǩχ=Ú#O^Õ D ^Œ$â◊º=ÚO@∂, '„|Ǩχ=Ú – ^Œ$â◊º=Ú—— ʼnõΩ Z\˜ì ã¨O|O^èŒ=Ú
ÖˉõΩO_®<Õ LO\’Ok. "åã¨Î"åxH˜ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ^Œ$âߺ^Œ∞Å∞ LO_»*ÏÅ=Ù. J^ŒÌOÖ’ ZHõ¯_»<åfl
Éèí=<å^Œ∞Å∞ LO\ÏÜ«∂? ''=∞i HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•?——...... Jx `«i¯OKÕ"åiH˜ UO K≥ѨÊQÆÅO?
''Jã¨`«∞Î =∂„`«"Õ∞—— J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞Î J#|_»∞#k J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ ã≤÷uHõey
LO\’Ok. *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìHÀ, W^ŒO`å ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞. ''H˘Ü«∞ºÉÁ=∞‡Åhfl H˘Ü«∞ºÜÕ∞.
=∞\˜ì ÉÁ=∞‡Å "åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨO ã¨fi~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∞\˜ìÜÕ∞—— J#∞ q^èŒOQÍ ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
„|Ǩχ"Õ∞ XHÍ<˘Hõ ÉèË^Œ^Œ$+≤ìH˜ W@∞¡ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. W^ŒO`å ''„|Ǩχ=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#kHÍ^Œ∞——
J#∞#k ã≤kúOK«∞K«∞O_»∞@KÕ`«<Õ ''D [QÆ`«∞Π㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞—— Jx‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ÉèË^Œ^Œ$+≤ì`À
K«∂¿ãÎ =∂„`«O W^ŒO`å J=ã¨∞Î"Õ Hõ#∞Hõ, ''Jã¨#‡Ü«∞"Õ∞——. F ~å=∂! ''J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaOKÕ
#QÆ~O° —— ÖÏQÍ h z`«=Î Ú#O^Œ∞ „ѨuaOaOKÕ 'J<ÕH`õ fi« =Ú`À ‰õÄ_ç# [QÆ`ü K«=∞`å¯~°O— "åã¨"Î ∞≥ \Ï¡
J=Ù`«∞O^ŒÜ∂« º? SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ =∂Ü«∂K«∂~°=‚ Ú#∞ QÍeÖ’H˜ qã≤i, q∞^䕺~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ =ã¨∞=Î ÙÅ#∞
K«∂Ñ≤ã¨∂Î LO\Ï_»∞ K«∂Kå"å? Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
D [QÆ`«∞Î 'KÕ`«# =ã¨∞Î=Ù— #O^Œe ™ê~°=Ú, J™ê~°=Ú ‰õÄ_® J~ÚL#flk.
JO>Ë ''Jkèëêª#~°∂Ѩ=ÚQÍ (As "that concept" which is instrumental for the perception)
... ã¨`«º=Ú, ^•xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ K«∂¿ãÎ q∞^䌺—— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. (All this is one's
own perception. The perception is a form of one's ownself.)
F =∂#=ÙÖÏ~å! XHõ¯™êi g∞g∞ z`«=Î ÚÅ#∞ â’kèOK«∞HÀO_ç. "å\˜Ü∞« O^Œ∞ "åã¨<å~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ
Jq^Œº ¿Ñ~°∞H˘xÜ«Ú#flk. g∞~°∞ K«∂p K«∂_»Hõ L<åfl~å, L`«~Î À`«~Î ° ã≤u÷ QÆ`∞« Å∞ ^Œ∞+¨Êeù `« ѨÓ~°fiHõOQÍ<Õ
LO_»É’`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ''P`«‡qKå~°=Ú—— J<Õ JyflÖ’ '"åã¨#Å∞— J<Õ Hõ>ì̌Å#∞ ã¨=¸ÅOQÍ
=∞ã≤≤ KÕã≤"ÕÜ«∞O_ç. JѨC_»∞ <åKÕ „ѨHõ\ ˜OK«|_»∞K«∞#fl ã¨`«º=Ú g∞ˆH É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok.
J@∞¡QÍHõ, L^•ã‘#`« =Ç≤ÏOz L<åfl~å, D Jq^Œº âßM’ѨâßYÅ∞QÍ qã¨ÎiOz, ã¨∞Y
^Œ∞óY ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# Jã¨OMϺHõ [QÆ`«∞ÎÅ#∞ g∞ =ÚOy@ LOK«QÆÅ^Œx ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã¨∞Î<åfl#∞.
J\˜ì 'ã¨∞Y – ^Œ∞óY ~°∂Ѩ=ÚÅ∞— J#|_»∞ '=∂Ü«∂#$`«ºâ‹·e— H˜ JO`«∞ JO@∂ ÖË^Œ∞. <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê#
628
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
*Ï˝#Éèí∂q∞HõÅ#∞ K«Hõ¯QÍ qKåiOz, PÃÑ· g∞g∞ Hõ~°Î=º=ÚÅ#∞ ã¨=Úz`«OQÍ x~°‚~ÚOK«∞HÀO_ç.
JO`ÕHÍx, qÅ∞"≥·# PÜ«Ú+¨µ¬#∞ ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞=ÚÅH˘~°‰õΩ "≥zÛOz, áê~°=â◊º=Ú á⁄O^ŒHõO_ç.
❖❖❖
22. ѨÙ#ó Hõ^䕄Ѩ"Õâ◊O „Ѩ^Õâ◊=Ú – ѨijÅ#
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P ~ÀA P ã¨ÉèíÖ’ XHõ QÆO@ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Õ=^Œ∂`« „ѨÉèÏ=OKÕ`« Å=}
=∞Ǩ~åA J~°∞=k ã¨O=`«û~°=ÚÅ rq`«=Ú#∞ K«qK«∂Kå_»∞Hõ^•! P ~å„u ã¨Éèí KåeOz
~ÀEÖψQ JO`«óѨÙ~°O *Ë~å_»∞. KåÖÏ¿ã=Ù x„^ŒÑ¨@ìÖË^Œ∞.
''ZO`« Pâ◊Û~°ºO! =∞ǨÏ^Œ∞ÌóYO J#∞ÉèíqOK«@O, P „Ѩ^ÕâßÅ∞, P ѨiK«Ü«∂Å∞ <å *˝Ñ≤ÎÖ’
J`«ºO`« ã¨∂÷ÅOQÍ U~°Ê_ç L<åflÜÕ∞? =∞~°Å=∞~°Å P J~°}º=ÚÖ’x qâıëêÖË QÆ∞~°∞ÎH˘ã¨∞Î<åfl~Ú!
WO`«H© qO^躌 Ѩ~fi° `« ã¨g∞ѨOÖ’x P „Ѩ^âÕ O◊ , P J~°}ºO, P QÆ$Ǩ^Œ∞Å∞ Jã¨Å∞ L<åflÜ«∂? ÖË"å?
<Õ#∞ ^Œi≈Oz#k ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊º=∂? "åã¨Î==∂?——
KåÖÏ¿ãѨ٠PÖ’zOz# `«~°∞"å`« P ~åA ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ· XHõ z~°∞#=Ùfi "≥e¡qiã≤Ok.
''nxH˜ WO`« |∞é] ѨQÆ∞ÅQ˘@∞ìH˘#=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? L^ŒÜ«∞"Õ∞ "≥o§ P „Ѩ^Õâ◊=∞O`å
ѨijeOz =¿ãÎ ã¨i Hõ^•!—— Jx J#∞H˘<åfl_»∞. `å#∞ qx, Ü≥∂zOz, JÅ=~°∞ÛH˘xÜ«Ú#fl P`«‡
*Ï˝#q+¨Ü∂« Å „ѨÉÏè =OKÕ`« PÖ’K«#Åhfl Hõ\ Ãì̃ Ñ\ì̃ xtÛO`«QÍ x„^•^Õ=`« X_çÖ’H˜ *Ï~°∞H˘<åfl_»∞.
P =∞~°∞<å_»∞ XHõ *ÏuQÆ∞é]=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz, J`«_»∞ =∞Ǩ~°}ºO"≥·Ñ¨Ù |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
H˘O^Œ~°∞ =∞O„`«∞Å∞ ‰õÄ_® J`«xx J#∞ã¨iOKå~°∞. `å#∞ 'ã¨fiѨfl*Ï„QÆ`«∞Η Ö’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@
„Ѩܫ∂}˜Oz# „`À=Ö’<Õ =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ™êQÍ_»∞. „`À= JO`å „Ñ¨Hõ$u ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# z#flz#fl
=∂~°∞ÊÅ∞ Hõey L#flѨÊ\˜H,© W`«óѨÓ~°fiO K«∂z# q^èOŒ QÍ<Õ L#fl@∞¡ JxÑ≤OzOk. ‰õΩ`«∂ǨÏÅOQÍ
„Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î#fl J`«xH˜ H˘O`«¿ãѨ\ ˜H˜ ѨÓ~°fiO ã¨OK«iOzÜ«Ú#fl J~°}ºO HõxÑ≤OzOk. W`«ó
Ѩ Ó ~° fi O *Ï˝ Ñ ¨ H õ O Ö’ Ѩ k ÅOQÍ L#fl PÜ« ∂ =$Hõ ∆ = ÚÅ#∞ Ѩ i je㨠∂ Î „Ѩ ^ Õ â ◊ = ÚÅ#∞
ã¨iK«∂K«∞H˘O@∂, 'ѨÙ+¨¯~°Ñ¶¨∞’+¨— J<Õ „QÍ=∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞.
Pâ◊Û~°ºO! `å#∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ x=ã≤Oz# P ‰õΩ„QÍ=∞OÖ’x [#∞Å∞, QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞,
=$H∆Í^Œ∞Å∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ `«#Ö’x *Ï˝Ñ¨Hõ=ÚÅ=Öˇ<Õ L<åfl~Ú. KåÖÏHÍÅOQÍ ã¨∞ѨiK«Ü«∞"≥∞ÿ
Ü«Ú#fl ¢ã‘ÎѨÙ~°∞+¨µÅ#∞, „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∂Î =ÚO^Œ∞‰õΩ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∞Î<åfl_»∞. PHõã≤‡HõOQÍ
U~°Ê_ç# Hõ~°∞=ÙHÍ@HÍÅ =Å# ZO_çáÈ~Ú# =∞Ǩ=$Hõ∆=ÚÅ#∞ K«∂z `«ÅѨOH˜OK«™êQÍ_»∞.
JѨÊ\˜ `«# ã¨ÇϨ K«~∞° ÅQÆ∞ J<ÕH=õ ∞Ok H˜~å`«‰Ωõ Å∞ `«=∞ q∞„`«∞Å#∞, Ѩل`«∞Å#∞, `«k`«~° |O^è∞Œ =ÙÅ#∞
áÈQ˘@∞ìH˘#∞@KÕ ~Àkã¨∂Î `å~°ãѨ _¨ ®¤~∞° . "å~°O^Œi ã¨ÇϨ K«~º° O ~åA‰õΩ QÆ∞~°∞Î L<åfl, "å~°∞=∂„`«O
~åA#∞ QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞. W\Ï¡ K«∂K«∞H˘O@∂ „Hõ=∞OQÍ, `«# J`«ÎQÍi WO\’¡ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. JHõ¯_ç
`«=∞ ѨÓ~°fiQÆ$ǨÏOÖ’ J`«x J`«ÎQÍ~°∞, W`«~° =$^Œú¢ã‘ÎÅ`À ‰õÄ_ç aQÆæ~°QÍ U_»∞ÛK«∞ P~°Î<å^Œ=ÚÅ∞
KÕÜ«∞@O QÆ=∞xOKå_»∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 629
J`«ÎQÍ~°∞ : Ǩñ! <å ‰õÄ`«∞~å! h=Ù h Ñ≤Å¡Å#∞ ÖÏeã¨∂Î =∞=Ú‡Å#∞ ZO`«QÍ<À P#OkOѨ
*Ëã¨∂Î LO_Õ^•x"Õ? áêѨO. XHõ™êi =¸_»∞~ÀAÅ∞ J#flO ^˘~°Hõ¯áÈ`Õ ZO`«QÍ qÅqÖÏ¡_®"À!
ZO`« Hõ$tOKå"À? D KÕ`∞« Å`À <å ‰õÄ`«∞~°∞‰õΩ, <å =∞#∞=∞à◊§‰õΩ WO`« J#flO ÃÑ@ìÖHË áõ ÈÜ«∂#∞.
<å [#‡ ZO^Œ∞‰õΩ? HÍÖÛ<å? =∂ JÅ∞¡_çx g∞~°O`å Z~°∞QÆ∞^Œ∞~°∞ Hõ^•! "≥ÚÅÖ’ HõuÎ ÃÑ@∞ìH˘x
D TiÖ’ XHõ ~åAÖÏQÍ ã¨OK«iã¨∂Î LO>Ë, Z=_≥·<å ɡ·@‰õΩ =KÕÛ"å_®? JÜ«∞ºÜ≥∂º! g∞
~°O`å ##∞fl =^Œe ZHõ¯_çÔHàϧ~°éÏ]? Pi ^Õ=Ù_À?
F JÅ∞¡_∞» QÍ~°∂! h=Ù xq∞+¨OÖ’ Z`≥#ÂÎ `å_çK@≥ ∞¡ ZH˜¯, JHõ¯_Õ `åà◊ÑŨ¶ =ÚÅ#∞ AéË"] å_çq.
XHõ"Õà◊, JO`« Z`≥ÎÂ# `å_çK≥@∞ì #∞O_ç „H˜O^Œ Ѩ_ç`Õ=∂„`«O 'JÉσ— J<Õ"å_ç"å? ÖË^Œ∞. =∞àϧ
™êǨÏã¨OQÍ WOH˘HõK≥@∞ì ZˆH¯"å_çx. =∂‰õΩ #∞=Ùfi H˘_»∞‰õΩHõ<åfl Z‰õΩ¯= „Ñ≤Ü«∞OQÍ LO_Õ"å_çq
Hõ^ŒÜ«∂º! U=∞é’]Üü∞! =∂ JÅ∞¡_»∞ ѨÙÅ∞Å#∞ ‰õÄ_® XO\˜KÕ`ÀÎ Z^Œ∞~À¯QÆÅ_»∞ `≥Å∞™ê! JÜ«∂º
JÅ∞¡_»∂? WѨC_≥Hõ¯_»∞<åfl"À? UO KÕã¨∞Î<åfl"À? P J~°∞ѨÙÅ∞, P ÃÑ_»ÉÁ|ƒÅ∞, P QÆO`«∞Å∞, P
[O`«∞=ÙÅ K«~°‡O XÅ=@O, P <≥`«∞Î~°∞ Aé]@O W=hfl =∞àϧ <Õ#∞ K«∂_»QÆÅ<å? J`«_»∞
=∞^ŒºO „`åˆQ@ѨC_»∞, <å ‰õÄ`«∞~°∞ <À\’¡Oz =∂Oã¨Ñ¨Ù =ÚHõ¯Å#∞ QÆ∞OA‰õΩx u<Õ"å_»∞.
JѨÊ\˜ =∂ JÅ∞¡_ç =ÚYO K«∂ã¨∞ÎO>Ë =∞#‡^äŒ∞_»∞ ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~å_»∞. Pi <åÜ«∞<À! "ÕQÆOQÍ
gz# QÍe `å=∞~å‰õΩ#∞ „`≥OK«∞‰õΩáÈ`«∞Ok K«∂Kå~å? J\Ï¡ P Ü«∞=Ú_»∞ =zÛ, <å ‰õÄ`«∞~°∞x,
JÅ∞¡_çx Z`«∞ÎH˘x áÈÜ«∂_®? Fi Ü«∞=Ú_À!
QÆ∞iqO^ŒyO[Å =∂Å ^èiŒ Oz, qâßÅ"≥∞#ÿ áêeO_»`¡ À D Tà’¡ <å ‰õÄ`«∞~°∞ u~°∞QÆ∞`«∞O>Ë,
JѨC_»O^Œ~°∞ ZO`« ã¨O`À+¨Ñ¨_Õ"å~°∞! F <å ‰õÄ`«∞~å! HÍ@∞Hõ Hõà◊√§, <å~°=G=ÚÅ∞, #Å¡x
^ŒO`«=ÚÅ∞ QÆÅ #∞=Ùfi #<˘flke ZHõ¯_çÔHàϧ"Õ? JÅ∞¡_®! #∞=Ùfi ZHõ¯_À Q˘Ñ¨Ê Ѩ@ì}O =^Œe
=∂ ^Œyæ~°‰õΩ =zÛ, =∂ ‰õÄ`«∞~°∞x =∞#∞=Ù P_®=x J#∞‰õΩO@∂ LO_Õ"åà◊§O. g∞ W^ŒÌik
ZO`«\ ˜ „¿Ñ=∞? XHõi<˘Hõ~°∞ =ke ZѨC_≥·<å LO_Õ"å~å? <å z\˜ì`«e¡x ÃÑo§KÕã¨∞H˘#fl <å
JÅ∞¡_»∞ K≥Ü«∞ºx Q˘Ñ¨Ê Ѩ#∞Å∞ L<åflÜ«∂? J\Ï¡, ÖË_çHõà◊√§ QÆÅ <å ‰õÄ`«∞~°∞, ã≤OǨÏ=Ú =O\˜
|ÅO QÆÅ <å JÅ∞¡_»∞ W^ŒÌ~°∂ Hõ∆}OÖ’ #tOzáÈÜ«∂ˆ~?
JO`å J~ÚáÈ~ÚOk. <å "≥ÚQÆ∞_»∞ áÈÜ«∂_»∞. ‰õÄ`«∞~°∞ áÈ~ÚOk. JÅ∞¡_»∞ áÈÜ«∂_»∞.
D J<åQÆ~°Hõ ^Õâ◊OÖ’ WOHÍ <Õ#∞ =∂„`«O q∞ye L<åfl#∞. D PѨ^ŒÅhfl J#∞ÉèíqOK«\ÏxˆH
q∞yÖÏ#∞ HÍÉ’Å∞! W=hfl K«∂z<å, WOHÍ <å‰õΩ Kå=Ù~åÖË^ÕO? WOHÍ <Õ#∞ „|uˆHk Z\Ï¡?
„|Ǩχ^Õ=Ù_®! D q^èŒOQÍ, J<å^äŒ<≥·, WHõ¯_ç "åà◊§KÕ`« – gà◊§KÕ`« J==∂xOK«|_»\ÏxH˜,
PHõeKÕ JÅ=∞\˜OK«\ÏxH˜, D [#∞ʼnõΩ PǨ~°O HÍ=\ÏxH˜, D ^Œ∞óY=ÚÅ∞ J#∞Éèqí OK«\ÏxH˜,
##∞fl=∂„`«O WOHÍ „|uH˜Oz LOKå"å? |O^èŒ∞=ÙÅ∞ áÈ~Ú, J<ÕHõ =∂#ã≤Hõ =º^èŒÅ∞ –
PѨ^ŒÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl\˜ì <åHõO>Ë, r=OÖËx XHõ~å~Ú #Ü«∞O. ã¨fi[#O ÖË~°∞. ^Œ∞+¨ì[#O QÆÅ
„Ѩ^Õâ◊OÖ’ LO@∞#fl <å ^Œ∞óMÏʼnõΩ JO`«∞ JO@∂ L#fl^•? <å "≥ÚQÆ∞_»∞, <å JÅ∞¡_»∞, <å
630
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õÄ`«∞~°∞ ze¡Q=Æ fi ‰õÄ_® q∞QÆÅÛ‰õΩO_® áÈÜ«∂~°∞. F ã¨fi[#∞ÖÏ~å! g∞ˆHO? Ǩ~ÚQÍ "≥o§áÈÜ«∂~°∞.
<å QÆu Uq∞\˜?
#∂~°∞Uà◊√§ ÃÑ·|_ç# =Ü«∞ã¨∞QÆÅ P J`«ÎQÍi ~À^Œ#=∞O`å ~åA q<åfl_»∞. "åà◊§#∞
ã¨g∞Ñ≤OKå_»∞. `«# =∞O„`«∞Å`À "åà◊§‰õΩ ^è≥·~°ºO HõeyOѨ*Ëâß_»∞. ''UO J"åfi! WO`«QÍ U_»∞ã¨∞Î<åfl
"Õq∞\˜? h"≥=~°∞? h ‰õÄ`«∞~°∞, JÅ∞¡_»∞ U=∞Ü«∂º~°∞! DÜ«∞# =∂ Å=} K«„Hõ=iÎ. g~°∞ h‰õΩ
D Ö’@∞ÖˉõΩO_® KÕ™êÎ~°∞ÖË. Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ K≥ѨC—— Jx XHõ =∞O„u ѨeHÍ_»∞.
JѨC_»∞ Hõà◊§h~°∞ HÍ~°∞ã¨∂Î P =$^Œú¢ã‘Î W@∞¡ K≥Ñ≤ÊOk.
=$^Œú¢ã‘Î : ÉÏ|∞QÍ~°∂! =∂k D 'ѨÙ+¨¯~°Ñ¶¨∞’+¨— J<Õ Tˆ~. <å "≥ÚQÆ∞_»∞ 'ѨÙ+¨¯~°Ü«∞º— WHõ¯_Õ
ѨÙ\Ïì_»∞. =∂ W^ŒÌiH˜ K«O^Œ=∂=∞=O\˜ XHõ ‰õÄ`«∞~°∞ LO_Õk. XHõ™êi ^≥·=Ü≥∂QÆO KÕ`« WHõ¯_ç
J_»qH˜ XHõ ‰õΩé]"å_»∞ =KåÛ_»∞. J`«_çx, <å ‰õÄ`«∞~°∞ =∞#∞=Ù P_çOk. <å JÅ∞¡_»∞, ‰õÄ`«∞~°∞
KåÖÏHÍÅO zÅHÍ–QÀiOHõÅÖÏQÍ HÍѨÙ~°O KÕã¨∂Î J<ÕHõ=∞Ok ã¨O`å#O ‰õÄ_® Hõ<åfl~°∞.
Ǩ~ÚQÍ<Õ Z<Àfl ~ÀAÅ∞ QÆ_çKå~Ú. W\Ï¡ LO_»QÍ, H˘O`« HÍÖÏxH˜ =∂ Hõ~°‡ HÍe, WHõ¯_» XHõ
ÃÑ^ŒHÌ Í∆ =∞O =zÛOk. =~å¬Å∞ KåÖÏ HÍÅO=~°‰Ωõ ÖˉΩõ O_® áÈÜ«∂~Ú. uO_ç, h~°∞ ÖËHõ WHõ¯_ç"åà◊√§
ZO`«=∞Ok K«KåÛ~À K≥ѨÊÖË=Ú. WHõ ÉÏ^èŒÅ∞ Ѩ_»ÖËHõ, WHõ¯_ç"å~°∞ ZO`À=∞Ok D KÀ@∞ =^Œe
Z\’ ^Œ∂~°OQÍ Ñ≤ÖÏ¡ – [ÖÏ¡`Àã¨Ç¨ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. J\Ï¡ ^Œ∂~°„Ѩ^ÕâßʼnõΩ "≥àı§ „Ѩܫ∞`«flOÖ’
H˘O^ŒÔ~·`Õ „`À=Ö’<Õ =∞~°}˜OKå~°∞. ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=O`«∞Å=∞QÆ∞ "Õ∞=∞O`å =∂ |O^èŒ∞=ÙÅ#∞
áÈQ˘@∞ìH˘<åflO. ZO`«=∞Ok K«zÛáÈÜ«∂~À, ZO`«=∞Ok ZHõ¯_» WOHÍ „|uˆH L<åfl~À =∂ˆHO
`≥eÜ«∞^Œ∞. D =∞^茺<Õ =∂ PÜ«∞# ‰õÄ_® áÈÜ«∂_»∞. W\Ï¡ JO^Œih áÈQ˘@∞ìH˘x â◊¥#º
ǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ=∞Ü«∂ºO. =∂H˜Hõ U_»∞Ѩ٠QÍHõ, WOˆHO q∞yeOk? <≥Å~ÀAÅ„H˜`«O ^ÕâßÅ∞ Ѩ\ ˜ì
áÈ~Ú# <å ‰õÄ`«∞~°∞ – "åà◊√§ U=∞Ü«∂º~À? U"≥∂?
~åA D =∂@Å∞ qx qã≤‡`«∞_≥· ™êÖ’K«#QÍ =∞O„u"≥·Ñ¨Ù K«∂Kå_»∞. P `«~°∞"å`«, `«#
ѨÓ~°fi=$`åÎO`« qâıëêÅ∞ J<ÕHõO J_çy `≥Å∞ã¨∞H˘<åfl_»∞. P ã¨=∂^è•<åÅhfl `«# „H˜`«O ~å„u
ã¨ÉèíÖ’x ^Õ=^Œ∂`«KÕ HõeÊOK«|_ç# J#∞Éèí"åʼnõΩ ã¨iQÍæ ã¨iáÈ`«∂<Õ L<åfl~Ú. J@∞¡ H˘O`«¿ãѨÙ
ã¨OÉèÏ+≤Oz, P =Úã¨e ¢ã‘Îx H˘O`« ^èŒ#=Ú`À, Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ã¨O`À+¨Ñ¨~°z, =∞O„`«∞Å`À
‰õÄ_»∞H˘x "≥#∞uiy<å_»∞. ''PǨñ! Uq∞ D ^≥·=QÆu?—— Jx Ü≥∂zã¨∂Î<Õ #QÆ~°O KÕ~å_»∞.
J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºK«H`˜ ∞« _≥#· ~åA P =∞~°∞<å_»∞ ã¨ÉÖíè ’ <å`À ''¿ÇÏ =ã≤+=ª¨ ∞ǨÏs¬! ã¨fiѨfl`«∞ź"≥∞#ÿ
[QÆ`«∞ÎÖ’ „Ѩ"ÕtOz <Õ#∞ J#∞ÉèíqOz#^ŒO`å, „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ Z\Ï¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk? D q+¨Ü«∞O <åˆ
Hg∞ É’^èŒ Ñ¨_»∞@ÖË^Œ∞. ^ŒÜ«∞KÕã≤, WO^Œe K«=∞`å¯~°O, `åuÎ fiHÍ~°÷O <å‰õΩ `≥eÜ«∞KÕÜ«∞O_ç—— Jx
JÉèºí i÷OKå_»∞. JѨC_»∞ <Õ#∞ J`«x „Ѩâfl◊ ‰õΩ `«y# ã¨=∂^è•#q∞zÛ, J`«x ã¨Oâ◊Ü∞« O x"åiOKå#∞.
K«∂Kå"å ~å=∂? D Jq^Œº qâı+¨"≥∞ÿ# '„Éèí=∞— #∞ HõÅ∞QÆ *ËÜ«∞QÆÅ^Œ∞ ã¨∞=∂! Hõ∆}OÖ’
ã¨`«∞Î#∞ Jã¨`«∞ÎQÍ#∞, Jã¨`«∞Î#∞ ã¨`«∞ÎQÍ#∞ K«∂Ñ≤OK«QÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 631
23. XHõx =∞#ã¨∞ûÖ’ qâıëêÅ∞ – =∞~˘Hõi =∞#ã¨∞ûÖ’
„ѨuaOaOK«@O
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! P Å=} =∞Ǩ~åA ÖÏQÍ<Õ <å‰õΩ‰õÄ_® ã¨O^ÕǨÏO =™ÈÎOk. ã¨fiѨflOÖ’
K«∂z#k '[QÆ`å¯ÖÏO`«~°`«O— Z\Ï¡ J~Ú#k? „Éèí=∞^•Ü«∞Hõ=ÚÖˇ·# g∞ "åHͺÅ∞ <Õ#∞ qâ◊fiã≤OK«
ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Jq^ŒºÜ«∞O^Œ∞ W^ŒO`å ã¨OÉèí="Õ∞. ã¨fiѨflOÖ’ HõxÑ≤OKÕ ‰õΩO_», =G=Ú,
[#∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q JѨÊ\˜H˜ ã¨`«º"Õ∞ J~Ú#@∞¡ Hõ#|_»∞K«∞<åflÜ«∂, ÖË^•? Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ<å
„ѨÉèÏ=OKÕ`«, J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaOKÕ H˘O_», ^Œ∂~°OQÍ ZHõ¯_À L#fl H˘O_»‰õÄ_® ^ŒQÆæ~°QÍ
ã¨g∞Ѩ=Ú<Õ L#fl@∞¡ `À™ÈÎOk. QÍ_è»OQÍ Ô~O_»∞ – =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ x„kOz#"åxH˜, P =¸_»∞
~ÀAÅ∞ J`«ºO`« JÅÊOQÍ XHõ¯Hõ} ∆ OÖÏQÍ `ÀK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ_∞» , ''~å„u XHõ HõÅ=zÛOk.
JO^Œ∞Ö’ <Õ#∞ K«zÛáÈÜ«∂#∞. <å q∞„`«∞Å∞, |O^è∞Œ =ÙÅ∞ <åÃÑ|· _ç U_»∞ã¨∞<Î åfl~°∞—— Jx J<åfl_»#∞HÀ.
J`«_∞» =∞~°}O˜ K«@O [iy`Õ HõÅ Z=iH˜? JO^Œe [#∞Å∞ ZHõ¯_ç"å~°∞? D q^èOŒ QÍ Jq^ŒºÜ«∞O^Œ∞
Jã¨OÉèí==Ú ‰õÄ_® ã¨OÉèí==Ú HÍQÆÅ^Œ∞. J`«ºO`« Jã¨`«º=Ú ‰õÄ_® ã¨`«º=Ú=Öˇ „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞.
XHõ_»∞ H˘kÌ¿ãѨ٠`«#K«∞@∂ì `å#∞ uiQÍ_»#∞HÀ ... JѨC_®`«xH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ∞
ã≤÷~°OQÍ L#flѨÊ\˜H© yé∞]# u~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤™êÎ~Ú Hõ^•! HõÅ∞¡ =∞`«∞ÎQÍ ¿ãqOz#"åxH˜
Wà◊√§, ~°Ç¨Ï^•~°∞Å∞ QÍeÖ’ `ÕÅ∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^•? Hõ^ŒÅ‰õΩO_® L#fl =ã¨∞Î=Ù ‰õÄ_®
Jq^Œº HÍ~°}OQÍ Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl@∞¡ XHõ_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl~ÚHõ^•! ''Wq ã¨`«º"≥∞ÿ#"å? ÖËHõ
q∞^䕺Éèí∂`«=ÚÖË<å?—— J<Õ q+¨Ü«∞O „ѨHõ¯# LOK«∞. XHõ¯\˜ =∂„`«O JO^Œ~°∞ XѨCHÀHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
D z`«ÎO U Ѩ^•~°÷=Ú#∞ Z@∞¡ f„=OQÍ ÉèÏq¿ãÎ Jk J>Ë¡ ã¨`«fi~°O J#∞Éèí"åxH˜ ~åQÆÅ^Œ∞.
JǨÏOHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç# Jq^Œº ZѨC_»∞ L^Œ~Úã¨∞ÎO^À, =∞~°∞Hõ∆}Ï# Pk=∞^蕺O`«=ÚÅ∞
ÖË#\˜ì „Éèí=∞Ü≥ÚHõ¯ J#O`«`«fi=Ú‰õÄ_® L^Œ~Ú™ÈÎOk. "åã¨Î"åxH˜ Ѩ^•~°÷=ÚÅxfl\˜Ü≥ÚHõ¯
'Ѩi}Ï=∞=Ú – J#∞Éè=í =Ú— „ѨuÉèÏ™ê=â◊OKÕ`<« Õ („ѨuaOaOK«∞ ã¨fiÉèÏ==ÚKÕ`<« )Õ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
J\˜ì „ѨuÉèÏ™ê=â◊O KÕ`« XHõ¯Hõ∆}O HõÅÊOQÍ, XHõ HõÅÊHÍÅO Hõ∆}OQÍ J#∞Éèí=O HÍQÆÅ^Œ∞.
qѨs`« |∞kú QÆÅ XHÍ<˘Hõ =∂#=Ù_»∞ ''<Õ#∞ XHõ HÀux—— Jx ÉèÏqOz, x[OQÍ<Õ HÀu=Öˇ
„Ѩ=~°Î##∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î LO\Ï_»∞. J\Ï¡ˆQ, ÉèÏ=<å=â◊OKÕ`« XHõ "Õ∞Hõ ‰õÄ_® ã≤OǨÏ`«fi=Ú „ѨHõ\ ˜OK«
=K«∞Û. JO`«\ ˜H© HÍ~°}O JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œe "åã¨#ÖË.
''Jq^Œº – "≥∂ǨÏ=Ú – JǨÏOÉèÏ==Ú—— D =¸_»∂ `≥Å∞ѨÙK«∞#flq XHõ¯ q+¨Ü«∂<ÕflHÍx,
"Õ~°∞"Õ~°∞ q+¨Ü«∂Å#∞ HÍ^Œ∞. W"Õ z`«Î"≥·Ñ¨s`«º=Ú HõeyOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O J=ÙK«∞<åfl~Ú.
z`«Î=Ú#O^Œe "åã¨#Å∞ HÍ~°}OQÍ XHõxH˜ XHõ ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞O ‰õÄ_® =∞ǨÏ`å¯~°ºOQÍ#∞,
632
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞~˘Hõ_çH˜ J^Õ =∞ǨÏ`å¯~°ºO J`«ºO`« ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞OQÍ#∞ `ÀK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. J\Ï¡ˆQ, XHõx
=∞#ã¨∞û #O^Œ∞ Uk `Àz#^À, J^Õ HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞OKÕ =∞~˘Hõi =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ ‰õÄ_® `ÀK«∞
K«∞O_»∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. Å=}=∞Ǩ~åA q+¨Ü∞« OÖ’ – P ^Õ=^Œ∂`« SO„^Œ*Ïe‰õΩ_»∞ =∞#ã¨∞û^•fi~å
XHõ [iyáÈ~Ú# ã¨OѶ¨∞@# ''K«O_®ÅHõ<åº q"åǨÏO—— =$`åÎO`«=∞O`å Å=}∞x =∞#ã¨∞ûÖ’
‰õÄ_® ÉèÏã≤OKÕ@@∞¡ KÕâß_»∞. J#QÍ, J=hfl =∞~˘Hõ r=Ùx =∞#ã¨∞û‰õΩ „áêÑ≤ÎOz# J#∞Éèí=
Ѩ~°OѨ~°Å∞ =∂„`«"Õ∞ !
N~å=Ú_»∞ : J^Õq∞\˜? XHõx =∞#ã¨∞ûÖ’x J#∞Éèí= qâıëêÅ∞ =∞~˘Hõx =∞#ã¨∞ûÖ’
„ѨuaOaOKÕ@@∞¡ KÕÜ«∞|_»QÆÅ"å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∂Ü«∞Ö’ K«=∞`å¯~°=ÚʼnõΩ J_Õ¤=Ú#flk?
[˝Ñ≤Îx J#∞ã¨iOz ÉèÏ==Ú U~°Ê_»@O - XHõ_»∞ `å#∞ Éèí∞lOz‰õÄ_®, =∞~˘Hõ KÀ\˜H˜
áÈ~Ú#ѨC_À, ÖËHõ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOz#ѨC_À, ''<Õ#∞ D ~ÀA Uq∞ u#ÖË^Õ?—— Jx
=∞##O KÕã≤, PHõex J#∞Éèíq™êÎ_»∞. =∞~°Å Z=~À, ''h=Ù Éèí∞lOKå=ÙHõ^•?—— Jx QÆ∞~°∞ÎKÕ¿ãÎ,
''FǨϟ ! D q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎÖË^Œ∞—— Jx PHõex `«ºl™êÎ_»∞. WHõ¯_» [˝Ñ≤Îx J#∞ã¨iOz ÉèÏ=#
LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOz =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ J#∞Éèí=O U~°Ê_»@O - ^Œ$_è»OQÍ XHõ ÉèÏ=Ѩ~°OѨ~
°"≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì™êiOz, `«k`«~° qâı+¨=ÚÅhfl `«ºlOK«@O [iy#ѨC_»∞, J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ã¨fiѨfl*Ï„QÆ^Œ#∞Éèí=O ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ìã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''KÕã≤Ü«Ú#fl\˜ì – KÕã≤ LO_»#\˜ì—— „H˜Ü«∞Å
QÆ∞iOz ‰õÄ_® P ÉèÏ="Õ∞ J#∞Éèí==ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«∞K«∞#flk. ^Œ$_è»ÉèÏ=# L#flKÀ@ 'J#∞Éèí=O—
~°∂ѨÙk^Œ∞HÌ ˘#QÆÅ^Œ∞. XHÍ<˘Hõx TǨÏÖ’ - P@ÅÖ’ Z^Œ∞\˜"åiÃÑ· QÔ Å∞ã¨∞#Î fl@∞¡ ÉèÏqOK«@O....
Ü«Ú^ŒúOÖ’ â◊„`«∞=Ù#∞ ÉÏkèOK«∞K«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOK«@O.... W=hfl Ѩ~°^蕺ã¨KÕ x["≥∞ÿ# ã¨OQÆ`«∞Å
=Öˇ J#∞Éèí∂`«O HÍQÆÅ=Ù.
㨇 $uÖ’ ÖËx „H˜Ü«∞Å∞ x„+≤¯Ü«∞Å∞ HÍ=@O - J>Ë¡ XHõ_»∞ XHõ =∞ǨÏ`å¯~°ºO KÕã≤‰õÄ_®,
Jk ѨÓiÎQÍ =∞~°K«∞@KÕ, ^•x Hõ~°Î $`«fi=Ú `«#Ü«∞O^Œ∞ U=∂„`«O HõeyÜ«ÚO_»HõáÈ=K«∞Û.
WHõ Å=} =∞Ǩ~åA q+¨Ü«∞OÖ’ – ã¨fiѨfl=∞O^Œe 'JѨÓ~åfi#∞Éèí=O— ÖÏQÍ ''qO^茺Ѩ~°fi`«
ã¨g∞Ѩ=Ú# L#fl XHõ „QÍ=∞=ÚÖ’ W\˜ì =º=Ǩ~°=Ú [~°∞QÆ∞K«∞#flk—— J#∞#k ~åA =∞#ã¨∞ûÖ’
„ѨuÉèÏã≤OzOk. P Å=}=∞Ǩ~åA QÍOz# 'ã¨fiѨfl„Éèí=∞—— =O\˜^Õ JHõ¯_ç XHõ K«O_®Å∞x
z`«Î=Ú #O^Œ∞ ã¨∞ÊùiOzOk. J#QÍ, Å=}∞xKÕ á⁄O^Œ|_ç# =$`åÎO`«"Õ∞ JHõ¯_ç "Õ~˘Hõ XHõ
r=Ùx ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #O^Œ∞ ~°∂_èçѨ_ç L#flk.
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! XHõ r=Ùx ǨÏ$^ŒÜ∞« =ÚÖ’x J#∞Éè=í O =∞~˘Hõ r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞ÊùiOK«QÅÆ ^•?
ÖËHõ „ѨuaOaOK«QÆÅ^•?
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 633
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : ZO^Œ∞‰õΩ HÍQÆ∂_»^∞Œ ? ''ã¨=∞™êºÑ¨Ó~°}=Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ J<ÕH=õ ∞Ok
Hõ=ÙÅÖ’ XˆH ÉèÏ=#, XˆH =K«#=ÚÅ∞ XˆH suQÍ LO_»@O [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok Hõ^•!
Wk‰õÄ_® J\˜ì^Õ. J<ÕHõ=∞Ok ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ‰õÄ_® XH˘¯Hõ¯™êi ^Õâ◊–HÍÅ–„H˜Ü«∞Å∞ ã¨=∞=ÚQÍ<Õ
LO\Ï~Ú.
N~å=Ú_»∞ : JO>Ë P Å=}∞x Ü≥ÚHõ¯ ''<Õ#∞ K«O_®Å∞_»<≥·Ü«Ú<åfl#∞. D"≥∞#∞ q"åǨÏO
KÕã¨∞‰õΩ<åfl#∞. W@∞¡ D J_»qÖ’ D „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl#∞. D Ñ≤Å¡Å∞ <å‰õΩ W+¨µìÅ∞.
giH˘~°ÔH· W=hfl KÕã¨∞Î<åfl#∞.....—— J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å ã¨fiѨfl=Ú`À ã¨=∂#"≥∞ÿ#^Õ#O\Ï~å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. Jk ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊"Õ∞. HÍx WHõ¯_» h=Ù =∞~˘Hõ =ÚYºq+¨Ü«∞O ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìHÀ"åe. Jk XHõ ã¨fiѨflOÖ’ U~°Ê_ç# =∞~˘Hõ ã¨fiѨfl=Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë, ''<Õ#∞ Å=}∞_»#∞. D
^Õâ◊ѨÙ~åA#∞—— J#∞#k =∂„`«O ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊O HÍ^•? „Ѩu r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ D =~°Î=∂#
^Œ~°≈<å=º=Ǩ~°=Ú ‰õÄ_®, ÉèÏqOz#^•xx J#∞ã¨iOKÕ LO\’Ok. Hõ#∞Hõ, ''W^ŒO`å K≥·`«#º=Ú
Ü≥ÚHõ¯ „ѨuÉèÏã¨KÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl^Õ—— Jx ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK«∞. ã¨=∞ã¨Îq+¨Ü«∞=ÚÅÜ≥ÚHõ¯
Ѩ^•~°÷=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨`«Î – ^•xH˜ Jnè#"≥∞ÿÜ«Ú#fl (That in which every thing else finds place)
'K≥·`«#ºã¨`«Î— Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°}=Å¡<Õ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. J\˜ì 'Jkèëêª#=Ú— J~ÚL#fl 'KÕ`«# ã¨`«Î— ÜÕ∞
Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# „ѨѨOK«=Ú# "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
J~Ú`Õ [Å=ÚÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ [Å=ÚHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ# (PHÍ~°=ÚÅ∞ HõÅyÜ«ÚO_»∞@
"≥Ú^ŒÖˇ·#) H˘xfl qâı+¨=ÚÅ`À „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞<åfl~Ú Hõ^•!
c[=ÚÖ’ xa_ôHõ$`«"≥∞ÿ# =$Hõ∆O c[O HõO>Ë "ÕÔ~·# <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•!
'|OQÍ~°Ñ¨Ù LOQÆ~°O— J#∞ =ã¨∞Î=Ù |OQÍ~°=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·# ^Œ$+≤ìKÕ ^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk Hõ^•!
Jkèëêª#=∞QÆ∞ ''KÕ`«# ã¨`«Î—— HõO>Ë („^Œ+¨ì ã¨`«ÎHõO>Ë) ÉèÏã≤OK«∞K«∞#fl Ѩ^•~°÷=ÚÅ ã¨`«Î (^Œ$â◊ºã¨`«Î)
"ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. HÍx, "ÕÔ~·#@∞¡ JÅÊ^Œ$+≤ìH˜ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
|OQÍ~°=ÚÖ’ JOQÆ∞mÜ«∞H˜`«fi=∞#fl^•? ÖË^Œ∞. |OQÍ~°=Ú#‰õΩ LOQÆ~åHÍ~°O ZHõ¯_»∞#flk?
LOQÆ~°=Ú |OQÍ~°=ÚHõ<åfl "Õ~å?.... HÍ^Œ∞. |OQÍ~°=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ JHõ¯_Õn ÖË<ÕÖË^Œ∞?
J\Ï¡ˆQ '„^Œ+¨ìã¨`«Î— Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞Êùiã¨∞Î#fl D ^Œ$â◊ºã¨`«Î‰õÄ_® ã¨`«∞Î HÍ^Œ∞. Jã¨`«∞Î ‰õÄ_® HÍ^Œ∞.
P Ô~O_ç\ ˜H© qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k. (<åã¨^•ã‘<Àã¨^•ã‘`ü : D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞ÎQÍx, Jã¨`«∞ÎQÍx HÍ^Œ∞.)
JO^Œ∞KÕ`«, ''D [QÆ`«∞Î 'ã¨∂÷Å^Œ$+≤ì— H˜ 'ã¨`«∞Η QÍ#∞, Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìH˜ 'Jã¨#‡Ü«∞=Ú— QÍ#∞
LO\’Ok. ZHõ¯_»<åfl Wã¨∞HõÖ’ #∂<≥ LO@∞O^•? "åã¨Î"åxH˜ 'Jq^Œº— J#|_»∞#k ‰õÄ_® Un
ÖË^Œ∞. 'PÉèí~°}O— J#QÍ |OQÍ~°"Õ∞QÍx, =∞iOˆH=ÚO@∞Ok?
N ~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! KÕ`«#=ã¨∞Î=Ù#∞ P„â◊~ÚOz LO\’Ok Hõ#∞Hõ Jq^Œº ‰õÄ_® ã¨`«Î
HõeyÜ«Ú#fl^Œx J#∞HÀ=K«∞Û Hõ^•?
634
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : [_»=∞QÆ∞ Jq^Œº‰õΩ, KÕ`«#=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒO Z\Ï¡ á⁄ã¨QÆQÆÅ^Œ∞
K≥ѨC? ZHõ¯_≥·<å ã¨=∂# =ã¨∞Î=ÙňH ã¨O|O^èŒO LO_»@O ã¨Ç¨Ï[OQÍx, Jã¨=∂# =ã¨∞Î=ÙÅ
ã¨O|O^èŒO Jã¨Ç¨Ï["Õ∞ Hõ^•!
N ~å=Ú_»∞ : „^Œ=jÅ=∞QÆ∞ ÅHõ¯, J„^Œ=jÅ=∞QÆ∞ H˘Ü«∞º XHõKÀ@ XˆH =ã¨∞Î=Ù #O^Œ∞ J=∞iHõ
á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú Hõ^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Jq Ô~O_»∞ áêOK«Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷=ÚÖË! Ô~O_»∂ Jq^ŒºÜ«∞O^Õ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ
LO@∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ ã¨^Œ$â◊=ã¨∞Î=ÙÖË J=Ù`å~Ú. K≥·`«#º"≥∂, J#∞Éèí==∂„`«O. D [QÆ`ÀÎ,
J`«ºO`« qHÍ~°Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ, Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ HõxÑ≤™ÈÎOk.
J#∞Éè=í =∂„`«=∞QÆ∞ K≥`· #« º=Ú D '[QÆ`∞« —Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜x JOwHõiOz, J\˜ì ÉèÏ=<å#O`«~O°
W@∞¡ ^Œ$â◊º=ÚQÍ ^Œi≈™ÈÎOk. ÉèÏ=#‰õΩ "Õ~°∞QÍ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k ZHõ¯_® U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞
‰õÄ_® ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ K≥·`«#º=∞Ü«∞=ÚÖË. K≥·`«#ºO =Å¡<Õ, ™ê^Œ$â◊ ã¨O|O^èŒO KÕ`« (The
relationship that a Perceiver undertakes) J=hfl „ѨHÍt`«=ÚÖ∫K«∞<åfl~Ú.
D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ã¨`ü { z`ü =∂„`«=ÚÖË. (Mere combination of Existence
and Conscionsness). Hõ#∞Hõ 'ã¨fi„ѨHÍâ◊=Ú— Ü≥ÚHõ¯ |Å=ÚKÕ`«<Õ J=hfl „ѨHÍt`«=Ú JQÆ∞
K«∞<åfl~Ú. JO`ÕQÍx, Jq ZHõ¯_À L#fl =∞~˘Hõ K≥`· #« º=ÚKÕ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! XHõ nѨO „ѨHÍâ◊=Ú#∞
„ѨHõ\ ˜OK«\ÏxH˜ =∞~˘Hõ nѨO ^ÕxH˜?
F ~å=∂! XHõ ã≤^•úO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
1. Jã¨^Œ$â◊ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ ã¨O|O^èŒO Z#fl\˜H© HõÅ∞QÆ^Œ∞. XHõ\ ˜ WOH˘Hõ ^•x =O\˜k
J~Ú`Õ<Õ ''P Ô~O_»∞ ™ê^Œ$â◊=ã¨∞Î=ÙÅ∞—— Jx JO\ÏO.
2. Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨O|O^èŒO ÖËHõáÈ`Õ Ñ¨~°ã¨Ê~° – J#∞Éèí=O Ѷ¨∞\˜ÖË¡ „Ѩ㨈HÎ ÖË^Œ∞..... Hõ#∞Hõ
3. ã¨^Œ$â◊=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨^Œ$â◊=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î LO_ç L#flk. W^ŒO`å ѨÓ~°‚OQÍ
UHõ`«fiO á⁄Ok#^≥·, J\˜ì UHõ`«fi|ÅO`À, `«# ~°∂Ѩ=Ú#∞ qã¨ÎiOK«∞K«∞#flk. JO`ÕQÍx,
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚHõO>Ë "Õ~°∞QÍ D [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞.
„^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú–^Œ$â◊º=Ú (Perceiver - perception - object) KÕ`«#–KÕ`«º=Ú–KÕ`«~Ú`«fi=Ú
(Knower - thing being known - knowing) D „uѨÙ\© ~°∂Ѩ=∞O`å JA˝Å ^Œ$+≤ìÖ’ =∂„`«"Õ∞
L^Œ~Ú™ÈÎOk. J~Ú`Õ W@∞¡ L^Œ~ÚOKÕ^ŒO`å z`ü – [_»=ÚÅ JÉèË^Œ ã¨O|O^èŒO =Å#<Õ
U~°Ê_»∞`ÀOk HÍx, Hˆ =ÅO [_»=ÚÜ≥ÚHõ¯ LxH˜ KÕ`<« Õ J#@O U=∂„`«O `«Q^Æ ∞Œ . ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
[_»=Ú [_»=Ú`À Hõe¿ãÎ WOHÍ JkèHõ [_»"Õ∞ HÍ"åe Hõ^•!
z`ü – [_»=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O qÅHõ∆}"≥∞ÿ L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ "å\˜H˜ SHõº`« ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. h=Ù
XHõ Ѩ^•~°÷=Ú#∞ ã¨Ê $tã¨∞Î#flѨC_»∞, P J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#fl h=Ù, ã¨Ê~å≈#∞Éèí=O Hõeyã¨∞Î#fl
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 635
Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú, 'ã¨Ê~°≈— J#|_Õ J#∞Éèí==¸ – D =¸_»∞ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}jÅ`«
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O =∂„`«"Õ∞. ã¨~°fi=Ú K≥·`«#º=Ú#‰õΩ ã¨OÉOkèOz#^Õ JQÆ∞@KÕ, ''Jã¨Å∞ D
^Œ$â◊º"Õ∞ ÖË^Œ∞—— J#∞#k ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
N ~å=Ú_»∞ : QÆ$ǨÏ=Ú xi‡OK«∞@Ö’ ѨxH˜=KÕÛ K≥Hõ¯, áêëê}O "≥Ú^ŒÖˇ·# <å=∞~°∂áê`«‡Hõ"≥∞ÿ#
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ U"≥∞ÿ L<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Jq z^•`«‡Hõ=ÚÅ∞ HÍ=Ù. J=hfl XHõ\ ˜ =∞~˘Hõ\ ˜QÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ∞`«∂
„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ''Jq =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨=ÚÖË—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. HÍx
K≥·`«º=Ú#‰õΩ Ñ¨i}Ï=∂^Œ∞ÅO@∂ LO_»=Ù.
=∞~˘Hõ ã¨=∞#fiÜ«∞O ‰õÄ_® q#∞ : =∞#O <åÅ∞Hõ`À qq^èŒ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ P™êfikã¨∞Î<åflO.
J\˜ì „H˜Ü«∞ 'ã¨*Ïu=ã¨∞Î ã¨O|O^èŒ"Õ∞— J=Ù`«∞Ok. ''ZšѨC_»∞ ™ê^Œ$â◊ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ =∂„`«"Õ∞
ã¨O|O^èŒ=Ú U~°Ê_»∞K«∞#flk—— Jx J#∞H˘<åflO Hõ^•! Jã¨^Œ$â◊=ÚÖˇ·# (Unequal) [_» – K≥`· #« º=Ú
XHõ^•xx =∞~˘Hõ\ ˜ á⁄O^ŒÖË=Ù.
Hõ#∞Hõ K≥·`«#º"Õ∞ tÅ – QÀ_» "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ 'J#∞Éèí==Ú— J#∞ K«=∞`å¯~°O
^•fi~å ^èŒi™ÈÎOk.
ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù J~Ú L#fl K≥·`«#º"Õ∞, ÉèÏ=™ê~°∂Ѩº=Ú á⁄Ok#^≥· ''„^Œ+¨ì – ^Œ$â◊º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#
„Éèí=∞Åhfl HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ 'D ã¨~°fi=Ú K≥·`«#º"Õ∞— Jx ã≤^•úOfHõiOK«|_»∞`ÀOk.
ã¨`«º„^Œ+¨ìÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ''z^•`«‡`À\˜ z^•`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ HõeÊ`« ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú#
L^Œ~Ú™ÈÎOk—— Jx ™êfi#∞Éèí= ѨÓ~°fiHõOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO. J#QÍ, ''Wk H˘Ü«∞º, Wk tÅ——
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ ~°∂Ѩ`fi« =∞O`å HõeÊ`«"∞≥ #ÿ k =∂„`«"∞Õ . J\˜ì HõÅÊ# K≥`· #« º=Ú KÕ`<« Õ QÍqOK«|_»∞K«∞#flk.
J#O`«=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ ã¨~°fiq^èŒ=ÚŠѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ, ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞=ÚQÍ
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk.
Hõ#∞Hõ, L`«Î=∞ `«`«Î fiA˝_»=QÆ∞ F ~å=∂! ''D qâ◊fi=∞O`å ã¨<凄`«"Õ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞! WHõ
D [QÆ`«∞Î JO\Ï"å? Wk ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# „Éèí=∞Å`À q∞^䕺„QÆǨÏ}O (false understanding)
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú`À, z`üÜ≥ÚHõ¯ K«=∞`«¯ $u KÕ`«<Õ XѨCK«∞#flk. J\˜ì z`üK«=∞`«¯ $u D [QÆ`«∞ÎÖ’x
U Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚKÕ`«#∞ ѨÓiOѨ|_»*ÏÅ^Œ∞. XHõ_»∞ `«# ã¨fiѨflOÖ’ XHõ Q˘Ñ¨Ê #QÆ~°=Ú#∞
K«∂ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ.... P #QÆ~°OÖ’ ''Wk gkä, Wk WÅ∞¡, Wk "Õˆ~"åi QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞, g~°∞
|O^èŒ∞=ÙÅ∞, g~°∞ JѨiz`«∞Å∞—— J<Õ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J<ÕHõ`«fi ÉèË^Œ=∞O`å U~°Ê_»∞`ÀOk. HÍx
J^ŒO`å ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨OHõÅÊѨ~°OѨ~°Å Ѷ¨∞hÉèí∂`«ã≤÷uÜÕ∞ Hõ^•! D ÉÏǨϺ=Ú# HõxÑ≤OKÕ
'ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Η ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. ''Wk LOQÆ~°O—— J<Õ ^Œ$+≤ì `˘Åy`Õ JѨC_»∞ JO^Œ∞Ö’#∂, =∞~˘Hõ
Q˘Å∞ã¨∞Ö’#∂ ‰õÄ_® |OQÍ~°"Õ∞ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ÉèË^Œ*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ ''ã¨$+≤ì – JǨÏOHÍ~°=Ú——
W`åºk „Éèí=∞Åhfl L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
636
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J<ÕHõ PÉèí~°}=ÚÅ L`«ÊuΖLxH˜‰õÄ_® ã¨∞=~°‚=ÚÜ≥ÚHõ¯ LxH˜ g∞^Œ<Õ P^è•~°Ñ¨_ç L<åfl~Ú
Hõ^•? [_», KÕ`«#=ÚÅ K«=∞`å¯~°=∞O`å P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ''ÉèÏ=#——Ü«∞O^Õ JkfifÜ«∞OQÍ
„Ѩ^Œ~°≈#=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
D [QÆ`ü ã≤u÷ ‰õÄ_® ã¨^fiŒ ã¨∞=Î Ù JQÆ∞ K≥`· #« º=ÚÃÑ<· Õ P^è•~°Ñ_¨ ç L#flk. ^Œ$H± – ^Œ~≈° #=ÚʼnõΩ
"Õ~°∞QÍ 'Jq^Œº— J#|_»∞#^Õn ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. K≥·`«#ºÑ¨~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J*Ï˝#^Œ$+≤ì HõÅ"åiH˜
[QÆ`«∞ÎQÍ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
❖❖❖
24. Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ x~°fiK«#=Ú
J㨄^Œ∂ѨO J~Ú L#fl D [QÆ`«∞Î#∞ `«`«Î fi*Ï˝#O =∂„`«"Õ∞ ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡`À
SHõºÑ¨~°K«∞K«∞#flk. =∞\ì̃`À xi‡OK«|_ç# Ãã·#º=Ú z„`«qz„`«=ÚÅ∞QÍ, ''~åA–=∞O„u–Ãã·x‰õΩÅ∞
–QÆ∞é]=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q^èOŒ QÍ Hõ#|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H,© qKå~°^$Œ +≤Hì ˜ JO`å =∞\ì̃QÍ<Õ `≥eÜ«∞=K«∞Û
K«∞#flk Hõ^•! [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú =∂„`«"Õ∞ J~Ú L#flk. WO^Œ∞Ö’ ZO`«
=∂„`«=¸ ã¨O^ÕǨÏO LO_»=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
`«~O° QÆ=ÚÅhfl [Å"Õ∞ Hõ^•?.... H˘Ü«∞ºq„QÆÇϨ =ÚÅhfl H˘Ü«∞º=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•?.... ‰õΩO_»Åhfl
=∞$uÎHÍ=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•?.... D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ ã¨~°fi=Ú „|Ǩχ=∞Ü«∞"Õ∞! „|Ǩχ"Õ∞!....
JO^Œ∞‰õΩ "ÕÔ~·#@∞¡QÍ `ÀK«∞@ÜÕ∞ 'Jq^Œº—.
WѨC_»∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ gÅ∞QÍ H˘xfl x~°fiK«#=ÚÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
I.. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú : D ^Œ$â◊º=Ú „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#Å#∞ P„â◊~ÚOz LO\’Ok. '„^Œ+¨ì
^Œ$â◊º=Ú— Å ã¨O|O^èŒ=Ú#∞ q"ÕHõ|∞kú`À Ѩije¿ãÎ `ÕÅ∞K«∞#flk U=∞O>Ë
1) „^Œ+Ü ì̈ ∞Õ ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"tÕ ã¨∂,Î ã¨fiH©Ü∞« ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz W^ŒO`å PÜ«∂
s`«∞Å∞QÍ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞.
2) „^Œ+¨ì`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞@KÕ J`«xx '„^Œ+¨ì— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
3) „^Œ+¨ì`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«\ÏxH˜ =Ú#∞=ÚO^Õ J`«_»∞ LO_çL<åfl_»∞. „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ '^Œ~°≈# –
^Œ$â◊º— ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ QÀK«iOK«QÆÅ^Œ∞.
J\˜ì '' ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P=Å, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ—— Ü«Ú#fl „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ x`«ºã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú. P Ѩ~°„|ǨχO „uѨÙ\˜Ü«∞O^Œ∞ JO`«\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
II.. =∞##~°Ç≤Ï`« â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú : D z`«Î=Ú XHõ ™ê÷#=Ú#∞O_ç (ÖËHõ q+¨Ü«∞=Ú #∞O_ç)
=∞~˘Hõ ™ê÷#=Ú#‰õΩ "≥à◊√¡K«∞#flѨC_»∞, P Ô~O_ç\ ˜ =∞^茺QÆÅ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ [_»`«fi~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞
â◊√^Œúã¨fi~°∂Ѩ=Ú L#flk.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 637
P â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ K≥`· #« º=Ú(`≥Å∞ã¨∞H˘O@∞#flk). JkÜÕ∞ KÕ`º« =Ú(`≥eÜ«∞|_»∞#k) ‰õÄ_®.
„|Ǩχ*Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ZšѨC_»∞ P â◊√^Œú K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· "≥ÅÜ«ÚK«∞, MË^Œ
~°Ç≤Ï`«OQÍ PÜ«∂ Hõ~°‡q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞. F ~å=∂! h=Ù ‰õÄ_® ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• J\˜ì
â◊√^Œú K≥`· #« º ã¨fi~°∂ѨÙ_»<—Õ — J<Õ Z~°∞Hõ#∞ g_»‰Ωõ O_®, PÃÑ· Uk Z@∞¡ Lz`«"∂≥ , Jk J>Ë¡ x~°fiiÎOK«∞.
III.. â◊√^Œú z`«Î=Ú : z`«Î=Ú =∞##¨~°Ç≤Ï`«O KÕ~Ú. ÖË^•, ã¨~°fi=∞##=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#
^Œ$+≤ì, J=QÍǨÏ# HõeyÜ«ÚO_»∞. JѨC_»∞ q∞ye LO@∞#fl â◊√^Œú z`«Î=Ú#‰õΩ, 'Ѩ~°=∂`«‡—
J#∞^•xH˜ Éè^Ë "Œ ∞Õ g∞ ÖË^∞Œ . ã¨~fi° ^• âı+O≤ z LO@∞#fl 'J#∞Éè"í å`«‡Hõã`¨ —Ϋ ÜÕ∞ Ѩ~=° ∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
F ~å=∞K«O„^•! *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨Î ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, z`«Î=$uÎ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì 'â◊√^Œúz<凄`«"Õ∞—
h Ü≥ÚHõ¯, <å Ü≥ÚHõ¯ D ã¨~°fir=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯, "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. HÍ|\˜ì h=Ù ã¨~°fi^• J\˜ì
z^Œfiã¨∞Î – ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· LO_≥^Œ=ÙQÍHõ! <åÜ«∞<å! h=Ù D [_»`«fi=∞O@∂ Un ÖËx"å_»=Ù.
ã¨~°fi=Ú#∞ `«ºlOz ã¨=∂kèx P„â◊~Ú™êÎ"å? ÖËHõ D „áêѨOzHõ ^≥· fi`« =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î
LO\Ï"å? Jk h W+¨Oì . HÍx LÉèÜ í ∞« ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ‰õÄ_® ''<Õ#∞ ã¨~fi° ^• z^Œ#… ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞.
x+¨¯à◊OHõ=$uÎ~°Ç≤Ï`« – â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞ ÉèÏ=#=∂„`«O =^ŒÅ=^Œ∞Ì. =^ŒÅ=Åã≤#
Ѩ<Õg∞ ÖË^Œ∞ ‰õÄ_®!
N ~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! =∞i =∂‰õΩ D ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ =zÛѨ_∞» K«∞<åfl~Ú Hõ^•? g\˜Ö’ `«Q∞Æ ÖÁ¯#‰õΩO_®
LO_Õ^≥\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ì`À Ѩije¿ãÎ, D „ѨѨOK«OÖ’ Z=fiiH© Un „áêÑ≤ÎOK«∞@ÖË^Œ∞,
#tOK«∞@ÖË^Œ∞. =∞i D ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ P„â◊~ÚOK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? qKå~°} ÖËHõáÈ=Ù@ÜÕ∞
Jxfl J#~°=÷ ÚʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}O. P`«‡ D ^ÕÇϨ =Ú#O^Œ∞ Un "åOzèOK«∞@ÖË^∞Œ , `«ºlOK«∞@ÖË^∞Œ ,
^Õfi+≤OK«∞>ÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì h=Ù WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·, „ѨâßO`« z`«∞Î_»"≥·, #â◊fi~°=∞QÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞
U=∂„`«O `«QÆ∞ÖÁ¯#‰õΩO_® LO_»∞. ''<Õ#∞ D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞, ^Œ$â◊º=ÚÅO^Œ∞ ÖË#∞. <å Ü«∞O^Œ∞
Wq ÖË=Ù. <Õ#∞ =º=ǨÏiOK«∞K«∞#fl#∂, ÖËHõ ã¨=∂kèx P„â◊~Úã¨∞Î#fl#∂ ã¨~°fi^• ã¨fiã¨∞÷_»<Õ.
xtÛO`«∞_»<Õ—— J#∞ =∞##=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞.
XHõxH˜ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ xi‡OK«É’ÜÕ∞ #QÆ~°OÖ’x XHõ WO\˜Ö’ KÕÜ«∞=Åã≤#^Õ"≥∞ÿ<å
WѨC_»∞O@∞O^•? JѨÊ\˜ JO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz Pã¨H˜Î J#=ã¨~°"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! J^Õ
q^èŒOQÍ z`«Î=$`«∞ÎÅ #∞O_ç q_ç=_ç LO_»∞. D z`«Î=$`«∞ÎÅO^Œ∞ h‰õΩ Z\˜ì Pã¨H˜Î LO_»=Åã≤#
Ѩ<Õg∞ ÖË^Œ∞. ã¨^•, ã¨~°fi^•, ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ h=Ù x+¨ª Hõey LO_≥^Œ=ÙQÍHõ!
ZѨC_À KåÖÏHÍÅO „H˜`«O ZHõ¯_À `å~°ã¨Ñ¨_ç, H˘kÌ¿ãѨ٠h`À ã¨OÉèÏ+≤Oz, `«#^•i# `å#∞
"≥oá¡ È~Ú# XHõ JѨiz`« =ºH˜Î WѨC_»∞ h ^Œ$+≤Hì ˜ Z\Ï¡ LO\Ï_À, D =~°=Î ∂# ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú
Ѩ@¡ WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® J\˜ì ^Œ$+≤ì<Õ ã¨O`«iOK«∞H˘xÜ«ÚO_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D =~°Î=∂#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Éèíq+¨º`ü Ѩi}Ï=∞=Ú J^Õ HÍÉ’=ÙK«∞#flk. W^ŒO`å Jã¨`«∞Îź=ÚQÍ#∞, H˘Ü«∞º tÅÅ
638
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=Öˇ ã¨fiÅÊq+¨Ü∞« =ÚÅ∞ QÍ#∞ QÍOK«∞K«∂ LO_»∞. D =∂#=ÙÅ∞ `«=∞ ^Œ$+≤xì â◊√^Œú Ѩ~K° ∞« HÀ‰õΩO_®
Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOK«∞@ KÕ`«<Õ ã¨HõÅ J#~°÷=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. HÍã¨Î P`«‡^Œ$+≤ì
Hõey, q"ÕzOz K«∂¿ãÎ WHõ¯_»O`å J™ê~°"Õ∞ âı+≤™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ Jz`«Î`«fi=Ú<Õ |∞kú=∞O`«∞Å∞
JÅ"å@∞ KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞.
~åuÜ«∞O^Œ∞ [ÅO LO@∞O^•? [ÅOÖ’ JyflHõ}O ^•HÀ¯QÆÅ^•? J\Ï¡Qˆ , D r"å`«‡Ü«∞O^Œ∞
P`«‡Hõ#fl "ÕÔ~·#^Õn LO_»*ÏÅ^Œ∞. WHõ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k Z\Ï¡ LO@∞Ok
K≥ѨC? 'z`«Î=Ú— J#|_»∞#k ‰õÄ_® r"å`«‡Ü«∞O^Œ∞QÍx, Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞QÍx P Ô~O_ç\ ˜H˜
"Õ~°∞QÍ ÖË^Œ∞. JqKå~°^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ''WkÜÕ∞ z`«Î=Ú—— J#|_Õ^˘Hõ\ ˜ P`«‡‰õΩ
"ÕÔ~·#^•x =Öˇ `ÀK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. qKå~°}Ï^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨÙ_»∞ z`«Î=∞#∞#^Õ LO_»*ÏÅ^Œ∞.
''=ÚQÆ∞æ~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞<åfl~°∞. W^ŒÌiOHÍ Ñ¨Ù@ì<Õ ÖË^Œ∞. WHõ XHõiOHÍ ZѨÊ\˜HÀ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’
„Ѩ"ÕtOK« =Åã≤ Ü«Ú#flk .....—— J#∞ =~°‚#=Öˇ, "≥Ú^ŒÖË ÖË#\˜ì z`«Î=ÚKÕ KÕÜ«∞|_»∞ HÍ~°º=∞O`å
JHõ$`«"Õ∞ J~Ú L#flk.
F ~åѶ¨∞"å! h=Ù z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jã≤÷`«fi=Ú#∞ xëê¯~°}OQÍ #q∞‡ ''JÜ≥∂º! WHõ <Õ#∞ D
z`«Î=Ú#∞ `«ºlOKÕ^≥\Ï¡?—— Jx "åáÈ=ÙK«∂, JHÍ~°}OQÍ, P`«‡ã≤÷u #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ‰õÄ_»^Œ∞
ã¨∞=∂! D [#∞Å∞ ^Õx<≥·`Õ 'z`«Î=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~À, J\˜ì^•xH˜ Ѩ~°"≥∞ÿ#\˜ì ''ã¨∞Yã≤÷u—— (A
state beyond) Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi^• LO_çÜ«ÚO_»∞=Ú.
P`«‡#∞ U=∞~°K«∞@KÕ ''z`«Î=Ú—— J<Õk J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk Hõ#∞Hõ ''D z`«Î=Ú q∞H˜¯e
J<å`«‡Éèí∂`«=Ú—— Jx qA˝Å∞ JO@∂ LO\Ï~°∞. J\˜ì z`«Î=$uÎx J#∞ã¨iã¨∂Î, ''Wk LO_»<Õ
L#flk. "Õ∞=Ú nxx `˘ÅyOK«∞‰õΩ<Õk Z\Ï¡?—— Jx `«ÅK«∞K«∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_Ñ» Ù¨ "å~°∞ ÖËx ^ŒÜ∞« º=Ú#∞
TÇ≤ÏOK«∞H˘x QÆ[QÆ[ =}‰õΩ"åˆ~ J=Ù`å~°∞. =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ "å~°∞ JÅÊ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# HõÅ"å~°∞
=∂„`«"Õ∞. h z`«Î=Ú#∞ W@∞¡ ã¨OÉ’kèOK«∞–
''F z`«Î=∂! ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L#fl <å‰õΩ "Õ~°∞QÍ h"≥Hõ¯_»∞<åfl=Ù? "≥Ú^ŒÖË
ÖË#\˜ì x#∞fl x~ÀkèOK«@"Õ∞q∞\˜? <Õ#∞ „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î
#flѨC_»∞ J\˜ì <å HÍ~°º„Hõ=∞=Ú<Õ 'z`«Î=Ú— Jx JO@∞<åfl~°∞. <Õ#∞ ã¨OHõeÊOK«@O [iy`Õ h=Ù
LO\Ï=Ù. <å ã¨OHõÅÊ=ÚÅHõ<åfl h=Ù "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. HÍ|\˜ì F z`«Î=∂! x#∞fl ÖËx^•xQÍ <Õ#∞
x~°fizã¨∞<Î åfl#∞. x~°O`«~O° D 'z`«=Î Ú— J#∞^•xx ^Œ∂~°=Ú#∞O_Õ J<å^Œiã¨∂Î LO_»^eŒ Kå#∞!——
Hõ#∞Hõ ~å=∂! D z`«Î=Ú q+¨Ü«∞OÖ’, XHõ '=∞\˜ì q„QÆǨÏO— ÖÏQÍ JK«OK«ÅOQÍ LO_»∞.
ã¨~°fi^• WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· „ѨâßO`«=ÚQÍ LO_»@O JÉèϺã¨=â◊OQÍ x~°fiiÎOK«∞.
F ~åѶ¨∞"å h=Ù "≥·~åQƺ„ѨHõ@# KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ D z`«Î=Ú QÆ∞iOz J<ÕHõ qâıëêÅ∞
K≥áêÊ=Ù. ÉÏQÍ<Õ L#flk. HÍx, Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D z`«Î=Ú J<Õ^Õn ÖË^Œ∞. ''=∞i HõxÑ≤™ÈÎOk
Hõ^•?—— JO\Ï"å? JѨiѨHõfi"≥∞ÿ# q∞^䕺^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O Jk J\Ï¡ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk. PHÍâ◊OÖ’
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 639
"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘#fl f~°∞ K«∂z ''JHõ¯_» XHõ `À@ L#flk. P „ѨHõ¯<Õ =ÚY^•fi~°O—— Jx
TǨÏ#∞ *’_çOz QÍOK«∞@=O\˜^Õ D z`«Î=Ú q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®! Hõ#∞Hõ D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
q∞^䕺`«fi=Ú xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ#fl"å_»"≥·, tÖÏѨÙ~°∞+¨µx=Öˇ xâ◊ÛÅOQÍ LO_»∞.
P`å‡#∞Éèí=^Œ$+≤ìH˜ z`«Î=Ú ÖË<ÕÖË^Œx =∞~°Å XHõ¯™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
F „Ñ≤Ü«∞~å=∞K«O„^•! h=Ù Ü«∞^ä•~å÷xH˜ z`«Î~°Ç≤Ï`«∞_»"Õ ã¨∞=∂! F ã¨~°fi [#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å
'z`«Î=Ú— J<Õ HõÅÊ#‰õΩ |^Œ∞úÅ∞ HÍ#\˜ì K≥·`«<åº`å‡#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙÖË! =∞i J#~°÷=ÚʼnõΩ
¿ÇÏ`«∞Éèí∂`«"≥∞ÿ# D z`«Î=Ú`À ‰õÄ_ç ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ódOK«∞K«∞<åfl~À K≥ѨÊO_ç?
'Jã¨`«∞Η J~Ú# D z`«Î=Ú#‰õΩ =jHõ~°}"≥∞ÿáÈ`«∞#fl 'J^Œ$_è»|∞kú—— #∞O_Õ =„[áê`«=Ú`À
ã¨=∂#"≥∞ÿ# Jã¨fiã¨÷`«— JO`å =zÛѨ_»∞`ÀOk.
F ~å=∂! J\˜ì z`«Î=Ú#∞ `˘ÅyOK«QÍ, WHõѨC_»∞ q∞QÆ∞Å∞K«∞#fl^Õq∞\˜? h Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#<Õ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· LO_»∞.
WO`«=∂„`«=ÚÖ’ Hõ+"ì̈ ∞Õ =Ú#flk K≥ÑC¨ ? JO^Œ∞ÅÔH· ''P`«‡ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ =∞##=Ú KÕÜÚ« @——
J#∞ L`«Î=∞ LáêÜ«∞=Ú#∞ á⁄Ok ^蕺#x+¨µª_»"≥· LO@∂ LO_»∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜ P`«‡ÉèÏ=#
JHõ$„u=∞=ÚQÍ, J„Ѩܫ∞`«flOQÍ ã¨∞ã≤÷~°O HÍQÆÅ^Œ∞.''Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ D Hõ#|_Õ ã¨~°fir=ÙÅ∞QÍ,
ã¨~°fiqâı+¨=ÚÅ∞QÍ „Ѩ^Œ~°≈#=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞——.... J<Õ =∞##=Ú#∞ ã¨~°fi^• J=^èŒiOK«∞.
''Jã¨`ÕΗ— JQÆ∞ z`«Î=Ú#∞ J#∞HõiOK«∞K«∞ PHÍâ◊=Ú#∞ ÉèËkOKåÅx J#∞HÀ=@O =∂
^Œ$+≤Öì ’ =¸~°`ö fi« "Õ∞! J\˜ì =¸~°`ö fi« =Ú#‰õΩ kèHͯ~°=∞QÆ∞QÍHõ! F [#∞ÖÏ~å! "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ g∞~°O`å
`«`«Î fiÉ’^èŒÜ«∞O^Œ∞ ‰õΩâ◊Å∞~°∞ HÍ"åe. `«^•Ìfi~å =∞<À<åâ◊#=Ú ã¨OáêkOK«O_ç. J#QÍ Jã¨`ü
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ =∞##=Ú KÕÜ«∞@O `«yæOK«O_ç. P `«~°∞"å`« x~°‡ÖÏ`«∞‡Öˇ· D ã¨O™ê~°=Ú#∞
^•\˜"ÕÜ«∞O_ç. <åÜ«∞#ÖÏ~å! "Õ∞=Ú ZO`À ѨijeOz# `«~°∞"å`«ÜÕ∞ D "åHõº=ÚÅ∞ g∞
=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl=Ú. x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ '=∞#ã¨∞û— J#|_»∞ =∂e#º=Ú#‰õΩ U
=∂„`«O KÀ@∞ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«, <å =∂@ q#O_ç. D <å "åHõº=ÚÅ∞ qâ◊fiã≤Oz, J#∞HõiOz
P`«‡ Ü«∞O^Õ ã¨∞ã≤÷~°∞Öˇ· LO_»O_ç. P `«~°∞"å`« Uk U\’¡ Jk J>Ë¡ LO_»∞QÍHõ, JQÆ∞QÍHõ! g∞~°∞
=∂„`«O P`«‡ã≤÷u #∞O_ç K«∞º`«∞Å∞ HÍ=^Œ∞Ì. ã¨~°fi^• JK«∞º`«∞Öˇ· =iúÅ¡O_ç!
❖❖❖
640
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
X. „ѨHõ~°} ã¨g∞Hõ∆
1. ã¨g∞Hõ∆
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! =∞#O D 'L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}=Ú—Ö’ qKå~°} KÕã≤# qâıëêÅhfl
‰õΩ¡Ñ¨ÎOQÍ ã¨g∞H˜∆OK«∞‰õΩO^•O! q#∞.
D =∂#=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ [x‡Oz#k "≥Ú^ŒÅ∞ =∞~°}˜OKÕ =~°‰õΩ `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# ÅHõ∆ º=ÚÅ`À,
J~°÷O ÖËx Pâ◊Å`À, JÅÊ"≥∞ÿ# *Ï˝#=Ú`À „|uH˜"ÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ã¨fiÅÊ ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ
‰õÄ_® qK«e`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =ÚŠѨ@¡ "åº"≥∂Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. JqKå~°}KÕ
HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ =$^Œú=∂O„u‰õΩ~åÅ∞ D r=ÙÅ#∞ `«#
=â◊O KÕã∞¨ H˘x, `«# W+¨Oì =zÛ#@∞¡ P_ç™ÈÎOk. Ѷe¨ `«O? JO`«∞ ÖËx ^Œ∞óYѨ~O° Ѩ~Å° ∞. 'Ѩ~=° ∂`«‡
-P#O^Œ=Ú— J#∞#"Õ ã¨fi~°∂Ѩ, ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞QÍ Hõey Ü«Ú#fl D r=Ù_»∞ ^Œ∞ódOK«∞@Ü«∂?
W`«xH˜ Hõ~°‡|O^èŒ "≥∞Hõ¯_çk? "≥∂Ç¨Ï "≥∞Hõ¯_çk?
Jq^Œº#∞ x~ÀkèOK«@O Z\Ï¡?- ѨÙ\˜ì# `«~°∞"å`«, D =∂#=Ù_»∞, HÍã¨Î |∞kú qHõã≤OK«QÍ<Õ,
ã¨`«ûOQÆ`«`«Ê~°∞_≥· LO_®e. ''x~°O`«~° „Ѩ"åǨÏjÅ=Ú—— =O\˜ D Jq^Œº J#|_Õ #n[Å"ÕQÍxfl
x~ÀkèOKåÅO>Ë D Ô~O_»∂ J=ã¨~°"≥∞ÿ L<åfl~Ú–
1) âߢ™êÎÉèϺã¨O (™ê^èŒ#Å`À ã¨Ç¨) 2) ã¨`åûOQÆ`«º=Ú
D Ô~O_ç\ ˜ „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ r=Ù#‰õΩ, ''Uk „QÆÇ≤ÏOKåe? Uk `«ºlOKåe?—— J<Õ q"ÕHõO
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
JѨC_®`«_»∞ ''â◊√ÉèËK«Ûù—— J#|_Õ "≥Ú^Œ\ ˜ Éèí∂q∞Hõ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
J\˜ì â◊√ÉèËK«Ûù q"ÕHõ=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x |ÅѨ_»QÍ, „Hõ=∞OQÍ J`«_»∞ ''qKå~°}—— J<Õ Ô~O_»=
Éèí∂q∞HõÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨`«¯~°‡Å∞, L`«Î=∞ P`«‡*Ï˝#O ... D Ô~O_»∞ |O_çH˜ Ô~O_»∞ K«„Hõ=ÚÅ
=O\˜q. J\˜ì „ѨÜ∞« `«fljÅ∞x z`«=Î ÚÖ’ [#‡[#‡Å∞QÍ ¿Ñ~°∞H˘x u+¨"ª ãÕ ∞¨ H˘xÜ«Ú#fl '^Œ∞+¨"ì åã¨#Å∞—
|Ü«∞@‰õΩ Ñ¨OÑ≤"ÕÜ«∞|_»`å~Ú. JѨC_»∞ U~°Ê_Õ x~°O`«~° Ѩ~°=∂~°÷ÉèÏ=#KÕ =∞#ã¨∞û ã¨∂Hõ;`«fiO
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J`«_»∞ 'ã¨∂Hõ;„QÍÇ≤Ï— J=Ù`å_»∞.
JѨC_»∞ D r=Ù_»∞ '`«#∞=∂#㨗 Jx K≥ѨÊ|_Õ =¸_»= Éèí∂q∞HõÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞<åfl_»∞.
„Hõ=∞OQÍ J`«xÜ«∞O^Œ∞ ÉèË^ŒÉèÏ==Ú ã¨#flyÅ∞¡K«∞#flk. ''=∞\˜ì`À ~°zOK«|_ç# Ü«Ú^Œú
^Œ$â◊º=ÚÖ’ =∞# Ãã·#º"Õ∞q∞\˜? â◊„`«∞Ãã·#º"Õ∞q∞\˜? JO`å =∞\˜ìÜÕ∞ Hõ^•!—— J#∞ Z~°∞Hõ LO_»<Õ
LO@∞Ok K«∂Kå"å? J>Ë¡ D =¸_»= Éèí∂q∞HõÖ’x "åxH˜ ''<Õ#∞–<åk–J`«_»∞–h=Ù–h
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 641
QÆ∞}=ÚÅ∞–<å Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞——... W=hfl "≥Ú^ŒÅO\Ï¡ Å~ÚOzáÈ`å~Ú. ã¨=∞ºH± ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#
(Unity Oriented) ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# (Comprehensive) J=QÍǨÏ# L^Œ~ÚOz, |ÅO ѨÙOA‰õΩO@∞Ok.
JѨC_®`«_∞» ''ã¨`åÎ fiѨu—Î — J#∞ <åÅ∞QÆ= Éè∂í q∞Hõ#∞ á⁄Ok#"å_»Q∞Æ K«∞<åfl_»∞.
P`«‡*Ï˝#O qHõã≤ã¨∂Î~åQÍ P Ü≥∂yÜ«∞O^Œ∞ "åã¨#Å∞ ã¨#flye¡, ã¨∂Hõ;`åfixfl á⁄O^Œ∞`å~Ú.
"åã¨#ÖË Jxfl\˜H© =¸ÅO. D Jã¨`«º=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl Pã¨H˜Î, D [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å∞ ...
W=hfl "åã¨#Å #∞O_Õ L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. "åã¨#Å ~°∂Ѩ"Õ∞ Pã¨H˜Î. H©Å∞ÉÁ=∞‡#∞ P_çOz#@∞¡,
P㨉õΩÎÅ∞ D r=Ùx `«=∞ WK«Ûù =zÛ#@∞¡ P_çã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ <åÅ∞QÆ= Éèí∂q∞HõÜ«∞QÆ∞
ã¨`åÎ fiѨuÎx P„â◊~Úã¨∂Î LO_»QÍ H˘O`«HÍÖÏxH˜ D r=Ù_»∞ JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# J<åã¨H˜Îx `«#Ü«∞O^Œ∞
ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞.
J\˜ì J<å㨉õΩÎ_»∞ 'Jã¨O㨉õΩÎ_»∞— J#∞ S^Œ= Éèí∂q∞Hõ Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞.
J\˜ì"å_çH˜ Hõ~°‡Å KÕ`« QÍx, P Hõ~°‡Å Ѷ¨e`«=ÚÅ KÕ`«QÍx ã¨O|O^èŒ=Ú LO_»^Œ∞. Jq
J`«xx |OkèOѨ*ÏÅ=Ù. n~°H… ÍÅOQÍ "åã¨#Å#∞ ã¨∂Hõ;O KÕã∂¨ ,Î ÉÏǨϺѨ^•~°=÷ ÚʼnõΩ ã¨∞^Œ∂~°∞_»∞
JQÆ∞K«∂ LO\Ï_»∞. ã¨fiÜ«∞OQÍ, JO`«~°∞‡Y =$uÎKÕ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞QÍ#∞. xs˚=Ù_»#∞ QÍ#∞.
ã¨~°fi^• „|Ǩχ=Ú<Õ J~ÚL<åfl#∞. D â◊s~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q <Õ#∞ HÍ^Œ∞. D Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=Ú
<å Ü«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞. <Õ#∞ D Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O^Œ∞ ÖË#∞. ##∞fl „|Ǩχ=Ú#∞O_ç "Õ~°∞Ѩ~°K«∞ HÍ~°}=Ú
QÍx, HÍ~°º=ÚQÍx U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞ ÖË<ÕÖË=Ù——, J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ „|Ǩ‡HÍ~° ã¨fiÉèÏ==Ú#∞
ã¨O`«iOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞. J\˜ì ÉèÏ=<å ^Œ$_è`» fi« O KÕ`« J`«xÜ«∞O^Œ∞ ÉÏǨϺѨ^•~°q÷ 㨇 $u ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ
XHÍ<˘Hõ 'Jf`« ã≤÷u— U~°Ê_»∞`ÀOk.
J\˜ì"å_»∞ ã¨=∂kèx+¨µª_≥· LO_»=K«∞Û. ÖË^•, 'Jã¨`«º=ÚÖË— J~Ú L#fl D ¢ã‘ΠѨل`åk
„áêѨOK«Hõ =ã¨∞Î=ÙÅ =∞^茺 Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ `«k`«~°∞Å∞ÖÏQÍ<Õ LO_»=K«∞Û. ''™êfl#O, Éè’[#=Ú——
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÉÏǨϺ„H˜Ü«∞Å∞ KÕã¨∂Î LO_»=K«∞Û ÖËHõ =∂#=K«∞Û. ZѨC_≥·`Õ =∞#ã¨∞û 'ã¨∂Hõ;`«fiO—
K≥Ok#^À WHõ J`«_»∞ '„|Ǩ‡-ǨÏ"£∞— J#∞ ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨OKÕ, [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ`À ã¨Ç¨
ã¨~°fi ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ "ÕÔ~·# ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú ã≤÷uÖ’ LO_ç LO\Ï_»∞. 'ã¨fi^èŒ~°‡=Ú— J#∞ '„Ѩ=~°Î##∞—
`«k`«~°∞Å J#∞‰õÄÅ`«#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x x~°fiiÎOz#ѨÊ\˜H©, "å\˜ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅѨ@¡ „Ñ‘u,
=∞=∞HÍ~å^Œ∞Å∞ LO_»=Ù. "åã¨#Å∞ ã¨#flye¡#"å_»∞, PÜ«∂ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ XHõ
Ѩã≤ÉÏÅ∞_»∞ D „ѨѨOK«=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ K«∂™êÎ_»∞. JѨC_Õ "Õ∞ÖÁ¯#fl"åx=Öˇ, xi¡Ñ¨Î=∂#ã≤Hõ
ã≤÷ux P„â◊~ÚOz LO\Ï_»∞.
giÖ’ H˘O^Œ~°∞ `«=∞ ^≥·#Ok# ™ê=∂#º q+¨Ü«∞=ÚÖˇ·=Ù#fl ™êfl# – J#fl – áê<å^Œ∞Å#∞
‰õÄ_® W`«~°∞Å „¿Ñ~°}KÕ =∂„`«"Õ∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï~°∞.
Uk Z>ˇ¡Â<å LO_»=K«∞Û. J\˜ì"åxH˜ ^ÕxѨ@¡ ‰õÄ_® ã¨OQÆ=ÚQÍx, Jã¨OQÆ=ÚQÍx LO_»^Œ∞.
''XHõ Ü«∞O„`«=ÚKÕ „uѨÊ|_»∞K«∞#fl K«„Hõ=Ú—— =Öˇ „Ѩ"åǨÏѨu`«"≥∞ÿ# PÜ«∂ „H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞
642
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞ ÖËHõ Un x~°fiiÎOK«Hõ áÈ=K«∞Û! ÖËHõ, Jhfl L`åûǨÏO`À x~°fiiÎã¨∂Î LO_»=K«∞Û
‰õÄ_®! HÍh Jq J`«xx ã¨Ê $tOK«*ÏÅ=Ù.
Uk Z\Ï¡ [~°∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H© `å#∞ =∂„`«O ÉÏǨϺѨ^•~°q÷ 㨇 $u’ ’ J#∞ XHõ K«=∞`å¯~°"∞≥ #ÿ
~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ''LѨ~°u—— ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ LO\Ï_»∞. JÉèϺã¨"Õ∞ ^Œ$â◊º=Ú #∞O_ç LѨ~°uH˜ (For
withdrawal from involvement) LáêÜ«∞O Hõ^•!
`«# 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú— #O^Œ∞ xÅHõ_» á⁄O^Õ=~°‰õΩ P Ü≥∂y âßGqÇ≤Ï`«OQÍ<À, ÖËHõ L`«Î=∞
PK«~}° ѨÓ~°fiHõOQÍ<À JÉèϺã¨O =∂„`«O KÕã∂¨ <Î Õ LO\Ï_»∞. WѨÊ\˜ J`«x ÅHõ∆ º=Ú ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú
#O^Œ∞ ã¨Oã≤÷`«∞_≥· LO_»∞@—— =∂„`«"Õ∞. JO`Õ QÍx, ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç UkÜ≥∂ á⁄O^Œ∞@ HÍ^Œ∞.
Ѩ^•~å÷ÉèÏ=x - W@∞¡ ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ '„|Ǩχ=Ú— `À `«# z`«Î=Ú#∞ SHõºÑ¨~°z# Ü≥∂y
Jã¨Oã¨HÎõ ÉèÏ=# HõÅ"å_≥· H˘O`«HÍÖÏxH˜ ''Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∞ H˜Oz`ü ‰õÄ_® ÉèÏqOK«‰Ωõ O_»∞@—— J#|_»∞
P~°= Éè∂í q∞HõÖ’ „Ѩ"tÕ ã¨∞<Î åfl_»∞. ã¨~fi° ÉèÏ==ÚʼnõΩ Jf`«`fi« =Ú, =∞ø#ã≤`÷ ∞« Å#∞ JÉèºí ã≤ã∂¨ Î =™êÎ_∞» .
r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ - P q^èŒOQÍ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞, qq^èŒ ã¨fiÉèÏ=ÙÅQÆ∞ r=ÙÅ#∞
ÉèÏ=# KÕÜ«∞Hõ, „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ =∞~°Å =∞~°Å `«# z`«Î=Ú#∞ ÅÜ«∞OKÕã¨∂Î LO_»QÍ, H˘O`«
HÍÅ=Ú#‰õΩ J`«xÜ«∞O^Œ∞ P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ L`«Î=∞"≥∞ÿ# UHÍ„QÆ`« U~°Ê_»∞K«∞#flk. W`«~°∞Å „¿Ñ~°}KÕ,
ÖËHõ W`«~°∞Å â◊√Éèí=Ú H˘~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ H˘xfl „áêѨOzHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î#flѨÊ\˜H©,
J`«x JO`«~°OQÆ=Ú =∂„`«O xifiHÍ~°OQÍ, „ѨâßO`«OQÍ, Un HÀ~°‰õΩO_®<Õ LO@∂ LO@∞Ok.
K«=∞`å¯~°O K«∂_»∞. Un `å#∞ HÀ~°‰õΩO_®<Õ, PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ =º=ǨÏiã¨∂Î LO\Ï_»∞.
Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î#flѨÊ\˜H© J`«x Jf`«ã≤÷u – =∞ø#ã≤÷u Ü«∞^ä•`«^äŒ"≥∞ÿ LO\Ï~Ú.
nxx '^Œ$â◊º–JÉèÏ=#ã≤÷u— Jx ‰õÄ_® JO@∂ LO\Ï~°∞.
J@∞¡ '^Œ$âߺf`«— ã≤÷uÖ’ LO@∂ LO_»QÍ, P Ü≥∂y XHÍ<˘Hõ `«~°∞}OÖ’ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
'`«∞sÜ«Ú_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ ''<Õ<Õ ã¨~ˆ fiã¨~fi° „`« JO^ŒiÜ«∞O^Œ∞, JO`«@, ã¨~fi° ^• xifiHÍ~°=ÚQÍ
"åºÑ≤OzÜ«Ú<åfl#∞. <Õ#∞ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ K≥Ok#"å_»#∞. ^ÕxH© K≥O^Œx"å_»#∞ ‰õÄ_®—— J#∞
J#∞Éèí=OÖ’ LO@∞<åfl_»∞.
J\˜ì"åxx =∞#O ''r=#∞‡‰õΩÎ_»∞—— Jx JO@∞<åflO.
J`«_»∞ JaèÅ+≤`«"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ÅaèOz#ѨC_»∞ „Ѩã¨#∞fl_»∞HÍ_»∞. ''Wq „áêÑ≤ÎOK«ÖË^Œ∞——
Jx ^Œ∞ódOK«_»∞. ''<Õ#∞ rqOKåe. ÖË^•, =∞~°}˜OKåe—— Jx HÀ~°∞HÀ_»∞.
''<Õ#∞ [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞, J^ŒºO`«=ÚÅ∞ ÖËx"å_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=# #∞O_ç U=∂„`«O 'K«∞ºu—
á⁄O^Œ_∞» . WKåÛù~Ç° Ï≤ `«∞_≥· „áê~°|Hú ~õ å‡#∞™ê~°OQÍ „áêÑ≤OÎ z# ^•xx =∂„`«O J#∞Éèqí ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞#flk '„Éè=í ∞— KÕ`<« Õ - F ~å=∂! h=Ù WѨÊ\˜Hˆ J`«ºO`« z`«<Î ~·≥ ‡° ź=Ú#∞
á⁄O^•=Ù. `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# „Ѩ`«ºQÍ`«‡#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl=Ù. Hõ#∞Hõ<Õ ã≤÷~åã≤÷~°=ÚÅ#∞
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 643
qÉèÏyOѨQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl=Ù. D „ѨѨOK«q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ Ñ¨ijeOz L<åfl=Ù HÍ|>Ëì
"≥·~åQƺ„ѨHõ@#OÖ’ L`«Î=∞"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞ "≥e|∞K«ÛQÆeQÍ=Ù. '"≥·~åQƺ=Ú— J<Õk "åã¨#Å∞
ã¨#flyÅ∞@KÕ`«<Õ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
Hõ#∞Hõ, WHõ x~°∞`åûǨÏ"≥∞O^Œ∞‰õΩ? ZÅ¡"àÕ Å◊ ã¨=∞ã≤`÷ ∞« _»"·≥ LO_»∞=Ú. U =º=Ǩ~°"∞≥ #ÿ ѨÊ\˜H©
''Ö’HõÇ≤Ï`«=Ú—— ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞.
h=Ù ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ ã¨~°fi^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z^•`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù.
WHõ Z#fl\˜H©, ǨÏ~°¬–â’Hõ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ‰õΩO_≥^Œ=ÙQÍHõ! U XHõ¯Hõ∆}OÖ’#∞ D Éè∫uHõ
â◊s~å^Œ∞Å∞ h ~°∂Ѩ=Ú J~Ú LO_»ÖË^Œ∞. ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊=Ú, x~°‡Å=Ú, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú,
x`«º=Ú J~Ú# P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ h=Ù. D â◊s~å^Œ∞Å∞ L#fl#∂, ÖˉõΩ#fl#∂ "å\˜`À h‰õΩ U
=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆey#\˜ì h‰õΩ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ QÍx, q+¨Ü«∞
ã¨∞Y=ÚÅ∞QÍx, [##=∞~°}=ÚÅ∞QÍx Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? ''<å‰õΩ [## =∞~°}=ÚÅ∞ ÖË=Ù——
J#∞#^Õ "åã¨Î="≥∞ÿ# *Ï˝#O.
''ÖË^Œ∞. <Õ#∞ ѨÙ\Ïì#∞. Kå=É’=ÙK«∞<åfl#∞. <å‰õΩ U"Õ"À ÖË=Ù† Z<Àfl ÖËxq <Õ#∞ á⁄O^Œ=Åã≤
L#flk † H˘xfl `˘ÅyOK«∞HÀ =Åã≤Ü«Ú#flk – ZѨÊ\˜HÀ, U^À á⁄Ok, WHõ PÃÑ· ѨÓ~°∞‚_»#∞
HÍ=Åã≤ Ü«Ú#flk:—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ QÆÅ „Éèí=∞Åhfl Hõ\ ˜ìÃÑ@∞ì.
WHõ, ''<å QÆ∞iOz J\Ï¡ LOK«∞. <Õ#∞ *Ï˝#=Ú Pi˚OK«∞@KÕ [#‡=∞~°}Ï^Œ∞Å ^Œ∞óYO
#tã¨∞ÎOk. HÍx, <å ÉO^èŒ∞=ÙÅ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ^Œ∞óY=Ú #tOKÕ^≥\Ï¡?——... Jx ã¨Oâ◊~ÚOK«‰õÄ_»^Œ∞
ã¨∞=∂! ZO^Œ∞HõO\Ï"å? h=Ù |O^èŒ∞ – q∞„`« ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ â◊√^•ú`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù Hõ^•! J\˜ì
Ѩiâ◊√^Œú – P`«‡ =ã¨∞Î=Ù‰õΩ |O^èŒ∞=ÙÖËq∞\˜? ^Œ∞óY=ÚÖËq∞\˜? q∞„`«∞ÖËq∞\˜? zO`«ÖËq∞\˜? D
ÉÏÅ∞~° ˆHiO`«Å∞ `«ºlOK«∞. JkfifÜ«∞=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ ÖËxáÈx |O^èŒ#=º=Ǩ~°=Ú J*Ï˝#O
KÕ`« PáêkOK«=^Œ∞Ì. Z=Ô~·`Õ ''<å |O^èŒ∞=ÙÅ∞–<å "åà◊√¡—— Jx h=Ù `«ÅK«∞K«∞<åfl"À, "åi
â◊s~°=ÚÅ QÆ∞iOz QÍx, ÖËHõ "åi "åãÎ̈=ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ QÆ∞iOzQÍx h=Ù â’H˜OK«=Åã≤#Ѩx
U =∂„`«O ÖË^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú, Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·#q ѨOK«Éèí∂`«=ÚŠѨ~°=∂}∞ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚKÕ
xi‡OK«|_ç#"Õ Hõ^•! Wk ã¨~fi° ^• ^Õâ–◊ HÍÅ Éè^Ë =Œ ÚÅKÕ 'Ѩi=~°#Î jÅ=Ú— J~Ú L#flk. J#∞Hõ}∆ O
Ѩi=~°Î#=∞ÜÕ∞º^•xH˜ ^Œ∞ódOK«@"Õ∞q∞\˜? J\Ï¡ÔQ·`Õ D â◊s~°=ÚÖ’ „ѨHõ$u ã≤^ŒúOQÍ x`«º=¸
U~°Ê_Õ =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊʼnõΩ ã¨ÊOkã¨∂Î „Ѩu ~ÀA XH˘¯Hõ¯ |O^èŒ∞=Ù ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê HÍ¿ãѨ٠^Œ∞ód™êÎ"å?
HÍ|\˜ì Jx"å~°º=∞QÆ∞ â◊s~å^Œ∞ŠѨi}Ï=∞jÅ`«fi=Ú QÆ∞iOz ^Œ∞ódOK«@O ZO^Œ∞‰õΩ? WHõ
P`«‡ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, Wk L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. #tOK«∞@ÖË^Œ∞.
F q∞„`«∞ÖÏ~å! g∞~°O`å "åã¨Î"åxH˜ <åâ◊~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO_»QÍ, ''<Õ#∞ =∞~°}˜OK«∞K«∞<åfl#∞——
J#∞ ÉèÏ=# ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~À K≥Ñʨ O_ç? =∞$`«∞º~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ ^À+¨O JO@QÆ@Hì Oõ _ç.
644
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õΩO_»Ñ¨ye`Õ, P ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊O ‰õÄ_® „|^ŒÌÅQÆ∞K«∞#fl^•? ÖË^Õ. Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊O (space
within the pot) #‰õΩ =∞ǨHÍâ◊O (Totality of space) #‰õΩ `Õ_® U=Ú#flk? =∞ǨHÍâ◊=Ú#∞
Ѷ¨∞@O "Õ~°∞Ѩ~°K«QÆÅ^•?
''Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊=Ú—— Jx Jã¨Å∞ L#fl^≥Hõ¯_»?
P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ D r=Ù_≥Hõ¯_» L<åfl_»∞?
ÖËx q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ^Œ∞ódOK«∞@ Uq∞\˜?
'^Œ∞óY=Ú— J#∞^•xx =∞#ã¨∞û P„â◊~ÚOK«∞K«∞#flѨC_»∞ x`«º – Jx`«º, ã¨`«º – Jã¨`«º
qÉèÏQÆ=Ú KÕÜ«Ú ^Œ$+≤ìx JÅ=~°K«∞HÀ=@O P=â◊ºHõO.
JaèÖÏ+¨#∞ `«ºlOKåe - ã¨∂~°ºHÍOu qâßÅ „Ѩ^âÕ =◊ Ú #O^Œ∞ „Ѩãi¨ OK«∞@KÕ, =∞$QÆ`$« +¨Ö‚ ’
[Å`«~°OQÆ=ÚÅ Hõ^ŒeHõÅ∞ ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! P =∞$QÆ`«$ëê‚„ã¨=Ou q<åâ◊#"≥∞ÿ#O`« =∂„`«O
KÕ`« ã¨∂~°º~°t‡ HÀÖ’ÊÜÕ∞k U"≥∞ÿ<å L#fl^•? ÖË^Œ∞. D â◊s~° <åâ◊#=Ú ‰õÄ_® P`«‡‰õΩ
ã¨O|OkèOz#^Õ HÍ^Œ∞.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! Jã¨Å∞ x~°~°÷Hõ=¸, „ÉèÏOu ~°∂ѨHõ=Ú J~Ú# Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ g∞‰õΩ
JaèÖÏ+¨ ZO^Œ∞‰õΩ L^Œ~Ú™ÈÎO^À K≥ѨÊO_ç?
H˘OK≥=Ú ã¨=∂Ö’K«# KÕÜ∞« O_ç - P`«‡ÜÕ∞ ã¨~fi° =ã¨∞ãÎ fi¨ ~°∂Ѩ"∞≥ ÿ LO_»QÍ WHõ "åOzèOK«=Åã≤#
Ô~O_»= Ѩ^•~°÷O ZHõ¯_»∞#flk? q<Õk, K«∂KÕk, ã¨Ê $tOKÕk, P™êfikOKÕk. P„Ѷ¨∂}˜OKÕk ...
JO`å P`«‡ÜÕ∞ ã¨∞=∂! P`«‡‰õΩ J#º"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=O@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞
â◊¥#º`«fiO L#fl>Ë¡ ... ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞, ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_»∞, ã¨∞„Ѩã≤^Œ∞ú_»∞ JQÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞
.... D ''ã¨Ê~°≈—— "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊‰õΩÎÅhfl L<åfl~Ú.
h D Éè∫uHõ â◊s~°=Ú „Ѩ*Ï˝ã¨fiÉèÏ=Ù_»=QÆ∞ x#∞fl x~°fizOK«QÆÅ^•? ÖË^Œ∞.
J\Ï¡ˆQ, D â◊|Ì – ã¨Ê~å≈k â◊‰õΩÎÅhfl HõÅã≤‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡#∞ x~°fizOK«ÖË=Ù.
r=Ùx P„â◊~ÚOK«∞H˘x =∂„`«"Õ∞ 'â◊s~°=Ú— LO@∞#fl@∞¡ D â◊‰õΩÎÅhfl Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç
|Ü«∞Öˇfi_»e, Ѩ~°=∂`«‡#∞ P„â◊~ÚOK«∞‰õΩ<Õ LO@∞<åfl~Ú.
JaèÖÏ+¨ÜÕ∞ '"åã¨#— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO. D „uÖ’HÍÅÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl Láê^èŒ∞Åhfl ™êufiHõ–
~å[㨖`å=∞ã¨=ÚÅ PÜ«∂q∞„â◊=∞=ÚÅKÕ U~°Ê_ç L<åfl~Ú. J~Ú`Õ, W^ŒO`å z`«Î=Ú #O^Õ
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
"åã¨# Hõ∆~Ú¿ãÎ =∞#ã¨∞û #t™ÈÎOk - =∞#ã¨∞û #t¿ãÎ, Hõ~°‡‰õΩ x"åã¨Éèí∂`«"≥∞ÿ# '=∂Ü«∞—
‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞OQÍ #t™ÈÎOk.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! D ã¨O™ê~°K«„Hõ=Ú#∞ #_»∞ѨÙK«∞#fl '"åã¨#— J<Õ „`å_»∞#∞ h=Ù
„Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ q"ÕHõ|ÅOKÕ KèÕkOz"Õ~Ú. Z~°∞QÆ|_»#O`«=~°‰õΩ, "åã¨<å~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 645
=∂Ü«∞ Q˘Ñ¨Ê"≥∂ǨÏ=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ^Œ∞. Z~°∞QÆ|_çO^•, Wk J#O`«–ã¨∞Y=Ú<Õ „Ѩ™êkOK«
QÆÅ^Œ∞. JO`ÕH͉õΩO_®, „|Ǩχ™êH∆Í`å¯~°O ‰õÄ_® „áêÑ≤ÎOѨ*ËÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
D '=∂Ü«∞— =KÕÛk ZHõ¯_ç #∞O_ç? -
PQÆ`å „|Ǩχ}ÀÉèí∞HÍÎ fi ã¨O™ê~°q∞ǨÏbÅÜ«∂
ѨÙ#„~°ƒùÃǷχ=ã¨O㨇 $`«º „|Ǩχ}˺= qbÜ«∞`Õ II
D '=∂Ü«∞— „|Ǩχ=Ú#∞O_ç L^Œƒqù ™ÈÎOk. bÖÏ=∂„`«OQÍ 'ã¨O™ê~°=Ú— #∞ 㨇iOK«∞K«∞#flk.
J#∞ÉèíqOz, =∞~°Å ã¨fibÅÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχq^ŒºKÕ ã¨O™ê~°<åâ◊#"≥Ú#~°∞ÛK«∞#flk. „|Ǩχ=Ú#∞
Z~°∞QÆ∞K«∞, „|Ǩχ=Ú#O^Õ b#=∞QÆ∞K«∞#flk. PǨñ! ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°O ! =∞OQÆà◊ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞,
~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»∞, x~å=∞Ü«Ú_»∞ J~Ú L#fl Ѩ~°„|Ǩχ#∞O_ç, ... xѨC #∞O_ç
xѨC~°=fiÅ∞ÖÏQÍ .... D „áê}˜HÀ@∞¡ L`«Ê#fl=Ú Ö∫`«∞<åfl~Ú.
P‰õΩÖ’ D<≥Å∞
[ÅOÖ’ `«~°OQÍÅ∞
|OQÍ~°OÖ’ PÉèí~°}ÏÅ∞
JyflÜ«∞O^Œ∞ L+¨‚=Ú „ѨHÍâ◊=Ú
W=hfl Z\Ï¡ÔQ·`Õ JO`«~åƒùQÆOQÍ L<åflÜ≥∂, J\Ï¡ˆQ ^蕺# ~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•Å∞ÛK«∞#fl P
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞ L<åfl~Ú.
PÜ«∞# Ü«∞O^Õ D [QÆ`«∞Î L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k. PÜ«∞# Ü«∞O^Õ ã≤÷u Hõey Ü«Ú#flk. PÜ«∞#
Ü«∞O^Õ Å~Ú™ÈÎOk. J~Ú`Õ UO? PÜ«∞#Ü«∞O^Œ∞ '[QÆ`∞« ÅÎ ∞— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "Õg ÖË=Ù. LO_»É’=Ù ‰õÄ_®!
JO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«∞ΠѨ~°=∂`«‡ÜÕ∞ J~Ú L#flk. P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨=∞ã¨Î „áê}˜HÀ@¡
Ü≥ÚHõ¯ JO`«~å`«‡Ü«∞QÆ∞ '„|Ǩχ=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. P`«xx Ziy#"å_»∞ D [QÆ`«ÎO`å
Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞, Z~°∞QÆ∞K«∞#flk ‰õÄ_® J`«_Õ - J`«xH˜ <å=∞~°∂áêÅ∞ ÖË=Ù. J~Ú#ѨÊ\˜H©
J#O`åHÍ~°=Ú Hõey# P Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ âßG=ÚÅ∞ ~°zOK«\ÏxH˜, t+¨µºÅ‰õΩ É’kèOK«\ÏxH˜
(=º=Ǩ~å~°O÷ ) ''z`«∞–Î „|Ǩχ=Ú–t=Ù_»∞–q+¨µ=‚ Ù–P`«‡–Ѩ~=° ∂`«‡—— W`åºk J<ÕHõ ¿Ñ~°∞¡ `«`Ϋ fiA˝Å∞
HõeÊOKå~°∞. J^ŒO`å JѨiѨHfiõ "≥∞#ÿ J=QÍǨÏ#QÆÅ t+¨º[#∞Å#∞ L^Œiú OK«∞@H˘~°Hˆ J~Ú L#flk.
J\˜ì HõeÊ`« <å=∞=ÚÅ∞, ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’‰õÄ_® `«`Ϋ fiA˝ÅKÕ „Ѩ=zOK« |_»É’=ÙK«∞<åfl~Ú.
â◊√^Œ™ú êH©`∆ `« Ϋ fi=Ú–|∞kú–[QÆ`∞« Î - r=#∞‡‰õΩÅÎ ∞ ã¨~fi° ^• ''<Õ#∞ ™êH©`∆ `« Ϋ fi=Ú#∞. <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
ã¨~°fi^• xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ, qHÍ~° ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ L#flk. Jk J>Ë¡ LO_»É’=ÙK«∞#flk ‰õÄ_®—— J#∞ Z~°∞HõÜÕ∞
Hõey LO\Ï~°∞. XHõ"àÕ ◊ ZѨC_≥<· å ^≥=· Hõ$`«OQÍ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ „Ñ≤Ü∂« „Ñ≤Ü∞« =ÚÖˇ#· ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
á⁄O^Œ@O [iy<å, "å\˜Ü«∞O^Œ∞ Pã¨H˜ÎQÍx, ÉèÏ"À„^ÕHõ=ÚQÍx á⁄O^Œ~°∞. ã¨~°fi^• Jq<åtÜ«∞QÆ∞
646
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z^•`«‡Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=##∞, J#∞Éè=í =Ú#∞ Hõey LO\Ï~°∞. JO`ÕQÍx, ã¨O™ê~°ãfi¨ ÉèÏ=ÙÅ∞ JQÆ∞@ÖË^∞Œ .
"å~°∞ 'K«∞ºu— #∞O_ç "≥#∞"≥O@<Õ xâ◊ÛÅ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'JK«∞ºu— x J=^èŒiOK«∞K«∞<åfl~°∞.
PHÍâ◊=Ú HõO>ˉõÄ_® Ju ã¨∂Hõ;=Ú, xi¡Ñ¨Î=Ú J~Ú#\˜ì P z^•`«‡Ü«∞O^Õ D [QÆ`«∞Î
„ѨuaOa`«=∞QÆ∞K«∞#flk. Wk 'â◊√^Œú ™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ^Œ$+≤ì—H˜ "Õ~°∞QÍ ''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞–qHõÅÊ=ÚÅ∞,
JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ – =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# K«=∞`å¯~°=ÚÅ`À „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk.
J@∞¡ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk Uk? [QÆ`åÎ? [QÆ`«∞Î[_»"≥∞ÿ#k Hõ^•! -
™êH˜∆ [QÆ`∞« Î
K≥`· #« º=Ú < >
<
<
|∞kú
1) ™êH˜∆K≥·`«#º=Ú – [QÆ`«∞ÎÅ=∞^茺 '|∞kú— „ѨuaOaOK«∞K«∞#flk.
2) '|∞kú— J#∞#k '„Ñ≤Ü«∞=Ú – J„Ñ≤Ü«∞=Ú— J#∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞ Hõey LO\’Ok.
3) D |∞kú [QÆ`«∞Î"≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOK«∞K«∞#flO`« =~°‰õΩ [_»`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
4) ™êH˜∆ K≥·`«#º=ÚÜ≥ÚHõ¯ Jq"ÕHõ^Œ$+≤ìÜÕ∞ [QÆ`«∞Î †
''W^Œ"£∞ ã¨~°fi"£∞ „|Ǩχ"£∞—— J#∞#^Õ q"ÕHõ=Ú.
D '|∞kú— .... Ö’Éèí=Ú, "≥∂ǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ JqKå~°}ÏѨÓ~°fiHõOQÍ
„Ѩ"ÕtOK«∞K«∞#flk. J~Ú`Õ |∞kú „¿Ñˆ~Ñ≤`« =∂„`«O KÕ`«<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D 'Ö’Éèí"≥∂ǨÅ∞—
J#|_Õ"å\˜H˜ ã¨fiH©Ü∞« "≥∞#ÿ Jã≤`÷ fi« O ÖË^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`« ''Jq Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ÖË=Ù—— Jx K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk.
„Éèí=∞KÕ`« =∂„`«"Õ∞ L#fl@∞¡ Hõ#|_»∞K«∞, „Éèí=∞`˘ÅQÆQÍ<Õ ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞"å\˜x 'L<åfl~Ú—,
J<åÖÏ?, 'ÖË=Ù— J<åÖÏ? J~Ú##∞, J*Ï˝#^Œ$+≤ì L#flO`«=~°‰õΩ D Ö’Éèí"≥∂ǨÅ∞ „ѨuaOaOz,
^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ „áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ HÍ~°} Éèí∂`«=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú.
=¸~°ö`«fi=Ú `«ºlOK«|_»∞QÍHõ! - F ~å=∞K«O„^•! '^Õâ◊–HÍÅ— ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# xifiHõÅÊ
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊"Õ∞ h-<å ~°∂Ѩ=Ú, PHÍ~°=Ú ‰õÄ_®. J\˜ì z^•Hõâ°=Ú (Pure-Realm
of consciousness or awareness) #O^Œ∞ h‰õΩ D Å[˚–ÉèíÜ«∞–qëê^Œ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# "≥∂ǨÏ
=∞O`å ZHõ¯_ç#∞O_ç ^•Ñ¨ÙiOK«∞K«∞#fl^À K≥ѨC? ^ÕǨÏ"Õ∞ ÖË#\˜ì h=Ù Jã¨`«º=Ú J~Ú L#fl D
^ÕǨÏ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz L`«Ê#fl=ÚÅQÆ∞K«∞#fl PÜ«∂ã≤÷u–QÆ`«∞Å#∞ K«∂z ^Œ∞ódOK«∞@Ü«∂?
^Œ∞~°∞ƒkú`À ‰õÄ_»∞H˘#fl =¸~°ö`«fi"Õ∞ x#∞fl ^Œ∞ód`«∞x KÕÜ«ÚK«∞#fl^Œx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 647
P`«‡ – z`«Î=Ú – ^ÕǨÏ=Ú - <åÜ«∞<å! ~å=∂! D ^ÕǨÏ=Ú YO_»YO_»=ÚÅ∞QÍ
KèÕkOK«|_»∞QÍHõ! JYO_»=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ MË^Œ#–JMË^Œ#=ÚÅ∞ LO_»<Õ LO_»=Ù. Z=Ô~·<å
L#fl@∞¡ K«∂ã¨∞ÎO>Ë, Jk J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ#x "Õ∞=Ú QÆ=∞xã¨∞Î<åfl=Ú. ^ÕǨÏ=Ú #t¿ãÎ ''J*Ï˝x
Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ÜÕ∞ #tOK«∞@ÖË^Œ∞—— Jx [#∞Å∞ „Ѩ=~°Î#Å#∞ „ѨHõ\ ˜OK«@O K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl=Ú
Hõ^•!✺ WHõ *Ï˝x QÆ∞iOz "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? ã¨=∞ºH±^Œi≈ Ü«∞QÆ∞ (One who perceives
equality, evenness and sameness everywhere, all times) *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ P`«‡‰õΩ D ^ÕǨÏ
<åâ◊#=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞ Ö’@∞áê@∞ ÖËq∞ LO\Ï~Ú?
"åã¨Î"åxH˜ D z`«Î=Ú ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ#^ÕHÍx, Ѩ~ånè#"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. J#QÍ? h z`«Î=Ú h
Jnè#OÖ’<Õ LO@∞OkQÍx, Z=~À Ѩ~å~Ú"åi Jnè#OÖ’ HÍ<ÕHÍ^Œ∞. WHõ^•x K«OK«Å`«fi=∞O`å-
ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞ =∞##~°∂Ѩ=∞QÆ∞ JÉèϺã¨=â◊OKÕ`«<Õ ã¨∞=∂!
J#QÍ, Wk ZHõ¯_ç#∞O_À, Z=iKÕ`«<À xÜ«∞q∞OK«|_»∞@ÖË^Œ∞. ^•x QÆ=∞<åQÆ=∞#=ÚÅ∞
^•x Jnè#OÖ’<Õ L<åfl~Ú. ''^•xâ◊H˜Î 'WOuO`«— Jx K≥ѨÊÖË=Ú—— Jx SO^Œ"ÀáêMϺ#OÖ’
K«∂Kå=Ú Hõ^•! U P„â◊Ü«∞=Ú ÅaèOѨ*ÏÅx 'ã¨∂~°º=∂~°æ=Ú (The orbit of Sun)’ Ö’‰õÄ_®
Jk Hõ∆}OÖ’ Ѩܫ∞xOK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì z`«Î=Ú<Õ =∞#O 'ѨÙ~°∞+¨µ_»∞— Jx JO@∞<åflO. =∞#O
Z=i<≥·<å, ZO^Œ∞ÔH·<å, ã¨OÉ’kèOKÕ@ѨC_»∞, ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩO@∞#flk z`«Î=Ú<Õ QÍx, D
^ÕǨÏ=Ú#∞ U=∂„`«O HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! [#∞Å∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<Õk, =º=ǨÏiOKÕk, „¿Ñq∞OKÕk,
^Õfi+≤OKÕk D z`«Î=Ú<Õ. HÍ|\˜ì z`«Î"Õ∞ r=Ù_»∞. D áêOK«Éè∫uHõ – ^ÕǨÏ=Ú r=Ù_»∞ HÍ^Œ∞.
'rqOK«∞@— J#∞ Hõ~°Î $`«fi=Ú#∞ D â◊s~°=∂„`«=Ú#‰õΩ PáêkOK«∞@ Lz`«O HÍ^Œ∞.
P`«‡ ^ÕxKÕ`«#∂ ã¨Ê $tOK«|_»*ÏÅ^Œ∞ - F ~åѶ¨∞"å! XHõ_»∞ *Ï˝x HÍ=K«∞Û, ÖËHõ J*Ï˝x
HÍ=K«∞Û, ^ÕǨÏ=Ú LO_»=K«∞Û, ÖËHõ #tOѨ=K«∞Û#∞. P`«‡=∂„`«O Ü«∞^ä•suQÍ, =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞
JK«OK«ÅOQÍ LO_çÜÕ∞ LO\’Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞, ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚʼnõΩ D=Å-
P=Å ã¨~°fi^• P„Hõq∞OK«∞H˘x "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk.
D ^ÕǨÏO #tOz#O`« =∂„`«O KÕ`« P`«‡ #tOK«^Œ∞. nxx ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«∞"å~°∞ `«=∞
LxH˜x `å"Õ∞ ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«∞"å~°∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ã¨∞Y–^Œ∞óMÏÅhfl â◊s~°=Ú#ˆH QÍx, ÖË^• =∞#ã¨∞ûˆH QÍx....
J„QÍǨϺ=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ HÍ<ÕHÍ^Œ∞. z^Œfiã¨∞Î=QÆ∞ P`«‡ =∞<À=∂~°æ=ÚHõO>Ë ‰õÄ_® Jf`«"≥∞ÿ#k.
PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« qã‘Î~°‚OQÍ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. J\˜ì z^Œfiã¨∞Î=Ù „áêѨOK«Hõ
^Œ∞óY=ÚÅ KÕ`« QÍx, q+¨Ü«∞ã¨∞Y=ÚÅ KÕ`« QÍx Z\Ï¡ „ѨÉèÏq`«O J=Ù`«∞Ok K≥ѨC?
✺
™Èk J_»∞QÆ∞@, P`«‡âßOuÔH· „áê~°÷<å^Œ∞Å∞ KÕÜ«∞_»O, z„`«Ñ¨@=Ú#∞ Pq+¨¯iOK«_»O, ™ê=`«ûsHõ=ÚÅ∞
[~°Ñ¨_»O, =∂#ã≤Hõ PǨfi<å^Œ∞Å∞..... W=hfl D Jaè„áêÜ«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$ëêìO`åÅ∞.
648
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''^ÕǨ-ǨÏ"£∞ – P`å‡-ǨÏ"£∞—— - D K≥·`«#º=Ú J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ JÉèíºã¨Î"≥∞ÿ Ü«Ú#fl
"åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x LO@∞#flk. J~Ú`Õ D '"åã¨#Å∞— J#∞#q ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#∞—— J#∞
ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯ ѨikèÖ’ =∂„`«"Õ∞ LxH˜ Hõey LO\Ï~Ú. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D K≥·`«#º=Ú
*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOz, P *Ï˝#|ÅOKÕ`« `«##∞`å#∞ Z~°∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_ô ''^ÕǨ-ǨÏ"£∞——
ÉèÏ=##∞ `«ºlOz"Õ™ÈÎOk. `«#Ü≥ÚHõ¯ Ü«∞^ä•~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#fl Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Õ „Ѩu+≤ª`«
=∞QÆ∞K«∞#flk.
Jã¨Å∞ 'r=Ù_»∞— J#QÍ Z=_»∞? - 'Láêkè— J<Õ „Ѩ^âÕ O◊ Ö’ U~°Ê_ç LO_»∞"å_»∞ =∂„`«"∞Õ <å?
HÍ<ÕHÍ^Œ∞! J\Ï¡ J~Ú`Õ, J`«xH˜ LáêkèHõO>Ë "ÕÔ~·# ã¨`åÎÜÕ∞ LO_Õk HÍ^Œ∞. Láêkè #t¿ãÎ
J`«_»∞ ‰õÄ_® #tOKÕ"å_Õ. HÍ|\˜ì, D r=Ù_»∞ ^ÕǨÏѨiq∞`«∞_»∞HÍ_»∞.
HÍx, P`«‡QÍ r=Ù_»∞QÍ JQÆ∞@ Uq∞\˜? - P`«‡#∞ LáêkèѨ~°OQÍ, z`«ÎѨ~°OQÍ K«∂K«∞
J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ r=Ù_»∞ J#|_»∞"å_»∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl_»∞. P`«‡HõO>Ë "Õ~°∞QÍ r=Ù_»∞
J#|_Õ "å_Õ ÖË_»∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. P`«‡ r=Ù_Õ JQÆ∞@ÖË^Œ∞ Hõ^• ! WHõ '^ÕǨÏ=Ú—QÍ
Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
r=Ù_»∞ P`«‡ÜÕ∞ J~Ú LO_»∞@KÕ, D '^ÕǨÏ=Ú— J<Õ Ñ¨O[~°O #tOz#ѨÊ\˜H© J`«xH˜
HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl #+¨ì"Õ∞g∞ LO_»^Œ∞. F ~å=∂! h=Ù r=Ù_»"Õ HÍ=Ù. P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L<åfl=Ù. J>Ë¡
„ѨuXHõ¯~°∞‰õÄ_®. WHõ ^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞ HÍ^Œ∞.—— ''r=Ù_»∞— J#|_»∞#k ‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ^Œ∞.——
''<Õ#∞ ã¨^• ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú<Õ J~Ú L<åfl#∞.—— ....
Jx ÉèÏqã¨∂Î LO_»∞. JO`ÕHÍx, „ÉèÏOu ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# #â◊fi~°^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ ''D ^ÕǨÏ=Ú<Õ
<Õ#∞—— J#∞#\˜ì ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O Lz`«=∂? .... HÍ^Œ∞.
F ã¨~fi° ã¨a‰è Ωõ ÖÏ~å! ã¨~fi° [#∞ÖÏ~å! g∞Ö’x „ѨuXHõ¯~°∞ ''<Õ#∞ JYO_»∞_»#∞, J„Ѩ"∞Õ Ü«Ú_»#∞——
J#∞~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì ''P`«‡™ê~°∂Ѩº ÉèÏ=##∞—— x~°ÉèíºO`«~°=ÚQÍ KÕÜ«∞=K«∞Û. â◊√^Œú=Ú, JHõà◊OHõ=Ú
JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ U q^èŒ"≥∞ÿ# 'WK«Ûù— LO_»^Œ∞ Hõ^•! 'z^•`«‡ – ã¨fiÉèÏ=ÙÖË— J~Ú L#fl\˜ì g∞~°O`å
''<Õ#∞ WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»<Õ—— Jx ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏqOK«~å^Œ∞?
[QÆ`∞« Î ÉèÏ=<å=∂„`«"∞Õ - z^•`«‡ ã¨~∞° fiÅÜ«∞O^Œ∞ ™êH©É∆ ∂íè `«"∞≥ ,ÿ ã¨~fi° „`å ã¨=∞"≥∞,ÿ x~°‡Å~°∂Ѩ"∞≥ ,ÿ
xifiHõÅÊ ã¨fiÉèÏ=Ü«Ú`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì z^•`«‡Ü«∞O^Œ∞, J^ŒÌ=Ú#O^Œ∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Hõ#|_»∞#@∞¡,
D „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl „ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# =∞}˜ JxKåÛùѨÓ~°fiHõOQÍ<Õ (Without main-
taining intentions) `«#Ü«∞O^Œ∞ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«Ú@ÖË^•? P`«‡‰õΩ U WK«Ûù
ÖˉΩõ #flѨÊ\˜H,© qHõÅÊ~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`∞« Î „ѨuaOaOK«∞K«∞#flk. J^ŒOÌ Hõ^ÅŒ ‰õΩO_®<Õ
`«# Ü«∞O^Œ∞ =ã¨∞Î=ÙÅ Hõ^ŒeHõÅ#∞ K«∂ѨÙK«∞#flk Hõ^•! ''^Œ~°Ê}O – „ѨuaO|O——Å JxKåÛù
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ã¨O|O^èŒO Z@∞¡ ã≤kúã¨∞ÎO^À, P`«‡ – [QÆ`«∞ÎÅ ÉèË^•ÉèË^Œ ã¨O|O^èŒO ã≤kú™ÈÎO^Œx
F L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O G 649
„QÆÇ≤ÏOK«∞@ÜÕ∞ ''*Ï˝#=Ú——. J^ŒÌ=ÚÖ’x „ѨuaO|=Ú J^ŒÌ=ÚHõO>Ë "Õ~å? Ü«∞^ä•~å÷xH˜ P
Ô~O_»∞ XHõ¯>Ë J~Ú#ѨÊ\˜H©, ÉèÏ=<å=∂„`«OKÕ`« "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ LO@∞<åfl~Ú. [QÆ`«∞ΉõÄ_® ÉèÏ=<å
=∂„`«O KÕ`«<Õ P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ `ÀK«∞K«∞#flk.
ã¨∂~°∞ºx ã¨xfl^è•#O KÕ`«<Õ (Just by mere presence), J`«x WK«Ûù ÖˉõΩO_®<Õ (H˜~°}[#º
ã¨OÜ≥∂QÆ=Ú Photosynthesis "≥Ú^ŒÖˇ·#) [QÆ`ü HÍ~°º=ÚÅhfl ã≤kúã¨∞Î<åfl~ÚHõ^•! 'KÕ`«#ã¨`«Î—
Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«º=∂„`«OKÕ`« D [QÆ`«∞Î JO`å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. F ~å=∂! ZѨC_≥·`Õ h ^Œ$+≤ì
#∞O_ç D <å=∞~°∂áê`«‡Hõ [QÆ`«∞Î x=$uÎã¨∞ÎO^À, JѨC_»∞ h z`«Î=Ú #O^Œ∞ 'PHÍâ◊=Ú— =O\˜
â◊√^Œú K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú ~°∂_èç HÍQÆÅ^Œ∞. 'nѨ=Ú— QÆkÖ’ "≥Å∞QÆ∞K«∞#flO`« =∂„`«OKÕ`« P
"≥Å∞QÆ∞Ö’ PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, "å\˜ ÉèË^•ÉèË^Œ=ÚÅ∞ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! ''J~Ú`Õ =ã¨∞Î=ÙÅ
Éè^Ë Œ =º=Ǩ~°=Ú nѨÑÙ¨ "≥Å∞QÆ∞KÕ`<« Õ HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk—— Jx JO\Ï=∂? ÖË^∞Œ . D [QÆ`∞« ÖÎ ’x
ÉèË^Œ =º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ, ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ QÆÅ ã¨O|O^èŒ=Ú J\˜ì^Õ.
z^Œfiã¨∞Î ã¨fiÉèÏ= =∂„`«OKÕ`«, ÉèÏ=<å#∞QÆ∞}OQÍ D [QÆ`«∞Î U~°Ê_ç LO\’Ok.
"≥∂ǨÏO `˘Åy`Õ KåÅ∞! ã¨~°fi=Ú qk`«=Ú, J#∞Éèí==Ú HÍQÆÅ^Œ∞.
PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜?â◊¥#º"Õ∞Hõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H© [#∞ÅO`å JHõ¯_»
ã¨∞O^Œ~°=Ú, â’ÉèÏÜ«∞=∂#=Ú, HÍOuÜ«Ú`«=Ú J~Ú# hÅ`«fi=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. J\Ï¡ˆQ,
[#∞Å∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ [QÆ`«∞ÎÅ#∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. ÉèÏ=#–J#∞Éèí=O... XHõ^•xx Ô~O_»=k
xi‡™ÈÎOk. ÉèÏ=#Ö’ U~°Ê_»∞K«∞#fl „Éèí=∞ `˘Åy`Õ JO`å qk`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
Ѩ~=° ∂`«‡ #∞O_ç =∞#ã¨∞û, =∞#ã¨∞û #∞O_ç [QÆ`∞« Î L`«Ê#fl=ÚÖ=Ù`«∞<åfl~Ú. D [QÆ^•_»O|~°
=∞O`å =∞#ã¨∞û KÕã¨∞Î#fl Ѩ<Õ! ã¨OHõÅÊ=Ú #tOz#O`« =∂„`«OKÕ`« z`«Î=Ú Hõ∆~ÚOK«QÆÅ^Œ∞.
=∞<À-[QÆ`«∞ÎÅ "åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨO P`«‡ÜÕ∞!
z`«Î=Ú Hõ∆~Ú¿ãÎ "≥∂ǨÏO ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ #tã¨∞ÎOk. "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ `˘ÅQÆQÍ<Õ x~°‡ÖÏHÍâ◊O ã¨fiÜ«∞O
QÍ<Õ â’aèã¨∞ÎOk Hõ^•! "≥∂ǨÏO `˘ÅQÆQÍ<Õ JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞, ''[#‡=i˚`«∞_»∞, J<åk,
J#O`«ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, x~°‡Å∞_»∞, z<凄`«ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ „ѨHÍtã¨∞Î<åfl_»∞.
❖❖❖
2. ÅѶ¨Ú ã¨g∞Hõ∆
=∞iH˘O`« ÅѶ¨Ú=ÙQÍ ã¨g∞H˜∆ã¨∞Î<åfl#∞. q#∞ -
ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ z^•`«‡Ü«∞O^Œ∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ''ã¨=∞ã¨Î„áê}∞Å ã¨=∞+≤ìHõ~°‡—— ~°∂Ѩ=Ú# ã¨=∞+≤ì
„H˜Ü«∂â◊H˜Î „Ѩ^è•#O J~Ú#\˜ì ''=∞#ã¨∞û ÖËHõ, z`«Î=Ú—— Pq~°ƒùq™ÈÎOk. J\˜ì ã¨=∞+≤ìz`«Î~°∂ѨÙ<Õ
''„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞—— Jx JO@∞<åflO. P`«x =∞<Àã¨OHõÅÊ=Ú#∞O_ç '=∞#∞=Ù— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =∂#ã¨^ÇÕ ï¨ Å∞
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞ ^èŒiOz, qq^èŒ<å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D q∞^䕺[QÆ`«∞Î#∞
650
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. ÉÏÅ∞_»∞ ÉË`åà◊√x ~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ HõeÊOK«∞H˘x, JkÜÕ∞
ÉÏǨϺ=Ú# K«∂K«∞K«∞#fl@∞¡, W^ŒO`å U~°Ê_»∞`ÀOk.
ã¨=∞+≤ì – =º+≤ì ÉèË^Œ=ÚÅKÕ HõeÊ`«=∞QÆ∞K«∞#fl D [QÆ`«ÎO`å '=∞<À=∂„`«"Õ∞—! =∞#ã¨∞û
‰õÄ_® 'Jã¨`ÕΗ J~Ú L#flk. J*Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯ HÍ~°º"Õ∞ Jk. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞ÿ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl
'™êH˜∆K≥·`«#º=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ã¨∂ÊùiÎ KÕ`«<Õ 'Jã¨`«∞Η JQÆ∞ D [QÆ`«∞Î ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
J@∞¡ [QÆ`«∞ÎQÍ ã¨∞ÊùiOK«∞@ÜÕ∞ nx ''L`«ÊuΗ—. JO`«Ü«Ú q*Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ Ñ¨ijeOK«∞K«∞#fl
"Õ∞=Ú, ''„ѨÑO¨ K« ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ ã¨zÛ^•#O^Œ ѨiѨÓ~°‚ „|Ǩχ"Õ∞ D '[QÆ`∞« —Î ~°∂Ѩ=ÚQÍ J*Ï˝#^Œ$+≤Hì ˜
`ÀK«∞K«∞#flk—— Jx ã≤^•úOfHõiã¨∞Î<åflO. "åã¨Î"åxH˜ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#^Õn L`«Ê#fl"Õ∞
J~ÚLO_»Ö^Ë ∞Œ . x`Àºk`«-Ѩ~=° ∂#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiH©Ü∞« -J*Ï˝#HÍ~°}OQÍ [QÆ`∞« QÎ Í
^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk.
ѨÓ~°‚ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨`åÎ=∂„`«=Ú— #O^Œ∞ =ÅÜ«∂HÍ~°=ÚÅQÆ∞ `«~°OQÆ=ÚÅ
ѨOH˜Î (Water - ripples) L^ŒƒùqOz ã≤÷u á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! h\˜x P^è•~°O KÕã¨∞‰õΩ<Õ
=ÅÜ«∂HÍ~°=ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. D =∞#ã¨∞û `«#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#fl ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ ''ã¨^Œfiã¨∞Î"å?—— J#fl@∞¡QÍ ÉèÏã≤™ÈÎOk.
"å‰õΩ¯#‰õΩ ÅÉèíº=∞QÆ∞K«∞#fl D qz„`«"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î, D ^Œ$â◊º=Ú 'q∞^䌺ÜÕ∞— J~Ú L<åfl~Ú.
ã¨zÛ^•#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ JqHõ$`«~°∂Ѩ=Ú# ã¨^• <≥ÅH˘xÜ«Ú#flk. Wk
„QÆÇ≤ÏOK«@"Õ∞- É’kèOK«@"Õ∞ âßG=ÚÅ – ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ JO`«~å~°÷"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
❖❖❖
L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O ã¨=∂ѨÎO
„|Ǩ‡~°Ê}=∞ã¨∞Î - Ö’Hõ HõàϺ}=∞ã¨∞Î
FO `«`üã¨`ü
❖❖❖
ISBN 93-83972-14-2 (Set)
Vasishta Rama Samvadam : Vol 1 ISBN 93-83972-10-4 1000/- (set)
1
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
(N"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ „Ѩ}©`« Ü≥∂QÆ"åã≤+ª̈=Ú)
Ô~O_»= ã¨OѨÙ@O
ã≤÷u, LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=ÚÅ∞
J#∞ã¨$[#:
"≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+¨‚
~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O
^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞–500 029
2
Published by
Adhyaksha
Ramakrishna Math
Domalguda, Hyderabad - 29
© Ramakrishna Math, Hyderabad
All rights reserved
I - 1M - 08 -2010
12025
12028 (Set)
Printed at :
RP Printers, Hyderabad.
Bound at
Pridhvi Binders, Hyderabad.
3
„Ѩ"ÕtHõ
"≥Ú^Œ\ ˜ ã¨OѨÙ\OÖ’ "≥·~åQƺ–=Ú=Ú‰õ∆Ω–L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}ÏÅ#∞ J^茺ܫ∞#O KÕâß=Ú.
„ѨѨOK«O Jx`«ºO, Jã¨∞YO JO>Ë =∞#‰õΩ J~°÷O J=Ù`«∞Ok. ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î =¸_»∞ HÍÖÏÅÖ’#∂
ÖË<Õ ÖË^Œ∞† L#fl^ŒO`å XˆH Ѩ~°„|Ǩχ K≥·`«#ºO JO>Ë =∞#‰õΩ JO`« `˘O^Œ~°QÍ J~°÷=∞=^Œ∞.
=∞#O J<åkQÍ D [QÆ`∞« Î x[=∞x ÉèÏqã¨∂Î qq^èŒ Hõ~‡° Å<˘#iã¨∂,Î P Hõ~‡° Ѷ֨ ÏÅ#∞ J#∞Éèqí ã¨∂Î
=ã¨∞Î<åfl=Ú. Hõ~å‡K«~°}O =Å# U~°Ê_Õ ã¨O™ê¯~åÅ∞, =∞~°Å =∞~°Å P Hõ~°‡Å <˘#iOKÕ kâ◊QÍ
=∞#efl „¿Ñˆ~Ñ≤ã¨∞ÎO\Ï~Ú. D "åã¨#Å∞ =∞#KÕ â◊s~åÅ#∞ ^èŒiOѨKÕã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. "åã¨<å=∞Ü«∞
=∞<À^ÕǨÖË `«# x[ã¨fi~°∂ѨO J#fl q∞^䕺=QÍǨÏ#`À ã¨O™ê~° Ü«∂„`«Ö’ J<ÕHõ =∞lbÅ∞
KÕã¨∞Î#fl r=Ù_»∞ ZѨÊ\˜HÀ QÆ=∞ºO KÕ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. J*Ï˝#[x`« ^Œ$â◊º „ѨѨOK«O`À ѨÓiÎQÍ
`å^•`«‡ºO K≥Ok L#fl r=Ù_çH˜ `å#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl [QÆ`«∞Î q∞^䌺 Jx "≥O@<Õ É’kèOK«@O
=Å# „ѨÜ≥∂[#O LO_»^Œ∞. JO^Œ∞Hõx =ã≤+¨ª QÆ∞~°∞=ˆ~}∞ºÅ∞ „ѨѨOKåxH˜ *Ï˝#O QÆ~°¿Ñ xq∞`«ÎO
^Œâ◊~°^ä•`«‡A_ç =¸ÅHõOQÍ KÕã≤# É’^èŒ S# D HÍ=ºOÖ’ =ÚO^Œ∞QÍ "≥·~åQƺ ÉèÏ=##∞
LnÌÑ≤OѨKÕÜ«∞\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOKå~°∞† ~å=∞K«O„^Œ∞_çH˜ Hõey# "≥·~åQͺxfl „Ѩâ◊Oã≤ã¨∂Î, P ÉèÏ=<Õ
ã¨fiã¨fi~°∂áêxfl „QÆÇÏ≤ OK«\ÏxH˜ „Ѩ^=Œä ∞ ™Èáê#O Jx `≥eÜ«∞*Ëâß~°∞. „ѨÑO¨ K«O Jx`«ºO, Jâßâ◊fi`«O,
JѨiѨÓ~°‚O, ^Œ∞óY=∞Ü«∞O Hõ#∞Hõ qA˝_≥·#"å_»∞ "≥·~åQͺxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åÅx ã¨∂zOKå~°∞.
`«~°∞"åu „ѨHõ~°}"≥∞ÿ# =Ú=Ú‰õ∆Ω „ѨHõ~°}OÖ’ ˆH=ÅO ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO ^•fi~å<Õ ™ê^茉õΩ_»∞
[#‡ =∞$`«∞º ã¨O™ê~° K«„HõO#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_Q» ÅÆ _»x, JO`«‰Ωõ q∞Oz =∂~°Oæ ÖË^xŒ <˘H˜¯ =Hͯ}˜O
Kå~°∞. qq^èŒ ^Œ$ëêìO`åÅ`À, W`«óѨÓ~°fiO Z=Ô~=~°∞ JÖÏ Ñ¨Ù~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO`À [QÆ^Œq^•º =Å
#∞Oz `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<åfl~À "åi rq`«QÍ^äŒÅ ^•fi~å l*Ï˝ã¨∞=Ù#∞ f„= „Ѩܫ∞`Àfl#∞‡Y∞_çQÍ KÕâß~°∞.
WHõ =¸_»=^≥#· L`«ÊuÎ „ѨH~õ }° OÖ’ ^Œ$â◊º „ѨÑO¨ K«O Ü«∂=`«∂Î =∞<ÀHõeÊ`«=∞x, =∞#ã¨∞û‰õΩ
P=ÅQÍ [QÆ`∞« ÖÎ ^Ë xŒ x~°∂Ñ≤OK«\ÏxH˜ „ѨÜ∞« uflOKå~°∞. D [QÆ^•ƒù=##∞ ѨÙ#ó ѨÙ#ó ^蕺xOK«@O
=Å# Jã¨`∞« Î S# ^Œ$â◊ºO, Jq^Œº =Å# ~°A=˚ ÙÖ’ ã¨~åÊxfl ^Œi≈OKÕ f~°∞#, ã¨`∞« QÎ Í Hõ#|_»∞`«∞O^Œx
É’kèOKå~°∞.
D Ô~O_»= ã¨OѨÙ@OÖ’ <åÅæ=^≥·# ã≤÷u „ѨHõ~°}=Ú, S^Œ=^≥·# LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=ÚÅ#∞
J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞É’`«∞<åflO.
ã≤÷u „ѨHõ~°}OÖ’ J*Ï˝#O, „ÉèÏOu QÆ∞iOz Z‰õΩ¯=QÍ K≥ѨʉõΩO_® ã¨$+≤ì J<Õk x*ÏxH˜
Un ÖË^Œh, Jk ˆH=ÅO XHõ Ѩ^ŒO, XHõ â◊|ÌO =∂„`«"Õ∞#x `≥Å∞ѨÙ`«∂ ^Œ$â◊ºO WO„^Œ^èŒ#∞ã¨∞û
ÖÏQÍ â◊¥#ºOÃÑ· "Õã≤# z„`«O Jx ™ê^茉õΩ_ç =∞#ã¨∞û #∞Oz ^Œ$â◊º ÉèÏ=##∞ L#∂‡eOK«\ÏxH˜
4
„Ѩܫ∞uflOKå~°∞. ѨQÆ\ ˜ HõÅÖÏQÍ, [QÆ^Œ#∞Éèí=O ‰õÄ_® XHõ HõÖË Jx WO„kÜ«∞QÀK«~° ^Œ$â◊º
J"åã¨qÎ Hõ`#« ∞ Kå@∞`«∂, JǨÏOHÍ~° [x`« =∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨O|OkèOz# Z~°∞Hõ =Å#<Õ D J#∞Éè=í O
HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx JO`«‰õΩ q∞Oz D [QÆ`«∞ΉõΩ LxH˜ ÖË^Œx Kå\Ï~°∞.
S^Œ=^≥·# LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}OÖ’ =∞<À =∂e<åºÖˇ·# ~°*’ `«=∞ã¨∞ûÅ#∞ `˘ÅyOK«∞H˘x,
ã¨`«Î fiO =$kú K≥Ok, „^Œ+¨ì ^Œ~°≈# ^Œ$â◊º ÉèË^ŒO `˘Åy ˆH"åÖÏ#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# z<凄`« K≥·`«<åºxfl
J#∞Éè∂í `« "≥Ú#~°∞ÛHÀ=K«Ûx =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ =z™êÎ~∞° . qKå~°} ^•fi~å Jq^•º[x`« ^Œ$âߺ#∞Éè∂í ux
`˘ÅyOK«∞H˘x =∞<À~åÇ≤Ï`åºxfl á⁄O^Œ=K«∞Û#x D „ѨH~õ } ° OÖ’ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~∞° . âß„™êÎ^ºŒè Ü«∞#O,
ã¨`åûOQÆ`«ºO, ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù#∞ P„â◊~ÚOK«@O ^•fi~å "≥∂Hõ∆O Hõ~°`«ÖÏ=∞ÅHõO J=Ù`«∞O^Œx É’^èŒ.
^ÕÇϨ ÉèÏ=# =Å# P`«‡ =∞e#=∞=^Œ∞. =∞#ã¨∞û ã¨fiÉèÏ"åxfl J~°O÷ KÕã∞¨ H˘x HÀiHõÅ#∞, ã¨OHõÖÏÊÅ#∞
`«ºlOz#"å~°∞ L#fl`« Éèí∂q∞HõÅ#∞ KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞.
'^ŒfiO^Œfi ÉèÏ=##∞ =ke P`À‡Ñ¨ã`÷≤ ∞« Å=O_ç— Jx ã¨~∞° fiÅ#∞ L^ÕtÌ Oz ZÅ∞ÔQuÎ Kå@∞`«∞Ok
D „ѨHõ~°}O.
- „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞
5
q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ
IV. ã≤÷u „ѨHõ~°}O ... 1
I. [QÆ`ü ã≤÷u ... 3
1.D [QÆ`«∞Î U~°Ê_ç L#fl^≥Hõ¯_»?...3† 2.Jã¨OÉèí=O ... HÍx „Ѩ`«ºHõ∆O!...8† 3.[QÆ`«∞Î –
qq^èŒ x~°fiK«#=ÚÅ∞...10† 4.c[=Ú–JO‰õΩ~°=Ú–„|Ǩχ=Ú–[QÆ`«∞Î...12† 5.D
[QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î« Z=~°∞?...17† 6.㨇~°}–q㨇~°}...19† 7.㨇 $u...23† 8.P`«‡^Œ$+≤ì –
ã¨$+≤ì^Œ$+≤ì...26† 9.=∞#¿ãû W^ŒO`å !...27
II. Éèí$QÆ∞ – Ü«∞=∞ ã¨O"å^Œ=Ú ... 31
1.â◊√„‰õΩ_»∞ – WO„^Œ ã¨ÉèτѨ"Õâ◊=Ú...31† 2.ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú – [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å∞...34†
3.Éè∫uHõO – HõeÊ`«O...37† 4.ã¨fiÜ«∞OHõ$`«O...38† 5.ã‘fiÜ«∞ – =∞<À~°^äŒ =∂~°æO...44†
6.ã¨O™ê~° „Ѩ=$uÎ K«=∞`å¯~°O...45† 7.D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞...51† 8.ã¨O™ê~À`«ÊuÎ –
q™êÎ~°=Ú...56† `˘q∞‡^Œ= ~ÀA 9.QÆ_çz# [#‡Å 㨇~°}...60† 10.*Ï˝#∞Å∞ –
^ÕǨÏ=ÚÅ∞...65† 11.â◊√„‰õΩx ѨÙ#~°∞r˚=#=Ú...69
III. Éèí$QÆ∞ – Ü«∞=∞ ã¨O"å^Œ=Ú – `«^Œ#O`«~° K«~°Û ... 73
1.z`«Î=Ú – „áêáê΄áêѨÎ=ÚÅ∞...73† 2.ã¨`«º=ã¨∞Î qKå~°}...75† 3.ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ –
J#∞Éèí==ÚÅ∞...77† 4.Ѩ~°ã¨Ê~°O...80† 5.r=Ù_»∞ – YO_»`«fi=Ú, JYO_»`«fi=Ú...81†
6.â◊s~°=Ú – r=Ù_»∞ – ^Œ$â◊º=Ú – „|Ǩχ=Ú...83† 7.„|Ǩχ=Ú – [QÆ`«∞Î ~°∂ѨOQÍ
„áêÑ≤ÎOK«@O...86† 8.z`«Î=Ú – [QÆ`«∞ÎÅ∞...91† 9.â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú – „áêѨOzHõ
ˆH¡â◊=ÚÅ∞...97† 10.*Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ≤Î – `«∞sÜ«∞=ÚÅ∞...98† 11.=∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú...104† 12.q*Ï˝#"å^Œ=Ú...106† 13.P`«‡É’^èŒ Z\˜ì "åiH˜?...113†
14.™êH˜ ∆ K≥ · ` « # º=Ú – [QÆ ^ Œ fi º=Ǩ ~° = Ú...116† 15.*Ï˝ # ∞Å – J*Ï˝ # ∞Å
J#∞Éèí"åÅ∞...120† 16.â◊s~°=Ú – #QÆ~°=Ú – â◊si – ~åA...124† 17.=∞<Àx„QÆǨÏO
– WO„kÜ«∞ x„QÆǨÏO...128† 18.L¿ÑHõ∆ ѨxH˜ ~å^Œ∞...130
IV. ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@<åºÜ«∞O ... 134
1.â◊OÉ~åã¨∞~° ã¨$+≤ì...134† 2.=∞=∞HÍ~åq+¨¯~°}...137† 3.ѨÙ#ó Ü«Ú^ŒúO...142†
4.'JǨÏ"£∞—HÍ~°=Ú ^ÕxH˜ ã¨O|OkèOz#k?...144† 5.ã¨^•Kå~°=Ú – „ѨÜ≥∂[#=Ú ...
151† 6.„â◊^Œú – „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞...153† 7.^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ J`«ºO`« – JÉèÏ==Ú...156†
8.JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú...157† 9.JǨÏOHÍ~°=Ú – x"å~°}ÀáêÜ«∞O...160†
10.„uq^èŒ JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞...161† 11.cè=∞ – ÉèÏ㨠– ^Œ$_è» <åºÜ«∞O...164† 12."åã¨<å
~åÇ≤Ï`«º=Ú...166
6
V. ^•=∞"åºà◊Hõ\’áêMϺ#O : q+¨Ü«∞ qKå~°} (=∞#ã¨∞û) ... 169
1.=∞#ã¨∞û – LѨâ◊=∞#=Ú...169† 2.=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ qâı¡+¨}=Ú...174† 3.'z`ü—
Pk`«∞º_»∞ – ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞...176† 4.q=ÚH˜Î...180† 5.J<åã¨HõÎ|∞kú...182†
6."≥∂Hõ∆ã¨<åflºã¨O...188† 7.x`«º=Ú #O^Œ∞ Jx`«ºO...189† 8.P`«‡Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«ºO
...193† 9.W^ŒO`å ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞...196† 10.Jq^Œº – P`«‡*Ï˝<å#∞Éèí=O...202†
11.ˆH∆„`«=Ú – ˆH∆„`«A˝_»∞...208† 12.qq^èŒ r"À`«Ê`«∞ÎÅ∞...215† 13.ѨÙ#óâ◊s~° „áêѨÙÎÅ∞
– ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú...219† 14.[QÆ`«∞ÎÅ∞ – ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞...224
VI. ^•â◊¥~ÀáêMϺ#=Ú(„áê~°OÉèí qKå~°}) Ѩ^Œ= ~ÀA ... 230
1.r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ – ã≤÷u, QÆ∞}=ÚÅ∞, QÆ`«∞Å∞...230† 2.„|Ǩ‡O_»=ÚÅ K«=∞`å¯~°O...233†
3.*Ï˝x W^ŒO`å Z\Ï¡ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞?...236† 4.D „ѨѨOK«=Ú ZHõ¯_ç #∞O_ç
=zÛOk?...239† 5.„áêÑ≤ÎOKÕ^ŒO`å W`«óѨÓ~°fiѨ٠JÉèÏ™ê#∞QÆ`«"Õ∞!...242
VII. ^•â◊¥~° Hõ^äŒ#O ... 244
1.^•â◊¥~°∞_»∞ – z`«Î ã¨∞qâßÅ`«fiO...244† 2.=#^Õ=`« – Ѩل`åaèÖÏ+¨...248† 3.M’`«∞÷_»∞
– =¸_»∞ â◊s~åÅ∞...250† 4.ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú – qHõÅÊ =º=Ǩ~°=Ú...253†
5.ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºO–P`凄â◊Ü«∞O...255† 6.ã¨OHõÅÊ qzH˜`«û...259† 7.P~ÀÑ≤`«O...263†
8.L#flk ZšѨC_»∂ LO\’Ok – ÖËxk U<å_»∞ ÖË^Œ∞...265† 9.„Ѩܫ∞uflOz#"å_Õ
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞...265† 10.^•â◊¥~åMϺ~ÚHõ: q*Ï˝# ™ê~åOâ◊=Ú...267
VIII. HõKÀáêMϺ#=Ú – LáÈ^•…`« K«~°Û ... 268
1.D ã¨$+≤ìH˜ Hõ~°Î Z=~°∞?...268† 2.x~°¿ÑHõ∆–xã¨ûOQÆ=Ú...271† 3.„Éèí=∞KÕ`«<Õ
[QÆ^Œ∞`«ÊuÎ...272† 4.ã¨xfl^è•# =∂„`«O...273† 5.P`«‡ Jxfl"Õà◊Å JHõ~°ÎÜÕ∞...274†
6.P`«‡ ã¨=∞+≤ì~°∂Ѩ Hõ~°Î $`«fi=Ú...275† 7.ѨÓ~å‚â◊Ü«∞ã¨fi~°∂Ѩ=Ú...277† 8.`å`åû~°O
KÕÜ«∞=^Œ∞Ì...280† 9.'=Ú‰õΩÎ_»∞— JO>Ë?...281† 10.WHõ¯_» JaèÅ+≤OѨ `«y#^Õk?...281
IX. HõK«∞x QÍ#O ... 286
1.HõK«∞x ã¨fiqKå~°}...286† 2.P`凄â◊Ü«∞O...288† 3.„|Ǩχ=Ú : „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ –
K≥·`«#º=Ú : ã¨$+≤ì...289† 4.ã¨$+≤ì – LѨã¨OǨ~°O...291† 5.''ã¨$+≤ì–r=Ù_»∞—— – Ѩi}Ï=∞
K«=∞`å¯~°O...293† 6.ã¨$+≤ìH˜ =¸ÅO WK«ÛùÜÕ∞!...294† 7.r"À`«ÊuÎ – r=Ѩ`«#=Ú
...295† 8.`«`üѨ^Œ=Ú...297
X. ã≤÷u „ѨHõ~°}=Ú – q+¨Ü«∞ ã¨g∞Hõ∆ ... 298
V. LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O ... 307
I. „ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞O ... 309
1.Ѩ^Œ= ~ÀA ~å„u... ѨÙ#â◊Û~°}...309† Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÀA 2.Zé∞QÆ|_»@"Õ∞ „áêÑ≤ÎOK«@O
7
...313† 3.WѨÊ\˜H˜ ÖËxk? WOHõ#∂ á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk?...317† 4.Hõ~°‡|^Œ∞úÅ∞ –
q=Ú‰õΩÎÅ∞...322
II. [#HÀáêMϺ#=Ú ... 325
1.ã≤^Œúw`åQÍ#O...325† 2.qz„`« „ѨѨOK«O ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ – =ÚO^Œ∞"≥#∞HõÅ∞...331†
3.ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞O...341† 4.z`«Î=Ú#∞ âßã≤OK«@O...344† 5.Éèí∂`« Éèíq+¨º`üÅ#∞ [~ÚOK«_»O
- =~°Î=∂#OÖ’ U~°Ê_ç LO_»_»O...348† 6.=∞<ÀqKå~°}...351† 7.ã¨fiÜ«∞O qKå~°}...
353† 8.=∞#ã¨∞û–„ѨâßO`«`«...356† 9.„Ѩ=∞`«Î`«–Ѩi„Éèí=∞}O...357† 10.'[Å=Ú—
LѨ=∂#O – K≥·`«#º=Ú...361† 11.J*Ï˝#=â◊O KÕ`«...363† 12.LѨ^Õâ◊=ÚʼnõΩ J~°∞›Å∞
– J#~°∞›Å∞...365† 13.=∞<À<åâ◊#O...369† 14.`«$+¨‚...372† 15.zH˜`«û...374†
16.r=#∞‡‰õΩÎ_»∞...376
III. ѨÙ}∞º_»∞ – áê=#∞_»∞ ã¨O"å^ŒO Ѩ<≥flO_»= ~ÀA ... 381
1.=∞Ǩ`«∞‡Å J=QÍǨÏ#–ã¨OKå~°O–ã¨fiÉèÏ=O...381† 2.#^Œ∞óMÏ~°›O...388† 3.ã¨O|O^èŒ
ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ Jf`«`«fi=Ú...390† 4.^èպܫ∞"åã¨# – zH˜`«û...395
IV. |e K«„Hõ=iÎ ... 398
1.K«ifi`« K«~°fi}O...398† 2.XHõѨÊ\˜ |e – q~ÀK«#∞Å ã¨O"å^ŒO...399† 3.=∞O„u
=â◊O J~ÚáÈ`«∞#fl ~åAQÍ~°∞...400† 4.P =∞O„u =∞#=â◊=∞ÜÕ∞º^≥\Ï¡?...403†
5.=ÚQÆ∞æ~°∞ q∞„`«∞Å∞ - J„Ñ‘u, q"ÕHõ=Ú, JÉèϺã¨=Ú...409† 6.=∞<À~°K«# – =∞<À"åºkè
...410† 7.h–<å ã¨fi~°∂ѨO z`üÜÕ∞...413† 8.<Õ<≥=_»#∞? ZO`«\ ˜ "å_»#∞?...414†
9.ˆH=Å ã¨=∞~°∂ѨO...418† 10.ã¨<å‡~åæq+¨¯~°}...422
V. „ѨǨ¡^Œ – <å~åÜ«∞} ã¨O"å^ŒO ... 425
1.Ç≤Ï~°}ºHõtѨ ã¨OǨ~°O...425† 2.<å~åÜ«∞}©Hõ~°}O...426† 3.q+¨µ‚ ã¨Î=#O...429†
4.^Õ=`«ÅÖ’ HõÅHõÅO–T~°@...430† 5.`«~°∞}ÀáêÜ«∞O...432† 6.`«`«Î fi qKå~°} ...
435† 7.=~°Î=∂#–Éèí∂`«–Éèíq+¨º`«∞ÎÅ#∞ x¿+kèOK«@O : ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ= ã≤÷u
...442† 8.ã¨∞Y q„âßOu...445† 9.WO„kÜ«∂f`«*ÏQÆ$`ü...448† 10.P`«‡ ã¨∂~Àº ^ŒÜ«∞O
- JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~° Jã¨Î=∞Ü«∞O...450† 11.=∞#ã¨∞û`À =∞<À[Ü«∞O ...452† 12.P`«‡
ã¨Î=#O...453† 13.<å‰õΩ ... <Õ<Õ #=∞™ê¯~°O!...455† 14.F ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ ^Õ"å!...457†
15.^•#=ÙÅ∞–n#`«fi=Ú...460† 16.ã¨$+≤ìˆH Zã¨~°∞...461† 17.<å~åÜ«∞}ÀѨ<åºã¨=Ú
...462† 18.^ÕǨÏ=Ú – r==Ú – r=Ù_»∞...465† 19.„ѨǨ¡^Œ Ѩ\Ïìaè¿+Hõ=Ú ...468†
20.ã¨q∂Hõ∆...470
VI. =∞<À^Œ~°Ê}O QÍkè =$`åO`«O Ѩ^Œ=¸_»= ~ÀA ... 476
1.=∂Ü« ∂ ^Œ ~ ° ≈ # ‰õ Ω `« ∂ Ǩ Ï ÅO...476† 2.âߢ㨠Πq~° ∞ ^Œ ú O ...480† 3.㨠∞ n~° … =∞<À
Ѩi„Éèí=∞}O...483† 4.ã¨∞*Ï˝#„áêÑ≤Î...492† 5.qKå~°} Ü≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`«...497
8
VII. L^•ÌʼnõΩx JO`«~°OQÍ<Õfi+¨} ... 505
1.z`«Î=$`«∞ÎÅ∞...505† 2.„Ѩܫ∞`«fl=Ú–ã¨OѶ¨∞~°¬}...506† 3.F =∞#™êû! WHõ PѨ=Ü«∂º
h Ѩ~∞° QÆ∞Å∞!...508† 4.<Õ<=≥ _»#∞? D â◊s~°=Ú<å? XHõ r"å`«‡<å?...511† 5.xi¡ÑÙ¨ _Î #» ∞–
J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»#∞–Jã¨OQÆ∞_»#∞...515† 6.WHõ â’HõO ^ÕxH˜?...517† 7.D r=Ù_»∞ QÆ=∞xO
K«_ÕO?...519† 8.âßOu – q„âßOu...522† 9.Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú...526† 10.ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ
K≥·`«#º=Ú`À UHõ`«fiO–^è•~°}...528† 11.„Ѩâ◊=∞#O...529† 12.^蕺#=Ú–qâı¡+¨}
...531† 13.z`«Î qzH˜`«û...534† 14.JÉèË^Œ x~°‚Ü«∞O...538
VIII. ã¨∞~°Ñ¶¨Ú–=∂O_»=º–Ѩ~å‚^Œ∞Å ã¨O"å^ŒO ... 541
1.ã¨∞~°Ñ¶¨Ú JO`«~°‡^äŒ#O...541† 2.WO`«H© <Õ <≥=~°∞?...546† 3.ã¨∞~°Ñ¶¨Ú – ѨiѶ¨∞
ã¨O"å^Œ=Ú...551† 4.ã¨=∂kè – ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«Î=Ú...553† 5.ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞O...555†
6.ˆH=b `«`«Î fi^蕺#O...557
IX. ÉèÏ㨠– qÖÏ㨠ã¨O"å^ŒO ... 562
1.Jaè=∂# `åº[ºO...562† 2.Uq∞ Hˆ =∆ ∞ã¨=∂Kå~°O?...563† 3.J~Ú`Õ,WѨC_ÕOKÕÜ∂« e?
...566† 4.ã¨Oã¨H`Îõ –« Jã¨Oã¨H`Îõ .« ..571† 5.P`«‡^Œ$+≤-ì Pã¨H~Î̃ åÇ≤Ï`«ºO...574†6.P`å‡~å=∞O
...576† 7.P`«‡ J„Ѩ"Õ∞Ü«∞"≥∞ÿ#k...579† 8.P`«‡ÜÕ∞ JO`å.... Jxfl\Ï...583
X. q"ÕHõ ^Œ$+≤ì Ѩ^Œ∞<åÅæ= ~ÀA ... 587
1.P`«‡ – ^ÕǨÏ=ÚÅ ã¨O|O^èŒO...587† 2.„ѨѨOKåf`«∞Å∞...590† 3.Z=s ~°K«~Ú`«?
...593† 4.Pâß ~åÇ≤Ï`«ºO...597† 5.*Ï˝# ã¨O^Œ~°≈#O ...603† 6.™È^•Ç¨Ï~°}=ÚÅ∞
...606† 7.Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞+¨`«fiO...612† 8.r=#∞‡‰õΩΊѨq„`« ^Œ$+≤ì...614† 9.Ü≥∂QÆ
=∂~°æO...618† 10.*Ï˝# =∂~°æO...624† 11.^Œ$â◊º – ^Œ~°≈# ã¨O|O^è•f`«`«fiO...627†
12.`«`«Î fi"Õ`«Î...632
XI. g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ – JO`«~°‡^äŒ# Ü≥∂QÆ=Ú ... 634
1.ã¨OÉ’^èŒ#...634† 2.™êfi`«‡ – z`«Î=ÚÅ ã¨O"å^Œ=Ú...638† 3.g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ –
WO„kÜ«∞=ÚÅ ã¨O"å^ŒO...642† 4.=∞<À[QÆ`ü...647† 5.Éè∫uHõ ^ÕÇ¨Ï Ñ¨Ù#~å„â◊Ü«∞O
...652† 6.WO„kÜ«∞=~°æ x~åHõ~°}O...655† 7.x~åfi}=Ú...661† 8.q„âßOu...663
XII. LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=Ú – ã¨q∂Hõ∆ ... 665
1.Ü≥∂QÆ∞Å ^ÕÇ¨Ï – =∞#=ÚÅ "≥·z„`«ºO...665† 2.z`ÀÎѨâ◊=∞#O...673† 3.â◊s~°
`«^•Ñ¨ºO – x"å~°}...676† 4.JÉèÏ=# ^•fi~å J=∞#㨯O...678† 5.`≥eÜ«∞|_Õ^ŒO`å
L#flk `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl"åx Ü«∞O^Õ!...680† 6.^Œ$â◊º J^Œ~°≈#O...683† 7.J[_»O –
[_»O...684† 8."Õ~°∞ "Õ~°∞ LáêÜ«∂Å∞...686† 9.=¸_»∞ JÉèϺ™êÅ∞ XˆH™êi!...689†
10.Ü«ÚH˜Î – LáêÜ«∞O...691† 11.*Ï˝#"å<Õ= |Å"å<£...695
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 1
~°Ñ¶¨Ú<å^ä•Ü«∞ <å^ä•Ü«∂ ã‘`åÜ«∂ó Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
IV. ã≤u÷ „ÑH¨ ~õ }
° O
2
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 3
I.
[QÆ`ü ã≤÷u
1. D [QÆ`«∞Î U~°Ê_ç L#fl^≥Hõ¯_»?
N~å=Ú_»∞: `«O„_ô! D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J#O`«QÆ∞} QÆOcè~°=∞QÆ∞
z^•HÍâ◊"Õ∞#x J#∞‰õΩ<åfl=ÚHõ^•! =∞i D [#‡–Hõ~°‡–|O^茖"≥∂Hõ∆ Ѩ~°OѨ~°Å K«=∞`å¯~°O
JO`å Uq∞\˜? W=hfl ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: =∞Ǩ „ѨÉèÏ==O`«"≥∞ÿ#\˜ì z^•HÍâ◊=Ú XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ~°*’QÆ∞}=ÚKÕ
HõѨÊ|_ç# ^Œ=Ù`ÀOk. PHÍâ◊=Ú "Õ∞Ѷ¨∂=$`«=Ú J=Ù`«∂ LO@∞Ok K«∂Kå"å? Wk ‰õÄ_®
J\˜ì^Õ. J@∞¡ ~°*’QÆ∞}=ÚKÕ HõѨÊ|_ç#ѨC_»∞ JǨÏOHÍ~°=Ú J#|_Õ Ñ¨iq∞`« `«fi=Ú#∞, ÖËHõ
PKåÛù^Œ##∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ HÍ~°}OQÍ PHÍâ◊=Ú WO`« =∂„`«"Õ∞... Jk Ѩiq∞`«
"≥∞ÿ#^Õ... Jx ÉÏÅ∞_»∞ J#∞‰õΩO\Ï_»∞ K«∂âß"å! ÉÏÅ∞x`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# D r=Ù_»∞ <Õ#∞
Ѩiq∞`«∞_»#∞ J#∞ ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. PHÍâ◊=Ú `«# J#O`«`«fi=Ú#∞ `«ºlOK« ‰õΩO_®<Õ
Ѩiq∞`«`«fi=Ú á⁄Ok#^•x=Öˇ JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î#fl@∞¡, z^•HÍâ◊=Ú ‰õÄ_® `«# Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊
~°∂Ѩ=Ú#∞, JYO_»`«fi=Ú#∞ `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ JǨÏOHÍ~°–„áê}–WO„kÜ«∂Å#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î,
`«#ÃÑ· `å<Õ Ñ¨iq∞`«`«fi=Ú#∞ PáêkOK«∞‰õΩO\’Ok!
=∞$QÆ`«$+¨‚ Jã¨`ÕÎ. HÍh JO^Œ∞Ö’ [Å=Ú HõxÑ≤ã¨∞Î#flk Hõ^•!
„ÉèÏOu (Illusion) ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ "åã¨#KÕ z^•HÍâ◊=Ú `«# z„^Œ∂Ѩ=Ú #∞O_ç ÉèÏ=<å
=∂„`«OQÍ q_ç=_»∞K«∞#flk. XHõ "≥·Ñ¨Ù D Ѩ`«#=Ú W@∞¡ LO_»QÍ, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù qA˝Öˇ·#"å~°∞
L`«Î=∞ |∞kúx ã¨Oáêkã¨∞Î<åfl~°∞. W\˜ì x~°‡Å–ã¨∞xt`« |∞kú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« „Ѩ`«ºQÍ`«‡
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ Jaè=ÚY=∞QÆ∞ J=QÍǨÏ# ã¨=Úáêi˚OK«∞K«∞<åfl~°∞. r"À „|¿Çχu <åѨ~°ó ( D r=Ù_»∞
„|Ǩχ"Õ∞ HÍx, =∞iOˆHg∞ HÍ^Œ∞), ã¨~°fiO Yefi^ŒO „|Ǩχ (W^ŒO`å WѨÊ\˜H©, ZѨÊ\˜H© „|Ǩχ"Õ∞
J~Ú L#flk), JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡ (<Õ#∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åfl#∞). `«`«Î fi=∞ã≤ (h=Ù „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú
L<åfl=Ù) ™È-ǨÏO (<Õ#∞ P „|Ǩχ"Õ∞) W`åºk =∞Ǩ"åHõº ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ "Õ^•O`« âßG
*Ï˝#=ÚKÕ, D ^Œ$â◊º=Ú Jã¨`«∞Î Jx Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. W\˜ì ^Œ$â◊º=Ú#∞ `«=∞Ü«∞O^Œ∞ ~°Ç≤Ï`«O
KÕã≤"Õã¨∞Î<åfl~°∞. `«^•Ìfi~å ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜ "Õã≤ x~åfi}Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
D q^èŒOQÍ D r=ÙÅ∞ Ô~O_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ =∂~°æ=ÚÅÖ’ „Ѩ=$`«∞ÎÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
Uk U"≥∞ÿ<å, "å~°O`å z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L<åfl~°∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ =∞#Ö’x
„Ѩu XHõ¯iÜ≥ÚHõ¯ z^•HÍâ◊`«fi=Ú#‰õΩ UHõ∆}OÖ’#∂ U=∂„`«=¸ Ǩx HõÅ∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞.
4
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~å=∞K«O„^•! XHõ q+¨Ü«∞O x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ ^•i K«∂ѨQÆÅ
J\˜ì "Õ^•O`« âßG"Õ∞ ã¨`«º=Ú, ã¨∞Y„Ѩ^Œ=Ú, J#∞ã¨~°}©Ü«∞=Ú ‰õÄ_®! JO^Œ∞‰õΩ "ÕÔ~·#\˜ì â◊√+¨¯
"≥∞ÿ# `«~°¯=ÚÅhfl ^Œ∞óY–ÉèíÜ«∞–Jã¨`«º=∞Ü«∞=ÚÖË J~Ú L<åfl~Ú. J\˜ì=hfl J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·#
qHÍ~°=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
`«~°¯=Ú, P`å‡#∞Éèí==Ú - ˆH=ÅO `«~°¯âßG=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«^ŒeKÕ"å~°∞ Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'P`«‡ÖÏÉèí=Ú—#∞ á⁄O^ŒÖËHõáÈ=K«∞Û#x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. J@∞¡ H͉õΩO_®,
™êfi#∞Éèí==Ú *’_çã¨∂Î, „â◊√`«∞ÅKÕ „Ѩã≤^Œú=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜OK«|_»∞K«∞#fl ^•xx J#∞ã¨iOK«∞K«∂,
L`«Î=∞QÆux á⁄O^Œ∞@‰õΩ ã≤^ŒúѨ_Õ"åxH˜ q<åâ◊#=Ú KÕ‰õÄ~°∞ „Ѩã¨H˜Î LO_»^Œ∞. ''Wk XHõ Q˘Ñ¨Ê
ã≤^•úO`«=Ú – nxx q[Ü«∞=O`«=ÚQÍ „ѨuáêkOK«∞@ =∂„`«"Õ∞ =∂ ÅHõ∆ ºO. WO`« =∂„`«"Õ∞
ã¨`«º=Ú – WOˆHg∞ q#=Ú – q#hÜ«∞=Ú—— J#∞#k ã¨O‰õΩz`«`«fi=Ú#ˆH ^•i f™ÈÎOk.
ã¨`«º=Ú ã¨~°fi^• x~°∞Ì+¨ì=Ú, J#∞Éèí==∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. '`«~°¯=Ú— J#∞#k J<ÕHõ
ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ 'Ѩiq∞`«^Œ$+≤ì— J#∞ *Ï_»º=ÚKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∂ LO\’Ok.
❖
D r=Ù_»∞ ''Wk <å‰õΩ LO_»∞QÍHõ... Wk <Õ#∞ á⁄O^Œ#∞QÍHõ! g~°∞ <å "å~°∞... "å~°∞
`«k`«~°∞Å∞... D â◊s~°=Ú#O^Õ <Õ#∞ L<åfl#∞... D â◊s~° tkäÅ`«fi=ÚKÕ <Õ#∞ tkäÅ=∞QÆ∞
K«∞<åfl#∞...—— JQÆ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Ö’Éèí–"≥∂ǨÏ=ÚÅKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì ÉèÏ=#KÕ
n#`«fi=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_»∞. =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ J~°÷™ê~°=Ú#∞ u~°ã¨¯iã¨∂Î `«##∞ `å<Õ
^Ò~åƒùQƺ=Ú#‰õΩ ã¨=∞iÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì"å~°∞ ~°H˜∆OK«|_Õk Z\Ï¡? "å~°∞ á⁄O^Õ
ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú U=Ú#flk?
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ ã¨^Œ∞æ~°∂! J\˜ì D r=Ùx QÆu Uq∞\˜? W`«_»∞ J<ÕHõ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å#∞ Éèíiã¨∂Î
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞ „Ѩܫ∂ã¨`À ã¨OK«iã¨∂Î LO_»=Åã≤O^Õ<å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∂! x~°∞`åûǨÏѨ_»=Åã≤# Ѩ<Õg∞ÖË^ŒÜ«∂º! U L^•~° K«i`«∞_≥·`Õ D
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ '`«$}„áêÜ«∞O—QÍ K«∂™êÎ_À, J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡xKÕ ã¨=∞ã¨Î PѨ^ŒÅ∞ ‰õÄ_® –
ã¨~°Ê=ÚKÕ ‰õΩ|∞ã¨=Ú q_»=|_ç#@∞¡QÍ q_»∞=|_»∞`å~Ú. Z=x JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ ã¨~°fi
"Õà◊Å ™êufiHõ`«fiO ã¨∞Êùiã¨∂Î, L\˜ìѨ_»∞`«∂ LO@∞O^À J\˜ì"åxx WO„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Õ=`«Å∞
‰õÄ_®, `«=∞‰õΩ P^è•~°"≥∞ÿ# „|Ǩ‡O_»=ÚÅ#∞ HÍáê_»∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ áêeOz ~°H˜∆OK«∞‰õΩO@∂
LO\Ï~°∞.
ã¨<å‡~°æ=Ú, Jã¨<å‡~°æ=Ú - F „Ñ≤Ü«∞ ~åѶ¨∞"å! Z\˜ì Ѷ¨∞’~°qѨ`«∞Î #O^Œ∞ ‰õÄ_® ...
Jã¨<å‡~°æ=Ú #O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«‰õΩO_»∞@ÜÕ∞ L`«Î=∞=Ú ã¨∞=∂! Jã¨<å‡~°æ=Ú J=ÅOaOK«∞@
KÕ`«<Õ ~åǨï=Ù J=∞$`«áê#O KÕã≤ ‰õÄ_® '‰õΩ~°∂Ѩ=Ú – =∞$`«∞º=Ù— – D Ô~O_çO\˜h =∞~°Å
=∞~°Å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 5
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ „Ѩu™êkã¨∞Î#fl âßG=ÚÅ#∞ JÉèíºã≤OK«O_ç.
™ê^èŒ∞=ÙÅQÆ∞ "åix ¿ãqOK«O_ç. „¿Ñ=∞ – ™êufiHõ – x~°Ç¨ÏOHÍ~°=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç. g∞‰õΩ
`«Ñ¨ÊHõ â◊√Éèí=Ú HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. `«k`«~° r=ÙÅѨ@¡ „¿Ñ=∞ PáêºÜ«∞`«Å∞ JÉèϺã¨Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
„ѨHõ\ ˜OKÕ "åiÜ«∞O^Œ∞ [QÆ`«ûOǨ~°HÍ~°‰õΩ_»∞, L„QÆã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ P t=ÉèíQÆ"å#∞_»∞ P`«‡
=ã¨∞Î=Ù#∞ „ѨHÍtOѨ*Ë™êÎ_»∞.
ã¨^•Kå~°O (Good Conduct) - ã¨^•Kå~°=O`«∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞
„ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. ã¨KåÛùG=ÚÅ#∞, ™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ ¿ãqOK«∞"å~°∞ =∞~°Å
WOÔH#fl\˜H© "≥∂ǨO^èŒHÍ~°=Ú# z‰õΩ¯HÀ~°∞. J\˜ì"åiH˜ J=â◊=ÚÖˇ·#q ‰õÄ_® =â◊=Ú J=Ù`«∂
LO\Ï~Ú. ã¨=∞ã¨Î"≥∞ÿ# PѨ^ŒÅ∞ `«=∞O`«@ `å"Õ∞ â◊q∞™êÎ~Ú. 'â◊=∞=Ú–^Œ=∞=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#
L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKÕ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ‰õΩ <åâ◊~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì 'Ѩ~°"≥∂`«Î=∞„âıÜ«∞ã¨∞û—
Åaè™ÈÎOk. â◊=∞^Œ=∂^Œ∞ÖË L`«Î~À`«Î~° „ѨÜ≥∂[#Hõ~°=ÚÖ∫`åÜ«∞x g∞~°O`å #=∞‡HõO Hõey
LO_»O_ç. P^蕺`«‡ âßG=ÚÅ#∞ q#∞@Ü«∞O^Œ∞#∞, ã¨`«º=Ú#O^Œ∞#∞ q∞H˜¯e „Ñ‘u Hõey
LO_»O_ç. L`«Î=∞ Pâ◊Ü«∞=Ú#∞, „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ HõeyÜ«Ú#fl"åˆ~ '=∞#∞+¨µºÅ∞— Jx JxÑ≤OK«∞
‰õΩO\Ï~°∞. WHõ `«H˜¯#"åi QÆ∞iOz ##∞fl J_»∞QÆ=^Œ∞Ì. "å~°∞ Ѩâ◊√`«∞Å∞ºÖË.
Z=i '„Ѩ=~°Î#— J~Ú`Õ W`«~° r=ÙŠǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨~À=~°=ÚÅ#∞ PǨ¡^ŒÑ¨~°∞ã¨∂Î LO@∞O^À
J\˜ì H©∆~°ã¨=Ú„^Œ=Ú =O\˜ Ѩq„`«=¸~°∞ÎÅO^Œ∞ ™êH∆Í`«∂Î N=∞<åfl~åÜ«∞}=¸iÎÜÕ∞ x=ã≤ã¨∂Î
LO\Ï~°∞. "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ K«∂_»=Åã≤#k K«∂_»@O, á⁄O^Œ=Åã≤#k á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
F [#∞ÖÏ~å! D „áêѨOzHõ q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅ∞ g∞ #∞O_ç P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ^Œ∂~°OQÍ
LOK«∞K«∞<åfl~Ú. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ J<ÕHõ ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å‰õΩ HÍ~°}O JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
''q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡, ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜Ñ¨@¡ Pã¨H˜Î Ü«ÚHõÎO HÍ^Œ∞. Lz`«O HÍ^Œ∞.
ÃÑ·QÍ, ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=Ú—— – Jx g∞~°∞ ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞Å rq`«Å K«i„`«Å#∞ K«∂z D ''ã≤÷u——
„ѨHõ~°}=ÚÖ’ „QÆÇ≤Ï™êÎ~°∞.
HÍ|\˜ì g∞ JkèHÍ~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOz âߢ™êÎ#∞‰õÄÅOQÍ „Ѩ=iÎOK«O_ç.
PKå~°∞ºÅKÕ g∞ ˆH∆=∞=Ú HÀi xÜ«∞q∞OK«|_ç# ã¨^•Kå~°=ÚÅ#∞ *Ï˝#ѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ,
~åQÆ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· „â◊^Œú`À P„â◊~ÚOK«O_ç. U Éèí∂q∞HõÜ«∞O^Œ∞ ZO`«HÍÅO 'ã≤÷u— Hõey LO_®Ö’,
P Éèí∂q∞Hõ#∞ JO`«HÍÅO JÉèíºã≤ã¨∂Î LO_»O_ç. „Hõ=∞OQÍ g∞ JO`«óHõ~°}=Ú #∞O_ç q∞^䕺
Éè’QÍŠѨ@¡ ÉèÏ=# ѨÓiÎQÍ `˘ÅyOK«∞HÀO_ç. g∞ L`«Î=∞QÆ∞}ÏÅ∞, =∞Ǩâ◊Ü«∂Å∞, Ü«∞â’
=∞Ç≤Ï=∞ ã¨fi~°æѨ~°ºO`«=Ú "åºÑ≤OK«∞ QÍHõ! g∞ 㨢`«Ê=~°Î#KÕ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ#∞ ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«∞O_ç.
„Ѩܫ∞`«fl=Ú - <åÜ«∞#ÖÏ~å! `«∞K«Ûù=ÚÖˇ·# D „áêѨOzHõ Éè’QÆ=ÚÅ∞ =∞$`«∞º=Ù`À
'JO`«=Ú— JÜÕ∞º"Õ Hõ^•! P `«~°∞"å`« QÆu Uq∞\’ K≥ѨÊO_ç? XHõ LѨ=∂#O K≥ѨÙ`å#∞. ÃÑ·H˜
~°∞zHõ~°OQÍ Hõ#|_ç, J~°ú~å„u"Õà◊‰õΩ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# Jr~°‚=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆŠѨ^•~°÷=ÚÅ#∞
6
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Z=Ô~·<å ''PǨ ÉÏQÆ∞<åfl~Ú... ÉÏQÆ∞<åfl~Ú—— Jx J#∞‰õΩO@∂ uO@∞O>Ë U=∞ø`«∞Ok? Ju
`«fi~°Ö’ ''JÜ≥∂º! <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ u<åfl#∞?—— Jx ѨâßÛ`åÎѨѨ_»=Åã≤ =ã¨∞ÎOk Hõ^•! D
JǨÏOHÍ~° – =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞ (I & Mine) g∞‰õΩ HõÅ∞QÆKÕÜ«∞QÆÅ „âıÜ«∞ã¨∞û U=Ú#flk K≥ѨÊO_ç?
Z=x ã¨∞O^Œ~° QÆ∞}=ÚÖˇ·`Õ =~°Î=∂#=Ú #O^Œ∞, Éèíq+¨º`«∞Î #O^Œ∞ „âıÜ«∞ã¨∞û HõÅ∞QÆ*Ë™êÎÜ≥∂,
J\˜ì"å~°∞ D Éèí∂q∞x `«=∞ LxH˜KÕ P#O^Œ=∞Ü«∞O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. "åˆ~ rqOz L#fl@∞¡. WHõ
`«H˜¯#"å~À, =∞$`«„áêÜ«ÚÖË. <åÜ«∞#ÖÏ~å! =Ú#∞Å"≥∞ÿ# "Õ∞=Ú Ö’Hõ„âıÜ«∞ã¨∞û, D r=Ùx
„âıÜ«∞ã¨∞û HÀi D 㨄`«Ê=~°Î# - ã¨^•Kå~°=Ú - L`«Î=∞„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ QÆ∞iOz# "åHͺÅ∞ K≥ѨC
K«∞<åfl=Ú. g∞~°O`å L`«Î=∞"≥∞ÿ# â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅO^Õ L^Œ∞º‰õΩÎÅ∞ J=O_ç. `«^Œ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
L^Œº=∞=Ú<Õ P„â◊~ÚOK«O_ç. Z=~°∞ âߢ™êÎ#∞™ê~°O L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«OQÍ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_Ò`å~À,
J\˜ì"å~°∞ "≥∂Hõ∆ã≤kúx ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ~°∞? `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ∞`å~°∞.
U=∞~°∞Ѩ٠- z~°HÍÅ=Ú KÕÜ«∞|_ç# „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ Ñ¨iáêHõ=Ú á⁄Ok# =∞#ã¨∞û QÆÅ
=ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ã≤kú, ^•x „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ ^Œ$_è»`«~°OQÍ LO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`« J=~À^èŒ=ÚÅ#∞,
Hõ+¨ì=ÚÅ#∞ K«∂z kQÆ∞Å∞ K≥O^Œ~å^Œ∞. Ѩ@∞ì^ŒÅ#∞ kfiQÆ∞}©Hõ$`«O KÕÜ«∂e. Z\˜ì ÅHõ∆ º=ÚÅ
H˘~°‰õΩ Ñ¨i„â◊q∞ã¨∞Î<åfl"≥∂, J\˜ì ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞ Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞HÀ"åe. F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å!
g∞~°O`å â’Hõ=Ú#∞, ÉèíÜ«∞=Ú#∞, „HÀ^èŒ=Ú#∞, áê~°∞+¨º=Ú#∞ ^Œi*Ë~°hÜ«∞HõO_ç. ^≥·#º–^Œ∞óY
=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz, `«^•Ìfi~å qÅ∞"≥·# HÍÅ=Ú#∞ =$^ä• KÕã¨∞HÀHõO_ç. =¸~°ö`«fi=Ú, ѨijÅ<å
~åÇ≤Ï`«º=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ¿ãqã¨∂Î ~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨@O Lz`«=∂? Ѷ¨e`«OQÍ
D r=Ù_»∞ 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ JO^茉õÄѨ=Ú# Ѩ_ç q<åâ◊#"Õ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! J<ÕHõ
Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ P㨉õΩÎ_≥· LO@∞#fl D r=Ù_»∞ 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ „`åà◊§`À |OkèOK«
|_ç#"å_≥·, '<Õ#∞ K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞— J#∞ J#∞Éèí==Ú#∞ =∞~°Å =∞~°Å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
xëê¯~°}=ÚQÍ =∞$`«∞º=Ù‰õΩ J<ÕHõ™ê~°∞¡ =â◊=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
''ZO^Œ∞KÕ`«?—— J<Õ „Ѩâ◊fl#∞ "Õ∞=Ú Ñ¨ijeOKåO.
''J`«_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°K«∞@ KÕ`«<Õ—— Jx Hõ#∞Q˘<åflO.
'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ xa_®O^èŒHÍ~°OÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`«∂, ã¨iJ~Ú# =∂~°æ=ÚÅÖ’ `«#
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ xÜ«∞q∞OK«HõáÈ=@O =∂#=Ù_≥·# "å_çH˜ Lz`«O HÍ^Œ∞. D â◊s~°=Ú`À
`å^•`«‡º=Ú '<å JO`«\ ˜ "å_»∞ ÖË_»∞.....— =O\˜ =¸~°öѨ٠ˆHHõÅ∞ J^èŒ=∂^èŒ=∞ QÆuˆH ^•i
fã¨∞Î<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOѨ|_»∞QÍHõ!
'"Õ^•O`«=Ú—#∞ „ѨɒkèOK«∞ âßG=ÚÅ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù QÆ∞iOz J<ÕHõ qâıëêÅ∞ „Ѩuáêk
ã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl~Ú. D r=Ùx Ѷ¨∞’~°=ÚÖˇ·# '=∞$`«∞º=Ù— "≥Ú^ŒÖˇ·#
ÉèíÜ«∞=ÚÅ #∞O_ç ~°H˜∆ã¨∞Î<åfl~Ú. <åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú, x`«º=Ú J~Ú#\˜ì 'x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú——#∞
„Ѩ™êkã¨∞Î<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 7
''D „áêѨOzHõ rq`«=Ú Z\˜ìk?—— J#∞#k XHõ™êi ã¨∞xt`« |∞kú`À ѨijeOK«O_ç.
W^ŒO`å "Õã¨qHÍÅOÖ’ L+¨‚`«fi=ÚKÕ h~°∞ WOH˜áÈ=ÙK«∞O_»QÍ, q∞H˜¯e ^Œ∞~°æO^èŒÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ Ü«Ú#fl
|∞~°^Œ h\˜Ö’x HõÑ¨Ê Ü≥ÚHõ¯ rq`«=Ú =O\˜^Õ—— – Jx qA˝Å∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. W^ŒO`å Ѩ~°=∞
`«∞K«Ûù"≥∞ÿ „Ѩ=iΙÈÎOk.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #∞O_ç Éè’QÍâ◊#∞ =ÚO^Œ∞QÍ áê~°„^ÀÅO_ç—— Jx "Õ∞=Ú
ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åflO. J#~°÷„Ѩ^Œ=ÚÖˇ·# Éè’QÆ=ÚÅ H˘~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ „^Œ=ºÖËâ◊=ÚÅ#∞
ZO`À Hõ+¨ìѨ_ç ã¨Oáêkã¨∂Î rqOK«∞@Ö’ Ug∞ L`«Î=∞`«fi=Ú#flk? HÍ|\˜ì, g∞~°∞ U^Õk
KÕã¨∞Î<åfl~À J^ŒO`å ''ã¨fi^èŒ~°‡=Ú—— J#∞ J=QÍǨÏ#KÕ „ѨH∆Íà◊# KÕã≤ LOK«O_ç. F =∂
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞ HÍ#\˜ì ã¨Ç¨Ïr=ÙÖÏ~å! „âı+¨ª |∞kú Hõey=Ù#fl g∞~°O^Œ~°∂ "Õ∞=Ú „¿Ñ=∞KÕ
K≥ѨCK«∞#fl D "åHõº=ÚÅ∞ PÅH˜OK«O_ç. "≥∂Hõ∆„Ѩ^Œ=ÚÅQÆ∞ âßG=ÚÅ#∞ J=Ö’H˜OK«O_ç. ''D
Hõ#|_Õ^ŒO`å Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈#"Õ∞! h‰õΩh"Õ W^ŒO`å J~Ú P™êfikã¨∞Î<åfl=Ù!
ã¨~°fi`«`åfi`«‡=Ù-ã¨~°fi`«`«fi q^Œ∂~°‰õΩ_»=Ù h"Õ!——... Jx É’kèã¨∞Î#fl `«`«Î fiâߢ™êÎxfl J=Ö’H˜OK«O_ç,
ѨiîOK«O_ç, P™êfikOK«O_ç.
K≥·`«#º=Ú, r=Ù_»∞ ... aO|=Ú, „ѨuaO|=Ú - Z\˜ì ѨizÛù#fl=Ú ÖËx K≥·`«#º"Õ∞ aO|=Ú. P
K≥·`«#ºO JO`«óHõ~°}O #∞O_ç q+¨Ü«∂HÍ~°=$`«∞ÎÅO^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞K«∞#flk. J\˜ì z^•ÉèÏã¨∞_Õ
D r=Ù_»∞. "åã¨Î"åxH˜ K≥·`«#º=Ú (ÖËHõ) â◊√^Œú „|Ǩχ=Ú#‰õΩ [#‡–Hõ~°‡– Láêkè–"≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜`À U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. aO|=Ú – „ѨuaO|=ÚÅ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ – '„|Ǩχ=Ú –
r=Ù_»∞— ʼnõΩ L#fl ã¨O|O^èŒ=Ú. J~Ú`Õ, JO`«óHõ~°}OÖ’ „ѨuaOaOKÕ z^•ÉèÏ㨠„ѨuaO|O,
^•xH˜ ã¨O|OkèOz# Láê^èŒ∞Å∞ ‰õÄ_® q∞^䕺~°∂áêÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú. ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å
Jaè#fl"≥∞ÿÜ«Ú#fl aO|=Ú (ÖËHõ â◊√^Œú K≥·`«#ºÑ¨~°=∂`«‡) =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ#k.
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! D q^èŒOQÍ `«`«Î fiqKå~°} KÕÜ«∞O_ç. Wk g∞‰õΩ âßOux
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. ''<å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅKÕ Z^Œ∞~°∞QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl [QÆ`«∞Î, J\˜ì [QÆ`«∞Î#∞ xifi~å=∞OQÍ
á⁄O^Œ∞K«∞#fl JǨÏOHÍ~°=Ú – D Ô~O_»∞ ‰õÄ_® ã¨fi`«Ç¨QÍ D =~°Î=∂# Hõ∆}OÖ’<Õ (WѨÊ\˜ˆH)
ÖË=Ù =∞Ô~ѨÊ\˜H© LO_»É’=Ù – J#∞ ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOz, JÉèϺã¨O KÕÜ«∞O_ç. J@∞¡
ÉèÏqOK«∞@KÕ q∂~°∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞^Õq∂ LO_»^Œx =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞. JÖÏ H͉õΩO_® '' D
â◊s~°"Õ∞ L#flk... =∞iOˆHq∂ ÖË^Œ∞——... J#∞#\˜ì |∞kúx P„â◊~ÚOKå~å, D =∞#ã¨∞û
Ѩâ◊√`«fi=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. ^Ò~åƒùQƺ[#Hõ=Ú, Ju n#=Ú J~Ú# ^èŒ#–QÆ$Ǩϖã¨fi[<å^Œ∞ʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# ã¨O‰õΩz`«^Œ$+≤ìx =Ç≤ÏOz, `«^•Ìfi~å P`«‡q+¨Ü«∞OÖ’ (ÖËHõ) q∂ Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiã¨fi~°∂ѨO q+¨Ü«∞OÖ’ QÍ_è»x„^Œ =Ç≤ÏOz =~°Î=∂#=Ú#∞ =$^ä•Ñ¨~°K«∞‰õΩO>Ë Z\Ï¡? n~°…x„^Œ
#∞O_ç ÖË=O_ç. =¸_è»`«fi=Ú#∞ `«ºlOz "≥∂Hõ∆=∂~°æ=Ú#O^Œ∞ *ÏQÆ~°∂‰õΩÅ∞ HõO_ç. XHõ JÅÊ
`«\ÏHõOÖ’ =Úã¨e Z^Œ∞Ì =Öˇ ‰õΩ#∞‰õΩÅ∞ fÜ«∞=^Œ∞Ì. '|^ŒúHõ=Ú— J#∞ *Ï_»º=Ú#∞ „Ѩܫ∞`«fl
8
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ѨÓ~°fiHõOQÍ [~ÚOK«O_ç. WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ [~å=∞~°}=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞Oz# ã≤÷ux
P„Hõq∞OK«∞@‰õΩ ã¨Oã≤^Œ∞úÅ∞ HõO_ç.
D ^èŒ#–|O^èŒ∞[#–=ã¨∞Î"åǨÏ<å^Œ∞Å#∞ K«∂z =Úiã≤áÈ`«∞<åfl~å? ÖË^Œ∞. W=hfl
J#~°÷^•Ü«∞Hõ=ÚÅ∞QÍ<Õ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú.''^èŒ<å^Œ∞Å∞ ™⁄O`«O KÕã¨∞H˘#∞@KÕ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#
ã¨O`«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`ÀO^•? rq`«ÅHõ∆ º=Ú <≥~°"Õ~°∞`ÀO^•?——... J<Õ q+¨Ü«∂Å∞ WѨÊ\˜ˆH ZO`À
^èŒ#=O`«∞Öˇ· L#fl"åi =∂#ã≤Hõ ã≤÷u QÆ`«∞Å#∞ ã¨`«º^Œ$+≤ì`À Ѩijeã¨∂Î Ü≥∂zOK«O_ç.
Éè’QÆ=ÚÅ∞ Éèí=~ÀQÆHÍ~°Hõ=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. ã¨OѨ^ŒÅhfl qѨ`«∞ÎÅ<Õ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
"å\˜x g∞~°∞ U q^èŒOQÍ#∂ P^ŒiOK«‰õΩ<åfl~å, JѨC_»∞ "å\˜x g∞~°∞ [~ÚOz "Õã¨∞Î#fl>Ë¡.
Jã¨Å∞ ^èŒ<å^Œ∞Å∞ ''g∞~°∞ rqOzÜ«ÚO_»∞@—— J#∞ HÍ~°º„Hõ=∞=Ú#‰õΩ ÅHõ∆ º"≥∞ÿ L<åflÜ«∂?
JO^Œ∞H˘~°ˆH „|`«∞‰õΩK«∞<åfl~å? Jq q∞=Ú‡Å#∞ x[OQÍ ~°H˜∆OK«QÆÅ"å? `å#∞ ã¨OáêkOz#
^èŒ<å^Œ∞Å#∞ `«# =∞~°}Ï#O`«~°O `«# "≥O@ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú# "åi<≥=fii<≥·<å g∞~°∞ K«∂Kå~å?
a_»¤ÖÏ~å! W^ŒO`å JqKå~°} KÕ`«<Õ q∞=Ú‡Å#∞ D q^èŒOQÍ „Éèíq∞OѨ*Ë™ÈÎO^Œx q∂‰õΩ QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞Î<åfl#∞.
qKå~°}, qâı¡+¨} - Hõ#∞Hõ q∂~°∞ "≥O@<Õ qKå~°}Ѩ~°∞Å∞ HõO_ç. `«k`«~° [#∞ʼnõΩ,
„áê}∞ʼnõΩ Jq~À^èŒ=ÚQÍ =º=ǨÏiã¨∂Î, q∂ ã¨fi|∞kúx ã¨∞xt`«O KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flOÖ’
LO_»O_ç. âßG=ÚÅ#∞, tëêìKå~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz ã¨`«¯~°‡Å#∞ J#∞+≤ªOK«O_ç.
ã¨`«ÊùÅ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞@Ö’ ™ê=^è•#∞Öˇ· LO_»O_ç.
L`«Î=∞ PK«~°}, Ѩq„`« ÉèÏ=#, ã¨∞xt`« |∞kú – D =¸_»∞ qã¨Î $`« Ѩ~°K«∞‰õΩO@∞#fl"å~°∞
^èŒ#∞ºÅ∞. "å~°∞ Ju ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ ''D „áêѨOzHõ ™œYº=ÚÅ∞ ˆH=ÅO ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÖË—— Jx
„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. âßG~°∂ѨOÖ’ „ѨHõ\ ˜OK«|_ç# ÃÑ^ŒÌÅ J#∞Éèí=*Ï˝#=Ú#∞ "å~°∞
J#∞^ÕfiQÆѨÓi`«OQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨`«º"Õ∞q∞\’ "åiH˜ `≥eã≤áÈ`ÀOk.
J\˜ì"åi Ü«∞â◊ã¨∞û, PÜ«Ú+¨µ¬, QÆ∞}=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl Ö’Hõ=ÚʼnõΩ ™œÉèÏQƺ„Ѩ^ŒO
J=ÙK«∞<åfl~Ú. J\˜ì ã¨`«ÊùÅ"Õ∞ "Õ∞=Ú t+¨µºÅ #∞O_ç HÀ~°∞H˘#∞ „ѨÜ≥∂[#=∞x „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
2. Jã¨OÉèí=O ... HÍx „Ѩ`«ºHõ∆O!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! =∞#O WѨÊ\˜=~°‰õΩ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ QÆ∞iOz
qKåiOKå=Ú Hõ^•! WHõ =∞#O 'ã≤÷u„ѨHõ~°}O—Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl=Ú. Wk qO>Ë, JÉèíºã≤ã¨∂ÎLO>Ë
- `«Ñ¨ÊHõ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "≥∂Hõ∆=Ú KÕ‰õÄ~°QÆÅ^Œ∞. „â◊^ŒúQÍ q#∞.
XHõ¯™êi „H˜`«O „ѨHõ~°}OÖ’H˜ `˘OyK«∂z, PÃÑ· =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ^•=Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 9
WѨÊ\˜=~°‰õΩ J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ, <åºÜ«∞ x~°‚Ü«∞OKÕ ''<Õ#∞–h=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩ`«ºÜ«∞=ÚÅ`À
‰õÄ_ç D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î PHÍ~°~°Ç≤Ï`«=Ú, â◊¥#º=Ú, „ÉèÏOu =∂„`«=Ú, Jã¨`ü=∞Ü«∞=Ú—— Jx
=∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. Wk h=Ù ã¨Ê+‘ìHõiOK«∞‰õΩ<åfl=<Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ*Ï˝#∞ÅQÆ∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞, qÅHõ∆}"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î#∞ K«=∞`å¯~°OQÍ Hõ#|_Õ XHõ
z„`«Ñ¨@O`À áÈÅ∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. J~Ú`Õ, D '[QÆ`«∞Η J<Õ z„`« Ѩ@=Ú#‰õΩ z„`«HÍ~°∞_»O@∂
Z=~°∂ ÖË~°∞. J#QÍ, nxH˜ 'Hõ~°Î— JO@∂ Z=~°∂ ÖË~°∞. ¿ÇÏ`«∞=Ù ÖˉõΩO_®... ‰õΩOK≥Å∞–
~°OQÆ∞Å∞–z„`« HÍ~°∞_»∞ ÖˉõΩO_® D '[QÆ`«∞Η J<Õ z„`«O „|Ǩ‡O_»OQÍ ÉèÏã≤™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : J^Õq∞\˜ ™êfig∞! z„`«HÍ~°∞_Õ ÖˉõΩO_® z„`«Ñ¨@O LO_»@"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞ JO^Œ∞‰õΩ ã¨fiѨfl"Õ∞ =∞#‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú. ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìÜÕ∞ `«#
ã¨fiѨfl=Ú#∞ ~°zOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! J\˜ì ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì P ã¨fiѨflOÖ’ qÉèÏQÆOQÍ L<åfl_®?
ã¨fiѨfl=Ú#‰õΩ P=Å L<åfl_®? ã¨fiѨflO J`«x HõO>Ë "ÕÔ~·#^•? JO^Œ∞Ö’x =º=Ǩ~°=∞O`å J`«x
WK«Ûù Ü≥ÚHõ¯ x~°‚Ü«∞"Õ∞<å? HÍ^•? UO K≥ѨÊQÆÅO? D [QÆ`ü z„`«O ‰õÄ_® – „^Œ+¨ì ~°Ç≤Ï`«O
(J#QÍ ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂K«∞"å_»∞ ^Œ$â◊º=ÚÖ’ LO_»ÖË^Œ∞). x„^•=i˚`«O, J#∞Éèí=~°∂ѨO JQÆ∞
XHõ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# ã¨fiѨflOÖÏQÍ – 'PHÍâ◊OÖ’— L^Œ~Ú™ÈÎOk. ''Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ZѨÊ\˜HÀ
U~°Ê_»É’=ÙK«∞#fl@∞¡#fl #QÆ~°OÖ’x g^äŒ∞ÅÖ’ qǨ~°=Ú#‰õΩ WѨC_»∞ "≥à◊§@O—— J#∞
J#∞Éèí=OÖÏQÍ z`«Î=Ú #O^Õ Pq~åƒù=O á⁄O^Œ∞`ÀOk. XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«O
K≥ѨÙ`å#∞. H˘xfl HÀ`«∞Å∞ XHõ ~ÀA H˘xfl QÆ∞~°∞qO^ŒyO[Å#∞ `≥zÛ XHõKÀ@ áÈâßÜ«∞@.
ZO^Œ∞HÀ `≥Å∞™ê? JO^Œe Z~°∞ѨÙ#∞ K«∂z ''Wk JyflÜÕ∞. JO^Œ∞KÕ`« =∞#O K«eHÍK«∞HÀ=K«∞Û——
Jx ÉèÏqOz, LѨâßOu á⁄O^Œ\ÏxH˜! "å\˜H˜ P QÆ∞~°∞qO^ŒyO[Å#∞ K«∂ã¨∞Î#flO`«¿ãѨÙ
x[OQÍ<Õ K«eHÍK«∞‰õΩO@∞#fl\˜ì J#∞Éèí=O HõÅ∞QÆ∞`«∂ L#fl^Œ@!
P q^èŒOQÍ<Õ Jã¨`«∞Î, J~°÷~°Ç≤Ï`«O J~Ú#ѨÊ\˜H©, D [QÆ`«∞Î 'J~°÷™ê^èŒHõO— JQÆ∞K«∞#flk.
[ÅOÖ’x P=~°ÎO ''[ÅO HõO>Ë "Õ~°∞—— Jx J#QÆÅ=∂? D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® „|ǨχO HõO>Ë
aè#flO HÍ^Œ∞. HÍx, aè#flOQÍ `ÀK«∞@ =∂„`«O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D Hõ#|_Õ '[QÆzÛù„`«O— 㨄^Œ∂Ѩ
=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ J~Ú, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨ÙQÍ PHÍâ◊OÖ’x hÅ`«fiO =Öˇ LxH˜x á⁄O^Œ∞`ÀOk.
~°`«fl=Ú =∞^茺֒ H˜~°}ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ ã¨=∞#fiÜ«∞O U^À K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# '^Œ$â◊ºO—ÖÏQÍ
Hõ#|_»∞`«∞Ok. D ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’<Õ K«=∞`å¯~°OQÍ ~°∂ѨÙ
k^Œ∞̉õΩO\’Ok.
=∞$QÆ`«$+¨‚Ö’x [ÅOÖÏQÍ, W^ŒO`å Jã¨`«º"≥∞ÿ LO_ç ‰õÄ_® ã¨`«ºO =Öˇ J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok.
XHõ_»∞ ''`«#Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»–n~°…–f„= ã¨OHõÅÊ=Ú (Zone of Visualisation) #O^Œ∞ K«∂KÕ
Éèí=#=ÚÅ∞—— =Öˇ... W^ŒO`å ‰õÄ_® q™êÎ~°"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk. J~Ú`Õ UO? "åã¨Î"åxH˜
J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ (actually not existant) J~Ú=Ù#flk.
10
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ HõqKÕ HõeÊOK«|_ç# Hõ^äŒÖ’x áê„`«Å∞, „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞ áê~î°‰õΩxH˜ ''PǨ!
JÜ≥∂ºñ!—— J#∞~°∂ѨOQÍ Pâ◊Û~°º–ã¨O`À+¨–^Œ∞óY–HÀáê^Œ∞Å#∞ Hõeyã¨∂Î LO\Ï~Ú K«∂Kå"å?
W^ŒO`å ‰õÄ_® J>Ë¡ HõÅÊ<å=∂„`« ã¨fi~°∂ѨO HõeyÜ«Ú#flk.
ã¨fiѨflOÖ’ K«∂_»|_ç# Ѩ~°fi`«OÖ’ ™ê~°"Õ∞=Ú#flk? ÖË^Œ∞. HÍh, ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jk
^Œ$_è»OQÍ<Õ „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk Hõ^•! W^ŒO`å ‰õÄ_®, J>Ë¡, Éèí∂`åHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú# "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk.
"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ PHÍâ◊=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã≤ PHÍâ◊O Hõ#|_»‰õΩO_®, ˆH=ÅO JO`å "Õ∞Ѷ¨∞=∞Ü«∞O
QÍ<Õ LO@∞Ok K«∂Kå"å? D [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú ‰õÄ_® P`«‡ ã¨`«Î#∞ HõÑ≤Ê"Õã≤#^≥· LO\’Ok.
W^ŒO`å JHõ∆Ü«∞OQÍ „áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ="Õ∞.
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x ã¨∞O^Œ~°¢ã‘Î`À U~°Ê_Õ ã¨=∂QÆ=∞O ÖÏQÍ WHõ¯_» XHõiH˘HõiH˜ ã¨O|O^èŒ –
ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞, „Ñ≤Ü«∞–J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. W^ŒO`å
x~°~°÷Hõ"≥∞ÿ, "≥·z„`«"≥∞ÿ, '[QÆ`«∞Η J#∞ ¿Ñ~°∞`À U~°Ê_ç LO\’Ok.
=∞<À~å[º=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'J#∞Éèí∂`«=Ú— =Öˇ W^ŒO`å Jã¨`«º=Ú, J=ã¨∞Î=Ù J~Ú L#flk.
z„`«OÖ’x Hõ=∞Å=Ú#‰õΩ ã¨∞"åã¨# LO@∞O^•? D ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® JO`Õ.
J#∞Éèí∂`«O =∞<À~å[º q∞"åã¨`«º=∞"åã¨Î="£∞ I
z„`« Ѩ^•‡Hõ~° W= ™ê~° ™œOQÆ^茺 =i˚`«"£∞ II
'HõÅÊ<å=∞Ü«∞O=∂„`«"Õ∞— J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_® W^ŒO`å â◊¥#º=Ú#O^Œ∞ qHõt`«"≥∞ÿ, J<ÕHõ
q^èŒ=ÚÖˇ·# =~°‚#Å`À XѨCK«∞#flk.
'Wk =∂„`«"Õ∞ nx PHõ$u—— Jx K≥ѨÊQÆeˆQ^Õn WHõ¯_≥Hõ¯_® ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ W^ŒO`å
q∞^䕺~°∂Ѩ"Õ∞.
ZO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«∞Î „áêÑ≤ΙÈÎOk?
''Ѩ~å=∞~°≈—— qKå~°} ÖË#O`«=~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ D [QÆ`«∞Î W@∞¡ J<ÕHõ ã¨`«º ã¨OѶ¨∞@#Å∞
HõeyÜ«Ú#fl ^•x =Öˇ „Ѩ=iÎã¨∂Î áÈ`«∞Ok. ZѨC_≥·`Õ 'Ѩ~°=∂`«‡— QÆ∞iOz ã¨kfiKå~°}
KÕ™êÎ"≥∂... =∞~°∞Hõ∆}O, W^ŒO`å â◊√+≤¯Oz, 'ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí==Ú— #O^Œ∞ Å~ÚOzáÈ`ÀOk.
J`«ºO`« Jã¨OÉèí="≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ `ÀK«∞K«∞O_»∞@ÜÕ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O!
❖❖❖
3. [QÆ`«∞Î – qq^èŒ x~°fiK«#=ÚÅ∞
[Å=ÚÖ’ U~°Ê_ç# |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ (Bubbles) Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°O HõeÊ`«"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! ÖˉõΩO>Ë
[Å=Ú |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞QÍ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞K«∞#fl^•? ÖË^Œ∞. z=~°‰õΩ W^ŒO`å â◊¥#º"Õ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H© n~°…=Ú – „ѨHÍâ◊=O`«=Ú J~Ú# â◊s~°O Hõey LO\’Ok.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô D [QÆ`«∞ÎÖ’ H˘O`« =∞<ÀǨÏ~°`«fi=Ú ‰õÄ_® =∞#‰õΩ Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 11
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : x["Õ∞. HÍx, 'ã¨∞n~°… ^Œ$+≤ì, `«`«Î fi qKå~°}— ÖËHõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ Wk ã¨fiÅÊ
ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’ D r=Ùx ^Œ$+≤ìH˜ '=∞<ÀǨÏ~°OQÍ— HõxÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. '=∞<ÀǨÏ~°=Ú—
Jx =~°Î=∂#OÖ’ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ (=º=Ǩ~°=ÚÅ) Ѩi}Ï=∞O J<ÕHõ
ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ 'Hõ@∞— „Ѩ^ŒO (Soarness), ^Œ∞óY „Ѩ^ŒOQÍ<Õ LO\’Ok. [## =∞~°}=ÚÅ`À
‰õÄ_ç#^≥·, r=ÙÅ#∞ „Éèíq∞OѨ*ËÜ«Ú@Ö’ D [QÆ`«∞Î#∞ q∞Oz#^Õ=Ú#flk? ѨijeOz,
„QÆÇ≤ÏOK«@O [iy`Õ =∂„`«O, D [QÆzÛ„`«OÖ’ 'Uq∂ ÖË^Œ∞—— JxÜÕ∞ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. '~°OQÆ∞Å
"Õ∞à◊#=Ú— J~Ú#\˜ì z„`«Ñ¨@OÖ’ x["≥∞ÿ# ã¨∂~°∞º_»∞, H˘O_»Å∞, Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ LO\ÏÜ«∂? LO_»=Ù.
HÍh, L#fl@∞¡ P z„`«Ñ¨@O K«∂KÕ H˘O^Œ~°∞ „¿ÑHõ∆‰õΩÅ∞ P J#∞Éèí∂ux á⁄O^Œ∞K«∞<åflˆ~!
qq^èŒ âßGHÍ~°∞Å∞ D [QÆ`«∞Î#∞ ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ x~°fizOK«∞K«∞<åfl~°∞.
™êOY∞ºÅ∞ - W^ŒO`å ˆH=ÅO [_®`«‡HõO.
"Õ^•O`«∞Å∞ - W^ŒO`å Jq^•º~°∂Ѩ"Õ∞.
Ѩ^•~°÷"å^Œ∞Å∞ - W^ŒO`å HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ Ñ¨~°=∂}∞=ÙÅ ''HõÅ~ÚHõ–q_çáÈ=Ù@—— J#∞
„Ѩ„H˜Ü«∞KÕ U~°Ê_»∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ W^ŒO`å ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«O. <å=∞~°Ç≤Ï`«O.
Hõ}Ï^ŒQ“`«=ÚÅ∞ - nxH˜ ''Wk—— J#|_»∞ xÜ«∞u Un ÖË^Œ∞. „Ѩun ZѨÊ\˜HõѨC_»∞
=∞~˘Hõ ~°∂áêO`«~°O K≥O^Œ∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ D [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞. Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ =∂„`«O L<åfl~Ú.
W=hfl x["Õ∞ HÍ=K«∞Û ÖË^• HÍHõáÈ=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å, D „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°OQÆ=Ú
=∂@ Uq∞\˜? D K«∂K«∞, „QÆÇ≤ÏOK«∞, J~°÷=Ú KÕã¨∞H˘#∞ „^Œ+¨ì Z=~°∞? D „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=
ã¨fi~°∂ѨO Uq∞\˜? Z\˜ìk?
ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~° <åºÜ«∞O - XHõ_»∞ ÉÏǨϺ [QÆ`«∞Î#∞ U Jaè„áêÜ«∞O`À J=QÍǨÏ#
KÕã¨∞‰õΩO\Ï_À JO`«~°OQÆ=Ú# `«# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz J\˜ì J=QÍǨÏ#ÜÕ∞ Hõey LO\Ï_»∞.
ÉÏǨϺ [QÆ`«∞Î QÆ∞iOz# <åºÜ«∞"Õ∞ JO`«~°OQÆ=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® =iÎã¨∂Î LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«,
''<åKÕ, ÉÏǨϺ ^Œ$+≤ìKÕ K«∂_»|_»∞K«∞#fl D `«k`«~° r=ÙÅ∞ Éè∫uHõ=∂„`« â◊s~°∞Å∞ HÍ^Œ∞——....
J#∞ J=QÍǨÏ#ÜÕ∞ „Hõ"Õ∞Ñ‘ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz# B#fl`«º=Ú#∞ ^èŒ$gHõiOK«QÆÅ^Œ∞.
''<Õ#∞ ѨOK«Éèí∂`«=∞Ü«Ú_»#∞. â◊s~° Ѩiq∞`«∞_»#∞—— J#∞ J#∞Éèí=O D r=Ù#‰õΩ
„Ѩ`«ºHõ∆OQÍ LO_çLO_»=K«∞ÛQÍHõ! HÍx, Ü«∞^•~å÷xH˜ W`«_»∞ Éè∫uHõ ^èŒ~°‡~°Ç≤Ï`«∞_»∞. (He is never
bound by physical barriers) PHÍ~°=Ú ÖËx"å_»∞. "åx ~°∂Ѩ=Ú XHõ xâßK«~°∞x =Öˇ, pHõ\’¡
Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ „Éèí=∞KÕ HõxÑ≤OKÕ ~°∂áêÅ =Öˇ Pq~°ƒùq™ÈÎOk. D ~°∂áê^Œ∞Å∞ –
J"åã¨Î==ÚÅ∞. D q+¨Ü«∞O ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#, ã¨=Ú#fl`«"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#KÕ =∂„`«"Õ∞ J~°÷"≥∞ÿ,
J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk.
"åã¨Î"åxH˜ D r=Ù_»∞ ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»∞.
❖❖❖
12
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
4. c[=Ú–JO‰õΩ~°=Ú–„|Ǩχ=Ú–[QÆ`«∞Î
N~å=Ú_»∞ : ''XHõ q`«Î#=ÚÖ’ =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==ÚÅhfl x„^•}OQÍ ^•y
=Ù<åfl~Ú Hõ^•!✺ J\Ï¡ˆQ '=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞O— – ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D [QÆ^ŒÌ$â◊º=∞O`å Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ
LO_ç LO\’Ok. =∞~°ÖÏ ã¨$+≤ìHÍÅOÖ’ P Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ L`«Ê#fl"≥∞ÿ Ѩi_è»qÅ∞¡`ÀOk——... Jx
=∞#‰õΩ „â◊√`«∞ÅÖ’x H˘xfl ã¨∂„`« "åHͺÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ, Ѩ~°=∂`«‡ x~åHÍ~°∞_»x,
xã¨ûOQÆ∞_»x, [QÆ„^ŒÇ≤Ï`«∞_»x q∂~°∞ „ѨuáêkOKå~°∞. =∞i D Ô~O_»∞ Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ, á⁄O`«#
Z\Ï¡ U~°Ê_»∞`«∞Ok? =∞Ǩ „Ѩà◊Ü«∞OÖ’ D [QÆ`«∞Î 'ã¨fiã¨Î`«—`À ‰õÄ_ç#^≥· `«# HÍ~°}=Ú #O^Œ∞
Å~ÚOz LO\’Ok. WO`«Ö’<Õ ZѨC_À q[$OaèOz |Ç≤Ï~°æ`«=∞ø`ÀOk. =∞~°Å P HÍ~°}=Ú
#O^Õ Å~ÚOK«É’=ÙK«∞#flk—— – Jx H˘O^Œi Jaè„áêÜ«∞"≥∞ÿ Ü«Ú#flk Hõ^•! J@∞¡ ÉèÏqOKÕ"å~°∞
q∂ ^Œ$+≤ìÖ’ *Ï˝#∞ÖÏ? J*Ï˝#∞ÖÏ? =∂ J#∞=∂<åÅhfl `˘ÅQÍÅ<Õ L^ÕÌâ◊O`À q∞=Ú‡Å#∞
W@∞¡ „Ѩtflã¨∞Î<åfl#∞. D q+¨Ü«∞OÖ’ q∂ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞q∞\’ K≥Ѩʄáê~°÷#.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : q`«Î#OÖ’ 'JO‰õΩiOK«@O— J<Õ ã¨fiÉèÏ=O ^•y=Ù#fl@∞¡, =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fiã¨`«Î`À ‰õÄ_ç# Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î ^•y =ÙO\’Ok, J<Õk x~°fikèHõ"≥∞ÿ#
ã¨`«ºO HÍ^Œx, =∞i Jk =∞^èÕº=∂~°æOÖ’x Jaè„áêÜ«∞"Õ∞#x "Õ∞=Ú J#∞‰õΩO@∞<åflO.
ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? Wk h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ hH˘Hõ Ü«ÚH˜Î K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_Õk U^≥·<å Jã¨Å∞ L#fl^•?
''L`«ÊuÎH˜ =ÚO^Õ HÍ~°}=Ú #O^Œ∞ HÍ~°º=Ú LO_ç LO@∞Ok—— Jx K≥ѨC"åix XHõ z#fl
„Ѩâ◊fl"Õ^•ÌO. J\˜ì HÍ~°}=Ú #O^Œ∞ HÍ~°º=Ú (J#QÍ, „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ [QÆ`«∞Î)... U
~°∂ѨOÖ’ LO\’Ok?
1. ã¨`«Î...? ''ã¨`«Î—— ~°∂ѨOQÍ LO\’O^•? (ÖËHõ)
2. ã¨O™ê¯~°O...? x„^•}"≥∞ÿÜ«Ú#fl 'ã¨O™ê¯~°O— ~°∂ѨOÖ’ LO\’O^•?
^Œ$ëêìO`åxH˜, q`«∞ÎÖ’ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ „ѨHõ@# HÍÉ’ÜÕ∞ =∞Ǩ=$Hõ∆O, P‰õΩÅ∞, HÍÜ«∞Å∞ ÖÏQÍ!
QÍe, h~°∞ `«QÆÅQÍ<Õ q`«∞Î "≥ÚÅÔH`«∞Î#@∞¡QÍ<Õ... U^≥·<å Ѩiã≤÷`«∞ÅKÕ`« P`«‡Ü«∞O^Œ∞ [QÆ`«∞Î
„ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl^•? (ÖËHõ)
3. =∞i WOH˘Hõ `«`«ÎfiOQÍ ? P`«‡Ü«∞O^Œ∞ P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#\˜ì =∞~˘Hõ `«`«fiOQÍ LO_ç LO^•?
L^•: c[=Ú #O^Œ∞, P c[=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·# JO‰õΩ~°=Ú L#fl@∞¡.
❖
✺
ã¨^Õ= ™È"Õ∞º-^Œ=∞„QÆ Jã‘`ü : D [QÆ`«∞Î "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Õ L#flk – "Õ^Œ"åHõºO
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 13
XHõ q`«Î#O `«y# <ÕÅÖ’<Õ, QÍe–h~°∞ Åaèã¨∂Î L#flѨC_Õ "≥ÚÅÔH`«∞ÎK«∞#flk J\Ï¡
H͉õΩO_®, P q`«∞Î#∞ Hõiî# tÅÃÑ·#<À, ÖËHõ, <å@‰õΩO_® =∞Ô~Hõ¯_À LOz`Õ "≥ÚÅÔH`«∞Î`«∞O^•?
ÖË^Œ∞. =∞i, Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î Z\Ï¡ L^Œƒùq™ÈÎOk? ''U ™ê~°=O`«"≥∞ÿ# <ÕÅ, h~°∞,
QÍe—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉÏǨϺHÍ~°}=ÚÅKÕ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Pq~åƒù=O ™ê^茺Ѩ_»∞`ÀOk? XHõ"Õà◊ U^À
ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=ÚÅ∞ L<åflÜ«∞<Õ J#∞‰õΩO^•O. P ÉÏǨϺ HÍ~°}=ÚʼnõΩ Hõ~°Î Z=~°∞?
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞<å? =∞Ô~=Ô~·<å<å?
=∞~˘Hõ „Ѩâ◊fl? XHõ c[=Ú# LO_ç LO@∞#fl ''ã¨`åÎ ™ê=∂#º"Õ∞—— ã¨~°fi=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ ‰õÄ_®
LO_ç L#flk Hõ^•! =∞i XHõ q`«Î#=Ú#∞ W#∞=ÚÃÑ· LOz#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® "≥ÚÅ=@O [~°QÍe
Hõ^•? J\Ï¡ "≥ÚÅ∞ã¨∞ÎO^•? ÖË^Õ! Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ U J#∞‰õÄÅ ã¨÷Å„áêÑ≤ÎKÕ D [QÆ`«∞Î
L^Œƒùqã¨∞ÎOk? U „Ѩu‰õÄÅ ã¨÷Å=ÚÅO^Œ∞ Wk L^ŒƒùqOK«^Œ∞?
Ѩ~°=∂`«‡ kfifÜ«∞=∂? JkfifÜ«∞=∂?
áÈh... ''c[=Ú "Õ~°∞. JO‰õΩ~°ã¨`«Î ("≥ÚÅ∞K«∞@ J#∞ ^èŒ~°‡=Ú x~°fiiÎOK«∞ `«`«Î fi=Ú) "Õ~°∞.
'c[=Ú— J#∞ ^•x Ü«∞O^Œ∞ 'JO‰õΩ~°=Ú— J#|_»∞ "Õ~˘Hõ ^èŒ~°‡=Ú ÖËHõ `«`«Î fi=Ú ÖËHõ
'ã¨fiÉèÏ=–ã¨`«Î— L#flk. P q^èŒOQÍ<Õ Ñ¨~°=∂`«‡ "Õ~°∞... [QÆ`«∞Î "Õ~°∞. HÍh, D [QÆ`«∞Î
Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ L#flk...—— Jx J#=K«∞Û<å? JѨC_»∞ c[=Ú – JO‰õΩ~°=ÚÅ ã¨O|O^èŒ=Ú,
=∞iÜ«¸, P`«‡ – [QÆ`«∞ÎÅ ã¨O|O^èŒ=Ú D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® =G=Ú – ‰õΩO_»Å=O\˜ "Õ~°∞ "Õ~°∞
=ã¨∞Î=ÙÅ ã¨O|O^èŒ=Ú =O\˜^Õ J=Ù`«∞Ok. ''Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ [QÆ`«∞Î "Õ~°∞QÍ L#flk—— Jx
J#^ŒÅK«∞‰õΩO>Ë, Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ kfifÜ«∞"≥∞ÿ#k HõÅ^Œh, Jk JkfifÜ«∞O HÍ^Œh...
x~°‚~ÚOK«=Åã≤=ã¨∞ÎOk...!
N~å=Ú_»∞: J\Ï¡ J#ÖË=Ú Hõ^•! J\Ï¡ JO>Ë ''Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn ÖË^Œ∞, JkfifÜ«Ú_»∞.
=∞iÜ«Ú Ñ¨~°=∂`«‡ =ã¨∞Î~°Ç≤Ï`«=Ú—— J#∞ LÉèíÜ«∞ "Õ^Œ=ÚÅ Jaè„áêÜ«∂xH˜ ÉèíOQÆO =ã¨∞ÎOk.
P `«~°∞"å`« WOHÍ J<ÕHõ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ÖËx „Ѩâ◊flÅ∞ ‰õÄ_® L^Œ~Ú™êÎ~Ú.
N=ã≤+¨µª_»∞: J=Ù#∞. h=Ù J#flk "åã¨Î="Õ∞. ''q`«Î#=Ú HõO>Ë JO‰õΩ~°=Ú "ÕÔ~·#k, J>Ë¡ [QÆ`«∞Î
"Õ~°∞. Ѩ~°=∂`«‡ "Õ~°∞——... JO^•=∞O>Ë "å\˜ P^ŒºO`åÅ H˘~°‰õΩ, Pq~åƒù= – u~ÀÉèÏ"åÅ
H˘~°‰õΩ, P Ô~O_çO\˜H© ã¨O|O^èŒO HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∞#fl =∞~˘Hõ^•x H˘~°‰õΩ "≥`«HÍe. ÃÑ·QÍ, h=Ù
K≥Ñ≤Ê#@∞¡... 'JkfifÜ«∞O— J#∞ "Õ^Œ"å‰õΩ¯ u~°ã¨¯iOK«|_ç#>Ë¡ J=Ù`«∞Ok.
c[=Ú-JO‰õΩ~°=ÚÅ <åºÜ«∞=Ú† Ѩ~°=∂`«‡-[QÆ`«∞ÎÅ <åºÜ«∞=Ú -
=¸_»∞ ã≤^•úO`åÅ∞ =∞# =ÚO^Œ∞ L<åfl~Ú.
1. P`«‡ KÕ`« [QÆ`«∞Î...! (''™ê=∂#ºã¨`«Î——KÕ Jã¨=∂#º=∞QÆ∞ JO‰õΩ~å^Œ∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡)
x¢+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡KÕ [QÆ`«∞Î xi‡OK«|_»@O
14
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. P`«‡Ü«∞O^Œ∞ [QÆ`«∞Î...! (JO‰õΩ~°=Ú ''c[ã¨`«Î—— ~°∂Ѩ=Ú# L#fl@∞¡) [_»[QÆ`«∞Î
J[_»=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ LO_»@O
3. P`«‡ÜÕ∞ [QÆ`«∞Î...! (JO‰õΩ~°"Õ∞ c[=Ú ~°∂Ѩ=Ú#, =$Hõ∆=Ú ~°∂Ѩ=Ú# L#fl@∞¡)
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú#, J<ÕHõ`«fi=Ú =Ç≤ÏOz LO_»@O.
D =¸_çO\˜Ö’ H˘O`« ֒ѨO Hõ#|_»∞`ÀOk.
''HÍ~°º=Ú 'ã¨fiã¨`«Î— ~°∂Ѩ=Ú# `«# HÍ~°}=Ú #O^Œ∞ LO_ç LO@∞Ok—— (The effect that is
manifesting here was earlier hiding in its cause) J#∞ É’^èŒ "åã¨Î=O HÍ^Œ∞. ''[QÆ`«∞Î „|ǨχO
#O^Œ∞ XHõѨC_»∞ LO_ç WѨC_»∞ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞#flk—— J<Õk ã¨iHÍ^Œ∞. ''ÉèíQÆ=O`«∞x Ü«∞O^Œ∞ D
[QÆ`«∞Î HõÅ^Œ∞—— J<Õ É’^èŒ qѨs`« ÉèÏ=#ÜÕ∞ Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. W\˜ì É’^èŒ K≥¿ÑÊ"å_çx, q<Õ
"å_çx ‰õÄ_® "≥∂ǨÏOÖ’ =ÚOK«∞`«∞Ok.
K«∂Kå"å ~å=∂! =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. ''„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D [QÆ`«∞Î ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ^•y L#flk. c[OÖ’ JO‰õΩ~°OÖÏQÍ Ñ¨~°=∂`«‡Ö’ D [QÆ`«∞Î L#flk——...
J#∞#^ŒO`å J#∞z`«"Õ∞#x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. J\˜ì LѨ=∂# ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ‰õÄ_ç# áê~îåÅ#∞
P„â◊~Ú¿ãÎ, J\˜ì |∞kú „ÉèÏOu~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞`«∞Ok.ZO^Œ∞HõO\Ï"Õ"≥∂? c[O WO„kÜ«∂ʼnõΩ
QÀK«iã¨∞ÎOk. HõO\˜H˜ Hõ#|_»∞`ÀOk. J\Ï¡ˆQ ^•xÜ«∞O^Œe JO‰õΩ~°=Ú, P‰õΩÅ∞, ѨÓÅ∞, Ѩà◊√§,
HÍÜ«∞Å∞ ‰õÄ_® Hõà◊§‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú. HÍx Ѩ~°=∂`«‡ q+¨Ü«∞"≥∂?
Ѩ~°=∂`«‡ =∞#ã¨∞û‰õΩ WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»∞ Hõ^•! =∞#ã¨∞û Å~ÚOz#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
'Ѩ~°=∂`«‡— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O J=Ù`«∞Ok. Ju ã¨∂Hõ∆ ‡=Ú, ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊Hõ=Ú, Jã¨OQÆ=Ú
J~Ú# Ѩ~°=∂`«‡ ã¨∂÷Å=Ú, HÍ~°ºHÍ~°} [x`«=Ú (something that is bound by cause and
effect) J~Ú#\˜ì D „|Ǩ‡O_»=ÚʼnõΩ, WO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ c["≥∞\Ï¡ J=Ù`å_»∞?
Jã¨Å∞ – PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ã¨∂‰õ∆Ω‡_»∞ (more subtle than even space), "å‰õΩ¯Åxfl\˜H©
Jf`«∞_»∞, <å=∞~°∂Ѩ ~°Ç≤Ï`«∞_≥·# Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ''[QÆ`«∞Η— J#|_Õ c["≥∞\Ï¡ ã¨OÉèíqã¨∞ÎOk?
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨^• UHõ~°ã¨"≥∞ÿ ã¨`«ûfi~°∂Ѩ"≥∞ÿ LO\Ï_»∞ Hõ^•! J`«_»∞ Ju ã¨∂‰õ∆Ω‡_»∞. HÍ|>Ëì ã¨∂÷Å
^Œ$+≤ìQÆÅ J*Ï˝#∞Å J#∞Éèí==Ú#‰õΩ 'Jã¨`«∞ÎÅ∞º_»∞ – JQÆ=∞º=Ú—— J~Ú LO@∞<åfl_»∞.
H˘O^Œ~°∞ „^Œ+¨ìÅ∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨∂÷Å ^Œ$+≤ì KÕ`«<Õ, ''D [QÆ`«∞Î XHõѨC_»∞ XHõ ~°∂Ѩ=Ú#
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ HõÅ^Œ∞—— Jx ^Œi≈OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. |∞kú ã¨∂Hõ∆ ‡`«fi=Ú K≥O^ŒQÍ,
`«`«Êùe`«OQÍ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. „Éèí=∞Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ`«<Õ U~°Ê_ç
LO_ç LO@∞#fl [QÆ`«∞Î „Éèí=∞ '~°Ç≤Ï`«ã≤÷u—Ö’ ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ c[`«fi"≥∞K«Û@? c["Õ∞ ÖËx KÀ@ JO‰õΩ~°O ZK«Û@?
PHÍâ◊=Ú HõO>Ë x~°‡Å"≥∞ÿ, J*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ â◊¥#º=Ú=O\˜^≥· LO@∞#fl\˜ì Ѩ~°=∞
Ѩ^Œ=Ú# [QÆ`«∞ÎQÍx, [QÆ`ü–Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ QÍx Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ^Œ$â◊º
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 15
=∂#=∞QÆ∞ J=Ü«∞="Õ∞ ÖË^Õ! WHõ JO^Œ∞Ö’ „|Ǩ‡O_»=Ú J#|_»∞ =ã¨∞Î=Ù ZHõ¯_» LO_» QÆÅ^Œ∞?
XHõ"Õà◊ LO>Ë, Jk ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛO^À =∞#‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ ÅaèOK«∞@ ÖË^Œ∞? ~°∂Ѩ"Õ∞ ÖË#\˜ì
^•x Ü«∞O^Œ∞ U Ѩ^•~°÷"≥∞ÿ<å Z\Ï¡ =zÛ KÕ~°∞`«∞Ok? ZHõ¯_ç #∞O_ç =ã¨∞ÎOk? â◊¥#ºO Ö’Oz
Ѩ~°fi`åÅ∞ =™êÎÜ«∂?
PHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ Un LO_»*ÏÅ^Œ∞. D 'r=Ù_»∞— J#|_Õ"å_»∞ ‰õÄ_®
ã¨^•-ã¨~°fi^• x~åHÍ~°∞_ÕQÍx, ™êHÍ~°∞_»∞ HÍ<ÕHÍ^Œ∞.
N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ : =∞ǨÏs¬! '„|Ǩχ=Ú–[QÆ`«∞Î... Wq Ô~O_»∂ ÉèË^Œ~°∂Ѩ=Ú# ÖË=Ù. UHõ`«fi
~°∂Ѩ=Ú#<Õ L<åfl~Ú— Jx J#=KåÛ?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : z`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ, [_»~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞ΉõΩ UHõ`«fi"≥∞\Ï¡
Ѷ¨∞\˜Å¡QÆÅ^ŒÜ«∂º? XHõ =∞é˜]q`«∞Î XHõ PHÍ~°=Ú Hõey L#flk. 'JO^Œ∞ JO‰õΩ~°=Ú HõÅ^Œ∞—
JO>Ë XѨCHÀ=K«∞Û. JO`ÕHÍx, 'x~åHÍ~°=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ qâßÖÏHÍ~°=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î
L#flk— J#∞#k Jã¨OQÆ`«"Õ∞ Hõ^•!
'„Ѩà◊Ü«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D [QÆ`«∞Î 'ã¨fiã¨`«Î— ~°∂Ѩ=Ú# Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ L#flk— J#∞
ã≤^•úO`«O H˘O^ŒiKÕ „ѨuáêkOK«|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ WHõ¯_» Ô~O_»∞ „Ѩâ◊flÅ∞–
1. P q^èŒOQÍ Ö∫H˜Hõ „Ѩ=∂}=ÚÅKÕ xâ◊Û~Úã¨∞Î<åfl=∂? ÖËHõ
2. „â◊√u "åHõº=ÚÅ#∞ (L^•: ã¨^Õ=™œ"Õ∞º-^Œ=∞„QÆ Jã‘`ü) J#∞ã¨iOz J\Ï¡ x~°‚Ü«∂xH˜
=ã¨∞Î<åfl=∂?
D Ô~O_»∞ q^è•#=ÚÅ#∞ =∞#O q=∞i≈OK«=K«∞Û.
Ö∫H˜Hõ „Ѩ=∂}=ÚÅ ^Œ$ëêìº - =∞#O D ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î<åflO. ^Õx ã¨Ç¨Ü«∞O`À? '|∞kú
"≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ D ã¨=∞ã¨Î WO„kÜ«∞ â◊‰õΩÎÅ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`«<Õ Hõ^•? D |∞kú, WO„kÜ«∂ÅKÕ,
"å\˜x J#∞ã¨iOz J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º Ѩ^•~°÷*ÏÅO 'WO„kÜ«∂f`«ã≤÷u—H˜ ã¨O|OkèOK«x^Õ
J=Ù`«∞Ok Hõ^•?
''D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ „Ѩà◊Ü«∞OÖ’ Å~ÚOzáÈ~Ú, =∞~°Å P `«~°∞"å`« L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~Ú.—— -
Jx WOH˘Hõ Jaè„áêÜ«∞O.
ÉÏQÍ<Õ L#flk HÍh, Jq |∞kú =$`«∞ÎÅ#∞ J#∞ã¨iOz XHõiH˜ XHõ q^èŒOQÍ, =∞~˘HõiH˜
=∞~˘Hõ q^èŒOQÍ (JO^ŒOQÍ#∞–™ê=∂#ºOQÍ#∞, W+¨ìOQÍ#∞–J~Ú+¨ìOQÍ#∞, =ÚYºOQÍ#∞
–ã¨fiÅÊOQÍ#∞....) `ÀK«∞K«∞O_»=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? '„Ѩ`«ºHõ∆=Ú–J#∞=∂#=Ú— J#|_»∞
PÜ«∂ |∞kú =$`«∞ÎÅKÕ ^Œ~°≈#=Ú "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ „ѨÉèÏq`«O ZO^Œ∞‰õΩ J=Ù`ÀOk?
D ^Œ$â◊º=Ú XHõѨC_»∞ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. =∞~˘HõѨC_»∞ ÖˉõΩO_® áÈ`«∞Ok. XHõѨC_»∞ LO_ç,
=∞~˘HõѨC_»∞ ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞k "åã¨Î="≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? Ö∫H˜Hõ „Ѩ=∂}=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#
J=QÍǨÏ# L#fl ‰õΩâ◊Å∞~°∞ D q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤Ïã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞.
16
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë...
U ^Œ$â◊º=Ú *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’ K«∂ã¨∞Î<åfl"≥∂, Jk ã¨fiѨflã¨=∞Ü«∞OÖ’ U~°Ê_ç LO_»∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞~˘Hõ ~°OQÆ=Ú U~°Ê_ç LO\’Ok.
„â◊√u "åHõº=ÚÅ ^Œ$ëêìº - ''Wk Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ L#fl^≥· Ѩi_è»qÅ∞¡`ÀOk.—— – Jx Hõ^•
„â◊√u Ü≥ÚHõ¯ Jaè„áêÜ«∞O! (ã¨^Õ=™œ"Õ∞º-^Œ=∞„QÆ Jã‘`ü)#∞ J#∞ã¨iOz 'HÍ~°º=Ú –
HÍ~°}=¸Å‰õΩ Ô~O_»∞ "ÕÔ~·# ã¨`«ÎÅ∞ ÖË=xÜÕ∞ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. =∂ L^ÕÌâ◊ºO „ѨHÍ~°O D "åHõºO
... UHõ"Õ∞"åkfifÜ«∞O „|Ǩχ – ˆH=ÅO JkfifÜ«∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú XHõ¯>Ë L#flk ... J#∞
"åHõº=Ú#‰õΩ QÆÅ J~°÷O J<Õ ÅH∆ͺxH˜ =∂~°æ=∞^茺OQÍ JOkOK«|_ç# =∞^èÕº=∂~°æ"åHõº"Õ∞ QÍx
JO^Œ∞‰õΩ "ÕÔ~·# ã≤^•úO`«O =∂„`«O HÍ^Œ∞.
HÍ~°º – HÍ~°} ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ - WHõ¯_» ™êOYº ã≤^•úO`«=ÚÖ’ Hõ#|_Õ XHõ Jaè„áêÜ«∞O
QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
HÍ~°º"Õ∞ (^Œ$â◊º=Ú) ã¨`«º=∂? - ÃÑ· "åHõº=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz HÍ~°º"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ J\˜ì
HÍ~°ºã¨`«º"Õ∞ HÍ~°}`«fi=ÚQÍ ~°∂á⁄OkOK«∞K«∞#fl^•? ÖËHõ
HÍ~°}"Õ∞ („^Œ+¨ìÜÕ∞) ã¨`«º=∂? - ''HÍ~°}"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ, P HÍ~°}"Õ∞ HÍ~°º=Ú #O^Œ∞
P~ÀÑ≤OK«|_»∞K«∞#flk—— J<åÖÏ? ÖËHõ
HÍ~°º – HÍ~°}=ÚʼnõΩ P=Å L#fl\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨`«º=∂? - Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ, J^•Ìx
ã¨`«ÎÜÕ∞ HÍ~°º–HÍ~°}=ÚÅO^Œ∞ P~ÀÑ≤OK«|_»∞K«∞#fl^•?
D =¸_»∞ „Ѩâ◊flÅ#∞ ™êOYº ã≤^•úO`åÅ∞ ÉÏQÍ `«i¯Oz qKåiOKå~Ú. z=iH˜ WÖÏ
x~°‚~ÚOѨ|_ç#k-
HÍ~°ºã¨`«º"Õ∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞ HÍ~°}`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
(J#QÍ „|Ǩχ"Õ∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞ [QÆ`«∞ÎQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk.)
=∞~°Å =∞~˘HõѨC_»∞ P HÍ~°}`«fi=∞O`å HÍ~°º`«fi=ÚÖ’<Õ Å~Ú™ÈÎOk.(=∞~°Å D [QÆ`«∞Î
=∞~˘HõѨC_»∞ „|Ǩχ=Ú#O^Õ Å~Ú™ÈÎOk?)
WHõ =∂ Jaè„áêÜ«∞O q#∞ - PÜ«∂ 'É’^茗ÅÖ’ =∂‰õΩ H˘O`« „ÉèÏOu Hõ#|_»∞`ÀOk.
''"åKå~°OÉèí"£∞, qHÍ~À <å=∞^èÕÜ«∞"£∞—— J#fl@∞¡QÍ =∞\˜ì=Å# Hõey# ''‰õΩO_»–QÀ_»—...W=hfl
ˆH=ÅO ¿Ñ~°∞‰õΩ =∂„`«"Õ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ L<åfl~Ú. '=∞\˜ìQÀ_»— J#∞#k =∞\˜ìHõO>Ë "Õ~å? =∞\˜ìQÀ_»
J=@O, ‰õΩO_» J=@O ZHõ¯_»∞#flk? =∞\˜ìÖ’ QÀ_»QÍ U~°Ê_»=Åã≤# HÍ~°}"Õ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•!
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ HÍ~°}"Õ∞ q∞^䌺. HÍ~°}"Õ∞ q∞^䌺 J~Ú#ѨC_»∞ HÍ~°º=Ú ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•!
„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ [QÆ`«∞Î U~°Ê_»\ÏxH˜ U ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}O ÅaèOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
HÍ~°}"Õ∞ Jã¨`«º"≥∞ÿ# KÀ@ WHõ HÍ~°º=Ú L`«Ê#flOHÍ*ÏÅ^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 17
''ã¨`«º=∞QÆ∞ HÍ~°}=Ú – HÍ~°º`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞K«∞#flk ... „|Ǩχ"Õ∞ [QÆ`«∞ÎQÍ
Ѩi}q∞™ÈÎOk—— ... J#∞#k P`«ºOuHõ ã¨`«º=Ú HÍ*ÏÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«–
ã¨^Œfiã¨∞Î=QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ HÍ~°º–HÍ~°}=ÚÅ∞ U Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® ÖË=Ù. J^•Ìx ã¨`«Î
Ü«∞O^Õ ''HÍ~°º – HÍ~°}=ÚÅ∞ P~ÀÑ≤OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. `«^Œ#O`«~°O, *Ï„QÆ`«∞ÎQÍ „Éèí=∞ Ü«∞O^Œ∞
=Öˇ ^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk.——
D J=QÍǨÏ#ÜÕ∞ r=Ùx `«# ã¨`«º`«fi=Ú "≥·Ñ¨Ù x`«º`«fi=Ú "≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤ã¨∞ÎO^Œx =∂
Jaè„áêÜ«∞O. P~ÀѨ} |∞kú HÍ~°}OQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°}=Ú, [QÆ`«∞Î
J#|_Õ HÍ~°º=Ú Jã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# HõÅ"åiH˜ Hõ#|_»∞K«∞#flk.
''D [QÆ`«∞ΠѨ~°=∂`«‡ #∞O_ç Pq~°ƒùq™ÈÎOk—— J<Õ =∂@ t+¨µºÅ‰õΩ É’kèOK«∞@ H˘~°ÔH·
QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ HõeÊOK«|_ç# XHõ =∂^èÕº =∂~°æ q^è•#OQÍ<À, ÖËHõ Jã¨OѨÓ~°‚"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#
KÕ`«<À U~°Ê_»∞K«∞#flk. J^ŒO`å q∞^䌺 =∂„`«"Õ∞...! JO^Œ∞KÕ`« ''D [QÆ`«∞Î J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ\ ˜
U~°Ê_çOk—— J<Õ Jã¨`«º`«fiѨ٠ÉèÏ=#ÜÕ∞ h #∞O_ç `˘ÅyOz "Õ~Ú. [QÆ^•ƒù=# `«ºlOz"ÕÜ«∞
|_»∞QÍHõ! JѨC_»∞ ''Pk=∞^蕺O`« ~°Ç≤Ï`«=Ú, ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=Ú—— JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ âı+≤™ÈÎOk.
JkÜÕ∞ h Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO. '^•xH˜ q∞Oz "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Un ('[QÆ`«∞Η J<Õ
¿Ñ~°∞`À) ÖË<Õ ÖË^Œ∞— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖❖❖
5. D [QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î« Z=~°∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F „Ñ≤Ü«∞ ~å=∞K«O„^•! ã¨~°fi^• `≥Å∞ã¨∞H˘#|_»=Åã≤# =ã¨∞Î"≥·Ü«Ú#fl P`«‡#∞
Z~°∞QÆ∞@Ö’ „âı+¨µª_»=Ù. WѨC_»∞ ''„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Dâ◊fi~°∞x Ü«∞O^Œ∞ Dâ◊fi~°∞xHõO>Ë "ÕÔ~·#
[QÆ`«∞Î L#fl^Œ#∞@ ^À+¨Ü«ÚHõÎ=Ú—— Jx x~°∂Ñ≤OK«É’=ÙK«∞<åfl#∞. q#∞.
❖
ã¨$+≤ì LO>Ë [QÆ`«∞Î LO@∞Ok. =∞i [QÆ`ÕÎ ÖËHõáÈ`Õ...? ã¨$+≤ì LO_»*ÏÅ^Œ∞ Hõ^•! ''L`«ÊuΗ—
J<Õ „H˜Ü«∞, Hõ~°Î LO>Ë<Õ ™ê^茺Ѩ_»∞`«∞Ok.
D [QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î Z=~°∞? - XHõ"Õà◊ ''㨄^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ [QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î—— Jx
JO\Ï=∞#∞HÀ... JѨC_®`«#∞ Hõ~°Î $`«fi , Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ HõÅ"å_Ò`å_»∞. D [QÆ`«∞Î XHõѨC_»∞
LO_»@O, =∞~˘HõѨC_»∞ ÖËHõáÈ=@O (L^• : *Ï„QÆ`ü – ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ∞) JO^ŒiH© J#∞Éèí="Õ∞ Hõ^•!
[QÆ`«∞Î#∞ ã¨$+≤ìã¨∞Î#fl Hõ~°Î#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#fl "Õ~˘Hõ '=∞ǨHõ~°Î— LO_ç LO_®e.
(D [QÆ`«∞Î#∞ Z=~À ã¨$+≤ìOK«∞K«∞<åfl_»x J#∞‰õΩO>Ë, P =ºH˜Îx ã¨$+≤ìOK«∞K«∞#fl^≥=~°∞? J#∞
„Ѩâ◊fl L^Œ~Úã¨∞ÎOk)
18
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'HÍx ‰õÄ@ã¨÷=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#‰õΩ Hõ~°Î ÖË_»∞— J#∞#k "Õ^Œ=K«#O. „|Ǩχ=Ú L`«ÊuÎ
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. L`«ÊuÎ J#|_»∞ „Ѩã¨H˜ÎÜÕ∞ ÖËx Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ '[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î—
=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ([QÆ`«∞Î ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞) Z@∞¡, ZK«Û@, ^•y LO_»QÆÅ^Œ∞?
HõÅÊ<å~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# z^•HÍâ◊=Ú #O^Œ∞ 'Hõ~°Î—#∞ QÆ∞iOz HõÅÊ# KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO>Ë, P Hõ~°Î#∞
ã¨$+≤ìOK«∞#\˜ì ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=Ú Uq∞\’ ‰õÄ_® =∞#O QÆ∞iÎOK«QÆÅQÍe.
„|Ǩχ"Õ∞ Hõ~°ÎÜ«∂? „|Ǩχ=Ú ã¨~°fi^• 'JHõ~°Î— Hõ^•!
Jã¨Å∞ U ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ÖˉõΩO_® [QÆ`«∞Î `«#O`«@ `å<Õ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ L`«ÊuÎ
á⁄O^Œ∞K«∞#fl^•? h~°∞, QÍe, <ÕÅ =O\˜ ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ÖˉõΩO_® q`«Î#O ZHõ¯_»<åfl
"≥ÚÅÔH`«∞Î`«∞O^•? 'Q˘„_®e Ô~O_»= ‰õÄ`«∞~°∞ QÆ_»∞ã¨∞k— J<Õk Z\Ï¡ U~°Ê_»QÆÅ^Œ∞? J@∞¡
Z=fi_»∂, ZHõ¯_®, Un QÍOK«∞K«∞O_»∞@ ÖË^Œ∞ Hõ^•?
ã¨~°Ê ~°A˚ „ÉèÏOu - Hõ#∞Hõ, 'ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=Ú— ÖˉõΩO_® Z=iÔH·<å U^≥·<å HõxÑ≤ã¨∞ÎO>Ë,
Jk ''„`å_»∞Ö’ Hõ#|_Õ áê=Ú =O\˜k—— Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
„`å_»∞ áê=ÚQÍ HõxÑ≤OK«∞@OÖ’ „`å_»∞ áê„`« L#fl^•?– L#flk.
„`å_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ áê=ÚQÍ JQÆ∞K«∞#fl^•?– ÖË^Œ∞.
áê=ÚQÍ Hõ#|_»=Öˇ##∞ WK«Ûù „`å_»∞ HõeyÜ«Ú#fl^•? - ÖË^Œ∞.
„^Œ+¨ìÜÕ∞ J@∞¡ „`å_»∞#O^Œ∞ áê=Ú#∞ P~ÀÑ≤OK«∞K«∞<åfl_®? - J=Ù#∞.
„^Œ+¨ì ''áê=Ú#∞ K«∂K≥^Œ#∞QÍHõ—— J#∞ WK«Ûù HõeyÜ«Ú<åfl_®?–J@¡x J#ÖË=Ú. HÍh,
J`«x ã¨O™ê¯~°=ÚÖË „`å_»∞#∞ áê=ÚQÍ K«∂K«∞@‰õΩ `≥~°"≥#∞Hõ #∞O_ç „áÈ`åûǨÏHõ HÍ~°}ÏÅ∞
JQÆ∞K«∞<åflÜ«∞x J#=K«∞Û. J~Ú#ѨÊ\˜H©, „`å_Õ ÖˉõΩO>Ë áê=Ú ã¨∞ÊùiOKÕ^Õ HÍ^Œ∞ Hõ^•! áê=Ú
„`å_»∞<Õ P„â◊~ÚOK«∞H˘xÜ«Ú#fl^•? J=Ù#∞. HÍh, áê=Ú— J#|_»∞#k "≥Ú^ŒÖË ÖË^Œ∞Hõ^•! D
'áê=Ú— J#∞#k W`«óѨÓ~°fiO „`å_»∞#O^Õ ^•y =Ù#fl^•? ÖËx áê=Ú „`å_»∞Ö’ ^•y LO_»@
"Õ∞q∞\˜? D áê=Ú „`å_»∞ Hõ<åfl "Õ~å? HÍ^Œ∞. WkÜÕ∞ 'ã¨~°Ê~°A˝ „ÉèÏOu—.
❖
ã¨$ëêì ºk Ü«∞O^Œ∞ D ''[QÆ`«∞Η— ÖËHõ ''ã¨$+≤ì—— ~°∂Ѩ=Ú# „|Ǩχ"Õ∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u á⁄Ok
LO\’Ok. P „|ǨχO WѨÊ\˜H© (ã¨$+≤ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®) PHÍ~°~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, `«# ã¨fiã¨fi~°∂ѨO
#O^Õ ã¨~°fi^• <≥ÅH˘xÜÕ∞ LO\’Ok. J\˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ =∞i ''Wk [xOK«∞#k. Wk
[xOѨ*ËÜ«Ú#k—— – J#∞ ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_çk K≥ѨC? J\˜ì ÉèÏ==Ú#‰õΩ KÀ>Ë ÖË^Œ∞.
J\Ï¡ H͉õΩO_®, „Ѩà◊Ü«∞=Ú #O^Œ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞^•x LxH˜x JOwHõiOKå=∞#∞HÀ...
JѨC_»∞ ''„|Ǩχ=ÚÖ’ L#fl\˜ì '[QÆ`ü ã¨`«Î—, [QÆ`«∞ÎQÍ Ñ¨i}Ï=∞O K≥O^Œ\ÏxH˜, ZHõ¯_ç #∞O_À
ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ =zÛ KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú—— Jx J#=Åã≤ LO@∞Ok. (JO>Ë ''„|Ǩχ=Ú#‰õΩ
"Õ~°∞QÍ "Õ~˘HõKÀ@ U^À L#flk. JHõ¯_ç #∞O_ç D ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞<åfl~Ú——
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 19
J<åe.) J\Ï¡ J#ÖË=Ú Hõ^•? „|Ǩχ=Ú#‰õΩ ÉÏǨϺ=∞O@∂ Un ÖË^Œx '"Õ^Œ–„^Œ+¨ìÅ— Ü≥ÚHõ¯
J#∞Éèí=O Hõ^•!
N~å=Ú_»∞ : =∞\˜ì ‰õΩO_» HÍ=_®xH˜ ‰õΩ=∞‡i K«„HõO, ‰õΩ=∞‡i"å_»∞ ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞. J\Ï¡ˆQ
|OQÍ~°∞ PÉèí~°}O HÍ=\ÏxH˜ H˘eq∞, qq^èŒ PHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ֒ǨÏáê„`«Å∞, HõO™êe
ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞. WHõ¯_ç ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç =ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ,
„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ [QÆ`«∞Î L^ŒƒùqOK«\ÏxH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl P ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ''„|Ǩχ=Ú
#∞O_Õ =ã¨∞Î<åfl~Ú—— Jx J#=K«∞Û Hõ^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J\Ï¡ J~Ú`Õ ... „|Ǩχ=Ú–[QÆ`ü ã¨`«Î – ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ÏÅ∞ ... W=hfl XHõ¯
„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù<åflÜ«∞x x~°∂Ñ≤OK«|_»∞K«∞#fl>Ë¡ Hõ^•!
„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#fl D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞ HÍ~°}OQÍ „|Ǩχ=Ú#O^Õ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞, =∞~°Å
„|Ǩχ=Ú#O^Õ b#=∞QÆ∞K«∞#flk - J#∞ „Ѩ=K«#=Ú#‰õΩ J~°›=∞QÆ∞K«∞#flk.
N~å=Ú_»∞ : q∂~°∞ K≥¿ÑÊk "åã¨Î="Õ∞ ™êfiq∂! ''„Ѩà◊Ü«∞=ÚÖ’ „ѨHõ$u`À ‰õÄ_»∞H˘x# Ѩ~°=∂`«‡
Ü«∞O^Œ∞ ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î u~ÀÇ≤Ï`«"≥∞ÿ (having been withdrawn) xâ◊≈|Ì
J„ѨHõ\ ˜`« ~°∂Ѩ=Ú# LO\’Ok—— Jx K≥ѨÊ|_Õ^ŒO`å z#fl Ñ≤Å¡Å∞ K≥ѨCH˘<Õ^Õ HÍx, |∞kú
=∞O`«∞Å∞ J@∞¡ QÍOK«~°x WѨC_»∞ XѨC‰õΩO@∞<åfl#∞.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: K«∂Kå"å? ~å=∂? nxx |\˜ì `ÕÖË^Õq∞\˜? D [QÆ`«∞Î ã¨`«º"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ
=∞O@∂ Un HõeyÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. HõeyÜ«ÚO_»∞@ ÖË^Œ∞. HõeyÜ«ÚO_»É’=Ù@ ÖË^Œ∞. â◊√^Œú=∞QÆ∞
z^•HÍâ◊"Õ∞ ÉèÏ=<å=∂„`«OKÕ`« j„Ѷ¨∞OQÍ `«#Ü«∞O^Œ∞ D '[QÆ`ü J#∞Éèí=O— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#
qHõã≤OK«∞K«∞#flk. ZѨC_≥·`Õ D q^èŒOQÍ qKå~°}KÕ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ="Õ∞ ã≤kú™ÈÎO^À
JѨC_ç^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok HÍx, =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞——.
❖❖❖
6. 㨇~°}–q㨇~°}
D „|Ǩχ=Ú ''`«##∞ `å#∞—— 㨇iOK«∞K«∞#flѨC_»∞ (ѨÓ~°‚=ÚQÍ Z~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞)
„|Ǩ‡#∞Éèí="Õ∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. JѨC_çHõ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O LO_»∞@ÖË^Œ∞. `«##∞ `å#∞
q㨇iOz#ѨC_À, D [QÆ`«∞ÎÖ’x J<ÕHõ`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO\’Ok. [QÆ`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ#
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ „ѨÉèÏ=O KÕ`« WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#fl^Õ '[QÆ`«∞ΗQÍ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
`«##∞ `å#∞ JO`«\Ï ^Œi≈OK«∞#\˜ì J#∞Éèí="Õ∞ „|Ǩ‡#∞Éèí=O ã¨∞=∂!
=∞\˜ìH˜ ~°∂ѨO ÖË^Œ∞. HÍx ‰õΩO_»‰õΩ ~°∂ѨO L#flk. ‰õΩO_» =∞\˜ì HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞.
'~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞@— J#∞ K«=∞`å¯~°O =∞\˜ì Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi^• LO_çÜÕ∞ L#flk. J^Õ „|ǨχO
#O^Œ∞ QÆÅ zK«ÛùH˜Î. ‰õΩO_» Ѩye#ѨC_»∞ =∞\˜ì–=∞\˜ìÜÕ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
20
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N~å=Ú_»∞ : JO>Ë, D r=Ù_»∞ QÍ_è» x„^•Ñ¨~°=â◊√_»∞ J~Ú#ѨC_À, ÖËHõ =∞~°}˜Oz#ѨC_À
[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•. ‰õΩO_»Ñ¨ye`Õ =∞\˜ì JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ D
r=Ù_»∞ ^ÕǨÏ=Ú `˘Åy#ѨC_»∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_®?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ÖË^Œ∞. Jk ã¨i HÍ^Œ∞. D r=Ù_»∞ QÍ_è»x„^•Ñ¨~°=â◊√_≥·#ѨC_À, ÖËHõ
=∞~°}˜Oz#ѨC_À D Ѩ^•~°÷ =º=Ǩ~°=Ú J`«x <Õ„`«=ÚʼnõΩ QÀK«iOK«HõáÈ=K«∞Û. JO`«
=∂„`«O KÕ`« [QÆ`ü ã¨O™ê¯~°O z`«Î=Ú#O^Œ∞ 'x=$uΗ K≥O^Œ^Œ∞ ã¨∞=∂! D z`«Î=Ú =∞~°Å
`«^Œ∞Ѩi â◊s~°=ÚÅ#∞ `«#Ü«∞O^Œe '=∞##`«fi=Ú— J#∞ HÍ~°}OKÕ`« á⁄O^Œ∞`«∂ áÈ`«∂<Õ
L#flk. ã¨OHõÖÊ=â◊OKÕ`«<Õ J^ŒO`å „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J#QÍ =∞~°}Ï#O`«~°O ‰õÄ_®
D r=Ù_»∞ Ѩ^•~°÷ ѨÓi`«"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î#∞ ^Œi≈ã¨∂Î áÈ`«∂<Õ L<åfl_»∞. F ~å=∂! ''D ^Œ$â◊º=Ú#∞
á⁄O^Œ∞@—— J#|_»∞#k â◊s~°„áêÑ≤Î`À<Õ „áê~°OÉèí=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx J#∞H˘O@∞<åfl"å? ÖË^Œ∞. J>Ë¡
â◊s~°=Ú #tOz# =∂„`«O KÕ`« z`«Î=Ú â◊q∞OK«∞@ ÖË^Œ∞. Jã¨b ^Œ$â◊º=Ú#∞ W@∞¡ K«∂ã¨∞Î#flk
Z=~°∞? â◊s~°=∂? z`«Î=∂?... z`«Î"Õ∞ K«∂ã¨∂Î#flk QÍx, â◊s~°=Ú HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
'z`«ÎO— JO>Ë Uq∞\˜?... ''HÍ=∞ºHõ~°‡Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# "åã¨#Å Ü≥ÚHõ¯ c["Õ∞ z`«ÎO——.
^Œ$â◊º â◊=∞#=Ú JO>Ë J\˜ì c[=Ú (z`«ÎO) â◊q∞OK«∞@.
JO`ÕQÍx, '^Œ$â◊º=Ú â◊q∞OK«∞@— JO>Ë 'Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ `˘ÅyOK«∞@— - Jx HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì#O`« =∂„`«OKÕ`« '^Œ$+≤ì – ÉèÏ=#— `˘ÅQÆ∞`åÜ«∞x J#ÖËO.
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ â◊q∞¿ãÎ Uq∞Ü«Ú â◊q∞OK«#>Ë¡. z`«Î=Ú â◊q∞OK«@"Õ∞ x["≥∞ÿ# â◊=∞=Ú. *Ï˝#=Ú
ÖËHõáÈ`Õ z`«Î=Ú â◊q∞OK«^Œ∞. z`«ÎO â◊q∞OK«HõáÈ`Õ ^Œ$â◊ºO LO_çÜÕ∞ f~°∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ ~å=∂!
''^Œ$â◊ºO <å‰õΩO_»‰õÄ_»^Œ∞—— Jx ÉèÏqOz, ~å*Ϻ^Œ∞Å#∞ `«ºlOz#O`«=∂„`«OKÕ`« UO ÖÏÉèíO?
z`«Î=ÚÖ’ ã¨O™ê¯~°=$`«∞ÎÅ∞ L#flO`«=~°‰õΩ ^Œ$âߺ#∞Éèí=O Ü«∞^ä•suQÍ LO_»<Õ LO@∞Ok.
''=∞#ã¨∞ûÖ’ J*Ï˝#=Ú LO_ç L#flk—— Jx QÆ∞iÎOK«|_®e. J\˜ì =¸Ö J*Ï˝#O
ã¨Ç≤Ï`«OQÍ =∞#ã¨∞û#∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ JkèQÆq∞Oz"ÕÜ«∂e.
J^Õ (ÖËHõ, JѨC_Õ) "≥∂Hõ∆O. JO>Ë '^Œ$â◊º— =∞<Õ J#~°÷=Ú#∞ ã¨OHõ∆~ÚOѨ*ËÜ«∞@"Õ∞ "≥∂Hõ∆O.
XHõ_»∞ `«#Ö’x J*Ï˝#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷ – ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ Z^Œ∞~À¯‰õΩO_®, ''D [QÆ`«∞Î
„Ѩà◊Ü«∞OÖ’ U=∞ø`«∞Ok? „Ѩà◊Ü«∂#O`«~°O ZHõ¯_ç #∞O_ç =ã¨∞ÎOk?—— Jx "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ∞
Zxfl [#‡Å =~°‰õΩ KÕã≤<å =∞#‰õΩ ÅaèOKÕ^Õq∂ LO_»^Œ∞. Uk ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖË^À ''Jk ÖË^Œ∞—— J#∞
*Ï˝#"Õ∞ =ÚH˜ÎH˜ ™ê^èŒ#=Ú QÍx, ''L#fl@∞¡ ZO`« HÍÅO LO@∞Ok? x„^•}OQÍ =∞Ô~O`« HÍÅ
=ÚO@∞Ok?—— Jx x~°∞ѨÜ≥∂QÆOQÍ HÍÅO =$^ä• KÕã¨∞HÀ=^ŒÌx ã¨`åº<Õfi+¨‰õΩÅO^ŒiH˜ =∂
=∞#q. ''Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ LO_»=K«∞Û, ÖˉõΩO_»=K«∞Û. D Ô~O_çO\˜Ü«∞O^Œ∞ JÉèË^Œ"Õ∞ ã¨~°fi^• ã¨`«ºO.
HÍ|\˜ì <å z`«ÎO #∞O_ç 'Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ 㨇iOK«@O— `˘ÅyOz, „|Ǩχ=Ú#∞ 㨇iOK«@O`À
xOÑ≤"Õ™êÎ#∞—— Jx ÅHõ∆ º=Ú HõeyÜ«ÚO_ç, P `«~°∞"å`« Uk Z@∞¡ Lz`«"≥∂ J>Ë¡ PK«iOK«∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 21
'J*Ï˝#=Ú— J#|_»∞ *Ï_»º=Ú#‰õΩ ''P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú—— J#∞#^Õ B+¨^èŒO. P`«‡
™êH∆Í`å¯~°=ÚKÕ ''z^•HÍâ◊=Ú—— J#|_»∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ „Ѩɒ^èŒO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J#QÍ, ''D
[QÆ`«ÎO`å z<凄`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk. z#‡Ü«∞ ~°∂Ѩ=Ú HÍx^ŒO@∂ ÖËâ◊O ‰õÄ_®
ZHõ¯_® ÖË^Œ∞—— – J#∞ *Ï˝#O ѨiѨHõfi`« á⁄O^Œ∞`«∞Ok. ''W`«x ¿Ñ~°∞ Wk, g~°∞ <å "å~°∞, Wq
<åq, <Õ#∞ ѨÙ\Ïì#∞, K«KåÛ#∞——... J#∞ „Éèí=∞Å∞ ǨÏ$^ŒÜ«∂O`« ~°OQÆ=ÚÅÖ’ LO_»*ÏÅ=Ù.
XHõ QÀ_»ÃÑ· z„uOK«|_ç# z„`«=Ú "åã¨Î==∂? JO^Œ∞Ö’ Hõ#|_Õ Ñ¨Ùe, =∞#∞+¨µºÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#q ÉÏÅ∞#‰õΩ ÉèÏ"å"Õâ◊O HõeyOK«=K«∞Û<Õ"≥∂! QÀ_»ÃÑ· z„uOK«|_ç# Hõ^ä• z„`«OÖ’x
ã¨OѶ¨∞@##∞ K«∂z ^Œ∞ódOK«@O JA˝Å∞ =º=Ǩ~°"Õ∞Hõ^•! QÀ_»ÃÑ· z„`«=Ú`À '`å^•`«‡º=Ú—
`˘Åy`Õ 'QÀ_»— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú =∂„`«"Õ∞ ã≤kúOK«∞#@∞¡, P`«‡*Ï˝<å#∞Éèí=O ã¨=Úáêi˚OK«∞
"åiH˜ D [QÆ`«∞Î JO`å ‰õÄ_® ''`«#Ü≥ÚHõ¯ =∞~˘Hõ ã¨fi~°∂ѨO—— QÍ#∂, ''ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# ^Œ~°≈#
K«=∞`å¯~°O—— QÍ#∂ QÀK«iOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
z„`«Hõ^ä• <åºÜ«∞=Ú -
1. QÀ_»ÃÑ· z„uOK«|_ç# XHõ Hõ^ä• ^Œ$â◊ºO.
2. QÀ_»
3. P QÀ_»#∂, P ~°OQÆ∞Å Hõ^ä• ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î#fl"å_»∞
D =¸_çO\˜ ã¨O|O^èŒ=Ú<Õ 'z„`«Hõ^ä•<åºÜ«∞O— Jx JO@∂ LO\Ï=Ú. D Hõ#|_Õ
Ѩ~°fi`åÅ∞, Éèí∂=ÚÅ∞, =~å¬Å∞, HÍÅ=Ú, [#‡, =∞~°}=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl z„`«Hõ^ä•
<åºÜ«∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ L<åfl~Ú. J>Ë¡ HõÅÊ–=∞ǨHõÅÊ=ÚÅ∞, D ã¨$+≤ì, "Õ^•"å[˝Ü«∞=ÚÖ’
K≥ѨÊ|_ç# ''ã¨$ëêì ºk (ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèí=Ú)—— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ‰õÄ_® ã¨∞=∂! JO`Õ HÍ^Œ∞. D
PHÍâß^Œ∞Å ã¨$+≤ì „Hõ=∞=Ú, HÀ@¡ H˘Åk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞, Éèí∂`« – Éèíq+¨º`ü – =~°Î=∂#=ÚÖ’x
ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞, ^Õ=`«Å∞ =∞#∞+¨µºÅ∞, K«`«∞~°Ìâ◊ Éèí∞=#=ÚÅ∞, ã¨Ñ¨ÎnfiѨ=ÚÅ∞ ...
W=hfl z„`«Hõ^ä•<åºÜ«∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ L<åfl~Ú. W=hfl JÅÊ^Œ$+≤ìH˜ "åã¨Î==ÚQÍ#∂,
Láêkè Ѩ~°OѨ~°Å ^Œ$ëêì º ã¨fiѨfl`«∞źOQÍ#∂, P`«‡ ^Œ$ëêì º „Éèí=∞QÍ#∂ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. J#QÍ
W=hfl ''D r=Ù_»∞ J#|_»∞ „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— J~Ú=Ù#fl 'ã¨~åfi`«‡— J#∞ QÀ_»ÃÑ·
z„uOK«|_ç# z„`«Hõ^äŒ =O\˜k.
P`«‡‰õΩ g@xfl\˜`À ã¨O|O^èŒ=Ú ÖË<ÕÖË^Œ∞. P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ Wq ÖË=Ù.
N~å=Ú_»∞ : =∞i W=hfl ZO^Œ∞‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : h=Ù P`«‡^Œ$+≤ìx ^Œ$_èôHõiOK«∞HÀHõ áÈ=Ù@KÕ`«<Õ '[QÆ^ŒÌ$+≤ì— J#∞#k U~°Ê_ç
LO\’Ok. J\˜ì [QÆ^ŒÌ$+≤ìH˜ J"åã¨Î==∞QÆ∞ W=hfl ^Œ$â◊º=∂#=∞ø`«∞<åfl~Ú.
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=∞O`å P=~°} ~°Ç≤Ï`«"Õ∞.
XHõ ã¨`«º=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞, q#∞.
22
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#O`«=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú# U z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú LO_ç L#fl^À Jk W`«óѨÓ~°fiO Z@∞¡#fl^À,
WѨC_»∞ ‰õÄ_® J>Ë¡ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk.
'H˜\ ˜H©— Ö’Oz ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅ∞ QÆkÖ’H˜ „Ѩã¨iã¨∂Î LO>Ë, P H˜~°}ÏÅÖ’ Hõ#|_Õ
ѨizÛù#fl=ÚÖˇ·# Ѩ~°=∂}∞=ÙÅxfl\˜Ö’#∞ „ѨHÍtOKÕ ã¨∂~°ºHÍOu XHõ¯>Ë Hõ^•! D ã¨~°fi
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ '=∞ǨK≥·`«#º=Ú— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèí==ÚÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú.
J~Ú`Õ QÀ_»ÃÑ· z„`«=Ú#‰õΩ, D [QÆ`«∞ΉõΩ XHõ ÉèË^Œ=Ú L#flk.
QÀ_»ÃÑ· z„`«O ™êHÍ~°"≥∞ÿ#k. D ã¨$+≤ìÜ≥∂, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=Ú.
=∞#ã¨∞ûKÕ '‰õ∆Ωaè`«O— JQÆ∞K«∞#fl K≥·`«#º=Ú `«#Ü«∞O^Œe z`ü–K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#\˜ì D
[QÆ„^Œ∂Ѩ=∞O`å =∞##=Ú KÕÜ«ÚK«∞ (J#QÍ, ÉèÏ=# KÕÜ«ÚK«∞) J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk.
=∞~˘HõѨC_»∞ Jk =∞##=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù`À
'UH©ÉèÏ==Ú— á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
'z„`«=ÚÖ’x Hõ^䌗#∞ K«∂K«∞"å_»∞ 'QÀ_»—#∞, 'QÀ_»—#∞ K«∂K«∞"å_»∞ 'z„`«=Ú— Ö’x
ã¨OѶ¨∞@#Ö#∞ K«∂_»~°∞ Hõ^•! K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D r=Ù_»∞ P`«‡#∞ U=∞~°z LO_»∞
#ѨC_»∞ [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞@ „áê~°OaèOK«∞@ÜÕ∞ 'HõÖÏÊ~°OÉèíO——.
''[QÆ`ü ~åÇ≤Ï`«ºO—— J#∞ J#∞Éèí="Õ∞ ''HõÖÏÊO`«O—— ÖË^Œ [QÆ„^•Ç≤Ï`«ºO.
'^Œ$+≤ì— Ü≥ÚHõ¯ ^À+¨O KÕ`« XHõxH˜ ÃÑ^ŒÌ 'ã¨Êù\ ˜HõtÅ— Ü«∞O^Œ∞ U"Õ"À ˆ~YÅ∞ K«Å#~°Ç≤Ï`«OQÍ
L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î="≥∞ÿ# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. #tOK«∞@ÖË^Œ∞. Jq =K«∞Û@ ÖË^Œ∞,áÈ=Ù@ ÖË^Œ∞. x~åHÍ~°=∞QÆ∞ 'PHÍâ◊O—
#O^Œ∞ 'x~åHÍ~°"Õ∞— J~Ú=Ù#fl 'PHÍâ◊ qÉèÏQÆ=Ú— „áêÑ≤Îã¨∂Î L#fl@∞¡ x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞,
P`«‡ÜÕ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D ã¨$+¨µìÅhfl ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞<åfl~Ú.
h\˜ Ü«∞O^Œ∞ „^Œ=`«fi=Ú, "åÜ«Ú=Ù #O^Œ∞ K«Å#=Ú, ã¨=Ú„^Œ=Ú #O^Œ∞ ÔH~°@=ÚÅ∞,
QÆ∞}=O`«∞x Ü«∞O^Œ∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ L#fl>Ë¡ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î LO\’Ok. âßO`«=Ú,
UHõ~°ã¨=Ú, q*Ï˝#Ѷ¨∞#=Ú J~Ú#\˜ì „|Ǩχ"Õ∞ ã¨fiÜ«∞=Ú`À 'L`«ÊuÎ – <åâ◊#=ÚÅ∞—— J#∞
=º=Ǩ~°=ÚQÍ ‰õÄ_»∞H˘x# D [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=Ú# "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! D '[QÆ`«∞Η P`«‡#∞O_çÜÕ∞ L^Œƒùq™ÈÎO^Œ#∞#k q∂~°∞ XѨC‰õΩO@∞<åfl~°∞
Hõ^•? ÖËHõ Wq „ѨHõ$u #∞O_ç L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åflÜ«∂?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P`«‡#∞O_ç U^≥·<å L`«Ê#flO HÍ=\ÏxH˜ ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=∞<Õk Un
ÅaèOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œx =∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ''[QÆ`«∞Î P`«‡ #∞O_ç
L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk—— ''„ѨHõ$u #∞O_ç P`«‡ÜÕ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D [QÆ`«∞ÎÅ∞ L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.——
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèÏ"åÅhfl Ñ≤zÛ Ñ≤zÛ "åHͺÅ∂, =∞^èÕº=∂~°æ "åHͺÖËQÍx, 'ѨÓ~å‚~°÷"åHͺÅ∞— HÍ=Ù.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 23
P`«‡ #∞O_ç Un L^ŒƒùqOK«∞@ÖË^Œ∞. ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚKÕ P K≥·`«#º"Õ∞ [QÆ^ÌŒ$+≤ì HõeyÜ«ÚO_ç,
`«# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ W@∞¡ [QÆ`«∞ÎQÍ QÍOK«∞K«∞#flk.
<åÜ«∞<å! ~åѶ¨∞"å! WѨC_»∞ K≥ѨC‰õΩ#fl Wxfl "åHõº=ÚÅ ™ê~°"Õ∞q∞\’ =∞~˘Hõ¯™êi
ã¨q∂H˜∆ã¨∂Î q=i™êÎ#∞. D ã¨OH˜∆ѨΠ"åHͺÅ∞ q#∞ -
1. x`Àºk`« ã¨fiã¨fi~°∂ѨO - h=Ù ã¨~°fi^• x`Àº^ŒÜ«∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÆÅ K≥·`«#º=Ú"Õ QÍx D
[_»^ÕǨÏ=Ú=Ù HÍ^Œ∞. h=Ù ÉèÏ=#Å∞QÍ Ñ¨i}q∞OK«∞@ÖË^Œ∞. J#QÍ, ã¨~°fi ÉèÏ==ÚʼnõΩ P=Å
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ ã¨~°fi^• LO_ç L<åfl=Ù.
2. ã¨~°fi=Ú#‰õÄ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ...! ã¨~°fi HõÅÊ#ʼnõΩ =ÚO^Õ L#fl â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=Ú"Õ h=Ù.
HõÅÊ<å~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ Hõà◊OHõ=ÚÖËg h Ѩ@¡ LO_»*ÏÅ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ ã¨~°fi"Õ^Œ#Å∞
`«ºlOz xtÛO`«∞_»"≥· LO_»∞.
3. ã¨^Œ=QÍǨÏ#, xã¨ûOQÆ=ÚÅ JÉèϺã¨O - ã¨fiѨfl~°∂Ѩ=ÚÅ`À áÈÅÛ`«QÆæ D ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# qHõÅÊ=ÚÅhfl h#∞O_Õ |Ü«∞Öˇfi _»Å∞K«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ, J\˜ì qHõÅÊ=ÚÅhfl
''ã¨^Œ=QÍǨÏ# – xã¨ûOQÆ=Ú——Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À `˘ÅyOK«∞HÀ.
4. ã¨fiã¨fi~°∂ѨOÖ’ *ÏQÆ~°∞_»=Ù HÍ=@O - 'Jq^Œº— J#|_Õ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# QÍ_è»x„^Œ #∞O_ç
"Õ∞Å∞HÀ. h Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∂HÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz „ѨâßO`«∞_»=Ù Hõ=Ú‡.
5. *Ï˝#=Ú#∞ *Ï˝# =∂~åæÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@O - x~°ƒùÜ«Ú_»"≥· P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î
*ÏQÆ$u á⁄O^Œ∞.
6. ''ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ ##∞fl, <åÜ«∞O^Œ∞ ã¨~°fi=Ú#∞ QÍOK«@O—— - ''„|Ǩχq`ü—— ã¨fiÉèÏ=Ù_»"≥·
"≥Å∞Q˘O^Œ∞=Ú. Jxfl ÉèË^ŒÉèÏ==ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õ~Ú. ã¨~°fi=Ú#∞ hÜ«∞O^Œ∞, x#∞fl ã¨~°fi=Ú
#O^Œ∞ QÍOK«∞K«∞O_»∞. JѨC_»∞ h LxH˜, ã¨OKå~°O D Éèí∂=∞O_»Å=Ú#∞ ''Éèí∂+≤`«O— KÕQÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
7. 㨇$u
N~å=Ú_»∞ : F =Úh„O^•! q∂~°∞ =∞=Ú‡Å#∞ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# ÉèÏ=#"≥·Ñ¨ÙˆH #_çÑ≤OK«∞
K«∞<åfl~°∞. KåÖÏ ã¨O`À+¨O. WѨC_»∞ <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO.
=∞ǨHõÖÏÊO`«=Ú, ã¨$ëêìºk - =∞ǨHõÖÏÊO`«=Ú `«~°∞"å`«, ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞, „Ѩ^äŒ=∞
„Ѩ*ÏѨu („|Ǩχ) '㨇 $u—— ÖËHõ ''ã¨O™ê¯~°O—— ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç, [x‡OK«∞K«∞<åfl_»x <Õ#∞
J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. J\˜ì P „Ѩ*ÏѨu Ü≥ÚHõ¯ 㨇 $u ÖËHõ =∞#¿ãû D *Ï„QÆ`ü ~°∂Ѩ=Ú#
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•? JO`Õ#O\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ''=∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞O—— QÆuOz# `«~°∞"å`« =∞~°Å
''ã¨$ëêì ºk—— Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ^äŒ=∞ „Ѩ*ÏѨu '㨇 $u— ~°∂Ѩ=Ú#<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ
24
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''㨇 $u—— Ü«∞O^Õ D [QÆ`«∞Î ÉèÏã≤™ÈÎOk. J#QÍ, 㨇 $u Ü«∞O^Õ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O
ã¨OHõÅÊ~°∂Ѩ=Ú# ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk.
J~Ú`Õ, =∞\˜ì`À H˘xfl ÉÁ=∞‡Å∞ `«Ü«∂~°Ü«∂ºÜ«∞#∞HÀ... '=∞\˜ì PHÍ~°=ÚÅ∞QÍ
=∂~°∞K«∞#flk— J# =K«∞Û<å? P`«‡ 㨇 $u ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ@O LO@∞O^•? XHõ =∞Ǩ
=$Hõ∆=Ú#∞ K«∂Ñ≤Oz, 'nx „"Õà◊√§ PHÍâ◊OÖ’ L<åfl~Ú. P‰õΩÅ∞ =∂„`«O WHõ¯_» KÕ~ÚH˜
JO^Œ∞`«∞<åfl~Ú— J#@O ZO`« Jã¨=∞O[ã¨"≥∂ – Jn JO`Õ.
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ 㨇 $u ÖË^Œ∞. '[#‡— "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ ÖË=Ù.
'㨇 $uÜÕ∞ [#‡Å‰õΩ HÍ~°}O— J<Õk =∞^èÕº=∂~°æ"åHõºO =∂„`«"Õ∞. D "åHõºO, 'r=Ù_»∞
P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ Hõ#∞Hõ [#‡~°Ç≤Ï`«∞_»∞— J#∞ "åHͺÅ∞ Ô~O_»∂ XˆH™êi X#QÆ∂_»∞K«∞<åfl~Ú. ''#n
[ÅO–`«\ÏHõ[ÅO–[ÅO——† ''ÉÁ=∞‡Ö’x‰õΩO_»Ö’x =∞\˜ì – =∞\˜ì—— X#QÆ∂_»∞K«∞#fl>Ë¡ P Ô~O_»∂
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! '„Ѩà◊Ü«∞O— JO>Ë „Ѩu ~ÀA D r=Ù_»∞ J#∞ÉèíqOKÕ 'ã¨∞+¨µÑ≤Η =O\˜^Õ
Hõ^•! =∞#=∞O^Œ~°O ~å„uѨÓ@ QÍ_è»x„^Œ J#∞Éèíqã¨∞Î<åflO. =∞~°Å "Õ∞ÖÁ¯#flѨÙ_»∞ ѨÓ~°fi
㨇 $`«∞Åhfl Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO_ç LO@∞<åfl~Ú.
J\Ï¡ˆQ ã¨$ëêì ºkÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ*ÏѨu `«#Ü«∞O^Œ∞ 㨇 $u Hõey LO@∞<åfl_»∞ Jx J#=K«∞Û
Hõ^•! '=∞Ǩ „Ѩà◊Ü«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ|Å "≥∂ǨÏ=Ú HÍ~°}OQÍ Ñ¨Ó~°fiHõÅÊ=ÚÖ’x ã¨O™ê¯~°=Ú
ÅKÕ [xOz# 㨇 $u JO`å #tã¨∞ÎOk—— Jx H˘O^Œ~°∞ Jaè„áêÜ«∞O "≥e|∞K«∞Û`«∞<åfl~°∞. J\Ï¡
ZO^Œ∞‰õΩ J#∞HÀ"åe? QÍ_è»x„^ŒÖ’ ÖÏQÍ =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz#
㨇 $`«∞Å∞ ^•yÜÕ∞ LO\ÏÜ«∞x J#∞HÀ=K«∞Û#O\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''D [#‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ =∂„`«"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ#
JǨÏOHÍ~°=Ú HõÅ"å_»∞ – 'r=Ù_»∞—
'' D J<ÕHõ ã¨~°fiLáê^èŒ∞Å#∞ ^èŒiOK«∞"å_»#∞ <Õ<Õ—— J#∞ ã¨=∞+≤ì JǨÏOHÍ~°=Ú QÆÅ"å_»∞ –
''„Ѩ*ÏѨu (ÖËHõ) „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞——.
F ~åѶ¨∞"å! q#∞–
ѨÓ~°fi=Ú [xOzÜ«Ú#fl „|ǨχÅO^Œ~°∞ (ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅO^Œ~°∞) *Ï˝#∞ÖË Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«
"å~°O`å =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ$âߺxfl `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl~°∞.J#QÍ =Ú‰õΩÎÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
JO>Ë J=â◊º=Ú xifi+¨Ü«∞ Ѩ~°„|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. JѨC_çHõ... ''ѨÓ~°fi
HÍÅ=Ú# L`«Ê#fl"≥∞ÿ# '㨇 $u—x HõeyÜ«ÚO_ç =∞~°Å HõÖÏÊ~°OÉèí=Ú# „ѨHõ\ ˜`«O KÕÜ«∞@O—— J<Õ
„H˜Ü«∞‰õΩ Hõ~°Î Z=fi~À K≥ѨC?
Hõ~°Î =Ú‰õΩÎ_»∞ J~Ú#ѨC_»∞, WHõ 㨇 $u ‰õÄ_® =ÚH˜Îá⁄Ok#^≥· x~°∂‡Å#=∞QÆ∞@
[~°∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•!
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 25
XHõ_»∞ XHõ n~°… ã¨fiѨfl=Ú#∞ QÍOK«∞K«∂, "Õ∞Å∞H˘<åfl_»#∞HÀ... JѨC_®`«x ã¨fiѨfl=ÚÖ’x
=º=Ǩ~°=Ú#∞ =∞~˘Hõ_»∞ =zÛ H˘#™êyOK«QÆÅ_®? ÖË^Œ∞Hõ^•!
J`«ó㨇~°∞Î~°ÉèÏ"Õ# 㨇 $u~Àfi^ÕuH˜O Hõ^äŒ"£∞ I
J=â◊ºOÇ≤Ï=∞ǨHõÖËÊ ã¨ˆ~fi"≥∂ÔH∆ÂHõÉèÏy#ó II (ã¨~°æ.3† â’¡. 8)
Hõ~°‡ÜÕ∞ ÖË#ѨC_»∞, 㨇 $u Z\Ï¡ ã¨OÉèíqã¨∞ÎOk? U q^è•#=Ú#∞ J#∞ã¨iOz
ã¨OÉèíqã¨∞ÎOk? '=∞ǨHõÅÊ=Ú— #O^Œ∞ ã¨~°fi=Ú "≥∂Hõ∆=Ú á⁄O^Œ∞K«∞O_»∞#∞ Hõ^•! ã¨~°∞fiÅ∞ "≥∂Hõ∆
ÉèÏQÆ∞ÖË J=Ù`å~°∞. '"≥∂Hõ∆=Ú— á⁄O^Œ@O [iy# `«~°∞"å`« WHõ WK«Ûù – ã¨O™ê¯~°=Ú – 㨇 $u
J#∞#=hfl x+¨ÊùÅ=ÚÖË J=Ù`å~Ú.
N~å=Ú_»∞ : =∞i q∂~°∞ ''㨇 $uÜÕ∞ HõÖÏÊ~°OÉèí=Ú# „Ѩ=iΙÈÎOk—— Jx J<åfl~°∞ Hõ^•!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞, J<åfl#∞. HõÖÏÊ~°OÉèí =º=Ǩ~°OÖ’ '㨇 $u— „Ѩ=iΙÈÎO^Œx
K≥ѨÊ@OÖ’ <å L^ÕÌâ◊"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞–
'z^•HÍâ◊=Ú— J#|_»∞#k XHõ\ ˜ L#flk. Jk J#∞Éèí∂`«=∂? HÍ^Œ∞. áÈh
J##∞Éèí∂`«=∂ HÍ^Œ∞. J\˜ì z^•HÍâ◊=∞O^Œe U '㨇 $u— J~Ú`Õ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎH˜
¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞K«∞#fl^À JÜ«∞ºk z^•HÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõà◊ÜÕ∞ QÍx "Õˆ~q∂ HÍ^Œ∞. ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç
ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞ HÍ#@∞¡ '㨇 $u— J<Õk z^•HÍâ◊=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn HÍ^Œ∞. „â◊√`«∞Å∞ D
Pâ◊Ü«∞=Ú<Õ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~Ú. D [QÆ^Œ#∞Éèí=O J#|_Õ ''㨇 $u HõeÊ`« z`«¯à◊—— J#∞#k
J#O`«=Ú ‰õÄ_®! z^•HÍâ◊"Õ∞ ^•x ã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
JO>Ë J~°÷"Õ∞q∞\˜?... ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ [QÆ„^Œ∂Ѩ=Ú# L<åfl_»x
„QÆÇ≤ÏOK≥^Œ=Ù QÍHõ! J`«_Õ D [QÆ=ÚÅ#∞. =∞~°Å ֒ѨeH˜ Q˘#∞K«∞<åfl_»∞. ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞
XHõ QÀѨÙ~°OÃÑ· „Ѩã¨iOK«@O, =∞~°Å P „Ѩã¨~°} LѨã¨OǨ~°O HÍ=@O ã¨Ç¨Ï*"Õ∞ Hõ^•!
J<åkHÍÅOQÍ ã≤kúOzÜ«Ú#fl „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ x[„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ"Õ∞ D '[QÆ`«∞Η‰õΩ
ã¨∂Hõ∆ ‡^ÕǨÏO. D „|Ǩ‡O_» ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ Láê^•# HÍ~°}O Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ, ''D
„|Ǩ‡O_»=Ú ‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞—— Jx ã≤^•úOfHõiOK«|_»∞`ÀOk.
F ~å=∂! ''^Õâ◊=Ú, HÍÅ=Ú, „H˜Ü«∞, „^Œ=º=Ú, ~å„uO|=à◊√§, PHÍâ◊=Ú, "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞——
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ qâı+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç D ã¨∞qâßÅ [QÆ`«∞Î JO`å HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•! J\˜ì D
„uÖ’Hõ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞ÎJO`å XHõ¯ Ѩ~°=∂}∞=Ù#O^Õ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. =∞~°Å D
„uÖ’Hõ=ÚÅÖ’x Ѩ~°=∂}∞=ÙÅO^Œ∞ D „uÖ’Hõ=ÚÅO`« qâßÅ ã¨$+¨µìÅ∞ Jã¨OMϺHõOQÍ
ÉèÏã≤ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å P ã¨$+¨µìÅÖ’ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ – D q^èŒOQÍ =º=ã¨÷
J=º=™ê÷~°∂ѨOQÍ XHõ^•xÜ«∞O^Œ∞ =∞~˘Hõ\ ˜ „QÆ∞K«Û|_ç L<åfl~Ú. PÜ«∂ ^Œ$+¨µìʼnõΩ J=hfl
^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ ~å=∂! J=hfl ã¨`«º=∞x J#QÆÅ=∂! HÍ<Õ HÍ^Œ∞. W=hfl
„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ z`«¯àÏÉèÏ=<å "≥·z„`«º=ÚÖË!
26
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D q^èŒOQÍ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ì ã¨~°fi^• *ÏQÆ$`«"≥∞ÿ LO\’Ok. "åiH˜ W^ŒO`å XHõ "≥Ú^ŒÅ∞QÍx,
z=~°QÍx ÖËx =º=Ǩ~°OQÍ, ã¨`ü-Jã¨`üã¨fi~°∂ѨOQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. J*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ì q∞^䕺
~°∂Ѩ=ÚQÍ J#∞Hõ∆}O QÆuOzáÈ`«∞#fl =º=Ǩ~°OQÍ JO`«∞ÖˉõΩO_® LO_ç LO\’Ok.
*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ D „ѨѨOK«=∞O`å, <åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú, âßO`«=Ú JQÆ∞ ˆH=ŠѨ~°„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú
L#flk. J^Õ „ѨѨOK«=Ú J*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìH˜ Ѩ^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ Ö’Hõ=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# LO\’Ok.
❖
Ü«∞^äÕ^ŒOÉèÏã¨∞~°OÉèÏu [QÆ^ŒO_»Hõ[$Oaè`«"£∞ I
Ü«∞^ä•HÀ\˜ ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ ÉèÏO`«º<åº#ºÑ¨º}Ï=}∫ II (ã¨~°æ.3† â’¡. 17)
D „|Ǩ‡O_»=Ú Z\Ï¡ ÉèÏã≤™ÈÎO^À, J^Õ q^èŒOQÍ XHõ¯ Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’ W@∞=O\˜ HÀ@¡
H˘Åk „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ ÉèÏã≤OK«∞K«∞<åfl~Ú. ã¨ÎOÉèí=ÚÖ’ q„QÆǨÏO, P q„QÆǨÏOÖ’x HÍà◊√§,
KÕ`«∞ÅÖ’ =∞i H˘xfl z„`«=ÚÅ∞ edOK«|_»∞K«∞#fl@∞¡, [QÆ`«∞ÎÖ’x „Ѩu Ѩ~°=∂}∞=ÙÖ’
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ q„QÆǨÏ=Ú L#flk.
P =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’x „Ѩu J}∞=ÙÖ’#∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åfl~Ú. D =º=Ǩ~°=Ú J*Ï˝#=Ú
L#flO`«=~°‰õΩ W>Ë¡ LO_ç f~°∞`«∞Ok.
XHõ Ѩ~°fi`«=Ú L#fl^Œ#∞HÀ... JO^Œ∞QÆÅ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ P
Ѩ~°fi`«=ÚHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! JÖψQ, '„|Ǩχ=Ú— J<Õ =∞ǨѨ~°fi`«=ÚÖ’ P „|Ǩχ=Ú#‰õΩ
"Õ~°∞ HÍ#\˜ì „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ J#|_Õ Ñ¨~°=∂}∞=ÙÅ∞ Jã¨OMϺHõOQÍ L<åfl~Ú.
ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅÖ’ HõxÑ≤OKÕ ã¨∂Hõ; Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ#∞ („`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ#∞) ÖˇH˜¯OK«QÆÅ=∂?
''z`ü—— J#∞ ã¨∂~°∞ºxÖ’ „uÖ’Hõ=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOKÕ „|Ǩ‡O_» Ѩ~°OѨ~°Å#∞ ÖˇH˜¯OK«
QÆeˆQ "åÔ~=fi~°∞?
[ÅOÖ’#∞, ^èŒ∂oÖ’#∞ J<ÕHõ Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ Ѩi„Éèíq∞OK«∞K«∞#fl@∞¡ z^•HÍâ◊=ÚÖ’
'„ѨѨOK«=ÚÅ∞— J#|_Õ J<ÕHõ Ѩ~°=∂}∞=ÙŠѨi„Éèí=∞}O KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
❖❖❖
8. P`«‡^Œ$+≤ì – ã¨$+≤ì^Œ$+≤ì
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! P q^èŒOQÍ z^•HÍâ◊=ÚÖ’ „ѨѨOK«=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOKÕ^ŒO`å
Uq∞\˜? Jk ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç =™ÈÎO^•? JO`«‰õΩ=ÚO^Õ „|Ǩχ=Ú# LO_ç L#fl^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! 'â◊¥#º=Ú, x~åHÍ~°=Ú— J~Ú=Ù#fl P Hõ#|_Õ
'Éè∫uHõ–PHÍâ◊=Ú— "≥·Ñ¨Ù K«∂_»∞... Jk hÅ=ÚQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk... J~Ú#ѨÊ\˜H© P hÅ`«fi=Ú
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ â◊¥#º~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#flk Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, ã¨$+≤ì ~°∂ѨOQÍ =∞#‰õΩ WHõ¯_»
J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å z^•HÍâ◊"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 27
nxx '„|ǨχO— ~°∂ѨOQÍ Ziyu"å, P ^Œ$+≤ì '"≥∂Hõ∆—=∞#∞ L`«Î=∞ „âıÜ«∞ã¨∞û#∞
„Ѩ™êkã¨∞ÎOk. J\Ï¡ H͉õΩO_® ''ã¨$+≤ì—— J#|_»∞ ^≥· fi`«ÉèÏ=#QÍ K«∂Kå"å, Wk '#~°Hõ=Ú—
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ J^äÀã≤÷`«∞Å#∞ ~°∞z K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk.
D Ô~O_»∞ ^Œ$+¨µìÅ∞ h Z^Œ∞~°∞QÍ<Õ L<åfl~Ú.
'ã¨$+≤ì – ^Œ$+≤ì— J#∞ã¨i™êÎ"å? 'P`«‡–^Œ$+≤ì— ÖËHõ '„ÉÏǑχ^Œ$+≤ì— J#∞ã¨i™êÎ"å? - h W+¨ìO.
"å\˜ Ѩ~°º=™ê#O =∂„`«O Ô~O_»∞ "ÕÔ~·# „`À=Å∞QÍ... XHõ\ ˜ ã¨O™ê~°=Ú "≥·Ñ¨Ó, =∞~˘Hõ\ ˜
"≥∂Hõ∆=Ú ÖËHõ ^Œ∞óY ~åÇ≤Ï`«º=Ú"≥·Ñ¨Ù... L<åfl~Ú.
F ~å=∞K«O„^•! WѨÊ\˜ =~°‰õΩ J<ÕHõ™ê~°∞¡ K≥Ñ≤Ê# "åHõº=Ú<Õ =∞~˘Hõ™êi K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
D r=Ù_»∞ =∞iOˆH^À HÍ^Œ∞. W`«_»∞ ™êH∆Í`ü, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „Ѩ`«ºQÍ`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ.
ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅhfl ã¨∂~°∞ºx „ѨuÉèÏ qâıëêÖË J~Ú#@∞¡, - D „|Ǩ‡O_®O`«~°æ`« r=ÙÅO`å
z^•#O^Œ ã¨∂~°∞ºx „Ѩ*Ï˝H˜~°}ѨÙO*ÏÖË!
„ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜H˜ HÍ~°}Éèí∂`«∞_≥·# Dâ◊fi~°∞_»∞ – D r=Ù_»∞ ... gi^ŒÌ~°∞ ‰õÄ_®
Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì`À K«∂ã≤#ѨC_»∞ ѨiѨÓ~°‚=Ú, UHõ~°ã¨=Ú J~Ú# Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åfl~°∞.
JO^Œ∞‰õΩ „Ѩ=∂}O "Õ^Œ "åHͺÖË. (ѨÓ~°‚=∞^Œó ѨÓ~°‚q∞^Œ"£∞ – |∞∞ˆQfi^Œ=Ú) ''D ÉÏǨϺ
– JÉèíºO`«~°=ÚÅ∞ (The external & internal zones) Ô~O_»∂ Láêkè ÉèË^ŒO KÕ`« „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ
L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú—— – Jx „â◊√`«∞Å∞ „Ѩ=zã¨∞Î<åfl~Ú. Uk ZO^Œ∞Ö’Oz =™ÈÎO^À Jk J^•Ìx
~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú LO@∞Ok. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õq∂ ÖË^Œ∞.
*Ï˝<À^ŒÜ«∞=Ú - D `≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl '"Õ^Œº =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú— JO`å, D 'h=Ù–<Õ#∞
–J`«_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ã¨Ç¨ ... â◊√^Œú=Ú, z<凄`«=Ú *Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú# P
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ „|Ǩχ"Õ∞. J#QÍ, D 'r=Ù_»∞— QÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl „^Œ+¨ìÜÕ∞ ^Œ$â◊º=Ú ~°∂Ѩ=ÚQÍ
qã¨Îiã¨∂Î, J^•Ìxx P™êfikã¨∞Î<åfl_»∞.
J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç D ã¨~°fi=Ú#∞ n~°…HÍÅOQÍ Ñ¨ijeOz# =∂‰õΩ D q+¨Ü«∞O
xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ „QÍǨϺ=∞QÆ∞K«∞#flk. „|Ǩχ=Ú `«Ñ≤Ê`Õ =∞iOÔHHõ¯_® Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
❖❖❖
9. =∞#¿ãû W^ŒO`å !
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ''WO„kÜ«∞ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ [~ÚOK«∞@—— J#∞ =O`≥#
KÕ`«KÕ D Éèí=™êQÆ~°=Ú ^•@|_»∞K«∞#flk. =∞iOˆH W`«~° Hõ~°‡Å =Å# QÍx, =º=Ǩ~°=ÚÅ
=Å# QÍx Jk ™ê^茺Ѩ_Õk HÍ^Œ∞. 'âßG=Ú–ã¨[˚# ™êOQÆ`«º=Ú–™ê^èŒ#—— ... g\˜ ã¨Ç¨Ü«∞O
KÕ`« r=Ù_»∞ l`ÕO„kÜ«Ú_»∞, q"ÕHõ=O`«∞_»∞ HÍQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. l`ÕO„kÜ«Ú_»∞ (WO„kÜ«∞=ÚÅ
28
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„ѨÉèÏ==Ú#∞ JkèQÆq∞Oz#"å_»∞) =∂„`«"Õ∞ D ^Œ$â◊ºO Ü≥ÚHõ¯ J`«ºO`« JÉèÏ==Ú#∞
Z~°∞QÆQÆÅ_»∞. WO„kÜ«∞ [Ü«∞"Õ∞ ã¨O™ê~° ÉèË^Œ#=Ú. WO„kÜ«∞=â◊`«fi"Õ∞ ã¨O™ê~°|O^èŒ#=Ú.
K«∂Kå"å! ~å=∂! Wn, ã¨O™ê~° ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=ÚÅ∞ Z\Ï¡
„áêÑ≤Îã¨∞Î<åflÜ≥∂, Z\Ï¡ x~°fiiÎã¨∞Î<åflÜ≥∂ D qKå~°}Å ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« h‰õΩ h"Õ „QÆÇ≤ÏOK«∞.
xëê¯=∞ÉèÏ==Ú#∞ J=^èŒiOK«∞. P ÃÑ· Uk Z@∞¡ Lz`«=∞x ÉèÏq™êÎ"À, J>Ë¡ x~°fiiÎOK«∞.
WHõ Z‰õΩ¯=QÍ K≥ѨÊ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? D =∞#¿ãû 'Hõ~°‡— J#∞ =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO‰õΩ~°
=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. D =∞#ã¨∞û#∞ L`«Î=∞ J=QÍǨÏ#`À xÜ«∞q∞Ozu"å, WHõ qÇ≤Ï`« – x+≤^Œú
(must do - must not do) Hõ~°‡Å ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ^Œfi$Hõ∆=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ aè#fl"≥∞ÿáÈ`«∞Ok.
JO`å D =∞#¿ãû J~Ú=Ù#fl^Œx =∞~°Å =∞~°Å „ѨHõ\ ˜Oã¨∞Î<åfl#∞. D =∞#ã¨∞û‰õΩ WHõ¯_Õ, WѨC_Õ
ã¨i J~Ú# zH˜`«û KÕÜ«∂e. =∞i WOÔHѨC_»∞ Uq∞ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù K≥ѨC?
=∞#ó ã¨~°fiq∞^ŒO ~å=∞, `«ã≤‡<£ JO`«ózH˜uû `Õ I
zH˜uû`À"≥· ã¨HõÖ’ [QÆ*Ï˚ÖÏ-=∞Ü≥∂ Éèí"Õ`ü II (ã¨~°æ.4† â’¡. 5)
D =∞#ã¨∞û‰õΩ WHõ¯_» ã¨i J~Ú# zH˜`«û KÕâß"å, Wk â◊q∞OzáÈQÆÅ^Œ∞. JѨC_»∞
''[QÆ`«û=¸Ç¨Ï=Ú—— J#|_Õ ^Œ$â◊º*Ï_»º=Ú "≥Ú^ŒÅO@¡ `˘ÅyáÈQÆÅ^Œ∞.
=∞#¿ãû D ^ÕǨHÍ~°=ÚQÍ ã¨∞Êùiã¨∂Î ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ '„H˜Ü«∂ã¨=∞~°÷O— JQÆ∞K«∞#flk.
=∞#ã¨∞ûHõO>Ë "Õ~°∞QÍ D [_»^ÕǨÏO HÍ~°ºã¨=∞~°÷=∞QÆ∞K«∞#fl^≥Hõ¯_»? D Éè∫uHõ ^ÕǨÏO
=∞#ã¨∞ûHõ#fl "ÕÔ~·# ÅHõ∆ º=ÚÅ∞ HõeyÜ«ÚO@∞#fl^•? ÖË^Œ∞.
^Œ$âߺ`«ºO`åã¨OÉèí"Õ# |∞∞`Õ<å<Õº#¿ÇÏ`«∞<å I
=∞#óÑ≤âßK«ó „Ѩâ◊=∞O Ü«∂uHõÅÊâ◊`≥·~°Ñ≤ II (ã¨~°æ.4† â’¡. 7)
Jã¨Å∞ D 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õ *Ï_»º=Ú#‰õΩ =¸ÅHÍ~°}"Õ∞q∞\˜? q#∞, K≥ѨÙ`å#∞.
ZѨÊ\˜ #∞OKÀ `≥eÜ«∞^Œ∞ QÍx, D r=Ù}˜‚ ''^Œ$â◊º=Ú—— J#|_Õ XHÍ<˘Hõ Ñ≤âßK«=Ú Ñ¨\ ˜ì
Ñ‘_ç™ÈÎOk. ZO^Œ∞HÀ, J`«_»∞ Jk QÆ∞iÎOK«∞@ ÖË^Œ∞.
<å D =∂@Å∞ [#∞Å∞ „â◊^ŒúQÍ PÅH˜OK≥^Œ~°∞ QÍHõ! *Ï˝#=ÚKÕ D ^Œ$â◊º=Ú#∞ ѨÓiÎQÍ
~°Ç≤Ï`«O K≥Ü«∂ºe. J#QÍ, "≥Ú`«Î«=Ú ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Jf`«OQÍ "≥àϧe. JkÜÕ∞ ã¨~°fi
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ L`«Î«=∞ „ѨÜ≥∂[#O.
=∞iOˆH =º=Ǩ~°O ZO`«QÍ P„â◊~ÚOz<å 㨈~, D ^Œ$â◊º=Ú â◊q∞OKÕk HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
=∞<À~ÀQÆ=Ú#‰õΩ Ñ¨~°"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# B+¨^èŒO – ''^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°‚ ~åÇ≤Ï`«ºO-ÖËHõ
ã¨OѨÓ~°‚"≥∞ÿ# 'Jf`«`«fiO— —— J~Ú=Ù#flk. WO^Œ∞‰õΩ "Õˆ~ =∞O^Õq∂ ÖË^Œ∞.
D =∞#¿ãû ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ P`«‡ÉèÏ=#=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã≤, "≥∂ǨÏ=Ú#∞ L`«ÊuÎ KÕã≤ JOk
™ÈÎOk. [x‡OKÕn J^Õ. =∞~°}˜OKÕn ‰õÄ_® Jk =∂„`«"Õ∞. D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 29
r=Ù_»∞ |O^èŒOÖ’ `«QÆ∞Ö’¯=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Z=_≥·`Õ D =∞#ã¨∞û#∞ P`«‡*Ï˝#O"≥·Ñ¨ÙQÍ
L#∞‡YO KÕ™êÎ_À, J\˜ì"å_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ q=ÚH˜Îx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''F ^Œ$â◊º=∂! h=Ù <å
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ^Œ~°≈#"Õ∞!—— Jx QÍ#O KÕ¿ã "åx =∞#ã¨∞û ^Œ$â◊ºOÖ’ `«QÆ∞ÖÁ¯<Õ „Ѩã¨H˜Î
ZHõ¯_çk?
F [#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å K«∂ã¨∞Î#fl D [QÆ`«∞Î =∞Ô~Hõ¯_À ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! Wk q∂ z`«Î=Ú
ÅO^Œ∞ W@∞¡ ã¨OHõÖÏÊ^Œ∞Å |ÅOKÕ [QÆ`«∞ÎQÍ U~°Ê_»∞K«∞#flk. 'â◊¥#ºO—Ö’ qâßÅ QÆO^èŒ~°fi
#QÆ~°OÖÏQÍ ã¨fiѨflOÖ’ K«=∞`å¯~°=ÚÖˇ·# J<ÕHõ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú=Öˇ W^ŒO`å „áêÑ≤ΙÈÎOk.
J=ã¨∞Î"Õ J~Ú =ÙO_ç ‰õÄ_® ZO`À ã¨`«º=ÚQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. <åÜ«∞#ÖÏ~å! q∂~°O`å
"åã¨Î"åxH˜ ã¨`«º–x`«º–x~°∞Ѩ=∂#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙÖË J~Ú=Ù<åfl~°∞. HÍx UO ÖÏÉèíO?
xëê¯~°}OQÍ =∞#ã¨∞ûKÕ „ѨÉèÏq`«∞Öˇ· 'Jã¨`«º=Ú—#∞ J`«ºO`« ã¨`«º=ÚQÍ#∞, x`«ºã¨`«º=∞QÆ∞
'x~°‡Å K≥·`«#º `«`«Î fi=Ú—#∞ ÖË#\˜ì^•xQÍ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°x =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞.
XHõ¯™êi q∂ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ xÅnã≤ „ѨtflOK«O_ç. x~ÀkèOK«O_ç. P`«‡"≥·Ñ¨Ù L#∞‡Y∞Å∞
HõO_ç. JѨC_»∞ D [QÆ`«∞Î ã¨`«º"≥∂, Jã¨`«º"≥∂ ##∞fl U=∂„`«O J_»QÆ=Åã≤# Ѩx LO_»^Œ∞.
❖
XHõ ѨÓÅQÆ∞uÎÖ’Oz =ã¨∞Î#fl ã¨∞QÆO^èŒO P ѨÓÅQÆ∞uÎH˜ "ÕÔ~·# ^•xÖÏQÍ QÀK«iã¨∂Î
LO@∞Ok Hõ^•! =∞#ã¨∞û #O^Õ ã≤÷uOzÜ«Ú#fl D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_®, =∞#ã¨∞û‰õΩ "ÕÔ~·# ^•x=Öˇ
QÀK«iã¨∂Î LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ZO^Œ∞KÕ`«? P`«‡*Ï˝# ÖËq∞ KÕ`«<Õ ã¨∞=∂!
''XHõ #∞=Ùfi yO[Ö’ #∂<≥——, ''XHõ QÆ∞}˜Ö’ QÆ∞}=ÚÅ∞—— (K≥_»¤"åxÖ’ K≥_»∞`«#O,
=∞Oz"åxÖ’ =∞Oz`«#O, JO^ŒQÍxÖ’ JO^ŒO, ^èŒ~°‡Ñ¨~°∞xÜ«∞O^Œ∞ ^èŒ~°‡=Ú "≥ÚII) Z\Ï¡
JO`«s¡#OQÍ LO@∞<åflÜ≥∂, D z`«Î=Ú#O^Õ '[QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞@— J#|_»∞ "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç#
'„Ѩ=$uΗ LO_ç LO\’Ok. ã¨∂~°∞ºxÜ«∞O^Œ∞ H˜~°}=ÚÅ∞, `Õ[=Ú#O^Œ∞ „ѨHÍâ◊=Ú, Jyfl
Ü«∞O^Œ∞ L+¨‚`«fi=Ú L#fl>Ë¡ –=∞#ã¨∞û#O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î L#flk. =∞OK«∞#O^Œ∞ K«Å¡^Œ#O ÖË^•?
PHÍâ◊OÖ’ â◊¥#º`«fiO Wq∞_ç LO\’Ok Hõ^•! "åÜ«Ú=Ù #O^Œ∞ K«OK«Å`«fiO J`«ºO`« ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ
LO\’O^Õ! J\Ï¡ˆQ D =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ ^Œ$â◊º ÉèÏ==Ú LO_ç L#flk.
W@∞¡ =∞#¿ãû ''[QÆ^Œ#∞Éèí==Ú—— J#∞ ''ã¨∞Y–^Œ∞óY–Pâ◊Û~°º–u~°™ê¯~°–ã¨fi–Ѩ~°—— PkQÍ
QÆÅ K«=∞`å¯~°=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì ~å=∞K«O„^•!
=∞#¿ãû D ã¨=∞ã¨Î [QÆ`«∞Î -
=∞~˘Hõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O :
=∞#ã¨∞û #t¿ãÎ D ^Œ$â◊º *Ï`«=∞O`å ã¨fiÜ«∞OQÍ #tã¨∞ÎOk.
HÍx, D [QÆ`«∞Î #tOz#O`«=∂„`«OKÕ`« =∞#ã¨∞û #tOK«^Œ∞.
30
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞O H˘O`« ¿ãѨ٠„ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ@∞ì, =∞#ã¨∞û#∞ Z\Ï¡
Å~ÚOѨ*ËÜ«∂Ö’ PÖ’zOK«∞.
ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ=ÚÅ ~°Ç≤Ï`« ã≤÷uÜ«∞QÆ∞ 'ã¨fiã¨`«Î—#∞ Jxfl"Õà◊Å P„â◊~ÚOK«@O JÅ=~°K«∞HÀ.
J\˜ì x+¨ª#∞ |ÅѨ~°K«QÆÅ Hõ~°‡ – *Ï˝<å^Œ∞Å#∞ ã¨=Úáêi˚OK«∞.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 31
II. Éèí$QÆ∞ – Ü«∞=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
1. â◊√„‰õΩ_»∞ – WO„^Œ ã¨ÉèτѨ"Õâ◊=Ú
N~å=Ú_»∞ : F =∞hO„^•! ã¨~°fi^èŒ~°‡*Ï˝! =∂ q∂^Œ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞`À q∂~°∞ q∂
`«áÈ^蕺<å^Œ∞Å „ѨÉèÏ==ÚKÕ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl^ŒO`å K≥ѨCH˘ã¨∞Î<åfl~°∞. ^À+¨~°Ç≤Ï`« =∞<À|Å=ÚKÕ,
x~°‡Å*Ï˝#O`À ^Œi≈OK«∞K«∞#fl qâı+¨=∞O`å =∂‰õΩ É’kèOK«_»O =∂ ѨÓ~°fi[#‡Å ã¨∞Hõ$`«"Õ∞! q∂
"åHõº=ÚÅ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl qKå~°} q+¨Ü«∞O KÕ`« =∞=Ú‡Å#∞ "Õ∞=Ú D '^Œ$â◊º=Ú—
J#|_»∞^•x #∞O_ç "Õ~°∞ KÕã¨∞H˘x ѨijeOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl=Ú.
q∂~°∞ ã¨q=~°OQÍ K≥ѨCK«∞#flѨÊ\˜H©, ZHõ¯_À ǨÏ$^ŒÜ«∞‰õΩǨÏ~°OÖ’ WOHÍ U"Õ"À, Z<≥<Àfl
ã¨O^ÕǨÅ∞ ^•y LO_»@O KÕ`«, =∞~°Å XHõ ã¨O^ÕǨÏO „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
ã¨∞qâßÅ"≥∞ÿ# PHÍ~°O HõeyÜ«Ú#fl D „ѨѨOK«=∞O`å =∞#ã¨∞û#O^Õ ã≤÷u Hõey L#fl^Œx
q∂~°∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞ Hõ^•! Jk P q^èŒOQÍ ZÖÏ LO_»QÆÅ^Œ∞? =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ ã¨∞Êùiã¨∂Î
ÉÏǨϺ=Ú# Z\Ï¡ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`ÀOk? "Õ∞=Ú `å‰õΩ@† K«∂K«∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# J#∞Éèí==ÚÅKÕ
Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂ã¨∞Î<åflO Hõ^•? ™êfiq∂! U^≥·<å L`«Î=∞ ^Œ$ëêìO`«O ^•fi~å K≥Ñ≤Ê`Õ =∞iH˘O`«
ã¨∞ã¨Ê+¨ìO HÍQÆÅ^Œx <å q#flѨ=Ú.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! WO`«‰õΩ=ÚO^Õ „Ѩ=zOzÜ«Ú#fl LáêMϺ<åÅÖ’ =∞#O D
q+¨Ü«∞O K«∂Kå=Ú. SO^Œ=ÙÅ∞ (L`«Êu΄ѨHõ~°}O) ã¨∂÷Å â◊s~°~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·#ѨÊ\˜H© `«=∞ Ü≥ÚHõ¯
ã¨=∂kèã≤÷uÖ’ `«=∞KÕ P„â◊~ÚOz# ÉèÏ"å"Õâ◊O KÕ`« J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ#∞ xi‡OK«∞‰õΩx
J#∞ÉèíqOKå~°∞ Hõ^•! P [QÆ`«∞ÎÅhfl =∞#ã¨∞ûÖ’OKÕ =KåÛ~Ú Hõ^•! Å=} =∞Ǩ~åA Ü≥ÚHõ¯
=∞#ã¨∞û (L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O) WO„^Œ*ÏÅ=ÚKÕ "庉õΩÅ=Ú á⁄Ok#^≥· K«O_®Å`åfi#∞Éèí=O
J`«ºO`« ã¨∂÷ÅÉèÏ=O`À á⁄OkOk.
J=hfl ''=∞#ã¨∞û #O^Õ D [QÆ`«∞Î HõÅ^Œ∞—— Jx x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
h=Ù =∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O q<åÅx HÀi#ѨC_»∞ <å‰õΩ ''Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬—— Ü≥ÚHõ¯ Ѩل`«∞_»∞
â◊√„‰õΩ_»∞ JѨû~°ã¨#∞ K«∂z ã¨O™ê~°ã≤÷`«∞Å#∞ á⁄O^Œ@O, Éèí$QÆ∞ – Ü«∞=∞ ã¨O"å^Œ=Ú QÆ∞~°∞ΉõΩ
=ã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞Ǩ*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ â◊√„‰õΩ_»∞ `«# ÉÏźOÖ’ ÉÏźKåѨźOQÍ Z\Ï¡ ã¨O™êi`«fi=Ú
á⁄O^•_À, HÍÅ^Õ=Ù_»∞ U q^èŒOQÍ D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=Ú#∞, =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ= –
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ Éèí$QÆ∞=Ù‰õΩ q=iOz K≥ѨÊ@O [iyO^À K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
❖
32
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Éèí$QÆ∞=Ù J<Õ XHõ =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_»∞ L<åfl~°∞. PÜ«∞# |∞∞+¨µÅÖ’ L`«Î"≥∂`«Î=Ú_»x âߡѶ≤∞OK«
|_»∞`«∂ LO\Ï_»∞. PÜ«∞# XHõѨC_»∞ =∞O^Œ~°Ñ¨~°fi`«=ÚÃÑ· QÆÅ XHõ tY~°OÃÑ· XHõ
„ѨâßO`«„Ѩ^Õâ◊OÖ’ ^蕺# x+¨ªÖ’ L<åfl~°∞. PÜ«∞# ‰õΩ=∂~°∞_Õ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞. ÉÏÅ∞_≥·# P
â◊√„‰õΩ_»∞ `«# `«O„_ç ¿ã=Ö’ ~å„uO|=à◊√§ QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO_Õ"å_»∞. P Ñ≤Å¡"å_»∞ =∞Ǩ `Õ[ó
ã¨OѨ#∞fl_≥·, ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x =Öˇ Q˘Ñ¨Ê ™œO^Œ~°º=Ú`À JHõ¯_» ã¨OK«iã¨∂Î P tY~°=Ú#∞ áê=#O
KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
XHõ ~ÀA Éèí$QÆ∞=Ù xifiHõÅÊ# ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. ''xifi+¨Ü«∞-=∞ø#=Ú——
=Ç≤ÏOK«∞@KÕ JK«OK«Å∞_≥· 'tÅ—=Öˇ LO_çÜ«Ú<åfl~°∞. â◊√„‰õΩ_»∞ `«# `«O„_ç¿ã=Ö’ LO@∂<Õ P
=#OÖ’ J@∂ W@∂ ã¨OK«iOKÕ"å_»∞. H˘O`«¿ãѨ٠„ѨHõ$uKÕ xi‡OK«|_ç# ѨÙ+¨Êâ◊Ü«∞ºÅÃÑ·,
=∞iH˘O`«¿ãѨ٠Ѩ~°fi`«–=#=ÚÅO^Œ∞ PǨ¡^ŒOQÍ Ñ¨=oOz, K«Å¡\ ˜ QÍÅ∞Å∞, ѨÙëêÊã¨∞"åã¨#Å∞
P™êfikã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ '=∞Ǩ*Ï˝x— Ü«∞x K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk Hõ^•...!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : HÍx P ÉÏźã≤÷uÖ’ JѨÊ\˜H˜ =∂„`«O q^Œº – Jq^ŒºÅ =∞^茺 ã≤÷u Hõey
LO_Õ"å_»∞. J#QÍ, JѨÊ\˜HÍ`«_»∞ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ WOHÍ á⁄OkÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. J\Ï¡
Jx, ˆH=ÅO Jq^ŒºÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® `«QÆ∞ÖÁ¯xÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. =∞# D qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬
t+¨µºxÃÑ·QÆÅ "å`«ûźO KÕ`« '„uâ◊O‰õΩ–ã¨fi~°æO— xi‡Oz WKåÛ~°∞ Hõ^•! J\˜ì Éèí∂-PHÍâ◊=ÚÅ
=∞^茺 Tyã¨ÖÏ_Õ „uâ◊OHõ ã¨fi~°æOÖÏQÍ<Õ *Ï˝# – J*Ï˝#=ÚÅ =∞^茺 Tyã¨ÖÏ_»∞`«∂ LO_Õ"å_»∞.
W\Ï¡ J<ÕHõ ~ÀAÅ∞ QÆ_çKå~Ú. XHõ ~ÀA ™êÜ«∞O„`«O J`«_»∞ J`«ºO`« „ѨâßO`«"≥∞ÿ#
z`«Î=Ú HõÅ"å_≥·, â◊„`«∞~åAÅO^Œih [~ÚOz, J`«óѨÙ~°OÖ’ q„âßOu á⁄O^Œ∞`«∞#fl XHõ
~åA=Öˇ... XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ #_»∞=Ú"åeÛ L<åfl_»∞. PHÍâ◊=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î Hõ∆}=ÚÅ∞,
xq∞+¨=ÚÅ∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl_»∞.
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ |Ǩïã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# JѨû~°ã¨ PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OzOk.
ã¨∞‰õΩ=∂~°"≥∞ÿ# P"≥∞ â◊s~°=Ú, JO^Œ"≥∞ÿ# ÔH~°@=ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«Ú ‰õΩ~°∞Å∞, P
ǨÏOã¨=O\˜ #_»Hõ – W=hfl P"≥∞ LO_çÜ«Ú#fl ™ê÷#=Ú#∞ J=∞$`«=∞Ü«∞O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. P
JѨû~°ã¨ PHÍâ◊OÖ’ Z@∞#∞OKÀ =zÛ ZK«@HÀ "≥à◊√§K«∞O_»@O =∞# â◊√„‰õΩ_»∞ K«∂Kå_»∞.
JO`Õñ! xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ# [ÅOÃÑ· XHõ |~°∞"≥·# ~å~Úx qã¨i`Õ P [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ LѨi`«ÅO
U=∞ø`«∞Ok? P=$`«Î=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∂, h~°O`å ã¨O‰õ∆Ωaè`«O J=Ù`«∞Ok Hõ^•! P JѨû~°ã¨#∞
K«∂ã¨∞Î#fl â◊√„‰õΩx =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ZO`À ‰õ∆Ωaè`«O J~ÚOk.
P JѨû~°ã¨ ZO^Œ∞HÀ "≥#∞Hõ‰õΩ K«∂zOk. HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ P"≥∞ Hõà◊√§ â◊√„‰õΩx Hõà◊§Ö’H˜
K«∂ã¨∂Î <åÅ∞QÆ∞ S^Œ∞ Hõ∆}ÏÅ∞ 'JÖψQ— LO_çáÈÜ«∂~Ú. P"≥∞ JÖÏ K«∂ã¨∂Î K«∂ã¨∂Î "≥∂ǨÏ
Ѩ~°=â◊O KÕ`« z~°∞#=Ùfi #qfiOk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 33
P"≥∞ ™œO^Œ~°º=Ú#‰õΩ, „¿Ñ=∞`À K«∂z# K«∂ѨÙʼnõΩ J`«_»∞ ZO`À =ÚQÆ∞ú_»Ü«∂º_»∞.
HõiyáÈ`«∞#fl XHõ =∞^èŒ∞~°ã¨fiѨflOÖÏQÍ P"≥∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ^Œ$+≤ì Ѩ^äŒO #∞O_ç "≥o§áÈ~ÚOk.
J`«_»∞ JѨÊ\˜HõѨC_»∞ PHÍâ◊QÆ=∞#O ^•fi~å P"≥∞#∞ J#∞ã¨iOKåÅ<Õ J#∞H˘<åfl_»∞.
JѨÊ\˜H˜ =∂„`«O Z\Ï¡QÀ Ju Hõ+¨ìO q∂^Œ `«# q"ÕHÍ^Œ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« H˘O`« x„QÆÇ≤ÏOK«∞
‰õΩ<åfl_»∞. HÍx UO ÖÏÉèíO? P Hõ∆}O #∞O_ç J`«x =∞#ã¨∞û#∞ P JѨû~°ã¨ ™œO^Œ~°º=Ú, P"≥∞
z~°∞#=Ófi P„Hõq∞Oz"Õâß~Ú. JѨÊ\˜ #∞O_ç Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∂ P JѨû~°ã¨ Ü≥ÚHõ¯
™œO^Œ~°º=Ú#∞, #_»Hõ#∞ ÉèÏ=# KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. ã¨HõÅ W`«~° =$`«∞ÎÅ#∞ =^Œe"Õã≤, ˆH=ÅO
P"≥∞<Õ =∞##O KÕã¨∂Î LO_»∞@KÕ J`«_»∞ 'JѨû~°™ê=∞Ü«Ú_»∞— JÜ«∂º_»∞.
J`«ºO`« "≥∂Ǩ"Õâ◊O`À XHõ ~ÀA XHõKÀ@ ‰õÄ~°∞Ûx `«# =∞<À~å[ºOÖ’ P"≥∞ Ü≥ÚHõ¯ ~åHõ
áÈHõÅ#∞ HõÅÊ# KÕã¨∞H˘x, W@∞¡ zO`«# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
❖
â◊√„‰õΩ_»∞ (ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’....) :
PǨñ! D Hõ#|_Õ JѨû~°ã¨ ™œO^Œ~°º=Ú U=∞x K≥áêÊe? JÜ≥∂º! D"≥∞ "≥o§áÈ`ÀO^Õ?
FǨϟ! PHÍâ◊=∂~°æOQÍ P"≥∞ ã¨fi™ê÷#"≥∞ÿ#\˜ì WO„^ŒÖ’HõO "≥à◊√§K«∞#flk HÍÉ’Å∞. P"≥∞
"≥o§áÈ~Ú# `«~°∞"å`« ''K«O„^Œ∞x áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl ~å„u—— ÖÏQÍ D „ѨHõ$u ZO`« x¿ãÎ["≥∞ÿ
áÈ~ÚOk!... 㨈~, P"≥∞ "≥àı§ =∂~°æOÖ’<Õ <Õ#∞ ‰õÄ_® "≥àÏÎ#∞. <å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ '=∞##â◊H˜Î
– TǨâ◊H˜Î—Å#∞ LѨÜ≥∂yOz |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞<åfl#∞....
WѨC_»∞ <Õ#∞ ^Õ=`«Å Jkè"åã¨"≥∞ÿ# J`«ºO`« =∞<ÀǨÏ~°=∞QÆ∞ 'ã¨fi~°æÖ’Hõ=Ú— KÕ~å#∞.
WkQÀ, W^Õ J=∞~å=u. WHõ¯_» Z=Ô~=~À J<ÕHõ t~ÀÉèí∂+¨}=ÚÅ`À, Ѩ@∞ì=G=ÚÅ`À
PǨ¡^ŒOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åflˆ~ñ? g~°O`å Z=~°∞? FǨϟ! ѨÙ~å}=ÚÅÖ’ =i‚OK«|_ç# '^Õ=`«Å∞—
JO>Ë gˆ~ HÍÉ’Å∞ ... gˆ~ ^Õ=`å ¢ã‘ÎÅ∞ Hõ^•...! g~°O^Œih `«=∞ =∞<À^Œ$+≤ìKÕ gH˜∆Oz Hõ=ÙÅ∞
`«=∞ ~°K«#ÅÖ’ =i‚OK«@O QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. P =∞ǨHõ=ÙÅ#∞ "≥∞K«∞ÛHÀHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. "å~°O`å
ZHõ¯_À LO_ç WHõ¯_ç K«=∞`å¯~°=∞O`å Hõà◊§‰õΩ Hõ\ ˜ì#@∞¡ =i‚Oz K≥ѨÙ`«∞<åflˆ~! "åi =~°‚#=ÚÅ∞
Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ∞ (hyperboles) HÍ<ÕHÍ=Ù!
WHõ¯_ç "å~°O`å J`«ºO`« Ѷ¨Ú=∞Ѷ¨Ú=∞ÖÏ_Õ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# U"À ѨÙ+¨Ê=ÚÅ#∞
^èŒiOzÜ«Ú<åfl~°∞. áêi*Ï`« ѨÙ+¨Ê=∂ÅÅ∞ W"Õ HÍÉ’Å∞! PǨñ g~°O`å qâ◊fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ q+¨µ‚=Ù
=O\˜ PHõ$u HõÅ"åÔ~· ã¨O`À+¨OQÍ ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. D q#|_Õ ã¨Ow`«"Õ∞ ^Õ=wuHõÅ∞.
W^Õ '=∞O^•H˜x— J<Õ ¿Ñ~°∞`À „Ѩã≤kúÔHH˜¯# PHÍâ◊QÆOQÆ. D =∞O^•H˜xÖ’ „|Ǩχ^Õ=Ùx "åǨÏ#
"≥∞ÿ# ǨÏO㨠qÖÏã¨=ÚQÍ ã¨OK«iã¨∂Î LO@∞O^Œx q<åfl=Ú. WO„^Œ∞_»∞ q„âßOu fã¨∞‰õΩ<Õ
=#"å\˜HõÅ∞ D #k X_»∞¤<Õ L<åfl~Ú.
W"Õ HÍÉ’Å∞, Ü«∞=∞–K«O„^Œ–ã¨∂~°º–WO„^Œ–Jyfl–[Å–"åÜ«Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Ö’HõáêʼnõΩÅ
=ã¨uQÆ$ǨÅ∞.
34
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«# ^ŒO`«=ÚÅKÕ „‰õÄ~° ~åHõ∆ã¨∞Å#∞ =ÚHõ¯Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ S~å=`«O WkQÀ.
D "≥·=∂xHõ ^Õ=`«Å∞ ZO`«QÍ â’aèOK«∞K«∞<åfl~°∞...! JѨû~°ã¨Å∞ LO_Õ WO„^Œ∞x
LѨ=<åÅ∞ W"Õ<å? D Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ – áêi*Ï`« =$Hõ∆=Ú #∞O_ç =K«∞Û@KÕ HÍÉ’Å∞ – ZO`«
PǨ¡^ŒO HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú!... D #O^Œ#=#O QÆ∞iOz K≥ѨCHÀ=\ÏxH˜ =∂@Å∞ KåÅ=Ù....
PǨñ! ^Õ=`å ¢ã‘ÎÅ∞ `«#‡Ü«∞`«fiO`À #$`«ºO KÕã¨∂Î LO>Ë, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ g} q∂\˜ =∞^èŒ∞~°
ã¨fi~°=Ú`À áê_Õ `«∞O|∞~°∞Å∞ gˆ~ HÍÉ’Å∞...! J<ÕHõ JÅOHÍ~°=ÚÅ`À q=∂#=ÚÅÖ’
ã¨OK«iOKÕ D ^Õ=`«Å∞ ZO`«\ ˜ ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚÅ∞ KÕã≤ LO\Ï~À Hõ^•...! 'JO^Œ=Ú—
J#|_»∞^•xH˜ „ѨfHõÜÕ∞ D WO„^Œã¨Éèí.
... D q^èŒOQÍ <Õ#∞ D ã¨fi~°æOÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞... JkQÀ... WO„^Œ∞_»∞ ã≤OǨã¨#O
Jkè+≤ªOz q~ålÅ∞¡K«∞<åfl_»∞... Ô~O_»= „|Ǩχ=Öˇ â’aèÅ∞¡K«∞<åfl_»∞... PÜ«∞##∞ ã¨q∂Ñ≤Oz
„Ѩ}Ï=∞O KÕ™êÎ#∞.——
D q^èŒOQÍ zO`«# KÕã¨∂Î â◊√„‰õΩ_»∞ WO„^Œ∞#‰õΩ „Ѩ}Ï=∞O KÕâß_»∞. WO„^Œ∞_»∞ ™ê^Œ~°}
ѨÓ~°fiHõOQÍ PǨfixOz Lz`«"≥∞ÿ# Pã¨#O K«∂áê_»∞. ѨÓÅ`À, „Ѩâ◊Oã¨Å`À Jukä =∞~åº^ŒÅhfl
ã¨=∞iÊOKå_»∞.
WO„^ŒÉèíQÆ"å#∞_»∞: F Éèí$QÆ∞‰õΩ=∂~å! â◊√„HÍKå~åº! ™êfiQÆ`«O. q∂ PQÆ=∞# HÍ~°}OQÍ ã¨fi~°æ=Ú
^èŒ#º`«#∞ á⁄Ok â’aèOK«∞K«∞#flk. q∂iHõ¯_» q∂ W+¨ì"≥ÚzÛ#O`«HÍÅO x~°ÉèíºO`«~°OQÍ
LO_»=K«∞Û.
â◊√„‰õΩ_»∞ Jukä =∞~åº^ŒÅ∞ ã‘fiHõiã¨∂Î Ô~O_»∞ QÆO@ÅHÍÅO ã¨ÉèíÖ’<Õ QÆ_çáê_»∞. P
`«~°∞"å`« ã¨fi~°æOÖ’ ã¨OK«iOKÕ L^ÕÌâ◊O`À JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. JHõ¯_ç "åiÖ’ H˘O^ŒÔ~·`Õ
J`«xx WO„^Œ∞x ‰õΩ=∂~°∞_»∞QÍ ÉèÏqOK«™êQÍ~°∞.
❖❖❖
2. ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú – [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å∞
P q^èŒOQÍ `«# Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ}º„ѨÉèÏ=OKÕ`« â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ ã¨fi~°æ=Ú#∞ á⁄O^•_»∞.
WѨC_®`«xH˜ ''=∞~°}^Œ∞óY=Ú—— J#∞#^Õ ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ J`«_»∞ ''<Õ#∞ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ ‰õΩ=∂~°∞}˜‚.
<å `«O„_ç ¿ã=Ö’ L<åfl#∞—— J<Õ q+¨Ü«∞=Ú#∞ ^Œ$+≤ªÑ¨^äŒOÖ’Oz ѨÓiÎQÍ HÀÖ’ÊÜ«∂_»∞.
„Hõ=∞OQÍ JѨû~°ã¨ QÆ}=Ú#∞ gH˜∆OKå_»∞. "åi =∞^茺֒ `å#∞ W`«óѨÓ~°fiO K«∂z# JѨû~°ã¨#∞
Hõ#∞Q˘<åfl_»∞. P 'qâßfiz— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ JѨû~°ã¨ ‰õÄ_® â◊√„‰õΩx K«∂z Ѩ~°=â◊√~åÖˇ·#k.
"åi^ŒÌ~°∞ XHõiÃÑ· =∞~˘Hõ~°∞ „Ñ‘uѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# z`«Î=Ú HõeyÜ«ÚO_»@O [iyOk. Ѩ~°ã¨Ê~°
„¿Ñ=∂kèHõº`«KÕ XHõi<˘Hõ~°∞ ã¨q∂Ñ≤OKå~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 35
"åi~°∞=Ù~°∞ L#fl P #O^Œ#=#O ã¨OHõeÊOz#O`« =∂„`«OKÕ`«<Õ U Ѩ^•~°÷=Ú<≥·<å
„Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ∞. JѨÊ\˜HõѨC_»∞ JHõ¯_» "åi^ŒÌ~°∂ `«=∞ W~°∞=Ùi H˘~°‰õΩ XHõ Q˘Ñ¨Ê L^•º#
=#O xi‡OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. P =#O =∞^茺֒ ^èŒ=à◊HÍO`«∞Å∞ q~°l"Õ∞‡ Q˘Ñ¨Ê =∞Ok~°O "≥eã≤Ok.
P JѨû~°ã¨ â◊√„HÍKå~°∞ºx K≥~Úº Ѩ@∞ìH˘x, ''<å^ä•! q∂ ™œO^Œ~°ºO ##∞fl q=â◊√~åefl KÕ™ÈÎOk.
J|Å<≥·# <Õ#∞ q∞=Ú‡ â◊~°}∞"Õ_»∞K«∞<åfl#∞. ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅQÆ∞ q∂~°∞ <å=O\˜ n#∞~åex
~°H˜∆OK«‰õΩO_® LO\Ï~å? '„¿Ñ=∞^Œ$+≤ì— JO>Ë Uq∞\’ Z~°∞QÆx =¸_è»∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ „¿Ñ=∞#∞
u~°ã¨¯i™êÎ~°∞. J#∞~°HõÎ z`«∞ÎÅQÆ∞ ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ Ѩ~°ã¨Ê~° „¿Ñ=∞HõO>Ë L`åûǨÏÉèíi`« =ã¨∞Î=Ù D
ã¨$+≤ìÖ’ WOˆH=Ú#flk? q∂ Hõ~°ã¨Ê~°≈KÕ <Õ#∞ WѨC_»∞ ZO`À LѨâßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
q∂~°∞ <å „Ñ¨Hõ¯# LO>Ë<Õ <Õ#∞ rqOK«QÆÅ#∞. Ѩ^Œ‡=Ú `«∞"≥∞‡^Œ#∞ P^ŒiOz#@∞¡ q∂~°∞ ##∞fl
PeOQÆ#O KÕã¨∞HÀO_ç. ~°O_ç, =∞#O P Éèí=#OÖ’ „Ѩ"Õt^•ÌO— JOk.
P `«~°∞"å`« "åi^ŒÌŒ~°∞ P L^•º#=#OÖ’ Ü«∞^äÕK«ÛQÍ ã¨OK«iOK«™êQÍ~°∞. "åi P
ã¨=∂QÆ=∞O, P z`«ÎqÖÏã¨=ÚÅ∞, z~°HÍÅ HõeÊ`«"≥∞ÿ# '„¿Ñ=∞ ÉèÏ"å"Õâ◊O— KÕ`« K«=∞`å¯~°OQÍ
ÃÑOá⁄O^Œ™êQÍ~Ú. Ju „Ѩã¨#fl`« á⁄Ok# "åi^ŒÌ~°∞ XHõi ™êxfl^茺O =∞~˘Hõ~°∞ P™êfikã¨∂Î
KåÖÏ HÍÅO QÆ_çáê~°∞. "åi^ŒÌ~°∞ =∞O^Œ~°Ñ¨~°fi`«OÃÑ· Z<Àfl UO_»∞¡ QÆ_çáê~°∞. âıfi`«nfiѨOÃÑ·
=∞iH˘O`« n~°…HÍÅO QÆ_çzOk. â◊√„‰õΩ_»∞ QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=ÚÅ#∞, L^•º#=#=ÚÅ#∞ xi‡ã¨∂Î,
''W`«_»∞ HÍÅã¨fi~°∂ѨÙx`À ã¨=∂#∞_®—— J#flO`« sîqQÍ P JѨû~°ã¨`À ã¨OK«iOK«™êQÍ_»∞.
P q^èŒOQÍ Zxq∞k Kå`«∞~°∞ºQÆ=ÚÅ∞ QÆ_çzáÈÜ«∂~Ú.
JO`å HÍÅ=∞Ç≤Ï=∞ÜÕ∞ Hõ^•! ''=ã¨∞Î=Ù-ÉèÏ=#-ã¨∞Y=Ú-^Œ∞óY=Ú—— ... W=hfl ‰õÄ_®
HÍÅ=ÚKÕ Ñ¨Ù\˜ì, HÍÅ=ÚKÕ #tOK«=Åã≤O^Õ!
"åi^ŒÌ~°∞ H˘O`«HÍÖÏxH˜ ''"Õ∞=Ú J^èŒóѨ`«#O á⁄O^Œ=Åã≤ LO@∞O^Õ"≥∂?—— J#∞
ã¨O^ÕǨÏO á⁄O^Œ™êQÍ~°∞. ѨÙ}º=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõ∆Ü«∂#∞ã¨O^è•#O HÍ~°}OQÍ "åi k=ºâ◊s~åÅ∞
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ #tOK«™êQÍ~Ú.
„Hõ=∞OQÍ =¢™êÎÅ∞, q=∂<åÅ∞, Éèí∂+¨}ÏÅ∞, #O^Œ#=<åÅ∞ =∞@∞=∂Ü«∞O HÍ™êQÍ~Ú.
P W^ŒÌ~°∞ Éèí∂=∞O_»Å=ÚÃÑ·H˜ =zÛѨ_®¤~°∞. JѨC_»∞ "åi^ŒÌ~°∂ Ü«Ú^ŒúOÖ’ <ÕʼnõÄe# â◊¥~°∞Å
=Öˇ L<åfl~°∞. <ÕÅÃÑ· Ѩ_»∞@KÕ "åi ^ÕǨÅ∞ zè<åflaè#fl"≥∞ÿ<å~Ú. QÆ∂\˜x q_»z#
ѨH˜∆^ŒfiÜ«∞OÖÏQÍ "åi^ŒÌ~°∞ ã¨∂Hõ∆ ‡ â◊s~°∞Öˇ· ^Œ∞óY=∞Ü«∞ z`«Î=Ú`À ã¨OK«iOK«™êQÍ~°∞. "åi
Ô~O_»∞ eOQÆâ◊s~åÅ∞ PHÍâ◊=Ú# QÆÅ K«O„^ŒH˜~°}ÏÅÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. P H˜~°}ÏÅÖ’ #∞O_ç
=∞OK«∞ aO^Œ∞=ÙÅÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. JHõ¯_ç #∞O_ç ^è•#º~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^•~Ú.
'^Œâß~°‚==Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_Õ „QÍ=∞OÖ’ x=tã¨∂Î LO_Õ XHõ „ÉÏǨχ}∞_»∞
â◊√„HõK≥·`«#º=ÚKÕ Ñ¨iѨHõfi"≥∞ÿ# ^è•#º=Ú#∞ Éèí∞lOKå_»∞. JѨC_»∞ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ g~°º
~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok, P „ÉÏǨχ}∞#‰õΩ Ñ¨Ù„`«∞_≥· [x‡OKå_»∞. JѨC_®`«xH˜ H˘O^Œ~°∞ =Ú#∞Å`À
36
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
â◊√„â◊¥+¨ ™êOQÆ`«º=Ú ÅaèOzOk. P =Ú#∞Å =^ŒÌ #∞O_ç `«y#O`« L`«Î=∞ ã¨O™ê¯~°=Ú
á⁄Ok#"å_≥·, H˘O`«HÍÖÏxH˜ "Õ∞~°∞ Ѩ~°fi`«O KÕ~å_»∞. XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ P„â◊=∞O U~°Ê~°K«∞H˘x
L„QÆ"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞û „áê~°OaèOKå_»∞.
J@∞¡ KåÖÏ HÍÅO QÆ_çzáÈ~ÚOk. P `«~°∞"å`« U^À ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ XHõ =∞$QÆ=Ú#∞
K«∂Kå_»∞. `«# „Ñ≤Ü«Ú~åÅQÆ∞ JѨû~°ã¨ÜÕ∞ J@∞¡ U^À âßѨ=â◊OKÕ`« =∞$QÆ=ÚQÍ [x‡Oz
ã¨OK«iã¨∞Î#fl@∞¡ „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~°|ÅO HÍ~°}OQÍ J`«xÜ«∞O^Œ∞ P JѨû~°ã¨Ñ¨@¡
J`«ºO`« PHõ~°¬} U~°Ê_çOk. `«# `«Ñ¨ã¨∞ûÖ’ H˘O`«ÉèÏQÆO "≥zÛOz P =∞$QÍxH˜ ¢ã‘Î ~°∂ѨO
HõeyOKå_»∞. P JѨû~°ã¨`À ã¨OQÆq∞Oz, =∞#∞*ÏHÍ~°=Ú QÆÅ XHõ Ѩل`«∞x á⁄O^•_»∞. P
Ѩل`«∞xÃÑ·QÆÅ "å`«ûźÉèÏ=O`À J`«_»∞ =∞iH˘O`« "≥∂ǨÏO, =∞=∞HÍ~°O á⁄O^•_»∞. WOˆH
=Ú#flk... *Ï˝#q+¨Ü«∞OÖ’ =∞~°Å "≥Ú^Œ\ ˜H˜ =KåÛ_»∞. ''D Ѩل`«∞_»∞ <å‰õΩ J`«ºO`« „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#
"å_»∞. W`«_»∞ <å „Ñ¨Hõ¯# ÖËHõáÈ`Õ <Õ#∞ „|`«∞HõQÆÅ<å? ÖË^Œ∞. <å Ѩل`«∞#‰õΩ ÉÏQÍ _»|∞ƒ,
QÆ∞}=ÚÅ∞, n~°…"≥∞ÿ# PÜ«Ú=Ù HõÅ∞QÆ∞QÍHõ!—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ x~°O`« zO`«#‰õΩ |^Œ∞ú_≥·
áÈÜ«∂_»∞. áêѨO, "Õ^Œ qÇ≤Ï`«=ÚÖˇ·# ã¨`«º=Ú, `«Ñ¨ã¨∞û, ^•#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨<å‡~°æ=ÚÅhfl
Hõ∆}OÖ’ `«ºlOz"Õâß_»∞. ^èŒ~°‡ =∂~°æ=ÚÅ #∞O_ç Ѩu`«∞_≥· Ѩل`«∞x Éè’QÆ=ÚÅ QÆ∞iOz =∂„`«"Õ∞
ZšѨÙ_»∞ zOuOK«∞K«∞ LO_Õ"å_»∞. ^èŒ<å^Œ∞Å ã¨Oáê^Œ#, Ѩi~°Hõ∆}ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# J<ÕHõ
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ ã¨OK«iOK«™êQÍ_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ J`«x â◊s~°O Hõ$Oy Hõ$tOK«
™êyOk. ã¨~°Ê=Ú QÍex Ñ‘Å∞Û#@∞¡, XHõ ~ÀA =∞$`«∞º=Ù J`«xx „q∞OQÆ<Õ „q∞OyOk.
=∞~°}^Œâ◊#∞ KÕˆ~ ã¨=∞Ü«∂xH˜ J`«x eOQÆâ◊s~°=Ú U"Õ"À Éè’QÆ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
WK«ÛùÅ#∞, ÉèÏ"å"Õâ◊=ÚÅ#∞ (=$`«∞ÎÅ∞) Hõey LO_ç#k. =∞<À=$`«∞ÎÅ f„=`« HÍ~°}OQÍ J<ÕHõ
[#‡Å∞ á⁄O^•_»∞. J@∞ `«~°∞"å`« J`«_»∞ =∞„^Œ^Õâ◊ѨÙ~åA‰õΩ Ñ¨Ù„`«∞_≥· [x‡OKå_»∞.
HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï '~åA— JÜ«∂º_»∞. J<ÕHõ=∞Ok â◊„`«∞=ÙÅ`À Ü«Ú^•úÅ∞ KÕã¨∂Î KåÖÏHÍÅO QÆ_çz
áÈ~ÚOk. H˘O`«HÍÖÏxH˜ =Úã¨e"å_»Ü«∂º_»∞. L`«Î=∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ P„â◊~ÚOz, HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï
'"å#„Ѩ™ê÷„â◊=∞=Ú—#∞ ã‘fiHõiOKå_»∞. "åã¨Î"åxH˜ J`«x Ü≥ÚHõ¯ W`«óѨÓ~°fiѨ٠''`«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«Ú
|∞kú—— ÜÕ∞ J`«xx P„â◊=∞r=#O "≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤OzOk. ~å[º=Ú#∞ `«ºlOz, ~åQÍ^Œ∞Å∞ ÖËx"å_≥·
|∞kú=∞O`«∞_≥·<å_»∞. J`«_»∞ Ѩi[#‡Ö’ ã¨=∞OQÍ#k X_»∞¤# P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞
„áê~°OaèOKå_»∞.
K«∂Kå"å ~å=∂! P q^èŒOQÍ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ ‰õΩ=∂~°∞_≥·# â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ J<ÕHõ "åã¨#Å`À
J<ÕHõ ã≤÷u QÆ`«∞Å#∞ J#∞ÉèíqOKå_»∞. J<ÕHõ z„`«qz„`« [#‡Åhfl á⁄O^•_»∞. z=iH˜, ã¨=∞OQÍ
#k X_»∞¤# P„â◊=∞OÖ’ Pã‘#∞_≥· ^蕺#=∞QÆ∞fl_≥· Ü«Ú<åfl_»∞.
D =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O U=∞x =i‚OKåe K≥ѨC?
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 37
3. Éè∫uHõO – HõeÊ`«O
F ~å=∞K«O„^•! qO@∞<åfl=ÙQÍ! =∞# â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ `«O„_çÜ«∞QÆ∞ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ Z^Œ∞@<Õ
LO_ç, ÃÑ·q^èŒOQÍ zO`«# KÕÜ«ÚK«∞O_»QÍ J<ÕHõ "ÕÅ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. J`«x
^Œ$+≤ì ZHõ¯_≥Hõ¯_À ã¨OK«i™ÈÎOk Hõ^•! KåÖÏ HÍÅ"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« J`«x Éè∫uHõ ^ÕǨÏO '"åÜ«Ú=Ù,
^èŒ∂o, H©@Hõ=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ tkäÅO HÍqOK«|_ç <ÕʼnõÄeOk. HÍx, K«OK«Å=∞QÆ∞
J`«x =∞#ã¨∞û =∂„`«O =#=ÚÖ’x 'ÖË_ç— ÖÏQÍ J<ÕHõ z„`« qz„`« ^Œâ◊Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∂
Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î<Õ L#flk. Jk Éè’QÆ=ÚÅ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ Jé∞]Å∞KåK«∞K«∂, J<ÕHõ PHõ~°¬}
qHõ~°¬}Å∞ á⁄O^Œ∞K«∂, JÅã≤áÈ~Ú L#flk. XHõ K«„Hõ=ÚÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl Ѩ^•~°÷OÖÏQÍ [##
=∞~°}=ÚÅ∞, T~°úfi J^èÀÖ’Hõ=ÚÅ∞ "≥∂ã≤ "≥∂ã≤ z=iH˜ XHÍ<˘Hõõ Láêkè`À ã¨=∞OQÍ#nf~°O
KÕi `«áÈx+¨ªKÕ q„âßOu á⁄O^Œ∞`ÀOk.
`«Ñ¨ã¨∞û L`«Î=∞"≥∞ÿ# =∞<À q„âßOux „Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ∞ Hõ^•!
PǨñ! XHõ Ö’aè ^èŒ#ã¨OѨ^ŒÅ H˘~°ÔH· Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î LO\Ï_»∞ K«∂Kå"å? =∞# â◊√„‰õΩ_»∞
‰õÄ_® ''=∞<Àã¨OHõÅÊ=∂~°æO——Ö’ Ǩï\ÏǨï\˜QÍ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ KÕã¨∂Î,... `«# â◊√„HÍK«~°º
Láêkèx q㨇iOKå_»∞. `«∞K«Ûù=Ú, qq^èŒ =$`åÎO`« ã¨OHõe`«=Ú J~Ú# ã¨O™ê~°^Œâ◊Å#∞
á⁄O^•_»∞. J@∞¡ á⁄Ok#^ŒO`å J`«ºO`« ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À J#∞ÉèíqOKå_»∞.
❖
â◊√„‰õΩx Éè∫uHõ^ÕǨÏO Éèí$QÆ∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ P„â◊=∞OÖ’ ã¨∂~°º`åѨ=Ú#‰õΩ ZO`«QÍ<À
â◊√+≤¯OzOk. K«~°‡O =∂„`«O q∞yeO^•... Jx JxÑ≤™ÈÎOk. P ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°O„^èŒ=ÚÅ
#∞O_ç QÍe „Ѩã¨iOK«∞K«∞#flѨC_»∞ 'ã‘—...`å¯~°^èŒfix qxÑ≤ã¨∂Î L#flk. 'Jaè=∂#=Ú ^Œ∞óY=Ú——
"≥Ú^ŒÖˇ·#q HõeÊOK«∞H˘x J#∞Éèíqã¨∂Î P â◊s~°OÖ’ LO_Õ r=Ù_»∞ WѨC_»∞ P â◊s~°=Ú#O^Œ∞
^Œ$+≤ì HõeyÖË_»∞ Hõ^•! ''Jaè=∂#O, ^Œ∞óYO ÖËHõáÈ=@O ZO`« PǨ¡^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O...—— J<Õ
J~°÷O =KÕÛ DÅáê@ U^À P â◊s~°O áê_»∞K«∞#fl^• – Jx q<Õ"åiH˜ JxÑ≤™ÈÎOk. P â◊s~°Ñ¨Ù
`≥Å¡\ ˜ ^ŒO`«=ÚÅ∞ K«∂¿ãÎ ''D n#"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞ ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ ZO`«\ ˜ =¸~°∞ö~åÖˇ·
ã¨OK«i™ÈÎOk!—— Jx =∞#ã¨∞û#∞ K«∂z ZQÆ`åo KÕã¨∞Î#fl@∞¡#flk. [#~°Ç≤Ï`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ LO_Õ
#∂`«∞Å#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î#fl P â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù@=ÚÅ∞, Ö’`«∞ Hõà◊√§ =∂#"åox
L^ÕÌtOz, ''F [#∞ÖÏ~å! ã¨fiÉèÏ=Ѩ~°OQÍ<Õ â◊¥#º~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
J㨄^Œ∂Ѩ=Ú#∞ WѨÊ\˜ÔH·<å, =∞=Ú‡Å#∞ K«∂K≥·<å...„QÆÇ≤ÏOK«O_ç. q"ÕHõO á⁄O^ŒO_ç. =¸~°∞öÖˇ·
"≥∂ǨÏѨ~°=â◊√Å∞ HÍHõO_ç—— Jx É’kèã¨∞Î#fl@∞¡ JxÑ≤™ÈÎOk.
P â◊√„‰õΩx ^ÕǨÏO "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ã¨∂~°ºHÍOuKÕ ZO_çáÈ~ÚOk. P `«~°∞"å`« =~°¬[Å=ÚKÕ
`«_»∞Ѩ|_çOk. =~°¬[Å aO^Œ∞=ÙÅKÕ q∞Åq∞ÅÖÏ_»∞K«∞#fl P K«~°‡=∂„`« â◊s~°O ''|O^èŒ∞
38
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ J<ÕHõ ѨÓ~°fi â◊s~°=ÚÅ ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞ `«ÅK«∞‰õΩO@∂ Jq
=ã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ, áÈ`«∞#flO^Œ∞‰õÄ P#O^ÀÖÏ¡ã¨=ÚKÕ`«<À, ÖËHõ, ^Œ∞óMÏuâ◊Ü«∞OKÕ`«<À ÉÏ+¨Ê=ÚÅ∞
~åÅ∞ÛK«∞#fl^•?—— Jx JxÑ≤™ÈÎOk. P q^èŒOQÍ =~°¬OÖ’ `«_»∞ã¨∂Î j`«Å "åÜ«Ú=ÙÅKÕ ã¨Ê $tOK«
|_»∞K«∞, ZO_»‰õΩ ZO_»∞K«∂ Ѩ_ç=Ù#flk. P ^ŒQÆæ~°Ö’x H˘O_»Å q∂^Œ #∞Oz QÍeH˜ Zyi#
^èŒ∂o P â◊s~°=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã¨∂Î LOk. =∞~°Å =~°¬[ÅO P ^èŒ∂ox `˘ÅyOz"Õã¨∂Î LOk.
Ѷ¨e`«OQÍ z„`«"≥∞ÿ# ^èŒ∂o á⁄~°Å∞ P â◊s~°OÃÑ· U~°Ê_®¤~Ú. P á⁄~°Å∞ XHõ áêѨ^Œ∂+≤`«∞x
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ¿Ñ~°∞H˘x LO_Õ JÅÊ, `«∞K«Ûù Pâ◊Ü«∞Ѩ~°OѨ~°Å#∞ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~˘Hõ™êi
ZO_»QÍe "ÕQÆOQÍ P â◊s~°=Ú#∞ `å‰õΩ`«∞O>Ë, U^À â◊|ÌO KÕã¨∂Î Jk ZO_»∞ Hõ>ˇì=Öˇ LO_Õk.
WO`«Ö’<Õ â◊s~° ~°O„^èŒ=ÚÅ∞ ^•fi~å „Ñ¨ã¨iOK«∞ P QÍeKÕÜ«Ú â◊|Ì=Ú 'FOHÍ~° x<å^ŒO
KÕÜ«ÚK«∞#flk HÍÉ’Å∞— Jx ÉèÏqOѨKÕ™ÈÎOk. â◊√+≤¯Oz#\˜ì =OHõ~° \˜OHõ~° „¿ÑQÆ∞Å#∞ P
â◊s~°=Ú g}QÍ =∞ÅK«∞H˘x QÍ#O KÕã¨∂Î, „áê}∞Å#∞ ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ìK«∞#fl@∞ì#flk. ÖË^•, P
QÍ#OKÕ =#ÅH˜;x ã¨O`À+≤OѨKտ㠄Ѩܫ∞`«flOÖ’ L#fl@∞¡#flk.
❖
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î#fl P ѨÙ}Ϻ„â◊=∞ „Ѩ^Õâ◊O ~åQÆ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«O. J`«x `«Ñ¨ó
„ѨÉèÏ=O P Ѩiã¨~°=∞O`å "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. P HÍ~°}O KÕ`« â◊√„‰õΩx ^ÕǨÏ=Ú#∞ =∞$QÆ=ÚÅ∞
QÍx, Ѩ‰õ∆ΩÅ∞QÍx, ã¨∂Hõ;H©@Hõ=ÚÅ∞QÍx ÉèíH˜∆OK«∞@ [~°∞QÆ<ÕÖË^Œ∞. D â◊s~°=Ú WHõ¯_» W@∞¡
LO_»QÍ<Õ â◊√„‰õΩ_»∞ `«# =∞~˘Hõ HõeÊ`« â◊s~°O`À Ü«∞=∞xÜ«∞=∂^Œ∞Å∞ P„â◊~Úã¨∂Î ã¨=∞OQÍ#n
f~°OÖ’ UHÍ„QÆ`«`À `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
"åÜ«Ú=ÙKÕ â◊√+≤¯Oz# J`«x â◊√„Hõ^ÕǨÏO Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ tÅÃÑ· z~°HÍÅOQÍ á⁄~°∞¡`«∂
LO_çáÈ~ÚOk.
❖❖❖
4. ã¨fiÜ«∞OHõ$`«O
P q^èŒOQÍ â◊√„‰õΩx ^ÕǨÏO ZO_»‰õΩ ZO_»∞K«∂, "å#‰õΩ `«_»∞ã¨∂Î LO_»QÍ KåÖÏ HÍÅO
QÆ_»záÈ~ÚOk Hõ^•! XHõ ~ÀA =∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ Ѩ~°=∂`å‡=É’^èŒHõ=∞QÆ∞ xifiHõÅÊ
ã¨=∂kè #∞O_ç ÖËKå_»∞. Z^Œ∞~°∞QÍ ‰õΩ=∂~°∞x HÀã¨O K«∂Kå_»∞. J`«_»∞ HõxÑ≤OK«ÖË^Œ∞. ''Wk
Uq∞\˜? q#Ü«∞=Ú`À, #„=∞`«`À ã¨~°fiQÆ∞} ã¨OѨ#∞fl_≥·# <å ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ZѨC_»∂ WHõ¯_Õ
LO_Õ"å_»∞ Hõ^•! WѨC_»∞ Hõ#|_»_ÕO?—— Jx HÍã¨Î qK«e`«∞_≥·<å_»∞. P„â◊=∞O #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ
=zÛ J@∂ W@∂ K«∂Kå_»∞. ''JÉèÏQƺ=∂!—— J#fl@∞¡, XHõ QÆO_»tÅÃÑ· ˆH=ÅO `«# ‰õΩ=∂~°∞x
Éè∫uHõ^ÕǨÏO =∂„`«O HõxÑ≤OzOk. P =∞$`«â◊s~°O =¸iÎ=O`«"≥∞ÿ# ^•i„^Œº=Ú=Öˇ â◊√+≤¯Oz
Ü«Ú#flk. P ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°O„^èŒ=ÚÅO^Œ∞ uuÎiѨ‰õ∆ΩÅ∞ QÆ∂à◊√§ Hõ@∞ìH˘x L<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 39
â◊√+≤¯Oz# „¿ÑQÆ∞Å∞QÆÅ J`«x á⁄@ìÉèÏQÆO Ü≥ÚHõ¯ =Ú_»`«ÅÖ’ HõѨÊÑ≤Å¡Å∞ q„âßOu
fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Hõ#∞Ô~ѨÊK«∞@∞ì „H˜q∞ H©@HÍ^Œ∞Å `«=∞ Ñ≤Å¡ áêѨÅ`À HÍѨÙ~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
g\˜ #∞O_ç WOHÍ WOÔH<Àfl H©@Hõ=ÚÅ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ Jaè=$kú á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. áê~°≈fi=Ú"≥·Ñ¨Ù
Z=ÚHõÅ =∞^茺 Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ QÆ∂à◊√§ Hõ@∞ìH˘x, qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. [Å^è•~°Å`À ^èŒ∂o
Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# „¿ÑQÆ∞Å∞ â◊√+≤¯Oz# Z=ÚHõÅ#∞ =∂ÅQÍ ^èŒiOzÜ«Ú#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. P
„¿ÑQÆ∞ÅÖ’x á⁄~°Å∞ [#‡[#‡Å∞QÍ r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ ¿Ñ~°∞H˘x Ü«ÚO_Õ "åã¨#Å#∞
QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl~Ú. =ÚYO `≥Å¡QÍ áêeáÈ~ÚOk. =Ú‰õΩ¯ QÀ_»‰õΩ kQÆQ˘@ì|_ç# "Õ∞‰õΩÖÏ LOk.
HõO~î°=Ú T~°úfi=ÚY=Ú Hõey, `«# „áê}=ÚÅ∞ PHÍâ◊OÖ’ ZHõ¯_» ã¨OK«iã¨∞Î<åflÜ≥∂
"≥`«∞‰õΩK«∞#fl@∞¡#flk. K«~°‡O =∂„`«"Õ∞ âı+≤OzÜ«Ú#fl J`«x á⁄@ì J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖÏQÍ
â◊¥#ºOQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
P =∞$`«^ÕǨxfl K«∂z# Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ Ѩل`«â’HõO á⁄O^•~°∞. XHõ¯ Hõ∆}OÖ’
ѨÓ~åfiѨ~åÅhfl =∞~°záÈ~Ú ÖËz xÅ∞K«∞<åfl~°∞. ''Uq∞\˜k? <å ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∞~°}˜Oz KåÖÏ
HÍÅ=∞~Ú#^•?—— Jx ÃÑ^ŒÌ Q˘O`«∞Hõ`À ѨeHÍ_»∞. '<Õ#∞ <å a_»¤#∞ HÀÖ’ÊÜ«∂<å...— J<Õ ÉèÏ=O
J`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O`å "åºÑ≤OzOk. =∞#ã¨O`å =~°‚<åf`«"≥∞ÿ# H∆ÀÉèí‰õΩ Ö’#∞ J~ÚOk.
=∞Ǩ*Ï˝x J~Ú=ÙO_ç ‰õÄ_®, ѨÓ~åfiѨ~°=Ú Å#∞, =ÚO^Œ∞ "≥#∞HõÅ#∞ XHõ¯™êi =∞~°Kå_»∞.
PǨñ! Ѩل`«"åº"≥∂ǨÏO ZO`«\ ˜k! =∞ǨÏi¬ JO`«\ ˜"å_çx ‰õÄ_® H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ∞
=ÚOz"Õã≤O^Õ? PÜ«∞# ÖËz xÅ|_ç W@∞¡ ZÅ∞ÔQ\˜ì ѨeHÍ_»∞.
''F~¸! HÍÅѨÙ~°∞ëê! Ü«∞=∞^èŒ~°‡~å*Ï! <å Ѩل`«∞x ZHõ¯_çH˜, ZѨC_»∞, ZO^Œ∞‰õΩ fã¨∞H˘x
áÈÜ«∂=Ü«∂º? J`«_»∞ <å ‰õΩ=∂~°∞_»x h=Ù Z~°∞QÆ"å? 㨈~. D Éèí$QÆ∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ `«áÈâ◊H˜Î
Uq∞\’ ~°∞z K«∂K≥^Œ=Ù QÍHõ...—— Jx ѨÅ∞‰õΩK«∞ â◊Ñ≤OK«∞@‰õΩ L^Œº‰õΩÎ_»Ü«∂º_»∞.
❖
~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, „Ѩ[ÅO^Œix HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ „q∞Oy"ÕÜ«Ú"å_»∞, HÍÅ"Õ∞ ã¨fi~°∂ѨOQÍ
QÆÅ"å_»∞ J~Ú# HÍÅ∞_»∞ Wk QÆ=∞xOKå_»∞. J`«_»∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ ~°∂Ѩ=Ú ÖËx"å_Õ. J~Ú#
ѨÊ\˜H©, Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ Ü≥ÚHõ¯ ã¨O`åѨ=Ú#∞ QÆ=∞xOz Éè∫uHõ ~°∂ѨO ^èŒiOKå_»∞. Y_»æ=Ú,
Li„`å_»∞ ^èŒiOz, â’ÉèÏÜ«Ú‰õΩÎ_≥· Hõ=K«‰õΩO_»Å=ÚÅKÕ XѨCK«∂ P H˘O_»ÃÑ· „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ<å_»∞.
ѨO„_≥O_»∞ <≥ÅÅ∞ J`«x Éèí∞[=ÚÅ∞QÍ ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^•~Ú. P~°∞ |∞∞`«∞=ÙÅ∞ J`«x
=ÚY=ÚQÍ =∂~å~Ú. k#=ÚÅ∞ J<Õ ¿ã#`À J`«_»∞ ¿ãqOK«|_»∞K«∞ L<åfl_»∞.
J`«x *ÏfiÖÏ=∞Ü«∞ ^ÕǨÏO P Ѩ~°fi`«=Ú#∞ â’aèOѨ*Ëã≤Ok. J`«x KÕuÖ’QÆÅ „uâ◊¥ÅѨÙ
J„QÆÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi# Jyfl ã¨=¸Ç¨Å∞ k‰õΩ¯ÅxflO\˜h xOÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú. J`«x
~åHõKÕ QÆO_»tÅÅ∞ HõOÑ≤OzáÈÜ«∂~Ú. k‰õΩ¯Å∞ Ñ≤Hõ¯\˜ÖÏ¡~Ú. J`«x Y_»æ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊OKÕ
ã¨∂~°ºaO|"Õ∞ âߺ=∞Å =~°‚=∞~Ú#k.
40
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÀѨO`À Tyã¨ÖÏ_»∞K«∞#fl Éèí$QÆ∞=Ù#∞ ã¨~°fiã¨=∞=iÎ J~Ú# HÍÅ∞_»∞ ã¨q∂Ñ≤OKå_»∞.
„Ѩà◊Ü«∂#O`«~° „ѨâßO`«™êQÆ~°=Ú=Öˇ QÆOcè~° ã¨fi~°O`À âßOuÜ«Ú`«OQÍ W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
HÍÅ∞_»∞ : ¿ÇÏ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏs¬! q∂~°∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ =∞Ǩ*Ï˝#∞Å∞. D Ö’Hõ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ Ü«∞^ä•~°÷
ã≤÷u JO`å Ziy#"å~°∞. 'Ѩ~°=Ú–JѨ~°=Ú—Å#∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ ^Œi≈Oz Ü«Ú<åfl~°∞. g∞ ã¨=∞„QÆ
J=QÍǨÏ<å ã¨fiÉèÏ==Ú =Å¡, XHõ"Õà◊ W`«~°∞Å∞ J*Ï˝#O KÕ`« JѨ~å^èŒO KÕã≤ Ü«Ú#flѨÊ\˜H©,
q∂~°∞ q"≥∂Ç≤Ï`«∞Å∞ HÍ~°∞. WHõ U JѨ~å^èŒ=Ú K≥Ü«∞ºx"åiÃÑ· HÀѨyOK«@=∂? =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∂Î „|Ǩχ=~°Ûã¨∞ûKÕ "≥Å∞Q˘O^Œ∞"å~°∞ q∂~°∞.
WHõ "Õ∞=∞O\Ï~å 'xÜ«∞u—x áêeOK«∞"å~°=Ú =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« q∂~°∞ =∂‰õΩ
ѨÓAºÅ∞. q∂‰õΩ #=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl#∞. <å =∞#qx âßO`«OQÍ q#O_ç!
xifiHõÅÊ ã¨=∂kèx+¨µªÅQÆ∞ q∂~°∞ q∂ L`«Î=∞ Hõ~å‡K«~°}=ÚKÕ =∂‰õΩ =O^ŒhÜ«ÚÅQÆ∞
K«∞<åfl~°∞. JO`Õ QÍx, D <å ã¨OÉèÏ+¨} q∂ âßáê^Œ∞ʼnõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç HÍ^Œ∞. q∂~°∞ XHõ¯ Hõ∆}O
PQÆO_ç. HÀѨ=Ú, P"Õâ◊=Ú, L^ÕfiQÆ=ÚÅ#∞ =^Œe âßO`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç. <Õ#∞ K≥¿ÑÊk
HÍã¨Î q#O_ç.
q∂~°∞ q∂ |∞kúx JÅÊ`«fi=Ú"≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOѨ*ËÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. Jk Lz`«O HÍ^Œ∞.
xëê¯~°}OQÍ â◊Ñ≤Oz `«^•Ìfi~å q∂ `«Ñ¨ã¨∞û#∞ =º~°÷O KÕã¨∞HÀHõO_ç. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? HÍÅ
ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ ##∞fl „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ cè+¨}ÏQÆ∞flÅ∞ ‰õÄ_® ^ŒÇ≤ÏOK«ÖË=Ù. WHõ q∂ âßѨO #<ÕflO
KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞ K≥ѨÊO_ç? WѨÊ\˜ˆH <Õ#∞ J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ#∞ ÉèíH˜∆OKå#∞. HÀ@¡H˘Åk ~°∞„^Œ∞Å#∞
„q∞Oy"≥·Kå#∞. J<ÕHõ =∞Ok q+¨µ‚=ÙÅ∞ <åKÕ „QÆã≤Oz"ÕÜ«∞|_®¤~°∞. <å‰õΩ J=â◊ºHõ"≥∞ÿ#^Õq∞?
JHõ¯ˆ~¡x^Õk? F =∞Ǩ`å‡! "Õ∞=Ú Éè’HõÎÅO. ã¨~°fir=ÙÅ Jã¨OMϺHõ Láê^èŒ∞Å∞ =∂‰õΩ Éè’[#=Ú.
❖
J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü«∞O. W^ŒO`å ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú=∞QÆ∞ xÜ«∞u =∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. JO`Õ
QÍx, "Õ∞=Ú WK«ÛùKÕ`«<À, ^Õfi+¨=ÚKÕ`«<À Un KÕÜ«Ú@ ÖË^Œ∞. 'xÜ«∞u—H˜ "Õ~°∞QÍ WOˆH xq∞`«ÎO
<åKÕ Un KÕÜ«∞|_»^Œ∞.
ã¨fiÜ«∞=¸~°úfiO„Ѩܫ∂`«ºyfló ã¨fiÜ«∞OÜ«∂OuѨܫ∂O㨺^èŒó I
Éè’HÍÎ~°OÉè’[#OÜ«∂u ã¨$+≤ìOKåѨºO`«Hõó ã¨fiÜ«∞"£∞ II (ã¨~°æ.10† â’¡. 29)
Jyfl ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ T~°úfi=ÚYOQÍ [fieã¨∞ÎOk. h~°∞ Ѩš=Ú"≥·Ñ¨Ù „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. Éè’HõÎ
=^ŒÌ‰õΩ Éè’[#O =zÛKÕ~°∞`ÀOk. <åâ◊#jÅ∞_»QÆ∞ D HÍÅ∞_»∞ ‰õÄ_® ã¨$+≤ì =^ŒÌ‰õΩ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
=zÛ KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. <Õ#∞ ã¨q∂Ñ≤OK«x =ã¨∞Î=O@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. nxH˜ Wk J#∞âßã¨#O.
Z=fiix U=∞#QÆÅO?
J~Ú<å, q∂Hõhfl `≥Å∞ã¨∞#∞ Hõ^•! =∂Ü«∂Hõà◊OHõ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ, ^ÕxH˜ Z=_»∞
Hõ~°Î? Z=_»∞ Éè’HõÎ? =∂Ü«∂ ^À+¨=Ú #tOK«#\˜ì ^Œ$+≤ì HõÅ"åiH˜ =∂„`«"Õ∞ J<ÕHõ=∞Ok Hõ~°ÎÅ∞,
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 41
J<ÕHõ=∞Ok Éè’HõÎÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Ǩ`å‡! ''Hõ~°Î $`«fi=Ú, JHõ~°Î $`«fi=Ú—— ... DÔ~O_»∂ ‰õÄ_®
HõeÊ`«=ÚÖË Hõ^•! ã¨=∞ºH± ^Œ$+≤ì ÖËx"åiH˜ =∂„`«"Õ∞ Jq ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"≥∞ÿ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
ã¨=∞ºH± ^Œ$+≤ì QÆÅ"åx ^Œ$+≤ìÖ’ Hõ~°Î $`«fi"≥∞Hõ¯_»? Éè’HõÎ $`«fi"≥∞Hõ¯_»? P Ô~O_ç\ ˜ h_» ‰õÄ_®
"åiH˜ Hõ#|_»∞@ÖË^Œ∞.
K≥@¡‰õΩ Ñ¨ÓÅ∞ ѨÓã¨∞Î<åfl~Ú, #tã¨∞Î<åfl~Ú. J\Ï¡ˆQ, Ö’HõOÖ’ „áê}˜HÀ@∞¡ Jã¨OMϺHõOQÍ
L`«ÊuÎ q<åâ◊#=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. „Ѩu XHõ¯ L`«ÊuÎ q<åâ◊#=ÚÅ∞ =∞^茺 U"Õ"À
ã¨OѶ¨∞@#Å∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞, =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞ „Ѩ^Œi≈`«=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ D [#∞Å∞
J*Ï˝#O KÕ`« HÍÅ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ ##∞fl `«Ñ¨C Ѩ@∞ìK«∞<åfl~°∞ HÍx, x*ÏxH˜ D r=ÙÅ PÜ«∂
ã¨fiÜ«∞O Hõ~°‡=º=Ǩ~°=ÚÖË `«=∞ "≥·z„`«º=Ú#∞ „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ~°‡QÆux J#∞ã¨iOz PÜ«∂
„ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ Ѩ~°º=™ê#OQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú, ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩu Ѩ~°º=™ê#=Ú (Eventu-
ality) "≥#∞Hõ PÜ«∂ âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖË JO`«s¡#OQÍ ^•y L<åfl~Ú.
WѨC_»∞ K≥ѨÊO_ç q∂ HÀѨO Lz`«"Õ∞<å?
XHõKÀ@ `«\ÏHõO L#flk. P `«\ÏHõOÖ’x [ÅOÖ’ #Hõ∆„`å^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç 'PHÍâ◊O—
„ѨuaOa™ÈÎOk. J\˜ì „ѨuaOÉÏHÍâ◊OÖ’ K«O„^Œ∞_»∞ Hõ^Œ∞Å∞K«∂ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl_»∞. h\˜Ö’
HõxÑ≤ã¨∞Î#fl P K«O„^Œ∞x K«Å#O ã¨`«º=∞O\Ï=∂? Jã¨`«º=∞O\Ï=∂? ã¨`«º=∞#^ŒÅK«∞‰õΩO>Ë,
[ÅOÖ’ K«O„^Œ∞_≥Hõ¯_»∞<åfl_»∞? Jã¨`«º=∞#^ŒÅK«∞‰õΩO>Ë, K«O„^Œ∞x Hõ^ŒeHõÅ∞ Hõ#|_»∞K«∞<åflÜÕ∞?
''Ô~O_»∂ HÍ^Œ∞. Jk Jx~°fiK«hÜ«∞=∞<Õ K≥áêÊe—— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ D
HÍÅ∞x ã¨$+≤ìÜ«∞O^Œ∞, Ѩ~°=∂~°÷ã≤÷u ^Œ$ëêì º D Hõ~°Î $`«fi, JHõ~°Î $`«fi=ÚÅ#|_Õ Ô~O_»∂ ‰õÄ_®
ã¨`«º=ÚÅ∞ HÍ=Ù. HÍx, =º=Ǩ~° ^Œ$+≤ìx ~°zã¨∞Î#fl^≥=~°∞? <Õ<å?... HÍ<Õ HÍ^Œ∞. W^ŒO`å
x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#flk =∞#¿ãû. D =∞#¿ãû q∞^䕺„Éèí=∞Ü«∞O^Œ∞ `«QÆ∞Å∞H˘x „ÉèÏOu HÍ~°}OQÍ Hõ~°Î $`«fi,
JHõ~°Î $`«fi=ÚÅ#|_Õ J#~°÷HõÅÊ#Å∞ `«#‰õΩ `å#∞QÍ xi‡OK«∞‰õΩO\’Ok. W^ŒO`å ‰õÄ_® ''XHõ
KÀ@ XHõ „`å_»∞ ^•iH˜ J_»¤OQÍ Ñ¨_ç LO>Ë, P „`å_»∞#O^Œ∞ áê=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞@ =O\˜^Õ——...
Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
Hõ#∞Hõ =∞ǨÏs¬! <Õ#∞ ^ÕxH© HÍ~°}O HÍ^Œ∞. D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ =∞#¿ãû Jxfl"Õà◊ÖÏ,
JO`«\ ˜H© HÍ~°}O. Ѩ^•~°÷ ^Œ$+≤ìx P„â◊~Úã¨∞Î#fl =∞#ã¨∞û Ѩ^•~°÷`«fi=Ú<Õ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
=∞ǨÏ`«`«Î fi=Ú#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ =∞ǨÏ`«`«Î fi=Ú J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk. <Õ#∞ HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ, ''HÍ~°º
– HÍ~°} =º=Ǩ~°=Ú #_çÑ≤OK«∞@, WK«Ûù „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞
„Ѩ™êkOK«∞@—— =∂„`«O KÕã¨∂Î LO\Ï#∞. q∂~°∞ "庉õΩÅ"≥∞ÿ# z`«Î=Ú á⁄Ok#"åÔ~·, Z\˜ì
JѨ~å^èŒO K≥Ü«∞º#\˜ì <åÃÑ· ZO^Œ∞‰õΩ HÀѨy™êÎ~°∞ K≥ѨÊO_ç? J@∞¡ HÀѨyOK«@O Lz`«"Õ∞
#O\Ï~å? J@∞¡ KÕÜ«∞@O PѨ^ŒÅ‰õΩ ¿ÇÏ`«∞"Õ J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«, =∞iH˘O`« FÑ≤HõѨ\ ˜ì,
q+¨Ü«∞=∞O`å ã¨=∞„QÆ^Œ$+≤ì`À, ã¨`«º^Œ$+≤ì`À K«Hõ¯QÍ WOH˘Hõ¯™êi J=Ö’H˜OK«=∞x „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
JO`ÕQÍx, K≥ѨC#k ѨijeOK«‰õΩO_® P"Õâ◊ѨÓi`«∞Å∞ =∂„`«O HÍ=^Œ∞Ì.
42
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
xÜ«∞u, ^Œ$+≤ì - ѨÓAº_»=QÆ∞ F =Úxã¨`«Î=∂! "Õ∞=Ú KÕã¨∞Î#fl D ã¨$+≤ì–ã≤÷u–ÅÜ«∞ "≥ÚII
HÍ~°º=ÚÅ∞ „Ѩu+¨ª H˘~°HÀ, ÖËHõ W+¨ì=Ú J#∞ã¨iOKÀ KÕã¨∞Î<åfl=∂? ÖË^Œ∞. ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°∞Å"≥∞ÿ
"Õ∞=Ú Un KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞. Z\˜ì 'Jaè=∂#=Ú— J#∞#k ÖˉõΩO_®<Õ, ˆH=ÅO xÜ«∞ux
áêeOK«∞K«∞, ã¨fi=â◊=Ú#<Õ LO_ç L<åfl=Ú. WѨC_»∞ D Éè∫uHõ – ^ÕǨÏO ã‘fiHõiOK«@O, q∂
=^ŒÌ‰õΩ W@∞¡ ~å=@O, D q+¨Ü«∞ qKå~°} KÕÜ«∞@O... W^ŒO`å ''`åѨã¨∞Å#∞ ã¨<å‡xOK«∞@——
J#∞ 'xÜ«∞u—x áêeOK«\ÏxˆH J~Ú=Ù#flk. JO`ÕQÍx HÀѨ âßáê^Œ∞ʼnõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_À, ÖËHõ H©iÎ
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ H˘~°HÀ =∂„`«O HÍ^Œ∞. |∞kú=∞O`«∞Öˇ·# "å~°∞ [QÆxflÜ«∂=∞‰õΩ_»QÆ∞ Dâ◊fi~°∞x
WKåÛù~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì 'Ѩ~°"≥∂`«Î=∞ xÜ«∞u—x J#∞ã¨iOKÕ =º=ǨÏi™êÎ~°∞. WHõ J*Ï˝#∞ÅQÆ∞ [#∞Ö’,
Jaè=∂#„QÆã¨∞÷Öˇ· =∞~°Å =∞~°Å `«"≥∂QÆ∞}=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂Î, J\˜ì 'xÜ«∞u—x ^Œ∂+≤OK«\ÏxHÀ,
JѨiѨHõfi ^Œ$+≤ìKÕ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ P„â◊~ÚOK«\ÏxHÀ =$^䕄Ѩܫ∂ã¨Ñ¨_»∞K«∂ LO\Ï~°∞. HÍx UO
ÖÏÉèíO? Z=ˆ~q∞ x~ÀkèOK«QÆÅ~°∞ K≥ѨÊO_ç!
=∞ǨÏs¬! q∂~°∞ ã¨~°fiA˝Å∞. WѨC_»∞ *Ï˝#^Œ$+≤ì`À<Õ JO`å ѨijeOK«O_ç! =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞
"åiKÕ ã¨~°fi"Õà◊Å ¿ãqOK«|_Õ ã¨∞„Ѩã≤^Œú =∂~°æ=Ú# L#fl\˜ì g∞ JO`«\ ˜"å~°∞ JA˝Å=Öˇ UÅ
"≥∂Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞? Hõ~°‡Ñ¨iáêHõ=ÚKÕ ã¨∞=ºHõÎ=∞QÆ∞K«∂ HõxÑ≤ã¨∂Î L#fl ã≤÷u QÆ`«∞Å#∞
qKåiOK«‰õΩO_® =¸_è»∞x=Öˇ ##∞fl â◊Ñ≤OKåÅx q∂ÔHO^Œ∞‰õΩ JxÑ≤™ÈÎO^À K≥ѨÊO_ç.
kfifÜ«∞ ^ÕǨÏO - q∂~°∞ ZiyÜ«Ú#fl q+¨Ü«∂ÖË J~Ú#ѨÊ\˜H©, ã¨O^Œ~°ƒùO =zÛOk
HÍ|\˜ì K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
D „áê}˜ HÀ@¡Ö’x „Ѩu XHõ¯iH˜ Ô~O_»∞ ^ÕǨÅ∞ L<åfl~Ú-
1. ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú 2. =∞<À^ÕǨÏ=Ú
D Ô~O_çO\˜Ö’ ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú [_»"≥∞ÿ#k. Wk ã¨fiÅÊHÍ~°}OKÕ`« ‰õÄ_® #tOKÕ ã¨fiÉèÏ=O
Hõey L#flk. WHõ D =∞#ã¨∞û „áêuÉèÏã≤Hõ ã¨fiÉèÏ==Ú HõeyÜ«Ú#flk. XHõ ^Œ~°Ê}=Ú PÜ«∂
^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOѨ*ËÜ«Ú ÅHõ∆}=Ú HõeyÜ«Ú#fl>Ë¡, D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® `«#
Ü«∞O^Œe ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOz q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ Hõey LO\’Ok. J\˜ì „ѨuaO| ã¨fiÉèÏ= =∂„`«
=∞QÆ∞ (merely Reflective by nature) D =∞#ã¨∞û ã¨∂÷Å^ÕÇ¨Ï <åâ◊# =∂„`«O KÕ`« #tã¨∞ÎO^•?...
ÖË^Œ∞. D r=Ù_»∞ "≥∂Hõ∆=Ú á⁄O^Œ#O`«=~°‰õΩ =∞#ã¨∞û #tOK«HõÜÕ∞ LO\’Ok.
WѨC_»∞ K≥ѨÊO_ç. q∂~°∞ HÀѨyOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O q∂ ‰õΩ=∂~°∞x ã¨∂÷Å^ÕǨÏO á⁄Ok#
=∂~°∞ÊÅHÍ? ÖËHõ =∞<À^ÕǨÏ=Ú á⁄Ok# ã≤÷uQÆ`«∞ÅHÍ? J`«x =∞<À"åºáê~°=Ú P„â◊~ÚOz#
PÜ«∂ ^Œ∞+¨ì q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»#∞ <Õ<å K≥ѨÊO_ç? F ™ê^èŒ∞ ѨÙOQÆ"å! =∞Oz K«`«∞~°`« QÆÅ
™ê~°käH˜ XHõ ~°^äŒ=Ú W¿ãÎ P ~°^äŒ=Ú#∞ J`«_»∞ `«# ~°Hõ~°HÍÅ q<åºã¨=ÚÅ`À #_»∞ѨÙK«∞O_»QÍ,
P ~°^äŒ=ÚÖ’x ™ê~°käx K«∂_»x XHõ J=∂Ü«∞Hõ ÉÏÅ∞_»∞, 'D ~°^äŒ"Õ∞ W@∞¡ K«=∞`å¯~°OQÍ ‰õΩ_ç
Z_»=∞ʼnõΩ u~°∞QÆ∞`ÀOk—— Jx J#∞H˘O\Ï_»∞... K«∂Kå~å? J\Ï¡ˆQ D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ "å‰õΩ¯‰õΩ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 43
JQÀK«~°"≥∞ÿ, Jaè=∂#=Ú`À ‰õÄ_ç#^≥· XHõ JO`«~°OQÆ "åºáê~°=Ú (Inner - Activity) LO_ç L#flk.
J\˜ì JO`«~°OQÆ "åºáê~°"Õ∞ D =∞#ã¨∞û. XHõ ÉÏÅ∞_»∞ =∞\˜ì`À ÉÁ=∞‡ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤, PÜ«∂
JÅOHÍ~åÅ∞ J=∞iÛ WO`«Ö’<Õ ^•xx =∞\˜ì =Ú^ŒÌQÍ KÕã≤ =∞~˘Hõ ÉÁ=∞‡#∞ KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞
K«∂Kå~å? D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® Éèíq+¨º`ü â◊s~°=ÚÅ#∞ ã¨OHõeÊOK«∞K«∞ ѨÓ~°fi â◊s~°=ÚÅ#∞
#tOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk.
''W+¨ì=Ú–=∞##=Ú–„H˜Ü«∞—Å ã¨=∞#fiÜ«∞"Õ∞ ''z`«Î=Ú.——
z`«Î"Õ∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞, JO`ÕQÍx D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞ HÍ^Œ∞.
z`«ÎO KÕ`« Uk x~°fiiÎOK«|_»∞K«∞#fl^À, Jk =∂„`«"Õ∞ ''HÍ~°ºO—— Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO\’Ok.
D z`«Î=Ú JqKå~°} HÍ~°}OQÍ Jã¨^Œfiã¨∞Î=ÙÅ#∞ QÆ∂iÛ# ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ |OkèOK«|_»∞`ÀOk.
J@∞¡ ã¨OHõeÊOK«‰õΩO_®, '=∞ø#O— =Ç≤ÏOz Ü«ÚO_»∞@ÜÕ∞ (ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞) '=ÚH˜Î—
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO.
D r=ÙxѨ@¡ - ''Wk <å ^ÕǨÏ=Ú. D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞. WO^Œ∞Ö’ D J=Ü«∞==ÚÅ∞
WHõ¯_» L<åfl~Ú. <Õ#∞ D J=Ü«∞=ÚÅKÕ Ñ¨iq∞`«∞_»#∞——... WÖÏ qHÍ~°=O`«=ÚÖˇ·# J<ÕHõ
HõÅÊ#Å#∞ KÕã¨∂Î áÈ`«∞#flk Z=~°∞? <Õ<å?... HÍ<ÕHÍ^Œ∞. D =∞#¿ãû ã¨∞=∂! =∞#¿ãû XHõ 'r=
â◊s~°=Ú— #∞O_ç =∞~˘Hõ 'r=â◊s~°=Ú—#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞ûKÕ U =ã¨∞Î=Ù ã¨OHõeÊOK«
|_ç`Õ, ^•xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ |∞kú (Discriminative faculty) L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk. J^Õ =∂~°æOÖ’
''<Õ#∞ KÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ JǨÏOHÍ~°=Ú ‰õÄ_® U~°Ê_»∞K«∞#flk. W@∞¡ =∞#¿ãû
qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
''<Õ#∞ JYO_»∞_»#∞—— - JO`«~°OQÆ=Ú# U~°Ê~°K«∞H˘xÜ«Ú#fl ''^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
"åã¨#Å∞—— HÍ~°}OQÍ D z`«Î=Ú `«# WKåÛù#∞™ê~°O Jq^•ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ ''<Õ#∞–<å â◊s~°O–
h=Ù–h â◊s~°O–<å "å~°∞–<å‰õΩ ã¨O|OkèOz# â◊s~°=ÚÅ∞ – Ѩ~å~Ú"å~°∞, â◊„`«∞=ÙÅ∞... "åi
"åi â◊s~°=ÚÅ∞—— D suQÍ U^Õ^À ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊ ^Œ$â◊OQÍ P™êfikã¨∂ÎáÈ`ÀOk. W@∞¡ "Õ~°∞
"ÕÔ~·# áêi÷= â◊s~°=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∞#flk z`«Î=Ú (ÖËHõ) =∞#¿ãû. D =∞#¿ãû =∞~˘HõѨC_»∞
ã¨`«º=ã¨∞Î ™êH∆Í`å¯~°OKÕ Jã¨`«º=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏÉèÏ==Ú#∞ `«ºlOz Ѩ~°=∞âßOux á⁄O^Œ∞`ÀOk.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ D ^ÕǨ^Œ∞Å#∞ QÆ∞iOz# HõÅÊ#—— – P`«‡™êH∆Í`å¯~° „áêÑ≤Î á⁄O^Œ#ѨÊ\˜
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí==∞=Ù`ÀOk.
P`«‡™êH∆Í`å¯~°O, „áêÑ≤ÎOzO^•.... WHõ ''<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞, =∂#=Ù_»#∞, r=Ù_»#∞...——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ `«∞K«Û ù=∞##=Ú LO_»^Œ∞.
''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=ÚÖ’ ã¨∞ÊùiOKÕ „Ѩ*Ï˝`«`«fi=Ú<Õ QÍx, ^ÕǨÏ=∂„`«=Ú#∞ HÍ^Œ∞.
ÉÏǨϺ=Ú# (by perceiving things and matters) JO`«~°OQÆ=Ú# (=∞##=Ú, |∞kú "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜ ~°∂Ѩ=Ú#) ‰õÄ_® „Ѩã¨iOzÜ«Ú#flk <Õ<Õ. D ѨOK«Éèí∂`«=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=Ú
HõÅ"å_»#QÆ∞ ##∞fl XHõ ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨iq∞`«=Ú KÕÜ«∞QÆÅ^•?... ÖË^Œ∞.
44
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D â◊s~°=Ú Ñ¨iq∞`«"≥∞ÿ#k HÍ=K«∞Û.... <Õ#∞ JѨiq∞`«∞_»#∞.
D â◊s~°O YO_»"≥∞ÿ#k HÍ=K«∞Û.... <Õ#∞ JYO_»∞_»#∞.
ã¨~°fi ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ XˆH suQÍ „Ѩ[˚fieOK«∞K«∞ `å#∞ U Hõ∆}=∞O^Œ∞#∞ ''=∞~˘Hõ\ ˜——
H͉õΩO_®<Õ LO_ç LO@∞#fl\˜ì 'P`«‡=ã¨∞Î=Ù—#∞ <Õ#∞. P`«‡ÜÕ∞ <å x[ã¨fi~°∂ѨO. x`åº`«‡
ã¨fi~°∂Ѩ_»#QÆ∞ <åH© |O^èŒ"Õ∞q∞? "≥∂Hõ∆"Õ∞q∞? W=hfl ZѨC_»∂ ÖË=Ù!—— ... W\˜ì =∞##=Ú
ã‘fiHõiOK«|_ç#ѨC_»∞ J`«_»∞ =∞##~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ 'ã¨fiã¨`«Î—QÍ<Õ âı+≤OK«∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
5. ã‘fiÜ«∞ – =∞<À~°^äŒ =∂~°æO
HÍÅ∞_»∞: ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! WѨC_»∞ g∞‰õΩ=∂~°∞_»QÆ∞ â◊√„‰õΩx =∞<Àq<À^Œ ã¨OKå~°O QÆ∞iOz q#O_ç.
q∂~°∞ xifiHõÅÊ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ LO_»QÍ q∂ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ =∞#ã¨∞û#O^Õ
'ã¨fi=∞<À~°^䌗 =∂~°æOÖ’ J`«ºO`«^Œ∂~°O Ѩܫ∞xOzÜ«Ú<åfl_»∞. D ã¨∂÷Å ^ÕǨÏ=Ú#∞ WHõ¯_Õ
=^Œe, =∞<À^ÕǨÏ=Ú`À, XHõ QÆ∂_»∞ q_»z# ѨH˜∆ÖÏQÍ ^Õ=`å x"åã¨=∞QÆ∞ ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ KÕ~å_»∞.
JHõ¯_» 'qâßfiz— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ JѨû~°ã¨`À H˘O`«HÍÅO QÆ_çáê_»∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«_»∞ qâßfiz
`À ‰õÄ_»∞H˘x Ѩ~°fi`«=ÚÅO^Œ∞, ѨÓÅ`«Å=∞^茺 L^•º#=#=ÚÅO^Œ∞, Ö’HõáêÅ∞~° #QÆ~°=Ú
ÅO^Œ∞ qǨÏiOKå_»∞. KåÖÏ HÍÅO QÆ_çáÈ~ÚOk. "åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x# f„= ã¨OHõÅÊ=ÚÅ
„ѨÉèÏ=OKÕ, ''WѨÊ\˜ˆH <å ѨÙ}º=∞O`å Hõ∆~ÚOzáÈ~ÚOk—— J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ ÉèÏ=<åѨ\ ˜=∞
J`«x Ü«∞O^Œ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘#flk. ѨO_ç# ѨO_»∞ K≥@∞ì #∞O_ç <ÕÅ ~åÖË q^èŒOQÍ J`«_»∞ ‰õÄ_®
'JѨû~°ã¨—`À ã¨Ç¨ zè<åflaè#fl=ÚÅ~Ú# KÕ`«∞Å∞ HÍà◊√§ HõÅ"å_≥· Éèí∂q∞ÃÑ· Ѩ_®¤_»∞.
P q^èŒOQÍ ^Õ=â◊s~°=Ú#∞ P ^Õ=Ö’HõOÖ’<Õ `«ºlOz, 'Éèí∂`åHÍâ◊=Ú— #∞ á⁄Ok
Éèí∂q∞ÃÑ· [x‡OKå_»∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ^Œâß~°‚=^Õâ◊OÖ’ „ÉÏǨχ}∞_»∞QÍ#∞, P `«~°∞"å`« HÀã¨Å
^ÕâßxH˜ ~åAQÍ#∞, J@∞ÃÑ· XHõ =∞Ǩ~°}ºOÖ’ É’Ü«∞"å_»∞QÍ#∞, PÃÑ·, QÆOQÍ #n`«@OÖ’
ǨÏOã¨QÍ#∞ [x‡OKå_»∞. ã¨∂~°º=Oâ◊OÖ’ [x‡Oz ѨÙO„_»^ÕâßxH˜ ~åA JÜ«∂º_»∞. `«^Œ#O`«~°O
âßÅfi^Õâ◊OÖ’ =∞O„`Àáê㨉õΩ_»QÆ∞ 'LѨ^Õ+¨ª—QÍ [x‡OKå_»∞. J\˜ì =∞O„`«=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@
KÕ`« U~°Ê_ç# B#fl`«º=ÚKÕ P `«~°∞"åu [#‡Ö’ q^•º^èŒ~°∞_≥·<å_»∞.
P `«~°∞"å`« '=∞„^Œ—^Õâ◊=Ú#‰õΩ ~å*ˇ· ѨÙ\Ïì_»∞† "å#„Ѩ™ê΄â◊=∞O ã‘fiHõiOKå_»∞. P `«~°∞"å`«
„ÉÏǨχ} ‰õΩ@∞OÉOÖ’ [x‡Oz '=ã¨∞^Õ=Ù_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`À ã¨=∞OQÍ#n f~°OÖ’QÆÅ XHõ
„Ѩ^Õâ◊O *Ë~å_»∞.
❖
WѨC_»∞ <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê#"Õ H͉õΩO_® h Ѩل`«∞_»∞ "åã¨<å=â◊OKÕ`« J<ÕHõ ÉèíÜ«∞^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#
[#‡ÅÖ’ Ѩi„Éèíq∞OKå_»∞. XHõ™êi ÔH·Hõ@^Õâ◊OÖ’ H˜~å`«‰õΩ_»∞QÍ#∞, `«~°∞"å`« ''™œg~°—— ^ÕâßxH˜
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 45
JkèѨuQÍ#∞ [x‡OKå_»∞. P ~å[[#‡Ö’ J<ÕHõ áêѨHÍ~°º=ÚÅ∞ KÕã≤Ü«ÚO_»@O KÕ`« „uQÆ~°Î
^Õâ◊OÖ’ XHõ QÍ_ç^ŒQÍ#∞, H˜~å`«^Õâ◊OÖ’ XHõ Å`«QÍ ‰õÄ_® ѨÙ\Ïì_»∞. '[ÅQÆÅ— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ
=∞~˘Hõ ^Õâ◊OÖ’ =∞$QÆ"≥∞ÿ [x‡OKå_»∞. WOHÍ, XHõ `å_çK≥@∞ìÖ’ Ѩã≤iHõ áê=ÚQÍ#∞, `å=∞Å
áê‰õΩÅ`À@Ö’ XHõ L_»∞`«QÍ#∞ [#‡Å∞ á⁄O^•_»∞.
XHõ™êi q∂ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∞O„`«"Õ`«ÎÅÖ’ =∞Ǩ„âı+¨µª_≥· [x‡OKå_»∞. 'q^•º^èŒ~°#QÆ~°O—#∞
á⁄OkOѨ*ËÜ«∞QÆÅ q^Œº#∞ =∞##O KÕã≤, `«^•Ìfi~å q^•º^èŒ~°∞_»∞ JÜ«∂º_»∞. JHõ¯_» XHõ L`«Î=∞
"≥∞ÿ# q^•º^èŒ~°∞_»∞QÍ „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»QÍ, H˘O`«HÍÖÏxH˜ HõÖÏÊO`«=Ú#O^Œ∞ ^•fi^Œâßk`«∞ºÅ∞
Ö’Hõ=ÚÅ#∞ `«Ñ≤OѨ*ËÜ«ÚK«∞O_»QÍ, P „Ѩà◊Ü«∂yflÖ’ J`«_»∞ Éèí㑇Éèí∂`«∞_≥·<å_»∞. JѨÊ\’¡ =∞#
â◊√„‰õΩx Ü≥ÚHõ¯ "åã¨# QÆ∂_»∞ q_»z# ѨH˜∆ÖÏQÍ '[QÆ„^ŒK«#— J#∞#^Õ ÖË#\˜ì â◊¥#º=∞QÆ∞
qâßÖÏHÍâ◊OÖ’ Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î LO_Õk. H˘O`«HÍÖÏxH˜ P ''„ÉÏǑχ~å„u—— QÆ_»záÈ~ÚOk.
qz„`«HÍ~åº~°OÉèíO`À [QÆ`ü x~å‡}O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. JѨC_»∞ q∂ H˘_»∞‰õΩ ã¨∂Hõ;"åã¨#ÅKÕ
„¿Ñi`«∞_≥·<å_»∞. =∞~°Å U"Õ"À [#‡Å∞ á⁄O^•_»∞. WѨC_çHõ...,
Éèí∂q∞ÃÑ· XHõ „ÉÏǨχ} ‰õΩ@∞O|OÖ’ ѨÙ\Ïì_»∞. "Õ^Œ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ÉÏQÍ J~°÷
ã¨=∞xfi`«=ÚQÍ J^茺ܫ∞#O KÕã≤ |∞kú=∞O`«∞ÅÖ’ L`«Î=Ú_»∞QÍ „Ѩã≤kú á⁄O^•_»∞. '"åã¨∞
^Õ=Ù_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∂, J`«_»∞ |O^èŒ∞q∞„`«∞Å#∞ `«ºlOz ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~°=ÚÅ
„áÈ^ŒƒÅO KÕ`« ã¨=∞OQÍ #nf~°O KÕ~å_»∞. XHõ P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x Uq∂ `≥eÜ«∞#>Ë¡,
Ǩ~ÚQÍ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
K«∂Kå~å =ÚhO„^•! q∂ „Ñ≤Ü«∞Ѩل`«∞_»∞ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÖˇ·# q+¨Ü«∞
"åã¨#ÅKÕ „¿Ñi`«∞_≥· aè#fl Ö’HÍÅÖ’, Ѩ~°fi`« ã¨÷ÖÏÅÖ’, =<åÅÖ’ aè#fl Láê^èŒ∞Å∞ á⁄O^•_»∞.
Ju cèHõ~°=ÚÖˇ·# J~°}º=ÚÅÖ’ =$Hõ∆=Ú–Å`« "≥Ú^ŒÖˇ·# [#‡Å∞ J#∞ÉèíqOKå_»∞. WѨÊ\˜H˜
„ѨâßO`«∞_≥· ã¨=∞OQÍ#k X_»∞¤# `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. [\Ï^è•iÜ≥ÿ∞ ~°∞„^•Hõ∆=∂Å#∞
^èŒiOz, ã¨~°fi WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz „Éèí=∞Åhfl `«ºlOz "Õã≤ ã≤÷~°z`«Î=Ú`À ^蕺#O
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. J~Ú`Õ, J`«_»∞ D â◊√„HÍKå~°º LáêkèH˜ ã¨O|OkèOz# '`«O„_ç—Ü«∞QÆ∞ q∞=Ú‡Å#∞
U=∂„`«O 㨇iOK«@O ÖË^Œ∞. WѨC_»∞, q∂~°∞ P r=Ùx ^Œ$+≤ìѨ^äŒO Ö’<Õ ÖË~°∞.
❖❖❖
6. ã¨O™ê~° „Ѩ=$uÎ K«=∞`å¯~°O
ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚʼnõΩ Dâ◊fi~°∞_»∞, ã¨=∞^Œ$+≤ì HõÅ"å_»∞ J~Ú#\˜ì HÍÅÉèíQÆ"å#∞_»∞ J@∞¡ ѨeH˜
=∞ø#O =Ç≤ÏOKå_»∞. JѨC_»∞ Éèí$QÆ∞ =ÚhO„^Œ∞_»∞ `«# *Ï˝#<Õ„`«O`À Ѩل`«∞x =º=Ǩ~°=∞O`å
ѨijÅ# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. qâ◊√^Œú"≥∞ÿ# `«# ''|∞kú—— J#∞ ^Œ~°Ê}=Ú#O^Œ∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ ^蕺#
„ѨÉèÏ=O KÕ`«, Ü≥∂QÆ=∞Ç≤Ï=∞ KÕ`« „ѨuaOaOz#\˜ì `«# Ѩل`«∞x ã¨=∂Kå~°=∞O`å
46
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
H˘kÌHõ∆}=ÚÅÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ K«∂Kå_»∞. â◊s~°^Œ$+≤ìx g_ç, ã¨∂Hõ∆ ‡â◊s~°O`À ã¨=∞OQÍ #nf~°O
"≥o§ Ѩل`«∞x ã¨fiÜ«∞OQÍ K«∂z, uiy HÍÅ∞x ã¨=Ú‡YOÖ’QÆÅ ã¨fiâ◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞.
Hõ∆}OÖ’ Ѩل`« "åº"≥∂ǨÏO J`«xx g_çáÈ~ÚOk. J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºO`À z~°∞#=Ùfi #=ÙfiK«∂,
L`«Î=∞ ^Œ$+≤ì`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl"å_≥· g`«~åQÆ∞_»QÆ∞ HÍÅ∞x`À W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂#=ÚʼnõΩ „ѨÉèí∞=QÆ∞ F =∞Ǩ`å‡! HÍÅ^Õ"å! "Õ∞=Ú
=∞e#z`«∞ÎÅO, ÉÏÅ∞~°=O\˜"å~°O. K«∂Kå~å! XHõ¯ Hõ∆}OÖ’ J*Ï˝#O ##∞fl P=iOz"Õã≤Ok
Hõ^•! q∂=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å ^Œ$+≤ì „uHÍÅ=ÚÅO^Œe =$`åÎO`«=∞O`å ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ QÍOK«∞K«∂,
=∞ø#=Ú, ã¨=∞„QÆ=Ú J~Ú# J=QÍǨÏ# Hõey LO\’Ok. WHõ "Õ∞"≥∂, `«áÈ ^蕺<å^Œ∞Å =Å#
Hõey# â◊H˜ÎKÕ JO`å „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅO. HÍx UO ÖÏÉèíO? Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ ^Œ$+≤ì ™êiOK«ÖËHõ
áÈ`«∞<åflO. H˜Oz`üˆH (H˘OK≥=Ú#ˆH) =∂ ^Œ$+≤ì KåOK«Åº=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. D [QÆ`ü ã≤÷u
JO`å q∞^䕺~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© W^ŒO`å J<ÕHõ q^è•Öˇ·# qHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç ''x["Õ∞<å!——
J#fl@∞¡QÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk. =∂ Ü«∞O^Œ∞ XH˘¯Hõ¯ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ „Éèí=∞Å#∞ L`«ÊuÎ KÕ™ÈÎOk.
F HÍÅã¨fi~°∂áê! q∂ JO`«~°OQÆ=Ú# U=Ú#fl^À q∂ˆH `≥Å∞ã¨∞ÎOk QÍx, =∞iOÔH=fiiH©
`≥eÜ«∞^Œ∞. WHõ =∂ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, D =∞#ã¨∞û J<ÕHõ =$uÎ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂, =∂Ü«∞
KÕ`« q"≥∂Ç≤Ï`«O JQÆ∞K«∞#flk. <å ‰õΩ=∂~°∞_»∞ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ D HõÖÏÊO`«=Ú =~°‰õΩ rqOK«
=Åã≤Ü«Ú#flk. D q+¨Ü«∞O <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. HÍx J`«_»∞ =∞~°}˜OK«@O QÆ=∞xOK«QÍ<Õ <Õ#∞
qK«e`«∞_»<≥· „Éèí=∞#∞ á⁄O^•#∞. ''rq`«O Ѩiã¨=∂Ñ≤Î HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© D HÍÅ∞_»∞ <å
‰õΩ=∂~°∞x `«# "≥O@ fã¨∞H˘xáÈÜ«∂_Õ?—— J#∞ JÅÊ|∞kú ZO^Œ∞HÀ <å‰õΩ HõeyOk. J<ÕH
õ=∞Ok QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ É’kèOK«|_ç, ã¨fiqKå~°}Ï^Œ∞Å „ѨÉèÏ=OKÕ D „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u
QÆ`«∞Å#∞ ZiyÜÕ∞ L#flѨÊ\˜H©, H˜Oz`ü '„Ѩ=∞`«Î`«— HÍ~°}OQÍ "Õ∞=Ú D ã¨OѨ^Œ, PѨ^ŒÅ∞
HõÅ∞QÆ*Ë¿ã ǨÏ~°¬, â’Hõ=ÚʼnõΩ =jÉèí∂`«"≥∞ÿ áÈ`«∞<åflO.
q∂‰õΩ `≥eÜ«∞x^Õ=Ú#flk? 'JÜ«ÚHõÎO PK«iOK«∞"åx =Å¡ HÀѨO, 'Ü«ÚHõÎO— PK«iOK«∞
"åx Ѩ@¡ „Ѩã¨#fl`«fi=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@—— J~Ú#\˜ì XHõ ã¨fiÉèÏ=O, ÖËHõ, xÜ«∞u Ö’HõOÖ’ LO_ç
L#flk Hõ^•!
''Wk K≥Ü«∂ºe. Wk KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞—— J#∞ W+¨ì – J~Ú+¨ì – xˆ~Ìâ◊º – Jxˆ~Ìâ◊º=ÚŠѨ@¡
ã¨`«º`«fi|∞kú ... L#flO`«=~°‰õÄ 'ã¨fiÉèÏ=O— J#|_Õk ^Œ$_è»OQÍ LO_çÜÕ∞ f~°∞`«∞Ok.
¿ÇÏ [QÆ^Œ∞æ~°∂! ¿ÇÏÜ«∞=∞QÆ∞ J\˜ì „Éèí=∞#∞ WѨC_»∞ `«ºlOz "ÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞. q∂
Jaè„áêÜ«∞=ÚÅhfl ѨijeOz# `«~°∞"å`« <å HÀѨO Ѩ\ÏѨOK«Öˇ·Ok. Uk U"≥∞ÿ<å, ÉèíQÆ=`ü
ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∂ Ѩ@¡ ^Œ∞~°∞ã¨∞QÍ „Ѩ=iÎOK«@O `«¿ÑÊ. q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å q#fl `«~°∞"å`« <Õ#∞
ã¨∂Hõ;^ÕǨÏO`À <å ‰õΩ=∂~°∞x ã¨=∞OQÍ#k X_»∞¤# K«∂z=KåÛ#∞.
=∞Ǩ`å‡! D Ö’Hõ=Ú# ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ʼnõΩ =∞#¿ãû Ô~O_»∞ â◊s~°=ÚÅ#∞ L`«Ê#fl=Ú
KÕÜ«ÚK«∞#flk. "åã¨Î"åxH˜ D =∞#ã¨∞û#O^Õ [QÆ`«∞Î JO`å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 47
HÍÅ∞_»∞ : =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#k JHõ∆~åÖÏ x[O. =∞#¿ãû r=Ù#‰õΩ =ÚYº^ÕǨÏO HÍx, D
Éè∫uHõ"≥∞ÿ# ~°HõΖ=∂O㨠xi‡`« â◊s~°O =ÚYº"≥∞ÿ# qÉèÏQÆO HÍ^Œ∞. ‰õΩ=∞‡i"å_»∞ `«#Ö’x
PÖ’K«#ʼnõΩ XHõ ~°∂Ѩ=Ú#∞ WzÛ J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÅÖ’ ‰õΩO_»Å#∞, =¸`«Å#∞ `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® J>Ë¡ `«# ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞
xi‡OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
J*Ï˝#=â◊OKÕ`« ÉÏÅ∞_»∞ 'Éèí∂`«=Ú— J#|_»∞^•xx HõeÊOK«∞H˘x, =∞~°Å ÃÑ^ŒÌÅ `À_»∞
á⁄Ok#ѨC_»∞ P Éèí∂`«=Ú J#∞ ÉèÏ=##∞, ÉèíÜ«∂^Œ∞Å#∞ x~°∂‡eOK«∞‰õΩO@∂ U_»∞ÛK«∂
LO\Ï_»∞ K«∂Kå~å?
`«#HõO@∂ Z\˜ì PHÍ~°=¸ ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, D =∞#ã¨∞û `«#Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨OHõeÊOK«∞@——
J#∞ =º=Ǩ~°^ŒHõ∆`«KÕ D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞, Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ#∞,
„Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ#∞, Pâ◊Û~°º–™ê=∂#º=ÚÅ#∞ xi‡OK«∞‰õΩO\’Ok. =∞~°Å WO`«Ö’<Õ #tOѨ
*ËÜ«ÚK«∞#flk. ZO`« K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# „H©_» Wk!
=ÚO^Œ∞QÍ J#∞HÀHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, ã¨fiѨflOÖ’ J<ÕHõ ^Œ$âߺÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú K«∂Kå~å?
q∞^䕺*Ï˝#=Ú HõeyÜ«Ú#flѨÙ_»∞ U"Õ"À Jaè„áêÜ«∂Å∞ P„Hõq∞Oz"ÕÜ«Ú@KÕ Jã¨`«º=ÚÅ∞
ã¨`«º=ÚÅ=Öˇ „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∂Î L#fl@∞¡,! 'ã¨O„Éèí=∞O—Ö’ L#fl"å_»∞ Z^Œ∞\˜"å_»∞ K≥¿ÑÊ qâı¡+¨}#∞
qxÑ≤OK«∞HÀ#@∞¡, D =∞#ã¨∞û `«#Ü«∞O^Œ∞ ''q∞^䕺~°K«# KÕÜ«Ú@—— J#∞ XHõ qz„`«"≥∞ÿ#
ã¨fiÉèÏ==Ú Hõey LO\’Ok. J\˜ì ã¨fiÉèÏ="Õ∞ ã¨`«º=Ú#∞ =∞~°∞QÆ∞Ѩ~°∞™ÈÎOk.
F =ÚhO„^•! D r=Ù_»∞ ''=∞#ã¨∞û——, ''Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú—— J#∞ Ô~O_»∞ "Õ~°∞"ÕÔ~·# q+¨Ü«∞
=ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞. D Ô~O_»∞ `«`«Î fi=ÚÅ∞ LO_ç LO@∞<åflÜ«∞<Õ q+¨Ü«∞O Ö∫H˜Hõ
ѨijÅ<å =∂„`«O KÕ`« (J#QÍ, Q˘Ñ¨Ê "Õ^Œ–"Õ^•O`« *Ï˝#O ÖˉõΩO_® ‰õÄ_®) QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
D q+¨Ü«∞O ã¨∂÷Å^Œ$+≤ìH˜ ‰õÄ_® ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥Å∞ã¨∂Î<Õ L#flk. J~Ú`Õ J\˜ì ã¨∂÷Å^Œ$+≤ìx
„ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì ã¨∂Hõ; ^Œ$+≤ì`À Hõ#∞Hõ K«∂¿ãÎ ''ã¨∞Êù~°}~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û =∂„`«"Õ∞ HõÅ^Œ∞—— J<Õ
q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ì=∞QÆ∞K«∞#flk. U ã¨=∞Ü«∞OÖ’<≥·<å 㨈~, ã¨`ü, Jã¨`üÅ Ô~O_çO\˜H© qÅHõ∆}"≥∞ÿ =∞Ǩ
qâßÅ"≥∞ÿ#\˜ì D =∞#¿ãû Pq~åƒù=O K≥O^Œ∞`ÀOk. J@∂ W@∂ ã¨OK«iã¨∂Î =∞~˘HõѨÊ\˜H˜ `«#
Ö’xH˜ `å<Õ u~ÀQÆq∞ã¨∞ÎOk. D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°K«<å K«=∞`å¯~°"Õ∞. KåÖÏ
^Œ∂~°O „Ѩã¨iOzÜ«Ú#fl H˘=∞‡Å∞, P‰õΩÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl =∞é˜] =$Hõ∆=ÚÜ≥ÚHõ¯ J=Ü«∞==ÚÖË
Hõ^•! D ѨÅ∞q^è•Å∞QÍ HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl ÉèË^Œ=º=Ǩ~°ã¨~°o JO`å z`«ÎO Ü≥ÚHõ¯ J=Ü«∞"åÖË.
=∞#ã¨∞û `«#Ü«∞O^Œ∞ ÉèË^Œ"åã¨#Å „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ D Ѩ^•~°÷=ÚÅ ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#O`å D
q^è•Å∞QÍ QÍOK«∞K«∞#flk.
^Œ∂kÜÕ∞ =G=Ú JQÆ∞K«∞#flk. =G=ÚÖ’ ^Œ∂kH˜ "ÕÔ~·#^ŒO@∂ U=Ú#flk?
`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ h\˜H˜ "Õ~°∞QÍ WHõ L#fl^Õk?
48
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞\˜ì – =∞\˜ì ‰õΩO_» "Õé∞ "ÕéÏ? HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ J<ÕHõ ‰õΩO_»Å#∞ K«∂ã¨∂Î, z#fl, ÃÑ^ŒÌ
‰õΩO_»Å∞ ^Œi≈OK«@O =∞\˜ì^Œ$+≤ìx =^Œe PHÍ~°^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOK«∞@ KÕ`«<Õ Hõ^•!
D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ã¨iJ~Ú# J=QÍǨÏ# á⁄O^Œ#O`«HÍÅO aè#fl`«fi=Ú<Õ ^Œi≈™ÈÎOk.
''PǨñ! <Õ#∞ ^Œ∞~°ƒÅ∞_»#∞, ^Œ∞ódx, J*Ï˝xx—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞#flk. `«# qHõÅÊ=ÚÅ =Å#
L^Œ~ÚOz ÉèÏ=#ÅKÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç, D =∞#ã¨∞û r=`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#ʼnõΩ, ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"≥∞ÿ# ~°∞QƇ`«Å‰õΩ JO`«∂
á⁄O`«∂ ÖˉõΩO_® áÈ`ÀOk.
HÍÅ∞_»∞ : J~Ú`Õ =∞ǨÏs¬! D =∞#ã¨∞û‰õΩ „áêÑ≤ÎOKÕ^ŒO`å 'ã¨∞Êù~°}— ÖËHõ 'ÉèÏ=#— =∂„`«"Õ∞ Hõ^•!
ÉèÏqOK«∞@ KÕ`« =∂„`«"Õ∞ (ÖËHõ, TÇ≤ÏOK«∞@ KÕ`« =∂„`«"Õ∞) ã¨∞ÊùiOKÕk ã¨`«º"≥∞\Ï¡
J=Ù`«∞Ok? ''D =∞#ã¨∞û#∞ `«ºlOK«∞@ ÖËHõ [~ÚOK«∞@ Z\Ï¡?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ LáêÜ«∞O
Uq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞. ''<Õh ~°∂Ѩ=Ú<Õ HÍ^Œ∞. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°} ‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ#∞. ã¨~°fi
ã¨∞Êù~°}ʼnõΩ P=ÅL#fl x`Àºk`« K≥·`«#º`«`«fi"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞#\˜ì x~°O`«~° L`«Î=∞ÉèÏ=#KÕ D
`«∞K«Ûù =∞#ã¨∞û [~ÚOz"ÕÜ«∞|_»QÆÅ^Œ∞. JÅÊ`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞ =∞<ÀqÉèÏQÆ=Ú `«ºlOK«
|_»QÍ, JѨC_»∞ âı+≤OK«∞ =∞## jÅ`«fi=Ú#‰õΩ xÜ«∂=∞Hõ"≥∞ÿ# '=∞Ǩ=∞#ã¨∞û— ã¨<å`«#=Ú,
âßO`«=Ú, JYO_»=Ú Jx "Õ∞=Ú „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl=Ú.
D =∞#ã¨∞û QÆ∞iOz ^Œ$ëêìO`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#O_ç.
ã¨=Ú„^Œ=Ú, `«~°OQÍÅ∞ - XHõ ã¨∞„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ# =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO L#flk. Jk Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ#
`«~°OQÆ=ÚÅ`À â’ÉèÏÜ«∞=∂#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. P `«~°OQÍÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. â◊q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ
UO? P ã¨=Ú„^ŒO ZK«Û@ #∞O_ç =K«∞Û@ÖË^Œ∞. ZK«Û\˜H© áÈ=Ù@ÖË^Œ∞.
P =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ XˆH [ÅO HõeyÜ«Ú#flk. ã¨=∞=Ú, â◊√^Œú~°∂Ѩ=Ú,
ã¨fiK«Ûù=Ú, ™êfi^Œ∞[Å=∞Ü«∞=Ú ‰õÄ_® J~Ú=Ù#flk.
HõÖÏÊO`«=Ú =~°‰õΩ P ã¨=Ú„^ŒO J>Ë¡ LO_ç LO\’Ok. P ã¨=Ú„^ŒO JHõ¯_» LO_ç
LO_»\ÏxH˜ Z=fi~°∂ HÍ~°}O HÍ^Œ∞. Jk ''ã¨fi=∞Ç≤Ï=∞—— Ü≥ÚHõ¯ Juâ◊Ü«∞O KÕ`«<Õ JK«Û@
„Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
J\˜ì =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ J<ÕHõ `«~°OQÍÅ∞ L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ H˘xfl z#fl `«~°OQÍÅ∞.
P z#fl `«~°OQÍÅ∞, `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==â◊OKÕ`« ''<Õ#∞ z#fl `«~°OQÆ=Ú#∞ „ǨÏã¨fi=Ú#∞
Z`«∞ΠѨš=ÚÖË <å ã¨fi~°∂ѨO,—— J#∞ ÉèÏ=#KÕ x[~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°K«∞K«∞<åfl~Ú.
=∞iH˘xfl Ju n~°…"≥∞ÿ# `«~°OQÍÅ∞. Jq `«=∞ ã¨fiÉèÏ"åxfl J#∞ã¨iOz ''"Õ∞=Ú KåÖÏ
á⁄_»"≥·# `«~°OQÍÅ=Ú—— Jx qHõÅÊ# KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
H˘xfl ÔH~°\ÏÅ∞ ''JkQÀ, WHõ <å q<åâ◊#O ^ŒQÆæ~°Ñ¨_ç#>Ë¡—— Jx `«ÅOK«∞K«∞ Ѩ`«# ÉèíÜ«∞O
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 49
=Å¡ Ѩ`«#=Ú<Õ ÉèÏqOK«∞K«∞ J\˜ì ÉèÏ=#KÕ f~°„Ѩ^Õâ◊O"≥·Ñ¨Ù áÈ=ÙK«∞<åfl~Ú. ã¨fiÅÊ HÍÅ"≥∞ÿ#
`«~°∞"å`« =∞~°Å Pq~°ƒùqOz ''J=Ù#∞ WѨC_»∞ "Õ∞=Ú Éè’QÆ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
™ê÷#=ÚÅ#∞, ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ú—— Jx Jaè=∂xOK«∞K«∞<åfl~Ú.
D =º=Ǩ~°=∞O`å ^≥·==â◊O KÕ`« =∞ǨqâßÅ"≥∞ÿ, ^ÕnѨº=∂#"≥∞ÿ â’aèOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
ÔH~°@=ÚÅ`À áÈÅÛ^Œy# J<ÕHõ Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ HõxÑ≤OKÕ JǨÏOÉèÏ="Õ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
~°∂ѨO. J\˜ì JǨÏOÉèÏ= =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’x XHõ ÔH~°@O K«O„^Œ aO|=Ú# Láêkè ~°∂ѨOÖ’
LO_ç ''WѨC_»∞ <Õ#∞ j`«Å=ÚQÍ L<åfl#∞—— Jx Jaè=∂x™ÈÎOk. =∞~˘Hõ JǨÏOHÍ~° ÔH~°@O
^•"åyfl Ü«∞O^Œ∞ „ѨHÍâ◊=O`«=∞QÆ∞ ^ÕǨÏ=Ú Hõey, „ѨuaO|=Ú`À ‰õÄ_ç#^≥·, ''<Õ#∞ ^ŒÇ≤ÏOK«
|_»∞K«∞<åfl#∞—— Jx `«ÅK«∞K«∞ ÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. =∞~°Å ZѨC_À =∞ø#=Ú =Ç≤ÏOz
LO\’Ok.
XHõ [ÅÔH~°@O XHõKÀ@ `«#Ö’ K«O„^Œ∞x, #Hõ∆„`«=ÚÅ#∞ „ѨuaOaOѨ*Ë™ÈÎOk. =∞~À
ÔH~°@O =∞~˘HõKÀ@ Ѩ~°fi`åÅ#∞, =$H∆ÍÅ#∞, "å\˜ Ѷ¨ÖÏÅ#∞ `«#Ö’ „ѨuaOaOѨKÕ™ÈÎOk.
❖
D JǨÏOHÍ~°=Ú XHõ LáêkèÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz, XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''<Õ#∞ WѨC_»∞ ~åA
#Ü«∂º#∞. Hõ#∞Hõ Hõ$`å~°∞÷_»#∞—— Jx ã¨O`À+¨=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. QÍe gK«QÍ `«~°OQÆO q^èŒfiOã¨
=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, P „Éèí=∞=O`«"≥∞ÿ#\˜ì Láêk, `«k`«~° ã¨O|Okè`« q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ q^èŒfiOã¨=∞QÆ∞
K«∞O_»QÍ, P r=Ù_»∞ ''JÜ≥∂º! <Õ#∞ YO_» YO_»=ÚÅÜ«∂º<Õ!—— Jx J~°K«∞K«∞ ~ÀkOK«∞K«∞<åfl_»∞.
F =∞ǨÏs¬! D ÔH~°@=ÚÅÖ’ ZO`«\ ˜ `«`«OQÆ=∞O`å [iyáÈ`ÀOk! ZHõ¯_À ÖËã¨∞Î<åfl~Ú.
XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ Hõeã≤ „Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î<åfl~Ú. XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ _èôH˘O@∂ zè<åflaè#fl"≥∞ÿ
áÈ`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D `«~°OQÆ=ÚÅhfl [Å=ÚHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•!
'`«~°OQÆ=ÚÅ∞— J#|_»∞#q [Å=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç „áêÑ≤ÎOK«∞@ÖË^Õ! JO^Œ∞KÕ`«,
D `«~°OQÆ=ÚÅ∞ [Åã¨=¸Ç¨Ï~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#=x J#@O Z\Ï¡?
JO^Œ∞ˆH, ''`«~°OQÆ=ÚʼnõΩ 'ã¨`ü— =∞Ü«∞"≥∞ÿ#, (ÖËHõ) 'Jã¨`ü— =∞Ü«∞"≥∞ÿ# =ÚYº~°∂Ѩ"Õ∞ ÖË^Œ∞——
Jx JO@∂ LO\Ï~°∞.
HÍx, ''ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ#∞#q ÖË=Ù. [Å"Õ∞ L#flk—— Jx J#=K«∞Û<å? =∞i
`«~°OQÆ=ÚÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : ¿ÇÏ HÍÅã¨fi~°∂áê! q∂~°∞ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú<Õ qâ◊nHõiã¨∞Î<åfl~°∞.
''*Ï˝#^Œ$+≤ì—— Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞=ºHõÎ`«H˘~°‰õΩ J_»∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. WO`«H© [ÅOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ L<åfl~Ú Jx
JO\Ï~å? ÖË=x JO\Ï~å?
50
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖËHõ '„|Ǩχ=Ú–r=ÙÅ∞— ^Œ$ëêì º K≥áêÊÅO>Ë, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ Hõ#|_Õ D 'h=Ù–<Õ#∞
–J`«_»∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ `ÀKÕ YO_ç`åǨÏOHÍ~°Å∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ L<åflÜ«∂? ÖË"å?
HÍÅ∞_»∞ : „|Ǩχs¬! q∂‰õΩ ã¨~°fi=Ú qk`«"≥∞ÿ Ü«ÚO_ç ‰õÄ_® J_»∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©,
ѨÙ#â◊Û~°} Ü≥ÚHõ¯ |ÅO H˘~°‰õΩ K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ''`«~°OQÆ=ÚÅ ^Œ$+≤ì——`À ‰õÄ_»∞‰õΩx K«∂ã¨∞Î<åfl=∞#∞HÀO_ç... Jq
LO_»x^≥ѨC_»∞? ÖËHõ [Å^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ `«~°OQÆ=ÚÅhfl [Å=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•!
''D [QÆ`«∞Î WO^Œe<å<å`«fi=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ...—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. J~Ú`Õ D r=ÙÅ∞
"åi"åi ''ã¨fiÉèÏ==Ú–ã≤÷u–ã¨OHõÅÊ=Ú——Å HÍ~°}OQÍ Ñ¨izÛù#fl=ÚÅQÆ∞ D ÉèË^Œ qHõÅÊ=ÚÅ∞
Jhfl ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`å#∞™ê~°"Õ∞ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
❖
=∞~°Å q+¨Ü«∞™ê~°=Ú#∞ ã¨q∂H˜∆ã¨∞Î<åfl#∞. q#O_ç-
D `«~°OQÆ=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. #tã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~˘HõѨC_»∞ #tOK«‰õΩO_® n~°…
HÍÅO LO_ç LO@∞<åfl~Ú. W@∞¡ =∞~°Å =∞~°Å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞, #tOK«∞K«∞O_Õ D `«~°OQÍÅ
Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú HõO>Ë ã¨=Ú„^Œ=Ú "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. ã¨=Ú„^Œ=Ú HõO>Ë `«~°OQÆ=ÚÅ∞ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
D r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® 'Ѩ~°=∂`«‡— HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ÖË~°∞. Ѩ~°=∂`«‡ giHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ, *Ï˝#∞ÅQÆ∞ r=ÙÅ∞... ''<Õ#∞ Ѩ~°=∂`«‡<Õ. "Õˆ~fi~°∞ r"å`«‡Å=Öˇ HõxÑ≤OKÕ D
qâßÅ^Œ$â◊º [QÆ`«ÎO`å <åÜ≥ÚHõ¯ z`«¯à◊ÜÕ∞. HÍx "åã¨Î"åxH˜ <åÜ«∞O^Œ∞ W"Õq∂ ÖË=Ù - Jx
ã¨~°fi^• QÆ=∞xã¨∂Î<Õ LO@∞<åfl~°∞. ''[Å=ÚÖ’ `«~°OQÆ=Ú#flk Jx J#@O Jã¨=∞O[ã¨=Ú
Hõ^•! `«~°OQÆ=∞#∞#k [Å=Ú=Öˇ XHõ Ѩ^•~°÷"Õ∞ HÍ^Œ∞——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì ã¨=∞„QÆ
– ã¨~°fiã¨=∞`«fi– UH©ÉèÏ=# QÆÅ r=Ù}˜‚ ''"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— Jx JO@∞<åflO.
^•xH˜ "ÕÔ~·# ÉèÏ=# HõÅ "åxx ''r=Ù_»∞—— JO@∞<åflO.
"ÕÔ~·# ÉèÏ=#: ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞, `«k`«~° â◊s~°=ÚÅ∞ <åHõO>Ë "Õ~°∞QÍ ÉÏǨϺ=Ú#
LO@∞<åfl~Ú. "åi z`«Î=ÚÅ∞ "Õ~°∞. <å z`«Î=Ú "Õ~°∞. JO^Œ∞KÕ`« "å~°∞ "Õ~°∞. <Õ#∞ "Õ~°∞. Wq
<åq. D H˘kÌ =∞Ok <å "å~°∞. g~°∞ `«k`«~°∞Å∞—— J#∞ =∞##=Ú KÕÜ«Ú r=Ù_»∞ '|^Œú
ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. |^Œú ã¨fi~°∂Ѩ =∞##=ÚKÕ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl D
r=Ù#‰õΩ J`«x JYO_» ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞~°∞ÎKÕã≤ „ѨâßO`«Ñ¨~°K«\ÏxˆH P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ âßG=ÚÅ∞
qKå~°} „ѨuáêkOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
ZO^Œ∞HõO>Ë, "åã¨Î==∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ |O^èŒ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ LO\ÏÜ«∂? LO_»<Õ LO_»=Ù.
❖
`«~°OQÆ=ÚÅhfl Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∂ UÔH·Hõ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [Å=∞Ü«∞"Õ∞ J~Ú
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 51
=ÙO@∞#fl@∞¡, D z„`« qz„`«„H˜Ü«∞Å`À ‰õÄ_ç K«OK«Å"≥∞ÿÜ«Ú#fl D [QÆ`ü â◊‰õΩÎÅhfl „|Ǩχ=Ú
HõO>Ë aè#fl=ÚQÍ HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl#∞, Jaè#fl=ÚÖË ã¨∞=∂!
„|Ǩχ=Ú... `«~°OQÆ=ÚÅÖ’x [ÅO =Öˇ.. "åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, â◊√^Œú"≥∞ÿ, x~å=∞Ü«∞"≥∞ÿ,
z<凄`« ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, J<åkÜ≥ÿ∞, J#O`«"≥∞ÿ, ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«"≥∞ÿ L#flk. ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ P
Ѩ~°=∂`«‡ `«# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ D qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅhfl
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
[Å=Ú #O^Œ∞ [Å"Õ∞ `«~°OQÆ~°∂Ѩ=ÚQÍ J=`«iã¨∞Î#fl@∞¡, „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ „|Ǩχ"Õ∞
<å<åq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ qã¨Îi™ÈÎOk.
„`å_»∞ #O^Œ∞ áê=Ú Hõ#|_»∞K«∞#fl@∞¡, P „|Ǩχ=Ú #O^Õ D ¢ã‘ΖѨÙ~°∞+¨–eOQÆ~°Ç≤Ï`«
~°∂Ѩ=ÚÅhfl q=~°ÎÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
❖❖❖
7. D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞
Éèí$QÆ∞ =∞ǨÏi¬ : HÍÅ^Õ"å! „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ D '[QÆ`«∞Η J#∞ q=~°Î=º=Ǩ~°O Z\Ï¡, ZѨC_»∞,
ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_»∞K«∞#fl^Œx q∂ Jaè„áêÜ«∞O?
HÍÅ∞_»∞ : F Éèí$QÆ∞=∞ǨÏs¬! q∂ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O q#O_ç-
'[QÆ`«∞Η J#∞#\˜ì HõÅÊ# Un ZѨC_»∂ LO_çÜÕ∞ LO_»ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
WHõ=ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® LO_»É’^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? D ''[QÆ`«∞Ζ„|Ǩχ=Ú—— J#|_»∞ Ô~O_çO\˜Ö’
H˘OK≥O ‰õÄ_® ÉèË^ŒO ÖË<ÕÖË^Œ∞. `«~°OQÆ=Ú#‰õΩ, [Å=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∞\˜ K≥ѨÊO_ç.
P „|Ǩχ=Ú xâ◊ÛÜ«∞=ÚQÍ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ, ã¨~°fi"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ''D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ˆH=ÅO
„|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞.—— J#∞ ''ÉèÏ=# J#∞Hõ∆}O KÕÜ«∞|_»∞K«∞#fl^Œ#∞HÀO_ç... JѨC_»∞, JÖÏO\˜
„Ѩܫ∞`«flO`À `«k`«~°=ÚÖˇ·# P_»O|~°=ÚÅhfl `«ºlOK«|_»@"Õ∞ ã¨~°fi^À+¨=ÚʼnõΩ LѨâ◊=∞#O.
P P`«‡ã¨`«ÎÜÕ∞ 'xÜ«∞u— ~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® J~Ú L#flk. ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯
Jkèëêª#=Ú ‰õÄ_® JkÜÕ∞. Jk J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ L#flѨÊ\˜H©, UHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ L#flk.
Jã¨OMϺHõ=ÚÅ∞QÍ q~°∞^Œú ~°∂Ѩ=Ú HõÅ^≥·=Ù#flѨÊ\˜H©, ã¨~°fi„`å XˆH PHÍ~°=Ú HõeyÜ«Ú#flk.
J\˜ì P`«‡ `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ "ÕÔ~·# ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOz =∞#ã¨∞û. J<Õ LѨHõ~°}O ^•fi~å
D Ѩ\Ï\’Ѩ=∞O`å á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì ÉèÏ=<å ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ D z`«Î=Ú. J@∞¡,
'„ѨuaO|`«fi=Ú— ÖËHõ 'z^•ÉèÏã¨`«fi=Ú— á⁄Ok# `«~°∞"å`« D z`«Î=Ú PÜ«∂ Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞
"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿÜ«Ú#fl JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î ''D JǨÏOHÍ~°=ÚÖË P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ,
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞—— Jx „Éèí=∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J#QÍ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#=∞O`å ™êO™êiHõ
52
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^Œ$+≤ìKÕ`« U~°Ê_ç# z`«Î„Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞ Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. J~Ú`Õ D JǨÏOHÍ~°=Ú-
JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ P=Å, JǨÏOHÍ~°=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#-ã¨<凄`«=Ú (Absolute Self-Existence) #∞
ÖËx ^•xÖÏQÍ QÍOK«∞K«∞#flk. J#QÍ D z`«Î=Ú L#fl ^•xx ÖËxkQÍ, ÖËx ^•xx
LO_ç#@∞¡QÍ QÍOK«∞K«∞#flk.
❖
=∞#O WO`«=~°‰õΩ K≥ѨC‰õΩ#fl [Å–`«~°OQÆ=ÚÅ ^Œ$ëêìO`«O ã¨Ç¨Ü«∞O`À P`«‡–[QÆ`«∞ÎÅ
K«=∞`å¯~°O QÆ∞iOz =∞iH˘O`« q=i™êÎ#∞-
XHõ„^Œ+¨ì "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ^Œi≈ã¨∞Î#fl <å=∞, ~°∂áêÅhfl z`«ÎO Ü≥ÚHõ¯ "Õ~°∞"Õ~°∞ ã¨O^Œ~°≈<åÖË!
D z`«Î=Ú "Õ~°∞ "ÕÔ~·# `«~°OQÆ=ÚÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ QÍOK«∞K«∞#flk.
Jxfl `«~°OQÆ=ÚÅÖ’#∂ XˆH suQÍ LO_çÜ«Ú#fl [Å=Ú#∞ QÍOK«∞@ ÖË^Œ∞.
D q^èŒOQÍ D z`«Î=Ú ''P^蕺u‡Hõ=Ú HÍ#\˜ì [_»=Ú——, ''P^蕺u‡Hõ=Ú J~Ú#\˜ì
K≥·`«#º=Ú——Å qÉèË^Œ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ z`«ÎO Ü≥ÚHõ¯ D 'ÉèË^Œ"åã¨<å ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ â◊H˜Î— P`«‡Ü≥ÚHõ¯ x[~°∂Ѩ=Ú#<Õ
K«=∞`å¯~°OQÍ LO_ç LO\’O^Œx K≥ѨÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ''^Õx #∞O_≥·`Õ Z\˜ì ÉÏǨϺHÍ~°}=Ú
ÖˉõΩO_®<Õ XHõ\ ˜ q=iΙÈÎO^À, Jk P =¸Å=ã¨∞Î=ÙHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞—— J#∞#k ã≤^•úO`«"≥∞ÿ
L#flk.
z`«Î=Ú KÕ`«<Õ ''Wk [_»O – Wk K≥·`«#ºO—— J#∞ ÉèË^ŒHõÅÊ# JO`å KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk Hõ^•!
J~Ú`Õ... D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ q<åºã¨=∂„`«O KÕ`« P`«‡Ü≥ÚHõ¯ UHõ~°∂Ѩ`«fi=Ú#‰õΩ U~°Ê_Õ Ç¨x
Uq∂ LO_»^Œ∞. J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ QÆu ÉèË^ŒO LO_ç L#flѨÊ\˜H©, ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ L#fl
ã¨=Ú„^Œ[ÅO â’aèã¨∂Î<Õ L#flk Hõ^•! ã¨=Ú„^Œ[ÅO `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ D `«~°OQÆ=ÚÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèË^ŒO á⁄O^Œ∞`ÀOk. J\Ï¡ˆQ... ''Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ qâßÅ [QÆ^•HÍ~°=ÚQÍ qHÍã¨=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk.—— J#∞#^Õ ã≤kú™ÈÎOk. P`«‡ÜÕ∞ P`«‡KÕ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ <å<å „Ñ¨HÍ~°=ÚÅQÆ∞
qHÍ~°=ÚÅ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞#flk. =∞~°Å `«#‰õΩ `å<Õ `«ºlOK«∞K«∞#flk. âßG
HÍ~°∞Å∞ P Ô~O_çO\˜H© ''|O^èŒ=Ú–"≥∂Hõ∆=Ú—— J#∞ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ\Ïì~°∞.
Jqz„`«O #∞O_ç qz„`«O - ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! XˆH q+¨Ü«∞=Ú J<ÕHõ HÀ}=ÚÅÖ’ q#@O
[iy`Õ L`«Î=∞ ÉèÏ=# ^Œ$_è»Ñ¨_»∞`«∞Ok Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞... q#O_ç-
z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# `«~°OQÆ=ÚÅ∞ [Å=ÚHõO>Ë "Õ~°∞ HÍ#@∞¡, ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚʼnõΩ Dâ◊√_≥·#\˜ì
P Ѩ~°=∂`«‡HõO>Ë ''h=Ù–<Õ#∞–[QÆ`«∞Η— J#|_»∞ D "≥Ú`«ÎO [QÆ`üHõÅÊ# "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. XˆH
c[OÖ’ HÍO_»=Ú, âßYÅ∞, Ѷ¨Å=ÚÅ∞, ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞, P‰õΩÅ∞ =ÔQ·~å L<åfl~Ú Hõ^•! P
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Õ ZšѨC_»∞ D ''ã¨$+≤ì–ã≤÷u–ÅÜ«∞—— Ѩi}Ï=∞ â◊‰õΩÎÅhfl JO`«s¡#OQÍ ^•y
L<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 53
Éèí$QÆ∞=Ù : Jã¨OQÆ∞_»∞, x¢+≤¯Ü«Ú_»∞ Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∂ ã¨~°fiã¨fiÉèÏ==ÚʼnõΩ Jf`«∞_≥·# P â◊√^Œú-
Ѩ~°„|Ǩχ ÉèíQÆ"å#∞x Ü«∞O^Œ∞ D qHÍ~åÅhfl LO_ç L<åflÜ«∂?
HÍÅ∞_»∞ : JHõ∆~åÖÏ... LO_»=Ù. ''^Õ"Õâ◊√_»∞, ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ ™êH˜∆ã¨fiÉèÏ=Ù_≥· JO`«s¡#OQÍ LO_ç
L#fl"å_»∞——... J~Ú#\˜ì P Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ Z\˜ì qHÍ~°=ÚʼnõΩ KÀ>Ë ÖË^Œ∞. f„=[fi~°O`À
ÉÏ^èŒÑ¨_Õ"åxH˜ qz„`« =~°‚=ÚÅ∞ HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú K«∂Kå~å! J\Ï¡ˆQ ^Õ"Õâ◊√_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡
Ü«∞O^Œ∞ „^Œ+¨ì`«fi qâı+¨OKÕ`« ''ã¨`ü–Jã¨`ü—— =∞Ü«∞=∞QÆ∞ D '<Õ#∞ – h=Ù— "≥ÚII "å\˜`À ‰õÄ_ç#
[QÆ`ü K«=∞`å¯~° =º=Ǩ~°=∞O`å ^Œ$QÀæK«~°=∞QÆ∞K«∞#flk. XHõ #Å¡x "Õ∞Ѷ¨∞=Ú #∞O_ç ã¨Ñ¨Î
~°OQÆ∞Å`À ‰õÄ_ç# qz„`«"≥∞ÿ# WO„^Œ^èŒ#∞ã¨∞û L^ŒƒùqOK«∞K«∞#flk. J\Ï¡ˆQ, UHõ~°ã¨=Ú =∞OQÆà◊
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, Jqz„`«=Ú JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç qz„`«"≥∞ÿ#\˜ì D '[QÆ`üã≤÷u— L^Œ~ÚOK«@O
J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ #∞O_ç ^•~°O |Ü«∞Öˇfi_»e, ™êÖˇQÆ∂_»∞QÍ J~Ú, ™êÖˇ ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ K«∞\˜ì
LO\’Ok Hõ^•! ã¨fiѨflOÖ’ P 'ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì— Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º=ÚHõO>Ë "Õ~°∞QÍ L#fl@∞¡ `ÀKÕ =ã¨∞Î
*ÏÅO Hõ#|_»∞K«∞#flk. KÕ`«#=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç ''[_»ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOK«∞@—— J#∞
~°∂Ѩ=Ú QÆÅ [_»`«fi=Ú L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ `«# |O^èŒ=Ú H˘~°‰õΩ `«#‰õΩ`å<Õ ^•~°Ñ¨ÙQÆ∂_»∞#∞ qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞‰õΩO\’Ok.
P`«‡ ‰õÄ_® ã‘fiÜ«∞|O^èŒ=ÚH˘~°ˆH `«# Ü≥ÚHõ¯ z`«Î â◊H˜Îx qã¨ÎiOѨKÕã¨∞‰õΩO\’Ok. z`«Î
â◊H˜ÎÜÕ∞ "åã¨<å"≥·z„`«º=Ú ‰õÄ_®.
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : D "åã¨<å |O^èŒ=∞O`å x+¨¯Å‡+¨ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ ZHõ¯_ç #∞O_ç
„áêÑ≤ΙÈÎOk?
HÍÅ∞_»∞ : F =∞ǨÏs¬! D "åã¨<å |O^èŒ=∞O`å P`«‡‰õΩ ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç =∞Ô~=fi~°∂ HõeyOK«∞@
ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«# WKåÛù#∞™ê~°OQÍ `«#Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨fi~°∂Ѩqã¨Î $u (The
extending of its own form) #∞ ÉèÏqOK«∞K«∞#flk. Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ÖÏQÍ `«# H˘~°‰õΩ `å<Õ Hõiî#"≥∞ÿ#
|O^èŒ=Ú#∞ xi‡OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
D P`«‡ÜÕ∞ =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«# WK«ÛùKÕ P`«‡™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^Œ∞`ÀOk. ã¨fiã¨fi~°∂ѨO
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« - XHõ U#∞QÆ∞ Hõ@∞ì„`å_»∞ „`≥OK«∞H˘#∞#@∞¡ – D P`«‡ `«#‰õΩ`å<Õ ã¨O™ê~°
|O^èŒ=Ú #∞O_ç `˘Åy, "≥∂Hõ∆=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J#QÍ, ÉÏǨϺ=∞##=Ú `«ºlOz,
ã¨fiã¨÷`«`À ‰õÄ_ç# ''ã¨fiÜ«∞=∂`å‡#∞Éèí==Ú—— (A sense of experience that 'I' am the all pervading
Self) #∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O\’Ok.
D P`«‡ ^Õx QÆ∞iOz Z@∞¡ ÉèÏqOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞O^À, Jk x~°O`«~°O J>Ë¡ JQÆ∞K«∞#flk.
K«∂Kå~å? P`«‡ ã¨~°fi^• =∞ǨÏ^Œfiã¨∞Î"Õ. ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ UO? Jk `«#Ü≥ÚHõ¯ 'z`«Îâ◊H˜Î—
KÕ Uk Z\Ï¡ ÉèÏq¿ãÎ, J>Ë¡ j„Ѷ¨∞OQÍ `«„^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞K«∞#flk. D z`«Îâ◊H˜Î J#O`«–JYO_»
54
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`å‡HÍâ◊=Ú<Õ HõÑ≤Ê"Õ™ÈÎO^Õ! Q˘Ñ¨Ê =~å¬HÍÅ"Õ∞Ѷ¨∞O J#O`åHÍâ◊=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã≤
LOz... WHõ PÃÑ· ... PHÍâ◊=∞O`å `«# ~°∂Ѩ"Õ∞ J~ÚáÈ~Ú#@∞¡ K«∂ѨÙ`«∞Ok K«∂Kå~å?
z~°HÍÅ ÉèÏ=#KÕ ^Œ$_èôÉèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl D "åã¨# J#∞#k Hõ∆}OÖ’ P`«‡#∞ `«#=O\˜"åx
ÖÏQÍ<Õ K«∂ѨÙ`«∞#flk. `«#Ü«∞O^Œ∞ UÜÕ∞ ÉèÏ=#Å∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åflÜ≥∂, PÜ«∂ ~°∂Ѩ=Ú
QÍ<Õ P`«‡ j„Ѷ¨∞=ÚQÍ „ѨHõ\ ˜OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
❖
P`«‡‰õΩ |O^èŒ=ÚQÍx, "≥∂Hõ∆=ÚQÍx ÖË=Ù, WHõ =∞#ã¨ûO\Ï~å,... nxH˜ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ#
Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞.
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ =∞##jÅ`«fi"Õ∞ =∞#ã¨∞û. JkÜÕ∞ z`«Î=Ú ‰õÄ_®!
D =∞#ã¨∞û J#|_Õk J"åã¨Î="≥∞ÿ#k. nxH˜ ã¨fiÜ«∞"≥∞ÿ# 'ã¨`«Î— JO@∂ Un ÖË^Œ∞.
ã¨fiÜ«∞OHõ$`«"≥∞ÿ# LxH˜ÜÕ∞ ÖË#\˜ì =∞#ã¨∞û‰õΩ |O^èŒ"Õ∞q∞\˜? ''ã¨fiѨflOÖ’ XHõ ѨO[~°=Ú#flk. P
ѨO[~°OÖ’ XHõ ~å=∞zÅ∞Hõ LOk. ^•xH˜ |O^èŒ q=ÚH˜Î ZѨC_»∞?—— J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ
J~°÷"Õ∞=Ú#flk? ã¨fiѨfl"Õ∞ XHõ TǨÏ. JO^Œ∞Ö’ ѨO[~°=Ú, zÅ∞Hõ "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å
‰õÄ_® TǨÏÜÕ∞. ZѨC_≥·`Õ D 'TǨϗ LѨã¨OǨÏiOK«|_»∞`«∞O^À,... =∞~°∞Hõ∆}O P TÇ¨Ï ÖËHõ
ã¨fiѨflOÖ’x qâı+¨=ÚÅhfl ÖËx"Õ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
P`«‡‰õΩ, =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® |O^èŒ "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ LO_»*ÏÅ=Ù.
=∞i D „ѨѨOK«OÖ’H˜ |O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ ^Œ$+≤ì ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk? D |O^èŒ-
"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ =∞#O Páêkã¨∞Î#flk Z=iH˜?..... D q+¨Ü«∂Å∞ `«~°z `«~°z K«∂z#ѨÙ_»∞
''JqKå~°} KÕ`«<Õ D |O^èŒ-"≥∂Hõ∆ =º=Ǩ~° =∞O`å Z^Œ∞~°∞QÍ `åO_»qã¨∂Î „áêÑ≤ΙÈÎOk—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
'|O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞— J#|_Õq Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ÖË=Ù. HÍx, P`«‡ÜÕ∞ |O^茖"≥∂Hõ∆ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ
qHÍ~°Ü«ÚHõÎOQÍ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. PǨñ! z„`«O K«∂Kå~å? x`«º=Ú, ѨÓ~°‚=Ú J~Ú#
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞, J`«ºO`« Jx`«º"≥∞ÿ#\˜ì 'Éè’HõΖÉè’Qƺ=Ú–Éè’QÆ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# "åã¨#Å
J^蕺㨠HõÑ≤Ê"ÕÜ«ÚK«∞#fl^Õ! z`«Î=Ú ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@ „áê~°OaèOz# =∞~°∞Hõ∆}O,
Ѩ@∞ì ѨÙ~°∞QÆ∞=Öˇ, P`«‡ D z`«Î=Ú ^•fi~å P |O^èŒ=Ú#O^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#flk. Ѩ~°ã¨Ê~°
q∞o`«=ÚÅ∞, J`«ºO`« qHõÅÊÜ«ÚHõΫ=ÚÅ∞ J~Ú# HÀ@¡H˘Åk =∞#óâ◊‰õΩÎÅ∞ D Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç
Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. J@∂ – W@∂ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ #∞O_Õ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ L^ŒƒùqOz, P ã¨=Ú„^Œ=Ú =Å# ã¨=Ú„^Œ=Ú#O^Õ
ã≤÷uá⁄OkÜ«Ú<åfl~Ú. P ã¨=Ú„^Œ=Ú<Õ ã¨O‰õ∆Ωaè`«=∞Ü«∞OQÍ KÕã≤ K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•!
K«O„^Œ∞x H˜~°}ÏÅ∞ K«O„^Œ∞x #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi =∞#‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ K«O„^Œ
H˜~°}ÏÅ∞ K«O„^Œ∞x HõO>Ë "Õ~å?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 55
D =∞#â◊≈‰õΩÎÅ∞ ‰õÄ_® Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#q HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, aè#fl=ÚQÍ L#fl@∞¡
JѨiѨHõfi ^Œ$+≤ìKÕ`« JxÑ≤™ÈÎOk.
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ z`«Î[Å `«~°OQÍÅ∞ - ''P`«‡—— J#∞ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú 'z`«Î=Ú— J<Õ [Å=Ú#∞
Hõey Ü«Ú#flk. 'z<凄`«=Ú— J#∞ `«~°OQÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#^≥· =∞ǨqâßÅOQÍ LO_çÜ«Ú#flk.
J\˜ì ã¨ÊO^Œ<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ ''„|Ǩχ–q+¨µ‚–=∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å∞—— J#|_Õq
‰õÄ_® H˘xfl ÃÑ^ŒÌ ÔH~°\ÏÅ∞. WHõ =∞iH˘xfl z#flÔH~°\ÏÅ∞ =∞#∞[~°∂ѨOÖ’#∞, ^Õ=`«Å
~°∂Ѩ=ÚÖ’#∞, <åQÆ–Ü«∞Hõ∆ "≥Ú^ŒÖˇ·# J#O`«ã¨OYºÖ’ J<ÕHõ ~°∂áêÅ∞QÍ „áêÑ≤Îx á⁄O^Œ∞K«∞
<åfl~Ú. D `«~°OQÆ=ÚÅhfl ‰õÄ_® ''ã¨fiÉèÏ==Ú—— KÕ`«<Õ HõeÊOK«|_ç, ã¨∞ÊùiOK«∞ K«∞<åfl~Ú.
g\˜Ö’ H˘xfl ''Ü«∞=Ú_»∞, =∞¿ÇÏO„^Œ∞_»∞, ‰õΩÉË~°∞_»∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂áêÅ`À ''J+¨ìkHÍÊʼnõΩÅ∞——
QÍ =º=ǨÏiOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. H˘xfl Ѩ~°ã¨Ê~°O =kèOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl LѨHÍ~°O
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. H˘xfl Ǩ㨺O „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞iH˘xfl J`«ºO`« f„==Ú, K«Ñ¨Å=Ú
J~Ú# 'WK«Ûù—`À ‰õÄ_»∞H˘x L<åfl~Ú.
H˘xfl L`«Î=∞ `«~°OQÍÅ∞ QÆi˚ã¨∂Î ÃÑ·H˜ ZQÆ∞~°∞K«∞<åfl~Ú.(T~°÷fiÖ’HÍʼnõΩ Ñ¨Ü«∞xã¨∞Î<åfl~Ú).
=∞iH˘xfl „H˜O^Œ‰õΩ "≥à◊√§K«∞<åfl~Ú.(J^èÀÖ’Hõ=ÚʼnõΩ u~ÀQÆq∞ã¨∞Î<åfl~Ú).
P `«~°OQÆ=ÚÖ’x '„|Ǩχ— 'WO„^Œ∞_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#H˘xfl H˘OK≥=Ú n~°…HÍÅ=Ú XHõ ã≤÷~°"≥∞ÿ#
PHÍ~°O á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú. D '=∞#∞+¨µºÅ∞— J#|_»∞ `«~°OQÍÅ∞ J`«ºO`« Jã≤÷~°"≥∞ÿ# Ju
ã¨fiÅÊHÍÅO ã¨∞ÊùiOz LO@∞<åfl~Ú. Ju j„Ѷ¨∞OQÍ #tOK«∞K«∞<åfl~Ú. P`«‡=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’
„H˜q∞ – H©@Hõ – Ѩ`«OQÆ – ã¨~°Ê – =∞â◊Hõ – [O`«∞ *Ï`«∞Åhfl z#fl ÔH~°@=ÚÅ, [ÅaO^Œ∞=ÙÅ
~°∂ѨOÖ’ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl Ѩ~°fi`«=ÚÅO^Œ∞ QÆ∞ǨÏÅO^Œ∞, HÍ~°∞pHõ@∞ÅO^Œ∞
ѨÙ\˜ì, JHõ¯_Õ ã¨OK«iã¨∂Î, JHõ¯_Õ #tã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
D =∂#=ÙÅÖ’ ‰õÄ_® XH˘¯Hõ¯~°∞ XH˘Hõ¯Hõ¯ q^èŒOQÍ LO@∞<åfl~°∞. XHõx rq`«O Ju
n~°…OQÍ#∂, =∞~˘Hõx rq`«O JÅÊHÍÅ=ÚQÍ#∂ LO\’Ok. XHõx ^ÕǨÏO qâßÅOQÍ#∞,
ã¨∞O^Œ~°OQÍ#∞† =∞~˘Hõx ^ÕǨÏO Ju`«∞K«ÛùOQÍ#∞ LO@∞<åfl~Ú. D ã¨O™ê~° ã¨fiѨfl HÍ~°º„Hõ=∞O
#O^Œ∞ XHõiH˜ XH˘¯Hõ¯~°∞ z~°HÍÅO =~°‰õΩ ã≤÷~°OQÍ LO@∞#fl@∞¡ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞
^Œ$_è»qHõÅÊ=ÚÅKÕ ZO`«QÍ<À "≥∂Ç≤Ï`«∞Öˇ·, ''D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞Î J`«ºO`« ã≤÷~°"≥∞ÿ#k Hõ^•—— Jx
ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl~°∞. Ju `«∞K«Ûù ÉèÏ==ÚÅ∞QÆÅ H˘O^Œ~°∞ ''<Õ#∞ ѨÙ\Ïì#∞, ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
WO`«\ ˜`À<Õ <Õ#∞ Ѩiq∞`«∞_»#∞. D â◊s~°=Ú#‰õΩ Ç¨x [iy`Õ <å Ѩx J~ÚáÈ~Ú#>Ë¡,
JÜ≥∂º! D â◊s~°O`Àáê@∞ <Õ#∞ ‰õÄ_® Hõ$tOK«∞K«∞<åfl#∞. Ju ^Œ∞ód`«∞_»#QÆ∞ <å‰õΩ QÆu ÖË^Œ∞.
<Õ#∞ ZO`«\ ˜ =¸_è»∞_»#∞!—— Jx `«ÅáÈÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. Ѷ¨e`«O? 'n#`«fi=Ú— J#∞ ^À+¨=Ú#‰õΩ
=jÉèí∂`«∞Öˇ·, ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å „ѨHõOѨ#=ÚÅ∞ x~°O`«~°O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
56
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P`«‡ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ [_» z`«Î `«~°OQÆ~°∂Ѩ=Ú# L#fl =∞iH˘O^Œ~°∞ ''<Õ#∞ XHõ
[_»=∞QÆ∞ ~å~Úx——. J#∞ [_» ÉèÏ==Ú Hõey LO@∞<åfl~°∞. WOH˘O^Œ~°∞, ''"Õ∞=Ú ã¨~°∞fiÅ
™ê#∞‰õÄź=Ú H˘~°‰õΩ W=hfl W@∞¡ „Ѩ™êkã¨∂Î LO\Ï=Ú—— Jx ^Œ$_è»OQÍ ÉèÏqOz#"åÔ~·
^Õ=ÉèÏ==Ú#∞ á⁄Ok LO@∞<åfl~°∞. `«~°OQÆ=ÚÅ∞ PHÍ~°=ÚÅ∞ =∂~°∞Û‰õΩO@∞#fl@∞¡ H˘O^Œ~°∞
[O`«∞ Láêkè #∞O_ç =∂#= LáêkèH˜, =∂#= Láê^èŒ∞Å #∞O_ç PÜ«∂ [O`«∞=ÙÅ Láê^èŒ∞ʼnõΩ
z`åÎ#∞™ê~°OQÍ `«~°e "≥à◊√§K«∞<åfl~°∞. WOH˘O^Œ~°∞ 'ã¨∞+¨µÑ≤Ζ„Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ—Ö’ ÖÏQÍ
J=ºHõÎ=∞QÆ∞, "åã¨<å ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì '=∞ǨO^èŒHÍ~°=Ú— á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! Éèí$QÆ∞=∞ǨÏs¬! q∂‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl D r=ÙÅ∞, D h ‰õΩ=∂~°∞_»∞, J`«x
WѨÊ\˜ [#‡ Ѩ~°OѨ~°Å∞, h=Ù-<Õ#∞ ... W=hfl ‰õÄ_® '„|Ǩχ=Ú— J#∞ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú #∞O_ç
Pq~°ƒùqOz# `«~°OQÆ=ÚÅ=O\˜q. J\˜ì D `«~°OQÆ=ÚʼnõΩ ''ã¨∞Êù~°}~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û—— J<Õ
¿Ñ~°∞ qA˝Å∞ ÃÑ\Ïì~°∞.
W=hfl K«OK«Å Láê^èŒ∞Å`À ‰õÄ_ç# K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÉèË^Œ=ÚÖË.
K≥·`«#º=Ú ^Œ$ëêì º g@xflÜ«∞O^Œ∞ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞.
g\˜Ö’ H˘xfl D [QÆ`«∞ÎÖ’ J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅ =~°‰õΩ, ã≤÷~°`«fi=Ú#∞ á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú.
=∞iH˘xfl *Ï˝<å=∞$`«O KÕ`« ''â◊√^Œú=Ú, Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú—— JQÆ∞ "≥∂Hõ∆ „áêÑ≤Îx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? P`«‡Ü≥ÚHõ¯ z`«¯àÏ K«=∞`å¯~°"Õ∞ W^ŒO`å.
❖❖❖
8. ã¨O™ê~À`«ÊuÎ – q™êÎ~°=Ú
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : F HÍÅ^Õ"å! D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ 'ã¨$+≤ì—Ö’ z„`« qz„`« r=~åã¨∞Åhfl
„ѨÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! g@xfl\˜Ö’ L`«Î=∞"≥∞ÿ#, 'Hõ$`å~°∞÷Å∞— Jx K≥ѨÊ`«y#"å~°∞ Z=~°∞? D
r=*Ï`«∞Åhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç ZO^Œ∞‰õΩ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl~Ú?
HÍÅ∞_»∞ : ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’x `«~°OQÍÅÖÏQÍ, =ã¨O`« |∞∞`«∞=ÙÖ’x Å`«ÅÖÏQÍ „ѨÉèíqã¨∞Î#fl D
J<ÕHõ z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# r=*Ï`«∞Åhfl Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ
g~°O^ŒiÖ’ ‰õÄ_® Z=Ô~·`Õ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ "≥∂ǨÏ=Ú#∞ [~ÚOz"Õã≤, WǨϖѨ~°=ÚÅ#∞
ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ Ziy LO\Ï~À, "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ Hõ$`å~°∞÷Å∞. J\˜ì Hõ$`å~°∞÷Å∞ Ü«∞‰õ∆ΩÅÖ’#∞,
QÆO^èŒ~°∞fiÅÖ’#∞, =∞#∞+¨µºÅÖ’#∞, [O`«∞=ÙÅÖ’#∞ ‰õÄ_® LO_çÜÕ∞ L<åfl~°∞. 'r=#∞‡‰õΩÎÅ∞— Jx
K≥ѨÊ|_Õ J\˜ì r=ÙÅ∞ `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ ~åHõ–áÈHõÅKÕ D ^èŒ~å`«Å=Ú#∞ ѨÙh`«O KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞.
"å~°∞ qǨÏiOK«∞K«∞O_»QÍ J\˜ì „ѨÉèÏ=OKÕ`« =~°Î=∂#–Éèíq+¨º`«∞ÎÅÖ’ J<ÕHõ=∞Ok `«k`«~°
ã¨O™ê~°r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ã¨=Ú^ŒúiOK«|_»∞`«∂ LO\Ï~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 57
WHõ D ™êO™êiHõ ÉèÏ==ÚʼnõΩ `«=∞x `å=Ú Ñ¨iq∞`«O KÕã¨∞‰õΩ#fl"åi QÆu Uq∞
@O\Ï"å! "å~°O`å ''Hõ>ˇì, QÀ_»——Å =Öˇ =¸_è»∞Öˇ· J<ÕHõ™ê~°∞¡ ™ê÷=~°`«fi=Ú#∞, [OQÆ=∞`«fi=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∂<Õ LO\Ï~°∞. JO^Œ∞ˆH... ''F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! D =∂#= Láêkè J`«ºO`«
L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ#k, ^Œ∞~°¡Éèí"≥∞ÿ#k. ZO^Œ∞HõO>Ë WHõ¯_» *Ï˝# q*Ï˝#=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«\ÏxH˜
HÍ=Åã≤# ™ê^èŒ# ã¨OѨuÎ Åaèã¨∞Î#flk. JO^Œ∞KÕ`« D J=HÍâ◊=Ú#∞ =$^ä•Ñ¨~°K«∞HÀHõO_ç——...
Jx QÆ∞~°∞=ÙÅ ™ê÷#OÖ’ q^èŒ∞Å#∞ x~°fiiÎã¨∞#fl\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D „ѨѨOK«[#∞ʼnõΩ =∞~°Å
=∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Ѷ¨∞’+≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
âßG=ÚÅKÕ =zOK«|_»∞K«∞#fl `«Ñ¨ã¨∞û, ^蕺#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ JOu=∞
QÆ=∞º"Õ∞q∞\˜? "≥∂ǨÏ=Ú#∞ #tOѨ*Ëã¨∞H˘#∞@ÜÕ∞ ã¨∞=∂! "≥∂ǨÏ=Ú Ñ¨ÓiÎQÍ #tOz`Õ... J\˜ì
`«`«fi*Ï˝#∞ʼnõΩ âßG qKå~°} "≥Ú^ŒÖˇ·#q „H˘`«ÎQÍ „Ѩ™êkOKÕq Uq∞ LO\Ï~Ú? D
™ê^èŒ#=ÚÅ∞, D qkè xÜ«∞=∞=ÚÅ∞,... D K«~°ÛÅ∞ W=hfl J*Ï˝#=Ú g_»x "åi H˘~°‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ *Ï˝#∞ÅKÕ „ѨuáêkOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. D Ö’HõOÖ’ H˘O^Œ~°∞ 'P`«‡*Ï˝#=Ú— Ѩ@¡
*ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ·, „Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· LO@∞<åfl~°∞. "åi H˘~°ˆH, *Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡ÅKÕ âßG=ÚÅ∞
~°zOK«|_®¤~Ú. J~Ú`Õ „Ѩܫ∞`«fl=Ú, „â◊^Œú, Pã¨H˜Î, L`«Î=∞ Pâ◊Ü«∞=Ú HõÅ"åi Ѩ@¡ =∂„`«"Õ∞
âßG=ÚÅ∞ „ѨÜ≥∂[#=O`«=∞ø`«∞<åfl~Ú. *Ï˝#∞Å∞ D q^èŒOQÍ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°QÆ∞ J*Ï˝#∞ʼnõΩ
`«=∞ ã¨Ç¨Ü«∞O JO^Œ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. ѨÓ~°‚ *Ï˝#∞Å∞ (J=`å~°Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞) D â◊s~°^è•~°}#∞
JOwHõiOK«∞@Ö’ L^ÕÌâ◊=Ú, „ѨÜ≥∂[#=Ú J^Õ J~Ú LO\’Ok.
❖
'¿ÇÏ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏs¬! WHõ¯_» q∂~°∞ XHõ K«=∞`å¯~°O QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~å? `«=∞‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ
âßG=ÚÅ∞ LO_ç L#flѨÊ\˜H©, JO^Œe 'L`«Î«=∞ qKå~°}— Ü«∞O^Œ∞ H˘O^Œi |∞kú U=∂„`«O
„Ѩ"ÕtOK«∞@ÖË^Œ∞. ''D âßG=ÚÅ∞ q∂q. Jq =∂q—— Jx =∂„`«O J#∞‰õΩO@∂ ™êO™êiHõ
^Œ$+¨µìÅ<Õ J=ÅOaã¨∞Î<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ J\˜ì"åiÜ«∞O^Œ∞ JÉèË^Œ^Œ$+≤ìQÍh, P`«‡#∞ QÆ∞iOz#
J=QÍǨÏ# QÍh U =∂„`«O U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞. áêѨ^Œ$+≤ì #tOK«#O`«HÍÅO JO`«óHõ~°}=Ú ^À+¨
Éèíi`«"≥∞ÿ LO@∞Ok. áêѨ=ÚÅ∞ #tOz#ѨC_Õ JO`«óHõ~°}=Ú â◊√^Œú=∞QÆ∞K«∞#flk. Ѩiâ◊√„Éèí"≥∞ÿ#
^Œ~°Ê}OÖ’ „ѨuaO|=Ú ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl@∞¡, ã¨[˚#∞Å Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å |∞kúÜ«∞O^Œ∞
=∂„`«"Õ∞ âßG™ê~°=Ú, L`«Î=∞ J=QÍǨÏ# „Ѩ=$`«Î=∞ø`«∞<åfl~Ú.
PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ JO^èŒHÍ~°=∞O`å =∞@∞=∂Ü«∞=∞ø`«∞Ok K«∂Kå~å?
ã¨KåÛùG=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ qKå~°}KÕ =∞#ã¨∞û#O^Œe "≥∂ǨÏ=∞O`å #tOzáÈQÆÅ^Œ∞.
J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ =∞#ã¨∞ûÅÖ’ J*Ï˝#=Ú QÆ∂_»∞Hõ@∞ì‰õΩx HÍѨÙ~°O KÕ™ÈÎOk. "å~°∞
xëê¯~°}OQÍ JqKå~°}, J*Ï˝#=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOz `«^•Ìfi~å ^Œ∞~°ƒù~° ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ P„â◊~ÚOz#
"å~°∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. HÍÅ xÜ«∂=∞‰õΩ_»#QÆ∞ <Õ#∞ "åi "åi Pâ◊Ü«∞=Ú, „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
58
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#∞ã¨iOz PÜ«∂ L`«Î~À`«Î~° ã≤÷`«∞Å#∞, Láê^èŒ∞Å#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl#∞. WO^Œ∞ ##∞fl ^Œ∂+≤Oz
UO „ѨÜ≥∂[#O? =∞#ã¨∞ûÖ’ "≥∂ǨÏO #tOK«HõáÈ`Õ, J\˜ì r=Ù_»∞ JÅÊ=ã¨∞Î=ÙÅÔH· „Ѩܫ∞`åflÅ∞
KÕ™êÎ_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ JÅÊq+¨Ü«∂ÖË =∞~°Å–=∞~°Å á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞. ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞
J*Ï˝#=Ú HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î#flO`«HÍÅO ''"≥∂Hõ∆ã≤kú—— J<Õ Tã¨∞ LO_»*ÏÅ^Œ∞. nxH˜ =∞~˘Hõix Z\Ï¡
^Œ∂+≤™êÎ~°∞ K≥ѨÊO_ç? PHÍâ◊=Ú#∞ =∞OK«∞ HõÑ≤Ê"Õã≤#ѨC_»∞ P PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ "Õ~°∞
q^èŒOQÍ Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J\Ï¡ˆQ, "≥∂ǨÏO JO`«óHõ~°}=Ú#∞ HõÑ≤Ê"Õã≤ q[$Oaè™ÈÎOk.
❖
JO`«\ ˜H© HÍ~°}O =∞#¿ãû. D =∞#¿ãû Éè∫uHõ^ÕǨÏO`À Q˘Ñ¨Ê¿ãflǨÏO KÕã¨∂Î, P`«‡Ü≥ÚHõ¯
LxH˜ U=∞~°∞™ÈÎOk. ''<Õh =∂Oã¨=∞Ü«∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞—— J#∞#\˜ì ^Œ$_è»ÉèÏ=##∞ =∞##O KÕ™ÈÎOk.
Ѷ¨e`«OQÍ J<ÕHõ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞Hõ∆}O á⁄O^Œ∞`ÀOk. ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ HõeÊOK«∞‰õΩ<Õn, P
HõÅÊ##∞ J#∞ÉèíqOKÕn D =∞#¿ãû. JO`ÕHÍx, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞ J#∞ÉèíqOKÕk [_»~°∂Ѩ=∞QÆ∞
D =∂Oã¨=∞Ü«∞ ^ÕǨÏO =∂„`«O HÍ^Œ∞.
=∞#ã¨∞ûKÕ Uk KÕÜ«∞|_ç`Õ Jk ''x~°fiiÎOK«|_ç#k—— J#∞ â◊|Ì=Ú#‰õΩ `«y LO@∞Ok.
=∞#ã¨∞ûKÕ`« h Ѩل`«∞_»∞ Uk K≥Ü«∂ºÅx ÉèÏ=# KÕâß_À, ÉèÏ=<åѨ\ ˜=∞KÕ J=hfl J>Ë¡ j„Ѷ¨∞OQÍ
á⁄O^•_»∞. á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J`«x XHõ Éè∫uHõ ^ÕǨÏO WHõ¯_Õ q∂ Z^Œ∞~°∞QÍ L#flѨÊ\˜H© J`«_»∞
=∂„`«O `«# =∞#ã¨∞ûKÕ J<ÕHõ Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ PQÆ=∞#–x¢+¨¯=∞}=ÚÅ∞ (~åHõ–áÈHõÅ∞)
x~°fiÇ≤ÏOKå_»∞. PǨñ! Uq∞ qz„`«O! "åã¨<åÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û J#∞ã¨O^è•#=∂„`«O KÕ`«
Hõ∆}OÖ’ KÕ¿ãk P „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ n~°…HÍÅOQÍ „Ѩܫ∞uflOz ‰õÄ_® P r=Ùx Ѩ@¡ x~°fiiÎOK«
QÆÅ_®? ÖË_»∞.
D ã¨$+≤ì – Ö’Hõ=Ú, [##–=∞~°}Ï^Œ∞Å QÆ∂iÛ# WK«Ûù... W=hfl ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯
ã¨∞Êù~°}KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ¿ÇÏ „|Ǩχ*Ï˝! D =∞#ã¨∞û H˘OK≥=Ú K«Å#=Ú Hõey
L#flѨÊ\˜H©, J\˜ì K«Å#=Ú =∞Ǩ^Œ∞óY „Ѩ^Œ=∞QÆ∞K«∞#fl^Œ<Õ q+¨Ü«∞O HÍÅã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞
™êH©∆Éèí∂`«∞_»<≥· QÍOK«∞K«∞<åfl#∞.
WHõ D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ qâıëêÅ∞ Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê â◊|Ì*ÏÅO`À ~°zOz K≥ѨÊ=Åã≤#
Ѩ<Õ=Ú#flk? Hõ#∞Hõ ÖË=O_ç. =∞#O q∂ Ѩل`«∞_»∞#fl KÀ\˜H˜ "≥àÏÌO. JO`å q∂ˆ~ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞.
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : <å „Ñ≤Ü«∞Ѩل`«∞_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ J<ÕHõ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ ã¨OK«iOz, JÅã≤áÈ~Ú
ã¨=∞OQÍ#n f~°O KÕ~å_»∞ Hõ^•!
HÍÅ∞_»∞ : J=Ù#∞. q∂ Ñ≤Å¡"å_»∞ =∞<Àâ◊s~°OÖ’ ã¨fi~°æOÖ’ J<ÕHõ Éè’QÍÅ∞ J#∞ÉèíqOKå_»∞.
JHõ¯_ç #∞O_ç, K«O„^Œ H˜~°} ã¨O|O^èŒ=ÚKÕ F+¨^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. F+¨^èŒ∞Å ^•fi~å QÆ~°ƒù=Ú#
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 59
„Ѩ"ÕtOKå_»∞. J<ÕHõ [#‡Öˇ·# `«~°∞"å`« XHõ '`åѨã≤— J~Ú<å_»∞. Uq∂ `≥eÜ«∞x
J=∂Ü«∞‰õΩx=Öˇ WѨC_»∞ ã¨=∞OQÍ #n f~°OÖ’ =∞ø#OQÍ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
J<ÕHõ™ê~°∞¡ '„áê}"åÜ«Ú=Ù— J#∞ KÕ`«# â◊H˜Î #∞O_ç qx~°∞‡HõÎ"≥∞ÿ<å_»∞.
K«O„^Œ∞x ã¨OѨ~°¯=ÚKÕ =∞OK«∞^•fi~å ^è•<åº^Œ∞ÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. ѨÙ~°∞+¨µx g~°º
~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok J<ÕHõ Láê^èŒ∞Å#∞ á⁄O^•_»∞.
D ÉèíQÆ=`ü q~°z`«"≥∞ÿ# 'xÜ«∞u—x QÍx, D qz„`« =∂Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÅ#∞QÍx
P`«‡*Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ =∂„`«"Õ∞ `å=Ú `«QÆ∞ÖÁ¯#‰õΩO_®, `ÕeÜ«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
''B#∞! D ^≥·= q~°z`«=∞QÆ∞ [#‡–Hõ~°‡Å =º=ã¨÷ ZO`« qz„`«"≥∞ÿ#k!—— Jx J#∞‰õΩO@∂
Éèí$QÆ∞ =∞ǨÏi¬ `«# Pã¨#=Ú #∞O_ç ÖËz, HÍÅ^Õ=Ùx J#∞ã¨iOz "≥à◊§™êQÍ_»∞.
P<å\˜ ã¨Éèí KåeOK«|_çOk.
❖❖❖
(Zxq∞^Œ= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
60
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`˘q∞‡^Œ= ~ÀA
9. QÆ_çz# [#‡Å 㨇~°}
=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! WHõ =∞#O `˘q∞‡^Œ= ~ÀA qKå~°}Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO. x#fl\˜
~ÀA HÍÅ∞_»∞ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬H˜ K≥Ñ≤Ê# `«`«Î fiÉ’^èŒ q<åfl=Ù Hõ^•! qx#^•xÖ’x q+¨Ü«∞™ê~åxfl
K«Hõ¯QÍ q*Ï˝# ^Œ$+≤ì`À =∞~°Å =∞~°Å Ѩijeã¨∂Î LO_®e ã¨∞=∂! WѨC_»∞ =∞#O P `«~°∞"åu
qâıëêÅ#∞ ѨijeOK«É’`«∞<åflO. ™ê=^è•#z`«∞Î_»"≥· q#∞.
❖
P HÍÅ^Õ=Ù_»∞, Éèí$QÆ∞=Ù... W^ŒÌ~°∂ P„â◊=∞ „Ѩ^Õâ◊O #∞Oz |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. ''^Õ=`« –
JѨû~°ã¨–ã≤^Œú–H˜#fl~°–[# „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞ ^•@∞‰õΩO@∂ ã¨=∞OQÍ #n f~°O KÕ~å~°∞. JHõ¯_» QÆÅ
XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’x XHõ =$Hõ∆O „H˜O^Œ â◊√„‰õΩx K«∂Kå~°∞. J~Ú`Õ J`«_»∞ =∞~˘Hõ â◊s~°=Ú#∞
^èŒiOz L<åfl_»∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã≤÷uHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ# ~°∂ѨO, ÉèÏ==Ú Hõey
Ü«Ú<åfl_»∞. J`«x WO„kÜ«∞=ÚÅhfl „ѨâßO`«ã≤÷ux á⁄OkÜ«Ú<åfl~Ú. =∞#ã¨∞û ã¨=∂kèx
J=^èŒiOzÜ«ÚO_»∞@KÕ `«# K«OK«Å`«fi=∞O`å g_çÜ«Ú#flk. áêѨO, ZO`À HÍÅOQÍ J<ÕHõ
Láê^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«@O – „Ѩ=iÎOK«@O – x=iÎOK«@O KÕ`« HÍÉ’Å∞, ÉÏQÍ JÅã≤áÈ~Ú,
WѨÊ\˜H˜ âßOu H˘~°ÔH· q„âßOux P„â◊~ÚOK«∞K«∞#fl@∞¡<åfl_»∞. `å#∞ z~°HÍÅO J#∞ÉèíqOz
WѨÊ\˜H˜ `«ºlOz"Õã≤# 'ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú— Ü≥ÚHõ¯ QÆux QÆ∞iOz qKåiOK«∞@KÕ`« HÍÉ’Å∞...
J`«_»∞ =∞ø#OQÍ f„="≥·~åQƺO P„â◊~ÚOz Ü«Ú<åfl_»∞. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ J#O`«=∞QÆ∞ D
[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~°=∞O`å „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. Hõ^ŒÅ‰õΩO_® ayOK«|_ç# K«„HõO Z\Ï¡ÔQ·`Õ
xâ◊ÛÅOQÍ Hõ#|_»∞`ÀO^À... P q^èŒOQÍ J`«_»∞ xâ◊ÛÅ`«fiO á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞. 'UHÍO`«=Ú—#∞
'xifi+¨Ü«∞`«fi=Ú—#∞ ɡ·@, ֒ѨŠ‰õÄ_® á⁄Ok LO@∞<åfl_»∞. z`«Î=Ú #tOz, „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«∞_≥·,
„ѨâßO`«OQÍ LO_ç L<åfl_»∞. z`«Î=$`«∞ÎÅhfl J`«ºO`« ã¨Ç¨Ï[ÉèÏ=O`À x~°tOz"Õâß_»∞.
'xifiHõÅÊ ã¨=∂kè— Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. J\˜ì Jx~°fiK«hÜ«∞ xâ◊≈|Ìã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ x~°‡Å|∞kú`À
‰õÄ_»∞‰õΩ#fl"å_≥·, D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ QÆux JO`å K«∂ã¨∂Î #=Ùfi‰õΩO@∞#fl@∞¡QÍ L<åfl_»∞. ã¨~°fi
Ö’Hõ =$`åÎO`«=∞O`å ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOz# "å_»Ü«∂º_»∞. J`«xÜ«∞O^Œ∞ WHõ Hõ~°Î $`«fi=ÚQÍx,
Éè’HõÎ $`«fi=ÚQÍx U=∂„`«O âı+≤OzÖË^Œ∞. ã¨=∞ã¨Î HõÅÊ<å =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ 'P`å‡ã≤‡— J#|_»∞
^•xÜ«∞O^Œ∞ ÅÜ«∞O KÕã≤"Õã≤, L`«Î=∞"≥∞ÿ# „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz L<åfl_»∞.
"åºÑ¨Hõ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„â◊q∞OK«∞K«∞#fl"å_≥·, q„âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
XHõ x~°‡Å"≥∞ÿ# ^Œ~°Ê}OÖ’ Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ ^Œ$â◊ºO „ѨuaOaã¨∞ÎOk. J~Ú`Õ, P
„ѨuaOaã¨∞Î#fl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ J@∂ W@∂ Hõ^Œ∞Å∞K«∞#flO`« =∂„`«O KÕ`« P J^ŒÌO Hõ^Œ∞Å∞`«∞O^•?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 61
ÖË^Œ∞ Hõ^•! „ѨuaO|O „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#flѨ\ ˜H©, P ^Œ~°Ê}=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨∞ã≤÷~°`«— J<Õ â’Éèí‰õΩ =KÕÛ
Ö’>Ë=Ú#flk? WO„kÜ«∂ʼnõΩ `å~°ã¨Ñ¨_Õ qâı+¨Åhfl ‰õÄ_® J`«x xâ◊ÛÅ =∞#ã¨∞ûÖ’ P q^èŒOQÍ
„ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú.
WѨC_»`«xH˜ ¿ÇÏÜ«∞"≥∞ÿ#^ŒO@∂ (`«ºlOK«=Åã≤#^ŒO@∂) Un ÖË^Œ∞. Láê^ÕÜ«∞"≥∞ÿ#
^ŒO@∂ ‰õÄ_® (ã‘fiHõiOK«=Åã≤#k, HÀ~° `«y#k) U=∂„`«O Un ÖË^Œ∞. ã¨OHõÅÊ–qHõÅÊ=ÚÅhfl
=^Œe, *Ï˝#Ü«Ú‰õΩÎ_≥·, nè~°∞_≥·Ü«Ú<åfl_»∞.
ÉèíQÆ"å#∞_»QÆ∞ HÍÅ∞_»∞ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬x Hõà◊¡`À<Õ PáêºÜ«∞OQÍ ã¨OÉ’kèã¨∂Î =∞~˘Hõ
[#‡Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú #O^Œ∞ `«#‡Ü«Ú_≥·Ü«Ú#fl â◊√„HÍKå~°∞ºx K«∂áê_»∞.
❖
HÍÅ∞_»∞ : F Éèí$QÆ∞=∞ǨÏs¬! '"åã¨∞^Õ=Ù_»∞— J#|_Õ D q∂ ‰õΩ=∂~°∞}˜‚ K«∂Kå~å? WѨÊ\˜H˜
„ѨâßO`«∞_≥·<å_»∞. xifiHõÅÊã¨=∂kèx á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞. „|Ǩχ |∞∞+≤ã¨`«Î=ÚÖˇ·# q∞=Ú‡Å#∞
ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«Ú@ÜÕ∞ =∂=O\˜ xÜ«∞u ã¨fiÉèÏ=ÙʼnõΩ Hõ~°Î $`«fi"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«
W`«xx ã¨=∂kè #∞O_ç "Õ∞ÖÁ¯Å∞ѨÙ@‰õΩ „Ѩܫ∞`«flO KÕ™êÎ#∞.
W@∞¡ ѨeH˜, HÍÅ∞_»∞ â◊√„HÍKå~°∞ºx ã¨q∂Ñ≤OKå_»∞. ''F~¸! „Ñ≤Ü«∞ â◊√„HÍKå~°º! Öˇ=Ú‡——
Jx QÆOcè~°ã¨fi~°O`À ѨeHÍ_»∞. P â◊|ÌO q#QÍ<Õ â◊√„‰õΩ_»∞ ã¨=∂kè #∞O_ç "Õ∞ÖÁ¯<åfl_»∞.
<≥=∞‡kQÍ Hõ#∞Å∞ `≥iKå_»∞. ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å=Öˇ „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl HÍÅÉèíQÆ"å#∞x, Éèí$QÆ∞=Ùx
K«∂Kå_»∞. `«\ÏÅ∞# Pã¨#=Ú #∞O_ç ÖËz, ''JÜ«∞ºÖÏ~å! t=–ˆHâ◊=ÙÅ=Öˇ ^Œ~°≈#=Ú#∞
„Ѩ™êkOz# q∂ W^ŒÌiH˜ ™êëêªOQÆ^ŒO_»„Ѩ=∂}O KÕã¨∞Î<åfl#∞—— Jx q#„=∞`«`À ѨeHÍ_»∞.
"åiH˜ ™êfiQÆ`« ã¨`å¯~åÅ∞ =Úyã≤# `«~°∞"å`« P =ÚQÆ∞æ~°∞ XHõ tÅÃÑ· ã¨∞MÏã‘#∞ÅÜ«∂º~°∞.
â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ : =∞Ǩ`«∞‡ÖÏ~å! q∂ W~°∞=Ùix K«∂z# `«~°∞"å`« <å‰õΩ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ#
âßOu Åaè™ÈÎOk. WѨC_»∞ <Õ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl „ѨâßO`«`À ‰õÄ_ç# P#O^Œ=Ú#∞ =∂@ÅÖ’
=i‚OK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞. U "≥∂ǨÏ"≥∞ÿ`Õ âßG*Ï˝#=ÚKÕ QÍx, `«Ñ¨ã¨∞ûKÕQÍx, PÜ«∂ q^•º
ã¨=Úáê~°˚#ÅKÕ QÍx #tOK«^À J\˜ì =∂Ü«∂=∞Ü«∞`«fi=∞O`å q∂ W^ŒÌix ^Œi≈Oz#O`«
=∂„`«OKÕ`« `˘ÅyáÈ`«∞Ok. x~°‡Å"≥∞ÿ# J=∞$`«O =i¬Oz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® q∂=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å
^Œ$+≤ì„Ѩã¨~°} =Öˇ ã¨∞Y=Ú HõÅ∞QÆ∞`«∞O^•?... ÖË^Œ∞. `«=∞ áê^ŒÑ¨^Œ‡=ÚÅ ^Œ~°≈#OKÕ ##∞fl
áê=#O KÕã¨∞Î#fl Ju `Õ*’ ã¨OѨ#∞flÅQÆ∞ q∂i^ŒÌ~°∞ Z=~°∞? <åÃÑ· Hõ~°∞}`À `≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç.
Éèí$QÆ∞=Ù : <åÜ«∞<å! WѨC_»∞ h=Ù *Ï˝x"ÕQÍx J*Ï˝xq HÍ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« x#∞fl h"Õ ã¨∞Êù~°}‰õΩ
`≥K«∞ÛH˘#∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞. h L`«Î=∞ `«Ñ¨ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« JO`å hˆH qk`«O
HÍQÆÅ^Œ∞.
J@∞¡ É’kèOѨ|_ç#"å_≥·, â◊√„‰õΩ_»∞ ^蕺xx+¨µª_≥·<å_»∞. k=º ^Œ$+≤ìKÕ Ô~O_»∞ QÆO@Å =~°‰õΩ
`«# qq^èŒ [#‡Å ^Œâ◊Å#∞ 㨇iOKå_»∞. Pâ◊Û~°º=Ú`À H˘OK≥=Ú Ç¨ã¨ºÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ =ÚY=Ú
62
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HõÅ"å_»Ü«∂º_»∞. „Ѩã¨#flz`«Î=Ú g_»‰õΩO_®<Õ `«#Ö’ q+¨Ü«∞=∞O`å `«i¯OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. J@∞
`«~°∞"å`« W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
❖
â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ : PǨñ! Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∂Ü«∂â◊H˜Î xÜ«∞u ZO`«\ ˜ „Ѩ|Å"≥∞ÿ#k! ^•x
Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèí=Ú ZHõ¯_À, ZѨC_À, Z=fiÔ~·<å TÇ≤ÏOK«QÆÅ~å? K≥ѨÊQÆÅ~å? P =∂Ü«∂â◊H˜ÎÜÕ∞
Hõ~°‡=º=ã¨÷‰õΩ ‰õÄ_® HÍ~°}Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J^•ÌxH˜ =â◊"≥∞ÿ D qâßÅ=∞QÆ∞ '[QÆ`«∞Η J#∞
K«„HõO Ѩi„Éèíq∞OK«∞K«∞#flk. „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''Jyfl – "åÜ«Ú– [Å—— ã¨"Õ∞‡à◊#O Q˘Ñ¨Ê
^Œ∞óY "≥∂ǨÅ#∞ r=ÙʼnõΩ `≥zÛÃÑ_»`å~Ú K«∂Kå~å? JÖψQ, <Õ#∞ J<ÕHõ [#‡Å J=™ê#
ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ ''=∞~°}=Ú–"≥∂ǨÏ=Ú–=¸~°Ûù—— Ü≥ÚHõ¯ ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú á⁄O^•#∞. '~åA— QÍ
[x‡Oz# ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ ^èŒ<Àáê~°˚#, =Ok=∂QÆ^èŒ∞Å á⁄QÆ_»ÎÅ∞, â◊„`«∞^Õâ◊ „Ѩ[Å q<åâ◊<åxÔH·
Z`«∞ÎQÆ_»Å∞ "ÕÜ«∞@O =O\˜ U"Õ"À `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# „Éèí=∞Åhfl á⁄O^•#∞. ^Õ=`å~°∂Ѩ=Ú
^èŒiOz#ѨC_»∞ ã¨∞"Õ∞~°∞ Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ ã¨OK«iOK«∞K«∞, JHõ¯_»QÆÅ #^Œ∞ÅÖ’x [ÅO áê#O
KÕâß#∞. Ѩ~°fi`« tY~°=ÚÃÑ·QÆÅ =∞<ÀǨÏ~° „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ qǨÏiOKå#∞.
JÜ«∞ºÖÏ~å! U=∞x K≥ѨÊ=∞O\Ï~°∞? <Õ#∞ K«∂_»x =ã¨∞Î=Ù ÖË^Œ∞. KÕÜ«∞x „H˜Ü«∞ ÖË^Œ∞.
PÜ«∂ W+¨ì J~Ú+¨ì ^Œâ◊ÅO^Œ∞ XˆH =ã¨∞Î=Ù#∞, =ºH˜Îx, J#∞Éèí==Ú#∞ „¿Ñq∞OK«@O, ^Õfi+≤OK«@O
‰õÄ_® KÕâß#∞. J<ÕHõ [O`«∞ – ѨH˜∆ [#‡ÅÖ’ PǨ~° – x"å㨠– "≥∞ÿ^äŒ∞#=ÚÅ H˘~°‰õΩ ZO`«QÍ<À
QÍ=ÙˆHHõÅ∞ "Õâß#∞. J=∞‡Ü«∂º! WѨÊ\˜H˜ 'Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ *Ï˝#=Ú— á⁄O^•#∞. Z~°∞QÆ
=Åã≤#k ZiQÍ#∞. J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ =∞##O KÕã¨∂Î HÍÅO "≥à◊§|∞K«∞ÛK«∞<åfl#∞.
Uk K«∂z# `«~°∞"å`≥·`Õ WHõ K«∂_»=Åã≤#^ŒO@∂ Un âı+≤OK«^À... J\˜ì P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#∞
<åÜ«∞O^Œ∞, ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞, ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ XˆH f~°∞QÍ QÍOK«∞K«∞<åfl#∞.
D ã¨O™ê~° "åã¨<å=â◊OKÕ`« ZO`À HÍÅOQÍ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# „Éèí=∞ q„Éèí=∞ =$`åÎO`«=ÚÅ#∞
á⁄O^•#∞. WѨÊ\˜H˜ q„âßOu ÅaèOzOk. <å „Éèí=∞O`å ѨÓiÎQÍ #tOK«∞K«∞#flk. <åÜ«∞O^Œ∞
„Éèí=∞ âı+≤Oz L#flO`«HÍÅO <Õ#∞ WO„^ŒÑ¨^Œq á⁄Ok<å ÖËHõ q+¨µ‚Ѩ^Œq á⁄Ok<å D <å
=∞#ã¨∞û‰õΩ q„âßOu ÅaèOK«^Œx „QÆÇ≤ÏOKå#∞.
Z^•Ìx`À J~Ú`Õ <å‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^À, J\˜ì J"åã¨Î="≥∞ÿ# "å\˜ Ü«∞O^Œ∞
„Éèí=∞–q„Éèí=∞=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKå#∞. ã¨fiã¨`«Î#∞ =∞~°z... ã¨`«ºã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞... J@∞¡
U"Õ"À „Éèí=∞ÅÖ’ ã¨OK«iOK«@"Õ∞q∞\˜? ZO`«\ ˜ qz„`«=Ú? ZO`« J~°÷~°Ç≤Ï`«=Ú?
P q^èŒOQÍ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ JO`« n~°…HÍÅO Ѩi„Éèíq∞OKå<À <åˆH J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞ˆH HÍÉ’Å∞, ''=∂Ü«∞ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ#k—— Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO@∂ LO\Ï~°∞.
`«O„_ô! WHõ ÖË=O_ç. =∞O^Œ~°Ñ¨~°fi`«OÃÑ· â◊√+≤¯OzÜ«Ú#fl 'â◊√„‰õΩ_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=
|_»∞K«∞#fl Láêkèx =∞#q∞ѨC_»∞ ã¨q∂Ñ≤^•ÌO. WHõ WѨC_»∞ D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ <å‰õΩ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 63
á⁄O^Œ`«y#\˜ìkQÍx, `«ºlOK«=Åã≤#k QÍx ZHõ¯_® Un Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO P
Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∂Ü«∂â◊H˜Î ~°K«##∞, JO^Œe K«=∞`å¯~°=Ú#∞ XHõ bÖÏ=º=Ǩ~°=ÚQÍ
QÍOK«∞K«∂, ™êH©∆Éèí∂`«∞_»<≥· LO_»∞@ÜÕ∞ <Õ#∞ KÕÜ«∞^Œy#k. WHõ ÉèÏ=#Ö’QÍx, ã¨OKå~°=ÚÖ’
QÍx, "Õˆ~ ã¨=∞Ü«∞OÖ’QÍx ZHõ¯_® Un á⁄O^Œ=Åã≤#k ÖË^Œ∞. P`«‡ ™êq∂Ѩº`«#∞ á⁄Ok#
`«~°∞"å`«, WOˆH=ÚO@∞#flk? LO_»^Œ∞. HÍh, UO ÖÏÉèíO? K«OHõ#∞#fl a_»¤#∞ =∞~°z ^Œ∂~°OQÍ
ZHõ¯_À U^À U_»∞Ѩ٠qxÑ≤ã¨∞ÎO>Ë, ''JÜ≥∂º! JHõ¯_» <å a_»¤ U ÉÏ^èŒ KÕ`« J@∞¡ ~Àkã¨∞Î<åfl_À?——
Jx Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f¿ã "≥„i `«e¡ÖÏQÍ J~Ú#k <å ã¨OKå~°=∞O`å!
F ÉèíQÆ=`«ûfi~°∂ѨÙÖÏ~å! W`«~°∞Å#∞ ã¨=Ú^ŒúiOK«∞@Ö’ q∂i^ŒÌ~°∞ |Ǩï„áêg}∞ºÅ∞.
JO^Œ∞ˆH <å =∞#ã¨∞ûÖ’x =∂@ ɡ·@ ÃÑ@∞ìK«∞<åfl#∞. WѨC_»∞ <å‰õΩ XˆH XHõ¯ Ѩx Z^Œ∞~°∞QÍ
L#flk..... Ѩ~°=∂`«‡ QÆ∞iOz ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O Hõey LO_»@O.
r=#∞‡‰õΩÎÅQÆ∞ q∂=O\˜ =∞ǨÏhÜ«ÚÅKÕ ã¨~°fi^• ¿ãqOK«|_»∞K«∞#fl 'P`«‡Ñ¨^Œ=Ú—#∞
J#∞ã¨iOz, `«^•Ìfi~å D [#‡–Hõ~°‡Å#∞ Ѩq„`«O KÕã¨∞HÀ=@O ZѨÊ\˜ÔH·<å LáêÜ«∞O Hõ^•! J\˜ì
â◊√Éèí^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ ã¨~°fiHõà◊OHõ=ÚʼnõΩ UÔH·Hõ B+¨^èŒO. ѨÓAºÖˇ·#\˜ì q∂ Ü≥ÚHõ¯
Jaè„áêÜ«∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOz <å‰õΩ WѨÊ\˜ #∞O_ç 'â◊√„HÍKå~°º Láêkè— Ü«∞O^Õ r=#=$uÎ
ã¨OÉèíqOK«∞ QÍHõ! "åã¨Î"åxH˜ <åH˜Ñ¨C_»∞ P ^ÕǨÏ=∞O^Œ∞QÍx ÖËHõ D ^ÕǨÏ=∞O^Œ∞QÍx Z\˜ì
Jaèx"Õâ◊=Ú U~°Ê_»∞@ÖË^Œ∞. Z\˜ì Pã¨H˜Î–Ѩ@∞ì^ŒÅÅ∞ <Õ#∞ á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO „áê~°|úHõ~°‡#∞
J#∞ã¨iOz, <åѨ@¡ âı+≤OzÜ«Ú#fl ™êO™êiHõ =º=Ǩ~°=Ú#∞ x~°fiiÎOK«∞@ˆH D W`«óѨÓ~°fiѨÙ
Láêkèx P„â◊~Úã¨∞Î<åfl#∞.
ÉÏźOÖ’ P@ÉÁ=∞‡Å∞, Wã¨∞Hõ`À xi‡OK«|_ç# Ñ≤K«∞ÛHõ QÆ∂à◊√§ Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê
q+¨Ü«∂Å∞QÍ HõxÑ≤OK«=K«∞Û. HÍx „áœ_è» =Ü«∞ã¨∞ûÖ’... J\˜ì "å\˜Ñ¨@¡ Pã¨H˜Î LO@∞O^•?
LO_»^Œ∞ Hõ^•!
WѨC_»∞ <å‰õΩ 'JѨû~°ã¨— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ Pã¨H˜ÎQÍx, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞QÍx ÖË=Ù.
"≥Å∞`«∞~°∞ „Ѩã¨iOKÕKÀ@ pHõ\ ˜H˜ ™ê÷#"≥∞Hõ¯_çk? `«`«Î fi*Ï˝#^Œ$+≤ì`À JÉèíºã≤OK«|_ÕKÀ@ WHõ
'ã¨O™ê~° =ã¨∞Î=ÙŠѨ@¡ „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞@— J#∞#k ã¨fiÜ«∞OQÍ x~ÀkèOK«|_»∞`«∞Ok Hõ^•!
JѨC_® =ÚQÆ∞æ~°∞ `«`«Î fiA˝Å∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ''ÉèÏ=#–UHÍ„QÆ`«——Å „ѨÉèÏ=OKÕ`« ã¨∂Hõ∆ ‡
~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•ÖÏÛ~°∞. P Hõ∆}OÖ’ "å~°∞ „áê}"åÜ«Ú ã¨OKå~° =∂„`«OKÕ U~°Ê_»∞ „H˜Ü«∂
~°∂Ѩ=Ú`À ÉèÏã≤OKå~°∞. D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ z„`« qz„`« QÆ`«∞Å QÆ∞iOz ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩO@∂
ã¨=∞OQÍ#n f~° „Ѩ^Õâ◊O #∞Oz |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. ã≤^Œú =∂~°æO QÆ∞O_® =∞O^Œ~° Ѩ~°fi`«OÃÑ· Éèí$QÆ∞
=∞ǨÏi¬ P„â◊=∞O KÕ~å~°∞. P „Ѩ^Õâ◊OÖ’ QÆÅ XHõ tÅÃÑ· â◊√„‰õΩ_»∞ `«# â◊s~°O LO_»@O
QÆ=∞xOKå_»∞. P ^ÕǨÏ=Ú ZO`À â◊√+≤¯Oz, `«_çã≤# P‰õΩÅ`À HõѨÊ|_ç L#flk.
❖
64
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ : <å‰õΩ J`«ºO`« „Ñ≤Ü«ÚÖˇ·# `«O„_ô! J<ÕHõ ã¨∞YÉè’QÆ=ÚÅKÕ XHõѨC_»∞ <Õ#∞ ZO`À
„¿Ñ=∞QÍ K«∂K«∞‰õΩ#flk... D ~°HõΖ=∂O㨖ÉÁq∞HõÅ ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú<Õ Hõ^•? D â◊s~°=Ú XHõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ¿ãflǨÏÉèÏ==ÚQÆÅ '^•k—KÕ Hõ~°∂Ê~°–K«O^Œ#=ÚÅ`À KåÖÏ HÍÅO ÖÏeOK«
|_çOk. WHõ¯_» QÆÅ H˘xfl „Ѩ^ÕâßÅÖ’ ѨÓfQÆÅ`À#∞, ѨÓÅ`À#∞ TÜ«∞ÅÅ∞ `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞H˘x,
P TÜ«∞ÅÖ’ Ѩ=oOz Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ P™êfikã¨∂Î LO_Õk. qq^èŒ ¢ã‘ΖѨÙ~°∞+¨µÅKÕ qq^èŒ
s`«∞Å∞QÍ K«∂_»|_ç# D â◊s~°O WѨC_»∞ áê=Ú ÖËà◊§KÕ zè„^ŒO QÍqOK«|_ç, <ÕÅÃÑ· =¸QÆQÍ,
=∞ø#OQÍ x„k™ÈÎOk. J<ÕHõ ã¨∞QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ P™êfikOz, J#∞ÉèíqOz# nxH˜ Z\˜ì QÆu
Ѩ\ ˜ìOk? P â’ÉèíÅhfl U"≥∞ÿ<å~Ú? WѨC_»∞ Wk â◊√+≤¯Oz =∞$`«„áêÜ«∞"≥∞ÿ q∞ye L#fl^Õ!
XHõѨC_»∞ ^Õ=HÍO`« Ѩ@¡ 'Éè’ˆQK«Ûù—#∞ HõeyOz# D â◊s~°O WѨC_»∞ â◊"å=`å~°O ^èŒiOz, Ѩ_ç
L#flk! WѨÊ\˜ D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ <À~°∞ XHõ aÅOÖÏQÍ L#flk. ã¨∂~°º`åѨOKÕ K«~°‡O Hõ~°_»∞
Hõ\ ˜ì L#flk. D ZO_ç# ^ÕǨÏO K«∂z =#=ÚÖ’x =∞$QÆ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÉèíÜ«∞Ѩ_ç ^Œ∂~°OQÍ
xÅ|_ç K«∂ã¨∞Î<åfl~Ú QÆ=∞xOKå~å? q"ÕHõ=Ú HõeyÜ«Ú#fl r=Ùx ^ÕǨÏ=Ú, "åHõº=Ú XHõ
=~°Ûã¨∞û Hõey LO\Ï~Ú K«∂Kå~å! JÖψQ D <å á⁄@ìÉèÏQÆ=Ú ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ Ѩ_»∞K«∞
#flѨC_»∞ q∞Åq∞Å "≥∞~°∞™ÈÎOk. â◊√+≤¯Oz# <å Éè∫uHõ ^ÕǨÏO ^èŒiOzÜ«Ú#fl D QÆO_»tÅ
‰õÄ_® `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# ‰õΩ~°∂Ѩ`«fi=Ú<Õ „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#fl@∞¡QÍ L#flk. ZO_ç# ^ÕǨÏ=Ú HõeyÜ«Ú#fl D
Ѩ~°fi`« tY~°O =¸QÆQÍ =∞ø#OQÍ =∂#"åox ã¨OÉ’kèã¨∂Î U^À „ѨHõ@# KÕã¨∞Î#fl@∞¡#flk. D
^ÕǨÏO ÃÑ^ŒÌ Q˘O`«∞Hõ`À ''F [#∞ÖÏ~å! q∂q∂ `«∞K«Ûù Éè∫uHõ â◊s~°=ÚÅ∞ K«∂K«∞‰õΩO@∂,
'PǨñ! "Õ∞"≥∞O`« JO^ŒOQÍ L<åfl"≥∂!— Jx „Éèíq∞ã¨∂Î =Úiã≤ áÈ`«∞<åfl~å? ##∞fl K«∂_»O_ç. q∂
q∂ â◊s~°=ÚÅhfl ‰õÄ_® <å=O\˜"Õ Hõ^•! ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ ZO_ç ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# J=`å~°O á⁄O^Œ
É’`«∞<åfl~Ú——... Jx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î#fl@∞¡#flk. â◊s~°=Ú HõeyÜ«Ú#flO^Œ∞‰õΩ L`«Î=∞ q"ÕHõ=Ú#ÔH·
„Ѩܫ∞uflOK«‰õΩO_® HõOK«~°QÍ_ç^ŒÅ=Öˇ HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ D r=ÙxÃÑ· *Ïe`À `å#∞
„‰õΩOQÆ∞K«∞#fl@∞¡#flk.
F <å áêOK«Éè∫uHõ â◊s~°=∂! <Õ#∞ hÜ«∞O^Œ∞ H˘O`«HÍÅOQÍ LO_»HõáÈ=Ù@KÕ h=Ù
''â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ∞—— ÖËx^•x=Ü«∂º=Ù. hÜ«∞O^Œ∞ Z\˜ì Ö’Éèí=Ú ÖËHõáÈ=Ù@KÕ
xtÛO`«QÍ xifiHõÅÊã¨=∂kèx J=ÅOaOz f„=`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î#fl@∞¡QÍ Hõ#|_»∞K«∞<åfl=Ù.
=∞Ǩ`«∞‡ÖÏ~å! 'z`«Î=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O #∞O_ç =ÚH˜Î á⁄OkÜ«ÚO_»∞@KÕ D ^ÕǨÏO xâ◊ÛÜ«∞OQÍ
ã¨∞YOQÍ HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕ™ÈÎOk. ''JÜ≥∂º! ^≥·==âß`«∞Î ZѨC_»∞ U qѨ`«∞ÎÅ∞ =zÛ Ñ¨_»
É’`«∞<åflÜ≥∂?—— Jx D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^• J#∞Éèíqã¨∂Î LO_Õ `≥eÜ«∞~åx ÉèíÜ«∞O D ^ÕǨxH˜
ÖË^Œ∞. 'z`«Î«=Ú— J<Õ ÉË`åà◊√_»∞ â◊q∞OK«∞@KÕ Wk 'P#O^ŒHõà◊—#∞ J#∞Éèíq™ÈÎOk. W\˜ì P#O^ŒHõà◊
qâ◊fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ# ™ê„=∂[ºO UÖË K«„Hõ=iÎH˜ =∂„`«O KÕ‰õÄ~°É’`ÀO^•? ÖË<ÕÖË^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ã¨Oâ◊Ü«∂Åhfl #tOKå~Ú. F =∞Ǩ*Ï˝#∞ÅQÆ∞ ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÖÏ~å! D ^ÕǨÏ=Ú#∞
K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! Wk Z\˜ì H“`«∞Hõ=Ú ÖˉõΩO_®, ã¨~°fi HõÅÊ<å*ÏÅ=ÚÅ#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞H˘x,
D =#=∞O^Œ∞ ZO`« „ѨâßO`«OQÍ K«Hõ¯QÍ Ñ¨=oOz L#fl^À Hõ^•!
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 65
z`«Î KåOK«Åº=Ú - J<ÕHõ HÍ=∞ „HÀ^èŒ "≥∂ǨÏ=ÚÅKÕ KåѨź=Ú á⁄Ok J`«ºO`«
ã¨O‰õ∆Ωaè`«"≥∞ÿ L#fl 'z`«Î=Ú— J<Õ HÀu 'â◊s~°=Ú— J<Õ =$Hõ∆OÖ’ qK«ÛÅq_çQÍ ã¨OK«i™ÈÎOk. WHõ
D r=Ù_çH˜ âßOu ZHõ¯_çk? J\˜ì z`«Î=Ú W`«xx J#O`«ã¨OYºÖ’ ™ê÷=~°–[OQÆ=∞ Ü≥∂#∞ÅÖ’
Ѩ_»"Õ™ÈÎOk Hõ^•! J~Ú`Õ D â◊√„HÍKå~°º^ÕǨÏO =∂„`«O z`«Î=Ú KÕ¿ã Ñ≤zÛѨ#∞Å #∞O_ç
`«Ñ≤ÊOK«∞H˘x WHõ¯_» q„â◊q∞™ÈÎOk. ^Œ∂~°OQÍ [~°∞QÆ∞K«∞#fl ã≤OǨÏ=Ú-U#∞QÆ∞Å QÆ∞OѨÙÅ Ü«Ú≤ Ä
nxx ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ì@ ÖË^Œ∞. Ü«Ú=`«∞Å K«~°‡™œO^Œ~°ºO QÍx, ^èŒ# ^•Ç¨^Œ∞Å∞ QÍx, ã¨fiÖÏÉèÏ^Œ∞Å∞
QÍx, ™êfikèHõº`«Å∞ QÍx D ^ÕǨÏO =∞##O KÕÜ«∞@O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ^Œ∞óY ~°Ç≤Ï`«OQÍ#∞,
„|Ǩ‡#O^Œ=Ú #O^Œ∞ =Úxy `ÕÅ∞K«∞#fl@∞¡QÍ#∂ <å‰õΩ HõxÑ≤™ÈÎOk. ã¨=∞ã¨Î Pâ◊ʼnõΩ, ǨÏ$^ŒÜ«∞
Ѩi"Õ^Œ#ʼnõΩ, [fi~°=ÚʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù ˆH=ÅO J*Ï˝#"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°O Ѩ\Ï
ѨOK«Å∞ HÍ"åÅO>Ë '=∞<À~°Ç≤Ï`«`«Î fi=Ú— J<Õ KÕu nѨO K«Hõ¯QÍ "≥Å∞QÆ∞`«∂ LO_®e. ã¨~°fi
™ê^èŒ#Å Ü≥ÚHõ¯ Ѩq„`« ÅHõ∆ ºO =∞<À~åÇ≤Ï`«º"Õ∞#x *Ï˝#∞Å∞ JO@∂ LO\Ï~°∞. J\˜ì J=∞#㨯O
`«Ñ¨Ê, D r=ÙʼnõΩ x["≥∞ÿ# „âıÜ«∞ã¨∞û HõÅ∞QÆ*Ë¿ãk D [QÆ`«∞ÎÖ’ WOˆH=Ú#flk? ''Q˘Ñ¨Ê
`«Ñ¨ã¨∞ûÅ Ü≥ÚHõ¯ JOu=∞ Ѷ¨e`«=∂?—— J#fl@∞¡QÍ D ^ÕǨÏO Q˘Ñ¨Ê J=∞#㨯O J#∞Éèíq™ÈÎOk.
JÜ«∞ºÖÏ~å! =∞<À~åÇ≤Ï`«º=Ú ã¨OáêkOz#\˜ì Q˘Ñ¨Ê |∞kú=∞O`«∞Å∞ ã¨∞Y=Ú Ü≥ÚHõ¯
Ѩ~åHÍ+¨ª#∞ ^Œi≈OK«∞K«∂ LO\Ï~°∞. ™œÉèÏQƺ=â◊OKÕ`« HÍÉ’Å∞... D ^ÕǨÏ=Ú U ^Œ∞óY=¸,
ã¨O`À+¨=¸ ÖˉõΩO_® =∞#ã¨∞û#∞ =keOK«∞H˘x âßO`«OQÍ L#flk.
❖❖❖
10. *Ï˝#∞Å∞ – ^ÕǨÏ=ÚÅ∞
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! WHõ¯_» <å‰õΩ XHõ ã¨O^ÕǨÏO =™ÈÎOk. P â◊√„HÍKå~°∞º_»∞
JO`«‰õΩ=ÚO^Õ Z<Àfl ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å J#∞ÉèíqOz=ÙO\Ï_»∞ Hõ^•! =∞i PÜ«∞#H˜ D
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ ‰õΩ=∂~°∞x ^ÕǨÏO q∂^Œ JO`«\ ˜ ¿ãflǨÏÉèÏ=O ZO^Œ∞‰õΩ L#flk? J`«_»∞ K≥¿ÑÊ
=∂@Å∞|\˜ì, P ^ÕǨÏ=Ú#∞ J`«_»∞ H˘O`« JqKå~°} ѨÓ~°fiHõOQÍ... =∞=∞HÍ~°Ü«ÚHõÎOQÍ
K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. J`«_»∞ ^ÕǨÏO H˘~°‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ qÅÑ≤ã¨∞Î<åfl_»∞? J`«_»∞ *Ï˝x
Hõ^•! *Ï˝#∞Å∞ ‰õÄ_® ^ÕǨ^Œ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨∞Y–^Œ∞óMÏÅ∞ J#∞Éèíq™êÎ~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : KåÖÏ L`«Î=∞"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl "Õâß=Ù. h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#=Ú#∞ KåÖÏ
HÀ}=ÚÅ #∞O_ç ѨijeOK«=Åã≤ LO@∞Ok.
D â◊√„HÍKå~°∞ºx K≥·`«#º=Ú W`«óѨÓ~°fiѨ٠HõÅÊ=Ú#O^Õ `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞O
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ |ÅOKÕ`« XHõ =∞ǨÏi¬Ü≥ÚHõ¯ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ J=\ÏxH˜, P„â◊=∞r=#O, Ü≥∂QÆnHõ∆
"≥Ú^ŒÖˇ·#q á⁄O^Œ\ÏxH˜ J~°›`« ã¨OáêkOK«∞H˘#flk.D r=ÙÅ ã¨=∂QÆ=∂Åhfl ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞
–|∞∞}=ÚÅ∞–Ü≥∂Qƺ`«Å#∞ J#∞ã¨iOz LO@∂ LO\Ï~Ú. W`«óѨÓ~°fiѨ٠HõÅÊ=Ú =Úyã≤
66
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
#ѨC_»∞, J#QÍ JѨÊ\˜ „Ѩà◊Ü«∞=Ú #O^Œ∞ D â◊√„‰õΩ#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ^ÕǨHÍ~° HõÅÊ#
ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú# âı+≤OzÜ«Ú#flk. J\˜ì ã¨O™ê¯~°âı+¨=Ú D HõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèí=Ú
#O^Œ∞ „Ѩ^äŒ=∞ â◊s~° ÉèÏ==Ú (The beginning identity of'SELF' with the 'BODY)KÕ Éèí∂`«HÀ\˜`À
ã¨=∞`«fi=Ú á⁄OkOk. J\˜ì ''^ÕǨHÍ~° – ÉèÏ=~°∂Ѩ K≥·`«#º=Ú—— „áê}„H˜Ü«∂ qâı+¨=Ú#∞
P„â◊~ÚOzOk. P „H˜Ü«∂ qâı+¨ „ѨÉèÏ=OKÕ`« 'ã¨O™ê¯~° âı+¨=Ú—, P ã¨O™ê¯~° âı+¨O J#fl=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«∞#\˜ì Jáê# "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOzOk. Jáê#"åÜ«Ú „Ѩ"åǨÏO ^•fi~å
ÉèÏ=`«fi=ÚQÍ Ñ¶¨∞hÉèíqOzOk. 'ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú— J#|_»∞^•xÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz, „Hõ=∞OQÍ g~°º
^Œâ◊#∞ á⁄Ok, `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ â◊√„HÍKå~°∞ºx ^ÕǨÏOQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ#flk. J`«xH˜ `«O„_çÜ«∞QÆ∞
Éèí$QÆ∞=ÙKÕ „ÉÏǨχ}Àz`«=∞QÆ∞ LѨ#Ü«∞#=Ú, ^蕺#x+¨ª "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«
|_®¤~Ú. P ^ÕǨÏ"Õ∞ JHõ¯_» WѨC_»∞ â◊√+≤¯Oz Ѩ_çÜ«Ú#flk.
D HõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ "≥Ú@ì "≥Ú^Œ@ÜÕ∞ (ÖËHõ „Ѩ^äŒ=∞ HõÅÊ=Ú #O^Õ) =∂Ü«∞KÕ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
'z`üã¨∞Êù~°}— #∞O_ç D 'â◊√„Hõ â◊s~° ã¨OÉèÏ=#— HõeyOk Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« J`«xH˜ â◊√„Hõ^ÕǨÏ=Ú
#O^Œ∞ JkèHõ"≥∞ÿ# „Ñ‘u–¿ãflǨÏO Hõey LO_»@O, ^•x H˘~°‰õΩ J`«_»∞ qÅÑ≤OK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. D r=Ù_»∞ H˘xfl\˜Ñ¨@¡ WK«Ûù–ÉèÏ=#Å#∞ HõeyÜ«ÚO_»@O, =∞iH˘xfl\˜
Ѩ@¡ q=ÚY`«–`å`åû~°O HõeyÜ«ÚO_»@O KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞. z`ü ã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ D r=Ù_»∞
ã‘fiÜ«∞HõÅÊ<åKå`«∞~°º=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ H˘xfl\˜Ñ¨@¡ ~åQÆ^Œ$+≤ì U~°Ê_ç LO\’Ok. J\˜ì r=ÙÅ
Ü≥ÚHõ¯ Wëêì~Ú+¨ì=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ D ã¨$+≤ì~°K«# JO`å ™êyã¨∞Î<åfl_»∞.
ã¨=∞OQÍ#n f~°OÖ’ XHõ =Úx ‰õΩ=∂~°∞_»∞QÍ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î#fl â◊√„‰õΩx z`ü–K≥·`«#º=Ú =∂„`«O
''<å‰õΩ U ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨@¡ ~åQÍ^Œ∞Å`À ѨxÖË^Œ∞. <Õ#∞ WKåÛù–„HÀ^èŒ ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞. xi¡Ñ¨ÙÎ_»#∞—— Jx
ÉèÏqã¨∂Î L#flk. J~Ú`Õ P K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~åO`«~åÅÖ’, ''<Õ#∞ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ Ü≥ÚHõ¯
‰õΩ=∂~°∞_»#∞. <å `«O„_ç xifiHõÅÊ ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞O_»QÍ, <Õ#∞ PÜ«∞##∞ ¿ãqOK«∞K«∞<åfl#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ÉèÏ=# âı+≤OzÜÕ∞ Ü«Ú#flk. JO^Œ∞ˆH â◊√„HÍKå~°º^ÕǨÏ=Ú#∞ J`«xH˜ QÆ∞~°∞Î
KÕã≤#ѨC_»∞, J^•Ìxx J`«_»∞ K«∂z H˘O`« qÅÑ≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^ÕǨÏ=ÚÃÑ· ^Œ$+≤ì Hõey
Ü«ÚO_»@=∞<Õk ^ÕÇ≤ÏÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O J~Ú=Ù#flk. XHõ_»∞ *Ï˝x HÍ=K«∞Û. J*Ï˝x HÍ=K«∞Û.
D ^ÕǨÏ=Ú L#flO`«=~°‰õΩ ã¨^• J`«x Ö’Hõ=º=Ǩ~°O D ~°∂ѨOÖ’<Õ LO@∂ LO@∞Ok.
"åã¨Î"åxH˜, ã¨=∞OQÍ #nf~°OÖ’ L#fl\˜ì `«Ñ¨ã≤fi ^ÕǨÏ=Ú... â◊√„HÍKå~°º ^ÕǨÏ=Ú... D
Ô~O_çO\˜ Ü≥ÚHõ¯ ÉèË^Œ=Ú ˆH=ÅO 'Pã¨H˜Î – J<åã¨H˜Î—Å ÉèË^ŒO =∂„`«"Õ∞.
*Ï˝#∞Å∞, J*Ï˝#∞Å∞: "åi "åi Ö’Hõ=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ -
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ QÆux Ziy# '*Ï˝#∞Å∞—,
Ѩâ◊√^èŒ~°‡=Ú =∂„`«"Õ∞ Hõey =iÎOK«∞K«∞O_Õ 'J*Ï˝#∞Å∞—... D W^ŒÌ~°∂ ‰õÄ_® „Ѩ=$uÎ
q+¨Ü«∞OÖ’ Ö’Hõ=º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ ã¨=∂#OQÍ<Õ LO@∂ LO\Ï~°∞. *Ï˝x ‰õÄ_® J*Ï˝xÖÏQÍ<Õ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 67
„Ѩ=$uÎ-x=$uÎ ^èŒ~°‡O Hõey LO\Ï_»∞. WHõ "åi^ŒÌiÖ’ ÉèË^Œ"Õ∞q∞@O\Ï"å?... *Ï˝xÜ«∞O^Œ∞
"åã¨#Å∞ ã¨#flye¡ LO\Ï~Ú. "åã¨#Ü≥ÚHõ¯ LxH˜–ÖË=ÚÖË |O^èŒ "≥∂Hõ∆=ÚʼnõΩ HÍ~°}
=∞ø`ÀOk. JO`ÕQÍx, â◊s~° „áêáê΄áêѨÎ=ÚÅ#∞ |\˜ì |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ LO_»=Ù.
''Pã¨H˜Î—— J#∞#k U=∂„`«O ÖË#\˜ì Q˘Ñ¨Ê |∞kú–nè~°`«fi=ÚQÆÅ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ‰õÄ_® D
^ÕǨÏO L#flO`«=~°‰õΩ `«k`«~°∞Å=Öˇ<Õ ^Œ∞óY – ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ^Œ∞óY=Ú#∞, ã¨∞Y ã¨=∞Ü«∞=Ú
ÅO^Œ∞ ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~°∞. [ÅOÖ’ HõxÑ≤OKÕ ã¨∂~°º „ѨuaO|=Ú
[ÅHõ^ŒeHõÅ#∞ J#∞ã¨iOz `å<Õ Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok. HÍx PHÍâ◊OÖ’x
"åã¨Î= ã¨∂~°∞º_»∞ D [Å`«~°OQÍÅ`À ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖˉõΩO_®, Hõ^ŒeHõÅ∞ á⁄O^Œ‰õΩO_® LO_çÜÕ∞
LO@∞<åfl_»∞ Hõ^•! [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ ‰õ∆Ωaè`«`«fi=Ú (Perturbance) „ѨuaO| ã¨∂~°∞ºx
Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl@∞¡ K«∂ѨÙK«∞O_»=K«∞Û. HÍx, P qK«Å`«fi=Ú PHÍâ◊ ã¨∂~°∞ºx ã¨Êi≈OK«QÆÅ^•?
ÖË^Œ∞. J^Õq^èŒOQÍ *Ï˝x ‰õÄ_® ÉÏǨϺ=$uÎKÕ Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∂ LO\Ï_»∞.
`«k`«~°∞Å=Öˇ<Õ PÜ«∂ ã¨ÊO^Œ#Å∞ HõeyÜÕ∞ LO_»=K«∞Û.... J~Ú`Õ, JO`«~°OQÆ=Ú# =∂„`«O,
''<Õ#∞ x`«∞º_»#∞. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH˜∆ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. ã¨~°fi^• JK«Å∞_»#∞. D â◊s~å^Œ∞Å∞,
ÉèÏ"å^Œ∞Å∞ ##∞fl |OkèOK«ÖË=Ù. ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù—— J#∞ Z~°∞Hõ Hõey LO\Ï_»∞.
Ü«∞^ä•~°÷ ã¨∂~°∞º_»∞ ã¨fiã¨∞÷_»∞QÍ LO@∞#flѨÊ\˜H©, [ÅOÖ’ „ѨuaOaOKÕ ã¨∂~°∞º_»∞
Jã¨Î=ºã¨∞÷_»∞QÍ, K«OK«Å∞_»∞QÍ HõxÑ≤™êÎ_»∞ Hõ^•!
*Ï˝x "åã¨Î"åxH˜ Ö’Hõ=º=Ǩ~°=ÚÅhfl q=∞~°≈–J=QÍǨÏ# ã¨Ç¨Ü«∞O`À ZѨC_À
`«ºlOz "Õã≤ LO\Ï_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©, ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ =∂„`«O `«k`«~°∞Å=Öˇ<Õ „ѨѨOK«
=º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆ∞fl_≥· LO@∞#fl@∞¡ W`«~°∞Å ^Œ$+≤ìH˜ HõxÑ≤™êÎ_»∞.
XHõ_»∞ *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ ^Œ$ëêì º Z\˜ì Pã¨H˜Î U =∂„`«O HõeyÜ«ÚO_»‰õΩO_®, ˆH=ÅO
Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅKÕ PÜ«∂ „Ѩ"åǨÏѨu`«"≥∞ÿ# HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ... JѨC_»∞ Pã¨H˜Î
~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ J\˜ì"åxx ''=Ú‰õΩÎ_»∞—— Jx JO@∞<åflO. J\Ï¡ H͉õΩO_®, XHõi *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞
Pã¨H˜Î`À xO_ç LO\ÏÜ«∞#∞HÀ... JѨC_»∞ Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞ Hõ~°‡ÅÜ«∞O^Œ∞ áêÖÁæ#Hõ
áÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, J`«_»∞ '|^Œ∞ú_»∞— JxÜÕ∞ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝# ^Œ$+≤ì`À D qÉèÏQÆO
„QÆÇ≤ÏOK«@O KåÖÏ J=ã¨~°O. „ѨHÍâ◊O HõeyOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O JyflÜÕ∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ D
„ѨѨOK«OÖ’ 'ã¨∞Y–^Œ∞óY–|O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞— HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞\ÏxH˜ HÍ~°}O *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÖË
HÍx, Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞ HÍ<ÕHÍ=Ù... Jx ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«∞.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ ''ZѨC_»∞ ZHõ¯_» Uk Z\Ï¡—— Lz`«"≥∂ Jk J>Ë¡
x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOK«@O HõO>Ë, h‰õΩ xÜ«∞q∞OK«|_ç# PÜ«∂ Hõ~°‡Å#∞
x~°fiiÎOK«@"Õ∞ Lz`«O. ZO^Œ∞HõO>Ë `«k`«~°∞Å =º=Ǩ~°ã¨~°o h „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅÃÑ·
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç LO@∂ LO@∞Ok Hõ^•! WHõ, JO`«~°OQÆ=Ú# =∂„`«O =º=Ǩ~°
68
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞. J#QÍ ‰õÄ@ã¨÷=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞, ''<Õ#∞ D â◊s~°–=∞<À–|∞kú –JǨÏOHÍ~å
Å#∞ HÍ^Œ∞. g@xfl\˜H˜ Ѩ~°"≥∞ÿ LO@∞#fl *Ï˝#–K≥·`«#º ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞. Jxfl\Ï,
JO`å J~Ú LO@∞#flk <Õ<Õ. J\˜ì P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J=^èŒiOz LO@∂<Õ D â◊s~°=Ú#
„Ѩ=~°Î#jÅ`«fi=Ú „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î LO@∞<åfl#∞.—— J#∞ J=QÍǨÏ#`À ^Œ$_è»ÉèÏ=# Hõey LO_»∞. ã¨~°fi
"≥·+¨=∞º=ÚÅ∞, ã¨~°fiHÀiHõÅ∞, `«ºlOz"Õã≤ xtÛO`«∞_»"≥· LO_»∞. JaèÖÏ+¨–Pã¨H˜Î–„Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞
ã¨OHõÅÊ Ñ¨~°OѨ~°Å∞... g@xfl\˜h q_»<å_ç"Õã≤, P`«‡KÕ P`«‡Ü«∞O^Õ ã≤÷u Hõey LO_»∞. WHõ PÃÑ·
=~°Î=∂# Hõ~°Î=º=ÚÅQÆ∞ PÜ«∂ Hõ~°‡Å#∞ Z\˜ì Ѷ¨ÖÏã¨H˜Î ÖˉõΩO_® x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. ^ÕǨÏO
L#flO`«=~°‰õÄ U"Õq Hõ~°Î=º=ÚÖ’ J\˜ì Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOK«@O xâ◊ÛÜ«∞OQÍ ^ÕÇ¨Ï ã¨fiÉèÏ="Õ∞
J~Ú L#flk. ^ÕǨÏ=Ú#flO`«=~°‰õΩ ^ÕǨÏã¨fiÉèÏ==Ú#∞ Z=~°∞ `«ºlOK«QÆÅ~°∞ K≥ѨC? J@∞¡
'`«ºlOKåe— J<Õ Ñ¨@∞ì^ŒÅ#∞, ''`«ºlOK«ÖËHõáÈÜ«∂<Õ—— J<Õ <≥·~åâߺxfl ‰õÄ_® JkèQÆq∞Oz"Õ~Ú.
Pkè "åºkè - F ~åѶ¨∞"å! D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ™êQÆ~°OÖ’ 'Pkè–"åºkè— (=∂#ã≤Hõ– âßs~°Hõ
~°∞QƇ`«Å∞) J<Õ qâßÅ ÔH~°\ÏÅ∞ W+¨ìO =zÛ#@∞¡ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ q"Õ‰õΩÖˇ·# "å~°∞ D
ã¨O™ê~° =∂~°æOÖ’ Ѩ_»∞@ÖË^Œ∞. D =∂~°æ=Ú =∞=∞`«fi=Ú J<Õ JO^èŒHÍ~° ‰õÄѨ=Ú Ö’xH˜
fã¨∞‰õΩxáÈ~Ú ''^Œ∞óY=Ú–x~°∞`åûǨÏ=Ú–„Éèí=∞—— J<Õ LѨCh\˜Ö’ =ÚOz `ÕÅÛQÆÅ^Œx "å~°∞
JÅ¡O`« ^Œ∂~°O #∞OKÕ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~°∞. h=Ù ‰õÄ_® q"ÕH˜"≥· LO_»∞. JO`ÕQÍx ''<Õ#∞–
"Õ∞=Ú–<åk–=∂k—— J<Õ *Ï_®ºxfl P„â◊~ÚOK«‰õΩ. 'Ü«∞^ä•~°÷^Œ$+≤ì—`À QÆ=∞x¿ãÎ h=Ù D ^ÕǨ^Œ∞Å
^èŒ~°‡=Ú#O^Œ∞ ÖË=Ù. W"Õg ‰õÄ_® h=Ù HÍ=Ù. Wq h‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. ã¨^•, ã¨~°fi^•,
ã¨~°fi„`å "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#fl\˜ì x`«º–â◊√^Œú–|∞^Œú ã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ P`«‡ÜÕ∞ h=Ù. HÍ|\˜ì ''JO`«~°fi$uΗ—
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèíKÕ J\˜ì P`«‡Ü≥ÚHõ¯ qÅHõ∆}`«fi=Ú#O^Õ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· LO_»∞.
x~°‡Å=Ú, â◊√^Œú=Ú, ã¨~åfi`«‡Hõ=Ú, ã¨~°fiHõ~°Î J~Ú#\˜ì „|Ǩχ"Õ∞ h=Ù ã¨∞=∂!
W^Õ J~°÷=Ú#∞ ''`«`«Î fi=Ú—— (`«`ü{`«fi"£∞) J#∞ =∞ǨѨ^Œ=ÚKÕ "Õ^ÀѨx+¨`«∞ÎÅ∞
„ѨѨOK«=Ú#‰õΩ Kå\˜ K≥ѨCK«∞<åfl~Ú.
''ã¨~°fi „ѨâßO`«∞_»#∞, [#‡–=∞$`«∞º ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞, qâ◊fiã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞ JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ <Õ<Õ
J~Ú L<åfl#∞—— J#∞ ÉèÏ=# JÅ=~°∞ÛHÀ=@O JÉèϺã¨O KÕ`« `«Ñ¨ÊHõ ã¨∞™ê^茺"Õ∞.
ã¨~°fi JaèÖÏ+¨Å#∞ qã¨ÎiOѨ*Ë¿ãk, Jq^•º^À+¨~°Ç≤Ï`«=¸ J~Ú#\˜ì x~°‡Å=∞QÆ∞
''P`«‡Ñ¨^èŒ=Ú——#∞ J=^èŒiOK«∞. '=∞=∞`«fi=Ú— (<å‰õΩ K≥Ok#q, <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q) J#∞
Ѷ¨∞’~åO^èŒHÍ~°=Ú#∞ ''*Ï˝#^Œ$+≤ì—— J<Õ nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« áê~°„^Àe "Õ~Ú.
z`«Î=Ú#∞ #tOѨ*ËÜ«Ú@Ü«∞O^Œ∞ ã¨=∞~°∞÷_»"≥· LO_»∞. z`«Î=Ú [~ÚOK«|_çO^•, =∞~°∞
Hõ∆}O J#O`«|∞kúÜ«ÚHõÎ=Ú, Ѩ~°=∂~°÷ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú hHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œx h"Õ
„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
WHõ PÃÑ· 'r=Ù_»∞— J#|_Õ J„Ѩu+¨ª hÜ«∞O^Œ∞ PáêkOK«|_»*ÏÅ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë,
'J*Ï˝#=Ú— `«Ñ¨Ê, r=Ù_»∞ J#|_Õ"å_»∞ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® ÖË_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 69
ZѨC_≥·`Õ x#∞fl h=Ù ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ x+¨¯à◊OHõ Ѩ~°„|Ǩχ=ÚQÍ ^Œi≈OK«∞K«∂ LO\Ï"À,
JѨC_»∞ J\˜ì *Ï˝#Ü≥∂QÆ=Ú#∞ „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞#fl h‰õΩ |∞∞+¨µÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ‰õÄ_® #=∞㨯iã¨∂Î
LO\Ï=Ú.
J\˜ì Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h=Ù D [QÆ`«∞ΉõΩ =O^ŒhÜ«Ú_»=QÆ∞K«∞<åfl=Ù.
❖❖❖
11. â◊√„‰õΩx ѨÙ#~°∞r˚=#=Ú
F ~å=∞K«O„^•! WHõ =∞#O „Ѩã¨∞Î`« Hõ^ä•=º=Ǩ~åxH˜ =^•ÌO.
P q^èŒOQÍ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ `«# W`«óѨÓ~°fiѨ٠^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂z H˘O`« "Õ^Œ# á⁄O^•_»∞
Hõ^•! P „ѨHõ¯<Õ L#fl HÍÅÉèíQÆ"å#∞_»∞ â◊√„‰õΩx qÖÏѨ=∞O`å q<åfl_»∞. J`«xH˜ â◊√„‰õΩx "åHõº=Ú
ÅÖ’ H˘O`« JÜ≥∂Qƺ`« HõxÑ≤OzOk. ã¨∞*Ï˝#Ü«Ú`«∞ÅQÆ∞"å~°∞, P„t`«∞ÅÜ«∞O^Œe J*Ï˝#=Ú
`˘ÅyOK«∞@ÜÕ∞ Hõ~°Î=º=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO\Ï~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« P HÍÅ∞_»∞ "Õ∞Ѷ¨∞–QÆOcè~°
ã¨fi~°=Ú`À W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
HÍÅ∞_»∞ : F â◊√„‰õΩ_®! `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤#^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞H˘x#"å_®, D â◊s~°=Ú#∞ K«∂z W@∞¡
Ѩ~°=â◊√_»QÆ∞K«∞<åfl"Õq∞\˜? J*Ï˝#=ÚKÕ [xOK«∞K«∞#fl ã¨~°fi"Õ^Œ#Å#∞ xtÛO`«QÍ `«ºlOz"Õ~Ú.
XHõ ~åA XHõ #QÆ~°O `«ºlOz =∞~˘Hõ #QÆ~°O „Ѩ"Õt™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? P suQÍ, h=Ù D
`åѨã¨∞x â◊s~°O `«ºlOK«∞. Éèí$QÆ∞=Ù ‰õΩ=∂~°∞xQÍ „Ѩã≤kúÔHH˜¯# D â◊√„Hõ^ÕǨÏ=Ú# „Ѩ"ÕtOK«∞.
<åÜ«∞<å! D ã¨$+≤ì#O`«\ ˜h ѨiáêeOK«∞#fl\˜ì 'xÜ«∞u—x J#∞ã¨iOz h=Ù =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞
J<ÕHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«=Åã≤Ü«Ú#flk.
'„áê~°|ú=Ú— Ü≥ÚHõ¯ L^Àƒ^èŒ#∞ J#∞ã¨iOz D â◊s~°=Ú`À ‰õÄ_ç, =ÚO^Œ∞QÍ Q˘Ñ¨Ê
`«Ñ¨ã¨∞û PK«i™êÎ=Ù. P `«~°∞"å`« ^≥·`«∞ºÅ‰õΩ ‰õΩÅQÆ∞~°∞`«fi=Ú x~°fiiΙêÎ=Ù.
=∞ǨHõÖÏÊO`«=Ú=~°‰õΩ ~åHõ∆ã¨∞ʼnõΩ QÆ∞~°∞=ÙQÍ ã¨fi^èŒ~°‡=Ú x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï=Ù. P
`«~°∞"å`« '^ÕǨÏ`«fi=Ú— J#|_»∞^•xx `«ºlOz"Õã≤ q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»=Ù J=Ù`å=Ù. D â◊s~°=Ú#∞
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ZO_ç# ѨÓÅ=∂Å#∞ `«ºlOz#@∞¡, `«ºlOz"ÕÜ«∞QÆÅ=Ù. „áê~°|ú
Hõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«"≥∞ÿ# D ^ÕǨÏ=Ú`À |e, Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Q˘Ñ¨Ê ~åHõ∆ã¨~åAʼnõΩ
QÆ∞~°∞`«fi=Ú =Ç≤ÏOz `«^•Ìfi~å Ö’Hõ=ÚʼnõΩ Ñ¨Ó[hÜ«Ú_»=Ù J=Ù`å=Ù.
F Éèí$QÆ∞–â◊√„HÍKå~°∞ºÖÏ~å! q∂ W^ŒÌiH˜ â◊√Éèí=∞QÆ∞ QÍHõ! WѨC_»∞ <Õ#∞ <å Jaè=∞`«"≥∞ÿ
Ü«Ú#fl\˜ì P`«‡™ê÷#=Ú#‰õΩ áÈ=ÙK«∞<åfl#∞. J\˜ì ã¨fiÜ«∞O x=$uÎ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'P`«‡ã≤÷u—ÜÕ∞
Ѩ~°=∞ „¿Ñ=∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Hõ^•!
Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ : Ѩ~°"Õ∞â◊fi~å! HÍÅ^Õ"å! D ~ÀA =∂‰õΩ ã¨∞k#O. ã¨∞ǨÏ$^•ƒù= „Ѩã¨OQÆ=ÚKÕ
q∂~°∞ J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ qâ◊^ŒÑ¨~°Kå~°∞. q∂‰õΩ "Õ∞q∞^ŒÌ~°O Hõ$`«A˝ÅO. z`«Î«=ÚKÕ
70
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩiq∞`«`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl "Õ∞=Ú =∂Ü«∞KÕ „ѨÉèÏq`«∞Å"≥∞ÿ, ã¨O™ê~°^Œ$+≤ì HõeyÜ«ÚO_»@O,
q∞=Ú‡Å#∞ ^Œ∂+≤OK«É’=@O KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ Hõ∆q∞OK« „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
HÍÅ∞_»∞ : z=~°QÍ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K≥ѨCK«∞<åfl#∞. q#O_ç-
Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''Wk Jaè=∞`«=Ú——, ''Wk Jaè=∞`«=Ú HÍ^Œ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ XHõ
qHõÅÊ=Ú U~°Ê_»∞K«∞#flk. JѨC_»∞ Jaè=∞`«=∞QÆ∞K«∞#fl^•xx „QÆÇ≤ÏOK«@O, Jaè=∞`«O HÍx
^•xx `«ºlOK«@O P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl_»∞. J\˜ì x~°fiǨÏ}ÜÕ∞ z`«Î=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú ã¨∞=∂! J\˜ì „Ñ≤Ü«∞=Ú J#|_»∞ z`«Î`«fi=Ú#∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOѨ*Ëã≤
JYO_»ÉèÏ=# Ü«∞O^Œ∞ xâ◊ÛÅ`«fi=Ú =Ç≤ÏOz LO_»∞"å~°∞ ^èŒ#∞ºÅ∞. JO^Œ∞KÕ`« QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ P z`«Î
zH˜`«û#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x É’kèã¨∂Î LO\Ï~°∞. q∂~°∞ ‰õÄ_® Ö’Hõâ◊√ÉèíO H˘~°‰õΩ QÆ∞~°∞=ÙÖˇ·
„ѨHÍtOK≥^Œ~°∞ QÍHõ! q∂‰õΩ ã¨~°fi^• â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
HÍÅ^Õ=Ù_»∞ W@∞¡ ѨÅ∞‰õΩK«∞O_»QÍ "åi~°∞=Ù~°∞ HÍÅ^Õ=Ùx`À U~°Ê_ç# ¿ãflǨkèHõº`«KÕ`«
HõO@`«_çÃÑ\Ïì~°∞. Éèí∂=∂ºHÍâ◊=ÚÅ∞ ~°HõÎ=~°‚OÖ’ `«Ñ¨Î"≥∞ÿ LO@∂ LO_»QÍ<Õ ã¨∂~°∞º_»∞ `«#
H˜~°}*ÏÅ=ÚÅ`À ã¨Ç¨ Jã¨Îq∞™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ÃÑ^ŒÌ ÔH~°@O ÖËz, K«∂ã¨∂Î
LO_»QÍ<Õ [ÅOÖ’ Å~ÚOK«∞`«∞Ok K«∂Kå"å! J^Õq^èŒOQÍ P HÍÅÉèíQÆ"å#∞_»∞ JO`«~åú#
"≥∞ÿ<å_»∞. JѨC_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ H˜Oz`ü Pâ◊Û~°ºÑ¨_»∞`«∂, HÍÅ^Õ=ÙxH˜ KÕ`«∞Å`À#∞, ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú
`À#∞, Hõà◊§`À#∞ #=∞™ê¯~°O ѨÓiÎ KÕã≤ â◊√„Hõ^ÕǨÏ=Ú L#fl"≥·Ñ¨Ù `«Å„uáêÊ_»∞. P=â◊ºO PK«iOK«
=Åã≤Ü«Ú#fl ÉèÏqHõ~°‡ÅQÆux, 'Dâ◊fiˆ~K«Ûù— Ü≥ÚHõ¯ Jx"å~°º`«fi=Ú#∞ QÆ=∞xOz H˘xfl Hõ∆}ÏÅ∞
'Ü≥∂K«#— QÆ_çáê_»∞. `å#∞ `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ ã¨OáêkOzÜ«Ú#fl Ü≥∂QÆ|ÅO KÕ`« '"Õ^Œ#— J#∞
^•xx ѨÓiÎQÍ `«ºlOz, z~°∞#=Ùfi`À K«∞@∂ì HõeÜ«∞EKå_»∞. `«O„_çÜ≥ÚHõ¯ J#∞[˝#∞
Pj~åfi^Œ=Ú#∞ ã‘fiHõiOz XHõ KÀ@ ã≤÷~åã¨#O ã‘fiHõiOKå_»∞.
'"åã¨∞^Õ=Ù_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_Õ 'ã¨=∞OQÍ#nf~°–`åѨã≤—H˜ ã¨O|OkèOz#
=∞##=Ú JkèQÆq∞OKå_»∞. "≥∞Å¡QÍ Hõ#∞Å∞ =¸ã¨∞H˘x Ü≥∂QÆ – ã¨=∂^èŒ∞Å#∞ J=^èŒiOKå_»∞.
"åã¨∞^Õ= â◊s~°O K≥·`«#º=ÚKÕ `«ºlOK«|_»∞@KÕ hÅ=~°‚=Ú á⁄OkOk. Hõ∆}ÏÅÖ’
xs˚="≥∞ÿ <ÕʼnõÄeOk. =#OÖ’ =ã¨O`« |∞∞`«∞=Ù „Ѩ"ÕtOK«∞#@∞¡ â◊√„‰õΩx K≥·`«#ºã¨`«Î
â◊√„Hõ^ÕǨÏ=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOzOk.
`«# Ѩل`«∞_»∞ â◊√„Hõ-^ÕǨÏOÖ’ r=Ù_»∞ „Ѩ"ÕtOK«QÍ<Õ =∞Ǩ=ÚxÜ«∞QÆ∞ Éèí$QÆ∞=Ù `«#
Hõ=∞O_»Å=ÚÖ’x [Å=Ú#∞ =∞O„`«ã¨Ç≤Ï`«OQÍ P â◊s~°=ÚÃÑ· ã¨O„áÈHõ∆O KÕâß_»∞. =∞~°∞Hõ∆}O
P ^ÕǨÏO qHÍã¨O á⁄O^Œ<å~°OaèOzOk. "≥O„@∞HõÅ∞, QÀà◊§ „Hõ=∞OQÍ K≥·`«#º=O`«O
HÍ™êQÍ~Ú. „áê}"åÜ«Ú=Ù â◊s~°=∞O`å „Ñ¨=Ç≤ÏOK«™êyOk. [Å–"åÜ«Úã¨OÜ≥∂QÆOKÕ
ã¨=Ú„^ŒO á⁄Oy#@∞¡ â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ ÖËz xÅ|_®¤_»∞. LÖÏ¡ã¨=Ú á⁄Ok#"å_≥· <å=∞–QÀ„`«
–H©~°Î# ѨÓ~°fiHõOQÍ Ñ¨~°=∞Ѩq„`«∞_»QÆ∞ `«# [#‰õΩxH˜ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=Ú KÕâß_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 71
W`«óѨÓ~°fiOÖÏQÍ<Õ '™œO^Œ~°ºO— 'JÅOHÍ~°=Ú—Å`À â’aèã¨∞Î#fl `«# ‰õΩ=∂~°∞x â◊s~°=Ú#∞
Éèí$QÆ∞=Ù „¿Ñ=∞QÍ K«∂z, ¿ãflǨÏѨÓ~°fiHõOQÍ PeOQÆ#O KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. =∞~°Å XHõ¯™êi Ѩل`«∞x
K«∂z *Ï˝#Ü≥∂QÆ ^Œ$+≤ìKÕ, `«# JO`«~°OQÆOÖ’, ''PǨñ! W^Õ Hõ^•, '<å‰õΩ K≥Ok# ^ÕǨÏ=Ú— J#∞
ÉèÏ=#KÕ „Éèí=∞Ö’ Ѩ_®¤#∞!—— J#∞‰õΩ<åfl_»∞. `«`«Î fi^Œ$+≤ìKÕ D ÉèÏ=# Lz`«O HÍ^Œx J`«xH˜
`≥eã≤Ü«ÚO_»∞@KÕ J`«x ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ z~°∞#=Ùfi g_»ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : ''W`«_»∞ <å Ѩل`«∞_»∞—— J#∞ ¿ãflǨÏѨÓ~°fiHõÉèÏ=O Éèí$QÆ∞x z`«Î=Ú H˘OK≥=Ú
P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<Õ L#fl^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞ =∞i. â◊s~°O L#flO`« =~°‰õΩ „áê~°|ú"ÕQÆ=Ú KÕ`« P â◊s~°O Ѩ@¡
=∞=∞`«fi=Ú L^Œ~Úã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. Wk ^ÕǨÏ^èŒ~°‡"Õ∞ J~Ú =Ù#flk. J~Ú`Õ, *Ï˝#∞Å∞ Jxfl
Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’#∂ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ##∞ U=∂„`«O =^ŒÅ~°∞. JO^Œ∞KÕ`« '=∞=∞`«fi=Ú— J#∞
^•x Ü«∞O^Œ∞ `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ~°∞. J#QÍ, '<Õ#∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»#∞. W^ŒO`å
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ q<åºã¨"Õ∞...!—— J#∞ ~°∂ѨOÖ’ LO_Õ P`«‡`À\˜ J#∞ã¨O^è•#=Ú HÀÖ’Ê~°∞. WHõ
J*Ï˝#∞ÅÖ’, D ã¨O|O^èŒ=ÚÖË ã¨`«º=ÚÖx, ã¨~°fiã¨fi=∞x ÉèÏqOz g\˜`À ¿ãflǨϖ^Õfi+¨
ÉèÏ==ÚÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å á⁄O^Œ∞K«∂ LO\Ï~°∞. Ѷ¨e`«O? P`«‡ã≤÷uH˜ J`«ºO`« ^Œ∂~°OÖ’
q<庙êÅ∞ KÕã¨∂Î, ‰õΩO\˜‰õΩÖÏ™êÅ∞ LO\Ï~°∞.
WѨC_»∞ P `«O„_ô – H˘_»∞‰õΩe^ŒÌ~°∞ XHõi =Å# =∞~˘Hõ~°∞ â’Éèí#∞ á⁄O^•~°∞. z~°HÍÅѨÙ
qÜ≥∂QÆO KÕ`« ^ŒOѨ`«∞Å∞ XHõiѨ@¡ =∞~˘Hõ~°∞ J`«ºO`« ¿ãflǨÏ|^Œ∞úÖˇ· LO\Ï~°∞ K«∂Kå"å! J\Ï¡
"åi ã¨=∂QÆ=∞=Ú J`«ºO`« „Ñ‘u Q˘Å∞ÊK«∞O_Õk. "å~°∞ XHõi HÀã¨O =∞~˘Hõ~°∞ ZO`«QÍ<À
`«Ñ≤Oz L<åfl~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« H˘kÌ¿ãѨ٠P#O^Œ„Ѩ"åǨÏOÖ’ [_ôÉèí∂`«∞Öˇ·<å~°∞. JHõ¯_ç
#∞O_ç ÖËKå~°∞. JHõ¯_ç "åã¨∞^Õ= â◊s~°=Ú#∞ Éèí㑇Éèí∂`«O KÕâß~°∞. =∞O„`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ 'qkè—x
x~°fiiÎOKå~°∞. ã¨[˚#∞Å∞ "åiH˜ x~°‚~ÚOK«|_ç# ã¨^•Kå~°=ÚÅ#∞ `«ºlOK«~°∞ ã¨∞=∂!
P `«~°∞"å`« "åi^ŒÌ~°∞ P =∞O^Œ~°Ñ¨~°fi`«OÃÑ· „ѨâßO`«OQÍ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞‰õΩO@∂,
PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°º K«O„^Œ∞Å =Öˇ „ѨHÍtOKå~°∞. Z~°∞QÆ=Åã≤# „|Ǩχ=ã¨∞Î=Ù#∞ ''J#∞Éèí==Ú,
J#∞Éèí∂u—— ~°∂ѨOQÍ „QÆÇ≤ÏOKå~°∞. r=#∞‡‰õΩÎÅ∞, [QÆ^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ J~Ú#\˜ì P W^ŒÌ~°∞
=∞Ǩ`«∞‡Å∂ JHõ¯_» KåÖÏ HÍÅO qǨÏiã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. ^Õâ◊–HÍÅ=ÚÅKÕ JOkOK«|_Õ
ǨÏ~°¬–qëê^Œ=ÚÅ∞ "åix `åHõÖËHõáÈÜÕ∞q. P`«‡–ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# ã≤÷u á⁄Ok#"åiH˜ ǨÏ~°¬
qëê^Œ=ÚÅ∞, â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ∞, Hõeq∞ÖË=ÚÅ∞ ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞=ÚÅ∞QÍ<Õ Hõ#|_»`å~Ú Hõ^•!
H˘O`«HÍÖÏxH˜ â◊√„HÍKå~°∞ºxH˜ Jã¨∞~°QÆ∞~°∞`«fi=Ú, „QÆǨkèHÍ~°=Ú ÅaèOKå~Ú. Éèí$QÆ∞=Ù
`«#‰õΩ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ#\˜ì x~å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ '„Ѩ*ÏѨuk#=Ú— #O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· L<åfl~°∞.
❖
72
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂Kå"å ~å=∂! P â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞
ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· LO_Õ"å_»∞. „ѨâßO`«OQÍ `«O„_ç ¿ã=Ö’ HÍÅO QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO_Õ"å_»∞. P `«~°∞"å`« `«#
''㨇 $u Ѩ^äŒ=Ú—— #O^Œ∞ P~°∂_è»"≥∞ÿÜ«Ú#fl JѨû~°ã¨ H˘~°ÔH· =∞<À~å[º q„Éèí=∞=Ú á⁄O^•_»∞.
^Œâ◊kâ◊ŠѨi„Éèíq∞OKå_»∞. =∞~°Å HÍÅÉèíQÆ"å#∞x Ü≥ÚHõ¯ Éèí$QÆ∞=∞ǨÏi¬ Ü≥ÚHõ¯, Hõ\ÏHõ∆=ÚKÕ
ã¨fiã¨÷=∞QÆ∞ 'P`«‡ ã≤÷u—x á⁄Ok „ѨHÍtOKå_»∞.
❖❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 73
III. Éèí$QÆ∞ – Ü«∞=∞ ã¨O"å^Œ=Ú –
`«^Œ#O`«~° K«~°Û
1. z`«Î=Ú – „áêáê΄áêѨÎ=ÚÅ∞
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! Éèí$QÆ∞x ‰õΩ=∂~°∞_≥·# P â◊√„‰õΩxH˜ `«# Ü≥ÚHõ¯ =∞<À~°^äŒ „ѨuÉèí (force
of his own wish) KÕ`«<Õ ã¨fi~°æÖ’Hõ ã¨OKå~°O, ^Õ=Hõ#º`À ™êOQÆ`«ºO "≥Ú^ŒÖˇ·#q „áêÑ≤ÎOKå~Ú
Hõ^•! D q+¨Ü«∞OÖ’ <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. D r=ÙÅÖ’ ZO^Œ~À U"Õ"À =∞<À~°^äŒ=ÚÅ∞ Hõey
LO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! =∞i, J<Õ‰õΩÅ Ü≥ÚHõ¯ ''<Õ#∞ Wk á⁄O^Œ∞`å#∞. Wq KÕ™êÎ#∞—— J#∞ „ѨuÉèí
ã¨Ñ¶¨ÅO ZO^Œ∞‰õΩ JQÆ∞@ÖË^Œ∞?—— ''<ÕxѨC_»∞ ã¨fi~°æ=Ú KÕi ã¨~°fi ã¨∞Y=ÚÅ∞ J#∞ÉèíqOK≥^Œ#∞
QÍHõ—— Jx ã¨OHõeÊOK«QÍ<Õ Z=fiiÔH·<å J>Ë¡ „áêÑ≤ÎOKåe Hõ^•? „áêÑ≤ÎOK«∞@ÖË^ÕO?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : U^≥·<å „áêÑ≤ÎOKåÅO>Ë ÉèÏ=#Ü≥ÚHõ¯ Ѩiâ◊√^Œú`«, UHÍ„QÆ`« J=ã¨~°O.
â◊√„HÍKå~°∞º_»∞ `å#∞ á⁄O^•Åx HÀ~°∞H˘#flk `«# =∞<À~å[ºOÖ’ ã¨Ñ¶¨Å"≥∞ÿ á⁄O^Œ\ÏxH˜
HÍ~°}O W`«óѨÓ~°fiѨ٠HõÅÊ=Ú#O^Œe J`«x „Ѩܫ∞`åfl^Œ∞Å B#fl`«º"Õ∞. ѨÓ~°fi HõÅÊ=Ú#O^Œe
J`«x JOu=∞ [#‡Ü«∞O^Œ∞ Q˘Ñ¨Ê Láêã¨<å^Œ∞ÅKÕ UHÍ„QÆ`«#∞, ÅHõ∆ ºâ◊√kúx, ™êkèOK«@OÖ’
„áêg}º`«#∞ JÅ=~°K«∞‰õΩx L<åfl_»∞. L`«Î=∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞, P`«‡`À `å^•`«‡º=Ú H˘~°ÔH·
Pâ◊Ü«∞=Ú á⁄Ok L<åfl_»∞. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ<Õ '„|Ǩχ|∞∞+≤—H˜ Ѩل`«∞_≥· Hõà◊OHõ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
[#‡#∞ á⁄O^•_»∞. D HõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „áê~°OÉèíOÖ’ ã¨`åº`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=##∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ
J~°›"≥∞ÿ# ''=∂#=–=Úx‰õΩ=∂~°–q^Œº–ã¨=∞$kú——Å`À ‰õÄ_ç# [#‡#∞ ã¨OáêkOKå_»∞.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! 'ã¨`åº`«‡ ÉèÏ=#— J#QÍ Uq∞\’... =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨~°fiHÀÔ~¯Å∞ #tOz#ѨC_»∞ J\˜ì ã≤÷uÖ’ âı+≤OKÕ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷uÜÕ∞
'ã¨`åº`«‡ÉèÏ=#— J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ^•x<Õ ''x~°‡Å z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú—— Jx ‰õÄ_®
Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. ZѨC_≥·`Õ D z`«Î=Ú x~°‡Å=Ú, ã¨`åº`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J=Ù`«∞O^À – J\˜ì
z`«Î=Ú ZÖÏ¡ ÉèÏ=# KÕã¨∞ÎO^À Jk P q^èŒOQÍ<Õ j„Ѷ¨∞OQÍ J=Ù`«∂ LO@∞Ok.
â◊√„‰õΩx z`«Î=ÚÖ’ XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q„Éèí=∞=Ú U~°Ê_ç#@∞¡ =∞#O Hõ^äŒÖ’ K≥ѨC‰õΩ<åflO
Hõ^•! U q^èŒOQÍ ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ J`«x z`«Î=Ú#O^Œ∞ q„Éèí=∞=Ú L`«Ê#fl"≥∞ÿ#^À, J^Õ q^èŒOQÍ
„Ѩu r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ z`«Î q„Éèí=∞=Ú L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. 'P`«‡ã¨fi~°∂ѨÉèÏ=#— #∞O_ç K«∞ºu á⁄Ok
ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOz K≥·`«#º ã¨`«ÎÜÕ∞ âßGHÍ~°∞ÅKÕ 'r=Ù_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
XHõ q`«Î#"Õ∞ – JO‰õΩ~°=Ú, HÍO_»=Ú, P‰õΩÅ∞, HÍÜ«∞Å∞, H˘=∞‡Å∞ – "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ
JQÆ∞K«∞#flk. JÖψQ, ã¨=∞ã¨Î „áê}∞Å Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`« „ÉèÏOu——ÜÕ∞ D ^≥· fi`«qÉèÏQÆ=Ú#∞
U~°Ê~°K«∞K«∞#flk. Jk ã¨fiã¨fi~°∂Ѩq™êÎ~°O J~Ú, W@∞¡, `«##∞ `å<Õ „ѨHõ\ ˜OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
74
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_ç, '„ѨѨOK«=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å „Ñ¨u r=Ùx
z`«Î=Ú #O^Œ∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚQÍ L^Œ~Ú™ÈÎOk. q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚQÍ LxH˜x H˘#™êyã¨∂Î...
ZѨC_À q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ ÅÜ«∞O á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
HÍx, Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D [QÆ`«∞Î L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞, #tOK«∞@ÖË^Œ∞. =∂Ü«∞KÕ L#‡`«Î
¢ã‘ÎÖÏQÍ D [QÆ`«∞Î ~°∂ѨOQÍ `«#Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞#flk.
<åã¨Î"Õ∞u#KÀ^Õu [QÆu¯OK«# Hõ㨺z`ü I
„ÉèÏOu =∂„`«q∞^ŒO =∂Ü«∂ =ÚˆQú= Ѩi[$OÉèí`Õ II (ã¨~°æ 17, â’¡. 8.)
WѨC_»∞ =∞# J#∞Éèí==ÚÅÖ’ "Õ~°∞"Õ~°∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ D [QÆ`«∞Î „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ LO\’Ok.
J#QÍ, XHõ =Úx J~Ú#\˜ì <å‰õΩ XHõ suQÍ, XHõ ~åA J~Ú#\˜ì h‰õΩ =∞~˘Hõ suQÍ
ã¨fiÜ«∞OHõ$`«"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ J#∞ã¨iOz „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•!
J\Ï¡ˆQ `«H˜¯# r=ÙʼnõΩ ‰õÄ_® q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# "Õ~°∞ "Õ~°∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞ „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ
HõxÑ≤OK«∞K«∞<åfl~Ú. "Õ~°∞ "Õ~°∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ ''Wk ^Œ∞óYHõ~°=Ú, Wk ã¨∞YHõ~°=Ú,
Wk J=â◊º=Ú, Wk Jã¨OQÆ`«=Ú, Wk ã¨=º=Ú, Wk JѨã¨=º=Ú——.... Jx x~°fizOK«|_ç
^Œi≈OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ XHõxH˜ Hõ#|_Õ '[QÆ„^Œƒù=∞— Ü≥ÚHõ¯ su =∞~˘HõiH˜ HõxÑ≤OK«∞@
ÖË^Œ∞. Z=i „Éèí=∞, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞ – "åi"Õ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. XHõ_»∞ `«#
ã¨fiѨflOÖ’<À, ã¨OHõÅÊ#QÆ~°OÖ’<À K«∂K«∞K«∞#fl =º=Ǩ~°O „ѨHõ¯<Õ=Ù#fl =∞~˘HõxH˜ HõxÑ≤™ÈÎO^•?
ÖË^Œ∞ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ XHõ r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞`À ‰õÄ_ç# ''[QÆ^ŒÌ~°≈#=Ú—— =∞~˘Hõ r=ÙxH˜
J@∞¡QÍHõ "Õ~˘Hõ q^èŒOQÍ LO\’Ok. ''ã¨OHõÅÊ=Ú—— J#|_Õ |Ǩïqã‘Î~°‚"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊OÖ’
'[QÆ„^Œ∂Ѩ=ÚÅ∞— J<Õ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# #QÆ~° ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ''W=hfl
q∞^䌺ÜÕ∞—— J<Õ J=QÍǨÏ# XHõ¯ *Ï˝#^Œ$+≤ì HõÅ"åxH˜ =∂„`«"Õ∞ x~°∞Ì+¨ì=ÚQÍ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
=∂Ü«∞KÕ P„â◊~ÚOK«|_ç# r=Ù_»∞ ''W^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞—— J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ „ÉèÏOux á⁄O^Œ∞K«∂,
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. XHõ¯ =∂#=ÙÖË HÍ^Œ∞. ^Õ=`«–~åHõ∆㨠r=ÙÅ∞, Ñ≤âßK«–Ü«∞Hõ∆ r=ÙÅ∞
‰õÄ_® D q^èŒOQÍ<Õ LO@∞<åfl~°∞.
JO`Õ HÍ^Œ∞. =∞#=∞O^Œ~°O ‰õÄ_® â◊√„‰õΩx ÖÏQÍ<Õ ã¨OHõÅÊ=∂„`« â◊s~°∞Å"Õ∞! 'q∞^䌺—
J~Ú# ^•xx ã¨`«º=ÚQÍ `«ÅK«∞K«∞ W@∞¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å=Ú.
D =º+≤ìÜÕ∞ HÍ^Œ∞. =º+≤ì (Individual) H˜ Ѩ~°"≥∞ÿ#\˜ì ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì JǨÏOHÍiÜ«∞QÆ∞
Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù ~°∂ѨÙ_»∞— ‰õÄ_® 'D [QÆ`ü ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~°Å∞— D q^èŒOQÍ<Õ q∞^䕺~°∂ѨOQÍ
á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D J<ÕHõ Láêkè – =ã¨∞Î *ÏÅ=ÚÅ x~å‡}=Ú "≥#∞Hõ U~°Ê_ç L#fl
WKåÛùâ◊H˜ÎÜÕ∞ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx „Ѩ^Œ~°≈#.
"åã¨Î"åxH˜ D =º+≤ì–ã¨=∞+≤ì r=Ùe~°∞=Ù~°∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË J~Ú=Ù<åfl~°∞. 'J=ã¨∞Î=Ù—
J~Ú#\˜ì P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ''[QÆ`«∞Ζâ◊s~°=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# =ã¨∞Î`«fi=∞O`å Z\Ï¡ LO@∞Ok? Z\Ï¡
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 75
„Ѩ"Õtã¨∞ÎOk? ZHõ¯_ç#∞O_ç „Ñ¨"Õtã¨∞ÎOk? ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ â◊s~å^Œ∞Å ~°∂ѨOÖ’ ã¨∞ÊùiOKÕ^ŒO`å
q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk.
„Ѩu z`«Î=Ú #O^Œ∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î LO@∂<Õ L#flk. ''P`«‡KÕ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
„Ѩ^äŒ=∞ ã¨OHõÅÊ=Ú—— U~°Ê_»∞K«∞#flk. J\˜ì „Ѩ^äŒ=∞ ã¨OHõÅÊO 'P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Dâ◊fi~°`«fi=Ú— Jx
âߢ™êÎÅKÕ ("Õ^•ÅKÕ) K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ã¨OHõÅÊ=Ú KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞Î =º=ã≤÷u á⁄OkÜ«Ú#flk.
`«`«Î fi*Ï˝#=Ú á⁄O^Œ∞@KÕ D [QÆ„^Œ∂Ѩã≤÷u U q^èŒOQÍ U~°Ê_ç#^À `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«|_»QÆÅ^Œ∞.
L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú, J=QÍǨÏ#Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#fl"å~°∞, ''J<åkÜ«∞QÆ∞ J*Ï˝#=Ú#O^Œ∞
ã≤÷uá⁄Ok Ü«Ú#fl D z`«Î"Õ∞ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ HÍ~°ºÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk—— Jx *Ï˝#∞Å∞ Zé∞QÆ∞
K«∞<åfl~°∞. J@∞¡ U~°Ê_»∞ 'Zé∞Hõ— Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ D z`«Î=Ú `«#O`«@ `å<Õ #tOK«∞K«∞#flk.
❖❖❖
2. ã¨`«º=ã¨∞Î qKå~°}
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! h\˜ Hõ^ŒeHõÅ#∞ J#∞ã¨iOz h\˜Ö’ „ѨuaOaã¨∞Î#fl ã¨∂~°º
aO|=Ú ÃÑ·H˜-„H˜OkH˜ Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok. h\˜Ö’x ã¨∂~°∞ºx K«∂_»@O
=∂<Õã≤, PHÍâ◊OÖ’x ã¨∂~°∞ºx K«∂Kå=∞#∞HÀ... JѨC_»∞ xâ◊ÛÅ ã¨fiÉèÏ=Ù_»QÆ∞ ã¨∂~°∞º_»∞
Hõ#|_»`å_»∞. Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl "Õ∞Ѷ¨∂Å`À HõeÑ≤ K«O„^ŒaO|=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î LO>Ë, K«O„^ŒaO|O
"Õ∞Ѷ¨∞Hõ^ŒeHõÅ#∞ J#∞ã¨iã¨∂Î L#fl@∞¡O@∞Ok. "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ =∞# '^Œ$+≤ì—x PHõi¬OK«HõáÈ`Õ JѨC_»∞
xâ◊ÛÅ K«O„^Œ∞_»∞ JQÆ∞Ñ≤™êÎ_»∞. J^Õq^èŒOQÍ '„ѨuÉèÏ㨗 (reflective) J#|_»∞ kfifÜ«∞
qâı+¨=Ú`À ‰õÄ_ç# J=QÍǨÏ<å^Œ∞Å∞ L#flѨÙ_»∞ =∂„`«"Õ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_Õk J#∞Éèí==∞=@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. ã¨`«º =ã¨∞Î=QÆ∞ „|Ǩχ=Ú ™êH∆Í`«¯iOz# `«~°∞"å`« WHõ '[QÆ`«∞Η J<Õk LO_»^Œ∞.
XHõ U#∞QÆ∞ Hõ@∞ìHõO|=Ú#‰õΩ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_»∞`«∂ LO@∞Ok Hõ^•! J\Ï¡ˆQ 'z`«Î=Ú— J#|_Õ
U#∞QÆ∞‰õΩ D [QÆ`ÕÎ Hõ@∞ìHõO|=Ú ã¨∞=∂!
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ÜÕ∞ [QÆ`«∞Î. [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ÜÕ∞ z`«Î=Ú.
z`«Î=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ [QÆ`«∞Î LO@∞Ok. z`«Î=Ú ÖËx KÀ@ [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
z`«Î=Ú – [QÆ`«∞ÎÅÖ’ XHõ\ ˜ #t¿ãÎ, Ô~O_»=k ‰õÄ_® `«#O`«@ `å<Õ #tOK«∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. J~Ú`Õ J\˜ì D ''[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ÖË^•, z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯——... <åâ◊#=Ú 'ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù#∞
QÆ∞iOz# qKå~°}—— KÕ`« =∂„`«"Õ∞ ™ê^茺O.
z`«û`≥ÎÂ= [QÆ`«û`åÎ [QÆ`«û`≥ÎÂ= z`«ÎHõ"£∞
UHÍÉèÏ"å^ŒÌfiÜ≥∂~åflâ◊ó 㨠K« ã¨`«ºqKå~°}Ï`ü (ã¨~°æ 17 â’¡.19)
=∞\˜ìKÕ ^À+¨Ü«ÚHõÎOQÍ L#fl =∞}˜x â◊√„Éèí"≥∞ÿ# h\˜Ö’ Hõ_çy#ѨC_»∞ „ѨHÍâ◊=O`«OQÍ
ã¨fiK«ÛùOQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok Hõ^•! D z`«Î=ÚÖ’x ^À+¨=ÚÅ∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕÜ«∞|_ç#ѨC_»∞, J\˜ì
â◊√^Œú z`«Î"Õ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú! ÖËHõ JkÜÕ∞ Ѩ~°=∂`«‡! JkÜÕ∞ ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú!
76
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
â◊√^Œú z`«ÎO, qâı+¨=ÚÅ∞ - â◊√^Œú z`«ÎO `«# Ü«∞O^Œ∞ ^Õxx „ѨuÉèÏã≤OѨ KÕã¨∞‰õΩO@∞O^À, Jk
'ã¨`«º"Õ∞— J~Ú „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk. J#QÍ, â◊√^Œúz`«Î=Ú ^Õxx ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Z\Ï¡ ã¨OHõeÊOK«@O
[~°∞QÆ∞`«∞O^À, Jk J>Ë¡ ã¨`«º"≥∞ÿ# J#∞Éèí=OQÍ ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. â◊√^Œú z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
UHÍ„QÆ`« ã¨fiÅÊ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨Ñ¶¨ÅO J=Ù`«∞Ok.
''z`«Î=Ú â◊√^Œú Ѩ~°K«∞@—— J#∞#k XHõ¯>Ë D [#‡Å – Hõ~°‡Å Ü≥ÚHõ¯ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#
Pâ◊Ü«∞=Ú. WHõ `«k`«~°=ÚÅhfl `«`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ# - `«^Œ∞z`«"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
J~Ú`Õ, D z`«ÎO â◊√^ŒúO HÍ"åÅO>Ë Uq∞ KÕÜ«∂e? z~°HÍÅOQÍ UHÍ„QÆ`« JÉèíºã≤OK«∞>Ë
JO^Œ∞‰õΩ =∂~°æO. h~°∞ xâ◊ÛÅOQÍ L#flѨC_Õ PHÍâ◊=ÚÖ’x PÜ«∂ qâı+¨=ÚÅ∞ `«\ÏHõOÖ’
ã¨Ê+¨ìOQÍ „ѨuaOa™êÎ~Ú Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ, D z`«Î=Ú qq^èŒ ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ HõÅ∞+≤`«O
J=HõáÈ`Õ, J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ J^≥· fi`« ~°∂Ѩ=Ú`À ‰õÄ_ç# P`«‡ *Ï˝#=Ú, P`«‡
q*Ï˝#=Ú „ѨuÉèÏã≤™êÎ~Ú.
z~°"Õ∞Hõ ^Œ$_è®ÉèϺ™ê K«∞Ûùkú~°ƒù=u KÕ`«ã¨ó I
J<å„HÍ#Î㨺 ã¨OHõÖˇ·Êó „ѨuÉè’^Õ`« KÕ`«ã¨ó II (ã¨~°æ 17, â’¡. 21)
=∞e# =G=Ú#‰õΩ ~°OQÆ∞ "Õ¿ãÎ xÅ∞ã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ J<ÕHõ
[QÆkfi+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ"å"Õâ◊ =$`«∞ÎÅ∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ K«OK«ÅjÅOQÍ HõeyÜ«Ú#fl
z`«Î=ÚÖ’ J^≥· fi`«`«`«Î fi „ѨuáêkHõ=∞QÆ∞ P`«‡*Ï˝#=Ú xÅHõ_» á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ áÈ`«∞Ok.
D ™êO™êiHõ r=Ù_»∞ ''WѨC_»∞ <Õ#∞ ã¨fi~°æO á⁄O^•e, q+¨µ‚ Ö’HõO á⁄O^•e——, "≥Ú^ŒÖˇ·#
ÉèÏ=#Å∞ KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H© J`«_»∞ â◊√„HÍKå~°∞ºx=Öˇ "å\˜x ã¨`«º"≥∞ÿ á⁄O^ŒÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞. ^•xH˜
HÍ~°}O, J`«_»∞ `«k`«~°=ÚÖˇ·# ("ÕÔ~·#) J<ÕHõ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® Hõey LO_»@"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`«
D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ UHÍ„QÆ`« H˘~°=_»∞`ÀOk. Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# J<ÕHõ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ XHõ¯™êˆ~
z`«Î=ÚÖ’ HÍѨÙ~°O LO_ç LO_»@O KÕ`« J`«xH˜ ''<Õ#∞ ã¨fi~°æ=Ú KÕÔ~^Œ#∞—— J<Õ ã¨OHõÅÊO
"åã¨Î=`«fiO á⁄O^ŒHõ=ÚO^Õ =∞~˘Hõ ã¨OHõÅÊ"Õ∞^À =zÛ "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ „`Àã≤"Õ™ÈÎOk.
â◊√„HÍKå~°∞ºx z`«Î=Ú#O^Œ∞ ''J<ÕHõ qâı+¨=ÚÅ∞—— ÖËHõ ''J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ "Õ~°∞
"Õ~°∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ ÖË=Ù. UÔH·Hõ ã¨OHõÅÊ x+¨µª_≥· ''<Õ#∞ WѨC_»∞ ã¨fi~°æ=Ú KÕ~°∞K«∞<åfl#∞... WO„^Œ
ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞... WO„^Œ ÉèíQÆ"å#∞x`À ã¨OÉèÏ+≤OK«∞K«∞<åfl#∞...—— W@∞¡ ÉèÏ=# KÕâß_»∞.
UHÍ„QÆ`« Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« J=hfl ã¨`«ºOQÍ<Õ á⁄O^•_»∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ J`«_»∞ ã¨fi~°æ=Ú
KÕ~°∞@, ^Õ=`å ¢ã‘Î`À qǨ~°=Ú KÕÜ«Ú@... W=hfl "åã¨Î=`«fi=Ú á⁄O^•~Ú.
D „ѨѨOK«OÖ’ Z=Ô~·<å U^≥·<å qâı+¨=Ú HõeyÜ«Ú<åfl~°O>Ë, J\˜ì qâı+¨=Ú "≥#∞Hõ
UHÍ„QÆ`«ÜÕ∞ ^•y LO_ç LO@∞Ok ã¨∞=∂!
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#^•xx |\˜ì P â◊√„‰õΩ_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ<å [QÆ`«∞ÎÖ’
„Ѩ"ÕtOz, JO^Œ∞Ö’ WO„^Œ∞_»∞, ^Õ=`å¢ã‘Î, PÜ«∂ Láê^èŒ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q á⁄O^•_»x <Õ#∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 77
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞. J~Ú`Õ, <å ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞=∞O>Ë, P â◊√„‰õΩx z`«Î=ÚÖ’x HõÅÊ<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# [QÆ`«∞ÎÖ’
D ã¨∂~°∞º_»∞, K«O„^Œ∞_»∞ – L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# HÍÅ„Hõ=∞=∞O`å Z\Ï¡ U~°Ê_çOk?
J`«x z`«Î=Ú#O^Œ∞ „ѨuÉèÏ㨠J#∞#k U~°Ê_Õ@ѨC_»∞ D L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q
„QÆÇ≤ÏOK«|_»=Ù Hõ^•! J`«xH˜ J<ÕHõ qâı+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ`«∞ÎÅ∞ Z\Ï¡ ÅaèOKå~Ú? P
[QÆ`«∞ÎʼnõΩ Hõ~°ÎÅ∞ Z=~°∞? J=hfl J\Ï¡ ZO^Œ∞‰õΩ HõeÊOK«|_®¤~Ú? J`«xH˜ HõxÑ≤Oz#^ŒO`å
=∞# D [QÆ`«∞Î =O\˜^Õ<å?
❖❖❖
3. ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ – J#∞Éèí==ÚÅ∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! â◊√„‰õΩ_»∞QÍx, h=Ù QÍx, <Õ#∞ QÍx, =∞iOÔH=Ô~·<å QÍx, ѨÙ~°∞QÆ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# r=ÙÅ∞QÍx... =∞#=∞O`å ''L`«ÊuÎ, q<åâ◊#=Ú——Å`À ‰õÄ_ç# D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î#∞
Z\Ï¡ K«∂ã¨∞Î<åflO? D „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. Jk q#fl `«~°∞"å`«, h „Ѩâ◊fl‰õΩ
ã¨∞ÅÉèíOQÍ ã¨=∂^è•#O =ã¨∞ÎOk.... D z`«ÎO U q^èŒOQÍ ~°∂Ѩ٠k^Œ∞̉õΩO\’Ok?
ã¨fiH©Ü«∞ qâı¡+¨} / J=QÍǨÏ#
One's own
„âı+¨µªÖˇ·#\˜ì `«k`«~°∞Å
*Ï˝<ÕO„kÜ«∞ â◊‰õΩÎÅ∞ „¿Ñ~°}
Activation of Impulses Others As Inspiration
& Example
âßG áê~î°=ÚÅ∞
Dictations showered by
Scriptures etc.,
1. *Ï˝<ÕO„kÜ«∞â◊‰õΩÎÅ∞ - `«e¡`«O„_»∞Å #∞O_ç D r=Ùx H˘~°ÔH· ã¨O„Hõq∞ã¨∞Î#fl\˜ì D HõO\˜H˜
Hõ#|_»∞K«∞#fl 'Éè∫uHõ^ÕǨÏO— #O^Œ∞ ''K«∂K«∞@–q#∞@–P„Ѷ¨∂}˜OK«∞@–~°∞z–ã¨Ê~°≈——... J#|_Õ
'*Ï˝<ÕO„kÜ«∞â◊‰õΩÎÅ∞— „H˜Ü«∂jÅHõ=∞ø`«∞<åfl~Ú. WqÜÕ∞ „ѨHõ$u ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# LѨHõ~°}=ÚÅ∞.
J\˜ì *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ`À, D r=Ù_»∞ PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î#flѨC_»∞ J#∞Éèí==ÚÅ∞
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ìq H˘xfl W+¨ì"≥∞ÿ#q, =∞iH˘xfl J~Ú+¨ì"≥∞ÿ#q WOH˘xfl q∞„â◊=∞"≥∞ÿ#q
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. Jq z`«Î=Ú xi‡OK«|_»∞ q^èŒ=Ú#‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞K«∞<åfl~Ú.
2. „âı+¨µªÖˇ·#\˜ì `«k`«~°∞Å „¿Ñ~°} - „âı+¨µªÅQÆ∞ W`«~°∞Å Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞,
zO`«#Å∞, áê~î°=ÚÅ∞, É’^èŒÅ∞, "åi "åi „Ѩ=~°Î# "≥ÚII#q D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú#∞
„ѨÉèÏq`«O KÕã¨∂Î LO\Ï~Ú.
78
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
3. âßGáê~î°=ÚÅ∞ - „QÆO^ä•Å∞, âßG=ÚÅ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#flk Ѩiîã¨∂Î L#flѨC_»∞, JO^Œe
qâı+¨=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∂Î L#flѨC_»∞.... J\˜ì r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì–J=QÍǨÏ#–ÉèÏ=# Ѩi}u
K≥O^Œ∞`«∂ LO\Ï~Ú. Jq z`«ÎO Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩو~YÅÖ’x =∂~°∞ʉõΩ HÍ~°}=∞=Ù`«∂ LO\Ï~Ú.
4. ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# qâı¡+¨} J=QÍǨÏ# - D r=Ùx ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# qKå~°}, ѨijÅ#,
J=QÍǨÏ#, Ѩiâ’^èŒ# D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ `«^Œ#O`«~° ã≤÷u–QÆ`«∞Å#∞ x~°‚~Úã¨∂Î LO\Ï~Ú.
❖
D <åÅ∞QÆ∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`«<Õ =∞#=∞O`å ‰õÄ_® =∞# z`«Î ã¨O™ê¯~åÅ#∞
ã¨=Úáêi˚ã¨∞Î<åflO. J\˜ì =∞# z`«Î=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz D [QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î<åflO. J#∞Éèí
qã¨∞Î<åflO, ÉèÏqã¨∞Î<åflO. J>Ë¡ â◊√„‰õΩx q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®. XHõx z`«Î=Ú J`«x Ü≥ÚHõ¯ Hõ~°‡ –
Z~°∞HõÅ#∞ J#∞ã¨iOz ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ „H˘`«Î ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O\’Ok. WHõ PÃÑ·
J`«x Ü≥ÚHõ¯ Ö∫H˜Hõ – áê~°Ö∫H˜Hõ [QÆ`«∞ÎÅhfl ã¨O™ê¯~° ~°∂ѨOÖ’ J`«x z`«Î=Ú #O^Õ ã≤÷u
á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú.
Z=Ô~·<å 㨈~, rqOzÜ«Ú#flѨC_»∞ QÍx, =∞~°}˜Oz#ѨC_»∞ QÍx, ã¨fiѨfl=Ú #O^Œ∞ QÍx,
ã¨OHõÅÊ#QÆ~°=Ú #O^Œ∞ QÍx... `«# z`«Î=Ú#O^Œ∞ ã¨O™ê¯~° ~°∂Ѩ=Ú# L#fl^Õ J#∞Éèí==ÚQÍ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. Z=fi_»∂ ‰õÄ_®, `«# z`«Î=ÚÖ’ ÖËx^Õn U Hõ∆}OÖ’#∂ U=∂„`«=¸
á⁄O^Œ_»∞. z`«Î"Õ∞ J#∞Éèí=O.
c[=Ú - ^Œ$ëêìO`åxH˜ XHõ c*Ïxfl fã¨∞‰õΩO^•O. QÍe, ã¨∂~°º~°t‡, <ÕÅ =O\˜ ã¨Ç¨ÏHÍi
HÍ~°}=ÚÅ∞ ÅaèOz#ѨC_»∞, P c["Õ∞ 'HÍÅ=Ú–„H˜Ü«∞—Å „Hõ=∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOz XHõ ''=∞Ǩ
=$Hõ∆O——QÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk. =∞Ǩ=$Hõ∆O Ü≥ÚHõ¯ ã¨O™ê¯~°=∞O`å P c[OÖ’ ^•yÜÕ∞ LOk Hõ^•!
r=Ù_»∞ - J^Õ q^èŒOQÍ, K≥·`«#º"Õ∞ `«# "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ ''Jq^Œº——
J<Õ ã¨O™ê¯~°O L#flk. J\˜ì 'Jq^Œº— r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ c[=Ú=Öˇ LO\’Ok. WHõ ''`«e¡^ŒO„_»∞Å
KÕ`« „Ѩ™êkOK«|_ç# D áêOK«Éè∫uHõ â◊s~°O, 'âßG–Ñ≤`«$–É’^èŒÅ∞—... W=hfl X#QÆ∂_»∞
K«∞#flѨC_»∞ Wq ã¨Ç¨ÏHÍi HÍ~°}=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú. ''D [QÆ`«∞Î#∞ W@∞¡ ^Œi≈OK«∞@—— J#∞#^Õ
ã¨O™ê~°=∞Ǩ=$Hõ∆=ÚQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk. F ~åѶ¨∞"å! D r=Ù_»∞ W@∞¡ [QÆ`«∞ÎQÍ K«∂ã¨∞Î#fl^ŒO`å
"åã¨Î"åxH˜ `«# z`«Î=Ú#O^Õ, z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞ KÕ`«<Õ#x „QÆÇ≤ÏOK«∞. D r=Ù_»∞ Z\˜ì
"åã¨#‰õΩ |^Œ∞ú_À, J\˜ì "åã¨##∞ J#∞ã¨iOz `«#Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : ''<å z`«Î"Õ∞ W@∞¡ qã¨ÎiOz D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#=Ú (perception of this world)
QÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk——... J<Õ Jaè„áêÜ«∞O K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞ WO^Œ∞‰õΩ ^Œ$ëêìO`«=Ú =∞#O á⁄O^Œ∞K«∞#fl ã¨fiѨfl=ÚÖË. XHõxH˜ `«#
ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_Õ â◊s~°=ÚÅ∞ Éèí=#=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«=ÚÖË Hõ^•! =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#ÜÕ∞ J@∞¡ Ѩi}q∞™ÈÎOk. JÖψQ, D [QÆ^ŒÌ~°≈#=Ú ‰õÄ_® XHõ n~°…"≥∞ÿ# ã¨fiѨfl=Ú
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 79
=O\˜k =∂„`«"Õ∞. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<å Ѩ~°OѨ~°ÖË [QÆ„^Œ∂ѨOQÍ Ñ¨i}q∞Oz#"≥·
LO@∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : D '[QÆ`«∞Î Z=iH˜ "åiˆH "åiÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiѨfl=Ú =O\˜k J~Ú#ѨC_»∞, ''Wk D
=ã¨∞Î=Ù... Wk ã¨iÜ≥ÿ∞#k... Wk ã¨∞O^Œ~°=Ú—— ... =O\˜ J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚÅ∞ J<Õ‰õΩʼnõΩ XˆH
f~°∞QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! Wk QÀ_» J<Õ q+¨Ü«∞O <Õ#∂, =∞~˘Hõ~°∞ ‰õÄ_® J#∞Éèíqã¨∞Î<åflO.
J^Õ ã¨fiѨfl^Œ$â◊ºO q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ <Õ#∞ á⁄O^Õ ã¨fiѨfl=Ú (HõÅ) <å „Ñ¨Hõ¯<Õ L#fl"å_»∞ á⁄O^Œ∞@
ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ''Wk ã¨fiѨfl=Ú =O\˜k—— J#@O ZO`«=~°‰õÄ Lz`«O...?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''J<Õ‰õΩʼnõΩ XˆH f~°∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#flk Hõ^•?——... J#∞#k h
ã¨O^ÕǨÏ=∂? 㨈~, ^Œ$ëêìO`«=Ú ã¨Ç¨Ü«∞O`À q=i™êÎ#∞ q#∞. XHõ KÀ@ H˘O^Œ~°∞ Ãã·x‰õΩÅ∞
L<åfl~°∞. "å~°O`å ѨQÆÅ∞ Ü«Ú^ŒúOÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. ~å„u J~Ú#k. "å~°O`å x^Œ∞iã¨∞Î<åfl~°∞.
"å~°O^Œ~°∞ `≥Å¡"åi `å=Ú Ü«Ú^Œú=Ú KÕÜ«∞=Åã≤Ü«Ú#fl â◊„`«∞ Ãã·#º=Ú QÆ∞iOz HõÅÅ∞
HõO@∞<åfl~°∞. WѨC_»∞ K≥ѨC.... "å~°O`å, `«=∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ K«∂z#k XˆH â◊„`«∞Ãã·#ºO Hõ^•!
"å~°∞ XH˘¯Hõ¯~°∞QÍ `«Å∞ã¨∞Î#flk XˆH â◊„`«∞Ãã·#ºO QÆ∞iOz S#ѨÊ\˜H©, "å~°O`å "åi "åi
^è≥·~°º – Ãã÷Â~°º=ÚÅ#∞, ÉèÏ=#, ~å[ÉèíH˜Î, |O^èŒ∞=ÙʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
PÜ«∂ q+¨Ü«∂Å#∞ J#∞ã¨iOz J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ PÜ«∂ ã¨fiѨfl ã¨OѶ¨∞@#Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® JO`Õ. Jq^ŒºKÕ`« „Ѩu r=Ù_»∞ ‰õÄ_® ''^≥· fi`«qÉèÏQÆO—— J#∞ ~°∂ѨO
QÆÅ `«# ã¨fiѨflOÖ’ D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. D ^Œ$â◊º=∂#O
JÜÕ∞º^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ XH˘¯Hõ¯ r=ÙxH˜, J`«x "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOz XH˘¯Hõ¯ ~°HõOQÍ
ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk. HÍx J`«_»∞ ''<åH˜^ŒO`å Z\Ï¡ Hõ#|_»∞`«∞O^À JO^ŒiH© J>Ë¡ Hõ#|_»∞`ÀOk——
Jx =∂„`«O ÉèÏ=# KÕã¨∞Î<åfl_»∞. ''<å‰õΩ U^Õk Hõ#|_»∞@ÖË^À, q∞QÆ`å"åiH© J\Ï¡ˆQ Hõ#|_»∞@
ÖË^Œ∞—— J#∞ „Éèí=∞ U~°Ê_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ"Õà◊ JO^ŒiH© XˆH f~°∞QÍ Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞
`«∞O>Ë, JѨC_»∞ Wxfl ÉèÏ"å"ÕâßÅ∞ - Jaè„áêÜ«∞ÉèË^•Å∞, Wxfl ~°HÍÅ ^Œ$+¨µìÅ∞, J=QÍǨÏ#Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ LO@∞<åfl~Ú K≥ѨC? [#∞ÅÖ’ U~°Ê_Õ ã¨Ê~°÷ʼnõΩ HÍ~°}O "Õé∞-"Õé∞ ^Œ$+¨µìÖË Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`«, =∞#O D ''„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º`«fi=Ú—— J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å ã¨∞xt`«OQÍ
ѨijeOK«@O [iy`Õ =∞#‰õΩ W@∞¡ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk.... ''„Ѩur=Ù_»∞ `«# z`«Î=Ú #O^Õ P z`«Î
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz, XHõ ã¨fiѨfl =º=Ǩ~°OÖÏQÍ D [QÆ`«∞Î#∞ `«# suÖ’
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.——
JkÜÕ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ¿Ñ~°∞`À q~ålÅ∞¡`ÀOk ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ, ''[QÆ`«∞Î ZHõ¯_ç #∞O_ç
|Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk?—— J#∞#k ã¨=Úz`«"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•#"Õ∞!
❖❖❖
80
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
4. Ѩ~°ã¨Ê~°O
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! D '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k Z=iH˜ "åiˆH `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiѨflO =Öˇ
ÉèÏ=<å#∞™ê~°O U~°Ê_»∞@, „áêÑ≤ÎOK«∞@ [~°QÆ∞`ÀOk Hõ^•! D [QÆ`«∞ÎÅ∞ PÜ«∂ r=ÙÅ∞
Ѩ~°ã¨Ê~°O Hõeã≤ÜÕ∞ LO@∞<åflÜ«∂? q_çq_çQÍ LO@∞<åflÜ«∂? D q+¨Ü«∞O <å‰õΩ q=iOz
K≥ѨÊO_ç. ''<å z`«Î=Ú #O^Œ∞ <Õ#∞ K«∂K«∞ [QÆ`«∞Î - q∂ z`«Î=Ú#O^Œ∞ q∂~°∞ K«∂K«∞K«∞#fl
[QÆ`«∞Η— "Õ~°∞"Õ~å? J\Ï¡ J~Ú`Õ XHõi ÉèÏ"åÅ`À, J#∞Éèí==ÚÅ`À =∞~˘HõiH˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O
Z\Ï¡ U~°Ê_»∞`ÀOk?
t+¨µºÅ#∞ ã¨=Ú^ŒúiOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊O`À QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ''nxx W\Ï¡ PK«iOK«O_ç—— J<Õ ~°∂ѨO
QÆÅ '„Ѩ=$uΗx ã¨∂zOKÕ âßG q+¨Ü«∂Å∞ ~°zã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! J\˜ì âßG q+¨Ü«∂Å∞ t+¨µºÅÃÑ·
„ѨÉèÏ=O K«∂ѨÙ`«∞<åfl~Ú. =∞i ZO^Œ∞‰õΩ K«∂ѨÙK«∞<åfl~Ú? q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl@∞¡ '' D [QÆ`«∞Î
– ^Œi≈OKÕ „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiѨfl=Ú =∂„`«"Õ∞——... J#∞#^Õ "åã¨Î="≥∞ÿ`Õ, =∞i XHõ QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯
''ã¨fiѨfl q+¨Ü«∞=∂„`«=ÚÖË—— J~Ú#\˜ì J`«x âߢ™êÎ=Ö’Hõ#O, âßG „Ѩ=K«#O J`«x t+¨µºx
(ã¨fiѨfl[QÆ`«∞Î J#^ŒQÆæ) *Ï„QÆ`üÖ’ Z\Ï¡ „Ѩ"ÕtOz, „ѨÉèÏq`«=∞ø`«∞<åfl~Ú? [QÆ`«∞Î ã¨fiz`«Î
=∞O^Œe „ѨHõ@#"Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞ QÆ∞~°∞=Ù K≥ѨÊ@"Õ∞q∞\˜? t+¨µº_»∞ qx L^ŒúiOK«|_»@
"Õ∞q∞\˜? q∂~°∞ K≥¿ÑÊ ''ã¨fiѨfl ^Œ~°≈#O—— J#∞ ã≤^•úO`«O „ѨHÍ~°O QÆ∞~°∞=Ù–t+¨µºÅ ã¨"Õ∞‡à◊#O
QÍx, '"≥∂Hõ∆O— J<Õ ã≤÷u QÍx ã≤kúOK«=Ù Hõ^•! ZO^Œ∞HõO>Ë, ''XHõi =∞#ã¨∞û WOH˘Hõi =∞#ã¨∞û`À
HõeÜ«∞@O—— J<Õk [~°∞QÆ^Œ∞ Hõ^•?
<å ã¨fiѨflO – q∂ ã¨fiѨflO XHõ^•x ÔH^Œ∞~°∞QÍ =∞~˘Hõ\ ˜ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`«∞<åflÜ«∂? ÖË^Õ?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞#ã¨∞û Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ LO\’Ok- 1) 'â◊√^Œú =∞#ã¨∞û— † 2)^Œ$â◊º =º=
Ǩ~åÅ`À W+¨ì J~ÚëêìÅ<Õ ™êO™êiHõ ã¨O|O^èŒO U~°Ê~°K«∞H˘x „Ѩ=iÎã¨∞Î#fl '=∞e# =∞#ã¨∞û—.
=∞e# =∞#ã¨∞û â◊√^Œú =∞#ã¨∞û`À HõeÜ«∞@O Jâ◊Hõº"Õ∞.
â◊√^Œú z`«Î=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O HõÅ∞™êÎ~Ú. J\Ï¡ˆQ, XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# ™êO™êiHõ ^À+¨=Ú, PiÎ
Ѩ~å=∞~°≈QÆÅ ^À+¨ =∞#ã¨∞ûÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O HõÅ∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# z`«Î ã¨O™ê¯~°^À+¨=Ú Hõey#"åi Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨fiѨflÉèÏ=#— HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ
=∞iH˘xfl =∞#ã¨∞ûÅO^Œ∞ ‰õÄ_® LO_ç LO\’Ok. J<ÕHõ =∞#ã¨∞ûÅ∞ XˆHq^èŒ"≥∞ÿ# '^À+¨^Œ$+≤ì—`À
D [QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl~Ú (ÖËHõ) á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. JO>Ë H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ J<ÕHõ =∞#ã¨∞ûʼnõΩ
XˆH q^èŒOQÍ J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú. `«`«Êùe`«OQÍ ''D [QÆ`«∞Î ÉÏǨϺ=Ú# HõÅ^Œ∞—— J#∞ ÉèÏ=#
K≥·`«#ºO #O^Œ∞ ~°∂_èçѨ_ç LO\’Ok. WkÜÕ∞ =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O. J"åã¨Î"åxfl "åã¨Î=O
=Öˇ K«∂Ñ≤OK«∞@ÜÕ∞ WO^Œ∞Ö’x QÆ=∞‡`«∞Î.
UHõ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ [Å=ÚÖË HõÅ∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 81
XHõ â◊√^Œú z`«Î=Ú#‰õΩ Uk Hõ#|_»∞`ÀO^À =∞~˘Hõ ã¨=∂#"≥∞ÿ# â◊√^Œú z`«Î=Ú#‰õΩ J^Õ
^Œ~°≈#=∞QÆ∞K«∞#flk. XHõ q^èŒ"≥∞ÿ# ^À+¨=ÚQÆÅ z`«Î=Ú ^Õxx Z@∞¡ QÍOK«∞K«∞#fl^À, J^Õ
q^èŒ"≥∞ÿ# ^À+¨=Ú L#fl\˜ì =∞~˘Hõ z`«Î=Ú ^•xx J>Ë¡ QÍOK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J~Ú`Õ D r=ÙÅ∞ W^ŒO`å WÖÏ K«∂_»@O "å\˜ "å\˜ "åã¨<å„ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ ã¨∞=∂!
"åã¨#Å∞ Hõ∆~Ú¿ãÎ, D Éèí∂`«„ѨѨOK«=Ú#‰õΩ JO^Œ*ÏÅx 'UHõ~°∂Ѩ`«`«fi*Ï˝#O— HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
q+¨Ü«∞ "åã¨#Å∞ L#flO`«=~°‰õΩ [QÆ`«∞Î Hõ#|_»∞`ÀOk. "åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞H˘x
K«∂_»|_»∞K«∞#fl^ŒO`å ã¨fiѨfl`«∞ź"Õ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, "åã¨#Å∞ =∂~°∞Ê K≥Ok#ѨC_»∞, W^Õ [QÆ`«∞Î
"Õ~˘Hõ suQÍ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk Hõ^•!
„Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì L#flO`« =~°ˆH ''J`«x J#∞Éèí=O, <å J#∞Éèí=O—— =O\˜ HõeÊ`«
ÉèÏ"åÅhfl LO@∞<åfl~Ú. "åã¨#Å∞ `˘Åy#ѨC_»∞ D ''<Õ#∞–h=Ù–[QÆ`«∞Η— J<Õ=hfl 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ
*Ï˝<åyfl— Ü«∞O^Œ∞ Éèí㑇Éèí∂`«"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. ã¨~°fiq+¨Ü«∂ʼnõΩ Jf`«`«fiO x~°‡Å =∞#ã¨∞û#‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ ™ê^茺=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì â◊√^Œú z`«Î ã≤÷uÜÕ∞ ''z<凄`« Ѩiâı+¨`«fi=Ú—— (The ultimate
essence of absolute self) J#∞ ¿Ñ~°∞`À ‰õÄ_® Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
JѨC_ô r=Ù_»∞ 'Ѩ~°=∞ ÔH·=źѨ^Œ=Ú— J~Ú#\˜ì "≥∂Hõ∆=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J<ÕHõOÖ’
JO`«s¡#OQÍ ã¨~°fi^• U~°Ê_çÜ«Ú#fl\˜ì 'UHõ=Ú – JkfifÜ«∞=Ú—#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
5. r=Ù_»∞ – YO_»`«fi=Ú, JYO_»`«fi=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D r=ÙÅO^Œ~°∂ ‰õÄ_® `«=∞ `«=∞ HõeÊ`« „ѨѨOK«=ÚÅO^Œ∞ ''ã¨∂÷Å–
ã¨∂Hõ;–HÍ~°}—— â◊s~åÅ`À ã¨O|O^èŒO Hõey LO@∞<åfl~°∞. "å\˜`À `å^•`«‡ºO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
Ѷ¨e`«O? PÜ«∂ [QÆ`«∞ÎÅhfl J<ÕHõ aè#fl`«fi=ÚÅ`À "åiH˜ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. J\˜ì aè#fl`«fi=∞O`å
'â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ∞—... J#∞ `«<凄`«Å Ü≥ÚHõ¯ '„ѨuÉèÏ㨗 (Reflection) KÕ`«<Õ
ã¨OÉèíq™ÈÎOk. D „Ѩu ^ÕǨÏ=ÚÖ’x P`«‡ "åã¨Î"åxH˜ ã¨~°fi^• ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú (self
luminious), z^ÕHõ~°ã¨=Ú (Indivisible consciousness) J~Ú =Ù#flk. J\˜ì 'xifi"å^•Oâ◊=Ú
- JYO_»=Ú— JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ PÜ«∂ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ, aè#fl=ÚÅ∞QÍ HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk. J~Ú`Õ
D HõÅÊ<å =º=Ǩ~°=∞O`å "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞.
❖
XˆH K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi"åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ã¨~°fi„áê}∞Å∞ QÍ_è»x„^Œ #∞Oz "Õ∞ÖÁ¯#QÍ<Õ D
^≥· fi`« =º=Ǩ~° „Ѩ=$uÎ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞, *Ï„QÆ`«∞#O^Œ∞ ‰õÄ_® PÜ«∂
=ã¨∞Î *ÏÅ=Ú#O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl „Ѩ=$uÎ – x=$`«∞ÎÅhfl... UHõ~°ã¨"≥∞ÿ# K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨~°fi
"åºÑ≤Η— KÕ`«<Õ ã≤kúOK«∞K«∞#flk. ''UÔH·Hõ K≥·`«#º*’ºu—— =Å#<Õ, „Ѩ=$uÎÜ«∞O^Œ∞ =º=ǨÏiã¨∞Î#fl\˜ì
D r=ÙÅO`å... ''Wk ‰õΩO_», Wk =G=Ú—— J#∞#\˜ì J#∞Éèí==ÚÅhfl á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
82
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Ѩ=$uÎ~åfi x=$uÎ~åfi `«<凄`å=$`«Î ѨÓ~°fiHõ"£∞ I
ã¨~°fi㨺 r=*Ï`«ã¨º ã¨∞+¨µÑ¨Î `åfi^Œ#Î~°"£∞ II (ã¨~°æ 18 â’¡.2)
1. ™êH˜∆K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨O‰õΩz`«, Ѩiq∞`«— ÉèÏ=# - '™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú— D Láêkè`À
`å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J#QÍ '<Õ#∞ D áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=∂„`«∞_»<Õ— J<Õ
YO_»ÉèÏ=# Hõey LO\’Ok. WO„kÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ[˝#∞ „Ѩ"ÕtOѨ*Ëã¨∞H˘x, `«`«Êùe`«"≥∞ÿ#
PÜ«∂ J#∞Éèí==ÚÅO^Œ∞ J^蕺㨠(Avocation) Hõey LO\’Ok——.
2. kfifÜ«∞"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ÖË#\˜ì UÔH·Hõ „|Ǩχ=Ú - ''ã¨~°fir=ÙÅO^Œ∞ UÔH·Hõ „|Ǩχ"Õ∞ „Ѩã¨iOz
ã¨~°fi^• LO_ç LO\’Ok. K«∂KÕ"å_»∞, K«∂_»|_Õ"å_»∂ „|Ǩχ"Õ∞——.
D Ô~O_»∞ HÍ~°}=ÚÅ ã¨=∞#fiÜ«∞OKÕ`« XHõ~°∞ =∞~˘HõiKÕ HõeÊOK«|_ç# ^Œ$+¨µìÅ#∞-
ã¨$+¨µìÅ#∞ J@∞=O\˜ ^Œ$+≤ì`À K«∂K«∞K«∞<åfl~°∞. ''UHõ`«fi=Ú – JÅÊ^Œ$+≤ì—— D Ô~O_»∞ XˆH™êi
LO_çÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú. z<凄`«=Ú... UHõ`«fi=Ú... D Ô~O_çO\˜ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«
z„`«qz„`«=ÚÖˇ·# (ã¨$+≤ìH˜ ã¨O|OkèOz#) ã¨OHõÅÊ ~°K«#Å∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O q∞o`«O JQÆ∞K«∂,
J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú. Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞iH˘xfl [QÆ`«∞ÎÅ HõÅÊ#Å∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O q∞o`«O H͉õΩO_®<Õ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ LO_ç, J>Ë¡
"Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ÅÜ«∞O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. WHõ WOH˘xfl [QÆ`«∞ÎÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O `å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞
<åâ◊#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. J#QÍ XHõ_»∞ XHõ [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞@ ^•fi~å Ô~O_»= [QÆ`«∞Î#∞
`«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl_»∞. J\Ï¡ˆQ XHõx D ~ÀA ã¨fiѨfl^Œ$â◊ºO - ˆ~Ѩ\ ˜ ã¨fiѨfl ^Œ$â◊ºO XHõ^•x`À
=∞~˘Hõ\ ˜ HõeÜ«∞@O ÖË^Œ∞ Hõ^•! HÍh, ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì=∂„`«O? XHõ¯_ÕHõ^•!
J~Ú`Õ D [QÆ`«∞ÎÅhfl HõeÜ«∞@O– Å~ÚOK«@O– q_çáÈ=_»O... W^ŒO`å [~°∞QÆ∞K«∞#flk
ZO^Œ∞Ö’? W=hfl [xã¨∞Î#fln, LO@∞#fln, Å~Úã¨∞Î#flk „|Ǩχ=Ú #O^Õ ã¨∞=∂! „|ǨχO UHõO,
㨄^Œ∂ѨO (One and True) J~Ú=Ù#flk. D [QÆ„^Œ∂Ѩ=ÚÅhfl „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O
KÕ`«<Õ XHõ ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ HõÅ∞ã¨∞Î<åfl~Ú. =º=Ǩ~° Ü≥∂Qƺ`«fi=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : D 'r=Ù_»∞— J#|_»∞"å_≥=fi_»∞? J`«xH˜ J#∞Éèí==ÚÅ∞, Ѩiq∞`«∞Å∞ U~°Ê~°K«∞
K«∞#flk Z=~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : K≥·`«#º=Ú ÖËHõ „|Ǩχ=Ú ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl D r=Ù_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«=Ú... ã¨fiÜ«∞OÉèÏ=# ^•fi~å<Õ D Ѩiq∞`«`«fi=∞O`å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D
Ö’HõOÖ’ U r=Ùx `«# Éè’QÍxH˜ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#\˜ì U Hõ~°‡Å∞ ZK«@ "Õ_»∞HõKÕ PHõi¬ã¨∞Î<åflÜ≥∂,
J`«_»∞ J^•Ìxx Ѩiq∞`«^Œ$+≤ìKÕ JO^Œ∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂„`«"Õ∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. WO`«‰õΩ q∞Oz
JkèHõOQÍ J`«_»∞ K«∂K«∞@ ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : J`«_»∞ `«# Éè’QÍ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ D [QÆ`«∞ÎÖ’x =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ,
ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ PÜ«∂ J~°÷=ÚÅ∞ Wã¨∂Î, `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ J#∞Éèí"åxfl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»O\Ï~å?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 83
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ J`«_»∞ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì – ^Œ$HõÊ^äŒ=ÚÅ#∞
P„â◊~Úã¨∂Î, `«#‰õΩ `å#∞ Ѩiq∞`«`åfixfl PáêkOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! D ã¨~°fir=ÙÅ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú =Ù<åfl~°∞ Hõ^•! D "Õ~°∞ "Õ~°∞ ÉèÏ=#Å∞,
Jaè„áêÜ«∂^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q Z\Ï¡, ZO^Œ∞‰õΩ, ZѨÊ\˜ #∞O_ç U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú? g\˜
#xflO\˜h Z\Ï¡ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞HÀ"åe?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''„|Ǩχ=Ú–r=ÙÅ∞——... J<Õ `«`«OQÆ=∞O`å ''[Å=Ú–`«~°OQÆ=ÚÅ∞——QÍ
Jaè=i‚OK«|_®¤~Ú. JO`å [Å"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, XHõ ÔH~°@=Ú Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=Ú, ã¨O„Éèí=∞=Ú
=∞~˘Hõ ÔH~°@=Ú#‰õΩ ... U~°Ê_»∞K«∞#fl^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! XHõ z`«Î=Ú =∞~˘Hõ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞<À
~å*Ϻxfl ‰õÄ_® J>Ë¡ á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. |OQÍ~°=∞O`å XHõ¯>Ë J~Ú<å, "Õ~°∞ "Õ~°∞ PÉèí~°}ÏÅ∞ "Õ~°∞
"Õ~°∞QÍ Hõ#|_»∞@, LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ z`«Î=Ú XHõ q^èŒOQÍ, =∞~˘Hõ z`«Î=Ú
=∞~˘Hõ q^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. XHõ z`«Î=Ú#‰õΩ U~°Ê_»∞K«∞#fl Éè’QÍ#∞Éèí=O
=∞~˘Hõ z`«Î=Ú#‰õΩ U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ<Õ, Wk =∞<À – r=ÉèË^Œ=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
XHõ ÔH~°@=Ú Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=Ú, "ÕQÆ=Ú =∞~˘Hõ ÔH~°@=Ú`À áÈeÛ#ѨC_»∞ ''Wq Ô~O_»∂ "Õ~°∞
"Õ~°∞ Jx JxÑ≤ã¨∞ÎOk Hõ^•! J^Õ suQÍ 'D r=ÙÅ∞ "Õ~°∞— Jx `ÀK«∞K«∞#flk. W^ŒO`å J*Ï˝#
^Œ$+≤ìKÕ`«<Õ U~°Ê_»@O [~°∞QÆ∞`ÀO^Œx h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞. ÔH~°@=ÚÅxflO\˜Ö’#∞ L#flk [Å"Õ∞
J~Ú=Ù#fl@∞¡... r=ÙÅxflO\˜Ö’ L#flk K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞. P JkfifÜ«∞ – x~°‡Å
– xi¡Ñ¨Î – x`Àºk`« – JYO_» K≥·`«#º"Õ∞ *ÏQÆ$`«"≥∞ÿ D ã¨~°fiLáê^èŒ∞ÅO^Œ∞#∂ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
"Õ~°∞-"Õ~°∞ QÆ^Œ∞ÅÖ’ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì nѨtYÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ qâı+¨=ÚÅ#∞ =ã¨∞Îã¨=Ú^•Ü«∞=Ú#∞
"≥eyã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, Jyfl XHõ¯>ËHõ^•!
❖❖❖
6. â◊s~°=Ú – r=Ù_»∞ – ^Œ$â◊º=Ú – „|Ǩχ=Ú
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! D "Õ~°∞ "Õ~°∞ â◊s~°=ÚÅhfl Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú Hõ^•! D â◊s~°=ÚÅ#∞,
D r=*Ï`«∞Å#∞, g\˜Ö’x aè#fl`«fi=ÚÅ#∞, UHõ`«fi=ÚÅ#∞, =º+≤ì – ã¨=∞+¨µìÅ#∞ ZÖÏ
J=QÍǨÏ# KÕã¨∞HÀ"åe?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : aè#fl =∞<À~å[º~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ ã¨$+¨µìÅ QÆ∂iÛ# Hõ~°‡"åã¨#Å∞... [Å=ÚÖ’x
`«~°OQÆ=ÚÅ =Öˇ.. „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. D "Õ~°∞ "Õ~°∞ Hõ~°‡"åã¨#Å∞ XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞
H˘O`« ã¨=∞`«fi=Ú#∞ Hõey LO@∞<åfl~Ú. XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѷ¨Ö’#∞‡Y=ÚÅ=@O, XHõ ^•x`À
=∞~˘Hõ\ ˜ ã¨O|O^èŒO Hõey LO_»@O ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`ÀOk. J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''Wk =º+≤ì (Unit)
– Wk ã¨=∞+≤ì (Collective)", ''Wk =º+≤ìã¨∂÷Å^ÕǨÏO – Wk ã¨=∞+≤ì áêOK«Éè∫uHõ ã¨$+≤ì——... J#∞
~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ã¨`«Î Z~°∞QÆ|_»∞K«∂, J#∞ÉèíqOK«|_»∞`ÀOk. ''<Õ#∞ – <åk – =∂q – "Õ∞=Ú –
84
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞#=Ú – =∞#k – h=Ù – hk – "å~°∞ – "åik ——... J#∞#^ŒO`å "åã¨#ÅKÕ`« U~°Ê_ç
JYO_»=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ "åã¨Î==Ú#∞ HõÑ≤Ê LOK«∞`«∞<åfl~Ú.
J\˜ì ã¨=∞+≤ì – =º+≤ì ã¨∂÷Åã¨`«Î JkèQÆq∞OK«|_ç#^Œ#∞HÀ... ÖËHõ
''J=∞#óã≤÷u – J=∞#㨯ã≤÷u—— ^Œ$_è®ÉèϺã¨=ÚKÕ á⁄O^Œ|_ç#^Œ#∞HÀ... JѨC_»∞...
D ^ÕǨÏO Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=O J`«ºO`« ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ ã≤kúã¨∞ÎOk. J#QÍ, ''<Õ#∞ ^ÕǨxfl
HÍ^Œ∞. WO^Œe J#∞Éèí==ÚÅ 'Hõ~°Î–Éè’HõΗ J~Ú=Ù#fl „Ѩ*Ï˝`«`«fi"Õ∞ <Õ#∞. ^ÕǨÏ=ÚÅ ~åHõ-
áÈHõʼnõΩ "Õ~°∞QÍ K≥·`«#º=¸iÎ`«fiO`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl#∞. P „Ѩ*Ï˝`«`«fi"Õ∞ 'h=Ù, J`«_»∞—
‰õÄ_®-—— J#∞ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# XHõ L`«Î=∞ J=QÍǨÏ# ã≤kú™ÈÎOk.
❖
â◊√^Œú |OQÍ~°O `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞=~°‚`«fi=Ú#∞ q㨇iOz PÉèí~°}`«fi=Ú#∞ `«#ÃÑ· PáêkOK«∞
‰õΩO@∞#fl@∞¡, â◊√^Œú „Ѩ*Ï˝ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ r=Ù_»∞ `«#Ѩ@¡ â◊s~°`åfixfl, YO_»`«fiO#∞ PáêkOK«∞
‰õΩO@∞<åfl_»∞. J#QÍ, z„^Œ∂Ѩ=Ú (The absolute form of wisdom) XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''<Õ#∞
x`«º, xifi"å^•Oâ◊ JYO_» ã¨`«º=Ú#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# LO_Õ `«# ™êfiÉèÏqHõ P`«‡ ã≤÷ux
U=∞~°∞™ÈÎOk. ''DHÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞, `«k`«~°=ÚÖˇ·# PHÍ~°=ÚÅ∞ QÆÅ ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞. nx`À
ѨÙ@∞ìK«∞<åfl#∞. nx`À<Õ =$kú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞ – tkäÅ=∞QÆ∞K«∞<åfl#∞—— Jx J`«ºO`« ^Œ$_è»OQÍ
ÉèÏ=# KÕÜ«ÚK«∞#flk.
❖
WHõ D r=ÙÅ∞ Ü≥ÚHõ¯ ''`«k`«~° r=ÙÅ Láê^èŒ∞Å∞—— J<Õ J#∞Éèí=O Z\˜ìk? q#∞-
Ü≥∂QÆ∞Å∞ 'ǨÏ~î° Ü≥∂QÍÉèϺã¨O— KÕ`« `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú „áê}"åÜ«Ú=Ù#∞ =∞~˘Hõi Éè∫uHõ
â◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOѨ*Ëã≤ P "ÕÔ~·# ^ÕǨϖ„áê}=ÚÅ#∞ `«=∞ =â◊O KÕã¨∞H˘x P "ÕÔ~·# â◊s~°O
Ö’Oz â◊|Ì ã¨Ê~°≈ ~°∂Ѩ ~°ã¨ QÆO^è•Å#∞ J#∞ÉèíqOK«@O QÆ∞iOz q<åfl=Ù Hõ^•! =∞O„`«âßG=Ú
Ö’x Ѩ~°HÍÜ«∞ „Ѩ"Õâ◊=Ú W\˜ì^Õ. J^Õ q^èŒOQÍ XHõ â◊√^Œú =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® =∞~˘Hõ ã¨$+≤ìH˜ P„â◊Ü«∞
Éèí∂`«"≥∞ÿ# =∞<À~å[º=Ú#∞ Z~°∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåe...
㨈~fiëêO r= ~åj<å =∂`å‡ =™ê÷ „`«Ü«∞O „t`«ó
*Ï„QÆ`«ûfiѨfl ã¨∞Ѷ¨∞áêκYº =∞„`« ^ÕǨϟ# HÍ~°}"£∞ (ã¨~°æ 18, â’¡. 12)
D r=ÙÅO^Œi Ü≥ÚHõ¯ '*Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ≤Η— J=ã¨÷Åxfl\˜H© P„â◊Ü«∞O 'P`«‡—ÜÕ∞
J~Ú=Ù#flk. JO`ÕQÍx, D J=ã¨÷Åxfl\˜H© P„â◊Ü«∞O ^ÕǨÏO HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! HÍx, D
'*Ï„QÆ`üHõÅÊ#— J#∞#k ^ÕǨÏ=Ú ÖËxKÀ ã≤kúOK«∞@ÖË^Œ∞.
r"å`«‡ LO>Ë<Õ ^ÕǨÏO. ^ÕǨÏO LO>Ë<Õ r"å`«‡.
D q^èŒOQÍ r"å`«‡‰õΩ, ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ 'J<Àº<庄â◊Ü«∞ ^À+¨O— ã¨OÉèíq™ÈÎOk. J#QÍ
r"å`«‡ÜÕ∞ J=ã¨÷Å∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 85
r"å`«‡ JO>Ë *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ≤Î J=ã¨÷Å∞.
`«~°OQÆ=Ú HõO>Ë [Å=Ú "Õ~°∞ HÍ#@∞¡ D ^ÕǨÏ=Ú r"å`«‡HõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#k HÍ*ÏÅ^Œ∞.
r"å`«‡ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ aè#flO HÍ^Œ∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! `«`«Î fi*Ï˝x W^ŒO`å Z\Ï¡ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J`«_»∞ ã¨∞+¨µÑ≤ÎH˜ P=Å L#fl\˜ì x`«ºxi¡Ñ¨Î =∞ø#ã≤÷ux ã¨~°fi^• Jxfl ã≤÷`«∞
ÅO^Œ∞, Jxfl "Õà◊ÅO^Œ∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì ã≤÷uˆH ''`«∞sÜ«∞=Ú—— J<Õ âߢã‘ÎÜ«∞<å=∞O W=fi
|_çOk. J`«_»∞ ''J=™ê÷„`«Ü«∞O——Ö’ ˆH=Å ™êH˜∆`åfixfl `«# ã¨fi~°∂ѨOQÍ =Ç≤ÏOz LO@∞<åfl_»∞.
`«# Ü≥ÚHõ¯ *Ï˝#=ÚKÕ K≥·`«#ºHõ~°=∞QÆ∞ P`«‡ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞
ÉèÏ=# #∞O_ç ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ x=$uÎ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. WHõ J*Ï˝xÜ≥∂, ã¨fiHõÅÊ#KÕ ^ÕǨÏ=Ú
ÅO^Œ∞, J\˜ì^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_Õ HõÅÊ<å ~°∂Ѩ „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ „Ѩ=$`«∞Î_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
^ŒfiÜ≥∂ˆ~Hõ ã¨fi~°∂ÃÑ·= ã¨fi™œÇ¨Ï~°Ì x^Œ~°≈<å`ü I
JV˝ó ã¨∞Ѷ¨∞áÈÎ-ã¨O|^Àú r=ó HõtÛ`«û ã¨~°æ ÉèÏH± II (ã¨~°æ 18, â’¡ 15)
''ã¨∞+¨µÑ¨Îã≤÷u—— J#∞#k =∞ø#O, âßO`«O, P#O^ŒO Hõey LO\’Ok. "≥∂Hõ∆ã≤÷u ‰õÄ_®
J\˜ì^Õ. HÍx, "≥∂Hõ∆=Ú #O^Œ∞ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. ã¨∞+¨µÑ¨Îã≤÷u J<Õk *Ï˝xH˜,
J*Ï˝xH˜ ‰õÄ_® ã¨=∂#"Õ∞. J~Ú`Õ *Ï˝#=Ú á⁄O^Œ#\˜ì ã¨∞+¨µÑ≤Î ã¨Ç≤Ï`«∞_≥·# J*Ï˝x P ã¨∞+¨µÑ≤Î
QÆuOz# `«~°∞"å`« ã¨fiѨfl, *Ï„QÆ`«∞Î ÅO^Œ∞ ã¨O™ê~°=Ú#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞.
WHõ *Ï˝xÜ≥∂... ''D ã¨O™ê~å#∞Éèí==∞O`å "≥Ú^ŒÖË Jã¨`«º"≥∞ÿ#k—— J#∞ Z~°∞Hõ Hõey
LO@∞<åfl_»∞. W^ŒO`å XHõ ã¨fiѨflOÖÏQÍ Jã¨`«∞Îź"Õ∞#x J`«xH˜ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥eã≤áÈ`ÀOk.
''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ã≤÷uÖ’ LO_ç LO@∞<åfl#∞—— Jx J`«_»∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞.
*Ï˝x ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷u ÉèÏ=##∞ `«ºlOK«∞@ÖË^Œ∞... J*Ï˝x ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O`À UHõ`«fiO
á⁄O^Œ∞`«∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷ux U=∞~°K«∞K«∞<åfl_»∞.
D *Ï˝x – J*Ï˝#∞Å ÉèË^ŒO WO`«=~°ˆH. WHõ q∞QÆ`å q+¨Ü«∞Åhfl Ü«∞^ä•`«^äŒ"Õ∞.
❖
z^Œfiã¨∞Î=Ù (Consciousness) ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«Ú, ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú L#flk. P HÍ~°}O
KÕ`«<Õ XHõ r=Ù_»∞ =∞~˘Hõx ã¨$+≤ìÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞. XH˘¯Hõ¯ ã¨$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ qaè#fl=Ú
Öˇ·#\˜ì J<ÕHõ ã¨$+¨µìÅ∞ LO_»QÆÅ∞K«∞<åfl~Ú. J<ÕHõ ã¨$+¨µìÅÖ’x XH˘¯Hõ¯^•xÖ’ WOÔH<Àfl J"åO`«~°
ã¨$+≤ì ~°K«#Å∞... J~°\ ˜ ѨÙ=ÙfiÖ’x ^Œà◊=ÚÅ=Öˇ... U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú. qâßÅ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
„|Ǩχ=Ú ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ<Õ D ã¨$+¨µìÅxfl\˜ Ü≥ÚHõ¯ ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~°=Ú ÅO^Œ∞ "åºÑ≤Oz
Ü«Ú#flk. D qq^èŒ ã¨$+¨µìÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz L#flѨÊ\˜H©, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ =∂„`«O U Hõ∆}=∞O^Œ∞
86
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Z\˜ì ÉèË^Œ=Ú U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞. J^•Ìx x~°‡Å`«fi=Ú, qâ◊√^Œú`«fi=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú ã¨~°fi^•
x~å@OHõ=ÚQÍ<Õ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú.
XHõ c[=Ú '[Å=Ú – ã¨∂~°º~°t‡ – <ÕÅ™ê~°=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ã¨=∞#fiÜ«∞=Ú
á⁄Ok#ѨC_»∞ Q˘Ñ¨Ê =$Hõ∆=∞QÆ∞K«∞#flk. =∞~°Å Ѷ¨ÖÏ^Œ∞Å ^•fi~å ѨÓ~°fiHÍÅѨ٠c[ÉèÏ==Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® HÍ=∞ºHõ~å‡^Œ∞Å Ü≥ÚHõ¯ ã¨O|O^èŒOKÕ '=∞#ã¨∞û— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú
á⁄O^Œ∞`ÀOk. Ѷ¨e`«OQÍ D ''ѨÙ@∞ì@–K«K«∞Û@—— J#∞ HõÅÊ##∞ `«#Ѩ@¡ `å<Õ HõeÊOK«∞‰õΩx,
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk. =∞~°Å U^À ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PkèHÍ~°"≥∞ÿ#\˜ì ^ÕǨÏ=Ú (Body which can be
very useful instrument in attaining highest knowledge) á⁄O^Œ∞`ÀOk. '*Ï˝<åiΗ HÍ~°}OQÍ
'q#∞@ – =∞##O KÕÜ«Ú@ – „QÆÇ≤ÏOK«∞@— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ *Ï˝# ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞
P„â◊~Ú™ÈÎOk. J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ L`«¯ $+¨ì „ѨÜ≥∂[#OQÍ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ ã¨~°fi^• ã≤kúOzÜÕ∞
L#fl\˜ì '„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ=Ú— =∞~°Å á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
❖❖❖
7. „|Ǩχ=Ú – [QÆ`«∞Î ~°∂ѨOQÍ „áêÑ≤ÎOK«@O
N ~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! „|Ǩχ"Õ∞ HÍ~°}=ÚQÍ Hõey#\˜ì D r=Ù_Õ [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ=ÚQÍ
q[$OaèOK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! J~Ú`Õ J@∞¡ „|Ǩχ=Ú YO_»`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç# '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞
ÉèÏ"å"Õâ◊O ZO^Œ∞‰õΩ ZѨC_»∞ Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞K«∞#flk? „|Ǩχ=Ú '<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ...
x`«º=Ú<Õ... ã¨`«º=Ú<Õ...—— J#∞ ã¨fiã¨fiÉèÏ==Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú D [#‡Ñ¨~°OѨ~°OÅxflO\˜h
ZO^Œ∞‰õΩ `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩO\’Ok? JO^Œ∞‰õΩ =¸ÅHÍ~°}"Õ∞^≥·<å XHõ\ ˜ L#fl^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „|ǨχO D 'r=Ù_»∞— J#∞ ÉèÏ=# ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^Œ∞`ÀOk? J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ
''ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ P„â◊~ÚOK«∞@— Jx HÍHõ WOˆH ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊÖËO. '=¸Å=Ú J#∞^•xH˜
=¸Å"Õ∞ ÖË^Œ∞— Jx =∂„`«O ѨijÅ#KÕ `«Ñ¨ÊHõ `≥eÜ«∞ =K«∞ÛK«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
=¸Å"≥∞ÿ, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# 'P`«‡— Z@∞¡ HÍ~°}~°Ç≤Ï`«"≥∂, =∂Ü«∞ J#|_Õ D
ã¨fiã¨fi~°∂ѨO #∞O_ç U~°Ê_ç# 'K«∞ºu— ‰õÄ_® HÍ~°} =i˚`«"Õ∞. ''XHõ_»∞ q<À^ŒO H˘~°ÔH· <å@HõO
^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞——... J<Õ qâı+¨OÖ’, ''q<À^ŒO ZO^Œ∞‰õΩ [xOzOk?—— JO>Ë UO K≥ѨÊQÆÅO?
=¸Å=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ =¸Å"Õ∞ ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : „|Ǩχ"Õ∞ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜H˜ HÍ~°}=Ú, ™ê÷#=Ú ‰õÄ_®! JO^Œ∞KÕ`« 'r=Ù_»∞
JQÆ∞@ – [QÆ`«∞ÎÅ#∞ QÍOK«∞@ – *Ï˝# ã¨=Úáê~°˚#KÕ Ñ¨Ó~°‚`«fi=Ú#∞ uiy Jkè~ÀÇ≤ÏOK«∞@——
W^ŒO`å „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~Ú L#fl^Œx =∞#O J#∞HÀ=KåÛ?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ HÍ~°ºHÍ~°}=ÚÅ∞, [#‡Hõ~°‡Å∞ Z\Ï¡ Páêk™êÎO?——
„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ UHÍ~°}`«fi=Ú#∂ ã≤kúOѨ*ËÜ«∞ÖËO. JO^Œ∞KÕ`« '„|ǨχO Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O Wk—
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 87
J#∞#^ŒO`å H˘O`« ™ê¿ÑHõ∆Hõ`«#∞ (comparison) ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx, QÆ∞~°∞t+¨º É’^èŒ H˘~°‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ HõeÊOK«|_»∞`ÀOk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? t+¨µºxÜ≥ÚHõ¯ ''ã≤÷u, QÆu——Å#∞ |\˜ì Hõ^•,
QÆ∞~°∞=Ù É’^èŒ#∞ ~°zOKÕk! „|Ǩχ=Ú ZšѨC_»∂ ‰õÄ_®...
1. xifiâı+¨=Ú - JO^Œ∞ âı+≤Oz#^ŒO@∂ Un WHõ LO_»^Œ∞. ã¨~°fi=Ú JkèQÆq∞OK«|_»QÍ
âı+≤OKÕ^Õ „|Ǩχ=Ú.
2. x~åHÍ~°=Ú - ^•xH˜ Z\˜ì PHÍ~°, qâı+¨=ÚÅ∞ PáêkOK«ÖËO.
3. xifiHÍ~°=Ú - J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ ''r=Ù_»∞–h=Ù–<Õ#∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ ÖË=Ù.
`«~°OQÆ=Ú#HÀ, P=~°Î=Ú#HÀ PHÍ~°=Ú LO_»=K«∞Û QÍx, [Å=Ú#‰õΩ PHÍ~°"≥∞Hõ¯_çk?
JO^Œ∞KÕ`« ''„|ǨχO #O^Œ∞ D 'HÍ~°}O—KÕ D 'HÍ~°ºO— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ
[~°∞QÆ∞`ÀOk....—— J#∞ J™ê^è•~°} ^èŒ~°‡~°∂ѨO`À ‰õÄ_ç# '^èŒ~°‡=Ú—#∞ x~°fizOK«ÖËO.
„ѨuáêkOK«ÖËO.
„|Ǩχ=Ú xifiHÍ~°=Ú, JkfifÜ«∞=Ú, Jã¨OQÆ=Ú Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« Ü«∞^•~å÷xH˜ Jk
JHÍ~°}"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. JO^Œ∞KÕ`« ''D „ѨѨOK«=∞O`å „|Ǩχ"Õ∞—— Jx „ѨuáêkOz#O`«
=∂„`«OKÕ`« ''„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ HÍ~°}=Ú - xq∞`«Î=Ú... ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú——... J#∞ P~ÀѨ}
ã¨i HÍ^Œ∞. J@∞¡ ''HÍ~°}–xq∞`åÎ^Œ∞Å∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ã¨OÉèíqOK«∞@—— J<Õk „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ==Ú#ˆH q~°∞^ŒúO.
HÍ|\˜ì P HÍ~°}=Ú, q=~°Î ~°∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞! JHÍ~°}"Õ∞
J~Ú=Ù#flk ã¨∞=∂!
N~å=Ú_»∞ : =∞iHõ ™ê~°~°Ç≤Ï`«=Ú, [_»=Ú, ^Œ∞óY=∞Ü«∞=Ú J~Ú# D [QÆ`«∞Î QÆ∞iOz
qKåiOz UO ÖÏÉèíO?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ =∞#O ™ê~°Éèí∂`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú QÆ∞iOKÕ
qKåiOK«@O Lz`«O.
''„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ YO_»`«fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞ ÉèÏ=# ZO^Œ∞‰õΩ
U~°Ê_»∞`ÀOk?—— J<Õ „Ѩâ◊fl#∞ WѨC_»∞ Ѩijeã¨∞Î<åflO Hõ^•! XHõxH˜ XHõ "åºkè =zÛOk. ZO`À
ÉÏ^èŒ#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î, J`«_»∞ XHõ "≥·^Œ∞ºx ã¨q∂Ñ≤OKå_»∞. ''W`«xˆH D "åºkè ZO^Œ∞H˘zÛOk?
„ѨHõ¯"åxH˜ ~åÖË^ÕO? ZѨC_»∞ U"Õ∞q∞ ZO`≥O`« u<åfl_»∞? ZO^Œ∞‰õΩ u<åfl_»∞——... Jx P
"≥·^Œ∞º_»∞ `å`åû~°O KÕã¨∂Î LO\Ï_®? zH˜`«û "≥O@<Õ „áê~°OaèOK«HõáÈ`Õ P ~Ày "åºkè
J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞ Hõ^•! WHõ¯_» =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Uq∞\˜? ã¨i J~Ú# B+¨^èŒO ~ÀyH˜
W=fi@O... `«^•Ìfi~å ~ÀQÆx"å~°}, LѨâ◊=∞#O HõÅQÆ@O... Wq ‰õ^• =ÚYºO! J^Õ q^èŒOQÍ
âßG=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ''„|Ǩχ`«`«fi=Ú#O^Œ∞ D [QÆ^•ƒù=# ZѨC_»∞ =zÛOk? ZHõ¯_»
=zÛOk? Z\Ï¡ =zÛOk? ZO^Œ∞‰õΩ =zÛOk...—— J#∞ `«~°˚# – Éèí~°˚#ÅHõ<åfl ‰õÄ_®...'' D
88
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
r=Ù_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl_»∞, HÍx „Éèí=∞ KÕ`« [QÆ^•ƒù==Ú#∞ f„==ÚQÍ
á⁄Ok ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å J#∞Éèí=Ѩ~°OѨ~°Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. „|Ǩχ"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D r=Ùx
Ü«∞O^Œ∞ '<Õ#∞ [##–=∞~°} ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞— J#∞ Z~°∞Hõ U~°Ê~°K«∞@ Z@∞¡? W`«_»∞ `«##∞
„|Ǩχ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ Z@∞¡?——... J#∞ q+¨Ü«∞=Ú<Õ `«~°K«∞ ѨijeOz, LѨx+¨`«∞ÎÅ =O\˜
L`«¯ $+¨ì âßG=ÚÅ ^•fi~å PÜ«∂ LáêÜ«∂^Œ∞Å#∞ „ѨuáêkOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`«,
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨^• qKåiOK«|_»∞ QÍHõ!
q`«Î#O =∞Ǩ=$Hõ∆=∞=@O, „|Ǩχ=Ú r=Ù_»∞QÍ J=@O -
1. c[=Ú ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ =∞Ǩ=$Hõ∆=∞QÆ∞K«∞#flk.
2. „|Ǩχ=Ú ^Õâ◊HÍÖÏ^Œ∞Å#∞ JOwHõiOz r=Ù_»∞QÍ ÉèÏã≤™ÈÎOk.
D Ô~O_çO\˜h LѨ=∂#, LѨ"Õ∞Ü«∂Å∞QÍ L^ŒÇ¨ÏiOKÕ@ѨC_»∞, XHõ ÉèË^ŒO QÆ=∞xOKåe.
c[O `«# PHÍ~åxfl HÀÖ’Ê~Ú PÜ«∂ 'P‰õΩÅ∞, H˘=∞‡Å∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅhfl á⁄O^Œ∞`ÀOk
Hõ^•! HÍh, „|ǨχO `«# ã¨fi~°∂áêxfl `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ D ''[QÆ`ü ^Œ$â◊º=Ú——... J#∞ ~°∂ѨOQÍ
„ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞Ok. J~Ú`Õ, c["Õ∞ 'JO‰õΩ~°=Ú—— JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ „|Ǩχ"Õ∞ D ''„^Œ+¨ì–^Œ~°≈#O
–^Œ$â◊ºO—— J#∞ =º=Ǩ~°OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO\’Ok. HÍ|\˜ì c*ÏO‰õΩ~°<åºÜ«∞=Ú ''„|Ǩχ=Ú–
r=Ù_»∞–^Œ$â◊º=Ú——ʼnõΩ `«yÜÕ∞ LO\’Ok.
N~å=Ú_»∞ : c[=ÚÖ’ L#fl^ŒO`å PHÍ~°ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. HÍx „|Ǩχ"≥∂, 'PHÍ~°=Ú—
J#|_Õ qHÍ~°"Õ∞ HõeyÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞ Hõ^•!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞, JO^Œ∞KÕ`« ''„|Ǩχ=Ú c[=Ú =O\˜^Õ—— J<Õ L¢`ÕÊHõ∆ ã¨=∞„QÆO HÍ^Œx
=∞#O J#∞‰õΩ<åflO. „|Ǩχ=Ú`À\˜ áÈÅÛ`«y#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
c[™êºHõ$u =∞`«û~°fiO `Õ<å<åHõ$u=∞`«û^Œ"£∞ I
hÜ«Ú[º`Õ ã¨=∂Hõ~°∞ÎO `«™ê‡<åflã¨∞κѨ=∂t"Õ II (ã¨~°æ 18, â’¡. 25)
„|Ǩχ=Ú `«#‰õΩ ã¨=∂#=Ú `å<Õ JQÆ∞K«∞#flk. Jk =∞iOˆH =ã¨∞Î=Ù=O\˜k HÍ^Œ∞.
ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À K«∂z#ѨC_»∞ ''D [QÆ`«∞Î L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞—— Jx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk.
J\Ï¡ˆQ ''Wk L`«Ê#fl=Ú HÍ<ÕÖË^Œ∞—— Jx ‰õÄ_® J#ÖË=Ú. J~Ú`Õ ÉèÏ=# U~°Ê_ç# `«~°∞"å`«<Õ
[QÆ`«∞Î LxH˜x ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\’Ok. ^Œ$â◊º=Ú J#|_Õk Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ, r=ÙxKÕ (ÖËHõ)
„|Ǩχ=ÚKÕ ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"≥∞ÿ U~°Ê_»∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
HõÅÊ# LO>Ë... [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® LO\’Ok. HõÅÊ# ÖË#ѨC_À... [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ã¨~°fi^•
''ÖËx^Õ—— JQÆ∞K«∞#flk.
^Œ$â◊º"£∞ Ѩâ◊Û<£, â◊fi=∂`å‡#O # „^Œëêì ã¨O„ѨѨâ◊ºuI
„ѨѨOKå„HÍO`« ã¨Oq`ÕÎ, Hõ㨺 L^Õu x*Ïã≤÷uó? II (ã¨~°æ 18, â’¡. 27)
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 89
XHõ „^Œ+¨ì D ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂_»@O [~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
QÍOK«∞@ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«x *Ï˝#=Ú „áêѨOzHõ q+¨Ü«∞ "åã¨#ÅKÕ
P„Hõq∞OK«|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ 'ã≤÷u, x+¨ìÅ∞—— U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞.
Ѷ¨e`«O Uq∞\˜? U^≥·`Õ U Hõ∆}OÖ’ ‰õÄ_® HÍHõÜÕ∞ L<åfl_À, ^ÕxÔH·`Õ U =∂„`«O
ã¨O|OkèOK«HõÜÕ∞ L<åfl_À... J\˜ì ^•x Ü«∞O^Œ∞ (^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú #O^Œ∞) J`«xH˜ x=∞QÆfl
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. WHõ x[ã≤÷uÖ’ LO_»QÆeˆQk Z@∞¡? Z#fl\˜H˜?
❖
XHõ „Ѩâ◊fl. XHõ_»∞ =∞$QÆ`«$+¨‚#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ÉèÏOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞
Hõ^•! P Hõ∆}ÏÅÖ’, ''D qâßÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ [ÅO ZHõ¯_ç #∞O_ç
=ã¨∞ÎOk? ã¨∂~°º~°t‡ – QÍegzHõÅ∞ – „H©h_»Å∞ – D =¸_ç\ ˜ ã¨=∞#fiÜ«∞"Õ∞ W@∞¡ [Å
`«~°OQÆ=ÚÅ =Öˇ <å‰õΩ Hõ#|_»∞`ÀOk——... J<Õ ã¨`«º*Ï˝#O U =¸ÅHÀ "≥à’ÎOk.
ZO_»=∂=ÙÅ∞ QÆ∞iOz ''„H©h_Õ Hõ^•...—— J<Õ Ñ¨i*Ï˝#O LO_ç L#flѨC_»∞, ''Wk [ÅO——
J<Õ ^Œ$+≤ì U=∞ø`ÀOk? qHõi¬`«"≥∞ÿáÈ`ÀOk Hõ^•! „Éèí=∞Ö’ L#flѨC_»∞ ''Wk =∞$QÆ`«$+¨‚
=∂„`«"Õ∞. WHõ¯_» `«\ÏHõ=Ú LO_»*ÏÅ^Œ∞——... J<Õ q+¨Ü«∞O *Ï˝Ñ¨HÍxH˜ ~å=@O ÖË^Œ∞.
XHõ\ ˜ Ô~O_»= ^•xx Hõ#|_»‰õΩO_® KÕ™ÈÎOk Hõ^•!
=∂Ü«∂^Œ$+≤ìKÕ ''P`«‡——, ã¨`«º^Œ$+≤ìKÕ [QÆ`«∞Î... ''ÖËx"Õ—— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
„^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ Hõàı§ (^Œ$+≤ì`«fi"Õ∞) PHÍâ◊=Ú =Öˇ qâßÅ"≥∞ÿ# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Hõey#"≥·
LO@∞<åfl~Ú. ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz#^≥· ã¨~°fi=Ú#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞<åfl~Ú. D K«∂Ѩ٠ã¨~°fi
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ Wxfl q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ K«∂K«∞K«∞, QÆ∞iÎOK«∞K«∞#fl\˜ì
P K«∂Ѩ٠`«##∞ `å#∞ =∂„`«O ^Œi≈OK«ÖËHõáÈ`ÀOk. Uq∞ K«=∞`å¯~°O? =∂Ü«∂„Éèí=∞ ZO`«\ ˜
„Ѩ|Å"≥∞ÿ#^À Hõ^•! K«∂KÕ"åx Ü≥ÚHõ¯ K«∂ѨىõΩ P K«∂KÕ"å_»∞ HõxÑ≤OK«@OÖË^Œ∞. HÍh,
K«∂_»|_Õ^ŒO`å HõxÑ≤ã¨∞Î#flk K«∂KÕ "åxÖ’<Õ!
`«# Ü«∞O^Œ∞ `å#∞ Z\˜ì „Éèí=∞#∞ Hõey Ü«ÚO_»#\˜ì r=Ù}˜‚ =∞#O ''=ÚHõÎѨÙ~°∞+¨µ_»∞—— Jx
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. J\˜ì =ÚHõÎѨÙ~°∞+¨µ_»∞ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì D ^≥· fi`«=Ú#∞ H͉õΩO_®, 㨈~fiã¨~°fi„`å
P`«‡<Õ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ^Œ$â◊º=Ú#∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ qâı+¨OQÍ ã¨O^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. HÍx `«#
Ü«∞O^Œ∞ =∂Ü«∞#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl „^Œ+¨ìHÀ, D [QÆ`«∞Î ÉÏǨϺ=Ú# WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=∂„`«"≥∞ÿ
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
PHÍâ◊=Ú =Öˇ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ#\˜ì D „^Œ+¨ì `«# Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∂~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÍx, `«#
=O\˜^Õ J~Ú =Ù#fl W`«~°∞ŠѨ~°=∂~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÍx QÍOK«∞@ ÖË^Œ∞. „|ǨχO PHÍâ◊O
=Öˇ Jxfl"≥·Ñ¨ÙÅ, ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz L#flѨÊ\˜H© D r=ÙÅ∞ ZO`À „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤# `«~°∞"å`«
‰õÄ_® J\˜ì „|Ǩχ=Ú#∞ ^Œi≈OK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«? D ^Œ$â◊º=Ú#∞ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=ÚQÍ
K«∂K«∞#O`«=~°‰õΩ „|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ„áêÑ≤Î J`«ºO`« ^Œ∂~°=ÚQÍ L#fl^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
90
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WO^Œ∞‰õΩ XHõ Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞, q#∞. XHõKÀ@, '‰õΩO_»— "≥Ú^ŒÖˇ·# H˘xfl
Ѩ^•~å÷Å∞ L<åfl~Ú... XHõ =ºH˜Î K«∂Ѩ٠J@∞ Ѩ_çOk. HõO\˜áêѨ֒ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ „ѨuaOaOz
#O`« =∂„`«O KÕ`« P =ºH˜Î "å\˜x K«∂_»QÆÅ_®? ÖË^Œ∞. P Hõ#∞Å "≥#∞Hõ „^Œ+¨ì L<åfl_»∞. „^Œ+¨ì
=$uÎx á⁄Ok`Õ<Õ ^Œ$â◊º=Ú á⁄O^Œ|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ, P „^Œ+¨ì PÜ«∂ =$`«∞ÎÅ#∞ á⁄Ok#O`«
=∂„`«OKÕ`« qzÛù#∞fl_»∞ JÜÕ∞º"å_»∞ HÍ^Œ∞. J`«_»∞ "åã¨Î"åxH˜ ™êH˜∆`«`«fi"≥∞ÿ, ^Œ$+≤ìx ‰õÄ_®
"≥eyOK«∞K«∞#fl"å_≥· LO@∞<åfl_»∞. J\˜ì „^Œ+¨ì ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞ã¨fi~°∂Ѩ=Ú á⁄Ok#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
''‰õΩO_»—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q `«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î<åfl_»∞. P „^Œ+¨ì q+¨Ü«∞~°∂Ѩ`«fi"Õ∞ á⁄O^Œ∞@
ÖË^Œ#∞HÀ... JѨC_Õ=∞ø`«∞Ok...? P Ѩ^•~°÷=ÚÅ J#∞Éèí=O „^Œ+¨ì‰õΩ ™êH∆Í`å¯~°O HÍ^Œ∞.
JѨC_»∞ ''D Ѩ^•~°÷=Ú Wk, W\˜ìk——... J#∞ J#∞Éèí="Õ∞ LO_»^Œ∞. D ^Œ$â◊º=Ú, „|Ǩχ=Ú –
D Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=„áêÑ≤Î W\˜ì"Õ!
r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ '=$uΗ =∞~°Å =∞~°Å q+¨Ü«∞~°∂Ѩ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. J\˜ì P =$uÎx
q+¨Ü«∞`«fi=Ú #∞O_ç "Õ~°∞ KÕã≤ ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ# |∞kú ã¨Ç¨Ü«∞O`À ''ˆH=ŠѨ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú——
#O^Œ∞ Å~ÚOѨ*ËÜ«∂e. Wk Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© JÉèϺã¨=ÚKÕ D „ѨѨOK«=ÚÖ’
Jhfl ã¨∞ÅÉèíO J=Ù`å~Ú Hõ^•! ''D [QÆ`«∞ÎÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl '<Õ#∞ – h=Ù – Jk – Wk—...
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù#fl P`«‡HõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ=Ù...—— Jx x~°O`«~° xâ◊ÛÜ«∞=Ú
HõeyÜ«ÚO_»@=∞<Õk „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ KÕ¿ã JÉèϺã¨OKÕ`« `«Ñ¨ÊHõ ™ê^茺"Õ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, ã¨`«º=Ú
JkÜÕ∞ Hõ^•! ã¨`«º"Õ∞= [Ü«∞`Õ!
N~å=Ú_»∞ : J<ÕHõ Ö∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«∞@Ö’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ Ü«Ú#fl =∂‰õΩ J\˜ì
JÉèϺã¨O ™ê^茺"Õ∞#O\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „Ѩ"åǨÏѨu`«=ÚÅQÆ∞ PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅ#∞ Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«OQÍ (without attach-
ment) x~°fiiÎã¨∂Î LO_Õ "åiH˜ J\˜ì P`«‡ ^Œ$+≤ì ã¨∞ÅÉèí"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. F ã¨~°fi ã¨aè‰õΩÖÏ~å!
ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å J\˜ì =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞ P`«‡^Œ$+≤ì HõeyÜ«ÚO_»∞@ˆH „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞O_ç.
''JYO_»=Ú, x`«º=Ú JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— J#∞ ÉèÏ=# Hõey Ü«ÚO_»∞@Ö’ Uq∞ Hõ+¨ì=Ú#flk?
J\˜ì ÉèÏ=##∞ =∞##ѨÓ~°fiHõOQÍ ^èŒiOz, PÃÑ· Ö∫H˜Hõ [QÆ`«∞ÎÖ’ Uk Z@∞¡ Lz`«"≥∂, J>Ë¡
x~°fiiÎOK«O_ç. nx =Å# q∂‰õΩ â◊√Éèí"Õ∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Jxfl "Õã¨@Å∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
❖
F ~å=∞K«O„^•! D ^Œ$â◊º"≥∞ÿ`Õ HõxÑ≤™ÈÎOk. HÍx „^Œ+¨ì HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl_®? ÖË^Œ∞ Hõ^•! D
Éè∫uHõ â◊s~°=Ú „^Œ+¨ìKÕ "≥eyOK«|_»∞K«∞#flk =∂„`«"Õ∞ HÍx, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „^Œ+¨ì HÍ^Œ∞.
^Œ$â◊ºOK« ^Œ$â◊º`Õ `Õ#, „^Œëêì? ~å=∞! #Ѩâ◊º`Õ I
„^ŒÃ+ìÂ= ã¨OÉèí=u UHÀ! #`«∞ ^Œ$â◊º"£∞ WÇ¨Ï Jã≤ÎÇ≤Ï II
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ '„^Œ+¨ì— =∂„`«"Õ∞ L<åfl_»∞. ^Œ$â◊º=Ú U =∂„`«=Ú ÖË<Õ ÖË^Œ∞. „^Œ+¨ì D
^Œ$â◊º=ÚÖ’ ^Õxx Z@∞¡ ã¨OÉèÏ=# KÕ™êÎ_À, Jk P ~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ ã¨O„áêÑ≤Îã¨∂Î LO\’Ok.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 91
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ''ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— J~Ú LO_»∞@KÕ '„^Œ+¨ì—ÜÕ∞ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=ÚQÍ „Ѩã¨iOz
LO@∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : D ^Œ$â◊º=ÚÖ’ Hõ#|_»∞K«∞#fl „^Œ+¨ìÅ∞ WO^Œe U HÍ~°}OQÍ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D ^Œ$â◊º=∞O`å ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí∂`«"Õ∞ ã¨∞=∂! J\˜ì P ^Œ$â◊ºOÖ’ U^À
„H˜Ü«∞ÅKÕ „^Œ+¨ì U~°Ê_»@O J<Õk J`«ºO`« Jã¨OQÆ`«O.
^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ, h HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ÖË<Õ ÖË^Œ∞. WHõ '„^Œ+¨ì`«fi=Ú— h HõO>Ë "Õ~°∞QÍ
ZHõ¯_»∞O@∞Ok.
HÍ|\˜ì ^Œ$â◊º=Ú Z@∞¡ J"åã¨Î="≥∂, „^Œ+¨ì`«fi=Ú ‰õÄ_® J>Ë¡ J"åã¨Î==Ú. D ^Œ$â◊º –
„^Œ+¨ì`«fi=ÚʼnõΩ P=Å Ô~O_çO\˜H© Jf`«"≥∞ÿ h Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ L#flk. P
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ JYO_»"≥∞ÿ, JkfifÜ«∞"≥∞ÿ, ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz#^≥·Ü«Ú#flk. J~Ú`Õ, Ѩ^•~°÷^Œ$+≤ìx
(perception of matter), `«^•Ìfi~å „^Œ+¨ì`«fi=Ú (the stance of perceiver) #∞ q_»<å_»Hõ áÈ=Ù@
KÕ`«<Õ D r=Ù#‰õΩ x`«ºã¨`«º=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú J#∞Éèí==∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. „^Œ+¨ì`«fi=Ú, ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞
JkèQÆq∞Oz# J=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘#∞"åiH˜ ''^Œ$â◊º=Ú <å ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— J#∞ ÉèÏ=#
ã¨∞ÅÉèí"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
❖❖❖
8. z`«Î=Ú – [QÆ`«∞ÎÅ∞
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ =ÚhO„^•! 'ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ ~åA— ÖÏQÍ D P`«‡ÜÕ∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞
ã¨OáêkOz, J\˜ì ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ `«#‰õΩ`å<≥· „^Œ+¨ì`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞K«∞#fl^Œx J#=K«∞Û<å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. JO`å‰õÄ_® P`«‡KÕ `«#H˘~°‰õΩ `å<Õ xi‡OK«∞H˘#∞K«∞#fl^Õ Jx
J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. P`«‡ `«# Ü≥ÚHõ¯ W`«~°=ÚÖˇ·# J¿ÑHõ∆Åhfl ÖˉõΩO_® ˆH=ÅO XHõ Ѩ^•~°÷=Ú#∞
(q+¨Ü«∞=Ú#∞) P„â◊~ÚOz#ѨC_»∞ P Ѩ^•~°÷=Ú<Õ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞, J\˜ì ~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ
L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk.
„ѨHõ$uÖ’x '=∂^èŒ∞~°º=Ú— J#∞ ~°ã¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ LÖÏ¡ã¨"Õ∞ Ѩ\ ˜HõÉˇÅ¡O ~°∂Ѩ=Ú#∞
á⁄O^Œ∞`ÀOk. J^Õ =∂^èŒ∞~°º=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ ~°ã¨~°∂Ѩ`«fi=Ú `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ ''Ѷ¨Å=ÚÅ∞–
ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞–Å`«Å∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜Ü«∞O^Œ∞ JO`«s¡#"≥∞ÿ LO\’Ok. J^Õ q^èŒOQÍ...
''z`ü—— (Awareness) J#∞ LÖÏ¡ã¨=Ú ~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D r=Ù_»∞ D '^ÕǨÏ=ÚÅ∞—
"≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D „^Œ+¨ì `«#Ü≥ÚHõ¯ z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOK«‰õΩO_®<Õ,
''„^Œ+¨ì–^Œ~°≈#=Ú——Å∞QÍ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. `«#Ü«∞O^Œ∞ '*Ï„QÆ`«∞Η J#∞ ã¨fiѨfl=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
''D 'LѨC YO_»=ÚÅ∞— W`«óѨÓ~°fiO ZHõ¯_» LO_ç L<åfl~Ú?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O
''Wq 'Å=}=Ú— – J#∞ ~°ã¨=Ú ~°∂Ѩ=Ú# [Å=Ú#O^Õ LO_ç LO_Õq—— Jx K≥áêÊe Hõ^•!
J^Õ q^èŒOQÍ P`«‡Ü«∞O^Õ JǨÏOHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q LO_ç L<åfl~Ú.
92
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J<ÕHõ =∞\˜ìQÆ_»¤Å∞ XHõKÀ@ L<åflÜ«∞#∞HÀ... P =∞\˜ì QÀ_»Åxfl\˜Ö’ L#flk XHõ=∞\˜ìÜÕ∞
Hõ^•! XˆH z^Œfiã¨∞Î=Ù J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÅ∞QÍ#∞, ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ#∞ L^Œ~Ú™ÈÎOk. ''z`ü ~°ã¨–
LÖÏ¡ã¨=Ú——KÕ J<ÕHõ ^Œ$â◊º=ÚÅ∞QÍ ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å ѨÓ~°‚„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞!
J@∞=O\˜"Õ..... D [QÆ`ü YO_»=ÚÅ∞ ‰õÄ_®!
'K≥·`«#º=Ú— `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`« xi‡OK«|_»∞K«∞#fl ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ `å<Õ
ã¨fiÜ«∞OQÍ QÍOK«∞K«∞, J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk. r=â◊H˜Î D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú#∞ D q^èŒOQÍ
á⁄O^Œ∞`ÀOk. J#QÍ P`«‡ `«# Ü≥ÚHõ¯ qã¨Î $`« ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ D ~°∂Ѩ=ÚQÍ ÉèÏ=# KÕÜ«Ú
K«∞#flk... Jx qA˝Å∞ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
WHõ ã¨=∂#"≥∞ÿ# PHÍ~°=ÚÅ∞ Hõey#\˜ì "åã¨#Å∞ L^Œ~ÚOK«@O KÕ`« H˘xfl [QÆ`ü
YO_»=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O HõeÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J@∞¡ qq^èŒ [QÆ`«∞ÎÅ∞ XHõ^•x`À XHõ\ ˜
„Ѩ=iÎã¨∂Î =∞~°Å ZѨC_À #tOK«∞K«∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl [QÆ`ü YO_»=ÚÅ∞ XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜
HõeÜ«∞@"Õ∞ ÖË^Œ∞.
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù 'Ѩ~°=∞ ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì—`À, '*Ï˝#=Ú`À ‰õÄ_ç# z`«Î=Ú`À— W^ŒO`å
QÆ=∞xOKåe. D "ÕÖÏk „ѨѨOK«=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl"å? z`«Î=Ú#O^Œ∞, PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞,
tÅÅ Ü«∞O^Œ∞, Jyfl*ÏfiÅ ÅO^Œ∞, "åÜ«Ú=Ù #O^Œ∞, J~°}º=Ú ÅO^Œ∞, ã¨=Ú„^Œ QÆ~°ƒù=Ú
ÅO^Œ∞, „Ѩu Ѩ~°=∂}∞=Ù #O^Œ∞ "ÕÅH˘Åk '[QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞—— á⁄O^Œ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
„Ѩu #∞=Ùfi yO[Ö’#∂ #∂<≥ LO_ç L#flk Hõ^•...! PsuQÍ, „Ѩu z`«Î=Ú#O^Œ∞ ÅHõ∆Å
H˘Åk [QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åfl~Ú. D z`«Î=Ú#‰õΩ (J#QÍ D z`«Î=ÚÖ’x [QÆ`«∞ÎʼnõΩ) ã≤kú
Hõey#ѨC_»∞ D z`«Î"Õ∞ 'K≥·`«#º=ÚQÍ— JQÆ∞K«∞#flk.
J#∞|O^èŒ=ÚÅ∞, ÉèË^ŒÉèÏ=#Å∞ - â◊√^Œú=Ú, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú J~Ú# ''K≥·`«#º=Ú—— Ü≥ÚHõ¯
JO`«~°=Ú #O^Œ∞ Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú ã≤kú™ÈÎOk. J\˜ì ã¨"Õ∞‡à◊#"Õ∞ D r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯
J#∞|O^èŒ=ÚÅ∞ – ÉèË^ŒÉèÏ==ÚÅ∞ ‰õÄ_®. J\˜ì J#∞|O^èŒ`«fi=Ú HÍ~°}OKÕ`« XHõ „Éèí=∞ÖÏQÍ
„|Ǩχ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ã¨$+≤ì^Õ=`«ÅKÕ HõeÊOK«|_ç# D Éè∫uHõ [QÆ`«∞Î r=ÙÅO^Œ∞ „ѨuaOa™ÈÎOk.
D „ѨѨOK«=Ú XHõ n~°… ã¨fiѨfl=Ú =O\˜k. H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ XHõ ã¨fiѨfl=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ
ã¨fiѨfl=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. W\˜ì ã¨fiѨfl Ѩ~°OѨ~°Å Ü≥ÚHõ¯ Ѩi„Éèí=∞}"Õ∞ ^Œ$â◊º=ÚQÍ J#∞Éèí=
=∞=Ù`ÀOk. "åã¨#Å ^•~°¤º=Ú (density) KÕ Jk ^Œ$_è»~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. K≥·`«#º=Ú `«#
Ü≥ÚHõ¯ "åã¨#Åx J#∞ã¨iOz ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏq¿ãÎ Jk J>Ë¡ J#∞Éèí=~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`ÀOk. P
q^èŒOQÍ K≥·`«#º=Ú ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊OQÍ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl^ŒO`å J#∞Éèí=ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨`«º=ÚQÍ<Õ
LO\’Ok. XHõ c[=Ú#O^Œ∞ =$Hõ∆`«`«fi=∞O`å ^•y LO@∞#fl@∞¡, "åã¨#`À xO_çÜ«Ú#fl
z^Œ}∞=Ù#O^Œ∞ ã¨∂Hõ;- ~°∂Ѩ=Ú# D [QÆ`«∞ÎÅhfl LO@∞<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 93
z`ü Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞, [QÆ`ü Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞ - ''z`ü—— JO>Ë 'Z~°∞Hõ— Hõ^•! D J<ÕHõ =∞Ok
r=ÙÅ∞ J<ÕHõ z`ü Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ∞. J\˜ì D z`ü Ѩ~°=∂}∞=ÙÅ ÉèÏ=<å "≥·z„`«º"Õ∞
[QÆ`«Ê~°=∂}∞=Ù ÅO^Œ∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. D ''[QÆ`«∞Î – z^Œfiã¨∞Î=Ù——... ŠѨ~°ã¨Ê~° „Ѩ"Õâ◊=Ú,
Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨=∂"Õâ◊=Ú ZO`«\ ˜ Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ#k!
XHõ q^èŒOQÍ WHõ¯_» z^•HÍâ◊"Õ∞ z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ [QÆ`«∞ÎQÍ „Ѩ^Œ~°≈#=∞=@O. J#QÍ,
"åã¨Î"åxH˜ b#=∞=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
D z^•HÍâ◊=Ú<Õ „Éèí=∞~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞ÎQÍ JO^Œ~°∞ K«∂_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù ''^≥· fi`«=Ú – UHõ`«fi=Ú——... J#∞ Ô~O_»∞ „Éèí=∞Å∞ `«ºlOz"Õ~Ú. D
r=ÙÅ∞ 'z`ü— J#∞ JOâ◊=Ú#∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl~°∞. J\˜ì g~°∞, 'z^ŒOâ◊=ÚÖË—
J~Ú#\˜ì ^Õâ◊–HÍÅ–„H˜Ü«∂ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# J}∞=ÙÅ#∞ U^À J#º"≥∞ÿ# ÉÏǨϺ =º=Ǩ~°=Ú =Öˇ
QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
"åã¨Î"åxH˜ „^Œ+¨ì‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. „^Œ+¨ìÜÕ∞ ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú#
qã¨ÎiÅ∞¡K«∂...., P™êfikã¨∞Î<åfl_»∞.
„|Ǩχ^Õ=Ùx #∞O_ç XHõ H©@Hõ=Ú =~°‰õΩ D ã¨~°fi„áê}∞Å r=# q^è•#=Ú, ÉèÏ=# KÕÜ«Ú
su... JO`å‰õÄ_® "åi "åi JO`«óHõ~°}Àáêkè (=∞#ã¨∞û – |∞kú – z`«Î=Ú – JǨÏOHÍ~°=Ú)
KÕ`«<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk. J~Ú`Õ, '*ÏQÆ$`ü—Ö’x ã¨~°fi=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ QÍ_è» x„^• ã¨=∞Ü«∞OÖ’
=∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO@∞#fl@∞¡, ã¨O™ê~° "åºÑ¨Hõ=Ú P„â◊~ÚOK«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«‡^Œ$+≤ì =∞~°∞QÆ∞#
Ѩ_»∞`ÀOk. „Ѩà◊Ü«∞HÍÅOÖ’ r=ÙxÖ’ W^ŒO`å 'J„ѨHõ\ ˜`«O—QÍ, ã¨$+≤ìHÍÅOÖ’ ã¨fiáêfl#∞Éèí=O
ÖÏQÍ '„ѨHõ\ ˜`«O—QÍ#∞, JQÆ∞K«∞#flk. J#QÍ, D [QÆ`ü =º=Ǩ~°^Œ$+≤ì JO`«óHõ~°}OÖ’ LO_ç
LO\’Ok. ÉèÏqOK«|_»∞#^ŒO`å JkèQÆq∞Oz, ÉèÏqOK«∞"åx `«`«fi"Õ∞q∞\’ ѨijeOKå=∂...
„|Ǩχ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x ѨÙ~°∞QÆ∞=~°‰õΩ WHõ¯_» QÆÅ „Ѩu r=Ùx ã¨fi~°∂Ѩ=Ú (^Œ$â◊º~°Ç≤Ï`« „^Œ+¨ìQÍ)
x`«º=Ú, JYO_»=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú J~Ú=Ù<åfl~Ú.
^≥·fi`« „ÉèÏOu, =º+≤ì - F ~åѶ¨∞"å! D [QÆ`«∞Î XHõ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# 'ã¨∞Êù~°}—QÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
Ü«∞^ä•~°÷"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìx ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ#fl =∞ǨÏhÜ«ÚʼnõΩ WHõ¯_» 'J~°÷=O`«"≥∞ÿ#k,
™ê~°=O`«"≥∞ÿ#k— - J#∞#k Un ÅaèOK«‰õΩ#flk. f„="≥∞ÿ# [fi~°=ÚÖ’ ÉÏkèOѨ|_»∞ =∂#=Ù_»∞
Ѩiã¨~°=ÚÅhfl uiyáÈ`«∞#fl@∞¡ ÉèÏqã¨∂Î LO\Ï_»∞. J\Ï¡ˆQ D 'r=Ù_»∞— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl
'z`ü— ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ `«#‰õΩ`å<Õ ^≥· fi`«"≥∞ÿ# ~°∂áê^Œ∞Å#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡<Õ
J`«_»∞ J@∞¡ qq^èŒ s`«∞Å∞QÍ (J<ÕHõ [QÆ`ü ^Œ$â◊ºÑ¨~°OѨ~°Å ~°∂ѨOQÍ) á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D z`ü J}∞=Ù (r=Ù_»∞) `«#Ü≥ÚHõ¯ 'JO`«óHõ~°}=Ú—
(=∞#ã¨∞û, |∞kú, z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú... J#∞ Láêkè)KÕ D WO„kÜ«∞=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õt™ÈÎOk.
g\˜ ^•fi~å WO„kÜ«∞*Ï˝#=Ú "≥_»Å „QƉõΩ¯`ÀOk. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qâßÅ=∞QÆ∞ ^Œ$â◊º-
^ÕǨÏ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk.
94
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ 'c[Éèí∂`«=Ú— Jx K≥ѨÊ^ŒQÆæ K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú, <åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú
ã¨∞=∂! XHõ KÀ@ J<ÕHõ ‰õΩO_»Å∞<åfl~Ú. Jq PÜ«∂ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ ‰õΩ=∞‡iKÕ`« xi‡OK«
|_»∞`«∞<åfl~Ú. ‰õΩO_»Åxfl\˜Ö’ L#flk =∞>Ëì Hõ^•! "Õ~°∞ "Õ~°∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞
|_ç# "Õ~°∞ "Õ~°∞ ‰õΩO_»Å∞ "Õ~°∞"ÕÔ~·# =∞\˜ì=Öˇ HõxÑ≤™êÎ~Ú. "Õ~°∞"Õ~°∞ ‰õΩO_»ÅÖ’ XHõ ‰õΩO_»,
=O\˜ D =º+≤ì r=Ù_»∞ ã¨∂÷Å^ÕǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOz WO„kÜ«∞=ÚÅ ^•fi~å `«k`«~° ã¨∂÷Å
^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ ''<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞—— J#∞ ^Œ$+≤ì `«ºlOz#ѨC_»∞, `«#
Ü«∞O^Œ∞ =∞iÜ«Ú W`«~° ‰õΩO_»ÅÖ’ (^ÕǨÏ=ÚÅÖ’) ‰õÄ_® Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊=Ú =Öˇ Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì
'P`å‡HÍâ◊=Ú—#∞ QÍOK«QÆÅ_»∞.
''<Õ#∞ <åâ◊~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡#∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡_»∞ ã¨~°∞fiÅ Ü«∞O^Œe
<åâ◊~°Ç≤Ï`«`«fi=Ú#∞, JÉèË^Œ`«fi=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. `«# Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi=Ú#∞, ã¨~°fi=Ú
#O^Œ∞ `«##∞ ã¨~°fi^• ã¨O^Œi≈OK«QÆÅ_»∞.
ã¨=∞+≤ì „|Ǩ‡O_®`«‡‰õΩ_»∞ - ''<Õ#∞ D ã¨=∞+≤ì – `«`«Î fi=Ú#∞— J#∞ ã¨=∞+≤ì JǨÏOHÍ~°=Ú#∞
P„â◊~ÚOz Ü«Ú#fl =∞~˘Hõ r=Ù_»∞ `«#Ü«∞O^Õ J<ÕHõ ^À+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞Î#∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. `å#∞ K«∂ã¨∞Î#fl ã¨=∞+≤ì =º=Ǩ~°OÖ’ n~°…HÍÅOQÍ JÉèË^ŒO á⁄Ok, =Úxy
`ÕÅ∞`«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞Ö’<Õ ''L`«Ê#fl – q<åâ◊=ÚÅ∞—— J#∞ ã¨fiѨflO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì ã¨fiѨfl
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# ''ã¨fiѨfl=ÚÅÖ’ ã¨fiѨfl=ÚÅ∞—— =O\˜q XHõ
Ѩ~°OѨ~°QÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. TǨxi‡`«"≥∞ÿ# Ѩ~°fi`«tY~°O #∞O_ç TǨxi‡`«"≥∞ÿ# [Åáê`«O
"≥O@ TǨxi‡`«"≥∞ÿ# â◊s~°=ÚÅ#∞ ^˘i¡OK«∞K«∞, cÉèí`«û=∞O`å J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. (ã¨=∞+≤ì
ã¨$+¨ì ºÇ¨ÏOHÍi - „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞).
q^Œº, Jq^Œº - F ~å=∞K«O„^•! Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# Láê^èŒ∞Å`À ‰õÄ_ç# D q™êÎ~°"≥∞ÿ#
„ѨѨOK«=Ú#∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å? W=hfl ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# HõÅÊ<åK«=∞`å¯~°=Ú KÕ`«<Õ ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~Ú.
D ^ÕǨÅ∞... K«∂_»∞. g\˜Ö’ H˘xfl ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°OQÍ J<ÕHõ „Éèí=∞ q„Éèí=∞=ÚÅ∞
Hõey LO@∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ã¨~°fi„Éèí=∞Å∞ `«ºlOz"Õã≤ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u Hõey
LO@∞<åfl~Ú. H˘xfl ''"åºÑ¨Î"≥∞ÿ, ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞#fl D „ѨѨOK«O Jã¨`«∞Î, ã¨fiѨfl`«∞źO J~Ú
=Ù#flk Hõ^•?—— J#∞ Z~°∞Hõ HõeyÜ«ÚO_ç, WHõ PÃÑ·, `«k`«~° r=ÙÅ =Öˇ<Õ PÜ«∂ ^Œ$â◊º
=º=Ǩ~åÅÖ’ „H©_®=∂„`«OQÍ áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì r=ÙÅ#∞'ã¨∞*Ï˝#∞Å∞— Jx JO@∞<åflO.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! D ^Œ$â◊º=ÚÅÖ’ q_çq_çQÍ "Õ~°∞ "Õ~°∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç HõxÑ≤ã¨∞Î#fl
D r=ÙÅO`å ã¨`«º=ÚQÍ L<åfl~å? ÖË~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D ^Œ$â◊º=∞O`«\Ï „Ѩã¨iOz=Ù#flk P`«‡ÜÕ∞. P`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi=ÚÜ≥ÚHõ¯
Jkèëêª#=Ú J~Ú=ÙO_»∞@KÕ`« WO^Œ∞Ö’ „Ѩur=Ù_»∞ ''ã¨`«º"Õ∞—— J~Ú=Ù<åfl_»∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞...
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 95
ZK«@ ã¨~°fi"åºÑ≤ÎÜ«∞QÆ∞ P`«‡ HõÅ^À, JK«@ ã¨=∞ã¨ÎO q=~°Î~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~Úã¨∂Î<Õ L#flk.
r==Ú, P r==Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨuÉèÏã¨, P „ѨuÉèÏã¨Ö’ =∞~°Å r==Ú... W@∞¡, P`«‡ÜÕ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ „Ѩu rqÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_ç LO\’Ok. r=Ù_»∞... P r=ÙxÖ’ =∞~˘Hõ
r=Ù_»∞... JO^Œe „Ѩur=ÙxÖ’ =∞iH˘O`«=∞Ok r=ÙÅ∞... D q^èŒOQÍ J~°\ ˜ =∞@ìÅ=Öˇ XHõ
r=ÙxÖ’ Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ r=~°∂Ѩ=ÚÅ∞ LO@∂<Õ LO@∞<åfl~Ú.
'„ѨѨOK«O— J#∞^•x`À ‰õÄ_ç#"å_≥·#\˜ì D r=ÙxÜ«∞O^Œe 'r=ã¨`«Î—‰õΩ HÍ~°}O Uq∞\˜?
Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl\˜ì K≥·`«#º"Õ∞ ã¨∞=∂!
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ, =∞ǨÏs¬! Ju n~°…HÍÅOQÍ [#‡ Hõ~°‡Å =∞^茺 zH˜¯# D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞
á⁄~°Å∞á⁄~°Å∞QÍ U~°Ê_çÜ«Ú#fl JÅÊ`«fi=Ú `˘eˆQk Z@∞¡? Z#fl\˜H˜? W`«xÖ’ P`«‡‰õΩ
ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí=O U~°Ê_Õk U q^èŒOQÍ?
^Œ$â◊º|∞kúѨ~å=$`ÒÎ ã¨=∞"Õ∞ `«^Œ# #Î~°"£∞ I
¿ÇÏg∞fl=Hõ@HÍk`«fiO Ѩi*Ï˝`«q#â◊ºu II (ã¨~°æ 18, â’¡ 63)
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ D |∞kú ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù Jaè=ÚY"≥∞ÿ LO_ç LO\’Ok.
WѨC_ô|∞kú, ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ #∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°ÅÛ|_ç, „Ѩ`«ºQÍ`«‡"≥·Ñ¨Ù Jaè=ÚYO J~Ú`Õ
KåÅ∞. PÉèí~°}`«fi=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À K«∂K«∞"åiH˜ ^•xÜ«∞O^Œ∞ |OQÍ~°"Õ∞ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ
f~°∞`«∞Ok Hõ^•! D r=Ù_»∞ `«#Ü«∞O^Œe Ѩ^•~°÷`«fi=Ú#∞ JkèQÆq∞Oz"Õ¿ãÎ, JѨC_»∞
„Ѩ`«ºQÍ`«‡`«fi=Ú`À „ѨHÍtOK«QÆÅ_»∞. J#QÍ `«#Ü«∞O^Œe 'P`«‡ÅHõ∆}=ÚÅ∞— J~Ú=Ù#fl\˜ì
JYO_»`«fi=Ú J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú, Jâ◊s~°`«fi=Ú, JkfifÜ«∞`«fi=Ú, JHÍÅ`«fi=Ú Å#∞ J`«_»∞
„QÆÇ≤ÏOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J~Ú`Õ PÉèí~°}=ÚʼnõΩ „H˘`«ÎQÍ U"≥∞ÿ<å „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅKÕ ã¨∞=~°‚`«fi=Ú =zÛѨ_»∞`ÀO^•?
N~å=Ú_»∞ : ÖË^Œ∞. PÉèí~°}=ÚÅ∞ (QÍAÅ∞, Q˘Å∞ã¨∞) "≥Ú^Œ>Ë ã¨∞=~°‚=Ú, „H˘`«ÎQÍ ã¨∞=~°‚`«fi=Ú
~å=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. J^Õ q^èŒOQÍ, ''<Õ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „Ѩ`«ºQÍ`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ...—— J#∞
ÉèÏ=# ã¨∞ã≤÷~°=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, D ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~° „ѨѨOK«=∞O`å J\˜ì r=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ áÈ`ÀOk. <Õ#∞ ã¨fi`«óQÍ ã¨^• „Ѩ`«ºQÍ`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ——.... Jx x~°‡Å
ǨÏ$^ŒÜ«Ú_»∞ QÆ=∞xOK«∞K«∂<Õ L<åfl_»∞.
qKå~ÀÜ«∞㨺<À^Õu HÀ-ǨÏOH˜q∞^Œq∞`«ºÅ"£∞ I
`«™êº#Î~°flq=ÚHÀΙœ n~À…r=[fi~°¢Éèí=∞ó II (ã¨~°æ 18, â’¡ 64)
Z=xÜ«∞O^≥·`Õ, ''<≥<≥=ix? D „ѨѨOK«"Õ∞q∞\˜?—— J#∞ qKå~°} HõÅ∞QÆ∞`«∞O^À, J\˜ì
"åxH˜ =∂„`«"Õ∞, ''„Ѩ`«ºQÍ`«‡ J<Õk <åÜ«∞O^Œe x`«ºã¨`«º"Õ∞—— Jx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. J\˜ì
96
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^Œ~°≈#=Ú á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ Q˘Ñ¨Ê ~ÀQÆ~°∂ѨOQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õ
D n~°…HÍÅ q„Éèí=∞=∞O`å `˘ÅyáÈ`«∞Ok.
J\Ï¡ H͉õΩO_®... Z=x ^Œ$+≤ìÖ’ J~Ú`Õ, ''Wk [QÆ`«∞Î, Wk h=Ù. Wk <Õ#∞. Wk <åk.
Wk á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk...—— J#∞|∞kú `˘ÅQÆ^À, J\˜ì"å_»∞ |O^èŒ=Ú HõeyÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : D r=Ù_»∞ `«#Ü«∞O^Œe ѨÓ~°‚`«fi=Ú#∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOKåÅO>Ë
`«`«fiqKå~°} XHõ¯>Ë â◊~°}º=∞x <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
qKå~°óã¨Ñ¶¨Åã¨Î㨺 q*Ë˝Ü≥∂Ü«∞㨺ã¨#‡`Õó I
k<å#∞k#=∂Ü«∂u `å#=O Éè’QÆQÆ$^èŒ∞fl`å II (ã¨~°æ 18, â’¡ 65)
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞ x["Õ∞. J~Ú`Õ ã¨^Œ∞ƒkú QÆey#\˜ì U =∞#∞A_≥·`Õ XHõ"≥·Ñ¨Ù qâı¡+¨}
– J=QÍǨÏ#Å#∞ ã¨O㨯iOK«∞‰õΩO@∂<Õ, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù `«#Ü«∞O^Œe Éè’QÆÖÏÅã¨`«fi=Ú#∞
Hõ∆}Hõ∆}O H©∆}˜OѨ*Ëã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï_À... J\˜ì "åxKÕ KÕÜ«∞|_»∞K«∞#fl qKå~°} =∂„`«"Õ∞
ã¨Ñ¶¨Å=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
=∞Oz B+¨^èŒO ¿ãq¿ãÎ P~ÀQƺO á⁄O^Œ∞`å=Ú Hõ^•! ''WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOK«∞@——
J#∞#k JÉèíºã≤¿ãÎ q"ÕHõ=Ú J#∞#k Ѷ¨Å=O`«=∞ø`«∂ LO@∞Ok.
J\Ï¡ H͉õΩO_®, H˘O^Œi q+¨Ü«∞OÖ’ XHõ qz„`«O [~°∞QÆ∞`ÀOk. "åiÖ’ q"ÕHõ=Ú
ˆH=ÅO =K«<å=∂„`«OQÍ<Õ (Hõ|∞~°¡=~°ˆH) LO\’Ok. P q"ÕHõO "åi =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ U~°Ê_»∞@
ÖË^Œ∞. "åi J=QÍǨÏ#ÅÖ’, Hõ~°‡ÅÖ’ „ѨuaOaOK«∞@ÖË^Œ∞. z„`«Ñ¨@OÖ’x Jyfl`À hà◊√§
HÍK«∞HÀQÆÅ=∂? =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ q"ÕHõ=Ú#∞ „Ѩã¨∞Êù@O KÕã¨∞HÀÖËx"å_»∞, =∂@Å∞ K≥ѨÊQÆey
#ѨÊ\˜H©, Jq"ÕH˜QÍ<Õ âı+≤OK«∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ 'q"ÕHõ=Ú— J<Õk ã¨fiQÆ`«"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#‰õΩ
ã¨O|OkèOz#^ÕQÍx, ÉÏǨϺQÆ`«"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ-<å=∞-„H˜Ü«∂^Œ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞.
''HÀiHõÅ∞ ã¨#flyÅ∞¡@—— J#∞ =∂~°æ=ÚÖ’ „Ѩܫ∂}O KÕã¨∂Î =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ`«∞#fl
=∂#=ÙxH˜ =∂„`«"Õ∞ q"ÕHõ=Ú qHõã≤OK«∞@ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
"åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î (The existence of air) Zxfl =∂@Å∞ qO>Ë Z~°∞QÆQÆÅO? P
"åÜ«Ú=Ù =∞##∞ ã¨Êi≈Oz#ѨC_»∞ Hõ∆}OÖ’ Z~°∞QÆ∞`åO Hõ^•! Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚYºO J#∞Éèí=O.
XHõ z„`«Ñ¨@OÖ’x Jyfl x["≥∞ÿ<å JQÍfl? JO^Œe J=∞$`«O x["≥∞ÿ# J=∞$`«=∂?
JO^Œe ¢ã‘Î x["≥∞ÿ# ¢ã‘ÎÜ«∂? HÍ^Œ∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ ''"åKåq"ÕHõ=Ú U~°Ê_ç#O`«=∂„`«OKÕ`«
x["≥∞ÿ# q"ÕHõO á⁄Ok#@∞¡ HÍHõáÈ=K«∞Û—— Jx „â’`«Å‰õΩ *ÏQÆ~°∂Hõ`« K≥ѨCK«∞<åfl#∞. ''"åKå
=∂„`« q"ÕHõO (Not true discrimination), 'Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ì— L#flKÀ@ Jq"ÕHõ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
J#∞Éèí="Õ∞ q"ÕHõ=Ú#‰õΩ `å~å¯}O.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 97
=ã¨O`«HÍÅO „Ѩ"ÕtOz# =#OÖ’ H˘xfl qâıëêÅ∞ U~°Ê_»∞`å~Ú Hõ^•! J\Ï¡ˆQ q"ÕHõ=Ú
L^Œ~Úã¨∞Î#fl\˜ì r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ H˘xfl qâıëêÅ∞ =∞#‰õΩ Hõ#|_»∞`«∂ LO\Ï~Ú. q"ÕHõ=Ú Ü≥ÚHõ¯
PQÆ=∞#=ÚKÕ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ~åQÆ=Ú ã¨#flyÅ∞¡`«∞Ok. P `«~°∞"å`« "≥·~°=Ú ã¨=¸Å=ÚQÍ
#tOzáÈ`«∞Ok. JѨC_»∞ *Ï˝#=Ú qHõã≤ã¨∂Î LO_»QÍ, '' W+¨ì =ã¨∞Î=Ù ÅaèOK«∞QÍHõ! J~Ú+¨ì
=ã¨∞Î=Ù `˘ÅQÆ∞ QÍHõ——... J#∞ P"Õâ◊ HÍ"ÕâßÅ∞ ‰õÄ_® „Hõ=∞OQÍ ã¨#flyÅ∞¡`«∂ LO\Ï~Ú.
HÍ|\˜ì F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! J#∞Éèí==Ú`À ‰õÄ_ç# q"ÕHõ=ÚQÆÅ =∂#=Ù_»∞
^èŒ#∞º_»∞. J`«_»∞ Ѩ~°=∞áê=#∞_»∞. q∂~°O`å q∂Ü≥ÚHõ¯ Jq"ÕHõ=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ=\ÏxHõ<Õ
xÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ J=O_ç. D L`«Î=∞ =∂#=[#‡ á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩ QÍ#∞ '™ê~°÷Hõ`«—‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«O_ç.
LuÎ+¨ª! LuÎ+¨ª!
❖❖❖
9. â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú – „áêѨOzHõ ˆH¡â◊=ÚÅ∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! XHõ =$Hõ∆=Ú#‰õΩ „áê~°OÉèíã≤÷u c["Õ∞ J~Ú=Ù#flk Hõ^•!
D r=Ù#‰õΩ c[=Ú ''„|Ǩχ=Ú—— J~Ú =Ù#flk. J\˜ì „|Ǩχ=Ú PHÍâ◊=Ú =Öˇ ã¨~°fi„`å
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. D r=ÙxѨ@¡ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ [QÆ`«∞ÎÖ’ J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞ JO`«s¡#"≥∞ÿ
L<åfl~Ú. J~°\ ˜ =∞@ìÅ=Öˇ, Éèí∂q∞ÃÑ·QÆÅ ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’ L#fl H©@Hõ=ÚÅ=Öˇ D r=Ùx
Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞ L<åfl~°∞. "Õã¨qÖ’ K«=∞@Ö’ #∞O_ç PÜ«∂ „H˜q∞*ÏÅ=∞O`å
L`«Ê#fl=∞ø`«∞Ok K«∂Kå"å? â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~°=Ú ÅO^Œ∞ J<ÕHõ ^Œ$â◊º
~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞K«∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk. Jk ZHõ¯_» ^Õxx P„â◊~Úã¨∞ÎO^À JHõ¯_»
J^•ÌxQÍ J=â◊º=Ú Ñ¨i}q∞ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
D r=ÙÅ∞ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# P~å@=ÚÅ`À U"Õ∞q∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~À, J=hfl
'™êfi`«‡ã≤kú— KÕ`« =∂„`«"Õ∞ z=iH˜ Ѩiã¨=∂Ñ≤Î á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú ã¨∞=∂! J~Ú`Õ "å~°∞ =∞^茺
=∞^茺֒ U Láêã¨<å„Hõ=∞=ÚKÕ UU q^èŒOQÍ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~À PÜ«∂ q^èŒOQÍ J>Ë¡ PÜ«∂
Ѩi}Ï=∂Å∞ „áêÑ≤Îã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~Ú.
^Õ=`«Å#∞ ѨÓlOKÕ"å~°∞ ^Õ=`«Å<Õ á⁄O^Œ∞`å~°∞. Ü«∞‰õ∆ΩÅ#∞ P~åkèOKÕ"å~°∞ Ü«∞‰õ∆ΩÅ<Õ
KÕ~°∞K«∞<åfl~°∞. Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»QÆ∞ „|Ǩχ#∞ P~åkèOKÕ"å~°∞ „|Ǩχ<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
JYO_»=Ú, x`«º=Ú, ã¨~°fi=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ P~åkèOKÕ"å~°∞ „|Ǩ‡#∞Éèí==Ú<Õ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. HÍ|\˜ì ~å=∂! Uk L`«Î=∞"≥∞ÿ#^À JkÜÕ∞ hKÕ`« P~åkèOK«|_»∞QÍHõ!
❖
=∞# â◊√„‰õΩ_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ 'JѨû~°ã¨ ~°∂Ѩ=Ú—— J#∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂Kå_»∞. J@∞¡
K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞, ''=∞e# z`«Îã¨fiÉèÏ==Ú——KÕ |^Œ∞ú_»∞ J~Ú<å_»∞. =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''<Õ#∞
98
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^Œ∞+¨ì ™êO™êiHõ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~ÚOKå<Õq∞\˜?—— J<Õ '"≥∞à◊√‰õΩ=—#∞ P„â◊~ÚOKå_»∞. =∞~°Å
`«Ñ¨ã¨∞û#∞, ^蕺#=Ú#∞ x~°fiiÎOK«∞@KÕ *Ï˝#=Ú#∞ ã¨=Úáêi˚OKå_»∞. z`«Î=Ú â◊√^Œú=Ú
J~ÚOk. J\˜ì z`«Îx~°‡Å`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==ÚKÕ ''=ÚH˜Î——x ã¨OáêkOKå_»∞.
"åã¨Î"åxH˜ D r=Ù_»∞ â◊√^Œú K≥·`«#ºã¨fi~°∂ѨÙ_Õ.
â◊√^Œú `«`åfi#∞Éèí==Ú#O^Œ∞ LO_ç LO_çÜÕ∞.... D â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú XHõѨC_»∞
HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ „áêѨOzHõ =ºã¨# ˆH¡â◊=ÚÅ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ P„â◊~Ú™ÈÎOk. J~Ú`Õ, XHõ_»∞
P^Œ=∞~°z#O`« =∂„`«O KÕ`« `«##∞`å#∞ HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl_®? ÖË<Õ ÖË^Œ∞. J\Ï¡ˆQ U r=Ù_»∂
‰õÄ_® ZѨC_»∂ HõO>ˇ 'P`«‡`«fi=Ú—#∞ U =∂„`«O HÀÖ’Ê=Ù@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
❖❖❖
10. *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ≤Î – `«∞sÜ«∞=ÚÅ∞
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ#∞ QÆ∞iOz H˘xfl qâıëêÅ∞ =∂‰õΩ
K≥áêÊ~°∞. g\˜H˜ XHõ^•x`À =∞~˘Hõ^•xH˜ QÆÅ ã¨O|O^èŒ"Õ∞q∞\’ =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
D *Ï„QÆ`«∞Î ã¨`«º=Ú=Öˇ =º=Ǩ~°¿ÇÏ`«∞"≥·, HÍ~°º – HÍ~°}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#^≥· W@∞¡
ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk?.... ã¨fiѨfl=Ú „Éèí=∞QÍ#∞ Jã¨`«º=ÚQÍ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ LO_ç LO\’Ok?...
*Ï„QÆ`«∞Î ã≤÷~°OQÍ#∞, ã¨fiѨflO Jã≤÷~°OQÍ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_ç LO\’Ok?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „Ѩur=Ùx Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú z`ü ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ PHÍ~°=ÚQÍx, qHÍ~°=ÚÅ∞
QÍx ÖË=Ù. Jk ÉèÏ==ÚHõO>Ë =Ú#∞=ÚO^Õ LO_»∞@KÕ ÉèÏ"åf`«"≥∞ÿ#k. Jk QÆ∞}=ÚʼnõΩ "ÕÔ~·
LO_»∞@KÕ „uQÆ∞}~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ LO_ç ‰õÄ_®, ''LO_»∞@ – „QÆÇ≤ÏOK«∞@ –
P#OkOK«∞@—— J#∞ =¸_»∞ „ѨHõ@#Å∞ Hõey LO\’Ok. (ã¨`ü-z`ü-P#O^ŒO)
â◊√^Œúã¨fiã¨fi~°∂ѨO
ÉèÏ==ÚÅ∞
J#∞Éè=í =ÚÅ∞
„uQÆ∞}=ÚÅ∞
↓
↓ ↓ ↓
*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=Ú ã¨∞+¨µÑ≤Î
↑ ↑
ã¨fiѨfl=Ú
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 99
F ~åѶ¨∞"å! *Ï„QÆ`«∞Î ã≤÷~°„Ѩ`«ºÜ«∞Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ#k – ã¨fiѨfl=Ú Jã≤÷~°"≥∞ÿ#k... J<Õ
Jaè„áêÜ«∞O h=Ù "≥e|∞K«∞ÛK«∞<åfl=Ù Hõ^•! J~Ú`Õ ã¨fiѨfl=Ú ‰õÄ_® P ã¨fiѨfl=Ú J#∞ÉèíqOK«
|_»∞K«∞#fl\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''Wk "åã¨Î="Õ∞—— J<Õ Jaè„áêÜ«∞=Ú HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î<Õ L#flk. J\˜ì
Jaè„áêÜ«∞O HõeyOK«HõáÈ`Õ 'ã¨fiѨfl=Ú— J<Õ J#∞Éèí="Õ∞ LO_Õk HÍ^Œ∞. JO>Ë ã¨fiѨfl=Ú ‰õÄ_®
P ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ *Ï„QÆ`«∞Î ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Hõey LO@∞#fl>Ë¡ Hõ^•!
J^Õ q^èŒOQÍ D '*Ï„QÆ`«∞Η ‰õÄ_® J<ÕHõ Jã≤÷~°=ÚÖˇ·# qâı+¨=ÚÅ∞ Hõey LO_»@O KÕ`«
W^ŒO`å ã¨fiѨfl`«∞ź"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. WHõ ''J#∞Éèí= qâı+¨O—— (The process of experiencing)
q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ.... ''Wk ã≤÷~°=Ú – Wk Jã≤÷~°=Ú—— J#∞ ÉèÏ=# „áêÑ≤ÎOK«@O `«Ñ≤ÊOz, *Ï„QÆ`ü
ã¨fiѨfl=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk K≥ѨC? P Ô~O_çO\˜Ö’x 'J#∞Éèí=O— J#∞#k =∂„`«O ã¨=∞"Õ∞
J~Ú L#flk. P Ô~O_»∂ ‰õÄ_® „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==ÚÖË Hõ^•!
ã¨fiѨflO ‰õÄ_® ã¨fiѨflHÍÅOÖ’ H˘O`« ã≤÷~°`«fi=Ú#∞ r=Ù#‰õΩ á⁄OkOѨ*Ëã¨∂Î<Õ L#flk.
JO^Œ∞KÕ`« ã¨fiáêfl#∞Éèí=O *Ï„QÆ`ü J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ#^Õ.
J\Ï¡ˆQ XHõ_»∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ ÉÏźѨ٠J#∞Éèí==ÚÅ#∞, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞, ÉèÏ=#Å#∞ QÆ∞~°∞Î
`≥K«∞Û‰õΩO@∞#flѨC_»∞ J=hfl ã¨fiѨfl=ÚÖÏQÍ<Õ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ K«∂_»|_»∞K«∂ LO\Ï~Ú.
Jã¨Å∞ D *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl=ÚÅ#∞ ''J#∞Éèí==ÚÅ∞ – J#∞Éèí=A˝_»∞... ^Œ$ëêì º K«∂z#ѨC_»∞
U J#∞Éèí=O ZO`«¿ãѨ٠ã≤÷~°OQÍ LO\’O^À K≥ѨC?
''ã¨fiѨfl=Ú ‰õÄ_® *Ï„QÆ`«∞Î=Öˇ<Õ J#∞Éèí=O HÍQÆÅ^Œ∞?——- Jx K≥ѨÊ\ÏxH˜ J<ÕHõ
^Œ$ëêìO`åÅ∞ L<åfl~Ú. ''ǨÏiâ◊ÛO„^Œ∞_»∞—— J#∞ ~åA‰õΩ XHõ¯ ~å„u Ü«∞O^Œe ã¨fiѨflOÖ’ 12
ã¨O=`«û~åÅ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O „áêÑ≤ÎOzOk. ''Jã¨`«º=Ú Ñ¨Å∞Hõ‰õΩO_»∞@——... J#∞ J`«x
*Ï„QÆ`ü ã¨O™ê¯~°O ã¨fiѨflOÖ’ ‰õÄ_® „ѨuÉèÏã≤OzOk. U |∞kúÜ≥ÚHõ¯ ''Ãã÷Â~åºOâ◊=Ú—— (That
which tends to be constant) KÕ =∞#O D *Ï„QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∂Î ''W^ŒO`å ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#^Õ——... Jx
ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`ÀO^À, J^Õ |∞kúÜ≥ÚHõ¯ Ãã÷Â~åºOâ◊=Ú HÍ~°}OQÍ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ‰õÄ_®
ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J\˜ì ÉèÏ=#ÜÕ∞ =∞#O Hõey LO@∞<åflO. ''ã¨fiѨfl=Ú ‰õÄ_® *Ï„QÆ`«∞Î=Öˇ<Õ
Jxfl q^èŒ=ÚÖÏ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ~åQÆÅ^Œ∞—— J<Õ q+¨Ü«∞O =∞#O L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O Ö’x
Å=}ÀáêMϺ#OÖ’ QÆ=∞xOKå=Ú Hõ^•!
ã¨fiѨflOÖ’ ‰õÄ_® *Ï„QÆ`«∞Î=Öˇ '*Ï˝<åOâ◊— ã≤÷~°"≥∞ÿ#^Õ. J~Ú`Õ 'ã¨fiѨfl|∞kú— Hõey L#flѨC_»∞
=∂„`«"Õ∞ ã¨fiѨfl =º=Ǩ~°O „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
Uk ZO`«=~°‰õΩ ã≤÷~°OQÍ `Àã¨∂Î LO@∂LO\’O^À Jk JO`«=~°‰õΩ '*Ï„QÆ`«∞Η`À
ã¨=∂#"Õ∞ Hõ^•!
*Ï„QÆ`«∞Î - WHõ¯_» ([QÆ`«∞ÎÖ’) HõxÑ≤ã¨∞Î#fl J<ÕHõ qâıëêÅhfl ''Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"Õ∞—— J~Ú
LO_»∞@KÕ D *Ï„QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ã¨fiѨfl=Ú =O\˜^Õ.
100
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^ÕxKÕ`«<≥·`Õ D â◊s~°=Ú Lr˚qOK«|_»∞`ÀO^À, J\˜ì â◊s~åO`«~°æ`« `«`«Î fi=Ú<Õ, ''`Õ[=Ú,
g~°º=Ú, r==Ú, K≥·`«#º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. D 'rqOK«∞@— J#∞ HÍ~°º
„Hõ=∞=Ú#‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù P K≥·`«#º"Õ∞. D â◊s~°O =∞<À"åHõ¯~°‡ÅKÕ (by, thought, speech of action)
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞#flѨC_»∞... „áê}"åÜ«Ú=ÙÅKÕ „¿Ñi`«"≥∞ÿ# r=K≥·`«#ºO ǨÏ$^ŒÜ«∞O
#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ "≥_»Å∞K«∞#flk. ÉÏǨϺ „Ѩ^ÕâßÅÖ’ ã¨OK«i™ÈÎOk. r= K≥·`«#ºO ^ÕǨO`«~°OÖ’
L#fl <å_»∞Ö’ ã¨OK«iã¨∞Î#flѨC_»∞, â◊s~°=∞O`«\Ï '*Ï˝#O— ÖËHõ 'ã¨Oq`«∞Η L^Œ~Ú™ÈÎOk.
P r=K≥·`«#º"Õ∞ '^Œ$â◊º=Ú— "≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOK«∞K«∞#flѨC_»∞ ''[QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞—— J#∞
ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞#flk. W\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ 'z`«Î=Ú— Jx JO@∞<åflO. J#QÍ r=K≥·`«#º"Õ∞
^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# '[QÆ`ü „Éèí=∞—#∞ `«# Ü«∞O^Œ∞ JO`«∞ ÖˉõΩO_® ^Œi≈OK«∞K«∞#flk.
J\˜ì [QÆ`ü„Éèí=∞ J@∞ *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’#∞, W@∞ ã¨fiѨflOÖ’#∞ ‰õÄ_® L^Œ~Úã¨∞ÎOk. qǨ~°O
ã¨Å∞Ê`ÀOk.
*Ï„QÆ`ü-ã¨fiѨfl ^Œ$âߺÅ∞ Ô~O_»∂ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°æ`«-JO`«~åO`«~° qâıëêÖË!
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ D [QÆ^ŒÌ~°≈# =º=Ǩ~°=∞O`å z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°æ`«=ÚÖ’ U~°Ê_ç
LO@∞#fl K«=∞`å¯~°"Õ∞#O\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. Z\Ï¡ JO\Ï"å? D r=K≥·`«#º"Õ∞ '<Õ„`«=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# 'WO„kÜ«∞
zè„^Œ=ÚÅ∞— QÆ∞O_® ÉÏǨϺ „Ѩ^Õâ◊=ÚʼnõΩ "åºÑ≤Î K≥O^Œ∞K«∞#flk Hõ^•! J@∞¡ "åºÑ≤Î K≥O^Œ∞K«∞,
"åÜ«ÚgzHõ=Öˇ `å#∞ „Ѩã¨iOz# KÀ@∞#∞ P„Hõq∞OK«∞K«∞ ѨÅ∞q^èŒ qHÍ~°=ÚÅKÕ Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞
~°∂Ѩ=Ú#∞ `«#Ü«∞O^Õ `å#∞ QÍOK«∞K«∞#flk.
r=K≥·`«#º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ ã≤÷~°`«fi=Ú#∞ á⁄Ok LO@∞#flѨC_»∞, ã‘fiÜ«∞ ÅHõ∆}"≥∞ÿ#
ã≤÷~°`«fi=Ú#∞ ÉÏǨϺ=Ú# ^Œi≈™ÈÎOk. J^ÕsuQÍ ã¨fi`«Ç¨QÍ Jã≤÷~°`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞,
J^Õ Jã≤÷~°`«fi=Ú#∞ J>Ë¡ JO`«~°=Ú# ‰õÄ_® ^Œi≈™ÈÎOk.
D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ 'Wk ã≤÷~°=ÚQÍ<Õ L#flk— J#∞ ÉèÏ=# J`«x ''ã¨fiã¨`«Î—— Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷~°`«fi=Ú
#‰õΩ ã¨O|OkèOz#^Õ HÍx, =∞iOHõ ^ÕxHÀ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. ÉÏǨϺ=Ú# Un ã≤÷~°`«fiO
HõeyÜ«ÚO_»∞@ÖË^Œ∞. J>Ë¡ JO`«~°=Ú# ‰õÄ_®!
h ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ ã¨~°fi=Ú hÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk. z`«Î=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ
[QÆ`«∞Î ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ, D Hõ#|_Õ x`åºx`«º
J#∞Éèí==ÚÅ∞ U~°Ê_»@O, LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
^Õxx Z@∞¡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl"À, J^ŒO`å J@∞¡ h z`«Î=Ú #O^Õ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
ã¨fiѨflO ‰õÄ_® z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ '*Ï„QÆ`«∞ΉõΩ "ÕÔ~·#KÀ@— x~°fiiÎã¨∞Î#fl ã‘fiÜ«∞~°K«<å
K«=∞`«¯ $uÜÕ∞!
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 101
ã¨∞+¨µÑ≤Î - =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D â◊s~°O =∞#ã¨∞û – "å‰õΩ¯ – Hõ~°‡ÅKÕ U =∂„`«O H∆ÀÉèí
K≥O^Œ‰õΩO_® LO\’Ok. J#QÍ =∞#ã¨∞û–"å‰õΩ¯–Hõ~°‡Å∞ =∞ø#O ÖËHõ xâ◊≈|úO =Ç≤ÏOz
LO\Ï~Ú. JѨC_çHõ r=K≥·`«#º=Ú âßO`«=ÚQÍ#∞, ã¨fiã¨÷`«QÍ#∞ LO\’Ok. 'ã¨=∞`«fi=Ú—
K≥Ok#\˜ì „áê}"åÜ«Ú=Ù`À ‰õÄ_ç, J‰õ∆Ωaè`«"≥∞ÿ LO\’Ok? QÍe gzHõÅ∞ ÖËxKÀ@ nѨO
ã¨OK«Å# ~°Ç≤Ï`«OQÍ LO@∞Ok K«∂Kå"å? ''ã¨∞+¨µÑ≤Η— J#|_»∞ ã≤÷ux ''xâ◊ÛÅ=∞QÆ∞KÀ@ "≥eˆQ
nѨO——`À áÈÅÛ=K«∞Û. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J=Ü«∞==ÚÅO^Œe <å_»∞ÅÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞
ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# r=„Ѩ™ê~°O LO_»^Œ∞. J#QÍ <Õ„`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅ ^•fi~å |Ç≤Ïó
„Ѩã¨~°} (outward flowing) LO_»^Œ∞.
#∞=ÙfiÅO^Œ∞ #∂<≥ L#fl@∞¡ =∞OK«∞#O^Œ∞ j`«Å=Ú LO@∞#fl@∞¡, <≥~ÚºÖ’ `≥·Å`«fi=Ú
LO@∞#fl@∞¡ ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’x r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ =∞#ã¨∞û JO`«~°æ`«"≥∞ÿ =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO\’Ok. J\˜ì
ã¨=∞Ü«∞OÖ’, WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÖËg ^蕺xOѨ|_»∞@ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ r= K≥·`«#º=Ú „|Ǩ‡`«‡
Ü«∞O^Œ∞ ™œ=∞º=Ú =Ç≤ÏOz LO\’Ok. XHÍ<˘Hõ ''™œ=∞º„áê} ã¨Ç≤Ï`« ã≤÷u—— J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
ã¨fiѨfl – *Ï„QÆ`«∞ÎÅHõO>Ë "Õˆ~ „Ѩ`ÕºHõ`« QÆÅ =∞ø# ã≤÷ux á⁄Ok LO\’Ok.
J\˜ì ã¨∞+¨µÑ¨Î^Œâ◊Ö’ *Ï˝# J*Ï˝#=ÚʼnõΩ ÉèË^ŒO LO_»^Œ∞. HÍh 'Z~°∞Hõ— J#∞#k LO_çÜÕ∞
LO@∞Ok. P Z~°∞Hõ ã¨∞+¨µÑ≤Î ã¨=∞Ü«∞OÖ’ '=∞ø#=Ú— J#∞ J#∞Éèí==Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
`«∞sÜ«∞=Ú - Wk *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k. J~Ú`Õ, J\˜ì =¸_»∞
ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ Jk „ѨHÍtOK«∞K«∂<Õ L#flk. „Ѩ[fiiÅ∞¡`«∂ LO@∞#flk. Wk "ÕÔ~·#\˜ì XHõ
J=ã¨÷ HÍ<ÕHÍ^Œ∞. =¸_»∞ J=ã¨÷ÅÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® xâ◊ÛÅ=ÚQÍ, =∂~°∞Ê–KÕ~°∞ÊÅ∞ á⁄O^ŒHõ L#fl\˜ì
x`«º™êH˜∆`«fi"Õ∞ ''`«∞sÜ«∞=Ú——.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! D `«∞sÜ«∂=ã¨÷ ZѨC_»∞ Z@∞¡ Z\˜ì "åiKÕ á⁄O^Œ|_»∞`ÀOk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : XHõ_»∞ J<ÕHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#OQÍ =∞iÜ«Ú âßG™ê~°=Ú#∞
Zé∞QÆ∞@KÕ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ x`«ºã¨=∞`«fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞. `«„`«ÊÜ≥∂[#OQÍ, ã¨=∞ã¨Î
^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞O_ç 'LѨ~°u—x á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D Ô~O_çO\˜h ã¨∞xt`«Ñ¨~°K«∞K«∞#fl\˜ì
ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ KÕ`«<Õ „|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~°=Ú „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
UHÍ„QÆ`«, qKå~°} Ü≥∂y ''ã¨~°fi ã¨=∞`«fi=Ú— J<≥_ç ^Œ$_è»"≥∞ÿ# 'É’^茗#∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞.
J`«_»∞ *Ï„QÆ`«∞Î #O^Œ∞ LO_»=K«∞Û... ÖË^•... ã¨fiáêfl=ã¨÷Ü≥∂ ÖËHõ ã¨∞+¨µáêÎ=ã¨÷Ü≥∂ P„â◊~ÚOK«
=K«∞Û. =º=Ǩ~°jÅ∞_≥· D ã¨O™êiHõ, Ö∫H˜Hõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆ∞fl_≥· LO_»=K«∞Û. ÖË^•,
ã¨~°fi HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ `«ºlOz UHÍO`« x+¨µª_≥· LO_»=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© J`«x ''xâ◊ÛÅ–
ã¨~°fiã¨=∞–x`Àºk`«—— ã≤÷uH˜ U=∂„`«O Ö’@∞ LO_»@O ÖË^Œ∞. ''D <Õ#∞–h=Ù–J`«_»∞–[QÆ`«∞Î
J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å... ã¨~°fiѨiâı+¨º=Ú, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì ... P`«‡HõO>Ë "Õˆ~ Uq∂
HÍ^Œ∞——... Jx „QÆÇ≤ÏOzÜÕ∞, J`«_»∞ D ã¨~°fi=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
102
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì ã≤÷u<Õ =∞#O '`«∞sÜ«∂=ã¨÷— JO@∞<åflO. "åã¨Î"åxH˜ `«∞sÜ«∞ã≤÷u Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ#k.
=∂@ʼnõΩ JO^Œxk. J~Ú`Õ, J#∞Éèí==ÚKÕ „QÆÇ≤ÏOK«|_Õ^Õ! *Ï„QÆ`ü-ã¨fiѨfl-ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎʼnõΩ ˆH=Å
™êH˜∆Ü≥ÿ∞, Jf`«"≥∞ÿ,.... P =¸_»∞ qâı+¨=ÚÅ#∞ `«# Ü«∞O^Œ∞ HõeyÜ«ÚO_ç L#fl\˜ìk.
ã¨∞+¨µÑ≤Î #∞O_ç ã¨fiѨfl *Ï„QÆ`«∞ÎʼnõΩ Ñ¨Ù#ó„Ѩܫ∂}O - ã¨∞+¨µÑ≤Î Ü«∞O^Œ∞ r=K≥·`«#º=Ú
™œ=∞º`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∂, „áê}=ÚÅ`À ã¨OK«Å#~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# UHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk Hõ^•!
J\˜ì r=K≥·`«#º=Ú H˘O`« ã¨=∞Ü«∞"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« =∞~°Å „áê}=ÚÅKÕ ã¨OKåe`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
JѨC_»∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨ÊO^Œ# á⁄O^Œ<å~°Oaè™ÈÎOk. „Hõ=∞OQÍ WO„kÜ«∞
^Œ$â◊º qâı+¨=ÚÅ QÆ∞iOz# KåOK«Åº=ÚKÕ K«Å#=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. JѨC_»∞ Éè’QÆ=Ú
á⁄O^Œ∞@‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#\˜ì W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨O™ê¯~°=ÚÅ 'L^Àƒ^茗 ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO\’Ok. J\˜ì
L^Àƒ^èŒÜÕ∞ 'z`«Î=Ú— ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk.
ã¨∞+¨µÑ≤Î #∞O_ç ã¨fiѨfl=ÚÖ’xH˜ ѨÙ#~åQÆ=∞#O - ã¨fiѨflã≤÷u Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ#ó„Ѩ"Õâ◊ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
r=K≥·`«#º=Ú ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# HõÅÊ<å [QÆ`«∞Î#∞ „Éèí=∞QÍ á⁄O^Œ∞`ÀOk. J\˜ì
„Éèí=∞Å Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«OQÍ `«# JO`«óHõ~°}=Ú #O^Õ ^Œ$â◊º=Ú#∞ j„Ѷ¨∞OQÍ J=Ö’H˜OK«@O,
`å#∞ J^•Ìx Ü«∞O^Œ∞ áêÖÁæ#fl\˜ì J#∞Éèí=O á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
ZѨC_≥·`Õ r=K≥·`«#º=Ú „áê}"åÜ«Ú=ÙKÕ H˘OK≥=Ú ã¨O‰õ∆Ωaè`«O J=Ù`«∞O^À, JѨC_»∞
'ÉèÏ=#KÕÜ«Ú@— J#∞ ã≤÷ux á⁄O^Œ∞K«∞#flk. WHõ Z‰õΩ¯=QÍ ã¨O‰õ∆Ωaè`«O J=@O [iy`Õ JѨC_»∞
qѨs`« ÉèÏ=#Å#∞ P ã¨fiѨfl [QÆ`«∞Î#O^Õ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
<å_»∞Å∞ 'âı¡+¨‡[Å=Ú—KÕ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ LO_»∞#ѨC_»∞, P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x„^•=ã¨÷Ö’ LO_Õ
r=Ù_»∞ `«# JO`«óHõ~°}Ö’<Õ J#∞Éèí==ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞, ã¨O„Éèí=∞=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
J^ŒO`å ''ÉÏǨϺ=Ú# U~°Ê_Õ U"Õ"À ã¨OѶ¨∞@#ÖË—— J#∞‰õΩx J`«_»∞ ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï_»∞. ã¨fiѨfl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <å_»∞Å∞ ~°HõÎ=ÚKÕ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. ^è•`«∞=∞Ü«∞"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊=Ú#∞, HõeÊ`«"≥∞ÿ#
HÍÅ=Ú#∞ r=Ù_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ ÉèÏ=<åѨÓ~°fiHõOQÍ *Ï„QÆ`«∞Î`À ã¨=∂#OQÍ<Õ QÍOK«∞K«∞,
''W^ŒO`å ÉÏǨϺ=Ú#O^Õ U~°Ê_»∞`ÀOk——... Jx =∂„`«O J#∞‰õΩO@∂<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨fiáêfl#∞Éèí=O ‰õÄ_® *Ï„QÆ^Œ#∞Éèí=O =O\˜^Õ! - D r=Ù_»∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ‰õÄ_® ''<Õ„`å^Œ∞Å
^•fi~å *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’ ÉÏǨϺ=Ú #O^Œe =ã¨∞Î *ÏÅ=Ú#∞ J=Ö’H˜OK«∞@... J#∞ J#∞Éèí==Ú`À
ã¨=∂#"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°`«fi=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. "åã¨Î"åxH˜ J`«_»∞ Éè∫uHõ"≥∞ÿ# <Õ„`«=ÚÅ#∞
LѨÜ≥∂yOK«@"Õ∞ ÖË^Œ∞. <Õ„`« ~°Ç≤Ï`« ã¨O^Œ~°≈#O H˘#™êQÆ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : ã¨fiѨflOÖ’ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ ~°zOK«∞K«∞#flk ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìÜÕ∞<å? =∞iOÔH=fi~°<åfl<å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D r=Ù_»∞ J#∞Éèí==ÚÅ∞ J#∞#k ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_Õ J~Ú=Ù<åfl_»∞
Hõ^•! W`«_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ U "åã¨#Å∞ Hõey=ÙO>Ë ã¨fiѨfl=ÚÖ’ P "åã¨#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨OѶ¨∞@#Å<Õ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ, P ã¨fiѨfl=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ r=K≥·`«#º=Ú
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 103
D <Õ„`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅÖ’H˜ „Ѩã¨iOK«‰õΩO_®<Õ PÖ’K«<å ã¨O‰õ∆Ω|ú=Ú#∞ (Dis-
turbance by coming across series of thoughts) =∂„`«O á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Jk `«# JO`«ó
Hõ~°}=Ú#O^Õ `«# "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOz PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
J#∞Éèí=O HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`«, D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ã¨fiѨfl=Ú ÉÏǨϺ=Ú #∞O_ç =∞Ô~=fi~À HõeÊOK«∞@ÖË^Œ∞.
J<å„H“<Õ΢xÌÜ«∞zÛù„^À Ü«∞`«ó ‰õ∆ΩÉ’ú-#Έ~=ã¨ó I
ã¨Oq^•#∞Éèí=`åºâ◊√ ã¨ã¨fiѨfl Wu Hõ^䌺`Õ II (ã¨~°æ 19, â’¡. 33)
ã¨fiѨflO (x~°fiK«#O) ´ r=K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞O^Œ|∞kú "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç#ѨÊ\˜ ÉèÏ=
`«~°OQÆ=ÚÅ∞. JO>Ë Éè∫uHõ"≥∞ÿ# WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ x„^•}"≥∞ÿ LO_»QÍ, =∞#ã¨∞ûKÕ ÖËHõ TǨÏ
Ü«∞O^Œ∞ WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ∞ QÍOK«@O.
|∞kú =∞O^Œ=ÚQÍ LO_»@O, "åã¨#Å∞ q[$OaèOK«∞@, PiÎ... D =¸_»∞ J@∞
ã¨fiѨfl=Ú#‰õΩ, W@∞ *Ï„QÆ`«∞ΉõΩ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
*Ï„QÆ`«∞ÎÖ’H˜ ѨÙ#ó„Ѩ"Õâ◊O -
ã¨=∂„H“<Õ΢kÌÜ«∞zÛù„^À Ü«∞ó ‰õ∆ΩÉ’ú"åÜ«Ú<åÜ«∞^• I
ѨiѨâ◊ºu `«*Ï˚„QÆk`åºÇ¨ï~°∞‡x ã¨`«‡=∂ó II (ã¨~°æ 19, â’¡. 34)
r=Ù_»∞ „áê}"åÜ«Ú=ÙKÕ q‰õ∆Ω|ú"≥∞ÿ ÉÏǨϺâ◊ÉÏÌk q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ HÍOK«∞@#∞ =Ú#∞Å∞
*Ï„QÆ`«Îx =zã¨∞Î<åfl~°∞. JO>Ë „áê}"åÜ«Ú=Ù <å_»∞ÅO^Œ∞ WO„kÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ „Ѩã¨iOK«∞
K«∞O_»QÍ, 'ÉÏǨϺ =ã¨∞Î=ÙÅ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— ã¨Oã¨Ê~°≈#∞ "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç ÉèÏ=#Å`À *’_çOz
J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ@O.
J~Ú`Õ, *Ï˝#=O`«∞_»∞, nè=∞O`«∞_»∞ J~Ú# "å_≥=fi_»∂ Jã¨`«º=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞
Z#fl_»∂ ã¨`«º`«fi |∞kú HõeyÜ«ÚO_»_»∞ ã¨∞=∂!
D ã¨fiѨfl`«∞ź=∞QÆ∞ =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ ''W=hfl ã¨`«º"Õ∞—— Jx ÉèÏ=# KÕ¿ã"åx ^Œ$+≤ìÜÕ∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ.... P^蕺u‡Hõ –PkèÉè∫uHõ –Pkè^≥·qHõ... `åáêÅ∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
D '*Ï„QÆ`«∞Η q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨`«º`«fi|∞kúx P„â◊~ÚOKÕ ã¨O™ê~°r=ÙÅ ã≤÷u Z<≥flxfl ^À+¨=ÚʼnõΩ
KÀ@∞ W™ÈÎO^À K≥ѨÊ@O Z=i`«~°O? D '^Œ$â◊º ÖËHõ ã¨O™ê~°— =º=Ǩ~°OÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D
qâı+¨=ÚÅ∞ ã¨`«º=Ú, x`«º=Ú——... J#∞ `å^•`«‡º"Õ∞ =∞$`«=∞h....WO^Œe Jã¨`«º=Ú#∞
Jx`«º=Ú#∞ Zé˜y, `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ‰õΩO_»∞>Ë J=∞$`«`«fi=∞h Hõ=ÙÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞KÕ`« J\˜ì ã¨O™ê~° ã¨`«º`«fi^Œ$+≤ìx [~ÚOK«∞@#∞ ''=∞$`«∞º=Ù#∞ [~ÚOK«∞@—— Jx
„QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖❖❖
104
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
11. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! WѨC_»∞ h‰õΩ '*Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl=Ú–ã¨∞+¨µÑ¨ÙΗŠã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’
H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥áêÊ#∞ Hõ^•! W^ŒO`å P`«‡q+¨Ü«∞O „ѨHõ\ ˜OK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ K≥áêÊ#∞.
JO`«‰õΩ q∞Oz "å\˜KÕ "Õˆ~ „ѨÜ≥∂[#O ÖË^Œ∞.
XHõ W#∞ѨQÆ∞O_»∞ Jyfl`À ã¨O|O^èŒO ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl^Œ#∞HÀ... JѨC_Õ=∞ø`«∞Ok? Jyfl Ü≥ÚHõ¯
~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞`«∞Ok Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ D z`«Î=Ú ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=Ú`À U Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞
ZO`«QÍ ÉèÏqã¨∞ÎO^À JO`«=~°‰õΩ J^•Ìx~°∂Ѩ=Ú<Õ K≥O^Œ∞K«∞#flk. ''ÉèÏ==Ú–JÉèÏ==Ú——,
''„QÆÇ≤ÏOK«∞@–`«ºlOK«∞@——... "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$+¨µìÅhfl K≥·`«#ºO #O^Õ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. WHõ¯_»
U"Õq HõxÑ≤ã¨∞Î<åflÜ≥∂ J=hfl 'HõÅÊ#—ÜÕ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L<åfl~Ú HÍ|\˜ì Jq ã¨`«º=ÚÅ∞
Z\Ï¡ J=Ù`å~Ú K≥ѨC?
N~å=Ú_»∞ : HÍx, J#∞Éèí==∞=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. D r=Ù_»∞ ''HõÅÊ#—— (Projections of the Mind) #∞ P„â◊~ÚOz#O`«
HÍÅO D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O ã¨O„áêѨÎ"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ LO_çÜÕ∞ LO\’Ok ‰õÄ_®! U=∞~°∞=
gÅ∞ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« =∞<ÀKåѨź=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞K«∞O_ç# D ÉèÏ= JÉèÏ"åÅ#∞, „QÆǨÏ}
`åºQÍÅ#∞ ''Jx~°fiK«hÜ«∞O—— Jx qA˝Å∞ Jaè=i‚ã¨∞Î<åfl~°∞. Jq =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ x~°fiK«<åÅ#∞
J#∞ã¨iOz LO\Ï~Ú. D [QÆ`«∞Î#∞ =∞#¿ãû D Hõ#|_Õ q^èŒOQÍ xˆ~ÌtOK«@OKÕ`« W@∞¡
J#∞Éèí==∞ø`ÀO^ŒÜ«∂º!
Uk P`«‡ HõO>Ë `«k`«~°"≥∞ÿ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`ÀO^À J^ŒO`å P „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ =∞#¿ãû!
ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊"Õ∞! ''=º+≤ì—— ~°∂Ѩ=Ú# „ÉèÏOu U~°Ê_»\ÏxH˜ Hõ~°Î D =∞#¿ãû! J#QÍ, =∞#¿ãû ''<Õ#∞
XHõ =º+≤ìx—— Jx =∞##O KÕÜ«Ú@KÕ =º+≤ì U~°Ê_»∞`ÀOk. J>Ë¡ ã¨=∞+≤ì ~°∂Ѩ=Ú# '[QÆ`ü ã≤÷u—H˜
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk ‰õÄ_® =∞#¿ãû ã¨∞=∂! qâ◊fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}Éèí∂`«=∞QÆ∞ =∞#¿ãû ã¨~°fi
Hõà◊OHõ=ÚʼnõΩ =¸Å=Ú.
F ~å=∂! =∞#¿ãû ѨÙ~°∞+¨µ_»∞. HÍ|\˜ì Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, D =∞#ã¨∞û#∞ â◊√Éèí=∂~°æ=Ú#
xÜ≥∂yOKåe. ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! D =∞#ã¨∞û#∞, nx ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. nxx
â◊√Éèí=∂~°æ=Ú#O^Õ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ xÜ≥∂yOK«@O Lz`«O. ã¨~°fi^• „âıÜ«∞㨯~°O ‰õÄ_®.
â◊√„HÍKå~°∞ºx J#∞Éèí=O Uq∞\’ QÆ=∞xOKå~°∞ Hõ^•! D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ"Õ∞ ѨÙ~°∞+¨µ_≥· LO>Ë
J`«ºO`« |∞kú=∞O`«∞_≥·# â◊√„‰õΩ_»∞ J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ÃщõΩ¯ [#‡Å QÆ∂iÛ# „Éèí=∞ ZÖÏ
á⁄O^•_»∞? Hõ#∞Hõ, ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú J<Õk ã¨~°fi^• =∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨O|OkèOz#^Õ HÍx â◊s~°=Ú
x~°fiiÎOKÕk HÍ^Œ∞. P 'QÀ_»— Z\Ï¡ÔQ·`Õ ˆH=ÅO [_»=∂„`«"≥∞ÿ ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂kèHÍ~°=Ú ÖËHõÜÕ∞
LO\’O^À, D â◊s~°=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂kèHÍ~°O ÖË^Œ∞. =∞#ã¨∞û ^Õxx =∞##O
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 105
KÕã¨∞ÎO^À J>Ë¡ ã¨~°fi=Ú „áêÑ≤ΙÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« „Ѩܫ∞`«fl ѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞=ÚÅhfl
`«ºlOK«|_»∞QÍHõ! D =∞#ã¨∞û L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# ^•xÜ«∞O^Õ xÜ≥∂yOK«|_»∞QÍHõ!
N~å=Ú_»∞ : D =∞#ã¨∞û#∞ xÜ≥∂yOK«∞@ÔH·, D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ Jxfl\˜Hõ<åfl
L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#^Õk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Jxfl\˜Hõ<åfl L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#k. =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#k ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞——.
N ~å=Ú_»∞ : J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞#ã¨∞û`À ^蕺xOK«∞@‰õΩ ZѨC_»∞ ZHõ¯_» Z@∞¡
LѨ„Hõq∞OKåe?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ^蕺xOK«∞@Ö’, ÉèÏqOK«∞@Ö’ =∞~˘Hõ „Ѩ^Õâ◊=Ú#‰õΩ
"≥à◊§=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! P`«‡ =ã¨∞Î=Ù ã¨~°fi^• Láêkè~°Ç≤Ï`«O. „Éèí=∞ ~°Ç≤Ï`«O,
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞O, x`«ºO J~Ú=Ù#flk. J\˜ì P`«‡=ã¨∞Î=Ù<Õ ã¨~°fi^• ^蕺xOK«O_ç. J\˜ì „Ѩܫ∞`«flOÖ’
„â◊=∞ Un LO_»^Œ∞ ã¨∞=∂! ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»=Ú, [#‡~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú# P`«‡<Õ——... Jx
ÉèÏqOK«∞@Ö’ Hõ+¨ì"Õ∞=ÚO@∞Ok? =∞iH˘O`« HÍÅO `«~°∞"å`«<À, ÖËHõ U^À HÍ~°º„Hõ=∞=Ú
=ÚyOz# `«~°∞"å`«<À P`«‡ ã¨O|OkèOz# 'Láêã¨#— P~°OaèOKåÅ#∞HÀ=@O J*Ï˝#
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞=∞x "Õ∞=Ú QÆ=∞xã¨∞Î<åflO.
WѨC_Õ, WHõ¯_Õ, Uk Z@∞¡ LO\’O^À J^ŒO`å J@∞¡ LO_»QÍ<Õ ''ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
^蕺xOK«∞@, ÉèÏqOK«∞@—— `«Ñ¨ÊHõ KÕÜ«∞=K«Ûx JO^ŒiH© =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞. r=Ù_»∞ U ~°∂áêxfl
^蕺x¿ãÎ J`«_»∞ J\˜ì ~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl_»∞. ÖËHõ, á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fiO#∞, xifiHõÅÊ`«fiO#∞ ^蕺xOK«∞ rq P`«‡`«fi=Ú<Õ J#∞Éèí=OQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! =∂ ÃÑ· Hõ~°∞}`À ''P`«‡#∞ ÉèÏqOK«∞@—— J#QÍ Uq∞\’ =∞iH˘O`«
qâı+¨Ü«ÚHõÎOQÍ K≥ѨÊO_ç.
„^Œ+¨ì
ã¨O
↓ Hõ
''[QÆ`«∞Η—
ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ Hõ~°Î, → J#|_Õ
ÅÊ
„^Œ+¨ì`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞@‰õΩ =Ú ã¨O^Œ$âߺ#∞Éèí=O
=Ú#∞=ÚO^Õ U~°Ê_ç Å∞
LO_ç#\˜ìk
ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«`«fi=Ú
→ K≥·`«#º=Ú
ã¨OHõÅÊã¨Ç≤Ï`«`«fi=Ú
106
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ ~°zOK«∞@, ÖËHõ x~°fiiÎOK«∞@—— J#∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ D
r=Ù_»∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ „áê~°OÉèíO HÍHõ=ÚO^Õ, LO_ç L<åfl_»∞. J\˜ì ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ 'Pkã≤÷u—
Ü«∞O^Œ∞ J`«_»∞ Jx~°fiK«hÜ«Ú_≥·, "å‰õΩ¯ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜H˜ JO^Œx"å_≥·, â◊√^Œú`«`«fiã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO_ç
L<åfl_»∞ Hõ^•! P â◊√^Œú`«`«fi"Õ∞.. 'P`«‡— J#∞ â◊|Ì=ÚKÕ L^ÕÌtºOK«|_»∞`ÀOk. J\˜ì P`«‡
ã¨OHõeÊOK«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú #O^Œ∞ ‰õÄ_®... LO_ç L#flk. J\˜ì â◊√^Œú`«`«fi"Õ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
ã¨fiã¨fi~°∂ѨÉèÏ=#KÕ U~°Ê_»∞ xâ◊ÛÅ`«fiO, Jã¨OQÆ`«fi=ÚÖË P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=ÚQÍ K≥ѨÊ
|_»∞`ÀOk. J\˜ì P`å‡#∞Éèí==Ú#‰õΩ ã¨~°∞fiÅ∞ J~°∞›ÖË. F [#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å |Å=O`«∞Öˇ·
JO^Œ∞‰õΩ J~°›`« ã¨=Úáêi˚OK«∞ HÀ"åe. JO`ÕQÍx, ''D <å =~°Î=∂#O JO^Œ∞‰õΩ J_»∞¤ Hõ^•!——
Jx ÉèÏqOz „Ѩ"åǨÏѨu`«∞Å∞ HÍ=^ŒÌx ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞.
❖
JaèѨ`«u =∞#ó ã≤÷`«ó â◊s~°O #`«∞=ѨÙ~åK«i`«O =∞#ó „Ѩܫ∂uI
JaèѨ`«u `«"å„`« `Õ#ã¨`«ºO ã¨∞ÉèíQÆ=∞#ó „Ѩ[Ǩ`«fiã¨`«º=∞#º`ü II (ã¨~°æ 20, â’¡. 9)
D =∞#ã¨∞û ZHõ¯_»∞O>Ë JHõ¯_çH˜ 'â◊s~°=Ú— P=â◊º=Ú áÈQÆÅ^Œ∞. HÍx, â◊s~°=Ú
ZHõ¯_»∞O>Ë JHõ¯_çH˜ =∞#ã¨∞û áÈ=Öˇ##∞ xÜ«∞=∞=Ú ÖË^Œ∞. =∞iOHõ D â◊s~°=Ú QÆ∞iOz
„Éèí=∞á⁄O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
D â◊s~°=Ú ZHõ¯_» LO_»=Åã≤=™ÈÎO^À JHõ¯_Õ LO_»x=fiO_ç. =∞#ã¨∞û#∞ =∂„`«O
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°O KÕÜ«∞O_ç. F ~å=∞K«O„^•! x`«ºã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì 'P`«‡=ã¨∞Î „áêÑ≤Η
Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ h =∞#ã¨∞û xÜ≥∂yOK«|_»∞QÍHõ! JO^Œ∞KÕ`« 'Jã¨`«º=ÚÖË— J~Ú#\˜ì D ^ÕǨÏ,
WO„kÜ«∂Å#∞, `«k`«~° ÉèË^ŒÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# „Éèí=∞Å#∞ h=Ù `«ºlOz"Õ~Ú. D ^ÕǨÏ, WO„kÜ«∂Å
Ѩ@¡ QÆ∂_»∞Hõ@∞ìH˘x L#fl qâßfiã¨O #∞O_Õ ã¨~°fiã¨O™ê~° „Éèí=∞Å∞, |O^èŒ=ÚÅ∞ =∞iO`«QÍ U~°Ê_»∞
K«∞<åfl~Úx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
K≥·`«#º`«`«fi"≥∞ÿÜ«Ú#fl h â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ [_»Ñ¨^•~°÷=ÚÖˇ·#\˜ì D â◊s~å^Œ∞Å#∞
PáêkOz „Éèí=∞ K≥O^Œ=^Œ∞Ì. ''D â◊s~°"Õ∞ <Õ#∞. P â◊s~°=Ú =∞~˘Hõ~°∞—— J#∞ ÉèÏ=#Ö’x
J#~°÷"Õ∞q∞\’ =ÚO^Œ∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ`Õ*’=∞Ü«Ú_»"≥· „ѨHÍtOK«∞K«∂ ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚʼnõΩ â◊√Éèí„Ѩ^Œ∞_»=Ü≥∞º^Œ=ÙQÍHõ!
❖❖❖
12. q*Ï˝#"å^Œ=Ú
N~å=Ú_»∞ : F =ÚhO„^•! ^èŒ~°‡*Ï˝! ã¨=Ú„^ŒOÖ’ |_»ÉÏyflÖÏQÍ, <å ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ WѨC_»∞
XHõ Q˘Ñ¨Ê ã¨O^ÕǨÏO ѨÙ\˜ì HõÖ’¡ÅO Hõey™ÈÎOk. J^Õq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞. q#O_ç.
''„|ǨχO ^Õâ◊–HÍÖÏ^Œ∞ÅKÕ Ñ¨izÛù#fl=∞ÜÕ∞ºk HÍ^Œ∞. Jk ã¨~°fi^• "åºÑ¨Hõ"≥∞,ÿ
x~å=∞Ü«∞"≥∞ÿ LOk——... Jx =∞#O J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•! J\˜ì ''x+¨¯à◊OHõ – x~°fiã¨∞Î=Ù—— JQÆ∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 107
„|ǨχO #O^Œ∞ q+¨Ü«∂HÍ~°=ÚKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ#\˜ì D '=∞#ã¨∞û— J#|_Õk Z\Ï¡, U HÍ~°}O KÕ`«,
U ~°∂Ѩ=Ú#, ZѨÊ\˜ #∞O_ç ã≤÷uá⁄Ok LO\’Ok? P`«‡A˝Å∞ âßG=ÚÅ∞.. ''„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞
Jq^•º ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# Hõà◊OHõ=Ú U HÍÅ=∞O^Œ∞#∞ ÖË^Œ∞——... Jx K≥ѨCK«∞O_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=∞i D =∞#ã¨∞û Z@∞¡, U HÍ~°}OQÍ L^Œ~Ú™ÈÎOk?..., D q+¨Ü«∞O =ÚO^Œ∞ K≥ѨÊO_ç.
J@∞ÃÑ· 'D =∞#ã¨∞#∞ x~ÀkèOK«∞>ˇ\Ï¡? J<Õ „Ѩâ◊fl#∞ =∞~°Å ѨijeOK«=K«∞Û. D „Ѩâ◊flÃÑ·
H˘O`« ã¨O"å^Œ=Ú [iyOk HÍh, WOHÍ H˘O`« q<åÅx <å JaèÖÏ+¨.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : KåÖÏ K«Hõ¯QÍ, =∞Oz „Ѩâ◊flˆH =KåÛ=Ù. WѨC_»∞ h |∞kú "≥∂Hõ∆=Ú#∞
á⁄O^Œ∞@‰õΩ ã¨OѨÓ~°‚=∞QÆ∞ J~°›`« á⁄O^Œ∞K«∞#fl^Œx <Õ#∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞. ѨÓ~åfiѨ~°qKå~°}
Ü«∞O^Œ∞ `«`«Ê~°"≥∞ÿÜ«Ú#fl h |∞kúÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« â◊OHõ~å^Œ∞Å∞ á⁄Ok# L`«Î=∞ã≤÷ux h=Ù
`«Ñ¨ÊHõ á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
J~Ú`Õ =∞#O WѨC_»∞ ''ã≤÷u „ѨHõ~°}O——Ö’ L<åflO Hõ^•! =~°Î=∂# q+¨Ü«∞qKå~°}
^Œ$ëêì º h „Ѩâ◊fl‰õΩ Wk `«y# ã¨=∞Ü«∞O HÍ^Œ∞. x~åfi} „ѨHõ~°}OÖ’ „Ѩ"ÕtOz#ѨC_»∞ =∞#O
''P`«‡‰õΩ =∞e#`«fiO Z\Ï¡ =zÛ#k?—— J<Õ „Ѩâ◊fl#∞ H˘xfl HÀ}=ÚÅ #∞O_ç Ѩije™êÎO. „Ѩã¨∞Î`«O
''P`«‡ ã¨fi`«Ç¨QÍ â◊√^Œú"≥∞ÿ#k—— J<Õ q+¨Ü«∞O J<ÕHõ ^Œ$HõÊ^äŒ=ÚÅ #∞O_ç x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åflO. ''=∞#ã¨∞û
Z\Ï¡ L^Œ~Ú™ÈÎOk—— J#∞^•xQÆ∞iOz, ''â◊√^•ú`å‡#∞Éèí=O— QÆ∞iOz =∞#O x~åfi} „ѨHõ~°}OÖ’
Ѩijeã¨∞Î#flѨC_»∞ D h „Ѩâ◊fl J_»∞QÆ∞. ''â◊√^Œú"≥∞ÿ# P`«‡‰õΩ ^À+¨"≥∞\Ï¡ „áêÑ≤ÎOzOk?—— J<Õ
q+¨Ü«∞O x~åfi} „ѨHõ~°}OÖ’ ã¨q=~°OQÍ, q™êÎ~°OQÍ K«iÛOK«É’`«∞<åflO. WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O
''=∞#ã¨∞û#∞ â◊√kúѨ~°K«@"≥∞\Ï¡?—— J<Õq+¨Ü«∞O =ÚYºOQÍ Ñ¨ijeã¨∞Î<åflO.
❖
=∞#O U ã≤^•úO`«O QÆ∞iOz =~°Î=∂#OÖ’ qKåiã¨∞Î<åfl"≥∂ J^•Ìxx QÆ∞iOz WѨÊ\˜H˜
K«iÛOK«@O (J=QÍǨÏ<å ™œÅÉèíºO ^Œ$ëêì º) Lz`«O Hõ^•!
❖
WѨC_»∞ =∞#O ''L`«Î=∞"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# HõeyÜ«Ú#fl =∞#ã¨∞û—— QÆ∞iOz qKåi^•ÌO. D
„áê} ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å ''[#‡–Hõ~°‡Å∞—— J<Õ *ÏÅ=ÚÖ’ zH˜¯ PÜ«∂ áê@∞¡ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. U
HÍ~°}OQÍ? =∞#ã¨∞û HÍ~°}OQÍ Hõ^•!
=∞#¿ãû ... „ѨHõ$u, Hõ~°‡ ‰õÄ_®!
=∞#ã¨∞û - J*Ï˝x JqKå~°} HÍ~°}OQÍ ''ã¨fi`«Ç¨QÍ Jã¨`«º"Õ∞—— J~Ú#\˜ì J<ÕHõ „Éèí=∞Å`À
‰õÄ_ç# J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J*Ï˝#=Ú`À LѨã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# K≥·`«#º=Ú#∞ '„ѨHõ$u—
JO@∞<åfl~. =∞## ^èŒ~°‡=Ú KÕ`« '„ѨHõ$u— J#∞#k U~°Ê_»∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì =∞#ã¨∞û JO>Ë
‰õÄ_® J^Õ ã¨∞=∂! P ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ ''„Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú – L^ÕfiQÆ=Ú——Å`À ‰õÄ_ç# Hõˆ~‡O„kÜ«∞
"åºáê~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«|_»∞K«∂ LO\Ï~Ú. HÍ|\˜ì nx<Õ ''Hõ~°‡—— Jx ‰õÄ_® x~°‚~Úã¨∞ÎO\Ï~°∞.
108
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ''=∞#ã¨∞û–Hõ~°‡Å∞–r=Ù_»∞–ÉèíQÆ=O`«∞_»∞—— J#∞ q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ aè#fl =∞`« "å^Œ∞Å∞
z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# âßG^Œ$+¨µìÅ#∞, J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ HõÅÊ# KÕã≤ `«=∞ J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ
=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl~°∞. "å\˜ QÆ∞iOz ‰õΩ¡Ñ¨ÎOQÍ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨÙ`å#∞. J=hfl h „Ѩâ◊fl‰õΩ
`«y# ã¨=∂^è•# ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# Ü≥∂K«##∞ JOk™êÎ~Ú J<Õk <å L^ÕÌâ◊O.
''"åã¨#Å #∞O_ç J=QÍǨÏ#Å∞—— - 'ã¨∞QÆO^èŒO— QÆÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ =iÎOz# "åÜ«Ú=Ù `å#∞
ã¨∞QÆO^èŒ~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞`«∞Ok Hõ^•! =∞##â◊H˜ÎKÕ K«OK«Å"≥∞ÿ LO@∞#fl D =∞#ã¨∞û, ÜÕ∞
"åã¨#`À QÆ∂_ç, Z\˜ì ÉèÏ==Ú#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞ÎO^À `å#∞ J\˜ì ~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. D
HÍ~°}O KÕ`« H˘O^Œ~°∞ `«=∞ "åã¨#ÅKÕ HõeÊ`«=ÚÖˇ·# PÜ«∂ ã≤^•úO`«=ÚÅ#∞ PÜ«∂ Ü«Ú‰õΩÎÅ
ã¨Ç¨Ü«∞O`À x~°‚~Úã¨∞Î<åfl~°∞.
J\˜ì 'J=QÍǨÏ#— "å~°∞ 'J`«ºO`« "åã¨Î="≥∞ÿ#k— QÍ<Õ QÍOK«@O [~°∞QÆ∞K«∞#flk.
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ==Ú QÆÅ D =∞#ã¨∞û J\˜ì Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À\˜ `«#‡Ü«∞
=∞QÆ∞K«∞#flk. P Ѩ^•~°÷ ~°∂Ѩ=Ú<Õ K≥O^Œ∞`ÀOk. =∞#ã¨∞û#‰õΩ =â◊"≥∞ÿ =iÎOK«∞ P â◊s~°=Ú
‰õÄ_® J^Õ ~°∂Ѩ=Ú#∞, J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
*Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞ PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«∞#ѨC_»∞ D Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞
‰õÄ_® P q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. QÍeÖ’ ^èŒ∂o U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡, P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D
Hõ~°‡ =º=Ǩ~°=∞O`å ã≤kú™ÈÎOk. Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞ xÜ«∞q∞OK«|_»∞K«∞O_»QÍ, „H˜Ü«∂â◊H˜Î
=ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk.
HÍ|\˜ì =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ c[=Ú ''Hõ~°‡ÜÕ∞——! =∞i, Hõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯ c["≥∂? =∞#¿ãû! 'ѨÙ+¨Ê=Ú
– Ѩi=∞à◊=Ú— XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ JÉèË^Œ"≥∞ÿ#@∞¡ D Hõ~°‡ – =∞#ã¨∞ûÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
^Œ$_è»"≥∞ÿ# ÉèÏ=<å=â◊O KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û '=∞##=Ú— J#∞^•xx ã‘fiHõi™ÈÎOk. J\˜ì ÉèÏ=#
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« 'ã¨ÊO^Œ=Ú— ÖËHõ 'Hõ~°‡— J#|_»∞ âßY L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok. D =∞#¿ãû
„H˜Ü«∞#∞, P „H˜Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ P^Œ~°ÉèÏ=O`À ã≤kúOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. P `«~°∞"å`« ''PÜ«∂
Hõ~°‡Å Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞—— J#∞ J#∞Éèí==Ú#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î "≥#∞"≥O@<Õ |O^èŒ=Ú#
`«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#flk.
JǨÏ"£∞ `«fi"£∞ `«`ü - WѨC_»∞ q*Ï˝#"å^Œ=Ú ##ã¨∞iOz 'JǨÏ"£∞–`«fi"£∞–`«`ü—Å#∞
qâ◊nHõi™êÎ#∞-
D =∞#ã¨∞û U ÉèÏ=##∞ ã‘fiHõiã¨∞ÎO^À, P ÉèÏ=#ÜÕ∞ xâ◊ÛÜ«∞"≥∞ÿ Ѩi}q∞™ÈÎOk. ^Õx<≥·`Õ,
''Wk „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ=Ú – Wk HÍ^Œ∞ – WѨC_»∞ <Õ#∞ JÅÊ`«fi=ÚÖ’ L<åfl#∞ – W@∞¡ g~°∞ K≥Ñ≤Ê
#@∞¡ =∂„`«"Õ∞ PK«iOKåe – JѨC_»∞ ã¨=Ú^ŒúiOK«|_»QÆÅ#∞——... J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ
ÉèÏ"À^ÕfiQÆ=Ú D r=Ù_»∞ Hõey LO\Ï_À... Jk P r=Ù#‰õΩ P suQÍ<Õ ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 109
"åã¨<å^•~°¤º=ÚKÕ 'JǨÏ"£∞–`«fi"£∞–`«`ü— â◊|Ì=ÚʼnõΩ qq^èŒ ÉèÏ=#Å`À ‰õÄ_ç# aè#fl"≥∞ÿ#
=∞`«xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅ∞ [#∞ÅKÕ ã‘fiHõiOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. P xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ "å~°∞
`«=∞ `«=∞ ^èŒ~å‡~°÷ HÍ=∞"≥∂Hõ∆=ÚÅ H˘~°‰õΩ PÜ«∂ "Õ~°∞ "Õ~°∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ KÕã¨∂Î LO@∞<åfl~°∞.
P â◊|Ì=ÚÅ H˘xfl x~°fiK«#=ÚÅ#∞ (H˘xfl âßG=ÚÅ „Ѩ=K«#=ÚÅ#∞) q#∞-
HõÑ≤Å ã≤^•úO`«O -
1) JǨÏO ´ Wk ã¨fi`«Ç¨QÍ J<ÕHõ ^À+¨=ÚÅ∞ Hõey LO\’Ok. J\˜ì 'JǨÏO(<Õ#∞) Ö’x
^ÀëêÅ#∞ â◊√„â◊¥+¨, `«Ñ¨ã¨∞û, ^蕺#O "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ `˘ÅyOK«∞HÀ"åe.
2) `«fi"£∞ (h=Ù) ´ D 'h=Ù— J#∞ ~°∂ѨOÖ’ „áêÑ≤ÎOKÕ^ŒO`å J`«ºO`« x~°‡Å=Ú,
Jã¨OQÆ=Ú J~Ú L#flk.
3) `«`ü (Jk) ´ JǨÏO, `«fi"£∞Å HõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k. Jk HÀѨyOK«∞@, „¿Ñq∞OK«∞@,
=~å^Œ∞Å#∞ WK«∞Û@ "≥Ú^ŒÖˇ·# „uQÆ∞}=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î
LO@∞Ok. ã¨`«¯~°‡Å#∞ ã¨<å‡xOK«@O, ^Œ∞+¨¯~°‡Å#∞ tH˜∆OK«@O x~°fiiÎã¨∂Î LO@∞Ok.
ã¨QÆ∞} „|Ǩχ"å^Œ∞Å∞ - g~°∞ ÉèíQÆ=O`«∞#‰õΩ QÆ∞}=ÚÅ∞ Páêkã¨∂Î =∞~°Å =∞~°Å J\˜ì
xâ◊ÛÜ«∞=Ú<Õ „^èŒ∞gHõiOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J\˜ì"å~°∞ ã¨QÆ∞} „|Ǩχ=Ú#∞ „Ѩ=zã¨∞Î<åfl~°∞.
`«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ, âßG=ÚÅ∞ ~°zOK«|_»@O, „Ѩ=zOK«|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J#QÍ, D [QÆ`«∞ΉõΩ Uk Láê^•# HÍ~°}"≥∂ J\˜ì '`«`ü— (ÉèíQÆ=O`«∞_»∞) ‰õÄ_® ã¨∞Y
^Œ∞óY [_®`«‡Hõ=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î =Öˇ QÆ∞}Ï`«‡Hõ=∞x "åiKÕ „ѨuáêkOK«|_»∞`ÀOk.
Ѩi}Ï=∞"å^Œ∞Å∞ - =∞iH˘xfl ã≤^•úO`«=ÚÅ „ѨHÍ~°O... D r=Ù_»∞ KÕ¿ã PÜ«∂ ™ê^èŒ#Å
Ü≥ÚHõ¯ JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#OQÍ D 'JǨÏ"£∞—... `«fi"£∞Ö’#∂, `«fi"£∞ "≥o§ '`«`ü—Ö’#∂ qb#"≥∞ÿ
áÈ`ÀOk. z=iH˜ '`«`ü—ÜÕ∞ P^ŒºO`«=ÚÅÖ’ âı+≤Oz LO\’Ok.
W\Ï¡ WOHÍ Z<Àfl ã≤^•úO`åÅ∞ „ѨKå~°OÖ’ L<åfl~Ú.
❖
WHõ¯_» =∞#O XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåe. aè#fl ã≤^•úO`«=ÚÅ∞ „ѨuáêkOKÕ
"åiÖ’ H˘O^Œ~°∞, ''"Õ∞=Ú K≥¿ÑÊ^Õ LáêÜ«∞O. Wk `«Ñ¨Ê =∞iOˆH q^èŒOQÍ#∞ Z=fiiH© "≥∂Hõ∆=Ú
ÅaèOK«^Œ∞——- J<Õ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ P QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ "åi t+¨µºÅO^Œ∞ H˘O`«
UHÍ„QÆ`«, ^è•~°} JÅ=_»∞@‰õΩ J@∞¡ ''W>Ë¡ J#∞ã¨iOK«O_ç—— Jx K≥ѨÊ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. "åi
t+¨º „Ѩt+¨µºÅ J=QÍǨÏ#Ö’ H˘O`« JÅÊ"≥∞ÿ# q*Ï˝# ^Œ$+≤ì U~°Ê_»@O ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞ `ÀOk.
JѨC_»∞ XHõ Jaè=∞`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞"å~°∞ ''ã¨fiã¨OHõeÊ`«"≥∞ÿ# xÜ«∞=∞=ÚÅ∞—— J<Õ „Éèí=∞KÕ
W`«~° LáêÜ«∞=ÚÅ#∞ qKå~°}Å#∞, J=QÍǨÏ#Å#∞ ^Œ∂~°O #∞O_Õ x~°ã≤OK«@O,
qÉèËkOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
110
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"Õ~°∞ "Õ~°∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ "Õ~°∞ s`«∞ÅÖ’ qkèq^è•#=ÚÅ∞, xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ x~°‚~Úã¨∂Î, rq`«
Ѩ~°=∂~°÷=ÚÅ∞ – *Ï˝#q*Ï˝# qâı+¨=ÚÅ∞ „Ѩ=zã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ, "åi t+¨º, „Ѩt+¨µºÅÖ’
H˘O^Œ~°∞ Ѩ~°=∂~°÷O Uq∞\’ =∞~°z ˆH=ÅO qkè, q^è•<åÅ#∞ =∂„`«O JqKå~°} ѨÓ~°fiHõOQÍ
P„â◊~Úã¨∂Î `«k`«~° QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞, W`«~° QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ K≥ѨC *Ï˝#, q*Ï˝# qâı+¨=ÚÅ#∞ "≥Ú^ŒÖË
^Õfi+≤OK«@O, KÕã¨∞Î<åfl~°∞. `«^•fi~å HõÅÇ≤ÏOK«∞HÀ=@O, Ç≤ÏOã≤OK«∞HÀ=@O K«∂ã¨∞Î<åflO.
W^ŒO`å ÉÏÅ∞~°∞, =¸~°∞öÅ∞, ~åQÆ^Õfi+¨Ñ¨Ói`«∞Å∞, *Ï`«ºÇ¨ÏOHÍ~°∞Å∞ JQÆ∞ "åi =Å#<Õ
J@∞¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk. QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ `«=∞ `«áÈ^蕺<åÅKÕ „QÆÇ≤ÏOz#k Ö’HõˆH∆=∞O HÀi „Ѩ=zã¨∞ÎO>Ë,
JO^Œe *Ï˝#™ê~åxfl =∂#"åo JO`å „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. ã¨fiq"ÕHõ=ÚKÕ Ñ¨ijeOK«=K«∞Û.
U L`«Î=∞ ÉèÏ=##∞ JO`«~°OQÆ=Ú# Pâ◊Ü«∞ѨÓ~°fiHõOQÍ ã‘fiHõiOz, JO^Œ∞‰õΩ QÍ#∞
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°=∞ø`å"≥∂ JkÜÕ∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ f„=`«#∞ J#∞ã¨iOz, P ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞ „áêÑ≤Îã¨∂Î LO@∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`« ÉèÏ= B#fl`«º=Ú KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û ‰õΩ^Œ∞@ Ѩ_»QÆÅ^Œ∞. ZѨC_»∞ XHõx ''ã¨~°fi=Ú
P`«‡q<åºã¨"Õ∞—— J#∞ Pâ◊Ü«∞=Ú#‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ LO@∞O^À, Jk J`«xH˜ =∞iO`« â’ÉèÏÜ«∞
=∂#=∞x =∂ Jaè„áêÜ«∞O.
WOHÍ H˘xfl ã≤^•úO`åÅ∞ -
"Õ^•O`«"å^Œ∞Å∞ - g~°∞ „â◊√`«∞Å#∞ ("Õ^Œ=ÚÅ∞#∞) „Ѩ=∂}OQÍ fã¨∞H˘x 'J^蕺~ÀѨ"å^Œ
<åºÜ«∞=Ú#∞— J#∞ã¨iOz ''D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞. „|Ǩχ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Un
ÖË^Œ∞——... J<Õ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ ^Œ$_è»Ñ¨~°K«∞HÀ=Åã≤#kQÍ „Ѩ=zã¨∞Î<åfl~°∞. ''J\˜ì ^Œ$_è» xâ◊ÛÜ«∞=Ú
KÕ`«#∞, â◊=∞^Œ=∂^Œ∞Å#∞ x~°O`«~°O P„â◊~ÚOK«∞@ KÕ`«#∞ ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ '=ÚH˜Î— ÅaèOK«
QÆÅ^Œ∞—— Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ q~°∞^Œú=∞QÆ∞ =∞i ^ÕxKÕ`« ‰õÄ_® =ÚH˜Î ÅaèOK«^Œx
„ѨHõ@# KÕã¨∞Î<åfl~°∞. `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ âßG=ÚÅ∞ „Ѩ=zOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ ''"Õ∞=Ú x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl qkè xÜ«∞=∞=ÚÅ∞—— =∂„`«"Õ∞
"åã¨Î==Ú, `«k`«~° q+¨Ü«∞=Ú ÖËg ''"≥∂Hõ∆™ê^èŒHõ=ÚÅ∞ HÍ=Ù—— J#∞#k "å^Œ# ѨÓ~°fiHõOQÍ
„ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ<Õ, WO`«Ö’<Õ JÉèË^Œ ^Œ$+≤ì #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
q*Ï˝#"å^Œ∞Å∞ - ''ã¨fi|∞kú KÕ`«#∞, â◊=∞, ^Œ=∞=ÚÅKÕ`«#∞ =∂„`«"Õ∞ =ÚH˜Î ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
=∞iOˆH LáêÜ«∞O ÖË^Œ∞——... Jx „ѨuáêkOK«∞K«∞, D |∞kú ã¨∞xt`«=∞QÆ∞@‰õΩ QÍ#∞ H˘xfl
xÜ«∞=∞, x+¨ªÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. D ã≤^•úO`«=Ú<Õ „QÆO^ä•^Œ∞Å ^•fi~å „Ñ¨Hõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl~°∞.
J~°›`å^Œ∞Å∞ - g~°∂ q*Ï˝#"å^Œ"Õ∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ, ™êfiaè=∞`«=Ú#∞ J#∞ã¨iOz
z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# kQÆO|~°`«fi=Ú, aèH∆Í@#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# PKå~°=ÚÅ#∞ HõeÊOz,
`«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ „QÆO^äŒ=ÚÅ#∞ xi‡Oz „ѨKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 111
WOHõ#∞ =∞iH˘xfl ã≤^•úO`«=ÚÅ „ѨHÍ~°O ''D r=Ù_»∞ ÉÏǨϺ^Œ$+≤ìKÕ r=`«fi=Ú,
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ t=`«fi=Ú =Ç≤ÏOzÜ«Ú<åfl_»∞. ã¨~°fir=ÙÅ∞ P t=`«fi=Ú #∞O_ç „Ñ¨Hõ\ ˜`«
=∞QÆ∞K«∞#fl H˜~°}=ÚÅ =O\˜ "åˆ~!——... J#∞ '`«`«Î fi"£∞— ÉèÏ=##∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~Ú.
K«∂Kå"å! WHõ¯_» =∞#O ^Œ$ëêìO`«=Ú H˘~°‰õΩ Ô~O_»∞ =¸_»∞ ã≤^•úO`«=ÚÅ#∞ ã¨O„QÆǨÏOQÍ
K≥ѨC‰õΩ<åflO. "åã¨Î"åxH˜ J<ÕHõ qz„`«=ÚÖˇ·# ã≤^•úO`«=ÚÅ∞, (ÉèíQÆ=O`«∞x QÆ∞iOz#)
J=QÍǨÏ#Å∞ ÉèíQÆ=^Œ<Õfi+¨‰õΩÅKÕ P„â◊~ÚOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. =∞iH˘O^Œ~°∞ J<Õfi+¨‰õΩÅ∞ `«=∞
Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ##∞, ã¨fiq"ÕHõ=Ú#∞, ѨijÅ##∞ „ѨHõ¯‰õΩÃÑ\˜ì, WHõ ˆH=ÅO `«k`«~°
ã≤^•úO`«=ÚÅ#∞ YO_çOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞, u~°ã¨¯iOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~°∞.
F ~åѶ¨∞"å! U xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_®<Õ âßO`«[Å=Ú#O^Œ∞ J<ÕHõ |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ L`«Ê#fl
=∞ø`å~Ú Hõ^•! J>Ë¡ JHÍ~°}OQÍ J<ÕHõ xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅ#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ âßGs`«∞Å∞,
"å\˜x L^ÀƒkèOK«∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ D „ѨѨOK«OÖ’ U~°Ê_»@O [iyOk. =∞iOÔH<Àfl âßGs`«∞Å∞
U~°Ê_»É’=ÙK«∞<åfl~Ú.
=∞}∞Åxfl\˜H© ã¨=Ú„^Œ"Õ∞ xÅÜ«∞O Hõ^•! qq^èŒ âßGs`«∞Åxfl\˜H© =∞#¿ãû 'LxH˜Ñ¨@∞ì—.
''=∂ QÆ∞~°∞=Ù K≥Ñ≤Ê#^Õ q<åe. =∞iOÔH=fi~°∞ Uq∞ K≥Ñ≤Ê<å Z=fi~°∂ q#HõO_ç——... Jx
xˆ~ÌtOK«∞"å~°∞, W`«~° "å^Œ=ÚÅ#∞, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ ^Õfi+≤OK«∞"å~°∞ HõÅÇ≤ÏOK«∞H˘#∞ "å~°∞
'ã¨`ü— =ã¨∞Î=Ù#∞ á⁄O^Õ^≥\Ï¡?
WHõ¯_» XHõ ~°Ç¨Ï㨺O K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. "ÕѨ KÕ^Œ∞ HÍ^Œ∞. K≥é‰õΩ fÑ≤ HÍ^Œ∞. J>Ë¡ K«O„^Œ∞_»∞
j`«Å=Ú HÍ^Œ∞. Jyfl L+¨‚=Ú HÍ^Œ∞. Z=_»∞ U J#∞Éèí==Ú#∞ z~°HÍÅOQÍ ''Wk =∞^èŒ∞~°O...
Wk J„Ñ≤Ü«∞O, Wk ã¨∞O^Œ~°O, Wk ^Õfi+≤OѨ`«y#k, Wk ã‘fiHõiOKåe, Wk u~°ã¨¯iOKåe—— Jx
ÉèÏ=#KÕ™êÎ_À Jk J`«xH˜ J>Ë¡ „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. P =ã¨∞Î"å, WHõ P suQÍ<Õ
J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. D HÍ~°}OKÕ`«<Õ K«O„^Œ–ã¨∂~°º–Jyfl =∞O_»Å=ÚÅÖ’ x=ã≤ã¨∞Î#fl
^Õ=`«Å∞, Ü«∞‰õ∆ΩÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# r=ÙʼnõΩ 'j`«Å=Ú–L+¨‚=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉÏ^èŒÅ∞ HõÅQÆ@"Õ∞ ÖË^Œ∞.
D âßGs`«∞Å∞ "å\˜ Ѩ@¡ U~°Ê_»∞ ~åQÆ^Õfiëê^Œ∞Å∞ J\˜ì"Õ#x [#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
❖
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! 'rq`«=Ú— J#∞#k J`«ºO`« qÅ∞"≥·#k. J\˜ì D J=HÍâ◊=Ú#∞ U"Õ"À
"å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ`À =$^ä•Ñ¨~°K«∞HÀ~å^Œx =∂ L^ÕÌâ◊O. ã¨~°fi[#∞Å „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨µÅ"≥∞ÿ# "Õ∞=Ú
=∂ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞q∞\’ ‰õÄ_® „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl=Ú. q#O_ç-
D =∂#=Ù_»∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ P#O^Œ=∞Ü«∞ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ. J~Ú`Õ, J`«x ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz ã¨=∞„QÆ=Ú, L`«Î=∞=Ú J~Ú# 'J=QÍǨÏ#— =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO\’Ok. J`«x Z~°∞Hõ
PÜ«∂ ~åQÆ^Õfiëê^Œ∞ÅKÕ HõѨÊ|_ç, "Õ∞Ѷ¨∂=$`«"≥∞ÿ# PHÍâ◊=Ú=Öˇ LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`« [#∞Å∞
x~°uâ◊Ü«∞ „|Ǩ‡#O^Œ=Ú H˘~°ˆH Ü«∞uflOK≥^Œ~°∞ QÍHõ! =∞#ã¨∞û#∞ „|Ǩχ=∞Ü«∞O KÕÜ«∞O_ç.
`«^•Ìfi~å „|Ǩχ"Õ∞ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
112
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»=Ú, x`«º=Ú, x~°‡Å=Ú J~Ú# „|Ǩχ=Ú<Õ J~Ú L<åfl#∞. 'h=Ù
– Jk – [QÆ`«∞Η... W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞. J\˜ì K≥·`«#º „|Ǩχ"Õ∞ JO^ŒiÜ«∞O^Œ∞, JO`«@ UHõã¨÷"≥∞ÿ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk—— J#∞ ÉèÏ=##∞ D =∞#ã¨∞û P„â◊~ÚOK«∞QÍHõ! J@∞¡ P„â◊~ÚOK«@"Õ∞ ''=∞#ã¨∞û
„|Ǩχ=∞Ü«∞=∞QÆ∞@——... J~Ú L#flk.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ ÉÏ@Ö’ #_»∞ã¨∂Î U"Õ"À Ѩ^•~å÷Å∞ K«∂z ''Wq <å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#q...
JO^Œ∞KÕ`« Wq <å‰õΩ HÍ"åe...—— Jx „Ñ‘u Q˘#∞@KÕ Jq J=â◊ºO á⁄O^Œ=Åã≤#qQÍ
Hõ#|_»`å~Ú Hõ^•! J>Ë¡ D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® J#∞Hõ∆}O J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ PHõ~°¬} –
qHõ~°¬}Å#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. Ѷ¨e`«O? D r=ÙxH˜ J<ÕHõ ^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°Å∞ =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú.
JO`«∞ÖË ‰õΩO_® Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# '[#‡Å∞— „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. ZѨC_≥·`Õ =∞#ã¨∞û „|Ǩχ=∞Ü«∞O
J=Ù`«∞O^À, WHõ `«∞K«Ûù=ÚÖˇ·# ''^Œ$â◊º=ÚÜ≥ÚHõ¯ „áêÑ≤ÎKÕ [xOK«∞ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞—— J\˜ì r=Ùx
U=∂„`«O H∆ÀaèOѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù.
JѨq„`«=∞㨄^Œ∂ѨO "≥∂ǨÏ#OÉèíÜ«∞HÍ~°}"£∞ I
^Œ$â◊º=∂ÉèÏã¨=∂Éè’y |O^èŒ=∂ÉèÏ=Ü«∂#Ѷ¨∞ II (ã¨~°æ 21, â’¡ 36)
=∂Ü≥ÿ∞ëê™êǨϺq^≥·ºëê ÉèÏ=<≥·ëêÉèíÜ«∂=Ǩ I
ã¨Oq^Œã¨Î#‡Ü«∞`«fiO Ü«∞`«Î`«¯ˆ~‡u q^Œ∞~°∞ƒ^è•ó II (ã¨~°æ 21, â’¡ 37)
F ~åѶ¨∞"å! D '^Œ$â◊º=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’ ã¨∞xt`«OQÍ Ñ¨ijeã¨∞Î<åfl"å?
W^ŒO`å JѨq„`«=Ú, J*Ï˝#^•Ü«∞Hõ=Ú, J㨄^Œ∂Ѩ=Ú, ÉèíÜ«∞¿ÇÏ`«∞=Ù, |O^èŒ^•Ü«∞Hõ=Ú
J~Ú, D r=ÙxH˜ „áêÑ≤ΙÈÎOk. ZO^Œ∞KÕ`«?... D r=Ù_»∞ q*Ï˝#=Ú`À ‰õÄ_ç# qKå~°}#∞
JÅ=~°K«∞HÀHõáÈ=@O KÕ`«<Õ ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`«, D ^Œ$â◊º=Ú#∞ h=Ù ÉèÏ=#ÜÕ∞ KÕÜ«∞HõáÈ`Õ,
Jk WOˆHq∞ KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞ K≥ѨC? ''Jã¨Å∞ „^Œ+¨ì ^Œ$â◊º=∞Ü«∞=∞QÆ∞@... J#∞#^Õ |O^èŒ=Ú#‰õΩ
¿ÇÏ`«∞=Ù J~Ú#\˜ì Hõ~°‡—— Jx |∞kú=∞O`«∞Å∞ K≥ѨCK«∂ LO\Ï~°∞. JkÜÕ∞ =∂Ü«∞, JkÜÕ∞
Jq^Œº ‰õÄ_®! ÉèíÜ«∞„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ ÉèÏ=#‰õÄ_® JkÜÕ∞.
'=∞#ã¨∞û— JO>Ë '^Œ$â◊º=Ú— J<Õ J~°÷O ã¨∞=∂!
=∞#¿ãû "≥∂ǨÏ, J*Ï˝#=ÚʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞"≥·Ü«Ú#flk. J<ÕHõ P㨉õΩÎÅ∞, ^ŒfiO^Œfi=ÚÅ∞ D
=∞#ã¨∞ûÖ’ x~°O`«~°O Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î<åfl~Ú. J\˜ì |∞~°^Œ`À xO_çÜ«Ú#fl D =∞#ã¨∞û#∞ â◊√^ŒúO
KÕÜ«∂e. ã¨O™ê~°Ñ¨Ù =∞`«∞Î JO>Ë Uq∞\˜? U ^Œ$â◊º`«#‡Ü«∞`«fi"≥∞ÿ`Õ ã¨fiÉèÏ= ã≤^ŒúOQÍ<Õ L^Œ~ÚOz
J#∞Éèí==∞ø`ÀO^À... J^•Ìx<Õ 'ã¨O™ê~°O— Jx JO@∞<åflO. ^Œ$â◊º~°∂Ѩ`«fi"Õ∞ Jq^Œº =∞iÜ«Ú
J*Ï˝#O ‰õÄ_®! "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅKÕ HõѨÊ|_ç#ѨC_»∞ ã¨∂~°∞º_»∞ HõxÑ≤OK«_»∞ Hõ^•! D ^Œ$â◊º=ÚKÕ
P=iOK«|_ç# D r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® Ѩ~°=∞„âıÜ«∞=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ^Œi≈OK«ÖˉõΩ<åfl~°∞.
D 'Jq^Œº— Z\Ï¡ L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk?.... Wk ã¨OHõÅÊ=∂„`«O KÕ`«<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ PHÍâ◊OÖ’ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ PHõ$`«∞Å#∞ K«∂z ''Jk K≥@∞ì. P „ѨHõ¯# `«\ÏHõO, JHõ¯_»
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 113
XHõ =∞$QÆO,——... D q^èŒOQÍ PÖÏѨ# KÕ™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? J\Ï¡ˆQ D ^Œ$â◊ºO ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞O
Hõ$`«OQÍ r=Ù#‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : D 'Jq^Œº— ÖËHõ '^Œ$â◊ºÉèÏ=#— â◊q∞OKÕk Z\Ï¡?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨OHõÅÊ=ÚÅ HÍ~°}OQÍ U~°Ê_ç LO@∞#fl Jq^Œº... 'xã¨ûOHõÅÊ=Ú—
(ã¨OHõeÊOK«‰õΩO_»@O) Jx =∞ø#~°∂Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ â◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞. ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ
ÉèÏ=# #tã¨∞ÎOk. JѨC_»∞ ÉèÏ"åf`«=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O ã¨∞ã≤÷~°=∞ø`«∞Ok.
Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡, q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ Jã¨OQÆ"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ =∂~°æO.
1) 'ã¨=∂kè— (Complete cessation of thought) Ü≥ÚHõ¯ ^•~°¤º=ÚKÕ, 2) „â◊=}, =∞##
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ `«`«Î fiqKå~°}KÕ - Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# Jã¨OQÆ=Ú U~°Ê_»∞`ÀOk. ''ã¨`«º
^Œ$+≤ì—— KÕ‰õÄi, 'Jã¨`«º^Œ$+≤ì— ã¨#flyÅ∞¡K«∞O_»QÍ 'HõÅÊ<å ~åÇ≤Ï`«º=Ú— ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ U~°Ê_»∞`ÀOk.
J\˜ì xifiHõÅÊ=Ú#O^Œ∞... ã¨fiK«Ûù ã¨fiÉèÏ=Ü«ÚHõÎ=Ú, Ѩ~°=∂~°÷=Ú ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú
J~Ú#\˜ì 'P`«‡ÉèÏ=#— ã¨O„áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. WHõ¯_» =∞#O 'ÉèÏ=#— Jx JO@∞#flѨÊ\˜H©, Jk
ÉèÏ=~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ã≤÷uÜÕ∞.
J\˜ì q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`« Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ =ºH˜Î`«fi=ÚQÍx, J=ºH˜Î`«fi=ÚQÍx LO_»=Ù. q+¨Ü«∞
[x`«=ÚÖˇ·# ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∞ LO_»=Ù. J\˜ì 'Ѩ~°=∂`«‡ã≤÷u— r=ÙxKÕ `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ á⁄O^Œ
|_»∞K«∞#flk. ˆH=Å â◊√^Œú ã¨fiÉèÏ=~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú „Ѩ`«ºHõ∆
=∞QÆ∞K«∞#flk. P`«‡=ã¨∞Î=Ù ã¨fiÜ«∞OQÍ JO`«~°OQÆ=Ú# J#∞Éèí"≥·Hõ"Õ^Œº"Õ∞ ã¨∞=∂!
❖❖❖
13. P`«‡É’^èŒ Z\˜ì "åiH˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D r=Ù_»∞ xëê¯~°}OQÍ D ^ÕǨÏ, WO„kÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ ''WqÜÕ∞ <Õ#∞——
J#|_»∞ JǨÏOÉèÏ==Ú HõeyÜ«ÚO@∞<åfl_»∞. J`«ºO`« J#~°÷¿ÇÏ`«∞"≥·#\˜ì ''JǨÏ"£∞ ^ÕǨÏ=∞ã≤‡——
J#∞ ÉèÏ=# KÕ`«<Õ P`«‡ÉèÏ=# á⁄O^Œ|_»HõáÈ=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Z=xÔH·`Õ D '^ÕÇ¨Ï WO„k
Ü«∞=ÚÅ—`À P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ''JÉèË^ŒÉèÏ=#—— LO_»^À.... Z=fix Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi"åã¨#Å∞ `˘Åy
áÈ`åÜ≥∂... J\˜ì ѨÙ}ºK«i`«∞#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡ÉèÏ=# „áêÑ≤ΙÈÎOk.
XHõ_»∞ pHõ\ ˜Ö’ XHõ „`å_»∞#∞ K«∂z, ''XHõ"Õà◊ Wk „`å_»∞ HÍ^Õ"≥∂? áê"Õ∞"≥∂?—— J<Õ
ã¨O^ÕǨÏ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ`« „Hõ=∞OQÍ J`«xH˜ P „`å_»∞Ü«∞O^Œ∞ áê"Õ∞ Hõ^ŒÖÏ_»∞K«∞#fl@∞¡
Hõ#|_»∞`«∞Ok. |O^èŒ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D r=Ù_»∞ HõeÊ`« =ã¨∞Î=Ù#∞
J#ºq^èŒOQÍ HõÅÊ# KÕã¨∂Î ™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ |O^èŒ=Ú HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. ''D ã¨OѶ¨∞@#Å`À,
=º‰õΩÎÅ`À <å‰õΩ ã¨O|O^èŒ=Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`« Wq <å‰õΩ ã¨∞Y ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅ∞——... Jx ÉèÏ=#
KÕ¿ãÎ Jk J>Ë¡ JQÆ∞K«∞#flk. ''z^•HÍâ◊"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <å‰õΩ D ÉèÏ=#Å`À, J\˜ì
114
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉèÏ=#Å „ѨÜ≥∂[#OQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D '[QÆ`«∞Η`À ã¨O|O^èŒ"≥∞Hõ¯_çk?—— J#∞ ÉèÏ=ã≤÷ux
P„â◊~Ú¿ãÎ<À.. `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ JO`å „áêÑ≤ΙÈÎOk.
XˆH PHÍâ◊=Ú Ñ¨QÆÅ∞ XHõq^èŒOQÍ, ~å„u =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ#∞ Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•! JÖψQ
P`«‡‰õÄ_® aè#fl ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒi™ÈÎOk.
❖
D r=Ù_»∞ J<ÕHõ ã¨O™ê~° ^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°ÅÖ’ Ѩ_ç H˘@∞ìq∞\Ïì_»@O xifi"å^•Oâ◊"Õ∞
Hõ^•! J~Ú`Õ, `«##∞`å<Õ J`«_»∞ QÆ=∞xOK«∞@ÖË^Œ∞.
Ü«∞^Œ`«∞K«Ûù=∞<åÜ«∂ã¨"£∞ J#∞áêkè QÆ`« „Éèí=∞"£∞ I
`«`«Î`«¯ÅÊ# Ü«∂f`«O `«`«∞ûÉèÏÜ≥ÿ∞= HõÅÊ`Õ II (ã¨~°æ. 21, â’¡.48)
=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ, ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∞ÿ, Láêkè~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, „Éèí=∞=i˚`«"≥∞ÿ ã¨~°fiHõÅÊ#ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì
P`«‡#∞ Z~°∞QÆ∞@KÕ`« =∂„`«"Õ∞ J`«_»∞ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»∞ HÍQÆÅ_»∞. XHõ_»∞ â◊¥#º=∞QÆ∞ XHõ
'QÆ∞Ǩϗ֒ „Ѩ"ÕtOz ''WHõ¯_» ã≤OǨÏ=Ú LO_»=K«∞Û<Õ"≥∂?—— J<Õ ÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞.
J~Ú`Õ, P QÆ∞ǨÏ#∞ K«Hõ¯QÍ Ñ¨ijeOz# `«~°∞"å`À, ÖËHõ J@∞¡ ѨijeOz# "åi q=~°}Å#∞
q#fl `«~°∞"å`À ''WHõ¯_» ã≤OǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"Õg ÖË=Ù. MÏm ã¨÷ÅO =∂„`«"Õ∞ L#flk—— Jx
„QÆÇ≤Ï™êÎ_»∞. J^Õq^èŒOQÍ D r=Ù_»∞ ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ |^Œ∞ú_»<≥· L<åfl#∞ Hõ^•—— J<Õ
ÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ™ê^èŒ∞"åHõº=ÚÅ „â◊=}O, =∞##O P„â◊~ÚOK«∞K«∞O_»QÍ, P`«‡#∞
ÉÏQÍ Z~°∞QÆ∞@ KÕ`«<Õ ã¨O™ê~°|O^èŒ=Ú `˘ÅyáÈ`«∞Ok.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ ÃÑ^ŒÌ =∞é˜]K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯ HÍO_»=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î ^Œ@ì"≥∞ÿ# pHõ\ ˜ HÍ~°}OQÍ
''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! JkQÀ...! Jk ^ŒÜ«∞º"Õ∞—— Jx `«Å∞ã¨∂Î LO\Ï_»∞. J>Ë¡ D r=Ù#‰õΩ ‰õÄ_®
''D <å ^ÕǨÏ=Ú – D [QÆ`«∞Î – D ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ – <å‰õΩ ã¨O|OkèOz# "å~°∞
– <å "å~°∞ HÍx "å~°∞——... "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ „Éèí=∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. P „Éèí=∞Åhfl Hõ∆}Hõ∆}O
XHõ ~°∂ѨO áÈQ˘@∞ìH˘x =∞~˘Hõ ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∂ áÈ`«∞<åfl~Ú. F ~å=∂! W^ŒO`å 'HõÅÊ#—#∞
J#∞ã¨iOKÕ U~°Ê_ç LO@∞#flk. HõÅÊ<å=â◊OKÕ`« r=Ù#‰õΩ D qÉèí= ^•i„^Œº=ÚÅ∞, ^•xH˜
J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ∞ Hõ∆}OÖ’ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å J=hfl Hõ∆}OÖ’ #tã¨∞Î<åfl~Ú.
ÉèÏ=<å#∞™ê~°"Õ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ‰õÄ_® PÜ«∂ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. *Ï˝#∞Öˇ·#
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ W^ŒO`å QÆ=∞xOz, 'D ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ∞ ÉèÏ=<å#∞™ê~°"Õ∞ LO@∞<åfl~Ú— J#∞
Z~°∞Hõ#∞ „QÆÇ≤ÏOz D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. W=hfl ‰õÄ_® r=ÙÅ "åi ^Œ$+≤ìx
J#∞ã¨iOKÕ aè#fl=ÚÅ∞QÍ QÀK«iã¨∞Î<åfl~Ú.
D z`«Î=Ú ^Œ$_è»ÉèÏ=#KÕ ^Õxx ZO`«HÍÅ=Ú U q^èŒOQÍ ÉèÏqã¨∞ÎO^À, Jk JO`«HÍÅO
J>Ë¡ „áêÑ≤Îã¨∂Î LO@∞Ok. Uk ã¨`«ºO? Uk q∞^䌺 ?
D „ѨѨOK«=Ú# ã¨`«º=Ú HÍ#\˜ì, q∞^䌺 HÍ#\˜ì =ã¨∞Î=O@∂ Un ÖË^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 115
#`«^Œã≤ÎÜ«∞`«û`«fiO, #`«^Œã≤Î #Ü«∞#‡ $ëê I
Ü«∞^Œº^ä•ÜÕ∞# xs‚`«O, `«`«Î^ä•`Õ# ÅHõ∆ º`Õ II
Z=_»∞ U „ѨHÍ~°OQÍ ^Õxx x~°‚~Ú™êÎ_À J`«xH˜ P Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ J>Ë¡ J#∞Éèí∂`«
=ÚÖ∫`«∂ LO\Ï~Ú. XHõ_»∞ `«# '=∞#ã¨∞û—KÕ P Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl PHÍâ◊OÖ’ XHõ '¢ã‘Η
Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ##∞ ^Œ$_è»OQÍ KÕâß_»#∞HÀ... J`«_»∞ HÍ=∂`«∞~°∞_≥· PHÍâ◊OÖ’ L#fl =#OÖ’
ã¨OK«iã¨∞Î#fl P HõeÊ`« ã¨∞O^Œ~°¢ã‘Î "≥O@ Ѩ~°∞ÔQ`«ÎQÆÅ_»∞.
J^≥·fi`å#O^Œ áê~°=∂i÷Hõ ~°∂ѨO - Hõ#∞Hõ F ~å=∞K«O„^•! XHõ 'ã¨∞+¨µÑ≤Η Ü«∞O^Œ∞ L#fl "å_»∞
U q^èŒOQÍ ã¨~°fiѨ^•~°÷~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO\Ï_À, J^Õ q^èŒOQÍ h=Ù h ã¨OHõÅÊ=Ú ÅO^Œ∞ LO_ç
Ü«Ú#fl\˜ì ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õ~Ú. ã¨~°fi"Õà◊ÅO^Œ∞ h Ü≥ÚHõ¯ ''áê~°=∂i÷Hõ J^≥· fi`å#O^Œ
~°∂Ѩ=Ú—— #O^Õ ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
XHõ Z`≥ÂÎ# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ '=∞}˜—x LOKå=∞#∞HÀ... P =∞}˜Ü«∞O^Œ∞ Z^Œ∞~°∞QÆ L#fl H˘O_»
„ѨuaOaã¨∞ÎO>Ë P =∞}˜H˜ „áêÑ≤ÎOKÕ ÖÏÉèí"Õ∞"≥∞ÿ<å L#fl^•? ÖËHõ, J@∞¡ „ѨuaOaOK«Hõ áÈ`Õ
=∞}˜H˜ =KÕÛ #+¨ì"Õ∞q∞? „ѨuaOaOz#ѨC_»∞, „ѨuaOaOK«#ѨC_»∞ ‰õÄ_® P =∞}˜ XˆH f~°∞QÍ
LO@∞Ok Hõ^•! h=Ù ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û #∞O_ç 'WK«Ûù— J#∞^•xx `˘ÅyOz"Õ~Ú. h=Ù WKåÛù
~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»QÍ<Õ, D [QÆ`ü =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ hÜ«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞QÍHõ! hH˘KÕÛ Ç¨x
Uq∞? =∞}˜ XHõ [_»"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù HÍ|\˜ì Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞@
x~ÀkèOK«*ÏÅ^Œ∞. =∞i h"À? x`«º=Ú x~°‡Å=Ú JQÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl=Ù
Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« WKåÛù~°Ç≤Ï`«OQÍ, J<åã¨H˜Î ѨÓ~°fiHõOQÍ `«Ñ¨ÊHõ LO_»QÆÅ=Ù. H˘OK≥=Ú
JÉèϺ™êxH˜ ã≤^ŒúѨ_ç`Õ KåÅ∞.
"åã¨Î"åxH˜ 'WKåÛù ã¨Ç≤Ï`«OQÍ#∞, Pã¨H˜ÎѨÓ~°fiHõOQÍ#∞ LO_»∞@— J#∞ ^•xÜ«∞O^Œ∞ „â◊=∞
Uq∞ L#flk. Hõ#∞Hõ<Õ "≥∂Hõ∆~°∂Ѩ=Ú ´ ã¨~°fi„â◊=∞Å#∞ `«ºlOz"ÕÜ«Ú@ Jx K≥ѨÊ|_»∞`«∞Ok.
F ~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<å! ''<åÜ«∞O^Œ∞ U [QÆ`≥ÂÎ`Õ „ѨuaOaOK«∞K«∞#fl^À J^ŒO`å q∞^䌺ÜÕ∞——...
Jx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#∞=Ú. J@∞¡ hÜ«∞O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞Î#fl =ã¨∞Î=ÙÅ, q+¨Ü«∞=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#∞
h=Ù `å^•`«‡º=ÚKÕ á⁄O^Œ‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ! ÖË^•...
D[QÆ`«∞ΠѨ~°=∂`«‡HõO>Ë Jaè#fl"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! Hõ#∞Hõ <å‰õΩ [QÆ`«∞ÎQÍ Hõ#|_Õ^ŒO`å
Ѩ~°=∂~°÷=Ú# „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_»∞. ''J#O`«=Ú, J<åk——Ü«∞QÆ∞ P`«‡
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ P`«‡ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`«<Õ ã¨∞xtÛ`«O KÕã¨∞H˘#QÆÅO.
WHõ h z`«Î=Ú#O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞ J#º [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ∞, `«k`«~° ^ÕǨ`«‡^Œ$+≤ì QÆÅ
„áêѨOzHõ r=ÙÅ J~°÷"å^Œ ѨÅ∞‰õΩÅ∞... x#∞fl ~åQÆÜ«ÚHõÎO KÕÜ«∞‰õΩO_® *ÏQÆ~°∂‰õΩ_»"≥· LO_»∞.
P`«‡^Œ$+≤ìx ã¨~°fi^• JÅ=~°K«∞HÀ.
116
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ KÀ@ H˘xfl z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# ~°OQÆ∞Å∞QÆŠѨ^•~°÷=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. J=hfl XHõ â◊√^Œú
"≥∞ÿ# ã¨Ê\˜HõOÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú#ѨÊ\˜H© P ã¨Êù\ ˜HõOÖ’ P ~°OQÆ∞Å∞ LO_ç L<åflÜ«∞x
J#ÖËO Hõ^•! J^Õq^èŒOQÍ, D ^≥· fi`«Ñ¨^•~å÷ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ~åQÆO "≥Ú^ŒÖˇ·# Z\˜ì ^ÀëêÅ∞
ÖË#\˜ì â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨÙ_»"Õ h=Ù ã¨∞=∂! J\˜ì h Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨO #O^Œ∞ „áê~°|ú Hõ~°‡
Éè’QÍʼnõΩ Lz`«"≥∞ÿ#\˜ì [QÆ`ü =º=Ǩˆ~K«Ûù „Ѩ"Õt¿ãÎ, „Ѩ"ÕtOK«h... JO^Œ∞‰õΩ h‰õΩ Jaèx"Õâ◊O
á⁄O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? J~Ú`Õ h=Ù =∂„`«O ^•x`À '`å^•`«‡ºO— K≥O^Œ<Õ =^Œ∞Ì.
h â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ`«`«fi=ÚÖ’ =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞ U~°Ê~°K«QÆey#^ŒO@∂ D ã¨$+≤ìÖ’ Un
ÖË^Œ∞. J>Ë¡ „Ѩu rq q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®!...
❖❖❖
14. ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú – [QÆ^Œfiº=Ǩ~°=Ú
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ã¨=∂kèx JÉèíºã≤OK«∞K«∞, ''D ÉÏǨϺÉèíºO`«~° [QÆ`«∞ÎÅ
QÆ∞iOz U~°Ê_ç LO@∞#fl =∞##=∞O`å q∞^䕺 =º=Ǩ~°"Õ∞—— Jx Z~°∞QÆ∞=Ú. J@∞¡ Z~°∞QÆ∞@KÕ`«
„Hõ=∞OQÍ h=Ù [QÆ¢^Œƒù=∞Å#∞, q∞^䕺=∞##=Ú#∞ `«ºlOz"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù. JѨC_»∞ h |∞kú
qâ◊√^Œú~°∂Ѩ=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«∞`«∞Ok.
D HõxÑ≤OKÕ „Ѩu XHõ¯ r=Ù_»∞ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHõ@#ÜÕ∞ J~Ú L<åfl_»∞ Hõ^•!
K≥·`«#º=Ú H͉õΩO_® WHõ U^Õk JxÑ≤™ÈÎO^À J^ŒO`å '„Éèí=∞ÜÕ∞— J~Ú=Ù#flk. ZѨC_≥·`Õ
K≥·`«#º=Ú `«Ñ¨Ê "ÕÔ~·# „^Œ+¨ìÅ =º=Ǩ~°=∞O`å `«ºlOK«|_»∞K«∞#fl^À, J\˜ì qKå~°=O`«∞_»QÆ∞
r=Ùx ã¨fiÉèÏ=O ã¨fiÜ«∞OQÍ x~°‡Å=∞QÆ∞K«∞#flk ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ h=Ù 'J*Ï˝# Éèí∂q∞HÍ ÉèË^Œ
~°∂Ѩ=Ú— J~Ú#\˜ì D ^Œ$â◊ºO#∞ `«ºlOz"Õã≤ *Ï˝#Éèí∂q∞HõÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOKåe. '™êH˜∆ K≥·`«#ºO—
#O^Õ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl ^Œ$â◊º=Ú#∞, „^Œ+¨ì#∞ ‰õÄ_® "Õ~°∞ "Õ~°∞ KÕã≤"ÕÜ«Ú=Ú. ã¨~°fi^• ™êH˜∆
K≥·`«#º"Õ∞ h=Ù JQÆ∞. h"≥· LO_»∞, h Ü«∞O^Œe ™êH˜∆K≥·`«#º=ÚKÕ Ñ≤Ñ‘eHÍk „|ǨχѨ~°ºO`«O (p=∞
#∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õΩ) ‰õÄ_® ™êH˜∆K≥·`«#ºOQÍ QÍOK«∞K«∞O_»∞@KÕ 'P`«‡^Œ$+≤ì— ^Œ$_è»Ñ¨_»QÆÅ^Œ∞.
ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ „ѨѨOKå#∞‰õÄÅOQÍ<Õ =iÎOK«∞. U^≥·`Õ âßG x~°‚Ü«∞=ÚÅKÕ =∞iÜ«Ú
ã¨fi|∞kúKÕ KÕÜ«∞|_»@O ã¨fi^èŒ~°‡"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À Jk x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. J*Ï˝# ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ L#fl\˜ì
`«k`«~°∞Å ™ê#∞‰õÄź`«Å#∞ ѨiQÆ}˜ã¨∂Î Hõ~°‡Å∞ KÕ~Ú. J~Ú`Õ, ''ã¨~°∞fiÅ Ü«∞O^Œe ã¨`«º=Ú ™êH©∆
`«`«fi"Õ∞ J~Ú=Ù#flk——... J#∞ ÉèÏ=##∞ JO`«s¡#OQÍ ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞HÀ.
WHõ ''h=Ù–<Õ#∞–h "å~°∞–<å "å~°∞–hq–<åq–HÍÅ=Ú–^Œ∂~°=Ú–ã¨÷Å=Ú–„Ñ≤Ü«∞=Ú–
J„Ñ≤Ü«∞=Ú——... W=hfl „ѨuaO|=∂„`«OQÍ... J*Ï˝# ^Œ$+≤ìÜ≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==ÚÅ∞QÍ QÆ∞iÎOz,
g\˜x "Õ~°∞Ѩ~°z"Õ~Ú. D „ѨuaO|=∂„`« PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ=^Œ∞Ì.
'™êH˜∆`«`«fi=Ú— #O^Õ xâ◊ÛÅ∞_»"≥· ã¨~°fi^• LO_»∞=Ú. JѨC_»∞ P`«‡ x~°‡ÅO HÍQÆÅ^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 117
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! P`«‡ x~°‡Å`«fi=Ú á⁄O^Œ\ÏxH˜ =∞i H˘xfl LáêÜ«∂Å∞ K≥ѨÊ=∞x
„áêiúã¨∞Î<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ x~°‡ÖÏ#∞Éèí==Ú H˘~°‰õΩ âßG=ÚÅKÕ, QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ
„ѨuáêkOK«|_ç# H˘xfl LáêÜ«∞=ÚÅ∞, ÖËHõ =∂~°æ=ÚÅ#∞ WHõ¯_» K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
1. J*ÏQÆ~°∂Hõ`« #∞O_ç *ÏQÆ~°∂Hõ`« "≥·Ñ¨Ù -
*ÏQÆ~°Î"Õº Ѩˆ~`«`Õκ *ÏQÆ~°∂Hõ㨺r=`«ó I
ã¨∞ѨÎ㨺 Ѷ¨∞# ã¨O"≥∂ǨÏ=∞ÜÕ∞ ã¨O™ê~°=~°Î‡x II (ã¨~°æ 21, â’¡. 3)
P`«‡`«`«fi q+¨Ü«∞=Ú#O^Œ∞ ã¨~°fi^• *ÏQÆ~°∂‰õΩ_»"≥· LO_®e. JO`ÕHÍx, =∞Ǩ"≥∂ǨÏ=∞Ü«∞
=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∂~°æOÖ’ x^Œ∞iã¨∂Î LO_»~å^Œ∞. P`«‡~°∂Ѩ=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ *ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ·
LO_»∞@, U=∞~°∞ѨÙ#∞ [~ÚOK«∞@Å#∞ 'Ü≥∂QÆ=Ú— Jx JO@∞<åfl=Ú. ''ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞...
P`«‡ HÍxk, P`«‡‰õΩ K≥O^Œxk JO@∂ ZHõ¯_® Un LO_»*ÏÅ^Œ∞...—— J#∞ ѨÓ~å‚~°÷=Ú „QÆÇ≤Ïã¨∂Î
`«^•Ìfi~å x~°‡Å`«fi=Ú, â◊√^Œú`«fi=Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ..
2. J#∞~°H˜Î #∞O_ç, q~°H˜Î "≥·Ñ¨Ù - ã¨fiÅÊ ã¨∞Y=Ú #∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨∞YѨ~°ºO`«=Ú q~°H˜Î
Hõey LO_»∞. ã¨~°fi^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡, q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ 'J#∞~°H˜Î— ã¨#flyÅ∞¡K«∞O_»QÍ
''XHÍ<˘Hõ ѨiѨÙ+≤ª`À ‰õÄ_ç# Jf`«`«fi=Ú-„Hõ=∞=ÚH˜Î—— Ѩi_è»qÅ∞¡`«∂ LO@∞Ok.
3. WKåÛù ^Õfi+¨ `åº[ºO - Éè’QÆHÍÅ=Ú#O^Œ∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =K«∞ÛK«∞#fl PÜ«∂
~°ã¨=O`«=∞QÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ÃÑ·H˜ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ
LO@∞<åfl~Ú. HÍx, „Hõ"Õ∞}Ï `«∞K«Ûù"≥∞ÿ Ѩi_è»qOK«É’`«∞<åfl~Ú. ''W=hfl LO>Ë LO_»h... ÖËHõ
`˘ÅQÆh... Wq <åq HÍ=Ù. <Õ#∞ g\˜Ö’ ÖË#∞... Wq <åÖ’ ÖË=Ù. Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ Wq U~°Ê_ç,
=∞~˘HõѨÊ\˜H˜ q_çáÈ`«∞<åfl~Ú—— Jx *Ï˝#^Œ$+≤ìHõÅ"å~°∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. WKåÛù ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
''J=QÍǨÏ# – J#∞Éèí==Ú – ^Œ$+≤ì——Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞"åi P`«‡ qx~°‡Å=∞ø`ÀOk.
4. q+¨Ü«∞=ÚÅ`À Jã¨OQÆ=Ú - q+¨Ü«∞=ÚÅ`À U~°Ê_»∞ ã¨OQÆ"Õ∞ q+¨Ü«∞ÉèÏ=#. J\˜ì
ÉèÏ=#ÜÕ∞ D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ „áêÑ≤Î J~Ú L#flk. 'q+¨Ü«∞ ÉèÏ=#— J<Õ =∞OK«∞ Hõiy
áÈ~ÚO^•, WHõ D r=Ùx P`«‡ ã¨∞x~°‡ÅO H͈H=∞ø`«∞Ok?
ã¨OQÆ=Ú - ã¨OQÆ=Ú r=Ùx =∞e#Ѩ~°K«∞K«∞#flk. ã¨OQÆ=Ú #∞O_Õ `«H˜¯# =∞<À~ÀQÆ=ÚÅ
#|_»∞ 'HÍ=∞-„HÀ^èŒ-Ö’Éèí-"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞— |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~Ú.
PHÍâ◊=Ú# ã¨∂~°º~°t‡ „Ѩã¨iOK«QÍ<Õ =∞OK«∞ HÍ™êÎ HõiyáÈ`«∞Ok Hõ^•! J*Ï˝<åHÍâ◊=Ú
#O^Œ∞ ''P`«‡`À UHõ`«fi=Ú—— J<Õ ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOKå_®, J\˜ì q*Ï˝# ã¨∂~°∞ºx H˜~°}
„ѨÉèÏ=OKÕ q+¨Ü«∞=ÚÅ`À U~°Ê_»∞ ã¨OQÆ=Ú... J<Õ pHõ\ ˜ `«Ñ¨ÊHõ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. Jk
'ã¨∞*Ï˝<åHÍâ◊O— QÍ „ѨHÍt™ÈÎOk.
118
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
5. `«$ëê‚~åÇ≤Ï`«º=Ú - `«$+¨‚ÜÕ∞ ÖˉõΩO>Ë D r=ÙxH˜, P`«‡ÉèíQÆ"å#∞xH˜ JO`«~°"Õ∞ ÖË^Œ∞.
'`«$+¨‚— J<Õ `«\ÏHõOÖ’ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# ''=∞<À~°^äŒ=ÚÅ∞—— J<Õ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ =$kú K≥O^Œ∞
K«∞<åfl~Ú. P `«\ÏHõOÖ’ '=¸_è»`«fi=Ú— J<Õ U#∞QÆ∞ „Ѩ"ÕtOz JÅ¡HõÖ’¡ÅO ã¨$+≤ì™ÈÎOk. '`«$+¨‚
Ü≥ÚHõ¯ =∞~˘Hõ ~°∂Ѩ"Õ∞ =∞<À KåOK«Åº=Ú. `«$+¨‚#∞ `«ºlOK«∞@KÕ, =∞<ÀKåOK«Åº=Ú
[~ÚOK«|_»QÍ, JѨC_»∞ =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ âßOuOK«∞K«∞#flk. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ P`«‡
ÅHõ∆}"≥∞ÿ#\˜ì 'x~°‡Å`«fi=Ú— „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
6. "åã¨<å*ÏÅ=Ú#∞ „`≥Oz"ÕÜ«∞@O - J<ÕHõ W`«óѨÓ~°fiѨ٠Pã¨H˜Î, „H˜Ü«∂ qâı+¨=ÚÅKÕ D
r=Ù_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ "åã¨<å*ÏÅ=Ú (maze of tendencies) #∞ xi‡OK«∞H˘x JO^Œ∞Ö’ zH˜¯#
ѨH˜∆ÖÏQÍ H˘@∞ìH˘O@∞<åfl_»∞. ÃÑ^ŒÌ ZO_»∞Hõ>ˇìÅ „áÈQÆ∞#∞ XHõ JyflHõ}˜Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O`À Éèí㨇O KÕã≤
"ÕÜ«∞=K«∞Û Hõ^•! XHõ <å= QÆÅ"å_»∞ Q˘Ñ¨Ê Ö’`≥·# #n „Ѩ"åǨÏ=Ú#∞ ^•\˜"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞
Hõ^•! J\Ï¡ˆQ ''"≥·~åQƺ=Ú——... J<Õ PÜ«Ú^èŒ=Ú#∞ ^ŒQÆæ~° LOK«∞H˘#fl"åxx D ™êO™êiHõ
"åã¨<å[ÅO U =∂„`«O ÉÏkèOK«ÖËHõáÈ`«∞Ok.
''ã¨O™ê~°=Ú—— J#|_Õ "åã¨<å*ÏÅ=Ú „Ѩ[˝`À ‰õÄ_ç# "≥·~åQƺ=ÚKÕ „`≥Oz "ÕÜ«∞|_»∞QÍHõ!
q+¨Ü«∞„QÆOkä qzÛù#fl"≥Ú#~°Û|_»QÍ, P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å`«fi=Ú, JYO_»`«fi=Ú,
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú J#∞Hõ∆}˜Hõ"≥∞ÿ J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
7. =∞#ã¨∞û LѨâ◊=∞#=Ú - zÅ¡yO[Å∞ "Õ¿ãÎ h~°∞ x~°‡ÅO J=Ù`«∞Ok Hõ^•! D =∞#ã¨∞û
#O^Œ∞ 'P`«‡*Ï˝#O— J<Õ zÅ¡yO[#∞ „Ѩ"ÕtOѨKÕÜ«∂e. 1) âߢ™êÎ^Œ∞Å#∞ ѨijÅ<å`«‡Hõ"≥∞ÿ#
^Œ$+≤ì`À qKåiOK«@O KÕ`«, 2) QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ É’kèOKÕ q+¨Ü«∂Å#∞ J=QÍǨÏ# ѨÓ~°fiHõOQÍ
„QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ`«, 3) ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ KÕÜ«Ú P`å‡<å`«‡ ѨijÅ# KÕ`« '*Ï˝#O— =∞#ã¨∞ûÖ’H˜
„Ѩ"Õt™ÈÎOk. „ѨHÍâ◊=∂#O J=Ù`ÀOk.
D '=∞#ã¨∞û—#∞ HÍ=∞=i˚`«O (Desirelessness) K≥Ü«∂ºe. nxx q+¨Ü«∞ QÆ∞}
J#∞ã¨O^è•# ~°Ç≤Ï`«O K≥Ü«∂ºe. ã¨O™ê~° Ѩ^•~°÷=ÚÖˇ·#\˜ì ''Ѩل`«–Hõà◊„`«–QÆ$Ǩϖ„Ѩuëêª^Œ∞——
Å#∞ ^Œ∂~°=Ú #∞OKÕ `«ºlOz "Õã¨∂Î ''D ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞—— J#∞ JO`«~°OQÆ=∞O^Œe É’^èŒ#∞
ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞HÀ"åe. Éè’QÆ,– ÖÏÉèí=ÚÅ Jaèx"Õâ◊=Ú #∞O_ç ^Œ$+≤ìx =∞~°ÖÏÛe.
JѨC_»∞ D '=∞#ã¨∞û— J<Õ Ñ¨O[~°=ÚÖ’Oz 'J*Ï˝#=Ú— J<Õ Ñ¨H˜∆ ZyiáÈ`«∞Ok.
8. ã¨O^ÕÇ¨Ï „Ѩ=$uÎx [~ÚOz"ÕÜ«∞@O -
âß<ÕÎ ã¨O^ÕÇ¨Ï ^Ò~å`Õ‡º QÆ`«H“`«Hõ q„Éèí=∞"£∞ I
ѨiѨÓ~å‚#Î~°O KÕ`«ó Ѩӈ~‚O^Œ∞i=~å[`Õ II (ã¨~°æ 22, â’¡. 10)
<åÜ«∞<å! ~å=∂! ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«∞@ J#∞ ^Œ∞+¨ì ã¨O™ê¯~°"Õ∞ ''ã¨O™ê~°x=$uΗ— J#∞ L`«Î=∞
ã≤÷ux `å`åû~°O KÕ~Ú™ÈÎOk. W\˜ì ''ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«∞@—— J#∞ ^À+¨=Ú â◊q∞OK«∞QÍHõ! D z`«Î=Ú#∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 119
'„Éèí=∞–H“`«∞Hõ— ~°Ç≤Ï`«O KÕâß=∂, WHõ JO`«~°=Ú#, Wk ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ# ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x =Öˇ
â’aèOK«QÆÅ_»∞.
qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOK«x"å_»∞, „â◊^ŒúÖËx"å_»∞, J#∞=∂<åÅ`À HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕ¿ã"å_»∞
q<åâ◊#=Ú "≥·¿Ñ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨Oâ◊Ü«∂`«∞‡#‰õΩ WǨÏOÖ’#∞, Ѩ~°OÖ’#∞ ã¨∞YOÖË^Œ∞.
9. ÉèË^Œ^Œ$+≤ìx â◊q∞OѨ*ËÜ«∞@O - "åÜ«Ú=Ù â◊q∞¿ãÎ ã¨=Ú„^Œ=Ú „ѨâßO`«=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•!
''Wk "Õ~°∞, Jk "Õ~°∞, <Õ#∞, <åk, g~°∞ W\˜ì "å~°∞, "å~°∞ J\˜ì "å~°∞——... J#∞ ÉèË^Œ^Œ$+¨µìÅ∞
^À+¨~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ 'ã¨=∞"£∞ „|Ǩχ"£∞— ^Œ$+≤ìKÕ â◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞. L`«Î=∞^Œ$+≤ìx JÉèíºã≤OK«∞>Ë JO^Œ∞‰õΩ
LáêÜ«∞O. ''Z=iÖ’<≥·`Õ <Õ#∞ U"Õ"À ^À+¨=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl<À, "å~°O`å <å=Öˇ<Õ P`«‡ÜÕ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl~°∞—— Jx =∞~°Å=∞~°Å =∞#ã¨∞û‰õΩ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∂e. Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, U
LáêÜ«∞O KÕ`«<≥·<å 㨈~, ''ã¨=∞^Œ$+≤ì——x ã¨∞ã≤÷~°O KÕã¨∞HÀ"åe. ã¨=∞^Œ$+≤ì... JÅÊ`«fi=Ú #∞O_ç
B#fl`«º=Ú "≥·Ñ¨Ù =∂~°æO K«∂ѨÙ`«∞Ok. L`«Î=∞ ™œO^Œ~°º ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ##∞ J\˜ì"å_»∞
ѨÙ}˜H˜ ѨÙK«∞Û‰õΩO\Ï_»∞.
ã¨=∞`«fi=Ú =∞$Qƺ=∞QÆ∞@KÕ`«<Õ "åã¨#Å∞ q[$Oaèã¨∞Î<åfl~Ú. Ѷ¨e`«OQÍ JO`«óHõ~°}O
J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°=∞Ü«∞=∞QÆ∞ [_»`«fi=ÚKÕ xO_çáÈ~Ú LO\’Ok. J\˜ì =∞#ã¨∞û [~°˚i`«=∞QÆ∞K«∞
ZHõ¯_≥Hõ¯_À ^Œ∂~°^Œ∂~° „Ѩ^ÕâßÅÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î, U"Õ"À ÉèÏ"å"Õâ◊HÍÅ#∞ ѨÙ}˜H˜Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩO@∂,...
PÜ«∂ã¨=∞O`å `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩO\’Ok.
''pHõ\ ˜ – ã¨∂~Àº^Œ=Ú—— ÖÏQÍ ''ÉèË^Œ^Œ$+≤ì – *Ï˝#=Ú—— U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. *Ï˝#^Œ$+≤ì
qHõã≤ã¨∂Î LO>Ë, ÉèË^Œ^Œ$+≤ì ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ JO`«iOK«∞@‰õΩ ã¨Oã≤^ŒúѨ_»∞`«∂ LO@∞Ok.
10. JÉèϺã¨=Ú - F ~å=∂! âßG=ÚÅ∞ =Öˇ¡"Õã¨∂Î ‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞ 'P`«‡^Œ$+≤ì— "≥·Ñ¨ÙQÍ ^Œ$+≤ì
™êiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. ™êO™êiHõ „^Œ+¨ì`«fi=Ú<Õ ã¨~°fi^• P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ ^Œ∞ó
MÏÅ∞ `˘ÅQÆHõáÈQÍ, WOHÍ JkèHõ=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. W@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`ÀOk? D =∞#ã¨∞û#∞
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ ã¨iÜ≥ÿ∞# JÉèϺã¨=Ú #O^Œ∞ xÜ«∞q∞OK«HõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ ã¨∞=∂! *Ï˝#OKÕ
JÉèϺã¨=Ú#∞ Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°Kåe, L`ÕÎ[Ѩ~°Kåe. ÖˉõΩO>Ë *Ï˝#=Ú ã¨=Úáêi˚Oz UO
„ѨÜ≥∂[#O?
L`«Î=∞ JÉèϺã¨=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKÕ r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨~À=~°OÖ’
q"ÕHõ=Ú J<Õ Hõ=∞ÅO qHõã≤™ÈÎOk. J\˜ì 'q"ÕHõHõ=∞ÅO— K≥·`«#º ÉèÏ㨯~°∞x K«∂z ѨÙÅH˜™ÈÎOk.
q"ÕH˜ J~Ú#"å_»∞ L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=ÚÅ #∞O_ç U Ѩiã≤÷`«∞Å Ü«∞O^Œ∞ K«∞ºu á⁄O^Œ_»∞.
J`«_»∞ `«# JÉèϺã¨=ÚÅ#∞ nѨ=Ú=Öˇ HÍáê_»∞‰õΩO\Ï_»∞. JÉèϺã¨"Õ∞ ã¨`«fiQÆ∞}=Ú#∞
ÃÑOá⁄OkOѨ*Ëã¨∞ÎOk. K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ∞ D [QÆ`«∞Î#∞ PǨ¡^ŒÑ¨~°∞ã¨∞Î#fl@∞¡, ã¨`«fiQÆ∞}=Ú D
|∞kúx ã¨∞qâßÅO KÕã≤, L`«Î=∞ J=QÍǨÏ##∞ „Ѩã¨iOѨ*Ëã≤ PǨ¡^ŒÑ¨~°K«QÆÅ^Œ∞.
=∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ JÉèϺã¨O J#QÍ, ''QÆ∞~°∞¿ã=, „¿Ñ=∞, ^ŒÜ«∞, ^•H˜∆}º=Ú, „â◊=}=Ú,
=∞##=Ú, xkè^蕺㨗—... "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x P„â◊~ÚOK«@O J~Ú L#flk.
120
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~å=∞K«O„^•! WHõ ÃÑ^ŒÌQÍ, q=~°OQÍ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? "åÜ«Ú=Ù, Éèí∂q∞, [Å=Ú,
Jyfl ÖË#\˜ì PHÍâ◊HÀâ◊=Ú U q^èŒOQÍ LO@∞Ok? ZO`À x~°‡ÅOQÍ#∞, qâßÅOQÍ#∞, L^ŒÜ«∞
Jã¨Î=∞Ü«∞=ÚÅ∞ ÖËxkQÍ#∞ LO@∞Ok Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ *˽ܫÚ_»∞ (Z~°∞QÆ=Åã≤#k Ziy#
"å_»∞) J~Ú#\˜ì nè=∞O`«∞_»∞ x~°‡ÖÏHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·, ''<å‰õΩ L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞=ÚÅ∞ ÖË=Ù—— J#∞
Z~°∞Hõ Hõey LO@∞<åfl_»∞. ''YO_»=Ú–JYO_»=Ú, r=Ù_»∞–„|Ǩχ=Ú, ѨizÛù#fl=Ú–
JѨizÛù#fl=Ú——... D ÉË^èŒ=ÚÅhfl J*Ï˝#=Ú L#flKÀ@ =∂„`«"Õ∞ LO@∞<åfl~Ú.
'`«`«fiqKå~°=Ú—KÕ 'P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ ™êH∆Í`å¯~°O— á⁄Ok#"åxH˜ „|Ǩχ–q+¨µ‚–=∞¿ÇÏâ◊fi~°
Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#qQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? 'ã¨$+≤ìOK«∞@— "≥Ú^ŒÖˇ·#
JkèHÍ~°=Ú ÅO^Œ∞ ‰õÄ_® ˆH¡â◊=Ú LO_ç L#flk ã¨∞=∂!
❖❖❖
15. *Ï˝#∞Å – J*Ï˝#∞Å J#∞Éèí"åÅ∞
Z=x z`«Î"≥∞ÿ`Õ, D PHÍ~å^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç LO_ç#ѨÊ\˜H©, ''JǨÏOHÍ~°~°Ç≤Ï`«O—— J~Ú
LO@∞O^À J\˜ì"åxH˜ D ã¨O™ê~°HõÅÊ# „áêÑ≤ÎOK«∞@ÖË^Œ∞.
'=∞$QÆ`«$+¨‚— Ü«∞O^Œ∞ XHõ =¸_è»=∞$QÆ=Ú#‰õΩ [Å=Ú L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. *Ï˝xH˜ [ÅO
HõxÑ≤ã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞. J`«_»∞ ÔH~°@=ÚŠѨ~°OѨ~°Å∞ K«∂ã¨∂Î ‰õÄ_®, W^ŒO`å „Éèí=∞ÜÕ∞, „H©h_»
=∂„`«"Õ∞ Hõ#∞Hõ WHõ¯_» [ÅO ''LO_»*ÏÅ^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞.
`«~°OQÆ=i"Õ∞ Ö’HÍó „Ѩܫ∂<åκܫ∂xÎKÕ`«ã¨ó I
„HÀ_ô‰õΩ~°fixÎKåV˝O`Õ #[˝O =∞~°}[#‡h II (ã¨~°æ 22, â’¡. 18)
"åã¨<å=â◊O KÕ`«<Õ D r=ÙÅO^Œ∞~°∂ `«~°OQÆ=ÚÅ =Öˇ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. #tOK«∞
K«∞<åfl~°∞. D [## =∞~°}=ÚÅ∞, ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞, ã¨=∞$kú-Jã¨=∞$kúÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
J*Ï˝xx `«=∞ =â◊O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. *Ï˝x<À, Uq∂ KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. J<ÕHõ
Pq~åƒù=–u~ÀÉèÏ==Ú (~åHõ áÈHõ) Å`À ‰õÄ_ç# D „ѨѨOK«=∞O`å J*Ï˝x H˘~°ˆH, J*Ï˝#=Ú
KÕ`«<Õ, J*Ï˝# q+¨Ü«∞OQÍ<Õ – L^Œ~Ú™ÈÎOk, Å~Ú™ÈÎOk.
*Ï˝xH˜ D '[QÆ`«∞Η J#∞#^Õ LO_ç LO_»∞@ ÖË^Œ∞. "≥Ú^ŒÖË L^Œ~ÚOK«#\˜ì ^•xH˜
<åâ◊#"Õ∞q∞\˜? ''TǨÏÖ’ HõeÊOK«|_ç# XHõ J~°}ºOÖ’ „Ѩ"ÕtOz =∞$QÆ=ÚÅ#∞ Ju
ÖÏѶ¨∞=OQÍ "Õ\Ï_»@O—— J#∞ HÍ~°º„Hõ=∞OÖÏQÍ, `«`«fi*Ï˝x bÖÏ =∂„`«OQÍ D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞
ã¨OK«iã¨∞Î<åfl_»∞. ~°q∞ã¨∞Î<åfl_»∞. WHõ J*Ï˝x JO\Ï"å, J`«_»∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«
H“`«∞Hõ=Ú—— KÕ D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ ''W^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞—— J<Õ |∞kúx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡
'"åã¨Î==Ú— QÍ ÉèÏqOK«|_»∞^•xKÕ |OkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 121
XHõKÀ@ XHõ '‰õΩO_»— L#flk. Jk L<åfl, ÖËHõ Ѩye<å P 'ã¨÷Å=Ú— (Space that is
occupied by the pot) ‰õΩ =KÕÛ ÖÏÉèíO QÍx, #+¨ìO QÍx U"≥∞ÿ<å L#fl^•? Ѷ¨∞@=Ú#‰õΩ L`«ÊuÎ
q<åâ◊#O LO_»=K«∞Û QÍHõ. HÍh, Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊=Ú#‰õΩ L`«Ê#fl"Õ∞q∞\˜? <åâ◊#"Õ∞q∞\˜? J\Ï¡ˆQ
D â◊s~°=Ú Éèí∂+≤OK«|_»∞ QÍHõ, ÖËHõ ^Œ∂+≤OK«|_»∞ QÍHõ! P`«‡‰õΩ Z\˜ì qHÍ~°=ÚÅ∞ LO_»=Ù.
P`«‡A˝_»∞ D L`«ÊuÎ <åâ◊#=Ú ÖËg `«#Ü«∞O^Œ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@ÖË^Œ∞. ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú<Õ!——
J#∞ JÅÊ[˝`«#∞ P„â◊~ÚOK«∞"å_»∞ =∂„`«"Õ∞,... D [#‡ =∞$`«∞º=ÙÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞
ã¨∞=∂! ™êÜ«∞OHÍÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ „Ѩã¨iOK«∞@KÕ qâßÅ Éèí∂q∞ Ü«∞O^Œ∞
=∞$QÆ`«$+¨‚ Z@HÀ =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿáÈ`ÀOk Hõ^•! L`«Î=∞ q"ÕHõ=Ú L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ q∞^䕺 Éèí∂`«
=∞QÆ∞ D ^Œ$â◊º=Ú, "åã¨#Å∞, ã¨OHõÅÊ=º=Ǩ~°=ÚÅ∞... W=hfl `«=∞O`«@`å"Õ∞ #t™êÎ~Ú.
F [#∞ÖÏ~å! ''<Õ<≥=~°∞? D „ѨѨOK«=Ú Z@∞¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k...?—— J<Õ q+¨Ü«∂Å∞
qKå~°} KÕÜ«∞#O`« =~°‰õΩ 'HÍ~°∞pHõ\ ˜— =O\˜ q∞^䕺~°∂ѨO J~Ú=Ù#fl D ''[QÆ^•_»O
|~°=Ú——... JO`å W@∞¡ „áêÑ≤Îã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú q∞^䕺„Éèí=∞ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅKÕ`«<Õ Pq~°ƒùq™ÈÎOk. J<ÕHõ PѨ^ŒÅ‰õΩ
™ê÷#Éèí∂`«"≥∞ÿ LO\’Ok. Z=_≥·`Õ 'P`«‡ÉèÏ=#—KÕ D ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=Ú#∞ x™êû~°"≥∞ÿ#^•xQÍ
K«∂™êÎ_À, J`«_Õ nx x[ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞#fl"å_»∞ J=Ù`å_»∞. ã¨`«º^Œ$+≤ìH˜ W^ŒO`å
ÖËxk QÍ<Õ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk. HÍ|\˜ì ''D ^Õâ◊ HÍÖÏ^Œ∞Å =â◊OKÕ`« L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º 'P^蕺u‡Hõ
– PkèÉè∫uHõ – Jkè^≥·qHõ.— `åѨ„`«Ü«∞=ÚÅ∞, J>Ë¡, D ã¨=∞ã¨Î ^Œ∞óY=ÚÅ∞ â◊s~°=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz#q =∂„`«"Õ∞. JO`ÕHÍx W=hfl ѨÓ~å‚#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ <å‰õΩ
ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù——... J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ q∂~°O`å Hõey LO_»O_ç. D q^èŒOQÍ „Éèí=∞
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõÅ"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
D „ѨѨOK«=Ú JO`«∞ÖË#\˜ì 'k‰õΩ¯Å∞–HÍÅ=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À#∞, J<ÕHõ
ѨizÛù#fl=ÚÅ`À#∞, 'L`«ÊuÎ – K«Å#=Ú— PkQÍ J<ÕHõ „H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°=ÚÅ`À#∞ ‰õÄ_ç
L#flk. J\˜ì D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ 'JO`«\Ï <Õ<Õ "åºÑ≤Oz L<åfl#∞—... J#∞ J#∞Éèí==Ú
HõÅ"å_Õ x["≥∞ÿ# *Ï˝x.
"åÅ„QÆ ÅHõ∆ÉèÏQÍ`«∞Î HÀ\˜â◊ó ѨiHõeÊ`å`ü I
JǨÏOã¨∂Hõ∆ ‡W`«"åºÑ‘ Ü«∞OѨâ◊º`«ã¨Ñ¨â◊ºu II (ã¨~°æ 22, â’¡. 26)
''ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_»<≥·, ã¨~°fi^• L#fl\˜ì <Õ#∞ XHõ ~À=∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ J„QÆÉèÏQÆ=∞O^Œe XHõ HÀ\˜
=O`«∞ ÉèÏQÆ=Ú Ü≥ÚHõ¯ XHõ ÅHõ∆= ÉèÏQÆ=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® WOHõ#∂ ZO`À ZO`À ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#
"å_»#∞——... Jx Z~°∞QÆ|_Õ ã¨`«º=Ú#∞ K«∂K«∞K«∞<åfl_»∞.
P`«‡A˝_»∞ - P`«‡A˝_»∞ D r"å`«‡#∞ Jã¨^Œf`«∞_»∞QÍ#∞, aè#fl"≥∞ÿ# ^•x=Öˇ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D
[QÆ`«∞Î#∞ ''K≥·`«#º*’ºu=∂„`«=Ú—— QÍ#∞ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
122
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
[QÆ`«∞Î#∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ Jaè#flOQÍ QÍOK«∞"å_Õ P`«‡A˝_»∞. ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞, J㨈~`«∞_»∞,
JkfifÜ«Ú_»∞ JQÆ∞ z^•`«‡ ã¨=∞ã¨Î=Ú#O^Œ∞ L#fl@∞¡ K«∂K«∞ ^Œ$¿+ì "åã¨Î= ^Œ$+≤ì.
''Pkè–"åºkè–ÉèíÜ«∂^Œ∞ÅKÕ LkfiQÆfl=∞QÆ∞K«∞, [##–=∞~°}Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ Ü«Ú#fl D ^ÕǨÏ=Ú
<Õ#∞ HÍ^Œ∞——... Jx U |∞kú=∞O`«∞_»∞ Ziy LO\Ï_À, J`«_Õ Ü«∞^ä•~°÷*Ï˝#=Ú HõÅ"å_»∞.
''<å Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞ÜÕ∞ ÃÑ·#, „H˜O^Œ, „ѨHõ¯ÅO^Œ∞ JO`«\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. <åH˜Hõ
Ô~O_»="å_Õ ÖË_»∞—— Jx `≥Å∞ã¨∞H˘#∞"å_Õ ã¨=∞ºH±*Ï˝x.
''^•~°OÖ’ =∞}∞Å∞ „QÆ∞K«Û|_ç#@∞¡, <åÜ«∞O^Õ D „ѨѨOK«=∞O`å „QÆ∞K«Û|_ç L#flk. D
JO`«óHõ~°}=Ú J#∞^•xH˜ ‰õÄ_® Hõ~°Î#∞ <Õ<Õ... JO`Õ QÍx JO`«óHõ~°}=Ú '<Õ#∞— HÍ^Œ∞.. J#∞
J#∞Éèí==Ú HõÅ"å_Õ Ñ¨~°=∂~°÷=Ú#∞ Ziy#"å_»∞.
''JǨÏOHÍ~°=ÚQÍx, ^Œ$â◊º=ÚQÍx H˜Oz`ü ‰õÄ_® U Hõ∆}OÖ’#∂ ÖË<ÕÖË=Ù. W^ŒO`å
‰õÄ_® x~å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk. WHõ ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»#QÆ∞ <Õ#∞
Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ =ºHÍÎ=ºHõÎ=ÚÅ =∞^茺 ã≤÷u Hõey Ü«Ú<åfl#∞.
ã¨=Ú„^Œ=Ú#‰õΩ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ Z\Ï¡QÀ, J^Õ q^èŒOQÍ D „uÖ’Hõ=ÚÅ∞ <å Ü≥ÚHõ¯
J=Ü«∞==ÚÖË J~Ú L<åfl~Ú——... Jx x*ÏO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞ J#∞Éèí∂`« "≥Ú#~°∞ÛH˘#fl"å_Õ
ã¨=∞ºH±^Œi≈ Jx, ѨÓ~°‚*Ï˝x Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ D „uÖ’Hõ=ÚÅ =º=Ǩ~°=∞O`å =∞$`«„áêÜ«∞"Õ∞
J~Ú LO_Õk. W=hfl K≥·`«#ºã¨`åÎã¨∂ÊùiÎ KÕ`«<Õ LxH˜x á⁄Ok, ѨiáêeOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. P`«‡
`«`«fi=Ú ^Œ$ëêì º `«k`«~°=ÚÖˇ·#=hfl UHõ∆}=Ú #O^Œ∂ ÖË<Õ ÖË=Ù. D q+¨Ü«∞O L`«Î=∞ qKå~°}
ã¨Ç¨Ü«∞O`À ã¨`«ºã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ *Ï˝x Z~°∞QÆ∞K«∞<Õ L<åfl_»∞ ã¨∞=∂! =∞Ǩ`«∞‡Å Ü≥ÚHõ¯ '^Œ$+≤ì— D
™êO™êiHõ ^ÕǨ^Œ∞Å #∞O_ç "≥Ú^ŒÖË =∞~°ÅÛ|_ç LO\’Ok. "åi J=QÍǨÏ#Ö’ D 'h=Ù–<Õ#∞—
J#∞#=hfl P`«‡Ñ¨~°"Õ∞ J~Ú K≥<˘flO^Œ∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì L`«Î=∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ HõÅ"åˆ~ 'ã¨O™ê~°
`å_»#=Ú—#∞ x~ÀkèOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. ã¨`«º=Ú#∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
'K≥·`«#º=Ú— ã¨~°fi^• q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«#k. Jk 'ã¨fiã¨`åÎ „ѨHÍâ◊=Ú#— [QÆ`ü
ã¨=¸Ç¨Ï=Ú ÅO^Œ∞ JO`«\Ï "åºÑ≤Oz L#flk. P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«=Ú, Éèˇ·~°==Ú JQÆ∞ â◊s~°=Ú
QÆÅ K≥·`«#º=Ú#∞ (ÖËHõ P`«‡#∞) ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞, ã¨~°fi^•, ã¨~°fi=ÚQÍ QÍOK«∞"å_Õ Ü«∞^•~°÷
`«`«fi"Õ`«Î. ''D ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞, D âßG – QÆ∞~°∞ – ^Õ=`«ÅO^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl „â◊^Œú, q"ÕHõ=Ú#∞
x^Œ∞~°ÖËÑ≤ P`«‡`«`«fi"Õ∞q∞\’ ѨiK«Ü«∞O KÕ¿ã „â◊=} – =∞## „Hõ=∞=ÚÅ∞ ... W=hfl ‰õÄ_®
x~°fizOKÕk, „Ѩ=zOKÕk, Ѩi~°H˜∆OKÕk ^Õxx? <å Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOKÕ! W=hfl
<Õ<Õ J~Ú L<åfl#∞——... J#∞ J#∞Éèí==Ú#O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· LO_»∞"å_Õ Ü«∞^ä•~°÷ `«`«Î fi^Œi≈.
WOHÍ P ã¨∞*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ##∞ =i‚Oz K≥ѨÙ`å#∞... q#∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 123
''D [QÆ`«ÎO`å x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=ÚKÕ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿÜ«Ú#flk. „|Ǩ‡#O^Œ=Ú J#∞^•x
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÅÊ qÉèÏQÆ=ÚKÕ Ñ¨i`«Ñ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì P ã¨∞q™êÎ~° [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ XHõ J`«ºO`«
ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ P 'SÇ≤ÏHõ–áê~°Ö∫H˜Hõ— =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å LO_ç L#flk. JO^Œ∞KÕ`«, Wq
ZO`« ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#q! D Éè’Qƺ=ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞O LO>Ë ZO`«, ÖˉõΩO>Ë ZO`«? WO^Œ∞ ^Œ∞óY
Éèí∂~Ú+¨ì"≥∞ÿ, `«ºlOK«^Œy#k Uk? ã¨∞Y=O`«"≥∞ÿ „QÆÇ≤ÏOK«^Œy#k Uk?——
JѨC_»∞ J\˜ì q"ÕHõ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ '„ÉèÏOu— `˘ÅyáÈ~Ú, P#O^Œ=Ú
L^Œ~Ú™ÈÎOk.
''D [QÆ`«∞Î#∞ 'Wk— Jx x~°fizOK«ÖË=Ú. Z=_»∞ ^Õxx Z@∞¡ ÉèÏq¿ãÎ Jk J`«xH˜ J>Ë¡
„áêÑ≤Îã¨∞ÎOk. Wk JQÆ=∞º"≥∞ÿ#k. W\˜ì ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨∞Y"≥∞Hõ¯_»? âßO`«"≥∞Hõ¯_»? ZO^Œ∞HõO>Ë
WO^Œ∞Ö’ ã¨∞YâßO`«∞Å∞ "≥`«Hõ@O <Õu c~°HÍÜ«∞Ö’ <≥~Úº H˘~°‰õΩ "≥`«Hõ@O =O\˜k. <åÜ«∞O^Œ∞
qˆH∆Ѩ=Ú U~°Ê_ç#ѨC_»∞ D [QÆ`«∞ÎÖ’ q+¨Ü«∂Åhfl qˆH∆Ѩ ѨÓi`«OQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. <Õ#∞
qˆH∆Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»<≥· LO>Ë Wk ‰õÄ_® qˆH∆Ѩ~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« W^ŒO`å ã¨fiÜ«∞OQÍ
qˆH∆Ѩ~°Ç≤Ï`«OQÍ#∞, <å Ü≥ÚHõ¯ „ѨHõOѨ#=ÚKÕ qˆH∆Ѩ ã¨Ç≤Ï`«OQÍ#∞ LO\’Ok——... Jx `åi¯Hõ
*Ï˝#=Ú, ã¨=∞ºH± ÉèÏ=# HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞, WHõ D [QÆ`«∞ÎÖ’x ''Wk `«ºlOKåe, Wk
á⁄O^•e—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ `åº[º „QÍǨϺHõÅÊ# JO`å #tOK«Hõ UO KÕã¨∞ÎOk K≥ѨC? J@∞¡
Z=i ^Œ$+≤ìÖ’ [QÆ`ü K«OK«Å`«fiO #tã¨∞ÎO^À, J\˜ì"å_Õ L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞.
U =∞Ǩ`«∞‡_≥·`Õ 'PHÍâ◊=Ú— =Öˇ UHÍ`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO\Ï_À, Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ ѨÓ~°‚
ÉèÏ=#QÍ "åºÑ≤Oz LO@∂ ‰õÄ_®, PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ á⁄O^ŒHõÜÕ∞ LO\Ï_À, ("å\˜ Ü«∞O^Œ∞
J#∞‰õΩÎ_»∞ HÍHõÜÕ∞ LO\Ï_À).... J\˜ì "å_»∞ 'x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú—#‰õΩ J~°∞›_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
J`«_Õ =∞¿ÇÏâ◊fi~° ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞.
F ~å=∞K«O„^•! J\˜ì =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ∞ L<åfl~°∞. "å~°∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· xtÛO`«QÍ ã¨OK«iOK«∞
K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ D *Ï„QÆ`ü –ã¨fiѨfl –ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ#|_Õ =¸_»∞ J=ã¨÷Å #∞O_ç q=Ú‰õΩÎÖˇ·, `«=∞#∞
`å=Ú D =¸_çO\˜H˜ "ÕÔ~·# `«`«Î fi=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞$`«∞º=Ù#‰õΩ ‰õÄ_® „¿Ñ=∂ã¨Ê^Œ∞Öˇ·,
=∞$`«∞º=Ù#∞ ‰õÄ_® XHõ k#K«~°º=O\˜kQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. ™œ=ÚºÖˇ· ã¨~°fi„`å ã¨=∞|∞kú
HõÅ"åÔ~· '`«∞sÜ«∂=ã¨÷— J#|_Õ L`«Î=∞ Ѩ^Œ=Ú#O^Œ∞ LѨã≤÷`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ `å~°ã¨Ñ¨_ç#ѨC_»∞ <å=O\˜ =Ú#∞Å∞ ‰õÄ_® t~°ã¨∞û =Oz
#=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl~°∞. "Õ∞=Ú J\˜ì"åiH˜ ™êëêìOQÆ^ŒO_» „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞ ã¨=∞iÊã¨∞Î<åflO.
F ~åѶ¨∞"å! D „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œ∞ JO`«\Ï XˆH „|Ǩχ=Ú "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
xã¨ûOâ◊Ü«∞=ÚQÍ h=Ù W\˜ì ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. J<ÕHõ qz„`«=ÚÅ∞,
~°=∞}©Ü«∞=ÚÅ∞ J~Ú# Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì – ã≤÷u – ÅÜ«∞=ÚÅO^Œ∞
JѨizÛù#fl=∞QÆ∞ '„|Ǩχ=$uΗ<Õ ã¨~°fi^• HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
124
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
™êH∆Í`ü t= ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥·, *Ï˝#=O`«∞_»"≥·, r=#∞‡‰õΩÎ_»=QÆ∞=Ú. JѨC_»∞ J\˜ì
P`å‡~å=Ú_»=QÆ∞ hˆH <Õ#∞ #=∞™ê¯~°O KÕã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
16. â◊s~°=Ú – #QÆ~°=Ú – â◊si – ~åA
N~å=Ú_»∞ : F =ÚhO„^• ! =Ú‰õΩÎ_»∞ D â◊s~°=Ú#∞, `«k`«~° ^Œ$â◊ºqâı+¨=ÚÅ#∞ Z@∞¡ U
^Œ$+≤ìKÕ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_À KåÖÏ qâıëêÅ∞ K≥áêÊ~°∞. =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙʼnõΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ=∞QÆ∞ J`«x
^Œ$HõÊ^äŒ=Ú – J=QÍǨÏ# – Ѩi=~°Î#Å QÆ∞iOz WOHõ#∂ =∞iH˘O`« `≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç. =ÚH˜Î
á⁄Ok# r=Ù_»∞ â◊s~°=Ú#∞ Hõey LO\Ï_®? ÖËHõ `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl_®?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „|Ǩχ=Ú<Õ P„â◊~ÚOz LO@∞#fl r=Ùx =∞#O 'r=#∞‡‰õΩÎ_»∞— Jx
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. J\˜ì "å_»∞ „áê~°|ú=Ú (=~°Î=∂#=Ú H˘~°‰õΩ „áêÑ≤ÎOKÕ ã¨Oz`«Hõ~°‡ =º=Ǩ~°=Ú)
Hõ∆Ü«∞O JÜÕ∞º=~°‰õΩ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iã¨∂Î<Õ LO@∞<åfl_»∞. D â◊s~°=Ú#∞ áêeOK«∞K«∂
‰õÄ_®, nx ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅKÕ JO@HõÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞. h=Ù ZѨC_≥·<å ‰õΩO_»Å∞ `«Ü«∂~°∞KÕ¿ã
K«„Hõ=Ú#∞ K«∂Kå"å? P K«„Hõ=Ú ‰õΩO_» `«Ü«∂~°~Ú# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® =∞iH˘O`«¿ãѨÙ
Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•! J>Ë¡ r=#∞‡‰õΩÎ_»QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ 'â◊s~°`«fi=Ú—(I am this body) #∞
=^Œe 'â◊si`«fi=Ú—#∞ (I am the one who utilises this body) ã‘fiHõiOz#ѨÊ\˜H©, D â◊s~°=Ú
Å#∞ ^èŒiOzÜÕ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_»∞. J~Ú`Õ r=#∞‡‰õΩÎ#‰õΩ 'â◊s~°=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@— J<Õk
|O^èŒ=Ú JQÆ∞@ ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂! Wk Éè’QÆ"≥∂Hõ∆=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞\ÏxˆH LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»∞`«∞Ok.
D â◊s~°=Ú J`«xH˜ ã¨∞Y=Ú H˘~°ˆH „Ѩ=iΙÈÎOk. JO`ÕHÍx ^Œ∞óY=Ú H˘~°‰õΩ HÍ^Œ∞. =∞~˘Hõ
q^èŒOQÍ K«∂¿ãÎ, J`«xH˜ ^ÕǨÏ=Ú=Å# ã¨∞Y=¸ÖË^Œ∞. ÖËHõáÈ=Ù@KÕ Hõ+¨ì=¸ ÖË^Œ∞.
*Ï˝#^Œ$+≤ìx JÅ=~°K«∞H˘#∞K«∞#fl Ü≥∂y ^Œ∞óMÏ^Œ∞ÅKÕ U=∂„`«O ã¨Ê $tOK«|_»∞@ÖË^Œ∞.
D ^ÕǨÏ=Ú QÆ∞iOz qA˝Å∞ K≥ѨC H˘xfl q"Õ+¨=ÚÅ#∞ K≥ѨÙ`å#∞... q#∞.
❖
D '^ÕǨÏ=Ú— J<Õ #QÆ~°O J<ÕHõ QÆ∞} qâı+¨=ÚÅ∞ HõÅ^≥· ZO`À ~°=∞}©Ü«∞OQÍ
XѨCK«∞#flk. JO`«∞ÖËx qÖÏѨ=ÚÅ`À ã¨OK«i™ÈÎOk. 'P`«‡^Œ~°≈#=Ú— KÕ =∂„`«"Õ∞ nx
ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
<Õ„`«=ÚÖË nx H˜\ ˜H©Å∞. WO„kÜ«∞=ÚÖË WO^Œe nѨ=ÚÅ∞. 'KÕ`«∞Å∞— J<Õ qã¨Î $`«"≥∞ÿ#
=∂~°æO ^•fi~å PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ „áêÑ≤Îx á⁄O^Œ∞`ÀOk. ~À=∞=ÚÅ∞— J<Õ Å`«Å`À, '`˘_»Å∞—
J<Õ ã¨÷OÉèí=ÚÅ`À XѨCK«∞#flk. Z=ÚHõÅ ã¨O^èŒ∞ÖË nx ǨÏ^Œ∞ÌÅ∞. HõáêÅ=Ú D
^ÕǨÏ#QÆ~°OÖ’x qâßńѨ^Õâ◊O. =Hõ∆ã¨÷Å=Ú WO^Œe `«\ÏHõO =O\˜k. Éèí∞[=ÚÖË
„H©_®„Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞. K≥=ÙÅ∞ – <À~°∞ D #QÆ~°=ÚÖ’x ^•fi~°=ÚÅ∞. HõO~î°"Õ∞ WO^Œe aÅ=Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 125
'#=~°O„^èŒOÅ∞— J<Õ #=^•fi~°OÅ #∞O_ç „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ „Ѩ"ÕtOK«@O, x„+¨¯q∞OK«@O
J#∞Hõ∆}O [~°∞QÆ∞`ÀOk. =ÚYOÖ’ x=ã≤ã¨∞Î#fl '<åÅ∞Hõ— ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# Éè’[#O P~°y™ÈÎOk.
D â◊s~°=Ú J<Õ #QÆ~°O Ü≥ÚHõ¯ J^èÀ=∂~°æO QÆ∞O_® '=∞Å=Ú–=¸„`«=Ú— J<Õ |∞~°^Œ
^Œ∂~°OQÍ `˘ÅyOK«|_»∞`ÀOk. 'z`«Î=Ú— J<Õ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ 'J<ÕHõ zO`«Å∞— J<Õ [#∞Å∞ ã¨OK«i
ã¨∞Î<åfl~°∞. WO„kÜ«∂Å∞ J<Õ Ñ¨â◊√=ÙÅ∞ qK«ÛÅq_çQÍ D #QÆ~åxfl ^Œ∞~°æO^èŒ=∞Ü«∞O KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
=ÚY=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_»∞K«∞#fl z~°∞#=ÙfiÖË WO^Œe ѨÓÅ`À@Ö’x ѨÓÅ∞. `«`«Î fiA˝ÅQÆ∞
"å~°∞ `«=∞ '^ÕǨÏ=Ú, =∞#ã¨∞û—Å QÆ∞iOz ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« "åi Ѩ@¡
D â◊s~°O â◊√Éèí„Ѩ^ŒOQÍ<Õ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk. Wk "åiH˜ "≥∂Hõ∆~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì Ç≤Ï`«=Ú#∞,
â◊√Éèí=Ú#∞, ã¨∞Y=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
HÍx J*Ï˝xH˜ =∂„`«O D â◊s~°O J<ÕHõ ^Œ∞óMÏÅ–Jâ◊√ÉèÏÅ xÅÜ«∞OQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
❖
D â◊s~°=Ú #tã¨∞Î#flѨC_»∞ *Ï˝x J`«ºO`« ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
J`«x ^Œ$+≤ìÖ’ D â◊s~°<åâ◊# =∂„`«OKÕ ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù Un áÈ=Ù@ ÖË^Œ∞. ÖËHõ Wk xÅz
LO@∞O^•, Jn =∞Oz^Õ! *Ï˝x nxx LѨÜ≥∂yOz Éè’QÆ "≥∂Hõ∆=ÚÅ#∞ J<åÜ«∂ã¨OQÍ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
D â◊s~°=Ú r=Ù#‰õΩ XHõ ~°^äŒ=Ú =O\˜k. nxx ^èŒiOz# r=Ù_»∞ D „ѨѨOK«OÖ’
K«=∞`å¯~°OQÍ H˘OK≥O ¿ãѨ٠ã¨OK«iOz ZѨC_À nxx `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl_»∞. J\˜ì H˘kÌ
HÍÅOÖ’<Õ ''â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ∞——... J<Õ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞, ''ã¨fi[#∞Å∞–Ѩ~°∞Å∞
–|O^èŒ∞=ÙÅ∞–q∞„`«∞Å∞–Jã¨O|O^èŒ∞Å∞–â◊„`«∞=ÙÅ∞——..."≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ~°ã¨Ê~° =ºuiHõÎ"≥∞ÿ# ã¨O|O^èŒ
ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ J`«_»∞ *Ï˝#ÅHõ∆ º=Ú#∞, ^Œ$+≤ìx HõeyÜ«ÚO>Ë<À, D
â◊s~°=Ú #∞O_ç J`«xH˜ '"≥∂Hõ∆=Ú— J#|_»∞ 'L`«Î=∞"≥∞ÿ# ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#`À ‰õÄ_ç#
=∞#ã¨∞û‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ#...—— ã≤÷u Åaè™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ *Ï˝xH˜ D â◊s~°~°^äŒ=Ú ÖÏÉèí^•Ü«∞Hõ"Õ∞.
❖
D â◊s~°#QÆ~°O 'ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞— J<Õ „H˜Ü«∞Å#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ^èŒi™ÈÎOk.
*Ï˝xH˜ L`«Î=∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ <Õ~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ, KÕ‰õÄ~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ D â◊s~°O LѨÜ≥∂y
™ÈÎOk. D â◊s~°OKÕ x~°fiiÎOK«|_»∞ âßGÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# „H˜Ü«∞Å ^•fi~å `«#Ö’ ^Œ∞+¨ì ã¨fiÉèÏ"åʼnõΩ
J`«_»∞ zH˜`«û á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« '„ѨâßO`«=Ú J#|_»∞ xi¡Ñ¨Î JO`«~°OQÆã≤÷u,
ã¨=∞„QÆ=∞QÆ∞ J=QÍǨÏ#——... Å#∞ ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞ HõeyÜ«ÚO_ç, D â◊s~°O#∞ XHõ LѨHõ~°}OQÍ,
KÕu Hõé] =Öˇ LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
WO„^Œ∞_»∞ J=∞~å=uÖ’ ã¨∞YOQÍ L#fl@∞¡ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»∞ ã¨fiã¨÷ z`«∞Î_»∞ JQÆ∞ *Ï˝x D
â◊s~°#QÆ~°=Ú#∞ áêeã¨∂Î WO^Œ∞Ö’ ã¨∞YOQÍ LO@∞<åfl_»∞.
126
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J`«x =∞#ã¨∞û ''<Õ#∞ ѨÙ\Ïì#∞. K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞... W=hfl <åq... Wq <å‰õΩ LO_®e...
<Õ#∞ "åiHõO>Ë „Ѩ`ÕºHõ`« Hõey#"å_çx...—— J#∞ Ö’ÉèíѨÓi`«"≥∞ÿ# P"Õâ◊=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞.
q"ÕHõÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# |∞kú á⁄O^Œ∞K«∞, '"≥∂ǨÏ=Ú, J^èŒ~°‡=Ú—.. J#∞ ^Œ∞â◊Û~°ºÅ#∞ ^Œ∂~°=Ú#∞O_Õ
`«ºlã¨∞Î<åfl_»∞. J*Ï˝#Ü«ÚHõÎ=ÚÖˇ·# Ö’Éèí HÀѨ =∂`«û~åº^Œ∞Å∞ J`«xÃÑ· ^ŒO_≥`«ÎÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú.
Jq J`«x *Ï˝#fHõ∆}`«‰õΩ "≥~°z a‰õΩ¯a‰õΩ¯=∞O@∂ |ÅÇ‘Ï#∞ÅQÆ∞ â◊„`«∞~åA=Öˇ ^Œ∂~°OQÍ
LO_çáÈ`«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi ã¨O™ê~° ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ =¸Å=Ú 'Pã¨H˜Î—ÜÕ∞ Hõ^•! J\˜ì Pã¨H˜Îx J`«_»∞
[~ÚOz"Õã≤ LO@∞<åfl_»∞. HÍ=∞Éè’QÆ=ÚÅ∞, ã¨~°fi ã¨∞Y ^Œ∞óYqÖÏѨ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ '`«$+¨‚—Å#∞
QÆ∞iÎOz J`«_»∞ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞@ ÖË^Œ∞. ã¨~°fi"Õà◊ÅO^Œ∞ ÉÏǨϺ – JÉèíºO`«~°=ÚÅO^Œ∞
Ѩ~°=∂`«‡<Õ ^Œi≈OK«∞K«∞ ''P^蕇u‡Hõ – PkÉè∫uHõ=ÚÅ∞—— J<Õ Ô~O_»∞ #^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞=ÚÅO^Œ∞✺
„ѨâßO`«OQÍ ™êfl#=∂K«iã¨∞Î<åfl_»∞. D WO„kÜ«∞=ÚÅѨ@¡, ÃÑ·H˜ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ Hõ#|_Õ
q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ J`«_»∞ ã¨~°fi"Õà◊ŠѨ~å#∞‡Y∞_≥· LO@∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, Jq J`«xx
x~ÀkèOK«@O QÍx, Hõ@ì_ç KÕÜ«∞@O QÍx KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. Uk Z\Ï¡ [~°∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H©
J`«_»∞ =∂„`«O '^蕺#=Ú— J<Õ JO`«óѨÙ~°=Ú#O^Œ∞ x`«º=Ú ã¨∞YѨÓ~°fiHõOQÍ =ã≤ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
P`«‡ `«`«fi=Ú Ziy#"åxH˜ D â◊s~°=Ú ã¨∞Y„Ѩ^Œ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
1. Éè’QÆ"≥∂Hõ∆=ÚÅ#∞ „Ѩ™êk™ÈÎOk Hõ#∞Hõ 2. D â◊s~°O LO>Ë ^Œ$â◊ºO LO\’Ok. J~Ú`Õ D
â◊s~°O áÈ`Õ<À? Un H˘OK≥O ‰õÄ_® #tOK«∞@ ÖË^Œ∞.
XHõ ‰õΩO_» L#flѨC_»∞QÍx ÖËHõ Ѩye##ѨC_»∞QÍx Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊=Ú QÍx, =∞ǨHÍâ◊=Ú
QÍx U"≥∞ÿ<å YO_çOK«|_»∞K«∞<åflÜ«∂?... ÖË^Õ! D â◊s~°=Ú #t¿ãÎ WO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz
J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl P`«‡ =ã¨∞Î=Ù‰õΩ á⁄O^Œ∞#k QÍx, HÀÖ’Ê=Ù#k QÍx Uq∂
LO_»^Œ∞. *Ï˝x D ^ÕǨÏ=Ú HõeyÜ«Ú#flѨC_Õ nx q+¨Ü«∞=∞O`å „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. "åÜ«Ú=Ù
„Ѩã¨iã¨∂Î LO_»QÍ XHõ QÀ_» `å~°ã¨Ñ¨_ç`Õ P QÀ_»#∞ `å‰õΩ`«∞Ok. JHõ¯_» QÀ_»ÖˉõΩO>Ë? `«#
„Ѩã¨~°}#∞ WOHÍ H˘#™êyã¨∞ÎOk. JO`Õ QÍx ''JÜ≥∂º! WHõ¯_» QÀ_» Ѩ_çáÈ~ÚOk Hõ^•...—— Jx
`«Åz "åÜ«Ú=Ù ‰õÄ_® #tã¨∞ÎO^•? ÖË^Õ! J^Õ q^èŒOQÍ â◊s~°O <ÕÅ ‰õÄe<å WO^Œe r"å`«‡
Uq∂ HÀÖ’Ê^Œ∞. â◊s~°O U~°Ê_»∞K«∞#flѨC_»∞ „H˘`«ÎQÍ Un á⁄O^Œ^Œ∞.
❖
*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ `å#∞ JO`«\Ï "åºÑ≤Oz L#flѨÊ\˜H©, D â◊s~°=Ú#‰õÄ_® LO_ç „áê~°|ú
Éè’QÆ=Ú (Fruits of actions done in the past lives) Å#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î LO\’Ok. JO`«HõO`«‰õΩ
=Ú#∞ =ÚO^Õ `«#Ü«∞O^Œ∞ ™êH∆Í`«¯iOz#\˜ì ѨÓ~å‚#O^Œ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ 'P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú— J#∞
ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞ á⁄OkÜÕ∞ PÜ«∂ ã¨OѶ¨∞@#ÅÜ«∞O^Œ∞ =∞ø#OQÍ áêÖÁæ#∞K«∂ L#flk.
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ# „Ѩ[˝#∞ J=^èŒiOz ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH˜∆Ü«∞QÆ∞K«∞#flk.
✺
Ô~O_»∞ #^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞=Ú ´ P`«‡, â◊s~°=ÚÅ ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞ q*Ï˝# ^Œ$+≤ì`À Ziy LO_»∞@ÜÕ∞
''ã¨OQÆ=∞=∞O^Œ∞ ™êfl#O—— QÍ WHõ¯_» K≥ѨÊ|_çOk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 127
N~å=Ú_»∞ : JO>Ë J`«_»∞ JxflÜ«Ú x~°fiiÎã¨∂Î Uq∂ x~°fiiÎOK«x"å_Õ JQÆ∞K«∞<åfl_®?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. *Ï˝x PÜ«∂ J~°÷„H˜Ü«∂^Œ∞ÅѨ@¡ L#∞‡Y∞_≥· „áê~°|ú Hõ~å‡#∞™ê~°OQÍ
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl Hõ~°Î $`«fi=Ú#∞, Hõ~°‡`«fi=Ú#∞ <≥~°"Õ~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. D q^èŒOQÍ =º=Ǩ~°^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ
J`«_»∞ JO`å KÕã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞. J~Ú`Õ, Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Uq∂ K≥Ü«∞ºx"å_Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞
ã¨~°fi„`å ã¨~°fi^• "åºÑ≤OzÜÕ∞ L<åfl#∞—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ Hõey LO@∂<Õ bÖÏ=∂„`«OQÍ D ^Œ$â◊º
HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ q<À^ŒÑ¨Ó~°fiHõOQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. '`åº[ºO—J<Õ q=∂#O Jkè~ÀÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞.
K«=∞`å¯~°OQÍ, Ju ã¨∞O^Œ~°OQÍ, Ѩ~°=∞âßOuÜ«Ú`«OQÍ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ã¨OKå~°=Ú
ã¨Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. '"≥∞ÿ„u— J<Õ „Ñ≤Ü«Ú~åe`À ‰õÄ_»∞H˘x#"å_≥· LO@∞<åfl_»∞. J`«xH˜ W@∞ J@∞
'ã¨`«º`«fi=Ú—, 'UHõ`«fi=Ú— J#|_Õ W^ŒÌ~°∞ „Ñ≤Ü«∂u„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# q∞„`«∞Å∞ "≥O@#O\˜ LO@∞<åfl~°∞.
PHÍâ◊OÖ’ P ã¨∂~°∞ºx K«∂_»∞... J`«_»∞ =#=ÚÖ’x Å`«Å#∞ xi¡Ñ¨ÎOQÍ K«∂ã¨∂Î ''`«#
H˜~°}*ÏÅ=Ú#∞ „Ѩã¨iOѨ*ËÜ«Ú@— J#∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! *Ï˝x ‰õÄ_® Ju
^Œ∂~°ã¨∞÷_≥· #â◊fi~°=Ú, ^Œ∞óY„QÆã¨Î=Ú JQÆ∞ D Ö’Hõ=ÚÅhfl K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨~°fik‰õΩ¯Å#∞ `«#
Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨`ü–z`ü——Å „Ѩã¨~°}=ÚKÕ Ñ¨Ó~°‚"≥Ú#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. ã¨=∞ã¨Î ã¨OѨ^ŒÅ`À ‰õÄ_ç#
ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x=Öˇ JYO_» â’ÉèÏÜ«Ú‰õΩÎ_≥· „ѨHÍtã¨∂Î L<åfl_»∞. â◊OHõ~°ÉèíQÆ"å#∞_»∞ HÍʼnõÄ@
q+¨O „q∞Oy`Õ, P q+¨O PÜ«∞# HõO~î°=Ú#‰õΩ PÉèí~°}"Õ∞ J~Ú, PÜ«∞#‰õΩ 'hÅHõO~î°∞_»∞— J#∞
„Ѩâ◊Oã¨#∞ `≥zÛÃÑ\˜ìOk Hõ^•! *Ï˝xKÕ ¿ãqOK«|_»∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞, Éè’QÆã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ∞
‰õÄ_® ^Œ∞óY=Ú#∞ QÍHõ ã¨∞Y=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
''W`«_»∞ x["≥∞ÿ# Ü«∞=Ú_»∞ HÍ^Œ∞... ˆH=ÅO "Õ+¨O "Õã≤#"å_»∞——.. Jx `≥eã≤# `«~°∞"å`« P
=ºH˜Î`À ã¨OÉèÏ+¨} q<À^Œ=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk HÍx qëê^Œ=Ú#∞ HÍ^Œ∞Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, ''D
Éè’QÆ=ÚÅhfl q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖË—— Jx `≥eã≤áÈ~Ú# `«~°∞"å`« Wq J\˜ì r=ÙxH˜ ^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
ã¨O`À+¨=Ú#∞ KÕ‰õÄ~°ÛQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú.
#@∞Å∞ ™ê=¸Ç≤ÏHõ #$`«ºO KÕã¨∂Î ^Œ∂~°OQÍ áÈ`«∂ LO>Ë „¿ÑHõ∆‰õΩÅ∞ K«=∞`å¯~° ^Œ$+≤ì`À
K«∂ã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ^•! *Ï˝x ‰õÄ_® D ¢ã‘Î ^èŒ# ~å[º ѨÓ*Ϻk =º=Ǩ~°=ÚÅhfl XHõ
<å@Hõ=ÚÖ’x ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡, `«#‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË#@∞¡ J=QÍǨÏ#
Hõey LO\Ï_»∞. |Ǩï^Œ∂~°O áÈ=Åã≤# ÉÏ@™êi =∂~°æ=∞^茺OÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_Õ „QÍ=∞
ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ xi¡Ñ¨ÎOQÍ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞ Hõ^•! *Ï˝x ‰õÄ_® D ã¨~°fiÖ’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«OQÍ L^ÕfiQÍ^Œ∞Å∞ ÖËx"å_≥· K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
ZHõ¯_À H˘O_»Ü≥ÚHõ¯ Z`≥ÎÂ# tY~°=Ú#∞, JHõ¯_ç =$Hõ∆=ÚÅ =$kú Hõ∆Ü«∞=ÚÅ#∞ [#∞Å∞
~åQÆ~°Ç≤Ï`« ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∂Î LO\Ï~°∞. J\Ï¡ˆQ =∞=∞`«fi=Ú ÖË#\˜ì *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì ‰õÄ_® ã¨~°fi
HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞, q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨OѶ¨∞@#ÅÜ«∞O^Œ∞ ~åQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ XѨC`«∂ LO@∞Ok.
❖
128
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
*Ï˝x „áê~°|úHõ~å‡#∞™ê~°OQÍ D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ „áêÑ≤ÎOKÕ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«
=Åã≤=¿ãÎ... JѨC_»∞ "å\˜Ñ¨@¡ U q^èŒ"≥∞ÿ# ã‘fiHÍ~°, u~°™ê¯~° ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# Ѩ@∞ì^ŒÖÏ =Ç≤ÏOK«_»∞.
J\Ï¡ˆQ, ''Wq <Õ#∞ á⁄O^ŒÖËHõáÈÜ«∂<Õ....? U"≥∞ÿ<å 㨈~, Wq <Õ#∞ á⁄O^Œ=Åã≤O^Õ!—— J#∞
Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõ '„QÍǨϺÉèÏ=#— P„â◊~ÚOK«^Œ∞. ''U^À á⁄O^•e——... Jx K≥ѨÊ#Åq HÍx `«Ñ¨#,
P`«$`« J`«xÜ«∞O^Œ∞ LO_»^Œ∞. ã¨^• ѨiѨÓ~°‚~°∂ѨÙ_≥·, ѨiѨÓ~°‚HÍ=Ú_≥· ^Œ~°≈#q∞ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
<≥=∞eÑ≤OKè«O`À H˘O_»#∞ H˘_ç`Õ H˘O_»ˆH"≥∞ÿ<å J=Ù`«∞O^•? WHõ¯_» =zÛ – áÈÜÕ∞ =∞ǨÏ~°Ìâ◊Å∞,
^Œ∞~°Ìâ◊Å∞ *Ï˝xx U=∂„`«O K«eOѨ*ËÜ«∞*ÏÅ=Ù.
D ã¨∂÷Åâ◊s~°=Ú – ã¨∂Hõ;â◊s~°=ÚʼnõΩ =¸Å HÍ~°}"≥∞ÿ# J*Ï˝#=Ú J`«xÜ«∞O^Œ∞
#tOzáÈ`«∞Ok.
ã¨Oâß#Î ã¨~°fiã¨O^ÕǨϟ QÆe`ådÅ H“`«∞Hõó I
ã¨OH©∆} HõÅÊ<å^ÕǨϟ [˝ó 㨄=∂-=~å[`Õ II (ã¨~°æ 23, â’¡. 49)
J`«_çHõ ã¨Oâ◊Ü«∞~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO\Ï_»∞. D ã¨~°fiÉè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ J`«xH˜ q∞^䕺`«fi"Õ∞ ^Œ~°≈#
q∞ã¨∂Î LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fiH“`«∞Hõ=ÚÅ#∞ =i‚Oz#"å_≥· LO\Ï_»∞. '<åÜ«∞O^Œ∞ D ã¨∂÷Å
ã¨∂Hõ; ^ÕǨÏ=ÚÅ HõÅÊ#‰õΩ KÀ>Ë ÖË^Œ∞... [## =∞~°}Ï^Œ∞Å∞ ÖË=Ù—— J#∞ É’^èŒ#∞ P„â◊~ÚOz
LO@∞<åfl_»∞. ~å[ã¨∂Ü«∞ Ü«∞[˝Ñ¶¨ÅO á⁄Ok# K«„Hõ=iÎ=Öˇ â’aèã¨∂Î LO\Ï_»∞.
J~Ú`Õ WHõ¯_» 'K«„Hõ=iΗ J<Õ ^Œ$ëêìO`«=Ú#∞ *Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ ''J=QÍǨÏ# – Ѩi"≥∂`«¯ $+¨ì
ÉèÏ=#——Å#∞ q=iOK«\ÏxH˜ =∂„`«"Õ∞ "å_®#∞. Ü«∞^ä•~å÷xH˜, ''Jáê~°=Ú Ñ¨Ó~°‚=Ú—— J~Ú=Ù#fl
=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ *Ï˝x ѨÓ~°‚ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ `«# P`«‡KÕ P`«‡Ü«∞O^Õ â’aèOK«∞K«∞<åfl_»∞.
[#∞Å∞ XHõ Ñ≤zÛ"å_çx, J`«x KÕ+¨ìÅ#∞ K«∂z #=Ùfi‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞ Hõ^•! J<ÕHõ
Éè’ˆQK«ÛùÅKÕ Hõ∆}Hõ∆}O "庉õΩÅz`«∞ÎÅQÆ∞K«∞, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ã¨=∂Kå~°=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J™ê=^è•#`«fiO
=Ç≤ÏOK«∞"åix K«∂z *Ï˝x #=Ùfi‰õΩO@∂ LO\Ï_»∞.
Z=~À `«ºlOz, ^Œ∂~°OQÍ qã¨i# =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOz Éèí„^Œ=ÚQÍ ^•K«∞‰õΩ<Õ =ºH˜Îx
K«∂z JO^Œ~°O ѨiǨÏã≤ã¨∂Î LO\ÏO Hõ^•! `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# P㨉õΩÎÅ#∞ HõeyÜ«ÚO_Õ J*Ï˝#∞Å
WO„kÜ«∞ „Ѩ=$`«∞ÎÅ#∞, =¸~°öѨ٠H“`«∞HÍÅ#∞ K«∂z *Ï˝# ^Œ$+≤ì QÆÅ Ü≥∂QÆ∞Å∞ #=ÙfiHÀ=@OÖ’
Pâ◊Û~°º"Õ∞=Ú#flk?
❖❖❖
17. =∞<Àx„QÆǨÏO – WO„kÜ«∞ x„QÆǨÏO
F ~å=∞K«O„^•! =∞#O XHõ U#∞QÆ∞#∞ JO‰õΩâ◊O`À x„QÆÇ≤Ï™êÎO. D '=∞#ã¨∞û— J<Õ
=∞^ŒÑ¨Ù>Ë#∞QÆ∞ ''P`«‡ã¨∞Y=Ú—— J#∞ ^•xx `«ºlOz 'WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J<Õ ^Œ∞+¨ì=∂~°æOÖ’
Z@HÀ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk. J\˜ì D =∞#ã¨∞û#∞ UO KÕÜ«∂e? x~ÀkèOKåe. Z\Ï¡? JO^Œ∞‰õΩ
z#fl z#fl q*Ï˝Ñ¨#Å∞ ã¨iáÈ=Ù. qKå~°} – ã¨∞*Ï˝#=ÚÅ#∞ x~°O`«~°O P„â◊~ÚOKåe.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 129
D =∞#ã¨∞û Ju K«OK«Å"≥∞ÿ#k Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, Wk Éè’QÆ=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙQÍ ~åQÆ Ö’ÉèíѨÓi`«
=$`«∞ÎÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\’Ok. J\˜ì =$uÎ ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ‰õΩO_® h=Ù h =∞#ã¨∞û
q+¨Ü«∞OÖ’ *ÏQÆ~°∂‰õΩ_»"≥· LO_®e ã¨∞=∂! qëêxfl "≥_»Å„QƉõΩ¯K«∞#fl XHõ Å`«<À ÖËHõ áê=Ú<À
Z\Ï¡ ^Œ∂~°OQÍ LOK«∞`å"À, J\Ï¡ˆQ Éè’QÆ=ÚÅѨ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl =$`«∞ÎÅ∞ x#∞fl ã¨q∂Ñ≤OK«
‰õΩO_® K«∂K«∞HÀ"åe. J\˜ì ^Œ∞+¨ì ^Œ∞~°ƒÅ =$`«∞ÎÅ#∞ "≥Ú^ŒÖË x~Àkèã¨∂Î LO_»@O =∞Ozk.
ZѨC_≥·`Õ =∞#ã¨∞û z~°HÍÅO x„QÆÇ≤ÏOK«|_ç, =$`«∞ÎÅ#∞ á⁄O^ŒHõ LO@∞O^À, JѨC_»∞ J\˜ì
=∞#ã¨∞ûÖ’ =∂ É’^èŒ H˘OK≥O „Ѩ"ÕtOz<å KåÅ∞, J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O á⁄O^Œ∞`ÀOk.
Z=i =∞#ÃãÂû`Õ ZšѨC_»∂ PÜ«∂ Éè’QÆ, ~åQÆ=$`«∞ÎÅ#∞ P„â◊~Ú™ÈÎO^À, J\˜ì "åi =ÚO^Œ∞
"Õ∞=Ú ZO`« q™êÎ~°"≥∞ÿ#, ã¨q=~°"≥∞ÿ# É’^èŒ#∞ „ѨuáêkOz<å, J^ŒO`å K≥q\˜"åx =ÚO^Œ∞
â◊OY=Ú Tk#>Ë¡ J=Ù`ÀOk.
=∞Ǩã¨=Ú„^ŒO `«#Ü«∞O^Œ∞ Éèí∂q∞#O`å xOÑ≤"ÕÜ«∞QÆÅy#O`« [ÅO L#flѨÊ\˜H©, #^Œ∞Å
#∞O_ç =KÕÛ [Å=Ú#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•! x„QÆÇ≤ÏOK«|_ç# =∞#ã¨∞ûQÆÅ"å~°∞ J<ÕHõ
~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ J<ÕHõ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ #∞O_ç "åi =^ŒÌ‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ#fl *Ï˝# q+¨Ü«∞=ÚÅhfl ã¨∞ÅÉèíOQÍ
ã‘fiHõiOK«QÆÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J@∞¡ ã‘fiHõiOz, "å\˜x `«=∞ L`«Î=∞ |∞kúKÕ qKåiOz =∞iO`«
ã¨=Ú#fl`«∞Å∞ HÍQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. =∞#ã¨∞û xÅHõ_»ÖËxKÀ\˜H˜ =zÛ KÕˆ~ *Ï˝# ã¨=∂Kå~°O
x¢+¨ÊÜ≥∂[#"Õ∞ J=Ù`ÀOk.
x„QÆÇ≤ÏOK«|_ç# =∞#ã¨∞û J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ `«$Ñ≤Îx, P#O^Œ=Ú#∞, ã¨O`À+¨=Ú#∞
á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`ÀOk.
F ~åѶ¨∞"å! L`«Î=∞"≥∞ÿ# P`«‡*Ï˝#=Ú D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ qHõã≤OK«‰õΩO_® x~Àkèã¨∞Î#flk
Uk? WO„kÜ«∞=ÚÅ`À U~°Ê_»∞K«∞#fl `å^•`«‡º"Õ∞ ã¨∞=∂! WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚŠѨ@¡
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ HõeÊOK«∞H˘x# "≥∂ǨÏ"Õ∞ D r=Ùx J<ÕHõ Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ „uѨCK«∞#flk. ÖËxk
L#fl@∞¡QÍ, L#flk ÖË#@∞¡QÍ „Éèí=∞Å#∞ á⁄OkOѨKÕ™ÈÎOk. WHõ D r=Ù_»∞ XHõ Láêkè #∞O_ç
WOH˘Hõ^•xH˜ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« KÕux KÕu`À #eÑ≤, ^ŒO`«=ÚÅ#∞ ^ŒO`«=ÚÅ`À H˘iH˜, J=Ü«∞==ÚÅ#∞
J=Ü«∞==ÚÅ`À P„Hõq∞Oz... Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ`À D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞
=∂„`«O [~ÚOKåe.
K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë, D „ѨѨOK«OÖ’ H˘O^Œ~°∞ J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞
ѨO_ç`«∞Öˇ· LO_ç ‰õÄ_®, J<ÕHõ q[Ü≥∂`åûǨÏ=ÚÅ`À „ѨѨOK«=Ú#∞ Pâ◊Û~°ºÑ¨~°∞ã¨∂Î ‰õÄ_®,
z=iH˜ D 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ â◊„`«∞=ÙʼnõΩ Hõ∆}OÖ’ ^•™ê#∞^•ã¨∞ÅQÆ∞K«∞<åflˆ~!
D WO„kÜ«∞=ÚÖË "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\QÍ [~ÚOK«|_»=Åã≤# â◊„`«∞=ÙÅ∞.
U`å=u ^èŒ~°}©`«ÖË ã¨∞ÉèíQÍ¿ãÎ ™ê^èŒ∞KÕ`«<åó ѨÙ~°∞ëêó I
ѨÙ~°∞+¨HõÖÏã¨∞ K« QÆ}Ϻ #l`åÜÕ∞ KÕ`«™ê ¿ãfi# II (ã¨~°æ 23, â’¡. 60)
130
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Éèí∂q∞ "≥Ú`«ÎO q∂^Œ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOz#"åˆ~ ÉèÏQƺ=O`«∞Å∞. J\˜ì "å~°∞
=∂„`«"Õ∞ ™ê=^è•#=Ú`À ‰õÄ_ç# z`«Î=Ú#∞ ã¨OáêkOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì 'z`«Î=Ú— Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉèÏ==ÚKÕ Ju ‰õΩâ◊Å=ÚQÍ D ã¨O™ê~°=Ú#∞ [~ÚOz "Õã≤, ã¨fiã¨÷z`«∞ÎÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! ''=∂ ^Œ$+≤ìÖ’ g~°∞ =∞Oz"å~°∞ HÍ^Œ∞... "å~°∞ Q˘Ñ¨Ê"å~°∞ HÍ^Œ∞... D
=ºH˜ÎÖ’ W\˜ì ^ÀëêÅ∞ L<åfl~Ú...—— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ~°∞Å ^À+¨=ÚÅ#∞ ZOK«∞ „Ѩ=$`«∞ÎÅ#∞ HÍã¨Î
Hõ\ ˜ìÃÑ@ìO_ç. ''"å~°∞ =∂ â◊„`«∞=ÙÅ∞... gix =∂ HõO_»|ÅO`À, |∞kú|ÅO`À xi˚OK«
QÆÅO...WHõÃÑ· gà◊§ gà◊§ ã¨OQÆu K«∂_®e! WHõ K«∂™êÎO....—— Jx =∞##O KÕã¨∂Î q∂~°∞
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î#flk Z@∞ "≥·Ñ¨Ù? q∂ ǨÏ$^ŒÜ«∞ ‰õΩǨÏ~°OÖ’<Õ ''^Œ∞+¨ìã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞, q+¨Ü«∞
"åã¨#Å∞—— J<Õ Ô~O_»∞ HÍʼnõÄ@ q+¨ã¨~åÊÅ∞ ã¨OK«iã¨∂Î D [#‡ Hõ~°‡Å#∞ q+¨Ñ¨Ói`«O
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. WO\˜Ö’<Õ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ÃÑ@∞ìH˘x ZHõ¯_À L#fl Z=~À â◊„`«∞=ÙÅ QÆ∞iOz ZO^Œ∞HÀ
"Õy~°áê@∞? Z=x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ J~Ú`Õ '^Œ∞+¨ì=∞#ã¨∞û— J<Õ ã¨~°ÊO q<åâ◊#O á⁄O^Œ∞`«∞O^À,
J\˜ì "å_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞ Ju ã¨∞ÅÉèíOQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. x~°‡ÖÏO`«óHõ~°}∞_»∞
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« q∂~°O`å ''D WO„kÜ«∞=ÚÅ "ÕQÆ=Ú#∞ x~ÀkèOK«@O Z\Ï¡? D =∞#ã¨∞û#∞
U ã¨<å‡~°æѨ٠PK«~°}KÕ Ñ¨iâ◊√^Œú Ѩ~°K«∞HÀ"åe?—— J<Õ q+¨Ü«∂Å∞ =∞~°Å=∞~°Å ѨijeOK«O_ç.
âߢ™êÎ^Œ∞Å∞ JO^Œ∞‰õΩ LѨHõiOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊O`À<Õ q∂ =ÚO^Œ∞ „ѨuáêkOK«|_»∞K«∞<åflÜ«∞x
„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
❖❖❖
18. L¿ÑHõ∆ ѨxH˜ ~å^Œ∞
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl"å! Wq '`«$+¨‚—KÕ
xO_çÜ«Ú#fl"≥·, =∞Ǩ#~°Hõ„Ѩ^Œ=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
D 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ [~ÚOKåÅO>Ë F~°∞Ê–<Õ~°∞Ê–„â◊^Œú– D =¸_»∂
J=ã¨~°O.
Hõ$`«Ñ¶¨Úfl_»∞ `å#∞ Z=i Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O á⁄O^•_À "åi<Õ ÉÏkè™êÎ_»∞ Hõ^•! D
WO„kÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® `«=∞‰õΩ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì ^ÕǨÏ=Ú<Õ tkäÅѨ~°K«∞@‰õΩ, #tOѨ*ËÜ«Ú@‰õΩ ã≤QÆ∞æ
ÖˉõΩO_® ã≤^ŒúѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. áêѨ^èŒ#O ‰õÄ_»Éˇ@ì_»OÖ’ '=∞Ǩk@ì— J~Ú LO@∞<åfl~Ú.
WO\˜ „ѨHõ¯<Õ |Å=O`«∞_≥·# â◊„`«∞=Ù LO>Ë Z=iH˜ âßOu LO@∞Ok? D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
r=Ùx „ѨâßO`«`«‰õΩ =ÚѨC `≥zÛÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. JÜ≥∂º! D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ r=Ùx ZO`«QÍ
H∆ÀÉèíÃÑ_»∞`«∞<åflÜ≥∂ K≥ѨÊÖËO. Wq q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ P¿ÑH˜∆OK«∞K«∞ 'á⁄O^Œ=Åã≤#q, KÕÜ«∞
=Åã≤#q— J<Õ Ô~Hõ¯Å∞ Hõey '^ÕǨÏO— J<Õ QÆ∂\˜Ö’ „Ѩ"ÕtOz =∞~°Å =∞~°Å q[$Oaèã¨∞Î<åflÜÕ∞!
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 131
'q"ÕHõ=Ú— J<Õ =ÅѨxfl D WO„kÜ«∞ Ѩ‰õ∆ΩÅ#∞ Ѩ\ ˜ì =â◊O KÕã¨∞HÀ"åe. J\˜ì"å_»∞
=∂„`«"Õ∞ JKÕÛù^Œº=∞QÆ∞ âßO`«ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. q"Õ‰õΩÅ∞ ã¨=∞„QÆ=∞QÆ∞ 'J=QÍǨÏ#— J<Õ
xÅHõ_» HõÅ"åÔ~· ÃÑ·ÃÑ·H˜ =∂„`«"Õ∞ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ LO_Õ D WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞ U
=∂„`«O „Ñ‘ux QÍx, H“`«∞Hõ=Ú#∞ QÍx á⁄O^Œ‰õΩO_® LO@∞<åfl~°∞. WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ F_çOz
"Õã≤, `«=∞ z`«Î=Ú#∞ ™êfinè#=Ú KÕã¨∞‰õΩ#fl"åÔ~· '=∞\˜ì— "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`« ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚKÕ
xi‡OK«|_ç# D ã¨fiâ◊s~°=Ú#∞ XHõ LѨHõ~°}=∂„`«"≥∞ÿ#kQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ
P q"Õ‰õΩÅ∞ Ѩ~°=∞ã¨∞Y=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì ã¨∞Y=Ú#∞ Q˘Ñ¨Ê ™ê„=∂[º=Ú#∞
UÅ∞`«∞#fl K«„Hõ=~°∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® á⁄O^ŒÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
Z=_≥·`Õ D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ `«# Éèí$`«∞ºÅ∞QÍ KÕã¨∞‰õΩO\Ï_À (`å#∞ "å\˜H˜ Éèí$`«∞º_»∞
HÍ_À...) '^Œ∞+¨ì =∞#ã¨∞û— J<Õ â◊„`«∞=Ù#∞ [~ÚOz"Õ™êÎ_À... J\˜ì "åx Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞ |∞kú
'=ã¨O`«HÍÅOÖ’x Å`«Å∞— =Öˇ =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk. "Õ∞=Ú KÕÜ«Ú É’^èŒÅ∞ J`«x Ѩ@¡
~°ã¨=∞Ü«∞"≥∞ÿ Ju Ѩq„`«`«#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! D Éè’QÆ"åã¨#Å∞ #tOKÕk Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : Z=i<≥·<å L^ŒúiOK«QÆeˆQk "åi Ü≥ÚHõ¯ 'JÉèϺã¨=Ú— =∞iÜ«Ú "åi
'"≥·~åQƺѨÓi`«"≥∞ÿ# qKå~°}— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ~°fi=Ú#∞ #tOѨ*ËÜ«∂e.
WO„kÜ«∞ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ [~ÚOK«\ÏxH˜ JÉèϺã¨=Ú, ^≥·gQÆ∞}=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@
LáêÜ«∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk. L`«Î=∞ JÉèϺã¨O P„â◊~ÚOKÕ"å~°∞ `«=∞ Éè’QÆ"åã¨#Å#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ #tOѨ
*Ëã¨∞HÀQÆÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏ=Ú ÖË^Œ∞. JÉèϺã¨=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«‰õΩO_®, ''"Õ∞=Ú
L^ŒúiOK«|_»@O ZÖÏ?—— Jx MÏmKÕ`«∞Å`À QÆ∞~°∞=Ù#∞ ZO`«QÍ „Ѩtfl¿ãÎ UO „ѨÜ≥∂[#O?
❖
F ~å=∞K«O„^•! 'UHõO— J~Ú#\˜ì ''„|Ǩχ`«`«Î fiO——#∞ JÉèíºã≤OK«∞@ KÕ`« =∞#ã¨∞û „Hõ=∞OQÍ
[~ÚOѨ|_»QÆÅ^Œ∞. =∞#ã¨∞û [~ÚOѨ|_»#O`« HÍÅO 'J*Ï˝#O— J<Õ QÍ_®O^èŒHÍ~°O LO_»<Õ
LO@∞Ok. P pHõ\ ˜ L#flO`«¿ãѨ٠"åã¨#Å∞ A@∞ì q~°QÆÉ’ã¨∞‰õΩ#fl Ñ≤âßKåÅÖÏ q[$Oaèã¨∂Î<Õ
LO\Ï~Ú.
''<Õ#∞ ã¨fiÅ∞Ê_»#∞... â◊s~°=∂„`«∞_»#∞... Kå=ÙѨÙ@∞ìHõÅ =∞^茺 =∂„`«"Õ∞ L#fl"å_»#∞——...
J#∞ ã¨fiÅÊ`«fi=Ú#∞ h=Ù `«ºlOK«∞. =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°=Ú KÕ`«#∞,
q"ÕHõѨÓi`«"≥∞ÿ# ѨijÅ<å^Œ∞ÅKÕ`«#∞ xOÑ≤"Õ~Ú. q"ÕHõ=O`«∞_»"≥· LO_»∞. Jq"ÕH˜q HÍ=^Œ∞Ì.
''<å QÆu WO`Õ... <Õ ÉÏQÆ∞Ѩ_»@"Õ∞q∞\˜?... <Õ#∞ L^ŒúiOѨ|_»*ÏÅ#∞... ZO^Œ∞HõO>Ë <Õ#∞
JÅ∞Ê_»#∞ Hõ^•——... W\˜ì Jq"ÕHõ=Ú#∞, P Jq"ÕHõ=Ú#‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞ "åHõº„Hõ=∞=ÚÅ#∞,
ÉèÏ=#Å#∞ ^Œ∂~°OQÍ <≥\ ˜ì"Õ~Ú.
132
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
q"ÕH˜ Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û. `å#∞ „QÆÇ≤ÏOz# ÅHõ∆ ºO "≥·Ñ¨ÙQÍ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞QÍ x~°fiiÎOK«_®xH˜
ã≤^ŒúOQÍ LO@∞Ok. HÍ|\˜ì Jk J`«xH˜ Q˘Ñ¨Ê ¿ã=‰õΩ_»∞.
Jk J`«xx ã¨`å¯~°º=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù „¿Ñ~°} Hõeyã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ =∞Oz q∞„`«∞_»∞.
'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ â◊„`«∞=ÙÅÃÑ· ^•_çKÕã≤ J}z"Õã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ Q˘Ñ¨Ê ™ê=∞O`« ~åA.
„¿Ñ=∞ÉèÏ==Ú Hõey LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« J`«ºO`« „Ñ≤Ü«Ú~åÅQÆ∞ ¢ã‘Î.
áêeOz, P r=Ùx J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ∞, „Ѩ=∂^•Å #∞O_ç ~°H˜∆ã¨∂ÎO@∞Ok. HÍ|\˜ì `«O„_ç.
D q^èŒOQÍ q"ÕH˜ q+¨Ü«∞OÖ’ J`«x =∞#ã¨∞û J`«xH˜ ˆH∆=∞=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
❖
'D =∞#ã¨∞û J#∞Å¡OѶ¨∞ºhÜ«∞"≥∞ÿ# âßã¨#=Ú Hõey LO\’Ok. J~Ú`Õ ^•x Ü≥ÚHõ¯
"åã¨Î=~°∂Ѩ=Ú K≥·`«#º=Ú. Jk K≥·`«#º=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. '¿ãflǨÏ=Ú – q"ÕHõ=Ú –
L`«Î=∞ |∞kú—ÅKÕ ^•xx =â◊O KÕã¨∞HÀ"åe...—— Jx =∞#‰õΩ âßG=ÚÅ∞ É’kèã¨∞Î<åfl~Ú.
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞OHõÅÊ#ÜÕ∞ D =∞#ã¨∞û‰õΩ =¸Å=Ú. ™ê^èŒ#-Láêã¨#Å∞ H˘#™êQÆ∞
K«∞O_»QÍ, D =∞#ã¨∞û `«# Ü≥ÚHõ¯ =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOz ''K≥·`«#º =∂„`«=Ú——QÍ âı+≤OK«∞
K«∞#flk. `«`Ϋfi*Ï˝#ã≤kúx „Ѩ™êkOz, =∞~°∞Hõ∆}O `å#∞ J^Œ$â◊º=∞QÆ∞K«∞#flk.
âßG^Œ$+≤ìKÕ D rq`«=Ú J<Õ QÆx ѨijeOK«|_»QÍ, ™œÉèÏQƺ=â◊OKÕ`«, ''=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ==Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°=Ú—— J<Õ =∞}˜ D r=ÙxH˜ Åaè™ÈÎOk. J\˜ì D
=∞#ã¨∞û 'PKå~°∞ºÅ áê~î°=ÚÅ∞ – ã¨Ç¨Ïáê~î°‰õΩÅ`À ‰õÄ_ç KÕÜ«∞|_ç# qKå~°}— J#∞ "å\˜
ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« ™êfi#∞Éèí= Ѩ~°ºO`«=Ú (upto one's own absolute sense of experience)
qKåiOK«|_»QÍ 'xkè^蕺㨗 J<Õ L`«Î=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O „áêÑ≤ΙÈÎOk. JѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û *Ï˝#OKÕ
ã¨∞„Ѩɒ^èŒO JQÆ∞K«∞ ã¨Ñ¨ÎÉèí∂q∞HõÅ#∞ J#∞„â◊√`«O KÕã¨∞‰õΩO\’Ok. JѨC_»∞ q∞H˜¯e „ѨâßO`«`À
â’aèOK«∞K«∞ Ö’Hõ HõàϺ}HÍ~°Hõ"Õ∞ J=Ù`ÀOk.
ã¨ik^ŒÌ|_»∞K«∞#fl =∞#ã¨∞û - D =∞#ã¨∞û#∞ =∞#O ã¨ik^Œ∞̉õΩ<åfl=∂, WHõ Wk '™ê^èŒ#
K«`«∞+¨ìÜ«∞O— "≥Ú^ŒÅ∞H˘x `«`«Î fi™êH∆Í`å¯~°=Ú =~°‰õΩ L`«Î=∞ Hõ~°‡Å#∞ =∞#KÕ`« x~°fiiÎOѨ*Ëã¨∞ÎOk.
'[#‡Å∞— J<Õ J`«ºO`« „áêp#"≥∞ÿ# =$H∆Íxfl "≥Ú^ŒÅO@ YO_çOѨ*Ëã¨∂Î, x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú#∞
„Ѩ™êkOK«∞K«∞#flk. Wk `«#‰õΩ `å<Õ ã¨=∞iÊOK«∞H˘x D r=Ù#‰õΩ 'P`«‡ÉèÏ=#— J<Õ XHõ Q˘Ñ¨Ê
„ѨÜ≥∂[#=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«∞K«∞#flk.
Hõ#∞Hõ F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ D =∞#ã¨∞û#∞ K«Hõ¯QÍ xÜ≥∂yOK«O_ç. JѨC_»∞
'P`À‡^Œú~°}— „Ѩ™êkOK«∞@Ö’ WO`«‰õΩ q∞Oz# „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# ^ŒO@∂ WOˆHn LO_»^Œ∞.
|∞~°^Œ`À xO_ç# HÍà◊§`À Z=Ô~·<å WO\˜Ö’H˜ „Ѩ"Õt™êÎ~å? q∂ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ 'q"ÕHõO— J<Õ
[ÅO`À Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞HÀ‰õΩO_® D ^Œ$â◊ºO #∞O_ç PO`«~°OQÆOÖ’H˜ „Ѩ"Õt¿ãÎ, ^Œ∞óMÏ^Œ∞ÖË
`å~°ã¨Ñ¨_»`å~Ú ã¨∞=∂!
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 133
=∞#¿ãû |O^èŒ=Ú.... =∞#¿ãû "≥∂Hõ∆=Ú - F ~å=∞K«O„^•! q"ÕHõ~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞"å~°∞, =¸~°∞öÅ∞
=∂„`«"Õ∞ J<ÕHõ L`åÊ`«=ÚÅ`À ‰õÄ_ç L#fl D ã¨O™ê~°Éèí∂=ÚÅO^Œ∞ ã¨OK«iã¨∂Î ã¨∞n~°…"≥∞ÿ#
„Ѩܫ∂}ÏÅ∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ L^Œ∞º‰õΩÎÖ∫`«∞<åfl~°∞. h=Ù =∂„`«O q"ÕHõÜ«Ú‰õΩÎ_»=Ù J~Ú, D
ã¨O™ê~°=Ú#O^Œ∞ zHõ¯‰õΩO_ÕO^Œ∞ˆH Ü≥∂zOK«∞. ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# "åºkè =zÛ Ñ¨_»∞`«∞O>Ë, ^•xH˜
zH˜`«û QÆ∞iOz Ü≥∂zOK«‰õΩO_® Z=Ô~·<å LO\Ï~å? F ~å=∂! J<ÕHõ J#~°÷=ÚÅ∞
ã¨O™ê~° =∂Ü«∂=Úk`å"£∞ J#~°÷â◊`«ã¨O‰õΩÖÏ"£∞ I
=∂ =∞Ǩ"≥∂ǨÏq∞Ç≤ÏHÍ"£∞ W=∂O `«fi=∞=nè~°Ü«∞ II (ã¨~°æ 24, â’¡. 17)
`«#Ü«∞O^Œ∞ LOK«∞H˘x, h =ÚO^Œ∞ HõѨ@OQÍ =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#fl D ™êO™êiHõ=∂Ü«∞#∞
L¿ÑH˜∆OK«=^Œ∞Ì.
''^•=∞–"åºà◊–Hõ@<åºÜ«∞=Ú—— J<Õ =¸~°ö`«fiO á⁄O^Œ=^Œ∞Ì.
''cè=∞-ÉèÏ㨖^Œ$_è»<åºÜ«∞=Ú—— #∞ ã‘fiHõiOz q"ÕH˜q Hõ=Ú‡.
JѨC_»∞ '^Œ∞óY~åÇ≤Ï`«º=Ú— J#∞#k h KÕuÖ’x q+¨Ü«∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. 'D ^Œ$â◊º
Éèí∂`«=∞QÆ∞ â◊s~°"Õ∞ <Õ#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ q∞^䕺xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ ѨÓiÎQÍ `«ºlOK«∞. D q∞^䕺
=ã¨∞Î=ÙÅxflO\˜H© aè#fl"≥∞ÿ#\˜ì 'ã¨`«º=Ú— JQÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù P„â◊~ÚOK«∞. h=Ù ~å=K«∞Û...
áÈ=K«∞Û... u#=K«∞Û... u~°∞QÆ=K«∞Û... J~Ú`Õ ã¨~°fi^• J=∞#ã¨∞¯_»"≥· LO_»∞. Z\˜ì |O^èŒ=Ú#
`«QÆ∞ÖÁ¯#=^Œ∞Ì.
JѨC_»∞ h=Ù =Ú‰õΩÎ_»"Õ J=Ù`å=Ù.
❖❖❖
134
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
IV. ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@<åºÜ«∞O
1. â◊OÉ~åã¨∞~° ã¨$+≤ì
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ''D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ qǨÏiã¨∞Î#fl J<ÕHõ=∞Ok [#∞ʼnõΩ
âßOux „Ѩ™êkOKÕk Z\Ï¡?——... J#∞ Ö’HõÑ≤`« ÉèÏ==Ú#∞ h=Ù HõeyÜ«Ú<åfl=Ù.
â◊=∞^Œ=∞=ÚÅ∞ hÜ«∞O^Œ∞ L<åfl~Ú. "≥∂Hõ∆=Ú ÅHõ∆ º=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl =∞Ǩâ◊Ü«Ú_»=Ù. J\˜ì
h‰õΩ ^•=∞–"åºà◊–Hõ@<åºÜ«∞=Ú Lz`«=Ú HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ cè=∞ ÉèÏ㨠^Œ$_è» <åºÜ«∞=Ú
#O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷`«∞_»"≥·, â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_®e. JkÜÕ∞ Lz`«O.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D ã¨O™ê~°=Ú#∞ qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞‰õΩO@∂ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞
PǨfixOK«∞‰õΩO@∞#fl =∞=Ú‡Å#∞ q∂ "åHõº=ÚÅ∞ ã¨=Ú^Œúiã¨∞Î<åfl~Ú.
''^•=∞–"åºà◊–Hõ@ <åºÜ«∞=Ú—— J#∞ã¨iOK«=^ŒÌx q∂~°∞ =∞~°Å =∞~°Å ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl~°∞
Hõ^•! q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# Ô~O_»∞ <åºÜ«∞=ÚÅ∞ Uq∞\’ q=iOK«O_ç. 'cè=∞ ÉèÏ㨠^Œ$_è» <åºÜ«∞O—
=∞=Ú‡Å#∞ Z\Ï¡ â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞Å∞QÍ KÕã¨∞ÎOk? Ô~O_»∞ <åºÜ«∞=ÚÅ QÆ∞iOz ã¨qã¨Î~°OQÍ K≥ѨÊ@O
KÕ`« "Õ∞=Ú „Ѩɒkè`«∞ÅO HÍQÆÅO. 㨄Hõ=∞"≥∞ÿ# =∂~°æ=Ú#∞ Z#∞fl‰õΩO\ÏO.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : 㨈~ =ÚO^Œ∞QÍ ''^•=∞ "åºà◊ Hõ@ <åºÜ«∞O—— J<Õ Ñ¨^Œ„ѨÜ≥∂QÆO "≥#∞Hõ QÆÅ
WuǨã¨O K≥ѨÙ`å#∞.q#∞.
^•=∞ "åºà◊ ‰õ@∞Å∞ - XHõѨC_»∞ áê`åà◊Ö’Hõ=Ú#∞ 'â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ
^≥·`«º~åA áêeã¨Î∂ LO_Õ"å_»∞. =∂Ü«∞#∞ HõeÊOK«∞@Ö’ J`«x`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# =∂O„u‰õΩ_»∞
=∞~˘Hõ_»∞ ÖË_»∞. `«# =∂Ü«∞KÕ PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ #QÆ~°=ÚÅ#∞, ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# L^•º#=#=ÚÅ#∞
xi‡Oz, `«# *Ïu "åiH˜ Wã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. Hõ$„u=∞OQÍ ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å#∞ xi‡Oz, `«^•fi~å
|∞∞`«∞=ÙÅ#∞ xÜ«∞q∞Oz ã¨fi[#∞ʼnõΩ PǨ¡^ŒO Hõeyã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. J`«x áêÅ#Ö’
^•#=‰õΩÅO J<ÕHõ Sâ◊fi~°º=ÚÅ`À `«∞Å`«∂QÆ∞`«∂ LO_Õk.
J`«x JO`«óѨÙ~°OÖ’ JѨû~°ã¨Å#∞ q∞Oz# JO^ŒOQÆÅ ¢ã‘ÎÅ∞ =∞^èŒ∞~°OQÍ QÍ#=ÚÅ∞
KÕã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. J`«x „H©_®=#OÖ’ ã¨$+≤ìÖ’ =∞Ô~Hõ¯_® ÅÉèíºOHÍx z„`«qz„`«=ÚÖˇ·#
=$Hõ∆=ÚÅ∞, ѨÓfQÆÅ∞ LO_Õq. J`«_»∞ ''Hõ~°Îx—— J<Õ Ü«∞O„`«=Ú Hõey LO_ç, WO„^Œ∞_çx ‰õÄ_®
J`«ºO`« ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ì`«∂ LO_Õ"å_»∞. „H©_» H˘~°‰õΩ ~°zOz# =∞\˜ì t=Ùx q„QÆǨxH˜ „áê}„Ѩu+¨ª
KÕã≤ P t=Ùx ã¨Ç¨Ü«∞O`À K«„Hõ^èŒ~°∞_»QÆ∞ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x ‰õÄ_® F_çã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. XHõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«_»∞ PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ `«# Ö’Hõ"åã¨∞Å H˘~°‰õΩ #∂~°∞ K«O„^Œ∞Å#∞ ã¨$+≤ìOz
Ѩ~°=tOѨKÕâß_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 135
=∂Ü«∞`À S~å=`«O ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. Jk WO„^ŒÖ’Hõ S~å=`«O HõO>Ë "ÕÅÔ~@¡ `Õ[ã¨∞û`À
"≥Å∞Q˘O^Õk. ã¨=∞ã¨Î ã¨OѨ^ŒÅKÕ, ã¨Ô~· fiâ◊fi~åºÅ`À, Z=fii<≥·<å 㨈~ [~ÚOѨ QÆey# "å_≥·
q~ålÅ∞¡`«∂ LO_Õ"å_»∞. Hõiî#"≥∞ÿ# âßã¨#=ÚÅ`À ™ê=∞O`« ~åAÅ#∞ áêeã¨∂Î LO_Õ "å_»∞.
ÉèíÜ«∞OHõ~° PHõ$uQÆÅ â◊O|~åã¨∞~°∞xH˜ ^Õ=`«Å#∞ ‰õÄ_® xi˚Oz"ÕÜ«∞QÆÅ Q˘Ñ¨Ê Ãã·#ºO LO_Õk.
J~Ú`Õ P ~åHõ∆ã¨∞_»∞ Z>ˇÿ# "≥o§ LO_»@O [iy#ѨC_À, ÖËHõ J`«_»∞ P^Œ=∞~°z
n~°…HÍÅOQÍ x^Œ∞iã¨∞Î#flѨC_À P U=∞~°áê@∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú#∞ LѨÜ≥∂yOK«∞H˘x ^Õ=`«Å∞ `«=∞
=∂Ü«∂„ѨÜ≥∂QÆO`À J<ÕHõ=∞Ok â◊O|~°∞x J#∞K«~°∞Å#∞ ^Œ∞#∞=∂_»∞`«∂ LO_Õ"å~°∞.
â◊O|~°∞_»∞ ^Õ=`«Å HõѨ@Ü«Ú^Œú „ѨÜ≥∂QÍxfl QÆ=∞xOKå_»∞. J`«_»∞ Q˘Ñ¨Ê =∂Ü«∂q Hõ^•!
''WѨC_ÕO KÕÜ«∂e?——... Jx |Ǩïf„=OQÍ Ü≥∂zOz XHõ LáêÜ«∞O Ѩ<åfl_»∞. ã¨=Ú„^Œ=Ú
`«~°OQÆ=Ú#∞ L`«Ê#flO KÕã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? J\Ï¡ J`«_»∞ K«Ñ¨Å|∞kú QÆÅ"å~°∞, g~°∞Å∞ J~Ú#
H˘O^Œ~°∞ ~åHõ∆㨠Ãã·x‰õΩÅ#∞ ã¨$+≤ìOKå_»∞. "åiÃÑ· J[=∂~Ú+‘H˜ =ÚQÆ∞æ~°∞ ¿ã<åѨ`«∞Å#∞
ã¨$+≤ìOKå_»∞. HÍx ^Õ=`«Å∞ =∞Oz ã¨=∞Ü«∞O K«∂z, â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ U=∞~°∞áê@∞QÍ L#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P ¿ã<åѨ`«∞Å#∞ Ãã·#º=Ú#∞ ‰õÄ_® ã¨OǨÏiOKå~°∞.
D =∂@∞ â◊O|~°∞#‰õΩ KåÖÏ HÀѨO =zÛOk. ''D ^Õ=`«Å#∞ JO`« `ÕeHõQÍ =^Œe
ÃÑ@ì‰õÄ_»^Œ∞. gix, g~°∞ x=ã≤OKÕ ã¨fi~°æ=Ú#∞ ã¨~°fi<åâ◊#O KÕÜ«∞=Åã≤O^Õ—— - Jx xâ◊Û~ÚOK«∞
‰õΩ<åfl_»∞. `«# |ÅQÆO`À J=∞~å=uÃÑ· ^ŒO_≥`«Î\ÏxH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. D "å~°Î Z\Ï¡QÀ ^Õ=`«Å
K≥=ÙÅ =~°‰õΩ "≥o§Ok. â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ J=∞~å=u „Ѩ"ÕtOK«Hõ=ÚO^Õ ^Õ=`«Å∞ ã¨fi~°æ=Ú#∞
=^Œe ZHõ¯_À ^Œ∂~°„Ѩ^ÕâßxH˜ áêiáÈ~Ú `«Å^•K«∞‰õΩ<åfl~°∞. ã¨fi~°æÅH˜; ‰õ∆Ω„^Œ^Õ=`å ã¨=¸Ç¨ÏO
KÕ`« P„Hõq∞OK«|_ç ~À^Œ# KÕÜ«∞™êyOk. JHõ¯_ç JѨû~°ã¨Å∞ Hõhfl~°∞ HÍ~åÛ~°∞. â◊O|~°∞_»∞ ã¨fi~°æO
Ö’x ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅhfl `«# "≥O@ Z`«∞ΉõΩáÈ`«∂ J=∞~å=ux â◊¥#º „Ѩ^Õâ◊OQÍ
=∂~åÛ_»∞. Ѩ@ì}=∞O`å `«# Ãã·x‰õΩÅKÕ `«QÆ∞Åɡ\ ˜ìOKå_»∞. cèHõ~°OQÍ x<å^•Å∞ KÕã¨∞‰õΩO@∂
ã¨fi™ê÷#O J~Ú#\˜ì áê`åà◊Ö’HõO KÕ~å_»∞.
D q^èŒOQÍ ^Õ=–^•#=ÙÅ =∞^茺 "≥·~°O JkèHõO HÍ™êyOk. ^Õ=`«Å∞ ã¨fi~°æ=Ú#∞ g_ç
ZHõ¯_≥Hõ¯_À ~°Ç¨Ï㨺 „Ѩ^ÕâßÅÖ’ ^•QÆ∞H˘#=Åã≤=zÛOk. P `«~°∞"å`« ^Õ=`«ÅO`å XHõ ~°Ç¨Ï㨺
„Ѩ^Õâ◊OÖ’ ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ Q˘Ñ¨Ê =ӺǨÏ=Ú#∞ ~°zOz, „Ѩܫ∞`«flѨ~°∞Å∞ JÜ«∂º~°∞.
JѨC_»∞ â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ ''"≥ÚO_ç-„HÀ^èŒ-^èŒ$=Ú_»∞—— J<Õ =ÚQÆ∞æ~°∞ ¿ã<åѨ`«∞Å#∞
ã¨$+≤ìOKå_»∞. â◊OÉ~°∞_»∞ `«Ñ¨ã¨∞û‰õΩ "≥o§# ã¨=∞Ü«∞O K«∂z, "≥ÚO_ç–„HÀ^茖^èŒ$=Ú_»∞ J#∞ ¿Ñ~°∞¡
QÆÅ =ÚQÆ∞æ~°∞ ¿ã<åѨ`«∞Å#∞ ^Õ=`«Å∞ ǨÏ`«=∂iÛ"Õâß~°∞. â◊O|~°∞_»∞ =KÕÛã¨iH˜ JHõ¯_» Hõ#|_»
‰õΩO_®, J^Œ$â◊º"≥∞ÿáÈÜ«∂~°∞. JѨC_»∞ â◊O|~åã¨∞~°∞xH˜ ÉèíÖË HÀѨO =zÛOk...!
â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞: F H©@HÍ=∂„`« r=ÙÅQÆ∞ ^Õ=`«ÖÏ~å! <Õ#∞ U=∞~°∞áê@∞QÍ LO_»@O K«∂z
<å ¿ã<åѨ`«∞Å#∞ ã¨OǨÏi™êÎ~å? <Õ#∞ =KÕÛã¨iH˜ Ñ≤iH˜"åà‹§Â áêiáÈ~Ú, <å‰õΩ `≥eÜ«∞x KÀ@
136
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^•QÍ~°∞ Hõ^Œ∂? 㨈~! D =∂@∞ <å =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞ =∂Ü«∂ â◊H˜ÎKÕ Q˘Ñ¨Ê ¿ã<åѨ`«∞Å#∞
=ÚQÆ∞æix ã¨$+≤ì™êÎ#∞.
W@∞¡ ѨeH˜, JѨÊ\˜HõѨC_Õ ~åHõ∆ã¨[# ã¨$+≤ìH˜ ã¨O|OkèOz# =∞O„`«O LK«ÛiOK«
<å~°OaèOKå_»∞. `«`ü ã¨O|OkèOz# `«O„`«O x~°fiiÎã¨∂Î W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ : <åKÕ ã¨$+≤ìOK«|_»∞K«∞#fl =ÚQÆ∞æ~°∞ ¿ã<åѨ`«∞ÖÏ~å! q∂~°∞ Q˘Ñ¨Ê `≥eq `Õ@Å∞
QÆÅ"å~°∞, Q˘Ñ¨Ê Ü«Ú^Œú qâß~°^Œ∞Å∞ JQÆ∞^Œ∞~°∞ QÍHõ! ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ HÍÅ∞_»∞ =¸iÎ=∞O`«∞_≥·`Õ
ZO`« ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ LO\Ï_À, q∂~°∞ JO`« cÉèí`«û ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· LO_≥^Œ~°∞ QÍHõ! Ju
|ÅâßÅ∞~°∞, =∂Ü«∂ â◊H˜Î ã¨OѨ#∞flÅ∞ J~Ú LO_≥^Œ~°∞ QÍHõ! XH˘¯Hõ¯~°∞ XHõ Ѩ~°fi`«O =Öˇ Q˘Ñ¨Ê
â◊s~°=ÚÅ∞ Hõey LO\Ï~°∞. q∂ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz q∂‰õΩ D ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ_»∞`«∞<åfl#∞-
1. ^•=Ú_»∞ ´ ZO`«\ ˜ â◊„`«∞=ÙÅ<≥·<å 㨈~, J}z"ÕÜ«∞QÆey#"å_»∞.
2. "åºà◊√_»∞ ´ ã¨~°Ê=Ú=Öˇ P„Hõq∞OK«∞"å_»∞.
3. Hõ@∞_»∞: â◊„`«∞=ÙÅ ã¨~°fiâ◊¢™êÎG=ÚÅ #∞O_ç ã¨fiÃã·#º=Ú#∞ ~°H˜∆OѨQÆey#"å_»∞.
❖
P =ÚQÆ∞æiH˜ W`«óѨÓ~°fiѨ٠[#‡Å∞ QÍx, Hõ~°‡Å∞ QÍx ÖË=Ù. W^Õ "åi Ü≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œ\ ˜ [#‡.
JO^Œ∞KÕ`« "åi Ü«∞O^Œ∞ '~åQÆ=Ú–^Õfi+¨=Ú-JǨÏOHÍ~°=Ú–=∞=∞HÍ~°=Ú— – J<Õq ÖË<Õ ÖË=Ù.
"å~°∞ 'KÕ`«#=Ú— J#∞ ^èŒ~°‡=Ú =∂„`«=Ú Hõey LO_Õ"å~°∞. ÉèíÜ«∞O QÍx, Jaè=∂#O QÍx ÖË=Ù.
''=∞~°}˜™êÎ"Õ∞"≥∂! áêiáÈ^•O—— J#∞ qHõÅÊ=Ú "åiÜ«∞O^Œ∞ ÖË<ÕÖË^Œ∞. ''z<凄`«=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨xfl^è•#O =∂„`«OKÕ`« ^ÕǨÏ=Ú „Ѩ=iÎOK«∞@—— J#∞ ~åQÆ – H“`«∞Hõ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# „Ѩuã¨ÊO^Œ#
=∂„`«O "åà◊√§ HõeyÜ«Ú<åfl~°∞. K«∂Kå"å ~å=∂! 'Hõ~°‡r=Ù_Õ— J~Ú=Ù#fl\˜ì P â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞
`«# H“â◊źO KÕ`« 'ã¨OHõÅÊ=$uΗx ǨÏã¨ÎÖÏѶ¨∞=OQÍ LѨÜ≥∂yOKå_»∞. JO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ â◊√^Œú
K≥·`«#º=Ú#∞ 'ÉèÏ=#—KÕ P~åkèOK«∞@KÕ P ^•=∞ – "åºà◊–Hõ@∞Å∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å~°∞.
N~å=Ú_»∞ : J`«xKÕ "åà◊√§ ZÖÏ HõeÊOK«|_®¤~°∞. Jk J`«xH˜ ZÖÏ ™ê^茺O?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : q=~°OQÍ K≥áêÊÅO>Ë, J`«_»∞ `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ ™êkèOzÜ«Ú#fl UHÍ„QÆ`« KÕ`«<Õ
ã¨∞™ê^茺=∞QÆ∞K«∞#flk. J`«_»∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# z`«ÎO`À D q^èŒOQÍ 'ã¨OHõÅÊO— KÕÜ«∞@O [iyOk.
''JO`«~åºq∞, K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ѩ_»#∞ JQÆ∞ <Õ#∞ K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#fl qÅHõ∆}
"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ, ã¨fiÉèÏ"åÅ∞ QÆÅ =ÚQÆ∞æ~°∞ ~åHõ∆ã¨Ü≥∂^èŒ∞Å#∞ ã¨OHõeÊã¨∞Î<åfl#∞. J@∞¡ <åKÕ ã¨$+≤ìOK«
|_»∞K«∞#fl D =ÚQÆ∞æ~°∞ Q˘Ñ¨Ê ÅHõ∆}=ÚÅ∞, â◊H˜Î Ü«Ú‰õΩÎÅ∞ HõeyÜ«ÚO_≥^Œ~°∞ QÍHõ! ™êH˜∆ K≥·`«#ºO
KÕ`« L`ÕÎl`«∞Öˇ· ~åHõ∆㨠q[Ü«∞O, ^Õ=`«Å JѨ[Ü«∞O J<Õ ÅHõ∆ ºO Hõey „Ѩ=iÎOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!——
W\˜ì P ~åHõ∆ã¨∞x ã¨OHõÅÊâ◊H˜ÎÜÕ∞ P =ÚQÆ∞æ~°∞ ¿ã<åѨ`«∞Å [#‡Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#k.
P ^•=∞"åºà◊Hõ@∞ʼnõΩ ''"Õ∞=Ú Éè’QÆ=ÚÅ∞ á⁄O^•e—— J<Õ Pâ◊Ü«∂Å∞ ÖË=Ù. L`«Ê#fl"≥∞ÿ#
P =ÚQÆ∞æ~°∞ HÍHõ`åmÜ«∞<åºÜ«∞OKÕ`« ~åHõ∆㨠¿ã<åѨ`«∞Å∞QÍ `«=∞‰õΩ „áêÑ≤ÎOz# PÜ«∂ „H˜Ü«∞Å#∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 137
JO^èŒáê~°OѨ~°º=ÚQÍ J#∞ã¨iOK«™êQÍ~°∞. QÍ_è»x„^Œ Ѩ>Ëì=ÚO^Œ∞ ÉÏÅ∞_»∞ „ѨHõ¯Ö’ Ѩ_»∞H˘x
Jã¨OHõeÊ`«OQÍ<Õ `«# JOQÆ=ÚÅ∞ Hõ^ŒÅ∞ã¨∂Î LO\Ï_»∞. K«∂Kå"å! "å~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ J>Ë¡
"åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·, P`å‡aè=∂#=i˚`«∞Öˇ· PÜ«∂KÕ+¨ìÅ#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
^Õ=`«Å`À Ü«Ú^ŒúO - WO`«Ö’<Õ ^Õ=`«Å`À Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞=Åã≤=zÛOk. P =ÚQÆ∞æ~°∞
Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ LO_»QÍ '' D â◊„`«∞=ÙÅ#∞ "Õ∞"Õ∞ K«OáêO... "Õ∞=Ú |Å=O`«∞ÅO... Wk =∂
=Å#<Õ W@∞¡ [~°∞QÆ∞`ÀOk——... J#∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞ á⁄O^Õ"å~°∞ HÍ^Œ∞. "åà◊§H˜ Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞@"Õ∞
`≥Å∞ã¨∞. JO`ÕQÍx, ''Jˆ~, D â◊„`«∞=ÙÅ∞ WO`« JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ =∂ ÃÑ· =zÛѨ_®¤ˆ~! WѨC_»∞ Uq∞
QÆu? "Õ∞=Ú K«™êÎ"Õ∞"≥∂?——... J<Õ â◊OHõ "åiÖ’ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞ #∞O_ç ZѨC_»∞
ZO^Œ∞‰õΩ áêiáÈ"åÖ’ "åiH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. r=#=Ú–=∞~°}=Ú, ÔQÅ∞ѨٖF@q∞, ã¨O„QÍ=∞O–
q„âßOu, „Ѩu+¨ª–J„Ѩu+¨ª J#∞"å\˜ ÉèË^Œ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =∞##=Ú "åiÖ’ U~°Ê_»
ÖË^Œ∞. `«=∞ Ñ≤_çH˜e ^≥|ƒ`À ÃÑ^ŒÌH˘O_»<≥·<å Ñ≤Ñ≤ÊKÕÜ«∞QÆÅ=∞x "åà◊§ #q∞‡Hõ. Ñ≤iH˜`«#=∞#∞#^Õ
ÖˉõΩO_® â◊„`«∞=ÙÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯x <ÕʼnõÄÖÏÛ~°∞. ^Õ=`«Å∞ "åi ^è•\˜H˜ PQÆÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
"≥#∞Hõ‰õΩ uiy áêiáÈ=@O „áê~°OaèOKå~°∞. Jk `≥eã≤, â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ ÃÑ^ŒÌQÍ #=Ùfi`«∂
''PǨñ! <åKÕ ~°zOK«|_ç# D =ÚQÆ∞æ~°∞ Jã¨∞~°∞Å ~°Hõ∆}Ö’ ^•#=*Ïu H©iÎ W#∞=∞_ç™ÈÎOk
Hõ^•...!—— Jx QÆ~°fiO á⁄O^•_»∞. ''F ¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÖÏ~å! xHõ$+¨ìr=ÙÅ∞, "≥∂ã¨QÍà◊√§ J~Ú# P
^Õ=`«Å#∞ =^ŒÅHõO_ç. "åix JOk#"åix JOk#>Ë¡ =∞@∞ìÃÑ@ìO_ç—— Jx Lã≤Q˘eáê_»∞.
^•=∞ "åºà◊ Hõ@∞Å`À ‰õÄ_ç# ^•#=Ãã·#ºO ^Õ=`«Å "≥O@|_çOk. JѨC_»∞ ^Õ=`«Å –
~åHõ∆ã¨∞Å ã¨O„QÍ=∞O PHÍâ◊OÖ’#∞ Éèí∂q∞ g∞^• „Ѩà◊Ü«∞OÖÏQÍ ^Œ∞ã¨ûǨÏOQÍ [iyOk.
Ѩ~°fi`åÅ∞ K«∂~°‚O HÍ™êQÍ~Ú. Ѩ~°ã¨Ê~°O „ѨÜ≥∂yOz# â◊¢™êÎG=ÚÅ ^è•\˜H˜ k‰õΩ¯Å∞ Ñ≤Hõ¯\˜
ÖÏ¡~Ú. 'Ѷ¨∞~°–~°≠~°–Éèí~°— â◊|Ì=ÚÅKÕ PHÍâ◊O xO_çáÈ~ÚOk. =∂Ü«∂~°z`«"≥∞ÿ#\˜ì Jyfl=$+≤ì,
"Õ∞Ѷ¨∞=$+≤ì, Ѩ~°fi`«=$+≤ì Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞Ö’ „ѨÜ≥∂yOK«|_®¤~Ú. =∞ǨÜ≥∂^èŒ∞ÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok P
Ü«Ú^ŒúOÖ’ =∞~°}˜OK«@O [iyOk. HÍx UO ÖÏÉèíO? JyflH˜ P[ºO `À_≥·#@∞¡, <ÕÅ ‰õÄe#
~åHõ∆㨠Ãã·x‰õΩÅ∞ â◊√„HÍKå~°∞ºx 'ã¨Or=x =∞Ǩq^Œº—KÕ Lr˚q`«∞ÅÜ«∂º~°∞. WOˆH=ÚOk?
'ã≤^Œ∞úÅ∞–™ê^èŒ∞ºÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#"åi`À ‰õÄ_ç# ã¨∞~°QÆ}O Jã¨∞~° ÉèíÜ«∂xH˜ K≥ÖÏ¡K≥^ŒÔ~·áÈ~ÚOk.
❖❖❖
2. =∞=∞HÍ~åq+¨¯~°}
P q^èŒOQÍ áêiáÈ~Ú# ^Õ=`«ÅO`å ^•#=ÙÅ ^Œ$+≤ìÖ’Oz `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x ZHõ¯_À XHõ
~°Ç¨Ï㨺 „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ã¨=∂"Õâ◊=∞Ü«∂º~°∞.
WO„^Œ∞_»∞ : F ^Õ=`«ÖÏ~å! =∞#O ZO`«\ ˜ Ѷ¨∞’~°ã¨O„QÍ=∞=∞O K«∂Kå=Ú! =∞#Ö’ J<ÕHõ =∞Ok
g~°∞Å∞ =∞\˜ìHõiKå~°∞. ^•=Ú_»∞ =∞# ѨÖÏÜ«∞#O K«∂z ã≤OǨÏ<å^•Å∞ KÕâß_»∞. "åºà◊√_»∞ `«#
138
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõ|O^èŒÇ¨Ï™êÎÅ`À ^Õ=`å™ê÷#=ÚÅ#∞ ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. WHõ Hõ@∞_ç ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# Ü«Ú^Œú
q<åºã¨O =~°‚<åf`«O. giH˜ WO`«\ ˜ â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ Z\Ï¡ =KåÛ~Ú? =∞#O gi =ÚO^Œ∞ xÅ∞=
ÖËHõáÈ`«∞<åfl"Õ∞! WHõ =∞# QÆu Uq∞\˜?
❖
^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞Å∞ q[Ü≥∂`åûǨÏO`À ã≤OǨÏ<å^•Å∞ KÕã¨∂Î ^Õ=`«Å H˘~°ÔH· ZO`«
QÍ<À "≥uH˜ "Õ™êi 'Ñ≤iH˜Ñ¨O^ŒÅ∞! ZHõ¯_çH˜ áêiáÈÜ«∂~À?— Jx `«ÅKå~°∞. "åi *Ï_» Hõ#∞Q˘#
ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. q[Ü≥∂`åûǨÏO`À `«=∞ „ѨÉèí∞=Ù â◊O|~åã¨∞~°∞x =^ŒÌ~°∞ "≥o§ `«=∞ q[Ü«∞
Ѩ~°OѨ~°Å#∞ q#flqOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. áê`åà◊=∞O`«\Ï P#O^À`åûǨÅ∞ q∞#∞fl=Ú\Ïì~Ú.
❖
~°Ç¨Ï㨺 ™ê÷=~°OÖ’ ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ# ^Õ=`«Å∞ q∞H˜¯e, d#∞flÅÜ«∂º~°∞. 'â◊O|~°∞x
x~ÀkèOK«∞@‰õΩ LáêÜ«∞O Uq∞\˜?—— Jx ZO`À Ü≥∂zOKå~°∞. LáêÜ«∞"Õ∞n `«@ìÖË^Œ∞. ''k‰õΩ¯
ÖËx "åiHÍ ÉèíQÆ=O`«∞_Õ Hõ^•, QÆu! JO^Œ∞KÕ`« =∞# Ñ≤`å=∞Ǩï_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx „áêi÷^•ÌO——
Jx x~°‚~ÚOK«∞H˘x "å~°O`å ÉèíH˜Î`À Ñ≤`å=∞ǨïxH˜ „Ѩ}Ï=∞O KÕâß~°∞. Hõ∆}OÖ’ "å~°O^Œi
=∞^茺֒ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ<å_»∞. JѨC_® ^Õ=`«Å∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx`À ^•=∞–"åºà◊–Hõ@∞Å
L`«ÊuÎ „Hõ=∞O QÆ∞iOz, "åà◊√§ KÕã¨∞Î#fl J#~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz ѨÓ㨄QÆ∞zÛ#@∞¡ q#flqOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ™ê=^è•#OQÍ JO`å q<åfl_»∞. H˘OK≥=Ú ¿ãѨ٠=∞ø#O
=Ç≤ÏOKå_»∞. z~°∞#=Ùfi`À ^Õ=`å Ãã·#º=Ú#‰õΩ ^è≥·~°ºO K≥ѨCK«∂ W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : F ^Õ=`«ÖÏ~å! H˘O`«HÍÅO `«~°∞"å`« ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»QÆ∞ q+¨µ‚^Õ=Ùx KÕ`«∞ÅÖ’ D
â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ ǨÏ`«O HÍQÆÅ_»∞. JO`«=~°‰õΩ q∂~°∞ "Õz LO_»Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. J~Ú`Õ D Ö’QÍ D
^•=∞ "åºà◊ Hõ@∞Å#∞ x~ÀkèOK«@O ZO`≥·<å J=ã¨~°O. JO^Œ∞‰õΩ XˆH XHõ =∂~°æO <å‰õΩ
Hõ#|_»∞`ÀOk. "åiH˜ `«=∞ ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨@¡ Jaè=∂#=Ú HõeˆQ@@∞¡ KÕÜ«∂e.
WѨC_»∞ q∂~°∞ "åi`À Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞\ÏxH˜ ~°OQÆOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«O_ç. Ü«Ú^ŒúO KÕã¨∂Î áêi
áÈ`«∂ LO_»O_ç. P q^èŒOQÍ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ KÕÜ«∞O_ç. "å~°∞ J<ÕHõ™ê~°∞¡ 'ÔQÅ∞K«∞@— J#∞ JÉèϺ™êxH˜
=â◊=∞=Ù`å~°∞. „Hõ=∞OQÍ ^Œ∞~°aè=∂<åxH˜, Ö’ÉèÏxH˜ Ö’#=Ù`å~°∞. XHõ J^ŒÌOÖ’ =ÚYO
„ѨuaOaã¨∞Î#fl@∞¡ "åi JO`«óHõ~°}=ÚÖ’ JǨÏOHÍ~°O „ѨuaOaOK«QÆÅ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë...
WѨC_»∞ =∂„`«O "åiÜ«∞O^Œ∞ '"åã¨#— J#∞#k H˜Oz`ü ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
''ã¨∞Y=Ú, Q“~°==Ú, Pâ◊—— J#∞#q WѨC_»∞ "åiÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« q∂
|ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ∞ "åi =ÚO^Œ∞ H˘~°Q͉õΩO_® áÈ`«∞<åfl~Ú. JǨÏOHÍ~°=Ú, =∞=∞HÍ~°=Ú
J<Õq ÖËx "åix [~ÚOѨ QÆey#k D Ö’HõOÖ’ Un ÖË^Œ∞. "åiÖ’ JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
KèåÜ«∞ „Ѩ"ÕtOzO^•,.. WHõ "åix q∂~°∞ ã¨∞ÅÉèíOQÍ [~ÚOz "ÕÜ«∞QÆÅ~°∞. <ÕÅÃÑ·#QÆÅ
yO[Å#∞ u#\ÏxH˜ "≥o§# Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ =ÅÜ≥ÚHõ¯ ^•~°=Ú#‰õΩ z‰õΩ¯‰õΩO\Ï~Ú K«∂Kå~å! D
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 139
r=ÙÅ∞ '"åã¨#— J#∞ ã¨∂„`«Ñ¨Ù`å_»∞#O^Œ∞ z‰õΩ¯‰õΩO@∞<åfl~°∞. 'Pâ◊Å∞— J#∞ áêâ◊=ÚÅO^Œ∞
`«QÆ∞ÖÁ¯x, Hõ∆}OÖ’ =jÉèí∂`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. Z=iÜ«∞O^≥·`Õ "åã¨#Å∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ #tOK«∞
K«∞<åflÜ≥∂... WHõ "åix x~ÀkèOK«QÆeˆQ^Õk? ^ÕxѨ\Ï¡ ‰õÄ_® J#∞~°H˜Î ÖËx"åix HÍ~°º
q=ÚY∞Å∞QÍ K≥Ü«∞ºÖË=Ú. ã¨∞Y=ÚKÕ '„Ѩã¨#fl=Ú— á⁄O^ŒHõ, ^Œ∞óY=ÚKÕ Hõ$tOK«Hõ LO_Õ"åix
[~ÚOK«∞@ ^Œ∞™êû^茺"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞. '"åã¨#— J<Õ „`å_»∞KÕ Hõ@ì|_ç# r=Ù_»∞... J`«_»∞
=∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_≥·<å, â◊H˜Î=∞O`«∞_≥·<å, J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `≥eã≤#"å_»∞ J~Ú<å... z=iH˜ J`«_»∞
XHõ ÉÏÅ∞xKÕ ‰õÄ_® [~ÚOѨ"ÕÜ«∞|_»QÆÅ_»∞.
HÍ|\˜ì a_»¤ÖÏ~å! ''D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂ÖË <Õ#∞. D [#∞Å∞, ^èŒ#O... W=hfl <åq—— "≥Ú^ŒÖˇ·#
HõÅÊ#Å∞ KÕÜ«Ú"å_Õ ã¨=∞ã¨Î PѨ^ŒÅ‰õΩ áê„`«∞_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞ÅÖ’
J\˜ì HõÅÊ#Å∞ ÖË=Ù.
ã¨~°fiA˝_»∞, ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«Ú J~Ú#\˜ì P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_® ''<Õ#∞ Ѩiq∞`«=Ú -
ѨizÛù#fl=Ú J~Ú#\˜ì D ^ÕǨ^Œ∞ʼnõΩ, ^ÕǨÏ=ÚKÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨O|O^èŒ=ÚʼnõΩ K≥Ok#
"å_»<Õ Hõ^•! D `«k`«~°∞Å∞ ‰õÄ_® J\˜ì"åˆ~—— Jx `«ÅK«∞"å_»∞ "≥∂ǨÏ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
=¸~°ö`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞ "å_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
^ÕǨ`«‡ |∞kú Hõey =iÎOK«∞"å_»∞ '[##=Ú =∞~°}=Ú–ÉÏź=Ú–"å~°úHõº=Ú— J#∞#=hfl
`«# ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÃÑ· PáêkOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. J#O`«=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ P`«‡#∞ ''â◊s~°
=∂„`«O——QÍ HõÅÊ# KÕ¿ã"å_»∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ P`«‡#∞ `å<Õ JÅÊ"≥∞ÿ#kQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
F ^Õ=`«ÖÏ~å! D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ ‰õÄ_® 'P`«‡— HõO>Ë "ÕÔ~·# =ã¨∞Î"Õ=Ú#flk? ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ 'Pã¨H˜Î— J#∞ |O^è•xfl á⁄O^Œ∞@ J#∞z`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. ''Jã¨Å∞ D ã¨~°fi^Œ∞óMÏʼnõΩ
=¸ÅHÍ~°}"Õ∞q∞\˜?—— J#∞ „Ѩâ◊fl#∞ *Ï˝#^Œ$+≤ì`À `«i¯Oz#ѨÙ_»∞, Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ ã¨`«º`«fi
|∞kú HõeyÜ«ÚO_ç, Jã¨`ü q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ· #=∞‡HõO`À =º=ǨÏiOK«∞@ÜÕ∞—— Jx qA˝Å∞
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.
D ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞ʼnõΩ „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u Ѩ@¡ ''Wk ã¨`«º"Õ∞—— J#∞ |∞kú U
=∂„`«O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« "åix q∂ =∂=¸Å∞ |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ`À [~ÚOK«∞@ ^Œ∞~°¡Éèí"Õ∞.
^Õ=`«Å∞ : Ñ≤`å=∞Ǩ! =∞i =∂ QÆu Uq∞\˜?
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : q∂~°O`å XHõ Ѩx KÕÜ«∞O_ç... q∂~°∞ F_çáÈ~Ú#@∞¡QÍ "åi=ÚO^Œ∞ =∞~°Å
=∞~°Å #\˜OK«O_ç. "åiH˜ [Ü«∞ – JѨ[Ü«∞=ÚŠѨ@¡, â◊s~° – =∞=∞`« – JǨÏOHÍ~°=ÚÅ
Ѩ@¡ Jaè=∂#O, Jaè*Ï`«ºO U~°Ê_Õ@@∞¡ KÕã¨∂Î áÈO_ç.
WO„^Œ∞_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ=∞f! J=∞~å=ux HÀÖ’Ê~Ú "Õ∞=∞O`å n#∞Å=∞Ü«∂ºO. D n#`«fiO
`˘ÅˆQk Z\Ï¡?
140
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : ã¨HõÅ ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ HÍ~°}O ^ÕǨ`«‡ |∞kúÜÕ∞. ''D <å ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ U"≥∞ÿ<å
J~Ú#^•, JO`Õ... WHõ <å Ѩx J~ÚáÈ~Ú#>Ë¡——... J#∞#^Õ ^ÕǨ`«‡|∞kú, =∞iÜ«Ú
^ÕǨaè=∂#O. J\˜ì ''Jã¨`«º—— =∞QÆ∞ "åã¨# Z=x JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ LO@∞O^À, J`«_»∞ P
[##–=∞~°} ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ n#`«fi=Ú#‰õΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. J\˜ì "å_»∞ '<Õ#∞
[~ÚOK«|_»∞K«∞<åfl#∞—— J#∞ ÉèÏ"À„^ÕHõO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ#
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡<Õ <Õ#∞—— J#∞ ÉèÏ=# XHõ ^À=∞‰õΩ L<åfl 㨈~, P ^À=∞ ã¨∞"Õ∞~°∞ Ѩ~°fi`«O=Öˇ
JK«ÅOQÍ, JK«OK«ÅOQÍ LO_»QÆÅ^Œ#∞@Ö’ U=∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
U "åã¨# ZK«@ LO@∞O^À Jk JK«@ ã¨∂÷Å`«fiO á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok.
'^èŒi‡— L#fl KÀ>Ë ^èŒ~°‡=Ú, 'ÉèÏqOK«∞"å_»∞— L#flKÀ>Ë ÉèÏ=# U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« Z=Ô~=iH˜ U^Õk ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl J^ŒO`å ÉèÏ=#, "åã¨#, ^èŒ~°‡=Ú J#∞
=¸_çO\˜h J#∞ã¨iOKÕ LO@∞<åfl~Ú. <åÜ«∞<å WO„^•! Hõ#∞Hõ, h n#`«fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}"Õ∞"≥∂
h"Õ ã¨∂Hõ∆ ‡|∞kèú`À „QÆÇ≤ÏOK«∞.
WO„^Œ^Õ"å! D ^•=∞ "åºà◊ Hõ@∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =~°Î=∂# q+¨Ü«∂xH˜ =^•ÌO.
Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~, gi Ü≥ÚHõ¯ JO`«óHõ~°}=ÚÅÖ’ ''D [Ü«∂Ѩ[Ü«∞=ÚÅhfl =∂q. D „Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ
Hõ#|_»∞K«∞#fl ^ÕǨ^Œ∞ÖË "Õ∞=Ú—— J#∞ "åã¨# HõeˆQ@@∞¡ KÕÜ«∂e.
F a_»¤ÖÏ~å! D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞ã¨Î qѨ`«∞ÎÅ∞, ã¨=∞ã¨Î ÉèÏ"åÉèÏ=^Œâ◊Å∞ '`«$+¨‚— J<Õ
HõO@Hõ=$Hõ∆=Ú #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨<å`«O`«∞=ÙÅKÕ |^Œ∞úÖˇ·# "åiH˜ =∂„`«"Õ∞
''"Õ∞=Ú nxH˜ ™⁄O`«^•~°∞Å=Ú—— J<Õ qѨs`« *Ï˝#O L^Œ~Ú™ÈÎOk.
"åã¨#Å∞ =$kú K≥O^Œ∞K«∞#fl H˘Ån ^Œ∞óY=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú.
"åã¨#Å∞ ã¨#flye¡`Õ Jk Ѩ~°=∞ã¨∞Y=Ú#∞ „Ѩ™êkã¨∂Î LO@∞Ok.
nè~À-Ѩºu |Ǩï*’˝-Ñ≤ ‰õΩÅ*’-Ñ≤ =∞Ǩ#Ñ≤ I
`«$+¨‚Ü«∂ |^茺`Õ [#∞Îó ã≤OǨÏó â◊$OYÅ Ü«∂Ü«∞^ä• II (ã¨~°æ 27, â’¡. 32)
XHõ_»∞ Q˘Ñ¨Ê nè~°∞_»∞ HÍ=K«∞Û... J<ÕHõ âßG q+¨Ü«∂Å∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x LO_»=K«∞Û,
J#~°æà◊=ÚQÍ J<ÕHõ âßG"å‰õΩ¯Å∞ L@OH˜ã¨∂Î LѨ#ºã≤OK«=K«∞Û. Q˘Ñ¨Ê ‰õΩÅ=ÚÖ’ [x‡Oz
LO_»=K«∞Û, =∞Ǩ=∞Ǩï_»∞ HÍ=K«∞Û.... HÍx UO ÖÏÉèíO? J`«_»∞ `«$+¨‚, "åã¨#ʼnõΩ =â◊"≥∞ÿ<å_®
– JÅÊ`«fi=Ú LO_çÜÕ∞ f~°∞`ÀOk. ''^ÕǨÏO——J<Õ =$Hõ∆OÃÑ·QÆÅ ''ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞ÅO—— J<Õ QÆ∂\˜Ö’
D ''r=Ù_»∞—— J<Õ Ñ¨H˜∆ „Ѩ"ÕtOz H˜ÅH˜ÖÏ~°"åÅ∞ KÕã¨∂Î „ѨâßO`«OQÍ LO_»QÍ, '`«$+¨‚— J<Õ =Å
„H˜O^Œ ''WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∂Å∞—— J<Õ ^è•#ºÑ¨Ù yO[Å#∞ K«e¡ '=∂Ü«∞— J<Õ É’Ü«∞"å_»∞ Kå@∞QÍ
#H˜¯ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. D r=ÙÅ∞ J=∂Ü«∞HõOQÍ P =ÅÃÑ· „"åÅ∞K«∞<åfl~°∞. WOˆH=ÚOk?
=∂Ü«∞ J<Õ "Õ@QÍ_»∞ "≥∞_»=Oz D r=ÙÅÖ’ J<ÕHõ=∞Okx ''^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°Å∞—— J<Õ |∞@ìÖ’
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 141
‰õΩH˜¯ LOK«∞K«∞<åfl_»∞. XHõ ѨH˜∆ ^•~°=ÚKÕ |OkèOѨ|_ç q=â◊ J~Ú#ѨC_»∞ XHõ J*Ï˝#ÉÏÅ∞_»∞
‰õÄ_® ^•xx Ѩ\ ˜ì J@∞ W@∞ D_»=QÆÅ_»∞ Hõ^•! '`«$+¨‚— J<Õ „`å_»∞KÕ |OkèOѨ|_ç# D r=Ù_»∞
ã¨fiÅÊ ã¨OѶ¨∞@#ÅKÕ, z#fl z#fl =∂@ÅKÕ ‰õÄ_® ZO`«QÍ<À "Õã¨@ K≥O^Œ∞K«∞<åfl_Õ!
D ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞ÅÖ’ J\˜ì `«$+¨‚#∞ `«\ ˜ì x^Œ∞~°ÖËáê~À, WHõ "åix q∂~°∞ `«Ñ¨ÊHõ
[~ÚOK«QÆÅ~°∞.
WѨC_»∞ D â◊¢™êÎG=ÚÅ#∞ LѨÜ≥∂yOz P ^•=∞–"åºà◊ –Hõ@∞ÅÃÑ· ZO`«QÍ Ü«Ú^ŒúO
KÕÜ«∞\ÏxH˜ LѨ„Hõq∞Oz<å, J^ŒO`å =º~°÷"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. HÍ|\˜ì U"≥·<å LáêÜ«∂Å`À gi
Ü«∞O^Œ∞ "åã¨<å=$uÎx, Jaè=∂#=Ú#∞ JkèHõO KÕÜ«∞O_ç. ZO^Œ∞HõO>Ë q∂ D â◊„`«∞=ÙʼnõΩ
=~°Î=∂#OÖ’ '¢ã‘Ζ^èŒ#–„Ñ≤Ü«∞=ã¨∞Ζ„ѨMϺu— =O\˜ â◊√„Hõhu qâı+¨=ÚŠѨ@¡ PHÍOHõ∆ ÖË^Œ∞.
ˆH=ÅO Ü«Ú^Œú=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=â◊O KÕ`« „Ѩ=∞`«∞ÎÖˇ· ã¨OHõÅÊOKÕ. "åix JǨÏOHÍ~°=∞Ü«∞
=∞QÆ∞ "åã¨#Å#∞ P„â◊~ÚOKÕ@@∞¡ KÕã≤, `«^•Ìfi~å "åi [~ÚOK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOK«O_ç.
ZO^Œ∞HõO>Ë "åã¨<åc["Õ∞ ÖˉõΩO>Ë, `«k`«~°=ÚÖˇ·# LáêÜ«∂Å∞ "åiÃÑ· Ѷ¨eOK«=Ù. ѨxKÕÜ«∞=Ù.
WO„^Œ∞_»∞ : 'JǨÏOHÍ~°"åã¨#— JO>Ë q∂ L^ÕÌâ◊"Õ∞q∞\˜?
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ : ''PǨñ! "Õ∞=Ú ZO`«\ ˜ Ѩ~å„Hõ=∞=Ú QÆÅ"å~°=Ú! ZO`« `≥eqQÆÅ"å~°=Ú!
W`«~°∞Å HõO>Ë "Õ∞"Õ∞ Q˘Ñ¨Ê"å~°O! WO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê"å~°=∞~Ú#\˜ì =∂ H©iÎ – „Ѩu+¨ªÅ∞ WOHÍ ZO`À
„ѨHÍtOK«∞QÍHõ! D â◊s~°=Ú, D `«k`«~°∞Å∞ =∂ Ѩ@¡ KÕÜ«Ú ™È΄`«=ÚÅ∞ W>Ë¡ =∂‰õΩ LO_»∞
QÍHõ!.... J<Õ =∞=∞HÍ~°O "åiÖ’ =$kú HÍ"åe. '<åk— J#∞#k ÖËxKÀ@ JǨÏOHÍ~°"Õ∞ LO_»
*ÏÅ^Œx xâ◊≈OHõQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. ZѨC_≥·`Õ, ''"Õ∞=Ú Q˘Ñ¨Ê"å~°=Ú Hõ^•!—— J<Õ Jaè=∂#O =$kú
K≥O^Œ∞`«∞O^À, JѨC_»∞ =∞~°∞Hõ∆}O ''W\˜ì Q“~°==∞#fl#Å∞ "Õ∞=Ú HÀÖ’Ê`å"Õ∞"≥∂!—— J<Õ
J^è≥·~°º=Ú, xã¨û`«∞Î= "≥O@#O\˜ LO\Ï~Ú. JѨC_»∞ q∂~°∞ "åix W`«óѨÓ~°fiѨ٠~åHõ∆ã¨
Ãã·x‰õΩÅ=Öˇ<Õ xi˚Oz"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. "å~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ "åã¨#Å#∞ P„â◊~ÚOz# =∞~°∞Hõ∆}O
"åi Ѩ~å[Ü«∞=Ú#‰õΩ, Ѩ`«#=Ú#‰õΩ <åOk ѨeH˜#>Ë¡.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ ã¨∞*Ï˝#∞ÅQÆ∞ L`«Î=ÚÅ∞ "åã¨#Å#∞ `«ºlOK«∞ „Ѩܫ∞`«flOÖ’ âߢ™êÎ^Œ∞Å#∞
P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. qkè – q^è•<å^Œ∞Å#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞.
HÍ|\˜ì, ^Õ=`«ÖÏ~å! JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« P =ÚQÆ∞æ~°∞ "åã¨<åã¨Ç≤Ï`«∞Öˇ·ÜÕ∞ºO`« =~°‰õΩ Ü«ÚH˜Î
ѨÓ~°fiHõOQÍ Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞O_ç. ''F_ç áÈ=_»O – á⁄QÆ_»@O——... J#∞ LáêÜ«∂Å`À ã¨O™ê~°^À+¨
=º=Ǩ~°xÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ JÜÕ∞º@∞¡ KÕÜ«∞O_ç. "åã¨<å|^Œ∞úÖˇ·# `«~°∞"å`« "åˆ~ q∂‰õΩ =â◊√Å∞
J=Ù`å~°∞. "åã¨#ÅKÕ |^Œ∞úÅ∞ J~Ú#"åÔ~=fi~°∂ J*ËÜ«ÚÖˇ· LO_»QÆÅ~å? ÖË<ÕÖË^Œ∞. Ѩiã≤÷`«∞Å∞
- Ju`«fi~°Ö’ "åã¨<å|^Œ∞úʼnõΩ - JѨ[Ü«∞=Ú ~°∞z K«∂Ѩ\ÏxH˜ ã¨Oã≤^Œú=∞ø`«∂<Õ LO\Ï~Ú.
ã¨fi"åã¨<å |ÅOKÕ`«<Õ Hõ∆}˜Hõ, qѨs`å~°÷ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î WO`«\ ˜ „ѨÉèÏ==Ú,
n~å…#∞Éèí=`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk ã¨∞=∂!
142
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D [QÆ`«∞Î "åã¨<å~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk! F a_»¤ÖÏ~å! ^Õ=`«ÖÏ~å! ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å!
q∂~°O`å q∂ "åã¨#ʼnõΩ =~°Î=∂#=Ú#O^Õ ã¨iJ~Ú# zH˜`«û#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç... Jx
ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞. "åã¨<å c[=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞H˘x, x`«ºq[Ü«ÚÅ∞ HõO_ç.
W@∞¡ ѨeH˜ ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ JO`«~åú#=∞Ü«∂º_»∞. ^Õ=`«Å∞ P KÀ@∞ =^Œe
`«=∞ `«=∞ ™ê÷#=ÚʼnõΩ KÕ~å~°∞.
❖❖❖
3. ѨÙ#ó Ü«Ú^ŒúO
„|Ǩχ^Õ=Ùx "åHõº=ÚÅ∞ =∞~°Å =∞~°Å ѨÙ#â◊Û~°} KÕã¨∞‰õΩO@∂, ^Õ=`«Å∞ `«=∞ `«=∞
~°Ç¨Ï㨺 ™ê÷#=ÚÅÖ’ H˘O`«HÍÅO q„âßOu fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. XHõ â◊√Éèí=ÚǨ˙~°ÎOÖ’ Ü«Ú^Œú
ã¨xfl^Œ∞úÖˇ· ^Œ∞O^Œ∞Éèí∞Å∞ „"≥∂yOKå~°∞. =∞~°Å ^Õ=–^•#= Ü«Ú^ŒúO „áê~°OÉèíO J~ÚOk.
q∞H˜¯e ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# P Ü«Ú^ŒúO ''P`«‡ K≥·`«#º=Ú# [QÆ`«∞Î~°∂ѨOÖ’ qHÍ~°=Ú W\˜ì
ã¨OѶ¨∞~°¬}QÍ<Õ „áê~°OÉèí=∞=Ù`ÀOk HÍÉ’Å∞—— J#fl@∞¡QÍ ^Œ∞ã¨Î~°"≥∞ÿ ™êyOk. H˘O`«¿ãѨÙ
^Õ=`«Å∞ `«=∞ =∂Ü«∞#∞ „ѨÜ≥∂yã¨∂Î Ü«Ú^ŒúO KÕã¨∂Î =KåÛ~°∞. WO`«Ö’<Õ Ñ¨ÖÏÜ«∞#O
z`«ÎyOK«™êQÍ~°∞. =∞~˘HõѨC_»∞ ^•#=ÙÅ`À ã¨Okè KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
^è≥·~°ºOQÍ Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞@O. JO`«~åú#O HÍ=@O. â◊~°}ÏQÆu HÀ~°@O.
D q^èŒOQÍ J<ÕHõ Ü«Ú^•úÅ∞ [iQÍ~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ Ü«Ú^ŒúO 30 ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ [iyOk.
Ô~O_»=k S^Œ∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞, =¸_»=k ѨO„_≥O_»∞ ~ÀAÅ∞.
WO`«Ö’ P ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞Å∞, `«k`«~° Ãã·x‰õΩÅ∞ W@∞¡ Ü≥∂zOK«™êQÍ~°∞.
''PǨñ! D Ö’Hõ„Ѩã≤^Œ∞úÖˇ·# ^Õ=`å g~°∞Å∞ ‰õÄ_® =∞=Ú‡ ''â◊~°}∞–â◊~°}∞—— JO@∂
"Õ_»∞H˘#∞K«∞<åflˆ~! =∞Ozk. J=Ù#∞ÖË... =∂ =ÚO^Œ∞ Z=fiÔ~·<å 㨈~, ZO`«\ ˜"å~°∞? g~°O`å
ZO`« ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# "å~°∞! "Õ∞=Ú =∞ǨѨ~å„Hõ=∞=O`«∞ÅO. =∂‰õΩ U"Õ"À =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ^•#O KÕã¨∂Î
=∂ #∞O_ç 'Hõ∆=∞—#∞ Ji÷ã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•!——
❖
D suQÍ U^À =∂`«û~°º=Ú`À ‰õÄ_ç# JǨÏOHÍ~°O JO`«~°OQÆ=Ú# ZHõ¯_ç #∞O_À
|Ü«∞Å∞^ÕiOk. J\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è®ÉèϺã¨OKÕ`« "å~°∞ „Hõ=∞OQÍ "åã¨<å„QÆã¨∞÷
ÅÜ«∂º~°∞. J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ ^Õ=`«Å∞ KÕã≤# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ "åiÖ’ ^ŒOÉèí=Ú#∞, ^Œ~°Ê=Ú#∞,
Jaè=∂#=Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«™êQÍ~Ú.
JǨÏOHÍ~°O #O^Œ∞ "åiH˜ P`«‡|∞kú ('<Õ#∞ JǨÏOHÍ~°=Ú#∞— J#∞ ÉèÏ=#) HõeyOk...
''"Õ∞=Ú Q˘Ñ¨Ê"å~°=Ú.—— ''D Q˘Ñ¨Ê`«#=Ú =∂‰õΩ ZѨÊ\˜H© LO_»∞QÍHõ!—— ''W^ŒO`å
J#∞ÉèíqOK«∞@‰õΩ "Õ∞=Ú rqOz LO_»ÖËHõáÈ`Õ Z\Ï¡...?—— ''"Õ∞=Ú rqOz#O`« HÍÅO
^èŒ#„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞QÍHõ! D ^Õ=`«Å#∞ W\Ï¡ˆQ F_çOK«∞K«∞, gi=^ŒÌ J<ÕHõ =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ#∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 143
^•#=ÚQÍ á⁄O^≥^Œ=Ú QÍHõ!—— Jx `«ÅK«™êQÍ~°∞. „Hõ=∞OQÍ U^À `≥eÜ«∞~åx Ö’Éèí=Ú,
Jaè*Ï`«º=Ú Ñ¨Ù<åkQÍQÆÅ ^≥·#º=Ú, n#`«fi=Ú "åiÜ«∞O^Œ∞ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ 'Wk J=㨺 „Ѩ=$uΗ – 'Wk x+≤^Œú „Ѩ=$uΗ (Wk W@∞¡ LO_»∞QÍHõ – Jk
J@∞¡ LO_»‰õÄ_»^Œ∞... J#∞ „Ѩ=$uÎ)H˜ ã¨O|OkèOz H˜Oz`ü "åã¨# U~°Ê_çOk. ''=∂ ^ÕǨÏ=Ú
~ÀQÆ~°Ç≤Ï`«=Ú, Éè’QÆã¨=∞~°÷=Ú J~Ú`Õ<Õ Hõ^• "Õ∞=Ú HõÅHÍÅO Ö’Hõ „Ѩã≤^Œ∞úÅ"≥∞ÿ LO_»QÆeˆQk!——
J#∞ "≥∂ǨÏ=Ú`À QÆ∂_ç# "åã¨#KÕ "å~°∞ „QÆã¨∞÷ÅÜ«∂º~°∞. 'Pâ◊— J#∞ áêâ◊=Ú# |OkèOѨ|_ç
„Hõ=∞OQÍ Xà◊√§ ^•K«∞HÀ=@O JÅ"å@∞ KÕã¨∞HÀ™êQÍ~°∞.
XHõѨC_»∞ JǨÏOHÍ~°~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· ÉèÏã≤Oz# P ^•=∞–"åºà◊–Hõ@∞Å∞ WѨC_»∞ „`å_»∞#∞
K«∂z 'áê=Ú— Jx „Éèíq∞OKÕ"åi =Öˇ, 'Kå=Ù =^Œ∞Ì, „|`«HÍe— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ XHÍ<˘Hõ
~åQÆ=Ú#∞, `«`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ# J<ÕHõ HõÅÊ#Å#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
„H˘`«Î„H˘`«Î Pâ◊Å∞, `«$+¨‚Å∞ zQÆ∞~åÛ~Ú. ''Páê^Œ=∞ã¨ÎHõ=Ú =∂ D ^ÕǨÏ=Ú ã¨∞ã≤÷~°OQÍ
LO_Õk Z\Ï¡?—— J<Õ #∂`«# "Õ^Œ# "åiÖ’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. =∂ â◊s~åÅ∞ ÉÏQÍ LO_®e... D
^èŒ<å^Œ∞Åhfl =∂ ã¨∞Y=Ú H˘~°ˆH Hõ^•...—— Jx J#∞‰õΩO@∂, J#∞‰õΩO@∂ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
|^Œúz`«∞ÎÅ∞ J~Ú<å~°∞. "åi =Ú#∞Ѩ\ ˜ ^è≥·~°ºO HÍ™êÎ H˘OK«OH˘OK«OQÍ Hõ∆~ÚOK«™êyOk.
"åã¨<åã¨Ç≤Ï`«∞Å=@O KÕ`« â◊s~°|ÅO `«QÆæ@O P~°OaèOzOk. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ LO_ç L#fl
Ѩ~å„Hõ=∞O, â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ã¨OǨÏiOKåÅ<Õ nHõ∆ Ö’Ñ≤OKå~Ú. 'ã¨=∞~°÷`«— ã¨#flye¡Ok. 'nHõ∆—
H˘#™êˆQKÀ@ =∂„`«"Õ∞ '^ŒHõ∆`«— H˘#™êQÆ∞`«∞Ok Hõ^•!
JǨÏOHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç#Ü«Ú#fl\˜ì "åiH˜, JѨC_»∞, ÉèíÜ«∞OHõ~° ã¨O™ê~°=Ú—#∞ „áêÑ≤ÎOѨ
*Ë¿ã ¢ã‘ΖJ#fl–áê#–Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ ~åQÆ=Ú H“`«∞Hõ=Ú Ö’Éèí=Ú ÃÇÏzÛOk. WHõ =ÚQÆ∞æiÖ’
„Ѩu XHõ¯~°∞ ''g_»∞ ZO`«QÍ „â◊q∞™êÎ_»∞? H˘OK≥"Õ∞ Hõ^•! =∞i <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „â◊q∞OKåe?—— J#∞
Ö’Éèí=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ™ê¿ÑHõ∆`«#∞ á⁄O^Œ™êQÍ~°∞. =∞Ǩϟ`åûǨÏ=∞O`å #tOz ''XHõ"Õà◊
D Ü«Ú^ŒúOÖ’ K«™êÎ"Õ∞"≥∂?—— Jx =∞~°Å =∞~°Å J#∞=∂xOK«™êQÍ~°∞. ˆH=ÅO ^ÕǨÏ~°Hõ∆}
=∂„`«"Õ∞ "åOzèOK«∞K«∂, =∞~°}=Ú Ñ¨@¡ ÉèíÜ«∞cè`«∞Öˇ· L<åfl~°∞. JѨÊ\˜ #∞O_ç, WO^èŒ#=Ú
H©∆}˜Oz#ѨÊ\˜ Jyfl=Öˇ "åi |ÅO ã¨#flye¡Ok. â◊„`«∞=ÙÅQÆ∞ ^Õ=`«Å =ÚO^Œ~° xÅ∞=ÖËHõ
áÈÜ«∂~°∞. â◊s~°=Ú#O^Œ∞ JHõ¯_»Hõ¯_» QÍÜ«∂Å∞ J=@O K«∂z ɡOÉËÖˇuÎáÈÜ«∂~°∞. "å~°∞
‰õÄ_® ™ê=∂#º Ãã·x‰õΩÅ=Öˇ<Õ „Ѩ=iÎOKÕ"å~°∞.
H˘O`«HÍÖÏxH˜ ^Õ=`«Å q[$OÉèí}#∞ `«@∞ìHÀÖËHõ ^≥·`«∞ºÅO`å ÉèíÜ«∞O`À PHÍâ◊=Ú #∞O_ç
„H˜O^Œ‰õΩ Ñ¨_®¤~°∞. J<ÕHõ=∞Ok ^•#=ÙÅ â◊s~åÅ∞ qzÛù#flO HÍ™êQÍ~Ú.
❖
W@∞¡ Ãã·#º=∞O`å <ÕʼnõÄÅ@O, #tOK«@O, â◊O|~åã¨∞~°∞x ^Œ$+≤ìH˜ =zÛOk.
„Ѩà◊Ü«∂yfl=Öˇ =∞O_çѨ_»∞`«∂ 'P ^•=∞–"åºà◊–Hõ@∞Å∞ ZHõ¯_»...?—— Jx Ѷ‘∞OHõiOKå_»∞.
J~Ú`Õ P =ÚQÆ∞æ~°∞ â◊O|~°∞x Z^Œ∞@Ѩ_»\ÏxH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. áê`åà◊OÖ’x '#~°Hõ=Ú—#∞
144
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
áêeOK«∞ H˘O^Œ~°∞ ™ê=∞O`«∞Å#∞ "å~°∞ â◊~°}∞"Õ_®~°∞. JHõ¯_»! â◊~°}ÏQÆ`«∞Öˇ·, JÉèíÜ«∞O á⁄Ok,
JHõ¯_ç ~å[Hõ#ºÅ#∞ q"åǨÏO P_ç ~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨™êQÍ~°∞. J<ÕHõ ^Œ∞+¨ì"åã¨#Å#∞ „QÆÇ≤ÏOz
n~°…HÍÅO QÆ_çáê~°∞. ''D"≥∞ <å „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ – Wk <å „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú——... Jx `«ÅK«∞K«∞, ^Œ$_è»
|O^èŒ=Ú# `«QÆ∞ÖÁ¯x#"åÔ~· ~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨™êQÍ~°∞.
#~°HõÖ’Hõ=Ú#‰õΩ JkèѨu Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA. XHÍ<˘Hõ~ÀA PÜ«∞# U"À =∞Ǩ#~°Hõ
HÍ~°º=ÚÅ QÆ∞iOz qKåiOK«\ÏxH˜ x*ËK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOz P „Ѩ^ÕâßxH˜ =KåÛ_»∞. J`«_»∞ #~°Hõ
Ö’Hõ K«„Hõ=iÎ Jx `≥eÜ«∞Hõ ™ê=∂#º Ãã·x‰õΩ_»x `«Åz P =ÚQÆ∞æ~°∞ q#„=ÚÅ∞ J=Hõ áÈQÍ...
u~°™ê¯~°ÉèÏ=O`À ^Œ∂+≤OK«@O, ZQÆ`åo KÕÜ«∞@O, ˆQeKÕÜ«∞@O [iyOk. JѨC_® Ü«∞=Ú_»∞
"åix Hõ#∞Ãã·QÆ=∂„`«O`À ''=∞Ǩ~“~°=O—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ #~°Hõ Éèí∂=ÚÅÖ’ Ѩ_»„`À~ÚOKå_»∞.
JHõ¯_ç ˆ~~°=-"åÜ«Ú=ÙÅKÕ "å~°∞ ^ŒQÆúO HÍqOK«|_®¤~°∞. D r=Ù_»∞ â◊s~°=Ú `«ºlOz<å
J`«x "åã¨#Å∞ J`«xx q_»∞==ÙHõ^•! JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œe „‰õÄ~°"åã¨#Å „ѨÉèÏ=O KÕ`« XHõ
H˜~å`«~åA ¿ã=‰õΩÅ∞QÍ [x‡OKå~°∞. P [#‡Ö’"å~°∞ ''=kèOK«∞@–|OkèOK«∞@—— J#∞ Ç≤ÏO™ê
ѨÓi`« „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. P `«~°∞"å`« [#‡Ö’ "åà◊√§ H͉õΩÅ∞ JÜ«∂º~°∞. JHõ¯_ç
#∞O_ç „QÆ^ŒúÖˇ· ѨÙ\Ïì~°∞. P `«~°∞"å`« zÅHõ, ‰õΩHõ¯, "Õ∞Hõ, H©@Hõ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ [#‡Öˇ`åÎ~°∞.
„Ѩã¨∞Î`«O "å~°∞ HÍj‡~°^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ QÆÅ XHõ z#fl K≥~°∞=ÙÖ’ KÕѨÅ~°∂ѨOÖ’ x=ã≤OK«∞
K«∞<åfl~°∞. |∞~°^ŒÖ’ zH˜¯ n~°…HÍÅOQÍ LO@∂ "å~°∞ =∞~°}˜OK«∞@ÖË^Œ∞. rqOK«∞@ÖË^Œ∞.
K«∂Kå"å? "å~°∞ J<ÕHõ [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å#∞ =∞~°Å =∞~°Å J#∞ÉèíqOKå~°∞. "åi
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’H˜ `˘OyK«∂z#ѨC_»∞ "å~°∞ WOHÍ U"Õ"À J#∞ÉèíqOK«É’=ÙK«∞<åfl~°x `≥Å∞™ÈÎOk.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ=Öˇ "åà◊√§ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞, #tOK«∞K«∞<åfl~°∞. P q^èŒOQÍ ã¨O™ê~°
`«~°OQÆ=Ú# z‰õΩ¯‰õΩx, "åã¨<å`«O`«∞=ÙÅKÕ „¿Ñi`«∞Å∞ JQÆ∞K«∞ P =ÚQÆ∞æ~°∞ U =∂„`«O âßOux
á⁄O^ŒÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«, ~å=∂! ''h=Ù ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@ <åºÜ«∞O P„â◊~ÚOK«
=^Œ∞Ì—— Jx ÃÇÏK«ÛiOK«@O [iyOk. "åã¨#Å Ü≥ÚHõ¯ ^•~°∞}"≥∞ÿ# J#~°÷=Ú#∞ JO^Œ~°∞
„QÆÇ≤ÏOK«\ÏxˆH D ^Œ$ëêìO`«=∞O`å h‰õΩ K≥áêÊ#∞.
❖❖❖
4. 'JǨÏ"£∞— HÍ~°=Ú ^ÕxH˜ ã¨O|OkèOz#k?
N~å=Ú_»∞ : PǨñ! Jq"ÕHõO KÕ`«, J#O`«"≥∞ÿ# ã¨O™ê~° ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«\ÏxˆH D
z`«Î=Ú Ñ¨~°=à◊√§ „`˘‰õΩ¯`«∂, '<Õ#∞ – <åk— J#∞ PѨ^Œ#∞ „QÆÇ≤Ï™ÈÎOk Hõ^•! P ^•=∞ – "åºà◊
– Hõ@∞Å QÆu ZO`« z„`«OQÍ Ñ¨i}q∞OzOk! '^Õ=`«Å∞— JO`«\ ˜ "åix ‰õÄ_® ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì
QÆey#\˜ì â◊O|~åã¨∞~°∞x Ãã·#º=Ú#‰õΩ ¿ã<åkèѨ`«∞Öˇ· LO_»@O ZHõ¯_»?... |∞~°^Œ h\˜Ö’ zH˜¯
ã¨∂~°º`åѨ=Ú#‰õΩ `«Ñ≤OKÕ KÕѨŠ[#‡ ZHõ¯_»...? JǨÏOHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ 'K≥·`«#º ã¨`«fi=Ú—
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 145
Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ =∞Ç≤Ï=∂uâ◊Ü«∞=Ú ZK«Û@...? XHõ J_»qÖ’x P@qHõ ~åA‰õΩ ¿ã=KÕã¨∂Î
ã¨fiÅÊHÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞ ¿ã=Hõ[#∞Å=@ "≥∞K«Û@? WK«Û, "åOKè«, L^ÕfiQÆOÖ’x 'Ü«Ú^ŒúO
KÕÜ«Ú@— J#∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ áêeOK«∞@ ZHõ¯_»...? q∞^䕺"åã¨#Å P"Õâ◊=ÚKÕ Ñ¨i„QÆÇ≤ÏOѨ|_ç
^Œ∞+¨ì=∞QÆ∞ J<ÕHõ ã¨O‰õΩz`« "åºÑ¨Hõ=ÚÅO^Œ∞ z‰õΩ¯H˘#∞@ ZO`«\ ˜ Ѷ¨∞’~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : x["Õ∞! J<ÕHõ, âßM’ѨâßYÅ∞QÍ qã¨ÎiOzÜ«Ú#fl D 'ã¨O™ê~°q+¨Å`«— J<Õk
'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#∞ JO‰õΩ~°=Ú #∞O_Õ qã¨ÎiOz "åºÑ≤OK«∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ ~å=∂! D
JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #∞O_ç `«∞_çz"ÕÜ«∂e.
Jã¨Å∞ D JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
'~Ú^ŒO— J#∞ „Ѩ`«ºÜ«∞=ÚKÕ âßG=ÚÅ∞ ã¨∂zã¨∞Î#fl\˜ì D Hõ#|_Õ '^Œ$â◊º=Ú— [_»"Õ∞ Hõ^•!
nxH˜ ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuÎ ZHõ¯_»∞#flk? Wk 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#∞ Ѩ^•~°÷=Ú#‰õΩ ã¨∂K«HõO
HÍ*ÏÅ^Œ∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì 'JǨÏOHÍ~°=Ú— ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k... ^Œ$â◊º=ÚKÕ U~åÊ@∞
KÕÜ«∞|_»∞K«∞#flk.... Jx J#\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞.
'K≥·`«#º=Ú— Wk ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH˜∆~°∂Ѩ=Ú J~Ú=Ù#flk Hõ^•! ã¨~°fi™êH˜∆=∂„`«=Ú #O^Œ∞
JǨÏOHÍ~°=Ú Ñ¶¨∞\˜Å∞¡@‰õΩ J=HÍâ◊"≥∞Hõ¯_çk? HÍ|\˜ì 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_Õk J@∞ ^Œ$H±
(The perceiver) ‰õΩ, ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ 'JǨÏOHÍ~°O— J#|_Õk ^Œ$H± (P`«‡) ^Œ$â◊º=ÚʼnõΩ (Object) ‰õÄ_® ã¨O|OkèOz#k
HÍ^Œ∞. PÔ~O_çO\˜H© aè#fl"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. P Ô~O_»∞ `«Ñ≤Ê`Õ WHõ¯_» =∞iOˆHg∞ "åã¨Î"åxH˜ ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞ˆH... ''JǨÏOHÍ~°=Ú J<Õk LO_»\ÏxH˜ ™ê÷#"Õ∞ ÖË^Œ∞...—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ *Ï˝#∞Å∞
„Ѩ=zã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«, ''JǨÏOHÍ~°=Ú J#|_Õ^Õk ZHõ¯_® ÖË^Œ∞... J#∞ *˽ܫ∞=Ú#∞
P„â◊~ÚOz, ã¨∞Yã¨fi~°∂Ѩ_»=Ù Hõ=Ú‡. ÖËx=ã¨∞Î=QÆ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞@ Uq∞\˜?
JO^Œ∞KÕ`«, ''<Õ#∞ WOHÍ JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ=Åã≤Ü«Ú#flk—— J#∞#k „Éèí=∞KÕ`«<Õ
''Jã¨OQÆ`«=Ú – J#=ã¨~°=Ú—— JQÆ∞ „â◊=∞QÍ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
'Ѩ~°=∂~°÷=Ú— (The highest essence of Self) Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú "åã¨Î"åxH˜ P#O^Œ
=∞Ü«∞=Ú, „uq^èŒ `åѨ~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú=Ù#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H©, JǨÏOHÍ~°=Ú J#|_»∞ „Éèí=∞
Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#KÕ PKåÛùk`«=∞QÆ∞@KÕ 'ÖË^Õ"≥∂— J#∞ K«=∞`å¯~°=Ú HõeyOz, J^Œ$â◊º~°∂Ѩ=ÚQÍ
Hõ#|_»∞K«∞#flk. J#QÍ, D r=Ùx ^Œ$+≤ìH˜ .... ''^À+¨~°Ç≤Ï`«=Ú, ã¨~°fi„`å ã¨~°fi=Ú #O^Œ∞
„Ѩã¨iOzÜ«Ú#flk——... JQÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. WO`«Hõ<åfl Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞O WOˆH=ÚO@∞Ok K≥ѨC? [#‡~°Ç≤Ï`«=Ú, <å=∞~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ `«##∞ `å<Õ
J`«_»∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ÖË^Œ∞. QÆ∞~°∞=ÙÅ=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú =zÛ ''F~¸! r=Ù_®! h ~°∂Ѩ=Ú W\˜ìk—— Jx
QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞=Åã≤=K«∞ÛK«∞#flk. J~Ú<å W`«_»∞ qh-q#‰õΩO_® ѨKå~°∞¡ KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
❖
146
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P =ÚQÆ∞æ~°∞ ^•#=¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅ∞ 'JǨÏOHÍ~°O— J<Õ Ñ≤âßK«OKÕ Ñ‘_çOѨ|_ç# "å~°QÆ∞
K«∞<åfl~°∞. Hõ^•! "åã¨Î"åxH˜ "å~°∞ ^Œ~°Ê}=ÚÖ’x „ѨuaOa`« =ã¨∞Î=ÙÅÖÏQÍ J㨄^Œ∂ѨÙÖË J~Ú
=Ù<åfl~°∞. J~Ú`Õ =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ =∞ǨÏ`«‡º=ÚKÕ ã¨`åÎ#∞ á⁄O^•~°∞. U"Õ"À Láê^èŒ∞ÅÖ’
„Ѩ"ÕtOKå~°∞. WѨC_»∞ KÕѨŠLáê^èŒ∞Å∞ á⁄Ok XHõ =ÚiH˜ QÆ∞O@Ö’ `«KåÛ_»∞`«∂ PHõeH˜
JÅ=∞\˜ã¨∞Î<åfl~°∞. "åi Ü«∂`«#Å∞ =~°‚<åf`«O.
N ~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! P =ÚQÆ∞æ~°∞ ^•=∞-"åºà◊-Hõ@∞Å∞ â◊O|~åã¨∞~°∞x =∞<ÀHõÅÊ<å ~°∂ѨÙÖË
Hõ^•! Jã¨^Œfiã¨∞Î#‰õΩ 'LxH˜—QÍx, ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù‰õΩ 'ÖËq∞— QÍx ã¨OÉèíqOK«=Ù Hõ^•!✺ =∞i
J㨄^Œ∂ѨÙÅQÆ∞ P ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞Å LxH˜ Z\Ï¡ U~°Ê_çOk? Z\Ï¡ [#‡Ñ¨~°OѨ~å^Œ∞ʼnõΩ
^•i fã≤O^À <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖˉõΩ<åfl#∞. WO^Œe K«=∞`å¯~°"Õ∞"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! h=Ù K≥Ñ≤ÊOk x["Õ∞. Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù‰õΩ LxH˜ ZHõ¯_®
ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. HÍx JÅÊ=Ú, Jã¨`«º=Ú J~Ú#k XHÍ<˘Hõ |$ǨÏ`ü =ã¨∞Î=ÙQÍ Hõ#|_»@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
WHõ Jã¨Öˇ·# |$ǨÏ`ü =ã¨∞Î=Ù J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ, ^Œ$+≤ìH˜ ÅaèOK«x^≥· LO\’Ok. 'ÖËxk—
L#fl^•x=Öˇ, 'L#flk— ÖËx^•x=Öˇ JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú!
Jã¨Å∞ ZѨC_≥·<å ZHõ¯_≥·<å U Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ã¨^Œfiã¨∞Î=ÙQÍ JQÆ∞K«∞#fl^À K≥ѨC? ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù
ã¨^Œfiã¨∞Î=ÙQÍ<Õ LO\’Ok. Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù Jã¨`ÕÎ.
Z\ÁpÛ "å\˜x q_»nÜ«Ú^Œ$+≤ìx J#∞ã¨iOz pHõ\ ˜ – "≥Å∞QÆ∞Å=Öˇ *Ï˝# – J*Ï˝#=ÚÅ∞
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! =∞~°Å <å ã¨Oâ◊Ü«∞=Ú#∞ K≥ѨÙ`å#∞ q#O_ç. q∂~°∞, <Õ#∞, `«k`«~°
ã¨Éèí∞ºÅ∞ WHõ¯_» LO_ç, D ã¨ÉèíÖ’ XHÍ<˘Hõ q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩO@∞<åflO Hõ^•!
=∞#O^ŒiÜ≥ÚHõ¯ 'ã¨`«Î— (Existence)„Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
WHõ P ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞Å<Õ =ÚQÆ∞æ~°∞ ^•#=¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅ∞ =∂Ü«∞KÕ HõeÊOK«|_ç#
"åˆ~ Hõ^•! Hõ#∞Hõ "å~°∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ HõxÑ≤OKÕ [#∞Å=Öˇ J㨄^Œ∂ѨÙÖË =∞i! J\˜ì J㨄^Œ∂ѨÙÅ∞
JǨÏOHÍ~°=ÚÅ#∞, [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å#∞, ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# WK«Ûù#∞ á⁄O^Œ@"Õ∞q∞\’ q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∂Ü«∂=∞Ü«ÚÅQÆ∞ P =ÚQÆ∞æ~°∞ ^•#= ¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅ∞ 'J㨄^Œ∂ѨÙÅ∞— J<Õ
=∂@ <Õ#∞ XѨC‰õΩO\Ï#∞. J~Ú`Õ WHõ¯_» XHõ K«=∞`å¯~°O L#flk. XHõ_»∞ =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ ''Wk
[Å"Õ∞ Hõ^•—— J#∞ J#∞Éèí∂u á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»#∞HÀ... J`«xH˜ JHõ¯_» [Å=Ú L#fl>Ë¡
HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•! P suQÍ<Õ "åà◊√§ J㨄^Œ∂ѨÙÅ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨`«ºO=Öˇ ÉèÏã≤OK«∞K«∞<åfl~°∞.
✺
<å-ã¨`À q^Œº`ÕÉèÏ"À <å-ÉèÏ"À q^Œº`Õã¨`«ó I
'ã¨`«Î—‰õΩ 'LO_»HõáÈ=_»O— J<Õk ÖË^Œ∞. 'Jã¨`«∞Η‰õΩ LxH˜ ÖË^Œ∞. =∂Ü«∞ ´ Ü«∂=∂ ´ U^≥·`Õ ÖËHõÜÕ∞ L#fl^À ...
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 147
J^Õ q^èŒOQÍ ã¨∞~°∞Å∞, Jã¨∞~°∞Å∞, ^•#=ÙÅ∞ – g~°O`å q∞^䕺 ~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ ÉèÏã≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
"å~°O`åÜÕ∞ HÍ^Œ∞, h=Ù, <Õ#∞, `«k`«~° ã¨Éèí∞ºÅ∞... =∞#=∞O`å ‰õÄ_® D r=~°∂Ѩ=Ú ^Œ$ëêì º
q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ q[$OaèOã¨∞Î<åfl=Ú, áÈ=ÙK«∞<åfl=Ú, =K«∞ÛK«∞<åfl=Ú. '<Õ#∞ ~å=Ú_»#∞—
J#∞ =º+≤ì`«fi=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ=#, '<Õ#∞ =ã≤+¨µª_»#∞— J#|_»∞ â◊s~°ÉèÏ=# ‰õÄ_®
q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖË J~Ú=Ù<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : D ''<Õ#∞ – q∂~°∞ – `«k`«~°∞Öˇ·# WHõ¯_ç ã¨aè‰õΩÅ∞——... J=hfl qq^èŒ s`«∞Å∞QÍ
J#∞Éèí∂`«=ÚÖˇ· „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! =∞i ' Wq ÖË=Ù— J#∞#k Z@∞¡ ã¨=∞O[ã¨=Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''ã¨fiѨfl=Ú#O^Œe ã¨fi=∞~°}=Ú—— J#∞ ^Œ$ëêìO`«=Ú#∞ =∞~°Å WHõ¯_»
LѨÜ≥∂yOz K≥ѨCK«∞<åfl#∞, q#∞. XHõ_»∞ JѨC_Õ x^Œ∞~°ÖËz „ѨHõ¯"åx`À, ''q∞„`«=∂! <å‰õΩ
WѨC_»∞ XHõ n~°…"≥∞ÿ# HõÅ=zÛO^ÀÜü∞! JO^Œ∞Ö’ <Õ#∞ K«xáÈÜ«∂#∞. XHõ #Å∞QÆ∞~°∞ =º‰õΩÎÅ∞
##∞fl "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~°∞....—— JO@∂ L<åfl_»∞. "≥O@<Õ P „ѨHõ¯"å_»∞ ''J\Ï¡QÍ! ÉÏQÆ∞#flk.
J~Ú`Õ, ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®, P ã¨fiѨflO Z=iH˜? J^ŒO`å Z=i HõÅÊ#?—— Jx „ѨtflOKå_»∞. JѨC_»∞
"≥Ú^Œ\ ˜"å_»∞, ''ÉèíÖË"å_ç"Õ#Ü«∂º! Jk <å ã¨fiѨfl"Õ∞... JO^Œ∞KÕ`« <å HõÅÊ#ÜÕ∞—— J<åfl_»∞. WHõ
Ô~O_»"å_»∞, ''h Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#Ö’, h"Õ K«xáÈ`Õ WHõ ã¨fiѨflO Z=iH˜? ã¨fiѨfl"Õ∞ LO_»*ÏÅ#ѨC_»∞
P #Å∞QÆ∞~°∞ =∞#∞+¨µºÅ∞ Z=~°∞?—— Jx qâı¡+¨}=Ú KÕÜ«∞ „áê~°OaèOKå_»@!
J\Ï¡ˆQ, D Hõ#|_Õ J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞, J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅ∞ J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# LO_ç
LO@∞#fl^ŒO`å q∞^䌺, J㨄^Œ∂Ѩ=Ú J~Ú L<åfl~Ú.
ã¨fiѨfl=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#^Õ =∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞. q#∞. XHõ_»∞ `«# HõÅÖ’
ZѨC_À K«xáÈ~Ú# `«# |O^èŒ∞=Ù#∞ K«∂Kå_»#∞HÀ... P |O^èŒ∞=Ù#∞ 'K«∂K«∞@— J#∞ J#∞Éèí∂u
J`«xH˜ ã¨`«º=ÚQÍ<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•! J~Ú<å‰õÄ_® J`«_»∞ K«∂z#k J㨄^Œ∂Ѩ=Ú<Õ Hõ^•!
J\Ï¡ˆQ, 'J`«_»∞ =∞~°}˜OKå_»∞— J#∞ *Ï˝#=Ú ‰õÄ_® J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù#fl^Œx „Ѩ*Ï˝
=O`«∞ÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞Î WO^Œe ã¨O|O^èŒ
– ÉÏO^èŒ=º=ÚÅKÕ U~°Ê_»∞ „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ 'q∞„`« Jq∞„`«=ÚÅ∞ W=hfl ã¨fiѨfl=∂„`«=Ú,
=∂Ü«∂=∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú.
''D [QÆ`«∞Î ã¨`«º"Õ∞—— J#∞ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞OQÆÅ r=Ù_»∞ =∂„`«O WO^Œ∞Ö’x x`åºx`«º=ÚÅ
K«=∞`å¯~°=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞. Hõà◊√¡ =¸ã¨∞‰õΩ#fl "å~°∞ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl^Õn
K«∂_»#@∞¡, Ѩ~°=∞ =¸_è»`«fiO =Ç≤ÏOz#"å_»∞ ''=∂~°∞Ê K≥O^Œ∞K«∞#flk† =∂~°∞ÊK≥O^Œxk—— J#∞
Ô~O_çO\˜h q_»nÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞.
'Ѩ~°=∂~°÷ qKå~°}— J<Õ JÉèϺã¨O ÖËHõáÈ`Õ D [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz#... ''W^ŒO`å
"åã¨Î="Õ∞——... J#∞ J#∞Éèí=O JO`« `ÕeHõQÍ `˘ÅQÆ^Œ∞. `«`«Î fiqKå~°} ÖËx"å_≥=fi_»∂ "åã¨Î=
"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞. J@∞¡ x`åºx`«ºq"ÕHõ=Ú á⁄O^Œ∞@KÕ ÅaèOK«∞ „ѨÜ≥∂[#
148
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"Õ∞q∞\’ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ...''„|Ǩχ=Ú ã¨`«º=Ú, [QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞—— J<Õk
„ѨuáêkOK« |_»∞K«∞#flѨC_»∞ J*Ï˝x JѨǨ㨺OQÍ<Õ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
XHõ_»∞ =∞`«∞ÎQÍ HõÅ∞¡ `åy L<åfl_»∞. =∞~˘Hõ_»∞ Z\˜ì =∞`«∞ÎáêhÜ«∞O ¿ãqOK«ÖË^Œ∞. D W^ŒÌi
Ü≥ÚHõ¯ „ѨѨOK« ^Œ~°≈#OÖ’ "Õ∞à◊=O Åaè™ÈÎO^•? ÖË^Œ∞. JO^èŒHÍ~°O – „ѨHÍâßʼnõΩ, KèåÜ«∞ –
ZO_»`åѨ=ÚʼnõΩ SHõº`« ã≤kúOK«^Œ∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ *Ï˝x – J*Ï˝x XˆH „Ѩ^Õâ◊=Ú# L#flѨÊ\˜H©,
"åi ^Œ$+≤ì U=∂„`«O UHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. XHõ â◊==Ú#∞ K«∂z, ''F â◊==∂! HÍ¿ãѨÙ
J@∂ W@∂ #_»∞==K«∞Û#∞ Hõ^•!—— JO>Ë #_»∞ã¨∞ÎO^•? Ñ≤e¿ãΠѨÅ∞‰õΩ`«∞O^•? ÖË^Œ∞. J*Ï˝x
=ÚO^Œ∞ P`«‡ – J<å`«‡ qâı¡+¨} J<ÕHõ™ê~°∞¡ ''K≥q\˜"åx =ÚO^Œ∞ â◊OMÏ<å^Œ"Õ∞—— JQÆ∞K«∞#flk.
J`«_»∞ ã¨`«º=∞QÆ∞ ™êH˜∆ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ xÅHõ_» á⁄O^ŒÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. =∞#ã¨∞û, |∞kú
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ ~°∂Ѩ=ÚÖ’ ÉÏǨϺÉèíºO`«~°=ÚÅO^Œ∞ ^≥· fi`« „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí∂u<Õ
JqKå~°}Ѩ~°∞_»QÆ∞ r=Ù_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ZO`« É’kèOz#ѨÊ\˜H© J`«_»∞ `«# JO`«~°OQÆOÖ’
^≥· fi`« „ѨѨOKåxfl x¿+kèOK«ÖËHõ áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞.
''D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞—— J<Õ Hõ^èŒ#O J*Ï˝xѨ@¡ U=∂„`«O Ü≥∂QƺO JQÆ∞@ ÖË^Œ∞.
XHõ_»∞ `«Ñ¨ã¨∞û, „|Ǩχq^Œº Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨O, L^•~° QÆ∞}=ÚÅ∞... "≥Ú^ŒÖˇ·#q P„â◊~ÚOK«Hõ
áÈ`Õ ã¨O™ê~°^Œ$+≤ì LO_»<Õ LO@∞Ok. ''[QÆ`«∞Îã¨`«º"Õ∞——... J#∞#k J#∞Éèí∂`«"≥Ú#~°∞ÛH˘#∞"åx
=ÚO^Œ∞ „|ǨχO QÆ∞iOz# "åHͺÅ∞ Z\Ï¡ qHõã≤™êÎ~Ú K≥ѨC? Hõ#∞Hõ, H˘OK«"≥∞ÿ##∞ *Ï˝#O QÆõÅ
"åxH˜ =∂„`«"Õ∞ ''D [QÆ`«∞Î q∞^䌺, W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=ÙOk—— J<Õ Hõ^äŒ#O â’aè™ÈÎOk.
J^Õ q^èŒOQÍ XHõ ѨÓ~°‚*Ï˝xH˜ J<ÕHõ K«~°ÛÅ`À ‰õÄ_ç#\˜ì D q^èŒ"≥∞ÿ# É’^èŒ Jã¨OQÆ`«"Õ∞
J=Ù`ÀOk.''JǨÏOHÍ~°"Õ∞ Jã¨`«º"≥∞ÿ#k—— Jx Ziy# `«~°∞"å`« J\˜ì"åxH˜ WHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ`À
‰õÄ_ç# 'É’^茗 ZO^Œ∞‰õΩ? JO^Œ∞KÕ`«, =∂~°æ=∞^茺OÖ’x =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù Ü≥ÚHõ¯ LѨÜ≥∂QÆ=Ú H˘~°ˆH
D ã¨O"å^Œ=ÚÅ∞, D âßG„Ѩ=K«#=ÚÅ∞ L^ÕÌtOK«|_ç LO\’Ok.
N~å=Ú_»∞ : *Ï˝x D ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ nx#O`«\ ˜h J`«_»∞ Z\Ï¡, Uq^èŒOQÍ,
U~°∂ѨOQÍ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=OÖ’ D ã¨~°fi=Ú „^Œ+¨ìÜ«∞QÆ∞ `«#`À ã¨Ç¨... „|Ǩχ"Õ∞
J~Ú LO@∞#flk. WHõ J`«x ™êfi#∞Éèí==Ú #O^Œ∞ ''Wk ѨiǨÏã≤OѨ`«QÆæk, Ѩi`«ºlOK«
`«QÆæk.... J#∞#k Un LO_»∞@ÖË^Œ∞ ã¨~°fi=Ú „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú=ÚQÍ<Õ U~°Ê_ç
LO@∞#flѨÊ\˜H©, `«~°OQÆ=ÚÅhfl [Å"Õ∞ J~Ú#@∞¡ WHõ¯_» „|Ǩχ=ÚHõO>Ë "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Un
LO_»^Œx Z~°∞Hõ Hõey LO@∞<åfl_»∞. J`«_»∞ Un „QÆÇ≤ÏOK«_»∞. `«ºlOK«_»∞.
''Ѩ~°=∂`«‡ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ <Õ#∞ Uq∞Ü«Ú HÍ#∞. '|OQÍ~°=Ú—#‰õΩ 'LOQÆ~°`«fi=Ú— J<Õk
XHõ „Ѩfu (Something popular but not true) =∂„`«"Õ∞! ™êH˜∆ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å Ü«∞O^Œ∞
JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ ‰õÄ_® q∞^äÕº——... Jx *Ï˝x ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. [Å
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 149
`«~°OQÆ=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î, ''Wk ã¨∞=~°‚"≥∞ÿ LO_»=K«∞Û—— Jx Z=_≥·<å ÉèÏq™êÎ_®? J>Ë¡ *Ï˝xH˜ D
[QÆ`«∞ÎѨ@¡ ã¨`«º`«fi|∞kú HõÅ∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. J*Ï˝xHÀ... Ѩ~°=∂~°÷=ã¨∞Î=QÆ∞ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ 'J\˜ìk
Un ÖË^Õ"≥∂— J#∞ JÉèÏ==Ú ã¨OÉèíq™ÈÎOk. Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? J*Ï˝x 'q∞^䌺ÜÕ∞— JQÆ∞
JǨÏOHÍ~°=Ú`À `«##∞ `å#∞.. "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ PHÍâ◊=Ú#∞ HõѨC`«∞#fl@∞¡QÍ... HõÑ≤Ê"Õã¨∞
‰õΩO@∞<åfl_»∞. q∞^䕺ǨÏOHÍ~°=∞Ü«Ú_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝xÜ≥∂, 'ã¨`«º–x`«º–UHÍ`«‡=∞Ü«Ú_»∞—
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. gi^ŒÌi ã¨fiÉèÏ=O =∞~˘Hõ suQÍ =∞~˘HõÔ~=~°∂ KÕÜ«∞ÖË~°∞.
❖
U =ã¨∞Î=Ù Z^•ÌxÜ≥ÚHõ¯ '=∞Ü«∞"≥∞ÿ— LO@∞O^À Jk P ~°∂Ѩ=Ú<Õ K≥O^Œ∞`«∞Ok QÍx,
=∞~˘Hõ ~°∂Ѩ=Ú HÍ^Œ∞.
WO`«H© '~å=Ú_»∞— J#QÍ Z=~°∞? =ã≤+¨µª_»∞ J#QÍ Z=~°∞? '<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞— J<Õk
Ñ≤zÛ=∂@ Jx J#=Åã≤O^Õ. JO^Œ∞KÕ`«, =∞#O D â◊s~°=ÚÅKÕ XHõiH˜ =∞~˘Hõ~°O „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ
L#flѨÊ\˜H© XHõi "åã¨Î==∞QÆ∞ P`«‡~°∂ѨO =∞~˘Hõi Éè∫uHõ"≥∞ÿ# Hõà◊§‰õΩ HõxÑ≤OKÕk HÍ^Œ∞.
ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ Hõ#∞Ñ≤OKÕ D =∞# ~°∂áêÅ∞ `«`«Î fi^Œ$+≤ìH˜ ã¨`«º=∞~Ú#q HÍ=Ù. 'Ü«ÚH˜Î—x
J#∞ã¨iOz K«∂z#ѨC_»∞ „Ѩ[˝ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ =∞#=Ú â◊s~°=ÚQÍ =∂i<å=∂? ÖË^Œ∞.
â◊s~°=Ú =∞#‰õΩ LѨHõ~°}=Ú =∂„`«"Õ∞! =∞#=Ú â◊siQÍ â◊s~°=Ú#‰õΩ "ÕÔ~· L<åfl=Ú. âßG
HÍ~°∞Å∞, *Ï˝#∞Å∞ D q+¨Ü«∞O ^èŒ$gHõiOK«∞K«∂, ''<åÜ«∞<å! h=Ù [#‡~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù...
JYO_»∞_»=Ù.. x`«∞º_»=Ù... âßâ◊fi`«∞_»=Ù...—— Jx ZÅ∞ÔQuÎ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
z^•HÍâ◊=Ú XHõ¯>Ë...''x~°O[#=Ú (^À+¨~°Ç≤Ï`«=Ú), *Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ=Ú "Õ^•O`« âßG
^Œ$+≤ìKÕ ã¨`«º=Ú——... J~Ú L#flk. Jk ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú. "Õ∞=Ú ^•xx J<ÕHõ qKå~°}Å ^•fi~å
ѨijeOz# `«~°∞"å`« ''Jk L`«ÊuÎ, q<åâ◊~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù, ã¨~°fir=ÙÅÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î=
~°∂Ѩ=Ú——... Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åflO.
D [QÆ`«ÎO`å âßO`«=Ú, â◊¥#º`«fi ~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ P ã¨^Œfiã¨∞Î=ÙKÕ`«<Õ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
J\˜ì P z^•HÍâ◊=Ú#O^Õ... Jã¨`«º=Ú, q~°∞^Œú~°∂Ѩ=Ú J~Ú#\˜ì... D ã¨$+≤ì JO`å
ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. HõO\˜ ^À+¨=ÚKÕ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞K«∞#fl "åxH˜ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ PHÍâ◊OÖ’ "≥O„@∞HõÅ
=O\˜ PHÍ~°=ÚÅ∞ HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú Hõ^•! J*Ï˝#^Œ$+≤ì HõeyÜ«Ú#flѨÙ_»∞ D 'ã¨$+≤ì— J<Õk
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨`åº`«‡ U ÉèÏ=Ѩ~°OѨ~°Å∞ á⁄O^Œ∞`«∞O^À... J\˜ì
ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ 'J#∞Éèí==Ú— LO\’Ok. J#∞Éèí=O Z\Ï¡ LO>Ë z^•HÍâ◊=Ú ‰õÄ_® J>Ë¡
j„Ѷ¨∞=ÚQÍ ™ê~°∂Ѩº=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨`åº`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì |ÅOKÕ`«<Õ U^≥·<å Z>ˇ¡Â<å U~°Ê_»∞
`«∞Ok. ''W^ŒO`å Jã¨`«º=Ú— J#∞#k ‰õÄ_® ã¨`åº`«‡ ^Œ$+≤ìKÕ Hõ∆}=ÚÖ’ U~°Ê_»QÆÅ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! WO^Œ∞Ö’ Uk ã¨`«ºO? Uk Jã¨`«ºO?
150
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ :
# ã¨`«º=∞ã≤Î <åã¨`«ºq∞u `«™ê‡[QÆ¢`«ÎÜÕ∞ I
Ü«∞^Œº^ä• "ÕuÎ z„^Œ∂ѨO `«`«Î^äÀ^Õ`«º ã¨Oâ◊Ü«∞"£∞ II (ã¨~°æ 31, â’¡ 36)
D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ ''ã¨`«º"≥∞ÿ#k— QÍx 'Jã¨`«º"≥∞ÿ#k— QÍx Un ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ
z„^Œ∂Ѩ=Ú ÖËHõ ã¨`åº`«‡ ^Õxx Z@∞¡ U ^Œ$+≤ìKÕ QÍOK«∞<À, Jk J>Ë¡ L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk.
❖
P ^•=Ú_»∞–Hõ@∞_»∞–"åºà◊√_»∞ J#∞"å~°∞ Z\Ï¡ =ºHõÎ=∞Ü«∂º~À, D r==Ú–â◊s~°=ÚÅ
^Œ$ëêì º r=ÙÅO^Œ~°∂ J>Ë¡ =ºHõÎO JÜ«∂º~°∞. ˆH=ÅO "åi QÆ∞iOKÕ qHõÅÊ=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ? D
Hõ#|_Õ =∞# „Ѩ^Œ~°≈# ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. Hõ#∞Hõ WO^Œ∞ ã¨`åºã¨`«º=ÚÖËq∞ LO\Ï~Ú? ''x~åHÍ~°=Ú,
ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú, J#O`«=Ú—— JQÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú# K≥·`«#º=Ú U ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~Úã¨∞ÎO^À P
~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ JHõ¯_» „ѨHÍtã¨∂Î LO@∞Ok. K≥·`«#º"Õ∞ ZK«Û@ ^•=Ú_»∞ "≥ÚII"åi ~°∂Ѩ=Ú#
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨∞ÊùiOzO^À, JK«@ J>Ë¡, <åÜ≥ÚHõ¯ – h Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞ÊùiOK«@O,
~°∂áê#∞Éèí=O á⁄O^Œ@O, ã¨∞ã¨OѨ#flO HÍ=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
Z_®iÖ’ =∞#O K«∂ã¨∞Î#flk H˜~°}=ÚÅ<Õ J~Ú#ѨÊ\˜H©, ''Wk (=∞$QÆ`«$ëê‚) [ÅO——
JO@∞<åflO Hõ^•! x~åHÍ~°=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨fiѨfl „ѨuÉèÏ㨗‰õΩ '[QÆ`«∞Η J<Õ ¿Ñ~°∞
ÃÑ\˜ìÑ≤Å∞™ÈÎOk. z^•HÍâ◊=Ú ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∂ 'Ѩi„QÆǨÏ}=Ú— J#∞ =$uÎx
HõeyÜ«ÚO_»QÍ JѨC_»∞ Ѷ¨eã¨∞Î#fl^•x<Õ '^Œ$â◊º=Ú— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. J^Õ z^•HÍâ◊O
`«# ã¨fiÜ«∞O „ѨuѨuÎx ÉèÏqOK«∞K«∞, 'ÉÏǨϺѨ^•~°÷~åÇ≤Ï`«º=Ú—#∞, 'ã¨~°fi q+¨Ü«∂f`«=Ú—#∞
QÍOK«∞K«∞#flѨC_À,... JѨÊ\˜ „ѨÜ≥∂[#=Ú#∞ '"≥∂Hõ∆=Ú— Jx JO@∞<åflO.
'Wk ^Œ$â◊º=Ú – Wk "≥∂Hõ∆=Ú— J#∞ ã¨O[˝Å∞ x~°fiz™ÈÎOk, „Ѩ™êkã¨∞Î#flk ‰õÄ_® Z=fi~À
`≥Å∞™ê? JkfifÜ«∞ K≥·`«#º"Õ∞. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ z^•HÍâ◊=Ú U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∞ „Ѩ|∞^Œú=∞QÆ∞@
ÖË^Œ∞... J„Ѩ|∞^Œú=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. z^•HÍâ◊=Ú XHõѨC_»∞ Z\Ï¡ LO_ç LO_Õ^À... WѨC_»∂ J>Ë¡
L#flk. WHõ ZѨÊ\˜H© J>Ë¡ LO@∞#flk.
D ^Œ$â◊º=∞O`å z^•HÍâ◊"Õ∞ J~Ú, ã¨$+≤ì "≥·Éèí==∞O`å "≥∂Hõ∆~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú LO_»QÍ, WHõ
Ѩ~åºÜ«∞ â◊|Ì=ÚÅ=O\˜ [QÆ`ü – „|Ǩχ=ÚʼnõΩ ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_» K≥ѨC?
❖
P`«‡ÜÕ∞ XHõѨC_»∞ Jq^Œº`À ‰õÄ_»∞‰õΩx LO@∞#flk. JѨC_»∞ JѨÊ\˜ `«# Ѩ~°=∂~°÷
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ [QÆ`«∞ÎQÍ Z~°∞QÆ∞K«∞#flk. PHÍâ◊=ÚÖ’ "≥O„@∞HÍHÍ~°=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ, uq∞~°
~ÀQÆ=Ú L#fl Hõà◊√§ QÆÅ"åxH˜ U"Õ"À "≥O„@∞HÍHÍ~°=ÚÅ∞ Hõ#|_»@O [~°∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•!
Ѩ~°=∂~°÷=Ú# D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«O QÍx, â◊s~å^Œ∞Å∞ QÍx ÖË=Ù.
z^•HÍâ◊"Õ∞ PÜ«∂~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 151
1. P^蕺~ÀѨ^Œ$+≤ì (Wk L#flk J#∞ ^Œ$+≤ì)KÕ - D ã¨~°fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=~°∂Ѩ=Ú „|Ǩχ"Õ∞!
z^•HÍâ◊=Ú#O^Œ∞ JO`«Ü«Ú ã¨~°fi^• ã¨OÉèí="Õ∞! Hõ#∞Hõ ''D ã¨~°fi=Ú LO_çÜÕ∞ L#flk—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
2. P~ÀѨ^Œ$+≤ì (Wk ÖË^Œ∞ J#∞ ^Œ$+≤ì) KÕ - D ''<Õ#∞–h=Ù–[QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜H˜
„|Ǩχ=Ú HÍ#\˜ì LxH˜ÜÕ∞ LO_ç LO_»∞@ÖË^Œ∞. '[QÆ`«∞Ζ„|Ǩχ=Ú—... J#|_»∞ Ô~O_çO\˜
Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® âßO`«=Ú, ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ XˆH ѨÓ~°‚~°∂Ѩ=Ú LO_ç Ü«Ú#flk. Hõ#∞Hõ
'<Õ#∞–h=Ù— J#∞#=hfl J"åã¨Î="≥∞ÿ, J"åã¨ÎqHõ ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú.
HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù ã¨~°fiâ’Hõ ÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞ `«ºlOz"ÕÜ«Ú=Ú. ã¨~°fi^• ѨiѨÓ~°‚
ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· LO_»∞. hÜ≥ÚHõ¯ ѨiѨÓ~°‚ K≥·`«#º`«`«Î fiO XHõ ã¨Êù\ ˜HõtÅ Ü≥ÚHõ¯ =∞^茺ÉèÏQÆOÖÏQÍ
z^Œ…#=Ú, „ѨâßO`«=Ú, J`«ºO`« ã¨fiK«Ûù=Ú J~Ú L#flk. HõÅÖ’ #^Œ∞Å∞–Ѩ~°fi`åÅ∞ [#∞Å∞
„ѨuaOaã¨∞Î#flѨC_»∞, J@∞¡ „ѨuaOa`«=ÚÖˇ· Hõ#|_Õ "Õ~°∞ "Õ~°∞ =ã¨∞Î=ÙÅÖ’ ''XHõ QÀ_» – "Õ∞‰õΩ
– =∞x+≤—— ʼnõΩ QÆÅ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk.
''Wk L#flk – Wk ÖË^Œ∞—— J<Õ ÉèË^Œ^Œ$+≤ì K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ ÖË<ÕÖË^Œ∞. h‰õΩ ZHõ¯_≥·<å "Õ~°∞
"ÕÔ~·# „Ѩfu HõxÑ≤¿ãÎ ''K≥·`«#º=Ú W@∞¡ "Õ~°∞ "Õ~°∞ „Ѩf`«∞ÅKÕ WK«Û@ W@∞¡ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk——
Jx „QÆÇ≤ÏOz, J@∞ÃÑ·, ã¨~°fi^• xtÛO`«∞_»"≥· Uk Z@∞¡ Lz`«"≥∂ J>Ë¡ x~°fiiÎOK«∞=Ú.
❖❖❖
5. ã¨^•Kå~°=Ú – „ѨÜ≥∂[#=Ú
N~å=Ú_»∞ : XHõ ÉÏÅ∞_»∞ J@∞ pHõ\’¡H˜ K«∂z, ''WHõ¯_» U^À Éèí∂`«Ñ≤âßKåÅ∞ L<åfl~Ú—— Jx
`«Åz, ÉèíÜ«∞=Ú`À Ñ≤âßK«∞ŠѨi„Éèí=∞}=Ú#∞ J#∞ÉèíqOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok K«∂_»O_ç!
PsuQÍ, JA˝Å ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ ''^•=Ú_»∞ – Hõ@∞_»∞ – "åºà◊√_»∞ – <Õ#∞ – h=Ù——... W=hfl
`ÀK«∞K«∞<åflÜ«∞#fl=∂@! W=hfl ã¨fiã¨`åÎã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú Hõ^•! W^ŒO`å ZO`«
K«=∞`å¯~°OQÍ L#flk! 㨈~, =ÚhO„^•! ''Ü«∞^ä•~å÷xH˜ q∞^䕺ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË——... J~Ú#\˜ì P
=ÚQÆ∞æi ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ZѨÊ\˜H˜ â◊q∞™êÎ~Ú? |∞~°^ŒQÆ∞O@Ö’ KÕѨŠ~°∂ѨOÖ’ P =ÚQÆ∞æiH˜
=ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞ Uq∞ HÍ#∞#flk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : 'FǨϟ! P ^•=∞–Hõ@–"åºà◊√Å Éèíq+¨º`«∞Î Hõ^äŒ Uq∞\’ K≥ѨÊ=∞O\Ï"å?
J~Ú`Õ q#∞. P =ÚQÆ∞æi ‰õΩ@∞O|=Ú#‰õΩ K≥Ok#\˜ì H˘O^Œ~°∞ Ü«∞=Úx =^ŒÌ H˜OHõ~°∞Öˇ· L<åfl~°∞.
"å~°∞ ^•=∞ – Hõ@ – "åºà◊√Å =ÚH˜Î H˘~°‰õΩ Ü«∞=Úx „áê~°÷# KÕ™êÎ~°∞. JѨC_®=ÚQÆ∞æ~°∞ `«y#
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«=∞ K«i„`«Å#∞ W`«~°∞Å #∞O_ç q#@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. "åi ã¨~°fiã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ∞
JѨÊ\˜H˜ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. Ѷ¨e`«OQÍ =Ú‰õΩÎÅ∞ HÍQÆÅ~°∞.
N~å=Ú_»∞ : q∂~°∞ K≥¿ÑÊ qâıëêÅ∞ =∞iH˘O`« q=~°OQÍ q<åÅx L#flk. "å~°∞ `«=∞ `«=∞
=$`åÎO`«=ÚÅ#∞ ZѨC_»∞, ZHõ¯_», Z=i=^ŒÌ q#@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok? "å~°∞ =∞~°Å Z\Ï¡ ^Œ∞óY
152
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°Ç≤Ï`«∞Å∞ HÍQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. q∂~°∞ Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂#=ÚÅ∞ Ziy#"å~°∞ Hõ^•! P
=ÚQÆ∞æi QÆ∞iOz Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ HÍ#∞#fl^Õq∞\’ K≥ѨÊO_ç! „Ѩã¨∞Î`«O "å~°∞ KÕѨŠLáê^èŒ∞Å∞
HõeyÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•! =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞ Uq∞ HÍÉ’=ÙK«∞#flk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : 㨈~. P q=~åÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞-
"å~°∞ „Ѩã¨∞Î`«O HÍj‡~°^Õâ◊OÖ’ QÆÅ |∞~°^Œ`À ‰õÄ_ç# XHõ z#fl `«\ÏHõOÖ’ KÕѨÅ∞QÍ
rqã¨∞Î<åfl~°∞. J^Õ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ J<ÕHõ™ê~°∞¡ J>Ë¡ KÕѨÅ∞QÍ [#‡Å∞ Z`«∞Î`å~°∞. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
=∞O_»∞ "Õã¨qÖ’ H˘xfl ^Œ∞#fláÈ`«∞Å∞ P `«\ÏHõOÖ’H˜ „Ѩ"Õt™êÎ~Ú. P `«\ÏHõ=Ú#∞ ^èŒfiOã¨O
KÕ™êÎ~Ú. ^Œ∞#fláÈ`«∞Å `å_»#=Ú#‰õΩ P =ÚQÆ∞æi Láê^èŒ∞Å∞ q<åâ◊#=∞ø`å~Ú. Ѩ^Œ‡
ã¨~À=~°OÖ’ "å~°∞ =¸_»∞ ™ê~°ã¨ Ѩ‰õ∆ΩÖˇ· [x‡™êÎ~°∞. P =¸_»∞ Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ J<ÕHõ KÀ@¡ Éè’QÆ=ÚÅ#∞
J#∞Éèíqã¨∂Î ã¨OK«iã¨∂Î LO\Ï~Ú.
P Láê^èŒ∞ÅÖ’ "åiH˜ H˘O`« „ѨâßO`«`« ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok. „Hõ=∞OQÍ q"ÕK«# KÕã¨∂Î
â◊√^Œú`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞. XHõ_»∞ q"ÕHõ ^Œ$+≤ìKÕ D ã¨~°fi=Ú#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»#∞HÀ... JѨC_»∞
„uQÆ∞}=ÚÅ∞ (ã¨`«fiQÆ∞}=Ú, ~°*’QÆ∞}O, `«"≥∂QÆ∞}O) aè#flaè#flOQÍ `≥eÜ«∞=™êÎ~Ú Hõ^•!
J>Ë¡ "å~°∞ =ÚQÆ∞æiÜ«∞O^Œ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ~°}ÏÅKÕ q"ÕHõ |∞kú L^Œ~Úã¨∞ÎOk.
"åºà◊√_»∞ - HÍj‡~° ^Õâ◊OÖ’ 'Jkèëêª#=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ #QÆ~°O L#flk. P Jkèëêª#
#QÆ~°O =∞^茺„Ѩ^Õâ◊OÖ’ '„Ѩ^Œ∞º=∞fl— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_Õ XHõ tY~°O L#flk. P H˘O_»
tY~°OÃÑ·QÆÅ XHõ WO\˜Ö’x QÀ_»Ñ¨QÆ∞Å∞Ö’ "åºà◊√_»∞ Ñ≤K«∞ÛHõ J~Ú x=ã≤™êÎ_»∞. XHõ QÆ∂_»∞
Hõ@∞ì‰õΩx J~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# â◊ÉÏÌÅ∞ KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞.
^•=Ú_»∞ - P Jkèëêª# #QÆ~°=Ú#∞ 'Ü«∞â◊㨯~°^Õ=Ù_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ ~åA Ѩiáêeã¨∂Î
LO_»QÆÅ_»∞. P ~åA Ü≥ÚHõ¯ JO`«óѨÙ~°=ÚÖ’ J<ÕHõ ã¨ÎOÉèÏÅ∞ LO_ç L<åfl~Ú. "å\˜Ö’x XHõ
ã¨ÎO|=Ú Ü≥ÚHõ¯ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆOÖ’QÆÅ XHõ ~°O„^èŒOÖ’ XHõ ^À=∞ J~Ú '~°≠∞Üü∞—=∞x â◊|ÌO KÕã¨∂Î
^•=Ú_»∞ HÍÅO QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO\Ï_»∞.
Hõ@∞_»∞ - P Jkèëêª# ~å[ºÑ¨Ù =∞Ǩ=∞O„u ¿Ñ~°∞ #~°ã≤OǨï_»∞. J`«_»∞ |O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞
Ô~O_»∞ „QÆÇ≤ÏOzÜ«Ú#fl"å_»∞. P =∞O„uÜ≥ÚHõ¯ QÆ$ǨÏOÖ’x ѨO[~°OÖ’ zʼnõ J~Ú '™êiHõ— J<Õ
¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_»∞`«∂ LO\Ï_»∞.
P #$ã≤OǨÏ=∞O„u `å#∞ H˘xfl â’¡Hõ=ÚÅ∞QÍ ~°zOzÜ«Ú#fl ^•=∞–"åºà◊–Hõ@∞Å K«i„`«
Ѩiîã¨∂Î LO\Ï_»∞. ™êiHõ J<Õ ¿Ñ~°∞`À zÅHõ ~°∂Ѩ=Ú# L#fl Hõ@∞_»∞ #$ã≤OǨÏ=∞O„u Ü≥ÚHõ¯
P QÍ#=Ú#∞ J<ÕHõ™ê~°∞¡ qO\Ï_»∞. ã¨~°fi=Ú#∞ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. q*Ï˝#^Œ$+≤ìx
á⁄O^Œ∞`å_»∞. JO`«~°OQÆ=Ú# U~°Ê_»∞ |∞kú ѨiѨHõfi`« Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« â◊O|~åã¨∞~°∞xKÕ
HõeÊOK«|_ç#\˜ì `«# r=~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ ^•xx
ã¨=¸ÅOQÍ #tOѨ*Ë¿ã L`«Î"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞ '"≥∂Hõ∆=Ú—#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. J>Ë¡ ~å[=∞Ok~°=ÚÖ’
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 153
L#fl ^À=∞(^•=Ú_»∞), '„Ѩ^Œ∞º=∞fl— J#∞ H˘O_»ÃÑ· L#fl Ñ≤K«∞ÛHõ ("åºà◊√_»∞) PÜ«∂ [#∞Å∞
^•=∞-"åºà◊-Hõ\’áêMϺ#O QÍ#O KÕã¨∞Î#flѨC_»∞, `«=∞ ѨÓ~°fi K«i„`«#∞ qx Ѩ~°"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞
x~åfi}Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞.
❖
F ~å=∂! D q^èŒOQÍ ^•=∞ – "åºà◊ – Hõ@∞Å Ü≥ÚHõ¯ =$`åÎO`«=∞O`å q<åfl=Ù Hõ^•!
nxx |\˜ì h=Ù „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl^Õq∞\˜?... ''<å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D „ѨѨOK«=∞O`å â◊¥#º
~°∂Ѩ=Ú, =∂Ü«∂=∂„`«=Ú J~Ú=Ù#flk—... J#∞#k QÆ=∞xOK«∞. XH˘¯Hõ¯ ÉÏ@™êi
=∞$QÆ`«$+¨‚#∞ K«∂z ''Jq [Å=ÚÖ’x `«~°OQÆ=ÚÖË... Hõ#∞Hõ JHõ¯_» ѨÙ+¨¯ÅOQÍ [ÅO
L#flk...—— J#∞ ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞ Hõ^•! J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ D r=ÙÅ∞ J<ÕHõ"≥∞ÿ#
„Éèí=∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J*Ï˝#=Ú D r=Ùx 'J`«∞º#fl`« ã≤÷u— #∞O_ç 'J^èŒóáê`åà◊=Ú—#‰õΩ
„‰õΩOQÆ∞#@∞¡ KÕ™ÈÎOk. J`«_»∞ JÅÊ`«fi=ÚÖ’ Ѩ_»„`ÀÜ«∞|_»∞K«∞<åfl_»#∞#k QÆ=∞xOK«|_»∞QÍHõ!
J*Ï˝#∞ÅQÆ∞ =¸_è»∞Å∞ ^•=∞–"åºà◊–Hõ@∞Å=Öˇ Ѩ`«#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞ : J=Ù#∞ =∞ǨÏs¬! ÖËHõáÈ`Õ, `«=∞ Hõ#∞Ãã·QÆÅKÕ Ñ¨~°fi`«=ÚÖˇ·##∞ #∞QÆ∞æ#∞QÆ∞æ
KÕÜ«∞QÆÅ"åi Ѩ~å„Hõ=∞=ÚÖˇHõ¯_»? ~å[ã¨ÎOÉèí=ÚÃÑ·# „"åÖË XHõ ^À=∞ „|`«∞‰õΩ ZHõ¯_»? ã¨∂~°º
K«O„^Œ∞Å#∞ ‰õÄ_® x~ÀkèOK«QÆÅ "Õ∞^èŒã¨∞û ZHõ¯_»? XHõ WO\˜ K«∂~°∞Ö’ „=∞yæ LO_Õ Ñ≤K«∞ÛHõ
ZHõ¯_»? K«∂_»QÍ<Õ ^Õ=`«Å∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç Ѩ~°∞ÔQ`ÕÎ |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÖˇHõ¯_»? XHõ ѨO[~°OÖ’
W~°∞‰õΩ¯#fl zÅ∞Hõ ZHõ¯_»?
❖❖❖
6. „â◊^Œú – „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! âߢ™êÎ^Œ∞ÅKÕ, =∞Ǩ`«∞‡ÅKÕ „Ѩ=zOK«|_»∞K«∞#fl L`«Î=∞
™ê^èŒ#Å#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç. U^≥·<å xÜ«∞=∞ѨÓ~°fiHõOQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#ѨC_Õ `«Ñ¨ÊHõ ã¨Ñ¶¨ÅO
J=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D Ö∫H˜Hõ=ÚÖˇ·# ''^èŒ#ã¨Oáê^Œ#—— "≥Ú^ŒÖˇ·# „áêѨOzHõ ™ê^èŒ#
q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ QÍx, áê~°Ö∫H˜Hõ q+¨Ü«∂Öˇ·#\˜ì ''â◊√ÉèíÅHõ∆ º=ÚÅ`À QÆ∂_ç# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞,
"≥∂Hõ∆=∂~°æ ¿ã=#=Ú——... "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ QÍx ã¨~°fi„`åQÍx `«^Œ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=∞QÆ∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! "≥∂Hõ∆Ѷ¨Å=Ú H˘~°ÔH· â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ =∂„`«O h=Ù U
Hõ∆}=∞O^Œ∞#∞ q_»∞=<Õ =^Œ∞Ì.
''â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkã¨∞ÎOk—— Jx J#\ÏxH˜ J<ÕHõ
áœ~å}˜Hõ"≥∞ÿ# (ѨÙ~å}=ÚÅÖ’ K≥ѨÊ|_ç#) ^Œ$ëêìO`åÅ∞ L<åfl~Ú. 'tÖÏ^Œ∞_»∞— J<Õ =Úx
L<åfl_»∞. PÜ«∞#‰õΩ ZO`«HÍÖÏxH© ã¨O`å#O HõÅ∞QÆHõáÈ=_»O KÕ`«, PÜ«∞# t=Ùx Hõ\ÏHõ∆=Ú
154
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
H˘~°‰õΩ Q˘Ñ¨Ê `«Ñ¨ã¨∞û KÕâß_»∞. t=Ù_»∞ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ Q˘Ñ¨Ê ÉèíH˜Î QÆÅ XHõ ‰õΩ=∂~°∞x „Ѩ™êkOKå_»∞.
¿Ñ~°∞ #OkˆHâ◊fi~°∞_»∞. HÍx P #OkˆHâ◊fi~°∞_»∞ JÅÊ"≥∞ÿ# PÜ«Ú+¨µ¬ HõÅ"å_»∞. JѨC_»∞ ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ
P[˝#∞ J#∞ã¨iOz #OkˆHâ◊fi~°∞_»∞ XHõ ã¨~À=~°OÖ’ t=eOQÆ=Ú#∞ „ѨuˆH∆Ñ≤Oz UHÍ„QÆ`«`À,
ÉèíH˜Î`À JiÛOKå_»∞. t=Ùx J#∞„QǨxH˜ áê„`«∞_≥·, =∞$`«∞º=Ù#∞ ‰õÄ_® [~ÚOKå_»∞ K«∂Kå"å!
P #OkˆHâ◊fi~°∞_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`«<Õ Ñ¨~°=∞ t=Ùx Hõ~°K«~°}ÏÅ#∞ P„â◊~ÚOz,
=∞$`«∞º=Ù#∞ [~ÚOz, `«# `«e¡^ŒO„_»∞ʼnõΩ JO`«∞ÖËx P#O^•xfl HõeyOKå_»∞. (eOQÆѨÙ~å}"£∞)
|e "≥Ú^ŒÖˇ·# ^•#=ÙÅ∞ Q˘Ñ¨Ê ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ`«<Õ ã¨Ô~· fiâ◊fi~°ºã¨OѨ#∞flÅQÆ∞ ^Õ=`«Å#∞
=∞iÌOK«QÆeQÍ~°∞. ("å=∞# ѨÙ~å}O). =∞~°∞`«Î~åA "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞Ǩ`«∞‡ÅO`å ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=Ú
KÕ`«<Õ PÜ«∂ B#fl`«º=ÚÅ#∞ ™êkèOKå~°∞. 'ã¨O=~°∞Î_»∞— J<Õ =∞ǨÏi¬ `«# Ü≥ÚHõ¯ â◊√Éèí
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÉèÏ=O KÕ`« „|Ǩχ^Õ=ÙxQÍ „ѨÉèíqOz, =∞~À ã¨∞~åã¨∞~°∞Å#∞ ã¨$+≤ìOQÆeQÍ_»∞.
F ~åѶ¨∞"å =∞iOÔH=Ô~=i"À ^Œ$ëêìO`åÅ∞ =∞#‰õΩ ^ÕxH˜...? D ã¨ÉèíÖ’ =∞#O^Œi Hõ#∞Å
=ÚO^Œ∞ HÀ\˜ ã¨∂~°∞ºÅ `Õ[=Ú`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#fl D qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬x K«∂Kå"å? W`«_»∞
[#‡`«ó XHõ =∂=¸Å∞ ~åA. P `«~°∞"å`« P ~å[º=Ú#∞ `«$}„áêÜ«∞OQÍ `«ºlOz =∞Ǩ
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_≥· Q˘Ñ¨Ê `«Ñ¨ã¨∞û#∞ PK«iOKå_»∞. =∞Ǩ Hõ+¨ì ™ê^茺"≥∞ÿ#\˜ì ''„ÉÏǨχ}`«fi=Ú—#∞
‰õÄ_® ã¨=Úáêi˚OKå_»∞. ~å[i¬ J~Ú, <å`À HõÅÇ≤ÏOz, =∞iO`« „Ѩܫ∞`«fl jÅ∞_≥· WѨC_»∞
„|Ǩχi¬QÍ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
J\Ï¡ˆQ, 'LѨ=∞#∞º_»∞— QÆ∞iOz q<åfl=Ù Hõ^•? J`«_»∞ XHõѨC_»∞ J`«ºO`« =∞O^Œ ÉèÏQƺ
ã≤÷ux á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞. x~°∞¿Ñ^Œ J~Ú Ñ≤O_ç HõeÑ≤# h~°∞ ‰õÄ_® ÅaèOK«Hõ, U^À ^˘iH˜Ok
ux PHõe f~°∞Û‰õΩ<Õ"å_»∞. J\˜ì LѨ=∞#∞º_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ H©∆~°ã¨=Ú„^Œ=Ú<Õ
á⁄O^ŒQÆeQÍ_»∞.
'âıfi`«∞_»∞— J#∞ =∞~˘Hõ_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ 'ÉèíH˜Î— „ѨÉèÏ=OKÕ`« =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ ã¨OǨÏiOK«∞
ã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ Ü«∞=Úx ã¨O`«ã≤OѨ*Ëã≤ =∞$`«∞º=Ù#∞ [~ÚOK«QÆeQÍ_»∞.
'™êq„u— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ ~å[Hõ#º '=∞OQÆà◊Q“s„=`«=Ú— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ `«# â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ
„ѨÉèÏ=O KÕ`« Q˘Ñ¨Ê "åHõÛ`«∞~°`«#∞ „Ѩ^Œi≈Oz `«# Éèí~°Î ã¨`«º=O`«∞x „áê}=ÚÅ#∞ Ü«∞=∞
^èŒ~°‡~åA ǨÏã¨Î=ÚÅ#∞O_ç uiy á⁄O^ŒQÆeyOk.
ã¨âߢã‘ÎÜ«∞OQÍ x~°fiiÎOK«|_ç# â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚŠѶ¨Å=ÚÅ∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚÅ∞, J"≥∂Ѷ¨∂Å∞
J~Ú L<åfl~Ú. HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆=Ú QÆ∞iOKÕ ã¨~°fi^• „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»"≥·
LO_»@O Lz`«O ã¨∞=∂!
❖
<åÜ«∞<å! ~å=∂! D r=Ù_»∞ J#∞Hõ∆}O ''[##=Ú–=∞~°}=Ú, ã¨∞Y=Ú–^Œ∞óY=Ú——...
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ „ÉèÏO`«∞Åhfl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì „ÉèÏO`«∞Åhfl
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 155
ã¨=¸ÅOQÍ ÃÑHõeOK«|_®ÅO>Ë, JO^Œ∞‰õΩ XHõ¯ P`«‡*Ï˝#=Ú =∂„`«"Õ∞ k=º"≥∞ÿ# B+¨^èŒO. J\˜ì
P`«‡*Ï˝#O H˘~°‰õΩ J<Õfi+¨}Ï Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=Ú x~°O`«~°O [~°∞QÆ∞K«∂ LO_®e.
Jã¨Å∞, D '|∞kú— KÕÜ«ÚK«∞#fl^Õq∞\’ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å? Wk ã¨=∞„QÆ`«fi=Ú, ѨÓ~°‚`«fi=Ú,
„ѨâßO`«`«fi=Ú „Ѩ™êkOK«QÆey#\˜ì P`«‡ ã¨=∂Kå~°=Ú#∞ L¿ÑH˜∆™ÈÎOk. '‰õ∆Ω^èŒ, Jã¨O`«$Ñ≤Î, `«$+¨‚,
HÍ=∞O— "≥Ú^ŒÖˇ·# PѨ^ŒÅ#∞ Ѩi„QÆÇ≤ÏOKÕ ã¨fiÉèÏ"åxfl „Ѩܫ∞`«fl ѨÓ~°fiHõOQÍ P„â◊~Ú™ÈÎOk.
ZO`À „Ѩܫ∂ã¨Ñ¨_ç, z=iH˜ ~ÀQÆHÍ~°Hõ=Ú HÍQÆŠѨ^•~°÷=ÚÅhfl ã¨OáêkOz ^•zÃÑ@∞ì
‰õΩO\’Ok. W\˜ì „Ѩ=∂^ŒÉèíi`«=∞QÆ∞ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ qA˝_≥·# "å_»∞ K«∂ã¨∂Î T~°∞‰õΩO\Ï_®? ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : J\˜ì D ^Œ∞+¨ì|∞kúx x~ÀkèOK«@O, xÜ«∞q∞OK«@O Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ QÆÅ ^À+¨"Õ∞q∞\’ ѨijeOK«QÆÅ L`«Î=∞ ^Œ$+≤ì H˘~°ÔH·
„Ѩܫ∞`«flO, J<Õfi+¨} ™êyOKåe. â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ =∞~°Å =∞~°Å Ѩ@∞ì^ŒÅ`À P„â◊~ÚOKåe.
''Pñ! D â◊√Éèí„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ „â◊=∞`À ‰õÄ_»∞H˘xÜ«Ú#fl\˜ì =º=Ǩ~°O Hõ^•! WѨC_≥\Ï¡ ™ê^茺O?
D =ã¨∞Î[x`«"≥∞ÿ# P#O^Œ=ÚÅ#∞ HÀÖ’Ê~Ú "Õ∞=Ú UO ™êkè™êÎO? =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ WO`«‰õΩ
q∞Oz#^Õ^À á⁄O^Œ∞`å=∞x #=∞‡Hõ"Õ∞q∞\˜?——... J#∞#\˜ì JÅÊ^Œ$+≤ì`À ‰õÄ_»∞H˘x, „Ѩܫ∞`«fl
=∂O^Œº=Ú#∞ P„â◊~ÚOKÕ"åix Z=~°∞ HÍáê_»QÆÅ~°∞? D r=Ù_»∞ U"Õ"À [_»ÉèÏ=#ʼnõΩ
P„â◊Ü«∞q∞ã¨∂Î P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ `å`åû~°O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å! ''"≥·~åQƺ=Ú#∞
JÉèíºã≤OK«∞@—— J#∞ „â◊=∞‰õΩ q∂~°∞ ã≤^ŒúOQÍ ÖËHõáÈ`Õ... ÉÏ^è•~°Ç≤Ï`«=Ú, =∞ǨÏ`«Î~°=Ú JQÆ∞
'ã¨zÛ^•#O^Œ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ÖËâ◊=Ú ‰õÄ_® Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎOk K≥ѨÊO_ç? „â◊q∞OK«‰õΩO_® D
[QÆ`«∞ÎÖ’ Z=~°∞ Uk á⁄O^ŒQÆÅ~°∞?
â◊=∞=Ú, Ѩ~°„|Ǩχ=Ú - '„|Ǩχ=Ú— J#QÍ Uq∞\˜? Jk ZѨC_À ZHõ¯_À Z\’¡ `å~°ã¨Ñ¨_Õ
q+¨Ü«∞=∂? HÍ<Õ HÍ^Œ∞. WO„kÜ«∞x„QÆǨÏ=ÚKÕ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿ# z^•`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú ã¨∞=∂! J\˜ì WO„kÜ«∞ x„QÆǨÏ=Ú<Õ 'â◊=∞=Ú— (Withdrawal from sensory avo-
cations) J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. D 'ã¨O™ê~°O— J<Õ J#~°÷=Ú nx =¸ÅHÍ~°} ã¨Ç≤Ï`«OQÍ
x=iÎOѨ|_®ÅO>Ë ''â◊=∞O—— #∞ P„â◊~ÚOKåe. Q˘Ñ¨Ê J#~°÷=ÚÅ #∞O_ç HÍáê_» QÆÅ^Œ∞ HÍ|\˜ì
''â◊=∞"Õ∞ Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷O. ã¨~°fi L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#O â◊=∞O——Jx =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. 'â◊=∞=Ú—, '„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞ Ô~O_»∂ XHõ¯>Ë ã¨∞=∂! WO^Œ∞Ö’ â◊=∞=Ú
J#∞#k â◊OHõ~°∞xQÍ (â◊O{Hõ~°∞_»∞´„|Ǩ‡#O^Œ=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú "å_»∞) Z~°∞QÆ∞. F ~å=∂!
Jaè=∂#=Ú#∞ `«ºlOz#"å_»"≥·, x`«º=Ú â◊=∞=Ú<Õ P„â◊~Úã¨∂Î LO_»∞. âßâ◊fi`«=∞QÆ∞
"≥∂Hõ∆„áêÑ≤ÎH˜ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# L`«Î=∞ [#‡ Hõ~°‡Å QÆ∞iOKÕ D r=Ù_»∞ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ HÍ"åe.
ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ ¿ã= - '<Õ#∞ ã¨~åfi`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞— J#∞ ^蕺#x+¨ª`À ‰õÄ_ç# Z~°∞Hõ#∞ ã¨∞ã‘÷s
HõiOK«∞‰õΩ#fl\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· JHõ¯_»Hõ¯_» L<åfl~°∞. J\˜ì ã¨[˚#∞Å#∞ ¿ãqOKåe.
''ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ#∞ ¿ãqOK«∞@—— J#∞ JÉèϺã¨=Ú QÆÅ"å~°∞ D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ J=bÅQÍ
^•\˜"ÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞.
156
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
# `«áêOã≤ # f~å÷x #âߢ™êÎ}˜ [Ü«∞xÎ K« I
ã¨O™ê~° ™êQÆ~À`åΈ~ ã¨[˚<å¿ã=#O q<å II (ã¨~°æ 33, â’¡. 14)
ã¨`«∞Ê~°∞+¨ ¿ã=#=Ú ÖËxKÀ `«Ñ¨, f~°÷, âߢ™êÎ^Œ∞ÖËqÜ«Ú ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜OѨ
â◊Hõº=ÚÅ∞QÍ=Ù.
Z=x Ü«∞O^≥·`Õ Ö’Éèí–"≥∂Ǩϖ„HÀ^èŒ=ÚÅ∞ ~ÀA–~ÀA‰õÄ `«QÆ∞æ`«∂ LO\ÏÜ≥∂, Z=_»∞
`«#‰õΩ qkèOz# HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ âߢ™êÎ#∞‰õÄÅOQÍ =iÎã¨∂Î, JHõ~°Î $`«fi=Ú =Ç≤Ïã¨∂Î LO\Ï_À,
J`«_Õ ã¨[˚#∞_»∞.
❖❖❖
7. ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ J`«ºO`« – JÉèÏ==Ú
ã¨[˚# ™êOQÆ`«º=Ú KÕÜ«ÚK«∂ ~åQÍ, P`«‡"Õ`«ÎÅQÆ∞ "åi ã¨OѨ~°æ=ÚKÕ, D r=Ù#‰õΩ D
^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==Ú Åaèã¨∞ÎOk. ^Œ$â◊º=ÚHõO>Ë Jf`«"≥∞ÿ ^Œ$â◊º=Ú KÕ~°*ÏÅ#\˜ì ã¨fiã≤÷u
J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. J\˜ì "åxÜ«∞O^Œ∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ âı+≤ã¨∞ÎOk. J`«xH˜ WHõ U J#ºÉèÏ==¸,
^Õx Ѩ@¡ ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ^Œ∞. J`«_»∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ UHõ"≥∞ÿ, b#"≥∞ÿ LO\Ï_»∞.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D ^Œ$â◊º=Ú U ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞#∞ L`«Ê#fl=Ú HÍ<ÕÖË^Œ∞. WHõ =ÚO^Œ∞
‰õÄ_® Wk LO_»É’=Ù@ ÖË^Œ∞. =∞i =~°Î=∂#OÖ’ =∂„`«O Wk 'L#flk— Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
JO^Œ∞KÕ`« „|Ǩχ=Ú#∞ Ziy#ѨC_»∞ Un, ^ÕxKÕ`« ‰õÄ_® ÉÏkèOѨ|_»∞@ ÖË^Œ∞. ''„|Ǩχ=Ú#∞
Ziy#"å_»∞ [QÆ`«∞Î#∞ `«ºl™êÎ_»∞...—— J#∞ "åHõº=Ú#∞ ã¨∞xt`« |∞kú`À ''J`«_»∞ D ã¨~°fi=Ú
„|Ǩχ=ÚQÍ<Õ ^Œi≈™êÎ_»∞...—— Jx J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. WHõ „|ǨχÉèÏ==Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ`«
#+¨ì"Õ∞=Ú#flk? ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ—— J#∞ J=QÍǨÏ##∞ ''Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ™êkèOK«=Åã≤#
q+¨Ü«∞O——QÍ ^Œi≈OK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
D [QÆ`«∞Î L`«ÊuÎÜÕ∞ J~Ú LO_»ÖË^Œ∞... J#∞ ã¨`«º=Ú#∞ L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}OÖ’ J<ÕHõ
Ü«Ú‰õΩÎÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À x~°∂Ñ≤OKå=Ú Hõ^•! WѨC_»∞ ‰õÄ_® J^Õ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl#∞.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D „uÖ’Hõ ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# 'z^•HÍâ◊=Ú— QÆ∞iOz ã¨∞ã¨Ê+¨ì"≥Ú#~°Û=∞x
"Õ_»∞H˘#∞K«∞<åfl#∞. 'z^•HÍâ◊=Ú— J#∞^•xѨ@¡ qA˝Å J#∞Éèí=O, ^Œ$+≤ì Z\Ï¡ LO\’O^À =∞i
H˘O`« K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D „uÖ’Hõ ã¨O|O^èŒ=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú âßO`«=Ú, x~°‡Å=Ú Ñ¨~°=∂~°÷
~°∂Ѩ=Ú J~Ú=Ù#flk. JYO_»=∞QÆ∞ <å Ü≥ÚHõ¯ h Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°∞fiÅÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î=`«`«Î fi"Õ∞ Hõ^•!
WHõ ''<Õ#∞ âßO`«∞_»#∞–x~°‡Å∞_»#∞–Ѩ~°=∂~°÷~°∂Ѩ=Ú#∞, JYO_»∞_»#∞–"åã¨Î=`«`«Î fi=Ú#∞——...
J#∞ ÉèÏ=##∞ JÉèíºã≤OK«\ÏxH˜ "≥#∞fÜ«∞=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? ''<å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú D
„uÖ’Hõ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«Hõ, ã¨O|OkèOp ‰õÄ_® LO@∞#fl z^•HÍâ◊"Õ∞—— Jx x~°ÉèíºO`«~°OQÍ
„QÆÇ≤ÏOK«|_»=K«∞Û#∞. qA˝Å∞ J\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ ã¨~°fi^•, ã¨~°fi„`å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 157
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ =ÚhO„^•! D PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ∞, Jq J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∞#fl D WO„kÜ«∂Å∞... W=hfl =∂Ü«∂[x`«=Ú J~Ú L<åflÜ«∞O\Ï~å? W=hfl ZHõ¯_ç
#∞O_ç U q^èŒOQÍ [xOKå~Ú? ã¨`«∞Î #∞O_®? Jã¨`«∞Î #∞O_®? ÖËHõ =∂Ü«∞ #∞O_®?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨`«∞Î JQÆ∞ P`«‡ qHÍ~°~°Ç≤Ï`«=Ú. JO^Œ∞KÕ`« P`«‡ #∞O_ç 'PHÍâ◊=Ú—
"≥Ú^ŒÖˇ·#q L^ŒƒùqOK«@O Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O.
'Jã¨`«∞Î J#∞#k ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ÖËx^Õ Hõ^•! ÖËx^•xÖ’ #∞Oz PHÍâ◊=Ú, Éèí∂q∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#q Z\Ï¡ L^Œƒùq™êÎ~Ú?.... JO^Œ∞KÕ`« Ô~O_»∞ ѨHõ∆=ÚÅ∞ Ü«ÚHõÎ=ÚÅ∞ HÍ=Ù.
WHõ Wq '=∂Ü«∞— #∞O_ç HõeQÍÜ«∞x J#∞‰õΩO>Ë... =∂Ü«∞ J#QÍ 'q∞^䌺— JxÜÕ∞ Hõ^•!
q∞^䌺 #∞O_ç q∞^䌺 J~Ú#"Õ ã¨OÉèíqOK«QÆÅ=Ù. W@∞¡ D PHÍâß^Œ∞Å L`«ÊuÎÜÕ∞ ã¨OÉèíqOK«∞@
‰õΩ^Œ∞~°∞#k HÍ^Œ∞.
HÍ|\˜ì, ''HõeÊ`«O, K«OK«ÅO JQÆ∞ r"å`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ ^Œ~°Ê}=Ú #O^Œ∞ „ѨuaOaOKÕ
K≥·`«#º"Õ∞ W^ŒO`å—— Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.... „ѨuaOa`« K≥·`«#º"Õ∞ D [QÆ`«∞Î#∞ HõeÊOK«∞K«∞#flk.
K≥·`«#º=Ú ^Õxx Z@∞¡ HõÅÊ# KÕÜ«ÚK«∞#fl^À J@∞¡ P HõÅÊ#<Õ '[QÆ`«∞Η ~°∂Ѩ=ÚQÍ
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk.
D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ HõÅÊ# JO`å ‰õÄ_® ''K≥·`«#º=Ú—— J#∞ ã¨∂~°∞ºx H˜~°}=ÚÅ
ã¨=¸Ç¨Ï"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. H˜~°}=ÚʼnõΩ, ã¨∂~°∞ºxH˜ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
❖❖❖
8. JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú
D ã¨~°fiqHõÅÊ=ÚÅ∞ q∞^䌺ÜÕ∞ HÍ|\˜ì ''D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œe J#∞Éèí=O xifiHõÅÊ=∞QÆ∞
Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞——... Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. K≥·`«#º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ ''xifiHõÅÊ"Õ∞—— J~Ú#ѨÊ\˜H©
ã¨qHõÅÊ`«fi=Ú#∞ K«=∞`å¯~°=ÚQÍ Hõey LO\’Ok. J\˜ì ã¨qHõÅÊ=∞QÆ∞ K≥·`«#º=$uÎ Ü≥ÚHõ¯
''Hõ#∞Å∞ `≥~°K«∞@, =¸Ü«Ú@—— J#∞ ÉÏǨϺK«=∞`«¯ $`«∞ÖË D '[QÆ`«∞Η J#∞ J#∞Éèí==Ú Ü≥ÚHõ¯
L`«ÊuÎ – q<åâ◊#=ÚÅ∞ J~Ú L<åfl~Ú ã¨∞=∂!
Ѩ~°=∂~°÷=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú# ''JѨi*Ï˝`«=∞QÆ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú—— J<Õ =∂e#º=Ú, ÖËHõ
Jq^Œº XHõ ''QÍ~°_ç ã¨OѶ¨∞@#—— =Öˇ LO_ç LO\’Ok.
Ѩi*Ï˝`«=∞QÆ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú (ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOz, ã¨`«º^Œ$+≤ìx JO`«s¡#OQÍ ^Œi≈OK«∞
r=Ù_»∞) ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ z^•HÍâ◊"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. HÍ|\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ Ѩi*Ï˝`«O (*Ï˝#
=∞Ü«∞O) KÕ¿ãÎ D ^Œ$â◊ºã¨`«Î „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk.
JѨi*Ï˝`«O KÕã¨∞Î#flѨC_À, „|Ǩχã¨`«ÎHõO>Ë "Õˆ~ L#fl^•x=Öˇ „Éèí=∞#∞ HõeyOK«∞K«∞#flk.
158
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
W\˜ì ã¨O™ê~°"åºkèH˜ (JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·# ^•x=Öˇ á⁄O^Œ∞@ J#∞
"åºkèH˜) B+¨^èŒO XHõ¯>Ë. Jk, D JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ü«∞^ä•~°÷ã¨fi~°∂ѨO Z~°∞QÆ∞@ÜÕ∞.
ǨÏ$kÜ«∂=^ŒÇ¨ÏOÉèÏ"À "åi^Œó „ѨqV$OÉèí`Õ I
`å#kfiHÍã¨=∂Ü«∂e `«$ëꂉõΩ@V=∞&˚s II (â’¡. 30, ã¨~°æ 33)
nxx Ü«∞^ä•~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=∂... WOˆH=Ú#flk? Wk U q^èŒOQÍ#∂
LO_»*ÏÅ^Œx `≥eã≤áÈ`«∞Ok. [Å=Ú [Å=ÚÖ’ Hõeã≤áÈ`«∞#fl@∞¡, Ѩi*Ï˝`«=Ú J~Ú#\˜ì
JǨÏOHÍ~°O z^•HÍâ◊=Ú`À UHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
JǨÏOHÍ~°O, ^Œ$â◊º=Ú - F ~å=∞K«O„^•! ''JǨÏOHÍ~°O J#QÍ Uq∞\˜?—— J<Õ q+¨Ü«∞O
"Õ∞=Ú ZO`«QÍ<À ѨijeOKå=Ú. <Õ#∞–h=Ù–J`«_»∞–W`«_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl D
^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=∞O`å ѨijeOz K«∂¿ãÎ, ''D ^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖË^Œ∞. HÍh, 'ÉèÏ=#—#∞ ÖËHõ,
'„^Œ+¨ì—#∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘x J\˜ì ÉèÏ=<å#∞™ê~°OQÍ L#fl@∞¡ =∂„`«O „áêÑ≤Î ™ÈÎOk—— Jx ã≤^•úOf
HõiOKåO. WHõ¯_» 㨈~fiã¨~°fi„`å z^•HÍâ◊"Õ∞ L#flk HÍx, '^Œ$â◊º=Ú— J#|_Õ^Õn ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.
'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_Õ^Õn z^•HÍâ◊=Ú #∞O_ç "ÕÔ~·#kQÍ ÖË^Œ∞. q"Õ‰õΩÅ∞, JÉèíÜ«∞ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞
JQÆ∞ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ JǨÏOHÍ~°"Õ∞ 'ÖËxk— JQÆ∞K«∞#flѨC_»∞, WHõ Jk XHõix ÉÏkèOK«∞@
Uq∞? Ñ≤âßK«"Õ∞ LO_»*ÏÅ^Œx „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`«, J\˜ì Ñ≤âßK«O Ü≥ÚHõ¯ K«~°ºÅ‰õΩ Lqfià◊¥§~°∞
"åÔ~=~°∞? ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞"åÔ~=~°∞? J~Ú`Õ JÅÊA˝ÅQÆ∞ ÉÏÅ∞~°‰õΩ ''Ñ≤âßK«O ÖË^Œ∞—— Jx Zxfl=∂~°∞¡
K≥Ñ≤Ê<å "åiÖ’ H˘O^ŒiH˜ Ñ≤âßK«|∞kú `˘ÅQÆHõÜÕ∞áÈ=K«∞Û Hõ^•! ZO`«QÍ É’kèOz#ѨÊ\˜H©
P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ WOHõ#∞ xÅHõ_» U~°Ê_»x r=Ù#‰õΩ 'JǨÏOHÍ~°=Ú ÖË^Œ∞— J#∞#k J=QÆ`«
=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. WOHõ#∞ ã¨Oâ◊Ü«∞|∞kú âı+≤OK«∞K«∞<Õ LO\’Ok.
ZO`« =~°ÔH·`Õ D K≥·`«#º=Ú 'JǨÏOHÍ~°=Ú— KÕ HõѨÊ|_ç LO\’O^À JO`«=~°‰õΩ ã¨fiÜ«∞O
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ JkfifÜ«∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú J#∞Éèí==Ú# „ѨHÍtOK«^Œ∞. ZѨC_≥·`Õ D r=ÙxH˜
JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jã¨Å∞ ~°∂ѨO J=QÆ`«=∞ø`«∞O^À, J\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ q*Ï˝#
^Œ$+≤ìH˜ WHõ D 'ã¨fi~°æ=Ú–#~°Hõ=Ú–"≥∂Hõ∆=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# HõÅÊ#Å∞ LO\ÏÜ«∂? LO_»=Ù.
JǨÏOHÍ~° "Õ∞Ѷ¨∞O, ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊O - JǨÏOHÍ~° "Õ∞Ѷ¨∞O ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ ã¨OK«iOK«∞
K«∞#flO`« ¿ãѨ٠''WOHÍ U^À á⁄O^Œ=Åã≤ L#flk...—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ `«$+¨‚ J<Õ H˘O_»=∞Öˇ¡
=$kú K≥O^Œ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. K≥·`«#º ã¨∂~°∞ºx JǨÏOHÍ~° "Õ∞Ѷ¨∞O HõÑ≤Ê LOK«∞@ KÕ`«, WHõ J*Ï˝#
JO^èŒHÍ~°"Õ∞ "åºÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok. ã¨∞*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO@∞Ok.
Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜?—— ~À^Œ# – ^Õfi+¨O – x~åÌH˜∆}ºO – xã¨Ê $Ç¨Ï – Jaèx"Õâ◊O – =∞^Œ=∂`«û~åºÅ∞——...
W=hfl `åO_»qã¨∂Î LO_»@O. pHõ\ ˜ L#flKÀ>Ë QÆaƒÅ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q HÍѨÙ~°=ÚÅ∞ KÕã¨∂Î
LO\Ï~Ú Hõ^•! ÉÏÅ∞_»∞ `«# „Éèí=∞KÕ ''Ñ≤âßK«=Ú—— J#|_»∞, Jã¨Å∞ ÖË#\˜ì, XHÍ<˘Hõ ^•xx
HõeÊOK«∞H˘x, á⁄O^Œ∞`«∂ ^Œ∞óMÏÅ∞ J#∞Éèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞. ''##∞fl P Éèí∂`«O #∞O_ç HÍáê_»O_ç.
<å‰õΩ '`À_»∞— LO_»O_ç—— JO@∂ `«k`«~°∞Å#∞ Ji÷™êÎ_»∞. J\Ï¡ˆQ, D JǨÏOHÍ~°=Ú J#|_»∞#k
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 159
ã¨fi`«Ç¨QÍ Jã¨`ÕÎ J~Ú#ѨÊ\˜H©, HõeÊOK«|_ç =∞s á⁄O^Œ|_»∞`ÀOk. J\˜ì HõÅÊ# ^Œ∞óYO H˘~°ˆH
U~°Ê_»∞K«∞#flk. ZO^Œ∞HõO>Ë, JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#KÕ ã¨∞dOK«∞"å~°∞ Z=fi~°∂ LO_»~°∞.
JǨÏOHÍ~°=Ú, ã¨O™ê~° „Éèí=∞Å∞! - pHõ\’¡ Ѩ_ç=Ù#fl XHõ =OHõ~° \˜OHõ~° „`å_»∞#∞ K«∂z
''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! Wk áê"Õ∞!—— J#∞ |∞kú U~°Ê_»∞`ÀOk K«∂Kå"å? Jaè=∂#O KÕ`« HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ#
JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞ D ''JǨÏOHÍ~°O—— J#|_Õk HõeÊOK«|_»∞`ÀOk. WHõ J\˜ì JǨÏOHÍ~°O
ã¨~°fiã¨O™ê~° „Éèí=∞Å∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞† D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ <åq, <Õ#∞ D ^ÕǨÏѨiq∞`«∞_»#∞, D ^ÕǨÏ=Ú
=ÚyOK«|_ç`Õ, Jk <å =ÚyO¿Ñ JQÆ∞K«∞#flk...—— W@∞=O\˜ =∞<À"≥∂ǨÏ=ÚÅ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ
J#~°÷=ÚÅ∞ D „ѨѨOK«OÖ’ W`«óѨÓ~°fiO ÖË=Ù. WHõ =ÚO^Œ∞ LO_»É’=Ù. ''D „ѨѨOK«OÖ’
r=ÙxH˜ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# ^Œ∞óY=ÚÅhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú?—— J<Õ q+¨Ü«∞=Ú#∞
"Õ∞=Ú ZO`«QÍ<À ѨijeOKåO. ''W^ŒO`å JǨÏOHÍ~° K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ q[$OÉèí}O, Ѩi}Ï=∞O
J~Ú=Ù#flk——... Jx „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO. 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ q+¨=$Hõ∆=Ú#∞ 'â◊√^Œú"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û—
J<Õ Q˘Ñ¨Ê Ü«∞O„`«=Ú ã¨Ç¨Ü«∞O`À ‰õÄHõ\ ˜ „"Õà◊§`À ã¨Ç¨ ÃÑHõeOz"ÕÜ«∂e. JѨC_»∞ 'P`«‡— J<Õ
ã¨∞ˆH∆„`«OÖ’ ã¨O™ê~°<åâ◊Hõ~°=∞QÆ∞ '*Ï˝#c[=Ú— JO‰õΩiã¨∞ÎOk. Jk =∞Ǩ=$Hõ∆"≥∞ÿ... ''<Õ#∞
JYO_»∞_»#∞, x`«∞º_»#∞—— J#∞ Z~°∞Hõ ~°∂ѨOÖ’ LO_Õ =∞ǨѶ¨Å=Ú#∞ „Ѩ™êkã¨∞ÎOk.
<åk, <Õ#∞ - 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ =$Hõ∆=Ú#‰õΩ ''<åk <Õ#∞—— J#∞#"Õ Ô~O_»∞ âßYÅ∞. J\˜ì
<Õ#∞, <åk J#∞#q WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ '„Ñ≤Ü«∞, J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞— J#∞ "å\˜x =¸ÅOQÍ
Hõey LO@∞<åfl~Ú. JqÜÕ∞ "åã¨#Å∞. D "åã¨#Å∞ r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ `«`«fiqKå~°}#∞ ã¨#flyÅ¡
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. J`«ºO`« „â◊=∞`À ‰õÄ_»∞H˘x# J<ÕHõ [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å#∞ D r=Ù_»∞ á⁄O^Õ@∞¡
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. [ÅOÖ’ `«~°OQÍÅ =Öˇ D [#‡ Hõ~°‡Å∞ Ju K«OK«Å=ÚÖˇ·, z=iH˜ Ju
`«∞K«Ûù=ÚQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
HÍ|\˜ì ~å=∞K«O„^•! h=Ù Ü«∞^ä•~å÷xH˜ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L<åfl=Ù. J\˜ì h‰õΩ
JǨÏOÉèÏ="Õ∞q∞\˜? Jk x#∞fl ã¨OHÀzOѨ*ËÜ«∞@"≥∂, |OkèOK«@"≥∂ Uq∞\˜? h=Ù JǨÏO
ÉèÏ= ~°Ç≤Ï`«∞_»"Õ ã¨∞=∂! J>Ë¡ „Ѩur=Ùx q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®. J~Ú#ѨÊ\˜H© JǨÏOÉèÏ==Ú P`«‡#∞
HõÑ≤Ê"ÕÜ«ÚK«∞#flk. Ѷ¨e`«OQÍ D r=Ù_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ D ã¨O™ê~°K«„Hõ Ѩi„Éèí=∞}=Ú#∞ `«#‰õΩ
PáêkOK«∞H˘#∞K«∞, ^Œ∞óY=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# J#∞Éèí==ÚÅhfl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ''P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»
#QÆ∞ <å‰õΩ U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∂ [#‡ Hõ~°‡Å∞ ÖË=Ù—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ U=∞~°K«∞K«∞<åfl_»∞.
'[#‡— J<Õ J~°}ºOÖ’ 'JǨÏOHÍ~°O— J<Õ JO^èŒHÍ~°O "åºÑ≤Oz L#flO`«=~°‰õΩ '^Œ∞óY=Ú—
J<Õ =∞kOz# Ñ≤âßK«=Ú q[$Oaèã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. D JǨÏOHÍ~°Ñ≤âßK«=Ú =∂=¸Å∞
'Ñ≤O_ç–Ñ≤_»Hõ— =∞O„`«=ÚÅKÕ =kÖËk HÍ^Œx JO^Œix ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
160
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
9. JǨÏOHÍ~°=Ú – x"å~°}ÀáêÜ«∞O
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! D JǨÏOHÍ~°O =$kú á⁄O^Œ‰õΩO_® LO_Õ LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜? D
ã¨O™ê~°=Ú ÉèíÜ«∞=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. W\˜ì ÉèíÜ«∞x=$uÎ H˘~°‰õΩ qq^èŒ [#∞Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x H˘xfl LáêÜ«∂Å#∞ ã¨q=~°OQÍ K≥ѨÊ=Åã≤#^Œx „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨~°fi[#∞ŠѨ@¡ h‰õΩ QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞#∞ "Õ∞=Ú QÆ=∞xã¨∞Î<åfl=Ú.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ, D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ ÉèíÜ«∞=Ú, ^Œ∞óY=ÚÅ x=$uÎH˘~°ˆH D P`«‡ âßG=Ú#∞ =∂
Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=™ê~°OQÍ „Ѩuáêkã¨∞Î<åflO. D ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÖ’ h „Ѩâ◊fl J`«ºO`« ã¨=Úz`«O.
JO^Œ∞KÕ`« h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∞Ü≥∂z`«"≥∞ÿ# H˘xfl qâıëêÅ∞ WHõ¯_» ã¨=∂^è•#OQÍ K≥ѨC`å#∞. q#∞-
P`«‡ ^蕺#O - P`«‡ XHõ x~°‡Å"≥∞#ÿ J^Œ=Ì Ú =O\˜k. z<凄`«"∞Õ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#flk.
J\˜ì â◊√^Œú z<凄`«=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ x~°O`«~°O ^蕺xã¨∂Î LO_®e. JѨC_»∞
JǨÏOHÍ~°O =$kú á⁄O^Œ‰õΩO_® LO_»QÆÅ^Œ∞.
q~åQÆO - ''^Œ$â◊º~°∂ѨOQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D WO„^Œ*ÏÅ ã¨^Œ$â◊º"≥∞ÿ#^ŒO`å q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•!
g\˜ Ѩ@¡ <å‰õΩ ~åQÆ"≥∞O^Œ∞‰õΩ? ^Õfi+¨"≥∞O^Œ∞‰õΩ?——
W\˜ì '=∞##=Ú— ÖËHõ 'zO`«#— x~°O`«~°O X#~°∞Û@ KÕ`« JǨÏOHÍ~°O =$kú H͉õΩO_®
LO@∞Ok. Z=xÜ«∞O^≥·`Õ ''D ^Œ$â◊ºO "åã¨Î=O—— J#∞ J#∞Éèí=O QÍx, ''<åk... <åˆH
LO_®e—— J#∞#\˜ì "Õ^Œ#QÍx LO_»^À, Z=_≥·`Õ ã¨~°fiã≤÷u QÆ`«∞ÅO^Œ∞ „ѨâßO`«z`«∞Î_≥·
=º=ǨÏi™êÎ_À... J\˜ì "åx Ü«∞O^Œ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú `«Ñ¨ÊHõ ~°∂ѨÙ=∂Ü«∞QÆÅ^Œ∞.
^Œ$â◊º =º=Ǩ~°O #∞O_ç ã¨fiã¨fi~°∂áêxfl "Õ~°∞ KÕã≤ LOK«@O -
„^Œ+¨ì – ^Œ~°≈#=Ú – ^Œ$â◊º=Ú
Perceiver - Perception - Object
<Õ#∞ – z`«∞Î – [QÆ`«∞Î
Knower - Knowing - The known
ÃÑ· „uѨÙ\˜ ã¨~°fi^• Z^Œ~°∞QÍ U~°Ê_ç LO@∞#flk Hõ^•! J~Ú`Õ, XHõx Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ[˝,
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÉèÏ=O KÕ`«, ''Wk „QÆÇ≤ÏOKåe. Wk `«ºlOKåe—— J#∞ `åº[º „QÍǨϺ
^Œ$+¨µìÅ∞ #tOK«∞K«∞<åfl~Ú. JѨC_»∞ J\˜ì"åx Ü«∞O^Œ∞ ''ã¨=∞`«fi=Ú—— J#|_»∞ =∞^èŒ∞~° ã¨fiÉèÏ=O
„Ѩ=$^Œú=∞ø`ÀOk. JǨÏOHÍ~°=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ H©∆}˜OK«∞K«∞#flk. ''<å-ǨÏO, W^ŒO`å <Õ#∞
HÍ^Œ∞. <Õ#∞ ^ÕxH© Hõ~°Î#∞ HÍ^Œ∞. <å "åã¨Î=`«`«Î fi=Ú ^ÕxH© Hõ~°ÎQÍh, Éè’HõÎQÍx JÜÕ∞ºk HÍ^Œ∞...——
J#∞ ÉèÏ=#KÕ`«<Õ JǨÏOHÍ~°=Ú xi˚OK«|_»∞`ÀOk.
ZK«Û>ˇÿ`Õ JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞ ÉèË^Œ^Œ$+≤ì ÖËHõ ÉèË^ŒÉèÏ=# ã¨#flyÅ∞¡`«∂ =ã¨∞ÎO^À, JHõ¯_»
JǨÏOHÍ~°=Ú `«# `å=Ù#∞ HÀÖ’Ê`«∂ LO@∞Ok.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 161
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! W`«óѨÓ~°fiO q∂~°∞ ã¨=∂^è•#O WzÛ L#flѨÊ\˜H©, =∞~°Å J\˜ì „Ѩâ◊fl<Õ
J_»∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. „Ѩâ◊fl XHõ¯>Ë J~Ú#ѨÊ\˜H©, q∂~°∞ J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç ã¨=∂^è•#O
Wã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ =∂‰õΩ q∂ "åHõº=ÚÅ∞ J`«ºO`« „ѨÜ≥∂[#Hõ~°OQÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú.
Jã¨b JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? D 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_»∞#k D
[QÆ`«∞Î#O^Œ∞, ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞, =∞<À~°^äŒ=ÚÅO^Œ∞ U ~°∂Ѩ=Ú Hõey LO\’Ok?
1) ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# JǨÏOHÍ~°=Ú.
2) ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ# '|∞kú— Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê_ç LO@∞#fl JǨÏOHÍ~°=Ú.
D Ô~O_»∞ JǨÏOHÍ~°=ÚÅ QÆ∞iOz q=iOK«O_ç.
qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# D JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ `«ºlOK«|_Õk Z\Ï¡? J@∞¡ `«ºlOK«∞@KÕ HõÅ∞QÆ∞
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\˜? D JǨÏOHÍ~°=ÚÅ#∞ Zxfl f~°∞Å∞QÍ qÉèílOK«=K«∞Û? D q+¨Ü«∂Å∞
„Ѩ=zOK«=∞x „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
10. „uq^èŒ JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D Ö’HõOÖ’ =¸_»∞ ~°Hõ=ÚÖˇ·# JǨÏOHÍ~åÅ∞ L<åfl~Ú-
1) ''D ã¨~°fi=Ú <Õ<Õ—— 2) ''WO^Œ∞Ö’x Un <Õ#∞ HÍ^Œ∞—— 3) '' D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞——.
1. JǨÏ"Õ∞= W^Œ"£∞ ã¨~°fi"£∞... D ã¨~°fi=Ú ''<Õ<Õ—— -
JǨÏO ã¨~°fiq∞^ŒO qâ◊fiO Ѩ~°=∂`å‡Ç¨Ï=∞K«∞º`«ó I
<å#º^Œ¿ãÎu Ѩ~°=∂ q*˽ܫ∂ ™ê ǨϺǨÏOHõ$`«ó I
"≥∂H∆ÍÜ≥ÿ∞ëê # |<åúÜ«∞ r=#∞‡HõÎ㨺 q^Œº`Õ II (ã¨~°æ 33, â’¡. 50)
''D [QÆ`«ÎO`å xO_çÜ«Ú#fl\˜ì HÍ~°º~°∂ѨÙ=Ú, HÍ~°}~°∂Ѩ=Ú, <åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ P
Ѩ~°=∂`«‡#∞ <Õ<Õ. <å‰õΩ J#º=ÚQÍ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k "Õˆ~ ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. <Õ#∞ ÉèÏqOK«∞@
KÕ`«<Õ [QÆ`«∞Î LO\’Ok. ÉèÏ=##∞, ÉèÏ"åf`«∞_»#∞ ‰õÄ_® <Õ<Õ. <åKÕ Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂_»|_»∞K«∞#fl
"å~°O`å <å Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨`ü–z`ü—— H˜~°}ѨÙO[=ÚÖË...!——
D JǨÏOHÍ~°=Ú ã¨~Àfi`«Î=∞"≥∞ÿ#k. Wk "≥∂Hõ∆=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. W\˜ì ÉèÏ=# |O^èŒ=Ú
J=^Œ∞. W\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú r=#∞‡‰õΩÎÅÜ«∞O^Œ∞ ѨiѨÓ~°‚`« ã¨O`«iOK«∞‰õΩx LO@∞Ok.
2. ˆH=ŠѨiâ◊√^Œú ™êH©∆ã¨fi~°∂Ѩ=∞ǨÏ"£∞ - D ã¨~°fi=Ú#‰õΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ#\˜ì Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞
'ˆH=Å™êH©∆— ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ <Õ#∞.
''D [QÆ`«∞ÎÖ’ Hõ#|_Õ ã¨~°fi ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙÅHõO>Ë ‰õÄ_® qÅHõ∆}"≥∞ÿ#"å_»#∞. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
™êH˜∆`«`«fi=Ú#∞, â◊√^Œ∞ú_»#∞. J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú#∞ J~Ú=Ù<åfl#∞. Hõ#∞Hõ WO^Œ∞ <Õ#∞ Un HÍ^Œ∞...!
162
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Hõ#|_Õk, `å~°ã¨Ñ¨_Õk – JO`å ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊ºHõ=Ú HÍQÍ, <Õ#∞ =∂„`«=Ú ã¨`«º=Ú#∞,
x`«º=Ú#∞...!——. ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì ã¨fiѨfl=ÚHõO>Ë "Õˆ~Hõ^•! D [QÆ`«∞Î <å‰õΩ J\˜ì^Õ!
Wk ‰õÄ_® â◊√ÉèÏǨÏOHÍ~°"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. r=#∞‡‰õΩÎÅKÕ P„â◊~ÚOK«|_»∞K«∂, "≥∂Hõ∆
ÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã‘÷HõiOѨ*Ëã¨∞ÎOk. J~Ú`Õ ''ã¨Ñ¨Î=∞ Éèí∂q∞Hõ—— Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz#\˜ì"åxH˜ ÃÑ·
Ô~O_»∞ JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∂ ‰õÄ_® ˆH=ÅO ''„H˜Ok"≥∞@∞¡——QÍ<Õ `≥eÜ«∞=ã¨∂Î LO\Ï~Ú.
3. W^Œ"£∞ ^ÕǨÏ-"Õ∞ "åǨÏ"£∞ - D Hõà◊¡‰õΩ Hõ#|_Õ áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú =∂„`«"Õ∞ <Õ#∞,
''D KÕ`«∞Å∞, HÍà◊¡`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl ^ÕǨÏ"Õ∞ <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú – D ^ÕǨÏ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz =∂„`«"Õ∞
<Õ#∞ LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍQÍx, Jf`«=ÚQÍQÍx <Õ#∞ ÖË#∞...!——
W\˜ì Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# xâ◊ÛÜ«∞=Ú `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#k. hK«"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®. Wk „Ѩ|Å â◊„`«∞=Ù HÍ|\˜ì
ã¨~°fi^• `«ºlOѨ`«y#^Õ!
'<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ JǨÏOHÍ~°=Ú J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ
qѨ`«¯~°"≥∞ÿ#k. |Å=`«Î~°"≥∞ÿ# â◊„`«∞=Ù =O\˜k ‰õÄ_®! D ''^ÕǨÏ"Õ∞"å-ǨÏ"£∞—— ÉèÏ=~°∂Ѩ=∞QÆ∞
JǨÏOHÍ~°=Ú P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨fiÉèÏ=OQÍ<Õ J<åk HÍÅO #∞O_ç ã¨Oã¨HõÎ"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. ǨÏã¨Î=Ú
#O^Œ∞ 'ǨÏã¨ÎÖÏѶ¨∞==Ú— ^•yÜ«Úfl@∞¡ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# KÕÜ«Ú@, á⁄O^Œ∞@——
J#∞ K«=∞`å¯~°O xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ LO\’Ok. J~Ú`Õ Jk JѨã¨=º=Ú, J"åã¨Î==Ú J=@O KÕ`«,
''<Õ#∞ â◊s~°=Ú#∞—— J#∞ ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞#fl D r=Ù_»∞ ZHõ¯_® XHõKÀ@ xÅ∞=ÖËHõ
áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞.
❖
JÜ≥∂º! J<ÕHõ ^Œ∞~åfiã¨#ÅO^Œ∞ ã¨~°fi^• „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì '|∞kú—QÆÅ D r=Ù_»∞
x~°O`«~°=Ú J<ÕHõ qѨ`«∞ÎÅÖ’ ‰õÄÅ∞K«∞<åfl_Õ! =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞"å~°∞ Ѩiâ◊√^Œú=Ú, JYO_»=Ú,
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ 'JǨÏ"£∞—#∞ P„â◊~ÚOz, J@∞ÃÑ· D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
''D ã¨~°fi=Ú <Õ<Õ J~Ú#ѨÊ\˜H©, <Õ#∞ D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#\˜ì Un HÍ#∞——...
J#∞ Ô~O_»∞"≥·Ñ¨ÙŠѨ^Œ∞#∞QÆÅ HõuÎ`À '<Õ#∞ ^ÕǨÏ=∂„`«∞_»#∞ – ^ÕǨÏѨiq∞`«∞_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=
~°∂Ѩ=Ú# LO@∞#fl 'Ö∫H˜HÍǨÏOHÍ~° ^À+¨=Ú#∞— P ã¨∞*Ï˝#∞Å∞ qzÛù#flO KÕã≤"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞
K«∞<åfl~°∞. ''^ÕǨÏ"Õ∞"åǨÏ"£∞—— J#∞ ^•xx ''ã¨~åfi`å‡-ǨÏ"£∞—— J#∞^•xÖ’ ÅÜ«∞O KÕã¨∂Î D
^ÕÇ¨Ï ÉèÏ==Ú #∞O_ç xã¨ûOâ◊Ü«∞ѨÓ~°fiHõOQÍ q=ÚH˜Îx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
''<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞—— – J#∞ ÉèÏ=#KÕ =¸_»= JǨÏOHÍ~°=Ú ^Œ$_è»Ñ¨_»∞K«∞#flk. JkÜÕ∞
|O^èŒ=∞QÆ∞K«∞#flk. ''ã¨~°∞fiÅÖ’ ã¨=∂#OQÍ LO_ç L#fl P`«‡ K«„Hõ=iÎx <Õ<Õ—— J#∞ JǨÏOHÍ~°O
KÕ`« `«∞K«Ûù`«fi=Ú [~ÚOK«|_®e. '<Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞ HÍ#∞——... J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞
=∞ǨǨÏOHÍ~åÅ∞ ã¨∞™ê^茺=∞ø`å~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 163
P `«~°∞"å`« „Hõ=∞OQÍ "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ JǨÏOHÍ~°=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# „â◊=∞#∞ ‰õÄ_®
=∞Ǩ`«∞‡Å∞ `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
'=∞ø#=Ú–„ѨâßO`«=Ú–x~°‡Å=Ú— JQÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú =∂„`«O â◊√^Œú"≥∞ÿ âı+≤OK«∞K«∞#flk.
U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ Ö∫H˜HõOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl ''^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J<Õ ÉèÏ=# ã≤÷~°Ñ¨_çO^À, `«k`«~°
JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_® J\˜ì U^À XHõ ÖËHõ, H˘xfl =∂~°æ=ÚÅ ^•fi~å JÅ=~°K«∞HÀ"åe.
U^≥·<å, JÉèϺã¨=Ú KÕ`«<Õ ã¨∞ã≤÷~°`« á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ^Œ∞+¨ì=∞QÆ∞ ^ÕǨǨÏOHÍ~°=Ú#∞
`«ÅK«∞H˘O>Ë KåÅ∞... ^Œ∞óY=ÚÅhfl =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú.
^•=∞–"åºà◊–Hõ@∞ʼnõΩ Hõey# ^Œ∞~°Ìâ◊Å#∞ QÆ=∞xOKå=Ù Hõ^•!
^ÕǨǨÏOHÍ~°=Ú#∞ `«ºlOz#"å_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ Ç≤Ï`«=Ú KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# '^ÕǨǨÏOHÍ~°=Ú—#∞ Ѩi`«ºlOz# =∂#=Ù_»∞ Z\Ï¡ =iÎã¨∞Î<åfl_»∞?
J`«_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ Z\Ï¡ Ç≤Ï`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞? =∞i H˘O`« q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : 'D ã¨~°fi=Ú <Õ<Õ J~Ú =Ù<åfl#∞... <Õ#∞ =∞~˘Hõ>Ën U Hõ∆}OÖ’#∂ JQÆ∞@
ÖË^Œ∞—— J#∞ ÉèÏ==ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOK«∞@ÜÕ∞ ^ÕǨǨÏOHÍ~°"åºkèH˜ B+¨^èŒ"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ''„â◊^Œú–
JÉèϺã¨=Ú–QÆ∞~°∞¿ã=—ÅKÕ `«=∞ `«=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ f„=`«~°O KÕã¨∞Î#fl"åiH˜ Jk ã¨∞™ê^茺"Õ∞
J=Ù`«∞Ok. J\˜ì L`«Î=∞ ÉèÏ=# =$kúá⁄O^Œ∞K«∞O_»QÍ, Jk P r=Ùx Ѩ~°„|Ǩχ „áêÑ≤ÎH˜
ã¨Oã≤^Œ∞úxQÍ KÕÜ«ÚK«∞#flk.
"≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ L`«Î=∞^Œ$+≤ì`À P„â◊~ÚOK«@=∞<Õk WѨC_Õ WHõ¯_»
x~°fiiÎOK«=K«∞Û ã¨∞=∂! J~Ú`Õ... ã¨~°fi JǨÏOHÍ~°=ÚÅ ~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ`«<Õ ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞
„|ǨχѨ^Œ=Ú Jkè~ÀÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk.
❖
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂~°∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú QÆ∞iOz# É’^茉õΩ `«y# "å~°∞ HÍ"åÅO>Ë
=ÚO^Œ∞QÍ '<Õh áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞— J#∞ ÉèÏ=~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ^Œ∞+¨ì P„â◊Ü«∞=Ú#∞
`«ºlOKåe. ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏѨiq∞`«∞_»#∞— J#∞#k XHõ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#, ã¨O‰õΩz`«"≥∞ÿ#, JѨiѨHõfi
"≥∞ÿ#, Jã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# – Jx, ^•xx JkèQÆq∞OK«∞>Ë ã¨∞Y=Ú, „âıÜ«∞㨯~°=Ú,
L`«Î=∞=Ú Jx "Õ∞=Ú ã¨~°∞fiʼnõΩ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åflO. XHõ_»∞ D „ѨѨOK«=Ú# =º=ǨÏiã¨∂Î LO_»
=K«∞Û. ÖË^• W^ŒO`å `«ºlOz XHõKÀ@ XO@i`«#=Ú#∞ P„â◊~ÚOz HÍÅ=Ú QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO_»
=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å J`«_»∞ ã¨∂÷Å=ÚQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D Ö∫H˜Hõ ^ÕǨǨÏOHÍ~°=Ú#∞ `«`«Î fiqKå~°}
ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ [~ÚOKå_®... WHõ J`«xH˜ 'Ѩ`«#=Ú— J#|_»∞ Tã¨∞ ‰õÄ_® LO_»^Œ∞. J\˜ì
JǨÏOHÍ~°=Ú â◊q∞OK«∞K«∞O_»QÍ Ñ¨Ó~°‚`«$ѨÙÎ_»QÆ∞K«∞#fl =∂#=Ù_»∞ D Éè’QÆ=ÚÅxfl\˜h
xi¡Ñ¨ÎOQÍ ("å\˜`À J#∞~åQÆ q~åQÍk ÉèÏ=#Å∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ) K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. Éè’QÆ=ÚÅ∞
164
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~°∞zOK«HõáÈ=Ù@KÕ WHõ '"≥∂Hõ∆=Ú— J#∞ „âıÜ«∞ã¨∞û =zÛ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅz LO@∞Ok.
=∞#ã¨∞ûÖ’x JO^èŒHÍ~°=Ú=O\˜ D 'JǨÏOHÍ~°=Ú— `˘Åy# `«~°∞"å`« WHõ ѨÓ~å‚#O^Œ=∞QÆ∞
"≥∂Hõ∆ã≤÷uH˜ "Õˆ~ „Ѩu|O^èŒHÍÅ∞ Uq∞ LO\Ï~Ú?
JǨÏOHÍ~° J#∞ã¨O^è•# =~°˚<å^Õ= ~åѶ¨∞= I
áœ~°∞¿+} „Ѩܫ∞`åflâ◊Û f~°º`Õ Éèí=™êQÆ~°ó II (ã¨~°æ 33, â’ . 70.)
JǨÏOHÍ~°=Ú =i˚OK«∞@KÕ`«#∞, ^è≥·~°º=Ú#∞ J=ÅOaOz âßG„â◊=}=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@ KÕ`«#∞ D ã¨O™ê~°=Ú `«Ñ¨ÊHõ ^•\˜"ÕÜ«∞|_»QÆÅ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ, "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@... ''D [QÆ`«ÎO`å <Õ<Õ. HÍ|\˜ì JO`«Ü«Ú <å ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞——.... J#∞
xâ◊ÛÜ«∞=Ú Hõey Ü«ÚO_»∞=Ú. P `«~°∞"å`«... ''^ÕǨ^Œ∞Å∞ <Õ#∞ HÍ^Œ∞. XHõ ^ÕǨÏ=Ú Hõey
L#flѨC_»∞ P ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ã¨O|OkèOz# ^èŒ#–Ѩل`«–q∞„`åk =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_®
<åq HÍ=Ù... <å‰õΩ J<ÕHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ U~°Ê_»=K«∞Û QÍHõ... <Õ#∞ U XHõ¯ ^ÕǨÏ=Ú#∞ HÍ^Œ∞—— Jx
ÉèÏqOK«∞@KÕ „Ѩu|O^èŒHõ=ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`å~Ú.
JѨC_»∞ J\˜ì L`«Î=Ú_»∞ ''Ѩiâ◊√^•ú`«‡——#∞ á⁄O^Œ∞ „`À=Ö’ LO\Ï_»∞. „Hõ=∞OQÍ ã¨Ñ¨Î=∞
Éèí∂q∞Hõ Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u Hõey LO\Ï_»∞. WHõ J`«_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ JѨizÛù#fl=∞QÆ∞ ѨiѨÓ~å‚`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· ''q^ÕǨÏÔH·=ź„áêÑ≤Η—x ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
11. cè=∞ – ÉèÏ㨠– ^Œ$_è» <åºÜ«∞O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : WHõ =∞#O P â◊O|~åã¨∞~°∞x Hõ^䌉õΩ =^•ÌO. ^•=∞ "åºà◊ Hõ@∞Å∞ P q^èŒOQÍ
#tOKå~°∞ Hõ^•! "åi`Àáê>Ë Q˘Ñ¨Ê ^≥·`«º Ãã·#º=∞O`å #tOzOk. H˘xfl ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ J\Ï¡ˆQ
QÆ_çKå~Ú. XHõ ~ÀA â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ XHõ KÀ@ ã¨∞MÏã‘#∞_≥· W@∞¡ Ü≥∂zOK«™êQÍ_»∞.
''D ^•=∞"åºà◊Hõ@∞Å#∞ <å =∂Ü«∂â◊H˜Îx LѨÜ≥∂yOz ã¨$+≤ìOKå#∞. HÍx, UO ÖÏÉèíO?
"å~°∞ `«=∞ =¸~°ö`«fi=ÚKÕ q∞^䌺ܫ∞QÆ∞ JÖÏÊǨÏOHÍ~°=Ú#∞, ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOKåˆ~!
P q∞^䕺 HõÅÊ#ÜÕ∞ "åi q<åâ◊#=Ú#‰õΩ ^•i fã≤Ok. WѨC_»∞ <Õ#∞ UO KÕÜ«∂e? D
^Õ=`å^èŒ=ÚÅ#∞ <Õ#∞ ÖËx ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x~ÀkèOK«∞@ Z\Ï¡? 㨈~, WO`« Hõ<åfl qÅHõ∆}"≥∞ÿ#
=ÚQÆ∞æ~°∞ Ãã·<åºkèѨ`«∞Å#∞ D =∂@∞ ã¨$+≤ì™êÎ#∞.
..."å~°∞ Q˘Ñ¨Ê q"ÕHõ=O`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞ QÍHõ! ... q∞^䕺 q+¨Ü«∞=ÚÖˇ·# Jaè=∂#=Ú,
™Èfi`«¯~°¬ (self praise), ã¨<å‡<å^Œ∞ÅѨ@¡ HÀiHõ, Q“~°= =∞~åº^ŒÅ Ѩ@¡ Ö’ÉèíO "åiH˜ U =∂„`«O
LOK«‰õΩO_»∞ QÍHõ! ..."åiÖ’ `«`«Î fi*Ï˝#O "≥e¡qiÜ«Ú@KÕ q∞^䕺ÉèÏ=~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞!——...
D q^èŒ"≥∞ÿ# qâı+¨}=ÚʼnõÄ_ç# ÉèÏ=`«~°OQÆO ã¨$l~ÚOKå_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 165
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞`«∂ LO\Ï~Ú K«∂Kå"å? P suQÍ, J`«x Ü≥ÚHõ¯
|∞kú, =∂Ü«∂H“â◊Å=Ú... Ô~O_»∂ UHõ"≥∞ÿ cè=Ú_»∞, ÉèÏã¨∞_»∞, ^Œ$_è»∞_»∞ J<Õ =ÚQÆ∞æ~°∞ ~åHõ∆ã¨∞Å#∞
ã¨$+≤ìOKå~Ú. P =ÚQÆ∞æ~°∞ ã¨~°fiA˝Å∞. `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤# Ѩ~°„|Ǩχ=Ú QÆ∞iOz Ziy L<åfl~°∞.
^Õx Ѩ\Ï¡ ‰õÄ_® "åiH˜ ~åQÆ=Ú QÍx, ^Õfi+¨=ÚÅ∞QÍx ÖË=Ù. „áêÑ≤ÎOz# HÍ~°º=Ú#∞ x~°fiiÎOKå
Å<Õ â◊√Éèí |∞kú =∂„`«O "åiÜ«∞O^Œ∞ L#flk. Ѩq„`«"≥∞ÿ#, áêѨ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# JO`«óHõ~°}=Ú`À D
[QÆ`«∞Î #O`å `«$}„áêÜ«∞OQÍ K«∂ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
"å~°∞ ^Õ=`«Å`À J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ áÈ~å_®~°∞.
❖
P =ÚQÆ∞æ~°∞ U =∂„`«O JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. ''<åk Wk——... "≥Ú^ŒÖˇ·#
ÉèÏ=#Å`À ‰õÄ_ç# "åã¨#Å∞ "åi JO`«óHõ~°}=Ú# L^Œ~ÚOz =∞~°∞Hõ∆}O... ''D „ѨѨOK«O
q∞\˜? =∂ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜?—— – J#∞ qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOKÕ"å~°∞. J\˜ì qKå~°}KÕ Jã¨`«∞Îź
"≥∞ÿ# ''<Õ#∞,—— – ''<åk—— J#∞ ÉèÏ=#Å#∞ "≥_»ÅQ˘>Ëì"å~°∞. ^Õ=`«Å ™Èfi`«¯~°¬HÍ~°Hõ "åHͺÅ∞,
=ã¨∞Î*ÏÅ ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# „Ѩ֒ÉèÏÅ∞ P cè=∞-ÉèÏã¨-^Œ$_è»∞Å#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«ÖËHõáÈÜ«∂~Ú.
''D ^ÕǨÏ=Ú Jã¨`«º"Õ∞ Hõ^•!... =∞i D ^Õ=`«Å∞? ... g~°∞ Jã¨`«º~°∂ѨÙÖË...! "Õ∞=Ú
Z=~°=Ú? D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u Uq∞\˜? W^ŒO`å ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊"Õ∞ Hõ^•! WO^Œ∞Ö’ x`«º"≥∞ÿ#
^Õk? =∂~°∞Ê K≥O^ŒÉ’`«∞#fl^Õk? D r=ÙÅ ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ Z\˜ìq...?——
W\˜ì qKå~°} KÕã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. WHõ "åi ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ U=∂„`«O ÉèíÜ«∂^Œ∞Å∞
L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞ºq HÍ=Ù.
D â◊s~°=Ú q∞^䌺ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ Wk ÖËx^Õ. â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú. JkÜÕ∞
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u. "Õ∞=ÚQÍx, D ^Õ=`«Å∞QÍx, `«k`«~°∞Å∞QÍx Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ÖË=Ú. W^ŒO`å
P`«‡=∞Ü«∞O! ....Jx ã¨∞^Œ$_è»OQÍ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘x, JѨC_»∞ Ü«Ú^•úxH˜ |Ü«∞Å∞^Õˆ~"å~°∞.
N~å=Ú_»∞ : P cè=∞ ÉèÏ㨠^Œ$_è»∞Å∞ J=QÍǨÏ# K«=∞`å¯~°OQÍ LOk. "åi `«`«Ê~°`«, |∞kú
Z\˜ìk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. "å~°∞ JǨÏOHÍ~° =i˚`«∞Å∞.
N~å=Ú_»∞ : J#QÍ...?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : "åiH˜ ''"Õ∞=Ú =Úã¨e`«#=Ú#∞, =∞$`«∞º=Ù#∞ á⁄O^Œ∞`å"Õ∞"≥∂? D ^ÕǨÏO,
^ÕÇ¨Ï ã¨O|O^è•Å QÆu Uq∞\˜?... J#∞ "Õã¨@ ÖË^Œ∞. [_»=∞QÆ∞ ^ÕǨxH˜, K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂ѨOQÍ
QÆÅ `«=∞‰õΩ... QÆÅ "åã¨Î= J"åã¨Î= ã¨O|O^èŒ=ÚÖËq∞\’ "å~°∞ „QÆÇ≤ÏOz Ü«Ú<åfl~°∞. Éèí∂`«
Éèíq+¨º`«∞ÎÅ QÆ∞iOz# ã¨~°fi Pâ◊, P~°∞ÎÅ#∞ „ѨHõ¯‰õΩ<≥\ ˜ì, ˆH=ÅO ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ „áêÑ≤ÎOKÕ
=~°Î=∂#=Ú #O^Œ∞ KÕÜ«∞=Åã≤Ü«Ú#fl\˜ì HÍ~°º=ÚÅ QÆ∞iOz =∂„`«O â◊H˜Îx, |∞kúx, Ü«ÚH˜Îx
166
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qxÜ≥∂yOKÕ"å~°∞. =∞Ǩnè~°`«`À =~°Î=∂#=Ú#∞ =∂„`«O J#∞ã¨iOz =iÎOK«∞K«∞O_Õ"å~°∞.
x`«º=¸ Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# |∞kú Hõey LO_Õ"å~°∞. ''"Õ∞=Ú gix =kèã¨∞Î<åfl=Ú...—— J<Õ
Jaè=∂#=Ú QÍx, JǨÏOHÍ~°=Ú QÍx "åiÜ«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« "å~°∞ =kèOѨx "åˆ~
JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. '"åã¨#Å∞— J<Õ *ÏÅ=ÚÖ’ "å~°∞ z‰õΩ¯H˘#∞@ÖË^Œ∞. 'ã¨~°fi^• <Õ#∞
Hõ$`«Hõ$`«∞º_»<Õ... JHõ~°Î<Õ——... J#∞ Z~°∞Hõ Hõey LO@∞<åfl~°∞. ''Wk „ѨÉèí∞=Ù‰õΩ ã¨O|OkèOz#
HÍ~°º=Ú Hõ#∞Hõ x~°‚Ü«∂x~°‚Ü«∞=ÚÅ∞ =∂‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. xÜ«∞=∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ áêÅ#
H˘~°ÔH· "Õ∞=Ú Wk `«Ñ¨ÊHõ x~°fiiÎOK«=Åã≤Ü«Ú#flk. Hõ#∞Hõ J>Ë¡ PK«iOK≥^Œ=Ú QÍHõ——... J#∞
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç# ÉèÏ=#=∂„`«O Hõey LO@∞<åfl~°∞. g`«~åQÆ∞Öˇ·, ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·,
x~°O`«~°O ã¨=∞^Œ$+≤ì HõeyÜ«ÚO_ç, 'Ü«Ú^Œú=Ú— J#∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ `«`«Ê~°∞Öˇ· Ü«Ú<åfl~°∞.
"å~°∞ ^Õ=`å Ãã·#º=Ú#∞ Ju ã¨∞ÅÉèíOQÍ Ç¨ÏiOz"Õâß~°∞. Éè’HõÎ Éè’Qƺ=ã¨∞Î=Ù#∞
J#∞ÉèíqOz#@∞¡ "å~°∞ Ü«Ú^Œú=Ú#∞ „Ѩ^Œi≈OKå~°∞. JѨC_»∞ ^Õ=`å Ãã·#ºO xã¨ûǨܫÚÖˇ·
Ѩ~°∞ÔQuÎ H©∆~°™êQÆ~°OÖ’ â◊Ü«∞xOzÜ«Ú#fl N =∞<åfl~åÜ«∞}∞x â◊~°}∞"Õ_®~°∞. q+¨µ‚=Ù "åiH˜
â◊~°}ÏQÆu „Ѩ™êkOz, ''a_»¤ÖÏ~å! P cè=∞–ÉèÏ㨖^Œ$_è»∞Å∞ [~ÚOѨ|_»ÖË~°∞. J~Ú`Õ q∂~°∞
"≥o§ âıfi`« nfiѨOÖ’ „Ѩ"ÕtOz ã¨∞YOQÍ LO@∂ LO_»O_ç. =∞i H˘O`«HÍÅ=Ú J~Ú# `«~°∞"å`«
P â◊OÉÏ~åã¨∞~°∞x q+¨Ü«∞O <Õ#∞ K«∂K«∞‰õΩO\Ï#∞—— Jx K≥Ñ≤Ê "åix ѨOÑ≤Oz"Õâß_»∞. `«y#
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ â◊O|~åã¨∞~°∞xÃÑ· ^ŒO_≥uÎ `«# K«„HÍÜ«Ú^èŒO`À J`«xx Ãã·#º
ã¨"Õ∞`«OQÍ =∞@∞ìÃÑ\Ïì_»∞. ã¨$+≤ìÖ’ x~°fiiÎã¨∞Î#fl ™ê#∞‰õÄź=∞QÆ∞ áê„`«#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x
^Õ=`«Å#∞ HÍáê_®_»∞. <å~åÜ«∞}∞xKÕ Ç¨Ï`«∞Öˇ·# â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ q+¨µ‚Ö’HõO KÕ~å_»∞.
JѨC_»∞ [iy# Ѷ¨∞’~° ã¨O„QÍ=∞OÖ’, P ÉèíQÆ"å#∞_»∞ cè=∞–ÉèÏ㨖^Œ$_è»∞ʼnõΩ q^ÕǨÏ
ÔH·=źO „Ѩ™êkOKå_»∞. P =ÚQÆ∞æ~°∞ ~åHõ∆ã¨∞Å∞ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞Å∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« "åiH˜
''ѨÙ#~°˚#‡Å∞—— J<Õ QÆu ÅaèOK«<ÕÖË^Œ∞. âßO`«=∞#ã¨∞¯Öˇ·, ˆH=ÅO ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
Ѩi_è»qÖÏ¡~°∞.
❖❖❖
12. "åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=Ú
`«™ê‡^•fiã¨#Ü«∂ |^ŒúO =ÚHõÎO x~åfiã¨#O =∞#ó I
~å=∞ x~åfiã¨hÉèÏ= =∂ǨÏ~°ã¨fi q"ÕHõ`«ó (ã¨~°æ 34 â’¡. 27)
K«∂Kå"å, ~å=∞K«O„^•! "åã¨<åã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û ''|^Œú=Ú—— JQÆ∞K«∞#flk. "åã¨<å
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∞#™Èû,... =ÚH˜Î<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ h=Ù J=â◊ºO '"åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=Ú—#∞
ã¨OáêkOK«∞HÀ.
ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù#∞ ÉÏQÆ∞QÍ qKåiOK«∞@KÕ "åã¨#Å#∞ x=iÎOK«QÆÅ=Ù.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 167
K«=Ú~°∞ ǨÏiOz# `«~°∞"å`« nѨO „Ѩâ◊=∞#O á⁄O^Œ∞`«∞Ok Hõ^•! "åã¨#Å∞ #tOKåÜ«∂,
WHõ, z`«Î"Õ∞ LO_»^Œ∞. z`«Î=ÚÖËx KÀ@ ã¨∞YO ZHõ¯_»? ^Œ∞óYO ZHõ¯_»? Pâ◊ ZHõ¯_»? "≥∂ǨÏO
ZHõ¯_»?
ã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#O, J"åã¨Î= ^Œ~°≈#O - WѨC_çHõ¯_» ^Œ$â◊ºHõÅÊ# KÕã¨∞Î#flk Z=~°∞?... ѨiѨÓ~°‚
=∞QÆ∞ 'P`«‡— ^Œ$â◊ºHõÅÊ# KÕ™ÈÎO^•?.... D =∂@ H˘OK≥=Ú ‰õÄ_® ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞.
`å#∞ ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ Ü«ÚO_ç, ^À+¨~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ â◊√^Œú K≥·`«#ºO J~Ú=ÙO_ç PÜ«∂ HõÅÊ<å^Œ∞Å∞
KÕÜ«Ú@KÕ =KÕÛ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk?
ÖËHõ =∞#ã¨∞û KÕ™ÈÎO^•? =∞#ã¨∞û [_»"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! ^•xKÕ Ñ¨xKÕ~ÚOKåÅO>Ë JO^Œ∞‰õΩ
=∞~˘Hõ>Ë^À LO_ç LO_®e. ^•xH˜ ã¨fi`«O„`«O ZHõ¯_» L#flk? ÖË^Œ∞.
HÍ|\˜ì ''^Œ$âߺHÍ~°=∞QÆ∞ ÉèÏ=# „Éèí=∞KÕ`«#∞, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ q㨇~°} KÕ`«#∞
U~°Ê_»∞K«∞#flk——... J#∞ ã≤^•úOfHõiOѨ|_»∞K«∞#flk. XHõ_»∞ nѨѨ٠HÍOuH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ
xÅ∞K«∞<åfl_»#∞HÀ.. HÍOu „Ѩã¨~°}=Ú#‰õΩ `å<Õ J_»∞¤QÍ LO_»∞@KÕ 'h_»— J#∞#k U~°Ê_»∞`ÀOk
Hõ^•! ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ q㨇~°}=Ú KÕ`«<Õ ^Œ$â◊º=Ú Ñ¶¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`« - ''<Õ#∞ ÉèÏ"åf`«∞_»#∞—— J#∞ „QÍǨϺ=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
z<凄`« ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ JO`«\Ï QÍOK«∞K«∞O_»∞=Ú. JѨC_»∞... P Ѩ~°=∂`«‡
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ ã¨~°fi„`å L#flk. P Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ Hõà◊ÜÕ∞ <åÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ã¨~°fi^• *Ï˚fi*Ïfiź
=∂#OQÍ "≥Å∞QÆ∞K«∞#flk——... Jx „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. JѨC_»∞ 'ã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#=Ú— „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk.
JkÜÕ∞ =ÚH˜Î. Jã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#"Õ∞ |O^èŒ=Ú.
=ã¨∞Îâ◊¥#º"≥∞ÿ# z`«Î=Ú - D [QÆ`«ÎO`å P`«‡ÜÕ∞ J~Ú LO_»QÍ, WHõ Z=_»∞ ZK«@ ^Õxx
ÉèÏq™êÎ_»∞ K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`« ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù qKåiOK«∞. JѨC_»∞ 'z`«Î=Ú–"åã¨#—... J#|_»∞
Ô~O_»∂ ‰õÄ_® "å\˜ â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ`À ã¨Ç¨ qb#"≥∞ÿáÈ`å~Ú. "å\˜ qb#"Õ∞ 'Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú— J~Ú
L#flk. Hõ#∞Hõ, „uѨÙ\˜,✺ J^•Ìx ÉèÏ=<åã¨O™ê¯~°=Ú ‰õÄ_® „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# 'J=ã¨÷— #∞O_Õ
U~°Ê_»∞K«∞<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
"åã¨#`À ‰õÄ_ç# z`«Î"Õ∞ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_ç, ã¨OKå~°O KÕ™ÈÎOk.
ÖË^•, "åã¨<å„QÆã¨÷=∞QÆ∞ z`«Î=Ú#O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ D [QÆ`«∞Î J#|_»∞#k LO_çLO\’Ok. J\˜ì
z`«Î=Ú =∂„`«"Õ∞ |^Œú=∞QÆ∞K«∞#flk. z`«Î=Ú "åã¨<å~°Ç≤Ï`«=∞~Ú#ѨC_»∞ 'W`«_»∞ r=#∞‡‰õΩÎ_»∞——
Jx JO@∞<åflO.
z`«Î"Õ∞ ‰õΩO_»–QÆ∞_»¤–h=Ù–<Õ#∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi [QÆ`ü Ѩ^•~°÷~°∂áêÅ∞QÍ ã≤÷u á⁄Ok=ÙOk.
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ pHõ\ ˜Ö’ U^À PHÍ~°=Ú K«∂z... ''Wk ^ŒÜ«∞º=Ú HÍ^Œ∞ Hõ^•? J=Ù#∞..
✺
„uѨÙ\˜ ´ K«∂K«∞"å_»∞ – K«∂_»|_»∞#∞k – K«∂K«∞@
„^Œ+¨ì – ^Œ$â◊º=Ú – ^Œ~°≈#=Ú
168
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#∞=∂#O ÖË^Œ∞... Wk ^ŒÜ«∞º"Õ∞!—— Jx ÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ@O =O\˜^Õ D [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞@
‰õÄ_®! ''F~¸, ÉÏÅ∞_®, Jk ^ŒÜ«∞ºO HÍ^Œ∞. D ~ÀA L^ŒÜ«∞O h=Ù P_»∞‰õΩO@∞#flѨC_»∞
K«∂z# ã¨ÎOÉèí=Ú =∂„`«"Õ∞ Jk. WHõ "≥`« K≥O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?——... Jx J`«x `«O„_ç
É’kèOz#ѨC_»∞ P ÉÏÅ∞x Ü«∞O^Œ∞ ÉË`åà◊ÉèÏ==Ú â◊q∞OzáÈ`ÀOk Hõ^•! ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅQÆ∞
ѨÓ~å‚`«‡*Ï˝#∞Å∞, ''a_»¤ÖÏ~å! D [QÆ`«∞Î, WO^Œe ã¨OѶ¨∞@#Å∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ W=hfl "åã¨Î=O
HÍ=Ù. ã¨`«ºã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∞=Ú‡Å#∞ |OkèOѨQÆeˆQk WHõ¯_» Uq∞ L#flk? Un ÖË^Œ∞—— Jx
„ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ É’kèã¨∞Î<åfl~°∞. JѨC_ô r=ÙÅÖ’ H˘O^Œ~°∞
„â◊^Œú, P㨉õΩÎÅ`À qx, =∞##=Ú KÕã≤, ѨsH˜∆Oz ã¨`«º"Õ∞q∞\’ J=QÆ`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D
[QÆ`«∞Î#∞ Ѩ^•~°÷~°Ç≤Ï`« ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. J#QÍ, `«=∞ z`«Î=Ú#∞ =ã¨∞Î â◊¥#ºO KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
âı+≤Oz# Ѩ^Œ=∞Ѩ^Œ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ LO@∞<åfl~°∞.
''^•=∞ "åºà◊ Hõ@ <åºÜ«∞O——..... ''cè=∞ ÉèÏ㨠^Œ$_è» <åºÜ«∞=Ú—— -
^ÕǨ`«‡ÉèÏ==ÚQÍ Ñ¨i}q∞Oz# D z`«Î=Ú#‰õΩ WѨC_Õ WHõ¯_Õ ã¨i J~Ú# zH˜`«û
KÕÜ«∂e. cè=∞–ÉèÏ㨖^Œ$_è»∞Å=Öˇ ^•xx P`å‡HÍ~°=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OѨ*ËÜ«∂e. PÃÑ· h=Ù
xâ◊ÛÅ∞_»"≥·, Z\˜ì qHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^ŒHõ, KÕÜ«∞=Åã≤ =K«∞ÛK«∞#fl ^•xx xã¨ûOQÆ|∞kú`À,
Hõ~°Î $`åfiaè=∂#~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· KÕã¨∂Î LO_»∞. xi¡Ñ¨ÙÎ_»"≥· ''WK«Û@ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ã¨`«º=Ú
HÍ^Œ∞... D ^Œ$â◊º=Ú ‰õÄ_® ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞... ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å ã¨~°fi=Ú #O^Œ∞ ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞
P`«‡=∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú—— Jx ÉèÏqOz xtÛO`«∞_»=QÆ∞=Ú. XHõѨC_»∞ <å `«O„_ç „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ D
LÉèíÜ«∞<åºÜ«∞=ÚÅ QÆ∞iOz ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã≤Ü«Ú<åfl~°∞. J^ŒO`å WѨC_»∞ h =ÚO^Œ∞ LOKå#∞.
''q∂~°O`å cè=∞–ÉèÏ㨖^Œ$_è» <åºÜ«∞"Õ∞ J#∞ã¨iOK«O_ç—— Jx „Ñ≤Ü«∞ t+¨µº_»=QÆ∞ x#∞fl
xq∞`«ÎOQÍ KÕã¨∞‰õΩx... J=∞$`å#O^Œ"Õ∞ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ... „Ѩuáêk
ã¨∞Î<åfl#∞. F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å =∞Ǩ|∞kú=∞O`«∞Å∞ HÍ"åe ã¨∞=∂! ã¨~°fi„`å Jã¨Oã¨HõÎ
|∞kú Hõey =iÎOK«∞@KÕ ''^Œ$_è»â’Éèí—— J<Õ Sâ◊fi~°ºO ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. D ã¨O™ê~°O ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅKÕ
ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ, J<ÕHõ [#‡-Hõ~°‡Å#∞ xi‡Oz r=ÙxH˜ „Ѩ™êk™ÈÎOk. „uq^èŒ"≥∞ÿ# `åѨ=ÚÅ∞
J#∞ÉèíqOѨ*Ë™ÈÎOk.
Wk ã¨=¸ÅOQÍ qzÛù#flO HÍ"åÅO>Ë '<Õ#∞ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞— J#∞ JqzÛù#fl=∞QÆ∞
ã¨=∞~°ã¨ÉèÏ=# XHõ¯>Ë LáêÜ«∞O.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 169
V. ^•=∞"åºà◊Hõ\’áêMϺ#O :
q+¨Ü«∞ qKå~°}
(=∞#ã¨∞û)
1. =∞#ã¨∞û – LѨâ◊=∞#=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! D =∞#ã¨∞û#∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å? Wk J`«ºO`« L`åûǨÏOQÍ
L~°HõÅ∞ "Õã¨∂Î q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨ÙˆH Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«ÚK«∞#flk. D ã¨O™ê~°=Ú r=Ùx Ѩ@¡
q[$OaèOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O =∞#¿ãû ã¨∞=∂! Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? D r=Ù_»∞ ã¨=∞ã¨Î ^Œ∞óY=ÚÅ#∞,
PѨ^ŒÅ#∞ x~°O`«~°O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
WO^Œ∞‰õΩ LáêÜ«∞O =∞<Àx„QÆǨÏ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. WѨC_»∞ *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fiã¨fi=Ú#∞
XHõ "åHõºOÖ’ K≥ѨÙ`å#∞... Wk qx ^è•~°}#∞ P„â◊~ÚOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
''Éè’ˆQKåÛù =∂„`«HÀ|O^èŒóI `«`åºQÀ "≥∂Hõ∆ LK«º`Õ——
q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ WK«Ûù U~°Ê_ç LO_»∞@ÜÕ∞ |O^èŒ=Ú. J\˜ì WK«Ûù#∞ Ѩi`«ºlOK«∞@ÜÕ∞
"≥∂Hõ∆=Ú.
J<ÕHõ áê~î°=ÚÅKÕ Ñ¨x U=Ú#flk? D XHõ¯ q+¨Ü«∞O PK«iOK«∞, KåÅ∞. Jk U=∞O>Ë...
''D „ѨѨOK«=Ú# U =ã¨∞Î=Ù „Ñ‘u=O`«=ÚQÍ `ÀK«∞K«∂ LO@∞O^À, J\˜ì q+¨Ü«∞=Ú#∞ ÖËHõ
=ã¨∞Î=Ù#∞ q+¨=Ú=Öˇ, Jyfl =Öˇ K«∂_»@O.——
=∞~°Å =∞~°Å qKå~°} KÕ¿ãÎ '' D q+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚÅ∞ „Ѩ=∂^Œ=Ú#ˆH, J#QÍ, ^Œ∞óY=Ú
J#∞ JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú#ˆH ^•i f™êÎ~Ú—— J<Õ q+¨Ü«∞O `≥eã≤~åQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ J\˜ì xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. Éè’QÆ"åã¨#Å∞ `«ºlOz"Õ~Ú. Éè’QÆ"åã¨<å
`åºQÆѨÓ~°fiHõOQÍ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ¿ãq¿ãÎ, JѨC_»∞ Jq ã¨∞Y„Ѩ^Œ=ÚÖË J=Ù`å~Ú.
=Úà◊§ fQÆq`«∞Î #∞O_ç =Úà◊§ fQÆá⁄^Œ ѨÙ@∞ìK«∞#flk Hõ^•! "åã¨<å„QÆã¨÷=∞QÆ∞ |∞kú #∞O_ç
'~åQÆ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ ^À+¨=ÚÅ∞ L`«Ê#flO J=Ù`«∞<åfl~Ú.
Z=i |∞kú J~Ú`Õ J\˜ì "åã¨<å*ÏÅO`À `«QÆ∞Å∞HÀ‰õΩO_®, ~åQÆ, ^Õfi+¨ ~°Ç≤Ï`«OQÍ,
JK«OK«ÅOQÍ LO@∞#fl^À, J\˜ì |∞kú =∂„`«"Õ∞ Ѩ~°=∞âßOux á⁄O^Œ∞`ÀOk. âßOu "≥Ú^ŒÖˇ·#
â◊√ÉèíQÆ∞}ã¨=∞xfi`«=Ú, ^Œ∞óY L„^ÕHõ ~°Ç≤Ï`«=Ú, â◊√Éèí„Ѩ^Œ=Ú JQÆ∞ |∞kú *Ï˝#=Ú "≥·Ñ¨Ù,
ã¨=∂kè"≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞xOK«∞K«∞#flk. Ѷ¨e`«OQÍ '"≥∂Hõ∆=Ú— J<Õ Ñ¶¨Å=Ú#∞ L`«Ê#flO KÕ™ÈÎOk.
❖
170
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~å=∂! D ã¨~°fi=Ú 'ÉèÏ==Ú— #O^Õ L^Œ~ÚOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ
L`«Î=∞ ÉèÏ=<å#∞ã¨O^è•#O KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û „ѨâßO`«`« á⁄O^Œ∞K«∞#flk. L`«Î=∞ ÉèÏ==ÚÅ∞ L#fl
KÀ@ 'J*Ï˝#O— J<Õ ^Œ@ì"≥∞ÿ# "Õ∞Ѷ¨∞=Ú „Hõ=∞OQÍ #tOK«QÆÅ^Œ∞. ™œ[#º=Ú â◊√Hõ¡Ñ¨Hõ∆ K«O„^Œ∞x
=Öˇ =$kú K≥O^ŒQÆÅ^Œ∞. q"ÕHõ=Ú ã¨∂~°º`Õ[=Ú=Öˇ „ѨHÍtOK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì"å_»∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞
á⁄O^Œ∞`å_»∞. P`«‡ ÖÏÉèí=ÚKÕ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú #O^Œ∞ ^è≥·~°º=Ú, „ѨâßO`«`«, Ѩ~°=∂#O^Œ=Ú =$kú
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. P r=Ù_»∞ Hõ$`å~°∞÷_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
W\˜ì =∂~°æOÖ’ J`«ºO`« â’Éèí#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆeˆQk ã¨`åûOQÆ`«º=Ú. q"ÕHõ=Ú =$kú
JQÆ∞K«∞O_»QÍ UHÍ„QÆ`« J#∞^•x #∞O_ç 'ã¨zÛù^•#O^Œ=Ú— J<Õ „âı+¨ª~°ã¨=Ú „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î
LO@∞Ok. P`«‡#∞ QÆ∞iOz# J=QÍǨÏ# ^èŒ$_»Ñ¨_»∞K«∞O_»QÍ, WHõ J\˜ì "åx =∞#ã¨∞û x~°ÌfiO^ŒfiO,
xëê¯=∞O, LѨ„^Œ=~°Ç≤Ï`«O JQÆ∞K«∞#flk. „Hõ=∞OQÍ `«# K«Ñ¨Å`«fi=Ú#∞ `«ºl™ÈÎOk. â’Hõ
"≥∂Ç¨Ï ÉèíÜ«∞ =i˚`«=Ú J=Ù`ÀOk. ã¨Oâ◊Ü«∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
WKåÛù ^À+¨~åÇ≤Ï`«º=Ú - F ~åѶ¨∞"å! ''<Õ#∞ q+¨Ü«∂Å#∞, "≥·z„`«º=ÚÅ#∞ ^Œi≈OKåe...
á⁄O^•e——... J#∞ WK«Ûù#∞ D =∞#ã¨∞û ZšѨC_»∂ Hõey LO\’Ok. ''<Õ#∞ U^À á⁄O^•e...——
J#∞ ÉèÏ"À^ÕfiQÆ=Ú#∞ h =∞#ã¨∞û #∞O_ç `˘ÅyOz"Õ~Ú. JѨC_»∞ D "≥∂Ç¨Ï HõÅÊ<å*ÏÅ=∞O`å
^•#O`«@ J^Õ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. D =∞#ã¨∞û xi¡Ñ¨Î=Ú, Pâß=i˚`«=ÚQÍ KÕÜ«∂e. '„Ѩ=$uΗ
J#∞^•x Ѩ@¡ „Ѩ"Õ∞Ü«∞~åÇ≤Ï`«º=Ú, ã¨Oã¨~°æ~åÇ≤Ï`«º=Ú JÅ"å@∞ KÕÜ«∂e. =∂#ã≤Hõ zO`«Å#∞
''ѨÓ~å‚`å‡-ǨÏ"£∞—— ÉèÏ=#KÕ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ [~ÚOz"ÕÜ«∂e. D =∞#ã¨∞û â’Hõ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ,
ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ P㨉õΩÎÅ#∞ =^Œe#^≥· „ѨHÍtOK«∞#∞QÍHõ!
ZѨC_≥·`Õ D '=∞#ã¨∞û— J#∞#k ѨÅ∞q^è•Öˇ·# =∞<À~°^äŒ=ÚÅ`À, `«$+¨‚`À, ã¨Oâ◊Ü«∂Å`À
xO_ç LO_»@O [~°∞QÆ∞`«∞O^À, WHõ P r=Ùx ''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# LO_Õ ''ã¨∂÷Å^ÕǨÏÉèÏ==Ú—— J<Õ ^ŒÜ«∞º=Ú Ñ¨@∞ì‰õΩO@∞Ok.
D =∞#ã¨∞û #∞O_ç ã¨∂÷Å`«fi=Ú#∞ áê~°„^ÀÅQÆeQÍ"å... WHõ Jk Dâ◊fi~° ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
JQÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ ''„Ѩ`«ºQÍ`«‡`«fi=Ú—— J#|_»∞ r=#∞‡H˜Îx ™êkèOzÃÑ@ìQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«
D =∞#ã¨∞û#∞ ã¨fi™ê=∞~°÷º=Ú – x„QÆǨÏ=Ú #O^Œ∞ xÜ«∞q∞OK«∞. JѨC_»k `«#‰õΩ U =∂~°æ=Ú
^Œ∞óYÉèíi`«"≥∂, U =∂~°æ=Ú J#∞ã¨~°}©Ü«∞"≥∂, Uk 'ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^Œ=Ú—#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ^À
„QÆÇ≤Ïã¨∞ÎOk. „Hõ=∞OQÍ ''™ê^蕺™ê^茺=ÚÅ∞, ã¨fiѨ~°=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ qHõÅÊ=ÚÅ#∞ `«ºlOK«∞
K«∞#flk. JO>Ë P `«~°∞"å`« HõeÊ`«"≥∞ÿ#\˜ì `«# ~°∂áêxfl ‰õÄ_® `«$}„áêÜ«∞OQÍ `«ºlOz"Õã¨∞ÎOk.
D =∞#ã¨∞û #tOKÕk Z\Ï¡? Jã¨Å∞, =∞<À<åâ◊#=Ú-J#QÍ Uq∞?
=∞#™È-Éèí∞º^ŒÜ≥∂ <åâ’ =∞<À<åâ’=∞Ǩϟ^ŒÜ«∞ó I
V˝ =∞<À<åâ◊=∞Éè˺u =∞<À-V˝#º q=~°÷f II (ã¨~°æ 35, â’¡ 18)
=∞#ã¨∞û q+¨Ü«∂^Œ∞ÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«‰õΩO_® L#fl^•, q<åâ◊#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl>Ë¡. =∞<À
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 171
<åâ◊#"Õ∞ (=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞ ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞) P`«‡ÖÏÉèí=Ú Ü≥ÚHõ¯ L^ŒÜ«∞=Ú ã¨∞=∂!
„|ǨÏ*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û „Hõ=∞OQÍ, ѨÓiÎQÍ q<åâ◊#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. (ÖËHõ, ^Œ$â◊º
q+¨Ü«∞=ÚÅxfl\˜h P`«‡K«=∞`å¯~°OQÍ ^Œi≈™ÈÎOk).
J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ =∞#™Èû, ã¨~°fi^• =$kúÜÕ∞ K≥O^Œ∞`ÀOk. <åÜ«∞<å! ~å=∂! D
[QÆK«Û„Hõ=∞O`å =∞<À=∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. D Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞ – PHÍâ◊O – ^Õ=`«Å∞ –
â◊„`«∞=ÙÅ∞ – q∞„`«∞Å∞ – W^ŒO`å =∞#¿ãû J~Ú=Ù#flk.
qHõÅÊ=ÚÅKÕ ^Œ$+≤ì-J=QÍǨÏ# =∞e#=Ú HÍQÍ, JѨC_»∞ P z^Œfiã¨∞Î=Ù‰õΩ ã¨OÉèíqã¨∞Î#fl
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# q㨇~°}"Õ∞ =∞#ã¨∞û.
D r=Ùx ã¨O™ê~°=ÚÖ’H˜ <≥\ ˜ì"ÕÜ«ÚK«∞#fl\˜ì =∞#¿ãû "åã¨#. "åã¨<å=â◊O KÕ`«
=∞#ã¨∞ûÖ’H˜ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. JѨC_»∞ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ z^Œfiã¨∞Î=٠ѨizÛù#fl=Ú
=Öˇ `ÀK«∞K«∞#flk. =º=Ǩ~°Ü≥∂Qƺ`« – ã¨Oã¨~°æ=Ú qHõÅÊ=ÚÅKÕ =∂e#º=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
J\˜ì ^À+¨=Ú`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞#fl „|Ǩχ"Õ∞ D r=Ù_»∞. D r=Ù_»∞ q+¨Ü«∞=Ú
ÅO^Œ∞ Ѩ_ç, "å\˜x z~°HÍÅ=Ú JÉèíºã≤OK«∞@KÕ Jaè=∂#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J[˝`«fi=Ú
(ÖËHõ) ã¨fiã¨fi~°∂Ѩq㨇~°}#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. qHõÅÊ=ÚÅKÕ "≥∂Ç≤Ï`«∞_≥·, ™ê~°Éèí∂`«=∞QÆ∞ P`«‡
ã¨∞Y=Ú#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x x™êû~°Éèí∂`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. JѨC_®`«x ÉÏǨϺq+¨Ü«∂#∞ ã¨O^è•#
~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì =ºuiHõÎ zO`«#ÖË =∞#ã¨∞û ~°∂Ѩ=Ú# HõÅÊ# QÍqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? - â◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡ r= ~°∂Ѩ=Ú HÍ^Œ∞. D â◊s~° ~°∂Ѩ=Ú
‰õÄ_® HÍ^Œ∞. ~°HõÎ=∂O™êk ~°∂Ѩ=Ú HÍ<Õ HÍ^Œ∞.
D â◊s~å^Œ∞Åhfl ѨizÛù#fl=ÚÖˇ·, [_»=ÚÖˇ· L<åfl~Ú Hõ^•! P`«‡ ã¨~°fi^• PHÍâ◊=Ú =Öˇ
xi¡Ñ¨Î"≥∞ÿ, Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ LO\’Ok. J~°\ ˜ É’^≥#∞ KèÕkOz# JHõ¯_» ^Œà◊=ÚÅ∞ QÍHõ WOˆHq∞
LO\Ï~Ú? D ^ÕǨÏ=Ú#∞ qzÛùuÎ KÕã≤#ѨC_»∞ ‰õÄ_® WO^Œ∞ '~°HõÎ=Ú–=∂Oã¨=Ú–ÉÁq∞HõÅ∞——
`«Ñ≤Ê`Õ "Õˆ~ Uq∂ ÅaèOK«=Ù. J\Ï¡ˆQ, "åã¨Î"åxH˜... D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú 'r=Ù_»∞— HÍ^Œ∞.
=∞#¿ãû r=Ù_»∞...! -
=∞<À r"À #~°O qkú `«^Õ"åHÍ~°=∂QÆ`«"£∞ I
P`«‡<å`å‡#=∂^Œ`ÕÎ #fiqHõÖÏÊ`«‡HõeÊ`«"£∞ II (â’ 25, ã¨~°æ 35)
=∞#¿ãû PHÍ~°O á⁄O^Œ∞`ÀOk. J^Õ qHõÅÊ=ÚÅxflO\˜h á⁄O^Œ∞`ÀOk. J^Õ
=∞~˘HõѨC_»∞ =∞~°Å `«# Ü≥ÚHõ¯ P`«‡#∞ `å<Õ „QÆÇ≤Ï™ÈÎOk. P`å‡~°Ê} Ü«∞[˝HÍ~°ºO x~°fiiΙÈÎOk.
❖
Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ `«# *ÏÅ=Ú#∞ `å<Õ xi‡OK«∞‰õΩO@∂ LO@∞Ok K«∂Kå"å?
ã¨fi"åã¨<å=â◊O KÕ`« D r=Ù_»∞ `«# qHõÅÊ=ÚÅKÕ ã‘fiÜ«∞|O^èŒ=Ú H˘~°ÔH· *ÏÅ=Ú#∞ xi‡OK«∞
172
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
‰õΩO@∞<åfl_»∞. „Éèí=∞=∞Ü«∞=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û XHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ `«ºlOz# `«~°∞"å`« =∞~°Å "ÕÔ~·#
^Õâ◊HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ "ÕÔ~·# ^ÕǨÏ=Ú#∞ ^èŒiOK«∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞û UU "åã¨#Å∞ Hõey
LO@∞O^À... "å\˜x J#∞ã¨iOKÕ, `«^Œ#∞~°∂ѨOQÍ<Õ â◊s~°=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
XHõ_»∞ x^Œ∞iã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ... J`«_»∞ `«# z`«Î=ÚÖ’ U"Õ∞q∞ Hõey LO\Ï_À ^•xx J#∞ã¨iOKÕ
ã¨fiѨfl=Ú#∞ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•! U q`«∞Î<å\˜`Õ, J\˜ì K≥>Ëì =ã¨∞ÎOk. =ÚO^Œ∞=ÚO^Œ∞
=KÕÛ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® J>Ë¡ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. D =~°Î=∂# â◊s~°=Ú ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
L`«Î=∞ "åã¨#Å∞ QÆÅ z`«Î=Ú L`«Î~À`«Î~° =∞ǨÏ`«Î~°~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞#flk. hK«
"åã¨#Å∞ QÆÅ z`«Î=Ú =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ hK« [#‡Å Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`« r=Ù_»∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ `«# ã¨OHõÖÏÊÅ#∞, P㨉õΩÎÅ#∞ Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞‰õΩO@∂
LO_®e. `«# =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ^À+¨=ÚÖËq∞\’ QÆ=∞xOK«∞‰õΩO@∂ LO_®e. â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
P~ÀQƺO ZO`«QÍ J=ã¨~°"≥∂, JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ =ÚO^Œ∞QÍ D =∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨iJ~Ú# zH˜`«û
KÕã¨∞HÀ"åe. JÜ≥∂º! ã¨$+≤ìÖ’ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú#fl J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞ `«=∞ =∞#ã¨∞ûH˘~°ÔH· zH˜`«û#∞
P„â◊~ÚOK«∞@ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ „Ѩ֒ÉèÏ^Œ∞ňH P„â◊Ü«∞O Wã¨∞Î<åfl~°∞!
Ju ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞=ÚÖˇ·#\˜ì ¢ã‘Ζ^èŒ#O–WO„kÜ«∂#∞Éèí"åÅ∞, ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
ã¨fiÅÊHÍŠѨiq∞`« =º=Ǩ~°=ÚňH „áê=ÚYºO Wã¨∞Î<åfl~°∞. P`«‡ *Ï˝# q+¨Ü«∞OÖ’
J*ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ· LO@∞<åfl~°∞.
''<Õ#∞ ^ÕxH˜ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞? ^ÕxH˜ ã¨O|OkèOK«x "å_»#∞? Uk J~Ú L<åfl#∞?
Uk HÍHõÜÕ∞ L<åfl#∞?...—— Jx "å~°∞ ã¨kfi=∞~°≈ KÕÜ«∞ˆ~O? Ñ≤âßK«=ÚÅ QÆ∞iOz "åã¨# QÆÅ
"å_»∞ ~å„u ã¨fiѨflOÖ’ Ñ≤âßK«=ÚÅ#∞ K«∂™êÎ_»∞ Hõ^•! ‰õ∆Ω„^Œ"åã¨<åÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ D z`«Î=Ú
hK«`«fi=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. XHõ ã¨~À=~°OÖ’x Ju HÍÅ∞+¨º=ÚQÆÅ [ÅOÖ’ ^Œ∞~åfiã¨#Å∞
LO_»‰õΩO_® LO\ÏÜ«∂? Ju x~°‡Å=∞QÆ∞ [ÅOÖ’ J~°∞z LO@∞O^•? =∞#ã¨∞û q∞H˜¯e =∞e#
"≥∞ÿ`Õ... Jk KÕ¿ã Ѩ#∞Å∞ "å\˜ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ ^À+¨Ñ¨Ói`«OQÍ#∂, ^Œ∞óYHõ~°OQÍ#∂ LO\Ï~Ú.
=∞#ã¨∞û <≥·+¨¯~°‡º=ÚKÕ, "åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ, ã¨=∞„QÆ=∞QÆ∞ ã¨=∞~°ã¨ÉèÏ=#KÕ x~°‡ÅOQÍ
L#fl^Œ#∞HÀ... JѨC_»∞ ^•x HÍ~°º=ÚÅ∞, „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ â◊√ÉèíHõ~°OQÍ<Õ LO\Ï~Ú.
N~å=Ú_»∞: `«O„_ô! D r=Ù_»∞ ^À+¨=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz ‰õÄ_® ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~° |ÅOKÕ`« "åã¨#,
^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ |Å=`«Î~°=ÚQÍ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. =∞~°@∞=O@ѨC_»∞ J`«x QÆu Uq∞\˜?
q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# B#fl`«º=Ú ã¨∞ã‘÷sHõiOK«∞HÀ=@O Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: K«O„^Œ∞_»∞ Hõ∆~Úã¨∞Î<åfl ''<Õ#∞ =∞~°Å ѨÓ~°∞‚_»#∞ HÍQÆÅ#∞—— J<Õ Pâ◊ `«ºlOK«_»∞
Hõ^•! x~°‡Å z`«∞Î_≥·#"å_»∞ ^•i„^Œº=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜KÕ Ñ‘_çOѨ|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© âßOu, =∞#ó
ã¨=∂^è•#~°∂ѨHõ=∞QÆ∞ L`«Î=∞QÆux q_»zÃÑ@ì_»∞.
|O^èŒ"≥∞=iH˜? =ÚH˜Î Z=iH˜?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 173
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ WHõ¯_» |O^èŒ=ÚQÍx, "≥∂Hõ∆=ÚQÍx, ÖË=Ù. |O^èŒ, J|O^èŒ=ÚÅÜ≥ÚHõ¯
ÉèÏ==Ú ÖË^Œ∞. WO„^Œ*ÏÅOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞Ok K«∂Kå"å? J\Ï¡ˆQ =∂Ü«∞ÜÕ∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=Ú#
L^Œ~ÚOz, Å~ÚOK«∞K«∞#flk.
ã¨Ô~· fi= „|Ǩχã¨`ÕÎÜ«∞ q∞`Õºëê Ѩ~°=∂~°÷`å
Ѩiã¨∞Êù~°u xó™ê~°ó ã¨O™ê~À-Ü«∞=∞ã¨#‡Ü«∞ó (â’¡ 37, ã¨~°æ 35)
''JO`«Ü«Ú „|Ǩχ=Ú——... J#∞#^Õ Ñ¨~°=∂~°÷ ã¨`«º=Ú. WHõ D [QÆ`«ÎO\Ï"å, Wk
x™êû~°=Ú, Jã¨#‡Ü«∞=Ú J~Ú ã¨∞Êùiã¨∞ÎOk.
''<Õ#∞ JO`«=Ú (ÖËHõ) <åâ◊#=Ú HõÅ"å_»#∞, JÅ∞Ê_»#∞—— J<Õ ^Œ∞+¨ìÉèÏ==ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞
K«∞#fl qHõÅÊ=ÚÅ#∞ D r=Ù_»∞ `«ºlOKåe. J\˜ì ã¨fiÅÊ`«fi=Ú `˘ÅyáÈ"åÅO>Ë P`«‡ ÉèÏqOK«
|_®e. ''<Õ#∞ J#O`«∞_»#∞. âßâ◊fi`«∞_»#∞, JYO_»∞_»#∞, ã¨~°fiHõÅÊ#Å∞ <å"Õ.. JO`Õ HÍh Jq
<Õ#∞ HÍ^Œ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ ã¨fiÅÊ`«fi=Ú `«#O`«@`å<Õ #tOK«∞K«∞#flk.
F~Ú! r=Ù_®! ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú, x~°‡Å=Ú, P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú L#fl h=Ù ''<Õ#∞ ^ÕǨÏ
=∂„`«∞_»#∞—— Jx J#∞H˘#∞@KÕ`«<Õ Jxfl ^Œ∞óY=ÚÅ∞ =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú. D „ѨѨOK«=∞O`å
ã¨fiqHõÅÊHõeÊ`«=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! h ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ h"Õ ã¨fiÅÊ`«fi=Ú PáêkOK«∞@KÕ, J\˜ì
ÉèÏ=#ÜÕ∞ ã¨~°fiq^èŒ |O^èŒ=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
"åã¨Î"åxH˜ ''h=Ù–<Õ#∞–[QÆ`«∞Η—... "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å ‰õÄ_® |O^èŒ "≥∂Hõ∆ ~°Ç≤Ï`«=Ú, ^≥· fi`«
J^≥· fi`å =i˚`«=Ú JQÆ∞ „|Ǩχã¨`«ÎÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk. Wk U=∂„`«O ã¨O^ÕÇ≤ÏOѨ J=ã¨~°O ÖËx
Ѩ~°=∂~°÷ã¨`«º=Ú. J~Ú`Õ D r=Ù_»∞ P Ѩ~°=∂~°÷ã¨`«º=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞@ÖË^Œ∞. H˘O^Œ~°∞ nè~°∞Å∞,
x~°‡ÅǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ∞ =∂„`«O D ^Œ$â◊º ~°∂ѨO`À ‰õÄ_ç# `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ =∞<À|∞kú JǨÏOHÍ~åÅ#∞
Ѩiâ◊√^ŒúO KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. PÜ«∂ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«∞Å∞, J=∞#ã¨∞¯Å∞
JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ D JkèHÍ~°^ÕǨÏ=Ú`À<Õ „|Ǩχ=Ú#∞ ^Œi≈OK«QÆÅ∞QÆ∞ K«∞<åfl~°∞.
`≥Å¡\ ˜ QÆ∞_»¤ U ~°OQÆ∞<≥·<å ã¨Ç¨Ï[OQÍ, K«Hõ¯QÍ ã‘fiHõiOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•!
ã¨=∞`«fi=Ú, ã¨=∂kè JÉèíºã≤OK«∞K«∂~åQÍ, JѨC_»∞ '^èŒ~°‡=$kú— J<Õ x~°‡Å[ÅOÖ’
Ѩiâ◊√„ÉèíO HÍqOK«|_ç# =∞#ã¨∞û „|Ǩχã¨O|O^èŒ=∞QÆ∞ ^Œ$+≤ìx Juj„Ѷ¨∞OQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞#flk.
P`«‡#∞ ÉèÏqOK«∞K«∂ |∞kúx JkèQÆq∞OKåe - ''JO`å P`«‡ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk——... J#∞
ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ ÉèÏ=#KÕ ''Wk `«ºlOKåe... Jk „QÆÇ≤ÏOKåe...—— J#∞ Ѩ@∞ì^ŒÅ`À ‰õÄ_ç#
|∞kú â◊q∞™ÈÎOk. PÃÑ· h=Ù D |O^èŒ "≥∂Hõ∆=ÚÅ ^Œ$+≤ì ‰õÄ_® ѨÓiÎQÍ Ñ¨i`«ºlOK«=K«∞Û. J\˜ì
ã≤÷uÖ’ XHõ ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# ã¨Êù\ ˜Hõ=ÚÖ’ „ѨuaOaOKÕ ^Œ$â◊º=ÚÖÏQÍ, hÜ«∞O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î
„ѨuÉèÏã¨=∂„`«OQÍ (Merely like a refraction) J#∞Éèí=∞=Ù`«∂ LO@∞Ok. âßG„â◊=}Ï^Œ∞ÅKÕ,
"≥·~åQƺѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ JÉèϺã¨=ÚKÕ â◊√^Œú"≥Ú#~°Û|_ç# |∞kúQÆÅ"å_»∞ D â◊s~°=Ú#∞, â◊s~°=Ú`À
174
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ#∞, D [QÆ`«∞Î#∞ P q^èŒOQÍ „ѨuÉèÏã¨=∂„`«OQÍ
^Œi≈OK«QÆÅ∞QÆ∞<åfl_»∞.
K«=∞`å¯~°O Uq∞@O>Ë... D =∞#ã¨∞û Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À `«^•`«‡º=Ú á⁄Ok UHõ~°∂Ѩ=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«‡`À ™ê~°∂Ѩº=Ú (Oneness) á⁄O^ŒÖËHõáÈ`ÀOk.
N~å=Ú_»∞: q∂~°∞ K≥ѨC#k "åã¨Î="Õ∞. =∞i "Õ∞=Ú ZѨÊ\˜ÔH·<å P`«‡`À UHõ~°∂Ѩ`«fi=Ú
á⁄O^ŒQÆÅ=∞O\Ï~å? "Õ∞=Ú D ™êO™êiHõ ^Œ$+¨µìÅ#∞ =keOK«∞‰õΩ<Õk Z\Ï¡ K≥ѨÊO_ç?
ã¨Êù\ ˜HõOÖ’ ^Œ$â◊ºO=Öˇ, D ^Œ$â◊º=Ú#∞ ã¨fiã¨fi~°∂áêO`«~°æ`«OQÍ ã¨O^Œi≈OKÕk Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: <åÜ«∞<å! ~å=∂! P^蕺`«‡ ˆH∆„`«OÖ’ x~åâ◊ xã¨Ê $ǨÏʼnõΩ ™ê÷#O ÖË^Œ∞.
''Jã¨`«º^Œ$+≤ìx <Õ#∞ „Ѩܫ∞`«fl|ÅOKÕ `«Ñ¨ÊHõ [~ÚOK«QÆÅ#∞——... J#∞ P`«‡qâßfiã¨O Hõey
LO_®e. D =∞#ã¨∞û ÉÏǨºÉèíºO`«~° ^Œ$+¨µìÅxflO\˜h [~ÚOz, P`«‡Ü«∞O^Œ∞ b#"≥∞ÿ#^•... WHõ
ã¨~Àfi`«¯ $+¨ì=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok#>Ë¡ ã¨∞=∂! J@∞¡ á⁄Ok#"å~°∞ J<Õ‰õΩÅ∞ L<åfl~°∞.
H˘OK≥O q"ÕHõ=Ú`À „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∂Î LO>Ë Jk „Ѩu XHõ¯iH˜ `«Ñ¨ÊHõ ã¨∞™ê^茺"Õ∞.
❖❖❖
2. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ qâı¡+¨}=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ^Œ$â◊º=∞O`å q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk. J\˜ì ^Œ$â◊º
=∞Ü«∞=∞=@"Õ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO. JO`ÕQÍx, =∞#ã¨∞û‰õΩ "Õ~°∞QÍ ~°∂Ѩ=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞.
`«~°¯ âßG=Ú#∞ J#∞ã¨iOz... U^≥·<å "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ z@ìz=~å 'Jã¨`ÕΗ J~Ú
LO@∞O^Œ#∞HÀ... Jk =∞^茺֒‰õÄ_® Jã¨`ÕÎ. D ã≤^•úO`«=Ú ##∞ã¨iOz =∞#ã¨∞û XHõѨC_»∞
LO_ç, =∞~˘HõѨC_»∞ ÖˉõΩO_® áÈ=ÙK«∞#flk. Hõ#∞Hõ, =∞#ã¨∞û J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
=∞#ã¨∞û#∞ J㨄^Œ∂ѨOQÍ Z~°∞QÆx"åxH˜ `«#Ü«∞O^Õ ^Œ∞óY=ÚÅhfl „áêÑ≤Îã¨∂Î LO\Ï~Ú ã¨∞=∂!
=∞#ã¨∞û XHõѨC_»∞ LO_»@O, =∞~˘HõѨC_»∞ ÖËHõáÈ=@O.... J#∞^•x ^Œ$ëêìO`«O! x„^•
ã¨=∞Ü«∞OÖ’, Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì "≥∂Hõ∆ã≤÷uÖ’ D r=Ù_»∞ =∞<À~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•!
Hõ#∞Hõ =∞#ã¨∞û XHõѨC_»∞ LO_ç, =∞~˘HõѨC_»∞ LO_»x^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
J㨄^Œ∂ѨO - ã¨fi`«Ç¨QÍ J"åã¨Î="≥∞ÿ, „Éèí=∞ L#flѨC_»∞ „áêÑ≤ÎOKÕ^Õ^≥·`Õ L#fl^À, Jk
''J㨄^Œ∂Ѩ=Ú—— J#∞ â◊|Ì=ÚKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
❖
''D [QÆ`«ÎO`å P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— J<Õ Z~°∞Hõ (ÖËHõ) ÉèÏ=# HõeyÜ«ÚO_»HõáÈ`Õ D
^Œ$â◊º=Ú ^Œ∞óY„Ѩ^Œ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
''JO`«Ü«Ú P`«‡ÜÕ∞——... J#∞ *Ï˝#=ÚKÕ Éè’QÆ "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ á⁄O^Œ|_»QÆÅ=Ù.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 175
''[Å=Ú "Õ~°∞... D `«~°OQÆ=ÚÅ∞ "Õ~°∞—— J#∞#\˜ì "åã¨#`À ‰õÄ_ç# |∞kú`À J*Ï˝#=Ú
''[Å`«~°OQÆ=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ ‰õÄ_® XHõ¯>Ë——... J#∞#\˜ì UHõ`«fi|∞kúÜÕ∞ *Ï˝#=Ú. XHõ h\˜ ÉÁ@∞ì
– h~°∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ Z\Ï¡ J=Ù`å~Ú? h~°∞...h\˜ ÉÁ@¡Ö’, h\˜ÉÁ@∞ì...h\˜Ö’ LO_çÜÕ∞
L<åfl~Ú.
N ~å=Ú_»∞: =∞i D ¿ÇÏÜ«∞=Ú (`«ºlOK«=Åã≤#k) Uq∞\˜? Láê^ÕÜ«∞=Ú
(ã‘fiHõiOK«=Åã≤#k) Uq∞\˜? D <å<å`«fi=∞O`å Z\Ï¡ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
N =ã≤㨪=∞ǨÏi¬: ã¨fiQÆ`«"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# ^Œ$+≤ì^À+¨=ÚKÕ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D <å<å`«fi=∞O`å
ã¨fi`«Ç¨QÍ J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞. J#QÍ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ÖË^Œ∞. HÍx L#fl@∞¡ Hõ#|_»∞K«∞#flk. [##=∞~°}
~°∂Ѩ=Ú# QÆÅ ^Œ∞óY=∞O`å ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. D ¿ÇÏÜ«∞ Láê^èÕÜ«∞=ÚÅ∞
JÉèÏqOK«|_ç<åÜ«∞#∞HÀ... JѨC_»∞ âı+≤OK«∞#k Uq∞\˜?.... J#O`«~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞.
'=∞#ã¨∞û— J#|_»∞#k ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ HõeÊOK«|_ç#k =∂„`«"Õ∞. HÍ|\˜ì Jã¨`«∞ÎQÍHõ
=∞iOˆHq∞? 'Jã¨`«∞Η J~Ú# =ã¨∞Î=Ù #tOK«∞@KÕ Z=iH˜ Uq∞ #+¨ìO K≥ѨC? ã¨fiѨflOÖ’
Hõ#|_»∞K«∞#fl Ѩk=∞Ok =∞~°}˜¿ãÎ Z=~°∞ ^Õxx HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl~°∞?
h‰õΩ WѨC_Õ Ñ¨iK«Ü«∞O J~Ú# XHõ_»∞ L<åfl_»#∞HÀ... J`«_»∞ x#∞fl, h=Ù J`«xx
L^•ã‘#OQÍ, ~åQÆ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«OQÍ K«∂K«∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ Ѩ^•~°÷ ~°∂ѨO Ziy#
"å_»∞ D áêOK«Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ J\˜ì ^ÕǨÏO`À HõeÊOK«|_»∞K«∞#fl ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ#∞
J`«ºO`« L^•ã‘#OQÍ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. WHõ Jk Z~°∞QÆx"å_À Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl^•xx ã¨`«º=Ú
QÍ#∞, x`«º=Ú QÍ#∞, „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#^•x QÍ#∞... "≥Ú^ŒÖˇ·# PÜ«∂ HõÅÊ#Å`À K«∂ã¨∂Î, `å^•`«‡ºO
K≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
„^Œ+¨ì ^Œ$â◊º=Ú
„^Œ+¨ìQÍx, ^Œ$â◊º=ÚQÍx ÖË#\˜ì
'^Œ$H±— ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
N~å=Ú_»∞: ™êfiq∂! <å Ü≥ÚHõ¯ ( D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯) "åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨO J=QÆ`«=∞QÆ∞@‰õΩ
^Œ$ëêìO`«Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# qâı+¨=ÚÅ∞ K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬:
`«^Œ<Õk t=O *Ï˝#O Ü«∞#‡^茺O „^Œ+¨ì$^Œ$â◊ºÜ≥∂ó
`«ã≤‡#û`Õº =∞#ó âß#ÎO áêOã¨∞~åfiÜ«ÚHõ∆ÜÕ∞ Ü«∞^ä•II (ã¨~°æ 35, â’¡ 55)
''^Œ$+¨ì...^Œ$â◊º=Ú——Å =∞^茺QÆÅ '^Œ$H±— ~°∂Ѩ"Õ∞ h ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú=Ù#flk... Jx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. P ^Œ$H±~°∂Ѩ=Ú J<åk, J#O`«=∞QÆ∞ t=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. JkÜÕ∞ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ
176
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõ~°=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ *Ï˝# ã¨fi~°∂ѨO ‰õÄ_®. "åÜ«Ú=Ù â◊q∞¿ãÎ ^èŒ∂o ‰õÄ_® â◊q∞Oz#@∞¡,
„Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»∞ JQÆ∞K«∞#fl "åx Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û Jkèëêª#=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ â◊q∞OK«∞K«∞#flk.
=∞#ã¨∞û â◊q∞OK«∞@KÕ â◊s~åÅ∞ ‰õÄ_® âßOuOK«∞K«∞<åfl~Ú. JѨC_»∞ Jq^•º=~°}O
(ÖËHõ) ã¨O™ê~°O J<Õ =∞OK«∞ ‰õΩiÜ«∞^Œ∞. "åã¨#Å∞ â◊q∞OK«QÍ<Õ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ xÅHõ_» „áêÑ≤ΙÈÎOk.
J*Ï˝#"Õ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ 'ÉèíÜ«∞=Ú— J<Õ =∞H˜ex ѨÙ\˜ì™ÈÎOk. J*Ï˝#=Ú `˘Åy`Õ
`«$+¨‚ ‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞K«∞#flk. ~åQÆO "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨#flyÅ∞¡K«∞<åfl~Ú. WO„kÜ«∞ÉèÏ=# "≥#∞Hõ‰õΩ
=∞~°Å∞`ÀOk. "≥∂ǨÏO `«ºlOK«|_»QÍ h=Ù *Ï[fiź=∂#∞_»"≥· "≥Å∞QÆ∞`«∂ LO\Ï=Ù. JѨC_»∞,
^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ‰õ∆Ω„^ŒÉèÏ==ÚÅ Tã¨∞‰õÄ_® LO_»^Œ∞. ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ LO_»=Ù. h
Ü«∞O^Õ h‰õΩ 'P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú— J#∞ PHÍâ◊=Ú „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ ã¨∞ÊùiOK«QÆÅ^Œ∞. ''J\˜ì =∞Ǩϟ^ŒÜ«∞
ã¨OѨ#∞fl_»=QÆ∞ h Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiK«Ûù „ѨHÍâ◊=Ú#∞ =i‚OK«∞@‰õΩ "åHõº=ÚÅ∞ KåÅ=Ù——.
`«$+¨‚ `«ºlOz#\˜ì"åx ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú q"≥∂ǨÏ"≥∞ÿ, q"ÕHõÜ«ÚHõΫ"≥∞ÿ, áêâ◊ =i˚`«"≥∞ÿ, `«"≥∂QÆ∞}
~°*’QÆ∞} ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ â’aè™ÈÎOk. z`«Î=Ú Ñ¨Ó~°‚q=∞Å`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. ''P`«‡*Ï˝#=Ú—— J#∞
Ѷ¨Å=Ú#∞ á⁄Ok#\˜ì P q"ÕH˜ `«# ã¨OKå~°=∞<Õ D Ѩ$käfix Ѩq„`«O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. JǨÏOHÍ~°
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ J\˜ì "åxH˜ D „|Ǩ‡O_»=∞O`å P`«‡„ѨHÍâ◊Ü«ÚHõÎOQÍ#∞, ã¨fiK«Ûù j`«Å KèåÜ«∂
ã¨Ç≤Ï`«OQÍ#∞ Hõ#|_»∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ h Ü≥ÚHõ¯ |∞kú qã¨ÎiÅ∞¡@H˘~°‰õΩ, =∞<Àx~°‡Å`«fi=Ú H˘~°‰õΩ
''Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOK«∞@—— J#∞ Ü«∞[˝=Ú#∞ x~°fiiÎOK«∞.
F ~å=∂! =∞e#=Ú, K«OK«Å=Ú J~Ú# 'JǨÏOHÍ~°=Ú—#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #∞O_ç áê~°
„^Àe"Õ~Ú. =∞~°∞Hõ∆}O JѨizÛù#∞fl_»∞, ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_»∞, 㨈~fiâ◊√_»∞, "åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞_»∞, âßO`«
z`«∞Î_»∞ JQÆ∞ P P`«‡^Õ=Ù_»∞ h ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú# ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „ѨÉèí∞"≥· q~ålÅ∞¡`å_»∞.
'`«`«Î fiqKå~°}—KÕ 'P`«‡— J#∞ *’ºu „áêÑ≤ÎOK«QÍ, ã¨=∞ã¨Î^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. J\˜ì
P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ_»QÆ∞ r=Ù_»∞ D [##=∞~°}=ÚÅÖ’, SÇ≤ÏHõ áê~°Ö∫H˜H¨ ã≤÷`«∞ÅÖ’ L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«∞_≥·
LO@∞<åfl_»∞. J`«_»∞ ã¨fi^ÕǨÏ#QÆ~°OÖ’ `åѨ„`«Ü«∞~°Ç≤Ï`«∞_≥· qÖÏã¨OQÍ qǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞.
❖❖❖
3. 'z`ü— Pk`«∞º_»∞ – ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! qâ◊fi=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì P z^•`«‡Ü«∞O^Œ∞ D „ѨѨOK«=∞O`å Z@∞¡
ã≤÷ux á⁄OkÜ«Ú#flk? <å *Ï˝<åaè=$kú H˘~°ÔH·, D q+¨Ü«∞=ÚÖ’, ''*Ï˝#∞Å J=QÍǨÏ#——
Uq∞\’ qâ◊^ŒÑ¨~°K«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „ѨâßO`«=ÚQÍ L#fl ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’<Õ, `«~°∞"å`«, `«~°∞"å`«.... L`«Ê#flO
HÍÉ’ÜÕ∞ `«~°OQÍÅ∞, "å\˜"å\˜ PHÍ~å^Œ∞Å∞ JÉèË^ŒÑ¨Ó~°fiHõOQÍ L<åfl~Ú Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ
D ã¨$+≤ì ‰õÄ_® W\˜ì ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fi=Ú z^•`«‡Ü«∞O^Õ LO_ç L#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 177
PHÍâ◊=Ú JO`«\Ï "åºÑ≤Oz L#flѨÊ\˜H©, `«# Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨∂Hõ;`«fi=Ú— HÍ~°}OQÍ Jk
HõO\˜H˜ Hõ#|_»HõÜÕ∞ LO\’Ok. Ju ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ P`«‡ ‰õÄ_® 'ã¨~°fi"åºÑ≤— J~Ú#ѨÊ\˜H©
=∞#ã¨∞û‰õΩ JQÀK«~°OQÍ LO\’Ok.
x~å‡#∞+¨º"≥∞ÿ# XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ ã¨Ê\˜HõtÅ L#fl^Œ#∞HÀ... P tÅÜ«∞O^Œ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ
^Œ∂~°OQÍ L#fl\˜ì ^Œ$â◊º=Ú „ѨuaOa™ÈÎOk... JO^Œ∞Ö’ „ѨuaOaOKÕ^ŒO`å ã¨`«∞ÎQÍx Jã¨`«∞Î
QÍx (L#flk ÖËHõ ÖËxk) H͉õΩO_®<Õ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk Hõ^•! P ã¨Êù\ ˜HõOÖ’ ^Œ$â◊ºO
ÖÏQÍ<Õ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D ã¨$+≤ì L#flk.
PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ P "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ#∞ K«∂_»∞... "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ L#fl^≥Hõ¯_»? PHÍâ◊=Ú#O^Õ
Hõ^•! J@∞¡ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚʼnõΩ PHÍâ◊"Õ∞ P^è•~°Éèí∂`«"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, PHÍâ◊=Ú "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅKÕ ã¨Ê $tOK«
|_»∞`ÀO^•? ÖË^Œ∞. P Ѩ~åK≥·`«#ºO `«#Ü«∞O^Œ∞#fl D ã¨$+¨µìÅxfl\˜H© P^è•~°Éèí∂`«"≥∞ÿ LO\’Ok.
HÍx D ã¨$+¨µìÅKÕ Jk U=∂„`«O ã¨Ê $tOK«|_»∞@ÖË^Œ∞.
K«O„^Œ∞_»∞, #Hõ∆„`åÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q `«\ÏHõ[ÅOÖ’ „ѨuaO|~°∂ѨOQÍ JQÆ∞Ñ≤ã¨∂ÎO\Ï~Ú
Hõ^•! D â◊s~°=Ú#O^Œ∞ L#fl\˜ì P`«‡ „ѨuaO|~°∂Ѩ=Ú# D suQÍ =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∂ LO@∞Ok.
z^•`«‡ ã¨~°fiã¨O[˝Å‰õΩ, ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k. <åâ◊~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. ''rqOK«∞@,
q+¨Ü«∂Å∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨O[˝Åhfl z^•`«‡Ü«∞O^Õ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. "Õ^•Å∞, LѨx+¨`«∞ÎÅ∞,
"Õ^ŒA˝Å∞ D P`«‡ QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ@ѨC_»∞ – Jk PHÍâ◊=ÚHõO>Ë J`«ºO`« ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#k..
x+¨¯à◊OHõ"≥∞ÿ#k... HõàÏã¨Ç≤Ï`«=Ú, HõàÏ~°Ç≤Ï`«=Ú ‰õÄ_®——... Jx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. J~Ú<å
‰õÄ_®, "å~°∞ P`«‡#∞ [QÆ`«∞ΉõΩ Jaè#fl"≥∞ÿ#^•xQÍ =i‚OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ#∞ K«∂_»∞. "Õ~°∞ "Õ~°∞ `«~°OQÍÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ QÀK«iã¨∂Î LO\Ï~Ú.
HÍx J=hfl [Å"Õ∞ Hõ^•! [Å=Ú HõO>Ë JkèHõOQÍ `«~°OQÆ=ÚÅÖ’ WOˆH=Ú#flk? 'K≥·`«#º=Ú
J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ 'hk, <åk— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# J<ÕHõ`«fi=Ú ã¨∞ÊùiOK«=K«∞Û QÍHõ! J~Ú#
ѨÊ\˜H© K≥·`«#º=Ú#‰õΩ aè#flOQÍ D „ѨѨOK«=Ú# Un „ѨHÍtOK«∞@ÖË^Œ∞. Un ÖË^Œ∞ ‰õÄ_®...!
D K≥·`«#º=Ú U^≥·<å q+¨Ü«∞=Ú#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flѨC_»∞, Jk "åã¨Î"åxH˜ `«# Ü«∞O^Õ, `«#
~°∂Ѩ=Ú<Õ J@∞¡ J#∞ÉèíqOK«∞@ [~°∞QÆ∞K«∞#flk.
K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi^• P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#<Õ ã≤÷u Hõey LO@∞#flk. JA˝Å∞ =∂„`«"Õ∞ ''D
[QÆ`«∞Î P`«‡HõO>Ë "Õ~°∞—— J#∞ Jaè„áêÜ«∞=Ú#∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞.
*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìH˜... q∞^䕺 ã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ „ѨѨOK«=Ú „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ#ÜÕ∞ J~Ú
=Ù#flk. ''HõÅÊ#—— J#∞#k P HõÅÊ#KÕÜ«Ú"åx K«=∞`å¯~° =º=Ǩ~°"Õ∞ J~Ú#@∞¡, D[QÆ`«∞Î
P`«‡‰õΩ Jaè#fl"≥∞ÿ, P`«‡Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~° =º=Ǩ~°"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
178
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
– K≥·`«#º=Ú ã¨~°fi^• ˆH=Å „ѨHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k.
– K≥·`«#º=Ú ã¨fiÉèÏ"å#∞™ê~°"Õ∞ ã¨∂~°º, K«O„^Œ∞Å#∞ „ѨHÍtOѨ*Ë™ÈÎOk. ã¨fiÉèÏ=OQÍ<Õ D
r=ÙÅ [#‡ =∞~°}Ïk Hõ~°‡Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk.
– Wk ZѨC_»∂ #tOK«^Œ∞. L`«Ê#fl=∞=^Œ∞.
– ÖË=^Œ∞. ‰õÄ~ÀÛ^Œ∞. =K«∞Û@ ÖË^Œ∞. áÈ=Ù@ÖË^Œ∞.
– ^•xH˜ 'D ™ê÷#=Ú, P ™ê÷#=Ú— J#∞#k LO_»^Œ∞.
- Jk ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz, UHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ Ü«Ú#flk.
❖
x`«ºx~°‡Å=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú (ÖËHõ P`«‡, ÖËHõ „|Ǩχ=Ú) ã¨~°fi^• `«# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#<Õ
=º=ã≤÷`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk...! L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ r=Ù_»∞ Z\˜ì ÉèÏ"å^Œ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨÊ\˜H© `«##∞
`å#∞ `«ºlã¨∞Î<åfl_®? ÖË^Œ∞ Hõ^•! D K≥·`«#º=Ú `«# ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú ^Œ$ëêì º =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞
ÖËHõÜÕ∞ LO\’Ok. HÍx, XHõ_»∞ „`å_»∞#O^Œ∞ áê=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ D „ѨѨOK«~°∂Ѩ=Ú#
q=~°ÎÉèÏQÆ=Ú =∂„`«O á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Jyfl '`Õ[ã¨∞û— ~°∂Ѩ=Ú# [ÅO '„Ѩ"åǨÏO— ~°∂Ѩ=Ú#
ã¨∞Êùi™ÈÎOk K«∂Kå"å? J>Ë¡, K≥·`«#º=Ú ã¨$+≤ì qÖÏã¨~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
z^•`«‡ 'ã¨$+≤ì ~°K«#— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x#^≥· LO\’Ok. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’,
ã¨~°fi"åºÑ≤ ‰õÄ_® J~Ú LO\’Ok. ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì 'ã¨fiѨfl=Ú#∞ ~°zOK«∞@— J#∞ K«=∞`å¯~°=Ú#∞
HõeyÜ«ÚO_ç, ã¨fiѨflOÖ’ ''ã¨~°fi"åºÑ≤—— J~Ú L<åfl_»∞ Hõ^•! Wk‰õÄ_® J>Ë¡!
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ z^•`«‡ „ѨHÍâ◊=∞Ü«∞"Õ∞... HÍx =º=Ǩ~°^Œ$ëêì º J„ѨHÍâ◊=∞Ü«∞OQÍ
`ÀK«∞K«∞#flk. Jk x`«º x~°‡Å=Ú, ã¨Oâ◊Ü«∞~°Ç≤Ï`«=¸ J~Ú#ѨÊ\˜H©.. ^Œ$â◊º=ÚÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_Õ
HÍ~°º HÍ~°}=ÚÅ ^Œ$ëêì º ã¨Oâ◊Ü«∞ã¨Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞K«∞#flk. Jq^•ºHÍ~°}O KÕ`« Jq^Œº Ü«∞O^Œ∞
Hõ$„u=∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ „ѨuaOaOK«∞K«∞#flk. J@∞¡ „ѨuaOaOK«∞K«∞#flѨC_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ J#O`«
~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°K«∞K«∞#flk. JO`« =∂„`«"Õ∞ QÍx, Jk `«# J#O`«`«fi=Ú#∞ U =∂„`«O
HÀÖ’Ê=Ù@ ÖË^Œ∞. 'JǨÏOÉèÏ==Ú— J#∞ ã¨fiÅÊ`«fi=Ú#∞ =∞##~°∂Ѩ=ÚQÍ Ñ¨i„QÆÇ≤ÏOz,
„Hõ=∞OQÍ 'r=`«fi„áêÑ≤Ηx á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ J<ÕHõ`«fi=Ú ^Œ$_è»Ñ¨_»QÍ D „ѨѨOK«
HõÅÊ# =∞O`å J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#flk. 'Wk HõÅ^Œ∞, Wk ÖË^Œ∞, Wk HÍ=Öˇ#∞, Wk `˘ÅQÆ=Öˇ#∞,
Wk W@∞¡ LO_»=Öˇ#∞, Jk J\Ï¡ ZO^Œ∞‰õΩO_®e....—— J#∞#\˜ì W+¨ì, Jx+¨ì=ÚÅ#∞, ã‘fiHÍ~° –
u~°™ê¯~°=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. nx<Õ '^ÕǨ`«‡ÉèÏ==Ú— Jx JO@∞<åflO. D z^•`«‡ J<ÕHÍÖˇ·#
qÇ≤Ï`«Hõ~°‡Å∞, x+≤^ŒúHõ~°‡Å∞ J<ÕHõ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ „H˜Ü«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ ^•fi~å D „ѨѨOK«
=∞O`«\ ˜h `«# Ü≥ÚHõ¯ 'Éè’Qƺ=ã¨∞Î=Ù—QÍ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. HÍx, z^•`«‡ Un X#~°∞Û@ ÖË^Œ∞.
PǨñ! K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞ K«∂Kå"å? JkÜÕ∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ '[QÆ`«∞Η
J#∞ JO‰õΩ~°~°∂Ѩ=ÚQÍ L#flux á⁄O^Œ∞K«∂ ‰õÄ_®, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷u `«ºlOK«HõÜÕ∞ LO\’Ok.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 179
JkÜÕ∞ D ~°∂Ѩ=O`«=ÚÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ U~°Ê_ç LO_»\ÏxH˜ gÅ∞QÍ ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=Ú,
J=¸iÎ=O`«=Ú JQÆ∞ PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ##∞ JOwHõi™ÈÎOk.
Jk 'WK«Û—ù ÉèÏ=#Å∞ á⁄O^ŒHõáÈ`Õ D '[QÆ`«∞Η J#|_Õ^Õ =$kú á⁄Ok LO_Õk HÍ^Œ∞.
[QÆ`«∞Î J<Õ JO‰õΩ~°=Ú#∞ K≥·`«#º"Õ∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=ÚKÕ, ã¨ÊO^Œ#KÕ ÃÑOz ѨiáÈ+≤OK«∞
K«∞#flk. K≥·`«#º"Õ∞ "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ F ~å=∂! K≥·`«#º"Õ∞ ã¨~°fi^• ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
HÍ~°}=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖
D '[QÆ`«∞Η J#∞^•xx Ѩ$näfi^èŒ~°‡O KÕ`«#∞, Jyfl^èŒ~°‡O KÕ`«#∞, "åÜ«Ú^èŒ~°‡O KÕ`«#∞, [Å
^èŒ~°‡O KÕ`«#∞ ѨiáÈ+≤OK«∞K«∞#flk K≥·`«#º ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z^•`«‡ÜÕ∞. ''HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#,
ã¨∂~°ºH˜~°}`«`«fi=Ú, ^è•#º=ÚÅ L`«ÊuΗ—... W=hfl ‰õÄ_® K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞. J^Õ
ѨÙëêÊÅÖ’ 'QÆO^èŒO— QÍ#∞, =∞\˜ìÖ’ ~°ã¨~°∂ѨOQÍ#∞, =$Hõ∆OÖ’ Ѷ¨Å`«fiO QÍ#∞ „Ѩ=iΙÈÎOk.
D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨~°fi=ã¨∞Î=ÙÅ ~°∂Ѩ=Ú# K≥·`«#º=Ú ã¨∞„ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
=ã¨O`«HÍÅOÖ’ ѨÙ+¨Ê=ÚÅO^Œe ѨÙá⁄Ê_ç, „w+¨‡HÍÅ=Ú#O^Œe ã¨∂~°º`Õ*’qÉèí==Ú,
=~å¬HÍÅOÖ’ hÅ"Õ∞Ѷ¨∞ „Ѩ^Œ~°≈#=Ú, â◊~°^Œ$`«∞=ÙÖ’ Ѷ¨ÅnHõ~°}=Ú, ¿ÇÏ=∞O`«OÖ’ =∞OK«∞,
tt~° |∞∞`«∞=ÙÖ’ j`«Å"åÜ«Ú=ÙÅ∞... JO`å ‰õÄ_® K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ qÉèí==ÚÖË ã¨∞=∂!
F ~å=∞K«O„^•! HÍÅO ZѨC_≥·<å ''k#O–ã¨O=`«û~°O–Ü«ÚQÆO—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# QÆÅ
`«# Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∞ux `«ºl™ÈÎO^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! #^Œ∞ÅÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# [ÅO
x~°O`«~°O „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î<Õ L#flk Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ ã¨$+≤ì ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl QÆ=∞#jÅ=Ú Hõey
LO@∞<åfl~Ú. D ''„|Ǩ‡O_»=ÚÅ Pq~åƒù=O – u~ÀÉèÏ=O—— J<Õ xÜ«∞u W>Ë¡ =iÎOK«∞K«∞#flk.
J#O`« ã¨OYºÖ’ r=~åã¨∞Å∞ =zÛ, LO_ç, áÈ=ÙK«∞#fl D Ѩ$käq W>Ë¡ xÜ«∞ux J#∞ã¨iOz
'„Ѩà◊Ü«∞=Ú— =~°‰õΩ ã≤÷u Hõey LO\’Ok. Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Éèí∞=#=ÚÅO^Œ∂ Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ r=
*Ï`«∞Å∞, J<ÕHõ=ÚÖˇ·# PKå~° qKå~°=ÚÅ∞, qq^èŒ "Õ+¨ ÉèÏ+¨Å∞ LO@∞<åfl~Ú... =º+≤ì r=ÙÅ
^Œ$ëêì º J#∞Hõ∆}O L`«ÊuÎ qÅÜ«∞=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∂<Õ L<åfl~Ú.
W^ŒO`å K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨"Õ∞. J~Ú`Õ `«`«Î fi*Ï˝xH˜ D [## =∞~°}
„Ѩ"åǨÏ=∞O`å ÖËxkQÍ<Õ HÍ#=K«∞ÛK«∞#flk.
❖
WHõ¯_» n#∞ÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok [#∞Å∞ ѨÓ~°fi[#‡Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨OHõÅÊ "åã¨<å^Œ∞
ÅKÕ qq^èŒ=ÚÖˇ·# =∞<À~°^äŒ=ÚÅ#∞ KÕѨ@∞ìK«∞<åfl~°∞. JO`ÕQÍx, "å~°∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
qKåiOK«∞@ÖË^Œ∞. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ñ¨@¡ ^Œ@ì=ÚQÍ U~°Ê_ç# J*Ï˝#=â◊OKÕ`« "≥∂ǨÏ=Ú`À ‰õÄ_ç
U~°Ê_ç# 'L#‡`«Î`«— HõÅ"åÔ~· D Ö’Hõ=Ú# [x‡ã¨∞Î<åfl~°∞, =∞~°}˜ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞~°Å Ѩ~°
Ö’Hõ=ÚʼnõΩ "≥à◊√¡K«∞<åfl~°∞. WO`«Ö’ '™ê÷=~°=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞Ǩx„^•Ñ¨~°=â◊=ÚÅQÆ∞ ã≤÷`«∞Å#∞
180
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ QÆÅ JaèÖÏ+¨ HÍ~°}OQÍ SÇ≤ÏHõ áê~°Ö∫H˜Hõ=ÚÖˇ·# „â◊=∞`À
‰õÄ_ç# J<ÕHõ ^èŒ~°‡ J^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiã¨∞Î<åfl~°∞. U"Õ"À ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚÅ∞ "åix ã¨Ê $tã¨∞Î<åfl~Ú
áÈ`«∞<åfl~Ú. D [## =∞~°}ÏÅ ^•fi~å Jq„âßO`«OQÍ ã¨O™ê~°OÖ’ Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
❖❖❖
4. q=ÚH˜Î
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∂! D q^èŒOQÍ ã≤÷~åHõ$uQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D „|Ǩ‡O_»
ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl „|Ǩχ=Ú#O^Õ =∞~°Å =∞~°Å L^ŒƒùqOz, Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. Ѩ~°ã¨Ê~° HÍ~°}
ÉèÏ==Ú (XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜ HÍ~°}O J~Ú#@∞¡ ÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞@) Hõey LO@∞#fl D
[QÆ`«∞ÎÅhfl `«=∞ Jkèëêª#"≥∞ÿ#\˜ì K≥·`«#º=Ú#O^Õ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ѨÓ~°‚ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉèÏ=OKÕ Å~ÚOK«∞K«∞<åfl~Ú.
Ö’`≥·# `«\ÏHõOÖ’ J_»∞QÆ∞# „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î#fl [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«Å#=Ú ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ
Hõ#|_»^Œ∞ Hõ^•! ''ã¨`ü–Jã¨`ü—— ~°∂Ѩ=Ú# K≥·`«#º"Õ∞ Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ, JO`«\Ï „ѨHÍtOK«∞
K«∞#flѨÊ\˜H©, Jk =ºHõÎ=Ú H͉õΩO_®<Õ LO\’Ok. 'ZO_»"Õ_çq∞— HÍ~°}OQÍ =∞$QÆ`«$+¨‚
U~°Ê_»∞`ÀOk. JO^Œ∞Ö’ [Å=Ú L#fl@∞¡ ^•Ç¨Ï=Ú`À L#fl =∞$QÆ=ÚʼnõΩ `ÀK«∞K«∂ LO\’Ok.
J>Ë¡ z^•`«‡Ü«∞O^Œ∞ D ã¨$+¨µìÅhfl QÀK«iã¨∞Î<åfl~Ú. z`ü™ê~°=Ú J~Ú#\˜ì z^•`«‡ÜÕ∞
'WK«Ûù–„Éèí=∞—Å =â◊OKÕ`« `«##∞ `å#∞ J#ºq^èŒOQÍ#∞, Jz`«∞ÎQÍ#∞ QÍOK«∞K«∞#flk.
[QÆ`«∞Î L#fl^•? ÖË^•? - D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞Î HÍ^Œ∞. Jã¨`«∞Î ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. Wk K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞
ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. K≥·`«#º=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ D [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞. XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞.
|OQÍ~°Ñ¨Ù PÉèí~°}=Ú L#flk... JO^Œ∞Ö’ PÉèí~°}=Ú |OQÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ L#fl^•?
PÉèí~°}=∞O`å xO_çÜ«Ú#flk |OQÍ~°"Õ∞ Hõ^•! =∞i ''Wk Q˘Å∞ã¨∞ – Wk LOQÆ~°=Ú—— J#∞
"Õ~°∞ "Õ~°∞ PHÍ~°=ÚÅ∞, <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ =∂@ Uq∞\˜? LOQÆ~°=Ú – Q˘Å∞ã¨∞ XHõ¯>Ë<å?
"Õ~°∞"Õ~å? 1.''Ô~O_çO\˜Ö’#∞ L#flk |OQÍ~°"Õ∞ Hõ#∞Hõ Ô~O_»∂ XHõ¯>Ë——† 2. ''"Õ~°∞ "Õ~°∞
<å=∞=ÚÅ∞, LѨÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ L<åfl~Ú Hõ#∞Hõ Ô~O_»∂ "Õ~°∞"Õ~°∞——... J#∞ Ô~O_»∞ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ
"Õ~°∞ "Õ~°∞ ^Œ$+¨µìÅKÕ JOwHÍ~°"Õ∞ J=Ù`å~Ú. |OQÍ~°=Ú#O^Œ∞ PÉèí~°}=ÚÅ∞ J#∞#k aè#fl,
Jaè#fl=ÚQÍ LO@∞#fl>Ë¡, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ '<Õ#∞, h=Ù— "≥Ú^ŒÖˇ·# =º=Ǩ~°=∞O`å =∂Ü«∂
^Œ$+≤ìH˜ „Ѩ^Œi≈`«O J=Ù`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«ûfi~°∂Ѩ=∞O`å Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk.
^ÕxKÕ h=Ù â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl"À J\˜ì P`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi„`å
"åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
ã¨~°fi"åºÑ≤Î, x~°‡Å=Ú JQÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ UHõ`«fi"Õ∞q∞\˜? J<ÕHõ`«fi"Õ∞q∞\˜? Ô~O_»∂ ÖË=Ù.
L#fl@∞¡ LO>Ë, 'Jk Jq^ŒºKÕ`«<Õ— Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞QÍHõ! Ü«∞^ä•~å÷xH˜ P Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 181
'=∞~˘Hõ HõÅÊ#— JO@∂ Un ÖË^Œ∞. WHõ D Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞,
â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ∞ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O\Ï"å?... W=hfl "åã¨<å=â◊OKÕ`«<Õ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
`«`«Î fi ^Œ$+≤ìKÕ ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ P`«‡Ü«∞O^Õ JO`å HõeÊOK«|_»∞`ÀOk. J\˜ì
HõÅÊ#ÜÕ∞ [QÆ^Œ#∞Éèí=OQÍ P`«‡KÕ á⁄O^Œ|_»∞`ÀOk.
P`«‡‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^Õk? - F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! P`«‡HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_≥·<å, ZѨC_≥·<å U^≥·<å
Ѩ^•~°÷=Ú LO>Ë, ^•xÜ«∞O^Œ∞ HÀÔ~¯ LO_»@O ã¨Ç¨Ï["Õ∞ J=Ù`«∞Ok. `«#‰õΩ J#º=ÚQÍ U
Ѩ^•~°÷O ã¨OÉèíqOK«∞@ˆH gÅ∞ÖË#ѨC_»∞ P`«‡^Õxx WK«Ûùyã¨∞ÎOk? ^Õxx ^Õfi+≤ã¨∞ÎOk? P`«‡‰õΩ
WKåÛù ^Õfi+¨=ÚÅ∞ Hõ$„u=∞=Ú, J*Ï˝`«HõeÊ`«=Ú =∂„`«"Õ∞ QÍx, ã¨Ç¨Ï[O =∂„`«O HÍ^Œ∞. ã¨~°fiO
'`å<Õ— J~Ú LO_»QÍ Jk ^Õxx 㨇iã¨∞ÎOk? ^Õxx q㨇iã¨∞ÎOk? ^Õxx xi‡ã¨∞ÎOk? ^Õxx
`«ºlã¨∞ÎOk? U Éèíq+¨º`«∞ΠѶ¨ÅO H˘~°‰õΩ „Ѩ=$`«Î=∞ø`«∞Ok? Hõ#∞Hõ ''D ã¨$+≤ì "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ Jq^ŒºKÕ`«<Õ HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. ''W+¨ì=Ú, Jx+¨ì=Ú——... "≥Ú^ŒÖˇ·#
qHõÅÊ=ÚÅhfl P`«‡#∞ ã¨Ê $tOK«=Ù. 'WK«Ûù— Ü≥ÚHõ¯ J"åã¨ÎqHõ`« „QÆÇ≤ÏOK«|_»QÍ, Hõ~°Î–„H˜Ü«∞
–Hõ~°‡=ÚÅ UHõ`«fi=Ú ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk. JѨC_»∞ ''P`«‡ Uq∂ KÕÜ«Ú#k HÍ^Œ∞——... Jx
„QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#flk.
P`«‡ ^ÕxH© P^è•~°=Ú HÍ^Œ∞. Jk ^ÕxÃÑ·<å P^è•~°Ñ¨_ç LO_»^Œ∞. Hõ#∞Hõ ''^•xH˜ P^è•~°O
QÍx P^èÕÜ«∞=Ú QÍx ÖË=Ù—— Jx „ѨHõ\ ˜OK«|_»∞K«∞#flk. ^•xH˜ P„â◊Ü«∞=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞.
kfifÜ«∞ HõÅÊ#ÜÕ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Jã¨OÉèí=O Hõ#∞Hõ, Jk ^ÕxH© P„â◊Ü«∞O ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. WKåÛù
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨Hõ~°‡`«fiO (A sense of being a DOER) QÍx, <≥·+¨¯~°‡º`«fiO (A sense of
being a NON-DOER) QÍx ÖË=Ù. P`«‡‰õΩ aè#fl=ÚQÍ ™êѶ¨Åº=Ú X#QÆ∂~°∞Û HõÅÊ#ÜÕ∞ =∞~˘Hõ\ ˜
ÖË^Œ∞. J\˜ì HõÅÊ##∞ K«∂ã¨∞Î#fl WOÔH=~À =∞~˘Hõ~°∞ ÖË~°∞. Hõ#∞Hõ h=Ù ã¨=∞ã¨Î ã¨O`åѨ [fi~°=ÚÅ
#∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_»=Ù Hõ=Ú‡. q=Ú‰õΩÎ_»"≥·, PÃÑ· Uk Z@∞¡ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú<À WѨÊ\˜ =Öˇ<Õ
Ü«∞^ä•`«^äŒ=ÚQÍ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. ^ŒfiO^•fif`«∞_»"≥· Hõ~°Î $`«fi=ÚÖ’x JHõ~°Î $`«fi=Ú#∞ ^Œi≈OK«∞.
F ~å=∞K«O„^•! ''Wk <Õ#∞ KÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞—— J#∞ Hõ~°Î $`åfiaè=∂#=ÚKÕ h=Ù
á⁄O^Œ∞#^Õq∞\’ K≥ѨC? D ^Œ$â◊º=∞O`å Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷=∞Ü«∞=Ú H͉õΩO_® =∞iOˆHn ZHõ¯_®
ÖË^Œ∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì Hõ~°Î $`åfiaè=∂#=∞O`å `«ºlOz xtÛO`«∞_»"≥· LO_»=K«∞Û ã¨∞=∂!
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ "åã¨Î=`«`åÎ fi#‰õΩ JHõ~°Î $`«fi"Õ∞ ã¨Ç¨Ï[=∞QÆ∞K«∞#flk.HÍx Hõ~°Î $`åfiaè=∂#O HÍ^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`«, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ 'JHõ~°Î—=Ù JQÆ∞=Ú. "åÜ«Ú=ÙKÕ K«eOѨ|_»x ã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ,
"Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ PHÍâ◊OÖÏQÍ, Hõ_»∞ѨÙxO_»∞QÍ PǨ~°O ux ã¨~À=~° [ÅO „`åy uiy=ã¨∞Î#fl
ã≤OǨÏOÖÏQÍ ã¨fiã¨∞÷_»=Ù, x~°‡Å∞_»=Ù, QÆOcè~°ã¨fiÉèÏ=Ù_»QÆ∞, =∞ø#jÅ∞_»=Ù J~Ú=ÙO_»∞=Ú.
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ Ѩ^•~°÷~°Ç≤Ï`«O KÕ~Ú. ''Wk <Õ#∞ KÕâß<Õ...? Wk KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂<Õ...?—— J#∞
`«ÅѨÙÅhfl P`«‡`«fi=Ú #O^Œ∞ Å~ÚOѨ*Ëã≤ "ÕÜ«Ú=Ú.
182
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P`«‡ÜÕ∞ J~Ú=Ù#fl h=Ù... P`«‡ ã¨fiÉèÏ=Ù_»"≥·.. P`«‡Ö’ xÅHõ_» HõeyÜ«ÚO_»∞@Ö’
Hõ+¨ì"Õ∞=Ú#flk?
N~å=Ú_»∞: =∞ǨÏs¬! U ™ê^èŒ#=ÚÅKÕ JѨizÛù#fl=∞QÆ∞ ã¨∞Y=Ú, ѨÓ~°‚HÍ=∞`«fi=Ú ã≤kú™êÎ~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: JO^Œ∞‰õΩ ™ê^èŒ#O, =∂~°æO, ÅHõ∆ ºO ‰õÄ_® ''P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»=QÆ∞@——...
J~Ú L#flk. J\˜ì ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œe ''ã¨∞ã≤÷~°=Ú——Ö’x ã¨∞Y„áêÑ≤Î... WHõ J<ÕHõ
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`« QÍx, J<ÕHõ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ Ѩi„Éèíq∞OK«∞@KÕ`« QÍx D r=Ù#‰õΩ ÅaèOKÕk
HÍ^Œ∞. JO^Œ∞‰õΩ =∂~°æO WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz qKå~°} KÕÜ«∞@"Õ∞.
Hõ#∞Hõ h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨fi|∞kú`À qKåiOK«∞=Ú. ÉÏǨϺ Ѩ^•~°÷=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
fÜ«Ú h ^Œ$+≤ìx x~ÀkèOz, P`«‡"≥·Ñ¨Ù =∞o§OK«∞. ''JO`«Ü«Ú P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•!—— J#∞
Ѩi„QÆǨÏ}=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ h=Ù ã¨~°fi„ѨѨOK« q∞„`«∞_»=Ù. Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìKÕ ã¨~°fi^• ѨÓ~°∞‚_»"Õ J~Ú
L<åfl=Ù. ã¨∞Yã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z^•`«‡"Õ h=Ù. JO`Õ QÍx `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ D â◊s~°=∞<À|∞^Œ∞úÅ∞ h=Ù
HÍ=Ù.
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂Ö’x „Ѩu XHõ¯iÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J\˜ì^Õ ã¨∞=∂!
❖❖❖
5. J<åã¨HõÎ|∞kú
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! *Ï˝#∞ʼnõΩ ‰õÄ_® Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ∞, ã‘fiHõiOK«=Åã≤#q, `«ºlOK«
=Åã≤#q "≥Ú^ŒÖˇ·#q LO\ÏÜ«∞O\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: U^À XHõ Hõ~°‡ x~°fiiÎOK«x"å~°O@∂ ZHõ¯_≥·<å LO\Ï~å? LO_»~°∞. *Ï˝#∞Å∞
Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# Hõ~°‡ KÕÜ«∞=K«∞Û ÖËHõ KÕÜ«∞‰õΩO_»=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å ''Wk <Õ#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl#∞...
ÖËHõ... Wk <Õ#∞ `«ºlOK«∞K«∞<åfl#∞.... KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞—— J#∞ Hõ~°Î $`åfiaè=∂#O U =∂„`«O
LO_»^Œ∞. "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ ã¨∞YÉè’QÆѶ¨Å=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ=Åã≤ LO_»=K«∞Û..., ÖËHõ ™ê^èŒ#
Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞ PÜ«∂ Hõ~°‡ÅO^Œ∞ xÜ«∞q∞`«∞Öˇ· LO_»=K«∞Û..., ÖË^•, ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ "Õ~°∞ "Õ~°∞
Éèí∂q∞HõÅÖ’x XHõ^•x Ü«∞O^Œ∞ LO_ç LO_»=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å ''nxH˜ <Õ#∞ Hõ~°Î#∞... Wk
<å‰õΩ ã¨O|OkèOz#k——... J#∞ L^ÕfiQÆO U=∂„`«O "åiÜ«∞O^Œ∞ LO_»^Œ∞. =º=Ǩ~°s`åº
„Ѩ=iÎOz#ѨÊ\˜H© "å~°∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞ Hõ~°Î $`«fi=Ú =º=Ǩ~° ™ê#∞‰õÄź=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#^Õ
QÍx, Jaè=∂#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. HÍx J*Ï˝#∞Å =º=Ǩ~°O =∂„`«O JO^Œ∞‰õΩ
"Õ~°∞QÍ LO@∞Ok.
N~å=Ú_»∞: *Ï˝#∞ʼnõΩ Hõ~°Î $`«fi"Õ∞ LO_»^Œx JO@∞<åflO Hõ^•. HÍh "å~°∞ ‰õÄ_® `«k`«~°∞Å=Öˇ<Õ
Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎã¨∂Î<Õ LO\Ï~°∞ Hõ^•?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 183
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: *Ï˝#∞ÅÖ’ QÀK«iOKÕ JHõ~°Î $`«fi=Ú QÆ∞iOz J*Ï˝#∞ÅÖ’ LO@∞#fl
Hõ~°‡|O^èŒ=Ú QÆ∞iOz H˘xfl qâıëêÅ∞ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ#∞. q#∞.
U „H˜Ü«∞ J~Ú`Õ D r=Ùx JO`«Hõ~°}OÖ’ ''<Õ#∞ KÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞... nx Hõ~°Î (ÖËHõ) Hõ~°‡
<å‰õΩ ã¨O|OkèOz#"Õ—— J#∞ =∞<À=$uÎ 'xâ◊ÛÜ«∞=Ú—`À ‰õÄ_ç#^≥· r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ LO@∞O^À,
J\˜ì Hõ~°‡‰õΩ =∂„`«"Õ∞ J`«_»∞ Hõ~°Î $`«fi=Ú á⁄Ok LO@∞<åfl_»∞. J#QÍ ''<Õ#∞ nxH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞
K«∞<åfl#∞——... J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Láê^ÕÜ«∞|∞kú LO>Ë<Õ Hõ~°‡ L#fl@∞¡. nx<Õ '"åã¨#— Jx ‰õÄ_®
JO@∞<åflO.
D =∞#∞A_»∞ "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ PÜ«∂ „H˜Ü«∞Å#∞ X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞. „H˜Ü«∞Å#∞
J#∞ã¨iOKÕ 'Ѷ¨ÅÉè’QÍ#∞Éèí=O— ã¨OÉèí==∞QÆ∞K«∞#flk.
„H˜ W+ì̈=ÚÅ∞ „H˜
ѶŨ
Ü«∞ "åã¨#Å∞ → Ü«∞
Éè’QÆ=ÚÅ∞
Å∞ J~Ú+ì̈=ÚÅ∞ Å∞
„H˜Ü«∞Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ JO^Œ∞ WK«Ûù `À_»QÆ∞K«∞O_»QÍ Ñ¶¨ÅÉè’HõÎ $`«fi=Ú (<Õ#∞ D
Hõ~°‡Ñ¶¨Å=Ú#∞ J#∞ÉèíqOK≥^Œ#∞ QÍHõ... J#∞ ÉèÏ=#) U~°Ê_»∞K«∞#flk.
"åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ =∞#∞A_»∞ „H˜Ü«∞Å#∞ X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞.
"åã¨#Å „ѨÉèÏ=O - XHõ_»∞ D ã¨∂÷Å WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞=K«∞Û...
KÕÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. J`«_»∞ Z\˜ì "åã¨#Å∞ Hõey LO\Ï_À... J\˜ì "åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ J`«x
=∞#ã¨∞û ã¨fi~°æ–#~°Hõ=ÚÅO^Œ∞ ã¨∞Y – ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
XHõ_»∞ Hõ~°‡Å∞ KÕã≤<å, KÕÜ«∞HõáÈ~Ú<å... J`«_»∞ 'Pã¨H˜Î— Hõey LO>Ë =∂„`«O J`«xH˜
Hõ~°Î $`«fi=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∂<Õ LO@∞Ok.
`«`«fi*Ï˝xHÀ...? - `«`«fi*Ï˝xH˜ "åã¨#Å∞ LO_»∞@ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ Hõ~°‡ÅѨ@¡ Pã¨H˜Î
LO_»∞@ÖË^Œ∞. Pã¨H˜Î ÖËxKÀ@ Hõ~°Î $`«fi=Ú ‰õÄ_® LO_»^Œ∞.
Pã¨H˜Î, "åã¨#Å∞, Hõ~°Î $`«fi=Ú, D =¸_»∂ Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èŒO Hõey LO@∞<åfl~Ú.
`«`«fi*Ï˝x Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H©... Ѷ¨ÖÏ#∞ã¨O^è•#O KÕÜ«∞_»∞. Pã¨H˜Îx ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’
„Ѩ"ÕtOѨhÜ«∞‰õΩO_®, ˆH=ÅO â◊s~°KÕëêì=∂„`«OQÍ PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞ QÍqOK«∞K«∞<åfl_»∞. U"≥·<å
Ѷ¨Å=ÚÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flѨC_»∞ ''Wq <å‰õΩ ã¨∞YHõ~°=ÚÅ∞... ÖËHõ ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅ∞——... J#∞
184
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HõÅÊ##∞ J`«_»∞ P„â◊~ÚOK«∞@ÖË^Œ∞. 'JO`«Ü«Ú P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•....—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ J`«_»∞ Hõey
LO@∞<åfl_»∞. Hõ~°‡Å∞ PK«iã¨∂Î ‰õÄ_® J`«_»∞ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆflz`«∞Î_»∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞.
=∞<ÀÜ«∞`«¯~Àu... `«`«¯ $`«OÉèí=u, Ü«Ú#fl Hõ~Àu...
`«#flHõ$`«OÉèí=u J`À =∞#ÜÕ∞=Hõ~°Î $... # ^ÕǨÏó II
F ~å=∞K«O„^•! =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. D [QÆ`«∞ÎÖ’ Z=_≥·<å =∞#ã¨∞û`À KÕã≤#k
=∂„`«"Õ∞ 'KÕÜ«∞|_ç#k— JQÆ∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞û`À KÕÜ«∞|_»xk... ''KÕÜ«∞|_»xk—— QÍ<Õ
LO\’Ok.
HÍ|\˜ì =∞#¿ãû ã¨~°fiHõ~°‡Å Ü≥ÚHõ¯ 'Hõ~°Î—. JO`ÕQÍx, D ^ÕǨÏ=Ú ^ÕxH© Hõ~°Î HÍ^Œ∞.
z`åÎ^Õ"åÜ«∞O ã¨O™ê~° PQÆ`«tÛ`«Î=∞Ü«∞ U= I
z`«Î=∂„`«O z`«Î U= ã≤÷`« Wf q*Ï˝`«"£∞ II (ã¨~°æ 38, â’¡ 8)
D „ѨѨOK«=∞O`å =∞#ã¨∞û#O^Õ Pq~°ƒùq™ÈÎOk. =∞<À=∞Ü«∞O, =∞<À=∂„`«O D
„ѨѨOK«=∞O`å. =∞#ã¨∞û#O^Õ ã≤÷u Hõey LO\’Ok. Hõ#∞Hõ D Hõ#|_Õ^ŒO`å hÜ≥ÚHõ¯ z`«Î"Õ∞
HÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. D q+¨Ü«∞O =∞#O WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ x~åúiOK«∞‰õΩ<åflO Hõ^•!
❖
ã¨~°fiq+¨Ü«∞=ÚÅ∞, ã¨~°fiq+¨Ü«∞ =$`«∞ÎÅ∞ â◊q∞OKåÜ«∞#∞HÀ... ÖËHõ, ã¨~°fi=$`«∞ÎÅ∞
ã¨^•fiã¨#Å`À ('ã¨`ü— ‰õΩ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ=#Å`À) xO_çÜ«Ú<åflÜ«∞#∞HÀ... JѨC_»∞ J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∂ LO_Õk Uk? ã¨~°fiq^èŒ =$`«∞ÎʼnõΩ ™ê÷#Éèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl r=K≥·`«#º"Õ∞ Hõ^•! 'ZO_»Å∞—
f„=OQÍ L#flѨC_»∞ =∞$QÆ`«$+¨‚ Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞ U~°Ê_»∞`ÀOk. "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ =zÛ, =i¬OKåÜ«∞#∞HÀ...
WHõ =∞$QÆ`«$ëê‚ [Å"≥∞Hõ¯_»? P [Å=Ú Ñ¨@¡ Pã¨H˜Î Uq∞ LO@∞Ok?
P`«‡ *Ï˝#=Ú á⁄Ok# =∞#ã¨∞û Ѩ~°=∞âßOu<Õ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞: JѨÊ\˜ "åi =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „ѨK«O_» ã¨∂~°º`Õ[ã¨∞ûÖ’ =∞OK«∞QÆ_»¤ HõiyáÈ=ÙK«∞O_»QÍ, P =∞OK«∞QÆ_»¤
Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$âߺHÍ~°O U=∞ø`«∞Ok? ǨÏiOK«∞‰õΩáÈ`«∞Ok Hõ^•! =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® '`«∞sÜ«∞ã≤÷u——
Ü≥ÚHõ¯ „áêÑ≤ÎKÕ „|Ǩχ~°∂Ѩ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
=¸~°∞öx =∞#ã¨∞û - =¸~°ö=∞QÆ∞ ^Œ∞#fláÈ`«∞ |∞~°^ŒÖ’ „Ѩ"ÕtOz, JO^Œ∞Ö’
W~°∞‰õΩ¯O@∞Ok. =¸~°∞ö_»QÆ∞ J*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ã¨fiÅÊ Jâßâ◊fi`« q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞
`«QÆ∞ÖÁ¯O\’Ok. q+¨Ü«∞ Éè’QÆÉèí∂=ÚÅ<Õ J=Ö’H˜OK«∞K«∞#flk QÍx, `«`üã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞
QÍOK«∞@<Õ ÖË^Œ∞. *Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#™Èû... "åã¨<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞@ÖË^Œ∞.
Uk =∞#ã¨∞ûKÕ á⁄O^Œ|_çO^À... Jk =∂„`«"Õ∞ á⁄O^Œ|_ç#@∞¡ - XHõ_»∞ =∞#ã¨∞û`À á⁄Ok#^Õ
'á⁄O^Œ|_ç#k— JQÆ∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞ûKÕ ã‘fiHõiOK«|_»#ѨC_»∞, J`«_»∞ J^•Ìxx á⁄O^Œ#>Ë¡
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 185
JQÆ∞K«∞#flk. â◊s~°=ÚKÕ á⁄Ok, =∞#ã¨∞ûKÕ á⁄O^Œ|_»#ѨC_»∞ ''Jk P r=Ù_»∞ á⁄O^Œ∞@
ÖË^Œ∞——... Jx ã≤^•úOfHõiOK«|_»∞K«∞#flk.
WO^Œ∞‰õΩ XHõ ^Œ$ëêìO`«=Ú K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
XHõ_»∞ - XHõ ã¨∞Y„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# 'â◊Ü«∞º—ÃÑ· K«Hõ¯QÍ x^Œ∞iOK«∞K«∞<åfl_»∞. XHõ QÀuÖ’ Ѩ_çáÈ`«∞
#fl@∞¡ ã¨fiѨfl=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ ''<Õ#∞ QÀuÖ’ Ѩ_çáÈ`«∞<åfl#∞... ##∞fl ~°H˜∆OK«O_ç——
Jx ˆHHõÅ∞ "Õã¨∞Î<åfl_»∞. =ÚK≥Û=∞@Å∞ áÈã¨∞Î<åfl~Ú. ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ =}∞‰õΩK«∞<åfl~Ú. K«∂Kå"å,
~å=∂! J`«_»∞ ã¨∞YOQÍ Ñ¨~°∞ѨÙÃÑ· „ѨâßO`«"≥∞ÿ# =Ú„^ŒÖ’ Éè∫uHõOQÍ LO_ç L#flѨÊ\˜H©, J`«x
=∞#ã¨∞û =∂„`«O cÉèí`«û=ÚÅQÆ∞ J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ, J`«_»∞ QÀuÖ’
Ѩ_»∞K«∞#fl"å_Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
=∞~˘Hõx q+¨Ü«∂xH˜ =^•ÌO - J`«_»∞ Ѩ~°=∞âßO`«z`«∞Î_»∞. ''P`å‡-ǨÏ"£∞—— J#∞ Z~°∞Hõ
QÆÅ"å_»∞. J<ÕHõ ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ B#fl`«º=ÚKÕ, *Ï˝#q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ =^ŒÌ qxÜ«Ú#fl
qâı+¨=ÚÅ „ѨÉèÏ=OKÕ`« ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ 'âßOu— J#∞ â◊=∞ã≤÷ux á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞... XHõ~ÀA
J`«_»∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ QÆ∞O@Ö’H˜ *ÏiѨ_»∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© ''<Õ#∞ JYO_»=Ú, â◊s~å^Œ∞ʼnõΩ
Jf`«=Ú JQÆ∞ P`«‡<Õ Hõ^•! <å‰õΩ â◊s~°=ÚÅ ~åHõáÈHõÅ∞ ÉÏǨϺã¨÷"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°"Õ∞. Hõ#∞Hõ
<Õ#∞ U =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞ ÖË#\˜ì x`Àºk`«=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞——... J#∞ ^Œ$_è» ÉèÏ=##∞
P„â◊~ÚOz L<åfl_»∞...
J`«_»∞ '<Õ#∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»<Õ— J#∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« â◊s~°O Ü≥ÚHõ¯
Ѩ`«#O P`«_»∞ á⁄O^ŒHõÜÕ∞ L<åfl_»∞. K«∂Kå"å! J`«_ç =∞#ã¨∞û Ѩ`«#O`À UHõ`«fiO á⁄O^Œ
‰õΩO_»∞@KÕ`« J`«xH˜ J#∞Éèí==Ú ÖËHõÜÕ∞ LO\’Ok. nxx |\˜ì =∞#‰õΩ `≥eÜ«Ú# ^Õq∞\˜?
"≥Ú^Œ\ ˜"å_»∞ QÀuÖ’ Ѩ_»#ѨÊ\˜H©, Ѩ_»∞K«∞#fl@∞¡ J#∞Éèí"åxfl =∂„`«O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞
Hõ#∞Hõ, Hõ~°Î $`«fi=Ú, Éè’Hõ$`«fi=Ú `≥zÛÃÑ@∞ìH˘x J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. Ô~O_»="å_»∞ Ѩ_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©
JHõ~°ÎÜÕ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D z`«Î=Ú U q^èŒOQÍ LO>Ë, ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ J\Ï¡ˆQ LO\Ï_»∞ ã¨∞=∂!
❖
„Ñ≤Ü«∞, J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ ... ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ - F ~åѶ¨∞"å! h=Ù Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∂Î LO_»=K«∞Û...
ÖËHõ, KÕÜ«∞‰õΩO_® LO_»=K«∞Û QÍHõ! h z`«ÎO =∂„`«O P Hõ~°‡ÅÖ’ „Ñ≤Ü«∞O, J„Ñ≤Ü«∞O, Hõ~°Î $`«fiO,
Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# =∞QÆflOH͉õΩO_® K«∂K«∞HÀ! ZO^Œ∞KÕ`#« O\Ï"å? D [QÆ`∞« ÖÎ ’ P`«‡`«`fi« O
XHõ¯\˜ `«Ñ¨Ê =∞iOˆHѨ^•~°÷=Ú ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞. =∞i D z`«Î=Ú ZO^Œ∞Ö’<≥·<å Pã¨H˜ÎQ˘#=Åã≤#
Ѩ<Õ=Ú#flk? `«^•Ìfi~å ÅaèOKÕ^Õ=Ú#flk? D [QÆ`«∞Î, nxÜ«∞O^Œ∞ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ Ü«Ú#fl ã¨~°fi
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞... W=hfl ‰õÄ_® â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'JÉèÏ㨗 (illusion) =∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂!
*˽ܫ∞=∞QÆ∞ P`«‡#∞ J#∞Éèí=ѨÓ~°fiHõOQÍ Z~°∞QÆx "åxˆH ''ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞— J<Õ „Éèí=∞Å∞
LO\Ï~Ú. P`«‡HõO>Ë "Õ~°∞QÍ P^è•~°, P^èÕÜ«∞=ÚÅ∞ ÖË=Ù ã¨∞=∂! ''<å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú D Hõ~°Î, Éè’HõÎ
186
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅHõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k. PHÍâ◊=Ú=Öˇ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ
"≥∞ÿ#k——... Jx *Ï˝x Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ ã¨_»eOK«QÆey#^Õn D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞
J`«_»∞ QÍOK«∞@ ÖË^Œ∞. „Hõ=∞OQÍ 'D [QÆ`«ÎO`å <å ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞— J<Õ ÉèÏ=##∞ ‰õÄ_®
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. W\˜ì xâ◊ÛÜ«∞ ÉèÏ==ÚÅ∞ ã¨∞^Œ$_è»Ñ¨_»QÍ ''ã¨~°fi Éèí∂`«=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨ
*ËÜ«Ú#\˜ì ã¨~°fi"åºÑ¨=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— J#∞ J#∞Éèí=O L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. ''<Õ#∞ ã¨∞Y
^Œ∞óMÏʼnõΩ ™ê÷#Éèí∂`«∞_»#∞ QÍ#∞——... J#∞ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`« ã≤÷u Ju ã¨Ç¨Ï[OQÍ J=ÅOaOK«
|_»∞`ÀOk. WHõ J`«_»∞ „áê~°|úHõ~°‡Å#∞ J#∞ã¨iOz bÖÏ=∂„`«OQÍ ã¨~°fi =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞
áêÖÁæ#∞K«∞<åfl_»∞. =iÎOK«∞K«∞<åfl_»∞. "å\˜KÕ HõÅ∞QÆ∞ „Ѩ`ÕºHõ`« Un J`«x‰õΩO_»^Œ∞. `«# P`«‡
Ü«∞O^Õ D ã¨~°fi=Ú#∞, D ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ `«# P`«‡<Õ ^Œi≈OKÕ"åxH˜ WHõ „Ñ≤Ü«∞-J„Ñ≤Ü«∞=Ú
ÖËq∞? ã¨∞Y-^Œ∞óY=ÚÖËq∞?
*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û - *Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û PѨ^ŒÅ∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® D
„ѨѨOK«=Ú#∞ â’ÉèÏÜ«∞=∂#O KÕã¨∂Î L#flk. =∞#ã¨∞û HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ ZHõ¯_»
L<åfl~Ú? "åã¨<å~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z`«Î=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ *Ï˝x ã¨~°fi^• 'JHõ~°Î—QÍ<Õ `«##∞ `å#∞
^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. J#∞Éèí==ÚÅ∞ J`«x Ѩ@¡ J„ѨÉèÏq`«=ÚQÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú. D HÍà◊¥§
KÕ`«∞Å Hõ^ŒeHõÅ =º=Ǩ~°=∞O`å J`«xÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«HõÜÕ∞, ÉÏǨϺ=Ú#<Õ LO\’Ok.
ã¨~°fiHõ~°‡Å‰õΩ, ã¨~°fiKÕ+¨ìʼnõΩ, ã¨~°fiÉèÏ==ÚʼnõΩ, ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚʼnõΩ, ã¨~°fiQÆ`«∞ʼnõΩ c[=Ú D
=∞#¿ãû. J\˜ì =∞#ã¨∞û J<Õ c[O `«ºlOK«|_ç`Õ, Hõ~°‡Å∞ ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Å~ÚOK«QÆÅ=Ù.
=∞#ã¨∞û P`«‡*Ï˝#=ÚKÕ „q∞Oy"ÕÜ«∞|_ç#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ `˘ÅQÆQÆÅ=Ù.
ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® JѨC_»∞ qÅÜ«∞O á⁄O^Œ∞`å~Ú. ''P`«‡HõO>Ë "ÕÔ~·#^ŒO@∂ ZHõ¯_®
ÖË^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOzÜ«Ú#fl *Ï˝x... D âßs~°Hõ–"åK«Hõ–=∂#ã≤Hõ Hõ~°‡ÅKÕ P„Hõq∞OK«
|_ç#ѨÊ\˜H©... "å\˜H˜ `å#∞ =∂„`«O =jÉèí∂`«∞_»∞ HÍ_»∞.
bÖÏ q<À^ŒO - XHõ ÉÏÅ∞_»∞ XHõ KÀ@ ‰õÄ~°∞Ûx LO_ç `«# =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ XHõ Q˘Ñ¨Ê
#QÆ~°=Ú#∞,P #QÆ~°=ÚÖ’x g^äŒ∞Å#∞, P g^äŒ∞ÅÖ’x P@ =ã¨∞Î=ÙÅ „Ѩ^Œ~°≈#=Ú#∞ TǨ
=∂„`«OQÍ á⁄O^Œ∞K«∂ LO\Ï_»∞. WO`«Ö’ J=∞‡ Ñ≤Å∞Ѩ٠qx JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËã¨∂Î P ã¨OHõÅÊ
=∞Ǩ#QÆ~°=Ú#∞ Hõ∆}OÖ’ `«ºlOz"Õ™êÎ_»∞. ''=∞<À#QÆ~°OQÍ á⁄O^Œ|_ç#^ŒO`å "åã¨Î=OQÍ
ÖË^Œ∞—— J#∞ Z~°∞HõKÕ`«<Õ Hõ^•, J`«xÜ«∞O^Œ∞ ^•xx `«ºlOK«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z\˜ì H∆ÀÉèí ÜÕ∞~°Ê_»∞@
ÖË^Œ∞! #QÆ~°=Ú, #QÆ~° q<åâ◊#=Ú ‰õÄ_® J`«_»∞ TǨ=∂„`«OQÍ<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\Ï¡ˆQ
P`«‡ ‰õÄ_® Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∞Î#flѨ\ ˜H© Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìÖ’ Uq∞Ü«¸ KÕÜ«∞HõÜÕ∞ LO\’Ok. bÖÏ
=∂„`«OQÍ XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞, =∞~˘HõѨC_»∞ ''W^Õn <å‰õΩ ^Œ∞óYO
HÍ*ÏÅ^Œ∞——... Jx QÆ=∞xOK«∞K«∞#flk.
P`«‡ ^Õxx ^Œ∞óY=∞x `«#‰õΩ `å<Õ x~°fizOK«∞‰õΩO\’O^À... Jk ^Œ∞óYHõ~°"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 187
'W"Õg <å‰õΩ ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅ∞ HÍ=Ù—— Jx Jk ÉèÏqOK«∞H˘#∞ѨC_À, (ÖËHõ
x~°fizOK«∞#ѨC_À) ^•xH˜ ^Œ∞óY=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆeˆQk D [QÆ`«∞ÎÖ’ Un ÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ XHõ_»∞ =G=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞K«∞#flO`« =∂„`«OKÕ`« J`«_»∞ =G=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_®?
^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞@ [iy##∞, P`«‡ ^Œ∞óY ~°∂Ѩ=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«∞@ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
¿ÇÏÜ«∞ - Láê^ÕÜ«∞=ÚÅ∞ (`«ºlOK«@O - ã‘fiHõiOK«@O) - =º=Ǩ~°Ü≥∂Qƺ=ÚÅ∞QÍ
JQÆ∞K«∞#fl D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ "åã¨Î"åxH˜ ¿ÇÏÜ«∞`«fi=Ú QÍx,
Láê^èÕÜ«∞`«fi=Ú QÍx ÖË=Ù (Nothing is repulsive or attractive by itself). J\˜ì K«=∞`å¯~°=∞O`å
KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩx LO@∞#flk |∞kúÖ’<Õ.
¿ÇÏÜ«∞`«fi=Ú - `«ºlOѨ=Åã≤Ü«Ú#flk.
Láê^ÕÜ«∞`«fi=Ú - ã‘fiHõiOѨ=Åã≤Ü«Ú#flk.
''<Õ#∞ `«ºlOKåe—— J#∞‰õΩ#fl =ã¨∞Î=Ù ''ã¨fi`«Ç¨QÍ ^Œ∞óYHÍ~°Hõ=Ú—— – Jx J#\ÏxH˜ gÅ∞
ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, Jk XHõѨC_»∞ ã‘fiHõiOK«|_ç#^Õ Hõ^•!
U^≥·<å 㨈~, ã‘fiHõiOK«∞@KÕ`«<Õ ^Œ∞óY=Ú ã¨OÉèíq™ÈÎOk. ã‘fiHõiOK«x "åxH˜ P
q+¨Ü«∞=Ú`À ã¨O|O^èŒ"Õ∞ LO_»^Œ∞. WHõ ^Œ∞óY"Õ∞=ÚO@∞Ok?
ZѨÊ\˜ÔH·<å㨈~, Láê^ÕÜ«∞~åÇ≤Ï`«º=Ú KÕ`«<Õ (ÖËHõ '„QÆÇ≤ÏOK«∞@— J#∞#k x~ÀkèOK«
|_»∞@KÕ`«<Õ) ^Œ∞óY=Ú [~ÚOK«"ÕÜ«∞|_»∞`ÀOk. J~Ú<å, P`«‡HõO>Ë "Õ~°∞QÍ Un ÖË#ѨC_»∞
ã‘fiHõiOK«|_Õk (Láê^ÕÜ«∞=Ú) =∂„`«O ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ódOѨ*ËÜ«∂e? Hõ#∞Hõ 'Jq*Ï˝#
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìKÕ`«<Õ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú... JO`ÕQÍx ¿ÇÏÜ«∞ – Láê^èÕÜ«∞=ÚÅ∞
(`åº[º „QÍǨϺ=ÚÅ∞) ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅ∞ HÍ=Ù——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖
P`«‡ JHõ~°Î, JÉè’HõÎ J~Ú L#fl^Œx =∞#O J#∞‰õΩ<åflO. Jq^Œº HÍ~°}OQÍ<Õ J^•Ìx
Ü«∞O^Œ∞ Hõ~°Î $`«fi – Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ P~ÀÑ≤OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì J^蕺~ÀѨ"Õ∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ
‰õÄ_® HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. JHõ~åÎ ÉèÏ=#KÕ „Hõ=∞OQÍ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fiÉèÏ=O
J#∞Éèí∂`«=∞ø`ÀOk.
N~å=Ú_»∞: D Hõ~°‡Å∞ `«ºlOK«@O, JHõ~°ÎQÍ J=@O ™ê^茺"Õ∞<å?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬: x["Õ∞, â◊s~°^è•i Hõ~°‡Å#∞ Z\Ï¡ `«ºlOK«@O? â◊s~° x~°fiǨÏ}‰õΩ
J=â◊ºHõ~°‡Å∞ LO_»<Õ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ 'ã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#=Ú— J<Õ |ÅOKÕ`« 'Hõ~°‡Å∞
KÕÜ«Ú"å_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=# JkèQÆq∞OK«|_»∞`ÀOk. Hõ~°‡Å∞ `«ºlOK«∞@ JO>Ë `«##∞ `å#∞
ã¨~°fiHõ~°‡Å‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ# 'P`«‡—QÍ Z~°∞QÆ∞@ÜÕ∞. F ~å=∂! h=Ù "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù
QÆ∞iOz qKåiOK«∞. J@∞¡ qKåiOz#ѨC_»∞ ''â◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Hõ~°Î $`«fi Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞
ÖË=Ù——... Jx h"Õ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
188
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WO„kÜ«∞ ^Œ$+≤ì - H˘O^Œ~°∞ WO„kÜ«∂~°÷=ÚÅQÆ∞ q+¨Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞ (â◊|Ì ã¨Ê~°≈ ~°∂Ѩ ~°ã¨
QÆO^èŒ=Ú ÅO^Œ∞) ~åQÆ ^Õfiëê^Œ∞Å∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. "å\˜ H˘~°ÔH· ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅ∞ PK«iOK«∞
K«∞<åfl~°∞. J^Œ$+¨ì=ÚÅ∞ (^Œ$+¨ì=Ú HÍxk) JQÆ∞ ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅKÕ q=â◊√Öˇ· P`Ò‡#fl`«º=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõ áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. J\˜ì ''q=â◊`«fi|∞kú—— QÆÅ"åi ^Œ$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ D Hõ~°Î $`«fi
Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ „Ѩfu JO`å ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk. P`«‡*Ï˝#∞ÅÖ’ J\˜ì q=â◊`«fi|∞kúH˜ KÀ@∞
ÅaèOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
Z=i z`«Î"≥∞ÿ`Õ ã¨O™ê~°=Ú#O^Œ∞ ã¨HõÎ=Ú H͉õΩO_®, P`«‡qKå~°}Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞
=∞QÆfl"≥∞ÿ LO@∞O^À, J\˜ì `«`«Î fi"Õ`«ÎʼnõΩ "≥∂Hõ∆=Ú J#∞^•x „Ѩ™êÎ=# Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨~°"Õ∞ LO_»^Œ∞.
''Wk |O^èŒ=Ú, Wk "≥∂Hõ∆=Ú—— J#∞ „ѨǨÏã¨#=∞O`å ã¨O™ê~°=Ú #O^Œ∞ Pã¨H˜ÎQÆÅ J*Ï˝#∞Å
H˘~°‰õΩ, J*Ï˝#=Ú `˘ÅyOK«∞HÀ=\ÏxH˜ ™ê^èŒ#OQÍ =∂„`«"Õ∞ J~Ú =Ù#flk. *Ï˝xÜ«∞O^Œ∞
â◊√^•ú`«‡`«`«Î fi=Ú J`«ºO`« ã¨Ç¨Ï[OQÍ, ˆH=ÅOQÍ „ѨHÍtã¨∂Î LO@∞Ok. "åã¨Î"åxH˜ J*Ï˝x
Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® J>Ë¡ „ѨHÍt™ÈÎOk.
*Ï˝x ã¨~°fi^• Uq∞Ü«Ú KÕÜ«∞x"å_≥· LO@∞<åfl_»∞. J*Ï˝x WO„kÜ«∞ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
P`«‡‰õΩ „ѨuáêkOz ''<Õ#∞ KÕÜ«Ú"å_»#∞—— J#∞ ÉèÏ==Ú#‰õΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
„^Œ+¨ì‰õΩ Jaè#fl"≥∞ÿ# P`«‡`«`«Î fi=Ú `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fiã¨fi~°∂Ѩ`«fi=Ú#∞ `«#‰õΩ `å<Õ
''„ѨHõ\ ˜OK«∞H˘#∞@, „ѨHõ\ ˜OK«∞HÀHõáÈ=Ù@—— Ô~O_»∂ x~°fiÇ≤Ï™ÈÎOk.
❖
# |O^èÀ-ã≤Î # "≥∂H∆À-ã≤Î <å|O^À-ã≤Î # |O^èŒ#"£∞ I
J„=É’^è•k^ŒO ^Œ∞óYO „Ѩɒ^è•„`«ÊqbÜ«∞`Õ II (â’¡. 22, ã¨~°æ 38)
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ |O^èŒ=ÚQÍx "≥∂Hõ∆=ÚQÍx ÖË=Ù. |O^èŒ=Ú#∞ HõeÊOK«QÆÅ HÍ~°}=¸
ÖË^Œ∞. =∞i ^Œ∞óY=Ú ZO^Œ∞ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk? J*Ï˝#=Ú, JqKå~°}Å HÍ~°}OQÍ<Õ ã¨∞=∂!
J@∞¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ^Œ∞óYO *Ï˝#OKÕ #tOK«QÆÅ^Œ∞. |O^茖"≥∂H∆ÍÅ∞ q∞^䕺~°∂ѨOQÍ<Õ
HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. HÍ|\˜ì ~å=∂! ã¨~°fi=Ú#∞ ã¨~°fi^• `«ºlOK«QÆey#"å_»"≥· LO_»∞=Ú.
nè~°∞_»=QÆ∞=Ú. JǨÏOHÍ~°O áê~°„^Àe"Õ~Ú. J<åã¨HõÎ|∞kúKÕ ã¨~°fi™êH˜∆`«fiO J=^èŒiOzÜ«ÚO_»∞!
❖❖❖
6. "≥∂Hõ∆ã¨<åflºã¨O
N~å=Ú_»∞: F =∞Ǩ`å‡! q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl^•xx |\˜ì ''|O^茖"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ J#|_Õq
Jã¨OÉèí=O. ˆH=ÅO Ѩ~°„|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú—— Jx J~°÷=∞QÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ QÀ_»
ÖˉõΩO_®<Õ ZHõ¯_≥·<å edOK«|_ç# z„`«O LO@∞O^•? D ã¨$+≤ì JO`å U~°Ê_»∞`«∞#flk ZHõ¯_»?
|O^èŒ"Õ∞ ÖË#ѨC_»∞ =∂‰õΩ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å ã¨OQÆu Uq∞\˜?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 189
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „|Ǩχ"Õ∞ D 'ã¨~°fi[QÆ`«∞Η ~°∂Ѩ=Ú# q=~°ÎÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Jk
ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«"≥∞ÿ#k. HÍ~°ºâ◊‰õΩÎÅhfl „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊO KÕ`« „|Ǩχ=Ú#O^Õ U~°Ê_ç
LO@∞<åfl~Ú. J^•Ìx TǨâ◊H˜Î =∂„`«O KÕ`« [QÆ`ü „Ѩ=$uÎ JO`å U~°Ê_ç ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk.
^•xÜ«∞O^Œ∞ LxH˜, Jã¨`«∞Î, LxH˜~°Ç≤Ï`«O. kfi`«fiUHõ`«fi=ÚÅ∞, UHõ`«fi–J<ÕHõ`«fi=ÚÅ∞, Pk
JO`«=ÚÅ∞... W\˜ì qq^èŒ HõÅÊ#Åhfl ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`å#∞™ê~°"Õ∞ ~°∂Ѩ=Ú#∞ k^Œ∞̉õΩO@∞<åfl~Ú.
â◊H˜ÎÇ‘Ï#"≥∞ÿ# ^•xÜ«∞O^Œ∞ W=hfl U~°Ê_»QÆÅ"å...? ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ D LxH˜ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
‰õÄ_® P`«‡ HõO>Ë J#º"≥∞ÿ#q HÍ=Ù. ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞, |∞_»QÆÅ∞, ã¨∞_»∞Å∞,
P=$`«Î=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! J@∞¡ =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#fl=hfl [Å=ÚHõO>Ë
"ÕÔ~·#"å? HÍ"Õ!
z^•`«‡ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ z`«Î=Ú`À ‰õÄ_ç# r=~°∂Ѩ=Ú#∞ K≥O^Œ∞K«∞#flk. JѨC_»∞
"åã¨<å=∞Ü«∞... =∞<À=∞Ü«∞â◊‰õΩÎÅhfl `«#Ü«∞O^Õ „ѨHÍâ◊"≥Ú#~°∞ÛK«∞#flk. P â◊‰õΩÎÅxfl\˜h J<ÕHõ
s`«∞ÅÖ’ „ѨHõ\ ˜`«O KÕ™ÈÎOk. P „ѨHõ@#ÖË <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# P ã¨$+≤ìÜ≥ÚHõ¯
J#∞Éèí="≥∞ÿÜ«Ú#flk. LѨÉè’QÆO (Diversed experiencing)KÕ "å\˜#xfl\˜h (D J<ÕHõOQÍ HõxÑ≤
ã¨∞Î#fl ã¨$+≤ìâ◊‰õΩÎÅxfl\˜h) ^èŒiã¨∂Î =∞~°Å ZѨÊ\˜HÀ u~ÀÉèÏ==ÚKÕ ã¨~°fiO `«ºlOz "ÕÜ«ÚK«∞#flk.
„|Ǩχ=Ú #∞O_Õ...! -
Ö’HÍó Ѩ~å^£ LѨܫ∂xÎ `«ã≤‡O ã≤÷`åfi qâ◊ã≤Î JÅ"£∞ I
`«#‡Ü«∂ U= ã¨`«`«O `«~°OQÍ W= ™êQƈ~ II (â’¡ 7, ã¨~°æ 39)
D r=ÙÅO^Œi qq^èŒ ^Œ$+¨µìÅ L`«ÊuÎ „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ U~°Ê_»∞K«∞#flk. |Ü«∞Å∞
^Õ~°∞K«∞#flk. J\Ï¡ˆQ ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ L`«ÊuÎ ‰õÄ_® x~°O`«~°O „|Ǩχ=Ú#∞O_Õ HõÅ∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú. P Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ ã¨=∞ã¨Î=Ú L^Œƒùq™ÈÎOk. Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ „Ѩ=iΙÈÎOk =∞~°Å
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Õ ÅÜ«∞=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’ L`«ÊuÎ JQÆ∞K«∞#fl `«~°OQÆ=ÚÅ∞ =∞~°Å
ZѨÊ\˜ÔH·<å ã¨=Ú„^Œ=∞O^Õ ÅÜ«∞=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
D ã¨~°fi=Ú x~°O`«~°=Ú P Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ `«#‡Ü«∞"≥∞ÿ XѨCK«∞<åfl~Ú. =∞\˜ìKÕ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞|_ç# J<ÕHõ ÉÁ=∞‡Å∞ =∞\˜ìKÕ`«<Õ `«#‡Ü«∞"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú Hõ^•!
❖❖❖
7. x`«º=Ú #O^Œ∞ Jx`«ºO
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! q∂ "åHõº=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ =∂‰õΩ H˘OK≥=Ú Hõ+¨ì"≥∞ÿ#kQÍ WHõ¯_»
JxÑ≤ã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO\Ï~å?.... JyflÖ’ j`«Å`«fiO (K«Å¡^Œ#O) LO@∞O^•, LO_»^Œ∞.
[ÅOÖ’ ^ŒÇ¨Ï#â◊H˜Î ZHõ¯_»<åfl ã¨OÉèíqã¨∞ÎO^•? ã¨OÉèíqOK«^Õ!
K≥·`«#º=ÚÖ’ [_»`«fiO LO@∞O^•? Z\Ï¡ LO@∞Ok?
190
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J^Œ$â◊º=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ^Œ$â◊º=Ú LO_»∞@ Uq∞\˜? x`«º=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞
D Jx`«º`«fi=∞O`å U~°Ê_»@O ã¨=∞O[ã¨"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? Hõ#∞Hõ, q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê# "åHõº=Ú,
''ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ –ã≤÷u–ÅÜ«∞=ÚÅ∞ „|Ǩχ=Ú #O^Õ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩx
LO@∞<åfl~Ú...—— J#∞ ^•xH˜ `å`«Ê~°º"Õ∞q∞\’ <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞.
WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ, =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® "ÕÔ~·, Jf`«"≥∞ÿ LO@∞#fl „|Ǩχ"≥∞Hõ¯_»?... Hõ∆}
ÉèíOQÆ∞~°=∞QÆ∞ D Ѩ^•~°÷*ÏÅ"≥∞K«@? Wk „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ U~°Ê_»∞@ Uq∞\˜?
㨈~, q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ∞ HÍ¿ãѨ٠„|Ǩχ=Ú #O^Õ
L`«Ê#fl"≥∞ÿ<åÜ«∞x J#∞H˘O^•O. J\Ï¡ J~Ú`Õ D [QÆ`«∞ÎÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl „Ѩu XHõ¯
Ѩ^•~°÷=Ú „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}=Ú Hõey LO_®e! D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ã¨`ü–z`ü P#O^Œ
=∞Ü«∞=Ú, âßâ◊fi`«=Ú, JYO_»=Ú J~Ú LO_®e Hõ^•! nѨOÖ’Oz ѨÙ\˜ì#k nѨ=Ú =Öˇ<Õ
LO\’Ok. =∞#∞Ax #∞O_ç =∞#∞A_»∞, QÀ^èŒ∞=∞Å #∞O_ç QÀ^èŒ∞=∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~ÚHõ^•!
W^ŒO`å „|Ǩχ=Ú #∞O_ç ѨÙ@∞ìK«∞#flѨC_»∞, „|Ǩχ=Ú=Öˇ<Õ LO_®e. HÍx WHõ¯_ç
Ѩiã≤÷u Uq∞\˜? WHõ¯_ç Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl <åâ◊ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, Ѩiq∞`«"≥∞ÿ, ^Œ∞óY[#Hõ"≥∞ÿ ZO^Œ∞‰õΩ
LO@∞<åfl~Ú? D [QÆ`«∞Î xifiHÍ~°=∞QÆ∞ „|ǨχO #∞O_ç Hõey`Õ, W=hfl xifiHÍ~°OQÍ<Õ LO_®e.
''ÖË^Œ∞... D [QÆ`«∞Î P`«‡HõO>Ë aè#flOQÍ qHÍ~°=O`«"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. HÍx Wk
„|Ǩχ=Ú#∞O_Õ Ñ¨Ù\˜ìOk——... Jx JO\Ï~å? J#QÍ, „|Ǩχ=Ú '[QÆ^•ƒù==Ú— Hõey LO_®e
Hõ^•? =∞i Jk 'ÉèÏ"åf`«=Ú „uQÆ∞}~°Ç≤Ï`«=Ú— Jx ZO^Œ∞‰õΩ K≥ѨÊ|_ç#@∞¡?
q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ''D r=ÙÅ∞... "åi qO`« ^Œ$+¨µìÅ∞... D Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú——... W=hfl
„|ǨχO #∞O_Õ, ÖËHõ Ѩ~°=∂`«‡#∞O_Õ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<åÜ«∞x J#∞‰õΩO^•O... JѨC_»∞ ''Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞
=ã¨∞Î^Œ$+≤ìx r=ÙÅÖ’ Hõeyã¨∂Î LO\Ï_»∞——... J#∞ Hõà◊OHõO PáêkOK«|_ç#>Ë¡ Hõ^•!
WO`« qKå~°} q#fl `«~°∞"å`« <å „Ñ¨â◊flÅÖ’ U^≥·<å ֒Ѩ=Ú LO>Ë ##∞fl Hõ∆q∞OK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: FǨϟ! KåÖÏ =∞Oz „Ѩâ◊fl<Õ "Õâß=Ù. h ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅxfl\˜H© "Õ∞=Ú Wã¨∞Î#fl
ã¨=∂^è•#O q#∞-
[Å=Ú#‰õΩ PHÍ~°=Ú#fl^•? ÖË^Œ∞. HÍx =∞#‰õΩ ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’x `«~°OQÆ=Ú#‰õΩ
PHÍ~°=Ú HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk Hõ^•! P PHÍ~°=Ú "åã¨Î="≥∞ÿ#^Õ<å? HÍ^Œ∞.
J>Ë¡ D ã¨=∞ã¨Î=Ú „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk. ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ `«~°OQÆ~°∂Ѩ=Ú#
HõxÑ≤ã¨∞Î#flѨC_»∞, '`«~°OQÆ=Ú— J#∞ ~°∂ѨOQÍ JHõ¯_» Z\˜ì Ѷ¨∞#`«fi=Ú ÖË^Œ∞ Hõ^•!
„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz# =∂e#º=Ú ÖËâ◊=∂„`«O ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
JyflÜ«∞O^Œ∞ L+¨‚`«fi=Ú `«Ñ¨Ê =∞iOˆHq∞ LO@∞Ok?
D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ „|Ǩχ=ÚHõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#, U HõÅÊ<å ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 191
N~å=Ú_»∞: =∞ǨÏs¬! „|Ǩχ=Ú ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=Ú, x~°ÌfiO^Œ=Ú ‰õÄ_®! =∞i ^•x #∞O_ç Hõey#
D [QÆ`«∞Î ^Œ∞óY=∞Ü«∞=ÚQÍ, ^ŒfiO^Œfiã¨Ç≤Ï`«OQÍ ZO^Œ∞‰õΩ L#flk? `«O„_ô! q∂ "åHͺ~°÷=Ú
ÖËq∞\’ <å‰õΩ WѨÊ\˜H© É’^èŒÑ¨_»∞@ÖË^Œ∞. q∂ L^ÕÌâ◊"Õ∞q∞\’ <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl#∞.
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ ~å=ÚxÜ≥ÚHõ¯ D „Ѩâ◊fl#∞ =∞ø#OQÍ q<åfl~°∞. „ѨâßO`«
"≥∞ÿ# z`«Î=Ú`À P`«x Ô~O_»∞ „Ѩâ◊flŠѨÓ~åfiѨ~°=ÚÅ#∞ Ѩijeã¨∂Î<Õ `«#Ü«∞O^Œ∞ W@∞¡
Ü≥∂zOK«™êQÍ~°∞.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: (`«# JO`«~°OQÆOÖ’) ''D ~å=∞K«O„^Œ∞x |∞kú WOHõ#∞ ѨÓ~°‚ „ѨHÍâ◊=Ú
á⁄Ok#@∞¡ ÖË^Õ? H˘OK≥=Ú <≥·~°‡Åº=Ú WOHõ#∞ q∞yeÜÕ∞ L#fl@∞¡#flk. WѨC_»∞ W`«x |∞kúx
P`«‡=ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ ã¨∂\˜QÍ „Ѩ"ÕtOѨ*ËÜ«∂e. JѨC_»∞ W`«xÖ’ WOHÍ U~°Ê_ç LO@∞#fl
ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚʼnõΩ zH˜`«û [~°∞QÆQÆÅ^Œ∞. Z=i |∞kú J~Ú`Õ Ñ¨iѨHõfi`« HõeyÜ«ÚO_»^À J\˜ì
"å_»∞... ''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞—... J#∞ "åHõº=Ú#‰õΩ J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË^Œ∞.
Z=Ô~·`Õ Ñ¨iѨHõfi"≥∞ÿ# |∞kú`À [QÆ^•ƒù==Ú `«ºl™êÎ_À, z^ÕHõ~°ã¨=∞QÆ∞ P`«‡`«`«fi=Ú#∞
=∂„`«"Õ∞ ^Œi≈OK«QÆÅ ã¨=∞~°÷`« Hõey LO\Ï_À... J\˜ì"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ ''*Ï˝`«*˽ܫÚ_»∞—.✺ J\˜ì
nè=∞O`«∞_»∞ =∂„`«"Õ∞ ''ã¨~°fiO „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ "≥∂Hõ∆„Ѩ=K«#=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª‰õΩ `«y#"å_»
QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ P Ѩ^•~å÷^Œ∞ÅO^Œ∞ ^À+¨|∞kú á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. "å~°∞ ã¨~°fiѨiq∞`«
^Œ$+¨µìÅ∞ JkèQÆq∞Oz LO@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« WO^Œe ã¨~åfi`«‡Hõ`«fi=Ú "åiH˜ `«Ñ¨ÊHõ J=QÆ`«=∞
QÆ∞K«∞#flk.
D [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ LxH˜, q<åâ◊#=ÚʼnõΩ, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=∞QÆ∞ P P`«‡`«`«fi=Ú#‰õΩ.... D
Ô~O_çO\˜H© ‰õÄ_® P`«‡*Ï˝xH˜ q~À^èŒ"Õ∞q∂ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« D ~å=∞K«O„^Œ∞xH˜
<Õ#∞ D [QÆ`«∞ÎÖ’ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅÜ≥ÚHõ¯ ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=`«`«fi"Õ∞q∞\’ É’kè™êÎ#∞.
JѨC_»∞ QÍx W`«xH˜ L`«Î=∞ q„âßOu ÅaèOK«^Œ∞.
^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú#∞ „áêÑ≤ÎOѨ*ËÜ«∞QÆÅ 'Éè’QÆ^Œ$+≤ì— Hõey L#flO`«HÍÅO D r=Ù_»∞
^Œ$â◊ºOÖ’x U"Õ"À q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ÉèÏqã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞ QÍx, =∞Ǩ"åHõº=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯
J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`å_®? ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ, J#∞Hõ∆}O `«`«Î fi*Ï˝#=Ú #∞O_ç 'K«∞ºu—
á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO\Ï_»∞.
|∞kú ѨiѨHõfi`« á⁄O^Œ#ѨC_»∞ ''<åÜ«∞<å! h`À#∂, <å`Àã¨Ç¨ D ã¨~°fi=Ú „|Ǩχ"Õ∞——...
Jx K≥Ñ≤Ê`Õ =∂„`«O UO ÖÏÉèíO? q+¨Ü«∞Éè’ˆQK«Ûù L#flO`«=~°‰õΩ „|Ǩχ=Ú#∞ „ѨuáêkOK«∞
"åHõº=ÚÅ∞ zÅ∞HõѨÅ∞‰õΩÅ=Öˇ<Õ LO@∂ LO\Ï~Ú. Éè’ˆQK«Ûù #tOzO^•, JѨC_»∞ „Hõ=∞OQÍ
J*Ï˝#O `˘ÅQÆ@O, ''D ã¨~°fi=Ú P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å =∞Ç≤Ï=∞ÜÕ∞—— J#∞ Z~°∞Hõ U~°Ê_»@O
XHõ¯™êˆ~ [~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú.
✺
*Ï˝`«*˽ܫÚ_»∞ ´ U^≥·`Õ `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤Ü«Ú#fl^À Jk `≥Å∞ã¨∞H˘x#"å_»∞.
192
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO^Œ∞KÕ`« 'J„Ѩ|∞^Œ∞ú_»∞—, J~°ú„Ѩ|∞^Œ∞ú_»∞ J~Ú# t+¨µº#‰õΩ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ â◊=∞=Ú,
^Œ=∞=Ú (Discipline of one's own internal and external Avocations) JÉèíºã≤OKÕ@@∞¡ KÕÜ«∂e.
JѨC_»∞ J`«x ^Œ$+≤ì, J=QÍǨÏ#, PiÎ, ѨiÅHõ∆ º=ÚÅ∞... W=hfl Ѩiâ◊√^Œú`« á⁄O^Œ∞`å~Ú.
J@∞ÃÑ· '`«`ü `«fi"£∞— 'r"À„|¿Çχu<åѨ~°ó—— "≥Ú^ŒÖˇ·# P`«‡`«`«fi„Ѩuáê^ŒHõ=∞QÆ∞ "åHͺÅ∞
™È^•Ç¨Ï~°} ѨÓ~°fiHõOQÍ qâı¡+≤Oz K≥áêÊe. J~°ú„Ѩ|∞^Œ∞ú_»QÆ∞ t+¨µºxH˜ 'D [QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞...
JO^Œ∞KÕ`« nxx h ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕ~Ú... JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ L`«Î=∞ PK«~°}
Ѩ~°∞_»=Ù. ã¨fi^èŒ~°‡Ñ¨~°∞_»=Ù HÍ"åe——... Jx K≥ѨCK«∂áÈ`Õ, J`«xx uHõ=∞HõѨ~°z#>Ë¡ J=Ù`«∞Ok.
JѨiѨHõfi ^Œ$+≤ìQÆÅ t+¨µº_»∞ QÆ∞~°∞=Ù K≥Ñ≤Ê#^•xH˜ ÃÑ_®~°÷O WzÛ, z=~°‰õΩ =∞Ǩ*ÏÅOÖ’
z‰õΩ¯‰õΩ<Õ „Ѩ=∂^ŒO LO@∞Ok. t+¨µºÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ „Ѩ|∞^Œ∞úÖˇ· LO\Ï~°∞. L`«Î=∞"≥∞ÿ# J~°÷=Ú#∞
J#∞^ÕfiQÆѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOz PHõoOѨ٠KÕã¨∞‰õΩ<Õ ™ê=∞~°÷º=Ú Hõey LO\Ï~°∞. 'Éè’ˆQK«Ûù – Ö’Éèí
"≥∂ǨÏ=ÚÅ∞—... "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞¢+¨Ê=$uÎx `«ºlOz LO\Ï~°∞. J`«_ç =ÚO^Œ∞ „ѨuáêkOK«|_ç#
'Ѩ~°=∞ã¨`«º=Ú— QÆ∞iOz# ã¨=∂^è•#O Ѩq„`«`« á⁄O^Œ∞`ÀOk. ''<åÜ«∞<å! D <Õ#∞–h=Ù–D
[QÆ`«∞Î, WO^Œe [#‡ Hõ~°‡Å∞ W^ŒO`å „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ^Œ∞. n#O`«\ ˜H˜ „|Ǩχ"Õ∞
=¸Å=Ú. WHõ=ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® Ѩ~°"Õ∞â◊fi~° `«`«Î fi=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ Un ZHõ¯_® LO_»*ÏÅ^Œ∞——...
Jx J~°∞›_»QÆ∞ t+¨µºxH˜ =∂„`«"Õ∞ É’kèOK«@O ™ê^茺Ѩ_»∞`«∞Ok. JxO^Œº"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# QÆÅ
t+¨µº_»∞ Jk qO@∞#flѨC_»∞ ''<Õ#∞ Wk HÍ^Œ∞.. <Õ#∞ Wk——... J#∞ ã¨`«º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. q∞H˜¯e =¸_è»|∞kúQÆÅ t+¨µºx ã¨iQÍæ ѨsH˜∆OK«‰õΩO_®<Õ ''[QÆ`«∞Î
q∞^䌺... ã¨~°fi=Ú HõÅÊ#ÜÕ∞.. |O^èŒ "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ ÖË=Ù——... Jx K≥ѨÊ@O KÕ`« JÅÊ"Õ∞^èŒã¨∞ûQÆÅ
t+¨µº_»∞ J„ѨuëêªHõ~°=∞QÆ∞ =∂~°æ=Ú#∞ ZOK«∞H˘#∞@‰õΩ, H˘OK≥O J=HÍâ◊O LO_»=K«∞Û. ''h
W+¨ìO =zÛ#@∞¡ ã¨OK«iOK«=K«∞Û—— Jx É’^茙ê~°"≥∞ÿ#@∞¡ J#∞HÀ=\ÏxH˜ Jk ^ÀǨÏ^ŒO
KÕÜ«∞=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë J\˜ì t+¨µº_»∞ `«# L`«Î=∞ JÉèϺã¨O #∞O_ç q~°q∞OK«∞ J=HÍâ◊O L#flk.
㨈~, L`«Î=Ú_»QÆ∞ D <å t+¨µº_»∞ ~å=∞K«O„^Œ∞xH˜ J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°O #tOѨ*Ë¿ã
Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì ã¨`«º=Ú É’kè™êÎ#∞.
❖
W@∞¡ Ü≥∂zOz N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ ~å=∞K«O„^Œ∞x ã¨OÉ’kèOK«@O =∞~°Å H˘#™êyOKå~°∞.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 193
8. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«ºO
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: D [QÆ`«∞Î ^À+¨Éèí∂~Ú+¨ª"≥∞ÿ#k. ... D [QÆ`ÕÎ „|Ǩχ=Ú.
D q^èŒOQÍ ã≤^•úO`åÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÀ}ÏÅ #∞O_ç „Ñ¨=zOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! W^ŒO`å
‰õÄ_®, QÆ∞~°∞=Ù t+¨µºxH˜, ÉèíQÆ=O`«∞x x~°fiK«#=Ú É’kèOKÕ@ѨC_»∞ „ѨuáêkOK«|_»∞K«∞#flk.
D J<ÕHõ qâı+¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# Ô~O_»∞ ~°Hõ=ÚÖˇ·# ã≤^•úO`«=ÚÅ#∞ q=∞i≈ã¨∂Î áÈQÍ... D
[QÆ`«∞Î "åã¨Î"åxH˜ Uk J~Ú=Ù#fl^À... t+¨µº_»∞ ^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# 'ã¨fi|∞kú—`À „QÆÇ≤ÏOK«
QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. Ö’HõOÖ’ QÆ∞~°∞–t+¨º=º=Ǩ~°=∞O`å W>Ë¡ X#QÆ∂_»∞`ÀOk.
„|Ǩχ=Ú... ''ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=Ú, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú, ã¨~°fi=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ „Ѩ`«ºHõ∆=Ú——... J~Ú
L#flk. h=Ù SO„^Œ*Ïe‰õΩÅ#∞ K«∂KÕ LO\Ï=Ù. "å~°∞ =∂Ü«∞KÕ J<ÕHõ „H˜Ü«∞Å ^•fi~å L#flk
ÖË#@∞¡ ÖËxk L#fl@∞¡ K«∂Ñ≤ã¨∂Î LO\Ï~°∞. P`«‡ "åã¨Î"åxH˜ =∂Ü«∂~°Ç≤Ï`«=Ú J~ÚL#flk.
HÍh, =∂Ü«∂=∞Ü«∞=ÚQÍ JQÆ∞K«∞#flk. Q˘Ñ¨Ê SO„^Œ*Ïe‰õΩx =Öˇ =∞\˜ìx ‰õΩO_»QÍ, „ѨuÎx
=G=ÚQÍ KÕã≤ K«∂ѨÙ`«∞#flk. PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ѨÓÅ`À@#∞, H˘O_»ÃÑ· [ÖÏâ◊Ü«∞=Ú#∞
HõeÊOK«QÆÅ D P`«‡Ü≥ÚHõ¯ JѨÓ~°fiâ◊H˜Îx x~°fizOz xˆ~útOKÕ^≥=fi~°∞?
HõÅÊ<åqâı+¨O KÕ`« `å#∞ L#flKÀ>Ë Éèíq+¨º`ü PHÍâ◊OÖ’x #QÆ~° x~å‡}O KÕ™ÈÎOk.
PHÍâ◊OÖ’ hÅ`«fiO `˘ÅyOz JHõ¯_» Ѩ$näfi`«Å=Ú#∞ xi‡™ÈÎOk. Éèí∂`«Å=ÚÖ’ PHÍâ◊=Ú#∞
™ê÷Ñ≤™ÈÎOk.
❖
Zé]\ ˜ Ѩ^Œ‡~åQÆ=∞}˜Ö’ „ѨuaOaOKÕ PHÍâ◊O Zé∞ѨÙ~°OQÆ∞`À<Õ „ѨHÍtã¨∂Î LO@∞Ok
Hõ^•! J>Ë¡ D [QÆ`«∞ÎÖ’ ''L`«Ê#flO J~Ú#k, ... L`«Ê#flO HÍ#∞#flk—— JO`å ‰õÄ_® ã¨fi`«Ç¨QÍ
Jã¨`ÕÎ J~Ú L#flk. „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«ÎKÕ`«<Õ D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞Î=Öˇ J#∞Éèí∂`« =∞QÆ∞K«∞#flk.
Dâ◊fi~°∞_»∞ (ÖËHõ, Dâ◊fi~°ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ r=Ù_»∞) ã¨fi`«Ç¨QÍ J=ºHõÎ~°∂ѨÙ_Õ J~Ú#ѨÊ\˜H©
qz„`« ~°∂Ѩ=Ú# `«##∞ `å#∞ „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. Z\Ï¡ JO\Ï"å?... ã¨fiѨflOÖ’ =ã¨∞Î*ÏÅO
J#∞Éèí==∞=_»O =∞#O K«∂ã¨∞Î<åfl=Ú Hõ^•! ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«=Ú, TǨ[x`«=Ú JQÆ∞
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞, =∞#∞+¨µºÅ#∞ HõÅÊ# KÕã¨∞H˘x ''W^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞—— Jx `«Åz, P ã¨fiѨflOÖ’ ã¨∞Y
^Œ∞óMÏ^Œ∞Åhfl J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞.
Jã¨Å∞ D r=Ù_≥=_»∞? ''<Õ#∞...Wk...â◊s~°=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl\˜ì
J=ºHõÎ=∞QÆ∞ „Ѩ*Ï˝~°∂Ѩ"Õ∞ W`«_»∞ Hõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H©, W`«_»∞ HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å∞ – Hõ#∞flÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜`À Hõ#|_»∞K«∞<åfl_»∞.
W^Õ suQÍ ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù ã¨~°fiHÍÅ=ÚÅO^Œ∞, ã¨~°fi„`å, ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú#
ã¨OÉèí=`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. XˆH P`«‡ =ã¨∞Î=Ù WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ [x‡Oz# ã¨~°∞fiÅ ~°∂Ѩ=Ú#,
194
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WѨC_»∞ h=Ù, <Õ#∞, D ã¨aè‰õΩÅ∞, `«k`«~°∞Å∞ ~°∂Ѩ=Ú#, WHõ=ÚO^Œ∞ W>Ë¡ J<ÕHõ Éèíq+¨º`ü
r=ÙÅ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
WHõ ǨÏ~å¬=∞~°¬=ÚʼnõΩ `å"≥Hõ¯_çk? Z=iH˜?.... ã¨=∞`«fi=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz# *Ï˝x
Z#fl\˜H© q㨇ܫ∞=Ú#∞QÍx, QÆ~°fi=ÚQÍx, ã¨"≥∂‡Ç¨Ï=Ú#∞ QÍx, ǨÏ~°¬–â’Hõ–qHÍ~°=ÚÅ#∞
QÍx á⁄O^Œ_»∞. nè~°∞_≥·#"å_»∞ ã¨~°fi^• ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO@∞<åfl_»∞.
❖
J#O`« ^Õâ◊, HÍÅ Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ qz„`«=∞QÆ∞ ^Œ$â◊º~°K«<åâ◊H˜Î HõxÑ≤™ÈÎOk.
P`«‡ÜÕ∞ Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ J<ÕHõ Ѷ¨e`«=ÚÅ`À, „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ~°K«# Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#
™êy™ÈΫOk. ã¨=Ú„^Œ=Ú `«#Ü«∞O^Œe `«~°OQÆ=ÚÅ#∞ u~°ã¨¯i™ÈÎO^•...? ÖË^Œ∞ Hõ^•! P`«‡
‰õÄ_® `«# D J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# ã¨$+≤ì ~°K«##∞ u~°ã¨¯iOK«∞@ÖË^Œ∞.
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ D [QÆâ◊≈‰õΩÎÅ∞ Z\Ï¡ LO_ç LO@∞<åfl~Ú?...áêÅÖ’ <Õ~ÚÖÏQÍ...=∞\˜ìÖ’
Éèíq+¨º`üÖ’ U~°Ê_»QÆÅ ‰õΩO_»ÖÏQÍ...^•~°=Ú#O^Œ∞ =G=ÚÖÏQÍ...XHõ z#fl =∞é˜]q`«Î#OÖ’
=∞Ǩ=$Hõ∆OÖÏQÍ... P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fiâ◊‰õΩÎÅ∞ =ºHÍÎ=ºHõÎOQÍ ã≤÷u Hõey LO@∂, XHõѨC_»∞
=º=Ǩ~°=O`«=Ú JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
h~°∞ XHõѨC_»∞ xâ◊ÛÅOQÍ LO\’Ok. ZѨC_À P h\˜Ö’ `«~°OQÍÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
=∞~˘HõѨC_»∞ J^Õ h~°∞ uiy xâ◊ÛÅ`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. J~Ú`Õ J<ÕHõ PHÍ~åÅ`À HõxÑ≤ã¨∞Î#fl
`«~°OQÍÅ∞ [ÅO HõO>Ë "ÕÔ~·#k ZѨC_»∞? ZѨC_»∂ ÖË^Œ∞. J\Ï¡ˆQ, „|ǨχO HõO>Ë D '<Õ#∞–h=Ù
–PHÍâ◊O–Ѩ$käq–HÍÅO–^Œ∂~°O—... "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`ü ~°K«# "ÕÔ~·#k
HÍ<ÕHÍ^Œ∞.
''<å„`« HõtÛ`ü Hõ~åÎ, #Éè’HÍÎ, #q<åâ◊"Õ∞u——
D „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ Hõ~°Î QÍx, Éè’HõÎ QÍx Z=fi_»∂ ÖË_»∞. Z=fi_»∂ U=∂„`«O q<åâ◊#=Ú
á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO ™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, x~å=∞Ü«∞=Ú, ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú, x`«º=Ú, ã¨OH∆ÀÉèí
~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#\˜ì 'P`«‡`«`«fi=Ú— #O^Õ D q^èŒOQÍ JO`å ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
nѨO LO>Ë KåÅ∞, „ѨHÍâ◊O LO@∞Ok. ã¨∂~°∞º_»∞ LO>Ë KåÅ∞, ѨQÆÅ∞ U~°Ê_»∞`ÀOk.
ѨÙ+¨ÊO LO>Ë KåÅ∞, ã¨∞QÆO^èŒO LO\’Ok. Jkèëêª#=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú LO_»∞@KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞Î
ã¨fiÜ«∞OQÍ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
"åÜ«Ú=Ù #O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ# L#flk. J~Ú`Õ P ã¨ÊO^Œ#‰õΩ "åÜ«Ú=Ù HõO>Ë "ÕÔ~·# LxH˜
L#fl^•? ÖË^Œ∞. J\Ï¡ˆQ h‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl ''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏã¨
=∂„`«"Õ∞——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. J#QÍ, „|Ǩχ"Õ∞ ã¨fiH©Ü«∞HõÅÊ#KÕ WO„kÜ«∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# `å^•`«‡ºO
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#OQÍ W@∞¡, [QÆ`«∞Î ÖËHõ ^Œ$â◊º=ÚQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk. WO„kÜ«∞ =∂„`« ÉèÏ=#
Ü«∞O^Œ∞ P~°∂_è»∞"≥∞ÿ=Ù#fl"å_»∞ WHõ¯_» J<ÕHõ =ã¨∞Î ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ [# ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 195
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ''„Ñ≤Ü«∞=Ú–J„Ñ≤Ü«∞=Ú——Å`À ‰õÄ_ç# ÉèÏ=#ÜÕ∞ ''ã¨`«ºO–Jã¨`«ºO——Å =∞^茺
ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ#∞Éèí"åÅ∞QÍ „ѨHõ\ ˜`«O JQÆ∞K«∞#flk. WHõ¯_» Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å ã¨`«∞Î HÍ^Œ∞. Jã¨`«∞Î
‰õÄ_® HÍ^Œ∞.
❖
WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O =ÚYºOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞. D J<ÕHõ [QÆ^•ƒù=#Å∞ "åÜ«ÚgzHõÅ =Öˇ
=zÛ áÈ`«∂ LO_»=K«∞Û QÍHõ! J~Ú`Õ, P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨xfl^è•# „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ D [QÆ^ÀÌ+¨=ÚÅ∞
‰õÄ_® LxH˜x Hõey LO@∞<åfl~Ú. Uk U"≥∞ÿ<å, P`«‡#∞ W"Õg ã¨Ê $tOK«∞@ ÖË^Œ∞. ÉèíQÆ"å#∞_»QÆ∞
P Ѩ~°=∂`«‡ ZšѨC_»∂ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH©∆Éèí∂`«∞_≥· Ѩ~°=∂`«‡ã≤÷u Ü«∞O^Õ
âßâ◊fi`«`«`«fi"≥∞ÿ LO_ç LO@∞<åfl_»∞. J`«xH˜ U Hõ~°Î"åºHõ~°Î=º=ÚÅ∞ ÖË=Ù. ''<å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J\˜ì
™êH©∆Éèí∂`«»=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡`«`«Î fi=Ú HÍ^Œ∞. =∞iOˆH^À J~Ú=Ù#flk——... Jx ÉèÏqOK«∞@ KÕ`«<Õ
ã¨~°fi ~°Hõ=ÚÖˇ·# ^À+¨=ÚÅ∞ =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú.
ÅÜ«∞"≥∞ÿ# ^•xx ã¨$+≤ìOKÕk, ã¨$+≤ìOz#^•xx ÅÜ«∞O KÕ¿ãk P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞. P
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`üâ◊H˜Î XHõѨC_»∞ ѨiѨÓ~°‚=ÚQÍ, =∞~˘HõѨC_»∞ JÅÊ=ÚQÍ =ºHõÎO
JQÆ∞K«∂ LO\’Ok. WOH˘HõѨC_»∞ Jã¨Å∞ =ºHõÎ"Õ∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! WHõ¯_» #tOK«∞K«∞#fl^Õk? ã≤÷u Hõey =ÙO@∞#fl^Õk? D =ã¨∞Î*ÏÅ
=∞O`å P`«‡#∞O_Õ L`«Ê#fl=Ú JQÆ∞K«∞#fl^•? ÖËHõ, =∞Ô~Hõ¯_ç #∞OKÀ<å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HÍx =ã¨∞Î"Õ #tã¨∞ÎOk... P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú#k Z\Ï¡
#tã¨∞ÎOk?... P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k =∂„`«"Õ∞ ã≤÷u Hõey LO@∞Ok... P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HÍxk
ã≤÷u Z\Ï¡ Hõey LO@∞Ok?
r=Ù_»∞ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# J*Ï˝#=ÚKÕ (|∞kú Ü≥ÚHõ¯ J‰õΩâ◊Å`«fiO HÍ~°}OQÍ) P `«`«fi=Ú#∞
J<ÕHõ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú =Öˇ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞. D =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú
LO_»QÍ, WHõ ''P`«‡ #∞O_ç Wq Z\Ï¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å~Ú?—— – J<Õ „Ѩâ◊flÜÕ∞ L^Œ~ÚOK«^Œ∞Hõ^•!
F ~å=∂! ''ã¨=∞ºH± *Ï˝#=Ú—— J<Õ â◊H˜Îx =ÚO^Œ∞QÍ ã¨OáêkOK«∞. JѨC_»∞ ''„|Ǩχ=Ú
#∞O_Õ D ã¨~°fi=Ú L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú—— Jx „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ J<ÕHõ"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©,
Jq ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! XHõ H˜~°}=Ú XHõ =ã¨∞Î=ÙÃÑ·, =∞~˘Hõ H˜~°}=Ú H˘O_»ÃÑ·,
"Õ~˘Hõ H˜~°}=Ú [O`«∞=ÙÃÑ·, WOH˘Hõ H˜~°}=Ú QÀ_»ÃÑ·... W@∞¡ "Õ~°∞ "Õ~°∞ H˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞
KÀ@¡ „Ѩã¨iã¨∂Î LO_»=K«∞Û QÍHõ! ã¨~°fiH˜~°}=ÚʼnõΩ ã¨∂~°∞º_Õ L`«ÊuÎ ™ê÷#"≥∞ÿ#@∞¡, D 'ã¨~°fi=Ú,
ã¨~°∞fiÅ∞— „|Ǩχ=Ú<Õ L`«ÊuÎ ™ê÷#OQÍ Hõey LO@∞<åfl~°∞.
Ѩ~å=∞~°÷ ã¨`«º=∞QÆ∞ ''z`«ûfi~°∂Ѩ|ÅO – Z~°∞Hõ Ü≥ÚHõ¯ Jaèx"Õâ◊=Ú (The dynamics of
knowing)—— KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞Î ^Œ$â◊º=∂#=∞ø`ÀOk.
196
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Jq^Œº, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞... D Ô~O_»∂ XˆH Hõ∆}OÖ’ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
J@∞¡ L^Œ~ÚOz P Ô~O_»∂ ‰õÄ_® "ÕÖÏk âßYÅ`À qz„`«=ÚÖˇ·# â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí Ѷ¨Å=ÚÅKÕ
XѨCK«∞<åfl~Ú.
K«∂Kå"å ~åѶ¨∞"å! ã¨O™ê~°O J<ÕHõ Pâ◊Å`À, ÉèíÜ«∞OHõ~° ^Œ∞óYHõ~åÖˇ·# „ѨÜ≥∂[<åÅ`À,
Éè’QÆ, =$^Œú J=ã¨÷Å`À ‰õÄ_ç LO\’Ok. Ѷ¨e`«OQÍ Wk P`«‡‰õΩ |O^茙ê÷#=∞QÆ∞K«∞#flk.
D ã¨O™ê~° =$Hõ∆=Ú#∞ 'q"ÕHõ=Ú— J<Õ Y_»æ=Ú`À YO_çOz"ÕÜ«∂e. ''ã¨O™ê~°=ÚQÍ
J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º^ŒO`å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ q<åºã¨ K«=∞`å¯~°"Õ∞!——.... J#∞ J=QÍǨÏ#KÕ ã¨O^Œi≈O
K«@"Õ∞ WѨC_»∞ LáêÜ«∞O. ZO^Œ∞HõO>Ë, L#fl ã¨`«ºO J^Õ HÍ|\˜ì!
`åà◊√§ `≥OK«∞‰õΩ#fl QÆ[~åA UOKÕ™êÎ_»∞? Ǩ~ÚQÍ ã¨∞qâßÅ=∞QÆ∞ =#O "≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
f™êÎ_»∞ Hõ^•! h=Ù ‰õÄ_® D ã¨O™ê~°=Ú #∞O_ç 'q"ÕHõ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ`« q_»∞=_»∞=Ú.
„ѨâßO`«=ÚQÍ, QÆOcè~°=ÚQÍ ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOz#"å_»"≥· xtÛO`«∞_»=QÆ∞=Ú.
❖❖❖
9. W^ŒO`å ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞
N~å=Ú_»∞: =ÚhO„^•! ''„|ǨχѨ^Œ"Õ∞—— D ã¨~°fir=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã≤÷u Hõ^•! Jã¨Å∞
''r=`«fi=Ú——, ''qz„`«r=ÙÅ L`«ÊuΗ— J#∞#q „|ǨχѨ^Œ=Ú#O^Œ∞ Z@∞¡, U „ѨHÍ~°OQÍ, Zxfl
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèíq™ÈÎO^À ã¨qã¨Î~°OQÍ K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „|Ǩχ=Ú #∞O_ç D z„`« qz„`«=ÚÖˇ·# r=*Ï`«∞Åhfl... Z@∞¡
L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åflÜ≥∂, ã≤÷u Hõey LO@∞<åflÜ≥∂, #tã¨∞Î<åflÜ≥∂, =ÚH˜Îx á⁄O^Œ∞K«∞<åflÜ≥∂
ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ K≥ѨÙ`å#∞... q#∞-
„|ǨχO ã¨fi`«Ç¨QÍ q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. JÜ«∞ºk ã¨~°fiâ◊H˜Î ã¨fi~°∂ѨO, x~°‡ÅO ‰õÄ_®! J\˜ì
„|ǨχO #O^Œ∞ [ÅOÖ’ P=~°ÎO =Öˇ 'z`üâ◊H˜Î— ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`ÀOk. P=~°ÎOKÕ U~°Ê_ç#
PHÍ~å^Œ∞Å∞ [ÅO HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ#@∞¡, D 'z`üâ◊H˜Î— „|ǨχO HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. „|Ǩχ=Ú#‰õΩ
K≥Ok#^Õ J~Ú=Ù#flk.
J\˜ì 'z`üâ◊H˜Î— `«# Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ==ÚKÕ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ H˜Oz`ü
ã¨∞Êù~°}#∞ P„â◊~ÚOz „|Ǩχ"≥Ú^ŒÅQÆ∞ „áê~°OÉèí ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ ^ÕǨÏ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
J#QÍ, ã¨fiÅÊ=ÚQÍ q+¨Ü«∂HÍ~°=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì 'ã¨OHõÅÊ=ÚÅ ã¨=¸Ç¨Ï=Ú— Ü≥ÚHõ¯
|Å=ÚKÕ K≥·`«#º=Ú Ñ¶¨∞#`«fi=Ú K≥O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì Ѷ¨∞#`«fi=ÚKÕ...''r==Ú – =∞#ã¨∞û—— J#∞
Láêkè~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ ÉèÏ=# K≥O^Œ∞K«∞#flk.
D q^èŒOQÍ „|Ǩχ=Ú =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=∂„`«O KÕ`« `«# Ü≥ÚHõ¯ „|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ
=∞QÆ∞ ''^Œ$H±— ~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOz '„^Œ+¨ì—— J#∞ Hõ~°Î $`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç# ã≤÷ux P„â◊~Ú™ÈÎOk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 197
''<Õ#∞ „^Œ+¨ì#∞——... ''Wk ^Œ$â◊ºO——... ''Wk <å‰õΩ K≥Ok#k——... =O\˜ ÉèÏ"åÅ∞ „|ǨχO
á⁄O^Œ∞`ÀOk. J~Ú`Õ Jk ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ L#flѨÊ\˜H© JO`«=∂„`«O KÕ`« ã¨OHõÅÊ=Ú
ʼnõΩ P=Å L#fl `«# ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ áÈQ˘@∞ìH˘#∞K«∞#fl^•? ÖË<ÕÖË^Œ∞. Jk `«##∞ `å#∞
U Hõ∆}=∞O^Œ∞ `«ºlOK«∞@ÖË^Œ∞. HÍx `«ºlOz#^•x=Öˇ, ''Jã¨`ÕΗ—.... J~Ú#\˜ì D [QÆ`«∞Î#∞
qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk.
z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú JO`«\Ï „ѨHÍtã¨∂Î<Õ L#flk. HÍx ÉÏǨϺ^Œ$+≤ì HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ â◊¥#ºO
=Öˇ JQÆ∞K«∞#flk. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Hõ#|_Õ ^Œ$â◊º=∞O`å z#‡Ü«∞ ~°∂Ѩ"Õ∞ ã¨∞=∂! HÍx ™êO™êiHõ
^Œ$+≤ì QÆÅ"åiH˜ =∂„`«O Wk Éèí∂`åHÍâ◊ =∂„`«OQÍ (ѨOK« Éèí∂`åÅ ã¨"Õ∞‡à◊#O =∂„`«"Õ∞QÍ)
Hõ#|_»∞`ÀOk.
K≥·`«#º=Ú ^Õxx Z@∞¡ ã¨OHõeÊ¿ãÎ J>Ë¡ Ѩi}q∞OK«@O, „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Jk
„|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨fiÉèÏ= – ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ã¨OHõeÊOzO^Œ#∞HÀ... JѨC_»∞ Jk `«##∞ „|Ǩχ
^Õ=Ùx ~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ QÍOK«∞K«∞#flk. J#QÍ, ''D „uÖ’Hõ=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# J<ÕHõ r=~åã¨∞Å`À
‰õÄ_ç „Ñ¨HÍtOK«∞K«∞#flk <Õ<Õ... <å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— J#∞ ÉèÏ=# ZHõ¯_» P„â◊~Úã¨∞ÎO^À, Jk
J\˜ì J#∞Éèí==Ú<Õ JHõ¯_» á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì ÉèÏ=#‰õΩ LѨ„Hõq∞Oz# r=Ù<Õ 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞—
J#∞ ¿Ñ~°∞`À ‰õÄ_® K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. P Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_Õ `«k`«~° Ѩk=∞Ok „Ѩ*ÏѨ`«∞Å`À
‰õÄ_ç# D [QÆ`üHõÅÊ# HõO`«\ ˜H© HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
K«`«∞~°Ìâ◊ q^è•##Î Éèí∂`«*Ï`« #Ѷ¨ÚOѶ¨Ú=∂ I
ã¨$+≤ìˆ~=q∞Ü«∞O ~å=∞ z`«Îxi‡`«=∂QÆ`å II (ã¨~°æ 40, â’¡ 9)
Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Ö’Hõ=ÚÅO^Œe J#O`«„áê}˜HÀ@¡ ~°∂Ѩ=Ú# L#fl D 'ã¨$+≤ì— JO`å
z`«Î=Ú #∞O_Õ U~°Ê_»∞`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ''z`«Î"Õ∞ ã¨$+≤ì. z`«Î=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ ã¨$+≤ìÖË^Œ∞——... Jx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞
ÉèÏQÆ=ÚÅ∞
ã¨$+≤ìx U~°Ê~°∞K«∞K«∞#fl ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí"åxfl
z`«ÎO á⁄O^Œ∞K«∞#fl z`«ÎO
ã¨fi`«óQÍ K«∂¿ãÎ =∂„`«O, D ã¨$+≤ì PHÍâ◊=Ú=Öˇ â◊¥#º"≥∞ÿ#k. W^ŒO`å ã¨OHõÅÊ=ÚÖ’x
#QÆ~°=Ú =O\˜k. ˆH=Å=Ú „ÉèÏOu KÕ`« =∂„`«"Õ∞ U~°Ê_ç LO\’Ok.
N~å=Ú_»∞: „|Ǩχ=Ú, [QÆ`«∞Î "Õ~°∞"ÕÔ~·# ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl~Ú Hõ^•?
198
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „|Ǩχ=Ú =∞Ǩâ◊H˜ÎÜ«Ú`«=Ú. ã¨~°fi ÅHõ∆} qÅHõ∆}=Ú. „|Ǩχ=ÚÖ’<Õ D
„|Ǩ‡O_®Å∞<åfl~Ú. D „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ H˘xfl r=~åã¨∞Å∞ ˆH=ÅO J*Ï˝#=Ú #O^Œ∞ LO_ç
LO@∞<åfl~Ú. =∞iH˘xfl *Ï˝#Ü«ÚHõΫ"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú. WOH˘xfl qѶ¨∞fl=ÚÅ∞ HÍ~°}OQÍ
=∞^茺=∞^茺֒ 'K«∞ºu— á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
„ѨѨOK«=Ú`À\˜ ã¨O|O^èŒO L#fl r=ÙÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ =∂„`«"Õ∞ L`«Î=∞ "≥·~åQƺ=Ú
P„â◊~ÚOz LO_»∞@KÕ, "å~°∞ `«k`«~°∞ʼnõΩ LѨ^ÕtOK«\ÏxH˜ J~°∞›Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. q+¨Ü«∞
"åã¨#ÅKÕ r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ Z<Àfl =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞ʼnõΩ QÆ∞~“`«∞<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ ^Œ∞óYO,
Ñ≤iH˜`«#O, ÉèíÜ«∞O, L^ÕfiQÆO "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ã¨fiÅÊ HÍ~°}ÏÅ =Å# ‰õÄ_®
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. Hõ∆}OÖ’ ~åQÆ–^Õfi+¨–ÉèíÜ«∞–"≥∂Ǩ^Œ∞ÅKÕ "庉õΩÅѨ_»∞K«∞<åfl~°∞. D r=ÙÅ
Ö’x ~å[ã≤Hõ–`å=∞ã≤Hõ–™êufiHõ *Ï`«∞Å∞ QÆ∞iOz =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ ã¨q=~°OQÍ K≥ѨCHÀÉ’=Ù
K«∞<åfl=Ú. WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O... <åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú, ã¨~°fi"åºÑ≤`«=Ú, x~å=∞Ü«∞=Ú, z^•ÉèÏã¨
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«=Ú, J<åk J#O`«=Ú... J~Ú L#fl „|Ǩχ=Ú QÆ∞iOKÕ q=i™êÎ#∞.
xâ◊ÛÅ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ K«OK«Å`«fiO HÍ#=™ÈÎOk Hõ^•! J\Ï¡ˆQ ã¨ÊO^Œ
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ „H˜Ü«∂qâı+¨=Ú „Ѩã¨∞Êù@=∞ø`ÀOk. P „H˜Ü«∂qâı+¨"Õ∞ D
q^èŒOQÍ r=ÉèÏ==ÚQÍ Ñ¶¨∞#`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. J\˜ì „H˜Ü«∂qâı+¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞
'[QÆ`«∞Η J#|_»∞ J#∞Éèí=O.
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! J#O`«=∞QÆ∞ 'P`«‡`«`«Î fiO— #O^Œ∞ '„Ѩ^Õâ◊O— J#∞#k Z@∞¡ U~°Ê_»∞`ÀOk?
JO^Œ∞ ''„H˜Ü«∂qâı+¨=Ú— L`«Ê#fl=∞=@"Õ∞q∞\˜? Jq Z@∞¡ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú? P`«‡Ü«∞O^Œ∞
Jã¨Å∞ D qHÍ~°=ÚÅ∞ Z@∞¡ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú? JkfifÜ«∞=∞QÆ∞ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ Z\Ï¡
HõÅ∞QÆ∞`ÀOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: D ''r=Ù_»∞ – „|ǨχO – =∞#ã¨∞û – |∞kú – JǨÏOHÍ~°O – ^Œ$â◊ºO "≥Ú^ŒÖˇ·
#=hfl Ѩ~°=∂`«‡KÕ`«<Õ, ÖËHõ, Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Õ U~°Ê_»∞K«∞<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. J~Ú`Õ D "åH±
~°K«#Åhfl âßG=º=Ǩ~°O H˘~°ˆH HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨Î"åxH˜ W"Õg ZHõ¯_® ÖË=Ù. J#QÍ
Ѩ~°=∂~°÷=Ú# Wq P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ LO_»∞@ÖË^Œ∞. D qHÍ~°=ÚÅ∞, D J=Ü«∞=`«fi=Ú, D
k‰õΩ¯, HÍÅ=ÚÅ ã¨`«Î, D „Ѩ^Õâ◊ÉèË^Œ=ÚÅ J#∞Éèí=O... W=hfl „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#flѨ\ ˜H©,
Wq Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ U =∂„`«O ã¨OÉèíqOK«∞#q HÍ=Ù.
P z`ü „ѨHÍâßxH˜, ÖËHõ, Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Ö’ J#º"≥∞ÿ# Z\˜ì
HõÅÊ# ÖË^Œ∞, LO_»É’^Œ∞, LO_»*ÏÅ^Œ∞ ‰õÄ_®! WHõ â◊|Ì, J~°÷„Hõ=∂Å∞ ZK«@? HÍ~°º, HÍ~°}`«fi
"≥∞K«@? =º=Ǩ~°^Œ$ëêì º L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º "åHõº~°K«#‰õΩ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ x["≥∞ÿ# ™ê÷#O ÖË<ÕÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ, D „ѨѨOK«=Ú# U U HõÅÊ#Å∞, â◊ÉÏú~°÷=ÚÅ∞, "åHõºã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ L<åflÜ≥∂,
J=hfl Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. =∞\˜ì ÉÁ=∞‡Åhfl =∞\˜ìÜÕ∞ J~Ú#@∞¡ J=hfl
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 199
P`«‡=∞Ü«∞O, ã¨^Œfiã¨∞Î~°∂ѨO J~Ú =Ù<åfl~Ú. F ã¨∂Hõ;„QÍÇ‘Ï! ~å=∞K«O„^•! Jyfl #∞O_ç L`«Ê#fl
=∞ÜÕ∞º=hfl JyflHÍHõ =∞iOˆH=∞ø`å~Ú K≥ѨC? xѨC~°=fiÅhfl x¿ÑÊ Hõ^•! Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç
L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º=hfl Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J=Ù`å~Ú. WHõ D '[xOK«∞#k, [xOѨ*ËÜ«Ú#k—...
J#∞ 'ÉèË^ŒHõÅÊ#— JO`å q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk. D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u JO`å =∂Ü«∞KÕ`«<Õ
ã¨OÉèíq™ÈÎOk. WHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ L`«ÊuÎ, q<åâ◊#=ÚÅ∞...—— J#∞#^ŒO`å XHõ HõÅÊ# #∞O_ç
"Õ~˘Hõ HõÅÊ##∞ L^ŒƒùqOѨ*ËÜ«Ú@ =∂„`«"Õ∞ J~Ú LO@∞#flk.
❖
h\˜ Ü«∞O^Œ∞ Hõ^ŒeHõÖÏQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ „H˜Ü«∂â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ PkèHõº`«KÕ`«<Õ ''[xOK«∞#k –
[xOѨ*ËÜ«Ú#k—... J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ "Õ~°∞ "Õ~°∞ q+¨Ü«∂Å∞ ([QÆ`«∞ΖѨ~°=∂`«‡ J#∞#q)
^Œi≈OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
XHõ ÃÑ^ŒÌ ~å~Ú #∞O_ç YO_çOѨ|_ç# =∞~˘Hõ z#fl ~å~Ú P ÃÑ^ŒÌ~å~ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#k
HÍ^Œ∞ Hõ^•! ÃÑ^ŒÌ~å~ÚÖ’, z#fl~å~ÚÖ’ Ѩ^•~°÷"≥ÚHõ¯>Ë. HÍh, PHÍ~å^Œ∞Å ^Œ$ëêì º "Õ~°∞QÍ
Hõ#|_»∞K«∞#flq. J>Ë¡ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Hõ#|_Õ "Õ~°∞ r=ÙÅ#|_Õ K«=∞`å¯~°=ÚÅhfl P`«‡ „Ѩã¨~°}"Õ∞
J~Ú =Ù#flk. ''Wk "Õ~°∞, Jk "Õ~°∞. W`«_»∞ "Õ~°∞, J`«_»∞ "Õ~°∞.. <Õ#∞ "Õ~°∞, h=Ù "Õ~°∞—— J#∞#\˜ì
D â◊ÉÏú~°÷=º=Ǩ~° „Hõ=∞=∞O`å <å=∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. ''"ÕÔ~·#k–"Õ~°∞HÍxk—— J<Õ^ŒO`å
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ÖË^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO\Ï"å? 'ѨiKÕÛù^Œ=Ú— J<Õk LO>Ë Hõ^•, aè#fl`«fi=Ú ã¨OÉèíqOKÕk! „|Ǩχ=Ú
#∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞ÿ# '=∞#ã¨∞û— Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î ^•fi~å ã¨fiÉèÏ=ѨÓ~°fiHõOQÍ<Õ D <å=∞ ~°∂Ѩ HõÅÊ#
JO`å „Ñ¨=$`«Î=∞QÆ∞K«∞#flk. JO`Õ HÍ^Œ∞, =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»ÉèÏ=#KÕ`«<Õ [QÆ^Œfi º=Ǩ~°
=∞O`å ã¨OÉèíq™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞: J~Ú`Õ ''Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç D [QÆ`«∞Î U~°Ê_»∞K«∞#flk—— – J#∞ "åHõºO Jã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#
J~°÷"Õ∞#x JO\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ''XHõ Jyfl tY #∞O_ç WOH˘Hõ Jyfl tY L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk——... J#∞#^ŒO`å
'"å‰õΩ¯— Ü≥ÚHõ¯ "≥·z„`«º"Õ∞QÍx, Ü«∞^ä•~°÷O HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, P Ô~O_»∞ JyfltYÅ∞ XˆH Jyfl
Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚÖË. Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ '[xOѨ*ËÜ«Ú#k – [xOK«∞#k— Z\Ï¡ ã¨OÉèíq™êÎ~Ú
K≥ѨC? ã¨~°fi^• UHõ"≥∞ÿ LO@∞#fl Ѩ~°=∂`«‡ Z@∞¡, ^Õxx, ZO^Œ∞H˘~°‰õΩ L`«Ê#flO KÕã¨∞Î<åfl_»∞?
XHõ =∂@ L#flѨC_»∞, ^•xH˜ q~°∞^Œú"≥∞ÿ#k, aè#fl"≥∞ÿ#k, Ô~O_»=k J~Ú# =∞~˘Hõ=∂@
LO_»@O P =∂@ (ÖËHõ "åHõº=Ú) Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O.
J~Ú`Õ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ =K«<å^Œ∞ÖË LO_»=Ù Hõ^•! WHõ D â◊|Ì J~°÷ HõÅÊ=ÚÅ ~°∂Ѩ
=∞O\Ï"å... W^ŒO`å ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’x `«~°OQÆ=ÚÖ‰õΩ XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ^•xH˜ L#fl ÉèË^Œ=Ú
=O\˜^Õ. z#fl ÃÑ^ŒÌ `«~°OQÆ=ÚÅhfl [Å=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! `«~°OQÆ^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOz `«^•Ìfi~å
ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞, ã¨=Ú„^Œ [Å=Ú#∞ x~°fizOK«QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞.
200
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ã¨~°fi[QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú =Ù#flk. Wk "Õ∞=Ú QÍOK«∞K«∞#fl âßG=ÚÅ ™ê~°O.
'„Ѩ`«ºQÍ`«‡— ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. '=∞#ã¨∞û–|∞kú— J#∞#q ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞. Dâ◊fi~°∞_»∞
J#∞^•x â◊|Ì–J~°÷=ÚÅ∞ „|Ǩχ"Õ∞. ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙÅO^Œe ™ê~°=Ú „|Ǩχ"Õ∞.
„|Ǩχã¨~°fiq∞^ŒO qâ◊fiO qâßfif`«O K« `«`«Ê^Œ"£∞I
=ã¨∞Î`«ã¨∞Î [QÆ<åflã≤Î ã¨~°fiO „|ÃǷχ= ˆH=Å"£∞ II (ã¨~°æ 40, â’¡ 30)
D qâ◊fi=∞O`å „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. J~Ú`Õ „|ǨχO D qâ◊fi=Ú#‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ#k
‰õÄ_®. D [QÆ`«∞Î "åã¨Î"åxH˜ ÖË<ÕÖË^Œ∞. JO`«Ü«Ú ˆH=Å „|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú=Ù#flk.
❖
H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅ =∞ø#O `«~°∞"å`« -
N~å=Ú_»∞: =∞i D qÅHõ∆}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# =ã¨∞Î`«`«fi=Ú =∂>Ëq∞\˜? qq^èŒ r=ÙÅ∞
qq^èŒ=ÚÖˇ·# ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞, P~°∞ÎÅ#∞ Hõey LO@∞<åflˆ~?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: `«~°OQÆ=ÚÅ∞, ã¨∞_»∞Å∞, |∞_»QÆÅ∞, P=~°Î=ÚÅ∞ – JO`å [Å"Õ∞ J~Ú#@∞¡...
LOQÆ~°=Ú, =_®¤}O, QÍAÅ∞, Q˘Å∞ã¨∞ – JO`å |OQÍ~°"Õ∞ J~Ú#@∞¡... h=Ù–<Õ#∞–Jk–
Wk–Ö’Hõ=ÚÅ∞–Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ .... ã¨~°fi=Ú „|Ǩχ"Õ∞. D [QÆ`«∞Î ã¨OHõÅÊ=Ú L#flKÀ@
J<ÕHõ=ÚQÍ, â◊√^Œúã¨fi~°∂Ѩ=Ú P„â◊~ÚOK«|_ç#ѨC_»∞ „|Ǩχ=ÚQÍ ^Àº`«Hõ=∞QÆ∞K«∞#flk.
F ~åѶ¨∞"å! J@∞ PHÍâ◊O "≥·Ñ¨Ù K«∂_»∞. `«∂~°∞Ê "≥·Ñ¨Ù PHÍâ◊O, Ѩ_»=∞~° "≥·Ñ¨Ù PHÍâ◊O
XHõ¯\Ï? "Õ~°∞ "Õ~å? ''D PHÍâ◊ qÉèÏQÆ=Ú "Õ~°∞... P PHÍâ◊ qÉèÏQÆ=Ú "Õ~°∞—— – J#∞#k
PHÍâ◊=Ú#‰õΩ LO@∞O^•? qâßÅ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® D qÉèÏQÆHõÅÊ# ÖË<ÕÖË^Œ∞.
WHõ Wk `«∂~°∞Ê PHÍâ◊O, Wk Ѩ_»=∞~° PHÍâ◊O J#∞#^ŒO`å qHõÖ’ÊH˜Î`À ‰õÄ_ç# "å‰õΩ¯
=∂„`«"Õ∞.''h=Ù–<Õ#∞–"å_»∞–g_»∞–[#‡Å∞–=∞$`«∞º=Ù–^Õ=`«Å∞-~åHõ∆ã¨∞Å∞–=∂#=ÙÅ∞——....Wq
‰õÄ_® J\˜ì"Õ. W=hfl ™ê¿ÑHõ∆^Œ$+≤ì (Relative perception) x P„â◊~ÚOz =∂„`«"Õ∞ LO@∞<åfl~Ú.
g\˜ Ü«∞O^Œ∞ J~°÷qKå~°} KÕã≤#ѨC_»∞ 'ã¨`«º=Ú—#‰õΩ ÅaèOK«∞#^Õn LO_»∞@ÖË^Œ∞.
XHõKÀ@ L#fl"åxH˜ =∂„`«"Õ∞ ''k‰õΩ¯Å∞, HÍÅ=Ú——... J#∞ ™ê¿ÑHõ∆`À ‰õÄ_ç# J#∞Éèí=O
U~°Ê_ç LO\’Ok. P`«‡Ü≥∂, ã¨~°fi„`å =º=ã≤÷`«"≥∞ÿ LO_»QÍ, ''P`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi^• <Õ<≥· L<åfl#∞—— J#∞
L`«Î=∂~°÷O „QÆÇ≤ÏOz#"åxH˜ D ™ê¿ÑHõ∆`« (Relativity) ZHõ¯_» LO@∞Ok? LO_»^Œ∞.
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! D =∞#ã¨∞û „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ''„|Ǩχ=Ú #∞O_ç =∞#ã¨∞û L`«ÊuÎ JQÆ∞K«∞#flk——... J#|_»∞ qHõÖ’ÊH˜Î
Jã¨`«º"≥∞ÿ#^Õ ã¨∞=∂! L^•Ç¨Ï~°}QÍ XHõ „Ѩâ◊fl J_»∞QÆ∞`å#∞.
h=Ù, h =∞<À~°^äŒ=ÚÅ∞ "Õ~°∞"Õ~å? h #∞O_ç h ÉèÏ=#Å∞ "ÕÔ~·#qQÍ K≥ѨÊQÆÅ=∂? "å\˜H˜
hHõ<åfl "ÕÔ~·# Jã≤÷`«fi=Ú#fl^•? 'QÆ∞}˜— HõO>Ë QÆ∞}=ÚÅ∞ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_≥·<å LO\ÏÜ«∂?
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 201
ÖË^Œ∞.... ÖË#ѨC_»∞ ''P QÆ∞}=ÚÅ∞, ÉèÏ==ÚÅ∞, =∞<À~°^äŒ=ÚÅ∞ h #∞O_ç L`«Ê#fl
=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú——... Jx J#@O Z\Ï¡? ''JkQÀ Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞—— – Jx XHõ Ñ≤Å¡"å_»∞ JO@∞
<åfl_»#∞HÀ... P Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞ P`«xH˜ PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OK«\ÏxH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? P K«∂K«∞
"åx ^Œ$+≤ì^À+¨"Õ∞ Hõ^•! ã¨`«º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#=Ú JÅÊ=∞QÆ∞K«∞#flѨC_Õ „|Ǩχ=Ú
#O^Œ∞ D qHõÅÊ=ÚÅhfl JQÆ∞Ñ≤ã¨∂Î LO@∞<åfl~Ú. ''D qHõÅÊ=∞O`å '=∞<À KåѨź=Ú— KÕ`«<Õ
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk—— J#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞ ÖË^Œ∞. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ™êxfl^茺=Ú KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û ã≤÷u
– ã¨ÊO^Œ#Å∞ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú#ѨÊ\˜H©, ''P`«‡ W@∞¡ =∞#ã¨∞ûQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk——...
Jx J#gÅ∞ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? U Hõ∆} =∞O^Œ∞ ‰õÄ_® P`«‡ `«# â◊√^Œú`«fiO, x~°‡Å`«fiO,
™êH˜∆`«fiO, JYO_»`«fi=ÚÅ#∞ `«ºlOѨHõÜÕ∞ LO\’Ok. J*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O – ã¨fiÜ«∞OHõ$`«"≥∞ÿ#
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ Ѷ¨∞hÉèí∂`«=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. P HÍ~°}OQÍ P`«‡ÜÕ∞, 'Wk r==Ú, Wk [QÆ`«∞Η
J#∞#@∞¡QÍ `ÀK«∞K«∞#flk.
ã¨~°fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ P ''J#O`« „|ǨχѨ^Œ=Ú—— #∞O_ç =∞iOˆHn Z#fl_≥·<å
ã¨OÉèíqOK«\ÏxˆH gÅ∞ÖË^Œ∞. ^•x #∞O_ç Pq~°ƒùqã¨∞Î#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞#fl^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú
=ÙOk. „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú ÖËxKÀ@ Un JQÆ∞Ñ≤OK«^Œ∞, L`«Ê#fl=Ú HÍ^Œ∞. „|Ǩχ=Ú =Å#<Õ
„|Ǩχ=Ú#‰õΩ W^ŒO`å `≥eÜ«∞=K«∞Û@ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
XˆH =ºH˜Îx K«∂ã¨∞Î#fl =∞i H˘O^Œ~°∞ ''W`«_»∞ <å `«O„_ç... <å ‰õΩ=∂~°∞_»∞... <å JÅ∞¡_»∞...
<å =∞#∞=∞_»∞... <å q∞„`«∞_»∞...—— W\Ï¡ J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ J`«x`À `«=∞‰õΩ QÆÅ ã≤÷u, ã¨O|O^è•
Å#∞ |\˜ì ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! JO^Œ~°∂ K«∂ã¨∞Î#flk P XHõ_ç<Õ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, XˆH „|Ǩχ=Ú
J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ`À „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ J#∞ã¨iOz Hõ#|_»∞K«∞#flk. ''W^ŒO`å
„|Ǩχ"Õ∞ (ã¨~°fiOdefi^Œ"£∞ „|Ǩχ)—— J#∞#k "Õ^Œ"åHõº™ê~°"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. D q+¨Ü«∞=Ú<Õ
=∞#O D „QÆO^äŒOÖ’ J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç ã¨∞ã‘÷Hõ~°} ѨÓ~°fiHõOQÍ x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åflO.
''Ѩ~°=∂~°÷`«`«Î fi=Ú—— J~Ú =Ù#fl P Ѩ~°„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ 'Jq^•º^Œ∞Å∞— J#|_Õ ã¨O™ê~°
^À+¨O D+¨<凄`«O ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞: ™êfiq∂! =∞i r=ÙxH˜ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D q+¨Ü«∞ =º=Ǩ~°=ÚÅ =∂@ Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: W=hfl r=Ù#‰õΩ Jã¨=∞„QÆ^Œ$+≤ì, J*Ï˝#=ÚÅKÕ ^À+¨=ÚÅ KÕ`«<Õ J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ, J*Ï˝#O #tOzO^•... WHõ PÃÑ· D Hõ#|_Õ ã¨~°fi=∞O^Œe ''â◊√^Œú
Ѩ~°=∂`«‡ „|Ǩχ`«`«fi=Ú——... h=Ù ^Œi≈OK«QÆÅ=Ù ã¨∞=∂! XHõ áê„`« ÉÏQÍ =∂e#º=Ú`À HõѨÊ
|_ç L#fl^Œ#∞HÀ... P =∂e#º=Ú#∞ â◊√„ÉèíO KÕã≤ `˘Åy¿ãÎ áê„`« Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î="≥∞ÿ# "≥∞~°∞ѨÙ
QÀK«iã¨∞ÎOk Hõ^•! J>Ë¡, J*Ï˝#=Ú #tOK«QÍ<Õ „|ǨχѨ^Œ=Ú „Ѩ`«ºHõ∆=Ú HÍQÆÅ^Œ∞.
nѨO "≥eyOK«@OKÕ`« QÆkÖ’x pHõ\ ˜ `˘Åy`Õ, JѨC_»∞ QÆkÖ’QÆÅ =ã¨∞Î=ÙÅhfl K«Hõ¯QÍ
Hõ#|_»`å~Ú Hõ^•!
202
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=ÚO^Œ∞QÍ J*Ï˝#=ÚKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl D ^Œ$+≤ìx Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞HÀ"åe. JѨC_»∞ D
qâßÅ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î ã¨~°fi qHõÅÊ=ÚÅ`À ã¨Ç¨ ^Œ$+≤ì #∞O_ç LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞. x~°‡Å"≥∞ÿ#
J^ŒÌOÖ’ „ѨuaO|=Ú ZO`À ã¨Ê+¨ìOQÍ K«∂_»QÆÅO. ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú x~°‡Å"≥∞ÿ#
|∞kú Ü«∞O^Œ∞ xâ◊ÛÜ«∞`«fi=Ú, ã≤÷~°`«fi=Ú á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ P „^Œ+¨ì `«# Ü≥ÚHõ¯
Ѩiâ◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ ã¨ˆ~fiã¨~°fi„`å, ã¨~°fi^•, ã¨~°fi=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
W^Õ *Ï˝<å#∞Éèí=O Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª.
❖❖❖
10. Jq^Œº – P`«‡*Ï˝<å#∞Éèí=O
N~å=Ú_»∞: JǨϟ =∞ǨÏs¬! q∂ "åHõº=ÚÅ∞ J`«ºO`« j`«Å=ÚÅ∞, x~°‡Å=ÚÅ∞, „ѨHÍâ◊
Ü«ÚHõÎ=ÚÖˇ·, =∂ÃÑ· J=∞$`«=~°¬O ‰õΩiÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. Zxfl ã¨∞Hõ$`«=ÚŠѶ¨e`«OQÍ<À ''q∂ D
„Ѩ=K«#=Ú#∞ q#QÆÅ∞QÆ∞@, á⁄O^Œ∞@—— J#∞ =~°O q∂ #∞O_ç á⁄O^Œ∞K«∞<åflO!
¿ÇÏ „ѨÉè’! q∂ "åHõº=ÚÅ∞ =∞Ǩ„ѨÉèÏ==ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl~Ú. =∞Ǩϟ`«¯ $+¨ì=∞QÆ∞
ã¨`«º=Ú<Õ „Ѩuáêkã¨∞Î<åflÜ«∞x "Õ∞=Ú „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åflO. J~Ú`Õ =∂ Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ
¿Ñ~°∞H˘x Ü«Ú#fl J*Ï˝# ^À+¨=Ú KÕ`« HÍÉ’Å∞... QÆOcè~å~°÷O ã¨O`«iOK«∞H˘x Ü«Ú#fl q∂
"åHõº=ÚÅ∞ q#∞K«∞O_»QÍ Hõ∆}HÍÅO *Ï˝#„ѨHÍâ◊O |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk. WO`«Ö’<Õ =∞~˘Hõ
Hõ∆}OÖ’ ZHõ¯_ç #∞O_À J*Ï˝#O =zÛѨ_»∞`ÀOk. D q^èŒOQÍ *Ï˝# – J*Ï˝#=ÚÅ =∞^茺 H˘@∞ì
q∞\Ïì_»∞K«∞<åflO. PHÍâ◊OÖ’ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ ~åHõáÈHõÅKÕ ZO_» – h_»Å∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡ "Õ∞=Ú
Hõ∆}HÍÅ *Ï˝#O, =∞~°Å U^À Jx~°fiK«hÜ«∞ Jã¨=∞„QÆ`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åflO.
F ^Õ"å! P Ѩ~°=∂`«‡ J#O`«=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú, ѨiѨÓ~°‚=Ú, ã¨^• „ѨHÍâ◊=O`«=Ú,
UHõ ~°ã¨=Ú, x`Àºk`«=Ú Ñ¨~°=∂~°÷ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Hõ^•..! J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ [#‡ Hõ~°‡Å`À
‰õÄ_ç# D qHÍ~°HõÅÊ#O`å ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèíq™ÈÎOk? ''D ã¨$+≤ì „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ÖË^Œ∞.. Wk
JÜ≥∂Qƺ"≥∞ÿÜ«Ú#flk... D ã¨$+≤ì„|Ǩχ"Õ∞——... "≥Ú^ŒÖˇ·# q~À^èŒ"åHõº=ÚÅ L^ÕÌâ◊"Õ∞q∞\˜? D
q+¨Ü«∂ÅѨ@¡ P`«‡ L#∞‡Y=∞QÆ∞@ Uq∞\˜? D "≥∂Ǩ^Œ∞Å∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∂! <Õ#∞ K≥ѨC ã¨`åº~°÷=Ú XHõ¯>Ë. nxÖ’ JÜ≥∂Qƺ`« QÍx, ѨÓ~åfiѨ~°
q~À^èŒ=ÚQÍx ÖË=Ù. "Õ^Œ=ÚÅKÕ „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ Kå@|_ç# =∞Ǩ"åHõº=∞Å<Õ (JǨÏO
„|Ǩ‡ã≤‡, r"À„|¿Çχu <åѨ~°ó "≥Ú^ŒÖˇ·#q) WHõ¯_» J~°÷Ü«ÚHõÎOQÍ =∞#O K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO.
JO`Õ. J~Ú`Õ h=Ù É’^èŒ Ü≥ÚHõ¯ =∞^茺֒ ''uuHõ∆–„Ѩã¨#fl`«–L`«Î=∞ J=QÍǨÏ#—— D =¸_ç\ ˜x
q_»∞==^Œ∞Ì. D =∞# ã¨OÉèÏ+¨} J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç Ѩijeã¨∂Î LO_»QÍ h Ü«∞O^Œ∞
ѨÓ~åfi~°÷~°∂ '*Ï˝#^Œ$+≤ì— `«Ñ¨ÊHõ L^Œ~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. ѨÓ~å‚~°÷„Ѩɒ^èŒ=Ú á⁄O^ŒQÆÅ=Ù. ã¨fiã¨÷
z`«∞Î_»=Ù HÍQÆÅ=Ù. JѨC_»∞ W`«óѨÓ~°fiO qO@∂ =ã¨∞Î#fl =º=Ǩ~° "åHõº=ÚÅ HõO>Ë L`«Î=∞"≥∞ÿ#
ã¨`«ºÑ¨^À#flux h JO`«~°OQÆ=Ú#O^Õ ^Œi≈™êÎ=Ù.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 203
ѨÓAºÅ∞, P`«‡„^Œ+¨ìÅ∞, ã¨^Œ∞æ~°∞=ˆ~}∞ºÅ∞ JQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ `å=Ú „QÆÇ≤ÏOz# ''"åH±
Jf`«... J#∞Éèí==∂„`«——... ã¨`«º=Ú#∞ ã¨~°fi[#∞Å#∞ L^ŒúiOKÕ xq∞`«ÎO "Õ^•O`« ã≤^•úO`«=ÚÅ
~°∂ѨOÖ’ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖ’ H˘O`« â◊ÉÏÌ~°÷Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞ "åHõº~°K«# J=ã¨~°
=∞QÆ∞K«∞#flk.
L`«Î=∂~°÷=Ú ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ, P â◊|Ì=ÚÅ∞ (Jargons) H˘O`« „Éèí=∞ ã¨=∞xfi`«=ÚÖˇ·#
=∂@ "åã¨Î="Õ∞ HÍx, =ÚÅ∞¡#∞ =ÚÅ∞¡`À<Õ `˘Åyã¨∞Î#fl@∞¡ ''=∂Ü«∞—— Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞~°fi ºã¨#=Ú#∞
=∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç# â◊ÉÏú~°÷=ÚÅKÕ`«<Õ `˘ÅyOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ''r=Ù_»∞ – „|Ǩχ=Ú – P`«‡
– Ѩ~°=∂`«‡ – =∞#ã¨∞û – |∞kú – [QÆ`«∞Î - JǨÏOHÍ~°=Ú——... J#∞ â◊|Ì=ÚÅ∞ J\˜ì"Õ. J~Ú`Õ
D Ѩ^Œ*ÏÅ=Ú ã¨`åº~°÷*Ï˝#=Ú#‰õΩ (É’^茉õΩ) `«Ñ¨ÊHõ ¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì ''LѨ^Õâ◊º
=ã¨∞Î=QÆ∞ P`«‡*Ï˝#=Ú É’kèOK«\ÏxˆH W^ŒO`å W@∞¡ ~°zOK«|_»∞K«∞#flk—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
''"åQÍ˚Å=Ú ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞—— D Ô~O_ç\ ˜ ã¨=∞#fiÜ«∞=Ú#∞ q"ÕHõ=Ú`À „QÆÇ≤ÏOKåe.
''q"ÕHõ^Œ$+≤ì – =∞ǨÏ`«Î~° Pâ◊Ü«∞=Ú – Jã¨Å∞ L^ÕÌâ◊O „QÆÇ≤ÏOK«@O——... D =¸_»∂ U
ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂ U=∞~°K«~å^Œ∞. q∞^䕺 „Éèí=∞ÅO^Œ∞ Ѩ_»‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! =∞# D ã¨OÉèÏ+¨}
„â◊^ŒúQÍ qO@∂ LO_»QÍ, "åK«º – "åK«Hõ â◊ÉÏú~°÷=Ú#∞ h"Õ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
❖
J*Ï˝#∞Å H˘~°‰õΩ '„|Ǩχ=Ú—#∞ LѨ^ÕtOK«\ÏxH˜ ÖËHõ ''ã¨`«ºâߢ™êÎ~°÷É’^茗— xq∞`«ÎO
*Ï˝#∞ÅKÕ "å¢HõÊѨOK«=∞O`å HõeÊOK«|_ç#k. J~Ú`Õ Z=fiÔ~·`Õ WѨÊ\˜ˆH Ѩ~°=∂~°÷ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞
LO\Ï~À, J\˜ì"åi J#∞Éèí="Õ∞ LѨ^Õâ◊º=ã¨∞Î=Ù JQÆ∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ WHõ PÃÑ· D "å¢HõÊѨOK«O`À
Ѩ<Õ=Ú#flk?
P`«‡ "åã¨Î"åxH˜ Ѩ~°=∞â◊√^Œú"≥∞ÿ#k. JO^Œ∞ q+¨Ü≥∂#∞‡Y`«fiO QÍx, Hõ~°‡QÍx, "≥∂Ǩ^Œ∞Å∞
QÍx, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞ QÍx ÖË<Õ ÖË=Ù. J\˜ì Ѩ~°=∂~°÷=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ D [QÆ`«∞Î JO`å ã≤÷u
HõeyÜ«Ú#flk. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<å „Ñ¨Éèí="Õ∞ D ã¨~°fiO Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ ™ê÷#O J~Ú L#flk. W^Õ
q+¨Ü«∞O J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅ`À J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ #∞O_ç D „QÆO^èŒ=Ú x~°∂Ñ≤Oz, q=iOz
K≥ѨCK«∞#flk.
N~å=Ú_»∞: ™êfiq∂! =∞i D r=ÙÅÖ’ J<ÕHõ=∞Ok Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O JO^Œ∞‰õΩ =ºuiHõÎOQÍ
LO\’Ok. ''P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <Õ#∞ ã¨~°fi^• Ѩiâ◊√^Œ∞ú_»#∞... q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«∞_»#∞——...
J#∞ J#∞Éèí=O Kå@∞# Ѩ_çáÈ`ÀOk. ''<Õ#∞ JÅ∞Ê_»#∞, n#∞_»#∞, Ѩiq∞`«∞_»#∞, ÉÏkè`«∞_»#∞,
ã¨fiÅ∞Ê_»#∞——.... J#∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞ JkèHõ"≥∞ÿ# „ѨKå~°O Hõey LO\’Ok. HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬: x["Õ∞, D r=Ù_»∞ `«y#O`« ™ê^èŒ##∞ P„â◊~ÚOK«HõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ, Zxfl
~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈ`«∞#flѨÊ\˜H© P`«‡Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú`«fi=Ú QÍOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. ''=¸Ö J*Ï˝#
~°∂Ѩ=Ú—— (Causal Ignorance) J~Ú#\˜ì `«=∞ã¨∞û, J„Ѩܫ∞`«fljÅ`«fi=Ú... D Ô~O_»∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O
ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞‰õΩO@∂ "≥∂ǨÏ=Ú#∞ J<ÕHõ âßM’ѨâßYÅ∞QÍ qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
204
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"å¢HõÊѨOK«O ÖËHõáÈ`Õ J\˜ì ''=¸Ö J*Ï˝#=Ú—— QÆ∞iÎOK«|_»*ÏÅ^Œ∞, `˘ÅyOK«
|_»*ÏÅ^Œ∞.
Jq^ŒºÜ≥ÿ∞"À`«Î=∞Ü«∂ ™êfi`«‡<åâ’^Œº"Õ∞K«ÛùÜ«∂ I
q^•º ™ê „áê~°÷º`Õ ~å=∞ ã¨~°fi^ÀëêѨǨi}© II (ã¨~°æ 41, â’¡ 13)
J<ÕHõ [#‡ÅÖ’x 'ã¨∞Hõ$`«=Ú— Ѷ¨eã¨∂Î LO_»QÍ JO`«óHõ~°}O â◊√^Œú`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ ã‘fiHõiOK«_ç# LѨ^Õâ◊=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# "å¢HõÊѨOK«O r=Ùx *Ï˝#
=∂~°æOÖ’ „Ѩ"ÕtOѨ*Ëã≤ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ™êq∂Ѩº`« „Ѩ™êk™ÈÎOk. ''LѨ^Õâ◊„Hõ=∞=Ú,
"å¢HõÊѨOK«=Ú——... J#∞ Jq^Œº ^•fi~å ã¨~°fi^À+¨x"åi}˜Ü«∞QÆ∞ q^Œº „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
JG=Ú JG=ÚKÕ`«<Õ [~ÚOѨ|_»∞`«∞Ok Hõ^•! áê„`«‰õΩ =∂e#º=Ú JO\˜#ѨC_»∞,
=∂e#º=Ú`À<Õ P áê„`«#∞ `Àq∞, PÃÑ· h\˜`À Hõ_çy Ô~O_»∞ =∂e#º=ÚÅ#∞ `˘ÅyOz
"Õã¨∞Î<åflO. q+¨=Ú q+¨=Ú`À<Õ â◊q∞ã¨∞ÎOk. â◊„`«∞=Ù#∞ â◊„`«∞"Õ #tOѨ*Ëã¨∞Î<åfl_»∞. J>Ë¡ Jq^Œº
KÕ`«<Õ Jq^Œº #t™ÈΫOk. ''âßGѨ^Œ*ÏÅO—— J#∞ =∂Ü«∞ã¨Ç¨Ü«∞O`À ''^Œ$â◊ºO—— J#∞ =∂Ü«∞#∞
Z^Œ∞~˘¯#∞K«∞O_»QÍ, ã¨~°fi=Ú J=QÆ`«O J=Ù`«∂ =™ÈÎOk. J\˜ì ã≤÷uÖ’ LÉèíÜ«∞=∂Ü«∞Å∞
`«=∞O`«@ `å"Õ∞ `˘ÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J#QÍ âßG~°K«<å~°∂Ѩ"≥∞ÿ# =∂Ü«∞ ã¨fiq<åâ◊#=Ú #O^Õ
P#O^Œ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O J`«ºO`« ^Œ∞~°¡Éèí"≥∞ÿ#^Õ... HÍx, Jk
Hõ∆}OÖ’ =∞@∞=∂Ü«∞ =∞QÆ∞K«∞#flk.
=∂Ü«∞, qKå~°} (Illussion & Enquiry) - =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiÉèÏ==Ú
Jx~°fiK«hÜ«∞=ÚÅ∞. Jk q"ÕHõ=Ú#∞ PKåÛkOz LO\’Ok. J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ#∞ L`«ÊuÎ
KÕ™ÈÎOk. =∂Ü«∞ "åã¨Î"åxH˜ ÖËx^Õ Hõ^•! J~Ú<å ‰õÄ_® D ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ „áêÑ≤ÎH˜,
YO_ç`«"≥∞ÿ# ÉèÏ=<åѨ~°OѨ~°Å‰õΩ HÍ~°}=Ú =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞.
D =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? Wk ZO`«HÍÅOQÍ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk? D Ô~O_»∞ „Ѩâ◊flÅ∞
ã¨=∂^è•#~°Ç≤Ï`«OQÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú. HÍx, D =∂Ü«∞ Z@∞¡ `˘ÅyOK«|_»QÆÅ^À âßG=ÚÅ∞,
QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ =∞#‰õΩ qâ◊^ŒÑ¨~°K«∞K«∞<åfl~°∞. PǨñ! =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º"Õ∞ J~Ú#\˜ì D ^Œ$â◊º
[QÆ`«∞Î U q^èŒOQÍ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ `åO_»q™ÈÎO^À K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl=Ù Hõ^•! ZO`« Pâ◊Û~°ºO!
''J=Ö’H˜OK«HõáÈ=@KÕ`«<Õ... (ÖËHõ, qKåiOK«HõáÈ=@O KÕ`«<Õ) D =∂Ü«∞ ã¨∞ÊùiOK«∞
K«∞#flk——... Jx qA˝Å∞ „Ѩ=zOK«∞K«∞<åfl~°∞. J=Ö’H˜Oz K«∂Kå=∂... `«Ñ¨ÊHõ Hõ∆}OÖ’
#tOzáÈ`ÀOk. JѨi*Ï˝`« ~°∂Ѩ=Ú#<Õ (because of not verifying the reality / fact) Jk
ã¨∞ÊùiOK«@O, q[$OaèOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D qz„`« ã¨O™ê~° |O^èŒ=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl\˜ì
=∂Ü«∞ ZO`«\ ˜ Pâ◊Û~°ºHõ~°O? 'Jã¨`«º"Õ∞— J~Ú#ѨÊ\˜H© Wk ã¨`«º=Ú=Öˇ<Õ ÉèÏã≤ã¨∞Î#fl^Õ! Wk
ZO`«\ ˜ q∞^䕺 =º=Ǩ~°OQÍ ~°zOK«|_»∞K«∞#fl^À... U=∞x K≥ѨÊQÆÅO! ''Jaè#fl=Ú, Ѩ~°=∞
Ѩ^Œ=Ú—— JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ D =∂Ü«∞ ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# XHõ „ã¨=OuQÍ U~°Ê_ç LO\’Ok.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 205
Hõ∆~°=Ú, qâßÅ=Ú J~Ú# D ÉèË^Œ=∞O`å x~°O`«~°O qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« ''D =∂Ü«∞
Hõ∆~° JHõ∆~° ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ѨÙ~°∞+¨µxHõO>Ë Jf`«∞_≥·# ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=Úx P„â◊~ÚOz L#flk——... Jx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
❖
F „Ñ≤Ü«∞ ~å=∂! h=Ù =∂„`«O ''Ѩ~°=∂~°÷ ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ D =∂Ü«∞‰õΩ ™ê÷#"Õ∞ ÖË^Œ∞——....
J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú<Õ ã¨~°fi^• HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. h=Ù *Ï˝xq HÍ"åÅO>Ë h Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ# –
ÉèÏ=#Å#∞ 1) ã¨`«ºx+¨µªÅ "åHõº=ÚÅ∞ 2) "Õ^Œ"Õ^•O`« áê~îåÅ ™ê~°O 3) ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# `«~°¯O
4) ™êfi#∞Éèí=O... D <åÅ∞y\˜KÕ`« LnÌѨÎO KÕã¨∞‰õΩO@∂ LO_®e.
ZѨC_≥·`Õ *˽ܫ∞=∞QÆ∞ =∂Ü«∞#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï"À, JѨC_»∞ <å D "åHõº=ÚÖ’x
JO`«s¡#"≥∞ÿÜ«Ú#fl =∞ǨÏ`«Î~° Pâ◊Ü«∞=Ú#∞ K«Hõ¯QÍ ^Œi≈OK«QÆÅ=Ù.
WѨÊ\˜H© =∂„`«O h=٠ѨÓ~°‚OQÍ „Ѩ|∞^Œú_»=Ù HÍ=Åã≤Ü«Ú#flk Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«, <å
"åHõº=ÚÅÃÑ· qâßfiã¨=ÚOK«∞. QÆ∞~°∞, âßG "åHͺ#∞™ê~°O qâßfiã¨=Ú`À ''Jq^Œº ÖË^Œ∞——... J#∞
H˘O_»O`« |Å=Ú Hõey Ü«ÚO_»∞. J\˜ì xâ◊ÛÜ«∞=Ú`À ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# |∞kú HõÅ"å_»"≥·,
ѨijÅ<å`«‡Hõ=Ú, q"ÕK«<åѨÓ~°fiHõ=Ú J~Ú# ^Œ$+≤ì`À <å D "åHͺÅ∞ qO@∂ qO@∂ LO_»∞.
„Hõ=∞OQÍ JO`å hˆH qâ◊^ŒO HÍQÆÅ^Œ∞.
''WѨC_»∞ =∂‰õΩ D ^Œ$â◊º=Ú „áêÑ≤ΙÈÎOk. HÍx DÜ«∞# 'ÖË^Œ∞— Jx ã≤^•úOfHõiOK«∞
K«∞<åfl~°∞. =∞i qâ◊fiã≤OK«@O Z\Ï¡?——... Jx ÉèÏqOz D =∞# „Ѩã¨∞Î`«O qKå~°} q#∞@
q~°q∞OKå"å... WHõ h=Ù h ã¨O^ÕÇ¨Ï „ѨѨOK«=Ú#O^Õ [#‡Å∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞, J*Ï˝#
Éèí∂q∞HõÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO\Ï=Ù.
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! D r=Ù_»∞ J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ 'J=QÍǨÏ<å~åÇ≤Ï`«º=Ú— `À ‰õÄ_ç#
|∞kú`À D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°OÖ’H˜ =∞~°Å =∞~°Å „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞. J\˜ì J<ÕHõ ™êO™êiHõ ^Œ∞óMÏ
Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl\˜ì D =∂Ü«∞|^Œú r=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx =∂ J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ
Ѩi„â◊=∞#∞, âßG*Ï˝#=Ú#∞, J#∞Éèí==Ú#∞ ~°OQÆiOz D Ü≥∂QÆ "åã≤+¨ª~å=∂Ü«∞}
âßG=Ú#∞ „ѨuáêkOK«∞K«∞<åfl=Ú.
WѨÊ\˜ r=Ùx ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ Uq∞\˜? „|ǨχA˝ÅKÕ „Ѩ=zOK«|_ç# âßG=ÚÅÖ’x
JO`«~°æ`« ™ê~°=Ú Z\˜ìk?.... W=hfl „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`Õ D qKå~°}#∞ q∂ =ÚO^Œ∞
LOK«∞@‰õΩ Ü«∞uflã¨∞Î<åflO. D ã¨O™ê~° r=Ù#‰õΩ ^Œ∞óYq=ÚH˜Î HõÅQÍÅO>Ë *Ï˝#"≥ÚHõ¯>Ë ã¨i
J~Ú# B+¨^èŒO. J\˜ì *Ï˝#O ÉèíH˜Î, qKå~°}, 㨄`«Ê=~°Î# "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ =∂„`«"Õ∞
^Œ$_è»Ñ¨_»∞`ÀOk. D =∂KÕ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl "åHõº=ÚÅ∞ F~°∞Ê`À, |∞∞+¨µÅÃÑ· qâßfiã¨O`À, x~°‡Å
"≥∞ÿ# |∞kú`À, ã¨∂Hõ;„QÍǨϺѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#`À qK«Hõ∆}Ïã¨Ç≤Ï`«OQÍ q#O_ç. nx
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\’ „Hõ=∞OQÍ q∂ˆ~ „QÆÇ≤ÏOK«@O [~°∞QÆQÆÅ^Œ∞.
❖
206
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ü«∞k^ŒO ^Œ$â◊º`åO Ü«∂`«O =∂#ã¨O =∞##O =∞ǨÏ`üI
Jã¨<凄`«q∞^ŒO Ü«∞™ê‡#‡<À=∂„`« q[$Oaè`«"£∞II (ã¨~°æ 41, â’¡ 22)
D Hõ#|_Õ qâßÅ ^Œ$â◊º=∞O`å =∞#óã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#k =∂„`«"Õ∞. J#QÍ, W^ŒO`å =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ =∞##=ÚKÕ qâßÅ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk. =∞<À qÖÏã¨=∂„`«"Õ∞ JQÆ∞@KÕ
W^ŒO`å J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ J~Ú =Ù#flk. Z=i JO`«óHõ~°}=Ú#O^≥·`Õ '' D [QÆ`«ÎO`å
=∂Ü«∂=∞Ü«∞=Ú... q∞^䌺——... J#∞ xâ◊ÛÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞O^À, J\˜ì"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ "≥∂Hõ∆
ÉèÏ==Ú#‰õΩ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
^Œ$+≤ìÜ≥ÚHõ¯ K«OK«Å`«fi"Õ∞ ã¨~°fi J#~°÷=ÚʼnõΩ =¸Å=Ú. ''ÉÏǨº~°÷ÉèÏ=#... WO„kÜ«∞
Ö’Å`«fi=Ú.. „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ã¨O|O^èŒ=ÚѨ@¡ #q∞‡Hõ——... J#∞"å\˜ =Å#<Õ r=Ù_»∞ D
ã¨O™ê~° |O^èŒ=ÚÅO^Œ∞ =∞~°Å =∞~°Å z‰õΩ¯‰õΩO@∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ H˘O^Œ~°∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D
Éèí∂`« =~°Î=∂# Éèíq+¨º`«∞Î [QÆkfi+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ q"ÕHõѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ##∞ =ÚO^Œ∞QÍ
ã¨OáêkOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. `«^•Ìfi~å D ^Œ$â◊º=Ú#∞ J<åã¨HõÎ|∞kúKÕ, ''ZѨC_À, ZHõ¯_À, Z=i
Ѩ@¡<À [iy# U^À ã¨OѶ¨∞@#—— =Öˇ K«∂_»\Ïxfl JÉèíºã≤ã¨∞Î<åfl~°∞. D ^Œ$â◊º=Ú ã¨„^Œ∂Ѩ=Ú
HÍ=K«∞Û. ÖËHõ J㨄^Œ∂Ѩ=Ú HÍ=K«∞Û... ^Œ$â◊º=∞O`«\ ˜ Ѩ\Ï¡ 'J<åã¨HõÎ |∞kú— HõeyÜ«ÚO_Õ"åxx
WO^Œe ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞, `«k`«~° ã¨OѶ¨∞@#Å∞ Uq∞ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù K≥ѨC?
H˜O JǨÏ"£∞ ^ÕǨÏ=∞ã≤‡? - <Õ#∞ D ^ÕÇ¨Ï =∂„`«∞_»<å?... Z=_≥·`Õ 'D ^ÕǨ^Œ∞ÖË <Õ#∞—— J#∞
ÉèÏ=#KÕ D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂^Œ∞Å#∞ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_À.... J`«_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ ''â◊√^Œú – UHõ –
JYO_»——.... ÉèÏ=##∞ QÍOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ J`«_»∞ 'Jq^•º=O`«∞_»∞—
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ ^Œ∞óY=ÚÅhfl =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
''<Õ#∞ r=Ù_»#∞, ^ÕÇ≤Ïx, =∞#∞A_»#∞, ¢ã‘Îx, JkèHÍix, ~åA#∞——... "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞
LO_»QÆÅ"å? LO_»ÖË=Ù. XHõ ã¨Êù\ ˜HõOÖ’ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl ^Œ$â◊ºO „ѨuaOa™ÈÎO^Œ#∞HÀ... ''D
ã¨Êù\ ˜HõOÖ’ =$Hõ∆=ÚÅ∞, [O`«∞=ÙÅ∞, `«k`«~°~°∂Ѩ=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. Jq Hõ^Œ∞Å∞K«∞<åfl~Ú...
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú—— Jx J#QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞ Hõ^•! HÍx J=hfl „ѨuaO| =∂„`«OQÍ ã¨Êù\ ˜HõOÖ’
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. z„^Œ∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ D <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ =º=Ǩ~°=∞O`å ã¨Êù\ ˜HõOÖ’
„ѨuaOaOKÕ ^Œ$â◊ºO =O\˜k =∂„`«"Õ∞.
F ~å=∂! "åã¨Î="Õ∞q∞\’ K≥ѨCK«∞<åfl#∞, q#∞. D <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ^Œ$â◊º
[QÆ`«∞Î#O^Œ∞ h=Ù ÖË=Ù. hÜ«∞O^Œ∞ Jq ‰õÄ_® ÖË=Ù. U^≥·`Õ ^À+¨Éèí∂~Ú+¨ì"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú#
Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞`ÀO^À J^ŒO`å 'P`«‡‰õΩ— "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞.
âßG=ÚÅ∞ =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O fã¨∞H˘x =∂Ü«∞#∞ `˘ÅyOK«\ÏxH˜ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î
<åfl~Ú. Jq =∂Ü«∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x, L#flѨÊ\˜H©, P`«‡*Ï˝#=Ú
ã¨=Úáêi˚OK«∞@Ö’ `«Ñ¨ÊHõ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 207
Jq^•º„Ѩ"åǨÏOÖ’ H˘@∞ì‰õΩáÈ`«∞#fl D r=Ù_»∞ âßG=ÚÅKÕ „Ѩ™êkOѨ|_»∞K«∞#fl
P`«‡*Ï˝#O ÖËHõáÈ`Õ ™êfi`å‡#∞Éèí=O á⁄O^Œ*ÏʼnõΩ<åfl_»∞.
P`«‡*Ï˝<å#∞Éèí=O âߢ™êÎ~°÷=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ `«Ñ¨ÊHõ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. P`«‡*Ï˝#O
ÖËHõáÈ`Õ 'ã¨O™ê~°=Ú— ÖËHõ 'Jq^Œº—#∞ Z=fi~°∂ ^•@ÖË~°∞. P`«‡ÖÏÉèí"Õ∞ JHõ∆Ü«∞"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=Ú.
❖
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! `«k`«~° q+¨Ü«∞=ÚÅxfl\˜Hõ<åfl ‰õÄ_® ''D Jq^Œº ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ
Ѩ_çOk?——... J<Õ „Ѩâ◊fl ##∞fl Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞xQÍ, ã¨=∂^è•#~°Ç≤Ï`«∞xQÍ KÕ™ÈÎOk.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ''D Jq^Œº ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk——.... J<Õ „Ѩâ◊fl „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ@∞ì. ZO^Œ∞HõO>Ë
=∂Ü«∞ Jx~°fiK«hÜ«∞O. ''D ~ÀQÆ=Ú ã¨OÉèíqOK«\ÏxH˜ U U HÍ~°}=ÚÅ∞ LO_ç LO_»=K«∞Û?——
J#∞ „Ѩâ◊fl#∞ ã¨∞n~°…OQÍ `«i¯OK«@OHõ<åfl ‰õÄ_®, ''WѨC_»∞ D ~ÀQÆO `˘eˆQk Z\Ï¡?—— J#∞#k
Lz`«"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl Jx qA˝Å L^ÕÌâ◊O. Jã¨`«º"≥∞ÿ# XHõ ÉèÏ=##∞ =∞#O Jã¨`«º"≥∞ÿ#^•xQÍ QÆ∞iÎO
K«@"Õ∞ Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚYºO Hõ^•! Jq^Œº =Å#<Õ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ =∂e#º=∞O`å =zÛѨ_»∞`ÀOk.
Jk ǨÏ$^ŒÜ«∞™ê÷#=∞O`å P„Hõq∞Oz LO\’Ok. J@∞¡ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ u+¨ì "Õã¨∞H˘x Ü«Ú#fl D
™êO™êiHõ^Œ$+≤ìx `˘ÅyOK«∞H˘#∞@ Z\’¡ [#∞Å∞ „â◊^Œú`À ѨijeOK≥^Œ~°∞QÍHõ!
WѨÊ\˜H˜ ''Jq^Œº ZO^Œ∞KÕ`« LO\’Ok?—— J<Õ „Ѩã¨OQÆO =^Œe ''Wk `˘ÅˆQ^≥\Ï¡—— J#∞
q+¨Ü«∞O QÆ∞iOKÕ „Ѩܫ∞uflOK«=Åã≤#kQÍ âßGHÍ~°∞Å∞ ‰õÄ_® „Ѩɒkèã¨∞Î<åfl~°∞. ''`å_»∞ Ü«∞O^Œ∞
áê=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨∞Êù~°}— U~°Ê_»@O ZO`«HÍÅOQÍ, ZO^Œ∞KÕ`«, Z\Ï¡ U~°Ê_çOk?—— J#∞#k
gH˜∆OK«∞K«∞ HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕ¿ã |^Œ∞Å∞, ''Wk „`å_»∞... xëê¯~°}OQÍ Wk áê=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞
Hõey™ÈÎOk... Hõ#∞Hõ „`å_»∞#∞ „`å_»∞QÍ =∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ Z@∞¡?—— J#∞#k ã¨=Úz`«"≥∞ÿ#
„Ѩܫ∞`«flO.
HÍ|\˜ì ~å=∂! '' D Jq^Œº#∞ <Õ#∞ Z\Ï¡ #tOѨ*Ë™êÎ#∞?——... J<Õ q+¨Ü«∞O ѨijeOK«∞.
Ü≥∂zOK«∞. „Ѩܫ∞uflOK«∞. Jq^Œº #tOK«∞#ѨC_Õ Ü«∞^ä•~°÷`«`«fi=∞O`å h‰õΩ É’^èŒÑ¨_»QÆÅ^Œ∞.
Jq^Œº #tOzO^•... WHõ ''W^≥Hõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk? U ~°∂Ѩ=Ú# L#flk? Z@∞¡=O\˜
„Ѩ=~°Î# Hõey LO\’Ok?——... J<Õ q+¨Ü«∂Å∞ "å@O`«@ J"Õ qâ◊^Œ=∞ø`å~Ú.
''âßG ѨijÅ#, L`«Î=∞ PK«~°}——... WѨÊ\˜H˜ D Ô~O_»∂ J=ã¨~°O ã¨∞=∂! WO„kÜ«∂Å
Ѩ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl "åº"≥∂Ǩxfl P Ô~O_çO\˜`À x~ÀkèOK«∞. ^Œ$â◊ºO Ѩ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl PHõ~°¬}#∞
'Jã¨OQÆ=Ú— J#∞ PÜ«Ú^èŒ=Ú`À Z^Œ∞~À¯! JѨC_»∞ JO`å „Hõ=∞OQÍ hˆH `≥eã≤áÈ`«∞Ok.
❖
Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì=ÚÅQÆ∞ ã¨`«º=Ú, „Éèí=∞Å ^Œ$ëêì º K«∂z#ѨC_»∞ D ''Jq^Œº—— J#∞#k
''ÖËx^Õ—— Jx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ="Õ∞ Jq^Œº. ÖËHõ, K«Hõ¯\˜ ѨijÅ<å`«‡Hõ
|∞kúx qxÜ≥∂yOK«#ѨC_Õ Jq^Œº „ѨÉèíq™ÈÎOk. J@∞¡ „ѨÉèíqOz, PÃÑ· Jk D r=Ùx `«#
WK«Ûù =zÛ#@∞¡ âßã≤™ÈÎOk.
208
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú<å ~å=∂! <å^˘Hõ „Ѩâ◊fl. ''Wk Jã¨`«º =ã¨∞Î=Ù... WO^Œ∞ <Õ#∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „ÉèÏOux
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞. J\˜ì „ÉèÏOuÜÕ∞ ##∞fl ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ LOK«∞`ÀOk...—— Jx
XHõ_»∞ „QÆÇ≤ÏOKå_»#∞HÀ.... JѨC_»∞ Jã¨`«º=ã¨∞Î=ÙÅO^Œe „ÉèÏOu`«fi=Ú, ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù #O^Œe
"åã¨Î=`«fi=ÚÅ#∞ J#∞Éèí"åxH˜ `≥K«∞ÛHÀ=@O Z\Ï¡ K≥ѨC?
N~å=Ú_»∞: x`åºx`«º=ÚÅ#∞ ‰õ∆Ω}‚=ÚQÍ Ñ¨ijeOK«∞@KÕ`«<Õ.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: J=Ù#∞ Hõ^•! D Jq^Œº L`«Ê#fl"≥∞ÿ, J<ÕHõ ^À+¨=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#fl^≥·,
qâßÅ"≥∞ÿ# PHõ$ux „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. D r=Ùx Hõ∆}OÖ’ J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°OÖ’H˜ „`Àã≤
"Õã¨∞ÎOk. J\˜ì 'Jq^Œº— #∞ x~ÀkèOK«\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«‰õΩO_® =~°Î=∂#=Ú#∞ =º~°÷
HÍÅÜ«∂Ѩ#`À "≥à◊§|∞K«∞Û =∂#=ÙʼnõΩ UO K≥áêÊe? Z\Ï¡ K≥áêÊe?
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù D Jq^Œº#∞ |Å=O`«OQÍ, nè~°`«fiO`À #tOѨ*ËÜ«∂e ã¨∞=∂!
JѨC_»∞ ã¨`«º=Ú#∞ h"Õ Z~°∞QÆQÆÅ=Ù. XHõ_»∞ Q˘Ñ¨Ê â◊¥~°∞_À nè=∞O`«∞_À J~Ú`Õ J~Ú LO_»
=K«∞Û QÍHõ... HÍx J`«_»∞ Jq^Œº‰õΩ Ö’|_ç<å_®, WHõ J`«xx HÍáê_»QÆey# "å~°∞ Z=~°∞?
JO^Œ∞KÕ`«<Õ =∞~°Å =∞~°Å ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞. ~ÀQÆ~°∂Ѩ=ÚÖ’ ^•Ñ¨Ùiã¨∞Î#fl Jq^Œº#∞
#tOѨ*ËÜ«∞\ÏxÔH· h=Ù Ü«∞`«fljÅ∞_»=Ù HÍ"åeûO^Õ! J@∞¡ KÕã≤u"å, WHõ h=Ù D ã¨O™ê~°^Œ∞ó
Y=ÚÅhfl „Hõ=∞OQÍ `«Ñ¨ÊHõ [~Ú™êÎ=Ù. Jq^ŒºÜÕ∞ ã¨~°fi PѨ^ŒÅ‰õΩ =¸ÅO. J#~°÷=ÚÅxfl\˜H©
Jq^ŒºÜÕ∞ `«e¡. JqKå~°}, Jqâı¡+¨}, J„â◊^ŒúÅKÕ *Ï˝#q*Ï˝#=ÚÅ∞ HõѨÊ|_çÜ«ÚO_»∞@=Å#
U~°Ê_Õ JÅÊ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#ÖË D Jq^Œº Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú, q<åºã¨=Ú ‰õÄ_®.
WOHÍ, P Jq^Œº U"Õ∞q∞ KÕ™ÈÎO^À K≥ѨÊ=∞O\Ï"å? Jk ÉèíÜ«∞=Ú#∞, qëê^Œ=Ú#∞
^Œ∞+¨ì=∂#ã≤Hõ zO`«Å#∞, qѨ`«∞ÎÅ#∞, W`«~°∞ÅѨ@¡ „‰õÄ~°=Ú, xO^Œº=Ú JQÆ∞ „Ѩ=~°Î#Å#∞
`≥zÛÃÑ_»∞`ÀOk.
ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’ U~°Ê_»QÆÅ =∂Ü«∂"≥∂ǨÏ=ÚÅxfl\˜H© Jk JO‰õΩ~°=Ú =O\˜^Õ. J\˜ì
'‰õΩ^Œ$+≤ì— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Jq^Œº 'ǨÏ$^ŒÜ«∞O— J<Õ ã¨fiQÆ$ǨÏOÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOz W+¨ìO =zÛ#@∞¡
u~°∞QÍ_»∞`«∞O>Ë, q"ÕH˜ J~Ú# =∂#=Ù_»∞ K«∂ã¨∂Î T~°∞‰õΩO\Ï_®? ÖË^Œ∞... T~°∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.
''<Õ#∞ D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•@∞@‰õΩ LáêÜ«∂ÖËq∞\˜?——... J#∞#^Õ zOuã¨∂Î LO_®e.
❖❖❖
11. ˆH∆„`«=Ú – ˆH∆„`«A˝_»∞
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D ''Jq^Œº—— J<Õ *Ï_»º=Ú J<ÕHõ J#~°÷=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î áÈ`ÀOk
Hõ^•! Z@∞¡ "Õ∞=Ú ^•xx "≥Ú^ŒÅO@ `˘ÅyOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`åO K≥ѨÊO_ç?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: x["Õ∞, XHõ „‰õÄ~°∞_»∞ |Å=O`«∞_»∂ J~Ú# â◊„`«∞=ÙQÍ D Jq^Œº =zÛ
=ÚOy@ „"åeÜ«Ú#flk. J~Ú`Õ D Jq^Œº qKå~°} KÕã≤#O`« =∂„`«OKÕ`« `«Ñ¨ÊHõ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 209
`˘ÅyáÈQÆÅ^Œ∞. Ju qã¨Î $`«OQÍ „Ѩã¨iOz LO@∞#fl Jq^•º~ÀQÆ=Ú#‰õΩ B+¨^èŒ~°∂ѨOQÍ
H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ WHõ¯_» „Ѩ™êÎq™êÎ#∞... q#∞-
„|Ǩχ=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ J=∞$`«ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°fi"åºÑ≤, x~å=∞Ü«∞=Ú, J<åk, J#O`«=Ú,
„Éèí=∞~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú=Ù#flk. J\˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ''<Õ#∞ â◊s~°=Ú ^èŒiOz LO_»∞"å_»#∞——..
J#∞ ã¨ÊO^Œ# ÖËHõ K«Å<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# „H˜Ü«∂ qâı+¨=Ú U~°Ê_»∞`ÀOk. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [ÅO L#flk
Hõ^•! P [Å=Ú `«~°OQÆ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok ã¨=Ú„^Œ=Ú#O^Õ XHõKÀ\˜ #∞O_ç =∞~˘HõKÀ\˜H˜
áÈ=ÙK«∞#flk. J>Ë¡ Láê^èŒ∞Å`À ‰õÄ_»∞H˘x Ü«Ú#fl „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú#‰õΩ ÉÏǨϺ=Ú
HÍ#\˜ì XHõ „Ѩ^Õâ◊=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ „Ѩ^Õâ◊=Ú#‰õΩ áÈ=ÙK«∞#fl@¡QÆ∞K«∞#flk. K«OK«Å`«fi=∞O`å
`«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’x [ÅOÃÑ·H˜ ã¨ÊO^Œ#ã¨Ç≤Ï`«OQÍ#∂, ֒ѨŠã¨ÊO^Œ#~°Ç≤Ï`«OQÍ LO\’Ok
Hõ^•! ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú `«#‰õΩ "Õˆ~ HÍ#\˜ì XHÍ<˘Hõ KÀ@ „H˜Ü«∂jÅ`«fi=Ú á⁄Ok
LO\’Ok. JO`«~°æ`«OQÍ<À, ã¨~°fi^• Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ<Õ LO\’Ok.
PHÍâ◊OÖ’x "åÜ«Ú=Ù#∞ K«∂_»∞. Jk `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ K«Å#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk Hõ^•!
^•x K«Å#=Ú#‰õΩ =∞~˘Hõ>Ën HÍ~°}=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. J^Õq^èŒOQÍ ã¨fi`«Ç¨QÍ ‰õÄ@ã¨÷ ã¨fi~°∂Ѩ
"≥∞ÿ# P`«‡ `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ ÉÏǨϺ^蕺ã¨#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. nѨO ZšѨC_»∂ ÃÑ·ˆH „Ѩã¨iã¨∞ÎOk
Hõ^•! P`«‡ ‰õÄ_® ã¨fiâ◊H˜ÎKÕ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ D ''[QÆ`«∞Ζr=ÙÅ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#
„ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. qâßÅ"≥∞ÿ# `«\ÏHõOÖ’ XHõ „Ѩ^Õâ◊=∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨∞_çQÆ∞O_»=ÚÅ∞
HõxÑ≤ã¨∂Î LO\Ï~Ú. J\˜ì ã¨∞_»∞Å∞ U~°Ê_»∞KÀ@<Õ [ÅO Ju"ÕQÆOQÍ =$`åÎHÍ~°OQÍ
„Ѩ=$`«Î=∞ø`«∂ LO@∞Ok. ã¨~°fi`«`«fi ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, =∞Ǩâ◊H˜Î=O`«=Ú JQÆ∞ P`«‡ ‰õÄ_® `«#
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ HõeÊOK«|_ç# XHÍ<˘Hõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ „H˜Ü«∂â◊H˜ÎqÖÏã¨Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk.
[Å=∞^茺OÖ’ JyfltYÅ∞ (|_»ÉÏyfl) Hõ#|_»∞#@∞¡ z„^Œ∂Ѩ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ WO„kÜ«∞
„ѨHÍâ◊=∞O`å ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
❖
x~°‡Å z`ü â◊HÎ̃ - z„^Œ∂Ѩ=Ú ã¨fi`«Ç¨ QÍ x~°‡Å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. Jk WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Jf`«"∞≥ #ÿ k.
HÍx D WO„kÜ«∂Å#∞ "≥eyã¨∞Î#flk, á⁄O^Œ∞K«∞#flk, LѨÜ≥∂yã¨∞Î#flk ‰õÄ_® JkÜÕ∞ ã¨∞=∂!
H˜Oz`ü ‰õ∆Ωaè`«~°∂áê ™ê zK«ÛùH˜ÎtÛ#‡Ç¨~°‚"Õ I
`«#‡~¸z`«∞ûÊù~°`«ºKåÛù `«¢`≥·"Ài‡i"å~°‚"Õ II (ã¨~°æ 42, â’¡ 11)
J\˜ì x~°‡Å z„^Œ∂Ѩ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ '[QÆ`üÉèÏ=#— J#|_»∞ ã¨fiÅÊqH∆ÀÉèí=Ú U~°Ê_»∞
`ÀOk. JѨC_»∞ Jk ã¨=Ú„^Œ=∞O^Œ∞ `«~°OQÆO=Öˇ, P ã¨ÊO^Œ#`À `«#‡Ü«∞=∞QÆ∞K«∞#flk. Ѷ¨e`«"Õ∞
WO„kÜ«∞ ã¨O|O^èŒ=∞QÆ∞ z`ü-â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ „ѨHõ@#. J~Ú`Õ WO„kÜ«∞ ã¨O|O^èŒ=∞QÆ∞ z`üâ◊H˜Î,
P`«‡z`ü-â◊H˜ÎHõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. HÍx, "ÕÔ~·# ^•x=Öˇ HõxÑ≤™ÈÎOk. HÍÅÛ|_ç, Jyfl„ѨHÍâ◊=Ú
"≥^Œ[Å∞¡K«∞#fl XHõ W#∞ѨfQÆ#∞ Ju "ÕQÆOQÍ QÍeÖ’ XHõ PHÍ~°OQÍ „uѨCK«∞<åfl=∞#∞HÀ...
210
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JѨC_»∞ P ™ê÷#OÖ’ XHõ ã≤÷~°"≥∞ÿ# PHÍ~°O QÀK«iã¨∞ÎOk. J>Ë¡ z`ü-â◊H˜Î Láêkè áê~°=â◊ºOKÕ`«
''^Œ$â◊º=Ú "åã¨Î==Ú, ã≤÷~°=Ú—— J#∞ J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`ÀOk. P z`ü-â◊H˜ÎÜÕ∞ `«#Ü≥ÚHõ¯
ã¨~°fiâ◊H˜Î`«fi HÍ~°}O KÕ`« 'HÍÅ=Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# ‰õÄ_® ã¨∞ÊùiOK«∞`ÀOk. J#QÍ, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
`«# HÍÅâ◊H˜Îx „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞#flk. ^Õâ◊=Ú, HÍÅ=Ú P z`üâ◊H˜Î #∞O_ç |Ç≤Ï~°æ`«=ÚÅQÆ∞
xѨC~°=fiÅ=O\˜"Õ.
ÉèÏ=# Z\Ï¡ LO>Ë D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® J>Ë¡ - P z`ü â◊H˜Î `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fiÉèÏ==Ú#∞ XHõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z~°∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ P^ŒºO`«~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ Ѩ^Œ=Ú# ã≤÷u á⁄Ok
LO\’Ok. J~Ú<å ‰õÄ_®, =∞~˘HõѨC_»∞ qKå~°}#∞ =^ŒeÜ«ÚO@∞#fl HÍ~°}OQÍ „ÉèÏOu
=â◊OKÕ`« HõeÊ`«~°∂Ѩ"Õ∞ `«# ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ ZOK«∞K«∞, ''<Õ#∞ ѨizÛù#∞fl_»#∞——... J#∞ ÉèÏ=# `«#
Ü«∞O^Œ∞ ^Œ$_è»Ñ¨~°K«∞H˘#∞K«∞#flk. P Ѩ~°=∞ã¨`«Î ''<Õ#∞ ѨizÛù#fl"≥∞ÿ#\˜ì q+¨Ü«∞=Ú#∞—— J#∞
xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ P„â◊~ÚOz# =∞~°∞Hõ∆}O WHõ „áê}ËO„kÜ«∞=ÚÅ#∞, <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ `«#
~°∂Ѩ=ÚÖˇ·#@∞¡ QÍOK«∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« ''z^Œfiã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ D ã¨~°fi=Ú HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk.
J@∞¡ HõeÊOK«|_»∞K«∞#fl ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ∞ K≥·`«#º=∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl~Ú—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
''㨄^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡HõO>Ë "ÕÔ~·#k—— Jx ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#fl^ŒO`å J=ã¨∞Î"ÕQÍx, ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞.
QÍAÅ∞, LOQÆ~°=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ¿Ñ~°¡`À K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl PÉèí~°}=Ú#‰õΩ, |OQÍ~°=Ú#‰õΩ QÆÅ
ÉË^èŒ"Õ∞=Ú#flk K≥ѨC? PÉèí~°}=∞O`å |OQÍ~°"Õ∞ J~Ú =Ù#flk Hõ^•!
z^ŒOâ◊=∞QÆ∞ P`«‡ ''ÉèÏ=#—— KÕÜ«ÚK«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ U~°Ê_»@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ, D [QÆ`«∞Î, K≥·`«#º=Ú... 1) XHõ¯>Ë 2) "Õ~°∞ "Õ~°∞... J#∞ Ô~O_çO\˜ Hõ<åfl
‰õÄ_® qÅHõ∆}"≥∞ÿ# XHõ Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èŒO Hõey L<åfl~Ú.
nѨ=ÚÅ∞, Jyfl : [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ∞, K≥·`«#º=Ú - XHõ nѨO`À J<ÕHõ nѨ=ÚÅ∞ "≥eyOK«
|_®¤Ü«∞#∞HÀ... JѨC_»∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ nѨѨ٠=`«∞ÎÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë „Ѩu XHõ¯ nѨ=Ú
`«k`«~° nѨ=ÚÅHõO>Ë "ÕÔ~·#^Õ Hõ^•! HÍx náêyfl ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ<À? "Õ~°∞ "Õ~°∞ ^Õâ◊
HÍÅ=ÚÅÖ’ L#fl nѨ=ÚÅxfl\˜Ö’x náêyfl XHõ¯>Ë J~Ú=Ù#flkHõ^•! J>Ë¡ ^Õâ◊–HÍÅ–
Láê^èŒ∞Å ^Œ$ëêì º J<ÕHõ K≥·`«#º=ÚÅ∞ L<åfl~Ú. J<ÕHõ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ L<åfl~Ú. HÍx
Éèí∂`«Éèíq+¨º`«∞Î =~°Î=∂#=ÚÅO^Œe ã¨~°fi Láê^èŒ∞ÅÖ’x K≥·`«#º=∞O`å XHõ¯>Ë J~Ú=Ù#flk.
J~Ú`Õ, ^Õâ◊=Ú, HÍÅ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨ÊO^Œ#â◊H˜Î`À ‰õÄ_»∞H˘x Ü«Ú#fl K≥·`«#º=Ú ''ã¨OHõÅÊ=Ú——
"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î, =∞e# ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
D ^Õâ◊ HÍÖÏ^Œ∞Åhfl LO_ç L#flk P z„^Œ∂Ѩ=Ú #O^Õ.
❖
ˆH∆„`«A˝_»∞ - D ã¨~fi° Láê^è∞Œ Å#∞ P„â◊~ÚOz LO@∂ ã¨~fi° J#∞Éè=í =ÚʼnõΩ ™ê÷#Éè∂í `«"∞≥ #ÿ ^Õ^À,
J^Õ 'ˆH„∆ `«A_˝ ∞» —. D â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÉÏǨºÉèºí O`«~=° ÚÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∂, `«# ѨÓ~°~‚ ∂° Ѩ=Ú#∞
Z~°∞QÆ∞"å_»∞ Hõ#∞Hõ ''ˆH∆„`«A˝_»∞—— Jx JO@∞<åflO. Ô~·`«∞ Ü≥ÚHõ¯ á⁄Å=Ú Ô~·`«∞ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ TiH˜
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 211
|Ü«∞@QÍ LO@∞Ok Hõ^•! ˆH∆„`«A˝_»∞ D â◊s~å^Œ∞ʼnõΩ, qÅHõ∆}"≥∞ÿÜ«Ú<åfl_»∞. ã¨~°finѨ=ÚÅÖ’#∞
XˆH Jyfl=Öˇ <åÖ’#∞, hÖ’#∞ WO„^Œ∞xÖ’#∞, „u=¸~°∞ÎÅÖ’#∞ ˆH∆„`«A˝x ^Œ$ëêì º ÉèË^Œ"Õ∞q∂
ÖË^Œ∞. J`«_Õ â◊si JO>Ë ‰õÄ_®. ˆH∆„`«A˝_Õ r=Ù_»∞.
ˆH∆„`«=Ú - D â◊s~°"Õ∞ ˆH∆„`«=Ú. D ˆH∆„`«=Ú#‰õΩ ÉÏǨϺOQÍ WO„kÜ«∂~°÷=ÚÅ∞, ^Œ$â◊º=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#q L<åfl~Ú JO`«~°=Ú# =∞#ã¨∞û |∞kú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl L<åfl~Ú. J\˜ì ÉÏǨϺ,
JO`«~°=ÚÅhfl P ˆH∆„`«A˝_ç KÕ`«<Õ „Ѩ=iÎOѨ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
*Ï˝#=Ú ´ ˆH∆„`«A˝x`À 'UHõ`«fi=Ú— ÖËHõ '`å^•`«‡º=Ú—. '<Õ#∞ ˆH∆„`«A˝_»#∞— J#∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ#
J#∞Éèí==Ú`À ‰õÄ_ç# Z~°∞Hõ.
J*Ï˝#=Ú ´ ˆH∆„`«=Ú (â◊s~°=Ú) `À\˜ UHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞@. ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞—— J#∞
ÉèÏ=# Hõey LO_»∞@.
'ˆH∆„`«A˝_»∞— "åã¨#Å QÆ∞iOz HõÅÊ#Å#∞ X#~°∞ÛK«∂, 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P JǨÏOHÍ~°"Õ∞ Ѩ^•~å÷^Œ∞Å#∞ xâ◊Û~ÚOK«∞@KÕ`«#∞, `«k`«~° HõÅÊ#ʼnõΩ
¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞@ KÕ`«#∞ ''|∞kú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. K≥·`«#º=Ú HõO>Ë r=Ù_»∞ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. r=Ùx
HõO>Ë JǨÏOHÍ~°=Ú "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. JǨÏOHÍ~°=Ú HõO>Ë |∞kú "Õ~°∞ HÍ^Œ∞... Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞
QÍHõ! ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ #ѨC_»∞ |∞kúÜÕ∞ =∞##O KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ=OKÕ, =∞<À~°∂áêxfl
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. Ѷ¨∞# qHõÖÏÊÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ D =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∂Å ~°∂áêxfl á⁄O^Œ∞
K«∞#flk. D ^ÕǨÏO „ѨѨOK«O# L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. r=^è•~°} KÕ™ÈÎOk. „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ `≥eÜ«∞
=™ÈÎOk. `«k`«~°"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º=∞O`å J#∞Éèí=OQÍ ^ÕǨÏ^è•~°∞_»QÆ∞ r=ÙxKÕ á⁄O^Œ|_»∞`ÀOk.
❖
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ J#∞ "åã¨#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú =º=Ǩ~°^Œ$+≤ì HõÅÊ# "åã¨#Å#∞ JǨÏOHÍ~° K≥·`«#º=Ú
P„â◊~ÚOK«∞ `«`«fi=Ú
↓ ↓
Hˆ „∆ `«A_˝ ∞» → r=Ù_»∞
JǨÏOHÍ~°=Ú → xâ◊ÛÜ«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# HõÅÊ# → |∞kú
|∞kú → WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ =∞##=Ú KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ==Ú (ÉèÏ=<åѨ~°OѨ~°) → =∞#ã¨∞û
=∞#ã¨∞û → f„="≥∞ÿ# qHõÅÊ#Å∞ Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ# â◊|Ì ã¨Ê~å≈k ÉèÏ=#Å∞ → WO„kÜ«∂Å∞
WO„kÜ«∂Å∞ → HÍà◊√§ KÕ`«∞Å∞ "≥ÚII J=Ü«∞"åÅ`À ã¨O|O^èŒ=Ú → ^ÕǨÏ=Ú
^ÕǨÏ=Ú → ^Œ$â◊ºO `≥eÜ«∞=K«∞Û@ → ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î
212
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WÖÏ r=Ù_»∞ 'ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞— J<Õ áêâ◊=ÚÅKÕ |OkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. '^Œ∞óY=∞Ü«∂ÖË—
J~Ú# ÉÏǨºÉèíºO`«~°=ÚÅO^Œe Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚÅO^Œ∞ `«#‰õΩ `å<Õ z‰õΩ¯H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
J~Ú`Õ WHõ¯_» =∞#O XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåe. D ˆH∆„`«A˝_»∞ ÖËHõ r"å`«‡ Jq^•º
Ѩi}Ï=∞=â◊O KÕ`«<Õ 'â◊s~°=Ú, ^Œ$â◊º=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# qÅHõ∆}`«fi=∞O`å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
"åã¨Î"åxH˜ J`«x z`«ûfiÉèÏ==Ú Ñ¨i}Ï=∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k.
ˆ~QÆ∞ HÍÜ«∞ ѨHõfi"≥∞ÿ ˆ~QÆ∞ ѨO_»∞QÍ Ñ¨i}q∞Oz#O`« =∂„`«O KÕ`«, J^•Ìx ã¨*Ïu`«fi=Ú
=∂~°∞Êá⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞ Hõ^•!
❖
D q^èŒOQÍ K≥·`«#º=Ú r=~°∂Ѩ=Ú#∞, r=Ù_»∞ JǨÏOHÍ~°~°∂Ѩ=Ú#∞, JǨÏOHÍ~°=Ú
|∞kú ~°∂Ѩ=Ú#∞, |∞kú ã¨OHõÅÊѨ~°OѨ~°ÅKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
JѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û ã¨Ñ¶¨ÅqѶ¨Å (satisfied-unsatisfied) =∞<À~°^ä•Å`À ‰õÄ_»∞‰õΩx LO\’Ok.
''D"≥∞ <å ¢ã‘Î, g~°∞ <å Ѩل`«∞Å∞,. g~°∞ <å "å~°∞, "å~°∞ `«k`«~°∞Å∞——... "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊s~åHÍ~°
=$`«∞ÎÅ#∞ ã‘fiHõiOK«∞K«∞, `«# Ü«∞O^Œ∞ P =$`«∞ÎÅ ^Œ$+≤ìx á⁄O^Œ∞`ÀOk. ѨizÛù#fl=ÚÅ∞,
`«∞K«Ûù=ÚÅ∞ J~Ú# J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î á⁄Ok LO\’Ok.
ã¨=Ú„^Œ=Ú "≥·Ñ¨Ù #^Œ∞Å∞ "≥à◊√¡K«∂ LO\Ï~Ú. =∞kOz# Z^Œ∞Ì L#fl"≥·Ñ¨ÙQÍ P=٠Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
fã¨∂Î LO@∞Ok. z`«Î=Ú#O^Œe 'WK«Ûù— J#∞ ^À+¨"Õ∞ D r=Ù}˜‚ q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
f~ÚOK«∞@‰õΩ HÍ~°}=Ú JQÆ∞K«∞#flk. D z`«Î=Ú `«# Ü«∞O^Œe Ѷ¨∞<åǨÏOHÍ~°=ÚKÕ
K«=∞`å¯~°=ÚQÍ „Ѩ=$^Œú=∞QÆ∞K«∞#flk. Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ÖÏQÍ `«# HÀÔ~¯ÅKÕ `å<Õ '|Okè`«∞~åÅ∞—
JQÆ∞K«∞#flk. KÕѨÅ∞ Zé HÀã¨O ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ QÍÅ=Ú#‰õΩ z‰õΩ¯‰õΩx =∞$`«∞º"å`«Ñ¨_»`å~Ú
K«∂Kå"å? D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ''ã¨fiã¨OHõÅÊ J#∞ã¨O^è•#=Ú——KÕ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ |O^èŒ=Ú#O^Œ∞
`«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#flk. PǨñ! Wk ZO`«\ ˜ Ǩ™êºã¨Ê^ŒO! ZO`«\ ˜ qKå~°Hõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O!
''<Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞——... ??? K≥·`«#º=Ú `«# áê~°=∂i÷Hõ â◊√^Œú~°∂Ѩ=Ú#∞ „Hõ=∞=ÚQÍ
`«ºlOK«∞K«∞ ''<Õ#∞ |^Œ∞ú_»#∞—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞#flk. ''Pâ◊, ã¨O|O^èŒ=Ú——... D Ô~O_Õ J^•Ìxx
|^Œ∞úxQÍ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞: [#‡–[~å–=∞~°}=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞~°Å =∞~°Å ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞#fl D
'Jq^Œº— J<Õ [QÆ*Ï˚ÅO ZHõ¯_» #∞O_ç L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: Jk P r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ JO`«óHõ~°}=Ú#O^Õ L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. D =∞#¿ãû `«#
Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ â◊|Ì=Ú, ã¨Ê~°≈ "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ ~°K«~Ú`«. q+¨Ü«∞=ÚÖË
=∞#ã¨∞û‰õΩ 'Jyfl*ÏfiÅ— JQÆ∞K«∞#flk.
Jq^•ºÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û ''É’#∞Ö’ |OkèOѨ|_ç# ã≤OǨÏO——ÖÏQÍ q∞H˜¯e J=º=ã¨÷
á⁄O^Œ∞`ÀOk. „Hõ=∞OQÍ D =∞#ã¨∞û J<ÕHõ qÇ≤Ï`«, x+≤^Œú HÍ~°º=ÚʼnõΩ Hõ~°Î $`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 213
K«∞#flk. `«# WKåÛù =∂„`«OKÕ`« HõeÊOK«|_ç# |Ǩïq^èŒ=ÚÖˇ·# Hõ~°‡ÅO^Œ∞, [#‡ÅO^Œ∞ W~°∞‰õΩ
H˘#∞K«∞#flk. WOˆH=ÚOk? ã¨HõÅ ^Œ∞~°Ìâ◊Å#∞ XHõ\ ˜ `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ\ ˜QÍ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ L#flk.
=∞#ã¨∞û... =∞<À x„QÆǨÏO - D =∞#ã¨∞û XHõѨC_»∞ =∞## â◊H˜ÎKÕ =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞,
=∞~˘HõѨC_»∞ x~°‚Ü«∂`«‡Hõ â◊H˜ÎKÕ |∞kú~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\’Ok. JkÜÕ∞ WOH˘HõѨC_»∞
*Ï˝#~°∂Ѩ=Ú#∞, „H˜Ü«∂~°∂Ѩ=Ú#∞, JǨÏOHÍ~°~°∂Ѩ=Ú#∞, â◊s~°~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
XˆH #@∞_»∞ "Õ~°∞ <å@Hõ=ÚÅÖ’ "Õ~°∞ áê„`«ÅÖ’ #\˜ã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ =∞#ã¨∞û XHõKÀ@
'=∂Ü«∞— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú =Ç≤ÏOz D r=Ùx ÉèÏ==ÚÅ#∞ ã¨O‰õΩz`«Ñ¨~°∞™ÈÎOk. XHõKÀ@
=¸~°ö~°∂Ѩ=Ú#, =∞~˘HõKÀ@ `åºQÆ~°∂Ѩ=Ú# ã≤÷u Hõey LO\’Ok. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
'z`«Î=Ú— ~°∂Ѩ=Ú#, 'Jq^Œº— ~°∂Ѩ=Ú# WK«Ûù ~°∂Ѩ=Ú#... D q^èŒOQÍ P =∞#ã¨∞û Z`«∞Î`«∞#fl
J=`å~°=ÚʼnõΩ JO`«∞ ZHõ¯_»? D „ѨѨOK«=∞O`å ã¨OK«iã¨∞Î#flk =∞#¿ãû. JkÜÕ∞ ѨÅ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ
|OkèOK«|_ç, `«$+¨‚, â’Hõ=ÚÅKÕ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿ, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ qâßÅ™ê÷#"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk.
D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ QÆu QÆ∞iOz WOˆHO K≥ѨÊ=∞O\Ï=Ù? Wk [~å=∞~°}=¸~°ÛùʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# J<ÕHõ Éèí=ÉèÏ=#ÅKÕ`« =∞~°Å =∞~°Å H∆ÀÉèí#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. Wëêìx+¨ì=ÚÖˇ·#
q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ `«~°∞=∞|_»∞`ÀOk. `«k`«~°∞ÅѨ@¡ U~°Ê_»∞ ^Œ∞+¨ì"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂^Œ∞ÅKÕ ^Œ∂+≤`«
=∞QÆ∞K«∞#flk. ^•x PHõ$u WK«ÛùÜÕ∞. ã¨OH∆ÀÉèí"Õ∞ ^•x „Ѩ`åѨ=Ú. D J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÖˇ·# Hõ~°‡Åhfl
zQÆ∞iã¨∞Î#flk =∞#ã¨∞û #∞O_Õ. Jk J<ÕHõ J#~°÷=ÚÅ#∞ HõÅÊ# KÕã¨∞‰õΩO@∂ `«# Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ
™ê÷#=Ú, xÅÜ«∞™ê÷#=Ú JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ѩ^Œ=Ú<Õ q㨇iOz "Õ™ÈÎOk. <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÅ #∞O_ç
|OkèOѨ|_»∞K«∞, J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞Éèíq™ÈÎOk.
❖
''ZO^Œ∞KÕ`«——... J#∞#k =∞#‰õΩ WHõ¯_» =ÚYº"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl. nxH˜ =∂ ã¨=∂^è•#O q#∞.
''P`«‡HõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ# ^•x =Öˇ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú QÆ∂iÛ# Ü«∞^ä•~°÷ *Ï˝#O ã¨=Úáêi˚O
K«HõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ. `«# ÉèÏ~°=ÚKÕ `«#‰õΩ `å<Õ ÉèíÜ≥∂`åÊ`«=ÚÅ∞, [~å=∞~°}ÉèÏ==ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞#fl D ^Œ∞+¨ì =∞#ã¨∞û ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î LO_»\ÏxH˜ HÍ~°}O, qKå~°}
KÕÜ«∞Hõ áÈ=@"Õ∞ J~Ú =Ù#flk——.
ã¨O™ê~°=Ú J#|_»∞#k ZHõ¯_À ÖË^Œ∞. D =∞#ã¨∞û Pâßáêâ◊=ÚÅ#∞ `«# K«∞@∂ì
xi‡OK«∞H˘x, ѨÙ~°∞ëê~°÷Ç‘Ï#"≥∞ÿ LO\’Ok K«∂Kå"å...? JkÜÕ∞ ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. Jk zO`«Å KÕ`«, „HÀ^èŒ=Ú KÕ`«, HÍ=∞=Ú KÕ`« J`«ºO`« |O^èŒ#=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^ŒÖËHõáÈ`ÀOk.
J\˜ì ^Œ∞~°ƒù~°"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞ á⁄Ok# D =∂#=Ù_»∞ K«∂ã¨∂Î T~°∞HÀ=@O Lz`«=∂?
HÍ<Õ HÍ^Œ∞. J^•ÌxH˜ =~°Î=∂#OÖ’<Õ L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO, J^茺ܫ∞#=Ú, qKå~°}
"≥Ú^ŒÖˇ·# B+¨^èŒ=ÚÅ#∞ JOkOKåe. JkÜÕ∞ r=Ùx Hõ~°Î=ºO.
❖
214
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂Kå"å ~å=∞K«O„^•! lOHõÅ QÆ∞OѨÙ#∞ g_ç# lOHõÖÏQÍ D =∞#ã¨∞û ZO`À ^Œ∞óMÏ
„HÍO`«=∞QÆ∞K«∞#flk. Wk, áêѨO, q+¨*ÏfiÅÅKÕ ^ŒÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk. ''D [#‡ =∞$`«∞º=ÙÅ∞
ã¨`«º"≥∞ÿ#"Õ—— Jx J#∞H˘x '`≥y# Hõ=∞ÅO— ÖÏQÍ ZO`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`ÀOk. W`«óѨÓ~°fiѨ٠J<ÕHõ
^ÕǨÏ=ÚŠѨ@¡ QÆÅ Jaè=∂#=ÚKÕ ZO`«QÍ<À qÜ≥∂QÆ=Ú J#∞ÉèíqOz... J#∞ÉèíqOz JÅã≤
áÈ~Ú=Ù#flk. WѨÊ\˜ D ^ÕǨÏѨ`«#=Ú#∞ XHõ 'Ñ‘_»HõÅ— =Öˇ ^Œi≈™ÈÎOk. ''JÜ≥∂º! D <å
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú H˘kÌ~ÀAÅÖ’ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ <ÕʼnõÄÅ#∞#flk Hõ^•! WHõ <å QÆu Uq∞\˜?——
Jx "åáÈ=ÙK«∞ d#fl~åÖˇ· L#flk. ''F~¸! r=Ù_®! h Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ ##∞fl
ã¨=Ú^ŒúiOK«=K«∞Û#∞ Hõ^•?—— Jx D =∞#ã¨∞û JÉèíº~°÷# KÕ™ÈÎOk. F ~å=∂! W@∞¡ J<ÕHõ ^Œ∞óY
=ÚÅ∞ á⁄Ok Ü«ÚO_»∞@KÕ `«# '^èŒ$u–L`åûǨÏ=Ú—Å#∞ HÀÖ’Ê~Ú ã¨OK«iOK«∞K«∞#fl D
=∞#ã¨∞û#∞ h=Ù, Z>ˇ¡Â<å 㨈~, HÍáê_ç *Ï˝#=∞Ü«∞O KÕÜ«∂e. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ‰õÄeáÈ~Ú qÅqÅ
ÖÏ_»∞K«∞#fl ѨH˜∆ÖÏQÍ, |∞~°^ŒÖ’ W~°∞‰õΩ¯x L#fl ^Œ∞#fláÈ`«∞ÖÏQÍ D =∞#ã¨∞û '[QÆ*Ï˚Å=Ú— J<Õ
â◊¥#º#QÆ~°OÖ’ Ѩ_çH˘@∞ìH˘O\’Ok.
F [#∞ÖÏ~å! |O^èŒ ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞, |O^茙ê^èŒ<åÅ∞ J~Ú# D ^ÕǨÏO, QÆ$ǨÏO, ã¨fi[#O
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ Ü«∞O^Œ∞ J`«ºO`« „Ñ‘ux HõeyÜ«ÚO_ç `Õ<≥Ö’ W~°∞‰õΩ¯#fl QÆO_»∞p=∞ÖÏQÍ ÉÏ^èŒ
Ѩ_»∞K«∞#fl D q∂ =∞#ã¨∞û#∞ q∂ˆ~ L^ŒúiOKåe ã¨∞=∂! ÖˉõΩO>Ë Z=~°∞ L^Œúi™êÎ~°∞ K≥ѨÊO_ç!
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂‰õΩ `«`«Î fi*Ï˝#=ÚÅO^Œ∞, `«`åû^èŒ#=ÚÅO^Œ∞ `«y#O`« P^Œ~°}
LO_»@O ZO`≥·<å J=ã¨~°O. ''P`«‡*Ï˝#q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J<å^Œ~°}—— J<Õ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ q∂ =∞#ã¨∞ûÅ∞
H˘@∞ì‰õΩáÈ=ÙK«∞<åflÜÕ∞! q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl=∞QÆ∞@KÕ Jk ‰õΩOzOK«∞‰õΩáÈ`ÀO^Õ! K≥·`«#º
~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∂~°∞ D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~À^Œ##∞ q#O_ç. qx P^Œ∞HÀO_ç. 'JqKå~°}—KÕ WOHÍ
WOHÍ ^•xx ÉÏkèOK«HõO_ç. J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞Ô~· LO_»HõO_ç.
'q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ W~°∞‰õΩ¯#fl...''=∞#ã¨∞û—— J<Õ =Úã¨e ^Œ∞#fláÈ`«∞#∞...
'L`«Î=∞ Hõ~°‡Å∞— J<Õ „`åà◊§ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ... 'J<åã¨H˜Î— J<Õ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ... 'qKå~°}— J<Õ â◊H˜ÎKÕ
|Ü«∞@‰õΩ ÖÏQÆO_ç! ''â◊√^Œú*Ï˝#=Ú—— J<Õ h\˜`À Hõ_»QÆO_ç! ''™êufiHõ–ã¨fiã¨÷`«Å∞—— J<Õ =G=ÚKÕ
Ѩiâ◊√„ÉèíO KÕÜ«∞O_ç! ''"≥∂Hõ∆=Ú—— J<Õ L`«Î=∞ ã¨÷ÅOÖ’ q„âßOu á⁄O^Œx=fiO_ç.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! JÅÊ [Å=Ú, JkèHõ"≥∞ÿ# |∞~°^Œ QÆÅ XHõ ^Œ∞~åfiã¨#ѨÓi`«"≥∞ÿ# `«\ÏHõO
L#flk. P `«\ÏHõ"Õ∞ HÍ=∞=Ú, ~åQÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# P¿ÑHõ∆. JO^Œ∞Ö’ zè<åflaè#fl=ÚÖˇ·#
JOQÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D =∞#ã¨∞û z‰õΩ¯‰õΩ#flk. â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí „H˜Ü«∞Å`À |Ǩï=∞e#"≥∞ÿ P
=∞#ã¨∞û ã¨OK«i™ÈÎOk.
J\˜ì P =∞#ã¨∞û‰õΩ ''JHõ~°Î $`«fiO— <Õ~åÊe. Z=_≥·`Õ [~å=∞~°}=ÚÅ=O\˜ J<ÕHõ qѨ`«∞ÎÅ`À
‰õÄ_ç# ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î #∞O_ç `«# =∞#ã¨∞û#∞ HÍáê_»∞H˘#∞@‰õΩ Ü«∞uflOK«_À... P`«_»∞'#~°∞_»∞—
JxÑ≤OK«∞HÀ_»∞† #~°∞x ~°∂ѨOÖ’QÆÅ =¸_è»=∞$QÆ"Õ∞ J`«_»∞.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 215
12. qq^èŒ r"À`«Ê`«∞ÎÅ∞
N~å=Ú_»∞: ^Õ"å! D J<Õ‰õΩÅQÆ∞ r=ÙÅÜ≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’.. |Ǩïqz„`«OQÍ#∞,
ÉèíÜ«∞=Ú#∞ Q˘e¿Ñ@@∞¡QÍ#∞ L#fl^Õ! PǨ! Uq∞ „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°O!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: J=Ù#∞, x["Õ∞. D Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ HõeÊ`åHÍ~°=ÚQÆÅ r=ÙÅ∞ LáêkèKÕ`«
=∂„`«"Õ∞ '"Õ~°∞"Õ~°∞— ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ `ÀK«∞K«∞<åfl~°∞. g~°O`å D q^èŒOQÍ
ã¨O™ê~° "åã¨<å „Ñ¨"åǨÏOÖ’ `«QÆ∞ÖÁ¯x KÕ`«Å#∞, =∂@Å∞ „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ, [Å
Hõ}=ÚÅhfl ÃãÅÜÕ∞~°∞ #∞O_Õ L`«Ê#fl=ÚÅQÆ∞K«∞#fl@∞¡, g~°O`å „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ L`«Ê#fl"≥∞ÿ
L<åfl~°∞... WѨC_»∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞... WHõ=ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® W>Ë¡ L`«Ê#flO HÍÉ’=ÙK«∞<åfl~°∞.
W\˜ì [QÆ`«∞Î QÆ∞iOz h=Ù „Éèíq∞OK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#fl^À K≥ѨC?
N~å=Ú_»∞: P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË J~Ú LO_ç ‰õÄ_® g~°O`å W@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ, Z=i HÍ~°}OQÍ
q=â◊`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: g~°O`å ã¨fi"åã¨<å=â◊O KÕ`«<Õ q=â◊`«fiO á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. gi
JO`«óHõ~°}=ÚÅ∞ ã¨∞Y-^Œ∞óY=ÚÅQÆ∞ J<ÕHõ"≥∞ÿ# qz„`« ^Œâ◊ÅO^Œ∞ 'x|^ŒúO— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
J\˜ì D r=ÙÅ∞ qq^èŒ Éèí∂„Ѩ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞, [Å=ÚÅO^Œ∞, ã¨÷Å=ÚÅO^Œ∞, HÍÅ=Ú
ÅO^Œ∞... h\˜Ö’ |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ =Öˇ.... L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞... #tã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì"åiÖ’
H˘O^Œ~°∞ D =~°Î=∂# HõÅÊ=Ú#O^Õ Jã¨OMϺHõOQÍ J<ÕHõ [#‡Å∞ á⁄Ok#"å~°∞ L<åfl~°∞.
=∞iH˘O^Œ~°∞ D HõÅÊOÖ’ H˘kÌ [#‡Å∞ =∂„`«"Õ∞ ZuÎÜ«Ú<åfl~°∞. WOH˘O^Œ~°∞ Ô~O_»∞,
=¸_»∞ [#‡Å∞ =∂„`«"Õ∞ Z`åÎ~°∞. H˘O^Œ~°∞ H˘O^ŒÔ~·`Õ, WOHÍ D HõÅÊ=Ú#O^Œ∞ [x‡OzÜÕ∞
LO_»ÖË^Œ∞. „H˜O^Œ\ ˜ 'HõÅÊ=Ú—Ö’x XHõ [#‡ #∞O_ç WOHÍ `Õ~°∞H˘#ÖË^Œ∞.
=∞iH˘O^Œ~°∞ r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ W^Õ PYi [#‡ JQÆ∞K«∞#flk. H˘O^ŒiH˜ D [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å
Ѩiã¨=∂Ñ≤Î JQÆ∞@KÕ`«, "å~°∞ 'ÔH·=ź„áêÑ≤Η á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ "ÕÅH˘Åk [#‡Å =~°‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å L^Œƒùqã¨∂Î, XˆH '^ÕǨÏ*Ïu— Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u
á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞. WOHÍ H˘O^Œ~°∞ Ô~O_»∞, =¸_»∞ ^ÕǨÏ*Ï`«∞ÅO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ =∞~°Å =∞~°Å
[#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ aè#fl aè#fl ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ 'XHõ „Hõ=∞=Ú— JO@∂ Un ÖˉõΩO_® ÖˇH˜¯OѨÖË#O`«QÍ
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ #~°Hõ=Ú #O^Œ∞ n~°…HÍÅOQÍ Q˘Ñ¨Ê Ü«∂`«#Å∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ JÅÊã¨∞Y=Ú H˘~°‰õΩ ZO`À „Ѩܫ∂ã¨Å∞ Ѩ_»∞`«∂ =∞<À=ºã¨#
~°∂Ѩ=Ú`À ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞iH˘O^Œ~°∞ ^≥·=ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ·, q∞H˜¯e „Ѩã¨#∞flÖˇ· L<åfl~°∞. H˘O`«=∞Ok r=ÙÅ∞
'H˜#fl~°–QÆO^èŒ~°fi–q^•º^èŒ~°∞Å— =O\˜ =∞<ÀǨÏ~°"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞.
216
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
H˘O^Œ~°∞ ã¨`«ºÖ’Hõx"åã¨∞Öˇ· k=ºâ◊s~°=ÚÅ`À, P`«‡*Ï˝# â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ`À q~ålÅ∞¡
K«∞<åfl~°∞. H˘O`«=∞Ok ''ã¨∂~°º, WO„^Œ, =~°∞}, „|Ǩχ, q+¨µ‚, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å∞——QÍ L<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ‰õÄëê‡O_» (^Õ=`«ÅÖ’ XHõ `≥QÆ), ÉË`åà◊, Ü«∞Hõ∆, ~åHõ∆ã¨, Ñ≤âßKå^Œ∞Å ~°∂Ѩ=Ú#
LO_ç L<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ „ÉÏǨχ}, Hõ∆„uÜ«∞, "≥·â◊º, â◊¥„^Œ ~°∂Ѩ=Ú# ã≤÷u á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞.
WO^Œ∞Ö’ H˘O^Œ~°∞ `«∞K«Ûù q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ Pã¨H˜Î ѨÓi`«∞Öˇ· ã¨fiÉèÏ=s`åº K«O_è®Å, H˜~å`«
[#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∂, XHõѨC_»∞ ^Œ∞óY=Ú#∞, =∞~˘HõѨC_»∞ „‰õÄ~°`«fi=Ú#∞ „Ѩ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ѨH˜∆ ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞. J>Ë¡ `«$}=Ú, F+¨^èŒ∞Å, Ѷ¨Å=ÚÅ, P‰õΩÅ
~°∂Ѩ=Ú# ‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ LO@∞<åfl~°∞.
W\Ï¡ ZO`≥·<å =i‚OK«=K«∞Û ã¨∞=∂! H˘O^Œ~°∞ ã¨O™ê~°"≥·Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
''<Õ#∞ ~åA#∞ HÍ"åe... =∞O„ux HÍ"åe... ã¨OѶ¨∞<åÜ«∞‰õΩ_»#∞ HÍ"åe... Ѷ¨ÖÏ<å KÀ@ Wà◊√§
Hõ\ ˜ì, "å\˜H˜ Ü«∞[=∂xx HÍ"åe... JO^Œ~°∂ <å JkèHÍ~°O JOwHõiOKåe...—— D q^èŒOQÍ
LO@∞<åfl~Ú, "åi "åi ™êO™êiHõ ÉèÏ=#Å∞!
H˘O^Œ~°∞ <å~°|@ìÅ∞ Hõ@∞ì‰õΩx =Ú#∞Å=Öˇ =∞ø#=Ú =Ç≤ÏOz JO`å K«∂ã¨∂Î ‰õÄ_®,
Uq∂ Ѩ@ì#@∞¡ LO@∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ~åQÆ=Ú`À =∞=∞HÍ~°=Ú`À "Õ\ ˜"Õ\ ˜<À „áÈQÆ∞ KÕã≤ ^•K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ã¨~°Ê=Ú, H˘O_»zÅ∞=, „H˜q∞, H©@Hõ=ÚÅ∞, ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Láê^èŒ∞Å#∞
P„â◊~ÚOz ã¨fiÅÊ=Ú, `«∞K«Ûù=Ú JQÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# "å\˜=Öˇ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ã≤OǨÏ=Ú, "Õ∞Hõ, Z^Œ∞Ì "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞$QÆ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ^èŒiOz PǨ~°=Ú á⁄O^Œ∞@,
x„^Œ, "≥∞ÿ^äŒ∞#=Ú J#∞ Ô~O_»∞ =¸_»∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅO^Õ x=∞QÆfl"≥∞ÿ LO@∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞
PѨ^ŒÅ‰õΩ =â◊=Ú JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ ã¨OѨ^ŒÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ã¨fi~°æѨÙ~°=ÚÅÖ’, #~°Hõ=ÚÖ’, #Hõ∆„`«=∞O_»ÅOÖ’ =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ zè„^ŒOÖ’,
"åÜ«Ú=ÙÖ’, PHÍâ◊OÖ’ ™ê÷#=ÚÅ∞ á⁄Ok LO@∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’x ~°ã¨=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ JkèHÍ~°O á⁄Ok LO@∞<åfl~°∞.
=∞i H˘O^Œ~°∞ K«O„^Œ H˜~°}=ÚÅÖ’x F+¨^èŒ`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨiѨHõfi`« H˘~°ÔH· `«=∞ `«=∞
Láê^èŒ∞Å#∞ xÜ≥∂yOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J#º[#∞ŠѨ@¡ „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨ HõeyÜ«Ú#fl\˜ì H˘O^Œ~°∞, `«`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=Ú
ÅO^Õ =∞<À"å‰õΩ¯Å#∞ xÜ«∞q∞Oz ã¨OKå~°O ã¨Å∞ѨÙK«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ z~°HÍÅOQÍ
r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú J#∞ÉèíqOz WHõ q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx ã¨q∂Ñ≤OK«∞ JaèÖÏ+¨`À LO@∞<åfl~°∞.
=∞i H˘O^Œ~°∞ ''=∂‰õΩ =ÚH˜Î HõO>Ë `«k`«~° [#∞Å ã¨∞YâßO`«∞ÅO^Õ =∞‰õΩ¯=—— J#∞ ÉèÏ=#
HõeyÜ«ÚO_ç, `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ U"Õ"À HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ U~°Ê~°K«∞H˘x =iÎã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞
J=`å~°=ÚÅ#∞ ^è•~°}KÕã¨∂Î t+¨ºÅ#∞ ã¨∞q*Ï˝#∞Å∞QÍ fiÛk^ÕÌ „Ѩܫ∞`«flOÖ’ LO@∞<åfl~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 217
Éè’QÆ ÅOѨ@OÖ’ Ѩ_ç# =∞iH˘O^Œ~°∞ ''q^ÕǨÏ=ÚH˜Î—— ''P`«‡ ã¨=∂Kå~°O—— "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜x Ѩ~°=∞^Õfi+¨ÉèÏ=O`À ѨiH˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ f„="ÕQÆO`À „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ #^Œ∞ÅÜ≥ÚHõ¯ Jkèëêª# ^Õ=`å~°∂ѨÙÖˇ· LO@∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ L`«Î=∞ ¢ã‘Î ~°∂Ѩ=Ú#, ѨÙ~°∞+¨~°∂Ѩ=Ú#, #ѨÙOã¨Hõ~°∂Ѩ=Ú# LO@∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ „Ѩ|∞^Œú"≥∞ÿ# '=∞u—x Hõey LO@∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ q∞H˜¯e [_»"≥∞ÿ# JO`«ó
Hõ~°}=Ú Hõey LO@∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ `«k`«~°[#∞ʼnõΩ *Ï˝#O LѨ^ÕtOKÕ 'x+¨ª— Hõey LO@∞<åfl~°∞. WHõ H˘O^Œ~°∞
=∞Ô~=fii`À#∂ ã¨OÉèÏ+≤OK«\ÏxH˜ W+¨ìѨ_»Hõ, ã¨=∂kè<Õ P„â◊~ÚOz n~°…HÍÅO QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
W^ŒO`å Uq∞@O\Ï"å? D [#∞Å∞ `«=∞ `«=∞ "åã¨#ʼnõΩ q=â◊√Öˇ·, Jq^•º|∞^Œ∞úÖˇ·
J<ÕHõ ÉèÏ"å"Õâ◊=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz, W^ŒO`å W@∞¡ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. W^ŒO`å PÜ«∂ ÉèÏ=
^Œâ◊ÅO^Œ∞ ã≤÷u á⁄OkÜ«ÚO_»∞>Ë J~Ú=Ù#flk. WOHÍ...
qǨÏ~°xÎ [QÆ`Õ¯zxflѨ`«#∞κ`«Ê`«xÎ K« I
Hõ#∞ÌHÍ W= ǨϿãÎ# =∞$`«∞º<å-q~°`«O ǨÏ`åó II (ã¨~°æ 43, â’¡ 25)
WOH˘O^Œ~°∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· L<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ #~°HõOÖ’ Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞. WOH˘O^Œ~°∞
ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ ZQÆ∞~°∞K«∞<åfl~°∞. qã¨~°|_»∞K«∞#fl |OuÖÏQÍ H˘O^Œ~°∞ XHõ â◊s~°=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ
â◊s~°=Ú#‰õΩ "≥à◊√§K«∞<åfl~°∞.
Pâßáêâ◊â◊`å|^•ú "åã¨<åÉèÏ= ^è•i}ó I
HÍÜ«∂`å¯Ü«∞=ÚáêÜ«∂xÎ =$H∆Í^Œfi$Hõ∆q∞<åO_»*Ïó II (ã¨~°æ 43, â’¡ 26)
ѨH˜∆ XHõ K≥@∞ì #∞O_ç ÖËz =∞~˘Hõ K≥@∞ìÃÑ· „"åÅ∞K«∞#fl@∞¡ D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ J<ÕHõ
Pâßáêâ◊=ÚʼnõΩ |^Œ∞úÖˇ· J<ÕHõ Éèíq+¨º`ü ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞@‰õΩ WѨÊ\˜H˜Ñ¨Ê\˜ #∞O_Õ
ã≤^Œú=Ú JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
D r=Ù_»∞ J`«∞º`«Î=∞=∞QÆ∞ `«# P`«‡#∞ ^Œi≈OK«#O`«=~°‰õΩ W>Ë¡ J<ÕHõ Láêkè
Ѩ~°OѨ~°Å#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞. Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ, ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ
|^Œ∞úÖˇ· '=∂Ü«∞— ÖËHõ 'Jq^Œº— #∞ P„â◊~Úã¨∂Î, D q™êÎ~°"≥∞ÿ# qâ◊fiOÖ’ ã¨OKå~°O KÕã¨∂Î
LO\Ï~°∞. [ÅOÖ’ ÔH~°@OÖÏQÍ, P=$`«Î=ÚÅ∞ÖÏQÍ W>Ë¡ u~°∞QÍ_»∞`«∂ LO\Ï~°∞.
F ~åѶ¨∞"å! D [#∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ `«ºlOz ã¨`«º*Ï˝#=Ú#∞ á⁄Ok
LO@∞<åfl~°∞. *Ï˝# Éèí∂q∞HÍ„Hõ=∞=Ú# P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#O^Œ∞ ã≤÷~°`«fi=Ú |_»Ü«ÚK«∞<åfl~°∞. J\˜ì
r=ÙÅ∞ =∞~°Å D „ѨѨOK«=Ú# [x‡OK«∞@ ÖË^Œ∞.
WHõ =∞iH˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ q+¨Ü«∂xH˜ =^•ÌO. "å~°∞ q"ÕHõ=Ú#∞ á⁄Ok ‰õÄ_®, q+¨Ü«∞
ÅOѨ@∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« "ÕÅH˘Åk [#‡Å∞ J#∞ÉèíqOz „Ѩâßfl~°÷HõOQÍ =∞~°Å =∞~°Å
ã¨O™ê~° ã¨OHõ@=Ú# Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞.
218
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
L`«Î=∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#fl WOH˘O^Œ~°∞ L`«Î=∞ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞, L`«Î=∞
HÍÅ=ÚÅO^Œ∞ [#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ã¨`«û=∂QÆ=∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì "å~°∞ ''^Õ=`«
–QÆO^èŒ~°fi –|∞∞+≤—— "≥Ú^ŒÖˇ·# qÉèí==∞O`å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ QÆifi`«∞Öˇ·,
™êO™êiHõ ^Œ$+≤ìx =∞~°Å P„â◊~ÚOK«∞@KÕ `«=∞ =∂~°æ=ÚÅ #∞O_ç =∞~°Å "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞
K«∞<åfl~°∞. H˘O`« "≥#∞Hõ‰õΩ, =∞~°Å =ÚO^Œ∞‰õΩ K«#∞K«∞<åfl~°∞. "åiÖ’ H˘O^ŒÔ~·`Õ Ñ¨H˜∆, =∞$QÆ=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·# ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ ‰õÄ_® H˘x `≥K«∞Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ QÆÅ Pâ◊KÕ
=∞~°Å [O`«∞=ÙÅ Ü≥∂#∞Å#∞ á⁄Ok #~°Hõ=Ú#‰õΩ áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞.
H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ|∞kúâßÅ∞~°∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx =∞#ã¨∞û #∞O_ç L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. („|Ǩχ
=∂#㨠Ѩل`«∞ÅQÆ∞ <å~°^Œ∞_»∞, =ã≤+¨µª_»∞, ã¨#`«∞¯=∂~°∞_»∞ "≥ÚII JO^Œ∞‰õΩ L^•Ç¨Ï~°}). J\˜ì
"≥Ú^Œ\ ˜ [#‡ Ü«∞O^Õ ''„|Ǩχ=Ú—— J#∞ "≥∂Hõ∆Ѩ^Œ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ `«=∞
L`«ÊuÎ ™ê÷#=Ú# „|Ǩ‡O_»=Ú#O^À, ÖËHõ "Õ~˘Hõ „|Ǩ‡O_»=Ú#O^À... „|Ǩχ^Õ=ÙxQÍ<À,
q+¨µ‚=Ù QÍ<À, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞ QÍ<À JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ L`«Î=∞ [#‡Å #∞O_ç K«∞ºu á⁄Ok,
^èŒ~°‡=ºuˆ~‰õΩÅ=@O KÕ`« ã¨fiÅÊ =º=kèÖ’ Ѩâ◊√, ѨH˜∆, =∞$QÆ, ã¨~°Ê Láê^èŒ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
F ~å=∂! D L`«ÊuÎ „Hõ=∞=∞O`å D „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ U q^èŒOQÍ L#fl^À, `«H˜¯#
„|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ ‰õÄ_® J>Ë¡ L#flk. J=hfl ‰õÄ_® W>Ë¡ q™êÎ~°OQÍ#∞, ã¨∞qâßÅOQÍ#∞ LO_ç
LO@∞<åfl~Ú. W`«óѨÓ~°fiO Jã¨OMϺHõOQÍ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ xi‡OK«|_®¤~Ú. "å\˜Ö’ H˘xfl
#tOzáÈÜ«∂~Ú. H˘xfl WOHÍ L<åfl~Ú. WHõ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® W>Ë¡ J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞
~°zOK«|_»É’`«∞<åfl~Ú. Wq HÍHõ, U"À H˘xfl HÍ~°}ÏÅ =Å# H˘xfl ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ PÜ«∂
r=ÙÅ xq∞`«ÎO J<ÕHõ z„`« qz„`«"≥∞ÿ# J"åO`«~° [QÆ`«∞ÎÅ∞ Pq~°ƒùqOK«∞`«∞<åfl~Ú. WO`«Ö’<Õ
qÅÜ«∞O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. "å\˜Ö’ H˘O^Œ~°∞ QÆO^èŒ~°fi`«fi=Ú, H˘O^Œ~°∞ Ü«∞Hõ∆`«fi=Ú, H˘O^Œ~°∞
^Õ=`«fi=Ú, H˘O^Œ~°∞ ^≥·`«º`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
D „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ =∞#∞+¨µºÅ∞, "åi "åiH˜ Ü≥∂Qƺ=ÚÖˇ·# =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î
ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! J>Ë¡ `«H˜¯# „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ ‰õÄ_® L<åfl~°∞. XH˘¯Hõ¯ ã¨$+≤ì XH˘¯Hõ¯
qÅHõ∆}=Ú`À ‰õÄ_ç LO\’Ok. D r=ã¨$+¨µìÅhfl "åi "åi ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOz #kÖ’
`«~°OQÍÅ=Öˇ Ѩi=~°Î#O K≥O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
L`«ÊuÎ, q<åâ◊#=Ú J#∞ Ô~O_»∞ K«∞Hõ¯Å =∞^茺 D ã¨$+¨µìÅhfl J#∞Hõ∆}O Ѩi=~°Î#O
K≥O^Œ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. WO^Œ∞Ö’x r=ÙÅ∞ `«=∞ `«=∞ QÆ∞}=ÚʼnõΩ Jnè#∞Öˇ· Jx~°fiK«hÜ«ÚÖˇ·,
Jxˆ~Ìâ◊√ºÖˇ· LO@∞<åfl~°∞. ã¨fiÜ«∞Oã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# Z~°∞Hõ JO`«óHõ~°}=ÚÅ∞ Hõey LO_ç L`«ÊuÎ
q<åâ◊#=ÚÅ =∞^茺 J<ÕHõ ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl~°∞.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 219
J~Ú`Õ ~å=∂! g~°O`å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞O_Õ ã¨∞=∂!
„|Ǩχ=Ú #O^Õ g~°∞ „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ =º=ǨÏiOK«∞K«∞<åfl~°∞. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ`«fi=Ú#∞
UXHõ¯~°∂ UHõ∆}=∞O^Œ∂ U=∂„`«O `«ºlOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
„ѨHÍâ◊=Ú nѨ=ÚÖ’#∞OKÕ =™ÈÎOk. H˜~°}ÏÅhfl ã¨∂~°∞º_ç #∞O_Õ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
HÍÅÛ|_ç# W#∞=Ú #∞O_Õ Jyfl Hõ}ÏÅ∞ "≥^Œ[Å¡|_»∞K«∞<åfl~Ú. ѨÙ=Ùfi #∞O_Õ "åã¨# =™ÈÎOk.
=~°¬=Ú #∞O_Õ [Å aO^Œ∞=ÙÅ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~Ú. ã¨=Ú„^ŒO #∞O_Õ `«~°OQÍÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
J^Õ q^èŒOQÍ D r=~åt JO`å HÍÖÏ#∞QÆ`«OQÍ „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞#flk.
J<ÕHõ ^ÕǨÏѨ~°OѨ~°Å∞ ^èŒiOz Éè’QÍ#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#flk. P `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
(„Ѩà◊Ü«∞HÍÅOÖ’) „|Ǩχ=Ú #O^Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qb#=∞QÆ∞K«∞#flk.
Jq~°`«q∞Ü«∞=∂`«`å `«^äÀK≥·Û ~°ƒù=`« q#â◊ºu =~°ú`Õ =Ú^è≥·= I
„uÉèí∞=# ~°K«<åk "≥∂ǨÏ=∂Ü«∂ Ѩ~°=∞Ѩ^Õ ÅǨÏs= "åi~åâ∫ II (ã¨~°æ 43, â’¡ 45)
D =∂Ü«∞ '„uÖ’Hõ=ÚÅ∞— J#∞ ~°K«<å~°∂Ѩ=Ú# „ÉèÏOuQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•...!
W^ŒO`å W@∞¡ 'q∞^䌺— ~°∂Ѩ=Ú# qã¨Îiã¨∞Î#flk ZHõ¯_»? ZHõ¯_À HÍ^Œ∞... P`«‡Ü«∞O^Õ.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’x [ÅOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ J<ÕHõO ÖËz, H˘O`« ã¨OKå~°O KÕã≤# `«~°∞"å`« =∞~°Å
ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’<Õ Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
J~Ú`Õ ~åѶ¨∞"å! h=Ù ã¨~°fi^• P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»"Õ J~Ú L<åfl=Ù. ''q∞^䕺=º=Ǩ~°O
=∂„`«"Õ∞— J~Ú=Ù#fl D 'ã¨$+≤ì–ã≤÷u–ÅÜ«∞—Å∞ â◊√^Œú K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ hÜ«∞O^Œ∞ ÖË=Ù. h=Ù
"å\˜ Ü«∞O^Œ∞ ÖË=Ù. Hõ#∞Hõ xtÛO`«∞_»"≥· 'âßOu— =Ç≤ÏOz LO_»∞=Ú.
❖❖❖
13. ѨÙ#óâ◊s~° „áêѨÙÎÅ∞ – ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú
(ã¨O™ê~å=`«~°}=Ú)
N~å=Ú_»∞: =ÚhO„^•! „Ѩà◊Ü«∞HÍÅOÖ’ D r=Ù_»∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOK«∞K«∞<åfl_»x q∂~°∞
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞ Hõ^•! =∞i J\Ï¡ J~Ú`Õ, J`«_»∞ =∞~°Å 'Pã≤÷ ѨO[~°O— ~°∂ѨOÖ’ QÆÅ D Éè∫uHõ
^ÕǨÏ=Ú#∞ Z\Ï¡ ZO^Œ∞‰õΩ ZѨC_»∞ ^èŒiOK«∞K«∞<åfl_»∞?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬: =∞#O D q+¨Ü«∞O W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ qKåiOKåO. =∞i h=Ù WOHÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞@
ÖË^Õq∞\˜? ѨÓ~åfiѨ~°=ÚÅ#∞ J`«ºO`« ã¨∞xt`«OQÍ qKåiOK«QÆÅ h |∞kú WѨC_»∞ Uq∞
KÕÜ«ÚK«∞#flk?
F ~å=∞Ü«∂º! D ^ÕǨÏ=ÚÅ`À ã¨Ç¨... ™ê÷=~°[OQÆ=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î JO`å
‰õÄ_®... 'Jã¨`ÕΗ J~Ú =Ù#fl^ŒÜ«∂º. W^ŒO`å ã¨fiѨflOÖ’ ÖÏQÍ JÉèÏã¨=∂„`«OQÍ L^Œ~Ú™ÈÎOk.
220
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
n~°…HÍÅOQÍ ã≤÷~°OQÍ L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D Ö’Hõ=ÚÅ∞, D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl XHõ
n~°… ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ Hõ#Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú. D [QÆ`«∞ÎÖ’ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl
PHõ$u JO`å... ''XHõ`«xH˜ `«# HõO\˜ ^À+¨O KÕ`« PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞ HõxÑ≤OK«_»O——
=O\˜k =∂„`«"Õ∞.
J*Ï˝xH˜ D ^Œ$â◊ºO, D „ѨѨOK«O =ã¨∞Î=∞Ü«∞OQÍ#∂, „áêѨÎ-J„áêѨÎ=ÚÅ`À#∂,
~°Hõ~°HÍŠѨiã≤÷`«∞Å`À xO_ç#kQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. ™êO™êiHõ "åã¨#Å∞ #tOz#\˜ì *Ï˝xHÀ...?
J`«_»∞ D ã¨O™ê~°ã¨fiѨfl=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìKÕ U=∂„`«O =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∂
K«∂_»HõÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞. JO^Œ∞Hõx, J`«xH˜ WOH˘Hõ q^èŒOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk.
D ã¨O™ê~°=Ú J*Ï˝<å`«‡Ü«∞O^Õ PÜ«∂ r=ÙÅ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOz ѨiHõeÊOK«
|_ç, ^Œi≈OѨ|_»∞K«∂... "≥∂Hõ∆Ѩ~°ºO`«=Ú W>Ë¡ LO\’Ok. [ÅOÖ’ P=~°ÎO á⁄O^Œ∞ ã¨fiÉèÏ=O
L#fl@∞¡, c[=Ú #O^Œ∞ JO‰õΩiOK«∞ ã¨fiÉèÏ=O ^•y L#fl@∞¡ r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ K«OK«Å"≥∞ÿ# D
'â◊s~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O LO_ç LO\’Ok.
HõÅÊ#ÜÕ∞... "åã¨Î=~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ D ^ÕǨÏ=Ú, ^ÕǨÏÉèÏ==Ú =∞#ã¨∞û#O^Õ LO_ç
L#flk. =∞#ã¨∞ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#flk. '"åã¨<å~°∂Ѩ=Ú—KÕ ^•x Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ
^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ^•y L<åfl~Ú. J\˜ì J<ÕHõ ^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ 'Hõ~°‡Ñ¨iáêHõ=Ú—KÕ U â◊s~°=Ú Jaè=ºHõÎ
=∞=Ù`«∞O^À... P â◊s~°Ñ¨Ù '„ѨuÉèÏ㨗ÜÕ∞ D r=Ù#‰õΩ HÍÅ„Hõ=∞OQÍ ã¨OÉèíq™ÈÎOk. JO`ÕQÍx
Jxfl\˜ Ü≥ÚHõ¯ „ѨuÉèÏ㨠XHõ¯™êˆ~ [~°∞QÆ^Œ∞. =∞\˜ìÜÕ∞ ‰õΩO_»Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=ÚQÍ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡
Hõ~°‡Å∞, ÉèÏ=#Å∞... W"Õ â◊s~°=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# „Ѩ^Œi≈`«O JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
D ã¨=∞+≤ì ^ÕǨÏ=ÚÅ Hõ~°ÎÜÕ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞. „|Ǩχ^Õ=`«fi=Ú ‰õÄ_® D r=Ùx
ã¨fiÉèÏ==Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ"åǨ#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# XHõ ã¨O„áêÑ≤ÎÜÕ∞#x „QÆÇ≤ÏOK«∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk ‰õÄ_®
J`«x "åã¨Î=`«`«Î fi"≥∞ÿÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ ã¨~°fi„H˜Ü«∂ ã¨=∞~°∞÷_»∞, ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìÉèÏ=‰õΩ_»∂ JQÆ∞
„|Ǩχ^Õ=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=∂„`«=ÚKÕ D Jáê~°^Œ$+≤ì JO`å ã≤÷u á⁄Ok LO\’Ok. PÜ«∞#
`«# ã¨OHõÅÊ<å ™ê=∞~°÷º=ÚKÕ =ã¨∞Î ^èŒ~°‡K«=∞`å¯~°=∞O`å ~°zã¨∞Î<åfl~°∞Hõ^•!
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ r=K≥·`«#º=Ú LO_ç L#flk... Jk =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞
á⁄O^Œ∞`ÀOk. P `«~°∞"å`« Jk ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ 'Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞— J#∞ 'ã≤÷u— ÖËHõ
'Ѩ^Œ=Ú— á⁄O^Œ∞K«∞#flk Hõ^•! Jã¨Å∞ â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú#‰õΩ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx ~°∂Ѩ=Ú
á⁄O^Œ=Åã≤# JQÆ`«º"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: J\˜ì Ѩi}u Ü≥ÚHõ¯ „Hõ=∞"Õ∞q∞\’ q=i™êÎ#∞. „â◊^ŒúQÍ q#∞-
P`«‡`«`«Î fi=Ú#‰õΩ "åã¨Î"åxH˜ ^Õâ◊HÍÅѨizÛù#fl`«fi=∞<Õ^Õ ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ Jk ã¨fiâ◊H˜ÎKÕ
bÖÏ=∂„`«OQÍ 'ÉèÏ=#KÕÜ«∞@O— J#∞ =º=Ǩ~°=Ú#∞ ZO^Œ∞HÀ á⁄O^Œ∞`ÀOk. „ѨâßO`«
[ÅOÖ’ `«~°OQÆ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨ÊO^Œ# =Öˇ P ÉèÏ=#ÜÕ∞ D ѨizÛù#fl ^ÕǨÏ
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ, HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ# ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ „áê~°OÉèí™ê÷#O.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 221
"åã¨<å"Õâ◊"Õ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO. ÉèÏ=#ÜÕ∞ "åã¨#ʼnõΩ c[O. J\˜ì =∞#ã¨∞û HõÅÊ#
– JHõÅÊ#Å`À K«OK«Å"≥∞ÿ LO\’Ok. 'r=Ù_»∞— J#QÍ =∞#¿ãû J~Ú L#flk. ѨÙ+¨Ê=Ú #O^Œ∞
QÆO^èŒO =ÖË „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ '=∞#óâ◊≈H˜Î— JO`«s¡#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J\˜ì =∞##â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯
Pq~åƒù="Õ∞ 'ã¨$ëêì ºk——.
ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú - D ^ÕǨÏ"Õ∞ ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú JO@∞<åflO. XHõ ѨÙ~°=Ú#‰õΩ Zxq∞k k‰õΩ¯Å∞
L#fl@∞¡, D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ Zxq∞k `«`«Î fi=ÚÅ∞ x~°fizOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
1. *Ï˝<ÕO„kÜ«∞ ѨOK«Hõ=Ú : K≥=ÙÅ∞ – K«~°‡=Ú – Hõà◊√§ – <åÅ∞Hõ – =Ú‰õΩ¯, ({) "å\˜
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖQÆ∞... â◊|Ì=Ú – ã¨Ê~°≈ – ~°∂Ѩ=Ú – ~°ã¨=Ú – QÆO^èŒ=ÚÅ∞.
2. Hõˆ~‡O„kÜ«∞ ѨOK«Hõ=Ú: "å‰õΩ¯ – HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å∞ – áêÜ«Ú=Ù – LѨã¨÷.
3. "åÜ«Ú Ñ¨OK«Hõ=Ú : „áê}"åÜ«Ú=Ù – Jáê#"åÜ«Ú=Ù – "åº#"åÜ«Ú=Ù –
L^•#"åÜ«Ú=Ù – ã¨=∂#"åÜ«Ú=Ù.
4. Éèí∂`« ѨOK«Hõ=Ú : Éèí∂q∞ – "åÜ«Ú=Ù – Jyfl – [Å=Ú – PHÍâ◊=Ú.
5. JO`«óHõ~°} K«`«∞+¨ìÜ«∞O : =∞#ã¨∞û – |∞kú – z`«Î=Ú – JǨÏOHÍ~°=Ú.
6. Jq^Œº : ''P`«‡^Œ$+≤ì—— ÖËHõ ''P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú—— #∞O_ç qˆH∆Ѩ=Ú. ÉÏǨºáê^•i÷Hõ^Œ$+≤ì
Ü≥ÚHõ¯ P„â◊Ü«∞=Ú.
7. HÍ=∞=Ú : ''=∞iOˆH^À HÍ"åe——... J#∞ HÀ~°∞H˘#∞ „Ѩ=$uÎ.
8. Hõ~°‡=Ú : „H˜Ü«∂"åºã¨OQÆ=Ú.
D ''ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú—— ã¨~°fi„áê}∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ XHõ `«∞"≥∞‡^Œ#∞É’e LO@∞#flk.
❖
P`«‡Ü«∞O^Œe =∞#óâ◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ J`«ºO`« „áê~°OÉèíã≤÷uÜÕ∞ ã¨$ëêì ºk. J\˜ì ã¨$ëêì ºk Ü«∞O^Œ∞
W@∞¡ ÉèÏ=<å„Hõ=∞=Ú [~°∞QÆ∞K«∞#flk:
1. â◊|Ì `«<凄`« - ã¨~°fiâ◊|Ì=ÚʼnõΩ c[Éèí∂`«=Ú â◊|Ì`«<凄`«. W\˜ì â◊|Ì`«<凄`«=Ú, P
â◊|Ì=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ™ê÷#=∞QÆ∞ „â’„uO„kÜ«∞=Ú (K≥=ÙÅ∞)#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«ÚK«∞#flk.
P`«‡ J\˜ì â◊|Ì™ê÷#=∞QÆ∞ x~°‡ÖÏHÍâ◊=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
2. ã¨Ê~°≈ `«<凄`« - `«~°∞"å`« „Hõ=∞OQÍ 'ã¨ÊO^Œ#—#∞ J#∞ã¨iOz =∞#ã¨∞û Ѷ¨∞#`«fiO
á⁄O^Œ∞`ÀOk. JѨC_»∞ P =∞#ã¨∞û ã¨Ê~°≈‰õΩ c[Éèí∂`«"≥∞ÿ# 'ã¨Ê~°≈`«<凄`«— "≥·Ñ¨Ù‰õΩ L#∞‡Y
=∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ 'ã¨Ê~°≈— "≥·Ñ¨Ù K«eOK«∞ "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=##∞ P`«‡ÜÕ∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk.
J\˜ì ã¨Ê~°≈ á⁄O^Œ∞ ™ê÷#=Ú ÖËHõ PHÍâ◊"Õ∞ K«~°‡=Ú.
3. ~°∂Ѩ`«<凄`« - â◊|ú, ã¨Ê~°≈ `«`«Î fi=ÚÖˇ·# PHÍâ◊–"åÜ«Ú=Ù ã¨OѶ¨∂`«=ÚKÕ '~°∂Ѩ=Ú—
Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=# U~°Ê_»∞`ÀOk. JkÜÕ∞ 'Hõ#∞fl— ™ê÷#=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ 'K«∂K«∞@— J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞QÍ
HÍ~°ºã≤kú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
222
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
4. ~°ã¨ `«<凄`« - W@∞¡ â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ=ÚŠѨi}Ï=∞OKÕ`« =∞#ã¨∞û =∞iH˘O`« Ѷ¨∞#`«fiO
á⁄O^Œ∞`ÀOk. JѨC_®=∞#ã¨∞û Hõ∆}OÖ’ x~°‡Å„ѨHÍâ◊O Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞`ÀOk.
PHÍâ◊–"åÜ«Ú–Jyfl QÆ∞}ÏÅKÕ =$kú K≥Ok# =∞#ã¨∞û ~°ã¨=Ú#‰õΩ c["≥∞ÿ#\˜ì ''~°ã¨`«<凄`«——#∞
á⁄O^Œ∞`ÀOk. ~°¿ãO„kÜ«∞=Ú#∞ ÉèÏqOz "≥O@<Õ ~°ã¨`«<凄`« ^Œâ◊#∞ P =∞#ã¨∞û á⁄O^Œ∞`ÀOk.
5. QÆO^èŒ `«<凄`« - J>Ë¡ P ~°ã¨`«<凄`« QÆO^èŒÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ ã¨∂÷Å~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄Ok
QÆO^èŒ`«<凄`«QÍ „ѨHõ\ ˜OK«∞H˘#∞K«∞#flk.
P `«~°∞"å`« P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiÜ«∞O xi‡`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`« D ^ÕǨÏ=Ú #∞O_ç
^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î#∞ gH˜∆™ÈÎOk. ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞ `«=∞`«=∞ ã¨∂Hõ;^Œâ◊Å#∞ `«ºlOK«∞K«∞, PHõ$ux
Hõey#qQÍ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J#QÍ ã¨∂÷Å`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. J#∞Éèí==Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨∂÷Å
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ D =∞<À|∞^Œ∞úÅ ã¨OK«Ü«∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
f„="≥∞ÿ# "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç# =∞#ã¨∞û, ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú`À „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl D ^ÕǨÏ=Ú#∞
ÉèÏ=#KÕÜ«ÚK«∞#flk. ''<å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ñ¨Ù~°º+¨ìHõ=Ú`À ‰õÄ_ç# D ^ÕǨÏ"Õ∞ Hõ^•...—— Jx
ÉèÏqOK«∞K«∞, `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ PÜ«∂ „H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ L^Œ∞º‰õΩÎ~åÅQÆ∞K«∞#flk.
Hõ~°‡Ñ¨iáêHõ=ÚKÕ =∞#ã¨∞û ã¨∂÷Å`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. JѨC_»∞ ÉÏǨϺ=Ú#, JO`«~°=Ú#
'ã¨∂÷Å, ã¨∂Hõ;— ^ÕǨÏ=ÚÅ`À „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
ѨÙ~°º+¨ìHõ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ÉèÏ=<å`«`«fi=Ú<Õ 'eOQÆ^ÕǨÏ=Ú— Jx JO@∞<åflO. J\˜ì P
eOQÆ^ÕǨÏ=Ú J<ÕHõ qz„`«=ÚÖˇ·# ~°K«#Å`À ‰õÄ_ç# D ã¨∂÷Å^ÕǨÏ=Ú#∞ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ<Õ
ã‘fiHõiOK«∞K«∞#flk.
❖
D =∞#ã¨∞û `«# Ü≥ÚHõ¯ "åã¨#Å =Å# á⁄Ok# ^ÕǨÏ=Ú#∞ PHÍâ◊=Ú# "åºÑ¨Î"≥∞ÿ
L#fl^•x=Öˇ QÍOK«∞K«∞#flk. ''Wk <å ^ÕǨÏ=Ú——. ''Wk qâßÅ"≥∞ÿ "åºÑ≤Oz Ü«Ú#flk.—— ''<Õ#∞
D â◊s~°OÖ’ „Ѩã¨iOzÜ«Ú<åfl#∞.—— ''T~°úfiÉèÏQÆOÖ’ t~°ã¨∞ûQÍ#∞, J^èÀÉèÏQÆOÖ’ áê^Œ=ÚÅ∞
QÍ#∞, W@∞ J@∞ KÕ`«∞Å∞QÍ#∞, =∞^茺ÉèÏQÆOÖ’ á⁄@ìQÍ#∞ ~°∂ѨO Hõey L<åfl#∞—— Jx D
r=Ù_»∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl_»∞. ''*ÏfiÖÏã¨=¸Ç¨ÏO—— =O\˜ PHõ$u QÆÅ D r=Ù_»∞ „"Õà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·#
J=Ü«∞==ÚÅ`À „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞? `«#Ü«∞O^Œe
'=∞<À~°^äŒ=Ú— J#∞^•xH˜ =â◊=∞QÆ∞@KÕ`«<Õ. =∞##jÅ=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û ã¨fi"åã¨<å=â◊O
JQÆ∞K«∂ HõeÊ`«=∞QÆ∞ â◊s~°=Ú Hõey =iΙÈÎOk.
❖
=∞#∞A#‰õΩ D ^ÕǨÏ=Ú HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'QÆu—, ÖËHõ, ѨiáêHõ=Ú KÕ`« „Ѩ`«ºHõ∆~°∂Ѩ=Ú#
L^Œ~Ú™ÈÎOk Hõ^•! J^Õ q^èŒOQÍ D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ''ã¨fiâ◊s~°=$kú—— á⁄O^Œ∞`ÀOk. J#QÍ
q™êÎ~°`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#flk. J\˜ì q™êÎ~°`«fi „ѨÉèÏ=OKÕ`« ''<Õ<Õ D ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 223
qã¨ÎiOz q~ålÅ∞¡`«∞<åfl#∞. <å ã¨OHõÅÊ"Õ∞ W^ŒO`å. WHõ¯_» <åk HÍxk, <Õ#∞ HÍxk ÖË^Œ∞——
J#∞ ÉèÏ=<å^•~°¤ºOKÕ D r=Ù_Õ „|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨~°fiÖ’Hõ Ñ≤`å=∞Ǩï_»∞, „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl P ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞
|∞kú-ã¨`«fi=Ú–|Å=Ú–q*Ï˝#=Ú–Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞ ^èŒiOz#"å_≥· q~ålÅ∞¡K«∞<åfl_»∞.
(ã¨=∞+≤ì `«`åfiǨÏOHÍi ´ A 'will' that is operating the cosmic aspect of creation.
=º+≤ì `«`åfiǨÏOHÍi ´ A will that is operating the individual.)
x~°‡Å =∞#ã¨∞û`À ‰õÄ_ç# D ã¨=∞+≤ì `«`«Î fiã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® z^•HÍâ◊=Ú #∞O_ç
ã¨OÉèíqOz#"å_Õ...! J\˜ì 'ã¨`«Î—KÕ, J`«_»∞ D J*Ï˝#~°∂Ѩ=ÚÅ#∞, D ѨOpHõ$`« =º=Ǩ
~°=ÚÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞<åfl_»∞. `«# =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å`«fi=ÚKÕ J`«_»∞ ã¨`«ºã¨OHõÅ∞Ê_≥·
LO@∞<åfl_»∞. J`«_»∞ ^Õxx Z@∞¡ ã¨OHõeÊ™êÎ_À, Jk J>Ë¡ ѨOpHõ$`« ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ „ѨÉèíq™ÈÎOk.
D PHÍâ◊=Ú – Éèí∂q∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOpHõ$`«=ÚÅ∞, PÜ«∂ J#∞Éèí==ÚÅ∞ ‰õÄ_®.. P`«‡
Ü«∞O^Õ ã≤÷u Hõey#q J~Ú=Ù<åfl~Ú. W=hfl J`«_»∞ bÖÏ =∂„`«OQÍ ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl_»∞.
~°zã¨∞Î<åfl_»∞. J`«_»∞ XHõѨC_»∞ P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# qâßÖÏHÍâ◊=Ú#∞ ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl_»∞.
=∞~˘HõѨC_»∞ x~°‡Å [Å=Ú#∞ L`«Ê#flO KÕã¨∞Î<åfl_»∞. WOH˘HõѨC_»∞ „Ѩà◊Ü«∂yfl *ÏfiÅÅKÕ
„ѨHÍâ◊=∞Ü«∞=∞QÆ∞ =∞O_»Å=Ú#∞ ~°zOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J>Ë¡ Éèí∂q∞, =$Hõ∆=ÚÅ∞, ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® J`«x ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°"Õ∞ ~°∂Ѩ=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. P „ѨÉèí∞=Ù [#‡ á⁄Ok# Hõ∆}O #∞O_ç Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«∞K«∞ áÈ`«∞<åfl_»∞.
J`«_»∞ q+¨µ‚=Ù (ã¨$+≤ìOz# ^•x Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ – ã≤÷`«∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩ[˝) "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ
~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒiOz `å#∞ ã¨$+≤ìOz#k `å<Õ 'áêÅ#— KÕã¨∂Î LO\Ï_»∞. J`«x ^ÕǨÏO ‰õÄ_®
„|ǨχѨ^Œ=Ú #∞O_Õ ã¨OHõÅÊ|ÅOKÕ`« L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk.
❖
W@∞¡ '=∞#ã¨∞û— J<Õk „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J*Ï#
P=$`«"≥∞ÿ#\˜ì P =∞#ã¨∞û q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x ‰õΩH˜∆Ü«∞O^Œ∞ LO\’Ok. JѨC_»∞ ѨÓ~°fi ã¨O™ê¯~°=Ú
Åhfl =∞~°z, P^Œ=∞~°z ã¨∞+¨µÑ≤Î ^Œâ◊#∞ á⁄Ok LO\’Ok. x„^ŒÖËz# `«~°∞"å`« JѨC_»∞
„ѨHÍâ◊=∞Ü«∞=∞QÆ∞ `«# ^ÕǨÏ=Ú#∞ J=Ö’H˜OK«∞K«∞#flk.
^ÕǨÏ=Ú - D Hõ#|_Õ ^ÕǨÏO ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ (Éèí∂q∞, [ÅO, "åÜ«Ú=Ù, Jyfl, PHÍâ◊O)
Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú qÉèÏQÆ=ÚÅKÕ ~°zOK«|_»∞K«∞#flk. HÀ@¡ H˘Åk ~À=∞=ÚÅKÕ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ LO\’Ok.
#=^•fi~°=ÚÅ∞ Hõey#^≥·, K«~°‡=ÚKÕ ã¨∞O^Œ~°=ÚQÍ JÅOHõiOK«|_ç LO\’Ok.
P ÉèíQÆ"å#∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ `«# WKåÛù#∞™ê~°"Õ∞ D â◊s~°=ÚÅ#∞, `«$+¨‚Å#∞,
r=ÙÅ#∞, z`«Î=ÚÅ#∞ `«# z`«Î – â◊s~°=Ú#O^Œ∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞.
❖
224
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
W@∞¡ ã¨=∞+≤ì – ã¨OHõÅ∞Êx WKåÛùbÅÜÕ∞ D ã¨~°fi=Ú J~Ú LO\’Ok. x~°‡Å ^Œ$+≤ì QÆÅ
J`«_Õ ''PHÍâ◊=Ú#∞ ~°zOK≥^Œ#∞QÍHõ—— Jx zOuOz#ѨÙ_»∞ PHÍâ◊=Ú U~°Ê_ç LO\’Ok.
„|Ǩχ^Õ=Ù_»#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ J`«_Õ Éèí∂`«–Éèíq+¨º`«∞Ζ=~°Î=∂#=ÚÅhfl Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
WѨÊ\˜ˆH J`«_»∞ Z<Àfl ã¨$+≤ì ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ ^Œi≈OKå_»∞. ''<åÜ«∞O^Œ∞ Jã≤÷`«fi=Ú HõeyÜ«Ú#fl
DD r=ÙÅ ^èŒ~å‡^èŒ~°‡=ÚÅ∞ W\˜ìq—— Jx „Hõ=∞=ÚQÍ J`«_»∞ 㨇iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
J>Ë¡ "Õ^Œ=ÚÅ#∞, r"À`«ÊuÎx, `«k`«~°=ÚÅ#∞ z„`« qz„`«=ÚÅQÆ∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ
~°zOK«∞K«∞<åfl_»∞. D „áê}∞ʼnõΩ ã¨fi~°æ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞, ^èŒ~°‡HÍ=∞=ÚÅ∞ ã≤kúOK«\ÏxH˜ J<ÕHõ q^èŒ=Ú
Öˇ·# PKå~°=ÚÅ#∞, âßG=ÚÅ#∞ ~°zOzOk PÜ«∞<Õ.
P ã¨=∞+≤ì ã¨OHõÅ∞Êx ÖËHõ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx ÖËHõ „|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiÉèÏ==Ú ‰õÄ_®
=∞#¿ãû. ^Œ$â◊º=∂#"≥∞ÿÜ«Ú#fl D 'ã¨$+≤ìâ’Éèí— JO`å =∞#ã¨∞û #∞O_Õ ã≤÷u á⁄OkÜ«Ú#flk.
Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒùx Ѩ^Œ=Ú á⁄Ok# =∞#¿ãû qq^èŒ ~°K«#ÅKÕ`«, „H˜Ü«∂qÖÏã¨=ÚÅKÕ`«, â’ÉèÏÜ«∞
=∞O`«=ÚÅQÆ∞ D [QÆ`«∞ÎÅ#∞ HõÅÊ# KÕÜ«Ú#flk.
❖❖❖
14. [QÆ`«∞ÎÅ∞ – ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞
N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞: D [QÆ`«∞Î ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞... ZѨC_»∞ U~°Ê_ç, ZѨC_»∞ JO`«=∞ø`«∞<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ''D [QÆ`«∞Î „^Œ+¨ì ã≤kúOK«∞H˘#fl^Õ. JO`ÕQÍx, xi‡`«"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞——... Jx
qA˝ÅKÕ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#flk. J#QÍ W^ŒO`å =∞<ÀqÖÏã¨=Ú, „ѨuÉèÏã¨=∂„`«=Ú J~Ú
=Ù#flk. „ѨuÉèÏã¨HõO>Ë "Õ~°∞QÍ WHõ¯_≥Hõ¯_® Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
'^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅ∞— - ^Õâ◊HÍÅ#|_Õq D „|Ǩ‡O_»O, XHõ¯^•xÖ’<Õ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ L<åfl~Ú...
Jx J#∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! HÀ@¡H˘Åk „|Ǩ‡O_®Å∞ =~°Î=∂#OÖ’ L<åfl~Ú. XH˘¯Hõ¯
„|Ǩ‡O_»=Ú XH˘¯Hõ¯ suQÍ ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ HõeyL#flk. HÀ@¡H˘Åk „|Ǩ‡O_®Å∞ Éèí∂`«HÍÅOÖ’
Å~ÚOzáÈÜ«∂~Ú. HÀ@¡H˘Åk „|Ǩ‡O_®Å∞ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ L^ŒƒùqOK«É’=ÙK«∞<åfl~Ú. „Ѩu
r=Ùx ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #O^Œ∞ J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î#fl =ã¨∞Î=ÙÅ =Öˇ HÀ@¡ H˘Åk „|Ǩ‡O_®Å∞
„ѨuÉèÏã¨=∂„`«OQÍ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞<åfl~Ú. WO`«Ö’<Õ J^Œ$â◊º=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
"≥~Úº =∂@ÖˇO^Œ∞‰õΩ? XHõ¯™êi ÃÑ·H˜ K«∂_»∞. J#O`«Ñ¨i=∂}OQÆÅ PHÍâ◊O Hõ#|_»∞
K«∞#flk Hõ^•! W^ŒO`å Hõeã≤‰õÄ_® '^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞— J#|_»∞^•xÖ’ XHõ¯ ã¨fiÅÊ ÉèÏQÆ=Ú#∞
‰õÄ_® ѨÓiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
[QÆ`«∞Î - ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì `«# ã¨fiѨflOÖ’ K«∂KÕ #QÆ~°O=Öˇ D [QÆ`«∞Î ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞
J~Ú=Ù#flk. ''QÀ_» QÍx, `≥~°QÍx ÖˉõΩO_®<Õ ~°OQÆ∞ÅKÕ edOK«|_ç# Q˘Ñ¨Ê HõàÏYO_»O Hõ#|_»∞
`ÀOk...—— J#∞ "åHõº=ÚÖ’x qz„`å~°÷OÖÏQÍ D 'Jã¨`ÕΗ J~Ú# [QÆ`«∞Î „^Œ+¨ì‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 225
J~Ú`Õ U ^Õâ◊- HÍÅ=ÚÅÖ’ D [QÆ`«∞Î „ѨuÉèÏã¨=∞ø`ÀO^À, J^ŒO`å K≥·`«#º"Õ∞ J@∞¡ ^Œi≈OѨ
|_»∞K«∞#fl^Œx ã¨∂Hõ;|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOK«∞. ''D Hõ#|_Õ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#=Ú J~Ú#\˜ì,
„^Œ+¨ìã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ kfifÜ«∞=Ú HÍ#\˜ì——... P K≥·`«#º"Õ∞ JO`å ‰õÄ_®!
"åã¨Î"åxH˜ D [QÆ`«∞Î â◊¥<åºHÍâ◊=∂„`«"Õ∞. W^ŒO`å xi‡`«"≥∞ÿ# ^•x=Öˇ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk.
HÍh, JO`å ‰õÄ_® JHõ$`«"Õ∞. J#QÍ Wk Z=fiiKÕ`«#∂ xi‡OK«|_»ÖË^Œ∞. PHÍâ◊OÖ’x "Õ∞Ѷ¨∞
xi‡`« L^•º#=# ^Œ$â◊ºO =O\˜^Õ D [QÆ`«∞Î. Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ U~°Ê_Õ ã¨OÜ≥∂QÆ qÜ≥∂QÆ=Ú
ÅKÕ PÜ«∂ PHÍ~° qHÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. PÃÑ· WHõ `«k`«~°"≥∞ÿ#^ŒO`å „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯
ÉèÏ=#KÕ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩO\’Ok.
D ^ÕǨ^Œ∞Å∞, D „uÖ’Hõ=ÚÅ∞... W=hfl ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ HõeÊOK«|_®¤~Ú.
'K«∂K«∞@— J<Õ „H˜Ü«∞Ö’ <Õ„`«=ÚÅ Hõ~°Î $`«fi=Ú Z\˜ì^À, P suQÍ, W^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯
ˆH=ÅO 'TǨ^Œ$â◊º=Ú—`À ã¨=∂#"≥∞ÿ#k QÍx, ã¨`«º=Ú HÍ^Œ∞.
Ѩ^•~°÷Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î „Éèí=∞KÕ`«<Õ QÍOK«|_»∞K«∞#flk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? ''ã¨`«∞Η—#‰õΩ
"Õ~°∞QÍ D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ZHõ¯_» L<åfl~Ú?
Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ `«# H˘~°‰õΩ QÆ∂\˜x xi‡OK«∞H˘#∞K«∞#fl@∞¡, D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® `«#
x"åã¨=Ú H˘~°‰õΩ â◊s~°=Ú#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk. ã¨`«º^Œ$+≤ì`À ѨijÅ<å`«‡HõOQÍ K«∂¿ãÎ D
=∞#ã¨∞û J~°÷â◊¥#º=Ú, ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞ ã¨∞=∂! J~Ú`Õ UO...? =∞#ã¨∞û ~°zOK«ÖËxk ÖË^Œ∞.
Wk „áêÑ≤ÎOK«*Ëã¨∞HÀÖËx ^Œ∞+¨¯~°=ã¨∞Î=O@∂ ZHõ¯_® Un LO_»*ÏÅ^Œ∞. P„â◊~ÚOz‰õÄ_®, Jk
á⁄O^Œ*ÏÅ#\˜ì â◊‰õΩÎÅ∞ P á¶êÖωõ∆Ωx =^ŒÌ ‰õÄ_® ÖË=Ù. ã¨~°fiâ◊‰õΩÎÅ∞ =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ L<åfl~Ú. D
ã¨`ü–Jã¨`ü ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ ã¨=∞ã¨ÎѨ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ ã¨^•
ã≤÷u=O`«=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. D â◊s~°=Ú ‰õÄ_® =∞<ÀÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
D =∞#ã¨∞û‰õΩ U =∞#óHõÅÊ#, =~°‚#ʼnõÄ U=∂„`«O JO^Œ#O`«\ ˜ â◊H˜Î LO_ç L#flk.
n~°…ã¨fiѨfl=Ú - ''D ^Õ=`«Å∞, Jã¨∞~°∞Å∞, =∞#∞+¨µºÅ∞, [O`«∞=ÙÅ∞ – g~°O`å Z=~°∞?——
J#∞ „Ѩâ◊fl =zÛ#ѨC_»∞ ''g~°O`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ â◊H˜ÎKÕ`«<Õ ~°zOK«|_»∞K«∞<åfl~°∞.——
J#∞ ã¨=∂^è•#=Ú ÅaèOK«∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ~°∂Ѩ ã¨OK«Å#"Õ∞ #tOzO
^Œ#∞HÀ... JѨC_»∞ #∂<≥ H©∆}˜OK«∞K«∞#fl nѨOÖÏQÍ D J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# ã¨$+≤ì ^Œ~°≈#=∞O`å
â◊q∞Oz áÈ`ÀOk. HÍ|\˜ì ~å=∂! D [QÆ`«∞Î JO`«\ ˜h XHõ n~°… ã¨fiѨfl=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#fl>Ë¡,
QÆ=∞xã¨∂Î LO_»∞. ''PHÍâ◊=Ú—— J#∞ â◊|Ì=Ú#‰õΩ QÆÅ J~°÷=Ú=Öˇ<Õ W^ŒO`å HõÅÊ<å =∂„`«OQÍ
=∞<ÀqÖÏã¨=∂„`«OQÍ Z~°∞QÆ∞=Ú.
# *ÏÜ«∞`Õ # „q∞Ü«∞`Õ WǨÏH˜Oz`«¯^•K«# I
Ѩ~°=∂ˆ~÷# ã¨∞=∞`Õ q∞^䕺ã¨~°fiO `«∞ q^Œº`Õ II (ã¨~°æ 45, â’¡ 14)
226
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JÅÊ J~°÷=ÚÅ#∞ `«ºlOz Ѩ~°=∂~°÷=Ú#∞ P„â◊~ÚOz#ѨC_»∞ ''D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ Un
L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞, #tOK«ÖË^Œ∞——... JxÜÕ∞ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk. "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å q∞^䌺ÜÕ∞
J~Ú=Ù#flk. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? P`«‡ U HÍÅ=∞O^Œ∞ QÍx =$kú Hõ∆Ü«∞=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`ÀO^•?
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡ =∞<À–|∞kú–z`«Î JǨÏOHÍ~åÅ∞QÍ Ñ¨i}q∞OK«@O [~°∞QÆ∞`«∞O^•? P`«‡
ã¨fi`«Ç¨QÍ =ã¨∞Î~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿÜ«ÚO_»QÍ JO^Œ∞ ã¨∂Hõ; â◊s~å^Œ∞Å∞ Z\Ï¡ U~°Ê_»`å~Ú K≥ѨC?
JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ 'r=Ù_»∞— `«k`«~°∞Å∞ =O\˜ YO_»`«fi=∞O`å Z\Ï¡ ã¨OÉèíqOK«
QÆÅ^Œ∞? ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
Jã¨Å∞ XHõ =∂@ K≥ѨC? h=Ù ã¨~°fi^• D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ qÅHõ∆}"≥∞ÿ#Ü«Ú#fl JѨizÛù#fl
=∞QÆ∞ J#O`å`«‡#∞ gH˜∆OKåe. J\˜ì JѨizÛù#fl J#O`å`«‡#∞ gH˜∆OK«‰õΩO_® D JǨÏOHÍ~°
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ѨizÛù#fl=Ú#∞ á⁄O^Œ=Åã≤# J=ã¨~°"Õ∞=ÚOk? JO^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ
ZO`«QÍ<À q"≥∂Ç≤Ï`«∞_»"Õ JQÆ∞K«∞<åfl=Ù Hõ^•! J@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ JÅÊ`«fi=Ú P„â◊~ÚOKåe?
Z_®iÖ’ `«~°OQÆ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ÉèÏ=#, ^•Ç¨Ï=Ú – D Ô~O_»∂ HõÅã≤ =∞$QÆ=ÚʼnõΩ
=∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ h~°∞ Hõ#|_Õ@@∞¡ KÕ™êÎ~Ú. J>Ë¡ D „|Ǩχ "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ∞, `«k`«~°=ÚÅ∞
q∞^䌺QÍ<Õ QÀK«iã¨∞Î<åfl~Ú. Ѩ^•~°÷^Œ$+≤ìKÕ PHÍâ◊O Un H͉õΩ#flѨÊ\˜H© U^À ÖË`« he~°OQÆ∞
Ѩ^•~°÷O J~Ú=Ù#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. D [QÆ`«∞ÎÖ’x ã¨~°fi=ã¨∞Î=ÙÅ∞ 'q∞^䕺~°∂Ѩ"Õ∞— J~Ú =ÙO_ç,
'Ѷ¨∞#=∞QÆ∞ J*Ï˝#=Ú— KÕ`«<Õ P=$`«"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú. <ÒHõÖ’ „Ѩܫ∂}O KÕã¨∞Î#fl Ü«∂„u‰õΩ#H˜
X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«<Õ, ''D ã¨=∞ã¨ÎO =∞#ó
HõeÊ`«=Ú =∂„`«"Õ∞. W^ŒO`å 'LOk, ÖË^Œ∞— J#∞ Ô~O_çO\˜ HõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ, Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ
L#flk——... Jx âßGHÍ~°∞Å∞ =∞#‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
''„ѨѨOK«~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡—— Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=# - F ~åѶ¨∞"å! W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk
Hõ^•! WHõ nx Ü«∞O^Œ∞ 'aè#fl`«fi=Ú—#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩã¨OQÆO ZO^Œ∞‰õΩ K≥ѨC? J<ÕHõ
`«~°OQÆ=ÚÅÖ’ [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jkèëêª#=ÚKÕ JÉèË^Œ"Õ∞ ã≤kúã¨∞ÎOk Hõ^•! ''Wk Ѩ~°fi`«=Ú
–™ê÷}∞=Ù. Wk #QÆ~°=Ú–ã¨OK«Å#Ü«ÚHõÎ=Ú——... W@∞=O\˜ P_»O|~°=∞O`å J㨄^Œ∂Ѩ=Ú,
ã¨fiѨfl`«∞ź"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<å|ÅOKÕ`« ''W^ŒO`å ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— (U~°Ê_ç
L#fl^Õ) J#∞ q^èŒOQÍ Ñ¨iÅH˜∆`«"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk. `«`«Î fiqKå~°} ÖËx"åxH˜ D [QÆ`«ÎO`å HÍ=∞
"åã¨<åã¨Ç≤Ï`«=Ú, `«$ëê‚~°∂Ѩ=Ú, ã¨fi~°æ#~°Hõ=ÚÅ=O\˜ J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#kQÍ
Hõ#|_»∞`ÀOk. J`«xH˜ WO^Œ∞Ö’ J<ÕHõ [#‡Ñ¨~°OѨ~°Å∞ =∞~°Å =∞~°Å „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù „ѨѨOK«~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù<Õ ã¨~°fi^• ÉèÏqã¨∂Î LO_®e.
P`«‡<Õ K«∂_®e.
ã¨fiѨfl`«∞ź [QÆ`«∞Î -
Ü«∞^ä• ã¨fiáÈfl =∞Ǩ~°OÉè’ „ÉèÏOuˆ~= #=ã¨∞Î`«óI
nè~°… ã¨fiѨflO `«^ä≥·"Õ^ŒO qkú z`ÀÎѨáêk`«"£∞ II (ã¨~°æ 45, â’¡ 20)
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 227
ã¨fiѨflOÖ’x Ѩ^•~°÷*Ï`«=∞O`å „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞ QÍx "åã¨Î=O HÍ^Œ∞ Hõ^•! z`«Î=ÚKÕ
xi‡OK«|_ç# D ^Œ$âߺ#∞Éèí=O J\˜ì^Õ. D ã¨O™ê~°=Ú J<ÕHõ Éè’QÆ=ÚʼnõΩ P@Ѩ>ˇìÂ, qâßÅO
QÍ#∞, ~°=∞}©Ü«∞=ÚQÍ#∞ `ÀK«∞K«∞#flk. H˘O^ŒiH˜ J`«ºO`« ^Œ∞óYÉèíi`«OQÍ#∂, =∞iH˘O^ŒiH˜
"≥∂^ŒÉèíi`«OQÍ#∂ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. HÍx ã¨`«º^Œ$+≤ìKÕ Ñ¨ije¿ãÎ... W^ŒO`å `«∞K«Ûù=Ú, Hõ∆}
ÉèíOQÆ∞~°=Ú Jx `≥eã≤áÈ`ÀOk. PǨñ! W^ŒO`å Z<Àfl Pâ◊ʼnõΩ xÅÜ«∞"≥∞ÿ D r=Ùx „Éèíq∞OѨ
*ËÜ«∞\ÏxH˜ J#∞Hõ∆}O ã≤^ŒúѨ_»∞K«∞#flk Hõ^•...! JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! D ^Œ$â◊ºO x#∞fl P„Hõq∞OK«
‰õΩO_® h=Ù x~ÀkèOKåe. JO^Œ∞‰õΩ QÍ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ nxx `«ºlOz
LO_»∞. J@∞¡ QÍHõ 'Wk Jã¨`«∞Η Jx `≥eã≤‰õÄ_® nxÜ«∞O^Œ∞ J#∞~åQÆ"≥∂ ÖËHõ Pâ◊ x~åâ◊Ö’
HõeyÜ«ÚO_Õ "åiH˜ WHõ <Õ#∞ UO K≥ѨÊQÆÅ#∞?—— ''=∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ h~°∞ LO_»^Œ∞—— Jx `≥eã≤ ‰õÄ_®
''áÈhÖË... J~Ú<å K«∂^•ÌO, D `«~°OQÍÅ∞ K«∂z P#Ok^•ÌO——... Jx =∞$QÆ`«$+¨‚ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«Ú@Ö’ J~°÷"Õ∞=Ú#flk?
Hõ#∞Hõ h=Ù ^ÕxѨ\Ï¡ Pã¨H˜ÎQÍx, J#∞~åQÆ=ÚQÍx HõeyLO_»=Åã≤# Ѩ<Õq∂ ÖË^Œ∞.
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, =∞<À~°^äŒ=∞Ü«∞=Ú J~Ú#\˜ì D '=∂Ü«∂"≥·Éèí==Ú— "≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
fã¨∞Î#fl =¸_è»∞x uѨÊÅ∞ =~°‚<åf`«O. J`«_»∞ J#O`«HÍÅOQÍ ^Œ∞óY=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
'P`«‡— J#|_»∞ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ JkfifÜ«∞"≥∞ÿ U~°Ê_ç LO_»<Õ
L#flk. J\˜ì P`«‡ =ã¨∞Î=Ù ã¨~°fi^• "ÕOKÕã≤ LO_»QÍ, Jã¨`ÕÎ J~Ú#\˜ì D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=ÚKÕ
PHõ~°¬}–qHõ~°¬}Å∞ á⁄O^Œ∞`«∂ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«∞=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#fl^À K≥ѨC? P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞
=^Œe =∞iOˆH^À á⁄O^•Åx `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_»∞`«∂ =K«∞ÛK«∞#fl"å_»∞ Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞
á⁄O^ŒÖËHõÜÕ∞ áÈ`«∞<åfl_»∞. J<ÕHõ hK«=∂~°æ=ÚÅÖ’ J<ÕHõ™ê~°∞¡ „Ѩܫ∂}˜Oz „â◊=∞KÕ ^•iQÍ#Hõ
^Œ∞ód`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. '„`å_»∞—#∞ K«∂z 'áê=Ú— Jx J#∞H˘x ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞#@∞¡, D [QÆ`«∞Î
"åº"≥∂ǨÏ=∂„`«"Õ∞ J~Ú=Ù#flk. ÉèÏ=<å"≥·z„`«º=Ú Q˘e¿ÑkQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. K«OK«Å=∞QÆ∞
`«\ÏHõ[ÅOÖ’ K«O„^Œ„ѨuaO|O ''K«∂Kå~å! K«O„^ŒaO|=Ú ZO`«QÍ hà◊§Ö’ WiH˜áÈ~Ú,
=OHõ~°\ ˜OHõ~°QÍ L#fl^À?——... Jx HõÅ=iOKÕk ÉÏÅ∞_Õ QÍx qK«Hõ∆}Ï*Ï˝x HÍ^Œ∞. q∞^䕺
Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞ Jã¨`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ J*Ï˝x "≥∂ã¨yOK«|_»=K«∞ÛQÍHõ! `«`«Î fi*Ï˝x ^Õx™ê÷#=Ú
Uq∞\’, Z\˜ì^À „QÆÇ≤ÏOzÜÕ∞ WO^Œ∞ „H©_® =∂„`«OQÍ ã¨OKå~°O ã¨Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞.
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! ''â◊|Ì=Ú–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# QÆ∞} ã¨OѶ¨∂`«=Ú#‰õΩ KÀ@∞
JQÆ∞K«∞#fl D ^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂K«∞H˘x, ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞——...J#∞ JǨÏOÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~ÚOz,
D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ ''ã¨∞YO—— J#∞ ™ê÷#O H˘~°‰õΩ "≥`«‰õΩK«∞O_≥_ç"å_»∞ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ '=¸~°∞ö_»∞—
Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO@∞<åfl_»x q∂ JO^ŒiH© QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. Z=_≥·<å TǨÏKÕ HõeÊOK«|_ç#
JyflKÕ K«eHÍK«∞HÀQÆÅ_®? ÖË_»∞. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ =∞##â◊H˜ÎKÕ XHõ_»∞ `«# TǨÏÖ’<Õ Q˘Ñ¨Ê
228
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
#QÆ~°O, P #QÆ~°OÖ’ qâßÅ"≥∞ÿ# g^äŒ∞Å∞, P g^äŒ∞ÅÖ’ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ `«#
=¸_»O`«ã¨∞ÎÅ "Õ∞_», P "Õ∞_»Ö’ J<ÕHõ QÆ^Œ∞Å∞, ѨiKåiHõÅ#∞ K«∂_»QÆÅ_»∞ Hõ^•! J^Õ suQÍ
qâßÅ=Ú, [_»=Ú, ѨOK«Éèí∂`åu‡Hõ=Ú JQÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~°∞QÍ J#∞Éèí==∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú. D [QÆ`«∞Î z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ WK«ÛùKÕ`«<Õ L^Œ~ÚOK«∞K«∞#flk. WK«Ûù ÖË#ѨC_»∞ J^Œ$â◊º"≥∞ÿ
áÈ=ÙK«∞#flk. ã¨OHõÅÊOÖ’K«∂_»|_»∞ XHõ „Ñ≤Ü«∞=ã¨∞Î=ÙÖÏQÍ D x~°‡Å ^Œ$â◊º=∞O`å q∞^䕺
~°∂Ѩ=Ú#<Õ ^Œ$â◊º=∂#=∞QÆ∞K«∞#flk.
F ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞Î #tOz#O`« =∂„`«O KÕ`« WHõ¯_» #tOKÕ^ŒO@∂ Un ÖË^Œ∞.
ÖËHõ Wk =$kú á⁄Ok#ѨÊ\˜H© JkèHõ=∞ÜÕ∞º^Õn ÖË^Œ∞. ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ =∞#ã¨∞ûKÕ xi‡OK« |_ç Uk
#t™ÈÎOk? Uk =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk? ã¨fiѨflOÖ’ Hõ#|_ç# XHõ K≥@∞ì YO_çOѨ|_ç`Õ #tOKÕ^Õq∞
LO@∞Ok? z#flÑ≤Å¡Å∞ `«=∞ P@ÅÖ’ J<ÕHõ HõÅÊ#Å∞ KÕã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞ K«∂Kå"å?
P@ÅÖ’ Ñ≤Å¡Å∞ á⁄O^Õ ˆHiO`« ÉèË^Œ=ÚÅ =O\˜"Õ J*Ï˝#r=ÙÅ ™êO™êiHõ J#∞Éèí"åÅ∞.
D [QÆ`«∞Î x~°O`«~°O =∞#ã¨∞ûKÕ HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk. WO„^Œ*ÏÅOÖ’ HõxÑ≤OKÕ =ã¨∞Î=ÙÅ∞
#tOz<å Un #tOK«#@∞¡, WO„^Œ*ÏÅ `«∞ź=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Pq~åƒù= u~ÀÉèÏ"åÅKÕ
U=iH˜ Uq∞ Ǩx LO@∞Ok K≥ѨC? U^≥·`Õ Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ÖË^À, J\˜ìk „ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿ`Õ U=Ú#flk?
HÍHõáÈ`Õ U=Ú#flk?
Hõ#∞Hõ WѨC_»∞ K≥ѨC...! D „ѨѨOK«=Ú# ''ǨÏ~°¬=Ú–â’Hõ=Ú——ʼnõΩ `å=Ù ZK«@?
Jã¨^Õ= Ü«∞^Œ`«º#ÎO `«™ê‡u¯O <å=∞ #â◊ºu I
<åâßÉèÏ"Õ Ç≤Ï ^Œ∞óY㨺 Hõó „Ѩã¨OQÀ =∞Ǩ=∞`Õ II (ã¨~°æ 45, â’¡ 39)
ZšѨC_»∞ Jã¨`≥ÎÂ#\˜ì ^•xH˜ <åâ◊#"Õ∞q∞\˜? '<åâ◊#=Ú— J<Õ^Õ ÖËHõáÈ`Õ WHõ Jã¨Å∞ ^Õx
QÆ∞iOK≥·<å ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ódOKåe? ã¨~°fi^• ã¨^Œfiã¨∞Î"≥· L#fl ^•xH˜ <åâ◊#"Õ∞ ÖË^Œ∞ Hõ^•!
Jq<åtÜ«∞QÆ∞ ã¨^Œfiã¨∞Î"Õ h"≥· LO_»QÍ, WHõ h=Ù ^Œ∞ódOKÕk ^Õx H˘~°‰õΩ? D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞
J~Ú=ÙO_»QÍ, WHõ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
q*Ï˝#^Œ$+≤ì - WѨC_»∞ qA˝ÅÜ≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ##∞ „HÀ_èôHõiOz K≥ѨÙ`å#∞, q#∞-
'Jã¨`ÕΗ J~Ú L#fl^•xH˜ Ǩx =$^Œ∞úÅ∞ PáêkOz ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@O ÉÏÅ∞~°∞
„H©_»ÅÖ’ ÔQÅ∞ѨٖF@=ÚÅ, L`åûǨϖx~°∞`åûǨŠJ#∞Éèí=O á⁄O^Œ@O =O\˜k =∂„`«"Õ∞.
Jã¨`«º=Ú, x~°O`«~° [## =∞~°} ™ê÷#=Ú J~Ú=Ù#fl D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎÖ’ qA˝Öˇ·#"åiH˜
JaèÅ+≤OK«=Åã≤#^Õn LO_»*ÏÅ^Œ∞. ÖË^• ''W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞ Hõ^•!—— J#∞ J=QÍǨÏ#
á⁄O^Œ∞@KÕ "å~°∞ ^Õxh `«ºlOK«=ÅÜ«Ú##∞ ã¨OѶ¨∞~°¬} ‰õÄ_® á⁄O^ŒHõÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞.
''Wk „QÆÇ≤ÏOKåe... Wk `«ºlOKåe—— J#∞@‰õΩ `«y#^Õn "åiH˜ WHõ¯_» ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞.
''D <å=∞~°∂áê`«‡Hõ=∞QÆ∞ qâ◊fi=Ú Jã¨`«∞Î. W^•Ìx Jkèëêª#=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú ã¨`«∞Η— Jx
„QÆÇ≤ÏOz# „áêA˝_»∞ W^ŒO`å K«∂ã¨∂Î ‰õÄ_® Z\˜ì ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ Ö’#∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞. XHõ¯
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 229
J*Ï˝xÜÕ∞ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ''Wk "åã¨Î="Õ∞—— J#∞ |∞kúHõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ, WO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅ
q<åâ◊#=ÚÅ#∞ K«∂z JO`«∞ÖˉõΩO_® ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# |∞kú`À D K≥¿ÑÊ q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz Ü≥∂zOK«∞! U =ã¨∞Î"≥·`Õ "≥Ú^Œ@QÍx,
z=~°QÍx LO_»∞@ÖË^À, Jk D =~°Î=∂#=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® 'ÖËx^Õ— JQÆ∞K«∞#flk.
Jã¨`«∞Î#∞ W+¨ìѨ_Õ"åxH˜ ã¨~°fi„`å Jã¨`ÕÎ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ã¨`«∞Î =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_ç LO\’Ok.
[ÅOÖ’ „ѨuaOaOKÕ PHÍâ◊=Ú#∞, #Hõ∆„`«=ÚÅ#∞, K«O„^Œ=∞O_»Å=Ú#∞ K«∂z, ''D
PHÍâ◊=Ú, K«O„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl [ÅOÖ’<Õ LO_ç L<åfl~Ú——... Jx `«Åz, "å\˜x
Ѩ@∞ìH˘#∞@‰õΩ QÆ[ D`«QÍà◊§#∞ Ñ≤eÑ≤™êÎ~å.... Z=Ô~·<å...? XHõ¯ J=∂Ü«∞Hõ ÉÏÅ∞_»∞ `«Ñ¨Ê!
„áêA˝Å‰õΩ [ÅOÖ’ Uk L#fl^À Uk ÖË^À `≥Å∞ã¨∞. qA˝Å∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ L#fl^•xx,
ÖËx^•xx "Õ~°∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
D „áêѨOzHõ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, 'J~°÷â◊¥#ºO—. Wq ã¨∞Y=Ú J#∞ JÉèÏ㨠=∂„`«O Hõey
=Ù<åfl~Ú. J\˜ì =ã¨∞Î=ÙÅKÕ ã¨O`«∞+≤ìá⁄O^Œ∞K«∂, PÜ«Úã¨∞û#∞ QÆ_çÑ≤"ÕÜ«Ú =∂#=Ù_»∞ z=~°‰õΩ
^Œ∞óY=ÚÅ<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞QÍx, ã¨∞Y=ÚÅ#∞ HÍ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ, ~å=∂! h=Ù ã¨`«º=Ú#∞ =∂Ü«∞#∞ q_»nã≤ LOKåe. q_»nã≤ ^Œi≈OKåe. q_»nã≤
P™êfikOKåe. ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨^Œ=Ú<Õ x~°O`«~°O P„â◊~ÚOz LO_»∞.
J*Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ „áêÑ≤ÎOK«∞^•xH˜ HõÅ`« K≥O^Œ=Å^Œ∞. ^•xÜ«∞O^Œ∞ J#∞~åQÆ=ÚQÍx,
<≥·~åâ◊º=ÚQÍx HõeyÜ«ÚO_»=^Œ∞Ì.
J*Ï˝#~°Ç≤Ï`«OQÍ ã¨fiã¨fi~°∂áêkèHõº`« =Ç≤ÏOzÜ«ÚO_»∞. ''W^ŒO`å ã¨`«º=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞——
Jx Ziy# `«~°∞"å`«, =∞ø#=Ú#∞ „ѨâßO`«`«#∞ g_»‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ!
❖❖❖
^•=∞ "åºà◊ Hõ\’áêMϺ#O – q+¨Ü«∞ qKå~°} ã¨=∂ѨÎO
(`˘q∞‡^Œ= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
230
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩ^Œ= ~ÀA
VI. ^•â◊¥~ÀáêMϺ#=Ú
(„áê~°OÉèí qKå~°})
1. r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ – ã≤÷u, QÆ∞}=ÚÅ∞, QÆ`«∞Å∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: D Ѩ^Œ= ~ÀA qKå~°} „áê~°OÉèíOÖ’, ^•â◊¥~ÀáêMϺ#OÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ
=ÚO^Œ∞ D 'ã≤÷u„ѨHõ~°}=Ú—Ö’ WѨÊ\˜=~°‰õΩ =∞#O K«iÛOz# q+¨Ü«∞=Ú XHõ¯™êi WOH˘Hõ
HÀ}O #∞Oz ã¨q∂H˜∆^•ÌO.
❖
F ~å=∞K«O„^•! ÃÑ·H˜ ZO`À ~°=∞}©Ü«∞OQÍ#∞, J`«ºO`« "åã¨Î=OQÍ#∞ HõxÑ≤OKÕ D '<å‰õΩ
K≥Ok#q— Jx K≥ѨÊ|_»∞ ''^èŒ#=Ú, =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú, Ѩل`«∞Å∞, ã¨fi[#∞Å∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl 'ã¨OHõÅÊ
#QÆ~°=Ú—✺ #O^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅ=O\˜q. TǨÏÅ∞ =zÛáÈ`«∞#fl>Ë¡ Jq ‰õÄ_® =zÛáÈ`«∂
LO@∞<åfl~Ú. Hõ∆}HÍÅOÖ’ HõxÑ≤OKÕ WO„^Œ*ÏÅOÖÏQÍ, '=∞$QÆ`«$+¨‚—Ö’x `«~°OQÆ=ÚÅÖ’x
qÉèË^Œ=º=Ǩ~°OÖÏQÍ D ^èŒ#–Ѩل`«–ã¨fi[#–QÆ$Ǩϖ=ã¨∞Î*ÏÖÏ^Œ∞ÅѨ@¡ ã¨O|O^èŒ=ÚÅhfl
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊ q+¨Ü«∂Å∞ LO>Ë U=ÚOk? ÖˉõΩO>Ë U=ÚOk? ã¨fiѨflO
Ö’x ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ ÉÏÅ∞~°∞ =∂„`«"Õ∞ =∞##O KÕã¨∞‰õΩO@∂ ^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ∞`åˆ~"≥∂ QÍx,
qA˝Å∞ =∂„`«O HÍ^Œ∞. ''=∂Ü«∂"≥∂ǨÏO—— KÕ`« U"Õ"À K«=∞`å¯~° q+¨Ü«∂Å∞ Juâ◊~ÚOK«∞@KÕ
Z=~°∞ ã¨∞dOK«QÆÅ~°∞ K≥ѨC? 'q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡, '<åk— J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ =∞=∞HÍ~å^Œ∞Å
Ѩ@¡ - J#∞~åQÆ=Ú Hõey LO_»∞@—... J#∞#k z=~°‰õΩ =¸_è»`«fi=Ú "≥·Ñ¨ÙˆH ^•if™ÈÎOk.
D Éè’QÆ=ÚÅ#∞, g\˜ Ѩ~°º=™ê#=ÚÅ#∞ QÆ=∞xã¨∞Î#flѨC_»∞ *Ï˝xH˜ "≥·~åQƺ"Õ∞ HõÅ∞QÆ∞
K«∞#flk. J*Ï˝xx J=hfl Hõ∆}OÖ’ =â◊O KÕã¨∞H˘x, Ju`«fi~°Ö’ ^Œ∞ód`«∞xQÍ KÕã≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú.
F [#∞ÖÏ~å! ^èŒ<å^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q #tOK«∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ#∞ á⁄O^Œ
=Åã≤# ѨxÖË^Œx QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. W=hfl D ~ÀA HÍHõáÈ~Ú<å, U^À XHõ ~ÀA '<åâ◊#O—
J#∞ ã≤÷ux `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞<åfl~Ú. „Éèí=∞ HõeyÜ«Ú#fl "åiH˜ Jq #~°Hõ ¿ÇÏ`«∞=ÙÖË JQÆ∞
K«∞<åfl~Ú. HÍ|>Ëì ™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ "å\˜Ñ¨@¡ ã¨~°fi^• q~°H˜Î Hõey =iÎã¨∞Î<åfl~°∞.
✺
ã¨OHõÅÊ #QÆ~°=Ú : XHõ_»∞ `«# TǨÏÜ«∞O^Œ∞ XHõ #QÆ~°=Ú#∞ HõeÊOz, JO^Œ∞ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú#∞, [#∞Å#∞
`«# ã¨OKå~°=Ú#∞ TÇ≤Ïã¨∂Î J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞@.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 231
Hõ#∞Hõ q∂~°O`å '`«`«Î fiA˝Å∞— HÍ"åe. JO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO_»O_ç. D
„ѨѨOK«OÖ’ U Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ q#+¨ì=ÚÅQÆ∞K«∞<åflÜ≥∂, "å\˜Ñ¨@¡ 'L¿ÑHõ∆— Hõey LO_»O_ç.
JO`ÕQÍx 'J¿ÑHõ∆— HÍ^Œ∞.
HÍ=∞=Ú - „áêÑ≤ÎOz#"å\˜x =∂„`«O ¿ãqã¨∂Î LO_»O_ç. *Ï˝#∞Å∞ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ<Õ
''J„áêѨÎ=ÚÖˇ·# "å\˜Ñ¨@¡ WK«ÛùÖˉõΩO_»∞@ – „áêÑ≤ÎOz# "å\˜Ñ¨@¡ J#∞~åQÆ – q^Õfi+¨=ÚÅ∞
Hõey Ü«ÚO_»‰õΩO_»∞@——... J#∞#k ™ê^èŒ# KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. J„áêѨÎ=ÚÅѨ@¡ U~°Ê_»∞K«∞#fl
WK«ÛùÜÕ∞ 'HÍ=∞=Ú— – J^Õ Q˘Ñ¨Ê â◊„`«∞=Ù. Jk D „ѨѨOK«=Ú# r=ÙÅ#∞ `«# WK«Ûù =zÛ#@∞¡
„Éèíq∞OѨ*Ë™ÈÎOk. „ѨK«Ûù#fl~°∂Ѩ=Ú# ''x~°ÌÜ«∞QÍ =kèOKÕ â◊„`«∞=Ù—— =Öˇ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`ÀOk.
g∞~°O`å D 'HÍ=∞=Ú— q+¨Ü«∞OÖ’ J`«ºO`« *ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ·≥ LO_®e ã¨∞=∂!
*Ï˝#=O`«∞Å∞ HÍ"åe. J*Ï˝#=Ú#‰õΩ KÀ@∞ W=fi‰õÄ_»^Œ∞.
D [#∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ ''„ѨѨOK«~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú—— QÆ∂iÛ ã¨=∂Kå~°O Hõey
LO@∞#flѨÊ\˜H©, áêѨO, J„Ѩ=∞`«∞ÎÖˇ· LO_»HõáÈ=@O KÕ`« D 'ã¨O™ê~å_»O|~°=Ú— Ü≥ÚHõ¯
=OK«##∞ QÆ∞Ô~Î~°∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. J\˜ì „Ѩ=∞`«Î`«KÕ "å~°∞ ^Œ∞~°ƒù~° ÉèÏ=#Å#∞, n#^Œâ◊Å#∞,
q<åâ◊#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« =ÚO^Œ∞QÍ =Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù J~Ú#"å_»∞ D ^Œ$â◊º
„ѨѨOK«=ÚÖ’x ã¨OѶ¨∞@#ŠѨ@¡, Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ '„Ñ‘u—x x=iÎOѨ*Ëã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞‰õΩ
Ü«ÚH˜Î U^≥·<å Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞. ''Ѩ~°=∂~°÷`«`«fi=Ú—`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl x~°‡Å|∞kú——x ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl
"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ WHõ¯_» "≥∂ǨÏã¨=Ú„^ŒOÖ’ „‰õΩOQƉõΩO_® `«##∞ `å#∞ ~°H˜∆OK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
Z=_≥·`Õ ''D [QÆ`«ÎO`å Jã¨`«º=Ú—— Jx Ziy#"å_≥· ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ #∞O_ç ''LѨ~°u——
(withdrawal) á⁄O^Œ∞`å_À, J\˜ì q"ÕH˜x q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú=Ù#fl D Jq^Œº Uq∂ K≥Ü«∞º^Œ∞,
K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞ ‰õÄ_®. ''D ã¨=∞ã¨Î"≥∞ÿ# [QÆ`«∂Î, z=iH˜ <Õ#∞ ‰õÄ_® XˆH Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«Ú<åfl=Ú——... Jx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#∞"åx |∞kú, WHõ WK«Ûù–JxK«ÛùÅ#∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ#∂, ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ#∂, J„Ѩܫ∞`«flOQÍ#∂ `«ºlOz "Õ™ÈÎOk. J\˜ì |∞kúx
ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl"å_»∞ D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú# =Ú#∞QÆ_»∞.
❖
F ~åѶ¨∞"å! '=ºHõÎ=Ú–J=ºHõÎ=Ú—Å Ô~O_çO\˜ =∞^茺 "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl â◊√^Œú „|Ǩχ
Ѩ^Œ=Ú#∞ =ÚO^Œ∞QÍ Z~°∞QÆ∞=Ú. J\˜ì „Ѩ`«‡QÍ`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ ã¨~°fi^• P„â◊~ÚOz LO_»∞. WHõ
D ÉÏǨϺ– JÉèíºO`«~° [QÆ`«∞ÎÅO\Ï"å... g\˜x „QÆÇ≤ÏOK«=^Œ∞Ì, `«ºlOK«=^Œ∞Ì. â◊√^Œú Ѩ~°„|Ǩχ
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ h=Ù... <Õ#∞... D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_®. J@¡~Ú LO_»QÍ, D '„QÆÇ≤ÏOK«∞@–`«ºlOK«∞@—
J#∞ "Õ^Œ#Å`À Ѩx U=Ú#flk?
ѨÓ~°‚q~°H˜Î, ã¨O`«∞+≤ì, Jaè=∂#~åÇ≤Ï`«º=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. 'PHÍâ◊=Ú— =Öˇ ^Õx
Ü«∞O^Œ∞#∂ 'Pã¨H˜Î— ÖËHõÜÕ∞ LO_»∞. J@∞ÃÑ· D „ѨѨOK«OÖ’ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ =º=ǨÏiã¨∂Î LO_»∞.
232
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'WK«Ûù, JxK«Ûù— D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® ÖË#\˜ì `«`«Î fi*Ï˝x =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ã¨Å∞ѨÙK«∂ L#flѨÊ\˜H©, J`«x
|∞kú U =∂„`«O 'eѨÎ=Ú— J=@O ÖË^Œ∞. Hõ=∞Å=Ú hà◊§Ö’ L#flѨÊ\˜H© P h~°∞ Hõ=∞Å=Ú#∞
JO@∞`ÀO^•? Ѩ_»= hà◊§Ö’ L<åfl ‰õÄ_®, h\˜x Ѩ_»=Ö’H˜ ~åxã¨∞Î<åfl=∂? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
Pã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# h =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∞ã¨Ç≤Ï`«=ÚQÍ ''^Œi≈OK«∞@–q#∞@–ã¨Ê $tOK«∞@——
"≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∞#fl^•? J~Ú`Õ HÍh. h=Ù =∂„`«O ZšѨC_»∂ P`«‡x+¨µª_»"≥·
LO_»∞. JO`«~°OQÆ=Ú#, WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞O_»∞=Ú. ''Wk <åk——... J#∞ ÉèÏ=#
U~°Ê_»∞K«∞#flѨC_»∞ ''Wk Jã¨`ÕÎ Hõ^•—— J#∞ J=QÍǨÏ#`À D ã¨~°fi=Ú#∞ ^Œi≈ã¨∂Î LO_»∞.
XHõ"Õà◊ U ã¨=∞Ü«∞O^≥·<å 'â◊|Ì=Ú–ã¨Ê~°≈— "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∂~°÷=ÚÅѨ@¡ Jaè=ÚYO HÍ=Åã≤#
J=ã¨~°O U~°Ê_ç#^Œ#∞HÀ... "å\˜Ü«∞O^Œ∞ h =∞#ã¨∞û `«QÆ∞ÖÁ¯#‰õÄ_»^Œ∞. h=Ù "å\˜Ü«∞O^Œ∞
x=∞QÆ∞fl_»=Ù H͉õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ!
WK«Ûù–Jaè=∂#=Ú–ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q ÖˉõΩO_® LO_»@"Õ∞ "åã¨Î="≥∞ÿ# JÉèϺã¨O.
WO„kÜ«∞"åºáê~°=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞... ÖË^• KÕÜ«∞HõÜÕ∞ LO_»∞. Uk U"≥∞ÿ<å...''W^ŒO`å
r=Ùx ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ#ÜÕ∞. J\˜ì HõÅÊ#‰õΩ Hõ~°Î – Éè’HõÎ JQÆ∞K«∞#fl D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^• x¢+≤¯Ü«Ú_»∞,
â◊√^Œ∞ú_»∞ JQÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ J~Ú=Ù<åfl_»∞—— J#∞ ^Œ$+≤ìx ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞HÀ"åe! ZѨC_≥·`Õ
'WO„kÜ«∂~°÷=ÚÅ∞— J~Ú#\˜ì D â◊|Ì – ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ – ~°ã¨ – QÆO^èŒ=ÚÅ∞ h‰õΩ ~°∞zHõ~°=ÚÅ∞
HÍHõÜÕ∞ LO\ÏÜ≥∂, JѨC_»∞ hqHõ *Ï˝# – q*Ï˝#ã¨OѨ#∞fl_»"≥· D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•\˜
"Õã¨∞Î#fl>Ë¡ J=Ù`«∞Ok. J\˜ì ã≤÷uÖ’ h=Ù D [QÆ`«∞ÎÖ’ `«k`«~°∞Å=Öˇ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl..., ÖËHõ ã¨~°fiO
`«ºlOz ã¨=∂kèx+¨µª_»"≥·Ü«Ú<åfl... Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞. J\˜ì J=QÍǨÏ# á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ PÃÑ·
h=Ù h=ÙQÍ HÀ~°∞H˘#HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, '=ÚH˜Î— J#∞#k J<åÜ«∂ã¨OQÍ x#∞fl ã¨q∂Ñ≤OK«QÆÅ^Œ∞.
HÍ|\˜ì ~å=∂! ''ã¨~Àfi`«Î=∞ Ѩ^Œ„áêÑ≤Η— H˘~°‰õΩ *Ï˝#"≥·~åQƺ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞. L`«Î=∞
„Ѩ[˝KÕ "åã¨<åã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ #∞O_ç h z`«Î=Ú#∞ "Õ~°∞ KÕ~Ú.
XHõ #kx ^•\ÏÅO>Ë '<å=— HÍ"åe Hõ^•! J\Ï¡ˆQ '„Ѩ[˝— J<Õ <ÒHõ#∞ ZH˜¯ '"åã¨#Å∞—
J#∞ [Å=Ú`À xO_çÜ«Ú#fl D ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜"ÕÜ«∞=K«∞Û. J@∞¡ „Ѩ[˝#∞
P„â◊~ÚOK«x"å~°∞ ã¨O™ê~°™êQÆ~°OÖ’ =ÚxyáÈ`«∞<åfl~°∞.
=ÚO^Œ∞QÍ h |∞kúx q"ÕHõ–"≥·~åQƺܫÚHõÎO KÕ~Ú. fHõ∆‚=O`«O KÕ~Ú. Ѩ~°=∞
^è≥·~Àº¿Ñ`«=Ú, L`åûǨÏ=O`«=Ú J~Ú# |∞kú`À P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ qKåiOK«∞. P `«~°∞"å`«
'™êfi`«‡Ñ¨^Œ=Ú— #O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«∞. *Ï˝#=ÚKÕ 'Ѩi=iú`«=Ú— J~Ú# z`«Î=Ú HõÅ"å_»=QÆ∞=Ú.
|∞kú=∞O`«∞Å∞, `«`«fi"Õ`«ÎÅ∞ JQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ Z@∞¡ qǨÏiã¨∞Î<åfl~À J\˜ì J=QÍǨÏ#`À
‰õÄ_»∞H˘x h=Ù ‰õÄ_® qǨÏiOKåe QÍx, XHõ =¸~°∞öx=Öˇ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! x`«º`«$ѨÙÎÅ∞,
=∞ǨnèâßÅ∞~°∞, r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ Z@∞¡ ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl~À, U L^ÕÌâ◊=Ú Hõey LO@∞<åfl~À, U
J~°÷=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~À h=٠ѨijeOK«∞, QÆ=∞xOK«∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 233
JO`ÕQÍx, ã¨fi–Ѩ~° =OK«‰õΩÅQÆ∞ (Those who are deceptive towards themselves as
well as towards others) JÅÊ^Œ$+≤ìQÆÅ"åi PK«~°} h‰õΩ `«QÆ^Œ∞.
D „ѨѨOK«OÖ’ '[QÆ`«∞Ζ„|Ǩχ=Ú—Å Ü«∞^ä•~°÷"Õ∞q∞\’ Ziy#\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ L<åfl~°∞.
"å~°∞ q^Œº, `«Ñ¨ã¨∞û "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«¯~°¬Å`À ‰õÄ_ç# „ѨÉèí==ÚÅ#∞ QÍx, Jaè=∂#=ÚQÍx,
‰õΩÅ–jÖÏ^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç# H©iÎ „Ѩu+¨ªÅ#∞ QÍx "åOzèOK«~°∞, WK«ÛùyOK«~°∞, `«ºlOK«~°∞.
„áêáêÎÖˇ·# "å\˜x =∂„`«O J#∞ã¨iã¨∂Î LO\Ï~°∞. ''W=hfl q∞^䕺~°∂áêÖË——... Jx ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ
ZiyÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞. q∞^蕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ#q Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞ ZHõ¯_≥·<å `≥zÛ ÃÑ@ìQÆÅ"å?...
ÖË^Œ∞. J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ã¨~°fi=Ú #tOz#ѨC_»∞ ‰õÄ_® d#∞flÅ∞ HÍHõÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞. WO„^Œ∞x
L^•º#=#=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® "åix PHõi¬OK«QÆÅ â◊H˜Î ÖË^Œ∞. ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x=Öˇ "å~°∞ âßG
„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ L#fl\˜ì `«=∞ xÜ«∞ux `«ºlOѨHõÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞. J#QÍ `«=∞‰õΩ qkèOz#k JOwHõ
iã¨∂Î x~°fiiã¨∞Î<åfl~°∞. ''q*Ï˝#=Ú— J#∞ =∞Oz ™ê~°käx xÜ«∞q∞O K«∞‰õΩ#fl"åÔ~· ã¨fiã¨÷z`«∞ÎÖˇ·,
^ÕǨÏ=Ú J#∞ ~°^äŒ=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz bÖÏ=∂„`«OQÍ „ѨѨOK«=∞O`«\Ï qǨÏiã¨∞Î<å~°∞.
F ~å=∞K«O„^•! J\˜ì =∞ǨÏ`«Î~° q*Ï˝#=Ú h‰õΩ WѨÊ\˜ˆH „áêÑ≤ÎOzÜ«Ú#flk ã¨∞=∂! Hõ#∞Hõ
K«Hõ¯\˜ xâ◊ÛÜ«∞=Ú`À |∞kú|Å=ÚKÕ '*Ï˝#=Ú—#O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷`«∞_»"≥· Ü«ÚO_»∞=Ú. „Ѩ`«ºHõ∆=∞QÆ∞
'P`«‡^Œ$+≤ì—x J=ÅOaOzÜ«ÚO_»∞=Ú. Jaè=∂# =∂`«û~°º=ÚÅ∞ ÖËx"å_»"≥· D Éèí∂q∞ÃÑ·
qǨÏiOK«∞. JkÜÕ∞ ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ 'ã≤kú— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ã¨fiã¨÷z`«∞Î_»"≥· ã¨~°fi„H˜Ü«∞ʼnõΩ
Jf`«∞_»=QÆ∞=Ú. ''q+¨Ü«∞H“`«∞Hõ=ÚKÕ gH˜∆OKåe—— J#∞ HÀiHõ ÖËx"å_»"≥· LO_»∞. JO`«óHõ~°}O
#O^Œ∞ Ѩ~°=∞âßOux á⁄Ok#"å_»"≥·, Ö’HÍ#∞‰õÄÅOQÍ, âߢ™êÎ#∞‰õÄÅOQÍ =º=ǨÏiOK«∞.
❖
D "åHõº=ÚÅ∞ N~å=Úx JO`«óHõ~°}=Ú#∞ x~°‡Å`«KÕ â’aèO«Ñ¨*Ëâß~Ú. J`«x
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú Ju =∞^èŒ∞~°=∞QÆ∞ '*Ï˝#=Ú— J#∞ J=∞$`«=ÚKÕ xO_çáÈ~ÚOk. J`«_»∞ ѨÓ~°‚
K«O„^Œ∞x=Öˇ âßO`«=Ú#∞ á⁄O^•_»∞.
❖❖❖
2. „|Ǩ‡O_»=ÚÅ K«=∞`å¯~°O
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! ã¨~°fi^èŒ~°‡*Ï˝! "Õ^Œ"Õ^•OQÆ=ÚÅ ™ê~°"≥∞ÿ#\˜ì `«=∞Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å
=K«#=ÚÅKÕ „ѨÉèÏq`«∞_»#QÆ∞K«∞#fl <Õ#∞ WѨC_»∞ ѨÓ~°‚~°∂Ѩ=Ú# ã¨fiã¨∞÷_»<≥·Ü«Ú<åfl#∞. J<ÕHõ
LѨ=∂#=ÚÅ∞ – Ü«Ú‰õΩÎÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À q∂~°∞ =∂ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ Ѩ~°=∂~°÷ Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞
'P`«‡`«`«Î fi=Ú—#∞ „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. `«=∞ „âı+¨ª"åHõº=ÚÅ∞ ZO`«QÍ q#flѨÊ\˜H© <å‰õΩ `«xq
f~°@O ÖË^Œ∞.
234
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
q∂~°∞ W`«óѨÓ~°fi=Ú ~å[㨖™êufiHõ–`å=∞ã≤Hõ r=*Ï`«∞Å „Ѩã¨OQÆOÖ’ ''„|Ǩ‡O_»=ÚÅ
L`«ÊuΗ— QÆ∞iOz H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥áêÊ~°∞. "Õ^Œ, ѨÙ~å}=ÚÅ#∞ „Ѩ=∂}OQÍ fã¨∞H˘x q∂~°∞
K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂Å∞ HÍHõ, =∞iH˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ =∞iH˘O`« ã¨∞ã¨Ê+¨ì`« H˘~°ÔH· K≥ѨÊO_ç.
D „|Ǩ‡O_®Åhfl Z=~°∞ Z=i H˘~°‰õΩ U L^ÕÌâ◊O`À xi‡ã¨∞Î<åfl~°∞? g\˜ÃÑ· ã¨~°fi
JkèHÍ~åÅ∞ Hõey LO@∞#flk Z=~°∞? W=hfl L#fl^≥Hõ¯_»? ZO^Œ∞Ö’? D „|Ǩ‡O_®Å‰õΩ P=Å
L#flk Uq∞\˜? D HÍÅQÆu JO`å #_»∞ѨÙK«∞#flk, D ã¨~°fi„H˜Ü«∞Å#∞ âßã≤ã¨∞Î#flk Z=~°∞?
W^ŒO`å ZѨÊ\˜H˜ q<åâ◊#=Ú HÍ#∞#flk? WHõ¯_ç ã¨$+≤ì, „Ѩà◊Ü«∞=ÚʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
Jã¨Å∞ D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨`«º"≥∞ÿ#^Õk? Jã¨`«º"≥∞ÿ#^Õk?
D q+¨Ü«∂Åhfl ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ ~°K«<å K«=∞`«¯ $u QÆ∞iOz
ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ K≥ѨÊ=Åã≤#kQÍ „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬: J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ L^ŒƒùqOKå~Ú... QÆuOKå~Ú. <Õ\ ˜H˜ J<ÕHõ ÅHõ∆Å
=∞Ok „|ǨχÅ∞, "ÕÅH˘Åk <å~åÜ«∞}∞Å∞, â◊OHõ~°∞Å∞ QÆuOKå~°∞. WѨC_ô „|Ǩ‡O_»=Ú#O^Œ∞
J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# PKå~°–qKå~å^Œ∞Å∞ Hõey# ^Õ=–~åHõ∆™ê^Œ∞Å∞ qǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞. J>Ë¡ „Ѩu
XHõ¯ „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ J<ÕHõ s`«∞Å∞QÍ =º=Ǩ~°ã¨~°o [~°∞QÆ∞K«∞#flk. XˆH HÍÅ=Ú#O^Œ∞
=∞iÜ«Ú qq^èŒHÍÅ=Ú ÅO^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl\˜ì J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ J<ÕHõ r=ÙÅ∞
[x‡OKå~°∞. „|Ǩχ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅKÕ xi‡OK«|_ç# „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ D r=ÙÅ
L`«ÊuÎ XHõ qz„`«"≥∞ÿ# WO„^Œ*ÏÅ=ÚÅ=Öˇ XѨCK«∞#flk.
D ã¨$+¨µìÅhfl XHõѨC_»∞ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞xKÕ xi‡OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. =∞~˘HõѨC_»∞
„|Ǩχ^Õ=Ù_Õ g\˜x ~°zOK«∞‰õΩO@∂ áÈ`«∞<åfl_»∞. "Õ~˘HõѨC_»∞ =Ú#∞Å KÕ`«#∞, q+¨µ‚=Ù KÕ`«#∞
W=hfl ~°zOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
H˘xfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Hõ=∞Å=Ú#∞O_ç L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~°∞. =∞~˘HõѨC_»∞
[Å=ÚÖ’Oz |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~°∞. J\Ï¡ˆQ JO_»=Ú #∞O_ç, PHÍâ◊=Ú #∞O_ç ‰õÄ_® H˘xfl
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ L^ŒƒùqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞, =∞~˘Hõ
^•xÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞, WOH˘Hõ ^•xÖ’ WO„^Œ∞_»∞ J>Ë¡ q+¨µ‚=Ù =∞iÜ«Ú `«k`«~°∞Å∞ P „|Ǩ‡O_»=Ú
Ö’x `«k`«~° ^Õ=`«ÅÃÑ· PkèѨ`«ºO =Ç≤ÏOz LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
XHõ 'ã¨$+≤ì— Ü«∞O^Œ∞ D Éèí∂q∞ JO`å "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\QÍ =$Hõ∆=ÚÅKÕ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ LO\’Ok.
=∞~˘HõѨC_»∞ =∞#∞+¨µºÅKÕ`«, Ѩ~°fi`«=ÚÅKÕ`« P„Hõq∞OK«|_»∞`ÀOk. XHõ Éèí∂=∞O_»Å=Ú
=∞\˜ì=∞Ü«∞O, =∞~˘Hõ\ ˜ tÖÏ=∞Ü«∞O, WOH˘Hõ\ ˜ ~åy=∞Ü«∞O, J>Ë¡ ã¨fi~°‚=∞Ü«∞OQÍ#∞
LO@∞<åfl~Ú. F ~å=∂! JO`«^•HÍ ^ÕxH˜...? =∞# D „|Ǩ‡O_»"Õ∞ fã¨∞HÀ... WO^Œ∞Ö’ Z<Àfl
Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# [QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åfl~Ú. J>Ë¡ `«k`«~° „|Ǩ‡O_»=ÚÅ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®. H˘xfl
[QÆ`«∞ÎÅÖ’ XHõ¯ ã¨∂~°∞ºx „ѨHÍâ◊=Ú =∂„`«"Õ∞ HõÅ^Œ∞, =∞iOˆHn U =∂„`«O ÖË^Œ∞. H˘xfl\˜Ö’
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 235
Jã¨Å∞ '„ѨHÍâ◊=Ú— J#∞#^Õ ÖË^Œ∞. PǨñ! „|Ǩχ"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D =∞ǨHÍâ◊OÖ’
ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’x `«~°OQÍÅÖÏQÍ Zxfl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú! Zxfl Å~Úã¨∞Î
<åfl~Ú! ã¨=Ú„^ŒOÖ’x ÔH~°\ÏʼnõΩ JO`«∞ ZHõ¯_»? Z_®iÖ’ Zxfl =∞$QÆ`«$+¨‚Å∞ L<åflÜ≥∂
ÖˇH˜¯Oz K≥¿ÑÊ^≥=~°∞? `«OˆQ_»∞ K≥@∞ì‰õΩ HÍKÕ Ñ¨ÓÅ∞ Z#flx, Zxfl™ê~°¡x K≥ѨÊ=∞O\Ï=Ù?
Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ D „ѨѨOK«=ÚÅ â’Éèí J#O`«ã¨OYºÖ’ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞<åfl~Ú. WOHÍ...
ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’x „`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ#∞ (^èŒ∂oˆ~}∞=ÙÅ#∞) ÖˇHõ¯ÃÑ@ì=K«∞Û<Õ"≥∂! Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#
QÆÅ D K«OK«Å [QÆ`ü 㨨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ =∂„`«O Z=~°∞ ÖˇHõ¯Éˇ@ìQÆÅ~°∞? =~å¬HÍÅOÖ’ J#O`«
ã¨OYºÖ’ ^À=∞Å∞, Ô~Hõ¯Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å∞ ѨÙ\˜ì, ã¨OK«iOz, #t™êÎ~Ú K«∂Kå"å? x~°O`«~°O L`«Ê#flO
J=Ù`«∂, #tOK«∞K«∞#fl\˜ì D ã¨$+≤ì ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ ZѨÊ\˜#∞O_ç H˘#™êQÆ∞K«∞<åflÜ≥∂ K≥ѨÊ@O
Z=i `«~°O? J~Ú`Õ, ''D J#O`« [QÆ`ü – „Ѩ"åǨÏ~°∂Ѩ =º=Ǩ~°=∞O`å J<åk, D ã¨~°fi=Ú
Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. âߢ™êÎ^Œ∞ÅKÕ =∞#‰õΩ JO^Œ*ËÜ«∞|_»∞K«∞#fl q=~°} J^Õ.
P^ŒºO`«~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# D ã¨$+≤ì x~°O`«~°O `«~°OQÆ=Ú=Öˇ ã¨∞Êùiã¨∂Î<Õ L#flk.
D ã¨$+≤ìH˜ =ÚO^Œ∞ ѨÓ~°fiã¨$+≤ì L#flk... P ѨÓ~°fiã¨$+≤ìHõ<åfl =ÚO^Œ∞ WOH˘Hõ ã¨$+≤ì
L#flk... P WOH˘Hõ ã¨$+≤ìHõ<åfl =ÚO^Œ∞ "Õ~˘Hõ ã¨$+≤ì L#flk... P "Õ~˘Hõ ã¨$+≤ì HõO>Ë =ÚO^Œ∞
=∞~˘Hõ\ ˜ LO_»<Õ L#flk...
W@∞¡ D =º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ JO`«∞ÖË^Œ∞, LO_»É’^Œ∞, #kÖ’ `«~°OQÍÅ ÖÏQÍ<Õ D ã¨∞~°–
Jã¨∞~°–=∞#∞ëêºk „áê}˜HÀ@¡ qq^èŒ*Ï`«∞Åhfl ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú, #tã¨∞Î<åfl~Ú. „|Ǩχ^Õ=Ùx
Ü≥ÚHõ¯ D „|Ǩ‡O_»O =O\˜"Õ, XHõ ã¨O=`«û~°=ÚÖ’x Hõ∆}=ÚÅ=Öˇ, "ÕÖÏk „|Ǩ‡O_®Å∞ ѨÙ\˜ì
W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ HÍÅQÆ~°ƒùOÖ’ Hõeã≤áÈÜ«∂~Ú. D „|Ǩ‡O_®Åhfl ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk ZHõ¯_»?
J<åºó ã¨O„Ѩu q^Œº<ÕÎ =~°Î=∂#â◊s~°HÍó
„áê<ÕÎ „|Ǩχ=Ù~°™êºã¨º q`«`Õ „|Ǩχ}óѨ^Õ. (â’¡ 22, ã¨~°æ 47)
F ~å=∞K«O„^•! ã¨~°∞fiÅ JO`«~°OQÆ=Ú# Ju ã¨∂Hõ;OQÍ '„|ǨχѨ^Œ=Ú— J#∞#k
"åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. J\˜ì P`«‡Ñ¨^Œ=Ú ÖËHõ „|Ǩχ=Ú#O^Õ W=hfl ã≤÷u á⁄OkÜ«Ú<åfl~Ú. J\˜ì
ǨÏ$^ŒÜ«∂O`«~°OQÆ"Õ∞... ''ǨÏ$^ŒÜ«∞ѨÙO_»sHõ=Ú, „|ǨχѨÙ~°=Ú, „|ǨχѨ@ì}=Ú—... Jx ‰õÄ_®
âßGHÍ~°∞Å∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
J#QÍ, 'ǨÏ$^ŒÜ«∞"Õ∞ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ ã≤÷u ™ê÷#=Ú— Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! W=hfl
„|ǨχѨÙ~°OÖ’ ^Œ$â◊º=∂#"≥∞ÿ LO@∞#fl â’ÉèíÖË ã¨∞=∂! PHÍâ◊=∞O^Œ∞ â◊|ÌO ѨÙ\˜ì, #tOK«∞
K«∞#fl@∞¡, D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ ‰õÄ_® L`«Ê#fl"≥∞ÿ, ã≤÷uá⁄Ok, #tOz áÈ=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=∞\˜ìÖ’<Õ '‰õΩO_»— J#∞#k L#flk Hõ^•...! q`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ JO‰õΩ~°=Ú#O^Õ zQÆ∞~°∞ ^•y
L#flk Hõ^•...! J^Õ q^èŒOQÍ „|Ǩχ=Ú#O^Õ Éèí∂`«-=~°Î=∂#-Éèíq+¨º`ü HÍÅ ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~°
Åhfl L<åfl~Ú.
❖
236
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ XHõ K«=∞`å¯~°O. qâßÖÏHÍ~°Ü«ÚHÍÎÖˇ·# D ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~°Å∞, D „uÖ’HÍÅ∞...
W=hfl `«`«Î fi*Ï˝#O á⁄O^Œ#O`«=~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ W@∞¡ ^Œ$â◊º=∂#=∞ø`«∂
LO@∞<åfl~Ú. Jã¨Å∞ '„|Ǩ‡O_»=Ú— J#QÍ Uq∞\˜?
'JA˝ÅKÕ, „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ 'J^蕺㨗 KÕÜ«∞|_ç, ^Œi≈OK«|_»∞K«∞#flk. Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú,
q∞^䕺 ~°∂Ѩ=Ú J~Ú#^Õ D „|Ǩ‡O_» =º=Ǩ~°=Ú——... Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J*Ï˝#=Ú
âı+≤Oz L#flO`«=~°‰õΩ P J*Ï˝#=Ú#∞ J#∞ã¨iOzÜÕ∞ D [QÆ`«∞ÎÅhfl ÃÑOK«|_»∞`«∂, áÈ+≤OѨ
|_»∞K«∂ `«ºlOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. `«`«Î fi*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ Wq U HÍÅ=∞O^Œ∞#∂ ÖË<Õ ÖË=Ù.
'TǨϗ֒ HõxÑ≤OKÕ =∞Ǩ™œ^è•Å‰õΩ ã≤÷u ZHõ¯_»? JO`«∞ ZHõ¯_»?
❖❖❖
3. *Ï˝x W^ŒO`å Z\Ï¡ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞?
PǨñ! Uq∞ qz„`«O! `«~°OQÍÅ∞ ÖÏQÍ<Õ Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ# PHõ$u QÆÅ D ã¨$+≤ì
ã¨=¸Ç¨Å∞ z„`«–qz„`«=ÚÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ`À, „áê}∞Å qz„`«"≥∞ÿ# KÕ+¨ìÅ`À ‰õÄ_ç L<åfl~Ú
Hõ^•! J~Ú`Õ *Ï˝x g@xfl\˜h =∞~˘Hõ qt+¨ì"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. P`«x J=QÍǨÏ##∞
J#∞ã¨iOz W=hfl Ѩ~°=∂`«‡ HõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ=Ù. Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ W^ŒO`å!
'Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ D ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~°Å∞ „áê^Œ∞~°ƒùqã¨∞Î<åfl~Ú——... J<Õ "åHõºO J*Ï˝#∞ÅKÕ
`«=∞ Jã¨OѨÓ~°‚ J=QÍǨÏ# HÍ~°}OQÍ =∂„`«"Õ∞ U~°Ê_»∞`ÀOk. ZO^Œ∞HõO>Ë WHõ¯_» kfifÜ«∞
"≥∞ÿ#k U^≥·<å LO>Ë Hõ^•, XHõ^•x #∞O_ç =∞~˘Hõ\ ˜ L^ŒƒùqOK«@O!
[Å=ÚHõO>Ë =~°¬^è•~°Å∞ "Õ~å? PÖ’zOKÕ "åxHõO>Ë 'PÖ’K«#— "ÕÔ~·#^•? "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞
[Å=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#"å? ÉèÏqOKÕ"åxHõO>Ë ÉèÏ=# "Õ~å? =$Hõ∆=Ú HõO>Ë ^•x H˘=∞‡Å∞, P‰õΩÅ∞,
ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞, HÍO_»=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl "Õ~°∞ Jx J#@O Z\Ï¡?
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ *Ï˝xH˜QÍx, J*Ï˝xH˜ QÍx... D ã¨$+≤ì „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ WOÔHHõ¯_®,
=∞iOˆH q^èŒOQÍ#∂ ÅaèOKÕk HÍ^Œ∞.
J"åºHõ$`« PHÍâ◊=Ú #∞O_Õ D ã¨∂÷ÅÉèí∂`« xi‡`«=ÚÖˇ·# ''â◊s~°=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q,
=∞iÜ«Ú ã¨∂Hõ;Éèí∂`« xi‡`«=ÚÖˇ·# 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#q, `«H˜¯# ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞
L`«Ê#fl=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú. W=hfl ‰õÄ_® ã¨∂Hõ;`«`«Î fi=ÚÅ`À (â◊|ÌO, ã¨Ê~°≈, ~°∂ѨO, ~°ã¨O, QÆO^èŒO
- `«<凄`«Å∞) Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èŒO Hõey#"≥· LO@∞<åfl~Ú. P Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ã¨$+≤ì.
❖
WHõ¯_» ã¨$+≤ìH˜ ã¨O|OkèOz K≥ѨÊ|_ç# H˘xfl âßG, ѨÙ~å} „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ L^ŒÇ¨Ïi™êÎ#∞.
q#∞. Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PHÍâ◊=Ú ã¨∂÷ÅÉèÏ=O á⁄O^Œ∞`ÀOk. JO^Œ∞
Ö’Oz 'ã¨=∞+≤ìã¨$+≤ì— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú QÆÅ '„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞— J#∞ `«`«Î fi=Ú L^Œ~Ú™ÈÎOk. ''J<ÕHõ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 237
Ѩ^•~å÷Å`À ‰õÄ_ç# D ã¨$+≤ì J#∞ ã¨fi~°∂ѨO HõÅ"å_»#∞ <Õ<Õ—— J#∞ JǨÏOÉèÏ="Õ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx
Ü≥ÚHõ¯ x[ã¨fi~°∂ѨO. J`«_Õ '„Ѩ*ÏѨu— Jx, 'PHÍâ◊A_»∞— Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞<åfl_»∞.
XHõѨC_»∞ "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨∂÷ÅÉèÏ==ÚKÕ ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì JǨÏOHÍiÜ«∞QÆ∞
„Ѩ*ÏѨu Pq~°ƒùqOK«∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, J`«_»∞ '"åÜ«ÚA_»∞— Jx K≥Ѩʨ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
J\Ï¡ˆQ Jyfl #∞O_ç ã¨∂÷ÅÉèÏ=O á⁄O^Œ∞@KÕ P „Ѩ*ÏѨux '`Õ[ã¨∞_»∞— Jx, Ѩ$käq #∞O_ç
ã¨∂÷ÅÉèÏ=O á⁄^Œ∞ „Ѩ*ÏѨuH˜ 'áêi÷ѨÙ_»∞— Jx, [Å=Ú #∞O_ç ã¨∂÷ÅÉèÏ==Ú á⁄Ok#
„Ѩ*ÏѨuH˜ '"åiA_»∞— Jx áœ~å}˜HõOQÍ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~°∞. D PHÍâ◊=Ú – "åÜ«Ú=Ù –
[Å=Ú – Jyfl – Ѩ$käq J#|_»∞ S^Œ∞ Éèí∂`«=ÚÅ∞ Ô~O_Õã≤QÍ qÉèílOK«|_ç, =∞~°Å "å\˜Ö’
XH˘Hõ¯\˜ <åÅ∞QÆ∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ KÕÜ«∞|_çOk. J@∞¡ qÉèíHõÎ=ÚÖˇ·# XH˘¯Hõ¯ ÉèÏQÆ=Ú
(5˛2˛4´40 Ö’ XH˘¯Hõ¯\˜) J~°úÉèÏQÆO <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ KÕ~°Û|_»QÍ JѨÊ\˜ q∞QÆ`å
J~°úÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞ J`«_Õ ã¨=∞+≤ì – ã¨$+≤ì WKåÛùã¨fi~°∂ѨÙ_»∞
(The form of universal will). J`«_Õ Éèíq+¨º`«∞Î HÍÅOÖ’x [QÆ¢u¯Ü«∞Åhfl X#~°∞ÛK«∞<åfl_»∞.
<å~åÜ«∞}∞_»∞ - W`«_»∞ ã¨fiÜ«∞OÉèí∞=Ù. W`«x [#‡‰õΩ =∞iOˆHn HÍ~°}O HÍ^Œ∞. "åã¨Î"åxH˜
[#‡~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ D`«_»∞ [ÅOÖ’ „Ѩ^äŒ=∞ `«~°OQÆOÖÏQÍ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨fiH©Ü«∞ =∂Ü«∞KÕ
W`«_Õ ã¨~°fi `«k`«~° =º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ HÍ~°}=Ú. HÍ|\˜ì, W`«_»∞ 'PkHÍ~°}∞_»∞—QÍ "Õ^Œ
"Õ^•OQÍÅKÕ ã¨∞ÎuOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ Pk ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J`«_»x „QÆÇ≤ÏOK«∞. J`«_ç
ǨÏ$^ŒÜ«∞"Õ∞ ''PHÍâ◊A_»∞, "åÜ«ÚA_»∞, `≥·[ã¨∞_»∞, "åiA_»∞, áêi÷=Ù_»∞——... J#∞ „Ѩ*ÏѨ`«∞
ʼnõΩ [#‡™ê÷#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. <å~åÜ«∞}∞x =ÚY=Ú #∞O_À, áê^Œ=ÚÅ #∞O_À, "≥#∞Hõ ÉèÏQÆO
#∞O_À, Ѩ$+¨ì=ÚÅ #∞O_À, <Õ„`«=ÚÅ #∞O_À, ǨϙêÎ^Œ∞Å #∞O_À...W\Ï¡ U^À XHõ ÉèÏQÆ=Ú
#∞O_ç D <å=∞–~°∂Ѩ–â◊ÉÏÌ^Œ∞Åhfl L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
P <åÜ«∞}∞_»∞ J#|_»∞ Pk ѨÙ~°∞+¨µx Ü≥ÚHõ¯ <åaè„Ѩ^Õâ◊O #∞O_ç XHõ Hõ=∞Å=Ú
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. P Hõ=∞Å=Ú #∞O_ç „ÉǨχ^Õ=Ù_»∞ L^Œƒùqã¨∞Î<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« J`«_»∞
'Ѩ^Œ‡A_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À âߡѶ≤∞OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖
N~å=Ú_»∞: ™êfiq∂ ''r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— J~Ú L#fl\˜ì P <å~åÜ«∞}∞x Ü≥ÚHõ¯
<åaèHõ=∞Å=Ú #∞O_ç 'ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì—... J#∞ ã¨fi~°∂ѨOQÆÅ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•!
J@∞¡ Pq~°ƒùqOKÕk Z=~°∞? <å~åÜ«∞}∞_Õ<å? ÖËHõ =∞iOH˘Hõ~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: (ѨHÍÅ∞# #=Ùfi`«∂...) F ~åѶ¨∞"å! ''<å~åÜ«∞}∞_»∞ „|Ǩχ^Õ=ÙxQÍ Ñ¨i}u
K≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞——... Jx `«ÅK«‰õÄ_»^Œ∞ ã¨∞=∂! ZO^Œ∞KÕ`«#O\Ï"å? XHõ¯ „Ѩ^äŒ=∞ `«`«fi=∞QÆ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú `«Ñ¨Ê `«H˜¯#^ŒO`å ã¨fiѨfl„ÉèÏOu =O\˜^Õ. Wk q∞^䕺~°K«<åK«„Hõ=Ú, =∞<ÀHõeÊ`«
~å[º=ÚÅ=Öˇ '=∂Ü«∞—ÜÕ∞ J~Ú=Ù#flk.
238
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<å~åÜ«∞}∞_»∞´ r=Ùx ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ =ÚO^Õ L#fl\˜ì â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú.
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ´ J<ÕHõ Láê^èŒ∞Å#∞ ã¨OHõeÊã¨∞Î#fl\˜ì P <å~åÜ«∞}∞x (ÖËHõ D r=Ùx)
ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì ã¨OHõÅÊ=Ú.
"åã¨Î"åxH˜ Ѩ~°=∂`«‡ ^Õx`À#∂ Z\˜ì ã¨OQÆ=∞=¸ U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞#∂ ÖËx"å_»∞.
J`«_»∞ JkfifÜ«Ú_»∞ (D r=Ùx â◊√^Œúã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ J`«_»∞ "Õ~°∞QÍ =∞Ô~Hõ¯_® ÖË^Œ∞). =∞i,
J\˜ì P â◊√^Œú`«`«fi=Ú (<å~åÜ«∞}∞_»∞) #O^Œ∞ Pâ◊Û~°º[#Hõ=¸, kfifÜ«∞=¸ J~Ú#\˜ì D ã¨$+≤ì
[xOK«∞@ Uq∞\˜? ÖË^Œ∞. '=∂Ü«∞— Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º=Ú =∂„`«"Õ∞ Hõ#∞Hõ 'ѨÙ~°∞+¨µx <åaèHõ=∞Å=Ú
#∞O_ç ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ L^ŒƒùqOK≥#∞—— J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å ÉÏÅ∞x =∞<À~å[º=Ú =O\˜^Õ. D
q+¨Ü«∞=Ú „QÆÇ≤ÏOz, PÃÑ· <åKÕ K≥ѨÊ|_»∞ ã¨$+≤ì qâıëêÅ∞ q#∞-
=∞~˘HõѨC_»∞ x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖ’ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜ÎKÕ U^À qÉèÏQÆ=Ú (L^•: |OQÍ~°∞
~°OQÆ∞Å∞ q~°l=Ú‡ =#=ÚÅ∞ "≥ÚII) ã¨OHõeÊOK«|_»QÍ, JO^Œ∞Ö’Oz ã¨$+≤ìHõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ
^Õ=Ù_»∞ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl_»∞. WOH˘HõѨC_»∞ =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅQÆ∞"å~°∞ [Å=Ú#O^Œ∞ g~°º=Ú LOK«QÍ
P g~°º=Ú #∞O_ç Éèí∂q∞ J#∞ Ѩ^Œ‡"≥∂ ÖËHõ qâßÅ=∞QÆ∞ „|Ǩ‡O_»"≥∂ |Ç≤Ï~°æ`«=∞ø`«∞#flk. J\˜ì
'Éèí∂Ѩ^Œ‡=Ú— #∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Pq~°ƒùqOz#ѨC_»∞ 'Ѩ^Œ‡A_»∞— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
XHõѨC_»∞ ѨÓ~°fiHõÅÊ=ÚÖ’x XHõ Éèí‰õΩÎ_»∞ D HõÅÊOÖ’ '„|Ǩχ— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. =∞~˘Hõ
™êi ѨÓ~°fiHõÅÊ=ÚÖ’x =~°∞}∞_»∞ QÍx, "åÜ«Ú=ÙQÍx D HõÅÊOÖ’ ã¨$+≤ìHõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ '„|Ǩχ— QÍ
JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
W^ŒO`å J@∞¡ LO_»x=Ú‡, =∞~˘HõHÀ}O #∞Oz Jã¨Å∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ =¿ãÎ, J#QÍ,
Ѩ~°=∂~°÷OQÍ K«∂¿ãÎ, „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ''„|ǨχÅ∞—— ZHõ¯_»? „|Ǩχ=Ú „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ LO\’Ok
QÍx =∞iOˆHn Z#fl_»∂ „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
D q^èŒOQÍ âßGHÍ~°∞ÅKÕ qq^èŒ s`«∞Å∞QÍ „|Ǩχ^Õ=Ùx qz„`«"≥∞ÿ# L`«Ê`«∞ÎÅ QÆ∞iOz
K≥ѨÊ|_ç#k =i‚Oz K≥áêÊ#∞. JO`å q<åfl=Ù Hõ^•! J~Ú`Õ "å~°Å L`«ÊuÎ Ü«∞O^Œ∞
'xÜ«∞=∞=Ú—— J#∞#^Õn ÖË<ÕÖË^Œ∞. „|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨$+≤ìÖÏQÍ<Õ `«k`«~°=∞QÆ∞ ã¨~°fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨$+≤ì
‰õÄ_® 'xÜ«∞=∞=Ú— J#∞#k ÖˉõΩO_®<Õ U~°Ê_»∞`ÀOk.
=∞<ÀqÖÏã¨=∂„`«=Ú - JO`å q#fl `«~°∞"å`« =ÚYºOQÍ XHõ¯ q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«∞ :
=∞<Àq[$OÉèí}q∞^ŒO Ü«∂â◊Û *Ï`«Ü«∞âıÛ`«÷=∂QÆ`åó I
ã¨OÉ’^èŒ<åÜ«∞ Éèí=`«ó ã¨$+≤ì„Hõ=∞ L^•Ç¨Ï$`«ó II (â’¡ 48, ã¨~°æ 47)
D ''„ѨѨOK«=Ú—— J#|_Õk =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨=Ú =∂„`«"Õ∞. WkÜÕ∞ WHõ¯_»
=ÚYº"≥∞ÿ# ã≤^•úO`«=Ú. D q+¨Ü«∞O h=Ù K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxˆH qq^èŒ ã¨$+¨µìÅ „Hõ=∞=∞O`å
K≥áêÊ#∞. D ™êufiHõ, ~å[ã≤Hõ, `å=∞ã≤Hõ r=*Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_® =∞<ÀqÖÏ㨠=∂„`«O KÕ`«<Õ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 239
ã¨OÉèíqã¨∞Î<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. ZO`«=~°ÔH·`Õ D =∞#ã¨∞û ã¨=¸ÅOQÍ #tOK«‰õΩO_® LO\’O^À,
JO`«=~°‰õΩ D ã¨$+≤ì–q<åâ◊#=ÚÅ∞, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, *Ï˝#–J*Ï˝#=ÚÅ∞, |O^茖"≥∂H∆ÍÅ∞
ã¨OÉèíqã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú. D ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ∞, Éèí∂`«–Éèíq+¨º`ü–=~°Î=∂# HÍÖÏÅÖ’ „Ñ≤Ü«∞–J„Ñ≤Ü«∞
=ã¨∞Î=ÙÅ∞, "å\˜ Ѩ@¡ ¿ãflǨϖâ◊„`«∞ÉèÏ=#Å∞ =∞~°Å =∞~°Å L`«Ê#fl=@O, â◊q∞OK«@O
[~°∞QÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok.
=∞#¿ãû Jxfl\˜H© =¸ÅO. nѨO "≥ÅQÆ@O „áê~°OaèOz, Jã≤÷~°=∞QÆ∞ PHÍ~°=Ú Hõey
Ü«ÚO_ç =∞~°Å ZѨC_À â◊q∞ã¨∞ÎOk K«∂Kå"å? J>Ë¡ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ K«`«∞~°∞‡Y
PHÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»@O, â◊q∞OK«@O... W^ŒO`å HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ"åǨÏQÆu`« ã¨fiÉèÏ="Õ∞ HÍx
=∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
nѨO ã¨fiÅÊ HÍÅOÖ’<Õ Å~Ú™ÈÎOk. WHõ „|Ǩχ^Õ=Ù_À... kfiѨ^•~°úO`«=Ú# JO`«~å÷#
=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ ''^≥· fi`«„ѨHõ$u—— Å~ÚOK«QÍ P`«_»∞ ‰õÄ_® â◊q∞OK«∞K«∞<åfl_»∞. D W^ŒÌi
ÉèË^ŒO HÍÅǨÏ~°}"Õ∞ QÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
HÍÅ<åºÜ«∞=Ú - ''Hõ$`«–„`Õ`«–^•fiѨ~°–Hõe—— Ü«ÚQÍÅ∞ =∞~°Å=∞~°Å ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
J\Ï¡ˆQ K«„Hõ„Éèí=∞}OÖÏQÍ D [QÆ`«∞ÎÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú... áÈ`«∞<åfl~Ú... ~ÀAÅ∞ Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞
HõÅÊ=ÚÅ∞... =∞#fiO`«~°=ÚÅ∞ – g\˜ Ѩ~°OѨ~°Å∞ XHõ^•x "≥#∞Hõ =∞~˘Hõ\ ˜QÍ =∞~°Å =∞~°Å
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ~ÀAÅ∞ ^˘~°∞¡K«∞#fl>Ë¡ HÍ~°ºã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å =∞~°Å =∞~°Å ã¨OÉèíq™ÈÎOk. D
[QÆ`«ÎO`å ѨizÛù#fl=ÚÅQÆ∞ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç LO\’Ok. r=ÙÅ∞ 'PÜ«Ú=Ù— J#∞
QÍe"åÅ∞‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å D [QÆ`«∞ÎÖ’H˜ =zÛáÈ=ÙK«∞<åfl~°∞.
ÉÏQÆ∞QÍ HÍÅÛ|_»QÍ Hõ}Hõ}ÖÏ_Õ 'W#∞Ѩ=Ú^ŒÌ—Ö’ ã¨fiÉèÏ= ã≤^ŒúOQÍ<Õ JyflHõ}=ÚÅ∞
LO_ç LO\Ï~Ú Hõ^•! z^•HÍâ◊=Ú# D ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨fiÉèÏ=OQÍ<Õ ã≤÷u
HõeyÜ«Ú<åfl~Ú. XHõ =$Hõ∆=ÚÖ’ ''Ѷ¨Å=ÚÅ∞ HÍÜ«Ú@, ѨÓÅ∞ ѨÓÜ«Ú@—— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O
~°ã¨~°∂Ѩ=Ú# J=ºHõÎOQÍ LO_ç, PÜ«∂ |∞∞`«∞=ÙÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∂ LO@∞#fl>Ë¡ D
[QÆ`«ÎO`å Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ LO_ç LO\’Ok.
❖❖❖
4. D „ѨѨOK«=Ú ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk?
z`«ûÊ#Ì U= ã¨~åfi`å‡ #~°fi^≥· "Õ^Œ$âßHõ$uó I
Ü«∞^Œ™ê‡*Ï˚Ü«∞`Õ ã¨~Àæ nfi#∞Ì`«fiq∞= Ö’K«<å`ü II (â’¡ 58, ã¨~°æ 47)
ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ K≥·`«#ºO #∞O_ç U^Õk q=~°Î=∞QÆ∞K«∞#fl^À (|Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞#fl^À) J^ŒO`å
z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok HÍx, =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. ''Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç ã¨$+¨µìÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú——...
J#∞#^ŒO`å ''HõO\˜^À+¨=ÚKÕ qhÖÏHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»= K«O„^Œ∞x K«∂_»@O—— =O\˜k =∂„`«"Õ∞.
240
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ã¨$+≤ì JO`å K≥·`«#º=Ú #∞O_Õ Pq~°ƒùq™ÈÎOk. J\˜ì K≥·`«#º=Ú#O^Õ Jk 'ã≤÷u— Hõey
LO\’Ok. K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ∞ K«O„^Œ∞xHõO>Ë "Õ~°∞QÍ HõxÑ≤Oz#O`« =∂„`«OKÕ`« ''K«O„^Œ∞_»∞
"Õ~°∞, K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞—— Jx J#QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞. D Hõ#|_Õ ã¨$+≤ì ‰õÄ_® K≥·`«#º=Ú HõO>Ë
"ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fiÉèÏ=O 'Jã¨OQÆ=Ú, JkfifÜ«∞=Ú J~Ú
L#flk Hõ^•! J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl D „ѨѨOK«=Ú "åã¨Î==Ú HÍ^Œ∞. ã¨fiH©Ü«∞
„Éèí=∞KÕ „^Œ+¨ìÜÕ∞ W^ŒO`å W@∞¡ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
JO^Œ∞KÕ`«, ''D „ѨѨOK«=Ú ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ#k?——... J#∞ „Ѩâ◊fl =ÚYºO HÍ^Œ∞.
''W@∞¡ ÉèË^Œ ^Œ$+≤ìKÕ „|Ǩχ=Ú#‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ kfi`«=Ú`À ‰õÄ_ç# [QÆ^Œ#∞Éèí==Ú#‰õΩ =∂„`«"Õ∞
<Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨iq∞`«∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞?—— J#∞#k =ÚYº"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl.
''[QÆ`«∞Η— J#|_Õk z`«ûfiÉèÏ==Ú#‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#k HÍ<ÕHÍ^Œ∞. J<ÕHõ [#‡Å ^Œ∞~°ÉèϺã¨=Ú
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==ÚKÕ`«<Õ D r=Ù_»∞ ^À+¨ã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ''[QÆ`«∞Î "Õ~°∞, <Õ#∞ "Õ~°∞, „|Ǩχ=Ú "Õ~°∞——
J#∞ ^Œ$+≤ì`À QÍOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ `«#Ü«∞O^Œ∞`å<Õ W@∞¡ =∂Ü«∂ã¨"Õ∞`«∞_≥· ''[QÆ`ü„^Œ+¨ì—— J#∞
Hõ~°Î $`«fi=Ú#‰õΩ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ X_çQÆ@∞ìK«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ J@∞¡ QÍOK«@O |ǨïK«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞"Õ∞. Jk zkfiÖÏã¨=Ú, Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ D [QÆ`«∞Î,
WO^Œe z„`«qz„`«=ÚÖˇ·# =ã¨∞Î*ÏÖÏ#∞Éèí=O – W=hfl ‰õÄ_® „Ѩà◊Ü«∞=Ú J#|_»∞ ã≤÷uH˜
D=Å =∂„`«"Õ∞ LO\Ï~Ú. P=Å LO_»=Ù. U r=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’ „ѨѨOK«ÉèÏ==∞O`å Å~ÚOz
áÈ`«∞#fl^À J`«xH˜ '„ѨѨOK«=Ú— J#∞#^Õ ÖËx q+¨Ü«∞=∞QÆ∞K«∞#flk.
Z=fii ^Œ$+≤ìÖ’ D [QÆ`«∞Î ÖË^À, J`«xH˜ |O^èŒ"≥∞Hõ¯_çk? |O^èŒO ÖËxKÀ@, WHõ '"≥∂Hõ∆=Ú—
Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨H˜Î ‰õÄ_® LO_»^Œ∞ Hõ^•!
❖
F =∞Ǩ=∞f! ~å=∞K«O„^•! *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìÖ’ D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk.
U q^èŒOQÍ K«∂z<å 㨈~ '„ѨѨOK«O ÖËx^Õ— Jx ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ_»∞`«∂<Õ L#flk. J~Ú`Õ J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯
^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O D „ѨѨOK«O '„Ѩ"åǨÏ=Ú— ~°∂Ѩ=ÚÖ’ x~°O`«~°O LO_çÜÕ∞ LO\’Ok.
'q∞^䌺ÜÕ∞— J~Ú#ѨÊ\˜H© D ™êO™êiHõ=∂Ü«∞ x`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ J*Ï˝#∞ʼnõΩ J#∞Éèí∂`«
=∞ø`ÀOk. WHõ¯_» P`«‡ÜÕ∞ ^Œ$+≤ì`À‰õÄ_ç#^≥· LO\’Ok. '^Œ$+≤ì— L#flO`«HÍÅO =∂Ü«∞ LO\’Ok.
[QÆ`«∞Î LO\’Ok. Hõ#∞Hõ XHõ ~°HõOQÍ W^ŒO`å x`«º"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! x`«º"≥∞ÿ# ^•xH˜ ã¨$+≤ì Uq∞\˜?
ã≤÷u Uq∞\˜? ÅÜ«∞"Õ∞q∞\˜?
[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ-q<åâ◊#=ÚÅ QÆ∞iOz H˘xfl Jaè„áêÜ«∂Å∞ :
1. g∞=∂O㨉õΩÅ Ü≥ÚHõ¯ Jaè„áêÜ«∞O (ѨÙ#~°∞`«ÊuÎ "å^ŒO) - 'D [QÆ`«∞Î L^Œ~Ú™ÈÎOk.
H˘O`«HÍÅO `«~°∞"å`« #t™ÈÎOk. =∞~°Å ѨÙ_»∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ W^ŒO`å L`«ÊuÎ – q<åâ◊#=Ú –
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 241
ѨÙ#~°∞`«ÊuÎ Hõey LO\’Ok. „Ѩ"åǨÏOÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩáÈ`«∞#fl [ÅO ™ê÷#OÖ’ "≥#∞Hõ\ ˜ h~°∞
Hõ∆}OÖ’ „Ѩ"Õt™ÈÎOk.——
P q^èŒOQÍ `«~°OQÆ`«`«fiOQÍ âßâ◊fi`«OQÍ Hõ#|_»∞K«∞#fl@∞¡ D „ѨѨOK«O ‰õÄ_®, XHõ
q+¨Ü«∞O `˘Åy# Hõ∆}"Õ∞ =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O '^Œ$+≤ì— Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞O_»∞@KÕ, 'L`«ÊuÎ –
q<åâ◊# ã¨Ç≤Ï`«O— J#∞#n "åã¨Î="Õ∞. ^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜— ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ<Õ"≥∂, '[QÆ`«∞Η U^À
~°∂Ѩ=Ú# „^Œ+¨ìѨ@¡ LO_»<Õ LO@∂, 'x`«º=Ú— J#∞#k ‰õÄ_® "åã¨Î="Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
2. Hõ∆}˜Hõ"å^Œ∞Å Jaè„áêÜ«∞O (Hõ∆}˜HõO) - ''D [QÆ`«∞Î J#∞Hõ∆}O #tOzáÈ`ÀOk. Hõ∆}Hõ∆}O
=∂~°∞ÊK≥O^Œx =ã¨∞Î=O@∂ WHõ¯_» Un ÖË^Œ∞. #â◊fi~°=ÚÖˇ·, Hõ∆}OÖ’ q^èŒfiOã¨"≥ÚO^Õ 'q^Œ∞º`ü—
=O\˜ Ѩ^•~°÷=ÚÖË W=hfl.——- W@∞¡ `«=∞ `«k`«~° „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ x~åfiǨÏ}Ï~°÷O J<ÕHõ
"å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ`À „ѨuáêkOK«|_»∞ Hõ∆}˜Hõ ã≤^•úO`«O ‰õÄ_® Lz`«"Õ∞.
„Ѩ=Ç≤ÏOK«∞ h\˜Ö’ [ÅaO^Œ∞=ÙÅ∞ Hõ∆}HÍÅ =∂„`«"Õ∞ '„^Œ+¨ì— ‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ LO\Ï~Ú
Hõ^•! XHÍ<˘Hõ [ÅaO^Œ∞"Õ"≥∂ Hõ∆}˜HõO. [Å`«~°OQÆO J#∞Hõ∆}˜HõO. J\Ï¡ˆQ XHÍ<˘Hõ^Œ$â◊ºOQÍ
Hõ∆}˜Hõ"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© ^Œ$â◊ºÑ¨~°OѨ~°QÍ J#∞Hõ∆}˜Hõ"Õ∞!
3. ™êOY∞ºÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "åi Jaè„áêÜ«∞O (''ã≤÷~°"å^ŒO——) - ''WHõ¯_» K«O„^Œ∞_»∞ – ã¨∂~°∞º_»∞ –
H˘O_»Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ã≤÷~°OQÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú Hõ^•! HÍ|\˜ì W^ŒO`å ã≤÷~°"Õ∞. D r=Ù_»∞
ã¨∞ã≤÷~°ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ QÍx, XHõѨC_»∞ LO_ç, =∞~˘HõѨC_»∞ LO_»x"å_»∞ HÍ^Œ∞.——
'ã¨fiã¨`«Î— ^Œ$ëêì º K«∂Kå=∞#∞HÀ, WHõ¯_» Z=Ô~·<å U^≥·<å =∂~°∞ÊQÍx, KÕ~°∞ÊQÍx
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~å? ÖË^Õ! XHõ_»∞ ÉÏźOÖ’ U 'ã¨`«Î— J~Ú L<åfl_À, WHõ, #Å∞|k UO_»¡ `«~°∞"å`«,
U|k UO_»¡ `«~°∞"å`« ‰õÄ_® J^Õ 'ã¨`«Î— J~Ú LO@∞<åfl_»∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ 'ã≤÷~°"å^Œ=Ú— ‰õÄ_®
=∞~˘Hõ HÀ}=Ú #∞O_ç Lz`«"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
'ã¨fiã¨`«Î— ã≤÷~°"Õ∞ J~Ú#@∞¡, J^•Ìx ^Œ$â◊ºã¨O^Œ~°≈<å K«=∞`å¯~°=¸ ã≤÷~°"Õ∞!
❖
ã≤÷~°=Ú, HõeÊ`«=Ú - WHõ =∞~˘Hõ qâı¡+¨} q#∞.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Ѩ~°=∂`«‡ UHõ=Ú, J#O`«=Ú, Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú J~Ú L#flk. J\˜ì
ã¨=Ú#fl`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨OHõeÊ`«=∞QÆ∞ =ã¨∞Î *ÏÅ=∞O`å Z\Ï¡ LO@∞Ok K≥ѨC?
ZHõ¯_» LO@∞Ok? Hõ#∞Hõ „|ǨχO #O^Œ∞ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=Ú LO_»*ÏÅ^Œ∞. J\˜ì â◊√^Œú Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞
h Ü≥ÚHõ¯ <å Ü≥ÚHõ¯ D ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
WHõ D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O\Ï"å... D ã¨=∞ã¨Î=Ú =∞~°Å =∞~°Å ã¨OÉèíqã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
D [##–=∞~°}=ÚÅ∞, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞, Hõ~°}–Hõ~°‡=ÚÅ∞, W=hfl P`«‡ ^Œ$ëêì º ÖË=Ù. HÍx
â◊s~°=Ú–=∞#ã¨∞ûÅ ^Œ$ëêì º Wq LO@∂<Õ LO@∞<åfl~Ú. =∞~°Å =∞~°Å HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ =∞~°Å =∞~°Å L^Œ~Úã¨∞Î#fl>Ë¡ D r=Ùx ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ Pâ◊Å∞ =∞~°Å
242
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞~°Å zQÆ∞iã¨∞Î<åfl~Ú. D PHÍâ◊O, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ∞, `«k`«~° ã¨$+≤ì... W=hfl
QÆuã¨∂Î =∞~°Å =∞~°Å L`«Ê#fl=∞ø`«∂<Õ L<åfl~Ú. J^Õ suQÍ ^Õ=`«Å∞, ^≥·`«∞ºÅ∞, WO„^Œ∞_»∞,
=~°∞}–"åÜ«Ú=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°O`å =∞~°Å =∞~°Å L`«Ê#fl=∞ø`«∂<Õ L<åfl~°∞. Ö’Hõ=ÚÅ∞,
Ö’HÍO`«~°=ÚÅ∞, ã¨OQÆ=Ú"≥∂Hõ∆=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ „H˜Ü«∞Å∞ =∞~°Å =∞~°Å ã¨OÉèíqã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú.
D Ѩ$käq ‰õÄ_® J<ÕHõ™ê~°∞¡ #tã¨∂Î =∞~°Å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨∂~°º K«O„^Œ∞Å∞ =∞~°Å
=∞~°Å L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ ã¨fi~°æ=Ú #∞O_ç `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ ѨÙ}ºO Hõ∆Ü«∞=∞QÆ∞@KÕ
=∞~°Å Éèí∂q∞ÃÑ· Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞. Éèí∂q∞ÃÑ· x=ã≤OKÕ H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ ѨÙ}ºÑ¶¨ÅOQÍ ã¨fi~åæ^Œ∞Å∞
KÕ~°∞K«∞<åfl~°∞. D ã¨$+≤ì =º=Ǩ~°=∞O`å =∞~°Å =∞~°Å =™ÈÎOk, áÈ`ÀOk. J<ÕHõ=∞Ok
WO„^Œ∞Å JkèHÍ~°O ѨÓiÎ JQÆ∞@KÕ „H˘`«Î "å~°∞ ZO^Œ~À =zÛ WO„^Œã≤OǨã¨#O Jkè+≤ªã¨∞Î<åfl~°∞.
J<ÕHõ™ê~°∞¡ Hõ$`«Ü«ÚQÆѨ٠ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ HõeÜ«ÚQÆOKÕ HõÅ∞+≤`«O KÕÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú. J<ÕHõ
HõÅÊ=ÚÅ∞ ^˘i¡áÈ`«∞<åfl~Ú.
❖❖❖
5. „áêÑ≤ÎOKÕ^ŒO`å W`«óѨÓ~°fiѨ٠JÉèÏ™ê#∞QÆ`«"Õ∞!
Z=xH˜ U W`«óѨÓ~°fiѨ٠JÉèϺã¨O U~°Ê_ç L#fl^À P JÉèϺã¨=Ú ##∞ã¨iOKÕ J`«x
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ LO@∞<åfl~Ú. ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ J#∞Éèí==ÚÅ∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ U~°Ê_»∞
K«∞<åfl~Ú. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ W^ŒO`å ~°ã¨qÇ‘Ï#OQÍ#∞, J`«ºO`« ÉèÏ~°OQÍ#∞, `«ºlOK«∞@‰õΩ
J~°›"≥∞ÿ#kQÍ#∞ LO\’Ok. =∞~˘HõѨC_»∞ W^Õ [QÆ`«∞Î J<ÕHõ Pâ◊Å`À, ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=Ú
Å`À L#fl@∞¡ ^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk. q+¨Ü«∞Ѩ~°OѨ~å~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û XHÍ<˘HõѨC_»∞
tkäÅ"≥∞ÿ# PHõ$ux ^èŒiOz `«# Ü≥ÚHõ¯ [#‡™ê÷#=∞QÆ∞ ™êH˜∆`«`«fi=Ú#O^Œ∞ qb#=∞QÆ∞K«∞#flk.
=∞~°Å =∞#¿ãû [QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞ qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk.
„Ѩà◊Ü«∞O J~Ú# `«~°∞"å`« =∞~°Å ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíO J=Ù`ÀOk. JѨC_»∞ =∞~°Å ã¨=∞ã¨Î
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. =∞~°Å D [QÆ`«∞Î K«„Hõ=Ú =Öˇ Ѩi„Éèíq∞OK«@O „áê~°Oa
è™ÈÎOk. n~°…„Éèí=∞~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì D'=∞Ǩ=∂Ü«∞— Ü≥ÚHõ¯ P_»O|~°OÖ’ 'Wk W@∞¡ x~°‚~ÚOK«
=K«∞Û#∞...— J#^Œy# ã¨`«º=ã¨∞Î=ÙQÍx, Jã¨`«º=ã¨∞Î=ÙQÍx Uk ZHõ¯_» L#flk? HõÅÊ#KÕ ~°zOѨ
|_ç#\˜ì PHÍ~°O Hõey# D ã¨O™ê~° K«„HõO „Éèí=∞ =O\˜^Õ ã¨∞=∂! Ü«∞^ä•~å÷xH˜ W^ŒO`å 'ÖËx^Õ—
JQÆ∞K«∞#flk.
F ~åѶ¨∞"å! D [QÆ`«ÎO`å J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ Jq~°∂ƒù`«=∞QÆ∞K«∞#flk. <Õ„`«^À+¨O KÕ`«
PHÍâ◊OÖ’ ZO^Œ~À K«O„^Œ∞Å∞ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl@∞¡ D [QÆ`«∞Î WO^Œe ã¨OѶ¨∞@#Å∞, [#∞Å∞ J<ÕHõ
s`«∞Å∞QÍ „^Œ+¨ì‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~°∞.
J<ÕHõ qHõÅÊ=ÚÅKÕ D [QÆ`«∞Î x~°O`«~°O "åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 243
Jq^•º=∂#=∞QÆ∞ Hõ~°Î $`«fi=ÚKÕ xi‡OK«|_ç# W^ŒO`å Jkèëêª#=∞QÆ∞ „ÉǨχ=Ú HõO>Ë
"Õˆ~ HÍ^Œ∞. HÍ|\˜ì h=Ù '[QÆ`«∞Η ~°∂ѨOQÍ K«∂¿ãÎ W^ŒO`å Jã¨`«º"Õ∞.
F ~å=∞K«O„^•! Jã¨Å∞ 'D [QÆ`«∞Î ã¨`«º=Ú— J<Õ =¸_è»|∞kú h‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ HõeyO^À
K≥ѨC? â◊‡âß# ã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ, ~°∞„^Œ∞xKÕ U^À XHõѨÊ\˜H˜ ã¨~°fi=Ú „q∞OQÆ|_»É’=ÙK«∞#fl^Õ Hõ^•! J\˜ì
D [QÆkfi<åºã¨=Ú K«∂z „Éèí=∞ á⁄O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õq∂ ÖË^Œ∞.
❖❖❖
244
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
VII. ^•â◊¥~° Hõ^äŒ#O
1. ^•â◊¥~°∞_»∞ – z`«Î ã¨∞qâßÅ`«fiO
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! D [#∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ J<ÕHõ „H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÅÖ’
`«Å=Ú#HõÖˇ· LO@∞<åfl~°∞. Éè’ÔQ·â◊fi~°º=ÚÅKÕ "åi |∞kú #tOz LO\’Ok. Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜?
"å~°∞ `«=∞#∞ `å"Õ∞ =OK«# KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ W`«~°∞Å#∞ ‰õÄ_® '=OK«#^Œ$+≤ì—`À<Õ
QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. =∞i, J\˜ì "å~°∞ ã¨`«º=ã¨∞Î=QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ ^Œi≈OK«∞@ Z\’¡ K≥ѨC? "åiH˜
„ѨâßO`«`« – P#O^Œ=ÚÅ∞ J#∞Hõ∆}O ã¨∞^Œ∂~°"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åflÜÕ∞!
ÜÕ∞ `«∞ áê~°OQÆ`å|∞^ÕúiO„kÜ≥ÿ∞~°fl =jHõ$`åó I
`« U<åO *ÏQÆfO =∂Ü«∂O Ѩâ◊ºxÎ Hõ~°aÅfi=`ü II (â’¡ 2, ã¨~°æ 48)
Z=Ô~·`Õ D |∞kúx ‰õÄ_® Ju„Hõq∞Oz"Õã¨∞Î<åfl~À, D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ =jÉèí∂`«∞Å∞
H͉õΩO_® LO@∞<åfl~À... J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D [QÆ<å‡Ü«∞#∞ J~°KÕuÖ’x ѨO_»∞=Öˇ ã¨Ê+¨ìOQÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. Z=~°∞ „â◊^ŒúQÍ, ã¨=∞„QÆOQÍ, =∞ǨѨ~å„Hõ=∞=O`«∞Öˇ· qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOz
LO@∞<åfl~À, J\˜ì "å~°∞ D [QÆ<å‡Ü«∞#∞, ÉÏQÆ∞QÍ Z~°∞QÆQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. áê=Ú ‰õΩ|∞™êxfl
=^Œe "Õã¨∞Î#fl@∞¡, "å~°∞ D ã¨~°fi=Ú#∞ ã¨~°fi^• `«ºlOzÜÕ∞ LO@∞<åfl~°∞. "åiH˜ D [QÆ`«∞ΠѨ@¡
U=∂„`«O Pã¨H˜Î ÖË^Œ∞. „áêѨOzHõ ˆH∆„`«OÖ’ =º=ǨÏiã¨∞Î#flѨÊ\˜H© "å~°∞ U=∂„`«O |O^èŒ=Ú#
`«QÆ∞ÖÁ¯#~°∞. Jyfl KÕ`« ^ŒQÆú"≥∞ÿ# c[=Ú =∞~°Å "≥ÚÅÔH`«∞Î`«∞O^•? "åi Ü≥ÚHõ¯ '=∞#ã¨∞û–|∞kú
–z`«Î=Ú–JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞— (JO`«~°OQÆ K«`«∞+¨ìÜ«∞O) JO`å *Ï˝#=ÚKÕ ^ŒQÆú"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú.
WHõ J*Ï˝x UO KÕã¨∞Î<åfl_»∞?... âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ =º^èŒÅ`À ѨÓ~°‚"≥∞ÿ, <Õ_À ˆ~áÈ #tOK«
É’ÜÕ∞ D ^ÕǨÏO HÀã¨O =∂„`«"Õ∞ J`«_»∞ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ã¨Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. JO`ÕQÍx, P`À‡^Œú~°}
H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ KÕÜ«∞_®Ü≥∞? J`«_»k „QÆÇ≤ÏOz P`À‡^Œú~°} H˘~°ÔH· Ü«∞uflOK«∞ QÍHõ!
D ã¨O™ê~° K«„Hõ=Ú q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ „Ñ‘uQ˘xÜ«Ú#fl "åix ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«∞\ÏxˆH
HõeÊOѨ|_»∞K«∞#flk. ''^•â◊¥~° Hõ^äŒ#O— Ö’ÖÏQÍ "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å â◊¥#º"Õ∞.
N~å=Ú_»∞: ™êfig∞! ''W^ŒO`å ^•â◊¥~° Hõ^äŒ#OÖÏQÍ—— Jx â◊ÅqKåÛ~°∞ Hõ^•! J#QÍ?
^•â◊¥~°∞x Hõ^äŒ#=∞O>Ë Uq∞\’ ^ŒÜ«∞KÕã≤ q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: 㨈~, h H˜Ñ¨C_»∞ '^•â◊¥~ÀMϺ~ÚHõ— ã¨q=~°OQÍ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞-
=∞QÆ^èŒ ^Õâ◊OÖ’x XHõ UHÍO`« Ѩ~°fi`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ 'â◊~°Ö’=Ú_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ
=∞Ǩ`«∞‡_»∞<åfl_»∞. PÜ«∞# `«# ÉèÏ~°ºÑ¨Ù„`«∞Å`À XHõ P„â◊=∞OÖ’ LO@∂ x~°O`«~°O `«áÈ
^蕺<å^Œ∞Å#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 245
J`«x UÔH·Hõ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ^•â◊¥~°∞_»∞. P ‰õΩ@∞O|OÖ’x"å~°∞ "åà◊§O`å ZO`ÀHÍÅO
J<Àº#ºOQÍ Hõeã≤ L<åfl~°∞. Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ QÆ∂\˜x =^Œe "≥à◊√§#@∞¡ â◊~°Ö’=Ú_»∞, P`«x ÉèÏ~°º
HÍÅ„Hõ=∞OQÍ `«=∞ â◊s~åÅ#∞ `«ºlOz Z\’ "≥àϧ~°∞. WHõ ^•â◊¥~°∞_»∞ `«e¡^ŒO„_»∞Å qÜ≥∂QÆO
KÕ`« Ѩ~°=∞^Œ∞óY„HÍO`«∞_≥·, k‰õΩ¯`ÀK«Hõ P Ѩ~°fi`«=ÚÃÑ· QÆÅ =#=Ú ÅO^Œ∞, QÆ∞Ç¨Ï ÅO^Œ∞
Ñ≤zÛÑ≤zÛQÍ ã¨OK«iOK«™êQÍ_»∞. KåÖÏ ~ÀAÅ∞ P q^èŒOQÍ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. J^Œ$â◊º
â◊s~°∞ÅQÆ∞ JHõ¯_ç =#^Õ=`«Å∞ P Ü«Ú=‰õΩx n# z`«Î=Ú#∞ QÆ=∞xOKå~°∞. ''Uq∞@Éσ! D
Ñ≤Å¡"å_»∞ ^Œ∞ódã¨∂Î Z<Àfl ~ÀAÅ∞QÍ Ñ≤zÛ"å_≥· u~°∞QÆ∞K«∂<Õ L<åfl_»∞!...— J#∞‰õΩx, *Ïe
Ѩ_»™êQÍ~°∞. `«=∞ =∞^茺 ~å„u|QÆà◊√§ x¿ãÎ[OQÍ, "≥é˜]K«∂ѨÙÅ`À =QÆ~°∞ã¨∂Î u~°∞QÆ∞K«∞#fl P
ÉÏÅ∞x =∞#ã¨∞û =∂~åÛÅx J#∞‰õΩ<åfl~°∞. Ѩ~°∞Å ^Œ∞óYO `«=∞kQÍ ÉèÏqOKÕ "åiH˜ 㨈~fiâ◊fi~°∞_»∞
ã¨~°fi^• JÉèí∞º#flux „Ѩ™êkã¨∂Î LO\Ï_»∞ Hõ^•!
XHõ L`«Î=∞ Hõ∆}OÖ’ =#^Õ=`«Å∞ P ‰õΩ„~°"åx`À J^Œ$â◊º â◊s~°∞Öˇ· ~Ú@∞¡ ã¨OÉ’kèOKå~°∞.
=#^Õ=`«Å∞: F =∞Ǩ „áêA˝_»=QÆ∞ =Úx‰õΩ=∂~å! ^•â◊¥~å! W^Õq∞@Ü«∂º? J*Ï˝x=Öˇ h=Ù
ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl"À K≥ѨC? D „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«OK«Åã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’ h=Ù WOHÍ
QÆ∞iÎOK«ÖË^• Uq∞\˜? WHõ¯_çH˜ J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞ =zÛ [#‡Å∞ á⁄Ok, H˘O`«HÍÅ=Ú J@∞
W@∂ ã¨OK«iOz, =∞~°Å Z\’ "≥o§áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. Wk J#∞k#O, J#∞Hõ∆}O [~°∞QÆ∞`«∞#fl
`«`«OQÆ"Õ∞ Hõ^•! WHõ¯_ç „Ñ¨uѨ^•~°÷O '#tOK«∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O`À<Õ Ñ¨Ù@∞ìK«∞#flk. WHõ¯_» [~°∞QÆ∞
K«∞#fl =º=Ǩ~°=∞O`å ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À, q"ÕHõ^Œ$+≤ì`À ѨijeOKåe QÍx, =¸~°ö^Œ$+≤ì`À HÍ^Õ!
=ÚO^Œ∞QÍ h Ü≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~°|∞kúx Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞HÀ. P `«~°∞"å`« PÜ«∂ ÉÏǨϺ
ã¨OѶ¨∞@#Å QÆ∞iOz x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ=K«∞Û. WHõ¯_» =∞Ǩ„Ѩã≤^Œ∞úÅQÆ∞ '„|Ǩχ— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ö’Hõ
áêʼnõΩÖË q<åâ◊#"≥ÚO^Œ∞K«∞<åflˆ~? U^≥·`Õ Ñ¨Ù@∞ìK«∞#fl^À Jk XHõ<å\˜H˜ #tOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞—...
J#∞@Ö’ hÔH·=∞<å ã¨O^ÕǨÏO L#fl^•? JHõ¯~°ÖË^Œ∞. h `«O„_ç =∞~°} q+¨Ü«∞"≥∞ÿ h=Ù =º~°÷OQÍ
ZO^Œ∞‰õΩ â’H˜ã¨∞Î<åfl"À K≥ѨC? Jã¨Å∞, [x‡ã¨∞Î#fl^≥=~°∞? =∞~°}˜ã¨∞Î#fl^≥=~°∞? D â◊s~°=ÚÅ∞,
`«`«ûO|O^èŒ=ÚÅ∞ ã¨fiѨfl`«∞źO HÍHõ =∞iOˆHq∞\˜? ã¨∂~°∞ºx ÖÏQÍ L^Œ~ÚOz# „Ѩfk
Jã¨Îq∞OK«=Åã≤#^Õ! J~Ú`Õ,
... qA˝Å∞ D „áêÑ≤ÎOz# PÜ«ÚóHÍÅ=Ú#∞ Z@∞¡ ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞? ...
J*Ï˝#∞Å∞ nxx ''Ñ≤Å¡"åx KÕuÖ’x ã¨∂k—— =Öˇ Z@∞¡ JѨq„`« Ѩ~°K«∞H˘x "Õã¨@
K≥O^Œ∞K«∞<åfl~°∞? D q+¨Ü«∂Å∞, QÆ=∞xOK«∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ h ^Œ$+≤ìx Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞HÀ...!
'q"ÕHõ ^Œ$+≤ì, L`«Î=∂â◊Ü«∂—Å`À ‰õÄ_ç# 㨢`«ÊÜ«∞`«fl=ÚÅ`À ^≥·=„Ѩ™êk`«"≥∞ÿ# D PÜ«Ú+¨µ¬x
ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞HÀ.
❖
^•â◊¥~°∞_»∞ P =#^Õ=`«Å ¿ãflǨÏ"åHõº=ÚÅ∞ qx T~°@ K≥O^•_»∞. WHõѨC_»∞ ÖËz, Ñ≤`«$
=∞~°}Ï#O`«~°O x~°fiiÎOK«=Åã≤# „H˜Ü«∞Åxfl\˜h ѨÓiÎ KÕâß_»∞. P `«~°∞"å`« „ÉÏǨχ} ^èŒ~°‡=∞QÆ∞
246
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞@O „áê~°OaèOKå_»∞. "Õ^Œ=ÚÅ#∞ J^茺ܫ∞#O K≥Ü«∞º@O, "å\˜ Ü≥ÚHõ¯ J~°÷
qKå~°} KÕÜ«∞@O, x+¨ª`À JO^Œe L`«Î=∞ „Ѩ=K«#=ÚÅ#∞ ã¨^Œ=QÍǨÏ#`À PHõõoOѨ٠KÕã¨∞
HÀ=@O – "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ J`«xÜ«∞O^Œ∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ Ñ¨q„`«=∞QÆ∞ '„â’„uÜ«∞`«fiO—
ã≤kúOzOk.
J~Ú`Õ J`«_»∞ WOHõ#∞ *˽ܫ∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ q„âßOu, J#∞Éèí==ÚŠѨÓ~°fiHõOQÍ
ZiyÜ«ÚO_»HõáÈ=@KÕ J`«x z`«Î=Ú 'â◊√^Œú – Jâ◊√^Œú— qHõÅÊ=ÚÅ#∞ Hõey LO_Õk. Ѩ~°=∞
Ѩq„`«=∞QÆ∞ 'q„âßOu— J`«xH˜ JÅ¡O`« ^Œ∂~°OQÍ<Õ LO_Õk. D ^Œ$â◊º=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ 'â◊√^Œú"Õ∞—
J~Ú#ѨÊ\˜H© J`«xH˜ =∂„`«O 'Jâ◊√^Œú=Ú— QÍ `ÀK«∞K«∂ LO_Õk.
L`«Î=Ú_»∞ `«# L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ #∞O_ç q~°q∞™êÎ_®? ÖË^Œ∞. P ^•â◊¥~°∞_»∞ ‰õÄ_®
ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚKÕ XHõ K≥@∞ìÃÑ·# XHõ =¸Å KÕ~å_»∞. XHõ ѨH˜∆ÖÏQÍ Pã‘#∞_≥· =∞~°Å `«Ñ¨ã¨∞û
KÕÜ«∞@O „áê~°OaèOKå_»∞. H˘O`«HÍÅO QÆ_»zOk. P `«Ñ¨ã¨∞û ‰õÄ_® J`«xH˜ 'Ѩiâ◊√^Œú^èŒ~°‡=Ú—✺
J#∞ Ѩq„`« ã≤÷ux „Ѩ™êkOK«<Õ ÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ J`«_»∞ ZO`«QÍ<À =∞#ã¨∞û#∞ '`«Ñ¨ã¨∞û— #O^Œ∞ xÜ«∞q∞ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© „áêѨOzHõ"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∂Å∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞, =º‰õΩÎÅ∞ J`«x |∞kúx P„Hõq∞OzÜÕ∞ LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
''WѨC_»∞ <Õ#∞ UO KÕÜ«∂e? <å =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ P„Hõq∞OzÜ«Ú#fl D ^Œ$â◊º=Ú`À
U~°Ê_ç# ã¨O|O^èŒ=Ú... J<Õ ^À+¨O ã¨#flyÖË¡^≥\Ï¡? 㨈~. ã¨~°fi`åºQÆ=Ú KÕ`«<Õ Ñ¨q„`«`«fi=Ú
ã¨=Úáêi˚OK«|_»QÆÅ^Œx "Õ^Œ"åHõº™ê~°O Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« D <å â◊s~°=Ú<Õ JyflH˜ `«~°Ê}O
KÕ™êÎ#∞. JѨC_»∞ Jyfl^Õ=Ù_»∞ HõxHõiOz <å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ H∆ÀÉèí#∞, ^À+¨=Ú#∞ `˘ÅyOK«
=K«∞Û. D Éèí∂Ѩ^•~°÷=ÚÅÃÑ· <åÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl 'PHõ~°¬}—‰õΩ Jyfl^Õ=Ù_Õ "≥·^Œ∞º_≥· ##∞fl
~°H˜∆OK«QÆÅ_»∞——... Jx Ü≥∂zOKå_»∞. K≥@∞ì #∞O_ç „H˜O^Œ‰õΩ ky XHõKÀ@ Jyflx „Ѩ[fieOѨ
*Ë™ê_»∞. `«# Éèí∞[=ÚÅ #∞O_ç =∂Oã¨=Ú#∞ HÀã≤ Ǩϟ=∞O KÕÜ«∞@O „áê~°OaèOKå_»∞.
JѨC_»∞ Jyfl^Õ=Ù_»∞ 'W^Õq∞\˜? D ÉÏʼnõΩ_»∞ WO`«‰õΩ `≥yOKå_Õq∞? 㨈~, ^Õ=`«Å
HõO~Ѩ^Õâ◊"≥∞ÿ#\˜ì Jyfl~°∂Ѩ=∞QÆ∞ <åÜ«∞O^Œ∞ Ѩ_»∞K«∞#fl D`«x â◊s~° YO_»=ÚÅ∞ Éèí㨇=Ú
H͉õΩO_»∞ QÍHõ! W`«_»∞ =Ú#Ѩ\ ˜ =Öˇ ѨÓ~°‚â◊s~°∞_≥· Ü«ÚO_»∞QÍHõ!—— Jx ã¨OHõeÊOKå_»∞.
|$ǨÏã¨Êu =ÚO^Œ∞ ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ „Ѩ`«ºHõ∆=∞~Ú#@∞¡ Jyfl^Õ=Ù_»∞ P ^•â◊¥~°∞x =ÚO^Œ∞
HõeÊ`« â◊s~°=ÚÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ<å~°∞.
Jyfl^Õ=Ù_»∞ : F ™ê^èŒ∂! ^•â◊¥~å! h `åºQÆx~°uH˜, Ѩ@∞ì^ŒÅ‰õΩ "≥∞K«∞Û‰õΩO@∞<åfl#Ü«∂º! Uq∞
HÀi WO`«\ ˜ ™êǨÏã¨O KÕã¨∞Î<åfl"À K≥ѨC, h‰õΩ Jaè=∞`«"≥∞ÿ# =~°O HÀ~°∞HÀ.
✺
U^Õk =∞#O KÕÜ«∞=Åã≤=™ÈÎO^À J=hfl ÉèíQÆ=^ŒiÊ`« |∞kú`À 'Wk ^èŒ~°‡"≥∞ÿÜ«Ú#flk— J#∞ ÉèÏ=#`À
~åQÆ–H“`«∞Hõ ~°Ç≤Ï`«OQÍ x~°fiiÎOK«∞@ÜÕ∞ ''Ѩiâ◊√^Œú ^èŒ~°‡ÉèÏ=#— JQÆ∞K«∞#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 247
^•â◊¥~°∞_»∞: `«O„_ô! Ѩ~°=∞Ѩq„`« ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ HõxHõ~°=Ú KÕ`«<Õ Ö’Hõ=ÚÅ∞
=∞#QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. =∂=O\˜ JÅÊr=ÙʼnõΩ ^Õ=`«Å Hõ\ÏHõ∆gHõ∆}Å#∞ „Ѩ™êkOѨ*Ë¿ã
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ g∞~°∞. g∞ áê^Œ=ÚÅ∞ JO\˜ „"≥Ú‰õΩ¯K«∞<åfl#∞. ™êëêìOQÆ^ŒO_» „Ѩ}Ï=∞O
KÕã¨∞Î<åfl#∞. ã‘fiHõiOK«O_ç.
=∞Ǩ#∞ÉèÏ"å! „áê}∞Å`À#∞, J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À#∞ xO_çÜ«Ú#fl D 'Ѩ$käq— ##∞fl
PHõi¬`«∞}˜‚ KÕ™ÈÎOk. <å |∞kú Hõ∆}HÍÅOÖ’ HõÅ∞+≤`«=∞ø`ÀOk. J\˜ì D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞K«∞
#fl\˜ì Ѩ$käqx `«ºlOz"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞ |∞kúx, â◊H˜Îx =~°OQÍ „Ѩ™êkOK«O_ç. D ã¨~°fi=Ú `«ºlOz
=$Hõ∆=Ú ÃÑ·#<Õ ã≤÷u á⁄O^ŒQÆeˆQ@@∞¡ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
Jyfl^Õ=Ù_»∞: (z~°∞#=Ùfi`À) Ѩل`«HÍ! 㨈~, J>Ë¡ JQÆ∞ QÍHõ! h =∞<À~°^äŒ=Ú ã≤kúOK«∞ QÍHõ!
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞, h =~°Î=∂# `«Ñ¨ã¨∞ûÜ«∞[˝O "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩܫ∞`åflÅ#∞ H˘#™êyOK«∞. xÜ«∞q∞`«
HÍÅOÖ’ h =∞#ã¨∞û Ѩiâ◊√^Œú=∞ø`«∞Ok.
W@∞¡ Pj~°fikOz JO`«~å÷#"≥∞ÿ<å_»∞. JѨC_»∞ ^•â◊¥~°∞_»∞ XHõKÀ@ Jj#∞_≥· '<Õ#∞
Ѩ$käqx `«ºlOz# "å_»#Ü«∂º#∞. WO^Œe U Ѩ^•~°÷=Ú <å‰õΩ ã¨O|OkèOz ÖË^Œ∞. <Õ#∞ WO^Œe
U Ѩ^•~°÷=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ HÍ#∞...—— Jx =∞##O KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. J~Ú<å ‰õÄ_®
`«$Ñ≤Î ÅaèOK«ÖË^Œ∞.
JѨC_»∞ Z`≥ÎÂ# XHõ Hõ^ŒO|=$Hõ∆=Ú#∞ Z#∞fl‰õΩ<åfl_»∞. P =$Hõ∆=Ú PHÍâ◊=Ú#∞ JO@∞K«∞,
Ѷ¨ÅÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ `«# H˘=∞‡ÅKÕ 'KèåÜ«∞—KÕ J<ÕHõ „áê}∞ʼnõΩ PǨ¡^ŒO HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î LO_Õk. Éèí∂q∞ÃÑ·
JѨq„`«"≥∞ÿ# |∞kúQÆÅ J`«_»∞ =∞é˜]K≥@∞ìÃÑ· q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x =Öˇ UHÍ„QÆ z`«ÎO`À P Hõ^ŒO|
=$Hõ∆Ѩ٠H˘=∞‡ÃÑ· P`«‡â◊√kú H˘~°‰õΩ =∞~°Å `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞\ÏxH˜ Pã‘#∞_≥·<å_»∞. =∞~°Å XHõ¯ Hõ∆}O
`«# K«∞@∞ì Ѩ@¡ ѨiH˜Oz K«∂Kå_»∞. P Hõ∆}OÖ’ J`«x ^Œ$+≤ì =∞~°Å K«OK«Å`«fiO á⁄OkOk.
H“`«∞HõO`À K«∞@∂ì ѨiH˜ã¨∞Î#fl J`«x ^Œ$+≤ìH˜ JHõ¯_» #^Œ∞Å∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, x~°‡ÖÏHÍâ◊O, he
"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞, Ѩš==ÚÅ∞, ѨÙ+¨Êã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞, Ѩ‰õ∆ΩÅ HõÅHõÖÏ~å==ÚÅ∞, ÃãÅÜÕ∞à◊§
â◊|Ì=ÚÅ∞, J~°}º=Ú, ã¨fi~°æ=Ú, Éèí∂q∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_ç# =º=Ǩ~°=∞O`å k‰õΩ¯Åhfl
xO_ç HõxÑ≤OKå~Ú. "å\˜KÕ P`«x |∞kú ^Œ$+≤ì PHõi¬OK«|_»@O H˘#™êQÆ<å~°OaèOzOk.
XHõ¯ Hõ∆}O J^ŒO`å ѨiH˜Oz K«∂ã¨∂Î 'PǨñ! =∂Ü«∞ ZO`« K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#k! <å ^Œ$+≤ì
Ѩiâ◊√^Œú=∞=#O`«=~°‰õΩ U =¸Å "≥o§ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë UO „ѨÜ≥∂[#O? D q+¨Ü«∞"Õ∞ =#^Õ=`«Å∞
<å‰õΩ QÆ∞~°∞Î KÕâß~°∞ Hõ^•...!—— Jx PÖ’zOz H˘O`« „ѨâßO`« z`«Î=Ú`À #=ÙfiH˘<åfl_»∞. P
k‰õΩ¯Å #∞O_ç `«# ^Œ$+≤ìx "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°eÛ =∞~°Å Ѷ¨∞’~°`«Ñ¨ã¨∞û „áê~°OaèOKå_»∞.
HÍx UO ÖÏÉèíO? ˆH=ÅO Hõ~°‡HÍO_» Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ `«`«Ê~°∞_»Ü«∂º_»∞. Ѩ~°=∂~°÷*Ï˝x
HÍÖËHõáÈÜ«∂_»∞. 'ã¨fi~°æ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@— =O\˜ ã¨fiÅÊ Ñ¶¨Å=ÚʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ J~°∞›_»∞ HÍQÆeQÍ_»∞.
=∂#ã≤Hõ Ü«∞[˝O - JѨC_»∞ ^•â◊¥~°∞_»∞ W@∞¡ Ü≥∂zOKå_»∞- ''ZO`« HÍÅO `«Ñ¨ã¨∞û KÕ¿ãÎ
UO „ѨÜ≥∂[#O? ÉÏǨϺ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ =Å# L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞n <å‰õΩ HõxÑ≤OK«∞@
248
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖË^Œ∞. WOˆHq∞ LáêÜ«∞O? Jxfl\˜H© HÍ~°}O =∞#¿ãû Hõ^•! Hõ#∞Hõ WHõ #∞O_ç =∂#ã≤Hõ Ü«∞[˝O
„áê~°Oaè™êÎ#∞—— Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. =∞#ã¨∞û`À<Õ Jyfl Ü≥ÚHõ¯ Láêã¨# „áê~°OaèOKå_»∞.
'Jâ◊fi"Õ∞^èŒÜ«∂QÆO— =~°‰õΩ QÆÅ J<ÕHõ Ü«∞[˝„H˜Ü«∞Åxfl\˜h „Hõ=∞OQÍ PK«iOKå_»∞. P =$Hõ∆ѨÙ
H˘=∞‡ g∞^Œ<Õ Pã‘#∞_≥· Ѩk ã¨O=`«û~åÅ HÍÅO ^Õ=`å „Ñ‘`«º~°÷O XHõ ^•x `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ\ ˜QÍ
J<ÕHõ =∂#ã≤Hõ Ü«∞[˝=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOKå_»∞. JѨÊ\˜H˜ J`«x z`«Î=Ú „Hõ=∞OQÍ ~åQÆ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«O
HÍ™êyOk. ã¨∞qâßÅ`«fiO á⁄OkOk. „Ѩu|O^èŒHõ=ÚÅhfl Hõ∆~ÚO Kå~Ú. ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞
Ѩq„`«`« á⁄O^•~Ú. z`«Î=Ú x~°‡ÅO HÍQÍ, J`«xH˜ *Ï˝<À^ŒÜ«∞=∞ ~ÚOk. *Ï˝#=ÚKÕ
J*Ï˝<å=~°}=∞O`å zè#fl"≥∞ÿáÈ~ÚOk. "åã¨<å=∞Å=∞O`å #tOzOk.
❖❖❖
2. =#^Õ=`« – Ѩل`åaèÖÏ+¨
„ѨâßO`«z`«∞Î_»QÆ∞ P ^•â◊¥~°∞_»∞ P Hõ^ŒO| =$Hõ∆Ѩ٠H˘=∞‡ÃÑ· =∞ø#O =Ç≤ÏOzÜ«Ú<åfl_»∞.
XHõ ~ÀA XHõ =#^Õ=`« Q˘Ñ¨Ê ™œO^Œ~°º=Ú`À ‰õÄ_ç# â◊s~°=Ú ^èŒiOz J`«x Z^Œ∞~°∞QÍ
xÅz#k. =∞<ÀǨÏ~°=∞QÆ∞ =K«#=ÚÅ`À `«# JÉèíº~°÷##∞ W@∞¡ `≥eÑ≤Ok.
=#^Õ=`«: Ѩiâ◊√^Œ∞ú_»=Ù, "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂Ѩ_»=Ù JQÆ∞ F =Úx‰õΩ=∂~å! g∞‰õΩ [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
^•â◊¥~°∞_»∞: F Hõ=∞ÖÏH©∆! h Ü≥ÚHõ¯ â’ÉèÏuâ◊Ü«∞O KÕ`« =∞#‡^äŒ∞x ‰õÄ_® qK«e`«∞x KÕÜ«∞
QÆey#@∞¡ L<åfl=Ù. JO`«\ ˜ ™œO^Œ~°º~åt=QÆ∞ h "≥=~°=Ù? D Å`«ÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx <å Z^Œ∞@
ZO^Œ∞‰õΩ ™êH∆Í`«¯iOKå=Ù?
=#^Õ=`«: ¿ÇÏ =Úh! ''„áêÑ≤ÎOK«x^ŒO@∂ U^≥·<å LO>Ë, J^ŒO`å =∞Ǩ`«∞‡Å#∞ ã¨g∞Ñ≤Oz
Ji÷Oz`Õ KåÅ∞, `«Ñ¨ÊHõ „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk——... Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO@∂ LO\Ï~°∞. =ÚO^Œ∞QÍ <Õ<≥=~À
K≥ѨÙ`å#∞, q#O_ç. J<ÕHõ Hõ^ŒO|=$Hõ∆=ÚÅ`À#∞, JO^Œ"≥∞ÿ# ѨÓfQÆÅ`À#∞ â’aèã¨∞Î#fl D
=#OÖ’x =#^Õ=`«#∞ <Õ#∞. Å`«Å ã¨=¸Ç¨Ï"Õ∞ <å x"å㨙ê÷#O. D =∞^茺 H˘kÌ~ÀAÅ „H˜`«O
[iy# XHõ ã¨OѶ¨∞@# HÍ~°}OQÍ D ~ÀA g∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ Ü«∂zã¨∞Î<åfl#∞.
N ^•â◊¥~°∞_»∞: U=∂ ã¨OѶ¨∞@#? h JaèÖÏ+¨ Uq∞\˜?
=#^Õ=`«: "≥Ú#fl\˜ K≥·„`«â◊√Hõ¡ „`«Ü≥∂^Œt<å_»∞ ^Õ=Ö’HõOÖ’x #O^Œ#=#OÖ’ XHõ L`«û=O
[iyOk. P L`«û=OÖ’ áêÖÁæ#\ÏxH˜ J<ÕHõ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ #∞O_ç =#^Õ=`«Å∞ =zÛ ã¨=∂"Õâ◊
=∞Ü«∂º~°∞. =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œe =#^Õ=`«Å#∞ Ѩ~å=∞i≈OK«∞K«∞, "Õ_»∞HõÅÖ’ áêÖÁæ#∞@‰õΩ QÍ#∞
<Õ#∞ ‰õÄ_® "≥àϧ#∞. P 'HÍ"≥∂`«û=O—Ö’ J<ÕHõ=∞Ok =#^Õ=`«Å∞ `«=∞ Ѩل`«∞Å#∞ ‰õÄ_®
"≥O@ɡ@∞ìH˘x J@∂ W@∂ u~°QÆ@O K«∂Kå#∞. "å~°∞ `«=∞ a_»¤Å#∞ =Ú^Œ∞Ì =Ú^Œ∞Ì =∂@Å`À
ÖÏeOK«@O <åÔHO`À =ÚK«Û@ Q˘eÑ≤Ok. <Õ#∞ Ѩل`«Ç‘Ï##∞. JO^Œ∞KÕ`« <å =∞#ã¨∞û ZO`«QÍ
H∆ÀaèOzO^À =∂@Å`À K≥ѨÊÖË#∞. "åà◊√§ `«=∞ Ѩل`«∞Å JÅ¡i zeÑ≤ =∂@Å#∞ qO@∂ Hõà◊§Ö’
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 249
P#O^ŒO „ѨHõ\ ˜OK«@O K«∂Kå#∞. ''U<å\˜ÔH·<å <Õ#∞ J@∞¡ Ѩل`«∞Å#∞ á⁄O^ŒQÆÅ<å?— J#∞
PÖ’K«# ##∞fl "ÕkèOK«™êyOk. ''Uq∞ KÕÜ«∂e?—— Jx f„=OQÍ Ü≥∂zã¨∂Î LO_»QÍ, g∞~°∞
QÆ∞~°∞ΉõΩ =KåÛ~°∞. ''P =Úx ã¨=∞ã¨Î ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚʼnõΩ HõÅÊ=$Hõ∆=Ú =O\˜"å~°∞... WHõ hˆHO
Ö’@∞... áÈ~Ú JÉèíºi÷OK«∞——... Jx `À\˜ =#^Õ=`«Å∞ ##∞fl L`åûǨÏѨiKå~°∞. WHõ <Õ#∞
Ѩل`«Ç‘Ï##x ^Œ∞ódOK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
F =∞Ǩ`å‡! <å‰õΩ XHõ ‰õΩ=∂~°∞x „Ѩ™êkOK«O_ç. XHõ"Õà◊ g∞~°∞ <å q#flѨ=Ú#∞
u~°ã¨¯i™êÎ~å? JO^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ `«y# x~°‚Ü«∞"Õ∞ KÕã¨∞‰õΩx =KåÛ#∞. WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ WHõ¯_» 'Jyfl—
x ã¨$+≤ìOz JO^Œ∞Ö’ D <å ^ÕǨÏ=Ú#∞ PǨïu KÕÜ«Ú@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë,
''<å‰õΩ W`«~° ^Õ=`«Å =Öˇ Ѩل`«∞Å∞ Öˈ~?—— J<Õ ^Œ∞óYO ÉèíiOK«ÖË#∞. WO`«Hõ<åfl =∞~°}˜OK«@"Õ∞
Lz`«=∞x <Õ#∞ xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞.
P =Úx „ѨâßO`«OQÍ JO`å q<åfl~°∞. =∞Ǩ`«∞‡Å ǨÏ$^ŒÜ«∞O #=h`«OÖÏ ã¨∞u"≥∞`«ÎQÍ
LO@∞Ok Hõ^•! PÜ«∞# *Ïe á⁄Ok W@∞¡ ѨeHÍ~°∞.
N ^•â◊¥~°∞_»∞: F =#^Õ=`å! Ѩل`«∞x H˘~°ÔH· h=Ù ã¨fiâ◊s~° `åºQÍxH˜ ‰õÄ_® ã≤^ŒúѨ_®¤=Ù Hõ^•!
ã¨O`À+¨O. WkQÀ, D ѨÙ+¨Ê=Ú#∞ ã‘fiHõiOK«∞. <≥Å ~ÀAÅÖ’ h‰õΩ XHõ K«Hõ¯\˜ ‰õΩ=∂~°∞_»∞
HõÅ∞QÆ∞`å_»∞. h `åºQÆx~°uH˜ `å~å¯}OQÍ J`«_»∞ =∞Ǩ™œO^Œ~°º=O`«∞_»∞ [QÆ`«∂ÊAº_»∞ J~Ú
LO\Ï_»∞. =∞Ǩ*Ï˝# ã¨OѨ#∞fl_»QÆ∞ J`«xx á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩ h [#‡™ê~°úHõ=∞ø`«∞Ok.
=#^Õ=`« P =∂@Å∞ qx ZO`À ã¨O`À+≤OzOk. P |∞∞+≤ áê^•Å∞ ã¨Ê $+≤Oz x[™ê÷#
=Ú#‰õΩ =∞~°eOk. „Hõ=∞OQÍ =∂™êÅ∞, |∞∞`«∞=ÙÅ∞, ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_»záÈ™êQÍ~Ú. XHõ
<å_»∞ P =#^Õ=`« ѨO„_≥O_Õà◊§ =Ü«∞ã¨∞QÆÅ ‰õΩ=∂~°∞x "≥O@ɡ@∞ì‰õΩx P =Úxx ã¨g∞Ñ≤OzOk.
=#^Õ=`«: ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! D Ñ≤Å¡"å_Õ =∞# ‰õΩ=∂~°∞_»∞. <Õ#∞ W`«xx ã¨~°fiq^•ºã¨OѨ#∞flxQÍ
fiÛk^•Ì#∞.
^•â◊¥~°∞_»∞: KåÖÏ ã¨O`À+¨O. q^ŒºÅhfl K«Hõ¯QÍ <ÕiÛ<å_»∞ Hõ^•?
=#^Õ=`«: <Õ~åÛ_»∞. HÍx 'P`«‡*Ï˝#O— =∂„`«O W`«_çOHÍ á⁄O^Œ<ÕÖË^Œ∞. Uk „QÆÇ≤ÏOz#
`«~°∞"å`« WHõ r=Ù_»∞ D ã¨O™ê~°K«„HõOÖ’ `«QÆ∞ÖÁ¯#_À... J\˜ì k=º=Ú, x`Àºk`«
J=∞$`å#O^Œ=∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ 'P`«‡ã¨fi~°∂áê#∞Éèí=O— W`«xH˜ É’kèOK« =Åã≤Ü«Ú#flk. 'W`«_»∞
*Ï˝x J=Ù`å_»∞— J#∞ g∞ XHõѨÊ\˜ Pj~åfi^Œ"åHõºO ã≤kúOѨ*ËÜ«∞ „áê~°ú#. W`«xH˜ g∞ˆ~ ^ŒÜ«∞`À
*Ï˝<ÀѨ^Õâ◊O K≥Ü«∞ºO_ç. g∞ JOâ◊ÜÕ∞ J~Ú# W`«_»∞ *Ï˝x HÍ=@O g∞‰õΩ ‰õÄ_® ã¨O`À+¨Hõ~°"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞"Õ∞ Hõ^•!
^•â◊¥~°∞_»∞: J\Ï¡ˆQ JQÆ∞QÍHõ! W`«_»∞ WHõ¯_Õ LO\Ï_»∞. WHõ h=Ù Ü«∞^ä•™ê÷xH˜ "≥à◊§=K«∞Û. h‰õΩ
â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
❖
250
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«# `«O„_ç, QÆ∞~°∞=Ù JQÆ∞ P =∞Ǩ=Úxx ¿ãqOK«∞‰õΩO@∂ P ÉÏÅ∞_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞Ѩ
™êQÍ_»∞. J<ÕHõ ˆH¡â◊=ÚÅ#∞ Éèíiã¨∂Î `«O„_ç =^ŒÌ J<ÕHõ *Ï˝# q+¨Ü«∂Å∞ q<Õ"å_»∞. J<ÕHõ
Ü«Ú‰õΩÎÅ#∞ LѨÜ≥∂yOz ^•â◊¥~°∞_»∞ P`«‡=ã¨∞Î`«`åÎ fixfl qâ◊^ŒÑ¨~°∞ã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. '„Ѩ`«ºQÍ`«‡
Ü«∞O^Œ∞ x~°O`«~°ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞@‰õΩ LáêÜ«∞=ÚÖËq∞\˜...— J#∞ q+¨Ü«∞=Ú J<ÕHõ Hõ^äŒÅ,
Ü«Ú‰õΩÎÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À ‰õÄÅOHõ+¨OQÍ K«iÛã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
HõeÊ`«=ÚÖˇ·# J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ∞... Ö’Hõ„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ# WuǨã¨=ÚÅ∞... ѨÓAºÅQÆ∞
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ „Ѩ=K«<åÅ∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞... "Õ^Œ–"Õ^•O`åÅÖ’x PÜ«∂ ã≤^•úO`«=ÚÅ∞..,
"åºMϺ<åÅ∞... J<ÕHõ J~°÷=ÚÅ#∞ ã¨∂zOK«∞ Hõ^äŒÅ∞... ™êfi#∞Éèí"åÅ∞, J=QÍǨÏ#Å∞... D
q^èŒOQÍ J<ÕHõ K«=∞`«¯ $`«∞Å#∞ „HÀ_ôHõiOz L`«Î=∞=K«#=ÚÅ ^•fi~å P`«‡QÆ∞iOz#
ã¨=∂Kå~°O „Ѩ™êkOK«™êQÍ~°∞.
XHõ~ÀA <Õ#∞ JÜ≥∂^茺 #∞O_ç ÔH·ÖÏã¨=ÚÖ’x =∞O^•H˜h #kÖ’ ™êfl#O KÕÜ«∞\ÏxH˜
|Ü«∞Å∞^Õ~å#∞. J^Œ$â◊º~°∂ѨOÖ’ PHÍâ◊=∂~°æOÖ’ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl#∞. ã¨Ñ¨Î |∞∞+≤ =∞O_»Å=Ú
Ö’x 'ã¨fi~°æÖ’HÍHÍâ◊O— ^•\˜, "≥à◊√§K«∞<åfl#∞. HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ P ^•â◊¥~°∞_»∞, J`«x ‰õΩ=∂~°∞_»∞
L#fl Éèí∂QÀà◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞. ~å„u JQÆ∞@KÕ H˘OK«=Ú q„â◊q∞OKåÅx P =$Hõ∆=∞^茺
ÉèÏQÆOÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞. „ѨâßO`«=∞ø# z`«∞Î_»#QÆ∞ <å‰õΩ "åi^ŒÌi ã¨OÉèÏ+¨} qxÑ≤OzOk. P
ã¨OÉèÏ+¨}#∞ h‰õΩ q=iOz K≥ѨÙ`å#∞, q#∞.
❖❖❖
3. M’`«∞÷_»∞ – =¸_»∞ â◊s~åÅ∞
^•â◊¥~°∞_»∞: F ‰õΩ=∂~å...! W\˜ì^Õ J~Ú#\˜ì =∞~˘Hõ qâ◊fiO L#flk. JHõ¯_» XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ
Pâ◊Û~°º[#Hõ"≥∞ÿ# ã¨OѶ¨∞@# [iyOk. Jk K≥ѨÙ`å#∞, q#∞...
P qâ◊fiOÖ’ XHõ Éèí∂áêÅ∞_»∞ L<åfl_»∞. J`«x ¿Ñ~°∞ M’`«∞÷_»∞✺ J`«_»∞ =ÚÖ’¡HÍÅÖ’#∞
ã¨∞„Ѩã≤^Œ∞ú_»∞. Q˘Ñ¨Ê N=∞O`«∞_»∞. [QÆ`«∞ÎÅhfl [~ÚOK«QÆey#O`«\ ˜ ™ê=∞~°÷ºO HõÅ"å_»∞. J`«_»∞
=∞Ǩ*Ï˝x ‰õÄ_®. HÍ|\˜ì J`«x P[˝Å∞ „|Ǩχ, WO„^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åiH˜ ‰õÄ_® t~À^è•~°º
=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J`«_»∞ =∞Ǩ™êǨÏã≤ Jx, Q˘Ñ¨Ê Ѩ~å„Hõ=∞=O`«∞_»x JO^Œ~°∂ J#∞‰õΩO@∂
LO\Ï~°∞. D =ÚÖ’¡HÍÅÖ’ Z=iH© J`«xx =â◊O KÕã¨∞HÀ=@O JO`« `ÕeÔH·# Ѩx HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ J`«xÖ’<Õ Jã¨OMϺHõOQÍ '„Ѩ=$`«∞ÎÅ∞— L<åfl~Ú. J=hfl ã¨∞Y„Ѩ^•Öˇ· LO@∞<åfl~Ú.
Z=Ô~·<å `«=∞ Ñ≤_çH˜e`À PHÍâ◊=Ú#∞ [~ÚOK«QÆÅ~å? L`«Î=∞ Ѩ~å„Hõ=∞jÅ∞_»QÆ∞
J`«xx `«=∞ â◊¢™êÎG|ÅOKÕ Z=fi~°∂ [~ÚOK«ÖË~°∞. k=º=∞QÆ∞ J`«x bÅÅ∞ =∞ǨQÆOcè~°=ÚQÍ
✺
Yó ´ PHÍâ◊=Ú † M’`«∞÷_»∞ ´ J"åºHõ$`åHÍâ◊O #∞O_ç [xOz#"å_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 251
LO@∞<åfl~Ú. J`«_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ ''ã¨fiѨfl=Ú – =∞<À~°^äŒ=Ú— ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã‘fiÜ«∞~°K«#Å∞
KÕã¨∂Î L<åfl_»∞. ''J`«x TǨ HõeÊ`« ~°K«<å K«=∞`«¯ $`«∞Å∞ P WO„^Œ–q+¨µ‚–â◊OHõ~°∞Å∞ ‰õÄ_®
TÇ≤ÏOK«ÖË~å——...? - J#fl@∞¡ LO@∞<åfl~Ú.
J`«_»∞ ã¨~°fi"Õà◊Å =¸_»∞ â◊s~°=ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞. JO^Œ∞Ö’ XHõ¯\˜ L`«Î=∞"≥∞ÿ#k,
XHõ\ ˜ =∞^茺=∞=Ú, XHõ\ ˜ J^èŒ=∞"≥∞ÿ#k. P â◊s~°=ÚÅ∞ ã¨~°fi=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«QÆÅ
™ê=∞~°÷º=Ú Hõey L#flq. qO@∞<åfl"å ‰õΩ=∂~å?
^•â◊¥~°∞x Ѩل`«∞_»∞: `«O„_ô! qO@∞<åfl#∞. WO`«H© J`«_»∞ L#flk ZHõ¯_»? D [QÆ`«∞Î Ö’<å? ÖËHõ,
ɡ·@ WOÔHHõ¯_»<åfl<å?
N ^•â◊¥~°∞_»∞ : qâßÅ=∞QÆ∞ 'J"åºHõ$`åHÍâ◊O—Ö’<Õ J`«_»∞ „uâ◊s~°^è•i J~Ú L^ŒƒùqOKå_»∞.
J`«_»∞ L#flk, J`«x ã¨OK«#Å=Ú J"åºHõ$`åHÍâ◊OÖ’<Õ. J~Ú`Õ UO? J`«_»∞ `«∞K«Ûù q+¨Ü«∞=Ú
ÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î Hõey LO@∞<åfl_»∞. U"Õ"À qkè–x¿+^èŒ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz J<ÕHõ ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞
^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
J`«_»∞ 'J"åºHõ$`åHÍâ◊O—Ö’<Õ ''„|Ǩ‡O_»=Ú—— J<Õ #QÆ~°O ã¨fiÜ«∞OQÍ =∞<ÀHõeÊ`«OQÍ
xi‡OKå_»∞. P „|Ǩ‡O_»#QÆ~°O 14 Éèí∞=#=ÚÅKÕ`«, 3 Ö’Hõ=ÚÅ ~°∂ѨOQÍ, 3 "Õ^Œ=ÚÅ`À
‰õÄ_ç#^≥· â’aè™ÈÎOk. JO^Œ∞Ö’ K«O„^Œã¨∂~°∞ºÅ∞ `«~°QÆx náêÅ=Öˇ "≥Å∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. P
„|Ǩ‡O_»OÖ’ J<ÕHõ ~°Hõ~°HÍÖˇ·# âߢã‘ÎÜ«∞–Jâߢã‘ÎÜ«∞ „Ѩ=~°Î<å=∂~åæÅ∞ LO_ç L<åfl~Ú. J=hfl
T~°úfi–J^èÀQÆu ~°∂Ѩ=ÚÅ`À qÅã≤e¡ LO@∞<åfl~Ú. Ju qâßÅ"≥∞ÿ#\˜ì P „|Ǩ‡O_»#QÆ~°OÖ’
J<ÕHõ=∞Ok ^Õ=`«Å#∞, =∞#∞+¨µºÅ#∞, `«k`«~° r=ÙÅ#∞ J`«_»∞ ã¨$+≤ìOKå_»∞. "å~°O`å
[OQÆ=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ ([x‡OK«∞ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ) ã¨fi~°∂ѨO Hõey L<åfl~°∞. q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ ^蕺ã¨
HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ "å~°∞ q=¸_è»∞Å∞, P`å‡HÍâ◊ѨiKÕÛù^Œ‰õΩÅ∞ J~Ú L<åfl~°∞. "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞
T~°úfi ÉèÏQÆ=Ú# xÜ«∞q∞OK«|_®¤~°∞. H˘O^Œ~°∞ =∞^茺ÉèÏQÆ=Ú#, =∞iH˘O^Œ~°∞ J^èÀÉèÏQÆ=Ú#
xÜ≥∂yOK«|_®¤~°∞.
JO^Œ∞Ö’ H˘O^Œ~°∞ KåÖÏ j„Ѷ¨∞OQÍ #tOzáÈ`«∞<åfl~°∞. WHõ =∞iH˘O^Œ~À, KåÖÏ
HÍÖÏxH˜ QÍx <åâ◊#O á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. P r=ÙÅO`å #Å¡\ ˜ˆHâ◊=ÚÅ`À, #= ^•fi~°=ÚÅ`À,
„áê}-Jáê# "åÜ«Ú K«Å#=ÚÅ`À, ѨOK« *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ`À, ~°HõΖ=∂O㨖ÉÁq∞HõÅ`À
xi‡OK«|_Õ D Éè∫uHõ Láê^èŒ∞Å`À HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
=∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ P ~åA `«# Ü≥ÚHõ¯ =∞ǨÏ`«Î~° =∂Ü«∂â◊H˜ÎKÕ 'Ü«∞Hõ∆ã¨=¸Ç¨Ï=Ú—#∞ ‰õÄ_®
~°zOKå_»∞. P Ü«∞‰õ∆ΩÅ∞ P`å‡HÍâ◊=Ú# 'PKèå^Œ#— ~°∂ѨOÖ’ L<åfl~°∞. "å~°∞ 'P`«‡*Ï˝#
„ѨHÍâ◊=Ú— Ѩ@¡ x`«º=Ú ÉèíÜ«∞cè`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì P`å‡Kèå^Œ‰õΩÅ∞ HÍ~°º„Ѩ=$`«∞ÎÅQÆ∞
K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ HÍ~°º „Ѩ=$`«∞ÎÖˇ·#O^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# „H©_® q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
252
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`å<Õ „|Ǩ‡O_»#QÆ~°=Ú#‰õΩ 'ã¨$+≤ìHõ~°Î— J~Ú#ѨÊ\˜H© P ~åA ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ #_çÑ≤OK«
|_ç J<ÕHõ ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;–HÍ~°} â◊s~°=ÚÅO^Œ∞ Ü«∞‰õ∆ΩÅ`À ‰õÄ_ç qǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞. XHõ
â◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOz H˘OK≥=Ú ¿ãѨ٠qǨÏiOz, WO`«Ö’<Õ P â◊s~°=Ú#∞ q_»z "Õã¨∞Î<åfl_»∞.
JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi =∞~°Å WOH˘Hõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_»∞.
J`«x z`«Î=Ú ZO`À K«OK«Å"≥∞ÿ#k. Jk XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞ 'Éèíq+¨º`«∞Î #QÆ~°=Ú—#∞ `«#
Ü«∞O^Œ∞ ã¨$+≤ìOK«∞H˘x JO^Œ∞Ö’ „Ѩ"ÕtOz, JHõ¯_» J@∂–W@∂ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∂Î LO\’Ok.
J`«x z`«Î=Ú *Ï„QÆ`«∞Î, ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ#∞ `«ºlOz ã¨fiq~°z`«"≥∞ÿ# ã¨fiѨflÖ’HõOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞
qǨ~°O KÕÜ«ÚK«∞O_≥_çk. WO`«Ö’<Õ J`«x P K«Ñ¨Å z`«Î=Ú WOH˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ∆}OÖ’ ã¨~°fi
*Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl ã¨OHõÅÊ=ÚÅhfl `«ºlOz "Õã≤ ã¨~°fiÉèÏ=#Å∞ qÅ~ÚOK«∞#\˜ì ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’
„Ѩ"ÕtOKåÅ<Õ HÀÔ~¯ á⁄O^Õk.
JѨC_»∞ P M’`«∞÷xz`«ÎOÖ’ Hõ~°‡ c[=ÚÅ∞ ã¨O™ê¯~° ~°∂ѨOÖ’ LO_Õq. J=hfl
'=¸_è»`«fi=Ú— J#∞ Jq^ŒºÜ«∞O^Œ∞ ^•y LO_Õq. WO`«Ö’<Õ, =∞~°Å J`«xѨ@¡ z`«Î=Ú
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#^≥·, ã¨∞+¨µÑ≤Î #∞O_ç ÖËz ‰õÄ~°∞Ûx „Hõ=∞OQÍ =∞~°Å *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl ^Œâ◊Å#∞ á⁄O^Œ∞`«∂
LO_Õk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞~°Å J<ÕHõ q™÷ê~° HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_Õk.
P M’`«∞÷x F_çOK«QÆey# "åÔ~=fi~°∂ ÖË~°∞. J~Ú`Õ UO? J`«x z`«Î=Ú XH˘¯Hõ¯™êi `«#
KÕ`«∞ÅÖ’ `å<Õ F_çáÈ`«∂ LO_Õk. 'JÜ≥∂º! <Õ<˘Hõ J*Ï˝xx. <åˆHg∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. Éèí$`«∞º_»#∞.
Ѩ~°=∞ ^Œ∞ód`«∞_»#∞— J#∞ ÉèÏ=#Å∞ ã‘fiHõiOz J`«_»∞ ZO`«QÍ<À ^Œ∞ódã¨∂Î, "åáÈ`«∂ LO\Ï_»∞.
=∞~˘HõѨC_»∞ W`«óѨÓ~°fiO J#∞Éèí∂`«"≥∞ÿ# ã¨∞Y=ÚÅ#∞ 㨇iã¨∂Î 'WѨC_»=hfl <å‰õΩ ÖË"Õ?— J#∞
n#`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘O\Ï_»∞. 'W`«_Õ „ѨѨOK«OÖ’x ^Œ∞óMÏÅhfl HÍѨÙ~°O LO_Õ =$Hõ∆
~å[=∂...!— J#fl@∞¡ Hõ#|_»`å_»∞. #=~°™êÅ∞ áÈ+≤OKÕ #@∞xÖÏQÍ P =º=Ǩ~°=∞O`å P
M’`«∞÷x z`«Î=Ú "Õã¨∞Î#fl "Õ+¨=ÚÖË.
❖
=∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ P M’`«∞÷_»∞ `«‰õΩ¯="å_Õg∞ HÍ^Œ∞. `«ÅK«∞‰õΩO>Ë, "åÜ«Ú=Ù ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞
Hõ^ŒeOK«∞K«∞#fl@∞¡, J`«_»∞ ^Õx<≥·<å [~ÚOz"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞. JO^Œ∞KÕ`« H˘xfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’
J`«_»∞ *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅÖ’x â◊„`«∞=ÙÅO^Œih P„Hõq∞Oz"Õã¨∞Î<åfl_»∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’
D *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ∞ J`«xH˜ ã¨OѨ^ŒÅ∞QÍ#∂, ™ê=∞O`« ~å[º=ÚÅ∞QÍ#∂ „ѨHÍt
ã¨∞Î<åfl~Ú QÍx ÉèÏ~°OQÍ HÍ^Œ∞. ^Œ∞óYѨÓi`«OQÍ HÍ^Œ∞. JO`«Ü«Ú [~ÚOz, JO`«Ü«Ú
„QÆÇ≤ÏOz J`«_»∞ XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«ºO`« „Ѩã¨#∞fl_≥· ã¨∞dã¨∂Î LO@∞<åfl_»∞.
J`«_»∞ JO`«~°OQÆ=∞O^Œe *’ºu KÕ`«<Õ „ѨHÍt`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© =º=Ǩ~°
^Œ$+≤ìÖ’ J<ÕHõ =∞ø_軺`«ÅKÕ Ñ¨i"Õ+≤ìOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. ZO^Œ∞HÀ J#O`« ã¨OYºÖ’ J`«xx J<ÕHõ
"Õ^Œ#Å∞ ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 253
4. ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú – qHõÅÊ =º=Ǩ~°=Ú
^•â◊¥~°∞x ‰õΩ=∂~°∞_»∞: ¿ÇÏ `«O„_ô! Ѩq„`åO`«óHõ~°}=¸sÎ ! g∞~°∞ Ѩ~ÀHõ∆OQÍ, U^À ã¨`«º=Ú#∞
„Ѩuáêkã¨∞Î#fl@∞¡ <å HõxÑ≤™ÈÎOk. M’`«∞÷_»∞ J<Õ ¿Ñ~°∞`À g∞~°∞ K≥ѨCK«∞#fl P ~åA Z=~°∞?
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ g∞~°∞ Uq∞ K≥ѨÊ^ŒÅKå~°∞? Éèíq+¨º`ü #QÆ~° x~å‡}O J<Õ Ñ¨^Œ„ѨÜ≥∂QÍxH˜
J~°÷"Õ∞q∞\˜? D =~°Î=∂#HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® J`«_»∞ L<åfl_®? LO>Ë ZHõ¯_»∞<åfl_»∞? J`«x
„|Ǩ‡O_»=Ú Z@∞"≥·Ñ¨Ù L#flk?
'=~°Î=∂#–Éèíq+¨º`ü #QÆ~°=ÚÅ∞—... Jx g∞~°∞ J#@O H˘O`« Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^ŒúOQÍ#∞,
"åº"≥∂ǨÏ[x`«OQÍ#∞ L#fl^Œx <åHõxÑ≤™ÈÎOk.
^•â◊¥~°∞_»∞: ‰õΩ=∂~å! P q+¨Ü«∂Åhfl Ü«∞^ä•~°÷~°∂ѨOQÍ K≥ѨÙ`å#∞. „â◊^ŒúQÍ qO>Ë, D
ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ `«`«Î fi"Õ∞q∞\’ h"Õ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. D „ѨѨOK«=Ú Jã¨`«º=∞x, 'Ѩ~°=∂~°÷ ã¨`«Î—KÕ
Ѩije¿ãÎ D [QÆ`«∞Î ÖË<ÕÖË^Œh `≥eÜ«∞*ËÜ«∞\ÏxˆH xQÆ∂_®~°÷ ~°∂ѨOÖ’ L#fl M’`«∞÷_ç QÆ∞iOz
qâı+¨=ÚÅ∞ =i‚Oz K≥áêÊ#∞. WHõ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O q#∞-
❖
M’`«∞÷_»∞: J"åºHõ$`åHÍâ◊=Ú (A space where there tends to be no matter) #∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞ÿ#
ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ =∞#¿ãû P ¿Ñ~°∞`À =∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. J`«_»∞ (J#QÍ =∞#ã¨∞û)
ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ [xOz# "åã¨#Å KÕ`«<Õ ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. "åã¨#ÖË =∞#ã¨∞û,
"åã¨<å~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ =∞<À~åÇ≤Ï`«ºO.
`«`«ûfi~°∂=q∞^ŒO ã¨~°fiO [QÆ^•Éè’y q^Œº`Õ I
*ÏÜ«∞`Õ `«„`« *Ï`Õ `«∞ `«ã≤‡#fl¿+ì q#â◊ºu II (ã¨~°æ 53, â’¡ 7)
D Hõ#|_Õ qâßÅ [QÆ`«∞Î JO`å ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ =∞#¿ãûQÍx, =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ ã¨O™ê~°=Ú – [QÆ`«∞Î – D â◊s~å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_®. =∞#ã¨∞û
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#ѨC_Õ [QÆ`«∞Î L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. =∞#ã¨∞û #t¿ãÎ [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® #t™ÈÎOk.
=$Hõ∆=Ú#‰õΩ âßYÅ∞ LO\Ï~Ú Hõ^•! Ѩ~°fi`«=Ú#‰õΩ tY~°=ÚÅ∞ LO\Ï~Ú!... JÖψQ
'„|Ǩχ–q+¨µ‚=Ù–~°∞„^Œ∞_»∞-WO„^Œ∞_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°O`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ J=Ü«∞==ÚÖË J~Ú
L<åfl~°∞.
"åã¨Î"åxH˜ „|Ǩχ=Ú ã¨~°fiHÍÅã¨~åfi=ã¨÷ÅÜ«∞O^Œ∞ [QÆ`ü ã¨`«Î~°Ç≤Ï`«"Õ∞ J~Ú L#flk.
J#QÍ „|Ǩχ=Ú (J"åºHõ$`«, PHÍâ◊=Ú)#O^Œ∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, JǨÏ"£∞, `«fi"£∞
ã¨∞Y–^Œ∞óY ã¨OѶ¨∞@#Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"Õg ÖË=Ù. J`«∞º`«Î=∞"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìKÕ =∞#ã¨∞û J#|_Õk ‰õÄ_®
ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ, J\˜ì „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ 'K≥·`«#º„ѨuÉèÏ㨗 KÕ`« 'ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì≤— J#∞ XHÍ<˘Hõ
ã¨fiÉèÏ==Ú L^Œ~Ú™ÈÎOk. Jk h\˜Ü«∞O^Œ∞ ÔH~°@=ÚÅ∞ L^Œ~ÚOK«∞@ =O\˜k. <Õ#∞ 'ã¨=∞+≤ì
254
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨$+≤ìH˜ Hõ~°Î#∞— J<Õ `«`«Î fi"Õ∞ ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞, qiOz, „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞, Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞... W`åºk
¿Ñ~°¡`À K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
W@∞¡ ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û D „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ ~°zOK«∞K«∞#flk. D ã¨∂~°º
K«O„^Œ∞Å∞, 14 Ö’Hõ=ÚÅ∞, ã¨∞O^Œ~°Ñ¨~°fi`«=ÚÅ∞, ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ∞, JO^Œe `«~°OQÆ=ÚÅ∞, Éèí∂q∞,
PHÍâ◊O "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ã¨OHõÅÊ=Ú KÕ`«<Õ ~°zOK«|_ç q~ålÅ∞¡K«∞<åfl~Ú. T~°úfi–J^èÀ Ö’HÍÅ∞,
ѨÙ}º–áêѨ=ÚÅ∞ W=hfl LO@∞#flk '=∞#ã¨∞û— J<Õ #QÆ~°OÖ’<Õ. D ^Õ==∞#∞[–H˜~å`«Hõ
–Ñ≤Ñ≤bHÍk r=ÙÅhfl ѨKå~°∞¡ KÕã¨∞Î#flk =∞#ã¨∞û J<Õ "≥∞ÿ^•#OÖ’<Õ.
ã¨OHõÅÊ`å‡Hõ=∞QÆ∞ '=∞#ã¨∞û— J<Õ ~åA Ü≥ÚHõ¯ „H©_» H˘~°ˆH D '[QÆ`«∞Η J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ
#QÆ~°OÖ’ 'JǨÏOHÍ~°=Ú – ^ÕǨÏ=Ú – ^ÕǨÏ=Ú#∞ ~°H˜∆OK«∞ â◊‰õΩÎÅ∞ —... W=hfl xi‡OK«|_»∞
K«∞<åfl~Ú. JǨÏOHÍ~°=Ú KÕ`« J<ÕHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ xi‡OK«|_»QÍ, JO^Œ∞Ö’ H˘O^Œ~°∞ T~°úfi=Ú#
^Õ=`«Å∞QÍ#∞, =∞iH˘O^Œ~°∞ =∞^茺QÍ =∂#=ÙÅ∞QÍ#∞, WOH˘O^Œ~°∞ áê`åà◊=Ú# <åQÆ∞Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ QÍ#∞ <≥ÅH˘Å∞Ѩ|_»∞K«∞<åfl~°∞. "å~°O`å K≥=ÙÅ∞–Hõà◊√§–=Ú‰õΩ¯ "≥Ú^ŒÖˇ·#
#=^•fi~°=ÚÅ`À, =∂Oã¨O-Jã¨∞÷Å∞ `«k`«~° ã¨~°O*Ï=∂`À, "Õ~°∞ "Õ~°∞ „áê}"åÜ«Ú
ã¨OK«#Å=ÚÅ`À ã¨∞Y–^Œ∞óYã¨Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. ѨOKÕO„kÜ«∞^ÕǨïÅQÆ∞ g~°O^Œ~°∞
ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ xi‡OK«|_ç# #QÆ~°OÖ’ x=ã≤OKÕ"åˆ~ ã¨∞=∂! =∞#¿ãû Ü«∞‰õ∆Ωx „Ѩ^Œ~°≈# =Öˇ W@∞¡
J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ ^èŒi™ÈÎOk.
❖
^è•#ºO H˘@∞ìÖ’ Ñ≤e¡ ^•y L#fl@∞¡, H˘eq∞ uuÎÖ’ áê=ÚÑ≤Å¡ ^•y#@∞¡, =Ú`«ºÑ¨Ù
zѨÊÖ’ =Ú`«º=Ú LO@∞#fl@∞¡ D â◊s~°=ÚÅÖ’ JǨÏOHÍ~°=Ú ^•y LO\’Ok. nѨO
Hõ∆}OÖ’ q[$OaèOz Hõ∆}OÖ’ #tOK«∞#@∞¡ D JǨÏOHÍ~°O ‰õÄ_® PÜ«∂ Láê^èŒ∞ÅÖ’ Hõ∆}
HÍÅO q[$Oaè™ÈÎOk. Hõ∆}OÖ’ P Láê^èŒ∞Å#∞ `«ºl™ÈÎOk.
ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’ `«~°OQÍÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡ =∞#ã¨∞ûÖ’ J<ÕHõ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ U~°Ê_»∞
K«∞<åfl~Ú. D ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û x[ã¨OHõeÊ`« =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ QÍOK«@O, J@∞¡
QÍOz#q Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Jk ã¨OHõeÊOK«x^Õn á⁄O^Œ^Œ∞. PÜ«∂
ÉÏǨϺ =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú`À#∞, `«k`«~° Láê^èŒ∞Å`À#∞ ã¨O|O^èŒ=Ú =Ç≤ÏOz, 'Wq <å‰õΩ
K≥Ok#q... g\˜x <Õ#∞ á⁄O^Œ∞@KÕ =∂„`«"Õ∞ ã¨O`À+≤OK«QÆÅ#∞... Wq <Õ#∞ ZѨÊ\˜H© Hõey
LO_®e.... g~°∞ <å "å~°∞... g~°∞ Ѩ~å~Ú "å~°∞...— J#∞ suQÍ Jk ã¨fiѨfl`«fi=Ú
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. 'Éèíq+¨º`üÖ’ á⁄O^Œ=Åã≤#q... `«ºlOK«=Åã≤#q—... J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ
L^ÕfiQÆ=Ú D =∞#ã¨∞û TǨÏ-JáÈǨÏÅ#∞ á⁄O^Œ∞@KÕ`«<Õ, =∞#O Hõ^äŒÖ’ 'Éèíq+¨º`ü #∂`«#
#QÆ~°=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞— Jx K≥ѨC‰õΩ<åflO. D =∞#ã¨∞û W@∞¡ "≥Ú^Œ@ =∂Ü«∂K«„HõOÖ’
`«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#flk. WHõ PÃÑ· *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ZѨC_À XHõѨC_»∞ =∞ø#
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 255
ã¨∞Y=Ú#∞ J¿ÑH˜∆Oz, ã¨∞+¨µÑ≤Î Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"Õt™ÈÎOk. J#QÍ D =∞#ã¨∞û 'Jã¨OHõÅÊã≤÷u—
=Ç≤ÏOz ÉèÏ=~åÇ≤Ï`«º=Ú J=^èŒi™ÈÎOk. HÍx Jk [_»=∞QÆ∞ ã≤÷`Õ QÍx =∞<À~åÇ≤Ï`«ºã≤÷u HÍ^Œ∞
Hõ^•! ZO^Œ∞HõO>Ë *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl=ÚÅÖ’x ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ ã¨∞+¨µÑ≤Î ^Œâ◊Ö’ J„ѨHõ\ ˜`«OQÍ,
J=ºHõÎOQÍ LO_»<Õ LO@∞<åfl~Ú. *Ï„QÆ`üÖ’ =ºHõÎO HÍ=\ÏxH˜ ã¨O|OkèOz# `«Ç¨Ï`«Ç¨Ï
JO`«s¡#OQÍ LO_Õ LO\’Ok.
XHõ^•x"≥#∞Hõ XHõ\ ˜QÍ J<ÕHõ Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ u~°∞QÍ_»∞K«∞#fl D =∞#ã¨∞û XHõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨∞Yq„âßOu H˘~°‰õΩ ã¨=∂kèx J¿ÑH˜∆™ÈÎOk. J@∞¡ ã¨=∂kèx P„â◊~Úã¨∂Î, D [#‡
Ѩ~°OѨ~å =º=Ǩ~°=Ú#∞ `«ºl™ÈÎOk. JѨC_»∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ Ѩi„Éèí=∞}=Ú#‰õΩ P@ q_»∞ѨÙ
HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
❖❖❖
5. ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºO–P`凄â◊Ü«∞O
^•â◊¥~°∞_»∞: „Ñ≤Ü«∞‰õΩ=∂~å! ÉÏÅ∞_»∞ Hõ∆}OÖ’ ã¨OHõeÊOz „Éèí=∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# Ñ≤âßKå^Œ∞Å#∞
Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂ã¨∂Î ÔH=Ùfi# U_»∞™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ã¨fiHõÅÊ<å=∂„`«O KÕ`«
J#O`«OQÍ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩO\’Ok. ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ '=∞#ã¨∞û— J<Õ
~åA D 'qâßÅ „ѨѨOK«O— ~°∂ѨOQÍ `«# ^Œ∞óY=Ú#∞ qã¨ÎiOѨ *Ëã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ pHõ@∞¡ `˘ÅQÆ∞`å~Ú Hõ^•! ZѨC_≥·`Õ D =∞#ã¨∞û 'YO_ç`«=∞QÆ∞ã¨`«Î— Ü≥ÚHõ¯
JÉèÏ=# P„â◊~Úã¨∞ÎO^À, JѨC_»∞ Jk „Hõ=∞OQÍ `«# '[QÆ`«∞Î ~°∂Ѩqã¨Î~°}—#∞ ‰õÄ_® #tOѨ
*Ëã¨∞H˘O@∞Ok, ÖËHõ LѨã¨OǨÏiOK«∞‰õΩO@∞Ok.
„áêѨOzHõ ã¨∞Y qâıëêÅ∞ Z\Ï¡O\˜q? =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ HÀu KÕ+¨ì =∂„`«"Õ∞!
HÀu KÕ+¨ì - D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ Ѩi`åѨ=ÚʼnõΩ JO`«∞ ZHõ¯_»? WO^Œ∞‰õΩ ÃÑ^ŒÌÅ∞ XHõ
^Œ$ëêìO`«O K≥ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. XHõ =„_»Oy ÃÑ^ŒÌ ^Œ∞OQÆ#∞ éOѨ=Ú`À =∞^茺‰õΩ pÅ∞ã¨∂Î
L<åfl_»∞. WO`«Ö’ Éè’[#=Ú#‰õΩ ã¨=∞Ü«∞O J~ÚOk. JO^Œ∞KÕ`« Ô~O_»∞QÍ qÉèÏyOK«|_»∞K«∞#fl
^Œ∂ÅO =∞^茺֒ XHõ ѨÙÅ¡#∞ WiH˜Oz Éè’[<åxH˜ "≥àϧ_»∞. WO`«Ö’ XHõ HÀu JHõ¯_çH˜ =zÛOk.
ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# K«Ñ¨Åz`«ÎO`À, PHõ`å~Ú`«#OQÍ x~°~°÷Hõ"≥∞ÿ# ‰õΩÑ≤ÊQÆO`«∞Å∞, Ѩ~°∞QÆ∞Å∞, ÖÏQÆ_»O,
Ñ‘Hõ_»O KÕã¨∂Î, KÕã¨∂Î P ^Œ∞OQÆ =∞^茺 `«# HÍÅ∞ÃÑ\˜ì ѨÙÅ¡#∞ ÃÑ~°Hõ<å~°OaèOzOk. WOˆH=ÚOk?
H˘kÌ Hõ∆}ÏÅÖ’ ѨÙÅ¡ *ÏiáÈ~ÚOk. P HÀu Ü≥ÚHõ¯ HÍÅ∞ ^Œ∞OQÆ Ü≥ÚHõ¯ peHõÖ’ W~°∞‰õΩH˘#flk.
WHõ P HÀu ÉÏ^èŒKÕ ÃÑ^ŒÌQÍ ˆHHõÅ∞ "ÕÜ«∞<å~°OaèOzOk.... D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ K«~°ºÅ∞ ‰õÄ_®
J\˜ì"Õ. Wk `«# K«Ñ¨Åz`«Î=ÚKÕ ã¨fiHõÅÊ#ÅÜ«∞O^Œ∞ z‰õΩ¯‰õΩx =∞ǨѨi`åѨO á⁄O^Œ∞`ÀOk.
‰õΩHõ¯, ÉÁq∞Hõ (WOH˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O) - XHõ ‰õΩHõ¯‰õΩ XHõ ÉÁq∞Hõ ZHõ¯_À ^˘iH˜Ok. PHõe`À
#Hõ#HõÖÏ_»∞K«∞#fl P ‰õΩHõ¯‰õΩ P ÉÁq∞Hõ#∞ K«∂_»QÍ<Õ ~°∞zHõ~°"≥∞ÿ# =∂Oã¨=Ú ÅaèOz #@∞¡
256
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉèÏ=# U~°Ê_çOk. P=Ù~å=Ù~°=∞O@∂ ÉÁq∞Hõ#∞ #=∞Å™êyOk. áêѨO, P #=ÚÅ∞K«∞#fl
"ÕQÍxH˜ ѨO\˜ #∞O_ç ~°HõÎO HÍ~°™êyOk. JѨC_»∞ P ‰õΩHõ¯ W\Ï¡ J#∞‰õΩO\’Ok... ''D ÉÁq∞Hõ
x™êû~°"≥∞ÿ#^Œx =¸~°∞öÅ∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. <å‰õΩ WO^Œ∞Ö’Oz ~°HõÎO Åaè™ÈÎOk. <Õ#∞ `≥eq
QÆÅ^•##∞ HÍ|\˜ì WO^Œ∞Ö’Oz ~°HõÎO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞ Hõ^•...!—— WHõ P ~°HõÎ=Ú#∞ K«Ñ¨ÊiOK«
™êyOk. D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨∞Y"Õ^Œ# ‰õÄ_® J>Ë¡ LO\’Ok.
QÍ_ç^Œ, `Õ<≥`«∞>ˇì (WOH˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O) - XHõ QÍ_ç^Œ xã¨û`«∞Î=QÍ #_»∞™ÈÎOk. XHõ KÀ@
<ÕÅÃÑ· Ѩ_»¤ `Õ<≥`«∞@ì Hõ#|_çOk. JO^Œ∞Ö’ `Õ<≥ K«∞Hõ¯ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. J~Ú<å P QÍ_ç^Œ x™êû~°
=∞QÆ∞ `«∞>ˇì#∞ #=ÚÅ∞`«∂<Õ L#flk. ^•xH˜ q∞QÆ∞Å∞K«∞#flk ѨO\˜ÉÏ^èŒ =∂„`«"Õ∞. P `«∞>ˇì#∞
=ke`Õ `Õ<≥ ÅaèOK«ÖË^Œx ^Œ∞óYO. #=ÚÅ∞`«∂ LO>Ë, Hõà◊§"≥O@ h~°∞ H͈~O`« „â◊=∞.
J\Ï¡ˆQ D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯x LO\’Ok. D =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ KÕ+¨ìÅ∞ QÆ∞iOz U=∞x K≥áêÊe? Hõ∆}OÖ’ Pã¨H˜Î. =∞~°∞Hõ∆}O q~°H˜Î. ÉÏÅ∞x KÕ`«Å∞ ÖÏQÍ
Hõ∆}Hõ∆}O U"Õ"À qHÍ~°=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. q+¨Ü«∂Å∞ ÖËHõáÈ`Õ ÖË#O^Œ∞‰õΩ ^Œ∞óYO
q+¨Ü«∂Å∞ LO>Ë, q+¨Ü«∂Å =Å# ^Œ∞óYO.
^•â◊¥~°∞x ‰õΩ=∂~°∞_»∞: `«O„_ô! g∞~°∞ K≥ѨCK«∞#flk JHõ∆~åÖÏ x[O. 'M’`«∞÷_»∞— J#∞ â◊ÉÏÌ~°úO`À
g∞~°∞ =i‚Oz K≥|∞`«∂#fl D =∞#ã¨∞û ##∞fl H∆ÀaèOѨ*Ë™ÈÎOk. <ÕxѨC_»∞ UO KÕÜ«∂e?
^•â◊¥~°∞_»∞: D =∞#ã¨∞û U U q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’, =ã¨∞Î=ÙÅÖ’ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞#fl^À ã¨∞f‰õ∆‚"≥∞ÿ#
^Œ$+≤ì`À ѨijeOK«∞- Wk ^Õxx '„Ñ≤Ü«∞=Ú— Jx ÉèÏq™ÈÎOk?... ^Õxx ^Õfi+≤™ÈÎOk?... "Õ\ ˜
=Å¡ HÍ=∞O, „HÀ^èŒO, =∂`«û~°ºO Hõey LO\’Ok?... ^Õxx =∞=∞HÍ~° ^Œ$+≤ì`À K«∂™ÈÎOk?...
HÍã¨Î QÆ=∞xOK«∞, „HÀ_ôHõiOz, Ѩ~°º"ÕH˜∆OK«∞.
WѨC_»∞, ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û#∞ J\˜ì ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ
=∞~°Å∞Û. J#QÍ, „Hõ=∞OQÍ "å\˜ QÆ∞iOz ã¨OHõeÊOK«@O ã¨#flyÖÏ¡e. JO^Œ∞‰õΩ ã¨=∂kèx,
=∞ø#=Ú#∞ J=ÅOaOK«∞. 'P`«‡*Ï˝#O— J<Õ `«~°∞}ÀáêÜ«∞OKÕ D =∞##O KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ==Ú#∞
Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ x~°∂‡eOK«∞. „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞. hKÕ P`«‡ q„âßOu
ã‘fiHõiOK«|_»∞QÍHõ!
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ =∞# D =~°Î=∂# K«~°Û=O\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ LѨHõiOK«QÆÅ=Ù.
^•â◊¥~°∞x ‰õΩ=∂~°∞_»∞: Ñ≤`«$^Õ"å! g∞~°∞ r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ =¸_»∞ â◊s~°=ÚÅ QÆ∞iOz „Ѩ™êÎ=#‰õΩ
`≥KåÛ~°∞. P =¸_»∞ â◊s~°=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ qâı+¨=ÚÖËq∞\’ q=iOK«O_ç.
^•â◊¥~°∞_»∞: 'ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞#^Õ `«# Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D =∞#ã¨∞û‰õΩ =¸_»∞
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ L<åfl~Ú. P =¸_»∞ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ L`«Î=∞–=∞^茺=∞–J^èŒ=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ Hõey
Ü«Ú#fl"≥·, D [QÆ`ü ã≤÷uH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. D =¸_»∞ â◊s~°=ÚÖË 'ã¨`«fi–~°[–`«"≥∂
QÆ∞}=ÚÅ∞— QÍ ã¨O*Ï˝Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ K≥ѨÊ|_®¤~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 257
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ `«"≥∂~°∂ѨO - D „ѨHõ$uH˜ ã¨O|OkèOz# ™êfiÉèÏqHõ „H˜Ü«∞ÅKÕ x`«ºO
J*Ï„QÆ`«Î, ™È=∞i`«#O, x„^Œ, |^ŒúHõO, PÅ㨺O =O\˜ ã¨OHõÖÏÊÅ∞ L^Œ~Úã¨∂Î LO@∞<åfl~Ú.
J\˜ì ã¨OHõÅÊ=ÚÅ HÍ~°}OQÍ D r=Ù_»∞ ZO`À n#`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Ѷ¨e`«OQÍ '„H˜=ÚÅ∞,
H©@Hõ=ÚÅ∞, ™ê÷=~°=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ü≥∂#∞Å∞ „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°*’~°∂ѨO - D ã¨fiÉèÏ=OKÕ`« ~åQÆ=Ú, `«$+¨‚, Hõ~°‡Å`À =ã¨∞Î=Ù`À
ã¨OQÆ=Ú, Ö’Éèí=Ú, PÖ’K«#Å #∞O_ç „H˜Ü«∞Å #∞O_ç q~°q∞OK«ÖËHõáÈ=@O =O\˜ ã¨OHõÅÊ
ã≤÷`«∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú. ~°*’QÆ∞} ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ D r=Ù_»∞ '=∂#=[#‡— ‰õΩ
Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ PK«iOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ, HÍ~°º™ê^èŒHõ=∞QÆ∞ =∂#=
Láêkè á⁄Ok# `«~°∞"å`« L`«Î=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O`À ã¨=Ú#flu H˘~°ÔH· ã¨=∞Ü«∂xfl, J=HÍâßÅ#∞
ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞H˘<Õ |^Œ∞Å∞QÍ, D =∂#= Láêkè ^èŒiOzÜ«Ú#fl ã¨=∞Ü«∞=∞O`å D
r=ÙÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ D Ö’HõOÖ’ 'Ѩل`«∞Å∞–^èŒ#O–QÆ$ǨÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#q á⁄O^Œ∞@‰õΩ =∂„`«"Õ∞
Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ ã¨O`À+¨=Ú#∞ "≥`«Hõ@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. D q^èŒOQÍ J*Ï„QÆ`«ÎѨ~°∞Å∞
J^äŒ=∞ ã≤÷`«∞Å"≥·Ñ¨Ù PHõi¬`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«fi~°∂ѨO - D ã¨fiÉèÏ=O KÕ`« =∞#ã¨∞û '*Ï˝#O–âßâ◊fi`«ã¨∞YO
–J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú— =O\˜ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. P r=Ù_»∞ ã¨`«fi~°∂Ѩ ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ
'^èŒ~°‡=Ú–*Ï˝#=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ „Ñ≤Ü«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P =∞#ã¨∞û J\˜ì
^èŒ~°‡–*Ï˝#=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∂Î „Hõ=∞OQÍ Jz~°HÍÅOÖ’ 'ˆH=bÉèÏ==Ú—#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#flk.
âßG=ÚÅKÕ =i‚Oz K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl '™êfi~å[ºã≤÷u—x á⁄O^Œ∞K«∞#flk. ã¨`«fiQÆ∞}Ï#∞Hõ~°}O
HÍ~°}OQÍ D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨~°fi „Ѩu|O^èŒHõ=ÚÅ#∞ „Hõ=∞OQÍ `«ºl™ÈÎOk.
'^Œ$â◊ºáê~°`«O„`«º=Ú— (^Œ$âߺxH˜ =â◊O JQÆ∞@) J#∞^•x #∞O_ç ™êfi`«O„`«ºO á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
'„|ǨχѨ^Œ=Ú— ÖËHõ '"≥∂Hõ∆=Ú—... J#QÍ ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ ~°Ç≤Ï`«`«fi=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
ã¨~åfi^Œ$+‘ìó Ѩi`«º[º xÜ«∞=∞º =∞#™ê =∞#ó I
ã¨ÉÏǨºÉèíº#Î~å~°÷㨺 ã¨OHõÅÊ㨺 Hõ∆Ü«∞O ‰õΩ~°∞ II (ã¨~°æ 53, â’¡ 38)
HÍ|\˜ì ‰õΩ=∂~å! ÉÏǨϺ^Œ$+¨µìÅhfl `«ºlOK«∞. =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ D ÉÏǨϺ –
JÉèíºO`«~°=ÚÅÖ’x ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz# ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕ~Ú.
=∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û#∞ x„QÆÇ≤ÏOKåe. ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ |O^èŒq=ÚH˜Î.
XHõ_»∞ "ÕÅH˘Åk ã¨O=`«û~°=ÚÅ `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞=K«∞Û QÍHõ! ÖËHõ, D ^ÕǨÏ=Ú#∞ <ÕÅÃÑ·
Ѷ¨∞i¬OѨ*Ëã¨∂Î K«∂~°‚O KÕÜ«∞=K«∞Û..., JyflÖ’<À, |_»ÉÏyflÖ’<À „Ѩ"ÕtOK«=K«∞Û..., ÉèíÜ«∞OHõ~°
"≥∞ÿ# QÆ∞O@ÅÖ’<À, Hõ`«∞ÎÅ ã¨=¸Ç¨ÏOÃÑ·#<À ^Œ∂H˜ D â◊s~°=Ú#∞ YO_»YO_»=ÚÅ∞QÍ
KÕã¨∞H˘#=K«∞Û...! U „u=¸~°∞ÎÅ<À, ÖËHõ Hõ~°∞}Ï ã¨=Ú„^Œ∞ÅQÆ∞ ^Œ∞~åfi㨖^Œ`å΄`ÕÜ«∞–|∞^Œ∞ú_»∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#"åix 'LѨ^Õ+¨ì—Å∞QÍ HõeyÜ«ÚO_»=K«∞Û...! ã¨fi~°æ–=∞~°Îº–áê`åà◊–Éèí∂Ö’Hõ=ÚÅÖ’x
258
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
U"≥·<å „Ñ¨`ÕºHõ`«Å∞ QÆÅ „Ѩ^ÕâßÅÖ’ =ã≤OK«=K«∞Û QÍHõ...! HÍx UO „ѨÜ≥∂[#O? UO ÖÏÉèíO?
[~°∞QÆ∞#^Õq∞\˜? z=iH˜ 'ã¨OHõÖÏÊ<åâ◊#O— P„â◊~ÚOz, `«^•Ìfi~å =∂„`«"Õ∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞
[~ÚOK«QÆÅ_»∞ QÍh, "Õˆ~ „`À= ÖË^Œ∞. ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºO KÕ`«<Õ "≥∂Hõ∆O ÅaèOK«QÆÅ^Œx =∂„`«O
„QÆÇ≤ÏOK«∞. 'Ѩiâ◊√^Œú ã≤÷u— J~Ú#\˜ì "≥∂Hõ∆=Ú ÖËHõ '|O^èŒq=ÚH˜Î—H˜ ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ P`«ºOuHõ
"≥∞ÿ# LáêÜ«∞O.
`«k`«~°=ÚÖˇ·# J<ÕHõ KÀ@¡‰õΩ áÈ=ÙK«∞#fl =∞#ã¨∞û#∞ "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°eÛ P`«‡ÉèíQÆ"å#∞x
Hõ~°K«~°}=ÚÅ =^ŒÌ‰õΩ KÕ~åÛe. P `«~°∞"å`« P`«‡=ã¨∞Î=Ù‰õΩ "ÕÔ~·# ã¨OHõÅÊѨ~°OѨ~°Å∞ `«ºlOKåe.
ã¨~°fi=Ú P`«‡ã¨fi~°∂ѨOQÍ ã¨O^Œi≈OKåe.
''WHõ¯_» P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn ÖË<ÕÖË^Œ∞—— J#∞ JYO_®#∞Éèí==Ú ^Œ$_èôHõ~°}=∞QÆ∞QÍHõ!
JO^Œ∞KÕ`« z~°Org! h‰õΩ h"Õ ã¨OHõÅÊ<åâ◊#=Ú#ÔH· „Ѩܫ∞uflOK«∞. h ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞
hã¨fiã¨fi~°∂Ѩ-ã¨fiã¨fiÉèÏ==Ú#O^Œ∞ qÅ~ÚOK«∞K«∞O_»QÍ, JѨÊ\˜ ã¨OHõeÊOK«∞ ã¨O™ê¯~°=Ú#‰õΩ
P=Å L#fl\˜ì hÜ≥ÚHõ¯ Jx~°fiK«hÜ«∞ã≤÷u–ÉÏ^è•~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#n, Ѩ~°=∞Ѩq„`«"≥∞ÿ#n, ã¨∞Y=∞Ü«∞
"≥∞ÿ#n Jx h"Õ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. J~Ú`Õ J\˜ì ã¨OHõÖÏÊ<åâ◊#=Ú J„Ѩܫ∞`«fljÅ∞xH˜ ZÖÏ
Åaèã¨∞ÎOk K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`« ã¨OHõÅÊ=ÚÅ Jf`«`«fi=Ú H˘~°ÔH· JO^Œ∞‰õΩ '„â◊=}–=∞##
–xkè^蕺㨗 ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ h=Ù P„â◊~ÚOKåeûO^Õ.
❖
F áêѨ~°Ç≤Ï`«∞_®! ‰õΩ=∂~å! hKÕ J#∞Hõ∆}˜HõOQÍ 'ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞— J#∞ ã¨∂„`«Ñ¨Ù ^•~åxH˜
D ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ „QÆ∞K«Û|_ç L<åfl~Ú. J\˜ì ã¨OHõÅÊ^•~°O „`≥OK«|_çO^•... Hõ∆}
ÉèíOQÆ∞~°=∞QÆ∞ D „áêѨOzHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl h ã¨=∞Hõ∆=Ú#∞O_ç =∞@∞=∂Ü«∞O J=Ù`å~Ú.
ã¨`ü–Jã¨`ü =∞Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì qHõÅÊ=ÚÅhfl hÜ≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ=Ú#∞O_Õ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú
QÍx, =∞iOÔHHõ¯_ç#∞O_ô HÍ^Œ∞. Jxfl\˜H© HÍ~°}O 'h=Ù ã¨OHõeÊOK«∞@—ÜÕ∞! ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
HÍ~°}"≥∞ÿÜ«Ú#fl ã¨OHõÅÊ=Ú ^•fi~å 'Wk ã¨`åÎ? Jã¨`åÎ?— J<Õ K«~°ÛÅ∞ P„â◊~ÚOz#O`« =∂„`«O
KÕ`« L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#O ÅaèOK«∞@ÖË^Œx qA˝Å Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O. qHõÅÊ=ÚÅQÆ∞ D
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞... ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù... ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ Jf`«=Ú, Ѩiâ◊√^Œú=Ú... Ѩ~°=∂~°÷=Ú...
J~ÚL#fl „|Ǩχ=Ú#∞ ã¨Ê $tOK«QÆÅ"å? ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`«, ''h ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ Å~ÚOK«QÍ JѨC_»∞ ''h ã¨=∞Hõ∆OÖ’ âı+≤OK«∞#^Õ
„|Ǩχ=Ú— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. h=Ù WHõ „|Ǩχ"Õ`«Î =∂„`«∞_»=Ù HÍ^Œ∞. „|Ǩχ"Õ∞ J=Ù`å=Ù. HÍ~°º
~°∂Ѩ=Ú# L#fl D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å ‰õÄ_® HÍ~°}~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'ã¨fiã¨OQÆ=Ú, (one's own
attachment) ÖËHõ 'ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞—. (one's own perceptions...) J#∞ "å\˜Ü«∞O^Õ „Ѩ=iÎOK«∞
K«∞#flk ã¨∞=∂! ã¨fiã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú KÕ`«<Õ D '[QÆ`«∞Î ÖˉõΩO_® áÈ=Ù@— [~°∞QÆQÆÅ^Œ∞.
ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`« â◊√^Œú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 259
Ѩل`å! h‰õΩ =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. h =∞#ã¨∞û ^Õxx U q^èŒOQÍ ã≤÷uѨÓ~°fiHõOQÍ (As
a form of) zOuã¨∞ÎO^À Jk J>Ë¡ Ѩi}q∞OK«@O, „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù
ã¨~°fi"Õà◊Å ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=Å „ѨâßO`«∞_»"≥· LO_»∞@#∞ JÉèϺã¨O KÕ~Ú. ''<Õ#∞ ã¨OHõeÊOK«∞@
- J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ HõO>Ë =ÚO^Õ â◊√^Œ∞ú_»<≥· L<åfl#∞... Hõ#∞Hõ "åã¨Î"åxH˜ ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»<Õ—— J#∞
Zé∞Hõ#∞ „QÆÇ≤ÏOz LO_»∞. J@∞ÃÑ· „áêÑ≤ÎOz# =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ PK«iã¨∂Î LO_»∞. ã¨OHõÖÏÊÅ∞
`«ºlOK«∞K«∞O_»∞@KÕ „Hõ=∞OQÍ JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« z^•`«‡ D q+¨Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç (â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–
~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^è•^Œ∞Å #∞O_ç) ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å QÆÅ^Œ∞.
PǨñ! K«=∞`å¯~°O QÆ=∞xOKå"å! ˆH=ÅO ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú, „|Ǩχ=∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ P`«‡
Jã¨`«º=∞QÆ∞ '=∂Ü«∞—‰õΩ =â◊"≥∞ÿ D ^Õ=–=∞#∞+¨º–[O`«∞ PkQÍ QÆÅ aè#fl Ü≥∂#∞ÅÖ’ [x‡
™ÈÎOk. =º~°÷OQÍ D [QÆ`«∞Î ~°∂ѨOÖ’ QÆÅ ^Œ∞óY=ÚÅhfl J#∞Éèíq™ÈÎOk. W^ŒO`å â◊√^Œú=∞QÆ∞
P`«‡‰õΩ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ#^Õ<å? ...HÍ<Õ HÍ^Œ∞. J<ÕHõ Ü≥∂#∞ÅÖ’, Láê^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∂Î =∞$u
K≥O^Œ∞`«∂... D q^èŒOQÍ ^Œ∞óY=ÚÅhfl J#∞Éèíqã¨∂Î LO_»@O =Å# UO „ѨÜ≥∂[#O K≥ѨC?
JO^Œ∞KÕ`«<Õ |∞kú=∞O`«∞ÅQÆ∞ "å~°∞ Jxfl\˜x „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡<Õ
P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ |∞kúÇ‘Ï#∞Å =º=Ǩ~° =∞O\Ï"å... Jk =∞#‰õΩ J#∞ã¨~°}©Ü«∞O HÍ^Œ∞
HÍ|\˜ì J„Ѩã¨∞Î`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. ^•x =Å# HõeˆQ L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#O U=Ú#flk? |∞kú
Ç‘Ï#`«fiO J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚňH ^•if™ÈÎO^Œx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù `«`«Î fi*Ï˝#O H˘~°ˆH
„Ѩܫ∞uflOK«∞. D qHõÅÊ*ÏÅ=∞O`å |Å`å¯~°OQÍ ^Œ∂sHõiOѨ*Ë~Ú.
x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ „áêÑ≤Î H˘~°‰õΩ JkfifÜ«∞=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆Ѩ^Œ=Ú H˘~°‰õΩ Ü«∞uflOK«∞. J\Ï¡
H͉õΩO_®, ã¨fiÅÊ ÅH∆ͺÅ`À ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O #O^Œ∞ |^Œ∞ú_»=Ù J~Úu"å... xa_®O^èŒHÍ~°
~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å∞ h H˘~°‰õΩ "Õz LO\Ï~Ú. WѨC_»∞ h Z^Œ∞~°∞QÍ Ô~O_»∞
=∂~°æ=ÚÅ∞ L<åfl~Ú- 1) ã¨OHõeÊOK«∞@ J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú P„â◊~ÚOz LO_»∞@ 2) ã¨OHõÅÊ
~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ JÉèíºã≤OK«∞@. D Ô~O_çO\˜h ‰õ∆Ω}‚OQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ. ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕ~Ú. PÃÑ·
h „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ fiÛk^Œ∞ÌHÀ.
❖❖❖
6. ã¨OHõÅÊ qzH˜`«û
^•â◊¥~° Ѩل`«∞_»∞: `«O„_ô! D ã¨OHõÅÊ=Ú J<Õk U q^èŒOQÍ LO\’Ok? Jã¨Å∞ Jk Z\Ï¡
L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk? Z\Ï¡ =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk? Z\Ï¡ #t™ÈÎOk? ZÖÏ, ZHõ¯_ç #∞O_ç, ZѨÊ\˜
#∞O_ç, Z=i „áÈ^ŒƒÅOKÕ`« Z=i H˘~°‰õΩ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk?
^•â◊¥~°∞_»∞: J#O`«=Ú – ã¨`åΙê=∂#º=Ú – P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ K≥·`«#º=Ú x~°fizOK«|_»
ÖË#\˜ì HÍ~°}OQÍ XHÍ<˘HõѨC_»∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù L#∞‡Y=∞QÆ∞K«∞#flk. J@∞¡ q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù
260
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
L#∞‡YO JQÆ∞@ÜÕ∞ ã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO‰õΩ~°=Ú. P JO‰õΩ~°O JÅÊ=∂„`«"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©,
Jk ã¨`«Î#∞ á⁄Ok#^≥· z^•HÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ "åºÑ≤OK«∞K«∞#flk. P ã¨OHõÖÏÊO‰õΩ~°=Ú
`«# Jkèëêª#=∞QÆ∞ 'z`ü ã¨fi~°∂Ѩ=Ú— <Õ =∞~°∞QÆ∞Ѩ~°K«∞K«∞#flk. J@∞ÃÑ· [_»=∞QÆ∞ „ѨѨOKåHÍ~°O
á⁄O^Œ∞@‰õΩ QÍ#∞ „Hõ=∞OQÍ Ñ¶¨∞#`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. J@∞¡ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞ ~°∂Ѩ [QÆ`«∞Î#∞
'W^ŒO`å <åHõO>Ë "Õ~°∞QÍ ÉÏǨϺ=Ú# U~°Ê_ç L#flk—.. J#∞ ÉèÏ=# KÕ™ÈÎOk. XHõ c[=Ú
'"≥ÚÅ∞K«∞@— J#∞ „Hõ=∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk K«∂Kå"å? J\Ï¡ˆQ, P z`ü â◊H˜Î ã¨OHõÅÊ`«fi=Ú
á⁄O^Œ∞`ÀOk. J@∞ÃÑ· XHõ ã¨OHõÅÊ=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ ã¨OHõÅÊ=Ú L^Œ~Ú™ÈÎOk. WHõ PÃÑ· D
ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊ =º=Ǩ~°=∞O`å qã¨Îi™ÈÎOk. ã¨OHõÅÊ=ÚÅ "≥O@ xëê¯~°}OQÍ ^Œ∞óY
Ѩ~°OѨ~°Å∞ =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’ Zxfl `«~°OQÍÅ∞ L^Œ~Ú¿ãÎ U=Ú#flk?
J=hfl [Å"Õ∞ J~Ú L<åfl~Ú Hõ^•! D [QÆ`«ÎO`å ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞. ã¨OHõÅÊ=Ú `«Ñ¨Ê "Õ~°∞QÍ
D „ѨѨOK«OÖ’ ^Œ∞óY–ã¨∞Y=ÚÅO@∂ Z=iH© Ug ÖË=Ù.
D =∞#ã¨∞û HÍHõ`åmÜ«∞<åºÜ«∞O KÕ`« q=~°ÎÉèÏ==Ú P„â◊~Ú™ÈÎOk. Wk q∞^䕺
~°∂Ѩ=Ú#<Õ L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. =∞$QÆ`«$+¨‚=Öˇ, Ô~O_»= K«O„^Œ∞x „ÉèÏOu=Öˇ Wk Jã¨`«º"≥∞ÿ#^Õ!
HÍx nx =$kúx =∂„`«O =∞#O K«∂ã¨∞Î<åflO. „ѨHõ$u âßGOÖ’ '=∂`«∞Å∞OQÆ=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ
K≥@∞ì QÆ∞iOz K≥|∞`å~°∞. P K≥@∞ì Ѩà◊√§ u#fl"åiH˜ JO`«óHõ~°}OÖ’ `≥Å¡\ ˜ Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡
„ÉèÏOuѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# „Ñ‘u U~°Ê_»∞`«∞Ok. Ѷ¨e`«OQÍ `≥Å¡\ ˜ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ J`«ºO`« ~°∞zHõ~°"≥∞ÿ#qQÍ
J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. P „Ñ‘u Jã¨`«º"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© `≥Å¡\ ˜ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ uO@∞#flѨC_»∞ J`«xH˜
„Ѩâ◊ã¨Î"≥∞ÿ# ~°∞z =∂„`«O J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. J^Õ q^èŒOQÍ, =∞`«∞ΠѨ^•~°÷=ÚÅ∞ ¿ãqOK«∞"åiH˜
K«∞@∂ì L#fl =ã¨∞Î=ÙÅhfl QÍeÖ’ `ÕeÜ«∂_»∞K«∞#fl@∞¡ J#∞Éèí==∞ø`å~Ú. D =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Zyi
Ѩ_»@O J"åã¨Î"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© J`«xH˜ ã¨`«º=ÚQÍ<Õ JQÆ∞K«∞#flk. D r=ÙxÜ«∞O^Œ∞
'ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ „Ѩ=$uÎ L^ŒƒùqOz, D Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À\˜... =º‰õΩÎÅ`À\˜ ã¨O|O^èŒ=Ú
"åã¨Î="≥∞ÿ# J#∞Éèí==ÚQÍ J`«xH˜ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. HÍh J=hfl D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯
W+¨ì–J~Ú+¨ì=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKÕ LO@∞<åfl~Ú.
^•â◊¥~°∞x ‰õΩ=∂~°∞_»∞: Ñ≤`«$^Õ"å! D [#‡–Hõ~°‡Å‰õΩ, D ã¨O|O^è•^Œ∞Å „Éèí=∞ʼnõΩ HÍ~°}O
JO`«~°"≥∞ÿ#^•? ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#^•? <Õ#∞-`«k`«~°∞Å∞ Z\Ï¡ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl=Ú?
^•â◊¥~°∞_»∞: h=Ù q∞^䕺~°∂Ѩ=Ú#<Õ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å=Ù. J>Ë¡ <Õ#∞ ‰õÄ_®. 'D â◊s~°=Ú–^Œ$â◊º=Ú
`«k`«~° ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞—... ^Œ$ëêì º K«∂z#ѨC_»∞ =∞#=∞O^Œ~°O q∞^䕺~°∂ѨÙÅ"Õ∞.
WHõ x`«º–ã¨`«º–â◊√^Œú=∞QÆ∞ =∞# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ^Œ$ëêì º =∞#O ã¨~°fi^• ã¨`«ûfi~°∂ѨÙÅ"Õ∞. =∞#
Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨`ü— ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# U Hõ∆}=∞O^Œ∞ Z\˜ì q∞^䕺`«fi=Ú ÖË<ÕÖË^Œ∞. <Õ#∞ É’kèã¨∞Î#fl D =∞#
P^蕺`«‡ âߢ™êÎxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl"å – WHõ q∞^䕺`«fi=Ú h ^Œ$+≤ì #∞O_ç ѨÓiÎQÍ `˘ÅyáÈQÆÅ^Œ∞.
D ^Œ∞óY*ÏÅ=∞O`å h‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤ΙÈÎOk...? K≥ѨÊ=∞O\Ï"å! '"Õ^Œ–"Õ^•O`åÅKÕ
ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ~°K«|_»∞K«∞#fl\˜ì ѨÓ~å‚`«‡ J#QÍ... <Õ<Õ! J\˜ì P`«‡‰õΩ QÍx, P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 261
<å‰õΩ QÍx, '<Õ#∞— '<åk— J#∞#^ŒO`å LO_»*ÏÅ^Œ∞. `«k`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅQÆ∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ -
ã¨∞Y=Ú–^Œ∞óY=Ú–[#‡Å∞–"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl q∞^䕺~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L<åfl~Ú...— J#∞#\˜ì Z~°∞Hõ‰õΩ
ã¨O|OkèOz# qâßfiã¨O U~°Ê_»HõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ.
W^Õ 'P`«‡ qâßfiã¨O— ã¨∞=∂! J\˜ì P`«‡ qâßfiã¨=Ú ^Œ$_è»Ñ¨_ç# `«~°∞"å`« WHõ J*Ï˝#=Ú#‰õΩ
HÍ~°}O UO LO@∞Ok? '<Õ#∞ P`«‡#∞... â◊s~°=Ú#∞ HÍ#∞—... J#∞ qâßfiã¨O ÖËHõáÈ=@KÕ`«<Õ
D`«_»∞ J*Ï˝#=Ú#‰õΩ KÀ\˜K«∞ÛK«∞<åfl_»∞. Hõ∆}OÖ’ ã¨fiÅÊq+¨Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® J`«xx qK«e`«∞}˜‚
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ZHõ¯_» qKå~°} KÕã≤# `«~°∞"å`« WHõ ^Œ∞óY=Ú LO_»^À, JHõ¯_» qKå~°} KÕÜ«∞@O
=∂x"Õã≤ D r=Ù_»∞ ^Œ∞ód`«∞_≥· K«uH˜ÅѨ_»∞K«∞<åfl_»∞.
‰õΩ=∂~å! "åã¨Î"åxH˜ D [<å‡^Œ∞Å`À QÍx, D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À
QÍx h‰õΩ U ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© „ÉèÏOuKÕ h‰õΩ h"Õ J\˜ì
ã¨O|O^èŒ=Ú#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl=Ù. HÍã¨Î Ü«∞^ä•~°÷ ^Œ$+≤ì`À K«∂z, D P`«‡‰õΩ [#‡Å∞ ZHõ¯_»
L<åflÜ≥∂ K≥ѨC? â◊s~°=Ú HõO>Ë =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® h=Ù L<åfl=Ù. J#QÍ, D â◊s~°=Ú`À h=Ù
ѨÙ@∞ì@ ÖË^Œ∞ – W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ L<åfl=Ù. â◊s~°=Ú <ÕʼnõÄe# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® h=Ù LO@∞<åfl=Ù.
J#QÍ â◊s~°Ñ¨`«#O`À ÉÏ@∞ h=Ù ~°Ç≤Ï`«O JQÆ∞@ÖË^Œ∞. D â◊s~°=Ú L#flѨC_À, h LxH˜
QÆ∞iOz "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? =∞<À–|∞kú–JǨÏOHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú`À D
â◊s~°=Ú#∞ LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∂ ã¨OKå~°=Ú ã¨Å∞ѨÙK«∂ LO_»<Õ L<åfl=Ù Hõ^•! ã¨∂Hõ;â◊s~°O
Ü≥ÚHõ¯ Kå=٠ѨÙ@∞ìHõÅ#∞ Z=Ô~·<å QÍOK«∞K«∞<åfl~å? ÖË^Õ. ÖË#ѨC_»∞ '<Õ#∞ K«KåÛ#∞... P`«_»∞
K«KåÛ_»∞—... J#∞#^ŒO`å „Éèí=∞ HÍHõ =∞ˆ~q∞\˜?
"åã¨Î"åxH˜ h=Ù XHõ¯_ç"Õ ã¨`«º=Ú. ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú ‰õÄ_® Jã¨`«º=Ú =∂„`«"Õ∞. [Å"Õ∞
ã¨~°fi^• ã¨`«º=Ú. [Å=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#k – [Å=Ú HÍxk– JQÆ∞ '`«~°OQÆ=ÚÅ∞— J#|_Õk
ZHõ¯_≥·<å Åaèã¨∞ÎO^•? JO^Œ∞KÕ`«, '<Õ#∞ *Ï˝#O á⁄OkÜ«Ú#fl – á⁄OkÜ«ÚO_»x ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’
‰õÄ_® â◊√^Œú K≥·`«#ºã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ J~Ú LO@∞<åfl#∞—... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ^À+¨Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ#
ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ =jÉèí∂`«∞_»=QÆ∞@KÕ`«<Õ W@∞¡ =¸_è»∞_çq, ã¨O™êiq JQÆ∞K«∞<åfl=Ù.
Ѩل`å! WѨC_»∞ K≥¿ÑÊk q#∞. W`«óѨÓ~°fiO J#∞Éèí∂`«=ÚÖˇ·# ã¨∞Y–^Œ∞óMÏk Ѩ^•~°÷=ÚÅ
QÆ∞iOz 'ã¨O㨇iOK«∞@–ã¨OHõeÊOK«∞@–ã¨=∂„â◊~ÚOK«∞@—Å#∞ „Hõ=∞OQÍ ã¨#flyÅ¡KÕ~Ú. Z\Ï¡?
ˆH=ÅO JYO_»=Ú, x~°‡Å=Ú, x`«º=Ú JQÆ∞ P`«‡#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«Ú@ KÕ`«<Õ. J\˜ì
ÉèÏ=<å=∂„`«OKÕ`« 'P`«‡ã≤kú— J<Õ Sâ◊fi~°ºO á⁄Ok D r=Ù_»∞ Éèí=ºr=Ù_»∞ HÍQÆÅ_»∞. ''<Õ#∞ [#‡
=∞$`«∞º ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞... â◊√^Œ∞ú_»#∞... âßâ◊fi`«=∞QÆ∞ J=∞$`«ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞——... Jx ÉèÏ=#
KÕÜ«Ú@Ö’ Uq∞ Hõ+¨ì=Ú#fl^À <å‰õΩ K≥ѨC? =∞i [#∞Å∞ '"≥∂Hõ∆=Ú ^Œ∞~°¡Éèí=Ú— Jx ZO^Œ∞‰õΩ
JO@∞<åfl~À <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl#∞. '"≥∂Hõ∆=∞<Õk KåÖÏ Hõ+¨ì"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O— Jx
ÉÏÅ∞~°∞ =∂„`«"Õ∞ JO@∞<åfl~°∞.
262
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'ZO^Œ∞Hõx J@∞¡ JxÑ≤™ÈÎOk?—... J<Õk "Õ∞=Ú Ñ¨ijeOKåO. HÍ~°}O...? '"åi
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ "åiH˜ `«y#O`« qâßfiã¨O U~°Ê_»HõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ—... Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ñ¨@¡ J\˜ì qâßfiã¨=Ú HõeyOz, `«k`«~° Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡, q+¨Ü«∞=ÚÅ
Ѩ@¡ J<åã¨H˜Î–^Œ∞óY~åÇ≤Ï`«ºO HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞\ÏxˆH D "Õ^Œ–"Õ^•O`« „H˜Ü«∂–*Ï˝# =º=Ǩ~åÅhfl
L<åfl~Ú. ''^Œ$â◊ºJ<åã¨H˜Î–P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ Zé∞QÆ∞@Ö’ Pã¨H˜Î—— HõeyOK«∞#O`«=~°ˆH D qkè
xÜ«∞=∂^Œ∞Å áê„`«. ZѨC_≥·`Õ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ѨÓ~°‚qâßfiã¨=Ú ã¨∞ã≤÷~°=∞ø`«∞O^À,
J\˜ì JѨÊ\˜ L`«Î=∞ã≤÷u '"≥∂Hõ∆ã≤÷u— HõO>Ë "ÕÔ~·#^Õn HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
JÉèÏqOK«@O - ZѨC_≥·`Õ h=Ù ã¨OHõÅÊ<åâ◊#=Ú H˘~°‰õΩ Ü«∞ufl™êÎ"À, WHõѨC_»∞ D
[##–=∞~°}Ïk ÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ=Ù. 'ÉèÏ=#— KÕÜ«∞‰õΩ#flO`« =∂„`«OKÕ`« ã¨OHõÅÊ „Ѩ"åǨÏO
„Hõ=∞OQÍ H©∆}˜OK«QÆÅ^Œ∞.
XHõ ѨÙ=Ùfi Ü≥ÚHõ¯ ^Œà◊=ÚÅ∞ =∞iúOKåÅO>Ë H˘O`« „â◊=ÚO@∞O^Õ"≥∂, KÕ`«∞Å∞
=∞iÌOKåe. 'ÉèÏqOK«Hõ áÈ=Ù@— Ü«∞O^Œ∞ „H˜Ü«∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# „â◊=∞ÜÕ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•! WHõ
WO^Œ∞Ö’ Hõ+¨ì"Õ∞q∞ LO@∞Ok? HõÅÊ<åq<åâ◊#=Ú... J#∞ "≥∂Hõ∆ã≤÷u Hõ+¨ì"≥∞ÿ#^Œ#∞@ ÉèÏ=ºO
HÍ^Œ∞. KÕ`«∞Å =∞~°Ì# J<Õ „â◊=∞ ‰õÄ_® LO_»#\˜ìk "≥∂Hõ∆ÉèÏ=#.
ˆH=ÅO ÉèÏ=<å q㨇~°} =∂„`«O KÕ`« J~°Hõ∆}OÖ’ ã¨OHõÅÊq<åâ◊#O ã≤kúã¨∞ÎOk. J~Ú`Õ,
Z\ÁpÛ J\˜ì 'ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«ºã≤÷u— Ö’ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· LO>Ë KåÅ∞. ÉèÏ"åf`«"≥∞ÿ#^Õ `«`üѨ^ŒO.
x~°O`«~°O P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~å‚#O^Œ~°∂Ѩ=Ú#∞ zO`«#KÕã¨∂Î LO_»∞. P`«‡Ü«∞O^Õ ã≤÷u
HõeyÜ«ÚO_»∞. JѨC_»∞ J™ê^茺=∞QÆ∞ =ã¨∞Î=Ù ‰õÄ_® ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
P`«‡ ^ÕxKÕ`«#∞ ǨÏiOѨ|_»∞@QÍx, #tOѨ*ËÜ«∞|_»∞@ QÍx, ã¨OÉèíqOѨ*ÏÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«
L`«Î=∞ ã¨OHõÅÊOKÕ J^èŒ=∞ ã¨OHõÖÏÊxfl `«ºlOz"Õ~Ú. ''D Hõ#|_Õ D`«_»∞ =∞=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
Hõ^•!—— J#∞ ÉèÏ=#`À =º=ǨÏiã¨∂Î LO_»∞. '<Õ#∞ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡<Õ— J<Õ^Õ P L`«Î=∞ ã¨OHõÅÊO.
=∞#ã¨∞û`À =∞#ã¨∞û#∞ qzÛù#flO KÕ~Ú. ™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· LO_»∞. 'xã¨ûOHõÅÊ
=∂„`«=Ú, ã¨∞ÅÉèí™ê^茺=Ú—... J~Ú#\˜ì D =∂„`«O „ѨâßO`«|∞kúKÕ „QÆÇ≤ÏOK«@OÖ’,
PK«iOK«@OÖ’ Uq∞ Hõ+¨ì=Ú#fl^À K≥ѨC?
❖
'J\Ï¡ Z\Ï¡? "≥∂Hõ∆=Ú JO`« ã¨∞ÅÉèí=∂? JO`« `ÕeHõQÍ <å‰õΩ ÅaèOK«∞@Ü«∂? ÖË^Œ∞...
Jk =∂‰õΩ Zxfl [#‡ÅHÀ QÍx ÅaèOK«^Œ∞...— Jx h=Ù ã¨OHõeÊOK«@O [iy`Õ, WHõ P `«~°∞"å`«
P `«^Œ#O`«~° „áêÑ≤Î ‰õÄ_® J>Ë¡ J~Ú LO@∞#flk.
'<Õ#∞ WѨÊ\˜ˆH ѨÓ~°∞‚_»#∞, "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞, D =∞<À–|∞kú–z`«Î–JǨÏOHÍ~å^Œ∞ʼnõΩ
ã¨O|OkèOK«#\˜ì â◊√^Œúã¨fi~°∂Ѩ_»#∞—... Jx ÉèÏ=# KÕâß=#∞HÀ.. h J#∞Éèí=O `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ
LO\’Ok. ÉèÏ=# Ü≥ÚHõ¯ J#∞ã¨O^è•# f„=`«#∞ J#∞ã¨iOz Jk J>Ë¡ ã¨`«º"≥∞ÿ h=Ù D
Hõ∆}=∞O^Õ "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù, ѨÓ~°∞‚_»=Ù HÍQÆÅ=Ù.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 263
ã¨OHõÅÊ=Ú "≥Ú`«Î=ÚQÍ â◊q∞OzO^•... D [QÆ`«ÎO`å â◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞. F =∞Ǩ=∞f!
ã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==∂„`«O KÕ`« ã¨O™ê~°^Œ∞óY=∞O`å ã¨=¸ÅOQÍ `˘ÅyáÈ`«∞Ok.
ã¨OHõÖ’Ê Ç≤Ï =∞<Àr=zÛ`«ÎO |∞kúó #"åã¨<å I
<å"≥∞ÿfl"å#º`«fi"Õ∞`ÕëêO <åˆ~÷<å~°÷q^•O=~° II (ã¨~°æ 54, â’¡ 20)
ã¨OHõÅÊ"Õ∞ =∞#ã¨∞û. JkÜÕ∞ ''r=Ù_»∞, z`«Î=Ú, "åã¨<åã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ |∞kú—— ‰õÄ_®. D
=∞#ã¨∞û–|∞kú–JǨÏOHÍ~°=Ú–z`«Î=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜Ü«∞O^Œe ÉèË^Œ=∞O`å <å=∞=∂„`«"Õ∞ QÍx
"åã¨Î=O HÍ^Œ∞. ã¨OHõÅÊ=Ú#‰õΩ J#º=ÚQÍ „ѨѨOK«=Ú# Un H˜Oz`ü ‰õÄ_® ÖË^Œ∞.
J\˜ì ã¨OHõÅÊ=Ú J#|_»∞^•xx h ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ, ''h KÕuÖ’ F_çáÈ~Ú# h ™ê=∞O`«
~åA—— =Öˇ ã¨fi=â◊O KÕã¨∞HÀ"åe. J@∞¡ KÕÜ«∞‰õΩO_® T~°ˆH ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨i`«Ñ≤ã¨∞Î<åfl"À <å‰õΩ
J~°÷O HÍ=@O ÖË^Œ∞.
❖❖❖
7. P~ÀÑ≤`«O
^•â◊¥~°∞_»∞: D [QÆ`«∞Î ''PHÍâ◊=Ú—— =Öˇ â◊¥#º"≥∞ÿ#k =∂„`«"Õ∞.
^•â◊¥~°Ñ¨Ù„`«∞_»∞: D [QÆ`«∞Î â◊¥#º"≥∞ÿ#ѨC_»∞ „^Œ+¨ì ‰õÄ_® â◊¥#∞º_Õ J=Ù`å_®? ''[QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞——
J#∞‰õΩO>Ë, [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=ÚÖË ‰õΩ^Œ~°=Ù Hõ^•? JѨC_»∞ J\˜ì J=QÍǨÏ#QÆÅ r=ÙÅ`À xO_ç#
[QÆ`«∞Î [_»"Õ∞ J~ÚáÈ`«∞O^Õ"≥∂?
^•â◊¥~°∞_»∞: qâßÅ"≥∞ÿ# Z_®iÖ’ XHõ_»∞ '=∞$QÆ`«$+¨‚—#∞ K«∂Kå_»#∞HÀ... qâı¡+¨}KÕ ''=∞$QÆ
`«$+¨‚Ö’ [Å=Ú LO_»^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«|_ç#ѨC_»∞ P Z_®i á⁄O^Õ #+¨ì"Õ∞q∞\’ K≥ѨC? D
[QÆ`«∞Î, r=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl h Ѩ@¡ `˘ÅyáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© ''^Œ$H±—— ~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h‰õΩ, (ÖËHõ
P`«‡‰õΩ) U =∂„`«O Ö’@∞ LO_»^Œ∞. Jk U =∂„`«O â◊¥#º`«fiO á⁄O^Œ^Œ∞. Ü«∞^ä•suQÍ
ѨÓ~°‚=∞ÜÕ∞º LO@∞Ok.
=∞$QÆ`«$+¨‚`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î 'Jã¨`ü— ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ qHõÅÊ=ÚÅ KÕ`«<Õ
Pq~°∂ƒù`«=∞QÆ∞K«∞#flk. D ''[QÆ`«∞Η— J#∞#k P~ÀÑ≤`« =º=Ǩ~°O =∂„`«"Õ∞. P~ÀÑ≤OK«|_çOk
`˘Åy¿ãÎ áÈÜÕ∞^Õ=Ú#flk?
q∞^䕺Éèí∂`«=∞QÆ∞ ã¨OHõÅÊ"Õ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ q∞^䕺Éèí∂`«=∞QÆ∞ D "≥Ú`«ÎO [QÆ`ü =º=Ǩ~åxfl
„ѨHõ\ ˜`«"≥Ú#~°∞ÛK«∞#flk. J\˜ì ã¨OHõÅÊ =º=Ǩ~°O x~ÀkèOK«|_»QÍ, h=Ù ã¨OHõÅÊ ~°Ç≤Ï`«∞_»=
QÆ∞K«∞<åfl=Ù. h ^Œ$+≤ìÖ’ 'ÖËx"Õ— Jx `≥eÜ«∞=zÛ# Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ h=Ù ÉÏkèOѨ |_»=Ù. [QÆ`«∞Î
Ѩ@¡ ''Wk ã¨`«º"≥∞ÿ#^Õ—— J<Õ |∞kú `˘ÅQÆ∞K«∞O_»QÍ, WHõ hÜ«∞O^Œ∞ "åã¨#Å∞ ã¨OÉèíqOK«=Ù.
ÉèÏ=<åHõ∆Ü«∞"Õ∞ "åã¨<åHõ∆Ü«∞O ‰õÄ_®. ã¨~°fiÉèÏ=#Å∂ `˘Åy#ѨÊ\˜H©, WHõ `˘ÅyOѨ
*ÏÅx^Õ^À... J^Õ h=Ù. "åã¨<åHõ∆Ü«∞"Õ∞ "≥∂Hõ∆ã≤÷u Ü≥ÚHõ¯ ã¨O„áêѨÎ=Ú.
264
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ|\˜ì <åÜ«∞<å! ^Œ$_è»"≥∞ÿ# JÉèϺã¨=ÚKÕ 'D ^Œ$â◊º=Ú ÖË^Œ∞... D [QÆ`«ÎO`å Jã¨`«º=Ú—
... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞! ZѨC_≥·`Õ h=Ù '^Œ$â◊º~åÇ≤Ï`«ºO— J=^èŒi™êÎ"À, D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ P`«‡
ÉèÏ==Ú ÖˉõΩO_® LO\Ï"À – JѨC_»∞ h=Ù D ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅÖ’ `«QÆ∞ÖÁ¯<Õ „Ѩ㨈HÎ LO_»^Œ∞.
'D ^ÕǨÏO, D |O^èŒ∞=ÙÅ∞, D q∞„`«∞Å∞, D =ã¨∞Îã¨=Ú^•Ü«∞=Ú q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÖË Hõ^•...——
Jx xâ◊Û~ÚOK«∞@KÕ "åxÜ«∞O^Œ∞ h‰õΩ Pã¨H˜Î–Jaèx"Õâ◊=ÚÅ∞ [xOK«=Ù. Pã¨H˜Î #tOzO^•,
WHõ 'ǨÏ~°¬O-^Œ∞óYO—, '[##O-=∞~°}O— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl hѨ@¡ Jã¨OÉèí==ÚÖË J=Ù`å~Ú.
HÍ|\˜ì ã¨∞Y ^Œ∞óMÏk q„Éèí=∞=∞Å∞ hÔHѨC_≥·<å „áêÑ≤Îã¨∞ÎO>Ë 'W^ŒO`å Jã¨`«∞ÎÜÕ∞—— J#∞
xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ HõeyÜÕ∞ LO_»∞. PÃÑ· Z@∞¡ Lz`«"≥∂ J>Ë¡ =º=ǨÏiOK«∞.
q+¨Ü«∞ q㨇~°}O - D =∞#¿ãû z^Œfiã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ „ѨuaO|=Ú=O\˜ 'r=Ù_»∞— J#∞
~°∂Ѩ=Ú#∞ ^èŒi™ÈÎOk. D [QÆ`«∞Î ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì Éèí∂`«–Éèíq+¨º`«∞Ζ=~°Î=∂# [QÆ`«∞Î#O`«\ ˜h
=∞#¿ãû xi‡OK«∞‰õΩO@∂áÈ`ÀOk. J^Õ ã¨~°fi=Ú#∞ L^ŒƒùqOѨ*Ë™ÈÎOk. Ѩi=iÎOѨ*Ë™ÈÎOk.
#tOѨ*Ë™ÈÎOk. Jk XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q+¨Ü«∞=ÚÅ`À ã¨O|O^èŒ=Ú#∞ á⁄Ok#^≥· "åã¨#ÅKÕ
PKåÛùk`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ XHõ „Ѩâ◊fl. WO`«\ ˜ =º=Ǩ~°=Ú#∞ x~°fiiÎã¨∞fl D =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞Oâ◊H˜Î Hõey
Ü«Ú#fl^•? ÖË^Œ∞. Jk "åã¨Î"åxH˜ [_»"≥∞ÿ#k. Jk Jkèëêª#=∞QÆ∞ 'â◊√^Œú K≥·`«#ºO— Ü≥ÚHõ¯
ã¨O|O^èŒO KÕ`«<Õ ã¨∞Êù~°} â◊H˜ÎÜ«Ú`«"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. J\˜ì â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ h "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO QÍx,
D â◊s~° =∞#ã¨∞ûÅ∞ h=Ù HÍ=Ù. J~Ú`Õ =∞e#=Ú–K«OK«Å=Ú JQÆ∞ 'WK«Ûù—KÕ „¿Ñˆ~Ñ≤OK«|_»∞@
KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û D '[QÆ`«∞Î ~°K«#— J#∞ =º=ã¨÷#∞ x~°fiiÎOK«∞K«∞#flk. 'ǨÏ$^ŒÜ«∞O— J<Õ =#OÖ’
'HÀu— =O\˜ D r=Ùx =∞#ã¨∞û ã¨fi–WKåÛù#∞™ê~°OQÍ, ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`« HÍ~°º„Hõ=∂#∞™ê~°OQÍ D
[QÆ`«∞ÎÖ’ bÅÅ∞ x~°fii™ÈÎOk.
D r=Ù_»∞ (ÖËHõ =∞#ã¨∞û) XHõѨC_»∞ qâßÖÏHÍ~°Ü«Ú`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. =∞~˘HõѨC_»∞
J`«ºO`« ã¨O‰õΩz`«~°∂ѨO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
XHõѨC_»∞ *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl ã¨Oã¨HõÎ`«KÕ ''<Õ#∞ Ѩ~ånè#∞_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
=∞~˘HõѨC_»∞ ''<Õ#∞ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jã¨O|Okè`«∞_»#∞—— J#∞ suQÍ ÉèÏ=##∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_»∞.
ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖËx KÀ@, ~ÚHõ |O^èŒ=∞O@∂ ZHõ¯_çk?
D 'ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞— J#∞ `«~°OQÍÅ∞ ZѨÊ\˜ #∞O_ç ѨÙ_»∞K«∞<åflÜ≥∂ ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ ^Œ$ëêì º
„QÆÇ≤ÏOѨ â◊Hõº=Ú HÍHõÜÕ∞ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ, ''ã¨OHõÖÊ=ÚÅ∞ q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ U~°Ê_»∞ '^蕺㨗
KÕ`«<Õ L^Àƒùkè`«"≥∞ÿ, =$kú K≥O^Œ∞K«∞<åfl~Ú——... Jx =∂„`«O `«Ñ¨ÊHõ K≥ѨÊ=K«∞Û. ^Õâ◊-HÍÅ=ÚÅ∞
ã¨ÅHõÖÏÊ~°æ`«=ÚÖË! 'q+¨Ü«∞q㨇~°}O— J#∞ XHõ =„*ÏÜ«Ú^èŒOKÕ`« =∂„`«"Õ∞ D ã¨OHõÅÊ
=º=Ǩ~°=∞O`å ã¨=¸ÅOQÍ #tOK«QÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 265
8. L#flk ZšѨC_»∂ LO\’Ok – ÖËxk U<å_»∞ ÖË^Œ∞.
D r=ÙxÜ«∞O^Œe ã¨OHõeÊOK«∞ ã¨fiÉèÏ=O JÅÊq+¨Ü«∞O KÕ`« ‰õÄ_® „Ѩ[˚fiiÅ∞¡`ÀOk.
Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=ÚÅ∞, [_»`«fi=Ú#∞ P„â◊~ÚOz L#fl\˜ìq, J„ѨHõ\ ˜`«~°∂Ѩ=ÚÅ∞ J~Ú#\˜ì
ã¨OHõÅÊ=ÚÖË D [QÆ`«∞ÎÖ’ qK«ÛÅq_çQÍ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú.
F „Ñ≤Ü«∞‰õΩ=∂~å! D „ѨѨOK«OÖ’ U^≥·`Õ Jã¨`«º"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À, J^ŒO`å j„Ѷ¨∞OQÍ
x"åiOK«|_»∞@ÜÕ∞ Lz`«O Hõ^•!
Jã¨`ü =ã¨∞Î=Ù ã¨`ü J=Ù`«∞O^•? Z#fl\˜H© HÍ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
'ã¨`ü— J#∞ q"ÕK«##∞ 'ã¨OHõÖÏÊÅ∞— J#∞ "å\˜H˜ J#fi~ÚOz K«∂^•ÌO. XHõ"Õà◊ 'ã¨OHõÅÊO—
J#∞#k ã¨`«ûfi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú LO>Ë WHõ ^•xx x„QÆÇ≤ÏOK«@O Z=i `«~°O K≥ѨC? Jk
ã¨fi`«Ç¨QÍ J>Ë¡ LO_»QÆÅ^Œ∞. Jk ''ã¨`üã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— HÍ^Œ∞ HÍ|>Ëì, H˘O^Œ~°∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ k=º
=∞QÆ∞ P`«‡*Ï˝#OKÕ ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·, ã¨fiã¨`«ÎKÕ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊OQÍ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
'ã¨OHõÅÊ=Ú— J#∞#k Jã¨`ÕÎ Hõ#∞Hõ ^•xx ^Œq∞OѨ*ËÜ«∞_»O `«Ñ¨ÊHõ ã¨∞™ê^茺"Õ∞. D
'„ѨѨOK«=Ú— ~°∂Ѩ=ÚÖ’ h‰õΩ ã¨O„áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl =∂e#º=Ú ã¨`«º"Õ∞ J~Ú`Õ WHõ ^•xx
`˘ÅyOK«∞@ Z@∞¡? ÉÁQÆ∞æ‰õΩ L#fl #Å∞ѨÙ#∞ ZO`« â◊√„ÉèíѨ~°z<å `˘ÅyOK«QÆÅ=∂? ^•x
#Å∞ѨÙ#∞ `˘ÅyOK«∞@‰õΩ Ü«∞uflOK«∞"å_»∞ =¸~°∞ö_Õ J=Ù`å_»∞ Hõ^•!
D [QÆ`«∞Î, WO^Œ∞ r=Ù#‰õΩ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#fl ã¨OHõÅÊ =º=Ǩ~°O`À ã¨Ç¨ ã¨`«ºO HÍ<Õ HÍ^Œ∞.
❖❖❖
9. „Ѩܫ∞uflOz#"å_Õ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞.
„Ñ≤Ü«∞Ѩل`«HÍ! D „ѨѨOK«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú. Wk J<åkHÍÅOQÍ
ã≤kúOz LO\’Ok. '*Ï˝#=Ú— J<Õ Ñ¨~°=∂~°÷O KÕ`« Wk `«Ñ¨ÊHõ ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ `˘ÅQÆQÆÅ^Œ∞.
*Ï˝x =∂„`«"Õ∞ Ju q™êÎ~°=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∂e#º=Ú#∞ qzÛù#flO KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞.
^è•#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ á⁄@∞ì Z\Ï¡ áÈ`«∞Ok? ^ŒOK«∞@ KÕ`«<Õ Hõ^•! ~åyÃÑ· zÅ∞=Ú `˘ÅQÆ∞`«∞O^•?
'`À=Ú@— J#∞ „H˜Ü«∞KÕ `«Ñ¨ÊHõ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok Hõ^•! D ã¨O™ê~°=∂e#º=Ú ‰õÄ_® '*Ï˝#
Éèí∂q∞HõÅ JÉèϺã¨O— J<Õ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ `«Ñ¨ÊHõ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú `«Ñ¨ÊHõ
Ѷ¨Å^•Ü«∞Hõ=∞=Ù`«∞Ok. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« JÉèϺ㨄Hõ=∞=ÚKÕ h=Ù
'â◊√^Œú=Ú–JYO_»=Ú–x+¨¯à◊OHõ=Ú–x`«º=Ú— JQÆ∞ hÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡#∞ QÍOK«QÆÅ=Ù.
J@∞¡ QÍOK«∞@ [~°∞QÆ∞K«∞O_»QÍ ã¨~°fi=º^èŒÅ∞, "Õ^Œ#Å∞, ÉèË^ŒÉèÏ=#Å∞ "å@O`«@ J"Õ
`˘ÅQÆ∞`å~Ú. F a_®¤! h=Ù ã¨i J~Ú# LáêÜ«∞=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«HõáÈ=Ù@ KÕ`«<Õ q∞^䕺
qHõÅÊÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∞O`å WO`«=~°‰õΩ [~ÚOK«|_»Hõ áÈ=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J>Ë¡
266
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«k`«~°∞ÅQÆ∞ ã¨~°fir=ÙÅ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®, 'Jã¨OHõÅÊ=Ú— J#∞ Ü«∞`«fl=ÚKÕ Wk j„Ѷ¨∞=ÚQÍ
qÅÜ«∞"≥ÚO^Œ∞K«∞#flk. D q+¨Ü«∞OÖ’ Z=fiiH© ã¨O^ÕǨÅ∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
Jã¨^Œfiã¨∞Î=Ù ZHõ¯_≥·<å z~°HÍÅO ã≤÷~°OQÍ LO\’O^•?... ÖË^Œ∞. pHõ\’¡ L#fl"å_»∞ nѨO
"≥eyOK«∞‰õΩO>Ë WHõ P pHõ\ ˜ ZHõ¯_» LO@∞Ok? Jk ZHõ¯_çH˜ áÈ`ÀO^Œx K≥áêÊe? ^Œ$_è»"≥∞ÿ#
^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ PHÍâ◊OÖ’ W^ŒÌ~°∞ K«O„^Œ∞Å∞ WHõ HõxÑ≤™êÎ~å? D ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® `«`«Î fi
qKå~°=ÚKÕ q∞^䕺`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. F „Ñ≤Ü«∞‰õΩ=∂~å! ã¨~°fi^• XHõ¯ q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ.
h=Ù D ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ K≥Ok#"å_»=Ù HÍ=Ù. J\Ï¡ˆQ D ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® h‰õΩ K≥Ok#k
HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ xtÛO`«QÍ D ã¨O™ê~° „ÉèÏOux q_çzÃÑ@∞ì. ''D ã¨O™ê~°=Ú q∞^䌺ÜÕ∞—— Jx
`≥eã≤# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® WHõ hH© zO`«#Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ K≥ѨC? Hõ#∞Hõ ã¨~°fi qëê^ŒÑ¨Ói`« zO`«Å∞
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ<À, XHõ¯™êiQÍ<À `«ºlOz"Õ~Ú.
''<Õ<˘Hõ r=Ù_»#∞. J<ÕHõ qÉèí==ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D Éè’QÆqÖÏ™êÅ∞ Ü«ÚHõÎ"Õ∞. WO^Œ∞Ö’
H˘xfl =ã¨∞Î=ÙÅ∞, =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞@KÕ <Õ#∞ P#OkOK«QÆÅ#∞. H˘xfl\˜x <Õ#∞ =^ŒÅ∞ÛHÀ
=Åã≤Ü«Ú#flk.—— - W=hfl ™êO™êiHõ gzHõÖË#x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
h ~°∂Ѩ=Ú#, =∞iÜ«Ú D ^Œ$â◊º=Ú ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl^Õk? ã¨~°fi
q^èŒ=ÚÖÏ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•! ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞ J~Ú LO_»QÍ h‰õΩ kQÆ∞à◊√§,
~°O^èŒ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ HõÅQÍe? "å\˜ „Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú#∞ h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ P„â◊~ÚOKåe?... JO^Œ∞KÕ`«
ã¨~°fi^• xtÛO`«∞_»"≥· LO_»∞.
❖
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: qO@∞<åfl"å ~å=∞K«O„^•! "åi ã¨OÉèÏ+¨} J@∞¡ =Úyã≤Ok. PÃÑ· <Õ#∞ "åi
=ÚO^Œ∞ Éè∫uHõ ~°∂ѨÙ_»<≥· „Ѩ^Œi≈OK«∞‰õΩ<åfl#∞. "åi^ŒÌ~°∞ q#„=∞`«`À ##∞fl PǨfixOz,
ѨÓlOKå~°∞. ^•â◊¥~°∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# PѨÎ"åHõº=ÚÅ#∞ Jaè#OkOKå#∞. JO^Œe ™ê~°qâıëêÅ#∞
ѨÙ#óã¨g∞H˜∆ã¨∂Î „Ѩã¨OyOKå#∞. ã¨O™ê~°=Ú #∞O_ç D r=Ùx `«iOѨ*ËÜ«∞QÆÅ J<ÕHõ QÍ^äŒÅ∞
qxÑ≤OKå#∞. "Õ∞O =ÚQÆ∞æ~°O P`«‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ J<ÕHõ ^Œ$HõÊ^äŒ=ÚÅ #∞O_ç J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞
K≥ѨC‰õΩ<åflO.
P ~å„u LÖÏ¡ã¨OQÍ QÆ_»záÈ~ÚOk. P =∞~°∞<å_»∞ P `«O„_ôH˘_»∞‰õΩÅ∞ ##∞fl ÉèíH˜Î
ѨÓ~°fiHõOQÍ ™êQÆ#Oáê~°∞. <Õ#∞ <å HÍ~°º„Hõ=∞=Ú ##∞ã¨iOz PHÍâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOz =Ú#∞Å∞
"ÕzÜ«Ú#flKÀ\˜H˜ Ѩܫ∞xOKå#∞.
WѨC_ô '^•â◊¥~åMϺHõ— q<åfl=Ù Hõ^•! nxx J#∞ã¨iOz ''D [QÆ`«∞Î „ѨuaO|=Ú =Öˇ
Jã¨`«º"≥∞ÿ#k—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. D ã¨OÉèÏ+¨}#∞ J#∞ã¨iOz „Ѩ[ÅÖ’ ''Wk ^•â◊¥~åMϺ~ÚHõ
=O\˜k—— J#∞#k „ѨKå~°OÖ’H˜ =zÛOk.
❖❖❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 267
10. ^•â◊¥~åMϺ~ÚHõ: q*Ï˝# ™ê~åOâ◊=Ú
D '<Õ#∞–h=Ù— J#∞#^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ 'Jkèëêª# K≥·`«#ºO— ^Œ$ëêì º K«∂z#ѨC_»∞
Wq "åã¨Î="Õ∞. P~ÀÑ≤`«O ^Œ$ëêì º Wq J"åã¨Î=ÚÖË#x ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«∞.
''<Õ#∞–<åk—— W`åºk J^蕺ã¨Å#∞ `«ºlOz"Õ~Ú. ^•â◊¥~°=∞Ǩ=Úx `«# ‰õΩ=∂~°∞xH˜
K≥Ñ≤Ê# ã≤^•úO`åÅÖ’x JO`«s¡#QÍ<åxfl QÆ=∞xOK«∞. L^•~°z`«∞Î_»=Ù, P`«‡x+¨µª_»=Ù JQÆ∞=Ú.
qHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ '=∞#ã¨∞û—‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=Ù JQÆ∞K«∞#fl J*Ï˝# =∂e#º=Ú#∞ '<Õ#∞ P`«‡ `Õ[=Ú<Õ——
J#∞ „Ѩ™êÎ=#KÕ Hõ_çy"Õ~Ú.
P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ J=Ö’H˜OK«∞K«∂ L<åfl"å... WHõ h=Ù Ju j„Ѷ¨∞=ÚQÍ "≥∂Hõ∆Ѩ^Œ=Ú#∞
á⁄O^ŒQÆÅ=Ù. D Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ ѨÓAº_»=Ù HÍQÆÅ=Ù.
W\˜ì Ѩiâ◊√^Œú ''ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡^Œ~°≈#=Ú——KÕ =∂=O\˜ |∞∞+¨µÅ‰õΩ ‰õÄ_® h=Ù #=∞㨯iOѨ
`«y# "å_»=QÆ∞K«∞<åfl=Ù.
❖❖❖
268
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
VIII. HõKÀáêMϺ#=Ú – LáÈ^•…`« K«~°Û
1. D ã¨$+≤ìH˜ Hõ~°Î Z=~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! [_®`«‡Hõ=∞QÆ∞ D „ѨѨOK«O 'ÖË^Œ∞— J<Õ xâ◊ÛÜ«∞O Hõey
LO_»@"Õ∞ Lz`«O. D '<Õ#∞–<åk— "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèË^Œ J^蕺ã¨Å Ѩ@¡ qâßfiã¨O `«ºlOz"Õ~Ú.
q"Õ‰õΩʼnõΩ ZHõ¯_≥·<å ÖËx^•xÜ«∞O^Œ∞ qâßfiã¨=ÚO@∞O^•? Jq"Õ‰õΩʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ Jã¨`«º"≥∞ÿ#
^•x Ü«∞O^Œ∞ L^ÕfiQÆ=Ú, ~åQÆ=Ú, ã¨O~°OÉèí=Ú LO\Ï~Ú.
h=Ù q"ÕH˜q HÍ"åe. JO`ÕQÍx Jq"ÕHõ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz ^Œ∞ódOK«@"Õ∞q∞\˜ K≥ѨC? D
'^ÕǨÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î P`«‡ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ã¨`«Î#∞ á⁄Ok=ÙO^•?..
ÖË^Œ∞ Hõ^•! ...JO^Œ∞KÕ`« h=Ù J¿ÑH∆Í ~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù J"åfie. Jã¨OQÆO, L^•ã‘#O, z„^Œ∂ѨO
J~Ú#\˜ì '™êfi`«‡— Ü«∞O^Õ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· LO_»∞. J*Ï˝x 'J^蕺㨗 J#∞ ã¨fiÉèÏ=O Hõey LO@∞<åfl_»∞.
Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? P`«‡HõO>Ë "Õ~°∞QÍ D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ PáêkOK«∞H˘O@∞<åfl_»∞.
Ѩi`«Ñ≤ã¨∞Î<åfl_»∞.''<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú<Õ, <Õ#∞ K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞, ѨÙ@∞ìK«∞<åfl#∞— Jx J#∞‰õΩO@∞
<åfl_»∞. D â◊s~°=Ú–^Œ$â◊º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜Ñ¨@¡ ã¨`«º`«fi|∞kú ã¨=∞O[ã¨=Ú HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
D [QÆ`ÕÎ ã¨^Œã¨`«∞Î (Truely as well as falsely exists) Jx, nxH˜ XHõ xÜ«∞u JO@∂ Un
ÖË^Œx h=Ù Z~°∞QÆ∞^Œ∞=Ù Hõ^•! =∞i ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÅ∞QÍ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞H˘x
„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl WHõ¯_ç ã¨O|O^茖ÉÏO^èŒ=º=ÚÅÃÑ· =∂„`«O qâßfiã¨O ZO^Œ∞‰õΩ? D [QÆ`ÕÎ ''ÖË^Œ∞——...
Jx xâ◊Û~ÚOz# `«~°∞"å`« WHõ ã¨O|O^èŒ"Õ∞q∞\˜? |O^èŒ"Õ∞q∞\˜? Z=iH˜? ZHõ¯_»? ˆH=ÅO
P`«‡ XHõ¯>Ë ã¨~°fi^• ã≤kúOz L#flk, LO@∞#flk. Jk ã¨~°fi^•, x~°‡Å=Ú, "åºÑ¨Hõ=Ú,
J#O`«=Ú, ã¨~°fi„Ѩ=∂}=ÚÅ∞ JO^Œ∞HÀÖËxk J~Ú L#flk.
N~å=Ú_»∞: ÉÏQÆ∞#flk ™êfig∞! J~Ú`Õ, XHõ ã¨O^ÕǨÏO. g∞ L^ÕÌâ◊=Ú ##∞ã¨iOz D [QÆ`«∞ΉõΩ
Hõ~°Î Z=~°∞? HÍ~°‰õΩÅ∞, „¿Ñ~°‰õΩÅ∞ Z=Ô~·<å L<åfl~å? LO>Ë "å~°∞ ZHõ¯_» L<åfl~°∞? ZHõ¯_» #∞O_ç
nx#O`«\ ˜h #_»∞ѨÙK«∞<åfl~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞OÖ’ WѨÊ\˜ˆH J<ÕHõ qâıëêÅ∞ K≥ѨC‰õΩ<åflO. h „Ѩâ◊fl‰õΩ
ã¨=∂^è•#OQÍ D [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞OÖ’ =∂ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl#∞
q#∞-
F ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«∞Î Z=fiiKÕ`«#∂ xi‡OK«|_ç LO_»ÖË^Œ∞. J#QÍ nxH˜ 'Hõ~°Î—
JO@∂ Z=fi~°∂ ÖË~°∞. J>Ë¡ ''D q^èŒ"≥∞ÿ# „Hõ=∞=Ú——... JO@∂ Un ÖË^Œ∞. ''Hõ~°Î W\˜ì q^è•#=Ú
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 269
#‰õΩ |^Œ∞ú_»∞——–J#∞#k K≥ѨC@‰õΩ gÅ∞QÍ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. qA˝Å J=QÍǨÏ##∞ J#∞ã¨iOz
U~°Ê_çÜ«Ú#fl aè<åflaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ WHõ¯_» L^ŒÇ¨Ïi™êÎ~°∞.
1. ^Œ$â◊º=ÚKÕ „^Œ+¨ì U~°Ê_»∞K«∞<åfl_»∞! (^Œ$â◊º=Ú Hõ~°Î – „^Œ+¨ì JHõ~°Î) - ''^Œ$â◊º=Ú#∞ |>Ëì „^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯
J#∞Éèí=O LO\’Ok. Hõ#∞Hõ 'J#∞Éèí==Ú— J#|_»∞^•xH˜ [QÆ`ÕÎ Hõ~°Î. P J#∞Éèí=O U~°Ê_»∞
„Ѩ^Õâ◊"Õ∞ „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ÉÏǨϺ=Ú. Hõ#∞Hõ ^Œ$â◊º=Ú#∞ J#∞ã¨iOz „^Œ+¨ì LO@∞<åfl_»∞.——
2. „^Œ+¨ìKÕ ^Œ$â◊º=Ú HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk! (^Œ$â◊º=Ú JHõ~°Î–„^Œ+¨ì Hõ~°Î) - „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#ÜÕ∞
^Œ$âߺ#∞Éèí=O Hõ#∞Hõ [QÆ`«∞Î JHõ~°Î. „^Œ+¨ìÜÕ∞ Hõ~°Î«. „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°OQÆ"Õ∞ J#∞Éèí==ÚʼnõΩ
™ê÷#O. P`«‡ã¨xfl^è•#O KÕ`«<Õ [QÆ`«∞Î ÉèÏã≤™ÈÎOk Hõ#∞Hõ, „^Œ+¨ì#∞ J#∞ã¨iOKÕ ^Œ$â◊º=Ú
LO\’Ok.
❖
D '[QÆ`«∞Η J<Õ *ÏÅO Hõ~°Î $ã¨Ç≤Ï`«O HÍ=K«∞Û QÍHõ! ÖËHõ Hõ~°Î $~°Ç≤Ï`«O HÍ=K«∞Û QÍHõ!
=∞iOˆH^Œ<åfl HÍh! h=Ù =∂„`«O '„^Œ+¨ì–^Œ$â◊º=Ú Ñ¨~°ã¨Ê~°O JÉèË^Œ"≥∞ÿ#"Õ—— J#∞ J^蕺㨠Hõey
LO_»∞. Ѩ~°ã¨Ê~° 'ÉèË^Œ^蕺㨗 KÕ`«<Õ D ^ÕǨÏ=ÚÅѨ@¡ ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞ ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=#
ã¨OÉèíqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J\˜ì ÉèÏ=##∞ r=Ù_»∞ "≥Ú^Œ@QÍ `«ºlOKåe.
Hõ#∞Hõ ~å=∂! h |∞kúx ã¨∞xt`«O KÕã¨∞HÀ. ѨizÛù#fl=ÚÅQÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ ã≤÷u Hõey
LO_»=^Œ∞Ì. J@∞¡ ã≤÷u á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ Ü«∞^ä•suQÍ =iÎã¨∂Î LO_»∞.
'D [QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î P`«‡ÜÕ∞—... Jx J#=KåÛ? D „Ѩâ◊fl‰õΩ =∂ ã¨=∂^è•#O q#∞.
P`«‡ ã¨~°fi^• 㨈~fiO„kÜ«∞ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ìk. Jk U Hõ∆}=∞O^Œ∞ Z\˜ì =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∞
á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ 'Jk [_»=Ú=O\˜k— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. P`«‡ `«# ã¨fiã¨`«Î
=∂„`«OKÕ`« D [QÆ`«∞Î LxH˜x á⁄O^Œ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ ''P`«‡ D [QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î——
J~Ú#@∞¡ HõxÑ≤™ÈÎOk.
'HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞O—KÕ 'D [QÆ`«∞ΉõΩ Hõ~°Î J#∞"å_Õ ÖË_»∞—— Jx "Õ∞=Ú ZOK«∞K«∞<åflO.
HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞O J#QÍ - XHõKÀ@ XHõ Z`≥ÎÂ# `å\˜ K≥@∞ì L#flk. JѨC_Õ =ã¨O`«
HÍÅO „Ѩ"ÕtOK«∞@KÕ P K≥@∞ì‰õΩ `å\˜Ñ¨à◊√§ K«Hõ¯QÍ „=∞yæ, Ѷ¨Ú=∞Ѷ¨Ú=∞ÖÏ_»∞`«∂ „"ÕÖÏ_»∞
K«∞<åfl~Ú. XHõ HÍH˜ ZHõ¯_ç #∞O_À ZO^Œ∞HÀ =zÛ P K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯ `å\˜Ñ¨à◊§ QÆ∞uÎÃÑ· „"åeOk.
JѨC_»∞, P QÆ∞uÎÖ’x XHõ ѨO_»∞ ÉÏQÍ =∞yæ LO_ç, QÆ∞uÎ #∞O_ç q_ç=_ç <ÕÅÃÑ· Ѩ_çOk. JѨC_Õ
h_»Ö’ ¿ã^Œf~°∞Û‰õΩO^•=∞x XHõ #Hõ¯ P K≥@∞ì „H˜O^Œ‰õΩ =zÛ xezOk. h_»#∞, QÍe gzHõÅ#∞
á⁄O^Œ∞`«∂ L#fl P #Hõ¯ÃÑ· `å\˜Ñ¨O_»∞ *ÏiѨ_çOk. Ѷ¨e`«OQÍ, P #Hõ¯‰õΩ QÍÜ«∞O J~ÚOk.
WѨC_»∞ K≥ѨC. P #Hõ¯‰õΩ QÍÜ«∞=Ú JQÆ∞@‰õΩ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? `å\˜K≥\Ïì? HÍH˜Ü«∂?
=ã¨O`«HÍÅ=∂? `å\˜Ñ¨O_®? #Hõ¯ K≥@∞ì „H˜O^Œ‰õΩ =K«∞Û@ KÕ`«<å? K≥@∞ì h_»‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#
ã¨∂~°∞º_®? QÍeÜ≥ÚHõ¯ "ÕQÆ=Ú`À ‰õÄ_ç# gzHõÖÏ?
270
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Z=fi~°∞ U^≥·<å J#=K«∞Û. HÍx ''HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞=ÚKÕ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#^•xH˜ Hõ~°Î ÖË_»∞——
J#∞#k D ^Œ$ëêìO`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ áê~î°O.
D [QÆ`«∞Î U^≥· L#flk - J<Õ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, ' D [QÆ`«∞Î Jx~°fiK«hÜ«∞O— Jx J<ÕHõ
=∞Ok P`«‡*Ï˝#∞ÅQÆ∞ "åiKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. ''D [QÆ`«∞Î WO^Œe Ѩ^•~°÷ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞
QÆ∞iOz JA˝ÖË =∞~°Å =∞~°Å q`«i¯OK«@O, qKåiOK«@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. q"Õ‰õΩÅ∞ J@∞¡
KÕÜ«∞~°∞.—— J#∞#^Õ =∂ Jaè„áêÜ«∞O ‰õÄ_®. ZO^Œ∞HõO>Ë `«~°¯q`«~°¯=ÚÅ∞ XHõ Ѩikèx,
Ѩiq∞`«`«fi=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_ç, J#O`«=∞QÆ∞ P`«‡`«`«fi=Ú#∞ x~°fizOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. W@∞¡
P`«‡ J#∞Éèí"≥·Hõ"Õ^Œº=Ú =∂„`«"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
❖
D [QÆ`«∞Î 'ÉèÏ=<å~°∂Ѩ=Ú— Jx H˘O^Œ~°O@∞<åfl~°∞. ''Wk Hõ∆}Hõ∆}O #tOK«∞K«∂,
â◊¥#º"Õ∞ J~Ú L#flk—— Jx =∞iH˘O^Œ~°∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. ''Wk „Ѩ"åǨÏ~°∂Ѩ=Ú# HõxÑ≤ã¨∂Î
=∞~°Å =∞~°Å L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk——... Jx WOH˘O^Œi Jaè„áêÜ«∞O.
Uk U"≥∞ÿ<å K«=∞`å¯~°"Õ∞=∞O>Ë nxx h=Ù U U ã¨OHõÅÊ=ÚÅ ^è•~°} KÕ`« =∞~°Å =∞~°Å
^Œi≈™êÎ"À, P ^è•~°}Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ „ѨÜ≥∂[# ã≤kúx á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
N~å=Ú_»∞: ''Wk x`«º ã¨`åÎ ã¨fiÉèÏ=O HõÅk—— Jx K≥ѨÊ=K«Ûx? JO^•=∂? JO>Ë, Wk
ZѨÊ\˜H© U~°Ê_ç LO_çÜÕ∞ LO@∞O^Œx—— Jx J#=K«∞Û<å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: WHõ¯_» „Ѩun XHõѨC_»∞ XHõ q^èŒOQÍ =∞~˘HõѨC_»∞ =∞~˘Hõq^èŒOQÍ
LO\’Ok. WHõ¯_» Ѩi}Ï=∞O K≥O^Œx^Õk K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`« WHõ¯_» WѨC_»∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl^ŒO`å
'Jã¨`ü— ã¨fiÉèÏ=Ü«Ú`«=∞x K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. JO>Ë, Jk WѨÊ\˜ˆH ã¨fi`«Ç¨QÍ 'LxH˜— x Hõey
LO_»ÖË^Œ∞.
áÈh... 'Wk Hõ∆}˜Hõ ã¨`«Î jÅ"≥∞ÿ#k— JO^•=∂? D â◊s~°=ÚÖ’x ã¨OHõeÊOK«∞"å_»∞, ÖËHõ
^Œi≈OK«∞"å_»∞ L<åfl_»∞ K«∂Kå"£! J`«_»∞ PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ, ÉèÏ==ÚÅ =∂~°∞ÊKÕ ã¨Ê $tOK«
|_»HõÜÕ∞ LO@∞<åfl_»∞. ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ [QÆ`«∞Î LO\’Ok.
P`«‡ "åã¨Î"åxH˜ ã¨~°fi WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Jf`«=Ú, PkèÉè∫uHõ–Pkè^≥·qHõ–P^蕺u‡Hõ
`åѨ=ÚÅKÕ `åHõ|_»xk. Jk D [QÆ`å¯~°º=Ú#∞ x~°O`«~°O KÕÜ«ÚK«∞#flѨÊ\˜H© Jk U=∂„`«O
MË^Œ=ÚQÍx, "≥∂^Œ=Ú QÍx á⁄O^Œ^Œ∞.
❖
XHõ QÆkÖ’ nѨO L#flk. P nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ`« P QÆkÖ’ ''=O@ KÕÜ«Ú@–
ã¨OÉèÏ+≤OK«∞@–K«^Œ∞=Ù@—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ HÍ~°º„Hõ=∂Åhfl [iyáÈ`«∞<åfl~Ú. nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞
ÖˉõΩO>Ë J=hfl P q^èŒOQÍ [~°∞QÆ*ÏÅ=Ù. HÍx nѨѨ٠"≥Å∞ˆQ J=hfl KÕ~Ú™ÈÎO^Œx J#ÖË=Ú.
nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞ ^ÕxH© HÍ~°}O HÍ^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 271
WHõ¯_» =∞#‰õΩ Ô~O_»∞ "åHͺÅ∞ ã≤kúã¨∞Î<åfl~Ú-
1. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨=∞Hõ∆O— KÕ`«<Õ [QÆ`«∞Î LO\’Ok - P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨xfl^è•#O =∂„`«O KÕ`« D
[QÆ`«∞Î =º=Ǩ~° „ѨHõ@#Å∞ Hõey LO_»QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}O P`«‡ÜÕ∞.
2. P`«‡ ã¨~°fi^• xifiHÍ~°O, xifiâı+¨O - P`«‡ ã¨fi`«Ç¨QÍ x~°=Ü«∞==Ú, Ѩ^•~°÷~°Ç≤Ï`«=Ú
Hõ^•! Hõ#∞Hõ P`«‡ [QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ... ''D [QÆ`«∞Î ã¨`ü–Jã¨`ü ~°∂Ѩ=Ú, Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú J~Ú L#flk——... Jx
K≥ѨÊ|_»@O [iyOk. P`«‡ H͉õΩO_® "Õ~°∞QÍ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜H˜ =∞iOˆHn HÍ~°}
=∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞. x~°O`«~°O D ^Œ$â◊º=Ú ÉèÏ=<å#∞™ê~°O W\˜ì ã≤÷`Õ Hõey LO\’Ok. Wk q∞^䕺
~°∂Ѩ=Ú# WO„^Œ*ÏÅOÖ’ ÖÏQÍ Pq~°ƒùqOz#@∞¡ ^Œ$â◊º=∂#"≥∞ÿ LO\’Ok. ^Œ$âߺxH˜ Jf`«
=∞QÆ∞ P`«‡`«fi=Ú =Ç≤ÏOK«∞"åiH˜, D ^Œ$â◊º=Ú Z^Œ∞~°∞QÍ LO_ç ‰õÄ_® 'ÖËx^Õ— JQÆ∞K«∞#flk.
❖❖❖
2. x~°¿ÑHõ∆–xã¨ûOQÆ=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! D [#∞Å =º=Ǩ~°=ÚÅ ã¨O~°OÉèí=Ú QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å?
J=~°º#Î㨺 HÍÅ㨺 HõtÛ^ŒOâ◊ó â◊~°K«Ûù`«"£∞ I
`å=<凄`«=∞Ǩâ◊Û~°ºó H˜=∞~°÷O ™È-#∞^è•=u II (ã¨~°æ 56, â’¡ 13)
D â◊s~°O`À ‰õÄ_ç#ѨÊ\˜ rq`«O J#O`« ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ ^Œ$ëêì º J`«ºO`« Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#k
Hõ^•! Wk J#O`« HÍńѨ"åǨÏOÖ’ ZO`«\ ˜ ã¨fiÖÏÊOâ◊"≥∞ÿ#k! D ã¨fiÅÊHÍÅO, ã¨^Œ=HÍâ◊OÖÏ
ÅaèOz# D =∂#= Láêkè U~°Ê_çÜ«Ú#fl ã¨=∞Ü«∞=∞O`å ‰õÄ_® J`«_»∞ ^ÕǨ`«‡ |∞kú<Õ P„â◊~Ú
ã¨∞Î<åfl_Õ! 㨈~fiO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡"≥·Ñ¨Ù Jaè=ÚY∞_»=@"Õ∞ ÖË^Õ! ZO`« Pâ◊Û~°ºO!
D [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# Hõ~°Î $`«fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. J\˜ì D [QÆ`«∞Î#O^Œe D ^ÕǨÏ=ÚÅ`À ã¨Ç¨
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ 'Wq ã≤÷~°=ÚÅ∞—... JxÑ≤OK«@O =¸~°ö`«fi"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. WHõ¯_ç ã¨fiÅÊ
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ P¿ÑH˜∆OK«∞K«∞, ^Œ∂~°^Œ$+≤ì ÖˉõΩO_® k#=ÚÅ∞ QÆ_»Ñ¨@O Lz`«"≥∞\Ï¡QÍ?
F~¸ r=Ù_®! ZHõ¯_≥·<å 'Jã¨OQÆ=Ú— JQÆ∞ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ, [_»=∞QÆ∞ Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ
ã¨O|O^èŒO LO@∞O^• K≥ѨC? h=Ù â◊√^Œú=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú"Õ QÍh, [_»=∞QÆ∞ â◊s~°=ÚÅ∞ HÍ=Ù,
WO„kÜ«∂Å∞ HÍ=Ù. WO„kÜ«∂#∞Éèí"åÅ∞ HÍ=Ù. J\˜ì P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h‰õΩ D â◊s~å^Œ∞Å`À
ã¨OÜ≥∂QÆO U~°Ê_»@"Õ∞q∞\˜?
Hõ#∞Hõ† ''<Õ#∞ â◊s~°~°∂ѨÙ_»#∞ QÍ#∞. <å Ü«∞O^Œ∞ â◊s~å^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. <Õ#∞ D
â◊s~°Ñ¨iq∞`«∞_»#∞ HÍ#∞. â◊s~°O HõO>Ë =ÚO^Õ L#fl\˜ì <Õ#∞ â◊s~åxH˜ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«∞_»<≥·
LO_Õ^≥\Ï¡?——...Jx ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏqOK«~å^Œ∞? J@∞¡ ÉèÏqOz#ѨC_Õ h=Ù WO„kÜ«∂f`«=∞QÆ∞
272
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù. J\Ï¡ H͉õΩO_®, WO„kÜ«∂#∞Éèí= =∂„`«"≥∞ÿ#\˜ì D
^Œ$â◊º=ÚÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, Wq HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞... g@xfl\˜ÃÑ· #=∞‡HõO Hõey
LO>Ë ''Jã¨O|Okè`«=Ú – k=º=Ú – Ѩiâ◊√^Œú=Ú – x`Àºk`«=Ú——... JQÆ∞ h "åã¨Î=
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ h=Ù Z@∞¡ QÍOK«QÆÅ"À =∂‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. D â◊s~å^Œ∞Å∞, `«k`«~° ^Œ$â◊º
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã≤÷~°=ÚÅ~Ú<å, H͉õΩ<åfl h=Ù g\˜ Ѩ@¡ 'J¿ÑHõ∆— á⁄O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õ=ÚOk?
h=Ù XHõ [_»=ã¨∞Î=Ù HÍ^Õ! ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® ~°zOK«QÆÅ K≥·`«#º=¸iÎq Hõ^•!
|∞^Œ∞ƒ^Œ=Ú =Öˇ K«OK«Å=ÚÖˇ·# D ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ #tOzáÈÜÕ∞"Õ Hõ#∞Hõ, "å\˜ Ü«∞O^Œ∞
Pã¨H˜Î ^Œ∞óY=ÚÅ<Õ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
1) ''L`«ÊuΖq<åâ◊#=Ú—— J#∞ Ô~O_ç\ ˜`À ‰õÄ_»∞H˘#fl D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ''WqÜÕ∞
<Õ#∞, ÖËHõ Wq <åq—— J#∞ ^À+¨=Ú`À ÉèÏ"å"Õâ◊=Ú á⁄O^Œ@O†
2) P`«‡#∞ [QÆ`ü ã¨fiÉèÏ=Ü«ÚHõΫOQÍ K«∂_»@O... (ÖËHõ, P`«‡ÜÕ∞ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨOQÍ QÆÅ
ã¨Ç¨Ïr=Ùx Éè∫uHõ Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ì`À K«∂_»@O)...
... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® |O^èŒ=Ú HõeyOK«∞@ˆH HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åflÜ«∞x ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞Î<åfl#∞. ã≤÷~°–Jã≤÷~° ã¨fiÉèÏ=Ü«ÚHõÎ=ÚÖˇ·#\˜ì P`«‡–[QÆ`«∞ÎʼnõΩ ''H˘O_»–#∞~°∞QÆ∞——Å =O\˜
ã¨O|O^èŒ=Ú =∂„`«"Õ∞ HõÅ^Œ∞.
ã¨=∞ã¨Î=Ú#‰õΩ Hõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ P`«‡ JHõ~°ÎÜÕ∞ J~Ú L#flk. Jk Ug∞ KÕÜ«Ú@ ÖË^Œ∞. <å@Hõ
~°OQÆOÖ’x nѨOÖÏQÆ Jxfl\˜h „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∂Î ‰õÄ_® L^•ã‘#OQÍ LO\’Ok. ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~ÚOz# `«~°∞"å`«, WHõ „áê}∞Å∞ x^Œ∞~°ÖËz, `«=∞ k#K«~°ºÅ∞ „áê~°OaèOK«∞ K«∞<åfl~°∞ Hõ^•!
HÍx k#K«~°ºÅ‰õÄ ã¨∂~°∞ºxH˜ ã¨O|O^èŒO Uq∞ L#flk? L^ŒÜ«∞O #∞O_ç ™êÜ«∞OHÍÅO ^•HÍ
[iyáÈ`«∞#fl PÜ«∂ ~ÀA"ås HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ ^Œ$ëêì º ã¨∂~°∞º_»∞ ã¨~°fi^• JHõ~°ÎÜÕ∞ Hõ^•! P`«‡
‰õÄ_® Ug∞ X#~°∞Û@ ÖË^Œ∞. Jk Jxfl\˜H© HÍ~°}=∞QÆ∞K«∂ ‰õÄ_®, ã¨~°fi^• 'ã¨fiÜ«∞O„ѨuÉèí—
Ü«∞O^Œ∞ „Ѩu+≤ì`«"≥∞ÿ LO_ç LO\’Ok. Jk K«eOѨHõÜÕ∞ LO@∂ ã¨~°fi=Ú#∞ K«eOѨ*Ë™ÈÎOk.
❖❖❖
3. „Éèí=∞KÕ`«<Õ [QÆ^Œ∞`«ÊuÎ
#nf~°O ã¨fiÉèÏ=Ü«ÚHõÎOQÍ<Õ Wã¨∞Hõ`À LO@∞Ok Hõ^•! D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® ã¨fiÉèÏ=OQÍ<Õ
r=Ùx Ѩ@¡ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flk. Z@∞ ѨšO LO>Ë h~°∞ J@∞ „Ѩ=Ç≤ÏOK«@O ã¨Ç¨Ï[O. J\Ï¡ˆQ
[_»–KÕ`«#=ÚÅ ã¨OÜ≥∂QÆ=∂„`«O KÕ`« D [QÆ`«∞Î PHõã≤‡HõOQÍ L`«Ê#fl"≥∞ÿ#k JQÆ∞K«∞#flk.
JO`ÕQÍx, nxH˜ Hõ~°Î JO@∂ Z=~°∂ ÖË~°∞.
P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨xfl^è•#O KÕ`«<Õ nxH˜ LxH˜ „áêÑ≤ΙÈÎOk. ÖË^• ã¨~°fi„Ѩ=∂}=ÚʼnõΩ Jf`«
=∞QÆ∞ â◊√^Œúz`«Î=Ú ^Œ$ëêì º Wk ÖË^Œx ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«|_»QÆÅ^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 273
F ~å=∞K«O„^•! Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© D '^ÕǨÏ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ ''WkÜÕ∞
P`«‡—— Jx `«ÅK«@O Z=fiiH© U=∂„`«O `«QÆ^Œ∞. "ÕQÆOQÍ QÍeÖ’ =$`åÎHÍ~°OQÍ „uѨC#ѨC_»∞
U~°Ê_»∞ =$`«Î=ÚÃÑ· ÖËHõ, ã¨fiѨfl=ÚÖ’x H˘O_», =∞x+≤ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ÃÑ· J¿ÑHõ∆ Hõey
L<åfl=∞#∞HÀ, pHõ\’¡ U^À PHÍ~°O K«∂z ''Jk ^ŒÜ«∞º=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõ^ŒeHõÖË—— Jx `«ÅKå
=∞#∞HÀ... J=hfl J~°÷OÖËx Ѩ#∞ÖË Hõ^•! PHõã≤‡HõOQÍ ZHõ¯_À ^Œ∂~°^Õâ◊OÖ’ H˘kÌHõ∆}=ÚÅ∞ h
„ѨHõ¯# xÅ|_ç, J@∞ÃÑ· Z\’ "≥o§áÈ=ÙK«∞#fl #∂`«# =ºH˜Î`À h‰õΩ ¿ãflǨÏO Z\Ï¡ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok?
„Éèí=∞KÕ L`«Ê#fl"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î qâßfiã¨áê„`«O HÍ^Œ∞. ...J>Ë¡ D â◊s~° q+¨Ü«∞O ‰õÄ_®.
N ~å=Ú_»∞: ™êfig∞! D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=# r==∂„`«∞Å=∞QÆ∞ =∂‰õΩ ™ê^茺"Õ∞ #O\Ï~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ''K«O„^Œ∞xÖ’ L+¨‚`«fi=Ú, ã¨∂~°∞ºxÖ’x j`«Å`«fi=Ú, =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ [Å`«fi=Ú
"åã¨Î==Ú HÍ=Ù—— J#∞ ÉèÏ=# ZO`« ã¨Ç¨Ï["≥∂, D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ÉèÏ=<å~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO_»@O
‰õÄ_® J>Ë¡ ã¨Ç¨Ï[O. ÉèÏ=#Å∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ '„â◊=∞— HÍx, Hõey Ü«ÚO_»‰õΩO_»∞@ „â◊=∞
HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ ÉèÏ=<å~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»@O JÉèϺã¨Ñ¨~°∞_»=QÆ∞ h‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ ã¨∞™ê^茺"Õ∞!
WHõ D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O\Ï"å?... nxx 'TǨϗ֒x Hõ@ì_»=ÚÅ=Öˇ,
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x [#ã¨=¸Ç¨Ï=Ú=Öˇ, WO„^Œ*ÏÅ=ÚÖ’x ã¨OѶ¨∞@#Å=Öˇ L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·,
JO`«Ü«Ú `≥eã≤ÜÕ∞ L#fl"å_≥· „ѨâßO`«z`«Î=Ú`À gH˜∆ã¨∂Î LO_»∞. JO`ÕQÍx ÉèÏ=<å=∞Ü«∞=∞QÆ∞
D „áêѨOzHõ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ qâßfiã¨=Ú HõeyÜ«ÚO_»=^Œ∞Ì. U^≥·`Õ hÜ≥ÚHõ¯ 'Ѩ~°=∂~°÷
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú— J~Ú L#fl^À... J^•Ìx<Õ ã¨~°fi^• ÉèÏqOK«∞K«∞, D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ bÖÏ=∂„`«OQÍ
qǨÏiã¨∂Î LO_»∞.
❖❖❖
4. ã¨xfl^è•# =∂„`«O (Mere presence)
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ JÉèíºO`«~°=∞~Ú# P`«‡=ã¨∞Î"Õ x`«ºã¨`«º"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. ã¨~°fi Hõ~°Î $`«fi-
JHõ~°Î $`«fi ÉèÏ=#Å#∞, ã¨~°fi WK«ÛùÅ#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ! JѨC_»∞ âı+≤OK«∞ áê~°=∂i÷Hõ ~°∂Ѩ=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«∞. J@∞ÃÑ· Ü«∞^ä•suQÍ D [QÆ`«∞ÎÖ’ qǨÏiOK«∞. L^•ã‘#∞_»"≥·, WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·,
=º^è•~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· =º=ǨÏiOK«∞.
W^ŒO ã¨xflkè=∂„`Õ} xÜ«∞uó Ѩi[$OÉèí`Õ I
nѨã¨xfl=∂„`Õ} xiK≥·Ûù= „ѨHÍâ◊`Õ II (ã¨~°æ 56, â’¡ 27)
''P`«‡K≥·`«#º"Õ∞—— J~Ú L#fl h Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨xfl^è•#O— =∂„`«O KÕ`« xÜ«∞u D [QÆ^Œfi º=Ǩ~°
~°∂ѨOÖ’ „Ѩ=iΙÈÎOk. nѨ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú KÕ`« „ѨHÍâ◊=Ú ^Œâ◊kâ◊Å qã¨Îi™ÈÎOk!
PHÍâ◊OÖ’ "Õ∞Ѷ¨∞=Ú#∞ K«∂z#O`« =∂„`«O KÕ`« H˘O_»=∞Öˇ¡Ñ¨Ó=Ù =~°¬^è•~°Å ÉèÏ=#KÕ
ã¨fiÜ«∞OQÍ qHõã≤™ÈÎOk. P`«‡ã¨xfl^è•#=∂„`«O KÕ`«<Õ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú.
274
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
㨈~fiKåÛù~°Ç≤Ï`Õ ÉèÏ<Ò Ü«∞^è• "Àº=∞x u+¨ªu I
*ÏÜ«∞`Õ =º=Ǩ~°â◊Û ã¨u^Õ"Õ`«^ä•„H˜Ü«∂ II
JkQÀ, ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x K«∂_»∞. J`«_»∞ U 'WK«Ûù— ÖˉõΩO_®<Õ PHÍâ◊OÖ’ „ѨHÍtã¨∞Î#flO`«
=∂„`«O KÕ`« D [QÆ`«∞ÎÖ’ ѨÓÅ∞–K≥@∞¡–r=ÙÅ∞ J<ÕHõ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ rqã¨∞Î
<åfl~°∞ Hõ^•! Ѩ~°=∂`«‡ x¢+≤¯Ü«Ú_≥· LO_ç LO_»QÍ, J`«x ã¨`åÎ=∂„`«O KÕ`« D [QÆ`«∞Î, WO^Œe
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
F ~å=∂! h=٠Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L<åfl=Ù. D â◊s~å^Œ∞Å∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ
h=Ù HÍ=Ù. ~°`«flO „ѨHÍtã¨∂Î WKåÛù~°Ç≤Ï`«OQÍ `«# H˜~°}ѨÙO[=ÚÅ#∞ `«k`«~° =ã¨∞Î=ÙÅ"≥·Ñ¨Ù
„Ѩã¨iOѨ*Ë™ÈÎOk. J~Ú`Õ, ''<Õ#∞ D =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨHÍtOѨ*Ë™êÎ#∞... D „ѨHõ¯
=ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· H˜~°}=ÚÅ∞ ѨOѨ#∞——... Jx J#∞‰õΩO\’O^•? ÖË^Œ∞, xi¡Ñ¨ÙÎ_»∞, x`«∞º_»∞ JQÆ∞
Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«ÎKÕ`«<Õ [QÆ`«û=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú.
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Hõ~°Î $`«fi, JHõ~°Î $`«fi=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ L<åfl~Ú. Wk WKåÛù~°Ç≤Ï`«O HÍ|\˜ì
''JHõ~°ÎÜÕ∞——. P`«‡ ã¨xfl^è•#OÖ’ =∂„`«"Õ∞ W^ŒO`å [~°∞QÆ∞`ÀOk HÍ|\˜ì ''Hõ~°ÎÜÕ∞—— ‰õÄ_®!
❖❖❖
5. P`«‡ Jxfl"Õà◊Å JHõ~°ÎÜÕ∞
WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ q+¨Ü«∞=Ú QÍ#O^Œ∞=Å# ã¨`«ºã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ ^ÕxH© ‰õÄ_®
Hõ~°ÎQÍx, Éè’HõÎQÍx HÍ<Õ~°^Œ∞. J~Ú`Õ, WO„kÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ JO`«~°æ`«OQÍ 'ã¨`«Î— HõeyÜ«Ú#fl^Õk?
JkÜÕ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''Hõ~°Î–Éè’HõÎ ‰õÄ_® P Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞——... Jx âßGHÍ~°∞Å∞ H˘xflKÀ@¡
x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ x~°‚~ÚOz K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. Wk ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x ™ê^èŒ#H˘~°‰õΩ Ô~O_»∞ =∂~åæÅ∞
U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú.
1. =∞ǨHõ~°Î - ''ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Hõ~°Î P`«‡ÜÕ∞. J\˜ì P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞——
2. =∞ǨJHõ~°Î - ''P`«‡‰õΩ U Hõ∆}=∞O^Œ∞#∞ Hõ~°Î $`«fi–Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ ÖË=Ù. J\˜ì Ѩiâ◊√^Œú
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡K≥·`«#º=Ú<Õ <Õ#∞.——
D Ô~O_ç\ ˜Ö’ h‰õΩ Uk „âıÜ«∞=∞x, J#∞‰õÄÅ=∞x ÉÏQÆ∞#fl^Œh JxÑ≤¿ãÎ J\˜ì ÉèÏ=##∞
^Œ$_è»OQÍ P„â◊~ÚOK«∞.''ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ "åºÑ≤Oz L#fl\˜ì z`«ûfi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ ã¨~°fi^•
JHõ~°Î<Õ——... J#∞ ÉèÏ=# Hõey, „áêÑ≤ÎOz# HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. JѨC_çHõ Hõ~°‡Å∞
KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H© x~°‡Å∞_»"≥·, Hõ~°‡ÅKÕ ^À+¨=Ú á⁄O^ŒHõ LO\Ï=Ù. ''â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞
Uq∞Ü«Ú X#~°∞Û@ÖË^Œ∞—— J<Õ xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõÅ"åx z`«Î=Ú „Ѩ=$uÎ~°Ç≤Ï`«O J=Ù`«∞Ok. „Ѩ=$uÎ
~åÇ≤Ï`«º=Ú HÍ~°}OQÍ z`«Î=Ú "≥·~åQƺO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ J¿ÑHõ∆ ÖË#ѨC_»∞ J\˜ì
r=Ù_»∞ JHõ~°‡Ñ¨~°∞_Õ J=Ù`å_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 275
''<Õ<≥ѨC_»∂ JHõ~°Î«<Õ Hõ^•...—— J#∞ ^Œ$_è»ÉèÏ=#KÕ Ñ¨~°=∞ J=∞$`«=Ú=O\˜ ã¨~°fiã¨=∞`«fi"Õ∞
âı+≤OK«QÆÅ^Œ∞. ÖËHõ ''JO`«Ü«Ú <Õ<Õ X#~°∞ÛK«∞<åfl#∞—— J#∞ =∞ǨHõ~°Î $`åfiaè=∂#=Ú#O^Œ∞ ã≤÷u
á⁄Ok LO\Ï"å...! Jk ‰õÄ_® =∞Oz^Õ.
N~å=Ú_»∞: D Ö’HõOÖ’ *Ï˝#∞ÅQÆ∞ L`«Î=ÚÅ ÉèÏ=# =∞iÜ«Ú J=QÍǨÏ# U ~°∂ѨOÖ’
LO@∞<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ''â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ D [QÆ¢^Œƒù=∞#∞ á⁄O^Œ=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
<åHõO>Ë "ÕÔ~·#^Õn ZHõ¯_® ã¨OÉèíqOK«@"Õ∞ ÖË^Œ∞ Hõ^•! WHõ <å‰õΩ ~åQÆ"Õ∞q∞\˜? ^Õfi+¨=Ú ^Õx
g∞^Œ?—— J#∞ ÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ "å~°∞ LO@∞<åfl~°∞. WHõ ''D ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ Z=~°∞?——...
J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞, ''`«k`«~° [#∞ÅKÕ ^ŒQÆúO HÍqOK«|_ç# <å ѨÓ~°fiâ◊s~°=ÚʼnõΩ, D
[#∞ÅKÕ ÖÏeOK«|_»∞K«∞#fl D =~°Î=∂# â◊s~°=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® <Õ#∞ =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ<Õ
L<åfl#∞. ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ =ÚO^Õ LO_çÜ«ÚO_ç, ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ JOwHõiOK«∞"å_»#∞,
P„â◊~ÚOK«∞"å_»#∞ <Õ<Õ!——... Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. JѨC_»∞ ã¨~°fi^Œ∞óY=ÚÅ∞ â◊q∞OK«∞K«∞<åfl~Ú.
''<å D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ q™êÎ~°=Ú#‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=QÆ∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ –
q<åâ◊#=ÚʼnõΩ Hõ~°Î#∞ <Õ<Õ—— Jx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#∞@KÕ J`«_ç ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞
â◊q∞OK«∞K«∞<åfl~Ú. ''<å D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ q™êÎ~°=Ú#‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=QÆ∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
L`«ÊuÎ – q<åâ◊=ÚʼnõΩ Hõ~°Î#∞ <Õ#∞—— Jx xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#∞@KÕ J`«_»∞ ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ#∞
~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
ÉèÏ=#Ü≥ÚHõ¯ P~°OÉèí"Õ∞ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ. ÉèÏ=##∞ JkèQÆq∞Oz#ѨC_»∞ [QÆ`«∞Î
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flk.
❖❖❖
6. P`«‡ ã¨=∞+≤ì~°∂Ѩ Hõ~°Î$`«fi=Ú
=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬:
JÜ«∞O Hõˆ~Îu =∞`åfi#Îó Hõó MË^ÀÖÏ¡ã¨Ü≥∂ó „Hõ=∞ó I
MË^ÀÖÏ¡ã¨qÖÏ¿ã+¨µ ™êfi`«‡Hõ~°Î $`«Ü≥ÿ∞`«Ü«∂ II (â’¡ 41, ã¨~°æ 56)
ã¨fiÜ«∞"Õ∞= ÅÜ«∞O Ü«∂`Õ ã¨=∞`≥·"å=t+¨º`Õ I
ã¨=∞`å ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ Ü«∂™œ ã¨`åº=~åã≤÷uó II (â’¡ 42, ã¨~°æ 57)
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù ZšѨC_»∂ ã¨=∞+≤ì ~°∂Ѩ Hõ~°Î $`«fi=Ú ã‘fiHõiOK«∞@ KÕ`«<Õ Ñ¨q„`«∞_»=Ù
HÍQÆÅ=Ù. J\˜ì Hõ~°Î $`«fi=ÚKÕ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qb#"≥∞ÿáÈ`å~Ú. PÃÑ· ã¨=∞`«fi"Õ∞
âı+≤ã¨∞ÎOk. ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅѨ@¡ ã¨=∞ÉèÏ="Õ∞ ã¨~Àfi`«Î=∞ ã≤÷u J~Ú L#flk.
276
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì ã¨=∞`«fi=Ú #O^Œ∞ ã≤÷u á⁄O^Œ∞"å_»∞ WHõ =∞~°Å Z#fl\˜H© [#‡Å∞ á⁄O^Œ_»∞. J#QÍ
J`«x Ü«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞ [x‡OKå#∞, =∞~°}˜OK«∞K«∞<åfl#∞—— =O\˜ ÉèÏ"åÅ∞ LO_»=Ù. 'ѨÙ_»∞`«∞<åfl#∞
– ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞<åfl#∞ – K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞—... J#∞ ÉèÏ"åÅhfl â◊s~°=Ú`À `å^•`«‡ºO á⁄O^Œ∞"åiH˜
=∂„`«"Õ∞ LO\’O^Œx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
HÍ|\˜ì ~å=∞K«O„^•! „Hõ=∞OQÍ Hõ~°Î $`«fi–JHõ~°Î $`«fi=ÚÅxfl\˜h `«ºlOz"Õ~Ú. =∞#ã¨∞û#∞
‰õÄ_® #tOѨ*Ë~Ú. WHõѨC_»∞ U â◊√^Œú`«`«fi=ÚO@∞O^À J^•Ìx Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»=ÙHõ=Ú‡.
JǨÏOHÍ~°O, ^ÕǨÏO, WO„kÜ«∂Å∞ <Õ#∞ HÍ^Œ∞. g\˜ "Õ\ ˜H© <Õ#∞ ã¨O|OkèOz# "å_»#∞
HÍ#∞. "å\˜ „H˜Ü«∞Å∞ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ ã¨~°fi^• x¢+≤¯Ü«Ú_»<Õ——...
Jx „QÆÇ≤Ïã¨∂Î ''P`«‡—— ‰õΩ PáêkOK«|_»∞K«∞#fl Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ#∞ x¿+kèOK«∞.
❖
N~å=Ú_»∞: =∞ǨÏs¬! D ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=Ú `«ºlOK«|_»QÍ JѨC_çHõ P`«‡ÖÏÉèí=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ
KÕ‰õÄ~°∞`«∞Ok Hõ^•!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOK«=Åã≤ L#flk. D ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ x~°ã≤Oz#
=∂„`«O KÕ`« ã¨iáÈ^Œ∞. J^Õ `«~°∞}OÖ’ P`«‡#∞ ÉèÏ=#KÕã¨∂Î LO_®e. JѨC_Õ `«$Ñ≤ÎHõ~°=∞QÆ∞
ѨÓ~°‚`«fi=Ú Åaèã¨∞ÎOk.
''`«`«fi=∞ã≤—— ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O - '`«fi"£∞—(you)#∞ ''Wk ÖË^Œ∞, P`«‡ =∂„`«"Õ∞ L#flk—— J#∞
x¿+^èŒO`À ÉÏ@∞QÍ..., '`«`ü— J#∞ â◊|Ì=Ú#∞ ÅHõ∆ º"≥∞ÿ L#fl\˜ì 'P`«‡— ÉèÏqOK«|_»∞`«∂ LO_®e.
P`«‡#∞ ÉèÏqOK«@=∞O>Ë Uq∞\˜? - ''<Õ#∞ P`«‡<Õ J~Ú L<åfl#∞... Hõ#∞Hõ ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ
x`«∞º_»#∞, ѨÓ~°∞‚_»#∞, JYO_»∞_»#∞, â◊√^Œ∞ú_»#∞—— ...J#∞ ÉèÏ=##∞ „Hõ=∞OQÍ P„â◊~ÚOK«∞@ÜÕ∞
P`«‡#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O ã¨∞=∂! JO`ÕHÍ^Œ∞. Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤OKÕ „Ѩurqx K«∂ã¨∂Î LO_»QÍ<Õ,
''h=٠Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»"Õ-`«`«fi=∞ã≤—— ...J#∞ ÉèÏ=##∞ J#∞Hõ∆}˜HõOQÍ JÉèíºã≤ã¨∂Î ~å=@O.
PHÍâ◊O "Õ∞Ѷ¨∂ÅKÕ HõѨÊ|_ç#ѨÊ\˜H©, ã¨fi`«Ç¨QÍ â◊√^Œú"≥∞ÿ#^≥·#@∞¡QÍ<Õ... D ã¨OHõÖÏÊÅ∞
U~°Ê_ç#O`« =∂„`«OKÕ`« J`«_»∞ Jâ◊√^Œ∞ú_»QÆ∞@ ÖË^Œ∞. '<Õ#∞–h=Ù–[QÆ`«∞Î J#∞#^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞.
W@∞¡ D [QÆ`«∞ÎQÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl^ŒO`å <Õ<Õ— J#∞#\˜ì ã¨~åfi`«‡HõÉèÏ==Ú Hõey LO_®e.
^ÕǨ`«‡|∞kú, ^ÕǨÏÉèÏ"å-ã¨Ê$â◊ºO - ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞... â◊s~°Ñ¨iq∞`«∞_»#∞...
â◊s~°=Ú`À „áê~°OÉèí=∞QÆ∞K«∞<åfl#∞... â◊s~°O #tOK«∞@KÕ <Õ#∞ #tOK«∞K«∞<åfl#∞——... J#∞ D
r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ |∞kúÜÕ∞ ^ÕǨ`«‡ |∞kú. D ^ÕǨ`«‡|∞kúÜÕ∞ ã¨~°fi#~°Hõ=ÚÅ ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
✺
x`«∞º_»∞ ´ ZšѨC_»∂ LO_Õ"å_»∞† ѨÓ~°∞‚_»∞ ´ WHõ „H˘`«ÎQÍ á⁄O^Œ=Åã≤#^Õn ÖËx"å_»∞.
JYO_»∞_»∞ ´ "Õ~°∞"Õ~°∞ r=ÙÅ∞QÍ qÉèÏyOK«|_»x"å_»∞† â◊√^Œ∞ú_»∞ ´ ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ ^À+¨~°Ç≤Ï`«∞_»∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 277
JO^Œ∞KÕ`«, U „Ѩܫ∞`«flOKÕã≤ J~Ú<å 㨈~, ''<Õ#∞ D áêOK«Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú#∞——... J#∞
ÉèÏ=##∞ `«ºlOz"ÕÜ«∂e. L`«Î=Ú_»∞, Ѩq„`«∞_»∞ JQÆ∞ XHõ QÆ$ǨÏã¨∞÷_»∞ U"À `«à◊√‰õΩ Éˇà◊√‰õΩÅ#∞
K«∂z, P =∂„`åxH˜ XHõ Ѩ~å~Ú¢ã‘Î`À ™êxflÇ≤Ï`«ºO HÀ~°∞‰õΩO\Ï_®? ÖË^Œ∞ Hõ^•! J@∞¡ HÀ~°∞HÀHõ
áÈ=Ù@ÜÕ∞ J`«xH˜ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. J\Ï¡ˆQ, ã¨~°fi<åâ◊#O KÕ‰õÄ~°h† =∞$`«∞º=Ù "å\˜Å¡h...
D ^ÕǨ`«‡ |∞kúx Z#fl_»∂, Z\˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’#∂ ã¨Ê $tOK«~å^Œ∞. ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=#ÜÕ∞ (ÖËHõ)
^ÕǨ`«‡^Œ$+≤ìÜÕ∞ qâ◊√^•ú`«‡#∞ HõÑ≤ÊÃÑ\˜ì LOK«∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
L^Õu Ѩ~°=∂^Œ$+≤ì~À˚ º`Õûfl= qQÆ`åO|∞^• I
Ü«∞Ü«∂Éèí∞ºk`«Ü«∂ ~å=∞ f~°º`Õ Éèí=™êQÆ~°ó II (â’¡ 48, ã¨~°æ 56)
^ÕǨ`«‡|∞kúx `«ºlOz"Õã≤# =∞~°∞Hõ∆}O "Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ K«O„^Œ∞x K«O„kHõ=Öˇ ã¨~Àfi`«Î=∞
=∞QÆ∞ P`«‡^Œ$+≤ì L^Œ~Ú™ÈÎOk. JѨC_ô r=Ù_»∞ ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú #∞O_ç `«iOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u - F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! WѨC_Õ, WHõ¯_Õ Ô~O_»∞ q+¨Ü«∂Å∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ,
x~°∞Ì+¨ìOQÍ, Z\˜ì J#∞=∂<åʼnõΩ `åq=fi‰õΩO_® Z~°∞QÆ∞=Ú.
1) D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ <Õ#∞ HÍ^Œ∞† .2) [_»=Ú ÉèÏ"å#∞ã¨~°}=Ú JQÆ∞ ^Œ$â◊º=Ú <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
`«^•Ìfi~å, ѨizÛù#fl=ÚÅQÆ∞ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«x"å_»=Ù J=Ù`å=Ù. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
W@∞¡ x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞H˘x LO_»∞:
1) D ^Œ$â◊º=ÚHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ, Ö’Hõã≤^Œú"≥∞ÿ, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ "Õ~°∞ HÍ#\˜ì^Œ~Ú#
''â◊√^ŒúK≥·`«#º=Ú—— <Õ <Õ#∞. <Õ<≥·# =ã¨∞Î=O@∂ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎÖ’ ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.
2) D „|Ǩ‡O_»=∞O`å <Õ<Õ. ^Œ$â◊º=ÚQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl ã¨=∞ã¨Î=Ú#‰õΩ Hõ~°Î#∞ <Õ<Õ.
W@∞¡ u~°ã¨¯iOK«=Åã≤# '^ÕǨ`«‡ÉèÏ=#—#∞ u~°ã¨¯iã¨∂Î JÉèíºã≤OKåe. ã‘fiHõiOK«=Åã≤#
'JǨÏ=∂`凗 ÉèÏ=##∞ ã‘fiHõiã¨∂Î JÉèíºã≤OKåe. D Ô~O_çO\˜h "Õ∞à◊qOK«∞‰õΩO@∂ D Éèí∂q∞ÃÑ·
ã¨OK«iOK«∞. ÖË^•, D [QÆ`ü"åºÇ¨ºo `«ºlOz XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ã¨=∂kè x+¨µª_»"≥· Ü«ÚO_»∞. Jk
h W+¨ìO. ZO^Œ∞HõO>Ë, L`«Î=∞ ÉèÏ=# J=^èŒiOz# `«~°∞"å`« P Ô~O_ç\ ˜Ü«∞O^Œ∞ ÉèË^Œ=ÚO_»^Œ∞.
L`«Î=∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõÅ"å_»"≥· „|ǨχѨ^Œ=Ú# ã¨~°fi^• ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. L`«Î=∞
™ê^èŒ∞=ÙÅQÆ∞ „|Ǩχ"Õ`«ÎÅ∞ P q^èŒOQÍ 'P`«‡ã≤÷u—x P„â◊~ÚOz, PÃÑ· `«=∞ ã¨OKå~°=ÚKÕ D
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ áê=#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ =O^ŒhÜ«ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖❖❖
7. ѨÓ~å‚â◊Ü«∞ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! L`«Î=∞ Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ g∞~°∞ K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å ã¨`«º"≥∞ÿ#^Œx, J`«∞º`«Î"≥∂`«Î=∞
"≥∞ÿ#^Œh J#@OÖ’ U =∂„`«O ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ''Ѩ~°=∂`«‡ Hõ~°Î J~Ú#ѨÊ\˜H©
JHõ~°Î, Éè’HõÎ J~Ú#ѨÊ\˜H© JÉè’HõΗ—... J~Ú L<åfl_»∞. J`«_»∞ 㨈~fiâ◊fi~°∞_»∞, ã¨~°fi"åºÑ≤, z<凄`«"Õ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»∞ ‰õÄ_®.
278
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J`«_Õ x~°‡ÅѨ^Œ=Ú! ã¨~°fiÅHõ∆}=ÚÅ ™ê~°=Ú ‰õÄ_® J`«_Õ! D Éèí∂q∞ g∞^Œ K«`«∞ifi^èŒ
„áê}∞Å∞ x=ã≤OK«∞K«∞#fl>Ë¡ P ^Õ=^Õ=Ù_»∞ ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅ JO`«~°OQÆ=Ú# <≥ÅH˘xÜ«Ú#fl "å_≥·
ã¨=∞ã¨Î=Ú JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. <åÜ«∞O^Œ∞, g∞Ü«∞O^Œ∞, ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞ L#flk J`«_Õ. J`«_»∞ <åHõO>Ë
"Õ~°∞QÍ ÖË_»∞. ÖË^•, <Õ#∞ PÜ«∞#HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ÖË#∞. Hõ#∞Hõ, <Õ<Õ ã¨~°fi^• Jxflr=~åã¨∞ÅO^Œ∞#∞
ã¨=∞=ÚQÍ LO_çÜ«Ú<åfl#∞.
¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! g∞ "åHͺ=∞$`« „ѨÉèÏ=O KÕ`« <å ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ WѨC_»∞ „|Ǩχ=Ú
„ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. `«=∞ =K«#=ÚÅKÕ <Õ#∞ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»#Ü«∂º#∞. ^Õ=^Õ=Ù_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡
WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»∞. L^•ã‘#∞_»∞ Hõ^•! PÜ«∞# ^ÕxÔH·<å Hõ~°ÎQÍx, Éè’HõÎQÍx Z\Ï¡ J=Ù`å_»∞? HÍ_»∞.
HÍx `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨`åÎ=∂„`«O KÕ`« ã¨~°fiÖ’HÍʼnõΩ Jã≤÷`«fi=Ú „Ѩ™êkã¨∞Î<åfl_»∞. J`«x ã¨OHõÅÊ"Õ∞
D ã¨$+≤ì. Hõ#∞Hõ, nxH˜ HÍ~°‰õΩ_»∞, Hõ~°Î, Éè’HõÎ ‰õÄ_® J`«_Õ. WHõ D ^Œ$â◊º"≥∂, WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»∞,
L^•ã‘#∞_»∞ JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°"Õ∞!
❖
¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! QÆ∞~°∞=~åº! <å‰õΩ ZO^Œ∞HÀ WOHÍ XHõ¯ Q˘Ñ¨Ê ã¨O^ÕǨÏO `˘ÅQÆ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
J`«ºO`« q#„=Ú_»<≥· P ã¨Oâ◊Ü«∞=Ú#∞ g∞ =ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞.
1. D [QÆ`«∞Î ã¨`ü–Jã¨`ü ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k.
2. ã¨q∞+≤ì~°∂Ѩ=∞QÆ∞ [QÆ`ÕÎ <Õ#∞. JO`ÕQÍh, XHõ =º+≤ì~°∂Ѩ=∂„`«∞_»#∞ HÍ#∞.
D Ô~O_»∂ =∞#‰õΩ xifi"å^•Oâ◊"Õ∞. WHõ D „ѨѨOK«O q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ Wk 'ã¨=∞^Œ$+≤ìKÕ
UHõO – =º+≤ì^Œ$+≤ìKÕ J<ÕHõO—... J~Ú L#flk. W@∞=O\˜ '=º+≤ì–ã¨=∞+≤ì—... J#|_»∞ 'JxÜ«∞`«O,
HõÅÊ<å=∞Ü«∞O— JQÆ∞ ã¨$+≤ì Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ Z\Ï¡ L#flk? ZO^Œ∞KÕ`« L#flk? Z=i H˘~°‰õΩ
L#flk?
Ѩ~°=∂`«‡ JkfifÜ«∞=Ú, ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊Hõ=Ú, "≥∂ǨO^èŒHÍ~°~°Ç≤Ï`«=Ú, x~°‡Å=Ú Hõ^•!
ã¨∂~°∞ºx Ü«∞O^Œ∞ JO^èŒHÍ~°O Z\Ï¡ LO@∞Ok?... Ѩiâ◊√^Œú`«`«fi=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ D
[QÆ`«∞Î LO_»∞@ Uq∞\˜? U ~°∂ѨOQÍ LO\’Ok?
''=∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç# „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ J=ºHõÎ~°∂Ѩ=Ú# D [QÆ`«∞Î LO_ç
L#flk. P `«~°∞"å`« =ºHõÎ~°∂Ѩ=Ú# Hõ#Ѩ_»∞K«∞#flk——... Jx JO\Ï~å? J\Ï¡ J~Ú`Õ
'JkfifÜ«∞O—QÍ x~°fizOK«|_»∞K«∞#fl Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ J„ѨHõ@# ã≤÷u=∞Ü«∞OQÍ D [QÆ`«∞Î U
~°∂ѨOÖ’ Z@∞¡ ^•y L#flk?
D q+¨Ü«∞O ZO`« PÖ’zOz<å <å‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. ^ŒÜ«∞KÕã≤ q=iOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~åѶ¨∞"å! h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨i J~Ú# ã¨=∂^è•#O =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ x~åfi}
„ѨHõ~°}OÖ’ qâı¡+¨} ѨÓ~°fiHõOQÍ q=iOK«|_»É’=ÙK«∞#flk. x~åfi} „ѨHõ~°} ã¨=∂Kå~°O
q#∞K«∞#flѨC_»∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Ü«∞^ä•~°÷ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ h"Õ `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. JѨC_»∞
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 279
''"≥∂H∆ÀѨ^Õâ◊O—— =∞#‰õΩ q+¨Ü«∞=Ú J=Ù`«∞Ok. JYO_®HÍ~°=∞QÆ∞ P`«‡ QÆ∞iOz# qâı+¨=ÚÅhfl
„QÆÇ≤Ï¿ãÎ QÍx, "≥∂Hõ∆=Ú QÆ∞iOz# ã≤^•úO`åÅ∞ t+¨µºx =ÚO^Œ∞ LOK«\ÏxH˜ ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. J`«_»∞
ã≤^•úO`åÅ∞ ã‘fiHõiOKåÅO>Ë =∞#ã¨∞ûÖ’x ã¨O‰õΩz`«`«Î fi=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J<ÕHõ Ѩiq∞`«
^Œ$+¨µìÅ∞ `˘ÅQÍe. „Ѩã¨∞Î`«O =∞#O Ѩiq∞`« ^Œ$+¨µìÅ#∞ `˘ÅyOK«QÆÅ qâıëêÅhfl K≥ѨC‰õΩO@∂
=ã¨∞Î<åflO.
=Ü«∞ã¨∞Ö’ L#fl"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ ¢ã‘ÎÅ q~°Ç¨Ï=∞Ü«∞ w`«=ÚÅ#∞ qx J~°÷O KÕã¨∞HÀ QÆÅ_»∞
QÍx, XHõ Pˆ~à◊§ ÉÏÅ∞_»∞ UO J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ_»∞? JO^Œ∞KÕ`«, =∞iH˘O`« J=QÍǨÏ# `«~°∞"å`«
QÍx <Õ#∞ hHÍ q+¨Ü«∞O „ѨuáêkOz K≥ѨʉõÄ_»^Œ∞. ''L`«Î=∞ P`«‡ ™êH∆Í`å¯~° *Ï˝#=Ú——#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# x~°∞Ì+¨ì„Ѩ=K«<åÅ∞ JÅÊÉ’^èŒ#QÆÅ"åiH˜ =ÚO^Œ∞ QÍ<Õ K≥Ñ¨Ê ‰õÄ_»^Œ∞——... J#∞
xÜ«∞=∞=Ú#∞ QÆ∞~°∞=ÙÅO "Õ∞=Ú áê\˜ã¨∂Î LO\ÏO. ZO^Œ∞HõO>Ë JѨiѨHõfi ^Œ$+≤ì, ã¨=∂Kå~°=Ú
QÆÅ"åi Ѩ@¡ =∂ ã≤^•úO`« „Ѩ=K«<åÅ∞ =º~°÷O HÍ=@"≥∂, ÖËHõ qѨs`å~°÷=ÚʼnõΩ ^•i
fÜ«∞@"≥∂ [~°∞QÆ=K«∞Û Hõ^•!
ã¨Ô~·# |∞∞`«∞HÍÅOÖ’ Ѷ¨Å–ѨÙëêÊÅ∞ â’aèã¨∞Î#fl@∞¡, ã¨Ô~·# HÍÅOÖ’ ã¨Ô~·# É’^èŒ
KÕÜ«Ú@"Õ∞ Lz`«O. â◊√„Éèí"≥∞ÿ# =¢ã¨Î=Ú#‰õΩ ~°OQÆ∞ "Õ¿ãÎ P ~°OQÆ∞ K«Hõ¯QÍ Ç¨Ï`«∞ΉõΩO@∞Ok.
q"ÕHõ=Ú, "≥·~åQƺ=Ú... L`«Î=∞ =ã¨∞Î=ÙѨ@¡ ÅHõ∆ ºâ◊√kú, qKå~°} L#fl"åi q+¨Ü«∞OÖ’<Õ
'P`«‡*Ï˝#=Ú— Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª "åHͺÅ∞ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«O J=Ù`å~Ú.
❖
J~Ú<å H˘OK≥=Ú K«∂KåÜ«∞QÍ PÜ«∂KÀ@¡ h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O K≥ѨCK«∂<Õ
=ã¨∞Î<åfl#∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ''ÉèÏ~°æ"ÀáêMϺ#O—Ö’ H˘O`«=~°‰õΩ '„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ D [QÆ`«∞Î
„ѨHõ@#, J„ѨHõ@# ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ Z@∞¡ L#flk... J#flk q=iOKå#∞. J~Ú`Õ ã¨~°fi
ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#O`«\ ˜ q™êÎ~°OQÍ K≥Ñ≤ÊÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ HÍÉ’Å∞, D
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ `«y#O`« ã¨Ê+¨ìOQÍ h=Ù Z~°∞QÆÖË^Œ∞.
WHõ¯_» =∞~˘Hõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. h=Ù h P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ Ѩiâ◊√^Œú`«fi=Ú#∞,
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú#∞, `«k`«~° ÅHõ∆}=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« hÜ«∞O^Œ∞ JYO_®`«‡É’^èŒ
ã¨fiÜ«∞OQÍ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. P `«~°∞"å`« <Õ#∞ K≥ѨÊHõáÈ~Ú<å ‰õÄ_® h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O h"Õ
Zé∞QÆQÆey LO\Ï=Ù. WO^Œ∞ ã¨Oâ◊Ü«∞"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞.
XHõ\ ˜ J*Ï˝# q+¨Ü«∞O QÍx, ÖËHõ ã¨∞*Ï˝# q+¨Ü«∞O QÍx... P q+¨Ü«∞=Ú#∞ Z~°∞QÆ∞
K«∞#flk Z=~°∞? P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝#ã≤÷u Ü«∞O^Œ∞ P`«‡É’^èŒKÕ P`«‡ÜÕ∞ ã¨∞„Ѩã¨#fl"≥∞ÿ
P`«‡ QÆ∞iOz Z~°∞QÆ∞K«∞#flk.
❖
h‰õΩ WO`«=~°‰õΩ 'Hõ~°Î $`«fiO–JHõ~°Î $`«fiO— Å QÆ∞iOz 'Éè’HõÎ $`«fiO–JÉè’HõÎ $`«fiO— Å QÆ∞iOz
‰õÄ_® K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl#∞ Hõ^•! h „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O P K«~°ÛÖ’<Õ H˘O`« K«∂KåÜ«∞QÍ J~Ú<å
280
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤Ü«Ú#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H© ZO^Œ∞HÀ h=Ù JYO_®`«‡ã¨fi~°∂áêxfl Z~°∞QÆHõÜÕ∞
L<åfl=Ù. ZO^Œ∞KÕ`«?... nxx |\˜ì WOHÍ ^Œ$â◊º"åã¨# â◊q∞OK«=Åã≤ L#fl^ŒxÜÕ∞ `≥Å∞™ÈÎOk.
XHõ¯ q+¨Ü«∞O =∞#O QÆ∞~°∞Î ÃÑ@∞ìHÀ"åe. "åã¨#ÅKÕ P„Hõq∞OK«|_»∞"å_Õ '|^Œ∞ú_»∞—.
"åã¨<åHõ∆Ü«∞"Õ∞ '"≥∂Hõ∆=Ú—. ''<Õ#∞ =∞~˘Hõ\ ˜ á⁄O^Œ=Åã≤ Ü«Ú#flk...—— Jx ÉèÏ=# KÕÜ«∞@ÜÕ∞
"åã¨# Ü≥ÚHõ¯ =$uÎ~°∂ѨO. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù ''"≥∂ˆH∆K«Ûù—#∞ ‰õÄ_® q_çzÃÑ@∞ì. |O^èŒO L#flѨC_Õ
'"≥∂Hõ∆=Ú— J<Õ „Ѩã¨H˜Î LO@∞Ok. ''<å‰õΩ |O^èŒ=Ú ÖË^Œ∞—— Jx Z=~°∞ „QÆÇ≤Ï™êÎ~À "åiH˜ WHõ
'"≥∂Hõ∆=Ú— Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨H˜Î ZHõ¯_çk?
❖
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ D ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿ#\˜ì ~å[ã≤Hõ
`å=∞ã≤Hõ "åã¨#Å#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ =^ŒÅ∞H˘O@∂ ~å"åe. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ '"≥∞ÿ„u— "≥Ú^ŒÖˇ·#
â◊√Éèí"åã¨#Å∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞. â◊√Éèí"åã¨#Å∞ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ P„â◊~Úã¨∂Î<Õ, HÍÅ„Hõ=∞OQÍ
"åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=Ú "≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì ™êiOK«∞. JO`«óHõ~°}OÖ’ U q^èŒ"≥∞ÿ# 'WK«Ûù— ÖËx"å_»"≥· „Hõ=∞
„Hõ=∞OQÍ 'ã¨=∞ºH±*Ï˝#Ü«ÚHõÎ=Ú— J~Ú#\˜ì ã≤÷ux JÉèíºã≤OK«∞K«∂ ~°=Ú‡. ^Œ$â◊º"åã¨<å ™ê÷#OÖ’
''z<凄`«=Ú—— J<Õ "åã¨#KÕ Ñ¨ÓiOK«∞. ''JO`«óâßO`«=Ú——`À ‰õÄ_ç# ѨiѨÓ~°‚ÉèÏ==ÚKÕ ''<Õ#∞
D ^ÕǨÏ=∞O`å P`«‡~°∂ѨÙ_»<≥· xO_ç L<åfl#∞... J^ÕsuQÍ, Z=Ô~=i`À ã¨OÉèÏ+≤OK«∞K«∞<åfl<À,
J\˜ì D ã¨~°fir=ÙÅO^Œ∞ <Õ<Õ =∞=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ Ñ¨iѨÓ~°∞‚_»<≥· L<åfl#∞——... J#∞
=∂^èŒ∞~°º=Ú#∞ P™êfikã¨∂Î LO_»∞. '=∞#ã¨∞û–|∞kú— Å ã¨OK«Å#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ "åã¨#ŠѨ@¡ L¿ÑHõ∆,
=∞ø#=ÚÅ#∞ JÉèϺã¨O KÕã¨∂Î LO_»∞. „Hõ=∞OQÍ =∞<À|∞^Œ∞úÅ∞ Ѩi`«ºlOK«|_»QÍ JѨC_»∞
âı+≤OK«∞ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨO #O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~° ã¨=∂^è•#O HõeyÜ«ÚO_»∞. P `«~°∞"å`« U JǨÏOHÍ~°O
KÕ`«... ''<Õ#∞ "åã¨#Å∞ Ѩi`«ºlã¨∞Î<åfl#∞—— J#∞ x=∞QÆflO HõeyÜ«Ú<åfl"À... J\˜ì P JǨÏO
HÍ~åxfl ‰õÄ_® Ѩi`«ºlOK«∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk ‰õÄ_® ^≥· fi`« HõÅÊ# #∞O_Õ U~°Ê_»∞`«∞Ok Hõ^•!
❖❖❖
8. `å`åû~°O KÕÜ«∞=^Œ∞Ì
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F =∞Ǩ=∞f! ~å=∞K«O„^•! F ã¨~°fi„â’`«ÖÏ~å! `å`åû~°O =∂„`«O KÕÜ«∞=^Œ∞Ì.
D =∂#=[#‡ J`«ºO`« L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ#^Œx, Wk J`«ºO`« ^Œ∞~°¡ÉèíOQÍ =∂„`«"Õ∞ Åaèã¨∞ÎO^Œx
âßG=ÚÅ∞ Ѷ¨∞’+≤ã¨∞Î<åfl~Ú. D J=HÍâ◊=Ú#∞ `«QÆ∞su LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ=@"Õ∞ Lz`«O.
r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ D JO`«~°OQÆOÖ’ XHõ xa_®O^èŒHÍ~°=Ú KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩx LO\’Ok.
JO^Œ∞Ö’ ''„áê}ã¨ÊO^Œ# – HÍÅHõÅÊ# – "åã¨#Å∞ – q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, "å\˜H˜ ^•fi~°=Ú =O\˜
JǨÏOHÍ~°=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞+¨ìÑ≤âßKåÅ∞ qK«ÛÅq_çQÍ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜x x~ÀkèOKåe,
<åâ◊#O KÕÜ«∂e. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ ''JYO_»„|Ǩ‡HÍ~°=Ú—— J~Ú# |∞kúx á⁄O^•e.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 281
ZѨC_≥·`Õ h=Ù.. 'qâ◊fi=Ú#‰õΩ Jf`«=Ú, ˆH=Å z#‡Ü«∞=Ú——... J~Ú#\˜ì h Ü≥ÚHõ¯
áê~°=∂i÷Hõ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»"≥· LO\Ï"À, =∞~°∞Hõ∆}O hÜ≥ÚHõ¯ 'JkfifÜ«∞ „|Ǩ‡#O^Œ
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú— KÕ D =~°Î=∂# Éèíq+¨º`«∞Î Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ã¨~°fi^• áê=#"Õ∞ KÕÜ«∞QÆÅ=Ù. J\˜ì =ÚHõÎ
ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h‰õΩ D Ö’Hõ=ÚÅ∞ J`«ºO`« ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ h~å[#O Ѩ@ìQÆÅ=Ù.
❖❖❖
9. '=Ú‰õΩÎ_»∞— JO>Ë?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: "åã¨#Åhfl ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #∞O_ç áê~°„`Àe, Z=_≥·`Õ ã¨~°fiã≤÷`«∞ÅO^Œ∞
zO`å~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO\Ï_À, J`«_Õ =Ú‰õΩÎ_»∞. J`«_Õ 'Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨=∞ã¨Î Pâ◊Å∞ JO`«óHõ~°}O #∞O_ç áê~°„`ÀÅ|_»QÍ, J\˜ì 'â◊√^•ú`«óHõ~°}O—`À ‰õÄ_ç# =∞#∞A_Õ
q=Ú‰õΩÎ_»∞. J\˜ì"å_»∞ ã¨~°fiÖ∫H˜Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ `«ºlOz 'ã¨=∂kè—x JÉèíºã≤OK«∞ K«∞O_»∞ QÍHõ!
ÖËHõ D „ѨѨOK«=Ú# =º=ǨÏiOK«∞K«∞O_»∞ QÍHõ! J`«x =ÚH˜Î`«fi=Ú#‰õΩ =KÕÛ Ö’>Ëg∞ ÖË^Œ∞.
<≥·+¨¯ˆ~‡º} # `«™êº~À÷, # `«™êº~À÷ -ã≤÷ Hõ~°‡aèó I
# ã¨=∂^è•# [áêºÉèϺO, Ü«∞㨺 x~åfiã¨#O =∞#ó II
D z`«Î=Ú "åã¨<å~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« PÃÑ· WHõ <≥·+¨º~°‡º=ÚÅKÕQÍx, ã¨=∂kèKÕQÍx,
[Ѩ=ÚKÕQÍx „H˘`«ÎQÍ ã¨OáêkOK«=Åã≤#^Õn LO_»^Œ∞.
F Ö’HõHõàϺ}ã¨fi~°∂áê! ~å=∞K«O„^•! "Õ∞=Ú ã¨=∞ã¨Î âßG=ÚÅ#∞ Ju xѨÙ}`«`À
qKåiOKåO... KåÖÏHÍÅO XHõi`À =∞~˘Hõ~°O P^蕇`«ºâßGO QÆ∞iOz Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ã¨OÉèÏ+≤O
K«∞‰õΩ<åflO... W\Ï¡ Z<Àfl™ê~°∞¡ âßG™ê~°=ÚÅ#∞, ѨÓAºÅ „Ѩ=K«#=ÚÅ#∞, ™êfi#∞Éèí==ÚÅ#∞
ÉÏQÆ∞QÍ q`«i¯Oz, D L`«Î=∞ x~°‚Ü«∂xH˜ =KåÛO - ''"åã¨<å`åºQÆO J=ÅOaOz P`«‡ã≤÷u
Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞ÅO HÍ=@O... J#∞ Ѩ^Œ=Ú HõO>Ë L`«Î=∞"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=Ú =∞Ô~Hõ¯_® Un ÖË^Œ∞.——
J<ÕHõ™ê~°∞¡ "Õ∞=Ú ^Œâ◊kâ◊ÖÏ ã¨OK«iã¨∂Î J<Õ‰õΩÅ `«~°QÆ`«∞Å =º‰õΩÎÅ`À ã¨OÉèÏ+≤OKåO.
Ü«∞^ä•~°÷ =ã¨∞Î=QÆ∞ „|ǨχO#∞ Ziy#"å~°∞ H˘O^Œ~°∞ =∂„`«"Õ∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl~°∞."å~°∞ "åã¨<å
~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· „ѨâßO`«`«`À–ã¨O`À+¨O`À Ѩiã¨~åÅ#∞ P#O^ŒÑ¨~°∞ã¨∂Î ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. "åã¨<å
~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ =ÚH˜Î.
❖❖❖
10. WHõ¯_» JaèÅ+≤OѨ`«y#^Õk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: Jã¨Å∞ D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ 'W+¨ì=Ú– J~Ú+¨ì=Ú— J~Ú# ^•xHõO>Ë "Õ~°∞QÍ
U=Ú#flk? W+¨ì–Jx+¨ì=ÚÅ H˘~°ˆH D ã¨~°fir=ÙÅ∞ Ü«∞uflOK«∞K«∞<åfl~°∞. z„`«"Õ∞q∞@O>Ë D
Wëêìx+¨ì=ÚÅHõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#\˜ì 'P`«‡`«`«Î fi=Ú— H˘~°‰õΩ J<Õ‰õΩÅ∞ Ü«∞uflOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
282
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Ö∫H˜Hõ–"≥·kHõ „H˜Ü«∞Å∞ ‰õÄ_® J<å`«‡Éèí∂`«=∞QÆ∞ ^ÕǨ^Œ∞Å H˘~°ˆH KÕã¨∞Î<åfl~°∞ HÍx,
P`«‡ H˘~°ÔH· J<ÕHõ=∞Ok Ü≥∂zOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
áê`åÖË „|Ǩχ֒ˆH K« ã¨fiˆ~æ K« =ã¨∞^è•`«ÖË I
"Àºq∞fl Hõu=Ü«∂ U= ^Œ$â◊º<ÕÎ ^Œ$+¨ì^Œ$+¨ìÜ«∞ó II (â’¡ 32, ã¨~°æ 57)
z^ÕHõ~°ã¨=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ ™êH∆Í`«¯iOK«∞H˘x# =∞Ǩ`«∞‡Å∞... D „|Ǩχ–ã¨fi~°æ–Éèí∂–
áê`åà◊Ö’Hõ=ÚÅÖ’... ZHõ¯_À QÍx `å~°ã¨Ñ¨Ñ¨_»∞@ ÖË^Œ∞.
D [#∞ÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ ''Wk `«ºlOKåe... Wk „QÆÇ≤ÏOKåe——... J#∞ =ºã¨#=Ú`À
‰õÄ_»∞H˘x# `åº[º „QÍǨϺ |∞kú<Õ Hõey LO@∞<åflˆ~? `åº[º-„QÍǨϺ |∞kú â◊q∞Oz#\˜ì
*Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å ã¨OYº JÅÊOQÍ<Õ LO\’O^Õ! XHõ_»∞ K«„Hõ=iÎ J~Ú, D Éèí∂=∞O_»Å
=∞O`å UÅ=K«∞Û QÍHõ! ÖË^• WO„^ŒÑ¨^Œ=Ú á⁄Ok '=$+≤ì—H˜ JkèHÍi J~Ú, "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅO^Œ∞
„Ѩ"ÕtOK« =K«∞Û QÍHõ! ÖËHõ =~°∞}Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok [Å=Ú#∞ P„Hõq∞Oz LO_»=K«∞Û QÍHõ!
HÍ^•, Ü≥∂QÆã≤^Œ∞úÅhfl á⁄Ok Ǩ~ÚQÍ J@∂ W@∂ qǨÏiã¨∂Î LO_»=K«∞Û QÍHõ...! J~Ú`Õ
=∂„`«O UO? P r=ÙxH˜ âßOu Hõ~°∞"Õ JQÆ∞K«∞#flk. P`«‡„áêÑ≤ÎKÕ `«Ñ¨Ê =∞iOHõ ^ÕxKÕ`å ‰õÄ_®
D r=Ù_»∞ q„âßOu á⁄O^Œ*ÏÅ_»∞. P`å‡#∞Éèí=O WO„kÜ«∞^蕺ã¨#∞ xâ◊≈|ÌѨ~°z#"åiˆH
Åaè™ÈÎOk. WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ J<Õ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ [~ÚOz#"åˆ~ â◊¥~°∞Å∞. "åˆ~ =∞Ǩnè=∞O`«∞Å∞.
F [#∞ÖÏ~å! D [##–=∞~°} ~°∂Ѩ [fi~°=Ú#∞ LѨâ◊q∞OѨ*ËÜ«∞ ^ŒÅK«∞‰õΩ<åfl~å?
J~Ú`Õ g∞~°∞ P`«‡*Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å#∞ ã¨g∞Ñ≤OK«O_ç. ¿ãqOK«O_ç. P`«‡ ã¨=∂Kå~°O
¿ãHõiOK«O_ç. `«iOK«O_ç. JO`Õ QÍx D Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ U~°Ê_»∞ Wëêì~Ú+¨ì=ÚÅ#∞ <≥=∞é∞
"Õã¨∂Î K«uH˜ÅѨ_ç ‰õÄ~°∞Ûx LO_»=^Œ∞Ì. <åÜ«∞#ÖÏ~å! D áê`åà◊–Éèí∂–ã¨fi~°æ Ö’Hõ=ÚÅxfl\˜
Ö’#∂ L#flk ѨOK«Éèí∂`«=ÚÖË Hõ^•! WO^Œe Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ ã¨"Õ∞‡à◊#O
=∂„`«"Õ∞. WOHõ P~°= =ã¨∞Î=Ù Uk L#flk? =∞i |∞kú=∞O`«∞_»∞, nè~°∞_»∞ J~Ú#"åxH˜ ZHõ¯_»‰õΩ
"≥o§<å „H˘`«ÎQÍ á⁄O^Õ^Õ=ÚO@∞Ok?
JaèÅ+≤OѨ `«y#^ŒO@∂ WHõ¯_≥Hõ¯_® Un ÖË^Œ∞. Uk Z\’¡ - Jk J>Ë¡ [~°∞QÆ∞K«∞O_»QÍ,
WHõ `«ºlOK«=Åã≤#k =∂„`«O ZHõ¯_» U=Ú#flk?
P`«‡*Ï˝#"Õ∞ =∞Ǩâ◊Ü«∞=ÚQÍ QÆey#\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ WHõ¯_» T~°ˆH HÍÅO =º~°÷
Ѩ~°K«∞HÀ~°∞. "å~°∞ "Õ^Œ=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=zOK«|_ç# '„|Ǩχ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ"å^Œ∞Å∞ Uq∞\’
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ „|Ǩχ=Ú`À 'JÉèË^Œ=Ú— ™êH∆Í`«¯iOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«
"åiH˜ D „ѨѨOK«=∞O`å QÀëêÊ^Œ[ÅO (P=Ù HÍey@ì <ÕÅ#∞ `å‰õΩ`«∞O>Ë U~°Ê_ç# ã¨fiÅÊ
QÆ∞O@Ö’x [ÅO) =Öˇ J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. Z=Ô~·`Õ „|ǨχA˝ÅKÕ, âßG=ÚÅKÕ
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl Ü«Ú‰õΩÎÅ#∞ ^Œ∂~°OQÍ q_»<å_ç, q+¨Ü«∂#∞‰õÄÅOQÍ =∂„`«"Õ∞ =iÎã¨∞Î<åfl~À,
J\˜ì"åiH˜ D ã¨O™ê~°=Ú „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú =Öˇ Ju q™êÎ~°OQÍ Hõ#Ѩ_»∞K«∞#flk.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 283
qâßÅz`«∞ÎÖˇ· H˘O^Œ~°∞ ã¨~°fiÉèË^•ÉèË^ŒÉèÏ==ÚÅ#∞ „ѨHõ¯‰õΩ <≥\ ˜ì P`å‡#O^Œ=Ú<Õ
J#∞Éèíqã¨∂Î LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì"åiH˜ D „|Ǩ‡O_»=∞O`å KÕuHõOkOz<å 㨈~, WO^Œ∞Ö’
„Ѩ`ÕºHõ`« Un "åiH˜ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. #∂`«#"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#=ÚÖËg "åiH˜ LO_»∞@ÖË^Œ∞.
''ÉèÏ=<å#∞™ê~°OQÍ<Õ J#∞Éèí=O LO\’Ok... WHõ D =ã¨∞Î*ÏÅOÖ’ U~°Ê_Õ „H˘`«Î`«#
"Õ∞=Ú#flk?——... Jx "å~°∞ =∞#Å#∞ „Ѩtflã¨∞Î<åfl~°∞. =∞i, =¸_è»∞Ö’... W\˜ì D JÅÊ [QÆ`«∞ÎÖ’
~å[º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨∞Y=ÚÅ H˘~°ÔH· ÅHõ∆ÖÏk [#∞Å q<åâ◊#=Ú#‰õΩ ¿ÇÏ`«∞Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞
''Ü«Ú^Œú=Ú, "≥∂ã¨=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ „Ñ‘uQ˘x LO@∞<åfl~°∞. =∂#=[#‡ Ü≥ÚHõ¯ J~°÷,
`å`«Ê~åºÅ∞ W"å? HÍ^Œ∞. `«`«Î fi*Ï˝x ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ '^ŒÜ«∂à◊√=Ù— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°O,
^Œ∞~åâ◊ "≥Ú^ŒÖˇ·#q J`«xH˜ `«∞K«Ûù=ÚÅ∞QÍ, Ju xO^Œº=ÚÅ∞QÍ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú.
*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ D ^Œ$â◊º=Ú Ö’Ñ¨Å =∞ǨÏ`«Î~° Ѩ^•~°÷=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. J`«ºO`«
L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏqOK«|_Õ „|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œ"Õ∞ fã¨∞HÀ... Jk ‰õÄ_® =∞ǨHõÖÏÊO`«=Ú#
#tOK«É’`ÀOk, Hõ#∞Hõ JÅÊ"≥∞ÿ#^Õ Hõ^•! ''ã¨=∞ã¨Î „áê}∞Å∞ qÅÜ«∞O HÍ=\ÏxH˜, L`«ÊuÎ
HÍ=\ÏxH˜ ¿ÇÏ`«∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#fl „|ǨχѨ^Œ=Ú ‰õÄ_® =∂#ã≤Hõ =º^èŒ`À ‰õÄ_»∞H˘x#^Õ—— Jx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J\˜ì Ѩ^Œq J*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ Q˘Ñ¨Êk HÍ=K«∞Û<Õ"≥∂ QÍx, *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’
HÍ^Œ∞. *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìÖ’, ''x`«º–â◊√^Œú–=ÚHõΖ JYO_»=Ú, Juã¨∞ÅÉèí=Ú JQÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#
ã¨∞ã≤÷~°∞Öˇ· LO_»@O—— J<Õ^Õ Jxfl\˜H© q∞OzÜ«Ú#fl Ѩ^Œ=Ú. JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝xH˜ „|Ǩχ^Õ=Ùx
Ѩ^Œ=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® 'PHÍOHõ∆— LO_»^Œ∞.
`«`«fi"Õ`«ÎÅ ^Œ$+≤ìÖ’ D ã¨$ëêì º^Œ∞ÅKÕ Ug∞ L`«Ê#fl=Ú HÍHõÜÕ∞ LO\’Ok. Hõ#∞Hõ, D
=ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ∞ ã¨O„áêÑ≤οãÎ =∂„`«O P`«‡‰õΩ „H˘`«ÎQÍ =zÛ KÕˆ~k Uq∞ LO@∞Ok? HÀÖ’ÊÜÕ∞^Õq∞
LO@∞Ok? WkQÀ... D Éèí∂ÉèÏQÆO K«∂Kå"å? Wk XHõ "≥·Ñ¨Ù Ѩ~°fi`«=ÚÅ`À#∞, =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù
[Å=Ú`À#∞ xO_ç L#flk Hõ^•! =∞^茺֒ L#fl D Éèí∂ÉèÏQÆ=ÚÖ’x '~å[º=Ú— J#∞ XHõ
ã¨fiÅÊã¨÷Å=Ú „H˘`«ÎQÍ KÕi *Ï˝xx ѨÓ~°∞‚xQÍ KÕã¨∞ÎO^•? ã¨~°fi=Ú Ziy# `«~°∞"å`« ~å[º=ÚÅ∞
ZO`«\ ˜q? Éèí∂ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ ZO`«\ ˜q? Jã¨Å∞ D â◊s~°=Ú ZO`«\ ˜k? â◊√^Œú=Ú, x`«º=Ú JQÆ∞
K≥·`«#º=Ú#‰õΩ, J*Ï˝#[x`«=ÚÖˇ·# ''<å ~å[ºO – <å Éèí∂ÉèÏQÆO – <å "å~°∞——... J#∞"å\˜H˜
ã¨O|O^èŒ"≥∞Hõ¯_»? JO^Œ∞KÕ`« P`«‡*Ï˝xH˜ D áê`åà◊–Éèí∂–ã¨fi~°æ qÉèÏQÆ=ÚÅÖ’ ZHõ¯_® ‰õÄ_®
J=â◊ºO Hõ~°Î=º"≥∞ÿ#n – J=â◊ºO á⁄O^Œ=Åã≤#n Un ÖË<ÕÖË^Œ∞. ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å UHõ`«fi"Õ∞
J`«xH˜ Hõ#|_»∞K«∞#flk. J`«_»∞ `«#‰õΩ`å<Õ PHÍâ◊O =Öˇ qâßÅ"≥∞ÿ# ~°∂ѨO Hõey LO@∞<åfl_»∞.
ZšѨC_»∞ ã¨fiã¨÷z`«∞Î_≥· LO@∞<åfl_»∞. ^ÕǨÏã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅKÕ, J<ÕHõ Ѩ~°ã¨Ê~° =ºuiHõÎ q+¨Ü«∂ÅKÕ
xO_çÜ«Ú#fl D „uÖ’Hõ=ÚÅ∞ J`«xH˜ =∞$QÆ`«$ëê‚ [ÅOÖÏQÍ, x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖÏQÍ â◊¥#º
~°∂ѨOQÍ LO@∞<åfl~Ú. J`«xH˜ g\˜Ü«∞O^Œ∞ âßO`«=Ú, ~°=∞}©Ü«∞`«Å∞ =∂„`«"Õ∞ QÀK«iã¨∞Î
<åfl~Ú. J`«_»∞ "å\˜Hõxfl\˜H© Jf`«∞_≥·, PÃÑ· "å\˜x K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. 'D [QÆ`«∞ÎÖ’x Ѩ^•~°÷ *ÏÅ
=∞O`å `«∞K«Ûù=Ú, ã¨fiÅÊHÍeHõ=Ú—... Jx „QÆÇ≤ÏOz J`«_»∞ =iÎOK«∞K«∞<åfl_»∞. ã¨∂~°∞ºx ^Œ$+≤ì U
284
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩ^•~°÷=Ú#O^Œ∂ 'ã¨O‰õΩz`«=ږѨiq∞`«=Ú— J=^Œ∞ Hõ^•! *Ï˝x ^Œ$+≤ì U =∂„`«O PHõ~°¬}
qHõ~°¬}Å∞ á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞.
'„|ǨχO— J<Õ x~°‡Å ã¨=Ú„^ŒOÖ’ D '^Œ$â◊º=º=ã¨÷— JO`å #∞~°∞QÆ∞–|∞_»QÆÅ∞–ÔH~°\ÏÅ∞
=O\˜k =∂„`«"Õ∞. „|Ǩχ=Ú PHÍâ◊OÖ’x ã¨∂~°∞º_≥· Ü«ÚO_»QÍ, D [QÆ`«∞Î '=∞$QÆ`«$+¨‚—Ö’x
[Å=Ú =O\˜k.
P`«‡`«`«Î fi=∞ǨOÉè’kègK«Ü«∞ó ã¨~°æ~å[Ü«∞ó I
J#∞`«Î=∞=^•OÉè’^Œ =$+¨ìÜ«∞ó âßG^Œ$+¨ìÜ«∞ó II (â’¡ 47, ã¨~°æ 57)
D Hõ#|_Õ ã¨$+¨µìÅhfl P`«‡=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’x `«~°OQÍÅ =O\˜q. WHõ¯_» Hõ#|_Õ qq^èŒ
âßG™ê~°=ÚÅ∞ ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ 'Ѩ~°„|ǨχO— J#∞ "Õ∞Ѷ¨∞O #∞O_ç =i¬OK«∞ =~°¬^è•~°∞Å =O\˜"Õ.
❖
WHõ¯_» U"Õq Hõ#|_»∞K«∞<åflÜ≥∂, J=hfl ‰õÄ_® 'P`«‡— KÕ`«<Õ „ѨHÍt`«=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
K«=∞`å¯~°O K«∂Kå"å? P`«‡ÜÕ∞ "åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨOQÍ HõeyÜ«ÚO_ç ‰õÄ_® D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞
ѨizÛù#fl ^ÕǨÏÉèÏ==Ú#∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. Ç≤ÏO™êã¨fiÉèÏ=Ü«Ú`«∞Öˇ·, 'HÍ=∞Éè’QÍÅ∞— J<Õ QÆ_ç¤
Ѩ~°HõÅ#∞ ¿ãqã¨∂Î<åfl~°∞. *Ï˝#ã¨=Úáê~°˚#‰õΩ J~°›"≥∞ÿ# Láê^èŒ∞Å∞ ã¨OáêkOK«∞H˘x ‰õÄ_®
=∞$QÆ`«∞źOQÍ ~å„u–ѨQÆÅ∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl~°∞. Wk L`«Î=∞=∂? ™ê~°÷Hõ=∞xÑ≤OK«∞‰õΩO@∞O^•?
N~å=Ú_»∞: ™êfig∞! D ^ÕǨÏ=ÚÅxfl\˜Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: D ^Õ=–=∞#∞+¨º `«k`«~° Jã≤÷–=∂Oã¨ã¨Ç≤Ï`« ^ÕǨÏ=ÚÅhfl J*Ï˝#=Ú#∞
P„â◊~ÚOz# JÉèÏQƺr=ÙÅ "åºÇ¨ºo H˘~°ˆH xi‡OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. D J<ÕHõ r=ÙÅ
Jã≤÷ѨO[~åÅhfl JÅÊ*Ï˝# r=ÙÅ#∞ |OkèOK«\ÏxH˜ J=∞~°Û|_ç# ZÅ∞HõÅ É’#∞ =O\˜"Õ.
|O^èŒ#=Ú H˘~°ˆH ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ Wq U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú. K«~°‡=ÚKÕ HõѨÊ|_ç# `ÀÅ∞
ÉÁ=∞‡Å=O\˜ D ~°HõÎ=∂O㨠^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ Éè’QÆÉèí∂=ÚÅO^Œ∞ U~°Ê~°z LOz#k J*Ï˝#
ÉÏÅ∞~°=O\˜ r=ÙÅ q<À^•~°÷"Õ∞ ã¨∞=∂!
WHõ¯_ç q+¨Ü«∂Å∞ |Ǩï^Œ∞óYѨÓi`«"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ =∞O^Œ"≥∞ÿ# "åÜ«Ú
gzHõÅ∞ Ѩ~°fi`åxfl Hõ^ŒÅÛQÆÅ"å? ã¨~°fi`åºyÜ«∞QÆ∞ q"ÕH˜x D ã¨O™ê~å_»O|~°=∞O`å `åHõ<≥·<å
`åHõÖË^Œ∞. WHõ¯_ç q+¨Ü«∂Å∞, qâıëêÅ∞ J`«xx U =∂„`«O Hõ^ŒÅÛÖË=Ù.
*Ï˝x ã¨~°fi^• ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú#O^Õ ã≤÷u Hõey LO@∞<åfl_»∞. J`«_»∞ nx
#O`å „H©_®=∂„`«OQÍ ã¨O^Œi≈ã¨∂Î, ã¨~°^•QÍ P™êfikã¨∞Î<åfl_»∞. `«`«Î fi*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ z„`«ÊHÍâ◊O
KÕ`«<Õ '„|Ǩχ— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Ö’HõáêʼnõΩÅ∞ D [QÆ`«∞Î#O`«\ ˜h „ѨHÍtOѨ *ËÜ«ÚK«∞<åfl~°∞.
z¢`«ÊHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ D <Õ„`«=ÚÅ∞ "≥ÚII WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, D |∞nú, D
ÉÏǨϺ„Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞ W=hfl ‰õÄ_® „Ѩ=iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Ö’HõáêʼnõΩÅQÆ∞ „|Ǩχ "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å~°∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù ^ÕǨÏ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡#∞ q"ÕzOz K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù ^ÕǨ`«‡ÉèÏ==ÚKÕ
D ^ÕǨ^Œ∞Å#∞ ~°H˜∆OK«∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 285
*Ï˝x D ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ `«#Ü«∞O^Œe Éè’QÆ"åã¨#Å#∞
ã¨OHõ∆~ÚOѨ *Ëã¨∞HÀ=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. qâßÅ"≥∞ÿ# ǨÏ$^ŒÜ«∞O, â◊√^Œú=Ú
Ѩq„`«=Ú J~Ú#\˜ì JO`«óHõ~°}=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∂, D ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ Pã¨H˜Îx `«ºlOz
"Õã¨∞Î<åfl_»∞.
Ѩ~°=∞t=Ù_»∞ áê~°fif^Õq #$`«º=Ú<Õ JaèÅ+≤™êÎ_»∞ QÍx, HÀ`«∞Å #$`«º=Ú#∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•!
Ѩq„`å`«óHõ~°}∞_çH˜ ^ÕxѨ\Ï¡ JaèÖÏ+¨ LO_»^Œ∞. WHõ¯_ç #$`«º w`å^Œ∞Åhfl J`«xH˜ zÅ∞Hõ
ѨÅ∞‰õΩÅ =Öˇ J~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. XHõ ~°`«fl=Ú `«# Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOKÕ "å\˜Ñ¨@¡ 'g\˜x
<Õ#∞ ã¨~°fi^• Hõey LO_®e—— Jx ÉèÏ=# KÕã¨∞ÎO^•? `«#Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOa`« =ã¨∞Î=ÙÅ
á⁄O^Œ∞@KÕ `«#‰õΩ ÖÏÉèí"Õ∞=Ú#flk? #+¨ì"Õ∞=Ú#flk? J#∞~°H˜Î U=Ú#flk? q~°H˜Î U=Ú#flk?
*Ï˝x D [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ JѨiz`« „QÍ=∞OÖ’x JѨiz`«∞Å WO\’¡ [iˆQ
ÃÑo§ ã¨O^Œ_çÖÏQÍ ^Œ∂~°OQÍ `å#∞ LO_ç K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
J*Ï˝x ^Œ$+≤ìÖ’ WHõ¯_» XHõ QÆ_ç¤Ñ¨~°Hõ #∞O_ç „|Ǩχ֒Hõ=Ú =~°‰õΩ D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl
ã¨∞ã≤÷~°OQÍ#∞, ^Œ∞ˆ~ƒù^ŒºOQÍ#∞ L<åfl~Ú. *Ï˝xHÀ... Wq, h\˜Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOKÕ 'PHÍâ◊=Ú–
K«O„^Œ∞_»∞–#Hõ∆„`«=ÚÅ∞—— ÖÏQÍ... Jã≤÷~°=ÚÅ∞, Jã¨`«º=ÚÅ∞, Ju K«OK«Å=ÚÅ∞ J~Ú
L<åfl~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë, J`«_»∞ `«`«Î fi^Œ$+≤ìKÕ W^ŒO`å q∞^䕺~°∂ѨOQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞<åfl_»∞.
WHõ¯_ç JÅÊ `«∞K«Ûù q+¨Ü«∞ã¨∞Y=ÚÅ∞, `«k`«~° =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ J`«xH˜ „Ñ‘ux HõeyOK«∞@
ÖË^Œ∞. |O^èŒ=Ú HõeyOK«∞@ ÖË^Œ∞. ã‘fiHÍ~° u~°™ê¯~° ÉèÏ"åʼnõΩ Jf`«OQÍ g\˜x J`«_»∞
=∞ø#ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
J`«_»∞ ^Õxh HõeyÜ«ÚO_»∞@ ÖË^Œ∞, `«ºlOK«∞@ ÖË^Œ∞. J`«_»∞ JOwHõiOK«_»∞,
u~°ã¨¯iOK«_»∞. `«k`«~° J*Ï˝#∞Å`À `å#∞ ‰õÄ_® LO@∞#flѨÊ\˜H© "åi J=QÍǨÏ#Å∞, P~°∞ÎÅ∞,
Pâ◊Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q J`«xH˜ JÅ"ÀHõ`À ‰õÄ_ç# z~°∞#=Ùfi =∂„`«"Õ∞ ѨÙ\˜ìã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
F ~å=∞K«O„^•! D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ XHõѨC_»∞ |$ǨÏã¨Êu ‰õΩ=∂~°∞_»QÆ∞ HõK«∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# XHõ
Ѩq„`«"≥∞ÿ# =$`åÎO`«=Ú#∞ qxÑ≤™êÎ#∞.
❖❖❖
286
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
IX. HõK«∞x QÍ#O
1. HõK«∞x ã¨fiqKå~°}
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ^Õ=`«Å QÆ∞~°∞=Ù |$ǨÏã¨Êu. PÜ«∞#‰õΩ XHõ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ L<åfl_»∞. J`«x ¿Ñˆ~
HõK«∞_»∞. P HõK«∞_»∞ '„|Ǩχq^Œº—#∞ XHõѨC_»∞ '=∞##=Ú— KÕ`«, xkè^•ºã¨KÕ`« ÉÏQÍ JÉèíºã≤Oz
L<åfl_»∞. J\˜ì JÉèϺã¨O Ü≥ÚHõ¯ ѨiáêHõO KÕ`« P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^•_»∞. 'ã¨=∞ºH±*Ï˝#O—
(Equality towards everything everywhere, all times) J<Õ J=∞$`«O áê#O KÕâß_»∞. WHõ J`«x
|∞kúÖ’... ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅKÕ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_ç# – Ju xHõ$+¨ì=Ú... JQÆ∞ D ^Œ$â◊º=Ú
#O^Œ∞ U=∂„`«O J#∞~åQÆ=ÚQÍx, q~åQÆ=ÚQÍx ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. L^•ã‘#∞_»Ü«∂º_»∞.
P`«‡ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ á⁄O^Œ=Åã≤#^Õn J`«xH˜ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. JѨC_»∞ P`«_»∞ D q^èŒOQÍ
P`«‡`«`åfixfl QÍ#O KÕÜ«∞<å~°OaèOKå_»∞.
❖
H˜O Hõ~Àq∞ Hõfi QÆKåÛùq∞ H˜O QÆ$Ǩ‚q∞ `«º*Ïq∞H˜O I
P`«‡<å ѨÓi`«O qâ◊fiO =∞ǨHõÖÏÊO|∞<å Ü«∞^ä• II (â’¡ 5, ã¨~°æ 58)
N HõK«∞_»∞: PǨñ! WѨC_»∞ <Õ<Õq∞ KÕÜ«∂e? ZHõ¯_çH˜ "≥àϧe? ^Õxx „QÆÇ≤ÏOKåe? =∞Ǩ
„Ѩà◊Ü«∞OÖ’ D „|Ǩ‡O_»=∞O`å [ÅO`À xO_çáÈ=ÙK«∞#fl@∞¡, D qâ◊fi=∞O`å P`«‡KÕ
ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk Hõ^•!
ã¨=∞ã¨Î=Ú P`«‡=∞Ü«∞"Õ∞#x <Õ#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. `«`«Î fi*Ï˝<À^ŒÜ«∞O HÍ#O`«=~°ˆH ^Œ∞ó
Y=ÚÅ∞ ##∞fl ã¨g∞Ñ≤OKå~Ú. *Ï˝#O L^Œ~ÚOzO^•, ^Œ∞óM=ÚÅ∞... P ^Œ∞óY=ÚÅ#∞
J#∞ÉèíqOKÕ r=ÙÅ∞... P r=ÙʼnõΩ W+¨ì=∞QÆ∞K«∞#fl ã¨∞Y=Ú... JO`å ‰õÄ_® ˆH=ÅO 'â◊¥#º=Ú
=∂„`«"Õ∞— Jx `ÀK«∞K«∞#flk. ''ã¨=∞ã¨Î=Ú P`«‡=∞Ü«∞"Õ∞——... Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞O_»QÍ WHõ HÀÖ’Ê
ÜÕ∞k U=ÚOk? á⁄O^Õ^Õ=ÚOk? P`«‡KÕ`«<Õ ã¨~°fi^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#
=ã¨∞Î=Ù ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞ HÍ|\˜ì, WHõ <å‰õΩ ^Õx=Å#‰õÄ_® U „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# „áêÑ≤Î LO_»^Œ∞.
ã¨fi~°æ=∂? =∞~°ÎºÖ’Hõ=∂? áê`åà◊Ö’Hõ=∂? J=hfl ‰õÄ_® P`«‡`À<Õ xO_ç L<åfl~Ú. WHõ
"å\˜Ö’ ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_»? P`«‡ÜÕ∞ J~ÚLO_»∞@KÕ, - ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_»? D â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ɡ·@,
֒ѨÅ, ã¨~°fi k‰õΩ¯ÅO^Œ∞, ÃÑ·#, „H˜O^Œ... JO`«\Ï ã¨~°fi„`å P`«‡ÜÕ∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. P`«‡
ÖËxk, P`«‡ HÍxk J~Ú# KÀ@∞ Uk? Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 287
'‰õΩO_»— Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=Ú L#fl^≥O^Œ∞Ö’? =∞\˜ìÖ’<Õ Hõ^•! D [QÆ`«∞Î JO`å ã¨~°fi^• J>Ë¡
P`«‡Ü«∞O^Õ L#flk. =∞\˜ì, ''JÜ≥∂º! <Õ#∞ ‰õΩO_»#Ü«∂º<Õ?—— Jx "Õ^Œ# K≥O^Œ∞`«∞O^•? ÖË^Œ∞
Hõ^•! =∞\˜ì ã¨~°fi^• =∞\˜ìÜÕ∞Hõ^•!
ã¨~°fi¢`≥·=ã≤÷`ÀǨº`å‡ ã¨~°fi=∂`«‡=∞Ü«∞Oã≤÷`«"£∞ I
ã¨~°fi"Õ∞"Õ^Œ=∂`≥· fi= =∂`«‡<Õº=Éèí"å=∞ºÇ¨Ï"£∞ II (â’¡ 8, ã¨~°æ 58)
J#QÍ D [QÆ`«∞ΉõΩ Jkèëêª#O P`«‡ÜÕ∞. WHõ q=~°ÎÉèÏ=OQÍ K«∂¿ãÎ... P`«‡ÜÕ∞ D [QÆ`«∞Î
~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍt™ÈÎOk. `«`«Î fi^Œ$+≤ìKÕ W^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L#flk. D q^èŒOQÍ <Õ#∞
ZÅ¡"Õà◊Ö Ñ¨~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ <≥ÅH˘xÜ«Ú<åfl#∞. HÍ|\˜ì Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞. „|Ǩχ=Ú–„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ J#|_Õ^ŒO`å <Õ<Õ.
''Ѩ~°=∂`«‡HõO>Ë "Õ~°∞QÍ 'r=Ù_»∞— J#|_Õ"å_»∞ XHõ_»∞ L<åfl_»∞—— Jx JO>Ë... Jk
q∞^䌺`À ‰õÄ_ç# „Ѩuáê^Œ# =∂„`«"Õ∞. Ѩ~°=∂`«‡HõO>Ë J#ºOQÍ YO_»~°∂Ѩ=Ú# <Õ#∞ ÖË#∞.
JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ D KÕ`«#–JKÕ`«# ~°∂Ѩ=ÚÅO^Œ∞ JO`«\Ï ‰õÄ_® P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥· "åºÑ≤Oz
LO@∞<åfl#∞.
''ã¨#‡Ü«∞=Ú—— (Absolute Existence) J~Ú#\˜ì P`«‡ÜÕ∞ PHÍâ◊=∞O_»Å=Ú#∞ ‰õÄ_®
ѨÓ~°‚O KÕã≤"Õã¨∂Î ã¨~°fi„`å "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. x~°‡Å=Ú, x`Àºk`«=Ú, JYO_»=Ú J~Ú#\˜ì
P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <Õ#∞ P qâı+¨}=ÚÅxflO\˜H© ã¨~°fi^•, ã¨~°fiã≤÷`«∞ÅÖ’#∂ `«yÜÕ∞
L<åfl#∞ Hõ^•...!
Hõ#∞Hõ =∞Ozk! WѨC_»∞... ''<Õ#∞ ѨiѨÓ~°∞‚_»<≥· P#O^Œã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥·, ã¨∞Y=∞Ü«Ú_»<≥·
UHõ=∞QÆ∞ P`«‡ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú#O^Œ∞ JO`«\Ï ã¨~°fi^• ã¨∞ã≤÷`«∞_»<≥·Ü«Ú<åfl#∞——... Jx <åKÕ
„QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#flk.
❖
D q^èŒOQÍ P HõK«∞_»∞ QÍ#O KÕã¨∂Î L<åfl_»∞. W\˜ì ÉèÏ=#‰õΩ 'ã¨O[˝— J~Ú#\˜ì 'FO—
HÍ~°=Ú#∞ LK«ÛiOK« P~°OaèOKå_»∞. FOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ 'J~°÷=∂„`«=Ú—— #O^Œ∞ ã¨=∞ã¨Î=Ú
ÅÜ«∞O KÕã≤"Õâß_»∞. WѨC_»∞ J`«_»∞ JÉèíºO`«~°=∞QÆ∞ 'HÍ~°}=Ú— #O^Œ∞ÖË_»∞. ÉÏǨϺ=Ú
J~Ú#\˜ì 'HÍ~°º=Ú— #O^Œ∞ ‰õÄ_® ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
=∂„`«O ÉèÏ=# KÕã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨=∞ã¨Î HõÅÊ<åHõà◊OHõ=ÚÅ∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. â◊√^Œ∞ú_»Ü«∂º_»∞.
'„áê}QÆu—x ‰õÄ_® ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ qÅÜ«∞O KÕâß_»∞. "Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖÏQÍ
''x~°‡ÖÏO`«óHõ~°∞}∞_»∞——... JÜ«∂º_»∞.
❖❖❖
288
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. P`凄â◊Ü«∞O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! ''ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞—— J#∞ ^Œ~°≈#=Ú á⁄Ok# `«~°∞"å`«, J\˜ì
r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ##∞ h‰õΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞\ÏxˆH D HõK«∞x ã¨=∂Ö’K«##∞ =i‚Oz
K≥áêÊ#∞. Éè’QÆ=ÚÅ#∞ #q∞‡ LO_»~å^Œ∞. P`«‡<Õ P„â◊~ÚOz LO_»@O Lz`«O.
D „ѨѨOK«=ÚÖ’ Hõ#|_»∞K«∞#fl=hfl ã¨g∞H˜∆¿ãÎ Wq... ''J#fl=Ú–áê#=Ú–¢ã‘Î
ã¨OQÆ=∞=Ú— ... WO`« =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! WO`«‰õΩ q∞Oz WHõ¯_ç PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅÖ’ Uq∞
ѨÙ~°∞ëê~°úO L#flk? q"ÕH˜ J~Ú#"å_»∞ D q+¨Ü«∂xfl „â◊√u–㨇 $`«∞Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À,
ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ K≥ѨCK«∞#fl LѨ^Õâ◊=ÚÅKÕ`«, ™êfi#∞Éèí=OKÕ`« xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. WHõ
P`«_»∞ Éè’QÆ=ÚÅ#∞ U=∂„`«O PtOK«∞@ ÖË^Œ∞.
F [#∞ÖÏ~å! g∞~°∞ Ѩâ◊√, ѨH∆ͺ^Œ∞ÅÖÏQÍ =¸_è»∞Öˇ·, ''hK«=Ú, #tOKÕ ã¨fiÉèÏ==Ú
Hõey#q——... J~Ú#\˜ì q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ qâßfiã¨O Hõey LO_»@O Lz`«=∂? JÜ≥∂º!
QÍ_ç^ŒÅ =Öˇ x=ã≤ã¨∂Î L`«Î=∞=∞QÆ∞ D =∂#=[#‡#∞ =$^ä•Ñ¨~°K«∞HÀ=@O =∞Oz^•?
''~°HõÎ=∂Oã¨=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞—— J~Ú# D `«∞K«Ûù â◊s~å^Œ∞ÅÃÑ· g∞‰õΩ JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞
(<Õ#∞, <åk-J#∞ ÉèÏ==ÚÅ∞) ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú? g\˜Ö’ 'ˆHâ◊=ÚÅ∞, ÉÁq∞HõÅ∞— `«Ñ¨Ê
WOˆHg∞ L`«Î=∞ q+¨Ü«∂Å∞ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú K≥ѨÊO_ç? PǨ~°x„^•"≥∞ÿ^äŒ∞<åňH Ѩiq∞`«∞Å∞
HÍ^ŒÅK«∞H˘#fl"å~°∞ [O`«∞ Láê^èŒ∞Å#∞ q∞Oz UO Q˘Ñ¨Ê „ѨÜ≥∂[#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞?
D Éèí∂q∞ JO`å =∞\˜ì=∞Ü«∞"Õ∞...! =$Hõ∆=ÚÅhfl H˘Ü«∞º`À<Õ xO_ç L<åfl~Ú...! ''ÃÑ·#
PHÍâ◊O „H˜O^Œ Éèí∂q∞—— QÆÅ D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨∞Y„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ JѨÓ~°fi =ã¨∞Î=Ù Uq∞ L#flk? D
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ QÆ=∞x¿ãÎ, Wq ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ JÅÊ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ á⁄O^Œ\ÏxˆH P~å@
Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú. Jq ZO`« K«∂z<å, qx<å, á⁄Ok<å q"ÕHõ=Ú á⁄O^Œ\ÏxH˜ U=∂„`«O
ã¨=∂Ü«∞`«Î=∞QÆ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! D 'ã¨O™ê~å~°}ºO—Ö’ ã¨OK«iOKÕ [#∞ÅÜ≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl
qKåiOK«|_»#O`«¿ãѨ٠=∂„`«"Õ∞ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ LO@∞<åfl~Ú. HÍx J=hfl z=~°‰õΩ "≥∂ǨÏ
¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞QÍ<Õ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. áêѨO, D =∂#=Ù_»∞ ã¨∞Y=Ú#∞ QÆ∂iÛ# J<ÕHõ Pâ◊Å∞
Hõey LO@∞<åfl_»∞. "Õ\ ˜ "Õ\ ˜ H˘~°ÔH· '=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ ã¨∞dOK«QÆÅ#∞— Jx J#∞‰õΩO@∂
„Ѩܫ∂ã¨`À „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_À, J=hfl ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÖË J=Ù`«∞<åfl~Ú. WHõ¯_» QÆÅ áêѨ
ÉèÏ==ÚʼnõΩ áêѨ q+¨Ü«∞HÍÅ∞+¨º=Ú#‰õΩ, qÜ≥∂QÆ qëê^•^Œ∞ʼnõΩ JO`«∞ LO_»∞@ ÖË^Œ∞ Hõ^•!
D ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞, D =∞#ã¨∞û „Ѩu Hõ∆}O U"Õ"À =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ á⁄O^Œ@O,
HÀÖ’Ê=@O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. D q+¨Ü«∞ã¨OѨ^ŒÅ#∞ K«∂K«∞H˘x =Úiã≤#O`«¿ãѨ٠Ѩ@ì^Œ∞. =∞# D
Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê â◊s~°=ÚÅ∞ U Hõ∆}"≥∞ÿ<å Ѩ`«#O HÍ=\ÏxH˜ ã≤^ŒúѨ_çÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 289
ZO`«\ ˜ z„`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! D r=Ù_»∞, ~°HõÎO, =∂Oã¨O, K«~°‡=ÚÅ ã¨OѶ¨∂`«=ÚÅKÕ
U~°Ê_»∞K«∞#fl ÉÁ=∞‡=O\˜ ¢ã‘Î ^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂z ''PǨñ! D"≥∞ <å „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞... D"≥∞ ZO`«
JO^ŒOQÍ L#flk...!—— Jx `«ÅK«∞K«∞ =Úiã≤áÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. J\˜ì =∂O㨠ÉÁq∞HõÅ J=∞iHõ#∞
PeOQÆ#O KÕã¨∞H˘x 'WO`«‰õΩq∞Oz WOˆHq∞ HÍ"åe?— Jx `«Åz q*Ï˝#, q"ÕHõ=ÚÅ =∂~°æ=Ú
#∞O_ç "≥·^˘ÅQÆ∞K«∞<åfl_Õ...! F ~å=∂! W^ŒO`å J*Ï˝xH˜ ã¨O`À+¨„Ѩ^Œ"≥∞ÿ`Õ JQÆ∞QÍHõ! *Ï˝xH˜
W^ŒO`å J`«ºO`« KÀ^ŒºO, Jã≤÷~°O, Jã¨`«º=Ú ‰õÄ_®. ã¨Ô~·# J=QÍǨÏ# ÖˉõΩO>Ë Wk ^Œ∞óY
„Ѩ^Œ"Õ∞. D q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅ#∞ JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’<Õ K«∂z# q"ÕH˜ "å\˜Ö’x q+¨`«fi=Ú#∞
QÆ=∞xã¨∞Î<åfl_»∞. q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ á⁄Ok#O`« =∂„`«OKÕ`« 'Éè’QÆ`«$+¨‚— H©∆}˜OK«QÆÅ^•? ÖË^Œ∞.
`åOѨi`«º[ºÉè’QÍ™ê÷O ™êfi"≥∞ÿHõ`«fiQÆuOÉèí[ I
J<å`«‡=∞Ü«∞ÉèÏ"Õ# z`«ÎOã≤÷u=ÚáêQÆ`«"£∞ II (â’¡. 11, ã¨~°æ 59)
W\˜ì Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ qâßfiã¨=Ú `«ºlOK«∞@ÜÕ∞ =∞Ozk. h=Ù ˆH=ÅO P`«‡<Õ
P„â◊~ÚOK«∞. â◊~°}∞"Õ_»∞, ÉèÏqOK«∞. JO`Õ QÍx Éè’QÆ"åã¨#Å#∞ JkèHõO KÕã¨∞‰õΩO@∂ J<å`«‡
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ^ÕǨ^Œ∞Å∞ QÆ∞iOz ÉèÏ=##∞ KÕÜ«∞<Õ=^Œ∞Ì. J\˜ì hK«ÉèÏ=#ÅÜ«∞O^Œ∞ h z`«Î=Ú
ã≤÷u á⁄OkO^•... =∞~°∞Hõ∆}=Ú #∞O_ç Jã¨#‡Ü«∞=∞QÆ∞ D [QÆ*Ï˚Å=∞O`å =zÛ Z^Œ∞~°∞QÍ
xÅz LO\’Ok.
❖❖❖
3. „|Ǩχ=Ú : „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ – K≥·`«#º=Ú : ã¨$+≤ì
N ~å=Ú_»∞: =∞ǨÏs¬! „|Ǩχ=Ú #∞O_ç ''„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞—— J#∞ ã¨=∞+≤ìr=Ù_»∞ Z@∞¡
„ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞<åfl_À q=iOK«O_ç. J`«x Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞ûKÕ D [QÆ`«∞Î Z\Ï¡ L`«ÊuÎ
KÕÜ«∞|_»∞`ÀO^À ‰õÄ_® K≥ѨÊO_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: „|Ǩχ=Ú #∞O_ç "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ 'ã¨OHõeÊOK«∞@—— J#∞ qâı+¨=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘#fl
=∞#ã¨∞û ~°∂ѨOÖ’ XHõ ÉèÏ=ÔH~°@O L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. 'Zé∞QÆ∞@— J#∞ `«`«fi=Ú #∞O_ç
|Ü«∞Öˇfi_»e# P „Ѩ^äŒ=∞„H˜Ü«∂K≥·`«#º"Õ∞ „Ѩ^äŒ=∞ r=Ù_»∞. P`«_Õ Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞, „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞
‰õÄ_®. J\˜ì ''ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ =∞<À~°∂Ѩ=Ú, HõeÊ`«=Ú J~Ú# PHõ$u QÆÅ K≥·`«#º „ã¨=Ou—— ÜÕ∞
ÉèÏqã¨$+≤ìH˜ ã¨O|OkèOz# Ü«∞`«fl=Ú X#~°∞ÛK«∞#flk.
J`«x J\˜ì ã¨OHõÅÊ"Õ∞ =∞Ǩ„ѨHÍâ◊Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# `Õ[=Ú#∞ ~°zOK«∞K«∞#flk. P ã¨OHõÅÊ
Ѩ~°OѨ~å=º=Ǩ~°O `«# `Õ[ã¨∞ûKÕ k‰õΩ¯Åhfl "åºÑ≤OK«∞K«∞#flk. JѨizÛù#fl"≥∞ÿ, P=~°}
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk.
J\˜ì „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ K«`«∞~°∞‡Y∞_≥· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D =∞<À–|∞kú–z`«Î–
JǨÏOHÍ~°=ÚÖË J`«x K«`«∞~°∞‡Y=ÚÅ∞. J\˜ì K«`«∞~°∞‡Y=ÚÅ „Ѩã¨~°}KÕ (`«# =∞<À `Õ[=ÚKÕ)
290
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''ã¨fiã¨^Œ$â◊"Õ∞—— (Not different from his own self) J~Ú#\˜ì D Hõ#|_Õ ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î#∞
xi‡OK«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ... =∞#¿ãû Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞. P =∞#ã¨∞ûKÕ QÍOK«|_Õ^Õ ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î.
<Õ#∞, h=Ù `«k`«~°∞Å∞ ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û#O^Õ =∞#ã¨∞ûKÕ =∞#ã¨∞û H˘~°‰õΩ D [QÆ`«∞Î#∞ W@∞¡
á⁄O^Œ∞K«∞<åflO. J@∞¡ ''ã¨fiHõÅÊ<å™ê=∞~°÷º=Ú—— KÕ ã¨$+≤ìOK«|_»¤ `Õ*’=∞O_»Å=Ú #O^Œe `Õ[=Ú
#∞O_ç ã¨∂~°º=∞O_»ÅO L^ŒƒùqOzOk. P ã¨∂~°º=∞O_»ÅO Jyfl*ÏfiÅÅ =O\˜ `«# H˜~°}=ÚÅKÕ
PHÍâ◊=Ú#∞ xOÑ≤"Õ™ÈÎOk.
J@∞¡ ã¨∂~°∞º_»∞ xi‡OK«|_ç# `«~°∞"å`« âı+≤Oz# HõàÏ~°∂Ѩ=Ú#∞ `˘q∞‡k q^è•Å∞QÍ
qÉèílOK«|_®¤~Ú. J@∞¡ `˘q∞‡k=∞Ok „Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞ U~°Ê_®¤~°∞. "å~°∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨OHõÅÊOKÕ
ã¨=∞ã¨Î ã≤^Œ∞úÅ∞ á⁄Ok#"åÔ~· ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKå~°∞. `«^Œ#∞™ê~°OQÍ `«=∞ Z^Œ∞@
=∂Ü«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂_»™êQÍ~°∞. ''=∞sz—— "≥Ú^ŒÖˇ·# D „Ѩ*ÏѨ`«∞ÅKÕ`«<Õ ^Õ=`«Å∞,
^•#=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# qq^èŒ=ÚÖˇ·# r=~åâ◊√Å∞ U~°Ê_ç<å~Ú. "åiOHÍ J<ÕHõ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ`À,
`«`«Î fi=ÚÅ`À, â◊‰õΩÎÅ`À ‰õÄ_ç# [#∞Å#∞, =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ã¨$+≤ìOKå~°∞. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ Ñ¨Ù„`«∞Å∞,
ᜄ`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ~°OѨ~°KÕ D ã¨$+≤ì JO`å Ѩi=~°ú=∂#=∞QÆ∞K«∞#flk.
P `«~°∞"å`« ã¨=∞+≤ì ã¨$+≤ì JǨÏOHÍiÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "Õ^Œã¨O㨇~°}O KÕÜ«Ú@ ^•fi~å
D [QÆuÜ«∞O^Œ∞ 'xÜ«∞u— x HõeÊOK«∞K«∞<åfl_»∞.
WHõ¯_» h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õq∞\˜? =∞#¿ãû P q^èŒOQÍ qâßÅ=∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx
~°∂ѨO ^èŒi™ÈÎOk. J@∞¡ ^èŒiOz ''Éèí∂`«ã¨O`«uKÕ Ñ¨i"åºÑ¨Î"≥∞ÿÜ«Ú#fl D ã¨OHõÅÊ=∞Ü«∞ ã¨$+≤ì——x
qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk, WHõ D ã¨$+≤ì 'ã¨=Ú„^ŒO–Ѩ~°fi`åÅ∞–=$H∆ÍÅ∞–k‰õΩ¯Å∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ
Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ LO\’Ok. Jxfl k‰õΩ¯Å#∞ P„Hõq∞Oz# L^Œ~°ÉèÏQÆO Hõey LO\’Ok.
❖
„Hõ=∞OQÍ D 'ã¨$+≤ì— J#|_»∞ [QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú J<ÕHõ âßs~°Hõ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ`À#∞, =∂#ã≤Hõ
=º^èŒÅ`À#∞, [~å, [#‡=∞~°}=ÚÅ`À#∞ ‰õÄ_ç#^≥· LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ''D ^Œ$â◊º=Ú#∞
`«ºlOz#"åÔ~· LO_»O_ç—— Jx P`«‡`«`«Î fi=Ú „Ѩ=zOKÕ âßG=ÚÅ∞ =∞#‰õΩ K≥ѨC K«∞<åfl~Ú.
''=∞#ã¨∞ûKÕ HõeÊOK«|_ç#k =∂„`«"Õ∞——... J~Ú#\˜ì D ã¨$+≤ì =º=Ǩ~°=∞O`å ~åQÆ ^Õfi+¨
=∞Ü«∞=∞QÆ∞ ^Œ$+≤ìKÕ QÍOK«|_çO^•... W^ŒO`å 'LkfiQÆfl`«—‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì =∞<À
HõÅÊ# Ü«∞O^Œ∞ ™êuÎ fiHõ ~å[ã≤Hõ `å=∞™êÅ<Õ „uQÆ∞}ÏÅ∞ xO_»∞QÍ P„Hõq∞OK«∞H˘x
LO@∞<åfl~Ú.
WѨC_»∞ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl#∞. Ç≤Ï~°}ºQÆ~°∞ƒù_»∞ JkQÍ „áê~°OÉèí
"≥∞ÿ# D =∞<À=∞Ü«∞ ã¨$+≤ì JO`å P`«‡^Œ$ëêì º 'ÖËx^Õ— JQÆ∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« 'ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡—
Ü≥ÚHõ¯ P`«ºOuHÍ#∞Éèí==Ú H˘~°ÔH· P =∞<À=∞Ü«∞ã¨$+≤ì "≥Ú^ŒÅO\Ï `«ºlOK«|_®eûO^Õ.
❖
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 291
„|Ǩχ^Õ=Ùx #∞O_ô D =∞#ã¨∞û Pq~°ƒùq™ÈÎOk Hõ^•! D =∞#ã¨∞û W`«óѨÓ~°fiѨ٠HõÅÊOÖ’
U =ã¨∞Î=Ù#∞ Z@∞¡ ^Œ$â◊º=∂#OQÍ á⁄OkO^À, D HõÅÊ=Ú#O^Œ∞ <Õ\ ˜ =~°‰õΩ J>Ë¡
á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
D =∞#ã¨∞û, nx Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨=∞+≤ì`«fi=Ú— ^Œ$ëêì º ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅO^Œ∞ L#flk. =º+≤ì ^Œ$ëêì º
Wk H˘xfl Éèí∂`«=ÚÅO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ =∞##=Ú HõeyÜ«ÚO\’Ok.
D „ѨѨOK«=Ú#∞ ã¨OHõeÊOK«∞K«∞, `«^Œ#∞™ê~°OQÍ `«#‰õΩ `å<Õ gH˜∆OK«∞K«∞#flk D
=∞#¿ãû Hõ^•! WHõ¯_» Åaèã¨∞Î#fl '[QÆ<À‡Ç¨Ï=Ú— JO`å =∞#ã¨∞ûKÕ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ HõeÊOK«|_ç
ã≤÷~°`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk.
JO`å ã¨OHõÅÊ|Å"Õ∞ - ã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ`«<Õ [QÆ„u¯Ü«∞Åhfl L`«Ê#fl=ÚÖ∫`«∞<åfl~Ú.
ã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ`«<Õ ^Õ=`«Å∞ xÜ«∞uH˜ =â◊√Öˇ· "≥Å∞=_»∞K«∞<åfl~°∞. ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ [xOz#
ã¨$+≤ìÖ’ ^Õ= ^•#"åk K«„Hõ=~°∞ÎÅ∞ `«=∞ `«=∞ ã¨fiÉèÏ==ÚÖˇ·#\˜ì ™êufiHõ–~å[ã≤Hõ–`å=∞ã≤Hõ
=$`«∞ÎÅ#∞ „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î „¿Ñˆ~Ѩ} á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. WHõ¯_ç [#‡–[~å–|O^茖=∞~°}Ï^Œ∞Åhfl
ã¨OHõÅÊ=∂„`«=ÚÖË.
❖❖❖
4. ã¨$+≤ì – LѨã¨OǨ~°O
XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞ ™êufiHõ–~å[ã≤Hõ–`å=∞ã≤Hõ =$`«∞ÎÅKÕ D ã¨$+≤ì =∞~°Å =∞~°Å ÉÏQÆ∞QÍ
Ñ‘_çOK«|_»∞K«∞#flk. JѨC_»∞ =∞<À=∞Ü«∞[x`«∞_»∞ JQÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ Ѩ^•‡ã¨#=Ú "≥·K«∞‰õΩx
LO_ç, W@∞¡ ã¨OHõeÊã¨∞Î<åfl_»∞...
''PǨñ! D áê`åà◊=Ú, Éèí∂q∞, PHÍâ◊=Ú, k‰õΩ¯Å∞, ã¨fi~°æ=∂~°æ=ÚÅ∞, ~°∞„^Œ∞Å∞,
L¿ÑO„^Œ∞_»∞, =∞¿ÇÏO„^Œ∞_»∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, ™êQÆ~°=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#
=º+≤ì [QÆ`«ÎO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ#KÕ`«<Õ U~°Ê~°K«|_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „H˜Ü«∂jÅ`«fi"Õ∞ W^ŒO`å. =∞#ã¨∞û <å #∞O_Õ „ѨÉèíq™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ, D
=º=Ǩ~°=∞Ü«∞ ã¨$+≤ì JO`å <å #∞O_Õ L^ŒƒùqOK«∞K«∞#flk. W^ŒO`å <å ã¨OHõÅÊ"Õ∞. nxx
#Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ "≥^Œ[e¡Ok <Õ<Õ. J\˜ì D ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ WѨC_»∞ q~°q∞OK≥^Œ#∞QÍHõ!—— -W@∞¡
xâ◊ÛÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. âßO`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. 'HõÅÊ#Å∞— J#∞ J#~°÷ã¨OHõ@=ÚÅ #∞O_ç
q~°u (withdrawl) K≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J<åkQÍ ã¨~°fi^• ã≤kúOzÜÕ∞ L#fl „|Ǩχ=Ú#∞ =∞#ã¨∞ûKÕ ã¨‡iOK«
„áê~°OaèOK«∞K«∞<åfl_»∞. JO`Õ... WHõÃÑ· 㨇~°} =∂„`«O KÕ`«<Õ J`«_»∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ á⁄O^Œ∞K«∞
<åfl_»∞. =º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ áêÖÁæ#∞K«∞#fl XHõ =ºH˜Î ZO`À JÅã≤áÈ=Ù@KÕ, P =º=Ǩ~°=ÚÅ∞
=Úyã≤# `«~°∞"å`« XO@iQÍ L#flѨC_»∞ ã¨∞Yq„âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ K«∂Kå"å? P „|Ǩχ
292
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^Õ=Ù_»∞ ‰õÄ_® J\˜ì q„âßOu<Õ P„â◊~ÚOK«∞K«∞<åfl_»∞. 'P`«‡— Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°=ÚQÍ<Õ
„ѨHÍtOK«∞K«∞#fl '„|ǨχѨ^Œ=Ú— #O^Œ∞ qb#z`«∞Î_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~åÅ∞
`«ºlOz Ѩ~°„|Ǩχ=Ú# âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JÅÅ∞ ÖËx ã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
ã¨∞ã≤÷`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ''=∞ø#=Ú J=^èŒiOz#"å_»∞, ÉèÏ"åf`«∞_»∞——... JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
J\˜ì LѨã¨OǨÏ~°} ã¨=∞Ü«∞OÖ’x `«`«OQÆO Uq∞\’ =i‚Oz K≥ѨÙ`å#∞, q#∞-
ã¨=Ú„^Œ=Ú JÅÅ∞ #∞O_ç q_ç=_»∞#@∞¡, „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ [QÆ`ü x~å‡}ÏxH˜ =¸Å
HÍ~°Hõ=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ ^蕺#=Ú (ã¨$+≤ì Ѩ@¡ J^蕺ã¨) #∞O_ç q_ç=_»∞K«∞<åfl_»∞. W@∞¡
`«ÅK«∞K«∞<åfl_»∞-
qKå~°Ü«∞uã¨O™ê~°O ã¨∞Y^Œ∞óYã¨=∞xfi`«"£∞ I
Pâßáêâ◊â◊`≥·~°ƒ^ŒúO ~åQÆ^Õfi+¨ÉèíÜ«∂`«∞~°"£∞ II (â’¡ 41, ã¨~°æ 59)
''PǨñ! D ã¨O™ê~°=∞O`å ^Œ∞óYã¨=∞xfi`«"Õ∞ Hõ^•! W^ŒO`å r=ÙxH˜ Pâßáêâ◊
~°∂Ѩ=ÚÅ∞ QÍ<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk. Wk ~åQÆ ^Õfi+¨ ÉèíÜ«∞=ÚÅ`À xO_ç LO\’Ok. <å Ѩل`«∞ÅQÆ∞
D r=ÙÅ∞ J*Ï˝#=ÚKÕ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ |^Œ∞úÖˇ·áÈ`«∞<åfl~°∞. Ѩ^Õ Ñ¨^Õ [##–=∞~°} ^Œ∞óMÏÅ#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. g~°O`å L^ŒúiOK«|_Õk Z\Ï¡?——
„Hõ=∞OQÍ ^ŒÜ«∂¢~°Ì z`«∞Î_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. r=~åâ◊√Å ã¨∞YO H˘~°‰õΩ "≥∂H∆Íxfl „Ѩ™êkOK« QÆÅ
''P^蕺`«‡âßG=Ú—— #∞ ~°zOK«∞K«∞<åfl_»∞. "Õ^Œ "Õ^•O`« ã¨O„QÆǨÏ=ÚÅ#∞, ѨÙ~å}=ÚÅ#∞
~°zOѨ*ËÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. J\˜ì '„Ѩ„H˜Ü«∞— Ü«∞O^Œ∞ <Õ#∞, "åºã¨∞_»∞, "åb‡H˜ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°=∞O`å
xÜ«∞q∞OK«|_»¤"å~°"Õ∞ ã¨∞=∂!
J@∞¡ P „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ 'ã¨$+≤ì— J#∞ D Ѩi„â◊=∞ #∞O_ç "≥Å∞=_ç `«# ѨÓ~°fiѨ^Œ=Ú#∞
(past glory) á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. „|Ǩχ=Ú`À SHõº=Ú, JÉèË^Œ=ÚÖË J`«x ѨÓ~°fiѨ^Œ=Ú. J\˜ì
ѨÓ~°fiѨ^•xfl J=ÅOaOz, QÍÅ∞Å∞ gK«#\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨=Ú„^Œ∞x =Öˇ... Ѩ~°=∞ „ѨâßO`«∞
_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. D suQÍ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. J#QÍ, J`«_»∞ D [QÆ`«∞Î#∞
HõeÊã¨∞Î<åfl_»∞. gH˜∆ã¨∞Î<åfl_»∞. âßG ~°K«#ÅKÕ xÜ«∞=∂^Œ∞Å∞ HõeÊOK«∞H˘x =∞~°Å
P`«‡ã¨∞÷_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞: W@∞¡ 'ã¨$+≤ì— ÖËHõ '^Œ$â◊º=Ú— Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# LxH˜ – LѨâ◊=∞#=ÚʼnõΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl =∞<À~°∂ѨÙ_»QÆ∞ „|ǨχÜ≥ÚHõ¯ LxH˜ ZK«Û@?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: "åã¨Î"åxH˜ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ z`«ûfi~°∂ѨÙ_Õ. J`«_»∞ ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_Õ.
ã¨OHõeÊOK«∞@‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ LO_ç L<åfl_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© `«#Ü≥ÚHõ¯ 'WK«Ûù— KÕ Ö’Hõ=ÚÅ#∞
J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞@ H˘~°‰õΩ Ö’Hõ=º=Ǩ~° áê~åÜ«∞}∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
"åã¨Î"åxH˜ J`«xH˜ P~°˚# ÖË^Œ∞. J<å^Œ~°} ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. â◊s~°„QÆǨÏ}=Ú ÖË^Œ∞...
<å<å`«fi=Ú ÖË^Œ∞. J`«xH˜ KÕ`«#=Ú–ã≤÷u–q<åâ◊#=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 293
J`«xH˜ Jxfl ÉèÏ==ÚÅ∞, z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® ã¨=∂#"Õ∞. ã¨~°fi^• ѨiѨÓ~°‚ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·
'=∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú— =Öˇ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. HÍx, XH˘¯Hõ¯Ñ¨C_»∞ `«# J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú Ñ¨@¡
x^Œ∞iOz, [QÆ`«∞ÎѨ@¡ *ÏQÆiÅ∞¡K«∞<åfl_»∞. P ã¨=∞+≤ì ã¨OHõÅÊã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞
„|Ǩχ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#"å_»∞ HÍ^Œ∞.
W^ŒO`å W\Ï¡ LO_»QÍ '„|Ǩχ=Ú`À UHõ=Ú— J#∞ J`«ºO`« ™êufiHõ ã≤÷u XHõ\ ˜ L#flk.
Jk x+¨¯Å‡+¨ ǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ∞, Ѩ^•~°÷~åÇ≤Ï`«ºO á⁄Ok#"å~°∞ =∂„`«"Õ∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. "å~°∞
''=∞#¿ãû „|Ǩχ=Ú—— J#∞ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ J~°∞›ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖❖❖
5. ''ã¨$+≤ì–r=Ù_»∞—— – Ѩi}Ï=∞ K«=∞`å¯~°O
ã¨$+≤ì U~°Ê_ç L#fl\˜ì K≥·`«#º=Ú<Õ 'r=Ù_»∞— JO@∞<åflO. J~Ú`Õ, D r=`«fi=Ú U~°Ê_»Hõ
=ÚO^Õ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«º=Ú ã≤÷u HõeyÜÕ∞ L#flk. D ã¨$+≤ìH˜ Ѩ~°=ÚQÍ z^•HÍâ◊=Ú L#flk.
=∞#ã¨∞û#O^Œ∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ U~°Ê_ç, QÍOK«|_»`å~Ú K«∂Kå"å! P q^èŒOQÍ<Õ z^•HÍâ◊=Ú
#O^Œ∞ D ã¨$+≤ì U~°Ê_»∞K«∞#flk. x~°‡Å „ѨâßO`«[ÅOÖ’ P=$`«Î=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞#flѨC_»∞,
P=$`«Î=ÚÅ∞ [ÅO HõO>Ë "Õ~°∞HÍ^• Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, [QÆ`«∞Î - ^Œ$â◊º=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ ''z^•HÍâ◊=Ú HõO>Ë "Õ~°∞—— Jx J#\ÏxˆH gÅ∞ÖË^Œ∞.
J\˜ì ã¨$+≤ìÖ’x „Ѩ^äŒ=∞~°∂Ѩ=ÚÖË '„Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl~°∞. P „Ѩ*ÏѨ`«∞Å
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ 'xÜ«∞u— "≥Ú^ŒÖˇ·#q U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
z^•HÍâ◊=Ú - ➞ ã¨$+≤ì ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ : ➞ „Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞ – F+¨^èŒ∞Å∞– K«O„^ŒHõà◊
–HõÅÊ#– ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞: ^Õ=`«Å∞ – Hõ~°‡ÅÜ«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î–=∂#=ÙÅ∞ : `«k`«~° r"Àáê^èŒ∞Å∞.
„Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞ - g~°∞ „Ѩ^äŒ=∞ ã¨$+≤ìÖ’x "å~°∞. giÜ«∞O^Œ∞ „|Ǩχ*Ï˝#=Ú ã¨fi`«óã≤^Œú"≥∞ÿ
LO\’Ok. J~Ú`Õ ''"Õ∞=Ú `«k`«~° r=ÙÅ ã¨=Ú#flu H˘~°‰õΩ Láêã¨# "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x
HõeÊOKåe——... J<Õ ã¨O™ê¯~°O Hõey LO@∞<åfl~°∞.
^Õ=`«Å∞ - „Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞ U~°Ê_ç# `«~°∞"å`« J^Õ HõÅÊ# ^Õ=`«Å ~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~Ú™ÈÎOk.
g~°∞ ã¨∞ã¨O™ê¯~°=Ú ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ Hõey LO@∞<åfl~°∞. g~°∞ LѨ^Õâ◊ =∂„`«O KÕ`«<Õ
„|Ǩχ*Ï˝#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
=∞#∞+¨µºÅ∞ - giH˜ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO KÕ`« =∂„`«"Õ∞ „|Ǩχ*Ï˝#O Åaè™ÈÎOk. ™ê^èŒ∞
ã¨OQÆ=Ú, âߢ™êÎÉèϺã¨=Ú, WO„kÜ«∞ [Ü«∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# LáêÜ«∞=ÚÅ#∞ JÉèíºã≤¿ãÎ<Õ
|O^èŒ=Ú#∞ `«ºlOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. ''L`«Î=∞Ѷ¨Å=Ú— J~Ú#\˜ì '„|Ǩχ*Ï˝#=Ú— ã¨∞ã≤÷~°=∞ÜÕ∞º
=~°‰õΩ "å~°∞ „â◊=}=∞##=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«=Åã≤ =™ÈÎOk.
❖
294
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D q^èŒOQÍ D ã¨$+≤ì 'ã¨$+¨ì=Ú ÖËHõ ã¨OHõeÊ`«=Ú—— J~Ú#\˜ì J<ÕHõ Láêã¨#Å`À#∞,
'Ü«∞[˝=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# Lz`«Hõ~°‡Å`À#∞, ''^Õfi+¨=Ú, ~åQÆ=Ú, „¿Ñ=∞, Ѩiq∞`«^Œ$+≤ì——... "≥Ú^ŒÖˇ·#
x+≤^Œú q∞„â◊=∞ Hõ~°‡Å`À#∞ „ѨHÍt™ÈÎOk. WO^Œ∞Ö’ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞#fl r=ÙÅ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
â◊√^Œú`«`«Î fi=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, "å~°∞ 'á⁄O^Œ∞@–HÀÖ’Ê=Ù@— "≥Ú^ŒÖˇ·# „H©_®H“`«∞HõO
J=ÅOaOz LO@∞<åfl~°∞. QÆifiã¨∞Î<åfl~°∞... Ç≤ÏOã≤ã¨∞Î<åfl~°∞... ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl~°∞.... XHõi`À
=∞~˘Hõ~°∞ H©K«∞ÖÏ_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. "åiÖ’ "å~°∞ "å^Œ∞ÖÏ_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D q^èŒOQÍ Lz`«,
J#∞z`« „áê~°|úHõ~°‡Å "ÕQÆ=Ú`À ã¨$+≤ìÖ’x PÜ«∂ =º=Ǩ~°=∞O`å =iúÅ∞¡`ÀOk. J<ÕHõ r=ÙÅ,
r=*Ï`«∞Å „HÀ^茖֒Éèí =º=Ǩ~°=ÚÅ`À „Ѩ=iÎOK«∞ D ã¨$+¨µìÅ∞ ''„|Ǩχ^Õ=Ùx ã¨OHõÅÊ=Ú——
Ü≥ÚHõ¯ |ÅOKÕ`«<Õ 'ã¨`«∞Η #∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
D „uq^èŒ ã¨$+¨µìÅ∞ W@∞¡ LO_»QÍ<Õ D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^• „|Ǩχ"Õ∞#x „QÆÇ≤ÏOz LO_»∞.
❖❖❖
6. ã¨$+≤ìH˜ =¸ÅO WK«ÛùÜÕ∞!
N~å=Ú_»∞: `«O„_ô =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! J#O`«ã¨OYºÖ’ nÑ≤`«=∞ø`«∞#fl D r=QÆ}=∞O`å ZHõ¯_ç
#∞O_ç, ZO^Œ∞‰õΩ Z\Ï¡ =zÛ ã¨$+≤ìÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬: ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''P`«‡ã¨=∂kè (P`«‡#∞ =∂„`«"Õ∞
^Œi≈OK«∞K«∞O_»∞@) – =∞ø#=Ú—— J#∞ ~°∂ѨOÖ’ LO_Õ `«# ã¨fiã¨fiÉèÏ==Ú#∞ q_çz, ÖËz, D
ã¨$+≤ì Ѩ~°OѨ~å=º=ã¨÷#∞ U~°Ê~°K«∞K«∞<åfl_»∞. J`«x WK«ÛùÜÕ∞ W^ŒO`å. JO^Œ∞KÕ`« ''ã¨$+≤ìH˜ =¸ÅO
WK«Ûù—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
J@∞¡ U~°Ê~°K«|_ç# D ã¨$+≤ì ÖËHõ [QÆ`«∞ÎÖ’ J<ÕHõ=∞Ok =∞$`«`«∞Å∞ºÅQÆ∞ r=ÙÅ∞ ÖËz
Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ 'r=#`«$+¨‚— J<Õ QÍeH˜ H˘@∞ì‰õΩ=zÛ WO^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~°∞. ^Œ$+≤ìÉèË^Œ=Ú
##∞ã¨iOKÕ W^ŒO`å U~°Ê_ç LO\’Ok.
D Éèí∂`«*ÏÅ=∞O`å (ÖËHõ, WHõ¯_ç r=ÙÅhfl) „|Ǩχ=Ú#∞O_Õ ÖËK«∞K«∞<åfl~Ú...
[QÆ^ŒÌ$â◊º=Ú#∞ JOwHõiOz ã¨O™ê~°Ñ¨O[~°=ÚÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. 'U^À á⁄O^•e, K«∂_®e,
HÍ"åe— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ~°∂ѨOQÆÅ '`«$+¨‚— ÜÕ∞ [QÆ^Œfi ºÇ¨~°=ÚÅO`«\ ˜H© =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ LO\’Ok.
D ѨOK«Éèí∂`«=∞Ü«∞ â◊s~å^Œ∞Åhfl PHÍâ◊O #∞O_ç ^èŒ∂oHõ}ÏÅ =Öˇ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞
K«∞<åfl~Ú. WHõ¯_ç ѨOK«Éè∫uHõ xi‡`«=ÚÅhfl PHÍâ◊OÖ’Oz |Ü«∞Å∞^Õi, =∞~°Å PHÍâ◊OÖ’<Õ
ÅÜ«∞=∞ø`«∞<åfl~Ú. 'PHÍâ◊"Õ∞ Dâ◊fi~°∞x „Ѩ^äŒ=∞Ѩل`«∞_»∞— Jx JO^Œ∞ˆH âßGHÍ~°∞Å∞ K≥áêÊ~°∞.
❖
[ÅO #∞O_Õ `«~°OQÍÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! D r=QÆ}=ÚÅhfl J<åk Ü«∞QÆ∞
'„|ǨχѨ^Œ=Ú— #∞O_Õ L`«Ê#flO JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. „|Ǩχ=Ú KÕ`«<Õ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ HõÅÊ<å^Œ$+≤ìKÕ
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 295
á⁄O^Œ|_»∞K«∞<åfl~Ú. á⁄QÆ "Õ∞Ѷ¨∂ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞#fl@∞¡ D r=QÆ}O PHÍâ◊OÖ’
*Ë~°∞K«∞<åfl~Ú.
JO`å ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞ - r=ÙÅ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Õ PHÍâ◊ "åÜ«Ú=ÙÅ`À ‰õÄ_ç ã¨OKå~°O
H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. D r=ÙÅ∞, D PHÍâ◊ "åÜ«Ú=ÙÅ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú #∞O_ç ã¨OHõÅʄѨÉèÏ=O
KÕ`«<Õ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
`Õ[ã¨∞û (Jyfl) – [Å=Ú – Ѩ$käq – W=hfl ã¨$+≤ìOK«|_ç# `«~°∞"å`« r=ÙÅ∞
„áê}"åÜ«Ú=ÙÅKÕ P„Hõq∞OK«|_»∞K«∞<åfl~°∞. Jxfl\˜H© =¸ÅO ã¨OHõÅÊ"Õ∞. =∞<À–|∞kú–
z`«Î–JǨÏOHÍ~°=ÚÅ ã¨=∞#fiÜ«∞"Õ∞ eOQÆ^ÕǨÏ=Ú.
Ѩ~°=∂`«‡ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ eOQÆ^ÕÇ¨Ï `«~°OQÍÅ∞ J#O`«OQÍ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
''„áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞–Éèí∂`«`«<凄`«Å∞–J#fl=Ú–[Å=Ú—— J=hfl HõÅã≤ ѨOK«q^èŒ "åÜ«Ú=ÙÅ∞QÍ
=∂~°∞K«∞<åfl~Ú. P ѨOK«q^èŒ "åÜ«Ú=ÙÅ∞ ã¨∂÷Å^ÕǨÏOÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. J@∞¡ „Ѩ"ÕtOz
'`Õ[ã¨∞û— Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. J@∞¡ `Õ[ã¨∞û ÉèÏ=# á⁄Ok# r=ÙÅ∞ „áê}
~°∂Ѩ=Ú#∞ ^•eÛ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ L`«Ê#∞flÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ ZO^Œ∞HÀ "åi *Ï˝#O
JѨiѨHõfiOQÍ, Jã¨∞Êù@OQÍ LO\’Ok.
❖❖❖
7. r"À`«ÊuÎ – r=Ѩ`«#=Ú
â◊H˜Î ã¨fi~°∂áêÅ∞, ÉèÏ=<å=∂„`«∞Å∞, ã¨∂Hõ;â◊s~°~°∂ѨÙÅ∞ JQÆ∞ r"åaè=∂#∞Å∞ ã¨$+≤ì
Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~°∞. "å~°∞ ÉèÏ=<À„^ÕHÍ#∞™ê~°O '^èŒ∂=∞=∂~°æO— Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~°∞.
ѨÓ~°‚K«O„^À^ŒÜ«∞O JÜÕ∞º=~°‰õΩ H©∆~°ã¨=Ú„^Œ=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì PHÍâ◊ HÀ@~°OÖ’
LO@∞<åfl~°∞.
ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞_»∞ L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ 'PHÍâ◊HÀ@~°O— ÖËHõ eOQÆâ◊s~°Ü«Ú`«=∞QÆ∞ ã¨$+≤ì
ã¨fiÉèÏ=OÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞<åfl~°∞. `«~°∞"å`«, "å~°∞ K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~°∞. JѨC_»∞
K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ Ñ¨Ù+≤ìx ã¨OáêkOK«∞H˘x, P H˜~°}=ÚÅ ^•fi~å ~°ã¨ ѨÓ~°‚"≥∞ÿ#
Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. J@∞¡ K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ #∞O_ç "Õ~°∞=_ç, a_»¤ `«e¡ áêeO_»¡#∞
P„â◊~ÚOz#@∞¡ Ѷ¨Å=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz =∂`«$QÆ~°ƒùOÖ’ H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞O LO_ç LO@∞<åfl~°∞.
P Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ =Å# ѨHõfiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. "å\˜x „Ѩ*ÏѨ`«∞Å∞,
[#∞Å∞ Éèí∞lOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JѨC_»∞ P Ѷ¨ÖÏÅÖ’x r=ÙÅ∞ 'g~°º=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ~°∂áêxfl
„QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl~°∞. g~°º~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ =¸iÛù`«∞Öˇ· LO_ç LO@∞<åfl~°∞. P `«~°∞"å`« "å~°∞
Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz =∂`«$QÆ~°ƒùOÖ’ LO@∞<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞: P ã≤÷uÖ’ "åã¨#Å∞ LO\ÏÜ«∂? LO>Ë ZHõ¯_» LO\Ï~Ú?
296
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: r=ÙÅ∞ PHÍâ◊OÖ’ L#flѨC_»∞, QÆ~°ƒùOÖ’ L#flѨC_»∞, QÍ_è»x^Œ∞~°Ö’
L#flѨC_»∞ ‰õÄ_® "åi "åã¨#Å∞ J}˜y, b#"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú. =∞\˜ìÜ«∞O^Œ∞ ‰õΩO_», H˘Ü«∞º
Ü«∞O^Œ∞ Jyfl =¸QÆQÍ L#fl@∞¡ "åã¨#Å∞ ‰õÄ_® QÆ~°ƒùã¨÷tâ◊√=Ù#O^Œ∞ J}˜y LO@∞<åfl~Ú. P
`«~°∞"å`« PÜ«∂ Láê^èŒ∞Å#∞ á⁄Ok Ü≥∂QÆ=∂~°æOÖ’<À, Éè’QÆ=∂~°æOÖ’<À Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~°∞.
D Ü≥∂QÆ∞ÅO^Œih =ÚYºOQÍ Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ qÉèílã¨∂Î LO\Ï~°∞. Jq-
1. r=#∞‡‰õΩÎ_»∞† 2. q∞„â◊=∞QÆ∞}˜
r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ - D`«_»∞ ѨÓ~°fi[#‡Ö’ Ѩ~°=∞ "≥·~åQƺ rq`«=Ú QÆ_çÑ≤#\˜ì<å_»∞. J#QÍ
Éè’QÆ=ÚÅ H˘~°‰õΩ H͉õΩO_®, ÉèíH˜Î–*Ï˝#=ÚÅ H˘~°‰õΩ, x~°‡Å ǨÏ$^ŒÜ«∞O H˘~°‰õΩ Hõ~°‡Å#∞
X#iÛ#"å_»∞. Éè’QÍã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«=∞=@O KÕ`«, J\˜ì"å_»∞ ^≥·"åOâ◊ã¨OÉèí∂`«∞_≥·, ™êufiHõ=$uÎx
ã‘fiHõiOz r=#∞‡‰õΩÎ_≥· =º=ǨÏiOK«∞K«∞<åfl_»∞.
q∞„â◊=∞QÆ∞}˜ - D`«_»∞ ^Õ=Ü≥∂xx á⁄Ok ‰õÄ_®, [#‡=∞~°} Ѩ~°OѨ~°Å#∞
„`≥OK«∞H˘#∞@ÖË^Œ∞. Éè’QÍ㨉õΩÎ_≥· LO@∞<åfl_»∞.
Ü≥∂QÆ∞Å =∞~˘Hõ q^èŒ"≥∞ÿ# qÉèÏQÆO q#∞-
„Ѩ^äŒ=∞ „Ѩ*ÏѨu - D`«_»∞ P`«‡#∞O_ç „Ñ¨„Ѩ^äŒ=∞=ÚQÍ U~°Ê_çÜ«Ú<åfl_»∞. D`«x #∞O_Õ
`«k`«~° ã¨$+≤ì U~°Ê_ç LO\’Ok. D „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞ „Ѩ*ÏѨu`«`«fi=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"åxH˜ =∞~°Å
[x‡OK«@O J<Õ^Õ LO_»^Œ∞.
~å[㨠™êufi‰õΩÅ∞ - g~°∞ ˆH=Å ™êufi‰õΩÅÜÕ∞ºO`«=~°‰õÄ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ [x‡ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞.
ˆH=Å ™êufi‰õΩÅ∞ - g~°∞ ã¨~°fi^• P`«‡`«`«Î fi=Ú qKåiOz LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ Ju
ã¨fiÅÊã¨OYºÖ’ LO\Ï~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ^Œ∞~°¡Éèí∞Å∞. g~°∞ *Ï˝<å#O^Œ=∞Ü«∞ ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· LO@∞<åfl~°∞.
D r=ÙÅÖ’ =∞iH˘O^Œ~°∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ™êufiHõ`« =^Œe `å=∞ã¨∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. "å~°∞
`å=∞ã¨∞Öˇ·, =¸_è»∞Öˇ· ™ê÷=~°ã≤÷`«∞Å =~°‰õΩ ~åÅ∞K«∞<åfl~°∞. "åi QÆ∞iOz =∞#O `«~°∞"å`«
`«~°∞"å`« K≥ѨC‰õΩO^•O. "å~°O`å ''<Õ#∞ Z=~°∞? D ^Œ$â◊º"Õ∞q∞\˜?—— J<Õ „Ѩâ◊flˆH ~å‰õΩO_®
ˆH=ÅO ^Œ$â◊º=Ú`À ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞ HõeÊOK«∞H˘x J<ÕHõ ã≤÷uQÆ`«∞ÅO^Œ∞ ^˘~°∞¡K«∞<åfl~°∞. J<ÕHõ
ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ D [#‡ Hõ~°‡Å K«„Hõ=ÚÖ’ Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
[#‡Å∞ á⁄O^Œ∞`«∂ ‰õÄ_® 'ã¨O™ê~°ÉèÏ==Ú— #∞ D+¨<凄`«OQÍ ‰õÄ_® á⁄O^Œx r=ÙÅ∞
‰õÄ_® L<åfl~°∞. "å~°∞ #~°∞ÅÖ’#∞ L<åfl~°∞. ã¨∞~°∞ÅÖ’ L<åfl~°∞... [O`«∞=ÙÅÖ’#∞ L<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞: ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! `å=Ú ˆH=Å™êufi‰õΩÖÏ?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: <Õ#∞ L`«Î=∞ P`«‡ qKå~°}Ѩ~°∞_»#∞ =∂„`«"Õ∞. ˆH=Å ™êufi‰õΩ_»#∞ HÍ^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë, ˆH=Å™êufi‰õΩxÜ«∞O^Œ∞ ã¨=∂kè#∞O_ç qѶ¨∞fl=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞ QÆeˆQ^Õn LO_»^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 297
J`«xH˜ „áê~°|ú=Ú J<Õ^Õ LO_»^Œ∞. HÍx <å q+¨Ü«∞=∞OÖ’ D ''~å[㨠áœ~ÀÇ≤Ï`«º=Ú—— J<Õ
qѶ¨∞fl=Ú, ÖËHõ „áê~°|ú=Ú LO_»<Õ L#flk. JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ WOH˘OK≥O ~å[㨙êufi‰õΩ_»<Õ QÍx
ѨiѨÓ~°‚=∞QÆ∞ ˆH=Å ™êufi‰õΩ_»#∞ QÍ^Œ∞.
❖❖❖
8. `«`üѨ^Œ=Ú
N~å=Ú_»∞: =∞i <å q+¨Ü«∞=Ú ™êfig∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: h=Ù <å =ÖÕ â◊=∞ ^Œ=∂k QÆ∞}ÏÅ∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl=Ù. HÍx WOHÍ
P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#O^Œ∞ q„âßOu ÅaèOK«ÖË^Œ∞. ã¨O™ê~°„ÉèÏOu WOHÍ ã¨fiÅÊOQÍ `˘ÅQÆ=Åã≤ LOk.
JO^Œ∞KÕ`« '`«`ü— Ѩ^ŒO QÆ∞iOz =∞iH˘O`« f„=OQÍ qKå~°}, ѨijÅ# J=ã¨~°O. J~Ú`Õ,
=∞# D qKå~°}Ïã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’<Õ Ñ¨Ó~°‚ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ qÉèí==Ú#∞ HõeyÜÕ∞ L<åfl=Ù.
''ÉÏQÆ∞QÍ qKå~°}KÕÜ«∂e—— J#∞ ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú P„â◊~ÚOK«∞"å~°∞ ÅHõ∆ º=Ú ZO^Œ∞‰õΩ
*Ë~°~°∞? J\˜ì P`«‡`À UHõ`«fi=Ú, P`«‡ ÅHõ∆}=ÚÅhfl á⁄O^Œ@O——... J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ '`«`ü—
Ѩ^Œ"Õ∞ Ѩ~°"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#k. J\˜ì L`«Î"≥∂`«Î=∞ Ѩ^Œ=Ú á⁄O^Œ\ÏxH˜ „Ѩur=Ù#‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ L#flk.
JO^Œ∞KÕ F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! g∞~°O`å L`«Î=∞qKå~°}^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞,
âßG=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç. xëê¯=∞ÉèÏ==Ú`À ™êufiHõHõ~°‡Å∞ PK«iOK«O_ç. xëê¯=∞`«fi"Õ∞
"≥∂Hõ∆=Ú Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. P`«‡#∞ g∞~°∞ ã¨~°fi^• HõeyÜÕ∞ L<åfl~°∞. ''<Õ#∞ ã¨~°fi^•
"≥∂Hõ∆~°∂ѨÙ_»<Õ——... J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ''„|Ǩ‡-ǨÏ"£∞—— ÉèÏ=##∞ á⁄OkÜÕ∞ LO_»O_ç. J\˜ì
J=QÍǨÏ# ã¨=Úáêi˚OK«∞@‰õΩ D =∂#=[#‡ L`«Î=∞"≥∞ÿ# J=HÍâ◊O. D J=HÍâ◊=Ú#∞
=$^ä•Ñ¨~°K«∞HÀHõO_ç.
J\˜ì ѨÓ~å‚#∞Éèí=O á⁄Ok#, á⁄O^Œ∞K«∞#fl =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ =∞# =∞^茺֒<Õ H˘O^Œ~°∞
`«Ñ¨ÊHõ L<åfl~°∞. "åi H˘~°ÔH· "≥`«HõO_ç. ''g∞~°O`å 'ѨÓ~°‚`«fi=Ú— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú "≥`«∞‰õΩ¯O@∂
D D Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~°∞——... Jx QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. J\˜ì J#∞Éèí=O Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞,
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ á⁄Ok#O`« =∂„`«O KÕ`« „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^•? ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ѨÙÅ¡Å#∞ „áÈQÆ∞
KÕÜ«Ú Ñ≤@ìÅ=Öˇ ^èŒ#–[#–Ü«∞ø=<åÅ#∞ =∂„`«O K«∂ã¨∂Î, L`«Î=∞ÅHõ∆ º=Ú#∞ U=∞é∞=HõO_ç.
x^Œ∞~°ÖËz g∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«º=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
❖❖❖
298
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
X. ã≤÷u „ѨHõ~°}=Ú – q+¨Ü«∞ ã¨g∞Hõ∆
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! =∞#O D „ѨHõ~°}OÖ’ K«iÛOK«∞H˘#fl\˜ì Jxfl q+¨Ü«∞=ÚÅ
™ê~°=Ú#∞ „HÀ_ôHõiOz ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ WѨC_»∞ H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞. J@∞ `«~°∞"å`« =∞#O
D Ѩ^Œ= ~ÀA K«~°Û#∞ =ÚyOK«É’`«∞<åflO.
❖
=∞ǨQÆ∞}∞ÅQÆ∞ H˘O^Œ~°∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· [x‡ã¨∞Î<åfl~°∞. "å~°∞ `«`«Î fiqKå~°}Ïã¨=∞~°÷=∞QÆ∞
~å[ã≤Hõ ™êuÎ fiHõ =$`«∞ÎÅ`À P#O^Œ=∞Ü«∞OQÍ ã¨OK«iã¨∂Î D Éèí∂q∞x áê=#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
PHÍâ◊OÖ’ ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞xÖÏQÍ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ PǨ¡^Œ=Ú#∞ „Ѩã¨iOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. QÍe "ÕQÍxH˜
^Œ∞=∂~°O ÖËz#O`« =∂„`«OKÕ`« PHÍâ◊=Ú HõÅ∞+≤`«O J=Ù`«∞O^•? "åi =∞#ã¨∞ûÅ∞ ‰õÄ_® ^Œ∞ó
Y=ÚÅO^Œ∞ Ѩ_»∞@ÖË^Œ∞. |OQÍ~°=Ú`À `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_ç# Ѩ^Œ‡=Ú pHõ\ ˜Ñ¨_ç#ѨÊ\˜H© "å_»^Œ∞
Hõ^•! "å~°∞ Q˘Ñ¨Ê PѨ^ŒÅÖ’ ‰õÄ_® =∂¡#=∞#ã¨∞¯Å∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞. Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ ÅaèOz#
h\˜`À J_»qÖ’x =$Hõ∆=ÚÅ∞ ã¨O`À+≤OK«∞K«∞#fl@∞¡, P =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ÅaèOK«x^Õn HÀ~°∞HÀ~°∞.
=$Hõ∆=ÚÅ∞ W`«~°∞ʼnõΩ h_»#∞, Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ W=fi@"Õ∞ ã¨fiÉèÏ=OQÍ Hõey LO\Ï~Ú QÍx, ''g~°∞
<å‰õΩ h~°∞ ‰õÄ_® áÈÜ«∞ÖË^Õ? =∞i h_»#∞ ZO^Œ∞H˜"åfie?—— Jx J#∞‰õΩO@∞<åflÜ«∂? ÖË^Õ!
"å~°∞ ‰õÄ_® D ã¨O™ê~° [#∞ʼnõΩ PǨ¡^Œ=Ú#∞, P#O^Œ=Ú#∞, *Ï˝#^Œ$+≤ìx „Ѩ™êkã¨∂ÎO\Ï~°∞.
Jk "åi ã¨fiÉèÏ="Õ∞ HÍx, =∞ˆ~^À L^ÕÌtOz "å~°∞ J@∞¡ KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞. x~°‡Å"≥∞ÿ#\˜ì "åi |∞kú
'"≥∂Hõ∆=Ú— J#∞ XˆH XHõ¯ LѨÜ≥∂QÆ=Ú H˘~°ÔH· 'âßOu— "≥Ú^ŒÖˇ·# J=∞$`« QÆ∞}=Ú ÅO^Œ∞
x=∞QÆfl"≥∞ÿ ѨÙ+≤ìx á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok.
K«O„^Œ∞_»∞ ZѨC_≥·<å `«# j`«Å`«fi=Ú#∞ =^Œe LO@∞<åfl_®? ÖË^Œ∞. P =∞ǨÏhÜ«ÚÅ
™œ=∞º"≥∞ÿ# |∞kú JѨ`å¯ÅOÖ’ ‰õÄ_® JO`«~°OQÆOÖ’ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•#O HõeˆQ LO@∞Ok.
JO`Õ QÍx, ''^≥·#ºO–„HÀ^èŒO–^Õfi+¨O–Jã¨∂Ü«∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞~°fi ºã¨<åʼnõΩ Ö’#∞ HÍ^Œ∞.
"åi „ѨHõ$u '"≥∞ÿ„u— "≥Ú^ŒÖˇ·# HõàϺ}QÆ∞}=ÚÅ`À QÆ∂_ç XѨC`«∂ LO@∞Ok. P`«‡#∞
Zé˜y#\˜ì ™ê^èŒ∞ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ ™œ=∞ºÉèÏ=ÙÖˇ·, ã¨=∞~°ã¨∞Öˇ· ã¨∞O^Œ~°QÆ∞}=ÚÅ`À ã¨~°fi^• XѨC`«∂
LO\Ï~°∞. J\˜ì PѨ^ŒÅ‰õΩ Jf`«=∞QÆ∞ P`«‡ã≤÷ux á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ Hõ~°Î=º=ÚQÍ ÉèÏqOK«|_»∞ QÍHõ!
F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ g_»O_ç. D rq`«=ÚŠѨ@¡, [#‡Å Ѩ@¡, ^Œ$âߺÅ
Ѩ@¡... ''Wq Uq∞ JÜ«Ú<åfl~Ú? <Õ<≥=~°∞? <å‰õΩ g\˜H˜ L#fl ã¨O|O^èŒ"≥∞\˜ìk? Uk ÉèÏ=#?
Uk ÉèÏqOK«∞#k?——... "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ L`«Î=∞ qKå~°} ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀO_ç.
'P`«‡`«`«Î fi=Ú— Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«ºO „QÆÇ≤ÏOz# L`«Î=ÚÅ∞, ^•xfl ã¨=Úáêi˚OK«\ÏxˆH *Ï˝#
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 299
q*Ï˝<åÅ#∞ JÉèíºã≤ã¨∞Î<åfl~°∞. `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨`«fiQÆ∞}ÏkèHõº`«——KÕ ~°*’QÆ∞}=Ú#∞ Hõ∆~ÚOѨ
*Ëã¨∞H˘O@∂, P`«‡™êxfl^茺=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. P`å‡#O^Œ=Ú, P`«‡™êg∞Ѩº=Ú Z\˜ì^À
„QÆÇ≤ÏOz LO@∞<åfl~°∞. ã¨KåÛùG=ÚÅ, ÃÑ^ŒÌÅ „Ѩ=K«#=ÚÅ, ã¨fiqKå~°}Å ã¨=∞$kúKÕ "å~°∞ ''D
„ѨѨOK«OÖ’ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flq, QÍOK«|_»∞K«∞#flq...W=hfl Jx`«º=Ú—— Jx „QÆÇ≤ÏOz '<Õ#∞
z`«Îâ◊√kúx á⁄O^Õk Z\Ï¡?— J#∞ UÔH·Hõ ÅHõ∆ º=Ú`À Hõi‡+¨µìÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. D SÇ≤ÏHõ, P=Ú+≤‡Hõ
„H˜Ü«∞Åxfl\˜h PѨ^ŒÅ∞QÍ ÉèÏqOz JÅ¡O`«^Œ∂~°OÖ’<Õ LOK«∞K«∞<åfl~°∞. JO`Õ QÍx, "å~°∞
J*Ï˝# „Ѩ"åǨÏ=Ú# Ѩ_»∞@ ÖË^Œ∞. "å\˜ Ѩ@¡ WK«Ûù–^Õfi+¨=ÚÅ∞ QÍx, „QÍǨϺ-`åº[º |∞kú
QÍx "åiH˜ LO_»∞@ ÖË^Œ∞.
qKå~°} KÕã¨∂Î LO_®e - <åÜ«∞#ÖÏ~å! g∞~°∞ Jã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#O (perception of inequal-
ity) #∞ `«yæOK«∞‰õΩO@∂ ~å"åe ã¨∞=∂! ''<≥<≥=_»#∞? D ã¨O™ê~å_»O|~°=∞O`å Z\Ï¡
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk?——... J#∞ *Ï˝#É’^èŒHõ=∞QÆ∞ qKå~°} KÕã¨∂Î LO_®e. `≥eqQÆÅ "å_≥=_≥·<å
J`«ºO`« Ü«∞`«flO`À ™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ ã¨g∞Ñ≤ã¨∂Î, "åi`À KÕÜ«Ú ã¨OÉèÏ+¨} ã¨Ç¨Ü«∞O`À q"ÕHõ=Ú#∞
ÃÑOK«∞‰õΩx, JѨC_»∞ D [#‡ Hõ~å‡k ™êO™êiHõ q+¨Ü«∂ŠѨ@¡ ã¨^Œ=QÍǨÏ##∞ P„â◊~Ú™êÎ_»∞.
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞¡ qKå~°} KÕã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞. JO`ÕQÍx, `«# rq`«=Ú#∞ =$^ä• KÕã¨∞HÀ_»∞.
g∞~°∞ Hõ~°‡ã¨∂„`«=ÚÅKÕ |OkèOѨ|_ç K«uH˜ÅѨ_ç LO_»HõO_ç. J#~°÷=ÚÖˇ·# =º=Ǩ~°=Ú
Å<Õ ~ÀA~ÀA‰õÄ Ñ¨Ù#â◊Û~°} KÕã¨∂Î ~ÀAÅ∞ "≥à◊§|∞K«ÛHõO_ç. Dã¨O™ê~°OÖ’ WHõ¯_» JHõ¯_» H˘xfl
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Hõ#|_»∞K«∞#fl=∂@ x["Õ∞. J~Ú`Õ J=hfl XHõ<å\˜H˜ #tOK«É’=Ù
K«∞<åfl~Ú Hõ^•? "å\˜KÕ ZO^Œ∞‰õΩ "≥∂ã¨yOK«|_®e?
D Éèí∂q∞ÃÑ·H˜ ZO`« =∞Ok ~åÖË^Œ∞? ZO`«=∞Ok áÈÖË^Œ∞? WHõ¯_» q#∂`«fl"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù
JO@∂ Uq∞ L#flk? Hõ#∞Hõ ã¨~°fi Ѩ\’\ÏáêÅ∞ =^Œe"ÕÜ«∞O_ç. Kå`«Hõ ѨH˜∆ "Õ∞Ѷ¨∞ [ÖÏÅ H˘~°ˆH
'J<Õfi+¨}–xsHõ∆}—Å#∞ áê\˜ã¨∞ÎOk QÍx, =ÚiH˜QÆ∞O@ÅÖ’x h~°∞ H˘~°‰õΩ HÍ^Œ∞. g∞~°∞ ‰õÄ_®
L`«Î=∞ *Ï˝#=Ú#∞, J\˜ì ã¨O[˝Å#∞ „Ѩ™êkOK«∞ ™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç.
D JO`«~°æ`«"≥∞ÿ# JǨÏOHÍ~°O QÆ∞iOz... |Ç≤Ï~°æ`«=ÚÖˇ·# 'â◊s~°=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜
QÆ∞iOz... D |O^èŒ∞q∞„`« ã¨=∂QÆ=∞=ÚÅ QÆ∞iOz... H˘OK≥O ã¨`«º^Œ$+≤ì`À Ü≥∂K«# KÕÜ«∞O_ç.
''g\˜x ÃÑOá⁄OkOK«∞@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞@KÕ, Wq =∞=Ú‡Å#∞ ã¨O™ê~° ™êQÆ~°O #∞O_ç `«iOѨ
*ËÜ«∞QÆÅ"å?—— Jx „ѨtflOK«∞HÀO_ç. =∞~°Å =∞~°Å g∞‰õΩ g∞ˆ~ Ü≥∂zOK«∞HÀO_ç.
QÆ_»z#^•x QÆ∞iOz =QÆK«@O J#=ã¨~°O. WHõ `å`åû~°O KÕÜ«∞=^Œ∞Ì. WѨC_çHõ ã¨O™ê~°
`å~°Hõ=∞QÆ∞ P`«‡qKå~°} KÕѨ\ìO_ç. qKå~°}KÕ ã¨`«º=Ú g∞ g∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú ÅO^Õ
ã¨∞„ѨHõ\ ˜`«O HÍQÆÅ^Œ∞. ã¨fiâ◊s~°=ÚÖ’x ™êH˜∆x ^Œi≈OK«O_ç.
Jã≤÷~°=ÚÖˇ·# D â◊s~°–JǨÏOHÍ~°=ÚŠѨiq∞`«^Œ$+≤ìx Ѩi`«ºlOK«O_ç. =Ú`åºÅ
Ǩ~°OÖ’ JO`«s¡#OQÍ L#fl fQÆ=Öˇ L#fl\˜ì ™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ gH˜∆OK«O_ç. ã¨~°fi"åºÑ¨ÎO,
300
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
x`«º=Ú, ã¨~°fi=Ú#∞ ÉèÏqOK«∞#k J~Ú#\˜ì P Ѩ~°=∞=ã¨∞Î=Ù#O^Õ W^ŒO`å „Ñ¨Hõ\ ˜`«=∞QÆ∞
K«∞#fl@∞¡QÍ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. D ã¨∞qâßÅ"≥∞ÿ# Éèí∂„Ѩ^Õâ◊=Ú#O^Œ∞, P PHÍâ◊OÖ’#∂, ã¨∂~°∞ºx
Ü«∞O^Œ∂, Éèí∂~°O„^èŒ=ÚÅÖ’#∂, x=ã≤OKÕ XHõ z#flѨÙ~°∞QÆ∞Ö’#∂, P ѨÙ~°∞QÆ∞Ö’x XHõ
J}∞=ÙÖ’#∞... Jxfl\Ï z`«ûfi~°∂Ѩ"Õ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
XHõ LѨ=∂#O. XHõKÀ@ J<ÕHõ ‰õΩO_»Å∞ L<åflÜ«∞#∞HÀ... P Jxfl ‰õΩO_»ÅÖ’x
PHÍâ◊=Ú XHõ¯>Ë Hõ^•! qq^èŒ â◊s~°=ÚÅÖ’x 'z`«∞Η‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞g∞ÖË^Œ∞.
'HÍ~°O–fÑ≤–KÕ^Œ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∞K«∞Å∞ "Õ~°∞"ÕÔ~·#ѨÊ\˜H©, P ~°∞zx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl `«`«Î fi=Ú
XHõ¯>Ë JÜ«Ú#flk Hõ^•! JO`ÕHÍx HÍ~°=Ú ~°∞zH˜ XHõ `«`«Î fi=Ú, fÑ≤~°∞zH˜ =∞~˘Hõ`«`«Î fi=Ú
U~°Ê_ç LO_»∞@ÖË^Õ! J<ÕHõ KÀ@¡ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flѨÊ\˜H© z^Œfiã¨∞Î=Ù XHõ¯>Ë. J<ÕHõ „QÍ=∂ÖÖ’
„Ѩã¨iOK«∞ ã¨∂~°º~°t‡ XˆH ã¨∂~°º`«`«fiO. JO`ÕQÍx ''PÜ«∂ H˜~°}=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ·
„Ѩã¨iOK«∞K«∞<åfl~Ú HÍ|\˜ì J=hfl "Õ~°∞ "Õ~°∞——... J#@O Lz`«O HÍ^Œ∞ Hõ^•!
L#flk ã¨~°fi^• XHõ¯>Ë! XˆH =ã¨∞Î=Ù ã¨~°fi^• "≥ÅÜ«ÚK«∞O_»QÍ ''D`«_»∞ ѨÙ\˜ì<å_»∞...
K«zÛ<å_»∞...—— J#∞#^ŒO`å Jã¨OQÆ`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. L`«Ê#fl"≥∞ÿÜÕ∞ºk, #tOKÕk ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù
Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
F ~åѶ¨∞"å! ^Õx<≥·`Õ ''Wk [QÆ`«∞Η— Jx h=Ù QÍOK«∞K«∞<åfl"À J^ŒO`å ‰õÄ_® 'z`ü— Ü≥ÚHõ¯
„ѨuaO|=Ú =∂„`«"Õ∞. D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞Î HÍ^Œ∞. Jã¨`«∞Î ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. Wk P Ô~O_çO\˜H©
qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k.
W`«_ç z`«ÎO Jâ◊√^Œú"≥∞ÿ(^À+¨Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ), q+¨Ü«∂ŠѨ@¡ „¿ÑÖÏѨ# Hõey L#fl^≥·#ѨC_»∞ -
J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D [QÆ`«∞Î ã¨`«∞ÎQÍ<Õ J`«xH˜ `ÀK«∞K«∞#flk.
U =∞Ǩ`«∞‡_»∞ "≥∂ǨÏx=$`«∞Î_≥· LO@∞<åfl_À J`«xH˜ Wk 'Jã¨`ÕΗ Jx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk.
JO^Œ∞KÕ`«<Õ 'D ^Œ$â◊ºO Jx~°fiK«hÜ«∞O. J^蕺ã¨~°∂Ѩ=Ú<≥·`Õ "≥∂ǨÏHÍ~°}"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk——...
Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
D [QÆ`ÕÎ q∞^䌺 J~Ú L#flk. WHõ "≥∂ǨÏ"Õ∞q∞\˜? P "≥∂ǨÏ=Ú#‰õΩ XHõ HÍ~°}O
LO_»∞@ Uq∞\˜? q∞^䌺 J~Ú#^•xH˜ HÍ~°º–HÍ~°}=ÚÅ∞ ‰õÄ_® q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•!
HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù '[#‡–ã≤÷u–=∞~°}=Ú—Å QÆ∞iOz ^Œ∞ódOK«=Åã≤# J=ã¨~°"Õ∞ ÖË^Œ∞.
PHÍâ◊O =Öˇ ã¨~°fi„`å ã¨=Ú_»"≥· x~°‡ÅÉèÏ==Ú#O^Œ∞ "≥Åã≤Ü«ÚO_»∞=Ú. ã¨`«º"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ,
P#O^Œ=∞Ü«∞"≥∞ÿ# h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ J=^èŒiOz LO_»∞=Ú. ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞... ã¨fiÅ∞Ê_»#∞...
ѨÙ@∞ìK«∞<åfl#∞... K«K«∞ÛK«∞<åfl#∞...—— "≥Ú^ŒÖˇ·# |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# ÉèÏ==ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õ~Ú.
''<Õ#∞ JYO_»=Ú, xifiHÍ~°=Ú JQÆ∞ P`«‡ =ã¨∞Î=Ù<Õ J~Ú L<åfl#∞...—— Jx ÉèÏqOK«∞
K«∞O_»QÍ<Õ WѨC_Õ WHõ¯_Õ "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù HÍQÆÅ=Ù. JO`ÕQÍx, "≥∂Hõ∆O ZѨC_À ZHõ¯_À
á⁄O^Œ=Åã≤#k J~Ú LO_»ÖË^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 301
L`«Î=∞ QÆ∞} ã¨=Úáê~°˚# -
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: Éèíq+¨º`«∞Î#∞ x~°‚~ÚOKÕk =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖË!
<åÜ«∞<å! ~å=∂! h=Ù ÅaèOz# J=HÍâ◊=ÚÅ#∞ =$^ä•Ñ¨~°K«∞HÀ‰õΩO_® L`«Î=∞
QÆ∞}=ÚÅ#∞ ã¨=Úáêi˚ã¨∂Î LO_®e. ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ hK« „Ѩ=$`«∞ÎÅ#∞ `«ºlOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞,
L`«Î=∞ Hõ~°‡Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞@Ü«∞O^Œ∞ *ÏQÆ~°∂‰õΩ_»"≥· LO@∂ LO_®e.
ÉÏǨºÉèíºO`«~°=Ú ÅO^Œ∞ ''ã¨Ç≤ÏOK«∞@—— J#∞ â◊H˜Îx Hõey LO_®e. nè~°∞_»=Ù, qKå~°}
Ѩ~°∞_»=Ù J~Ú LO_»∞. ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# |∞kúx ã¨OáêkOK«∞HÀ. ã¨~°fiqѶ¨∞fl=ÚÅHõ<åfl, ã¨~°fi
„Ѩu|O^èŒHõ=ÚÅ Hõ<åfl ‰õÄ_® |Å=O`«∞_»=QÆ∞K«∂ LO_®e.
ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOz, "åi`À âßGqKå~°} KÕ~Ú. q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
`«$+¨‚#∞ h =∞#ã¨∞û #∞O_ç ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ `˘ÅyOz"Õã¨∂Î LO_»∞. P`«‡"Õ`«ÎÅ∞ Hõ#|_ç#ѨC_»∞
"åix P„â◊~ÚOK«∞, â◊~°}∞"Õ_»∞. "å~°∞ q*Ï˝#^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ L`«Î=∞ q+¨Ü«∂Å∞ É’kè™êÎ~°∞.
=∞<À<åâ◊#=Ú ™êkèOK«∞. JѨC_»∞ ã¨=∂kè ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. âßG=ÚÅKÕ
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl J~°÷=ÚÅ#∞ q"ÕHõ=Ú`À JÉèíºã≤OK«∞K«∞, Z=_≥·`Õ 'ã¨∞ã¨Oy— JQÆ∞K«∞<åfl_À... J\˜ì
â◊√^ŒúѨÙ~°∞+¨µ_»∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ Zé∞QÆ∞@‰õΩ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
F ~åѶ¨∞"å! h=Ù nè~°∞_»=Ù. Ѩq„`« PK«~°}=Ú QÆÅ"å_»=Ù. L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ x#∞fl
P„â◊~ÚOK«∞‰õΩx L<åfl~Ú. ''ã¨$+≤ì—— J#|_Õ =∞<À=∞ÅO h #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ `˘ÅQÆ∞`ÀOk. J\˜ì
x~°‡Å ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h=Ù ^Œ∞óY ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞O_»∞@‰õΩ J_Õ¤q∞
LO@∞Ok?
â◊~°`å¯ÅOÖ’x "Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`« PHÍâ◊OÖÏQÍ '[QÆ`«∞Î#∞— `«#Ü«∞O^Œ∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞H˘#∞
P`«‡A˝_»∞ ã¨fiK«Ûù`«–x~°‡Å`«–„ѨâßO`«`«fi=Ú–JYO_»`«fi=Ú ã¨fiÜ«∞OQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì
"åxH˜ WHõ ã¨O™ê~° ÉèíÜ«∞"≥∞Hõ¯_»? F L`«Î=∞ *Ï˝h! ("≥·~åQƺ „ѨHõ~°}OÖ’) h=Ù „ѨHõ\ ˜Oz#
qâı¡+¨}Ï Kå`«∞~°ºO =∞=Ú‡ =ÚQÆ∞úÅ#∞ KÕã≤Ok. =∞#O D Ѩk~ÀAÅ∞QÍ KÕã¨∞Î#fl ã¨OÉèÏ+¨}
„ѨÉèÏ=OKÕ`« h =∞#ã¨∞û ÉÏǨϺ=ã¨∞ÎzO`«# „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ `«ºlã¨∞Î#fl@∞¡ <Õ#∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl#∞.
=∞Ǩâ◊H˜Î=O`«=∞QÆ∞K«∞#fl h |∞kú Ѩ~°=∂`«‡`À UH©ÉèÏ=O á⁄O^Œ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« =∂
L^ÕÌâ◊=ÚÖ’ h=Ù =Ú‰õΩÎ_»"Õ J~Ú L<åfl=Ù. D q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞ ÖË^Œ∞.
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅO@∂ U =∂„`«O ÖËx "å_≥·# D ~å=Ú_»∞ `«k`«~°∞ʼnõΩ
P^Œ~°≈„áêÜ«Ú_Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
|Ç≤Ïó Ö’HÀz`åKå~å qǨÏi+¨ºxÎ ÜÕ∞ [<åó I
Éèí"å~°‚=O `«i+¨ºxÎ nè=∞#Îó áÈ`«HÍxfi`åó II
'*Ï˝#=Ú— J<Õ <ÒHõ#∞ á⁄Ok#\˜ì |∞kú=∞O`«∞Å∞ ÉÏǨϺ֒Hõ=Ú H˘~°‰õΩ Lz`«OQÍ
302
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=º=ǨÏiã¨∂Î LO@∂<Õ D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ W>Ëì ^•\˜"Õã¨∞Î<åfl~°∞. <Õ#∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl
J<ÕHõ ã¨`«º"åHͺÅ∞ JqKå~°}Ѩ~°∞ʼnõΩ L^•ã‘#OQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î<åflÜÕ∞"≥∂ QÍx, |∞kú=∞O`«∞Å∞,
ã¨∞[#∞Å∞, ã¨=∞^Œ~°∞≈Å∞, L`«Î=∞^Œ$+≤ì ã¨OѨ#∞flÅ∞ `«=∞ *Ï˝#^Œ$+≤ìx =∞iO`« |Ö’¿Ñ`«O,
ѨiѨÙ+¨ìO KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
F ~å=∂! h=Ù ã¨~°fi^• *Ï˝x"Õ J~Ú LO_®e. D â◊s~°O L#flO`«=~°‰õÄ q+¨Ü«∞=ÚÅ
Ѩ@¡ U=∂„`«O Pã¨H˜ÎÖËx"å_»"≥·, ^Õfi+¨=ÚÅ#∞, "åã¨#Å#∞ g_ç, Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# PKå~°=ÚÅ#∞
PK«iã¨∂Î =º=ǨÏiã¨∂Î LO_»∞.
L`«Î=∞*Ï˝#∞Å∞, ™êufiHõQÆ∞}ã¨OѨ#∞flÅ∞ JQÆ∞ r=ÙÅ∞ D „ѨѨOK«=ÚÖ’H˜ =zÛ
''Ѩiâ◊√^Œú`«fiO–Ѩ~°=∞âßOu`«fiO—— ã¨=Úáêi˚ã¨∞Î<åfl~°∞. Ö’HõHõàϺ} HÍ~°‰õΩÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. L`«Î=∞
Hõ~°‡Å Ü«∞O^Œ∞ PK«~°}Ѩ~°∞Öˇ· Ѩ~°=∞âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ, =∞iH˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ q+¨Ü«∞O K«∂¿ãÎ... "å~°∞ Z^Œ∞ÌÖÏQÍ, #Hõ¯ÖÏQÍ Ñ¨~°=OK«‰õΩÖˇ·
LO@∞<åfl~°∞. tâ◊√=ÙÅ =Öˇ =¸_è»∞ÖË J~Úº, "å~°∞ =∂#=[#‡ J#∞ L`«Î=∞ J=HÍâßxfl =$^ä•
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. J\˜ì "åix K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ Ö’HõHõàϺ}"Õ∞ „Ѩ=$uÎQÍ Hõey# =∂ =O\˜
=Ú#∞ʼnõΩ *ÏeÜÕ∞ "Õ™ÈÎOk. J\˜ì"åix QÆ∞iOz qKåi¿ãÎ =∂„`«O UO „ѨÜ≥∂[#O?
Hõ~°‡ã≤^•úO`«=Ú - ''h=Ù =∞#ã¨∞û#∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ Ѩiâ◊√^ŒúO KÕã¨∞H˘#∞@——... J#∞
=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞O Hõey LO_»∞. J\˜ì =∞<Àx~°‡Å`« H˘~°‰õΩ ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»QÆ∞ P Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞x
'ã¨fi^èŒ~°‡=Ú— J#∞ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ`À ѨÓlOK«∞=Ú. J\˜ì J=QÍǨÏ# HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ h=Ù Ö’Hõ
HõàϺ} HÍ~°‰õΩ_»"Õ J=Ù`å=Ù. D „ѨѨOK«=Ú#∞ H˘OK≥=Ú Ñ¨ije#QÍ K«∂ã¨∂Î LO>Ë h‰õΩ
WO^Œ∞Ö’ ™êuÎ fi‰õΩÖˇ·# L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞✺ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® `å~°ã¨Ñ¨_»`å~°∞. "åiÜ«∞O^Œe L`«Î=∞
QÆ∞}=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOK«∞. P QÆ∞}=ÚÅ#∞ h=Ù ‰õÄ_® JÅ=~°K«∞HÀ. J@∞¡, L`«Î=∞ P^Œ~å≈Å#∞
ã‘fiHõiOKÕ"å_»∞, âßOu, â◊=∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞ ÅHõ∆ º=ÚÅ#∞ Hõey LO_Õ"å_»∞, âßG=Ú,
ã¨fi^èŒ~°‡=ÚʼnõΩ J#∞z`«OQÍ xëê¯=∞|∞kú`À Hõ~°‡Å#∞ x~°fiiÎOKÕ"å_»∞... J\˜ì "å_»∞ „Hõ=∞OQÍ
'*Ï˝<ÀѨÜ≥∂QÆ=Ú— J~Ú#\˜ì â◊√^Œúâ◊s~°=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
D [#‡Ü«∞O^Œ∞ h=Ù J#∞ã¨iOK«∞ QÆ∞}=ÚÖË =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ PÜ«∂ L`«Î~À`«~° Hõ~°‡
*Ï˝# ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ x#∞fl xÜ«∞q∞ã¨∞Î<åfl~Ú... J#∞#^Õ Hõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯ ã≤^•úO`«=Ú. HÍ|\˜ì, Hõ~°‡
|^Œ∞ú_»QÆ∞ r=Ù_»∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠Hõ~°‡ÅKÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç#"å_≥· „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#fl =∂@ x["Õ∞.
HÍx =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚKÕ Ñ¨Ó~°fi[#‡ ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ [~ÚOz"ÕÜ«∞|_»QÆÅ=Ù.
(W`«óѨÓ~°fiѨ٠Hõ~°‡ ã¨O™ê¯~åÅ∞ { =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`åflÅ∞) ´ (D r=Ùx =~°Î=∂# Éèíq+¨º`«∞ÎÅ∞)
✺
ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ JO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°=Ú „Ѩ^Œi≈OK«∞"å~°∞, „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞. JO`ÕQÍx, '=∞QÆ"å~°∞— Jx J~°÷O
KÕã∞¨ HÀ~å^Œ∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 303
''JÜ≥∂º! <Õ#∞ D D `«Ñ¨CÅ∞ KÕã≤Ü«Ú<åfl#∞ Hõ^•? <å QÆu U=∞QÆ∞#∞? WO`Õ, WHõ <Õ#∞
ÉÏQÆ∞Ѩ_»#∞... Z=fi~À =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÖË ã¨iHÍQÆÅ~°∞.... <Õ#∞ ã¨i JÜÕ∞º „Ѩã¨H˜Î ZѨÊ\˜
q+¨Ü«∞"≥∂ QÍx, WѨÊ\˜ q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞...—— D q^èŒOQÍ ã¨fiÅÊ=∞QÆ∞ ÉèÏ==ÚʼnõΩ `åqzÛ
=~°Î=∂# Hõ~°Î $QÆux |ÅÇ‘Ï#Ѩ~°K«∞HÀ=^Œ∞Ì.
WѨC_»∞ KÕÜ«∞=Åã≤#\˜ì âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ h KÕuÖ’<Õ h x~°‚Ü«∞=Ú#∞
J#∞ã¨iOKÕ LO@∞<åfl~Ú. =∞iHõ `å`åû~°O ^ÕxH˜ K≥ѨC?
H˘O^Œ~°∞ `«=∞ Éèí∂`« Éèíq+¨º`«∞ÎÅÃÑ·... JѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ#, |ÅÇ‘Ï#`«Å`À ‰õÄ_ç#...
Jaè„áêÜ«∂Å#∞ HõeÊOK«∞H˘x ™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ =Öˇ JO^Œ∞Ö’<Õ z‰õΩ¯H˘x LO@∞<åfl~°∞. `«=∞
#~°Hõ=ÚÅ#∞ `å"Õ∞ xi‡OK«∞H˘x Ѩi`«Ñ≤OK«∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú# ^•x QÆ∞iOz =QÆK«@O PѨÙ.
Éèí∂`«HÍÅO J@∞¡O_»h. ''WѨC_»∞ <Õ#∞ Uk KÕÜ«∂e?.... Uk KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞——... J#∞
q+¨Ü«∞=Ú#‰õΩ ~°=Ú‡. L`«Î=ÚÅQÆ∞ ™ê^èŒ∞ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞, âßG=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞. =~°Î=∂#
HÍ~°º„Hõ=∞=Ú#∞ ѨÓ~°‚"≥∞ÿ# ã¨^Œ=QÍǨÏ#`À x~°‚~ÚOK«∞HÀ. PÖ’K«#–„â◊^Œú–J=QÍǨÏ#Å#∞
L`ÕÎ[Ѩ~°∞K«∞HÀ. „ѨâßO`«=ÚQÍ, QÆOcè~°OQÍ, ™êÖ’K«#QÍ 'P`«‡„áêÑ≤Η H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
KÕÜ«ÚK«∞O_»∞=Ú.
❖
â◊„`«∞~åAÅ∞ `«=∞ |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ`À ÉÏkèOK«∞K«∞#flѨC_»∞, JѨC_»∞ "å~°∞ áœ~°∞+¨
|Å=ÚKÕ`«<Õ [~ÚOK«|_»∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! D |∞kú J<Õ ~å[ºO '`å=∞㨖~å[㨗 QÆ∞}=ÚÅ∞...
J<Õ â◊„`«∞~åAÅKÕ "ÕkèOѨ|_»∞K«∞#flk. J\˜ì D '|∞kú ™ê„=∂[º=Ú— #∞ ~°H˜∆OK«∞HÀ"åe.
ÖË^•, ~åHõ∆㨖Ñ≤âßKåk Ü≥∂#∞ÅÖ’ D |∞kú „Ѩ"ÕtOKÕ „Ѩ=∂^ŒO =ÚOK«∞‰õΩ~åQÆÅ^Œ∞.
|∞~°^ŒÖ’ W~°∞‰õΩ‰õΩ#fl ^Œ∞#fláÈ`«∞#∞ |Ü«∞@‰õΩ `≥K«∞Û#@∞¡ D |∞kúx L^ŒúiOKÕ „Ѩܫ∞`åflÅ∞
ã¨~°fi^• KÕã¨∂Î LO_®e.
z`«Î=Ú, ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú - ™ê^èŒ∞ѨÙOQÆ=ÙÅ∞ `«=∞ 'q"ÕHõ=Ú— Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨e`«OQÍ<Õ
™êufiHõQÆ∞} ã¨OѨ#∞flÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# =∞}˜x U „^•=}OÖ’ =ÚOz`Õ P ~°OQÆ∞<Õ
HõÅy LO@∞Ok Hõ^•! D 'z`«Î=Ú— J<Õ =∞}˜ ‰õÄ_® JO`Õ. nxx ZO^Œ∞Ö’ xÜ«∞q∞™êÎ"≥∂
Jk J^•ÌxÜ«∞O^Õ `«#‡Ü«∞"≥∞ÿ LO@∂ LO@∞Ok.
z`«Î=Ú#∞O_Õ 'ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú— ‰õÄ_® L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙÅO`å `«=∞
Ü≥ÚHõ¯ áœ~°∞+¨|Å=ÚKÕ`«<Õ J=¸Åº"≥∞ÿ# QÆ∞}=ÚÅ#∞ Pi˚ã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕQÍx Z=fii
QÆ∞}=ÚÅ#∞ =∞Ô~=~°∂ „Ѩ™êkOK«∞@ WHõ¯_» LO_»^Œ∞. J\˜ì áœ~°∞+¨|Å=Ú KÕ`«<Õ "å~°∞
â◊√Éèí[#‡Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. 'QÆ∞}˜— J~Ú#"å_»∞ `«# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=ÚKÕ á⁄O^ŒÖËxk... D
ã¨fi~°æ, =∞~°Îº áê`åà◊=ÚÅÖ’ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. „|ǨχK«~°º=Ú, g~°º=Ú, "≥·~åQƺ=Ú, Wq
304
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
L#flѨC_Õ XHõ_»∞ L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù#∞ ™êkè™êÎ_»∞. D P^蕺`«‡ˆH∆„`«OÖ’ ‰õÄ_® Jk J>Ë¡
JQÆ∞K«∞#flk. ''JYO_», JkfifÜ«∞, ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ ã¨O™ê÷#=Ú——... q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
QÆ∞}˜ (QÆ∞}=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#fl"å_»∞) - F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! WѨC_»∞ h‰õΩ LѨ^ÕtOz#,
LѨ^ÕtOK«É’=ÙK«∞#fl P`«‡`«`«Î fi=Ú J`«ºO`« ^Œ∞óYx=$uÎHõ~°=Ú ã¨∞=∂! Wk r=ÙxH˜ x~°uâ◊Ü«∞
"≥∞ÿ# âßOux „Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ∞. ã¨HõÅ [#∞ʼnõΩ Ç≤Ï`«O KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞Hõx Wk „â◊^ŒúQÍ
q<åe. J„â◊^Œú |^ŒúHõ=ÚÅKÕ u~°ã¨¯iOK«‰õÄ_»^Œ∞. ã¨HõÅ [#∞ÅÖ’ qâ◊√^Œú=ÚÅQÆ∞ ã¨`«fi
QÆ∞}=ÚÅ∞ =$kúHÍ"åÅ#∞#^Õ =∂ Pâ◊Ü«∞O.
''|∞kú |Å=ÚKÕ P`«‡ÉèÏ=#Ü«∞O^Œ∞ D r=Ù_»∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»∞ JQÆ∞@—— J#∞#^Õ D
„Ѩܫ∞`«fl=Ú L^ÕÌtOK«∞K«∞#fl JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#O. P`«‡ÉèÏ=# ã¨∞ã≤÷~°=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ WHõ
=∞#ã¨∞û `«# K«OK«Å`«fi=Ú#∞ =^Œe âßOux á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. J\˜ì P`å‡=Ö’Hõ#=Ú Z=fiiÔH·<å
ZѨC_≥·<å ZHõ¯_≥·<å ™ê^茺"Õ∞.
HÍ|\˜ì F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! g∞~°O`å „Ñ¨Ü«∞`«fljÅ∞Ô~· LO_»=Åã≤#kQÍ g∞ „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨µÅ
=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú =∞~°Å =∞~°Å ÃÇÏK«ÛiOK«∞K«∞<åfl=Ú. g∞Ö’ „Ѩu XHõ¯iH© '=ÚHõÎã¨fi~°∂ѨÙÅ∞—
HÍQÆÅ J=HÍâ◊=Ú, JkèHÍ~°=Ú `«Ñ¨ÊHõ L#flk.
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù =∞Ǩ=∞Ç≤Ï=∂xfi`«∞_»=Ù. âßO`åºk =∞ǨÏ`«Î«~° QÆ∞}ÏÅ∞ h Ü«∞O^Œ∞
„Ѩã¨∞Êù@=∞ø`«∞<åfl~Ú. Ѩ~°=∞™êufi‰õΩ_»=ÙQÍ x#∞fl "Õ∞=Ú QÆ∞iÎã¨∞Î<åfl=Ú. `«^Œ∞z`«OQÍ<Õ
„Ѩ"åǨÏѨu`«=ÚÅQÆ∞ HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK≥^Œ=Ù QÍHõ. x#∞fl xq∞`«ÎO KÕã¨∞H˘x „Ѩu
=∂#=Ù#‰õΩ <Õ#∞ D q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! 'ã¨O™ê~åã¨H˜Î— J<Õ "≥∂ǨÏ=Ú#‰õΩ g∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ KÀ\˜=fiHõO_ç. ã¨fi`«Ç¨
QÍ<Õ "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ g∞~°∞ g∞ g∞ =ÚHõÎã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞é∞=HõO_ç. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú
QÆ∞iOz Zé∞HõÜÕ∞ [#‡ ZuÎ#O^Œ∞‰õΩ L`«Î=∞ „ѨÜ≥∂[#"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
❖
ã¨ÉèíÖ’x "å`å=~°}O JÖ∫H˜Hõ „ѨâßO`« QÆOcè~°`«Å`À xO_çáÈ~ÚOk. ã¨aè‰õΩÅO`å
=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ K≥ѨC XH˘¯Hõ¯ "åHõº=ÚÖ’x B#fl`«º=Ú#∞ QÆ=∞xOK«∞K«∞ ''PǨñ! D |∞∞+¨µÅ∞
=∂ÃÑ· ZO`«\ ˜ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ HõeyÜ«Ú<åfl~°∞!—— J#∞ ÉèÏ=# á⁄O^•~°∞. ~å=∞K«O„^Œ∞x`À
ã¨Ç¨ J<ÕHõ=∞Ok =^Œ#=ÚÅÖ’ qHÍã¨=Ú „Ѩã¨∞Êù@"≥∞ÿ#k. P ã¨ÉèíÖ’x ~åAÅ∞, ѨO_ç`«∞Å∞,
`«k`«~°∞Å∞ n~å…Ö’K«<å=∞QÆ∞flÖˇ· Hõ#É_®¤~°∞.
ã¨ÉèíÖ’x J<Õ‰õΩÅ '=∞#ã¨∞û— J<Õ K«Ñ¨Å "å#~°O Éè’QÆѨ^•~°÷=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
=∞##=Ú#∞ `«ºlOz, =∞ø#ÉèÏ=O`À P`«‡=ã¨∞Î=Ù "≥·Ñ¨Ù ™êÖ’K«# H˘#™êyOK«™êyOk.
^Œâ◊~°^äŒ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ~åAÅ∞ „ѨâßO`«z`«∞ÎÖˇ· L<åfl~°∞.
F ã≤÷u „ѨHõ~°}O G 305
P^蕺u‡Hõ tHõ∆}Ï|ÅOKÕ ÅHõ;}∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "åi ǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞ '„|Ǩχã¨fi~°∂ѨO— J<Õ
ÅHõ∆ º=Ú#∞ ã¨∞ã≤÷sHõiOK«∞‰õΩ<åfl~Ú.
=Ú#∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞ qHõã≤Oz, '=ÚY=ÚÅ∞— J<Õ Ñ¨^Œ‡=ÚÅ∞ '„ѨâßO`«`«— J#∞
ã¨∞"åã¨# "≥^Œ[ÖÏ¡~Ú.
ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ Jã¨Î=∂„kx ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl_»∞. ã¨Éèí =Úyã≤Ok. ã¨aè‰õΩÅ∞ „Hõ=∞OQÍ `«=∞
™êÜ«∞O ã¨O^蕺k HÍ~°º„Hõ=∂Å H˘~°‰õΩ QÆ$Ǩϟ#∞‡Y∞ÅÜ«∂º~°∞.
❖❖❖
(Ѩ^Œ= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
ã≤÷u „ѨHõ~°}O ã¨=∂ѨÎO
„|Ǩ‡~°Ê}=∞ã¨∞Î - Ö’Hõ HõàϺ}=∞ã¨∞Î
FO `«`üã¨`ü
306
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 307
~°Ñ¶¨Ú<å^ä•Ü«∞ <å^ä•Ü«∂ ã‘`åÜ«∂ó Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
V. LѨâ=◊ ∞# „ÑH¨ ~õ }
° O
308
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 309
LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=Ú
I. „ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞O
1. Ѩ^Œ= ~ÀA ~å„u.......... ѨÙ#â◊Û~°}
Ѩ^Œ= ~ÀA ~å„u "å`å=~°}O „ѨâßO`«OQÍ PǨ¡^ŒHõ~°OQÍ L#flk. JÜ≥∂^蕺#QÆ~°=∞O`å
™œ=∞º=Ú, ã¨∞O^Œ~=° Ú, ~°=∞}©Ü∞« =Ú JQÆ∞ „ѨH$õ uKÕ JÅOHÍ~°ÜÚ« Hõ"Î ∞≥ ÿ L#flk. XHõ¯ ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞
`«Ñ¨Ê `«H˜¯#"å~°O`å P ~å„u Hõ∆}OÖÏQÍ x^Œ∞~°Ö’ QÆ_çÑ≤"Õâß~°∞. ~å=Ú_»∞ =∂„`«O P ~å„`«O`å
=ã≤+¨ª=ÚhO„^Œ∞ÅKÕ LѨ^ÕtOK«|_ç# "åHõº=ÚÅ#∞ zO`«# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
N~å=Ú_»∞ (`«#Ö’) : PǨ! Uq∞ D ã¨O™ê~° ã¨O„Éèí=∞}O! D =∞#∞AÅO`å Z=fi~°∞? D
qz„`« „áê}˜ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å =ã¨∞Î#flk ZHõ¯_ç#∞O_ç? g~°O`å Z@∞ áÈ`«∞<åfl~°∞? Jã¨b =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? Wk â◊q∞OKÕk Z\Ï¡? D K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# =∂Ü«∂=º=Ǩ~°=∞O`å
Z=~°∞, Z=i H˘~°‰õΩ, ZHõ¯_», ZO^Œ∞‰õΩ, HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞? D =∂Ü«∞‰õΩ WO`«\ ˜ <≥·Ñ¨Ù}º=Ú ZHõ¯_ç
#∞O_ç =™ÈÎOk? Wk Jã¨Å∞ x"åiOK«|_»QÆÅ^•? r=ÙxH˜ D QÆ∞}^À+¨=ÚÅhfl ZHõ¯_ç #∞O_ç
=zÛѨ_»∞`«∞<åfl~Ú?
....PHÍâ◊O HõO>Ë ‰õÄ_® Juã¨∂Hõ;=Ú, Ju qâßÅ=Ú... J~Ú#\˜ì P`«‡ D q^èŒOQÍ,
r=Ù_»∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk...?
D ã¨O‰õΩz`«`«fi=Ú ZO`«QÍ Ñ¶¨∞hÉèíqOz L#flk! D Ѩk ~ÀAÅ∞QÍ =ã≤+¨ª =ÚhO„^Œ∞Å∞
P`«‡ QÆ∞iOz, =∞<À<åâ◊#O QÆ∞iOz, WO„kÜ«∞[Ü«∞O QÆ∞iOz J<ÕHõ qâıëêÅ∞ qq^èŒ HÀ}=ÚÅ
#∞O_ç K≥ÑÊ≤ Ü«Ú<åfl~°∞. J~Ú<å‰õÄ_® "≥Å∞QÆ∞h_»Å=Öˇ *Ï˝#, J*Ï˝#=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∂<Õ L<åflÜÕ∞?
<å q"ÕHõ=Ú WOHõ#∂ ѨÓ~°‚=ÚQÍ qHõã≤OK«^Õq∞?
J=Ù#∞. P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ D ''r=Ù_»∞ – z`«Î=Ú – =∞#ã¨∞û—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’
D Jã¨#‡Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì ã¨O™ê~°=Ú#∞ qã¨ÎiOѨ*Ë™ÈÎOk. D JǨÏOHÍ~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl '=∞#ã¨∞û—
J<Õ „`å_»∞KÕ K«∞@ì|_ç LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì =∞#ã¨∞û ã¨OHõ∆~ÚOzO^•.... JѨC_»∞ '<Õ#∞ r=Ù_»#∞—
J#∞ ã¨fiÖÏÊaè„áêÜ«∞O ‰õÄ_® `˘ÅyáÈ`«∞Ok. ^Œ∞óM’Ѩâ◊=∞#O ã≤kúã¨∞ÎOk. =∞i JǨÏOHÍ~°=Ú#∞,
=∞#ã¨∞û#∞, ''<åk– =∂k– <Õ#∞– "Õ∞=Ú—— J#∞ "≥∂ǨÏ=Ú#∞ ~°∂ѨÙ=∂áêÅO>Ë LáêÜ«∂ÖËq∞\˜?
ǨÏO㨠h\˜x q_»z, áêÅ#∞ Ñ‘Å∞Û#@∞¡, q+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# JÅÊ^蕺ã¨Å #∞O_ç
P`«‡#∞ "Õ~°∞KÕÜ«∞@O Z\Ï¡?
309
310
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Éè’QÆ=ÚÅhfl `«ºOlOz"Õ^•Ì=∂? .... ''<åH© ~å[º=Ú =^Œ∞Ì, Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À\˜ `«k`«~°
ã¨~°fi[#∞Å`À\˜ Jã¨Å∞ Z\˜ì ã¨O|O^èŒ=¸ =^Œ∞Ì—— J#∞ x~°‚Ü«∞=Ú#‰õΩ =^•Ì=∂? =∞Oz^Õ....
HÍh, "å\˜x <Õ#∞ =^Œe<å, Jq ##∞fl =^Œ∞Å∞`åÜ«∂? "å\˜x ^Œ∂~°OQÍ `«ºlOz`Õ D â◊s~°
^è•~°}O ™ê^茺"Õ∞<å? HÍ^Õ"≥∂? `«ºlOK«HõáÈ`Õ qѨ`«∞ÎÅ∞ =zÛѨ_»∞`«∂<Õ LO\ÏÜÕ∞? JÔ~ˆ~!
.... ÉèíÖË ã¨OHõ@O =zÛO^Õ!
P`«‡ J#∞#k ã¨~°fi^• ã≤kúOzÜÕ∞ L#flk. ã¨fi`«Ç¨QÍ Jxfl"Õà◊Å ã≤kúOz L#fl ^•xx
á⁄O^Œ@"Õ∞q∞\˜? HÀÖ’Ê=@"Õ∞q∞\˜? WHõ P`«‡‰õΩ U JYO_»`«fi=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú, x`«º`«fi=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl =i‚OK«|_®¤Ü≥∂ Jq P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ <å‰õΩ‰õÄ_® =iΙêÎ~Ú Hõ^•!
'P`«‡ `«`Ϋ fi„áêÑ≤—Î J#∞#k =∞<À=∂„`« q+¨Ü∞« "Õ∞ J=Ù`«∞Ok.... JO`Õ QÍx Jk D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
q+¨Ü«∞"Õ∞ J~Ú LO_»ÖË^Œ∞.
ÃÑ·QÍ, ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=\ÏxH˜‰õÄ_® D =∞#¿ãû ѨiHõ~°=∞QÆ∞K«∞#flk. D
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ "≥eyã¨∞Î#flk, LѨÜ≥∂yOK«∞K«∞#flk‰õÄ_® =∞#¿ãû. J\˜ì =∞#ã¨∞û#∞ ‰õÄ_®
xÜ«∞q∞ã¨∞Î#flk, Jkè~ÀÇ≤Ïã¨∞Î#flk Z=~°∞? xifi+¨Ü«Ú_»#QÆ∞ <Õ<Õ Hõ^•!
PǨ! ÉÏÅ∞_»∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ J*Ï˝# HÍ~°}OQÍ pHõ\ ˜Ö’ ^ŒÜ«∞º=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_Õ....
J\Ï¡Qˆ =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® QÆ∞k|O_»ÖÏQÍ D ^Œ$â◊º=Ú`À |O^è=Œ Ú U~°Ê_»∞`ÀOk. =∞i =∞#ã¨∞û#∞
ã¨<å‡~°æOÖ’ Z\Ï¡ #_çÑ≤OKåe? WHõ <å‰õΩ XHõ¯>Ë LáêÜ«∞O Hõ#|_»∞`ÀOk. `«# „Ñ≤Ü«Ú_»∞
ÅaèOz# `«~°∞"å`« ¢ã‘Î =∞iHõ J#∞ºx 㨇iã¨∞ÎO^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•...! <å D |∞kú ‰õÄ_® ã¨O™ê~°
„Éèí=∞Å#∞ P„â◊~ÚOK« ‰õΩO_® Ѩ~°=∞âßOu ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ P`«‡`«fi=Ú<Õ J=^èŒiOK«∞ QÍHõ! PÃÑ·
WHõ J#ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz zO`« U=ÚO@∞Ok? <å =∞#ã¨∞û „HÀ^èŒ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, HÍ=∞=i˚`«"≥∞ÿ,
Ѩq„`«=O`«"≥∞ÿ áêѨ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO_»∞ QÍHõ! JѨC_»k ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#O^Œ∞ q„âßOu
á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. PǨ! ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅQÆ∞ =ã≤+¨µªÅ"å~°∞ É’kèOzÜ«Ú#fl U_»= Éèí∂q∞HõÜ«∞O^Œ∞
ZѨÊ\˜H˜ ã¨Oã≤÷`«∞_»<≥· ã¨∞ã≤÷~°∞_»<≥· LO\Ï<À! ZѨÊ\˜H˜ 'r=#∞‡H˜Î— ã¨∞Y=Ú#O^Œ∞ ^Œ$_è»Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
q„âßOu á⁄Ok, D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ Ü«∞^ä•qkèQÍ qǨÏiã¨∂Î LO\Ï<À Hõ^•!
D <å=∞#ã¨∞û ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ H˘`«Î H˘`«Î HõÅÊ#Å#∞ ~°zOK«∞‰õΩx JO^Œ∞Ö’<Õ =Úxy
`ÕÅ∞`ÀOk HÍx, "å\˜x `«ºlOK«^ÕO? Jk ZѨÊ\˜H˜ `«# qHõÅÊ`«fi=Ú `«ºlOK«∞@KÕ h\˜Ö’
„Ѩ"ÕtOz# LѨCKÕ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_»¤ ÉÁ=∞‡ ÖÏQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOzáÈ`«∞O^À Hõ^•! Jk
`«# `«∞K«Ûù~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºl¿ãÎQÍx L^ÕfiQÆ=Ú, ^Œ∞óY=Ú #tOK«=Ù.
D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ã¨=Ú„^Œ=Ú '`«$+¨‚— J<Õ `«~°OQÍÅ`À "åºÑ≤Oz L#flk. Pâ◊ J<Õ
"≥Úã¨à◊√§ WO^Œ∞Ö’ Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. D ã¨O™ê~°ã¨=Ú„^ŒO ^•>Ëk ZѨC_»∞?
^Œ∞óY=Ú, kQÆ∞à◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ÖˉõΩO_Õq Z#fl\˜H˜?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 311
D „ѨѨOK«=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOz# H˘O^Œ~°∞ â◊=∞^Œ=∂k L`«Î=∞QÆ∞}=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz
`«`«Êùe`«OQÍ Ñ¨iâ◊√^Œ∞úÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. L`«Î=∞=∞QÆ∞ P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ J~°∞›ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
<Õ#∞ ‰õÄ_® J\ì̃ J~°›`« á⁄O^•e? â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞}˜‚ HÍ"åe? Jk Z\Ï¡, Z#fl\˜H˜ X#QÆ∂_»∞`«∞O^À?
F z`«Îq∞„`«=∂...! F ã¨O™ê~°[fi~°=∂! Uq∞\˜ h=Ù KÕã¨∞Î#flk? D ¢ã‘Î, Ѩل`«â◊s~åk
ã¨O„Éèí=∞=ÚÅhfl HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl"å? Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? "Õ∞=Ú ã¨`«º=ã¨∞Î=QÆ∞ P`«‡#∞ á⁄O^ŒHõÜÕ∞
áÈ=ÙK«∞<åfl=Ú Hõ^•? Hõ@∞ìH˘Ü«∞º‰õΩ „`å_»∞KÕ ^Œ∞#fláÈ`«∞ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_ç#@∞¡ "Õ∞=Ú hÜ≥ÚHõ¯
^Œ∞+¨ì, JÅÊ, J^èŒ=∞ ^Œ$+¨µìÅKÕ |OkèOѨ|_»∞K«∞<åfl"Õ∞? F „Ñ≤Ü«∞z`«Î=∂! J~Ú<å, x#flx UO
ÖÏÉèíO? W^ŒO`å =∂ ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«O =∂„`«"Õ∞. Uk U"≥∞ÿ L#flѨÊ\˜H© =∂Ü«∞O^Œ∞ J*Ï˝#O
=∂„`«O `˘ÅQÆ∞@ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH h=Ù ^Œ∞+¨ì"≥· ^Œâ◊kâ◊Å"≥·Ñ¨Ù q[$Oaèã¨∞Î<åfl=Ù. WHõ KåÅ∞. h=Ù
^Œ∂~°^$Œ +≤,ì x~°‡Å^Œ$+≤ì P„â◊~ÚOK«^ÅŒ ∞K«∞HÀHõáÈ`Õ x#∞fl <Õ#∞ L¿ÑH˜O∆ K«#∞. h=Ù <å ¿ã=‰õΩ_ç"QÕ Íx,
Ü«∞[=∂xq HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« WHõ LѨâ◊q∞OK«∞.
=∞#O Lz`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ Lz`«"≥∞ÿ# suQÍ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝# ÅHõ∆ º=Ú`À
qKåiOKåe. ZO`«HÍÅO =∞=Ú‡Å#∞ JÅʄѨ֒Éèí=ÚÅ`À ÉÏkè™êÎ=Ù K≥ѨC? J~Ú<å h
~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? ZHõ¯_» LO\Ï=Ù? h=Ù U Ѩ^•~°÷O`À `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_®¤=Ù?
=∂ J*Ï˝#"Õ∞ hÜ≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO. JO`«‰Ωõ q∞Oz h‰õΩ ~°∂ѨÙ~ˆ YÖË ÖË=Ù. J~Ú`Õ ã¨~∞° fiÅÖ’
UHõã¨÷"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡`«`«Î fi"≥ÚHõ¯>Ë h‰õΩ q+¨Ü«∞=Ú, ÅHõ∆ º=Ú, =∞##=Ú, k‰õΩ¯ JQÆ∞QÍHõ!
F |∞nú! =∞#O `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩ#fl D 'z`«Î=Ú— J#∞ *Ï_»º=Ú#∞ K«∂Kå"å? Wk =∞x^ŒÌih
‰õÄ_® ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙQÍ „`Àã≤ "ÕÜ«ÚK«∞#fl^Õ! D z`«Î=Ú ZѨC_≥·`Õ QÍegzHõÅ∞ ÖËx
ã¨÷ÅOÖ’ nѨO ÖÏQÍ „ѨâßO`«"≥∞ÿ, „ѨHÍâ◊=O`«"≥∞ÿ, ÉÏ^è•~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO@∞O^À, JѨC_»∞ h‰õΩ,
<å‰õΩ ‰õÄ_® WO`«\ ˜ hK«`«fi=Ú, =¸~°ö`«fi=Ú, *Ï_»º`«fi=Ú LO_»=ÙHõ^•!
q∞„`«=∂! |∞nú! r=Ù_»∞ J#∞ ~°∂Ѩ=Ú á⁄OkÜ«Ú#fl <Õ#∞ h‰õΩ XHõ q#flѨO KÕã¨∞Î<åfl#∞.
<å =∂@ HÍ^Œ#HõáÈ`Õ <Õ#∞, h=Ù ‰õÄ_® "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙÅO HÍQÆÅO. =∞#O D Ѩk ~ÀAÅ∞QÍ
Ѩã≤+¨ª =ÚhO„^Œ∞x =K«<åÅ∞ q<åflO. =∞i H˘kÌ ~ÀAÅ∞ q#É’`«∞<åflO. P "åHõº=ÚÅ ™ê~åxfl,
JO^Œ∞ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl <åÜ≥ÚHõ¯ , hÜ≥ÚHõ¯ "åã¨Î==∞QÆ∞ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ==ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ï^•ÌO.
F =∞f! h‰õΩ ™êëêìOQÆ ^ŒO_»„Ѩ}Ï=∞O KÕã≤ =∞s "Õ_»∞H˘O@∞<åfl#∞...... <å =∂@ q#∞. D
ã¨O™ê~°=Ú#∞ `«ºlOz"ÕÜ«Ú@Ö’ <å‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞, JѨC_»∞ h=Ù Éèí=º=∞QÆ∞ ѨÓ~°‚Ѩ^Œ„áêÑ≤Îx
á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ QÆÅ JaèÖÏ+¨KÕ q∂~°∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl^Õq∞\˜?
Ju `«fi~°QÍ tkäÅ"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. q∂~°∞ ã¨Ç¨ÏHõiOKåÖË QÍx, =∞#O P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
á⁄O^ŒÖË=Ú? JO^Œ∞KÕ`« =∞#O D ã¨O™ê~°=Ú#∞ J<å^Œi^•ÌO. D =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú
#∞O_ç „áêÑ≤ÎOKÕ WO„kÜ«∞ã¨∞Y=Ú `«∞K«Ûù=Ú, `«$}„áêÜ«∞=Ú, ^Œ∞óY Ѩi}Ï=∞Ü«Ú`«=Ú J~Ú
312
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
LO\’Ok. ''<Õ#∞ P`«‡`«fi=Ú á⁄O^Õ^≥\Ï¡?—— J#∞ =∂~°æ=ÚÖ’ Ѩܫ∞xã¨∞Î#fl <å‰õΩ Lz`«suQÍ
q∂~°∞ ã¨ÇϨ HÍ~°O JOkOK≥^~Œ ∞° QÍHõ! WѨC_»∞ xÜ«∞=∞xëêª^∞Œ ÅKÕ H˘OK≥O ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H,©
q∂‰õΩ 'ã¨Ê~°÷— `˘Åy x~°=kèHõ=∞QÆ∞ ã¨∞Y=Ú<Õ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞ ã¨∞=∂!
F =∞#™êû! Z<Àfl Láê^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«@O, x¢+¨¯q∞OK«@O WѨÊ\˜ˆH =∞#O ZO`«QÍ
x~°fiiÎOKå"≥∂ Z=~°∞ K≥ѨÊQÆÅ~°∞? WѨÊ\˜H˜ D =ã≤+¨ª =ÚhO„^Œ∞Å PѨÎ"åHõº=ÚÅ∞ q<Õ ÉèÏQƺO
á⁄O^•=Ú. ZO`ÀHÍÅOQÍ ''D â◊s~° –^èŒ# –|O^èŒ∞ qÜ≥∂QÆ=ÚÅKÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl ^Œ∞óMÏÅ∞
`˘ÅˆQk Z\Ï¡?—— Jx =∞#O Ü≥∂zã¨∂Î LO_Õ"å~°=Ú Hõ^•! WѨC_»∞ x~°‡Å *Ï˝# ^Œ$+≤ì`À D
É’^èŒ qO^•O. `«^•Ìfi~å h=Ù ã¨O‰õΩz`«`«fiO =^Œe ã¨∞qâßÅ`«fiO á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
=∞#ã¨∞û`À Uk á⁄O^Œ∞`å"≥∂ J^Õ á⁄O^Œ|_ç#^ŒQÆ∞K«∞#flk. J~Ú`Õ, =∞#ã¨∞ûKÕ XHõ
q+¨Ü∞« O J<ÕH™õ ê~°∞¡ PÖ’zOѨ|_ç#ѨÊ\˜H,© J^•Ìxx xâ◊ÛÜ«∞ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ |∞kú ‰õÄ_® „QÆÇÏ≤ OKåe.
|∞kú „QÆÇ≤ÏOK«HõáÈ`Õ P „Ѩܫ∞`«flO x+¨ÊùÅO J=QÆÅ^Œ∞ ã¨∞=∂! <å =∞#ã¨∞û âßâ◊fi`å`«‡<Õ Jxfl\Ï
JO`«\Ï =∞##O KÕã¨∂Î LO_»∞#∞QÍHõ! <å D z`«Î=Ú P`«‡*Ï˝# q+¨Ü«∞=ÚÅ H˘~°ÔH· L~°HõÅ∞
"Õã¨∂Î LO_»∞#∞QÍHõ!
JO^Œ∞KÕ`« D <å |∞kú J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@Ö’ ã¨~°fi^• ã¨=∂Ü«∞`«Î"≥∞ÿ JufHõ∆}=Ú,
ã¨∞xt`«=Ú J~Ú=ÙO_»∞ QÍHõ!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ WѨÊ\˜ =~°‰õΩ "≥·~åQƺ=Ú, ^≥·==Ú, =Ú=Ú‰õ∆Ω`«fi=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ
q+¨Ü«∂Å∞ K≥áêÊ~°∞. "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O, =Ú=ÚHõ∆ =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O, L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}O, ã≤÷u
„ѨHõ~°}O ѨÓiÎ JÜ«∂º~Ú. J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`åÅ`À D r=Ùx "åã¨Î= ã¨fiÉèÏ==Ú, P~ÀÑ≤`«"≥∞ÿ#
„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=ÚÅ QÆ∞iOz qâ◊^ŒÑ¨~åÛ~°∞. L`«ÊuÎ, ã≤÷u „ѨHõ~°}ÏÅ J=QÍǨÏ# J~°∞›_»QÆ∞ r=ÙxH˜
q"ÕHõ ^Œ$+≤ìx, Ѩ~°"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞ J=QÍǨÏ##∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ=Ù.
„â◊=}O J=ã¨~°"Õ∞. „â◊=}"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ L`«Î=∞ qKå~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∂Kå~°O ÅaèOK«^Œ∞.
J~Ú`Õ „â◊=}"≥ÚHõ¯>Ë ã¨iáÈ`«∞O^•? ...ÖË^Œ∞.
P`«‡`«`«Î fi=Ú QÆ∞iOz# =∞##O J`«ºO`å=â◊ºHõO. =∞##=ÚKÕ xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# |∞kú,
|∞kúH˜ ‰õÄ_® P=Å#∞#fl ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí=O – D Ô~O_»∞ X#QÆ∂_»QÆÅ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« <å
''=∞<À-|∞kú-z`«Î-JǨÏOHÍ~åÅ∞—— P`«‡`À\˜ JkfifÜ«∞"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O`À Ѩi`«Ñ¨Î=∞QÆ∞ QÍHõ!
ѨiÉèí∂+≤`« =∞QÆ∞QÍHõ!
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 313
Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÀA
2. Zé∞QÆ|_»@"Õ∞ „áêÑ≤ÎOK«@O
P q^èŒ"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å`À ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ P ~å„`«O`å QÆ_çáê_»∞. WO`«Ö’ Éèíà◊√§#
`≥Å¡"åiOk. N~å=Ú_»∞ ™È^Œ~° ã¨"Õ∞`«OQÍ =ã≤ëꪄâ◊=∞=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. =∞ǨÏi¬H˜ ™È^Œ~°∞Å∞
™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°=ÚÅ`À „Ñ≤Ü«∞=K«#=ÚÅ`À ã¨O`À+¨O HõeyOKå~°∞. PÜ«∞##∞ ~°^äŒ=Ú#O^Œ∞
‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì, ¿ãqOK«∞K«∂ ã¨Éèí‰õΩ H˘x=KåÛ~°∞. ^Œâ◊~°^äŒ =∞Ǩ~åA ã≤OǨã¨#O ky Z^Œ∞ˆ~y
=∞ǨÏi¬H˜ ã¨∞™êfiQÆ`«O ѨeHÍ_»∞. W`«~° ~åAÅ∞, ™ê=∞O`«~åAÅ∞, |∞∞+¨µÅ∞, =Ú#∞Å∞, „Ѩ[Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å~°O`å ã¨ÉèíÖ’ `«=∞ `«=∞ ™ê÷#=ÚÅ∞ JÅOHõiOKå~°∞. PǨñ! P ã¨ÉèíÖ’x "å~°O^Œ~°∂
ѨÓ~°fi ѨÙ}º=âß`«∞Î ''=ã≤+¨µªx =ÚY=∞O_»Å=Ú#∞O_ç "≥Å∞=_Õ PѨΠ"åHͺÅ∞ q#∞@—— J#∞
L`«¯ $+¨ì=∞QÆ∞ J=HÍâ◊=Ú#∞ á⁄Ok=Ù<åfl~°∞. "≥Ú^Œ@QÍ ^Œâ◊~°^äŒ =∞Ǩ~åA W@∞¡ ѨeHÍ_»∞.
^Œâ◊~°^äŒ =∞Ǩ~åA: ã¨ÉèíÖ’x "å~°O^ŒiH˜ ã¨∞™êfiQÆ`«O. =∞#O^ŒiH˜ J<ÕHõ [#‡Å ã¨∞Hõ$`«Ñ¶¨ÅOQÍ
|∞∞+¨µÅ∞ D ã¨Éèí‰õΩ "ÕOKÕÜ«∞_»O, =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞ P`«‡ QÆ∞iOz „Ѩ=K«#=ÚKÕ =∞=Ú‡Å#∞, =∂
„Ѩ[ÅO^Œih, =∞#O^Œih ѨÙh`«∞Å#∞ KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. N =ã≤+ª̈ =∞ǨÏi¬ – ~å=∞K«O„^Œ∞Å
=∞^茺 [~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨O"å^Œ=Ú Ñ¨k ~ÀAÅ∞QÍ qO@∞<åflO. D ~ÀA Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÀA
''LѨâ◊=∞#O—— J#∞ q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz qKå~°} „áê~°OÉèí=∞QÆ∞K«∞#flk.
¿ÇÏ =ã≤+ª¨ =∞ǨÏs¬! =∂ áê^•aè=O^Œ#O ã‘fiHõiOK«O_ç. x#fl\˜ ~ÀA ã¨∞n~°O… QÍ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞@
KÕ`« U~°Ê_ç# „â◊=∞ x"å~°}=∞~Ú#^Œx ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞. P#O^Œ^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ q∂ '=K«#=ÚÅ∞—
J#∞ J=∞$`«=$+≤Kì Õ "Õ∞=∞O^Œ~=° Ú Ñ¨i`«$ѨÙÅÎ =∞QÆ∞K«∞<åfl=Ú. =∂ JO`«óHõ~}° =ÚÅ∞ j`«Å"≥Ú#~°Û
|_»∞K«∞<åfl~Ú. Jq"ÕHõ ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#, J*Ï˝#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ#, JqKå~°}ÏѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J<ÕHõ JÅÊ
^Œ$+¨µìÅ∞ q∂ „Ѩ=K«# „ã¨=Ou „Ѩ™êkã¨∞Î#fl 'P`«‡^Œ$+≤ì—KÕ „q∞Oy"ÕÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú.
"Õ∞=Ú JѨÓ~°fi=∞QÆ∞ P#O^ŒO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ú. ã¨~Àfi`«=Î ∞=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^"Œ ∞Õ Pâ◊Ü∞« =ÚQÍ
QÆey#\˜ì q∂ "åHͺÅ∞ =∂Ö’x ~åQÆ=Ú, "≥∂ǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚʼnõΩ J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ#
B+¨^èŒOQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. ''ã¨[˚# ™êOQÆ`«º"Õ∞ P`å‡=Ö’Hõ=Ú#‰õΩ ã¨∞Y"≥∞ÿ# ÉÏ@—— J#∞
"åHõº=Ú#∞ x~°∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
=∂ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú QÆ∞iOz „Ѩ=zã¨∂Î, =∂‰õΩ =∂ Ü≥ÚHõ¯ JYO_», J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=ÚÅ#∞
ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ~°K«∞K«∞#flO^Œ∞‰õΩ q∂‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å #=∞㨯iã¨∞Î<åflO.
K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ∞ JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞#@∞¡QÍ, q∂ É’^èŒ =∂ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ
^À+¨=ÚÅ#∞ ^Œ∂sHõiã¨∞Î<åfl~Ú. q∂ =∂@Å∞ qO@∞#flO`« =∂„`«OKÕ`«<Õ '`«$+¨‚ – Ö’Éèí=Ú—
314
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥Ú^ŒÖˇ·# f„= *Ï_®ºÅ∞ ã¨#flyÅ∞¡K«∞<åfl~Ú. ѨÙ@∞ìQÆ∞_ç¤ ã≤^•úO[#=Ú (=∞O„`« ã≤^Œú"≥∞ÿ# HÍ@∞Hõ)#∞
Hõà◊§‰õΩ ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë pHõ\’¡ ‰õÄ_® =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞ Hõ^•! J>Ë¡ q∂ "åHõº=ÚÅ∞
qO@∂ LO_»QÍ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ â◊√^•ú`«‡#∞ "Õ∞=Ú WѨC_»∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl=Ú. q∂~°∞
J<ÕHõ Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ, ^Œ$ëêìO`«=ÚÅKÕ =∂ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÅO^Œe ã¨O™ê~°"åã¨#Å∞ H©∆}˜OѨ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞.
L^•~°"≥∞ÿ# z`«Î=Ú QÆÅ q∂=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å =K«#=ÚÅ=Öˇ P#O^ŒO HõÅ∞QÆ*Ë¿ãq D ã¨$+≤ìÖ’
WOˆHO L<åfl~Ú? Uq∂ ÖË=Ù.
‰õΩ=∂~å! ~å=∞K«O„^•! „|Ǩχ"Õ`«ÎÅ`À ã¨OÉèÏ+≤OK«x k#=ÚÅxfl JO^èŒHÍ~°Ü«ÚHõÎ=ÚÖË#x
„QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! WѨC_»∞ D =ÚhO„^Œ∞Å∞ =∞#O^ŒiѨ@¡ Ju „Ѩã¨#flOQÍ =Ù<åfl~°∞. „Ѩã¨∞Î`«
q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz h=Ù Lz`«"≥∞ÿ# suQÍ „Ѩtflã¨∂Î LO_»∞. U=∂„`«O ã¨Oâ◊~ÚOK«‰õΩ. x#∞fl
xq∞`«ÎOQÍ KÕã¨∞H˘x D =∞ǨÏi¬ J<ÕHõ P^蕺`«‡ qâıëêÅ∞ „ѨѨOKåxH˜ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞.
"å~°∞ K≥¿ÑÊ^ŒO`å h‰õΩ, =∂‰õΩ D ã¨aè‰õΩÅO^ŒiH˜ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ J<ÕHõ=∞Ok =Ú=Ú‰õ∆Ω=ÙʼnõΩ
â◊√Éèí„Ѩ^ŒO HÍQÆÅ^Œ∞.
¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! q∂ `«^Œ∞Ѩi "åHͺ=∞$`«O „QÀÅ\ÏxH˜ "Õ∞=∞O`å "Õz L<åflO. q∂ Hõ~°∞}
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi*Ï˝#O H˘#™êyOz Ö’Hõ=ÚÅ#∞ áê=#O KÕÜ«∞ „áê~°÷#.
N~å=Ú_»∞: ™êfiq∂! =∞ǨÏs¬! ZO`À L^•~°|∞kú`À q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl =K«<å=∞$`«O <Õ#∞
ã‘fiHõiOK«QÆÅQÆ_»O, „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅQÆ_»O – q∂ „Ѩ=K«<åâ◊H˜Î qâı+¨O KÕ`«<Õ. W^ŒO`å q∂~°∞ =∂ÃÑ·
„Ѩãi¨ OK«∞ Hõ~∞° }Ï=∞$`«O. `«=∞ P^Õâ=◊ Ú#∞ J#∞ã¨iOz, q∂~°∞ K≥ÑÊ≤ #k D ã¨O"å^Œ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
q#fl `«~°∞"å`« =∞~°Å P q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ~å„u x„kOKÕ =ÚO^Œ∞ ѨÙ#â◊Û~°} KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
=ÚYº q+¨Ü«∂Å∞ <≥=∞é"Õã¨∞Î<åfl#∞. J@∞¡ zO`«# KÕã¨∞Î#flO`«=∂„`«OKÕ`« <å ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’
ZѨÊ\˜#∞OKÀ u+¨ì "Õã≤Ü«Ú#fl x„^Œ, =∞ø_軺=Ú, [_»`«fi=Ú ã¨#flyÅ∞¡K«∞<åfl~Ú. ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞
ZO`«QÍ<À qã¨iÎ OѨ*ãË ∞¨ <Î åfl~Ú. q∂~°∞ K≥ÑC¨ É’^èŒ =∞<ÀǨÏ~°OQÍ#∞, Ѩ~=° ∞ ѨÙ~°∞ëê~°™÷ ê^èHŒ Oõ QÍ#∞,
„|Ǩ‡#O^Œ„Ѩ^ŒOQÍ#∞, Ѩ~°=∞ Ѩq„`«OQÍ#∞ L#flk. Ѩk ~ÀAÅ∞QÍ q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#fl^•xx
=ÚO^Œ∞ "≥#∞HõÅ∞ qKå~°}ѨÓ~°fiHõOQÍ QÆ`« ~å„`«O`å ѨÙ#óѨ~î°#O KÕâß#∞.
q∂ L`«Î"≥∂`«Î=∞ „Ѩ=K«#=Ú ã¨#Hõ ã¨#O^Œ<å^Œ∞ʼnõΩ ‰õÄ_® t~À^è•~°º"Õ∞. Hõ~°∞=Ù HÍ@HÍÅ
KÕ`« "≥∂_»∞"åi# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ HÍ~°∞=∞|∞ƒÅ∞, K«Å¡\ ˜ QÍÅ∞Å∞, ‰õΩO_»áÈ`« =~°¬O ZO`«\ ˜ PǨ¡^Œ
[#HõOQÍ LO\ÏÜ≥∂, q∂ "åHͺÅ∞ JO`«\ ˜ P#O^Œ„Ѩ^ŒOQÍ L<åfl~Ú. "å\˜x =∞##O
KÕã¨∞‰õΩ#flѨC_»∞ |∞kú ™œÉèÏQƺ„Ѩ^Œ=∞ø`ÀOk. ã¨fiÅÊA˝Å=Ú, ѨÙ}º áêѨ ÉèÏ==ÚÅKÕ ^˘i¡OѨ
|_»∞K«∞#fl"å~°=Ú, ã¨fiÜ«∞OHõ$`«, JÅÊ ÉèÏ==ÚʼnõΩ |^Œ∞úÅ=Ú JQÆ∞ =∞=Ú‡Å#∞, qHÍã¨=O`«=Ú,
ã¨fiK«Û=ù Ú JQÆ∞ q∂ „Ѩ=K«<åÅ∞ Ѩ~=° ∞â’ÉèÏÜ«ÚHõOÎ QÍ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú, fiÛ k^Œ∞KÌ ∞« <åfl~Ú.
P ã¨~åfi`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_Õ q∂ ~°∂ѨOQÍ =∂ÃÑ· Hõ~°∞}τѨ"åǨÏO =i¬OѨ*Ëã¨∞Î<åfl_»∞.
=∞=Ú‡ Ѩiâ◊√^Œ∞úÅ∞QÍ fiÛk^ŒÌ_®xH˜ =∂ÃÑ· Hõ~°∞}`À q∂~°∞, `«=∞ LѨ^Õâ◊=ÚÅ#∞ H˘#™êyOK«
=Åã≤OkQÍ „áê~°÷#.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 315
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „Ñ≤Ü«∞ ~å=∞K«O„^•! WѨC_»∞ =∞#O LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=ÚÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO.
''Wk Ç≤Ï`«Hõ~°=Ú, L`«Î=∞ ã≤^•úO`«Ü«ÚHõÎ=Ú—— – Jx qA˝Å Jaè„áêÜ«∞O. ™ê=^è•#z`«∞Î_»"≥·
q#∞-
XHõ =∞O_»Ñ¨=Ú H˘xfl ã¨ÎOÉèí=ÚÅKÕ J=^èŒiOѨ|_»∞K«∞#fl@∞¡QÍ D ã¨∞n~°… ã¨O™ê~°=Ú
~å[ã¨-`å=∞㨠r=ÙÅKÕ x`«º=Ú J=^èŒiOK«|_»∞`ÀOk. WHõ ã¨`«fiQÆ∞}=Ú#O^Œ∞ ã≤÷u HõeyÜ«Ú#fl
nè~°∞Å∞ D ã¨O™ê~°=∂Ü«∞#∞ hÖÏQÍ<Õ x~å^ŒiOz"Õã¨∞Î<åfl~°∞. áê=Ú ‰õΩ|∞ã¨=Ú#∞ q_»∞K«∞#@∞¡
"å~°∞ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞—— J#∞ ÉèÏ==Ú<Õ q_çz"Õã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨`«fi *ÏuÖ’x |∞kú=∞O`«∞Å∞,
~å[㨙êufi‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ''D [QÆ`∞« ‰Î Ωõ =¸Å HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?—— J#∞ „Ѩâfl◊ #∞ =∞käOz, qKåiOK«_O»
[iy#ѨC_»∞ `«Ñ¨ÊHõ „|Ǩχ=Ú#∞ Zé∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞ : ™ê~°=ã¨∞Î=QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ Z\˜ì"å~°∞ Zé∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞? Z\˜ì"å~°∞ Zé∞QÆÖËHõ
áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Z=i |∞kú J~Ú`Õ âߢã¨Î, ã¨[˚# ™êOQÆ`«º=ÚÅKÕ, Ü«∞[˝, ^•#, `«áêÅ
=O\˜ ã¨`å¯~°º=ÚÅ JÉèϺã¨=ÚÅKÕ ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖˇ·# áêѨÉèÏ==ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õã¨∞ÎO^À,
''„Ѩ[fieOK«∞ nѨ=Ú—— =Öˇ „ѨHÍâ◊=O`«OQÍ#∞, x~ÀÌ+¨OQÍ#∞ LO@∞O^À, J\˜ì "åiH˜ "Õ∞=Ú
K≥ѨC '„|Ǩχ=Ú— J#|_»∞#k `«Ñ¨ÊHõ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk. F ~å=∂! P`«‡ÜÕ∞ x`«º=Ú,
ã≤÷~°=Ú, ã¨`«º=Ú, ã¨~°fiâı+¨º=Ú (ã¨~°fi^• q∞ye LO_Õk) Hõ^•! WHõ kQÆ∞à◊√§ J#∞=∂#=ÚÅ∞
ZO^Œ∞‰õΩ? Jk =∞#O^Œi x[ ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ ! J~Ú`Õ, ...P`«‡KÕ P`«‡ QÆ∞iOz qKåiOz Zé∞QÆ#O`«
=~°‰õΩ Jk Z=iH© „áêÑ≤ÎOK«∞@ÖË^Œ∞.
Jk J#∞Éè=í ѨÓ~°fiHõOQÍ Zé∞QÆ|_»∞@ÜÕ∞, ''„áêÑ≤OÎ K«∞@—— ã¨∞=∂! <åÜ«∞<å! h=Ù „áêA˝ÅÖ’
„Ѩ=∂}jÅ∞_»=Ù. nè~°∞_»=Ù L`«Î=∞ ™êufiHõ ~å[ã≤Hõ ÉèÏ==ÚÅ∞ HõÅ"å_»=Ù. h=Ù "Õ∞=Ú
K≥ѨC#k `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ x=Ù~°∞QÆÑ≤Ê# xѨC=Öˇ
x~°‡Å ã¨fiÉèÏ=ÙÖˇ·, „|Ǩχ=Ú#∞ Zé∞QÆQÆÅ∞QÆ∞@‰õΩ J~°∞›Öˇ·, `«y#"åÔ~· L<åfl~°∞. J~Ú`Õ "åiÖ’
H˘O^Œ~°∞ J<ÕHõ JÅÊ*Ï˝# "åHõº=ÚÅ∞ qx, JO`«\ ˜`À "Õ^ÀѨx+¨`ü ™ê~°=ã¨∞Î=QÆ∞ P`«‡ âߢã¨Î=Ú
q+¨Ü∞« "≥∞ÿ H˘xfl ^Œ∞~°a„è áêÜ«∞=ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. J\˜"ì åix L^ÕtÌ Oz "Õ∞=Ú ''<åÜ«∞#ÖÏ~å!
q∂~°∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Ñ¨ijeOz P`«‡âߢã¨Î=ÚKÕ r=ÙÅ∞ – ã¨OѶ¨∞=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\’
„QÆÇ≤ÏOK«O_ç. H˘xfl Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ Hõ@∞ì|_ç ѨijÅ<å~åÇ≤Ï`«ºO =Ç≤ÏOz LO_»@OKÕ`« [#‡
Hõ~°‡Å∞ =$^ä• JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. JѨq„`«OQÍ<Õ LO_çáÈ`«∞<åfl~Ú—— Jx ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åflO.
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å D 'ã¨O™ê~°ã¨O~°OÉèí=Ú—#∞ JO`«\ ˜h q"ÕK«<å |∞kú`À
ѨijeOz K«∂_»O_ç. 'Wk x`«ºO, ã¨`«ºO. Wk Jx`«ºO, Hõ#∞Hõ Jã¨`«ºO— Jx qÉèÏQÆO KÕÜ«∞O_ç.
ã¨`«º=Ú #O^Õ Ñ¨~åÜ«∞}∞Å∞ HõO_ç. Jxfl `«~°QÆ`«∞ÅÖ’x [#∞Å Ü≥∂QÆ ˆH∆=∞=ÚÅ∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x "Õ∞=Ú D J^蕺`«‡âߢã¨Î=Ú#∞ „ѨuáêkOK«∞K«∞<åfl=Ú. Ö’Hõ HõàϺ}"Õ∞ =∂ ^èպܫ∞O.
316
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^ŒÜ«∞KÕã≤ xHõ$+¨ì=∞QÆ∞ ÉèË^Œ ÉèÏ= „Ѩ"åǨÏOÖ’ H˘@∞ì‰õΩáÈHõO_ç. =∂#=[#‡ ZO`«\ ˜
L`«Î=∞ J=HÍâ◊"≥∂ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. WHõ¯_» q∞=Ú‡Å#∞ L^ŒúiOK«_®xH˜ âߢã¨Î=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
ã¨~°fi^• ã≤^ŒúOQÍ L<åfl~°∞. g∞~°∞ ‰õÄ_® ã¨~°fiã¨xfl^Œ∞úÅ∞ HõO_ç.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! Uk ã¨`«º"≥∂, Uk HÍ^À x~°‚~ÚOK«_»O Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : nxH˜ âߢã¨Î=ÚÅ∞ „Ѩ=∂}=Ú K≥ѨCK«∞<åfl~Ú.
1) U =ã¨∞Î"≥·`Õ 'Pk—Ö’#∞, 'JO`«=Ú—Ö’#∞ ÖË^À, Jk =∞^茺֒‰õÄ_® 'ÖËx^Õ— JQÆ∞K«∞#flk.
2) Uk P^ŒºO`«=ÚÅÖ’ LO_çÜÕ∞ L#fl^À, Jk =∞^茺֒ ‰õÄ_® `«Ñ¨ÊHõ LO_çÜÕ∞ L#flk.
3) P^ŒºO`åÅÖ’ ÖËx Ѩ^•~°O÷ QÆ∞iOz ''Wk ã¨`º« "Õ∞—— J#∞ |∞kúKÕ Z=_»∞ x=∞QÆ∞fl_Ò`å_À...
J\˜ì =¸~°∞ö#‰õΩ q"ÕHõ=Ú [xOKÕk Z\Ï¡?
❖
WHõ¯_» =ÚH˜Î Z=iH˜? |O^èŒ"≥∞=iH˜? J#∞ „Ѩâ◊flÅ#∞ "Õ∞=Ú `«~°z`«~°z K«∂KåO.
ѨijeOKåO. ѨsH˜∆OKåO. QÆ=∞xOKåO.
*ÏÜ«∞`Õ=∞#U"ÕÇ¨Ï =∞#U=q=~°ú`Õ I
ã¨=∞ºQÆÌ~°≈#^Œ$ëêì º`«∞ =∞#U=Ç≤Ï=ÚK«º`Õ II (ã¨~°æ 5, â’¡ 11)
''D „ѨѨOK«=Ú# =∞#¿ãû L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. =∞#¿ãû =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk. ã¨=∞ºH± ^Œ$+≤ì
á⁄Ok#ѨC_»∞ =∞#¿ãû =ÚH˜Îx á⁄O^Œ∞`ÀOk.——
❖
F ~å=∞K«O„^•! D Ѩk ~ÀAÅ∞QÍ =∞#O KÕã≤Ü«Ú#fl qKå~°}Ö’x qâı+¨=ÚÅ#∞
ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ 'ѨÓ~°fiѨ~—° =∞##=Ú KÕã∂¨ ,Î =∞~°Å =∞~°Å =∞<À|∞^Œ∞Åú KÕ Ñ¨ijeOz, ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’
ѨkÅѨ~°K«∞‰õΩO@∞<åfl=Ù Hõ^•! Jk J`åº=㨺HõO ã¨∞=∂!
W`«óѨÓ~°fiO 'ã¨`«fi –~°[ –`«"≥∂ QÆ∞}ÉèË^ŒO—KÕ `«Ü«∂~°∞HÍ|_ç# D r=*Ï`«∞Åxfl\˜ qz„`«
– L`«Ê`«∞ÎÅ QÆ∞iOz H˘O`«=~°‰õΩ =∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú QÆ∞iOz J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞
K«iÛOK«∞‰õΩ<åflO.
Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ =∂Ü«∂â◊H˜ÎKÕ '[QÆ`«∞Η ~°∂Ѩ=ÚQÍ J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ Hõ#|_»∞K«∞#flk. JkÜÕ∞
Ѩ~°=∂~°÷=Ú# Ѩije¿ãÎ 'x¢+¨ÊѨOK«Hõ=Ú— J~Ú L#flk. D ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;–ã¨`ü–Jã¨`ü
^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k Jk.
[QÆnâ◊√_»∞, ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»∞ JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞O_ç D [QÆ`«∞Î =∞<ÀHõeÊ`« K«=∞`å¯~°OKÕ`«
Z@∞¡ HõeÊ`«"≥∞ÿ#kQÍ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#fl^À,.... WѨÊ\˜^•HÍ K«∂KåO.
=∂Ü«∞ - D '=∂Ü«∞—J<Õk HÍÅ=â◊OQÍ K«∂¿ãÎ ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ [Å`«~O° QÆOÖÏQÍ J#∞Hõ}∆ O
=∂~°∞ÊÅ∞ K≥O^Œ∞`«∂ <åâ◊#=∞ÜÕ∞ºkQÍ<Õ LO\’Ok. J#QÍ, ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅ ^Œ$ëêì º JO`«=Ú
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 317
HõeyÜÕ∞ LO\’Ok. „Ѩ"åǨÏ~°∂ѨOQÍ K«∂¿ãÎ<À..... W^ŒO`å J#O`«"≥∞ÿ#k. z`«Î"Õ∞ =∞#∞A_»∞.
z`«Î"Õ∞ =∂Ü«∞.
J<ÕHõ=∞Ok =∞ǨÏhÜ«ÚÅ Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ ѨijeOz, P `«~°∞"å`« D J^蕺`«‡,
âߢã¨Î q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ h=ÚO^Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞. D q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ (D ã¨O"å^Œ=ÚÖ’x
qâıëêÅ#∞) =∞##ѨÓ~°fiHõOQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’ ѨkÅѨ~°∞K«∞HÀ"åe. q"ÕHõ=Ú`À ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞
q™êÎ~°Ñ¨~°K«∞HÀ"åe. JѨC_»∞ "≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂Ѩ_»=Ù HÍQÆÅ=Ù. =∂Ü«∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨fi™ê÷#=∞QÆ∞
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. ^Œ$â◊º=Ú – ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ – ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ – J#∞|O^èŒ=ÚÅ∞ –
ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ – [#‡ – r=#=Ú – =∞$`«∞º=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·#q Z=i ^Œ$+≤ìÖ’ |O^èŒ=ÚÅ∞
HÍ"À.... "åix ''"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞—— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
P`«‡"Õ`ÅΫ ∞ J"åº["≥∞#ÿ „¿Ñ=∞`À JOkã¨∞#Î fl P`«‡*Ï˝# ã¨=∂Kå~°O J<å^ŒiOK«@O Lz`«=Ú
HÍ^Œ∞. „âıÜ«∞=Ú HÍ^Œ∞! J<ÕHõ ã¨`«¯~°‡Å „ѨÜ≥∂[#OQÍ<Õ ''P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿ K≥ѨÊ|_»∞
ã¨=∂Kå~°=Ú Ñ¨ijeOKåe....—— J<Õ L`«∞ûHõ`« D r=ÙxÖ’ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞#flk.
=∞=Ú‡ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#fl t+¨µºÅ∞, `«k`«~° „Ñ≤Ü∞« [#∞Å∞ 'â◊s~å`«‡ÉèÏ==Ú—#∞ `«ºlOK≥^~Œ ∞°
QÍHõ! P`«‡`À UHõ`«fi=Ú á⁄Ok, 'JYO_»=Ú, JkfifÜ«∞=Ú, â◊√^Œú=Ú, âßâ◊fi`«=Ú JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞
<Õ#∞— J#∞ Zé∞Hõ#∞, ÉèÏ=##∞ ã¨∞ã≤÷~° Ѩ~°K«∞H˘<≥^Œ~°∞QÍHõ! WkÜÕ∞ =∂ L^ÕÌâ◊=Ú, ÅHõ∆ º=Ú
‰õÄ_®.
❖❖❖
3. WѨÊ\˜H˜ ÖËxk? WOHõ#∂ á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk?
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! =∞#¿ãû D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞ ã¨O™êiÜ«∞QÆ∞ r=Ù_»∞QÍ JQÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! ...Jk Z\Ï¡ 'r=Ù_»∞— ~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`ÀOk? Z\Ï¡ [~å=∞~°}=ÚʼnõΩ áê„`«=∞QÆ∞K«∞#flk?
...J<Õ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ q∂~°∞ J<ÕHõ qâıëêÅ∞ É’kèOKå~°∞. WO`«=~°‰õΩ ÉÏQÍ<Õ L#flk. WѨC_»∞...
D ã¨O™ê~°=Ú #∞O_ç `«iOK«∞@‰õΩ xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ#, ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# =∂~°æ"Õ∞q∞\’ ...Jk É’kèOK«O_ç.
N=ã≤+ª̈ =∞ǨÏi¬ : "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ =∞#∞A_»∞ âߢ™êÎÉÏè ºã¨O KÕ`,« f„="≥~· åQƺO KÕ`« ã¨[#˚ ™êOQÆ`º« O
KÕ`« =∞#ã¨∞û#∞ â◊√^ŒÑú ~¨ K° ∞« HÀ"åe. D =∞#ã¨∞û#∞ *Ï˝#=Ú#‰õΩ Ü≥∂Qƺ"≥∞#ÿ ^•xQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∂« e.
P q^èŒOQÍ ™œ[#ºÜ«ÚHõÎO JQÆ∞K«∞#fl =∞#ã¨∞û‰õΩ "≥·~åQƺO „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk. JѨC_»∞ P`«_»∞ ''<Õ#∞-
P`«‡-[#‡-^Œ$â◊º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ "åã¨Î=`«`«fiO JÉèíºã≤OK«\ÏxH˜ LѨ„Hõq∞OKåe. âߢã¨ÎA˝Å∞,
„|Ǩχq+¨µªÅ∞ J~Ú# ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ#∞ qkèѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨q∂Ñ≤OKåe. "å~°∞ LѨ^ÕtOKÕ =∂~°æOÖ’
^蕺ã¨#∞ xÖáêe, „QÆÇ≤ÏOKåe. xëê¯=∞Hõ~°‡, ™êufiHõ"≥∞ÿ# ÉèÏ"åÅ∞, ã¨∞fHõ∆‚=Ú, q™êÎ~°=Ú JQÆ∞
J=QÍǨÏ#Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À „Hõ=∞OQÍ Ñ¨~°=∞Ѩq„`«=∞QÆ∞ P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞
'qKå~°}— KÕ`«<Õ D r=Ù_»∞ z=iH˜ P`«‡#∞ ^Œi≈OK«QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.
318
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`å=^Œƒù==∞ǨOÉè’^èÒ [#ã¨Î $}=^Œ∞ǨϺ`Õ I
qKå~°`«@q„âßxÎ"Õ∞u Ü«∂=#flKÕ`«™ê II (ã¨~°æ 5, â’¡ 18)
|∞kú ã¨Ç¨Ü«∞O`À 'P`«‡qKå~°}— J<Õ P=e X_»∞¤ *Ë~°∞@ÜÕ∞ D r=ÙxH˜ q„âßOu.
JѨÊ\˜ =~°‰õΩ D r=Ù_»∞ ÔH~°\ÏÅÃÑ· `ÕeÜ«∂_Õ QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÖÏQÍ D ã¨O™ê~°™êQÆ~°OÖ’
H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`«∂<Õ LO\Ï_»∞.
qKå~°}KÕ P`«‡`«`«Î fi=Ú Ziy#"åx |∞kú ã¨=∞ã¨Î =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å#∞ `˘ÅyOz"Õ™ÈÎOk.
XHõ ã¨fi~°‚HÍ~°∞_»∞ ''Wk |OQÍ~°=Ú, Wk Éèí㨇=Ú—— Jx z\˜HõÖ’ „QÆÇ≤Ï™êÎ_»∞ Hõ^•! `«`«Î fiA˝#‰õΩ
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ x`«º-Jx`«º q"ÕHõO HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. J*Ï˝#=ÚKÕ D ^Œ$â◊º=Ú#∞ XHõ ѨizÛù#fl
=º=Ǩ~°=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞#fl r=ÙÖÏ~å! q∂~°O`å x~°∞`åûǨÏѨ_»HõO_ç! FÑ≤Hõ`À `«`«Î fiqKå~°}
KÕÜ«∞O_ç. JѨC_»∞ q∂~°∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® q"ÕHõ=Ú á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. `«^•Ìfi~å q∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’,
ZO`«\ ^˜ À q∂ˆ~ „QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ~°∞. ''<Õ#∞ ^Õâ◊ HÍÖÏÅKÕ JѨizÛù#∞fl_»#∞, JHõÜ
∆ Ú« _»#∞, âßâ◊fi`«∞_»#∞——
Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. D ÉèíÜ«∞, ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ „áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ =¸ÅHÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
™ê~°=O`«=∞QÆ∞ P`«‡#∞ Zé∞QÆx"åxˆH z`«Îã¨"≥∂‡Ç¨ÏO J#|_Õ^ŒO`å LO@∞Ok. P`«‡#∞
Zé∞QÆ@O [iyO^•, Jk ã¨∞Y^•Ü«∞HõO J=Ù`«∞Ok. „Éèí=∞Åhfl `˘ÅQÆ∞`å~Ú. Jk Zé∞QÆ|_»Hõ
áÈ`Õ ^Œ∞óY=Ú#ˆH ¿ÇÏ`«∞=QÆ∞K«∞#flk. J#O`« ã¨∞Y=Ú#∞, âßO`«=Ú#∞ ã¨=Úáêi˚OKåÅO>Ë
P`«‡#∞ Zé∞QÆ=Åã≤O^Õ! JO^Œ∞‰õΩ "Õ~ˆ =∂~°Oæ ÖË^∞Œ . <åâ◊#"Õ∞ Ѩ~º° =™ê#=ÚQÍQÆÅ D ^ÕÇϨ =Ú`À
q∞„â◊=∞"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡#∞ ѨOK«HÀâ◊=ÚÅ✺ #∞O_ç "Õ~°∞KÕã≤ K«∂_®e ã¨∞=∂! JѨC_Õ D r=Ù#‰õΩ
ã¨fiã¨÷`« Åaèã¨∞ÎOk. JO^Œ∞‰õΩ q"ÕHõ=Ú J`«ºO`« P=â◊ºHõO.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! P`«‡ D â◊s~°=Ú#O^Œ∞ (ѨO[~°=ÚÖ’) Ñ≤@ì =Öˇ z‰õΩ¯‰õΩ#flk Hõ^•!
D â◊s~°=Ú U~°Ê_ç L#flO`«HÍÅO q„âßOu ZHõ¯_çk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : |∞~°^ŒÖ’ XHõ =∞}˜ Ѩ_çO^Œ#∞HÀ... P =∞}˜H˜, |∞~°^Œ‰õΩ ã¨O|O^èŒO ZHõ¯_»<åfl
LO@∞O^•? x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ D ^ÕǨÏO`À U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.
=∞~˘Hõ ^Œ$ëêìO`«=Ú q#∞. Ѩ^Œ‡=Ú [ÅOÖ’ LO@∞Ok Hõ^•......! J\˜ì XHõ Ѩ^Œ‡=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ^Œà◊=ÚÅÃÑ· H˘xfl [ÅaO^Œ∞=ÙÅ∞ LO_»=K«∞Û. HÍh P [ÅaO^Œ∞=ÙÅ∞ Ѩ^Œ‡^Œà◊OÖ’
„Ѩ"ÕtOK«=Ù Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, ѨOK«HÀâ◊=ÚÅ∞ P`«‡#∞ ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù. P`«‡Ö’ „Ѩ"ÕtOK«ÖË=Ù.
❖
D „|ǨχO – r=Ù_»∞ LáêkèKÕ aè#flO HÍ=K«∞Û. Jkèëêª#O ^Œ$ëêì º "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ<ÕHÍ^Œ∞....!
D r=Ù_Õ ã¨`º« ^Œ$+≤Kì Õ '„|Ǩχ=Ú— J~Ú L<åfl_»x „QÆÇÏ≤ OK«=Åã≤#kQÍ KÕ`∞« ÖˇuÎ „ѨH\õ O˜ K«∞K«∞<åfl#∞.
✺
ѨOK«HÀâ◊=ÚÅ∞ : 1) â◊s~°=Ú, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û, |∞kú, JǨÏOHÍ~°=Ú
2) J#fl=∞Ü«∞ „áê}=∞Ü«∞ =∞<À=∞Ü«∞ q*Ï˝#=∞Ü«∞ P#O^Œ=∞Ü«∞ HÀâ◊=ÚÅ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 319
'[_»"Õ∞— J~Ú#\˜ì D =∞#ã¨∞û '=ÚiH˜ QÆ∞O@Ö’ `åÉËÅ∞— ÖÏQÍ Ñ¨_ç L#flk. P`«‡
qKå~°}#∞ =^Œe Éè’QÆ^•fi~°=ÚÖˇ·#\˜ì WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ "≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂Î |Ǩï
HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ LO\’Ok. =∞#ã¨∞û D q^èŒOQÍ ZO`«HÍÅO x=∞QÆfl=∞ø`«∞O^À JO`«HÍÅO D
ã¨O™ê~åO^èŒHÍ~°=Ú#∞ ^•fi^Œâßk`«∞ºÅ∞ =zÛ‰õÄ_® Ѩ\ÏѨOK«Å∞ KÕÜ«∞ÖË~°∞. J@∞=O\˜ D
=∞#ã¨∞û „Ѩ|∞^Œú"≥∞ÿ#^•, =∞~°∞Hõ∆}O Ü«∞^ä•~°÷q+¨Ü«∞O `«Ñ¨ÊHõ PHõoOѨ٠KÕã¨∞‰õΩO\’Ok.
=∞#ã¨∞û ^ÕǨÏ=Ú`À `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ∞`«∂ LO>Ë.... „áêA˝_≥·#"å_»∞ Jk Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ
‰õΩO_® =$^ä•HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕ™êÎ_®? ÖË<ÕÖË^Œ∞. ''<å ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #∞O_ç J*Ï˝#O `˘ÅyáÈ"åe——
Jx x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOz LѨ^Õâ◊O á⁄O^Œ∞`å_»∞. P`«‡A˝ÅKÕ
„ѨɒkèOK«|_ç#"å_≥· `«áÈÜ«∞[˝ ^•<å^Œ∞Å`À =∞#ã¨∞û#∞ Ѩiâ◊√„ÉèíѨ~°K«∞‰õΩO\Ï_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë,
D ã¨O™ê~°O J`«ºO`« ^Œ∞óY„Ѩ^Œ"≥∞ÿ#k Hõ^•!
^èŒ∂oKÕ PHÍâ◊=Ú JѨiâ◊√„Éèí=∞ø`«∞O^•? eѨÎ=∞ø`«∞O^•? Jã¨Å∞ ^èŒ∂oH˜, PHÍâ◊=Ú#‰õΩ
ã¨O|O^è"Œ ∞≥ Hõ¯_çk? D ^ÕǨ ^Œ∞Å∞ LO_»h... ÖˉΩõ O_»h! ...P`«‡ D ^ÕǨ ^Œ∞ÅKÕ, D ѨOK«HÀâßÅKÕ
eѨ=Î ∞ÜÕ∞º „ѨãHˆ¨ Î ÖË^∞Œ . |∞~°^ÖŒ ’ |OQÍ~°∞ LOQÆ~O° LO>Ë |∞~°^Œ |OQÍ~°=∞ø`«∞O^•? |OQÍ~°=Ú
`«# ã¨fi`«`«fi=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú |∞~°^ŒQÍ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞O^•! D [_»^ÕǨÏOÖ’ P`«‡`À Hõeã≤
L#flѨÊ\˜H© Wk P`«‡~°∂ѨO ZÖÏ K≥O^Œ∞`«∞Ok? K≥O^Œ^Œ∞. P`«‡ [_»^ÕÇ¨Ï qÉèÏy J=Ù`«∞O^•?
J=^ΰ.
N~å=Ú_»∞ : ã¨∞Y^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú? Wq â◊s~åx"å? P`«‡"å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : JkQÀ P PHÍâ◊=Ú#∞ K«∂_»∞! ^•xÖ’ =∂e#º=Ú QÍx, aO^Œ∞`«fi=Ú QÍx
L<åflÜ«∂? LO_»=Ù Hõ^•! P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ „Ѩf`«"≥∞ÿ JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î#fl D ã¨∞Y^Œ∞óMÏ^Œ∞Å J#∞Éèí=O
Jã¨`«º"≥∞ÿ#^Õ! P`«‡‰õΩ ã¨∞Y^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ ÖË=Ù.
áÈh, ''D ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨OÉOkèOz#"Õ—— Jx JO^•=∂? D â◊s~°=Ú
ã¨fi`«Ç¨ QÍ [_»"∞Õ Hõ^•! [_»"∞≥ #ÿ =ã¨∞=Î Ù#‰õΩ J#∞Éè=í =∞<Õ^Õ LO_»^∞Œ . 'XHõ HõÅO J#∞Éè∂í ux á⁄Ok
Hõq`«fiO ~å™ÈÎOk— Jx J#O Hõ^•! J#∞Éè=í "Õ∞ LO_»#\˜ì =ã¨∞=Î Ù‰õΩ ã¨∞Y"Õ∞q∞\˜? ^Œ∞óYO Uq∞\˜?
ÖËHõ 'Wq P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#q— JO^•=∂? P`«‡ ã¨~åfixH˜ Jf`«"≥∞ÿ#k Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« ''P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ ÉèÏ=# KÕã≤ `«^•Ìfi~å q=~°Î=Ú
á⁄O^Œ∞`ÀOk. `«#Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=<åѨikèÖ’ ÉÏÅ∞~°„H©_»=Öˇ, ÉèÏ=<åq<åºã¨OQÍ ã¨∞Y^Œ∞óMÏ^Œ∞Åhfl
á⁄O^Œ∞`«∞Ok - Jx J#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`« ''JO`å‰õÄ_® x`«º=Ú, „ѨâßO`«=Ú J~Ú#\˜ì P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞....—— J#∞
ÉèÏ=#`À WHõ¯_ç Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ QÍOK«∞K«∞O_»∞=Ú. P`«‡Ü«∞O^Œ∞ HõxÑ≤OKÕ D
qâßÅ ã¨$+≤ì ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å [ÅOÖ’ HõxÑ≤OKÕ `«~°OQÆ=ÚÅ =O\˜^Õ. XHõ =∞}˜ JHÍ~°}OQÍ<Õ
ã¨q∂Ѩ=ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· „ѨHÍâ◊=Ú#∞ „Ѩã¨iOѨ*ËÜ«ÚK«∞#fl@∞¡, P`«‡ ã¨fiã¨`åÎ=∂„`«OKÕ`« JHÍ~°}OQÍ<Õ
D ã¨$+≤ìx qã¨ÎiOѨ*Ëã¨∂Î L#flk.
320
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J*Ï˝# ^Œ$+≤ì Ü«∞O^Œe '[QÆ`ÕΗ... *Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ P`«‡!... D [QÆ`«∞Î, P`«‡ XˆH ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
HÍ=Ù. J\Ï¡ˆQ "Õ~°∞"Õ~°∞ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·#q ‰õÄ_® HÍ=Ù. [Å"Õ∞ `«~°OQÆ~°∂ѨO Hõ^•! `«~°OQÆ=Ú
[Å"Õ∞ Hõ^•!
D [QÆ`«∞Î q∞^䌺ÜÕ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© J*Ï˝#HÍ~°}OQÍ W@∞¡ „ÉèÏOu~°∂ѨOQÍ qã¨Îi™ÈÎOk.
ã¨=∞ ã¨ÎOYefi^ŒO„|Ǩχ ã¨~°fi=∂`≥·‡==∂`«`«"£∞
JǨÏ=∞#ºk^ŒOKå#ºku „ÉèÏxÎO`«º*Ï#Ѷ¨∞. (ã¨~°æ 5, â’¡ 39)
D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞ Hõ#∞Hõ ''<Õ#∞ "Õ~°∞...... „|Ǩχ=Ú "Õ~°∞—— J#∞ „ÉèÏOux
`«ºlOz"ÕÜ«Ú=Ú. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? „|Ǩχ=Ú ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅKÕ Ñ¨iKÕÛù^Œ=∞QÆ∞#k HÍ^Œ∞.
J\˜ì „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ''<Õ#∞ – h=Ù – [QÆ`«∞Η— J#|_»∞ qKÕÛù^ŒO Z\Ï¡ ã¨OÉèí=O K≥ѨC?
JyflÖ’ =∞OK«∞Hõ}O LO@∞O^•? ZÖÏ LO@∞Ok? JyflÖ’x XHõ JyfltY‰õΩ ã¨O|OkèOz#q,
ã¨O|OkèOK«xq, P JyflÖ’ Uq∞ LO\Ï~Ú? UHõ=Ú, ã¨~°fi~°∂Ѩ=Ú J~Ú# Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞
WHõ Ô~O_»= HõÅÊ#ÜÕ∞ ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
'z`ü— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ JÉèÏ=O—— J#|_»∞ XHÍ<˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ W@∞¡
'[QÆ`«∞Η J#|_»∞ Hõ∆}Hõ∆} Ѩi}Ï=∞Ü«Ú`«=∞QÆ∞ J#∞Éèí=„áêÑ≤Îx á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D
á⁄O^Œ|_»∞K«∞#fl^ŒO`å ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«=∞QÆ∞ ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ LO\’Ok. ÉèÏ=#ÜÕ∞ ã¨∞Y=Ú,
ÉèÏ=#ÜÕ∞ ^Œ∞óY=Ú. WHõ, P`«‡Ü≥∂? ÉèÏ=#ʼnõΩ L`«ÊuÎ-ã≤÷u-ÅÜ«∞™ê÷#O.
#â’HÀã≤Î#"≥∂Ǩϟã≤Î # [<å‡ã≤Î#[#‡"å<£ I
Ü«∞^Œã‘ÎǨÏ`«^Õ"åã≤Î q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 43, ã¨~°æ 5)
x~°ÌfiO^Àfix`«ºã¨`«Î fi™È÷ x~ÀºQƈH∆=∂`«‡"å<£ I
JkfifÜ≥∂qâ’HÍ`å‡ q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 44, ã¨~°æ 5)
ã¨=∞óã¨fiã¨÷óã≤÷~°=∞uó âß#ÎHÀHõ=∞<å=Úxó I
=∞øh=~°=∞}˜ã¨fiKÀÛù q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 45, ã¨~°æ 5)
qqHõÎóâß#Îã¨OHõÖ’Ê nè~°nèifil`åâ◊Ü«∞ó I
Ü«∞^ä•„áêáêÎ#∞=sÎK« q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 46, ã¨~°æ 5)
g`«~åQÀx~åÜ«∞™È q=∞Ö’g`«HõŇ+¨ó I
<å^•`å #Ѩi`åºw q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 47, ã¨~°æ 5)
qâßfif`«Ñ¨^ŒO„áêѨÎó „áêѨ΄áêѨÎ=ºÑ¨Ói`«ó I
ѨÓ~å‚~°‚==^Œ‰õ∆ΩÉ’ú q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 48, ã¨~°æ 5)
qHõÅÊ*ÏÅx~°∞‡HÀÎ =∂Ü«∂O[#q=i˚`«ó I
P`«‡<å`«‡x`«$áêÎ`å‡ q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 49, ã¨~°æ 5)
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 321
J#<åÎáê~°Ñ¨~°º#Î =ѨÙ~å`«‡q^•O=~° I
^èŒ~å^èŒ~°t~Ànè~À q[fi~ÀÉèí=~åѶ¨∞= II (â’¡ 50, ã¨~°æ 5)
"åã¨Î"åxH˜ WHõ¯_» ^Œ∞óY=ÚQÍx, "≥∂ǨÏ=ÚQÍx, [#‡QÍx, [#‡#∞ á⁄O^Œ∞#\˜ìkQÍx
ÖË^Œ∞. U^≥·`Õ HõÅ^À Jk ã¨~°fi^• LO_çÜÕ∞=Ù#flk. ^•x<Õ 'P`«‡— Jx JO@∞<åflO. Hõ#∞Hõ hqHõ
^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù, xtÛO`«∞_»"≥· LO_»∞=Ú. j`À+¨‚=ÚÅ∞, "≥Ú^ŒÖˇ·# ^ŒfiO^Œfi=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»"≥·,
x`«ºã¨`«º=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
''ÖËx^Õ^À á⁄O^Œ=Öˇ#∞... L#fl^Õ^À q_»∞==Öˇ#∞... Wk „áêÑ≤ÎOKåe... Jk „áêÑ≤ÎOK«
‰õÄ_»^Œ∞... g~°∞ =∂ "å~°∞... "å~°∞ HÍ^Œ∞...—— - J#∞#\˜ì Ü≥∂QƈH∆=∞ÉèÏ==ÚʼnõΩ Hõ@∞ìѨ_»=^Œ∞Ì.
P`«‡=O`«∞_»"≥·, JkfifÜ«Ú_»"≥· â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·, ã¨O`åѨ=i˚`«∞_»"≥· LO_»∞=Ú. ã¨=Ú_»=Ù, ã¨fiã¨÷
z`«∞Î_»=Ù, ã≤÷~°"≥∞ÿ# |∞kú HõÅ"å_»=Ù J~Ú LO_»∞=Ú. =∞øx"≥·, XHõ L`«Î=∞"≥∞ÿ# =∞}˜ÖÏQÍ
ã¨fiK«Ûù`«`À „ѨHÍtOK≥^Œ=ÙQÍHõ!
''Jq^Œº—— QÍx, ^•xÜ≥ÚHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∞=º=Ǩ~°=ÚÅ∞QÍx ã¨fi`«óã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ q HÍ=Ù. HõeÊ`«"∞≥ #ÿ q
=∂„`«"Õ∞. ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·, nè~°|∞kú`À ™êfinè#z`«Î=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú.
„áêÑ≤ÎOz# =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î<Õ, ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞=Ú. ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å#∞
h=Ù „QÆÇÏ≤ OK«=^Œ∞.Ì '„QÆÇÏ≤ OK«@O— J<Õ ã¨fiÉèÏ=O KÕ`<« Õ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ã¨OÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. g`«~åQÆ∞_»=Ù,
zO`å~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù, x~°‡Å z`«∞Î_»=Ù áêѨ=i˚`«∞_»=Ù JQÆ∞=Ú. U Ѩ^•~°÷=Ú#∂ „QÆÇ≤ÏOK«#∂
=^Œ∞Ì... `«ºlOK«#∂ =^Œ∞Ì.
ã¨~fi° ^• „ѨÑO¨ K«=Ú#‰õΩ Jf`«"∞≥ Ü
ÿ Ú« #fl (P=Å L#fl) „|ǨχѨ^=Œ Ú#∞ á⁄OkÜÕ∞ LO_»∞=Ú.
P`«‡=ã¨∞Î=Ù "åã¨Î"åxH˜ ã¨~°fi^• „áêÑ≤ÎOzÜÕ∞ L#flk. ''WѨÊ\˜H˜ ÖËxk XHõ\ ˜ L#flk..... Jk
<Õ#∞ á⁄O^•e—— J#∞ Ü≥∂K«# ™êO™êiHõ"≥∞ÿ#^Õ#x, *Ï˝<åyflKÕ Jk ^ŒQÆúO HÍQÆÅ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
ѨÓ~°∞‚_»"≥· ѨÓ~°‚ã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ qH∆ÀѨ~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù Hõ=Ú‡. q*Ï˝x"≥· Z\˜ì â’Hõ=Ú#∞ á⁄O^Œ<Õ
=^Œ∞Ì. qHõÅÊ *ÏÅO #∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_»=Ù Hõ=Ú‡. qHõÅÊ*ÏÅ=∞O`å h #∞O_Õ, h KÕ`«<Õ HõeÊ`«"≥∞ÿ
|Ç≤Ï~°æ`«=∞ø`ÀOk. hÜ≥ÚHõ¯ q*Ï˝#=Ú`À‰õÄ_ç# ^Œ$+≤ì J=QÍǨÏ#Å∞ =∂„`«"Õ∞ J^•Ìxx
x~ÀkèOK«QÆÅ=Ù.
QÆ∞~°∞=ÙÅ∞QÍ "Õ∞=Ú q∂ ã¨fi~°∂Ѩ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ qâı¡+¨}=Ú KÕã≤K«∂ѨÙ`«∞<åflO. J~Ú`Õ
^Œi≈OK«=Åã≤#k, „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#k q∂ˆ~! '=∂Ü«∞— J<Õ á⁄~° q∂Ѩ@¡ `˘ÅyáÈ=Ù QÍHõ!
F ~å=∂! P`«‡Ü«∞O^Œ∞, P`«‡KÕ Ñ¨i`«$ѨÙÎ_»"≥·, ã¨O`åѨ=ÚÅ∞ ÖËx"å_»"≥· LO_»∞=Ú. ''<Õ#∞
P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— J#∞ Zé∞Hõ`À K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨O`«iOK«∞HÀ. "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«O ÖÏQÍ nè~°∞_»"≥·
ã¨Ç¨Ï#jÅ∞_»"≥·, Ѩi`åѨ~°Ç≤Ï`«∞_»=QÆ∞=Ú.
„áêÑ≤ÎOz# ^•xx J#∞ÉèíqOK«∞K«∞, U "åOKè«Å∞ ÖËHõ, „QÆǨÏ}, `åºQÆ~°Ç≤Ï`«∞_≥· L#fl"å_»∞
ã¨fiÅÊ „Ѩܫ∞`åflÅ KÕ`«<Õ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ B#fl`åºxfl ã¨fiÜ«∞OQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. =∞Ǩã¨=Ú„^Œ=Ú
322
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖÏQÍ 'P`«‡—KÕ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ѨiѨÓ~°∞‚_»"≥·, ѨÓ~°‚HÍ=Ú_»"≥· âßOu ã¨∞Y=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞=Ú.
J=∂Ü«∞‰õΩÅQÆ∞ H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ∞ ''D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞ ã¨OѶ¨∞@#Å∞, Ѩ^•~å÷Å∞, =ã¨∞Î *ÏÅO
Jhfl "åã¨=Î "Õ∞—— Jx ÉèÏ=# KÕÜÚ« @ KÕ`<« Õ WHõ¯_» ^Œ∞óYO, ~åQÆO, H“`«∞HõO, P"ÕâO◊ , Ç≤ÏO™ê„Ѩ=$uÎ
ÉèíÜ«∞O, „HÀ^èŒO "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. ''D „ѨѨOK«O q∞^䕺 ~°∂ѨO—— Jx Z~°∞QÆ∞"å_»∞
Jã¨`üã¨fi~°∂ѨO J~Ú#\˜ì W^•Ìx H˘~°‰õΩ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ f™êÎ_®? ÖË^Œ∞.
F ~å=∂! h=Ù `«`«Î fiA˝_»=Ù. HõÅÊ<å~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù. WHõ h‰õΩ ÃÑ^ŒÌQÍ K≥ѨÊ=Åã≤Ok
U=ÚO@∞Ok? zÅ∞Hõ, ѨO[~°=Ú—Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞¡ P`«‡ â◊s~°=Ú#O^Œ∞ z‰õΩ¯‰õΩ#fl^Œx ÉèÏqOK«
‰õÄ_»^Œ∞. =∞ø#=Ú – „ѨâßO`«=Ú – x~°‡Å=Ú – JYO_»=Ú – ã¨`«º=Ú – x`«º=Ú JQÆ∞ P`«‡
ZHõ¯_»? [_»=Ú, „Éèí=∂`«‡Hõ, ã¨fiѨfl`«∞ź=Ú JQÆ∞ D ^ÕǨÏ"≥∞Hõ¯_»? JÉèÏO_»=∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú
Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊~°∂ѨOQÍ (‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊~°∂ѨOQÍ) Ѷ¨∞@OÖ’ (‰õΩO_»Ö’) z‰õΩ¯‰õΩ#fl^Œx J#@O
ã¨=∞O[ã¨O HÍ^Œ∞Hõ^•!
Hõ#∞Hõ, Pkè "åºkè =i˚`«∞_»"≥· x~°O`«~°O P`«‡*Ï˝#O Hõey ã¨∞Y=O`«∞_»=Ù Hõ=Ú‡. h
L`«Î=∞, „ѨâßO`« QÆ∞}=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ ÉèÏgHõ~°}=ÚKÕ ã¨=∞ã¨Î [#∞Å#∞ „Ѩã¨#∞flÅ∞QÍ KÕã¨∂Î=ÙO_»∞.
ã¨=∞^Œ$+≤ì Hõey=ÙO_ç, z~°HÍÅOQÍ ~å[º=Ú#∞ K«Hõ¯QÍ áêeOK«∞.
''„áê~°|ú=â◊OKÕ`« J#∞ÉèíqOK«`«y#, x~°fiiÎOK«=Åã≤# Hõ~°‡ÅO^Œ∞, "å\˜ Ѷ¨Å=ÚÅO^Œ∞
`åºQÆ=ÚQÍx, ~åQÆ=ÚQÍx Ü«ÚHõÎ=Ú HÍ^Œ∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOz LO_»∞.
❖❖❖
4. Hõ~°‡|^Œ∞úÅ∞ – q=Ú‰õΩÎÅ∞
F ~å=∂! ''<å‰õ Ω JkfifÜ« ∞ "≥ ∞ ÿ # \˜ ì 'P`« ‡ — Ü≥ Ú Hõ ¯ 㨠x fl^è • #=∂„`« O KÕ ` « D
[QÆ^Œfi º=Ǩ~°=∞O`å <Õ<Õ X#~°∞ÛK«∞<åfl#∞—— – J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ *Ï˝#ã≤^Œ∞úÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞
Hõey=ÙO@∞<åfl~°∞. J\˜ì xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõeyÜ«ÚO_ç, PÃÑ· HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=$`«∞_Î Q» ∞Æ "å_»∞ '=Ú‰õΩ_Î —Õ
Jx =∂ Jaè„áêÜ«∞O. =ÚHõÎ ã≤÷uH˜ Hõ~å‡#∞ëêª#O q~À^èŒ=Ú HÍ^Œ∞. HÍ=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞!
Hõ~°‡|^Œ∞úÅ∞ - D r=Ù_»∞ J<ÕHõ „Ѩܫ∂ã¨Å `«~°∞"å`« =∞#∞+¨º^ÕǨÏO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡
=∞#∞+¨º^ÕǨÏO á⁄Ok# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® 'xëê¯=∞ Hõ~å‡#∞ëêª#=Ú—#O^Œ∞ `«`«Ê~°∞Å∞ HÍx"å~°∞
^Œ∞óY=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙˆH Ѩܫ∞xOK«∞K«∞<åfl~°∞. xOk`« Hõ~°‡ÅKÕ D r=Ù_»∞ #~°Hõ=Ú#‰õΩ "≥à◊√§K«∞<åfl_»∞.
=∞~°Å JHõ¯_ç #∞O_ç HÍ=∞º – Hõ~å‡#∞Éèí=O H˘~°‰õΩ ã¨fi~°æO "≥à◊√§K«∞<åfl_»∞. H˘O^Œ~°∞ qÇ≤Ï`« Hõ~°‡
ÅO^Œ∞ |^ŒúHõ=ÚKÕ J„â◊^ŒúѨ~°∞Öˇ· LO@∞<åflˆ~! J\˜ì"å~°∞ XHõ #~°Hõ=Ú#∞O_ç =∞~˘Hõ #~°Hõ=Ú#‰õΩ,
XHõ ^Œ∞óY=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ ^Œ∞óY=Ú#‰õΩ, XHõ ÉèíÜ«∞=Ú#∞O_ç =∞~˘Hõ ÉèíÜ«∞=Ú#‰õΩ J#∞Hõ∆}O
„ѨÜ∂« }ÏÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. ã¨fi"åã¨#Å#∞ ^Œ@Oì QÍ HõeÊOK«∞H˘O@∂ "å\˜H˜ `å"Õ∞ |^Œ∞Åú QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
^Œ∞+¨¯~°‡ Ѷ¨Å=ÚÅ PkèHõº`« KÕ`« [O`«∞ [#‡Å∞, JHõ¯_ç #∞O_ç ™ê÷=~° ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 323
â◊√^Œú ™êufi‰õΩÅ∞ - H˘O^Œ~°∞ ^èŒ#∞ºÅQÆ∞ r=ÙÅ∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞ûKÕ D =∞#ã¨∞ûˆH
™êH©∆Éèí∂`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl 'P`«‡—#∞ QÆ∞iOz qKå~°} KÕã¨∞Î<åfl~°∞. `«=∞Ü«∞O^Œe `«$+¨‚#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕã≤
"Õã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ~°‡Ü«∞O^Œ∞ JHõ~°‡, [#‡Ü«∞O^Œ∞ [#‡~åÇ≤Ï`«ºO "åiH˜ ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å
J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J\ì̃ r=ÙÖË â◊√^Œú ™êufi‰õΩÅ∞, "å~°∞ L`«Î=∞ ÔH·=ź=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
x+≤^ŒúHõ~°‡Å∞ - Ç≤ÏOã≤OK«∞@, ^Õfi+≤OK«∞@, „HÀ^èŒ=Ú, áê~°∞+¨º=Ú, Ö’Éèí=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q
''P„â◊~ÚOK«‰õÄ_»^Œ∞—— Jx âߢã¨Î=ÚÅ∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl~Ú.
~å[㨠™êufi‰õΩÅ∞ - D r=ÙÅ∞ ™êufiHõ=Ú, Ö’Hõ HõàϺ} HÍ~°Hõ=ÚÅQÆ∞ Hõ~°‡Å‰õΩ
ã¨O|OkèOz# „Ѩ=$uÎ – ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ HõeyÜ«ÚO@∞<åfl~°∞. ''ã¨fi^èŒ~°‡ÉèÏ=#`À ÉèíQÆ=^ŒiÊ`«
ÉèÏ=#`À D Hõ~°‡Å∞ <Õ#∞ KÕÜ«∂e. `«^•Ìfi~å ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»QÆ∞ P ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«∂e——
J#∞ =∞##=Ú Hõey, PÜ«∂Hõ~°‡ÅO^Œ∞ „Ѩ=$`«Î=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. g~°∞ „Hõ=∞OQÍ XHõ „âı+¨ª"≥∞ÿ#
[#‡ #∞O_ç =∞iH˘O`« „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ [#‡#∞ J#∞Éèqí OK«∞K«∂, XHÍ<˘Hõ Ѩq„`«ã=¨ ∞Ü«∞=ÚÖ’ (XHÍ<˘Hõ
[#‡Ö’) =Ú‰õΩÅÎ QÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\ì̃"å~°∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ z=i[#‡Ö’, ѨÙ\ì̃#"≥O@<Õ Ñ¨Ó~°K‚ O« „^Œ∞x=Öˇ
=$kúx QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. "åi PÜ«∂ [#‡ÅÖ’ ''™ê^èŒ# K«`«∞+¨ìÜ«∞O—— |ÅѨ_»∞K«∂ "≥O@#O\˜
=ã¨∂Î LO\Ï~Ú. „|Ǩχq^Œº‰õΩ LáêÜ«∞Éèí∂`«=ÚÖˇ·# ã¨=∞ã¨Î q^ŒºÅ∞ =zÛ KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú.
„âı+¨ª`«fi=Ú, =∞<ÀǨÏ~°`«fi=Ú, "≥∞ÿ„u, ™œ[#º=Ú, Hõ~°∞}, *Ï˝#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# QÆ∞}=ÚÅhfl P`«xx
=zÛ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
F ~åѶ¨∞"å! Z=_≥·`Õ ã¨=∞ã¨Î HÍ~°º=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, Ѷ¨Å, JѶ¨Å=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥·
=iΙêÎ_À, ǨÏ~°¬ â’Hõ=ÚÅ∞ á⁄O^ŒHõÜÕ∞ LO\Ï_À, J`«x Ѩ@¡ D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
^ŒfiO^Œfi=ÚÅhfl xi¡Ñ¨ÎO J~ÚáÈ`å~Ú. `≥Å¡`≥Å¡"åi#ѨÊ\˜ pHõ\ ˜ÖÏQÍ #tOzáÈ`å~Ú. z`«Î=Ú
ã¨=∞ã¨Î ã¨^Œ∞æ}=ÚÅKÕ Ñ¨iâ◊√^Œú=∞ø`«∂=ÙO@∞Ok. J\˜ì ã¨^•Kå~°ã¨OѨ#∞fl}˜‚ [#∞Å∞ ''D`«xx
"Õ∞=Ú Hõey LO_®e—— Jx `«Å∞™êÎ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, P`«x Ü«∞O^Œ∞ ã¨^Œ∞æ} ã¨OѨ^Œ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ,
Jã¨OHõeÊ`«=ÚQÍ „Ѩ=iÎã¨∂Î LO@∞Ok.
™ê^èŒ# K«`«∞+¨ìÜ«∞O - ™ê^èŒ∞ ™êOQÆ`«ºO, „â◊=}O, =∞##O, xkè^蕺㨠"≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞
QÆ∞}=ÚÅKÕ Ñ¨iѨÓ~°∞‚_≥· LO@∞#fl P`«xx K«∂z ã¨O`À+≤Oz#"åÔ~· ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞
*Ï˝#ã¨OѨ^#Œ ∞ „Ѩ™êkã¨∞<Î åfl~°∞. ''Wk P`«‡ – Wk J<å`«‡—— J#∞ q"ÕH=õ Ú "åiÜ«∞O^Œ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ
„ѨHÍtã¨∞ÎOk. J\˜ì qKå~°Ü≥∂QÆ=Ú ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ P r=Ù_»∞ P#O^≥·Hõ~°ã¨=∞QÆ∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
gH˜∆OK«QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ P`«‡‰õΩ ÅHõ∆}=ÚÖˇ·# JYO_»`«fi=Ú, x`«º`«fi=Ú,
â◊√^Œú`«fi=Ú, „ѨHÍâ◊=∞Ü«∞`«fi=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q ~°∂Ѩ=Ú k^Œ∞̉õΩO\Ï~Ú. P`«‡ÜÕ∞ P`«x =∞##=Ú,
ã¨fiÉèÏ==Ú JQÆ∞K«∞#flk. L`«Î=∞ âßOuÜÕ∞ P`«x ^è•~°}. =∞#ã¨∞û ã¨~°fi^• x~°∞æ} (QÆ∞}=ÚʼnõΩ
Jf`«"≥∞ÿ#) „|Ǩχ=Ú ~°∂Ѩ=∞O^Œ∞ SHõº"≥∞ÿ LO\’Ok. 'P`«‡— J#|_»∞ J#∞Éèí==Ú#O^Œ∞ x`«º=Ú
„Ѩɒkè`«∞_≥· J`«_»∞ LO@∞<åfl_»∞.
324
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂Kå"å ~å=∂! L`«Î=∞ ÅHõ∆ ºO`À, ^Œ$+≤ì`À, ÉèÏ=#`À Láêkèx á⁄Ok# r=Ù_»∞ rq`«O
J#∞ D J=HÍâ◊=Ú#∞ =$^ä• Ñ¨~°∞K«∞HÀ_»∞. =∞Ǩ`«∞‡Å∞, P`«‡„^Œ+¨ìÅ∞ JQÆ∞ ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ#∞
¿ãqOz, "å~°∞ É’kèOK«∞ Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ x~°‡Å |∞kúx ã¨OáêkOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. J\˜ì |∞kúKÕ
z`«Î=Ú#O^Œe P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
JO`«óHõ~°}=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl „|Ǩχ=Ú#∞ J#∞x`«ºOQÍ P™êfikã¨∞Î<åfl_»∞. Ѩ~°=∞
ѨÙ~°∞ëê~°÷ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ L`«Î=∞QÆux `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi™ê÷#=Ú#O^Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 325
II. [#HÀáêMϺ#=Ú
1.ã≤^wúŒ `åQÍ#O
'q∞kèÅ – q^ÕǨϗ J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ ~å[º=Ú#∞ [#Hõ=∞Ǩ~åA áêeã¨∞Î<åfl_»∞. PÜ«∞#‰õΩ
^ÕxѨ\Ï¡ Z\˜ì =º^èŒ LO_Õk HÍ^Œ∞. 'Wk PѨ^Œ, 'Wk ã¨OѨ^Œ— J#|_»∞ ã¨Ê~°ú JO`«~°OQÆ=Ú#
ÖˉõΩO_®<Õ =∞Ǩq+¨µ‚=ÙÖÏQÍ ™œ[#ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ ~å[ºO áêeã¨∂ÎL<åfl~°∞. J~Ú`Õ PÜ«∞#‰õΩ
H˘xfl ã¨O^ÕǨÅ∞ ZHõ¯_À JO`«~°OQÆOÖ’ K«∂KåÜ«∞QÍ q∞#∞‰õΩq∞#∞‰õΩ=∞O@∂ LO_Õq.
D r=Ù_≥=_»∞? D ã¨O™ê~°=Ú U"≥∞ÿ L#flk? „Éèí=∞Å#∞ HõeÊã¨∞Î#flk Z=~°∞? „Éèí=∞Å#∞
HõeÊOK«∞K«∞#fl"åxH˜, P „Éèí=∞Å∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#fl"åxH˜ QÆÅ ã¨O|O^èŒ"Õ∞q∞\˜?
<Õ<≥=~°∞? D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ <å"Õ<å? HÍ^•! JǨÏOHÍ~°=Ú „Éèí=∞Ü«∂? "åã¨Î==∂? JO^Œi
Ü«∞O^Œ∞ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ L<åfl_»x "Õ^Œ=ÚÅ∞ ÃѶ∂+≤ã¨∞Î<åfl~Ú, J~Ú`Õ <åÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® LO_®e
Hõ^•! LO>Ë U ~°∂Ѩ=ÚÖ’ L<åfl_»∞?
*Ï˝#O JO>Ë Uq∞\˜? J*Ï˝#O J#QÍ Z\˜ìk? Z=iKÕ HõeÊ`«O? D =∞#ã¨∞û á⁄O^Õ
JÅÊ`åfixfl, K«OK«Å`åfixfl x~ÀkèOK«@O ™ê^茺"Õ∞<å? WHõ¯_» Uk `«ºlOKåe? Uk „QÆÇ≤ÏOKåe?
W@∞¡ J<ÕHõ PÖ’K«#Å∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. XHõ ~ÀA PÜ«∞# =#qǨ~°O KÕ¿ã
L^ÕâÌ O◊ `À ã¨Ñi¨ "å~°OQÍ XHõ Ѩ~fi° `«„áêO`«O KÕ~å~°∞. Ѩi"å~°=Ú #O`«\ h˜ =^Œe Ѩ~fi° `«Q∞Æ Ç¨ÏÅÖ’
XO@iQÍ ã¨OK«iOK«™êQÍ_»∞. XHõ KÀ@ PÜ«∞#‰õΩ H˘xfl â◊|Ì=ÚÖË"À JÅ"ÀHõQÍ qxÑ≤OK«
™êQÍ~Ú. J<ÕHõ ™ê^èŒ#ÅKÕ ã¨=Úáêi˚OzÜ«Ú#fl Ü≥∂QÆ|ÅO`À =∞#ã¨∞û#∞ UHÍ„QÆO KÕã≤ P
â◊|Ì=ÚÅ#∞ q#™êQÍ_»∞.
P â◊|Ì=ÚÅ∞ J^Œ$â◊º~°∂ѨÙÅQÆ∞ ã≤^Œ∞úŠѨ~°ã¨Ê~° ã¨OÉèÏ+¨} J~Ú L#fl@∞¡ Ü≥∂QÆ|ÅO
KÕ`«, `åi¯Hõ |ÅOKÕ`« „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ''PǨñ! WHõ¯_» U^À ã¨OÉèÏ+¨} q#=™ÈÎOk. Wq ã≤^Œ∞úÅ∞
=∂\Ï¡_»∞H˘<Õ =∂@Å∞! J~Ú`Õ ã≤^Œ∞úÅ∞ UHÍO`«"åã¨∞Å∞ Hõ^•! =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ`À ã¨q∂Ѩº`«
JO`« `ÕeHõQÍ ÅaèOK«^Œ∞. D ~ÀA <å ѨÙ}ºO Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=∞ø`ÀOk HÍÉ’Å∞. g~°∞ Ѩq„`å`«‡
ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞. gi =∂@Å∞ qO@∞O>Ë, L`«Î"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù QÆ∞iOKÕ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞
‰õΩO@∞#fl@∞¡ <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. 㨈~, ѨÓAºÅQÆ∞ gi "åHõº=ÚÅ#∞ q#„=∞`«`À t+¨ºÉèÏ=<å
ã¨=∞xfi`«∞_»<≥· q<≥^Œ#∞ QÍHõ—— – Jx `«#Ö’ J#∞‰õΩ<åfl_»∞. =∞#ã¨∞û#∞ `«k`«~° q+¨Ü«∞=ÚÅ
#∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°eÛ UHÍ„QÆ`«`À P â◊|Ì=Ú#∞ q#∞@‰õΩ, J~°÷=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ
L^Œ∞º‰õΩÎ_»Ü«∂º_»∞.
326
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHÍ<˘Hõ ã≤^Œ∞ú_»∞ : q∞„`«∞ÖÏ~å, WѨC_»∞ P`«‡*Ï˝# q+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨC‰õΩO^•O.
H˘O`« ã¨=∂Kå~°O K«iÛOK«∞H˘O^•O. =∞#=∞# J=QÍǨÏ#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éèí"åÅ#∞
qâı¡+≤OK«∞‰õΩO^•O.
❖
XHõ@= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
„^Œ+¨ì ^Œ~°≈#=ÚÅ ã¨OÜ≥∂QÆ ™ê÷#O - XHõ\ ˜ K«∂ã¨∞Î#flk. =∞~˘Hõ\ ˜ K«∂_»|_»∞K«∞#flk. JqÜÕ∞
– „^Œ+¨ì – ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ Hõ^•! Ѩiq∞`«, JѨiѨHõfi ^Œ$+≤ìH˜, D „^Œ+¨ì – ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "ÕÔ~·#qQÍ
JxÑ≤OK«@O, „áêÑ≤ÎOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ D „^Œ+¨ì –^Œ$+≤ì –^Œ~°≈#O –^Œ$â◊ºO ‰õÄ_®
XHÍ<˘HõKÀ@ ã¨OÜ≥∂QÆ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. UÔH·Hõ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ „Ѩ^Œ~°≈#=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì
x~°∞Ѩ=∂#O^Œ# ã¨fi~°∂ѨO J~Ú# ã¨OÜ≥∂QÆ ™ê÷#O U^≥· L#flk?
XHÍ<˘Hõ Jx~°fiK«hÜ«∞=∞QÆ∞ `«`«Î fi=Ú D '<Õ„`«=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅ ^•fi~å
q+¨Ü«∞=ÚÅ`À ã¨OÜ≥∂QÆ=Ú#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. P `«`«Î fi"Õ∞ 'WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J#∞
PHÍ~°=ÚQÆÅ |∞kú=$`«∞ÎÅ#∞ á⁄Ok#^ŒQÆ∞K«∞#flk. ã¨~°fi=Ú#∞ 'Wk ã¨∞Y=Ú—, 'Wk ^Œ∞óY=Ú—
'Wk HÍ"åe— 'Wk =^Œ∞Ì— Jx x~°‚~ÚOKÕk, ÉèÏ=#KÕ¿ãk, J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Õk J^Õ.
J\ì̃ x~°uâ◊Ü∞« Éè∂í =∂#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ P`«‡<Õ...... <Õ#∞ P~åkèã∞¨ <Î åfl#∞. 'ÉèQí =Æ O`«∞_»∞—
Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk J^Õ. ã¨qHõÅÊ – xifiHõÅÊ ã¨=∂^èŒ∞ÅKÕ`«, ÉÏǨϺ – JÉèíºO`«~° WO„kÜ«∞
x„QÆǨÏ=ÚÅKÕ`« <åKÕ x~°O`«~°O Láêã≤OK«|_»∞K«∞#flk J^Õ.
Z=~°∞ ZHõ¯_» LO>Ë, Jk "åiH˜ JHõ¯_Õ, JѨC_Õ ÅaèOzÜÕ∞ L#flk. WHõ ^•x H˘~°‰õΩ
=∞~˘Hõ ™ê÷#O "≥àϧÖÏ? =∞i H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O "Õz LO_®ÖÏ? ZO^Œ∞‰õΩ?
JÜ«∞ºk ''<å Ü≥ÚHõ¯, ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ¯, ã¨~°fi=Ú Ü≥ÚHõ¯—— ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·Ü«Ú#flk
HÍ^Œ∞. J\ì̃ JkfifÜ«∞"≥∞ÿ#k ("Õ~°∞HÍ#\ì̃k), JYO_»"≥∞ÿ#\ì̃k (J<ÕHõ r=ÙÅ∞QÍ =∂~°∞ ã¨fiÉèÏ==Ú
ÖË#\˜ìk), ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ìkÜ«∞QÆ∞ P`«‡ ÉèíQÆ=O`«∞#‰õΩ W^Õ <å #=∞™ê¯~°O. ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú, <å
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú‰õÄ_® ã¨~°fi^• J~Ú L#fl 'P`«‡—‰õΩ „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞. ã¨~°fir=ÙÅ∞ `å<≥·, ã¨~°fi™êH˜∆QÍ
"ÕÔ~· „Ѩ^Œ~°≈#=∞QÆ∞K«∞#fl J㨇^•`«‡^Õ"å! h‰õΩ #=∞™ê¯~°O!
❖
Ô~O_»= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
ÉèÏ=#‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ L#fl ™êH˜∆ã¨`«Î - D ''<Õ„`«=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅO^Œ∞
'J#∞Éèí==Ú— ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ ''*Ï˝#=Ú—— LO_ç L#flk. – P *Ï˝#O D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘#∞@‰õΩ =ÚO^Õ LO_ç L#flk.
'<Õ#∞ K«∂K«∞K«∞<åfl#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =ÚO^Õ P J#∞Éèí==Ú#∞
P„â◊~ÚOK«∞ '<Õ#∞— LO_çÜÕ∞ L#flk. J^Õ q^èŒOQÍ '<Õ#∞— J#|_»∞#k ÉèÏqOK«|_»∞@‰õΩ =ÚO^Õ,
P '<Õ#∞—#∞ ÉèÏqOK«∞@‰õΩ ã≤^Œú=∞QÆ∞K«∞#fl ã¨`«Î LO_çÜÕ∞ LO_®e Hõ^•?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 327
ÉèÏqOK«∞"å_»∞ ÉèÏ=#HõO>Ë =Ú#∞ =ÚO^Õ LO_ç L<åfl_»∞. J\˜ì '™êH˜∆ ~°∂Ѩã¨`«Î— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
H˘O^Œ~°∞ ''Jk L#flk.... JkÜÕ∞ L#flk—— – Jx JO@∞<åfl~°∞. =∞i H˘O^Œ~°∞ ''Jk Hõà◊§‰õΩ
Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞QÍ!... Hõ#∞Hõ ÖË^Œ∞—— – Jx "åkã¨∞Î<åfl~°∞.
''Jã¨`«Î<åfl ã¨^Œ∞K«º`Õ—— – Jk 'L#flk—, 'ÖË^Œ∞—, Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J@∞¡ 'L#flk—,
'ÖË^Œ∞— J#∞ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ P Ô~O_çO\˜x ^Œi≈ã¨∂Î, J#∞Éèí=O á⁄O^Õ XHÍ<˘Hõ ™êH˜∆`«fi=Ú LO_®e
Hõ^•! D Jã≤÷`«fi – <åã≤÷`«fi=Ú (L#flk – ÖË^Œ∞) ѨHõ∆=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜Ü«∞O^Œ∞#∞ =∞^茺QÆ`«"≥∞ÿ,
™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∂ L#fl^Õk?
B#∞.....! Jk =∞#ã¨∞û‰õΩ, "å‰õΩ¯‰õΩ JÅÉèíº=ÚQÍ<Õ LO\’Ok. J#∞Éèí==∂„`«"Õ∞
JQÆ∞K«∞#flk. JkÜÕ∞ 'P`«‡— J#∞ ã¨O[˝`À =∞#O K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO.
P P`«‡ `å#∞ „ѨHÍtã¨∂Î, `«k`«~°=ÚÖˇ·# ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙÅ#∞, ã¨=∞ã¨Î ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞
„ѨHÍtOѨ*™Ë ÈÎOk. Jk 'Jã≤`÷ fi« =Ú—#∞ P„â◊~ÚOzO^•....... '[QÆ`∞« —Î J<Õ HÍ~°º=Ú U~°Ê_»∞K«∞#flk.
Jk '<åã≤÷`«fi=Ú—#∞ P„â◊~ÚOz#ѨC_À.... '[QÆ`«∞Η u~ÀÉèÏ=~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. J\˜ì
P`«‡=ã¨∞Î=Ù<Õ J<Õ‰õΩÅ∞ J<ÕHõ <å=∞ – ~°∂Ѩ=ÚÅ`À Láêã≤ã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œi P~å^èŒ#, `«Ñ¨#
JkÜÕ∞. J\˜ì 'P`«‡`«`«Î fi=Ú—#∞ <Õ#∞ x`«º=Ú Láêã≤ã¨∞Î<åfl#∞.
❖
=¸_»= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
P^è•~°∞_»∞, xÜ«∂=∞‰õΩ_»∞ - ''<Õ#∞, h=Ù, J`«_»∞, P"≥∞, "å~°∞, g~°∞—— J#∞#=hfl L#flk
ZHõ¯_»? ZO^Œ∞Ö’? D ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P^è•~°O Z=~°∞? D ã¨=∞ã¨Î=Ú Z=xH˜ K≥Ok#k?
g@xflO\˜x xÜ«∞q∞OK«∞K«∂ „ѨÉèí∞"≥· áêeOK«∞K«∞#fl"å_»∞ Z=~°∞?
Z=xÜ≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ |Å=ÚKÕ`« ã¨~°fi=Ú L`«Ê#fl"≥∞ÿ XHÍ<˘Hõ xÜ«∞=∂#∞™ê~°O
„Ѩ=iΙÈÎOk? D ã¨~°fi=Ú#‰õΩ 'HÍ~°} Éèí∂`«∞_»∞— Z=_»∞? Z=_»∞ LO>Ë =∂„`«"Õ∞ W=hfl LO_»
QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? Jã¨Å∞ D ã¨=∞ã¨Î=Ú Z=_≥· Ü«Ú<åfl_»∞? =∂Ü«∞KÕ [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=ÚÅxflO\˜h
x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ `å<Õ J~Ú L<åfl_»∞.... <å=∞~°∂Ѩ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOK«x"å_»∞
Z=_»∞? J\˜ì ã¨`«º=Ú, x`«º=Ú, ã¨=∞=Ú, ã¨~°fi=Ú JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡<Õ <Õ#∞ P~åkèã¨∞Î<åfl#∞.
❖
<åÅ∞QÆ= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
ã¨~°fix~°fiK«#=ÚʼnõÄ PÅ"åÅ=Ú, ã¨∂K«Hõ=Ú (Zone of/indicative of - all definitions)-
''JǨÏ"£∞..... (<Õ#∞)—— J#∞ ÉèÏ=# ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞ ã¨~°fi^• ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk Hõ^•...! D 'J—HÍ~°=Ú PkQÍ, 'Ǩϗ HÍ~°=Ú JO`«=ÚQÍ QÆÅ 'JǨÏ"£∞—
J#∞ â◊|Ì=Ú ã¨∂zã¨∞Î#flk ^Õxx?... JkÜÕ∞ 'P`«‡— J#|_»∞ =∞~˘Hõ â◊|Ì=Ú`À ‰õÄ_®
„ѨuáêkOK«|_»∞`ÀOk. JkÜÕ∞ `«k`«~° =ã¨∞Î=ÙÅxfl\˜h „ѨHÍtOѨ*Ë™ÈÎOk.
328
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO`ÕHÍ^Œ∞! ã¨~°fi"Õ^•ÅÖ’, `«k`«~°"≥∞ÿ# âߢ™êÎÅÖ’ J#∞QÆ`«"≥∞ÿ#k J^Õ. |Ǩï q^è•Å∞QÍ
<å=∞ ~°∂áê^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç#^≥· J<ÕHõ K«=∞`å¯~åÅKÕ „Ѩ=zOѨ|_»∞K«∞#flk ‰õÄ_® J^Õ!
Jxfl JHõ∆~°=ÚÅ ã¨=Ú^•Ü«∞ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ â◊|Ì*ÏÅ=Ú#O^Œ∞ J`«_»∞ JO`«~°æ`«∞_≥· L<åfl_»∞.
''Wk ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ#k.... „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k... ã‘fiHõiOѨ`«y#k..... Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ#k... Ѩq„`«"≥∞ÿ#k——
"≥Ú^ŒÖˇ·# x~°fiK«#=ÚÅhfl Z=iq? JǨÏOÉèÏ=#ˆH Pk J~Ú#\˜ì 'â◊√^Œúz`ü— `«`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯
K«=∞`å¯~°"Õ∞. P P`«‡ÉèíQÆ"å#∞_Õ ã¨~åfiHÍ~°∞_»∞ J~Ú L<åfl_»∞.
J#QÍ, J`«_Õ ã¨~°∞fiÅ∞QÍ PHÍ~°=Ú „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl_»∞ Hõ^•! HÍ|\˜ì ã¨~°fi xÜ«∂=∞‰õΩ_»∞,
ã¨~fi° "åºÑ¨‰Ωõ _»∞ J~Ú L<åfl_»∞. P ã¨~fi° "åºÑ¨‰Ωõ _»∞ J#=^è∞Œ º_»∞. P`«xx =kèOѨQeÆ y#k, x~ÀkèOѨ
QÆey#k ZHõ¯_® Un LO_»*ÏÅ^Œ∞. P`«_»∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ JQÆ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
P`«_»∞ "åã¨Î"åxH˜ U<å_»∂ =∞~˘Hõ>Ën JQÆ∞@ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ 'r=Ù_»∞—, '=∞#ã¨∞û— "≥Ú^ŒÖˇ·#
=hfl P`«xѨ@¡ „Éèí=∞KÕ PáêkOK«|_»∞K«∞#flq =∂„`«"Õ∞. P`«_»∞ ã¨~°fi^• x~°∞æ} „|Ǩχ=Ú #O^Õ
ã≤÷u Hõey=ÙO@∞<åfl_»∞. [ÅO `«~°OQÆ=∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H© [Å=Ú [Å=ÚQÍ<Õ LO\’Ok Hõ^•!
''™È-ǨÏ"£∞... ™È-ǨÏ"£∞... ™È-ǨÏ"£∞—— - P`«_Õ <Õ#∞ .. <Õ#∞ D <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
HÍ^Œ∞. =∞<À|∞^Œ∞úÅ∞ <Õ#∞ HÍ^Œ∞. z`åÎǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ <Õ#∞ HÍ^Œ∞. P`«_Õ <Õ#∞..... <Õ<Õ P`«_»∞.
âßfiã¨LKåÛùfiã¨ÅKÕ '™ÈǨÏ"£∞— =∞O„`«O Jã¨OHõeÊ`«OQÍ<Õ <åKÕ x~°O`«~O° [Ñ≤OK«|_»∞K«∞#flk
Hõ^•! J\˜ì P`«‡ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞x P~åkèã¨∞Î<åfl#∞... Láêã≤ã¨∞Î<åfl#∞. â◊~°}∞ "Õ_»∞`«∞<åfl#∞. P`«_»∞
x~å=∞Ü«Ú_»∞ (formless) Jx `≥eã≤‰õÄ_®, <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ LѨHõ~°}=ÚÅ∞QÍ fã≤H˘x P
P`å‡#O^Œ `«`«Î fi=Ú"≥·Ñ¨ÙQÍ „Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î<åfl#∞.
❖
S^Œ= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
# J#º"£∞, # ÉÏǨϺ"£∞ - „Ѩu XHõ¯ r=Ùx 'ǨÏ$^ŒÜ«∞ QÆ∞Ǩϗ֒#∞ XHÍ<˘Hõ 'ã¨`«Î— ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ HÍѨÙ~°=Ú LO_ç=Ù<åfl_»∞. ™êH˜∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∂, ã¨~°fi=Ú#∂ J`«_»∞
"≥eyOK«∞@‰õΩ =¸ÅHÍ~°‰õΩ_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J`«_≥=~°∞? Ju K«=∞`å¯~°OQÍ, '# J#º"£∞—, '#
ÉÏǨϺ"£∞— (Not different from one's own self. Not anything outside).
JO`«~å`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ P ÉèíQÆ=O`«∞x U=∞~°z, „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì .... D r=Ù_»∞ ZHõ¯_À
L#fl@∞¡QÍ ÉèÏqOK«|_»∞ J#º^Õ=`«Å#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_Õq∞\˜? ZO`« Pâ◊Û~°ºO?
F~¸, r=Ù_®! h ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ã¨~°fi^• "ÕOKÕã≤Ü«ÚO_ç, ã¨~°fi ã≤÷uQÆ`«∞ÅO^Œ∞, xâ◊ÛÅ∞_»∞,
x~°‡Å∞_»∞ J~Ú=ÙO@∞#fl P JO`«~å`«‡ÜÕ∞ h=Ù. =∞ˆ~n h=Ù J~Ú LO_»ÖË^Œ∞.... LO_»É’=Ù!
KÕuÖ’x '=∞}˜—x ѨÓiÎQÍ =∞~°z, ZHõ¯_À ^Œ∂~°=ÚQÍQÆÅ XHõ¯ QÍA=ÚHõ¯#∞ K«∂z ''JǨϟ!
Jk ##∞fl ã¨q∂Ñ≤OK«‰Äõ _»^•...! UOKÕ¿ãÎ Jk á⁄O^ŒQÅÆ #∞?—— Jx h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ=iã¨∞<Î åfl=Ù?
QÆ∞Ñ≤Ê@ qÑ≤Ê =∞}˜x K«∂z#@∞¡ ã¨fiǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú#‰õΩ ™ê÷#"≥∞Ü ÿ Ú« #fl P ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡#∞ ^Œi≈OK«"OÕ ?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 329
P ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ JOQÆ∞+¨ª=∂„`«∞_≥· ã¨~°∞fiŠǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨∞MÏã‘#∞_≥· JO`«~å`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·Ü«ÚO_çÜÕ∞ L<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, „Ѩu XHõ¯iH˜ "Õ∞=Ú K≥ѨCK«∞#flk XHõ¯>Ë... ã¨~°fi
r=ÙÖÏ~å! q∂Ö’ U XHõ¯~°∂ Ѩi`«ÑO≤ K«=Åã≤# Ѩ<qÕ ∂ ÖË^∞Œ . P Ѩ~=° ∂`«‡ q∂ ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú#O^Õ
ã¨~°fi^• "ÕOKÕã≤Ü«Ú<åfl~°∞. Jk „QÆÇ≤ÏOK«O_ç... P~åkèOz `«iOK«O_ç. Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ·
ã¨O`«$ѨÙÎÅ∞ J=O_ç. <å P~å^èŒ#, P~å^茺=Ú ã¨~åfiO`«~åºq∞ JQÆ∞ <å JO`«~å`«‡ÜÕ∞!
❖
P~°= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
Pâ◊ ~°Ç≤Ï`«OHÍQÍ JѨC_»∞ âı+≤Oz LO_Õk! - D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ Hõ∆}Hõ∆}O Jã¨OMϺHõOQÍ,
JO`«∞ÖˉõΩO_® U"Õ"À „H˘`«Î „H˘`«Î Pâ◊Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. D 'Pâ◊— J#∞^•xH˜ JO`«∞
LO_»@OÖË^Œ∞. Pâ◊Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú? 'PtOK«∞@— J#∞ „ѨHõ$u ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#
ã¨fiÉèÏ==Ú KÕ`<« Õ Hõ^•! XHÍ<˘Hõ r=Ù_»∞ ã¨=∞ã¨Î Pâ◊Å∞ Ѩi`«ºlOKå_»#∞HÀ... JѨÊ\˜H© P`«xÜ«∞O^Œ∞
âı+≤Oz LO_»∞#^Õq∞\˜?
P âı+¨â◊Ü«∞#∞_»∞ (J@∞¡ âı+≤OK«∞ ^•x Ü«∞O^Œ∞ â◊Ü«∞xOK«∞"å_»∞) 'z„^Œ∂Ѩ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú—
J#∞ ã¨O[˝`À K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞. JkÜÕ∞ „|Ǩχ=Ú. JkÜÕ∞ =∞~°‡=Ú. Jk ã¨~°fi^• „áêÑ≤ÎOzÜÕ∞
L#flk. J\˜ì „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ *Ï˝<å#∞Éèí==Ú „áêÑ≤ÎOz# `«~°∞"å`« WHõ 'Pâ◊— J#∞ q+¨Å`«‰õΩ
™ê÷#"≥∞Hõ¯_çk? "≥Å∞`«∞~°∞ L#flKÀ@ pHõ\ ˜H˜ LxH˜ ZHõ¯_»?
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ Pâß~°Ç≤Ï`«=Ú KÕã≤ JѨC_»∞ âı+≤Oz LO_Õ P`«‡ÜÕ∞ <åKÕ P~åkèOK«|_»∞
Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì`«`«Î fi=Ú. JkÜÕ∞ <å P~å^茺 ^≥·==Ú. J^Õ ã¨~°fiã¨fi=Ú. <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=ÚÅhfl J@∞
"≥·Ñ¨ÙˆH!
❖
U_»= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
‰õ∆Ω„^•â◊Ü«∞O, =∞Ǩâ◊Ü«∞O - D [QÆ`«∞ÎÖ’ 'Éè’QÆ=Ú— J#∞ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ_®xH˜
J<ÕHõ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. W=hfl "åã¨Î"åxH˜ ™ê~°~°Ç≤Ï`«O. Wq J#∞Hõ∆}O XHõ
ã≤÷u #∞O_ç =∞~˘Hõ ã≤÷uH˜ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~Ú.
âߢã¨Î "åHõº=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞É’^èŒÅ∞ ''D [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ x™êû~°=ÚÖË—— Jx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ
r=ÙʼnõΩ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. D r=ÙÅ∞ J=hfl qO@∂‰õÄ_® ZO^Œ∞HÀ '^Œ∞~°∞ƒkú—<Õ P„â◊~Úã¨∞<Î åfl~°∞.
''D =ã¨∞Î*ÏÅO ã¨∞Y„Ѩ^Œ=ÚÅ∞. Wq =∞=Ú‡Å#∞ `«k`«~°∞Å Hõ<åfl Q˘Ñ¨ÊQÍ KÕ™êÎ~Ú.... Hõ#∞Hõ
Hõey LO\ÏO QÍHõ—— .. J#∞ Ü≥∂K«#ÜÕ∞ r=# q^è•#=Ú#∞ âßã≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. g~°∞
ã¨fiÅÊ =ã¨∞Î=ÙÅH˘~°ÔH· ^Õfi+≤OK«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞... ^Œ∞ódOK«∞K«∞<åfl~°∞... „â◊q∞OK«∞ K«∞<åfl~°∞....
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ, J*Ï˝#OKÕ P=iOK«|_ç# =∞#ã¨∞û QÆÅ"åÔ~· =∞~°Å =∞~°Å
J<ÕHõ hK« Láê^èŒ∞Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ^Œ∞~°ƒÅ"≥∞ÿ# ã≤÷u QÆ`«∞Å∞ `≥zÛ ÃÑ@∞ì ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
330
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì Éè’Qƺ=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ rq`« ÅHõ∆ º=ÚQÍ JOwHõiOK«∞ =∂#=ÙÅ∞ – "åix =∂#=ÙÅ∞
Jx J#‰õÄ_»^Œ∞. =∂#=~°∂ѨOÖ’ L#fl QÍ_ç^ŒÅ =O\˜ "åˆ~! ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ `«=∞ =∞#ã¨∞û
ÅO^Œ∞ Z<Àfl 'x¢+¨ÊÜ≥∂[#Hõ~°=Ú, `åº*Ϻ~°›=Ú— JQÆ∞ "Õ^Œ#Å∞, ~À^Œ#Å∞ "≥∂ã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•!
'P`«‡ *Ï˝#=Ú—, 'P`å‡#∞Éèí==Ú— – J#∞#q ÅHõ∆ º=ÚQÍ Hõey rqOK«∞"åi rq`«=ÚÅ∞
=∂„`«"Õ∞ J~°÷Ü«ÚHõÎ=Ú, â◊√ÉèíHõ~°=Ú, Ѩq„`«=Ú ‰õÄ_®! "åi Hõ~°‡Å∞, "åi â◊|Ì=ÚÅ∞, ÉèÏ==ÚÅ∞
„Hõ=∞OQÍ ã¨∞Y âßO`«∞Å∞ ã¨O`«iOK«∞HÀQÆÅ=Ù.
Hõ#∞Hõ P`«‡`«`«Î fi*Ï˝#∞Å∞, P`«‡ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞ JQÆ∞@‰õΩ Ü«∞uflOK«∞@KÕ =∞Ǩâ◊Ü«ÚÅ∞
(=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞=ÚÅ∞ HõÅ"å~°∞) JQÆ∞@ ZO`« L`«Î=∞O! J\˜ì =∞Ǩâ◊Ü«∞"Õ∞ <å =∂~°æO.
❖
Zxq∞^Œ= ã≤^Œ∞ú_»∞ :
WO„kÜ«∞ ã¨kfixÜ≥∂QÆO - Ѩ~°fi`åÅ∞ Ô~Hõ¯Å`À ÖËã¨∂Î Tà◊§q∂^Œ Ѩ_»∞`«∞O>Ë, WO„^Œ∞_»∞ `«#
=„*ÏÜ«Ú^èŒO`À P Ѩ~°fi`«=ÚÅ Ô~Hõ¯Å#∞ YO_çã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•...! J\Ï¡ˆQ 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— `«=∞
W+¨ìO =zÛ#@∞¡ PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ· „"åÅ∞K«∞O_»QÍ D =∂#=Ù_»∞ K«∂ã¨∂Î T~°∞HÀ=@O
Lz`«O HÍ^Œ∞. 'q"ÕHõ=Ú— J<Õ ^ŒO_»=Ú`À "å\˜x Ѩ^ÕѨ^Õ J}z"ÕÜ«∂e.
WO„kÜ«∞ã¨~åÊÅ∞ Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ „Ѩ=iÎã¨∂Î LO_Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Pr=Ùx ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’
ã¨∞YâßO`«∞Å∞ LO_Õ J=HÍâ◊"≥∞Hõ¯_çk? D WO„kÜ«∂Å#∞ xÜ«∞q∞OK«@O Zé∞QÆ#ѨC_»∞ Wq
J#O`« ^Œ∞óY=ÚÅÖ’H˜ D r=Ùx „`Àã≤"ãÕ ∞¨ <Î åfl~Ú. ^Œ∞~°ƒ~ù ° [#‡Ñ¨~O° Ѩ~Å° #∞ „áêÑ≤OΠѨ *Ëã∞¨ <Î åfl~Ú.
Jˆ~ñ! ZO`À „â◊q∞Oz# `«~°∞"å`«, P„â◊=∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ '=∂#=Ù_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞"≥∞ÿ#
Láê^èŒ∞Å∞ á⁄Ok ‰õÄ_®, D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ "å\˜x ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°∞K«∞HÀ=@O ÖË^Õ?
âߢã=Ψ ÚÅ∞, ''WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ Z@∞¡ xÜ«∞q∞OK«@O Lz`«O?—— – J<Õ q+¨Ü∞« "≥∞ÿ J<ÕHõ =∂~°=æ ÚÅ∞
K«∂ѨÙK«∞<åfl~Ú.
WO„kÜ«∂Å∞ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ|_»‰õΩO_»∞ QÍHõ! ZO^Œ∞HõO>Ë, JO^Œ∞‰õΩ JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#O
^Œ∞óYO, Jq"ÕHõO, ã¨O‰õΩz`«`«fi"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk. ''Wk ã¨<å‡~°æO, Wk ^Œ∞~å‡~°æO—— Jx qK«Hõ∆}
KÕÜ«∞|_ç, JѨC_»∞ ã¨iÜ«∞QÆ∞ =∂~°æ=ÚÖ’, J#QÍ âßâ◊fi`«=Ú, JYO_»=Ú JQÆ∞ P`å‡=QÍǨÏ#
ÃÑOá⁄OkOK«∞ =∂~°æOÖ’ - D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ qxÜ≥∂yOK«|_»∞QÍHõ! ã¨~°fi J=HÍâ◊=ÚÅ∞
ã¨kfixÜ≥∂QÆ Ñ¨~°K«∞‰õΩx P`å‡=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=@"Õ∞ ã¨<å‡~°æO. JkÜÕ∞ <å ™ê^èŒ#.
❖
`˘q∞‡^Œ= ã≤^Œ∞Ì_»∞ :
WO„kÜ«∂f`«`«fiO - D q+¨Ü«∞=ÚÅhfl ‰õÄ_® ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÅ∞QÍ<Õ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
D „ѨѨOK«OÖ’ HõxÑ≤OKÕ=hfl WO„kÜ«∞ ã¨O|Okè`«=ÚÖË Hõ^•!
=∞iѨC_»∞ LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜? q+¨Ü«∞=ÚÅ "≥O>Ë Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«∂ÖÏ? ...ÖË^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 331
=∂#=Ù_»∞ D ÉÏǨϺ, JÉèíºO`«~° "åºáê~°=ÚÅ#∞ x~Àkèã¨∂Î LO_®e. JѨC_»∞ „Hõ=∞OQÍ
D q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl ^Œ∞óY=Ú ~°Ç≤Ï`«O J=Ù`«∞Ok. J@∞¡ x~ÀkèOK«@OÖ’ H˘O`«
„â◊=∞ L#fl=∂@ x["Õ∞.
J~Ú<å㨈~! ÉÏǨϺ - JÉèíºO`«~° "åºáê~°=ÚÅ∞ „Hõ=∞Ѩ~°Kåe. ''JÅÊã¨∞Y=Ú#∞ `åºQÆO
KÕã≤ L`«Î=∞ ã¨∞Y=Ú#∞ ã¨=Úáêi˚OK«@O—— – J<Õk Ö’HõOÖ’ JO^ŒiH© `≥eã≤# q+¨Ü«∞"Õ∞Hõ^•!
q+¨Ü«∞ ã¨∞Y=Ú JkèQÆq∞OK«|_çO^•..... JѨC_»∞ P`«‡ã¨∞Y"Õ∞ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞ Hõ^•! J\˜ì
'LѨâ◊=∞#=Ú—KÕ WO„kÜ«∞ "åºáê~°O x~Àkè¿ãÎ, z`«Î=Ú â◊q∞ã¨∞ÎOk.
z`«Î=Ú WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞O_ç ~°H˜∆`«=∞~Ú# KÀ@ '[_»`«fi=Ú— ÖË#\˜ì â◊√^Œú Ѩ~°„|Ǩ‡#∞Éèí=O
ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. L`«Î=∞ ã≤÷u ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. JѨC_»∞ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl x`Àºk`« 'P`«‡— ÖËHõ
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#‰õΩ W"Õ <å #=∞™ê¯~°=ÚÅ∞. Px`Àºk`« Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ <å ^Œ$+≤ì, x+¨ª ‰õÄ_®!
❖
XHÍ<˘Hõ ã≤^Œ∞ú_»∞ : =∞Ozk... D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞#O K«Hõ¯\˜ q+¨Ü«∂Å∞ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞‰õΩ<åflO. WHõ
D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ =∞#O =∞iH˘O`« Ü≥∂zOK«∞‰õΩO@∂ LO_≥^Œ=ÚQÍHõ! WHõ =∞#O =∞#
ã¨fi™ê÷#=ÚʼnõΩ "≥à◊√¡^•O!
❖❖❖
2. qz„`« „ѨѨOK«O
ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ – =ÚO^Œ∞"≥#∞HõÅ∞
P q^èŒOQÍ ã≤^Œ∞úÅ∞ QÍ#O KÕã≤# w`«=ÚÅÖ’ J~°÷=Ú#∞ `«~°z `«~°z Ü≥∂zã¨∂Î
[#Hõ=∞Ǩ~åA WHõ WO\˜=ÚYO Ѩ\Ïì_»∞. H˘O`«Ü≥∂K«# `«~°∞"å`« P`«xÜ«∞O^Œ∞ XHõ cè~°∞=Ù
=Öˇ qëê^ŒO U~°Ê_çOk. „Hõ=∞OQÍ JO`«óѨÙ~°O *Ë~å_»∞. Ѩi"å~°=Ú#O`«\ ˜h "åi "åi
™ê÷#=ÚʼnõΩ Ñ¨OÑ≤"Õâß_»∞. HÀ@ Ü≥ÚHõ¯ XHõ „Ѩ™ê^ŒÉèÏQÆO Jkè~ÀÇ≤ÏOKå_»∞. XHõKÀ@ XO@iQÍ
J@∂W@∂ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∂Î Ju K«OK«Å=Ú`À ‰õÄ_ç#\˜ì D qz„`«"≥∞ÿ# „áêѨOzHõ QÆ`«∞Å
QÆ∞iOz f„="≥∞ÿ# ѨijÅ# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
[#Hõ =∞Ǩ~åA (ã¨fiQÆ`«OQÍ) : JO`«∞ÖˉõΩO_® Pâ◊Å∞...! JÅÊ"≥∞ÿ# rq`«HÍÅO...! PǨ!
ZO`«\ ˜ MË^ŒHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! Uq∞ qѨ`«∞Î =zÛѨ_çOk! D [#‡=∞$`«∞º[~åÉèíÜ«∂^Œ∞ÅÖ’
ZѨC_À ZO^Œ∞HÀ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl#∞. WOˆH=Ú#flk? q∞H˜¯e Hõ+¨ì„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# K«OK«Å rq`« ^Œâ◊ÅO^Œ∞
|ÖÏ`å¯~°OQÍ ^˘i¡OK«|_»∞K«∞<åfl<Õ!
D ã¨fiÅÊ rq`åxfl, ~å*Ϻ^Œ∞Å#∞ K«∂z ZO^Œ∞‰õΩ JѨC_»Ñ¨C_»∞ <å‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ
<Õ#∞ =Úiã≤áÈ`«∞<åfl#∞? D J#O`« HÍÅ =º=ã¨÷Ö’ <å rq`«O ZO`« ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#k?
332
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì ã¨fiÖÊHÍeHõ rq`«OÖ’ Zxfl ã≤÷uQÆ`«∞Å∞!... Zxfl X_»∞^Œ∞_»∞‰õΩÅ∞...! WO`«Ö’<Õ
^èŒ#O, ~å[ºO, *Ïu,JkèHÍ~°O, „Ѩu+¨ª... "≥Ú^ŒÖˇ·# =∂Ü«∂ =ã¨∞Î=ÙŠѨ@¡ JO`«∞ÖË#xfl Pâ◊Å∞
HõeÊOK«∞H˘x, P Pâßáêâ◊=ÚÅ |O^èOŒ Ö’ W~°∞H˘¯x L<åfl<Õ! ''q=∞~°≈– qâı+¡ }¨ – J=QÍǨÏ#——Å#∞
P„â◊~ÚOK«x <å‰õΩ HÍÅ=Ú#∞ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ Ñ¨~°∞K«∞‰õΩO@∞#flO^Œ∞‰õΩ kèHͯ~° =∞QÆ∞QÍHõ!
D ~å[º=Ú, ~å[iHõ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ÃÑ·ÃÑ· Ѩ\Ï\’áêÅ∞ =∞Ǩ J~Ú`Õ H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ∞
LO\Ï~Ú. PÃÑ· W=hfl `˘ÅQÆ=Åã≤#^ÕHõ^•! <å‰õΩ#fl |∞kú, â◊H˜Î, Ü«ÚH˜Î W=hfl ‰õÄ_® g\˜x
H˘kÌHÍÅO Hõey LO_»\ÏxH˜ =∂„`«"Õ∞ "≥zÛ¿ãÎ, Jk ZO`«\ ˜ =¸~°ö`«fiO! ZO`«=∞Ok W`«ó
ѨÓ~°fiO D ~å[ºO UÖÏ~°∞? HÍÅ„Hõ"∞Õ }Ï ZO`«=∞Ok =zÛ D q∞käÖÏ #QÆ~O° UÅÉ’=ÙK«∞<åfl~°∞.
JÜ≥∂º! D `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# '|∞kú— ##∞fl ''^Œ∞~°æ`«∞Å∞, hK« ÉèÏ==Ú, `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# Láê^èŒ∞Å∞—— "≥·Ñ¨ÙQÍ
#_çÑ≤™ÈÎO^Õq∞\˜? =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ „áêÑ≤ÎOK«É’=Ù ^Œ∞óY=ÚÅ â◊=∞#=Ú H˘~°‰õΩ WѨC_»∞
<Õ<Õ"≥∞ÿ<å KÕã¨∞Î<åfl<å? Jã¨Å∞ D q+¨Ü«∞O QÆ∞iÎOz, zOuã¨∞Î<åfl<å? ÖË^Œ∞. W\Ï¡ J~Ú`Õ WHõ
XHõ HõOK«~°QÍ_ç^Œ‰õΩ <å‰õΩ `Õ_® Uq∞ LO@∞Ok?
<Õ#∞ "åã¨Î"åxH˜ J<åk J~Ú#, J#O`«"≥∞ÿ# ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÆÅ P`«‡ K≥·`«#º=Ú<ÕHõ^•!
=∞^茺֒ D JÅÊ"≥∞ÿ# 'rq`«=Ú— J#|_»∞#k <å ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# ''â◊s~°=Ú`À U~°Ê~°∞H˘x#
ã¨O|O^èŒ=Ú—— KÕ`«<Õ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. W^ŒO`å Jq"ÕHõ=ÚÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞. XHõ z„`«Ñ¨@OÖ’x
K«O„^Œ∞x K«∂z J=∂Ü«∞HõÉÏÅ∞_»∞, ''D K«O„^Œ∞x K«Å¡\ ˜ J=∞$`«`«∞ź"≥∞ÿ# H˜~°}ÏÅ∞ ##∞fl
PǨ¡^Œ Ѩ~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú—— Jx K≥ѨCH˘O@∞O>Ë U=∞<åe? ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞,
J<å`«‡Éèí∂`«=∞QÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞Å#∞ P`«‡~°∂ѨOQÍ `«ÅK«∞K«∞ =º~°÷OQÍ HÍÅ=Ú QÆ_»Ñ≤"Õã¨∞Î<åfl#∞.
WO`«‰õΩ q∞Oz <å q+¨Ü«∞"≥∞ÿ qâı+¨"Õ∞q∂ ÖË#@∞¡ „Éèí=∞`À ‰õÄ_ç# ^è≥·~°º=Ú Hõey LO@∞<åfl#∞.
Uq∞ =¸~°ö`«fiO!
ZO`« Hõ+¨ìHÍÅO! -
„ѨѨOK«~°Ç≤Ï`Õ<åÇ¨Ï q∞O„^Œ*ÏÖË#*Ïe<å I
ǨHõ+¨ì=∞u=ÚǨºq∞ ˆH<åã≤‡Ñ¨i"≥∂Ç≤Ï`«ó II (â’¡ 9, ã¨~°æ 9)
U SO„^Œ*ÏʼnõΩx WO„^Œ*ÏÅ=ÚKÕ Ñ¨~=° ∞"≥∂Ç≤Ï`«∞_»<·≥ <Õ#∞ D '~å[º=Ú, ~å[ã≤OǨã¨#O,
|O^è∞Œ =ÙÅ∞, ã¨fi[#∞Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜KÕ "≥∂ǨÏO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞? D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõà§◊ ‰õΩ Hõ#|_Õq
ã¨`«º=∞x, x`«º=∞x <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏ=# KÕã¨∞Î#fl@∞¡?
[QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ ÉèÏ=# - D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î#∞ ZO`«QÍ Ñ¨ijeOz K«∂¿ãÎ Uq∞ ÖÏÉèíO?
WO^Œ∞Ö’ ã¨`«º"≥∞ÿ#, JѨizÛù#fl"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=O@∂ U^≥·<å L#fl^•? D „ѨѨOK«=∞O`å "≥uH˜
K«∂z#ѨÊ\˜H© J\˜ì =ã¨∞Î=Ù ÖË^Œ∞ Hõ^•! D <å â◊s~°"Õ∞ H˘O`«HÍÖÏxH˜ <ÕʼnõÄeáÈÉ’=ÙK«∞O_»QÍ
WHõ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅzÜ«Ú#fl [QÆ`Ê« ^•~°=÷ ÚÅ q+¨Ü∞« O "Õ̂~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? Jã¨`º« =Ú, Jx`«º=Ú
J~Ú#"å\˜KÕ <å‰õΩ z`«Î q„âßOu Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎOk?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 333
J*Ï˝#^Œ$+≤Hì ˜ ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞, Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ =∞ǨÏ`«~Î "° ∞≥ #ÿ "å\˜=Öˇ JQÆ∞Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
`«`Ê« eù `«OQÍ ã¨`º« =ã¨∞=Î ÙÜ≥ÚHõ¯ J#∞Éè=í O J`«ºO`« ^Œ∂~°OQÍ<Õ LO_çáÈ`«∞Ok. <Õ#∞ U ã¨`º« =ã¨∞=Î ÙÔH·
J<Õfi+≤ã∞¨ <Î åfl<À, Jk <å =∞#ã¨∞û‰õΩ ‰õÄ_® ™êH˜∆ J~Ú, D ã¨~fi° =Ú#‰õΩ xÜ«∂=∞Hõ"∞≥ ÿ "≥Å∞QÆ∞K«∞#flk.
ZHõ¯_çH˜ "≥àϧe? Uq∞ K«∂_®e? - P ã¨`«º=ã¨∞Î=Ù <å‰õΩ ZO`« ã¨q∂ѨOÖ’ L#fl^À `«~°z
K«∂¿ãÎ 'P ã¨`«º"Õ∞ <Õ#∞— Jx `≥eÜ«∞ =™ÈÎOk. J\˜ì 'x`«º–â◊√^Œú–JYO_»–J„Ѩ"Õ∞Ü«∞—
Ѩ~=° ∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~≈° #O ZHõ¯_çH˜ "≥o§`Õ Åaèã∞¨ OÎ k? J`«_∞» <å ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú#O^Õ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#‰õΩ
™êH©∆Éèí∂`«∞_≥· L<åfl_»∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ P`«x H˘~°‰õΩ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#O^Õ "≥`«HÍeQÍx, ZHõ¯_À |Ü«∞@
"≥uH˜`Õ UO ÖÏÉèíO? <å k=º K≥·`«#º - ã¨fiÉèÏ=O <åÜ«∞O^Õ "≥uH˜ ^Œi≈OKåeHÍx, =∞Ô~Hõ¯_≥Hõ¯_À
HÍ^Õ!
ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’<Õ LO@∂ ‰õÄ_® P`«_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ ÅaèOK«∞@ ÖË^Œ∞? ÉÏǨϺ Ѩ^•~°ú=ÚÅ
Ѩ@¡ x~°O`«~°O U~°Ê_»∞K«∞#fl „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ÉèÏ=#ÜÕ∞ JO^Œ∞‰õΩ J_»¤QÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! ...Hõ#∞Hõ, ã¨~fi° ÉÏǨϺѨ^•~°=÷ ÚÅ#∞ `«ºlOz"ÕÃã^Œ#∞QÍHõ! Jã¨Å∞ J¿ÑHõ∆ ZO^Œ∞‰õΩ LO_®e?
D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ ''"Õ∞=Ú Éè’QÆ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk—— J#∞ ÅHõ∆ º=Ú`À
JÅÊ P„â◊Ü∞« =ÚÅQÆ∞ ^è<Œ å~°#˚ , ѨOKÕ„kÜ«∞=ÚÅ#∞ ã¨O|OkèOz# ~åQÆ=Ú`À ‰õÄ_ç# q+¨Ü∞« =ÚÅ∞
– "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜Ü«∞O^Œ∞ f„==ÚQÍ „Ѩ=$`«∞ÎÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. HÍx UO ÖÏÉèíO? Jq ÅaèOz<å,
J=hfl Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=ÚÖË Hõ^•!
h\˜Ö’ 'P=$`«Î=ÚÅ∞— ZO`« HÍÅO xez LO\Ï~Ú? W=hfl ‰õÄ_® JO`«=∂„`«"Õ∞!
z\˜ÔHÖ’ =∂Ü«∞O JÜÕ∞º"Õ! D ^èŒ<å^Œ∞Å∞ ã¨OáêkOKÕ HÍÅOÖ’, HõeyÜ«ÚO_Õ HÍÅOÖ’ ‰õÄ_®
r=Ù#‰õΩ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! W\˜ì `«∞K«Ûù=Ú, x™êû~°=Ú J~Ú#\˜ì
Ѩ^•~°÷=ÚÅ H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞K«∂, =~°Î=∂#Ѩ٠â◊H˜Î Ü«Ú‰õΩÎÅ#xfl\˜h <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ <ÕÅáêÅ∞
KÕã¨∞HÀ"åe?
'Ѩ~„° |ǨχO— J#∞ â◊|OÌ KÕ K≥Ñʨ |_»∞K«∞#fl P`«‡=ã¨∞=Î Ù ã¨~fi° ^• `å#∞ "≥Å∞QÆ∞K«∂ ã¨~fi° =Ú#∂
"≥eyOK«∞K«∂ LO_çÜÕ∞ L#flk. Jk D <å â◊s~° ^è•~°}‰õΩ =ÚO^Õ LOk. WѨC_»∞ ‰õÄ_® LOk
D â◊s~°O `«ºlOK«|_»=K«∞Û, J~Ú#ѨÊ\˜H© Jk J>Ë¡ LO_ç LO\’Ok. ^•x Ü«∞O^Œ∞ U ã¨=∞Ü«∞O
Ö’#∂ Z\˜ì =∂~°∞ÊKÕ~°∞ÊÅ∞ LO_»=Ù. P Ѩ~°„|Ǩχ=Ú <å HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞. „|Ǩ‡#O^Œ
ã¨fi~°∂ѨO, UÔHH· õ ã¨`º« O JkÜÕ∞. J\ì̃ P`«‡ =ã¨∞=Î Ù#∞ Zé∞QÆ∞@ H˘~°‰Ωõ , J\ì̃ Zé∞Hõ 'J#∞Éè=í O—QÍ
Ѩi}q∞OK«∞@‰õΩ D =~°Î=∂#Ѩ٠â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ#∞ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ qxÜ≥∂yOK« ~å^Œ∞? U
q+¨Ü«∞ã¨∞MÏÖˇ·`Õ, L¿ÑH˜∆Oz#O`« =∂„`«O KÕ`« x`«º ã¨`«º=∞QÆ∞ 'P`«‡—ÜÕ∞ Åaèã¨∞ÎO^À, J\˜ì 'P`«‡
ã¨fiÉèÏ=O—#∞ =^Œe.... QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ =O\˜ q+¨Ü«∞ ã¨∞MÏÅ H˘~°‰õΩ, D ~å[ºO, JkèHÍ~°O "≥Ú^ŒÖˇ·#
`«∞K«Ûù =º=Ǩ~åÅ H˘~°‰õΩ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ Jé∞]Å∞ KåKåe? Z=i H˘~°‰õΩ J¿ÑH˜∆OKåe? Jq
LO>Ë LO_»h, ÖË^• `˘ÅQÆh! JO^Œ∞Ö’ UO qâı+¨O L#flk? D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~°∞QÍ U~°Ê_ç
L#flO`« =∂„`«O KÕ`« Jq <åq J=Ù`åÜ«∂? J=hfl ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#"Õ Hõ^•! <åk q^ÕǨÏ~å[ºO.
334
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'<åk— J#`«y#kHõ¯_» Uq∞ L#flk - „ѨuHõ∆}O, „Ѩu~ÀA, „Ѩu =∂ã¨O, „Ѩu ã¨O=`«û~°O
=™ÈÎOk, áÈ`ÀOk. ''J<ÕHõ ã¨∞MÏÅ∞ á⁄O^Œ=Öˇ##∞ ÅHõ∆ ºO`À PÜ«∂ „ѨÜ∞« `åflÅhfl x~°fiiÎOK«@O——
– J#∞#^ŒO`å z=~°‰õΩ ^Œ∞óY~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk. Jã¨Å∞ D „ѨѨOK«OÖ’ q<åâ◊#O
HÍx^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË<ÕÖË^Œ∞. Ju `«fi~°Ö’ HÍÅQÆ~°ƒùOÖ’ Hõeã≤áÈÜÕ∞ U =ã¨∞Î=Ù<≥·<å
'L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù— Jx J#@O Z\Ï¡?
HÍ|\˜ì '<Õ#∞ HõeyÜ«Ú<åfl#∞— Jx U^Õk <åKÕ ÉèÏqOK«|_»∞K«∞#fl^À – J\˜ì ~å[º=ÚÅ∞,
`«k`«~° [#∞Å`À\˜ ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞, D â◊s~å^Œ∞Å∞ ...W=hfl „Éèí=∞ HÍ~°}OQÍ<Õ
J@∞¡ ÉèÏqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
J#O`«=∞QÆ∞ =∞ǨHÍÅ ^Œ$+≤ìKÕ, ÖËHõ... `«`«Î fi^Œ$+≤ìKÕ K«∂z#ѨC_»∞ 'WO„^Œ∞_»∞ – „|Ǩχ—
"≥Ú^ŒÖˇ·# "åi Ѩ^Œ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#qQÍ#∞, HÍÅ=ÚKÕ #tOzáÈÜÕ∞q QÍ#∞,
^Œ∞óY „Ѩܫ∂ã¨Å`À ‰õÄ_»∞H˘#flq QÍ#∞ `≥eã≤áÈ=ÙK«∞O_»QÍ WHõ D J`«ºO`« ã¨fiÅÊHÍeHõ=∞QÆ∞
D q∞käÖÏ ~å[º ã≤OǨã¨#O ZO`«\ ˜k?
D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î#∞ q"ÕK«<å^Œ$+≤ì`À Ѩijeã¨∂Î LO>Ë <å‰õΩ XHõ¯>Ë JxÑ≤™ÈÎOk....
r=ÙʼnõΩ x~°O`«~° z`«Î q„âßOu á⁄OkOѨ*ËÜ«∞QÆŠѨ^•~°÷"Õ∞n WHõ¯_» ÖË<ÕÖË^Œ∞.
D ~ÀA ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘ÎÅ∞, =∞Ǩ~å}∞Å∞ `«=∞ [_»Å‰õΩ JÅOHõiOz# ã¨∞‰õΩ=∂~° ã¨∞QÆO^èŒ
ѨÙëêÊÅ∞ ˆ~Ѩ\ ˜H˜ "å_ç, â◊ź"≥∞ÿ XHõ =¸Å‰õΩ <≥\ ˜ì"ÕÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú. <Õ_»∞ D â◊s~°O J<ÕHõ
H˜s\ÏÅ#∞, Éèí∞[H©~°∞ÎÅ#∞ ^èŒiOz, J<Õ‰õΩÅ#∞ âßã≤ã¨∂Î W@∂ – J@∂ u~°∞QÆ∞K«∞O_» =K«∞ÛQÍHõ!
W^Õ â◊s~°O H˘kÌ ~ÀAʼnõΩ =¸Å∞æ`«∂ =∞\˜ì Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄÅÉ’=ÙK«∞#fl^Õ....!
=∞i =¸~°∞ö~åÅQÆ∞ <å z`«ÎO W^ŒO`å QÆ=∞xOK«^ÕO? Wk PÜ«∂ `«∞K«Ûù qÉèí==Ú
ÅO^Œ∞, ã¨O|O^èŒ=Ú ÅO^Œ∞, *Ï`«ºÇ¨ÏOHÍ~°=Ú ÅO^Œ∞ ZO^Œ∞‰õΩ qâßfiã¨O Hõey LO_ç, ~ÀAÅ∞
QÆ_»∞ѨÙK«∞#fl^À <å‰õΩ J~°÷O HÍ^Œ∞!
PHÍâ◊OÖ’ Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ P™êfikã¨∞Î#fl XHõ ѨH˜∆ P PHÍâßxfl =ke ''D J_»qÖ’ <ÕÅÃÑ·
aÜ«∞ºÑ¨Ù yO[Å∞ ZÖÏ =zÛѨ_®¤~Ú?—— J<Õ PÖ’K«<Õ KÕÜ«∞‰õΩO_®, <ÕÅ „"åe =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx
"Õ@QÍx KÕ`«∞ÅÖ’ Ç≤ÏOã≤OK«|_»∞K«∞#flk Hõ^•! ...P Ñ≤@ì "Õ@QÍx |∞@ìÖ’H˜ „`Àã≤"ÕÜ«∞|_»∞
K«∞#fl@∞¡, <å D z`«Î=Ú `«∞K«Ûù=Ú, #â◊fi~°=Ú, „Ѩ=∂^ŒHõ~°=Ú—— JQÆ∞ q+¨Ü«∞ ã¨∞Y=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙˆH
PHõi¬OK«|_»∞`ÀOk!
Pâßáêâ◊=ÚÅ∞ -
J~°A˚ˆ~=|^Àú-Ç¨Ï =∞ѨOHÀ-ã≤‡HõÅOH˜`«ó I
Ѩu`Àã¨∞‡ºÑ¨i™È÷Ñ≤ Ǩ =∞=∂`«‡#›`åã≤÷uó II (â’¡ 16, ã¨~°æ 9)
Ǩñ ! ǨÏ`«qnè! WHõ¯_» „`å_»∞=O\˜^Õq∂ Z^Œ∞~°∞QÍ ÖˉõΩ#flѨÊ\˜H© <Õ#∞ =∂„`«O WHõ¯_ç
q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_ç L<åfl<Õ? Pâßáêâ◊=ÚÅ∞ q"ÕK«<å â◊H˜Îx Hõ\ ˜ì"Õã≤ LOK«∞`«∞<åfl~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 335
|∞~°^Œ ÖˉõΩO_®<Õ <Õ#∞ Hõà◊OH˜`«∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. [#‡ [#‡Å∞QÍ Pi˚Oz# ^Œ∞~åfiã¨#Å∞,
‰õΩã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞ ##∞fl ^À+¨Ñ¨Ói`«∞xQÍ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
''h=Ù P`«‡"Õ ã¨∞=∂——- Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞ ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl~°∞. P "åHõºO qx ‰õÄ_® UO ÖÏÉèíO?
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P=Å L#fl\˜ì <Õ#∞ WѨC_»∞ WHõ¯_» [_»`«fi=ÚKÕ ‰õÄÅ|_ç L<åfl#∞. <å P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
"åã¨Î=`«`åÎ fixfl WHõ¯_» ''J*Ï˝#O, ^Œ∞~åâ◊Å∞, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞, *Ïu "≥Ú^ŒÖˇ·# JǨÏOHÍ~åÅ∞—— –
HõÑÊ≤ "Õã∞¨ <Î åfl~Ú. HÍ~°∞"Õ∞Ѷ∞¨ O ã¨∂~°º „ѨHÍâßxfl JKåÛùkOK«∞#@∞¡, <Õ#∞ ã¨fi`«óQÍ =∞Ǩnè=∞O`«∞_»∞#∞,
â◊√^Œ∞ú_»#∞, JYO_»∞_»#∞ J~Ú#ѨÊ\˜H© "≥∂ǨÏO =zÛѨ_ç #<≥flO^Œ∞HÀ P=iOz "Õ™ÈÎOk.
Uk <Õ#∞? Uk <åk? -
Hõ W "Õ∞ =∞ǨÉè’QÍó? Hõ W"Õ∞ =∞=∞ÉÏO^èŒ"åó?
ÉÏÖ’ Éèí∂`«=∞ÜÕ∞<Õ= ã¨OˆH`Õ# JǨÏ=∂‰õΩÅó II
D =∞ǨÉè’QÆ=Ú ÖËq∞? D <å |O^èŒ∞=ÙÅO`å Z=~°∞? PǨ! XHõ ÉÏÅ∞x ÖÏQÍ
=º~°÷OQÍ ''<Õ#∞, <åk—— J#∞ HõÅÊ#KÕ xëê¯~°}OQÍ "庉õΩÅѨ_»∞K«∞<åfl<Õ? D 'Éè’QÆO—, '^Œ$â◊ºO—
ÅO^Œ∞ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨fiÜ«∞OQÍ qâßfiã¨O HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl#∞? <å Ü≥ÚHõ¯ `«∞K«Ûù qâßfiã¨"Õ∞
<å‰õΩ [~å-=∞~°}ÏÅ HõÅÊ##∞ PáêkOѨ*ËÜ«ÚK«∞, J`«ºO`« ÉèíÜ«∞^•Ü«∞HõO JQÆ∞K«∞#fl^Õ? D
^èŒ#, ÉÏO^èŒ"å^Œ∞Å∞ LO>Ë LO_»h, ...ÖË^• áÈ`Õ áÈh! g\˜`À <åˆHq∞Ѩx? h\˜Ö’ U~°Ê_Õ
'|∞_»QÆÅ∞— ÖÏQÍ W=hfl q∞^䕺 ~°∂ѨOQÍ<Õ ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. g\˜`À ã¨O|O^è•Å∞ ^Œ~°Ê}OÖ’x
„ѨuaOÉÏÅ =O\˜"Õ Hõ^•!
=∞#O J<ÕHõ=∞Ok K«„Hõ=~°∞ÎÅ QÆ∞iOz q<åflO. "å~°∞ =∞Ǩ Éè’QÆ=ÚÅ∞ J#∞ÉèíqOKå~°∞.
L`«Î=∞QÆ∞} ã¨OѨ#∞flÅQÆ∞ |O^èŒ∞=ÙÅ#∞ HõeyÜ«Ú<åfl~°∞. ....J=hfl U"≥∞ÿ<å~Ú? ˆH=ÅO <å=∞
=∂„`«OQÍ<Õ q∞yÖÏÜÕ∞? WѨÊ\˜ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz# =ã¨∞Îqâı+¨=ÚÅhfl Éèíq+¨º`üÖ’ JO`Õ
HÍÉ’`«∞<åfl~Ú. =∞i D =~°Î=∂#=Ú #O^Œ∞ <Õ<≥O^Œ∞‰õΩ qâßfiã¨O =Ç≤ÏOz LO_®e? Q˘Ñ¨Ê
~åAÅ qÉèí"åʼnõΩ UO QÆu Ѩ\ ˜ìOk? JO`Õ HÍ^Œ∞... W`«óѨÓ~°fiѨ٠„|Ǩχ^Õ=ÙxKÕ ~°zOK«|_ç#
J<ÕHõ „|Ǩ‡O_®Åhfl WѨC_Õ"≥∞ÿÜ«∂º~Ú? =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿ áÈÜ«∂ÜÕ∞! J<ÕHõ =∞Ok „|ǨχÖË
QÆuOKå~°∞. D „|Ǩ‡O_»O Ü≥ÚHõ¯ QÆu ‰õÄ_® JO`Õ HÍÉ’=ÙK«∞#flk. WHõ <å‰õΩ '<åk— J#|_»∞
ÉèÏ=O QÍx, J¿ÑHõ∆ HÍx ZO^Œ∞‰õΩ LO_®e?
[ÅO |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ#∞ `«# Ü«∞O^Õ ÅÜ«∞O KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ LO@∞Ok. 'HÍÅ∞_»∞— J#|_»∞"å_»∞
ÅHõ∆Å H˘Åk WO„^Œ∞Å<Õ „q∞Oy"Õâß_»∞. =∞i ã¨fiÅÊ qâı+¨=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ qâßfiã¨=Ú Hõey LO_Õ
<å =O\˜ =¸~°∞öÅ#∞ K«∂z qA˝Å∞ #=ÙfiH˘#∞@Ö’ `«¿ÑÊ=Ú#flk?
J#O`«HÀ\˜ „|Ǩχ^Õ=ÙÅ∞ QÆuOKå~°∞. J<ÕHõ ã¨$+≤ìѨ~°OѨ~°Å∞ QÆ_çzáÈÜ«∂~Ú. ZO^Œ~À
~åAÅ∞ HÀ@¡ ã¨OYºÅÖ’ ^èŒ∂oHõ}=ÚÅ=Öˇ q#+¨ì"≥∞ÿáÈÜ«∂~°∞. WHõ <Õ<≥O`«? D ~å[º"≥∞O`«?
D <å |O^èŒ∞[#"≥∞O`«? D ã¨fiÅÊ WO„kÜ«∞ ã¨∞Y=ÚÅ∞ ZO`«\ ˜q? D<å ã¨fiÅÊ rq`«=Ú#O^Œ∞
336
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
U"Õ"À á⁄O^•Åx Pâ◊Å∞ Hõey =ÙO_»_»O ZO`«\ ˜ =¸~°ö`«fiO! ZO`«\ ˜ hK«"≥∞ÿ# ã≤÷u! ZO`«\ ˜
JÖÏÊ„â◊Ü«∞O!
^ÕǨ`«‡ |∞kú - D „ѨѨOK«=∞O`å 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ~å„u Ü«∞O^Œ∞ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#fl
XHÍ<˘Hõ ^Œ∞+ì̈ãfi¨ ѨflO =O\˜k =∂„`«"∞Õ . 'D <å ^ÕÇϨ O, `«k`«~° ^ÕÇϨ OÅ∞, Ѩ^•~°*÷ ÏÅO— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
"å\˜ Ü«∞O^Œ∞ WO`«HÍÅOQÍ ZO`À #q∞‡Hõ`À =º=ǨÏiã¨∞Î#fl <å‰õΩ kèHͯ~°=∞QÆ∞ QÍHõ! Ѩل`«∞Å∞,
¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨Åª ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ HõÅÊ#Åhfl ‰õÄ_® =º~°=÷ ÚÅ∞, Jã¨`º« ã¨fi~°∂áêÅ∞ ‰õÄ_®! D 'JǨÏOHÍ~°O—
J<Õ ¿Ñ~°∞ QÆÅ Ñ≤âßK«O`À ‰õÄ_ç LO_®Åx <å‰õΩ K≥Ñ≤Ê#^≥=~°∞? W\Ï¡ J*Ï˝x =Öˇ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
LO@∞<åfl#∞? XHõ"≥·Ñ¨Ù Hõ∆}=ÚÅ∞, xq∞ëêÅ∞, ~ÀAÅ∞, ã¨O=`«û~åÅ ~°∂Ѩ=Ú# L#fl ã¨∂Hõ;
HÍÅO KÕ`« PÜ«Ú=Ù Hõ}∆ Hõ}∆ O qzÛù#fl"≥∞áÿ È`ÀO^Õ. =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ U"Õ"À Pâ◊Å∞, P~°∞ÅÎ ∞, Jã¨O`«$ѨÙÅÎ ∞
WO`«H˜O`«‰õΩ „Ѩ=$^Œú=∞QÆ∞K«∂ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl ã¨=∞Ü«∞=∞O`å P„Hõq∞Oz "Õã¨∞Î<åflÜÕ∞!.
W^ŒO`å K«∂ã¨∂Î ‰õÄ_® <Õ#∞ ZO^Œ∞KÕ`« qKå~°} KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞?
F Pâß ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÖÏ~å! q∂~°O`å <å =ÚO^Œ∞ ZO^Œ∞‰õΩ q[$Oaèã¨∞Î<åfl~À K≥ѨÊO_ç?
HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ QÆu Z@∞¡#fl^À QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~å? Uq∞ HÍÅ=∞Ç≤Ï=∞! „|Ǩχ "≥Ú^ŒÖˇ·# kHÍÊʼnõΩÖË
"åi "åi Pã¨#=ÚÅÖ’ „Ѩu=∞Å∞QÍ HÍÅO KÕ`« âßã≤OK«|_ç P\Ï_çOѨ|_»∞K«∞<åflˆ~? =∞i
Uq∞ PtOz UO ÖÏÉèíO? HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ „H©_® =ºã¨#=Ú HÍ~°}=ÚQÍ H©∆~°™êQÆ~°OÖ’ „ѨâßO`«OQÍ
x^Œ∞iOKÕ q+¨µ‚^Õ=Ù_»O`«\ ˜ "å_»∞ ‰õÄ_® PHÍâß# ~åHõ∆ã¨∞Å`À Ü«Ú^ŒúOÖ’ áêÖÁæ#=Åã≤=™ÈÎOk.
D HÍÅ=Ú =∞Ǩ ~°∞„^Œ∞Å#∞ ZO^Œi<À ÉèíH˜∆Oz"Õã≤Ok. F <å Pâ◊ÖÏ~å! J\˜ì HÍÅ=Ú
#O^Œ∞ q∂~°∞, <Õ#∞ XHõ ÖˇHͯ? =∞i W^ŒO`å QÆ=∞xOK«‰õΩO_® q∂ W+¨ìO =zÛ#@∞¡ ÃÑ`«Î#O
K≥ÖÏ~Úã¨∞Î<åflˆ~O?
J#∞~°H˜Î, q~°H˜Î - `≥Å¡"å~°∞`ÀOk, „á⁄^Œ∞Ì„QÆ∞O‰õΩ`ÀOk. ...~ÀAÅ∞ QÆ_çzáÈ`«∞<åfl~Ú.
HÍx, ^À+¨~°Ç≤Ï`«O, P#O^Œ ã¨fi~°∂ѨO J~Ú# =ã¨∞Î=Ù ÅaèOz# ~ÀA XHõ¯>ˇÿ<å L#fl^•? ÖË^Œ∞.
K≥~°∞=Ù X_»∞¤# H͉õΩÅ∞, H˘OQÆÅ∞ =zÛ „"åÅ∞#@∞¡ D „áê}∞Å Ü≥ÚHõ¯ z`«Î=Ú ÅO^Œ∞ Éè’QÆ=ÚÅ
Ѩ@¡ 'Pâ◊— ã¨∞Êùi™ÈÎOk. "å~°∞ P Pâ◊Å "≥O@<Õ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕHÍx P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°O
H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞@ ÖË^Œ∞... á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. =∞i „ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\˜? J<ÕHõ Hõ+¨ì ã¨∞Y=ÚÅ∞
=ã¨∞Î<åfl~Ú.... áÈ`«∞<åfl~Ú.
Hõëêì`«¯+¨ì`«~°O„áêáÈÎ ^Œ∞óMÏ^Œ∞ÌóY`«~°OQÆ`«ó I
J^•ºÑ≤#q~°HÀÎã≤‡ ǨkèV͇=∞^èŒ=∂â◊Ü«∞"£∞ II (â’¡ 31, ã¨~°æ 9)
JÅÊ"≥∞ÿ# Hõ+¨ìO #∞O_ç JkèHõ"≥∞ÿ# Hõ+¨ìO, z#fl ^Œ∞óYO #∞O_ç ÃÑ^ŒÌ ^Œ∞óYO, ...W\Ï¡ ^Œ∞~°ƒù~°
J#∞Éèí"åÅhfl =zÛ Ñ¨_»∞`«∞#flѨÊ\˜H© <å‰õΩ D ã¨O™ê~°O Ѩ@¡ q~°H˜Î U~°Ê_»@O ÖË^Œ∞. <Õ#∞
ZO`«\ ˜ J^èŒ=∞ z`«∞Î_»#∞! U ~°=∞}©Ü«∞ Ѩ^•~å÷ÅÃÑ· <Õ#∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# „Ѩu+¨ª Hõey L<åfl<À -
J=hfl #tOzáÈÜÕ∞"Õ Hõ^•! D „ѨѨOK«OÖ’ 'z~°™ê÷~Ú—QÍ =ÙO_Õ =ã¨∞Î=Ù U^≥·<å XHõ¯@<åfl
L#fl^•?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 337
D ã¨OѶ¨∞@#–^Œ∞~°…@#Å∞, D ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞, D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞, D „Ñ≤Ü«∞,
J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞, D â◊s~°Ñ¨Ù PHõ~°¬}-qHõ~°¬}Å∞ ...W=hfl ‰õÄ_® H˘O`«HÍÅO „H˜`«O ÖË=Ù. =∞i
H˘O`«HÍÅO `«~°∞"å`« LO_»=Ù. =∞^茺֒ L#fl@∞¡ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú. Wq ã¨`«º=Ú ZÖÏ J=Ù`å~Ú?
D '=Ü«∞ã¨∞û— J#|_Õk =∞^茺 HÍÅOÖ’ =∂„`«"Õ∞ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ LO\’Ok. D 'Ü«∂QÆO—
"≥Ú^ŒÖˇ·#q `«^Œ#O`«~°OQÍ H˘kÌHÍÅO =∂„`«"Õ∞ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ LO@∞<åfl~Ú. WO„kÜ«∞
J#∞Éèí==ÚÅ∞ qKå~°} KÕÜ«∞HõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ „Ñ≤Ü«∞OQÍ LO@∞<åfl~Ú. Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? U"Õq
~°=∞}©Ü«∞=ÚQÍ LO@∞<åflÜ≥∂, J=hfl ‰õÄ_® 'q<åâ◊#=Ú— J#∞ XHõ JQÆ=∞º „Ѩ^Õâ◊=Ú
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ Z‰õΩ¯ÃÑ\ì|_ç L<åfl~Ú. =∞i=hfl JѨq„`«=Ú HÍHõ WOˆHq∞\˜?
=∞#∞A_»∞ UÜÕ∞ Ѩ^•~°=÷ ÚÅÜ«∞O^Œ∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ qâßfiã¨=Ú#∞ |OkèOK«∞H˘x LO@∞<åfl_À,
PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl `«~°K«∂ ^Œ∞óY=Ú<Õ HõeyOK«_»O =∞#O K«∂ã¨∂Î<Õ=Ù<åflO.
r=ÙÅ∞ ZO^Œ~À D „ѨѨOK«OÖ’H˜ =ã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_»‰õΩ =zÛ WHõ¯_» [_»ã¨fiÉèÏ==Ú#∞
P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_» <åk, hk J#∞ Ö’Éèí=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO@∞<åfl~°∞. J\˜ì Ö’Éèí ã¨fiÉèÏ==Ú
Ü≥ÚHõ¯ Ѷe¨ `«"∞Õ q∞\˜? JkèH"õ ∞≥ #ÿ áêѨÑÙ¨ „H˜Ü∞« Å`À ‰õÄ_ç#k, JkèH"õ ∞≥ #ÿ „‰õÄ~°`fi« =Ú`À ‰õÄ_ç#k,
JkèHõ"≥∞ÿ# ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ [xOѨ*Ë¿ãk J~Ú#\˜ì Éèíq+¨º`ü ã≤÷ux á⁄O^Œ@"Õ∞ Hõ^•!
=∂#= [#‡ „áêÑ≤ÎOzOk WO^Œ∞HÍ? JÜ≥∂º! ÉÏź=∞O`å J*Ï˝#=Ú`À QÆ_çzáÈ`ÀOk.
Ü«∞ø=#=∞O^•=∂... =∞#‡^èŒ∞_»∞ J#∞ "åxKÕ Ñ¨zÛQÍ "≥∂ã¨yOK«|_»∞`ÀOk. "å~°úHõºO ‰õΩ@∞O|
zO`«Å∞, X_»Å∞K«∞#fl Éè∫uHõ^ÕǨÏ=ÚÅKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞#flk.
WHõ D r=ÙÅ∞ `«=∞#∞ `å=Ú ZѨÊ\˜H˜ Z@∞¡ L^ŒúiOK«∞HÀQÆÅ~À? K«ifi`« K«~°}OQÍ
[#‡Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú, áÈ`«∞<åfl~Ú. D r=Ù_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ âßâ◊fi`«`«fi=Ú#∞ =∂„`«O QÆ=∞xOK«
ÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞.
x™êû~° ã¨O™ê~°O -
PQÆ=∂áê~Úq~°ã¨O ^Œâß"≥·+¨=∞º^Œ∂+≤`«"£∞ I
J™ê~°™ê~°Oã¨O™ê~°O H˜O`«`«Êâ◊ºu^Œ∞~°‡u II (â’¡ 37, ã¨~°æ 9)
D ã¨O™ê~°O Jáê~°"≥∞ÿ#k. x™êû~°"≥∞ÿ#k. J~Ú#ѨÊ\˜H© ZO`À ™ê~°=O`«"≥∞ÿ#kQÍ ZOK«
|_»∞`ÀOk. Wk P^ŒºO`«=ÚÅÖ’ J㨄^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ#k(Unreal from the beginning to the end).
Éè’QÆHÍÅ=ÚÖ’ q~°ã¨"≥∞ÿ#^≥· „áêÑ≤ΙÈÎOk (Distasteful at the time of experiencing). ^•i¢^Œº=Ú,
~ÀQÆ=Ú, "å~°úHõº=Ú, ÉèíÜ«∞=Ú, L^ÕfiQÆ=Ú - "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ Ñ¨~°=∞^Œ∂+≤`«"≥∞ÿ#k. J\˜ì D
x™êû~° ã¨O™ê~°=Ú#∞ ^Œ∞~°∞ƒkú KÕ`«<Õ <Õ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl#∞. JѨiѨHõfi"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# KÕ`«<Õ
WO^Œ∞ U^À á⁄O^Œ=Öˇ#x ^Õ=ÙÖÏ_»∞K«∞<åfl#∞.
XHõ_»∞ ~å[ã¨∂Ü«∞=Ú, Jâ◊fi"Õ∞^èŒ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ Ü«∂QÆ=ÚÅ#∞ ZO`À „Ѩܫ∂ã¨`À
x~°fiiÎOz, z=~°‰õΩ „|Ǩχ ^Õ=`«fiO á⁄O^Œ∞`å_»∞. HÍx =∞ǨHÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ∆=ÚÖ’ P
338
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„|Ǩχ^Õ=`«fi=Ú ‰õÄ_® Hõ∆}˜Hõ"Õ∞ Hõ^•! ZHõ¯_» U Q˘Ñ¨Ê qâı+¨=Ú#flk? PѨ^ŒÅKÕ Ñ‘_çOK«|_»x
„Ѩ^Õâ◊=∞O@∂ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ ZHõ¯_» L#flk? ''J<ÕHõ ã¨∞Y=ÚʼnõΩ PÅ"åÅ=Ú, J<ÕHõ
ѨÙ}º HÍ~°º=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_Õ ã¨fi~°æÖ’Hõ"Õ∞ Jã¨∞~°∞Å∞ KÕ¿ã
^ŒO_»Ü«∂„`«ÅKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞#fl^Õ! WHõ Éèí∂, áê`åàÏÅ QÆ∞iOz "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=ÚOk?
ÉÏǨϺ"Õ∞ D q^èŒOQÍ L#flk. WHõ JO`«óHõ~°}O JQÆ∞ 'z`«ÎO— QÆ∞iOz UO K≥áêÊe? D
z`«Î=Ú xO_® J<ÕHõ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞Å∞, =º^èŒÅ∞ xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ L<åfl~Ú. K≥^ŒÅ∞ H˘Ü«∞º#∞
ÉÏkèã¨∞Î#fl@∞¡ Z<Àfl ^Œ∞~°=QÍǨÏ#Å∞ z`«Î=ÚÖ’ `åO_»=O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. W=hfl qKåiOK«|_Õk
Z\Ï¡? ZѨÊ\˜H˜?
U^À PiÎ...! - D Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =~°Î=∂# [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ nx<≥uÎÃÑ· '<åâ◊#=Ú—
J#∞#k J=â◊ºO <≥ÅH˘xÜ«Ú#flk. ~°=∞}©Ü«∞=∞x J#∞H˘#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅxfl\˜Ö’ J~°=∞}©Ü«∞`Õ
^•y LO\’Ok Hõ^•! ''Wq ã¨∞Y„Ѩ^=Œ ÚÅ∞—— Jx J#∞H˘#|_Õ"å\˜Ü∞« O^Œ∞ J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~O° Ѩ~Å° ∞
=º=ã≤÷`«=ÚÖˇ· LO@∞<åfl~Ú.
=∞i <Õ#∞ ^Õxx K«∂z 'Wk x~°∞ÌóY=Ú— Jx x~°‚~ÚOz P„â◊~ÚOKåÖ’ J~°÷=∞=@O
ÖË^Œ∞. D [QÆ`«∞Î, WO^Œe Ѩ^•~å÷Å∞ z=iH˘KÕÛ ã¨iH˜ ^Œ∞óY=ÚÖË „ѨÜ≥∂[#OQÍ Hõey LO_»QÍ,
=∞i <å =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ ''Wk á⁄O^•e..... Jk á⁄O^•e—— J<Õ P~å@O ZO^Œ∞‰õΩ?
ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ^ÕxH˜ ^•xˆH Hõ∆}˜HõO -
*ÏÜ«∞<ÕÎK«„q∞Ü«∞<ÕÎK« „áêHõ$`åó‰õ∆Ω„^Œ[O`«=ó I
^èŒ~å`≥·ˆ~=h~°¢<åú ^Œ∞~°¡ÉèÏó™ê^èŒ∞™ê^èŒ=ó II (â’¡ 42, ã¨~°æ )
„áêHõ$`«ã¨fiÉèÏ=ÙÅQÆ∞ ‰õ∆Ω„^Œr=ÙÅ∞ J<Õ‰õΩÅ∞ [x‡ã¨∞Î<åfl~°∞. K«K«∞ÛK«∞<åfl~°∞. W\˜ì J<ÕHõ
r=ÙÅKÕ D [QÆ`∞« ΠѨiѨÓ~°"‚ ∞≥ Ü ÿ Ú« #flk. HÍx, L`«=Î ÚÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ Ju ^Œ∞~°É¡ Oíè QÍ ZHõ¯_ÀQÍx
`å~°ãѨ _¨ ∞» @ ÖË^∞Œ . D qÖÏã≤#∞Å JO^Œ"∞≥ #ÿ Hõà√◊ § gi „¿Ñ=∂kèHºõ `« "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl Hõ} ∆ ÉèOí QÆ∞~°"∞Õ
HÍ|\˜ì, gix P„â◊~ÚOz#"å~°∞ #=ÙfiÅáêÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. Z=iÔH·`Õ 'Hõ#∞fl `≥i¿ãÎ ã¨$+≤ì –
Hõ#∞fl =¸¿ãÎ „Ѩà◊Ü«∞=Ú— J~Ú L#fl^À, J\˜ì [QÆ`åÊʼnõΩÖË HÍÅ=ÚKÕ „q∞OQÆ|_»∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ D =~°Î=∂#O, WO^Œ∞ U~°Ê_çÜ«Ú#fl ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ Hõ∆}˜HõOQÍHõ =∞iOˆHq∞\˜?
ã¨OѨ^ŒÅHõO>Ë PѨ^ŒÖË #Ü«∞"Õ∞! - D „ѨѨOK«OÖ’ 'n~°…HÍÅOQÍ LO_Õq, ~°=∞}©Ü«∞=Ú
Öˇ·#q— J~Ú# H˘xfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ L<åflÜ«∞<Õ JO^•O! ...HÍx, "å@xfl\˜Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°º=™ê#
"Õ∞q∞\˜? "å\˜x Pi˚OK«@O, ~°H˜∆OK«∞HÀ=@O, qxÜ≥∂yOK«@O – W=hfl „â◊=∞`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl"Õ
Hõ^•! F <å z`«Î=∂! J\˜ì"å\˜x PtOK«@OÖ’ UO „ѨÜ≥∂[#O á⁄O^ŒQÀ~°∞K«∞<åfl=Ù K≥ѨC?
D qz„`«"≥∞ÿ# ã¨OѨ^ŒÅhfl '#tOK«∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O `«Ñ¨ÊHõ HõeyÜÕ∞ L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ Jq <å
^Œ$+≤ìÖ’ Q˘Ñ¨Ê PѨ^ŒÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. Uk „Ñ≤Ü«∞"≥∂, Jk HÀÖ’Ê=ÙK«∞#flѨC_»∞ ÉÏ^èŒQÍ<Õ
LO@∞Ok Hõ^•! 'HÀÖ’Ê=Ù@— J<Õk U<å\˜ÔH·<å `«¿ÑÊk HÍ^Œ∞ =∞i!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 339
JO^Œ∞KÕ`«, F ã¨OѨ^ŒÖÏ~å! q∂Hõ<åfl PѨ^ŒÖË #Ü«∞O. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? ''^•i¢^Œº=Ú,
|O^èŒ∞ q<åâ◊#=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# PѨ^ŒÅ∞ ''™ê^èŒ∞=ÙÅ#∞ ^Œi≈OK«∞@, f~°÷ Ü«∂„`«Å#∞ ¿ãqOK«∞@,
„=`åÅ∞, ѨÓ[Å∞ PK«iOK«∞@—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜Ü«∞O^Œ∞ ##∞fl xÜ≥∂yã¨∞Î<åfl~Ú. P „Ѩܫ∞`åflÅ∞
q"ÕHõ, "≥·~åQͺŠ"≥·Ñ¨ÙQÍ ##∞fl #_çÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«, <Õ#∞ ã¨OѨ^ŒÅ HõO>Ë PѨ^ŒÖË L`«Î=∞
"≥∞ÿ#qQÍ Jaè„áêÜ«∞|_»∞K«∞<åfl#∞.
=º~°÷ HõÅÊ#Å∞ - ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ „ѨuaOaOKÕ K«O„^Œ∞_»∞ x[K«O„^Œ∞_»∞ HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©
LѨi`«ÅѨ٠h\˜Ü≥ÚHõ¯ Hõ^ŒeHõ ''K«O„^Œ∞x Hõ^ŒeHõ—— Jx JxÑ≤ã¨∂Î „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∞ÎOk Hõ^•! D
'[QÆ`«∞Η J#∞#k =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ q=~°Î=Ú =∂„`«"Õ∞. ÃÑ·QÍ, Wk Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°O. J\˜ì D [QÆ`«∞Î
Ö’xH˜ '<Õ#∞— '<åk— J#|_»∞#q ZHõ¯_ç#∞O_À =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì =º=Ǩ~°ã¨~°o JO`å
x~°~H÷° "õ ∞Õ J~Ú L#flk. 'Éè’QÆ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ=Öˇ#∞— - J#∞ Pâ◊`À ‰õÄ_ç# D =∞#ã¨∞û HÍHõ`åmÜ«∞
<åºÜ«∞=ÚKÕ [QÆ`ü ã≤÷ux á⁄O^Œ∞K«∞#flk. =ÚO^Œ∞QÍ =∞#ã¨∞û, Ѷ¨e`«OQÍ D [QÆ`«∞Î. ''Wk
HÍ"åe, Wk `˘ÅQÍe—— - J#∞ HõÅÊ#Å#∞ =º~°O÷ QÍ KÕ™ÈÎOk. Ѷe¨ `«OQÍ, D '[QÆ`∞« —Î J#|_Õ^OŒ `å
<å K«∞@∂ì JÅ∞=ÚHÀ<å~°Oaè™ÈÎOk.
D ™êO™êiHõ ^Œâ◊Åhfl ^Õâ◊-HÍÅ =ã¨∞Î=ÙÅKÕ Ñ¨iq∞`«=Ú, ã¨O‰õΩz`«=Ú, x~À^èŒ=Ú
á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú. PkèÉè∫uHõ, Pkè^≥·qHõ, P^蕺u‡Hõ `åѨ=ÚÅKÕ ã¨O`«Ñ¨Î"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú.
Jyfl tY =O\˜ D ™êO™êiHõ ^ŒâÅ◊ O^Œ∞ XHõ ^À=∞=Öˇ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ J#∞~°‰Ωõ _Î <» ·≥ LO@∞<åfl<À....
ZO`« `«~°z<å ‰õÄ_® J~°÷=∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
WHõ¯_» P"Õâ◊ѨÓi`«"≥∞ÿ# J#∞~°H˜Î HõeyLO_»@O ZO`«\ ˜ „Ѩ=∂^ŒO. WO`«Hõ<åfl Jyfl
Ü«∞O^Œ∞ Éèí㨇O J=@O "Õ∞Å∞. ÖËHõ, ~“~°"åk #~°Hõ=ÚÅÖ’ ^˘~°¡@O =∞Ozk. JO`Õ QÍx,
ã¨∞Y^Œ∞óY ~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ D ™êO™êiHõ ^Œâ◊Å#∞ U"Õ"À HõÅÊ#Å∞ KÕã¨∞‰õΩO@∂ „Ѩ=iÎOK«@O
=∂„`«O Lz`«O HÍ^Œ∞. D ã¨O™ê~°"Õ∞ ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ =¸Å™ê÷#O. nx Ü«∞O^Œ∞ Ѩ_ç#
r=ÙʼnõΩ WHõ ã¨∞Y"≥∞Hõ¯_çk? JÅÊ"≥∞#ÿ ^Œ∞óY=Ú#∞ JkèH"õ ∞≥ #ÿ ^Œ∞óY ã¨OѶ∞¨ @#`À áÈÅ∞ÛH˘#∞K«∂,
'Wk ã¨∞Y~°∂Ѩ=Ú— J#∞ ÉèÏ=# =∂„`«"Õ∞ WHõ¯_» ã¨∞Y=ÚQÍ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. ''=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞
^Œ∞óY=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«QÆÅ^Œ∞—— Jx `≥eã≤ ‰õÄ_® D r=Ù_»∞ H˘xfl\˜x ã¨∞Y„Ѩ^Œ=ÚÅ∞QÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. WOˆH=∞x K≥áêÊe?
=∞#ã¨∞û#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕ¿ãk Z\Ï¡ - PǨ! <Õ#∞ ‰õÄ_® J^èŒ=Ú_»<≥·, Hõ>ˇì, ~å~Ú =Öˇ =¸QÆ
"å_ç<≥·, J*Ï˝x<≥· WO`«HÍÅO qKå~°}ÏÇ‘Ï#∞_»∞QÍ<Õ LO_çáÈÜ«∂<Õ? D qâßÅ ã¨O™ê~° =$H∆ÍxH˜
=¸ÅO =∞#¿ãû Hõ^•! 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õ =º=Ǩ~°O Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ`À
„|Ǩ‡O_»=ÚÅ`À, q~å\ò ѨÙ~°∞+¨µÅ`À, ã¨∞Y^Œ∞óY Ѷ¨Å=ÚÅ`À, ~åQÆ, Ö’ÉèÏÅ`À ‰õÄ_çÜ«Ú#flk.
WO`«\ ˜ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ~°∞zK«∂ã¨∂Î=Ù#fl z„`«HÍ~°∞_»∞ Z=~°∞? =∞#¿ãû Hõ^•!
340
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? - =∞##=ÚKÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ="Õ∞ =∞#ã¨∞û. =∞##"Õ∞
ã¨OHõÅÊ=Ú ‰õÄ_®! J\˜ì ã¨OHõÅÊ=Ú LѨâ◊q∞OzO^•.... ã¨O™ê~°"Õ∞ LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞.
'ã¨OHõeÊOK« ‰õΩO_»∞@— J#∞#k JÉèíºã≤OKå=∂ ...JѨC_»∞ D ã¨O™ê~° =$Hõ∆=Ú h~°∞ ÖËx K≥@∞ì
ÖψQ â’+≤OzáÈ`ÀOk.
'JqKå~°}— J#∞ J„â◊^ŒúKÕ U~°Ê_ç# ''PtOK«∞@, „Ñ≤Ü«∞=ÚQÍ ÉèÏqOK«∞@, ÖÏÉèí=Ú,
Jã¨∂Ü«∞, WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞ Ö’Å`«fi=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q D ã¨O™ê~° =$Hõ∆=Ú#∞ =∞~°Å zQÆ∞iOѨ
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ''q"ÕHõ=Ú`À ‰õÄ_ç# J=QÍǨÏ#, J=∞#㨯=Ú`À ‰õÄ_ç# JÉèϺã¨=Ú—— D W^ŒÌ~°∂
JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÖˇ·, D r=Ùx 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ „Ѩ=∂^Œ=Ú #∞O_ç HÍáê_»QÆÅ~°∞.
D ã¨O™ê~° =$`«∞ÎÅ∞ ÃÑ·H˜ =∂„`«"Õ∞ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ LO@∞<åfl~Ú. '=∞#ã¨∞û— J<Õ "å#~°O
Ü≥ÚHõ¯ LxH˜KÕ`«<Õ K«Ñ¨Å`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. WO^Œe Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å <åâ◊=O`«"≥∞ÿ#^Õ.
W\˜ì ã¨O™ê~°=$`«∞ÎÅÖ’ <Õ<≥O^Œ∞‰õΩ Ñ¨_ç H˘@∞ìHÀ"åe? J<ÕHõ Pâßáêâ◊=ÚÅ`À ‰õÄ_ç,
LK«Û,ù hK« ã≤`÷ ∞« Å`À ‰õÄ_ç#^≥· =∞Ǩ ^Œ∞óY„Ѩ^=Œ ÚÖˇ#· D ã¨O™ê~° =$`«∞ÅÎ Ö’ <Õ#∞ ZO`«HÍÅOQÍ,
ZO`«QÍ ~°q∞OKå<À! ...J^ŒO`å QÆ`«O =∂„`«"Õ∞. ''Ǩ! K«KåÛ#∞! K«OѨÙ`«∞<åfl~Ú! WHõ QÆ`Õq∞\˜!
<Õ#∞ áêÑ≤x! ^Œ∞ód`«∞_»#∞! |ÅÇ‘Ï#∞_»#∞!—— – J#∞H˘<Õ ~ÀAÅ∞ QÆuOzáÈÜ«∂~Ú.
QÆ`«O QÆ`«ó! WѨC_»∞ <Õ#∞ 'Ѩi`åѨ=Ú— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ `˘ÅyOK«∞H˘O@∞<åfl#∞. WHõ
q„âßOu á⁄O^≥^Œ#∞ QÍHõ! WѨC_çHõ Z@∞=O\˜ ™êO™êiHõ =ã¨∞Î=ÙÅ QÆ∞iOzQÍx, =º‰õΩÎÅ
QÆ∞iOz QÍx, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ QÆ∞iOz QÍx, ã¨OѶ¨∞@#Å QÆ∞iOzQÍx <Õ#∞ ^Œ∞ódOK«=Åã≤#
ѨxÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
<Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ^Õx QÆ∞iOz "Õã¨@ K≥O^•e? KåÅ∞... <Õ#∞ WѨC_»∞ „Ѩ|∞^Œ∞ú_»<≥·<å#∞,
„Ѩã¨#∞fl_»<≥·<å#∞. <å 'áê~°=∂i÷Hõ ^èŒ#=Ú—#∞ ^˘OyeOK«∞K«∞#fl ^˘OQÆ#∞ HõxÃÑ\Ïì#∞. P ^˘OQÆ
Z=fi~À HÍ^Œ∞... <å =∞#¿ãû! J`«#∞ ^˘OQÆÜÕ∞ HÍ^Œ∞, „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# â◊„`«∞=Ù ‰õÄ_®. J`«xKÕ`«
<Õ#∞ KåÖÏ HÍÅOQÍ "≥∂ã¨yOK«|_»∞K«∞<åfl#∞. Ñ‘_çOK«|_»∞K«∞<åfl#∞.
㨈~... WHõ <Õ<Õ P =∞#ã¨∞û#∞ Ñ‘_çOK«\O „áê~°Oaè™êÎ#∞. WO`«HÍÅO D =∞#ã¨∞û#∞
ѨijeOK« ÖË^Œ∞, ã¨iÜ≥ÿ∞# zH˜`«û#∞ P„â◊~ÚOK« ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ ''L`«Î=∞ HÍ~åºK«~°}=Ú,
âߢ™ÈÎHõÎ"≥∞ÿ# JÉèϺã¨=Ú, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ K«∂Ѩ٠ÅHõ∆ º=Ú"≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì ™êiOK«@O—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ â◊√Éèí
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ D =∞#ã¨∞û#∞ L^ŒúiOK«=Åã≤O^Õ!
D =∞#ã¨∞û q"ÕHõ „ѨÉèÏ==ÚKÕ 'J<åk— Ü«∞QÆ∞ '„|Ǩχ`«`«fi=Ú—#O^Œ∞ „Ѩu+≤ªOѨ|_»∞QÍHõ!
J\˜ì „|Ǩχ*Ï˝<å#∞Éèí==Ú#O^Œ∞ Wk „Ѩâ◊=∞#=Ú á⁄O^Œ∞QÍHõ.
q"ÕHÀ^ŒÜ«∞O - P ã≤^Œ∞úÅ "åHõº=ÚÅ∞ q#∞K«∞O_»QÍ <åÜ«∞O^Œ∞ 'J*Ï˝#=Ú—#∞ ѨijeOK«
QÆÅ ã¨`º« ^Œ$+≤ì |ÅѨ_∞» K«∞#flk. "åi LѨ^âÕ =◊ ÚÅ∞ ##∞fl =∞Ǩ |Å=O`«∞xQÍ fiÛk^Œ∞KÌ ∞« <åfl~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 341
WHõ <Õ#∞ ''x~°u â◊Ü«∂#O^Œ=Ú#‰õΩ ™ê^èŒ#=Ú—— Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú—#∞
â◊~°}∞ "Õ_»∞@‰õΩ LѨ„Hõq∞ã¨∞Î<åfl#∞.
WѨÊ\˜ #∞O_ç P`«‡ã≤`÷ ∞« _»<·≥ =ÙO\Ï#∞. `«k`«~° =ºã¨#=ÚÅhfl `«ºlOz "Õ™êÎ#∞. UHÍO`«=ÚQÍ,
ã¨∞Y=ÚQÍ LO\Ï#∞. ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞, D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ <åq—— "≥Ú^ŒÖˇ·# Jã¨`«º ã¨∞Êù~°}Å#∞
áê~°„^Àe"Õ™êÎ#∞. WHõ¯_ç ã¨∞Y=Ú <åk HÍ^Œ∞. ^Œ∞óY=Ú <åkHÍ^Œ∞. D Ô~O_çO\˜h K«∂Ñ≤ã¨∂Î
„Éèíq∞OѨ*Ë¿ã =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® <åkHÍ^Œ∞. D q^èŒOQÍ D '=∞#ã¨∞û— J<Õ â◊„`«∞=Ù#∞ =kèOz
q"ÕHõ=Ú ^•fi~å ã¨Ñ¨Î=∞ Éèí∂q∞HÍ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì 'Ѩ~°=∞ âßO`« ã≤÷u—x á⁄O^Œ∞`å#∞.
J\˜ì „`À=#∞ K«∂Ñ≤OK«QÆÅ F q"ÕHõ=∂! h‰õΩ #=∞™ê¯~°O! ~°=Ú‡. =∞#O D [#‡Hõ~°‡Å
=∞<À*Ï_»º=Ú#∞ `˘ÅyOz"Õ^•ÌO. h=Ù <å‰õΩ ¿ã<å<åÜ«∞‰õΩ_ç"≥· `À_»∞QÍ LO>Ë<Õ <Õh ã¨O™ê~°
*Ï_»º=ÚÃÑ· Ü«Ú^ŒúO „ѨHõ\ ˜Oz, [~ÚOK«QÆÅ∞QÆ∞`å#∞.
❖❖❖
3. ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞O
P q^èŒOQÍ [#Hõ =∞Ǩ~åA HÀ@Ö’ XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ zO`«# KÕã¨∂Î L<åfl_»∞.
WO`«Ö’ PO`«~°Oy‰õΩ_≥·# XHõ ^•fi~°áêʼnõΩ_»∞ ~åA#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz WÖÏ q#flqOK«™êQÍ_»∞-
PO`«~°Oy‰õΩ_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ~å*Ï! `«=∞‰õΩ ã¨^• ã¨~°fi^• kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞ QÍHõ! WѨÊ\˜ˆH HÍÖÏf`«
"≥∞ÿ#k. JkQÀ „ÉÏǑχ=ÚǨ˙~°ÎO „áê~°OÉèíO HÍ#∞#flk. <Õ\ ˜ L^ŒÜ«∂xH˜ q∂ H˘~°ÔH· Z<Àfl
=ÚYº ~åK«HÍ~°º=ÚÅ∞ "Õz L<åfl~Ú. ÖËz, =∞OQÆà™◊ êfl#O H˘~°‰Ωõ ã≤^OúŒ HõO_ç. "Õ^ጠê~åÜ«∞}∞ÅQÆ∞
„ÉÏǨχ}∞Å∞ H˘kÌ¿ãѨ\ ˜ „H˜`"« ∞Õ =zÛ 'JѶ∞¨ =∞~°¬}O— [Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~°∞. "å~°O`å `«=∞ "Õ^ÀK«Û~ù }° Å`À#∞,
"Õ^•~°÷ „Ѩã¨OQÆ=ÚÅ`À#∞ q∞=Ú‡Å#∞ "≥∞Ñ≤ÊOz, q∂ =^ŒÌ ^ŒH˜∆}`åO|∂Å=ÚÅ∞ ã‘fiHõiOK«
"Õ_»∞Hõ HõeyÜ«Ú<åfl~°∞. q∂ ã¨O^蕺=O^Œ<åk HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ H˘~°‰õΩ JO`å ã≤^ŒúO KÕÜ«∞|_ç
LOk. q∂ =O\˜ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ `«=∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ xÜ«∞=∞=Ú#∞ Ju„Hõq∞Oz
=iÎOK«~°∞ Hõ^•! <å D JkèHõ„Ѩã¨OQÆ=Ú#‰õΩ Hõ∆=∂~°∞›_»#∞. `«=∞ P*Ï˝"åHõº=ÚÅÔH· "ÕzÜ«Ú<åfl#∞.
^•fi~°áêʼnõΩ_»∞ K≥ÑC¨ K«∞#fl q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞ QÆOcè~O° QÍ qO@∂<Õ, „ѨâßO`«, =∞ø# z`«∞_Î Q» ∞Æ
P =∞Ǩ~åA qz„`« [QÆ`üã≤÷u QÆ∞iOz W@∞¡ Ѩ~åºÖ’zOK«™êQÍ_»∞.....!
[#Hõ=∞Ǩ~åA (`«# JO`«~°OQÆ=Ú#) : ''D ~å[º"Õ∞q∞\˜? D ã¨∞Y"Õ∞q∞\˜? Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ#
~å[ºã¨∞Y=ÚÅ`À <åH˜Ñ¨C_»∞ H˘OK≥"≥∞ÿ<å „Ñ¨Ü≥∂[#O ÖË^Œ∞Hõ^•! '=∞$QÆ`«$+¨‚— JO>Ë Uq∞\’
`≥eã≤# `«~°∞"å`« J\˜ì =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ h~°∞ „`åy ^•Ç¨ÏO f~°∞ÛHÀ=\ÏxH˜ =¸~°∞ö_»∞ =∂„`«"Õ∞
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™êÎ_»∞. Hõ#∞Hõ <Õ#∞ 'q∞^䌺— Ü«∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∞O`å Ѩi`«ºlOz"Õ™êÎ#∞. 'âßO`«
ã¨=Ú„^ŒO—ÖÏQÍ UHÍO`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO\Ï#∞. J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÖˇ·# D Éè’QÆ=ÚÅ`À <å
ˆHq∞\˜ Ѩx?
342
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨~°fi Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOz ˆH=ÅO „|Ǩχ=Ú#∞ â◊~°}∞"Õ_ç ã¨∞YâßOu ã¨=∞xfi`«∞_»<Ò`å#∞. F
z`«Î=∂! H˘OK≥O <å =∂@ q#∞. D ''[#‡, [~å, =∞~°}, [_»`«fi—— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ™êO™êiHõ JÖÊ
J#∞Éè=í =Ú J<Õ |O^èOŒ =∞#O `˘ÅyOK«∞HÀ"åe ã¨∞=∂! =∞#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k Jã¨O|Okè`"« ∞≥ #ÿ
^•x #∞O_ç "Õ~°∞ KÕã≤ J=QÍǨÏ#`À ^Œi≈OKåe. LѨâ◊=∞#O H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞ufl^•ÌO. q+¨Ü«∞ ã¨∞Y
ÖËâ◊=ÚÅ#∞ P™êfikOK«∞@Ö’ J`«ºO`« Kå`«∞~°ºOQÆÅ h JÉèϺã¨=Ú#∞ `«ºlOK«∞. „ÉèÏOu KÕ`«
=∂„`«"Õ∞ h=Ù D „áêѨOzHõ ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ ã¨∞Y=Ú#∞ J=Ö’H˜ã¨∞Î<åfl=Ù. HÍx, J=hfl J`«ºO`«
ã¨fiÅÊ ã¨∞Y=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. "å\˜ =Å# U~°Ê_Õ ^Œ∞óY=Ú =∂„`«O Jáê~°O.
F „Ñ≤Ü«∂z`«Î=∂! â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ L#fl HÍÅ=∞O`å Éè’QÍâ◊H˜ÎÜ«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞<åfl=Ù.
Éè’yOK«∞ â◊H˜Î H©∆}˜Oz#ѨC_»∞ Jâ◊‰õΩÎ~åÅ"≥· JÅÊ`«fi=Ú#∞ J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl=Ù. x[O K≥ѨC...
WO`«=~°‰õÄ h‰õΩ x["≥∞ÿ# `«$Ñ≤Î JO@∂ ZѨC_≥·<å ÅaèOzO^•? „ѨÜ≥∂[#=Ú ÖËx „â◊=∞
ZO^Œ∞HÀ K≥ѨC?
„|Ǩχ=Ú#∞ qKåiOK«∞@KÕ`«=∂„`«"Õ∞ JHõ$„u=∞=∞QÆ∞ `«$Ñ≤Î Åaè™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù
ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù "≥·Ñ¨Ù =∞~°Å∞@ÜÕ∞ Lz`«O.——
P =∞Ǩ~åA W@∞¡ qKå~°} KÕã¨∂Î LO_»QÍ P`«x K«Ñ¨Åz`«Î=Ú â◊q∞OzOk. PÜ«∞#
XHõ z„`«=ÚÖ’x ѨÙ~°∞+¨µx =Öˇ =∞ø#ã¨∞÷_»Ü«∂º~°∞. PO`«~°OyHõ ^•fi~°áêʼnõΩ_»∞ ~åA Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ"Ò#fl`«º"Õ∞q∞\’ H˘O`«=~°‰õΩ Ziy#"å_Õ. JO^Œ∞KÕ`« ÉèíÜ«∞, Q“~°"å^Œ∞Å`À Uq∂ =∂\Ï¡_»
‰õΩO_®, xÅ∞K«∞xÜ«Ú<åfl_»∞. P `«~∞° "å`« [#Hõ=∞Ǩ~åA XHõ¯ Hõ} ∆ OÖ’ ã¨~fi° =Ú#∞ `«∂+‘É‚ Ïè =O`À
`«ºlOz#"å_»Ü«∂º~°∞. âßO`«z`«∞Î_≥· „áê}˜HÀ@¡ r=# q^è•#=Ú#∞ `«ÅK«∞H˘O@∂ W@∞¡ =∞~°Å
zO`«#KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
<Õ#∞ P`«‡#∞ HÍx ^≥ѨC_»∞? - D „ѨѨOK«OÖ’ „QÆÇ≤ÏOK«^ŒQÆæ =ã¨∞Î"Õk? ^Õxx <Õ#∞ „Ѩܫ∞uflOz
™êkèOKåe? WHõ¯_» '<åâ◊~°Ç≤Ï`«=Ú, L`«Î=∞=Ú, P#O^ŒHõ~°=Ú, ^À+¨~°Ç≤Ï`«=Ú— J~Ú# U^≥·<å
Ѩ^•~°÷=Ú LO>ËHõ^•, JO^Œ∞‰õΩ qâßfiã¨=Ú`À „Ѩܫ∞uflOK«QÆeˆQk? J\˜ì Ѩ^•~°÷=Ú ÖË#ѨC_»∞
<Õ#∞ D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅKÕ ZO^Œ∞‰õΩ |OkèOK«|_®e? PHõi¬OK«|_®e? qHõi¬OK«
|_®e?
PÜ«∂ „H˜Ü«∂^Œ∞ÅO^Œ∞ `«`«Ê~°∞_»<≥· LO_»∞@KÕ`«QÍx, ÖËHõ x¢+≤¯Ü«∞`«fi=ÚKÕ QÍx <å‰õΩ UO
„ѨÜ∂≥ [#O? ZO^Œ∞HõO>Ë L`«Ê#fl"≥∞#ÿ „Ѩu =ã¨∞=Î Ù #tOzáÈ=ÙK«∞#flk. D â◊s~°"∞Õ fã¨∞‰õΩO^•O.
Wk J㨄^Œ∂ѨOQÍ<Õ Pq~°ƒùqOzOk. WHõ Wk LO_»∞@ KÕ`« QÍx, ÖËHõ, ÖˉõΩO_»HõáÈ=Ù@ KÕ`«
QÍx <Õ#∞ á⁄O^Õ =∂~°∞Ê – KÕ~°∞ÊÅ∞ Uq∞ LO\Ï~Ú?
<Õ#∞ „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ P㨉õΩÎ_»<≥· LO_»=K«∞Û, ÖË^• „H˜Ü«∂~°Ç≤Ï`«∞_»<≥· LO_»=K«∞Û. J\˜ì LÉèíÜ«∞
J=ã¨÷ÅÖ’‰õÄ_® ã¨=∞~°∂Ѩ=ÚQÍ ã≤÷u á⁄OkÜ«Ú#fl\˜ì Ѩiâ◊√^Œú K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ <Õ#∞. D
=~°Î=∂# Hõ∆}OÖ’ Hõ#|_»∞K«∞#fl â◊s~°=Ú =O\˜ J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅ∞ ~å=K«∞ÛQÍHõ! áÈ=K«∞ÛQÍHõ!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 343
J"Õg ‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ^Œ∞. <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. <Õ#∞ "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞
‰õÄ_® HÍ^Œ∞. "å\˜H˜ Jf`«"≥∞ÿ, HÍx, "å\˜ LxH˜H˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl âßâ◊fi`«`«`«fi=Ú, Jxˆ~Ìâ◊=Ú,
J„Ѩ"∞Õ Ü«∞=Ú<≥· L<åfl#∞. ZO^Œ∞‰õO>Ë K≥`· #« ºO K≥`· #« ºOQÍ<Õ LO@∞OkHÍx Jk '[_»O— J=Ù`«∞O^•?
ÖË^Œ∞. 'â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞— J~Ú L#fl <å‰õΩ D â◊s~å^Œ∞ÅKÕ HõeˆQ Ǩx Uq∞? =$kú Uq∞?
<åaè"åOKèå=∞ºã¨O„áêѨÎO ã¨O„áêѨÎO#`«º*Ï=∞ºÇ¨Ï"£∞ I
ã¨fiã¨÷P`«‡xuëêªq∞ Ü«∞#‡=∂ã≤Î`«^Œã¨∞Î"Õ∞ II (â’¡ 24, ã¨~°æ 10)
HÍ|\ì̃ <Õ#∞ „áêÑ≤OÎ K«x ^•xQÆ∞iOz HÀ~°=Åã≤# ѨxÖË^∞Œ . „áêÑ≤OÎ z# ^•xx =^ŒÅ=Åã≤#
Ѩx‰õÄ_® ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Hõx, ã¨~°fi^• ã¨fiã¨÷~°∂Ѩ=Ú# P`«‡Ü«∞O^Õ <≥ÅH˘x LO\Ï#∞.
❖
Jã¨Å∞ P`«‡ ##∞fl q_»z "≥o§#k ZѨC_»∞? Jk ã¨~°fi^• <åÜ«∞O^Õ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ
~°∂ѨOÖ’ ™êH˜∆ã¨fiÉèÏ=O`À, <å Hõ<åfl "Õ~°∞ HÍ#\˜ì^≥· "ÕOKÕã≤ÜÕ∞ L#fl -J^Õ <Õ#∞. <Õ#∞ JYO_»O,
J„Ѩ"∞Õ Ü«∞O, JkfifÜ«∞O, x`Àºk`«O, x`«ºx~°‡ÅO, [QÆ^fŒ `«O, [QÆ^•`«‡HõO JQÆ∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<!Õ
U P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú <å^≥· L#fl^À, Jk <Õ#∞ ã¨~°fi^Œâ◊ÅO^Œ∞ ã¨~°fi^• HõeyÜÕ∞ L<åfl#∞.
WHõ „Éèí=∞ ZO^Œ∞‰õΩ? „H˘`«ÎQÍ á⁄O^Œ=Åã≤#k Uq∞ LO@∞Ok?
<å Ü≥ÚHõ¯ J*Ï˝#HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® <Õ#∞ JYO_»O, â◊√^ŒúO, x`«ºO, x~°‡ÅO, ã¨~°fiO J~Ú#
P`«‡<Õ J~Ú L<åfl#∞. 'P`«‡— J#|_»∞#k <å HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ÖË<ÕÖË^Œ∞. <Õ#∞ ^•xH˜ "Õ~°∞QÍ ÖË#∞.
HÍ~åºHÍ~°º=ÚÅ∞ -
#=∞"Õ∞ǨÏHõ$`Õ<å~À÷ <åHõ$`Õ<ÕǨÏHõâ◊Û# I
„H˜Ü«∞Ü«∂-„H˜Ü«∞Ü«∂"åÑ≤ Ü«∞„`åÊѨÎO`«^Œã¨#‡Ü«∞"£∞ II (â’¡ 25, ã¨~°æ 10)
PÜ«∂ HÍ~åºÅ∞ KÕÜÚ« @ KÕ`« QÍx, ÖËHõ KÕÜ∞« ‰õΩO_»∞@ KÕ`« QÍx <åH˜Hõ Z\˜ì „ѨÜ∂≥ [#=¸
ÖË<ÕÖË^Œ∞. „H˜Ü«∂„H˜Ü«∞ÅKÕ „áêÑ≤ÎOz#^ŒO`å 'q∞^䕺 ~°∂Ѩ=ÚÖË— J~Ú L<åfl~Ú. ''<Õ#∞ Jk
á⁄O^ŒÖËHõáÈÜ«∂<Õ? ZÖÏ á⁄O^•e?——...J<Õ L^ÕfiQÆO QÍx, K«OK«ÅO QÍx <Õ <≥O^Œ∞‰õΩ, Z=i
x~°‚Ü«∞O „ѨHÍ~°O á⁄O^•e? âߢã¨Î=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_ç#q, Ö∫H˜HõOQÍ x~°‚~ÚOK« |_»∞K«∞#flq
J<ÕHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ <å ã¨=Ú‡Y=Ú#‰õΩ =K«∞ÛK«∞<åfl~Ú. =∞Oz^Õ. "åã¨Î"åxH˜ "å\˜ #∞O_ç
<Õ#∞ Hõ~°ÎQÍ á⁄O^Œ=Åã≤#k QÍx, á⁄O^Œ^Œy#q QÍx ÖË=Ù. J~Ú#ѨÊ\˜H© „Hõ=∂#∞™ê~°O
„áêÑ≤OÎ KÕ PÜ«∂ „H˜Ü∞« Å∞ <å D KÕ`∞« Å∞, HÍà◊§KÕ x~°fiiÎOK«|_»∞ QÍHõ! ZO^Œ∞HõO>Ë KÕëêì~Ç° Ï≤ `«∞_»<`·≥ Õ
D â◊s~°O â◊√+≤¯ã¨∞ÎOk Hõ^•! nxx <Õ#∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ â◊√+≤¯OѨ*ËÜ«∂e?
Pã¨H˜Î~åÇ≤Ï`«ºO - Pã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«∞_»<≥· ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú# <≥ÅH˘x LO\Ï#∞. WHõѨC_»∞ J\˜ì
ã¨=∞~°ã¨ÉèÏ=##∞ ÉèÏqOK«∞ ÉèÏ=<å~åÜ«∞}∞_»QÆ∞K«∞O_»QÍ... D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ L`«Ê#fl=Ú#‰õΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl „H˜Ü«∞, J„H˜Ü«∞Å∞, P „H˜Ü«∂„H˜Ü«∞ŠѶ¨e`«=ÚÅQÆ∞ ѨÙ}º áêѨ=ÚÅ∞, ѨÙ}º
áêѨ=ÚʼnõΩ ™ê÷#Éèí∂`«"≥∞ÿ# „áê~°|ú=ÚÅ∞... W=hfl 'ÖËx"Õ— J=Ù`å~Ú. ã¨~°fi„ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞
344
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
##∞fl `åHõ‰õΩO_® <å‰õΩ "ÕÔ~· LO\Ï~Ú. <Õ#∞ PÜ«∂ ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ *Ï˝# =∞Ç≤Ï=∞KÕ xi¡Ñ¨ÙÎ_»<≥·
LO\Ï#∞. JkÜÕ∞ <å xifiHõÅÊã¨=∂kè!
K≥`· #« º"Õ∞ J~Ú#\˜ì <å‰õΩ 'ã¨âs◊ ~°=Ú, Jâ◊s~°=Ú— J#|_»∞ =ºHÍÎ=ºHõ=Î ÚÅKÕ „ѨÜ∂≥ [#=Ú
QÍx, Ǩx QÍx U=ÚO@∞Ok? <Õ#∞ Pã¨HÎ̃~°Ç≤Ï`«∞_»#=@"Õ∞ <å ã¨~°fi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#O.
PÃÑ· Uk Z\Ï¡ LO>Ë UO? Uk Z\Ï¡ LO_»HõáÈ`Õ UO?
''Hõ~°‡—— J#∞^•x Ü«∞O^Œ∞ Ô~O_»∞ `«`åÎ fiÅ∞ Wq∞_ç L<åfl~Ú-
1. Hõ~°Î $`«fi=Ú (I am the doer)† 2. Éè’HõÎ $`«fi=Ú (I am the enjoyer of fruits of action).
D ~Ô O_»∂‰õÄ_® =∞#ã¨∞ûKÕ HõeÊOK«|_ç#q =∂„`«"∞Õ . D ~Ô O_»∞ LѨâq◊ ∞OK«@O [iyO^•,
WHõ ã¨~°fiHÍ~°º=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ''<åKÕ KÕÜ«∞|_»x"Õ—— J=Ù`å~Ú. D Hõ~°Î $`«fi=Ú, Éè’HõÎ $`«fi=Ú
q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ =∞#∞A_»∞ `«# JO`«óHõ~°}OÖ’ Z@∞=O\˜ xâ◊ÛÜ«∞O ~°∂_èçQÍ Hõey LO\Ï_À
P`«_»∞ D ^ÕǨÏ=Ú, ÉèÏ==Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl P f~°∞QÍ<Õ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞.
P`«‡ xâ◊ÛÜ«∞=Ú - <Õ#∞ D â◊s~°=Ú`À ѨÙ@ìÖË^Œ∞. nx`À #tOK«∞"å_»#∞ HÍ#∞. <Õ#∞ ^ÕxH©
Hõ~°Î#∞ HÍ#∞. Éè’HõÎ#∞ HÍ#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë W=hfl ã¨fi`«óã≤^Œú=∞QÆ∞ x~°‚Ü«∞=Ú HõeyÖË=Ù. Hõ#∞Hõ
[_»"≥∞ÿ L<åfl~Ú.
<Õ#∞ '*Ï˝#=Ú— Ü≥ÚHõ¯ =ÚO^Œ∞, "≥#∞HõÅ ‰õÄ_® L#fl\˜ì *˽ܫ∞"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»#∞.
â◊√^Œú K≥·`«#º"Õ∞ J~Ú L#fl <å‰õΩ Hõ~°Î $`«fi=Ú ÖË^Œ∞. Éè’HõÎ $`«fi=Ú ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. D Hõ~°Î $`«fi,
Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#q =∂„`«"Õ∞. WHõ <Õ<À... J#∞Éèí="Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
QÆÅ *Ï˝# (knower) `«`«Î fi=Ú#∞.
❖
J=∞‡Ü«∞º! WѨC_»∞ <å |∞kú ''Hõ~°Î $`«fi=Ú, Éè’HõÎ $`«fi=Ú—— J<Õ *Ï_»º=Ú#∞ ^Œ∂sHõiOz#^≥·
â◊√„Éèí=Ú KÕÜ«∞|_ç# ^Œ~°Ê}=Ú =Öˇ „ѨHÍt™ÈÎOk. XHõ Q˘Ñ¨Ê "åºkè #∞O_ç x"å~°} á⁄Ok#^≥·
'P`«‡ Ѩ^Œ=Ú— J#|_»∞ ^•xÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=Ú ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\’Ok.
WѨÊ\˜=~°‰õΩ <å‰õΩ U~°Ê_ç LO_ç# W+¨ì Jx+¨ì=ÚÅ „áêÑ≤ÎH˜ HÍ~°}O Z=~°∞? =∞Ô~=fi~°∂
HÍ^Œ∞... <å JqKå~°}ÜÕ∞! <å Jnè~°`«fi"Õ∞! <å JÅÊ"≥∞ÿ# Z~°∞HõÜÕ∞! J\˜ì Jnè~°`«fi=Ú#∞ <Õ#∞
D Hõ∆}"Õ∞ `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
4. z`«Î=Ú#∞ âßã≤OK«@O
P [#Hõ=∞Ǩ~åA `«# JO`«~°OQÆOÖ’ D q^èŒ"≥∞ÿ# zO`«# KÕã¨∂Î =∞ø#O =Ç≤ÏOz
L<åfl_»∞. ''P ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞_»∞ HÍOux „Ѩ™êkOK«∞@, (H˜~°}[#º ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ) =$Hõ∆=ÚÅ∞,
Ѩâ◊√=ÙÅ∞, =∞#∞+¨µºÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x rqOѨ*ËÜ«Ú@, `«\ÏHõ [Å=Ú#∞ ZO_çOѨ *ËÜ«Ú@
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 345
– "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∞Å#∞ =∞ø#=ÚQÍ xi¡Ñ¨Î=ÚQÍ, Jã¨OQÆ=ÚQÍ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! <Õ#∞
‰õÄ_® PÜ«∂ „áêÑ≤ÎOz# „H˜Ü«∞Å#∞ x~°fiiÎOK≥^Œ#∞ QÍHõ—— J#∞ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞
á⁄O^•_»∞. QÍOcè~°º=Ú, „ѨâßO`«`«, P#O^Œ=Ú PÜ«∞# =ÚY=Ú #O^Œ∞ `˘xH˜ã¨ÖÏ_®~Ú.
JѨC_»∞ „ѨHõ¯<Õ xÅzÜ«Ú#fl ^•fi~°áêʼnõΩx "≥·Ñ¨Ù ^Œ$+≤ì ™êiOKå~°∞.
[#‰õΩ_»∞ : F~¸! ^•fi~°áêÅHÍ! h ''q^Œ∞ºHõÎ ^èŒ~°‡ x~°fiǨÏ}—— <å‰õΩ ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
<Õ_»∞ xs‚`«"≥∞ÿ# ~å[HÍ~°º=ÚʼnõΩ JO`å ã≤^ŒúO KÕ~ÚOK«O_ç. ^Õ=, „ÉÏǨχ}∞Å∞ Ü«∞^ä•suQÍ
ѨÓlOK≥^Œ=Ú QÍHõ!
P ~ÀA ѨQÅÆ O`å ã¨ÉÏè HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞, <åºÜ«∞x~°Ü
‚ ∞« HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞, q^•ºq<À^Œ=ÚÅ∞
Ü«∞^ä•suQÍ [iQÍ~Ú. P ~å„u KåÖÏ¿ãѨ٠~åA UHÍO`«OÖ’ ^蕺#=∞QÆ∞fl_≥· QÆ_çáê_»∞. HÍx,
z`«Î=Ú Ñ¨iѨiq^è•Å∞QÍ áÈ`«∂<Õ LO_»@O QÆ=∞xOKå_»∞. ''JÔ~! D =∞#ã¨∞û D q^èŒ=ÚQÍ
J<ÕHõ`«fi=Ú#∞, ^Œ∞+¨ì`«fi=Ú#∞, qëê^Œ`«fi=Ú#∞, |ÅÇ‘Ï#`«fi=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞ P„â◊~Ú™ÈÎO^Õq∞\˜?
WO`« q<åfl#∞... WO`« qKå~°} KÕâß#∞... HÍx UO ÖÏÉèíO?—— Jx Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂_»∞.
❖
[#Hõ =∞Ǩ~åA : F 'z`«Î=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ q∞„`«=∂! h`À D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞
=ÚK«Û\˜OKåÅx L#flk. W@∞ =zÛ <å‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~ÀÛ...!
F „Ñ≤Ü∞« z`«=Î ∂! D K«ÑŨ ã¨O™ê~°=Ú P`«‡‰õΩ x["≥∞#ÿ ã¨∞Y=Ú „Ѩ™êkOK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞#fl^•
K≥ѨC? Hõ#∞Hõ h=Ù âßO`«=Ú#∞ á⁄O^Œ∞=Ú. âßO`«=ÚKÕ =∂„`«"Õ∞ L`«Î=∞ P`«‡ã¨∞Y=Ú
ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
z`«Î=Ú : B#∂... D ã¨O™ê~°=Ú J#|_Õk ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛѨ_çOk?
[#‰õΩ_»∞ : K≥ѨÙ`å#∞, q#∞! h=Ù U q^èŒOQÍ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ KÕã¨∂Î<åfl"À, P q^èŒOQÍ<Õ...
PÜ«∂ ~°∂Ѩ=Ú#<Õ D ã¨O™ê~°=Ú qâßÅ`«fi=Ú K≥O^Œ∞`ÀOk. XHõ_»∞ XHõ q`«∞Î#∞ `≥zÛ, ^•xx
=∞Ǩ=$Hõ∆=ÚQÍ ÃÑOz áÈ+≤Oz# `«~°∞"å`« ''JÜ≥∂º! D qâßÅ âßYÅ∞QÆÅ =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú
ZHõ¯_ç #∞O_ç ^•Ñ¨ÙiOzOk? nx =Å# WO\˜QÀ_»Å∞ ѨQÆ∞Å∞K«∞<åfl~Ú† ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞, =Úà◊√§,
K≥`«ÎK≥^Œ#∞ P=iã¨∞Î<åfl~Ú—— Jx =QÆK«∞#@∞¡ h=Ù ‰õÄ_® D ã¨O™ê~°=Ú QÆ∞iOz =QÆK«∞K«∞<åfl=Ù.
z`«Î=Ú : <Õ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl D =º^èŒÅ‰õΩ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
[#‰õΩ_»∞ : F ^Œ∞+¨ìz`«Î=∂! hÜ«∞O^Œ∞ Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ WK«Ûù L#flk. JkÜÕ∞ ã¨HõÅ ^Œ∞ã≤÷`«∞ʼnõΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. Ѷ¨e`«OQÍ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞Å∞ x#∞fl =^Œe ÃÑ@ì‰õΩ<åfl~Ú.
q+¨Ü«∞ zO`«#, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ - D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# â◊|Ì-ã¨Ê~°≈-~°∂Ѩ-
~°ã¨-QÆO^è•#∞Éèí==ÚÅ∞ KÕ`«<Õ [## =∞~°} ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=∞O`å Pq~°ƒùq™ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ D WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡, ^Œ$â◊º=ã¨∞Î=ÙÅ `À\˜ ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚŠѨ@¡
U~°Ê_»∞ 'zO`«#— ÖËHõ '=∞##=Ú—#∞ `«ºlOK«∞. JѨC_»∞ âßOu ÅaèOK«HõáÈ`Õ ##fl_»∞QÆ∞.
346
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WHõ¯_» H˘OK≥O ѨijÅ#QÍ K«∂_»@O [iy`Õ, ™ê~°=O`«"≥∞ÿ#k, n~°… ã¨∞Y=Ú#∞, ÖË^•,
^Œ∞óY q∞o`«O HÍx ã¨∞Y=Ú#∞ W=fiQÆeˆQk U=Ú#flk? =∞# =^ŒÌ '|∞kú— J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ|_Õ
qâı¡+¨} â◊H˜Î L#flk. J\˜ì |∞kú`À ѨijeOz Uk „âı+¨ª"≥∂ ^•x<Õ ã‘fiHõiOKåe QÍx, Uk
JÅ"å\’ ^•xx =∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOK«@O Lz`«O HÍ^Œ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ h=Ù '„QÆ∞_礗QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
J_»∞QÆ∞Å∞ "ÕÜ«∞=^ŒÌx <å =∞#q.
F ™ê^èŒ∂! „Ñ≤Ü«∞z`«Î=∂! D ã¨O™ê~°=Ú Jáê~°"≥∞ÿ#k. XHõ^•xH˜ „ѨÜ≥∂[#OQÍ =∞~˘Hõ\ ˜
„áêÑ≤Îã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. ''Wk á⁄Ok# `«~°∞"å`« <åH˜OHõ PtOK«=Åã≤#k Un LO_»^Œ∞—— Jx
r=Ù_»∞ J#∞‰õΩO@∂<Õ, U"Õ"À Ptã¨∂Î LO\Ï_»∞. 㨈~... á⁄O^Œ∞`å_»∞, ÖËHõ, á⁄O^Œ_»∞... Uk
U"≥∞ÿ<å PtOK«@O =∂„`«O PQÆ^Œ∞. Jk P`«_»∞ QÆ=∞xOK«∞@ ÖË^Œ∞. PtOz#O`«HÍÅO ^Œ∞óYO,
„â◊=∞, L^ÕfiQÆO `«Ñ¨Ê=Ù.
HÍ|\˜ì LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜? 'Pâ◊— J#∞^•xx ÖËHõ, 'PtOK«∞@— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞
`«ºlOK«@ÜÕ∞ LáêÜ«∞O. D ^Œ$â◊º=Ú#∞ Pã¨H˜ÎKÕ „QÆÇ≤ÏOK«#∂ =^Œ∞Ì... ^Õfi+¨=ÚKÕ `«ºlOK«#∂
=^Œ∞Ì... 'PtOK«HõáÈ=@O— J#∞^•xx JÉèíºã≤ã¨∂Î<Õ P`«‡HÍ=Ú_»=QÆ∞=Ú. ™êH˜∆ ~°∂Ѩ=Ú# ã≤÷u
HõeyÜ«ÚO_»∞=Ú. J@∞ `«~°∞"å`« Uk Z@∞¡ Lz`«"≥∂ J>Ë¡ PK«iOK«∞=Ú.
Ug ‰õÄ_® x#∞fl ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨Ê $tOK«∞@ÖË^Œ∞. h=Ù Pã¨HÎ̃`À PtOz#ѨC_»∞, P„â◊~ÚOz
#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ Jq x#∞fl Ö’|~°∞K«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. `«`«Êùe`«OQÍ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ x#∞fl
„ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ F z`«Î=∂! h ^À+¨=ÚÅhfl hÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÜ«∞OHõ$`«=ÚÖË!
❖
J~Ú<å, D ^Œ$â◊º=Ú ã¨`«º"≥∞ÿ`Õ =∞#ÔHO^Œ∞‰õΩ? ÖËHõ 'q∞^䌺— J~Ú`Õ U=Ú#flk? nx
Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞} JQÆ∞}=ÚÅKÕ =∞#O ZO^Œ∞‰õΩ Ç¨Ï~°¬ qëê^Œ=ÚÅ∞ á⁄O^•e?
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û QÍ~°∂! D ^Œ$â◊º=Ú`À =∞#ˆHq∂ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. Jk h Ü≥ÚHõ¯
ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOz =∂„`«"Õ∞ LO\’Ok. ''U^≥·`Õ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ÖË^À... J\˜ì =ã¨∞Î=Ù`À h‰õΩ
ã¨O|O^èŒO Z\Ï¡ á⁄ã¨∞QÆ∞`ÀOk?—— Jx „Ѩtfl¿ãÎ <åH˘Hõ ã¨=∂^è•#O Åaè™ÈÎOk. D =∞#ã¨∞û
‰õÄ_® ÖËx =ã¨∞Î"Õ Hõ^•! Jã¨Å∞ h"Õ ÖË=Ù. =∞~˘Hõ ÖËx =ã¨∞Î=QÆ∞ ^Œ$â◊º=Ú`À h‰õΩ ã¨O|O^èŒO...
P ã¨O|O^è=Œ Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉÏè =OKÕ <Õ#∞ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞, =∂<å==∂#=ÚÅ∞, „Ñ≤Ü∂« „Ñ≤Ü∞« =ÚÅ∞
á⁄O^Œ@=∂? W^ŒO`å ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O!
''XHõ Q˘„_®Å∞ L#flk. P"≥∞ Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»= ‰õΩ=∂~°∞_»∞ PHÍâ◊OÖ’x XHõ K«^Œ∞<≥·#
„áêO`«OÖ’ H˘xfl q`«∞ÎÅ∞ <å\Ï_»∞. J^˘Hõ ÃÑ^ŒÌ ѨÓ^À@QÍ Ñ¨i}q∞OzOk. P ѨÓ^À@Ö’
J<ÕHõ ~°HÍŠѨÓÅ fQÆÅ∞, "≥ÚHõ¯Å∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ =~°∞ã¨ÅÖ’ Hõ#|_»∞K«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’x Ô~O_»=
=~°∞ã¨Ö’x =¸_»= "≥ÚHõ¯‰õΩ Ñ¨ÓKÕ P ÃÑ^ŒÌ ѨÙ=Ùfi K«∂Kå~å! Jk ZO`« JO^ŒOQÍ L#flk?——
D ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À U~°Ê_»∞ ã¨O|O^èŒ=Ú P ѨÓ=ÙѨ@¡ U~°Ê_»∞ „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú =O\˜k.
D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÖË (J㨄^Œ∂Ѩ=Ú ´ XHõ =ã¨∞Î=Ù H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅ „H˜`«O XHõ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 347
~°∂ѨOQÍ#∞ =∞iH˘xfl Hõ∆}=ÚÅ `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ ~°∂ѨOQÍ#∞ LO\’O^Œ#∞HÀO_ç... JѨC_»∞
Jk =~°Î=∂#OÖ’ 'J㨄^Œ∂ѨO— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.) J~Ú L<åfl~Ú.
áÈh F =∞#™ê! ''<å-#º`ü H˜Oz^Œã≤Η— (P`«‡`«Ñ≤Ê`Õ =∞iOˆHn ÖË^Œ∞) J#∞ ã≤^•úO`«=Ú
„ѨHÍ~°O h=Ù ã¨fi`«óQÍ P`«‡"Õ Hõ^•! '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k Jã¨`ÕÎ J~Ú L#flk Hõ^•! P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
=∞##"Õ∞ =∞#ã¨∞û. Hõ#∞Hõ ã¨fi`«óQÍ K≥`· #« º"Õ∞ J~Ú L#fl =∞#ã¨∞û‰õΩ Hõ}∆ HÍeHõ=Ú, ÉèÏ=<å=∂„`«=Ú,
Jã¨`∞« Î JQÆ∞ D [QÆ`∞« `Î À ã¨O|O^èOŒ LO_»@"Õ∞q∞\˜? ZHõ¯_»<åfl K«zÛ# "åxH˜ „|uH˜ÜÚ« #fl"åxH˜
'ã¨Ê~°≈— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨O|O^è•Å∞ á⁄ã¨QÆ∞`åÜ«∂?
ÖË^•, ''=∞##=Ú—— J#∞ <å ã¨fiÉèÏ==Ú (=∞#ã¨∞û), =∞##=Ú KÕÜ«∞|_»∞@KÕ U~°Ê_çÜ«Ú#fl
^Œ$â◊º=Ú – D Ô~O_»∂ ã¨`ÕÎ Jx J#∞‰õΩO^•O. Ô~O_»∂ ã≤÷uHõeyÜÕ∞ L#flѨÙÊ_»∞ 'ã¨`åΗ ^Œ$ëêì º
Ô~O_ç\ ˜Ö’#∞ ã¨`åÎ – J#|_»∞ UHõ`«fi=Ú L#fl>Ë¡ Hõ^•! „^Œ+¨ì L#fl KÀ>Ë ^Œ$â◊º=ÚO@∞Ok.
ÉèÏ=‰õΩ_»∞ L#fl KÀ>Ë ÉèÏ=# LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ LÉèíÜ«∞=ÚÅ∞ XˆH `«`«Î fiO Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅ∞.
D Jaè„áêÜ«∞O =∞#O XѨÙʉõΩO>Ë '=∞#ã¨∞û – ^Œ$â◊º=Ú— ã¨~°fi^• Hõeã≤ÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú
Hõ^•! WHõ ã¨OÜ≥∂QÆ qÜ≥∂QÆ ÉèÏ==ÚÅKÕ Ç¨Ï~°¬ qëê^Œ=ÚÅ∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ Ñ¨_∞» K«∞<åfl~Ú?...
HÍ~°}O, h ^ŒQÆæ~° P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ `«y#O`« ã¨=∂Kå~°O ÖËHõáÈ=@"Õ∞ ã¨∞=∂! =∞i ã¨=∂Kå~°O
H˘~°‰Ωõ „ѨÜ∞« uflOKåe Hõ^•! JO^Œ∞Hˆ O KÕÜ∂« e? âߢã=Ψ ÚÅ#∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz ã¨=∂Kå~°O
¿ãHõiOKåe. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKå~°} KÕÜ«∂e. JO`ÕQÍx ''<Õ#∞ ^Œ∞ód`«∞_»#∞.... JÅ∞Ê_»#∞—— Jx
J#∞‰õΩO@∂ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë Uq∞\˜ÖÏÉèíO?
Hõ#∞Hõ F =∞#™êû! D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õk =∂#ã≤Hõ "åºkè Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞. Wk
HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ#k. Hõ∆}Hõ∆}O qˆH∆Ѩ=Ú`À ‰õÄ_ç#\˜ìk.
J\˜ì D ã¨O™ê~°=Ú#∞ ^ŒÜ«∞KÕã≤ `«ºlOK«∞. ã¨=∂kèx JÉèíºã≤OK«∞. âßO`«~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ xÅHõ_» á⁄O^Œ\ÏxˆH L`åûǨÏO HõeyÜ«ÚO_»∞. JO`ÕQÍx ã¨fiÜ«∞OQÍ „Éè=í ∞#∞ ã‘fiHõiOK«@O,
"≥∂ǨÏ=Ú – =∞O^Œ`«fi=Ú HõeyÜ«ÚO_»@O h‰õΩ Lz`«=∂? ZO^Œ∞‰õΩ? ZO`«HÍÅOQÍ D
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ Uq∞ „ѨÜ≥∂[#O K≥ѨC?
#`«kǨã≤Î ã¨=Ú#fl`«=Ú`«Î=∞O „=[ã≤ÜÕ∞#Ѩ~åO ѨiѨÓ~°‚`å"£∞
`«^Œ=ÅO|º |ÖÏ^Œunè~°`åO [Ç≤ÏÇ≤ÏK«OK«Å`åO â◊~î°ˆ~=∞#ó. (â’¡ 18, ã¨~°æ 12)
D ^Œ$â◊ºOÖ’ ѨÓ~°‚`«fi=Ú ÖË^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ U"≥∞ÿ<å J#∞=∂#=Ú#fl^•? JO^Œ∞KÕ`« JÉèϺã¨,
"≥~· åQƺ=ÚÅKÕ nè~`° fi« =Ú #=ÅOaOz K«OK«Å`«fi=Ú#∞ q_»z"ÕÜ∞« =Åã≤#kQÍ x#∞fl âßã≤ã∞¨ <Î åfl#∞!
❖❖❖
348
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
5. Éèí∂`« Éèíq+¨º`üÅ#∞ [~ÚOK«_»O - =~°Î=∂#OÖ’ U~°Ê_ç LO_»_»O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : N~å=∞K«O„^• ! P [#‰õΩ_»∞ P q^èŒ=ÚQÍ qKå~°} KÕã¨∂Î<Õ Ü«∞^ä•„áêѨÎOQÍ
~åK«HÍ~°º=ÚÅ∞ <≥~°"Õ~°∞ã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. nè~°`«fi=Ú`À ‰õÄ_ç# `«# ã¨∞xt`« |∞kúx LѨÜ≥∂yã¨∂Î
''<Õ#∞—— ''<åk—— J#|_»∞ JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~°=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞OKå_»∞. PÜ«∞#‰õΩ q+¨Ü«∞=ÚÅ
Ѩ@¡ U=∂„`«O L`«∞ûHõ`«, L^ÕfiQÆ=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞. D Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ J`«_»∞
`«ºlOK«∞@ ÖË^Œ∞. „QÆÇ≤ÏOK«∞@ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. ^Õx Ѩ\Ï¡ „Ñ≤Ü«∞`«fi=Ú QÍx, ^Õfi+¨ |∞kúQÍx U~°Ê_»
‰õΩO_®<Õ =~°Î=∂# HÍÅ=ÚÖ’ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#fl^•xx â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞_≥· x~°fiiÎã¨∂Î LO@∞<åfl_»∞.
Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ q"ÕHõ=Ú#∞ q_»∞K«∞@ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« 'ã¨=∞ºH± *Ï˝#O— U =∂„`«O
Hõà◊OH˜`«O JQÆ∞@ÖË^Œ∞. "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ ÖË#\˜ì x~°‡Å"≥∞ÿ# PHÍâ◊=ÚÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ xifi~å=∞OQÍ „ѨHÍt
ã¨∞Î#fl@∞¡ J`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’ x+¨¯à◊OHõ=∞QÆ∞ z^•`«‡`«fi=Ú ã¨~°fi^• „ѨHÍtOK«™êyOk. ''B#∞!
<Õ#∞ „|Ǩχ=∞Ü«Ú_»#∞. ã¨~°fiÉèí∂`«*ÏÅ=ÚÅO^Œ∞ ã¨^Œ$â◊º"≥∞ÿÜ«Ú#fl P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞_»#∞. JO^Œ∞KÕ`«
<Õ#∞ ã¨~°fiÉèí∂`å`«‡ HÀq^Œ∞_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞. ã¨~°∞fiÅ∂, ã¨~°fi=¸ <åÜ«∞O^Õ, <å ã¨~°fi ~°∂ѨO
QÍ<Õ x`«º=Ú LO_ç LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk,—— – J#∞ Zé∞Hõ, ÉèÏ=#, J#∞Éèí=O J`«x Ü«∞O^Œ∞
ã¨∞^Œ$_è»`«fiO á⁄O^•~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬ ! J\˜ì P`å‡#∞Éèí=O á⁄Ok Ü«ÚO_ç ‰õÄ_® H˜¡+¨ì`«, ã¨Ê~°úÅ`À ‰õÄ_ç#
Ö∫H˜Hõ=∞QÆ∞ ~å[ºáêÅ# x~°fiiÎOK«QÆeQÍ~å?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl =∂Ü«∞ KÕ`«<Õ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ Jã¨OQÆ=Ú
J~Ú#\˜ì P`«‡ U XHõ¯ =º=Ǩ~°=ÚKÕ`«#∂ U XHõ¯ Hõ∆}=ÚÖ’ ‰õÄ_® ã¨Ê $tOK«|_»∞@ÖË^Œ∞. D
q+¨Ü«∞=Ú [#‰õΩ_»∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ã¨=∞z`«∞Î_»QÆ∞ J`«_»∞ D ~å*Ϻ^Œ∞Å q+¨Ü«∞=ÚÖ’
„Ѩã¨#fl`«fi=Ú á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. ^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. ã¨~°fi^• 'q=Ú‰õΩÎ_»∞— JQÆ∞@KÕ P`«_»∞
ѨÓAº_»∞, VÍ˝#=$^Œ∞ú_»∞, WǨÏѨ~°=ÚŠѨ@¡ xâ◊ÛÖÏ#∞Éèí=Ù_»∞QÍ =∞#óã≤÷u á⁄O^•_»∞. JO^Œ∞KÕ`«
'~å*Ϻxfl áêeOK«∞@— J#∞ „Ѩ"åǨÏѨu`«`«fi=∞QÆ∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ „ѨâßO`« z`«Î=Ú`À x~°fiiÎOK«∞
K«∞<åfl_»∞. Ü«∞^ä•qkèQÍ ~å[ºO UÅ∞K«∂‰õÄ_® â’Hõ=Ú, Ѩi`åѨ=Ú, q=â◊`«fi=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q
P`«_»∞ á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞.
''=∂#ã≤Hõ ^À+¨=ÚÅKÕ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #∞O_ç u~ÀÉèÏ=O á⁄O^Œ@O .... =∞~°ÖÏ Pq~åƒù=O
á⁄O^Œ@O—— – D Ô~O_»∂ P`«x Ѩ@¡ U~°Ê_»∞@ ÖË^Œ∞. ^≥·#OkHõOQÍ =zÛáÈÜÕ∞ ǨÏ~°¬qëê^Œ=ÚÅ∞,
J~°÷ J#~°÷=ÚÅ∞ W=hfl JHõ~°Î $`åfiaè=∂#O Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`«, P`«‡ K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞,
`«~°OQÆ=ÚÅ∞ ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’ÖÏQÍ, Å~ÚOz LO@∞<åfl~Ú.
ã¨∞+¨µÑ≤Ü
Î ∞« O^Œ∞ L#fl"åx=Öˇ P`«_∞» "≥∞ÅQÆ∞K«∂ L<åfl_»∞. ~åQÆ^fiÕ +¨=ÚÅ∞, Éè∂í `«Éqíè +¨º`«∞ÅÎ
QÆ∞iOz# zO`«Å∞ P`«‡ ™êq∂Ѩº`«KÕ `«_çÑ≤"ÕÜ«∞|_®¤~Ú. "åã¨<åÉèÏ=O|∞# =∞#ã¨∞û Éèí∂`«
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 349
Éèíq+¨º`«∞ÎÅ#∞ [~ÚOz, =~°Î=∂#OÖ’ U~°Ê_ç =∂„`«"Õ∞ LO\’Ok. J#QÍ ^•xÖ’ Éèí∂`« –
Éèíq+¨º`«∞ÎÅ zO`«Å∞ `˘ÅyáÈÜ«∂~Ú. ˆH=ÅO =~°Îõ=∂#OÖ’ q∞H˜¯e 'ã¨O`«∞+≤ì—`À J#∞=iΙÈÎOk.
K«∂Kå"å ~å=∂! XHõ_»∞ `«# "≥∞_»Ö’ ^èŒiOz# Q˘Å∞ã¨∞ HõxÑ≤OK«Hõ, WÅ¡O`å "≥`«H˜
zO^Œ∞Å∞ "Õã≤ z=iH˜ "≥∞_»Ö’<Õ L#fl@∞¡ QÆ=∞xOz „ѨâßO`«Ñ¨_»∞#@∞¡, D r=Ù_»∞ ã¨~°fi^•
„áêÑ≤OÎ zÜÕ∞ L#fl\˜ì P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∂Kå~°=Ú, ÖËH,õ VÍ˝#=ÚKÕ =∂„`«"∞Õ „ѨâßO`«`« á⁄O^ŒQÅÆ _»∞.
J\˜ì P`«‡*Ï˝#O ÅaèOKÕO`«=~°‰õÄ D z`«Î=ÚKÕ `«`«Î fi qKå~°} KÕ~Úã¨∂Î<Õ LO_®e. 'P`«‡`«`«Î fi
qKå~°}— J<Õk ã¨[˚# ™êOQÆ`«º=ÚKÕ JÉèí∞º^ŒÜ«∞O á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. ''ã¨~°fi ã¨=∞`«fi ^Œ$+≤ì——
JÅ=_»∞`«∂ LO>Ë D =∞#ã¨∞û qâßÅ`«fiO á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
1 ã¨fiqKå~°}, 2 ã¨[#˚ ™êOQÆ`º« =Ú ...D ~Ô O_çO\˜`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ q WOÔHHõ¯_»∞O\Ï~Ú?
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h Ü≥ÚHõ¯ ''TǨÏ, JáÈǨϗ—Å#∞ ã¨KåÛù¢ã¨Î=Ú, q"ÕHõ=ÚÅKÕ â’^èŒ# KÕ~Ú.
ÅHõ∆ ºâ◊√kú`À âߢ™êÎ#∞™ê~°O „Ѩܫ∞uflã¨∂Î=ÙO_»QÍ, „Hõ=∞=ÚQÍ h |∞kú x~°‡Å=∞=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞
JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡#∞, ÖËHõ P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ h‰õΩ =∞iOÔH=fi~°∂ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. JѨC_»∞ h=Ù
J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°=ÚKÕ ÉÏkèOK«|_»=Ù ã¨∞=∂!
„Ѩ[˝ - F =∞Ǩ=∞f! ~å=∞K«O„^•! D ã¨O™ê~°=Ú J<ÕHõ ^Œ∞óY HõÖ’¡Å=ÚÅ`À J<ÕHõ
qѨ`«∞ÎÅ`À xO_ç=ÙO\’Ok. ''JkèQÆq∞OK«_®xH˜Hõ ™ê^茺=∂?—— – J#∞ suÖ’ J<ÕHõ q+¨Ü«∞
Ѩ~°OѨ~°Å∞ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ, D ã¨O™ê~° #n [Å=Ú#∞ ''„Ѩ[˝—— J<Õ <å= ã¨Ç¨Ü«∞=Ú`À
^•\˜"ÕÜ«∞=K«∞Û. HÀ=∞Å"≥∞ÿ# ѨÓfQÆ#∞ JÅÊ"≥∞ÿ# QÍe ‰õÄ_® J@∞ W@∂ Hõkeã¨∂Î ÉÏkèã¨∞ÎOk.
„Ѩ*Ï˝ qÇ‘Ï#∞_≥·# XHõ =¸_è»∞x Ju ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÉÏkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú.
XHÍ<˘Hõ_»∞ xã¨ûǨܫÚ_»∞HÍ=K«∞Û. âߢã¨Î=ÚÅÖ’x PÜ«∂ q=~°}Ï^Œ∞Å∞ J`«xH˜
`≥eÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. HÍx J`«_»∞ Hõ#∞Hõ „â◊^Œú, „Ѩ[˝Å`À ‰õÄ_ç# ѨijʼnõΩ_≥·, „Hõ=∞OQÍ q*Ï˝#jÅ∞_»∞
J~Ú<å_®.... WHõ P`«_»∞ D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ J=bÅQÍ ^•\˜"Õã¨∞Î<åfl_»∞, HÍ~°ºã≤kúx
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JA˝_À.... J`«_»∞ ZO`À |Å=O`«∞_≥·`Õ =∂„`«O Uq∞ ÖÏÉèíO? z=~°‰õΩ J^èÀ
QÆ`Õ â◊~°}º=∞QÆ∞K«∞#flk. JO^Œ∞ˆH =∂#=Ù_≥·#"å_»∞ `«# „Ѩ[˝#∞ 'âߢã¨Î=Ú— 'ã¨`åûOQÆ`«º=Ú— J#∞
Ô~O_çO\˜ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú`À HÍáê_»∞HÀ"åe. `À@=∂e JO^Œ"≥∞ÿ# ѨÓÅ "≥ÚHõ¯Å#∞ Ju *Ï„QÆ`«ÎQÍ
~°HO∆˜ K«∞H˘#∞K«∞#fl@∞¡, D r=Ù_»∞ ‰õÄ_® „Ѩ[#˝ ∞, J=QÍǨÏ##∞ ^Œ$_èÑ» ~¨ K° Q« ÅÆ PÜ«∂ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞
HÍáê_»∞HÀ"åe. J<ÕHõ ã¨`«¯~°‡Å ~°∂Ѩ=Ú# „Ѩ[˝ (Wisdom) `«Ñ¨Ê‰õΩO_®, L`«Î=∞"≥∞ÿ#, J=∞$`«
`«∞ź"≥∞ÿ# Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ∞.
D [#∞ÅO^Œ~°∂ ^èŒ# - =ã¨∞Î - JkèHÍ~åÅ#∞ ã¨OáêkOK«_®xH˜ J<ÕHõ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! J^Õ q^èŒ=ÚQÍ D „Ѩ[˝#∞ =$kú KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ‰õÄ_® ã¨~°fi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞
KÕÜ«∂e Hõ^•!
''Jã¨Å∞ D ã¨O™ê~°=Ú J#|_Õk ZHõ¯_ç#∞O_ç, Z\Ï¡ q[$Oaè™ÈÎOk?——
350
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã‘=∂#ÎOã¨~°fi^Œ∞óMÏ<å =∂Ѩ^•OHÀâ◊=Ú`«Î=∞"£∞ I
c[Oã¨O™ê~°=$H∆Í}ÏO „Ѩ*Ï˝=∂#̺Oq<åâ◊ÜÕ∞`ü II (â’¡ 27, ã¨~°æ 12)
„Ѩ*Ï˝=∂O^Œº=ÚKÕ`«<Õ ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ, PѨ^ŒÅ‰õΩ JÅ"åÅ"≥∞ÿ# D ã¨O™ê~°=Ú ã‘fiÜ«∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #∞O_ç L^Œƒùq™ÈÎOk ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« q∂~°O`å U=∂„`«O |^ŒúH˜OK«HõO_ç. „Ѩܫ∞`«fl
jÅ∞Ô~· „Ѩ*Ï˝=∂O^Œº=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞H˘O_ç? ã¨fi~°æ, áê`åà◊, „|Ǩχ Ö’Hõ=ÚÅÖ’ UÜÕ∞ ã¨∞Y=ÚÅ∞
„áêÑ≤ÎOK«QÆÅ=x [#∞Å∞ J#∞‰õΩO@∂ LO\Ï~À, J=hfl ‰õÄ_® WѨC_Õ, WHõ¯_Õ L`«Î=∞ „Ѩ[˝KÕ,
W^ŒO`å J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl"å_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å! =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅO`å L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞"≥∞#ÿ
`«=∞ Ü≥ÚHõ¯ '„Ѩ[˝— KÕ`«<Õ D Z^Œ∞~°∞QÍ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl ÉèíÜ«∞OHõ~° ã¨O™ê~åxfl ^•\˜ "Õã¨∞Î<åfl~°∞.
JO`ÕQÍx "å~°∞ ZK«Û\HÀ "≥à◊√§@ KÕ`«<À, U^À K«∂K«∞@ KÕ`«<À HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! ^•#=Ú,
f~°÷=Ú, `«Ñ¨ã¨∞û - g@Oxfl\ ˜Ü≥ÚHõ¯ JOu=∞ ÅHõ∆ º=Ú L`«Î=∞ „Ѩ[˝ ã¨=Úáêi˚OK«∞@ÜÕ∞!
áê~°=∂i÷Hõ rq`«O q+¨Ü«∞O J@∞Oz D Ö∫H˜Hõ rq`«O q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® JO`ÕHõ^•! D
Éèí∂q∞ÃÑ· K«iOK«∞K«∞#fl D r=ÙÅ∞ U"Õ"≥·`Õ ã¨OѨ`«∞ÎÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~À.... J=hfl '„Ѩ[˝— J<Õ
ѨO_»¡ K≥@∞ì #∞O_ç ~°ã¨Éèíi`«"≥∞ÿ Ѩ_ç~åe# Ѷ¨Å=ÚÖË Hõ^•! JO`Õ HÍ^Œ∞. ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ѨO*Ï
QÆÅ XHõ ã≤OǨÏ=Ú#∞ Ô~O_»∞ =¸_»∞ #Hõ¯Å∞ `«=∞ `≥eq`Õ@Å`À, '„Ѩ[˝—`À [~ÚOz "Õã¨∞Î<åfl~Ú.
„Ѩ[˝ HÍ~°}OQÍ<Õ ™ê=∂#∞º_≥· ѨÙ\˜ì# XHÍ<˘Hõ_»∞ =∞Ǩ<åÜ«∞‰õΩ_»∞ HÍ=_»O, ~åA HÍ=_»O
K«∂ã¨∞Î<åflO. J\Ï¡ˆQ ã¨fi~°æ – "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ‰õÄ_® „Ѩ*Ï˝=O`«∞ňH Åaèã¨∞Î<åfl~Ú.
„Ѩ[˝ ´ `≥eq { „Ѩܫ∞`«fl=Ú { ™êǨÏã¨=Ú.
Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü∂« Å∞ ‰õÄ_® „Ѩ*Ï˝#=O`«∞_»∞ ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ „QÆÇÏ≤ Oz J<ÕHõ =∞Okx JkèQqÆ ∞Oz
"ÕÜ«∞@O „ѨѨOK«OÖ’ =∞#O K«∂ã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞"Õ∞.
❖
q"Õ‰õΩŠǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ LO_Õk D '„Ѩ[˝— J<Õ =∞}˜ÜÕ∞. Jk "åiH˜ HõÅÊ =$Hõ∆=ÚÖÏQÍ
HÀ~°∞H˘#fl Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ã≤kúOѨ*Ëã¨∂Î LO@∞Ok. <å=#∞ #_»Ñ¨@O KÕ`«<≥·#"å_»∞ `«∞áê#∞#∞
Z^Œ∞~À¯QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. D`« <ÕiÛ#"å_Õ =ÚxyáȉõΩO_® QÆ@∞ì*~Ë ∞° `å_»∞. JtH˜`∆ ∞« _»∞, J„Ѩ*Ï˝=O`«∞_»∞
ã¨O™ê~° ™êQÆ~åxfl ^•@QÆÅ_®? ÖË^Œ∞. „Ѩ[˝#∞ ã¨∞xt`«O KÕÜ«∞x "åx |∞kú ã¨fiÅÊ q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ
PHõ~°¬} qHõ~°¬}ʼnõΩ Ö’#∞ J=Ù`ÀOk. q"ÕHõ "≥·~åQƺ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# |∞kú ã¨<å‡~°æ=ÚÖ’
xÜ«∞q∞OK« |_ç#ѨC_»∞ P |∞^Õú <å=ÖÏQÍ ã¨O™ê~°=Ú#∞ ^•\˜OѨ*Ë™ÈÎOk. Jã¨<å‡~°æ=Ú#∞
Z#∞flH˘#flO^Œ∞‰õΩ Ñ¨~°º"åã¨#O PѨ^ŒÅ∞, ^Œ∞óMÏÅ∞ =zÛѨ_»@OÖ’ Pâ◊Û~°ºO U=Ú#flk? Hõ=K«O
^èŒiOz# "åxx ÉÏ}ÏÅ∞ `åH˜<å Ug∞ KÕÜ«∞ÖË=Ù Hõ^•! „Ѩ[˝ ÖËHõ `≥eq =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_ç#
Hõ∆}ÏÅÖ’ '`«$+¨‚— =zÛ KÕ~°∞`«∞Ok. HÍ=∞, „HÀ^èŒ, Ö’Éèí, "≥∂Ǩ^Œ∞Å∞ P `«$+¨‚ Ü≥ÚHõ¯ Ãã·x‰õΩÖˇ·
"å\˜ #∞O_ç ~åQÆ=Ú, ^Õfi+¨=Ú, zO`« "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl =zÛ Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú. „Ѩ*Ï˝=O`«∞x J=hfl
U=∂„`«O ã¨q∂Ñ≤OK«ÖË=x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 351
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù ã¨=∞ºH± ^Œ$+≤xì ã¨OáêkOz, J\ì̃ ^Œ$+≤Kì Õ D „ѨÑO¨ K«=Ú#∞ QÍOK«∞K«∂
"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù HÍ"åÅx J#∞‰õΩO@∞<åfl"å! J~Ú`Õ "≥O@<Õ „Ѩ[#˝ ∞ P„â◊~ÚOK«∞. QÆ∞}^À+¨``« Ϋ fi
q"ÕHõ=Ú ^•fi~å 'ã¨=∞^Œi≈—q JQÆ∞=Ú. WHõ ã¨OѨ^ŒÅ∞ QÍx, PѨ^ŒÅ∞ QÍx x<Õflg∞ KÕÜ«∞ÖË=Ù.
Ñ≤^è•#OѨ~°=∂~°¯ã¨º [_®`å‡q`«`Àã≤`«ó I
JǨÏOHÍ~åO|∞^À=∞`«Îó „Ѩ*Ï˝"å`Õ#ÉÏ^茺`Õ II (â’¡ 39, ã¨~°æ 13)
„Ѩ[˝ H˘~°=_ç# `«~°∞}OÖ’ U~°Ê_ç# 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_Õ ^Œ@ì"≥∞ÿ# "Õ∞Ѷ¨∞=Ú 'Ѩ~°=∂`«‡—
J<Õ ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞x Hõ#|_»‰õΩO_® HõÑ≤Ê"Õã¨∞ÎOk. P "Õ∞Ѷ¨∞=Ú ''„Ѩ[˝—— J#|_Õ "åÜ«ÚgzHõKÕ
„`Àã≤"ÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok!
"≥ÚHõ¯Å∞ <å>Ë =ÚO^Œ∞ Ô~·`«∞ Éèí∂q∞x ^Œ∞xfl ã≤^Œú=Ú KÕÜ«Ú#@∞¡ h=٠ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞
''ã¨fiqKå~°}, QÆ∞~°∞"åHõº qâı¡+¨}, L`«Î=∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞—— J#∞ ÉèÏQÍÅ∞ QÆÅ <åQÆe`À ǨÏ$^ŒÜ«∞
ˆH∆„`«=Ú#∞ ã≤^Œú=Ú KÕã≤ 'q"ÕHõ=Ú – „Ѩ[˝— J#∞ ѨO@#∞ ã¨OáêkOK«∞. JѨC_»∞ D qKåiOK«
|_»∞K«∞#fl^ŒO`å h‰õΩ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ã¨∞ã¨Ê+¨ìO HÍQÆÅ^Œ∞.
❖❖❖
6. =∞<ÀqKå~°}
F ~å=∞K«O„^• ! ''P`å‡#∞Éè=í „áêÑ≤—Î — J<Õ =∂~°=æ ÚÖ’ =ÚYº=ÚQÍ =¸_»∞ „Ѩu|O^èHŒ ÍÅ∞
`å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl~Ú-
1. Jã¨`üÉèÏ=# – ''Jã¨`ü—— ÖËHõ ''Jã¨`«º=Ú—— J~Ú# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ã¨`«º"≥∞ÿ#@∞¡
ÉèÏ=# KÕÜ«Ú@.
2. JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞ – ''<Õ#∞ =∞iÜ«Ú <åk—— J#∞ ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOK«_»O.
`«##∞ `å#∞ `«k`«~°∞ʼnõΩ "ÕÔ~·#@∞¡QÍ ^Œi≈OK«@O.
3. ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=# – ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞. ^ÕÇ¨Ï Ñ¨iq∞`«∞_»<≥·# <Õ#∞ nx`À =$kú Hõ∆Ü«∞=ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞"å_»<≥· LO@∞<åfl#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ã¨O‰õΩz`«`«fi=Ú#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞_»O.
P [#Hõ=∞Ǩ~åAÖÏQÍ h=Ù ‰õÄ_® Ѩiâ◊√^Œú z`«Î=ÚKÕ P`«‡ qKå~°} KÕ~Ú. ÃÑ·
qѶ¨∞fl=ÚÅ#∞ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ `˘ÅyOK«∞HÀ. JѨC_»∞ *Ï˝#∞Å∞ á⁄Ok#\˜ì „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞
h=Ù ‰õÄ_® á⁄O^ŒQÆÅ=Ù. „áêA˝Öˇ·#\˜ì H˘O^Œ~°∞ ™êufi‰õΩÅ∞, =∞iÜ«Ú ~å[㨠™êufiHõ*ÏfÜ«ÚÅ∞
„áêѨÎ=ÚÅxflO\˜Ö’H˜ J`«ºO`« B#fl`«º=Ú J~Ú#\˜ì P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«=∞Ü≥ÚHõ¯
q"ÕHõ |Å=ÚKÕ`« „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
P`«‡âßOu á⁄O^Œ#O`«=~°‰õÄ D 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ã¨iÜ≥ÿ∞# suÖ’
xÜ«∞q∞Oz, P`å‡#∞ã¨O^è•#O KÕã¨∂Î<Õ LO_®e.
352
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ P„â◊~ÚOz
LO@∞<åfl~Ú. WHõ "Õ∞=Ú D ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ Z\Ï¡ [~ÚOK«_»O?
„Ѩã¨<Õflã¨~°fiˆQ^Õ"Õ ^Õ"ÕâıѨ~°=∂`«‡x I
ã¨fiÜ«∞=∂Ö’H˜`Õã¨~åfió H©∆Ü«∞<ÕÎ^Œ∞óY^Œ$+¨ìÜ«∞ó II (â’¡ 4, ã¨~°æ 13)
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨~°fi=Ú#O^Œ∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl"å_»∞, ã¨~°fi WO„kÜ«∞ xÜ«∂=∞‰õΩ_»∞ „^Œ+¨ì
Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ `å<≥·Ü«Ú#fl, P Ѩ~°=∂`«‡ „Ѩã¨#∞fl_≥· ™êH∆Í`«¯iOK«QÍ<Õ ã¨=∞ã¨Î
^Œ∞óMÏÅ∞ "å@O`«@ J"Õ Hõ∆~Ú™êÎ~Ú. D =∞#∞ëêº#O^ŒO "≥Ú^ŒÅ∞H˘x „|Ǩ‡#O^ŒO (ã¨$+≤ìHõ~°Î‰õΩ
ÅaèOKÕ P#O^ŒO) =~°‰õΩ ''P Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú—— J<Õ P#O^Œ=Ú =ÚO^Œ∞ 'ã¨∂~°∞ºx
=ÚO^Œ∞ kq\©— ÖÏQÍ J`«ºO`« ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ "Õ. 'Ѩ~° JѨ~—° ã¨fi~°∂ѨÙ_≥#· P Ѩ~=° ∂`«‡ ™êH∆Í`«¯iOz#
`«~°∞"å`« WHõ "≥∂ǨÏ=ÚÅ∞, "å\˜H˜ c[=Ú =O\˜"≥·# ^Œ∞~åfiã¨#Å∞, JǨÏOHÍ~°=Ú, ã¨~°fi q^èŒ"≥∞ÿ#
PѨ^ŒÅ‰õΩ ã¨O|OkèOz# ÉèíÜ≥∂^ÕfiQÆ=ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ â◊q∞OzáÈ`å~Ú.
F ~å=∂! q"ÕHõ=Ú`À ‰õÄ_ç# |∞kú`À ''D ã¨=∞ã¨Î=Ú „|Ǩχ"Õ∞ Hõ^•....!—— J#fl ^Œ$+≤ìx
HõeyÜ«ÚO_»∞>Ë Ñ¨~=° ∞ ѨÙ~°∞ëê~°=÷ ∞QÆ∞ Sâ◊fi~°º=∞x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. Z=fi_≥`· Õ x~°O`«~° P`«‡qKå~°}
QÍqOK«∞K«∞, ''D [QÆ`«∞Î Jx`«º"Õ∞ Hõ^•!—— J#∞ x~°‚Ü«∞=ÚKÕ ã¨~åfif`«`«fi=Ú JÅ=~°K«∞‰õΩO\Ï_À
J\˜ì"å_»∞ HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï [#Hõ=∞Ǩ~åAÖÏQÍ L`«Î=∞ âßOux `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ∞`å_»∞.
N~å=Ú_»∞ : „áê~°|ú=Ú KÕ`«<Õ q"ÕHõ=Ú „áêÑ≤Îã¨∞ÎO^•? ÖËHõ Jk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«#O`«@ `å<Õ
U^À XHõ PHõã≤‡Hõ"≥∞ÿ# ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ L^Œ~Úã¨∞ÎO^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : U r=Ù_≥·`Õ D ã¨O™ê~°O Ѩ@¡ ÉèíÜ«∞cè`«∞_≥· ''L`«Î=∞"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#ÜÕ∞
WO^Œ∞‰õΩ =∂~°=æ Ú—— Jx „QÆÇÏ≤ Oz P`«‡ *Ï˝#=Ú H˘~°‰Ωõ ã¨fi„ѨÜ∞« `«fl=Ú#∞ P„â◊~Ú™êÎ_À, J\˜"ì åxH˜
=∂„`«"Õ∞ q"ÕHõO`À ‰õÄ_ç# ^Œ$+≤ì ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞Ok. 'P`«‡*Ï˝#=Ú— J#|_Õk ^èŒ#=Ú =Å#
QÍx, |O^èŒ∞=ÙÅ =Å# QÍx, '^≥·=O— J#∞^•x KÕ`«QÍx J<ÕHõ Hõ~°‡Å KÕ`« QÍx „áêÑ≤ÎOKÕk
HÍ^Œ∞. JO^Œ∞H˘~°ÔH· KÕ¿ã ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕ`«<Õ Jk ™êkèOK«|_»∞`ÀOk. q"ÕHõ=Ú, "≥·~åQƺ=Ú
– D ~Ô O_çO\˜ q+¨Ü∞« OÖ’ ''„áê~°|Oú LO>Ë<Õ Jq Åaè™êÎ~Ú——... ÖË^• ''ã¨fiÜ«∞OQÍ, HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ
Åaè™êÎ~Ú—— Jx `«Åz, `≥eÜ«∞x U^À â◊H˜ÎÃÑ· P^è•~°Ñ¨_Õ"å~°∞, =∂ ^Œ$+≤ìÖ’, =¸~°∞öÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
''Pñ! „áê~°|úO „Ѩu‰õÄÅOQÍ LO>Ë "Õ∞"Õ∞q∞ KÕ™êÎO? JO^Œ∞ˆH q"ÕHõO =∂‰õΩ ÅaèOK«_»O
ÖË^∞Œ —— Jx `«ÅKÕ "å~°∞ *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤Öì ’, PÜ«∂ qHõÖÏÊʼnõΩ ^•™È-ǨÏ"£∞ JO@∞#fl =∞O^ŒÉÏè QÆ∞ºÅ∞
=∂„`«"Õ∞! Hõ#∞Hõ, F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! q∂ JO^ŒiH© <Õ#∞ q#flѨO KÕã¨∞Î<åfl#∞. q∂~°O`å J\˜ì
=∂@Å∞ Hõ\ ˜ìÃÑ@ìO_ç. K«Hõ¯QÍ q"ÕHõ=Ú`À ‰õÄ_ç# ^Œ$+≤ìx JÅ=~°∞ÛHÀO_ç. P`«‡ KÕ`«<Õ P`«‡#∞
^Œi≈OK«O_ç. L`«Î=∞ |∞kú ^•fi~å ã¨O™ê~°™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜"ÕÜ«∞O_ç. =∞#q∞ѨC_»∞ K≥ѨC‰õΩ#fl
D [#‰õΩx =$`åÎO`«=Ú J*Ï˝# =$Hõ∆=Ú#∞ KèÕkOK«QÆÅ^Œx, *Ï˝# ã¨∞Y=Ú#∞ HõeyOK«QÆÅ^Œx
ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO@∂ LO\Ï~°∞. ã¨∞|∞kú XHõ¯_Õ `«# Ü«∞O^Œ∞ Ѩ~°=∂`«‡ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#∞ QÍOK«QÆÅ_»x
K≥ѨC>Ë nx L^ÕÌâ◊=Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 353
ZO_» "Õ_çq∞ KÕ`« =∞OK«∞ HõiyáÈ`«∞Ok. J\Ï¡ˆQ P`«‡`«`«Î fi qKå~°}KÕ D ã¨O™ê~°
Ѩ\Ï\’Ѩ=Ú, ÖËHõ, qHõÅÊ=Ú Hõ∆}ÏÅÖ’ #tOzáÈ`ÀOk. ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#∞#^Õ J*Ï˝#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª. J\˜ì ã¨O‰õΩz`« ã¨fiÉèÏ=O #tOzO^•, WHõѨC_»∞ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#, ã¨~°fi "åºÑ¨Î"≥∞ÿ#
x*Ï`«‡„ѨHÍâ◊=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ<Õ Pq~°ƒqù ™ÈÎOk. J#QÍ, P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ q™êÎ~=° Ú L^Œ~ÚOK«QÅÆ ^Œ∞.
❖❖❖
7. ã¨fiÜ«∞O qKå~°}
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! [#Hõ K«„Hõ=iÎ =∞Ǩ~åAQÍ LO@∂<Õ áê=Ú ‰õΩ|∞ã¨=Ú#∞ q_»∞K«∞#@∞¡...
JǨÏOHÍ~åxfl `«ºlOz"Õâß~°∞ Hõ^•! Jk J@∞¡ ZÖÏ ™ê^茺Ѩ_çOk? U ѨiHõ~åÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
PÜ«∞# LѨÜ≥∂yOKå~°∞? ÖËHõ, ã≤^Œ∞úÅ∞ K≥Ñ≤Ê# Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ q#flO`«=∂„`«O KÕ`«<Õ PÜ«∞#
ã¨O™ê~°=Ú#∞ [~ÚOz "Õâß~å? ÖËHõ, JO^Œ∞‰õΩ =∞ˆ~"≥∞ÿ<å HÍ~°}ÏÅ∞ L<åflÜ«∂?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã≤^Œ∞úÅ "åHõº=ÚÅ#∞ =∞##O KÕã¨∂Î ã¨fiÜ«∞OQÍ qKå~°} KÕÜ«Ú@ KÕ`«
'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_Õ =¸Å"åã¨##∞ PÜ«∞# [~ÚOKå~°∞ (ÖËH)õ `«ºlOKå~°∞ (ÖËH)õ Jf`«`fi« =Ú
=Ç≤ÏOKå~°∞. J~Ú`Õ, U^≥·<å Z=fiiÔH·<å ÅaèOKåÅO>Ë ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# JÉèϺã¨O, qKå~°} J=ã¨~°O
Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, z~°HÍÅq∞„`«∞_≥·# 'ã¨fiqKå~°}—ÜÕ∞ P`«xH˜ JO^Œ∞‰õΩ `À_≥·#k. JǨÏOHÍ~°=Ú
Hõ∆~ÚOK«QÍ qâßÅz^•HÍâ◊=Ú x~°‡ÅO J=Ù`«∞Ok. 'J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°=Ú— J#QÍ, ''D ^ÕǨÏ=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#"Õ <Õ#∞—— Jx `«ÅK«∞@ÜÕ∞ Hõ^•! J\˜ì J*Ï˝#O #t¿ãÎ WHõ Z\˜ì ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# ѨiHõ~°=ÚÅ∞
J=ã¨~°O ÖˉõΩO_®<Õ P`«‡ „ѨHÍâ◊=Ú ã¨fiÜ«∞OQÍ Pq~°ƒùq™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ, L`«Î=ÚÅ ^Œ$+≤ìÖ’:
1. D [QÆ`«∞Î ã¨fiÜ«∞OQÍ ÖË^Œ∞ ... ÉèÏ=##∞, J#∞ã¨iOz U~°Ê_ç LO\’Ok.
2. 'JǨÏO— J#∞ Ѩ^"Œ åK«º=Ú ‰õÄ_® ÖË^∞Œ . 3. <Õ#∞ ѨÓ~°‚ ã¨fi~°∂ѨÙ_»<QÕ Íx â◊¥#º=ÚHÍ#∞.
- J#∞ =¸_»∞ J=QÍǨÏ#Å∞ UHõã¨=∞Ü«∞OÖ’ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú. J\Ï¡ˆQ h =∞#ã¨∞û ‰õÄ_®
ã¨~fi° ^• „Ѩâ=◊ ∞#O á⁄OkLO_»∞QÍHõ! Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ =ã¨∞=Î ÙÅO^Œ∞ x=∞QÆfl=Ú HÍHõÜ∞Õ LO_»∞QÍHõ!
Jã¨Å∞ '|O^èŒ=Ú— JO>Ë Uq∞\˜? -
Láê^ÕÜ«∂#∞Ѩ`«#O ¿ÇÏÜ≥ÿ∞HÍ#Îq=~°˚#"£∞ I
Ü«∞^Õ`«#‡#™È~å=∞ `«^Œƒ#úOqkú<Õ`«~°`ü II (â’¡ 20, ã¨~°æ 13)
PÜ«∂„áêÑ≤ÎOzÜ«Ú#fl =ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞, ã≤÷u QÆ`«∞ÅO^Œ∞ H˘xfl\˜Ñ¨@¡ ''g\˜x ZšѨC_»∂ <Õ#∞
Hõey Ü«ÚO_®e—— Jx, =∞iH˘xfl\˜Ñ¨@¡ ''Wq `˘ÅQÍe—— Jx |∞kúx HõeyÜ«ÚO_»∞>Ë ~åQÆ
^Õfi+¨=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú. ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞>Ë |O^èŒ=Ú. Jq ÖˉõΩO_»∞>Ë
|O^èŒ~åÇ≤Ï`«º=Ú ÖËHõ '=ÚH˜Î— ÖËHõ '"≥∂Hõ∆=Ú—.
`˘ÅQÍe ´ ¿ÇÏÜ«∞^Œ$+≤ì ÖËHõ `åº[º |∞kú†
á⁄O^•e ´ Láê^ÕÜ«∞ ^Œ$+≤ì ÖËHõ „QÍǨϺ |∞kú.
354
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Ô~O_»∞ ^Œ$+¨µìÅ#∞ `«ºlOz WHõ WѨC_»∞ âı+≤OKÕ '™êH˜∆ ~°∂ѨO— #O^Œ∞ 'xÅHõ_»— HõÅ"å_»"≥·
ã¨fiK«Ûù`«#∞ á⁄Ok LO_»∞. „QÍǨϺ – `åº[º |∞kúx #tOѨ*Ëã¨∞H˘#fl"å~°∞ WHõ ^Õxh WK«ÛùyOK«~°∞.
^Õxh ^Õfi+≤OK«~∞° . "åi ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞ ''„|Ǩ‡`«‡`«fi=Ú—— J#|_Õ ã¨=∞~°ãɨ Ïè =# JHõ$„u=∞OQÍ
"≥e¡qiã≤ LO@∞Ok. PHÍâ◊O "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅKÕ P=iOK«|_ç L#flѨC_»∞ K«O„^Œ∞_»∞ Hõ#|_»`å_®?
''U^À á⁄O^•e... U^À `˘ÅQÍe—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ `«$+¨‚ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’ U~°Ê_ç L#flO`«
=~°‰õΩ J\˜ì qHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« D r=Ùx Ѩ@¡ ã¨O™ê~°=Ú LO_çÜÕ∞ f~°∞`ÀOk.
ã¨O™ê~°O L#flO`«=~°‰õΩ ÉèË^Œ ÉèÏ=O, r= ÉèÏ=O J<Õ *Ï_»ºO =^ŒÅ^Œ∞.
J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ ''WK«Ûù—— „Ѩu‰õÄÅ"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ ''J~Ú+¨ì`«——,
ÖÏÉèÏÖÏÉèí=ÚŠѨ@¡ ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞ – Wq U~°Ê_»∞K«∞#flKÀ@ |∞kú =∞O^Œyã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
P`«xÖ’ "≥·~åQƺO „ѨnѨÎO HÍ^Œ∞. J\˜ì `«~°∞}OÖ’ „|Ǩ‡`«‡ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ã¨=∞`«fi=Ú, x~°‡Å`«fi=Ú
Z@∞¡ LO_»QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú?
❖
"åã¨Î"åxH˜ x~å=∞Ü«∞=Ú, UHõ=Ú JQÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ ã¨^• "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»QÍ WHõ D ÉèË^Œ
HõÅÊ#Åhfl „Éèí=∞ HÍHõ Uq∞\˜ K≥ѨC? W+¨ì=Ú-J~Ú+¨ì=Ú, á⁄O^Œ|_ç#q-á⁄O^Œ=Åã≤#q
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl K«Ñ¨Å "å#~°O =O\˜ D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ #$`«º ÉèíOy=∞ÖË. z`«Î=Ú QÆO`«∞Å∞
"Õã¨∞ÎO>Ë '™œ=∞º`«fi=Ú, xëê¯=∞`«fi=Ú— ʼnõΩ KÀ@∞ÖˉõΩO_® áÈ`ÀOk. H˘O^Œ~°∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞
`«=∞ Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ `åº[º„QÍǨϺ ^Œ$+≤ìx [~ÚOz "åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
J\˜ì *Ï˝#∞ÅO^Œ∞ Pâß ~åÇ≤Ï`«ºO, x~°ƒùÜ«∞O, x`«º`«fiO, ã¨=∞`«fiO, *Ï˝#O, x~°¿ÑHõ∆, x¢+≤¯Ü«∞`«fiO
(<Õ#∞ JHõ~°Î#∞ J#∞ Zé∞Hõ) xifiHõÅÊ`«fiO, ^è≥·~°ºO, "≥∞ÿ„u, ã¨=∞|∞kú, `«∞+≤ì, âßOu, =∞$^Œ∞ÉèÏ+¨}
– "≥Ú^ŒÖˇ·#q ã¨fiÜ«∞OQÍ ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! D z`«Î=Ú JÅÊ`«fi=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î P`«‡`«fi=Ú#‰õΩ ^Œ∂~°=∞QÆ∞K«∞#flk
Hõ^•! Uq∞\˜ LáêÜ«∞O? "Õ∞"Õ∞O KÕÜ«∂e?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : h~°∞ ѨšѨ٠„áêO`åʼnõΩ áÈ`«∞O>Ë UO KÕã¨∞Î<åflO? =O`≥#Hõ\ ˜ì P „Ѩ"åǨxfl
x~ÀkèOz Z`«∞Î „áêO`åʼnõΩ `«~°eã¨∞Î<åfl=Ú Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, D z`«Î=Ú J^èÀQÆuH˜ "≥à◊√K«∞#flѨC_»∞
K«∂ã¨∂Î T~°∞‰õΩO\Ï=∂? ÖË^Œ∞. '^蕺#=Ú— 'ÉèíQÆ=<åfl=∞ 㨇~°}— "≥Ú^ŒÖˇ·# „Ѩ`åºÇ¨~°=ÚÅ KÕ`«
z`«Î=Ú#∞ PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°ÖÏÛe
ÉÏǨϺ J#~å÷<£ W=∂O `«ºHÍÎ fi † u+¨ª<£, QÆK«Ûù<£, ã¨fiѨ<£, â◊fiã¨<£ I
ã¨~°fi^ä• ã¨~°fi^• ã¨~åfi<£ J#Î~åOâ◊Û qKå~°Ü«∞ II
XHõ KÀ@‰õÄ~°∞Ûx L#flѨC_»∞ ÖËHõ #_»∞K«∞K«∞#flѨC_»∞, x^Œ∞iã¨∞#Î flѨC_»∞, "Õ∞ÖÁ¯x L#flѨC_»∞
- ã¨~åfi=ã¨÷ÅÖ’#∂, ã¨~°fi q^èŒ=ÚÖÏ, ã¨~°fi ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞... JO`«~°OQÆOÖ’ P`«‡ q+¨Ü«∞"Õ∞
qKå~°} KÕã¨∂Î LO_®e.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 355
D =∞#ã¨∞û |∞kú, P`«‡ U"≥∞ÿ L<åfl~Ú? <Õ#∞ Z=_»#∞? ZO`«\ ˜ "å_»#∞? <Õ#∞ "Õ\ ˜H˜
'ã¨O|OkèOK«x—"å_»#∞? ^ÕxH˜ 'ã¨O|OkèOz#— "å_»#∞? ^Õx H˘~°‰Ωõ U ~°∂ѨOQÍ „ѨÜ∞« uflOKåe?
"Õ\ ˜ Ѩ@¡ L^•ã‘#OQÍ LO_®e?
...D q+¨Ü«∂Å∞ qâı¡+¨}ѨÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOz LO_»∞. JO^Œ∞‰õΩ âߢã¨Î=ÚÅ∞, *Ï˝#∞Å
„Ѩ=K«#=ÚÅ∞ h‰õΩ ã¨ÇϨ HõiOK« QÆÅ=Ù. J\ì̃ ''qKå~°}, J=QÍǨÏ# P„â◊~ÚOK«|_»x ã¨=∞Ü«∞OÖ’
'"≥∂ǨÏO— J<Õ ^•~°Ñ¨Ù„áÈQÆ∞Å`À 'zO`å ã¨=¸Ç¨Å∞— J<Õ =Úà◊√§`À ‰õÄ_ç# ("åã¨#Å∞) J<Õ
=Å <ÕÜ«∞|_»∞`ÀOk. ''`«$+¨‚, HÀiHõÅ∞ f~°∞ÛH˘#∞@—— J#∞ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞ ~°∂ѨOQÍ QÆÅ KÕѨÅ∞
Ѩ@ì\ÏxH˜ 'ã¨O™ê~°O— J<Õ `«\ÏHõOÖ’H˜ P =ŠѨ^Õ Ñ¨^Õ qã¨~°|_»∞`ÀOk...Ѷ¨e`«O? J<ÕHõ [#‡
Ѩ~°OѨ~°Å∞! D "åã¨#Å∞ J<Õ =Å#∞ '|∞kú— J<Õ Ñ¨^Œ∞<≥·# HõuÎ`À „`≥OK«∞‰õΩO@∂áÈ"åe. =∞Ǩ
"åÜ«Ú=Ù "Õ∞Ѷ¨∂Å#∞ YO_»YO_»O KÕÜ«Ú#@∞¡ |∞kúKÕ "åã¨#Å#∞ "≥Ú^ŒÅO@ ÃÑiH˜"ÕÜ«∂e.
❖
F ~å=∞K«O„^•! JO^Œ∞KÕ`« z~°HÍÖÏÉèϺã¨O P„â◊~ÚOK«∞@ ^•fi~å h |∞kúx ^Œ$_è»`«~°O
KÕ~Ú. 'P`«‡#∞ ÉèÏqOK«∞@— J#∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ Jk Ãã÷Â~°º=Ú á⁄O^Õ@@∞¡ KÕ~Ú. z`«Î=Ú
nè~°`«fi=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x LO_®e ã¨∞=∂! =∞#ã¨∞û D ã¨O™ê~°=Ú, ÖËHõ, Jq^Œº Ü«∞O^Œ∞ J<åkQÍ
`«QÆ∞ÖÁ¯x Ü«Ú#flk. J\˜ì =∞#ã¨∞û#∞ ã¨=Ú^ŒúiOK«\ÏxH˜ J`«ºO`« x~°‡Å"≥∞ÿ#, ã¨∞xt`«"≥∞ÿ#
|∞kúx ã¨=Úáêi˚OKåe.
h =∞#ã¨∞û JYO_»=∞QÆ∞ „|Ǩ‡HÍ~° =$uÎKÕ „ѨHÍtOK«∞ QÍHõ! D ã¨O™ê~° =$Hõ∆=Ú#∞ J\˜ì
„|Ǩ‡HÍ~° =$uÎ J<Õ Q˘_»¤eKÕ #~°Hõ@O J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèíO. =∞#ã¨∞û =$`«∞ÎÅ Ü≥ÚHõ¯ ã¨=Ú^•Ü«∞"Õ∞
Hõ^•! „|Ǩ‡HÍ~° =$uÎKÕ `«k`«~° =$`«∞ÎÅhfl „q∞Oy"ÕÜ«∞|_»∞ QÍHõ! JѨC_»∞ WHõ¯_Õ, WѨC_Õ
„|ǨχѨ^Œ „áêÑ≤Î á⁄O^Œ∞@KÕ ã¨∞ã≤÷~°∞_»=Ù, ™œ=∞º~°∂ѨÙ_»=Ù, J#O`«, JYO_®#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù
Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»=Ù J=Ù`å=Ù. P`«‡^Œ$+≤ìx ã≤÷~°O KÕã¨∞H˘<åfl"å, h=٠Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»"≥· =∂ JO^ŒiKÕ
#=∞㨯iOK«`«y#"å_»"Õ J=Ù`å=Ù.
Z=_≥·`Õ JO`«\Ï P`«‡~°∂Ѩ=Ú<Õ K«∂ã¨∂Î, D ^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡ ''ã¨<凄`« ÉèÏ=#—— KÕã¨∂Î
J#º Ѩ^•~°÷ ÉèÏ=##∞ `«ºlOz "Õã≤ LO\Ï_À, J\˜ì "åxx D'ǨÏ~°¬â’Hõqëê^Œ=ÚÅ∞— J<Õ
^ÀëêÅ∞ JO@*ÏÅ=Ù. `åHõ *ÏÅ=Ù.
~åQÆ^Õfi+¨qx~°∞‡HõÎó ã¨=∞Ö’ëêìâ◊‡HÍOK«#ó I
Ü«ÚHõÎW`«∞ºK«º`ÕÜ≥∂w `«ºHõÎã¨O™ê~°"åã¨#ó II (â’¡ 43, ã¨~°æ 13)
Z=_≥·`Õ ~åQÆ ^Õfi+¨=ÚŠѨikè #∞O_ç `«##∞ `å#∞ `˘ÅyOz"Õã¨∞H˘x =∞\˜ìx, ~å~Úx,
|OQÍ~åxfl ã¨=∞|∞kú`À K«∂™êÎ_À, J\˜ì"å_»∞ =Ú‰õΩÎ_Õ.
J\˜ì"å_»∞ Uk KÕã¨∞Î<åfl, Uk Éèí∞lã¨∞Î<åfl, Uk ^•#O KÕã¨∞Î<åfl, Uk =kèã¨∞Î<åfl - ^Õx
Ѩ\Ï¡ ‰õÄ_® U=∂„`«O ''Pã¨H˜Î—— J<Õk Hõey LO_»_»∞. Pã¨H˜Î ÖË^Œ∞ HÍ|\˜ì "å\˜KÕ HõÅ∞QÆ∞K«∞O_Õ
356
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨∞Y^Œ∞óY=Ú ÅO^Œ∞ ã¨=∞ÉèÏ==Ú HõeyÜ«ÚO_»QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. ''Wk WѨC_»∞ W@∞¡ KÕÜ«Ú@
=∂„`«"Õ∞ <å =O`«∞—— – Jx ÉèÏqOK«∞K«∂, W+¨ì J~Ú+¨ì=ÚÅ#∞ Ѩi`«ºlOKÕ"åxx |OkèOK«QÆeˆQ
Hõ~°‡Å∞ ZHõ¯_® Uq∂ LO_»=Ù.——
❖❖❖
8. =∞#ã¨∞û – „ѨâßO`«`«
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F =∞Ǩ=∞f! ~å=∂! D [QÆ`«∞Î JO`å K≥·`«#º=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! WHõ, Éè’QÍâ◊
Hõey LO_®eû# Ѩ<=Õ ÚOk? Éè’QÍâ◊#∞ g_ç#\˜ì =∞#ã¨∞û JHõ$„u=∞"≥∞#ÿ „ѨâßO`«`#« ∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D =∞#ã¨∞û [_»"≥∞ÿ#^•? KÕ`«#"≥∞ÿ#^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : "åã¨Î"åxH˜ D =∞#ã¨∞û [_»"≥∞ÿ#^Õ. JO^Œ∞KÕ`«, Jk ã¨fiÜ«∞OQÍ ^Õxx
™êkèOK«ÖË^Œ∞. `«##∞ `å#∞ L^ŒúiOK«∞HÀÖË^Œ∞.
XHõ =#OÖ’ XHõ ã≤OǨÏO L#flk. Jk [O`«∞=ÙÅ#∞ "Õ\Ï_»\ÏxH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`ÀOk.
P „ѨH¯õ <Õ L#fl XHõ Ñ≤e¡ =∂Oã¨O q∂^Œ QÆÅ J¿ÑHõ∆ =Å¡ P ã≤OǨÏ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz "≥à√◊ §K«∞#flk.
J\Ï¡ˆQ, D =∞#ã¨∞û J<Õ Ñ≤e¡ ã¨fiÜ«∞OQÍ ^Õxh ™êkèOK«ÖË^Œ∞ QÍx, `«#‰õΩ ™êH˜∆QÍ `«##∞
„ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#fl P`«‡ #∞O_ç K≥·`«#º=Ú á⁄Ok#^≥· P`«‡Ü≥ÚHõ¯ WKåÛù^Œ∞Å#∞ P„â◊~ÚOz
„Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flk. z`«Î â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. ^Œ$â◊º=Ú #O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz
PÜ«∂ J#∞Éè=í =ÚʼnõΩ 'Éè’Hõ—Î JQÆ∞K«∞#flk. ''J㨄^Œ∂Ѩ=Ú—— J~Ú#\˜ì D =∞#ã¨∞û JkfifÜ«∞"≥∞#ÿ \˜ì
P`«‡#∞ U=∞~°z, ˆH=ÅO [QÆ^•HÍ~°=Ú#∞ ÉèÏqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. HÍx, K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯
„ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ Jk rqOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J^Õ =∞#ã¨∞û =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«‡#∞
ã¨O㨇iOK«∞@KÕ `«# =∞<À~°∂Ѩ=Ú#∞ - [_»`fi« =Ú#∞ =^Œe#^≥· =∞~°Å K≥`· #« º=ÚQÍ JQÆ∞K«∞#flk.
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ [_»=Ú, K≥·`«#º=ÚKÕ „ѨHÍtOѨ|_»∞#k JQÆ∞ D =∞#ã¨∞û =∞$`«„áêÜ«∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok
QÍx, HÍ~°º ã¨=∞~°÷=Ú HÍQÆÅ^•? ÖË^Œ∞.
'z`«Î=Ú— JO>Ë Uq∞\˜? - ''z`üã¨fiÉèÏ=O— #∞O_ç ã¨fiÜ«∞OQÍ Jaè=ºHõÎ"≥∞ÿ# HõÅÊ# Jã¨`ü
=∞Ü«∞"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOzÜ«ÚO_»@O. ÖËH,õ x`«º Jx`«º=ÚÅ#∞ qâı+¡ O≤ K«Hõ áÈ=@O.——
HõÅ# (illution)- z`«Î=Ú 'z`ü— #∞O_Õ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞#flk. D z`«Î=Ú ''„^Œ+¨ì, ^Œ~°≈#=Ú,
^Œ$â◊º=Ú—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# „H˜Ü«∂~°∂ѨOQÍ Pq+¨¯iOK« |_»∞K«∞#flѨC_»∞, J\˜ì 'z`ü— Ü≥ÚHõ¯
„uѨÙ\© K«=∞`å¯~°"Õ∞ ''HõÅ#——, ''HõÅÊ#—— J#∞ â◊|Ì=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
P HõÅÊ#ÜÕ∞ =∞~˘HõÑC¨ _»∞ ''<Õ#∞ z„^Œ∂áê<Õfl QÍx D „^Œ+,ì¨ ^Œ$â◊ºO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨O‰õΩz`«∞_»#∞,
ÖËHõ, Ѩiq∞`«∞_»#∞ HÍ^Œ∞—— Jx Zé∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨=Ú„^ŒO #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi# LѨC ÉÁ=∞‡ U
HÍ~°}OQÍ<À =∞~°Å ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Ѩ_ç`Õ U=∞ø`«∞Ok? <å=∞~°∂áêÅ∞ áÈQ˘@∞ìH˘O@∞Ok. J>Ë¡
D z`«Î=Ú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ Zé˜y#ѨC_»∞ uiy z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 357
q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# K≥·`«#º"Õ∞ ''ã¨<å`«# „|Ǩχ=Ú—— Jx JO@∞<åflO. P K≥·`«#ºO q+¨Ü«∞
ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ 'r=Ù_»∞ – HõÅ# – HõÅÊ#— "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊|Ì=ÚÅ∞QÍ K≥ѨCH˘O@∞<åflO. J#QÍ
„|Ǩχ"Õ∞ H˜Oz`ü 'q+¨Ü«∂ã¨H˜Î— á⁄Ok#ѨC_»∞ HõÅÊ<å~°∂Ѩ"≥∞ÿ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù#∞ É’e
LO\’Ok. P 'Pã¨H˜Î—ÜÕ∞ ã¨OHõÅÊ qHõÅÊ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À‰õÄ_ç '=∞#ã¨∞û— JQÆ∞K«∞#flk.
D =∞#ã¨∞û x`åº#∞Éèí= ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì `«# P`«‡#∞ q㨇iOz '㨇 $u— ~°∂Ѩ=Ú#∞
K≥O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞, [_»~°∂Ѩ=Ú#∞ É’e, ''z`«Î=Ú—— Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO\’Ok.
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ -
1.[iyáÈ~Ú# q+¨Ü«∞=ÚÅ QÆ∞iOz '=∞##O— KÕÜ«∞@O ÖËHõ 'q+¨Ü«∂HÍ~° HõÅÊ#—
Hõey LO_»@O.
2.Éèíq+¨º`«∞Î q+¨Ü«∞=Ú QÆ∞iOz ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«@O.
3.''Wk á⁄O^•e Wk `˘ÅQÍe—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú#QÆÅ ¿ÇÏÜ«∞ – Láê ^ÕÜ«∞=ÚÅ`ÀQÆ∂_ç#
ѨizÛù#fl`«fi=Ú.
D z`«Î"Õ∞ „|Ǩ‡O_®HÍ~°=Ú#∞ (macrocosm) ã¨fi=∂Ü«∂=â◊OKÕ`« á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
=∞~˘HõѨC_»∞ `«##∞ `å#∞ =∞~°z ''<Õ#∞ XHõ r=Ù_»#∞ (microcosm)... <Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞...
Wq <åq..... Wq HÍ=Ù....Wq <åˆH LO_®e......—— "≥Ú^ŒÅ∞QÍ QÆÅ J<ÕHõ r= „ÉèÏO`«∞ʼnõΩ
Ö’#∞ JQÆ∞K«∞#flk. =∞~°Å J~°›`« á⁄Ok, QÆ∞~°∞=ÙÅ KÕ`«, âߢã¨Î=ÚÅKÕ`« É’kèOѨ|_ÕO`«=~°‰õΩ
`«#Ü≥ÚHõ¯ JkfifÜ«∞ ѨÓ~å‚#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞Ô~Î~°∞QÆ∞@ ÖË^Œ∞.
❖❖❖
9. „Ѩ=∞`«Î`« – Ѩi„Éèí=∞}O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! L`«Î=∞"≥∞ÿ# |∞kú á⁄O^Œ@=∞<Õk J<ÕHõ [#‡ÅÖ’x Ѩi„â◊=∞‰õΩ
„ѨÜ∂≥ [#OQÍ ã≤kOú K«∞K«∞#flk. D =∂#= [#‡ |∞kúx ã¨∞xt`« Ѩ~∞° K«∞H˘#∞@‰õΩ XHõ =∞ǨÏ`«~Î "° ∞≥ #ÿ
J=HÍâ◊=Ú. âߢã¨Î=ÚÅ#∞ qKå~°} KÕÜ«Ú@KÕ`«, L`«Î=∞"≥∞ÿ# "≥·~åQƺ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ`«,
WO„kÜ«∞ x„QÆǨÏ=Ú#∞ J=ÅOaOK«∞@ KÕ`« `«##∞ `å#∞ L^ŒúiOK«∞HÀ"åe. *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl
– ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ #∞O_ç J`«_»∞ `«# z„^Œ∂Ѩ=Ú#∞ "Õ~°∞Ѩ~°∞K«∞HÀ"åe.
K≥·`«#º"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D r=Ù_»∞ ''ã¨O™ê~° "≥∂ǨÏ=Ú—— J<Õ HõÅ∞¡ „`åy „Ѩ=∞`«Î`À
=ÙO@∞<åfl_»∞. ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ =∞$QÆ=ÚÅ∞ ã¨OK«iOKÕ J~°}ºOÖ’ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∂Î J<ÕHõ
X_»∞^Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞. ''J*Ï˝#=Ú—— J<Õ =∞`«∞`Î À JÅÊ ^Œ$+¨µÅì KÕ "Õã@¨ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
nxH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
N~å=Ú_»∞ : ''VÍ˝#=Ú—— Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=#ÜÕ∞. J*Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯ P„â◊Ü«∞"Õ∞ Hõ^•!
358
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''âߢã¨ÎO – „â◊=}O – „ѨÉè’^ŒO—— J#∞"å\˜ ã¨Ç¨Ü«∞O`À „|Ǩχ ~°∂Ѩ`«fiO
á⁄O^Œ|_®e. ÖËHõáÈ`Õ D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î #O^Œ∞ Jq„âßO`«"≥∞ÿ# Ѩi„Éèí=∞}O `«Ñ≤ÊOK«∞HÀÖËxk.
z`«ÎO „Ѩ|∞^ŒúO HÍ#O`« =~°‰õÄ P`«‡ J#∞Éèí∂`«=Ú HÍ^Œ∞.
Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u ''TǨÏÖ’x ~°∂Ѩ=ÚÅ∞—— ÖÏQÍ
q∞^蕺Éèí∂`«"Õ∞ J~Ú =Ù#flk. z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ =$uÎ ~°∂Ѩ"Õ∞ D ''[QÆ`«∞Η— J#|_Õ HõÅÊ#.
N~å=Ú_»∞ : 'HõeÊ`«=∂„`«O— JQÆ∞ D [QÆ`«∞Î#∞ HõeÊã¨∞Î#flk Z=~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞#fl ''ã¨~°fi™êH˜∆—— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∞ K≥·`«#º"Õ∞ D 'HõÅ#—
ÖËHõ 'HõÅÊ#— ÖËHõ 'z`«Î=Ú—#∞ „ѨHÍtOѨKÕ™ÈÎOk. ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°"≥∂ K«∂Kå"å!
K≥·`«#º=Ú "åã¨Î"åxH˜ *Ï˝#"Õ∞ ^èŒ~°‡=ÚQÍ HõeyÜ«Ú#flk. 'x`«ºÉ’^茗 ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
'ã¨~°fi™êH˜∆— J~Ú =Ù#flk. HÍx, z„`«OQÍ JO`«óHõ~°} =$uÎKÕ JÅÊ`«fi=Ú K≥O^Œ∞`ÀOk. J~Ú`Õ,
P JO`«óHõ~°} =$uÎ '™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú— Ü≥ÚHõ¯ 'x~°O`«~° „Ѩɒ^茗 KÕ`«<Õ „Ѩ=iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk.
XHõKÀ@ tÅKÕ =∞ÅK«|_ç# XHõ #~°ÎH˜ tÅÊ=Ú#fl^Œ#∞HÀ.... P tÖÏHõ#º ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
#$`«º=Ú KÕÜ«∞QÆÅ^•? ÖË^Œ∞ Hõ^•! J>Ë¡, ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú ÖËHõáÈ`Õ D =∞#ã¨∞û QÍx, 'HõÅ#—QÍx
ZHõ¯_® ^Õxx Z~°∞QÆ*ÏÅ=Ù. z„`«OÖ’x ~åA â◊OYO ѨÓiOK«∞ â◊|OÌ qxÑ≤OK«Ö#Ë @∞¡, =∞$QÆ`$« ëê‚
ã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ# D =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O ÖËHõáÈ`Õ „H˜Ü«∂=O`«O HÍÖË^Œ∞.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û LO\’Ok. "åã¨Î"åxH˜ P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ '=∞#ã¨∞û— J<Õ^Õ ÖË^Œx
=∞#O W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ H˘xfl™ê~°∞¡ K≥ѨÙʉõΩ<åflO.
~å=Úx HõO>Ë "Õ~°∞QÍ ~å=Úx QÆ∞}=ÚÅ∞ =ÙO\ÏÜ«∂? [Å=Ú#‰õΩ "Õ~°∞QÍ `«~°OQÍÅ∞
=ÙO\ÏÜ«∂? ...=∞#ã¨∞û QÍx, ã¨OHõÅÊ=Ú QÍx P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ ÖË=Ù. Jq â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú
HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ JVÍ˝#∞Å ã¨∞Êù~°}â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ ÉÏǨϺ „Ѩã¨~°}KÕ '=∞#ã¨∞û— J<Õ ¿Ñ~°∞`À J^蕺`«‡âߢã¨Î
É’^èŒ H˘~°‰Ωõ K≥ÑÙ¨ ʉõΩO@∞<åflO. ã¨OHõÅÊ=Ú QÍx, q+¨Ü∞« =$`«∞ÅÎ ∞ QÍx U~°Ê_»#ѨÊ\˜ 'r=ã¨Oq`«∞—Î
Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
r=Ù_»∞ - D 'r=Ù_»∞— J#|_»∞"å_»∞... ã¨ÊùO^•`«‡Hõ=∞QÆ∞ „áê}O =∞iÜ«Ú z^•`«‡Hõ=∞QÆ∞
P`«‡`«`«fiO - D Ô~O_çO\˜ Ü≥ÚHõ¯ JVÍ˝#ѨÓi`«"≥∞ÿ# ''J^蕺㨗— KÕ`«<Õ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
z„^Œ∂Ѩ=Ú K«=∞`å¯~°=ÚÖˇ·# 'HõÅÊ#Å∞—— KÕÜ«ÚK«∞#flq.
''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞, Wk <å ã¨fiÉèÏ==Ú——... ''D Ѩل`«∞_»∞ – ÉèÏ~°º – ^èŒ#=Ú – W=hfl
<åq——... ''Wq ã¨∞YHõ~°=ÚÅ∞ – Wq ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅ∞——... ''Wq „Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ – „QÍǨϺ=ÚÅ∞ –
Wq `åº[º=ÚÅ∞——... ''Wq =∂*Ïu – Jk HÍ^Œ∞——... W`åºk [_»ÉèÏ==ÚÅ#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk.
J@∞¡ P„â◊~Úã¨∞Î#fl ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÖ’ =∞#O P z„^Œ∂Ѩ=Ú#∞ ''r=Ù_»∞— Jx JO@∞<åflO.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 359
N~å=Ú_»∞ : J\˜ì r=ÙxH˜ |∞kú z`«Î=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl ZHõ¯_ç#∞O_ç =zÛ KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú? D
[QÆ`«∞Î ZHõ¯_ç#∞O_ç U~°Ê_»∞K«∞#flk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨OHõÅÊO #∞Oz U~°Ê_»∞`ÀOk. ã¨OHõÅÊ"Õ∞ *QÆ`«∞Î. ...HÍx ã¨OHõÅÊ=Ú#‰õΩ
ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# LxH˜ ZHõ¯_»? J\˜ì ''Jã¨`«∞Η— J~Ú#\˜ì ã¨OHõÅÊ=Ú#ˆH ''|∞kú – z`«Î=Ú – r=Ù_»∞.——
"≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡#∞ âß„ã¨Î"Õ`«ÎÅ∞ HõeÊOK«_»O [iyOk. HÍx, Ѩ~°=∂~åúxH˜ J"Õg ÖË=Ù.
ˆH=ÅO P`«‡ÜÕ∞ UHõ~°ã¨"≥∞ÿ ã¨~°fi^• Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ, Jxfl "Õà◊ÖÏ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk.
JO^Œ∞KÕ`«, D [QÆ`«∞Î JO`å P`«‡ÜÕ∞. D HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Hõ=∞=Ú ‰õÄ_® P`«‡ÜÕ∞. P`«‡
PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞,ÿ ã¨fiK«Û"ù ∞≥ ÿ "≥Å∞QÆ∞K«∂ =Ù#flk. Jk J`«ºO`« x~°‡Å"≥∞#ÿ k.
Jk JÅÊ |∞kúH˜ ''ÖË^Õ"≥∂!—— Jx JxÑ≤™ÈÎOk. HÍx ã¨~°fi^• ã¨~°fi=Ú #O^Œ∞ â◊√^Œú z„^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ
"≥ÅÜ«ÚK«∞<Õ LOk. D Hõà◊√§, K≥=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∂ʼnõΩ ÅaèOK«^Œ∞ HÍ|\˜ì ''Jk
Jã¨`«∞Η—QÍ H˘O^Œ~°∞ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Jq+¨Ü«∞"≥∞ÿ#k, ˆH=Å=Ú
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ =∂„`«O „áêÑ≤ÎOKÕk J~Ú#\˜ì P`«‡ ã¨~°fi^• ã¨^Œfiã¨∞Î"Õ#Ü«∂º!
N~å=Ú_»∞ : J\˜ì P`«‡ ™êH∆Í`å¯~°O ^Œ∂~°ã¨÷=∞QÆ∞@‰õΩ HÍ~°}O D =∞#¿ãû Hõ^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : B#∞. q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ J<Õ "åã¨#Å#∞ HõeyÜ«Ú#flO`« =~°‰õΩ D =∞#ã¨∞û
„Ѩu|O^èŒHõ"Õ∞ J~Ú LO\’Ok. J~Ú`Õ, ZHõ¯_≥·`Õ z`üã¨fi~°∂Ѩ ™êH∆Í`å¯~°O Hõey LO@∞O^À
JHõ¯_» J*Ï˝# HÍ~°}"≥∞ÿ# D =∞#ã¨∞û `«#O`«@ `å<Õ â◊q∞™ÈÎOk. "≥Å∞`«∞~°∞ =ÙO_Õ KÀ@ pHõ\ ˜
Z\Ï¡ =ÙO@∞Ok?
1. ''P`«‡ ^Œ$+≤ì—— L#fl KÀ@ D ^Œ$â◊º=Ú J^Œ$â◊º"≥∞ÿ =ÙO\’Ok.
2. ''^Œ$â◊º ^Œ$+≤ì—— J=eOaOKÕ KÀ@ 'P`«‡— J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ÅaèOK«_»O ÖË^Œ∞. J#QÍ,
z`«Î=ÚKÕ HõeÊOK«|_ç# q∞^蕺=ã¨∞Î=Ù, q∞^蕺 ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ =∞##=Ú KÕã¨∂Î =ÙO>Ë, P`«‡
q㨇iOK«|_»∞`ÀOk.
^Œ$+≤ìÜÕ∞ ã¨$+≤ì. ^Œ$+≤ìÜÕ∞ [QÆ`«∞Î. Uk U ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ Wk P q^èŒ=ÚQÍ<Õ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
=∞~˘Hõ~°Hõ=ÚQÍ K≥áêÊÅO>Ë Ju ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# ''P`«‡ ã¨Oq`«∞Η— Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ Ñ¨~°OѨ~°Å KÕ`«<Õ
D ^Œ$â◊º=ÚÅhfl Pq~°∂ƒù`«=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù D '^Œ$â◊º^Œ$+≤ì—x `«ºlOK«∞.
'P`«‡^Œ$+≤ì—<Õ P„â◊~ÚOK«∞. ''<å‰õΩ W+¨ì"≥∞ÿ# "å~°∞, <å‰õΩ W+¨ì=Ú ÖËx "å~°∞ ‰õÄ_® P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË
HÍx, =∞iOˆHq∂ HÍ~°∞—— J<Õ J=QÍǨÏ# Hõey LO_ç, WHõ PÃÑ· qkèq^è•#=ÚÅ „ѨHÍ~°O h
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞.
N~å=Ú_»∞ : P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#O J=_»O Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨OHõÅÊ"Õ∞ z`«Î=Ú. Ѩ~°=∂`«∞‡x ã¨OHõÅÊ"Õ∞ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞ ^Œ$â◊º=Ú.
ã¨OHõÅÊ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ="Õ∞.... z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ <åâ◊#=Ú ‰õÄ_®. z`«Î=Ú JÉèÏqOK«|_ç`Õ....
WHõ PÃÑ· "≥∂Hõ∆=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ Z^Œ∞~°∞ =zÛ xÅ|_»QÆÅ^Œ∞.
360
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨OHõÅÊ=Ú LO>Ë =∞#ã¨∞û LO@∞Ok. =∞#ã¨∞û J_»∞¤QÍ L#flO`«=~°‰õÄ P`«‡ ^Œ~°≈#=Ú
HÍ^Œ∞. ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ `«ºlOK«|_®¤Ü«∞#∞HÀ... WHõѨÙÊ_»∞ âı+≤OKÕk ã¨`åÎ ™ê=∞#º"Õ∞.
P`«‡ã¨O^Œ~°≈#O - HÍ|\˜ì h=Ù D ''<Õ#∞ – <åk—— J#∞ =¸Å=$`«∞ÎÅ`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi
ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=ʼnõΩ KÕ~°∞HÀ. JѨÙÊ_çHõ q∞ye LO_Õ 'ã¨`åÎã≤÷u— Ü«∞O^Œ∞ ã¨fiã¨∞÷_»"≥· LO_»∞.
N~å=Ú_»∞ : D '<Õ#∞ – <åk— J#|_Õ =¸Å=$`«∞ÎÅ∞ ZO^Œ∞ xq∞`«ÎO, ZO^Œ∞Ö’ #∞Oz,
ZѨÙÊ_»∞, Z\Ï¡ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Jq |Ü«∞Öˇfi_»∞K«∞#flk z`«Î=Ú #∞O_Õ. z`«Î"≥∂.... P`«‡ ã¨`åÎ #∞O_Õ.
P`«‡ XHÍ<˘HõѨÙÊ_»∞ Jx~°fiK«hÜ«∞=ÚQÍ 'ã¨OHõÅÊ=Ú— J#|_»∞ „H˜Ü«∂ qâı+¨=Ú "≥·Ñ¨ÙQÍ
L#∞‡Y=∞QÆ∞K«∞#flk. JѨÙÊ_»k `«# Ü≥ÚHõ¯ ''z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú——#O^Œ∞ H˜Oz`ü 'J#º^è•— ÉèÏ==Ú
á⁄O^Œ∞K«∞#flk. P 'J#º^è•— Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ – ''JǨÏ=Ú... `«fi"£∞... ã¨ó—— (<Õ#∞–h=Ù–J`«_»∞)
J#∞#q. J\˜ì J#º^è• ÉèÏ="Õ∞ D ã¨O™ê~À`«ÊuÎH˜ ¿ÇÏ`«∞=Ù. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ U~°Ê_»∞K«∞#fl
'^蕺㨗 ‰õΩ 'z`«Î=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞ ÃÑ@ì|_çOk. ''Hõ#∞Hõ 'J#º^è•— J#∞ ^蕺㨠Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨~°}ÜÕ∞
z`«Î=Ú#‰õΩ c[=Ú—— – Jx âߢã¨Î=ÚÅ∞ „Ѩ=zã¨∞Î<åfl~Ú.
HõÅ# (Illusion) : HõÅ# ÖËHõ HõÅÊ# J#∞ =∞~˘Hõ ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_® LѨÜ≥∂yOK«|_çOk. P`«‡
`«# Ü≥ÚHõ¯ x`«º #∂`«#=∞QÆ∞ ''xifiHõÅÊ z`«ûfiÉèÏ==Ú—— #∞O_ç XHÍ<˘HõѨÙÊ_»∞ 'K«∞ºu—
á⁄Ok#^ŒQÆ∞K«∞#flk. J@∞¡ 'ã¨OHõÅÊ =º=Ǩ~°=Ú— Hõà◊OH˜`«"≥∞ÿ# ã¨`«ÎÜÕ∞ 'HõÅ#—J#∞ â◊|Ì=ÚKÕ
L^ÕÌtOK«|_»∞`ÀOk. J\˜ì 'HõÅ#— Ü≥ÚHõ¯ „ѨuÉèí KÕ`« D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ xq∞`«ÎO '=∞#ã¨∞û—
Pq~°ƒùq™ÈÎOk. ã¨OHõÅÊ=ÚÖË =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO.
HõÅ#ÜÕ∞ „áê}â◊H˜Î ‰õÄ_®. „áê}â◊H˜Î x~ÀkèOK«|_ç#ѨÙÊ_»∞ =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® qÅÜ«∞=∞QÆ∞
K«∞#flk. XHõ J^ŒÌO ѨyeáÈ`Õ, P J^ŒÌO`À áê>Ë JO^Œe „ѨuaO|O ‰õÄ_® #tOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•! „ѨuaO|=Ú ^Œ~°Ê}=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõeÊ`« ~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú#@∞¡QÍ, D =∞#ã¨∞û
‰õÄ_® „áê}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú =Ù#flk.
ã¨ÊùO^Œ#=Ú { J#∞Éèí==Ú ´ =∞#ã¨∞û, „áê}=Ú.
XHõ¯_»∞ ZHõ¯_À ^Œ∂~°=ÚQÍ L#fl XHÍ<˘Hõ Ѩ^•~°÷=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∂#ã≤HÍ#∞Éèí=O `«# Ü«∞O^Œ∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»#∞HÀ... J\˜ì =∞<ÀHõeÊ`« Ѩ^•~°ú=Ú`À U~°Ê_ç# J\˜ì ã¨O|O^èŒ=Ú XHÍ <˘Hõ
'QÆuâ◊H˜Î— KÕ`«<Õ ã¨OÉèíq™ÈÎOk Hõ^•! P QÆu â◊H˜Î<Õ 'ã¨ÊO^Œ#=Ú— Jx ‰õÄ_® JO@∞<åflO. J\˜ì
QÆu â◊H˜Î z`«Î=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨÙÊ_»∞ 'J#∞Éèí==Ú— J#∞#k ã≤kú™ÈÎOk. z`«Î=Ú =∞Ô~Hõ¯_À
=ÙO>Ë... P ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ 'K«∂Ѩٗ XHõ =ã¨∞Î=ÙÃÑ· „Ѩã¨iOz#ѨÊ\˜H˜ P J#∞Éèí==Ú— J#∞#k
U~°Ê_»^∞Œ . Hõ#∞Hõ z`«"Î ∞Õ XHõ =ã¨∞=Î Ù`À<À ÖËHõ q+¨Ü∞« =Ú`À<À U~°Ê_Õ 'ã¨O|O^è=Œ Ú—#∞ x~°fizOK«_O» ,
âßã≤OK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« z`«Î"Õ∞ [QÆ`«∞Î. z`«Î"Õ∞ ã¨O™ê~°=Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 361
''ã¨ÊùO^Œ=Ú – J#∞Éèí==Ú—— D LÉèíÜ«∞ â◊‰õΩÎÅ ã¨"Õ∞‡à◊#"Õ∞ ÉèÏ"åÉèÏ==ÚʼnõΩ HÍ~°}O.
"å\˜ ã¨"Õ∞‡à◊#"Õ∞ '„áê}=Ú—. P „áê}"Õ∞ =∞#ã¨∞û. '„áê}"åÜ«Úâ◊H˜Î—x K«eOѨKÕ¿ãk K≥·`«#º"Õ∞!
„áê}"åÜ«Ú=Ù ã¨~°fi ~åQÆ=ÚÅ∞ `«ºlOK«∞@ KÕ`«#∞, ("≥·~åQƺ=Ú KÕ`«#∞), „áê}ÏÜ«∂=∞
JÉèϺã¨=Ú KÕ`«#∞, ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOK«∞@ KÕ`«#∞ Jã¨^Œfi ºã¨#=ÚÅ∞ Hõ∆~ÚOK«∞@ KÕ`«#∞,
Ѩ~°=∂~°÷"≥∞ÿ#\˜ì '„|Ǩχ*Ï˝#=Ú— KÕ`«#∞ x~ÀkèOѨ|_»QÆÅ^Œ∞. D „áê}"åÜ«Ú â◊H˜Î K«Å#~°∂Ѩ"Õ∞
J~Ú L#flk Hõ^•! Jk `«# Ü«∞O^Œ∞ K«Å# â◊H˜Î HõeyÜ«Ú#flѨÊ\˜H© Jk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«#‰õΩ
`å#∞ K«eOK«ÖË^Œ∞. J#QÍ Jk ã¨fi`«Ç¨QÍ [_»"≥∞ÿ#^Õ. ^•xx K«eOѨKÕÜ«Ú#k Z=~°∞?... P`«‡
K≥·`«#º"Õ∞ ã¨∞=∂! ...J\Ï¡ˆQ =∞#ã¨∞û ‰õÄ_®. =∞#ã¨∞û ã¨fi`«Ç¨QÍ [_»"Õ∞ J~Ú=ÙO_ç, P`«‡
K≥·`«#º=Ú KÕ`« „Ѩ=iÎOѨKÕÜ«∞|_»∞K«∞#flk. P P`«‡ÜÕ∞ ã¨fiÜ«∞O „ѨuÉèíKÕ 'z`üâ◊H˜Î— ÖËHõ *Ï˝#â◊H˜Î
ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, Ju ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#, ã¨fiÜ«∞O"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ L#flk.
ã¨OHõeÊOK«HõáÈ=_»"Õ∞ =∞<À <åâ◊#O – ã¨O™ê~ÀѨâ◊=∞#O.
D =~°Î=∂#Ѩ٠LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™ê~åOâ◊=Ú ã¨OH˜∆ѨÎ=ÚQÍ Ô~O_»∞ =¸_»∞
"åHͺÅÖ’ K≥ѨÙÊHÀ"åÅO>Ë...
''z`ü{ã¨ÊùO^Œâ◊H˜Î—— D Ô~O_çO\˜ Ü≥ÚHõ¯ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ =∞#ã¨∞û. J\˜ì ã¨O|O^èŒ=Ú
q∞^蕺~°∂Ѩ=Ú# L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ =∞#ã¨∞û q∞^茺ÜÕ∞ J~Ú L#flk. JO^Œ∞ˆH D
=∞#ã¨∞û#∞ 'Jq^Œº – =∂Ü«∞— Jx ‰õÄ_® JO@∞<åflO. JkÜÕ∞ D 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ ^•xx
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl J*Ï˝#O. z`ü – ã¨ÊùO^Œ=ÚʼnõΩ 'ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ KÕ`« ã¨O|O^èŒ=Ú
U~°Ê_»∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ ã¨OHõeÊOK«∞@ÜÕ∞ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú.
JO^Œ∞KÕ`« – 'ã¨OHõeÊOK«‰õΩO_»∞@— J#∞ q„âßOuKÕ D 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õk `«$\˜Ö’
[~ÚOz"ÕÜ∞« |_»QÅÆ ^Œ∞. D [QÆ`∞« Î Ü≥ÚHõ¯ LѨâ=◊ ∞#=Ú ã¨OHõÅÊ ~åÇ≤Ï`«º=Ú KÕ`<« Õ [~°∞QÆQÅÆ ^Œ∞.
❖❖❖
10. '[Å=Ú— LѨ=∂#O – K≥·`«#º=Ú
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : [Å=Ú#∞ – `«~°OQÆ=ÚÅ#∞ LѨ=∂#OQÍ fã¨∞H˘x K≥·`«#º `«`«Î fi=Ú#∞
qâ◊nHõi™êÎ#∞. q#∞-
[Å=Ú#∞ ÉèË^Œ^Œ$+≤ì`À ^Œi≈ã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ ...[Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõ^ŒeHõ, `«~°OQÆ ^Œ$+≤ì, `«~°OQÍÅ∞——
...J<Õ q=~°Î=Ú U~°Ê_»∞`ÀOk. J^Õ q^èŒOQÍ K≥·`«#º"Õ∞ ...ã¨ÊO^Œ#â◊H˜Î, JO`«óHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨OHõÅÊ=Ú, z`«Î=Ú—— ...J~Ú LOk.
"åÜ«Ú=Ù #O^Œe K«Å#=Ú`À áÈÅÛ`«QÆ∞ ã¨ÊO^Œ#â◊H˜Î (Vibration) XHõѨÙÊ_»∞ K≥·`«#º=Ú
KÕ`« „Ѩɒkè`«O J=Ù`ÀOk. q+¨Ü«∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# K≥·`«#º"Õ∞ ã¨OHõÅÊ Ñ¨~°OѨ~°Å Ѷ¨e`«OQÍ
z`«Î=ÚQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk.
362
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D z`«Î=Ú (=∞#ã¨∞û) J#|_Õk XHõ ÉÏÅ∞xH˜ HõxÑ≤OKÕ ^ŒÜ«∞ºO ÖÏQÍ q∞^蕺~°∂ѨOQÍ
HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk. `«~°OQÆ=Ú "åã¨Î"åxH˜ [Å"Õ∞ Hõ^•! D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO
‰õÄ_® JYO_» =∞O_»ÖÏHÍ~°=∞QÆ∞ P z^Œfiã¨∞Î"Õ ã¨∞=∂!
ZHõ¯_≥·<å `«~°OQÆ=ÚÅ∞ U „Ѩܫ∞`«fl"≥∞ÿ<å KÕã≤ [ÖÏxfl YO_çOK«QÆÅ"å? [ÖÏxfl `«~°OQÆO
YO_çOK«@O Uq∞\˜? Jk "≥Ú^ŒÖË Ç¨™êºã¨Ê^ŒO. J\Ï¡ˆQ, P ''z`üã¨fiÉèÏ==Ú—— (z`ü Ü≥ÚHõ¯
x~°‡Å`«fi=Ú – ѨÓ~°‚`«fi=Ú – JYO_»`«fi=ÚÅ#∞) U J#º"≥∞ÿ# ^•x KÕ`«#∞ YO_çOѨ|_»*ÏÅ^Œ∞.
[Å=Ú .. XHÍ<˘Hõ „^Œ=Ѩ^•~°ú=Ú. `«~°OQÆ"≥∂... P [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõ^ŒeHõKÕ U~°Ê_Õ XHÍ<˘Hõ
PHÍ~°=Ú. D Ô~O_»∂ JÉèË^Œ"Õ∞ Hõ#∞Hõ Jq XHõ^•xx =∞~˘Hõ\ ˜ Z^Œ∞~˘¯#@=∞<Õk LO_»^Œ∞.
J\Ï¡ˆQ 'z`ü—‰õΩ 'Jz`ü—‰õΩ Jã¨Å∞ JÉèË^Œ"Õ∞ Ѷ¨∞\˜Å¡^Œ∞. =∞i Jz`ü (^Œ$â◊º Ѩ^•~°ú=Ú – h=Ù –
<Õ#∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q) |Ü«∞Å∞^Õi z`ü#∞ =∞~˘Hõ\ ˜QÍ Z\Ï¡ KÕã¨∞ÎOk? z`ü#∞ YO_çOK«@"Õ∞q∞\˜?
`«~°OQÆ=ÚÅ ÉèË^ŒO KÕ`« [ÅO "Õ~°∞"Õ~°∞ HÍ#>Ë¡ 'r=ÙÅ∞ – [QÆ=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ KÕ`« z`ü
YO_»O HÍ^Œ∞ HÍ|\˜ì Jk ''JYO_»=Ú——.
=∞#ã¨∞û J#∞#k ZHõ¯_»? [Å=ÚÖ’ '`«~°OQÆ=Ú— Jx K≥ѨÊ|_Õ "Õéˇÿ# Ѩ^•~°÷=Ú#fl^•?
Hõ#∞Hõ, ''z`ü =∞#ã¨∞û J#∞ ã¨ÊO^Œ# Hõey L#flk! P =∞#ã¨∞û P`«‡#∞ P=iOz LO\’Ok—— –
J#∞#=hfl JÅÊ"≥∞ÿ# „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
JÉèË^Œ=Ú ^Œi≈ã¨∞Î#flѨÙÊ_À...! XHõ "Õà◊ D 'z`ü— ã¨ÊO^Œ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ J=∞#㨯OQÍ „ѨHÍt™ÈÎOk
J#∞HÀ.. J\˜ì ã≤÷uÖ’ ˆH=Å=Ú z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ âı+≤Oz LO@∞Ok Hõ^•! WHõѨÙÊ_»∞ =∞#ã¨∞û‰õΩ KÀ@∞
QÍx, ~°∂Ѩ=Ú QÍx LO_»^Œ∞. '<Õ#∞ ˆH=Å ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞— J#∞ JzO`«º"≥∞ÿ# Zé∞Hõ =∂„`«O
„Ѩ=iÎã¨∂Î LO@∞Ok.
D q^èŒOQÍ ÉèË^Œ – JÉèË^Œ=ÚÅ∞ J#|_Õ Ô~O_»∞ ѨHõ∆=Ú ÅO^Œ∞ ''z`«Î=Ú J#|_Õ
Ѩ^•~°ú"Õ∞ ÖË^Œ∞.—— Jx qâı¡+≤OK«|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ ''=∞i =∂‰õΩ =∞#ã¨∞û J#∞Éèí==∞ø`ÀOk
Hõ^•...!—— Jx Z=Ô~·<å JO\ψ~"≥∂!
<åÜ«∞#ÖÏ~å! P =∞#ã¨∞ûQÍx, z`«Î=ÚQÍx q∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú HõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ=Ù,
HÍ<Õ~°=Ù. "Õ~°∞QÍ `ÀK«∞@ „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞. WHõ q∂~À? ... z`ü ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey
L#fl"å~°∞. „Éèí=∞ KÕ`« =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl D z`«Î=Ú J#|_»∞ ^•xx ''ã¨=∞ºH±——
Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=ÚKÕ [~ÚOz "ÕÜ«∞O_ç. J\˜ì JÉèϺã¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞ ''„|Ǩχ*Ï˝#=Ú——.
❖
JO^Œ∞KÕ`« F ~å=∞K«O„^•! h=Ù ''=∞#ã¨∞û J#|_Õk XHõ\ ˜ L#flk. U^Õ^À KÕã≤ ^•xx
`˘Åy™êÎ#∞—— ... J<Õ ^Œ∞~°ƒÅ =∞#óã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ ^ŒiH˜ ~åhÜ«∞‰õΩ. J@∞¡ "≥ÚO_çQÍ ÉèÏqOK«∞@KÕ
H˘O^Œ~∞° „â◊=∞ – Hˆ â¡ =◊ ÚʼnõΩ Ö’#QÆ∞K«∞<åfl~°∞. L#fl =ã¨∞=Î Ù<≥`· Õ =∞#O `˘ÅyOK«∞@‰õΩ „ѨÜ∞« uflOK«
=K«∞Û. ÖËx =ã¨∞Î=Ù#∞ Z\Ï¡ `˘Åy™êÎO? 'ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ „H˜Ü«∞#∞ =∂x "Õã≤ K«∂_»∞. WHõ
'=∞#ã¨∞û— J<Õk ZHõ¯_»∞#flk? JÉèϺã¨"Õ∞ ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º ã≤÷ux „^èŒ∞gHõiOK«\ÏxH˜ LáêÜ«∞O.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 363
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ"∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û J#|_Õk Jã¨Å∞ LO^•? ÖËHõ ÖË^•? ...''=∞#ã¨∞ûKÕ
D r=Ù_»∞ |^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞—— Jx H˘xfl âߢã¨Î=ÚÅ∞ K≥ѨÙÊK«∞<åfl~Ú Hõ^•!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''ã¨OHõÖÏÊ`«‡Hõ=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û—— J#∞#k ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. ã¨OHõÅÊ=Ú KÕÜ«Ú>ÜÕ∞
=∞#ã¨∞ûQÍ K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk. Jk q∞^蕺 *Ï˝#=ÚKÕ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. HõÅÊ#ÜÕ∞ ^•x ~°∂Ѩ=Ú.
ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ L#fl\ì̃ ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ *Ï˝<À^ŒÜ«∞"≥∞ÿ# =∞~°∞Hõ∆}O Jk â◊q∞OzáÈ=ÙK«∞#flk.
D =∞#ã¨∞û [_»"≥∞ÿ#k =∂„`«"Õ∞. ^•xx `˘Åyã¨∞Î#flk ™êH˜∆ K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h"Õ.
''<Õ#∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ—— J#∞ ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOKå"å... WHõ Jk =∞$`«„áêÜ«∞"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
Zé˜y#O`« =∂„`«O KÕ`« =∞$`«„áêÜ«∞OQÍ q∞yeáÈÜÕ∞ D =∞#ã¨∞ûKÕ D „ѨÑO¨ K«=Ú ã¨$+≤Oì K«|_»@
"Õ∞q∞\˜? á⁄O^Œ|_»∞@ Uq∞\˜? ~°∂Ѩ=Ú QÍx, P^è•~°=Ú QÍx ÖËx =∞#ã¨∞ûKÕ ™êH˜∆ K≥`· #« ∞º_»=QÆ∞
h=Ù ÉÏkèOѨ|_»@O Uq∞\˜?... W=hfl =¸~°ö "åHõº=ÚÅ∞ HÍ"å K≥ѨC?... <≥=∞e DHõKÕ
H˘O_» Ñ≤O_ç KÕÜ«∞|_»@=∞O>Ë Z\Ï¡O\˜^À.... K«O„^Œ H˜~°}=Ú `å‰õΩ@KÕ |∞QÆæÅ∞ HõO^Œ@=∞O>Ë
Z@∞=O\˜^À... ã¨fi`«ó ã≤^=úŒ ∞QÆ∞ LxH˜Ü∞Õ ÖËx =∞#ã¨∞ûKÕ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ r=Ù_»∞ Ç≤ÏOã≤OK«|_»@O
‰õÄ_® J\˜ì^Õ!
''XHõ_»∞ =∞#ã¨∞ûKÕ J<ÕHõKÀ@¡‰õΩ D_»fi|_»∞K«∞<åfl_»∞——... ''=∞~˘Hõ_»∞ D =∞#ã¨∞û#∞
[~ÚOK«_®xH˜ f~°÷Ü«∂„`«Å xq∞`«Î"≥∞ÿ ^Œ@ì"≥∞ÿ# J_»=ÙÅÖ’H˜ „Ѩܫ∂}=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞——...
W@∞=O\˜ Hõ^äŒ#=∞O`å =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ z#flÑ≤Å¡Å KÕ+¨ìÖË. Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìKÕ =∞#ã¨∞û "≥Ú^ŒÖˇ·#q
ÖË=Ù. ''UHõ"£∞ ã¨`ü—— Jx âߢ™êÎÅ∞ J#@OÖ’ L^ÕÌâ◊ºO J^Õ! ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#ã¨∞û XHõ q∞^蕺
~°K«#ÜÕ∞ Hõ^•! ZO`« J<Õfi+≤Oz<å ''WkQÀ, =∞#ã¨∞û J#|_»∞#k WHõ¯_» D ~°∂ѨOÖ’ LOk——
....J#fl@∞¡QÍ =∞#ˆH=∞<åfl ÅaèOK«∞K«∞#fl^•? ...ÖË<Õ ÖË^Œ∞. XHõ q∞^蕺 =ã¨∞Î=Ù K≥·`«#º =¸iÎx
[~ÚOK«∞@Ü«∂? ã¨fiѨflOÖ’ HõxÑ≤Oz# XHõ K≥é∞=ÙÖ’ P ã¨fiѨfl „^Œ+¨ì =Úxy =∞~°}˜OK«∞@Ü«∂?
PǨ! =∞Ǩ=∂Ü«∂q JQÆ∞ P =∞Ü«ÚxKÕ ã¨$+≤ìOK«|_ç# WHõ¯_ç '^Œ$â◊º=Ú— J#∞ =∂Ü«∞
ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#^À K«∂ã¨∞Î<åfl"å ~å=∂? `«#‰õΩ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ ÖË^Œ∞.... T~°∞‰õΩ#flO`« =∂„`«O
KÕ`«<Õ, Jk ÖËHõÜÕ∞ áÈQÆÅ^Œ∞... J@∞=O\˜ '=∞#ã¨∞û—— J#|_»∞ q∞^蕺 =ã¨∞Î=ÙKÕ D [#∞ÅO^Œ~°∞
P_çOK«|_»∞K«∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«O =∂„`«"Õ∞ HÍx, Z=~À HõeÊOz =∞#‰õΩ
JO@Hõ\ ˜ìOk HÍ^Œ∞.
❖❖❖
11. J*Ï˝#=â◊O KÕ`«....
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: ZѨC_≥·`Õ J*Ï˝#O HõeyO^À, JѨC_»∞ D r=Ù_»∞ ã¨~°fi PѨ^ŒÅ‰õΩ J~°∞›_»QÆ∞
K«∞<åfl_»∞. P`«_∞» á⁄O^Œx Hˆ â¡ O◊ U=Ú#flk...? Jã¨Å∞ D 'ã¨$+≤—ì JO`å ‰õÄ_® J*Ï˝# HÍ~°}OQÍ<Õ
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. JÜ≥∂º! ZO`«\ ˜ qëê^ŒHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! D r=Ù_»∞ J*Ï˝# =â◊O KÕ`«<Õ
'=∞#ã¨∞û— ^ÕǨÏO "≥Ú^ŒÖˇ·#qQÍ QÆÅ [_»=ã¨∞Î=ÙÅKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. áÈh P`«_»∞ ã¨iQÍæ
364
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ѨijÅ# KÕã¨∞Î<åfl_®? ÖË^Œ∞. =∞~°Å =∞~°Å 'Jã¨<å‡~°æ=Ú—<Õ J=ÅOaã¨∞Î<åfl_»∞. `«# ^Œ∞óY=Ú
H˘~°ˆH D ã¨$+≤ìx ã¨=∂„â◊~ÚOz LO@∞<åfl_»∞.
N ~å=Ú_»∞ : =∞i D *Ï_»º=Ú#‰õΩ LáêÜ«∞O?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D =∞#ã¨∞û, D ã¨$+≤ì - W=hfl Z\Ï¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ<å~Ú? 'JqKå~°}— KÕ`«<Õ
Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« J*Ï˝#=∞Ü«∞"≥∞ÿ# D ã¨$+≤ì 'ã¨∞qKå~°}— =∂„`«O KÕ`« ¿ÑÅ="≥∞ÿáÈ`ÀOk. WHõ
nxx QÆ∞iOz ^Œ∞ódOK«@O ZO^Œ∞‰õΩ?
D ã¨$+≤ì =∞#∞Ax ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«"≥∞ÿ#\˜ì '„ÉèÏOu— Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú L#flk.
''™êÜ«∞OHÍÅO PHÍâ◊OÖ’ Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ J@∂ W@∂ ZQÆ∞~°∞`«∞O>Ë Jk <å‰õΩ <å „Ñ≤Ü«Ú~åe
q~°Ç¨ÏO QÆ∞~°∞Î KÕ™ÈÎOk—— J<Õ "åºMϺ#O ZO`«QÍ „Éèí=∞ ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«"≥∂, D ã¨$+≤ìx ‰õÄ_® D
r=Ù_»∞ J\˜ì ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`« Hõ^äŒ#=ÚÅ KÕ`«<Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì Hõ^äŒ#=ÚÅ#∞ "≥Ú^ŒÅO\Ï¡
`«ºlOKå_®... WHõ W^ŒO`å P r=Ù_»∞ `«# ã¨fiã¨fi~°∂ѨOQÍ<Õ P™êfikOK«QÆÅ_»∞.
❖
Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO? ''q∞^蕺~°∂Ѩ=Ú, HõeÊ`«=Ú, ZK«Û\Ï ‰õÄ_® LxH˜ ÖËxk, JÅÊ=Ú——
J~Ú#\˜ì D =∞#ã¨∞û KÕ`« Ö’Hõ=∞O`å ǨÏ`«O HÍ=@O =∞#O K«∂ã¨∞Î<åflO. J~Ú`Õ, =∂#=Ù_»#fl
"å_»∞ HõeÊ`«=∞Ü«∞=∞QÆ∞ D ã¨$+≤ìx, 'J㨄^Œ∂Ѩ=Ú— J~Ú L#fl D =∞#ã¨∞û#∞ `«# =â◊O KÕã¨∞HÀ
=\ÏxH˜ ã≤^ŒúѨ_®e. J\Ï¡ ã≤^ŒúѨ_»x "å_»∞ J^•º`«‡ *Ï˝#„Ѩ"Õâ◊=Ú#‰õΩ U q^èŒOQÍ J~°∞›_»∞
HÍQÆÅ_»∞ K≥ѨÙÊ? JÅÊ^Œ$+≤ì, ã¨fiÅÊ=ÚÅ<≥·# "å\˜ H˘~°‰õΩ Pâ◊, |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#Å∞ QÆÅ
r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ∞+¨ì|∞kú ÉÏǨϺѨ^•~°ú=Ú ÅO^Õ ã≤÷~°Ñ¨_çáÈ~Ú LO@∞Ok. ''g\˜x á⁄Ok`Õ <Õ#∞
ѨÓ~°‚`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å#∞—— Jx „Éèí=∞#∞ K≥O^Œ∞`ÀOk. J\˜ì |∞kú `«# JO`«~°OQÆ=Ú Ü≥ÚHõ¯
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`ÀOk. ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# qâı+¨=ÚÅ#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ`ÀOk. ã¨∂Hõ;
|∞kú ÖËx ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÅÊ â◊|=Ì ÚʼnõΩ ‰õÄ_® D =∞#ã¨∞û cèuÅ∞¡K∞« #fl^Õ!
JÅÊ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ JǨÏOHÍ~° – =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl"Õ!
*Ï˝# â◊¥#∞º_≥·#"å_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û KÕ`«<Õ Ju „‰õÄ~°=ÚQÍ n~°…HÍÅ=Ú #∞O_ç
Ç≤ÏOã≤OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. ã¨fiÅÊ ã¨∞Y=ÚÅKÕ Ñ¨iѨi q^èŒ=ÚÅ∞QÍ "≥∂ã¨yOK«|_»∞K«∞<åfl_»∞.
J<ÕHõ"≥∞ÿ# JѨ#=∞‡Hõ=ÚÅ`À, ã¨fiÅÊ=ÚÅ~Ú# q+¨Ü«∞=ÚÅ =∞^茺 L#‡`«∞Î_≥· =º=ǨÏiOKÕ
J\˜ì "åx =ÚO^Œ∞ L`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# ã¨`«º q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ „ѨuáêkOK«∞@ Z\Ï¡QÀ "Õ∞=Ú „QÆÇ≤ÏOK«
ÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ú.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 365
12. LѨ^Õâ◊=ÚʼnõΩ J~°∞›Å∞ – J#~°∞›Å∞
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! WѨÙÊ_»∞ âߢã¨Î=ÚÅKÕ K≥ѨÊ|_»∞ LѨ^Õâ◊=ÚÅ ™ê~°=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«#\˜ì "åi q+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞.
H˘O^Œ~°∞ [#∞Å∞ D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=ÚÖ’ ''q+¨Ü«∞ – ã¨∞MÏaèÖÏ+¨Å∞—— J<Õ `«~°OQÆ=ÚÅKÕ
H˘@∞ìH˘x áÈ|_»∞K«∞<åfl~°∞. 'Ѩ~°=∂~°÷ q+¨Ü«∞=Ú—Ö’ "å~°∞ J`«ºO`« K≥q\˜`«#O, =¸QÆ`«#O
=Ç≤ÏOz LO@∞<åfl~°∞. P`«‡ `«`«fi qKå~°} KÕÜ«∞_»O, Ü«ÚH˜Î ã¨Ç¨Ü«∞O`À L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú#∞
ѨijeOK«@O – W=hfl "åix ã¨q∂Ñ≤OK«∞@ ÖË^Œ∞. J\˜ì"å~°∞ J^蕺`«‡ q^Œº#∞ „QÆÇ≤ÏOK«_®xH˜
J#~°∞›ÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
''Hõà◊√¡ =¸ã¨∞H˘<Õ #_»∞™êÎO! Jk JO`Õ!—— Jx K≥ѨC‰õΩO@∂ Hõà◊√¡ `≥~°=x ÉÏ@™êiH˜
ÉÏ@ „ѨHõ¯# QÆŠѨÓ`À@#∞ Z=~°∞ K«∂Ñ≤OK«QÆÅ~°∞? "åã¨# K«∂_»ÖËx "åiH˜ ã¨∞QÆO^èŒO "≥^Œ[ÖË¡
J`«Î~°∞Å∞, ~°™êÜ«∞<åÅ∞ JOk¿ãÎ UO „ѨÜ≥∂[#O? =∞`«∞ÎQÍ „`åy#"å_çH˜ '"å^Œ=Ú – K«~°Û—
^•fi~å x[=Ú x~°∂Ñ≤OK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOK«QÆÅ=∂? P`«_»∞ <åºÜ«∞ x~°‚Ü«∞=Ú#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ
QÆÅ_®? qK«Hõ∆} – ã¨kfi=∞~°≈Å#∞ PHõoOѨ٠KÕã¨∞HÀQÆÅ_®?
XHõ_»∞ `«# ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ f~°∞ÛHÀ=_®xHõx â◊‡âß<åxH˜ "≥o§ ÃÑ^ŒÌ Q˘O`«∞‰õΩ`À â◊=
¿Ñ\˜HõÅ`À Jiz K≥Ñ≤Ê`Õ U^≥·<å „Ñ¨Ü≥∂[#=ÚO@∞O^•? =¸~°∞öxH˜ hu "åHõº=ÚÅ∞ qxÑ≤OK«
QÆÅ=∂? =∞#ã¨∞û "≥ÚO_çˆHã¨∂Î LO_»QÍ ^Œ∞~°ÉèϺã¨=ÚʼnõΩ ^•™ÈǨÏ=∞QÆ∞K«∞#fl "åxH˜ ã¨<å‡~°æ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«º=Ú QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# ÉèÏëê„ѨÜ≥∂QÍÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˜ Ѩ™êÎ~Ú?
J#~°∞›Å =ÚO^Œ∞ P^蕺`«‡ q^Œº#∞ „ѨuáêkOK«_»O J\˜ì^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
❖
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! <å^˘Hõ q#flѨ=Ú. U =∞#ÃãûÂ`Õ 'Ü«∞^•~å÷xH˜ ÖË^Œ∞— Jx „H˜O^Œ\ ˜
ã¨~°æÖ’ =∞#O x~°∂Ñ≤OKå"≥∂... ''J\˜ì =∞#ã¨∞û <å WK«Ûù Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞. WK«Ûù, JÉèϺã¨=ÚÅ#∞
|\˜ì =∞#ã¨∞û LO\’Ok. Hõ#∞Hõ ''WK«Ûù, JÉèϺã¨=ÚÅ∞ ã¨i J~Ú# =∂~°æ=ÚÖ’ xÜ«∞q∞ã¨∂Î
LO>Ë WHõ =∞#ã¨∞û [~ÚOK«|_ç#>Ë¡—— – Jx ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèÏqOK«~å^Œ∞?
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. XHÍ<˘Hõ ÉÏ@Ö’ ''P ^Œ∂~°OQÍ Z`«∞ÎQÍ HõxÊã¨∞Î#flk XHõ ÃÑ^ŒÌ ÉO_»
~åÜÕ∞"≥∂?—— Jx ã¨O^ÕǨÏ=Ú, ÉèíÜ«∞=Ú U~°Ê_ç L<åflÜ«∞#∞HÀ... Jk ^Œ∂~°=ÚQÍ K«∂z# ~°^äŒ
™ê~°kè ''JÜ≥∂º! Z\Ï¡ „Ѩܫ∂}˜OK«_»O ... Jx ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl_»#∞‰õΩO^•O. WO`«Ö’ ''Jk
|O_»~å~Ú HÍ^Œ∞, U^À „H©h_» =∂„`«"Õ∞... JHõ¯_» ÉO_»~å~Ú ÖË^Œ∞—— Jx Z^Œ∞~°∞QÍ =ã¨∞Î#fl
ÉÏ@™ê~°∞Å∞ K≥áêÊ~°∞. WѨÙÊ_»∞ ''P ÉO_»~å~Ú `˘ÅyOK«|_ç#>Ë¡—— Jx ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : J=Ù#∞. ~°^䌙ê~°kè x~°ÉèíºO`«~°OQÍ J@∞¡ ÉèÏqOK«=K«∞Û.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J^Õ suQÍ ''=∞#ã¨∞û – J<Õ^Õ ÖË^Œ∞—— Jx âߢã¨Î=ÚÅ∞, "Õ∞=Ú ‰õÄ_®
366
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
™êfi#∞Éèí= ѨÓ~°fiHõOQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åflO Hõ^•! HÍ|\˜ì ''D =∞#ã¨∞û ã¨~°fi^• `˘ÅyOK«|_ç#>Ë¡—— Jx
ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
Ü«∞^•~å÷xH˜ 'ÖËx^Õ— J~Ú#\˜ì =∞#ã¨∞û‰õΩ ''D =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOK«_»O =∂ =Å¡ HÍ^Œ∞——
J#∞‰õΩO@∂ u~°∞QÍ_Õ "å~°∞ ZHõ¯_À ^Œ∂~°=ÚQÍ HõxÑ≤Oz# „`å_»∞#∞ K«∂z áê=∞#∞‰õΩx WHõ¯_»
#∞é∞QÆ∞Å∞ HõˆH¯"åˆ~ J=Ù`å~°∞.
*Ï˝#^Œ$+≤ì - *Ï˝x ZÅ¡ "Õà◊Å `«# P`«‡<Õ ã¨~°fi„`« ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï_»∞. PÜ«∂ `«k`«~°
â◊s~°=ÚÅ#∞ K«∂K«∞K«∞#flѨÙÊ_»∞ ''FǨϟ! WHõ¯_» „áê} â◊‰õΩÎÅ∞ „ѨHõ@#=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!——
Jx =∂„`«"Õ∞ `«ÅK«∞K«∞<åfl_»∞. P â◊s~°=ÚÅÖ’ P`«‡ÜÕ∞ K≥·`«#º=¸iÎQÍ =º=ǨÏiã¨∂Î [_»=∞QÆ∞
„áê}Ï^Œ∞Å#∞ K«eOѨ*ËÜ«ÚK«∞#fl^Œx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. Ô~O_»∞ áê„`«ÅÖ’x XˆH „^Œ==Ú =ÖË,
Ô~O_»∞ QÆ$ǨÏ=ÚÅ ™ê÷#OÖ’ XˆH PHÍâ◊=Ú =ÖË, D <å<å q^èŒ ^ÕǨÅÖ’ XˆH P`«‡ Jkè+≤ìOz
LO\’O^Œx P`«_»∞ Z~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
*Ï˝x `«# WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ K«∂z ''FǨϟ! q∂~°O`å q∂ q∂ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ xÜ«Ú‰õΩÎÅQÆ∞
K«∞<åfl~°∞ Hõ^•! =∞Ozk—— J#∞ q^èŒ=ÚQÍ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞. WHõ J`«xH˜ =∞#ã¨∞û J<Õ^Õn, ZHõ¯_®
"Õˆ~ JQÆ∞Ñ≤OK«^Œ∞.
P`«‡... *Ï˝#â◊H˜Î Hõey LO@∞Ok. „áê}=ÚÅ∞ ... ã¨ÊO^Œ#â◊H˜Î Hõey LO@∞<åfl~Ú.
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞... ~°∂Ѩ=Ú, ~°ã=¨ Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x ™êH∆Í`«¯iOK«∞H˘#∞ â◊HΘ Hõey LO@∞<åfl~Ú.
''D P`«‡ – „áê} – WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ "å\˜ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz „Ѩ=~°Î# Hõey
LO@∞<åfl~Ú. =∞iHõ |O^èŒO Z=iH˜?... ZHõ¯_»?...—— Jx *Ï˝x „ѨѨOK«=Ú#∞ „Ѩtflã¨∞Î<åfl_»∞.
D Hõ#|_Õ r=ÙÅO^ŒiÖ’ „Ѩã¨∞Êù@=∞QÆ∞K«∞#fl =º=Ǩ~° â◊HõÎO`å ã¨~°fi â◊H˜Î=∞O`«∞_»∞, ã¨~°fi
x~å‡`« JQÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ H˜~°}=ÚÅ „Ѩã¨~°}ÜÕ∞ J~Ú L#flk. JkQÀ! PHÍâ◊=ÚÖ’
ã¨∂~°∞ºx K«∂_»∞. J#O`« ã¨OYºÖ’ ã¨∂~°º aO|=Ú #∞O_ç H˜~°}ÏÅ∞ |Ü«∞Å∞ ^Õ~°∞K«∞<åfl~Ú. P
H˜~°}=ÚÅhfl ã¨∂~°∞ºx ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ "ÕÔ~·#q HÍ=Ù. XH˘¯Hõ¯ H˜~°}O XH˘¯Hõ¯ =ã¨∞Î=Ù#∞ „ѨHÍtOѨ
*Ë™ÈÎOk. HÍ|\˜ì ''`«\ÏHõOÃÑ· „Ѩã¨iOKÕ H˜~°}O "Õ~°∞... WO\˜ÃÑ· „Ѩã¨iã¨∞Î#fl H˜~°}O "Õ~°∞——...
Jx J#QÆÅ=∂? ÖË^Œ∞ Hõ^•! ''D "Õ~°∞"Õ~°∞ r=~åã¨∞Å ^•fi~å „Ñ¨Hõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl ^ŒO`å XˆH
P`«‡ â◊H˜ÎÜÕ∞—— J#∞ J#∞Éèí=O L`«Î=∞ *Ï˝#∞Å∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. U rq ^Õxx J=QÍǨÏ#
KÕã¨∞‰õΩO@∞#flѨÊ\˜H© ''Zé∞QÆ∞@—— J#∞ ã¨fiÉèÏ==Ú XˆH fÔ~· L#flk Hõ^•!
[QÆ`«∞Î ÖË^Œ∞... P`«‡ÜÕ∞ L#flk - D [QÆ`«∞Î#∞ q*Ï˝# ^Œ$+≤ì`À#∞, „ÉèÏOu ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì`À#∞
K«∂ã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ ''Wk JO^茄áêÜ«∞"Õ∞, ÖËHõ, ÖËx^Õ—— Jx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. J\˜ì L`«Î=∞ ^Œ$+≤ìKÕ D
r=Ù_»∞ J#|_»∞"åxH˜ P`«‡ HõO>Ë "ÕÔ~·# ã¨`åÎ ÖË<ÕÖË^Œ∞. D â◊$u "åHõº=ÚÅ∞ K«∂_»∞:
''<å<Àºã≤Î ^Œ$+¨ì"£∞—— ´ D Hõ#|_»∞K«∞#fl^Õn „|Ǩχ=Ú Hõ<åfl "Õ~°∞QÍ LO_»∞@ ÖË^Œ∞.
''<å<Àºã≤Î q*Ï˝`«"£∞—— ´ „|Ǩχ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞QÍ Un `≥eÜ«∞|_»∞@ ÖË^Œ∞.
''r"À „|¿Çχu <åѨ~°ó—— ´ D r=Ù_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ QÍx, "Õˆ~ Uq∂ HÍ_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 367
...D "åHõº=ÚÅhfl [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ q∞^茺`«fi=Ú#‰õΩ, P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«º`«fi – x`«º`«fi=ÚʼnõΩ
„Ѩ=∂}=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ ™êfiq∂! ''„|Ǩχ=Ú KÕ`«#=Ú – D r=Ù_»∞ JKÕ`«#=Ú—— – Jx J#=KåÛ?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J\Ï¡ J~Ú`Õ D r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ â◊H˜Î LO_Õk HÍ^Œ∞. ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=Ú
– J=QÍǨÏ# – |O^èŒ=Ú – "≥∂Hõ∆=Ú—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ‰õÄ_® LO_Õq HÍ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝#∞Å∞
ã≤^•úOfHõiOK«∞#k q#∞-
'P`«‡— HõO>Ë "Õ~°∞QÍ D z`«Î r=ÙÅ∞ ÖË~°∞. L#fl@∞¡ `ÀK«@=∞O`å ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# „Éèí=∞KÕ`«<Õ.
JO^Œ∞KÕ`« h‰õΩ ÃÑ·ÃÑ· HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D 'r=Ù_»∞ – z`«Î=Ú— J#∞#q „ѨuaOÉ =∂„`«=ÚÅ∞,
J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. Hõ#∞Hõ ''D r=ÙÅ "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ''x`«º=Ú–x~°‡Å=Ú–JYO_»=Ú
J~Ú# P`«‡ÜÕ∞—— – J#∞ ^Œ$+≤ìx Hõey LO_»∞.
❖
F [#∞ÖÏ~å! q∂ KÕ`« q∂ˆ~ HõeÊOK«∞‰õΩO@∞#fl ''=∞#ã¨∞û—— J#|_»∞ ^•x HÍ~°}OQÍ q∂
Ü≥ÚHõ¯ 'Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ì—x HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åflˆ~! JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ q∂~°∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl ^Œ∞óY
Ѩ~°OѨ~°Å#∞ K«∂ã¨∞ÎO>Ë – =∂#ã≤Hõ ~ÀQÆÑ‘_ç`«∞_»QÆ∞ ‰õΩ=∂~°∞x ÉÏ^èŒÅ∞ K«∂ã¨∞Î#fl `«O„_çÖÏQÍ –
=∂‰õΩ ZO`À Ѩi`åѨO HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
=¸~°ö`«fi=Ú - Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ìx P„â◊~ÚOz ''ã¨∂Hõ;=Ú, =∞O„^Œ=Ú—— J~Ú# P`«‡ qâı¡+¨}Ï
ã¨=∂Kå~°O "≥Ú^ŒÅO\Ï¡ u~°ã¨¯iã¨∞Î#fl =¸~°∞öÅ∞ J<Õ‰õΩÅ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
D WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÖË =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#=x `«ÅKÕ J\˜ì"å~°∞ `å=Ú Ñ¨Ü«∞xã¨∞Î#fl =∂~°æ=Ú
Z\˜ì^À Z~°∞QÆÖˉõΩ<åfl~°∞.
'QÍ_ç^Œ, =¸~°∞ö_»∞— – D W^ŒÌ~°∞ J<ÕHõ ^Œ∞óYÉèÏ~°=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞@ˆH [xOK«∞
K«∞<åfl~°∞. JÅÊ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#ÜÕ∞ HÍ~°}O J=@O KÕ`«, =Ú#∞‡O^Œ∞QÍ ''Jã¨O`«$Ñ≤Η— á⁄Ok,
J@∞ `«~°∞"å`« ''=∂‰õΩ Jq ÖË=Ù, "Õ∞=Ú Wq á⁄O^ŒÖË^Œ∞—— – Jx WHõ D =∂#=Ù_»∞ Jã¨O`«$Ñ≤ÎH˜
HÍ~°}ÏÅ∞ "≥`«Hõ_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. xOkOK«@O, ^Õfi+≤OK«@O, ^Œ∂+≤OK«@O "≥Ú^ŒÖˇ·# #~°Hõ
=∂~°æ Ѩu`«∞Å∞QÍ Ñ¨i}q∞OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Z<Àfl |∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. J^Õq^èŒOQÍ D ''^ÕǨÏO
#O^Œ∞ P`å‡aè=∂#O, WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ PHõ~°¬}, áêѨ Hõ~°‡Å Ѩ@¡ |∞kú—— Hõey#\˜ì
J<ÕHõ =∞Ok r=ÙÅ∞ [xã¨∞Î<åfl~°∞. =∞~°}˜ã¨∞Î<åfl~°∞. Z<Àfl HÀà◊√§, Ѩâ◊√=ÙÅ∞ „Ѩu~ÀA Hõ™ê~Ú"åi
KÕ`«∞ÅÖ’ qQÆ`« r=ÙÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. D Éèí∂q∞ÃÑ· [xOKÕ „áê}∞ÅÖ’ Z<Àfl HÀ@¡ DQÆÅ∞,
^À=∞Å∞ „Ѩu ~ÀE "åÜ«Ú=Ù KÕ`« #ã≤OѨ*ËÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú. *ÏÅi =Å "Õã≤ "ÕÖÏk
KÕѨÅ#∞ Ѩ\ ˜ì HÍÅfiQÆ@∞ì „Ñ¨Hõ¯# Ѩ~°z J=Ú‡K«∞<åfl_»∞. qKå~°}, ѨijÅ# ÖË#\˜ì =¸~°ö
=∂#=ÙÅ [#‡Å∞ ‰õÄ_® J\˜ì"Õ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
368
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J\˜ì =¸~°∞öÅ QÆ∞iOz ^Œ∞ódOz UO „ѨÜ≥∂[#O? h\˜Ö’ XHõ ÃÑ^ŒÌ KÕѨ J<ÕHõ z#fl
KÕѨÅ#∞, H©@Hõ=ÚÅ#∞ „q∞OQÆ∞K«∞#flk. P ÃÑ^ŒÌ KÕѨ XHõ<å_»∞ XHõ *ÏÅi KÕuH˜ zH˜¯ â◊ź=∞QÆ∞
K«∞#flk. ¿Ñ#∞ =O\˜ ã¨fiÅÊ=∞QÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å#∞ ÃÑ^ŒÌ *Ïu ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ „q∞OQÆ∞`«∞<åfl~Ú. P ÃÑ^ŒÌ
*Ïu ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ ™êÖˇ ѨÙ~°∞QÆ∞ xi‡Oz# QÆ∂\˜Ö’ zH˜¯ „áê}ÏÅ∞ q_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. P ™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞#∞
ÃÑ^ŒÌ *Ïu ÉÁkÌOHõ =zÛ Éè’OKÕ™ÈÎOk. P ÉÁkÌO‰õ#∞ HõÑ¨Ê Éèí∞l™ÈÎOk. HõѨÊ#∞ áê=Ú
P~°y™ÈÎOk. áê=Ú#∞ =ÚOy㨠– =ÚOyã¨#∞ Ñ≤e¡ – Ñ≤e¡x ‰õΩHõ¯ – ‰õΩHõ¯#∞ ZÅ∞QÆ∞|O\˜ –
ZÅ∞QÆ∞|O\˜x z~°∞`« ѨÙe – z~°∞`« ѨÙex ã≤OǨÏO – ã≤OǨÏ=Ú#∞ â◊~°ÉèíO – D q^èŒOQÍ XHõ
^•xx XHõ\ ˜ K«OѨىõΩO@∞<åfl~Ú. â◊~É° Oíè ÃÑ^ŒÌ H˘O_»#∞ ZH˜¯ "Õ∞Ѷ∞¨ =Ú#∞ _èHô ˘#É’~Ú K«K∞« ÛK«∞#flk.
P "Õ∞Ѷ¨∞=Ú "åÜ«Ú=ÙKÕ `˘ÅyOz"ÕÜ«∞|_»∞`ÀOk. "åÜ«Ú=Ù ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ Ѩ~°fi`«=ÚÅKÕ
`«# kâ◊#∞ HÀÖ’Ê`ÀOk. P Ѩ~fi° `«=ÚÅ#∞ =„*ÏÜ«Ú^èOŒ Hõ}∆ OÖ’ K«∂~°O‚ QÍ KÕã"≤ Ü Õ ∞« QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk.
=„*ÏÜ«Ú^èŒO WO„^Œ∞xKÕuH˜ ^•™È-ǨÏO J=Ù`ÀOk. P WO„^Œ∞_»∞ q+¨µ‚^Õ=ÙxKÕ XHõ¯Hõ∆}
HÍÅOÖ’ xÜ«∞q∞OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. =∞~˘Hõ Hõ∆}OÖ’ `˘ÅyOK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. JO`«\ ˜ q+¨µ‚=Ù
=O\˜"å_»∞ ‰õÄ_® HÍÅ=∞Ç≤Ï=∞ KÕ`« J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl KÕѨ, `åÉËÅ∞, ѨOk =O\˜
Láê^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«=Åã≤ Ѩ™ÈÎOk.
J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `≥eã≤# =∞Ǩ ѨO_ç`«∞Å∞, â◊s~° ™œ+¨ì==Ú HõÅ"å~°∞ ‰õÄ_® `«=∞
^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz# ã¨∂Hõ;r=ÙÅKÕ ÉèíH˜∆OK«|_»∞K«∞<åfl~°∞.
❖
K«∂Kå"å ~å=∂! D q^èŒOQÍ D Hõ#|_Õ „áê}˜ HÀ@¡hfl PÜ«∂ `«k`«~° PkÉè∫uHõ r=ÙÅ
áêÅ|_ç qzÛù#fl =∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Jq D Éè∂í q∞ÃÑ· ã¨OK«iã¨∞#Î fl H˘kÌHÍÅO J*Ï˝# q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞
P„â◊~ÚOz, "å\˜<Õ JO\˜ ÃÑ@∞ìH˘x =ÙO@∞<åfl~Ú. J*Ï˝#O KÕ`«<Õ D r=ÙÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O
Ç≤ÏOã≤OK«∞HÀ=_»O – ÉèíH˜∆OK«∞HÀ=_»O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ....J~Ú`Õ *Ï˝xH˜ WHõ¯_» HÀ~°∞H˘#=Åã≤#
q+¨Ü«∞O QÍx, ^Õfi+≤OK« =Åã≤# q+¨Ü«∞O QÍx LO_»∞@ ÖË^Œ∞.
XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ ^ŒQ~æÆ ° #∞O_ç J<ÕHõ r=*Ï`«∞Å∞ D Éè∂í q∞ÃÑ· x~°O`«~O° L`«ÊuÎ, q<åâ◊#=ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. [ÖÏâ◊Ü«∂ÅÖ’ ÃÑ^ŒÌ PHÍ~°=ÚÅ∞ QÆÅ "≥Úã¨à◊√§ uq∞OQÆÅ=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú. Éèí∂q∞ ֒ѨŠ`Õà◊√§ – áê=ÚÅ∞ – ~°Hõ~°HÍÅ PHÍ~°=ÚÅ∞QÆŠѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ – W=hfl
L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. XHõ „áê}˜ ^ÕǨÏ=Ú #O^Õ J<ÕHõ ã¨∂Hõ; „áê}∞Å∞, qz„`« „H˜q∞*ÏÅO
L`«ÊuÎ á⁄Ok, x=ã≤Oz WO`«Ö’<Õ #tã¨∞Î<åfl~Ú. ™ê÷=~°=ÚÅQÆ∞ =$Hõ∆=ÚÅÖ’#∞, á⁄^ŒÅÖ’#∞,
~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å „H˜q∞ H©@Hõ=ÚÅ∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl~Ú. =∞OK«∞H˘O_»ÅÖ’ ‰õÄ_® H˘xfl „áê}∞Å∞
x"åã¨O HõeyL<åfl~Ú. WOHÍ =∞Å=ÚÅO^Œ∞ H˘xfl H©@Hõ=ÚÅ∞ [xOz, K«iã¨∞Î<åfl~Ú. W\˜ì
Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·# ~°Hõ~°Hõ=ÚÅQÆ∞ „áê}∞Åhfl *Ï˝#=Ú`À ‰õÄ_ç# P„â◊Ü«∞=Ú, J=QÍǨÏ#Å∞
Ö’Ñ≤Oz# HÍ~°}OQÍ<Õ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ W\˜ì D ã¨$+≤ì =º=Ǩ~°=ÚŠѨ@¡ ''J¿ÑHõ∆ –
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 369
^Œ∞óY=Ú – ~åQÆ=Ú – ^Õfi+¨=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q LO_»=Åã≤# JQÆ`«º"Õ∞ ÖË^Œ∞. x~°O`«~° L`«ÊuÎ –
q<åâ◊#=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨O™ê~° „Éèí=∞Å#∞ 'ã¨∞Y ^Œ∞óY— ÉèÏ==ÚÅ∞ Ô~O_»∂ Lz`«=ÚÅ∞ HÍ=Ù.
N~å=Ú_»∞ : D q^èŒOQÍ =∞Ǩ =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ P‰õΩÅ =Öˇ ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# r=HÀ@∞¡ L`«ÊuÎ
JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. =∞~°Å q<åâ◊#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. gi ^Œ∞óY=ÚÅhfl `˘ÅˆQk Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : `«# |∞kúx 'ã¨∞xt`«=Ú – x~°‡Å=Ú— KÕã¨∞H˘#fl "åiˆH ã¨`«º ^Œ$+≤ìKÕ âßOu
„áêÑ≤OÎ K«∞K«∞#flk. JÅÊ q+¨Ü∞« =ÚÅÃÑ· ^蕺㨠Hõey =º=ǨÏiã¨∞#Î fl ‰õΩ|∞^Œ∞Åú #∞ ^Œ∞óY ~°ÇÏ≤ `«∞Å#∞
KÕÜ«∞@O ZÖÏQÀ =∂‰õΩ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. =∂ qKå~°} q#‰õΩO_®<Õ u~°ã¨¯iOKÕ "åi
^Ò~°ƒÅº=Ú "Õ∞"≥∞\Ï¡ `˘ÅyOK«QÅÆ O K≥ÑÙ¨ Ê? JO^Œ∞Hˆ N~å=∂=`å~°O D [QÆ`∞« ‰Î Ωõ J`åº=㨺Hõ"∞≥ .ÿ ..
h=Ù J=`«iOKå=Ù.
D =∞#∞AÅÖ’ ‰õÄ_® H©@Hõ–DQÆ–`Õ<≥\ ©QÆ–[O`«∞=Ù–=$Hõ∆ ^èŒ~å‡Å∞ P„â◊~ÚOKÕ "å~°∞
L<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ LѨ^Õâ◊=ÚʼnõΩ J~°∞›Å∞ HÍÖËHõ áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞
ã¨OÅQÆfl"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û QÆÅ =∞#∞A#‰õΩ, Ѩâ◊√=ÙʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∂ LO_»^Œ∞. Ѩâ◊√=ÙÅ∞ „`å\˜`À
D_»fi|_»∞`«∂ LO>Ë, =¸_è»z`«∞ÎÅQÆ∞ =∞#∞AÅ∞ `«=∞ =∞#ã¨∞ûÅ KÕ`«<Õ D_»fi|_»∞K«∞<åfl~°∞.
'ã¨fiz`«Î=Ú— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ W~°∞H˘¯x ''ã¨~°fi<åâ◊#=Ú—— J#∞ Ѩ~°º=™ê#=Ú H˘~°ÔH· J<ÕHõ
HÍ~åº~°OÉèí=ÚÅ#∞ ~°zOK«∞H˘O@∞#fl "åix K«∂z#ѨÙÊ_»∞ – QÀ_»Å∞, tÅÅ∞ ‰õÄ_® – ''JÜ≥∂º!
áêѨO—— Jx ~Àkã¨∞Î<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : r=ÙxH˜ Wxfl ^Œ∞óY=ÚÅ∞ „áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Z=Ô~·`Õ `«=∞ z`«Î=ÚÅ#∞ [~ÚOK«~À ..."åiH˜ JO`«\Ï ^Œ∞óY=ÚÖË
ã¨O„áêѨ=Î ∞ø`«∂ LO\Ï~Ú. J„ѨÜ∞« `«fljÅ∞~°#∞, Ñ≤_"ç å^Œ=ÚÅ∞ KÕ¿ã "åix, WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =ÚÖË
L`«Î=∞ „áêѨÎ=ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOKÕ "åix, ^Œ∞óY Ѩ~°º=™ê#=Ú QÆÅ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ Ѩ~°=∞
L`åûǨÏǨÏ=Ú`À „áê~°OaèOKÕ "åix, "å\˜ÃÑ· Q˘Ñ¨Ê #=∞‡Hõ=Ú QÆÅ"åix PÜ«∂ Ѩ~º° =™ê#=ÚÖË
PÖ’zOѨKÕÜ«∞QÆÅQÍe. ÖË^•, J=`å~° =¸iÎ=QÆ∞ h =~°Î#"Õ∞ =∂~°æO K«∂áêe. "å~°∞
=~°Î=∂#=ÚÖ’ =∂„`«O D É’^茉õΩ `«y#O`«QÍ J~°∞›Å∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞. Z=Ô~·`Õ `«=∞ z`«Î=ÚÅ#∞
[~ÚOz LO\Ï~À J\˜ì"åi Ѩ@¡ =∂ É’^èŒ `≥Å¡\ ˜ =¢ã¨Î=ÚÃÑ· ~°OQÆ∞ =Öˇ ''ã¨∞ã≤÷~°=Ú, =∞Ǩ
„ѨÉèÏ= ã¨=∞xfi`«=Ú—— JQÆ∞K«∞#flk. J~°∞›ÅQÆ∞"åi H˘~°ÔH· QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ "≥`«∞‰õΩ`«∂ LO\Ï~°∞.
❖❖❖
13. =∞<À<åâ◊#O
N~å=Ú_»∞ : '=∞#ã¨∞û— J#|_Õk ÖË^Œx q∂~°∞ K≥|∞`«∞#flk JOwHÍ~° Ü≥∂Qƺ"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©,
=∞=Ú‡Å#∞ D Wëêì~ÚëêìÅ∞, ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞, ÉèÜ
í ∞« QÆ~fi° =ÚÅ∞, q_»zÃÑ@ì#O`« =~°‰Ωõ „ѨÜ∂≥ [#
"Õ∞=ÚO@∞Ok K≥ѨÊO_ç! JO^Œ∞KÕ`« =∞#ã¨∞û#∞ Jf`« ã≤÷uÖ’ ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨~°∞K«∞HÀ=_»O Z\Ï¡?
370
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K≥Ñ≤Ê#^Õ =∞~°ÖÏ K≥ѨÙÊK«∞<åfl#∞. 'q∞^茺ÜÕ∞— J~Ú L#fl
=∞#ã¨∞û J#|_Õ^•x QÆ∞iOz =º~°÷"≥∞ÿ# HõÅÊ#Å∞ KÕÜ«∞=^Œ∞Ì. J=∞‡KÕ =i‚OK«|_Õ ''P ÉÏÔ~_»∞
[_»Å`À Ñ≤e¡Hõà◊√§ QÆÅ ^ŒÜ«∞ºO—— QÆ∞iOz qx ÉÏÅ∞_»∞ x[OQÍ<Õ ''^ŒÜ«∞º=Ú—— J<Õ ^•xx
K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ „Éèíq∞Oz ÔH=Ùfi# J~°∞™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? P q^èŒ=ÚQÍ =∞#ã¨∞ûKÕ [#∞Å∞ Hõ∆}OÖ’
|^Œ∞úÅ∞, ^Œ∞ód`«∞Å∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. P`«‡ `«`«Î fi=Ú#∞ U =∞iz =¸_è»∞xÖÏ J#O`«HÍÅO D
=∞#ã¨∞û #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ q[$Oaèã¨∂Î<Õ LO\’Ok. J~Ú<å ~å=∂! hqѨÙÊ_»∞ D =∞# ã¨O"å^Œ=ÚKÕ
Ѩ~°=∂~°÷ ã¨`«º=∞QÆ∞ 'P`«‡—#∞ K«Hõ¯QÍ Zé∞QÆ∞K«∞<åfl=Ù Hõ^•! 'z`«Î=Ú— J<Õk ã¨OHõÅÊ Ñ¨~°OѨ~°Å∞
HÍ~°}OQÍ<Õ =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù D ^Œ$â◊º ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ "≥#∞"≥O@<Õ `«ºlOz
"Õ~Ú. D ^Œ$â◊º=Ú#∞ QÆ#∞Hõ h=Ù P„â◊~ÚOKå"å... WHõ JO`Õ .. h=Ù z`«Îã¨Ç≤Ï`«∞_»=Ù,
|^Œ∞ú_»=Ù J=Ù`å=Ù. ''D ^Œ$â◊º=Ú Jã¨`«º=Ú, Jã¨OÉèí==Ú ‰õÄ_®—— – Jx Zé˜y# "å_»"≥·
nxx `«ºlOKå"å – WHõ h=Ù z`«Î ~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù =Ú‰õΩÎ_»=Ù JQÆ∞K«∞<åfl=Ù.
D ^Œ$â◊º=Ú „uQÆ∞}=ÚÅ Ãã· fi~°qǨ~°=Ú HÍ~°}=ÚQÍ =∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç#^≥· =ÙO\’Ok.
nxx P„â◊~ÚOKå"å ...|O^èŒ=Ú. ѨÓiÎQÍ `«ºlOKå"å ..."≥∂Hõ∆=Ú.
D ã¨`«º=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz J\˜ì Zé∞Hõ#∞ JO`«~°OQÆ=Ú# ѨkÅѨ~°∞K«∞H˘x, WHõ PÃÑ· Uk
Z@∞¡ Lz`«"≥∂, Jk J>Ë¡ x~°fiiÎOK«∞. ''P ÉÏǨϺ – JÉèíºO`«~° ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ <Õ#∞ HÍ#∞——
Jx ÉèÏqOK«∞K«∂ XHõ Ѩ~°fi`«=ÚÖÏQÍ ã≤÷~°=ÚQÍ =ÙO_»∞.
1. ǨÏ$^ŒÜÕ∞â◊fi~°∞_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ PHÍâ◊OÖÏ Ju qâßÅ"≥∞ÿ#^Œx Zé˜y
LO_»∞. PÜ«∞<Õ h‰õΩ Hõ#|_Õ PÜ«∂ <å=∞~°∂áêÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»x ã¨=∂^è•#=Ú á⁄Ok LO_»∞.
2. ''Wk [QÆ`«∞Î – Wk P`«‡—— J#∞ „ÉèÏOu ~°∂Ѩ"≥∞ÿ ^≥· fi`«HõÅÊ##∞ ѨÓ~°‚=ÚQÍ =ke"Õ~Ú.
JѨÙÊ_»∞ âı+O≤ z LO_Õ ™êH˜∆ K≥`· #« º=Ú#O^Œ∞ ã≤^∞Œ _ú "» ·≥ LO_»∞. ÖË^• J\˜ì JÉèϺ™ê<≥fl· <å P„â◊~ÚOK«∞.
3. ''^Œ$â◊º=Ú – ^Œ$+≤ì——Å =∞^茺 '^Œ~°≈#=Ú— J<Õ QÆÅ J#∞Éèí=O LO\’k Hõ^•!... J\˜ì
J#∞Éèí==Ú#‰õΩ Hõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ^Œ$+≤ì – ^Œ~°≈# – ^Œ$â◊º=Ú ÅO^Œ∞ J#∞#∂º`«"≥∞ÿ LO\’Ok.
J\˜ì q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`« ™êH˜∆`«`«fi=Ú#∞ ã¨~°fi^• ÉèÏ=# KÕã¨∂Î LO_»∞. J\˜ì ÉèÏ=#Ö’ [QÆ`«∞Î LO_»^Œ∞
Hõ#∞Hõ Jk 'ÉèÏ=~°Ç≤Ï`« ã≤÷u— ÜÕ∞ J=Ù`«∞Ok.
4. P™êfikOK«∞#k – P™êfikOK«|_»∞#k J#∞ Ô~O_ç\ ˜H© =∞^茺 LO_Õ q+¨Ü«∞~åÇ≤Ï`åºxfl
P~åkèOK«∞, Láêã≤OK«∞.
5. J#∞Éèíq – J#∞Éèí=hÜ«∞=Ú (The Experiencer - Experiences) J#∞ Ô~O_ç\ ˜ =∞^茺
x~åÅO|"≥∞ÿ, P Ô~O_ç\ ˜ Hõ<åfl "Õ~°∞QÍ L#\˜ì â◊√^Œú`«`«Î fi=Ú#∞ ã¨=∂„â◊~ÚOz LO_»∞.
6. *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ≤ÅÎ =¸_ç\ ˜ HõO>Ë qÅHõ}∆ "≥∞#ÿ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ =∞<À|∞^Œ∞Åú #∞
„ѨuˆH∆Ñ≤Oz LO_»∞.
J\˜ì ''â◊√^Œú z<凄`« ã¨fiÉèÏ=#=Ú—— Jx Ñ≤Å∞=|_Õ P`«‡ã¨`«Î#∞ U=∞~°z, q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 371
ÉèÏqOK«@O, ^Œ$â◊º=ÚKÕ PHõi¬OK«|_»@O ^Ò~åƒùQºÆ O JxÑ≤OK«∞HÀ^•? J@∞¡ ^Œ$â◊º=Ú#∞ P„â◊~ÚO
K«∞>Ë ''z`«Î ^Œâ◊#∞ á⁄O^Œ@O—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
F =∞ǨÉÏǨϟ! ~å=∂! ''P`«‡ *Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— J<Õ Ü«ÚH˜Î KÕ`« z`«Î=Ú J<Õ ã¨OÔHà◊§#∞
„`≥Oz"Õ~Ú. z`«Î=Ú J<Õ Ñ¨O[~°=Ú #∞O_ç P`«‡ J<Õ ã≤OǨÏ=Ú#∞ q_çÑ≤OK«∞.
❖
â◊√^Œú=∞QÆ∞ ™êfi`«‡ã≤÷ux =^Œe q+¨Ü≥∂#∞‡Y∞_»=Ù h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ HÍ"åe? q+¨Ü«∞=ÚÅ
Ѩ@¡ ^蕺ã¨KÕ q+¨Ü«∂HÍ~°∞_»"≥· |O^èŒ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl=Ù. W`«óѨÓ~°fiѨ٠J#∞Éèí==Ú, ^Œ$â◊º
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ HÍ~°}O QÍ<Õ P`«‡‰õΩ J#º"≥∞#ÿ 'z`«=Î Ú – ã¨∂Å÷ =Ú— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ „áêÑ≤OÎ K«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. =∞~°Å JÉèíºã≤ã¨∂Î ~åQÍ, ''x~°O`«~°=Ú =∞##=Ú—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞"å\˜KÕ D z`«Î=Ú
P`«‡`«fi=Ú ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O`À ã‘fiHõiOK«@O [iy`Õ, JѨÙÊ_® z`«Î=Ú 'â◊√^•ú`«‡—`À ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
UHõ=∞QÆ∞K«∞#flk. JѨÙÊ_»∞ ''Wk P`«‡ – Wk z`«Î=Ú—— Jx K≥ѨÊ\ÏxH˜ ‰õÄ_® ''^≥· fi`«=Ú—— J<Õk
q∞QÆÅ^Œ∞. ''[QÆ`«ÎO`å P`«‡ÜÕ∞—— J<Õ *Ï˝#O JO`«óHõ~°}OÖ’ qHõã≤Oz# `«~°∞"å`« WHõ q+¨Ü«∞
ã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ KÕ`«#"≥∞Hõ¯_»? Láêkè ã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z`«Î "≥∞Hõ¯_»? KÕ`«#=∞QÆ∞ =∞$`«∞ÖˇHõ¯_»? ....'ˆH=Å
Ѩ~°=∂~°÷ ã≤÷u— Ü«∞O^Œ∞ g@xfl\˜H© KÀ>Ë =ÙO_»^Œ∞.
z`«Î=Ú JO>Ë Jã¨Å∞ Uq∞\˜? - ''D ^ÕǨÏ=Ú – D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ – g\˜ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞
– W"Õ <å ~°∂Ѩ=Ú—— J#∞ Ѩiq∞`« ^Œ$+≤ì – J#∞Éè=í ã≤u÷ ÜÕ∞ 'z`«=Î Ú— J#∞ â◊|=Ì ÚKÕ K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk.
J\˜ì z`«"Î ∞Õ , P^ŒºO`åÅ∞ ÖË#\˜ì ^Œ∞óMÏÅ#∞ qã¨iÎ OѨ*™Ë ÈÎOk. ''<Õ#∞ D Éè∫uHõ â◊s~° Ѩiq∞`«∞_»#∞——
J#fl H©ÅHõ ã≤÷ux ѨijeOz Ѩ~°=∂~°÷OQÍ K«∂z#ѨÙÊ_»∞ ''„|Ǩχ=Ú#‰õΩ J#ºOQÍ 'r=ã¨`«Î—
J#|_Õ^Õ ÖË^Œ∞—— Jx `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú<Õ!—— J#∞#\˜ì J#∞Éèí==Ú#∞,
J#∞Éèí∂ux á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ LѨâ◊=∞#=Ú ã¨∞=∂! J^Õ Ñ¨~°=∞ ã¨∞Y=Ú.
''D z`«Î=Ú ‰õÄ_® [QÆ`«∞ÎÖ’x ÉèÏQÆ"Õ∞ Hõ^•! D [QÆ`«ÎO`å P`«‡ÜÕ∞—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞O KÕ`«
'z`«Î=Ú ÖËHõáÈ=@O— J<Õk ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. ^•x<Õ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ <åâ◊#O, LѨâ◊=∞#O Jx
‰õÄ_® Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
W\˜ì ã¨`«º*Ï˝<À^ŒÜ«∞"≥∞ÿ#ѨÙÊ_»∞ ''™êfi`«‡ÜÕ∞ – JO>Ë <Õ<Õ D [QÆ`«∞Η— J#∞ J#∞Éèí=ã≤÷u
HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. WHõѨÙÊ_»∞ ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞=ÚKÕ pHõ\ ˜ Ѩ\ÏѨOK«Öˇ·#@∞¡, =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ #tOz
áÈ`ÀOk. =∞#ã¨∞û J<Õ ã¨~°ÊO â◊s~°OÖ’ LO_ç Ü«∞^èÕK«ÛùQÍ ã¨OK«iã¨∞Î#flO`« =~°‰õΩ ÉèíÜ«∞=Ú –
L`«¯~°¬Å∞ LO_Õf~°∞`å~Ú. J\˜ì ã¨~°Ê=Ú#∞ ''„|Ǩ‡`≥‡ÂHõº q*Ï˝#=Ú—— KÕ`«, 'ã¨=∂kè— KÕ`« Ѩ\ ˜ì,
Pâ◊, `«$+¨‚ J<Õ HÀ~°Å∞ Ñ‘H˜ ''ã¨~fi° ã¨=∞`«fi=Ú—— J<Õ |∞@ìÖ’ "ÕÜ∂« e. WHõ ^•x =Å¡ ÉèÜ í ∞« =ÚO_»^∞Œ .
z`«"Î ∞Õ W+¨=ì Ú. =∞#¿ãû =∞##=Ú. z`«=Î ÚÖ’ #∞O_ç ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞#Î fl „ÉèÏOu J<Õ ^ŒÜ∞« º=Ú#
''ã¨"≥∞ÿHõº*Ï˝#=Ú—— J#fl =∞O„`«=ÚKÕ |ÖÏ„Hõ=∞OQÍ q<åâ◊#O KÕÜ«∂e. ZO^Œ∞HõO>Ë, ZO`À
|Å=Ú QÆÅk, "≥ÚO_çk J~Ú# D z`«ÎÑ≤âßK«=Ú J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ â◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOz
372
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P„Hõq∞OK«∞H˘x LO\’Ok. ''<Õ#∞ – h=Ù – `«k`«~°∞Å∞ – ã¨~°fi=Ú... Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞——
J#∞ L`«Î=∞ ÉèÏ=#KÕ WHõ z`«ÎÑ≤âßK«=Ú D ^ÕǨÏOÖ’ xÅ=ÖË^Œ∞. JѨÙÊ_»∞ L^ÕfiQÆ=Ú – =º^èŒ
`˘ÅQÆ∞`å~Ú. ÉèíÜ«∞=ÚÅ∞ – "Õã¨@Å∞ – „Éèí=∞Å∞ LO_»=Ù.
''P`«‡ ã¨~°fi^• ÅaèOzÜÕ∞ L#flk Hõ^•! WHõ <å‰õΩ ~åQÆ"≥∞O^Œ∞‰õΩ? ^Õfi+¨"≥∞O^Œ∞‰õΩ? HÀÔ~¯Å`À
Ѩ<Õ=Ú#flk? WHõ <å‰õΩ ÉÏǨϺ=Ú# QÍx, JO`«~°OQÆ=Ú# QÍx J¿ÑH˜∆OK«=Åã≤#^Õn LO_»
*ÏÅ^Œ∞. Un <å‰õΩ ã¨∞Y=ÚQÍx, ^Œ∞óY=ÚQÍx HÍ*ÏÅ^Œ∞—— - J<Õ xâ◊ÛÜ«∞=Ú`À P`«‡A˝Å∞ D
[QÆ`«∞ÎÖ’ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« "å~°∞ z`«Î~°Ç≤Ï`«∞ÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. JO`«óHõ~°}=ÚÖ’
Z\˜ì HÀÔ~¯Å∞ *Ë~°‰õΩO_®, ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# L`«Î=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ ™⁄O`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
❖❖❖
14. `«$+¨‚
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! D r=Ù_»∞ XHÍ<˘Hõ JuQÆ\ ˜ì^≥·# „`å_»∞KÕ KÕ`«∞Å∞ Hõ@ì|_ç D
ã¨$+≤ìÖ’H˜ =∞~°Å =∞~°Å D_»∞Û‰õΩ~å|_»∞K«∞<åfl_»Ü«∂º! P „`å_»∞ ¿Ñˆ~ ''`«$+¨‚——. WѨÙÊ_»∞ D `«$+¨‚
QÆ∞iOz H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞-
P`«‡ XHÍ<˘HõѨÙÊ_»∞ `«# „|Ǩχã¨fiÉèÏ==Ú#∞ U=∞~°z, z`«Î=Ú J#∞ ^•xx P„â◊~Ú™ÈÎOk.
J\˜ì z`«Î=Ú JѨq„`«=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=Ú J#|_»∞ ^•xH˜ c[=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì z`«Î=Ú
r=Ùx |OkèOK«∞ *ÏÅ=Ú =O\˜k ã¨∞=∂! JO>Ë Uq∞\˜? P`«‡ WO„kÜ«∞ =$`«∞ÅÎ ‰õΩ ã¨O|OkèOz#
J#∞Éè=í =ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz#^≥,· z`«=Î ÚKÕ HõeÊOK«|_ç# ''D ^ÕǨ ^Œ∞ÖË <Õ#∞—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞
á⁄O^Œ∞`ÀOk. P z`«Î=Ú ~åQÆ ^Õfi+¨=ÚÅ∞, "åã¨#Å∞ U~°Ê_»\ÏxH˜ ^ÀǨÏ^Œ=∞QÆ∞K«∞#flk.
JO`«HOõ `«‰Ωõ ÃÑiyáÈ`«∞#fl D `«$+¨‚ =∞Ǩ"≥∂ǨτѨ^=Œ ∞QÆ∞K«∞#flk. =∞ǨÉèÜ í ∞« ^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞
K«∞#flk. Jk P`«‡<Õ =¸iÛùÅ¡ *Ë™ÈÎO^Õ? Jk L^Œ~ÚOz#ѨÙÊ_»ÖÏ¡ J#O`å`«‡ Ü«∞O^Œ∞ [QÆ`«∞ÎÅ∞
J#∞ qHÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∂<Õ L<åfl~Ú.
F ~°ÑÚ¨¶ ~å=∂! '„ѨàÜ ◊ ∂« yfl— "Õ_qç ∞<≥<· å ã¨ÇÏ≤ OK«=K«∞Û<Õ"∂≥ QÍx D `«$+¨‚ Ü≥ÚHõ¯ ^•Ç¨ÏHõ`fi« O
ã¨Ç≤ÏOK«@O „|Ǩχ ~°∞„^•^Œ∞ʼnõΩ ‰õÄ_® JO`« `ÕeHõ HÍ^Œ∞. PǨ! Ju fHõ∆ ‚"≥∞ÿ Hõ$+¨‚=~°‚=Ú
(#Å∞ѨÙ)`À ‰õÄ_ç#^≥·, Ju n~°…"≥∞ÿ, J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÖË „ѨÜ≥∂[#=ÚQÍ Hõey#^≥·, j`«Å=Ú –
ÉèíÜ«∞OHõ~°=Ú ‰õÄ_® J~Ú#\˜ì D `«$+¨‚ J<Õ Y_»æ=Ú LáêkèѨ~°OѨ~°Å#∞ J`«ºO`« „‰õÄ~°OQÍ
Ѩ~Ñ° ~¨ ° #éH˜"Ü Õ Ú« K«∞#fl^Õ! ''"åiOK«∞@‰õΩ JÅq HÍ^Õ"∂≥ —— Jx JxÑ≤OKÕ ''#∂º#`«, J==∂#=Ú,
ã¨fiÅÊ`«fi=Ú, J㨥ܫ∞, ^Œ∞óY=Ú, *Ï_»º=Ú—— W=hfl ZHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`«∞<åfl~Ú? D
q+¨Ü«∞O "Õ∞=Ú ÉÏQÍ Ñ¨iâ’kèOKåO.''W=hfl D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ 'Wk–Jk HÍ"åe— J#∞ ~°∂ѨO
QÆÅ `«$+¨‚ #∞O_Õ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞<åfl~Ú—— Jx "Õ∞=Ú Hõ#∞Q˘<åflO.
D `«$+¨‚ J<Õ ÃÑ^ŒÑÌ Ù¨ e =∞#ã¨∞û J<Õ aÅOÖ’ „Ѩ"tÕ Oz 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ ~°H=Îõ ∂O™êÅ#∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 373
PHõeQÍ Ñ‘‰õΩ¯uO@∞#flk. D „áê}∞Å#∞ H˘O_»~åà◊§ q∂kH˜, =Úà◊§ á⁄^ŒÅÖ’H˜ D_»∞Û‰õΩáÈ~Ú
=ÚHõ¯Å∞ – =ÚHõ¯Å∞QÍ KÕã≤ #=ÚÅ∞K«∞#flk.
`«$ëê‚Ñ‘_»∞`«∞_≥·# r=Ù_»∞ - Jk ZѨÙÊ_»∞, Z\Ï¡ ѨÙ_»∞`ÀO^À, U ~°∂ѨOQÍ =∞#ã¨∞û#∞ P„Hõ
q∞™ÈÎO^À, D r=Ù_»∞ QÆ=∞xOK«ÖËHõáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. ^•x KÕ`« Ñ‘_çOK«|_»∞K«∞#fl D`«_»∞ Ju
n#"≥∞#ÿ JO`«ó Hõ~} ° O Hõey LO@∞<åfl_»∞. â◊HÇΘ Ï‘ #∞_≥,· q"≥∂Ç≤Ï`«∞_≥· P„HõO^Œ#=ÚÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl_»∞.
XHõ^•x `«~∞° "å`« =∞~˘Hõ\ K˜ ˘Ñ¨ÙÊ# J<ÕHõ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞, =º=Ǩ~°=ÚÅKÕ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ „ѨuǨÏ`«∞_»Q∞Æ
K«∞<åfl_»∞.
`«$+¨‚ J<Õ „`åK«∞áê=Ú ZHõ¯_» LO_»^À, JHõ¯_» =∂„`«"Õ∞ „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ ã¨fiã¨÷`« á⁄O^Œ∞
`å~Ú. JHõ¯_» Jã¨OHõeÊ`«OQÍ Ñ¨Ù}ºO =iúÅ∞¡`∂« LO@∞Ok. HõOksQÆÅ KÕ`#« ∞, `«k`«~° H©@Hõ=ÚÅ
KÕ`«#∞ ã¨Ê $tOK«|_»x ѨÓfQÆ =∞iO`« JO^Œ"≥∞ÿ# ѨÙëêÊÅ#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ^Œ∞ Hõ^•!
`«$ëê‚~°Ç≤Ï`«∞_»∞ „áê~°OaèOKÕ „Ѩu HÍ~°º„Hõ=∞=Ú J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O Hõey LO@∞Ok.
Ö’Hõ=Ú#‰õΩ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞#ÿ â◊√Éè=í Ú#∞, PǨ^¡ =Œ Ú#∞ KÕ‰Äõ ~°ÛQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J`«x „ѨuѨÅ∞‰õΩ
ã¨∞Y âßOu„Ѩ^Œ=ÚÅ∞ J=Ù`å~Ú.
''Jã¨Å∞ `«$+¨‚ x=ã≤OKÕ KÀ>ˇHõ¯_»O_ô?—— Jx „Ѩtfl¿ãÎ... ''Jk QÆ∂_»∞ Hõ@∞ì‰õΩx LO_Õk
q"ÕHõ ~°Ç≤Ï`«∞x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ! Jk JHõ¯_» J`«ºO`« "庉õΩÅ`«fiOKÕ „Éèí=∞~°∂ѨOQÍ L~°HõÅ∞
"Õ™ÈÎOk—— J#∞#^Õ =∂ ã¨=∂^è•#O. JÜ≥∂º! HÍeH˜ Hõ\ ˜ì# Ü«∞O„`«Ñ¨Ù „`å_»∞KÕ JO`« ÃÑ^ŒÌ ѨH˜∆
‰õÄ_® D_»fi|_»∞K«∞#fl@∞¡ D r=ÙÅ∞ J<ÕHõ |O^èŒ#=ÚÅ∞, ã¨O‰õΩz`« ã¨fiÉèÏ==ÚÅ "≥·Ñ¨Ù <≥@∞ì‰õΩáÈ
|_»∞K«∞<åflˆ~! `«$+¨#‚ ∞ P„â◊~ÚOz#O^Œ∞‰õΩ Ñ¶e¨ `«OQÍ z=iH˜ q∞yÖËk HõÜ ∆ ∞« =Ú, zO`«, â’Hõ=ÚÅ∞,
‰õÄÅ|_»@=ÚÖË JQÆ∞K«∞#flk. `«$+¨‚KÕ L^ŒƒùqOz# zO`«ÅKÕ Q˘Ñ¨Ê „Ѩ*Ï˝áê@==ÚÅ∞ HõÅ"å~°∞,
J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `≥eã≤"å~°∞ ‰õÄ_® z=iH˜ qzÛù#∞flÖˇ· ǨÏ`«"≥Ú#~°Ê|_»∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•!
^ŒÜ«∂â◊¥#º=Ú, Hõ~°¯â◊=Ú J~Ú# "Õ@ HõuÎ Ü≥ÚHõ¯ Ѩ^Œ∞<≥·# JOK«∞KÕ ™ê^èŒ∞ [O`«∞=ÙÅ∞ YO_çK«
|_»∞K«∞#fl@∞¡ ''^ŒÜ«∞, q"ÕHõ=Ú, L`«Î=∞ Pâ◊Ü«∞=Ú, ÉèíQÆ=^蕺#=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê^èŒ∞ QÆ∞}ÏÅ∞
`«$+¨Kì Õ `≥QHÆ ˘@ì|_»∞K«∞<åfl~Ú. #∂uÃÑ· "≥ÚÅz# ѨKÛ« \˜ `«$}=ÚÅ#∞ (QÆ_Ѥç ~¨ H° Åõ #∞) ÉèHí O∆˜ K«_®xH˜
"≥o§, ÖË_ç #∂uÖ’ Ѩ_áç È~Ú#@∞¡, D `«$+¨#‚ ∞ "≥#flO\˜ "≥àÎı =¸_è∞» _»∞ '#~°HOõ — J<Õ JO^艌 Äõ ѨOÖ’
Ѩ_çáÈ`«∞<åfl_»∞. Ö’HõOÖ’ ''=Úã¨e`«#O KåÖÏ ^Œ∞~°ƒù~°O. z=~°‰õΩ Hõà◊√§ ‰õÄ_® Hõ#|_»=Ù Hõ^•!——
JO@∂ LO\Ï~°∞. HÍx Ju ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# D `«$ëê‚ Ñ≤âßK«O "å~°úHõºO HõO>Ë ‰õÄ_® JkèHõOQÍ D
r=Ùx „QÆ∞_ç¤"åxQÍ, n#∞xQÍ KÕã≤=™ÈÎOk.
J=∞OQÆà◊Hõ~°=∞QÆ∞ '`«$+¨‚— J<Õ Ñ≤âßK«O ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ H˜z`ü „Ѩ"ÕtOK«∞@ KÕ`«<Õ JO`«\ ˜
`«$+¨‚KÕ |Okè`«∞_≥·# P ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ ‰õÄ_® XHõ QÆ∞O[‰õΩ „`å\˜KÕ Hõ@ì|_ç#@∞¡ PHÍâ◊OÖ’
J@∂ W@∂ „uѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« F ~å=∂! D „áê}˜ HÀ@¡ „ѨâßO`«`«#∞ qzÛù#flO
KÕã¨∂Î ^Œ∞óY"Õ∞ „ѨÜ≥∂[#OQÍ Hõey# D '`«$+¨‚— J#|_Õ Éèí∂`«=Ú hKÕ JÅ¡O`« ^Œ∂~°OÖ’<Õ
`«ºlOz"ÕÜ«∞|_»∞ QÍHõ!
374
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«$+¨K‚ `Õ <« Õ "åÜ«Ú=Ù gK«∞K«∞#flk, Ѩ~fi° `«=ÚÅ∞ xÅ|_»∞K«∞<åfl~Ú, D Éè∂í q∞ r=~åã¨∞Å#∞
^èŒi™ÈÎOk. D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® `«$+¨‚KÕ`«<Õ ^èŒiOѨ|_»∞K«∞<åfl~Ú. XHõ_»∞ XHõKÀ@ XHõ
„`å_»∞ KÕ`« Hõ@ì|_ç`Õ, P |O^èŒO #∞O_ç q_çÑ≤OK«∞HÀ=@O `ÕeˆH <Õ"≥∂ QÍx, '`«$+¨‚— J<Õ |O^èŒO
#∞O_ç =∂„`«O D r=Ù_»∞ JO`« `ÕeHõQÍ q_ç=_»ÖË_»∞. JO^Œ∞‰õΩ ''=∞Ǩ „Ѩܫ∞`«flO—— HÍ"åe.
JO^Œ∞KÕ`«, ~å=∂! h=Ù ''ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞ q_»∞K«∞@—— J#∞ LáêÜ«∞O`À `«$+¨‚#∞ Ѩi`«ºlOK«∞.
ã¨OHõÅÊ=ÚÖË =∞#ã¨∞û. =∞#¿ãû `«$+¨‚‰õΩ LxH˜ ™ê÷#O. J*Ï˝#=Ú`À ‰õÄ_ç |Å=`«Î~°=∞QÆ∞
ã¨OHõÅÊ=ÚŠѨ~°OѨ~°ÜÕ∞ `«$+¨‚ J~Ú L#flk. =∞~˘Hõ ~°Ç¨Ï㨺O. ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J#|_»∞
^ÕǨaè=∂#=Ú#∞ D r=Ù_»∞ ZO^Œ∞HÀ P„â◊~ÚOK«∞K«∞<åfl_»∞. J*Ï˝#=∞Ü«∞=Ú, ã¨~°fi ^Œ∞~åâ◊ʼnõΩ
xq∞`«=Î Ú J~Ú#\˜ì J\˜ì Jaè=∂#"Õ∞ `«$+¨‰‚ Ωõ x"å㨠™ê÷#O HõeÊOK«∞K«∞#flk. J<å`«‡Éè∂í `«=ÚÖˇ#·
D ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ Ü«∞O^Œ∞ P`å‡aè=∂#O `«ºlOz# =∞~°∞Hõ∆}O ^Œ∞óY=ÚÅhfl `«=∞O`«@
`å"Õ∞ ã¨=∞ã≤áÈ`å~Ú. JѨÙÊ_»∞ h=Ù *Ï˝xQÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ^Œy# "å_»"Ò`å=Ù.
JO^Œ∞KÕ`« ''<Õ#∞ ã¨~°fiѨ^•~°ú=ÚʼnõΩ Jf`«=ÚQÍ x`«º"≥∞ÿ, ã¨`«º"≥∞ÿ, Éèí=Ùº_»<≥· L<åfl#∞——
J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ''J#ǨÏ"£∞—— ÉèÏ=#KÕ D `«$+¨‚ J#|_»∞ ^•xx HõuÎiOz"Õ~Ú. D [QÆ`«∞ÎÖ’
HõxÑ≤OKÕ qÉè∂í `«∞Åxfl u~°ã¯¨ iOz "Õ~Ú. „ѨÑO¨ Kåf`«=∞QÆ∞ 'Ѩ~„° |Ǩχ=Ú— #O^Õ ã¨∞ã≤~÷ ° z`«∞_Î =» Ù,
ã¨fiã¨∞÷_»=Ù Hõ=Ú‡.
❖❖❖
15. zH˜`«û
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! ã¨^Œ∞æ~°∂! ''D `«$+¨‚, JǨÏOHÍ~°=ÚÅ#∞ `«ºlOK«O_ç—— Jx q∂~°∞
K≥Ñ≤Ê# "åHͺÅ∞ J`«ºO`« PѨÎ"åHͺÅ∞ QÍ#∂, QÆOcè~°OQÍ#∂ L<åfl~Ú. HÍx, <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO.
'JǨÏOHÍ~°O—#∞ `«ºlOK« =Åã≤=¿ãÎ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ‰õÄ_® Ѩi`«ºlOK« =Åã≤=ã¨∞ÎO^Õ"≥∂ Hõ^•!
ZO^Œ∞HõO>Ë, JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ „áê}=Ú#‰õΩ XHÍ<˘Hõ SHõº`« L#flk. =∞i XHõ "≥Ñ· Ù¨ „áê}=ÚÅ#∞
~°H˜∆OK«∞‰õΩO@∂ ‰õÄ_® =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ q<åâ◊#O KÕÜ«∞@O ã¨OÉèí="Õ∞#O\Ï~å?
ÃÑ^ŒÌ áêHõ#∞ XHõ `å\˜ ã¨OÎ Éè=í Ú ^èiŒ Oz LO@∞#fl@∞¡ JǨÏOHÍ~°"∞Õ D ^ÕÇϨ =Ú#∞ ^èiŒ OK«∞K«∞#flk.
J\˜ì JǨÏOHÍ~°"Õ∞ #t¿ãÎ, WHõ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ^èŒiOKÕ ^≥=~°∞? Wk <ÕʼnõÄÅHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. HÍ|\˜ì
¿ÇÏ =∞Ǩ=HÍÎ! <Õ#∞ D JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ Z\Ï¡ Ѩi`«ºlOKåe K≥ѨÊO_ç? D ''JǨÏOHÍ~°=Ú
– „áê}=Ú – â◊s~°=Ú——Å ã¨O|O^èŒO q+¨Ü«∞OÖ’ #<ÕflO KÕÜ«∞=∞O\Ï~°∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D Ö’HõOÖ’ [#∞Å∞ =¸_»∞ s`«∞Öˇ·# JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞-
1. ''^èպܫ∞-*˽ܫ∞—— "åã¨#`À ‰õÄ_ç# JǨÏOHÍ~°=Ú (^ÕǨǨÏOHÍ~°=Ú) -
^èպܫ∞=Ú ´ WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ á⁄O^Œ|_»=Åã≤#qQÍ ÉèÏqOK«|_»∞K«∞#flq.
*˽ܫ∞=Ú´ WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤#qQÍ ÉèÏqOK«|_»∞K«∞#flq.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 375
W\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú Hõey L#fl r=ÙÅ ÉèÏ=# ÖËHõ, JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œe xâ◊ÛÜ«∞=Ú
q#∞! ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=ÚÅ∞, J#fl áê<åÅ∞, `«k`«~° ÉÏǨϺ Ѩ^•~°ú=ÚÅ ã¨OѶ¨∂`«"Õ∞ <Õ#∞. D
^ÕǨÏO, D J#fláê<å^Œ∞Å∞ <å rq`«=Ú xq∞`«Î"Õ∞ L<åfl~Ú. Wq L#flKÀ>Ë <Õ#∞ L<åfl#∞. Wq
ÖË#ѨÙÊ_»∞ <Õ#∞ ‰õÄ_® ÖË#∞.... - Wk 'Ѩiq∞`å=QÍǨÏ#—, =∞iÜ«Ú, '„Ѩ^èŒ=∂ǨOHÍ~°=Ú—
Jx ‰õÄ_® âߢã¨Î=ÚÅ∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
2. '^èպܫ∞ "åã¨<å`åºQÆ=Ú—`À ‰õÄ_ç# JǨÏOHÍ~°=Ú (z„^Œ∂áêǨÏOHÍ~°=Ú) - W\˜ì `åºQÆ
=∂~°æ=Ú#∞ J=ÅOaOz# r=ÙÅ∞ `«`«Î fiqKå~°}#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ D ^ÕÇ¨Ï – WO„kÜ«∞
ã¨OѶ∂¨ `«=Ú#∞, =∞#ã¨∞û#∞ "Õ~∞° KÕã≤ Ѩijeã¨∞<Î åfl~°∞. „Hõ=∞OQÍ, ''D =∞#ã¨∞û, ^ÕÇϨ O, WO„kÜ«∂Å∞
Jã¨`ÕÎ J~Ú L<åfl~Ú—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú ^Œ$_è»Ñ¨~°∞K«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì qKå~°}-xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅ
Ü≥ÚHõ¯ |Å=ÚKÕ ''<Õ#∞ 'ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù— JQÆ∞ z„^Œ∂áêǨÏOHÍ~°=Ú#∞—— J#∞ Ô~O_»= JǨÏOHÍ~°=Ú#∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@∞ìK«∞<åfl~°∞. ''D ^Œ$â◊º=ÚÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl, qxÑ≤ã¨∞Î#fl U XHõ¯ =ã¨∞Î=Ù`À
‰õÄ_® <å‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. Jq <å Ü«∞O^Œ∞ ÖË=Ù. <Õ#∞ "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ÖË#∞—— J#∞
Zé∞Hõ#∞, |∞kúx, ѨiѨHõfiѨ~°∞K«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. P J=QÍǨÏ##∞ JO`«s¡#OQÍ Hõey LO@∂<Õ
bÖÏ=∂„`«OQÍ PÜ«∂ xÜ«∞q∞`«"≥∞ÿ# „H˜Ü«∞Å#∞ x~°fiiÎOK«∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì „ѨâßO`« |∞kú`À
‰õÄ_ç# xâ◊ÛÜ«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ ã¨~°fi ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ· „Ñ≤Ü«∞ – J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ#∞
`˘ÅyOK«∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. LѨã¨OǨÏiOѨ *Ëã¨∞H˘#∞K«∞<åfl~°∞. Ö’HÍ#∞‰õÄÅOQÍ Ö’HÀѨHÍ~°
^Œ$+≤ì`À xifiHÍ~°OQÍ =~°Î=∂#=Ú #O^Œ∞ KÕÜ«∞=Åã¨#q =∂„`«O x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞.
J`«_»∞ ''^èպܫ∞ `åºQÍǨÏOHÍi—— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì"å_»∞ J\˜ì L`«¯ $+¨ì`«KÕ =Ú‰õΩÎ_Õ ã¨∞=∂!
3. *˽ܫ∞ "åã¨<å`åºQÆ=Ú`À ‰õÄ_ç# JǨÏOHÍ~°=Ú - W\˜ì JǨÏOHÍ~°=Ú P„â◊~ÚOKÕ
=∞ǨÏhÜ«Ú_»∞ ''<å`À ã¨Ç¨ D [QÆ`«∞Î JO`å „|Ǩχ"Õ∞ Hõ^•! WHõ "åã¨# Öˇ=iH˜? ZO^Œ∞‰õΩ?
ZHõ¯_»?—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. "åã¨#ÅxflO\˜x Hõ∆~ÚOѨ *Ëã≤,
x~å‡Å∞º_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ P=Å ™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ JÉèíºã≤OK«∞K«∞<åfl_»∞. ã¨~°fi
=∂#ã≤Hõ qHõÅÊ=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl_»∞. ''`«#∞, `«k`«~°∞Å`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi=Ú k=º=Ú JQÆ∞
P`«‡ „Ѩ^Œ~°≈<å K«=∞`å¯~°"Õ∞!—— J#∞ ^Œ$+≤ìx, J=QÍǨÏ##∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
J\˜ì"å_»∞ ã¨^• xifiHõÅ∞Ê_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨~°fi^• ^ÕǨÏ~åÇ≤Ï`åºaè=∂x JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. D
q^èŒ"≥∞ÿ# "åã¨<å`åºQÆ=ÚKÕ ^Œ$â◊º HõÅÊ#O`å ã¨=∞ã≤áÈQÍ, „ѨâßO`« ã≤÷ux á⁄Ok 'Z~°∞QÆ∞@—
J#∞ ^•xx LѨã¨OǨÏiOz 'xifiHõÅÊ ã¨=∂kè—Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOK«∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ '*˽ܫ∞`åºy—
J#∞¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖
^èºÕ Ü«∞ "åã¨<å`åºQÆO J=ÅOaOz, Ö’Hõ=Ú#‰õΩ Lz`«"∞≥ #ÿ HÍ~°º=ÚÅ#∞ X#~°∞Û r=#∞‡‰õΩÎ
Öˇ·# "åiÖ’ [#Hõ=∞Ǩ~åA =$`åÎO`«O XHõ ^Œ$ëêìO`«O. *˽ܫ∞ "åã¨<å`åºQÆO KÕã≤ âßOux
376
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
á⁄Ok#\˜ì q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ L<åfl~°∞. J\˜ì"å~°∞ ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú #O^Õ
ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl~°∞. â◊√Hõ=∞ǨÏi¬ J\˜ì"åˆ~. F ~å=∞K«O„^•! D ^èպܫ∞ – *˽ܫ∞ "åã¨<å
`åºQÆ∞e^ŒÌ~°∂ ã¨=∂#∞ÖË ã¨∞=∂! Ô~O_»∞ =∂~°æ=ÚÅ∞ =ÚH˜Î^•Ü«∞Hõ=ÚÖË J=Ù`å~Ú. D r=Ù#‰õΩ
ã¨O`åѨ=Ú ÖˉõΩO_® KÕã≤, „Hõ=∞=ÚQÍ P`«‡`«`«fi=Ú#∞ „áêÑ≤ÎOѨ*Ë™êÎ~Ú.
*˽ܫ∞ "åã¨<å`åºy ´ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ J~°∞›_≥·#"å_»∞
q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»∞ ´ ^ÕǨÏ~°Ç≤Ï`«∞_»∞.
^èպܫ∞"åã¨<å`åºy ´ ã¨=∂kè #∞Oz ÖËz =Ùº`å÷#HÍÅOÖ’ =º=ǨÏiOKÕ "å_»∞† rqã¨∂Î
LO@∂<Õ =ÚHõÎ`«fi=Ú Hõey L#fl"å_»∞. ^ÕǨÏ"åã¨Ç≤Ï`«∞_»∞, ^ÕǨÏ=Ú LO_ç ‰õÄ_® ^ÕǨÏ"åã¨#Å∞
ÖËx"å_»∞.
gi^ŒÌ~°∂ ‰õÄ_® 'Jq^Œº—#∞ JkèQÆq∞OK«∞@KÕ ˆH=Å „|Ǩχ Ѩ^ŒOÖ’ ã¨∞ã≤÷`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
D ^ÕǨϖq^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ QÆ∞iOz (^èպܫ∞ – *˽ܫ∞"åã¨<å `åºQÆ∞Å QÆ∞iOz) Ѩ^ŒH˘O_»∞ ~ÀAÅ∞QÍ
H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K«iÛOKåO. WHõ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® =∞iH˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨÙÊHÀ É’`«∞<åflO.
❖❖❖
16. r=#∞‡‰õΩÎ_»∞
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ `«$+¨‚ #∞O_ç q_ç=_ç#\˜ì r=#∞‡‰õΩÎÅ QÆ∞iOz, q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ
QÆ∞iOz qâ◊nHõiOK«@O [iyOk. ''^èպܫ∞ "åã¨<å`åºy – *˽ܫ∞ "åã¨<å`åºy—— J#|_»∞K«∞#fl
"åi^ŒÌi QÆ∞iOz =∞i H˘xfl qâıëêÅ`À x~°fizOz =ÚO^Œ∞QÍ K≥ѨÊ=∞x <å „áê~°÷#. J@∞
`«~°∞"å`« Ü«∞^•qkèQÍ `«k`«~° q+¨Ü«∂Å∞ „Ѩ™êÎ=# H˘#™êyOK«O_ç.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : 㨈~! h=Ù HÀi# q^èŒOQÍ<Õ r=#∞‡HõÎ – q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ#∞ x~°fiz™êÎ#∞ q#∞.
"å~°∞ U LáêÜ«∞=ÚÅKÕ `«$+¨‚ #∞O_ç q_ç=_»∞K«∞<åfl~À h"Õ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
❖
Z=_≥·`Õ HÍÖÏ#∞QÆ`«OQÍ x~°O`«~°O U~°Ê_»∞K«∞O_»∞>Ë, ã¨fiÉèÏ=OQÍ Hõey LO_Õ PÜ«∂ ã¨∞Y
^Œ∞óMÏÅ#∞, ǨÏ~°¬ â’HÍÅ#∞ `«# JO`«~°OQÆOÖ’ á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ LO\Ï_À J\˜ì"å_Õ 'r=#∞‡‰õΩÎ_»∞—
Jx Ñ≤Å=|_»∞K«∞<åfl_»∞. J`«xH˜ W+¨ì-J~Ú+¨ì=ÚÅ∞ QÍx ~åQÆ–^Õfi+¨=ÚÅ∞ QÍx LO_»=Ù. WHõ,
PÜ«∂ „áêÑ≤ÎOKÕ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ =∂„`«O, ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎx =ÖË =∞=∞HÍ~° – Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ
x~°fiiÎã¨∂Î =ÙO\Ï_»∞.
J`«xH˜ ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞, ^ÕÇ¨Ï ã¨O|O^èŒ=ÚÖˇ·# D ^èŒ#–QÆ$Ǩϖ|O^èŒ∞[#∞Å =º=Ǩ~°O
<åk—— J<Õ JǨÏO – =∞=∞`«fi=ÚÅ∞ LO_»=Ù. ǨÏ~°¬ â’Hõ=ÚÅ∞ QÍx, HÍ=∞ „HÀ^èŒ=ÚÅ∞ QÍx,
^Œ~°Ê=Ú n#`«fi=ÚÅ∞ QÍx J`«x JO`«~°OQÆ „Ѩ[˝#∞ U=∂„`«O ã¨Ê $tOK«=Ù. WHõ WHõ¯_» `å~°ã¨|_Õ
WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ^Œ∂~° „Ѩ^Õâ◊=ÚÖ’x Z=iHÀ ã¨O|OkèOz#qQÍ K«∂™êÎ_»∞. `«#
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 377
JO`«~°OQÆOÖ’ (x^Œ∞~° ÖËz ã¨fiѨfl=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡) P`«_»∞ 'P`«‡*Ï˝#=Ú— J#∞ ™ê÷#OÖ’
x^Œ∞~° ÖËz LO\Ï_»∞. D ã¨~°fi=Ú#∞ 'P@, P@q_»∞ѨٗŠ=Öˇ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. ã¨~°fiHõàÏ
ѨiѨÓ~°∞‚_≥·# ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞_»∞ U f~°∞QÍ, `«# LxH˜KÕ `å#∞ PǨ¡^Œ Éèíi`«∞_≥·, `«k`«~°∞Å#∞ PǨ¡^Œ
Ѩ~°∞ã¨∂Î LO\Ï_À, =∞# D r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ ‰õÄ_® ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ ã¨O`À+¨=Ú, LÖÏ¡ã¨=ÚÅKÕ
Ѩi¿ãq`«∞_≥· =º=ǨÏiã¨∂Î LO\Ï_»∞. WHõ 'q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ∞— q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ "å~°∞ WO„kÜ«∞
QÀK«~°"≥∞ÿ# D ^Œ$â◊º „ѨѨOKåxH˜ ã¨O|OkèOz#"å~°∞ HÍ~°∞. "åi QÆ∞iOz =K«#=ÚÅ KÕ`«
K≥ѨÊ@=∞O>Ë z#fl áê„`«`À ''ÃÑ^ŒÌ^è•#ºÑ¨Ù QÆ∞@ì——#∞ H˘Å=@O =O\˜k. WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O
=Ú‰õΩÎx ã≤÷u QÆ`«∞Å∞ U f~°∞QÍ LO\ÏÜ≥∂ =∞i H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞-
q+¨Ü«∞ ~°Ç≤Ï`«=Ú (ã¨~°fi Pâ◊Å∞ JkèQÆq∞Oz#\˜ìk) - XHõ¯ "åHõºOÖ’ K≥áêÊÅO>Ë '=ÚH˜Î—
J#QÍ D WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ ã¨~°fi Pâ◊Å∞ =i˚`«"≥∞ÿ#ѨÊ\˜ 'WK«Ûù—KÕ, „Ѩ"åǨÏѨu`«OQÍ
„áêÑ≤OÎ z# Hõ~‡° Å#∞ PK«iOK«∞K«∞O_»@"Õ∞. ZѨÙÊ_≥`· ,Õ D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ |∞kú - ^Œ$â◊º q+¨Ü∞« =ÚÖ’
''Wk ã¨`«º"Õ∞—— J#∞ ÉèÏ=#, Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ Pâ◊ HõeyÜ«Ú#fl^≥·† ÉÏǨϺ Ѩ^•~°ú=Ú ÅO^Œ∞ ã≤÷u
Hõey LO@∞O^À – JkÜÕ∞ ^Œ$_è»=∞QÆ∞ ã¨O™ê~°|O^èŒ=Ú!
r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ `«=∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ÉÏǨϺѨ^•~°ú=Ú
ÅO^Œ∞ bÖÏ=∂„`«OQÍ áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~°∞. "å~°∞ q+¨Ü«∞ Pâß=i˚`«"≥∞ÿ# WK«ÛùKÕ PÜ«∂ Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ „ѨâßO`«"≥∞ÿ# JO`«~°OQÆ=Ú`À =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞.
ÉÏǨϺ Ѩ^•~°ú=ÚŠѨ@¡ QÆÅ Pã¨H˜Î KÕ`« `«$+¨‚ =$kú á⁄Ok#ѨÙÊ_»∞ D r=Ù_»∞ '|^Œ∞ú_»∞—
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. q+¨Ü«∞=ÚÅxfl\˜ Ü«∞O^Œ∞ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# z`«Î=Ú Hõey L#flѨÙÊ_»∞, D
r=Ù_Õ '=Ú‰õΩÎ_»∞— – D W^ŒÌi =∞^茺֒ =º`åºã¨O WO`« =∂„`«"Õ∞.
H∆ÀÉèí~°Ç≤Ï`«O - =Ú‰õΩÎx Ü«∞O^Œ∞ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ XHõ qâı+¨"Õ∞=∞O>Ë – q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
„áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ QÍx, P q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞K«∞#flѨÙÊ_»∞ QÍx P`«x Ü«∞O^Œ∞ P ~åQÆ
q~°Ç¨^Œ∞ÅKÕ HõeˆQ ^Œ∞óYO LO_»^Œ∞. ZšѨÙÊ_»∞ P`«_»∞ =~°Î=∂#HÍÅ=Ú #O^Œ∞ ã≤÷~°"≥∞ÿ# |∞kú
Hõey LO_ç, Lz`å#∞z`«=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz ''Wk <åHõ~°Î=º"≥∞ÿ L#flk, JO^Œ∞KÕ`« KÕã¨∞Î<åfl#∞——
...Jx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩx LO\Ï_»∞.
''D =ã¨∞"Î À, q+¨Ü∞« "≥∂ <å‰õΩ „áêÑ≤OÎ Kåe—— – J#∞ WK«ÛÜ
ù ∞Õ |O^èOŒ . J#QÍ, WO„kÜ«∂Å#∞
ã‘fiHõiOz# r=Ù_»∞, WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∂ʼnõΩ ^•ã¨∞_»=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D Ѩ^•~°ú=ÚÅ QÆu,
Ѩi}Ï=∞=ÚÅ∞ Zé˜QÍ"å... WHõ "å\˜ Ѩ@¡ `«$+¨‚ U~°Ê_»^Œ∞. D 'ã¨`ü–Jã¨`ü— ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·#
Ѩ^•~°ú=ÚÅKÕ PHõ~°¬}–qHõ~°¬}Å#∞ K≥O^Œ‰õΩO_® LO_Õ Ñ¨~°"≥∂^•~° z`«Î=Ú QÆÅ =∞Ǩ`«∞‡_»∞
r=#∞‡H˜Îx á⁄Ok#>Ë¡. JO^Œ∞KÕ`« „Ñ≤Ü«∞~åѶ¨∞Ѷ¨∞"å! h=Ù |O^èŒ-"≥∂Hõ∆=ÚÅ#∞, ã¨∞Y-^Œ∞óMÏÅ#∞,
Pâ◊–x~åâ◊Å#∞, ã¨`ü–Jã¨`üÅ#∞ "≥Ú^ŒÅO@¡ `«ºlOz LO_»∞. „ѨâßO`«=∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú =Öˇ
H∆ÀÉèí~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞. =∞Ǩ ã¨=Ú„^Œ=Ú =Öˇ „áêáê΄áêѨÎ=Ú ÅO^Œ∞ QÍOcè~°ºO =Ç≤ÏOz
378
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
LO_»∞. ''[#‡–=∞$`«∞º ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞—— Jx Zé˜y LO_»∞. WHõ D [##–=∞~°}
zO`«ÅKÕ =∞#ã¨∞û#∞ =∞Ô~#fl\˜H© Hõà◊OH˜`«O KÕã¨∞HÀ‰õΩ.
Q˘Ñ¨Ê xâ◊ÛÜ«∞O Hõey LO_»@O - F ~å=∞K«O„^•! "åã¨Î"åxH˜ D ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°ú=Ú ÖËg h=Ù
HÍ=Ù. <åq HÍ=Ù. W"Õg h Ü«∞O^Œ∞ UHõ∆}=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. h=Ù ‰õÄ_® "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ ÖË=Ù.
D ^Œ$â◊º Ѩ^•~°ú=ÚÅhfl '"åã¨Î= Ѩ^•~°ú=Ú— HõO>Ë J#ºOQÍ<Õ LO@∞<åfl~Ú. Ju `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#
Ѩ~°º=™ê#=Ú Hõey#q JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ, h=Ù =∂„`«O g\xfl\˜H© J#º"≥∞ÿ#\˜ì h â◊√^Œú
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz LO_»∞.
D „ѨѨOK«=∞O`å 'Jã¨`ÕΗ J~Ú#\˜ì J*Ï˝#=ÚKÕ Pq~°ƒùqOz 'ã¨`ü–Jã¨`ü— ~°∂Ѩ=Ú#
ã≤÷u Hõey LO\’Ok. WHõ h"À... nxHõO`«\ ˜H© Ѩ~°"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl=Ù. J\˜ì ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
Jf`«=∞QÆ∞ K≥`· #« º=¸iÎ=QÆ∞ h=٠Ѩ^•~°=ú ÚŠѨ@¡ '`«$+¨—‚ Hõey LO_»@"Õ∞q∞\˜? ZO`« Jã¨=∞O[ã¨
"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=∞k! JkZ\Ï¡ ã¨OÉèí="≥∂ K≥ѨÙÊ?
XHõ¯™êi D '^ÕǨÏ=Ú – ^Œ$â◊º=Ú—Å#∞ HÍã¨Î ѨijeOz K«∂z#ѨÙÊ_»∞ <åÅ∞QÆ∞ q^èŒ=ÚÖˇ·#
xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú-
1.^ÕǨ`«‡ ÉèÏ=# - `«e¡ `«O„_»∞ÅKÕ xi‡OK«|_ç#\˜ì ''HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞, á⁄@ì, `«Å——QÆÅ D
^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— J<Õ ÉèÏ=#. Wk J*Ï˝# ^Œ$+≤ì KÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. xâ◊ÛÜ«∞OQÍ Wk
=∞Ǩ|O^èŒ=ÚQÍ Ñ¨i}q∞OK«É’=ÙK«∞#flk.
2 â◊√^Œú K≥·`«#ºÉèÏ=# - D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=Ú ÅHõxfl\˜ HõO>Ë "Õéˇÿ#\˜ì, J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì
â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú<Õ '<Õ#∞ – J#∞ xâ◊ÛÜ«∞O. Wk "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ ^•i f™ÈÎOk.
3. ''ã¨~åfi`å‡Ç¨Ï"£∞—— ÉèÏ=# - D [QÆ`«∞Î#O^Œe ã¨~°fir=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
<Õ#∞! <Õ#∞ JHõ∆Ü«∞_»#∞ – J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú. Wk ‰õÄ_® "≥∂Hõ∆^•Ü«∞HõO JQÆ∞K«∞#flk.
4. ''[QÆ^ŒÇ¨Ï"£∞—— ÉèÏ=# - PHÍâ◊=Ú =Öˇ â◊¥#º"Õ∞ J~Ú#\˜ì D P^蕺u‡Hõ, Pkè ^≥·qHõ,
Pkè Éè∫uHÍ`«‡Hõ"≥∞ÿ# D [QÆ`«ÎO`å '<Õ#∞— – J#∞ J=QÍǨÏ#. Wk ‰õÄ_® "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ
^•i f™ÈÎOk.
D <åÅ∞yO\˜Ö’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜k =∞e# "åã¨#ÅKÕ U~°Ê_»∞`ÀOk. |O^èŒ=∞QÆ∞K«∞#flk.
`«H¯˜ # =¸_»∞ â◊√^Œú ™êufiHõ "åã¨#Å „ѨÜ∂≥ [#OQÍ Åaè™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ, ã¨`fi« ~°O J#∞ã¨~} ° Ü
© ∞« =∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú. ''D [QÆ`OΫ `å P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ J~Ú L<åfl#∞—— – J#∞ xâ◊ÛÜ«∞O J=ÅOaOz
L#fl `«~°∞"å`«, WHõ J\˜ì"åx z`«Î=Ú MË^Œ=Ú Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞`«∞Ok? "åã¨Î"åxH˜ JO`å ‰õÄ_®
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞KÕ "åºÑ≤Oz LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`« 'ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞— J<Õ x~°‚Ü«∞O
KÕã¨∞H˘#fl r=Ù_»∞ WHõ |O^èŒOÖ’ `«QÆ∞Ö’¯_»∞.
J=QÍǨÏ# - ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞ÿL#fl\˜ì P`«‡ qq^èŒ"≥∞ÿ# "å^Œ=ÚÅKÕ qq^èŒ"≥∞ÿ#
¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk. ''â◊¥#ºO, „|ǨχO, ѨÙ~°∞+¨µ_»∞, „ѨHõ$u, q*Ï˝#=Ú, Dâß#∞_»∞,
=∂Ü«∞, t==Ú—— J#∞ ¿Ñ~°¡hfl P`«‡‰õΩ K≥Ok#"Õ.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 379
"åã¨Î"åxH˜ D [QÆ`«ÎO`å ã¨^• ã¨<凄`« ã¨fi~°∂ѨO J~Ú L#flk. WO^Œ∞Ö’ ^≥· fi`«=Ú QÍx,
aè#fl`«fiO QÍx ZK«Û\Ï U =∂„`«O ÖË=Ù. Ѩ~°=∂~°÷ ã¨`«º *Ï˝#O KÕ`« D „ѨѨOK«=∞O`å "åºÑ≤OK«
|_ç L#flk. J~Ú`Õ „ÉèÏOu QÆÅ |∞kúH˜ Jã¨`º« "≥∞#ÿ ^ŒO`å ã¨`º« =Ú =Öˇ QÀK«iOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
J#O`«"≥∞ÿ# PHõ$u QÆÅ ã¨=Ú„^Œ=∞O`å [Å=Ú KÕ`«<Õ Ñ¨Ó~°‚"≥∞ÿ L#flk Hõ^•! „|Ǩχ #∞O_ç XHõ
ã¨÷OÉèíO =~°‰õΩ D [QÆ`«ÎO`å P`«‡ KÕ`«<Õ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿ L#flk. JO^Œ∞KÕ`« „Ѩ=∂}=ÚÅKÕ Jã¨Å∞
q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«|_ç#ѨÙÊ_»∞ ''„|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë ã¨`«º=Ú—— J#∞ "åHõº=ÚKÕ ã¨q∂H˜∆OK« |_»∞`ÀOk.
ã¨=Ú„^Œ [Å=Ú HõO>Ë `«~°OQÍÅ∞ "Õ~å? =∞\˜ì HõO>Ë =∞\˜ìÉÁ=∞‡ "Õ~å? tÅ HõO>Ë tÅÊO "Õ~å?
HÍ^Œ∞. „|Ǩχ=Ú HõO>Ë aè#flOQÍ '[QÆ`«∞Η J#|_»∞#k U <å_»∂, U Hõ∆}O #O^Œ∞ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
^≥·fi`å^≥·fi`« `«`«Ê~°O - 'r=Ù_»∞— Jx =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞Î#flk 'ã¨fiã¨`«Î—<Õ. P „|Ǩχã¨`«ÎÜÕ∞ ''J^≥· fi`«
– Ѩ~°=∂`«‡=∞Ü«∞ â◊H˜Î—— Jx ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«∞. J\˜ì „|Ǩχã¨`«Î '[QÆ`ü ~°K«#— J<Õ bÅKÕ D
[QÆ`«∞ÎQÍ q[$Oaè™ÈÎOk. ^≥· fi`«~°∂ѨO QÍ#∞, J^≥· fi`«~°∂ѨO QÍ#∞, WOHÍ U"Õ"À ÉèË^Œ=ÚÅKÕ
Hõ#|_Õ D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞. P „|Ǩχ"Õ∞ ''<å "å~°∞, h "å~°∞, ÉèÏ~°º, Éèí~°Î, ™È^Œ~°∞Å∞—— –
"≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHÍ<≥·Hõ"≥∞ÿ# ÉèÏ"å#∞QÆ`«=ÚÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç HõxÑ≤™ÈÎOk. J*Ï˝#=Ú KÕ`«
~°zOK«|_»∞K«∞#fl W\˜ì [QÆ`«∞Î =$kú K≥Ok`Õ U=Ú#flk? #t¿ãÎ U=Ú#flk? h ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
*Ï˝#"Õ∞ J~Ú LO_»QÍ h=Ù D J<ÕHõ <å=∞~°∂Ѩ=ÚŠѨ@¡ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ=Åã≤#
Ѩ<Õ=ÚO@∞Ok? JO^Œ∞KÕ`«, h=Ù PÜ«∂ „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ =º=ǨÏiã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ ‰õÄ_®, J^≥· fi`«=Ú#∞
P„â◊~ÚOzÜÕ∞ LO_»∞. J^≥· fi`« ã¨`åÎ=∞Ü«Ú_»"≥· LO_»∞. PÜ«∂ Hõ~°‡Å#∞ PK«iã¨∞Î#fl Hõ∆}ÏÅÖ’
=∂„`«O ^≥· fi`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOz# "åx =Öˇ =º=ǨÏiOK«∞. D q^èŒOQÍ ^≥· fi`å^≥· fi`«=ÚÅ
Ô~O_ç\ ˜ Ü«∞O^Œ∞ `«`«Ê~°∞_»"≥· LO_»∞. JO`ÕQÍx J<ÕHõ Jâ◊√Éèíxq∞`«Î=ÚÅKÕ xO_ç L#fl D
ÉèíÜ«∞OHõ~° ã¨O™ê~°Éèí∂=ÚÅO^Œ∞ J*Ï˝#=ÚKÕ ^≥· fi`« =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ #=Ú‡H˘x, JO^Œ∞
`«#‡Ü«Ú_»"·≥ "≥éQ]˜ Í, "≥ÚO_çQÍ ‰õÄeáÈ=^Œ∞.Ì h J^≥· fi`«–x`åº#O^Œ–JYO_»`fi« =Ú#∞ U=∞~°∞==^Œ∞.Ì
''D [QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞—— J#∞ Zé∞Hõ =∞iÜ«Ú [˝Ñ≤ΠѨ~°=∂~°÷OQÍ Ñ¨ije¿ãÎ D '^≥· fi`«=Ú—
J#∞#k ã¨OÉèí="Õ∞ HÍ^Œ∞. D ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=∞O`å HõÅÊ# KÕã¨∞Î#flk z`«Î"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì HõÅÊ#
"åã¨Î= "≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ D [QÆ`«∞Î ^≥· fi`«=∂? J^≥· fi`«=∂?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D „ѨѨOK«=Ú# ^≥· fi`«=¸ ÖË^Œ∞. UHõ=¸ ÖË^Œ∞. ã¨OMϺ ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
^•xÖ’ =∂„`«"Õ∞ ''^≥· fi`«=Ú, J^≥· fi`«=Ú—— – J#|_Õq ã¨OÉèíqOK«=K«∞Û<Õ"≥∂! =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D
[QÆ`∞« #Î ∞ ã¨OMϺ ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ ^•xH˜QÍ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. ã¨`ü #∞O_ç ÉèÏ=<å ~°∂ѨOQÍ L^Œ~ÚOK«@O
KÕ`«, Wk 'ã¨<凄`«"Õ∞— ÖËHõ '„|Ǩχ"Õ∞— J~Ú L#flk.
Ü«∞^•~åúxH˜ ^ÕǨÏ=ÚÅ ã¨OѶ¨∂`«~°∂Ѩ=ÚÖˇ· HõxÑ≤OK«∞K«∞fl D ''<Õ#∞ – h=Ù—— J#∞#q
QÍx, D [QÆ`«∞Î J#|_»∞#kQÍx ÖË<ÕÖË=Ù.
380
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'<Õ#∞— J#∞#k „|Ǩχ"Õ∞. „|Ǩχ=Ú [#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. Hõ#∞Hõ '<Õ#∞— J#|_Õk ‰õÄ_®
[#‡~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#^Õ!
'<Õ#∞ – h=Ù – D [QÆ`«∞Η J#∞#=hfl „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åflÜ«∞x J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•!
„|Ǩχ=Ú ã¨~Àfi`«Î=∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk. Jk J<åk. „ѨHÍâ◊=ÚÅxfl\˜H© „ѨHÍâ◊=Ú. ^•xx qâ◊^Œ
Ѩ~°K«\ÏxˆH "Õ~°∞ "Õ~°∞ âߢã¨Î=ÚÅ∞ J<ÕHõ „Ѩ=∂}ÏÅ#∞ LѨÜ≥∂yã¨∞Î<åfl~Ú. P „|Ǩχ=Ú#‰õΩ
'[x‡OK«∞@— "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ ÖË=Ù. Jk ã¨~°fi zO`«#Å HõO>Ë Jf`«"≥∞ÿ#k. xifiHÍ~°"≥∞ÿ#k.
^•x Ü«∞O^Œ∞ WO„kÜ«∞ ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å ÖË^Œ∞.
„áê}â◊HΘ JO`«\ H˜ © P^è•~°O ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞. Jk ã¨~fi° HõÅÊ<å ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ ÿ ã¨~fi° HÍ~°}=ÚʼnõΩ
HÍ~°}"≥∞,ÿ x`Àºk`«"∞≥ #ÿ ã¨fi~°∂Ѩ"∞≥ ,ÿ ã¨~fi° "åºÑ¨H"õ ∞≥ ÿ Ü«Ú#flk. D Hõà√◊ § "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨~fi° WO„kÜ«∞=Ú
ÅÖ’ z¢`«ÊHÍâ◊"≥∞ÿ L#flk J^Õ! =∞#O Zxfl "åHͺÅ∞ LѨÜ≥∂yOz#ѨÊ\˜H© ^•xx qâ◊nHõiOK«
ÖË=∞<Õ K≥ѨÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, Jk J#∞Éèí==∂„`«"Õ∞ Hõ^•! D K«~°ÛÅhfl KÕã≤# `«~°∞"å`«
z=iH˜ Jk Åaèã¨∞Î#flk ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Õ. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ<Õ !
F ~å=∞K«O„^•! =∞~°Å ZÅ∞ÔQuÎ „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åfl#∞. q#∞ D [QÆ`∞« ,Î WO^Œ∞Ö’ `å~°ãѨ _¨ ∞» K«∞#fl
<Õ#∞ – h=Ù – "å_»∞ – g_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl... P P#O^≥·Hõ „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åfl~Ú. L#fl x[O
J^Õ. JO^Œ∞KÕ`« 'W^ŒO`å „|Ǩχ"Õ∞— J<Õ xâ◊ÛÜ«∞O h=Ù x~°ÉèíºO`«~°OQÍ HõeyÜ«ÚO_»∞.
âßOu „Ѩ=K«#=ÚÅ`À P <å\˜ ã¨Éèí KåeOK«|_çOk.
❖❖❖
(Ѩ^ŒH˘O_»= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 381
Ѩ<≥flO_»= ~ÀA
III. ѨÙ}∞º_»∞ – áê=#∞_»∞ ã¨O"å^ŒO
1. =∞Ǩ`«∞‡Å J=QÍǨÏ#–ã¨OKå~°O–ã¨fiÉèÏ=O
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! `«=∞~°∞ x#fl\˜ ~ÀA# '=Ú‰õΩÎÅ∞ – "åi ÅHõ∆}=ÚÅ∞— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
J<ÕHõ qâıëêÅ∞ K≥áêÊ~°∞. r=#∞‡‰õΩÎÖˇ·# =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D [QÆ`«∞ÎÖ’ `«k`«~° r=ÙÅ∞ ÖÏQÍ<Õ
PÜ«∂ 'Láêkè, ã≤÷uQÆu, r=# "åºáê~°=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#q Hõey K«iã¨∞Î<åfl~°x J<åfl~°∞ Hõ^•!
J\˜ì"åi J=QÍǨÏ#, ã¨OKå~°O, ã¨fiÉèÏ=O U suQÍ LO\ÏÜ≥∂ =∞iH˘O`« q<åÅx L#flk.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : B#∞ ! r=#∞‡‰õΩÎÖˇ·# =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ J<Õ‰õΩÅ∞ ã¨=∂Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# z`«ÎO`À,
HÍ=∞=Ú, Ö’Éèí=Ú, "≥∂ǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞~°∞æ}=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞Oz#"åÔ~· D „ѨѨOK«OÖ’
bÖÏ=∂„`«OQÍ áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~°∞. "åi QÆ∞iOz ã¨q=~°"≥∞ÿ# "åºMϺ#O =∞~°Å =∞~°Å KÕÜ«∞@O
J=ã¨~°"Õ∞. Hõ#∞Hõ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
❖
r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ D „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ ã¨OK«iã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, P`«_»∞ "≥Ú^Œ\’¡ , =∞^茺֒, z=~°
‰õÄ_® ~°ã¨Ç‘Ï#"Õ∞ J~Ú#\˜ì D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ`«∞Å#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ ^Œ∞ódOK«_»∞.
ǨÏã≤OK«_∞» . „áêÑ≤OÎ z# HÍ~°º=ÚÅ#∞ =∂„`«O „Ñ≤Ü∂« „Ñ≤Ü∂« f`«∞_≥· KÕã∂¨ Î LO\Ï_»∞. â◊„`«∞q∞„`«∞ÅO^Œ∞
ã¨=∞^Œ$+≤ì Hõey LO\Ï_»∞. ^èպܫ∞"åã¨#Å#∞ (Outgoing tendency of the senses) `«ºlOz"Õã≤
LO\Ï_»∞. J`«x ^Œ$+≤ìÖ’ ''Jk á⁄O^ŒÖË^Œ∞ ... Hõ#∞Hõ á⁄O^•e† Wk W@∞¡ HÍ^Œ∞...g~°∞
Ç≤Ï`«∞Å∞... "å~°∞ JÇ≤Ï`«∞Å∞—— J#∞#=hfl ™ê~°Ç‘Ï#"≥∞ÿ# Ñ≤Å¡Å „¿ÑÖÏѨ#Å∞ =∂„`«"Õ∞. P`«_»∞
L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«∞_≥·, ã¨[˚#∞ʼnõΩ Ç≤Ï`«Hõ~°∞_≥· LO\Ï_»∞. P`«x JO`«óHõ~°}=Ú ã¨~°fi^• 'q"ÕHõ=Ú— J<Õ
"≥Å∞QÆ∞KÕ „ѨHÍtã¨∂Î LO@∞Ok. '*Ï˝#=Ú— J<Õ LѨ=#OÖ’ „Ѩ"ÕtOz, ZѨC_»∂ "åǨºo
ã¨Å∞ѨÙ`«∂ LO\Ï_»∞. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl '„|ǨχѨ^Œ=Ú—#∞ P„â◊~ÚOz#"å_≥·, ѨÓ~°‚
K«O„^Œ∞x ÖÏQÍ j`«ÖÏO`«óHõ~°}Ï#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞. P =∞Ǩ`«∞‡xH˜ WHõ¯_» q∞H˜¯e
J„Ѩã¨#fl`«fi=Ú#∂ – q∞QÆ∞Å ã¨O`«∞+¨µì_»∞QÆ#∂ KÕÜ«∞QÆÅ∞æ#^Õn LO_»^Œ∞..
WHõ, D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ PHõi¬ã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ `«@ã¨÷Ѩ_ç#ѨC_»∞ "å\˜`À â◊„`«∞=ÙÅ
=∞^茺 L#fl>Ë¡ LO\Ï_»∞. J~Ú`Õ `«# ^ŒÜ«∞, ^•H˜∆}º ÉèÏ==ÚÅ#∞ =∂„`«O g_»_»∞. QÆ∞~°∞¿ã=,
ã¨OѶ¨∞¿ã= =O\˜ ã¨=∞Ü≥∂z`«=ÚÖˇ·# HÍ~°º=ÚÅ#∞ Ö’HÍ#∞‰õÄÅOQÍ x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞.
J\˜ì ѨÙ}Ϻ`«∞‡#‰õΩ WHõ ^Œ∞óY=ÚÅ TÃãHõ¯_»?
382
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P`«_»∞ ''nxx <Õ#∞ HÀ~°∞H˘<åfl#∞... á⁄O^•#∞—— J<Õ W+¨ì=Ú ^Œi*ËÜ«∞hÜ«∞_»∞. ''JÜ≥∂º!
Wk WѨC_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^•#∞?—— J<Õ J~Ú+¨ì=Ú Hõey Ü«ÚO_»_»∞. ã¨~°fi=Ú#∞ "≥Ú^ŒÅO@
ã¨#flºã≤OzÜÕ∞ LO\Ï_»∞.
<åaè##Ìu#^Õfi+≤ì # â’K«u<åHÍVH∆ u I
=∞ø#ã¨÷ó „ѨHõ$`å~°Ocè ã¨O™êˆ~<å=ã‘^Œu II (â’¡ 7, ã¨~°æ 18)
^Õxh "åzèOK«_»∞, ^Õfi+≤OK«_»∞. Hõ#∞Hõ P`«xH˜ Jã¨O`«$Ñ≤Î LO_»^Œ∞. ^Œ∞ódOK«=Åã≤# Ѩx
LO_»^∞Œ . 'q∞`«ÉÏè +≤— J~Ú, „áêÑ≤OÎ z# HÍ~°º„Hõ=∂ÅO^Œ∞ Pã¨H~Θ Ç° Ï≤ `«OQÍ „Ѩuã¨ÊOkã¨∂Î LO\Ï_»∞.
J_çy`Õ LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ# "åHõº=ÚÅ<Õ Ñ¨Å∞‰õΩ`å_»∞. J_»QÆHõáÈ`Õ, XHõ ~å~ÚÖÏQÍ "≥∞^ŒÅ‰õΩO_®
LO\Ï_»∞. ã¨~°∞fiŠѨ@¡ „Ñ≤Ü«∞=Ú#∞ =Ç≤ÏOz LO\Ï_»∞. J~Ú<å ‰õÄ_®, Z=fii Ѩ@¡ L„^ÕHõ
ѨÓi`«=ÚÖˇ·# „¿Ñ=∞^Õfi+¨=ÚÅ∞ Hõey LO_»_»∞. =∞$^Œ∞ÉèÏ+≤ J~Ú, „áê}˜HÀ@¡ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞
Zé˜y#"å_≥· LO\Ï_»∞. `«k`«~°∞Å#O^Œix `«#HõO>Ë "Õé∞HÍx"åiQÍ ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï_»∞. J<ÕHõ
Ü«ÚHÍÎÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=ÚÅ`À#∞, ^Œ$+¨µìÅ`À#∞ Pâ◊Å`À#∞, „H˜Ü«∞Å`À#∞ ‰õÄ_çÜ«Ú#fl D
Ö’Hõ =$`åÎO`«=∞O`å J~°KÕuÖ’ Lã≤iQÆѨO_»∞ =Öˇ ã¨∞ã¨Ê+¨ìO QÍ#∞, ѨHõ∆áê`«~°Ç≤Ï`«O QÍ#∞
K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
=ÚH˜ÎѨ^Œ=Ú#∞ JÅOHõiOz# =∞Ǩ`«∞‡Å∞ `«=∞ JO`«~°=Ú# j`«Å |∞kúHõey L#fl"åÔ~·
<åâ◊=O`«=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ QÆu#O`«\ ˜h K«∂z, #=Ùfi‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞.
K«∂Kå"å ~å=∂! Z=fiÔ~·`Õ `«=∞ z`«Î=Ú#∞ [~ÚOz "Õ™êÎ~À, D WÇ¨Ï Ñ¨~°=ÚÅ∞
Ô~O_ç\ ˜h Zé˜y LO\Ï~À J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\’ h‰õΩ `≥eÜ«∞*Ëâß#∞.
=¸~°ö`«fi=Ú - WHõ =∞i H˘O^Œ~°∞ `«=∞ z`«Î=Ú#∞ [~ÚOK«‰õΩO_®, q+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚÅ∞
J<Õ |∞~°^ŒÖ’ W~°∞‰õΩH˘x LO@∞<åfl~°∞. =¸~°ö`«fi=Ú =Ç≤ÏOz LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì"åi QÆ∞iOz
‰õÄ_®, XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ q+¨Ü«∂Å∞ WHõ¯_» „Ѩ™êÎq™êÎ#∞. q#∞-
J\˜ì"åiH˜ Jyfl*ÏfiÅÅ =O\˜ <åsã¨=¸Ç¨Ï"Õ∞ Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∞OQÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ^èŒ#=Ú,
QÆ$ǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ Ѩ@¡ QÆÅ JaèÖÏ+¨KÕ HõÅǨÏ=Ú, ˆH¡â◊=Ú, ^Œ∞óY=Ú, ^Œ∞~°=QÍǨÏ#
"≥Ú^ŒÖˇ·# PѨ^ŒÅ#xfl\˜h `≥zÛÃÑ@∞ì ‰õΩO@∞<åfl~°∞. J\˜ì "å~°∞ Ü«∞[˝=Ú, Ü«∂QÆ=Ú =O\˜
PÜ«∂ Hõ~°‡Å#∞ Ѷ¨ÖÏ¿ÑHõ∆`À KÕã¨∞Î<åfl~°∞... Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? x~°O`«~°OQÍ J<ÕHõ ã¨∞Y^Œ∞óY ^Œâ◊ʼnõΩ
Ö’#∞ HÍ=@"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
WѨÙÊ_»∞ KÕÜ«∞=Åã≤# ^Õq∞\˜? - F „Ñ≤Ü«∞~å=∞K«O„^•! h=Ù '^èպܫ∞"åã¨#— `˘ÅyOK«|_»QÍ,
JѨÊ\˜ ѨÓ~°‚^Œ$+≤ì<Õ J=ÅOaOKåe ã¨∞=∂! 'r=#∞‡HõÎ`«—#∞ P„â◊~ÚOK«∞. ã¨fiã¨÷z`«∞Î_»"≥· D
Ö’Hõ=Ú#O^Œ∞ Ǩ~ÚQÍ qǨÏiOK«∞.
JO`«~°OQÆ=Ú# ã¨=∞ã¨Î Pâ◊Å∞ `«ºlOz"Õ~Ú. ~åQÆ=ÚÅ∞, "åã¨#Å∞ ÖËx"å_»"≥· LO_»∞.
ÉÏǨϺ=Ú#=∂„`«O =~å‚„â◊=∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ <≥~°"Õ~°∞ÛK«∞, D Ö’Hõ=Ú# =º=ǨÏiã¨∂Î LO_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 383
K«Hõ¯QÍ, L`«Î=∞ PKå~°ã¨OѨ#∞fl_»"≥· LO@∂<Õ, JO`«~°=Ú# „H˜Ü«∂~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞. D
™êO™êiHõ"≥∞ÿ#, áê~°=∂i÷Hõ"≥∞ÿ# ^Œâ◊Å #xfl\˜h K«Hõ¯QÍ qKå~°} KÕ~Ú. =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞
'„|ǨχѨ^Œ=Ú—#∞ ÉèÏ=# KÕã¨∂Î Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO_»∞.
JO`«~°OQÆ=Ú# Pâß=i˚`«∞_»"≥·, ÉÏǨºxH˜ â◊√ÉèÏâ◊√ÉèíÜ«Ú‰õΩÎ_»"≥· „H˜Ü«∞Å#∞ PK«iã¨∂Î
LO_»∞. D ^è#Œ |O^è∞Œ [<å^Œ∞Åhfl `˘ÅQÆ∞K«∞#flѨC_»∞ Ö’Hõ=∞~åº^Œ H˘~°‰Ωõ „Ѩuã¨ÊOkã¨∞#Î flѨÊ\˜H,©
JO`«~°=Ú# =∂„`«O „ѨâßO`« ã≤÷ux q_»∞==^Œ∞Ì, .. q_»∞==Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. QÍeH˜ H˘O_»ÃÑ·QÆÅ
K≥@∞¡ Hõ^ŒÅ∞`åÜÕ∞"≥∂QÍx, H˘O_» Hõ^ŒÅ∞K«∞#fl^•?
|Ü«∞@‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ KÀ@ HÀѨO K«∂Ñ≤ã∂¨ #Î flѨÊ\˜H,© JO`«~=° Ú# =∂„`«O HÀѨ=∞#∞#^Õn
ÖËx"å_»"·≥ LO_»∞. ÉÏǨºxH˜ ã¨~fi° HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã∂¨ ,Î JO`«óHõ~}° =Ú#O^Œ∞ =∂„`«O ã¨~fi° =Ú#‰õΩ
JHõ~°Î"≥·, „H˜Ü«∂~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· D Ö’Hõ=Ú# "≥∞ÅQÆ∞K«∂ LO_»∞.
❖
F ~°Ñ¶¨∞~å=∂! D Hõ#|_Õ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ ™ê~å™ê~°"Õ∞q∞\’ h‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. D =∞#
ã¨O"å^Œ „áê~°OÉèíOÖ’ h=Ù ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „ѨHõ\ ˜OKå=Ù. HÍ|\˜ì, Uk Z@∞¡ '^èŒ~°‡x~°u—KÕ Lz`«"≥∂,
Jk J>Ë¡ x~°fiiÎOK«∞. J~Ú`Õ D „H˜Ok q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ.
Hõ$„u"≥∂Öϡ㨠ǨÏ~°¬ã¨÷, Hõ$„u"≥∂^ÕfiQÆ QÆ~°›}ó I
Hõ$„u=∂~°OÉèí ã¨O~°OÉè’, Ö’ˆH qǨÏ~°, ~åѶ¨∞= II
F ~åѶ¨∞"å! Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# L`åûǨÏO, Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# ǨÏ~°¬O, Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# L^ÕfiQÆO, Hõ$„u=∞
xO^Œ, Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# HÍ~åº~°OÉèíO, Hõ$„u=∞ „HÀ^èŒO Hõey D Ö’HõOÖ’ qǨÏiOK«∞. J~Ú`Õ,
JǨÏOHÍ~åxfl áê~°„`Àe"Õã≤ ã¨fiã¨÷ z`«∞_Î "» ·≥ ã¨~fi° ^• PHÍâ◊O =Öˇ â’aèã∂¨ Î LO_»∞. HõàO◊ Hõ~Ç° Ï≤ `«∞_»",·≥
"Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`« qhÖÏHÍâ◊OÖÏQÍ qã¨ÎiOzÜ«ÚO_»∞. WHõ¯_» ~°∂ѨO á⁄O^Õ ~°Hõ~°HÍÅ Pâßáêâ◊=ÚÅ
#∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_»"≥·, ã¨~°fi=$`«∞ÎÅO^Œ∞ Jf`«`«fi=Ú, =∞Ǩ=∞Ç≤Ï=∞`«fi=Ú =Ç≤ÏOz Ü«ÚO_»∞. ÃÑ·H˜
=∂„`«O D suQÍ<Õ D =~å‚„â◊=∞ ã¨fiÉèÏ= Ü≥∂Qƺ=ÚÖˇ·#, ÖËHõ, „Ѩ*ÏÇ≤Ï`«=ÚÖˇ·# HÍ~°º=ÚÅ#∞
KÕã¨∂Î P#O^Œ=∞Ü«∞OQÍ D Ö’Hõ=Ú# qǨÏiOK«∞.
❖
#|O^èÀã≤Î#"≥∂H∆Àã≤Î ^ÕÇ≤Ï#óѨ~°=∂~°÷`«ó I
q∞^äպܫ∞q∞O„^Œ*ÏÅ„jó ã¨O™ê~°Ñ¨i=iÎh II (â’¡ 27, ã¨~°æ 18)
F ~å=∞K«O„^•! Ü«∞^ä•~å÷xH˜ |O^èŒO QÍx, "≥∂Hõ∆O QÍx ÖË<Õ ÖË=Ù. D Hõ#|_Õ^ŒO`å
'q∞^䌺ÜÕ∞— J~Ú#\˜ì WO„^Œ*ÏÅ "≥·Éèí=O =∂„`«"Õ∞. WO„^Œ*ÏÅ"Õ∞ D ã¨O™ê~° K«„Hõ=Ú #O`«\ ˜h
„uѨC`ÀOk. D „ѨѨOK«=∞O`å „ÉèÏOu=∂„`«"Õ∞. Wk J*Ï˝#O KÕ`«<Õ U~°Ê_»@O, Hõ#|_»@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. ÉÏQÍ ^•Ç¨ÏO`À L#fl"å_çH˜ =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ uÜ«∞º\˜ hà◊√§ HõxÑ≤™êÎ~Ú K«∂Kå"å?
J*Ï˝#O`À ‰õÄ_ç# PiÎ HõÅ"å_»∞ [QÆ`∞« ΠѨ@¡ ''W^ŒO`å x["Õ∞—— J#∞ |∞kúx HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.
384
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<åÜ«∞<å! h=Ù P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»"ÕHõ^•! Jã¨OQÆ=Ú, UHõ~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú J~Ú#\˜ì
P`«‡‰õΩ Jã¨ûÅ∞ |O^èŒ"≥∞\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^À K≥ѨC? |O^èŒ"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ, WHõ "≥∂Hõ∆"≥∞Hõ¯_çk? Z=iH˜?
D |O^èŒ, "≥∂Hõ∆, P~°∞ÎÅ∞ ™êH∆Í`ü*Ï˝#=Ú ÖË#O`« =~°ˆH U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
❖
`«`«Î fi *Ï˝#O Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=O KÕ`«<Õ D qâßÅ ã¨O™ê~° „ÉèÏOu L`«Ê#fl=∞=Ù`ÀOk. XHõ_»∞
„`å_»∞#∞ K«∂z, 'áê=Ú— Jx ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤_»#∞HÀ, P ÉèíÜ«∞O áÈÜÕ∞k Z\Ï¡? 'Jk „`å_»∞ =∂„`«"Õ∞—
Jx Z~°∞QÆ∞@ KÕ`<« Õ Hõ^•! `«`Ϋ fi *Ï˝#O KÕ`« =∂„`«"∞Õ D ã¨O™ê~°„ÉèÏOu LѨâ=◊ ∞#O á⁄O^Œ∞`ÀOk.
~åѶ∞¨ "å! h=Ù WѨÊ\˜Hˆ h ã¨∂Hõ;|∞kúK`Õ « P`«‡`«`Ϋ fi=Ú#∞ „QÆÇÏ≤ OKå=Ù. JǨÏOHÍ~°~Ç° Ï≤ `«∞_»
=Ü«∂º=Ù. WHõ, PHÍâ◊=Ú =Öˇ x~°‡Å∞_»"·≥ K≥<˘flO^Œ∞=Ú. ã¨~fi° ^• ã¨~fi° =Ú#‰õΩ Hˆ =Å ™êH˜~∆ ∂° ѨÙ_»"·≥
LO_»∞=Ú. |O^èŒ∞q∞„`«∞Å QÆ∞iOz# ã¨~°fi"åã¨#Å#∂ xtÛO`«QÍ `«ºlOz"Õ~Ú. ZO^Œ∞HõO\Ï"å?
Jã¨`ü ã¨fiÉèÏ=ÙÖˇ·# |O^èŒ∞q∞„`å^Œ∞Å QÆ∞iOz zO`« =º~°÷"Õ∞ J=Ù`«∞Ok 'ã¨`ü— ã¨fiÉèÏ=Ù_»=Ù JQÆ∞
h=Ù Jã¨`«∞ÎHõO>Ë, Jq^ŒºHõO>Ë, "å\˜ ã¨~°fi HÍ~°º=ÚÅ HõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ#"å_»=Ù ã¨∞=∂!
Jq^•ºHÍ~°}O KÕ`« x#∞fl ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î#fl ''<Õ#∞ |O^èŒ=Ú HõÅ"å_»#∞ .. |^Œ∞ú_»#∞—— J#∞#\˜ì
"åã¨#Å#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ `«ºlOz"Õ~Ú. D Éè’QÆ=ÚÅ`À#∞, Éè’QÆ™ê^茉õΩÖˇ·#\˜ì |O^èŒ∞q∞„`å^Œ∞Å
`À#∞, D Hõ#|_Õ [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À#∞, â◊√ÉèÏâ◊√ÉèíHõ~°‡Å`À#∞ P`«‡‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO
ÖË^Œ∞. h=Ù P`«‡"Õ J~Ú L<åfl=Ù. WHõ ^ÕxHÀã¨O ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨i`«Ñ≤OKåe?
P`«‡`«`«Î fi"≥ÚHõ¯>Ë ™ê~°"≥∞ÿ#k. 'J\˜ì™ê~° =ã¨∞Î=Ù<Õ <Õ#∞—— J#∞ ^Œ$_è» |∞kú Hõey# `«~°∞"å`«
hH˜Hõ ÉèíÜ«∞"≥∞O^Œ∞‰õΩO@∞Ok? [QÆ¢^Œƒù=∞ÅKÕ h=Ù cèu ZO^Œ∞‰õΩ K≥O^•Ö’ K≥ѨC? K≥·`«#º^Œ$+≤ì`À
ѨijeOz K«∂¿ãÎ D |O^èŒ∞ [#∞Å∞ Jã¨Å∞ L`«Ê#fl"Õ∞ J~Ú LO_»ÖË^Œ∞. WHõ ã¨∞Y ^Œ∞óY=Ú
ÖËq∞\˜? Ѩi`åѨ"≥∞O^Œ∞‰õΩ?
❖
XHõ"Õà◊ – ''P`«‡ x`«º"Õ∞ J~Ú LO_»=K«∞Û QÍHõ! HÍx, ã¨OQÆ=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk. `«^•Ìfi~å
^Œ∞óYO á⁄O^Œ∞K«∞#flk Hõ^•!—— Jx JO\Ï"Õ"∂≥ ? WHõ¯_» XHõ¯ q+¨Ü∞« O h=Ù =ÚYºOQÍ QÆ=∞xOK«∞.
h=Ù W`«óѨÓ~°fiO LO_çÜÕ∞ L<åfl=Ù. ÉèÏqHÍÅOÖ’ ‰õÄ_® LO_»É’=ÙK«∞<åfl=Ù. ...㨈~,
WѨC_»∞ LO_»<Õ L<åfl=Ù. h |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® JO`Õ Hõ^•!... J\˜ì x`«º ã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ P`«‡#∞
Zé˜y# `«~°∞"å`« WHõ ã¨∞Y^Œ∞óY, ''#∂º# – JkèHõ—— ÉèÏ==ÚʼnõΩ KÀ>ˇHõ¯_çk?
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O - WѨC_»∞ D =~°Î=∂#HÍÅOÖ’ h‰õΩ ã¨q∂ѨOQÍ HõxÑ≤OKÕ |O^èŒ∞=ÙÅ#∞
„áê}ã¨=∂#OQÍ ÉèÏqOz, "åi H˘~°‰õΩ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl=Ù, ÉÏQÍ<Õ L#flk! =∞i, h QÆ_»záÈ~Ú#
[#‡Å =∂>Ëq∞\˜? PÜ«∂ [#‡Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# |O^èŒ∞=ÙÅ QÆ∞iOz ‰õÄ_® ^Œ∞ódã¨∂Î
‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl"å? WѨÊ\˜ D |O^èŒ∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ J\˜ì"åˆ~Hõ^•! HÍ|\˜ì J\˜ì"åi
H˘~°‰õΩ Ñ¨i`åѨO á⁄O^Œ@O Lz`«"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 385
WHõ =∞#O D r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ XHõi`À =∞~˘HõiH˜ U~°Ê_»∞K«∞#fl =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨O|O^è=Œ ÚÅ#∞
K«∂™êÎ=∞#∞HÀ... =∞<À^Œ$+≤`ì À K«∂¿ãÎ h=Ù, h |O^è∞Œ =ÙÅ∞ ѨÓ~°fiO "Õé∞"Õé∞QÍ L<åfl~°∞. WѨC_À?
WѨC_»∞ ‰õÄ_® "Õé∞"Õé∞QÍ<Õ L<åfl~°∞. WHõÃÑ· ‰õÄ_® P q^èŒOQÍ<Õ LO\Ï~°∞. D =∂~°æOQÍ
JO`å Ѩije¿ãÎ D '|O^èŒ∞`«fiO— J#|_Õk ã¨fiÅÊHÍeHõ=∞x, "≥Ú^ŒÖË „Éèí=∞ Jx `≥eÜ«∞
=K«∞ÛK«∞#flk. J\˜ì g~°Å QÆ∞iOz ã¨`«º=∞x #q∞‡ ZO^Œ∞‰õΩ â’H˜OKåe?
áÈh, D Éè∫uHõ â◊s~°O ^Œ$ëêì º K«∂^•Ì=∂? ѨÓ~°fiO L#fl"å~°∞ WѨC_»∞ ÖË~∞° . WѨC_»∞#fl"å~°∞
=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ LO_»É’~°∞. Jã¨Å∞, ã¨O™ê~°"∞Õ hѨ@¡ H©} ∆ O˜ K«∞K«∞O_»QÍ, =∞^躌 Ö’ D ÉÏO^è"Œ åºÅ
QÆ∞iOz ^Œ∞ódOK«@"Õ∞q∞\˜? D q^èŒOQÍ ''P`«‡ ã¨OQÆ=Ú U~°Ê~°∞K«∞‰õΩO\’Ok—— – Jx J#∞‰õΩ
#flѨC_»∞ ‰õÄ_® h=Ù Z=i QÆ∞iOp â’H˜OK«=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. WHõ Jã¨OQÆ=∞QÆ∞ '‰õÄ@ã¨÷ P`«‡—
QÆ∞iOz „QÆÇ≤ÏOKå"å... WHõ h‰õΩ ''^Œ∞ódOK«=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞—— – Jx "Õˆ~ K≥ѨÊ<Õ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
❖
HÍ|\˜ì D =∂Ü«∂=∞Ü«∞ [QÆ`«∞Î q+¨Ü«∞OÖ’ Jã¨Å∞ â’H˜OK«@O U=∂„`«=¸ Ü«ÚHõÎO
HÍ^Œ∞. 'ã¨Ç¨Ï[ ã¨O`À+¨ =$uΗx J=ÅOaOK«@"Õ∞ Lz`«O. Uk KÕÜ«∞=Åã≤ =K«∞ÛK«∞#flѨÊ\˜H©,
J=hfl xi¡Ñ¨ÎOQÍ x~°fiiÎOK«∞. HÍx, ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ P#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h=Ù ZšѨC_»∂
ã¨Ç¨Ï[ ã¨O`À+¨=$uÎx JÅ"å@∞KÕã¨∞HÀ.
=∂QÆK«Ûù^Œ∞ód`åÜ«ÚHÍÎ „áêHõ$`Õ*ÏQÆ`Õ„Hõ"Õ∞ I
`«^ä≥·==Úk`åÜ«ÚHÍÎ Ü«ÚHõÎOHÍ~åº#∞=~°Î#"£∞ II (â’¡ 42, ã¨~°æ 18)
D „áêѨOK«Hõ Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ h=Ù ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚʼnõΩ Ö’#∞ HÍ=Åã≤# Ѩ<Õq∂ ÖË^Œ∞.
ã¨~°fi„`å ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú JÉèíºã≤OK«∞@KÕ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ#∞ JkèQÆq∞Oz"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨~°fi"åºÑ≤, ã¨=∞~°∂ѨÙ_»∞ Hõ^•! hÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® P`«_Õ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥· "åºÑ≤Oz L<åfl_»x
„QÆÇ≤ÏOK«∞.
F ~å=∞K«O„^•! h=Ù J#O`«∞_»=Ù. 'ã¨`ü— ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. PHÍâ◊=Ú =Öˇ ã¨~°fi "åºÑ¨‰õΩ_»=Ù.
ã¨~°fi„`å „Ñ¨HÍâ◊=∞Ü«∞"≥∞ÿ# *’ºuã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»QÍ WHõ, JO^èŒHÍ~°=Ú#‰õΩ KÀ>ˇHõ¯_çk?
â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ hÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞Y^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ |O^èŒ∞`«fi, J|O^èŒ∞`åfi^Œ∞Å∞ LO_»@"Õ∞q∞\˜?
h"Õ ã¨~°fiǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú ÅO^Œ∞ L#fl"å_»"≥· XHõ ѨÓÅ^ŒO_»Ö’x ^è•~°OÖÏQÍ ã¨∂Hõ;~°∂Ѩ=Ú#
JO`«\Ï "åºÑ≤Oz L<åfl=Ù. J~Ú`Õ, Juã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ h ~°∂Ѩ=Ú D ã¨~°fi [QÆ`«Ê^•~°÷=Ú
ÅO^Œ∞ "åºÑ≤Oz L#flѨÊ\˜H©, Jk ã¨∂÷Å^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O QÀK«iOK«∞@ÖË^Œ∞.
❖
J*Ï˝xÜÕ∞ =∞~°Å =∞~°Å [#‡Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝x, g\˜x "Õ\ ˜h á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞
ÖË^Œ∞. *Ï˝x D â◊s~å^Œ∞ÅKÕ [x‡OK«_»∞. Wq #tOz#ѨC_»∞ `å#∞ #tOK«_»∞. P`«_»∞ D
„ѨѨOK« ã≤÷ux K«∂z "≥∂Ç≤ÏOK«_»∞. *Ï˝#|Å=ÚKÕ ã¨~°fi^• ã¨∞Y~°∂ѨÙ_»∞QÍ<Õ LO\Ï_»∞. PǨ!
386
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D ã¨O™ê~°=∞O`å x~°O`«~°O ^Œ∞óMѨÓ~°‚"≥∞ÿ J*Ï˝#=ÚKÕ`«<Õ q™êÎ~°=∞QÆ∞K«∞#flk Hõ^•! HÍx
~å=∂! h=Ù =∂„`«O '*Ï˝x—QÍ<Õ J~Ú LO_®e ã¨∞=∂! ''<å‰õΩ [<å‡^Œ∞Å∞ LO_»=Ù—— Jx
„QÆÇ≤ÏOK«@"Õ∞ [#‡~åÇ≤Ï`«ºO.
D Hõ#|_Õ^ŒO`å „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞... „Éèí=∞‰õΩ „Éèí=∞ HÍHõ =∞~˘Hõ ~°∂Ѩ"≥∞Hõ¯_»∞#flk?...
ã¨fiѨflOÖ’ HõxÑ≤OKÕ "å\˜H˜ ã¨fiѨfl`«fi"Õ∞ ã¨fi~°∂ѨO QÍx, WHõ =∞ˆ~ Ѩ^•~°÷O`À Jq `«Ü«∂~°=Ù`å~Ú
K≥ѨC?... q∞H˜¯e „ѨHÍâ◊=O`«"≥∞ÿ ã¨∞Êù@~°∂ѨO Hõey ÉèÏã≤ã¨∂Î, „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú# D
[QÆ`«∞Î ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜ÎÜÕ∞ J~Ú L#flk.
"åã¨Î"åxH˜ D „ѨѨOK«OÖ’ XHõxH˜ =∞~˘Hõ_»∞ |O^èŒ∞=ÙQÍx, â◊„`«∞=ÙQÍx HÍ<Õ~°_»∞. D
â◊„`«∞, q∞„`« L^•ã‘#∞ÅO`å HÍÖÏ#∞QÆ`O« QÍ 'Dâ◊fi~ˆ K«Û—ù KÕ`<« Õ ã¨OÉèqí OK«∞K«∞<åfl~°∞. D [QÆ`∞« ÖÎ ’
`å~°ã¨Ñ¨_Õ =º=Ǩ~°=∞O`å [Å=ÚÖ’x `«~°OQÍÅÖÏQÍ XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜ HÍ~°}=∞QÆ∞ J<ÕHõ
ã¨OѶ¨∞@#Å`À ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ zè<åflaè#fl=∞QÆ∞K«∞#flk. W\˜ì D [QÆ`«∞Î#∞ =∞##O KÕã¨∂Î, ^Œ∞ódO
KÕ"å~°∞ =∂ ^Œ$+≤ìÖ’ J=∂Ü«∞Hõ ÉÏÅ∞~°=O\˜"å~°∞ =∂„`«"Õ∞.
K«Å#jÅ=∞QÆ∞ ã¨O™ê~° K«„HõO x~°O`«~O° ÃÑ· #∞O_ç „H˜O^Œ‰Ωõ , „H˜O^Œ #∞O_ç ÃÑH· ˜ u~°∞QÍ_»∞`«∂<Õ
L#flk. ã¨fi~°æOÖ’x r=ÙÅ∞ XHÍ<˘HõѨÊ\˜H˜ #~°HõO KÕ~°∞K«∞<åfl~°∞. #~°HõOÖ’x r=ÙÅ∞ ã¨fi~åæxH˜
"≥à◊√§K«∞<åfl~°∞. XHõ_»∞ XHõ nfiѨO =^Œe =∞~˘Hõ nfiѨO „Ѩ"ÕtOK«∞#>Ë¡ D r=ÙÅO`å XHõ
Láêkèx =^Œe =∞~˘Hõ Láêkèx P„â◊~ÚOK«∞K«∞<åfl~°∞. W\˜ì ã¨fiѨflHõeÊ`«"≥∞ÿ# J"åã¨Î= [QÆ`ü
=º=Ǩ~°=ÚÅ H˘~°‰õΩ H˘O^Œ~°∞ =∂Ü«∂|^Œ∞úÅQÆ∞ r=ÙÅ∞ `≥OѨÙÖËx â’HõO J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞i "åiH˜ <Õ<Õq∞, Z\Ï¡ K≥áêÊe?
XHõѨC_»∞ =∞Ǩnè~°∞Öˇ· J@∂ W@∂ ã¨OK«iã¨∞Î#fl "å~°∞ =∞~˘HõѨC_»∞ Ju n#`«fiO á⁄O^Œ∞
K«∞<åfl~°∞. n#∞Å∞ =∞Ǩnè~°∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. Ѩ`«#=Ú L`«ÊuÎÅKÕ D r=ÙÅ∞ `«=∞‰õΩ `å"Õ∞
q„Éè=í ∞=ÚÅ#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞, ã¨OK«Å#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. nѨtY‰õΩ ã≤~÷ åHÍ~°O LO@∞O^•?
D ã¨O™ê~°K«„Hõ=Ú #O^Œ∞ ‰õÄ_® Un Z#fl\˜H© 'XHõ ~°∂Ѩ=Ú— Hõey LO_»∞@ÖË^Œ∞. D ã¨O™ê~°
^Œ$+≤ì U~°Ê_ç L#flO`«=~°‰Ωõ ã¨fiK«Û`ù fi« =Ú QÍx, ^Œ∞óY~åÇ≤Ï`«º=Ú QÍx U r=Ù#‰õΩ ‰õÄ_® ™ê^躌 Ѩ_kÕ
HÍ^Œ∞. J#∞Hõ∆}O '=∂~°∞Ê— K≥O^Œ∞K«∞O_Õ ã¨fiÉèÏ=OQÆÅ D q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ Wk =∂‰õΩ W@∞¡
LO_®e... Jx J#∞H˘x Z=_»∞ ã¨∞YO á⁄O^ŒQÆÅ_»∞ K≥ѨC? JO^Œ∞KÕ`«, ~å=∂! D „ѨѨOK«OÖ’
`å~°ã¨Ñ¨_Õ ''<åk, <å‰õΩ K≥Ok#k, hk, h‰õΩ K≥Ok#k, "åik, "åiH˜ K≥Ok#k—— – "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
"≥∞Å¡Hõ#∞fl"å_»∞ Ô~O_»= K«O„^Œ∞x K«∂K«∞#@∞¡, ˆH=ÅO „Éèí=∞ KÕ`« =∂„`«"Õ∞ J@∞¡ JxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
WO^Œ∞Ö’ U=∂„`«=¸ ã¨O^ÕǨÏOÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« D ''<Õ#∞——, ''h=Ù——, D`«_»∞ <å "å_»∞, P`«_»∞
â◊„`«∞=Ù—— – J#∞#\˜ì q∞^䕺^Œ$+¨µìÅhfl h Ѩ@¡ #tOK«∞ QÍHõ. J~Ú`Õ PÜ«∂ J#∞‰õÄÅ=ÚÖˇ·#
=º=Ǩ~° ã¨~°o Ö’Hõ=Ú#‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk Hõ#∞Hõ, WHõ¯_ç =º=Ǩ~°`«`«Ê~°`«#∞ bÖÏ=∂„`«OQÍ
ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ J=ÅOaOK«∞. h‰õΩ |O^èŒ∞=ÙÅ∞QÍ L#fl"åi Ѩ@¡ ....
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 387
P`«‡^Œ$+≤ìKÕ K≥·`«#º=∂„`« ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞QÍ#∞, Ö∫H˜Hõ ^Œ$+≤ìKÕ h PÜ«∂ Hõ~°Î=º=ÚÅ∞ QÍ#∞
ÉèÏqOK«∞... JO`ÕQÍx, XHõ QÍ_ç^ŒÖÏQÍ ÖËxáÈx ÉèÏ~°=ÚÅhfl HõeÊOK«∞H˘x „Éèí=∂u‡Hõ"≥∞ÿ#
#q∞‡Hõ`À, D ã¨O™ê~° ÅOѨ@=ÚÅÜ«∞O^Œ∞ HÍÅÜ«∂Ѩ# `å`åû~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# |∞kúx
á⁄O^Œ=^Œ∞Ì. xëê¯~°}=ÚQÍ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞, "åã¨<åÉèÏ~°=ÚÅ#∞ `≥zÛÃÑ@∞ìHÀ=^Œ∞Ì. "åã¨#Å#∞
H©∆~ÚOѨ*ËÜ«∞ QÆÅ „H˜Ü«∞Å#∞ qKå~°}Å#∞ „â◊^ŒúQÍ P„â◊~Úã¨∂Î~åQÍ, D ã¨O™ê~°ÉèÏ~°O ã¨fiÜ«∞OQÍ
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿáÈQÆÅ^Œ∞.
JÜ«∞O |O^èŒ∞ó JÜ«∞O<Õ-u QÆ}<å ÅѶ¨ÚKÕ`«™ê<£ I
L^•~°K«i`å<åO`«∞ qQÆ`å=~°}ˇÿ=nèó II
''D`«_»∞ |O^èŒ∞=Ù, D`«_»∞ â◊„`«∞=Ù—— J<Õ ÉèË^Œ^Œ$+¨ìO`å JÅÊ|∞kú HõÅ"åiˆH LO@∞Ok.
L^•~°K«i`«∞ʼnõΩ J\˜ì ѨizÛù#fl^Œ$+≤ìQÍx, P=~°}Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# |∞kúQÍx LO_»^Œ∞. "å~°∞, ''D
ã¨~°fi=Ú #O^Œ∞ <Õ#∞ LO_»<Õ L<åfl#∞.. D ã¨~°fi=Ú ã¨~°fi^• <å Ü«∞O^Õ L#flk—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú
QÆÅ nè~°|∞kú Hõey LO\Ï~°∞. Hõ#∞Hõ<Õ "åiѨ@¡ ã¨~°fi P=~°}Å∞ (All Limited perceptions)
`˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú.
<åã¨Î"Õ∞u#KÀ^Õu Ü«∞tÛ^•HÍâ◊=#‡Ç¨<£ I
ã¨~°fiOã¨OѨâ◊ºuã¨fiã¨÷ó ã¨fi™È÷Éèí∂q∞`«ÅOÜ«∞^ä• II (â’¡ 63, ã¨~°æ 18)
J\˜ì „áêA˝#‰õΩ WHõ L`«ÊuÎ q<åâ◊#=ÚÅ∞ LO_»=Ù. P`«_»∞ 'PHÍâ◊=Ú— =Öˇ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
~°∂Ѩ=Ú Hõey, ã¨~°fi qˆH∆Ѩ=ÚÅ∞ #tOz#"å_≥· ã¨fiã¨÷z`«∞Î_≥· LO\Ï_»∞. PHÍâ◊=Ú# ZHõ¯_À
LO_ç D Éèí∂`«Å=Ú#∞ gH˜∆OK«∞K«∞#fl@∞¡ P`«_»∞ D [QÆ`«Ê^•~°÷=ÚÅ#∞, [#∞Å#∞, ã¨OѶ¨∞@#Å#∞
zkfiÖÏã¨OQÍ, ÉèÏ"åÉèÏ==ÚʼnõΩ Jf`«OQÍ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
F ~å=∞K«O„^•! D „ѨѨOK«=Ú#QÆÅ r= *Ï`«∞Åhfl D r=Ù#‰õΩ ÉO^èŒ∞=ÙÖË. ZO^Œ∞
HõO\Ï"å? P`«_»∞ J<ÕHõ "ÕÖÏk [#‡Å∞ ZuÎÜÕ∞ LO\Ï_»∞. „Ѩu r=*ÏuÖ’#∞ J`«_»∞ J<ÕHõ
=∂~°∞¡ [x‡OzÜÕ∞ LO\Ï_»∞. WHõ P`«x *Ïu Uk? P`«x *Ïu HÍx^Õk? Hõ#∞Hõ '<Õ#∞ D
*ÏuH˜ K≥Ok# r=Ù_»#∞— Jx `«ÅK«∞@ „Éèí=∞ HÍ^• K≥ѨC? ѨÅ∞q^èŒ=ÚÖˇ·# qz„`« [#‡„Éèí=∞Å`À
QÆ∂_ç# D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞, ''D`«_»∞ <å |O^èŒ∞=Ù – D`«_»∞ <å â◊„`«∞=Ù—— J#∞#^ŒO`å q∞^䕺 ^Œ$+≤ì
~°∂Ѩ=Ú#<Õ „ÉèÏOuQÍ q[$Oaè™ÈÎOk. "åã¨Î"åxH˜ K«∂¿ãÎ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œe r=ÙÅ∞
r=ÉèÏ=^Œ$+≤ìKÕ h |O^èŒ∞=ÙÖË J~Ú L<åfl~°∞. "å~°∂ r=ÙÖË.... h=Ù rq"ÕHõ^•! JO`ÕHÍ^Œ∞.
„Ѩur=Ù_»∞ J<ÕHõ r=*Ï`«∞ÅÖ’ [#‡Å∞ á⁄O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl_»∞. WHõ „|ǨχÉèÏ= ^Œ$+≤ì`À
K«∂Kå"å.... h"Õ "å~°O^Œi ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ JQÆ∞K«∞<åfl=Ù. HÍ|\˜ì h "å~°∞ HÍx "åÔ~=fi~°∞?
D q+¨Ü«∞OÖ’ „áêp#"≥∞ÿ# Hõ^äŒ XHõ@∞#flk. W^ŒÌ~°∞ J#fl^Œ=ڇŠã¨O"å^Œ=ÚKÕ
''|O^èŒ∞`«fi=Ú J#|_»∞#k ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«"≥∞ÿ# K«=∞`å¯~°"Õ∞—— Jx x~°‚~ÚOѨ|_çOk.
❖❖❖
388
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. #^Œ∞óMÏ~°›O
*O|∂nfiѨOÖ’ QÆÅ XHõ Ѩ~°fi`«OÃÑ· 'n~°…`«Ñ¨Ù_»∞— J<Õ =Úhâ◊fi~°∞_»∞ LO_Õ"å_»∞. P`«_»∞
L^•~° =∞#ã¨∞¯_»∞. „|Ǩχ*Ï˝# ã¨OѨ#∞fl_»∞, =∞Ǩ`«Ñ¨âß≈e ‰õÄ_®. P`«xH˜ W^ŒÌ~°∞ ‰õΩ=∂~°∞Å∞
LO_Õ"å~°∞. "åi ¿Ñ~°∞¡ ѨÙ}∞º_»∞, áê=#∞_»∞. QÆOQÍ#k X_»∞¤# XHõ P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x,
P`«_»∞ `«# W^ŒÌ~°∞ H˘_»∞‰õΩÅ`À#∞, ÉèÏ~°º`À#∞ „ѨâßO`«OQÍ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO_Õ"å_»∞.
H˘O`«HÍÅO QÆ_z» # `«~∞° "å`« P`«x W^Œ~Ì ∞° ‰õΩ=∂~°∞ÅÖ’ ÃÑ^Œ"Ì å_≥#· ѨÙ}∞º_»∞ JÉèϺã¨=â◊O
KÕ`« '„|Ǩχ*Ï˝x— JÜ«∂º_»∞. HÍx, Ô~O_»="å_»QÆ∞ áê=#∞_»∞ =∂„`«O H˘O`« „QÆÇ≤ÏOz, =∞iH˘O`«
„QÆÇ≤ÏOK«Hõ q∞ye L<åfl_»∞. P`«_»∞ 'ѨÓ~°‚ „|ǨχѨ^Œ=Ú— á⁄O^ŒHõáÈ=@O KÕ`« =∂~°æ=∞^茺OÖ’<Õ
„"ÕÖÏ_»∞`«∂ LO_Õ"å_»∞.
P q^èŒOQÍ J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞ ^˘~å¡~Ú. J^Œ$â◊º"≥∞ÿ# ~°∂ѨO`À r=ÙÅ PÜ«Ú=Ù#∞ Hõ∆}
Hõ∆}O „q∞Oy"Õ¿ã ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ HÍÅO QÆ_»záÈ™êyOk. n~°…`«Ñ¨Ù#‰õΩ =O^Õà◊√§ xO_®~Ú. XHõ
<å\˜H˜ P`«xH˜ D ã¨O™ê~°=ÚÃÑ· u~°™ê¯~°Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# |∞kú ѨÙ\˜ìOk. #â◊fi~°"≥∞ÿ# r=ÙÅ KÕ`«#∞
ѨÙ@∞ìHõ, ~ÀQÆ=Ú, JHõ™ê‡`ü ã¨OѶ¨∞@#Å∞, "å~°úHõº=Ú, =∞$`«∞º=Ù, "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ qq^èŒ
^Œ∞ã¨û=ǨÏ"≥∞ÿ#, x™êû~°"≥∞ÿ# =$`åÎO`«=ÚÅ KÕ`«#∞ xO_ç LO_ç, ÉèíÜ«∞OHõ~° PHÍ~°=Ú Hõey#
D ã¨O™ê~°=ÚÃÑ· „Ñ‘ux `«ºlOKå_»∞. Ü≥∂QÆ|ÅO`À "å~°úHõº=ÚKÕ [i˚`«"≥∞ÿ# `«# Éè∫uHõ^ÕǨÏO
`«ºlOKå_»∞. HõÅÊ<å ~°Ç≤Ï`«=Ú, q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ÖË#\˜ìk, x`Àºk`« KÕ`«<å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ~åQÆ^Õfi+¨
~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú#\˜ì '„|ǨχѨ^Œ=Ú— #O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. ZO`À HÍÅO, Éèí~°Î#∞ ¿ãqã¨∂Î =ã¨∞Î#fl
P`«x ÉèÏ~°º ‰õÄ_® „|ǨχÉèÏ==Ú á⁄Ok#^≥· `«# Éèí~°Î#∞ J#∞ã¨iOzOk. ™ê=∂#º"≥∞ÿ# Éè∫uHõ
^Œ$+≤ìH˜ "åi^ŒÌ~°∞ JÅÉèí∞ºÅ∞, JQÀK«~°∞Å∞ JÜ«∂º~°∞.
K«xáÈ~Ú# `«e¡`«O„_»∞Å Éè∫uHõ^ÕǨʼnõΩ Ñ¨Ù}∞º_»∞ ^ŒÇ¨Ï#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# JO`«º„H˜Ü«∞Å∞
ѨÓiÎ KÕâß_»∞. „Ѩ[˝KÕ x`åºx`«º=ÚÅ∞ Zé˜yÜ«ÚO_»∞@KÕ P`«_»∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ `«# ™ê^èŒ#
Ѩ~î°<å^Œ∞Å#∞ H˘#™êyOK«™êQÍ_»∞. HÍx áê=#∞_»∞ =∂„`«O `«e¡`«O„_»∞Å#∞ áÈQ˘@∞ìH˘#fl
^Œ∞óYO #∞O_ç |ǨïHÍÅO q_ç=_»ÖËHõ áÈÜ«∂_»∞. J`«ºO`« ^Œ∞óMÏ„HÍO`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û`À P
P„â◊=∞O K«∞@∞ì„ѨH¯õ Å QÆÅ J~°}ºOÖ’ Ñ≤zÛÑ≤zÛQÍ ã¨OK«iã¨∂Î qÅÑ≤OK«™êQÍ_»∞. Wk QÆ=∞xOz#
ѨÙ}∞º_»∞ XHõ~ÀA áê=#∞x `«# „ѨHõ¯# ‰õÄ~ÀÛɡ@∞ìH˘x D q^èŒOQÍ ã¨OÉèÏ+≤OK«™êQÍ_»∞.
ѨÙ}∞º_»∞ : `«=Ú‡_»∂! J*Ï˝x"≥· D q^èŒOQÍ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨i`åѨO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ù? h=Ù, <Õ#∞,
<å#flQÍ~°∞, J=∞‡ XHõKÀ@ ‰õÄ~°∞Ûx J<ÕHõ™ê~°∞¡ K«iÛOz# P`«‡ qâıëêÅhfl =∞~°záÈÜ«∂"å?
h=Ù Q˘Ñ¨Ê `≥eqQÆÅ"å_ç"Õ Hõ^•! =∞# J=∞‡ <å#fl ZHõ¯_çH˜ "≥àϧ~°∞ K≥ÑC¨ ? "åà◊√§ '„|ǨχѨ^=Œ Ú—#∞
á⁄O^•~°∞. P „|Ǩχ"Õ∞ ã¨~°fi r=ÙʼnõΩ xÅÜ«∞O Hõ^•! „|Ǩχ"Õ`«ÎÅ ã¨fi~°∂ѨO ‰õÄ_® J^Õ.
ã¨fiã¨fi~°∂ѨO á⁄Ok# "åà◊§ QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ ~Àkã¨∞Î<åfl"À K≥ѨC?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 389
áê=#∞_»∞ : J<åfl! =∞#Å#∞ Hõx, ÃÑOz, ÃÑ^ŒÌKÕã≤# J=∞‡ <å#flÅ∞ =∞# Hõà◊§=ÚO^Œ∞ #∞Oz
=∂Ü«∞"≥∞ÿ, Z\’ "≥o§áÈÜ«∂ˆ~? P ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ =∞#O UO J<åºÜ«∞O KÕâß=∞x D Ñ≤zÛѨx
KÕâß_»∞ K≥ѨC?
ѨÙ}∞º_»∞ : ''D`«_»∞ <å `«O„_ç, D"≥∞ <å `«e¡—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ÉèÏ=#Åhfl L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú
Ѩ@¡ L^•ã‘#`«, qKå~°} H˘~°=_»@O, J*Ï˝#O... HÍ~°}OQÍ<Õ L^Œ~Úã¨∞Î<åfl~Ú. â’H˜OK«`«QÆx
"å\˜ QÆ∞iOz h=Ù â’H˜ã¨∞Î<åfl=Ù. ''QÆuOzáÈ~Ú#, QÆuOzÉ’ÜÕ∞—— q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz â’H˜Oz
ÖÏÉèí"Õ∞=Ú#flk K≥ѨC?
`«=Ú‡_»∂! ''n~°…`«Ñ¨Ù_»∞ <å `«O„_ç, P`«x ÉèÏ~°º <å `«e¡—— Jx ÉèÏqã¨∞Î<åfl=Ù... ÉÏQÍ<Õ
LOk. HÍx, "åã¨Î"åxH˜ "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ h‰õΩ `«e¡`«O„_»∞ÖÏ? HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë h=Ù WO`«‰õΩ
=ÚO^Œ∞ "ÕÖÏk [#‡ÅÖ’ J<ÕHõ =∞Ok `«e¡`«O„_»∞Å#∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl=Ù. J^Õq^èŒOQÍ "å~°∞
‰õÄ_® `«=∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠[#‡ÅÖ’ "ÕÖÏk=∞Okx `«=∞‰õΩ a_»¤Å∞QÍ á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ,
''h=Ù, <Õ#∞—— =∂„`«"Õ∞ "åiH˜ Ѩل`«∞ÅO—— J#@O =¸~°ö"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. W\˜ì^Õ „ѨuXHõ¯ r=Ùx
Ü≥ÚHõ¯ „ѨuXHõ¯ ã¨O|O^èŒO ‰õÄ_® !
q∞„`«ÉÏO^èŒ==$<åÌx [<ÀÎ~°˚#‡x[#‡x I
|∞∞`å=$`å=f`åx Ѷ¨ÖÏx==∞Ǩ`«~Àó II (â’¡ 34, ã¨~°æ 19)
„Ѩu[#‡Ö’#∞ D r=Ù#‰õΩ ZO^Œ~À |O^èŒ∞=ÙÅ∞, q∞„`«∞Å∞, ѨiK«Ü«∞ã¨∞ÎÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
''„¿Ñ=∞=â◊O KÕ`«<Õ <Õ#∞ <å `«e¡`«O„_»∞Å QÆ∞iOz â’H˜ã¨∞Î<åfl#∞—— Jx h=Ù J#^ŒÅK«∞H˘O>Ë,
=∞i, h=Ù h QÆuOzáÈ~Ú# [#‡ÅÖ’x `«e¡ `«O„_»∞Å QÆ∞iOz, |O^èŒ∞=ÙÅ QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ
â’H˜OK«∞@ÖË^À <Õ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=KåÛ?
áê=#∞_»∞ : x["Õ∞, h=Ù K≥¿ÑÊ^•xÖ’ "åã¨Î==ÚOk. J~Ú`Õ D ^Œ$â◊ºO =∞~°Å =∞~°Å
=™ÈÎOk, áÈ`ÀOk. W^ŒO`å ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛ Ñ¨_»∞`ÀOk?
ѨÙ}∞º_»∞ : =Ú‰õΩ¯‰õΩ ã¨∂\˜QÍ h „Ѩâ◊fl‰õΩ |^Œ∞e"åfiÅO>Ë – '[QÆ`ü HõÅÊ#—‰õΩ J*Ï˝#"Õ∞ HÍ~°}O.
'J*Ï˝#=Ú— KÕ`<« Õ D ^Œ$â◊º=∞O`å „Ñ¨H\õ `˜ =« ∞=@O, Z^Œ∞~°∞QÍ xez LO_»@O, „Éèqí ∞OѨKÜ Õ ∞« @O
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ h‰õΩ q∞„`«∞Å∞QÍx, ™È^Œ~°∞Å∞ QÍx, `«k`«~° |O^èŒ∞=ÙÅ∞ QÍx ÖË~°∞. Zé]\ ˜
ZO_»‰Ωõ HÍeáÈ`«∞#fl Z_®iÖ’x Wã¨∞Hõ k|ƒÃÑ· hà◊√§ LO\ÏÜ«∂? „|Ǩχã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
[#‡=Ú ÖË^Œ∞. =∞~°}=Ú ÖË^Œ∞. WHõ, h‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞Î# ^èŒ#–^è•#º–~å[º qÉèí==ÚÅ∞, S#"åà◊√§,
HÍx"åà◊√§, J#∞|O^èŒ=ÚÅ∞... W=hfl „Éèí=∞`À ‰õÄ_ç# ™êO™êiHõ ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ `å~°ã¨
Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú. ÃÑ·QÍ, W=hfl‰õÄ_®, =¸_»∞ <åà◊§=ÚK«Û>Ë¡ Hõ^•! ''Wq <å‰õΩ HõÅ=Ù—— Jx
qé]gˆQO`« ¿ãѨ٠Ѩ@ì^Œ∞... g\˜ ~åHõáÈHõÅ∞! JO^Œ∞KÕ`«, ™È^Œ~å! HÍã¨Î Ѩ~°=∂~°÷^Œ$+≤ìKÕ ã¨`åºxfl
qKåiOK«∞. D ''<Õ#∞ – <åk – hk—— J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å ˆH=ÅO HõÅÊ#ÜÕ∞ J~Ú L#flk.
390
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO`ÕHÍx, "åã¨Î=O =∂„`«O HÍ^Œ∞. WѨC_»∞ =∞# W~°∞=Ùi =∞^茺 U~°Ê_ç=Ù#fl J#∞|O^èŒ=Ú#∞
q*Ï˝# ^Œ$+≤ìKÕ Ñ¨iâ’kèOKå=∞#∞HÀ, ''h‰õΩ <Õ#∞ QÍx, <å‰õΩ h=Ù QÍx U XHõ¯Hõ∆}=∞O^Œ∞ ‰õÄ_®
ÖË=Ú—— – JxÜÕ∞ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`«, ''ã¨fiѨflOÖ’x =ã¨∞Î*ÏÅO =O\˜k, „Éèí=∞ KÕ`«
=∂„`«"∞Õ J#∞Éè=í =∞QÆ∞#k—— – J~Ú#\˜ì D ''h=Ù, <Õ#∞—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ „Éè=í ∞Åhfl h ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’Oz
=ÚO^Œ∞QÍ áê~°„`Àe"Õ~Ú.
áê=#∞_»∞ : =∞i D r=ÙÅ [#‡ =∞$`«∞º=ÙÅ ã¨OQÆ`Õq∞\˜?
ѨÙ}∞º_»∞ : ''Wk #tOK«∞K«∞#flk, Wk [x‡OK«∞K«∞#flk—— – W@∞=O\˜ ^Œ$+¨µÅì hfl ã¨fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ`À
~°∂ѨO á⁄Ok# „Éèí=∞KÕ`« =∂„`«"Õ∞ h=ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~°Å =∞~°Å q[$Oaèã¨∞Î<åfl~Ú.
JO`ÕHÍx J^ŒO`å "åã¨Î="≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞.
'„^Œ+¨ì`«fi=Ú— J#∞ „H˜Ü«∂qâı+¨=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® Hõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ P`«‡ XHÍ<˘Hõ `«~°∞}OÖ’ J*Ï˝#
`åѨ=ÚKÕ PKèåÛk`«"≥∞ÿ LO\’Ok. Z_®iÖ’ =∞$QÆ`«$ëê‚[ÅO Hõ#|_»∞`ÀOkK«∂_»∞. J\Ï¡ˆQ
''â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí Hõ~°‡Å∞—— J<Õ K«OK«Å, ã¨fi"åã¨#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# `«~°OQÍÅ∞ D J#O`« ã¨O™ê~°
™êQÆ~O° QÍ ã¨∞Êùiã¨∞<Î åfl~Ú. "Õ∞Ѷ∂¨ Å∞ PHÍâßxfl HõÑÊ≤ "Õã∞¨ #Î fl@∞¡, ™êO™êiHõ ÉèÏ=#Å∞ P`å‡HÍâßxfl
HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ Hõq∞‡#O`« =∂„`«O KÕ`« PHÍâ◊O ÖˉõΩO_® áÈ`«∞O^•?...
ÖË^Œ∞. D „Éèí=∞Åhfl U~°Ê_»=K«∞Û, ÖËHõ =∞~˘HõѨC_»∞ `˘ÅyáÈ=K«∞Û. x~°‡Å"≥∞ÿ# z^•HÍâ◊=Ú
ZѨÊ\˜Ü«∞>Ë¡ J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=ÚQÍ, JYO_»=ÚQÍ ã¨~°fi^• LO_ç LO\’Ok.
z^•HÍâ◊"Õ∞ hÜ≥ÚHõ¯, <åÜ≥ÚHõ¯, =∞# J=∂‡, <å#flÅ Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO.
❖❖❖
3. ã¨O|O^èŒÉÏO^èŒ=º=ÚÅ Jf`«`«fi=Ú
HõóÑ≤`åH˜OK«"åq∞„`«O HÍ=∂`åˆHK«ÉÏ#ú"åó I
ã¨fi|∞^≥·Ìº"å=^èŒ∂Ü«∞<ÕÎ "å`«ºÜ«∂ [#áêOã¨=ó II (â’¡ 1, ã¨~°æ 20)
ѨÙ}∞º_»∞ : `«=Ú‡_»∂! áê=#∞_®! `«e¡ Z=~°∞? `«O„_ç Z=~°∞? q∞„`«∞Öˇ=~°∞? |O^èŒ∞=ÙÅ∞
Z=~°∞? Q˘Ñ¨Ê QÍe gã¨∞ÎO>Ë ^èŒ∂o ÖËã¨∞ÎOk K«∂Kå"å! D J<ÕHõ r=ÙÅ ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ P ^èŒ∂o
Ö’x "Õ~°∞ "Õ~°∞ ˆ~}∞=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ ™êq∂Ѩº ã¨O|O^èŒ=ÚÅ=O\˜q =∂„`«"Õ∞.
„Ѩu r=Ù#‰õΩ `«k`«~° r=ÙÅO`å P r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨fi|∞kú, „ÉèÏOu—ÅKÕ HõeÊOK«|_ç#"åÔ~·
L<åfl~°∞. P`«‡ÜÕ∞ ~åQÆ, ^Õfi+¨, "≥∂ǨÏ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞K«∞#flѨC_»∞ – ''g~°∞ |O^èŒ∞=ÙÅ∞, g~°∞
q∞„`«∞Å∞, g~°∞ Ç≤Ï`«∞Å∞—— – J#∞"å\˜`À ‰õÄ_ç# D „ѨѨOK«O qã¨ÎiOѨ *ËÜ«ÚK«∞#flk.
XHõxx K«∂z <Õ#∞ ''W`«_∞» <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å_»∞—— – Jx ã¨OHõeÊOz#ѨC_»∞ =∂„`«"∞Õ
J`«_»∞ <å‰õΩ |O^èŒ∞=Ù JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J\Ï¡ H͉õΩO_®, ''P`«_»∞ J„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#"å_»∞, =ºuˆ~H˜,
^Õfi+≤OѨ^Œy#"å_»∞—— – J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ =ºuˆ~HõÉèÏ=#KÕ â◊„`«∞=Ù JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ÉèÏ=<å=∂„`«O
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 391
KÕ`«<Õ q+¨=Ú J=∞$`«=Ú QÍ#∞, J=∞$`«=Ú q+¨=Ú QÍ#∞ JQÆ∞K«∞#flk. D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
„áêÑ≤Î, ã≤÷u, QÆu ‰õÄ_® ˆH=ÅO 'ÉèÏqOK«∞@— J#∞ „H˜Ü«∂qâı+¨=Ú KÕ`«<Õ ã¨OÉèíq™ÈÎOk.
ã¨~°fi^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ UHõ~°∂Ѩ=Ú# "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì 'ã¨~°fi"åºÑ≤—Ü«∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ ''W`«_»∞ <å
|O^èŒ∞=Ù, W`«_»∞ <å q∞„`«∞_»∞—— J#∞ HõÅÊ# Z\Ï¡ LO@∞Ok? ZHõ¯_» LO@∞Ok? h"≥·<å, <Õ<≥·<å
D ~°HõÎ =∂O㨠ÉÁq∞HõÅ`À ‰õÄ_ç# Jã≤ÎѨO[~° â◊s~°=ÚÅ=∂? HÍ^Œ∞. D ^ÕǨÏQÆ$ǨÏO =∞#O
P„â◊~ÚOKåO QÍx =∞#O D ^ÕǨÏ=ÚÅO HÍ=Ú ã¨∞=∂! JO^Œ∞KÕ`« H˘OK≥O UHÍO`«OÖ’
‰õÄ~°∞Ûx ''KÕ`<« å ã¨fiÉèÏ=Ù_≥#· <åÜ≥ÚHõ¯ Ü«∞^•~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú U"≥∞ÿ L#flk...?—— Jx h z`«=Î ÚÖ’<Õ
qKå~°} KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOK«∞.
Ѩ~°=∂~°÷=∞QÆ∞ ''â◊√^Œú K≥·`«#º ^Œ$+≤ì——`À D ^Œ$â◊º=Ú#∞ P=¸ÖÏ„QÆO ѨijÅ# KÕÜ«∞_»O
[iy`Õ, JѨC_»∞, '' 'áê=#∞_»∞— J#|_Õ h=Ù QÍx, 'ѨÙ}∞º_»∞— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl <Õ#∞ QÍx
D ^ÕǨÏѨ~°OQÍ ÖË<Õ ÖË=Ú—— Jx `≥eã≤ =ã¨∞ÎOk. ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨@¡ 'Wk <Õ#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ
Jaè=∂#O, q∞^䕺 *Ï˝#O U~°Ê_çÜ«ÚO_»∞@ KÕ`«<Õ D =∞# ~°∂áêÅhfl D q^èŒOQÍ q[$OaèOz,
Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. D Hõ#|_Õ "ÕÖÏk "Õˆ~fi~°∞ â◊s~°=ÚÅhfl 'HõÅÊ#— KÕ`«<Õ HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú HÍx,
W=hfl ã¨fi`«Ç¨QÍ L#flq HÍ=Ù.
=∞#O Éè∫uHõ ^Œ$+≤Kì ,Õ ÖËH,õ ''^ÕÇϨ ^Œ$+≤—ì — KÕ Ñ¨ije¿ãÎ – WHõ¯_» #â◊fi~°"∞≥ #ÿ k HÍx^Õ=Ú#flk?
WHõ¯_» `«e¡ Z=~°∞? J~Ú#"å_≥=fi_»∞? HÍx"å_≥=fi_»∞? q∞„`«∞_≥=fi_»∞? â◊„`«∞"≥=_»∞? D Z^Œ∞~°∞QÍ
Hõ#|_»∞K«∞#fl '^ÕǨÏ=ÚÅ∞— J#∞ Láê^èŒ∞ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ, ™êH˜∆=∂„`«"≥∞ÿ L#fl\˜ì 'K≥·`«#º ^Œ$+≤ì—
JÅ=~°∞K«∞‰õΩ<åfl=#∞HÀ... JѨC_»∞ J#O`«~∂° Ѩ=∞QÆ∞ 'z^•`«‡— =∂„`«"∞Õ LxH˜ Hõey JQÆ∞Ñ≤ã∞¨ OÎ k.
J\˜ì z^•`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ''Wk <åk, Jk hk—— J<Õ ÉèË^ŒO LO@∞O^•? LO_»^Œ∞. XHõ ã¨=Ú„^Œ
`«~°OQÍxH˜ U `«~°OQÆO U `«~°OQÍxH˜ â◊„`«∞=Ù? U `«~°OQÆO U `«~°OQÍxH˜ q∞„`«∞_»∞? L#fl^ŒO`å
[Å"Õ∞ Hõ^•!
áê=#∞_»∞ : J~Ú`Õ J<åfl!. D „Ѩâ◊fl‰õΩ |^Œ∞Å∞ W=Ùfi. =∞<À|∞kú JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ J#|_Õ
ã¨∂Hõ; `«`«fi"Õ∞ <Õ#∞ Hõ^•! J\˜ì =∞<À|∞^Œ∞úʼnõΩ ''D`«_»∞ <å J#fl—— – Jx h=Ù ÅaèOK«∞K«∞<åfl"Õ?
=∞i ''â◊„`«∞ q∞„`«∞Å∞, |O^èŒ∞=ÙÅ∞ HÍx"å~°∞—— ÖË~°x h=Ù Z\Ï¡ J#QÆÅ=Ù? [#‡ á⁄Ok#ѨÊ\˜
#∞O_ô U~°Ê_çÜ«Ú#fl |O^èŒ∞=ÙÅ#∞ ''g~°∞ <å "å~°∞—— Jx J#∞HÀ=@O Ö’Hõ^èŒ~°‡"Õ∞ Hõ^•! "åix
Ü«∞^ä•suQÍ |O^èŒ∞`«fiѨÓ~°fiHõOQÍ HõeyÜ«ÚO_»@O ZO^Œ∞‰õΩ ã¨=Úz`«O HÍ^Œ∞?
ѨÙ}∞º_»∞ : h=Ù K≥¿ÑÊk ÉÏQÍ<Õ L#flk. J~Ú`Õ, <åk =∞~˘Hõ „Ѩâ◊fl. H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O
=∂„`«"Õ∞ [#‡KÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl D ã¨O|O^èŒÉÏO^èŒ=º=ÚÅ∞ t~À^è•~°º"Õ∞#x J#∞‰õΩO^•O....
=∞i, W`«óѨÓ~°fiO QÆ_»z# J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ |O^èŒ∞ q∞„`« ^èŒ<å^Œ∞Å =∂>Ëq∞\˜? J=hfl JHõ¯_»Hõ¯_»
=^Œe =zÛ#O^Œ∞‰õΩ WѨC_»∞ ^Œ∞ódã¨∂Î ‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl"å? D =~°Î=∂# [#‡Ö’ ‰õÄ_® Z<≥fl<Àfl
J#∞|O^è•Å∞ U~°Ê_»@O, =∞~°Å HÍÅ=ÚKÕ „q∞Oy"ÕÜ«∞|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•!
392
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Uk U"≥∞ÿ<å, W=hfl ‰õÄ_® H˘xfl ã¨O=`«û~°=ÚÅ `«~°∞"å`« „H˜`«O [#‡Ö’x qâıëêÅ∞
ÖÏQÍ<Õ ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«O HÍÉ’`«∞<åfl~Ú Hõ^•! D q+¨Ü«∞O h=ÙQÍx =∞~˘Hõ~°∞QÍx XѨCHÀHõ
`«Ñ¨Ê^Œ∞. J~Ú`Õ, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞, P =~°Î=∂# ã¨=∞Ü«∞OÖ’x |O^èŒ∞ q∞„`« â◊„`«∞`åfi^Œ∞Å∞ x#∞fl
"≥∂Ç≤ÏOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. Wk QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å?
ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =zÛ áÈ`«∂ LO_Õ D ã¨O|O^èŒ=ÚŠѨ~°OѨ~°Ö’ ^ÕxH˘~°‰õΩ Ç¨Ïi¬OKåe?
^Õx H˘~°‰Ωõ ^Œ∞ódOKåe? JO^Œ∞=Å# =KÕÛ „ѨÜ∂≥ [#O Uq∞ LO@∞Ok? D J`«ºO`« HõeÊ`«"∞≥ #ÿ \˜ì
J<ÕHõ |O^èŒ∞q∞„`å^Œ∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ =∞~°}Ï^Œ∞Å∞ á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ódOK«@O, =∞iH˘O^Œi
=$kúx K«∂z ã¨O`«ã≤OK«@O – W^Õ<å, =∞# Ѩx? =∞#O WO^Œ∞ˆH [x‡ã¨∞Î<åfl=∂? =∞#O D
^ÕǨÏO`À ѨÙ@ì\ÏxH˜ =Ú#∞=ÚO^Œ∞ W=hfl ÖË<ÕÖË=Ù Hõ^•!
`«=Ú‡_»∂! =∞~˘Hõ =∂@ h=Ù WO`«„H˜`«O =∞$QÆ*Ï`«∞ÅÖ’ [x‡Oz L<åfl=Ù. J#QÍ,
"å@O^ŒiÖ’ h‰õΩ |O^èŒ∞=ÙÅ∞ L<åfl~°∞. =∞i P =∞$QÆ=ÚÅ∞ "Õ\Ï_»|_»∞K«∞#flѨC_»∞ h=Ù
^Œ∞ódOK«∞@ ÖË^Õq∞?
áê=#∞_»∞ : J~Ú LO_»=K«∞Û<Õ"≥∂! J~Ú`Õ J=hfl WѨÊ\˜ <å ^Œ$+≤ìѨ^äŒOÖ’ ÖË=Ù Hõ^•!
ѨÙ}∞º_»∞ : J=Ù#∞! P suQÍ<Õ D =~°Î=∂#Ѩ٠ã¨O|O^è•^Œ∞Åhfl XHõѨÊ\˜H˜ h ^Œ$+≤ìѨ^äŒOÖ’Oz
`˘ÅyáÈÉ’`«∞<åfl~Ú. „Ѩur=Ù_»∞ '=$Hõ∆=Ú, ã≤OǨÏ=Ú, ѨÙe, KÕѨ— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞
Z`«∞ÎK«∞, Z<Àfl |O^èŒ∞`«fi=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ@O, `«ºlOK«@O KÕã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. J~Ú`Õ UO? ZѨÊ\˜
HõѨC_»∞ =~°Î=∂# HõÅÊ# Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl=∞QÆ∞K«∞, 'JÜ≥∂º <Õ<˘Hõ JÅÊ ^Œ∞óY ¿Ñ^Œ rqx—— Jx
^Œ∞óY=ÚÅ∞ `≥zÛÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∞<åfl_»∞. JO`«~O° QÆ=Ú#O^Œ∞ P`«‡^Œ$+≤ì U~°Ê_»#O`« =~°‰Ωõ D =º=Ǩ~°
„ã¨=OuH˜ JO`«∞ ÖË^Œ∞.
J<ÕHõ [#‡Å K«=∞`å¯~°O - ''`«Ñ¨ã¨∞û – ^蕺#=Ú – ÉèíQÆ=`«¯\ÏHõ∆=Ú——Å „ѨÜ≥∂[#OQÍ
<å‰õΩ „áêÑ≤ÎOz# ã¨∞xt`« ^Œ$+≤ìKÕ <Õ#∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì h ѨÓ~°fi[#‡Å H˘xfl =$`åÎO`åÅ#∞
K≥|∞`å#∞ q#∞-
h=٠ѨÓ~°fiO XHÍ<˘HõѨC_»∞ ''^Œâß~°‚=—— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ ^Õâ◊OÖ’ XHõ HÀu"≥· ѨÙ\Ïì=Ù. P
`«~°∞"å`« ''`«∞á¶ê~°—— J<Õ =∞~˘Hõ ^Õâ◊OÖ’ ~å[‰õΩ=∂~°∞_»"≥· ѨÙ\Ïì=Ù.
WOHÍ, =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÊ=∞<åfl"å? J~Ú`Õ q#∞-
XHõѨÙÊ_»∞ HÀã¨Å^Õâ◊OÖ’ XHõ „ÉÏǨχ}∞_»∞QÍ rqã¨∂Î aèH∆Í@# KÕã¨∂Î LO_Õ"å_çq. =OQÆ
^Õâ◊OÖ’ 'ÖÁ\˜ìÑ≤@ì—QÍ J<ÕHõ K≥@¡#∞ P„â◊~ÚOKå=Ù. XHõKÀ@ QÆ∞é]OQÍ Ñ¨Ù\˜ì J<ÕHõ Ü«Ú^Œú
Éè∂í =ÚÅÖ’ „Ѩ"tÕ Oz _≥H¯õ Å`À J<ÕHõ =∞$`«^ÇÕ Ï¨ =ÚÅ#∞ ã¨Ê $tOKå=Ù. =∞~˘HõKÀ@ XHõ `å\˜K@
≥ ∞ì
`˘é]Ö’ ѨÙ~°∞QÆ∞QÍ rqOKå=Ù. ^À=∞QÍ#∞, ÉÏ`«∞QÍ#∞ ѨÙ\ì̃ L<åfl=Ù. =∞~˘HõÑC¨ _»∞ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂Å
Ö’x XHõ H˘O_»tY~°„áêO`«OÖ’x XHõ W~°∞ÔH·# KÀ@ ~°OQÆ∞ÅKå~°Å∞ QÆŠѨÙ~°∞QÆ∞QÍ Ñ¨Ù\Ïì=Ù.
=∞~˘Hõ KÀ@ <ÕÅÖ’ `ÕÅ∞QÍ [x‡Oz, XHõ\ ˜#fl~° ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_çáê=Ù. P `«~°∞"å`« XHõ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 393
K«O_®Å Hõ#º‰õ‰õΩ Ñ¨Ù„`«∞_»"≥· [x‡OKå=Ù. P `«~°∞"å`« WHõ¯_ç n~°…`«Ñ¨Ù#‰õΩ, JO>Ë =∞# `«O„_çH˜ –
D q^èŒOQÍ ‰õΩ=∂~°∞_»"≥· [x‡OKå=Ù. WOHÍ K≥áêÊÅO>Ë D [O|∂nfiѨOÖ’<Õ J<ÕHõ r=
*Ï`«∞ÅÖ’ J<ÕHõ =∂~°∞¡ ѨÙ@ì@O, Kå=@O x~°fiiÎOz L<åfl=Ù.
qâ◊√^Œú"≥∞ÿ#\˜ì ''ã¨∂Hõ;|∞kú——KÕ <å‰õΩ Åaèã¨∞Î#fl 'ã¨OÜ«∞H±^Œ~°≈#=Ú— J#∞ „ѨÉèÏ=OKÕ`« h‰õΩ
K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å <Õ#∞ Z^Œ∞~°∞QÍ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl#∞. J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ KÕã≤# PÜ«∂ L`«Î=∞
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ „ѨÜ≥∂[#OQÍ <å‰õΩ D k=º ^Œ$+≤ì „áêÑ≤ÎOzOk. <å‰õΩ ‰õÄ_® J*Ï˝#ã≤÷uÖ’
J<ÕHõ [#‡Å∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. *Ï˝<åaè=$kú H˘~°ÔH· P ã¨OQÆu ‰õÄ_® „Ѩ™êÎq™êÎ#∞.
<Õ#∞ ‰õÄ_® ‰õΩHõ¯QÍ#∞, HõѨÊQÍ#∞, =∞$QÆ=ÚÅ#∞ "Õ\Ï_Õ "Õ@QÍxQÍ#∞, =OQÆ^Õâ◊OÖ’
XHõ K≥@∞ìQÍ#∞, qO^茺 Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ XHõ XO>ˇQÍ#∞, H˘OQÆQÍ#∞, XHõ ~åAQÍ#∞,
ѨÙeQÍ#∞ [x‡OK«@O [iyOk. ѨkÜÕ∞à◊√§ „QÆ^ŒÌQÍ L<åfl#∞. XHõ =O^ŒÜÕ∞à◊√§ ã≤OǨÏOQÍ
rqOKå#∞. H˘O`«HÍÅO XHõ Ñ≤K«∞ÛHõ<≥· QÆ∂à◊√§ Hõ@∞ì‰õΩx rqOKå#∞. =∞~°Å =∞~˘Hõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’
XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ =∞O_»ÖÏnèâ◊√xH˜ ‰õΩ=∂~°∞_»∞QÍ Ñ¨Ù\˜ì J<ÕHõ=∞Okx Ç≤ÏOã≤ã¨∂Î ÃÑ`«Î#O
K≥ÖÏ~ÚOKå#∞. <å ^Œ∞+¨ìã¨fiÉèÏ"åxH˜ „ѨuѶ¨ÅOQÍ P [#‡Ö’ <Õ#∞ H˘O^ŒiKÕ ã¨OǨÏiOK«|_®¤#∞
‰õÄ_®! PǨ! UO K≥áêÊe! aèHõ∆‰õΩ_»∞ WO\˜O\˜H© "≥o¡ Hõ|à◊O HÀã¨O ˆHHõÅ∞ "Õã¨∞Î#fl@∞¡ <Õ#∞ J<ÕHõ
Láê^è∞Œ ÅÖ’ „Ѩ"tÕ OKå#∞. =∞~°Å WO`«Ö’<Õ x¢+¯¨ q∞OKå#∞. W@∞=O\˜ Jã¨OMϺHõ"∞≥ #ÿ Éè∂í `«HÍÅѨÙ
[#‡Å#∞ <ÕxѨÙ_»∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ ã¨O㨇iOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
HÍ|\˜ì `«=Ú‡_»∂! h‰õÄ <å‰õΩ ‰õÄ_® WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ZO^Œ~À `«e¡^ŒO„_»∞Å∞, ™È^Œ~°∞Å∞,
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, |O^è∞Œ =ÙÅ∞ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ U~°Ê_ç, `«~∞° "å`« =∞Ô~ѨC_À HÍÅ=ÚKÕ Z@HÀ fã¨∞‰õΩáÈ|_®¤~∞° .
WHõ D =~°Î=∂#OÖ’x =∞x^ŒÌi J#fl^Œ=ڇŠã¨O|O^èŒ=Ú ‰õÄ_® J@∞=O\˜^Õ. D QÆ_»záÈ~Ú#
Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# ã¨O|O^è•ÅÖ’ "Õ\ ˜"Õ\ ˜ H˘~°‰õΩ ã¨O`À+≤OKåe? "Õ\ ˜"Õ\ ˜ H˘~°‰õΩ ^Œ∞ódOKåe?
áê=#∞_»∞ : J<åfl ! B#∞ ! x["Õ∞...!
ѨÙ}∞º_»∞ : h=Ù Z=i HÀã¨O ^Œ∞ódOK«=Åã≤#Ѩh ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? [QÆ`«∞Î ã≤÷`Õ J\˜ìk.
J#<åÎóÑ≤`«~ÀÜ«∂xÎ Ü«∂#κ#<åÎâ◊Û=∂`«~°ó I
WǨÏã¨O™êi}ÏOѨÙO™êO =#áê^ŒÑ¨Ñ¨~°‚=`ü II (â’¡ 33, ã¨~°æ 20)
=#=∞O^Œe =$Hõ∆Ѩ~°‚=ÚÅ =Öˇ ã¨O™ê~°r=Ù Å=∞QÆ∞ =∞#‰õΩ ZO^Œ~À ã¨O|Onè‰õΩÅ∞
ã¨OÉèíqOKå~°∞, ã¨OÉèíqOK« É’=ÙK«∞<åfl~°∞.
H˜O„Ѩ=∂}=∞`«óѨل`« ^Œ∞óY™êº„`«ã¨∞Yâ◊ºK« I
`«™ê‡`«û~°fiOѨi`«º[º uëêª=óã¨fiK«Ûù`åOQÆ`Ò II (â’¡ 34, ã¨~°æ 20)
D `«`O« QÆ=∞O`å ''Wk ã¨∞Y=Ú, Wk ^Œ∞óY=Ú—— J#∞ ÉèÏ=#`À ѨiH˜OK«^ÅŒ K«∞H˘<åfl"å...
WHõ D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚʼnõΩ JO`«∞ ZHõ¯_»? Hõ#∞Hõ, h=Ù D ^Œ$â◊º^Œ$+≤ìx, nx =Å# HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl
â’Hõ=Ú#∞ Ѩi`«ºlOKåÅÜ«∂º! =∞#O WѨC_»∞ x~°‡Å`«fi=Ú<Õ P„â◊~ÚOK«∞^•O.
394
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
™ê=^è•#O - D „ѨѨOK«=∞O`å =∞#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î#flk Hõ^•! J~Ú`Õ ''W^ŒO`å
=∞#ã¨∞ûÖ’<Õ JǨÏOÉèÏ= ~°∂ѨOQÍ L#flk—— Jx P`«‡A˝Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. Wk "Õ~°∞, Jk
HÍ"åe, "å~°∞ =∂"å~°∞ HÍ^Œ∞, U^À á⁄O^•e—— "≥Ú^ŒÖˇ·# `«∞K«Ûù ^Œ$â◊º=º^èŒÅ#∞ q_»z ÃÑ\˜ì,
P`«‡A˝Å∞ J#∞ã¨iOKÕ =∂~°æO =∞#O ZO^Œ∞‰õΩ J#∞ã¨iOK«~å^Œ∞? J^Õ =∞#‰õΩ „âıÜ«∞㨯~°O,
JO`Õ QÍx, PÜ«∂ ã¨fiÅÊq+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz =∞##O KÕã¨∂Î, ^Œ∞ódã¨∂Î HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕÜ«∞@O
UO Lz`«O? D „ѨѨOK«OÖ’ ''[#‡ L#flu Ѩ`«#O—— J#∞ HÍ~°º=ÚÅ∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ K«„Hõ=Ú Ü≥ÚHõ¯
Ѩi„Éèí=∞}O ÖÏQÍ Jx"å~°ºOQÍ H˘#™êQÆ∞K«∞<åfl~Ú. W@∞=O\˜ Ju K«OK«Å"≥∞ÿ# ã¨O™ê~°
ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ Ѩ@∞ì‰õΩx =∞#O ZO^Œ∞‰õΩ „"ÕÖÏ_®e? "å\˜Ö’ U^À ZO^Œ∞‰õΩ ^Õ=ÙÖÏ_®e?
JO^Œ∞KÕ`«, ÉèÏ= JÉèÏ==ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ, ã≤÷uQÆ`«∞ÅKÕ =∞e#Ѩ~°K«*ÏÅx q+¨Ü«∞=∞QÆ∞
''P`«‡—— QÆ∞iOKÕ =∞#O ™ê=^è•#=∞#ã¨∞¯Å"≥∞ÿ qKå~°} KÕ^•ÌO. JO`ÕQÍx, =∞#O =¸_è»z`«∞ÎÅO
H͉õÄ_»^∞Œ . =¸~°Oö QÍ ^Œ$â◊º=Ú<Õ P„â◊~ÚOK« ^ŒÅKå=∂ – WHõ n#`«fi=Ú, <≥~· åâ◊º=Ú, J*Ï˝#=Ú
=∂„`«"Õ∞ ÅaèOKÕ „áêO`åʼnõΩ *Ë~°=Åã≤=ã¨∞ÎOk.
*Ï˝#∞Å K«~°ºÅ∞, J*Ï˝#∞Å K«~°ºÅ∞ - `«=Ú‡_»∂! Ü«∞^ä•~å÷xH˜ h‰õΩ `«e¡ QÍx, `«O„_ç QÍx
ÖË~°∞. ^Œ∞óY=ÚÅ∂ ÖË=Ù. [#‡Å∂ ÖË=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë h=Ù Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∂ 'â◊√^•ú`«‡—ÜÕ∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L<åfl=Ù. h‰õΩ "Õ~°∞QÍ D [#‡Å∞ QÍx, D ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ QÍx ÖË=Ù.
J~Ú`Õ J*Ï˝#∞Å∞ WHõ¯_ç ^Œ$â◊º=ÚÖ’x 'ã¨`«º=Ú, ™ê~°=Ú— QÆ=∞xOK«@OÖË^Œ∞. "å~°∞ `«=∞ D
ã¨O™ê~°Ü∂« „`«Ö’ J<ÕHõ „H˜Ü∂« =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã∂¨ Î '"≥Ú^ŒÖË Jã¨`º« =Ú— J~Ú# =º=Ǩ~°=Ú
ÅO^Œ∞ ''Wq ZO`À ™ê~°=O`«"≥∞ÿ#q—— J#∞ |∞kúx U~°Ê~°∞K«∞H˘x QÆ∞iÎOK«∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ `«`«Î fi*Ï˝#∞ÖËOKÕã¨∞Î<åfl~°O\Ï"å? "å~°∞ L^•ã‘#∞Öˇ· 'ã¨fiã¨÷`«—`À ‰õÄ_ç# z`«Î=Ú Hõey
LO@∞<åfl~°∞. PÜ«∂ „áêÑ≤ÎOz# HÍ~°º=ÚÅ#∞ ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· <≥~°"Õ~°∞ÛK«∞<åfl~°∞. D ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
ˆH=ÅO ™êH©∆=∂„`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
~å„uѨÓ@ QÆkÖ’ nѨO "≥ey™êÎOHõ^•! P "≥Å∞QÆ∞Ö’ QÆkÖ’ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
P nѨ=Ú#‰õΩ ''g\˜H˜ "≥Å∞QÆ∞ W=fi@O <å‰õΩ W+¨ìO. W=O>Ë <å‰õΩ W+¨ìO LO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«,
gxH˜ <Õ<≥O^Œ∞‰õΩ "≥Å∞QÆ∞ W"åfie?—— J#∞ ~åQÆ=Ú`À ‰õÄ_ç# Hõ~°Î $`åfiaè=∂#=Ú L#fl^•? ÖË^Œ∞.
h=Ù ‰õÄ_® PÜ«∂ „H˜Ü«∞ʼnõΩ Hõ~°Î=QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ Jaè=∂#~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·, JHõ~°Î"≥· LO_»∞. `«`«fiA˝Å∞
P q^èŒOQÍ<Õ D „ѨѨOK«OÖ’ qǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞. XHõ ^Œ~°Ê}OÖ’ PÜ«∂ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ∞
„ѨuaOaã¨∞#Î flѨÊ\˜H,© P „ѨuaOa`« =ã¨∞*Î ÏÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^è~Œ ‡° =ÚÅ#∞ ^Œ~Ê° }=Ú á⁄O^Œ∞`ÀO^•?
ÖË^Õ! J\Ï¡ˆQ, `«=∞ Ü«∞O^Œ∞ J^茺ã¨Î"≥∞ÿ LO@∞#fl PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅ#∞, =º=Ǩ~°ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞
QÆ=∞xã¨∂Î, x~°fiiÎã¨∂Î ‰õÄ_®, *Ï˝#∞Å∞, `«=∞Ü≥ÚHõ¯ P`«‡`«fi=Ú#∞, P`«‡ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ `«ºlOK«~°∞.
''JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— J#∞ ã¨∞^Œ$_è»"≥∞ÿ# ^蕺ã¨KÕ '^Œ$â◊º`å^•`«‡º=Ú— J#∞
^À+¨=Ú#∞ ã¨∞^Œ∂~°OQÍ q_»z"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 395
JO^Œ∞KÕ`« `«=Ú‡_»∂! 'WK«Û—ù J<Õ~∂° ѨO`À U~°Ê_»∞K«∞#fl HõàO◊ Hõ=Ú#∞ =ÚO^Œ∞QÍ `«ºlOz"Õ~Ú.
h ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ã¨fiÜ«∞OQÍ q"ÕHõ|ÅOKÕ P`«‡ÉèÏ=# ™êH∆Í`«¯iOѨ*Ëã¨∞HÀ. 'P`«‡ ã≤÷u—x ã¨~°fi^•
P„â◊~ÚOK«∞. D ã¨O™ê~°„Éèí=∞#∞ "≥Ú^ŒÅO@ `«ºlOz"Õ~Ú. D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å `«ºlOK«
|_»QÍ, WHõ JѨÊ\˜H˜ ‰õÄ_® âı+≤OK«|_ç LO_Õ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã¨fiÉèÏ==ÚKÕ ã¨O`«∞+¨µì_»"≥· LO_»∞.
❖
P q^èŒOQÍ Ñ¨Ù}∞ºxKÕ É’kèOѨ|_ç# áê=#∞_»∞ ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Éèí∂q∞ „ѨHÍtOK«
<å~°OaèOK«∞#@∞¡QÍ qHõã≤`« ǨÏ$^ŒÜ«Ú_»Ü«∂º_»∞. |ǨïHÍÅO J#fl^Œ=Ú‡e^ŒÌ~°∞ Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨Ç¨Ï
r=#O`À *Ï˝#q*Ï˝# áê~°OQÆ`«∞Öˇ·<å~°∞. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ JYO_»=Ú, JkfifÜ«∞=Ú J~Ú#\˜ì
x~åfi}=Ú Jkè+≤ªOKå~°∞. #∂<≥ `«iy áÈ~Ú#\˜ì nѨOÖÏQÍ "åo§^ŒÌ~°∞ =∞<À„Ѩâ◊=∞#=Ú#∞
á⁄O^•~°∞.
❖❖❖
4. ^èպܫ∞"åã¨# – zH˜`«û
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : K«∂Kå"å! ѨÙ}∞º_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ìQÍ<Õ, „Ѩu r=ÙxH˜ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ J<ÕHõ ^ÕǨÅ∞,
J\˜ì „Ѩu ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz J<ÕHõ =∞Ok |O^èŒ∞q∞„`«, Jq∞„`å^Œ∞Å∞ LO_ç LO\Ï~°∞.
"åiÖ’ Z=ix `«ºlOKåe? Z=ix „QÆÇ≤ÏOKåe? ''Jã¨Å∞ D r=Ù#‰õΩ â’Hõ=Ú, "≥∂ǨÏ=Ú
ZHõ¯_ç #∞O_ç kQÆ∞=∞u JQÆ∞K«∞<åfl~Ú?—— J<Õ q+¨Ü∞« O "Õ∞=Ú Ñ¨iâ’kèOKåO. ''JO`«~O° QÆ=ÚÖ’x
`«$+¨‚ÜÕ∞—— Jx ã¨q∂H˜∆ã¨∞Î<åflO. JO^Œ∞KÕ`« âßOu á⁄O^•ÅO>Ë `«$+¨‚#∞ [~ÚOKåe.
J\Ï¡ H͉õΩO_® ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ PÜ«∂ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ HõeÊ`« =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ Pâ◊`À
‰õÄ_»∞H˘x P„â◊~Úã¨∂ÎáÈ`Õ, P Ѩܫ∞<åxH˜ JO`≥Hõ¯_»? âßOu ZѨÊ\˜H˜ K≥ѨC? Hõ>ˇìѨÙÅ¡Å∞
"Õã¨∞Î#fl H˘nÌ Jyfl [fieã¨∂Î<Õ LO@∞OkHõ^•! q+¨Ü«∞ zO`«# KÕ`«<Õ D ™êO™êiHõ ^Œ∞ã≤÷`«∞Å∞
=$kú K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. q+¨Ü«∞ zO`«# ÖËHõáÈ`Õ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® LO_»=Ù.
^èպܫ∞ "åã¨# - ''U^À á⁄O^•e, WOˆH^À HÍ"åe, U"Õ"À WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ „áêÑ≤ÎKÕ
=∂„`«"Õ∞ LѨâ◊=∞#=Ú, ÖË^•, JO`å JâßOuÜÕ∞, `«k`«~°∞ʼnõΩ ÅaèOKÕ =hfl <å‰õΩ ÅaèOKåe,
<å‰õΩ K≥Ok#q `«k`«~°∞ʼnõΩ ÅaèOK«‰õÄ_»^Œ∞—— - W\˜ì J<ÕHõ ^èպܫ∞"åã¨#Å#∞ D r=Ù_»∞ Hõey
LO@∞<åfl_»∞. P =∂~°æOÖ’ Z#fl\˜H˜ âßOu? Hõ#∞Hõ h=Ù ''^èպܫ∞ "åã¨<å `åºQÆ=Ú—— J<Õ ~°^äŒO
Jkè~ÀÇ≤ÏOK«∞. Hõ~∞° }Ï^Œ$+≤`ì À, L^•~° z`«=Î Ú`À `«k`«~° r=~åã¨∞Åxfl\˜h ^Œi≈Oz ã¨~fi° Éè∂í `«^Ü Œ ∞«
HõeyÜ«Ú#fl "å_»"≥· D „áêHõ$`« =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ PK«iã¨∂Î=ÙO_»∞. JO`ÕQÍx, WHõ¯_» ÉèË^Œ ^Œ$+≤ì
Ü«∞O^Œ∞ `å^•`«‡ºO K≥O^Œ=^Œ∞.Ì ''^èºÕ Ü«∞ "åã¨<å~åÇ≤Ï`«ºO—— P„â◊~ÚOz#"åx ã≤u÷ 'ã¨fiã≤u÷ — J=Ù`«∞Ok.
J\˜ì ã≤÷uÜÕ∞ x~°‡Å xëê¯=∞ Láêkè~°Ç≤Ï`« „ÉÏǑχã≤÷u. q"ÕHõ=Ú, Ѩ~°=∂~°÷É’^èŒÅ#∞ `«# "≥O@
x_»∞‰õΩx, D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ qǨÏiOKÕ"å_»∞ WHõ¯_» "≥∂Ç≤Ï`«∞_»∞ HÍ_»∞. P`«xx ã¨OѨ^ŒÅhfl =^Œe
396
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥à◊§=K«∞Û QÍHõ! |O^èŒ∞=ÙÅ∞ |Ç≤Ï+¨¯iOK«=K«∞ÛQÍHõ! P`«_»∞ ^≥·#º=Ú á⁄O^Œ_»∞. ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#
ã¨fi`«`«fi=Ú#∞ J=^èŒiOK«QÆÅ_»∞. *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ì, J=QÍǨÏ#ÅKÕ U~°Ê_Õ ã¨fi^è≥·~°º=Ú#∞ q∞Oz#
ã¨OѨ^Œ QÍx, ã¨fi[#=Ú QÍx ÖË~°∞. PѨ^ŒÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩu‰õÄÅ ã≤÷uQÆ`«∞ÅÖ’ xã¨ûǨܫ∞
"å`å=~°}OÖ’ =∞#Å#∞ ~°H˜∆OKÕk J^Õ. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù *Ï˝x"≥· LO_»∞.
F ~å=∂! D ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— J<Õ PѨ^ŒÅ #∞O_ç x#∞fl h"Õ ÖË=<≥`«∞ÎHÀ"åe. "≥·~åQƺ=Ú
KÕ`«#∂, âߢ™êÎ^茺ܫ∞#=Ú KÕ`«#∂, =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# L^•~°=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ QÆ∞}=ÚÅ KÕ`«#∞
P`À‡^Œú~°}ÔH· L^Œ∞º‰õΩÎ_»=Ù HÍ"åe. q+¨Ü«∞ `åºQÆ=Ú KÕ¿ã"åi z`«Î=Ú ã¨fiÅÊã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞ǨÏ`«Î~°
~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. J\˜ì z`«Î=Ú „Ѩ™êkOKÕ Ñ¶¨e`«"Õ∞q∞@O\Ï"å? D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’x
~°`«fl~åã¨∞Å∞ QÍx, `«k`«~° Sâ◊fi~°º=ÚÅhfl QÍx ÅaèOz#ѨÊ\˜H©, P x~°‡Å z`«Î=Ú =ÚO^Œ∞
kQÆ^Œ∞_»∞¿Ñ. ''â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^èŒ=ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#ŠѨ@¡ U~°Ê~°K«∞H˘#fl Pâßx~åâ◊Å∞——
– g\˜<Õ 'q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— Jx JO@∞<åflO. q+¨Ü«∞ `åºQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ«∞Hõ áÈ=Ù@KÕ`«<Õ D ã¨O™ê~°
‰õΩH˜∆Ö’x r=ÙÅ∞ =∞~°Å =∞~°Å T~°úfi, J^èÀQÆ`«∞Å#∞, [##=∞~°}=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
Ѷ¨e`«OQÍ "åi =∞#ã¨∞ûÅ∞ ^Œ∞óY=∞Ü«∞=ÚÅ∞QÍ LO@∞<åfl~Ú.
J^Õ =∞#ã¨∞û „|Ǩχ*Ï˝#=ÚKÕ Ñ¨iѨÓ~°‚"≥∞ÿ#ѨC_»∞ WHõ D Ö’Hõ=∞O`å J=∞$`«=∞Ü«∞=ÚQÍ
Hõ#Ѩ_»∞K«∞#flk. áê^Œ~°Hõ∆Å∞ ^èŒiOz #_çKÕ"åxH˜ ÉÏ@Åhfl K«~°‡O Ѩ~°z#@∞¡ LO\Ï~Ú Hõ^•!
J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü«∞O† Pâ◊‰õΩ =â◊O QÍx =∞#ã¨∞û =∂„`«"Õ∞ "≥·~åQƺ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú
KÕ`« 'ѨÓ~°‚`«fiO— á⁄O^Œ∞`ÀOk. Pâ◊ ZHõ¯_» LO@∞O^À JHõ¯_» ''^Œ∞óYO "≥∂ǨÏO—— J<Õ =∂e<åºÅ∞
LO_»<Õ LO\Ï~Ú. Pâ◊ – J<Õ "åã¨<å`åºQÆO KÕã≤# "åi ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ 'Ö’ÉèíO, ^≥·#ºO—
LO_»=Ù. JQÆã¨Îº =∞Ǩ=Úx [ÅO áê#O KÕÜ«∞QÍ q∞yeÜ«Ú#fl â◊¥#ºã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ Jk
„ѨâßO`«=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. `«$+¨‚#∞ [~ÚOz 'âßO`«=Ú, "≥·~åQƺ=Ú—Å`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨC_Õ,
D ǨÏ$^ŒÜ«∞O â’aèã¨∞ÎOk. WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞Å∞, „|Ǩχ*Ï˝#=ÚKÕ Ñ¨Ó~°∞‚ÅQÆ∞"å~°∞ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞
`«$}„áêÜ«∞OQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. D [#ã¨=¸Ç¨Ï=Ú, `«`«û|O^èŒ=ÚÅ∞ QÀëêÊ^Œ[ÅOÖÏQÍ#∂,
XHõ '=∞ǨHõÅÊ=Ú— ‰õÄ_® J~°ú x=Ú+¨=ÚÖÏQÍ#∂ Hõ#Ê@ìQÆÅ^Œ∞. WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞xÜ«∞O^Œ∞ =∞#‰õΩ
HõxÑ≤OKÕ j`«Å ™œ=∞º`«fi=Ú =∞#‰õΩ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ Ѩ~°fi`åÅÖ’QÍx, ѨÓ~°‚ K«O„^Œ∞xÜ«∞O^Œ∞QÍx,
K«O^Œ# =$Hõ∆=∞O^Œ∞QÍx, J~°\ ˜ `À@Ö’QÍx ÅaèOK«^Œ∞ ã¨∞=∂! J`«x Ü«∞O^Œ∞QÆÅ „ѨâßO`«`«#∞
H©∆~°™êQÆ~°O`À<À, [QÆ<å‡`« ÅH©;^Õq „Ѩã¨#fl =^Œ#O`À<À áÈÅÛ=K«∞Û<Õ"≥∂!
D JO`«óHõ~°}=Ú#∞ HõÅ∞+≤`«O KÕã¨∞Î#fl^Õk?... ''Pâ◊—— J#∞ Ñ≤âßK«"Õ∞! D z`«ÎO Ü≥ÚHõ¯
Pâ◊ÖË, ^Œâ◊kâ◊ÖÏ „Ѩã¨iOz L<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. Pâ◊ `˘eyOK«|_ç#ѨC_»∞ W^Õ z`«Î=Ú
„|Ǩχ"≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. ZѨC_≥·`Õ Pâ◊Å∞ Å~Ú™êÎÜ≥∂, ~°Ç≤Ï`«=∞ø`åÜ≥∂ – =∞~°∞Hõ∆}O
JO`«‰õΩ =ÚO^Œ\ ˜ JÅÊ ^è≥·~°ºO ‰õÄ_® |Ǩïq™êÎ~°"≥∞ÿ# XHõ =∞Ǩ =$Hõ∆OÖÏQÍ â◊`«â◊`åkèHõ
âßYÅ∞QÍ qã¨Îiã¨∞ÎOk. "≥·~åQƺܫډõΩÎ_»∞, WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOz"Õã≤#"å_»∞, Pâ◊ #tOK«QÍ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 397
^è≥·~°º=Ú =Ç≤ÏOz#"å_»∞, JQÆ∞ r=Ù_»∞ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=Ú#∞ `«#‰õΩ `å<Õ Jkè~ÀÇ≤Ï™êÎ_»∞.
P`«xH˜ =∞~˘HõÔ~=~À =zÛ „Ѩ™êkOK«=Åã≤O^Õq∂ LO_»^Œ∞.
JÉèíÜ«∞O! - F ~åѶ¨∞"å! D r=Ù_»∞ Hõ#∞Hõ Ѩq„`åO`«óHõ~°}∞_≥·, z`«Î=$`«∞ÎʼnõΩ KÀ@∞
W=fi‰õΩO_® L<åfl_»#∞HÀ ... WHõ D [#‡Hõ~°‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜ QÆ∞iOz ÉèíÜ«∂^Œ∞Å∞ LO_»=Ù. D
z`«Î=Ú =$uÎ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ ''Jz`«Î`«fi=Ú—— á⁄OkO^•, WHõ D r=Ù_»∞ ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆ ã≤÷ux
á⁄Ok#"å_Õ J=Ù`å_»∞.
zO`«# KÕÜ«∞@=Ú<Õ '=$uΗ Jx JO@∞<åflO. J\˜ì z`«Î =$uÎ 'Pâ◊— KÕ`«<Õ „Ѩ=$`«Î
=∞ø`ÀOk. Hõ^ŒeOK«|_»∞`ÀOk. 'Pâ◊— J<Õ z`«Î =$uÎx [~Ú¿ãÎ, D r=Ù_»∞ `«Ñ¨ÊHõ ''z`«Î~åÇ≤Ï`«º
ã≤÷u——H˜ J~°›`« á⁄O^Œ∞`å_»∞.
Uk U =$uÎ`À ‰õÄ_»∞H˘x LO@∞O^À – Jk P =$uÎ Ü≥ÚHõ¯ ''JÉèÏ==Ú—— KÕ`«<Õ x=$uÎ
J=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ z`«Î=Ú#∞ LѨâ◊q∞OѨ*ËÜ«∞_®xH˜ ''ÉèÏ=~åÇ≤Ï`«ºO—— ÖËHõ ''ÉèÏ"åf`«"≥∞ÿ#
Hˆ =Å ™êH˜=∆ ∂„`«O—— JÉèºí ã≤ã∂¨ Î ~å"åe. D ''Ѩل`«, q`«,Î Ö’Hõ—— q+¨Ü∞« =ÚÅ QÆ∞iOz ã¨~fi° HÀÔ~¯Å#∞
=^Œe "ÕÜ«∂e. WHõ qkè-^èŒ~°‡=ÚÅ∞ JO\Ï"å.... J=hfl Pâ◊, x~åâ◊, "Õ^Œ#, ^À+¨ ^Œ~°≈#O
=O\˜ ^À+¨ÉèÏ==ÚÅKÕ ã¨$tOK«|_»x |∞kú`À Láêã¨<åÉèÏ=O`À x~°fiiÎOK«|_»∞ QÍHõ!
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! Pâ◊ J#|_Õ ã¨O™ê~° |O^èŒ=Ú#∞ q_»<å_ç, z`«Î=Ú#∞ =ÚHõÎ`«fi=Ú "≥·Ñ¨Ù
#_ç¿Ñ LáêÜ«∂Å#∞ QÆ∞iOz Ü≥∂zOK«O_ç. =∞#ã¨∞Ö’ LO_Õ ^Œ∞+¨ì Pâ◊ÖË P`«‡‰õΩ |O^èŒ#=Ú#∞
HõeÊOK«∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì ^Œ∞+¨ì Pâ◊Å∞ LѨâq◊ ∞Oz# `«~∞° "å`« WHõ =Ú‰õΩ_Î ∞» HÍx"å_»∞ Z=_»∞O\Ï_»∞?
Hõ#∞Hõ „Hõ=∞„Hõ=∞=ÚQÍ Pâ◊Å∞ `«ºlOz"Õã¨∂Î LO_»O_ç. ÖË^ŒO>Ë |e K«„Hõ=iÎÖÏQÍ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ
„Ѩɒ^èŒO á⁄O^ŒO_ç. ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ# *Ï˝#=$uÎx J=ÅOaOK«O_ç.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! ''P`«‡ `«`«Î fi „Ѩ=K«#=Ú—— J#∞ `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ Hõ$áê~°ã¨ „ã¨=OuKÕ
"Õ∞=∞O`å ^è#Œ ∞ºÅ=∞ø`«∞<åflO. x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡ Ѩ^OŒä #O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^Œ∞K«∞<åflO. ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’
'`«$+¨‚— J<Õ xa_®O^èŒHÍ~°O LѨâ◊q∞™ÈÎOk.
q∂ k=º"≥∞ÿ# =K«#=ÚÅ∞ qO@∞#flH˘nÌ WOHÍ q<åÅxÑ≤™ÈÎOk. q∂~°∞ |e K«„Hõ=iÎ
JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ „Ѩɒkè`«∞_≥·<å_»x J<åfl~°∞ Hõ^•! P =$`åÎO`«=Ú `≥eÜ«∞*ËÜ«∞=∞x „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
`«=∞ =O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ 'É’^茗 J<Õ J=∞$`«O =i¬OѨ *ËÜ«∞@OÖ’ JÅã¨@ÜÕ∞ Z~°∞QÆ~°∞ Hõ^•!
❖❖❖
398
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
IV. |e K«„Hõ=iÎ
1. K«ifi`« K«~°fi}O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! |e K«„Hõ=iÎ =$`åÎO`«"≥ÚHõ\ ˜ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. Wk qO>Ë
âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# '`«`åÎ fi#∞Éèí=O— J=QÍǨÏ#‰õΩ ~åQÆÅ^Œ∞.
D „|Ǩ‡O_»=Ú#‰õΩ XHÍ<˘Hõ k‰õΩ¯ #O^Œ∞ Éèí∂q∞H˜ J^èÀÉèÏQÆOÖ’ áê`åÅ Ö’HõO
L#flk. Jk H˘O_»O`« PHÍ~°OQÆÅ ^•#=ÙÅKÕ `«k`«~° áê`åà◊r=ÙÅKÕ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ L#flk. XHÍ<˘Hõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P áê`åà◊ Ö’Hõ=Ú# q~ÀK«#∞_»∞ J#∞ "åx ‰õΩ=∂~°∞_»∞, |e K«„Hõ=iÎ, áê`åà◊-
Éèí∂ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ P„Hõq∞Oz ~å[º"Õ∞Å∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ `«# ÉèíH˜Î, `åºQÆ x~°`«∞ÅKÕ q+¨µ‚
ÉèíQÆ"å#∞x ~°Hõ∆} á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, P`«x ¿Ñ~°∞ qO>Ë<Õ ^Õ=`å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ÉèíÜ«∞
Ѩ_Õ"å~°∞. P`«_»∞ ^Õ=`«ÅÃÑ· ^ŒO_≥uÎ "åix [~ÚOz, "åi qÉèí==ÚÅ#∞ ™⁄O`«O KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
"åix JÅʄѨ^Õâ◊ Ѩiq∞`«∞Å∞QÍ KÕã≤"Õâß_»∞.
KåÖÏ HÍÅO QÆ_çzáÈ~ÚOk. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P |e K«„Hõ=iΠǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ "≥·~åQƺ
ѨÓ~°fiHõ"∞≥ #ÿ ѨijÅ# [xOzOk. Wk W\Ï¡ LO_»QÍ, P`«_∞» XHõ ~ÀA "åǨºoÔH· |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
Ѩi"å~åxfl, ~å*Ϻxfl =^Œe XO@iQÍ J@∞#∞Oz "Õ∞~°∞Ѩ~fi° `« tY~° „áêO`«OÖ’x XHõ x~å‡#∞+¨º
„Ѩ^Õâ◊O KÕ~å_»∞. XHÍ<˘Hõ J#∞‰õÄÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ã¨∞MÏã‘#∞_≥· WHõ Ü≥∂zOK«™êQÍ_»∞ -
|eK«„Hõ=iÎ (`«#Ö’) : ~åHõ∆㨉õΩÅOÖ’ ѨÙ\Ïì#∞. `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤ Hõ+¨ìѨ_ç ZO`À â◊H˜Î ã¨OáêkOKå#∞.
^Õ=`«Å#∞ ‰õÄ_® QÆ[QÆ[ÖÏ_çOKå#∞. ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅQÆ∞ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ"åi ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Z<Àfl Ü«∞[˝,
Ü«∂QÍ^Œ∞Å∞ x~°fiiÎOKå#∞. WѨC_»∞ D áê`åà◊ Ö’HõOÖ’ ~å[º "Õ∞Å∞K«∞<åfl#∞. ZO`« HÍÅO
D =ÚÖ’¡Hõ qǨ~°O? J<ÕHõ"≥∞ÿ# J^Œ∞ƒù`« Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOKå#∞. JO`å ÉÏQÍ<Õ L#flk HÍh, D
qâßÅ ~å[º=Ú =Å# <å‰õΩ Uq∞ „ѨÜ≥∂[#O? P*Ï˝Ñ≤OK«\ÏÅ∞ – ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ – ™È΄`«=ÚÅ∞ –
^Õ=`«ÅÃÑ· ^ŒO_≥`«Î\ÏÅ∞, - "åi qÉèí==ÚÅ#∞ =¸@Hõ@∞ì‰õΩx áê`åà◊Ö’HõO KÕ~°Û\ÏÅ∞ -
`«k`«~° ~åK«HÍ~°º=ÚÅ∞ W=hfl ‰õÄ_® z#fl Ñ≤Å¡Å P@Ö’x HõeÊ`« qâı+¨=ÚÅ∞ÖÏQÍ L<åfl~Ú.
Zxfl Éè’QÆ=ÚÅ∞ ZO`« J#∞Éèíq¿ãÎ =∂„`«O "å\˜Ö’ U=Ú#flk „Ѩ`ÕºHõ`«? W=hfl x[=ÚQÍ
ã¨∞Y „Ѩ^Œ=ÚÖÏ? HÍ<Õ HÍ=Ù. D Éè’QÆ=ÚÅ∞ 'JqKå~°}— KÕ`«<Õ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú.
x*ÏxH˜ WHõ¯_» <åâ◊#jÅ=Ú HÍx^Õk? J^Õ Ñ¨QÆÅ∞... J^Õ ~å„u... J"Õ J#fláê#=ÚÅ∞.
PǨ! D q^èŒOQÍ K«ifi`«K«~°fi}=ÚQÍ KÕã≤O^Õ J<ÕHõ™ê~°∞¡ =∞~°ÖÏ=∞~°ÖÏ KÕã¨∞‰õΩO@∂áÈ`«∞<åflO.
J#∞ÉèíqOzO^Õ =∞~°ÖÏ J#∞Éèíqã¨∞Î<åflO. P`«‡ *Ï˝#∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D Pâ◊Å#∞, PÖ’K«#Å#∞,
„Ѩ=~°Î#Å#∞ K«∂z #=Ùfi‰õΩO@∞<åflˆ~! D Éè∫uHõ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ∞, ~å[º=ÚÅ∞, "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜x
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 399
K«∂K«∞H˘x ''JǨϟ! "Õ∞=Ú ZO`«\ ˜ "å~°O!—— Jx =ÚiÜ«∞@"Õ∞q∞\˜? ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ "Õ~˘Hõ
QÆux á⁄O^ŒÉ’ÜÕ∞ ''D Éè’QÍÅ∞ – |O^èŒ∞q∞„`« ã¨=∂QÆ=∂Å∞ – D HÍO`åeOQÆ<åÅ∞—— W=hfl
Ñ≤Å¡Å∞ P_»∞H˘<Õ P@Å =O\˜"Õ Hõ^•! ~°ã¨Ç‘Ï#"≥∞ÿ# D „H˜Ü«∂HõÖÏѨ=ÚÅO^Œ∞ Zxfl ~ÀAÅ∞
x¢+¨ÊÜ≥∂[#OQÍ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú? ZO`« PÜ«Ú+¨µ¬ =$^ä• J=Ù`ÀOk! |∞kú=∞O`«∞_≥·#"åxH˜
W^ŒO`å K«∂ã¨∞ÎO>Ë 'ã≤QÆ∞æ— JxÑ≤OK«^•? W^ŒO`å =º~°÷=º=Ǩ~°"Õ∞ Hõ^•!
[ÅO `«~°OQÆ ~°∂ѨO á⁄Ok, =∞~°Å P `«~°OQÆO [Å~°∂ѨO JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ W`«óѨÓ~°fiѨÙ
„H˜Ü∞« Å<Õ D [#∞Å∞ Ѩ^ÑÕ ^¨ Õ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’ „H˘`«kÎ , J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ k JO@∂ U=Ú#flk?
Ñ≤zÛ"å_»∞ ''Uq∞\˜ „ѨÜ≥∂[#O?—— Jx Ü≥∂zOK«‰õΩO_®<Õ „Ѩu~ÀE U"Õ"À „H˜Ü«∞Å∞
KÕã¨∞Î#fl>Ë¡, <Õ#∞ ‰õÄ_® D ~å[º, ã¨∞Y, Éè’QÆ „H˜Ü«∂^Œ∞Å#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl#∞. ZO^Œ∞‰õΩ? g\˜Ö’
Hõ~°‡ ~åÇ≤Ï`«º=ÚQÍh, Hõ$`«Hõ$`«º=ÚQÍh U"≥∞ÿ<å L#fl^•? ÖË#ѨÙÊ_»∞, âßOu ÅaèOK«#ѨÙÊ_»∞
g\˜ =Å¡ UO „ѨÜ≥∂[#O? Hõ#Ѩ_ô Hõ#Ѩ_»‰õΩO_® D Hõ~°‡Å∞ <Õ#∞ ZO`«HÍÅO PK«iOKåe?
nxH˜ JO`«∞ ZHõ¯_»?
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D Hõ#Ѩ_Õ^ŒO`å =ã¨∞Î â◊¥#º"Õ∞ Hõ^•! "åã¨Î="≥∞ÿ#n, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#n LѨâ◊=∞#
ã¨Ç¨ÏHÍiHõ"≥∞ÿ#n D =ÚÖ’¡Hõ =ã¨∞Î=ÙÅÖ’ U^≥·<å L#fl^•? ÖË^Õ! D Ju q™êÎ~°=∞QÆ∞ ÉÏÅ
„H©_»#∞ D r=ÙÅ∞ =∂\˜=∂\˜H© ^Œ∞óY=Ú H˘~°ˆH =º~°÷=ÚQÍ P„â◊~ÚOK«∞K«∞<åflˆ~!
^Õxx á⁄Ok# `«~°∞"å`«, WHõ Hõ~°Î=º=∞O@∂ Uq∂ LO_»^À J\˜ì L`«Î=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷O
WHõ¯_Õn HõxÑ≤OK«∞@ ÖË^Œ∞. D `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞ã¨∞Y=ÚÅHõO>Ë L`«Î=∞"≥∞ÿ#^Õn WHõ¯_» ÖË^•?
㨈~... D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz qKåi^•ÌO...!
❖
W\Ï¡ Ü≥∂K«# KÕã¨∂Î<Õ |e K«„Hõ=iÎ ^蕺#x+¨µª_»Ü«∂º_»∞. P `«~°∞"å`« =∞~°Å Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞
qâßÅO KÕã≤ Ü≥∂zOK«™êQÍ_»∞. P`«xÖ’ U"À PÖ’K«#Å∞ `«à◊√‰õΩ¯# "≥∞iâß~Ú. W`«óѨÓ~°fiѨÙ
ã¨O™ê¯~°=ÚÅ∞, `å#∞ qx L#fl\˜ì âߢ™êÎ~å÷Å∞ 㨇 $uѨ^äŒOÖ’ "≥eâß~Ú. J~Ú`Õ "å\˜x P`«_»∞
ã¨=∞#fi~ÚOK«∞HÀÖËHõáÈÜ«∂_»∞. W`«~° PÖ’K«#Åhfl Hõ\ ˜ìÃÑ\˜ì XHõѨC_»∞ `«#‰õΩ, `«# `«O„_ç
q~ÀK«#∞xH˜ [iy# XHõ ã¨OÉèÏ+¨}#∞ 㨇 $u Ѩ^äŒOÖ’H˜ `≥K«∞Û‰õΩx ѨijeOK«™êQÍ_»∞.
❖❖❖
2. XHõѨÊ\˜ |e – q~ÀK«#∞Å ã¨O"å^ŒO
|e: `«O„_ô! D WǨÏѨ~° Ö’Hõ q+¨Ü«∂Åhfl P=¸ÖÏ„QÆO `≥eã≤ L#fl"å~°∞, =∞Ǩ`«∞‡Å∞,
`«`Ϋ fi"Õ`,Ϋ Q˘Ñ¨Ê"Õ∞^è㌠∞¨ û QÆÅ"åÔ~#· q∞=Ú‡Å#∞ H˘xfl q+¨Ü∂« Å∞ J_çy `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
^ŒÜ«∞KÕã≤ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
D [QÆ`∞« ÖÎ ’ J<ÕHõ ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=ÚÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ `å~°ãѨ _¨ ∞» K«∞<åfl~Ú. ''ã¨∞Y„áêÑ≤—Î —
J#∞ =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’x =º=Ǩ~°OÖÏQÍ, WHõ¯_» `å~°ã¨Ñ¨_Õ J<ÕHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞, =º=Ǩ~°=ÚÅ∞
400
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! W=hfl ^Œ∞óYHõ~°=ÚÖË#x <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk. D „Éèí=∞Åhfl KåHõK«HõºOQÍ
ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞Î<åfl~Ú. D ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ JO`«∞ L#fl^•? W^ŒO`å LѨâ◊q∞OK«@"≥∞\Ï¡?
HÀѨâß<ÀÎ=∞<À"≥∂ǨÏó HÍfif`åóã¨Hõ Öˇ·+¨}Ïó I
q~å=∞~°Ç≤Ï`«O‰õΩ„`« `å`« q„â◊=∞}Oz~°"£∞ II (â’¡ 45, ã¨~°æ 22)
H˜O„áê¿ÑÎÇ¨Ï ã¨=∞¿ãÎÉèíºó „áê¿Ñºã≤‡Oã¨Î $Ñ≤Î=∂#∞Ê=∂<£ I
H˜O^Œ$ëêìfi^Œ~°≈=OÉèí∂Ü≥∂ #`å`ÀѨHõ~À`«ºÅ"£∞ II (â’¡ 46, ã¨~°æ 22)
D =∞#ã¨∞û ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ѨÓ~°‚âßOux á⁄O^Õ ã¨=∞Ü«∞O QÍx, KÀ@∞ QÍx Z#fl\˜ÔH·<å,
ZHõ¯_≥·<å L#fl^•? ^Õxx á⁄Ok# `«~°∞"å`« D r=Ù#‰õΩ =∞~°Å á⁄O^Œ=Åã≤#^ŒO\Ï Uq∂
LO_»^Œ∞?... U =∂~°æO ÖËHõ LáêÜ«∞OKÕ „|Ǩχ Ö’HõѨ~°ºO`«=Ú WHõ PtOK«=Åã≤#^Õq∂
LO_»^Œ∞? ...^Õxx ^Œi≈Oz# `«~°∞"å`« WHõ ^Œi≈OK«=Åã≤#^Õq∂ LO_»^Œ∞...?
¿ÇÏ `«O„_ô! XHõ¯ q+¨Ü«∞O =∂„`«O J`«ºO`«ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`ÀOk. D ™êO™êiHõ Éè’QÆ=ÚÅ∞
J<ÕHõO LO_»=K«∞ÛQÍHõ! W=xfl ‰õÄ_® "åã¨Î="≥∞ÿ#, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# ã¨∞Y=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«QÆeˆQq
U=∂„`«O HÍ^Œ∞. ÃÑ·QÍ.... WHõ¯_ç Éè’QÆ=ÚÅ∞ K«∂Kå~å? Wq KåÖÏ =∞Oz"åi =∞#ã¨∞ûÅ#∞
‰õÄ_® H∆ÀaèOѨ*ËÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åflÜÕ∞! ‰õΩã¨O™ê¯~°=ÚʼnõΩ =∂~°æ=∞QÆ∞K«∞<åflÜÕ∞!
㨈~, <å =∂@Å∞ J@∞ LOK«O_ç. WѨC_»∞ <å^˘Hõ „Ѩâ◊fl. WHõ¯_» ''™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ
P#O^Œ^•Ü«∞Hõ=Ú, L`«=Î ∞=Ú, ZѨÊ\˜H© „ѨâßO`«^•Ü«∞Hõ=Ú—— J~Ú# =ã¨∞=Î ÙQÍx, q+¨Ü∞« =ÚQÍh
U^≥·<å L#fl^•? LO>Ë, J^•Ìxã≤÷ux á⁄Ok, <Õ#∞ q„âßOux J#∞ÉèíqOK«QÆÅ#∞! JѨÊ\˜^•HÍ
##∞fl P=iOzÜ«Ú#fl qKå~°=Ú, JQÆ=∞º`«fi=Ú, Jq"ÕHõ=Ú, H∆ÀÉèí =kÖË@∞¡ ÖË=Ù. q∞=Ú‡
â◊~°}∞"Õ_»∞K«∞<åfl#∞. É’^èŒKÕ ##∞fl ã¨=Ú^ŒúiOK«O_ç.
❖❖❖
3. =∞O„u =â◊O J~ÚáÈ`«∞#fl ~åAQÍ~°∞
q~ÀK«#∞_»∞ : KåÖÏ ã¨O`À+¨O. WѨÊ\˜H˜ h=Ù L`«=Î ∞qKå~°}‰õΩ =KåÛ=Ù. B#∞! ã¨~fi° =∞<À=º^èÅŒ ∞,
ã¨O`åáêÅ∞, P~°∞ÎÅ∞, Hõ~°‡=º=Ǩ~åÅ∞ ~°Ç≤Ï`«O HÍQÆÅ XHÍ<˘Hõ L`«Î=∞ ™ê÷#O L#flk. P ™ê÷#O
QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë h‰õΩ QÍx, =∞Ô~=fiiÔH·<å QÍx, ã¨~°fi x~°∞`åûǨÅ∞, L^ÕfiQÍÅ∞, ^Œ∞óMÏÅ∞
LѨâ◊q∞™êÎ~Ú. J~Ú`Õ P ™ê÷#O QÆ∞iOz, JHõ¯_ç '~å*Ïkè~åA— QÆ∞iOz, P ~åAQÍix
¿ãqOKÕ P`«x =∞O„u QÆ∞iOz H˘xfl Ju K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# qâıëêÅ∞ L<åfl~Ú. Jq Uq∞\’
K≥ѨÙ`å q#∞-
JO`«\Ï Jxfl"Õà◊ÖÏ P„Hõq∞OzÜ«Ú#fl XHõ =∞Ǩ™ê„=∂[ºO L#flk. XHõ ~å*Ïkè~åA P
~å[ºO UÅ∞K«∞<åfl_»∞. P ~å[ºOÖ’, ÖËHõ, P ~å*Ïkè~åAQÍi ã¨=∞Hõ∆OÖ’ WHõ¯_» Hõ#|_Õ ã¨fi~°æ-
=∞~°Îº-áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚÅ∞, ã¨=Ú„^•Å∞, Ѩ~°fi`åÅ∞, =#=ÚÅ∞, f~°÷=ÚÅ∞, #^Œ∞Å∞, K≥é∞=ÙÅ∞,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 401
Éèí∂q∞, PHÍâ◊O "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ÖË=Ù. JHõ¯_» JO`«iHõ∆O ÖË^Œ∞, "åÜ«Ú=ÙÖË^Œ∞, D ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞
ÖË~°∞. Ö’ˆHâ◊√ÅQÆ∞ q+¨µ‚–„|Ǩχ–WO„^Œ–=∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å∞ ‰õÄ_® JHõ¯_» ÖË~°∞. ^Õ=-^•#=ÙÅ∞ QÍx,
Éèí∂`«–Ü«∞Hõ∆–~åHõ∆™êk aè#fl ã¨fiÉèÏ=r=ÙÅ∞ JHõ¯_» ÖË~°∞. ѨOK«Éèí∂`«=ÚʼnõΩ T~°úfi–J^èÀ kâ◊ʼnõΩ,
ã¨fi~°æ–#~°HÍ^Œ∞ʼnõΩ, Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=Ú =O\˜ Ѩ~°fi`å^Œ∞ʼnõΩ P ™ê÷#OÖ’ KÀ>Ë ÖË^Œ∞.
P ~å*Ϻxfl (ÖËHõ) ™ê÷<åxfl UÖË P ~åA =∞Ǩ=∞ǨÏhÜ«Ú_»∞. JkfifÜ«Ú_»∞. x`«∞º_»∞
JYO_»∞_»∞. P#O^Œ=∞Ü«∞ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. P`«_»∞ Px~°fiK«hÜ«∞ „ѨHÍâ◊jÅ∞_»∞. ~å*Ïkè~å[QÆ∞ P`«_»∞
ã¨~°fi"åºÑ≤. ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. JO`ÕHÍ^Œ∞.... =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# â◊H˜Î ã¨OѨ#∞fl_»QÆ∞ P ~åA ã¨OHõÅÊ
=∂„`«O KÕ`<« Õ ^Õx<≥<· å ã¨~ˆ ã¨$+≤Oì K«QÅÆ _»∞, ã≤u÷ OѨ*Ü
Ë ∞« QÆÅ_»∞, ÅÜ«∞HÍ~°∞_≥· Å~ÚOѨ*Ü
Ë ∞« QÆÅ_»∞.
P ~åAQÍ~°∞ XHÍ<˘HõѨC_»∞ ã¨~°fi ~åK«HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«\ÏxH˜ QÍ#∞ `«# Ü≥ÚHõ¯
'ã¨OHõÅÊ=Ú— J#∞ „ѨÉèÏ==ÚKÕ - ''ã¨~°fiÅHõ∆} ã¨=∞xfi`«∞_»∞, ã¨~°fiÅHõ∆} qÅHõ∆}∞_»∞—— JQÆ∞ - XHõ
Q˘Ñ¨Ê =∞O„ux, xÜ«∞q∞OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Jxfl\˜h x~°~‚ ÚOz, ã¨=∂Ö’K«#Å∞ KÕã,≤ ã¨~fi° =º=Ǩ~åÅ∞
#_ç¿Ñn =∞O„uQ͈~! W+¨ìO, J~Ú+¨ìO, "å\˜x P„â◊~ÚOz L#fl #=~°™êÅ∞ – W=hfl ‰õÄ_®
=∞O„u QÍi =∞O„`åOQÆ"Õ∞. P JkèHÍ~°=∞O`å P =∞O„uH˜ „Ѩ™êkOzOk P ~åA Q͈~!
WHõ ~åAQÍ~°∞ UO KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞? - PÜ«∞# Uq∂ KÕÜ«∞~°∞. ˆH=ÅO ™êH©∆Éèí∂`«∞_≥·
ã¨~°fi=Ú#∞ uÅH˜ã¨∂Î LO\Ï~°∞. ~åAQÍ~°∞ JHõ¯_» LO>Ë KåÅ∞.... PÜ«∞# ã¨=∞Hõ∆OÖ’ =∞O„u
KÕ`« ã¨=∂Ö’zOK«|_ç ã¨~°fi=Ú [iyáÈ`ÀOk. ~åA Ü≥ÚHõ¯ L^ÕÌâ◊=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ, Hõ#∞Ãã·QÆ
=∂„`«OQÍ =∞O„u ã¨~°fi =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ #_çÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
P =∞O„u ‰õÄ_® `«‰õΩ¯= "å_ÕO HÍ^Œ∞. ''Wk Jã¨OÉèí=O... W\Ï¡ Ѷ¨∞\˜Å¡^Œ∞——– J#∞#q
‰õÄ_® ã¨OÉèíqOѨ*ËÜ«∞QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO P =∞O„uH˜ L#flk. J`«_»∞ ZO`«\ ˜ "å_»O>Ë.... `«# â◊H˜Î
Ü«Ú‰õΩÎÅ∞, =ӺǨÅ∞ „ѨÜ≥∂yOz =∞Ǩ~å[O`«\ ˜ "å_çx `«# =∂@ `«∂.K«. `«Ñ¨Ê‰õΩO_® q<Õ@∞¡
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. WHõ ~åAQÍ~°∞ `«# ã¨fiÉèÏ=O – JkèHÍ~°O U=∞~°z =∞O„u KÕã¨∞Î#fl ^•x
HõO`«\ ˜H© =â◊√_ç =Öˇ LO@∞<åfl_»∞. =∞O„u KÕã¨∂Î#fl H˘xfl Ñ≤zÛѨ#∞Å∞ `«##∞ ÉÏkèOKÕq, `«#
JkèHÍ~åxfl „ѨtflOKÕq Jx `≥eã≤ ‰õÄ_® ZO^Œ∞HÀ J\Ï¡ T~°‰õΩx LO_çáÈ~Ú K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
Uk U"≥∞ÿ`Õ<ÕO! P =∞O„u =∂„`«O ^Õxx ã¨fiÜ«∞OQÍ, JO>Ë, ~åAQÍiKÕ „Ѩ™êkOK«|_ç#
JkèHÍ~°O ÖˉõΩO>Ë Un x~°‚~ÚOK«#∂ ÖË_»∞, x~°fiiÎOK«#∂ ÖË_»∞. J#∞ÉèíqOK«#∂ ÖË_»∞. ~åA#∞
"Õ~°∞QÍ K«∂¿ãÎ P =∞O„u ˆH=ÅO [_»O =∂„`«"Õ∞. P`«xH˜ P JkèHÍ~°O „Ѩ™êkOzOk =∞Ǩ~å*Ë
Hõ^•! JA˝_≥· – [_»∞_≥· LO_ç ‰õÄ_®, ~åAQÍi H˘~°‰õΩ ~åA „Ѩ™êkOz# JkèHÍ~°=ÚÅ KÕ`«<Õ
HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞. =∞O„u Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∂Î LO>Ë, WHõ ~åA Un KÕÜ«∞‰õΩO_®
ã≤OǨã¨#O Jkè+≤ªOz ‰õÄ~°∞Ûx ™êH˜∆ =∂„`«OQÍ JO`å K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
‰õΩ=∂~å! |b! h=Ù Q˘Ñ¨Ê |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ∞ HõÅ"å_ç"Õ. ^Õ=`«Å#∞ ‰õÄ_® JÅ"ÀHõQÍ
JÅ¡ÖÏ¡_çOKå=Ù. HÍx UO ÖÏÉèíO? 'P ~å[ºO— h=Ù ã¨OáêkOK«∞HÀ<ÕÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH hH© ^Œ∞óYO
402
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk. h |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ∞ 'P =∞O„u— =ÚO^Œ~° ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~å=@OÖË^Œ∞. Jk
QÆ=∞xOK«∞. WHõ ~åA JO\Ï"å.... PÜ«∞##∞ [~ÚOK«QÅÆ "å~°O@∂ Z=~°∂ LO_»~∞° . PÜ«∞##∞
„Ѩã¨#flO KÕã¨∞‰õΩO>Ë KåÅ∞. P ~å[ºO h‰õΩ „áêÑ≤ÎOz#>Ë¡!
|e: `«O„_ô! âßs~°Hõ"≥∞ÿ#, =∂#ã≤Hõ"≥∞ÿ# ÉÏ^èŒÅO@∂ LO_»#\˜ì F =∞Ǩ`å‡! q∂~°∞ K≥¿ÑÊ P
~å[º ™ê÷#O ZHõ¯_»∞#flk? Jk =∞#‰õΩ „áêÑ≤ÎOKÕk Z\Ï¡? ^•xx á⁄Ok#"åÔ~=Ô~·<å L<åfl~å?
q∂~°∞ K≥¿ÑÊ P ~å*Ïkè~åA ã¨=∂Kå~°O ZѨC_»∂ q#ÖË^Õ? =∞#O XHõ P@ÖÏQÍ [QÆ`«∞ÎÅhfl
=∞# Éèí∞[|ÅO`À [~ÚOKåO Hõ^•! =∞#KÕ`« ‰õÄ_® [~ÚOѨ|_»*ÏÅx P ~å*ˇ=fi_»∞? q∂~°∞
^Õ=`«Å<Õ ÉèíÜ«∞ÃÑ\Ïì~°∞ Hõ^•! q∂~°∞ ‰õÄ_® P`«xx [~ÚOK«ÖË~å? P =∞O„u =∞#O^Œi HõO>Ë
|Å=O`«∞_®?
q~ÀK«#∞_»∞ : J=Ù#∞. D ^Õ=`«Å∞ – ~åHõ∆ã¨∞Å∞, g~°O`å XHõ¯™êi QÆ∞q∞QÆ∂_ç ^ŒO_≥uÎ<å 㨈~
– |e+¨µì_»QÆ∞ P =∞O„ux [~ÚOK«ÖË~°∞. Ü«∞=Ú_»∞, ‰õΩÉË~°∞_»∞, WO„^Œ∞_»∞, `«k`«~° ^Õ= ^•#=
g~°∞Å∞ - JO`å Hõeã≤ ‰õÄ_® P =∞O„ux ÉèÜ í ∞« ÃÑ@ìÖ~Ë ∞° . =∞# =^ŒÌ LO_Õ QÆ^ÅŒ ∞, K«„HÍÅ∞, â◊¢™êÎÅ∞,
~°^ä•Å∞, J¢™êÎÅ∞ – W=hfl P =∞O„u =ÚO^Œ∞ ã¨∂~°∞ºx Z^Œ∞~°∞QÍ LOz# kq\© =O\˜q
=∂„`«"Õ∞. =∞#¿ãû ~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ P =∞O„u â◊¢™ê΢ã¨Î=ÚʼnõΩ, =Ú+≤ìѶ¨∂`«=ÚʼnõΩ Jã¨Å∞
q+¨Ü∞« "Õ∞ HÍ_»∞. D ^Õ"åã¨∞~°∞Å#O^Œih, h`À–<å`À ‰õÄ_®, `«# =â◊O KÕã∞¨ ‰õΩx #_çÑã≤ ∞¨ <Î åfl_»∞.
P =∞O„u q+¨µ‚=Ù HÍ^Œ∞. HÍx, h „ѨÑ≤`å=∞Ǩï_»QÆ∞ Ç≤Ï~°}Ϻ‰õ∆Ω_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞ǨѨ~å„Hõ=∞
=O`«∞Å#∞ P„Hõq∞Oz q<åâ◊# "≥Ú#~°∞ÛK«∞<åfl_Õ! q+¨µ‚=Ù#∞ xq∞`«ÎOQÍ KÕã¨∞‰õΩx "åà◊§O^Œih
Hõ_»`ÕiÛOk P`«_Õ. P`«_»∞ ã¨~°∞fiʼnõΩ *Ï˝<ÀѨ^Õâ◊O KÕ¿ã <å~åÜ«∞}∞_»∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ^Õ=`«Å#∞
‰õÄ_® `«# =â◊O KÕã¨∞H˘x J<ÕHõ Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ Ѩ_»"ÕÜ«ÚK«∞, PÜ«∂ Láê^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOѨ *Ëã≤
`ÀÅ∞ÉÁ=∞‡ÖÏ@ P_çã¨∞Î<åfl_»∞! P`«x „Ѩ`åѨO KÕ`«<Õ ™ê=∂#∞º_»QÆ∞ =∞#‡^äŒ∞_»∞ ‰õÄ_® J`«ºO`«
â◊H˜Î=∞O`«∞_≥· `«# ѨOK«ÉÏ}=ÚÅ`À „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ P„Hõq∞Oz, ™ê„=∂@∞ì =Öˇ q[$OaèOK«
QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. Jk 㨈~. =∞#‰õΩ ^Õ=`«Å‰õΩ J<ÕHõ ™ê~°∞¡ J<ÕHõ Ü«Ú^•úÅ∞ HõeÊOz#k '„HÀ^èŒ=Ú—
Hõ^•! D „HÀ^èŒ=Ú J#|_Õk ^Œ∞ëêìHÍ~°Ü«Ú`«"≥∞ÿ, QÆ∞}Ç‘Ï#"≥∞ÿ, ^Œ∞~°‡uÜ«Ú`«"≥∞ÿ ã¨∞~åã¨∞~°
ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#∞ q<åâ◊#O KÕ™ÈÎOkHõ^•! D „HÀ^è=Œ Ú Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ P =∞O„u Ü≥ÚHõ¯ HõàτѨ^~Œ ≈° <å
qÉèÏQÆ=Ú Ö’x^Õ!
|e: <Õ#∞ Ju K«=∞`å¯~° ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ P =∞O„ux =â◊O KÕã¨∞HÀQÆÅ<å?
q~ÀK«#∞_»∞ : h „Ѩܫ∞`«flO Lz`«O, P=â◊ºHõO ‰õÄ_®! Jk L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. h=Ù
`«Ñ¨ÊHõ ™êkèOK«QÆÅ=Ù. J~Ú`Õ h=Ù P ~å*Ïkè~åA#∞ P„â◊~ÚOz =∞Oz KÕã¨∞‰õΩO>Ë QÍx,
=∞O„ux Uq∂ KÕÜ«∞ÖË=Ù.
=∞O„ux [~ÚOK«#O`« =~°‰õΩ h‰õΩ âßOu – ™œMϺÅ∞ ÖË=Ù. P ~åA#∞ P„â◊~ÚOKÕ
"åiH˜ =∞O„u ã¨∞ÅÉèí™ê^èŒ∞º_»∞. ÖË^•, ÃÑ^ŒÌ Ѩ~°fi`«=Ú#∞ „ѨHõ¯‰õΩ <≥@ì@O J™ê^茺=∞~Ú#>Ë¡
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 403
Ѷ¨∞hÉèí∂`«"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl P =∞O„ux Hõ^ŒÅÛÖË=Ú. P`«xH˜ =â◊√Å=Ú, |OnÅ=Ú HÍ=Åã≤O^Õ
QÍx, WOˆHg∞ KÕÜ«∞ÖË=Ú.
XHÍ<˘HõѨC_»∞ ã¨∞Hõ$`« ѨiáêHõO KÕ`« P ~åAQÍiÖ’ q"ÕHõ^Œ$+≤ì [x™ÈÎOk. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ
~åAQÍiH˜, ''U"≥∞ÿ<å 㨈~, D =∞O„ux <å =â◊OÖ’ LOK«∞HÀ=Åã≤O^Õ—— – J#∞ HÀiHõ =$kú
JQÆ∞K«∞#flk. J@∞ÃÑ· ã¨fiÅÊÜ«∞`«fl=Ú`À<Õ =∞O„u x~ÀkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞ ‰õÄ_®.
Ѩل`å! |b! h=Ù J<ÕHõ=∞Ok kHÍÊʼnõΩÅ#∞, WO„^Œ∞_çh ‰õÄ_® [~ÚOKå=Ù. HÍh UO
ÖÏÉèíO? h '=∞#ã¨∞û— J<Õ D =∞O„u D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅO^Œe |e+¨µªÖˇ·# "å~°O^Œi HõO>Ë
q∞H˜¯e |e+¨µ_ª ∞» . P`«_∞» `«ÅK«∞H˘O>Ë Hõ}∆ OÖ’ =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ =∞$`«„áêÜ«∞O KÕã"≤ Ü
Õ ∞« QÆÅ_»∞.
P`«x =ÚO^Œ∞ h HõO_» |ÅO ZO`«\ ˜k? J\˜ì =∞#ã¨∞û J<Õ =∞O„ux [~ÚOK«QÆey`Õ Ñ¨~å„Hõ=∞
=O`«∞_» =xÑ≤OK«∞‰õΩO\Ï=Ù.
P =∞O„u=~°∞º_Õ D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚʼnõΩ LxH˜x, B#fl`«º=Ú#∞ „Ѩ™êkã¨∞Î<åfl_»∞. P`«_»∞
Jã¨Îq∞¿ãÎ, D =¸_»∞ Ö’HÍÅ∞‰õÄ_® Jã¨Îq∞™êÎ~Ú.
Hõ#∞Hõ ‰õΩ=∂~å! =∞#O TiˆH ^Œ∞ódã¨∂Î xi¡Ñ¨Î`«#∞, x~°∞`åûǨxfl, x¿ãÎ*Ïxfl J=ÅOaã¨∂Î
‰õÄ~°∞Ûx LO>Ë =KÕÛ ÖÏÉèíO Uq∞\˜ K≥ѨC? =∞#O J*Ï˝#=Ú#∞ áê~°„`ÀÖÏe. UHÍ„QÆz`«∞ÎÅ"≥∞ÿ
'=∞#ã¨∞û— J<Õ =∞O„ux [~ÚOKåe. =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOKå=∂, WHõ WѨÊ\˜=~°‰õΩ =∞#KÕ [~ÚOK«
|_»x Ö’Hõ=ÚÅhfl [~ÚOK«|_ç#>Ë!¡ ÖËH,õ =∞O„uQÍ~°∞ =zÛ WK«Û=zÛ#@∞¡ =∞#Å#∞ P_çã∞¨ <Î åfl~å...
=∞#O [~ÚOz# Ö’Hõ=ÚÅhfl [~ÚOK«|_»#>Ë¡!
JO^Œ∞KÕ`« ''x`«ºã¨∞Yã¨fi~°∂Ѩ=Ú, J#O`« ã≤kú—— J~Ú# P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞x, ã¨=∞Hõ∆=Ú
H˘~°‰Ωõ =∞#O '=∞#ã¨∞û— J<Õ =∞O„ux [~ÚOKåe. =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOK«\ÏxH˜ ZO`«\ ˜ `åºQÍxÔH<· å
ã≤^ŒúO HÍ"åe. Jxfl\˜H© ã≤^ŒúѨ_ç, JO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKåe.
D =∞#ã¨∞û J<Õ =∂O„u‰õΩ_»∞ x#∞fl, ##∞fl, D Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ÉÁ=∞‡ÖÏ@ P_çã¨∂Î L<åfl_»∞.
=∞#‰õΩ D ÉÏǨϺ r=ÙÅQÆ∞ ^Õ=`«Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"å~°∞ x["≥∞#ÿ â◊„`«∞=ÙÅ∞ HÍ^Œ∞. "å~°∞ '=∞Ǩ—J~Ú`Õ
XHõ Láêkèx YO_çOK«QÆÅ~°∞. =∞# x["≥∞ÿ# â◊„`«∞=Ù =∞# =∞#¿ãû.
Jã¨Öˇ·# â◊„`«∞=Ù#∞ H˘OѨ֒<Õ ÃÑ@∞ìH˘x, P â◊„`«∞=Ù#∞ ÔQez, Ö’|~°∞K«∞HÀ‰õΩO_®, WHõ
D Ö’Hõ=ÚÅhfl =∞#O ÔQez =â◊OKÕã¨∞‰õΩO>Ë =∂„`«O UO „ѨÜ≥∂[#O?
❖❖❖
4. P =∞O„u =∞#=â◊=∞ÜÕ∞º^≥\Ï¡?
|e: Q˘Ñ¨Ê|Åâße, ã¨fiÜ«∞OHõ$`«=Ú J~Ú# P =∞O„u QÍix "Õ∞"≥∞Hõ¯_» [~ÚOK«QÆÅO K≥ѨÊO_ç?
Jk U^À H˘kÌ =∞OkˆH ™ê^茺O. "Õ∞=Ú xÜ«∞ux, „áê~°|ú=Ú (law of causation & tendencies
born of past actions)Å#∞ J#∞ã¨iOz ''~å*ϺÅ∞ – Ü«Ú^•úÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ Ö∫H˜Hõ „H˜Ü«∂
404
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qâı+¨=ÚÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åflO. P =∞O„u =∞Ǩ|Åâße Jx q∂ˆ~ JO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! J~Ú<å,
P`«xx [~ÚOK«\ÏxH˜ LáêÜ«∂ÖË=∞<åfl L<åflÜ«∂? âߢ™êÎ^∞Œ Å∞ K«^"Œ åÖÏ? =∞O„`«-`«O„`åÖË"∞≥ <ÿ å
<Õ~åfiÖÏ? ÖËHõ WOHÍ UO KÕ¿ãÎ =∞#O =∞O„ux uiy =â◊Ѩ~°K«∞HÀQÆÅO? D q+¨Ü«∂Å∞
ã¨`«fi~°O K≥ѨÊO_ç.
q~ÀK«#∞_»∞ : ‰õΩ=∂~å! P =∞O„u =∞Ǩ|Åâße, J*ËÜ«Ú_»∞ J~Ú#=∂@ x["Õ∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©
P`«xx [~ÚOKÕ =∂~°æO LOk K≥ѨÙ`å#∞ q#∞ -
Ѩل`«Ü«ÚHÍκQÆ$¿ÇÏ`À™œ Hõ∆}Ï^•Ü«∂uqâ◊fi`å"£∞ I
Ü«ÚH˜ÎOq<å^ŒÇ¨Ï`Õº+¨ Pjq+≤"À^Œú`«ó II (â’¡ 3, ã¨~°æ 24)
'Ü«ÚH˜Î—(LáêÜ«∞O) KÕ`« P`«_»∞ Hõ∆}OÖ’ =jHõ$`«∞_Ò`å_»∞. Ü«ÚH˜ÎÖËHõáÈ~ÚO^•, XHõ
'HÀ_≥„`åK«∞— ÖÏQÍ ZO`«\ ˜"åi<≥·<å 㨈~, Éèí㑇 Éèí∂`«OKÕã≤ "ÕÜ«∞QÆÅ_»∞.
XHõ ÉÏÅ∞x ÖÏeOz#@∞¡QÍ Ü«ÚH˜Î KÕ`«<Õ P`«xx ÖÏeã¨∂Î, =â◊O KÕã¨∞HÀ"åe. J\Ï¡
=â◊O KÕã¨∞‰õΩ<åfl=∂... ~åAQÍix ^Œi≈Oz k=ºÑ¨^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`åO Hõ^•! ~åA Ü≥ÚHõ¯
^Œ~°≈#"≥∞ÿ`Õ =∞O„u ‰õÄ_® =∞# =â◊O J=Ù`å_»∞. =∞O„u =∞# =â◊O JÜ«∂º_® ~åA ^Œ~°≈#O
J=Ù`«∞Ok.
Ü«∂=#fl^Œ$ëÈì~å*Ï™œ `å=#‡¢hÎ#rÜ«∞`Õ I
=∞¢hÎK«Ü«∂=#fl l`«™êÎ=„^•*Ï#^Œ$â◊º`Õ II (â’¡ 7, ã¨~°æ 24)
~åA ^Œ~≈° #O HÍ#O`«=~°‰Ωõ =∞O„ux [~ÚOK«ÖOË . =∞O„ux [~ÚOK«#O`«=~°‰Ωõ ~åAQÍ~°∞
=∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«~°∞.
z„`«O K«∂Kå"å! ~å[^Œ~°≈#O HÍHõáÈ~Ú#O`«HÍÅO P ^Œ∞+¨ì =∞O„u x#∞fl <å<åuѨÊÅ∞
ÃÑ_»∞`«∂<Õ LO\Ï_»∞. ''~åQÆ=ÚÅ∞, ^Õfi+¨=ÚÅ∞, ǨÏ~°¬=Ú, L„^ÕHõ=Ú, =∂#=Ú, J==∂#=Ú,
„HÀ^èŒ=Ú, Ö’Éèí=Ú, kQÆ∞Å∞, ^Œ∞óY=Ú——, D q^èŒOQÍ J<ÕHõ `«à◊√‰õΩɡà◊√‰õΩÅ`À `«# Ü«∞[=∂xˆH
„Éèí=∞Q˘Å∞ѨÙ`å_»∞. ...U^Àq^èŒOQÍ P=∞O„ux =â◊O KÕã¨∞HÀ"åe.
J<ÕHõ âߢ™êÎ~å÷Å∞ `≥eã≤#"å~°∞ ‰õÄ_® P =∞O„ux [~ÚOK«ÖHË õ áÈ=Ù@KÕ "åiH˜ ~å[^Œ~≈° #O
HÍ=@OÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ‰õΩ=∂~å! |∞kú=∞O`«∞_≥·#"å_»∞ D Ô~O_ç\ ˜ H˘~°‰õΩ JÉèϺã¨Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
x~°O`«~°O „Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO_®e- 1. ~å[ ^Œ~°≈#O KÕÜ«∞\ÏxH˜, 2. =∞O„ux F_çOK«\ÏxH˜.
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# JÉèϺã¨O KÕ`« P Ô~O_ç\ ˜x XHõ¯™êiQÍ x~°fiiÎOK«@"Õ∞ â◊√Éèí
„Ѩ^ŒO. JÉèϺã¨O ã¨Ñ¶¨bHõ$`«O J=Ù`«∂ LO>Ë WHõ ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ Å=ÖËâ◊"≥∞ÿ<å LO_»#\˜ì 'P`«‡
Ѩ^Œ=Ú— J#∞ L`«Î=∞ ™ê÷#O =∞#O á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`åO. =∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞ J<Õ‰õΩÅ∞ P ™ê÷#O á⁄Ok
ã¨O™ê~° „â◊=∞#O`å #tOѨ*ãË ∞¨ ‰õΩ#fl"åÔ~,· x`«ºqHõã`≤ « ǨÏ$^ŒÜÚ« Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. ã¨~fi° ã¨Oâ◊Ü∂« Å∂
#tOK«∞@KÕ „ѨâßO`« ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 405
P =∞Ǩ~åAO_Õ ™ê÷#O U~°Ê_çL#fl ^≥Hõ¯_»? ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚÅ∞ q<åâ◊#O á⁄O^Õ "≥∂Hõ∆"Õ∞
P ™ê÷#O. JHõ¯_ç ~åA P`«‡ ^Õ=Ù_Õ Hõ^•! J\˜ì P`«‡ÜÕ∞ ...=∞#∞ëêº#O^Œ=Ú "≥Ú^ŒÅ∞‰õΩx „|Ǩχ
^Õ=Ùx P#O^Œ=Ú =~°‰õΩ P#O^Œ=Ú Åxfl\˜Hõ<åfl Ѩ~°"≥∞ÿÜ«Ú#flk. J^•Ìxx 'x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú—
Jx JO\Ï~°∞. JO`«‰Ωõ q∞Oz HÀ~°`y« #k, á⁄O^Œ=Åã≤#k LO_»^∞Œ . HÍ|\˜ì Jk WO„kÜ«∂#O^ŒO
=O\˜k HÍ<Õ HÍ^Œ∞. WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ L#fl P P`«‡^Õ=Ù_Õ q∞H˜¯e „Ѩ*Ï˝#=O`«∞_»QÆ∞
=∞#ã¨∞û#∞ `«#‰õΩ =∞O„uQÍ xÜ«∞q∞OK«∞H˘x<å_»∞.
D [QÆ`«∞Î ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛOk?... =∞\˜ì ‰õΩO_»QÍ JQÆ∞#@∞¡, á⁄QÆ "Õ∞Ѷ¨∞ ~°∂ѨOQÍ
Ѩi}q∞Oz#@∞¡, =∞#ã¨∞û #O^Œ∞ QÆÅ ã¨∂Hõ; "åã¨#ÖË D [QÆ`∞« Î PHÍ~°OQÍ Ñ¨i}q∞OK«∞K«∞<åfl~Ú.
|e: ''=∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOz`Õ ã¨~°fi=Ú [~ÚOK«|_ç#>Ë¡—— Jx J<åfl~°∞ Hõ^•! D =∞#ã¨∞û#∞
[~ÚOK«\ÏxH˜ U"≥∞ÿ<å Ü«Ú‰õΩÎÅ∞, LáêÜ«∂Å∞, =∂~åæÅ∞ K≥ѨÊ=∞x „áê~°÷#.
q~ÀK«#∞_»∞ : Ü«ÚH˜ÎKÕ U^≥·<å ™êkèã¨∞Î<åflO Hõ^•! D =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞O‰õÄ_® JO`Õ. XHõ
LáêÜ«∞O K≥ѨÙ`å#∞... q#∞-
q+¨Ü«∂¢#ÊuÉè’ó Ѩل`« ã¨~åfi<Õ=Ç≤Ïã¨~°fi^ä• I
J<å™ê÷Ѩ~°=∂¿ÇϺëê ™êÜ«ÚH˜Î~°‡#™È[ÜÕ∞ II (â’¡ 17, ã¨~°æ 24)
''q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅxfl\˜ Ü«∞O^Œ∂ HÀÔ~¯#∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ `«ºlOz"Õ¿ãÎ KåÅ∞—— W^Õ =∞<À
[Ü«∞=Ú#‰õΩ LáêÜ«∞O.
q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ HÀÔ~¯ ÖËHõáÈ=@"Õ∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# Ü«ÚH˜Î. =∞kOz# U#∞QÆ∞ =O\˜ D
=∞#ã¨∞û#∞ ''q+¨Ü«∞ ~åÇ≤Ï`«º=Ú—— KÕ`« =∂„`«"Õ∞ =â◊O KÕã¨∞HÀQÆÅO. J~Ú`Õ, XHõ¯ q+¨Ü«∞O.
UëêǨϺ`«º#Î^Œ∞¢ëêÊáê ã¨∞„áêáêK«=∞Ǩ=∞`Õ I
J#Éèíº™êÎu^Œ∞¢ëêÊáê ã¨fiÉèíº™êÎ „áêѨº`Õã¨∞Y"£∞ II (â’¡ 19, ã¨~°æ 24)
XHõ q^èŒOQÍ K«∂¿ãÎ q+¨Ü«∞ ~åÇ≤Ï`«º=∞<Õk WOK«∞q∞OK«∞ J™ê^茺O. =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ
K«∂¿ãÎ Jk ™êkèOK«@O `ÕeHõ ‰õÄ_®! JÉèϺã¨O KÕ¿ã "åxH˜ ã¨∞ÅÉèí™ê^茺"Õ∞. JÉèϺã¨O ÖËHõáÈ`Õ
=∂„`«O J™ê^茺O.
D q+¨Ü«∞q~°H˜Î J<Õk „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ JÉèíºã≤ã¨∂Î=¿ãÎ áêi*Ï`« ѨÙ+¨ÊѨ٠ã¨∞QÆO^èŒO ÖÏQÍ
JO`«\Ï "åºÑ≤Oz qã¨Î $`«O á⁄O^ŒQÅÆ ^Œ∞. J~Ú`Õ, q`«#Î O <å@HõáÈ`Õ ^è•#ºO Ѷe¨ ã¨∞OÎ ^•? Éè’QÆ=Ú
ÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î HõeyÜÕ∞ LO_ç ''q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ~°Ç≤Ï`«O HÍ"ÕO?—— J#∞‰õΩx UO „ѨÜ≥∂[#O?
JÉèϺã¨O H˘~°=_ç`Õ J#∞‰õΩ#flk Z=Ô~·<å Z\Ï¡ ™êkè™êÎ~°∞?
JO^Œ∞KÕ`« JÉèϺã¨O KÕ`«<Õ P =∞O„uQÍ~°∞ h =â◊O J=Ù`å~°∞. ™êO™êiHõ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞
q~°H˜Î K≥O^Œ#O`«=~°‰õΩ r=ÙÅ∞ D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ =ÚiH˜ QÆ∞O@Ö’ =ã≤ã¨∂Î ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å#∞
á⁄O^Œ∞K«∂<Õ L<åfl~°∞. =∞#∞A_»∞ ZO`«\ ˜ |Å=O`«∞_≥·<å, `å#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ #_»=HõáÈ`Õ, XHõ
406
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÀ@∞#∞O_ç =∞~ÀKÀ\˜H˜ J„Ѩܫ∞`«flOQÍ "≥o§áÈQÆÅ_®? JÉèϺã¨O ÖËHõáÈ`Õ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
Z=fi~°∂ [~ÚOK«ÖË~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ^ÕǨÏ=Ú#∞ ^èŒiOz#O^Œ∞‰õΩQÍ#∞, D r=Ù_»∞ '^èպܫ∞"åã¨#—#∞
`«ºlOK«@O JÉèíºã≤OKåe. U^À á⁄O^•e... J<Õ^Õ ^èպܫ∞"åã¨#!
‰õΩ=∂~å! h=Ù ''ã¨∞Y^Œ∞óYʼnõΩ——ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#\˜ì J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ ã≤÷ux á⁄O^•Å#∞‰õΩO>Ë,
Z\Ï¡ÔQ·<å Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ U~°Ê_Õ #=∞‡Hõ=Ú#∞ `«yæOK«∞HÀ"åe. 'q+¨Ü«∞`åºQÆ=Ú— J<Õ ~°∂ѨO
QÆŠѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ q∞Oz# â◊√Éèí™ê^èŒ#O =∞ˆ~n ÖË^Œ∞.
|e: `«O„_ô! W`«óѨÓ~°fiѨ٠J<ÕHõ [#‡ÅÖ’#∞, D =~°Î=∂# [#‡Ö’#∞ "Õ∞=Ú Pi˚OzÜ«Ú#fl
'„áê~°|ú=Ú— =∞=Ú‡Å#∞ JÅÊ"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=ÚÅ "≥·Ñ¨Ù <≥@∞ì‰õΩáÈ`«∞O>Ë "Õ∞=Ú UO KÕÜ«∂e?
^èպܫ∞ "åã¨<å `åºQÆO Z\Ï¡ ™ê^茺O?
q~ÀK«_»∞ : ''"Õ∞=Ú xÜ«∞u ÖËHõ „áê~°|ú=ÚKÕ „¿Ñˆ~Ñ≤OK«|_ç =∂„`«"Õ∞, â◊√ÉèÏâ◊√ÉèíHõ~°‡Å∞ x~°fiiÎOK«
QÆÅO. =∂‰õΩ "Õ∞=ÚQÍ Uq∂ KÕÜ«∞ÖË=Ú—— – Jx |^ŒúHõã¨∞÷ÅQÆ∞ "å~°∞ =∂„`«"Õ∞ ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl~°∞.
âߢã¨Î^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞ P q^èŒOQÍ J#~°∞. Jxfl\˜Hõ<åfl L`«Î=∞"≥∞ÿ#k =~°Î=∂# – „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë =~°Î=∂#OÖ’ „â◊^Œú`À x~°fiiÎOK«=Åã≤Ü«Ú#fl „Ѩܫ∞`«flO h KÕuÖ’ L#flk.
=~°Î=∂# ã¨∞^Œ$_è» „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ Ñ¨Ó~°fi ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞, =ºã¨#=ÚÅ#∞, ^Ò~°ƒÅº=ÚÅ#∞
[~ÚOz "ÕÜ«∂e.
|e: `«O„_ô! =~°Î=∂#Ѩ٠ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO QÆ∞iOz q∂~°∞ <˘H˜¯ =Hͯ}˜ã¨∞Î<åfl~°∞... ÉÏQÍ<Õ
L#flk. J~Ú`Õ <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO. `å`«QÍÔ~·# „ѨǨ¡^Œ K«„Hõ=iÎ Z\˜ì =~°Î=∂# „Ѩܫ∞`åflÅ∞
ÖˉõΩO_®<Õ, ÉÏźOÖ’<Õ D ã¨O™ê~° z@Ѩ@Öˇ·# ǨÏ~°¬– ^Œ∞óMÏÅ#∞ LѨâ◊q∞OѨ *ËÜ«∞QÆeQ͈~?
Jk "åiH˜ ZÖÏ ™ê^茺Ѩ_çOk?
q~ÀK«#∞_»∞ : J\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D Láêkè „áêÑ≤ÎOK«\ÏxH˜ =Ú#∞ =ÚO^Õ W`«óѨÓ~°fiѨÙ
ã¨fi„ѨÜ∞« `åflÅKÕ Ç¨Ï~å¬=∞~°¬=ÚʼnõΩ xq∞`«ÉÎ ∂íè `«=ÚÖˇ#· ѨÓ~°fi Hõ~‡° Å#∞ Hõ~∆ ÚOѨ*ãË ∞¨ ‰õΩx L<åfl~°∞.
''JO`«~°OQÆOÖ’ QÆ∂_»∞Hõ@∞ìH˘x L#fl ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# 'J=QÍǨÏ# –
Pâ◊Å „ѨH@ õ #"Õ∞ „áê~°|=ú Ú— – Jx âߢãA Î̈ Å˝ Jaè„áêÜ«∞O. J~Ú`Õ, ZO_»=∂=ÙÅÖ’ Hõ#|_Õ^•x
Ѩ@¡ 'Jk [Å=Ú— – J#∞ ÉèÏ=O Ü«∞^ä•~°"÷ ∞≥ #ÿ *Ï˝#=ÚKÕ #tã¨∞OÎ k Hõ^•! ѨÙ~°∞+¨ „ѨÜ∞« `«fl|Å=ÚKÕ
U~°Ê_ç# xÜ«∞u ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „áê~°|=ú Ú#∞ ‰õÄ_® `«Ñʨ ‰õΩO_® ÉèÏ"Ò#fl`«º=ÚKÕ [~ÚOz"ÕÜ∞« =K«∞Û.
ã¨~fi° =Ú#‰õΩ Hõ~ΰ JQÆ∞ D ''r=Ù_»∞—— J#|_»∞ "å_»∞ =∞#ã¨∞ûHõO>Ë "Õ~∞° HÍ^Œx =∂ Jaè„áêÜ«∞O.
D =∞#ã¨∞û ^Õxx U q^èŒOQÍ HõÅÊ# KÕã¨∞ÎO^À ^•xx P q^èŒOQÍ<Õ á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
=∞#ã¨∞û ''WkÜÕ∞ xÜ«∞u—— Jx HõÅÊ# KÕã¨∂Î LO@∞Ok. J\˜ì ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«"≥∞ÿ# xÜ«∞ux
J#∞ã¨iOKÕ ''Wk xÜ«∞u – Wk JxÜ«∞u—— J#∞#@∞¡QÍ PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∂
LO@∞Ok. xÜ«∞u (Destiny)x ‰õÄ_® z`«"Î ∞Õ ã¨fiã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°OQÍ L`«ÊuÎ KÕÜ∞« @O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
z`«Î"Õ∞ (ÖËHõ =∞#¿ãû) ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D r=Ù_»∞ XHÍ<˘Hõ J~°÷=O`«"≥∞ÿ# [#‡Ü«∞O^Œ∞ '™êH˜∆
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 407
K≥·`«#º™êH∆Í`å¯~°O— á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ z`«Î=Ú ''JxÜ«∞`«=Ú, x`«º=Ú, UHõã¨fiÉèÏ==Ú——
– JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ LѨâ◊=∞#O á⁄O^Œ∞`ÀOk. ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• ™êH˜∆=∂„`«=∞QÆ∞ â◊√^Œú
K≥·`«#º"Õ∞—— – J<Õ ÉèÏ=# á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ J\˜ì =∞#ã¨∞û QÆÅ r=Ù_»∞ ã¨=∂kè ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
''xifi+¨Ü«∞=Ú——#∞ ã‘fiHõiOK«∞K«∞<åfl_»∞. PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ K«Å# ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# "åÜ«Ú=ÙÖÏQÍ
z„`«ÊÉèÏ==Ú #O^Œ∞ ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«∞_≥·, ã¨=∂kè =Ç≤ÏOz, =∞ø#ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO@∞<åfl_»∞. ã¨=∂kè
#∞O_ç ÖËK«∞K«∞#flѨC_»∞ âߢã¨Î=ÚÅ∞ K≥ѨC xÜ«∞=∂=ox PK«iOK«∞K«∞<åfl_»∞. `å#∞ „QÆÇ≤ÏOz#
L`«Î=∞ ã¨`«º=Ú#∞ `«k`«~°∞ʼnõΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú@‰õΩ PÜ«∂ tëêìKå~°=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞<åfl_»∞.
Ѩل`å! "åÜ«Ú=Ù gK«∞K«∞#flѨC_»∞ H˘O_»ÃÑ· K≥@∞¡ Hõ^Œ∞Å∞`«∂ LO\Ï~Ú. H˘O_»HÍ^Œ∞ Hõ^•!
"≥∂Hõ∆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ *Ï˝x‰õÄ_® J@∞ ã¨=∂kè x+¨µ_ª Ü ·≥ Ú« #flѨC_»∞ W@∞ PÜ«∂ =~å‚„â◊=∞ ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞
x~°fiiÎã∞¨ #Î flѨC_»∞ ã¨~fi° q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ „QÆÇÏ≤ Oz LO_»∞@KÕ U~°Ê_ç# ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û Hõey LO\Ï_»∞.
`å#∞ =∂„`«O qˆH∆Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO\Ï_»∞. J~Ú`Õ D =∞#ã¨∞û [~ÚOѨ|_»#O`« =~°‰õΩ xÜ«∞u
QÍx, „áê~°|ú=Ú QÍx [~ÚOѨ |_»*ÏÅ^Œ∞.
=∂#= [#‡ á⁄O^Œ∞@KÕ D r=Ù_»∞ L`«Î=∞"≥∞ÿ# 'Hõ~°‡ – *Ï˝#=Ú—Å#∞ P„â◊~ÚOK«∞@‰õΩ
J~°›`,« J=HÍâ◊=Ú á⁄Ok#"å_»Q∞Æ K«∞<åfl_»∞. WѨÊ\˜ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ – HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ
L`«Î~À`«Î~° Ѩi}Ï=∞=ÚÅ∞ LO_»É’=ÙK«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ‰õΩ=∂~å! h ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ h
Jnè#OÖ’<Õ L<åfl~Ú Hõ#∞Hõ, K«Hõ¯QÍ L`«Î=∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ<Õ P„â◊~ÚOK«∞. "≥·~åQƺ=Ú – ѨÙ~°∞+¨
„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ ^•fi~å „|Ǩχ ÉèÏ==Ú QÆ∂iÛ zO`«# KÕ~Ú. Z=iH˜ Uk „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl^À, ÖËHõ,
„áêÑ≤ÎOK«∞@ ÖË^À – J^ŒO`å ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú (effort) Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°º=™ê#"Õ∞ J~Ú=Ù#flk ã¨∞=∂!
JO^Œ∞KÕ`« „Ѩܫ∞uflOz Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ q~°H˜Îx ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ. ''JQÆ=∞º=Ú – ã¨∞n~°…=Ú—— JQÆ∞
ã¨O™ê~°=Ú#∞ JkèQÆq∞OKåÅO>Ë 'q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ q~°HÎ̃— J#∞ B+¨^èŒO J`«ºO`å=â◊ºHõO. Éèí==Ú
(ã¨O™ê~°=Ú) JkèQÆq∞OK«|_»#O`«=~°‰õΩ k=º=∞QÆ∞ Ѩ~°=∞âßOu ÅaèOK«^Œ∞. "≥∂ǨϿÇÏ`«∞=ÙÖˇ·#
D ^Œ$â◊ºq+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ J#∞~åQÆ=Ú#flO`«=~°‰õΩ JâßOu `˘ÅQÆ^Œ∞.
D ã¨O™ê~°OÖ’ Hõ#|_Õ Éè’QÆ=ÚÅhfl Ju K«OK«Å=ÚÅ∞, ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÅ∞ J~Ú L<åfl~Ú.
J~Ú#ѨÊ\˜H©, J*Ï˝#=ÚKÕ "≥∂Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞K«∞#fl D r=Ù_»∞ "å\˜KÕ PHõi¬OK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì
PHõ~¬° } #∞O_ç q_ç=_®ÅO>Ë ''„â◊=}=Ú – =∞##=Ú – xkè^•è ºã¨——Å#∞ JÉèºí ã≤OKåe. =∞#ã¨∞û#∞
P`å‡#∞ã¨O^è•#O KÕÜ∂« e. JÉèϺã¨O ÖËHáõ È`Õ „Éè=í ∞ `˘ÅQÆ^∞Œ . „Éè=í ∞ `˘ÅQÆHáõ È`Õ h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ
J~Ú L#fl P`«‡^Õ=Ùx ^Œi≈OK« ÖË=Ù. P ~å*Ïkè~åA#∞ ^Œi≈OK«#O`« HÍÅO J`«ºO`« "庉õΩÅ`À
‰õÄ_ç# ''q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@O, q_»=@O, WO`«Ö’<Õ =∞i H˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
ã¨q∂Ñ≤OK«@O—— – J<Õ „â◊=∞ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
D h‰õΩ Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞ âßOu–ã¨O`«$ѨÙÎÅ∞ ÅaèOK«HõáÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O JÅÊ ^Œ$+≤ìKÕ
q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ''W"Õ ã¨~°fiã¨fiO—— J#∞ |∞kú`À ã¨∞n~°…HÍÅO P„â◊~ÚOK«@"Õ∞!
408
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|e : ^•#"Õâ◊fi~å! U q+¨Ü«∞q~°H˜ÎKÕ x~°O`«~°O P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ 'ã≤÷u— Hõey Ü«ÚO\Ï"≥∂ – Jk
HõeˆQ ^≥\Ï¡?
q~ÀK«#∞_»∞ : Q˘Ñ¨Ê=ã¨∞=Î Ù#∞ K«∂z#ѨC_»∞ JÅÊ=ã¨∞=Î Ù#∞ HÀ~°∞HÀ=@O ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ ã¨#flyÅ∞¡K∞« #flk
Hõ^•! P`«‡ ã¨O^Œ~°≈#=ÚKÕ, ÖËHõ P`«‡#∞ Z~°∞QÆ∞@KÕ q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ q~°H˜Î `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
JO^Œ∞KÕ`«, '„Ѩ[˝— J<Õ XiÑ≤_ç~åu`À 'L`«Î=∞qKå~°}— J<Õ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ P`«‡ qKå~°}
KÕÜ«∂e P`«‡KÕ P`«‡^Œ~°≈#O KÕã¨∂Î LO_®e.
"≥Ú^Œ\˜ ^Œâ◊ : XHõ ~ÀA‰õΩ 'ѨQÆÅ∞, ~å„u— J<Õ Ô~O_»∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞#fl@∞¡, D =∞#ã¨∞û#∞
‰õÄ_® Ô~O_»∞QÍ qÉèílOKåe-
"≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏQÆ=Ú#∞ : D â◊s~° x~°fiǨÏ}‰õΩ HÍ=Åã≤# LѨÉè’QÍʼnõΩ qxÜ≥∂yOK«∞.
Ô~O_»= ÉèÏQÆ==Ú : âߢã¨Î=ÚÅ, QÆ∞~°∞=ÙÅ É’^èŒÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜, PHõoOѨ٠KÕã¨∞HÀ
=\ÏxH˜ qxÜ≥∂yOK«∞. (ÖË^•) q+¨Ü«∞=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞y_»∞K«∂ JѨiâ◊√^Œú=∞QÆ∞K«∞#fl D =∞#ã¨∞û
Ü≥ÚHõ¯ H˘O`« ÉèÏQÍxfl ''QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ¿ãqOK«∞@, |∞kú =∞O`«∞Å`À ã¨OÉèÏ+≤OK«∞@, ™êfi#∞Éè"í åÅ#∞
âߢã¨Î„Ѩ=K«<åÅ`À ã¨iáÈÅ∞ÛH˘#∞@—— – "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨<å‡~åæÅÖ’ qxÜ≥∂yã¨∂Î LO_»∞.
Ô~O_»= ^Œâ◊ : H˘O`«HÍÅ"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« h =∞#ã¨∞û H˘O`« ѨiѨHõfi=∞ø`«∞Ok Hõ^•! JѨC_»∞
h =∞#ã¨∞û#∞ <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ KÕ~Ú-
"≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏQÆ=Ú#∞ : ^ÕǨÏÜ«∂„`«‰õΩ ã¨O|OkèOz# "å\˜`À ѨÓiOK«∞.
Ô~O_»= ÉèÏQÆ=Ú#∞ : L`«Î=∞ Hõ~°‡Å‰õΩ qxÜ≥∂yOK«∞.
=¸_»= ÉèÏQÆ=Ú#∞ : QÆ∞~°∞ â◊√„â◊¥+¨KÕ Ñ¨ÓiOK«∞.
<åÅ∞QÆ= ÉèÏQÆ=Ú#∞ : âߢã¨Î„â◊=}O, =∞##O KÕ~Ú.
JѨC_»∞ „Hõ=∞OQÍ h z`«Î=Ú `«`«Î fixâ◊ÛÜ«∞=Ú`À ‰õÄ_ç# 'ѨiѨHõfi`«— á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞.
=¸_»= ^Œâ◊ : „Hõ=∞OQÍ Ñ¨iѨHõfi`« „áêÑ≤Îã¨∂Î LO@∞Ok Hõ^•! WHõ Ô~O_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞
âߢã¨Î – "≥·~åQƺ=Ú ÅO^Œ∞ qxÜ≥∂yã¨∂Î LO_»∞. `«H˜¯# Ô~O_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
'^蕺# – QÆ∞~°∞ѨÓ[ – ^èŒ~°‡x~°u—Å`À ѨÓiOK«∞.
â◊√„Éèí"≥∞ÿ# =¢ã¨ÎO =∂„`«"Õ∞ ~°OQÆ∞#∞ K«Hõ¯QÍ ã‘fiHõiOK«∞K«∞#flk Hõ^•! U z`«Î=ÚÖ’ J~Ú`Õ
q+¨Ü∂« aèÖÏ+¨ ã¨#flyÅ∞¡`∂« =ã¨∞OÎ ^À, J\˜ì â◊√^Œú z`«=Î Ú =∂„`«"∞Õ *Ï˝#„áêÑ≤HÎ ˜ Ü≥∂Qƺ=∞QÆ∞K«∞#flk.
â◊<≥·ó â◊<≥·ó ÖÏÅhÜ«∞O Ü«ÚH˜Îaèó áê=<ÀH˜Îaèó I
âߢ™êÎ~°÷ Ѩi}Ï"Õ∞# áêÅÜÕ∞`ü z`«ÎÉÏÅHõ"£∞ II
D z`«Î=Ú J<Õ ÉÏÅ∞_çx Ü«ÚH˜Î (LáêÜ«∞=Ú)KÕ`«#∞, Ѩq„`«=ÚÖˇ·# âߢã¨Î – QÆ∞~°∞
"åHõº=ÚÅ KÕ`«#∞ ÖÏeOK«∞K«∞, z^ÕHõ~°ã¨=Ú#∞ á⁄OkOѨ*ËÜ«∂e. JѨC_»k ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
PǨ¡^ŒHõ~°"≥∞ÿ, ã¨∞O^Œ~°-j`«Å"≥∞ÿ q~ålÅ¡ QÆÅ^Œ∞. <åÜ«∞<å! |b! Z\˜ì 'Hõ$„u=∞=Ú— QÍx,
'‰õΩ\˜ÅÉèÏ=#— QÍx U=∂„`«O ÖˉõΩO_®, L`«Î=∞ '„|Ǩ‡HÍ~°=$uΗx |∞kúKÕ P„â◊~Úã¨∂Î LO_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 409
D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, D =$`«∞ÎÅ∞, g\˜x J#∞Éèíqã¨∞Î#fl D r=Ù_»∞ – W=hfl
‰õÄ_® ''ã¨zÛ^•#O^Œ ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ \˜ì Jkèëêª# „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L<åfl~Ú—— ... J#∞ ^Œ$+≤xì |ÅѨ~K° ∞« HÀ.
K«Hõ¯\˜ „Ѩ*Ï˝, qKå~°}^•fi~å ''P`«‡ ^Œ~°≈#=ÚKÕ `«$ëê‚~åÇ≤Ï`«º=Ú, `«$ëê‚~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ P`«‡
^Œ~°≈#=Ú—— – D Ô~O_»∂ Ѩ~°ã¨Ê~°O =$kú á⁄OkOѨ *Ëã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞ 'J„Ñ‘u— [xOK«∞@KÕ`«#∂, ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨O^Œ~°≈#=Ú JQÆ∞@
KÕ`«#∂ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ h‰õΩ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# q„âßOu ã¨=∞‰õÄ~°QÆÅ^Œ∞.
ZO^Œ∞HÀ `≥eÜ«∞^Œ∞QÍx D r=Ù_»∞ q+¨Ü«∂#O^Œ=Ú<Õ Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∞OQÍ ZOK«∞K«∞<åfl_»∞.
"å\˜ H˘~°‰õΩ P„â◊~Úã¨∂Î P „Ѩܫ∞`«flOÖ’ q„âßOux HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl_»∞. "åã¨Î"åxH˜, ѨÓ~°‚"≥∞ÿ#
âßOuH˜ D r=Ù_»∞ J~°∞›_Õ. WO^Œ∞Ö’ J#∞=∂#O U=∂„`«O ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D r=Ù_»∞
Ѩ~°=∞âßO`«=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞Hõ^•!
=∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞! D r=Ùx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ñ¨~°=∂#O^Œ=Ú, Ѩ~°=∞âßO`«=Ú Hõ^•!
1. q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ q~°H˜Î ÖËHõáÈ~ÚO^• .. WHõ Zxfl Ü«Ú‰õΩÎÅ∞O>Ë UO „ѨÜ≥∂[#O?
P`«‡#∞ ^Œi≈OK«\ÏxH˜ |∞kú „Ѩ=$uÎx á⁄O^Œ<Õ á⁄O^Œ^Œ∞.
2. P`«‡ ^Œ~°≈#=Ú HÍ#O`«=~°‰õÄ D WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ – ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
r=Ùx „Ѩ֒aèOѨ*Ëã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú.
Hõ#∞Hõ h=Ù W@∞ q+¨Ü«∞q~°H˜Î, J@∞ ã¨=∂kè XˆH™êi JÉèíºã≤ã¨∂Î ~å"åÅx =∞~°Å QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞Î<åfl#∞. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú L#flѨC_Õ D |∞kú P`«‡"≥·Ñ¨Ù „Ѩã¨iOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
'Éè’QÆ`åºQÆO— J<Õ Ñ¨Ù~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flOKÕ „âıÜ«∞=Ú J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu ã¨∞ÅÉèí
=∞QÆ∞K«∞#flk. ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flOKÕ =∂„`«"Õ∞ „áê~°|ú=Ú#∞ ^Œ∂sHõiOK«=K«∞Û. Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡
^蕺ã¨ÜÕ∞ "≥∂Hõ∆=∂~°æOÖ’ „ѨÉÅ"≥∞ÿ# „Ѩu|O^èŒHõO. q~°H˜ÎKÕ q"ÕHõO, q"ÕHõOKÕ q~°H˜Î [xOK«∞K«∞,
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ |ÅѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. ã¨=Ú„^ŒO– "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ =Öˇ XHõ^•x LxH˜H˜ =∞~˘Hõ\ ˜ HÍ~°}
=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.(Discrimination through dispassion and dispassion through discrimination-
-both should be cultivated simultaneously).
❖❖❖
5. =ÚQÆ∞æ~°∞ q∞„`«∞Å∞ - J„Ñ‘u, q"ÕHõ=Ú, JÉèϺã¨=Ú
XHõ KÀ@ XHõ =ÚQÆ∞æ~°∞ q∞„`«∞Å∞<åfl~°∞. P =ÚQÆ∞æ~°∂ Ѩ~°ã¨Ê~° J#∞~åQÆO`À XHõiH˘Hõ~°∞
`À_≥· ã¨OK«iã¨∂Î LO\Ï~°∞. "å~°∞ :
1. Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡ J„Ñ‘u / q~åQÆ=Ú
2. 'Wk ã¨`«∞Î, Wk Jã¨`«∞Η – J#∞ q"ÕHõ=Ú
3. x`«º=¸ P`«‡<Õ ã¨O^Œi≈OK«∞ JÉèϺã¨O
410
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<åÜ«∞<å ! |b! ZO`«\ ˜ „Ѩܫ∞`«flO KÕÃã·<å, Ѩà◊§`À Ѩà◊√§H˘iH˜ J~Ú<å 㨈~... Éè’QÆ=ÚÅ
Ѩ@¡ "≥~· åQƺO ã¨OáêkOK«∞. „áê~°|=ú Ú J#|_»∞ W`«óѨÓ~°fiѨ٠‰õΩã¨O™ê¯~åÅ#∞, ^Œ∞~°=QÍǨÏ#Å#∞
[~ÚOK«\ÏxH˜ „Ѩܫ∞`«flO KÕ~Ú. JO^Œ∞‰õΩ =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÖË h‰õΩ `À_»∞ ã¨∞=∂!
r=Ù_»∞ ^è#Œ O Pi˚Oz#O`« =∂„`«OKÕ`<« Õ `«¿ÑÊq∂ ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ Ñ¨Ù~°∞+¨„ѨÜ∞« `«fl ѨÓ~°fiHõOQÍ,
[#ã¨=∞‡`«"∞≥ #ÿ =∂~°Oæ J=ÅOaOz Pi˚OK«∞. J\˜ì ^è<Œ å^Œ∞Å#∞ "≥∂Hõ=∆ ∂~°Oæ LѨ^tÕ OKÕ =∞Ǩ`«∞‡Å
áê^Œ=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«\ÏxH˜ qxÜ≥∂yOK«∞. ã¨[˚#∞Å∞, QÆ∞}jÅ∞~°∞, P`«‡`«`«Î fi=Ú`À UH©ÉèÏ==Ú
J#∞Éèqí OK«∞"å~°∞ – JQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ L<åfl~°∞. "åi`À ã¨Oã¨~=æ° Ú á⁄Ok, "åix P„â◊~ÚOKå"å,
q~°H˜Î [xOK«QÆÅ^Œ∞. q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ q~°H˜ÎKÕ JO`«~°OQÆOÖ’ 'qKå~°}— J#∞ ^•xH˜ `«y#O`«
KÀ@∞ Åaèã¨∞ÎOk. qKå~°}KÕ "Õ^ÀѨx+¨`«∞ÎÅ∞ =∞#‰õΩ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl\˜ì 'J^≥· fi`« „|Ǩχ=Ú—#O^Œ∞
xâ◊ÛÜ«∞ *Ï˝#O L^Œ~Úã¨∞OÎ k. WHõ P `«~∞° "å`« '=∞##=Ú – xkè^•è ºã¨—ÅKÕ „Hõ=∞OQÍ J`«∞º`«=Î ∞=∞QÆ∞
P`«‡Ñ¨^Œ=Ú `«Ñ¨ÊHõ „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ D q+¨Ü∞« =ÚÅѨ@¡ q~°HÜ Î˜ ∞Õ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„âßOuH˜ c[=Ú, =∂~°=æ Ú, LáêÜ«∞=Ú
J~Ú L#flk. 'HõÅÊ#— J#∞ |∞~°^ŒÜ«∞O^Œ∞ z‰õΩ¯‰õΩx, <å<åˆH¡â◊=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl D r=ÙxH˜
'^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ ã¨^Œ=QÍǨÏ#— WѨC_»∞ J`«ºO`« P=â◊ºHõO. Ѩل`å! WHõ h q+¨Ü«∂xH˜
=¿ãÎ h‰õΩ Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞ q~°H˜Î WOHÍ HõÅ∞QÆÖË^Œ∞. J~Ú<å ‰õÄ_® x~°‡Å z`«∞Î_»=QÆ∞ h‰õΩ
h L`«Î=∞ JÉèϺã¨=ÚÅ =â◊OKÕ `«fi~°Ö’ „ÉèÏOu JO`å `˘ÅQÆQÆÅ^Œ∞. J\˜ì â◊√^Œú ã¨^•t= „|Ǩχ
ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ W^Õ <å #=∞™ê¯~°=Ú.
h =~°Î=∂# ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú#∞ ^Œ+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x H˘xfl =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨∂K«#Å∞ Wã¨∞Î<åfl#∞-
1. ^ÕâßKå~°=ÚʼnõΩ, ^èŒ~°‡x~°uH˜ q~°∞^ŒúOHÍx q^èŒOQÍ ^èŒ#O ã¨OáêkOK«∞.
2. J\˜ì ^èŒ#=Ú#∞ Éè’QÆ=ÚÅ H˘~°ˆH =º~°÷Ѩ~°∞K«∞HÀ=_»O „âıÜ«∞ã¨∞û HÍ^Œ∞. „|Ǩχ"Õ`«ÎÅQÆ∞
™ê^è∞Œ =ÙÅ∞ Uq∞ K«∂z ã¨O`À+≤™êÎ~À, P =∂~°Oæ Ö’ h ^è#Œ O "≥zÛOK«∞. =∞Ǩ`«∞‡Å`À ã¨Oã¨~=æ° Ú#‰õΩ
J~°∞›_»=Ù J=Ù`«∂ LO_»∞.
3. h ™ê^èŒ# ã¨OѨuÎ, =∞Ǩ`«∞‡Å „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ `À_»∞ JQÆ∞K«∞O_»QÍ, J^蕺`«‡ âߢã¨Î
qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOK«∞.
4. J\˜ì ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#=ÚQÍ h HõO~î°=Ú #∞O_ç T_çѨ_»¤ Ǩ~°=ÚÖÏQÍ
P`«‡ÖÏÉèíO á⁄O^Œ∞.
❖❖❖
6. =∞<À~°K«# – =∞<À"åºkè
|eK«„Hõ=iÎ (`«#Ö’) : J=Ù#∞. Q˘Ñ¨Ê qKå~°} jÅ∞~°Ö’ XHõ~°∞QÍ âߡѶ≤∞OK«|_Õ <å `«O„_ç
q~ÀK«# K«„Hõ=iÎ <å‰õΩ JO`å K≥¿ÑÊ L<åfl~°∞ Hõ^•! ^≥·==âß`«∞Î J^ŒO`å WѨC_»∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ
QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ ã¨Ê~°≈KÕ HÍÉ’Å∞, WѨC_»∞ <å‰õΩ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ Éè’QÆ=ÚŠѨ@¡
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 411
J~°∞z, Jf`«"∞≥ #ÿ ã¨fiÉèÏ=O U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. Ѷe¨ `«OQÍ ''ã¨fiK«Û=ù Ú – J=∞$`« jÅ=Ú—— J~Ú#\ì̃
âßOu Ü≥ÚHõ¯ ™êq∂Ѩº`« Åaè™ÈÎOk.
PǨ! WO`« =~°‰õΩ J<ÕHõ"≥∞ÿ# PâßѨ~°OѨ~°Å#∞ J#∞ã¨iã¨∂Î QÆ_ç¤áÈK«Å=O\˜ ^èŒ#O, ¢ã‘ÎÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÖË =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#q J#∞‰õΩO@∂ =KåÛ#∞ Hõ^•! z=iH˜ U"≥∞ÿ#k? ã¨Ê~°÷,
JâßOu, P"Õâ◊ – HÍ"Õâ◊=ÚÅ∞ ##∞fl HõÑ≤Ê "Õâß~Ú! ZO`« Ѩi`åѨO á⁄O^•#∞! HõÅÖ’x
^Œ∞ã¨ûOѶ¨∞@# =Öˇ J=hfl `«∞K«Ûù=∞x, Jã¨`«º=∞x `ÕeáÈ~ÚOk.
J=∞‡Ü«∞º! WѨC_»∞ D Éèí∂q∞ ZO`« „ѨâßO`«OQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk! â◊=∞=Ú L#flKÀ@ WHõ
ã¨∞Y ^Œ∞óY ^ŒâÅ◊ hfl `˘ÅyáÈ`å~Ú. <å JO`«óHõ~}° O ѨÓ~°K‚ O« „^Œ aO|OÖÏQÍ x~°uâ◊Ü∂« #O^•xfl
á⁄O^Œ∞`ÀOk. WO`«=~°‰õΩ =∞<À"ÕQÆ=ÚKÕ "ÕÖÏk „ÉèÏO`«∞ÅÖ’ ã¨OK«iOKå#∞. J<ÕHõ H∆ÀÉèíÅ`À
‰õÄ_çH˘x L#fl D qÉè=í =ÚÅ∞ ã¨OáêkOK«_®xH˜ Z<Àfl ^Œ∞óYѨi}Ï=∞=ÚÅ∞ QÆÅ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞
xi‡OK«∞‰õΩ<åfl#∞. J*Ï˝#O Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨=ÚKÕ ~°HõÎ =∂O㨠=∂„`«=ÚÅQÆ∞ `«∞K«Ûù â◊s~°=ÚÅ∞
##∞fl PHõi¬Oz q=â◊√}˜‚ KÕâß~Ú.
Z<Àfl Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞ K«q K«∂âß#∞. Q˘Ñ¨ÊQ˘Ñ¨Ê ~å[º qÉèí==ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOKå#∞.
J<ÕHõ „áê}˜HÀ@¡#∞ =â◊O KÕã¨∞H˘x ѨiáêeOKå#∞. UO „ѨÜ≥∂[#O? <å Pâ◊Å∞ Hõ∆~ÚOKåÜ«∂?
ÖË^Œ∞. Pâ◊ L#flO`«HÍÅO `«$Ñ≤Î Uk?
D „ѨѨOK«OÖ’ <åÖψQ J<ÕHõ=∞Ok [#∞Å∞ XHõ™êi J#∞ÉèíqOz#"Õ J<ÕHõ™ê~°∞¡
J#∞Éèíqã¨∂Î n#∞Å∞ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. WѨC_»∞ <Õ#∞ ã¨~°fi=Ú Ñ¨i`«ºlOK«∞K«∞<åfl#∞. ã¨fi|∞kúKÕ
JO`å ‰õÄ_® q_»zÃÑ\˜ì `«`«Î fiÉ’^èŒKÕ Ñ¨Ó~°‚ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞HÀ^ŒeKå#∞. '™êfi`«‡— Ü«∞O^Õ
ѨiѨÓ~°∞‚_»<≥· LO_ç LO_≥^Œ#∞ QÍHõ! ZO^Œ∞HõO>Ë '=∞$`«∞º=Ù— J#|_»∞ Q˘Ñ¨Ê qѨ`«∞Î "å\˜e¡#ѨC_»∞
D ¢ã‘Î, ~°`«fl, ~å*Ϻk Éè’QÆ=ÚÅhfl ##∞fl q_»zÃÑ_»`å~Ú. XHõ¯ ™êfi`«‡ =∂„`«"Õ∞ ##∞fl "≥O@#O\˜
LO@∞Ok Hõ^•! WO`«HÍÅO Jq"ÕH˜<≥· g\˜x <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ #=Ú‡`«∂ L<åfl#∞? <Õ#∞ ^Õ=`«Å`À
q~À^èŒO HõeÊOK«∞‰õΩ#flk D `«∞K«Ûù [QÆ`«∞ÎÃÑ· PkèѨ`«ºO HÀã¨=∂?
''=∞<À~°K«# =∂„`«"Õ∞—— J~Ú#\˜ì D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞Î#∞ <Õ#∞ Hõey Ü«ÚO_»∞@ÜÕ∞ F Q˘Ñ¨Ê
'=∂#ã≤Hõ "åºkè— J~Ú=Ù#flk. W\˜ì "åºkèH˜ WѨC_»∞, WHõ¯_» zH˜`«û KÕã¨∞HÀHõáÈ`Õ WHõ WHõ¯_»
rqOz#O^Œ∞‰õΩ UO Q˘Ñ¨Ê Ѷ¨e`«O á⁄Ok#@∞¡? P`«‡ q+¨Ü«∞O Zé˜yÜ«Ú#fl =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ D
[QÆ`«∞Î#O^Œ∞ „Ñ‘u [xã¨∞ÎO^•? ...ÖË^Œ∞.
XHõ Q˘Ñ¨Ê ^Œ∞óYHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë.... Ñ≤zÛ "å_ç<≥· <Õ#∞ WO`«HÍÅOQÍ JÅÊ=Ú
– JÅÊHÍeHõ=Ú J~Ú#\˜ì U"Õ"À „áêѨOzHõ q+¨Ü«∂Å#∞ P„â◊~ÚOKå#∞. J#~°÷=ÚÖˇ·#"å\˜x
‰õÄ_® J~°÷=O`«=ÚÅx ÉèÏqã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl#∞. <å HÀiHõÅ∞ XHõ JO`«∂ á⁄O`«∂ ÖˉõΩO_®
Hõ∆}ÏxHÀ q^èŒOQÍ LO@∞<åfl~Ú. J*Ï˝#ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ÅHõ∆ º=ÚÅ`À, Ǩ= ÉèÏ==ÚÅ`À <Õ#∞
KÕÜ«∞x K«O_®ÅѨÙѨ#∞ÖË"≥∞ÿ<å L<åflÜ«∂! XH˘¯Hõ¯ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ KÕã¨∞Î#fl `«Ñ¨C_»∞ Ѩ#∞Åhfl
412
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞~˘HõѨC_»∞ ^Œ∞óYHõ~°=ÚQÍ<Õ Ñ¨i}q∞OK«É’=ÙK«∞<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú<å ‰õÄ_®, D `«∞K«Ûù"≥∞ÿ#
WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x q"ÕK«# KÕÜ«∞‰õΩO_® HÍÖÏxfl =$^ä• KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl<Õ!
J~Ú#^Õ"≥∂ J~Ú#k. WOHÍ áê`« q+¨Ü«∂ÖË QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛH˘x =∞i H˘O`« HÍÅÜ«∂Ѩ#
KÕÜ«∞_»O J#=ã¨~°O. ''D =~°Î=∂# HÍÅOÖ’ <Õ#∞ Hõey LO@∞#fl J*Ï˝#O `˘ÅˆQk Z\Ï¡?
UU „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕã≤ D =~°Î=∂<åxfl ã¨Ñ¶¨bHõ$`«O KÕã¨∞HÀQÆÅ#∞?—— – J<Õ q+¨Ü«∂Å∞
WѨC_»∞ <å‰õΩ =ÚYºO.
P ''Ѩ~„° |Ǩχ=Ú—— J#QÍ Z=~°∞? ZHõ¯_»∞O\Ï_»∞? P`«_∞» ''J#O`«"∞≥ #ÿ PHÍ~°=Ú HõÅ"å_»∞,
.. HÍ~°}=ÚňH HÍ~°}=Ú—— Hõ^•! J\˜ì Ѩ~°„|Ǩχ=Ú `À\˜ 'SHõº=Ú— á⁄Ok#ѨC_»∞=∂„`«"Õ∞
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ѨÓ~°‚ ã¨∞Y=Ú Pq~°ƒùqOK«QÆÅ^Œ∞. J*Ï˝#=Ú #tOz#ѨC_»∞ SHõº=Ú ã¨∞™ê^茺O
J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« WѨC_»∞ <å‰õΩ J*Ï˝#O `˘ÅQÍe. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ QÆ∞~°∞=ÙÅQÆ∞ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ
"åix â◊~°}∞ "Õ_»∞`å#∞.
''D ^Œ$â◊º „ѨÑO¨ K«O U"≥∞ÿ L#flk? 'JǨÏO— J#∞ „Ѩ`º« Ü«∞"Õ∞ ~°∂ѨOQÍ QÆÅ D r=Ù_≥=_»∞?——
D Ô~O_çO\˜ QÆ∞iOz ‰õ∆Ω}‚OQÍ K«∂ã≤ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ PKå~°∞ºÅ"åˆ~ <å‰õΩ WѨC_»∞ k‰õΩ¯.
❖
¿ÇÏ! â◊√„HÍKå~åº! Ѩ~°"Õ∞â◊fi~å! Z=~°∞ q∞=Ú‡Å#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ, "åix q∂~°∞ „Ѩã¨#∞flÖˇ·
J#∞„QÆÇ≤Ïã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ^•! J\˜ì q∞=Ú‡Å#∞ â◊~°}ÏQÆ`«∞_»<≥· =∞#ã¨∞ûKÕ ^蕺#O KÕã¨∞Î<åfl#∞.
q∂~°∞ LѨ^Õt¿ãÎ<Õ <Õ#∞ ™êO™êiHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ J<Õ |∞~°^Œ #∞O_ç |Ü«∞@ Ѩ_»QÆÅ∞QÆ∞`å#∞.
™êfiq∂! Z\’ `≥eÜ«∞x x™êû~°"≥∞ÿ# ^Œ∂~° f~åʼnõΩ H˘@∞ì‰õΩáÈ`«∞#fl <å‰õΩ, q∂ˆ~ PÅO|#=Ú.
Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨOÖ’ ã¨fiÜ«∞OQÍ ã≤÷u á⁄Ok=ÙO_»_»O Z\Ï¡QÀ `≥eÜ«∞*Ëã≤ ##∞fl P^Œ∞HÀO_ç...!
❖
D q^èOŒ QÍ P |e Hõ#∞Å∞ =¸ã¨∞H˘x UHÍ„QÆ``« À, ÉèHí ÑÎ̃ Ó¨ ~°fiHõOQÍ QÆ∞~°∞"≥#· â◊√„HÍKå~°∞ºÅ
QÆ∞iOz ^蕺xOK«_»O „áê~°OaèOKå_»∞. „|Ǩχ*Ï˝# `«`«Ê~°∞Öˇ·, x`«º=Ú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞O^Õ xâ◊ÛÅ∞Öˇ·
LO_Õ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ `«# t+¨µºx „áê~°÷# q<åfl~°∞. ''PǨ! <å t+¨µº_»∞ *Ï˝#=Ú JaèÅ+≤Oz
##∞fl P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! ã¨O`À+¨O! W`«x ã¨O^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ x=iÎOѨ *Ë™êÎ#∞—— – Jx
`«ÅKå~°∞. "≥O@<Õ t+¨µº_»∞ |e K«„Hõ=iÎ =ÚO^Œ∞ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ<å~°∞. PÜ«∞# t+¨º"å`«ûźO J\˜ìk
=∞i!
QÆ∞~°∞^Œ~≈° #OKÕ Ñ¨ÙÅHÍOH˜`∞« _≥· |e „¿Ñ=∞QÍ HÍà◊√§ Hõ_yç t~°ã∞¨ ûÃÑ· [Å∞¡‰Ωõ x, Lz`åã¨#OÃÑ·
‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì, `å#∞ PÜ«∞# áê^•Å ^Œyæ~° Pã‘#∞_≥·<å_»∞.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 413
7. h – <å ã¨fi~°∂ѨO z`üÜÕ∞
|eK«„Hõ=iÎ : ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! `«=∞‰õΩ ZO`À „â◊=∞ HõeyOKå#∞, Hõ∆q∞OK«O_ç. q∂~°∞ W`«óѨÓ~°fi"Õ∞
<åÃÑ· J#∞„QÆǨÏO`À K≥Ñ≤ÊÜ«Ú#fl H˘xfl `åuÎ fiHõ q+¨Ü«∂Å∞ <å |∞kú Ü«∞O^Œ∞ qHõã≤OK«∞K«∞<åfl~Ú.
`«=∞`À =∞iH˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ ã¨OÉèÏ+≤OKåÅx, ã¨O„ѨuOKåÅx <å |∞kú ##∞fl „¿Ñˆ~Ñ≤™ÈÎOk.
F ^Õ"å! WHõ¯_» Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D q+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚÅhfl J`«ºO`« "≥∂ǨÏHõ~°=ÚÖË
Hõ^•! g\˜Ñ¨@¡ <å‰õΩ q~°H˜Î U~°Ê_»∞`ÀOk. ''Ѩ~°=∂~°÷ `«`«Î fi=Ú „QÆÇ≤ÏOK«@"Õ∞ J`«ºO`« J=â◊ºHõO——
– J#∞ xâ◊ÛÜ«∞O <åÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_çOk. J~Ú`Õ <åÖ’ H˘xfl „Ѩâ◊flÅ∞ ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞Î<åfl~Ú.
D r=Ù_»∞ ã¨∞Y=Ú#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl_»∞ Hõ^•! ã¨∞Y=ÚÅxfl\˜Ö’H˜ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞O Uk? J\˜ì J=kè Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO Z\˜ìk? "åã¨Î"åxH˜ <Õ<≥=_»#∞? q∂Ô~=~°∞? D
[QÆ`«∞Î U"≥∞ÿÜ«Ú#flk? - D `«`«Î fi=∞O`å <å‰õΩ `«fi~°QÍ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞=∞x "Õ_»∞H˘O@∞<åfl#∞.
â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ : <åÜ«∞<å! WѨC_»∞ PHÍâ◊=∂~°æOÖ’ „Ѩܫ∂}=Ú#‰õΩ ã¨xfl^Œ∞ú_»<≥· L<åfl#∞.
ã¨Ñ¨Î|∞∞+¨µÅ∞ <å "≥O@ "ÕOKÕã≤ L<åfl~°∞. XHõ ^≥·=HÍ~°ºO xq∞`«ÎO J=â◊ºO "≥à◊§=Åã≤Ü«Ú#flk.
|e : `«=∞ =O\˜ r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ ‰õÄ_® J=â◊ºO x~°fiiÎOK«=Åã≤# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ LO\ÏÜ«∂
™êfiq∂?
â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ : r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ ‰õÄ_® ''„áêÑ≤ÎOz# HÍ~°º=ÚÅ#∞ L¿ÑH˜∆OK«@O—— J<Õ ã¨fiÉèÏ=O
HõeyÜ«ÚO_»~°∞. h=Ù J_çy# „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O q™êÎ~°OQÍ K≥ѨÊ\ÏxH˜ ã¨=∞Ü«∞O KåÅ^Œ∞.
J~Ú<å ‰õÄ_® ã¨O„QÆǨÏOQÍ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
zkǨã≤ÎÇ≤Ïz<凄`« q∞^ŒOz#‡Ü«∞"Õ∞=K« I
z`«Î fiOz^ŒÇ¨Ï"Õ∞`ÕK« Ö’HÍtÛkuã¨O„QÆǨÏó II (â’¡ 11, ã¨~°æ 26)
h=Ù – <Õ#∞ – `«k`«~°=ÚÅ<ÕHõ"≥∞ÿ# "å\˜`À ‰õÄ_ç Z^Œ∞~°∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. D ^Œ$â◊º=∞O`å ''z`«∞Î (Zé∞QÆ∞K«∞#fl\˜ìk)—— Ü≥ÚHõ¯ Jnè#OÖ’<Õ
L#flk† 'Zé∞Hõ— Ü«∞O^Õ J^茺ã≤OK«|_ç Ü«Ú#flk. 'P~ÀÑ≤OK«|_»∞@— J#∞ z`«∞ÎÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ„H˜Ü«∞ÜÕ∞
D [QÆ`«∞Î.
JO^Œ∞KÕ, h=Ù–<Õ#∞–JO`å z<凄`«"∞Õ ! D ã¨=∞ã¨Î Ö’Hõ=ÚÅ∞ z#‡Ü«∞=ÚÖË. `«`Ϋ fi=∞O`«\H˜ ˜
™ê~°=Ú W^Õ. h=Ù Hõ#∞Hõ „â◊^•ú=O`«∞_»=Ù, q"ÕH˜q JÜ«∂º"å – ''„ѨâßO`«=∞QÆ∞ z`ü K≥·`«#º"Õ∞
W^ŒO`å—— J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ ã¨~fi° =Ú á⁄O^ŒQÅÆ =Ù. J\Ï¡ H͉õΩO_®, „â◊^úŒ q"ÕHÍÅ∞ ÖËHáõ È~Ú<åÜ«∂
...JkèHõOQÍ K≥Ñ≤Ê=∂„`«O UO „ѨÜ≥∂[#O? ZO`« K≥Ñ≤Ê<å |∂_ç^ŒÖ’ áÈã≤# Ѩhflˆ~ J=Ù`«∞Ok.
1. z`ü 'q+¨Ü«∂HÍ~° HõÅÊ#— HõeyÜ«ÚO_»∞@.
2. z`ü q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO_»∞@.
414
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
q+¨Ü«∂HÍ~° HõÅÊ#ÜÕ∞ |O^èŒ=Ú. J\˜ì HõÅÊ# ÖËHõáÈ=@"Õ∞ =ÚH˜Î. q+¨Ü«∂HÍ~°HõÅÊ#
ÖË#\˜ì z`ü 'ѨÓ~å‚`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞— J~Ú LO@∞Ok. ã¨=∞ã¨Î ã≤^•úO`«=ÚÅ JOu=∞ ™ê~°O WO`Õ!
WѨC_»∞ W\˜ì xâ◊ÛÜ«∞=Ú J=ÅOaOz D [QÆ`«∞Î#O`å J=Ö’H˜OK«∞. JYO_®HÍ~°
=$uÎx P„â◊~ÚOz ã¨~°fi=Ú Ñ¨ijeOK«∞. JѨC_»∞ xâ◊ÛÜ«∞=ÚQÍ „|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å=Ù.
x`«º"≥∞ÿ#, ã¨`«º"≥∞ÿ# ã¨∞YO J^˘Hõ¯>Ë. „Ñ≤Ü«∞tëêº! ÃÑ^ŒÌÅ∞ <åHÀã¨O PHÍâ◊=∂~°æOÖ’
"ÕzÜ«Ú<åfl~°∞. WHõ ÃãÅ=Ù. W@∞¡ ѨeH˜ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ QÍeÜ≥ÚHõ¯ JÅ=Öˇ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å~°∞.
❖❖❖
8. <Õ<≥=_»#∞? ZO`«\˜ "å_»#∞?
JѨC_»∞ nè=∞O`«∞ÅÖ’ „âı+¨µª_≥·# |eK«„Hõ=iÎ W@∞¡ zO`«# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
Ü«ÚHõÎ=ÚHõÎOÉèíQÆ=`å z^Õ"Õ^ŒO[QÆ¢`«ÎÜ«∞"£∞ I
z^ŒÇ¨ÏOzk"Õ∞Ö’HÍ tÛ^•âßtÛ^ŒÜ«∞O„H˜Ü«∂ II (â’¡ 2, ã¨~°æ 26)
ã¨ÉÏǨºÉèíº#Έ~ã¨~°fiO z^Õ=OѨ~°=∂~°÷`«ó I
Jã≤Îz^Œfi ºuˆ~ˆH} <ÕǨÏH˜OK«#‰õΩ„`«z`ü II (â’¡ 3, ã¨~°æ 26)
=∞Ǩ`«∞‡ÅQÆ∞ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ K≥Ñ≤Ê#k "åã¨Î="Õ∞ Hõ^•! D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞ z<凄`«=Ú
(All pervading consciousness- The Knower) J#∞ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞! <Õ#∞ ‰õÄ_® ''z`ü—— (Zé∞QÆ∞@)
J<Õ^Õ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ Hõey L<åfl#∞. D ã¨ÑÖΨ ’Hõ=ÚÅ∞, ã¨~fi° k‰õΩ¯Å∞, ã¨~fi° „H˜Ü∞« Å∞ z#‡Ü«∞=ÚÖË.
D ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~° ^Œ$â◊º ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å z„^Œ∂Ѩ"Õ∞. 'z`«∞Η‰õΩ aè#flOQÍ D „|Ǩ‡O_»=Ú
#O^Œ∞ U =ã¨∞Î=Ù#∂ ÖË^Œ∞? P K≥·`«#º"Õ∞ ã¨∂~°∞ºx ~°∂ѨOQÍ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞HõáÈ`Õ, ã¨∂~°∞º#‰õΩ
JO^èŒHÍ~°=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_» LO_Õk?
D Éèí∂q∞x ‰õÄ_® ''Wk Éèí∂q∞—— Jx Zé∞QÆ∞K«∞#fl^Õk? K≥·`«#º"Õ∞ Hõ^•! K≥·`«#º=Ú `«#
=∂Ü«∂~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ D k‰õΩ¯Å#∞, Ѩ~°fi`«=ÚÅ#∞, [QÆ`«∞Î#∞, PHÍâ◊=Ú#∞, â◊s~°=Ú#∞
„ѨHÍtOѨ*Ë™ÈÎOk. HÍ|\˜ì "å@xfl\˜H© LxH˜ U~°Ê_»∞`ÀOk. ÖËHõáÈ`Õ J"Õ LO_»=Ù.
D ã¨=∞ã¨Î=Ú z„^Œ∂Ѩ"Õ∞! - D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, ^ÕǨÏ=Ú, =∞#ã¨∞û, WK«Ûù, â◊¥<åºHÍâ◊O,
g@xfl\˜H© "ÕÔ~·# ÉèÏ=ã¨=Ú^•Ü«∞=¸, D ã¨~°fi[QÆkfi+¨Ü«∂Å∂ – W=hfl z`ü Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚÖË!
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O! D â◊s~°O ^•fi~å 'â◊|Ì=Ú, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl J#∞Éèí=
=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ "å\˜#hfl\˜h Zé∞QÆ∞K«∞#flk z„^Œ∂ѨÙ_»<≥·# <Õ<Õ HÍx, D â◊s~°=Ú
ã¨fiÜ«∞OQÍ ^Õxh Zé∞QÆ*ÏÅ^Œ∞ Hõ^•! XHõ H˘Ü«∞º, XHõ =∞OK«∞ QÆ_»¤=Öˇ JKÕ`«#"Õ∞ D â◊s~°=Ú.
â◊si#QÆ∞ <Õ#∞ KÕ`«#=Ú#∞. ã¨fiÜ«∞OQÍ Un Zé∞QÆÖË#\˜ì D â◊s~°=Ú`À <åˆHO Ѩx? ''â◊s~°——
ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ D â◊s~°=Ú#‰õΩ P=Å ã¨~°fi^• K≥·`«#º ã¨fiÉèÏ=O`À „Ѩã¨iOzÜÕ∞ L<åfl#∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 415
<Õ<=≥ ~°∞? LáêkèKÕ x~°fizOѨ|_»xk, ã¨~fi° [QÆ`∞« ‰Î Ωõ P`«‡, KÕ`#« ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ z^Œfiã¨∞=Î Ù#∞
<Õ#∞. PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞ ã¨∂~°º–K«O„^Œ–#Hõ∆„`åk „ѨHÍtOK«∞ ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞, D Éèí∂`«
ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú #O^Œ∞, ã¨~°fi ^Õ=`«ÅO^Œ∞, ã¨~°fi ~åHõ∆ã¨∞ÅO^Œ∞, ã¨~°fi ™ê÷=~°, [OQÆ=∞ r=ÙÅO^Œ∞
LO_ç L#fln D K≥·`«#º"Õ∞!
J\˜ì x`Àºk`« K≥·`«#º"Õ∞ <Õ#∞. D „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^ŒO`«\Ï ˆH=ÅO K≥·`«#º"Õ∞ HõÅ^Œ∞.
J#QÍ <Õ#∞ ã¨~°fik‰õΩ¯ÅO^Œ∞ xO_çÜ«Ú<åfl#∞. <å‰õΩ â◊„`«∞"≥=_»∞? q∞„`«∞_≥=_»∞?
'|e— Jx Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl D Éè∫uHõ â◊s~°O XHõ"àÕ ◊ <ÕÅ ‰õÄÅ∞`«∞O^Œ#∞HÀ.... JO^Œ∞=Å#
^ÕÇ≤Ï#QÆ∞ <åˆHq∞? <Õ#∞ ^ÕÇ≤ÏQÍ, Zé∞QÆ∞"å_çQÍ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jf`«∞_»<≥·, Jã¨OQÆ"≥∞ÿ, D Zé∞QÆ
|_»∞K«∞#fl ^•xHõO`«\ ˜ HõO>Ë „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO\Ï#∞! `«=∞KÕ Hõ^ŒÅÛ|_Õ "Õ∞Ѷ¨∞YO_®Å∞
<ÕÅ ‰õÄe<å ‰õÄ_® "åÜ«Ú`«~°OQÍÅ∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ PHÍâ◊OÖ’ LO\Ï~Ú Hõ^•!
<åKÕ Zé∞QÆ|_»∞K«∞, LxH˜x á⁄O^Œ∞K«∞#fl, D â◊s~°=ÚÅKÕ, Ö’Hõ=ÚÅKÕ <Õ#∞ KèÕkOK«
|_»@"Õ∞q∞\˜? Jã¨OÉèí=O. '^Õfi+¨=Ú— J#∞#k ‰õÄ_® z`ü KÕ`« „ѨHÍtOK«|_ç#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
^Õfi+¨~°∂Ѩ=Ú# ÉèÏã≤™ÈÎOk. JO^Œ∞KÕ`« '~åQÆ=Ú – ^Õfi+¨=Ú— J#∞ Ô~O_»∞ ÉèÏ=#Å∂ K≥·`«#º=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Jnè#OÖ’<Õ L<åfl~Ú. J#QÍ, Jq ‰õÄ_® z„^Œ∂Ѩ=ÚÖË.
|e H˘O`«¿ãѨ٠=∞ø#=Ú, ^蕺#=ÚÅÖ’ QÆ_çáê_»∞.
❖
|e (`«#Ö’) : B#∞! ZO`« ѨijeOz K«∂z<å K≥·`«#º=Ú#‰õΩ "Õéˇÿ#^Õn ZHõ¯_® H˜Oz`ü ‰õÄ_®
HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. <Õ#∞ ã¨~°fi^• â◊√^Œú – z<凄`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. J\˜ì <åÜ«∞O^Œ∞ ~åQÆ=Ú QÍx,
^Õfi+¨=Ú QÍx, =∞#ã¨∞û QÍx, =∞<À=$`«∞ÅÎ ∞ QÍx Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? Jq ÖË#ѨC_»∞ WHõ qHõÅÊ=∞QÆ∞
HõÅÊ#ÜÕ∞ <å Ü«∞O^Œ∞ ã¨OÉèíqOK«^Œ∞ Hõ^•!
Hõ#∞Hõ, ã¨~°fi"åºÑ¨Î"≥∞ÿ, ã¨~°fi qHõÅÊ=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ, JkfifÜ«∞"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, P#O^Œ
=∞Ü«∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ <Õ#∞. <åKÕ Zé∞QÆ|_»∞#^Õn ##∞fl =∞~˘Hõ\ ˜QÍ KÕÜ«∞*ÏÅ^Œ∞.
<å‰õΩ "Õé∞QÍ LO_»*ÏÅ^Œ∞. D „ѨѨOK«=Ú <å=∞~°∂áêÅ`À ‰õÄ_ç L#flk. Wk <å=∞~°∂Ѩ
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ 'ã¨O[˝— HÍQÆÅ^•? ÖË^Œ∞. U z`üâ◊H˜Î J~Ú`Õ ã¨~°fi„`å "åºÑ¨Î"≥∞ÿ <å=∞
~°∂Ѩ HõÅÊ#‰õΩ Jkèëêª#"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flKÀ – JkÜÕ∞ FO-`«`ü â◊ÉÏÌ`«‡Hõ ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞Êùi™ÈÎOk.
^Œ$â◊º – ^Œ~≈° #=ÚʼnõΩ Jf`«"∞≥ ,ÿ x~°‡Å"≥∞,ÿ x`«º"≥∞ÿ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ „^Œ+Ü
ì̈ ∞« QÆ∞ Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»#∞
<Õ#∞! J\˜ì ##∞fl „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞QÆeˆQk =∞Ô~Hõ¯_® Un ÖË^Œ∞. <Õ#∞ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊ ~°∂ѨÙ_»#∞.
ÉÏQÍ<Õ L#flk! J~Ú`Õ x`«º „ѨHÍâ◊=∂„`«∞_»#QÆ∞ <åÜ«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞,
r=Ù_»#∞—— J#∞ Ѩiq∞`« ÉèÏ=O ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_çOk?... P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ <å B#fl`«º=Ú#∞
U=∞~°z, ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ „^Œ+¨ì`«fi=Ú PáêkOK«∞H˘#∞#ѨÙ_»∞ P HõÅÊ#KÕ – hà◊§Ö’ „ѨuaOaOKÕ
K«O„^ŒaO|OÖÏQÍ – ѨizÛù#fl ÉèÏ=# L^Œƒùq™ÈÎOk.
416
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#QÍ '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞ ÉèÏ=# „ÉèÏOuÜÕ∞ HÍx, Ü«∞^ä•~°÷=Ú =∂„`«O HÍ^Œ∞. 'JOu=∞
™êH∆Í`å¯~° =$uΗ KÕ L^Œ∂ƒù`«=∞QÆ∞ â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ <Õ#∞ Hõ^•! =∞i, J\˜ì ~°∂Ѩ=Ú#∞ ã‘fiHõiOz,
`«^•Ìfi~å, D '„ÉèÏOu— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ r=ÉèÏ==Ú#∞ `«ºlOz"Õ¿ãÎ áÈ`«∞Ok.
❖
F <å P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∂! r= ÉèÏ= ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, 'q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J#∞ Hõà◊OHõ"Õ∞ ÖË#\˜ì '=ÚHõÎ
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú – =∞ǨÏ`«~Î =° Ú— J~Ú#\˜ì '™êH˜∆ K≥`· #« º"Õ∞— h=Ù ã¨∞=∂! J\˜ì h‰õΩ W^Õ <å #=∞™ê¯~°O.
h"Õ z„^Œ∂Ѩ=Ú=Ù.
''„â◊=}-=∞## – xkè^蕺㨠– ã¨=∂kè—— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P <å ™êH˜∆ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ <Õ#∞ Ѩ^Õ
Ѩ^Õ #=∞™ê¯~°O KÕã¨∞Î<åfl#∞. ã¨~åfixfl „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞, ''*’ºu ~°∂Ѩ=Ú—— J~Ú L#fl <å‰õΩ
<Õ#∞ #=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl#∞. PǨ! xifi+¨Ü«∞"≥∞ÿ, z„^Œ∂Ѩ=∂„`«∞_»<≥·, „|Ǩ‡O_»=∞O`å ѨiѨÓ~°‚O
KÕã¨∞Î#flk <Õ<Õ Hõ^•! âßO`«ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞† ã¨~°fi=Ú#∞ Zé∞QÆ∞"å_»#∞† ã¨`ü–z`ü =∂„`«=Ú JQÆ∞
=∞ǨÏã¨ûfi~°∂ѨÙ_»#∞. PHÍâ◊O HõO>Ë ‰õÄ_® J#O`«∞_»#∞, ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_»#∞† J}∞=Ù HõO>Ë ‰õÄ_®
J`«ºO`« ã¨∂‰õ∆Ω‡_»#∞† ã¨fi`«óQÍ<Õ z`ü ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞, â◊√^Œú „|Ǩ‡xfl JQÆ∞ ##∞fl ã¨∞Y=Ú, ^Œ∞óY=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#q Z\Ï¡ ã¨Ê $t™êÎ~Ú?
Jxfl\˜h Zé∞QÆ∞K«∂ – ^ÕxKÕ`å ‰õÄ_® Zé∞QÆ|_»x"å_»#∞ ...=~°=Î ∂#OÖ’ LO_çLO@∂<Õ,
'Éèí∂`« – Éèíq+¨º`«∞ΗÅO^Œ∞ ‰õÄ_® „Ѩã¨iOz L#fl"å_»#∞† ã¨~°fi "åºÑ¨‰õΩ_»#∞, q+¨Ü«∞ â◊¥#∞º_»#∞.
WHõ¯_» L#fl^ŒO`å <å `À<Õ xO_çáÈ~Ú L#flk. <Õ#∞ â◊√^Œú–J#O`«–JkfifÜ«∞–ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞.
##∞fl D [QÆ`«∞Î QÍx, WO^Œ∞Ö’x ÉèÏ=, JÉèÏ==ÚÅ∞ QÍx, PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ QÍx, ^Õâ◊
– HÍÖÏ^Œ∞Å∞ QÍx 'ѨizÛù#flO— KÕÜ«∞QÆÅ"å?... ÖË^Œ∞.
<å‰õΩ Ñ¨iKÕÛù^Œ"Õ∞ ÖË^Œ∞ - H˘O^Œ~°∞ `«`«Î fiâߢã¨Î ѨiK«Ü«∞O H˘~°‰õΩ ''Wk â◊s~°=Ú, Wk
=∞#ã¨∞û, Wk |∞kú, Wk JǨÏOHÍ~°=Ú—— Jx <å QÆ∞iOz K≥ѨC‰õΩO@∂ áÈ`«∞<åfl~°∞. J@∞¡
ѨiKÕÛ^ù OŒ KÕÜ∞« @O KÕ`« W|ƒO^Õq∂ ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë, <å ã¨fi=∂Ü«∞KÕ <Õ<Õ D â◊s~°–=∞<À–|∞kú
–JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞QÍ J~Ú =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl#∞ Hõ^•! ''<å ~°∂Ѩ=ÚÖË—— J~Ú=Ù#fl J=hfl <åHõO>Ë
"Õ~°∞ Z\Ï¡ J=Ù`å~Ú? ''<å |∞kú "Õ~°∞ – <Õ#∞ "Õ~°∞—— – Z\Ï¡ J=Ù`åO? XHõ =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ XHõ
"≥·Ñ¨Ù ~°∂ѨO J^Õ =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù ~°∂ѨOKÕ xi‡`«"≥∞ÿ#@∞¡ QÍ#∂, P^è•~°Éèí∂`«O
QÍ#∂ JxÑ≤ã¨∞Î#flO`« =∂„`«O KÕ`« P =ã¨∞Î=Ù#‰õΩ =KÕÛ Ö’>Ëq∞\˜?
❖
"åã¨Î"åxH˜ <Õ#∞ ã¨~°fiHÍÅ=ÚÅO^Œ∞#∞, ã¨~°fi„`å "åºÑ¨Î"≥∞ÿ, ã¨~°fi Hõ~°Î<≥·, ã¨~°fi ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl#∞. JkfifÜ«∞ K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞, ã¨~°fi q+¨Ü«∞ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞ JQÆ∞ <Õ<Õ, D
[QÆ`«∞ΉõΩ HÍ~°‰õΩ_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞.
W^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜ <å ã¨OHõÅÊ qHõÅÊ=ÚÖË. J~Ú`Õ Ñ¨~°=∂~°÷OQÍ K«∂¿ãÎ, WHõ¯_» Un
L`«Ê#fl=∞=fi@O ÖË^Œ∞, #tOK«_»O ÖË^Œ∞. ...=∞i, z„^Œ∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å‰õΩ WHõ¯_»QÆÅ ã¨OHõÅÊ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 417
qHõÅÊ=ÚÅKÕ Ñ¨<Õ=Ú#flk? |O^èŒ"Õ∞=Ú#flk? ^Õx =Å¡ ZHõ¯_» Uk =$kú? Uk <åâ◊#O? <Õ#∞
XHõѨC_»∞ J*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOz L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®, ã¨~°fi^• ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P=Å
~å*Ïkè~åA<≥· LO_»∞@ H˘#™êQÆ∞K«∞<Õ L#flk. <å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ <Õ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#flѨC_»∞, <å
QÆ∞iOz ѨÅ∞‰õΩ@‰õΩ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#fl "Õ^•O`« âߢã¨ÎO ##∞fl '*Ï˝x—QÍ âߡѶ≤∞OK«∞K«∞#flk. J㨇^•`«‡
ã¨fi~°∂áêxfl U=∞~°z#ѨC_»∞ ##∞fl ''J*Ï˝x—— ...Jx Ñ≤Å∞™ÈÎOk.
*Ï˝#O – J*Ï˝#=ÚÅ ÉèË^Œ=Ú JO`«=~°ˆH! *Ï˝#-J*Ï˝#=ÚÅ∞ <å„H©_»Å∞† <åbÅÅ∞†
<åK«=∞`å¯~°=ÚÅ∞† J㨇`ü [QÆ„^ŒK«<åHõàÏHõà◊Å∞ =∂„`«"Õ∞!
Hõ^•ä ~°K~« Ú`« Hõ^•ä ~°K#« #∞, áê„`«Å QÆ∞}-„Ѩ=~°<Î å^Œ∞Å#∞ HõeÊã¨∂,Î H˘#™êyã¨∂Î LO_»QÍ,....
`«`«û=∞Ü«∞OÖ’ `«##∞ `å#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩO@∞<åfl_®? ÖË^Õ? J\Ï¡ˆQ <Õ#∞ J*Ï˝xQÍ K«iã¨∂Î
L#flѨC_»∞ ‰õÄ_® P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ!
JO^Œ∞KÕ`« WO`«óѨÓ~°fiѨ٠J*Ï˝#=Ú#∞ K«∂z WѨC_»∞ "Õ^Œ# K≥O^Œ=Åã≤#k Un ÖË^Œ∞.
##∞fl <Õ#∞ P„â◊~ÚOz, „ѨâßO`« z`«∞Î_»#QÆ∞^Œ∞#∞QÍHõ.
❖
=∞Ǩ„Ѩ*Ï˝=O`«∞_»QÆ∞ P |eK«„Hõ=iÎ P q^èŒOQÍ zO`«# KÕã¨∂Î, „Hõ=∞OQÍ „ѨâßO`«
z`«∞Î_»Ü«∂º_»∞. ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ – HõÅÊ#Å#∞ ~°Ç≤Ï`«O KÕâß_»∞. J–L–=∞ J#|_»∞ FOHÍ~°=Ú
Ü≥ÚHõ¯ =¸_»∞ =∂„`«Å‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ L#fl\˜ì J~°ú=∂„`«#∞ ÉèÏqOK«∞K«∞ =∞ø#O =Ç≤ÏOKå_»∞.
J ´ ã¨`ü (Existence)† L ´ z`ü (Knowledge)† =∞ ´ P#O^Œ=Ú (Bliss)† J~°ú=∂„`«
´ qâ◊√^•ú`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú (ÖËHõ) `«∞sÜ«∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú.
KÕ`«º=Ú, KÕ`«#=Ú – D Ô~O_ç\ ˜H© Jf`«∞_≥·<å_»∞. J#QÍ, ^蕺#=Ú KÕÜ«Ú"å_»∞ –
^蕺#=Ú – ^èպܫ∞ =ã¨∞Î=Ù ...D =¸_»∞ q+¨Ü«∂Å∞ ÖËx "å_≥·<å_»∞. x~°‡Å∞_≥·, "åã¨#Åhfl
=i˚Oz#"å_≥·, QÍegK«x KÀ@ nѨOÖÏQÍ xâ◊ÛÅ`« á⁄O^•_»∞. âßO`«z`«∞Î_≥·, „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞
P„â◊~ÚOKå_»∞. XHõ tÅÜ«∞O^Œ∞ K≥Hõ¯|_ç# tÅÊ=ÚÖÏQÍ KåÖÏHÍÅO ã≤÷~°OQÍ L<åfl_»∞.
WHõ P`«xÜ«∞O^Œ∞ q+¨Ü«∞^À+¨=ÚÅ∞ ÖË=Ù. ''x~°‡Å „|Ǩχ ÉèÏ=„áêÑ≤Η— J#∞ 'ã¨`«Î— Hõey
x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖÏ â’aèOKå_»∞.
❖
|e K«„Hõ=iÎ xâıÛ+¨µì_≥·, JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==Ú#O^Œ∞ x=∞QÆ∞fl_≥· L<åfl_»∞.
¿ã=‰õΩÅ∞ P`«xx ¿ãqOK«\ÏxH˜ ã¨q∂Ñ≤Oz Uq∂ áêÅ∞ áÈHõ, K«∂ã¨∂Î xÅ|_®¤~°∞. WO„^Œ∞_»∞,
ã≤^∞Œ Åú ∞, `«k`«~∞° ÅQÆ∞ ^Õ=`«Å∞ P`«xx ¿ãqOK«\ÏxH˜ ã¨q∂Ñ≤Oz, P`«xx P^Œ~}° `À K«∂_»™êQÍ~°∞.
L^•ã‘#∞Å∞ Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞Öˇ·<å~°∞. `«`«Î fiA˝Å∞ ''`«`«fi*Ï˝#O ã¨OáêkOz#O^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#O
WkHõ^•!—— Jx P#O^ŒO á⁄O^•~°∞.
418
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J*Ï˝#∞ÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok ~åHõ∆㨠„Ѩ[Å∞ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ `≥eÜ«∞Hõ ''Wk â◊„`«∞=ÙÅ =∞O„`«
– `«O„`« „Ѩ"∞Õ Ü«∞O HÍ^Œ∞ Hõ^•?—— Jx ÉèÜ
í ∞« =Ú – q㨇ܫ∞=Ú á⁄O^Œ™êQÍ~°∞. JHõ¯_ç =∞O„`«∞ÅO`å
XHõ KÀ@ QÆ∂_ç ''WѨC_»∞ =∞# Hõ~°Î=º"Õ∞q∞\˜? =∞# ~åA#∞ =∞#O ^ŒH˜¯OK«∞HÀ"åe. JO^Œ∞‰õΩ
=∞i Uq∞\˜ LáêÜ«∞O?—— Jx ã¨=∂Ö’K«# KÕâß~°∞. =∞#O WѨC_»∞ LáêÜ«∞O HÀã¨O â◊√„HÍKå~°∞ºÅ
"åix P„â◊~ÚOK«=Åã≤O^Õ!—— Jx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. "å~°O`å â◊√„HÍKå~°∞ºÅ"åiH˜ QÆ∞~°∞™È΄`«O
ã¨=∞iÊOKå~°∞.
QÆ∞~°∞=QÆ∞ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ ^ÕnѨº=∂#"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú`À =ºHõÎ"≥∞ÿ, JHõ¯_» „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ<å~°∞.
ã¨=∂kèÖ’ L#fl |eK«„Hõ=iÎx K«∂z ã¨O`À+¨OQÍ `«Å ѨOH˜OKå~°∞. P~°∞ÎÖˇ·, `«##∞ ã¨q∂Ñ≤OKÕ
~åHõ∆㨠[##=Ú#∞ ã¨OÉ’kèã¨∂Î W@∞¡ ѨeHÍ~°∞.
â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ : <åÜ«∞#ÖÏ~å! =∞# D |e K«„Hõ=iÎ P`«‡Ö’ q„â◊q∞Oz ã¨O™ê~° „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«∞_»∞
J~Ú<å_»∞. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKå~°} KÕÜ«Ú@KÕ ã¨~°fi=Ú#‰õÄ Jkèëêª#"≥∞ÿ# „|ǨχѨ^Œ=Ú D`«xH˜
ã¨O„áêÑ≤ÎOzOk. L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# ã≤kúx á⁄O^•_»∞. Wk Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞!
㨈~! ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«∞Î_»QÆ∞ D`«xx W>Ë¡ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷`«∞_≥· H˘O`«HÍÅO LO_»x=fiO_ç.
âßO`«=∞QÆ∞ P`«‡^èŒ~°‡Ñ¨^Œ=Ú#∞ gH˜∆OK«x=fiO_ç. ZO^Œ∞HõO>Ë, WO`«HÍÅOQÍ Z<≥fl<Àfl q+¨Ü«∂Å∞
P„â◊~ÚOK«∞@KÕ W`«x =∞#ã¨∞û ZO`«QÍ<Õ JÅã≤ áÈ~ÚOk. WѨC_ç`x« Ü«∞O^Œ∞ ã¨O™ê~° „Éè=í ∞Åhfl
`˘ÅyáÈÜ«∂~Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ WѨÊ\˜H˜ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu Åaè™ÈÎOk. q∂~°∞ =∂„`«O
W`«xx ѨÅ∞HõiOK« =^Œ∞Ì. HÍÅ„Hõ=∞=ÚQÍ W`«_»∞ ã¨=∂kè #∞O_ç ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ *Ï„QÆ`«∞Î#∞
á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. JѨÊ\˜ =~°‰õΩ q∂~°O`å q∂q∂ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î ~åK«HÍ~°º=ÚÅ∞ „â◊^•ú
Éèí‰õΩÎÅ`À <≥~°"Õ~°∞ã¨∂Î LO_»O_ç. q∂ JO^ŒiH© â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ W@∞¡ ѨeH˜ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å~°∞. ^≥·`«∞ºÅ∞ QÆ∞~°∞ P[˝#∞ t~°™ê=Ç≤ÏOKå~°∞.
❖❖❖
9. ˆH=Å ã¨=∞~°∂ѨO
KåÖÏ HÍÅ=∞~Ú#k. XHõ ~ÀA |e K«„Hõ=iÎ ã¨=∂kè #∞Oz *ÏQÆ$u á⁄Ok#"å_≥·,
Hõ#∞Å∞ `≥iKå_»∞. P`«xH˜, ã¨Ñ¨~°ºÅ∞ KÕã¨∞Î#fl ¿ã=‰õΩÅ∞ D q+¨Ü«∞O =∞O„`«∞ʼnõΩ, `«k`«~° #QÆ~°
„Ѩ=ÚY∞ʼnõΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∂Åx |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞.
|e K«„Hõ=iÎ ÖËz ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. ã¨O`«$Ñ≤Î, „ѨâßO`«`«Å`À ‰õÄ_ç#"å_≥·, D q^èŒOQÍ
PÖ’K«# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
|e K«„Hõ=iÎ (`«#Ö’) :
JǨϟ#∞~°=∂ºÑ¨^Œg j`«ÖÏáê~°=∂i÷H© I
JǨÏ=∞™êºOHõ∆}O ã≤÷`åfi Ѩ~åOq„âßxÎ=∂QÆ`«ó II (â’¡ 4, ã¨~°æ 29)
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 419
''PǨ! D 'Ѩ~°=∂~°÷ã¨OѨ^Œ— ZO`«\ ˜ ~°=∞}©Ü«∞"≥∞ÿ#k! Hõ∆}HÍÅO WO^Œ∞ q„â◊q∞Oz#
=∂„`«OKÕ`« ZO`«\ ˜ q„âßOu, „ѨâßO`«`«Å#∞ á⁄O^•#∞!
D ã¨=∂kè =ÚO^Œ∞ ÉÏǨϺqÉèí==ÚÖˇ·#\˜ì D ~å*ϺkèѨ`«º=Ú, ^èŒ#, [#, <ås[<åk
qÉèí==ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˘™êÎ~Ú? "åã¨Î"åxH˜ ÉÏǨϺ[QÆ`«∞ÎÖ’ âßOu ZHõ¯_»? ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯
ѨiáêHõ=ÚKÕ ÅaèOKÕ P#O^ŒO =∞Ô~Hõ¯_® U q^èŒOQÍ#∂ ÅaèOK«^Œ#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ áêѨ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚŠѨ@¡, q+¨Ü«∞ã¨=Ú^•Ü«∞=ÚŠѨ@¡ ^蕺ã¨, Pâ◊Å∞ QÆÅ [#∞Å∞
`«=∞ JO`«~O° QÆ=Ú# ã¨~fi° ^• „Ѩãi¨ OzÜ«Ú#fl ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ B#fl`«º=Ú#∞ QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞
Hõ^•! ã¨=∂kèx+¨µìÖˇ·# "åi ã¨~°=∂#O^ŒO QÆ∞iOz `≥eã≤LO_ç LO>Ë, <å D ã¨Ç¨Ï[#∞ÅÖ’
J<Õ‰õΩÅ∞ ÉÏǨϺ[QÆ`«∞ÎÅÖ’ W\Ï¡ =$^è• ã¨OKå~åÅ∞ KÕ¿ã"å~å? âßOu, ã¨∞Y=ÚÅ H˘~°ÔH·
ZHõ¯_≥Hõ¯_À ÉÏǨϺOQÍ `«KåÛ_Õ"å~å? ÖË^Œ∞.
❖
^Œ∂~°OQÍ [#∞Å∞ ǨÏ_®q_çQÍ J@∂ W@∂ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«∞@O QÆ=∞xã¨∂Î<Õ, P`«_»∞ `«#
PÖ’#Å∞ H˘#™êyOK«™êQÍ_»∞.
''<Õ#∞ 'z`ü – Zé∞Hõ— J#∞#^Õ ~°∂Ѩ=ÚQÍ HõÅ"å_»#∞ Hõ^•! z„^Œ∂Ѩ=Ú (Zé∞QÆ∞@
J#∞ `«`«Î fi=Ú) #O^Œ∞ ''Wk W+¨ì=Ú – Wk J~Ú+¨ì=Ú† Wk <åk – Wk HÍ^Œ∞—— – "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ
qHõÅÊ=ÚÅ∞ ZHõ¯_» LO\Ï~Ú? Hõ#∞Hõ WHõ¯_» <å‰õΩ „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤#^Õk? `«ºlOK«=Åã≤#^Õk?
HÍx, ZO^Œ∞HÀ D =∞#ã¨∞û J<åk HÍÅO #∞O_ç q+¨Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«∞K«∂,
"å\˜`À j„Ѷ¨∞OQÍ UHõ`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. "åã¨Î"åxH˜ K≥·`«#º~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ ^ÕxKÕ`« |OkèOѨ
|_»QÆÅ#∞?... D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅKÕ`«<å? ...W=hfl <å ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! <åKÕ HõeÊOK«|_ç# HõÅÊ#Å∞ ##∞fl |OkèOK«@"Õ∞q∞\˜? z`ü ã¨fiÉèÏ=Ù_»#QÆ∞
##∞fl |OkèOK«∞#^Õn ZHõ¯_® LO_»\ÏxˆH gÅ∞ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ <å‰õΩ |O^èŒ=∞#∞#^ÕÖË^Œ∞. |O^èŒ"Õ∞
ÖË#ѨC_»∞, WHõ "≥∂Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩã¨OQÆ"≥∞Hõ¯_çk?
''<å‰õΩ "≥∂Hõ∆=Ú HõÅ∞QÆ∞QÍHõ!—— J#|_»∞ ã¨∞„Ѩã≤^Œú=∞QÆ∞ Ö’Hõ „Ѩã≤^Œú=∞QÆ∞ "åHõº=Ú<Õ
fã¨∞‰õΩO^•O! "≥∂Hõ∆=Ú â◊s~°=Ú#HÍ? HÍ^Œ∞. Jk [_»"≥∞ÿ#k. ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ# Ü≥∂K«#, ÉèÏ=#
ÖËx â◊s~°=Ú#‰õΩ "≥∂Hõ∆"Õ∞q∞\˜?... áÈh, =∞#ã¨∞ûHÍ? - Jk ‰õÄ_® [_»"Õ∞. <åKÕ x~°fiiÎOK«
|_Õ^ŒO`å <å =∞##=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! =∞#ã¨∞û JO>Ë <å Ü≥ÚHõ¯ =∞##=Ú KÕÜ«Ú
„H˜Ü«∞ÜÕ∞ Hõ^•! =∞##=Ú ã¨fiÜ«∞OQÍ L#flkHÍ^Œ∞. ã¨fi`«O„`« ѨuѨuÎHÍ^Œ∞. J^•ÌxH˜ "≥∂Hõ∆"Õ∞q∞\˜?
WHõ, <åHÍ? 'Zé∞QÆ∞K«∞O_»∞@— – J#|_»∞ z„^Œ∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ W`«óѨÓ~°fiO ^ÕxKÕ`«
|OkèOK«|_®¤#∞? |O^èŒ~°Ç≤Ï`«∞_»#QÆ∞ <Õ#∞ '"≥∂Hõ∆=Ú HÍ"åe— Jx k‰õΩ¯Å "≥O@ K«∂_»@"Õ∞q∞\˜?
=¸_è`» fi« O HÍ^•? Jxfl\˜H© ã¨~fi° ^• "Õéÿˇ (J„Ѩ"∞Õ Ü«Ú_»<)·≥ L<åfl#∞ Hõ^•! WHõ <å‰õΩ |O^è"Œ ∞Õ q∞\˜?
"≥∂Hõ∆"Õ∞q∞\˜?
420
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ <å‰õΩ |O^èŒ=ÚQÍx, "≥∂Hõ∆=ÚQÍx ÖË=Ù... J=∞‡Ü«∞º! WѨÊ\˜H˜ <å J*Ï˝#O
LѨâq◊ ∞OzOk. WHõ <å‰õΩ '^蕺#=Ú—KÕ QÍx, ÖËHõ '^蕺#=Ú KÕÜ∞« HõáÈ=Ù@— KÕ`« QÍx „ѨÜ∂≥ [#O
U=Ú#flk? '^蕺<å^蕺#=ÚÅ∞— J#∞ Ô~O_»∞ „Éèí=∞Å#∞ =^Œe"Õã≤, '™êfi`«‡— ~°∂Ѩ=Ú<Õ LÉèíÜ«∞
ã¨=∞Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞ J=Ö’H˜ã¨∂Î LO\Ï#∞. WHõ Uk =ã¨∞ÎO^À, ~åh.... áÈ`«∞O^À, áÈh...! D
=zÛáÈ=Ù "å\˜`À <å P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ U~°Ê_»QÆÅ =$^Œú – Hõ∆Ü«∞=ÚÅ∞ Uq∞ LO\Ï~Ú? D
^Œ$â◊º=∞O`å ã¨~°fi^• =∞=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•!
Éè’QÆ=ÚÅ∞ QÍx Éè’QÆ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==Ú QÍx <ÕxѨC_»∞ HÀ~°∞H˘#∞@ ÖË^Œ∞. ^Œ∞óY
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ 'ˆH=Å–ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú— #O^Õ ã≤÷u Hõey LO\Ï#∞. WHõ D [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ#=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. `«ºlOK«=Åã≤# Ѩx ÖË^Œ∞. J>Ë¡, ''„|ǨχÉèÏ==Ú J#|_»∞ =∞~˘Hõ ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^•e.
D [QÆ^•ƒù==Ú#∞ =^ŒÖÏe——, ''Hõ~°‡, „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞—— - "≥Ú^ŒÅ∞QÍ QÆÅ `«`«OQÆO ‰õÄ_®
<å‰õΩ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
J=hfl 'Jã¨`«º=ÚÅ∞, „Éèí=∂`«‡Hõ=ÚÅ∞— ... Hõ^•! Jã¨`«º=ÚÖˇ·#"å\˜ H˘~°‰õΩ WKåÛùѨÓ~°fiHõ
"≥∞ÿ# '`«ºlOKåe— J#∞ „Ѩܫ∂㨠=∂„`«O ^ÕxH˜? ...<Õ#∞ =∞$`«∞_»#∞ HÍ^Œ∞. rq`«∞_»#∞ HÍ^Œ∞.
ã¨`«∞Î#∞ HÍ^Œ∞. Jã¨`«∞Î#∞ HÍ^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú QÍx, D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ QÍx HÍ#∞. `«k`«~°
^ÕǨÏ=ÚÅ∞, ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ HÍ#∞.
=∞i <Õ<≥=~°∞? ...=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# 'â◊√^Œú z^•`«‡— ÜÕ∞ <Õ#∞. J\˜ì <å‰õΩ <å #=∞™ê¯~°O. D
~å[º=ÚÅ∞, D â◊s~°=Ú LO>Ë LO_»=K«∞Û... ÖËHõáÈ=K«∞Û. <Õ#∞ =∂„`«O P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ âßOu
~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞ã≤÷`«∞_»<≥· L<åfl#∞. LO\Ï#∞.
P`«‡ HÍHõ, `«k`«~=° ÚÖˇ#· q+¨Ü∞« =ÚÅhfl L<åfl XHõ¯>Ë! ÖˉΩõ <åfl XHõ¯>Ë! <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#
=ã¨∞Î=ÙQÍx, q+¨Ü«∞OQÍx, ZHõ¯_® U=∂„`«O ÖË=Ù. Hõ~°Î $`«fi=Ú`À‰õÄ_ç# HÍ~°º=∞O@∂ <å‰õΩ
ZHõ¯_® ÖË<Õ ÖË^Œ∞. D „áêHõ$`« =º=Ǩ~°=ÚÖˇ·# '~å[ºáêÅ#— <åKÕ x~°fiiÎOK«|_ç#ѨÊ\˜H©, <å
`«`«Î fi=Ú#‰õΩ W|ƒOk Uq∂ LO_»*ÏÅ^Œ∞.
❖
*Ï˝#∞ÅÖ’ L`«Î=Ú_»QÆ∞ P |e K«„Hõ=iÎ J@∞¡ x~°‚~ÚOK«∞H˘<åfl_»∞. ѨiѨÓ~å‚`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞
JÜ«∂º_»∞. 'P`«‡"Õ`«Î— Jx P`«‡A˝ÅKÕ âߡѶ≤∞OK«|_®¤_»∞. `«##∞ ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î#fl ^•#= [#∞Å#∞ –
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~Úã¨∂Î PÜ«∂Ö’Hõ=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞#Î fl@∞¡ – K«∂_»™êQÍ_»∞. "åi "åi #=∞™ê¯~°=ÚʼnõΩ
z~°∞#=Ùfi`À „Ѩu#=∞™ê¯~°O KÕã≤, ÖËKå_»∞.
~åK«HÍ~°º=ÚÅ#∞, '^èպܫ∞"åã¨<å`åºQÆ=Ú—`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl"å_≥· Ü«∞^ä•qkèQÍ x~°fiiÎOK«
™êQÍ_»∞. J~°…ºáê^Œº=ÚÅ`À ^Õ=`«Å#∞, „ÉÏǨχ}∞Å#∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ѨÓlOK«@O, Ji÷OK«\ÏxH˜
=zÛ#"åix ã¨`«¯iOK«@O, ZѨÊ\˜ÖÏQÍ<Õ KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 421
H˘O`«HÍÅO QÆ_zç Ok. XHÍ<˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ |eK«„Hõ=iÎ XHõ Q˘Ñ¨Ê Ü«∞[˝O „áê~°OaèOKå_»∞.
Z<Àfl Éèí∂`«HÀ@¡‰õΩ ã¨OѨ^ŒÅ∞ WzÛ `«$Ñ≤ÎѨ~°Kå_»∞. â◊√„HÍKå~°∞ºÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ÃÑ^ŒÌÅ â◊√ÉèÏjã¨∞ûÅ∞
á⁄O^•_»∞. J~Ú`Õ, WO„^Œ∞_»∞ P Ü«∞[˝=Ú#∞ K«∂z, ''D |e WO`« Q˘Ñ¨ÊÜ«∞[˝O KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
H˘OѨfã≤, P`«_»∞ WO„^ŒÑ¨^ŒqHÀã¨O W^ŒO`å KÕÜ«∞@O ÖË^Œ∞ Hõ^• W`«_»∞ =∞Ǩ|Ö’¿Ñ`«∞_≥·`Õ
~åHõ∆ã¨*Ïu "å~°∞ JkK«∂K«∞H˘x =∞iO`« Ö’HõHõO@‰õΩÖ∫`å~°∞ Hõ^•!—— Jx ÉèíÜ«∞O á⁄O^•_»∞.
`«# *˺+¨ª ™È^Œ~°∞_≥·# q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞x P„â◊~ÚOKå_»∞. J~Ú`Õ |e, D Éè∫uHõ"≥∞ÿ# ã¨fi~åæ^Œ∞Å
HÀã¨O Ü«∞[˝O KÕã¨∞Î<åfl_®? ...ÖË^Œ∞. *Ï˝x J~Ú, ã¨fi^èŒ~°‡=Ú##∞ã¨iOz KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
WO„^Œ∞x HÀiHõ#∞ J#∞ã¨iOz, |e K«„Hõ=iÎx x~ÀkèOKÕ xq∞`«OÎ q+¨µ=‚ ¸iÎ "å=∞<å=`å~°∞_≥·
Ü«∞[˝âßÅ#∞ ã¨q∂Ñ≤OKå_»∞. HÍ~°ºK«`«∞~°∞_»QÆ∞ "å=∞#∞_»∞ ''JÜ«∂º! <å‰õΩ =¸_»∞ J_»∞QÆ∞Å <ÕÅ
WÑ≤ÊOK«O_ç. JO`Õ KåÅ∞—— Jx Ji÷OKå_»∞. QÆ∞~°∞=QÆ∞ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ ÃÇÏK«ÛiHõ#∞ ‰õÄ_® áê\˜OK«
‰õΩO_®, JO`å `≥eã≤ ‰õÄ_®, |eK«„Hõ=iÎ =¸_»∞ J_»∞QÆ∞Å <ÕÅ ^è•~°áÈâß_»∞. ''JѨiq∞`«=Ú,
âßâ◊fi`«=Ú JQÆ∞ K≥·`«#º=Ú =ÚO^Œ∞ Ѩiq∞`« =ã¨∞Î=ÙÅQÆ∞ D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞ ZO`«\ ˜q?—— – Jx
Zé˜y LO_»∞@ KÕ`«<Õ P q^èŒOQÍ ^•#O KÕã≤"Õâß_»∞. WHõ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ =∂Ü«∂*ÏÅO KÕ`«
„uq„Hõ=∂HÍ~°∞_≥· `«# áê^Œ=ÚÅKÕ „uÖ’Hõ=ÚÅ#∞ P„Hõq∞Oz '=¸_»= J_»∞QÆ∞— |eK«„Hõ=iÎ
t~°ã∞¨ ûÃÑ· LOz, P`«xx áê`åà◊Ö’Hõ=Ú#‰õΩ Ñ¨OÑ≤, JK«Û@ Ѩiq∞`«∞xQÍ KÕã,≤ `å<Õ |eK«„Hõ=iÎH˜
~°Hõ∆HõÉèí@∞`«fiO =Ç≤ÏOKå_»∞.
❖
N=ã≤+¨ì =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! WѨÊ\˜H˜ ‰õÄ_® |eK«„Hõ=iÎ áê`åà◊Ö’Hõ ~å*ˇ· L<åfl_»∞.
r=#∞‡‰õΩÎ_»QÆ∞ P`«_»∞ ã¨fiã¨÷z`«∞Î_≥·, x~°O`«~° Ѩ~°=∂`«‡ ^蕺# Ѩ~åÜ«∞}∞_≥· "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
D „ѨѨOK«=ÚѨ@¡ WO^Œ∞ J#∞k#O `å~°ã¨Ñ¨_Õ „Ñ≤Ü«∂ „Ñ≤Ü«∞ ã¨OѶ¨∞@#ŠѨ@¡ L^•ã‘#∞_≥·,
''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡ `«`«Î fi=Ú<Õ Hõ^•!—— J#∞ Zé∞Hõ#∞ P„â◊~ÚOz K«iã¨∞Î<åfl_»∞.
„áê~°|ú =â◊OKÕ`« `«#‰õΩ HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ „áêÑ≤ÎOK«É’ÜÕ∞ WO„^Œ`«fi=Ú#ÔH· "ÕzÜ«Ú<åfl_»∞. ã¨OѨ^Œ
J~Ú<å, PѨ^Œ J~Ú<å ~å=K«∞Û. áÈ=K«∞Û. P`«x ã¨=∞`«fi=Ú qѶ¨∞fl=Ú á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. z„`«
Ѩ@OÖ’ HõxÑ≤OKÕ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ^•"åyflH˜ L+¨‚`«fiO LO@∞O^•? |eÜ≥ÚHõ¯ |∞kú‰õÄ_® ã¨∞Y
^Œ∞óY ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ K«OK«Å=Ú á⁄O^Œ∞@ÖË^Œ∞. D Éè’QÆ=ÚÅ∞, D J<ÕHõ qÉèí==ÚÅ∞
–W=hfl P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ [iˆQ q<À^Œ=ÚÖË Hõ^•! – Jx ÉèÏ=#KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
P`«x =∞#ã¨∞û "≥·~åQƺ „ѨÉèÏ=OKÕ âßOux á⁄OkOk. ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞, ÉèÏ=, JÉèÏ==ÚÅ∞
– W=hfl Z\Ï¡ =ã¨∞Î<åflÜ≥∂ J\Ï¡ˆQ áÈ`«∞<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. "å\˜Ü«∞O^Œ∞ LѨâßOu LO_»
*ÏÅ^Œx QÆ=∞xOz, "å\˜H˜ ''Jf`«`«fi=Ú—— P„â◊~ÚOKå_»∞. J`«_çѨC_»∞ ~°™ê`«ÅOÖ’, áê`åà◊
Ö’HõOÖ’, ѨÓ~°‚z`«∞Î_≥·, x~°O`«~° P`å‡~å=Ú_≥· qǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞.
`«fi~°Ö’ P |e K«„Hõ=iÎ WO„^Œ Ѩ^Œqx á⁄Ok, =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ áêeOK«∞K«∞ D
„|Ǩ‡O_»=Ú# z~°HÍÅO =ã≤OK«QÆÅ_»∞.
422
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ J\ì̃ Ѩ^qŒ „áêÑ≤OÎ z#ѨC_»∞ "≥∂^Œ=ÚQÍx, Jk `˘ÅQÆ∞@KÕ MË^=Œ ÚQÍx á⁄O^Œ_∞» .
ã¨~°fi ã≤÷u QÆ`«∞ÅO^Œ∞ ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú Hõey ã¨^• ã¨O`«∞+¨ì z`«∞Î_≥· LO@∞<åfl_»∞.... LO_»QÆÅ_»∞.
„áê~°ÉÏú#∞™ê~°O Uk „áêÑ≤οãÎ Jk á⁄O^Œ∞K«∂ ã¨fiã¨÷z`«∞Î_≥·, PHÍâ◊=Ú=Öˇ x~°‡Å∞_≥· q~ålÅ∞¡
K«∞<åfl_»∞. P q^èOŒ QÍ P`«_∞» áê~°|=ú Ú#∞ [~ÚOz"Õã,≤ „Ѩ[K˝ Õ Hˆ =Å™êH˜∆ J~ÚK≥<˘flO^Œ∞K«∞<åfl_»∞
ã¨∞=∂!
❖❖❖
10. ã¨<å‡~åæq+¨¯~°}
N=ã≤+¨ì =∞ǨÏi¬ : F ~åѶ¨∞"å! |eK«„Hõ=iÎ U =∂~°æOÖ’ *Ï˝x JÜ«∂º_À q=iOKå#∞. h=Ù
‰õÄ_® J\˜ì ^Œ$+≤xì J=ÅOaOz r=#∞‡‰õΩ_Î =» QÆ∞=Ú. ''<Õ#∞ x`åº`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<!Õ —— Jx xâ◊Û~ÚOz,
ã¨fiáœ~°∞+¨ =â◊O KÕ`« J^≥· fi`« Ѩ^Œ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞.
F [#∞ÖÏ~å! `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅѨ@¡ ^Œ$+≤ì#O`å xeÑ≤, `«$Ñ≤ÎÔH· =$^ä•QÍ
"≥`«HõHõO_ç. |eK«„Hõ=iÎ Jxfl "ÕÖÏk ã¨O=`«û~åÅ∞ ã¨∞qâßÅ ~å*Ϻ^Œ∞Å#∞ J#∞ÉèíqOz, `«$Ñ≤Îx
á⁄O^Œ<Õ ÖË^Œ∞. z=iH˜ "≥·~åQƺ=Ú<Õ P„â◊~ÚOKå_»∞. WHõ¯_» Éè’QÆ=ÚÅ∞QÍ HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl=hfl
HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï ^Œ∞óY HÍ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ<Õ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. Éè’QÆ ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#O`å |∞kúKÕ `«ºlOz,
x`«º–ã¨`º« –ã¨zÛ^•#O^Œ–^Œ∞óY~°ÇÏ≤ `«=Ú J~Ú# L`«=Î ∞Ѩ^"Œ ∞Õ ^À J^Õ ÅHõ∆ º=ÚQÍ Hõey LO_»O_ç.
D ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ q"ÕK«<å^Œ$+≤ìÖËx "åiH˜ J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ *Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
''^Œ∂~°ÑÙ¨ H˘O_»Å∞ #∞#∞Ѩٗ—.... J#fl@∞¡QÍ, g\˜ Ü«∞O^Œ∞ J"åã¨=Î O ¿Ñ~°∞‰õΩx L#fl^Œx QÆ=∞xOK«O_ç.
x¢+¨ÊÜ≥∂[#OQÍ – xëê¯~°}OQÍ „áêѨOzHõ =$`«∞ÎÅ "≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f¿ã D =∞#ã¨∞û#∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞ ‰õΩǨÏ~°OÖ’ "ÕOKÕã≤ - ÉÏǨϺJÉèíºO`«~°=ÚÅ#∞ P„Hõq∞Oz ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH˜∆ J~Ú
"≥Å∞Q˘O^Õ P`«‡"≥·Ñ¨ÙQÍ „Ѩܫ∂}˜OѨ*ËÜ«∞@"Õ∞ Lz`«O.
<åÜ«∞<å! h=Ù Z\˜ì "å_»"À Zé∞QÆ∞=Ú. ã¨~°fi=Ú#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«Ú ''z^•k`«∞º_»=Ù——
J~Ú, D „ѨѨOK«=∞O`«\Ï h"Õ "åºÑ≤OzÜ«Ú<åfl=Ù. =∞i h‰õΩ â◊„`«∞=Ù Z=~°∞? q∞„`«∞_≥=_»∞?
D ^Œ$â◊º=ÚÖ’x U"À H˘xfl ã¨OѶ¨∞@#Å#∞K«∂z, JO`«=∂„`«O KÕ`« =º~°÷OQÍ P`«‡Ñ¨^Œ=Ú
#∞O_ç ZO^Œ∞‰õΩ K«∞ºu á⁄O^Œ@O? F =∞ǨÉÏǨϟ! h=Ù "åã¨"Î åxH˜ J#O`«∞_»=Ù. Pk ѨÙ~°∞+¨µ_»=Ù.
ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=Ú_»=Ù. z<凄`« â◊s~°∞_»=Ù. J\˜ì h=Ù ã¨fi=∂Ü«∞KÕ D qq^èŒ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú#∞
^èŒiOz, q[$Oaèã¨∞Î<åfl=Ù.
`«fi~Úã¨~°fiq∞^ŒO„áÈ„`«O [QÆ`å÷û=~°[Væ=∞"£∞ I
É’^èÕx`Àºk `Õâ◊√^Õú ã¨∂„`Õ=∞}˜QÆ}Ï Ü«∞^ä• II (â’¡ 47, ã¨~°æ 29)
''x`«º É’^èŒ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù, â◊√^Œ∞ú_»=Ù—— JQÆ∞ h Ü«∞O^Œ∞ - ^•~°=Ú #O^Œ∞ =∞}∞Å =ÖË
- ™ê÷=~°[OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ D „ѨѨOK«=∞O`å „QÆ∞K«Û|_çÜ«Ú#flk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 423
h=Ù [x‡OK«∞@ ÖË^Œ∞. =∞~°}˜OK«∞@ ÖË^Œ∞. [## =∞~°} „ÉèÏOu ZO^Œ∞‰õΩ K≥ѨC?
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ=∞ǨÏs¬! r=ÙxH˜ D [## =∞~°}Ï^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : `«$+¨‚ =$kú K≥O^Œ∞@KÕ`«<Õ ''[<å‡^Œ∞Å∞—— J<Õ Éèí=~ÀQÆO „Ѩ|Å∞`ÀOk. `«$+¨‚
ã¨#flye`Õ Jq ‰õÄ_® ã¨#flyÅ∞`å~Ú. ''`«$+¨‚ – `«$ëê‚ ~åÇ≤Ï`«º=Ú—— ...D Ô~O_ç\ ˜Ö’ Uk
Lz`«"≥∂, Uk J#∞z`«"≥∂ h"Õ Ñ¨sH˜∆OK«∞HÀ. Éè’QÆ=ÚÅѨ@¡ `«$+¨‚#∞ q_»<å_»∞. ˆH=ÅO ™êH©∆
=∂„`«∞_»"≥· LO_»∞. [QÆnâ◊fi~°∞_»=Ù – z^•k`«∞º_»=Ù JQÆ∞ h LxH˜KÕ`«<Õ, h=Ù ã‘fiHõiOK«∞@KÕ`«<Õ,
ã¨fiѨfl`«∞ź"≥∞ÿ#\˜ì D [QÆkfiÖÏã¨=∞O`å „Ñ¨uÉèÏã≤™ÈÎOk.
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å =º~°÷OQÍ â’H˜OK«HõO_ç. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ 'ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞—
J#∞#"Õg q∂‰õΩ ÖË=Ù. q∂~°O`å ã¨fi`«óQÍ Ñ¨iâ◊√^Œú z`«∞ÎÖË J~Ú L<åfl~°∞. q∂Ö’ „Ѩu XHõ¯~°∞
''ã¨~åfi`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞, ã¨~°fi=ã¨∞Î „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞—— J~Ú L<åfl~°x =∞~°∞==^Œ∞Ì.
|O^èŒ=Ú #∞O_ç q_ç=_»∞@ÔH· WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞~°∞ HõO_ç. nѨ=Ú#flѨC_Õ WÅ∞¡
K«Hõ¯ ɡ@∞ìHÀ"åe Hõ^•! XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~å? D =∞#ã¨∞û‰õΩ "≥Ú^Œ@
„Ñ≤Ü«∞OQÍ `Àã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ z=~°‰õΩ K«∂¿ãÎ ^Œ∞óY^•Ü«∞Hõ=ÚÅ∞QÍ<Õ „Hõ=∞
„Hõ=∞OQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ H˘O`« J„Ñ≤Ü«∞OQÍ#∞, Hõ+¨ìOQÍ#∂ JxÑ≤OKÕ `«Ñ¨ã¨∞û
WO„kÜ«∞ ã¨OÜ«∞=∞=Ú "≥ÚII#q r=Ù#‰õΩ HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï J`«ºOuHõ"≥∞ÿ# ã¨∞YO „Ѩ™êkã¨∞Î<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! ã¨ÑΨ Éè∂í q∞HõÅÖ’ L#flO`«=~°‰Ωõ JÉèϺã¨O =^ŒÅ=^Œ∞.Ì PÃÑ· JÉèϺã¨=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz HõÅÊ# ‰õÄ_® Ѩi`«ºlOK«∞.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# ã¨=∞`«fi=Ú ÅaèOKÕk Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''W+¨ì, J~Ú+¨ì=ÚÅ∞—— J<Õ HõÅÊ# `«ºlOK«∞@KÕ`«<Õ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# ã¨=∞`«fiO
Åaè™ÈÎOk. J\˜ì ã¨=∞`«fiO ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨_ç`Õ r=Ù_»∞ =∞~°Å D ã¨O™ê~°=Ú #O^Œ∞
[x‡OK«_»∞. XHõ JÅ¡i Ñ≤Å¡"å_çÖÏQÍ D =∞#ã¨∞û `«# WK«Ûù =zÛ# Ѩ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∞
ã¨OÅQÆfl=∞ø`ÀOk. ^•xx "å\˜ #∞O_ç `˘ÅyOz Jkèëêª#=∞QÆ∞ z<凄`«=Ú#O^Õ <≥ÅH˘ÖÏÊe.
JÉèϺã¨O KÕ`,« 'ã¨~åfi`«‡ ÉèÏ=#—— J#∞ JO‰õΩâ◊O`À D =∞#ã¨∞û J<Õ =∞^ŒÑÙ¨ >Ë#∞QÆ∞#∞ x„QÆÇÏ≤ OKåe.
JѨC_»∞ "≥∂Hõ∆=Ú J#|_Õk ^•#O`«@ J^Õ =ÚOy@‰õΩ =zÛ "åÅ∞`«∞Ok.
D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ ''D ^ÕǨÏ=Ú x`«º=Ú—— Jx #=Ú‡H˘x LO@∞<åfl~°∞. q∞^䕺
^Œ$+≤ìKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ# 'z`«Î=Ú— Hõey LO@∞<åfl~°∞. Éè’QÆã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ =jÉèí∂`«∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
=¸~°`ö fi« O, Jq"ÕH=õ ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@O HõO>Ë ^Œ∞óY„Ѩ^"Œ ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O WOÔHHõ¯_® Un LO_»^∞Œ .
"å~°O`å q"Õ‰õΩÅ∞ HÍ"åÅ<Õ =∂ â◊√ÉèÏHÍOHõ∆.
P`«‡`«`«Î fix~°‚Ü«∞O q+¨Ü«∞OÖ’ q"ÕHõ, "≥·~åQͺÅ∞ KåÖÏ =ÚYºO. ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’
L^Œ~ÚOKÕ 'Jq"ÕHõ=Ú— J#∞ "Õ∞Ѷ¨∞=Ú#∞ ''qKå~°}`À ‰õÄ_ç# q"ÕHõ=Ú—— J<Õ "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯
424
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"ÕQÆO`À `˘ÅyOz "ÕÜ«∂e. ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩܫ∞uflOKåe. ã¨KåÛù¢ã¨Î=ÚÅ∞ ѨijeOK«@O, P`«‡A˝Å∞
K≥¿ÑÊ LѨ^Õâß^Œ∞Å∞ q#@O x~°fiiÎOKåe. ÖËHõáÈ`Õ P`«‡qKå~°} Z\Ï¡ L^Œ~Úã¨∞ÎOk K≥ѨC?
T~°Hˆ `«i¯ã¨∂Î ‰õÄ~°∞ÛO>Ë UO „ѨÜ∂≥ [#O? QÆ∞~°∂Ѩ^âÕ =◊ ÚÅ ^•fi~å JO`«~∞° ‡Y ^Œ$+≤Kì Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ
P`«‡#∞ J=Ö’H˜OKåe. ÖˉõΩO>Ë P`«‡ =ºHõÎO HÍ^Œ∞.
F ~å=∂! h=Ù QÆ∞~°∂Ѩ^ÕâßÅKÕ P`«‡ ã≤÷ux á⁄Ok#"å_»=Ü«∂º=Ù. h‰õΩ qã¨Î $`«"≥∞ÿ#\˜ì
P`«‡ É’^èŒ „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk. ''qHõÅÊ=ÚÅO@∂ ÖË#\˜ì z<凄`«ÜÕ∞ (ÖËHõ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞) ^Õâ◊
HÍÅ=ÚÅxfl\Ï "åºÑ≤Oz Ü«Ú#flk—— – J#∞ q*Ï˝#=Ú#∞ ã¨∞ã≤÷~° Ѩ~°K«∞HÀ. ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ
Jf`«∞_»"≥·, ã¨Oâ◊Ü«∞q„Éèí=∞=ÚÅhfl áê=Ú‰õΩ|∞ã¨OÖÏQÍ qã¨i˚Oz"Õ~Ú. ÉÏǨϺ„ѨѨOK«
H“`«∞Hõ=ÚÅ#∞ ^Œi*Ë~°hÜ«∞ =^Œ∞Ì. ^Œ∞óYO #tOKåÅO>Ë Jkè~ÀǨÏ}=ÚÜ≥ÚHõ¯ „Hõ=∞O K≥|∞`å#∞,
q#∞-
1. *Ï˝#=Ú H˘~°ÔH· ã≤^ŒúѨ_»@O.
2. JO^Œ∞‰õΩ ™ê^èŒ#Éèí∂`«"≥∞ÿ# ''qKå~°} (Enquiry)——#∞ KÕ‰õÄ~°∞ÛHÀ=@O.
3. qKå~°}KÕ [xã¨∞Î#fl J=QÍǨÏ#Å#∞ q"ÕHõ "≥·~åQƺ=ÚÅKÕ HÍáê_»∞HÀ=@O.
4. „Ѩ=∂^Œ=Ú, PÅ㨺=Ú – D Ô~O_çO\˜x ^Œyæ~°‰õΩ ~åhÜ«∞HõáÈ=@O.
5. 'ã¨=∂kè ã¨∞Y=Ú— J#∞ J=∞$`«=Ú#∞ áê#O KÕÜ«∞@O.
6. L`«Î~À`«Î~° Éèí∂q∞HõÅ#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOK«@O.
7. U_»= Éèí∂q∞HõÜ«∞O^Œ∞ q„âßOu, ã¨∞MÏaè=$kú.
ZѨÊ\˜ =~°ÔH·`Õ 'P`«‡ ^À+¨=Ú`À ‰õÄ_ç#k— Jx h‰õΩ JxÑ≤™ÈÎO^À – JѨÊ\˜ =~°‰õΩ
„Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∂Î LO_»=Åã≤O^Õ! P=~°}=ÚÅ∞ `˘ÅQÆQÍ<Õ ã¨~°fi Hõà◊OHõ=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
h Ü≥ÚHõ¯ 'â◊√^Œú „|ÃǷχHõº=Ú— „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`«∞Ok. JѨC_»∞ Jhfl `˘Åy, 'ˆH=Å „|Ǩ‡#O^Œ
ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù— J~Ú LO\Ï=Ù.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 425
V. „ѨǨ¡^Œ – <å~åÜ«∞} ã¨O"å^ŒO
1. Ç≤Ï~°}ºHõtѨ ã¨OǨ~°O
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! ^•#"Õâ◊fi~°∞_»∞, ǨÏiÉèí‰õΩÎÅÖ’ „âı+¨µª_»∂ J~Ú# „ѨǨ¡^Œ∞_»∞
XHõѨC_»∞ qKå~°} KÕã≤# q^èŒ"Õ∞q∞\’ K≥|∞`å#∞. D qKå~°} ѨijeOK«∞@KÕ`« ã¨~Àfi`«Î=∞"≥∞ÿ#
*Ï˝#O ÅaèOK«QÆÅ^Œx J#∞Éèí=A˝ÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ Jaè„áêÜ«∞O.
❖
áê`åà◊Ö’HõOÖ’ 'Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞ QÆÅ XHõ ^≥·`«∞º_»∞ LO_Õ"å_»∞. P`«x =ÚO^Œ∞
ã¨∞~°Å∞ QÍx, Jã¨∞~°∞Å∞ QÍx Ü«Ú^ŒúOÖ’ xÅ|_»ÖËHõáÈÜÕ∞"å~°∞. P`«_»∞ <å~åÜ«∞}∞_»O`«\ ˜
Ü«Ú^Œú <≥·Ñ¨Ù}ºO HõÅ"å_»x Ö’Hõ„Ѩã≤kú. `«# |ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅ`À WO„^Œ∞x [~ÚOz, P`«x
=^ŒÌ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞ ÖÏy"Õã≤H˘x J#∞Éèíqã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ ÃÑ>Ëì ÉÏ^èŒÅ∞ ÉèíiOK«ÖËHõ ^Õ=`«Å∞ NǨÏix â◊~°}∞"Õ_®~°∞. ''㨈~! ã¨i
J~Ú# ã¨=∞Ü«∞O ~åhÜ«∞O_ç—— Jx K≥Ñ≤Ê "åiH˜ PÜ«∞# JÉèíÜ«∞q∞zÛ Ñ¨Oáê~°∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜
Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ#‰õΩ ''„ѨǨ¡^Œ∞_»∞—— J<Õ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ HõeQÍ_»∞. P Ñ≤Å¡"å_»∞ N=∞<åfl~åÜ«∞}∞x Ѩ@¡
J##º"≥∞ÿ# ÉèíH˜Î Hõey LO_Õ"å_»∞. ǨÏi^Õfi+≤ J~Ú# Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ =~°QÆ~°fiO`À „H˜O^• q∂^•
K«∂_»‰õΩO_® ''ǨÏiÉèíH˜Î—— Hõey L#fl „ѨǨ¡^Œ∞x J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ Ç≤ÏOã≤OKå_»∞. P„t`«=`«ûÅ∞_»QÆ∞
ǨÏi `«##∞ ^Œ∂+≤Oz<å, U=∞#_»∞ QÍx.... `«# Éèí‰õΩÎx ÉÏkè¿ãÎ T~°∞‰õΩO\Ï_®?
XHõ~ÀA „ѨǨ¡^Œ∞x Ñ≤ez Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞, ''Uq∞~å, JÉσ~¸! h=Ù K≥¿ÑÊ Ç¨Ïi ZHõ¯_»
L<åfl_»∞~å? <å‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç ZѨC_À áêiáÈÜ«∂_»∞. WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ h ǨÏix K«∂Ñ≤OK«∞...
ZHõ¯_»∞<åfl_À! ÖË^•, ǨÏiÉèíH˜Î =∞~°záÈ. D Ô~O_»∂ HÍ^ŒO\Ï"å, D ~ÀA D QÆ^•^ŒO_»O`À
x#∞fl ã¨OǨÏi™êÎ#∞... JѨC_»∞ U ǨÏi =zÛ J_»∞¤‰õΩO\Ï_À K«∂™êÎ#∞—— Jx Ǩ˙OHõiã¨∂Î
ѨeHÍ_»∞. JѨC_»∞ J##º"≥∞ÿ# ÉèíH˜Î QÆÅ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ ''<å<åfl! ǨÏi ã¨~åfiO`«~åºq∞. J`«_»∞ ÖËx
KÀ>Ë ÖË^Œ∞. h=Ù HÀ~°∞HÀ"åÖË QÍx, PÜ«∞# h‰õΩ JO`«\Ï ^Œ~°≈#q∞™êÎ_»∞. h JO`«ó â◊„`«∞=ÙÖˇ·#
HÍ=∞–„HÀ^èŒ-Ö’Éèí–"≥∂Ǩϖ=∞^Œ–=∂`«û~åºÅ#∞ [~ÚOz, x~°‡Å ǨÏ$^ŒÜ«∞O`À XHõ¯™êi D
ã¨~°fi=Ú#∞ ѨijeOK«∞. JO`å hˆH ã¨Ê+¨ì=∞ø`«∞Ok—— Jx q#„=∞`«`À ѨeHÍ_»∞.
JO`Õ... Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ#‰õΩ ÉèíÖË HÀѨO =zÛOk. ''Fs ^Œ∞+¨µì_®! JO`«\Ï "åºÑ≤Oz
L<åfl_»x Ñ≤zÛÑ≤zÛ =∂@Å∞ ѨÅ∞‰õΩ`«∞<åfl=Ù, J~Ú`Õ h ǨÏix D ã¨OÎ ÉèOí Ö’ K«∂Ñ≤OK«QÅÆ "å....?——
Jx ѨeHÍ_»∞. JѨC_»∞ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ ''F! `«Ñ¨Ê‰õΩO_®! ã¨~°fi=Ú#‰õΩ JO`«~åºq∞, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#
P^è•~°=Ú J~Ú# <å~åÜ«∞}∞_»∞ D ã¨ÎOÉèí=ÚÖ’ =∂„`«O ZO^Œ∞‰õΩ LO_»_»∞?—— Jx KÕ`«∞Å∞
426
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
*’_çOz #=∞㨯iOKå_»∞. Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ `«#Ö’, ''D ~ÀA D ã¨OQÆ`Õ^À `ÕÅ∞ÛHÀ"åe....——
Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. QÆ^Œ KÕ`«Ñ¨@∞ì‰õΩx g~å"Õâ◊O`À P „ѨHõ¯<Õ L#fl ã¨ÎOÉèí=Ú#∞ QÆ^Œ`À "≥∂^•_»∞.
''ÃÑ@ÃÑ\Ï—— ^èŒfi#∞Å`À ã¨ÎOÉèíO peáÈ~ÚOk. z„`«"≥∞ÿ# ''ã≤OǨÏO `«Å – =∂#=Ùx "≥ÚO_≥O——
~°∂ѨOÖ’ ÉèíÜ«∞OHõ~° â◊ÉÏÌÅ∞ KÕã¨∂Î XHõ PHÍ~°O |Ü«∞Öˇfi_»eOk. H˘kÌHõ∆}ÏÖ’¡<Õ P ~åHõ∆ã¨∞_çx
J^Œ∞ѨÙÖ’xH˜ fã¨∞H˘x ѨQÆÅ∞–~å„u HÍx ã¨O^蕺 ã¨=∞Ü«∞OÖ’, WO\’¡ |Ü«∞@, ֒ѨŠHÍ#\˜ì
QÆ∞=∞‡O q∂^Œ, 'PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞— Jx K≥ѨÊ|_»#\˜ì `«# QÀà◊§`À P Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx á⁄@ì peÛ
K«OÑ≤"Õã≤Ok.
^Œ∞+¨ì tHõ∆‰õΩ_»∞, t+¨ì~°Hõ∆‰õΩ_»∞ JQÆ∞ P NǨÏi P q^èŒOQÍ Ö’HõHõO@‰õΩ_»QÆ∞ Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx,
J`«x Ѩi"å~åxfl ^Œ∞#∞=∂_ç Éèí‰õΩÎ_»QÆ∞ „ѨǨ¡^Œ∞xH˜, ^Õ=`«Å‰õΩ, ZÅ¡Ö’Hõ=ÚʼnõΩ JÉèíÜ«∞q∞zÛ
ÅH©∆ ‡ ã¨"∞Õ `«∞_≥· JO`«~å÷#"≥∞<ÿ å_»∞. Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ ÅH©∆ ‡ #~°ãO≤ Ç¨Ï ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ Láêã¨#HÔ · „Ѩ™êkOz,
`«# P„t`« "å`«ûÖϺxfl Ö’Hõ=Ú#‰õΩ Kå\Ï_»∞.
„Hõ=∞OQÍ JO`å ã¨^Œ∞Ì=∞}˜yOk. „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ JO`«óѨÙ~°O *Ë~å_»∞. „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ Ѩ\Ïìaè+≤‰õΩÎ_≥·
`«O„_ç ™ê÷#=ÚÖ’ ~å[ºO UÅ =Åã≤Ü«Ú#flk. #~°ã≤OǨϙêfiq∞ H˘kÌ QÆO@ÅÖ’ ã¨$+≤ìOz#
HõÖ’¡ÖÏÅ QÆ∞iOz Ü≥∂zã¨∂Î, P ~ÀA ~å„u „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ UHÍO`«OQÍ `«#Ö’ D q^èŒOQÍ
zOuOK«™êQÍ_»∞.
❖❖❖
2. <å~åÜ«∞}©Hõ~°}O
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (`«#Ö’) : PǨ! D =∂ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅQÆ∞ ~åHõ∆ã¨∞ÅÖ’ H˘O^Œ~°∞ H˘O^Œ~°∞ ''"Õ∞O
Q˘Ñ¨Ê"åà◊§O! Q˘Ñ¨Ê ã¨OѨ^ÅŒ ∞ QÆÅ"åà◊§O! =∞=Ú‡Å#∞ Z=ˆ~O KÕ™êÎ~∞° ?—— Jx ZѨC_»∂ qé]gQÆ∞`«∂
ã¨OK«iOKÕ"å~°∞. "åà◊§O^Œih N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ H˘kÌ xq∞ëêÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ #Å∞¡Å#∞ #eÑ≤#@∞¡
ã¨OǨÏiOz"Õâß_Õ! '"Õ∞O Q˘Ñ¨Ê Ѩ~å„Hõ=∂Å∞ HõÅ"åà◊§O!— J#∞‰õΩ#fl"åà◊√§ z=~°‰Ωõ , P ™ê=∞~°º÷ O`À
UO ã≤÷~°`«fiO á⁄O^•~°∞? JO^Œ~°∂ ‰õÄ_® K«OK«Å ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ÖÏQÍ H˘O`«HÍÅO
„H˜`«O D Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’ L^ŒƒùqOz, =∂#-=∞^Œ-QÆ~åfiÅ`À x<å^•Å∞ KÕã¨∂Î, PÜ«∂
â◊s~åÅ`À H˘kÌHÍÅO D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iOz, z=~°‰õΩ P â◊s~åÅ#∞ WHõ¯_Õ =^Œe Z\’ "≥o§
áÈÜÕ∞"åˆ~ Hõ^•! P ~å[º ã¨OѨ^ŒÅ∞, ^Õ=`«Å Ѩ@¡ LѨÜ≥∂yOKÕ ^Œ∂+¨} â◊|Ì*ÏÖÏÅ∞ WѨC_Õ
"≥∞<ÿ å~Ú? ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨xH˜=KåÛ~Ú? ǨÏi #$tOǨÏ~°∂ѨÙ_≥· =zÛ Hõ}∆ ÏÅÖ’ J<ÕH=õ ∞Ok ~åHõã∆ g¨ ~°∞Å
=∂#-=∞^Œ-QÆ~åfiÅ∞ ǨÏiOz"Õâ߈~! JO`å ǨÏiOK«∞‰õΩáÈQÍ, "åiH˜ D Ö’HõOÖ’ U"≥∞ÿ<å
q∞yeO^•?
W^ŒO`å Ѩijeã¨∞ÎO>Ë Wq ZO`« Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞! ''=∞=∞‡efl K«∂z ^Õ=`«ÖË
áêiáÈ`«∞<åfl~°∞, K«∂Kå~å!—— ... Jx QÆifiã¨∂Î KÕã≤Ü«Ú#fl ã¨OKå~°O D ~ÀA ~åHõ∆ã¨*ÏuH˜ UO
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 427
ã¨∞YO `≥zÛÃÑ\˜Oì k? D ã¨OѨ^ÅŒ ∞ JÅÊ"≥∞#ÿ q∞„`«∞Å∞ HÍ|>Ëì Wq =∞=Ú‡Å#∞ ^Œ∞óYѨÓi`«∞Å∞QÍ
KÕã≤"Õã¨∞Î<åfl~Ú. ^Õ=`«ÅKÕ`« T_çQÆO KÕ~ÚOK«∞‰õΩ#fl\˜ì L^Œº=∞Ѩ~°∞ÅQÆ∞ ~åHõ∆㨠g~°∞Å Wà◊√§
WѨC_»∞ ^≥·#º – x~°∞`åûǨÅ`À á⁄QÆK«∂~°∞K«∞<åfl~Ú. "≥Ú#fl"≥Ú#fl\˜=~°‰õÄ ^Õ=`«Å∞ <å `«O„_çH˜
ÉèíÜ«∞Ѩ_ç n#∞Öˇ· LO_Õ"å~°∞. WѨC_À – <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞ P ^≥·#º`åfixfl `å=Ú J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞.
qkèQÆux „Ѩ=zOK«@O Z=i `«~°O! x#fl\˜^•HÍ =∂ #QÆ~°O =#=ÚÅ`À, Éèí=#=ÚÅ`À D
ã¨$+≤ìˆH „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# PÉèí~°}=ÚÖÏQÍ "≥Å∞Q˘O^Õk. WѨC_Õ"≥∞ÿ#k? P #~°ã≤OǨϙêfiq∞ =zÛ
Ô~O_»∞ QÆ_çÜ«∞Å HÍÅOÖ’ `«# `åO_»=O`À JO`å <ÕÅ=∞@ìO KÕâß_»∞. ¿Ñ~°∞ ¿Ñ~°∞<å |Ü«∞@‰õΩ
Ñ≤ez J<ÕHõ=∞Ok ~åHõ∆㨠g~°∞Å#∞ =∞@∞ìÃÑ\Ïì_»∞.
U qO*Ï=∞~°=ÚÖˇ·`Õ =∂ `«O„_ç ¿ã=Ö’ x~°O`«~°O Ѩi„â◊q∞ã¨∂Î LO_Õ"À – J=hfl
WѨC_»∞ P WO„^Œ∞x ¿ãqOK«\ÏxH˜ "≥àϧ~Ú. P <å~åÜ«∞}∞x â◊~°}∞ "Õ_ç#O^Œ∞‰õΩ ^Õ=`«Å
HõëêìÅ∞ Hõ_»`Õi, "å~°∞ ã¨O`À+¨=ÚQÍ LO@∞<åfl~°∞. 'qѨ`«∞Η J<Õ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =ÚxyáÈ`«∞#fl
^Õ=`«Å#∞ q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ~°H˜∆OKå_»∞. Jxfl\˜H© PÜ«∞<Õ ã¨=∞~°∞÷_»∞. PÜ«∞# JO_»K«∂K«∞H˘<Õ...
D ~ÀA ^Õ=`«Åk ÃÑK· ~Õ Ú J~Ú, "å~°∞ ^≥`· ∞« ºÅ#∞ "ÕkOè Ѩ QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. ÉÏ}ÏÅ∞, HõO_»|ÅO,
Ö∫H˜H"õ ∞≥ #ÿ `≥eq`Õ@Å∞ LѨÜ∂≥ yOz #~°ãO≤ ǨÏ~°∂ѨÙ_»Q∞Æ q+¨µ^‚ =Õ Ùx Z=~°∞ =â◊O KÕã∞¨ HÀQÆÅ~°∞?
❖
D Ö’Hõ=ÚÖ’x â◊~°}Ï~°∞÷ÅO^ŒiH© â◊~°}∞ "Õ_»∞@‰õΩ J`«ºO`« ¢âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# ™ê÷#"Õ∞
P N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fiÉèÏ==ÚÅKÕ`«#∞, ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`«#∞ P ǨÏix
â◊~°}∞ "Õ_»@"Õ∞ LáêÜ«∞O. r=ÙÅO^ŒiH© P`«_ÕQÆ^•, QÆu! P q+¨µ‚=Ù#∞ =â◊Ѩ~°K«∞HÀ"åÅO>Ë
PÜ«∞##∞ „¿Ñq∞OKåe. JÅÊ"≥∞ÿ#"å\˜x „¿Ñq∞Oz JÅÊ"≥∞ÿ# QÆux <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^•e?
ã¨$+≤ì – ã≤÷u – ÅÜ«∞=ÚʼnõΩ HÍ~°}Éèí∂`«∞_»QÆ∞ F Ѩ~°"Õ∞â◊fi~å! <å~åÜ«∞}=¸sÎ! ã¨~°fi=Ú#‰õÄ
=¸ÅHÍ~°}=Ú, JzO`«º=Ú JQÆ∞ h =∞Ç≤Ï=∞‰õΩ #=∞™ê¯~°O!
J™ê‡xfl"Õ∞ëê`ü P~°Éèíº <å~åÜ«∞}=∞[O ã¨^• I
ã¨O„ѨѨ<Àflã≤‡ ã¨~°fi„`« <å~åÜ«∞}=∞Ü≥∂㨇ºÇ¨Ï"£∞ II
'[#‡— J#|_»∞#^Õn ÖËx"å_®! [#‡Hõ~°‡Å‰õΩ P=Å L#fl"å_®! ¿ÇÏ <å~åÜ«∞}Ï! D
Hõ∆}O #∞O_ç x#∞fl =∂„`«"Õ∞ â◊~°}∞ "Õ_»∞K«∞<åfl#Ü«∂º! D ã¨~°fi ^Õâ◊ – HÍÅ – =ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞
JO`«\Ï <Õ#∞ <å~åÜ«∞}=∞Ü«∞=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl#∞.
FO #"≥∂<å~åÜ«∞}ÏÜÕ∞u =∞O„`«ó ã¨~åfi~°÷ ™ê^èŒHõó I
<å-ÃÑ·u =∞=∞ ǨÏ$`À¯âß`ü PHÍâßk= =∂~°∞`«ó II
PHÍâ◊=Ú #∞O_ç "åÜ«Ú=Ù `˘Åy, =∞iOÔHHõ¯_çÔH·<å "≥o§ áÈQÆÅ∞QÆ∞`«∞O^•? ÖË^Œ∞.
J\Ï¡ˆQ ''FO #"≥∂<å~åÜ«∞}ÏÜ«∞—— J<Õ =∞O„`«O U=∂„`«O <å ǨÏ$^ŒÜ«∞HÀâ◊=Ú #∞O_ç
`˘ÅQƉõΩO_»∞QÍHõ! ã¨~åfi~°÷ ™ê^èŒHõ"≥∞ÿ ã¨~°fi^• "≥Å∞Q˘O^Œ∞QÍHõ!
428
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«∂~°∞Ê, Ѩ_»=∞~°, L`«Î~°O, ^ŒH˜∆}O ...WOHÍ `«k`«~° k‰õΩ¯Åhfl ‰õÄ_® q+¨µ‚ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË.
PHÍâ◊=Ú ‰õÄ_® q+¨µ‚ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. D [QÆ`ü JO`å q+¨µ‚ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞, WHõ <Õ<À!
J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»QÆ∞ P q+¨µ‚=Ù<Õ Hõ^•! JǨϟ! WѨC_»∞ <Õ#∞ q+¨µ‚=∞Ü«Ú_»#∞ JÜ«∂º#∞. ''<Õ#∞ q+¨µ‚
~°∂ѨÙ_»<Õ—— J#∞ SHõº=Ú á⁄O^Œ‰õΩO_®, ''q+¨µ‚=Ù#‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn ZHõ¯_® LO_»*ÏÅ^Œ∞...—— J#∞
J=QÍǨÏ# Hõey LO_»‰õΩO_® q+¨µ‚ѨÓ[ KÕ¿ãÎ ã¨fiÅʄѨÜ≥∂[#"Õ∞ – Jx <å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎOk.
ǨÏió „ѨǨ¡^Œ<å=∂Ü≥∂ =∞`ÀÎ <å-<ÀºÇ¨Ïió Ѩ$^äŒH± I
Wu xâ◊ÛÜ«∞"å##Î~åfi ºÑ¨HÀ-ǨÏOK« ã¨~°fi`«ó II
q+¨µ‚"Õ „ѨuXHõ¯x ~°∂ѨOQÍ „Ѩ^Œi≈`«=∞ø`«∞<åfl_»∞. <Õ#∞ q+¨µ‚~°∂ѨÙ_»<Õ. <å ~°∂ѨO
=∞~˘Hõ>Ë^À J~Ú LO_»^Œ∞. LO_»*ÏÅ^Œ∞. J\Ï¡ˆQ ã¨~°fi r=ÙÅ∞ ‰õÄ_®! P q+¨µ‚"Õ D LáêkèÖ’
'„ѨǨ¡^Œ∞_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞!
=∞~˘Hõ LáêkèÖ’ =∞~˘Hõ ¿Ñ~°∞! q+¨µ‚=Ù‰õΩ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_» Uq∞ L#flk? ...JO^Œ∞KÕ`« <Õ<Õ
JO`«\Ï "åºÑ≤Oz L<åfl#∞. <Õ<Õ q+¨µ‚=Ù#∞. <Õ<Õ D ã¨~°fi~°∂áêÅÖ’ ã¨~°fi^• "åºÑ¨‰õΩ_»<≥·
L<åfl#∞. D J#O`« PHÍâ◊=Ú#∞ `«# Ô~Hõ¯Å`À xOÑ≤ "ÕÜ«∞QÆÅ QÆ~°∞_»∞_»∞ <å‰õΩ "åǨÏ#"≥∞
L<åfl_»∞. Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ K≥@¡ H˘=∞‡ÅÃÑ· q„âßOu fã¨∞‰õΩO@∂ LO\ÏÜÕ∞...! P q^èŒOQÍ K«„Hõ=Ú,
â◊OY=Ú, QÆ^Œ, J¢ã¨Î=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl D <å KÕ`«∞ÅÖ’ J~°∂ѨOQÍ, „¿Ñ=∂ã¨Ê^ŒOQÍ q„âßOu
fã¨∞‰õΩO@∂ LO@∞<åfl~Ú.
<å D KÕuQÀà◊√§ =∞}˜ =∂}˜HͺŠ=Öˇ HÍO`«∞Å∞ "≥^Œ[Å∞¡K«∞<åfl~Ú. H©∆~°™êQÆ~°O =∞käã¨∞Î
#flѨC_»∞, P XiÑ≤_çH˜ <˘Ñ≤Ê á⁄Ok#k D #_»∞"Õ∞. P q+¨µ‚=Ù H©iÎ J<ÕHõ â’ÉèíÅ`À, J<ÕHõ=∞Ok
=¸~°∞ÎÅ ~°∂Ѩ=Ú# <å‰õΩ HõxÑ≤™ÈÎOk. JǨϟ! q+¨µ‚=∂Ü«∞ÜÕ∞ „H˘`«Î [QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ#∞
ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ „ѨH\õ O˜ K«∞K«∂ ''XHõ Q˘Ñ¨Ê WO„^Œ*ÏÅOÖ’x qÖÏã¨O—— ÖÏQÍ <å‰õΩ Z^Œ∞~°=Ù`«∞#flk.
J<ÕHõ <å=∞ ~°∂áêÅ`À [Ü«∞ [Ü«∞ x<å^•Å∞ D [#∞Å∞ ѨeˆHk P UHÀ<å~åÜ«∞}∞<Õ Hõ^•!
q+¨µ‚ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å =ÚY=Ú#O^Œ∞ D ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞ Ô~O_»∞ Hõà◊§ÖÏQÍ "≥Å∞Q˘O^Œ∞
K«∞<åfl~°∞. <å hÅ"Õ∞Ѷ¨∞ â◊s~°"Õ∞ JO`«\Ï Jxfl"Õà◊ÖÏ JYO_»"≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. ^èŒ=à◊
KèåÜ«∞Å`À â◊|Ì~°∂Ѩ"≥∞ÿ PHÍâ◊=Ú=Öˇ =¸sÎÉèíqOK«∞ 'áêOK«[#º=Ú— J<Õ â◊OY=Ú D <å
‰õΩ_çKÕux JÅOHõiOz LO\’Ok. „|Ǩχ^Õ=ÙxH˜ [#‡™ê÷#"≥∞ÿÜ«Ú#fl Hõ=∞Å=Ú <å <åaè Ü«∞O^Œ∞
[x‡Oz <å KÕux JÅOHõiOz LO\’Ok. ^Õ= ^•#=ÙÅ#∞ ‰õÄ_® =∞iÌOK«QÆÅ QÆ^Œ, k‰õΩ¯Å#∞
~°HõÎ=~°‚=Ú`À xOÑ≤"ÕÜ«∞QÆÅ ã¨∞=~°‚K«„HõO ##∞fl JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO@∞<åfl~Ú. K≥_»∞#∞ YO_çOz,
^Õ=`«Å‰õΩ, Éèí‰õΩÎʼnõΩ P#O^•xfl WKÕÛ Y_»æq∞^Õ. ^èŒ#∞+¨ìOHÍ~åÅ`À ^Œ∞~å‡~°∞æÅ QÆ∞O_≥Å∞ '^Œ_ÕÅ∞—
=∞xÑ≤OK«QÆÅ âß~°Væ=Ú J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ ^èŒ#∞ã¨∞û <å ǨÏã¨Î=Ú#∞ JÅOHõiOzÜ«Ú#flk.
Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ D „|Ǩ‡O_»=ÚÅxfl\˜h <å Ü«∞O^Œ∞ J#O`«HÍÅOQÍ ^èŒiOz
LO@∞<åfl#∞. D Éè∂í q∞ <å ~Ô O_»∞ áê^Œ=ÚÅ∞. PHÍâ◊O <å t~°ã∞¨ û. D 'ã¨fi~°–æ Éè∂í –áê`åà◊=ÚÅ∞—
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 429
J#|_Õ =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ∞ <å Éè∫uHõ â◊s~°O. k‰õΩ¯Å∞ <å á⁄@ì. QÆ~°∞_»∞x =¸Ñ¨Ù#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz
<Õ#∞ =ã¨∞OÎ >Ë Ö’HõHOõ @‰õΩÅ∞, J^è~Œ ‡° x~°`∞« Å∞ J~Ú# ^Œ∞+ì̈r=ÙÅ∞ "≥#‰õΩ¯ uiy áêiáÈ`«∞<åfl~°∞.
P hÅ=~°∞‚_»∞, Ñ‘`åO|~°^è•i, QÆ^•^èŒi, ÅH©∆ ‡ã¨"Õ∞`«∞_»∞ JK«∞º`«∞_»∞ J~Ú# =∞Ǩq+¨µ‚=Ù#∞ <Õ<Õ
J~Ú L<åfl#∞. ã¨OHõÅÊ =∂„`«O KÕ`« D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ Hõ∆}OÖ’ ^ŒÇ≤ÏOz"ÕÜ«∞QÆÅ#∞ Hõ^•!
WHõ ##∞fl Z^Œ∞~˘¯#QÆÅ"å~°∞ Z=~°∞? HÍÖÏyflÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ q∞_»`«ÖÏQÍ ##∞fl Z^Œ∞~˘¯#∞"å_»∞
ã¨fiq<åâ◊#=Ú QÍqOK«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. =∞O^Œ ^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞ "≥Å∞`«∞~°∞#∞ ã¨ÇÏ≤ OK«Ö#Ë @∞¡ ^Õ=`«Å∞,
~åHõ∆ã¨∞Å∞ <å `Õ*’=∞Ü«∞ ~°∂Ѩ=Ú#∞ K«∂z ã¨Ç≤ÏOK«ÖË~°∞. „|Ǩχ, WO„^Œ∞_»∞, Jyfl, ~°∞„^Œ∞_»∞
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅO`å "Õ<Àà◊§ ZÅ¡ÑC¨ _»∂ á⁄QÆ_∞» K«∞#flk #<Õfl! <Õ#∞ Ѩ~"° ∞≥ âÿ fi◊ ~°ºÜ«Ú‰õΩ_Î #» ∞.
ã¨~fi° ^ŒfiO^Œfi=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»#∞. ã¨~Àfi`«=Î ∞"≥∞#ÿ =∞Ç≤Ï=∞`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl "å_»#∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’
ã¨∞_çQÆ∞O_»O L#fl@∞¡, D =¸_»∞Ö’Hõ=ÚÅ∞ <åÜ«∞O^Õ L<åfl~Ú.
XHõ "≥·Ñ¨Ù #∞O_ç ^Œ∞+¨µìÅQÆ∞"åix |ÖÏ`å¯~°OQÍ q<åâ◊#"≥Ú#~°Û@O, =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨ÙQÍ
"Õ∞Ѷ¨∂ʼnõΩ, Ѩ~°fi`åʼnõΩ, ã¨~°fi r=ÙʼnõΩ x"å㨙ê÷#"≥∞ÿ LO_»@O – D Ô~O_»∂ <å HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖË!
ã¨~°fi ã¨$+¨µìÅ∞ `«# Ü«∞O^Œ∞ ^èŒiã¨∞Î#fl <å qâ◊fi – qâ◊fiOÉèí~° – qâßfiO`«~åà◊ – qâßfiO`«~°æ`«
– qâ◊fi~°Ç≤Ï`« ~°∂ѨO Hõ∆}HÍÅO ™êH∆Í`«¯iOz#O`«=∂„`«O KÕ`« D r=ÙÅ ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚÅ∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú! J\˜ì q+¨µ‚ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å‰õΩ <Õ#∞ ™êëêìOQÆ ^ŒO_» „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl#∞.
❖
3. q+¨µ‚ ã¨Î=#O
P q^èŒOQÍ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ `«# `«#∞=Ù#∞, =∞#ã¨∞û#∞ q+¨µ‚=∞Ü«∞OQÍ KÕã¨∂Î, WO`«Ö’<Õ ''<Õ#∞
WѨC_»∞ J\˜ì =∞Ç≤Ï=∂xfi`«∞_»QÆ∞ =∞Ǩq+¨µ‚=Ù#∞ ѨÓlOz ã¨O`«ã≤OѨ*Ë™êÎ#∞——... Jx `«ÅKå_»∞.
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ : â◊OY K«„Hõ QÆ^•^è•i=QÆ∞ F =∞Ǩ„ѨÉè’! q+¨µ‚=¸sÎ! <å ѨÓ[ Ü≥ÚHõ¯ J#∞‰õÄÅ`«
H˘~°‰õΩ HõeÊOK«∞‰õΩ#fl D ~°∂Ѩ <å=∞=ÚÅ∞ XHõ =º+≤ì HÍ^Œ∞! ã¨=∞+≤ì ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. =∞i
WOÔH=~°∞? <å "åã¨Î=ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞! WO^Œ∞Ö’ Ug∞ ã¨O^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ P™ê¯~°O ÖË^Œ∞.
<åÜ≥ÚHõ¯ ''"åã¨Î=~°∂Ѩ"Õ∞—— J~ÚL#fl P q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’<Õ LO_ç – <å‰õΩ
<Õ<Õ, <å QÆ∞iOz <Õ<Õ DD ѨÅ∞‰õΩÅhfl ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl#∞. ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ #∞O_ç, „áê}"ÕQÆOKÕ
ÉèÏ=# ^•fi~å HõeÊOK«|_»∞K«∞#fl D ѨÙëêÊO[ex, P q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x áê^•Å‰õΩ ã¨=∞iÊã¨∂Î...
W^Õ <å ™È΄`«O!
"≥·#`ÕÜ«∞ ã¨=∂~°∂_è»ó ã¨∞Êù~°K«ÛùH˜Î K«`«∞+¨ìÜ«∞ó
â◊OY K«„Hõ QÆ^• áê}˜ó âߺ=∞ÖÏOQÆ K«`«∞~°∞ƒù[ó
K«O„^•~°¯ #Ü«∞#ó N=∂<£ HÍ#Î ##ÌHõ#O^Œ#ó
Ѩ^Œ‡áê}˜ó qâßÖÏHõ∆ó âß~°Væ^èŒ<åfi =∞Ǩ^Œ∞ºuó II
430
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«^Õ#O ѨÓ[Ü«∂=∂ºâ◊√ Ѩi"å~° ã¨=∞xfi`«"£∞
ã¨Ñ¨~°ºÜ«∂ =∞<À=∞Ü«∂º ã¨~°fiã¨OÉèÏ~° ~°=∞ºÜ«∂
`«`«U#O =∞Ǩ^Õ=O ѨÓ[~Úëêº=∞ºÇ¨Ï"£∞ ѨÙ#ó
ѨÓ[Ü«∂ ÉÏǨϺã¨OÉè’QÆ=∞ǨÏ`åº |Ǩï~°`«flÜ«∂ II
QÆ~°∞_»∞x `«# "åǨÏ#OQÍ HõÅ"å_»∞, ''WK«Û, *Ï˝#=Ú, „H˜Ü«∞, J#∞„QÆǨÏ=Ú—— J<Õ <åÅ∞QÆ∞
k=º"≥∞ÿ# â◊‰õΩÎÅ∞ HõÅ"å_»∞, â◊OY=Ú, K«„Hõ=Ú, QÆ^Œ KÕ`«∞ÅO^Œ∞ ^èŒiOz#"å_»∞, K«O„^Œ ã¨∂~°∞ºÖË
`«# Ô~O_»∞ Hõà◊√§QÍ HõÅ"å_»∞, J~Ú# P q+¨µ‚=٠㨈~fi ã¨~°fi„`å "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. '#O^ŒHõ=Ú—
J#∞ ¿Ñ~°∞ QÆÅ Y_»æO KÕ`« ^èŒiOz ã¨∞[#∞ʼnõΩ ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î LO\Ï_»∞. qâßÅ"≥∞ÿ#
<Õ„`«=ÚÅ∞ HõÅ"åÔ~·, KÕuÖ’ Hõ=∞Å=Ú HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞. Éèí∞[=Ú 'âß~°Væ=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞ QÆÅ
^èŒ#∞ã¨∞û ^èŒiOz Éèí‰õΩÎʼnõΩ L`åûǨÏO HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î LO\Ï_»∞. J\˜ì ™êOQÆ – ã¨Ñ¨i"å~° –
ã¨"Õ∞`«∞_»QÆ∞ q+¨µ‚^Õ=Ùx ѨÓ[ =∞#ã¨∞û`À „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl#∞.
=∞#ã¨∞û`À ѨÓ[ J~Ú# `«~°∞"å`« ~°`«fl=ÚÅ∞ ѨÙëêÊ^Œ∞Å`À ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# ѨÓ[ ‰õÄ_®
KÕ™êÎ#∞. LÉèíÜ«∞ s`«∞ÅÖ’ JiÛOK≥^Œ#∞ QÍHõ!
❖
W\Ï¡ `«Åz, P „ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ ã¨~fi° ™ê=∂„y ã¨ÇÏ≤ `«OQÍ ÅH©∆ ‡Ñ¨uÜ«∞QÆ∞ q+¨µ^‚ =Õ Ùx ѨÓlOKå_»∞.
Jaè¿+Hõ=ÚÖ`À#∂, ѨÓÅ`À#∂, ^è∂Œ Ѩ nѨ <≥"· ^Õ ºŒ =ÚÅ`À#∂, „Ѩ^HŒ }∆˜ -#=∞™ê¯~°-P`«‡ ã¨=∞~°Ê}
Å`À#∂ PÜ«∞##∞ JiÛOKå_»∞. P JO`«óѨÙ~°OÖ’<Õ Lz`åã¨#O ã¨=∞iÊOKå_»∞. L`«=Î ∞, x+¨¯Å‡+¨
ÉèíH˜Î`À xO_ç# =∞#ã¨∞û`À =∂#ã≤Hõ ѨÓ[ PK«iOKå_»∞.
H˘O`«¿ãѨ٠ÉÏǨϺѨÓ[. =∞iH˘O`« ¿ãѨ٠=∂#ã≤Hõ"≥∞ÿ# ѨÓ[. D q^èŒOQÍ P`«x ™ê^èŒ#
H˘#™êyOk. H˘xfl ~ÀAÅ∞ J~°Û<å^Œ∞Å#∞ KÕã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. ''Ü«∞^ä• ~å*Ï, `«^ä• „Ѩ*Ï——
J#fl@∞¡QÍ<Õ JHõ¯_ç ^≥·`«∞ºÅ∞ ‰õÄ_® q+¨µ‚ÉèíH˜Îx JÅ=~°K«∞HÀ™êQÍ~°∞. „Ѩ[Å∞ PKå~°=ÚÅHõ∞
HÍ~°}Éèí∂`«∞_»∞ ~å*Ë Hõ^•!
❖❖❖
4. ^Õ=`«ÅÖ’ HõÅHõÅO – T~°@
~åHõã∆ ∞¨ ÅO^Œ~∂° q+¨µ^‚ fiÕ +¨O `«ºlã¨∞<Î åfl~°h, q+¨µÉ‚ Híè xΘ ã¨=∂„â◊~Úã¨∞<Î åfl~°x "å~°ÅÎ ∞ ã¨fi~°Öæ ’HõO
=~°‰õΩ "åºÑ≤OKå~Ú. WO„^•k ^Õ=`«Å∞ D q+¨Ü«∞O qx Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. ''D ^≥·`«∞º ÖËq∞\˜?
q+¨µ‚ÉèíH˜Îx ã‘fiHõiOK«@"Õ∞q∞\˜? ZO^Œ∞H˜\Ï¡ [~°∞QÆ∞`ÀOk?—— Jx Pâ◊Û~°ºáÈ™êQÍ~°∞. QÆ|QÆÉÏ
H©∆~°™êQÆ~°O *Ëi, <å~åÜ«∞}∞x`À W@∞¡ x"ÕkOKå~°∞.
^Õ=`«Å∞ : ¿ÇÏ ^Õ"åkè^Õ"å! Pk<å~åÜ«∞}Ï! ZO`« Pâ◊Û~°º"≥∂ K«∂Kå~å? q∂ Ѩ@¡ ZšѨC_»∂
q~À^èŒÉèÏ"åÅ∞ Hõey LO_Õ ~åHõ∆ã¨∞Å∞ D ~ÀA q∂ Ѩ@¡ ÉèíH˜Î`À `«#‡Ü«ÚÖˇ· LO@∞<åfl~°∞. =∞i,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 431
HÍ~°}"Õ∞q∞\’ `≥eÜ«∞^Œ∞. W^ŒO`å U^≥·<å =∂Ü«∞Ü≥ÚHõ¯ K«~°º HÍ^Œ∞ Hõ^•! x#fl "≥Ú#fl\˜^•HÍ
„ѨâßO`«z`«∞ÎÅQÆ∞ =Ú#∞Å P„â◊=∂ʼnõΩ =zÛ q^èŒfiOã¨O KÕã¨∂Î LO_»>"Õ∞q∞\˜? D<å_Õ"≥∂ ...
Ѩq„`«"≥∞ÿ# [#‡ – ã≤÷u – QÆ`«∞ʼnõΩ HÍ~°}O HÍQÆÅ q+¨µ‚ÉèíH˜Îx JÅ=~°K«∞HÀ=@"Õ∞q∞\˜? ZO`À
L`«Î=∞ Hõ~°‡Å „ѨÜ≥∂[#OQÍ q+¨µ‚ÉèíH˜Î JÅ=_»∞`«∞Ok. ^Œ∞+¨¯~°‡Å#∞ x~°fiiÎOKÕ"å~°∞ =∂Ü«∞Ö’<Õ
H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`å~°∞ `«Ñ¨Ê... q+¨µ‚ ÉèíH˜ÎH˜ J~°›`« á⁄O^Œ‰õÄ_»^Õ? Ѩ~°Ç≤ÏO™êáê~åÜ«∞}∞_≥· LO_Õ XHõ
hK«∞_»∞ hu âߢãHΨ Àq^Œ∞_≥<· å_»O>Ë Jk ZO`« Jã¨=∞O[ã¨O? D ~åHõã∆ ∞¨ Å∞ q+¨µ‚ Éè‰í Ωõ ÖÎ ∫`«∞<åfl~°O>Ë,
D "å~°Î =∞=Ú‡Å#∞ ZO^Œ∞HÀ, ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ì`ÀOk. J=¸Åº"≥∞ÿ# XHõ =∞}˜ K≥`«Î ‰õΩO_ôÖ’<À,
QÍA ÃÑO‰õΩÅ =∞^èÀº LO_»@O UO Lz`«O K≥ѨÊO_ç! JHÍÅOQÍ Ñ¨ÙëêÊÅ∞ ѨӿãÎ... Jk ã¨∞Y
„Ѩ^Œ=∞O\Ï~å? ZHõ¯_»<åfl "Õ∞Hõ, ‰õΩHõ¯ Hõeã≤ rq™êÎÜ«∂? U Ѩ^•~°÷O ZHõ¯_»∞O_»@O â’Éèí HÍ^À
... Jk JHõ¯_»∞O_»@O â◊√Éè"í ∞≥ \Ï¡ J=Ù`«∞Ok? ѨÙe âßHÍǨ~°O fã¨∞‰õΩO@∞O>Ë ... Jk JѨã=¨ º"Õ∞
Hõ^•! U rqH˜ UU QÆ∞}ÏÅ∞ LO\ÏÜ≥∂... P rq JO^Œ∞‰õΩ `«y#\˜ì ã≤u÷ QÆ`∞« ňH Ü≥∂QÆ∞º_Ò`å_»x
"Õ^Œx~°‚Ü«∞O Hõ^•! J#∞z`«"≥∞ÿ# Ô~O_»∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ XˆH KÀ@ LO_»‰õÄ_»^Œ∞ Hõ^•! Hõ=∞Å=ÚÅ∞
hà◊√§Ö’ L#flѨC_Õ â’aè™êÎ~ÚQÍx.... <ÕÅÃÑ· â’aèOK«"Õ! D ^•#=ÙÅ∞ ZO`À HÍÅOQÍ „‰õÄ~°=Ú
– qKå~°}~°Ç≤Ï`«=Ú – JѨq„`«=Ú J~Ú# U"Õ"À PKå~° =º=Ǩ~åÅÖ’ x=∞QÆfl=∞ø`«∂O\Ï~°∞.
=∞~˘Hõix Ç≤ÏOã≤OK«@OÖ’ `«ÑC¨ ÖË^xŒ ã¨=Ú^•~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. =∞i... J^è=Œ ∞"≥∞#ÿ hK«„Ѩ=$uÎ
QÆÅ ~åHõ∆ã¨∞ÖˇK«@? ã¨$+≤ì "≥Ú`«ÎOÖ’ J`«ºO`« Ѩq„`«=Ú, J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ Pi˚OK«∞‰õΩ#fl ѨÙ}º
Ѷ¨e`«O J~Ú#\˜ì q+¨µ‚ÉèíH˜Î ZHõ¯_»? Hõ=∞ÖÏÅ∞ LO_Õ ã¨~°ã¨∞ûÖ’ ^Œ∞+¨ì"≥ÚHõ¯Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ^Œ∞óY
„Ѩ^Œ"Õ∞ J~Ú#@∞¡ ...q∂ Ѩ@¡ ^•#=ÙÅ ÉèíH˜Î ‰õÄ_® =∂‰õΩ â◊√Éèí ã¨∂K«Hõ =∞xÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : F ^Õ=`«ÖÏ~å! „ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ <å Éè‰í Ωõ _Î ∞» . q∂~°∞ J`«x QÆ∞iOz zOuOK«=Åã≤#
Ѩ<Õ ÖË^Œ∞. P`«xH˜ W^Õ PY~°∞ [#‡. D [#‡Ö’<Õ `«# Ü≥ÚHõ¯ ÉèíH˜Î „ѨÉèÏ=O KÕ`« "≥∂Hõ∆=Ú#‰õΩ
J~°∞›_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. WO`«H© q∂~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞ódã¨∞Î<åfl~À K≥ѨÊO_ç?
QÆ∞}"å<£ x~°∞æ}À*Ï`« Wu J#~°÷„Hõ=∞O q^Œ∞ó I
x~°∞æ}À QÆ∞}"å<£ *Ï`« W`åºÇ¨ïó ã≤kú^ŒO„Hõ=∞"£∞ II
QÆ∞}=O`«∞_»∞ QÆ∞}Ç‘Ï#∞_≥`· Õ J#~°=÷ ∞ø`«∞Ok QÍx, QÆ∞}Ç‘Ï#∞_»∞ ZO^Œ∞KÕ`<« <·≥ å QÆ∞}=O`«∞_»∞
J=Ù`«∂O>Ë ...Jk =∞Oz^Õ Hõ^•! Jk JO^ŒiH© ã¨O`À+¨"∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« "Õ∞. „ѨǨ ^¡ ∞Œ x ã¨∞QÆ∞}=ÚÅ∞,
=∞~˘Hõix ^Œ∞óYÃÑ>Ëìq HÍ<ÕHÍ=Ù. ã¨~°fiã¨Ç¨Ïr=ÙʼnõΩ q+¨µ‚`«`åÎ fi#O^ŒO HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞ QÆeˆQk.
JO^Œ∞KÕ`« q∂~°∞ xtÛO`«QÍ g∞g∞ ã¨fi™ê÷#=ÚʼnõΩ "≥à◊§O_ç. q+¨µ‚`«`«Î fiO JO^Œi ™⁄`«∞Î ã¨∞=∂!
W@∞¡ ѨeH˜ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ H©∆~°™êQÆ~° ÔH~°@=ÚÅÖ’ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å_»∞. JѨÊ\˜ #∞O_ç
^Õ=`«Å∞ T~°@*ˇO^•~°∞. `å=Ú ‰õÄ_® P`«x Ѩ@¡ ¿ãflǨÏ, ™œÇ¨¢~°ÌÉèÏ"åÅ∞ Hõey LO_»@O
„áê~°OaèOKå~°∞. =∞Ǩ`«∞‡Å∞ Z=i Ѩ@¡ ã¨O`«∞+≤ì Hõey LO>Ë, `«k`«~°∞ʼnõΩ ‰õÄ_® "åi Ѩ@¡
QÆ∞i ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok Hõ^•!
❖❖❖
432
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
5. `«~°∞}ÀáêÜ«∞O
„ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ D â◊s~°O`À#∞, "å‰õΩ¯`À#∞, =∞#ã¨∞û`À#∞ qq^èŒ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ qq^èsŒ `«∞Å∞QÍ
q+¨µ‚ ѨÓ[ KÕã¨∂Î H˘xfl ~ÀAÅ∞ QÆ_çáê_»∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜, P`«x JO`«~°OQÆOÖ’ q"ÕHõ=Ú,
ã¨O`«∞+≤ì, "≥·~åQͺk L`«Î=∞ QÆ∞}ÏÅ∞ ÃÑOá⁄O^•~Ú. D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«OÖ’ WO„kÜ«∂ʼnõΩ
`å~°ã¨Ñ¨_Õ Éè’QÆã¨=Ú^•Ü«∂Å∞ – 'ÃÑ^ŒÌÅ ^Œ$+≤ìÖ’ Ñ≤Å¡Å P@Å∞—ÖÏQÍ J~°÷~°Ç≤Ï`«OQÍ `ÀK«
™êQÍ~Ú. =∞#∞+¨µºÅ∞ ã¨OK«iOKÕ KÀ@ `Õà◊√¡, áê=ÚÅ∞ ã¨OK«i™êÎÜ«∂? âߢ™êÎ~°÷=ÚÅ#∞ =∞##O
KÕã¨∂Î LO_Õ P „ѨǨ¡^Œ∞x =∞#ã¨∞ûÖ’ Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# ^èŒ#, <ås [<åk q+¨Ü«∂ʼnõΩ KÀ@∞ ÅaèOK«@O
ÖË^Œ∞. P`«xH˜ D ã¨HõÅ ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅÖ’ U XHõ¯\© „Ñ‘u Q˘Å∞Ѩ@O ÖË^Œ∞. ''D ^Œ$â◊º
Éè’QÍÅhfl ~ÀQÆ ~°∂Ѩ=ÚÖË Hõ^•! g\˜Ö’ UO „Ѩ`ÕºHõ`« L#flk?—— J#∞ xã¨ûOâ◊Ü«∞"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#
P`«x Ü«∞O^Œ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘#flk.
P`«_»∞ Éè’QÍŠѨ@¡ ã¨~°fi Pâ◊Å#∞ q_»<å_®_»∞. J~Ú#ѨÊ\˜H©, ZO^Œ∞HÀ... P`«x =∞#ã¨∞û
ѨÓ~°‚ q„âßOu á⁄O^Œ<Õ ÖË^Œ∞. P`«x z`«Î=Ú W@∞ Éè’QÆ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@ÖË^Œ∞... J@∞
â◊√^Œú „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. P`«xH˜ Uq∞ KÕÜ«∂Ö’ áêÅ∞áÈ=@O ÖË^Œ∞.
❖
q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ ''â◊√^Œú™êufiHõ=Ú – ã¨~°fi„`å "åºÑ¨Î=Ú—— ... J~Ú#\˜ì *Ï˝#
â◊H˜ÎKÕ `«# Éèí‰õΩÎ_»QÆ∞ „ѨǨ¡^Œ∞x =∂#ã≤Hõ ã≤÷ux QÆ=∞xOKå_»∞. Éèí‰õΩÎʼnõΩ ã¨O`À+¨O, L`åûǨÏO
HõeyOK«@O PÜ«∞# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« áê`åà◊=∂~°æOQÆ∞O_® „ѨǨ¡^Œ∞x ѨÓ*Ï
=∞Ok~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ `«# Z^Œ∞@ =¸iÎ=O`«∞_≥· „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ# q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x
K«∂Kå_»∞. ѨÙÅH˜`« â◊s~°∞_≥· ǨÏ~å¬uˆ~HõO`À ÃÑ^ŒÌ Q˘O`«∞Hõ`À WÖÏ QÍ#O KÕâß_»∞.
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ :
„uÉèí∞=# Éèí=<åaè~å=∞HÀâ◊O, ã¨HõÅ HõÅOHõǨÏ~°O Ѩ~°O „ѨHÍâ◊"£∞
Jâ◊~°}â◊~°}O â◊~°}ºO, Dâ◊O, ǨÏi"£∞, J["£∞, JK«∞º`«"£∞, Dâ◊fi~°O „ѨѨ^Õº II
‰õΩ=ÅÜ«∞^ŒÅhÅ ã¨OxHÍâ◊O, â◊~°^Œ=∞ÖÏO|~° HÀ@~°∂Ѩ=∂#"£∞
„Éèí=∞~° – uq∞~°–Hõ[˚Å–JO[<åÉèíO, ã¨~°ã≤[ K«„Hõ–QÆ^•^èŒ~°O „ѨѨ^ÕºII
q=∞Å =∞eHõÖÏѨ HÀ=∞ÖÏOQÆO, ã≤`«[ŠѨOHõ[ ‰õΩ_»‡ÖÏÉèí â◊OY"£∞ I
„â◊√u~°}˜`« q~°xÛ K«OK«sHõO, ã¨fiǨÏ$^ŒÜ«∞ Ѩ^Œ‡^ŒÖÏ„â◊Ü«∞O „ѨѨ^Õº II
ã≤`«#YQÆ} `å~°HÍqH©~°‚O, ã≤‡`«^èŒ=ÖÏ## Ñ‘=ˆ~#∞Ì aO|"£∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞}˜ =∞sz*ÏÅQÆOQÆO, ǨÏiâ◊~°^ŒO|~°"£∞ P`«`«"£∞ „ѨѨ^Õº II
Jq~°ÅHõ$`«ã¨$+≤ì ã¨~°fib#O, ã¨`«`«"£∞ J*Ï`«"£∞, J=~°ú#"£∞, qâßÅ"£∞
QÆ∞}â◊`«[~°~îåaè*Ï`« ^ÕǨÏ"£∞, `«~°∞^ŒÅâß~Ú#"£∞ J~°ƒùHõO „ѨѨ^Õº II
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 433
#= qHõã≤`« Ѩ^Œ‡ˆ~}∞Q“~°O, ã¨∞Êù@Hõ=∞ÖÏ =ѨÙëê qÉèí∂+≤`åOQÆ"£∞
k#â◊=∞ ã¨=∞Ü«∂ J~°∞}ÏOQÆ~åQÆO, Hõ#HõxÉèÏO|~° ã¨∞O^Œ~°O „ѨѨ^ÕºII
k`«ã¨∞`« #eh `«∞ëê~°áê`«O, ã¨∞~°#eh ã¨`«`« Lk`« J~°¯aO|"£∞
Hõ=∞Å[ #eh [ÖÏ=ѨÓ~°O, ǨÏ$k#eh xÅÜ«∞O qÉèí∞O „ѨѨ^Õº II
„uÉèí∞=# #eh ã≤`å~°qO^ŒO, uq∞~° ã¨=∂# q"≥∂Ç¨Ï nѨ=∞„Qƺ"£∞
ã¨∞Ê@`«~°"£∞ J[_»O z^•`«‡`«`«Î fiO, [QÆ^ŒdÖÏiÎǨÏ~°O ǨÏiO„ѨѨ^Õº II
„ѨÉè’ ! N=∞<åfl~åÜ«∞}Ï! "åã¨∞^Õ"å! „uÖ’Hõ~°Hõ∆HÍ! ǨÏ$^ŒÜ«∞O ֒ѨÅ, |Ü«∞@ ‰õÄ_®
L#fl JO^èŒHÍ~°O #tOѨ*ËÜ«Ú =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å! D [QÆ`«∞ÎÅ∞, ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞ U~°Ê_»∞@‰õΩ HÍ~°}
"≥∞ÿ#"å_®! #=∞™ê¯~°=∞Ü«∂º! k‰õΩ¯ÖËx"åiH˜ k‰õΩ¯h"ÕHõ^ŒÜ«∂º! ã¨~°fi â◊~°}∞º_»=Ù, Dâ◊fi~°∞_»=Ù,
JA_»=Ù, ã¨~°fi ^Œ∞óYǨ~°∞_»=Ù JQÆ∞ F q+¨µ‚ÉèíQÆ"å<£ ! <Õ#∞ x#∞fl â◊~°}∞"Õ_»∞K«∞<åfl#∞. ǨÏ$^ŒÜ«∞
Hõ=∞ÅOÖ’ "Õ^Œ"Õ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆey#\˜ì „|Ǩχ^Õ=Ùx ^èŒiOz#\˜ì h"Õ =∞=Ú‡Å#∞ ~°H˜∆OKåe!
J#O`«, PHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. Pk=∞^蕺O`« ~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù, D qâßÅã¨$+≤ì#O`å h Ü«∞O^Œ∞ b#
"≥Ú#~°∞Û‰õΩ#fl"å_»=Ù, L`«ÊuÎ – q<åâ◊ ~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù JQÆ∞ F `«O„_ô! „Ѩà◊Ü«∞ HÍÅã¨=∞Ü«∞OÖ’
h=Ù ''ã¨`«º=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# =∂Ü«∂QÆ∞}=ÚÅKÕ „¿Ñˆ~Ñ≤`«∞Öˇ·, ã¨<å`«#∞Öˇ·, ã¨∞O^Œ~° ^ÕǨïÖˇ· XHõ
Ѩãa≤ _»¤ ~°∂ѨOÖ’ =∞é˜K] @ ≥ ∞ì P‰õΩÃÑ· â◊Ü∞« x™êÎ~@
° Hõ^•! J\˜ì q∂‰õΩ ™êëêìOQÆ^OŒ _» „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞.
ÅH©∆ ‡^ÕqKÕ JÅOHõiOK«|_ç# =Hõ∆ã¨÷ÅO QÆÅ q∞=Ú‡Å#∞ ¿ãqã¨∞Î<åfl#∞. ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩÖˇ·, ^Œ∞+¨ì
„H˜Ü«∞Å#∞ x~°fiiÎOKÕ ~åHõ∆ã¨∞Å#∞ =∞@∞ìɡ\ ˜ì, q∂ Éèí‰õΩÎÅQÆ∞ ^Õ=`«Å#∞, `«k`«~°∞Å#∞ ã¨~°fi^•
~°H˜∆ã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ^•! <å‰õΩ =∂~°æ=Ú – P„â◊Ü«∞=Ú – ÅHõ∆ º=Ú q∂ áê^Œ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞!
q∞=Ú‡Å#∞ â◊~} ° ∞"Õ_∞» K«∞<åfl#∞. H˜~} ° =ÚÅxfl\˜H© ã¨∂~°∞º_»∞ L`«ÊuΙê÷#"≥∞#ÿ @∞¡... D [QÆ`∞« ÖÎ ’x
„ѨurqH˜ L`«ÊuÎ ™ê÷#O q∂ˆ~! 'J*Ï˝#O— J<Õ HÍ~°∞pHõ\ ˜Ö’ `å~°\Ï¡_»∞`«∞O>Ë, =∂‰õΩ Åaèã¨∞Î#fl
HÍOu nѨ"Õ∞ q∂~°∞. q∂~°∞ x`«∞ºÅ∞! ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞! [_»`«fi=ÚHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ#\˜ì
z^•`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞! 㨇~°} =∂„`«OKÕ`« ã¨~°fir=ÙÅ ^Œ∞óY=Ú#∞ ǨÏiOz"Õ¿ã"å~°∞! ¿ÇÏ NǨÏs!
<å~åÜ«∞}Ï! 㨈~fiâ◊fi~å! n#|O^èŒ∂! q∞=Ú‡Å#∞ <Õ#∞ =∞~°Å=∞~°Å P„â◊~Úã¨∞Î<åfl#∞. â◊~°}∞
"Õ_»∞K«∞<åfl#∞. „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ „Ñ≤Ü«Úx á⁄O^ŒQÀ~°∞#@∞¡, ɡOQÆѨ_ç# a_»¤ `«e¡Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ê~°≈#∞ HÀ~°∞
‰õΩ#fl@∞¡, <Õ#∞ q∂ PQÆ=∞<åxfl HÀ~°∞H˘O@∞<åfl#∞. q∂ ^Œ~°≈#"≥∞ÿ#k, WHõ <åˆHO HÍ"åe!
❖
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ KÕã≤# ã¨∞Î`«∞Å#∞ qx q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨O`À+≤Oz, ZO`À "å`«ûźO`À W@∞¡
ѨeHÍ_»∞-
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : Ѩل`å! „ѨǨ¡^•! h ÉèíH˜ÎѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ™È΄`åxH˜ <Õ#∞ ã¨O`«ã≤OKå#∞. hÖ’
L#fl H˘OK≥O x~°∞`åûǨÏO `˘ÅyOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊O`À =KåÛ#∞. h‰õΩ Uq∞ HÍ"åÖ’ HÀ~°∞HÀ! Jk
<Õ#∞ h‰õΩ ã¨O`À+¨OQÍ WzÛ x#∞fl P#O^ŒÑ¨~°∞™êÎ#∞.
❖
434
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ Jk qx, HÍã¨Î Ü≥∂K«#Ö’ Ѩ_®¤_»∞. PǨϟ! Uq∞ ã¨∞k#O! ã¨~°fiÖ’Hõ xÜ«∂=∞‰õΩ
_»QÆ∞ Ѩ~°O^è•=Ú_»∞ <å =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ Uq∞ HÍ"åÖ’ HÀ~°∞HÀ=∞O@∞<åflˆ~! U^À ™ê=∂#∞ºÖˇ·`Õ,
=∞#O ™ê=∂#º"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ J_»∞QÆ∞`åO! ã¨~°fiHõ~°Î, ã¨~°fiÉè’HõÎ JQÆ∞ D 㨈~fiâ◊fi~°∞x UO
J_»QÍe? U"À H˘xfl =ã¨∞Î=ÙÅ∞ J_»QÆ=K«∞Û! ...HÍx, Uk á⁄Ok<å, J^ŒO`å H˘O`« HÍÖÏxH˜
qã¨∞QÆ∞ Hõeyã¨∞ÎOk. ...z=iH˜ ^Œ∞óYOQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞ÎOk Hõ^•!
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ : ™êfig∞! <Õ#∞ Un HÀi ^蕺xOK«@O ÖË^Œ∞. g∞Ѩ@¡ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ „¿Ñ=∞ [xOzOk.
<å‰õΩ WOˆHO HÍ"åe. JǨÏO`«∞ J HÍ=∞ó!
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : <åÜ«∞<å! h J„ѨHõ$„u=∞ ÉèíH˜Î „¿Ñ=∞ʼnõΩ =∞iO`«QÍ ã¨O`À+≤OKå#∞. Uk
HÍ"åÅ<åfl WzÛ ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«∞\ÏxH˜ <Õ#∞ ã¨Oã≤^ŒúO.
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (`«#Ö’) : J~Ú<å... D ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚÅÖ’ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ#^Õk? ã¨~°fiã¨O™ê~°
^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«QÆeˆQk U^≥·<å L#fl^•? J\˜ì^Õ^≥·<å LO_ç LO_»=K«∞Û<Õ"≥∂! J~Ú`Õ,
ã¨fiÅÊ|∞kúQÆÅ <å‰õΩ JkÜÕ∞"≥∂ `≥eÜ«∞@O ÖË^Õ!
J~Ú<å, <å Z^Œ∞~°∞QÍ L#flk ™ê=∂#∞º_®! ã¨~°fiA˝_»QÆ∞ <å~åÜ«∞}∞_»∞ Hõ^•! <å |∞kúx
LѨÜ≥∂yOz U^À XHõ\ ˜ J_çˆQ |^Œ∞Å∞, PÜ«∞#<Õ ã¨O„ѨuOz, P `«~°∞"å`« J_çy`Õ áÈÖË^•?
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (N=∞<åfl~åÜ«∞}∞x`À): ¿ÇÏ „ѨÉè’! q∂~°∞ ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ „Ѩ^•`« Hõ^•! ã¨~°fi
Ö’HÍÅÖ’ JO`«óã≤÷`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞. WHõ q∞=Ú‡Å#∞ <Õ<ÕO HÀ~åe! ^Œ~°≈#O „Ѩ™êkOKå~°∞. <å‰õΩ
JO`Õ KåÅ∞! J~Ú`Õ, JO`«\ ˜ q∂~°∞ <åÃÑ· ^ŒÜ∞« `À U^≥<· å HÀ~°∞HÀ=∞O>Ë... U^ÀHõ\ ˜ HÀ~°∞HÀ"åe
Hõ^•..! <å JÅÊ|∞kúx LѨÜ≥∂yOz U"≥∞ÿ<å HÀi`Õ... P HÀi# ^•x „ѨÜ≥∂[#O ‰õÄ_®
JÅÊOQÍ<Õ LO@∞Ok. q∂~°∞ Éèí‰õΩÎʼnõΩ `«O„_ç, ™È^Œ~°∞_»∞, q∞„`«∞_»∞, ã¨~°fiã¨fi=Ú Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« q∂‰õΩ XHõ z#fl q#flѨO KÕã¨∞Î<åfl#∞. q∂~°∞ Uk ã¨~Àfi`«Î=∞=∞x, ^Œ∞óYã¨O™ê~°
^À+¨~°Ç≤Ï`«=∞x J#∞‰õΩO\Ï~À ...J\˜ì ^•xx, <å J~°›`«#∞ J#∞ã¨iOz q∂ˆ~ „Ѩ™êkOK«O_ç.
q∂~°∞ Uk W¿ãÎ, ^•xx =∞Ǩ„Ѩ™ê^ŒOQÍ ã‘fiHõi™êÎ#∞.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : <åÜ«∞<å! „ѨǨ¡^•! ã¨~Àfi`«Î=∞"≥∞ÿ#k ã¨~°fi^À+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#^≥· LO_®e.
ã¨~fi° =ã¨∞=Î ÙʼnõΩ, ^Œ$â◊º=∞O`«\H˜ © Jf`«"∞≥ #ÿ ^≥· LO_®e Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`,« Ѩ~=° ∂#O^Œ^•Ü«∞Hõ"∞≥ #ÿ k
=ã¨∞Î*ÏÅOÖ’ ÖË^Œ∞. '=ÚH˜Î—ÜÕ∞ Jxfl\˜H© q∞Oz#k. J~Ú`Õ, ã¨O™ê~° „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì =ÚHõÎã≤÷u
ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#\˜ì hÜ≥ÚHõ¯ J=QÍǨÏ##∞O_Õ „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk. JO^Œ∞‰õΩ h‰õΩ h=ÙQÍ `«`«Î fiqKå~°}#∞
P„â◊~ÚOK«@"Õ∞ LáêÜ«∞O.
Ѩ~°"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞OQÆÅ h=Ù „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ „ѨâßO`«Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# q„âßOu ÅaèOKÕ
=~°‰Äõ '`«`Ϋ fiqKå~°}—#∞ KÕ~Ú. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ QÆ∞iOz ''qKå~°}——‰õΩ LѨ„Hõq∞OK«∞.
â◊√Éèí=∞ã¨∞Î!
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 435
W@∞¡ ѨeH˜, z~°∞#=Ùfi ‰õΩiÑ≤ã¨∂Î <å~åÜ«∞}∞_»∞ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å_»∞. „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ ™êfiq∞H˜
ÉèíH˜Î áê~°=â◊ºO`À ǨÏ$^ŒÜ«∞‰õΩã¨∞=∂O[e ã¨=∞iÊOK«@O ѨÓiÎ KÕã≤, JѨÊ\˜HõѨC_Õ UHÍO`«OQÍ
XHõ KÀ@ Ѩ^•‡ã¨#O "Õã∞¨ H˘x ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. H˘O`«¿ãѨ٠J`«ºO`« „Ñ‘uѨÓ~°fiHõOQÍ N=∞<åfl~åÜ«∞}∞x
™È΄`«O QÍ#O KÕâß_»∞. WHõ P ÃÑ· qKå~°}‰õΩ LѨ„Hõq∞OKå_»∞.
❖❖❖
6. `«`«Îfi qKå~°}
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (JO`«~°OQÆOÖ’) : ã¨~°fiã¨O™ê~° ^Œ∞óMÏÅ#∞ ã¨OǨÏiOK« QÆÅ P q+¨µ‚=¸iÎ WѨC_»∞
<å‰õΩ K≥Ñ≤Ê#^Õq∞\˜? 'qKå~°} KÕ~Ú— Jx Hõ^•! 㨈~, WѨC_»∞ <Õ#∞ qKå~°} „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl#∞.
<Õ#∞ qKå~°} KÕÜ«∞=Åã≤Ok ^Õx QÆ∞iOz? '<Õ#∞— QÆ∞iOKÕ! JkÜÕ∞ P`«‡qKå~°} ‰õÄ_® Hõ^•!
<Õ#∞ J#QÍ Z=_»#∞? - D =∂\Ï¡_»∞K«∂, #_»∞K«∞K«∂, ‰õÄ~°∞ÛO@∂, PÜ«∂ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞
KÕã¨∂Î, q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î WѨC_»∞ D qKå~°}‰õΩ LѨ„Hõq∞ã¨∞Î#fl\˜ì <Õ#∞ Z=~°∞?...
^Œ$â◊ºOÖ’x XHõ =ã¨∞Î=Ù<å?
''H˘Ü«∞º-~å~Ú–=∞\˜—ì — =O\˜ XHõ Ѩ^•~°=÷ Ú<å? ^ÕÇϨ =ÚÖ’ LO@∂ ã¨~fi° =Ú#∞ K«∂ã¨∞#Î fl\˜ì
<Õ#∞ XHõ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù#∞ Z\Ï¡ J=Ù`å#∞? XHõ =ã¨∞Î~°∂ѨOQÍ K«∂¿ãÎ D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ
ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#^Õn <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ<å? - (XHõ¯™êi `«# ^ÕǨÏO "≥·Ñ¨Ù K«∂Kå_»∞). D Hõ#|_Õ <å ^ÕǨÏ=Ú#∞ XHõ¯
™êi ѨijÅ#QÍ K«∂¿ã,Î Wk H˘kÌHÍÅO „H˜`O« ~°∂ѨOk^Œ∞HÌ ˘x =∞iH˘kÌ HÍÅOÖ’ #tOK«É’`ÀOk.
Wk ã¨fiÜ«∞OQÍ Uq∂ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. nxx PÜ«∂ „H˜Ü«∞ʼnõΩ qxÜ≥∂yã¨∞Î#flk <Õ#∞. =∞i <Õ#∞ D
^ÕÇϨ =Ú#∞ J=Ù`å<å? ~°HÎõ – =∂O㨠– ÉÁq∞HõÅKÕ ~°∂ѨOHõeyÜ«Ú#fl D ^ÕÇϨ O „áê}"åÜ«Ú=ÙKÕ
LxH˜ – K«Å#=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. D ^ÕǨÏ<åâ◊#=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® ™êH˜∆<≥·# <Õ#∞ WO^Œ∞Ö’x
HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞, K«~°‡=Ú J=\ÏxˆH gÅ∞ÖË^Œ∞.
<Õ#∞ â◊|Ì=Ú<å? - ''„ѨǨ¡^•—— Jx [#∞ÅKÕ Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl <Õ#∞ XHõ â◊|Ì=Ú<å? â◊|ÌO
D <å K≥=ÙÅKÕ HõeÊOK«|_ç#^≥· â◊¥<åºHÍâ◊OÖ’ L`«Ê#fl=∞ø`«∂, WO`«Ö’<Õ â◊¥#º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞
`ÀOk. ÃÑ·QÍ, Jk ÉÏǨϺ=Ú#O^Õ LO\’Ok. ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩ=iÎOKÕkHÍ^Œ∞ Hõ#∞Hõ Jk [_»"≥∞ÿ#k
=∂„`«"Õ∞. [_»"≥∞ÿ#k <Õ<≥\Ï¡ J=Ù`å#∞?
ã¨Ê~å≈#∞Éèí="Õ∞ <Õ<å? - D K«~°‡=Ú#∞ U^≥·<å `åH˜#ѨC_»∞ XHõHõ∆} HÍÅOÖ’ 'ã¨Ê~°≈— J<Õ
J#∞Éèí=O ѨÙ\ì̃, WO`«Ö’<Õ #tOzáÈ`ÀOk. XHõѨC_»∞ U~°Ê_ç, =∞~˘HõѨC_»∞ ÖˉõΩO_® áÈ=ÙK«∞#fl
JKÕ`#« =∞QÆ∞ 'ã¨Ê~°≈—#∞ <Õ<\≥ Ï¡ J=Ù`å#∞. Jk <åKÕ á⁄O^Œ|_Õ 'J#∞Éè=í O— =∂„`«"∞Õ . 'J#∞Éè=í A˝_∞» —
J~Ú# <Õ#∞ "Õ~∞° ... J#∞Éè=í O "Õ~∞° . ã¨Ê~°≈*Ï˝#O-ã¨Ê~å≈Éè=í O <å‰õΩ H˘xfl ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ LO_»=K«∞Û
QÍHõ! =∞iH˘xfl ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ LO_»HõáÈ=K«∞Û. JÜ«∞ºk <Õ<≥\Ï¡ J=Ù`å#∞?
436
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ~°∞zÜ«∂? - D â◊s~°OÖ’ XHõ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ D â◊s~°OÖÏQÍ<Õ Jx`«º"≥∞ÿ# D
<åÅ∞Hõ <Õ#∞ uO@∞#flѨC_»∞ '~°∞z— J#∞ J#∞Éèí∂ux HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. ÃÑ·QÍ, D <åÅ∞Hõ <å
=Ú‰õΩ¯ „H˜O^Œ #∞O_ç HõO~î°ÉèÏQÆO =~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ qã¨ÎiOzÜ«Ú#flk. 'P™êfi^Œ#— J<Õk ‰õÄ_®
XHõ ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O =∂„`«"Õ∞. J@∞ Ѩ^•~°ú=Ú – W@∞ <åÅ∞Hõ XHõ KÀ@ *Ëi#ѨÊ\˜ <å
J#∞ã¨O^è•#"Õ∞ Jk. J#QÍ Jk <å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ <åKÕ, „ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ LO\’Ok. J\˜ì [_®#∞Éèí=O
=∞i <Õ<≥\Ï¡ J=Ù`å#∞? HÍ#∞.
Hõ#|_Õ ~°∂Ѩ=Ú <Õ<å? - XHÍ<˘Hõ ~°∂ѨO`À <Õ#∞ K«∂_»|_»∞K«∞<åfl#∞. J~Ú`Õ WHõ¯_»
K«=∞`å¯~°O U=∞O>Ë – D ~°∂Ѩ=Ú J#|_Õk Hõ#∞Å Ü≥ÚHõ¯ Jnè#OÖ’ LO@∂, „^Œ+¨ì Ü«∞O^Œ∞
ѨiHõÅÊ# á⁄O^Œ∞K«∞#flk. „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìx J#∞ã¨iOz <å D ^ÕǨÏ=Ú ''„Ñ≤Ü«∞-J„Ñ≤Ü«∞,
â◊„`«∞-q∞„`«—— W`åºk ÉèÏ"åÅ`À ^Œi≈OK«|_»∞`ÀOk. <Õ#∞ D ^ÕǨÏOÖ’ „^Œ+¨ì`«fi=Ú— J<Õ <å
'Hõà◊— #∞ „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl#∞. Hõ#∞Hõ „^Œ+¨ì D <å Éè∫uHõ ~°∂Ѩ=Ú HõO>Ë "Õ~°∞ J~Ú L<åfl_»∞. ~°∂ѨO
U~°Ê_»\ÏxH˜ =ÚO^Õ „^Œ+¨ì L<åfl_»∞. Z\Ï¡ JO>Ë, K«∂KÕ"å_»∞ =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ LO>Ë Hõ^•,
'K«∂_»@O— J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞ U~°Ê_»QÆeˆQk?
JO^Œ∞KÕ`« ^Œ$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ '~°∂Ѩ=Ú—#∞ <Õ#∞ HÍ^Œ∞. P ~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞iÎã¨∞Î#fl
'„^Œ+—ì¨ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ ã‘fiHõiã¨∞#Î fl "å_»<Õ <Õ#∞. Hõ#∞Hõ '~°∂ѨO— Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éè=í Ѩiq∞`«∞_»#∞
<Õ#∞ HÍ^Œx `ÕeáÈ`ÀOk.
ã¨∞"åã¨# (P„Ѷ¨∂}O) <Õ#∞ J=Ù`å<å! - ~°∂Ѩ=ÚÖÏQÍ<Õ QÆO^èŒ=Ú ‰õÄ_® J#∞Éèí=O =∂„`«"Õ∞.
Jk ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩ=iÎOKÕk HÍ^Œ∞. HÍ|\˜ì Jk <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
=∞i WO`«H© D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î#fl\˜ì <Õ#∞ Z=~°∞?
D =∞#ã¨∞û – |∞kú – JǨÏOHÍ~°=ÚÅ∞ <Õ<å? - <å Ü≥ÚHõ¯ =∞##=Ú KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ="Õ∞
=∞#ã¨∞û Hõ^•! J#QÍ, <Õ#∞ D ^Œ$â◊º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x =∞##O KÕã¨∂Î LO_»QÍ, J\˜ì
„Ѩ„H˜Ü«∞#∞ qA˝Å∞ '=∞#ã¨∞û— J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞. <Õ#∞ KÕã¨∞Î#fl Ѩx "Õ~°∞... <Õ#∞ "Õ~°∞ Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« =∞#ã¨∞û J#|_Õk ‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
J^Õ HÍ~°}OQÍ x~°‚Ü«∂`«‡Hõã¨fiÉèÏ=O J~Ú#\˜ì D '|∞kú— ‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ^Œ∞. '<Õ#∞ KÕÜ«Ú
x~°‚Ü«∞=Ú – <Õ#∞— .... "Õé∞"Õéˇÿ L<åfl=Ú Hõ^•!
WHõ 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J#|_Õ^•xH˜ <Õ#∞ =¿ãÎ... '<Õ#∞— J#∞ ÉèÏ=#ÜÕ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú
Hõ^•! P ÉèÏ=##∞ ÉèÏ=#KÕã¨∞Î#fl <Õ#∞ ''J\˜ì ÉèÏ=#HõO>Ë =ÚO^Õ ... J\˜ì ÉèÏ=# U~°Ê_»∞@‰õΩ
™ê÷#"≥∞ÿ—— LO_»<Õ L<åfl#∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ ''<Õ#∞ XHõ r=Ù_»#∞ ... „ѨǨ¡^Œ∞_»#∞... D *Ïu "å_»#∞——
=O\˜ Ѩiq∞`« JǨÏOHÍ~°ÉèÏ=# Un <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
=∞i<å "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜? <Õ<≥=_»#∞? - (XHõ¯™êi P#O^ŒOQÍ ˆHHõ"Õã≤, =∞~°Å W@∞¡
J#∞HÀ™êQÍ_»∞.) ...FǨϟ! WѨC_»∞ `≥eã≤áÈ`ÀOk. P`«‡‰õΩ =∞=∞`«fi=∞<Õ^Õn ÖË^Œ∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 437
=∞#ã¨∞û ÖË^Œ∞. P`«‡ =∞#ã¨∞û HõO>Ë =Ú#∞=ÚO^Õ L#flk. ...D ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# U J#∞Éèí==¸ P`«‡ HÍ^Œ∞. ...ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=Å P`«‡ L#flk. ...â◊√^Œú
K≥·`«#º~°∂Ѩ=Ú J^•Ìxk ...J\˜ì P`«‡ÜÕ∞ ZÅ¡ "Õà◊ÖÏ <Õ#∞.
z#‡Ü«∞~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å Ü«∞O^Œ∞ q+¨Ü∞« =Ú Å<Õ"Õ LO_»=Ù. ã¨~fi° =Ú#∞ „ѨHÍtOѨ*Ü
Ë Ú« #k
<Õ<Õ. âßâ◊fi`«=¸, JYO_»=¸ JQÆ∞ <å Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú KÕ`«<Õ QÆkÖ’x nѨO =Öˇ, – XHõ
~å~Ú "≥Ú^ŒÅ∞H˘x, ã¨∂~°∞ºx =~°‰õÄ ã¨~°fi=¸ „ѨHÍtOѨ *ËÜ«∞|_»∞`ÀOk.
D [QÆ`«ÎO`å U xifiHõÅÊ z^•ÉèÏã¨O J~Ú L#fl^À ...J\˜ì ã¨~°fi "åºÑ¨Hõ=∞QÆ∞ ã¨~åfi`«‡ÜÕ∞
<Õ#∞!
❖
Jyfl KÕ`«<Õ JyflHõ}=ÚÅ∞ „Ѩ[fiiÅ∞¡K«∞<åfl~Ú Hõ^•! K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å=Öˇ<Õ D
WO„kÜ«∞ =$`«∞ÎÅhfl ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~Ú. Jxfl\˜h "≥eyã¨∂Î ã¨~°fiHÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ „Ѩã¨iOz L#flk
P`«‡ÜÕ∞. ^•x ã¨=∞Hõ∆=Ú#O^Œ∞ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ ã¨`«Î „ѨuáêkOK«|_»∞`ÀOk. „ѨuaO|=ÚʼnõΩ
P„â◊Ü«∞O J^ŒÌ"Õ∞ Hõ^•! D ^ÕÇ¨Ï – WO„kÜ«∞ – =∞<À – |∞^Œ∞úʼnõΩ P`«‡ÜÕ∞ P„â◊Ü«∞"≥∞ÿ=Ù#flk.
K«O„^Œ∞_»∞ j`«ÅOQÍ, Ѩ~°fi`«O Ѷ¨∞#OQÍ, áêÅ∞ „^Œ=OQÍ LO_Õk P z„^Œ∂Ѩ„ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ.
''D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ Ñ¨^•~å÷Å∞ (Matter) ZHõ¯_» #∞O_ç =KåÛ~Ú?—— Jx =∞#O ѨijeOK«∞
‰õΩO@∂ áÈÜ«∂=∞#∞HÀ. JѨC_»∞ ‰õÄ_® ''PHÍâ◊O ...PHÍâ◊O #∞O_ç "åÜ«Ú=Ù ..."åÜ«Ú=Ù
#∞O_ç Jyfl, ...Jyfl #∞O_ç [ÅO ...[ÅO #∞O_ç Ѷ¨∞#O—— J#∞ ѨijÅ#Åhfl P`«‡ ^Œyæ~° #∞O_Õ
|Ü«∞Å∞^Õi, P`«‡ =^ŒÌ‰õΩ =zÛ PQÆ∞K«∞<åfl~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë... PHÍâ◊O P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^蕺#O
#∞O_Õ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk.
„Ѩu^•xH© =∞~˘Hõ HÍ~°}O LO_ç f~°∞`ÀOk ...XHõ¯ P`«‡‰õΩ `«Ñ¨Ê! P`«‡‰õΩ =∂„`«O =∞~˘Hõ
HÍ~°}=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. 'ã¨`ü— ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì J^Õ, ã¨~°fi HÍ~°}=ÚÅO^Œ∂ "åºÑ≤Oz LO\’Ok.
P`«‡KÕ`«<Õ ã¨~°fi=¸ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ''j`«ÅO—— #∞O_ç J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÖˇ·# =∞OK«∞
QÆ∞@ìÅ∞ÖÏQÍ P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞x #∞O_Õ ã¨$+≤ìH˜ HÍ~°} Éèí∂`«∞ÅQÆ∞ „|Ǩχ – q+¨µ‚ – =∞¿ÇÏO„^•^Œ∞Å∞
Pq~°ƒqù ã¨∞<Î åfl~°∞. "å~°O`å ã¨$+≤Hì ˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∂, P`«‡ÜÕ∞ `«=∞ L`«ÊuÎ – LxH˜ – B#fl`«º=ÚʼnõΩ
HÍ~°}=ÚQÍ Hõey LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì P`«‡‰õΩ, PÃÑ·, =∞~˘Hõ HÍ~°}=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. ^•xx
=∞#"≥∞=fi~°"∞≥ <ÿ å ''z`«=Î Ú – q+¨Ü∞« =Ú – „^Œ+ì¨ – ^Œ~≈° #=Ú – ^Œ$â◊º=Ú—— Jx Ñ≤Å∞=^ŒÅK«∞H˘O>Ë,
J^ŒO`å ''Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# =Å¡<Õ—— Jx J#Hõ`«Ñ¨Ê^Œ∞.
J\˜ì x`«º ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú, <å ~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°∞fiÅ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ P`«‡‰õΩ
ѨÅ∞=∂~°∞¡ =O^Œ# ã¨=∞~°Ê} KÕã¨∞Î<åfl#∞.
WѨC_»∞ <å‰õΩ `≥eÜ«∞=ã¨∞#Î fl^Õ=∞O>Ë.... xifiHõÅÊ=∞QÆ∞ ''z^•`«‡—— Ü«∞O^Õ QÆ∞} Éè∂í `«=ÚÖˇ#·
Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ã≤÷u Hõey LO_ç, ÉèÏ"å"Õâ◊=ÚKÕ „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~Ú.
438
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
W^ŒO`å ã¨OHõÅÊ=∂„`«"Õ∞! - ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ Dâ◊fi~°~°∂Ѩ"Õ∞ HÍ~°}=ÚÅxfl\˜H© HÍ~°}"≥∞ÿ L#flk
Hõ^•! J~Ú`Õ P K≥·`«#º=Ú U Ѩ^•~°÷=Ú QÆ∞iOz Z@∞¡ ã¨OHõeÊã¨∞ÎO^À, Jk J>Ë¡ JO`«\Ï
ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk. =∞iOˆHk HÍ^Œ∞. ''Wk ‰õΩO_»—— Jx J#∞‰õΩO>Ë J\˜ìk ''=∞\˜ì ‰õO>Ë "ÕÔ~·#
‰õΩO_»—— J#∞#@∞¡QÍ<Õ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. Jk ^Õx<≥·`Õ ÉèÏqOK«^À J\˜ìk ã¨∂÷Å ã¨∂Hõ;
~°∂Ѩ=Ú# L#flѨÊ\˜H© ‰õÄ_® Jk #tOz#kQÍ<Õ JQÆ∞K«∞#flk. P qâßÅ z^•HÍâ◊=Ú XHõ
^Œ~°Ê}=Ú =O\˜k. D [QÆ`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ# Éèí∂`åHÍâßk qâı+¨=ÚÅ∞, Ѩ^•~°ú=ÚÅ∞, Jhfl
JO^Œ∞Ö’ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú.
J\˜ì z^•HÍâ◊"∞Õ <Õ#∞. P`«‡Ü«∞O^Õ D Ѩ^•~°=÷ ÚÅxfl\˜ Ü≥ÚHõ¯ - =∞<À|∞kúz`åÎÇϨ OHÍ~åÅ
Ü≥ÚHõ¯ - L`«ÊuÎ, =$kú, Hõ∆Ü«∂Å∞ J^茺ã¨÷"≥∞ÿ L<åfl~Ú.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ J~°›`Ö« qË ∞\˜? - J\˜ì P`«‡ JA˝ÅKÕ QÍOK«|_»∞@ÖË^∞Œ .
WHõ z`«Î~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞ x~°‡Å r=ÙÅ KÕ`«<À – Jk ã¨~°fi^• á⁄O^Œ|_çÜÕ∞ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. Ju
x~°‡Å=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú ã¨[˚#∞ÅQÆ∞ *Ï˝#∞ʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ QÀK«i™ÈÎOk. ã¨=∞ã¨Î=Ú#‰õÄ HÍ~°}
Éèí∂`«=∞QÆ∞ z„^Œ∂Ѩ=Ú #∞O_Õ qq^èŒ=∞QÆ∞ PKå~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# ^Œ$â◊ºÅ`« q[$Oaè™ÈÎOk.
H˘O_»ÃÑ· #∞O_ç K≥@∞¡ ÖËã∞¨ #Î fl@∞¡QÍ<Õ, KÕ`#« ~°∂ѨÙ_»Q∞Æ Ñ¨~=° ∂`«‡ #∞O_ç D ã¨∞qâßÅ „ѨÑO¨ K«=∞O`å
Pq~°ƒùqã¨∞ÎOk.
„|Ǩχ #∞O_ç QÆ_Ѥç ~¨ H° =õ ~°‰Äõ ã¨~åfixfl „ѨHÍtOѨ*¿Ë ãk Ѩ~=° ∂`Õ‡. `å#∞ PHÍ~° ~°ÇÏ≤ `«=Ú,
P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«=Ú, UHõ=Ú, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú J~Ú LO_ç‰õÄ_®, J^Õ `«~°∞}OÖ’ D K«~åK«~°
„áê}˜HÀ@¡ ǨÏ$^ŒÜ∂« O`«~=° ÚÅÖ’ 'J#∞Éè=í O— ~°∂Ѩ=Ú# L#flk <Õ<.Õ P Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞ ã¨~fi° ~°∂ѨÙ_≥,·
„ѨǨ ^¡ Œ ~°∂ѨÙ_≥· ‰õÄ_® K≥<˘flO^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ, D „ѨǨ ^¡ <Œ å=∞ ^èÜ
Õ ∞« r=Ùx ã¨^∞Œ }æ ^Œ∞~°∞}æ ÏÅhfl
P Ѩ~°=∂`«‡"Õ!
D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ^ŒO`å L#flk <åÖ’<Õ...! - D ™ê÷=~° [OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ „áê}˜HÀ@¡
â◊s~åÅhfl JѨizÛù#fl ~°∂ѨOQÍ Ñ¨~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <åÜ«∞O^Õ L<åfl~Ú. J#∞Éèí=
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, UHõ=¸ JQÆ∞ <Õ<Õ ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ^Œ$‰õΩ¯#∞ ‰õÄ_®.
<Õ<Õ „^Œ+¨ì#∞ ...K«∂_»|_»∞K«∞#flk ‰õÄ_® <Õ<Õ! ...^Œ$H±, „^Œ+¨ì, ^Œ~°≈#=Ú - W=hfl<å
z`«¯à◊ÖË! D Jã¨OMϺHõ=ÚÅQÆ∞ HÍà◊√§ KÕ`«∞Å∞ Hõey#"å_»#∞ <Õ<Õ.
<Õ#∞ ã¨∂~°∞ºx ~°∂Ѩ=Ú#∞ ^èŒiOz ... JkQÀ.. PHÍâ◊OÖ’ qǨ~°O KÕã¨∞Î<åfl#∞. "åÜ«Ú
^ÕǨÏ=Ú`À Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl#∞. â◊OY – K«„Hõ – QÆ^• ã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ <å ~°∂Ѩ"Õ∞
[QÆ`«∞ÎQÍ =º=ǨÏiOK«|_»∞K«∞#flk.
<Õ<Õ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ Pq~°ƒùqOz ‰õÄ_®, ã¨~°fi^• Ѩ^•‡ã¨#=ÚÃÑ· q~å[=∂#∞_»"≥·
xifiHõÅÊã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ q∞H˜¯e âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞ ...K«`«∞~°∞‡Y∞_»QÆ∞ „|Ǩχ#∞ <Õ<Õ.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 439
`åÉËÅ∞ `«# â◊s~° ÉèÏQÆ=ÚÅhfl `«# Ü«∞O^Œ∞ ^•K«∞‰õΩO@∞O^Õ! P suQÍ <Õ#∞ „u<Õ„`«∞_»<≥·
„Ѩà◊Ü«∞HÍÅOÖ’ D [QÆ`«∞Î#O`å ã¨OǨ~°"≥Ú#~°∞Û<åfl#∞. XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ WO„^Œ~°∂Ѩ=Ú#∞
á⁄Ok D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ <Õ<Õ áêÅ# KÕã¨∞Î<åfl#∞.
‰õΩ=∂~°™êfiq∞<≥· ^Õ=`«Å ¿ã<å<åÜ«∞‰õΩ_»<≥·#k <Õ<Õ. D J<ÕHõ ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
‰õÄ_® <å"Õ! <Õ<Õ!
XHõ "≥·Ñ¨Ù J#O`« =ÚY∞_»<≥· XѨCK«∞<åfl#∞. =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù ^ÕǨÏ^•~°∞_»#∞ JQÆ∞@KÕ
^ÕǨÏ`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞ ...<Õ<Õ r"å`«‡#∞. <Õ<Õ Ñ¨~°ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. Ѩ~°=∂`«‡#∞!
<Õ<Õ ~°ã¨~°∂ѨÙ_»<≥· Éèí∂q∞ Ü«∞O^Œ∞ "≥ÚHõ¯Å#∞ L`«Ê#flO KÕã¨∞Î<åfl#∞.
ã¨fibÖÏ~°÷q∞^ŒO Kå~°∞ [QÆ^•_»=∞ƒ~°O `«`«"£∞ I
=∞Ü«∂aè*Ï`« ÉÏÖË# ѨV¯„H©_»#HõO Ü«∞^ä• II (â’¡ 49, ã¨~°æ 34)
P_»∞HÀ=\ÏxH˜ ÉÏÅ∞_»∞ =∞\˜ìÉÁ=∞‡#∞ xi‡OK«∞H˘#∞#@∞¡, <åÜ≥ÚHõ¯ qÖÏã¨=Ú H˘~°ˆH
D [QÆ^•_»O|~°=∞O`å qã¨ÎiOѨ*Ëâß#∞. D Ö’HõˆH∆=∂aèÖÏ+¨µÅQÆ∞ ^Õ=`«Å, Ö’HõHõO@QÆ∞ÅQÆ∞
~åHõ∆ã¨∞Å ~°∂ѨOQÍ K≥<˘flO^Œ∞K«∞#flk <Õ<Õ!
W^ŒO`å #<Õfl P„â◊~ÚOz LO\’Ok - <Õ<Õ JO`«\Ï HÍ~°º~°∂Ѩ=Ú# "åºÑ≤Oz L<åfl#∞
Hõ^•! J~Ú`Õ, <å ã¨fiã¨fi~°∂ѨO <å‰õΩ ™êH∆Í`å¯~°"≥∞ÿ# =∞~°∞Hõ∆}O D HÍ~°º~°∂Ѩã¨`åÎ JO`å
#tOK«QÆÅ^Œ∞. JO>Ë Uq∞\˜...? `«`«Î fi^Œ~°≈#=ÚKÕ r=#∞‡‰õΩÎ_»<≥·<å<å,.. Ѩi=ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#fl D
[QÆ`«ÎO`å JѨC_»∞ ''ÖËx^Õ—— J~ÚáÈ`ÀOk. <å ''z„^Œ∂Ѩ=Ú—— J<Õ ^Œ~°Ê}=Ú =O\˜ ã¨fi~°∂ѨOÖ’
Uk „ѨuaOaã¨∞ÎO>Ë Jk =∂„`«"Õ∞ LxH˜x Hõey LO\’Ok. `«k`«~°"≥∞ÿ# ^•xH˜ LxH˜ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞ˆH <åHõO>Ë "Õ~°∞QÍ D „ѨѨOK«OÖ’ Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
ѨÙ+¨Ê=ÚÖ’x â’Éèí, ã¨∞QÆO^èŒ=Ú, HÍOu ‰õÄ_® <Õ<Õ! U^≥·`Õ ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ L#fl^À Jk
<Õ<Õ!... ~°ã¨`«<凄`« (The factor of taste) "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ [ÅOÖ’ "åºÑ≤Oz LO_ç, J^Õ =$Hõ∆=ÚÖ’H˜
„Ѩã¨i™ÈÎOk Hõ^•! P q^èŒOQÍ<Õ Jxfl\˜H© xq∞`«ÎHÍ~°}Ïxfl(That which is causing all else) <Õ<Õ.
ã¨~Àfi`«Î=Ú_»<≥·, ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅO^Œ∂ JO`«~åºq∞<≥· <å WK«ÛùKÕ D ѨÅ∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# 'r=
ã¨Oq`«∞Η Å#∞ L`«Ê#flO KÕã¨∞Î<åfl#∞. áêÅ Ü«∞O^Œ∞ <Õ~Ú, [Å=Ú#O^Œ∞ ~°∞z L#fl@∞¡, JxflO\Ï
– JO^Œi Ü«∞O^Œ∂ =¸_»∞ HÍÅ=ÚÅO^Œ∂ z`üâH◊ ~Θ ∂° ѨOQÍ LO@∞<åfl#∞. k‰õΩ¯Åhfl ѨÓiOK«∞K«∂
„Éèí=∞QÍx, ã¨OHÀK«=ÚQÍh ÖËx"å_»<≥· L<åfl#∞. ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚʼnõΩ Jã≤÷`«fi=Ú „Ѩ™êkOK«∞@KÕ
'ã¨~°fiHõ~°Î— #∞ <Õ<Õ. q~å\ò ™ê„=∂@∞ìQÍ#∞ (ã¨=∞+≤ì – =º+≤ìQÍ#∂) =º=ǨÏiã¨∞Î#flk <Õ<Õ.
<Õ<≥O`«\˜ qâßÅ ~°∂ѨÙ_»#∞! - D 'qâßÅ [QÆ`«∞Η J<Õ ~å[ºO <Õ#∞ HÀ~°‰õΩO_®<Õ Åaè™ÈÎOk.
PǨ ! <Õ < ≥ O `« \ ˜ q™êÎ ~ ° 㨠fi ~° ∂ Ѩ Ù _» < À Hõ ^ •! <åÜ« ∞ O^Œ ∞ <Õ < Õ Wq∞_ç LO_» ∞ @ ÖË ^ Õ !
x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ~°∂Ѩ=Ú# ã¨fiÜ«∞OQÍ J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#fl <å P`«‡Ü≥ÚHõ¯ JO`«=Ú#∞ <Õ#∞
440
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂_»ÖËHõáÈ`«∞<åfl<Õ! ~å[sîq`À #_»záÈ`«∞#fl XHõ U#∞QÆ∞#∞ Lã≤iHÍÜ«∞Ö’ Ѩ\ ˜ì LOK«QÆÅ=∂?
„|ǨχKÕ xi‡OK«|_ç# '[QÆ`«∞Η J#∞ zxflWO\’¡ J#O`« q™êÎ~°ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ <å z`«ûfi~°∂Ѩ=Ú
Ѩ>Ëì^≥\Ï¡? D Ö’HÍÅ∞ D „|Ǩ‡O_®Å∞ ^•\˜áÈ~Ú, ''24 ÖËHõ, 36 `«`åÎ fiÅ∞—— ^•\˜ áÈ~Ú
"≥à◊√§K«∞#flѨÊ\˜H© <å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ JO`«∞^˘~°Hõ@"Õ∞ ÖË^Œ∞.
<å‰õΩ, D Ѩiq∞`« HõÅÊ#ÖÏ? Z\Ï¡ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok?
W^ŒO`å ÉÏQÍ<Õ L#flk ...WѨC_»∞ <å^˘Hõ ã¨O^ÕǨÏO-
''J#O`«∞_»#∞, P„â◊Ü«∞~°Ç≤Ï`«∞_»#∞—— JQÆ∞ <å‰õΩ D ^ÕǨ^Œ∞Å HõÅÊ#O`å Z\Ï¡ HõeyOk?
Pk – JO`«=Ú ÖËx z`ü ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ<≥Hõ¯_»? ~°HõÎ =∂O㨠xi‡`«"≥∞ÿ# 'â◊s~°=Ú— J#|_Õ
D Ѩiq∞`«`«fi=Ú – #∂º#`« ZHõ¯_»? Wk <å‰õΩ ã¨OÉèíqOK«@"Õ∞q∞\˜? D 'h=Ù – <Õ#∞— J#∞
HõÅÊ#Åhfl q∞^䕺 ~°∂Ѩ=ÚÅ∞, „Éèí=∞=∂„`«"Õ∞ Hõ^•!
^ÕǨÏ=Ú LO_»∞@ Uq∞\˜? ÖˉõΩO_»∞@ Uq∞\˜? =∞$`«∞_≥=_»∞? rq`«∞_≥=_»∞?
PǨ ! 'P`«‡*Ï˝#=Ú— #∞ =^ŒeÃÑ\˜ì, D „áêѨOzHõ Sâ◊fi~°º=ÚÅO^Œ∞, ''Wq ZO`«
ÉÏQÆ∞<åfl~Ú!—— Jx „Ñ‘uQ˘#fl\˜ì <å ѨÓsfi‰õΩÅO`å ZO`«\ ˜ =¸~°∞öÅ∞!
ˆHfiÜ«∞O H˜Å =∞Ǩ^Œ$+≤ì~°ƒùi`å „|Ǩχ|$OÇ≤Ï`å I
Hõfiã¨sã¨$Ѩcè=∂âß cè=∂ ~å[ºqÉèí∂uaèó II (â’¡ 67, ã¨~°æ 34)
„|Ǩχ*Ï˝#=Ú#∞ „Ѩ=$^ŒúO KÕÜ«∞QÆÅ WѨÊ\˜ <å ѨÓ~°‚ ^Œ$+≤ì ZK«@...? „`åK«∞ áê=ÚÅ∞ÖÏQÍ
ÉèíÜ«∞OHõ~° PѨ^ŒÅ`À ‰õÄ_ç# D ~å*ϺÅ∞, ã¨OѨ^ŒÅ∞ ZHõ¯_»?
J=Ù#∞. â◊√^Œú z#‡Ü«∞ ^Œ$¿+ì Jxfl ^Œ$+¨µìÅHõ<åfl L`«Î"≥∂`«Î"≥∞ÿ#k.
z#‡Ü«∞ ^Œ$+≤ì - <Õ#∞ q+¨Ü«∞=i˚`«∞_»<≥·, ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅO^Œ∂ ™êH˜∆ ~°∂Ѩ=Ú# L<åfl#∞.
J\˜ì z^•`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å‰õΩ <Õ<Õ =∞~°Å =∞~°Å #=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl#∞. z~°HÍÅOQÍ ''`«∞K«Ûù
ã¨O™ê~° „Ѩ"åǨÏ=Ú—— # Ѩ_ç L#fl <ÕxѨÙ_»∞ ''[#‡~åÇ≤Ï`«º=Ú—— J<Õ X_»∞¤‰õΩ KÕ~°∞`«∞<åfl#∞.
WѨÊ\˜H˜ <Õ#∞ ã¨~°fi J#~°÷=ÚÅ∞ x=$uÎ J=QÆÅ ã¨fi™ê÷#O "≥·Ñ¨Ù uÅH˜ã¨∞Î<åfl#∞. U ã¨∞YO
á⁄O^•Ö’, Jk á⁄O^Œ@O KÕ`« WѨC_»∞ <Õ#∞ ã¨Ñ¶¨Å∞_»#∞. ã¨~Àfi`«Î=Ú_»#∞.
W\˜ì âßâ◊fi`«=∞QÆ∞ P`«‡*Ï˝#™ê„=∂[º ã¨∞Y=Ú#∞ =^ŒÅ∞HÀ=@"Õ∞q∞\˜? ^Œ∞óY=ÚÅQÆ∞ D
Éè∫uHõ ~å[ºã¨OѨ^ŒÅ#∞ Ѩ@∞ì‰õΩx „"ÕÖÏ_»@"Õ∞q∞\˜? ZO`«\ ˜ `«∞K«Ûù=Ú? D ~å*Ϻk ã¨OѨ^ŒÅhfl
H˘Ü«∞º – =∞\˜ì – tÖÏ =∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! g\˜Ü«∞O^Œ∞ „Ñ‘u Q˘#@=∞O>Ë XHõ H©@HõOÖÏ D
Láêkèx "≥zÛOK«@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
<å `«O„_ç Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ `«‰Ωõ ¯="å_ÕO HÍ^Œ∞. =∞Ǩ`«Ñ⨠ß≈eÜÕ∞. HÍx, PÜ«∞# KÕã#≤ ^Õq∞\˜?
''Jq^•º=∞Ü«∞=ÚÖË—— J~Ú#\˜ì D ~å*ϺÅ∞ UÅ@O, u#@O, „`åQÆ@O Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞
^Œ$+≤ì LOz, PÜ«∞# D J=Ü«∞"åÅ#∞ `«$Ñ≤ΠѨ~°K«\ÏxˆH J=HÍâßÅhfl qxÜ≥∂yOKå~°∞. HÍx,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 441
UO ™êkèOz#@∞¡? UO ѨÙ~°∞ëê~°÷O á⁄Ok#@∞¡? ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’x J*Ï˝#O `˘ÅQÆ<ÕÖË^Õ? D
„|Ǩ‡#O^Œ ™êQÆ~°O =ÚO^Œ∞ ~å*ϺÅ∞ á⁄O^Œ@O, "åà◊§h, gà◊§h F_çOK«@O ZO`« z#fl
q+¨Ü«∂Å∞? „|Ǩ‡#O^ŒO á⁄Ok`Õ, WHõ `«H˜¯#=hfl á⁄Ok#>Ë¡. JO`ÕHÍh, ~å*ϺÅ∞ á⁄Ok`Õ
„|Ǩ‡#O^ŒO Åaèã∞¨ OÎ ^•? ÖË^.Õ Ñ¨iѨÓ~°=‚ ∞QÆ∞ „|Ǩ‡#O^ŒO á⁄O^Õ"åxH˜ D `«∞K«Ûù q+¨Ü∞« =ÚÅÖ’
"≥`«Hõ=Åã≤# ã¨∞YO U"≥∞ÿ<å LO@∞O^•? U =∂„`«O LO_»^Œ∞.
❖
J#O`«=∞QÆ∞ 'k=ºÑ¨^Œ=Ú—#∞ =^ŒeÃÑ@∞ìH˘x, ѨizÛù#fl=∞QÆ∞ WO„kÜ«∞ =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
"åOzèOKÕ "å_»∞ U^À `≥eq`«‰õΩ¯=KÕ`«<Õ J@∞¡ KÕã¨∞Î<åfl_»∞ HÍx, x[OQÍ `≥eã≤HÍ^Œ∞. uÜ«∞º\˜
`≥Å¡„^•Hõ∆Ѩà◊§#∞ WO\’¡ ÃÑ@∞ìH˘x, ''`≥Å¡\ ˜ "ÕѨѨà◊√§ `≥Å¡\ ˜ „^•Hõ∆Ѩà◊§HõO>Ë =∞iO`«~°∞zQÍ,
™⁄QÆã¨∞QÍ LO\Ï~Ú——.... Jx `«ÅK«∞K«∞ "ÕѨѨà◊√§ uO^•=∞x "ÕѨK≥@∞ì ZˆH¯"å_çx U=∞<åe?
ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ P`«‡^Œ$+≤ìx =^Œe, ^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡ Pã¨H˜Î Hõey LO_»@O J\˜ìk. K≥é‰õΩ~°ã¨O „ѨHõ¯#
ÃÑ\˜ì, ‰õΩO‰õΩ_»∞ ~°ã¨OHÀã¨O Hõ+≤ìOz `≥K«∞ÛHÀ=@"Õ∞ Jk! Jk =¸~°ö`«fi"Õ∞ =∞i.
<å ѨÓsfi‰õΩÅ∞ `≥eq`«‰õΩ¯=KÕ`« Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê ~å*ϺÅ∞ UÖÏÅx HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. <Õ#∞
=∂„`«O P `«Ñ¨C KÕÜ«∞#∞. Éè’QÆ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«\ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ D â◊s~°=Ú#∞
K«∂K«∞H˘x ''D â◊s~°=Ú`À\˜"å_ç<Õ <Õ#∞—— J<Õ |∞kúx [~Ú™êÎ#∞. ''D â◊s~°=Ú HõO>Ë qÅHõ}∆ "≥∞#ÿ
x`«º=∞QÆ∞ P`«‡=ã¨∞Î=Ù<Õ <Õ#∞—— J#∞ ~°∂ѨOÖ’ LO_Õ 'P`«‡É’^èŒ ^Œ$+≤ì— x P„â◊~ÚOK«@O HÀã¨"Õ∞
ã¨~°fi^• „Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO\Ï#∞.
P~å@=∞O`å =∞@∞=∂Ü«∞O - P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#flѨC_»∞ ''D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’
WHõ á⁄O^Œ=Åã≤#^Õq∂ ÖË^Œ∞—— J#∞ J=QÍǨÏ# HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. WHõ ~å*ϺÅ∞ á⁄Ok#"å_À,
WOHÍ U^À HÍ"åÅh, á⁄O^•Åh P~å@Ѩ_»∞K«∂<Õ L<åfl_»∞ Hõ^•? ''z^Œfiã¨∞Î=Ù——#O^Õ ã¨=∞ã¨Î"≥∞ÿ#
J#∞Éèí==ÚÅ∂ L<åfl~Ú. J\˜ì z^Œfiã¨∞Î=Ù<Õ ZO^Œ∞‰õΩ J#∞ÉèíqOK«~å^Œ∞?
ZO^Œ∞HõO>Ë... ã¨~fi° "åºÑ¨H"õ ∞≥ ,ÿ ã¨fi㨺÷ "≥∞,ÿ xifiHÍ~°"∞≥ ,ÿ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"∞≥ ,ÿ ã¨~fi° ^• "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#fl\˜ì
P K≥·`«#º=Ú#O^Õ ã¨=∞ã¨Î ã¨∞Y=ÚÅ∞, JO^Œ∞‰õΩ ™ê^èŒ#Å∞ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl~Ú.
`Õ[=ÚÖ’x „ѨHÍâ◊â◊H˜Î... K«O„^Œ∞xÖ’x j`«Å=Ú... „u=¸~°∞ÎÅÖ’x *Ï˝# – Sâ◊fi~°º –
q[Ü«∞=ÚÅ∞... WO„^Œ∞xÖ’x „uÖ’HÍkèѨ`«º=Ú... W=hfl ‰õÄ_® JYO_» K≥·`«#º=Ú Ö’x"Õ.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ j„Ѷ¨∞QÆu, "åÜ«Ú=ÙÖ’x |Å=Ú, JyflÖ’x ^•Ç¨ÏHõ`«fi=Ú, [Å=ÚÖ’x ~°∞z,
`«Ñ¨ã≤û^Œ∞úÅ∞ W=hfl ‰õÄ_® Jxˆ~Ìâ◊=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ K≥·`«#º=Ú#O^Õ X#QÆ∂_»∞K«∞<åfl~Ú.
❖
ã¨∂~°º „ѨHÍâ◊=Ú J<ÕHõKÀ@¡‰õΩ XˆH™êi „Ѩã¨i™ÈÎOk Hõ^•! qHõÅÊ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì z`üâ◊H˜Î
qq^èŒ Ñ¨^•~°÷=ÚÅÖ’ XˆH™êi „Ѩã¨iOz LO_ç, ã¨~°fi J#∞Éèí==ÚʼnõÄ `å<Õ Hõ~°Î – Éè’HõÎ J~Ú
LO\’Ok. `å<Õ PÜ«∂ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ á⁄Ok#^≥· `«^•Ìfi~å D ã¨∞qâßÅ „ѨÑO¨ K«=Ú#∞
~°zOK«∞H˘O@∂ áÈ`ÀOk.
442
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JYO_»=∞QÆ∞ â◊√^ŒKú `·≥ #« º=Ú „uHÍÅ=ÚÅO^Œe J<ÕHõ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ`À ‰õÄ_ç J<ÕHõ HõÅÊ#Å#∞
J#∞Éèíq™ÈÎOk. HÍh, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú# Jk ѨiѨÓ~°‚=ÚQÍ<Õ ã¨~°fi^• LO_ç LO\’Ok. J<ÕHõ"≥∞ÿ#
J#∞Éèí"åÅ∞ L<åfl‰õÄ_®, ã¨=∞`«fi=ÚKÕ Ñ¨Ó~°‚~°∂Ѩ=Ú# q~ålÅ∞¡`ÀOk.
Ѩ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∞ ÉèË^Œ=ÚO_»=K«∞Û QÍHõ, J#∞Éèí=O XHõ¯>Ë Hõ^•! XˆH J#∞Éèí=O KÕ^Œ∞,
fÑ≤, „Ñ≤Ü«∞=Ú, Pâ◊Û~°º=Ú, J=ã¨~°=Ú, J#=ã¨~°=¸ =O\˜ J<ÕHõ HÀ}=ÚÅ#∞ „ѨHõ\ ˜™ÈÎOk.
`Õ<≥#∞, "ÕѨ~°ã¨=Ú#∞ ~°∞z K«∂ã¨∞Î#fl J#∞Éèí=O XHõ¯>Ë. J^Õq^èŒOQÍ... J^ŒfiÜ«∞"≥∞ÿ, ã¨`åÎ~°∂Ѩ"≥∞ÿ
L#fl 'z`ü— â◊H˜ÎKÕ r=ÙÅ ÉèÏ==ÚÅ∞, Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=ÚÅ∞ W^ŒO`å UHõHÍÅ=Ú# ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú#
J#∞ÉèíqOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. J#QÍ... ã¨OHõÅÊ=i˚`«"≥∞ÿ#, ã¨∂H∆͇uã¨∂Hõ;"≥∞ÿ# P z`üâ◊H˜Î ã¨~°fi
Ѩ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∂ XˆH™êi "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
❖❖❖
7. =~°Î=∂# – Éèí∂`« – Éèíq+¨º`«∞ÎÅ#∞ x¿+kèOK«@O :
^Œ$â◊º=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ= ã≤÷u
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (JO`«~°OQÆOÖ’) : XHõѨC_»∞ D z`«Î=Ú "Õ^Œ=K«#=ÚÅ∞, PKå~°∞ºÅ LѨ^Õâ◊=ÚÅ∞
qx ÉÏQÆ∞QÍ qKå~°} KÕÜ∞« @O KÕ`« '^Œ$â◊º ã¨=¸Ç¨ÏO Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=#— J#∞^•xx QÆ∞~Ô ~Î ∞° QÆ∞`ÀOk.
J#QÍ ^Œ$â◊ºO Ü≥ÚHõ¯ 'ÉèÏqOK«‰õΩO_»∞@— #∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ â’Hõ – "≥∂ǨÏ
[x`«"≥∞ÿ# ^Œ∞óY=Ú#∞ Ѩi`«ºl™ÈÎOk. P ã≤÷uÖ’ D ã¨=∞ã¨ÎѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞,
'W=hfl ÖËx"Õ Hõ^•!— J#|_»∞ x¿+^èŒ=Ú KÕÜ«ÚK«∞#flk. JѨC_çHõ Ѩ~°=∂~°÷ – J^≥· fi`« ÉèÏ==Ú
Hõey LO\’Ok. JѨÊ\˜ z`«Î=Ú ''=ã¨∞Î=ÙÅÃÑ·#<À, q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ·#<À, r=ÙÅÃÑ·#<À ~åQÆ=Ú
Hõey Ü«ÚO_»∞@—— J#∞ ^Œ∞+¨ìã¨fiÉèÏ==Ú#∞ q_»zÃÑ>Ëì™ÈÎOk.
J\˜ì q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`« z`«Î=Ú QÆ∞iOz K≥ѨCHÀ"åÅO>Ë... Jk QÆ_»záÈ~Ú# HÍÖÏxH˜
K≥Ok# ã¨~°fiq+¨Ü«∂Å`À ã¨OÉO^èŒ=Ú ÖËx^ŒQÆ∞K«∞#flk. JkÜÕ∞ "åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=Ú Hõ^•! ...D
=~°Î=∂# HÍÅOÖ’ „áêÑ≤Îã¨∂Î, Z^Œ∞~°∞QÍ xÅzÜ«Ú#fl ^Œ$â◊º=Ú#∞ ‰õÄ_® L¿ÑH˜∆ã¨∂Î `«ºlOz
"Õ™ÈÎOk. ''Wk á⁄O^•e, Wk W\Ï¡ LO_®e, Wk `˘ÅQÍe—— J#∞ q^èŒOQÍ ~°∂ѨO Hõey =ÙO_Õ
'Éèíq+¨º`«∞Î`À ã¨O|O^è•Å∞— ‰õÄ_® =^Œe"Õ™ÈÎOk.
ZHõ¯_» ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°O LO@∞O^À, JHõ¯_» =∂„`«"∞Õ 'Éè∂í `«–=~°=Î ∂#–Éèqí +¨º`«∞ÅÎ ∞— J#|_Õq
LO\Ï~Ú. z`«ÎOÖ’ #∞O_ç ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°"Õ∞ `˘Åy`Õ, J\˜ì z`«Î=Ú HÍÅ=Ú#∞ JkèQÆq∞Oz#k
JQÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ P z`«Î"Õ∞ ã¨=∞`«fi=Ú `«# ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ QÆÅ 'z`üâ◊H˜Î— JQÆ∞K«∞#flk.
z`ü â◊HHΘ ˜ J#º"≥∞#ÿ ^ŒO@∂ U^≥<· å LO>Ë, J^ŒO`å „Éè=í ∞ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉÏè ="Õ∞. J\˜ì „uHÍÖÏʼnõÄ
Jf`«"≥∞ÿ# 'ã¨=∞`«fi=Ú—KÕ <å z`«Î=Ú xOÑ≤"ÕÜ«∞|_ç, Jk â◊√^ŒúK≥·`«#º"≥∞ÿ JÅ~å~°∞ QÍHõ!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 443
U^≥·`Õ Jxfl "Õà◊ÖÏ LO_ç LO_»@O KÕ`« x`«º"≥∞ÿ Ü«Ú#fl^À, J\˜ìk Éèí∂`«HÍÅ=∞x, QÍx,
Éèíq+¨º`ü HÍÅ=∞x QÍx, =~°Î=∂# HÍÅ=∞x QÍx K≥ѨÊÖËO Hõ^•!
Jx`«º"≥∞ÿ# qâıëêÅ HõO>Ë ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì z`üâ◊H˜ÎÜÕ∞ P^Œ~°}©Ü«∞O. J~Ú`Õ J\˜ì x`«º=∞QÆ∞
z`üâ◊H˜Î "å‰õΩ¯#‰õΩ Jq+¨Ü«∞"Õ∞ J~Ú#@∞¡#fl^Õ! ''J=Ù#∞. P`«‡ J#|_Õk ZHõ¯_»∞#flk?—— J#∞
H˘O^Œi ''—P`«‡ - JÉèÏ= ã≤^•úO`«=Ú— ‰õÄ_®, WO„kÜ«∂#∞Éèí==ÚÅ ^Œ$ëêì º [QÆ`ü Ѩ^•~°÷=ÚÅ
^Œ$ëêì º ''B#∞ Hõ^•!—— J#∞ suQÍ ™ê~°÷Hõ"Õ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
„uHÍÅ q+¨Ü«∞=ÚÅhfl `«ºlOz# z`«Î"Õ∞ "Õ^Œ "Õ^•O`åÅKÕ „ѨuáêkOK«|_Õ J`«∞º`«Î=∞
"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O
P`«‡ : <åÜ≥ÚHõ¯ – `«k`«~°∞ÅO^Œi Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ U=∂„`«O "Õ~°∞ HÍ#\˜ì
q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`« z`«Î"Õ∞, ÖËHõ z`üâ◊H˜ÎÜÕ∞ 'P`«‡— Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
„|Ǩχ=Ú : =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#^ŒQÆ∞@KÕ JkÜÕ∞ „|Ǩχ=Ú Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
<åã≤Î : WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œ∞ QÆ#∞Hõ ''Jk ZHõ¯_»∞#flk?——...Jx „ѨtflOK«
|_»∞`ÀOk. 'ÖË^Œ∞— Jx "åkOK«|_»∞`ÀOk.
ã¨~°fi=Ú : â◊|Ì „ѨHõ$u HõO`«\ ˜H© J^Õ xq∞`«Î=Ú. Hõ#∞Hõ, 'Jk ã¨~°fi=Ú— Jx „ѨuáêkOK«
|_»∞`ÀOk.
"≥∂Hõ∆=Ú : =∞i ã¨~fi° =Ú ''`å<Õ—— J~Ú L#flk Hõ^•! P Ѩ~=° ∞ K≥`· #« º=Ú#O^Œ∞ ^Œ$â◊º=∞O`å
â◊q∞Oz áÈ=ÙK«∞#flk. Hõ#∞Hõ ''"≥∂Hõ∆=Ú—— Jx ‰õÄ_® J#|_»∞K«∞#flk. |O^èŒ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡#∞
JO`«\Ï – Jxfl\Ï – JO`åQÍ ã¨O^Œi≈OK«@"Õ∞ '"≥∂Hõ∆=Ú—.
ã¨OHõÅÊ*ÏÅ=Ú - HõO\’¡ á⁄~°=O\˜ ^À+¨=Ú L#flѨC_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞=Î ÙÅ∞ HõxÑ≤OK«=Ù
Hõ^•! K≥·`«#º=Ú ‰õÄ_® 'q+¨Ü«∞=ÚÅ QÆ∞iOz ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ ^À+¨=Ú Hõey L#flѨC_»∞
[QÆ`«∞Î#∞ ã¨=∞ºH±^Œ$+≤ì`À gH˜∆OK«*ÏÅ^Œ∞. XHõ ѨH˜∆ Ü≥ÚHõ¯ XHõ HÍÅ∞#∞ `å_»∞`À Hõ\ ˜ì LOz`Õ P
ѨH˜∆ PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°QÆÅ^•? ''Wk W+¨ìO, Jk J~Ú+¨ìO—— J<Õ =∂e#º=Ú#∞ J_»∞ ¤ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl
P z^Œfiã¨∞Î=Ù PHÍâ◊=Ú#∞ "åºÑ¨ÎO KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`ÀOk.
J#QÍ... ''<Õ#∞ HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å∞ QÆÅ XHõ r=Ù_»#∞—— J<Õ =∞~°Å =∞~°Å `«ÅK«∞K«∞#flkQÍx,
''<Õ#∞ z`ü K≥·`«#º=Ú#∞—— Jx J#∞H˘x z^•HÍâ◊=ÚÖ’ qǨÏiOK«ÖËHõáÈ`ÀOk.
É’Ü«∞"åx =ÅÖ’H˜ Ѩ‰Ω∆õ Å∞ =zÛ Ñ¨_∞» K«∞#fl@∞¡, D r=ÙÅO`å `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊѨ~O° Ѩ~Å°
KÕ`«<Õ "≥∂ǨÏO J<Õ *ÏÅOÖ’ Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞. <å `«O„_ç Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞, <å `å`«Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"å~°O`å `≥eã≤ `≥eã‘ ã¨OHõÅÊ *ÏÅ=ÚKÕ Ñ¨i"Õ+≤ì`«∞Öˇ· z=iH˜ ''Jã¨OMϺHõ q+¨Ü«∞ ã¨=¸Ç¨Å∞——
J#∞ "å\˜ Ü«∞O^Õ ‰õÄeáÈÜ«∂~°∞. Ѷ¨e`«O? ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡Ñ¨^Œqx "å~°∞ QÆ∞iÎOK«<ÕÖË^Œ∞.
áêѨO! n#∞ÅQÆ∞ <å ѨÓsfi‰õΩÅ<Õ‰õΩÅ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· â◊s~°O á⁄Ok, QÆifi`«∞Öˇ· H˘kÌHÍÅO J@∂
444
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
W@∂ ã¨OK«iOz, z=iH˜ á⁄QÆÖ’ Ѩ_»¤ ѨÙ~°∞QÆ∞ÖÏQÍ q<åâ◊#O á⁄O^•ˆ~! U"Õ"À Éè’QÆ=ÚÅH˘~°ÔH·
P~å@Ѩ_,ç JO^Œ∞KÕ`« HõeQˆ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ"≥O@ Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ f¿ã |^Œ∞Å∞, "åà◊√§‰õÄ_® `«=∞‰õΩ#fl
FÑ≤Hõ#∞, J=HÍâ◊=ÚÅ#∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ LѨÜ≥∂yOz LO>Ë ZO`« ÉÏQÆ∞O_Õk!
^Œ∞~°∞ƒkú`À, '^Œ$â◊º— ÖËHõ '™êO™êiHõ— ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ<Õ pHõ\ ˜ á⁄~°ÖÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<Õ"å~°∞ HÍ^Œ∞
Hõ^•! z=iH˜ [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Õq∞\˜? Z<Àfl K«Hõ¯\˜ LáêÜ«∂Å∞ LO_ç, `≥eq`Õ@Å∞ LO_ç ‰õÄ_®
„H˜q∞H©@Hõ=ÚÅ =Öˇ J#fl – áê# – "≥∞ÿ^äŒ∞#=ÚÅ H˘~°ÔH· „|uH˜ n#OQÍ<Õ QÆuOzáÈ`«∞<åflˆ~!
`≥eã≤‰õÄ_® `≥eÜ«∞x "åÔ~· K«iã¨∞Î<åflˆ~!
Z=xÜ«∞O^≥·`Õ ã¨`«º – *Ï˝# „ѨÉèÏ=O KÕ`« 'W+¨ì=ÚÅ∞ – J~Ú+¨ì=ÚÅ∞— J<Õ „áÈ^ŒƒÅ=Ú
â◊q∞™ÈÎO^À, J\˜ì"åx rq`«"Õ∞ ™ê~°÷HõO.
ã¨fiã¨fi~°∂ѨO ã¨~fi° ^• HõàO◊ Hõ~Ç° Ï≤ `«"∞Õ ! ZHõ¯_»<åfl K«O„^Œ∞xÖ’ L+¨`‚ fi« =ÚO@∞O^•? LO_»^∞Œ .
â◊√^Œú"≥∞ÿ, x~°‡ÖÏHõ$uKÕ "≥Å∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z^Œfiã¨∞Î=Ù#O^Œ∞ Hõà◊OHõ=Ú LO_»@O Z\Ï¡
™ê^茺O? JO^Œ∞KÕ`«, ''<Õ#∞ Hõà◊OH˜`«∞_»#∞... ã¨fiÅ∞Ê_»#∞... áêÑ≤x—— J#∞ =∂@Å∞ ã¨iHÍ^Œ∞.
J@∞¡, ''<Õ#∞ J*Ï˝xx - |^Œ∞ú_»#∞ - JÅ∞Ê_»#∞——... Jx =∞<À^èŒ~å‡Å#∞ P`«‡ÃÑ· PáêkOK«@O
UXHõ¯iH© ã¨iHÍ<ÕHÍ^Œ∞.
F<å P`«‡^Õ"å! #=∞™ê¯~°O! - x~°‡Å=Ú, x`«º=Ú, xdÅ=Ú, x~°∞Ѩ=∂#=Ú JQÆ∞ F <å
P`«‡^Õ"å! ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∂! h=Ù JqzÛù#fl=∞QÆ∞ z^•`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∞=Ù. J\˜ì h‰õΩ #=∞™ê¯~°O.
J#QÍ, <åˆH <å D #=∞™ê¯~°O.
¿ÇÏ P`«‡ ÉèíQÆ"å<£! XHõ =∞}˜ `å#∞#fl KÀ@ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ HÍOux „Ѩã¨iã¨∞ÎOk Hõ^•! h=Ù
L#fl KÀ@ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ *Ï˝#=Ú#∞ „Ѩã¨iOѨ*Ë™êÎ=Ù. h QÆ∞iOz WO`«HÍÖÏxH˜ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞.
ZO`« Pâ◊Û~°º=Ú! ZO`À, ZHõ¯_≥Hõ¯_À "≥uH˜ "Õ™êi, z=iH˜ x#∞fl <å Ü«∞O^Õ ã¨~°fi^• LO_ç
L#fl@∞¡QÍ Hõ#∞Q˘<åfl#∞. <Õ#∂ h=Ù XHõ¯>Ë!
''<Õ#∞ x#∞fl á⁄O^•#∞—— J#∞#k ã¨i J~Ú# "åHõº"Õ∞ HÍ^Œ∞. ''x+¨¯à◊OHõ `Õ*’=∞Ü«Ú_»"≥·#
h=Ù <Õ<Õ J~Ú L<åfl=Ù—— J#∞#k WѨC_»∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl#∞. =∞Ǩ=∞Ç≤Ï=∂xfi`åâ◊Ü«∞=Ú`À
‰õÄ_ç# h x`Àº^ŒÜ«∞=Ú#∞ <Õ#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl#∞. F P`«‡^Õ"å! x#∞fl U^À U^ÀQÍ, ZHõ¯_ÀQÍ,
ZѨÊ\˜HÀQÍ J#∞HÀ=@O KÕ`« U~°Ê_ç# ã¨~°fi qHõÅÊ*ÏÅ=ÚÅ#∞O_ç q_ç=_ç, WѨÊ\˜H˜ <å‰õΩ
"åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨOQÍ Åaèã¨∞Î<åfl=Ù.
F P`«‡ ÉèíQÆ"å<£! Ѩ~°=∂~°÷=Ú# U^Õ^≥·`Õ h ~°∂Ѩ"≥∞ÿ L#fl^À Jk J>Ë¡, Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ<Õ
LO_»∞QÍHõ! ''<Õ#∞ JÅ∞Ê_»#∞... ã¨fiÅ∞Ê_»#∞... r=Ù_»#∞—— Jx J#∞‰õΩO@∂, `«^•Ìfi~å x#∞fl
H˜OK«Ñ¨~°z#O^Œ∞‰õΩ HÍã¨Î Hõ∆q∞OK«=Ü«∂º! '<Õ#∞— J#∞#k ÖË^Œ∞. JO`«\Ï `å<Õ L#flk. P `å<Õ
<Õ#∞. ''„ѨǨ¡^Œ∞_»∞—— J#∞ <å=∞^èÕÜ«∞=Ú`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl ¿ÇÏ P`«‡<å~åÜ«∞}Ï! h‰õΩ <Õ#∞
#=∞㨯iã¨∞Î<åfl#Ü«∂º! 'r=Ù_»∞— Jx ^Õx<≥·`Õ JO@∞<åfl"≥∂, JO^Œ∞‰õΩ Jaè#∞fl_»=Ù h=Ù.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 445
h"Õ, ÖËHõ, <Õ<Õ „|Ǩχ=Ú ‰õÄ_®! F „ѨǨ¡^•! F J#O`«∞_®! F JO`«~åºq∂! ''<Õ#∞....
<Õ#∞—— J#∞ â◊|Ì=Ú#‰õΩ x`åº~°÷"≥∞ÿ L#fl"å_®! h"Õ t==¸, âßO`«=¸, J^≥· fi`«=¸, P#O^Œ=¸
‰õÄ_®. ''ã¨~åfiO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ <å~åÜ«∞}∞_Õ ã¨~°fi^• ã¨~°fi~°∂áêÅ∞QÍ "ÕOKÕã≤ L<åfl_»∞—— Jx
"Õ^Œ-ѨÙ~å}-LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ ZÅ∞ÔQuÎ QÍ#O KÕã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•? J#QÍ? ''D „ѨǨ¡^Œ∞_»∞— - J#∞
r"å`«‡ ~°∂ѨOQÍ "ÕOKÕã≤ L#flk <å~åÜ«∞}∞_Õ - JxÜÕ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ <Õ#∞ <å~åÜ«∞}∞_»<Õ!
„|Ǩχ "≥Ú^ŒÖˇ·# "Õ^ŒA˝Å∞ ''"Õ^•O`«"Õ^•º!—— Jx ZѨC_»∂ ã¨OÉ’^èŒ# KÕã¨∞Î#flk <å
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ! '"Õ^Œ=Ú— J#QÍ `≥eÜ«∞|_Õk. '"Õ^•O`«∞_»∞— J#QÍ `≥eÜ«∞|_Õ^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞
‰õΩO@∞#fl PÜ«∞#. '"Õ^•O`« "Õ^∞Œ º_»∞— J#QÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂ LO@∞#fl\˜ì PÜ«∞##∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl
"å_»∞. P `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ PÜ«∞<Õ <å~åÜ«∞}∞_»∞. PÜ«∞<Õ <Õ#∞.
Uq∂ `≥eÜ«∞x J*Ï˝#∞Å∞ ‰õÄ_® ã¨~°fi^• ã¨~°fi„Ѩ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∂ ã¨OÉ’kèOKÕk #<Õfl Hõ^•!
ã¨=∞ã¨Î WO„kÜ«∞=ÚʼnõÄ Jkèëêª# ^Õ=`«"≥· ÉèÏã≤OK«∞ F Ѩ~°=∂`å‡! h Hõ<åfl "Õ~°∞QÍ '<Õ#∞—
J<Õ^Õ Öˇ#ѨC_»∞ ''U^À „Ѩܫ∞uflOz D <Õ#∞‰õΩ "≥∂Hõ∆O HõeÊOKåe—— J#∞#k ZO`«\ ˜ Ǩ㨺[x`«
"åHõºO! ''<Õ#∞ "Õ~°∞, P <å~åÜ«∞}∞_»∞ "Õ~°∞—— Jx h H˘~°ÔH· (<å`«O„_ç =Öˇ) ZHõ¯_À "≥·‰õΩO~î°OÖ’<À,
`«k`«~° Ö’HÍÅÖ’<À "≥`H« @õ O ZO`«\ ˜ Ǩ™êºã¨Ê^ŒO? ZO`«\ ˜ =¸~°`ö fi« O? ZO`«\ ˜ ^Œ∞~°ÇϨ OHÍ~°O?
<å ~°∂ѨOQÍ h‰õΩ h"Õ, ...„ѨǨ¡^Œ ~°∂ѨO`À <å~åÜ«∞}=¸iÎ ~°∂áêxH˜ #=∞㨯iOK«∞
HÀ=@O h K«=∞`å¯~° qâı+¨O, ÖËHõ h „Ѩfu Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O. '„ѨǨ¡^Œ∞_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ
|_»∞K«∞#fl <Õ<Õ Ñ¨~°=∂`«‡#∞. <å~åÜ«∞}∞_Õ D „ѨǨ¡^Œ <å=∞^èÕÜ«∞ r=Ù_»∞. (t"Àr=ó)
<Õ<Õ Éèí‰õΩÎ_»#∞... <Õ<Õ ÉèíH˜Îx... <Õ<Õ ÉèíH˜Î ÅÉèí∞º_»#∞. (r"Àt=óI t"Àr=ó)
ѨÓ~°‚ K«O„^Œ∞x ÖÏQÍ J=∞$`«`∞« Å∞º_»#∞. x~°‡Å∞_»#∞. P#O^≥H· õ ~°ã=¨ ¸iÎx. <å~åÜ«∞}∞_»#∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë.... F N=∞<åfl~åÜ«∞}Ï! hk HÍx^Õ=Ú#flk?
<å ã¨xfl^è•#OÖ’ h=Ù, J`«_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q HõeÊ`« ^Œ$+≤ìKÕ =∂„`«"Õ∞ L<åfl~Ú. ¿ÇÏ „ѨHÍâ◊
ã¨fi~°∂áê! P`«‡ K≥·`«#º ÉèíQÆ"å<£! <å‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂ Uk ZHõ¯_»∞#flk K≥ѨÊO_ç? <å ™⁄O`«=Ú,
"åã¨Î==Ú, JYO_»=Ú JQÆ∞ q∂H˜^Õ KÕ`«∞ÖˇuÎ =∞~°Å =∞~°Å „"≥Ú‰õΩ¯K«∞<åfl#∞. [QÆ„^Œ∂ѨÙ_»<≥·,
ã¨~°fi ^Œ$â◊º~°∂ѨÙ_»<≥· "≥Ú‰õΩ¯K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
8. ã¨∞Y q„âßOu
ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (JO`«~°OQÆOÖ’) : WHõ¯_» Z=Ô~=Ô~·`Õ, U"Õ∞"≥∞ÿ`Õ Hõ#|_»∞K«∞<åflÜ≥∂ – W=hfl ‰õÄ_®
„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ É’^èŒHõ=¸, UHõ=¸, qHÍ~°~°Ç≤Ï`«=¸, J#∞Éèí=ã¨fi~°∂Ѩ=¸, FOHÍ~° ã¨O[˝KÕ
L^ÕÌtOK«|_ç#n JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞HÍx, =∞i "Õ~˘Hõ>Ën HÍ^Œ∞. g~°∞-g~°O`å P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË! <Õ#∂
P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ! Hõ#∞Hõ g~°O`å =∞=∂`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË! J\˜ì K≥·`«<åº`«‡ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==Ú D
446
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉÁq∞HõÅ∞ – =∂Oã¨=Ú – „H˘=Ófi – ~°HõÎ=Ú ÅO^Œ∞ "åºÑ≤Oz L#flѨÊ\˜H©, g@xfl\˜ HõO>Ë Jk
Ѩ~°=Ú J~Ú L#flk. JO`«~°=Ú# LO@∂<Õ ã¨∂~°∞º_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞Ǩ„ѨÉèÏ==O`«=ÚÅQÆ∞
Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=Ú#O`å „Ñ¨HÍtOѨ*Ë™ÈÎOk. Jk `«ÅK«∞H˘x ã¨fiã¨`«ÎKÕ Jyflx L+¨‚=ÚQÍ#∂,
J=∞$`«=Ú#∞ ~°ã¨=O`«=ÚQÍ#∂ KÕã≤"Õ¿ã™ÈÎOk.
<å~åÜ«∞}`«fiO - XHõ ~åAQÍ~°∞ ã¨~°fiÉè’QÍÅ#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl@∞¡, P`«‡ÜÕ∞ D 'â◊|Ì, ã¨Ê~°≈,
~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^茗 ÉèÏ==ÚÅhfl á⁄O^Œ∞`ÀOk.
Jk x¢+¯≤ Ü«∞O... HÍh QÆu=O`«=∞O`å J^Õ. âßO`«O... HÍh, ã¨~fi° =º=Ǩ~åÅ∞ x~°fiiΙÈÎOk.
xi¡Ñ¨ÎO... HÍh, Hõ~°‡Åhfl PK«iOKÕn J^Õ.
D P`«‡ W`«óѨÓ~°fiO Z\Ï¡ L#fl^À WѨC_»∂ J>Ë¡ L#flk. WHõ ZѨÊ\˜H© J\Ï¡ˆQ LO_»
É’`ÀOk. <Õ#∞ P`«‡<Õ J~ÚLO_ç, JѨC_»Ñ¨C_»∞ U=∞éz#O`« =∂„`«O KÕ`«... <Õ#∞ P`«‡#∞
HÍx^≥ѨC_»∞?
J*Ï˝# „ѨǨ¡^Œ ~°∂ѨÙ_»<≥· =∞=∞<å~åÜ«∞} ã¨fi~°∂ѨO U=∞~°z Z<Àfl [#‡Ñ¨~°OѨ~° ÅO^Œ∞
ã¨OK«iOzÜ«Ú#flѨÊ\˜H©, <å~åÜ«∞}`«fiO ##∞fl U=∂„`«O U Hõ∆}OÖ’#∂ U=∞~°K«<ÕÖË^Œ∞. Jk
##∞fl =^ŒÅÖË^Œ∞. =^ŒÅ^Œ∞ ‰õÄ_®. Jk WHõ¯_» ZÖÏ L#fl^À, WOH˘HõKÀ@ ‰õÄ_® J>Ë¡ L#flk.
'r=Ù_»∞— J#|_»∞ "Õ+¨^è•~°}KÕ D qÇ≤Ï`« – x+≤^Œú Hõ~°‡Å#∞, Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ
`å#∞ =∂„`«O ã¨~fi° =$`«∞ÅÎ ‰õÄ P=Å, ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú# ã¨~fi° ^• ã¨~fi° "≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Ѩ~=° ∂~°O÷ QÍ
K«∂¿ãÎ ^•xH˜ ~åHõ áÈHõÅ∞ ÖË=Ù. HÍh, Hõ~å‡#∞~°∂ѨOQÍ ã¨fiÜ«∞OQÍ Pq~°ƒùqã¨∞Î#flk J^Õ. `«#
Ü≥ÚHõ¯ ã¨xfl^è•# =∂„`«OKÕ`«, „|Ǩχ^Õ=Ùx #∞O_ç XHõ QÆ_ç¤Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =~°‰õΩ (Ñ≤Ñ‘eHÍk „|Ǩχ
Ѩ~°ºO`«O) QÆÅ Éè’HõÎ – Éè’Qƺ=ÚʼnõΩ `å<Õ P^è•~°"≥∞ÿ LO@∂, Ѩ^Œ<åÅ∞QÆ∞ Éèí∞=#=ÚÅ#∞
„H˜Ü«∂=O`«O KÕ™ÈÎOk. `å#∞ ZѨC_»∂ x¢+≤¯Ü«∞"≥∞ÿ LO@∂<Õ, ã¨fiã¨`«ÎKÕ "åÜ«Ú=ÙHõO>Ë ‰õÄ_®
"ÕQOÆ QÍ Ñ¨Ü∞« xã¨∂Î LO\’Ok. `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ LO_ç XHõ ~å~Ú HõO>Ë Z<Àfl ~Ô @∞¡ x¢+¯≤ Ü«∞`«fi=Ú,
PHÍâ◊=Ú HõO>Ë Z<≥fl<Àfl Ô~@∞¡ xi¡Ñ¨Î`«fi=Ú Hõey LO\’Ok.
*~å=∞~°}=ÚÅ#∞ ^•\˜ "ÕÜ«∞@"≥∞\Ï¡? - "åÜ«Ú=Ù P‰õΩÅ#∞ Hõ^ŒÅ∞ÛK«∞#fl>Ë¡ P`«‡ ã¨~°fi
„áê}˜HÀ@¡ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ K«eOѨKÕã¨∂Î LO\’Ok. ™ê~°kä QÆ∞é]=ÚÅ#∞ J^ŒeOz #_çÑ≤ã¨∞Î#fl@∞¡,
<å~åÜ«∞} ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞=∂`«‡ D WO„kÜ«∞ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅxfl\˜h #_çÑ≤™ÈÎOk. J<ÕHõ
^Œ∞~°âÌ Å◊ #∞ `«# Ü«∞O^Œ∞ ^•K«∞H˘x L#fl D '^ÕÇϨ =Ú— J<Õ QÆ$ǨÏOÖ’ Jk U"Õ"À HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞
~°zOK«∞‰õΩx LO\’Ok. P`«‡ ™ê„=∂@∞ì D â◊s~åÅÖ’x â◊|Ì ã¨Ê~å≈k WO„kÜ«∂~°÷=ÚÅhfl
K«qK«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
=∞#O J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡#∞ Hõ#∞Q˘#\ÏxˆH ã¨~°fi^• J<Õfi+¨} ™êyOKåe. Ѩi`«Ñ≤OKåe!
^蕺xOKåe!... ZO^Œ∞HÍ?... P P`«‡ ^Õ=Ùx ^蕺xOz#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ =∞#∞A_»∞ [~å
=∞~°}=ÚÅ#∞ ^•\˜"ÕÜ«∞QÆÅ_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 447
J`«ºO`« ã¨∞ÅÉèíO - F ã¨Ç¨Ïr=ÙÖÏ~å! J\˜ì P`«‡^Õ=Ùx á⁄O^Œ@O KåÖÏ ^Œ∞~°¡Éèí=∞x
J#∞‰õΩO@∞<åfl~å? HÍ<ÕHÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! q∂ *Ï˝# K«‰õ∆Ω=ÙÅ∞ `≥~°=O_ç. P`«_»∞ Juã¨∞ÅÉèíOQÍ q∂
Z^Œ∞~°∞QÍ Åaè™êÎ_∞» . 㨇~°} =∂„`«O KÕ`« L`«=Î ∞ |O^è∞Œ =ÙQÍ q∂‰õΩ =â◊√_»∞ HÍQÆÅ_»∞. ã¨~fi° „áê}∞Å
ǨÏ$^ŒÜ«∂O`«~°OQÆ∞_Õ <å~åÜ«∞}∞_»∞. ã¨~°fi„áê}˜HÀ@¡ ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞ÅOÖ’ ã¨OK«iOKÕ PÜ«∞#
HõO>Ë ^ŒQÆæi"å_≥=fi_»∂ ÖË_»∞. q∂‰õΩ q∂ ã¨∞QÆ∞} ^Œ∞~°∞æ}=ÚÅ∞ ‰õÄ_® PÜ«∞# HõO>Ë ^ŒyæÔ~·#q
HÍ=Ù. LK«Ûù ã¨fi~°O`À ˆH=ÅO „Ѩ}"ÀKåÛ~°}`À 㨇iOz#O`« =∂„`«O KÕ`«<Õ P P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
q∂‰õΩ JÉèË^Œ"≥∞ÿ „Ѩ`«ºHõ∆=∞QÆ∞K«∞#flk.
P`å‡<å~åÜ«∞}À QÆuó - XHõ _»|∞ƒ L#fl"å_çx ¿ãqOKå~°#∞HÀO_ç... U=∞ø`ÀOk?
Jaè=∂#=Ú, QÆ~°fi=Ú HõeyOK« QÆÅ H˘O`« ^èŒ#O ÅaèOK«=KÕÛ"≥∂! J^Õ, P P`«‡ÉèíQÆ"å#∞<Õ
¿ãq¿ãÎ....? q∂Ö’ L#fl Jaè=∂# QÆ~åfi^Œ∞Å∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. P P`«‡^Õ=Ù_Õ q∂Ô~· „ѨHÍt™êÎ~°∞.
PÜ«∞#x ¿ãqOK«@"≥∞\Ï¡? PÜ«∞# ã¨~°fiã¨OѨ^Œ ã¨Ç≤Ï`«∞_»∞ HÍ|\˜ì, q∂ ã¨OѨ^ŒÅ∞
PÜ«∞#ÔHO^Œ∞‰õΩ? ...JO^Œ∞KÕ`« q∂ ÉèÏ=#KÕ PÜ«∞##∞ ¿ãqOK«O_ç.
PÜ«∞# ZHõ¯_»∞<åfl_»∞?... ѨÙëêÊÅÖ’ ã¨∞QÆO^èŒO, #∞=ÙfiÅÖ’ #∂<≥, ~°ã¨=∞Ü«∞ Ѩ^•~å÷ÅÖ’
~°∞z L#fl@∞¡ P`«‡ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ã¨~fi° ^ÕÇϨ =Ú ÅO^Œ∞ "åºÑ≤Oz L<åfl_»∞. =∞#O^Œi ǨÏ$^ŒÜ∂« ÅÖ’#∂
PÜ«∞# ZÅ¡ÑC¨ _»∂ LO_ç L#flѨÊ\˜H,© =∞#O JqKå~°}=â◊OKÕ`« KÕ`<« å~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ ÉèQí "Æ å#∞x
`≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ú. KåÖÏ HÍÅO „H˜`«O ZѨC_À ZHõ¯_À K«∂z =∞~°z# |O^èŒ∞=Ù =Öˇ
=∞#O PÜ«∞##∞ ѨÅHõiOK«‰õΩO_® D „áêѨOzHõ HõÅÊ#ÅÖ’ =Úxy`ÕÅ∞`«∞<åflO. WHõ KåÅ∞.
WHõ #∞O_ç P`å‡<å~åÜ«∞}∞x J#∞Hõ∆} ã¨O^Œ~°≈#=Ú#ÔH· =∞#=∞O`å LѨ„Hõq∞OK≥^Œ=Ú QÍHõ!
„ѨÜ≥∂[#O? - `«`«Î fiqKå~°}KÕ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞_»QÆ∞ P P`«‡ Z~°∞QÆ|_çO^•, JѨC_»∞ ZO`À
W+¨ì"≥∞ÿ#"å_»∞ HõxÑ≤Oz#@∞¡QÍ r=Ù#‰õΩ Ñ¨~°=∂#O^ŒO L^Œ~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. P`«‡^Œ$+≤ìKÕ â◊s~°
ã¨O|O^èŒ=∂„`«=ÚÖˇ·# [~å=∞~°}=ÚÅ =º=Ǩ~°O qzÛù#fl"≥∞ÿ áÈ`«∞Ok. r=Ù_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ
`≥zÛÃÑ@∞ìH˘#fl 'Pâ◊Å∞— J<Õ „`åà◊√¡ =ÚHõ¯Å∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ „`≥Oz"ÕÜ«∞|_»`å~Ú. HÍ=∞–„HÀ^茖
"≥∂Ǩk â◊„`«∞Éèí@∞Å∞ "≥#‰õΩ¯ K«∂_»‰õΩO_® `«∞é∞]=∞x áêiáÈ`å~°∞. "åi u~ÀQÆ=∞#O K«∂z
=∞#O z~°∞#=Ùfi zOk™êÎO. WHõ `«$+¨‚, Jã¨O`«$ѨÙÎÅ∞ =∞#ã¨∞û =ÚO^Œ∞ xÅ∞=ÖËHõ =∞@∞=∂Ü«∞
=∞=Ù`å~Ú.
Jã≤‡#Ì$¿+ì [QÆ^ŒÌ$+¨ìO „â◊√`Õã≤‡#ûHõÅO „â◊√`«"£∞ I
ã¨Ê $¿+ì Kåã≤‡&V QÆ`«ûÊ $+¨ìO ã≤÷`Õ-ã≤‡#ûOã≤÷`«O [QÆ`ü II (â’¡ 19, ã¨~°æ 35)
Ѩ~°=∂`«‡#∞ ^Œi≈¿ãÎ „|Ǩ‡O_»=∞O`å ^Œi≈Oz#>Ë¡. Ѩ~°=∂`«‡ Hõ^äŒ#O qO>Ë ã¨=∞ã¨Î=¸
„â◊=}O KÕã≤#>Ë¡. Ѩ~°=∂`«‡#∞ ã¨Ê $t¿ãÎ [QÆ`«ÎO`å ã¨Ê $tOz#>Ë¡. P`«x LxH˜ÜÕ∞ [QÆ`«∞ΉõΩ
LxH˜. ^Œ$H±ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ „^Œ+¨ì LO_ç LO_»@"Õ∞ P`«x LxH˜H˜ ™êHõ∆ ºO, ^Œ$ëêìO`«O ‰õÄ_®!
❖❖❖
448
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
9. WO„kÜ«∂f`«*ÏQÆ$`ü
ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (JO`«~°OQÆOÖ’) : WO„kÜ«∂Åhfl x^Œ∞iã¨∞Î#flѨC_»∞ ‰õÄ_® "Õ∞ÖÁ¯x LO_Õ^Õk?
P`«‡ÜÕ∞. D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ Jq"Õ‰õΩÅÃÑ· „ѨǨ~åÅ∞ ã¨Å∞ѨÙK«∞O_»QÍ, P`«‡^Õ=Ù_»∞ r=ÙʼnõΩ
~°Hõ∆‰õΩ_≥· „ѨâßO`«xÔ~· fi+¨=∂ºÅ#∞ JOkOK«∞K«∞<åfl_»∞.
JO`«\Ï qǨÏiã¨∞Î#flk P`«‡ÜÕ∞! - r=~°∂Ѩ=Ú# J@∂ – W@∂, ÃÑ·<å – „H˜O^•
ã¨OK«iã¨∞Î#flk P`«‡ÜÕ∞. D Éè’QÆ=ÚÅhfl J#∞Éèíqã¨∞Î#flk J^Õ. â◊s~°=Ú#‰õΩ =¢ã¨Î=Ú JÅOHõ~°}
=∞QÆ∞K«∞#fl>Ë¡, D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=∞O`å PÜ«∞#‰õΩ JÅOHÍ~°„áêÜ«∞O. Jk âßO`«OQÍ ã¨fi=â◊OQÍ
LO@∂<Õ K≥é∞‰õΩQÆ_Ö» ’ ~°ãO¨ ÖÏQÍ J<ÕHõ q+¨Ü∂« Å#∞ ã‘fiHõiã¨∂,Î `«ºlã¨∂Î `å#∞ ã¨~fi° ^ÕÇϨ =ÚÅO^Œ∞
"åºÑ≤Oz L#flk. ~å„uO|QÆà◊√§ ÖÏQÍ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î `«ºlã¨∂Î `å#∞ =∂„`«O
ZѨÊ\˜ÖψQ Jkèëêª#ã¨`«ÎQÍ LO\’Ok.
ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=Ú - PHÍâ◊=Ú#O^Œe â◊¥#º=Ú, "åÜ«Ú=Ù#O^Œe x~°O`«~° K«Å#=Ú, Jyfl
Ü«∞O^Œ∞ „ѨHÍâ◊=Ú, Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œe ~°ã¨=Ú (ÖËHõ ~°∞z), JyflÖ’x L+¨‚=Ú, K«O„^Œ∞xÖ’x
j`«Å=Ú, „|Ǩ‡O_»=ÚÅO^Œe ã¨`åÎ~°∂Ѩ=Ú P P`«‡ÜÕ∞! P`å‡<å~åÜ«∞}∞_Õ!
=∞ã≤ Ü«∞O^Œ∞ #Å∞ѨÙ, =∞OK«∞ #O^Œ∞ K«Å^¡ #Œ =Ú, ѨÙ+¨Ê=ÚÖ’ ã¨∞"åã¨# L#fl>Ë¡ ã¨~fi° ^ÕÇϨ =Ú
ÅO^Œ∞ ^ÕÇ≤Ï "åºÑ≤Oz L<åfl_»∞. U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ HÍÅ=Ú, ã¨`«Î ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz L<åflÜ≥∂,
U q^èŒOQÍ D Éèí∂q∞ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ J#∞QÆ`«"≥∞ÿ L#fl^À – J^Õ suQÍ P`«‡ D Hõà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·#
Jxfl WO„kÜ«∂ÅÖ’ "åºÑ≤Oz LO_ç, Jxfl\˜h „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk. ^Õ"åk^Õ=Ù_»QÆ∞ P`«‡
„|Ǩ‡k ^Õ=`«Å‰õΩ ‰õÄ_® LxH˜ ™ê÷#"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
<Õ#∞ P P`«‡#∞ : P`å‡<å~åÜ«∞}∞_»#∞! - ˆH=Åâ◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. PHÍâ◊=Ú#‰õΩ ^èŒ∂o
Hõ}=ÚÅ`À UO ã¨O|O^èŒO? Hõ=∞Å=Ú, [Å=Ú XHõ ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ HõÅ∞==Ù Hõ^•! P`«‡ÜÕ∞
ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <å`À HõÅ∞=QÆeyOk Un ÖË^Œ∞.
D [QÆ`∞« ÖÎ ’ U~°Ê_Õ HõÅÊ#Å`À <åˆHO Ѩx? r=Ùx ÉèÜ í ∞« HõOѨ#Å`À XHõ tňHO ã¨O|O^èOŒ ?
<å‰õΩ Z\˜ì J#ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ`À U=∂„`«O ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ D
^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ HõÅ∞QÆ=K«∞Û. HõÅ∞QÆHõáÈ=K«∞Û. ™⁄~°HÍÜ«∞ h\˜Ö’ Ѩ_ç#O`« =∂„`«O KÕ`« P
™⁄~°HÍÜ«∞Ö’x PHÍâ◊=Ú#‰õΩ =KÕÛ Ç¨x U=ÚO@∞Ok.
ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ =Å# <å‰õΩ =KÕÛ Ç¨x Uq∂ ÖË^Œ∞. Z=fi_≥·<å XHõ^•~°O fã¨∞H˘x
nѨ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú#∞ |OkèOK«QÆÅ_®? ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»#∞, P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ
ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞QÍ QÆÅ"å_»#∞ JQÆ∞ ##∞fl ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞ QÍx, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ QÍx, HÍ=∞
„HÀ^è•^Œ∞Å∞ QÍx |OkèOK«ÖË=Ù. "å\˜`À<å‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 449
|O^èŒ=Ú, =ÚH˜Î "≥Ú^ŒÖˇ·#q =∞#ã¨∞û‰õΩ =∂„`«"Õ∞. <å‰õΩ HÍ^Œ∞.
PHÍâ◊=Ú#∞ Z=~°∞ |OkèOK«QÆÅ~°∞? =∞#ã¨∞û#∞ ǨÏ`«º Z=~°∞ KÕÜ«∞QÆÅ~°∞? D ^ÕǨÏO
=O^Œ =ÚHõ¯Öˇ·#ѨÊ\˜H© ^ÕǨÏ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# P`«‡ YO_ç`«O Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? ‰õΩO_» ѨQÆÅ=K«∞Û, ÖËHõ
‰õΩO_»‰Ωõ ze¡ Ѩ_=» K«∞Û, ‰õΩO_»‰Ωõ , P ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊=Ú#‰õΩ ã¨O|O^è"Œ ∞Õ ÖË^∞Œ Hõ^•! PHÍâ◊=Ú#‰õΩ
Uq∞ Ǩx?
''J^Œ$â◊º Ñ≤âßK«=Ú—— J# ^ŒQÆæ D =∞#¿ãû =º~°÷OQÍ ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤Ï™ÈÎOk.
=∞#ã¨∞û LOk Hõ#∞Hõ<Õ, =∞#ã¨∞û#∞ J#∞ã¨iOKÕ ^Œ$â◊º*ÏÅ=∞O`å U~°Ê_ç LO\’Ok.
J~Ú`Õ =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞OQÍ Un K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. ^•xKÕ`« Jhfl KÕ~Úã¨∞Î#flk <Õ<Õ. J~Ú`Õ,
[_» =∂„`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ HÀuQÆO`«∞Å∞ LѨâ◊q∞OKåÅO>Ë 'P`«‡*Ï˝#O— XHõ¯>Ë =∞O^Œ∞.
J<ÕHõ ã¨∞Y ^Œ∞óYHõ~°=ÚÅQÆ∞ "åã¨#Å`À P*Ï˝# ^Œâ◊Å#∞ Hõ+¨ìѨ_ç =∞s P„â◊~Úã¨∞Î#fl =∞#ã¨∞û‰õΩ
P`«‡*Ï˝#O KÕ`« JѨiq∞`«=∞QÆ∞ ã¨∞Yq„âßO`«∞Å∞ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú.
Uq∞ qz„`«O! WO`«HÍÅO K«∂zOn, J#∞ÉèíqOzOn, „QÆÇ≤ÏOzOn, ã¨OHõ@=ÚÅhfl
á⁄OkOn =∞~˘Hõ>ˇÿ#\˜ìk. Jk =∞#¿ãû QÍx, <Õ#∞ HÍ^Œ∞. ''<Õ#∞ nxH˜ Éè’HõÎ#∞ J#QÍ '=∞#ã¨∞û—
J#|_Õk LѨÜ∂≥ QÆ|_Õ XHõ LѨH~õ }° =Ú. <Õ#∞ P LѨH~õ }° =Ú#∞ LѨÜ∂≥ yOK«∞"å_»<·≥ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ
L<åfl#∞—— – J#∞ J^蕺㨠J*Ï˝#=ÚKÕ`«<Õ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
W`«óѨÓ~°fiѨ٠'J*Ï˝#O— J<Õ WO„^Œ*ÏÅ=Ú#‰õΩ ~°K«~Ú`« Z=~°∞?... <Õ<Õ ã¨∞=∂! K≥·`«#º=Ú
#O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞Î#fl „ѨHõ$ux, K≥·`«#º=Ú#∞ "Õé∞KÕã≤ K«∂z# =∞~°∞Hõ∆}O D =∞#ã¨∞û, ^ÕǨÏ=Ú
– W=hfl <å ÉèÏ=#Å∞QÍ<Õ `≥eÜ«∞=ã¨∞Î<åfl~Ú.
F ã¨=∞ã¨Î ã¨Ç¨Ïr=ÙÖÏ~å! g∞~°O`å =∞=∂`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖË! <Õ#∞ g∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ!
ã¨O|O^èŒ"Õ∞q∂ ÖË#\˜ìk - ^À+¨^Œ$+≤ìKÕ`«<Õ J*Ï˝#=∞<Õ `≥~° LO_ç LO\’Ok. â◊√^•ú`«‡‰õΩ U
Hõ∆}OÖ’#∂ Z\˜ì Ǩx ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Éè’QÆ=ÚÅ∞ á⁄O^•Åx QÍx, =^ŒÖÏÅx QÍx <å‰õΩ
HÀÔ~¯ LO_» =Åã≤# J=ã¨~°"Õ∞n ÖË^Œ∞. rqOKåe, =∞~°}˜OKåe – J<Õ "åOKè«Å`À ‰õÄ_® <å‰õΩ
Ѩx ÖË^Œ∞. Uk Z>ˇ¡Â<å ~åh... áÈh, <å‰õΩ J¿ÑHõ∆ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. L¿ÑHõ∆ ‰õÄ_® JY¯ˆ~¡^Œ∞. D
^ÕǨÏOÖ’ qq^èŒ "åã¨#Å∞ LO_»=K«∞Û... `˘ÅQÆ=K«∞Û. <å‰õΩ "å\˜`À QÍx, "å\˜H˜ <å`À QÍx
ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞.
F~¸! J*Ï˝#=∂! - ˆH=ÅO ѨijeOK«Hõ áÈ=@O KÕ`« WO`«HÍÅO h KÕuÖ’ F_çáÈ`«∂
=KåÛ#∞. J<ÕHõ™ê~°∞¡ <åÖ’x *Ï˝#~°`åflÅ#∞ JѨǨÏiOz ##∞fl JѨǨ㨺O áêÅ∞KÕâß=Ù. J<ÕHõ
=∂~°∞¡ ÃÑ`«Î#O K≥ÖÏ~ÚOKå=Ù. J~Ú`Õ UO? ã¨~åfiO`«~åºq∞Ü«∞QÆ∞ <å~åÜ«∞}∞xKÕ ''P`«‡ QÆ∞iOz
qKå~°}‰õΩ LѨ„Hõq∞OK«∞—— Jx É’kèOK«|_®¤#∞ Hõ^•! XHõ™êi <Õ#∞ qKå~°}‰õΩ Ñ¨Ó#∞HÀQÍ<Õ,
ZHõ¯_çHÀ áêiáÈ=ÙK«∞<åfl"Õ! Un! h "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÖËq∞\’ K≥ѨC! P`å‡#∞Éèí∂u`À ã¨i`«∂ˆQ
„|Ǩ‡#O^•xfl h=Ù WO„kÜ«∂~å÷ÅÖ’ K«∂ѨQÆÅ"å?
450
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞QÆ∞ q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞x J#∞„QÆǨÏOKÕ`« Hõey# qKå~°}*Ï˝#=ÚKÕ ''J*Ï˝#=Ú——
J<Õ WO\˜ ^˘OQÆ#∞ HõxÃÑ>Ëâì ß#∞. 'Ѩ~„° |Ǩχ*Ï˝#=Ú— J<Õ =∞O„`« ã¨Ç¨ Ü«∞O`À JǨÏOHÍ~°Ñâ≤ ßKåxfl
áê~°„^Àe"Õâß#∞. q"ÕHõ^èŒ#O ã¨OáêkOz '^Œ∞~åâ◊— J<Õ J*Ï˝# ^•i¢^•ºxfl =^ŒeOK«∞‰õΩ<åfl#∞.
JO^Œ∞KÕ`« <ÕxѨÙ_»∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»<≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl#∞.
❖❖❖
10. P`«‡ ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O - JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~° Jã¨Î=∞Ü«∞O
ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ (JO`«~O° QÆOÖ’) : <ÕxѨÙ_»∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤O^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. K«∂_»=Åã≤#^ŒO`å
K«∂Kå#∞. ^Õxx á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ á⁄O^Œ=Åã≤#^Õq∂ LO_»^À – J\˜ì L`«Î=∞ Ѩ^•~°÷=∞QÆ∞
P`«‡*Ï˝<åxfl á⁄O^•#∞. Wk XHõ Ѩ~=° ∂~°"÷ ∞≥ #ÿ „Ѩ^âÕ O◊ . WHõ¯_» J#~°=÷ ÚÅ∞ QÍx, q+¨Ü∞« ã¨~Ê° =ÚÅ∞
QÍx, "≥∂ǨÏѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Pâ◊Å∞ QÍx ÖË=Ù. `«$+¨‚ ~°*’QÆ∞}O J<Õ ^èŒ∂o, |∂A WHõ¯_» HõxÑ≤OK«=Ù.
'LѨâßOu— J<Õ kâ◊QÍ gã¨∞Î#fl P#O^ŒgzHõÅKÕ PǨ¡^ŒO "≥e¡qi™ÈÎOk. D áê~°=∂i÷Hõ
„Ѩ^Õâ◊O ZO`«\ ˜ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#k! ã¨∞Îu, „Ѩ}Ï=∞O, „áê~°÷#, xÜ«∞=∞=Ú, „â◊=}=ÚÅ KÕ`« q+¨µ‚
ÉèíQÆ"å#∞x ¿ãqOK«∞@ KÕ`«<Õ D P`«‡^Õ=Ù_»∞ <å‰õΩ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ ÅaèOKå_»∞. WO`å J~Ú#
`«~°∞"å`«, <Õ#∞ QÍOz#k =∞Ô~=fii<À HÍ^Œ∞.
<å P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ <å HÀiHõÃÑ· W\Ï¡ q+¨µ‚~°∂Ѩ=ÚQÍ „áêÑ≤ÎOzOk.
JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ P=Å L#fl\ì̃ J\ì̃ q+¨µ‚ ÉèQí "Æ å#∞x P`«‡ K≥`· #« º=Ú <å 㨇 $uѨ^OŒä Ö’<Õ
ÅaèOzOk. PÜ«∞# J#∞„QÆǨÏOKÕ`« JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ ™ê÷#"Õ∞ ÖË#\˜ì ã¨<å`«# „|Ǩχ=Ú (ÖËHõ)
P`«‡ <åKÕ ^Œi≈OK«|_»∞K«∞#flk.
F<å JǨÏOHÍ~°=∂! - ã¨Oz`«, „áê~°|ú, PQÍq∞ Hõ~°‡ÅKÕ #_çÑ≤OK«|_Õ x#∞fl WѨC_»∞
^•\˜ "Õã¨∞Î<åfl#∞. WO`«HÍÅO h=Ù KÕã¨∞Î#fl^Õq∞\˜? WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ ZéQÍ"Õã≤ ##∞fl =â◊O
KÕã¨∞‰õΩ<åfl=Ù. ''`«$+¨‚, HÍ=∞=Ú, ^Œ∞óY=ÚÅ∞, "åã¨<å ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞, L`«ÊuΖѨ`«#=ÚÅ∞,
T~°úfi–J^èÀÖ’Hõ=ÚÅ∞, ~°Hõ~°HÍÅ Láê^èŒ∞Å∞, Pâßáêâ◊=ÚÅ∞ ...W=hfl HõeÊOz, g\˜H˜
ã¨O|OkèOz# J<ÕHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÖ’H˜ „¿Ñˆ~Ñ≤OzOk h=Ù HÍ^•?
<å‰õΩ â◊„`«∞=Ù"≥· <å P`«‡<Õ h=Ù P„Hõq∞OKå"Õ? JÅÊ™ê=∞~°úº=Ú, Ñ≤iH˜`«#=Ú HõÅ"å_»∞
Ñ≤âßK«=ÚÅKÕ ÉÏkèOK«|_ç#@∞¡ <Õ#∞ D ã¨O™ê~°=Ú# zH˜¯ h‰õΩ ZO`ÀHÍÅO |On#Ü«∂º#∞.
<Õ#∞ P`«‡ QÆ∞iOz ã¨O„Ѩkã¨∞Î#fl =∞~°∞Hõ∆}O h=Ù h LxH˜<Õ HÀÖ’Ê`«∞<åfl=Ù.
q*Ï˝#^Œ$+≤ìx á⁄Ok#\˜ì <ÕxѨC_»∞ x<˘flHõ z#fl „Ѩâ◊fl "Õã¨∞Î<åfl#∞... h=Ù Jã¨Å∞ L<åfl"å?
LO>Ë, ZHõ¯_»∞<åfl=Ù?...
pHõ\’¡ ^ŒÜ«∞ºOÖÏ ã¨∞ÊùiOKÕ h=Ù q"ÕHÀ^ŒÜ«∞OKÕ P`«‡ „Ѩ|∞^ŒúO HÍQÍ, Z\’ J^Œ$â◊º"≥∞ÿ
áÈÜ«∂=Ù. nѨO "≥eyOK«QÍ<Õ pHõ\ ˜ ZHõ¯_çH˜ áêiáÈ`«∞O^À, h=Ù‰õÄ_® JHõ¯_çˆH áêiáÈÜ«∂=Ù.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 451
„ѨHÍâ◊=∂#=∞QÆ∞ nѨO "≥ey#@∞¡ WѨC_»∞ <å ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ q"ÕHõ=Ú "≥ÅQÆQÍ<Õ JǨÏOHÍ~°=Ú
Ü≥ÚHõ¯ KèåÜ«∞ ‰õÄ_® ÖˉõΩO_® áÈ`ÀOk.
F P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞_®! ã¨fiã¨fi~°∂ѨÙ_®! ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O HÍQÍ<Õ ^˘OQÆÅ∞ "≥#H˜¯ K«∂_»‰õΩO_®
áêiáÈ`å~°∞ Hõ^•! P`«‡*Ï˝<À^ŒÜ∞« O (ÖËH)õ P`«‡™êH∆Í`å¯~°O J~ÚO^• – JǨÏOHÍ~°O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl
ѨÖÏÜ«∞#O z`«ÎyOK«=Åã≤O^Õ. K«∂Kå~å! q∂ ^Œ~°≈#O HÍ#O`«=~°‰õÄ Hõ~îÀ~°∞_»QÆ∞ JǨÏOHÍ~°
Ü«∞‰õ∆Ω_»∞ ZO`«QÍ „Éèíq∞OѨ*Ëâß_À... =∂@Å`À K≥ѨÊÖË#∞. Ñ≤âßKåÅ∞ÖÏQÍ q∞^䕺~°∂ѨOQÍ
Pq~°ƒùqOz# JǨÏOHÍ~° – =∞=∞HÍ~åÅ∞ `˘ÅyáÈQÍ H˘O_»zÅ∞= `˘ÅyOK«|_ç# =$Hõ∆OÖÏQÍ
<Õ#∞ ã¨fiã¨∞÷_»#Ü«∂º#∞. Pâ◊Åhfl â◊q∞OK«@O KÕ`«, Q˘Ñ¨Ê =~°¬O Ѩ_ç# `«~°∞"å`« ^•"åyflÖÏQÍ,
JO`«óHõ~°}O „ѨâßO`«Ñ¨_»∞`ÀOk. ã¨∞YOQÍ W^Õ [QÆ`«∞ÎÖ’ LO@∞<åfl#∞.
WHõ JǨÏOHÍ~°O ÖË^Œ∞. "≥∂ǨÏO ÖË^Œ∞. ^Œ∞óYO ÖË^Œ∞. ^Œ∞~åâ◊ ÖË^Œ∞. =∞<À=º^èŒ ÖË^Œ∞.
ZHõ¯_≥·<å PHÍâ◊OÖ’ ѨÓ`À@Å∞ LO\ÏÜ«∂? ÖË^Œ∞. P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ kfifÜ«∞"≥∞ÿ#^Õn
LO_»\ÏxˆH gÅ∞ ÖË^Œ∞. z`«Î=Ú #O^Œ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú J<Õ Ñ≤zÛ LO_»@O KÕ`«<Õ WO`«HÍÅO
*Ï˝#O â’aèOK«ÖË^Œ∞. ^Œ∞=Ú‡H˘\˜ì L#fl QÆ∞_»¤‰õΩ ZO`« ~°OQÆ∞ "Õ¿ãÎ =∂„`«O Uq∞ JO@∞`«∞Ok?
JǨÏOHÍ~°O, `«$+¨‚ xO_ç L#fl =∞#ã¨∞û *Ï˝# ã¨=∂Kå~°O q#<Õ q#ÖË^Œ∞. XHõ"Õà◊ qx<å
„ѨÜ≥∂[#O ÅaèOK«^Œ∞.
¿ÇÏ P`«‡ ÉèíQÆ"å<£! q∂ ã¨=∞Hõ∆=Ú Ju„Ѩã¨#fl=Ú, JǨÏOHÍ~°~°Ç≤Ï`«=Ú, P#O^Œ™êQÆ~°=Ú,
™êH©∆=∂„`« ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Jx ã¨∞*Ï˝#∞Å∞ „Ѩ=zã¨∂Î L<åfl~°∞. `«=∞‰õΩ =O^Œ#=ÚÅ∞. ZO_ç#
`«\ÏHõOÖ’ "≥Úã¨à◊√§ K«zÛáÈ`«∞#fl@∞¡, „Éèí=∞Å∞ `˘Åy# =∞#ã¨∞û`À JǨÏOHÍ~° – =∞=∞HÍ~åÅ∞
x¿ãÎ["≥∞ÿáÈ`å~Ú. P`«‡*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`« z`«Î=Ú ã¨fiÜ«∞OQÍ â◊q∞™ÈÎOk.
JǨÏOHÍ~°~°Ç≤Ï`« ã¨∞qâßÅ P`«‡`«`«Î fi=∂! Uq∞ h =∞Ç≤Ï=∞! Pâ◊ – zO`«Å∞ ÖËx ^•#"≥·
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH©∆=∂„`«OQÍ, P#O^Œ"Õ∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ Hõey Ü«Ú<åfl=Ù. |∞kúÖ’ „ѨuaOaOKÕ
K≥·`«#º=Ú h"Õ. D ''<Õ#∞-h=Ù, J`«_»∞-P"≥∞-Wk-Jk—— J#|_Õ ã¨~°fi r=ÙŠǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú
ÅO^Œ∞, =∞#ã¨∞û ÅO^Œ∞ ã¨~°fi^• „ѨHÍtã¨∞Î#fl\˜ì x#∞fl U=∞x =i‚OKåe? "Õ^Œ "Õ^•OQÍÖË x#∞fl
=i‚OKåÅO>Ë, "å\˜H˜ =∂@Å∞ KåÅHõáÈ`«∞<åfl~Ú. <å ѨOK« „áê}ÏÅ∞, Ѩk WO„kÜ«∂Å∞,
=∞#ã¨∞û |∞kú <å`À ã¨Ç¨ D ã¨~°fir=ÙÅ∞ – D Hõà◊Åhfl h Ü≥ÚHõ¯ HõeÊ`«~°∂Ѩ=ÚÅ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
h=Ù Jxfl"Õà◊ÖÏ ''x~°=Ü«∞==Ú, x`Àºk`«=Ú, J=∞$`« ~°∂Ѩ=Ú—— J~Ú L<åfl=Ù. h‰õΩ h"Õ
ѨiѨÓ~°"‚ ∞≥ ÿ LO@∂ ã¨`-ü âßO`« „ѨÉÏè ==ÚKÕ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O^èHŒ Í~°=Ú#‰õΩ nѨÑÙ¨ HÍOu=QÆ∞K«∞<åfl=Ù.
ã¨~°fi"åºÑ≤"≥·#ѨÊ\˜H©, J^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú# L#fl^•x"≥· XѨCK«∞<åfl=Ù. (ÖËHõ)
D ѨOK« „áê}=ÚÅ∞, ^Œâ◊ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, D =∞#ã¨∞û, |∞kú, D Hõ#|_Õ „ѨǨ¡^•kQÍ
ã¨~°fir=ÙÅ∞ <å Ü≥ÚHõ¯ HõeÊ`« ~°∂Ѩ=ÚÅ∞.
Ѩ~°=∂`«‡ (P=Å L#fl P`«‡ã¨fi~°∂ѨO ´ Ѩ~°"£∞ { P`«‡ó) <å x[ã¨fi~°∂ѨO.
452
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<Õ#∞ x[~°∂ѨOQÍ x~°=Ü«∞==Ú#∞. x`Àºk`«∞_»#∞. J=∞$`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞.
F z„^Œ∂Ѩ ÉèQí "Æ å<£! FO #"≥∂<å~åÜ«∞}ÏÜ«∞! ã¨~fi° =$`«∞ÅÎ ‰õΩ Jf`«∞Öˇ,· U`«`ãü =¨ ∞Ü«∞OÖ’<Õ
q∂~°∞ Ѩ~°=∞„¿Ñ=∞#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞<åfl~°∞. ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ ã¨fiÉèÏ==Ú#‰õΩ P^è•~°Éèí∂`«∞Öˇ·
L<åfl~°∞. |∞kúH˜ P=Å „ѨHÍtã¨∂Î LO_Õ q∞=Ú‡Å<Õ JO^Œ~°∂ J<ÕHõ ¿Ñ~°¡`À P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞....
JiÛã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì q∂‰õΩ WѨC_»∞ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞. g∞Ѩ@¡ <å #=∞™ê¯~°O `≥OѨ٠ÖËx
[Å^è•~°=Öˇ ã¨^•, ã¨~°fi^• H˘#™êQÆ∞QÍHõ! <Õ<Õ g∞~°∞! g∞ˆ~ <Õ#∞!
❖❖❖
11. =∞#ã¨∞û`À =∞<À[Ü«∞O
ѨǨ¡^Œ∞_»∞ (JO`«~°OQÆOÖ’) : J=∞‡Ü«∂º! WѨÊ\˜H˜ Hõ^•, <Õ#∞ HÍ=∂yflKÕ `«Ñ¨Î"≥∞ÿ, q∂^Œ‰õΩ
=ã¨∞Î#fl =∞#ã¨∞û J<Õ Y_»æ=Ú#∞ – â◊=∂k QÆ∞}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#^≥·# =∞~˘Hõ Y_»æ=Ú`À KèÕkOz
"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl#∞!
ã¨Ç¨Ïr=ÙÅ#∞ <å~åÜ«∞}∞xH˜ J#ºOQÍ ^Œi≈OK«@"Õ∞ D WO„kÜ«∞=ÚÅ |Ç≤Ï~°∞‡Y`«fiO.
㨈~fi ã¨~°fi„`å <å~åÜ«∞} ã¨O^Œ~°≈#"Õ∞ (J##º^Œ~°≈#"Õ∞) JO`«~°∞‡Y`«fiO.
J@∞¡, |Ç≤Ï~°∞‡YOQÍ áÈ`«∞#fl WO„kÜ«∂Å#∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ`À<Õ x„QÆÇÏ≤ Oz P`À‡#∞‡YO
KÕã∞¨ <Î åfl#∞. â◊√^Œú =∞#ã¨∞ûKÕ =∞e#=∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOz P`å‡Ç¨ÏOHÍ~°=ÚKÕ, D â◊s~åǨÏOHÍ~åxfl
=∞iÌOz xtÛO`«QÍ P`À‡#∞‡Y∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. `«ºlOK« =Åã≤#^ŒO`å `«ºlOK«QÍ WHõ `«ºlOK«∞@‰õΩ
Jâ◊Hõº"≥∞ÿ âı+≤OKÕ 'z`ü— =∂„`«=Ú#O^Œ∞ ã≤÷u á⁄Ok ã¨~Àfi`«Î=Ú_»<≥· ÉèÏã≤OK«∞K«∞<åfl#∞.
„â◊^ŒúKÕ J„â◊^Œú#∞ J_»yOѨ*Ëã¨∞Î<åfl#∞. qKå~°}KÕ JqKå~°}#∞ „ѨHõ¯‰õΩ <≥@∞ìK«∞<åfl#∞.
'<Õ#∞ Zé∞QÆ∞K«∞#fl"å_»#∞— J#|_Õ *Ï˝`«$`åfiaè=∂#=Ú#∞ ~°Ç≤Ï`«OKÕã¨∂Î ˆH=Å [˝Ñ≤Î =∂„`«∞_»<≥·
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl#∞. ã¨`åº`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ <å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∂! P`«‡^Õ"å! `«=∞‰õΩ #=∞™ê¯~°=∞Ü«∂º!
JO`«\Ï ã¨~°fi^• "ÕOKÕã≤ L#fl ™êfig∞! FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ "åã¨∞^Õ"åÜ«∞!
=∞#™ê=∞#ã≤ zÛù<Õfl x~°Ç¨ÏOHÍ~°`åO QÆ`Õ I
ÉèÏ"Õ# QÆe`Õ ÉèÏ"Õ ã¨fiK«Ûùã≤Îëêªq∞ ˆH=Åó II (â’¡ 77, ã¨~°æ 35)
=∞#ã¨∞û =∞#ã¨∞ûKÕ KèÕkOK«|_»QÍ JѨC_»∞ JǨÏOHÍ~°O 'x~°∂‡Å"≥∞ÿ. '^ÕǨ-ǨÏ"£∞— ÉèÏ=O
„ѨHõ¯‰õΩ <≥@ì|_ç '„|Ǩ‡-ǨÏ"£∞— ÉèÏ==Ú Jkè~ÀÇ≤ÏOѨ|_», '<Õ<Õ— ˆH=Å z„^Œ∂ѨÙ_»<≥· L<åfl#∞.
WHõ D â◊s~°O q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, Wk ÉèÏ=#, JǨÏOHÍ~°O, =∞#ã¨∞û J#∞#"Õg ÖˉõΩO_®, `å#∞
HÀ~°∞#^ŒO@∂ Uq∂ ÖˉõΩO_®, ˆH=ÅO „áê}„H˜Ü«∂=∂„`«OKÕ â◊√^•ú`«‡Ü«∞O^Œ∞ <≥ÅH˘xÜ«Ú#flk.
ã¨~∞° fiÅO^Œ∞ XˆHsuQÍ LO_Õ F P`«‡^Õ"å! (ã¨=∞O ã¨~ˆ fi+¨µ |∂`Õ+µ¨ u+¨Oª `«O Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°"∞£ !).
h=Ù x#∞fl „¿Ñq∞OKÕ Éèí‰õΩÎÅ#∞ Éè’ÔQ·â◊fi~°º=ÚÅ ã¨O„Ѩ^•#=ÚKÕ J#∞„QÆÇ≤Ïã¨∂Î LO\Ï=Ù.
qâıfiâ◊fi~°∞ÅQÆ∞ „|Ǩχ – q+¨µ‚ – =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å x[ã¨fi~°∂Ѩ=Ú h"Õ. Ѩ~°=∞âßOuÜ«Ú`«=∞QÆ∞ q∂
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 453
Ü«∞O^Œ∞ <å‰õΩ WѨÊ\˜H˜ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú, Ѩ~°=∞ q„âßOu ÅaèOK«∞K«∞#flk. "≥∂ǨÏÉË`åà◊√_»∞,
JǨÏOHÍ~° ~åHõ∆ã¨∞_»∞, ^Œ∞~åâßÑ≤âßK«O h Tã¨∞Z`«ÎQÍ<Õ WHõ <å‰õΩ Hõ#|_»‰õΩO_® J^Œ$â◊º"≥∞ÿ<å~°∞.
^Œ∞~°ÇϨ OHÍ~°O, `«$+¨‚ `ÀHõ=Ú_»∞K«∞@KÕ <Õ#∞ ã¨O`åѨ~Ç° Ï≤ `«∞_»<<·≥ å#∞. ''<Õ#∞ H˘O^ŒiHõO>Ë Jkè‰Ωõ _»#∞
Hõ^•—— – J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ ™êfiaè=∂#O #_ç¤ q~°QQÆ ˘@ì|_çOk. ^Œ∞~åâ◊ʼnõΩ =¸Å"≥∞#ÿ Jã¨OMϺHõ"∞≥ #ÿ
"åã¨#Å∞ ™œÉèÏQƺ=â◊OKÕ`« Hõ∆~ÚOKå~Ú. UO Pâ◊Û~°ºO! q∞^䕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°=Ú#∞
P„â◊~ÚOz#ѨÊ\˜ <Õ#∞ Z=_»#∞? Z=_≥·##∂, WѨC_»∞ =∂„`«O P`«‡QÍ<Õ âı+≤OK«∞K«∞<åfl#∞.
„Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ ~°∂ѨÙ_»<≥·<å#∞. JѨizÛù#fl „|Ǩ‡HÍ~° =$uÎÜ«Ú`«∞_»#QÆ∞ <Õ#∞
Ǩ~ÚQÍ ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ LO@∂<Õ q=Ú‰õΩÎ_»<≥·<å#∞.
D ™êfi`å‡#∞Éèí=O âߢã¨Î=ÚÅ, *Ï˝#∞Å "åHõº=ÚÅ „Ѩ=∂}=Ú#‰õΩ ã¨iáÈ=ÙK«∂,
=∞##=∂„`«=ÚKÕ ã¨fi`«óã≤^ŒúOQÍ á⁄O^Œ|_ç#^ŒQÆ∞K«∞#flk. =∞#ã¨∞û ã¨~°fi=Ú#∞ =^Œe"Õã≤, ˆH=ÅO
JYO_»=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞ ã¨=∂kèx+¨ª á⁄O^Œ∞QÍHõ. ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Õ ã¨~°fi=Ú
xÜ≥∂yOK«∞K«∞<åfl#∞.
WѨÊ\˜ <å =∞#ã¨∞û - =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞ â◊¥#º=∞ø`ÀOk. =∞## q=i˚`«=¸, D+¨}Ï
~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞K«∞#flk. JǨÏOHÍ~°=∞=∞HÍ~° „Éèí=∞Åhfl Ѩi`«ºlOzOk. ~åQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ Éè’ˆQK«Ûù#∞
qã¨i˚OzOk. Hõ>ˇìÅhfl |Ü«∞@‰õΩ ÖÏQÆ|_»QÍ âı+≤OKÕ JyflQÆ∞O_»OÖÏQÍ â◊q∞OzOk. JǨϟ!
XHõѨC_»∞ D =∞#ã¨∞û U"Õ"À ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ ZO`«QÍ P„HÀtOKÕk... ZO`«QÍ Ñ¨i`«Ñ≤OKÕk!
XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ, J<ÕHõ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ XHõ ~°HõOQÍ LO@∂, J<ÕHõ Láê^èŒ∞Å
~åHõ áÈHõʼnõΩ =â◊"≥∞ÿáÈ~Ú ã¨Ç≤ÏOѨ#ÅqH͉õΩO_® LO_Õk. J\˜ì PѨ^ŒÅhfl WѨC_»∞ `˘Åy
áÈÜ«∂~Ú.
J^ŒfiÜ«∞ z„^Œ∂Ѩ=Ú – ѨÓ~å‚`«‡ WѨC_»∞ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#flk. ˆH=Å ™êH˜∆ K≥·`«#º
ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ <åѨ@¡ [_»`«fi=Ú QÍx, [## =∞~°}Ï^Œ∞Å∞QÍx LO_»\ÏxH˜ J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË^Œx
WѨC_»∞ „QÆÇ≤ÏOKå#∞.
❖❖❖
12. P`«‡ ã¨Î=#O
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ UHÍO`«=ÚQÍ P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ L^ÕÌtOz, =∞~°Å W@∞¡ ã¨Î=#O KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ : KåÖÏ ~ÀAÅ QÆ_»záÈ~Ú# `«~°∞"å`« WѨÊ\˜H˜ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=∞QÆ∞ P`«‡ 㨇 $uH˜
=zÛOk. ¿ÇÏ P`«‡^Õ"å! J^Œ$+¨ì=â◊OKÕ`« g∞ ѨÙ#ó^Œ~°≈#=∞~ÚOk. =∞Ǩ`«∞‡_»=QÆ∞ q∂‰õΩ
#=∞™ê¯~°O. q∞=Ú‡Å#∞ K«∂ã¨∂Î, #=∞㨯iã¨∂Î, z~åeOQÆ#"≥Ú#~°∞ÛK«∞<åfl#∞. Hõ_ç"≥_»∞ áêÅÖ’
z#fl áê„`«`À h~°∞ áÈã≤#ѨC_»∞ P h~°∞ `«# ~°∂Ѩ=Ú#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x áêÅ`À UHõ=∞QÆ∞K«∞#fl^Õ!
<å =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® q∞=Ú‡Å#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz q∂`À UHõ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#flk. <Õ#∞ – q∂~°∞
454
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ¯>Ë JQÆ∞K«∞<åfl=Ú. ¿ÇÏ P`«‡ ÉèQí "Æ å<£! q∂~°∞ H͉õΩO_® D =ÚÖ’¡HÍÅÖ’ Ѩ~=° ∞„Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ "å_»∞
WOÔH=fi_»∂ Z=fiiH© ZHõ¯_® ÖË<Õ ÖË_»∞. q∞=Ú‡Å#∞ á⁄O^Œ#O`«HÍÅO ~°Hõ∆} – ^èŒfiOã¨# –
PQÆ=∞# – x¢+¨¯=∞} – "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. q∞=Ú‡Å#∞ á⁄Ok#
=∂Ǩ`«‡º=ÚKÕ <Õ#∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ÖËx"å_»<≥·<å#∞. D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, Wq K«∂ã¨∞Î#fl
q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ZHõ¯_» LO@∞<åflÜ≥∂, ZHõ¯_çH˜ áÈ=ÙK«∞<åflÜ≥∂ U"≥∂QÍx, <Õ#∞ =∂„`«O
WO„kÜ«∂f`«∞_»#∞, x¢+≤¯Ü«Ú_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞.
F P`«‡^Õ"å! q∂~°∞ q∂ ã¨`Ϋ =Å# D qâ◊fi=∞O`å "åºÑ≤Oz, ã¨~fi° „`å JQÆ∞Ñ≤OK«∞K«∞<åfl~°∞.
WHõ¯_ç #∞O_ç q∂~°∞ =∞Ô~Hõ¯_çH˜ áÈQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞! Jã¨Å∞ q∂~°∞ ÖËxKÀ>ˇHõ¯_»? JO^Œ∞KÕ`«, ''"≥à◊√§@
– =K«∞Û@—— – J#∞#^ŒO`å q∂‰õΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^ŒQÆ∞#∞.
XHõÑC¨ _»∞ h=Ù [#‡~°ÇÏ≤ `«∞Åx, <Õ#∞ [#‡ã¨ÇÏ≤ `«∞_»#x „Éè=í ∞KÕ`« J#∞‰õΩO@∂ LO_Õ"å_»#∞.
WѨC_»∞ =∞x^ŒÌi =∞^茺 P ÉèË^ŒO‰õÄ_® ÖË<ÕÖË^Œx `≥eã≤áÈ`ÀOk.
WѨC_»∞ <å‰õΩ h=Ù ã¨q∂Ѩã¨∞÷_» =Ü«∂º=Ù. ZO`«\ ˜ ã¨q∂Ѩã¨∞÷_»=O>Ë ... <å‰õΩ h=ÙQÍx,
h‰õΩ <Õ#∞ QÍh "Õ~°∞QÍ ÖË<ÕÖË=Ú. F Ç≤Ï`«∞_®! J^Œ$+¨ì=â◊OKÕ`« <Õ_»∞ h ™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^•#∞.
™êfiq∂! JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡^Õ"åk^Õ"å! h=Ù Hõ$`«Hõ$`«∞º_»=Ù ! [QÆ`üHõ~°Î, Éèí~°Î h"Õ! ™êfiq∂!
h‰õΩ #=∞™ê¯~°O! h Ü«∞O^Œ∞#fl <å‰õΩ, <å Ü«∞O^Œ∞#fl h‰õΩ #=∞™ê¯~°O. D „ѨǨ¡^Àáêkè Ü«∞O^Œ∞
h"Õ LO_ç ã¨~åfi`«‡Hõ=∞QÆ∞ h‰õΩ h"Õ #=∞㨯iOK«∞HÀ=@O D K«=∞`å¯~°O. D ã¨O™ê~°OÖ’ P‰õΩ
Ö’x D<≥ÖÏQÍ JO`«s¡#OQÍ „Ѩã¨iOz L#flk h"Õ.
F x`«ºx~°‡ÖÏ`å‡! K«„HõǨϙêÎ! J~°úK«O„^Œ^èŒ~å! q|∞^èŒ<å^ä•! Ѩ^Œ‡*Ï! „|Ǩχ^Õ"å! q+¨Ø‚!
â◊OHõ~å! WO„^Œ∞_®! Ѩ^ÕѨ^Õ „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞ ™êfiq∂!
=º=Ǩ~° ^Œ$+≤ìH˜ =∞# W^ŒÌi =∞^茺 Hõ#|_Õ ÉèË^Œ=∞O`å h\˜H˜ JÅʼnõΩ QÆÅ ÉèË^Œ"Õ∞! Jk
Jã¨`«º HõÅÊ#ÜÕ∞. J#O`« qz„`« ~°∂Ñ≤}˜, ã¨^Œã¨„^Œ∂Ñ≤}˜Ü«∞QÆ∞ =∂Ü«∞ =Å# =∞x^ŒÌi =∞^茺
Jã¨`«ºO HõÅÊ#QÍ q[$Oaè™ÈÎOk. h=Ù bÖÏq<Àk Hõ^•! =∂Ü«∞ J#|_Õk h HõÅÊ#ÜÕ∞. „^Œ+¨ì
– „ã¨+¨ì - ã¨$+≤ì ‰õÄ_® h"Õ! <åÜ«∞O^Œ∞, ã¨~°∞fiÅÜ«∞O^Œ∞, ã¨~°fi=ÚÜ«∞O^Œ∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk h"Õ!
<å Ü«∞O^Œ∞ <Õ#∞QÍ LO_ç HÍ=∂k ^ÀëêÅKÕ Jã¨`Ê« ^äOŒ `À `«# ѨÓ~°É‚ Ïè "åxfl HÀÖ’Ê~Ú WO`«HÍÅOQÍ
h"Õ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl=Ù. [#‡ [<å‡O`«~åÅ∞QÍ |Ǩïq^èŒ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞, =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ K«q
K«∂Kå=Ù. WO`«Ö’<Õ „Hõ=∞„Hõ=∞=ÚQÍ q"ÕHÍ#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞ J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`«=ÚÅ#∞ K«∂Kå=Ù.
❖
=º=Ǩ~°^Œ$+≤ì L#flO`« =~°‰õΩ x#∞fl Z=~°∞ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞? ¿ÇÏ Ñ¨~å`«Ê~å! h=Ù, D =∞\˜ì
– H˘Ü«∞º – áêëê}ÏÖ`À ‰õÄ_ç# `«H˜¯# [QÆ`«ÎO`å q∞^䌺ÜÕ∞. x#∞fl á⁄Ok`Õ ã¨~°fi=¸ á⁄Ok#>Ë¡.
á⁄O^ŒHõáÈ`Õ Uq∂ á⁄O^Œ#>Ë¡! x#∞fl á⁄Ok#"åiH˜ WHõ HÀÔ~¯Å∞O_»=Ù. HÀÔ~¯Å∞ D_Õ~°@=∞#QÍ
JkÜÕ∞! „ѨÉ∂íè ! <Õ#∞ x#∞fl ã¨~fi° ^• á⁄OkÜÕ∞ L<åfl#h, h‰õÄ <å‰õÄ JO`«~"° ∞Õ ÖË^hŒ „QÆÇÏ≤ OKå#∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 455
J@∞¡ „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ x#∞fl ''á⁄Ok#"å_»#∞, Hõ#∞Q˘x#"å_»#∞—— – JÜ«∂º#∞. h Ü«∞^ä•~°÷ ~°∂ѨO
Uq∞\’ WѨC_»∞ <å‰õΩ `≥eã≤áÈ~ÚOk. "≥∂ǨÏ=Ú `˘ÅyOz x#∞fl <Õ#∞ ã¨~°fi„`å K«∂K«∞K«∞O_»QÍ
WHõ Hõà◊§`À<À, ã¨Ê~°≈`À<À XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ KÀ@¡ =∂„`«"Õ∞ K«∂_»@"Õ∞q∞\˜? WO„kÜ«∞=Ú ÅO^Œ∞,
JO`«~°OQÆ =$`«∞ÎÅO^Œ∞ "åºÑ≤Oz Jxfl\˜h „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î#fl\˜ì h=Ù J#∞Éèí∂uH˜ QÀK«~°O
HÍx^≥ѨC_»∞! x#∞fl H˘`«ÎQÍ á⁄O^Œ=Åã≤#kQÍ Z\Ï¡ J#_»O?
h=Ù <åÖ’<Õ L<åfl=Ù. x#∞fl =∞Ô~Hõ¯_À "≥`«Hõ=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. XHõ â◊|Ì=Ú#∞ q#flO`«
=∂„`«O KÕ`«, P â◊|Ìâ◊H˜Îx „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î#fl\˜ì h=Ù <å‰õΩ ^Œ∂~°ã¨∞÷_»=Ù J=Ù`å=Ù? fÑ≤ – KÕ^Œ∞
– HÍ~°=ÚÅ#∞ P™êfikã¨∂Î h=Ù U Hõ} ∆ OÖ’#∞ J„Ѩ`º« Hõ"∆ ∞≥ #ÿ "å_»=Ù HÍ^Œ∞. <Õ#∞ XHõ ѨÙ+¨Êã¨∞"åã¨#
P„Ѷ¨∂}˜ã¨∞Î#flѨC_»∞ D KÕuÖ’#∞, =Ú‰õΩ¯Ö’#∞ LO_ç, „Ñ‘uKÕ J#∞Éèí= ~°∂ѨOQÍ `å~°ã¨Ñ¨_Õ
h=Ù ZšѨC_»∞ KÕuÖ’x ѨO_»∞ =Öˇ (Hõ~°`«ÖÏ=∞ÅHõO =Öˇ) `å~°ã¨Ñ¨_çÜÕ∞ L<åfl=Ù.
❖
"Õ^Œ "Õ^•O`«=ÚÅKÕ, `«~°¯=Ú, q∂=∂O㨠"≥Ú^ŒÖˇ·# âߢã¨Î=ÚÅKÕ, ѨÙ~å}=ÚÅKÕ =i‚Oz
K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl ã¨<å`«#=∞QÆ∞ P`«‡#∞ XHõ¯™êi `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=∂ – WHõ =∞~°∞K«∞@ J<Õk LO_»^Œ∞.
¿ÇÏ P`«‡^Õ"å! x~°‡Å ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ x#∞fl QÍOz# `«~°∞"å`« WHõ WO`«óѨÓ~°fiѨ٠~°∞zHõõ~°=ÚÖˇ·#
Éè’QÆ=ÚÅ∞ WѨC_»∞ ÖˇHõ¯‰õΩ =K«∞Û@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. h Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å „ѨÉèÏ==Ú KÕ`«<Õ ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞
„ѨHÍtã¨∞Î<åfl~°∞. D Ѩ~°fi`«=ÚÅ#∞ ÉèÏ~°=O`«=ÚQÍ KÕã≤#k q∂ˆ~. PHÍâ◊=Ú#∞ P„Hõq∞Oz
"åÜ«Ú=Ù#∞ ã¨OK«iOѨ *Ëã¨∞Î#flk q∂ˆ~! #=∞¿ãÎ "åÜ«Úó! `«fi"Õ∞= „Ѩ`«ºHõ∆O „|Ǩ‡ã≤! Éèí∂q∞
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P^è•~°=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, P Éèí∂q∞H˜ q∂ˆ~ P^è•~°O.
J=∞‡Ü«∞º! <Õ_»∞ <å‰õΩ, QÆÅ ÉèË^ŒO J^Œ$+¨ì=â◊O KÕ`«<Õ `˘Åy#k. h"Õ <Õ#∞... <Õ<Õ h=Ù.
=∞x^ŒÌiÖ’ H˘OK≥O ‰õÄ_® ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞. [Å=Ú#‰õΩ, `«~°OQÆ=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk? H˘O_»‰õΩ
– H˘O_»~å~ÚH˜ ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_çk? ‰õΩO_»Ö’ xOÑ≤# `«\ÏHõ [ÖÏxH˜ – `«\ÏHõOÖ’x [ÖÏxH˜ ÉèË^ŒO
U=ÚO@∞Ok? D '<Õ#∞ – h=Ù— "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊|Ì=ÚÅhfl h =∂ǨÏ`«‡º=ÚKÕ „ѨHõ@#=∞QÆ∞K«∂,
x<Õfl `≥eÜ«∞Ѩ~∞° K«∞K«∞<åfl~Ú. ã¨=∂<åkèH=õ ÚÅ∞ U=∂„`«=Ú ÖË#\˜ì HÍ~°ºHÍ~°} LáêkèHÍ~°H=õ ÚÖˇ#·
'<Õ#∞ – h=Ù— J#∞ â◊|Ì ^ŒfiÜ«∞=Ú#‰õΩ W^Õ #=∞™ê¯~°O. WHõ LѨâq◊ ∞OK«=∞x P â◊|Ì ^ŒfiÜ«∞=Ú#‰õΩ
<å q#flѨO. x`«ºã¨`«º=∞QÆ∞ JÉèË^Œ"Õ∞ Ѩi_è»qÅ∞¡#∞ QÍHõ!
❖❖❖
13. <å‰õΩ ... <Õ<Õ #=∞™ê¯~°O!
J#O`«∞_»∞, x~°Ç¨ÏOHÍ~°∞_»∞, ~°∂ѨǑÏ#∞_»∞, J`«ºO`« ã¨=∞ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ <å‰õΩ <Õ<Õ
#=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl#∞. ã¨`«º=Ú, ™êH©∆Éèí∂`«=Ú, x~åHÍ~°=Ú, JѨizÛù#fl=Ú JQÆ∞ P`«‡ ^Õ=Ù_»∞
<å Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å ã¨fi~°∂Ѩ, ã¨fiÉèÏ==ÚÖˇ· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. H˘`«ÎQÍ WOˆHO HÍ"åe?
456
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D =∞#ã¨∞û U"Õ"À HÍ~°}ÏÅ∞ HõeÊOK«∞H˘x ZO^Œ∞HÀã¨"≥∂ H∆ÀaèOK«∞K«∞O_»=K«∞Û QÍHõ!
WO„kÜ«∞ =$`«∞ÎÅ∞ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞<åflÜ«∂? J~Ú`Õ HÍx! „áê} – Páê#=ÚÅ∞ „Ѩ=Ç≤ÏOѨ*ËÜ«Ú
U^À â◊H˜Î q[$Oaè™ÈÎO^•? q[$OaèOK«h. K«~°‡ – =∂O㨠– ÉÁq∞HõÅ`À ‰õÄ_ç# D Éè∫uHõ
â◊s~°=Ú =∞#ã¨∞û J<Õ ™ê~°kKä Õ Pâßáêâ◊=ÚÅ<Õ „`åà◊§ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ã¨OK«iOѨ*Ü Ë ∞« |_»∞K«∞#fl^•!
Uk U"≥∞ÿ<å HÍh! HÍHõáÈh! g\˜`À <å‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. D â◊s~°O W\Ï¡ˆQ J<ÕHõ ~ÀAÅ∞
LO_»h. ÖËH,õ ZѨC_À XHõÑC¨ _»∞ <ÕʼnõÄÅh! D ã¨~fi° , HÍ~°º„Hõ=∞=ÚʼnõΩ =¸Å=Ú, HÍ~°}Éè∂í `«=Ú
JQÆ∞ P`«‡#∞ „QÆÇ≤ÏOKå#∞. WOHõ <å‰õΩ Uq∞ ÉèíÜ«∞O? WOˆHq∞ HÍ"åe? =KÕÛ^Õ=Ú#flk?
áÈÜÕ∞^Õ=Ú#flk?
KåÖÏHÍÅO `«~°∞"å`« <Õ#∞ <åÜ«∞O^Œ∞QÆÅ P`«‡^Õ=Ùx K«∂ã¨∞Î<åfl#∞. D [QÆ`«∞Î Z\Ï¡ÔQ·`Õ
HõÖÏÊO`« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ`ÀO^À, J\Ï¡ˆQ <å „ÉèÏOu ‰õÄ_® WѨC_Õ JO`«"≥ÚOkOk.
D ã¨O™ê~°=ÚÖ’ uiy uiy JÅã≤, ™⁄Åã≤áÈ~Ú L#fl <å‰õΩ WѨC_»∞ Ѩ~°=∞ q„âßOu
J~Ú# P`«‡ÉèíQÆ"å#∞_»∞O_Õ ™ê÷#=ÚÖ’ Pu^䌺O ÅaèOzOk. F P`«‡^Õ"å! h=Ù ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
Jf`«∞_»=Ù. ã¨~°∞fiÅ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú h"Õ. J\˜ì h Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ KÕ`«∞ÖˇuÎ K«∂Ñ≤OK«∞K«∞#fl
"Õ^•k âߢã¨Î=ÚʼnõΩ, QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ #=∞™ê¯~°O. Éè’Qƺ=ã¨∞Î=ÙÅhfl „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∂ΉõÄ_®, h=Ù
"å\˜ ^À+¨=ÚÅKÕ U=∂„`«O ã¨Ê $tOK«|_»=Ù Hõ^•! Jaèx"Õâ◊ â◊¥#º=Ú, L^•ã‘#=Ú, ã¨~fi° ã¨=∞=Ú
JQÆ∞ ™êH©∆ÉèÏ=OQÍ h=Ù "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl~°x QÆ∞iÎã¨∞Î<åfl#∞.
¿ÇÏ Ñ¨~°=∂`å‡! ѨÙ=ÙfiÅO^Œ∞ ã¨∞"åã¨# L#fl@∞¡, `ÀÅ∞uuÎÖ’ QÍe L#fl@∞¡ #∞=ÙfiÅÖ’
#∂<≥ L#fl@∞¡ h=Ù ã¨~°fir=ÙÅÖ’ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl=Ù. h=Ù x~°Ç¨ÏOHÍ~°∞_»"≥· ‰õÄ_® ~°H˜∆ã¨∞Î<åfl=Ù
– tH˜∆ã¨∞Î<åfl=Ù – ^•#"≥Ú#~°∞ÛK«∞<åfl=Ù – ã‘fiHõiã¨∞Î<åfl=Ù – áÈ~å_»∞K«∞<åfl=Ù – ѨiÔQ_»∞K«∞<åfl=Ù.
=∞i, h =∂Ü«∞ JO`«\ ˜k. h ''„áÈ^ŒƒÅO – ã¨OHõÅÊO – ã¨Ç¨ÏHÍ~°O – áêÖÁæ#_»O—— KÕ`«<Õ
ã¨$+≤ìHÍÅOÖ’ <Õ#∞ r= ã¨fi~°∂ѨO`À J<ÕHõ Láê^èŒ∞ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOK«_»O, "å\˜x áêeOK«_»O
[iyOk. WO`«Ö’<Õ h ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz „Ѩà◊Ü«∞ HÍÅOÖ’ D *QÆ`«∞Î#∞, Láê^èŒ∞Å#∞
LѨã¨OǨÏiOz LѨ~°ux á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
❖
XHõ z#fl =∞é˜]q`«Î#OÖ’ XHõ ÃÑ^ŒÌ =∞é˜]=$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==∞O`å ^•y L#flk
Hõ^•! J`«ºO`« ã¨∂Hõ∆ ‡~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ hÜ«∞O^Œ∞ D ã¨O™ê~°=∞O_»Å=∞O`å „uHÍÅ=ÚÅO^Œ∂ Wq∞_ç
L#flk. h"Õ „ÉèÏOu HõeÊ`«=ÚÅQÆ∞ qq^èŒ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ PHõ$ux =Ç≤ÏOz „ѨHõ\ ˜OK«∞H˘#∞K«∞<åfl=Ù.
J<ÕHõ ÉèÏ= Ѩ~°OѨ~°Åhfl |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞#flk h#∞O_Õ Hõ^•! z=iH˜, JYO_®#O^Œ=∞Ü«∞
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Pq~°ƒùqã¨∞Î#flk h #∞O_Õ.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 457
14. F ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ ^Õ"å!
„ѨǨ¡^Œ <å=∞^èÕÜ«∂! F <å ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡^Õ"å! ''<Õ<≥=fi_»#∞? ZHõ¯_»∞<åfl#∞?—— – J<Õ
q+¨Ü«∂Å∞ h=Ù =∞~°Å=∞~°Å Ü≥∂zOK«=Åã≤#kQÍ <å =∞#q. ѨÓ~°fi"≥∂ǨÏ^Œâ◊Å#∞ K«∂z
h=Ù #=fi@"Õ∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ã¨fiK«ÛOù QÍ #=Ùfi‰õΩO@∂<Õ D „HÀ^è,Œ =∂#, HÍѨÙ~°∞+¨ , „‰õÄ~°`fi« =ÚÅ#∞
ã¨~°fi^• Ѩi`«ºlOK«∞=Ú. hK« [#∞ʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ Lz`«"≥∞ÿ# =∂#, =∞^Œ, QÆ~°fi=ÚÅ#∞
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ~åx™êÎ~å? XHõÑC¨ _»∞ 'zO`«Å∞— J<Õ JyflÖ’ ^ŒQ=úÆ ∞QÆ∞K«∂ HÍ~°º=ÚÅO^Œ∂,
Ñ‘_»ÅO^Œ∂, P~°OÉèí=ÚÅO^Œ∂ ã¨O‰õ∆Ωaè`«=∞ÜÕ∞º J*Ï˝#^Œâ◊Å∞ `˘ÅyáÈ~Ú<å~Ú ã¨∞=∂! P
^Œ∞~°Ìâ◊Åhfl ‰õÄ_® q*Ï˝# qHÍã¨=ÚKÕ Éèí㨇O KÕÜ«∞|_®¤~Ú. WѨC_»∞ h=Ù ^ÕǨÏ#QÆ~°=Ú#‰õΩ
~å*ˇ· 'ѨÓ~°‚=∞<À~°^äŒ∞Å∞— JÜ«∂º=Ù.
F ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ™êfiq∂! PHÍâ◊=Ú#∞ Z=_≥·<å `«# Ñ≤_çH˜eÖ’ |OkèOK«QÆÅ_®? J\Ï¡ˆQ D
„ѨѨOK«OÖ’ HõxÑ≤OKÕ PÜ«∂ ã¨∞Y^Œ∞óY ã¨OѶ¨∞@#ÅKÕ h=Ù |OkèOѨ|_»ÖË~°∞. Jq x#∞fl
`åHõ<≥·<å ÖË=Ù. D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, z`«Î=Ú, Éè’QÆ=ÚÅ∞ – g@xfl\˜HõO>Ë ã¨=Ú#fl`«∞ÅQÆ∞ h=Ù
hˆH ã¨~°fi^• K≥OkÜ«Ú#fl\˜ì P`«‡™ê„=∂*Ϻxfl Jkè~ÀÇ≤ÏOKå=Ù.
Jáê~å=∞ƒ~°áê#úã¨Î fi =∞[„™ê ã¨Î=∞Ü≥∂^ŒÜ«∞ó I
J=ÉèÏã¨Hõ~À x`«ºO |Ç≤Ï~°#Îâ◊Û ÉèÏ㨯~°ó II (â’¡ 46, ã¨~°æ 36)
J#O`« PHÍâ◊OÖ’ ÉÏ@™êiÜ«∞QÆ∞ P ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞x =Öˇ q∂~°∞ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊
ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥·, *Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ ''x`Àºk`« P`«‡ „ѨHÍâ◊=Ú——QÍ#∂, J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ ''„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ J#|_Õ
XHõ =ºH˜Î—— QÍ#∂ `≥eÜ«∞=ã¨∞Î<åfl=Ù.
ã¨fi`«Ç¨QÍ x¢+≤¯Ü«Ú_»=Ù, Ѩ~°=∞âßO`«, xi¡Ñ¨Î J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ h=ÚO^Œ∞ h ¿ã=
H˘~°ÔH· D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, WO„kÜ«∂~°÷=ÚÅ∞ xÅz L<åfl~Ú. HÍ=Ú‰õΩxÔH· HÍq∞x `«à◊√‰õΩ
ɡà◊√‰õΩÅ∞ K«∂ѨÙ#@∞¡ D Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl ~°∂áê^Œ∞Åhfl '^Œ$+≤ì— J#∞ ¿ã=‰õΩ~åeKÕ Hõ#∞ÅÖ’
LO_Õ ^Œ~°≈#â◊H˜ÎH˜ LáêǨ~°OQÍ H˘x~å|_»∞K«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi^• „ѨâßO`«OQÍ JK«∞º`«∞Öˇ· LO@∂<Õ
D '^Œ$â◊º=Ú—#∞ ã‘fiHõiOK«O_çQÍx, `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ@=∂? HÍ<ÕHÍ^Œ∞. J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
F „ѨǨ¡^•`«‡^Õ"å! h=Ù =∞ǨÏhÜ«Ú_»=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë, XHõ"≥·Ñ¨Ù – D â◊s~°=∞^茺OÖ’
LO_ç ™êH˜∆ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ ã¨OKå~°=Ú gH˜∆ã¨∂Î D WO„kÜ«∞=ÚÅ^•fi~å D [QÆ`«∞Î#∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ù. =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ =∂~°∞Ê KÕ~∞° ÊÅ∞ LO_»#\˜ì „ÉÏǑχ`«`Ϋ fi=Ú#‰õΩ x`«º™ê‰õΩ∆ Öˇ· "≥Å∞Q˘O^Œ∞
K«∞<åfl~°∞. D '^ÕǨÏ=Ú—J<Õ Ñ¨Ù+¨Ê=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™œ~°Éèí=Ú h"Õ. WO^Œe J=∞$`«~°ã¨=Ú h"Õ. h=Ù
D ^ÕǨÏ=Ú#∞ q_»z<å~å – WHõ PÃÑ· Wk Z=iH˜ „¿Ñ=∂ã¨Ê^Œ=∞ø`«∞Ok? D „ѨǨ¡^Œ LáêkèÖ’<Õ
HÍ^Œ∞. ã¨~°fi„áê}∞ÅO^Œ∞, J}∞=}∞=Ù<å xO_çÜ«Ú#fl ¿ãflǨÏ~°ã¨O h"Õ. 'â◊s~°=Ú— J<Õ Hõ>ˇìÜ«∞O^Œ∞
J}˜yÜ«Ú#fl xѨC=Öˇ h=Ù LO_»<Õ L<åfl=Ù. ã¨~Àfi`«Î=∂™êfi^Œ=∞QÆ∞ J=∞$`« ~°∂ѨÙ_»=Ù h=Ù.
ã¨=∞ã¨Î `Õ[=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨ*Ë¿ãk h"Õ.
458
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Ѩ^•~°÷=ÚÅxfl\˜ LxH˜h „QÆÇ≤ÏOKÕk h=Ù. JO`«~ü-ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨∞ÎÅQÆ∞ P`«‡^Õ"å! D
^Œ$â◊º=∞O`å h ã¨O„Ѩ^Œ~°≈#"Õ∞! hÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`«<Õ D Hõà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
`«=∞ Ѩ#∞Å#∞ `å=Ú KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. "åÜ«Ú=Ù Ü≥ÚHõ¯ K«Å#=Ú#‰õΩ, z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
KåOK«Åº=Ú#‰õΩ, |∞kú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊, J„ѨHÍâ◊=ÚʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}O h"Õ.
h=Ù LѨã¨OǨÏiOK«∞@KÕ`«<Õ D "å‰õΩ¯ '=∞~°}=Ú – =¸~°Ûù – x„^Œ— ÅO^Œ∞ qb#"≥∞ÿ
áÈ=ÙK«∞#flk. WO`«óѨÓ~°fiѨ٠â◊s~°=ÚÅ#∞, WѨÊ\˜ D â◊s~°=Ú#∞, WHõ =ÚO^Œ∞ U~°Ê_»É’ÜÕ∞
â◊s~°=Ú#∞ nѨ=Ú=Öˇ „Ѩ[˚fiieOѨ*Ë¿ãk h"Õ. XˆH |OQÍ~°=Ú #∞O_ç J<ÕHõ PÉèí~°}=ÚÅ∞
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, h #∞O_çÜÕ∞ D qq^èŒ ã¨O™ê~°Ñ¨^•~°÷=ÚÅ∞, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. h‰õΩ h"Õ, ã¨fiqÖÏã¨=ÚQÍ '<Õ#∞ – h=Ù – J`«_»∞— J#∞ =∂Ü«∞`À
QÆ∂_ç# â◊|Ì=ÚÅhfl =º=ǨiOѨ*ËÜ«ÚK«∂, ã¨ÊOkOK«∞K«∞<åfl=Ù. h"Õ, D „ѨǨ¡^Œ <å=∞^èÕÜ«∞
=º+≤ìQÍ LO@∂<Õ, WO`«Ö’<Õ U`«`üã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ Jã¨OMϺHõ „áê}∞Å PHÍ~°, PKå~å^Œ∞Å
~°∂ѨOQÍ Ñ¨iÅH˜∆OѨ|_»∞K«∞<åfl~°∞. "Õ~°∞"Õ~°∞ Jyfl tYÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ Jyfl YO_»=ÚÅx J*Ï˝#
^Œ$+≤ìH˜ JxÑ≤OK«=K«∞Û<Õ"≥∂QÍx, Jyfl ã¨~°fi^• XHõ¯>Ë Hõ^•! h ã¨$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ h"Õ hHõO>Ë "ÕÔ~·#
PHÍ~°=Ú =Öˇ JQÆ∞Ѩ_»∞K«∞<åfl=Ù. ã¨~åfiHÍ~°=ÚÅ∂ h‰õΩ Jaè#fl"≥∞ÿ#"Õ.
D „|Ǩ‡O_»=∞O`å xO_çÜ«Ú#fl JqzÛù#fl ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù h"Õ. K≥@∞ì‰õΩ "ÕÖÏk ѨÓÅ∞
ѨÓã¨∞Î#fl@∞¡ D Éèí∂`«*ÏÅ=∞O`å hÜ«∞O^Õ L`«ÊuÎ J~Ú Ñ¨i„Éèíq∞™ÈÎOk. h =Å#<Õ D
q^èŒOQÍ Jaè=ºHõÎ=∞ÜÕ∞º ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅ∂ ã¨$+≤ì ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍâ◊"≥ÚO^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
K«∂ã¨∞Î#flk q∂ˆ~ .... K«∂_»|_»∞K«∞#flk q∂ˆ~! - F <å ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ ã¨fi~°∂áê! „ѨǨ¡^Œ
<å=∞^èÕÜ«∂! XHõ QÆ∞_ç¤"å_»∞ XHõ JO^Œ"≥∞ÿ# Ü«Ú=u ~°∂ѨÖÏ=}º=ÚÅ#∞ K«∂_»QÆÅ_®? ÖË_»∞.
h"Õ ÖËHõáÈ`Õ, WHõ D JO^Œ"≥∞ÿ# =ã¨∞Îã¨OѨ^Œ LO_ç ‰õÄ_® ÖË#>Ëì. ZO^Œ∞HõO>Ë, =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ HÍ~°º
– HÍ~°} â◊H˜Îx „Ѩ™êkOKÕk h"Õ Hõ^•! h"Õ ÖËHõáÈ`Õ D â◊s~°=Ú, D [QÆkfiqâı+¨=ÚÅ∞
x¿ãÎ[=Ú, J#∞Éèí=~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ H˘Ü«∞º, =∞\˜ì`À ã¨=∂#"Õ∞. "≥Å∞QÆ∞ LO_»∞@ KÕ`«<Õ XHõ
Q˘Ñ¨ÊH˘O_» Ü≥ÚHõ¯ B#fl`åºxfl K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`åO. "≥Å∞QÆ∞ ÖËHõáÈ`Õ, JO`å pHõ\ ˜=∞Ü«∞"Õ∞ Hõ^•!
F P`Õ‡â◊fi~å! x#∞fl á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ ã¨~°fi ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∞ #tOzáÈ`å~Ú. ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ pHõ\ ˜, q∞#∞‰õΩq∞#∞‰õΩ=∞<Õ #Hõ∆„`åÅ∞, =∞OK«∞ – Jhfl b#"≥∞ÿáÈ`å~Ú Hõ^•!
x*ÏxH˜ h JOwHÍ~°O KÕ`«<Õ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ U~°Ê_ç LO_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ZO`«\ ˜ z„`«"≥∂
K«∂Kå~å?
1. h=Ù ^Œi≈OK«∞K«∞O_»∞@KÕ`«<Õ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ã≤÷ux á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú.
2. h=Ù HÍ^ŒO>Ë, Jq WHõ LO_»=Ù.
3. nѨO `˘ÅyOK«QÍ<Õ nѨѨ٠HÍOu pHõ\’¡ qb#"≥∞ÿ áÈ=Ù#@∞¡, x#∞fl ^Œi≈OK«QÍ<Õ
ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅhfl, ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ Å~ÚOK«QÆÅ=Ù.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 459
Uq h ã¨`«ÎKÕ U~°Ê_ç LO@∞<åflÜ≥∂, Jq h JkfifÜ«∞ ^Œ~°≈#=ÚKÕ 'ÖËxq— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
x#∞fl P„â◊~ÚOz L#flq x#∞fl P„â◊~ÚOK«∞@KÕ =∂„`«"Õ∞ [~ÚOѨ |_»∞K«∞<åfl~Ú.
❖
J~Ú<å XHõ¯=∂@! "åã¨"Î åxH˜ Ѩ~=° ∂#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h Ü«∞O^Œ∞ J`«ºO`« ÉèOí QÆ∞~°"∞≥ #ÿ
ã¨∞Y ^Œ∞óY=Ú ÖˇHõ¯_»! XHõ xq∞+¨=ÚÖ’ XHõ ÅHõ∆=ÉèÏQÆ=Ú ZѨC_»∞ ѨÙ_»∞`ÀO^À, ZѨC_»∞
#t™ÈÎO^À Z=fi~°"≥∞ÿ<å QÆ=∞xã¨∞Î<åfl=∂? J\Ï¡ˆQ x#∞fl Ziy#\˜ì *Ï˝x ^Œ$+≤ìÖ’ P ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞
ZѨC_»∞ U~°Ê_»∞K«∞<åflÜ≥∂ ZѨC_»∞ `˘ÅQÆ∞K«∞<åflÜ≥∂ QÆ=∞xOK«∞@‰õΩ J~°›"∞Õ JQÆ∞@ÖË^∞Œ . J~Ú<å,
D ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ h J#∞„QÆǨÏO KÕ`« ѨÙ_»∞`«∂, #tã¨∂ÎO_»@"Õ∞q∞\˜? ...Jq x<Õfl „Éèíq∞OѨ
*ËÜ«∞"Õ∞q∞\˜?
[QÆ`«∞Î, L`«ÊuÎ, ÅÜ«∞=ÚÅ∞ - D [QÆ`«∞Î h=Ù QÍOK«∞@KÕ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞, x#∞fl QÍOK«∞@KÕ
qb#"≥∞ÿ áÈ=ÙK«∞#flk. ^Œ$ëêìO`åxH˜ XHõ ã¨fiѨfl „^Œ+¨ì `«# ã¨fiѨflOÖ’ K«∂KÕ =ã¨∞Î*ÏÅ =∞O`å
ã¨fiѨflO JO`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ Z@∞ áÈ`«∞<åfl~Ú? J\Ï¡ˆQ P`«‡*Ï˝#=Ú „áêÑ≤ÎOK«QÍ<Õ D [QÆ`«∞Î Z@∞
áÈ=ÙK«∞#flk? ''ÖËx^Õ—— JQÆ∞K«∞#flk. ''D [QÆ`«∞Î U Hõ∆}=∞O^Œ∂ ÖË^Œ∞—— – Jx `≥eã≤áÈ`ÀOk.
U Hõ∆}OÖ’#∂ U=∂„`«O ÖË#\˜ì XHõ =ã¨∞Î=Ù XHõ HÍ~°º"≥∞\Ï¡ x~°fiiÎã¨∞ÎOk? Z=Ô~·<å H˘xfl [Å
`«~O° QÆ=ÚÅ#∞ XHõ =∂ÅQÍ K«∞\˜ì `«# "≥∞_»Ö’ ^èiŒ OK«QÅÆ ~å? ''ã¨∞Y – ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ÖË=Ù...—— J#∞
P`«‡*Ï˝# ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# Zé∞HõKÕ, Wq ѨÙ\˜ì# =∞~°∞Hõ∆}O K«K«∞ÛK«∞<åfl~Ú. q"Õ‰õΩÅ∞ q∞=Ú‡Å#∞
^Œi≈OK«∞@KÕ ã¨~°fiã≤÷`«∞ÅO^Œ∂ UHõsuQÍ LO_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
F J#O`«~°∂áê! Jq"Õ‰õΩʼnõΩ q∂~°∞ Zxfl ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ `ÀK«∞K«∞<åfl~À K≥ѨÊ#ÅqHÍ^Œ∞.
"åã¨Î"åxH˜ q∂‰õΩ WÇ¨Ï Ñ¨~°=ÚÅ<Õq ÖË=Ù. q∂~°∞ J=Ü«∞=~°Ç≤Ï`«∞Å∞! x~°Ç¨ÏOHÍs! x~åHÍs!
ã¨~°fiHõ~åÎ! F Dâ◊fi~å! 㨈~fiâ◊fi~å! „ѨǨ¡^Œ<å=∞^èÕÜ«Ú_»QÆ∞ <å ã¨fi~°∂Ѩ=∂! ã¨~°fiã¨fi~°∂áê!
P`«‡ÉèQí "Æ å<£! h PHÍ~°=Ú „|Ǩ‡O_»=Ú HõO>Ë ZO`À ZO`À qã¨Î $`«"∞≥ #ÿ k! Ѩ~=° ∞âßOuѨ~åÜ«∞}Ï!
h‰õΩ kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞ QÍHõ! xdÅ PQÆ=∞=ÚʼnõΩ h=Ù Jf`«=Ú! PQÆ=∞=ÚʼnõΩ ("Õ^Œ=ÚʼnõΩ)
P^è•~°∞_»=Ù! [Ü«∞ [Ü«∞! Ѩ~°=∂`å‡! *Ï`å! (ѨÙ@∞ìK«∞#flk q∂ˆ~!) J*Ï`å! (ѨÙ@∞ìHõ ÖËx)
Hõ∆`å! (#tOK«∞K«∞#flk) JHõ∆`å! (<åâ◊#=Ú ÖËx) ÉèÏ"å! JÉèÏ"å! [Ü«∂! J[Ü«∂!... h‰õΩ
ã¨~°fi^• [Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
WѨC_»∞ <Õ#∞ âßO`«∞_»<≥·<å#∞. Ü«∞^•~°÷"Õ∞q∞\’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. [~ÚOKå#∞. WO^Œ∞ňH
WO`«HÍÅO rqOKå#∞. <å‰õÄ – h‰õÄ ‰õÄ_® <å#=∞™ê¯~°O!
<å "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú `«`ü ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, – x~å=∞Ü«∞=¸, ã¨fi`«óã≤^Œú=¸, ã¨fiã¨Oã≤^Œú=¸
~åQÆ~°O[<å ~°Ç≤Ï`« ã¨fi~°∂Ѩ=¸ J~ÚL#flk. WHõ <å‰õΩ |O^èŒ"Õ∞q∞\˜? qѨ`≥ÎHõ¯_»? ã¨OѨ^Œ
ZHõ¯_»? <å‰õΩ [##=∞~°}=Ú ÖˇH¯õ _çq? <Õ#∞ „H˘`«QÎ Í x~å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ x`«ºâßOu á⁄O^Œ@"Õ∞q∞\˜?
...<Õ#∞ ã¨~°fi^• âßOu ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ J~Ú L<åfl#∞.
❖❖❖
460
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
15. ^•#=ÙÅ∞ – n#`«fi=Ú
D q^èŒOQÍ zO`«#KÕã¨∞Î#fl „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ „Hõ=∞OQÍ x~ÀÌ+¨=Ú – x~°ÌfiO^Œfi=Ú – xifiHõÅÊ=Ú
JQÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ™ê„=∂[º=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. ã¨=∂kèx J=^èŒiOKå_»∞. XHõ z„`«Ñ¨@OÖ’x
ÉÁ=∞‡ÖÏQÍ, teÊKÕ =∞ÅK«|_ç# tÖÏq„QÆǨÏOÖÏQÍ LO_çáÈÜ«∂_»∞. J\˜ì xifiHõÅÊ ã¨=∂kèÖ’
ã¨∞ã≤÷~°∞_≥·<å_»∞.
JHõ¯_ç Jã¨∞~° =∞O„u=ˆ~}∞ºÅ∞, `«k`«~°∞Å∞ „ѨǨ¡^Œ∞x ã¨=∂kè #∞O_ç „Ñ¨É’kèOѨ*ËÜ«∂Åx
ZO`«QÍ<À „Ѩܫ∞uflOKå~°∞. HÍx Uq∞ ÖÏÉèíO? J`«_»∞ =∂„`«O ~åuÜ«∞O^Œ∞ K≥Hõ¯|_ç# ã¨∂~°∞ºx
=Öˇ „ѨâßO`«ÉèÏ=O`À UHõ^Œ$+≤ì`À LO_çáÈÜ«∂_»∞. U Ñ≤Å∞Ѩ٠HÍx, U ^Œ$+≤ì HÍx J`«x ^Œi
KÕ~°@"Õ∞ÖË^Œ∞. ...P q^èŒOQÍ H˘xfl~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú.
JO`«~O° QÆOÖ’ P`«_∞» UHõ=Ú – JYO_»=Ú – J„Ѩ"∞Õ Ü«∞O – xifi+¨Ü∞« =Ú – x~°=kèH=õ Ú
JQÆ∞ „|Ǩ‡#O^ŒO J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. P`«x J#∞Éèí=ã≤÷u "åHͺʼnõΩ JO^Õk HÍ^Œ∞ XHõ K≥O|∞
ã¨Ç¨Ü«∞O`À ã¨=Ú„^Œ[ÅO ZO`«\ ˜^À U=∞x qâ◊^ŒÑ¨~°K«QÆÅO? J~Ú`Õ, |Ü«∞@‰õΩ =∂„`«O
K«∂KÕ"åiH˜ ''D`«_»∞ x~å#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞$`«∞º=Ù#∞ á⁄Ok<å_® Uq∞?—— – J#fl@∞¡QÍ
L#flk. WHõ áê`åà◊ ™ê„=∂*º=ÚÖ’ Jã¨∞~° *Ïu Ü≥ÚHõ¯ r=#q^è•#O H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞
K≥O^Œ™êyOk. ZO^Œ∞HõO>Ë "åà◊§#∞ áêeOKÕ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ÖË_»∞. "≥Ú#fl"≥Ú#fl\˜^•HÍ ^Õ=`«Å‰õΩ
ã≤OǨÏã¨fiѨfl"≥∞,ÿ q+¨µ^‚ fiÕ +≤ J~Ú, |ÅѨ~å„Hõ=∞=O`«∞_≥· ѨiáêeOz# Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ #$ã≤OǨϙêfiq∞
KÕuÖ’ ǨÏ`«"≥∞ÿáÈÜ«∂_»∞. <Õ_»∞ D „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ ã¨=∂kèx J=^èŒiOz ~åHõ∆ã¨<åÜ«∞Hõ`åfixH˜
ã¨∞^Œ∂~°=ÚQÍ, JO`«~°OQÆ =º=ã≤÷`«∞_≥· ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ UHÍO`« áê~°=㨺=Ú #O^Œ∞ LO_çáÈÜ«∂_»∞.
Z=Ô~O`« „Ѩɒ^èŒO KÕã≤<å P`«x Ѩ@¡ Jk K≥q\˜"å_ç =ÚO^Œ∞ â◊OMÏ~å==∞QÆ∞K«∞#flk.
❖
~åA ÖËHõáÈ`Õ JÅÊÜ≥∂K«#Å∞QÆÅ"åi HÍ~°º„Hõ=∞O L^Œú $`«"≥∞ÿ JO`å J~åK«Hõ"Õ∞
J=Ù`«∞OkQÆ^•! áê`åà◊ѨÙ~°OÖ’ J~åK«HõO „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. ''ÃÑ^ŒÌ KÕѨ z#flKÕѨ#∞ „q∞OQÆ@O——
– J<Õ =∞`«û<åºÜ«∞O `åO_»qOzOk. |Å=O`«∞Å∞ |ÅÇ‘Ï#∞Å#∞ Ñ‘_çOK«™êQÍ~°∞. „Ѩ[Å∞
xã¨ûǨܫÚÖˇ· J<ÕHõ Ñ‘_»Å∞ Z^Œ∞~˘¯#=Åã≤ =KÕÛk. ™ê=∂#º „Ѩ[Å∞ kˆH¯ÖËHõ xã¨ûǨܫÚÅ∞
HÍ™êQÍ~°∞.
UHõ~°ã¨ã¨fi~°∂Ѩ=Ú á⁄OkÜ«Ú#fl „ѨǨ¡^Œ∞#‰õΩ D q=~åÅhfl `≥eÜ«∞<Õ `≥eÜ«∞=Ù. P`«_»∞
ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’x =ºH˜ÎÖÏQÍ ã¨=∂kè `«`«Ê~°∞_»ÜÕ∞º L<åfl_»∞Hõ^•! WHõ |Å=O`«∞ÅQÆ∞ ^≥·`«∞ºÅ∞ qK«Hõ∆}Ï
â◊¥#∞ºÖˇ· P"Õâ◊ HÍ"Õâß^Œ∞Å`À `«=∞Ö’`å"Õ∞ HõÅÇ≤ÏOK«∞HÀ™êQÍ~°∞. QÆ∞}=O`«∞Å∞ QÆ∞}Ç‘Ï#∞ÅKÕ
Ç≤ÏOã≤OK« |_»™êQÍ~°∞. |ÅÇ‘Ï#∞Å ™⁄`«∞Î |Å=O`«∞Å∞ ÖÏHÀ¯=@O, [#∞Å∞ =∂# =∞~åº^ŒÅ∞
=^Œe „Ѩ=iÎOK«@O, J^èŒ~°‡O, J|ÅÅ, Ñ‘_ç`«∞Å Q˘O`«∞HõÅ∞ qxÑ≤OK«∞HÀHõáÈ=@O – W=hfl
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 461
JOwHÍ~° Ü≥∂QƺO HÍ™êQÍ~Ú. JO`«óѨÙ~°OÖ’ Hõ@∞ìÉÏ@∞¡ „Éèí+¨ì"≥∞ÿ<å~Ú. J<Õ‰õΩÅ∞ J^èŒ~°‡Ñ¨~°∞Å
^Œ∞â◊Û~°ºÅ‰õΩ `«=∞ ^èŒ#, [#=ÚÅ#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x, K≥ѨCH˘#∞@‰õΩ ^•iÖËHõ, WHõ KÕ¿ãk ÖËHõ,
zO`å=∞QÆ∞flÖˇ·, aK«ÛQÍO¢_≥· K«iOK«™êQÍ~°∞.
❖
ZѨC_»∂ ÖËxk, ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ PO`«~°OyHõOQÍ ~åHõ∆㨠*ÏuÖ’ W\˜ì Ѩi}Ï=∂Å∞ ~å=_»O
K«∂z JHõ¯_ç ÃÑ^ŒÌʼnõΩ Uq∞ KÕÜ«∂Ö’ `≥eÜ«∞x Ѩiã≤÷u =zÛOk. =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù ^Õ=`åÉÏʼnõΩÅ∞
=zÛ Jã¨∞~°∞Å#∞ Ѩ~åÉèqí ã¨∞OÎ >Ë, "åà◊§Ö’ "åà◊§‰õΩ SHõ=∞`«ºO ÖËH,õ J==∂<åÅ∞ kQÆq∞OQÆ∞HÀ=Åã≤
=zÛOk. "åà◊§Ö’ "åà◊√§ áÈ\Ï¡_»∞H˘#∞K«∂, LkfiQÆfl`«`À n#∞Å∞ HÍ™êQÍ~°∞.
❖❖❖
16. ã¨$+≤ìˆH Zã¨~°∞
P q^èŒOQÍ J<ÕHõ ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. xdÅ[QÆ`«¯àϺ}HÍ~°‰õΩ_»∞, H©∆~°ã¨=Ú„^Œ
x"åã≤, â◊„`«∞=∞~°Ì#∞_»∞ JQÆ∞ q+¨µ‚=¸iÎ XHõ ~ÀA `«# x„^•=Ú„^Œ#∞ q_çKå~°∞. <≥=∞‡kQÍ Hõà◊√§
`≥iKå~°∞. áê`åà◊O, `«^•Ìfi~å ^Õ=Ö’HõO, `«k`«~° Ö’HÍÅ∂ Jã¨Î=ºã¨ÎOQÍ LO_»@O QÆ=∞xOKå~°∞.
`«# *Ï˝#<Õ„`«=ÚÅKÕ ã¨~°fi[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ QÆu – ^Œ∞~°æ`«∞Å#∞ Ѩijeã¨∂Î W@∞¡ `«#Ö’ Ü≥∂zOK«
™êQÍ~°∞.
N=∞Ǩ q+¨µ=‚ Ù (=∞#ã¨∞ûÖ’) : PǨ! Ѩ~=° ∞Éè‰í Ωõ _Î Q» ∞Æ „ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ „|ǨχѨ^=Œ Ú# q„â◊q∞OzÜ«Ú#fl
D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ áê`åà◊ Ö’HõOÖ’ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ÖˉõΩO_®áÈÜ«∂_»∞. WHõ ^•#=ÙÅ∞ `«=∞#∞ `å"Õ∞
Ç≤ÏOã≤OK«∞H˘O@∂ „Hõ=∞OQÍ `«=∞‰õΩ `å"Õ∞ |ÅÇ‘Ï#∞ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. ~åHõ∆ã¨∞Å∞ ÖËHõáÈ`Õ, JѨC_»∞
Ѩ~°º=™ê#"Õ∞q∞\˜? ^Õ=`«ÅÖ’ ''"Õ∞=Ú q[Ü«∞=Ú á⁄O^•e—— J<Õ Ñ¨@∞ì^ŒÅ LO_»^Œ∞. Ѩ@∞ì^ŒÅ
LO_»x KÀ@ L`«Î=∞ â◊H˜Î, Ü«Ú‰õΩÎÅ∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_çáÈ`å~Ú. „Hõ=∞OQÍ ^Õ=`«Å LxH˜ˆH Zã¨~°∞
=ã¨∞ÎOk. ^Õ=`«Å∞ âßOuOz, "å~°O`å ^ŒfiO^Œfi~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# „|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞. Jaè=∂#
~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· ã¨fi~°æã¨∞Y=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õ™êÎ~°∞.
^Õ=`«Å∞ P q^èOŒ QÍ <åâ◊#=∞=@O [iy`Õ JѨC_Õ=∞ø`«∞Ok? „Hõ=∞OQÍ Éè∂í Ö’HõOÖ’ Ü«∞[˝
Ü«∂QÍk „H˜Ü«∞Å∞ ‰õÄ_® #t™êÎ~Ú. W+¨ì Éè’QÆ=ÚÅ#∂, `«k`«~° „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOKÕ
^Õ=`«Å∞ ÖËHõáÈ`Õ WHõ Hõ~°‡Å‰õΩ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞ UO LO\Ï~Ú? JO^Œ∞KÕ`« ''Hõ~°‡ L`«¯ $+¨ì`«——
J#∞ HÍ~°º„Hõ=∞=Ú`À ‰õÄ_ç# =∂#=ÙÅ∞ |^ŒúHõã¨∞÷Ö∫`å~°∞. „H˜Ü«∞Å∞ #t¿ãÎ Hõ~°‡Éèí∂q∞ JQÆ∞
Éè∂í Ö’HõO #tOzáÈ`«∞Ok. Éè∂í Ö’Hõ"∞Õ #t¿ãÎ WHõ U=Ú#flk? D ã¨O™ê~°"∞Õ #tOK« É’=ÙK«∞#fl^Õ!
❖
Jˆ~! ÉèÖí zË ‰õΩ¯ =zÛѨ_Oç ^Õ. „ѨàÜ
◊ ∞« O `«~∞° "å`« <Õ#∞ KÕã#≤ D ã¨$+≤ì JHÍÅOQÍ, J~°Oú `«~O° QÍ
Å∞ѨÎ"≥∞ÿáÈ`ÀOkHõ^•! <åKÕ HõeÊ`«"≥∞ÿ# D qâßÅ[QÆ`«∞Î #t¿ãÎ <å D bÅÜÕ∞ ÉèíOQÆ"≥∞ÿ áÈQÆÅ^Œ∞.
462
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JѨC_»∞ <Õ#∞ ‰õÄ_® ''K«O„^Œ – #Hõ„∆ `« – PHÍâ◊—— â◊¥#º=∞QÆ∞ <å D â◊s~°=Ú#∞ qb#"≥Ú#~°∞ÛH˘x
`«`ü Ѩ^Œ=Ú# "≥ÅÜ«∞=Åã≤=ã¨∞ÎO^Õ! Jk JHÍÅ=∞QÆ∞ qѨs`«Ñ¨i}Ï=∞O J=@O KÕ`« Lz`«O
HÍ^Œ∞, „âıÜ«∞=Ú HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D r=ÙÅ∞ „ѨHõ$uÖ’ ÅÜ«∞O á⁄Ok#ѨÊ\˜H©, =¸ÖÏ*Ï˝#O
LO_»<Õ LO@∞Ok. HÍ|\˜ì '=∞~°Å [x‡OKåe— J<Õ `«Ñ¨# q∞yeÜÕ∞ LO@∞Ok. D ã¨$+≤ì
U~°Ê_çÜÕ∞ LO_»=Åã≤# JQÆ`«º=Ú#flk. JO^Œ∞KÕ`« D ^•#=ÙÅ∞ `«=∞`«=∞ Ѩ~å„Hõ=∞=ÚÅ`À
rqOz LO_»@O J=ã¨~°"Õ∞. ~åHõ∆ã¨∞Å∞ LO>Ë, ^Õ=`«Å∞ ‰õÄ_® LO\Ï~°∞. JѨC_»∞ `«Ñ¨ã¨∞û,
Ü«∞[˝=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∂=º=Ǩ~åʼnõΩ ‰õÄ_® KÀ@∞ LO@∞Ok. ã¨O™ê~°=Ú J#|_»∞#k
LO@∞Ok. JѨC_»∞ ã¨$+≤ìH˜ ã¨O|OkèOz# Jã¨O^Œ~°ƒùѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ~°™êÉèÏ㨠LO_»^Œ∞. Hõ#∞Hõ
<ÕxѨC_»∞ áê`åà◊Ö’HõO "≥o¡ „ѨǨ ^¡ ∞Œ x '~å[ºáêÅ#— J#∞ Hõ~=ΰ ºOÖ’ xÜ«∞q∞OK«@"Õ∞ ã¨=Úz`«O.
XHõ"Õà◊ „ѨǨ¡^Œ∞x |^Œ∞Å∞QÍ =∞~˘Hõix ~å[ºáêÅ#Ü«∞O^Œ∞ xÜ«∞q∞^•Ì=∞O>Ë, Jk ã¨=∞O[ã¨O
HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D „ѨǨ¡^Œ^ÕǨÏ=Ú J`«ºO`« Ѩq„`«"≥∞ÿ#k. D`«_»∞ WHõ =∞~°Å [x‡OK«_»∞.
=~°Î=∂<åxH˜ D`«_»∞ H˘O`«HÍÅO ~å[ºáêÅ# x~°fiiÎOK«=Åã≤# 'Ü≥∂QÆO— L#flk. J@∞`«~°∞"å`«
‰õÄ_® HõÖÏÊO`«=Ú=~°‰õΩ D`«_»∞ D ã¨$+≤ìˆH XHõ PÉèí~°}"≥∞ÿ rqOK«@"Õ∞ Dâ◊fi~°xÜ«∞u.
xÜ«∞uH˜ U=∂„`«O ÉèíOQÆO H͉õÄ_»^Œ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« <ÕxѨC_»∞ „ѨǨ¡^Œ∞x „ѨɒkèOѨ
*Ë™êÎ#∞. D`«_»∞ `«#Ü≥ÚHõ¯ r=#∞‡HõÎ ã≤÷uÖ’ xifiѶ¨∞flOQÍ LO@∂<Õ, ~å[ºáêÅ# KÕÜ«ÚK«∞O_»∞#∞
QÍHõ! JѨC_Õ ^Õ=`«Å∂ LO\Ï~°∞... Jã¨∞~°∞Å∂ LO\Ï~°∞. ^ŒfiO^Œfi=Ú LO@∞Ok. JѨC_»∞
=∂„`«"Õ∞ <å bÅ K≥‰õΩ¯ K≥^Œ~°‰õΩO_® LO@∞Ok. "åã¨Î"åxH˜ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ L^ŒÜ«∞=Ú –
Hõ∆Ü«∞=¸, D Ô~O_»∂ <å‰õΩ XHõ¯>Ë J~Ú#ѨÊ\˜H© <Õ#∞ Ü«∞^ä•suQÍ<Õ ã¨~°fi=¸ U~åÊ@∞ KÕã≤
LOK«@O WѨÊ\˜<å ã¨fiÉèÏ==Ú J~Ú L#flk.
WѨC_»∞ D H©∆~°™êQÆ~°â◊Ü«∞#=Ú D suQÍ XHõ „ѨHõ¯ H˘#™êyã¨∂Î<Õ, Ü≥∂QÆx„^ŒÖ’ LO_ç
LO@∂<Õ, WHõ¯_» x„^•=Ú„^Œ‰õΩ ÉèíOQÆO ÖˉõΩO_®<Õ <Õ#∞ áê`åàÏxH˜ "≥à◊§@O, „ѨǨ¡^Œ∞x`À
ã¨OÉèÏ+¨}, [QÆ`«∞Î#∞ ã¨∞ã≤÷sHõiOK«@O "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å [~°∞QÆ∞K«∞O_»∞#∞ QÍHõ.
❖❖❖
17. <å~åÜ«∞}ÀѨ<åºã¨=Ú
P q^èŒOQÍ Ü≥∂zOz# NǨÏi ã¨~åfi`«‡‰õΩ_≥·Ü«ÚO_ç#\˜ì `«#Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ`«
H©~∆ ™° êQÆ~O° Ö’ â◊Ü∞« #ã¨=Ú„^ŒOÖ’ LO@∂<Õ, h~°∞ ‰õÄ_® K˘~°*ÏÅ#\˜ì áê`åà◊aÅO „Ѩ"tÕ OKå~°∞.
„ѨǨ¡^Œ∞x JO`«óѨÙ~°O „Ѩ"ÕtOz JHõ¯_» „|Ǩχ^Õ=Ùx=Öˇ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿÜ«Ú#fl
„ѨǨ¡^Œ∞x K«∂Kå~°∞. P ^Œyæ~°Ö’ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∞Î#fl ~åHõ∆ã¨∞Å∞ <å~åÜ«∞}ÏQÆ=∞#=ÚKÕ „Ѩ"ÕtOz#
"≥·+¨‚= `Õ[=Ú#‰õΩ `åà◊ÖËHõ ^Œ∂~°OQÍ "≥à◊§™êQÍ~°∞. "åà◊§O`å q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ J~°÷OQÍHõ `«=∞
=∞O„u =~°∞ºÅ‰õΩ P qâı+¨=Ú#∞ x"ÕkOK«\ÏxH˜ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fâß~°∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 463
PHÍâ◊OÖ’ JѨC_Õ K«O„^Œ∞_»∞ L^Œ~Úã¨∞Î<åfl_»∞. q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ "ÕOKÕã≤ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞
ã¨=∂kèÖ’ LO_çÜ«Ú#fl qâßÅ =∞Ok~°OÖ’ XHõ L#fl`åã¨#OÃÑ· Pã‘#∞Öˇ·<å_»∞. â◊OY, K«„HÍk
PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞ ^èŒiOz Ѩi"å~° ã¨"Õ∞`«∞_≥·Ü«Ú<åfl~°∞. ÅH©∆ ‡^Õq ѨÓfQÆ =O\˜ ǨÏã¨Î=ÚÅ`À
™êfiq∞H˜ qO*Ï=∞~°Å∞ gK«∞K«∞#flk. ^Õ= – |∞∞+¨µÅ∞, =∞ǨÏ~°∞¬Å∞ PÜ«∞#‰õΩ #=∞㨯iã¨∂Î
™È΄`«=ÚÅ∞ ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl~°∞. #=Ùfi`À ‰õÄ_ç# #∞#∞ÖË`« ÃÑ^Œ=ÙÅ`À ™êfiq∞, ''<åÜ«∞<å! „ѨǨ¡^•!
ÖË! „Ѩ|∞^Œ∞ú_»=Ù Hõ=Ú‡—— Jx ѨÅ∞‰õΩ`«∂<Õ áêOK«[#ºO ѨÓiOKå~°∞. q+¨µ‚^Õ=Ùx „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ
#∞O_ç [xOz# P ^èŒfix ~åHõ∆ã¨∞Å#∞ =¸iÛùÖË¡@@∞¡ KÕã≤Ok. P ^èŒfix qx q+¨µ‚^Õ=Ùx J#∞K«~°∞Å∞
„|Ǩ‡#O^ŒO á⁄O^•~°∞.
~åHõã∆ ∞¨ Å K«„Hõ=iÎ J~Ú#\˜ì „ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ q+¨µ^‚ =Õ Ùx â◊OMÏ<å^ŒO ZHõ¯_À ǨÏ$^ŒÜ∂« O`«~åà◊Ö’x
Ö’`«∞Å #∞O_ç q<åfl_»∞. <å^Œã¨fi~°O q#fl P_»„`åK«∞áê=ÚÖÏQÍ É’^èŒ#∞ á⁄O^Œ™êQÍ_»∞. P`«x
„áê}â◊H˜Î „Hõ=∞OQÍ „|Ǩχ~°O„^èŒ=Ú#∞O_ç ÖËz â◊s~°=∞O`å "åºÑ≤OzOk. „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞
<≥=∞‡kQÍ JOQÆ „Ѩ`«ºOQÆ=ÚÅÖ’xH˜ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. WO„kÜ«∞ #= ^•fi~°=ÚÅ∞ L`ÕÎl`«=Ú
Öˇ·<å~Ú. ''eOQÆ â◊s~°=Ú—— J<Õ ^Œ~°Ê}=Ú#O^Œ∞ K≥·`«#º=Ú „ѨuaOaOzOk. Jk „Hõ=∞OQÍ
q+¨Ü≥∂#∞‡Y"≥∞ÿ z`ü[_»~°∂Ѩ=Ú# =∞<ÀÉèÏ=OQÍ á⁄OkOk. P q^èŒOQÍ z`«Î=Ú ã¨OK«Å#=Ú#∞
P„â◊~ÚOK«∞K«∞O_»QÍ P`«x <Õ„`«=ÚÅ∞ J~°úxq∂e`«=ÚÅ∞ J~Ú qK«∞Û‰õΩ<åfl~Ú. <å_ô
~°O„^èŒ=ÚÅÖ’ ^•y L#fl *Ï˝#â◊H˜Î „áê}Ïáê#"åÜ«Ú=ÙÅ =Å# ã¨=Ú`åûǨÏѨÓi`«"≥∞ÿ#k.
WHõ, „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ <≥=∞‡kQÍ Hõ^ŒÅ™êQÍ_»∞.
„áê}=ÚÅ∞ ѨÓi`«O J~Ú# `«~°∞"å`« P`«x =∞#ã¨∞û ѨiѨÓiÎ á⁄O^Œ™êyOk. `≥Å¡"åi#
`«~°∞"å`« ã¨~À=~°OÖÏQÍ P`«x „áê}=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û, Hõà◊√§ qHõã≤OKå~Ú. ''<åÜ«∞<å! „ѨǨ¡^•!
„Ѩ|∞^Œ∞ú_»=Ù Hõ=Ú‡—— J#∞ â◊|Ì`«~°OQÍÅ∞ P`«x K≥=ÙÅ#∞, =∞#ã¨∞û#∞ =∞~°Å =∞~°Å `åHÍ~Ú.
=∞##â◊H,Θ 㨇 $uâ◊HΘ Jaè=$kú JQÆ∞K«∞O_»QÍ P`«_∞» `«\ÏÅ∞# ÖËz Nq+¨µ=‚ ¸iÎH˜ #=∞㨯iOKå_»∞.
❖
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : <åÜ«∞<å! „ѨǨ¡^•! h=Ù h x[ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ 㨇iOK«∞@KÕ ^èŒ#∞º_»
"≥·<å=Ü«∂º! <å‰õΩ ã¨O`À+¨O. J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü«∞O. h‰õΩ D h ^ÕǨxfl u~°ã¨¯iOz, `«ºlOK«
=Åã≤# J=ã¨~°O WѨC_Õ=Ú#flk? W@∞ „áê~°|ú=ÚÜ≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ==ÚKÕ U~°Ê_ç L#fl ^•#=
~å[ºhfl, J@∞ J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú, x~°‡Å=Ú, x`«º=Ú JQÆ∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ XHõ¯™êˆ~ J=^èŒiOz
LO_»=K«∞Û#∞ Hõ^•! WѨÊ\˜ˆH h=Ù ã¨OHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»=Ü«∂º=Ù. Hõ#∞Hõ h‰õΩ H˘`«ÎQÍ `«ºlOK«
=Åã≤#^Õ=Ú#flk? „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤# ^Õ=Ú#flk? P`«‡`À UHõ`«fi=Ú á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ h‰õΩ
D âßs~°Hõ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ =Å# =KÕÛ H©_»∞, "Õ∞Å∞ U=Ú<åfl~Ú?
Hõ#∞Hõ, ÖËñ! D h Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú D HõÖÏÊO`«=Ú=~°‰õΩ J<ÕHõ r=ÙʼnõΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ"≥∞ÿ
LO_»É’=ÙK«∞#flk. J=â◊ºO [~°QÆÉ’ÜÕ∞ xÜ«∞u Jk. JO^Œ∞KÕ`«, h=Ù K«Hõ¯QÍ ÖËz ~å[ºáêÅ#
464
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕ~Ú. „Ѩ"åǨÏѨu`«OQÍ U^≥·`Õ `«Ñ¨ÊHõ x~°fiiÎOK«=Åã≤ =ã¨∞ÎO^À J^•Ìxx *Ï˝#∞Å∞ `«ºlOK«~°∞.
`«Ñ¨ÊHõ x~°fiiΙêÎ~°∞. Hõ#∞Hõ h=Ù L^ÕfiQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ÉèÏ==ÚÅ`À X#QÆ∂_ç#"å_»"≥·, HõÖÏÊO`«=Ú
=~°‰õΩ D Láêkè`À xÅz LO_»∞. ‰õΩO_» Ѩye#ѨC_»∞ P ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊O =∞ǨHÍâ◊OÖ’
qb#"≥∞ÿáÈ`«∞Ok Hõ^•! h=Ù ‰õÄ_® D Láêkè HõÖÏÊO`«=Ú#O^Œ∞ <ÕʼnõÄÅQÍ<Õ PÃÑ· WHõ
„|ǨχѨ^Œ=Ú# "≥ÅÜ«∞QÆÅ=Ù. WѨÊ\˜H˜ =∂„`«O D â◊s~°O`À r=#∞‡‰õΩÎ_»"≥· „ѨHÍtOK≥^Œ=Ù
QÍHõ!
❖
Ѩل`å! WѨC_Õ ''Wk HõÖÏÊO`«=Ú—— Jx XHõ"Õà◊ á⁄~°|_®¤"å Uq∞\˜? ^•fi^Œâ◊ Pk`«∞ºÅ∞
XHõ¯™êˆ~ „¿Ñˆ~Ñ≤`«∞Öˇ· XˆHKÀ@ L^Œ~ÚOK«@O, ZHõ¯_çHõHõ¯_» [QÆ`«∞Î „Ѩ[˚fieOK«@O "≥Ú^ŒÖˇ·#
HõÖÏÊO`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨O[˝ÖËq∂ ÖË=Ù Hõ^•! D r=ÙÅ∞, P Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, h=Ù, <Õ#∞, PHÍâ◊=Ú,
`«k`«~° [QÆ`«∞Î – W=hfl Uq∂ K≥‰õΩ¯ K≥^Œ~°<ÕÖË^Õ! =∞i, ''D â◊s~°=Ú `«ºlOK«|_®e—— J<Õ
Jaèx"Õâ◊=Ú ^ÕxH˜? Wk HõÖÏÊO`«=Ú HÍ<ÕHÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« h‰õΩ h=ÙQÍ D ^ÕǨÏ=Ú#∞
Ѩi`«ºlOK«<Õ =^Œ∞Ì. ˆH=ÅO ^ÕǨÏO J\˜ì ɡ@∞ì‰õΩ#flO`« =∂„`«OKÕ`«, Jk J*Ï˝#=∞xÑ≤OK«∞HÀ^Œ∞.
Z=x=∞ #Ãã· û`Õ `«# Ü«∞O^Œ∞ J*Ï˝#=Ú, JÅÊqâı+¨=ÚÖ P„â◊Ü«∞O Hõey LO@∞O^À, `«#
Ü«∞O^Œ∞ ^Œ∞óY "≥∂ǨÏ=ÚÅ#∞ ¿Ñ~°∞Û‰õΩx LO@∞O^À ...J\˜ì"åxH˜ =∂„`«"Õ∞ D â◊s~°^è•~°}=∞<Õk
ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ LO@∞Ok.
''<Õ#∞ ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~åx"å_»#∞. ZO^Œ∞‰õΩ `«QÆ∞`å#∞? WHõ <å QÆu, <Õ#∞ KÕÜ«∞QÆey#k
WO`« =∂„`«"Õ∞.
Hõ$â’-u^Œ∞óv =¸_èÀ-ǨÏ"Õ∞`åâßÛ<åºâ◊ÛÉèÏ=<åó I
=∞uO Ü«∞™êº=Å∞=∞ÊxÎ =∞~°}O `«ã¨º ~å[`Õ II (â’¡ 38, ã¨~°æ 39)
<Õ<˘Hõ =¸_è»∞_»#∞, ^Œ∞ód`«∞_»#∞, â◊s~°=∂„`«∞_»#∞, JÅÊHÍe‰õΩ_»#∞ ...Jx ÉèÏqOKÕ
"åxˆH '=∞$`«∞º=Ù— J<Õ J#∞Éèí=O P=â◊ºHõ=∞QÆ∞K«∞#flk.
|^Œú r=ÙÅ∞ - D [QÆ`«∞ÎÖ’ H˘O^Œ~°∞ r=ÙÅ JO`«óHõ~°}=ÚÅ∞ J<ÕHõ PâßѨ~°OѨ~°Å∞
HõeyLO@∞<åfl~°∞. J<ÕHõ K«OK«Å =$`«∞ÅÎ ∞ =zÛKÕi, P JO`«ó Hõ~}° =ÚÅ#∞ J<ÕHõ ^Œ∞~å‡~°=æ ÚÅÖ’H˜
D_»∞Û‰õΩxáÈ`«∞<åfl~Ú. ZO^Œ∞KÕ`?« P`«‡=ºuiHõ"Î ∞≥ #ÿ Jq"ÕH=õ Ú#∞ ã‘fiHõiOK«∞@KÕ`<« !Õ Jq"ÕH=õ Ú
`«$+¨‚ ~°∂Ѩ=Ú# `åO_»qOK«∞@KÕ`«<Õ! JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«OQÍ "å~°∞ J<ÕHõ ™êO™êiHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
QÍ_ç^ŒÅ=Öˇ "≥∂ã¨∞Î<åfl~°∞. "åi z`«Î=ÚÅÖ’ J<ÕHõ =$`«∞ÎÅ∞ J#∞Hõ∆}O U~°Ê_ç, J=hfl J<ÕHõ
ã¨∞Y^Œ∞óY Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ Jq„âßO`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ WK«∞Û‰õΩO@∂ áÈ`«∞<åflÜÕ∞! 'HÍ=∞=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·#
J#~°÷=ÚÅKÕ P =∞#ã¨∞ûÅ∞ Hõ∆}Hõ∆}O J@∂W@∂ D_»fi|_»∞K«∞<åflÜÕ∞! J\˜ì"å~°∞ `«=∞Ü«∞O^Œ∞
'HÍ=∞=Ú— J<Õ ã¨~°Ê=Ú#∞ HõeyÜ«ÚO_ç J<ÕHõ Pkè"åº^èŒ∞ʼnõΩ J~°›=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì"åiˆH
'=∞~°}=Ú— J<Õ B+¨^èŒ=Ú P=â◊ºHõ=∞QÆ∞K«∞#flk... JO`ÕQÍh, h=O\˜ "åiH˜ HÍ^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 465
=∞~°}=Ú JO>Ë Uq∞\˜?... F „ѨǨ¡^•! D â◊s~°=Ú Ñ¨i`«ºlOK«|_»∞@ÜÕ∞ Ö’Hõ=ÚÖ’
'=∞~°}=Ú— J<Õ ¿Ñ~°∞`À =º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk. P`«‡‰õΩ =∞~°}"≥∞Hõ¯_çk? Jk ã¨~fi° ^• x¢+¯≤ Ü«∞=Ú
Hõ^•! WHõ D â◊s~°=Ú Jã¨`ÕÎ Hõ^•! Jã¨`«º=Ú, „Éèí=∞=∂„`«=Ú J~Ú# D â◊s~åxH˜ =∂„`«O
''D â◊s~°=Ú K«K«∞ÛK«∞#flk—— ... J<Õ Ñ¨^Œ„ѨÜ≥∂QÆO ZO`«=~°‰õΩ ã¨=∞O[ã¨O? Hõ#∞Hõ '=∞$`«∞º=Ù—
J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ D â◊s~°=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® =∞#O PáêkOK«@O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
P`«‡*Ï˝#O HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰Ωõ â◊s~° „Éè=í ∞ LO_çÜ∞Õ f~°∞`«∞Ok. ''Jxfl "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ P`«‡`«`Ϋ fi=Ú#∞
^Œi≈OK«∞@—— J#∞ q~å=∞O ÖËx Ü«∞^ä•~°÷^Œi≈Ü≥ÚHõ¯ rq`«"Õ∞ x["≥∞ÿ# r=#O. Jk=∂„`«"Õ∞
ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖÏ â’aèOK«∞K«∞#flk.
Z=_≥·`Õ JǨÏOÉèÏ=~°Ç≤Ï`«∞_≥·, xi¡Ñ¨ÙÎ_≥·, ã¨=∞^Œ$+≤ìx á⁄OkLO\Ï_À – J\˜ì"å_»∞ ^èŒ#∞º_Õ!
Hõ#∞Hõ ~åQÆ^Õfi+¨~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ |∞kú`À D [QÆ`«∞Î#∞ ™êH˜∆=Öˇ ^Œi≈ã¨∂Î LO_®e. D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯
J™ê~°`fi« =Ú#∞ ã¨OѨÓ~°=‚ ÚQÍ „QÆÇÏ≤ Oz, J@∞ÃÑ· ''„QÆÇÏ≤ OK«@O – `«ºlOK«@O—— J#|_Õ ~Ô O_ç\ h˜
=^Œe"ÕÜ«∂e. D z`«Î=Ú#∞ ™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ ã¨=∞iÊOz"ÕÜ«∂e. `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ =º=Ǩ~°
~°∂ѨOQÍ „ѨHÍtã¨∞Î#fl D ÉÏǨϺ=ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∞ =∞#ã¨∞û ã¨HõÎ=Ú H͉õÄ_»^Œ∞. D =∞#ã¨∞û#∞
„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ b#O KÕÜ«∂e. ã¨`«º^Œ$+≤ìx J=ÅOaOz, PÃÑ· bÅQÍ Ö∫H˜Hõ
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ PK«iOK«∞K«∞#flѨÊ\˜H©, Jxfl"Õà◊ÖÏ "åã¨<åâ◊¥#∞º_≥· LO_®e.
W+¨ì, J~Ú+¨ì=ÚÅ∞ ã¨OѶ¨∞\˜Å∞¡K«∞#flѨC_»∞ Z=_≥·`Õ Z\˜ì ~åQÆ ^ÕfiëêÅ∞ U=∂„`«O á⁄O^Œ_À
...J\˜ì "åx rq`«"Õ∞ ^èŒ#º=Ú. =∂#ã¨ã¨~À=~°OÖ’ L`«Î=∞ *Ïu ǨÏOã¨Å∞ ã¨OK«iã¨∞Î#fl@∞¡
ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨~À=~°OÖ’ ‰õÄ_® âßOu, Hõ∆=∞, ÉèíH˜Î, "≥·~åQƺ=Ú, L`«Î=∞ Pâ◊Ü«∞=Ú - "≥Ú^ŒÖˇ·#
L`«Î=∞ QÆ∞}=ÚÅ∞ "≥e¡qiÜ«Ú QÍHõ! Z=xx K«∂¿ãÎ... ÖËHõ... Z=x ¿Ñ~°∞ K≥ѨC‰õΩO>Ë `«k`«~°
r=ÙÅ∞ P#O^Œ=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~À, J\˜ì"åi rq`«=Ú ^èŒ#º=Ú.
h=Ù JO`«\ ˜ =∞Ǩ=∂#∞º_»=Ù -„ѨǨ ^¡ ∞Œ _»=Ù! ™ê~°Hú <õ å=∞^èÜ
Õ Ú« _»=Ù! Hõ#∞Hõ „Ñ≤Ü∞« „ѨǨ ^¡ •!
h Ü≥ÚHõ¯ K«i„`« q#@OKÕ`«, h *Ï˝# ÉèíH˜Î"åHͺÅ∞ J#∞ã¨iOK«@OKÕ`« D ã¨~°fi[#∞Å∞ â◊√Éèí=Ú#∞
á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. J@∞=O\˜ h‰õΩ D rq`«=ÚѨ@¡ J~ÚK«Ûù L^Œ~ÚOK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
h=Ù WKåÛù~ÚK«ÛùʼnõΩ Jf`«∞_»=Ù Hõ^•!
❖❖❖
18. ^ÕǨÏ=Ú – r==Ú – r=Ù_»∞
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : a_®¤! „ѨǨ¡^•! hÜ≥ÚHõ¯ ã¨=∂Kå~°qâı+¨=ÚÅ∞ JkèHõO KÕ¿ã L^ÕÌâ◊O`À
h‰õΩ D ^ÕǨÏ=Ú, r=#=Ú, =∞~°}=Ú, r=ÙÅ QÆ∞iOz =∞iH˘xfl "åHͺÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞-
Ãã÷·~°ºO ^ÕǨÏ㨺 ^Œ$+¨ì㨺 rq`«O „áÈK«º`Õ[<≥·ó I
^ÕǨ#Î~å~°÷O ^ÕǨÏ㨺 ã¨O`åºQÀ =∞~°}O 㨇 $`«"£∞ II (â’¡ 1, ã¨~°æ 40)
466
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'r==Ú— J#QÍ Uq∞\˜? „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ Z^Œ∞Ô~· HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D ~°HõÎ=∂Oã¨=∞Ü«∞ ^ÕǨÏ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ LxH˜<Õ [#∞ÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ 'r=#=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. D r=Ù_»∞ =∞~˘Hõ ^ÕǨÏ=Ú
H˘~°ÔH· nxx qã¨i˚Oz#ѨC_»∞, P „Ѩ„H˜Ü«∞ÜÕ∞ '=∞~°}=Ú— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. h=Ù =∞Ǩ=∞uq
J=@OKÕ`« D Ô~O_»∞ J=ã¨÷Å#∞O_ç q_ç=_®¤=Ù. ''D ^ÕǨÏ=Ú`À\˜^Õ =∂ r=#=Ú—— Jx J<ÕHõ
=∞Ok r=ÙÅ∞ =∞~°Å=∞~°Å =∞##O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Jk x[=∂? HÍ^Œ∞!
h q+¨Ü«∂xH˜=¿ãÎ h‰õΩ J\˜ì ^ÕǨ`«‡Hõ"≥∞ÿ# |∞kú ÖË<ÕÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« h „áê}=ÚʼnõΩ
'WOH˘Hõ KÀ\˜H˜ áÈ=@O— – J<Õ^Õ LO_»^Œ∞. WHõ h‰õΩ rq`«=¸ÖË^Œ∞, =∞~°}=¸ÖË^Œ∞. ''h‰õΩ
rq`«"Õ∞ `«QÆ∞`«∞Ok... =∞~°}=Ú `«QÆ^Œ∞—— – Jx <Õ#∞ WO`«=~°‰õΩ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å ˆH=ÅO ^Œ$ëêìO`«
„Ѩ^Œ~°≈#=Ú H˘~°ˆH. ã¨~°fiA˝_»"≥·# h‰õΩ =∞~°}"Õ∞q∞\˜? rq`«"Õ∞q∞\˜? PHÍâ◊=Ú ã¨fi`«Ç¨QÍ
â◊¥#º"≥∞ÿ#k. JO^Œ∞Ö’ "åÜ«Ú=Ù L#flk. "åÜ«Ú=Ù P„Hõq∞OK«∞H˘x L#flO`«=∂„`«O KÕ`«
PHÍâ◊=Ú `«# â◊¥#º`«fi=Ú#∞ `«ºl™ÈÎO^•? ÖË^Œ∞Hõ^•! Hõ#∞Hõ ^ÕǨÏ|∞kú U =∂„`«O ÖË#\˜ì h=Ù
ã¨~°fi^• ^ÕǨÏâ◊¥#∞º_»"Õ J~Ú L<åfl=Ù.
=º=Ǩ~°O - J~Ú`Õ =º=Ǩ~°O H˘~°‰õΩ, ^ÕǨÏ^èŒ~°‡=ÚÖˇ·#\˜ì j`«–L+¨‚-ã¨Ê~°≈ *Ï˝<å^Œ∞Å∞
h‰õΩ L<åfl~Ú Hõ#∞Hõ, 'h=Ù D ^ÕǨÏ=Ú# L<åfl=Ù— Jx =º=ǨÏiOK«|_»∞`ÀOk. =$Hõ∆=Ú
Z`«∞ÎQÍ ÃÑ~°QÆ\ÏxH˜ PHÍâ◊=Ú HÍ~°}=Ú HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, ''PKÀ@ (PHÍâ◊O)Ö’ XHõ ÃÑ^ŒÌ
=$Hõ∆=Ú L#flk—— Jx [#∞Å∞ K≥ѨC‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞ Hõ^•! Wk ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. PHÍâ◊O ã¨^•
x~åHÍ~°OQÍ<Õ LO@∞Ok QÍx, =$H∆Í^Œ∞Å PHÍ~°O ã¨O`«iOK«∞HÀ^Œ∞ Hõ^•!
WHõ¯_» ã¨Ê~°≈ – *Ï˝#=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ 'P`«‡ÜÕ∞ nxH˜ HÍ~°}O— – Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
Jk Ö’Hõsu. h=Ù =∂„`«O P`«‡„Ѩɒ^èŒO á⁄O^Œ∞@KÕ hѨ@¡ ^≥· fi`«=∞O`å LѨâ◊q∞OzOk.
ѨizÛù#fl=∞QÆ∞ ^ÕǨ`«‡ |∞kú JA˝Å‰õΩ =∂„`«"Õ∞ LO@∞Ok QÍx, h =O\˜ qA˝Å‰õΩ HÍ^Œ∞. h
|∞kú XHõ¯ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ Ѩix+¨ª"≥∞ÿ LO_»∞@KÕ, x#∞fl âߢ™êÎ^Œ∞Å∞ ''z¢`«ÊHÍâ◊O
...—— Jx =i‚ã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨~°fi^• ã¨~°fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ hѨ@¡ ^ÕÇ¨Ï – J^ÕǨÏ=ÚÅ∞, Ѩi„QÍǨϺ –
Ѩi`åº[º=ÚÅ∞ JáêkOѨ|_»*ÏÅ=Ù. [Å=Ú#‰õΩ PHÍ~°"≥∞Hõ¯_»∞#flk? ...''ã¨fiÜ«∞"£∞ P`å‡!——
„Ñ≤Ü∞« „ѨǨ ^¡ •! J`«ºO`« PǨ^¡ HŒ ~õ "° ∞≥ #ÿ =ã¨O`«HÍÅO ~åx=Ú‡... ÖË^•, ã¨~fi° =Ú#∞ kQÆ„q∞Oy
"ÕÜ«∞QÆÅ „Ѩà◊Ü«∞HÍÅO =zÛѨ_»h ...H˘O_»Å∞ <ÕÅ ‰õÄÅh ...L`åÊ`«QÍÅ∞Å∞ gK«h ...D
[QÆ`«ÎO`å Éèí㨇O HÍh ...=KÕÛ^Õ=Ú#flk? áÈÜÕ∞^Õ=Ú#flk? P`«‡ Ü«∞O^Õ ã¨~°fi^• "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl
h‰õΩ =KÕÛ H©_Õq∞\˜? "Õ∞ÖËq∞\˜? D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ZO`«QÍ<À LO_»∞ QÍHõ, ÖË^• T_»∞ QÍHõ!
WO`«‰õΩ JO`« JQÆ∞QÍHõ, ÖËHõ q#+¨ì"≥∞ÿáÈ=Ù QÍHõ! D â◊s~°"Õ∞ YO_»YO_»=ÚÅQÆ∞ QÍHõ! P`«‡
#tOK«^Œ∞. =iúÅ¡^Œ∞. D â◊s~°ã¨ÊO^Œ#=Ú P`«‡ã¨ÊO^Œ#"≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? J=^Œ∞.
❖
P`«‡`À UHõ`«fi=Ú á⁄Ok#"åiH˜ ''<å‰õΩ ^ÕǨÏ=Ú`À LxH˜, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ L<åfl~Ú.
<Õ#∞ ^ÕÇϨ =Ú HõÅ"å_»#∞—— – J#∞ z`«qÎ „Éè=í ∞=∞O`å #tOK«∞K«∞#flk. JѨC_çHõ ''`«ºlOK«∞K«∞<åfl#∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 467
– `«ºlOK«∞@ÖË^∞Œ —— – J#∞ HõÅÊ# JO`å LO_»^∞Œ . ''nxx ѨÓiÎ KÕã#≤ `«~∞° "å`« Jk x~°fiiÎOK«=Åã≤
L#flk... Jk „áê~°Oaè™êÎ#∞ ... Wk Ѩi`«ºl™êÎ#∞—— – J<Õ ã¨OHõÅÊ=ÚÅhfl Hõ∆~ÚOzáÈ`å~Ú.
=ÚHõΠѨÙ~°∞+¨µÅ∞ Jhfl KÕã¨∂Î<Õ Un KÕÜ«∞x"åˆ~ J~Ú LO@∞<åfl~°∞. ''J=Ü«∞==ÚÖË Hõ~°‡Å∞
KÕ™êÎ~Ú. x~°=Ü«∞qÜ«∞QÆ∞ P`«‡ ^ÕxH© Hõ~°Î HÍ^Œ∞. J\˜ì x¢+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— – Jx
ÉèÏqOK«∞"åxH˜ Hõ~ΰ $`«fi"≥∞Hõ¯_»∞Ok? ZHõ¯_» JHõ~ΰ $`«fi=Ú LO@∞O^À, JHõ¯_» JÉè’HõÎ $`«fi=Ú ‰õÄ_®
ã≤kúOK«∞K«∞#flk.
JÉè’HõÎ $`«fiO „áêÑ≤ÎOKåÅO>Ë '<Õ#∞ ^ÕxH© Hõ~°Î#∞ HÍ^Œ∞— J#∞ JHõ~°Î $`«fi=Ú P„â◊~ÚOK«@"Õ∞
ã¨~Àfi`«¯+¨ì"≥∞ÿ# LáêÜ«∞O.
=ÚH˜Î, Ѩ~°=∞ âßOu - Hõ~°Î $`«fi=Ú, Éè’HõÎ $`«fi=Ú #tOKåÜ«∂ ... WHõ âı+≤OKÕk Ѩ~°=∞
âßOuÜÕ∞ ã¨∞=∂! J\˜ì âßOu ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ^•xx âߢã¨Î=ÚÅ∞ =ÚH˜Î Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
„Ѩ|∞^Œ∞úÅ∞, z#‡Ü«ÚÅ∞, qâ◊√^Œ∞úÅ∞ JQÆ∞"å~°∞ ã¨=∞ã¨Î=Ú Ju„Hõq∞Oz "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~°∞.
„QÆÇÏ≤ OK«∞@ H˘~°HÔ · `«ºlOK«∞#k QÍx, `«ºlOK«∞@ÔH· „QÆÇÏ≤ OK«∞#k QÍx WHõ¯_» "åiˆHn LO_»∞@ÖË^∞Œ .
„QÆÇÏ≤ OK«|_»∞K«∞#flk – J@∞¡ „QÆÇÏ≤ OK«∞@‰õΩ Hõ~,ΰ J=Ü«∞==ÚÅ∞, J=Ü«∞q, "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz#
„Ѩ=∂}–„Ѩ"Õ∞Ü«∞=ÚÅ∞ W\˜ì qq^èŒ qHÍ~°=ÚÅhfl J*Ï˝# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `å~°ã¨Ñ¨_»`åÜÕ∞"≥∂QÍx,
P`«‡#∞ Ziy# *Ï˝#∞ÅO^Œ∞ "å\˜H˜ KÀ@∞O_»^Œ∞. ''„QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞, „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞#k—— – J#∞
=º=Ǩ~°ã¨~°o ã¨#flyÅ¡QÍ JѨC_»∞ L^Œ~ÚOKÕ âßOuˆH '"≥∂Hõ∆=Ú— J#∞ =∞~˘Hõ ¿Ñ~°∞.
h =O\˜ ѨÙ~°∞+¨¢âı+¨µªÅ∞ ã¨~°fi^• J\˜ì =ÚH˜ÎÜ«∞O^Œ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∂, âßO`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞.
ã¨∞+¨µÑ≤Î ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J=Ü«∞==ÚÅ Hõ^ŒeHõÅ=Öˇ D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. <åÜ«∞<å!
Ѩ~°„|Ǩχɒ^èŒ á⁄OkÜ«ÚO_»∞@KÕ h‰õΩ ã¨~°fi"åã¨#Å∞ `˘ÅyáÈ~Ú<å~Ú.
Ѩ~å=É’^èŒq„âß#Î"åã¨<À [QÆu ã≤÷u"£∞ I
J~°úã¨∞ѨΠW"Õ¿ÇÏ=∂O `«fiO Ѩâߺ`«‡ã¨÷Ü«∂ kèÜ«∂ II (â’¡ 21, ã¨~°æ 40)
HÍ|\˜ì, D [QÆ`ü ã≤÷u#O`å J=Ö’H˜ã¨∞Î#flѨC_»∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨Oã≤÷`«"≥∞ÿ# |∞kú HõÅ"å_»"≥·,
ã¨QÆO x„kã¨∞Î#fl "åx=Öˇ LO_»∞. Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ b#"≥∞ÿ# z`«Î=Ú HõÅ"å~°∞, ''Wq KåÖÏ
ÉÏQÆ∞<åflÜÕ∞!—— Jx `«Åz, U ÉÏǨϺ=ã¨∞Î=Ù ÅO^Œ∂ U=∂„`«O Pã¨H˜Î Q˘#~°∞. WHõ¯_ç ^Œ∞óMÏÅKÕ
LkfiQÆ∞flÅ∞ HÍ~°∞. XHõ J^ŒÌ=Ú `«#ÔH^Œ∞~°∞QÍ U=ÚO>Ë J^•Ìx<Õ `«# Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∂Î
LO@∞Ok Hõ^•! x`«º=Ú‰õΩÎÅQÆ∞ "å~°∞ J<å㨉õΩÎÖˇ·, JxKåÛùѨÓ~°fiHõOQÍ PÜ«∂ „áêѨÎ=ÚÖˇ·#
HÍ~åºÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï~°∞.
*Ï„QÆu ™êfi`«‡x ã¨fi™ê÷ó ã¨∞áêÎó ã¨O™ê~°ã¨Oã≤÷`Ò I
ÉÏÅ=¢`«Êq"ÕѨ<ÕÎ ã¨∞+¨µÑ¨Îã¨^Œ$âßâ◊Ü«∂ó II (â’¡ 24, ã¨~°æ 40)
L`«=Î ∞ P`«‡^Œ~≈° #=Ú KÕÜÚ« K«∞#fl =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ x~°‡ÅǨÏ$^ŒÜÚ« Öˇ· D ã¨O™ê~° qâı+=¨ ÚÅhfl
K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ =∞ø#=Ú, xi¡Ñ¨Î`«, Jf`«`«fi=Ú =Ç≤ÏOz LO@∞<åfl~°∞. x„^ŒÖ’ ÉÏÅ∞_»∞
468
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Jã¨OHõeÊ`«OQÍ #_»z"≥à◊√§K«∂ LO\Ï_»∞. K«∂Kå"å?... J\Ï¡ LO@∞Ok, D ã¨O™ê~°OÖ’
*Ï˝#∞Å ã¨OKå~°O!
❖
„Ñ≤Ü«∞ÉèíHÍÎ! „ѨǨ¡^•! h=Ù JO`«~°=Ú# „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄OkÜÕ∞ L<åfl=Ù. JO^Œ∞KÕ`«
qkè=âß`«∂Î `å~°ã¨Ñ¨_ç, h q^èŒ∞ºHõÎ^èŒ~°‡"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ xez# D áê`åà◊Ö’Hõ K«„Hõ=iÎ`«fi=Ú#∞
Ü«∞^ä•suQÍ á⁄Ok LO_»∞. J#O`«~°O K«∞ºu~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ Ü«∞^ä•suQÍ á⁄Ok
LO_»∞. `«^Œ#O`«~°O K«∞ºu~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ`«`«fi=Ú#∞ J=^èŒiOK«QÆÅ=Ù.
J~Ú`Õ J=hfl ‰õÄ_® ã¨~°fi^• hÜ≥ÚHõ¯ xifi+¨Ü«∂#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# xifi+¨Ü«∞`«`«fi"≥∞ÿ
„Ѩ^Œ~°≈#=∞QÆ∞ QÍHõ! h=Ù ã¨~°fi^• JK«∞º`«∞_»"Õ ã¨∞=∂!
❖❖❖
19. „ѨǨ¡^Œ Ѩ\Ïìaè¿+Hõ=Ú
P q^èŒOQÍ '[QÆ^Œ^Œ∞ƒù`« =ã¨∞Î^Œ~°≈‰õΩ_»∞— JQÆ∞ P N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ "≥<≥flÅ=O\˜ ã¨∞=∞^èŒ∞~°
"å‰õΩ¯Å∞ ѨeHÍ_»∞. L`«=Î ∞*Ï˝<À^ŒÜ∞« =∞QÆ∞ =∂@ÅKÕ „ѨǨ ^¡ ∞Œ x Hõ#∞Å∞ qHõãO≤ Ѩ*âË ß_»∞. ÉèQí "Æ å#∞x
=∂@Åhfl „â◊^ŒúQÍ q#fl „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ =∞##"åºáê~°=Ú#∞ J=ÅOaOz#"å_≥·, q#„=Ú_≥· W@∞¡
ѨeHÍ_»∞.
„ѨǨ ^¡ ∞Œ _»∞ : `«O„_ô! <å~åÜ«∞}Ï! n~°H… ÍÅOQÍ, Jã¨OMϺHõ [#‡Å∞QÍ U"Õ"À =∂#ã≤Hõ "åºáê~åÅKÕ
_»ã≤ûÜ«Ú#fl <Õ#∞ `«=∞ J#∞„QÆǨÏO KÕ`« ã¨~°fi qâı+¨=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞Oz xifi+¨Ü«∞=Ú#O^Œ∞ H˘kÌ
Hõ∆}ÏÅ∞ q„âßOux á⁄O^•#∞. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞ã≤÷~°∞_»<≥· `«`«Êùe`«OQÍ ''ã¨=∂kè – Jã¨=∂kè——
ã≤÷`«∞ÅÖ’x ã¨=∞ã≤÷ux, ã¨=∞|∞kúx J=^èŒiOKå#∞. ™êfiq∂! x~°‡Å |∞kú`À <å JO`«~°OQÆ=Ú#
q∂ ^Œ~°≈#O KÕã¨∞‰õΩ<åfl#∞. D ~ÀA D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q∂~°∞ <å ÉÏǨϺ=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® ^Œ~°≈#O
„Ѩ™êkOKå~°∞.
¿ÇÏ =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å! Pkq+¨Ø‚! WѨC_»∞ <Õ#∞ U"≥∞ÿ L<åfl<À K≥ѨÙ`å#∞... q#O_ç.
J#O`« x~°‡ÖÏHÍâ◊=Ú# XHÍ<˘Hõ PHÍâ◊qÉèÏQÆ=Ú ZÖÏ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^À... J>Ë¡ ã¨~°fiq^èŒ
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ #∞O_ç q_ç=_ç#\˜ì <Õ#∞ ã¨fi`«óã≤^Œú=Ú (That which is Present by Itself) #O^Œ∞
ã¨~°fi^• x`«ºq=Ú‰õΩÎ_»<≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl#∞. q∂ Ü≥ÚHõ¯ P[˝ fã¨∞H˘x P`«‡zO`«# Ü«∞O^Œ∞
„Ѩ"ÕtOKå#∞. ZO^Œ∞H˘~°‰õΩ? U^À â’Hõ"≥∂ǨÏ=ÚÅ KÕ`«<À, cÉèí`«ûq+¨Ü«∞=ÚÅKÕ U~°Ê_ç#
"≥·~åQƺO KÕ`«<À, ã¨O™ê~°ÉèíÜ«∞O KÕ`«<À, D â◊s~°O `«ºlOKåÅ<À, ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOK« ÖË^Œ∞.
ã¨fiã¨fi~°∂ѨO Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈#ÉèÏQƺO H˘~°ˆH P zO`«#Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆ∞fl_»<≥·<å#∞. =∞#ã¨∞û x~°‡Å
=∞QÆ∞K«∞#flk. J<ÕHõ`«fi=∞O`å `˘ÅQÆ∞`«∂, „Hõ=∞OQÍ UHõ`«fi=Ú <åѨ@¡ `åO_»qOK«∞K«∞#flk. XˆH
=ã¨∞Î=Ù "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl KÀ@ â’Hõ"≥∞K«Û@? [#‡ÖËq∞\˜? ã¨~°fi^• ã¨~°fi=ÚQÍ L#fl <å‰õΩ ã≤÷u QÍx,
qÅÜ«∞=Ú QÍx, ÉèíÜ«∂ÉèíÜ«∞=ÚÅ∞ QÍx ZHõ¯_ç #∞O_ç =™êÎ~Ú?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 469
¿ÇÏ =∞¿ÇÏâ◊fi~å! 㨈~fiâ◊fi~å! WѨC_»∞ <å‰õΩ 'D ^ÕǨÏ=Ú `«ºlOKåe— J<Õ WK«Ûù ‰õÄ_®
ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, ã¨fi`«óã≤^Œú=ÚQÍ „áêÑ≤ÎOz# Ѩq„`ÕK«Ûù`À =~°Î=∂#OÖ’ ZO^Œ∞HõO>Ë, ^Œ$â◊º
=∞O`«\ ˜h `«ºlOz nxH˜ Jf`«"≥∞ÿ# ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊=Ú# ã¨∞„Ѩã≤^ŒúOQÍ J=ã≤÷`«∞_»<≥· L<åfl#∞.
''Wk ã¨O™ê~°=Ú. nxx =keOK«∞HÀ"åe—— .. J#∞ Ѩi`åѨ=Ú J*Ï˝#^Œâ◊Ö’<Õ LO@∞OkQÍx,
ã¨∞*Ï˝# ^Œ$+≤ìx J=^èŒiOz# `«~°∞"å`« HÍ^Œ∞.
^ÕǨτÉèÏOu - ''^ÕǨÏ=Ú LO>Ë ^Œ∞óYO LO@∞Ok. ^ÕǨÏ=Ú ÖˉõΩO>Ë Q˘_»"Õ LO_»^Œ∞—— Jx
ÉèÏq¿ãÎ Jk =¸~°ö`«fi"Õ∞#x <å L^ÕÌâ◊O. ZO^Œ∞HõO>Ë, ''Wk LO_®e... Wk LO_»‰õÄ_»^Œ∞...
Wk ã¨∞Y=Ú.. Wk ^Œ∞óY=Ú—— J#∞~°∂ѨOQÍ HõxÑ≤OKÕ Tyã¨ÖÏ@O`å z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ KåOK«Åº"Õ∞.
P z`«Î=Ú JÅÊq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz LO_»∞@ KÕ`«<Õ J@∞¡ „Ѩ=iΙÈÎOk. '<Õ#∞ "Õ~°∞...
`«k`«~°∞Å∞ ÖË~°∞— J#∞#k P`«‡|∞kú ÖËxKÀ@ =∂„`«"Õ∞ „Ѩ|Å∞K«∞#flk. ^Œ∞~°ƒÅ∞Å#∞ ™êO™êiHõ
q∞^䕺„ÉèÏO`«∞Å∞ ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú QÍx, „áêA˝Å#∞ Jq ã¨q∂Ñ≤OK«ÖË=Ù.
`«O„_ô! Hõ=∞ÅÖ’K«<å! <å~åÜ«∞}Ï! <Õ#∞ WѨC_Õ ''<å JO`«~°OQÆ=Ú# L#fl x`«º ã¨`«º=Ú.
"åã¨Î==Ú Uq∞?—— Jx f„=ѨijÅ# KÕâß#∞. XHõ K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O xã¨ûO^ÕǨÏ"≥∞ÿ
`≥eÜ«∞=zÛOk. h"Õ <åÜ«∞O^Œ∞ ã¨~fi° ^• ã¨`º« "≥∞,ÿ x`«º"≥∞, JYO_»"∞≥ ,ÿ J„Ѩ"∞Õ Ü«∞"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl=Ù.
h=Ù HÍHõ =∞ˆ~q∂ ÖË#\˜ì <åÜ«∞O^Œ∞ ¿ÇÏÜ«∞ – Láê^èÕÜ«∞=ÚÅ∞, `åº[º – „QÍǨϺ=ÚÅ∞
(Hõey LO_»=Åã≤#q – `«ºlOK«=Åã≤#q) JO@∂ <åˆHq∂ HõxÑ≤OK«@OÖË^Œ∞. WHõ 'ã¨`ü –
Jã¨`ü— ~°∂Ѩ=Ú# L`«Ê#fl"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î JO\Ï~å? Wk P`«‡ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ㨠ÖËHõ
„ѨuaO| ÉèÏ=# =∂„`«"Õ∞. ™êfiq∂! <Õ#∞ WѨC_Õ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fi"åºÑ≤Îx „QÆÇ≤ÏOKå#∞.
ã¨fiÉèÏ==â◊O KÕ`<« Õ ^Œ$H±–^Œ$â◊º qKå~°} KÕã,≤ JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶e¨ `«OQÍ ã¨fiÜ«∞OQÍ Ñ¨~=° ∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»
#Ü«∂º#∞. ÉèÏ=, JÉèÏ= q=Ú‰õΩÎ_»<≥· ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOKå#∞. WѨC_»∞ q∂ P*Ï˝#∞™ê~°O D
ã≤÷ux á⁄O^•#∞.
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú# q„â◊q∞ã¨∂Î<Õ, q∂~°∞ P*Ï˝Ñ≤ã¨∞Î#flk x~°fiiÎOK«\ÏxH˜ WѨC_»∞ <Õ#∞ ã≤^ŒúOQÍ
L<åfl#∞. ¿ÇÏ Ñ¨ÙO_»sHÍH∆Í! âߢã¨Î=ÚÅ∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú#fl qkè, q^è•#=ÚÅ`À q∞=Ú‡Å#∞ WѨC_»∞
ѨÓl™êÎ#∞. <å ѨÓ[ ^ŒÜ«∞KÕã≤ ã‘fiHõiOK«O_ç.
❖
Z=fix ÉÏǨºÉèíºO`«~°=ÚÅO^≥·`Õ Jã¨OMϺHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞ L<åflÜ≥∂ J\˜ì Éèí∞=<Õâ◊fi~°∞_»QÆ∞
<å~åÜ«∞}∞x „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ =∞O„`« – „H˜Ü«∞ – ™È΄`å^Œ∞ÅKÕ Ñ¨ÓlOKå_»∞. JѨÊ\˜HõѨC_»∞
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞x ã¨=∞Hõ∆OÖ’ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ ã≤OǨã¨<åxfl Jkè~ÀÇ≤ÏOKå_»∞. ^Õ=`«Å∞ P Ѩ\Ïìaè¿+Hõ
=∞Ǩϟ`«û"åxH˜ qKÕÛã≤ „ѨǨ¡^Œ∞x ÉèíHÎ̃ qâıëêÅ∞ âߡѶ≤∞OKå~°∞. =∞Ǩϟ`«û"å#O`«~°O <å~åÜ«∞}∞_»∞
„ѨǨ¡^Œ∞x L^ÕÌtOz W@∞¡ ѨeHÍ~°∞.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : „Ñ≤Ü«∞ „ѨǨ¡^•! ã¨=∞^Œ~°≈#=Ú KÕÜ«Ú |∞kú`À, W+¨ì – Jx+¨ì Ѷ¨Å=ÚÅ#∞
`«ºlOz, q+¨Ü«∂#∞~åQÆ=ÚÅ∞ QÍh, ÉèíÜ«∞„HÀ^èŒ=ÚÅ∞ QÍh ÖËx"å_»"≥· ~å[ºáêÅ# KÕÃã^Œ=Ù
470
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
QÍHõ! ã¨~Àfi`«Î=∞=Ú, P#O^Œ=∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ JkfifÜ«∞ k=ºÑ¨^Œ=Ú#∞ á⁄Ok#ѨÊ\˜H© h‰õΩ
qkèOK«|_ç# D ~å[ºáêÅ# x~°¡Hõ∆ º=Ú KÕÜ«∞‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ! h `«O„_ç, Ñ≤#`«O„_»∞Å =Öˇ
ã¨fi~°æ=∞~°Îº Ö’HÍÅÖ’ L^ÕfiQÆ=ÚÅ∞ HõeyOK«‰õΩO_≥^Œ=Ù QÍHõ! „Ѩ*Ï#∞„QÆǨÏ=Ú, â◊„`«∞x„QÆǨÏ=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·# J=â◊º Hõ~°Î=º=ÚÅ∞ „áêÑ≤ÎOz#ѨC_»∞ ^Õâ◊ – HÍÅ – „H˜Ü«∞Å Bz`«º=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x, ¿ã"åÉèÏ=O`À ÉèíQÆ=`ü ÉèíH˜Î, ã¨=∞~°Ê} ÉèÏ==ÚÅ`À x~°fiiÎOK«∞. ~åQÆ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
|∞kú x#∞fl ã¨~°fi^• P„â◊~ÚOz LO_»∞#∞ QÍHõ!
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ : ™êfiq∂! <å‰õΩ k‰õΩ¯, =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÅ∞, ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ q∂ˆ~. q∂ Hõ~°∞} KÕ`«<Õ <Õ#∞
=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ^Œi≈Oz ѨÙh`«∞_»<≥·<å#∞. `«=∞ "åHõº=ÚÅ∞ <å‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å
„Ѩ™êkOK«=Åã≤#kQÍ <å q#flѨ=Ú. D ã¨O™ê~°=Ú ã¨~°fi^• ##∞fl P„Hõq∞OK«‰õΩO_Õk Z\Ï¡?
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : =∞=∞`«fi=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz ã¨=∞ÉèÏ==Ú`À h q^èŒ∞ºHõÎ"≥∞ÿ#k x~°fiiÎOKå"å
... WHõ D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ x#∞fl U=∂„`«O ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù.
J~Ú<å h‰õΩ ÃÑ^ŒÌQÍ UO K≥áêÊe? D ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆu#O`å K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOzÜÕ∞
L<åfl=Ù Hõ^•! J`«∞º`«Î=∞"≥∞ÿ# „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄OkÜÕ∞ L<åfl=Ù. WHõ h‰õΩ „H˘`«ÎQÍ KÕÜ«∞=Åã≤#
LѨ^Õâ◊"Õ∞q∂ ÖË^Œ∞. q+¨Ü«∂ã¨H˜Î QÍx, ÉèíÜ«∞„HÀ^èŒ=ÚÅ∞QÍx ÖË#\˜ì x#∞fl, h áêÅ#Ö’x
„Ѩ[Å#∞ ^Œ∞óY ^Œ∞~°æO^èŒ=ÚÅ∞ "ÕkèOK«ÖË=Ù. WHõ#∞O_ç Jã¨∞~° ¢ã‘ÎÅ∞ x~°O`«~°O `«=∞ =∞OQÆà◊
ã¨∂„`«=ÚÅ QÆ∞iOz ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»=Åã≤# Ѩ<Õq∂ ÖË^Œ∞. ^Õ=^•#=ÙÅ ã¨Yº`«KÕ [QÆ`«∞ÎÅ∞
„ѨâßO`«=∞Ü«∞OQÍ LO_»QÆÅ=Ù. h LxH˜KÕ ã¨~°fi[#∞Å∂ P#O^Œ=ÚQÍ rqOK«QÆÅ~°∞. QÍ_è»=∞QÆ∞
J*Ï˝<åO^èŒHÍ~åxfl x~°ã≤Oz# h=Ù W>Ë¡ ã¨~°fi^• ã¨fi„ѨHÍâ◊=∂#=∞QÆ∞ „|Ǩ‡`«‡ÉèÏ==Ú#
"≥Å∞Q˘O^Œ∞=Ú. â◊„`«∞=ÙÅQÆ∞ HÍ=∞, „HÀ^è•^Œ∞Å#∞ ^Œy~æ ‰° Ωõ ~åhÜ«∞‰õΩO_®, ÉÏǨϺ=Ú# ~å[ºÅH˜∆ ‡x,
JO`«~=° Ú# âßOu "≥Ú^ŒÖ#·ˇ QÆ∞}=ÚÅ`À‰õÄ_ç# ''P`«‡ – ™êfi~å[ºÅH˜∆ ‡—— x UÅ∞HÀ! q[Ü≥∂ã¨∞.Î ..
kyfi[Ü≥∂ã¨∞Î!
W@∞¡ ѨeH˜, 㨈~fiâ◊fi~°∞_»QÆ∞ <å~åÜ«∞}∞_»∞ Ü«∞^ä•™ê÷#=∞QÆ∞ H©∆~°™êQÆ~°O „Ѩ"ÕtOKå_»∞.
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ ÉèíH˜ÎѨÓ~°fiHõOQÍ g_À¯Å∞ ѨeHÍ_»∞.
❖❖❖
20. ã¨q∂Hõ∆
N ~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ : ¿ÇÏ ÉèíQÆ"å<£! ã¨~°fi^èŒ~°‡*Ï˝! N =ã≤+¨ª =∞ǨÏs¬! J`«ºO`« â◊√^Œú=ÚÅQÆ∞ „ѨǨ¡^Œ
Hõ^äŒ#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# q=~°}KÕ <Õ#∞ ZO`À `«$Ñ≤Î á⁄O^•#∞. K«O„^Œ∞xÖ’x F+¨^èŒ∞Å=Öˇ
q∂ „Ѩ=K«#=∞O`å ##∞fl ZO`À PǨ¡^ŒÑ¨izOk. Ѩ~°=∞ Ѩq„`«=ÚÅQÆ∞ q∂ "åHõº=ÚÅ∞
qx#O`« =∂„`«O KÕ`«<Õ Q˘Ñ¨Êã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^•#∞.
J~Ú`Õ <å^˘Hõ z#fl ã¨O^ÕǨÏO. q∂~°∞ WO`«óѨÓ~°fiO ''ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú =Å#<Õ
ã¨~°fi=Ú „áêѨÎ"≥∞ÿ, ã¨∞ã¨OѨ#fl=∞ø`å~Ú—— Jx K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ^•!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 471
=∞i „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x ã¨Ç¨Ü«∞O ÖˉõΩO_®<Õ `«# ã¨fiH©Ü«∞ „Ѩܫ∞`«fl=∂„`«O
KÕ`«<Õ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩɒ^èŒO á⁄O^ŒÖË^Œ∞? q+¨µ‚"Õ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ =∂~°æO K«∂ѨÙ`«∂ „Ѩɒ^èŒO „Ѩ™êkOKå~°∞
Hõ^•? J\˜ì JQÆ`«ºO ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_çOk?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! ~å=∂! =∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ P „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ U^≥·`Õ á⁄O^•_À J^ŒO`å
'ã‘fiÜ«∞áœ~°∞+¨|ÅO— KÕ`«<Õ á⁄O^•_»∞QÍh, =∞iOHõ ^ÕxKÕ`«<À HÍ^Œ∞.
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O! '<å~åÜ«∞}∞_»∞— J#QÍ Z=~°∞? ...XHõ =ºH˜ÎÜ«∂? ...HÍ<Õ HÍ^Œ∞.
#∞=ÙfiÅ∞ – #∂<≥ =Öˇ, ѨÓÅ∞ – "åã¨# =Öˇ, ~°OQÆ∞Å∞ – z„`« Ѩ@=Ú=Öˇ, P`«‡Ü«Ú –
<å~åÜ«∞}∞_»∞ Jaè#∞flÅ∞. `«\ÏHõ=Ú – [Å=ÚÖÏQÍ [<å~°÷#∞_»∞ – P`«‡ D Ô~O_»∂ Ѩ~åºÜ«∞
Ѩ^Œ=ÚÖË #x „QÆÇ≤ÏOK«∞. q+¨µ‚"Õ P`«‡. ã¨~°fir=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ , D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ÜÕ∞ q+¨µ‚=Ù.
P P`«‡ÜÕ∞ `«# Ѩ~°=∞â◊H˜Î =Å# '„ѨǨ¡^Œ∞_»∞— J#∞ P`«‡#∞ q+¨µ‚Éèí‰õΩÎxQÍ X#iÛOk.
J#QÍ, „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ P`«‡ =Å#<Õ „Ѩɒ^èŒO á⁄O^•_»∞. JO`«~°OQÆ x`«º ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«_»∞
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKå~°}Ѩ~°∞_≥·, „Hõ=∞OQÍ Ñ¨~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ *Ï˝#O á⁄O^•_»∞.
XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«‡ ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩɒ^èŒ"≥ÚO^Œ∞K«∞#flk. =∞~˘HõѨC_»∞ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞,
ÉèíHõÎã¨∞ÅÉèí∞_»∞ JQÆ∞ q+¨µ‚x „Ѩɒ^èŒ=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
J~Ú`Õ XHõ¯ =∂@. XHõ_»∞ ã¨∞n~°…HÍÅO ѨÓ[ – ^蕺<åk J<ÕHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞
x~°fiiÎOK«=K«∞Û QÍHõ! qKå~°}Ç‘Ï#∞_≥`· Õ =∂„`«O P „|Ǩχ^Õ=Ù_≥<· å ã¨~ˆ , *Ï˝#=Ú#∞ HõeyOK«*ÏÅ_»∞.
Hõ#∞Hõ 'ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞ P`«‡qKå~°}—ÜÕ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ™êH∆Í`å¯~°=Ú#‰õΩ =ÚYº"≥∞ÿ#
LáêÜ«∞=∞x JO^Œ~°∂ QÆ=∞xOK≥^Œ~°∞QÍHõ!
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú -
N~å=Ú_»∞ : =∞i =~°=Ú „Ѩ™êkOK«@O "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ =∂@ Uq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=hfl =∞^èÕº=∂~°æ LáêÜ«∞=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`« h=Ù =ÚYº
LáêÜ«∞"≥∞ÿ#\˜ì 'P`«‡qKå~°}#∞ J=ÅOaOK«∞@—#∞ `«Ñ¨Ê‰õ P„â◊~ÚOK«∞. H˘OK≥=Ú „â◊q∞Oz
J~Ú<å 㨈~, ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ =â◊Ѩ~°K«∞HÀ. ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖÏ 'P`«‡qKå~°}— J<Õk JÉèϺã¨O
KÕ~Ú. XHõ¯\˜ ã¨~°fi^• QÆ∞~°∞Î ÃÑ@∞ìHÀ ... Z=Ô~K«Û@ Uk á⁄O^Œ∞K«∞#flѨÊ\˜H©, J^ŒO`å "åiÜ≥ÚHõ¯
ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flѶ¨Å"Õ∞QÍh, =∞iOÔH=fi~À ZHõ¯_ç#∞O_À WzÛOk HÍ^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`« h=٠ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ J=ÅOaOz, D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞
^•\˜"~Õ Ú. D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Z^Œ∞~°∞QÍ LO_ç Hõ#|_»∞K«∞#fl ^Œ$â◊º~°∂Ѩ ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞
^•\˜, ^•x HÍ=Å L#fl Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞=Ú.
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ [<å~°ú#∞_»∞ „ѨǨ¡^Œ∞#‰õΩ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ=Ú „Ѩ™êkOKå~°∞ Hõ^•!
PÜ«∞# ^ŒÜ«∞KÕ`«<Õ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ P`«‡^Œ~°≈#O KÕÜ«∞QÆeQÍ_»∞ Hõ^•?
472
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO ÖˉõΩO_®<Õ [<å~°ú#∞_»∞ HõxÑ≤OK«QÆey`Õ, ~ÚHõ Ѩâ◊√
ѨH∆Í^Œ∞ʼnõΩ ‰õÄ_® P`«‡^Œ~°≈#=Ú Åaèã¨∂Î LO_Õ^Õ.
ZO`«\ ˜ L`«Î=∞ QÆ∞~°∞"≥·<å „Ñ¨Ü«∞`«flÇ‘Ï#∞_≥·# t+¨µº#‰õΩ `«`«Î fiÉ’^èŒ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å_®?
ã¨fiã¨fi~°∂áê`å‡#∞Éèí=O HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞QÆÅ_®? ÖË^Œ∞. U ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕÜ«∞x J*Ï˝xx ‰õÄ_®
QÆ∞~°∞"Õ Hõ#∞Hõ L^ŒúiOK«QÆey`Õ, ^•x J~°÷O P QÆ∞~°∞=Ù `«#‰õΩ W+¨ì"≥∞ÿ`Õ XHõ Z^Œ∞ÌHÀ, XHõ ÖÁ\˜ì
Ñ≤@ìHÀ, =∞~˘Hõ `«# W+¨ì"≥∞ÿ# r=Ù#HÀ P`À‡^Œú~°} QÍqOKÕ"å_Õ. HÍh Jk J\Ï¡ ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
=ÚYºOQÍ, XHõ\ ˜ QÆ=∞xOKåe. P`«‡ ™ê„=∂*ºOÖ’ `«k`«~°∞Å =Å# QÍx, QÆ∞~°∞=Ù =Å#
QÍx, ^èŒ#=Ú =Å# QÍx =∞ǨÏ`«Ê^Œ=Ú ÅaèOK«^Œ∞. =∞iOHõ?
U q^èŒ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flO KÕÃã·<å 㨈~... D =∞#ã¨∞û#∞ =â◊Ѩ~°K«∞H˘#QÆey`Õ KåÅ∞. `«#O`«@
`å<Õ D r=Ù_»∞ =∞ǨÏ`«Ê^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ=K«∞Û. XHõ_∞» "≥~· åQƺ=Ú#∞ J=ÅOaOz, JÉèϺã¨=â◊OQÍ
D WO„kÜ«∞ ã¨~°Ê=ÚÅ#∞ ™êfinè# "≥Ú#~°∞Û‰õΩ<åfl_®, WHõ PÃÑ· P`«xH˜ D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅÖ’
á⁄O^Œ=Åã≤#^Õq∂ LO_»^Œ∞. JO^Œ∞‰õΩ âߢã¨Î=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOK«\ÏxH˜
ã¨~°fi^• ã≤^ŒúOQÍ L<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù P`«‡ ^•fi~å P`«‡#∞ P~åkèOK«∞=Ú, ^Œi≈OK«∞=Ú. P `«~°∞"å`«
WHõ P`«‡Ü«∞O^Õ "≥ÅÜ«Ú=Ú. JO^Œ∞‰õΩ Kտ㠄Ѩܫ∞`«flOÖ’ âߢã¨Î=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ J#∞Éèí=O,
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ K«i„`«Å∞ h‰õΩ K«Hõ¯QÍ LѨHõiOK«QÆÅ=Ù.
ÉèíH˜Î #∞O_ç *Ï˝#=Ú - J~Ú`Õ, H˘O^Œ~°∞ âߢã¨Î=ÚÅKÕ JOkOѨ|_»∞K«∞#fl ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~åxfl qO@∞<åfl ‰õÄ_®, 'J=QÍǨÏ# – ^Œ$+≤ì – Hõ~°‡— Å ^Œ$ëêì º, `«=∞
|∞kúKÕ JѨÊ\˜HõѨC_Õ ã‘fiHõiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«? ™ê#ÃÑ@ì=Åã≤Ü«Ú#fl HõuÎÖÏQÍ
"åi |∞kú H˘O`« ã¨∞xt`«O HÍ=Åã≤ L#flk. J\˜ì"å~°∞ QÍeKÕ ZQÆ∞~°H˘@ì|_ç# ZO_»∞QÆ_ç¤Ñ¨~°Hõ
ÖÏQÍ D ã¨O™ê~°Z_®iÖ’ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì "åi ã¨O™ê~å„HõO^Œ#Å∞ qx# ã¨`«º„^Œ+¨ìÅQÆ∞
*Ï˝#∞Å∞ J\˜ì ã¨O™ê~° r=ÙÅ#∞ ã¨`«Ê^äŒ=Ú# ÃÑ\˜ì ã¨=Ú^ŒúiOK«\ÏxH˜, x+¨¯Å‡+¨ ǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ∞QÍ
*ËÜ«∞\ÏxH˜ 'q+¨µ‚ÉèíH˜Î— x HõeÊOKå~°∞. J\˜ì ÉèíH˜Îx P„â◊~ÚOK«∞"å~°∞ „Hõ=∞OQÍ z`«Îâ◊√kúx á⁄Ok,
D ã¨O™ê~åã¨H`Îõ #« ∞O_ç q_çÑ_¨ #ç "å~°Q∞Æ K«∞<åfl~°∞. ÉèHí KΘ Õ qâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û Åaè™ÈÎOk. qâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ
=∞#ã¨∞ûKÕ P`«‡=ã¨∞Î ã¨O^Œ~°≈#O „áêÑ≤ÎOK«∞K«∞#flk.
JO^Œ∞ˆH ÉèíH˜Î Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=Ú („Ѩܫ∞`«fl=Ú) – "≥·~åQƺ=Ú (~åQÆ~åÇ≤Ï`«º=Ú) – D
Ô~O_»∂ ZšѨC_»∂ HÍáê_»∞HÀ"åe – Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
ã¨~°fi`«`«Î fi ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, ã¨~°fir=ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ 㨈~fiâ◊fi~°∞x „¿Ñq∞OK«∞@ÜÕ∞ ÉèíH˜Î Hõ^•!
ÉèíH˜ÎKÕ *Ï˝#=Ú „Ѩ[˚fiiÅ∞¡`ÀOk. HÍx H˘O^Œ~°∞ ÉèíQÆ=O`«∞x Ѩ@¡ ÉèíH˜Îx xÅ∞ѨÙHÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
J#QÍ, J<ÕHõ q+¨Ü«∞"åã¨#Å∞, ^Œ$â◊º ã¨OѨ~°¯=ÚÅ∞, HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ |∞kú Ü«∞O^Œ∞ UHÍ„QÆ`«,
x~°‡Å`«fi=Ú H˘~°=_ç LO\’Ok. J\˜ì r=ÙÅ H˘~°‰õΩ ''ѨÓlOK«∞@ – ѨÓlOѨ|_»∞K«∞#flk
(ѨÓ[º – ѨÓ[Hõ=ÚÅ∞)—— J#∞#q Q“}=ÚQÍ (at lower stage) HõeÊOK«|_®¤~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 473
J~Ú`Õ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ =â◊O HÍHõáÈ~Ú#O`« HÍÅO D r=Ù#‰õΩ 'L`«Î=∞^Œ$+≤ì— ÅaèOK«^Œ∞.
ѨÓ[Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q 'WO„kÜ«∂Å#∞ =â◊Ѩ~°K«∞H˘#∞@— J#∞ =∂~°æOÖ’ U~°Ê~°K«|_ç# LáêÜ«∂Å∞
=∂„`«"∞Õ . ã¨~fi° ѨÓ[ÅÜ≥ÚHõ¯ JOu=∞ „ѨÜ∂≥ [#=Ú D r=Ù_»∞ WO„kÜ«∞ Ö’Å`«fi=Ú#∞ [~ÚOz,
`å<Õ "å\˜x =â◊O KÕã¨∞HÀ=@O. U r=Ù_≥·`Õ D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ =â◊=∞QÆ∞K«∞<åfl_À, J\˜ì"å_»∞
D ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ Jq„âßO`«OQÍ ã¨∞Y^Œ∞óY |^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. XHõ\ ˜ `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ\ ˜QÍ
LK«Ûù – hK« [#‡ Ѩ~°OѨ~°Å#∞ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ L<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« 'ѨÓ[Å Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#=Ú
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ =â◊O KÕã∞¨ HÀ=@"Õ∞— Jx =∞~˘Hõ™êi ã¨~fi° [#∞ʼnõÄ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ <Î åfl#∞. 'qKå~°}
– WO„kÜ«∞=ÚÅ LѨâ◊=∞=Ú— Å H˘~°ÔH· XHõ¯™êˆ~ LѨ„Hõq∞OKåe. D Ô~O_»∂ ÖËHõáÈ`Õ Ç¨Ïi
ÅaèOK«_»∞. P Ô~O_»∂ ÖËx"å_çx ǨÏi ‰õÄ_® HÍáê_»ÖË_»∞.
JO^Œ∞KÕ ~å=∂! h=Ù h z`«Î=Ú 'qKå~°} – LѨâ◊=∞#=Ú— Å#∞ ÉÏQÍ P„â◊~ÚOK«∞#@∞¡,
WHõ JѨÊ\˜ #∂`«# z`«Î=Ú`À P`«‡#∞ P~åkèOK«∞. JѨC_»∞ `«Ñ¨ÊHõ P`«‡*Ï˝#=Ú, P`«‡ ã≤÷u
ã≤kúOK« QÆÅ=Ù. P Ô~O_»∂ ÖË#ѨC_»∞ =∂#=Ùx z`«Î=Ú#‰õÄ, QÍ_ç^Œ z`«Î=Ú#‰õÄ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#flk?
WOH˘Hõ q+¨Ü«∞O. h=Ù ˆHâ◊"å^Œ∞Å#∞ ZO`«QÍ „áêi÷™êÎ"À, JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ =ÚO^Œ∞ h
z`«Î=Ú#∞ „áêi÷OK«∞.
''F z`«Î=∂! h=Ù `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# DQÆÅ=Öˇ „‰õΩo§# Ѩ^•~°÷=ÚÅ =O\˜ D #â◊fi~° WO„kÜ«∞
J#∞Éè=í =Ú<Õ ZO^Œ∞‰õΩ P„â◊~ÚOK«∞K«∞<åfl==∂‡? P „ѨH¯õ <Õ J=∞$`« HõÅâ◊O LO>Ë, Jk =^ŒeÃÑ\˜ì
D WO„kÜ«∞ =∂~°æ=ÚÖ’ L#fl ^Œ∞~åfiã¨#Å`À‰õÄ_ç# =∂Oã¨=Ú =O\˜ q+¨Ü«∂Å#∞ P„â◊~ÚOz
'KåÅ∞ ... KåÅ∞— J#∞‰õΩO@∞<åfl"å? Z^Œ∞~°∞QÍ 'P`«‡— J<Õ L`«=Î ∞ Ѩ^•~°O÷ LO_»QÍ J#~°=÷ ÚÅ#∞,
ã¨O™ê~° |O^è=Œ ÚÅ#∞, ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°*÷ ÏÅ=Ú#∞ ZO^Œ∞‰õΩ P„â◊~ÚOKåe K≥ÑC¨ ?—— Jx „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
D h z`«Î=Ú#‰õΩ É’^èŒ KÕ~Ú. P`«‡#∞ „áêÑ≤ÎOѨ*ËÜ«∞QÆÅ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅO^Œ∞ xÜ«∞q∞OK«∞.
❖
ã¨~°fiÃã·º= [#™êºã¨º q+¨µ‚~°Éèíº#Έ~ ã≤÷`«ó
`«O Ѩi`«º[º ÜÕ∞ Ü«∂xÎ |Ç≤Ïifi+¨µ‚O #~å^èŒ=∂ó. (â’¡ 26, ã¨~°æ 43)
F ~å=∞K«O„^•! Jã¨Å∞ 'q+¨µ‚=Ù— ZHõ¯_»∞<åfl_»∞? P`«_»∞ ã¨~°fi[#∞Å JÉèíºO`«~°=Ú#
(JO`«~O° QÆ=Ú#) "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞. J\˜ì JO`«~O° QÆ q+¨µ=‚ Ù#∞ `«ºlOz |Ç≤Ï~ü q+¨µ=‚ Ù#∞ ¿ãqOKÕ
q+¨Ü«∞O J`«ºOuHõ=Ú (Finest) HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
ǨÏ$^ŒÜ«∞ QÆ∞ǨÏÜ«∞O^Œ∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl ã¨<å`«# K≥·`«#º`«`«fi"Õ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº â◊s~°O.
J^Õ <å~åÜ«∞}∞x =ÚYº ã¨fi~°∂ѨO, x"å㨠™ê÷#O ‰õÄ_®. WHõ, D â◊OY–K«„Hõ–QÆ^•^èŒ~° ~°∂ѨO
JO\Ï"å, Wk =∂Ü«∞KÕ HõeÊOK«|_ç#^Õ! =ÚYº q+¨Ü«∞O q_»z, Q“}=Ú (J=ÚYº=Ú,
J„Ѩ^•è #=Ú, `«`Åü Hõ}∆ =∂„`«=Ú, QÆ∞}ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ k)#∞ =∂„`«"∞Õ P„â◊~ÚOKÕ"å_»∞ ã¨fiÖÏÊǨ~°O
HÀã¨O J=∞$`«=Ú#∞ U=∞~°K«∞K«∞#fl"å_Õ J=Ù`å_»∞. P`«_»∞ =∞ǨÏ`«Î~°=Ú#∞ q_»z ã¨fiÅÊ=Ú#ÔH·
474
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Jé∞]Å∞ KåK«∞K«∞#fl>Ë¡ J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ~°ÑÚ¨¶ #O^Œ<å! P`«‡ q"ÕH"õ ∞Õ Jxfl\˜H<õ åfl L`«=Î ∞"≥∞#ÿ k.
JkÜÕ∞ Ѩ~=° ∞ ÅHõ∆ º"≥∞Ü
ÿ Ú« #flk. Jxfl „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ L`«=Î ∞ „ѨÜ∂≥ [#O J^Õ. P`À‡áêã¨#ÜÕ∞
q+¨µ‚ÉèíH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ J~°÷=Ú-qkè-q^è•#=Ú ‰õÄ_®! ''D Hõ#|_Õ ã¨~°fi ^ÕǨïÅ∞-<å`Àã¨Ç¨-P`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙÖË—— - J#∞#^Õ q+¨µ‚ÉèíH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°‚ ÖËMϺOâ◊=Ú.
ÉÏǨϺ =¸iÎѨÓ[ - J~Ú`Õ H˘O^Œ~°∞ 'P`«‡ q"ÕHõ=Ú— q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨iQÍ Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀ=@O
ÖË^Œ∞. "≥∂ǨÏ=∞QÆfl=∞QÆ∞ z`«Î=Ú#‰õΩ =â◊√Öˇ·, ã¨∞O^Œ~°=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú"≥·Ñ¨ÙQÍ ^Œ$+≤ì ™êiOK«ÖËHõ
áÈ=ÙK«∞<åfl~°∞. HÍ~°}O? "åi "åi K«OK«Å z`«Î"Õ∞. J\˜ì K«OK«Åz`«∞Î_»∞ JÉèϺã¨|ÅO H˘~°ÔH·
â◊OY–K«„Hõ–QÆ^•^è•iÜ«∞QÆ∞ q+¨µ=‚ ¸iÎx JiÛOK«@O ™ê^艌 Ωõ Å™œHõ~º° =Ú H˘~°HÔ · qA˝Å∞, âßG=ÚÅ∞
ѨiHõeÊã¨∞<Î åfl~Ú. Jk =$^ä• Jx <å L^ÕâÌ O◊ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂! J@∞¡ ÉÏǨϺ=¸iÎx JiÛOK«∞K«∂~åQÍ,
`«Ñ¨ã¨∞û – "≥·~åQƺ=ÚÅ∞ |ÅѨ_»∞K«∞O_»QÍ... „Hõ=∞OQÍ z`«Î=Ú x~°‡Å=∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì x`«º
ѨÓ[ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#OQÍ L`«Î=∞"≥∞ÿ# q"ÕHõO L^Œ~Úã¨∞ÎOk. q"ÕHõ=Ú „Hõ=∞OQÍ z`«Î=Ú#∞
^À+¨~°Ç≤Ï`«O, Ѩq„`«O KÕã¨∞ÎOk. c["Õ∞ H˘<åflà◊¡H˜ ѨÙ+¨ÊÅ`« J~Ú, P `«~°∞"å`« ѨÙ+¨Ê – Ѷ¨ÖÏ^Œ∞Å
™œ~°ÉèÏxfl "≥^Œ[Å∞¡`«∞Ok Hõ^•! âߢã¨Î=ÚÅ∞ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl ǨÏiѨÓ*ÏѶ¨Å=ÚQÍ P`«‡ `«#O`«@
`å#∞ `«##∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
JÉèϺã¨=â◊O, PHõã≤‡HõO - F ~°Ñ¶¨Úg~å! XHÍ<˘Hõ „ѨuÉèÏ=O`«∞_»∞ q+¨µ‚=Ù #∞O_ç (J#QÍ
™êHÍ~° „|ǨχO #∞O_ç) XHõ =~°O á⁄O^•_»#∞HÀ... P Ѷe¨ Oz# =~°O ‰õÄ_® JÉèϺ㨠„ѨÜ∂≥ [#"Õ∞
Hõ^•! JO`ÕQÍx PHõã≤‡HõOQÍ... „Ѩܫ∞`«fl=∞<Õ^Õ Uq∂ ÖˉõΩO_® (J„Ѩܫ∞`«flOQÍ) Z=iH© Un
ÅaèOK«^∞Œ . J~Ú`Õ, H˘xfl H˘xfl „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ „ѨÜ∂≥ [#O =∞#‰õΩ JѨÊ\˜HÑõ C¨ _Õ
Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#Ѩ_H» áõ È=K«∞Û. =∞~˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ U~°Ê_»∞K«∞#fl „ѨÜ∂≥ [#=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞#Î flѨC_»∞,
JÅÊ ^Œ$+≤ìQÆÅ [#∞Å∞ U^À `≥eÜ«∞x 'J^Œ$+¨ì=Ú— J#|_»∞ ^•xH˜ Páêkã¨∞Î<åfl~°∞. ''ã¨=∞„QÆ
^Œ$+≤ì`À W^ŒO`å ѨijeOz#ѨC_»∞ ''U^≥·<å 㨈~, ѨÙ~°∞+¨HÍ~°=Ú KÕ`«<Õ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flk—— Jx
`«Ñ¨ÊHõ `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
=∞#ã¨∞û, xÜ«∂=∞HõO - ã¨∞Y=Ú – ^Œ∞óY=Ú – =∂#=Ú – J==∂#=Ú, „QÍǨϺ=Ú –
`åº[º=Ú, JÅÊ=Ú – JkèHõ=Ú D qâıëêÅhfl L#flk =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ. Éèí∂q∞ÜÕ∞ ã¨~°fi ã¨OѨ^ŒÅ‰õΩ
PHõ~°"≥∞ÿ (Abode) L#fl@∞¡ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ xÜ«∂=∞Hõ"Õ∞ (The conditioning of mind)
ã¨~°fi=º=Ǩ~°=ÚʼnõΩ P^è•~°O. Éèí∂q∞ „`«"Õfi "åxH˜, Hõ>ˇìÅ∞ H˘>Ëì"åxH˜, ã¨∞fHõ∆ ‚"≥∞ÿ# âߢã¨Î
„Ѩuáêk`« q+¨Ü«∂Å∞ ѨijeOKÕ"åxH˜ – JO^ŒiH© HÍ~°ºã≤kú HÍ"åÅO>Ë x„QÆǨÏ"Õ∞ (disciplining
the mind) LáêÜ«∞O J=Ù`ÀOk. =∞iOˆHn LáêÜ«∞"≥∞ÿ LO_»ÖË^Œ∞.
=∞#ã¨∞û, LѨâ◊=∞#O -
`å=[˚#‡ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ „Éèí=∞xÎ Éèí∞q =∂#"åó I
Ü«∂=<ÀflѨâ◊=∞O Ü«∂u =∞<À=∞`«Î=∞Ǩ~°‚=ó II (â’¡ 37, ã¨~°æ 43)
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 475
''=∞#ã¨∞û—— J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO LѨâ◊q∞OK«#O`«=~°‰õΩ r=Ù_»∞ "ÕÅH˘Ån [#‡Å∞ Z`«∞Î`«∂
D Éèí∂=∞O_»Å=Ú# Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞. XHÍ<˘Hõ_»∞ „|Ǩχq+¨µ‚ ~°∞„^•^Œ∞Å#∞ z~°HÍÅO
ѨÓlOK«=K«∞Û! "åiH˜ P`«x Ѩ@¡ ZO`À "å`«ûźO HõÅ∞QÆ=K«∞Û QÍHõ! J~Ú<å ‰õÄ_®, "å~°∞
P`«x ã¨`ü „Ѩܫ∞`«flO, ã¨^Œ=QÍǨÏ# ÖˉõΩO_® ''=∞<À"åºkè—— J<Õ LѨ„^Œ=O #∞O_ç P`«xx
~°H˜∆OK«QÆÅ~å? ÖË^Œ∞.
^ÕǨÏ"åºkèH˜ B+¨^èŒO – zH˜`«û Z=iH˜ "åˆ~ ã‘fiHõiOKåe Hõ^•! J\Ï¡ˆQ =∞<À"åºkèH˜ zH˜`«û
Z=iH˜ "åˆ~ ã‘fiHõiOKåe. XHõiH˘~°ÔH· =∞~˘Hõ~°∞ zH˜`«û fã¨∞HÀ=@O ZÖÏ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok?
JO^Œ∞KÕ`« h‰õΩ h"Õ qKå~°} KÕÜ«∂e. J~Ú`Õ, J\˜ì qKå~°}‰õΩ HÍ=Åã≤# ã¨=∂Kå~°O,
ã¨O^ÕÇ¨Ï x=$uÎ "≥Ú^ŒÖˇ·#q QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, „u=¸~åκk ^Õ=`«Å∞, âߢã¨Î=ÚÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ JOkOK«@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. =ã¨∞Î=ÙÃÑ· "≥Å∞`«∞~°∞ Ѩ_ç<å, P =ã¨∞Î=Ù#∞ h=Ù Hõ#∞Å∞ `≥~°z K«∂z#ѨC_»∞ Hõ^•,
h‰õΩ `≥eÜ«∞=KÕÛk!
JO^Œ∞KÕ`,« ~åѶ∞¨ "å! h=Ù WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ, JO`«óHõ~} ° =Ú#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ (qâı+=¨ ÚÅ∞QÍ)
`å~°ã¨Ñ¨_Õ D ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ =^Œe"Õ~Ú. JO`«~üã≤÷`«∞_»=Ù JQÆ∞=Ú. K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨO
XHõ¯^•x<Õ zOuOK«∞=Ú. JѨC_»∞ hH˜Hõ [#‡-ѨÙ#~°˚#‡Å „ѨǨÏã¨#=∞O`å "≥Ú^ŒÖË LO_»^Œ∞.
ã¨O"Õ^Œº=ÚÅQÆ∞K«∞#fl (D `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#fl) ã¨~°fi ÉÏǨϺ JÉèíºO`«~° q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç q_ç=_ç
''x~å=∞Ü«∞=Ú, Ѩ~°=∂#O^Œ=∞Ü«∞=Ú, J#O`«=Ú, ã¨<凄`«=Ú—— JQÆ∞ K≥·`«<åº<Õfl P™êfikOK«∞.
''<Õ#∞ ã¨~°fi^• â◊√^Œú K≥·`«#º=Ú<Õ Hõ^•!—— Jx ÉèÏqOK«∞K«∞ x#∞fl h=Ù QÍOK«∞. x<Õfl ã¨~°fi„`å
ã¨~fi° =ÚQÍ ^Œi≈OK«∞K«∞O_»∞=Ú. ã¨~fi° =Ú h ã¨fi~°∂ѨOQÍ JÉèºí ã≤ã∂¨ Î LO_»∞. (=∞=∞`å‡ ã¨~fi° Éè∂í `å`å‡
– =∞=∞™ê^èŒ~°≈º =∂QÆ`«ó) JѨC_»∞ J\˜ì K≥·`«#º `«`«Î fi=Ú#∞ P™êfikã¨∞Î#fl h=Ù, ѨÙ#~å=$uÎ
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ™ê÷#=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ=Ù. JѨC_»∞ D ѨÙ#~°˚<å‡^Œ∞Å∞ h‰õΩ PáêkOK«|_»=Ù.
h ^Œ$+≤ìÖ’ h=٠ѨÙ#~°̊#‡~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO\Ï=Ù. ã¨~åfi`«‡‰õΩ_»"≥· P`å‡~å=Ú_»"≥· J#∞Hõ∆}˜HõOQÍ
P`«‡™êH∆Í`å¯~°O P™êfikã¨∂Î LO\Ï=Ù.
❖❖❖
(Ѩ<≥flO_»= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
476
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩ^Œ=¸_»= ~ÀA
VI. =∞<À^Œ~°Ê}O
QÍkè =$`åO`«O
1. =∂Ü«∂^Œ~°≈# ‰õΩ`«∂ǨÏÅO
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! ''D ã¨O™ê~°=∂Ü«∞ JO`«=∞ÜÕ∞k Z\Ï¡?—— – J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ
ã¨=∂^è•#O ''z`«Î=Ú#∞ [~ÚOK«∞>Ë—— J~Ú L#fl^ŒÜ«∂º! =∞i LáêÜ«∞=∞O@∂, "Õˆ~ Uq∂
ÖË^Œ∞. WHõ q∞QÆ`å (`«k`«~° âßG-xˆ~Ìã≤`«) LáêÜ«∂Åhfl z`«Î=Ú#∞ [~ÚOK«∞@ H˘~°ˆH ~°zOK«|_ç
L<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! Jã¨Å∞ '[QÆ`∞« —Î J#|_Õ D =∂Ü«∞ Z\Ï¡ qã¨iÎ ™ÈÎOk? P "≥z· ¢`º« "Õ∞q∞\˜?
D r=ÙxѨ@¡ QÆ∞k|O_»=Öˇ ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞Î#fl D 'z`«Î=Ú— J#∞#k Z\Ï¡ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO\’Ok?
N =ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : z`«Î=Ú J#|_Õk P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D r=Ùx ã¨fiÜ«∞OHõ$`« K«=∞`å¯~°"Õ∞! h
„Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#OQÍ 'QÍkè— J<Õ XHõ „ÉÏǨχ} ÉÏʼnõΩx =$`åÎO`«O K≥ѨÙ`å#∞. „â◊^ŒúQÍ q#∞.
❖
HÀã¨Å ^Õâ◊OÖ’ XHÍ<˘HõѨC_»∞ 'QÍkè— J<Õ¿Ñ~°∞ QÆÅ XHõ „ÉÏǨχ}ÉÏʼnõΩ_»∞ LO_Õ"å_»∞.
P Ñ≤Å¡"å_»∞ Q˘Ñ¨ÊQÆ∞}âße, "Õ^Œ"Õ`«Î, |∞kú=∞O`«∞_»∞, ^èŒ~°‡=¸iÎ ‰õÄ_®. P`«x z`«Î=Ú z#flѨÊ\˜
#∞O_ç q+¨Ü«∞=ÚÅѨ@¡ q~°H˜Î Hõey, ZO`À â’aèã¨∂Î LO_Õk. L`«Î=∞ ÉèÏ"åÅ∞ QÆÅ P QÍkè XHõ
~ÀA `«# |O^èŒ∞[#=Ú#O^Œih Hõ∆}OÖ’ `«ºlOz"Õã≤, J~°}ºO KÕ~å_»∞. JHõ¯_» 'yi— J#∞ ¿Ñ~°∞
QÆÅ XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’x XHõ ã¨~À=~°O ã¨q∂ѨOQÍ P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x „ѨâßO`«OQÍ `«Ñ¨ã¨∞û
„áê~°OaèOKå_»∞. ''Ѩ~°O^è•=Ú_»QÆ∞ q+¨µ‚=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯ =∞ǨÏ`«Î~° ^Œ~°≈#O <å‰õΩ ÅaèOK«∞#∞ QÍHõ——
J#∞ UÔH·Hõ ^èպܫ∞=Ú`À „â◊^ŒúQÍ `«Ñ¨ã¨∞û H˘#™êyOK«™êQÍ_»∞.
Zxq∞k =∂™êÅ∞ QÆ_çKå~Ú. P Ñ≤Å¡"å_ç Ѩ@∞ì^ŒÅ, UHÍ„QÆ`«, ÉèíHÎ̃„â◊^ŒúÅ∞ K«∂z q+¨µ‚=¸iÎ
KåÖÏ ã¨O`À+≤OKå~°∞. XHõ ã¨∞k#O PÜ«∞# â◊OY K«„Hõ QÆ^•^è•i J~Ú QÍkè =ÚO^Œ∞ „Ѩ`º« Hõ"∆ ∞≥ <ÿ å_»∞.
Nq+¨µ‚=¸iÎ : F „Ñ≤Ü«∞ÉÏÅHÍ! h UHÍ„QÆ`«, x~°‡ÅǨÏ$^ŒÜ«∞O K«∂z ã¨O`À+≤OKå#Ü«∂º. h
`«Ñ¨ã¨∞û Ѷ¨eOzOk. WHõÖË a_®¤! Uq∞ HÍ"åÖ’ ... HÀ~°∞HÀ.
QÍkè : ¿ÇÏ =∞ǨqëÈ‚! <å~åÜ«∞}Ï! q∂~°∞ Jã¨OMϺHõ [QÆ`«∞ÎÅÖ’x „áê}∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÅÖ’
™êH˜ã∆ fi¨ ~°∂ѨÙÖˇ· LO\Ï~°∞ Hõ^•! J\˜ì =∞ǨÏ`«~Î ° ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∂‰õΩ W"Õ ™êëêìOQÆ ^ŒO_»„Ѩ}Ï=∂Å∞,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 477
=¸_»∞ [QÆ`«∞ÎʼnõΩ – (ã¨fi~°æ, =∞~°Îº, áê`åà◊ [QÆ`«∞ÎʼnõΩ† *Ï„QÆ`ü, ã¨fiѨfl, ã¨∞+¨µÑ¨Î [QÆ`«∞ÎʼnõΩ) –
ã¨~°fi^• P^è•~°Éèí∂`«∞ÅQÆ∞ q∂‰õΩ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ #=∞™ê¯~°O.
¿ÇÏ ÉèíQÆ"å<£! <åH˘Hõ z#flHÀiHõ L#flk. z^•HÍâ◊=Ú #O^Œ∞ q∂ =Å# HõeÊOK«|_Õ D
ã¨O™ê~°=∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~åfiѨ~åÅ∞ ^Œi≈OKåÅx <å JaèÖÏ+¨.
Nq+¨µ‚=¸iÎ : Fñ! `«Ñ¨Ê‰õΩO_®, „Ñ≤Ü«∞QÍnè! h=Ù <å =∂Ü«∞#∞ ^Œi≈™êÎ=Ù!... `«^Œ#O`«~°O <å
Éèí‰õΩÎ_»==@O KÕ`« `«ºl™êÎ=Ù ‰õÄ_®!
❖
W@∞¡ ѨeH˜ N=∞Ǩq+¨µ‚=Ù JO`«~åú#=∞Ü«∂º_»∞. P ÉÏʼnõΩ_»∞ [QÆ`«Êux ^Œi≈OK«@O KÕ`«
Ѩ~=° ∞„Ñ‘ux á⁄O^•_»∞. =∞#ã¨∞ûÖ’ N"åix ^Œi≈Oz# =∞^è∞Œ ~å#∞Éè=í O xO_çÜÚ« O_»QÍ, „Hõ=∞OQÍ
~ÀAÅ∞ QÆ_»∞Ѩ™êQÍ_»∞. ZѨÊ\˜ ÖÏQÍ<Õ `«Ñ¨ã¨∞û, ^蕺#=Ú, ™êfi^蕺ܫ∞=Ú, JukäѨÓ[ x~°fiiÎã¨∂Î
J^Õ P„â◊=∞OÖ’ KåÖÏ ~ÀAÅ∞ QÆ_çáê_»∞.
XHõ~ÀA L+¨óHÍÅO ã¨~À=~°OÖ’ ™êfl#O PK«iOz X_»∞¤# XHõ K«Hõ¯\˜ KÀ@ Ѩ^•‡ã¨#O
"Õã¨∞‰õΩx ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. P`«x =∞#ã¨∞û q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x`À Hõey# ã¨=∂QÆ=∞O, =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯
K«=∞`å¯~°=ÚÅ QÆ∞iOz Ü≥∂K«# KÕã∂¨ Î L#flk. H˘O`«¿ãÃÑ#· `«~∞° "å`« Ü«∞^ä•ã¨=∞Ü«∞"≥∞#ÿ `«~∞° "å`«
=∞~°Å ™êfl<å^Œ∞Å∞ KÕÜ«∂Åx ÖËz ã¨~À=~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. ™êfl#"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« PK«=∞#O
KÕã≤, ã¨OHõÅÊO K≥Ñ≤Ê ''JѶ¨∞=∞~°¬} ã¨∂HõÎO—— ѨiîOK«™êQÍ_»∞.
...JѨC_»∞ ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ XHõ KÀ@ Ü«∞^ä•ÖÏѨOQÍ LKåÛ~°} PyáÈ~ÚOk. `«~°∞"å`«
â’¡HõO QÆ∞~°∞ΉõΩ ~åÖË^Œ∞. QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞HÀ<Õ „Ѩܫ∞`«flOÖ’ =∞~˘Hõ =∞O„`«"Õ∞^À 㨇 $uH˜ =zÛ, ã¨∞ÊùiOK«
™êyOk. ^蕺㨠– Ѩ~°^蕺ã¨Å#∞ ã¨=∞#fi~ÚOK«∞‰õΩO@∂ LO_»QÍ h\˜ =∞^茺֒ U^À ^Œ$+≤ìx
PHõi¬OzOk. JHõ¯_» J`«xH˜ U^À qâı+¨Ñ¨~°OѨ~°Å∞ HõxÑ≤OK«™êQÍ~Ú. Jxfl\˜h =∞~°z WHõ
J>Ë ^Œ$+≤ì, „â◊^ŒúÅ#∞ ™êiOK«™êQÍ_»∞. `«# ^蕺㨠h\˜=∞^茺֒ LO_ç LO_»QÍ<Õ „áê}ÏÅ∞ ^ÕǨÏO
#∞O_ç |Ç≤Ï+¨¯iOK«|_»∞K«∞#fl@∞¡ #"åº#∞Éè∂í u á⁄O^Œ™êQÍ_»∞. J`«x ^蕺㨠U^À #∂`«# =∂~°Oæ Ö’
„Ѩã¨iOK«™êyOk. P QÍkèÜ≥ÚHõ¯ `«^Œ#O`«~å#∞Éèí=O W\Ï¡ H˘#™êyOk.
❖
xÅ∞K«∞#fláê@∞<Õ QÍkè Ü≥ÚHõ¯ „áê}ÏÅ∞ â◊s~°OÖ’Oz |Ç≤Ï~°æ`«"≥∞ÿ<å~Ú. â◊s~°O <ÕÅ
‰õÄeOk. ''JÜ≥∂º! <Õ#∞ ZO`« „Ѩܫ∞uflOz<å D ^ÕǨÏO LѨÜ≥∂QÍxH˜ ~å=@OÖË^Õ?—— - Jx
P r=Ù_»∞ H˘kÌ¿ãѨ٠`«KåÛ_»∞`«∂ qKåiOKå_»∞. áêeáÈ~Ú# P â◊s~°O Ü≥ÚHõ¯ =ÚYO ZO_çáÈ~Ú#
P‰õΩÖÏQÍ â◊√+¨¯"≥∞ÿáÈ~ÚOk. Hõà◊√§=¸`«Å∞|_ç, aQÆnã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~Ú. Z=~À |O^èŒ∞=ÙÅ∞ P
xs˚= â◊s~°O JHõ¯_»∞O_»@O QÆ=∞xOKå~°∞. H˘kÌ¿ãѨ\’¡ D "å~°Î J@∂-W@∂ á⁄H˜¯Ok. ^Œyæ~°
|O^èŒ∞=ÙÅO`å ZHõ¯_≥Hõ¯_ç #∞O_À =zÛ JHõ¯_»‰õΩ KÕ~å~°∞. ^èŒ∂o`À xO_ç# P â◊s~åxfl n#OQÍ
K«∂ã¨∂Î P`«x `«e¡ <≥uÎ – <À~°∂ ÉÏ^Œ∞‰õΩO@∂ ~ÀkOK«™êyOk. ™È^Œs™È^Œ~°∞Å∞ HÍà◊§ ^ŒQÆæ~°
478
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„ѨHõ¯„ѨHõ¯# ‰õÄ~°∞Ûx U_»∞ã¨∂Î Hõà◊§hà◊√§ HÍ~°Û™êQÍ~°∞. "åi ~À^Œ#^èŒfix H˘kÌ¿ãѨ٠aQÆæ~°QÍ,
=∞iH˘O`«¿ãѨ٠U"Õ"À Jã¨Ê+¨ì â◊ÉÏÌÅ`À qxÑ≤OK«™êyOk. J=Ü«∞==ÚÅ∞ XHõ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜
WO`«HÍÅO Hõeã≤ LO_ç, WHõ KåÅ∞#x, qÜ≥∂QÆO H˘~°‰õΩ =∞ø#OQÍ "Õz L#fl@∞¡ L<åfl~Ú.
„áê}ÏÅ∞ <À\˜ #∞O_ç x¢+¨¯q∞OKå~Ú HÍÉ’Å∞... <À~°∞ `≥~°z L#flk. Ѩà◊√§ q∞éq∞é "≥∞~°∞ã¨∂Î
K«∂KÕ"åiH˜ H˘OK«O ÉèíÜ«∞O Hõeyã¨∞Î<åfl~Ú. K≥=ÙÅ∞ =∞ø#OQÍ ~À^Œ#Å#∞ qO@∂, ''<å Ѩ@¡
Z=iH˜ ZO`« „¿Ñ=∞ L#fl^À?—— Jx QÆ=∞xã¨∞Î#fl@∞¡QÍ L<åfl~Ú. HÍã¨Î ^Œ∂~°O #∞O_ç K«∂ã¨∞ÎO>Ë,
U^À xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ# `«Ñ¨ã¨∞ûÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ#@∞¡QÍ P ^ÕǨÏO =∞ø#OQÍ, âßO`«OQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
''<åÜ«∞<å, ÉÏ|∂! ZO`«Ñ¨x KÕâß=Ù... K≥Ñ≤Ê<å q#ÖË^Œ∞Hõ^•! JO`«\ ˜"å_çq, WO`«\ ˜"å_çq,
J\Ï¡ J<Õ"å_çq, W\Ï¡ LO_Õ"å_çq, "Õ∞O áêÑ≤+≤ì"åà◊§O... x#∞fl ^ŒH˜¯OK«∞HÀÖËHõáÈÜ«∂O—— Jx
KåÖÏ¿ãѨ٠J~°∞ã¨∂Î LO_»∞@KÕ`« JHõ¯_ç KåÖÏ=∞Ok |O^èŒ∞=ÙÅ Q˘O`«∞HõÅ∞ r~°É’Ü«∂~Ú. HÍh
UO ÖÏÉèíO? "åà◊√§ U_çÛ UO ™êkèOK«QÆÅ~°∞? Jâ◊√Éèí=∞QÆ∞ P 'â◊==Ú—#∞ JHõ¯_ç #∞O_ç
`˘ÅyOz ^Œ∂~°OQÍ x~°˚# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ áê~°"Õã≤~å=Åã≤O^Õ Hõ^•.
❖
'QÍkè— Jx WO`«HÍÅO ã¨OÉ’kèOѨ|_»∞`«∂ =ã¨∞Î#fl P ^ÕÇ≤Ï `«# Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯
QÆu#O`å QÆ=∞xã¨∂Î WHõ KÕ¿ãk ÖËHõ =∞~˘Hõ KÀ@∞ "≥`«∞‰õΩ¯O@∂ JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
P =∞$`å`«‡ J~°}º„áêO`«OÖ’ QÆÅ XHõ P@qHõ ‰õΩ„QÍ=∞OÖ’ XHõ ¢ã‘Î QÆ~°ƒùOÖ’ „Ѩ"ÕtOzOk.
JHõ¯_ç QÆ~°ƒù"åã¨<å =º^èŒÅKÕ "庉õΩÅѨ_çOk. „Hõ=∞OQÍ xÜ«∞q∞`«HÍÅOÖ’ tâ◊√"≥· [x‡OzOk.
P@qHõ *Ïu x=ã≤OKÕ XHõ "å\˜HÖõ ’ [x‡Oz# P ÉÏÅ∞_»∞ 'Hõ@OA_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∂
„Hõ=∞OQÍ 14 Uà◊§ ÉÏÅ∞_≥·<å_»∞. P Ñ≤Å¡"å_»∞ JHõ¯_ç ÃÑ^ŒÌÅ =∂@Å∞ ÃÑ_»K≥qx ÃÑ@∞ìK«∂ JÅ¡i
zÅ¡~°QÍ u~°∞QÆ „áê~°OaèOKå_»∞. H˘xfl "Õ@‰õΩHõ¯Å#∞ "≥O@ɡ@∞ì‰õΩx K«∞@∞ì „Ñ¨Hõ¯Å QÆÅ J_»=ÙÅÖ’
ã¨OK«iã¨∂Î =O^ŒÖÏk =∞$QÆ=ÚÅ#∞ K«OѨÙ`«∂ HÍÅO QÆ_»∞Ѩ™êQÍ_»∞. =∞$QÆ=ÚŠѨzÛ =∂Oã¨"Õ∞
JHõ¯_ç [#∞ʼnõΩ =ÚMϺǨ~°O.
H˘O`«HÍÅO `«~°∞"å`« JHõ¯_ç â◊fiѨK« (‰õΩHõ¯ =∂Oã¨O u<Õ XHÍ<˘Hõ *Ïu"åi) Hõ#º#∞
q"åǨÏO KÕã¨∞H˘<åfl_»∞. "åo§^ŒÌ~°∂ JHõ¯_» zÅHõ–QÀiOHõÅ =Öˇ qǨÏiOK«™êQÍ~°∞. "åiH˜ KåÖÏ
=∞Ok ã¨O`å#O HõeQÍ~°∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜ ^˘OQÆ`#« O =O\˜ ^Œ∞¢+ʨ =~°#Î Å HÍ~°}OQÍ JHõ¯_ç"åiKÕ
Ti #∞O_ç "≥_»ÅQ˘@∞ì|_»∞@KÕ, TiH˜ ^Œ∂~°OQÍ XHõ QÆ∞_çÃã Hõ@∞ìH˘x LO_»=Åã≤=zÛOk.
P`«x |∞kú Ѩ~°=∞ HÍiî#ºOQÍ, KÕ`«Å∞ |ǨõÄ~°OQÍ LO@∂ LO_Õq.
❖
H˘O`« HÍÖÏxH˜ JHõ¯_» „Ѩ|e# XHõ ÉèíÜ«∞OHõ~°"åºkè ™ÈH˜ P`«x ÉèÏ~°º, Ñ≤Å¡Å∞ XHõ~˘Hõ~°∞QÍ
=∞~°}˜OKå~°∞. áêѨO P`«_»∞ XO@i"å_≥·áÈÜ«∂_»∞. QÆ∞OѨÙÖ’Oz `«Ñ≤ÊáÈ~Ú# ÖË_ç ÖÏQÍ
qÅqÖÏ¡_ç áÈÜ«∂_»∞. P`«x W`«óѨÓ~°fiѨ٠Ç≤ÏO™ê„Ѩ=$uÎx ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx Ti"å~°∞ QÍx,
`«k`«~° |O^èŒ∞=ÙÅ∞ QÍx Tà’§H˜ ~åhÜ«∞ÖË^Œ∞. P`«xH˜ ã¨O™ê~°=Ú Ñ¨@¡ qâßfiã¨O ã¨#flye¡Ok.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 479
XHõ =∂~°∞=¸Å „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ KÀ@ ‰õÄ~°∞Ûx KåÖÏ ~ÀAÅ∞ ~ÀkOKå_»∞. UO KÕÜ«∂e
=∞i? JHõ¯_ç â◊fiѨK*« Ïu "å~°∞ P`«xx ^Œi*Ë~h° Ü«∞~åÜ≥∞! `«# ^Œ∞+¨,ì hK« K«~º° ʼnõΩ |Ç≤Ï+¨¯iOKå~°∞
=∞i! H˘kÌ ~ÀAÅ `«~∞° "å`« Hõ@OA_»∞ JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËKå_»∞. n~°„… ѨÜ∂« }ÏÅ∞ KÕã∂¨ ,Î K«∞@∞ì„ѨH¯õ Å
^ÕâßÅ∞ ã¨O^Œi≈ã¨∂Î aèH∆Í@#O`À Hõ_»∞Ѩ٠xOѨىõΩO@∂ H˘O`«HÍÖÏxH˜ ''H©~°—— J<Õ ^Õâ◊O KÕ~å_»∞.
P ^ÕâßxH˜ =ÚYº Ѩ@ì}"≥∞ÿ# H©~°#QÆ~°O „Ѩ"ÕtOKå_»∞.
P`«_»∞ P q^èŒOQÍ H©~° Ѩ@ì}OÖ’ „Ѩ"Õtã¨∂Î JHõ¯_»O`å ZO`À ã¨O^Œ_çQÍ LO_»@O
K«∂Kå_»∞. JHõ¯_ç qâıëêÅ∞ `≥eâß~Ú. P ^Õâ◊ѨÙ~åA P „H˜`«O ~À*Ë JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ =∞~°}˜OKå_»∞.
^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∂Î K«xáÈ~Ú# P ~åA‰õΩ ã¨O`å#OÖË^Œ∞. P ^Õâ◊Ѩ٠~å*ϺOQÆO „ѨHÍ~°O P
Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ Ѩ@ìѨÙ>Ë#∞QÆ∞ P ^Õâ◊Ѩ٠U áœ~°∞_ç "≥∞_»Ö’ ѨÓÅ^ŒO_» JÅOHõi¿ãÎ P`«_Õ ~åA
J=Ù`å_»∞. P~å[ºOÖ’x qq^èŒ „Ѩ^ÕâßÅ #∞O_ç „Ñ¨[Å∞ `«=∞`«=∞ J^Œ$+¨ì=ÚÅ#∞ ѨsH˜∆OK«∞
HÀ=\ÏxH˜ H©~° Ѩ@ì}ÏxH˜ `«~°e=KåÛ~°∞. P ~ÀA `«k`«~° ~å[º„Ѩ[ʼnõΩ ("Õˆ~ ^Õâ◊Ѩ٠áœ~°∞ʼnõΩ)
Ѩ@ì}„Ѩ"Õâ◊O x¿+^èŒO. J~Ú`Õ aèHõ∆‰õΩ_»QÆ∞ Hõ@OAx q+¨Ü«∞O JHõ¯_ç Ãã·x‰õΩÅ ^Œ$+≤ìH˜ ~å<ÕÖË^Œ∞.
=zÛ LO>Ë, P`«xx JHõ¯_» LO_»xKÕÛ"å~°∞ HÍ^Œ∞.
❖
~å[g^äŒ∞Åhfl [# ã¨O^ÀǨÏO`À xO_çáÈÜ«∂~Ú. Z=iH˜ "åˆ~ "≥∞_»Å#∞ ã¨=iOK«∞‰õΩO@∂
^Õ=Ùà◊§‰õΩ "≥Ú‰õΩ¯HÀ=@O, TǨÏÅÖ’ qǨÏiOK«@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. aè‰õ∆‰õΩÅO`å XHõ "≥·Ñ¨ÙQÍ xÅ|_ç
D `«`«OQÆ=∞O`å ‰õΩ`«∂ǨÏÅOQÍ K«∂ã¨∂Î P#Okã¨∞Î<åfl~°∞. P aèHõ∆‰õΩÅÖ’ XHõ z=~°QÍ a‰õΩ¯a‰õΩ¯
=∞O@∂, JHõ¯_ç `«k`«~° aèHõ∆‰õΩÅ J^ŒiOѨÙÅ∞, pè^ŒiOѨÙÅ∂ á⁄O^Œ∞`«∂ PHõe, qã¨∞QÆ∞Å#∞
kQÆ„q∞OQÆ∞‰õΩO@∂ Hõ@OA_»∞ XHõ =¸Å xÅ|_ç K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞.
WO`«Ö’ ã¨~åfiOQÆã¨∞O^Œ~°OQÍ JÅOHõiOz# Ѩ@ìѨÙ>Ë#∞QÆ∞ P gkèÖ’H˜ ~å<Õ =zÛOk.
`«=∞x ^•\˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ`«∞#fl Ѩ@ìѨ٠U#∞QÆ∞#∞ K«∂ã¨∂Î, [#∞Å∞ Lã¨∞û~°#∞‰õΩO@∂, JHõ¯_ç
Ãã·x‰õΩʼnõΩ "≥~°z, =∂@ ÃÑ·H˜ ~å‰õΩO_®, x~°∞`åûǨÏOQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.
WO`«Ö’ P U#∞QÆ∞ aèHõ∆‰õΩÅ∞ xÅ∞K«∞#flKÀ\˜H˜ =zÛOk. ã¨~åã¨i Hõ@OAx "≥∞_»Ö’ ѨÓÅ
=∂Å "Õã≤Ok. Hõ@OA_»∞ P ǨÏ\Ï`«ûOѶ¨∞@#‰õΩ qã¨∞ÎáÈÜ«∂_»∞. WOHÍ Pâ◊Û~°ºO #∞O_ç `Õ~°∞
HÀ‰õΩO_®<Õ, XHõ¯™êi ^Œ∞O^Œ∞Éèí∞Å∞ „"≥∂QÍ~Ú. Ãã·x‰õΩÅ∞ P aèHõ∆‰õΩx ¿Ñ~°∞ J_çy `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
''=∞# „H˘`«Î =∞Ǩ~åA Hõ\OAÅ"åiH˜ q[Ü≥∂ã¨∞Î, kyfi[Ü«∞=∞ã¨∞Î!—— – Jx aQÆæ~°QÍ ˆHHõÅ∞
q∞#∞fl=Ú\Ïì~Ú. ѨiKåiHõÅ∞ KÕuÖ’ ѨÓ^ŒO_»`À P`«xx ã¨q∂Ñ≤OKå~°∞. "å~°∞ qq^èŒ QÆO^èŒ
ÖËѨ#=ÚÅ`À, PÉèí~°}=ÚÅ`À P`«xx JÅOHõiOKå~°∞. „Ѩ[Å∞ K«∞@∞ì=Ú\˜ì *Ë*ËÅ∞ ѨÅ∞‰õΩ
K«∞O_»QÍ Hõ@OAx ~å[ã¨Éèí‰õΩ fã¨∞H˘xáÈ~Ú, ~å[ã≤OǨã¨#OÃÑ· ‰õÄ~ÀÛɡ\Ïì~°∞. „|Ǩ‡O_»OQÍ
S^Œ∞ ~ÀAÅ∞ Ѩ\Ïìaè¿+Hõ=∞Ǩϟ`«û=O [iyOk. „H˘`«ÎQÍ =zÛ# ~åA‰õΩ ''QÆ=Å=∞Ǩ~åA—— Jx
#∂`«# <å=∞^èÕÜ«∞O „ѨuˆH∆Ñ≤OKå~°∞.
480
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WHõѨÊ\˜ #∞O_ç P`«_»∞ H©~°Ñ¨Ù~° ¢ã‘ÎÅ`À q~ålÅ∞¡`«∂, zO`åqëê^Œ~°Ç≤Ï`«∞_≥· =∞O„`«∞Å`À
‰õÄ_ç ~å[ºáêÅ# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. H˘kÌ <≥ÅÖ’ P`«x WK«Ûù#∞ J#∞ã¨iOz J<ÕHõ ~å[âßã¨<åÅ∞
J=∞Å∞‰õΩ =KåÛ~Ú. HÍ~°º^Œ‰õ∆ΩÅQÆ∞ „Ѩux^èŒ∞Å∞ ~å[ºOÖ’x qq^èŒ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ #∞O_ç ~å[
âßã¨#=ÚÅ∞ J=∞Å∞Ѩ~∞° ã¨∞OÎ _»QÍ, P`«_∞» ^ŒH`∆õ `« À ~å[ºO UÅ∞K«∂ ~ÀAÅ∞, <≥ÅÅ∞, ã¨O=`«û~åÅ∞
QÆ_»Ñ¨™êQÍ_»∞. P`«_»∞ ''QÆ=Å=∞Ǩ~åA—— J<Õ #∂`«# <å=∞^èÕÜ«∞O`À JHõ¯_» „Ѩã≤kúÔHHͯ_»∞.
„Ѩ[ÅO^Œ~°∂ P =∞Ǩ~åA#∞ ZO`«QÍ<À „Ѩã¨∞ÎuOK«∞K«∂ LO_Õ"å~°∞.
❖❖❖
2. âߢã¨Î q~°∞^ŒúO
QÆ=Å=∞Ǩ~åA (Hõ@OA_»∞) Ü≥ÚHõ¯ ѨiáêÅ<å^ŒHõ∆`«KÕ „Ѩ[Å∞ â’Hõ – ÉèíÜ«∞ – ˆH¡â◊
~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· ã¨∞YOQÍ HÍÅOQÆ_»∞ѨÙK«∞O_Õ"å~°∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«_»∞ `«# WO`«óѨÓ~°fiѨ٠P@qHõ
rq`«=∞O`å ѨÓiÎQÍ q㨇iOKå_»∞. x~°O`«~°O ã¨Î=#=ÚÅ`À, =∞OQÆà◊w`«=ÚÅ`À P#Okã¨∂Î,
=∞`«∞ÎÖ’ L#fl"åx=Öˇ ~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨™êQÍ_»∞. P q^èŒOQÍ Zxq∞^ÕO_»∞¡ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. J`«x
ã¨O™ê¯~°"Õ∞ =∂iáÈ~ÚOk. ^ŒÜ«∞ – ^•H˜∆}º=Ú – ^•#=Ú – <åºÜ«∞=Ú =O\˜ P~°ºQÆ∞}=ÚÅ`À
P`«_»∞ „Ѩ[ʼnõΩ „Ñ≤Ü«Ú_≥·<å_»∞.
XHõ~ÀA QÆ=Å∞#‰õΩ ZO^Œ∞HÀ `«# =Ú#∞Ѩ\ ˜ ~ÀAÅ∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =KåÛ~Ú. ''D ~å[ºáêÅ#,
D ã¨O~°OÉèí=ÚÅ∞ ÉÏQÍ<Õ L<åfl~Ú QÍx, <å =Ú#∞Ѩ\ ˜ UHÍO`« rq`«O WѨC_»∞ ÅaèOK«∞@ÜÕ∞
ÖË^Õ? ѨÓ~°fiO P@qHõ – â◊fiѨK«*ÏuÖ’ L#flѨC_»∞ QÀzÃÑ@∞ìH˘x "Õ\Ï_»∞`«∂ LO>Ë ZO`«
ÉÏQÆ∞O_Õk! ...~°Ç¨Ï㨺OQÍ<≥·<å 㨈~, XHõ¯~ÀA D ~å[ºáêÅ# „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì, <å WO`«óѨÓ~°fiѨÙ
~°∂ѨOÖ’ ^Œyæ~°QÍ L#fl J_»qÖ’ ã¨OK«iOz ~å"åe—— Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. PÖ’K«# =zÛ#^Õ
`«_»∞=ÙQÍ, P ™êÜ«∞OHÍÅO JO`«óѨÙ~°O `«fi~°QÍ KÕ~å_»∞. UHÍO`« =∞Ok~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞.
`«# JÅOHõ~°}=ÚÅhfl T_»nã≤ P@qHõ ~°∂ѨOÖ’ QÀzÃÑ@∞ìH˘<åfl_»∞. ''J=∞‡Ü«∂º! Ǩ~ÚQÍ
L#flk. D Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# JÅOHÍ~åÅ∞ =∞x+≤H˜ ZO^Œ∞‰õΩ?—— – Jx J#∞‰õΩO@∂, XHõi^ŒÌ~°∞
=∞O„`«∞ʼnõΩ - ~åA‰õΩ =∂„`«"∞Õ `≥eã≤ LO_Õ ~°ÇϨ 㨺=∂~°Oæ QÆ∞O_® JO`«óѨÙ~°O #∞O_ç ɡ@· Ѩ_®¤_∞» .
P`«_»∞ WѨC_»∞ JK«ÛO W`«ó ѨÓ~°fiѨ٠Hõ@OAxÖÏQÍ<Õ L<åfl_»∞. J~Ú`Õ, P`«x z`«Î=Ú WѨC_»∞
`«# „áêp# ¢H“~°º=Ú#∞ `«ºlOz B^•~°º=Ú`À xO_ç L#flk.
„Hõ=∞OQÍ H©~°Ñ¨@ì}O =^Œe, J_»=ÙÅ "≥·Ñ¨ÙQÍ "≥àı§ =∂~°æOÖ’ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î |Ü«∞Å∞
^Õ~å_»∞. H˘kÌ¿ãѨ٠#_»z# `«~°∞"å`« P`«xH˜ XHõKÀ@ J`«ºO`« ã¨∞Ѩiz`«"≥∞ÿ# P@q‰õΩÅ _»Ñ¨CÅ
– |∂~°Å â◊|ÌO qxÑ≤OzOk. ''W^Õq∞\˜, =∂ â◊fiѨK«∞Å∞ LѨÜ≥∂yOKÕ |∂~°Åâ◊ÉÏÌÅ∞ q#|_»∞
`«∞<åfl~Ú?—— Jx J#∞‰õΩO@∂ J@∞"≥·Ñ¨ÙQÍ #_çKå_»∞. Pâ◊Û~°ºO! "åà◊√§ Z=~À HÍ^Œ∞! `«# â◊fiѨK«
*Ïu |O^è∞Œ =ÙÖË. "åà◊§ _»ÑC¨ Å â◊ÉÏÌʼnõΩ Ñ¨Ó~°fiã¨O™ê¯~° „ѨÉÏè =O KÕ`« XHõ¯™êi ÃÑH· ˜ ZyiQÆO`«∞Å∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 481
"ÕÜ«∞™êQÍ_»∞. "åà◊§`À ÉÏ>Ë ÅÜ«∞QÍ #$`«ºO KÕÜ«∞ „áê~°OaèOKå_»∞. P â◊fiѨK«∞Å <åÜ«∞‰õΩ_»∞
Hõ@OAx QÆ∞~°∞ÎѨ>Ëìâß_»∞.
â◊fiѨK«∞Å<åÜ«∞‰õΩ_»∞ : Fi Hõ@OA_®! #∞=fi„\Ï! D H©~°^Õâ◊O ZѨC_˘KåÛ=Ù? WO`«HÍÅO
U"≥∞ÿ<å=Ù! KåÖÏ ~ÀAʼnõΩ HõxÑ≤OKå"Õ! WѨC_»∞ <åE‰õΩQÍ `«Ü«∂º~°Ü«∂º=Ù! Wk=~°‰õΩ
"≥Ú~°@∞QÍ JO^Œix Ç≤ÏOã≤ã¨∂ΠǨÏOQÍ=∂ KÕ¿ã"å_çq Hõ^•! WO`«HÍÅO ZHõ¯_À U J_»qÖ’<À
h=Ù U =∞$QÍxHÀ PǨ~°"≥∞ÿáÈÜ«∂=x J#∞‰õΩ<åflO. WHõ¯_ÕO KÕã¨∞Î<åfl=Ù? WHõ¯_ç ~åA Hõà◊Å#∞
P^Œi™êÎ_»x, =∞# `«ÃÑÊ@ #$`«ºO K«∂z |@ìÅ∞, _»|∞ƒ W™êÎ_»x qx "Õ∞=Ú =KåÛO. WHõ¯_»
UOKÕã¨∞Î<åfl=Ù? WHõ¯_ç "åà◊√§ Z=Ô~·<å `≥Å∞™ê?
P â◊fiѨK«∞Å<åÜ«∞‰õΩ_»∞ =∂\Ï¡_»∞`«∂<Õ L<åfl_»∞. Hõ@OA#‰õΩ <À@ =∂@ ~åÖË^Œ∞. WOˆHO
=∂\Ï¡_‰» Ωõ O_® "≥#∞Hõ‰Ωõ uiy H©~Ñ° @¨ }ì O "≥Ñ· Ù¨ Ѩ~∞° QÆ∞ ÅOH˜OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JHõ¯_ç â◊fiѨK*« Ïu"åà◊√§
''g_çH˜ WOHÍ |∞kú~åÖÏ?—— Jx J#∞‰õΩO@∂ `«=∞ `«ÃÑÊ@ `åà◊#$`«ºO H˘#™êyOKå~°∞.
Hõ@OA_»∞ Z=fiiHõO\Ï Ñ¨_»‰õΩO_® JO`«óѨÙ~°O KÕi =∞~°Å ~å[=¢™êÎÅ∞ ^èŒiOKå_»∞.
''WOHÍ #Ü«∞O! H©~~° å[º „Ѩ[ÅH˜ <Õ#∞ "Õ~ˆ ^ÕâÑ◊ Ù¨ P@q‰õΩÅÖ’x â◊fiѨK*« Ïu"å_ç#x `≥eÜ«∞ÖË^∞Œ .
„|uH˜áÈÜ«∂—— - Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. JHõ¯_ç ~å*ϺOQÆ q^è•#O J`«_»∞ Zé˜yÜÕ∞ L<åfl_»∞.
❖
=∞~˘HõÔ~O_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_çKå~Ú. Ô~O_À ~ÀA ™êÜ«∞OHÍÅO ~å[ã¨ÉèÏ„áêOQÆ}OÖ’x
q<À^Œ Éèí=<åxH˜ ~åA U#∞QÆ∞ÃÑ· `«~°e =KåÛ_»∞. „Ѩ[Å q<À^ŒO H˘~°‰õΩ =∞O„`«∞Å∞ P ~ÀA
â◊fiѨK«∞Å `«ÃÑÊ@#$`«ºO U~°Ê~°Kå~°∞. ~åA ZѨÊ\˜ÖÏQÍ<Õ P ã¨Éèí‰õΩ =zÛ ã≤OǨã¨#O "≥·Ñ¨ÙQÍ
J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã∂¨ Î L<åfl_»∞. â◊fiѨK*« Ïu <åÜ«∞‰õΩ_»∞, `«k`«~° â◊fiѨK*« Ïu "å~°∞ Hõ@OAx QÆ∞~°∞ÑÎ \¨ Ïì~∞° .
''JÜ«∞º ÉÏÉ’Üü∞! =∞# Hõ@OA_Õ WHõ¯_ç ~åA!—— Jx Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. `«=∞Ö’ `å=Ú QÆ∞ã¨QÆ∞ã
¨ÖÏ_»@O „áê~°OaèOKå~°∞. W^ŒO`å U=∂„`«O `≥eÜ«∞x ~åA ZѨÊ\˜ÖÏQÍ<Õ áÈ~Ú ~å[
ã≤OǨã¨#OÃÑ· Pã‘#∞_≥·<å_»∞. â◊fiѨK«*Ïu<åÜ«∞‰õΩ_»∞ XHõ =∞O„u^Œyæ~°‰õΩ "≥o§ ''JÜ«∂º! P ~åA
Z=~À HÍ^Œ∞. =∂ P@qHõ â◊fiѨK«*Ïu "å_Õ. =∂ Ti #∞O_ç Zxq∞^Õà◊§ „H˜`«O "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
WHõ¯_» ~å[Ü«∂º_»x =∂‰õΩ `≥eÜ«∞<Õ `≥eÜ«∞^Œ∞—— Jx K≥ѨC‰õΩO@∂áÈ`«∞<åfl_»∞. Jk qO@∞#fl
H©~°~å[ºÑ¨Ù =∞O„u J"åHõ¯Ü«∂º_»∞.
Uq∞\©? =∂ QÆ=Å=∞Ǩ~åA =∂ ^Õâ◊Ѩ٠áœ~°∞_»∞ HÍ^•? ÃÑ·QÍ P`«_»∞ XHõ P@q‰õΩ_®?
JO^Œ∞Ö’#∂, ‰õΩHõ¯=∂Oã¨O u<Õ PKå~°OQÆÅ â◊fiѨK«*Ïu "å_®? ZO`« ÃѶ∂~°O, Ji+¨ìO [iy
áÈ~ÚOk! H©~°^Õâ◊Ѩ٠~å*ϺOQÆO „ѨHÍ~°O Wk KåÖÏ Ji+¨ì=Ú`À ‰õÄ_ç# ^À+¨"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞?
WѨC_ÕOKÕÜ«∂e?
`«ÃÑÊ@ #$`«ºO [~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ<Õ D q+¨Ü«∞O `«k`«~° =∞O„`«∞ʼnõΩ `≥eã≤áÈ~ÚOk.
„Hõ=∞OQÍ QÆ∞ã¨QÆ∞ã¨Å∞ |Ü«∞Å∞^Õ~å~Ú. q<À^Œã¨=∞Ü«∞O J~ÚáÈÜÕ∞ã¨iH˜ q+¨Ü«∞=∞O`å KåÖÏ
482
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞OkH˜ `≥eã≤áÈ~ÚOk. ~åA JO`«óѨÙ~åxH˜ "≥à◊√`«∂ [#∞ÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ q+¨}‚OQÍ LO_»@O
QÆ=∞xOKå_»∞ ‰õÄ_®. J~Ú`Õ, JѨÊ\˜H© P`«xH˜ HÍ~°}O `≥eÜ«∞^Œ∞. Hõ#∞Hõ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞.
HÍh P `«~°∞"å`« P`«xH˜ [iyO^Õq∞\’ `≥eã≤Ok. „Hõ=∞OQÍ 'XHõ ^Œ∂~°^Õâ◊Ѩ٠â◊fiѨK«*Ïu"å_»∞
WO`«HÍÅO ~å[ºO UÖÏ_»∞— J<Õ "å~°Î H©~°^Õâ◊=∞O`å áêH˜Ok. ѨÙ~°"åã¨∞ÅÖ’ J<ÕHõ=∞Ok
^Õâ◊ÉèíH˜ÎHõÅ"å~°∞ ^Œ∞ód`«∞Öˇ·Ü«∂º~°∞. ¿ã=‰õΩÅ∞ P`«x P[˝Å#∞ `«$}©HõiOK«™êQÍ~°∞. P`«xx
''„‰õÄ~°Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ã XHõ J=∞OQÆà◊√_»∞—— QÍ „Ѩ[Å∞ K«∂_»™êQÍ~°∞. ~å[ã¨Éèí‰õΩ „Ѩ[Å∞ ~å=@O
=∂x"Õâß~°∞. ¿ã=Hõ[#∞ÅÖ’ KåÖÏ=∞Ok JO`«óѨÙ~åxH˜ ~å=@OÖË^Œ∞. P`«_»∞ KåÖÏ™ê~°∞¡
ѨÅHõiOz<å =∞O„`«∞Å∞ uiy ѨÅ∞‰õΩ@ÜÕ∞ÖË^Œ∞. ''Uq∞\˜k? „Hõ=∞OQÍ <Õ#∞ ze¡QÆ=fi ‰õÄ_®
ÖËx ^Œ∂~°^Õâ◊Ѩ٠ÉÏ@™êiQÍ J~ÚáÈ`«∞<åfl<å?—— – Jx =º^èŒ K≥O^Œ™êQÍ_»∞.
❖
<åÅ∞QÆ∞~ÀAÅ∞ QÆ_çKå~Ú. ~å*ϺOQÆã¨O~°‰õ∆‰õΩÅQÆ∞ =∞O„`«∞ÅO^Œ~°∂ XHõKÀ@ ã¨=∂"Õâ◊
"≥∞ÿ<å~°∞. JÜ≥∂º! D á⁄~°áê@∞ Z\Ï¡ [iy<å =∞O„`«∞Å"≥∞ÿ# =∞#"Õ∞ Hõ^•, ÉÏ^èŒ∞ºÅO! =∞#O
KåÖÏHÍÅO D q^Õj â◊fiѨK«∞x áêÅ#Ö’ L<åflO! ~å*ϺOQÍxfl ã¨iQÍæ J=∞Å∞ Ѩ~°K«ÖËHõáÈ=@O
=∞#k ZO`« `«Ñ¨C! - Jx K«iÛOK«∞HÀ™êQÍ~°∞.
H˘kÌ=∞Ok =∞O„`«∞Å∞ ''^ÕâßxH˜ "Õ∞=Ú KÕã≤# D `«Ñ¨C‰õΩ P`å‡Ç¨ïuÜÕ∞ â◊~°}ºO—— – Jx
x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. JѨÊ\˜HõѨC_»∞ JHõ¯_» ÃÑ^ŒÌ JyflQÆ∞O_»O `«Ü«∂~°∞KÕã≤ ''H©~°~å[º=Ú#‰õΩ
=∂ =Å# JO\˜# ^À+¨=Ú `˘ÅQÆ∞QÍHõ! H©~°„Ѩ[ʼnõΩ =∞Oz [~°∞QÆ∞QÍHõ—— Jx ˆHHõÅ∞ "Õã¨∂Î
JyflQÆ∞O_»OÖ’ „Ѩ"ÕtOz P`å‡Ç¨ïu KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. Ѩ@ì}=∞^茺OÖ’ [iy# D ã¨OѶ¨∞@##∞
K«∂ã¨∂Î ¢ã‘ÎÅ∞ ÃÑ^ŒÌQÍ Hõ~°∞}Ï~°ã¨ã¨fi~°=Ú`À U_»=™êQÍ~°∞. J<ÕHõ=∞Ok „Ѩ[Å∞ P JyflQÆ∞O_»O
K«∞@∂ì xÅ∞K«∞x K«∂ã¨∂Î `«=∞ |∞kúx HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. xѨCÖ’ L_»∞‰õΩK«∞#fl â◊s~°=ÚÅ ^Œ∞~°æO^èŒO
Ѩ@ì}=∞O`å "åºÑ≤OzOk.
Wk W\Ï¡ LO_»QÍ, ~åA xsfi~°∞º_»∞ – JkèHÍ~°Ç≤Ï`«∞_»∞ JÜ«∂º_»x ã¨OѶ¨∞q„^ÀǨïʼnõΩ
`≥eã≤áÈ~ÚOk. ^˘OQÆÅ=Ú~îåÅ∞ ^ÕâO◊ Ö’x J<ÕHKõ À@¡ Wà◊§ÃÑ· |_ç W+¨Oì =zÛ#@∞¡ ^ÀK«∞HÀ™êQÍ~°∞.
J<ÕHõ [~°QÆ~åx ã¨OѶ¨∞@#Å∞ KÀ@∞ KÕã¨∞HÀ=@O KÕ`« „Ѩ[Å∞ `«=∞ =∂# – ^èŒ<å^Œ∞ʼnõΩ ~°Hõ∆}
HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞.
❖
HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ ~å[~Ú, ã¨^Œ∞æ}=ÚÅ`À ã¨[˚#ã¨Ç¨Ï"åã¨=Ú, Zxq∞^Õà◊√§ ~å*ϺkèHÍ~°O
J#∞ÉèíqOz# Hõ@OA_»∞ XHõ¯ <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅÖ’ U~°Ê_ç# HõHÍqHõÖÏÅhfl QÆ=∞xOKå_»∞.
''JÜ≥∂º! <å =Å¡<Õ Hõ^•, D [~°QÆ~åx^ŒO`å [iyáÈ`ÀOk! WO`«Q˘Ñ¨Ê ^ÕâßxH˜ <å HÍ~°}OQÍ
WO`«\ ˜ J#~°÷O [iyáÈ`«∞O>Ë, <Õ#∞ WѨC_ÕO KÕÜ«∂e? J~Ú<å WHõ<Õ#∞ Z=iHÀã¨O, ZO^Œ∞‰õΩ
rqOKåe? =∞i H˘O`«=∞Ok =∞Oz"å~°∞ P`å‡Ç¨ïu KÕã¨∞HÀHõ =ÚO^Œ∞ <Õ<Õ `˘Åy`Õ, g~°∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 483
=∞~˘Hõ ~åA#∞ âߢ™êÎ#∞™ê~°O Z#∞fl‰õΩO\Ï~°∞. JO^Œ∞KÕ`« D „Ѩ[Å WѨÊ\˜ ^Œ∞~°Ìâ◊ `˘ÅQÆ\ÏxH˜
<å‰õΩ <Õ<Õ „áê}`åºQÆO KÕ™êÎ#∞!——
W@∞¡ `«Åz Hõ@OA_»∞ gkäÖ’H˜ =KåÛ_»∞. XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ zu¿Ñ~åÛ_»∞. ''F H©~°^Õâ◊
„Ѩ[ÖÏ~å! q∂~°∞ P"Õâ◊Ѩ_ç =∞iH˘xfl J#~°ú=ÚÅ∞ `≥zÛÃÑ@∞ìHÀHõO_ç. H©~°^Õâ◊ ã¨OˆH∆=∞O HÀi D
QÆ=Å∞_»∞ Éè∫uHõ^ÕǨÏO JyfláêÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞—— Jx =¸_»∞™ê~°∞¡ ÃÑ^ŒÌQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∂Î =∞iHõ
Z=fiˆ~=∞O@∞#fln U=∂„`«O q#‰õΩO_® Jyfl„Ѩ"Õâ◊O KÕâß_»∞.
❖
ã¨~À=~°OÖ’ JѶ¨∞=∞~°¬} ã¨∂HõÎO QÍ#O KÕã¨∂Î Ü«∞^ä•ÖÏѨOQÍ L#fl QÍkè HõO~î°OÖ’
=∞O@QÍ L#fl@∞¡ JxÑ≤Oz, XHõ¯™êi #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ K«∂z, `å#∞ ZHõ¯_»∞#fln QÆ∞~°∞Î`≥K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞.
❖❖❖
3. ã¨∞n~°… =∞<À Ѩi„Éèí=∞}O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : X_»∞¤‰õΩ KÕi# ã¨=Ú„^Œ `«~°OQÆO Hõ∆} HÍÅOÖ’ âßOuã¨∞ÎOk K«∂Kå"å! J\Ï¡
QÍkè á⁄Ok# ^Œ$â◊º=∞O`å Hõ∆}OÖ’ =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚOk. =∞<Àã¨OHõÅÊ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
ã¨"≥∂‡Ç¨Ï#=Ú #∞O_ç P`«_»∞ q~°u (withdrawl) á⁄O^•_»∞. HõÅ∞¡„`åQÆ∞@KÕ =∞`≥ÎH˜¯#"å_»∞ ÔH·Ñ¨Ù
`«QÆæQÍ<Õ, P =∞`«∞Î #∞O_ç q_ç=_»∞#@∞¡ P`«_»∞ H©~°~å[º áêÅ# – ^Õâ◊ =º=Ǩ~åÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜ #∞O_ç q_ç=_®¤_»∞. ''PǨ! <Õ#∞ QÍkè J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_Õ =Úxx Hõ^•—— Jx x[
~°∂ѨO `«ÅK«∞‰õΩO@∂, [Å =∞^茺O Ö’Oz <≥=∞‡kQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∞‰õΩO@∂ X_»∞¤‰õΩ KÕ~å_»∞.
PHÍâ◊O, <ÕÅ, k‰õΩ¯Å∞ ZѨÊ\˜ =Öˇ<Õ L#fl@∞¡ QÆ=∞xOz ZO`À Pâ◊Û~°ºÑ¨_®¤_»∞.
QÍkè `«#Ö’ `å#∞ ''PǨ! <Õ<≥=_»#∞? Uq∞ K«∂Kå#∞? WѨC_»∞ <å‰õΩ J#∞Éèí="≥∞ÿ#^ŒO`å
Uq∞\˜?—— Jx [iy#^ŒO`å `«i¯OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. FǨϟ! Jn ã¨OQÆu. H˘OK«O JÅã≤áÈ~Ú
LO_»@O KÕ`«, _»ã≤û L#fl <Õ#∞ H˘kÌHõ∆}ÏÅ∞ U^À „Éèí=∞#∞ ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊OQÍ K«∂Kå#∞ HÍÉ’Å∞.——
Jx J#∞‰õΩO@∂ ÉÏ@Ö’ #_»=™êQÍ_»∞. P„â◊=∞O "≥·Ñ¨Ù áÈ`«∂ WOHÍ W@∞¡ `«ÅáÈÜ«∞™êQÍ_»∞.
QÍkè (`«#Ö’ `å#∞) : <Õ#∞ ~å[ºáêÅ# KÕã¨∂Î KÕã¨∂Î <å =Å# `«k`«~°∞ʼnõΩ [iy# ^À+¨=Ú#∞
ѨiǨÏiOK«∞HÀ=@O HÀã¨O JyflÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞ Hõ^•! P J#∞Éèí==Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
¢ã‘ÎÅ∞, =∞O„`«∞Å∞, â◊fiѨK«*Ïu P@q‰õΩÅ∞, ã¨aè‰õΩÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å~°O`å Z=~°∞? ZHõ¯_»∞<åfl~°∞?
<Õ<å, Jq"åÇ≤Ï`«∞_»#∞, ¢ã‘Î Ü≥ÚHõ¯ Hõ~°ã¨Ê~°≈#∞ ‰õÄ_® Z~°∞QÆ#∞. WHõ <å |O^èŒ∞=ÙÖÏ, "åà◊§O`å
^Œ∂~°OQÍ LO_Õ <å ã¨fi„QÍ=∞OÖ’ L<åfl~åÜ≥∞! =∞i <Õ#∞ Jyfl „Ѩ"Õâ◊O KÕã≤Ok Z=i ã¨=∞Hõ∆OÖ’?
ã¨fiѨfl #QÆ~°O =O\˜ D ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ Jã¨Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄Ok#@∞¡?
J=Ù#∞! J^ŒO`å ã¨fiѨflO =Öˇ „Éèí=∞ÜÕ∞ J~Ú LO@∞Ok. <Õ#∞ =∞$u K≥O^Œ@O <å |O^èŒ∞
=ÙÅ∞ ~å=@O, D Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#∞ K«∂z U_»=@O, <Õ#∞ =∞~˘Hõ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«@O,
484
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P@qHõ â◊fiѨK«∞ÅÖ’ ѨÙ\˜ì ÃÑ~°QÆ@O, ÃÑo§, Ñ≤Å¡Å∞, =∂ *Ïu"åi „QÍ=∞ |Ç≤Ï+¨¯~°}, Ѩ~°~å[º
„Ѩܫ∂}O, ~å[=@O, <å `À\˜ „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ ##∞fl QÆ∞iÎOK«@O, =∞O„`«∞ʼnõΩ P ~°Ç¨Ï㨺O `≥eã≤
áÈ=@O, "åiÖ’ H˘O^Œi P`å‡Ç¨ïu, z=iH˜ <Õ<Õ P`å‡Ç¨ïu KÕã¨∞HÀ=@O, W^ŒO`å ã¨∞n~°…OQÍ
J#∞ÉèíqOz<å#∞ QÍx, JO`å XHõ ã¨fiѨfl"Õ∞ J~Ú LO@∞Ok. WѨÊ\˜H˜ Jk HõÖË QÍx, JÉσ!
JѨÊ\˜H˜ =∂„`«O ZO`«QÍ ã¨`«º"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O! U_®Û#∞, #"åfi#∞, Ç≤ÏOã≤OKå#∞, ÉèíOQÆѨ_®¤#∞,
ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤#∞, ~å*ϺkèHÍ~°O K≥ÖÏ~ÚOKå#∞! ...<Õ#∞ á⁄O^Œxk ÖË^Œ∞. JÔ~! ''<Õ#∞ QÍkèx—— J<Õ
q+¨Ü«∞"Õ∞ P ã¨∞n~°… ã¨=∞Ü«∞OÖ’ *Ï˝Ñ¨HõO ~åÖË^Õ? J=Ù#∞ÖË. ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ *ÏQÆ$`ü ã≤÷u
qâı+¨O *Ï˝Ñ¨HõO ~å=@O ÖË^Œ∞QÍ! Wn JO`Õ.
J~Ú<å, JO`« ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ J#∞ÉèíqOKå#∞ Hõ^•! Tà’§ "åà◊§x
Ç≤ÏOã≤OK«@O KÕ`« "åà◊√§ ##∞fl <å ÃÑàÏ¡O a_»¤Å#∞ |Ç≤Ï+¨¯iOKå~°∞. <å ÃÑàϧO a_»¤Å∞ <å Hõà◊§
Z^Œ∞~°∞QÍ =∞~°}˜OKå~°∞. <Õ#∞ ^Õâ◊ ^ÕâßÅ∞ #_»∞K«∞‰õΩO@∂ H©~°^Õâ◊O „Ѩ"ÕtOKå#∞. aèHõ∆‰õΩÅ
=∞^茺֒ ÉèíÜ«∞OÉèíÜ«∞OQÍ xÅ|_ç L#fl ##∞fl Ѩ@ìѨ٠U#∞QÆ∞ =zÛ Ñ¨ÓÅ=∂Å`À JÅOHõiOzOk.
~å[Ü«∂º#∞. <åºÜ«∞x~°‚Ü«∂Å∞ KÕã¨∂Î, ~å[ºáêÅ# KÕâß#∞. =∂ „QÍ=∞O"åÔ~·# â◊fiѨK«∞Å∞
##∞fl Ti |Ü«∞@ K«∂z QÆ∞iÎOKå~°∞. P ~ÀA <Õ#∞ QÀp ÃÑ@∞ì‰õΩx ~å*ÏO`«óѨÙ~°O #∞O_ç
~°Ç¨Ï㨺 =∂~°æO QÆ∞O_® |Ü«∞@‰õΩ "≥à◊§HõáÈ`Õ <Õ#∞ WOHÍ ~åAQÍ<Õ LO_Õ "å_ç<Õ"≥∂! JÔ~ˆ~ñ!
<Õ#\Ï¡ KÕÜ«∞=Åã≤Ok HÍ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ J^ŒO`å Jã¨`«º"≥∂, ã¨fiѨfl"≥∂ ZÖÏ J=Ù`«∞Ok? HÍ^Œ∞. Uk x[O! Uk Jã¨`«ºO!
K«O_®Å–~å[ rq`«=ÚÅÖ’ XHõ¯>ˇÿ<å ã¨`«º=∂! Ô~O_»∂ ã¨fiѨfl"Õ∞<å? W^Õ q+¨µ‚=∂Ü«∞ HÍÉ’Å∞.
J=Ù#∞! Ñ≤K≥ÛH˜¯# ѨÙe Ñ≤zÛ Ñ≤zÛQÍ J_»=ÙÅÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î#fl@∞¡ D z`«Î=Ú ‰õÄ_® „ÉèÏOu
^Œ$+¨µìÅ`À Ѩi„Éèíq∞OK«@O [iyO^•? J~Ú LO_»=K«∞Û.
❖
D q^èŒOQÍ PÜ«∂ ã¨OѶ¨∞@##∞ QÆ∞iOz z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ "≥∂ǨÏ=Ú QÆ∞iOz PÖ’zã¨∂Î
QÍkè JHõ¯_ç `«# P„â◊=∞O KÕ~å_»∞. H˘kÌ~ÀAÅ∞ QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. P`«_»∞ Ü«∞^䕄ѨHÍ~°OQÍ `«#
^蕺#, `«Ñ¨, J^茺ܫ∞<å^Œ∞Å∞ H˘#™êyOK«™êQÍ_»∞.
XHõ ~ÀA XHõ ÉÏ@™êi P P„â◊=∂xH˜ =KåÛ_»∞. P`«_»∞, n~°…"≥∞ÿ# „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ KÕã≤
LO_»@O KÕ`« HÍÉ’Å∞, ZO`À JÅã≤áÈ~Ú, h~°ã¨OQÍ HõxÑ≤OKå_»∞. QÍkè P Jukäx PǨfixOz,
LѨKå~å^Œ∞Å`À ¿ãqOKå_»∞. H˘O`«¿ãÃÑ·# `«~°∞"å`« P ÉÏ@™êi HÍã¨Î FÑ≤Hõ, L`åûǨÏ=Ú
ѨÙOA‰õΩ<åfl_»∞.
QÍkè : JÜ«∂º! q∂ JÅã¨@ `˘ÅyO^•? =∞^蕺ǨÏflO q∂~°∞ =KÕÛ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ZO`À Jeã≤
áÈ~Ú, _»ã≤û L<åfl~°∞. U"≥∞ÿ<å J<å~ÀQƺO HÍ~°}=∂?
ÉÏ@™êi : ÖË^Œ∞ <åÜ«∞<å! <Õ#∞ WO`«QÍ Hõ$tOz LO_»\ÏxH˜ XHõ =ÚYº HÍ~°}=Ú#flk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 485
„ѨÜ∂« QÆÖ’ PÅÜ«∞O K«∞@∂ì ~ÀA‰õΩ "Õ~Ú JOQƄѨ^HŒ }∆˜ ÏÅ∞ 100 ~ÀAÅ∞QÍ KÕâß#∞. JO^Œ∞KÕ`<« Õ
h~°ã¨OQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl#∞. h Jukä ¿ã=ÅKÕ <å JÅã¨@ H˘OK«O `«yæOk. KåÖÏ ã¨O`À+¨O.
QÍkè : JO`« âßs~°Hõ „â◊=∞ á⁄O^Œ=Åã≤# JQÆ`«ºO q∂ˆH=Ú#flk?
ÉÏ@™êi : J^ŒO`å „áêÜ«∞tÛ`«ÎOQÍ KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk.
QÍkè : q∂ˆ~q∞ `«Ñ¨C KÕâß~°x „áêÜ«∞tÛ`«ÎO J=ã¨~°"≥∞ÿ#k?
ÉÏ@™êi : WHõ¯_çH˜ L`«Î~°OQÍ KåÖÏ ^Œ∂~°OQÍ 'H©~°— J<Õ „Ѩã≤^Œú ^Õâ◊O L#flk. P ^ÕâßxH˜ QÆÅ
ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÅÖ’ XHõ x~°̊# „Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ P„â◊=∞OÖ’ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞‰õΩO@∂ ~ÀAÅ∞ "≥à◊§|∞K«∞Û‰õΩ<Õ
"å_»#∞. XHõ™êi „Ѩ[Å PǨfi#O q∂^Œ JHõ¯_ç =ÚYº Ѩ@ì}"≥∞ÿ# H©~°#QÆ~°O "≥àϧ#∞. ѨÙ~å}ÏÅ∞
K≥ѨC`«∂ JHõ¯_ç"åi Pu^䌺OÖ’ KåÖÏ ~ÀAÅ∞ QÆ_çáê#∞. J~Ú`Õ JHõ¯_» JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ ~å*ϺOQÆ
q~°∞^Œú"≥∞ÿ# XHõ JѨ„â◊√u |Ü«∞@‰õΩ á⁄H˜¯Ok. P ^Õâßxfl Zxq∞^Õà◊√§QÍ XHõ Ѩ~å~Ú^ÕjÜ«Ú_»∞
áêeOKå_»∞. JO`Õ QÍ^Œ∞... P ~åA W`«óѨÓ~°fiO XHõ P@qHõ – ‰õΩHõ¯ =∂Oã¨Ou<Õ PKå~°O
QÆÅ â◊fiѨK*« Ïu "å_»@. P`«_∞» q*ÏfÜ«Ú_»x `≥eÜ«∞QÍ<Õ P`«xx JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ u~°ã¯¨ iOKå~°∞.
P`«x áêÅ#Ö’ L#flO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ "åà◊√§ „áêÜ«∞tÛ`«ÎO KÕã¨∞HÀ=@O „áê~°OaèOKå~°∞. <Õ#∞
K«∂ã¨∂Î LO_»QÍ<Õ JHõ¯_ç H˘O^Œ~°∞ ~å[º „âıÜ≥∂aèÖÏ+¨µÅ∞, P ~åA ‰õÄ_® JyflÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞.
P q^èŒOQÍ xO_»∞ „áê}ÏÅ∞ Hõà◊§ÔH^Œ∞~°∞QÍ Ç¨Ç¨HÍ~åÅ∞ KÕã¨∂Î =∞ã≤HÍ=@O K«∂z <å =∞#ã¨∞û
HõHÍqHõÅ∞ J~Ú#k. WHõ JHõ¯_» LO_»ÖËHõáÈÜ«∂#∞. Z<Àfl "≥∞ÿà◊√§ HÍe#_»Hõ# „Ѩܫ∂}˜Oz
'„Ѩܫ∂QÆ— "≥àϧ#∞. JHõ¯_» <å =∞#ã¨∞û‰õΩ „áêÜ«∞tÛ`«ÎO KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ 100~ÀAÅ∞ LѨ"åã¨O
LO@∂ ^≥"· å~°Û# ™êyOKå#∞. „Ѩu~ÀE ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ "Õ~Ú „Ѩ^HŒ } ∆˜ Å∞, JOQƄѨ^HŒ }
∆˜ Å∞, ^蕺#
ѨÓ*Ï^Œ∞Å∞ x~°fiiÎOKå#∞. H˘xfl ~ÀAÅ~Ú# `«~°∞"å`« <å =∞#ã¨∞û ‰õΩ^Œ∞@Ѩ_çOk. WHõ H˘<åflà◊¡H˜
JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi ^Õâß@#O KÕã¨∂Î D ~ÀA‰õΩ h‰õΩ Jukä#Ü«∂º#∞. xÜ«∞=∞ x+¨ªÅ`À
x~°fiiÎOz# ^蕺# ѨÓ*Ï^Œ∞Å =Å# Hõey# âßs~°Hõ „â◊=∞ =Å¡ <Õ#∞ H˘OK«O Hõ$tOz#@∞¡<åfl#∞.
❖
P ÉÏ@™êi K≥ѨCK«∞#fl^ŒO`å q#fl `«~°∞"å`« QÍkè=ÚxH˜ Pâ◊Û~°ºO "Õã≤Ok. U"Õ"À
„Ѩâfl◊ Å∞ "Õã≤ H©~Ñ° @¨ }ì O QÆ∞iOz U"Õ"À qâıëêÅhfl q<åfl_»∞. P ~å„u "åà◊√§ =∂@Å∞ K≥ÑC¨ ‰õΩO@∂
LO_»QÍ "åà◊§‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ QÆ_»záÈ~ÚOk. `≥Å¡"åi# `«~°∞"å`« LáêǨ~°O fã¨∞H˘x
ÉÏ@™êi QÍkè =^ŒÌ ÃãÅ=Ù fã¨∞H˘x Z\’ "≥o§áÈÜ«∂_»∞. Jukä =∞~åº^ŒÅ`À P ÉÏ@™êix
™êQÆ#OÑ≤# `«~°∞"å`« WHõ QÍkè PÖ’K«#Ö’ Ѩ_®¤_»∞.
QÍkè : JÔ~! ZO`« Pâ◊Û~°ºO! D ÉÏ@™êi K≥Ñ≤Ê# ^•xH©, <Õ#∞ `«\ÏHõOÖ’ JѶ¨∞=∞~°¬} =∞O„`«
Ѩ~î°#O KÕã¨∂Î „ÉèÏOu =â◊O KÕ`« á⁄Ok# J#∞Éèí= Ѩ~°OѨ~°Å‰õÄ ZO`À á⁄O`«# ‰õΩ^Œ∞~°∞`ÀO^Õ!
<Õ#∞ Uk ^Œ~°≈#O KÕâß<À J^ŒO`å W`«xH˜ ѨÓ㨄QÆ∞zÛ#@∞¡QÍ Z=Ô~·<å K≥áêÊ~å? Z=~°∞
K≥ѨÙ`å~°∞? <Õ#∞ =∞Ô~=fii`À#∂ K≥ѨÊ<Õ ÖË^Œ∞ Hõ^•! Uk =∂Ü«∞? Uk „ÉèÏOu? K«∂ã¨∞ÎO>Ë D
486
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P„â◊=∞O, WHõ¯_ç =∂ ã¨fi„QÍ=∞OÖ’x <å |O^èŒ∞=ÙÅ∞, D ÉÏ@™êi... W=hfl =∂Ü«∞Ö’x"Õ<å!
ÖËHõ, H©~° ~å[ºO =∂Ü«∞Ö’x^•? <Õ<≥=ix? D =∂Ü«∞ Uq∞\˜? QÍkè J#QÍ <Õ<Õ<å?
=∞Ô~=fi~°<åfl<å?
<Õ#∞ P |O^èŒ∞[#O =∞^茺֒ Jyfl„Ѩ"Õâ◊O KÕÜ«∞@O '=∂Ü«∞Ö’x^Õ— J#@OÖ’ U=∂„`«O
ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞ Hõ^•! 'H©~° #QÆ~°O— J#|_Õk L#fl^•? ÖÏÉèíO ÖË^Œ∞. Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© D ã¨~°fi
J#∞Éèí= Ѩ~°OѨ~°Ö’x ã¨`åºã¨`«º=ÚÖËq∞\’ HõxÃÑ@ì=Åã≤O^Õ. HõxÃÑ>Ëìk Z\Ï¡! P! U=Ú#flk
D ÉÏ@™êi 'L`«Î~°O "≥·Ñ¨Ù H©~°^Õâ◊O— QÆ∞iOz ã¨∂zOKå_»∞ Hõ^•!
❖
„ѨÜ∞« `«fljÅ∞_»∞ á⁄O^ŒÖxË ^ŒO@∂ U=ÚO@∞Ok? QÍkè [QÆ<å‡Ü«∞#∞ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ ^Œi≈OKå
Å<Õ L^ÕÌâ◊O`À `«# P„â◊=∞O #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. KåÖÏ ~ÀAÅ∞ „Ѩܫ∂}˜Oz =ÚO^Œ∞QÍ
P@qHõ â◊fiѨK«∞Å∞ LO_Õ [<å~°}º „áêO`«O KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. `å#∞ ѨÙ\˜ì, ‰õ@OA_»∞ J#∞ ¿Ñ~°∞`À
ÃÑiy ã¨OK«iOz# P „QÍ=∞OÖ’ `«# *Ï˝Ñ¨HÍʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Z<Àfl zǨflÅ∞ K«∂Kå_»∞.
ѨÙ\˜ì Z<Àfl Uà◊√§ ÃÑiy# P „áêO`«=∞O`å ZO`À ã¨∞Ѩiz`«OQÍ HõxÑ≤OzOk. Jk K«∂z#
P`«x =∞#ã¨ûO`å "≥·~åQƺO`À xO_çáÈ~ÚOk. JHõ¯_ç P`«x W`«óѨÓ~°fiѨ٠QÆ$ǨÏO QÀ_»Å∞ ‰õÄe
L<åfl~Ú. `å#∞ „Ѩu~ÀE Ѩ~°∞O_Õ KåѨ tkäÅ"≥∞ÿ F =¸Å HõxÑ≤OzOk. TiH˜ z=iQÍ
L#fl P QÆ∞_çÃãÖ’ Éè’[# áê#=ÚʼnõΩ LѨÜ≥∂yOz# zѨÊÅ∞, ÉÁK≥ÛÅ∞, ‰õΩO_»Å∞ Jã¨Î=ºã¨ÎOQÍ
Ѩ_ç L<åfl~Ú. P „áêO`«=∞O`å ÉÁq∞HõÅ∞ ѨÙéˇ]Å`À xO_ç L#flk. JO`å Ѩijeã¨∂Î P`«_»∞
â◊fiѨK«∞Å „QÍ=∞=∞O`å K«∞\˜ì =KåÛ_»∞. JHõ¯_ç "åiÖ’ `«#‰õΩ Ñ¨Ó~°fiѨiK«Ü«∞ã¨∞÷Å∞ H˘O^Œ~°∞
`å~°ãѨ _¨ ®¤~∞° . "åiÖ’ `«#‰õΩ ã¨∞ѨiK«Ü∞« "≥∞#ÿ XHõ =ºH˜`Î À "åi ÉèÏ+¨Ö’ ã¨OÉèÏ+¨} „áê~°OaèOKå_»∞.
QÍkè : ÉÏ|∂ ! h ¿Ñ~°∞ ã¨∞|ƒ_»∞ Hõ^•!
P =∞x+≤ : P! <Õ<Õ #Ü«∂º ã¨∞|ƒ_»∞. <å¿Ñ~°∞ hÔHÖÏ `≥eã≤Ok?
QÍkè : JkQÀ, P z=~° TiH˜ ^Œ∂~°OQÍ QÆ∞_çÃã HõxÑ≤™ÈÎO^Õ! JHõ¯_» Z=~°∞O_Õ"å~°∞?
P =$^Œú â◊fiѨK«∞_»∞ : FǨϟ! J^•! JHõ¯_» Hõ@OA_»<Õ XHõ_»∞ ÃÑàϧOa_»¤Å`À LO_Õ"å_»∞. "å_»∞
=∂ "å_Õ. J~Ú`Õ Tà’¡ ^˘OQÆ`«<åÅ∞, u@ì@O, H˘@ì@O KÕã¨∞ÎO>Ë =∂ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ |Ç≤Ï+¨¯i¿ãÎ
ÃÑàÏ¡O a_»¤Å`À ã¨Ç¨ "≥o§ JHõ¯_» QÆ∞_çÃã Hõ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. KåÖÏHÍÅO „H˜`«O ÃÑàÏ¡O a_»¤Å∞
K«zÛáÈ`Õ "å_»∞ U^À ^ÕâßxH˜ "≥o§ aèH∆Í@#O KÕã¨∞‰õΩO@∂ ~åA JÜ«∂º_»∞. P =∞^茺 JHõ¯_Õ^À
Q˘_»= =zÛ K«zÛáÈÜ«∂_»x q<åfl#∞. WHõ¯_» #∞O_ç "≥o§# `«~°∞"å`« P`«#∞ KåÖÏ =∞Oz"å_»∞QÍ
=∂~å_»@. P`«x QÆ∞iOz `«=∞~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ J_»∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞? q∂~°∞ QÍx H©~°^Õâ◊O "åàϧ?
❖
D q^èŒOQÍ JHõ¯_ç "åi J<Õ‰õΩÅ`À Hõ@OAx QÆ∞iOz ã¨OÉèÏ+≤OKå_»∞. JHõ¯_ç "åiH˜
U^À ã¨iKÌ Ñ≥ C¨ K«∂ JHõ¯_Õ XHõ =∂ã¨O ~ÀAÅ∞ QÆ_áç ê_»∞. `å#∞ P@qHõ - â◊fiѨK*« Ïu ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 487
ÉèÏ==Ú KÕ`«» á⁄Ok# qâıëêÅ<Õ JHõ¯_ç"å~°∞ ‰õÄ_® Hõ@OAx Ѩ~°OQÍ K≥ѨÊ@O q<åfl_»∞.
J~Ú`Õ P QÍkè Ü≥ÚHõ¯ z`«Î=Ú JѨÊ\˜H© `«$Ñ≤Î á⁄O^ŒÖË^Œ∞. JHõ¯_» L#fl J<ÕHõ J_»q „Ѩ^ÕâßÅ#∞
QÆ∞~°∞ÎѨ_»∞`«∂<Õ, `«#Ö’ W@∞¡ zOuOK«™êQÍ_»∞.
QÍkè (`«#Ö’) : PǨ! <Õ#∞ Z<Àfl U#∞QÆ∞Å#∞ K«OÑ≤, P ^ŒO`«=ÚÅ#∞ D QÀ_»ÅÖ’ „QÆ∞zÛ
=∞\˜ì`À `å_çOKå#∞. D U#∞QÆ∞ ^ŒO`«=ÚÅ∞ WOHÍ K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°ÖË^Œ∞. WHõ¯_» <å ÉèÏ~°º`À,
H˘_»∞‰õΩÅ`À ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ =∂Oã¨Ñ¨Ù =ÚHõ¯Å∞ HÍÅ∞Û‰õΩ u#@O, ã¨∞~åáê#O KÕÜ«∞@O – J=hfl
WѨÊ\˜ ã¨OѶ¨∞@#ÅÖÏQÍ<Õ L<åflÜÕ∞! Z<Àfl™ê~°∞¡ <å ÉèÏ~°º`À ‰õÄ_ç "å#~°=∂Oã¨O ux, HõÅ∞¡
`åy ã≤OǨÏK«~°‡O Ѩ~°K«∞H˘x Ѩ~°∞O_Õ "åà◊¡O. =∂Oã¨O ux |eã≤# *’_»µ ‰õΩHõ¯Å#∞ WHõ¯_Õ Hõ>Ëì¿ã
"åà◊§O. JѨC_»∞ <å z#fl`«#OÖ’ WHõ¯_» J"≥∂‡i QÆ∞_ç ^ŒQÆæ~° P_»∞‰õΩO@∂ LO_Õ"åà◊§O. WkQÀ,
WHõ¯_» |O_»~å~Ú q∂^Œ ‰õÄ~°∞Ûx [O`«∞=ÙÅ ~°HõÎO „`åQÆ∞`«∂, áê@Å∞ áê_»∞‰õΩO@∞O_Õ "åà◊§O
Hõ^•! D =¸Å, á⁄^ŒÅ ^Œyæ~° Ñ≤@ìÅ#∞ Ѩ@∞ìHÀ=\ÏxH˜ =ŠѨ<Õfl "åà◊§O. PǨ! q^è•`« KÕ+¨ìÅ∞
ZO`« z„`«"≥∞ÿ#q! 㨈~! WѨC_»∞ H©~°^Õâ◊O "≥o§ JHõ¯_ç K«=∞`å¯~° q+¨Ü«∂Å∞‰õÄ_® K«∂z "≥àÏÎ#∞.
❖
W\Ï¡ J#∞‰õΩO@∂, WHõ JHõ¯_ç #∞O_ç H©~°^Õâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. `å#∞ QÆ=Å=∞Ǩ~åAQÍ
ã¨OK«iOz# JHõ¯_ç „áêO`åÅ∞ K«∂ã¨∂Î H©~#° QÆ~O° „Ѩ"tÕ OKå_»∞. JHõ¯_» „Ѩ[Å`À ã¨OÉèÏ+≤OKå_»∞.
QÍkè : ÉÏ|∂! WHõ¯_» H˘O`«HÍÅO „H˜`«O 'Hõ@OA_»∞— J<Õ XHõ â◊fiѨK«*Ïu"å_»∞ ~å[ºO
UÖÏ_»@ QÆ^•! P qâıëêÅ∞ HÍã¨Î K≥ѨÊO_ç.
H©~Ñ° Ù¨ ~°"åã≤ : F `åѨã!‘ q∂~°∞ q#flk x["Õ∞. WHõ¯_ç =∞Ǩ~åA ã¨O`å#O ÖˉΩõ O_® =∞~°}O˜ K«@O
KÕ`«, WHõ¯_» '=∞OQÆà◊ǨÏã≤Η J<Õ ¿Ñ~°∞ QÆÅ PKå~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOz Hõ@OA_»<Õ ¿Ñ~°∞ QÆÅ
â◊fiѨK«∞_»∞ 'QÆ=Å~åA—J<Õ ¿Ñ~°∞`À Zxq∞^Õà◊√§ ~å[ºO UÖÏ_»∞. P`«_»∞ q^ÕjÜ«Ú_»x `≥eã≤#
`«~°∞"å`« "Õ∞O „Ѩ[Å=∞O`å P`«xx `«ºlOKåO. JѨC_®`«_»∞ xѨCÅÖ’H˜ ^Œ∂H˜ „áê}ÏÅ∞
q_çKå_»∞. J^ŒO`å [iy WѨÊ\˜ˆH XHõ ã¨O=`«û~°O J~ÚOk.
❖
QÍkè J<Õ‰õΩÅ`À QÆ=Å=∞Ǩ~åA QÆ∞iOz J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ K«iÛOK«QÍ, J=hfl `«#
[˝Ñ≤ÎÖ’ J#∞Éèí=¿Ñ\˜HõÖ’ L#fl\˜ì q+¨Ü«∂Å∞QÍ `≥eÜ«∞=ã¨∞Î<åfl~Ú. ''ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞ WHõ¯_»
QÆ=Å~åAQÍ Zxq∞^Õà◊√§ ~å[ºO UeOk <Õ<Õ—— Jx `«ÅK«∞K«∂ #QÆ~°OÖ’ ã¨OK«iOK«™êQÍ_»∞.
WO`«Ö’ P ~å[gkèÖ’ ^Œ∂~°O #∞O_ç U^À HÀÖÏǨÏÅO q#=zÛOk. [#O „ѨHõ¯QÍ "≥o§
xÅ|_®¤_»∞. WѨÊ\˜ ~åA q+¨µ‚=Ù J<Õ J`«#∞ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åǨºoÔH· QÆ∞éÏ]Å q∂^Œ `«#
Ãã·x‰õΩÅ`À "≥à◊§@O – JO`å QÆ=∞xOKå_»∞.
Uq∞ Pâ◊Û~°ºO! Uq∞ K«=∞`å¯~°O! <ÕxѨC_»∞ `«\ÏHõOÖ’ xÅ∞K«∞x, JѶ¨∞=∞~°¬} =∞O„`«O
K«^Œ∞=ÙK«∂, XHõ ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊OQÍ H˘kÌ xq∞ëêÅ∞ Ѩ~°^蕺#OÖ’ LO_çáÈÜ«∂#∞. P H˘kÌ
488
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
xq∞ëêÅÖ’ 70 ã¨O=`«û~åÅ ã¨∞n~å…#∞Éèí=O á⁄O^Œ@"Õ∞q∞\˜? JѨÊ\˜=hfl WѨÊ\˜ <å D
*Ï„QÆ`üÖ’ WHõ¯_» ã¨i`«∂QÆ∞`«∂ „áêÑ≤ÎOK«@"Õ∞q∞\˜? WHõ¯_» <å‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_ç#^ŒO`å ã¨fiѨfl=Ú
=Öˇ JmHõ=Ú („Éèí=∞) J#∞#k `«^䌺"Õ∞ Hõ^•! D „Éèí=∞ JO`å ZHõ¯_ç #∞O_ç Z\Ï¡ =zÛ <å‰õΩ
„áêÑ≤ÎOzO^À – <Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞.
PǨϟñ! ''=∞<À"≥∂ǨÏ=Ú—— J<Õ =ÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx XHõ ѨH˜∆ÖÏQÍ <Õ#∞ ZO`« JÅã≤áÈÜ«∂#∞!
Z<≥flxfl HõëêìÅ∞Ѩ_®¤#∞! D <å =∞#¿ãû J<ÕHõ "åã¨#ÅKÕ H˘@ì|_ç#^≥·, `«#Ü≥ÚHõ¯ 'É’^茗
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú XHõ z#flÑ≤Ö¡"å_»∞ÖÏQÍ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞fã≤ D =∂Ü«∞#O`å
QÍOz#^Õ!... ZO^Œ∞‰õΩ W\Ï¡ [iyOk?
FǨϟ! K«„Hõ^è•~°∞_»QÆ∞ q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ <åH˜zÛ# =~°O ã¨Ñ¶¨ÅO KÕÜ«∞\ÏxˆH <å‰õΩ D
=∂Ü«∞#∞ ~°∞z K«∂Ñ≤Oz LO\Ï~°∞. <å H˜Ñ¨C_»O`å QÆ∞~°∞ΉõΩ =™ÈÎOk. WHõ <Õ#∞ <å P„â◊=∂xH˜
"≥o§ JHõ¯_» D =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u QÆ`«∞Å QÆ∞iOz ã¨=∞xfi~ÚOK«∞HÀ\ÏxH˜, Z~°∞QÆ\ÏxH˜
„Ѩܫ∞`«flO KÕ™êÎ#∞.
❖
QÍkè W@∞¡ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩx, `å#∞ x=ã≤ã¨∂Î LO_Õ yi „áêO`« ã¨q∂ѨOÖ’x P„â◊=∞O
KÕ~å_»∞. WHõ P ~ÀA #∞O_ô H˘OK≥O hà◊√§=∂„`«"Õ∞ ѨÙK«∞Û‰õΩO@∂ ÉèíH˜Î, UHÍ„QÆ`«Å`À q+¨µ‚„Ñ‘u
H˘~°‰õΩ `«Ñ¨ã¨∞û „áê~°OaèOKå_»∞. XHõ ã¨O=`«û~°HÍÅO QÆ_çzOk. „Ѩã¨#fl=¸iÎ, âߺ=∞ÖÏHÍ~°∞_»∞,
ѨÙO_»sH͉õ∆Ω_»∞, P„t`«[#=`«ûÅ∞_»∞ JQÆ∞ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ XHõ â◊√Éèík#O QÍkèH˜ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ
^Œ~°≈#q∞KåÛ_»∞. P =Úx "≥O@<Õ ™êfiq∞ áê^•ÅÃÑ· |_ç, „"≥ÚH˜¯, J~°…ºáê^•º^Œ∞Å∞ WzÛ, ѨÓÅ∞
K«e¡, ™È΄`«O KÕã≤ P#O^ŒÑ¨iKå_»∞.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : Ѩل`å! =∞~°Å Uq∞ HÀi <å ^Œ~°≈#O H˘~°‰õΩ ^蕺#O KÕã¨∞Î<åfl=Ü«∂º? h=Ù
<å '=∞Ǩ=∂Ü«∞—#∞ K«∂Kå=Ù Hõ^•! h=Ù HÀi#>Ë¡ =∂Ü«∞#∞ K«∂áê#∞. =∞~°Å Uq∞ qâı+¨O?
QÍkè : ¿ÇÏ ÉèíQÆ"å<£! q∂ J#∞„QÆǨÏ=â◊O KÕ`«<Õ HÍÉ’Å∞, D Éèí∂q∞ #O`«\ ˜h „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∂Î#fl
=∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞#∞ ã¨O^Œi≈OKå#∞. JO`å J~Ú# `«~°∞"å`« WѨC_»∞ J<ÕHõ ã¨O^ÕǨÅ∞
##∞fl ѨÙOMÏ#∞ѨÙOMÏÅ∞QÍ K«∞@∞ì=Ú@∞ìK«∞<åfl~Ú. „ѨÉèí∂! <Õ#∞ `«\ÏHõOÖ’ xÅ|_ç JѶ¨∞=∞~°¬}
=∞O„`«O [Ñ≤ã¨∂Î H˘kÌxq∞ëêÅ∞ HÍÉ’Å∞, Ѩ~°^蕺#OÖ’ =ÚxQÍ#∞. JO`Õ! <å =∞#ã¨∞û #O^Õ
60 ã¨O=`«û~°=ÚÅ ã¨∞n~å…#∞Éèí=O P H˘kÌxq∞ëêÅÖ’ XHõ ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ á⁄O^•#∞. WO`«Ö’
Ü«∞^ä•™ê÷#OÖ’ *ÏQÆ$`ü á⁄Ok x*Ï„â◊=∞O KÕ~å#∞.
WO`«=~°‰õÄ ÉÏQÍ<Õ L#flk. J~Ú`Õ WѨC_˘Hõ |ǨïK«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O K«∂Kå#∞.
J^Õq∞@O>Ë – <Õ#∞ U^Õ^`·≥ Õ =∞#ã¨∞ûÖ’ ã¨O^Œi≈OKå<À – J^ŒO`å D *Ï„QÆ`Öü ’ U~°Ê_çÜ∞Õ LOk.
=∞#ã¨∞ûÖ’ U^Õ^À á⁄O^Œ@"Õ∞q∞\˜?... J^ŒO`å '*Ï„QÆ`ü—Ö’ U~°Ê_ç LO_»@"Õ∞q∞\˜? <å‰õΩ Jã¨Å∞
Uq∂ J~°÷"Õ∞ HÍ=@O ÖË^Œ∞. 'Hõ@OA_»∞— J#∞ P@q‰õΩxQÍ, H©~°^Õâßxfl Ue# QÆ=à◊=∞Ǩ~åAQÍ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 489
<Õ#∞ QÍOz#^ŒO`å "åã¨#Å KÕ`« <å =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ á⁄Ok L<åfl#∞ Hõ^•? „Éèí=∞ KÕ`« á⁄Ok#
ã¨∞n~°…–JÅÊHÍeHõ J#∞Éèí==ÚÅ L`«ÊuΖq<åâ◊#=ÚÅ∞, P Láêkè ~åHõ áÈHõÅ∞, `«k`«~°=ÚÅ∞
– =∞#ã¨∞û`À U~°Ê_ç#"Õ Hõ^•! =∞#ã¨∞ûÖ’ U~°Ê_ç#q =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ LO_®e. =∞i, |Ü«∞@
ZO^Œ∞‰õΩ "åã¨Î="≥∞ÿ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú? J\Ï¡ |Ü«∞@ (*Ï„QÆ`üÖ’) HõxÑ≤OK«\ÏxH˜ HÍ~°}"≥∞=fi~°∞?
ã¨fiѨflOÖ’ ÖÏQÍ `å~°ã¨Ñ¨_ç# ''P =º‰õΩÎÅ∞, P „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞—— W=hfl |Ü«∞@‰õΩ Z=~°∞ `≥KåÛ~°∞?
P =º‰õΩÎÅO`å Z=~°∞? "åiH˜, <å‰õΩ, <å =∞#ã¨∞û‰õΩ Uq∞\˜ ã¨O|O^èŒO? Z=~°∞ Z=i QÆ∞iOz
ZO^Œ∞‰õΩ ZK«Û@ ã¨fiѨflOÖ’ÖÏQÍ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞? P H©~°^Õâ◊ [#∞ʼnõΩ, P@qHõ â◊fiѨK« *Ïu
[#∞ʼnõΩ <Õ#∞ U~°Ê_çÜÕ∞ L<åfl#∞.... J^≥\Ï¡ X#QÆ∂_çOk? W=hfl q∂ #∞O_ç `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞
‰õΩ<åfl#∞. JO^Œ∞ˆH q∂ ã¨O^Œ~°≈#O H˘~°‰õΩ x+¨ª`À ^蕺xOKå#∞. q∂~°∞ [QÆ^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞. =∂Ü«∞‰õΩ
P=Å∞O_ç, =∂Ü«∞#∞ ~°zã¨∞Î#fl Ѩ~å`«Ê~° ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞. q∂~°∞QÍHõ, <å‰õΩ WOÔH=~°∞ k‰õΩ¯?
JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ K«∂z#^ŒO`å Uq∞\’ ã¨qã¨Î~°OQÍ K≥ѨÊ=∞x „áêi÷ã¨∞Î<åfl#∞.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : ‰õΩ=∂~å! h=Ù K«∂z#n, K«∂K«∞K«∞#fln – JO`å P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.
J~Ú`Õ, ''=∂Ü«∞#∞ K«∂_®e—— J<Õ h Ü≥ÚHõ¯ "åã¨<åc[=Ú #∞O_Õ D [QÆ„^Œ∂Ѩ„Éèí=∞ JO`å
U~°Ê_ç, J#∞Éèí="≥∞ÿ#k. P ^Œ~°≈#O KÕã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«`«Î fi^Œ$+≤ì H˘~°=_»∞@ KÕ`« h z`«Î=Ú
^Œ$â◊º=Ú`À `å^•`«‡ºÉèÏ=# á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D q+¨Ü«∞O "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ QÆ∞iÎOK«∞.
`«^•`«‡º ÉèÏ==Ú K≥O^ŒHõáÈÜ«∂"å... hH© =~°Î=∂# ^Œ$â◊º=¸ ÖË^Œ∞, H©~°^Õâ◊Ѩ٠^Œ$â◊º=¸
ÖË^Œ∞. LÉèíÜ«∞=ÚÅ∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÖË!
WHõ, JHõ¯_ç [#∞ÅO`å Z=~°O\Ï"å? ...Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ [ÅO`À xO_ç# =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’
XHõ ÔH~°@O =∞~˘Hõ ÔH~°@=Ú#∞ `å‰õΩ`«∞#fl@∞¡, XHõ „^Œ+¨ì‰õΩ =∞~˘Hõ „^Œ+¨ì `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl_»∞. XHõ
K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl. D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ PHÍâ◊O, Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, Éèí∂q∞, k‰õΩ¯Å∞ – W=hfl
h‰õΩ ZHõ¯_À |Ü«∞@QÍ L<åflÜ«∞x J#∞‰õΩO@∞<åfl"å? ...HÍ<Õ HÍ^Œ∞.
XHõ q`«Î#OÖ’ ''=∞Ǩ=$Hõ∆O, P‰õΩÅ∞, HÍO_»=Ú, HÍÜ«∞Å∞, ѨÓÅ∞, H˘=∞‡Å∞, "Õà◊√§....
"å\˜ "å\˜ Éèíq+¨º`ü HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞—— JO`«s¡#OQÍ L<åfl~Ú Hõ^•? J\Ï¡ˆQ, ^Õâ◊ HÍÅ =â◊OKÕ`«
K«∂_»|_»∞K«∞#fl qâı+¨ Ѩ~O° Ѩ~Å° hfl z`«=Î ÚÖ’<Õ LO_ç LO@∞<åfl~Ú. q`«∞ÖÎ ’Oz U^À ã¨=∞Ü«∞OÖ’
=∞Ǩ=$HõÑ∆ Ù¨ qq^èŒ ÉèÏQÍÅhfl "≥Å∞=_»∞K«∞#fl@∞¡ – ã¨~fi° J#∞Éè=í =ÚÅ∞ z`«=Î Ú #∞O_Õ |Ü«∞Öˇfi_»e
„ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨Î"åxH˜ '^Œ$â◊º=Ú— J#|_Õ =º=Ǩ~°O JO`å =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ L#flk
QÍx, |Ü«∞@ U<å_»∂ ÖË^Œ∞. q`«∞ÎÖ’ L#fl^Õ |Ü«∞@ ~°∂ѨO k^Œ∞̉õΩO@∞#fl@∞¡QÍ<Õ... =∞#ã¨∞ûÖ’
L#fl^Õ Z^Œ∞~°∞QÍ ^Œi≈OK«|_»@O, J#∞ÉèíqOK«|_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
XHõ ‰õΩ=∞‡i L<åfl_»∞. P`«_»∞ ~°Hõ~°Hõ=ÚÖˇ·# z„`«qz„`« PHÍ~°=ÚÅÖ’ ‰õΩO_»Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
"å\˜QÍ =∞\˜xì =∞ÅK«∞K«∞<åfl_»∞. P`«_∞» `å#∞ KÕã∞¨ #Î fl PHÍ~°=ÚÅhfl `«# =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ HõeyL<åfl_»∞
Hõ^•! P q^èŒOQÍ<Õ ^Œ~°≈# ã¨Ê~°≈<åk „H˜Ü«∞Å∞, ~°Hõ~°HÍÖˇ·# zO`«#Å∞, Éèí∂`«–=~°Î=∂#–Éèíq+¨º`ü
490
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍÅ=ÚÅ∞, D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl ã¨∂~°º K«O„^Œ #Hõ∆„`åk Ѩ^•~°÷*ÏÅ=ÚÅ∞ –
W=hfl =∞#ã¨∞ûÖ’ LO_ç, =∞#ã¨∞ûKÕ xi‡OK«|_ç, =∞#ã¨∞ûKÕ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#fl"Õ! =∞#¿ãû "å\˜x
xi‡Oz, =∞~°Å =∞#¿ãû "å\˜x LѨã¨OǨÏi™ÈÎOk. =∞#ã¨∞û KÕ¿ã x~å‡}K«=∞`å¯~°=ÚÖËq∞\’
^Œ$ëêìO`«OQÍ h‰õΩ K≥áêÊÅO>Ë ''Ñ≤Å¡Å∞ – "åi P@Å∞, =$^Œ∞úÅ∞ – "åi „Éèí=∞Å∞, [#∞Å∞ –
"åi =∞^Œ P"Õ^Œ# J#∞~åQÆ ~ÀQÍk ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ á⁄O^Õ q^è•#O—— ...Wq
QÆ=∞xã¨∞ÎO>Ë hˆH JO`å `≥eÜ«∞QÆÅ^Œ∞. XHõ_»∞ `«# ã¨fiѨflOÖ’ U"Õ"À „Ѩ^ÕâßÅ#∞, =º‰õΩÎÅ#∞
K«∂ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ... P „Ѩ^ÕâßÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ P ã¨fiѨfl„^Œ+¨ìÜ≥ÚHõ¯ ÉèÏ=Ѩ~°OѨ~°ÅÖ’x JO`«s¡#
qÉèÏQÆ=ÚÖË Hõ^•! XHõ_»∞ U^À „ÉèÏOuÖ’ L#flѨC_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ QÆ=∞xOK«_»∞.
=∞^Œ=ÚKÕ xO_ç# =∞#ã¨∞û`À XHõ_»∞ XHõ ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘Îx K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ ''Wk ~°HõΖ=∂O㨖ÉÁq∞Hõ
ÅKÕ `«Ü«∂~°∞ HÍ|_ç# Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷"Õ∞—— J<Õ q+¨Ü«∞O ã¨∞ÊùiOK«^Œ∞. XHõ Q˘Ñ¨Ê K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯
HÍÜ«∞Å∞, ѨÓÅ∞, P‰õΩÅ∞ Hõ#|_»`å~ÚQÍx, "Õà◊√§ Hõ#|_»#@∞¡, ã¨`«Ê^•~°÷"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ=Ú
J=ÅOaã¨∞Î#fl =∞#ã¨∞û #O^Õ D ÅHõ∆ÖÏk ã¨OѶ¨∞@#ŠѨ~°OѨ~°Åhfl xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ L<åfl~Ú.
XHõ K≥@∞ì#∞ „"Õà◊§`À ã¨Ç¨ ÃÑHõeOz Ѩ_Õâß=∞#∞HÀ... WHõ P K≥@∞ì‰õΩ „H˘`«Î P‰õΩÅ∞
HÍÜ«∞=Ù Hõ^•! "åã¨#Å #∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_≥·# r=Ù#‰õΩ WHõ [#‡Hõ~°‡Å∞ LO_»=Ù. "åã¨#Å KÕ`«<Õ
=∞#ã¨∞û `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_çOk.
J#O`« [QÆ*Ï˚Å=ÚÅ∞ Wq∞_ç L#fl J\˜ì ''"åã¨<å=∞Ü«∞ „ѨÑO¨ K«=Ú—— #O^Õ h‰õΩ J#∞Éè=í "≥∞#ÿ
â◊fiѨK«*Ïu r=Ùx ÉèÏ==Ú „ѨHõ\ ˜`«"≥∞ÿ#k. WO^Œ∞Ö’ Pâ◊Û~°º"Õ∞=Ú#fl^ŒÜ«∂º? "åã¨#Å „ѨuÉèÏã¨
=Å#<Õ ~°Hõ~°HÍÅ =∞<À=º^èŒÅ`À#∂, ã¨O~°OÉèí=ÚÅ`À#∂ ‰õÄ_ç# P@qHõÉèÏ==ÚÅhfl h=Ù
á⁄O^•=Ù. JO`Õ HÍ^Œ∞... J\˜ì '"åã¨<å=∞Ü«∞ „ѨѨOK«O— Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O KÕ`«<Õ ''P ÉÏ@™êi
~å=@O, P`«x`À Éèí∞lOK«@O, ã¨OÉèÏ+≤OK«@O, PÜ«∂ qâıëêÅ∞ qx Pâ◊Û~°ºÑ¨_»@O, =∂Ü«∞#∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞HÀ=@O, <å H˘~°HÔ · ^蕺#O KÕÜ∞« @O—— – "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl ‰õÄ_® á⁄O^Œ_O» [iyOk.
QÍkè : ™êfiq∂! ã¨fiѨfl ã¨^Œ$â◊OQÍ Hõ@OA_»∞ J<Õ áê„`«^è•~°}KÕã¨∂Î... U"Õ"À =∞#ã¨∞ûÖ’
^Œi≈OK«@O – Éè∫uHõOQÍ <å P„â◊=∂xH˜ =zÛ# Jukè - ÉÏ@™êi`À ã¨OÉèÏ+¨}... D Ô~O_»∂
XHõ¯ÖÏO\˜"Õ #O\Ï~å?
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : J=Ù#∞. P P@qHõ[#O U q^èŒOQÍ „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú L#fl^À, P
Jukä`À ã¨OÉèÏ+¨} ‰õÄ_® P q^èŒOQÍ<Õ ÉèÏ=#Å, "åã¨#Å „ѨHõ\ ©Hõ~°}"Õ∞ J~ÚL#flk. WOHÍ
q#∞. ''WѨC_»∞ ÖËz â◊fiѨK∞« Å „QÍ=∞O, H©~^° âÕ O◊ "≥à√◊ §K«∞<åfl#∞... WHõ¯_ç D [#∞Å`À ã¨OÉèÏ+≤OK«∞
K«∞<åfl#∞... =º‰õΩÅÎ #∞ QÆ∞iÎã∞¨ <Î åfl#∞... PÜ«∂ ã¨OѶ∞¨ @#Å`À ã¨iK«∂K«∞K«∞<åfl#∞...—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl
‰õÄ_® „Éèí=∞Ö’x JO`«s¡#ÉèÏQÆ"Õ∞ ã¨∞=∂! ''Wk Hõ@OAx ѨÙ~å`«# QÆ$ǨÏO...—— Jx JHõ¯_ç
"å~°∞ K≥ѨÊ@O, ''B#∞... W=hfl <Õ#∞ XHõѨC_»∞ á⁄OkÜ«Ú#fl"Õ—— – Jx `«ÅѨOH˜OK«@O ‰õÄ_®
„Éèí=∞ KÕ`«<Õ [~°∞QÆ∞`ÀOk. ''WkQÀ... WѨC_»∞ H©~°#QÆ~°O =KåÛ#∞... g~°∞ QÆ=Å=∞Ǩ~åA
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 491
J#|_çÜ«Ú#fl <å QÆ∞iOKÕ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞... <Õ#∞ qO@∞<åfl#∞... ZO`« Pâ◊Û~°ºO... gà◊√§
<å‰õΩ WO`«óѨÓ~°fiO `≥eã≤#"åˆ~—— – Jx h=Ù ÉèÏqã¨∞Î#fl^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ qHÍ~°=ÚÖË
QÍx, =∞iOˆHq∞ HÍ^Œ∞. F =Úh! Wxfl =∂@ÖˇO^Œ∞‰õΩ? h=Ù ^Õxx 'Wk x["Õ∞— Jx J#∞‰õΩO@∞
<åfl"À – W^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# Jx, "≥∂ǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèí∞º#flu Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
D =∞#ã¨∞û "åã¨#`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flѨC_»∞ Wk `«# JO`«~°=Ú# Uk ^Œi≈OKåÅx
J#∞H˘O>Ë J^•Ìx<Õ ^Œi≈OK«QÆÅ^Œ∞. =∂=¸Å∞QÍ J™ê^茺"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® XHõ_»∞ `«#
ã¨fiѨflOÖ’ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•!
Hõ#∞Hõ QÍnè! =∞<À"≥∂ǨÏ"Õ∞ [QÆ`«∞ΉõΩ c[O. P P@q‰õΩÅ∞, P H©~°^ÕjÜ«ÚÅ∞, "åi
PKå~° #=∞‡Hõ=ÚÅ∞, "åi „áêÜ«∞tÛ`«Î |∞^Œ∞úÅ∞, P ~å[^è•x, JHõ¯_ç [#∞Å ^ÕǨÏ`åºQÆ=ÚÅ∞...
g\˜#xfl\˜h h=Ù "≥∂ǨÏ=Ú KÕ`«<Õ á⁄O^•=Ù. r=Ù_»∞ "≥∂ǨÏ=Ú KÕ`«<Õ D â◊s~°=Ú#∞, 'g\˜
=Å# – g\˜ ^•fi~å— U~°Ê_Õ ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ=º=ÚÅ#∂ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
NQÍkè : Ѩ~O° ^è•=∂! WѨC_»∞ <Õ#∞ á⁄Ok# H©~~° å*Ϻk J#∞Éè=í =ÚÅ∞ Éè∫uHõ=∂? =∂#ã≤H=õ ∂!
P J#∞Éèí==ÚÅ∞ ##∞fl ZÖÏ ã¨q∂Ñ≤OKå~Ú?
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : ã¨∞n~°…„Ѩܫ∂}O KÕã¨∞Î#fl XHõ ÉÏ@™êiÖÏQÍ D h =~°Î=∂# â◊s~åxfl
P„â◊~ÚOz L<åfl=Ù. `«áÈ^蕺<å^Œ∞ÅKÕ _»ã≤û L#fl h=Ù x[ "åã¨#ÅKÕ P 'J#∞Éèí==ÚÅ∞— J#∞
KÀ\˜H˜ "≥àϧ=Ù. XHõ J^ŒÌ=ÚÖ’x ^Œ$â◊º=Ú =∞~˘Hõ J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaOz#@∞¡ =∞~˘Hõ „^Œ+¨ì`«fi=Ú
hÜ≥ÚHõ¯ „^Œ+¨ì`«fi=ÚÖ’ „ѨuaOaOzOk. ...HÍh J=hfl ã¨`«º"≥∞ÿ#"Õ HÍ=Ù.
ã¨fiѨflOÖ’ U^À PHõã≤‡HõOQÍ K«∂ã¨∂Î P ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì `«#‡Ü«Ú_Ò`å_»∞ K«∂Kå"å? P suQÍ
h=Ù P@qHõ`«fi=Ú, ~åK«iHõ`«fi=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl á⁄O^•=Ù. hÜ«∞O^Œe „^Œ+¨ì`«fiѨ٠JO`«~°OQÆ
"åã¨#ÖË x#∞fl JO^Œ∞‰õΩ Ñ¨ÙiH˘ÖÏÊ~Ú. Uk U"≥∞ÿ<å "å\˜Ö’ U XHõ¯\© h=Ù HÍ=Ù. h=Ù K«∂z#
H©~° #QÆ~°O =∂Ü«∞ÜÕ∞. XHõ Ñ≤zÛ"åx =Öˇ =∞#ã¨∞û#O^Õ JO`å á⁄O^Œ∞K«∂ <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ
Ѩi„Éèíq∞Oz =KåÛ=Ù.
HÍ|\˜,ì WHõÖ!Ë ÖËz, âßO`«∞_»"·≥ LO_»∞. x*Ï„â◊=∞ ^è~Œ ‡° =Ú#‰õΩ Lz`«"∞≥ #ÿ \˜ì ™êfi^躌 Ü«∞#=Ú
Jy‡ Ǩϟ„`«=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# HÍ~°º=ÚÅ#∞ Ü«∞^ä•suQÍ PK«iOK«∞. ZO^Œ∞HõO>Ë WǨÏÖ’HõOÖ’
Hõ~°‡â◊¥#∞ºÖˇ·# =∞#∞AÅ∞ „âıÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ*ÏÅ~°∞.
❖
㨈~fiâ◊fi~°∞_»QÆ∞ <å~åÜ«∞}∞_»∞ W@∞¡ LѨ^ÕtOz, z~°∞"≥∂=Ú`À Hõ∆}OÖ’ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å~°∞.
❖❖❖
492
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
4. ã¨∞*Ï˝#„áêÑ≤Î
q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JO`«~åú#"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« QÍkè `«#‰õΩ Hõey# 'ã¨"≥∂‡Ç¨Ï#=Ú— QÆ∞iOz
=∞~°Å qâı¡+≤OK«@O „áê~°OaèOKå_»∞.
QÍkè (`«#Ö’) : W^Õq∞\˜? ''JO`å "≥∂ǨÏ=Ú KÕ`«<Õ QÍOz<å=Ù—— – Jx <å~åÜ«∞}∞_»∞ "åºMϺ
xã¨∞Î<åfl_»∞? Jã¨Å∞ Jukä, D Éèí∂=∞O_»Ñ¨=Ú – W=hfl L<åflÜ«∂? ÖË"å?
❖
P`«_»∞ =∞iH˘xfl z#fl – ÃÑ^ŒÌ ã¨O^ÕǨÅ∞ á⁄O^•_Õ QÍx, ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ<Õ ÖË^Œ∞.
WOHÍ P`«‡™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^Œ<Õ ÖË^Œ∞. WHõ JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËz PHÍâ◊OÖ’x "Õ∞Ѷ¨∞OÖÏQÍ J@∂
W@∂ ã¨OK«iOK«™êQÍ_»∞. =∞~°Å XHõ™êi P@qHõ „QÍ=∞O, H©~°^Õâ◊O "≥o§ uiy x*Ï„â◊=∞"≥∞ÿ#
yi „áêO`åxH˜ =KåÛ_»∞. P„â◊=∞O KÕi# ~ÀA #∞O_ç =∞~°Å q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞x P~åkèOK«™êQÍ_»∞.
Ju ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’ [<å~°#÷ ∞_»∞ =∞~°Å „Ѩ`º« Hõ"∆ ∞≥ <ÿ å~°∞. Z=iH˜ P q+¨µ^‚ =Õ Ù_»∞ XHõ™êi ^Œ~≈° #q∞™êÎ~À,
J\˜ì"åiH˜ P`«_»∞ |O^èŒ∞=Ù J=Ù`å_»∞. ™êfiq∞ z~°∞#=Ùfi`À QÍkèx ã¨q∂Ñ≤Oz P`«x „ѨHõ¯<Õ KÕi
‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : Uq∞@Ü«∂º? =∞~°Å <å ^Œ~°≈#O HÀ~°∞‰õΩ<åfl=Ù? =∞m§ U"≥∞ÿOk?
QÍkè : ™êfiq∂! ã¨∞™êfiQÆ`«O! q∂‰õΩ „â◊=∞#∞HõeyOz #O^Œ∞‰õΩ Hõ∆q∞OK«O_ç. UO KÕÜ«∞=∞O\Ï~°∞
=∞i? D =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O ##∞fl J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºÑ¨~°∞™ÈÎOk.
¿ÇÏ N=∞<åfl~åÜ«∞}Ï! q∂ ^Œ~°≈#"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« <Õ#∞ H©~°^Õâ◊O `«k`«~° ã¨fiѨfl ÉèÏq`«
„Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ XHõ P~°∞ <≥ÅÅ áê@∞ uiy =KåÛ#∞. „H˜`«O™êi "≥o§#ѨÊ\˜ ã¨=∂Kå~°O
D™êi ã¨=∂Kå~°OÖ’ Uq∂ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞. „ѨÉèí∂! ''Éèí∂=∞O_»Å „Ѩ^Õâ◊=∞O`å =∂Ü«∞ KÕ`«<Õ
K«∂Kå=Ù—— Jx q∂~°∞ J<åfl~°∞ Hõ^•? =∂Ü«∂=â◊O KÕ`« <Õ#∞ QÍOz#k ''=∞~˘HõKÀ@ – =∞~˘Hõ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’—— Z@∞¡ U~°Ê_ç L<åflÜ≥∂ <å‰õΩ É’^èŒ Ñ¨_»∞@ÖË^Œ∞.
WHõ Ô~O_»= „Ѩâ◊fl. <Õ#∞ K«∂z# =∂Ü«∞ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#k =∂„`«"Õ∞ Hõ^•! =∞i
H˘O^Œ~°∞ [#∞Å∞ ‰õÄ_® <Õ#∞ K«∂z# =∂Ü«∞Ö’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÖˇ· WѨÊ\˜H© Éè∫uHõ „ѨѨOK«OÖ’
H˘#™êQÆ∞`«∂ L<åflˆ~? P P@q‰õΩx =$`åÎO`«=∞O`å D WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Åaèã¨∂Î LO_»@O
[~°∞QÆ∞`ÀO^Õ? q∂~°∞ <å‰õΩ ''Wk =∂Ü«∞ÜÕ∞—— – Jx K≥áêÊ~°∞. 㨈~, ÉÏQÍ<Õ L#flk. =∂Ü«∞KÕ
JO`«~°OQÆ=Ú# K«∂_»|_ç#q [QÆ`«∞ÎÖ’xH˜ ZÖÏ ''W`«~° r=ÙÅ ã¨fi`«O„`« ~°∂áêÅ∞——QÍ L<åflÜ≥∂
<Õ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞. 1. Jk =∂Ü«∞ÜÕ∞, 2. JHõ¯_ç [#∞Å∞ ѨÓ~åfiѨ~åÅ∞ ...D
~Ô O_»∞ q+¨Ü∂« Å∞ ã¨=∞#fiÜ«∞ =∞QÆ∞@ÜÕ∞ÖË^∞Œ . ÃÑQ· Í JHõ¯_» JO`å K«∂z# `«~∞° "å`« <å "≥∂ǨÏ=Ú
=∞iO`« JkèHõ"≥∞ÿ#k.
J~Ú`Õ, ã¨`º« ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∂<À\˜"O≥ @ 'JÜ«∞^ä•~°O÷ — J~Ú#^Õn ~å^Œx <Õ#∞ Zé∞QÆ∞^Œ∞#∞.
=∞Ǩ`«∞‡Å =K«#=ÚÅ∞ "≥∂ǨÏ=Ú#∞ `˘Åy™êÎÜÕ∞QÍx, =$kúKÕÜ«∞=Ù. J~Ú`Õ <åÖ’ `≥eÜ«∞~åx
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 493
J*Ï˝#O ¿Ñ~°∞H˘x L#flk. q∂ Hõ$ѨKÕ`« =∂„`«"Õ∞ Jk `˘ÅQÆQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH q∂ =ÚO^Œ∞
=∞~°Å „Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl#∞.
H©~°~å[ºO "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl JHõ¯_» U~°Ê_ç LO_»QÍ, ''J^ŒO`å „Éèí=∞ÜÕ∞ #Ü«∂º!—— – Jx
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞KÕ`«?
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : FǨϟ! J^•? P q+¨Ü«∞O H˘O`« K«∂KåÜ«∞QÍ K≥¿ÑÊ L<åfl#∞. =∞iH˘O`«
q=~°OQÍ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
H©~°^Õâ◊"åã¨∞Å∞ - Éèí∂`«=∞O_»Å=Ú# L#fl H©~°^Õâ◊ "åã¨∞Å JO^Œi z`«Î=Ú #O^Œ∞ ‰õÄ_®
h z`«Î=Ú#O^Œ∞ ÖÏQÍ<Õ – Hõ@OAx P@qHõ =$`åÎO`«O JO`å HÍHõ`åmÜ«∞<åºÜ«∞=ÚKÕ „Ѩu
ÉèÏã≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ ... XHõ =ºH˜Î #O^Œ∞, ÖË^• XHõ ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#O^Œ∞... U^≥·`Õ
q∞^䕺~°∂ѨOQÍ „ѨuÉèÏã≤™ÈÎO^À – J\˜ì „ѨuÉèÏ㨠"≥Ú^ŒÅO@ `˘ÅˆQ =~°‰Ωõ J\Ï¡Qˆ „ѨuÉèÏã≤ã∞¨ OÎ k.
*Ï˝#O "≥e¡qiã≤#ѨC_»∞ J^ŒO`å =∞@∞=∂Ü«∞=∞ø`«∞Ok.
❖
P P@qHõâ◊fiѨK«∞Å H©HÍ~°}º„QÍ=∞OÖ’ XHÍ<˘Hõ â◊fiѨK«*Ïu"å_»∞ XHõ QÆ∞_çÃã xi‡OK«∞
‰õΩ<åfl_»∞. JHõ¯_çH˜ WѨC_»∞ "≥o§# h=Ù, ''D QÆ∞_çÃã <Õ#∞ xi‡OK«∞‰õΩ#fl^Õ—— Jx J#∞‰õΩO@∞<åfl=Ù.
''D QÆ∞_çÃã Hõ@OAxk—— – Jx JHõ¯_ç"å~°∞ `«ÅK«∞K«∞<åfl~°∞. XHõ `å\˜K≥@∞ìÃÑ· H˘xfl H͉õΩÅ∞
„"åe#ѨC_»∞ ^Œ∂~°OQÍ L#fl U^À =ã¨∞Î=Ù P KÀ@ #∞O_ç ''u<Õ =ã¨∞Î=Ù—— ÖÏQÍ P H͉õΩÅxfl\˜H©
JxÑ≤OK«=K«∞Û. "å@xfl\˜Ö’x PHõe, ^ŒÑÊ≤ HõÅ ã¨O™ê¯~°O KÕ`« Jk J\Ï¡ JxÑ≤™ÈÎOk. JO`«=∂„`«O
KÕ`« P K«∂_»|_Õk PǨ~°Ñ¨^•~°÷"Õ∞ J==Åã≤# Ѩx ÖË^Œ∞.
J<Õ‰Ωõ Å∞ XHõ KÀ@ KÕi HõÅ∞¡ ¿ãqOKå~°#∞HÀ... "å~°O^ŒiH˜ Ѩiã¨~åÅhfl `ÕeÜ«∂_»∞K«∞#fl@∞¡
HõxÑ≤OK«=K«∞Û QÍHõ. JO`« =∂„`«OKÕ`« JHõ¯_ç=hfl ZO^Œ∞Ö’<À `ÕeÜ«∂_»∞K«∞#fl\Ï¡? J>Ë¡ XH˘¯Hõ¯™êi
J<Õ‰õΩÅ∞ D ã¨fiѨfl=∂„`« [QÆ`«∞Î#∞ XˆH „ÉèÏOu`À QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. XHõ_»∞ ''h=Ù <å `«O„_çq——
J#∞ „ÉèÏOux á⁄O^Œ∞K«∞O>Ë, ''J=Ù#∞, h=Ù <å „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# ‰õΩ=∂~°∞_çq—— Jx =∞~˘Hõ~°∞ QÍOK«∞
K«∞<åfl~°∞. JO`«=∂„`«O KÕ`« `«O„_ç-H˘_»∞‰õΩÅ ã¨O|O^èŒOÖ’ „ÉèÏOu Ü≥ÚHõ¯ qÉèÏQÆ=Ú, áê„`«
ÖË^•? L#flk. QÆ_ç¤ "≥ÚÅz# „áêO`«OÖ’ J<ÕHõ ÖËà◊√§ q„â◊q∞ã¨∞Î#fl@∞¡, D r=ÙÅ∞ XˆH q^èŒ"≥∞ÿ#
„ÉèÏOu qâı+O¨ Ö’ áêÖÁæ#∞K«∞<åfl~°∞. XˆH P@Ö’ J<ÕH=õ ∞Ok ÉÏÅ∞~°∞ „H©_Oç K«∞K«∞<åfl~°∞ K«∂Kå"å?
XˆH Ü«Ú^ŒúOÖ’ J<ÕHõ=∞Ok Ãã·x‰õΩÅ∞ Hõeã≤ ''g~°∞ =∞# â◊„`«∞=ÙÅ∞... "Õ∞=∞O`å D ^Õâ◊O
"åà◊§O—— - Jx `«ÅK«∞K«∞ =kèOK«@O, |OkèOK«@O, [~ÚOK«@O, áêiáÈ=@O, F_çáÈ=@O
™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\ψ~! F QÍnè! D ã¨O™ê~° r=ÙÅO`å P q^èŒOQÍ Ñ¨~°ã¨Ê~°O
ã¨fiáêfl#∞Éèí=O =O\˜k á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. XHõ HÍÅ^Œ$+≤ì`À =∞~˘Hõ HÍÅQÆ=∞<åxfl JÅÊOQÍ<À,
JkèHõOQÍ<À ÉèÏqOK«@O‰õÄ_® =∂Ü«∞Ö’x qÉèÏQÆ"Õ∞. JYO_» Ѩ~°=∂`«‡~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'HÍÅ=Ú—
J#|_»∞#k P`«‡ Ü«∞O^Õ ã≤÷u HõeyÜ«Ú#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H© HÍÅ=Ú ^ÕxH© „Ѩu|O^èŒHõ=Ú
494
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ^Œ∞, L`åÊ^ŒHõ=¸ HÍ^Œ∞... HÍÅã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ ~°∂Ѩ=∞O@∂ Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
P`«_∞» JYO_»∞_»∞. P`«x<Õ ''[#‡, Hõ~‡° – ~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú—— Jx ‰õÄ_® ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥ÑC¨ K«∞<åfl~°∞.
QÍkè : HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú D ã¨O=`«û~°, Ü«ÚQÆ HõÅÊ=ÚÖË Hõ^•!
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : x["Õ∞. J~Ú`Õ HÍÅ=Ú ã¨∂~°º – K«O„^Œ QÆ=∞#=ÚÅKÕ HõeÊ`«"≥∞ÿ#^Õ. XHõ
ÉèÏ=ã≤~÷ `° fi« =Ú JOwHõiOz# `«~∞° "å`« HÍÅ=Ú á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flk. L`åÊ`«~∂° Ѩ=∞QÆ∞ HÍÅ=ÚKÕ`«
`«k`«~° ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ѨiHõeÊ`«=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
❖
''„ÉèÏOu z`«∞ÎÅQÆ∞ r=ÙÅ∞ XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# „ѨuÉèÏ㨠(ÖËHõ) „Éèí=∞KÕ XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# ã¨O„Éèí=∞=Ú
á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï~°∞—— – J#∞#k WHõ¯_» ã≤^•úO`«O. D ã≤^•úO`«=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ H©~^° âÕ "◊ åã¨∞Å∞
''P@q‰õΩ_»∞ ~å[QÆ∞@—— – J#∞^•xx QÍOz<å~°∞. h=Ù‰õÄ_® P suQÍ<Õ J^ŒO`å á⁄O^•=Ù.
JO^Œ∞ˆH J^ŒO`å '=∂Ü«∞ÜÕ∞— Jx K≥áêÊ#∞.
㨈~! J~Ú#^Õ"≥∂ J~ÚOk. WѨC_»∞ z`«Î<≥·~°‡Åº=Ú h=Ù ã¨OáêkOKåe. =∞#ã¨∞û#∞
JkèQÆq∞Oz ã¨fi|∞kúKÕ P`«‡qKå~°} KÕ~Ú. JO^Œ∞‰õΩ h P„â◊=∞"å™êxH˜ ã¨O|OkèOz#
`«áÈ^蕺#=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. =∞i WHõ <å‰õΩ ÃãÅ"å?
❖
W@∞¡ ѨeH˜ q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å~°∞. QÍkè =∂„`«O "≥∂ǨÏ=Ú`À ‰õÄ_ç#
=∞<À"åºkè #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ~åÖËHõáÈÜ«∂_»∞. WOHÍ JkèHõ"≥∞ÿ# ã¨∂÷Å|∞kúHõÅ"å_≥· U"Õ"À
J#∞=∂<åÅ`À ã¨`«=∞`«=∞=™êQÍ_»∞. H˘kÌ~ÀAÅ∞ QÆ_»z# `«~°∞"å`« =∞~°Å q+¨µ‚ ÉèíQÆ"å#∞x
P~åkèOK«@O „áê~°OaèOKå_»∞. =∞~°Å q+¨µ^‚ =Õ Ù_»∞ P`«x Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ`º« Hõ"∆ ∞≥ <ÿ å~°∞. P`«_∞» „Ѩ}Ï=∞O
KÕã≤, =∞<À"åHͯܫ∞=ÚÅKÕ Ñ¨ÓlOz =∞~°Å W@∞¡ ѨÅ∞Hõ™êQÍ_»∞.
QÍkè : ^Õ"åk^Õ"å! q∂~°∞ 'J^ŒO`å "≥∂ǨÏ"Õ∞— Jx K≥Ñ≤Ê"≥àϧ~°∞, ÉÏQÍ<Õ LOk. HÍh, P P@qHõ
rq`«O, Kå=Ù, ѨÙ@∞ìHõ "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ J#~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# P ™êO™êiHõ =º=Ǩ~°=∞O`å
`«ÅK«∞‰õΩO>Ë<Õ WѨÊ\˜H© ZO`À ÉèíÜ«∞O "Õ™ÈÎOk. <å z`«Î=Ú qëê^Œ=Ú`À q"≥∂Ç≤Ï`«=∞ø`ÀOk.
WѨC_»∞ D "≥∂ǨÏ|∞kú `˘eˆQk Z\Ï¡? ¿ÇÏ ÉèíQÆ"å<£! ÉèíHõÎ ã¨∞ÅÉèí∞_®! <åÖ’x "≥∂ǨÏO x=$uÎ
KÕÜ«∞=∞x K≥Ñ≤Ê, q∂~°∞ "≥o§áÈ`Õ KåÅ^Œ∞. x=$uÎ JÜÕ∞º =~°‰õΩ q∂~°∞ WHõ¯_Õ LO_»O_ç. ##∞fl
U^≥·<å Ѩq„`« HÍ~°º„Hõ=∞=Ú #O^Œ∞ xÜ«∞q∞OK«O_ç. ##∞fl HÍáê_»O_ç.
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞ : (ѨHõѨHÍ#=ÙfiK«∂) â◊OÉèí~åâ◊√~°∞x P_»O|~°OÖÏQÍ D [QÆ`«ÎO`å =∂Ü«∂
=∞Ü«∞"≥∞ÿ#^Õ! J\ì̃ Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# 'HõÅÊ#— JO`å P`«‡`«`«Î fiq㨇~°} KÕ`«<Õ L^ŒƒùqOzOk. P@qHõ
„QÍ=∞O, P H©~°^Õâ◊ ~å[iHõO, `«k`«~° =$`åÎO`«=ÚÅ∞ J*Ï˝#=â◊OKÕ`« `«Ñ¨ÊHõ ã¨OÉèí="Õ∞.
ã¨fiѨflOÖ’ =ÚO^Œ∞QÍ J#∞HÀx U"Õ"À q+¨Ü«∂Å∞, ZѨC_À K«xáÈ~Ú# =º‰õΩÎÅ∞ ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì‰õΩ
ã¨`«º=Ú=ÖË J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 495
Éèí∂`« =∞O_»Å=ÚÖ’x H©~°^Õâ◊"åã¨∞Å∞ ‰õÄ_® hÖÏQÍ<Õ „Éèí=∞#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. h=Ù
"åi ^Œyæ~°‰õΩ áÈ~Ú ã¨OÉèÏ+≤Oz#ѨC_»∞ "å~°∞ `«=∞ „Éèí=∞Å<Õ =e¡OzK≥áêÊ~°∞. Jq qx h=Ù
h „Éèí=∞KÕ ''W\Ï¡ Z\Ï¡ J~Ú#k?—— Jx "Õ^Œ# á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=Ù. h ã¨∞ã¨Ê+¨ì`« H˘~°‰õΩ h
J#∞Éèí==ÚÖ’x =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨC`å#∞. Wq qO>Ë h zO`«Å∞ `˘ÅQÆ∞`å~Ú.
❖
Hõ@OA_»∞ J#∞ XHÍ<˘Hõ r=Ù_»∞ WѨC_»∞ hKÕ QÍOK«|_ç# â◊s~°=Ú, „QÍ=∞=Ú, QÆ$ǨÏ=Ú
Hõey ѨÓ~°fi=Ú Éèí∂`« =∞O_»Å=Ú# (In the zone of matter) [xOz L<åfl_»∞. P`«_»∞ J^Õ
q^èŒOQÍ `«# ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩx P `«~°∞"å`« H©~° ~å*ϺxH˜ „ѨÉèí∞=Ù J~Ú<å_»∞.
P `«~°∞"å`« [#∞ʼnõΩ `«# [#‡~°Ç¨Ï㨺O `≥eÜ«Ú@KÕ Jyfl „Ѩ"Õâ◊O KÕâß_»∞.
h=Ù `«\ÏHõOÖ’ „Ѩ"ÕtOz JѶ¨∞=∞~°¬} =∞O„`«O [Ñ≤ã¨∂Î LO_»QÍ, <å ã¨OHõÅÊ=â◊O KÕ`«
P Hõ@OAx (P@q‰õΩx) =$`åÎO`«=Ú (ÖËHõ) J#∞Éèí==∞O`å h JO`«óHõ~°}OÖ’ „ѨHÍtOzOk.
J\Ï¡ „ѨHÍtã¨∞Î#fl ^•x#O`å á⁄O^Œ∞`«∂, ''<Õ#∞ Hõ@OA_»#∞—— Jx h=Ù JO^Œe J#∞Éèí=
Ѩ~°OѨ~°Åhfl á⁄O^•=Ù.
D z`«Î=Ú |Ǩï=∞K«`å¯~°"≥∞ÿ#k. Jk XHõѨC_»∞ `å#∞ K«∂z#k q#flk Hõ∆}OÖ’
`«ºlã¨∞ÎOk. =∞~˘HõѨC_»∞, ã¨∞n~°… HÍÅO Hõey LO@∞Ok. K«∂ã¨∂Î<Õ, K«∂_»‰õΩO_® LO_çáÈ`«∞Ok.
Jã¨Å∞ U =∂„`«O Z#fl_»∂ K«∂_»xq á⁄O^Œ∞`«∂ áÈ`«∞Ok. XHõ_∞» ã¨fiѨflOÖ’#∞, =∞<À~å[ºOÖ’#∞,
ã¨xfláê`« ã¨=∞Ü«∞=Ú #O^Œ∞ ~°Hõ~°HÍÖˇ·# J<ÕHõ ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ QÍOK«@O `≥Å∞ã¨∞ Hõ^•!
P q^èŒOQÍ<Õ *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’ ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „Éèí=∞#∞ gH˜∆OK«QÆÅ^Œ∞.
WO^Œ∞‰õΩ ^Œ$ëêìO`åÅ∞ J<ÕHõO K≥ѨCHÀ=K«∞Û. „uHÍÅA˝_≥·# XHõ Ü≥∂y ^Œ$+≤ì Ü«∞O^Œ∞
Éèíq+¨º`ü HÍÅ=Ú #O^Œe ã¨=∞ã¨Î=¸ Éèí∂`«HÍÅã¨÷=Ú =ÖË `≥eÜ«ÚK«∞#flk Hõ^•! J\Ï¡ˆQ QÆ_»z
áÈ~Ú# Hõ@OAx K«i„`« =~°Î=∂# HÍÅ"≥∞ÿ# h |∞kúÜ«∞O^Œ∞ <å ã¨OHõÅÊ=ÚKÕ HõxÑ≤OѨ*ËÜ«∞@O
[iyOk. J~Ú`Õ WHõ¯_˘Hõ z„`«O! JѨÊ\˜ PÜ«∂ J#∞Éèí"åÅÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ#k h"ÕQÍx, J@∞¡
x=∞QÆfl=∞=\ÏxH˜ <Õ#∞ KÕã≤Ok Uq∂ ÖË^Œ∞. <Õ#ÖÏ¡, h =∞<À^Œ~°Ê}OÖ’ H˘xfl J#∞Éèí=
Ѩ~°OѨ~°Å#∞ „ѨuaOaOѨ *Ë™ê#∞. JO`Õñ!
''D â◊s~å^Œ∞Å∞ <Õ#∞... D ‰õΩO@∞O|=Ú, WÅ∞¡, "åH˜e <åq... g~°∞ <å "å~°∞... Wk
<å T~°∞... Wq <å ‰õΩÅQÀ„`«=ÚÅ∞—— – J#∞#\ì̃ J<ÕHõ „Éèí=∞ÅO^Œ∞ J*Ï˝x x=∞QÆ∞fl_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
"å\˜x =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#qQÍ QÍOK«∞K«∞ `å^•`«‡º=Ú K≥O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. HÍh *Ï˝x J"Õ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flѨÊ\˜H©, QÍOK«∞K«∞#flѨÊ\˜H©, "å\˜Ü«∞O^Œ∞ U=∂„`«O x=∞QÆ∞fl_»∞ JQÆ∞@ÖË^Œ∞. Z=fi_≥·`Õ
''ã¨=∞ã¨Î=¸ P`«‡ÜÕ∞—— – J#∞ ã¨~åfi-ǨÏ"£∞ ÉèÏ=##∞ Hõey LO\Ï_À P`«_»∞ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ U
=∂„`«O x=∞QÆ∞fl_»∞ HÍ_»∞. JO^Œ∞KÕ`«, P`«_»∞ D Ѩ^•~°÷qÉèÏQÆ=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞ J#~°÷ÉèÏ==Ú#∞
J`«_»∞ á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ LO\Ï_»∞. ѨizÛù#fl Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞O_Õ JǨÏOÉèÏ=#ÜÕ∞
496
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|O^èHŒ Í~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. JO`«‰Ωõ q∞Oz D r=Ù#‰õΩ "Õ~∞° QÍ |O^è"Œ ∞≥ Hõ¯_çk? D r=Ù_»∞ "åã¨"Î åxH˜
J=∞$`«`«∞ź=∞QÆ∞ â◊√^Œú K≥·`«#ºã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•! ZO_»∞ ™⁄~°HÍÜ«∞ |∞é] h\˜Ö’ Ѩ_ç<å h\˜Ö’
=Ú#∞QÆ^Œ∞ K«∂Kå"å? ã¨`åºã¨`«ºq"ÕH˜ J~Ú#\˜ì *Ï˝x „Éèí=∞ÅÖ’, ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅÖ’ =Ú#∞QÆ_»∞.
h=Ù WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ "åã¨<å*ÏÅ„QÆã¨∞÷_»=Ù, qKÕ`«ã¨∞_»=Ù (one who adopted ignorance
and illusion) JÜ«∂º=Ù. JO^Œ∞KÕ`«<Õ h JO`«~°OQÆ=Ú #O^Œ∞ P Hõ@OAx =$`åÎO`«=∞O`å
^À+¨|∞kúKÕ á⁄_»q∞#k. J#QÍ 'J*Ï˝#=Ú— J<Õ =∞<À"åºkè hÜ«∞O^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«@O [iyOk.
J*Ï˝#=Ú `˘ÅQÆHáõ È=Ù@ KÕ`« WOHÍ h P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ h=Ù ^Œi≈OK«∞@ÖË^∞Œ . =~°¬O Ѩ_∞» `«∞O>Ë
„Ѩܫ∞`«flO KÕã≤ WO\˜Ö’H˜ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f¿ã"å_Õ [_ç"å# #∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆÅ_»∞. xÅ|_ç =~°¬O
Ѩ_Õ KÀ>Ë LO_Õ"å_»∞ `«_»=Hõ UOKÕ™êÎ_»∞? ѨÓ~°‚*Ï˝#=Ú ÖËHõáÈ=Ù@ KÕ`« h=Ù z`«Î„Éèí=∞#∞
`˘ÅyOK«∞HÀ ÖËHõáÈÜ«∂=Ù. JO^Œ∞KÕ`«<Õ h z`«ÎOÖ’ U^Õk ÉèÏã≤ã¨∞ÎO^À – J^•Ìx Ü«∞O^Œe
Jaè=∂# HÍ~°}OQÍ "≥O@<Õ ^•xH˜ =jÉèí∂`«∞_»=QÆ∞K«∞<åfl=Ù.
=∂Ü«∞ <åÅ∞QÆ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ qã¨ÎiOz L#flk. J\˜ì D =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ <åaè™ê÷#=Ú (It's Root)
z`«Î=Ú #O^Œ∞ L#flk. J\˜ì z`«Î=Ú ÖËHõ =∞#ã¨∞û#∞ Z^Œ∞~˘¯x áÈ~å_®e. =∞#ã¨∞û#∞ P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ Å~ÚOѨ *Ëã≤, ^•xx ~°Ç≤Ï`«O KÕÜ«∂e. J\˜ì "åix =∂Ü«∂K«„HõO WHõ Uq∂ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞,
U=∂„`«O ÉÏkèOK«ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ F QÍnè! hqHõ Öˇ=Ú‡. =∞<Àx~À^èŒHõ=∞QÆ∞ `«Ñ¨ã¨∞û#∞ WHõ¯_Õ Ñ¨k
ã¨O=`«û~åÅ∞ PK«iOK«∞. JO`ÕQÍx x+¨ÊùÅ"≥∞ÿ# "Õ^Œ#, JaèÖÏ+¨Å`À HÍÅO =$^ä• KÕã¨∞HÀ‰õΩ.
x~°‡ÅǨÏ$^ŒÜ«∞O ã¨OáêkOKå"å... J#O`« - JYO_» *Ï˝#O á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
W@∞¡ ѨeH˜ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JO`«~åú#"≥∞ÿ<å_»∞.
❖
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å P QÍkè =∞~°Å =∞~°Å qKå~°} KÕâß_»∞. W`«óѨÓ~°fiѨ٠Hõ@OAx
ÉèÏ=Ѩ~°OѨ~°Å#∞ ѨijeOz qKå~°} KÕâß_»∞. ÉèÏ=„Ѩ^Œ~°≈#~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì qz„`«"≥∞ÿ# ^≥·=QÆu
– [QÆ`üQÆux qâı¡+≤Oz K«∂Kå_»∞. q"ÕHõ "≥·~åQƺ=ÚÅ∞ á⁄O^•_»∞. ''JǨϟ! <å z`«Î=Ú #O^Œ∞
„ѨuaOaOz# H˘xfl „H˜Ü∂« qâı+=¨ ÚÅ#∞ <Õ#∞ KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ ÉèÏqOz „Éèqí ∞OKå#∞ Hõ^•! ..."åã¨"Î åxH˜
ã¨~°fi"Õà◊ÖÏ <Õ#∞ q*Ï˝#ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Õ!—— Jx „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. z`«Î x~À^èŒ=Ú H˘~°‰õΩ, *Ï˝#ÅH˜∆ ‡x
ã¨OáêkOK«\ÏxH˜ P`«_»∞ |∞∞+¨º=¸HõѨ~°fi`«OÃÑ·H˜ "≥àϧ_»∞. q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ P*Ï˝Ñ≤Oz#@∞¡
JHõ¯_» Ѩ^Õà◊√§ `«Ñ¨ã¨∞û KÕâß_»∞. „Hõ=∞OQÍ ÉèíÜ«∞, „HÀ^èŒ=ÚÅ#∞ qã¨i˚Oz áê~°=∂i÷Hõ ã¨`«Î——#∞
J=^èŒiOKå_»∞. r=#∞‡HõÎã¨fi~°∂ѨÙ_≥·<å_»∞.
„|Ǩ‡#O^Œx=∞QÆ∞fl_≥·, ѨiѨÓ~°‚z`«∞Î_≥·, ѨÓ~°‚ K«O„^Œ∞x =Öˇ J#O`« „|Ǩ‡HÍâ◊=Ú #O^Œ∞
qǨÏiOK«™êQÍ_»∞.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 497
5. qKå~°} Ü≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`« (The need of Analysing)
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : K«∂Kå"å ~°Ñ¶¨∞#O^Œ<å? D q^èŒOQÍ '=∂Ü«∞— JuqâßÅ=Ú, JzO`«º=Ú,
=∞Ǩ "≥∂ǨÏ=∞Ü«∞=Ú, ÉèíÜ«∞OHõ~°=Ú ‰õÄ_® J~Ú L#flk. Jk Ѩ~°=∂`«‡#∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘xÜÕ∞
L#flk. ÖËHõáÈ`Õ 4,5 xq∞ëêŠѨ~°^蕺#O ZHõ¯_»? '60— ã¨O=`«û~åÅ P@qHõ r=Ùx J#∞Éèí=O
ZHõ¯_»? Jã¨`«º"≥∞ÿ#^Õk? ã¨OkQÆú~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# ã¨`«º"Õ∞k? JO^Œ∞ˆH D '=∂Ü«∞— =∞Ǩ"≥∂ã¨HÍi Jx
K≥|∞`å~°∞. J™ê=^è•#z`«∞Îx Jk Hõ∆}OÖ’ ã¨OHõ@=ÚÅO^Œ∞ Ѩ_»"ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : J=Ù#∞ ™êfiq∞! q∂~°#fl@∞¡ =∂Ü«∞ JuK«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#^Õ! "ÕQÆOQÍ u~°∞QÆ∞K«∂,
ã¨~åfiOQÍÅ#∞ KèÕkOK« QÆÅ D =∂Ü«∞#∞ qA˝ÅQÆ∞"å~°∞ Z\Ï¡ x~ÀkèOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~À K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : <åÜ«∞<å! D ã¨O™ê~°~°∂Ѩ =∂Ü«∂K«„HõO #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ qã¨ÎiOzÜ«Ú#flk.
W\˜ì ã¨O™ê~° K«„Hõ=Ú Ü≥ÚHõ¯ W~°∞ã¨∞ (Inner - wheel) D =∞#¿ãû#x „QÆÇ≤ÏOK«∞. ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flO
KÕ`«, nè~°|∞kú KÕ`« D =∞#ã¨∞û (ÖËHõ) z`«Î=Ú#∞ x~ÀkèOKå=∂... =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ K«„HõÉèí=∞}O
‰õÄ_® ^•#O`«@ J^Õ PyáÈ`«∞Ok. Ñ≤Å¡Å∞ P_»∞‰õΩ<Õ „`å_»∞`À K«∞@ì|_ç# K«„HõO Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞}O
P „`å_»∞#∞ Ѩ@∞ì‰õΩO>Ë PyáÈ`«∞Ok Hõ^•? D =∞#ã¨∞û#∞ x~ÀkèOKåe. WHõ "≥∂ǨÏO LO_»^Œ∞.
F ~å=∂! h=Ù K«„HõÜ«Ú^ŒúOÖ’ ‰õΩâ◊Å∞_»"Õ Hõ^•! D =∂Ü«∂K«„HõO x~ÀkèOK«\ÏxH˜
ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«‰õÄ_»^Œ∞? <åaè™ê÷#O Ѩ@∞ì‰õΩO>Ë, K«„HõO PyáÈ`«∞Ok. HÍHõ P K«„HõO Ü≥ÚHõ¯
`«k`«~° ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞ Ѩ@∞ìHÀÉ’Ü«∂=∂... KÕuH˜ QÍÜ«∞O HÍQÆÅ^Œ∞. D =∞#ã¨∞û#∞ x~ÀkèOKåe.
WHõ "≥∂ǨÏ=Ú LO_»^Œ∞.
D =∞#ã¨∞û '[#‡[~å=∞~°}=ÚÅ∞— J<Õ ã¨O™ê~°K„« HõOÖ’ W~°∞ã¨∞ÖÏQÍ LO\’Ok. =∞#ã¨∞û#∞
=∞#ã¨∞û`À<Õ x~ÀkèOKåe. L^ŒúiOKåe, Ѩi„Éèí=∞}=Ú #∞O_ç D =∞#ã¨∞û#∞ =∞o§OK«∞. P`«‡ÜÕ∞
`«# ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ HõeyÜ«ÚO_ç ‰õÄ_® D r=Ù_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞?
ZO^Œ∞HÀ q#∞- D r=Ù_»∞ `«# ^ÕǨÏÉèí$u H˘~°ÔH· KåÖÏ LáêÜ«∞=ÚÅ#∞ JOkѨÙK«∞Û
‰õΩO@∞<åfl_»∞. =∞i z`«Î=Ú QÆ∞iOKÀ? ...z`«Î=Ú#∞ x~ÀkèOK« QÆÅ LáêÜ«∞=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«Hõ
áÈ=Ù@ KÕ`«<Õ J<ÕHõ ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å#∞ XHõ\ ˜ `«~°∞"å`« =∞~˘Hõ\ ˜QÍ á⁄O^Œ∞`«∂ áÈ`«∞<åfl_»∞.
z`«Î=Ú x~ÀkèOK«|_ç`Õ, WHõ Hõ$„u=∞=∞QÆ∞ n#ã≤÷`«∞Åhfl `˘ÅyáÈ~Ú#>Ë¡. D ã¨O™ê~° =∞Ǩ~ÀQÆO
LѨâ◊q∞OKåÅO>Ë 'z`«Îx~À^èŒ=Ú— `«Ñ¨Ê "Õˆ~ B+¨^èŒO ÖË<Õ ÖË^Œ∞. =∞i, `«áÈ–^•#–f~°÷
„H˜Ü«∂^Œ∞ÅO\Ï"å... J=hfl z`«Îx~À^èŒ=Ú H˘~°ˆH L<åfl~Ú.
JO^Œ∞Hõx, 'Ѩ~°=∞„âıÜ«∞"≥∞ÿ#\ì̃ z`«Î=Ú#∞ =â◊Ѩ~°K«∞H˘#∞@— J#∞^•x QÆ∞iOz Ü≥∂zOK«∞.
P Ѩx =^Œe z#flÑ≤Å¡Å P@Å ÖÏQÍ U"Õ"À HÍ~°º„Hõ=∂Å =Å¡ UO „ѨÜ≥∂[#O? ‰õΩO_» Ü≥ÚHõ¯
PHÍâ◊O ‰õΩO_»Ö’<Õ L#fl@∞¡QÍ, z`«=Î Ú #O^Õ D ã¨O™ê~°=∞O`å L#fl^Œx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åfl#∞.
‰õΩO_»Ñ¨ye`Õ 'Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊O— (Space belonging to the pot) J<Õk LO@∞O^•? ZHõ¯_»∞O@∞Ok?
498
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z`«Î=Ú #tOzO^• – ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® #tã¨∞ÎOk. h=Ù 'z`«Î=Ú— J<Õ ‰õΩO_»#∞ 'P`«‡ `«`«Î fi
*Ï˝#=Ú— J<Õ LѨHõ~°}=ÚKÕ Ñ¨QÆ∞ÅQ˘\˜ì „|ǨχHÍâ◊=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞.
N~å=Ú_»∞ : Jz`«Î`«fi^Œâ◊ ZÖÏ á⁄O^Œ@O?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : JO^Œ∞‰õΩ Ô~O_»∞ LáêÜ«∂Å#∞ K≥ѨÙ`å#∞.
1. =~°Î=∂#OÖ’ „áêÑ≤ÎOKÕ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ÉÏǨϺ|∞kú`À =∂„`«"Õ∞ ¿ãqOK«@O.
2. Éèí∂`« – Éèíq+¨º`«∞ÎÅ QÆ∞iOz J#∞ã¨O^è•#"Õ∞ KÕÜ«∞HõáÈ=@O.
D ~Ô O_»∞ LáêÜ«∂Å#∞ J#∞ã¨iOK«∞. JѨC_»∞ z`«=Î Ú Jz`«`Î fi« ^Œâ#◊ ∞ `«Ñʨ Hõ á⁄O^ŒQÅÆ ^Œ∞.
Éèíq+¨º`ü - Éèíq+¨º`«∞Î QÆ∞iOz ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞, Ѩ^•~°÷ÉèÏ==ÚÅ#∞
„Hõ=∞OQÍ `«ºlã¨∂Î =KåÛ"å... JѨC_»∞ Ѩ~°=∞áê=#=∞QÆ∞ z`«Î~°Ç≤Ï`«ã≤÷ux `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^ŒQÆÅ=Ù.
z`«Î=Ú JO>Ë ã¨OHõÅÊ=ÚÖË!
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ L#flO`«=~°‰õÄ ã¨OHõÅÊqÉèí∂`«∞Å∞ (Effects of Perceptions) LO_çÜÕ∞
LO\Ï~Ú. Jq LO>Ë z`«Î=Ú H˘#™êQÆ∞K«∂<Õ LO@∞Ok. ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ H͉õΩO_® z`«Î=Ú#‰õΩ
"Õˆ~ ~°∂Ѩ"≥∞Hõ¯_çk? Hõ#∞Hõ ~å=∂! h=Ù h JO`«~°OQÆ=Ú#O^Œ∞ ã¨~°fiã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ `«ºlOz"Õ~Ú.
P`«‡ z`«Î~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO>Ë, ''P`«‡ `«# ‰õÄ@ã¨÷ ~°∂Ѩ=Ú# L#flk—— Jx JO\ÏO. JѨC_»∞ D
ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ =¸ÅÉèí∂`«"≥∞ÿ# ''HÍ=∞, Hõ~°‡, "åã¨#Å∞—— =¸Å*Ï˝#O`À ã¨Ç¨ Ѩ\ÏѨOK«Ö=Ù
`å~Ú. WkÜÕ∞ =∞Ǩã≤^Œú =∞O„`«O.
„Ѩ`«ºH± K≥·`«#º=Ú - z`«Î~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡#∞ ''„Ѩ`«ºH± K≥·`«#º=Ú—— Jx JO@∂ LO\Ï~°∞.
ã¨fiã¨fiÉèÏ=Ü«Ú`«=Ú, =∞<À~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú# P`«‡Ü«∞O^Œ∞ HõÅÊ<å~°∂Ѩ"≥∞ÿ# =∂e#º"Õ∞ LO_»^Œ∞.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ =∞ǨÏ`«Î~° ã≤÷u Uq∞\’ „QÆÇ≤Ï¿ãÎ – Jk "åã¨Î"åxH˜ z`«Î=Ú ÖË#\˜ì Ѩ~°=∂~°÷ ã≤÷uÜÕ∞
J=Ù`«∞Ok. =∞#O^Œi ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ ã¨fi`«óQÍ x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, Ѩ~°=∂`«‡
ã¨fiÉèÏ==Ú, ã¨~°fi*˝=Ú, ã¨=∞ºH±^Œ$+≤ì=∞Ü«∞=Ú J~Ú L#flk.
Pâ◊Å #∞O_ç ^Œ∞óYO - â◊‡âß#OÖ’ H͉õΩÅ∞ L#fl@∞¡ ZHõ¯_» ^蕺㨠– Pã¨H˜Î LO>Ë, JHõ¯_»
Pâ◊Å∞ LO\Ï~Ú. ZHõ¯_» Pâ◊Å∞ LO>Ë JHõ¯_çH˜ ã¨∞Y, ^Œ∞óY=ÚÅhfl =zÛ KÕ~°∞`å~Ú. Pâ◊ #∞O_Õ
q∞QÆ`å ã¨O™ê~°=∞O`å Ѩi_è»qÅ∞¡`ÀOk. ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ Ü≥ÚHõ¯ 'U=∞éѨٗ KÕ`«<Õ ÉÏǨϺ`«fi
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ''^蕺㨗— „ѨÉèíqOz „Ѩ=$^Œú=∞ø`ÀOk. =ã¨∞Î`«`«fi"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOz# *Ï˝#∞Å =∞#ã¨∞û
#O^Œ∞ 'Pâ◊Å∞— J<Õ"Õ LO_»=Ù. W^ŒO`å q∞^䌺ÜÕ∞#x "åiH˜ `≥Å∞ã¨∞.
N~å=Ú_»∞ : Ѩ^•~°÷=ÚÅÖ’x q∞^䕺`«fi=Ú r=Ù_»∞ „QÆÇ≤ÏOKÕk Z\Ï¡?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : âߢãΨ – ã¨[#˚ ™êOQÆ`º« =ÚÅ ã¨Ç¨ Ü«∞OKÕ`« '=∞<Àx~À^èOŒ — x~°O`«~O° JÉèºí ã≤ã∂¨ Î
~åQÍ, JѨC_»∞ D =ã¨∞Î=ÙÅO^Œe J=ã¨∞Î`«`«fi"Õ∞q∞\’ Z~°∞QÆ|_»∞`«∂ LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«, F
ã¨aè‰õΩÖÏ~å! ^Œ$_è» „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ, ã¨∞xtÛÜ«∞=ÚÅKÕ, âߢã¨Î–ã¨`åûOQÆ`åº^Œ∞ÅKÕ „Hõ=∞OQÍ D
z`«Î=ÚÖ’x Jq"ÕHõ=Ú#∞ `˘ÅyOK«O_ç. |Å=O`«OQÍ J~Ú<å 㨈~, P =∞#ã¨∞û#∞ P`«‡
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 499
Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ìO_ç. =ÚÅ∞¡#∞ =ÚÅ∞¡`À<Õ fÜ«∞QÆÅO. =„[=Ú#∞ =„[=Ú`À<Õ ™ê#ÃÑ@ìQÆÅO.
Ѩ~°=∂`«‡ ^Œ~°≈#=Ú#‰õΩ P`«‡*Ï˝#"Õ∞ =ÚYº HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! P`«‡*Ï˝#=Ú#‰õΩ =ÚYºHÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl^Õk? =∞~˘Hõ¯™êi K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+=ª¨ ∞ǨÏi¬ : ™êfi#∞Éè∂í `«=ÚÅQÆ∞ ã¨∞Y – ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ P`«‡ÜÕ∞ `«ºlOK«∞@‰õΩ WK«Ûyù OK«∞K«∞#flk
Hõ^•! Hõ#∞Hõ P`«‡*Ï˝#=Ú#‰õΩ P`«‡ÜÕ∞ =ÚYºHÍ~°}O. JO^Œ∞KÕ`<« ,Õ ''|^Œ∞_ú <» ·≥ L#fl <Õ#∞ L^Œiú OK«
|_Õk Z\Ï¡?—— – Jx `«ÅK«∞"åxH˜ =∂„`«"Õ∞ âߢãÎ̈=ÚÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ =∂~°æ=Ú K«∂ѨQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú.
=∞<À~°Ç≤Ï`«O - F ~å=∞K«O„^•! h=Ù =∂\Ï¡_»∞K«∞#flѨC_»∂, WK«∞ÛK«∞#flѨC_»∂, ѨÙK«∞ÛH˘#∞
K«∞#flѨC_»∂, Hõ#∞Å∞ =¸ã≤#ѨC_»∂, `≥~°z#ѨC_»∂, Jxfl ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’ =∞<À~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·
LO_»∞. ÖËHõ, P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ =∂„`«"Õ∞ =∞##O KÕã¨∂Î LO_»∞. ˆH=ÅO K≥·`«#º=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞
áê~åÜ«∞}O KÕã¨∂Î LO_»∞. x~°O`«~°O P`«‡zO`«#KÕ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ x~°‡Å`«fiO J#∞Éèí=O HÍQÆÅ^Œ∞.
<åÜ«∞<å! h=Ù [x‡ã¨∞Î#flѨC_»∞, rqã¨∞Î#flѨC_»∞, =∞~°}˜ã¨∞Î#flѨC_»∞, `«k`«~° =∞ǨÏ~°Ìâ◊ –
^Œ∞~°Ìâ◊ ÅO^Œ∞, x¢+≤¯Ü«Ú_»"≥·#ѨC_»∞, „H˜Ü«∂`«`«Ê~°∞_»"≥·#ѨC_»∞, Jxfl "Õà◊ÖÏ ''<Õ#∞ â◊√^Œú=∞QÆ∞
P`«‡ ã¨`Ü Î« ∞Õ Hõ^•—— J#∞#\ì̃ Hˆ =Å K≥`· <« åºOâ◊=Ú#O^Õ ã¨∞ã≤~÷ ∞° _»"·≥ LO_»∞. ''<åk, <å‰õΩ K≥Ok#k,
<å ^ÕǨÏ=Ú, <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å~°∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ ã¨~°fi"åã¨#Å∂ `«ºlOK«∞. ã¨~°fi^•
`«^ÕHõ x+¨ª`À K≥·`«#º =∂„`« `«`«Ê~°∞_»=QÆ∞=Ú. =~°Î=∂#OÖ’, Éèí∂`«HÍÅѨ٠Ü≥∂K«#ÅÖ’, ~åÉ’=Ù
"å~°úHͺk ^Œâ◊ÅÖ’, ~å[`åfik ã≤÷`«∞ÅÖ’, ^ÕǨÏO L#flѨC_»∞, ÖË#ѨC_»∞ – Jxfl "Õà◊ÖÏ K≥·`«#º
=∂„`«=Ú #O^Õ UÔH·Hõ 'x+¨ª— Hõey LO_»∞. J^•Ìx<Õ ÉèÏqOK«∞, J#∞ã¨O^è•#O KÕ~Ú. ã¨=∂kè
`«`«Ê~°∞_»=QÆ∞=Ú.
ã¨~°fiHÍÅ, ã¨~åfi=ã¨÷Å Ü«∞O^Œ∞ ''<Õ#∞ P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#∞. JkÜÕ∞ XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞
#∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õΩ ‰õÄ_®—— – J#∞ Zé∞Hõ#∞ =^ŒÅ<Õ =^Œ∞Ì. ÉÏź, Ü«∞ø=#, "å~°úHͺÅ
Ö’#∂, *Ï„QÆ`ü, ã¨fiѨfl, ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅÖ’#∂ ˆH=Å K≥·`«#º=Ú<Õ P„â◊~ÚOK«∞. J^•Ìx Ü«∞O^Õ h x+¨ª
JO`å „Ñ¨u+≤ªOK«|_»∞ QÍHõ! 'ÉÏǨϺ q+¨Ü«∂Å∞— J<Õ =∂e#ºO hKÕ `«ºlOK«|_»∞ QÍHõ!
=∞#ã¨∞û#∞ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ qÅÜ«∞"≥Ú#~°∞ÛK«∂, Pâßáêâ◊=ÚÅ#∞ `«fi~°`«fi~°QÍ qKÕÛù^Œ#
"≥Ú#~°∞ÛK«∞O_»∞=Ú. JѨC_»∞ ˆH=ÅO q*Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ ã¨Oã≤÷`«∞_»=QÆ∞@Ö’ hˆHq∂
Hõ+¨ì=ÚO_»^Œ∞.
ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞.... hÜ«∞O^Œ∞ â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí=ÚÅ∞, W+¨ì J~Ú+¨ì=ÚÅ∞, Pâ◊ x~åâ◊Å∞
â◊q∞OK«∞ QÍHõ! „Ѩur=Ù_»∞ `å#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl L`«Î=∞âßOu, P#O^Œ=ÚÅ#∞ P`«‡ K≥·`«#º=Ú#∞
P„â◊~ÚOz#ѨC_Õ á⁄O^ŒQÅÆ _»∞. Hõ~‡° –Hõ~ΰ $–Hõ~} ° ã¨ÇÏ≤ `«∞_»"·≥ L#flѨÊ\˜H,© h=Ù =∂„`«O "å@xfl\˜
HõO>Ë "ÕÔ~·# "å_ç"≥· LO_»∞=Ú. q*Ï˝#=∞Ü«∞ |∞kú Hõey LO_»∞.
D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ x#∞fl ã¨Ê $tOK«#\ì̃ ™êH˜∆~°∂Ѩ=Ú#∞ =Ç≤ÏOK«∞.
XHõ J^ŒÌOÖ’ „ѨuaOaOKÕ =º=Ǩ~°OÖÏQÍ D ã¨~°fi^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ QÍOK«∞K«∞O_»∞=Ú.
500
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J^ŒÌ=Ú#‰õΩ JO^Œ∞Ö’ „ѨuaOaOKÕ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•! P J^ŒÌO 'Wq <å
=ã¨∞Î=ÙÅ∞— J<Õ =∞=∞HÍ~°O U"≥∞ÿ<å Hõey LO@∞O^•?
h‰õΩ ‰õÄ_® (^Œ~°Ê}=Ú – ^Œ~°Ê}ÏO`«~°æ`« „ѨuaOa`« =ã¨∞Î=Ù =Öˇ) D ã¨O™ê~°=Ú`À
U=∂„`«O ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. LO_»=Åã≤# Ѩx ÖË^Œ∞. ™êH˜∆~°∂Ѩ=Ú# ã¨~°fi =º=Ǩ~°=ÚÅ∞
QÍOK«∞ K«∞O_»∞=Ú. 'xifiHõÅÊ=Ú – x~åÅO|=Ú— J~Ú#\˜ì ˆH=Å x[~°∂Ѩ=Ú (one's own
absolute form) JQÆ∞ z<凄`«=Ú #O^Œ∞ ã¨fi~°∂Ѩã≤÷u Hõey LO_»∞.
❖
F ~°Ñ¶¨Úg~å! h=Ù D *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"å_»"Õ HÍ=Ù. J\Ï¡ˆQ,
ã¨$+≤ì–ã≤÷u–„Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_® h‰õΩ ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`« =ÚH˜Î~°∂Ѩ=Ú# g@xfl\˜H© P=Å L#fl
Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ h"≥· LO_»∞.
h=Ù ã¨~°fi ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ ˆH=ÅO „ѨHÍtOѨ*ËÜ«Ú"å_»=Ù. QÆkÖ’ nѨ=ÚKÕ „ѨHÍtOK«|_Õ
=ã¨∞Î=ÙʼnõΩ nѨ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞=Ú#flk? hKÕ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«∞|_»∞K«∞#fl
– J#QÍ QÍOK«|_»∞K«∞#fl – =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú#‰õÄ, h‰õÄ ã¨O|O^èŒ=Ú ÖË^Œ∞. J\˜ì |∞kú =$`«∞ÎʼnõΩ
P=Å LO@∂, ''|∞kú =$`«∞ÎÅ#∞ ‰õÄ_® „ѨHÍtOѨKÕÜ«ÚK«∞#fl z<凄`«=Ú<Õ <Õ#∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOz,
JK«Û@ ã≤÷~°∞_»"≥· LO_»∞.
x[K≥·`«#ºO - 'ã¨fi–Ѩ~°— ^蕺ã¨Å#∞ `«ºlOz"Õ~Ú. D [QÆ`«∞Î L<åfl, ÖˉõΩ<åfl h=Ù =∂„`«O
'qÉèÏQÆ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# =„[ã¨ÎOÉèíO— ÖÏQÍ P`«‡#∞ P„â◊~ÚOz ã≤÷~°OQÍ LO_»∞. ã¨OHõÅÊ =∞Ü«∞=ÚÖË
J~Ú#\˜ì Ö∫H˜Hõ q+¨Ü«∂Å =∞^茺 LO_»=Åã≤ =ã¨∞Î#flѨC_»∞ 'nè~°`«fi – ^è•i‡Hõ— ÉèÏ"åÅ∞ Hõey
LO_ç, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ '^èŒ~å‡^èŒ~°‡ ~°Ç≤Ï`« ã≤÷u— x á⁄Ok LO_»∞.
❖
F ~år=Ö’K«<å! ~°Ñ¶¨ÚѨÙOQÆ"å! Z=_≥·`Õ *Ï˝#=∂„`«=Ú – ™êH©∆~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ `«# P`«‡
`«`«Î fi=Ú#∞ J#∞Éèí∂`«"≥Ú#~°∞Û‰õΩO\Ï_À J\˜ì"åxH˜ ǨÅǨÏÅ q+¨O ‰õÄ_® J=∞$`«`«∞ź"Õ∞
J=Ù`«∞Ok. D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰Ωõ Å∞ 'x~°‡Å=Ú – x~°=Ü«∞==Ú— JQÆ∞ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ â◊√^ŒKú `·≥ #« º=Ú#∞
q㨇iOK«@O KÕ`«<Õ J*Ï˝#O L^Œ~Ú™ÈÎOk. J*Ï˝#O KÕ`« ã¨O™ê~°ÉèíÜ«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
=∞Ǩ"≥∂ǨÏ=Ú Ñ¨Ù@∞ìH˘™ÈÎOk. J^ŒO`å ã¨~°fi J#~°÷=ÚÅ#∞ L`«ÊuÎ KÕ™ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ x~°‡Å=∞QÆ∞ x[K≥·`«#º=Ú#∞ [Ñ≤ã¨∂Î P~åkèã¨∂Î =∞##O KÕã¨∂Î ~åQÍ, D ã¨O™ê~°
„Éèí=∞‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl =∞Ǩ"≥∂ǨÏO ^•#O`«@ J^Õ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«
=Åã≤# Ѩ<Õq∂ ÖË^Œ∞.
Pâ◊ ˛ *Ï˝#O - Z=_≥·`Õ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ J=^èŒiOz 'Pâ◊— J<Õ =∞Ǩã¨=Ú„^•xfl
^•\˜"™Õ êÎ_À, JѨC_»∞ *Ï˝#ÉèÏ㨯~°∞x H˜~}
° ÏÅ∞ P`«_∞» #flKÀ@ #Å∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ „Ѩãi¨ ™êÎ~Ú. *Ï˝#=Ú#fl
KÀ@ Pâ◊ LO_»^Œ∞. Pâ◊ L#flKÀ@ *Ï˝#=Ú ÃÑOá⁄O^Œ^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 501
™êfi`«‡ÉèÏ==Ú#∞ J=Ö’H˜ã¨∂Î, J^≥· fi`« „|Ǩ‡#O^Œ=Ú# ã¨Oã≤÷`«∞_≥·# =∞#∞A#‰õΩ q∞H˜¯e
~°∞zHõ~°"≥∞ÿ# J=∞$`«O ‰õÄ_® ZHõ¯_»|_ç`Õ JHõ¯_» LO_Õ h~°∞ÖÏQÍ QÀK«iã¨∞ÎOk. „Ѩ`«ºQÍ`«‡
ÉèÏ=O á⁄Ok# J\˜ì r=#∞‡‰õΩÎÅ`À =Ú#∞Å=∞QÆ∞ "Õ∞=Ú ZšѨC_»∂ "≥∞ÿ„u Hõey LO\ÏO.
WHõ D q+¨Ü∞« O Z~°∞QÆx =∞#∞AÅ q+¨Ü∞« =∞O\Ï"å... =∂ ^Œ$+≤Öì ’ "å~°∞ =∞#∞*ÏHÍ~°OÖ’
LO_Õ [O`«∞r=ÙÅ =O\˜"åˆ~. 'ã¨fi*Ï˝#O— HÍ~°}OQÍ 'ã¨~Àfif`«-ã¨~°fi ã¨fi~°∂Ѩ ã≤÷u - ã¨~Àfi#fl`«
ã≤÷u— x á⁄Ok# `«`«Î fi*Ï˝x =^ŒÌ‰õΩ `«k`«~° *Ï˝<å~°∞ÎÅ∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞ *Ï˝#O H˘~°ÔH· ã¨q∂Ñ≤ã¨∂ÎO\Ï~°∞.
`«`«ÎfiA˝_»∞ - 'k=º*Ï˝# <Õ„`«Ü«Ú`«∞_»∞— JQÆ∞ `«`«fi"Õ`«Î Uk Z@∞¡ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_À – Jk
`«`«Î fiA˝Å∞ HÍx "åiKÕ WO`«=~°‰õÄ ^Œi≈OK«|_»∞@ÖË^Œ∞. WHõ =ÚO^Œ∞ ^Œi≈OѨ|_»*ÏÅ^Œ∞. D
ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊O ã¨Ç¨Ü«∞O ÖˉõΩO_®<Õ "å~°∞ JO`«s¡# ã¨`åºxfl ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.
U r=Ù_≥<· å ã¨~ˆ , ã¨fi*Ï˝# =â◊O KÕ`<« Õ ã¨~Àfi#fl`« ã≤u÷ x á⁄Ok LO@∞<åfl_»∞. q∞@ì=∞^蕺ǨÏflO
nѨѨ٠"≥Å∞QÆ∞ XHõ J=ã¨∞Î"Õ Hõ^•! „|Ǩχq^ŒºKÕ P`«‡#∞ Zé˜y# "åxH˜ ã¨∂~°º, WO„^•k PÜ«∂
=∞Ǩ Ö’Hõ=ÚÅhfl J=ã¨∞Î=ÙÖË J=Ù`å~Ú. F ~å=∂! =∞Ǩ`Õ[ã¨∞û HõÅ"åi Ö’#∂, Ü≥∂QÆ –
=t`åºk ã≤^Œ∞úÅ∞ á⁄Ok# "åiÖ’#∂, |Å=O`«∞ÅÖ’#∂, PÜ«ÚÔ~·â◊fi~°º=ÚÅ∞ HõÅ"åi Ö’#∂,
Q˘Ñ¨Ê q^Œfi`«∞Î, =HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ HõÅ"åi Ö’#∂ – g~°O^ŒiÖ’ `«`«Î fi*Ï˝#=Ú L#fl"å_Õ J`«ºO`«
L#fl`«∞_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞.
P`«‡*Ï˝x B#fl`«ºO - Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞x x[~°∂ѨO P`«‡ÜÕ∞. P`«‡~°∂ѨÙ_»Q∞Æ Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°∞x „ѨHÍâ◊O
KÕ`«<Õ D ã¨∂~°º, K«O„^Œ, Jyfl, =∞}˜, `å~°Å∞ „ѨHÍtã¨∞Î<åfl~Ú. *˽ܫÚÅQÆ∞ – *Ï˝`« (`≥eã≤H˘#∞
^•xx `≥eã≤Ü«Ú#fl "å~°QÆ∞) `«`«Î fiA˝Å „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞ÎÖ’ P#O^ŒgzHõÅ∞
„ѨÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
P`«‡*Ï˝# ~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞ =∂#=ÙÅ∞ <ÕÅÖ’ ѨÙ~°∞QÆ∞Å HõO>Ë, H©@Hõ=ÚÅ HõO>Ë, [O`«∞=ÙÅ
HõO>Ë Jkè‰Ωõ ÖËq∂ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, XHõ_∞» P`«‡A˝_∞» J=#O`« =~°‰Äõ '"≥∂ǨÏ=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O
q[$Oaèã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. `«`«Î fi"Õ`«ÎÅ ^Œ$+≤ìÖ’ P`«‡A˝_»∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨KÕ`«#∞_»∞. J`«_»∞ =∂„`«"Õ∞
ã¨fi`«O„`åxfl J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞. P`«‡A˝_∞» HÍx"å_»∞ ^ÕxH© ã¨fi`«O„`«∞_»∞ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« JKÕ`#« ∞_Õ.
P`«_»∞ ^Œ∞óY=Ú H˘~°ˆH J<ÕHõ Pâ◊Å∞, L^ÕfiQÆ=ÚÅ∞, `å`åû~°=ÚÅ∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞.
J*Ï˝x ã¨~°fi^• =∞$`«∞_Õ. P`«‡A˝_Õ ã¨r=Ù_»∞.
P`å‡#∞Éèí= „ѨÉèÏ=O - PHÍâ◊OÖ’ ^Œ@ìOQÍ "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ JÅ∞=Ú‰õΩ#flѨC_»∞ <åÅ∞QÆ∞
"≥·Ñ¨ÙÖÏ „ѨHÍâ◊=Ú ã¨#flyÅ∞¡`«∞Ok Hõ^•!... D z`«Î=Ú ã¨∂÷ÅѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ ~åQÆÜ«ÚHõÎ=ÚQÍ
ÉèÏqã¨∂Î L#flѨC_»∞ ã¨∂Å÷ =∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«‡*Ï˝#O ѨÖÏÜ«∞#O z`«yÎ OK«∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ *Ï˝x `«# =∞#ã¨∞ûÖ’Oz „Hõ=∞OQÍ q+¨Ü«∞Éè’QÍÅO^Œe JaèÖÏ+¨#∞ `˘Åyã¨∂Î LO\Ï_»∞.
„áêÑ≤ÎOz# "å\˜ Ѩ@¡ Ö’Éèí=Ú QÍx, „áêÑ≤ÎOK«x "å\˜ Ѩ@¡ Pâ◊ QÍx P`«xH˜ LO_»^Œ∞. `«#
=∞#ã¨∞û#∞ ZO_»∞\ωõΩ =Öˇ Hõ$tOѨ*Ë™êÎ_»∞. ã¨~°fiHÍÅ, ã¨~åfi=ã¨÷Å Ü«∞O^Œ∞#∞ 'P`«‡*Ï˝#=Ú—
502
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J<Õ J=∞$`«=Ú#∞ ¿ãqã¨∂Î ã¨O`«$Ñ≤QÎ Í, „ѨâßO`«OQÍ LO\Ï_»∞. P`«xH˜ D [#‡, [~å, =∞$`«∞º=ÙÅ∞
QÍh, "å@˜ =∞^茺 ã¨OѶ¨∞\˜`«=∞ÜÕ∞º PÜ«∂ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ QÍh XHõ ÖˇY¯Ö’xH˜~å=Ù. P`«_»∞
J<å`«‡ Ü«∞O^Œ∞ P`«‡ÉèÏ==Ú Hõey LO_»_»∞. „Ѩu J#∞Éèí==Ú#∞ P`«‡ÉèÏ==ÚKÕ Ñ¨Ùh`«O KÕã≤
=∞Ǩ„ѨÉèÏ= ã¨OѨ#∞fl_≥· LO\Ï_»∞.
J<å`«‡ÉèÏ=O - F ~å=∞K«O„^•! ã¨fi`«Ç¨QÍ ã¨∂Hõ;"Õ∞ J~Ú# D z`«Î=Ú K«=∞`å¯~°OQÍ
ã¨∂÷Å`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. D ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨@¡ Pâ◊KÕ`«#∞, Ѩل`«, ^•~°, ^èŒ<åk q+¨Ü«∂ÅÃÑ· U~°Ê_Õ
=∞=∞HÍ~°=Ú KÕ`«#∂ z`«Î=Ú ã¨∂÷ÅѨ_»∞`ÀOk. J^ŒO`å „ÉèÏOu KÕ`«<Õ. JǨÏOHÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
qHÍ~°"Õ∞ =∞=∞HÍ~°„ÉèÏOu! ^Œ$â◊º=Ú #O^Œ∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl „ÉèÏOu ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Pã¨H˜Î 'D â◊s~°"Õ∞
<Õ#∞— J#∞ XHÍ<˘Hõ J*Ï˝#=$uÎx =$kú KÕ™ÈÎOk. =º~°÷"≥∞ÿ# Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ WK«ÛyOK«∞@ KÕ`«,
^À+¨ÉèÏ==ÚÅ KÕ`«, [~å=∞~°}=ÚŠѨ@¡ QÆÅ ^Œ∞~°=QÍǨÏ#Å KÕ`« |∞kú J<å~ÀQƺ=∞QÆ∞K«∞#flk.
''ÉÏǨϺ =ã¨∞Î*ÏÅO ~°=∞}©Ü«∞"≥∞ÿ#k—— – J<Õ qHõÅÊÉèÏ=O KÕ`«, ''Wq ã≤÷~°OQÍ LO_»QÆÅ=Ù—— J<Õ
`«∞K«Ûùqâßfiã¨O KÕ`« D r=Ù_»∞ `åº[º„QÍǨϺ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl „â◊q∞Oz =∞s ã‘fiHõiã¨∞Î<åfl_»∞.
Ѷ¨e`«O? P`«x P z`«Î=∞ø_軺"Õ∞ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ =º^èŒÅ ~°∂Ѩ=Ú# qã¨Îi™ÈÎOk. WHõ PÃÑ·
L#‡`«Î „H˜Ü∂« =º=Ǩ~åÅ∞, JO`«∞ ÖËx ^Œ∞óMÏÅ∂, J<ÕHõ [#‡ Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞ =zÛ ‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl~Ú.
F~¸! r=Ù_®! h=Ù JqKå~°} KÕ`«<Õ `«∞K«Ûù=ÚÖˇ·# ^èŒ#, =∞}˜, ¢ã‘Î (â◊$OQÍ~°O) =O\˜
ã¨fiÅÊ q+¨Ü«∂Å∞ Q˘Ñ¨Ê"≥·#@∞¡ ÉèÏqOz `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# „Ѩ֒ÉèíOÖ’ Ѩ_»∞K«∞<åfl=Ù. h =∞#ã¨∞û ã¨∂÷Å
=∞QÆ∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ P`«‡É’^èŒ `«y#O`«QÍ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ù.
Hõ#∞Hõ, ^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡ U~°Ê_Õ Pâ◊#∞ `«ºlOK«∞. Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#fl ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡
Ü≥ÚHõ¯ q™êÎ~°`«#∞, „Ѩã¨#fl`«#∞, HÍÅó HÍÅ`«fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞. P#OkOK«∞. JO`ÕQÍx, L`«ÊuÎ
– q<åâ◊# ã¨fiÉèÏ=Ü«Ú`åÖˇ·# D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ hˆHO L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù#∞ KÕ‰õÄ~°∞™êÎ~Ú K≥ѨC?
J=hfl h‰õΩ z=iH˜ q+¨Ü«∞ "≥·+¨=∞º`«fi=Ú#∞ `≥zÛ ÃÑ_»∞K«∞<åfl~Ú. ÉèíÜ«∞OHõ~°=ÚÖˇ·# q+¨Ü«∞
Éè’QÆ=ÚÅ#∞ ¿ãqã¨∂ΠѨÙO_»∞ÃÑ· „"åÖË DQÆ ÖÏQÍ `«∞K«Ûù`«fiO H˘x`≥K«∞Û‰õΩO>Ë Z\Ï¡? ã¨∞xt`« –
ã¨∞fHõ∆ ‚ ^Œ$+≤ìx =^Œe, ã¨∂÷Å`«fiO á⁄Ok UO „ѨÜ≥∂[#O?
JO^Œ∞KÕ`« D z`«ÎO qHÍã¨=O`«=∞QÆ∞ K≥·`«<åºxfl P„â◊~ÚOz ã¨fi`«O„`«O á⁄O^Œ∞ QÍHõ!
❖
F ~å=∞K«O„^•! z`«Î=Ú J<Õ =$Hõ∆O â◊s~°=Ú J<Õ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ <≥ÅH˘x LO\’Ok. J<ÕHõ
zO`«Å∞ D z`«Î=$Hõ∆=Ú#∞ Ѩ~°º"ÕH˜∆Oz L<åfl~Ú. P =$Hõ∆O #∞Oz 'ѨÙ@ì@O – ÃÑ~°QÆ@O –
Kå=@O— J<Õ Ñ¨à◊√§ x~°O`«~°O HÍã¨∞Î<åfl~Ú. Jk 'Pâ◊Å∞— J<Õ á⁄_»"å\˜ H˘=∞‡Å`À, qHõÅÊ=ÚÅ∞
(Misconceptions) J<Õ P‰õΩÅ`À qã¨ÎiOz L#flk. J\˜ì z`«Î=$Hõ∆=Ú QÆ∞iOz `å`åû~°O KÕÜ«∞@O
Lz`«O HÍ^Œ∞. WHõ U=∂„`«O â◊OH˜OK«‰õΩO_® 'P`«‡ qKå~°}— J<Õ éOѨ=Ú`À P =$Hõ∆=Ú#∞
"≥Ú^ŒÅO@ „"Õà◊§`À ã¨Ç¨ #iH˜, ÃÑHõeOz "ÕÜ«∂e.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 503
=∞#ã¨∞û, ã¨∂Hõ;|∞kú - D =∞#ã¨∞û J<ÕHõ J#∞=∂<åʼnõΩ `å=Ù. Wk ã¨~°fi^• |Ç≤Ï~°∞‡YO
JQÆ∞@ˆH L`«∞ûHõ`« K«∂ѨÙ`ÀOk. Zxfl J#∞Éèí==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl, ZO`«HÍÅO QÆ_»záÈ`«∞<åfl
‰õÄ_® Wk JO`«~°∞‡YO J=@"Õ∞ ÖË^Œ∞. JÔ~! U=∂„`«O q„âßOu á⁄O^Œ\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«^Õ?
^Õfi+¨=ÚÅ#∞, Jã¨∂Ü«∞Å#∞ P„â◊~Úã¨∞ÎO^Õ QÍh, 'â◊=∞, ^Œ=∞, uuHõ∆— "≥Ú^ŒÖˇ·# L`«Î=∞ LѨHõ~°}ÏÅ
T¿ã Z`«Î^ÕO? Jxfl "Õà◊ÖÏ „HÀ^èŒ=Ú#∂, ã¨∞Y, ^Œ∞óMÏÅ#∞ =∂„`«O á⁄O^Œ∞`ÀOk. `«# q„âßOu
™ê÷#"Õ∞^À `å<Õ „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`ÀOk. W\˜ì =∞#ã¨∞û J<Õ U#∞QÆ∞#∞ 'Ju ã¨∂Hõ; |∞kú— J<Õ
ã≤OǨÏO Ü≥ÚHõ¯ QÀà◊√§ LѨÜ≥∂yOz x~ÀkèOKåe.
F =∞#™êû! WHõ h=Ù â◊q∞OK«∞. P`«‡*Ï˝# q"ÕHõO HõÅ∞QÆ#O`«¿ã¿Ñ h „Ѩ`åѨO.
❖
F ~åѶ¨∞"å! z`«Î=Ú – J<Õ Ñ≤âßK«O `«#‰õΩ gÅ∞#flO`« =~°‰õÄ `«$+¨‚ (Passion)<Õ
¿ãq™ÈÎO^ŒÜ«∂º! 'J*Ï˝#O— J<Õ =@=$Hõ∆O „H˜O^Œ q„â◊q∞™ÈÎOk. x`«ºO 'J#O`«HÀ\˜ [#‡Å∞—
J<Õ =∞Ǩ~°}ºOÖ’ ã¨OK«i™ÈÎOk. J*Ï˝#∞ÅÖ’x KåOK«Åº"Õ∞ ^•x ~°∂ѨO. Uq∞ ^•x q<åºã¨O!
Uq∞ ^•x Z`«∞ÎQÆ_»Å∞! J\˜ì z`«Î=Ú#∞ q"ÕHõ – "≥·~åQƺ=ÚÅ`À x~ÀkèOKåe. ™êfi`«‡ QÆ$ǨÏO
#∞O_ç ^•xx "≥_»ÅQ˘@ì#O`« =~°‰õΩ P`«‡‰õΩ '=ÚH˜Î— J#∞=∂@ HõÅ¡.
D =∞#ã¨∞û#∞ XHõ q+¨ã¨~°ÊO`À ÃÑ^ŒÌÅ∞ áÈÅ∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. nxH˜ ''â◊√Éèí–Jâ◊√Éèí Hõ~°‡Å∞——
J<Õ Ô~O_»∞ HÀ~°Å∞<åfl~Ú. Wk '^ÕǨÏ=Ú— J<Õ ‰õΩ|∞ã¨=Ú#∞ Hõey LO_ç, q„âßOu ÖˉõΩO_®
„áê}"åÜ«Ú=ÙÅ#∞ ÉèíH˜∆™ÈÎOk. 'ÉèíÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ =∞$`«∞º=Ù#∞ `≥zÛÃÑ_»∞`ÀOk. J\˜ì D =∞<À
– q+¨ã¨~åÊxfl 'JÉèϺã¨, "≥·~åQƺ=ÚÅ∞— J<Õ QÆ~°∞_» =∞O„`«=ÚKÕ xi˚OKåe. ÖËHõáÈ`Õ, Wk J<ÕHõ
^ÕǨÏ~°∂Ѩ â◊==ÚÅ#∞ ÉèíH˜∆ã¨∂Î J=∞OQÆà◊ã¨fi~°∂ѨO`À k‰õΩ¯Åhfl ã¨OK«iã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
'J==∂#=Ú, â’Hõ=Ú, ÉèíÜ«∞=Ú— J<Õ ^Œ∞~°fi ºã¨#=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞‰õΩO@∂ W@∞¡ aQÆæ~°QÍ
~Àkã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
❖
D =∞#ã¨∞û XHõ HÀu =O\˜k. Wk [# ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#∞, "åi`À ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞
QÍOK«∞K«∂, Ñ≤zÛѨ\ ˜ì# ^•x=Öˇ QÆO`«∞ÖË™ÈÎOk. nxx <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÅ #∞O_ô |OkèOKåe.
ÖËHõáÈ`Õ P`«‡ã≤kú „áêÑ≤ÎOK«^Œ∞.
JÉèÏ==Ú - <åÜ«∞<å! ~å=∂! h=Ù JÉèÏ==Ú#∞ P„â◊~ÚOz "åã¨#Å#∞, ã¨OHõÅÊ=ÚÅ#∞,
`«k`«~° ã¨~°fi HõÅÊ#Å#∞ |∞kúѨÓ~°fiHõOQÍ x~ÀkèOK≥^Œ=Ù QÍHõ! `«^•Ìfi~å r=#∞‡HõΠѶ¨Å=Ú#∞
ѨiѨÓ~°‚=ÚQÍ á⁄O^≥^Œ=Ù QÍHõ!
Jã¨OHõÅÊ=ÚKÕ ã¨∞Hõ$`« – ^Œ∞+¨¯ $`« LÉèíÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ Ѩi`«ºlOK«∞. D [#‡ – *Ïu
ÉèË^Œ=ÚÅxfl\˜h =∞#ã¨∞ûÖ’ ~°Ç≤Ï`«O KÕ~Ú. â◊OHÍ~°Ç≤Ï`«OQÍ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ
qǨÏiã¨∂Î LO_»∞.
❖
504
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D =∞#ã¨∞û HÀѨ=Ú – Jã¨∂Ü«∞ – Pâ◊ – L^ÕfiQÆ=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ~°∂ѨO`À P Ѩ~„° |Ǩχ=Ú#∞
HõÑ≤Ê LOK«∞`ÀOk. `«$+¨‚ J<Õ <À~°∞ `≥~°z 'q+¨Ü«∞=ÚÅ∞— J<Õ =∂Oã¨Ñ¨Ù =ÚHõ¯Å#∞ #=ÚÅ∞#@∞¡
KÕ™ÈÎOk. "≥∂Hõ∆=Ú q+¨Ü«∞OÖ’ x„^Œ – PÅâ◊º=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
W\˜ì =∞#ã¨∞û Ѩ@¡ h=Ù ^ŒÜ«∞ K«∂Ѩ=^Œ∞Ì. x~°ÌÜ«∞QÍ nxx xÜ«∞q∞Oz h Ü≥ÚHõ¯ "≥·~åQƺ
=∞Ǩ„Ѩܫ∞`«fl=Ú#‰õΩ =∞#ã¨∞û =Å¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl qѶ¨∂`«=ÚÅ#∞, J_»∞¤Å#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ!
JѨC_»∞ h=٠ѨÓ~å‚#O^≥·â◊fi~°∞º_»=Ù HÍQÆÅ=Ù. â◊√^Œú z`«Î=ÚKÕ =∞e# z`«Î=Ú#∞ ѨÓ~°‚=ÚQÍ
â◊q∞OѨ*Ëã≤ JYO_» â’ÉèÏÜ«∞=∂#∞_»=Ù Hõ=Ú‡.
`«`«Î fi*Ï˝#O KÕ`« =∞#ã¨∞û#∞ =∞e#~°Ç≤Ï`«O KÕã≤ „Ѩ`«ºQÍ`«‡ Ü«∞O^Œ∞ xÜ«∞q∞OK«∞.
WHõ PÃÑ· D ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; – HÍ~°} â◊s~°ã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ã¨=∞ã¨Î [QÆ`«∞Î#∞ J<å^Œ~°O`À
`«$}„áêÜ«∞OQÍ K«∂_»∞. „Hõ=∞OQÍ D ã¨O™ê~°=Ú #∞O_ç `«iOK«∞. âߢã¨Î=ÚʼnõΩ Jq~°∞^ŒúOQÍ
"≥∞ÅQÆ∞K«∂ LO_»∞. Ö’Hõ=ÚʼnõΩ â◊√ÉèíO HõÅ∞QÆ*Ë¿ã ^Œ$+≤ì`À bÖÏѨÓ~°fiHõOQÍ D „ѨѨOK«=Ú#
=º=ǨÏiOK≥^Œ=Ù QÍHõ!
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 505
VII. L^•ÌʼnõΩx JO`«~°OQÍ<Õfi+¨}
1. z`«Î=$`«∞ÎÅ∞
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å? Wq WÇ¨Ï – Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅ
Ѩ@¡ QÆÅ Pã¨H˜ÎKÕ Jun~°…"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú. Jq `«=∞ Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ "åã¨#Å∞ Hõey LO_ç
HõO\˜H˜ (ÃÑ·H˜) Hõ#|_»‰õΩO_®<Õ, ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. Wq Hõ∆}Hõ∆}O r=Ùx ã¨=∂kè #∞O_ç
x=iÎOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. XHõ"Õà◊ D z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ `«`«Î fi=Ú#∞ ã‘fiHõiOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞
xÜ«∞q∞OK«QÆeQÍ=∂, JѨC_çHõ x~°‡Å`«fi=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜OK«QÆÅ=Ù. Ѩ^Œ∞<≥·# HõuÎ Ü≥ÚHõ¯ JOK«∞
=O\˜ D z`«=Î $`«∞ÅÎ QÆ∞iOz, U=∂„`«O, 'áÈhÖË— J<Õ `å`åû~°O ‰õÄ_»^∞Œ . K«H¯õ \˜ D =∂#=[#‡
á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ x^•#O ѨxH˜~å^Œ∞. „â◊=}=Ú, =∞##=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# LáêÜ«∂ÅKÕ D
|∞kú Ѩ~°=∂`«‡ÃÑ· ÅQÆfl=∞ÜÕ∞º@∞¡ KÕÜ«∂e. q"ÕHõO ã¨Ç¨Ü«∞O`À ÉÏǨϺ=$`«∞ÎÅ#∞ x~Àkèã¨∂Î
„Hõ=∞OQÍ 'JYO_»=Ú, J„Ѩ"∞Õ Ü«∞=Ú, x`«º=Ú, x~°‡Å=Ú— JQÆ∞ P`«‡=ã¨∞=Î Ù`À ¿ãflǨÏO ÃÑOá⁄OkO
K«∞HÀ"åe. nѨO L#flѨC_Õ WÅ∞¡ K«Hõ¯ÃÑ@∞ìHÀ"åe Hõ^•! D â◊s~°=Ú Ñ¨Ù+≤ì, nÑ≤Î Hõey L#flѨC_Õ
QÆ∞~°∞ â◊√„â◊¥+¨, q#@O, Ü≥∂zOK«@O, LѨâ=◊ ∞#=Ú =O\˜ L`«=Î ∞ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOKåe.
ã¨^Œ∞ƒùkúx K«Hõ¯QÍ ÃÑOz, ѨiáÈ+≤OK«∞HÀ"åe. J\Ï¡ H͉õΩO_®, â◊s~°O =$^•úѨºOÖ’ „Ѩ"ÕtOz#
`«~°∞"å`« JѨC_çHõ D r=Ù_»∞ Uq∞KÕÜ«∞QÆÅ_À <åˆHq∂ J~°÷O HÍ=@OÖË^Œ∞.
<å "åHͺÅÖ’x JO`«~å~°O÷ K«H¯õ QÍ „QÆÇÏ≤ OK« QÆey#\˜ì F ~åѶ∞¨ "å! <Õ#∞ K≥ÑC¨ "åHͺ~°=÷ Ú#∞
ÉèÏ=# KÕÜ«Ú@KÕ D r=Ù_»∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® L`«Î=∞ ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. 'L^•ÌʼnõΩ_»∞— J#∞
=∞ǨÏi¬ U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ#∂ Ѩiâ’kèã¨∂Î „Hõ=∞OQÍ Ñ¨OK« HÀâ◊=ÚÅ#∞,
"å\˜ HÍ~°}=Ú ÅO^Œ∞ Å~ÚOѨ *Ëã≤ Jkèëêª#=∞QÆ∞ ã¨<凄`«=Ú H˘~°ÔH· J<Õfi+¨} ™êyOKå_À –
h=Ù ‰õÄ_® J\Ï¡Qˆ nè~|° ∞kúKÕ JO`«óHõ~}° =Ú#∞ =∂\˜ =∂\˜H© â’kèOK«∞. P`«‡ H˘~°HÔ · JO`«~O° QÆ=Ú
#O^Œ∞ J<Õfi+¨} H˘#™êyOK«∞. JѨC_»∞ JO`å hˆH qk`«=∞ø`«∞Ok.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ=HÍÎ! <Õ#∞ L^•ÌÅHõ =∞ǨÏi¬ QÆ∞iOz qx L<åfl#∞. HÍh, PÜ«∞#
''JO`«~°OQÆ â’^èŒ# – J<Õfi+¨}—— QÆ∞iOz qx LO_»ÖË^Œ∞. P =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ùx Hõ^äŒ#"Õ∞q∞\’
q=iOK«O_ç.
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ѨOK«Éèí∂`«=ÚŠѨiâ’^èŒ#KÕ L^•ÌÅHõ =∞Ǩ=Úx U q^èŒOQÍ Ñ¨~°=∞*Ï˝#
^Œ$+≤ìx á⁄O^•~À – J^ŒO`å q=iOz K≥ѨÙ`å#∞ q#∞.
❖❖❖
506
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. „Ѩܫ∞`«fl=Ú – ã¨OѶ¨∞~°¬}
QÆO^èŒ=∂^Œ# Ѩ~°fi`«OÃÑ· QÆÅ XHõ =#„Ѩ^Õâ◊OÖ’ XHõ `«\ÏHõO L#flk. P `«\ÏHõO „ѨHõ¯<Õ
QÆÅ XHõ H˘O_»tY~°O ÃÑ· 'L^•ÌʼnõΩ_»∞— J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ =ÚxÉÏÅ∞_»∞ LO_Õ"å_»∞. P Ñ≤Å¡"å_çH˜
<Õ#∞ <å ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«flOKÕ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® âߢã¨Î„Ѩ=z`«"≥∞ÿ# L`«Î=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷O ™êkèOK«QÆÅ#∞——
J<Õ H˘O_»O`« P`«‡qâßfiã¨O LO_Õk.
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ P`«_»∞ `å#∞ q#fl, K«kq# âߢã¨Îq+¨Ü«∞ ™ê~°=Ú#∞ ѨijeOK«™êQÍ_»∞.
HÍh ZO`« „Ѩܫ∞uflOz<å P`«x |∞kú `«# „ѨHõOѨ#=ÚÅ#∞ =^ŒÅ<Õ ÖË^Œ∞. ''WHõ W\Ï¡ HÍ^Œ∞.
<Õ#∞ =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ â◊√^Œú"≥∞ÿ# JO`«óHõ~°}O ã¨OáêkOKåe. P `«~°∞"å`Õ q∞QÆ`å q+¨Ü«∂Å∞——
– Jx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. WHõ „â◊^ŒúQÍ `«Ñ¨ã¨∞û, J^茺ܫ∞#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# f„=„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ`À H˘O`«
HÍÅO QÆ_çáê_»∞. „Hõ=∞OQÍ P`«xÜ«∞O^Œ∞ q"ÕHõ=Ú „Ѩ"ÕtOzOk. XHõ¯™êi D ã¨O™ê~° „ѨǨÏã¨#
=∞O`å QÆ=∞xOz# `«~°∞"å`« P`«xH˜ ZO`À ÉèíÜ«∞=∞xÑ≤OzOk.
XHõ ~ÀA XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ UHÍO`«OQÍ Pã‘#∞_≥· â◊√^Œú z`«Î=Ú`À W@∞¡ Ü≥∂zOK«™êQÍ_»∞.
❖
L^•ÌʼnõΩ_»∞ (`«#Ö’) : ^Õx Ü«∞O^≥·`Õ q„âßOu á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ =∞#∞A_»∞ =∞~°Å
^Œ∞ódOK«_À, [#‡`À ã¨O|O^èŒ"Õ∞ LO_»^À J\˜ì =ã¨∞Î=Ù Uk? =∞#ã¨∞û ÖËx KÀ@ ^Õx`À#∂
ã¨O|O^èŒO LO_»^Œ∞ Hõ^•! =∞<À"åºáê~°=∞O@∂ LO_»#\˜ì Ѩq„`«"≥∞ÿ# L`«Î=∞ Ѩ^Œ=Ú #O^Œ∞
<Õ#∞ q„â◊q∞OK≥^Œ#∞ QÍHõ! J~Ú`Õ Jk ZÖÏ ™ê^茺O? Jk ™ê^茺Ѩ_®ÅO>Ë, ''U^À á⁄O^•e——
J<Õ Éè’QÆ`«$+¨‚#∞ [~ÚOz"ÕÜ«∂e. ''D Ѩx, `«~°∞"å`« P Ѩx, Wq á⁄O^•e, WO^Œ∞‰õΩ U^À
KÕÜ«∂e—— ...J<Õ^ŒO`å HõÅÊ#`À ‰õÄ_ç#^Õ. P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#O^Œ∞ q„âßOu fã¨∞‰õΩO@∂ J\˜ì
HÍeÊHõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ K«∂z ZѨÊ\˜H˜ ѨHõѨHÍ #=Ùfi‰õΩO\Ï<À! Hõ=∞ŠѨÙ+¨Ê^Œà◊OÃÑ· h\˜
aO^Œ∞=ÙÅ∞ LO_»=K«∞Û QÍHõ.
Hõ^• qHõÅÊ*ÏÅO "Õ∞ # Åy+¨ºu KÕ`«ã≤ I
ã≤÷`«=∞Ѩٺl…`åã¨VæO Ѩܫ∞ó Ѩ^Œ‡^ŒÖË Ü«∞^ä• II (â’¡ 21, ã¨~°æ 51)
Hõ=∞ÅO P h\˜ aO^Œ∞=ÙÅ#∞ ã‘fiHõiOK«^Œ∞ Hõ^•! P q^èŒOQÍ JÉèÏã¨=∂„`«"≥∞ÿ# D ^Œ$â◊º
qHõÅÊ=ÚÅ∞ ##∞fl ZѨÊ\˜H˜ ã¨Ê $tOK«‰õΩO_® LO\ÏÜ≥∂! L`«Î=∞|∞kú`À Ju HõÖ’¡Å"≥∞ÿ# `«$+¨‚#∞
ZѨÊ\˜H˜ JkèQÆq∞™êÎ<À? D Ö’Hõ=ÚÖ’x „áê}∞Å ã¨O™ê~° „H˜Ü«∞Å#∞ Ñ≤Å¡"åà◊√§ P_»∞‰õΩO@∞#fl
P@ ÖÏQÍ Z#fl\˜H˜ K«∂™êÎ<À? <å z`«Î=Ú WѨÊ\˜H˜=∂„`«O Hõ∆}Hõ∆}O K«OK«Å"≥∞ÿ LO\’Ok.
qHõÅÊ=ÚÅ∞ Hõey L#fl^≥·, TÜ«∞ÅÖÏQÍ K«OK«Å`«fiO =Ç≤Ï™ÈÎOk. XHõ Ñ≤zÛѨ\ ˜ì#"åx =Öˇ
„Éèí=∞`À ‰õÄ_»∞‰õΩx LO_Õ <å =∞#ã¨∞û Z#fl\˜H˜ â◊q∞ã¨∞ÎO^À?
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 507
F <å JO`«óHõ~°}=∂! h=Ù ZѨÊ\˜H˜ P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å=Ù? ZѨÊ\˜H˜ D
`«∞K«Ûù ^Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú#∞ K«∂z ZQÆ`åo KÕÜ«∞QÆÅ=Ù? ѨÓ~°‚|∞kúx á⁄Ok U<å\˜H˜ „|Ǩ‡O_»
â◊s~°^è•i JQÆ∞ q~å@∞Ê~°∞+¨µx =Öˇ Ǩ~Úx, ã¨O`«∞+≤ìx á⁄O^Œ∞`å"À HÍã¨Î `≥eÜ«∞*Ë™êÎ"å? <Õ#∞
JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞ 'ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú— Hõey L#fl"å_»<≥· Ѩ~°=∂`«‡`À SHõº=∞"åfie. „ѨâßO`« –
™œ=∞º–ã¨=∞„QÆ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞ HÍ"åe. J=∞$`«=Ú, H“ã¨∞ÎÉèí=∞}˜ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ Ü«∞O^Œ∞, ^èŒ~°‡-
J~°÷-HÍ=∞ q+¨Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞ xã¨Ê $Ǩï_»#∞ HÍ"åe. "ÕÖÏk Pâ◊Å`À xO_ç L#fl D JuK«OK«Å
^Œ$â◊º â’Éèí#∞ x„^ŒáÈ`«∞#fl"åx =Öˇ á⁄O^•e, Jk Z\Ï¡ ™ê^茺O? HõÅÊ#Åhfl â◊q∞¿ãÎ, JѨÊ\˜
<å |∞kú =∂„`«"Õ∞ D ÉÏǨϺ–JÉèíºO`«~° [QÆ`«∞Î#∞ ''z<凄`«=∞Ü«∞O——QÍ gH˜∆OK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì
gHõ∆} Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_»<≥· LO_®e. Wk WѨÊ\˜ <å HÍ~°º„Hõ=∞O.
z`«Î=Ú âßOuOK«∞ QÍHõ! QÆ∞_ç¤"åxH˜ K«∂Ѩ٠=zÛ#@∞¡QÍ <Õ#∞ 'z^ÕHõ~°ã¨=Ú— J#|_»∞
Ѩ~°=∞ „ѨHÍâ◊=Ú#∞ á⁄O^•e. JÉèϺ㨠=â◊OKÕ J\˜ì L`«Î=∞ „ѨHÍâ◊=Ú ã¨=∞$^Œú=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ
HÍÅ Hõà◊Åhfl ^Œ∂~°OQÍ `«ºlOz "ÕÜ«∞|_®e!
W+¨ìO–J~Ú+¨ìO, ¿ÇÏÜ«∞O–Láê^èÕÜ«∞O (something to get rid of - something to get)
`˘Åy <å JO`«óHõ~°}=Ú â◊√^ŒúO HÍ"åe. ã¨fi„ѨHÍâ◊Ѩ^Œ=Ú #O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷`«∞_»<≥· P#O^Œ=Ú#∞
™êkèOKåe.
^Œ∞~åâ◊ - HÍh, WѨÊ\˜ <å ã≤u÷ JO^Œ∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ ÖË^?Õ D =~°=Î ∂# J*Ï˝<åO^èHŒ Í~°ÑÙ¨
HÍà◊~å„u ^Œ∞~åâ◊Å`À, Jq^Œº`À, [_»`«fiO`À, J<ÕHõ ^ÀëêÅ`À xO_ç L#flk. Jxfl\˜H© HÍ~°}O
=∞#¿ãû Hõ^•!
D =∞#ã¨∞û#∞ ZO^Œ∞KÕ`« [~ÚOK«ÖHË õ áÈ`«∞<åfl#∞? XHõ Ѩ~fi° `« QÆ∞ǨÏÖ’x JO`«~åƒùQOÆ Ö’x
tÖÖÏQÍ =∞<À"åºáê~° ~°Ç≤Ï`«∞_»<≥· xifiHõÅÊ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ ZO^Œ∞‰õΩ LO_»ÖËHõ áÈ`«∞<åfl#∞?
JǨÏOHÍ~°"∞Õ ##∞fl "≥∂ã¨y™ÈÎOk. '™êfiaè=∂#=Ú— J<Õ =∞Ǩ=∞^ŒO QÆÅ D JǨÏOHÍ~°=Ú#∞
'*Ï˝#=Ú— J<Õ PÜ«Ú^èŒO`À x~°∂‡eOKåe.
xifiHõÅÊ ^蕺#=Ú #O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^•e. <å =∞#ã¨∞û =∞ø#„=`«O J=ÅOaOz
LO_»QÍ `«ÅÃÑ· Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ QÆ∂_»∞Hõ@∞ì‰õΩ<Õ ã≤÷u <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^ŒQÆ∂_»^Œ∞? ^蕺#=Ú #O^Œ∞ ã≤÷~°
|∞kú HõÅ"å_»<≥· ™ê÷}∞=Ù=Öˇ xâ◊ÛÅOQÍ LO_≥^Œ#∞ QÍHõ! ''`«$+¨‚ HÍ=∂^Œ∞Å`À ‰õÄ_ç [x‡OK«@O——
J<Õ JÅ"å@∞#∞ `«ºlOz ã¨O™ê~° Ѩ\Ï\’áêxfl z`«∞Î KÕÃã^Œ#∞ QÍHõ!
❖
q+¨Ü≥ÿ∞sflÜ«∞=∂<Õ `«∞ z`ÕÎ =∞~°¯@ K«&ÛÖË I
# 㨠ÖËÉèË ã¨=∂^è•#„ѨuëêªO „Ñ‘u^•~ÚhO II (â’¡ 39, ã¨~°æ 51)
D q^èOŒ QÍ Ü≥∂K«# KÕã#≤ P L^•ÌʼnõΩ_»∞ =∞~°Å =∞~°Å Pã‘#∞_≥· ^蕺#O JÉèºí ã≤OK«™êQÍ_»∞.
J~Ú`Õ, P`«x z`«ÎO=∂„`«O HÀuÖÏQÍ q+¨Ü«∞=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙˆH PHõi¬OK«|_»∞`«∂ LO_Õk. P`«#∞
508
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÀ~°∞H˘#fl@∞¡ ã¨O`À+¨ ^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ ã≤÷~°„Ѩu+¨ª (ã¨=∂kè) á⁄O^Œ<Õ ÖË^Œ∞. H˘kÌ¿ãѨ٠ÉÏǨϺ
q+¨Ü«∂Å∞ ÉÏǨϺ=Ú #O^Õ `«ºlOz ã¨`«fiQÆ∞} „Ѩ^è•#=∞QÆ∞ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷ux á⁄O^Õ"å_»∞.
WO`«Ö’<Õ ~°*’QÆ∞}O =zÛ P„Hõq∞OKÕk. z`«Î=Ú ÉèíÜ«∞=Ú#∞, PÅâ◊º=Ú#∞, L^ÕfiQÆ=Ú#∞
á⁄O^Õk. H˘kÌ x=ÚëêÅÖ’ P`«x =∞<À=∞~°¯@O ã¨=∂kè ã¨∞Y=Ú#∞ `«ºlOz HõÅ∞¡ „`åy#"å_»∞
gkäÖ’xH˜ "≥o§#@∞¡ ZHõ¯_≥Hõ¯_çHÀ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f¿ãk.
H˘O`«¿ãѨ٠ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞ºx =O\˜ *’ºux K«∂ã¨∂Î LO_»@O.... WO`«Ö’<Õ
|Ç≤Ï~°∞‡YO HÍ=@O.... =∞iH˘O`«¿ãѨ\ ˜H˜ ''Jˆ~ ... D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ##∞fl P„Hõq∞ã¨∞Î<åflÜÕ∞——
Jx QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=@O... =∞~°Å ã¨OѶ¨∞~°¬} ... =∞~°Å „Ѩܫ∞uflOz ã¨=∂kè "≥·Ñ¨ÙQÍ ã≤^ŒúO
HÍ=@O... WOH˘OK≥O ¿ãѨ٠W@∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞, J@∞ ã¨=∂kèx ‰õÄ_® `«ºlOz J*Ï˝#
P`«‡*’º`«∞Å =∞^茺QÍ XHÍ<˘Hõ 'ã¨xfl„^•ã≤÷u— Ü«∞O^Œ∞ z‰õΩ¯‰õΩx LO_ç áÈ=@O...
D q^èŒOQÍ L^•ÌʼnõΩ_»∞ „Ѩu ~ÀE ^蕺#O H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î ^蕺#=$`«∞Î ÅO^Œ∞
"庉õΩÅO á⁄O^Œ∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. "≥Ú`«ÎO q∂^Œ, `«$+¨‚ âı+≤OzÜÕ∞ LO_Õk. `«$ëê‚ `«~°OQÆ=ÚÅKÕ
ã¨OHõ@=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO_Õ"å_»∞. ZHõ¯_À ^À=`«Ñ≤Ê# ÉÏ@™êiÖÏQÍ UHÍH˜ J~Ú P
Ѩ~°fi`«=ÚÃÑ· "庉õΩÅ z`«ÎO`À J@∂ W@∂ u~°∞QÆ∞`«∞O_Õ "å_»∞.
H˘O`«HÍÅO QÆ_»zOk. WHõ W\Ï¡ HÍ^Œx, XHõ ~ÀA XHõ H˘O_»QÆ∞ǨÏÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞.
P‰õΩÅ`À XHõ Pã¨#O `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞H˘<åfl_»∞. ^•x ÃÑ·# =∞$QÆK«~°‡O Ѩ~°Kå_»∞. „Hõ=∞OQÍ z`«Î
=$`«∞ÎÅ#∞ ã¨∂Hõ;Ѩ~°K«∞‰õΩ<åfl_»∞. q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ã¨q∂Ñ≤OK«‰õΩO_® =∞#ã¨∞û#∞ Hõ@ì_ç KÕâß_»∞.
L`«Î~° k‰õΩ¯QÍ ‰õÄ~°∞Ûx HÍe=∞_»=∞ÅKÕ =$+¨}=ÚÅ#∞ `˘H˜¯Ñ¨\ ˜ì, „|Ǩχ "≥Ú^ŒÖˇ·# QÆ∞~°∞Ѩ~°OѨ~å
„áêѨÎ"≥∞ÿ# 'Ѩ^•‡ã¨#O— "Õã≤ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. WHõ UHÍ„QÆ`«`À W@∞¡ zO`«# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
❖❖❖
3. F =∞#™êû! WHõ PѨ=Ü«∂º h Ѩ~°∞QÆ∞Å∞!
L^•ÌʼnõΩ_»∞ : WѨC_»∞ <Õ#∞ ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’Oz JO`«~°OQÆ=ÚÖ’xH˜ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl#∞.
F =¸~°ö=∞#™ê! H˘OK≥O PQÆ∞, Z@∞ áÈ`«∞<åfl"£? D ã¨O™ê~°=$`«∞ÎÅ =Å# =∞#ˆHO
„ѨÜ≥∂[#O? z=fiiH˜ ^Œ∞óY=Ú<Õ HõeyOK«É’ÜÕ∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ Z=Ô~·<å KÕ|_»`å~å?
^Œ∞+¨ì ã≤u÷ QÆ`∞« ʼnõΩ fã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ =∂~°Oæ Ö’ Z=Ô~<· å `≥eq QÆÅ"å~°∞ Pã¨HΘ Hõey LO\Ï~å? =∞#O
'âßOu— J<Õ J=∞$`«O =^ŒeÃÑ@ì@"Õ∞q∞\˜? HõÅÊ=$Hõ∆O =^Œe =Úà◊§HõOѨ֒H˜ ^Œ∂~°@ "Õ∞q∞\˜?
JO^Œ∞Hõx <å „Ñ≤Ü«∂u „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =∞#™êû! HÍã¨Î Ü≥∂zOK«∞. h=Ù „|Ǩχ Ö’HÍxH˜ "≥o§<å,
(ÖËHõ) áê`åà◊ Ö’HÍxH˜ "≥o§<å, UO „ѨÜ≥∂[#O? =∞#O x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# x~åfi}O
ã¨OáêkOKåe QÍx ...HÍH˜ ÖÏQÍ, Ñ≤K«∞ÛHõ ÖÏQÍ Ñ‘K«∞ =O\˜ q+¨Ü«∞Ѩ~°OѨ~°Å#∞ HÍ^Œ∞. h=Ù
K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ W<åflà◊¥§ Pâ◊Å"≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fâß#∞. U"≥∞ÿOk? Pâ◊Å∞ f~°#ѨC_»ÖÏ¡ ^Œ∞óYO
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 509
=zÛѨ_çOk. XHõ Pâ◊ f~°QÍ<Õ =∞~˘Hõ Pâ◊ =zÛ Ñ¨_çOk. Pâ◊Å∞ f~°#O`«HÍÅO JѨÓ~°‚`«fi=Ú
=zÛ Ñ¨_»∞`«∂<Õ L#flk Hõ^•!
Hõ#∞Hõ, h=Ù Éè’QÆ=ÚÅO^Œe Pâ◊#∞ `«ºlOK«∞. x~°uâ◊Ü∂« #O^Œ ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ \˜ì ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ \˜,ì
„âıÜ«∞"≥∞ÿ#\˜ì "≥∂Hõ∆=Ú H˘~°ˆH „Ѩܫ∞uflOK«∞. D 'W+¨ì=ÚÖˇ·#\˜ìq KÕ‰õÄ~°∞ÛHÀ=@O – W+¨ìO ÖËx
"å\˜x =^ŒeOK«∞HÀ=@O—— J<Õ =º=Ǩ~°=∞O`å h‰õΩ ^Œ∞óY=Ú<Õ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk ã¨∞=∂! Uq∞
ã¨∞YO? ZHõ¯_ç ã¨∞YO? #∂uÖ’ HõѨÊÖÏQÍ D â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂áêk WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’
x~°~°úHõOQÍ h=Ù ZO^Œ∞‰õΩ z‰õΩ¯‰õΩO@∞<åfl"£? 㨈~, WO`«HÍÅO uiQÍ=Ù. WѨÊ\˜ =~°‰õÄ Uq∞
á⁄O^•"≥∂ K≥ѨC? ã¨~°fi =$`«∞ÎÅ Ü≥ÚHõ¯ LѨ~°=∞=Ú (Withdrawal) H˘~°ÔH· =∞#O ZO^Œ∞‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOK« ‰õÄ_»^Œ∞? J^˘Hõ¯>Ë ã¨^ÕÇ¨Ï – q^ÕÇ¨Ï ÔH·=ź=ÚʼnõΩ =∂~°æ"≥∞ÿÜ«Ú#flk.
F K≥=ÙÖÏ~å ! =º~°÷=ÚQÍ MË^Œ=Ú á⁄O^Œ=^Œ∞Ì. =∞~°Å =∞~°Å |Ç≤Ï~°∞‡YO J=Ù`«∂,
w`«=ÚÅÔH·, Ѷ¨∞O\Ï<å^Œ=ÚÅÔH· Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã≤ z=iH˜ =¸~°ö =∞$QÆ=ÚÅ =Öˇ Hõ∆Ü«∞O á⁄O^Œ@O
ÉèÏ=º=∂? P@q‰õΩÅ∞ KÕ¿ã P_» U#∞QÆ∞ŠѶ‘∞OHÍ~° â◊ÉÏÌ#∞Hõ~°}#∞ qx Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∂ÎáÈ~Ú
"åà◊√§ Ѩxfl# =ÅÖ’ Ѩ_çáÈÜÕ∞ =∞QÆ U#∞QÆ∞ÖÏQÍ L#flk =∞# q<åºã¨O!
F ~°¿ãO„kÜ«∞=∂! Zé#∞ K«∂z ÖÁ@ìÅ∞ "Õã¨∂ΠѨ~°∞QÆ∞Å∞ fã≤ QÍÅ=Ú#‰õΩ z‰õΩ¯‰õΩ<Õ
KÕѨÖÏQÍ <åâ◊#=Ú#∞ `≥zÛÃÑ@∞ìHÀ=^Œ∞Ì.
F <Õ„`«=ÚÖÏ~å! '<Õ„`«=$uΗ`À UHõ`«fi=Ú á⁄Ok ~°∂Ѩ֒Éèí=ÚKÕ ZyÔ~yi, xѨCÖ’xH˜
Ѩܫ∞xOz ^ŒQÆúO JÜÕ∞º q∞_»`«ÖÏQÍ q∂~°∞ ~°∂áêHõ~°¬}ʼnõΩ Ö’#∞ HÍHõO_ç.
F <åtHõ=∂! ã¨∞"åã¨#KÕ PHõi¬OK«|_ç ѨÙ=ÙfiÖ’ „Ѩ"ÕtOz, JHõ¯_»#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ~åÖËHõ
â◊ź=∞ÜÕ∞º `Õ<≥\ ©QÆÖÏQÍ Hõ_»`Õ~°‰õΩ.
❖
‰õΩ~°VÍæeѨ`«VıæÉèíg∞<å¿ãÎ fiÔH·Hõ⒠ǨÏ`åó I
ã¨Ô~· fi~°∞ºÔH·Î~°#Ô~÷ã¨∞Î "åºÑ¨Î™êº[˝ ‰õΩ`«ó ã¨∞Y"£∞ II (â’¡ 21, ã¨~°æ 51)
F J*Ï˝# =∂#ã¨=∂! U#∞QÆ∞, KÕѨ, q∞_»∞`«, `Õ<≥\ ©QÆ – W=hfl XH˘¯Hõ¯ WO„kÜ«∞=Ú#ˆH
=jÉèí∂`«"≥∞ÿ q<åâ◊#=Ú `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩO@∞<åfl~Ú. WHõ ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞ QÆÅ D =∂#=Ù#‰õΩ
ã¨∞M"≥∞Hõ¯_çk?
F =∞#™êû! h=٠Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞#∞ K«∂Kå"å? Jk `«# #∞O_ç ã¨Ç¨Ï[OQÍ "≥Å∞=_Õ 'K˘OQÆ—
KÕ`« `«#∞fl `å<Õ |OkèOK«∞H˘#∞K«∞#flk. P |O^èŒ=Ú#∞ |ǨïQÆ\ ˜ìQÍ, ã¨∞qâßÅOQÍ xi‡OK«∞‰õΩx,
=∞^茺QÍ `å#∞ q„â◊q∞OK«∞K«∞#flk. WHõ PÃÑ· P |O^èŒ#=Ú #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»ÅÖËHõ Hõ$OyáÈ`ÀOk.
k‰õΩ¯ `ÀK«Hõ JÅ=∞\˜™ÈÎOk. h=Ù ‰õÄ_® x#∞fl h=Ù |OkèOK«∞HÀ=\ÏxˆH D q+¨Ü«∞"åã¨#Å#∞
h Ü«∞O^Œ∞ Hõey LO@∞<åfl=Ù. ''U^Õ^À q<åe, K«∂_®e, ã¨Êi≈OKåe, P„Ѷ∂¨ }˜OKåe, ~°∞zK«∂_®e——
J#∞‰õΩO@∂ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`«∞<åfl=Ù.
510
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ZѨC_»∞ ZHõ¯_» LO>Ë JHõ¯_» U"Õ"À HõÅÊ#ÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl=Ù. Hõà◊√§ =¸ã≤<å `≥~°z<å
Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ =∂„`«O PѨ=Ù Hõ^•! H˘OK≥O ¿ãѨ٠h WO„kÜ«∞ `å^•`«‡º=Ú PѨÙ. <Õ K≥¿ÑÊk „â◊^ŒúQÍ
q#∞.
'ѨÙ@ì@O – Kå=@O— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ L#fl D ã¨O™ê~°~ÀQÆ=Ú#∞ =∞#O '~°Ç≤Ï`«O—
KÕÜ«∂e. JO^Œ∞KÕ`« 'Hõ~°‡ – Láêã¨#—ÅKÕ h=Ù â◊√kúѨ_»∞. *Ï˝#q+¨Ü«∂Å∞ =∞~°Å=∞~°Å q#∞.
J*Ï˝#O ã¨=¸ÅOQÍ #tOzO^• – WHõ h‰õΩ J#O`« q[Ü«∞O „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞.
^Õx<≥·<å P„â◊~ÚOKÕ =ÚO^Œ∞, ''Wk =∞#‰õΩ Ü≥∂Qƺ=∂? JÜ≥∂Qƺ=∂? Ü«ÚHõÎ=∂?
JÜ«ÚHõÎ=∂? „âıÜ«∞=∂? „¿ÑÜ«∞=∂? J~°›=∂? J#~°›=∂? Lz`«=∂? J#∞z`«=∂?—— ...Jx
ѨijeOKåe. JO`ÕQÍx QÆ∞_ç¤QÍ ^Œ∞óYOÖ’<À, P"Õâ◊OÖ’<À, ÉèíÜ«∞OÖ’<À, J#∞Éèí=OÖ’<À
„Ѩ"ÕtOK«~å^Œ∞. D '[QÆ`ü „Ѩ=$uΗ x H˜Oz`ü ѨijeOK«∞. W^ŒO`å =∞~°}, ^•i¢^Œº, h~°ã¨,
Ü«∞ø=#, "å~°Hú ͺÅ∞ Hõey JQÆ=∞ºOÖ’xH˜ ѨiQÔ `«∞‰Î Ωõ áÈ`«∞#flk. J„â◊^QúŒ Í L<åfl=∂ =∞~°}Ï#O`«~°
„Ѩ=$uÎ '#~°Hõ–™ê÷=~°— QÆ`«∞ʼnõΩ ^•i fã¨∞Î#flk. '[QÆ`ü „Ѩ=$uÎ W\˜ìk— Jx =∞#‰õΩ `≥eã≤ ‰õÄ_®
"å\˜x `«ºlOK«‰õΩO_® ZO^Œ∞‰õΩ b#"≥∞ÿ LO_®e? =∞#O J^èŒ=∞`åfixfl ZO^Œ∞‰õΩ PtOK«@O?
ZO`« K≥Ñ≤Ê<å q#"å? h=Ù Ç≤Ï`«O ÖËx ^•xq Hõ#∞Hõ<Õ <Õ#∞ K≥¿ÑÊ Ç≤Ï`ÀѨ^Õâ◊O =º~°÷=∞=Ù`ÀOk.
❖
ã¨~°fi=Ú#∞ qKåiOzK«∂z#"å_»∞ K«∂ã¨∂Î T~°∞HÀ_»∞. z`«Î=Ú#∞ ѨÓiÎQÍ <åâ◊#O KÕÜ«∞
=Åã≤O^Õ. j`«HÍÅOÖ’ =∞OK«∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞#fl@∞¡, J*Ï˝<åkèHõº`« L#flO`«=~°‰õÄ z`«Î=Ú
Ü≥ÚHõ¯ PkèHõº`« LO_ç f~°∞`ÀOk.
=ã¨O`«HÍÅO ~åQÍ<Õ =∞OK«∞ HõiyáÈ`«∞Ok. q"ÕHõ=Ú =iúÅ∞¡`«∞O_»QÍ D z`«Î=Ú, Wk
HõeÊOKÕ #∂º#`«, PkèHõº`«Å∞, ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú. "åã¨<åHõ∆Ü«∞O JQÆ∞K«∞O_»QÍ
z`«Î=Ú `«# ~°∂Ѩ=Ú<Õ HÀÖ’Ê=ÙK«∞#flk.
z`«Î=Ú #O^Œ∞ Jq"ÕHõ=Ú ¿Ñ~°∞‰õΩx L#flѨC_»∞ P J㨄^Œ∂Ѩ z`«Î=Ú#‰õΩ ZO`« É’kè¿ãÎ
=∂„`«O UO ÖÏÉèíO? q"ÕH˜ q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«"Õ∞ âߢã¨ÎÉ’^èŒ =∞Ǩ „ѨÉèÏq`«=∞ø`ÀOk.
Jq"ÕH˜H˜ âߢã¨Î „â◊=}O KÕã≤#ѨÊ\˜H© z`«Î=ÚÖ’ =∂~°∞Ê LO_»^Œ∞. q"ÕH˜H˜ „Hõ=∞ „Hõ=∞OQÍ
z`«Î"Õ∞ LO_»^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`« F =∞#™êû! h=Ù q"ÕHõ=ÚKÕ #tOK«∞@ÜÕ∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ QÆey L<åfl=Ù.
J㨄^Œ∂ѨO J~Ú L#fl x#∞fl ZO^Œ∞‰õΩ `«ºlOK«~å^Œ∞? h‰õΩ É’kèOz, „Hõ=∞OQÍ x#∞fl `«ºlOK«@"Õ∞
=∞Ozk. ÖˉõΩO>Ë x#∞fl T~°ˆH =ke`Õ, WHõ <Õ#∞ ‰õÄ_® `≥eq `«‰õΩ¯="å_çx J==Åã≤ =™ÈÎO^Õ
QÍx, „ѨÜ≥∂[#O LO_»@O ÖË^Õ?
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 511
4. <Õ<≥=_»#∞? D â◊s~°=Ú<å? XHõ r"å`«‡<å?
<Õ<≥=_»#∞?... ã¨~°fi qHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=Å L#fl"å_»#∞. xifiHõÅ∞Ê_»#∞. z`ü ~°∂Ѩ=Ú KÕ`«
„Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ L#fl"å_»#∞. JǨÏOHÍ~° "åã¨<å ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞. JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ c[Éèí∂`«"≥∞ÿ#\˜ì
z`«Î=Ú`À <å‰õΩ Z\˜ì ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. J*Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ìH˜ ''D â◊s~°O <Õ#∞. J<ÕHõ P`«‡ÅÖ’ XHõ
P`«‡#∞ <Õ#∞—— – J#∞#@∞¡QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ H˘~°ˆH =∞#ã¨∞û J\˜ì ÉèÏ=#Å#∞
P„â◊~Ú™ÈÎOk. XHõ =∂ˆ~_»∞ Ñ≤O^≥Ö’ U#∞QÆ∞ L#fl^ŒO>Ë Z=~°∞ #=Ú‡`å~°∞? J#O`«=∞QÆ∞ P`«‡
`«`Ϋfi=Ú Ñ¨izÛù#fl`«fi=Ú#∞ ÉèÏ=# KÕã≤, P `«^Œ∞Ѩi JkèQÆq∞OK«ÖËHõáÈ`ÀOk.
=∞#ã¨∞û '^Œ∞óY „Ѩ^=Œ ÚÅQÆ∞ "åã¨#Å∞—— J<Õ |∞~°^ÖŒ ’ W~°∞H˘¯#∞@ KÕ`<« Õ `«k`«~° Ü«∂`«#Åhfl
=zÛ Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú. "åã¨#Å#∞ ZšѨC_»∂ P„â◊~ÚOKåÅ#∞H˘<Õ D =∞#ã¨∞û#∞ <Õ#∞ ^Œ∂~°OQÍ
`«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl#∞.
''D ^ÕÇϨ "Õ∞ <Õ#∞, XHõ P`«‡#∞ <Õ#∞,. "Õ~∞° "Õ~∞° P`«‡Å∞ `«k`«~∞° Å∞—— – J#∞#k q∞^䕺„ÉèÏOu
#∞O_ç ѨÙ_»∞`ÀOk. qKå~°} â◊¥#∞ºÅQÆ∞ ÉÏÅ∞~° =O\˜ "åiH˜ J\˜ì Ü≥∂K«# =™ÈÎOk. J^Õ
JǨÏOHÍ~°O. Jk =∞Ǩ"≥∂ǨÏ=Ú QÍHõ =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. qKå~°} Ѩ~°∞_»QÆ∞ <å‰õΩ J\˜ì
^Œ∞~°ºfiã¨# ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# JǨÏOHÍ~°O`À Ѩx ÖË^Œ∞.
❖
*Ï˝#"Õ∞ <å ã¨fi~°∂ѨO!... HÍÅ∞ ÉÁ@#"ÕÅ∞#∞O_ç t~°ã¨∞û =~°‰õΩ QÆÅ D â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
J}∞=}∞=Ó KåÖÏ ÉÏQÍ qKåiOKå#∞. <Õ#∞ *Ï˝#=∂„`«=Ú#∞. =∞iOˆHn HÍ^Œ∞. *Ï˝#"Õ∞
ÉÏǨϺ=Ú# D k‰õΩ¯Åxfl\˜h ѨiѨÓ~°‚O KÕã≤ LO\’Ok. JkÜÕ∞ =ÚÖ’¡Hõ=Ú ÅO^Œ∞ UHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ
"≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. ^•x Ü«∞O^Œ∞ ''^Õâ◊ – HÍÅ – ^ÕǨϗ— ѨiKÕÛù^ŒO JO@∂ Un ÖË<Õ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞
=∞~˘Hõ Ѩ^•~°úO JO@∂ Un LO_»*ÏÅ^Œ∞.
^ÕxÔH·`Õ Ñ¨izÛù#fl~°∂Ѩ=Ú QÍh, <å=∞qHõÅÊ=ÚQÍh, UHõ`«fi=ÚQÍh, J<ÕHõ`«fi=ÚQÍh,
=∞ǨÏ`«fi=ÚQÍh, J}∞`«fi=ÚQÍh LO_»<Õ LO_»"À... J\˜ì *Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ <Õ#∞.
*Ï˝#ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ <å ™êH˜∆~°∂Ѩ=ÚKÕ D =∞#ã¨∞û J#|_»∞^•xx Z^Œ∞~°∞QÍ QÍOK«∞
K«∞<åfl#∞. q"ÕHõOKÕ [xOz# *Ï˝#OKÕ =∞#ã¨∞û#∞ WѨC_»∞ <å Ü«∞O^Œ∞ ÅÜ«∞O KÕã≤"Õã¨∞Î<åfl#∞.
â◊s~°O - WHõ¯_» =∂Oã¨=Ú, WHõ¯_» ~°HõÎ=Ú, WHõ¯_» ÉÁq∞HõÅ∞, WHõ¯_» „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞
– WO`ÕHõ^• D â◊s~°O? WHõ WO^Œ∞Ö’ 'JǨÏOHÍ~°O— J#|_Õk ZHõ¯_»∞#flk? D ^ÕǨÏ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ã¨OK«Å<å`«‡Hõ â◊H˜Î „áê}"åÜ«Ú=ÙʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k.
WO^Œe *Ï˝#=Ú =∞ǨK≥`· #« º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k. '[#‡–[~°–=∞~°}=Ú— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl
â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#q. WO^Œ∞Ö’ JǨÏOÉèÏ==ÚQÍ L#fl^Õk?
512
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∂Oã¨=Ú, ~°HõÎ=Ú, Z=ÚHõÅ∞, K«Å#jÅ=∞QÆ∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, Zé∞QÆ∞@ (*Ï˝#=Ú) –
W=hfl '<Õ#∞— J#∞ Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#"Õ Hõ^•! HÍx Uq∞ K«=∞`å¯~°O! '<Õ#∞— J#∞#k "å@xfl
\˜x '<åq— J#∞K«∞#flk. Uk U"≥∞ÿ<å Jq =∂„`«O '<Õ#∞— HÍÖË=Ù. =∞i D Láêkè~°∂Ѩ=Ú#
'<Õ#∞— J#∞ JǨÏOÉèÏ=~°∂Ѩ=Ú# L#fl^Õk?
K≥=ÙÅ∞, =Ú‰õΩ¯, <åÅ∞Hõ, K«~‡° =Ú, Hõà√◊ § – g@xfl\˜H© "Õ~Ô ,· g\˜ Ü«∞O^Œ∞ LO_ç, J#∞Éè=í =Ú#∞
á⁄O^Œ∞K«∞#flk Uk? ZHõ¯_çk?
<Õ#∞ - D =∞#ã¨∞û '<Õ#∞— J#∞ Ѩ^Œ=ÚKÕ L^ÕÌtOK«|_»\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. WO^Œ∞ QÆÅ
"åã¨#Å∞ ‰õÄ_® ''<Õ#∞—— J#|_»∞#k J~Ú LO_»\ÏxH˜ ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. Hõ#∞Hõ, z<凄`«=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞
JǨÏOÉèÏ=~°∂Ѩ=Ú#, ÖËHõ '<Õ#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
P~ÀÑ≤`« ^Œ$+≤ì - WHõ P~ÀÑ≤`« ^Œ$+≤ì`À K«∂^•ÌO. D q#@O, K«∂_»@O, ã¨Êi≈OK«@O,
P„Ѷ¨∂}˜OK«@O, ~°∞z K«∂_»@O – W=hfl '<Õ#∞— KÕ`«<Õ á⁄O^Œ|_»∞K«∞<åfl~Ú. J#∞Éèí==ÚÅhfl
J#∞Éèí=A˝x „Ѩ^Œ~°≈#ÖË Hõ#∞Hõ J=hfl <Õ<Õ.
JѨ"å^Œ ^Œ$+≤ì - ''<Õ#∞ U^≥· L<åfl#∞?—— J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O "≥uH˜#ѨC_»∞, JѨ"å^Œ
^Œ$+≤ì (Attributive perception)KÕ K«∂¿ãÎ W"Õq∂ <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
'<Õ#∞ ã¨~°fi=Ú#∞ Zé∞QÆ∞K«∞#fl"å_»#∞— J#∞#^Õ ã¨`«º=Ú. ''D ^ÕǨÏ=Ú <Õ#∞. nx `À<Õ
LO\Ï#∞. nx `À<Õ áÈ`å#∞—— – J#∞#k =∂„`«O ã¨`«º^Œ$+≤ì HÍ^Œ∞.
❖
PǨ! Ñ≤zÛ‰õΩHõ¯ "≥O@|_ç#ѨC_»∞ XHõ Ñ≤Å¡"å_»∞ J<ÕHõ qHÍ~°=ÚÅ∞ „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#fl@∞¡, <Õ#∞
WO`«HÍÅO <Õ#∞ HÍx "å\˜KÕ`« qHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^•#∞. ZO`À ÉÏkèOK«|_®¤#∞. J=∞‡Ü«∂º!
™œÉèÏQƺ =â◊O KÕ`« WO`«HÍÖÏxH˜ 'J*Ï˝#=Ú— J<Õ ^˘OQÆ#∞ HõxÃÑ\Ïì#∞. Ѩ~°=∂~°÷=∞QÆ∞ 'P`«‡
*Ï˝#=Ú— J<Õ ™⁄`«∞Î#∞ JѨǨÏiOz# P ^˘OQÆ P@ WHõ ™êQÆx=fi#∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë, <Õ#∞ ã¨fi`«Ç¨QÍ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»<Õ. J\˜ì <Õ#∞ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@"Õ∞q∞\˜?
PHÍâ◊=Ú#‰õΩ, "Õ∞Ѷ¨∞=ÚʼnõΩ ã¨O|O^èŒ=ÚO@∞O^•? Jq Ô~O_»∂ XHõ¯\˜ J=Ù`åÜ«∂? ÖË^Œ∞
J\Ï¡ˆQ D ^Œ∞óY=ÚʼnõÄ, <å‰õÄ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.
❖
#=~°™êÅ∞ áÈ+≤OKÕ #@∞xÖÏQÍ 'JǨÏOHÍ~°O— J<Õ "Õ+¨O ^èŒiOz <Õ#∞ <å =∞#ã¨∞û‰õΩ
LѨ^ÕâßÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl#∞. D â◊s~°O ^èŒiOz, â◊s~° ã¨O|O^èŒ =∂„`«=ÚÖˇ·# '`≥Å∞ã¨∞HÀ=@O,
LO_»@O, ~å=@O, áÈ=@O— "≥Ú^ŒÖˇ·#q x~°fiiÎã¨∞Î<åfl#∞. J~Ú`Õ, P`«‡ ã¨O^Œ~°≈#O KÕ`« <Õ#∞
Jã¨Å∞ JǨÏOHÍ~°q+¨Ü«Ú_»<Õ HÍ#∞. #@∞_»∞ `å#∞ "Õ¿ã "Õ+¨O HõO>Ë "ÕÔ~·# "å_Õ Hõ^•!
<Õ#∞ ÖËHõáÈ`Õ D Hõà◊√§ LO_»=Ù, K«∂Ѩ٠LO_»^Œ∞, K«∂_»|_Õg LO_»=Ù. <å HõO>Ë "Õ~°∞QÍ
K«∂¿ãÎ "å\˜H˜ LxH˜ ÖË^Œ∞. J=hfl D ^ÕǨÏ=Ú #O^À, ÖËHõ, =∞Ô~Hõ¯_»<À LO>Ë U=Ú#flk? ÖËHõ
áÈ`Õ U=Ú#flk? <Õ#∞ "å@xfl\˜H© ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ HÍ#∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 513
Uq∞ K«=∞`å¯~°O! K≥@∞ì q∂^Œ Éèí∂`«OÖÏQÍ D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ ѨKå~°∞¡ KÕ¿ã D 'JǨÏ"£∞—
J#∞#k Z=~°∞? Z=xKÕ, ZѨC_»∞, Z@∞¡, ZO^Œ∞‰õΩ HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk? -D „Ѩâfl◊ ‰õΩ ~å‰õΩO_®<Õ
<Õ#∞ WO`«HÍÅO QÀuÖ’ zH˜¯# ÖË_çÖÏQÍ Ñ¨_çL<åfl<Õq∞\˜?
D Hõ#∞fl U^À '~°∂Ѩ=Ú— J<Õ q+¨Ü«∂xfl K«∂™ÈÎOk. Jk P ~°∂Ѩ=Ú#∞ QÍOK«∞@
Ü«∞O^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ LO_»QÍ, WHõ P ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=Ú#∞ 'Wk ^Œ∞óY q+¨Ü«∞=Ú— J#∞ J~°÷=Ú#∞
WzÛ `«^Œ#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞K«∞#fl <Õ<≥=_çx?
D `«fiH± (K«~°‡=Ú) ã¨Ê~°≈Ü«∞O^Œ∞ L#∞‡Y=∞QÆ∞ K«∞O_»QÍ, ''PǨ! ÉÏQÆ∞QÆ^•!—— Jx K≥ѨCK«∂
^Œ∞+¨ì Ñ≤âßK«OÖÏQÍ áêÖÁæ#∞K«∞#fl JǨÏ"£∞ Z=~°∞?
<åÅ∞Hõ ~°∞zx ã‘fiHõiã¨∂Î LO_»QÍ ''WѨC_»∞ Éèí∞lã¨∞Î<åfl#∞. Wq ZO`« ~°∞zQÍ L<åfl~Ú!——
– J<Õ ^Œ∞+¨ì„Éèí=∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ^≥=iH˜? K≥=ÙÅ â◊|Ì=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO_»QÍ ''JÜ≥∂º! D
=∂@ÅKÕ ##∞fl WO`«QÍ J==∂xã¨∞Î<åfl~å?—— – J<Õ ^Œ∞óY=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂, Ju n#OQÍ
ã¨ÊOkã¨∞#Î flk Z=~°∞? D =Ú‰õΩ¯ U^À "åã¨# á⁄O^Œ∞K«∞O_»QÍ ''JÉ˃! UO ÉÏQÀÖË^∞Œ —— J#∞‰õΩO@∂
K≥ѨCK«∞#fl^≥=~°∞?
JǨÏOHÍ~° HõÅÊ#! - D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ `«=∞ Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∂Î LO>Ë, "å\˜ Ü«∞O^Œ∞,
=∞$QÆ`$« ëê‚ [ÅO ÖÏQÍ JǨÏOHÍ~°O =zÛ `ÕeÜ«∂_»∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ... ''D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂^Œ∞ÖË <Õ#∞——
J<Õ ''ÉèÏ=#—— „ÉèÏOu #∞O_ç, |∂@HõѨ٠HõÅÊ# #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`ÀOk. D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂^Œ∞Å
Ѩ@¡ QÆÅ JǨÏOÉèÏ==Ú WѨC_»∞ <åKÕ Ñ¨i`«ºlOK«|_»∞QÍHõ!
❖
D ^ÕǨÏ=Ú#∞ Hõ^ŒÅ∞ÛK«∞#fl ^≥=~°∞? "åã¨#ÖÏ? ...ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, XHõ_»∞ ã¨^ŒÉèϺã¨O
KÕ`« "åã¨<å ~°Ç≤Ï`«∞_≥·#ѨÊ\˜H© D ^ÕǨÏ=Ú `«# r=# ¿ÇÏ`«∞=QÆ∞ Hõ~°‡Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ=~°Î# HõeyÜÕ∞
LO\’Ok. 'Hõ#∞Hõ â◊s~°"åºáê~°=Ú#‰õΩ "åã¨#Å∞ HÍ~°}O— J#\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. "åã¨#Å∞
^ÕxH˜ ã¨O|OkèOz#"À D ^ÕǨÏHõ~°Î $`«fiO J^•Ìxk J=Ù`«∞Ok.
❖
F =∞e# z`«Î=∂! <ÕxѨC_»∞ KÕã¨∞Î#fl qKå~°} JO`å h=Ù QÆ=∞xã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! XHõ¯
q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«∞. "åã¨<å~°Ç≤Ï`«OQÍ [~°∞QÆ∞K«∞#fl Hõ~°‡ =º=Ǩ~°=Ú ÅO^Œ∞ '<Õ#∞ ^Œ∞ódx— J<Õ
J#∞Éèí=O LO_»*ÏÅ^Œ∞. =~°Î=∂# Hõ~°‡Å∞ ZѨC_≥·`Õ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«=∞ø`åÜ≥∂, WHõ ''Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’x
ã¨∞Y – ^Œ∞óMÏ#∞Éèí==ÚÅ∞—— ‰õÄ_® LO_»*ÏÅ=Ù.
JkÜÕ∞ "åã¨<å`åºQÆO. =¸~°∞öÅQÆ∞ F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! q∂~°∞ q∂ "åã¨#Å#∞ `«ºlOz,
J@∞ÃÑ· Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ q∂ Ѩ#∞Å#∞ x~°fiiÎOKå~å – WHõ q∂~°∂, <Õ#∂ ^Œ∞óYO á⁄O^Œ=Ú. XHõ
ÉÏÅ∞_»∞ =∞\˜ì`À ÉÁ=∞‡ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞H˘x, P_»∞‰õΩO@∂, Jk ѨyeáÈ`Õ ÃÑ^ŒÌÃÑ@∞ì# U_»∞™êÎ_»∞
K«∂Kå~å? q∂~°∞ ‰õÄ_® q+¨Ü«∞ ã¨=Úáê~°˚# Ü«∞O^Œ∞ „â◊q∞ã¨∞Î<åfl~°∞. HÀÖ’Ê`«∞#flѨC_»∞ ^Œ∞óYO
á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. ...JO^Œ∞‰õΩ "åã¨#Å∞ Hõey LO_»∞>Ë HÍ~°}O.
514
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# â◊√^Œú z`«Î=∂! JkQÀ, P `«\ÏHõOÖ’ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ JQÆ∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•!
XHõ „Ѩâ◊fl "Õã¨∞Î<åfl#∞. P `«~°OQÆ=ÚÅ∞ [Å=Ú HõO>Ë "Õ~å? HÍ^Œ∞. D "åã¨<å^Œ$+¨µìÅ∞ ‰õÄ_®
*Ï˝#^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ ''P`«‡ HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞—— – Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
F WO„kÜ«∞=ÚÅ<Õ Ñ≤Å¡"åà◊§ÖÏ¡~å! Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ `«# ^•~°=ÚÖ’ z‰õΩ¯H˘x #tOK«∞#@∞¡
q∂~°∞ q∂Ü«∞O^Œ∞ |Ü«∞Å∞^Õˆ~ `«$+¨‚ Ü«∞O^Œ∞ z‰õΩ¯H˘x =º~°÷=ÚQÍ Ñ¨i`«Ñ≤OK«HõO_ç.
H˘O_»#∞ Z‰õΩ¯K«∞#fl ÉÏ@™êi =_»^|≥ ƒ‰õΩ „H˜O^Œ|_ç H˘@∞ìH˘O@∞#fl@∞ì q∂~°∞ 'ã¨O™ê~°O— J<Õ
=Úà◊§ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ Ѩ_ç H˘@∞ìHÀHõO_ç. ѨÓÅ#∞ ^•~°O |OkèOz LOK«∞`«∞#fl@∞¡ q∂~°∞ |OkèOѨ|_ç
LO_»∞@‰õΩ "åã¨#ÖË HÍ~°}O.
'"åã¨#Å∞— J#|_Õq ZHõ¯_ç #∞O_ç =KåÛ~Ú? „ÉèÏOu #∞O_Õ! „ÉèÏOuKÕ HõeÊOK«|_Õq
Ü«∞^ä•~°÷O HÍ^Œ∞. Jq 'ã¨OHõeÊOK«HõáÈ=@O— J<Õ â◊¢ã¨ÎO KÕ`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ KèÕkOK«|_»QÆÅ=Ù. QÍe
"å@∞‰õΩ nѨO PiáÈ=ÙK«∞#fl@∞¡ "åã¨#ÖË J*Ï˝<åxH˜, q<åâ◊<åxH˜ ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú.
z`«Î=Ú J#QÍ "åã¨#ÖË.
❖
¿ÇÏ z`«Î 㨈~fi¢xÌÜ«∞HÀâ◊ `«™ê‡`«û ˆ~fi¢xÌÜ≥ÿ∞Ô~·Hõº=Ú¿Ñ`«º #∂#"£∞ I
PÖ’Hõº Kå`å‡#=∞ã¨`«ûfi~°∂ѨO x~åfi}"Õ∞"å=∞ÅÉ’^èŒ=∂ã¨ûfi II (â’¡ 69, ã¨~°æ 52)
ã¨~°fi WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ PÜ«∂ Ѩ#∞ʼnõΩ Ñ¨Ù~°=∂~Úã¨∂Î „H˜O^Œ – q∂^Œ KÕ¿ã F z`«Î=∂!
WѨÊ\˜ ^•HÍ =∞#O K≥ѨC‰õΩ#fl qKå~°}Ö’x PÜ«∂HÍ~°}ÏÅ =Å# XHõ „H˘`«Î q+¨Ü«∞O
"≥eH˜=™ÈÎOk.
h=Ù ‰õÄ_® `«k`«~° WO„kÜ«∞=ÚÅÖÏQÍ<Õ Jã¨`«∞Î=Ù, LѨHõ~°} =∂„`«=Ú J~Ú L<åfl=Ù.
WHõ #∞O_ç ™êH˜∆~°∂Ѩ"≥∞ÿ# 'WO„kÜ«∞~°∂Ѩ =∂„`«=Ú— J~Ú LO_»∞. "Õ^Œ âߢã¨ÎA˝Å∞ =∞#ˆHO
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞? ''UHõ"Õ∞"åkfifÜ«∞O „|Ǩχ—— ''kfifÜ«∞"≥∞ÿ#^ŒO@∂ =∞~˘Hõ¯>Ën ã¨fiÜ«∞O LxH˜
Hõey LO_»ÖË^Œ∞—— – Jx Hõ^•! =∞#O nxx K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤Ï^•ÌO. JO`ÕQÍx „Éèí=∞#∞ Hõey
LO_»=^Œ∞Ì. „Éèí=∞ J<Õ q+¨Øz J#O`« ^Œ∞óY^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿÜ«Ú#flk. 'JǨÏOHÍ~°=Ú Hõey LO_»∞@—
J#∞ JÅ"å>Ë P „Éèí=∞, ÖËHõ, "åã¨# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO. J^Õ J<ÕHõ ™ê~°∞¡ J*Ï˝# „¿Ñi`«"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞ JaèÖÏ+¨Å#∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. P`«‡`À ã¨O|O^èŒ=Ú#∞, UHõ`«fi=Ú#∞ J#∞|O^èŒ=Ú#∞
^Œ∂~°O KÕ™ÈÎOk.
'^≥· fi`«=Ú / kfifÜ«∞=Ú— J<Õ q+¨Øzx =∞#O Ju xѨÙ}`«`À JkèQÆq∞^•ÌO... `«ºl^•ÌO.
F q∞„`«=∂! z`«Î=∂! h=Ù ã¨O™ê~°~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù Hõ=Ú‡. D [## – =∞~°}Ïk ã¨~°fiÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞
`«ºlOK«∞. ѨÓ~å‚#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù Hõ=Ú‡.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 515
5. xi¡Ñ¨ÙÎ_»#∞ – J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»#∞ – Jã¨OQÆ∞_»#∞
L^•ÌʼnõΩ_»∞ : ''J#O`åHÍ~°Ü«Ú`«=Ú, J`«ºO`« ã¨∂Hõ;=Ú, q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«=Ú—— JQÆ∞ <å P`«‡
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ D "åã¨#Å∞ H˘OK«"≥∞ÿ<å ã¨Ê $tOK«QÆÅ"å? ÖË^Œ∞.
ÉÏÅ∞x ^Œ$+≤ìÖ’ 'ÉË`åà◊√_»∞— J<Õ ÖËx PHÍ~°O HõeÊOK«|_»∞K«∞#fl^Õ! J\Ï¡ˆQ |∞kú Ü«∞O^Œ∞
JǨÏOHÍ~°=Ú, ã¨∂Hõ;"åã¨#Å∞ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì "åã¨#Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À =∞#ã¨∞û
[_»=ÚÅ#∞ LѨÜ≥∂yOz `«k`«~° [QÆ`«∞Î#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. =∞#ã¨∞û *Ï„QÆ`«∞Î #O^Œ∞, WO„kÜ«∞
q+¨Ü«∞=Ú ÅO^Œ∞ áêÖÁæ#∞K«∂ J<ÕHõ *ÏQÆ$`ü^Œ$âߺ#∞Éèí==ÚÅ∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩO\’Ok. J^Õ
=∞#ã¨∞û ã¨fiѨfl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÉèÏ=#KÕ "åã¨<å=∞Ü«∞ q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞ <å_ô „Ѩ^âÕ O◊ Ö’ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ '*Ï„QÆ`ü, ã¨fiѨfl— – J#∞Éèí==ÚÅ∞ <å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ [~°∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
<Õ<À... z`«fi û~°∂ѨÙ_»<≥·, xi¡Ñ¨ÙÎ_»<≥· JO`å gH˜∆ã¨∂Î L<åfl#∞.
<å ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì 'z`«∞Η#‰õΩ [## =∞~°}=ÚÅ∞ ÖË=Ù. 'ã¨~°fi"åºÑ≤, x~åHÍ~°=Ú— J~Ú#
K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞ L^ŒƒùqOKÕ^Õk? #tOKÕ^Õk?... HÍ|\˜ì, r=Ù_»∞ ^Õx Ü«∞O^Œ∞ #t™êÎ_»∞?
r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ Uk #tã¨∞ÎOk?... ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'z`«∞Η #‰õΩ D â◊s~å^Œ∞Å Ü≥ÚHõ¯ ~åHõ
áÈHõÅKÕ „H˘`«ÎQÍ =KÕÛ^Õ=Ú#flk? HÀÖ’ÊÜÕ∞^Õ=Ú#flk?...
ZO^Œ∞HõO>Ë... 'ã¨~åfi`«‡— Ü«∞QÆ∞ K≥·`«#º"Õ∞ JO^Œi Ü≥ÚHõ¯ r=#=Ú. J\˜ì K≥·`«#º"Õ∞ <Õ#∞.
ã¨=∞ã¨Î ^Õâ◊ HÍÅ=Ú ÅO^Œ∂, ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙÅO^Œ∂ z`ü ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. =∞~°Ñ¨C_»∞
'rqOK«∞ HÍÅ=Ú, rqOK«x HÍÅ=Ú— J<Õq ZHõ¯_»∞<åfl~Ú? J#QÍ, <å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
z`«∞Î#‰õΩ r=# – xs˚=#=ÚÅ∞ ÖË=Ù. U HÍÅOÖ’#∂ Un JaèÅ+≤OK« =Åã≤# Ѩ<Õ q∂ÖË^Œ∞.
''Wk =∞~°}˜OK«∞K«∞#flk, Wk rqOK«∞K«∞#flk—— – W\˜ì J<ÕHõ qHõÅÊ HõÅÊ#Åhfl ˆH=ÅO
=∞#ã¨∞ûˆH QÍh, x~°‡Å=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ HÍ=Ù. U JO`«~°OQÆ"≥∞ÿ`Õ ''D ^ÕǨ^Œ∞ÖË <Õ#∞—— J#∞
^Œ∞~°Ç¨ÏOÉèÏ=##∞ `«# Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê~°∞K«∞H˘x LO\’O^À ...J\˜ì JO`«~°OQÆ=Ú =∂„`«"Õ∞ `«#
Ü«∞O^Œ∞ [## =∞~°}Ï^Œ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk. P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«O 'JǨÏ"£∞— ÉèÏ=# QÍx, =∞ˆ~
ÉèÏ=# QÍh LO_»=Ù. WHõ ^•xH˜ [## =∞~°}Ï^Œ∞Å∞ ZHõ¯_»∞O\Ï~Ú? =∞$QÆ`«$+¨‚ q∞^䕺„Éèí=∞
J~Ú#@∞¡† ^ÕÇϨ =Ú, =∞#ã¨∂û - D ~Ô O_»∂ q∞^二 ÜÕ∞. "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOKÕ 'JǨÏOHÍ~°=Ú—
=∂„`«O ã¨`«º"≥∞ÿ#^≥\Ï¡ J=Ù`«∞Ok? ...[_»"Õ∞ Hõ^• ... Jaè=∂#O ^ÕxH˜?
D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ ... W=hfl ‰õÄ_® [_»"≥∞ÿ#"Õ Hõ^•! D â◊s~°O
‰õÄ_® XHõ [_»Ñ¨^•~°÷O =∂„`«"Õ∞. Wk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Un KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞.
K≥·`«#ºã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# [_»Ñ¨^•~°÷=ÚÅѨ@¡ Jaè=∂#O ZO^Œ∞‰õΩ
Hõey LO_®e?
❖
516
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl L#flѨC_»∂, ÖË#ѨC_»∂ ‰õÄ_® <Õ#∞ L<åfl#∞. D ~°HõÎ=∂Oã¨=∞Ü«∞
^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ b#=∞QÆ∞K«∂, 'Wk <åk— Jx `«ÅK«∞K«∞#fl =∞#ã¨∞û#∞ K«∂¿ãÎ <å‰õΩ *Ïe"Õ™ÈÎOk.
J\˜ì Jaè=∂#=Ú qKå~°} KÕã≤#ѨC_»∞ `«Ñ¨ÊHõ #tOK«∞K«∞#flk.
=∞#ã¨∞û – z`«Î=Ú – |∞kú J#∞#q ã¨fiÜ«∞OQÍ K≥·`«#º=ÚÅ∞ HÍ=Ù. [_»=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞!
Jq =∞~˘Hõ ^•xKÕ „Ѩ=iÎOѨ*ËÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~Ú. Jq HõÅÊ#Ö’x qÉèÏQÆ=ÚÅ∞. Hõ#∞Hõ Jq
JǨÏOHÍ~°=Ú J#∞ ^•xx `å"Õ∞ ã¨$+≤Oì K«QÅÆ "å? ...ÖË^∞Œ . WHõ D ^ÕÇϨ OÖ’ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞<åfl~Ú
Hõ^•!... Wq LѨHõ~°}=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. Wq '~°∂Ѩ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ™êH∆Í`«¯iOѨ
*ËÜ«Ú@Ö’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ L<åfl~Ú.
D ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ∞ `«=∞ `«=∞ Ѩ^•~°÷`«fi=Ú#∞ =ºHõÎѨ~°K«∞@ Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u Hõey
L<åfl~Ú. "å@xfl\˜ Ü«∞O^Œ∂ '<Õ#∞— J#∞#k ZHõ¯_»∞#flk? W=hfl <åKÕ LѨÜ≥∂yOK«|_»∞K«∂,
'`≥Å∞ã¨∞HÀ|_»∞K«∞#flq— J~Ú L<åfl~Ú.
WHõ 'QÆ∞}=ÚÅ∞— q+¨Ü«∞O!... âߢã¨ÎHÍ~°∞Å∞ QÆ∞}=ÚÅ#∞ ã¨`«fi=Ú ~°[=Ú `«=∞=Ú -
J#∞ =¸_»∞ q^è•Å∞QÍ qÉèílOKå~°∞. D ã¨`«fi~°*’`«=∞ã¨∞ûÅ∞ ''„ѨHÍâ◊=Ú (`≥eq) á⁄O^Œ∞@,
„Ѩ=$uÎx á⁄O^Œ∞@, "≥∂ǨÏ=Ú á⁄O^Œ∞@—— – J#∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú. D
„uQÆ∞}=ÚÅ ~°Hõ~°HÍÅ áêà◊§HõÅ~ÚHõÜÕ∞ „ѨHõ$u. =∂Ü«∞, „Ѩ^è•#=Ú Jx ‰õÄ_® nxx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
QÆ∞}=ÚÅ∞ Z=iq? ...QÆ∞}˜q (one who is exhibiting qualities). QÆ∞}˜ ÖˉõΩO>Ë QÆ∞}ÏÅ∞
LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ QÆ∞}=ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ [_»=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞. QÆ∞}˜ QÆ∞}=ÚʼnõΩ =ÚO^Õ, QÆ∞}ÏÅ
HõO>Ë ã¨∂‰õ∆Ω‡_≥·, QÆ∞}=ÚʼnõΩ ™ê÷#"≥∞ÿ, HÍ~°}"≥∞ÿ LO@∞<åfl_»∞. J`«_»∞ QÆ∞}=ÚʼnõΩ J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»∞.
QÆ∞}˜ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú 'ã¨`ü „|Ǩχ=Ú—. Jk ã¨~°fi^• `«# ™êfi`«‡ÉèÏ=# Ü«∞O^Œ∞ <≥ÅH˘x
L#flk. Jk JYO_»=Ú. ''JǨÏOHÍ~°=Ú—— J#|_Õk JYO_»=∞QÆ∞ ã¨`ü „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ KÀ@∞
á⁄O^Œ*ÏÅ^Œ∞. J#QÍ 'JǨÏOHÍ~°O— J<Õk ZHõ¯_®, U ~°∂ѨOÖ’#∂ LO_»*ÏÅ^Œ∞.
❖
ÉÏQÆ∞#flk!... J~Ú`Õ, D 'r=Ù_»∞— Jx `å~°ã¨Ñ¨_Õ"å_≥=_»∞? XˆH ã¨∂~°∞º_»∞ J^ŒÌO Ö’#∂,
`«\ÏHõO Ö’#∂, Hõà◊§ Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! ...J^Õq^èŒOQÍ XˆH z`«∞Î D ^ÕǨÏ=Ú
Åxfl\˜ Ü«∞O^Œ∂ „ѨuaOa™ÈÎOk.
J#QÍ... D ^ÕǨÏ=Ú# HõxÑ≤OKÕ z^•ÉèÏã¨∞_»∞ Ѩ~°=∂#O^Œ z^•`«‡ÜÕ∞. ã¨~°fi"åºÑ≤,
ã¨~fi° HÍÅ=∞Ü«Ú_»∞, =∞ǨÏ`«~Î ~° ∂° ѨÙ_»∞ JQÆ∞ z^•`«‡ ã¨~fi° ^ÕÇϨ =Ú ÅO^Œ∂ '^ÕÇÏ≤ — QÍ "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl_»∞.
J\˜ì =∞ǨÏ`«Î~° ~°∂ѨÙ#‰õΩ 'D ^ÕǨÏ=Ú <åk— J#∞ ^ÕǨaè=∂#=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú Z\Ï¡
HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. Hõ#∞Hõ J\˜ì JÅÊÉèÏ==Ú Páêk`«"Õ∞ QÍh, "åã¨Î=O HÍ^Œ∞.
^ÕÇ≤Ï - D ^ÕǨÏ=Ú #O^Œ∞ ^ÕÇ≤ÏQÍ Jaè=∂#O Hõey LO@∞#fl"å_≥=_»∞? "åx PHÍ~°=Ú
Z\˜ìk? P`«_»∞ Z\Ï¡ U=∞x x~°∂Ñ≤OK«|_»`å_»∞? P`«x ~°OˆQq∞\˜? ~°∂¿Ñq∞\˜? U Ѩ^•~°÷=ÚKÕ
P`«_»∞ `«Ü«∂~°QÆ∞K«∞<åfl_»∞?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 517
JǨÏO ÉèÏ==Ú „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#fl <Õ<≥=ix? <Õ#∞ JǨÏOÉèÏ==Ú<å? JO^Œ∞‰õΩ "ÕÔ~·# "å_ç<å?
JǨÏOÉèÏ==Ú <åKÕ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#fl^•? ÖËHõ, <Õ#∞ JǨÏOÉèÏ==ÚKÕ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞<åfl"å?
JǨÏOÉèÏ==Ú ##∞fl HõeÊ™ÈÎO^•? <Õ#∞ JǨÏOÉèÏ==Ú#∞ HõeÊOK«∞‰õΩO@∞<åfl<å?
ÉèÏ"åf`«O! - W@∞¡ Ü≥∂zOz#ѨC_»∞ '<Õ#∞ JǨÏO ÉèÏ==Ú#‰õΩ =Ú#∞=ÚO^Õ LO_ç
L<åfl#∞—— Jx `≥eã≤áÈ`ÀOk. D ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞ <å Ü«∞O^Œ∞ QÍh, ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ Ü«∞O^Œ∞
<Õ#∞ QÍh ÖË=Ú.
J=Ù#∞. D „ѨѨOK«=Ú# 'JǨÏOÉèÏ"åaè=∂x— J#∞"å_≥=fi_»∂ Ü«∞^ä•~åúxH˜ ÖË_»∞. Hõ#∞Hõ
<Õ#∞ JǨÏOHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z^•`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. J\˜ì <å‰õΩ Z^•Ìx`À#∂ U ã¨O|O^èŒ=¸
ÖË^Œ∞. JǨÏOHÍ~°=Ú Jã¨`ÕÎ#x x~°∂Ñ≤OK«|_»∞`ÀOk Hõ^•! WHõ Z=xH˜ ^Õx`À Uq∞ ã¨O|O^èŒO?
J\˜ì ã¨O|O^èŒ=Ú Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==Ú ã≤kúã¨∞Î#flѨC_»∞ ã¨~°fi^≥· fi`«HõÅÊ#Å∂ "å@O`«@ J"Õ
#tã¨∞Î<åfl~Ú. =∞i <Õ#∞ xi¡Ñ¨ÙÎ_»#∞, J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»#∞, Jã¨OQÆ∞_»#∞ Hõ^•!
❖❖❖
6. WHõ â’HõO ^ÕxH˜?
D q^èŒOQÍ D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩ‡`«‡Hõ"Õ∞ J~Ú L#flk. ã¨`«fiû~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
=º~°÷OQÍ â’H˜OKåe? Jxfl ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∂ <Õ#∞ J^≥· fi`« ™ê„=∂[º=Ú# ã≤÷`«∞_»<≥· L<åfl#x
x~°∂Ñ≤OK«|_»∞`ÀOk Hõ^•!
D r=Ù_»∞ KÕ~°`«QÆæ Jxfl\˜Hõ<åfl L`«Î"≥∂`«Î=∞ ã≤÷u Uk? ...UHõ"≥∞ÿ, x~°‡Å"≥∞ÿ, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ
â◊√^Œ"ú ∞≥ ÿ L#fl\˜ì P`«‡Ñ¨^"Œ ∞Õ – Jxfl ~°∂Ѩ٠ÅO^Œ∞, Jxfl k‰õΩ¯ÅO^Œ∂, Jxfl "ÕàÅ◊ O^Œ∂ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk.
=∞i 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ Hõà◊OHõ"Õ∞ Jã¨OÉèí=O. JǨÏOHÍ~°=∞<Õk ÖË<Õ ÖË#ѨC_»∞, WHõ ^•xx
'`˘ÅyOK«∞HÀ"åe— – J<Õk ZHõ¯_»∞Ok? J\˜ì „Ѩã¨H˜Î JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ÖË=Ù P`«‡ =∂„`«"Õ∞ L#flk - Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O@∂ ZHõ¯_® Un
ÖË^Œ∞. ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ P`«‡ =∂„`«"Õ∞ L#flk. XHõ"Õà◊ JÉèÏ㨠=∂„`«O KÕ`« ZѨC_≥·<å Ѩ^•~°÷=ÚÅ
LxH˜ ã¨OÉèíqOz<å, P`«‡`À\˜ "å\˜H˜ Z\˜ì ã¨O|O^èŒ=¸ ÖË^Œ∞. ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ∞ – P`«‡^Œ$ëêì º
K«∂¿ãÎ – J=hfl P`«‡KÕ HõeÊOK«|_ç, ÉèÏqOK«|_»∞K«∞#fl"Õ! P`«‡ x~°fiiÎOKÕ =∞##"Õ∞ `«# ~°∂Ѩ=ÚQÍ
QÆÅ D =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∞=ÚÅ`À QÆ∂_ç, ã¨fiѨfl ^Œ$ëêìO`«=ÚÖÏQÍ q[$Oaè™ÈÎOk. Jk á⁄O^Œ∞K«∞#fl
ÉèÏ=# JO`å `«#‰õΩ `å<Õ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk. Jk `«#‰õΩ ÉÏǨϺ"≥∞#ÿ Ѩ^•~°=÷ ÚÖËg ™êH∆Í`«¯iOK«∞
HÀÖË^Œ∞. ÉÏǨϺѨ^•~°÷=Ú ÖËg ^•xx ã¨Ê $tOK«*ÏÅ=Ù. HõÅÊ#ÜÕ∞ =∞#ã¨∞û#∞ – Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞
XHõ KÀ\˜H˜ `≥K«∞ÛK«∞#flk. Hõ#∞Hõ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Jã¨Å∞ ~°∂ѨO HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞.
WHõ z`ü ZšѨC_»∂ xi¡Ñ¨Î"≥∞ÿ#k. Jk =∞#ã¨∞û`À QÍh, WO„kÜ«∞=ÚÅ`À QÍx, ÉÏǨϺ
Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À QÍh ã¨HõÎ=Ú (Attached / Involved) JQÆ∞@ÖË^Œ∞. "å@xfl\˜H© Jk Jf`«"≥∞ÿ,
Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ LO\’Ok. "åã¨Î"åxH˜ - 1. ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ∞, 2. WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, 3.
518
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞#ã¨∞û, 4.z`ü - D <åÅ∞QÆ∞ XHõ ^•x`À =∞~˘Hõ\ ˜ HõeÜ«∞‰õΩO_®<Õ `«=∞ `«=∞ ™ê÷#=ÚÅÖ’
U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú. ~å~Ú, =∞}˜, ֒ǨÏ=Ú, „`å_»∞ (ã¨∂„`«=Ú) XHõKÀ@ PÉèí~°} ~°∂ѨOÖ’
L<åfl Jq XHõ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜ "Õˆ~ Hõ^•!
J*Ï˝#=Ú #∞O_ç JǨÏOHÍ~°=Ú - J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ =∞Ǩ„Éèí=∞ L^Œ~Ú™ÈÎOk. J\˜ì
=∞Ǩ„Éèí=∞ =Å# 'Wk <åk, Wq WOHÍ á⁄O^•e— J<Õ =º=Ǩ~°O U~°Ê_»∞`ÀOk. "åã¨Î=O
Z~°∞QÆHõ áÈ=@"Õ∞ J*Ï˝#O. Jk [QÆ¢^•ƒùOuQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk.
P`«‡`«`«Î fi=Ú U=∞~°∞ã¨∞Î#flѨC_»∞ 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ K«=∞`«¯ $u L^Œ~Ú™ÈÎOk. "Õ_ç
L#flKÀ@ =∞OK«∞ LO@∞O^•? P`«‡#∞ ^Œi≈OK«QÍ<Õ - JǨÏOHÍ~°=Ú, Ѩ^•~°÷ÉèÏ=<å, - Ô~O_»∂
`˘ÅyáÈ`å~Ú. J#QÍ Jq ÖËxqQÍ `≥eÜ«∞=™êÎ~Ú.
P`«‡‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#^Õn ÖË^Œ∞. JO`«Ü«Ú „|Ǩχ"Õ∞ J~Ú L#flk. HÍ|\˜ì „|Ǩχ=Ú<Õ
ÉèÏ=#KÕ™êÎ#∞.
JǨÏOHÍ~°„Éèí=∞™êºã¨º *Ï`«™êºHÍâ◊=~°‚=`ü I
JѨÙ#ó 㨇~°}O =∞<Õº #∂#O q㨇~°}O =~°"£∞ II (â’¡ 25, ã¨~°æ 53)
PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl hÅѨ٠~°OQÆ∞ÖÏQÍ q∞^䕺~°∂ѨOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl D JǨÏOHÍ~°O
<å 㨇 $u Ѩ^äŒOÖ’ ѨÓiÎQÍ `˘ÅˆQO`« =~°‰õΩ JkèQÆq∞Oz"Õ™êÎ#∞. J@∞¡ JkèQÆq∞Oz# `«~°∞"å`«,
âı+O≤ K«∞K«∞#fl P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»<·≥ LO\Ï#∞. âßO`å`«∞‡_»<,·≥ x~°‡ÖÏHÍâ◊=Ú=Öˇ
J#O`«`«fi=Ú, JYO_»`«fi=Ú, â◊√^Œú`«fi=Ú, âßâ◊fi`«`«fi=Ú =Ç≤Ï™êÎ#∞. =¸Å Jq^Œº ã¨Ç≤Ï`«OQÍ
JǨÏOHÍ~° „Éèí=∞#∞ ã¨~°fi^• `«ºlOz"Õã¨∂Î P „Éèí=∞‰õΩ ‰õÄ_® ã¨~°fi^• ™êH˜∆=∂„`«∞_»<≥· LO\Ï#∞.
❖
ÖÏÉèíO, #+¨ìO - =$kú, Hõ∆Ü«∞=ÚÅ∞ `«=∞ ã¨fiÉèÏ==ÚQÍ QÆÅ D ^ÕǨ^Œ∞ÅѨ@¡ 'Wk <Õ#∞,
Wk <åk— J#∞ JǨÏOÉèÏ==Ú Zxfl J#~å÷Å∞ HõÅ∞QÆ *Ë™ÈÎOk! Z<≥flxfl `åѨ, ã¨O`åѨ=ÚʼnõΩ
HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk! J=Ù#∞. ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ "Õ∞Ѷ¨∞O ã¨∞ÊùiOK«QÍ<Õ, WHõ
^Œ∞~åfiã¨#Å`À QÆ∂_ç# D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ =∞~°Å =∞~°Å L`«Ê#flO J=Ù`«∂<Õ L<åfl~Ú. ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞
J#∞ã¨iOz#O`« HÍÅO WÇ¨Ï Ñ¨~°Ö’Hõ=ÚÅ∞, =∞~°}=ÚÅ∞, ѨÙ#~°˚#‡Å∞, ^Œ∞óY=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∂<Õ
LO\Ï~Ú.
JǨÏOHÍ~°=Ú J<Õ „QÆ^ŒÌ‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl Éè’QƺѨ^•~°÷=ÚÅhfl ZѨÊ\˜HÀ JѨÊ\˜H˜ <åâ◊#
=∞ÜÕ∞º"Õ Hõ^•! áêѨO, J*Ï˝#∞ÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok r=ÙÅ∞, ''WO`« =~°‰õÄ Wk á⁄O^•#∞. WǨÏ
WHõ¯_ç #∞O_ç Wk á⁄O^ŒÉ’=ÙK«∞<åfl#∞—— J#∞ ~°∂ѨOÖ’ JO`«~°OQÆOÖ’ Jq„âßO`« ÉèÏ"À„^ÕHõO
Hõey LO@∞<åfl~°∞. J\˜ì JO`«óHõ~°}=Ú *Ï˝<åyfl KÕ`« ^ŒQÆú"≥Ú#~°Û|_»∞ QÍHõ! ''Wk L#flk, Wk
ÖË^Œ∞—— – J#∞#\˜ì zO`«Åhfl „Éèí=∞HõeÊ`«=∞QÆ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú "≥·Ñ¨ÙQÍ<Õ ™êiOK«|_»∞K«∞<åflÜ«∞h,
P`«‡ "≥·Ñ¨Ù#‰õΩ HÍ^Œh [#∞ÅO`å QÆ∞iÎOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 519
7. D r=Ù_»∞ QÆ=∞xOK«_ÕO?
JǨÏOÉèÏ"Õ Ñ¨iH©∆}Ë â◊√+¨¯ó ã¨O™ê~°áê^ŒÑ¨ó I
Éèí∂Ü«∞ó „Ѩܫ∞K«Ûù`«º~°™È # áêëê}=^ŒV√¯~°"£∞ II (â’¡ 32, ã¨~°æ 53)
L^•ÌʼnõΩ_»∞ : D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ ZѨC_≥·`Õ JǨÏOÉèÏ==Ú Hõ∆~Úã¨∞ÎO^À, JѨC_çHõ ã¨O™ê~°=$Hõ∆=Ú
ZO_ç h~°ã≤OK«QÆÅ^Œ∞. P`«‡*Ï˝#O L#flKÀ@ ~åQÆ=Ú QÍx, ^Õfi+¨=Ú QÍx, `«$+¨‚ QÍx LO_»=Ù.
=∞#ã¨∞û #O^Œ∞ ''D „ѨѨOK«O q∞^䌺ÜÕ∞—— J#∞ L#fl`«"≥∞ÿ# xâ◊ÛÜ«∞O ^Œ$_è»Ñ¨_çO^• ... WHõ Éè’QÆ
"åã¨#Å∞ ã¨#flyÅ∞¡`å~Ú. =∞#ã¨∞û z`ü „ѨuaO|=Ú#∞ x~°‡Åã¨fiÉèÏ==Ú`À ‰õÄ_ç „QÆÇÏ≤ ã¨∂OÎ _»QÍ,
„Hõ=∞OQÍ ã¨OHõÅÊ – qHõÅÊ=ÚÅ#∞ `«ºlOK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok. ~åQÆ~Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ ѨC_»∞ â◊√^Œ=ú ∞QÆ∞K«∞#flk.
P`«‡#∞ ^Œi≈Oz#ѨC_»∞ ã¨fiã¨÷`« á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
D z`«Î=Ú `«# J=Ü«∞=~°∂Ѩ=ÚÖˇ·#\˜ì D WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ |Ç≤Ï~°∞‡Y=Ú #∞O_ç
JO`«~°∞‡Y=Ú "≥·Ñ¨ÙQÍ `«~°eOz#ѨC_»∞ `«`«Î fi*Ï˝#O L^Œ~Ú™ÈÎOk. *Ï˝<åyflÖ’ `«#‰õΩ `å<Õ
^ŒQÆú"≥∞ÿ, P`«‡ „ѨHÍâ◊OKÕ x~°‡Å`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. ''PǨ! D ^ÕǨÏO <å HõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#k Hõ^•!——
Jx „QÆÇ≤ÏOz#^≥· q+¨Ü«∞"åã¨#Å#∞ `«ºl™ÈÎOk. ã¨fiq<åâ◊#=Ú#∞ ‰õÄ_® JOwHõiOz Q˘Ñ¨Ê
^Õâ◊ÉèíH˜Î QÆÅ Ü«Ú^Œúg~°∞x =Öˇ '„|Ǩχ`«`«Î fi=Ú— J<Õ ™ê„=∂[º=Ú#‰õΩ `«# ¿ã=Å#∞ JOk™ÈÎOk.
❖
D =∞#ã¨∞û#∞ â◊√^ŒúѨ~°K«@OÖ’ J„â◊^ŒúQÍ L<åfl=∂... Wk ^ÕǨxH˜ ã¨O`åѨO HõÅ∞QÆ
*Ëã¨∂Î LO@∞Ok. J\Ï¡ˆQ, ^ÕǨÏ=Ú =∞#ã¨∞û#‰õΩ ã¨O`åѨHõ~°=Ú JQÆ∞K«∞#flk. ‰õΩO_» Ѩye`Õ
JO^Œ∞Ö’x hà◊√§ `˘ÅQÆ∞`å~Ú Hõ^•! JÖψQ D =∞<À ^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ XHõ^•x "åã¨#Å∞ #t¿ãÎ,
Ô~O_»∂ #t™êÎ~Ú. ‰õΩO_»Ö’x h~°∞ ‰õΩO_»#∞ P„â◊~ÚOK«∞‰õΩx L#fl@∞¡ â◊s~°=Ú, =∞#ã¨∞û XHõ^•x
H˘Hõ\ ˜ HÍã¨Î ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ, WO`«Ö’<Õ, Ѩ~°ã¨Ê~°O ã¨O`åѨHÍ~°}=∞~Ú,
^Õfi+≤OK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Jq^Œº #t¿ã,Î P ~Ô O_»∂ 'ÖËxq— JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. P ~Ô O_»∂ ~°ÇÏ≤ `«`fi« =Ú#∞
ã¨O`«iOK«∞‰õΩ#flѨC_»∞ D r=Ù#‰õΩ Ñ¨~°=∞ã¨∞Y=Ú ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. P Ô~O_ç\ ˜Ö’ U XHõ¯\˜ L<åfl
D r=Ù#‰õΩ ^Œ∞óY=Ú â◊q∞OK«@=∞<Õk HõÅ¡. q~°∞^Œú ã¨fiÉèÏ=O Hõey# D =∞<À^ÕǨÏ=ÚÅ∞
ZHõ¯_» LO>Ë JHõ¯_» ^Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å∞ =zÛ Ñ¨_»∞`«∂<Õ LO\Ï~Ú. D Ô~O_ç\ ˜ ã¨O|O^èŒ=Ú
=Å#<Õ r=Ù#‰õΩ q+¨Ü«∞ã¨∞Y=Ú ÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î [xOK«∞K«∞#flk. J\˜ì ^Ò~åƒùQƺO `«Ñ¨ÊHõ QÆ=∞xOK«
=Åã≤# q+¨Ü«∞O.
ÉÏÅ∞_»∞ Ñ≤âßK«=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# KÕã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï_Õ!... J\Ï¡ˆQ D =∞#ã¨∞û `«#
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ KÕ`«<Õ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk. D â◊s~°=Ú#∞ XHõ "≥·Ñ¨Ù #∞O_ç
Éè’[#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ Ñ¨Ù+≤ìKÕã¨∂Î, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù #∞O_ç `«# ^Œ∞óY=ÚÅhfl D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ
JO@QÆ@∞ìK«∞#flk. =∞#ã¨∞ûKÕ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ JO^Œ∞‰õΩ#fl D â◊s~°O ^Œ∞~°fi ºã¨#=ÚÅ#∞ ¿ãqã¨∂Î,
520
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~åQÆ-^Õfi+¨-â’Hõ-"≥∂ǨÏ-Ö’Éèí-áêáê^Œ∞Å#∞ L`«Ê#flO KÕã¨∂Î, `«^•Ìfi~å [xOz# ‰õΩã¨O™ê¯~åÅ#∞
=∞#ã¨∞Ö’xH˜ <≥@∞ìK«∞#flk. J#QÍ, =∞#ã¨∞ûˆH „^ÀǨÏO `«Åɡ@∞ìK«∞#flk. Hõ#flH˘_»∞ˆH `«O„_çx
ÉÏkèOK«∞#@∞¡ D â◊s~°=Ú =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞#∞ JkèHõO KÕ™ÈÎOk.
❖
WHõ D J<ÕHõ r=ÙŠѨ~°ã¨Ê~° ã¨O|O^èŒO WOHÍ K«=∞`å¯~°OQÍ LO\’Ok. ã¨fi`«óQÍ K«∂¿ãÎ
XHõ_∞» =∞~˘HõxH˜ q∞„`«∞_»∂ HÍ_»∞, â◊„`«∞=Ó HÍ_»∞. HÍx ã¨∞YHõÅÊ#KÕ 'q∞„`«∞_»∞—, ^Œ∞óY, ÉèÜ
í ∞« HõÅÊ#KÕ
'â◊„`«∞=Ù—Å#∞ =∞#ã¨∞û á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
<åã≤Î â◊„`«∞ó„ѨHõ$`≥·º=, #K«q∞„`«O Hõ^•K«#,
ã¨∞Y^ŒO q∞„`«q∞`«∞ºHõÎ"£∞, ^Œ∞óY^• â◊„`«∞=`ü㨇 $`åó II
Z=i =Å# ã¨∞YO Åaèã¨∞ÎO>Ë P`«_»∞ q∞„`«∞_»x, Z=i =Å# ^Œ∞óYO ã¨OÉèíqã¨∞ÎO^À
P`«_»∞ â◊„`«∞=x =∞#ã¨∞ûKÕ „Ѩfu U~°Ê~°K«|_»∞K«∞#flk.
D â◊s~°O ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î =∞#ã¨∞û#∞ Ç≤ÏOã≤™ÈÎOk. WHõ =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® `«#
ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ^Œ∞óMÏ#∞Éèí= ™ê÷#OÖ’ ‰õÄeÛ"Õ™ÈÎO^•Ü≥∞! W\˜ì Ѩ~°ã¨Ê~° ^Œ∞óY
^•Ü«∞Hõ=Ú, ã¨fiÉèÏ= q~°∞^Œú=ÚÖˇ·# ^ÕǨÏ=∞#ã¨∞ûÅ áÈHõ_»Å#∞ D r=Ù_»∞ QÆ∞iÎOK«‰õΩ<åfl_ÕO?
=∞#ã¨∞û #t¿ãÎ â◊s~°=Ú ^Œ∞óYO á⁄O^Œ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ''„â◊^Œú – Jã¨H˜Î – J`«º=ã¨~°=Ú——
Å`À ‰õÄ_ç# „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤ *Ï˝#=Ú#∞, `«`åû^èŒ#=ÚÅ#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘<≥^Œ#∞QÍHõ! =∞#ã¨∞û#‰õΩ
P`«‡*Ï˝#O HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰õÄ D ^ÕǨÏO LO_ç UO ÖÏÉèíO? ÖËHõáÈ~Ú UO ÖÏÉèíO? J#~°÷=ÚÅ∞
`«Ñ¨C#q HÍ=Ù.
F =∞<À^ÕǨÏ=ÚÖÏ~å? g∞i^ŒÌ~°∂ ÃÑ·H˜ XHõiH˘Hõ~°∞ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞‰õΩ#fl@∞¡ L<åfl, Ö’Ö’#
XHõix =∞~˘Hõ~∞° Ç≤ÏOã≤OK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ 'JÉè^Ë •^蕺㨗 (A Sense beyond all differences)KÕ
UHõ~∂° ѨÙÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. =O@ KÕ¿ã@ѨC_»∞ Jyfl, [Å=Ú ã¨ÇϨ Hõiã¨∞#Î fl@∞¡ q∂i^Œ~Ì ∂° "≥∂H∆ÀáêÜ«∞
™ê^èŒ#Å q+¨Ü«∞OÖ’ <å‰õΩ ã¨=Úz`«OQÍ ã¨Ç¨ÏHõiOK«O_ç.
❖
=∞#ã¨∞û #t¿ãÎ ^ÕǨÏ=Ú "åã¨<å~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flk. JѨC_»∞ ^ÕǨÏ~åÇ≤Ï`«º=Ú
J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. HÍh, ^ÕǨÏO #tOz<å =∞#ã¨∞û #tOK«@OÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« q"ÕHõ=Ú`À
=ÚO^Œ∞QÍ =∞#ã¨∞û#∞ #tOѨ*Ë™êÎ#∞. 'ã¨OHõÅÊ=Ú – `«$+¨‚— J#∞ Ô~O_»∞ K«„Hõ=ÚÅ∞ QÆÅ D
=∞#ã¨∞û#∞ `«ºlOz, `«`Ê« eù `«OQÍ „áêÑ≤OÎ KÕ 'Ѩ~=° ∂`«‡— J<Õ qâßÅÉè∂í q∞Ö’ „Ѩ"tÕ Oz „ѨâßO`«OQÍ,
ã¨∞YOQÍ LOK«∞`å#∞. Hõ∆~Úã¨∞Î#fl =∞#ã¨∞û „Hõ=∞OQÍ `«# ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿ# "åã¨<åѨ~°OѨ~°Å#∞
‰õÄ_® Hõ∆~ÚOѨ*Ëã¨∞ÎOk Hõ^•! WHõ <å‰õΩ ^Œ∞ódOK«∞@‰õΩ q+¨Ü«∞=ÚÖËq∞ LO\Ï~Ú?
K«~°‡ – ~°HõÎ – =∂O㨠– ÉÁq∞HõÅ`À ‰õÄ_ç# D â◊s~°O JÖÏÊâ◊Ü«Ú#‰õΩ â◊„`«∞=Ù =O\˜^Õ.
J~Ú`Õ, =∞#ã¨∞û LO>Ë Wk â◊„`«∞=ÙÖÏ „Ѩ=iÎã¨∞ÎOk. =∞#ã¨∞û LѨâ◊q∞¿ãÎ Wk L<åfl XHõ¯>Ë,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 521
ÖˉõΩ<åfl XHõ¯>Ë. ^•x`À <å‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•! J*Ï˝#^Œâ◊Ö’ L#flѨC_»∞ UU
Éè’QÆ=ÚÅ#∞ PHÍOH˜∆OKå<À – J\˜ì Éè’QÆ=ÚÅ`À <åˆHq∞ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. D â◊s~°=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# ã¨∞MÏ"Õâ◊=ÚÅ`À <åˆHq∞ Ѩx?
❖
F 'L^•ÌʼnõΩ_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞KÕ P~ÀÑ≤OK«|_ç#"å_®! <Õ#∞ ^ÕǨÏ=Ú#∞ QÍx, <å=∞=Ú#∞
QÍx, =∞#ã¨∞û#∞ QÍh HÍ^Œ∞. <å Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞ÊùiOKÕ D <å=∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ HõO>Ë P`«‡ J`«ºO`«
qt+¨ì"≥∞ÿ#k.
XHõ LH˜Î K≥ѨÙ`å#∞... q#∞. D â◊s~°O =∞~°}˜Oz#ѨC_»∞, WHõ¯_» HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å∞ –
`«k`«~° ^ÕÇϨ =Ú L#flѨÊ\˜H© Jk Hõ^ÅŒ QÆÅ^•? ÖË^∞Œ . HÍh, D ^ÕÇϨ O`ÀÉÏ>Ë <Õ#∞ ÖˉΩõ O_®áÈÜÕ∞
"å_»#∞ HÍ^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ# "å_»#∞. WKåÛùâ◊H˜ÎKÕ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ HõkeOKÕ"å_»#∞.
J^ŒeOKÕ"å_»#∞. x`«∞º_»#∞. x~°O`«~° „ѨHÍâ◊ jÅ∞_»#∞. "åºÑ¨Hõ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. ã¨∂~°º=∞O_»Å=∞O^Œe
ã¨∂~°∞ºx`À ‰õÄ_® ™êOQÆ`«ºO á⁄Ok, J\˜ì PHÍâ◊=ÚÖ’x ã¨∂~°∞ºx Z~°∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì"å_»#∞.
JO`ÕQÍx, ˆH=ÅO JA˝_»#∞, ^Œ∞ódx HÍ^Œ∞. <å‰õΩ ^Œ∞óY=Ú QÍh, ^Œ∞óY`«fi=Ú QÍh, J#~°÷`«fi=Ú
QÍh ÖË=Ù. ^ÕǨÏO L<åfl, áÈ~Ú<å <Õ<≥ѨC_»∂ ã¨O`åѨ~°Ç≤Ï`«∞_»<Õ.
Ü«∞„`å`«‡ `«„`« # =∞<À <Õ¢xÌÜ«∂}˜ # "åã¨<åó I
áê=∞~åó Ѩiu+¨ªxÎ xHõ>Ë # =∞Ç‘ÏÉèí$`«ó II (â’¡ 74, ã¨~°æ 53)
P`«‡ ZѨC_≥·`Õ qHõã≤ã¨∞ÎO^À – P ™ê÷#O, ÖËHõ, ã≤÷uÖ’ =∞#ã¨∞û QÍh, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
QÍx, "åã¨#Å∞ QÍx LO_»*ÏÅ=Ù. ~åAQÍ~°∞ x=ã≤OKÕ JO`«óѨÙ~°OÖ’ aèHõ∆QÍà◊√§ LO\Ï~å?
❖
F â◊s~° =∞#ã¨∞ûÖÏ~å! q∂ W^ŒÌiHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ# <Õ#∞ „|Ǩχ Ѩ^Œ=Ú#∞ ZšѨC_»∂
á⁄OkÜÕ∞ L<åfl#∞. WѨÊ\˜H©, ZѨÊ\˜H© Jk á⁄O^Œ|_çÜÕ∞ L#flk.
<Õ#∞ ˆH=Å∞_»#∞! ...W@∞¡ ã¨=∞ã¨Î ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=ÚÃÑ· q[Ü«∞=Ú á⁄O^•#∞. âßO`«∞_»#∞,
x~°=Ü«∞=Ù_»#∞ JÜ«∂º#∞. <å‰õΩ WK«ÛùÅ∞ QÍh, „H˜Ü«∞Å∞ QÍh ÖË=Ù. #∞=ÙfiÅ #∞O_ç #∂<≥ "Õ~°∞
Ѩ_ç# `«~°∞"å`«, P #∂<≥, #∞=ÙfiÅ∞ ã¨O|O^èŒO QÍx, ã¨=∂# ÅHõ∆}ÏÅ∞ QÍh Hõey LO_»=ÙHõ^•!
<åH˜Ñ¨C_»∞ ^ÕÇ¨Ï – WO„kÜ«∞ – =∞#ã¨∞ûÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.
WHõ D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞#ã¨∞ûÅ∞ LO>Ë LO_»h. Jn q<À^Œ"Õ∞. P`«‡ Ѩ^Œ=Ú #∞O_ç JÉèÏã¨
=∂„`«OQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#fl |∞kú <å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ U^≥·<å 'âı+≤Oz# „áê~°|úHõ~°‡— #∞ á⁄O^Œ=Åã≤
=¿ãÎ, á⁄O^Œh. Hõ~°‡ÖË ÖËx"åxH˜ „áê~°|úHõ~°‡Å∞ ZHõ¯_çq?
ã¨~fi° =Ú#‰õΩ ™êH˜∆ J~Ú# <å‰õΩ D ^ÕǨ ^Œ∞Å`À D ^ÕǨ ^Œ∞Å J#∞Éè=í OQÍh, Jaè=∂#OQÍh
LO_®ÅxQÍh, LO_»‰õΩO_®ÅxQÍh ÖË^Œ∞.
522
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ã¨ÇϨ P`«‡*Ï˝#∞ÖÏ~å! J`«∞º`«=Î ∞=∞QÆ∞ UHÍ`«‡ |∞kú`À ã¨OK«iOKÕ q∂ˆ~ <å‰õΩ |O^è∞Œ =ÙÅ∞,
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_®. q∂~°O`å x~°O`«~° P`À‡^ŒÜ«∞O Hõey, ã¨=ÚÖˇ·, ã¨fiã¨∞÷Öˇ·, ™œÉèÏQƺܫÚ`«∞Öˇ·
LO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! <å q∂^Œ ^ŒÜ«∞`À q∂ [@∞ì`À ##∞fl ‰õÄ_® KÕ~°∞ÛHÀO_ç.
F 'L^•ÌʼnõΩ_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#fl P`«‡^Õ"å! h=Ù U „Ѩ"Õ∞Ü«∞O ÖˉõΩO_®<Õ,
ã¨fi`«Ç¨QÍ<Õ J`«ºO`« ã¨fiK«∞ÛùÖˇ· „ѨHÍtã¨∞Î<åfl=Ù. ѨÓ~°‚HÍ=ÚÖˇ·, P`«‡ã¨`«Î ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· ~°=∞}©Ü«∞
P#O^ŒO, LѨâ◊=∞#=ÚÅKÕ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl=Ù. ã¨^•Kå~°=Ú, =∞$^Œ∞ÉèÏ+¨}=Ú, ѨÓ~°‚`«fi=Ú,
JÉÏkè`«fi=Ú q∂ ÉèÏ==ÚÅÖ’x JHõ$„u=∞ ÅHõ∆}=ÚÖˇ· LO\Ï~Ú. „ѨHÍâ◊=Ú, ^≥· fi`«~åÇ≤Ï`«º=Ú,
qHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú q∂ ã¨fiÉèÏ==ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. F L^•ÌÅHõ<å=∞^èÕÜ«∞ P`«‡^Õ"å! h‰õΩ
#=∞™ê¯~°O.
ã¨=∞ã¨Î=¸ HõÅÊ# KÕ`«<Õ Pq~°ƒùq™ÈÎOk. P ã¨~°fiHõÅÊ#ʼnõÄ P=Å, ã¨=∞ã¨Î HõÅÊ#ʼnõΩ
HÍ~°}Éèí∂`«∞_»<≥·, ™ê÷#"≥∞ÿ, P^è•~°Éèí∂`«∞_»<≥· <Õ#∞ L<åfl#∞.
❖
WѨC_»∞ J*Ï˝# =∞#ã¨∞û ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿáÈ~ÚOk. qHõÅÊÜ«ÚHõÎ=∞QÆ∞ z`«Î=Ú =∞K«∞ÛÔH·<å
^˘~°‰õΩ@ÖË^Œ∞. „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ Hõà◊§‰õΩ HõxÑ≤OKÕ D ^Œ$â◊º*ÏÅ=∞O`å `«ºlOz"ÕÜ«∞|_çOk. <Õ#∞
„|Ǩ‡#O^Œã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥· Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú, P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«=Ú J~Ú# âßOux,
q„âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
❖
D q^èŒOQÍ qKå~°} KÕã¨∂Î L^•ÌʼnõΩ_»∞ x~°‡Å"≥∞ÿ#, L^•~°"≥∞ÿ# |∞kú`À Hõ#∞Å∞ ã¨QÆO
=¸ã¨∞H˘<åfl~°∞.
❖❖❖
8. âßOu – q„âßOu
J~°ú Lh‡e`« <Õ„`«∞_»∞ J~Ú, L^•ÌʼnõΩ_»∞ 'Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— J#∞ Ѩ^Œ=ÚÖ’ ã¨Oã≤÷`«∞_»QÆ∞@‰õΩ
L^Œ∞º‰õΩÎ_»Ü«∂º_»∞. FOHÍ~°"Õ∞ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨O[˝ Hõ^•! WHõ Ѷ¨∞O\Ï<å^ŒO ÖÏQÍ
FOHÍ~°O LK«ÛiOK« „áê~°OaèOKå_»∞. 'FO—HÍ~åxH˜ t~°ã∞¨ û =O\˜^#·≥ 'J~°=ú ∂„`«—#∞ P„â◊~ÚOKå_»∞.
FOHÍ~° =$uÎH˜ â◊ÉÏÌ~°÷=ÚÅ =Öˇ LѨÇ≤Ï`«"≥∞ÿ# K≥·`«#º=Ú#∞ J#∞ã¨iOK«∞K«∂, ã¨∞+¨µ=∂fl<å_çx
ã¨g∞Ñ≤OKå_»∞. ''‰õÄ@ã¨÷ r=K≥·`«#º=Ú WHõ ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ U=∂„`«O Jaè=ÚYO HÍ^Œ∞—— J#∞
ã≤÷u =~°‰õÄ FOHÍ~°=Ú LK«Ûiã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. P „Ѩ}==Ú 'J—HÍ~°=Ú – 'L— HÍ~°=Ú – '=∞—
HÍ~°=Ú – J~°ú=∂„`« – J#∞ <åÅ∞QÆ∞ áê^Œ=ÚÅ∞ Hõey L#flk.
'J—HÍ~°O ...ˆ~K«HõO - „Ѩ}==Ú Ü≥ÚHõ¯ '„Ѩ^äŒ=∂Oâ◊— Ü«∞QÆ∞ JHÍ~°=Ú#∞ LK«Ûù ã¨fi~°=Ú`À
LK«Ûiã¨∂Î L<åfl~°∞. P`«x ^ÕǨÏO JѨC_»∞ ã¨O‰õ∆Ω|ú"≥∞ÿ, ÉÏǨϺ „Ѩ^Õâ◊=ÚʼnõΩ "≥à◊√§K«∞O_Õ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 523
L`åûǨÏO K«∂ѨÙK«∞O_Õ "åÜ«Ú=Ù KÕã¨∞Î#fl â◊|ÌO`À xO_çáÈ~ÚOk. 'ˆ~K«Hõ=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞`À
K≥ѨÊ|_Õ '„áê} x¢+¨¯=∞} „H˜Ü«∞— P`«x â◊s~°=Ú#∞ MÏm KÕÜ«∞™êyOk.
J@∞¡ P`«x ^ÕǨÏ=Ú #∞O_ç "≥Å∞=_ç# "åÜ«Ú=ÙÅ∞ z`ü ~°ã¨ ѨÓi`«"≥∞ÿ, QÆ∂_»∞#∞ =ke#
ѨH˜∆ ÖÏQÍ ÉÏǨºHÍâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. JѨC_»∞ P`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’x *Ïfi[fiź=∂#=∞QÆ∞
Jyfl ^ÕǨ #flO`«\ h˜ P„Hõq∞OzOk. P`«x Éè∫uHõ^ÇÕ Ï¨ O Éèãí ‡¨ "≥∞#ÿ k. J~Ú`Õ ~å=∂! L^•ÌʼnõΩ#‰õΩ,
J\˜ì ã≤÷u „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ^äŒ=∞„Hõ=∞ÉèÏ=# KÕ`«<Õ J#∞^ÕfiQÆHõ~°OQÍ HõeyOk. JO`ÕQÍh,
ǨÏ~î°Ü≥∂QÆO KÕ`« HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë |Å=O`«OQÍ KÕ¿ã ǨÏ~î°Ü≥∂QÆO „â◊=∞, ^Œ∞óY=ÚÅ<Õ
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk ã¨∞=∂!
'L—HÍ~°O ...‰õΩO|HõO - „Hõ=∞OQÍ L^•ÌʼnõΩ_»∞ 'J—HÍ~ÀKåÛ~°} #∞O_ç 'L—HÍ~ÀKåÛù~°}
ã¨=∂~°OaèOKå_»∞. JѨC_»∞ 'L—HÍ~ÀKåÛ~°} „Hõ=∞OÖ’ „áê}=ÚÅ ã¨=∞ã≤÷u U~°Ê_çOk. 'xâ◊ÛÅ
‰õΩOÉèí=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞`À „Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ# „áê}„H˜Ü«∞ [iyOk. <åã≤HÍ~°O„^èŒ=ÚÅÖ’ "åÜ«Ú=Ù
x~ÀkèOK«|_çOk. P "åÜ«Ú=Ù ÃÑ·H˜QÍh, „H˜O^Œ‰õΩQÍh, |Ü«∞@‰õΩQÍh, ֒ѨeH˜QÍh áÈ*ÏÅHõ
K«Å#~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ k. â◊s~°=Ú#∞ Éèãí ‡¨ "≥Ú#~°ÛQÆÅ Jyfl "≥∞~°∞ѨÙ=Öˇ Hõ}
∆ OÖ’ âßOuOzOk. JѨC_»∞
Zé]\ ˜ â◊s~°Éèí㨇=Ú =∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤OzOk. `≥Å¡\ ˜ ÉÁq∞HõÅ∞ KÕëêì~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ HõxÑ≤OKå~Ú.
=∞Ǩ "åÜ«Ú=ÙKÕ T~°úfi=Ú#‰õΩ H˘xáÈ|_ç# P Jã≤÷ã¨Ç≤Ï`« Éèí㨇=Ú Hõ∆}OÖ’ PHÍâ◊=Ú #O^Œ∞
"åºÑ≤Oz J^Œ$â◊º"≥∞ÿáÈ~ÚOk.
D ã≤÷u ‰õÄ_® „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯ kfifÜ«∞ „Hõ=∞OKÕ U~°Ê_çOk. JO`ÕQÍx, |Å=O`«OQÍ
KÕ¿ã ǨÏ~î°Ü≥∂QÆO =Å# HÍ^Œ∞.
'=∞— HÍ~°O ...ѨÓ~°HõO - P `«~°∞"å`« L^•ÌʼnõΩ_»∞ âßOu^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ „Ѩ}==Ú Ü≥ÚHõ¯
`«$fÜ«∞ „Hõ=∞=Ú #O^Œ∞ "åÜ«Ú=Ù#∞ ѨÓiOKå_»∞. JkÜÕ∞ 'ѨÓ~°Hõ=Ú— J#∞ „áê}„H˜Ü«∞QÍ
JѨC_»∞ 'r= K≥·`«#º=Ú— J<Õ J=∞$`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞^茺 QÆÅ „áê}ã¨=¸Ç¨ÏO =∞OK«∞ Ü≥ÚHõ¯
ã¨Ê~°≈ÖÏQÍ ÉÏǨºHÍâ◊OÖ’ j`«Å`«fiO á⁄OkOk.
„Hõ=∞OQÍ P r= K≥·`«#º=Ú QÆQÆ# =∞O_»Å`«fiO á⁄OkOk. P`«x „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞
K«O„^Œ∞x K«Å¡\ ˜ H˜~°}=ÚÅ∞ ÖÏQÍ J=∞$`« `«∞ź=ÚÅÜ«∂º~Ú. "åÜ«Ú=ÙKÕ H˘xáÈ|_»QÍ
q∞ye# ^ÕǨÏÉèí㨇=ÚÃÑ· P`«x „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ J=∞$`«^è•~° ‰õΩiã≤Ok. JѨC_»∞ K«O„^Œ
aO|=Ú=Öˇ â’ÉèÏÜ«∞=∂#"≥∞#ÿ XHõ „H˘`«Î â◊s~°O „ѨH\õ `˜ "« ∞≥ #ÿ k. K«`∞« ~°∞ƒù[=ÚÅ`À q+¨µÉ‚ Qíè "Æ å#∞x
PHõ$u =Öˇ #∂`«#â◊s~°O L^Œ~ÚOzOk.
P L^•ÌʼnõΩx #∂`«# â◊s~°O qHõã≤`« <Õ„`«=ÚÅ`À, =ÚY=Ú`À, Ju nÑ≤Î`À â’Éèí#∞
á⁄OkOk. [ńѨ"åǨÏO `«\ÏHõ=Ú#∞ xOѨÙ#@∞¡, =ã¨O`« HÍÅO =zÛ =$Hõ∆=ÚÅÖ’ ~°ã¨=Ú#∞
xOѨÙ#@∞¡ J=∞$`«=∞Ü«∞=∞QÆ∞ „áê}=ÚÅ∞ P â◊s~åxfl xOáê~Ú. x~°‡Åã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ^À+¨
~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«x #∂`«# â◊s~°O „Ѩã¨∞Î`«O KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚʼnõΩ `«y#@∞¡QÍ L#flk.
❖
524
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J@∞ `«~°∞"å`« L^•ÌʼnõΩ_»∞ XHõKÀ@ Ѩ^•‡ã¨#=Ú# â◊s~°=Ú#∞ 'ã¨∞^Œ$_è»O— KÕâß_»∞.
U#∞QÆ∞#∞ Hõ@∞ìHõO|à◊=Ú#∞ Hõ\ ˜ì#@∞¡ ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ#∂ |OkèOKå_»∞.
'xifiHõÅÊ ã¨=∂kè— xq∞`«ÎO `«# =∞## ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ qx~°‡ÅO KÕÜ«∞\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«
™êQÍ_»∞. ''Pâ◊ – `«$+¨‚ – qã¨∞QÆ∞ – PÅâ◊º=Ú—— Å"≥Ñ· Ù¨ QÍ "≥à√◊ §K«∞#fl `«# ã¨fiÉèÏ==Ú (=∞#ã¨∞û)#∞,
„áê}Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# z`«Î=Ú#∞ â◊√^Œú Ѩ~°z, =∞~°eOK«∞@‰õΩ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ „Ѩܫ∞uflOKå_»∞.
^Œ∞#fláÈ`«∞ „`åà◊§KÕ ÖÏQÆ|_»∞#@∞¡ P`«xx z`«Î=Ú ã¨∞^Œ∂~°OQÍ '|O^èŒ∞=ÙÅ∞ – QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞ –
ã¨∞Ѩiz`«∞Å∞—— "≥Ñ· Ù¨ QÍ ÖÏQÆ|_»∞K«∂ LO_»@O QÆ=∞xOKå_»∞. J@∞¡ q+¨Ü∞« =ÚÅ"≥Ñ· Ù¨ QÍ Ñ¨~∞° QÆ∞Öˇ`ÎÕ
"庉õΩÅ z`«Î=Ú#∞ =∞~°Å =∞~°Å ã¨∞x~°‡Å"≥Ú#iÛ |ÅѨÓ~°fiHõOQÍ x~ÀkèOKÕ"å_»∞.
„Hõ=∞OQÍ P`«x „Ѩܫ∞`«flO Ѷ¨eOzOk. Ô~O_»∞Hõà◊√§ J~°úxq∂e`«O KÕâß_»∞. =∞ø#„=`«^è•i
J~Ú, „áê}Ïáê# xâ◊ÛÖÏÉèϺã¨OKÕ =ÚY=Ú #O^Œ∞ 'j`«Åã¨∞QÆO^èŒ=Ú—`À áÈÅÛ`«y# XHÍ<˘Hõ
„ѨâßO`«`«#∞ á⁄O^•_»∞. J\˜ì „ѨâßO`« ã≤÷uÖ’ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç "Õ~°∞KÕã≤
`«# „ѨâßO`« ã¨fiÉèÏ==Ú#O^Œ∞ W=Ú_»∞Û‰õΩ<åfl_»∞. ã¨∂~°ºÉèQí "Æ å#∞_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ `«ºlOK«∞K«∞#fl@∞¡
PÜ«∞# ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞^蕺ã¨#∞ `«ºlOz"Õâß_»∞. P`«‡`«`«Î fi^Œ~°≈#=Ú =$kúá⁄O^Œ∞K«∞O_»QÍ =∞<À
"å‰õΩ¯Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅhfl `«# Ü«∞O^Õ ÅÜ«∞O KÕã≤"Õâß_»∞.
JѨC_»∞ HÍe=∞_»=ÚKÕ 'QÆ∞^ŒãOÎ̈ Éè#í O— KÕã≤ #=^•fi~°=ÚÅO^Œe "åÜ«Ú=Ù#∞ x~ÀkèOKå~°∞.
P`«x HõO~î=° Ú WѨC_»∞ P`«‡~°ã¨ „ѨÑÓ¨ ~°"‚ ∞≥ ÿ ~°*’QÆ∞}, `«"∂≥ QÆ∞}=ÚÅ#∞ JÉèÏqOK«∞K«∞ ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ k.
=∞#ã¨∞û#∞ ^è•~°}Ï Ü«Ú‰õΩÅÎ KÕ ã¨=∂kèH˜ Jaè=ÚYO KÕâß_»∞. P =∞#ã¨∞û#∞ `«# ǨÏ$^ŒÜ∂« HÍâ◊OÖ’<Õ
^èŒiOz L<åfl_»∞. JѨC_»k x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖÏQÍ x~°‡Å`«fi=Ú#∞, ™œ=∞º`«fi=Ú#∞ á⁄OkOk.
❖
=∞^茺 =∞^茺֒ =∞O^ŒOQÍ qKÕÛù^ŒHõ~°=ÚÅQÆ∞ qѨs`« ÉèÏ"åÅ∞ á⁄_»K«∂¿Ñq. "å\˜x
*Ï„QÆ`QΫ Í QÆ=∞xã¨∂Î „|Ǩ‡HÍ~° =$uÎKÕ P qHõÅÊ ã¨=¸Ç¨ÏO `«##∞ ã¨q∂Ñ≤OK«‰Ωõ O_® *ÏQÆ~∂° ‰õΩ_»
ÜÕ∞º"å_»∞. „Hõ=∞OQÍ qHõÅÊ*ÏÅ=ÚÅhfl #tOKå~Ú.
P `«~°∞"å`« `«# ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’H˜ ^Œ$+≤ì#O`å ™êiOKå_»∞. `«"≥∂QÆ∞} „¿Ñi`«"≥∞ÿ#
JO^èHŒ Í~°=ÚKÕ PKåÛùk`«"∞≥ #ÿ q"ÕHãõ ∂¨ ~°∞ºx (Jã¨Ê+ì̈ q"ÕHÍ#∞Éè=í =Ú#∞) K«∂Kå_»∞. "≥#∞"≥O@<Õ
'ã¨`«fiQÆ∞}Ïaè=$kú— x P„â◊~ÚOz, `«^•fi~å „áêÑ≤ÎOz# L`«Î=∞ *Ï˝#=Ú, =∞#ã¨∞ûÅKÕ `«"≥∂QÆ∞}
„¿Ñi`«"≥∞ÿ# JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ #tOѨ*Ëâß_»∞. JѨC_»∞ XHÍ<˘Hõ ~°=∞}©Ü«∞"≥∞ÿ# '`Õ[ó ѨÙO[=Ú—
#∞ ^Œi≈OKå_»∞. J\˜ì ^Œ~°≈#=ÚÖ’ áê„`« =Ç≤Ïã¨∞Î#fl ~°*’QÆ∞}=Ú#∞ QÆ=∞xOz, ^•xx „q∞Oy"Õã≤
ã¨`«fiQÆ∞} ã¨=∞$^Œ∞ú_≥·<å_»∞. „Hõ=∞OQÍ P `Õ[óѨÙO[=Ú LѨâ◊q∞OzOk.
❖
JѨC_»∞ P =ÚhO„^Œ∞x =∞#ã¨∞û x„^• `«~°OQÆ=ÚÅKÕ K«OK«Å"≥∞ÿ, „Éèí=∞}jÅ"≥∞ÿ
LO_»™êyOk. =∞^Œºáê#=ÚKÕ =∞`≥ÎH˜¯# =∞x+≤ÖÏQÍ P`«_»∞ x„^Œ#∞ á⁄O^•_»∞. HÍh q"ÕHõ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 525
„Ѩɒ^èŒKÕ P x„^Œ#∞ q#+¨ìO KÕâß_»∞. x„^Œ #tOz# `«~°∞"å`« =∞#ã¨∞û 'qq^èŒ "åã¨#Å`À
ѨiHõeÊ`«"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ PHÍâ◊=Ú— #∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞™êyOk. P`«_»∞ P PHÍâ◊=Ú#∞ ‰õÄ_®
`˘ÅyOz "Õâß~°∞. P q^èŒOQÍ PHÍâß#∞Éèí∂u‰õÄ_® #tOz# `«~°∞"å`« '=∞`«∞Î kQÆ∞K«∞#flѨÊ\˜
`åQÆ∞É’`«∞— ÖÏQÍ H˘OK«O q"≥∂Ç≤Ï`«∞_≥·<å_»∞.
P =∞<À"≥∂Ǩxfl ‰õÄ_® áê~°„^Àe# `«~°∞"å`« P`«x JѨÊ\˜ =∞#ã¨∞û Hõ∆}HÍÅO xifiHõÅÊ
ã¨=∂kèÖ’ q„â◊q∞OzOk. JѨÊ\˜ ã≤÷u '`Õ[ã¨∞û, `«=∞=Ú, x„^Œ, "≥∂ǨÏ=Ú— - J<Õq ÖË#\˜ìk.
"å‰õΩ¯‰õΩ JQÀK«~°"≥∞ÿ#k.
P`«x z`«Î=Ú J@∞¡ q„â◊q∞Oz, =∞~°Å WO`«Ö’<Õ „ѨѨOK« =$uÎH˜ =∞~°eOk. HÍ¿ãѨÙ
„Ѩ=$uÎÖ’#∂, =∞iH˘OK≥O ¿ãѨ٠x=$uÎÖ’#∂ „Ѩ=iÎã¨∂Î P`«x z`«Î=Ú `«fi~°Ö’<Õ z`«Î`«fi=Ú
=^Œe z„^Œ∂Ѩ`«fi=Ú#∞ á⁄OkOk. Juj„Ѷ¨∞OQÍ ã¨~°fi„ѨѨOK«=Ú HõO>Ë J#º"≥∞ÿ# PHÍ~°=Ú#∞
á⁄OkOk. =$uÎQÆ`« K≥·`«#º=Ú `«# q+¨Ü«∂HÍ~°=Ú#∞ `«ºlOz ã¨~°fi=$`«∞ÎʼnõÄ ™êH˜∆ J~Ú#\˜ì
ˆH=Å z„^Œ∂Ѩ`«fi=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘x „ѨHÍtOzOk.
`«`«Îfi™êH∆Í`å¯~°O - „Hõ=∞OQÍ L^•ÌʼnõΩ_»∞ ã¨=∂kè^•fi~å `«`«Î fi™êH∆Í`å¯~°O Ü≥ÚHõ¯ „Ѩɒ^èŒO
á⁄O^•_»∞.
N~å=Ú_»∞ : `«`«Î fi™êH∆Í`å¯~°O J#QÍ?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''ã¨~°fi „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ Jkèëêª#O, ^≥· fi`«~°Ç≤Ï`«=Ú, â◊√^Œú=Ú, =∞ǨÏ`«Î~°=Ú
JQÆ∞ z^•HÍâ◊"Õ∞ <Õ#∞—— Jx Z~°∞QÆ∞@ÜÕ∞ – `«`«fi™êH∆Í`å¯~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩɒ^èŒ=∞x JO\ÏO.
''h=ÙQÍ HõxÑ≤OKÕk <Õ<Õ—— J#|_»∞ ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∞ÿ#, JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# Zé∞Hõ P™êfi^Œ#ÜÕ∞ `«`«Î fi
™êH∆Í`å¯~° „Ѩɒ^èŒO.
J\˜ì ã≤÷uÖ’ P`«_»∞ ^Œ$â◊º, ^Œ~°≈# =i˚`«∞_≥·<å_»∞. U^≥·`Õ ã¨~°fiq+¨Ü«∞ ÖËâ◊=ÚʼnõΩ P^è•~°
Éè∂í `«"∂≥ , ã¨=Ú„^Œ`∞« ź"≥∂, „|Ǩ‡k =∞Ǩ`«∞‡ÅKÕ ã¨~fi° ^• P™êfikOK«|_»∞K«∞#fl^À J\˜ì P#O^•xfl
á⁄O^•_»∞. P#O^Œ™êQÆ~O° J# ^Œy#\˜ì Ѩ~=° ∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨`åΙê=∂#º ~°∂Ѩ=Ú#∞ J=^èiŒ OKå_»∞.
L^•ÌʼnõΩx 'r=K≥·`«#º=Ú— J<Õ Ç¨ÏO㨠P#O^Œã¨~À=~°OÖ’ ã≤÷u Hõey ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x =Öˇ QÍe
gK«x „Ѩ^Õâ◊OÖ’ nѨOÖÏQÍ, QÀ_»ÃÑ· edOK«|_ç# HõàÏYO_»OÖÏQÍ, `«~°OQÍÖË ÖË#\˜ì ã¨=Ú„^ŒO
ÖÏQÍ, â◊~°`å¯ÅOÖ’x "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅÖÏQÍ xâ◊ÛÅ`«fiO á⁄OkOk.
J\˜ì =∞Ǩ„ѨHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ P`«_»∞ z~°HÍÅO L<åfl_»∞. J`«_»∞ P ã≤÷uÖ’ LO@∂ LO_»QÍ
=∞<À=∂~°æOÖ’ J<ÕHõ =∞Ok PHÍâ◊ã¨OKå~°∞Å#∞, ã≤^Œ∞úÅ#∞, J<ÕHõ =∞Ok ^Õ=`«Å#∂ K«∂Kå_»∞.
'WO„^Œ∞_»∞, ã¨∂~°∞º_»∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ Ѩ^Œ=ÙÅ#∞ „Ѩ™êkOK«QÆÅ qz„`«"≥∞ÿ# J<ÕHõ ã≤^Œ∞úÅ∞
P`«xx ã¨q∂Ñ≤OKå~Ú. XHõ L^•~° z`«∞Î_»QÆ∞ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ `«#^•i# áÈ`«∂ Ñ≤Å¡Å∞ P_»∞H˘<Õ
P@Å#∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞‰õΩO\Ï_®? JÖψQ L^•ÌʼnõΩ_»∞ ‰õÄ_® P`«_»∞ P ã≤^Œ∞úÅ#∞ P^ŒiOK«<ÕÖË^Œ∞.
❖❖❖
526
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
9. Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú
J@∞¡ ã≤^Œ∞úÅ#∞ x~åHõiOz# `«~°∞"å`« P`«_»∞ 'ã¨=∂kè— J#∞ P#O^Œ=∞Ok~°OÖ’ P~°∞
<≥ÅÅ HÍÅO L<åfl_»∞. ã≤^,úŒ ™ê^躌 , „|Ǩ‡^Œ∞ʼnõΩ =∂„`«"∞Õ ™ê^躌 O JQÆ∞K«∂ LO_Õ ã¨~Àfi`«¯ $+ì̈=∞QÆ∞
'r=#∞‡Hõ=Î Ú— J#∞ Ѩ^=Œ Ú #O^Œ∞ „Ѩu+≤`ª ∞« _≥<· å_»∞. JHõ¯_» ѨÓ~°=‚ ∞QÆ∞ P`å‡#O^Œ=Ú#∞ á⁄O^•_»∞.
P`«x P`«‡K≥·`«#º=Ú ‰õ∆Ω„^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂#O^Œ=Ú QÍx, q+¨Ü«∞ã¨∞Y=Ú QÍx ÖËx^≥·
ã¨fi„ѨHÍâ◊=∞QÆ∞ `«# ѨÓ~°‚ã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Õ LO_ç â’aèOzOk.
Z=fi_≥·<å 㨈~, Z=Ô~·<å H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O =∞#ã¨∞ûKÕ J\˜ì ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ ã≤÷q∞`«=Ú
á⁄Ok`Õ, WHõ P`«x =∞#ã¨∞û ã¨fi~°æã¨∞Y=ÚÅ∞ QÍh, q+¨Ü«∞ã¨∞Y=ÚÅ∞ QÍh K«∂z „Ñ‘ux á⁄O^Õ
„Ѩã¨H˜ÎÜÕ∞ LO_»^Œ∞. J\˜ì xifiHõÅÊã¨=∂kèÖ’ U~°Ê_Õ P#O^Œ"Õ∞ „|Ǩ‡#O^Œ=∞h, P`≥·‡Hõºã≤÷u Jx
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. JK«Û@ LO_Õ ã≤÷uÜÕ∞ âßOu Ü≥ÚHõ¯ P`«ºOuHõ=Ú, x`«º „âıÜ«∞=Ú ‰õÄ_®.
JHõ¯_» q„â◊q∞OKÕ "åxx WHõ Z\˜ì „Éèí=∞ ÉÏkèOK«^Œ∞. J\˜ì JYO_» J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ ^Œ$+≤ì HõÅ"å_»∞ WHõ
'^Œ$â◊º^Œ$+≤ì— Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"Õâ◊O KÕÜ«∞_»∞.
J#QÍ... „â◊=}, =∞##, ã¨=∂^èŒ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À â◊√^Œúz`«Î=Ú#∞ á⁄Ok#"å~°∞ P
=∞ǨÏ^•#O^Œ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok, WHõ PÃÑ· D ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú#∞ XHõ q+¨Ü«∞OQÍ<Õ K«∂_»~°∞.
K«„Hõ=iΠѨ^Œq Jkè+≤ªOz#"å_»∞ XHõ ÃÑO‰õΩ\˜Å∞¡#∞ K«∂z ''W\˜ì WÅ∞¡ Hõey LO_»@O ZO`À
ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk Hõ^•!—— Jx `«Å∞™êÎ_®? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
N~å=Ú_»∞ : J\˜ì"å_»∞ WHõ D „ѨѨOK«=Ú"≥·Ñ¨Ù ZѨÊ\˜H© ^Œ$+≤ì ™êiOK«_®?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J\˜ì 'P`«‡ Ѩ^Œ=Ú— #O^Œ∞ q„âßOu á⁄Ok#"åxx '„Ѩ|∞^ŒúKÕ`«ã¨∞¯_»∞— – Jx
JO\Ï~°∞. J\˜ì ã≤÷uÖ’ ã¨=∂kèx J=^èŒiOz#"å_»∞ W`«~°∞Å∞ ZO`À „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ QÍh =∞~°Å
'=Ùº`å÷#^Œâ◊—‰õΩ ~å_»∞. P~°= Éèí∂q∞Hõ ^Œâ◊Ö’ ÉÏǨϺ„Ѩܫ∞`«flO KÕ`« =Ùº`å÷#^Œâ◊‰õΩ uiy~å=K«∞Û.
– WHõ U_»= Éèí∂q∞HõÖ’ „Ѩ"ÕtOz#"å_»∞ `«#‰õΩ `å#∞QÍ "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å =Åã≤O^Õ.
❖
=∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ L^•ÌʼnõΩ_»∞ P q^èŒOQÍ P~°∞<≥ÅÅ∞ ã¨=∂kè ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞O_ç, =∞~°Å `«#‰õΩ
`å<Õ L`å÷#kâ◊QÍ „Ѩ|∞^Œ∞ú_≥·<å_»∞. =∞^èÕº =∂~°æOÖ’ =∞Ǩ`Õ[óã¨OѨ#∞flÅ#∞, Kå=∞~°=ÚÅ#∞
gã¨∂Î ¿ãqOKÕ ^Õ=`å¢ã‘ÎÅ#∞, Ѩ`åHõ=ÚÅ∞ J=∞~°Û|_ç# ^Õ=`å q=∂#=ÚÅ#∞, =Ú#∞Å#∞,
q^•º^èŒ~°∞Å#∞ K«∂Kå_»∞.
JHõ¯_ç H˘O^Œ~°∞ ^Õ=`«Å∞ P`«xx ѨÅHõiã¨∂Î W@∞¡ ã¨OÉ’kèOKå~°∞. F =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å!
L^•ÌÅHÍ! q∂‰õΩ „Ѩ}Ï=∞O KÕã¨∞Î#fl =∞=Ú‡Å#∞ J#∞„QÆÇ≤Ïã¨∂Î, QÆ=∞xOK«O_ç. D q=∂#O
ZH˜¯ ^Õ=Ö’HõO ~°O_ç. D "≥Ú`«ÎO „ѨѨOK«OÖ’ LO_Õ Éè’QÆ=ÚÅxfl\˜ Hõ<åfl ‰õÄ_® ã¨fi~°æÖ’Hõ"Õ∞
JkèHõ"≥∞ÿ#k Hõ^•! q∂~°∞ UÉè’QÆ=ÚÅ#∞ HÀ~°∞‰õΩO>Ë J=hfl HõÖÏÊO`«=Ú=~°‰õΩ J#∞ÉèíqOK«=K«∞Û.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 527
„ѨѨOK«OÖ’ `«Ñ¨ã¨∞û, Ü«∞[˝=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅhfl ã¨fi~°æÉè’QÆ=ÚÅ∞ J#∞ÉèíqOK«@O
HÀã¨"Õ∞ x~°‚~ÚOK«|_®¤~Ú Hõ^•! D q^•º^èŒ~°∞Å "≥·Ñ¨Ù K«∂ã¨∞Î<åfl~å! g~°O`å q∞=Ú‡Å#∞
Láêã≤ã∞¨ <Î åfl~°∞. ^è~Œ ‡° , J~°,÷ HÍ=∞=ÚÅÖ’ =ÚYºÑ¶Å¨ O HÍ=∞"Õ∞ Hõ^•! J\˜ì HÍ=∂#O^ŒO „Ѩ™êkOK«
QÆÅ L`«Î=∞ ¢ã‘ÎÅ∞ ã¨fi~°æOÖ’<Õ LO\Ï~°∞.——
P =∂@Å∞ qx, L^•ÌʼnõΩ_»∞ z~°∞#=Ùfi`À q#„=∞OQÍ "åiH˜ Jukä ã¨<å‡#ѨÓ~°fiHõOQÍ
#=∞㨯iOKå_»∞. HÍh, „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«∞_≥· "å~°∞ K≥Ñ≤Ê# =∂@Å∞ Ѩ@¡ =∞ø#O =Ç≤ÏOKå_»∞. "åi
Ѩ@¡ Jaè#O^Œ# QÍh, `åº[º=Ú QÍh „ѨHõ\ ˜OK«ÖË^Œ∞. ''F ã≤^Œ∞úÖÏ~å! <å #=∞™ê¯~°O ã‘fiHõiOz
ÃãÅ=Ù WÑ≤ÊOK«O_ç—— Jx ѨeH˜ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ ã¨=∂kè "åºáê~°O H˘#™êyOKå_»∞. q+¨Ü«∞Éè’QÆ
q~°‰õΩÎ_≥·# P |∞∞+‘â◊fi~°∞x ¿ãqã¨∂Î ã≤^Œ∞úÅ∞ H˘kÌ~ÀAÅ∞"Õz LO_ç =∞~°Å Z\’ "≥o§áÈÜ«∂~°∞.
❖
Jk "≥Ú^ŒÅ∞H˘x r=#∞‡H˜Îx á⁄Ok# L^•ÌʼnõΩ_»∞ `«# WKåÛùѨÓ~°fiHõOQÍ =#=ÚÅO^Œ∂,
P„â◊=∞=ÚÅO^Œ∂ ã¨OKå~°O KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. =∞^茺 =∞^茺֒ XHõ KÀ@ Pã‘#∞_≥· ^蕺#x+¨ªÖ’
„Ѩ"Õtã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. XH˘¯Hõ¯™êi XHõ¯ ~ÀA, H˘xfl~ÀAÅ∞, ã¨O=`«û~°O, H˘xfl ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞
ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ LO@∂, =∞~°Å "Õ∞ÖÁ¯O@∂ LO_Õ"å_»∞.
„Hõ=∞OQÍ á⁄Ok# *Ï˝# `Õ[ã¨∞ûKÕ P`«_∞» XHõ"Ñ·≥ Ù¨ K≥`· #« º=Ú`À SHõº"≥∞ÿ LO@∂<Õ =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨
=º=Ǩ~° `«`«Ê~°∞_≥· LO_Õ"å_»∞. LÉèíÜ«∞=ÚÖ’x UHõ`«fi=Ú á⁄O^Õ"å_ÕQÍx, J*Ï˝x=Öˇ qˆH∆ѨO
á⁄O^Õ"å_»∞HÍ^Œ∞. ã¨~°fiHÍÅ ã¨~åfi=ã¨÷ÅÖ’#∂ ã¨=∂kèÜ≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨O =kÖË"å_»∞ HÍ_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! JO>Ë, L^•ÌʼnõΩ_»∞ „ѨѨOK«=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞, „ѨѨOK«~°Ç≤Ï`«∞_»∞
JQÆ∞K«∞#flѨC_»∂ ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨O H˘#™êyã¨∞Î<åfl_»x K≥ѨCK«∞<åfl~°∞ Hõ^•! P`«x WѨÊ\˜
ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨O x~°fizOz K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : K≥ѨÙ`å#∞ q#∞ - 1. JO`«óHõ~°}=Ú, 2. P JO`«óHõ~°}=ÚÖ’ U~°Ê_Õ
=$`«∞ÎʼnõΩ ™êH˜∆Ü«∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú - D Ô~O_ç\ ˜h P`«_»∞ "Õ~°∞ Ѩ~°z, ѨijeOKÕ "å_»∞. J^Õ P`«x
=~°Î=∂#Ѩ٠ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=Ú. J\˜ì JÉèϺã¨=ÚKÕ JѨizÛù#fl=∞QÆ∞ z^•ƒù==Ú#∞
á⁄O^Õ"å_»∞.
WHõ P`«x Ü«∞O^Œ∞ ~åQÆ ^Õfiëê^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~åÅ∞† ѨizÛù#fl,
JѨizÛù#fl=ÚÅ∞, L^ÕfiQÆ, L^•ã‘#=ÚÅ∞ ÖË=Ù. ã¨∂~°ºHÍOu Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú# "åºÑ≤OK«∞
K«∞#fl@∞¡ P`«_»∞ ã¨~°fiÉèí∂`«=Ú ÅO^Œ∂ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥· =iÎã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. JO`«\Ï „|Ǩχ=Ú<Õ
QÍOK«∞K«∂ LO_Õ"å_»∞. Z=Ô~·<å 㨈~, '™êH˜∆K≥·`«#º=Ú— J#∞ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O
z~°HÍÅO JÉèíºã≤ã¨∂Î ~åQÍ, JѨC_»∞ ã¨fi„ѨHÍâ◊"≥∞ÿ#\˜ì 'x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ z„^Œ∂Ѩ=Ú— `«Ñ¨ÊHõ
á⁄O^Œ∞`å~°∞. L^•ÌʼnõΩ_»∞ ã¨OáêkOz# x~°ÌfiO^Œfi, J^≥· fi`«, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ ã¨∞ã≤÷ux JÉèϺã¨OKÕ
Z=Ô~·<å `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ=K«∞Û.
528
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XHõ HõàÏYO_»OÖ’ edOK«|_ç# ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«_»∞ Jã¨Îq∞OK«_»∞ Hõ^•! P`«_»∞ D
^Œ$â◊º=º=ã¨÷Ö’ L^Œ~ÚOK«@O ÖË^Œ∞... Jã¨Îq∞OK«@O ÖË^Œ∞. ã¨~°fi„`å âßOu=∞Ü«Ú_≥· L<åfl_»∞.
P`«x z`«Î=Ú x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ „áêÑ≤ÎKÕ LѨâ◊q∞OzOk. Hõ~°‡ c[=ÚÅhfl Hõ∆~ÚOK«∞@KÕ,
P`«xѨ@¡ [##=∞~°} áêâ◊=ÚÅhfl qzÛùuÎ á⁄O^•~Ú.
''D [#‡ – [~å – =∞~°}ÏÅ∞ ^ÕǨÏѨiq∞`«=ÚÖË QÍx, ##∞fl ã¨Ê $tOKÕq HÍ=Ù——
J#∞#k J`«x =~°Î=∂<å#∞Éèí=O. P`«_»∞ JѨizÛù#fl=∞QÆ∞ 'ã¨`åÎã¨∂ÊùiΗ J<Õ L`«¯~°¬ (Sense)KÕ
=∞ǨÉèÏ=Ü«Ú`«∞_≥·<å_»∞.
WHõ P`«x =~°Î=∂# #∂`«# ^ÕǨÏO „Ѩ`«ºHõ∆~°∂Ѩ"≥∞ÿ, x~°‡Å"≥∞ÿ, ѨÓ~°fi^Œâß q㨇~°}KÕ z`«Î
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, „|Ǩχã¨fiÉèÏ="≥∞ÿ "≥Å∞Q˘OkOk. Hõ#∞Hõ, Wk P`«x ÉèÏ=, J#∞Éèí==ÚÅ ^Œ$ëêì º P`«x
ѨÓ~°fi^ÕǨÏ=Ú =O\˜k HÍ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. P`«x ã¨fiÉèÏ==Ú 'ã¨`åΙê=∂#º=Ú— #∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩx
L#flk.
❖❖❖
10. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ K≥·`«#º=Ú`À UHõ`«fiO – ^è•~°}
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ „|Ǩχs¬! 'ã¨`åÎ ™ê=∂#º=Ú— Jx J<åfl~°∞ Hõ^•! JO>Ë Uq∞\˜?
N=ã≤+ª̈=∞ǨÏi¬ : XHõxÖ’ q+¨Ü«∞ ã¨O™ê¯~°=ÚÅhfl ã¨OѨÓ~°‚OQÍ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ<åÜ«∞#∞HÀ ... JѨC_»∞
z`«Î=Ú #tOz#^Õ J=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞ âı+≤OKÕ ^•xx z`ü ™ê=∂#ºã¨fi~°∂Ѩ=Ú JO\Ï~°∞.
ZѨC_≥·`Õ z`«∞Î =$uÎ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ „ѨuaO|`«fi=Ú #∞O_ç `«# aO|~°∂Ѩ=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#
b#=∞ø`«∞O^À – JѨÊ\˜ aO|=Ú Ü≥ÚHõ¯ PHÍâ◊ã¨^Œ$â◊=∞QÆ∞ x~°‡Å ã¨`«ÎÜÕ∞ 'ã¨`åÎ ™ê=∂#º=Ú.—
N~å=Ú_»∞ : Jk Z\Ï¡, ZѨC_»∞ ã≤kúã¨∞ÎOk?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : z`«Î=$uÎ Ü«∞O^Œ∞ Jaè=ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#fl K≥·`«#º=Ú D ÉÏǨϺ – JÉèíºO`«~° [QÆ`«∞Î
#O`å x~åHõiOz, ˆH=ÅO ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú# ZѨC_»∞ LO@∞O^À JѨC_»∞ ã¨`åÎ ™ê=∂#º=Ú
ã≤kúOz#@∞¡. J\˜ì"å_»∞ ã¨~°fiÉèí∂`«=ÚÅѨ@¡ áê~°=∂i÷Hõ"≥∞ÿ#\˜ì 'ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ z<凄`å#∞Éèí=O—
Hõey LO\Ï_»∞. XHõ ^Œ$ëêìO`«O K≥ѨÙ`å#∞. `åÉËÅ∞ H˘OK≥O „Ѩ=∂^ŒO QÆ=∞xOK«QÍ<Õ `«#
J=Ü«∞"åÅ#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ, Jã¨OHõeÊ`«OQÍ `«#Ö’H˜ b#O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok K«∂Kå"å! D ™ê=∂#º
ã¨`«Î ã¨OáêkOz# Ü≥∂y D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ ã¨=∞ãÎ̈=Ú#∞ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# ÉèÏ=<åÜ«∞`«flO ÖˉõΩO_®<Õ
ã¨fiÉèÏ= ã≤^ŒúOQÍ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ÅÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞ `«# P`«‡QÍ ^Œi≈™êÎ_»∞.
JkÜÕ∞ ã¨Ñ¨Î=∞ Éèí∂q∞Hõ‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩ~°∂_è» ^Œ$+≤ì.
D ã≤÷uÖ’ 'ã¨^ÕǨÏ=ÚH˜Î – q^ÕǨÏ=ÚH˜Î— J<Õ ÉèË^ŒO LO_»^Œ∞. D q+¨Ü«∞O XHõ\ ˜ Ô~O_»∞
™ê~°∞¡ =Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~°„ѨHõ~°}Ö’, P `«~°∞"å`« ‰õÄ_® QÆ∞~°∞Î KÕâß#∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 529
J\˜ì ^Œ$+≤ì 4,5 Éèí∂q∞HõÅÖ’ ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J~Ú`Õ Jk ã¨Ñ¨Î=∞Éèí∂q∞HõÖ’ ~°∂_èç
K≥O^Œ∞`«∞Ok. J\˜ì"åxH˜ =Ùº`å÷# ^Œâ◊Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® "≥O@#O>Ë LO@∞Ok. É’^èŒKÕ J\˜ì ^Œ$+≤ì
*Ï˝xH˜ `«Ñ¨ÊHõ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J*Ï˝xH˜ ZO`« q<åfl HõÅ∞QÆ^Œ∞.
r=#∞‡‰õΩÎÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡ÅO`å J\˜ì ^Œ$+≤ì Ü«∞O^Õ LO_ç, D Éèí∂q∞ÃÑ· áê^Œ~°ã¨OÖÏQÍ,
PHÍâ◊OÖ’ "åÜ«Ú=ÙÖÏQÍ xi¡Ñ¨ÎOQÍ D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. "Õ∞=∞O`å J\˜ì ^Œ$+≤ì
JÉèíºã≤ã¨∂Î D Éèí∂`«ÅOÃÑ· LO@∞<åflO. PHÍâ◊OÖ’ <å~°^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞, T~°úfiÖ’HÍÅÖ’
„|Ǩχ, q+¨µ‚=Ù, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ J\˜ì ^Œ$+≤ì<Õ Hõey LO@∞<åfl~°∞.
WHõ L^•ÌʼnõΩx q+¨Ü∞« O H˘#™êy^•ÌO. P`«_∞» ã¨~fi° ÉèÜ í ∞« q<åâ◊H~õ =° ∞QÆ∞ 'ã¨`åÎ ™ê=∂#º=Ú—
ÖËHõ 'r=#∞‡HõÎ=Ú— #∞ P„â◊~ÚOz „áê~°|úHõ∆Ü«∞O JÜÕ∞º =~°‰õΩ D '[QÆ`ü— J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ
QÆ$ǨÏOÖ’ =ã≤OKå_»∞. H˘O`«HÍÅO [iyáÈ~ÚOk. P `«~°∞"å`« P`«_»∞ '<Õh ^ÕǨÏ=Ú#∞
`«ºlOz q^ÕÇϨ =Ú‰õΩ_Î #» ∞ JQÆ∞^Œ∞#∞ QÍHõ!— J<Õ ^Œ$_è|» ∞kúx á⁄O^•_»∞. P„â◊=∞O #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi
XHõ Ѩ~°fi`«„áêO`«O KÕ~å_»∞. JHõ¯_» QÆÅ XHõ ÃãÅÜÕ∞\˜ X_»∞¤# Ѩ^•‡ã¨#O J=^èŒiOKå_»∞. Hõà◊√§
ã¨QOÆ =¸âß_»∞. HÍe=∞_»=∞`À QÆ∞^Œ=Ú#∞ x~ÀkèOz `˘q∞‡k WO„kÜ«∞^•fi~°=ÚÅ#∞ ã¨OÜ«∞=∞#O
KÕâß_»∞. z`«Î=ÚKÕ â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ UHõO KÕã≤ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ KÕ~åÛ_»∞.
ǨÏ$^ŒÜ∞« QÆ`« =$`«∞ÅÎ #∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ K≥`· #« º=ÚÖ’ UHõO KÕâß_»∞. „Hõ=∞OQÍ z^Œ#… ~°∂ѨÙ_≥<· å_»∞.
ã¨=∞=ÚQÍ L#fl HõO~îO° `À â’aèOKå_»∞. <åÅ∞Hõ#∞ HõO~î=° Ú Ü≥ÚHõ¯ T~°fiú „Ѩ^âÕ O◊ Ö’ „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\Ïì_∞» .
<≥=∞‡kQÍ „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ#∞ x~ÀkèOK«∞K«∂ =KåÛ_»∞. P`«_∞» WѨC_»∞ ^ŒO`«=ÚÅ`À ^ŒO`«=ÚÅ#∞
ã¨Ê $tOK«@O ÖË^Œ∞. `«# =∞<À^Œ$+≤ìx ÉÏǨϺ, JÉèíºO`«~°=ÚÅO^Œ∞ QÍh, T~°úfi, J^èÀÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞
QÍh, ~°∂Ѩ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞QÍh, â◊¥#º=Ú #O^Œ∞QÍh LOK«∞@ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO
z<凄`«=Ú #O^Õ ã≤÷`«∞_≥· L<åfl_»∞.
❖❖❖
11. „Ѩâ◊=∞#O
„áê}„Ѩ"åÇ¨Ï x~À^èŒO KÕ`« P`«x ^ÕǨÏ=Ú =∞#ã¨∞û "≥Ú^ŒÖˇ·#q `«=∞ K«OK«Å`«fi=Ú#∞
=^ŒeÃÑ\Ïì~Ú. WHõ P`«_∞» ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥,· „Ѩã#¨ fl=ÚY∞_≥,· z„^Œ∂ѨÙ_≥· „|Ǩ‡#O^•#∞Éè=í O á⁄O^•_»∞.
P`«x â◊s~°O QÆQÆ∞~˘Ê_çzOk. ~À=∞=ÚÅ∞ xHõ¯ÉÁ_»∞K«∞‰õΩ<åfl~Ú. „Hõ=∞OQÍ ''JO`«óHõ~°} =$uÎ
qÅÜ«∞O—— J#∞ JÉèϺã¨OKÕ`« z`ü ™ê=∂#º~°∂Ѩ=Ú# „Ѩ"ÕtOKå_»∞. „Ѩu aO|=Ú#∞ =^Œe,
aO|Éèí∂`«=∞QÆ∞ z<凄`«=Ú#∞ JÉèíºã≤OK«@O KÕ`« ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #O^Œ∞ „|Ǩ‡#O^Œ=Ú#∞
J#∞ÉèíqOKå_»∞. J\˜ì 'z`ü ã¨`«Î— #∞ J#∞ÉèíqOK«@O KÕ`«, H˘O`« ã¨=∞Ü«∂xH˜ `«# Ü≥ÚHõ¯
L^•ÌÅHõ ~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞~°z, „Hõ=∞OQÍ `«# Ü≥ÚHõ¯ ™êfi#∞QÆ`«"≥∞ÿ# x`«º „ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú ÖËHõ z`ü
™ê=∂#º ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^•_»∞. J#QÍ, D [QÆ`«∞Î HõO`«\ ˜H© P„â◊Ü«∞Éèí∂`«"≥∞ÿ ã¨~°fi^• JѨizÛù#fl
530
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥∞#ÿ \ì̃ P`«‡ ã¨`åÎÜ∞Õ <Õ#∞. J#∞ UHõ`åfi#∞Éè=í O á⁄O^•_»∞. qˆHÑ∆ =¨ ∞O`å ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ #tOK«QÍ,
ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥· ã¨~Àfi`«Î=∂#O^Œ „áêÑ≤Î á⁄O^•_»∞. Ju ã¨∞O^Œ~°=∞QÆ∞ =ÚYHÍOu`À Ѩ~°=∞ q„âßOu
á⁄O^•_»∞. „áê~°|ú=ÚÅ q<åâ◊#=ÚKÕ, rqOz LO_»QÍ<Õ ã¨~Àfi`«¯ $+¨ì=∞QÆ∞ x~°‡Å Ѩ^Œ=Ú
J=^èŒiOKå_»∞. WHõ P`«xÜ«∞O^Œ∞ z~°HÍÖÏ#∞QÆ`«"≥∞ÿ# ã¨O™ê~°„Éèí=∞ "≥Ú^ŒÅO\Ï ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k.
z„`«OÖ’ edOK«|_ç# z„`«OÖÏQÍ, ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x ÖÏQÍ â’aèOKå_»∞. ã¨fix~°‡Å Ѩ^Œ=Ú#
„Ѩâ◊=∞#O á⁄O^•_»∞. ã¨~°fiqHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, xifiHÍ~°∞_»∞, Ju™œO^Œ~°º ã¨fiÉèÏ=Ù_»∞ JÜ«∂º_»∞.
„|Ǩχ֒Hõ Ѩ~º° O`«=Ú QÆÅ ã¨~fi° ã¨∞Y=ÚÅ#∞ `«ºlOz"Õã#≤ "å_»Ü∂« º_»∞. U ÉÏǨϺ"≥∞#ÿ Sâ◊fi~°º"≥∞<ÿ å
ã¨~ˆ ZHõ¯_» XHõ QÆ_Ѥç ~¨ H° õ =O\˜^Ò`«∞O^À – J\˜ì "åH± JQÀK«~=° ∞QÆ∞ Ѩ~=° ∂#O^Œ=Ú#∞ á⁄O^•_»∞.
❖
P P#O^ŒO Z\ì̃k? =∞#O =∂@ÅÖ’ UO K≥ÑC¨ HÀQÆÅO? P L^•ÌʼnõΩ_»∞ WѨC_»∞ á⁄Ok#
„|Ǩ‡#O^Œ=Ú J=^èŒ∞Å∞ ÖËx^Œx K≥ѨÊ=K«∞Û. F ~å=∂! ã¨~°fir=~åã¨∞Å Ü≥ÚHõ¯ L`«Î"≥∂`«Î=∞
ÅHõ∆ ºO J^Õ. D JO`«∞ÖËx „|Ǩ‡O_»=ÚÅhfl ^•x Ü«∞O^Õ L<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« Jk JѨiq∞`«=Ú.
Jk D J#O`åHÍâ◊=Ú#∞ ‰õÄ_® `«# á⁄@ìÖ’ "åºÑ¨ÎO KÕã¨∞H˘x LOK«∞H˘#QÆÅ^Œ∞. JkÜÕ∞
k‰õΩ¯Åhfl ZšѨC_»∂ "åºÑ≤Oz L#flk. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ P^è•~°Éèí∂`«=¸, ѨiáÈ+¨Hõ=¸ J^Õ!
ZO`À ÉèÏQƺO KÕ`« =∂„`«"Õ∞ L`«Î=∞ r=ÙÅKÕ Jk ¿ãqOK«|_»∞`ÀOk.
ã¨~°fi"åH±–„Ѩ=$uΖx=$uΖxq∞`«Î-Láê^•# ^èŒ~°‡=ÚʼnõΩ Jk Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ^•x<ÕÕ
'ã¨`«º*Ï˝<å#O^Œ=Ú— Jx "Õ^ŒA˝Å∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. ZѨC_≥·<å 㨈~, 'Wk ã¨∞Y=Ú— J#∞@‰õΩ
HÍ~°}=Ú J^Õ.
L^•ÌʼnõΩ_»∞ J\˜ì â◊√^Œú „|Ǩχ=Ú ÖËHõ „|Ǩ‡#O^Œ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^•_»∞. P`«x r==Ú P
suQÍ q^ÕǨÏ`«fi=Ú x~°‡Å, J<åk „|ǨχÉèÏ==Ú á⁄Ok JHõ¯_Õ P~°∞ <≥ÅÅ =~°‰õΩ L#flk. P
`«~°∞"å`« P`«xKÕ Ñ¨i`«ºlOK«|_ç# Éè∫uHõ^ÕǨÏ=Ú P Ѩ~°fi`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ <å_»∞Å∞ J<Õ `«O`«∞=ÙÅ∞
Hõey g}=Öˇ XѨCK«∞#flk.
J#O`«~°O H˘O`«HÍÖÏxH˜ Ѩ~°fi`«Hõ#ºÅ`À ‰õÄ_ç# „ÉÏÇ≤χ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∂`«$QÆ}O XHÍ<˘Hõ
Éèí‰õΩÎx HÀÔ~¯Å∞ f~°Û\ÏxH˜ PHÍâ◊=Ú #∞O_ç P „Ѩ^ÕâßxH˜ =KåÛ~°∞. P =∂`«$QÆ}OÖ’ XHõÔ~·#
dOd}©^Õq P L^•ÌʼnõΩxKÕ Ñ¨i`«ºlOK«|_ç# Éè∫uHõ ^ÕǨxfl `«#‰õΩ H˜s@ Ǩ~°OQÍ KÕã¨∞H˘#flk.
=∞ǨÉèíQÆ=uÜ«∞QÆ∞ dOd}©^Õq t~À=∂Å Ü«∞O^Œ∞ P L^•ÌʼnõΩx ^ÕǨÏO â◊Ü«∞xOzOk.
❖
F ~åѶ¨∞"å! D ^Œ$â◊º=∞O`«\ ˜H© ã¨O|OkèOz# q"ÕHõ=Ú [xOK«QÍ ã¨∞ÊùiOKÕ P`å‡#O^Œ"Õ∞
WO^Œe ™ê~°O. P~°OÉèíO #∞O_ç, L^•ÌʼnõΩx q^ÕǨÏ=ÚH˜Î =~°‰õΩ QÆÅ Hõ^äŒ#O q<åfl=ÙHõ^•! Z=x
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ J~Ú`Õ WO^Œe Hõ^äŒ#O L`«Ê#fl"≥∞ÿ 'L`«Î~À`«Î~° Éèí∂q∞HõÅ#∞ J=^èŒiOK«∞@— J#∞
~°∂Ѩ=Ú# qã¨Îiã¨∞ÎO^À – J\˜ì"å_»∞ ^èŒ#∞º_»∞. J\˜ì"å_»∞ „uq^èŒ `åѨ=ÚÅKÕ `«Ñ≤OK«_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 531
J\˜ì"å_»∞ D „áêѨOzHõ q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨OK«i¿ãÎ ã¨OK«iOK«∞QÍHõ! J~Ú#ѨÊ\˜H©
''ã¨`«º=Ú, âßO`«=Ú, ã¨Ç¨Ï[ ã¨O`À+¨=Ú—— – J<Õ ã¨∞QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ g_»_»∞. ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆
Ѷ¨Å=Ú#∞ `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ∞`å_»∞.
❖❖❖
12. ^蕺#=Ú – qâı¡+¨}
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! =∞#O 'L^•ÌʼnõΩx q^ÕǨÏ=ÚH˜Î— „Ѩã¨OQÆOÖ’ K≥ѨCH˘#fl q^èŒOQÍ
h=Ù q"ÕHõ=Ú, "≥·~åQƺ=Ú, ã¨=∂^èŒ∞Å JÉèϺã¨O`À ‰õÄ_ç# "å_»"≥· ZѨÊ\˜Ü«∞>Ë¡ qǨÏiOK«∞.
P`«‡`À P`«‡ QÆ∞iOz K«Hõ¯QÍ qKå~°}KÕã≤ '"åºÑ¨Hõ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú— #O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^Œ∞. D
^Œ$â◊º=∞O`å LѨâ◊q∞OK«|_ç P`«‡Ñ¨^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O ã¨∞ã≤÷~°Ñ¨_Õ =~°‰õΩ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ J<ÕHõ
HÀ}=ÚÅ #∞O_ç qKå~°} H˘#™êyOKåe.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! 'qKå~°}— J#QÍ q∂ x~°fiK«# "Õ∞q∞\’ ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : 'qKå~°}— JO>Ë - âߢã¨Î=ÚÅ#∞ L`«Î=∞ |∞kú`À q#@O... z`«Î â’^èŒ#=Ú,
P`«‡`«`«Î fi ѨijÅ#... QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÅO^Œ∞ qâßfiã¨O... P`«‡=ã¨∞Î=ÙÃÑ· #=∞‡Hõ=Ú, ã¨^Œ=QÍǨÏ##∞
ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=@O... WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ x~ÀkèOz P`å‡#∞Éèí=O"≥·Ñ¨Ù `«~°eOK«@O
Z=fiiÔH·<å 㨈~, ''"≥·~åQƺ=Ú, P`«‡ zO`«<åÉèϺã¨=Ú, "Õ^•O`« âߢã¨Î „â◊=}=Ú, P`«‡
ѨsHõ∆, QÆ∞~°∞"åHõº qâßfiã¨=Ú, WO„kÜ«∞ x„QÆǨÏ=Ú, „Ѩ[˝ – J#∞ „Hõ=∞=ÚKÕ „|ǨχѨ^Œ=Ú
`«Ñ¨ÊHõ KÕ‰õÄ~°QÆÅ^Œ∞.
XHõ_»∞ ã¨~°fi=Ú#∞ `«ºlOz ˆH=ÅO „Ѩ[˝#∞ =∂„`«"Õ∞ P„â◊~Ú¿ãÎ, XHõ¯ „Ѩ[˝KÕ ‰õÄ_®
„|ǨχѨ^Œ=Ú Åaèã¨∞ÎOk.
h |∞kú *Ï˝#Ü«ÚHõ"Î ∞≥ ,ÿ Ju fHõ"‚∆ ∞≥ ÿ Jq^•ºHõàO◊ Hõ~Ç° Ï≤ `«"∞≥ ÿ LO_»\ÏxH˜ ã¨~fi° q^èŒ LáêÜ«∂Å∞
P„â◊~ÚOK«∞. XHõ"Õà◊ '"≥·~åQƺ=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê=∂„y ÖËHõáÈ=K«∞Û QÍHõ – J~Ú<å ‰õÄ_®
ã¨∞fHõ∆‚"≥∞ÿ# |∞kúx ã¨Oáêk¿ãÎ JO^Œ∞ x`«º=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú ã¨∞ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ „ѨHõ@# HÍQÆÅ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! q∂~°∞ Éèí∂`«, Éèíq+¨º`ü, =~°Î=∂#=ÚʼnõΩ Dâ◊fi~°∞_≥· L<åfl~°∞. q∂‰õΩ
#=∞㨯iã¨∂Î Ô~O_»∞ „Ѩâ◊flÅ∞ J_»∞QÆ∞K«∞<åfl#∞.
1. XHõ "≥·Ñ¨Ù =º=Ǩ~° `«`«Ê~°∞_≥· LO@∂<Õ, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù ã¨=∂kèã≤÷`«∞x =Öˇ, q„âßOu
á⁄O^Œ∞K«∞#fl\˜ì *Ï˝x Z=Ô~·<å L<åfl~å?
2. XHõ_»∞ XHõ UHÍO`« ã¨÷ÅOÖ’ ã¨=∂kè xÜ«∞=∞=Ú#∞ J#∞+≤ªOK«∞K«∞<åfl_»#∞HÀO_ç.
=∞~˘Hõ_»∞ ã¨=∂kèx+¨µª_≥· ‰õÄ_®, =º=Ǩ~°`«`«Ê~°∞_≥· D [<å=o =∞^茺 ã¨OK«iã¨∞Î<åfl_»#∞HÀO_ç.
D W^ŒÌiÖ’ „âı+¨µª_≥=_Ò`å_»∞?
532
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ~å=∂! Jã¨Å∞ 'ã¨=∂kè— JO>Ë Uq∞@x h=#∞‰õΩO@∞<åfl"À K≥ѨC.
N~å=Ú_»∞ : ''QÆ∞} ã¨=Ú^•Ü«∞ ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ D ^Œ$â◊º„ѨÑO¨ K«=∞O`å J<å`«‡ÜÕ∞—— – Jx „QÆÇÏ≤ OK«@O.
J@∞¡ ѨiH˜OK«∞@ KÕ`« JO`«óHõ~°}O j`«Å`«fiO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. J\˜ì ã≤÷uÜÕ∞ 'ã¨=∂kè— Jx K≥ѨÊ
|_»∞`ÀO^Œx <å Jaè„áêÜ«∞O.
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : D ^Œ$â◊º=Ú`À =∞#‰õΩ ã¨O|O^èŒO ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_»∞`ÀOk? =∞#ã¨∞û LO_»∞@
KÕ`«<Õ Hõ^•! ''J\˜ì =∞<Àã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# ^Õn P`«‡Ü«∞QÆ∞ <å‰õΩ ÖË^Œ∞—— – Jx x~°‚~ÚOK«∞H˘#fl
`«~°∞"å`«, ѨÓ~°‚HÍ=Ú_≥· ‰õÄ_® XHõ_»∞ =º=Ǩ~°Ñ¨~°∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. =∞~˘Hõ_»∞ UHÍO`«=Ú #O^Œ∞
ã¨Oã≤÷`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
"åi^ŒÌ~°∂ JO`«óHõ~°}OÖ’ ѨÓ~°‚HÍ=ÚÖË. Hõ#∞Hõ W^ŒÌ~°∂ ã¨∞Y=O`«∞ÖË! ZO^Œ∞HõO>Ë, ã¨~°fi
`«áÈ^蕺<å^Œ∞Å JOu=∞ Ѷ¨e`«O Uq∞\˜?... JO`«óHõ~°} j`«Å`«fi"Õ∞!
XHõ_»∞ XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ã¨=∂kèx P„â◊~ÚOKå_»#∞‰õΩO^•O!... HÍh P`«x JO`«ó
Hõ~°}O =∂„`«O J<ÕHõ JO`«óHõ~°} =$`«∞ÎÅKÕ K«OK«Å=∞QÆ∞K«∞#fl^Œ#∞HÀ ... P ã¨=∂kè Ñ≤zÛ"åx
QÆO`«∞Å =O\˜^Õ Hõ^•! J\Ï¡H͉õΩO_® =∞~˘Hõ_»∞ J<ÕHõ q+¨Ü«∞Ѩ~°OѨ~°Å =∞^茺 `åO_»=#$`«ºO
KÕã¨∂Î LO_»QÍ P`«x z`«Î=Ú =∂„`«O "åã¨<å~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO@∂ LO>Ë – P`«x =∞#óã≤÷u XHõ
„Ѩ|∞^Œ∞úx UHÍO`« ã¨=∂kèã≤÷u`À ã¨=∂#"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! =º=Ǩ~°`«`«Ê~°∞_»QÆ∞ *Ï˝x, J~°}ºOÖ’ UHÍO`åxfl P„â◊~ÚOz# *Ï˝x
- W^Œ~Ì ∂° XHõ¯>Ë#Ü«∂º! "åi~°∞=Ù~°∞ ã¨Oâ◊Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ á⁄Ok#"åˆ~ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
XHÍ<˘Hõ_»∞ XHõ Hõ^äŒ qO@∞<åfl_»#∞HÀ... HÍh, P`«x JO`«~°OQÆ ÅHõ∆ º – L^ÕÌâ◊=ÚʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# =ÚYºz`«Î qÉèÏQÆO =∞Ô~Hõ¯_À ã¨OÅQÆfl"≥∞ÿÜ«Ú#fl^Œx J#∞‰õΩO^•O... JѨC_®`«_»∞
P Hõ^䌉õΩ ã¨O|OkèOz# áê„`«Å ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `å#∞ á⁄O^Œ∞`å_®? ÖË^Œ∞. J\Ï¡ˆQ, "åã¨#Å∞
#tOz# `«~°∞"å`« D z`«Î=Ú „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiÎã¨∂Î<Õ, 'x~°fiiÎOK«xk—QÍ, J#QÍ, JHõ~°ÎQÍ
LO_çáÈQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
WOH˘Hõ ^Œ$ëêìO`«O q#∞. XHõ_»∞ `«# JOQÆ=ÚÅ#∞ Hõ^ŒÅÛ‰õΩO_® KÕëêì~°Ç≤Ï`«∞_≥· â◊Ü«∞ºÃÑ·
x^Œ∞iã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ... HÍh, J`«x z`«Î=Ú QÀuÖ’ Ѩ_çáÈ`«∞#fl@∞¡QÍ HõÅ HõO\’O^Œ#∞‰õΩO^•O
... JѨC_®`«x z`«=Î Ú ÉèÜ
í ∂« O^Àà◊Å#`À 'Ѩ_áç È=Ù@— J#∞ Hõ~ΰ $`«fi=Ú J#∞Éèqí ã¨∂Î LO@∞Ok...
HÍà◊¥§ KÕ`«∞Å∞ ѨkÅOQÍ â◊Ü«∞ºÃÑ· q„â◊q∞ã¨∞Î#flѨÊ\˜H˜ ‰õÄ_®... Ѷ¨∞# "åã¨#Å`À ‰õÄ_ç#
z`«Î=Ú ÉèÏ=#ÅKÕ U~°Ê_ç# ã¨Oã¨HõÎ`«Å‰õΩ Hõ~°ÎÜÕ∞ JQÆ∞K«∞#flk.
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ JHõ~°Î $`«fi"Õ∞ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∂kè. JkÜÕ∞ ˆH=bÉèÏ==Ú‰õÄ_®. JkÜÕ∞
Ѩ~°=∞ã¨∞Y=Ú. q„âßOu.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 533
J~Ú<å XHõ „Ѩâ◊fl. ''^蕺#=Ú-J^蕺#=Ú, ã¨=∂kè–Jã¨=∂kè—— ...J#∞ â◊|Ì=ÚÅ#∞
^Õxx ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx K≥ѨCK«∞<åfl~°∞? â◊s~°=Ú#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘<å? HÍ<Õ HÍ^Œ∞. â◊s~°=Ú
Hõ^ŒÅ =K«∞Û, Hõ^ŒÅHõ áÈ=K«∞Û. z`«ÎO Ü≥ÚHõ¯ K«OK«Å`«fi–JK«OK«Å`«fi=ÚÅ<Õ 'Jã¨=∂kè–ã¨=∂kè—
Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. HÍ|\˜ì ~åѶ¨∞"å! h=Ù "åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ J\˜ì z`«Î=Ú#∞ JO‰õΩ~°~°Ç≤Ï`«O
KÕÜ«∂e. "åã¨<å~åÇ≤Ï`«º=Ú`À ‰õÄ_ç# =∞#ã¨∞û<Õ ã≤÷~°`«fi=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=OQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞.
JkÜÕ∞ ^蕺#=Ú, ˆH=b ÉèÏ==Ú, ã¨=∂kè ‰õÄ_®. "åã¨<å~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û J`«∞º#fl`«=∞QÆ∞
„|Ǩχ Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ ^•i fÜ«∞QÆÅ^Œ∞. P „ÉÏǑχã≤÷uÜÕ∞ "≥∂Hõ∆O. Ѷ¨∞#"åã¨#Å`À ‰õÄ_ç# z`«Î=Ú
~°Hõ~°HÍÅ Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ#∞ HõeyÜ«Ú#fl^ŒQÆ∞K«∞#flk. P Hõ~°Î $`«fi=ÚÅ ^•fi~å ^Œ∞óY=ÚÅhfl =zÛ
=ÚOy@ "åÅ∞K«∞<åfl~Ú. Wk „QÆÇ≤ÏOz h=Ù "åã¨#Å#∞ ã¨∂Hõ;`«~°=Ú KÕ~Ú.
❖
'ã¨=∂kè— J#∞ ^•xH˜ =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù #∞O_ç x~°fiK«#O q#∞-
[QÆ`«∞Î ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜`À ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿÜ«Ú#fl D ^Œ$â◊º=Ú #O^Œ∞ ''Wk <Õ#∞, Wk
<åk—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅ JǨÏOHÍ~°–=∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. "å\˜ #∞O_ç WK«Ûù,
ÉèíÜ«∞=Ú, â’Hõ=Ú L`«ÊuÎ J=ÙK«∞<åfl~Ú. ''<åk—— J#∞#k z`«Î=Ú #∞O_ç "≥Ú^ŒÅO@ `˘ÅyOK«
|_ç`Õ, J\˜ì"åx P`«‡ „ѨâßO`«Ñ¨_»∞`«∞Ok. J\˜ì „ѨâßO`«ã≤÷uÜÕ∞ ã¨=∂kè.
Hõ#∞Hõ ~å=∂! J\˜ì ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éè=í =Ú #O^Œ∞, D Hõ~‡° Å∞ KÕÜ∞« @O, KÕÜ∞« HõáÈ=@O
XHõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œx h=Ù „QÆÇ≤ÏOKåe. ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ 'JǨÏ"£∞ – =∞=∞—
J#∞ Jaè=∂#=ÚÅ#∞ `«ºlOz, P `«~°∞"å`« WHõ h Jaè=∞`å™ê~°O K«iOK«∞.
XHõ H˘O_»ÃÑ· UHÍO`«OQÍ LO_»∞. ÖË^•... QÆ$ǨÏã¨∞÷_»"≥· =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞.
Ô~O_»∂ h‰õΩ XHõ¯>Ë J=Ù`å~Ú.
U QÆ$ǨÏã¨∞÷_≥·`Õ JǨÏOHÍ~åk ^À+¨=ÚÅ#∞ #tOѨ*Ëã≤ ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«ÎO ã¨OáêkOK«∞
‰õΩO\Ï_À – J\˜ì QÆ$ǨÏO P`«xH˜ x~°˚#„Ѩ^Õâ◊OÖ’x P„â◊=∞O`À ã¨=∂#"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. ã¨=∂Ç≤Ï`«
^Œ$+≤ì Hõey, x`«º – JѨ~ÀHõ∆ã≤÷u á⁄Ok#\˜ì h=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ QÆ$ǨÏ=¸ XHõ¯>Ë, J~°}º=¸
XHõ¯>Ë. PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ ^Œ$ëêì º 'Wk QÆ$ǨÏ=Ú – Wk J~°}º=Ú— J#fl
`Õ_® ZHõ¯_»∞#flk? 'z`«Î=Ú— J<Õ =∞ǨHÍâ◊OÖ’ 'âßO`«=Ú— J#∞ ã¨fiã¨÷`« ã¨OáêkOK«∞H˘x
L#fl"åxH˜ [# ã¨=¸Ç¨Ï=ÚKÕ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ# #QÆ~°O ‰õÄ_® x~°˚# =#"Õ∞. ~åQÍk =$`«∞ÎÅKÕ
qˆH∆Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl z`«Î=Ú QÆÅ =¸_è»∞#‰õΩ x~°˚# =#O ‰õÄ_® J<ÕHõ [# ã¨=∞‡~°÷=ÚÅ∞ –
ã¨=∂Kå~°=ÚÅ`À xO_ç# #QÆ~°=∞QÆ∞K«∞#flk.
❖❖❖
534
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
13. z`«Î qzH˜`«û
D ã¨O™ê~° r=Ùx z`«=Î Ú xO_® J<ÕHõ ~åQÆ, ^Õfi+¨, ÉèÜ í ∞« =ÚÅ`À ‰õÄ_ç# q+¨Ü∞« Ѩ~O° Ѩ~Å° ∞
xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ L<åfl~Ú. q+¨Ü«∞=ÚÅhfl Å~Ú¿ãÎ, JѨC_»∞ "åã¨<åc[=Ú =∂„`«"Õ∞ q∞ye, z`«Î=Ú
ã¨∞+¨µÑ¨Î ^Œâ◊#∞ á⁄O^Œ∞`«∞Ok. WHõ "åã¨<å c[O ‰õÄ_® `˘Åy`Õ, PÃÑ· z`«Î=Ú âßO`«=∞Ü«∞"≥∞ÿ
LO@∞Ok. P âßO`«=∞Ü«∞z`«Î"Õ∞ "≥∂Hõ∆O á⁄O^Œ∞`«∞Ok. JO`Õ QÍh, q+¨Ü«∞ ã¨Ç≤Ï`« z`«Î=Ú
Z\Ï¡ á⁄O^Œ∞`«∞Ok?
Wk „QÆÇ≤ÏOz, ~å=∂! PÃÑ· Uk, Z@∞¡ Lz`«=∞#∞‰õΩO\Ï"À J\Ï¡ˆQ PK«iOK«∞. ã¨=∂kè
Ü«∞O^Œ∞#fl\˜ì „^Œ+¨ì P`«‡#∞ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚʼnõΩ, q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ, ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#kQÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. `å#∞ =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞ L#flѨC_»∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅ ~°∂Ѩ=ÚQÍ
L#fl@∞¡ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. Z=xѨ@¡ ~åQÆ – ^Õfi+¨=ÚÅ∞ #tOzáÈ`åÜ≥∂, Z=xH˜ ã¨=∞ã¨Î
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ „|Ǩχ=ÚQÍ, ã¨=∞~°∂Ѩ=ÚQÍ HõxÑ≤™êÎÜ≥∂ – J\˜ì qâßÖÏHÍ~°Ü«Ú`«∞_Õ 'ã¨=∂kè
ã≤÷`«∞_»∞— J#|_»`å_»∞.
qO@∞<åfl"å ~å=∂! =∞~°Å XHõ™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«Î=Ú *Ï„QÆ`«∞ÎÖ’x –
ã¨fiѨfl=ÚÖ’x PÜ«∂ ã¨=∂"Õâ◊=ÚÅ#∞, ã¨~°fi ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ „|Ǩχ~°∂Ѩ=Ú QÍ<Õ
gH˜∆OK«∞K«∞#flk. ã¨fiѨfl „^Œ+¨ì ã¨fiѨflOÖ’ K«∂KÕq ã¨fiѨfl„^Œ+¨ì HõO>Ë "ÕÔ~·#k HÍ#>Ë¡, *Ï„QÆ`ü „^Œ+¨ì
‰õÄ_® *Ï„QÆ`üÖ’ K«∂KÕk P *Ï„QÆ`ü „^Œ+¨ì‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn HÍ^Œ∞. *Ï˝x JO`«~°∞‡Y"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û
HõÅ"å_≥· `å#∞ x„kã¨∞Î#flѨC_»∞, "Õ∞ÖÁ¯x L#flѨC_»∞, #_»∞K«∞K«∞#flѨC_»∞, `≥eã≤# `≥eÜ«∞x
„Ѩ^ÕâßÅÖ’ L#flѨC_»∞ ''D `«@ã¨÷ |_»∞K«∞#fl^ŒO`å P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞—— – Jx
„QÆÇ≤ÏOz LO@∞<åfl_»∞. ZO^Œ∞HõO\Ï"å? „áê}˜HÀ@¡ KÕ`«, Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ
KÕ`« xOѨ|_ç L#fl D ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î JO`«~°∞‡Y^Œ$+≤ì QÆÅ"åxH˜ q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œ∞. W^ŒO`å P`«xH˜
ZO^Œ∞‰õÄ LѨHõiOK«Hõ, ã¨^• â◊¥#º~°∂Ѩ=Ú<Õ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
❖
^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨~fi° ^蕺ã¨Å∞, ("å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# HÍ=∞, „HÀ^è,Œ Ö’Éè=í ÚÅ∞)
LѨâ◊q∞Oz#ѨC_»∞ JO`«óHõ~°}OÖ’ j`«Å`«fiO (Calmness & Tranquility) KÀ@∞KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok.
J\˜ì"å_»∞ 㨈~fiã¨~°fi„`å „Ñ¨âßO`«`«#∞ ^Œi≈OK«QÆÅ_»∞.
J#Îã¨Î $ëȂѨ`«áêÎ<åO ^•=^•Ç¨Ï=∞Ü«∞O [QÆ`ü I
Éèí=`«ºdÅ[#∂Î<åO Ü«∞^Œ#Îã¨Î^ŒƒÇ≤Ïó ã≤÷`«"£∞ II (â’¡ 34, ã¨~°æ 56)
WHõ `«k`«~° ã¨O™ê~°r=ÙÅ JO`«~°OQÆOÖ’ '`«$+¨‚— J<Õ Jyfl*ÏfiÅ U~°Ê_ç LO_»@O KÕ`«
"åiH˜ D [QÆ`«ÎO`å ^•"åyflKÕ xO_ç L#fl@∞¡QÍ =∞iÜ«Ú, ^•Ç¨Ï=∞Ü«∞"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk. JO`«ó
Hõ~°}O U q^èŒOQÍ LO>Ë ÉÏǨϺ[QÆ`«∞Î P suQÍ<Õ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 535
z`«"Î ∞Õ ÉÏǨϺ=Ú# [QÆ`∞« QÎ Í „áêÑ≤OÎ K«∞K«∞#fl^Œx *Ï˝#∞Å∞ ZiyÜÕ∞ L<åfl~°∞. D JO`«iHõO∆ ,
Ѩ$käq, "åÜ«Ú=Ù, PHÍâ◊=Ú, Ѩ~°fi`«=Ú, #^Œ∞Å∞, k‰õΩ¯Å∞ – W=hfl JO`«óHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯
qq^èŒ ~°Hõ=ÚÖˇ·# ã¨ÊO^Œ# qÉèÏQÆ=ÚÖË J~ÚLO_ç, ÉÏǨϺ=Ú# `ÀK«∞K«∞<åfl~Ú. z`«Î=Ú ÖËx^Õ
ÉÏǨϺ"Õ∞ LO_»^Œ∞.
=∞é˜]K≥@∞ì #∞O_Õ =∞é˜] q`«∞ÎÅ∞ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞K«∞#fl@∞¡ ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ QÆÅ
D [QÆ`«∞Î ÉÏǨϺ=ÚQÍ QÀK«i™ÈÎOk. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Ug‰õÄ_® ÉÏǨϺ=Ú# QÍx, JO`«~°=Ú#
QÍh ÖË=Ù. JO`å ѨÓ~°fi"åã¨#Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ r=Ù#‰õΩ J#∞Éèí==∞=@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ
z#fl _»cƒÖ’ LOK«|_»¤ Hõã¨∂ÎiÜ≥ÚHõ¯ ã¨∞"åã¨# P K«∞@∞ì„ѨHõ¯Å "åºÑ≤Oz LO@∞#fl@∞¡, Ö’# QÆÅ
P`«‡ `«`«Î fi"Õ∞ ÉÏǨϺ=Ú# [QÆ^•HÍ~°=ÚQÍ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. J#QÍ P`«‡ÜÕ∞ qâßÅ`«fi=ÚKÕ
ÉÏǨϺ=Ú# [QÆ„^Œ∂Ѩ=ÚQÍ#∂, JO`«~°=Ú# JǨÏOHÍ~°~°∂Ѩ=ÚQÍ#∂ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk.
J~Ú`Õ, XHõ =ÚYºq+¨Ü«∞O. ÉÏǨϺ=Ú# D [QÆ`«∞Î QÍx, JO`«~°=Ú# JǨÏOHÍ~°O
QÍh, P`«‡ HÍ^Œ∞. Jk ã¨∂÷Å"≥∞ÿ# U ~°∂Ѩ=¸ HÍ^Œ∞. P Ô~O_ç\ ˜ Ü«∞O^Œ∂ J#∞ã¨∂º`«"≥∞ÿ L#fl
qÉèí∞ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨<凄`«"Õ∞ Jk. P`«‡ `«# Ü≥ÚHõ¯ PO`«iHõ=∞QÆ∞ z`«Î=Ú U ѨÓ~°fi"åã¨#Å`À
Hõey L#fl^À – `«^Œ#∞™ê~°"Õ∞ |Ç≤Ï~°∞‡YOQÍ `«k`«~° [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. D *Ï„QÆ`ü
"åã¨#ÅKÕ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’ ã¨fiѨfl=∞<À ~å[º=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® QÍOK«∞K«∞#flk. ÉÏǨϺ=Ú #O^Œ∂,
JO`«~°O #O^Œ∞ ‰õÄ_® J#∞ã¨∂º`«"≥∞ÿ L#fl 㨄^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ #∞O_ç D [QÆ`«∞Î J#∞^•xfl =∞#O
"Õ~°∞ KÕâß=∂, JѨC_ô [QÆ`«∞Î J#|_Õk =∞$`«„áêÜ«∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. J@∞¡ "Õ~°∞ KÕÜ«∞#O`«
HÍÅO D ÉÏǨϺ, JÉèíºO`«~°=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ<Õ `˘ÅQÆ=Ù. JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~°=ÚÅ 'J^蕺㨗 KÕ
Ѩ^•~å÷Å JÅÊ, JkèHõ ÉèË^Œ=Ú QÆ∞iOz# ÉèíÜ«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fi
ÉèË^•Å‰õΩ Jf`«fi=Ú JÉèϺã¨O KÕã¨∂Î LO_®e.
=∞<À"åºkèKÕ xǨÏ`«∞_»QÆ∞K«∞#fl r=Ù#‰õΩ D PHÍâ◊O, Éèí∂q∞, Ѩ~°fi`«=Ú, #^Œ∞Å∞, kâ◊Å∞
...W=hfl PkèÉè∫uHõ – Pkè^≥·qHõ – P^蕺u‡Hõ `åѨ=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î<Õ LO@∞<åfl~Ú. =∞<À
"åºkè `˘ÅˆQk Z\Ï¡?
Ü«∞™êÎ fi`«‡~°uˆ~"å#Îó ‰õΩ~°fi#¯ˆ~‡¢xÌÜ≥ÿ∞ó „H˜Ü«∂ó I
# =⒠ǨÏ~°¬â’HÍÉèϺO 㨠ã¨=∂Ç≤Ï`« LK«º`Õ II (â’¡ 43, ã¨~°æ 56)
Z=fi_≥·`Õ JO`«~°=Ú# P`«‡Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ „Ñ‘u Hõey LO\Ï_À, JO`«\Ï ã¨<凄`«=∞QÆ∞
P`«‡<Õ gH˜∆ã¨∂Î LO\Ï_À – J\˜ì"å_»∞ D ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ Ñ¨@∞ì|_»_»∞. J\˜ì"å_»∞ Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅKÕ
„H˜Ü«∞Å∞ X#~°∞ÛK«∞#flѨÊ\˜H© ǨÏ~°¬ – â’Hõ=ÚʼnõΩ =â◊√_»∞HÍ_»∞. WHõ, J`«_»∞ 'ã¨=∂kèã≤÷`«∞_»∞— Jx
JxÑ≤OK«∞‰õΩO\Ï_»∞. „ѨâßO`«|∞kúHeõ y, JO`«\Ï P`«‡#∞ QÍOK«∞K«∂, WHõ „áêѨOzHõ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ
QÆ∞iOz â’H˜OK«H,õ "å\˜x `«ÅK«Hõ LO_Õ"å_»∞ ã¨=∂kèÑ~¨ ∞° _»∞. J\˜ì ã¨∞ã≤u÷ H˜ KÕi#\˜ì =∞ǨÏhÜ«Ú_»∞
L`«ÊuÎ – q<åâ◊#Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞ÎÜ≥ÚHõ¯ QÆux gH˜∆ã¨∂Î, JA˝ÅO^Œ∞ „Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ LO@∞#fl D
JǨÏO=∞=∞`åfik ^Œ$+¨µìÅ#∞ K«∂z #=Ùfi‰õΩO@∂ LO\Ï_»∞.
536
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨=∂kè |∞kú - ''ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ ÔH~°@=ÚÅÖ’ „ѨuaOaOK«@O [~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞
JHõ¯_» "≥O_çfQÆÅ∞ L#fl@∞¡ „Éèí=∞ HõÅ∞QÆ=K«∞Û QÍHõ! Jq "≥∞é∞ѨÙÖË QÍh "≥O_çfQÆÅ∞ ZÖÏ
J=Ù`å~Ú? „Ѩ`«ºQÍ`«‡ÜÕ∞ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <å Ü«∞O^Œ∞ D JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞
QÍh, `«k`«~° [## =∞~°}Ïk qHÍ~°=ÚÅ∞ QÍh LO_»*ÏÅ=Ù. <Õ#∞ ã¨~°fi^• Jã¨OQÆ∞_»#∞.
J^≥· fi`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. ‰õÄ@ã¨∞÷_»#∞. ã¨=∞~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú<Õ <Õ#∞.—— J#∞#^Õ ã¨=∂kè |∞kú.
HÍ|\˜ì P`«x Ѩ@¡ r=ã≤÷u, JǨÏOHÍ~°=Ú, ^Œ$â◊º=Ú, [QÆ`«∞Î "≥Ú^ŒÖˇ·# qÉèÏQÆ=ÚÅ∞ LO_»=Ù.
=∞#ã¨∞û LO_»^Œ∞. P =∞#ã¨∞û KÕ¿ã HõÅÊ#Å∂ LO_»=Ù. ã¨~åfi`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ J\˜ì *Ï˝x =∂„`«"Õ∞
LxH˜ Hõey#"å_»∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. WHõ `«H˜¯#"å~°∞ ÖËx"åˆ~ J=Ù`å~°∞. J\˜ì ã¨=∞^Œi≈ PHÍâ◊=Ú
=Öˇ ã¨fiK«∞Ûù_≥· LO\Ï_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! ã¨=∞^Œi≈Ü≥ÚHõ¯ âߢã¨ÎqÇ≤Ï`« qâıëêÅ∞ Z\Ï¡ LO\Ï~Ú?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : J\˜ì ã¨=∞^Œi≈ PHÍâ◊=Ú =Öˇ ã¨fiK«∞Ûù_≥· LO\Ï_»∞. ã¨Ç¨Ï[O QÍ#∞, ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúO
QÍ#∞ Ö’HÍ#∞‰õÄÅ=Ú H˘~°ÔH· âߢã¨Î, tëêìKå~°=ÚʼnõΩ Jq~°∞^Œú"≥∞ÿ# ÉÏǨϺ„H˜Ü«∞Å∞ X#~°∞ÛK«∂
LO\Ï_»∞. ǨÏ~°¬, „HÀ^èŒ – qHÍ~°=ÚÅ∞ Z^Œ∞~°∞ Ѩ_ç#ѨC_»∞ tÅ, H˘Ü«∞ºÅ =Öˇ K«eOK«Hõ âßO`«
ã¨fiÉèÏ=Ù_≥· LO\Ï_»∞. ã¨~°fir=ÙÅ#∂ `«#=Öˇ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. ã¨fiÉèÏ=OQÍ<Õ Ñ¨~∞° Å „^Œ=º=ÚÅ#∞
=∞\˜ìQÆ_»¤Å =Öˇ K«∂™êÎ_»∞. J\˜ì"åx ^Œ$¿+ì ã¨i J~Ú# ^Œ$+≤ì.
J*Ï˝x - J*Ï˝x ^Œ$+≤ì ZÖÏ LO@∞O^À ‰õÄ_® K≥ѨÙ`å#∞. WHõ¯_ç ã¨∞=~°‚=Ú, Sâ◊fi~°º=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x P`«_»∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ QÍOK«_»∞. áÈh, 㨄^Œ∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ QÍOK«∞`å_®...
Jn ÖË^Œ∞. P`«xH˜ 㨄^Œ∂áê#∞Éèí="Õ∞ ÖË#ѨC_»∞ 㨄^Œ∂Ѩ=ÚQÍ Z\Ï¡ QÍOK«∞`å_»∞? *Ï˝x
=∂„`«"Õ∞ D Ѩ^•~°÷ *ÏÅ=Ú#∞ q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚQÍ#∂, 㨄^Œ∂Ѩ=ÚQÍ#∂ ‰õÄ_® QÍOK«QÆÅ_»∞.
❖
L`«Î=∂â◊Ü«∞=Ú Hõey, „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok#"å_»∞ ^èŒ#Ç‘Ï#∞_»∞ HÍ=K«∞Û. ÖËHõ Sâ◊fi~°º
=O`«∞_»∞ HÍ=K«∞Û. P`«xH˜ Ѩل`«∞Å∞, |O^èŒ∞=ÙÅ∞ LO_»=K«∞Û ... LO_»HõáÈ=K«∞Û. „áêѨOzHõ"≥∞ÿ#
JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ã≤÷u á⁄O^Œ=K«∞Û ... á⁄O^ŒHõáÈ=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© P`«_»∞ =∂„`«O ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥·,
ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚÅKÕ, „áêáê΄áêѨÎ=ÚÅKÕ P@OHõѨ~°K«|_»*ÏÅHõ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ U~°Ê_ç LO@∂
LO\Ï_»∞. J\˜ì"å_»∞ J<ÕHõ Éè’QÆ=ÚÅ`À ã¨fi[#∞Å`À xO_ç L#fl QÆ$ǨÏ=Ú #O^Œ∞ L<åfl... ÖËHõ
ã¨~fi° Éè’QÆq~°`∞« _≥· [#~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ H©HÍ~°}ºOÖ’ UHÍO`«OQÍ L<åfl... HÍHõ, =∞#‡^ä∞Œ x f„="ÕQ=Æ Ú#∞
á⁄O^Œ∞`«∂ =∞^Œºáê#~°`«∞_≥· L<åfl... |Ç≤Ï~°OQÆ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ #$`«ºO KÕã¨∂Î L<åfl... ÖË^•,
ã¨~°fi=Ú#∞ Ѩi`«ºlOz [\Ï^è•i J~Ú Ñ¨~°fi`«QÆ∞ǨÏÖ’ `«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∂Î =∞ø#„=`«∞_≥· L<åfl...
ã¨^•, K«O^Œ#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨∞QÆO^èŒ „^Œ=º=ÚÅ∞ XO\˜H˜ JÅ^Œ∞H˘x ¢ã‘ÎÅ#∞ ÖÏeã¨∂Î L<åfl...
PÜ«∂ Ö∫H˜Hõ HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ L<åfl... `«# *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ |eq∞KÕ ^Õx KÕ`å
`åHõ|_»‰õΩO_® LO\Ï_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, P`«_»∞ =∞#ã¨∞û#∞ qHÍ~° ~°Ç≤Ï`«OQÍ LOK«∞‰õΩO\Ï_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 537
=∞<À–^ÕǨÏ=Ú ÅO^Œ∞ P`«_»∞ JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«HõáÈ=@O KÕ`«, P`«_»∞ Uk X#~°∞Û
K«∞#flѨÊ\˜H© X#~°Ûx"å_»∞ J~Ú LO@∞<åfl_»∞. |OQÍ~°=Ú |∞~°^ŒÖ’ Ѩ_ç#O`« =∂„`«O KÕ`«
Jk `«# ã¨Ç¨Ï[ã≤^Œú=∞QÆ∞ ã¨fi„ѨHÍâ◊=Ú#∞ =^Œ∞Å∞‰õΩO@∞O^•? ÖË^Õñ!
WHõ J*Ï˝#∞ÅO\Ï"å? "åà◊√§ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ¿ãqã¨∞Î#flѨC_»ÖÏ¡ "åã¨#Å∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞
‰õΩO@∞<åfl~°∞. J*Ï˝# "åã¨#Å`À WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ J*Ï˝# =∂~°æOÖ’ LѨÜ≥∂yã¨∂Î ... WOHÍ
WOHÍ ™êO™êiHõ ^Œ$+¨µìÅ#∞, ã¨O™ê¯~åÅ#∞ JkèHõO KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Éè’Qƺ=ÚÖˇ·#\˜ì â◊|,
ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^èŒ=ÚÅ∞ "åi =∞#ã¨Î`«fi=ÚÅÃÑ· ÃÑ`«Î#O K≥ÖÏ~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
HÍ|\˜ì, qA˝_≥·#"å_»∞ D Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅ QÆ∞iOz ã¨i J~Ú# J=QÍǨÏ# Hõey
LO_®e. JѨC_»∞ P`«x Ѩ@¡ ã¨~°fi=ã¨∞Î=ÙÅ∞ `«=∞O`«@ `å"Õ∞ HÍÅ„Hõ=∞OQÍ â◊q∞™êÎ~Ú. ''J<ÕHõ
=ã¨∞Î=ÙÅ ã¨`«Î—— – Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ==ÚKÕ z`«Î=Ú #O^Œe Hõà◊OHõ=ÚÅhfl ã¨fiÜ«∞OQÍ #t™êÎ~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! Jã¨Å∞ "åã¨#Å∞ ZÖÏ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~°=ÚÅ J^蕺㨠KÕ`<« Õ '"åã¨#— J#|_Õ J#~°O÷ U~°Ê_»∞`ÀOk.
Ѷ¨e`«"Õ∞q∞\˜? P#O^Œ"Õ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D r=Ùx rq`«=∞O`å J<ÕHõ s`«∞Öˇ·# ^Œ∞ó
Y=ÚʼnõΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿáÈ`ÀO^Õ! JǨÏOHÍ~°O #tOzO^•... *Ï˝#O `«#O`«@`å<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ
qHõã≤ã¨∞ÎOk. J\˜ì *Ï˝# „ѨÉèÏ=OKÕ`« JO`«óHõ~°}OÖ’ ã¨=∞`«fiO L^Œ~Ú™ÈÎOk. XHõ_»∞ pHõ\’¡
"≥∞`«Î\ ˜ „`å_»∞#∞ `åH˜ 'J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞— Jx J~°z, QÆ_»QÆ_» =}∞‰õΩK«∞<åfl_»#∞HÀ.... ''Jk áê=Ú
HÍ^Œ∞, „`å_Õ—— Jx `≥eã≤áÈ`Õ qHÍ~åÅhfl =∞@∞=∂Ü«∞=∞ø`å~ÚHõ^•!
HÍ|\˜ì ~å=∂! *Ï˝#=Ú ã¨OáêkOz, `«^•Ìfi~å ^Õx`À#∂ ã¨O|O^èŒ=Ú ÖËx"å_»"≥· LO_»∞.
Ü«∞`«¯~Àu Ü«∞^Œâßflu Ü«∞^ŒÌ^•u AǨϟu"å I
#`«[˝ã¨º #`«„`«*’˝ =∂-Hõ~À`«∞ Hõ~À`«∞"å II
Uk KÕã¨∞Î<åfl, Éèí∞lã¨∞Î<åfl, Wã¨∞Î<åfl, Ǩϟ=∞O KÕã¨∞Î<åfl, *Ï˝xH˜ "å\˜`À QÍx, "å\˜H˜
*Ï˝x`À QÍx ã¨O|O^èŒ"Õ∞ LO_»^Œ∞. Jn K«=∞`å¯~°O! P`«xH˜ P Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞@O, KÕÜ«∞Hõ
áÈ=@O XHõ¯>Ë. ѨÓ~°*‚ Ï˝xH˜ Hõ~‡° ÅKÕ QÍh, Hõ~‡° Å Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ=OKÕ QÍh, „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞=ÚO@∞Ok
K≥ѨC? P`«_»∞ Jxfl ã≤÷`«∞ÅO^Œ∂ P`«‡ *Ï˝#=ÚKÕ P`«‡ Ü«∞O^Õ ã¨Oã≤÷`«∞_≥· LO\Ï_»∞. QÆO_»tÅÃÑ·
Ѩ_ç# q`«∞Î "≥ÚÅ∞ã¨∞ÎO^•? *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ JO`«óHõ~°}=Ú #O^Œ∞ HÀÔ~¯Å∞ [xOK«=Ù. P`«x Ü«∞O^Œ∞
U^Õk [xã¨∞ÎO^À J^ŒO`å [Å=∞O^Œe `«~°OQÆ=ÚÅ =Öˇ P`«x ~°∂Ѩ"Õ∞ (P`«‡ ~°∂Ѩ"Õ∞) J~Ú
LO@∞Ok? WOHõ ã¨Ê~°ú‰õΩ KÀ>ˇHõ¯_»? F ~åѶ¨∞"å! D „|Ǩ‡O_»=∞O`å *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.
P`«_»∂ „|Ǩ‡O_»ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J=Ù`å_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ... Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D [QÆ`«∞ÎÖ’ ^Õâ◊, HÍÅ,
=ã¨∞Î Hõ$`«=∞QÆ∞ qÉèÏQÆ=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. WHõ¯_» J#∞Éèí==Ú =∂>Ëq∞@O\Ï"å? ã¨fiH©Ü«∞=∞QÆ∞
HõÅÊ#ÜÕ∞ W@∞¡ D suQÍ „Ѩ=iÎã∞¨ #Î fl^Œx „QÆÇÏ≤ OK«∞. *Ï˝xÜ«∞QÆ∞ L`«=Î ∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ Juáê=#=Ú,
UHõ~°∂Ѩ=Ú, ã¨~åfi^≥· fi`« |O^èŒ~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ ã¨<凄`«~°∂ѨÙ_≥· LO\Ï_»∞.
538
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
*Ï˝xH˜, Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞q∂ ÖË^Œ∞. J*Ï˝#=Ú J#|_Õk „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞. Hõ#∞Hõ
J*Ï˝x ''Zé∞Hõ#∞ U=∞~°z# Ѩ~°=∂`«‡—— HÍHõ =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
❖❖❖
14. JÉèË^Œ x~°‚Ü«∞O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! P`«‡ ã¨fi„ѨHÍâ◊Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ JO`«\Ï "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. JkÜÕ∞
J*Ï˝# HÍ~°}O KÕ`« ''JǨÏOHÍ~°=Ú – =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú – ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ∞——.. "≥Ú^ŒÖˇ·# qâı+¨=ÚÅ`À
‰õÄ_ç# [QÆ`«∞ÎQÍ q™êÎ~°`« ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@ÀOk.
'J#∞Éèí=O— – J#∞#k P`«‡Ü≥ÚHõ¯ q<åºã¨"Õ∞. Å=}=Ú Ü≥ÚHõ¯ Å=}`åfi#∞Éèí=O ...
K≥é∞‰õΩ Ü≥ÚHõ¯ =∂^èŒ∞~åº#∞Éèí=O... tÅ Ü≥ÚHõ¯ HÍiî<åº#∞Éèí=O.... Ѩ~°fi`«=Ú Ü≥ÚHõ¯
QÆ∞~°∞`åfi#∞Éèí=O... lǨÏfi=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∞z`åfi#∞Éèí=O... =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ âßY`åfi#∞Éèí=O...
PHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ â◊¥#º`åfi#∞Éèí=O... JǨÏOHÍ~°O, ‰õΩO_», QÀ_», â◊s~°=Ú, P=~°Î=Ú ...
"≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂Ѩ`åfi#∞Éèí=O... JO`å ‰õÄ_® P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ 'J#∞Éèí==Ú— J#|_»∞ ã¨fiq™êÎ~°"Õ∞
ã¨∞=∂!
*Ï˝# ^Œ$+≤ìKÕ z¢^ŒƒÇ¨Ï‡=Ú `À\˜ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ JÉèË^Œ"Õ∞ ã≤kú™ÈÎOk. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
Ѷ¨∞#`åfi#∞Éèí=O JǨÏOHÍ~°O QÍ#∂, P JǨÏOHÍ~°=ÚKÕ ã≤kúã¨∞Î#fl Ѩ^•~°÷*ÏÅO QÍ#∞ „ѨHõ\ ˜`«
=∞ø`ÀOk. J*Ï˝# ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«"Õ∞ z`«Î=Ú z`«∞Î HõO>Ë "ÕÔ~·# ^•x =Öˇ ^Œ$â◊º=∂#=∞ø`ÀOk.
P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ K≥·`«#º=Ú ^•fi~å HõeˆQ ã¨`åÎ ~°∂áê#∞Éèí="Õ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ JǨÏOHÍ~°~°∂ѨOQÍ
U~°Ê_»∞`ÀOk. P Hõ#|_Õ^•xx =∞#O 'z^•ÉèÏã¨∞_»∞— Jx JO@∞<åflO.
K«∂Kå"å! JO`«~å`«‡ `«# ã¨fi„ѨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí==ÚKÕ =$uÎÉèË^ŒO KÕ`« aè#fl =ã¨∞Î
*ÏÅ=ÚÅ∞QÍ z^•ÉèÏã¨=Ú ÅO^Œ∞ J#∞QÆ`«"≥∞ÿ LO\’Ok. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `å#∞ qã¨ÎiOz, `«#KÕ
U~°Ê_ç L#fl KÀ@∞#∞ `«#‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^•x =Öˇ QÍOK«∞K«∞#flk. JǨÏOHÍ~°=ÚQÍ Pq~°ƒùqã¨∞Î#flk.
Jk P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ z`ü (Awareness) ~°∂Ѩ"Õ∞! JkÜÕ∞ 'JO`«óHõ~°}=Ú— J#∞
=∞~˘Hõ\ ˜QÍ Hõ=ÙÅ∞ =i‚ã¨∞Î<åfl~°∞. JO`«óHõ~°}=∞O`å P`«‡ÜÕ∞.
❖
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ P`«‡ Ѩ^•~°÷~°∂ѨOQÍ Un JQÆ∞@ÖË^Œ∞. h~°∞ `«~°OQÆOQÍ#∂, P=~°ÎOQÍ#∂,
|∞^Œ∞ƒ^ŒO QÍ#∂, U"≥∞ÿ<å =∂iáÈ`ÀO^•! h~°∞ ã¨~°fi^• h~°∞QÍ<Õ LO\’Ok Hõ^•! ...J\Ï¡ˆQ,
P`«‡ Hõ<åfl aè#flOQÍ =∞~˘Hõ Ѩ^•~°÷"Õ∞n ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
P`«‡ P™êfikOK« `«y#\˜ì =∞~˘Hõ¯>Ën ZHõ¯_® U~°Ê_»*ÏÅ^Œ∞. qHÍ~°=Ú á⁄O^Œ\ÏxÔH·
P`«‡‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ "Õ~˘Hõ¯>Ën ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. ''P`«‡KÕ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flk—— J#∞#^ŒO`å Q˘„_®e
Ô~O_»= ‰õΩ=∂~°∞x =Öˇ á⁄O`«#‰õΩ ^˘~°‰õx "åHõºO.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 539
P`«‡ [x‡OK«^Œ∞. =∞~°}˜OK«^Œ∞. Jk â◊s~åO`«~°æ`«"≥∞ÿ, â◊s~°=ÚʼnõΩ =ÚO^Œ∞ "≥#∞Hõ,
â◊s~°ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∞ – |Ü«∞@ – ֒ѨÖÏ JO`«\Ï XˆH f~°∞QÍ ã¨~°fi^• "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. Jã¨`«∞Î
JQÆ∞ D [QÆ`«ÎO`å P`«‡Ü«∞O^Õ ÉèÏã≤OK«∞K«∞#flk. J#O`«Ñ¨iѨÓ~°‚*Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡
UHõ~°∂Ѩ=Ú#<Õ L<åfl_»∞. `«#Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ [QÆ`ü~°∂ѨOQÍ#∞, `«k`«~° ã¨~°fi~°∂Ѩ-<å=∞-
`«`«fi=ÚÅ∞QÍ#∞ ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl_»∞.
❖
F ~åѶ¨∞"å! WѨÊ\˜=~°‰õÄ <Õ#∞ K≥ѨCK«∞#fl ^•xx J#∞ã¨iOz ''JǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ,
[QÆ`«∞Î#‰õÄ ÉèË^Œ"Õ∞q∂ ÖË^Œ∞—— – Jx x~°∂Ñ≤OK«|_»∞`ÀOk Hõ^•!
XHõ J`«∞º`«=Î ∞ ã¨`º« O „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åfl#∞. q#∞. "åã¨"Î åxH˜ z`«=Î ÚQÍh, z`«=Î Ú HõÅ"å_»∞QÍh,
[QÆ`«∞Î J#|_»∞ q„Éèí=∞=ÚQÍx ÖË=Ù. =ã¨∂Î L#fl =~°¬O XHõ¯™êi PyáÈ=Ù#@∞¡, â◊√^Œú ã¨<凄`«
*Ï˝#=Ú KÕ D [QÆ`«∞Î „Ѩâ◊=∞#=Ú á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. J#QÍ h=Ù *Ï˝x"≥·<å"å.... h ^Œ$+≤ìÖ’ D
[QÆ`«∞Î XHõ¯Hõ∆}OÖ’ ÖˉõΩO_® áÈQÆÅ^Œ∞. [ÅOÖ’ `«~°OQÍÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩO@∞<åfl~Ú? [Å"Õ∞
`«~°OQÍÅ∞QÍ JQÆ∞Ñ≤OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•!
P [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ „^Œ=`«fiã¨fiÉèÏ=OKÕ`«<Õ Hõ^•! =∂Ü«∂qÜ«∞QÆ∞ Dâ◊fi~°∞_»∞ ã¨fi=∂Ü«∞KÕ
P=$`«"≥∞ÿ# ''[˝Ñ≤Î~°∂Ѩx*Ï`«‡—— Ü«∞O^Œ∞ D r=^Œâ◊Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ Uq∞\˜?
''<Õ#∞ r=Ù_»#∞ ... Wk [QÆ`«∞Η— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ ÉèÏ==Ú P Dâ◊fi~°∞_Õ `«#‰õΩ`å#∞ `«#Ü«∞O^Œ∞
HõeÊOK«∞H˘x# =∂Ü«∞KÕ QÍOz, J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì J#∞Éèí==Ú#∞ QÍOK«∞K«∞#fl\˜ì
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''<Õ#∞ D ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=Ú#‰õΩ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ~°K«~Ú`«<≥·Ü«Ú<åfl#∞. Hõ#∞Hõ D
Hõ#|_Õ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ <Õ<Õ Dâ◊fi~°∞_»#∞. ã¨~fi° ^• ѨÓ~°∞_‚ #» ∞—— J<Õ q+¨Ü∞« O ѨÓiÎQÍ U=∞~°∞K«∞K«∞<åfl_»∞.
ZO`«\ ˜ K«=∞`å¯~°O! U q^èŒOQÍ J~Ú`Õ [Å=Ú#O^Œ∞ „^Œ=`«fi=¸, "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞
K«OK«Å`«fi=¸ L<åflÜ≥∂, J^Õq^èŒOQÍ [˝Ñ≤Î=∂„`«∞_»QÆ∞ Dâ◊fi~°∞xÜ«∞O^Œ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú –
^Õâ◊=Ú – HÍÅ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl L<åfl~Ú. Dâ◊fi~°ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ D r=Ù_»∞ XHõ "≥·Ñ¨Ù#∞O_ç
'<Õ#∞ Dâ◊fi~°∞_»#∞— J#∞ ÉèÏ==ÚKÕ P=~°}=Ú (Limitation)QÍh, ѨiKÕÛù^Œ=Ú (Partition)QÍh
ÖË#\˜ì `«# x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ *Ï˝#=Ú#∞ Z~°∞QÆ∞K«∞<Õ L<åfl_»∞. J~Ú`Õ, =∞~˘HõKÀ@ =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù#,
JǨÏOHÍ~°=â◊OKÕ`« '<Õ#∞ r=Ù_»#∞— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ r=ÉèÏ==Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. J\˜ì
r=ÉèÏ==ÚKÕ D ѨOK«Éèí∂`«, „áê}, WO„kÜ«∂^Œ∞ÅO^Œ∞ q+¨Ü«∞ã¨O|O^èŒ=∞QÆ∞ 'J^蕺㨗 Hõey
LO@∞<åfl_»∞. J\˜ì ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞. D ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl"Õ <å
Ѩikè——... Jx ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ, D ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`« Ѩiq∞`«∞Å∞ Ü«∞^ä•~°=÷ ∂? HÍ<ÕHÍ^Œ∞.
JQÆ∞@‰õΩ gÅ∞ ÖË^Œ∞ ‰õÄ_®.
J*Ï˝x PÜ«∂ Hõ~°‡"åã¨#Å KÕ`«#∂, ^Œ~°≈#, ÖÏÉèÏk Éè’QÆ "≥·z¢`«º=ÚÅKÕ`«#∂ „Ñ≤Ü«∞ –
"≥∂^Œ – „Ѩ"∂≥ ^Œ =º=Ǩ~°=ÚÅ KÕ`#« ∂ J<ÕHõ ^Œ$+≤Ñì ~¨ O° Ѩ~Å° #∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞.
540
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«$Ñ≤Î á⁄O^•Åx `«Ñ≤ã¨∂Î ZK«Û>ˇK«Û\˜HÀ "≥o§ "≥`«∞‰õΩK«∞<åfl_»∞. J~Ú`Õ XHõ_»∞ *Ï˝x HÍ=K«∞Û...
J*Ï˝x HÍ=K«∞Û. Z~°∞QÆ|_»∞K«∞#fl "≥·z¢`«º=∞O`å Jaè#fl=∞QÆ∞ P`«‡KÕ`«<Õ x~°fiiÎOK«|_»∞K«∞#fl^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. Dâ◊fi~°∞_Õ WKåÛùHÍ=∞=ÚʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ `«# JOQÆ=ÚÅ#∞ PÜ«∂~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ
Ѩi}q∞OѨ*Ëã¨∞Î<åfl_»x QÆ=∞xOK«∞.
Ѩ~°=∂~°÷ã≤÷u - F ~å=∞K«O„^•! D [QÆ`«ÎO`«\ ˜H© Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#fl Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯
*Ï˝#"Õ∞ Ѩ~°=∂~°÷ ã≤÷u. ã¨~°fir=ÙÅ r=#=Ú ^ÕxÜ≥ÚHõ¯ Jnè#"≥∞ÿÜ«Ú#fl^À.... J\˜ì Ѩ~°=∂#O^Œ
~°∂Ѩ"Õ∞ D r=Ùx ã¨fi~°∂ѨO. ã¨KåÛù¢ã¨Î=ÚÅ∞, QÆ∞~°∂Ѩ^Õâ◊=ÚÅ∞ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞K«∞O_»QÍ ZѨC_≥·`Õ
r=Ù_»∞ D ã¨`«ºO „QÆÇ≤Ï™êÎ_À JѨC_çHõ ''D Éè’HõÎ – Éè’Qƺ=ÚÅ Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ Jkèëêª#O
z„^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞—— ... Jx `«Ñʨ Hõ „QÆÇÏ≤ ã¨∞<Î åfl_»∞. WHõÑC¨ _»∞ r=, Dâ◊fi~°∞ʼnõΩ Éè^Ë "Œ ∞Õ =Ú#flk?
ZHõ¯_»∞#flk?
''Dâ◊fi~°∞_Õ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ PkèHõº`« KÕ`« r=Ù_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. r=Ù_Õ ã¨OHõÅÊ, Pã¨H˜Î Hõ∆Ü«∞O
KÕ`« Dâ◊fi~°∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. r=, Dâ◊fi~°∞Å ÉèË^ŒO ÖË#>Ë¡, Dâ◊fi~°∞_»∞, „|Ǩχ=Ú#‰õΩ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞.
J#QÍ, âßO`«"≥∞ÿ... JYO_»"≥∞ÿ, ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ „|Ǩχ=Ú =∂„`«"Õ∞ âı+≤OK«∞K«∞.... Jk ã¨~°∞fiÅ
"åã¨Î=~°∂Ѩ"≥∞ÿ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
É’^茄ѨÜ≥∂[#O... ™êH∆Í`ü „ѨÜ≥∂[#O - HÍ|\˜ì ~å=∂! D [QÆ`«ÎO`å „|Ǩχ"Õ∞. ''J\˜ì
„|Ǩχ=Ú „ѨâßO`«=Ú ... [##~°Ç≤Ï`«=Ú... UHõ=Ú ... J<åk... ѨÓ~°‚„ѨHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
... P#O^≥·Hõ~°ã¨=Ú... q+¨Ü«∞zǨÏfl~°Ç≤Ï`«=Ú—— J#∞#k =∞# WѨÊ\˜ =~°‰õΩ [iy# K«~°Û
Ü≥ÚHõ¯ ™ê~åOâ◊=Ú. D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ „ѨâßO`«~°∂Ѩ=Ú#∞ É’kèOK«∞@ H˘~°‰õΩ É’kèOK«∞"å~°=∞QÆ∞
"Õ∞=Ú H˘xfl ÉèË^Œ~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ â◊|Ì*ÏÅ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«@O `«Ñ¨Ê@O ÖË^Œ∞.
âߢã¨ÎHÍ~°∞ÅKÕ É’^èŒ Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#=Ú H˘~°‰õΩ ''=∞#ã¨∞û, |∞k, JǨÏOHÍ~°=Ú, z`«Î=Ú,
r=Ù_»∞, Dâ◊fi~°∞_»∞——... "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊|Ì*ÏÅO HõeÊOK«|_»∞`ÀOkHõ^•! D â◊|Ì*ÏÅ=∞O`å É’^
茄ѨÜ≥∂[#=Ú H˘~°ˆH QÍx, ™êH∆Í`ü „ѨÜ≥∂[#=ÚH˘~°‰õΩ HÍ^Œx h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞. h=Ù W=hfl
qO@∂<Õ, Éè’QÆ`åºQÆÅHõ∆}O ^•fi~å JYO_®~°ú~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì 'FO— HÍ~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÅH∆ͺ~°÷=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«∞.
P ÅH∆ͺ~°÷O x`«º, JѨ~ÀHõ∆ z<凄`«"Õ∞ J~Ú L#flk. JkÜÕ∞ =∞#O^Œi "åã¨Î= ~°∂Ѩ=∞x
KÕ`∞« ÖˇuÎ „ѨH\õ 㘠∞¨ <Î åfl#∞. J^Õ ã¨=∞ã¨OÎ J~Ú, =ÚO^Œ∞, "≥#∞Hõ, =∞^躌 Å Ü«∞O^Œ∞ P„Hõq∞OzÜ«Ú#flk.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 541
VIII. ã¨∞~°Ñ¶¨Ú–=∂O_»=º–Ѩ~å‚^Œ∞Å
ã¨O"å^ŒO
1. ã¨∞~°Ñ¶¨Ú JO`«~°‡^äŒ#O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! âߢã¨Î=ÚÅKÕ, QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ LѨÜ≥∂yOK«|_»∞K«∞#fl ''r=Ù_»∞
– Dâ◊fi~°∞_»∞ – =∞#ã¨∞û – |∞kú – JǨÏOHÍ~°=Ú—— – "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊|Ì=∞Ü«∞ ^Œ$+≤ì JO`å t+¨µºÅ‰õΩ
JkfifÜ«∞=Ú – UHõ=Ú – JYO_»=Ú JQÆ∞ P`«‡ q+¨Ü«∞O É’kèOK«\ÏxÔH· HõeÊOK«|_»∞K«∞#flk.
D q+¨Ü«∞O qâ◊nHõiOK« QÆÅ ''ã¨∞~°Ñ¶¨Ú~åA, =∂O_»=º =∞ǨÏi¬, Ѩ~å‚^Œ∞_»∞—— – J#∞ =ÚQÆ∞æi
=∞^茺 [iy# XHõ ѨÙ~å`«#"≥∞ÿ# ã¨O"å^Œ=Ú K≥ѨÙ`å#∞ .....q#∞.
❖
'ÔH·ÖÏã¨=Ú— J#∞ „Ѩã≤^Œú Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ tY~°O â◊OHõ~°ÉèíQÆ"å#∞x x"åã¨"≥∞ÿ XѨCK«∞#flk. P
Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ XHõ KÀ@ XHõ H˜~å`« ~å[ºO L#flk. JHõ¯_ç P@q‰õΩÅ∞ J_»=ÙÅÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î
~°∞„^•Hõ∆=∂ÅÅ∞, WO^èŒ#=Ú (Hõ>ˇìÅ∞), Ѷ¨Å=ÚÅ∞ ã¨OáêkOz, `«k`«~° „Ѩ^Õâ◊=ÚÅÖ’ q„Hõ~Úã¨∂Î
rq`åÅ∞ QÆ_»∞ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. P ~å[º=Ú#∞ XHõѨC_»∞ 'ã¨∞~°Ñ¶¨Ú_»∞— J<Õ"å_»∞ áêeã¨∂Î LO_Õ
"å_»∞. '¿ÇÏ=∞[@— J#∞#k P`«x =∞~˘Hõ ¿Ñ~°∞. ã¨∞~°ÑÚ¨¶ _»∞ qÉè"í åÅÖ’ ‰õΩÉË~∞° x`À#∂, *Ï˝#=ÚÖ’
|$ǨÏã¨Êu`À#∂, HÍ=º ™êÇ≤Ï`åº^Œ∞ÅÖ’ â◊√„HÍKå~°∞ºx`À#∂ ã¨=∂#∞_»x [#∞Å∞ J#∞‰õΩO@∂
LO_Õ"å~°∞. P`«_»∞ „Ѩ[Å#∞ Hõ#fla_»¤Å=ÖË áêeã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. ^Œ∞+¨ì[#∞Å q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«O
HÍÅÜ«∞=Úx =Öˇ ã≤OǨÏã¨fiѨflOQÍ LO_Õ"å_»∞. JHõ¯_ç ~å*ϺOQÍxfl J#∞ã¨iOz ^˘OQÆÅ
q+¨Ü«∞OÖ’, `«k`«~° ã¨OѶ¨∞q„^ÀǨïÅ q+¨Ü«∞OÖ’ Ju„‰õÄ~°OQÍ tHõ∆Å∞ J=∞Å∞ Ѩ~°∞ã¨∂Î LO_Õ
"å_»∞. ''x„QÆÇ¨Ï – J#∞„QÆǨʼnõΩ P`«xH˜ J`«_Õ ™ê\˜—— Jx JO^Œ~°∂ J#∞‰õΩO@∂ LO_Õ"å~°∞.
P ã¨∞~°Ñ¶¨Ú KåÖÏHÍÅO P H˜~å`«~å[ºO UÖÏ_»∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜ *Ï˝#ã¨OѨ#∞fl_»QÆ∞ P`«x
ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’ XHõ #∂`«# "Õ^#Œ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k. ''JÜ≥∂º! <Õ#∞ x~°Ü
Ì ∞« QÍ tHõÅ∆ ∞ J=∞Å∞Ѩ~∞° ã¨∞<Î åfl<Õ!
Wk Ç≤ÏOã¨Ü∞Õ J=Ù`«∞Ok Hõ^•! tHõÅ∆ ∞ J=∞Å∞Ѩ~K° @Õ Ñ¨C_»∞ "åi ~À^Œ#O Hõ~H‚° ~õ Àî ~°OQÍ LO@∞#fl^Õ!
ã¨~°fir=~åâ◊√Å∞ P ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨fi~°∂ѨÙÖË Hõ^•! D ÉÏkèOK«@O ZO`« =~°‰õÄ Lz`«O?—— Jx
`«#Ö’ `å#∞ =∞^äŒ#Ѩ_»∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. H˘xfl ~ÀAÅ∞ J\Ï¡ QÆ_çKå~Ú. XHõ~ÀA ~å„u q„âßOu
QÆ$ǨÏOÖ’ Ѩ=oOz LO_»QÍ P`«x JO`«~ü =∞^äŒ#O WOHÍ JkèHõ"≥∞ÿ#k.
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú (`«#Ö’) : JÜ≥∂º! <Õ#∞ JkèHÍ~°O L#flk Hõ^• Jx, J<ÕHõ =∞Okx ^Œ∞ód`«∞Å#∞QÍ
KÕã¨∞Î<åfl<å? ã¨~°fi„áê}∞Å ^Œ∞óY=¸ <å=O\˜^Õ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« <å ^ŒQÆæ~° L#fl ^èŒ#=∞O`å
JO^ŒiH˜ ѨOz"Õ¿ãÎ – JѨC_»∞ ¿Ñ^ŒiHõO LO_»^∞Œ . JѨC_»∞ ã¨OѶ∞¨ q„^ÀǨïÖË LO_»Hõ áÈ=K«∞ÛHõ^•!
L\˜ì ^ŒO_»#`À UO „ѨÜ≥∂[#O?
542
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JÜ≥∂º! x~°ÌÜ«∞QÍ tHõ∆Å∞ J=∞Å∞ Ѩ~°K«HõáÈ`Õ [#∞ÅÖ’ J^èŒ~°‡„Ѩ=$uÎ #tOK«^Œ∞. J=∞Å∞
Ѩiz`Õ r=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤OK«@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. UO KÕÜ∂« e? D ~å[ºO UÖË Ñ¨x ZO`« hK«"∞≥ #ÿ k?
~åAQÍ L#flO`« HÍÅO =^èŒ – ÉO^èŒ<åk =º=Ǩ~°O `«¿ÑÊ@@∞¡ÖË^Œ∞. áÈh ~å[ºO =kÖË^•Ì=∂!
~å[ºO J~åK«Hõ=∞ø`«∞O^Œ#∞ HÍ~°}OQÍ D =∞O„`«∞Å∞, <å *Ïu P@qHõ „Ѩ[Å∞ ##∞fl =kÖË@@∞¡
ÖË~°∞? gà◊§O^Œih `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x <Õ<≥Hõ¯_çH˜ "≥à◊§QÆÅ#∞? <å ‰õΩ=∂~°∞Å∞ ZkˆQ=~°‰õΩ ~å[=Oâ◊OÖ’
ѨÙ@ì@O KÕ`« D ^èŒ~°‡O Jx"å~°ºO. ^èŒ#O ѨOK«\ÏxH˜ =∞O„`«∞Å∞ XѨCHÀ~°∞. <å PÖ’K«# qx
"åà◊√§ ѨHÍÅ∞# #=ÙfiK«∞<åfl~°∞. WѨC_»∞ <å‰õΩ „`À= Uq∞\˜?... W\Ï¡ PÖ’zã¨∂Î P ~å„`«O`å
‰õΩ#∞‰õΩ ÖˉõΩO_® QÆ_çáê_»∞.
J`«x ѨÓ~°fi[#‡ ѨÙ}º=â◊O KÕ`« HÍÉ’Å∞, P =∞~åfl_»∞ L^ŒÜ«∞O =∂O_»=º =∞ǨÏi¬ P
„`À=Ö’ Ѩܫ∞xã¨∂Î t+¨µºÅ`Àã¨Ç¨ P „áêO`åxH˜ ~å=@O [iyOk. =∞Ǩ*Ï˝x, âߢã¨ÎHÀq^Œ∞_»∞
JQÆ∞ P =∞ǨÏi¬ QÆ∞iOz q#@O KÕ`« ã¨∞~°Ñ¶¨Ú~åA "åà◊§x PǨfixOz Pu^䌺O WKåÛ_»∞. P
=∞ǨÏi¬x, "åi t+¨µºÅ#∞ `«# ¿ã=Å`À ã¨O`À+¨ÃÑ\Ïì_»∞. =∞ǨÏi¬x `«# =∞Ok~åxH˜ PǨfixOz
UHÍO`«OQÍ PÜ«∞#`À ã¨OÉèÏ+≤OK«™êQÍ_»∞.
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú ~åA : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! =∂O_»"åº! `«=∞ ~åHõKÕ <Õ#∞ Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# Ѩ~°=∞âßOux
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞. ¿Ñ^Œ"åxH˜ ~åA HõxHõ~°OÖÏQÍ q∂ ™êxfl^茺O <å‰õΩ ÅaèOzOk. q∂ÖÏO\˜
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ Hõ$áê~°ã¨=$+≤ì „Ñ¨ã¨iOK«\ÏxH˜ QÍ#∞, <Õ#∞ ZѨC_»∞ UO ѨÙ}ºO KÕâß<À U"≥∂!
^Õ"å! ã¨~fi° ^è~Œ ‡° *Ï˝! q∂‰õΩ „â◊=∞ J#∞HÀHõáÈ`Õ <å‰õΩ#fl XHõ ã¨Oâ◊Ü∞« =Ú#∞ x=$uÎ KÕÜ∞« =∞x
"Õ_»∞H˘O@∞<åfl#∞. q∂=O\˜ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ`À ã¨Oã¨~°æO „áêÑ≤ÎOz# `«~°∞"å`« =∂=O\˜ ã¨O™ê~°
r=ÙʼnõΩ ^Œ∞óYâ◊=∞#O `«Ñ¨ÊHõ HõÅ∞QÆQÆÅ^Œx ÃÑ^ŒÌÅ "åHõºO. ^Œ∞óY=Ú Ü≥ÚHõ¯ `«`Ϋfi=Ú Ziy#
ѨO_ç`«∞Å∞ ''ã¨Oâ◊Ü«∞"Õ∞ ^Œ∞óY=Ú Ü≥ÚHõ¯ =¸Å™ê÷#O—— Jx K≥ѨC`å~°∞ Hõ^•! ™êfiq∂! <å
ã¨Oâ◊Ü«∞"Õ∞q∞\’ q#O_ç.
<Õ#∞ ~åAQÍ ^À+¨µÅ#∞ „‰õÄ~°OQÍ ^ŒO_çOK« =Åã≤=™ÈÎOk. =∞iH˘O^Œix J#∞„QÆÇ≤ÏOK«
=Åã≤ =™ÈÎOk. D ^ŒO_»#, J#∞„QÆǨÏ=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOKÕ qkèx~°fiǨÏ}Ö’ <å‰õΩ q+¨=∞ ^Œ$¿+ì
ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk HÍh ã¨=∞^Œ$+≤ì HÍ^Œ∞. ã¨=∞^Œ$+≤ìKÕ =∂„`«"Õ∞ r=Ù_»∞ "≥∂Hõ∆=∂~åæxH˜ J~°∞›_Ò`å_»x
"≥∂Hõ∆âߢã¨Î=ÚÅ∞ ÃѶ∂+≤ã¨∞Î<åfl~Ú. =∞i W\˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ <åÜ«∞O^Œ∞ ã¨=∞^Œ$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ KèåÜ«∞Öˇ·<å
Z\Ï¡ L^ŒƒùqOK«QÆÅ"À <åHõ~°÷=∞=@O ÖË^Œ∞. J<ÕHõ ~ÀAÅ #∞O_ç D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ <åÖ’ JO`«~ü
ã¨OѶ¨∞~°¬} [~°∞QÆ∞`ÀOk. <å‰õΩ k‰õΩ¯`ÀK«@O ÖË^Œ∞. D ~å[ºO =^Œe ZK«Û@HÀ áêiáÈ"åÅx,
ã¨=∞^Œ$+≤HÔì · U"≥<· å „Ñ¨Ü∞« `åflÅ∞ KÕã∞¨ HÀ"åÅx J<ÕH™õ ê~°∞¡ J#∞‰õΩ<åfl#∞. J~Ú`Õ WHõ¯_ç ~å[=Oâ◊OÖ’
ÃÑ^ŒÌ H˘_»∞‰õΩ<≥· ѨÙ\˜ì#O^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ ~åAQÍ LO_»Hõ `«Ñ¨C@ÖË^Œ∞. ZHõ¯_çHÀ áêiáÈ`Õ, JѨC_»∞
<Õ#∞ ^èŒ~°‡=Ú `«Ñ≤Ê#"å_»<Õ J=Ù`å<Õ"≥∂#x ‰õÄ_® <å ã¨O^ÕǨÏO!
WѨC_»∞ Uq∞KÕÜ«∞@O Lz`«"≥∂ `«=∞~°∞ P#u=fiO_ç. q∂~°∞ Lz`«=∞x JO>Ë,
WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_»∞ q∂‰õΩ t+¨µº_»<≥· ã¨~°fi=Ú Ñ¨i`«ºlOz =KÕÛÜ«∞\ÏxH˜ ‰õÄ_® <Õ#∞ ã≤^Œú"Õ∞. WѨC_»∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 543
Uk Lz`«"≥∂, Jk q∂~°∞ P*Ï˝Ñ≤OK«=∞x "Õ_»∞‰õΩO@∞<åfl#∞. <åÃÑ· ^ŒÜ«∞`À ã¨=Úz`«"≥∞ÿ#
=∂~°æO K«∂ѨO_ç. D '~å[^ŒO_»#— =O\˜ „‰õÄ~° „H˜Ü«∞Å#∞ <Õ#∞ H˘#™êyOK«ÖË#∞. <åÃÑ· ^ŒÜ«∞`À
##∞fl P*Ï˝Ñ≤OK«O_ç.
=∂O_»=º=∞ǨÏi¬ : F ~å*Ï! h =∞#ã¨∞û JÅã¨`«fiO KÕ`« JÅÊ`«fiO á⁄OkO^ŒÜ«∂º. D â◊s~åxfl
™êfl<å^Œ∞Å∞ U q^èOŒ QÍ ^è∂Œ o "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x `˘Åy™êÎÜ∂≥ , =∞#ã¨∞û#∞ ‰õÄ_® P`«‡ã¨=∂Kå~°=Ú,
x~°‡Å Ѩ~° (P`«‡) ^蕺#=Ú =O\˜ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ „Ѩu~ÀA x~°‡Å™êfl#O KÕ~ÚOKåe. h=Ù
`«ºlOK«=Åã≤#k `«ºlOK«=Åã≤#O`«QÍ `«ºlOK«ÖË^Œ∞. P„â◊~ÚOz LO_»=Åã≤#k `«y#O`«QÍ
P„â◊~ÚOK«@O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ h =∞#ã¨∞û JÅÊÉèí∂=ÚÅÖ’ z‰õΩ¯H˘x "Õ^Œ# K≥O^Œ∞`ÀOk.
x¿ãÎ[O J#∞Éèíq™ÈÎOk.
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú : ™êfiq∂! D =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ JÅÊ`«fiO `˘ÅˆQk Z\Ï¡?
=∂O_»=º=∞ǨÏi¬ : JO^Œ∞‰õΩ ZšѨC_»∂ =¸_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOKåe-
1. =∞#ã¨∞û U~°Ê~°K«∞H˘O@∞#fl ~åQÆ=Ú#∞ `˘ÅyOz ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ "≥·~åQƺO`À xOáêe.
2. Hõ~°‡Å „ѨÜ≥∂[#=ÚŠѨ@¡ U~°Ê_Õ 'P„â◊Ü«∞=Ú— #∞ x~ÀkèOz, ''Hõ~°‡Ñ¶¨Å `åºQÆ=Ú——
ÖËHõ ''Hõ~°‡Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ ã¨=∞~°Ê} KÕÜ«Ú@—— J#∞ `åºQÆ=Ú#∞ JÉèíºã≤OKåe.
3. P`«‡*Ï˝#Ѩ~°ºO`«=Ú '„â◊=}=Ú, =∞##=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# LáêÜ«∂Å#∞ J#∞ã¨iã¨∂ÎO_®e.
=∞#ã¨∞ûÖ’ U~°Ê_Õ ã¨O`åѨO 'ã¨fiqKå~°}— KÕ j„Ѷ¨∞OQÍ LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞.
D Ѩل`«, ¢ã,Α [#, ^è<Œ å^Œ∞Å∞ U"≥∞ÿ L<åfl~Ú?... <å â◊s~°OÖ’ KÀ@∞KÕã∞¨ H˘x „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#fl
D WO„kÜ«∞=ÚÅ`À <å‰õΩ U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨O|O^è=Œ Ú Z\ì̃k?... D =∞<À–|∞kú–JǨÏOHÍ~°=ÚÅ
ã¨fi~°∂ѨO Z\˜kì ?... WO`«H© <Õ <≥=ix?... D [QÆ`∞« Î ZHõ¯_ç#∞Oz U q^èOŒ QÍ <å‰õΩ „áêÑ≤™Î ÈÎOk?...
Z\Ï¡ LѨâ◊q∞™ÈÎOk?... D [## =∞~°}=ÚÅ∞ Z\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú?
F ~å*Ï! ã¨fi=∞#ã¨∞ûKÕ ÃÑ· q+¨Ü«∂Å∞ ÉÏQÆ∞QÍ qKå~°} KÕÜ«∂e. J\˜ì f„=, n~°…qKå~°}
KÕ`« h=Ù 'ѨÓ~°‚=∞ǨÏ`«fi=Ú— #∞ á⁄O^Œ∞`å=Ù. hÜ≥ÚHõ¯ ã¨`ü ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ Zé∞QÆ∞@KÕ WHõ D
ã¨∞Y, ^Œ∞óMÏk ^Œâ◊Å∞ h z`«Î=Ú#∞ _ÀÖÏÜ«∞=∂#O KÕÜ«∞ÖË=Ù. JѨC_»∞ h =∞#ã¨∞û [QÆ`ü
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ q_»z ''ã¨~°fi^• ã≤kúOzÜÕ∞ L#fl ^Œ∞óY ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú—— #∞
ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞Ok. JѨC_»k [Å=∞O^Œ∞ `«~°OQÆOÖÏQÍ `«#‰õΩ `å<Õ â◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞. Jk
r=#∞‡HõÎ =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞ ã¨=∞~°÷`« á⁄O^ŒQÆey#ѨC_»∞ =∞e#~°∂Ѩ=Ú =^Œe ѨÓ~°fióѨÓ~°fi
`«`«∂Ê~°fi~°∂ѨO á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
hqѨC_»∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ ã¨O^Œi≈ã¨∞<Î åfl=Ù Hõ^•! ZѨC_≥`· Õ h=Ù P`«‡#∞ ã¨O^Œi≈™êÎ"À, WHõÑC¨ _»∞
Ö’HõáêʼnõΩÅQÆ∞ „|Ǩχ"≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ ‰õÄ_®, a_»¤Å∞ `«O„_çHõ$Ѩ HÀ~°∞H˘O@∞#fl@∞¡, h Hõ$Ѩ#∞
HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. JO^Œ∞KÕ`« q"ÕH[õ x`«"∞≥ #ÿ *Ï˝#=ÚKÕ h=Ù P`«‡#∞ J=Ö’H˜OK«∞. JѨC_»∞ 'PHÍâ◊=Ú
544
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
– ã¨=Ú„^Œ=Ú – "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`«=Ú— =O\˜ =∞ǨÏ`«Î~° Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ‰õÄ_® J~°÷ „Ѩ^•`«=Ù h"Õ
J=Ù`å=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞ǨÏ`«ÎO`å P`«‡ã¨`«Î Ü≥ÚHõ¯ Pnè#"Õ∞ J~Ú L#flk. P`«‡*Ï˝#=ÚKÕ
=∞ǨÏ`«fi=Ú <˘Ok# `«~°∞"å`« WHõ z`«Î=Ú D ã¨O™ê~°=Ú #O^Œ∞ =Ú#∞QÆ^Œ∞.
QÀëêÊ^Œ[ÅO (P=Ù y@ìKÕ U~°Ê_ç# QÆ∞O@Ö’x [ÅO)Ö’ U#∞QÆ∞ =Ú#∞QÆ∞`«∞O^•? ZÖÏ
=Ú#∞QÆ∞`«∞Ok? ...HÍh, P QÀëêÊ^Œ[ÅOÖ’ tkäÅ"≥∞ÿ# JOQÆ=ÚÅ∞ QÆÅ XHõ ^À=∞ ÖÏQÍ h
=∞#ã¨∞û '^Œ$â◊º ã¨OѨ~¯° =Ú— J<Õ ã¨O™ê~° QÀëêÊ^Œ[ÅOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩO\’Ok. Jk J<ÕHõ hK«^$Œ +¨µÅì #∞,
J=QÍǨÏ#Å#∞, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ#∞ Hõey LO_ç ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°OÖ’ „Ѩ"Õt™ÈÎOk.
D =∞#ã¨∞û `«# Ü«∞O^Œ∞ "åã¨#Å#∞ Hõey LO\’Ok. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ^Œ$â◊º=Ú #O^Œ∞
PHõ~¬° }–qHõ~¬° }Å `å_»#O á⁄O^Œ∞`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« F ~å*Ï! 'ã¨fiÜ«∞O *’ºuã¨fi~°∂ѨO— J~Ú#\˜ì
'P`«‡=∂„`å#∞Éèí=O— âı+≤OKÕ =~°‰õÄ h=Ù JO`«Ü«¸ `«ºlã¨∂Î áÈ=Åã≤O^Õ.
|OQÍ~°Ñ¨Ù QÆxÖ’ ѨxKÕ¿ã"å_»∞ |OQÍ~°O ÅaèOKÕ =~°‰õÄ QÆxx â’kèã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞
Hõ^•! P`«‡ÖÏÉèíO HõeˆQO`« =~°‰õÄ P^蕺`«‡ âߢã¨Î=ÚÅ#∞ qKå~°} KÕã¨∂Î<Õ LO_®e.
''=ã¨∞Î ~°∂Ѩ |∞kú... P`«‡|∞kú—— - =ã¨∞Î~°∂Ѩ |∞kúÜÕ∞ ã¨~°fi J#~°÷=ÚʼnõÄ HÍ~°}=∞QÆ∞
K«∞#flk. J\˜ì =ã¨∞~Î ∂° Ѩ |∞kúx L`«=Î ∞ |∞kúKÕ Ñ¨iâ◊√„ÉèÑí ~¨ K° åe. x~°‡Å=∞QÆ∞K«∞#fl |∞kú ™êÜ«∞O`À
„Hõ=∞OQÍ D ^Œ$â◊º=Ú #O`«\ ˜h Ѩi`«ºlOz "ÕÜ«∂e. JѨC_»∞ h KÕ`«<Õ h‰õΩ 'P`«‡— J#∞ ѨÓ~°‚
ÖÏÉèíO KÕ‰õÄ~°∞`«∞Ok. J\Ï¡ H͉õΩO_® U^À XHõ KÀ@ H˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ =∂„`«O `«ºl¿ãÎ
P`«‡ÖÏÉèíO ZÖÏ KÕ‰õÄ~°∞`«∞Ok?
h=Ù H˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ =^Œ∞Å∞`«∂, =∞iH˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ P^Œiã¨∂Î LO_»∞@
KÕ`«<Õ h‰õΩ WѨÊ\˜ _ÀÖÏÜ«∞=∂#ã≤÷u U~°Ê_»∞`ÀOk. <åÜ«∞<å! =∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞ -
Ü«∂=`«û~°fiO # ã¨O`«ºHõÎO `å=^•`å‡ # ÅÉèíº`Õ I
ã¨~åfi=™ê÷Ѩi`庈Q âı+¨ P`Õ‡u Hõ^䌺`Õ II (â’¡ 44, ã¨~°æ 58)
ã¨=∞ã¨Î Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ `«ºlOK«|_»#O`« =~°‰õÄ P`å‡#∞Éèí=„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ^Œ∞. ã¨~åfi=ã¨÷Å#∞
Ѩi`«ºlOK«∞@KÕ, JѨC_»∞ hÜ«∞O^Œ∞ Uk âı+≤ã¨∞ÎO^À – J^Õ 'P`«‡— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
D =∂=¸Å∞ Ö∫H˜Hõ rq`«"Õ∞ K«∂_»∞...! WHõ¯_» XHõ L`«Î=∞ =ã¨∞Î=Ù#∞ á⁄O^•ÅO>Ë H˘xfl
ã¨fiÅÊ=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ `«ºlOK«=Åã≤ =™ÈÎOk. ™ê=∂#º „áêѨOzHõ =ã¨∞Î=ÙÅ q+¨Ü«∞"Õ∞ W\Ï¡ LO>Ë,
WHõ P`«‡ÖÏÉèíO QÆ∞iOz "Õˆ~ K≥áêÊÖÏ? ã¨~°fi `åºQÆO H͉õΩO_®, H˘xfl =^Œe =∞iH˘xfl\˜x
Ѩ@∞ì‰õΩx LO>Ë P`«‡ Z\Ï¡ Åaèã¨∞ÎOk? JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fi, J#º q+¨Ü«∞=ÚÅ H˘~°ÔH· HÍ~°º=ÚÅ#∞
x~°fiiÎOK«@O—— - J<Õk Ѩi`«ºlOz, ''ã¨~°fiÜ«∞`«fl=ÚÅ∂ P`«‡ÖÏÉèí=Ú H˘~°ˆH—— KÕÜ«∂e. JѨC_»∞
=∞#∞A_»∞ J^•Ìxx `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ∞`å_»∞. J\Ï¡ HÍHõáÈ`Õ ... á⁄O^Œ_»∞.
JO^Œ∞KÕ`«, '™êfi`å‡=Ö’Hõ#=Ú— H˘~°‰õΩ ã¨~°fiã¨fi=Ú `«ºlOKåe. LáêÜ«∞O J^˘Hõ¯>Ë.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 545
[QÆ`«∞Î - ([...QÆ`ü) [xã¨∂Î ... QÆuã¨∂Î LO_Õ^ŒO`å '[QÆ`«∞Η J#∞ ¿Ñ~°∞`À =º=ǨÏiOK«
|_»∞`ÀOk. D [QÆ`«∞ÎÖ’ =~°Î=∂#OQÍ h=Ù á⁄O^Œ∞K«∞#fl ã¨~°fi=Ú#∞... Jk QÆuOKÕ Ö’Ñ¨Å
h"Õ ^•xx `«ºlOz#"å_»"≥· LO_»∞.
h‰õΩ#fl ã¨~°fi=Ú `«ºlOK«∞K«∂ áÈ!... ã¨~°fi=Ú `«ºlOz# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® U^≥·`Õ WHõ h=Ù
`«ºlOK«∞@‰õΩ gÅ∞ HÍ^À, J^Õ Ñ¨~°=∞Ѩ^Œ=∞x WOH˘Hõ™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. J\˜ì Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú#∞
Jkè~ÀÇ≤ÏOz, J@∞ÃÑ· D [QÆ`«∞ÎÖ’ bÖÏq<ÀkQÍ, „H©_®qǨiQÍ q<ÀkOK«∞.
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! Jã¨b [QÆ`«∞Î J#|_Õk U =¸ÅѨ^•~°÷=ÚKÕ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk?
N=∂O_»=º=∞ǨÏi¬ : D [QÆ`«ÎO`å HÍ~°º – HÍ~°} =∞Ü«∞"≥∞ÿÜ«Ú#flk. W^ŒO`å ‰õÄ_® ã¨<凄`å`«‡
Ü«∞O^Œ∞ ã¨fiHõÅÊ#KÕ U~°Ê_ç LO\’Ok. 'ã¨`ü— #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»e, P ã¨`«∞ΉõΩ aè#fl"≥∞ÿ# ^•x =Öˇ
~°∂ѨO Hõey LO\’Ok.
h=Ù ã¨`ü ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù. Hõ#∞Hõ, hKÕ K«∂_»|_Õ^ŒO`å hã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú, h‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#
^•x =Öˇ h‰õΩ ã¨O„áêÑ≤™Î ÈÎOk. "åã¨"Î åxH˜ W^ŒO`å h‰õΩ Jaè#flO. J\˜ì h‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ „áêÑ≤OÎ KÕ^OŒ `å
(JxÑ≤OKÕ^ŒO`å) h=Ù `«ºlOK«∞. JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl hÜ«∞O^Œe =¸Å P*Ï˝<åxfl
‰õÄ_® <åâ◊#O KÕ~Ú.
h =∞<À~°∂Ѩ"≥∞ÿ#^ŒO`å hKÕ hÜ«∞O^Õ Å~ÚOz"ÕÜ«∞|_»∞ QÍHõ! ÅÜ«∞O HÍ|_»∞K«∞#fl
=∞#ã¨∞û ã¨`ü–z`ü ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. h =∞#ã¨∞û Å~ÚOKÕk h ~°∂Ѩ=Ú #O^Õ ã¨∞=∂!
=∞#ã¨∞û Å~ÚOK«QÍ âı+≤OKÕk Uk? UHõ~°ã¨ „|Ǩχ"Õ∞.
UHõ~°ã¨ „|Ǩχ=Ú WHõ J#∞Éèí==∂„`«"Õ∞ HÍx, Jk „^Œ+¨ì`«fi=Ú HÍ^Œ∞. „^Œ+¨ì`«fi=Ú ÖËx
KÀ@ „^Œ+¨ì ÖË_»∞, ^Œ$â◊ºO ÖË^Œ∞. ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞, HÍ~°º – JHÍ~°º=Ú Å#|_Õ=hfl LO_»<Õ LO_»=Ù.
h JâßOu `˘ÅyáÈ=Ù@‰õΩ Jk J`«∞º`«Î=∞ =∂~°æO.
<Õ#∞ K≥ѨÙ`«∂, L^ÕÌtOK«∞K«∞#fl^Õq∞\’ Jk ã¨fiqKå~°}KÕ h=Ù `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù.
Ü≥∂K«# KÕ~Ú. qKå~°}KÕ~Ú. WHõ "Õ∞=Ú "≥o§=™êÎO. â◊Å"å?
❖
W@∞¡ ѨeH˜ =∂O_»=º=∞ǨÏi¬ ã¨∞~°Ñ¶¨Ú ~åA#∞, P`«x „Ѩ[Å#∞ Pj~°fikOz, JHõ¯_ç
#∞O_ç `«=∞ „Ѩܫ∂}Ïxfl H˘#™êyOKå~°∞. ã¨∞~°Ñ¶¨∞ ~åA "åiH˜ g_À¯Å∞ K≥Ñ≤Ê, P `«~°∞"å`«
XHÍ<˘Hõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊O KÕ~å_»∞.
JHõ¯_» Ѩ^•‡ã¨<åã‘#∞_≥· UHÍ„QÆz`«ÎO`À ã¨fiqKå~°} „áê~°OaèOKå_»∞.
❖❖❖
546
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. WO`«H© <Õ <≥=~°∞?
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú~åA (JO`«~°OQÆOÖ’) : `«ºlOK«=Åã≤#k `«ºlOK«=Åã≤#O`«QÍ `«ºlOK«ÖË^Œx =∞ǨÏi¬
<å‰õΩ QÆ∞~°∞Î KÕâß~°∞. qKå~°} WOHÍ H˘#™êyOK«=∞x P*Ï˝Ñ≤OKå~°∞. ^Õxx QÆ∞iOz qKå~°}?
D „QÍǨϺ – `åº[º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î#fl '<Õ#∞— QÆ∞iOz Hõ^•!
WO`«H© <Õ<≥=_»#∞? - H˜~å`«~å[ºO U~°Ê_ç L#fl D Ѩ~°fi`«=Ú, Ѩ~°fi`« „áêO`«O <Õ<å?
HÍ^Œ∞. W=hfl ÉÏǨϺ=Ú# L<åfl~Ú Hõ^•! ...<Õ#∞ D Ѩ~°fi`«=Ú#∞ HÍ^Œ∞. D Ѩ~°fi`«=Ú <åk
HÍ^Œ∞. J\Ï¡ˆQ D [QÆ`«∞Î <Õ#∞ HÍ^Œ∞. D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® <åk HÍ^Œ∞. <Õ#∞ D <ÕÅ#∞ HÍ^Œ∞...
D <ÕÅ <åk HÍ^Œ∞.
D H˜~å`« ~å[º=Ú ‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ^Œ∞. ZO^Œ~À ~åAÅ∞ D ~å[º=Ú#∞ áêeOKå~°∞.
=∞iOÔHO^Œ~À áêeOK«#∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ 'D ~å[º=Ú <åk— J#∞#k J"åã¨Î="Õ∞. ˆH=ÅO ã¨~°fi
[#∞Å∞ ã¨=∞‡uOK«∞@KÕ`« =∂„`«"Õ∞ <Õh ~å*ϺxH˜ ~å[Ü«∂º#∞. HõÅÊ<å =∂„`«O KÕ`«<Õ '~åAQÍ
D ~å[ºO <å^Õ— – J<Õ „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ÉèÏ=# HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. D '~åA— J<Õ ã¨OˆH`«O `«ºl¿ãÎ
JѨC_»∞ <Õ#∞ WHõ¯_» ^ÕxH© ã¨O|OkèOK«x"å_»#∞ J=Ù`å#∞. WHõ¯_ç ~åA`À U~°Ê_Õ =∞O„u –
„Ѩ[ – ¿ã=Hõ[# – â◊„`«∞ ~å[ºã¨O|O^èŒ=ÚʼnõΩ ‰õÄ_® <Õ#∞ ã¨O|OkèOK«x "å_»#∞ J=Ù`å#∞.
J=∞‡Ü«∂º! ã¨OHˆ `«=ÚKÕ WO`«=~°‰Äõ U~°Ê_çÜÚ« #fl, HõeÊOK«∞H˘xÜ«Ú#fl 'ã¨OHˆ `« ã¨O|O^èOŒ —
„Hõ=∞OQÍ <å ^Œ$+≤ì Ѩ^äŒO #∞O_ç `˘ÅQÆ∞`ÀOk.
‰õΩ@∞O|=ÚKÕ <Õ#∞ Ѩiq∞`«∞_≥·#"å_»<å? - 㨈~, WHõ D 'Éè’QÆ*ÏÅ=Ú, ‰õΩ@∞O|=Ú—
q+¨Ü«∂xH˜ =^•ÌO. W=hfl <å"å? HÍ=Ù. WO^Œe ã¨Éèí∞ºÅO^ŒiH© "Õ~°∞"Õ~°∞ Pâ◊Å∞, rq`«
ÅHõ∆ º=ÚÅ∞ LO_ç LO_»QÍ, 'g~°∞ <å"å~°∞— Jx <Õ#∞ „Éèíq∞OK«@"Õ∞q∞\˜? <å ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞,
Éèí$`«∞ºÅ∞ <å`À HõeÊ`«ã¨O|O^èŒO Hõey LO@∞<åfl~°∞. J^ŒO`å "åã¨Î="≥∞\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
ã¨O^Œ~åƒù#∞z`«OQÍ W=hfl =∂~°∞Ê, KÕ~°∞ÊÅ∞ K≥O^Œ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•?
<Õ#∞ â◊s~°=Ú<å? - KÕ`«∞Å∞, HÍà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜`À ‰õÄ_ç# D ^ÕǨÏOÖ’ [_»=ÚÖˇ·#\˜ì
=∂Oã¨=Ú, Z=ÚHõÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ‰õÄ_® L<åfl~Ú. HÍh <Õ#∞ D ^ÕǨÏ=ÚÖ’x `«k`«~°
qÉèÏQÆ=ÚÅ =Öˇ XHõ [_»=ã¨∞Î=Ù<å?
'Wk W@∞¡— Jx „QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞#fl <Õ#∞ [_»"∞≥ \Ï¡ J=Ù`å#∞? hà◊Ö¡ ’ Hõ=∞ÅO L#flѨÊ\˜H©
hà◊√¡ "Õ~°∞, Hõ=∞ÅO "Õ~°∞ Hõ^•! [_»=∞QÆ∞ ~°HõΖ=∂O㨖Jã¨∞÷Å`À ‰õÄ_ç# D â◊s~°=Ú#‰õΩ,
K≥·`«#º=∞QÆ∞ <å‰õΩ ã¨O|O^èŒ"≥∞\Ï¡ LO@∞Ok? Wq Z#fl\˜H© <åq HÍ=Ù. D Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞
<Õ#∞ HÍ^Œ∞.
<Õ#∞ Éè’QÆ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"å_ç<å? - D Éè’QÆ=ÚÅ∞ <Õ<å? Z\Ï¡ ? Éè’QÆ=ÚÅ∞
ÉÏǨϺ=ÚÖˇ·# J#∞Éèí==ÚÖË Hõ^•? D Éè’QÆ=ÚÅ∞ K«qK«∂ã¨∞Î#fl WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_® <Õ#∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 547
HÍ#∞. Jq <åq HÍ=Ù. J\Ï¡ˆQ [_»=∂„`«=ÚÖˇ· q∞^䕺 ~°∂ѨOQÍ HõxÑ≤OKÕ |∞kú "≥Ú^ŒÖˇ·#q
‰õÄ_® <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
<Õ#∞ =∞<À~°∂ѨÙ_»<å? - ã¨~°fi ã¨O™ê~° ^À+¨=ÚʼnõÄ =¸Å"≥∞ÿ#\˜ì =∞#ã¨∞û#∞ <Õ<å?
Jã¨Å∞, =∞#ã¨∞û JO>Ë Uq∞\˜? =∞##=Ú J#∞ „Ѩ„H˜Ü∞« ÜÕ∞Hõ^•! =∞#ã¨∞û J#∞ ^•xH˜ ã¨fiH©Ü∞« "≥∞#ÿ
LxH˜ ZHõ¯_»∞#flk? HÍ|\˜ì =∞#ã¨∞û QÍx, |∞kúQÍh, JǨÏOHÍ~°=Ú QÍh, <Õ#∞ HÍ^Œ∞. D
=¸_»∂ JO`«óHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ Éè∫uHõ~°∂Ѩ=ÚÅ∞.
D q^èŒOQÍ qKåiOK«QÍ D ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÅ∞H˘x WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ – =∞#ã¨∞û –
|∞kú=~°‰õÄ QÆÅ Ug <Õ#∞ HÍ^Œx Juã¨Ê+¨ìOQÍ `ÕeáÈ`ÀOk.
<Õ#∞ „Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»<å? - WHõ q∞yeOk D „Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú (Relationship)`À ‰õÄ_»∞H˘x L#fl
KÕ`«#∞_»QÆ∞ D r=Ù_Õ Hõ^•? J~Ú`Õ '<Õ#∞ XHõ r=Ù_»#∞— Jx J#∞H˘#∞K«∞#fl <Õ#∞ J\˜ì r=
ÉèÏ==Ú „áê~°OÉèíO HÍ=\ÏxH˜ =ÚO^Õ LO_ç=Ù<åfl#∞.
„uѨÙ\˜ (Three - Dimensions) - 1. `≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞#fl"å_»∞ (Perceiver), 2. `≥eÜ«∞|_»∞
K«∞#flk (Object), 3. `≥eq / `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ (Perceiving) ... „uѨÙ\˜H˜ ™êH˜∆ J~Ú# =∞~˘Hõ^•xKÕ
„uѨÙ\˜ Z~°∞QÆ|_»∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« =ºH˜ÎQÆ`« „Ѩ=∂`« (The Perceiver or Knower) P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
Ü«∞^ä•~°÷ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HÍ<Õ~°^Œ∞.
=∂O_»=º =∞ǨÏi¬ ''ã¨~°fi=Ú#∞ `«ºlOK«=Ü«∂º!—— Jx P*Ï˝Ñ≤OKå~°∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ ™êH˜∆KÕ
Zé∞QÆ|_»∞K«∞#fl „Ѩ=∂`« „Ѩ"∞Õ Ü«∞=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® `«ºlOz"Õã∞¨ <Î åfl#∞. Jq <Õ#∞ HÍ#ѨC_»∞ "å\˜x
`«ºl¿ãÎ <åˆHq∞ #+¨ìO? Uq∞ Hõ+¨ìO?... 'W=hfl <åq HÍ=Ù, <Õ#∞ HÍ^Œ∞— Jx QÆ=∞x¿ãÎ KåÅ∞Hõ^•!
J=Ù#∞.. WѨC_»∞ âı+≤Oz# qHõÅÊ, ã¨OHõÅÊ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ qâ◊√^ŒúK≥·`«#º=∞QÆ∞ P`«‡<Õ <Õ#∞.
❖
PǨ! ZO`« Pâ◊Û~°ºO! <Õ#∞ W`«óѨÓ~°fiO ‰õÄ_® P`«‡#∞ ã¨~°fi^• á⁄OkÜÕ∞ L<åfl#∞! HÍh,
x`«º™êH˜∆`«fi=Ú#∞ =ke <Õ#∞ r=Ù_»#∞... <Õ#∞ Éè’HõÎ#∞ Jx J#∞‰õΩO@∂ ^ŒÜ«∞ºO Ѩ\ ˜ì# "åx
=Öˇ WO`«HÍÅO „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl#∞.
ZѨC_≥`· Õ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ ™êH˜∆ ~°∂ѨÙ_»#∞ <Õ#∞— Jx QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ H˘<åfl<À, =∞~°∞Hõ}∆ O L`«=Î ∞=∞QÆ∞
ѨÙ~°∞ëê~°÷ÖÏÉèí∞_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞. Wk <å‰õΩ ZO`« ã¨∞Y„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O! J#O`«~°∂ѨÙ_»QÆ∞
P`«‡ÜÕ∞ <Õ<≥·Ü«Ú<åfl#∞. J\˜ì <å Ѩ~°=∂`«‡`«fi=Ú#‰õΩ JO`«"Õ∞ ÖË^Œ∞.
<å Ü«∞O^Œ∞ U Ѩ~°=∂`«‡ L#fl^À J^Õ Ñ¨~°=∂`«‡ „|Ǩχ^Õ=Ùx Ü«∞O^Œ∞ WO„^Œ∞x Ü«∞O^Œ∞,
Ü«∞=Úx Ü«∞O^Œ∞, "åÜ«Ú=Ù #O^Œ∞, ã¨~°fiÉèí∂`«*ÏÅ=Ú #O^Œ∂ ã¨=∞=ÚQÍ J=`«iOz#^≥· L#flk.
=Ú`«ºÑ¨Ù=∂Å Ü«∞O^Œ∞ ^•~°O ÖÏQÍ ã¨~°∞fiÅ Ü«∞O^Œ∂ J#∞QÆ`«"≥∞ÿ L#flk.
<å Ü≥ÚHõ¯, ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ¯ '™êfi#∞Éèí==∂„`«O— JQÆ∞ z`üâ◊H˜Î Ju x~°‡Å"≥∞ÿ#k. Jk q+¨Ü«∞
=º=Ǩ~° q=i˚`"« ∞≥ #ÿ k. Jk ã¨~fi° k‰õΩ¯Å#∂ ã¨~fi° ^• ѨÓ~°"‚ Ú≥ #~°∞ÛK«∞#flk. J`«ºO`« =∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ k.
548
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J~Ú`Õ J*Ï˝#∞ʼnõΩ =∂„`«O Jk ÉèíÜ«∞OHõ~åHõ$uQÍ<Õ `ÀK«∞K«∞#flk. ã¨~°fiѨ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∂
"åºÑ≤Oz L#fl P z`üâ◊H˜Î Juã¨∂Hõ;"≥∞ÿ LO_»∞@KÕ, „Ѩ*Ï˝#^Œâ◊ Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê_ç L#fl ã¨∂÷Å^Œ$+≤ì
HÍ~°}O KÕ`« <Õ#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈÜ«∂#∞.
J\˜ì L`«ÊuÎ q<åâ◊#~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z`üâ◊H˜Î<Õ <Õ#∞. z`üâ◊H˜Î ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ áê`åà◊=Ú
#∞O_ç „|Ǩχ֒Hõ=Ú =~°‰õÄ ã¨=∞ã¨Î Éèí∞=#=Ú ÅO^Œ∂ ã≤÷u Hõey L<åfl#∞. ã¨~°fiâ◊H˜Î xÅÜ«∞O
P z`üâH◊ ÜΘ ∞Õ . JÜ«∞ºk x~°uâ◊Ü∂« #O^Œ=ÚKÕ Ñ¨iѨÓ~°"‚ ∞≥ Ü
ÿ Ú« #flk. ã¨∂~°∞º_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ „ѨHÍtOѨ
*Ë¿ã =ã¨∞Î=ÙÅxfl\˜h „ѨHÍtOѨ*Ë¿ãk J^Õ. '„|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞— J<Õ =Ú`«º=ÚÅ#∞ ^èŒiOz#
^•~°O Jk.
Jk ã¨~åfiHÍ~°-qHÍ~°Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ ‰õÄ_® ã¨~åfiHÍ~°–qHÍ~° q=i˚`«"≥∞ÿ L#flk. Éèí∂`«HÀ@¡
Jxfl\˜ ~°∂Ѩ=¸ J^Õ. Hõ#∞Hõ ã¨~°fi ~°∂Ѩ`«fi=Ú P z`ü â◊H˜ÎˆH Páê^ŒÜ≥∂Qƺ=Ú. Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞
Ö’Hõ=ÚÅO^Œe Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# r=~åã¨∞Å#∞ `«# L^Œ~°=Ú# ^èŒiã¨∞Î#flk J^Õ.
[QÆ`∞« Î J#|_»∞ J#∞Éè=í ~°∂Ѩ=∞O`å P`«‡ÜÕ∞ HÍh =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. P P`«‡ÜÕ∞ ã¨=∞ã¨=Î Ú
J~Ú LO_»∞@KÕ ã¨∞Y ^Œ∞óY ^Œâ◊Åhfl q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞!
'Ѩ~åK≥·`«#º=Ú— J#∞ "Õ^Œ „Ѩ™êk`« <å=∞^èÕÜ«∞=Ú#‰õΩ Jk XѨCK«∞#flk. K≥·`«#º ~°∂Ѩ"≥∞ÿ
L#fl <å P`«‡ [QÆ`«ÎO`å "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨ÙQÍ, WK«Û@ „Ѩ"ÕtOz <å@ºO KÕ™ÈÎOk.
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ D =∞<À^ÕǨ^Œ∞Å∞ ÖË=Ù. `«∞K«Ûù=ÚÖˇ·#\˜ì D ^ÕǨÏ=Ú, ^•x ^•fi~å „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl
^Œ$â◊ºO #tã¨∞#Î flѨÊ\˜H,© P`«‡ U=∂„`«O #tOK«∞@ÖË^∞Œ ... =∞i D [QÆ*Ï˚Å <å@Hõ=∞O`å Uq∞\˜?
J=Ù#∞.... `≥eã≤Ok. W^ŒO`å 'z`«=Î Ú— J#∞ #@∞_Õ `«# #@<å Kå`«∞~°ºO`À ~°zã¨∞<Î åfl_»∞.
ZѨC_≥·`Õ |∞kú [QÆkfiâıëêÅ`À `«#‡Ü«∞`«fi=Ú á⁄O^Œ‰õΩO_® ™êH˜∆`«fi=Ú á⁄O^Œ∞`«∞O^À, JѨC_»∞
WO^Œe <å@H©Ü«∞`«fi=∞O`å `≥eã≤áÈ`ÀOk. nѨO "≥Å∞QÆ∞`«∞O>ËHõ^•, QÆkÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ∞ U"≥∞ÿ
L<åflÜ≥∂ `≥e¿ãk!
PǨ! <Õ#∞ x„QÆǨÏ, J#∞„QÆǨÏ=ÚÅ`À „Ѩ[Å#∞ tH˜∆ã¨∞Î#flѨC_»∂, ã¨<å‡xã¨∞Î#flѨC_»∂ <å
=∞#ã¨∞û ZO^Œ∞‰õΩ "庉õΩÅ`« á⁄OkO^À WѨC_»∞ `≥Å∞™ÈÎOk. <å‰õΩ =º~°÷OQÍ ^ÕǨÏ|∞kú HõÅQÆ@O
KÕ`«<Õ, J@∞¡ „Éèí=∞ á⁄O^•#∞. JO^Œ∞ˆH ^Œ∞ódOKå#∞. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Jã¨Å∞ D ^ÕǨÏ"Õ∞ ÖËx
Ѩ^•~°÷O Hõ^•!
J=∞‡Ü«∞º! WѨÊ\˜H˜ <Õ#∞ *Ï˝#=O`«∞_»#Ü«∂º#∞. â◊s~å^Œ∞ ÅO^Œ∞ 'D â◊s~°"Õ∞ <Õ#∞... P
â◊s~°"Õ∞ P`«_»∞— J#∞ ~°∂ѨOÖ’ U~°Ê_ç# '^ÕǨ`«‡^Œ$+≤ì— J<Õ ^Œ∞~°Ìâ◊ `˘ÅyOk. =∞~°∞Hõ∆}O K«∂_»
=Åã≤#k K«∂ã¨∞Î<åfl#∞. á⁄O^Œ`«y#k á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
❖
D Hõ#|_Õ [QÆ^Œæ`«"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º =º=Ǩ~°=∞O`å '=∂Ü«∞— KÕ 'z`«∞Η #O^Œ∞ ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊ºOQÍ
ã¨OÉèíqOK«∞K«∞#flk. D [QÆ`«∞Î #O^Œ∞ 'P`«‡— ÖËHõ 'z`«∞Η‰õΩ J#º"≥∞ÿ U~°Ê_Õ^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 549
ÖË^Œ∞. WHõ JO^Œ∞Ö’ x„QÆǨÏ"Õ∞q∞\˜? J#∞„QÆǨÏ"Õ∞q∞\˜? J=hfl ZHõ¯_»∞<åfl~Ú? Z\Ï¡ L<åfl~Ú?
ã¨∞YO, ^Œ∞óYO, =∂#O, J==∂#O ...W=hfl ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«O, TǨ[x`«O J~Ú# Hõ^ä•
ã¨xfl"ÕâßÅ =O\˜q HÍHõ =∞iOˆHq∞\˜? HÍ|\˜ì '<Õ#∞ gix tH˜∆ã¨∞Î<åfl#∞, "åix ã¨O`À+¨
ÃÑ_»∞`«∞<åfl#∞—... J#∞ ÉèÏ=# ‰õÄ_® ã¨fiѨfl [x`«=∞QÆ∞ „Éè=í ∞ =O\˜^.Õ JO`å ‰õÄ_® "åºÑ¨H„õ |Ǩχ"Õ∞
J~ÚLO_»QÍ ã¨∞Y"Õ∞q∞\˜? ^Œ∞óY"Õ∞q∞\˜? <Õ#∞ WO`«HÍÅO =¸_è»∞_»<≥· ^À+¨^Œ$+≤ì`À [QÆ^ŒÌ~°≈#O
KÕã¨∞Î<åfl#∞. WѨC_»∞ ™œÉèÏQƺ =â◊O KÕ`« =∂O_»=º=∞ǨÏi¬ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞@O`À, *Ï˝xx HÍ=@O
[iyOk.
❖
P#O^Œ ã¨fi~°∂ѨO, ѨiѨÓ~°‚O JQÆ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí=O Hõey# `«~°∞"å`« WHõ ^ÕxÔH·
â’H˜OKåe? ^ÕxH˜ "≥∂Ç≤Ï`«∞}˜‚ HÍ"åe? 'WOHõ#∂ K«∂_®e? WOHÍ á⁄O^•e— Jx ZO^Œ∞‰õΩ
J#∞HÀ"åe? Uq∞ KÕÜ∂« e? ZHõ¯_çH˜ "≥àϧe? PQÆ=∞–ã¨Oz`«–„áê~°|ú Hõ~‡° Å∞ Z=iH˜? ZO^Œ∞HõO>Ë
'JÖ∫H˜Hõ K«=∞`å¯~°O— JQÆ∞ z^•HÍâ◊ "≥ÚHõ¯>Ë q^Œº=∂#"≥∞ÿ L#flk Hõ^•!
H˜O z^Õ=q∞^ŒO <å=∞ z^•HÍâ◊O q~å[`Õ I
#"≥∂ #=∞¿ãÎ xã¨Î`«Î fi këêìfi ^Œ$ëÈì-ã≤ ã¨∞#Ì~° II (â’¡ 36, ã¨~°æ 50)
Éè∫uHõ`«fi"Õ∞ ÖË#\˜ì F ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ Ѩ~°=∂`å‡! h‰õΩ #=∞㨯iOã¨∞Î<åfl#Ü«∂º! =∞ǨÏ^•ƒùQƺO
KÕ`«<Õ hqѨÊ\˜H˜ <åÜ«∞O^Œ∞ <Õ#∞QÍ HõxÑ≤OKå=Ù. Hõ^ŒÜ«∂º!
PǨ! WѨÊ\˜H˜ <Õ#∞ „Ѩ|∞^Œ∞ú_»<≥· ã¨~°fi=Ú K«Hõ¯QÍ Z~°∞QÆQÆeQÍ#∞. QÆ∞~°∞^Õ=Ù_»QÆ∞ =∂O_»=º
=∞Ǩ=ÚxH˜, PÜ«∞# "åHõº=ÚʼnõΩ #=∞™ê¯~°O. ã¨=∞ºH±*Ï˝#O L^Œ~ÚOz# HÍ~°}OKÕ`« <Õ#∞
J#O`« ~°∂ѨÙ_»#Ü«∂º#∞. J#O`«~°∂Ѩ=∞QÆ∞ F <å P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=∂! h‰õΩ <Õ#∞ KÕ`«∞ÖˇuÎ
„"≥Ú‰õΩ¯K«∞<åfl#∞. JǨϟ! <å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J~Ú# P`«‡ QÆ∞iOz# *Ï˝#O ZO`« =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#k!
J\˜ì *Ï˝#=ÚKÕ J`«ºO`« ã¨Ç¨Ï[OQÍ, JHõ$„u=∞OQÍ ~åQÆ ^Õfi+¨=ÚÅ JÉèÏ=O U~°Ê_»∞`ÀOk.
`«^•Ìfi~å *Ï„QÆ`ü – ã¨fiѨfl – ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅÖ’x q+¨Ü«∞ ã≤÷u #t™ÈÎOk. ##∞fl <Õ#∞ Láêkè~°Ç≤Ï`«∞xQÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl#∞. '„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ UH©ÉèÏ==Ú— J#∞ XHÍ<˘Hõ xâ◊≈|Ì Ñ¨Ó~å‚#∞Éèí=O `å~°ã¨
Ѩ_»∞`ÀOk. ã¨O™ê~° „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«∞_»∞#QÆ∞K«∞<åfl#∞. JǨÏ"£∞, =∞=∞ (<Õ#∞, <åk) J#∞ =$`«∞ÎÅ∞
ÖËx"å_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ™êH©∆Éèí∂`«=∞QÆ∞ P`«‡ ÖËHõ â◊√^Œú„|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ ã¨=∞~°∂ѨÙ_»<≥·
„ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl#∞.
❖
qO@∞<åfl=ÙHõ^•, ~å=∞K«O„^•! =∞# D qâßfiq∞„`«∞_»∞ ~å[i¬`«fi=Ú#∞O_ç „|Ǩχi¬`«fi=Ú
á⁄O^•~°∞ K«∂Kå"å! J\Ï¡ˆQ P ¿ÇÏ=∞[@ (ÖËHõ ã¨∞~°Ñ¶¨Ú~åA) `«# q"ÕHõ=ÚKÕ ã¨OáêkOz#
ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ Ñ¨~"° ∂≥ `«=Î ∞=∞QÆ∞ '„|ǨχѨ^=Œ Ú— #∞ á⁄O^•_»∞. ~å„uO|=à◊√§ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ #Î flѨC_»∞
ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_Õ=∞<åfl MË^Œ=ÚQÍh, "≥∂^Œ=ÚQÍh á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_®? ÖË^Õ! P q^èŒOQÍ<Õ P
550
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~åA ‰õÄ_® `å#∞ J#∞+≤ìOK«∞K«∞#fl ^èŒ~å‡~°÷=ÚÅ =Å# „áêÑ≤ÎOKÕ „H˜Ü«∞ÅKÕ QÍh, ^≥·=QÆuKÕ
Jx"å~°ºOQÍ „áêÑ≤ÎOKÕ J#~°÷=ÚÅ∞, ^Œ∞óY„Ѩ^Œ=ÚÅQÆ∞ „Ѩ"åǨÏѨu`« =º=Ǩ~°=ÚÅKÕ QÍh,
U=∂„`«O MË^Œ "≥∂^Œ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞. [Å „Ѩ"åǨÏ=ÚKÕ J#∞x`«ºOQÍ `å_»#O á⁄O^Õ
Ѩ~°fi`«O Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ, xifiHÍ~°OQÍ LO@∞#fl@∞¡ `å#∞ x~°fiiÎOKÕ ~å*’z`«"≥∞ÿ# x„QÆǨÏ
(punishing) – J#∞„QÆÇϨ (Awarding) q+¨Ü∞« =ÚŠѨ@¡ JK«OK«Å∞_≥,· ^Œ∞óY~°ÇÏ≤ `«∞_≥· LO@∞<åfl_»∞.
^≥·#Ok#Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ã¨Å∞ѨÙK«∞#flѨC_»∞ ǨÏ~å¬=∞~°¬=ÚÅ#∞ (Happiness and unhappiness)
á⁄O^Œx"å_≥· `«# L^•~°, QÆOcè~° ã¨fiÉèÏ=O`À ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ‰õÄ_® q∞OzáÈÜ«∂_»∞. ''ã¨∞+¨µÑ≤ÎKÕ
xâ◊ÛÅ=Ú, K≥·`«#º=ÚKÕ „ѨHÍâ◊=O`«=Ú—— JQÆ∞ z`«Î=$uÎKÕ xâ◊ÛÅ „ѨHÍâ◊=∞Ü«∞=∞QÆ∞ JyfltY
=Öˇ „ѨHÍtOKå_»∞.
P`«_Ñç C¨ _»∞ x~°Ü
Ì Ú« _»∞ HÍ_»∞. ^ŒÜ∂« =O`«∞_»∞ HÍ_»∞. ^ŒfiO^Œfi=Ú, =∞`«û~°=Ú ÖË=Ù. J#i÷QÍx,
Ji÷QÍx, Ju|∞kúã¨Ç≤Ï`«∞_»∞QÍh H͉õΩO_®<Õ Ü«∞^ä•suQÍ „áêÑ≤ÎOz# HÍ~°º=ÚÅ#∞ PK«iã¨∂Î
ã¨=∞^Œi≈Ü≥ÿ∞ XѨCK«∞<åfl_»∞. P`«x JO`«óHõ~°}O WѨC_»∞ ã¨=∞^Œ~°≈#jÅ"≥∞ÿ K«Ñ¨Å~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ,
nè~°`«fi ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ, =$uÎ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, ѨÓ~°‚ K«O„^Œ∞x =Öˇ ã¨OѨÓ~°‚`«fi=Ú ã¨O`«iOK«∞H˘x L#flk.
❖
Z=_≥·`Õ, D [QÆ`«ÎO`å z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞— ...Jx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩx LO\Ï_À,
P`«x |∞kú WHõ D Éè∫uHõ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk.
„Ѩ|∞^Œ∞ú_≥·, x~°O`«~°O ã¨=∂kèx+¨µª_≥· L#fl"å_»∞ D â◊s~å^Œ∞Å#∞ ÉÏǨϺ=ã¨∞Î=ÙQÍ K«∂ã¨∂Î,
ã¨~°fi^• LÖÏ¡ã¨=Ú`À LO\Ï_»∞. P`«x z`«ÎO P`«xH˜ qHÍã¨=Ú#∞ „Ѩ™êkã¨∂Î LO@∞Ok. P`«_»∞
‰õÄ~°∞Û#flѨC_»∞, xÅ∞K«∞#flѨC_»∞ x^Œ∞iã¨∞Î#flѨC_»∞ ã¨~°fi^• K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ ÅÜ«∞O á⁄Ok
LO\Ï_»∞.
P ~åA ‰õÄ_® J>Ë¡ K≥·`«#º=Ú #O^Œ∞ SHõº`« á⁄OkÜ«Ú<åfl_»∞. ~å[ºáêÅ##∞ x~°fiiÎã¨∂Î
‰õÄ_®, J`«ºO`åã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«∞_≥· L<åfl_»∞. JYO_®HÍ~°Ü«Ú`«∞_≥· „ѨHÍtOKå_»∞. #n[ÅO ѨÓ~°‚
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ HõeÜ«Ú#@∞¡, =∞OK«∞QÆ_»¤ Hõ~°∞QÆ∞@KÕ `«# PHõ$ux g_»∞#@∞¡ J`«_»∞ ã¨~°fi=Ú#∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú #O^Œ∞ Å~ÚOѨ*ãË ∞¨ H˘x '<Õ#∞ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ ™êH˜x∆ — J#∞ ™êH©~∆ ∂° ѨOÖ’ „Ѩ"tÕ OKå_»∞.
„|Ǩ‡O_»=ÚÅxfl\˜H© L`«ÊuÎ ™ê÷#=Ú, „|Ǩ‡^Œ∞ʼnõΩ ‰õÄ_® xÜ«∞O`« J~Ú#\˜ì Ѩ~„° |Ǩχ=Ú#O^Œ∞
„Ѩ"ÕtOKå_»∞. ã¨fi|∞kúKÕ x~°‡Å=Ú ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=Ú P#O^Œ ѨiѨÓ~°‚=Ú JQÆ∞ P`«‡#∞ á⁄O^•_»∞.
J\˜ì P`«‡„áêÑ≤ÎKÕ D [#‡ "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œâ◊Å#∞ =∞#ã¨∞ûÖ’ JkèQÆq∞Oz"Õâß_»∞.
‰õΩO_» Ѩye`Õ ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊O =∞ǨHÍâ◊OÖ’ b#=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ P`«x ÉèÏ=# ѨÓ~°‚`«fiO
á⁄O^ŒQÍ P`«_»∞ Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂ѨÙ_≥·<å_»∞.
F ^Œâ◊~°^äŒ~å=∂! h=Ù ‰õÄ_® ǨÏ~°¬â’HÍ^Œ∞ʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl 'áêѨ^Œ$+≤ì—x #tOѨ
*Ëã¨∞H˘x ^ŒfiO^Œfi~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· J`«ºO`« „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ "≥∂Hõ∆Ѩ^Œ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞. JѨC_»∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 551
h=Ù `«Ñ¨ÊHõ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»"Ò`å=Ù. pHõ\’¡ Hõ^Œ∞Å∞`«∞O>Ë U^≥·<å `«QÆÅ@OKÕ`« ÉÏÅ∞_»∞ „H˜O^Œ
Ѩ_»=K«∞Û. nѨO LO>Ë P W|ƒOk LO_»^Œ∞ Hõ^•! P ã¨∞~°Ñ¶¨Ú =∞Ǩ~åA '*Ï˝#^Œ$+≤ì— J<Õ nѨO
KÕ|∂#@O KÕ`«<Õ P`«x =∞#ã¨∞û J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°OÖ’ Ѩ_»‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀQÆeQÍ_»∞.
XHõ_»∞ QÀuÖ’ Ѩ_ç#ѨC_»∞ UO KÕ™êÎ_»∞? X_»∞¤# LO_Õ "Õ\ ˜<≥·<å PÅO|#OQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩx
|Ü«∞@‰õΩ ~å=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ_»∞ Hõ^•!
q"ÕHõ=Ú#∞, q"Õ‰õΩÅ#∞ P„â◊~ÚOz `«^•Ìfi~å `«# z`«Î=Ú#‰õΩ âßOux „Ѩ™êkOKåe. P
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú =∂\˜=∂\˜H© Ѩq„`«^Œ$+≤ìx JÉèíºã≤OKå_»∞. W`«~°∞ʼnõΩ ‰õÄ_® J^•Ìxx LѨ^ÕtOKå_»∞.
„Hõ=∞OQÍ UHõ=Ú J~Ú#\˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ã¨=∂kè`«`«Ê~°∞_≥·<å_»∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! q∂~°∞ ''^ŒfiO^Œfi~°ÇÏ≤ `«O J"åe—— Jx P*Ï˝Ñã≤ ∞¨ <Î åfl~°∞. J~Ú`Õ =∂ =∞#ã¨∞û
QÆ∞iOz QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~å? QÍe gKÕ KÀ@ xÅɡ@ì|_ç L#fl <≥=∞e Ñ≤OKè«OÖÏQÍ D =∞#ã¨∞û
ã≤÷~°OQÍ LO_»@"Õ∞ ÖË^Õ! nxx ã≤÷sHõiOKÕk Z\Ï¡? ZO`ÆQÍ =∞~°Å =∞~°Å q<åfl ‰õÄ_® Wk
„|ǨχѨ^Œ=Ú #O^Œ∞ UHÍ„QÆx+¨ª á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞. nxx ã¨∞ã≤÷sHõiOK«@O Z\Ï¡QÀ K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞OÖ’ WѨÊ\˜ˆH 13 ~ÀAÅ∞QÍ =∞#O KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞
K≥ѨC‰õΩ<åflO. 㨈~ ...*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ ã¨∞~°Ñ¶¨Ú P`«x z#fl<å\˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»QÆ∞ ѨiѶ¨Ú_ç =∞^茺 XHõ
J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# ã¨O"å^ŒO [iyOk. P `«~°∞"å`« P W^ŒÌ~°∂ ‰õÄ_® 'UHõ~°∂Ѩã¨=∂kè— Ü«∞O^Œ∞ `«=∞
`«=∞ z`«Î=ÚÅ#∞ ã¨OÅQÆflO KÕã≤Ü«Ú<åfl~°∞. `«=∞ z`«Î, WO„kÜ«∞=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ J`«ºO`«
„Ѩ|∞^Œ∞Öú ·ˇ L<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« "åi~°∞=Ùi Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨O"å^Œ=Ú D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩ™êÎqOK«\ÏxH˜
ã¨=Úz`«OQÍ LO@∞Ok. g#∞ʼnõΩ qO^≥·, ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÅ#∞ Ѩq„`« Ѩ~°K«QÆÅ^Œ∞. Jk h „Ѩâ◊fl‰õΩ
ã¨=∂^è•#OQÍ K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
❖❖❖
3. ã¨∞~°Ñ¶¨Ú – ѨiѶ¨∞ ã¨O"å^Œ=Ú
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : áê~°jHõ ^ÕâßkèѨu 'ѨiѶ¨∞— J#∞<å`«_»∞ =∞# ã¨∞~°Ñ¶¨Ú ~åA‰õΩ z#fl<å\˜
¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞. XHõѨC_»∞ áê~°jHõ ^Õâ◊OÖ’ J<å=$+≤ì ã¨OÉèíqOzOk. JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ J<ÕHõ=∞Ok
PHõe ÉÏ^茉õΩ `åà◊ÖËHõ =∞~°}˜OK«@O [iyOk. Jk K«∂z ѨiѶ¨∞~åA `«@∞ìHÀÖËHõáÈÜ«∂_»∞.
'JÜ≥∂º! <å „Ñ¨[Å Hõ+¨ì=Ú#∞ `˘ÅyOK« ÖËHõáÈÜ«∂<Õ! WHõ <Õ#∞ ~åAQÍ J#~°∞›_»#∞— Jx
`«ÅKå_»∞. |Ǩï^Œ∂~°Ñ¨Ù ÉÏ@™êi XHõ KÀ@ =∂~°æ=∞^茺OÖ’ `«QÆÅ|_»∞K«∞#fl „QÍ=∞O K«∂z
‰õÄ_® `«# n~°… „Ѩܫ∂}O H˘#™êyOK«∞#@∞¡ P`«_»∞ P ~å[º=Ú#∞ `«ºlOz JHõ¯_ç #∞O_ç
|Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. q~åy J~Ú, J~°}ºOÖ’x XHÍ<˘Hõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’x XHõ QÆ$ǨÏOÖ’
„Ѩ"tÕ OKå_»∞. JHõ¯_» `«Ñ㨠∞¨ û KÕÜ∞« @O „áê~°OaèOKå_»∞. âßOux, WO„kÜ«∞^Œ=∞=Ú#∞ P„â◊~ÚOz
552
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KåÖÏ HÍÅO `«Ñ¨ã¨∞û#∞ H˘#™êyOKå_»∞. P n~°…HÍÅOÖ’ JHõ¯_» QÆÅ XHõ =$Hõ∆=Ú #∞O_ç `«=∞‰õΩ
`å=ÚQÍ „"åe# P‰õΩÅ#∞ uO@∂ LO_Õ"å_»∞. JHõ¯_çH˜ H˘O`«^Œ∂~°OÖ’ LO@∞#fl P@qHõ
„QÍ=∞ [#∞Å∞ P‰õΩÅ∞ uO@∂ `«Ñ¨ã¨∞û KÕ¿ã P`«xH˜ 'Ѩ~å‚^Œ∞_»∞— J#∞ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\˜ì K≥ѨC‰õΩ<Õ"å~°∞.
J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ UHÍ„QÆ`«`À `«Ñ¨ã¨∞û KÕÜ«∞@OKÕ`«, ã¨=∂kèx JÉèíºã≤OK«@O KÕ`«
Dâ◊fi~å#∞„QÆǨÏO P`«xÃÑ· „Ѩã¨iOzOk. z`«Î=Ú â◊√kú á⁄Ok P`«_»∞ ~å[i¬ JÜ«∂º_»∞. „Hõ=∞
„Hõ=∞OQÍ *Ï˝#Ü«Ú‰õΩÎ_≥·, ã¨^Œ∞ƒkúÜ«Ú`«∞_≥·, j`Àëê‚k ^ŒfiO^Œfi~°Ç≤Ï`«∞_≥·, Pâß=i˚`«∞_≥·, âßO`«z`«∞Î_≥·,
~åQÆ, ^Õfi+¨, „HÀ^èŒ~°Ç≤Ï`«∞_≥· r=#∞‡‰õΩÎ_»∞QÍ „Ѩã≤kúÔHHͯ_»∞.
P q^èŒOQÍ `«Ñ¨ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ Ñ¨~°=∞ Ѩq„`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞ ã¨OáêkOK«∞H˘#fl P
ѨiѶڨ _»∞ H˘<åflà◊§ `«~∞° "å`« Ö’HõãO¨ Kå~°O KÕÜ∞« \ÏxH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. XHõ™êi HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú_»∞ ~å[º"Õ∞Å∞`«∞#fl H˜~å`« ~å[ºO „Ѩ"ÕtOKå_»∞. z#fl<å\˜ ѨiK«Ü«∞O KÕ`« ã¨∞~°Ñ¶¨Úx
Hõeâß_»∞. r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ J~Ú# P W^ŒÌ~°∂ UO ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩ<åfl~À „â◊^ŒúQÍ q#∞.
❖
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú~åA : q∞„`«=∂! |ǨïHÍÅO `«~°∞"å`« HõeâßO. q∂~°∞ P‰õΩÅ∞ =∂„`«"Õ∞ uO@∂
`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∂Î LO\Ï~°x qO@∂<Õ L<åfl#∞. [#∞Å∞ 'Ѩ~å‚^Œ=Úx— J#∞ ¿Ñ~°∞`À q∂ ã¨∞n~°…
UHÍ„QÆ `«Ñ¨ã¨∞û QÆ∞iOz Hõ^äŒÅ∞QÍ K≥ѨC‰õΩO@∞<åfl~°∞. Ѩ~°=∞Ѩq„`«=∞QÆ∞ ã¨∞Hõ$`«O KÕ`«<Õ q∂~°∞
WHõ¯_çH˜ ~å=@O, <Õ#∞ q∂ ã¨=∞Hõ∆=Ú#∞ P™êfikOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. q∂ ã¨O^Œ~°≈#=ÚKÕ
z`«Î=Ú Ñ¨~°=∂#O^ŒÉèíi`«=∞ø`ÀOk. =∞#ã¨∞û j`«Å`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. qÜ≥∂QÆO „¿Ñ=∞#∞
kfiQÆ∞}©Hõ$`«O KÕã¨∞ÎO^Œx ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO\Ï~°∞. =∞# z#fl<å\˜ ã¨OÉèÏ+¨}Å∞ bÅÅ∞, KÕ+¨ìÅ∞ 㨇iOK«∞
‰õΩO@∞O>Ë Q˘Ñ¨Ê q<À^ŒOQÍ LO@∞Ok.
Ѩ~å‚^Œ∞_»∞ : q∞„`«=∂! =∂O_»=º =∞ǨÏi¬ Hõ$Ѩ KÕ`« q∂~°∞ P`«‡*Ï˝#O á⁄O^•~°x <Õ#∞ ‰õÄ_®
q<åfl#∞. <Õ#∞ `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ Dâ◊fi~°∞x P~åkèOz PÜ«∞# Hõ$ѨKÕ P`«‡*Ï˝#O á⁄O^•#∞.
㨈~! g∞iѨC_»∞ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· Ѩ~°=∞HÍ~°}=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú #O^Œ∞ q„âßOux á⁄O^•~°∞
Hõ^•? P`å‡~å=Ú_»=QÆ∞@KÕ`« q∂ z`«=Î Ú`À „Ѩã#¨ fl`«fiO L^Œ~ÚOzO^•? „Ѩã#¨ fl QÆOcè~=° ÚÅ`À
‰õÄ_ç# ã¨=∞^Œ$+≤ìKÕ ã¨~°fi[#Ç≤Ï`«OQÍ ~å[ºáêÅ# KÕã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•? q∂ ~å[ºOÖ’ „Ѩ[Å∞ ^èŒ#
^è•#º ã¨OѨ#∞flÖˇ·, âßs~°Hõ,=∂#ã≤Hõ ÉÏ^èŒÅ∞ ÖˉõΩO_® ã¨O`åѨ=i˚`«∞Öˇ· rqã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•?
„Ѩ[Å∞ Z\Ï¡ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~À J>Ë¡ áêÅ# [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•? ^èŒ~°‡~°Hõ∆}Ö’ J^èŒ~°‡tHõ∆}Ö’ q∂
Ü«∞â◊ã¨∞û Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ qã¨Îi™ÈÎO^•? ^è•#ºO Hõà‹¡OÖ’ Ѩx KÕ¿ã"å~°∞ q∂ Ü«∞â◊ã¨∞û QÆ∞iOz
P#O^ŒOQÍ áê@Å ~°∂ѨOÖ’ áê_»∞‰õΩO@∞<åfl~å? q∂ ^è#Œ –^è•#º–Sâ◊fi~°º–Éè$í `«º–‰õΩ@∞O|–Ѩل`«
–#QÆ~å^Œ∞Å∞ ˆH∆=∞OQÍ L<åfl~Ú Hõ^•? q∂ D Éè∫uHõ â◊s~°O =∂#ã≤Hõ =º^è•~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ WǨϖѨ~°
Ö’Hõ=Ú ÅO^Œ∞ L`«Î=∞ Ѷ¨Å=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOK« QÆŠѨÙ}ºHÍ~°º=Ú ÅO^Œ∞ xÜ≥∂yOK«|_»∞`ÀOk
Hõ^•? D q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ J<Õq J=∂Ü«∞Hõ r=ÙʼnõΩ ~°=∞}©Ü«∞OQÍ `ÀK«∞K«∂, J*Ï˝# „H˜Ü«∞ÅKÕ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 553
z=iH˜ â◊„`«∞=ÙÅ∞QÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞<Î åfl~Ú. J\˜ì q+¨ ã¨~Ê° =ÚÅ#∞ x~ÀkèOK«\ÏxH˜ q∂~°∞ ''"≥~· åQƺO——
J<Õ QÆ~°∞_» =∞O„`«O =∞##O KÕã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•?
PǨ! q∞„`«=∂! =∞x^ŒÌ~°O KåÖÏHÍÅO qÜ≥∂QÆO J#∞ÉèíqOKåO. HÍÅ=â◊O KÕ`« D
~ÀA HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<åflO. D â◊s~°^è•~°∞ÅQÆ∞ r=ÙʼnõΩ „Ѩu~ÀE W+¨ì–Jx+¨ì=ÚÅ∞, ã¨OÜ≥∂QÆ–
qÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞, ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú. <å „Ñ≤Ü«∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Öˇ·# q∞=Ú‡ HõÅ=@O
„Ñ≤uHõ~°O J~Ú# q+¨Ü«∞O. D n~°…r=^Œâ◊Ö’ Z#fl_À q_çáÈ~Ú D ~ÀA HõeâßO. „áê}∞Å
Hõ~å‡#∞™ê~°OQÍ #_»KÕ Dâ◊fiˆ~K«Ûù Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨O ZO`« z„`«"≥∞ÿ#k!
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú : B#∞ q∞„`«=∂! Dâ◊fiˆ~KåÛù~°∂Ѩ=∞QÆ∞ xÜ«∞uÜ≥ÚHõ¯ Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ#'QÆu—x Z=~°∞
Z~°∞QÆQÆÅ~°∞? =∞x^ŒÌ~°O ZO`ÀHÍÅO ZHõ¯_≥Hõ¯_À LO_ç WѨC_»∞ HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<åflO. Dâ◊fiˆ~KÕÛù D
~ÀA =∞x^ŒÌih HõeÑ≤Ok. <åÔH·`Õ WѨC_≥O`À ã¨O`À+¨OQÍ L#fl^ŒÜ«∂º! q∞=Ú‡ K«∂K«∞@ KÕ`«
áêѨ=Ú Hõ∆~ÚOK«QÍ Ñ¨Ù}º =$Hõ∆O Ѷ¨e™ÈÎOk. <Õ#∞ "庉õΩÅ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞ Hõ$`«Hõ$`«∞º_»#∞ JÜ«∂º#∞.
q∂ ~åHõKÕ =∂ #QÆ~°O, =∂ „Ѩ[Å∞ Ѩ~°=∞ Ѩq„`«=∞QÆ∞K«∞<åfl=Ú.
''=∞Ǩ`«∞‡Å`À ã¨=∂QÆ=∞O "≥∂Hõ∆=Ú`À ã¨=∂#O—— Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO\Ï~°∞ Hõ^•! WѨC_»∞
P`å‡#∞Éèí=O q+¨Ü«∞OÖ’ q∂ #∞Oz H˘xfl qâıëêÅ∞ q<åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
❖❖❖
4. ã¨=∂kè – ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«Î=Ú
ѨiѶ¨∞=Úx : <å‰õÄ q∂ #∞Oz q<åÅx L#flk. D ã¨O™ê~°*ÏÅ=Ú #O^Œ∞ UU „H˜Ü«∞Å∞
x~°fiiÎOK«|_»∞K«∞<åflÜ≥∂... J=hfl ‰õÄ_® ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«∞Î#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ã¨∞Y„Ѩ^Œ=∞ø`«∞<åfl~Ú.
`«k`«~°∞ÅO`å J#∞Hõ∆}˜Hõ"≥∞ÿ# ã¨∞Y^Œ∞óY ÉèÏ=Ѩ~°OѨ~°ÅKÕ `å_»#O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ™êO™êiHõ
q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ ZHõ¯_À U^À ã¨∞YO L#fl@∞¡ q∞#∞‰õΩq∞#∞‰õΩ=∞O@∂ „Éèí=∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
Jã¨Å∞ ã¨OHõÅÊ=ÚÖË ÖËHõáÈÜ«∂Ü«∂ .. ã¨=∂kè ã¨∞YO Åaèã¨∞ÎOk. J\˜ì Ѩ~°=∞ âßOu=∞Ü«∞=∞QÆ∞
ã¨=∂kè ã¨∞YO =ÚO^Œ∞ D ™êO™êiHõ ã¨∞Y=ÚÅ∞ ZO`«\ ˜ JÅÊ"≥∞ÿ#q! *Ï˝x J~Ú#"åxH˜
ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«ÎO J=ã¨~°O. ã¨=∂Ç≤Ï`«z`«ÎO ã¨OáêkOK«\ÏxH˜ ã¨=∂kè J#∞ëêª#O `«Ñ≤Ê`Õ "Õˆ~
=∂~°æ"Õ∞=ÚO@∞Ok? Hõ#∞Hõ D ™êO™êiHõ qâı+¨=ÚÅ#∞ `«ºlOz =∞#ã¨∞û`À =º=Ǩ~° ~°Ç≤Ï`«
ã¨=∂kèx q∂~°∞ k#K«~°ºÖ’ H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O ˆH\Ï~ÚOz J#∞+≤ªOK«∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•!
ã¨∞~°ÑÚ¨¶ ~åA : J^Õq∞\˜ q∞„`«=∂... J\Ï¡ J_»∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞? ''ã¨OHõÅÊ=i˚`=« Ú – âßOuÜ«Ú`«=Ú
– „âı+¨ª=Ú – „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ=Ú – J~Ú#\˜ì Ѩ~°=∂#O^Œ=Ú#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl"å?—— Jx
J_»QƉõΩO_®, ''=∞#ã¨∞û`À =∞^茺=∞^茺֒ =º=Ǩ~°~°Ç≤Ï`« ã¨=∂kèx J#∞+≤ªã¨∞Î<åfl"å?—— Jx J_»∞QÆ∞
K«∞<åflˆ~! ZO^Œ∞HõO>Ë *Ï˝x =º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ LO_»=K«∞Û. LO_»HõáÈ=K«∞Û. Uk U"≥∞ÿ<å ‰õÄ_®
Jã¨=∂Ç≤Ï`« z`«∞Î_≥· LO\Ï_®? LO_»_»∞ Hõ^•! Jã¨=∂Ç≤Ï`« z`«∞Î_≥·#"å_»∞ *Ï˝xÜÕ∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•!
554
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
*Ï˝# ã¨Ç≤Ï`«∞Öˇ·#"å~°∞ x`«º „Ѩ|∞^Œú z`«∞ÎÖˇ· LO\Ï~°∞. "å~°∞ D „áêѨOzHõ „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiÎã¨∂Î
LO_»=Åã≤ =zÛ#ѨÊ\˜H© ã¨^• UHõ`«fix+¨µªÖˇ· LO\Ï~°∞. J#QÍ, P`«‡x+¨µªÖˇ· LO\Ï~°∞. J\˜ì UHõ`«fi
x+¨Ü ª ∞Õ "åi ã¨=∂kè. "å~°∞ "Õ~∞° QÍ J=â◊º"≥∞#ÿ Éè∫uHõã=¨ ∂kèx P„â◊~ÚOK«=Åã≤# Ѩ<=Õ ÚO@∞Ok?
ѨiѶ¨∞=∞x : *Ï˝#=∞O>Ë Uq∞\˜? ã¨=∂kè ZѨC_»=ã¨~°O?
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú : *Ï˝#=Ú – ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨=Ú QÆ∞iOz <å =∞iH˘xfl Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞
q=i™êÎ#∞. q#O_ç. XHõ_»∞ „ѨѨOK«=Ú#O`å `«ºlOz XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊=Ú#‰õΩ "≥o§, JHõ¯_»
Ѩ^•‡ã¨#O "Õã∞¨ ‰õΩx ''„|Ǩ‡O[e—— x ã¨=∞iÊã¨∞<Î åfl_»#∞HÀO_ç. P`«x z`«OÎ P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú#O^Œ∞
q„âßOu á⁄O^ŒHõáÈ`Õ, WHõ, P`«x ã¨=∂kè Z\˜ìk? P`«x ã≤÷u ã¨=∂kè Jx Z\Ï¡ JxÑ≤OK«∞
‰õΩO@∞Ok K≥ѨÊO_ç?
JO^Œ∞KÕ`« 'P`«‡`«`«Î fiÉ’^茗 J<Õ JyflKÕ ã¨=∞ã¨Î Pâ◊Å∞ J<Õ QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ∞ PǨïu J=@"Õ∞
ã¨=∂kèHÍx, „ѨѨOK«O Ѩ@¡ `«∂+‘‚ÉèÏ=O Hõey, WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ Ñ¨x K≥ѨÊ#O`«=∂„`«O KÕ`«
Jk ã¨=∂kè Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO@∞O^•? UHÍ„QÆ=Ú x`«º`«$ѨÎ=Ú, JÉÏkè`«=Ú J~Ú# P`«‡
=ã¨∞Î=Ù#∞ ^Œi≈OK«@"Õ∞ ã¨=∂kè. J\˜ì ã¨`«º=ã¨∞Î J=Ö’Hõ#"Õ∞ Ѩ~å„Ѩ[˝. J\˜ì „Ѩ[˝ÜÕ∞ Ѩ~åHÍ+¨ª.
Z=fi_≥·`Õ H∆ÀÉèí, JǨÏOHÍ~° ~°Ç≤Ï`«∞_≥· ^ŒfiO^Œfi=ÚÖÖ’ `«QÆ∞Å∞HÀ‰õΩO_® XHõ H˘O_»ÖÏQÍ
ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ PHõ$u Hõey LO\Ï_À J\˜"ì å_Õ ã¨=∂kè ã≤`÷ ∞« _»∞. J\˜"ì å_»∞ xtÛO`«#∞ ã¨fiÉèÏ=ѨÓ~°fiHõOQÍ
Hõey LO\Ï_»∞. P`«_»∞ á⁄O^Œ=Åã≤#k á⁄Ok#>Ë¡. P`«xH˜Hõ `«ºlOK«=Åã≤#k QÍx, ã‘fiHõiOK«
=Åã≤#kQÍx, „áêÑ≤ÎOz#kQÍx, „áêÑ≤ÎOK«xkQÍx LO_»=Ù. ѨiѨÓ~°‚ =∞<ÀQÆ`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
J\˜ì *Ï˝#Ü«ÚHõÎ =∞#ã¨∞¯#‰õΩ x~°O`«~° ã¨=∂kè ã≤kúOz#>Ë¡! Ñ≤Å¡Å∞ „"Õà◊§`À Ѩ@∞ì‰õΩ#fl
^•~°O H˘OK«O QÆ\ ˜ìQÍ ÖÏQÆQÍ<Õ `≥QÆ∞`«∞Ok. ã¨=∞„QÆ=Ú *Ï˝#Ü«Ú`«=Ú JQÆ∞ J=QÍǨÏ#
ÖˉõΩO_® ˆH=ÅO =∞#ã¨∞û#∞ |Å=O`«OQÍ Éè∫uHõ"≥∞ÿ# ã¨=∂kèÖ’ ‰õÄ~ÀÛɡ_ç`Õ, Jk ZѨC_À
qzÛù#flO J=Ù`«∞Ok. *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∂kè qzÛù#flO HÍ^Œ∞. „áêѨOzHõ q+¨Ü∞« =ÚÅ`À =º=ǨÏiOK«
=Åã≤ =zÛ#ѨÊ\˜H© P`«x ã¨=∂kè (ÖËHõ) ã¨=∂Ç≤Ï`« z`«Î=Ú Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ<Õ LO@∞Ok.
ã¨∂~°∞º_»∞ ~À[O`å Ö’Hõ=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î<åfl_»∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ U"≥∞ÿ<å q~å=∞O
HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl_®? ÖË^∞Œ . ^Œ$_è» ã¨O™ê¯~°ÉÅOKÕ`« *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ |∞kú ‰õÄ_® P`«‡`«`åÎ fi=Ö’Hõ#OÖ’
„Ѩ"ÕtOz, WHõ =∞iOÔHHõ¯_À q„âßOu q~å=∞=ÚÅ#∞ HÀ~°∞HÀ^Œ∞. [ÅO „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î LO_»QÍ
XHõ¯Hõ∆}"≥∞ÿ<å PQÆ∞`«∞O^•? P=~°} <åâ◊#=ÚKÕ q*Ï˝# ^Œ$+≤ì (ÖËHõ, É’^èŒ ã≤÷u ÖËHõ P`«‡*Ï˝#O)
U~°Ê_Õ =~°‰õΩ *Ï˝#=∂~°æOÖ’ Ѩܫ∞xOKÕ"å_»∞ PQÆ_»∞.
# q㨇~°`«ºq~°`«O Ü«∞^ä• HÍÅó HõÖÏQÆu"£∞ I
# q㨇~°`«ºq~°`«O ™êfi`å‡#O „áê[˝nèã¨Î^ä• II (â’¡ 16, ã¨~°æ 62)
HÍÅ=Ú `«#Ü≥ÚHõ¯ 'QÆu— J#∞ Hõà◊#∞ g_»#@∞¡, *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ |∞kú „¿Ñ=∂ã¨Ê^Œ=∞QÆ∞
P`«‡#∞ Z#fl\˜Hh˜ =∞~°∞=^Œ∞. #_çK@Õ Ñ¨C_»∞ HÍà◊§Hõ^eŒ Hõ PѨ#@∞¡ P`«x |∞kú xâ◊ÛÜ«∞ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 555
z<凄`«=Ú#∞ U=∞~°∞=^Œ∞. q∞„`«=∂! P=~°}=Ú #tOK«QÍ<Õ K≥`· #« ºã¨∂ÊùiÎ q+¨Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«=∞ø`«∞Ok.
P K≥·`«#ºã¨∂ÊùiÎ WHõ ZšѨC_»∂ P`å‡HÍ~°=$uÎ Hõey LO@∞Ok.
U Ѩ^•~°÷"≥∞ÿ<å 'ã¨`«Î— ÖˉõΩO_® LO@∞O^•? *Ï˝xH˜ ''P`å‡HÍ~° =i˚`«=∞QÆ∞ ã¨=∞Ü«∞O——
JO@∂ Un LO_»^Œ∞. ''<Õ#∞ ÖË#∞. HÍh D Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ L<åfl~Ú—— J#fl „Ѩã¨H˜Î ZHõ¯_»<åfl
LO@∞O^•? ''ã¨^Œ∞æ}=O`«∞x hK«Ñ¨#∞Å∞—— J#∞#k LO_»^Œ∞ Hõ^•! hK«Ñ¨#∞Å∞ KÕ¿ã"å_»∞ ã¨^Œ∞æ}
=O`«∞_≥ÖÏ J=Ù`å_»∞?
P`«‡*Ï˝xH˜ P`«‡#∞ Láêã≤OK«x ã¨=∞Ü«∞=∞O@∂ Un LO_»^Œ∞. P`«x P`À‡áêã¨#
J#∞Hõ∆}˜HõO. Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ZÖÏ¡ L<åfl Jq P`«‡*Ï˝xx ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù.
ã¨~°fi^• ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ <Õ#∞ P`«‡<Õ. Hõ#∞Hõ x~°‡Å∞_»<≥· âßO`å`«∞‡_»<≥· L<åfl#∞. J#QÍ
ã¨=∂kè x+¨µª_»<≥· L#fl>Ë¡. Z^•Ìx`À#∂ U ÉèË^Œ=¸ <å‰õΩ HõxÑ≤OK«∞@ÖË^Œ∞. <å ã¨`«Î ZšѨC_»∂
P`«‡Ü«∞O^Õ, JYO_»=∞QÆ∞ P`«‡QÍ<Õ ã≤kú™ÈÎOk. <åã¨`«Î Ü≥ÚHõ¯ XHõ Hõà◊=∂„`«"Õ∞ D =∞#ã¨∞û.
=∞#ã¨∞û L#fl^ŒO>Ë ã¨=∂kè~åÇ≤Ï`«ºO L#fl>Ë.¡ JO^Œ∞KÕ`« '=∞#ã¨∞û`À ã¨=∂kèx JÉèºí ã≤OK«@O—
J<Õk ZHõ¯_»∞O@∞Ok? =∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# LxH˜–~°∂Ѩ–QÆ∞}=ÚÅ∞ ZHõ¯_»∞<åfl~Ú.
=∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨=∂kèx+¨ª HõÅQÆ@=∞<Õ^Õ LO_»^Œ∞... ã¨~°fi^• x`«º=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi"≥ÚHõ¯>Ë
L#flk... P`«‡ XHõ¯>Ë ã¨~fi° "åºÑ¨H"õ ∞≥ ÿ ã¨~fi° ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ „Ѩãi¨ OK«∞K«∞#flk... P JYO_», J„Ѩ"∞Õ Ü«∞
P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞... P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ '=∞#ã¨∞û— J#|_Õ^Õn ÖË^Œ∞.
WHõ <å‰õΩ ã¨=∂kè Uq∞\˜? Jã¨=∂kè Uq∞\˜? =∞#ã¨∞û Uq∞\˜? ^•xx xÜ≥∂yOK«@
"Õ∞q∞\˜? xÜ≥∂yOK«ÖËHõáÈ=@"Õ∞q∞\˜?... <å ^Œ$+≤ìÖ’ =∞<À|∞^Œ∞úÅ#|_Õq LO_»∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
HÍ~°º HÍ~°} Ѩi}Ï=∞ qÉèÏQÆ~Ç° Ï≤ `«∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞ x`«ºO ã¨~fi° ã≤`÷ ∞« ÅO^Œ∞ ã¨=∂Ç≤Ï`«`fi« O
Hõey LO_»QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. WHõ JHõ¯_» ã¨=∂kè, Jã¨=∂kè ÉèË^Œ=ÚÅ#∞ HõeÊOKÕ "åHõº=ÚʼnõΩ
KÀ@∞ LO_»@O ÖË^Œ∞.
x~˘‡Ç¨Ï=∂@"≥∞ÿ# <å Jaè„áêÜ«∞O =∞~˘Hõ¯™êi q#O_ç. ã¨~°fiÉèË^Œ=ÚÅ∞ KÕ~°ÖËx P`«‡ÜÕ∞
<å ã¨fi~°∂ѨO, ã¨fiÉèÏ=O, ã¨fi™ê÷#O ‰õÄ_®! <Õ#∞ WѨC_»∂, JѨC_»∂, ZѨC_»∂ Láêkè ~°Ç≤Ï`«∞_»<Õ,
WHõ, <Õ#∞–h=Ù–=∞#ã¨∞û "≥Ú^ŒÖˇ·#^ŒO`å <å z`«¯à◊ÜÕ∞.
❖❖❖
5. ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞O
ѨiѶ¨∞ =ÚhO„^Œ∞_»∞ : F <Õã¨ÎO! q∂~°∞ x[OQÍ *Ï˝#=O`«∞ÖË! Ѩ~°=∞=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞
á⁄O^•~°∞. `«`Ê« eù `«OQÍ Ñ¨Ó~°K‚ O« „^Œ∞x =Öˇ j`«ÖÏO`«óHõ~}
° =Ú Hõey "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. =∞^è∞Œ ~°
~°ã¨Ñ¨Ó~°∞‚Öˇ· 'P#O^Œ=Ú— J<Õ ã¨OѨ^ŒKÕ ¿ãqOK«|_»∞K«∞<åfl~°∞. j`«Å, ÖË`«, ã¨∞O^Œ~° Hõ=∞Å=Ú
556
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=Öˇ q~ålÅ∞¡K«∞<åfl~°∞. q∂ ѨÅ∞‰õΩÅ∞ x~°‡ÅOQÍ, qâßÅOQÍ, ѨÓ~°‚OQÍ QÆOcè~°„ѨHõ\Ïâ◊Ü«∞
Ü«ÚHõÎOQÍ „ѨÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
PǨ! ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®! q∂iѨC_»∞ ã¨fiK«ÛùOQÍ P#O^ŒÑ¨Ó~°‚OQÍ, JǨÏOHÍ~°"Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`«OQÍ,
„Ѩ`«ºHõ∆OQÍ, qâßÅOQÍ, QÆOcè~°OQÍ, LO_Õ â◊~°`å¯Å PHÍâ◊OÖÏQÍ q~ålÅ∞¡K«∞<åfl~°∞. W+¨ì,
Jx+¨ì ã¨~°fiq+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞~°∂ѨÙÖˇ· Hõ#Ê@∞ìK«∞<åfl~°∞.
™ê~å™ê~° ѨiKÕÛù^Œ áê~°QÆã¨Î fiO =∞ǨkèÜ«∂ I
*Ï<åã≤ ã¨~°fi"Õ∞"Õ^ŒO Ü«∞^ä•ã≤÷`« =∞Y}˜¤`«"£∞ II (â’¡ 6, ã¨~°æ 63)
L`«Î=∞ |∞kúKÕ ™ê~°, J™ê~°=ÚÅ#∞ x~°‚~ÚOz áê~°OQÆ`«∞ÅÜ«∂º~°∞. ''D ^Œ$â◊º [QÆ`«ÎO`å
JYO_»Ñ¨Ó~°"≥∞ÿ „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ, Ü«∞^ä•suQÍ L#flk—— – J#∞#\˜ì L`«Î"≥∂`«Î=∞*Ï˝#O á⁄O^•~°∞.
WHõ¯_» Hõ#|_Õ L`«ÊuÎ. <åâ◊#=ÚÅ ~°Ç¨Ï㨺"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOKå~°∞.
WHõ¯_ç P~ÀǨÏ, J=~ÀǨÏ=ÚÅKÕ (ups & downs) „¿Ñi`«=∞QÆ∞K«∞#fl 'K«OK«Å~åQÆ ^Œâ◊Å∞—
q∂ Ü«∞O^Œ∞ KÀ@∞ KÕã¨∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl~Ú. ^Õx HõO>Ë WHõ L`«Î=∞"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù D „ѨѨOK«O
"≥Ú`«ÎOÖ’ WOH˘Hõ>Ën ÖË^À, LO_»É’^À, J\˜ì x*Ï`«‡ =ã¨∞Î=Ù á⁄Ok#"åÔ~· ã¨fi=∞Ç≤Ï=∞ Ü«∞O^Œ∞
Ѩi`«$ѨÙÎÖˇ· L<åfl~°∞.
P`«‡ – Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞QÆ∞ q∂ H˜^Õ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞. q∂ J=QÍǨÏ# q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘O`«
q<åÅx <å JaèÖÏ+¨.
ã¨∞~°Ñ¶¨Ú~åA : =ÚhO„^•! D ^Œ$â◊º„ѨѨOK« =∞O`å q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ =∞#H˜Hõ¯_» „QÆÇ≤ÏOK«
^«QÆæ Ѩ^•~°÷ =∞O@∂ Un ÖË^Œ∞. „QÆÇ≤ÏOK« =Åã≤#^Õ ÖË#ѨC_»∞, `«ºlOK« =Åã≤#k =∂„`«O
U=ÚO@∞Ok?
„QÆÇ≤Ï¿ãÎ Hõ^•... `«ºlOKÕk! ''Wk L`«Î=∞=Ú... Wk `«∞K«Ûù=Ú—— – J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å
ˆH=ÅO ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅ =Å#<Õ ã¨OÉèíq™ÈÎOk. qA˝Å Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°O, `«∞KåÛù`«∞K«Ûù=ÚʼnõΩ
ã¨OÉOkèOz# xO^•-ã¨∞Î`«∞Å#∞ `«ºlOz"ÕÜ«∂Åx Hõ^•! ^Õâ◊ HÍÅ=â◊O KÕ`« WѨC_»∞ „áê=ÚYº
"≥∞ÿ#k =∞~˘HõѨÊ\˜H˜, XHõ <å\˜H˜ `«∞K«ÛùOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. D q+¨Ü«∞O „Ѩu XHõ¯ r=ÙxH˜
J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl q+¨Ü«∞"Õ∞.
''Jã¨Å∞ xO^•ã¨∞Î`«∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú?—— Jx =∞#O qKå~°} KÕ¿ãÎ ''~åQÆ=Ú
KÕ`«<Õ—— Jx ã¨=∂^è•#O Åaè™ÈÎOk. ~åQÆ=Ú Z@∞¡ L^Œƒùq™ÈÎOk?... WK«Ûù =Å#<Õ.
WK«ÛùÜ≥∂? ...J*Ï˝#OÖ’Oz, J*Ï˝#OKÕ`« |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ |∞kú=∞O`«∞_≥·#"å_»∞
=∞Ǩϟ^•~°=∞QÆ∞ „|ǨχѨ^•~°÷=ÚKÕ WK«ÛùyOK«∞`å_»∞. WOHõ^Õxh HÍ^Œ∞.
D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∂ QÆÅ ¢ã‘ΖѨ~°fi`«–ã¨=Ú„^Œ–=#=ÚÅ∞, ã¨=∞ã¨Î „áê}∞Å∞, Ѩ$käq,
ѨOK« Éèí∂`«=ÚÅ∞ – W=hfl "åã¨Î=~°Ç≤Ï`«=ÚÖË. g@xfl\˜ Ü«∞O^Œ∞ ™ê~°=∞O@∂ Un ÖË^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 557
D ѨÙ~å`«# â◊¥#º[QÆ`∞« #Î O^Œ∞ L#fl^ŒO`å =∂O㨠– Jã≤÷ – HÍ+¨ª – =∞\˜ì – tÖÏ=∞Ü«∞"≥∞#ÿ k
=∂„`«"Õ∞. WO^Œ∞Ö’ =∞#O WK«ÛùyOK«=Åã≤On, "åOzèOK«=Åã≤On U=ÚO@∞Ok? WK«Ûù x=$uÎ
HÍQÍ, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞ ã¨OHõ∆~Ú™êÎ~Ú. WOHõ J<ÕHõ =∂@ÖˇO^Œ∞‰õΩ? ZѨC_≥·`Õ D =∞#ã¨∞û
ã¨~fi° „`å ~åQÆ^fiÕ +¨~Ç° Ï≤ `«"∞≥ ÿ âßO`«"∞≥ ,ÿ P`≥‡H ~õ ã° "¨ ∞≥ ÿ `«# P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Hˆ =ÅO Ѩi`«$Ñ≤Î á⁄O^Œ∞`«∞O^À
– JkÜÕ∞ L`«Î=∞ „Ѩu+¨ª. JkÜÕ∞ q„âßOu. JkÜÕ∞ ã¨=∂kè. JkÜÕ∞ Ü≥∂QÆ=Ú, *Ï˝#=Ú‰õÄ_®.
❖
"åi^ŒÌ~°∞ XHõi<˘Hõ~°∞ P`«‡^Œ$+≤ì`À ã¨O^Œi≈OK«∞‰õΩO@∂ `≥Å¡"å~°∂¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
=∞~°∞<å_»∞ "å~°∞ XHõi =^ŒÌ =∞~˘Hõ~°∞ ÃãÅ=Ù fã¨∞‰õΩx, `«=∞ `«=∞ xÜ«∞ux J#∞ã¨iOz =∂~°æ
Ѩ~åÜ«∞}∞ÅÜ«∂º~°∞.
❖❖❖
6. ˆH=b `«`«Îfi^蕺#O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~åѶ¨∞"å! =∂O_»=ٺŠɒ^èŒ, ã¨∞~°Ñ¶¨Ú, ѨiѶ¨∞ (Ѩ~å‚^Œ=Úx)Å ã¨OÉèÏ+¨}
q<åfl=Ù Hõ^•! "åi ã¨OÉèÏ+¨}Ö’x JO`«s¡#QÍ#=Ú#∞ q#∞. h=Ù ‰õÄ_® J\˜ì *Ï˝#=ÚKÕ
WHõ¯_Õ Ñ¨~°=∞Ѩ^ŒÖÏÉèí=Ú#∞ ã¨OáêkOK«∞. JO^Œ∞H˘~°ÔH· nè~°∞ÅQÆ∞ qA˝Å`À Hõeã≤ K«Hõ¯QÍ qKå~°}
KÕ~Ú. L`«Î=∞"≥∞ÿ# 'ã¨∞fHõ∆‚|∞kú—KÕ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂HÍâ◊O#∞O_ç 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ HÍÅ"Õ∞Ѷ¨∞=Ú#∞
#tOѨ*Ë~Ú. ã¨HõÅÖ’HÍf`« „áêѨÎ=Ú, P#O^ŒHõ~°=Ú, x~°‡Å=Ú J~Ú# z`«Î=Ú hÜ«∞O^Œ∞
„Ѩ"ÕtOK«∞QÍHõ!
ã¨~°∞fiÅÖ’ JO`«i›`«∞_≥· LO@∞#fl P Ѩ~°=∂`«‡ XHõ¯_Õ ^蕺#Ü≥∂QÆ∞º_»∞! ...J`«_Õ â◊~°}∞"Õ_»
`«y#"å_»∞! ...P`«_Õ =∞# ã¨fiã¨fi~°∂ѨÙ_»=@OKÕ`« P`«xx P~åkèOK«@O J`«ºO`«`eÕ HÔ #· q+¨Ü∞« "Õ∞!
...J^Õ ã¨~åfi#O^Œ ã¨OѨuÎ ã¨fi~°∂ѨO! ...ã¨∞„Ѩã¨#flO. z^•HÍâ◊ã¨fi~°∂ѨO!
J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Õ ã≤÷u HõeyÜ«ÚO_»∞. x`«º=Ú P`«‡qKå~°} `«`«Ê~°∞_»"≥· LO_»∞.
JO`«~°∞‡Y∞_»"≥·, ã¨∞Y~°∂ѨÙ_»"≥· z^•™êfi^Œ#Ѩ~°∞_»"≥· LO_»∞. JѨC_çHõ h z`«Î=Ú ^Œ∞óY=ÚÅKÕ
Ñ‘_çOK«|_Õ „Ѩ㨈HÎ LO_»^Œ∞. ÉÏǨϺOÖ’ Hõ#|_Õ =º=Ǩ~°`«`«Ê~°`«, ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞, [Å=Ú
Ѩ^Œ‡=Ú#∞ `åHõ#@∞¡ h JO`«óHõ~°}=Ú#∞ HõÅ∞+≤`«O KÕÜ«∞ÖË=Ù. h=Ù "å\xfl\˜HõO>Ë =∞ǨÏ`«Î~°
ã¨fi~°∂ѨÙ_»=x „QÆÇ≤ÏOK«∞. U#∞QÆ∞ ã≤OǨÏ=Ú#∞ ÉÏkèOK«QÆÅ^•? L`«Î=∞ *Ï˝#O`À âßO`«z`«∞Î_»"≥·
LO>Ë, D =∞#ã¨∞û x<ÕflO KÕã¨∞ÎOk? Z\Ï¡ ÉÏkèã¨∞ÎOk.
#O^Œ#=#OÖ’ =Úà◊§ K≥@∞¡ LO\ÏÜ«∂? *Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ z`«Î=ÚÖ’ Éè’QÆÅOѨ@O LO_»^Œ∞.
P`«_∞» J<ÕHõ n#^ŒâÅ◊ #∞ á⁄O^Œ=K«∞ÛQÍHõ! P`«x z`«OÎ =∂„`«O `«# qâßÅ~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOK«^∞Œ .
‰õ∆Ω„^Œ=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞ ã¨∞Y=ÚÅ#∞ HÍOH˜∆OK«Hõ, ˆH=ÅO P`«‡ "≥·Ñ¨Ù#ˆH Jaè=ÚY"≥∞ÿ LO@∞Ok.
WHõ¯_ç WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ Z=_≥·`Õ J#∞~°‰õΩÎ_≥· LO\Ï_À, P`«_Õ WHõ¯_ç [##–=∞~°}Ï^Œ∞Å#∞
558
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«∂z ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. U z`«Î"≥∞ÿ`Õ ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞ qKåiOz, ''D WO„kÜ«∂Å∞,
q+¨Ü«∂Å∞, â◊s~åÅ∞, `«k`«~° ^Œ$â◊º=ÚÅ∞ Jq^ŒºÜÕ∞! q∞^䕺„ÉèÏOuÜÕ∞—— – Jx Z~°∞QÆ∞K«∞#fl^À,
J^•ÌxH˜ WHõ ^Œ∞óYO ZHõ¯_ç#∞O_ç =ã¨∞ÎOk?
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! =∞#ã¨∞û‰õΩ 'Hõ~°Î $`«fiO (<Õ#∞ Hõ~°Î#∞)— J#∞^À+¨O `˘ÅQÍÅO>Ë UO KÕÜ«∂e?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~å=∂! =ÚO^Œ∞QÍ D =∞#ã¨∞û á⁄O^Œ∞K«∞#fl "≥∂ǨÏO, „Éèí=∞Å QÆ∞iOz
QÆ=∞xOK«∞. „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú#∞ JÅ=~°K«∞HÀ. K«Hõ¯QÍ D =∞#ã¨∞û á⁄O^Œ∞K«∞#fl
ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ#∞ QÆ=∞xOKå"å... Hõ~°Î $`åfiaè=∂#O `«#O`«@`å<Õ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. Jk x#∞fl
ã¨Ê $tOK«<≥·<å ÖË^Œ∞.
'Jq^Œº— J<Õ pHõ\ ˜Ö’ nѨO XHõ¯>Ë....! Jk, ''D [QÆ`«∞Î Jq^Œº KÕ`«<Õ J#∞Éèí==∞QÆ∞
K«∞#flk.—— J<Õ L`«Î=∞ *Ï˝#O L^Œ~ÚOK«@"Õ∞! ã¨fiѨflOÖ’ ѨÙÅ∞Å∞, QÆO_»∞ Ñ≤Å∞¡Å∞ x#∞fl ÉèíÜ«∞ÃÑ_»∞
K«∞<åfl~Ú J#∞HÀ!... P ÉèíÜ«∞O áÈÜÕ∞^≥\Ï¡? ''Wk ã¨fiѨflO—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@ KÕ`«<Õ Hõ^•!
Jq^Œº ‰õÄ_® JO`Õ. 'Wk Jq^Œº— Jx „QÆÇ≤Ï¿ãÎ KåÅ∞... Jk `˘ÅyáÈ`«∞Ok, `˘ÅyáÈ~Ú#>Ë¡!
KÕѨÅ∞ hà◊§Ö’¡ L#flѨÊ\˜H© P hà◊√§ KÕѨŠHõà◊§#∞ ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù K«∂Kå"å! h=Ù =º=Ǩ~°
Ѩ~°∞_»"≥· L#flѨÊ\˜H© JO`«~°=Ú# ã¨O™ê~å㨉õΩÎ_»=Ù HÍ=^Œ∞Ì. ˆH=ÅO „|Ǩχ=Ú#O^Õ x=∞QÆfl"≥∞ÿ#
|∞kúx Hõey LO_»∞. JѨC_»∞ Hõ~°Î $`«fi ^À+¨=ÚÅ∞, ^Œ∞óY=ÚÅ∞ x#∞fl ã¨Ê $tOK«ÖË=Ù. „ѨnѨÎ=∞QÆ∞
K≥·`«#º=∞Ü«∞ „ѨHÍâ◊O „Ѩã¨iOK«∞K«∞O_»QÍ J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°O Hõ∆~ÚOK«Hõ UO KÕã¨∞ÎOk?
`«`«fi*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ |∞kú ã¨fi`«Ç¨QÍ Ñ¨~°=∂#O^Œ=Ú#∞ á⁄Ok „ѨHÍtã¨∂Î LO@∞Ok. P
r=Ù_»∞ *Ï˝# ã¨∂~°∞ºxKÕ „Ѩɒkè`«∞_≥·<å_®, WHõ =∞Ô~ѨC_»∂ "≥∂ǨÏ=Ú á⁄O^Œ_»∞. U ~ÀAÅÖ’
ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ P`«‡z`åƒù=# qã¨Îiã¨∞ÎO^À P ~ÀAÖË r=ã¨Ç≤Ï`«=ÚÅ∞. J\˜ì „H˜Ü«∞ÖË P#O^Œ
Ü«ÚHõÎ=ÚÅ∞. x~°O`«~å`«‡zO`«#KÕ "≥∂ǨÏ=Ú `˘Åy JO`«óHõ~°}=Ú j`«Å`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
`åx q∞„`å}˜ âߢ™êÎ}˜`åx `åx k<åx K« I
q~åQÀÖÏ¡ã¨"å<ÕºÉèíº P`«‡z`ÀÎ^ŒÜ«∞ó ã¨∞Êù@"£∞ II (â’¡ 19, ã¨~°æ 63)
Z=i=Å¡<`·≥ Õ D z`«=Î Ú "≥~· åQÀºÖÏ¡ãÜ ¨ Ú« `«"∞≥ ÿ P`å‡HÍ~°=$uÎKÕ JÉè∞í º^ŒÜ∞« O á⁄O^Œ∞`«∞O^À,
J\˜ì "åˆ~ D r=Ù#‰õΩ x["≥∞ÿ# q∞„`«∞Å∞. J\˜ì âߢã¨Î=ÚÖË PѨÎâߢã¨Î=ÚÅ∞. P ~ÀAÖË ~ÀAÅ∞.
P`«‡ ^Œ~°≈#=Ú #O^Œ∞ J<å^Œ~°} Hõey L#fl r=ÙÅ∞ n#∞Å∞. ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ D
[##-=∞~°} K«„Hõ=Ú #O^Œ∞ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
D r=Ù_»∞ J<ÕHõ q^èŒ=ÚÖˇ·# Pâßáêâ◊=ÚÅKÕ x~°O`«~°O |OkèOѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. Éè’QÆ
`«$}=ÚÅ#∞ J¿ÑH˜∆ã¨∂Î J<ÕHõ™ê~°∞¡ "å~°úHõº=ÚKÕ ‰õΩ~°∂ѨÙ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. â’Hõ=ÚÅ∞, ^Œ∞óY=ÚÅ∞
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ^Œ∞+¨¯~°‡ÅKÕ`«, "≥∂ǨÏOKÕ`«, ~åQÆO KÕ`«, `«$+¨‚ÅKÕ`« D_»fi|_»∞K«∂, '=∞#ã¨∞û—
J<Õ QÆ$ǨÏOÖ’ |Okè`∞« _»Q∞Æ K«∞<åfl_»∞. Ѩل`«, ¢ã,Α |O^è∞Œ =ÙÅ`À U~°Ê_Õ '<åq, <åq— J#∞ ^Œ∞~°=QÍǨÏ#
Åhfl z=iH˜ J`«xH˜ |O^èŒ#=ÚÅ∞ J=ÙK«∞<åfl~Ú. "å~°úHõº=Ú – ^Œ∞+¨¯~°‡Å∞ P`«x q„âßOux
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 559
J#∞Hõ∆}O ^Œ∂~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. J`«_»∞ WÇ¨Ï – Ѩ~°Ö’Hõ=ÚʼnõΩ ~åHõáÈHõÅ∞ ™êyã¨∂Î JÅã≤áÈ~Ú
f„= =∞#ó`åѨ=ÚKÕ `«Ñ¨Î=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ÃÑ·H˜ ѨK«ÛQÍ Hõ#|_»∞K«∞<åfl‰õÄ_®, JO`«óHõ~°}OÖ’
=∂„`«O Jun#∞_≥· LO@∞<åfl_»∞. Éèí∂`«–Éèíq+¨º`«∞ÎÅ QÆ∞iOz J<ÕHõ zO`«#Å`À ã¨`«=∞`«=∞QÆ∞
K«∞<åfl_»∞. `«# WO„kÜ«∞=ÚÅKÕ `å<Õ Ñ¨~ål`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. x`«ºO HÍ=∞ºHõ~°‡ÅKÕ PHõi¬`«∞_»
QÆ∞K«∞<åfl_»∞. Pq~åƒù= – u~ÀÉèÏ==ÚÅ#∞ "≥∂ã¨∂Î J*Ï˝#=∞Ǩ~°}ºOÖ’ ™⁄=∞‡ã≤e¡ <ÕÅ ‰õÄÅ∞K«∞
<åfl_»∞. J#~°=÷ ÚÅ∞ – ^Œ∞óY=ÚÅ∞ – ^•i¢^ºŒ =ÚÅ∞ =∞~°Å=∞~°Å á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Hõ~‡° ÉèÏ~°=ÚÅKÕ
tkäÅâ◊s~°=ÚÅ`À P„HõO^Œ#O KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
Z^Œ∞Ì=O\˜ D r=Ùx =∞#ã¨∞û 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ ‰õΩuHͯܫ∞ =~°‰õΩ ÖË=ÖË#O`«QÍ
z‰õΩ¯‰õΩx L#flk. L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ *Ï˝#|ÅO ã¨OáêkOz P =∞#ã¨∞û#∞ |∞~°^Œ #∞O_ç
|Ç≤Ï~°æ`«O KÕã≤#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ =∂#=[#‡‰õΩ „ѨÜ≥∂[#=Ú#fl@∞¡.
P`«‡#∞ ^Œi≈Oz#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ z`«Î=Ú Hõ∆~Úã¨∞ÎOk. JѨC_»∞ „Éèí=∞Åhfl áÈ`å~Ú.
*Ï˝#=ÚKÕ P`«‡ ^Œi≈OK«|_»QÆÅ^Œ∞. J~Ú`Õ *Ï˝#O ZÖÏ Åaèã¨∞ÎOk? <åq‰õΩx =Å# <ÒHÍÜ«∂#O
ÅaèOK«∞#@∞¡ =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_»QÆ∞ *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ™êOQÆ`«º=ÚKÕ D ã¨O™ê~°™êQÆ~åxfl ^•@\ÏxH˜
Ü«ÚH˜Î Åaèã¨∞ÎOk. ZHõ¯_» *Ï˝xÖË_À... P „Ѩ^Õâ◊O x"åã¨Ü≥∂Qƺ"Õ∞ HÍ^Œ∞. *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ =K«#=ÚÅ
KÕ`«, Jaè„áêÜ«∞=ÚÅKÕ`«, ÉèÏ=`«~°OQÍÅKÕ`« P`«_»∞ L#flKÀ@∞ Ѩ~°=∞ Ѩq„`«O J=Ù`«∞Ok.
ã¨[˚#∞ÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å=Å# „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ „ѨâßO`«`«, r=ÙʼnõΩ q„âßOu ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
❖
H˘OK≥=Ú q"ÕHõ=Ú Pq~°ƒùqOz#\˜ì nè=∞O`«∞_»∞ WHõ x^Œ∞~°áȉõÄ_»^Œ∞. Uk U"≥∞ÿ<å 㨈~,
=∞Ǩ"≥∂ǨÏ^•Ü«∞Hõ=Ú, ã¨O`åѨ^•Ü«∞Hõ=Ú J~Ú#\˜ì D „ѨѨOK«=Ú #O^Œ∞ P^Œ=∞~°z
LO_»~å^Œ∞. P`«‡ÖÏÉèíO „áêÑ≤ÎOKÕ=~°‰õÄ x~°O`«~°O Ü«∞`«fljÅ∞_≥· LO_®e. JO`ÕHÍx, ^ÕǨaè
=∂#O`À =∂#–=∞^Œ–QÆ~åfi^Œ∞Å`À '[#‡Å∞— J#∞ |∞~°^ŒÖ’H˜ `«##∞ `å#∞ „`Àã≤"Õã¨∞HÀ~å^Œ∞.
H˜q∞^ŒO Hõ^äŒ=∂Ü«∂`«O H˜O=¸Åq∞u H˜OHõ∆Ü«∞"£∞ I
^ÕǨÏ^Œ∞óYq∞u „áê*ˇ˝Âó „¿ÑHõ∆}©Ü«∞O „Ѩܫ∞`«fl`«ó II (â’¡ 36, ã¨~°æ 64)
D ^ÕǨÏ"Õ∞q∞\˜? ^ÕÇ¨Ï ã¨O|O^èŒ=ÚÅQÆ∞ ^Œ∞óMÏ^Œ∞ÖËq∞\˜? W=hfl Z\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú?
g\˜H˜ =¸Å"Õ∞q∞\˜? Wq Z\Ï¡ `˘ÅQÆ∞`å~Ú? ...|∞kú=∞O`«∞Å∞ D q^èŒ"≥∞ÿ# „Ѩâ◊flʼnõΩ
~å"åe. =zÛ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõOQÍ qKå~°} KÕÜ«∂e.
P`«‡*Ï˝#∞Å#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz ã¨=∂Kå~°O ¿ãHõiOKåe. F q∞„`«∞ÖÏ~å! „â’`«ÖÏ~å! ^èŒ#=Ú
QÍx, q∞„`«∞Å∞QÍx, P`«‡*Ï˝#=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·# âߢã¨Î=ÚÅ∞QÍx J*Ï˝# ™êQÆ~°=Ú# x=∞QÆfl"≥∞ÿ#
r=Ùx L^ŒúiOK«QÆÅ=x J#∞‰õΩO@∞<åfl~å? ÖË^Œ∞.
x~°O`«~° ã¨Ç¨Ï"åã¨O`À â◊√^Œú=∞#ã¨∞û#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç. J\˜ì â◊√^Œú=∞#ã¨∞û`À H˘OK≥O
Ѩ~å=∞i≈Oz K«∂_»O_ç. D =∂„`«O KÕ`« P`À‡^Œú~°} ã¨OÉèí==∞QÆ∞K«∞O_»QÍ J\˜ì „Ѩܫ∞`«flO
560
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕÜ«∞Ô~O^Œ∞KÕ`«? JÔ~! L`«Î=∞=∞QÆ∞ =∂#=[#‡KÕ Åaèã¨∞Î#fl J<ÕHõ J=HÍâ◊=ÚÅ#∞ |∂_ç^Œ
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åflˆ~! Jk ã¨iHÍ^Œ∞. JÉèϺã¨, "≥·~åQƺ=ÚÅ`À Ü«∞`«flO KÕÜ«∞O_ç. `«`«Î fi*Ï˝#O
ã¨OáêkOK«@OÖ’ `å`åû~°O KÕÜ«∞=^ŒÌx JO^ŒiH© =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞. ^Œ∞~åâ◊KÕ U~°Ê_Õ â’Hõ
"≥∂ǨÏ=ÚÅ q<åºã¨"∞Õ q∞\’ QÆ=∞xã¨∂Î ‰õÄ_®, L¿ÑH˜ã∆ ∂¨ Î LO>Ë Z\Ï¡? JO^Œ∞KÕ`« P^Œ~}° ѨÓ~°fiHõOQÍ
P`À‡^Œú~°}‰õΩ #_»∞O Hõ@ìO_ç. ã¨<å‡~°æOÖ’ JǨÏOHÍ~°O #tOKÕ=~°‰õÄ qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOK«O_ç.
D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ''=∞\˜ì – H˘Ü«∞º – tÅ =O\˜k——QÍ K«∂_»@O JÉèíºã≤ã¨∂Î LO>Ë KåÅ∞...
„Hõ=∞OQÍ ã¨~°fi^Õ"Õâ◊√_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ QÆ∂iÛ# *Ï˝#O ÅÉèíºO HÍQÆÅ^Œ∞. JǨÏOHÍ~°O #tã¨∂Î
LO_»QÍ, z„^Œ∂Ѩ=Ú „ѨH\õ `˜ =« ∞QÆ∞K«∂ ~åQÆÅ^Œ∞. "≥Å∞QÆ∞ ~åQÍ<Õ pHõ\ ˜ ZHõ¯_çHÀ "≥o§áÈ=ÙK«∞#fl@∞¡,
JǨÏOHÍ~°O #tã¨∂Î LO>Ë P`«‡^Œ~°≈#O ã¨fiÜ«∞OQÍ ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. JѨÊ\˜ x~°uâ◊Ü«∂#O^ŒOKÕ
U~°Ê_Õ q„âßO`«, xifiHõÅÊã≤÷uÜÕ∞ ѨiѨÓ~°‚ã≤÷u. JO^Œ∞‰õΩ =∞#O JO^Œ~°O J~°∞›Å"Õ∞. JÜ«∞ºk
=∞# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷uÜÕ∞ J~ÚL#flk Hõ^•! WHõ J#~°›`« ZO^Œ∞‰õΩO@∞Ok? ...JO^Œ∞‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOK«#ѨC_»∞ =∂#=ÙxH˜ WHõ [O`«∞=Ù‰õΩ ÉèË^Œ"Õ∞=Ú#fl@∞¡?
q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û`À ™ê\˜=KÕÛ^Õn D =¸_»∞ Ö’HÍÅÖ’#∂ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞
^Œ$â◊ºO H˘~°HÔ · ~åQÆO LO_»\ÏxH˜ KÀ>Ë LO_»^∞Œ . Hˆ =ÅO z¢`Ê« HÍâ◊O =∂„`«"∞Õ JO`«\Ï P„Hõq∞OK«∞
H˘x LO@∞Ok. WHõ xifiHõÅÊã¨=∂kè J~Ú#\˜ì `«∞sÜ«∞^Œ$+≤ì á⁄O^•"å... ^•x`À áÈÅÛ`«y#k
=∞ˆ~n LO_»^Œ∞. ^•xHõ^Õ ™ê\˜. P ã≤÷uÖ’ qˆH∆Ѩ=ÚÖËg LO_»=Ù Hõ#∞Hõ ã¨∞+¨µÑ≤Î`À áÈÅÛ=K«∞Û.
J~Ú`Õ ã¨∞+¨µÑ≤ÎÖ’ [_»`«fiO (Z~°∞Hõ ÖËHõáÈ=@O) LO@∞Ok. Jk=∂„`«"Õ∞ ÉèË^ŒO. P J=ã¨÷
PHÍâ◊=Ú=Öˇ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ#k.
XHõ KÀ@ XHõ ‰õΩO_» L#fl^Œ#∞HÀ! P ‰õΩO_» Ѩye`Õ ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊O U=∞ø`«∞Ok?
=∞ǨHÍâ◊O`À UHõ`«fiO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. J~Ú`Õ, ‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊=Ú =∞ǨHÍâ◊=Ú #∞O_ç "Õ~°∞
Ѩ_ç#^≥ѨC_»∞? ZѨC_»∂ ÖË^Œ∞. J\Ï¡ˆQ U r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ =∞<ÀǨÏOHÍ~åÅ∞ `˘ÅQÆ∞`åÜ≥∂,
P`«xH˜ ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅÖ’x JO`«~°=Ú# L#fl Ѩ~°=∞ã¨`«º=Ú QÀK«iOK«QÆÅ^Œ∞. P Ѩ~°=∞ã¨`«º"Õ∞
'`«`ü—. P `«`üÜÕ∞ '`«fi"£∞—. JkÜÕ∞ h=Ù. ~å=∂! J\˜ì ã≤÷u ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Ü≥∂QÆ=ÚKÕ ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞.
Jk ã¨∞+¨µÑ≤ÎH˜ ^Œ∂~åu ^Œ∂~°"Õ∞q∂ HÍ^Œ∞. HÍh ã¨∞+¨µÑ≤Î HÍ<Õ HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ Jk "å‰õΩ¯‰õΩ
Jf`«"≥∞ÿ#k. Jk D r=ÙxH˜ ǨÏ$^ŒÜ«∞=ÚÖ’<Õ J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#flk ã¨∞=∂!
❖
J#∞Éèí∂uO q<å `«`«Î fiO Y}Ï‚^Õ~åfl#∞Éèí∂Ü«∞`Õ I
J#∞Éèí∂uO q<å ~°∂ѨO <å`«‡#âß#∞Éèí∂Ü«∞`Õ II (â’¡ 53, ã¨~°æ 64)
J#∞Éèí=O J<Õk ÖËHõáÈ`Õ ™ê=∂#º=ÚÖˇ·# K«ÔH¯~°, Ѩ\ ˜HõÉˇÅ¡O "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜ `«`«fi"Õ∞
QÀK«iOK«^∞Œ . WHõ P`å‡#∞Éè=í O QÆ∞iOz "Õ~∞° QÍ K≥áêÊÖÏ? 'J#∞Éè=í O— J<Õk ÖËHáõ È`Õ P`«‡ã¨fi~°∂ѨO
‰õÄ_® QÀK«iOK«^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 561
D [QÆ`«ÎO`å J#O`å`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. WHõ z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅO\Ï"å,
W=hfl Ѩi}Ï=∞Ü«Ú`«=ÚÅ∞. H˘O`«HÍÅO QÆ_»z# `«~°∞"å`« Wq W\Ï¡ LO_»=Ù. W\˜ì ^Œ$â◊º=Ú#∞
Ѩ@∞ì‰õΩx „"Õàϧ_»=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! D ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅ∞ hKÕ â◊q∞Oz
"ÕÜ«∞|_»∞QÍHõ! ã¨~°fi„`å nѨÎ"≥∞ÿ, „|Ǩ‡k ^Õ=`«Å‰õΩ ^Õ=^Õ=Ù_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl P`«‡ hѨ@¡
J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞, „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞QÍHõ!
ѨOK«=∞ Éè∂í q∞HõÜ∞« O^Œ∞ q+¨Ü∞« "åã¨# #tã¨∞OÎ k. P~°= Éè∂í q∞HõÜ∞« O^Œ∞ Ѩ~=° ∞ѨÙ~°∞ëê~°=÷ ∞QÆ∞
P`«‡„ѨHÍâ◊=Ú L^Œ~Úã¨∞ÎOk.
U_»= Éèí∂q∞HõÖ’ ã¨=∂kè, Jã¨=∂^èŒ∞Å∞ UHõ`åfixfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. J\˜ì ã¨=∞`«fi
HÍ~°}OKÕ`« „|Ǩ‡^Œ∞ʼnõΩ‰õÄ_® JzO#κ"≥∞ÿ#\˜ì 'ˆH=ÖÏ#O^≥·Hõ ã¨fi~°∂ѨO— J#∞ P`å‡#∞Éèí=O
âı+≤™ÈÎOk.
❖❖❖
562
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
IX. ÉèÏ㨠– qÖÏ㨠ã¨O"å^ŒO
1. Jaè=∂# `åº[ºO
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! P^蕺u‡HõÜ«∂#O ã¨∞=∂~°æO HÍ"åÅO>Ë Jaè=∂#`åº[ºO
ZO`À P=â◊ºHõO ã¨∞=∂!
N~å=Ú_»∞ : 'Jaè=∂#O— JO>Ë `«=∞ L^ÕÌâ◊O?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ''D ^èŒ#=Ú, QÆ$ǨÏ=Ú, |O^èŒ∞ [#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q <åq. D â◊s~°"Õ∞ <Õ#∞——
– Jx J#∞HÀ=@"Õ∞ Jaè=∂#O. =∞#ã¨∞û`À Jaè=∂#=∞<Õ =∞<À qÉèÏQÆ=Ú#∞ [~ÚOz, P
=∞#ã¨∞û`À P`«‡^Œ~°≈#O KÕÜ«∂e. Jaè=∂#=Ú#∞ [~ÚOK«‰õΩO_®, ^•xx HõeyÜ«ÚO_ç ZO`«QÍ
âߢ™êÎÅ∞ K«kq<å, Uq∞ q<åfl... UO „ѨÜ≥∂[#O? z„`«Ñ¨@OÖ’x ã¨∂~°∞º_»∞ H˜~°}=ÚÅ#∞
„Ѩã¨iOѨ*ËÜ«∞QÆÅ_®? ÖË^Œ∞ Hõ^•! JǨÏ"£∞, =∞=∞ J#∞ „Éèí=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ Jaè=∂#O `«ºlOK«HõáÈ`Õ
D [QÆ`ü ^Œ∞óYO Jã¨qÎ ∞OK«^∞Œ . Jk L#flO`« =~°‰Ωõ PѨ`∞« ÅÎ ∞, "庉õΩÅ`«Å∞, J*Ï˝# c*ÏO^èHŒ Í~åÅ∞
„áêÑ≤Îã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú. D q+¨Ü«∞"Õ∞ x~°∂Ñ≤ã¨∂Î ' ÉèÏ㨠– qÖÏ㨠ã¨O"å^ŒO— J<Õ XHõ „áêp#
WuǨã¨O L#flk. Jk qO>Ë Jaè=∂# `åº[º=Ú Ü≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`« Uq∞\’ =∞iH˘O`«
ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`«∞Ok. K≥ѨÙ`å#∞. q#∞.
❖
ã¨Ç¨ÏºÑ¨~°fi`« „áêO`«O Ju ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ XѨC`«∂ LO@∞Ok. P Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ =∂#=
– H˜<≥fl~° – ã≤^Œú – q^•º^èŒ~° – ™ê^èŒ∞=ÙʼnõΩ x"åã¨Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ, J<ÕHõ „Ѩ^ÕâßÅ∞ L<åfl~Ú. P
Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ XHõ KÀ@ J„u=∞Ǩ=Úx P„â◊=∞=Ú#flk. P P„â◊=∂xH˜ H˘OK≥O ^ŒQÆæ~°Ö’
â◊√„‰õΩ_»∞, |$ǨÏã¨Êu J#∞ ¿Ñ~°∞ QÆÅ W^ŒÌ~°∞ `åѨã¨∞Å∞ x=ã≤ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞. ¿Ñ~°∞KÕ =∂„`«"Õ∞
QÍx, gi=Ù~°∞ ^Õ=, ^•#= QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ HÍ~°∞. P W^Œ~Ì ∂° PѨqÎ ∞„`«∞Å∞. W^Œ~Ì ∂° âߢãΨ q+¨Ü∂« ÅÖ’#∞,
`«Ñ㨠∞¨ û, ^蕺#x+¨Åª O^Œ∞ Q˘Ñ¨Êxëê‚`∞« Å∞. "åo§^ŒiÌ H˜ qÖÏã¨∞_»∞, ÉèÏã¨∞_»∞ J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ ‰õΩ=∂~°∞Å∞
LO_Õ"å~°∞. P ÉèÏã¨, qÖÏã¨∞e^ŒÌ~°∂ z#flѨÊ\˜ #∞O_ç Hõeã≤ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ UHõ=∞#ã¨∞¯Öˇ·, ZO`À
J<Àº#ºOQÍ LO_Õ"å~°∞. z#flѨÊ\˜#∞O_ç JHõ¯_ç P„â◊=∞^èŒ~°‡=ÚÖˇ·# `«áÈ^蕺#=ÚÅ∞ Hõeã≤
x~°fiiÎã¨∂Î ^蕺#q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ qO@∂ `«=∞ `«O„_»∞ʼnõΩ J`«ºO`« „Ñ‘uáê„`«∞Öˇ· LO@∂ LO_Õ"å~°∞.
H˘O`«HÍÅO QÆ_çzOk. ÉèÏã¨, qÖÏã¨∞Å∞ Ü«∞ø=#OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. JO`å HÍÅ=ÚÜ≥ÚHõ¯
=∞Ç≤Ï=∞ÜÕ∞ Hõ^•! HÍÅQÆux Z=~°∞ x~ÀkèOK«QÅÆ ~°∞? J#∞Hõ}∆ H˜ õ QÆ=∞#jÅO JQÆ∞HÍÅO =∞ø#OQÍ,
Uk Z@∞¡<åfl, `å#∞ =∂„`«O QÆuã¨∂Î, ã≤÷u QÆ`«∞Å#∞ `«# suÖ’ =∂iÛ"Õã¨∞‰õΩO@∂ áÈ`«∞Ok
Hõ^•! P â◊√„Hõ |$ǨÏã¨Ê`«∞Å∞ H˘O`«HÍÖÏxH˜ "å~°úHõº=Ú á⁄Ok QÆ∂\˜x q_çz# Ѩ‰õ∆ΩÅ =Öˇ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 563
Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ `«ºlOz ã¨fi~°æã¨∞÷Öˇ·<å~°∞. `«O„_»∞Å∞ =∞~°}˜OK«_»OKÕ`« ÉèÏã¨, qÖÏã¨∞Å∞
[Å=Ú #∞O_ç ÃÑiH˜ "ÕÜ«∞|_ç# Hõ=∞Å^ŒfiÜ«∞=Ú=Öˇ n#∞Å∞, L`åûǨÏ~°Ç≤Ï`«∞Å∞, ã¨O`«Ñ¨Î
ǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ∞ JÜ«∂º~°∞. `«O„_»∞ʼnõΩ ^ŒÇ¨Ï#„H˜Ü«∞Å∞ Ü«∞^ä•suQÍ x~°fiiÎOKå~°∞. =∞Ǩ`«∞‡Å∞
Ö’Hõsux LÅ¡OѶ≤∞OK«~°∞ Hõ^•!
"åi^ŒÌ~°∂ zO`å„QÆã¨∞÷Öˇ· ÃÑ^ŒÌ ÃÑ@∞ì# ^Œ∞ódã¨∂Î KÕëêì~°Ç≤Ï`«OQÍ JHõ¯_»Hõ¯_Õ H˘kÌ~ÀAÅ∞
QÆ_çáê~°∞. `«=∞ `«O„_»∞Å`À U~°Ê_ç# J#∞|O^èŒO KÕ`«, "å~°∞ q~°H˜Î, J#∞~°H˜Î, "Õ^Œ#Å #∞O_ç
=Ú‰õΩÎÅ∞ HÍÖËHõáÈÜ«∂~°∞. XHõ ~ÀA "åi@∞¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞-
ÉèÏã¨∞_»∞ : q∞„`«=∂! K«∂Kå"å! =∞#O `«O„_»∞Å#∞ HÀÖ’ÊÜ«∂=Ú. J~Ú`Õ â◊s~°^è•~°∞ÅO^ŒiH©
ZѨÊ\˜HÀ JѨÊ\˜H˜ =∞$`«∞º=Ù Jx"å~°º"Õ∞ Hõ^•! J~Ú<å "åi#∞O_ç qÜ≥∂QÆO =∞#O ÉèíiOK«ÖËHõ
áÈ`«∞<åfl"Õ∞! WѨC_»∞ =∞#O UO KÕÜ«∂e? PÖ’zOK«∞.
qÖÏã¨∞_»∞ : B#∞. `Õ<≥\ ©QÆ XHõ ѨÙ+¨Ê=Ú =ke =∞~˘Hõ ѨÙ+¨Ê=Ú#∞ P™êfikOK«∞#@∞¡ D r=Ù_»∞
P`«‡*Ï˝x HÍ#O`«=~°‰õÄ, XHõ â◊s~°=Ú#∞ =^Œe =∞~˘Hõ â◊s~°=Ú#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∂Î LO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ
=∞$`«∞º=Ù J#∞#k J`«ºO`« ™ê=∂#º"≥∞ÿ# k#K«~°º =O\˜k. D q+¨Ü«∞O =∞# `«O„_»∞Å #∞O_ç
=∞#O J<ÕHõ™ê~°∞¡ q<åflO. J~Ú<å, =∞# `«O„_»∞Å #∞O_ç =∞#‰õΩ Hõey# D qÜ≥∂QÆO J`«ºO`«
^Œ∞~°ƒù~°OQÍ L#flk. ZO^Œ∞KÕ`«<À =∞i?
ÉèÏã¨∞_»∞ : ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë, =∞#O Z<Àfl *Ï˝#q+¨Ü«∂Å∞ q<åflO HÍx, =∞#‰õΩ J#∞Éèí=*Ï˝#O
ÖË^Œ∞. WHõ¯_» ZO`«HÍÅO=Ù<åfl, =∞# =∞#ã¨∞ûÅ∞ ‰õΩ^Œ∞@Ѩ_»"Õ"≥∂!
qÖÏã¨∞_»∞ : J=Ù#∞ h=Ù K≥Ñ≤ÊOk x[O. WHõ WHõ¯_» =∞#O LO_»@O Lz`«O HÍ^Œ∞. LO_ç KÕ¿ã
^Õq∂ ÖË^Œ∞. =∞#O ^Õâß@# KÕã≤ Ö’HÍxfl K«∂ã≤ J#∞Éèí=*Ï˝#O ã¨Oáêk^•ÌO.
ÉèÏã¨∞_»∞ : =∞#O "Õˆ~fi~°∞QÍ Ô~O_»∞ k‰õΩ¯Å∞QÍ áÈ^•O. Ѩ^Õà◊§ `«~åfi`« W^ŒÌ~°O =∞~°Å WHõ¯_Õ
HõÅ∞^•ÌO.
W@∞¡ x~°‚~ÚOK«∞H˘x W^ŒÌ~°∂ Z=i „`À=Ö’ "å~°∞ JHõ¯_» #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. ~ÀAÅ∞,
=∂ã¨=ÚÅ∞, ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_çzáÈÜ«∂~Ú. J#∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ<Õ Ñ¨^Õà◊§ `«~åfi`« J^Õ ~ÀA P
P„â◊=∞ „áêO`«OÖ’ XHõi<˘Hõ~°∞ Hõeâß~°∞. W@∞¡ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
❖❖❖
2. Uq∞ ˆH∆=∞ ã¨=∂Kå~°O?
qÖÏã¨∞_»∞ : <å L`«Î=∞ ÉO^èŒ∞=QÆ∞ ÉèÏã¨∞_®! ™êfiQÆ`«O. =∞# qÜ≥∂QÆO `«~°∞"å`« h=Ù WO`«HÍÅO
ZHõ¯_≥Hõ¯_» ã¨OK«iOKå=Ù? h `«Ñ¨ã¨∞û Ѷ¨eOzO^•? |∞kú ã¨O`åѨ~°Ç≤Ï`«O J~Ú#^•? q^Œº
ã¨Ñ¶¨bHõ$`«"≥∞ÿ#^•? P`«‡*Ï˝x"≥·<å"å? ã¨~°fi^• ˆH∆=∞"Õ∞ Hõ^•?
564
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉèÏã¨∞_»∞ : =∂#hÜ«Ú_»QÆ∞ qÖÏã¨∞_®! h‰õΩ <Õ#∞ ‰õÄ_® ã¨∞™êfiQÆ`«O ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl#∞. J=∞‡Ü«∞º!
™œÉèÏQƺ=â◊O KÕ`« x#∞fl =∞~°Å HõÅ∞ã¨∞HÀQÆeQÍ#∞. WHõ <å ˆH∆=∞ ã¨=∂Kå~åÅ∞ „Ѩtflã¨∞Î<åfl"å?
D ã¨O™ê~°=Ú U~°Ê_ç L#flO`«HÍÅO <å‰õΩ ˆH∆=∞O ‰õÄ_®<å? JÜ≥∂º <å ~å`«!
Ü«∂=<åflkèQÆ`«O *˽ܫ∞O Ü«∂=fH∆Í # z`«ÎÉèí∂ó I
}
Ü«∂=f~À‚ # ã¨O™ê~°™êÎ=<Õ‡ ‰õΩâ◊ÅO ‰õΩ`«ó II (â’¡ 10, ã¨~°æ 66)
*ËÜ˝ ∞« =∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ Z~°∞QÆ#O`«=~°‰Äõ , HÍ=∞ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ #tOK«#O`«=~°‰Äõ , ã¨O™ê~°
ã¨=Ú„^ŒO ^•@#O`«=~°‰õÄ D r=Ù#‰õΩ ˆH∆=∞=∞<Õ =∂>ˇHõ¯_çk K≥ѨC?
Q˘_»e¤ `À =$Hõ=∆ Ú#∞ #é∞‰õΩ#@∞¡ z`«=Î Ú#∞O_ç ѨÙ>Ëì Pâß=$Hõ=∆ Ú#∞ =∞~°Å zQÆ∞iOK«‰Ωõ O_®
"≥Ú^ŒÅO\Ï #iH˜#ѨC_Õ ™œYº=∞<Õ =∂@. *Ï˝#=Ú HõÅ∞QÆ#O`«HÍÅO ã¨=∞`«fiO L^Œ~ÚOK«^Œ∞.
ã¨=∞`«fiO ÖË#O`«=~°‰Ωõ P`«‡É’^èŒ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« OÖ’ „Ѩ"tÕ OK«^∞Œ . P`«‡É’^èŒ J<Õ B+¨^OŒè ¿ãqOK«Háõ È`Õ
D ã¨O™ê~°=Ú J<Õ =∞ǨÏ=∂‡i =∞~°Å=∞~°Å ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’ ѨÙ@∞ìH˘ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
WHõ, D â◊s~°=ÚÅ∞ ѨÙ@ì@O, ÉÏźܫ∞ø=#"å~°úHõº=∞~°}=ÚÅ∞ á⁄O^Œ@O, =∞^èÕº=∂~°æOÖ’
U~°Ê_ç LO_Õ |O^è∞Œ , ã¨OѨ^ÅŒ H˘~°HÔ · ~À^Œ# – "Õ^#Œ Å∞ D q^èOŒ QÍ K«ifi`«K~« }° OQÍ [iyáÈ`«∂<Õ
LO@∞Ok.
rqOz L#flO`«HÍÅO D q^èŒOQÍ J<ÕHõ =∞<À"庉õΩÅ`«Å`À HÍÅO QÆ_»záÈ`ÀOk. WHõ
=∞~°}˜Oz# `«~°∞"å`«<À, Ѩâ◊√=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·# Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ [x‡Oz áêѨHõ~°‡Å Ѷ¨e`«O J#∞ÉèíqOK«
=Åã≤O^Õ Hõ^•! HÍ^ŒO\Ï"å, ã¨fi~åæ^∞Œ Å#∞ KÕi ѨÓ~°fiã¨Oz`«"∞≥ #ÿ ѨÙ}ºHõ~‡° ŠѶe¨ `«O J#∞Éèqí OKåe.
<å ^Œ$+≤Öì ’ D ~Ô O_»∂‰õÄ_® q~°ã=¨ ÚÅ∂, h~°ã„¨ áêÜ«∞=ÚÖË J~Ú L<åfl~Ú. J^ŒO`å n~°H… ÍÅOQÍ
U~°Ê_ç LO_»QÅÆ =º~°÷ „ѨÜ∂« ã¨Ü∞Õ #x <å HõxÑ≤™ÈÎOk. XHõ J#∞Éè=í O `«~∞° "å`« =∞~˘Hõ J#∞Éè=í O....
D „Ѩܫ∂㨉õΩ JO`«∞ ZHõ¯_»? q„âßOu ZHõ¯_»? âßOu ZHõ¯_»?
❖
JÜ≥∂º! D r=ÙÅ∞ J*Ï˝#ÉèÏ==ÚÅ∞, `«$+¨‚ J<Õ ã¨~°Ê=ÚÅ#∞ „ѨHõ¯<Õ LOK«∞H˘x q+¨Ü«∞
Éè’QÆ„H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ =∞~°Å =∞~°Å á⁄~°Å∞K«∞<åflˆ~! â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ KÕ`«, #∂º<åkèHõ ^Œ∞óY=ÚÅ
KÕ`«, JÅÊã¨∞Y=ÚÅKÕ`« J<ÕHõ ~å„uO|=à◊√§ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú! q∞^䕺„H˜Ü«∂HÍ~°‰õΩÅQÆ∞ D
r=ÙÅ∞ q∞^䌺 J~Ú# „H˜Ü«∞Å#∞, "å\˜ Ѷ¨Å=ÚÅ#∞, ^Œ∞~åâ◊Å#∞, `«^Œ#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å#∞
=∞~°Å =∞~°Å P„â◊~Úã¨∂Î `«=∞ PÜ«Ú=Ù#∞ #tOѨ*Ëã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. D =∞#ã¨∞û `«# L`«ÊuÎ
™ê÷#"≥∞ÿ# Ѩ~°=∂`«‡#∞ `«ºlOz, q"ÕHõO áÈQ˘@∞ì‰õΩx 'Pã¨H˜Î— `«$+¨‚— J<Õ =∞`«∞ΠѨ^•~°÷=ÚÅ#∞
¿ãqOz, `«∂Å∞`«∂ Z\’ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«ÚK«∞#flk. Ñ≤zÛ J~°∞ѨÙÅ∞ J~°∞™ÈÎOk. 'JaèÖÏ+¨— J<Õ
XHõ ^Œ∞+¨ì"åºkè á⁄Ok# D r=Ù_»∞ =º~°÷OQÍ Ñ¨~°=∞ ѨÙ~°∞ëê~°÷=Ú#∞ áÈQ˘@∞ìH˘#∞K«∞<åfl_Õ!
=∞<ÀKåѨźO KÕ`« HÍÉ’Å∞ JÅÊ=Ú, h~°ã¨=Ú JQÆ∞ qâı+¨=ÚÅ "≥O@ `å#∞ KÕ¿ã Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
PѨÖËHõáÈ`«∞<åfl_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 565
q∞„`«=∂! WHõ D ^ÕǨÏO QÆ∞iOz UO K≥ѨÊ=∞O\Ï=Ù? Wk x+¨ÊùÅ=∞QÆ∞ „H˜Ü«∞ÅKÕ h~°ã¨O
á⁄O^Œ∞`ÀOk. JÅÊ`«fi=Ú, „â◊=∞, ~ÀQÆ=Ú, ^Ò~°ƒÅº=Ú WO^Œ∞Ö’ ^•yL<åfl~Ú. ZO_»∞\ωõΩÖÏQÍ
ZѨC_»∞ <ÕʼnõÄÅ∞^•=∂ Jx Z^Œ∞~°∞K«∂™ÈÎOk. D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ =ÚY=Ú ~°*’ QÆ∞}=ÚKÕ
H˘@ì|_»∞K«∞#fl^≥·, Ѩل`«Hõà◊„`å^Œ∞Å ^Œ∞~°∞ã¨∞=K«#=ÚÅKÕ J==∂xOK«|_»∞K«∞#fl^≥·, HÍOux
áÈQ˘@∞ìH˘x ^èŒ∂ã¨~°=∞QÆ∞K«∞#flk. Ü«∞ø=#HÍÅOÖ’ q∞ã¨q∞ã¨ÖÏ_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© P Ü«∞ø=#O
QÆ_»záÈQÍ<Õ ~°ã¨qÇ‘Ï#"≥∞ÿ ZO_»∞\ωõΩ=Öˇ q∞QÆ∞Å∞`ÀOk. HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï â◊√+≤¯™ÈÎOk. =Ü«∞ã¨∞
K≥Å∞¡`«∞#flH˘nÌ D ^ÕǨÏ=$Hõ∆O #∞O_ç XH˘¯Hõ¯ Éè’QÆâ◊H˜Î <ÕÅ ~åÅ∞`ÀOk. P Ü«∞ø=#Ѩ٠â’ÉèíÅ∂,
P Ѩ\Ï\’áêÅ∂ "å~°÷HõºO =KÕÛã¨iH˜ ZHõ¯_çH˜ áÈ`åÜ≥∂?... ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î#fl H˘nÌ „|`«∞‰õΩ
n#=∞QÆ∞K«∞#fl^Õ!
XHõ¯™êi D =∞#ã¨∞û#∞ QÆ=∞xOK«O_ç q∞„`«=∂! Wk 'Éè’QÆ=ÚÅ∞— J<Õ q+¨ã¨~°Ê=ÚÅKÕ
ѨÓ~°"‚ ∞≥ ÿ ÃÑH· ˜ ÃÑ^Œq qѨÊÖË#\˜ì J<ÕHõ JO`«~ü ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ Hõey LO\’Ok. ZO^Œ∞HÀ... HÍ~°}ÏÅ∞
Uq∞\’ D =∞#ã¨∞ûˆH `≥eÜ«∞^•Ü≥∞! z=iH˜ Wk '"≥∂ǨO^èŒHÍ~°=Ú— J<Õ #∂uÖ’ ÉÏ=Ù~°∞
HõѨÊÖÏQÍ q∞yeáÈ`ÀOk. hK« =ã¨∞Î=ÙÅ#∞, `«∞K«Ûùq+¨Ü«∞„Hõ=∞=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@OÖ’ nxx
‰õΩHõ¯Å`À#∞ „QÆ^ŒÌÅ`À#∂, ѨO^Œ∞Å`À#∂ ‰õÄ_® áÈÅÛ\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. '`«$+¨‚ – J#∞~åQÆ=Ú—
J#∞ "åÜ«ÚgzHõÅ∞ D =∞#ã¨∞û J<Õ Ñ¨`åHõ=Ú#∞ Hõ}∆ HÍÅO ‰õÄ_® ã≤~÷ `° fi« O ÖˉΩõ O_® ~Ô Ñ¨~Ô Ñ¨ÖÏ_Õ@∞¡
KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
D r=Ù_»∞ Z<≥fl<Àfl PâßѨ~O° Ѩ~Å° ∞ HõeyLO@∞<åfl_»∞. P Pâ◊Å "≥#∞Hõ U"À Pâ◊Ü∞« =ÚÅ∞
...P Pâ◊Ü∞« =ÚÅhfl ^Œ∞óY=ÚÅ"≥Ñ· Ù¨ , J*Ï˝# Éè∂í =ÚÅ "≥Ñ· Ù¨ J#∞ã¨O^è•#O KÕÜ∞« |_ç LO@∞<åfl~Ú.
Hõ~°‡Å∞, "å\˜KÕ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅ∞, "å\˜ #∞O_ç U"Õ"À ^Œ∞óY=ÚÅ∞, Jq `˘ÅQÆ\ÏxH˜ =∞~°Å
Hõ~°‡Å∞... DÖ’QÍ áêѨ=Ú, JÅÊ=Ú J~Ú# ^Œ$+¨µìÅ∞... Uq∞\˜^ŒO`å? Jq„âßO`«OQÍ â◊s~°O
`À#∂ =∞#ã¨∞û`À#∂ J<ÕHõ Hõ~‡° =º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl D r=ÙxH˜ âßOu Hõ~∞° =Ù J=Ù`ÀOk.
''Wq <Õ#∞ KÕÜ«∞=Åã≤#q... Wk ã¨OáêkOK«=Åã≤#q... Wq ^•K«=Åã≤#q—— J#∞‰õΩO@∂
D`«_»∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. WO`«Ö’ â◊s~°O "å~°úHõº=Ú#‰õΩ, ~ÀQÆ=ÚʼnõΩ QÆ∞i J=Ù`ÀOk.
XHõ J#∞HÀx Hõ∆}OÖ’ =∞$`«∞º=Ù J<Õ „QÆ^ŒÌ =zÛ "åÅ∞`ÀOk. „QÆ^ŒÌ HÀ_çÑ≤Å¡#∞ <À@Hõ~°∞K«∞H˘x
áÈ=Ù#@∞¡ D â◊s~°=Ú#∞ <À@ Hõ~°K«∞H˘x "≥o§áÈ`ÀOk. D r=Ùx `≥eÜ«∞x Ö’HÍÅÖ’
„`Àã≤"Õ™ÈÎOk.
rq`«=Ú J<Õ ^Œ∞+¨ì#k Ü«∞ø=<À`åûǨÅ∞ J<Õ `«~°OQÆ=ÚÅ`À, HÍ=∞„HÀ^èŒ=ÚÅ∞ J<Õ
ã¨∞_»∞Å`À Z@∞"≥·Ñ¨ÙHÀ „Ѩ=Ç≤Ï™ÈÎOk. J\˜ì rq`«=Ú J#∞ ^•xH˜ Hõ~°Î, Éè’HõÎ ‰õÄ_® J~Ú#\˜ì D
r=Ù_»∞ Pâ◊ x~åâ◊Å =∞^躌 q∂#"Õ∞ëêÅ∞ ÖˇH¯õ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∂ `«#‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ ZK«Û>ˇKÛ« \˜HÀ
^˘i¡OѨ|_»∞K«∞<åfl_»∞. '^è#Œ =Ú, [#=Ú, ÉÏO^è=Œ º=Ú, Wà◊√§, "åH˜à√◊ §— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x K«∂Ñ≤Oz
D rq`«=Ú r=Ùx `«# =â◊O KÕã¨∞H˘x, Hõ∆}HÍÅO JÅiOz z=iH˜ Uk Uq∞\’ `≥e¿ã
֒ѨÖË ^Œ∞óY=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ fã¨∞H˘x "≥o§ Ѩ_"» ™Õ ÈÎOk. D J#O`« |O^è∞Œ q∞„`« ã¨=∂QÆ=∞O,
566
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
PâßѨ~°OѨ~°Å∞, HÍňH∆áêÅ∂ W=hfl r=ÙxÖ’ ã¨`«º^Œ$+≤ìx HõHÍqHõÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. HÍÅ
™êQÆ~°OÖ’H˜ áÈ~Ú HõeyÜ«Ú#fl=hfl Hõeã≤áÈ`«∞<åfl~Ú. ZHõ¯_® Un q∞QÆÅ@OÖË^Œ∞. Jã¨b
`«`«OQÆ=∞O`å Uq∞\’, ZHõ¯_çHÀ, ZO^Œ∞HÀ, ZѨÊ\˜=~°HÀ, Z=~°∞ Z=iH˘~°‰õΩ ZO`«HÍÅOQÍ
HõeÊã¨∞Î<åfl~À U=∂„`«O J~°÷O HÍ=@O ÖË^Œ∞. J~°÷=O`«"≥∞ÿ#=#∞‰õΩ#fl=hfl J#~°úOQÍ J~ÚáÈ`«∞
<åfl~Ú. J~°úO`«~°OQÍ PyáÈ`«∞<åfl~Ú. WHõ Uq∞ âßOu? ZHõ¯_ç âßOu? JO`å ‰õÄ_®
JQÆ=∞ºQÀK«~°OQÍ L#flk. ''JǨ! W=hfl <å ã¨OѨ^ŒÅ∞—— J#∞‰õΩ#fl=hfl Hõ∆}OÖ’ q_»z "≥à◊√§
K«∞<åfl~Ú. ÖË^• H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ `«~°∞"å`« D r=Ù_Õ "å\˜x q_»z Z@HÀ "≥o§áÈ`«∞<åfl_»∞.
D [#‡ =∞$`«∞º=ÙÅ∞, D zO`«Å∞, D ^Œ∞+¨ì „H˜Ü∂« Kå~°=ÚÅ∞ r=Ù}˜‚ =∞ÅÜ«∞=∂~°∞`«OÖ’x
ZO_»∞QÆ_¤ç Ѩ~H° Öõ ÏQÍ ^˘i¡OK«∞‰õΩáÈ`«∞<åflÜÕ∞! WHõ¯_ç HÍ~°ºã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ∞ zO`«Å#∞, P~°∞ÅÎ #∞,
PO^Àà◊#Å#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞@OKÕ`« D r=ÙxH˜ XHõ¯Hõ∆}"≥∞ÿ<å q„âßOu L#fl^•? ÖË^Œ∞. ''Wk
KÕâß#∞, Wk KÕã¨∞Î<åfl#∞, Wk KÕÜ«∞É’`«∞<åfl#∞—— J#∞ XHÍ<˘Hõ =∂#ã≤Hõ =ºã¨#=ÚKÕ, zO`«ÅKÕ
|OkèOѨ|_ç# D r=Ù_»∞ '<å"å~°∞ – HÍx"å~°∞— Jx `«ÅK«∞K«∂ `«^•Ìfi~å á⁄O^Œ∞K«∞#fl ~À^Œ#
– MË^=Œ ÚʼnõΩ ZHõ¯_≥<· å JO`«∞ L#fl^•? JuK«OK«Å=∞QÆ∞ D =∞#ã¨∞û Hõ} ∆ OÖ’ =$kú K≥O^Œ∞`ÀOk.
=∞~˘Hõ Hõ∆}OÖ’ U"Õ"À n<åÖÏѨ#Å∞ „áê~°Oaè™ÈÎOk.
K«∂Kå"å ™È^Œ~å! D q^èŒOQÍ D r=Ù_»∞ ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ P`«‡|∞kú Hõey LO@∞<åfl_»∞.
J<å`«‡~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ J<ÕHõ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `«#‰õΩ`å<Õ ¿ãHõiã¨∞Î<åfl_»∞. n#`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
J<ÕH™õ ê~°∞¡ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅKÕ [~å=∞~°}=ÚÅKÕ H˘@ì|_»∞K«∞<åfl_»∞. D [QÆ`∞« Î #O^Œ∞ á⁄~°Å∞K«∞#fl
D [#∞Å∞ ~°ã¨â◊¥#∞ºÖˇ·, ZO_ç# P‰õΩÅ=Öˇ z=iH˜ â‹·käź=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú<å
‰õÄ_® ‰õΩHõ¯ ^•eQÆ∞O@Ö’ ‰õΩ#∞‰õΩÅ∞ fã¨∂Î Uq∂ `≥eÜ«∞Hõ Un QÆ=∞xOK«#@∞¡ "å~°∞ =ÚO^Œ∂
"≥#HÍ K«∂K«∞HÀ‰õΩO_® „|uH˜"Õã¨∂Î J<ÕHõ ^Œ∞~°æ`«∞ʼnõΩ Z~° JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J\˜ì Jã¨OMϺHõ
J=∂Ü«∞Hõ ã¨O™ê~° r=ÙÅÖ’ D h ÉÏź¿ãflÇ≤Ï`«∞_»QÆ∞ D ÉèÏã¨∞_»∞ J#|_Õ <Õ#∞ ‰õÄ_®
XHõ_çx. WOˆHO ã¨∞YO? Uq∞ âßOu?
❖❖❖
3. J~Ú`Õ, WѨC_ÕO KÕÜ«∂e?
qÖÏã¨∞_»∞ : ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®! D r=Ù_»∞ – r=#=ÚÅ#∞ KåÖÏ K«Hõ¯QÍ qâı¡+≤OKå=Ù. D ã¨O™ê~°
^Œ∞óY=ÚʼnõΩ JO`«∞ÖËx =∂@ x["Õ∞. h=Ù K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂Åhfl ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx =∞#O
H˘OK≥O qKå~°} „áê~°Oaè^•ÌO.
=∞#‰õΩ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl |O^èŒ=ÚʼnõΩ ¿ÇÏ`«∞"Õq∞\˜? ...z`«Î"Õ∞ Hõ^•! XHõ áêâ◊=Ú =Öˇ
|O^èŒ ¿ÇÏ`«∞=QÆ∞K«∞#fl D z`«Î=Ú#∞ YO_çOѨQÆeQÍ=∂ =∞iOˆHg∞ J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. XHõ z#fl
Ñ≤@ì ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•@ÖËHõáÈ=K«∞Û. HÍx QÆ~°∞_»Ñ¨H˜∆ ã¨Ñ¨Îã¨=Ú„^•Å#∞ ‰õÄ_® ^•\˜"ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 567
Hõ^•! 'q"ÕHõO— J<Õ |ÅO ã¨Oáêk¿ãÎ =∞#H© ã¨O™ê~°™êQÆ~°O KåÖÏ `ÕeHõQÍ ^•\˜"Õ¿ã QÀ+¨Ê^Œ[ÅO
HÍQÆÅ^Œ∞. W^Õ [QÆ`«∞ÎÖ’ ^ÕǨf`«∞Å∞, z<凄`«=Ú#O^Œ∞ ã≤÷ux ã¨OáêkOz#"å~°∞ ‰õÄ_®
L<åfl~°∞. "å~°∞ XHõÉÏ@™êi [#ã¨=¸Ç¨Ï=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ - D â◊s~°=Ú#∞ `«k`«~° [QÆ`«∞Î#∞
QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. =∞#O P =∂~°æOÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«‰õÄ_»^Œ∞?
D â◊s~°O Jaè=$kú K≥O^Œ=K«∞Û. ÖË^•, ã¨OH∆ÀÉèíO á⁄O^Œ=K«∞Û. tkäÅO HÍ=K«∞Û. J~Ú`Õ
UO? z<凄`«ãfi¨ ~°∂ѨÙÅO J~Ú#\˜ì =∞#‰õΩ =KÕÛ Ö’>Ë=ÚO@∞Ok K≥ÑC¨ ? ~°^OŒä K≥_#ç O`« =∂„`«O
KÕ`« ~°^䌙ê~°kä K≥_»`å_®? =∞#ã¨∞û ÉÏQÆ∞O_»=K«∞Û. K≥_»=K«∞Û. K≥·`«#º=Ú#‰õΩ Uq∞ #+¨ìO?
ã¨=Ú„^Œ [ÅO `«~°OQÆ=ÚÅ ~°∂ѨOÖ’ qã¨Îiã¨∞ÎO^Œ#∞HÀ... P =∂„`åxH˜ ã¨=Ú„^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯
ѨÓ~°‚`åfixH˜ Uq∞ ǨxÜ≥∂ K≥ѨC?
Hõ=∞ÅO, [ÅO Hõeã≤ LO_»=K«∞Û. =$Hõ∆O (H˘Ü«∞º), [ÅO Hõeã≤ LO_»=K«∞Û. J~Ú<å
‰õÄ_® Hõ=∞Å=Ú – [Å=ÚʼnõΩ, =$Hõ∆=Ú - [Å=Ú U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ
=∞#Ö’x Ѩ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ, D Éè’QÆ=ÚʼnõÄ U =∂„`«"≥∞ÿ<å ã¨O|O^èŒO L#fl^•?
ÖË^Œ∞. ã¨=Ú„^•xH˜, JO^Œ∞Ö’x Ѩ~°fi`åxH˜ ã¨O|O^èŒO ÖË#>Ë¡ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ |O^茿ÇÏ`«∞=QÆ∞
ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒ"≥∞Hõ¯_çk?
Hõ#∞Hõ <ÕãOΨ ! P`«‡‰õΩ D ^ÕÇϨ =Ú#‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|O^èOŒ ÖË^∞Œ . <Õ#∞, h=Ù P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅO
HÍx ^ÕǨÏ=∂„`«∞ÅO HÍ^Õ! ''<å ã¨fi~°∂ѨO D ^ÕǨÏ"Õ∞—— J#∞ ^ÕǨ`«‡ |∞kúÜÕ∞ h=Ù K≥Ñ≤Ê#
J#~å÷Åxfl\˜H© HÍ~°}O. P`«‡, ^ÕǨÏ=ÚŠѨ@¡ J*Ï˝#O KÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#fl JÉèË^Œ |∞kú HÍ~°}OQÍ
ã¨∞Y ^Œ∞óMÏk z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ =$kú K≥O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. XHõ ^Œ$ëêìO`«O q#∞. XHõ #k L#flk. P
#k Ü≥ÚHõ¯ X_»∞#¤ XHõ ÃÑ^ŒÌ =∞é˜] =$HõO∆ L#flk. P ÃÑ^ŒÌ K≥@∞ì #n [ÅOÖ’ „ѨuaOa™ÈÎOk. JO`«
=∂„`«OKÕ P =$H∆ÍxH˜ #n[ÖÏxH˜ U"≥∞ÿ<å ã¨O|O^èŒO L#fl^•? Jq Ô~O_»∂ XHõ¯>Ë J=Ù`åÜ«∂?
ÖË^Œ∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ D ^ÕǨ^Œ∞Å LxH˜ „ѨuaOa™ÈÎOk. J~Ú<å ‰õÄ_® P`«‡‰õΩ
^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. P`«‡ÜÕ∞ =∞x^ŒÌi ã¨fi~°∂ѨOQÍh D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! D
^ÕÇϨ =Ú, |∞k, PÖ’K«#, ^Œ$â◊º=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q P`«‡^ÕÇï¨ ÅQÆ∞ =∞#O LѨÜ∂≥ yOKÕ 'LѨH~õ } ° ÏÅ∞—
=∂„`«"Õ∞ Hõ^•!
XHõ ^Œ~°Ê}=ÚÖ’ Hõ#|_Õ, „ѨuaO|=ÚÅ∞ ã¨`«º=ÚÖÏ? HÍ^Œ∞ ^Œ~°Ê}OÖ’ =ã¨∞Î=Ù ÖË^Œ∞
Hõ^•! áÈx Jã¨`«º=ÚÖÏ! =ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ Hõ^ŒeHõ P ^Œ~°Ê}OÖ’ HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•! ''Hõ#|_»∞`ÀOk.
HÍ|\˜ì Jã¨`«º=Ú—— Jx J#ÖËO. JO^Œ∞KÕ`« ''^Œ~°Ê}OÖ’ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î*ÏÅO ã¨`«ºO HÍ^Œ∞.
Jã¨`º« O HÍ^Œ∞. Jx~°fiK«hÜ«∞O. P`«‡Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞#Î fl D â◊s~°=Ú, ^Œ$â◊º=Ú, J#∞Éè=í =Ú,
=∞#ã¨∞û - "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl Jx~°fiK«hÜ«∞O—— Jx P`«‡A˝Å Jaè„áêÜ«∞O. ^Œ$â◊º=ÚÖ’ Uk =∂i<å,
=∂~°‰õΩ<åfl ‰õÄ_® Jk „ѨuaOaã¨∞Î#fl ^Œ~°Ê}O U =∂~°∞Ê KÕ~°∞ÊÅ∂ á⁄O^Œ^Œ∞ Hõ^•! ^Œ$â◊º=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Hõeq∞ÖË=ÚÅKÕ „^Œ+Öì̈ HË ,õ P`«‡ Uq∂ á⁄O^Œ_∞» , HÀÖ’Ê_»∞. H˘Ü«∞º, tÅ, [Å=Ú KèkÕ OK«|_ç
#ѨÊ\˜H© ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åflÜ«∂? ÖË^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú ‰õÄ_® Ѩ$käq "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨOK«Éèí∂`«
568
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ѩi}uÜÕ∞ Hõ^•! ^•x ã¨OÜ≥∂QÆ qÜ≥∂QÆ=ÚÅKÕ QÍh, Jk ѨÙ<åkQÍ Hõey L#fl Ѩل`«
q∞„`å^Œ∞Å`À U~°Ê_Õ ã¨O|O^èŒ, ÉÏO^èŒ=º=ÚÅKÕQÍh Ǩx, PǨ¡^ŒO ZO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_®e?
ÉèÏã¨∞_»∞ : B#∞. U~°Ê_»=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. HÍh q∞„`«=∂! D ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∞ ѨiÔQ`«∞ΉõΩx =zÛ
g∞^Œ Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•!
qÖÏã¨∞_»∞ : XHõ Hõ>`ìˇ À ã¨OÜ≥∂QÆO (`å_»#O) á⁄Ok#ѨC_»∞ [ÅOÖ’ K«Å#O, â◊|=Ì Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q
HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J\Ï¡ˆQ KÕ`«#=Ú`À U~°Ê_ç# ™êq∂Ѩº`« KÕ`« [_»=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏ=Ú #∞O_ç
â◊|Ì=Ú, K«Å#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∞Å∞ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨∞Y ^Œ∞óMÏk =$`«∞ÎÅ∞, J#∞Éèí==ÚÅ∞
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ ã¨∞Y-^Œ∞óMÏ#∞Éèí==ÚÅ∞ [_»â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å? [_»"≥∞ÿ#
^•xH˜ J#∞Éèí="Õ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ Jq â◊s~åxq HÍ=Ù. áÈh P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#"å?
P`«‡ ã¨~°fi^• x`«º=Ú, x~°‡Å=Ú, â◊√^Œú=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú Hõ^•! =∞i ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ Z=iH˜,
Z@∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú?... J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ, J*Ï˝#=Ú HõeyÜ«Ú#fl [#∞ʼnõΩ HõÅ∞QÆ∞
K«∞<åfl~Ú. J*Ï˝#O `˘Åy# =∞~°∞Hõ∆}O ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ LO_»=Ù. ã¨~°fi=Ú z<凄`«=Ú #O^Œ∞
Å~ÚOK«QÍ, z<凄`å#∞Éèí="Õ∞ ã¨~°fi„`å QÀK«iã¨∞ÎOk. J#QÍ D ''^ÕǨÏO, ^ÕǨxfl Jaè=∂xOK«∞
"å_»∞—— W^ŒÌ~°∂ ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ XHõKÀ@ X#QÆ∂_ç<å W^ŒÌ~°∂ ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚʼnõΩ J#~°∞›ÖË.
=∞^躌 Ö’ J*Ï˝#O =zÛ, ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ U~°Ê~°z LOK«∞`ÀOk. J*Ï˝#=Ú J#QÍ? ã¨`åºã¨`º« =Ú
Å#∞, x`åºx`«º=ÚÅ#∞ q"ÕHõ^Œ$+≤ì`À K«∂_»HõáÈ=@"Õ∞.
J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$+≤ìH˜ D „ѨѨOK«=Ú ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x=Öˇ QÀK«i™ÈÎOk. *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯
^Œ$+≤ìHÀ, Wk ã¨fiѨfl`«∞źOQÍ Jã¨`«ºOQÍ<Õ LO\’Ok. W^ŒÌ~°∂ W^Õ „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î XˆH
q^èŒOQÍ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î, „ѨHõ¯„ѨHõ¯<Õ LO@∞<åfl ‰õÄ_® ... "åi^ŒÌ~°∂ "Õ~°∞"Õ~°∞ ^Œ$+≤ì
J=QÍǨÏ#Å∞ Hõey LO@∞<åfl~°∞. ZO`« K«=∞`å¯~°O!
Q˘_»¤eÖ’ HÍ+¨ª=Ú (Wood), ֒ǨÏ=Ú ÉÏǨϺ ã¨OÜ≥∂QÆOKÕ Hõeã≤ÜÕ∞ LO@∞<åfl~Ú. P
Ô~O_ç\ ˜H© JÉèíºO`«~° ã¨OÜ≥∂QÆO [~°∞QÆ∞`ÀO^•? ...ÖË^Õ! *Ï˝x D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î#flѨC_»∞
Jaè=∂#â◊¥#∞º_≥·, Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO@∞<åfl_»∞. =∞<À=$uÎ ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ P`«xH˜ ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ
^Œ∞Å∞ Hõey LO_»=K«∞Û QÍHõ! JÉèíºO`«~°OÖ’ (In the inner Recess) `å#∞ PÜ«∂ J#∞Éèí==Ú
Åxfl\˜H© "ÕÔ~· LO@∞<åfl_»∞. q∞„`«=∂! ÉèÏã¨∞_®! =∞~°Å XHõ™êi XHõ „ѨHõ@# KÕã¨∞Î<åfl#∞.
[ÅO [ÅOÖ’x „ѨuaO|=Ú=Öˇ P`«‡‰õΩ, ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.
❖
q+¨Ü«∞ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ â◊√^Œú *Ï˝#O JO`«\Ï, Jxfl\Ï ã¨~°fi^• "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. WHõ ^≥· fi`«
ÉèÏ==ÚKÕ Hõà◊OH˜`«"≥∞ÿ# `«k`«~° *Ï˝#O JO\Ï"å? J^ŒO`å ã¨`«º"Õ∞ HÍ^Œ∞.
ÉèÏã¨∞_»∞ : HÍHõáÈ=K«∞Û. HÍx =∞#‰õΩ `«k`«~°*Ï˝#O J#∞Hõ∆}˜Hõ"≥∞ÿ ã¨`«ºO =Öˇ ã¨O„áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ^•!
qÖÏã¨∞_»∞ : ZO^Œ∞KÕ`«<À =∞#O „QÆÇ≤ÏOKåe. ÉÏÅ∞_»∞ ''JkQÀ! P pHõ\’¡ ÃÑ^ŒÌ ^ŒÜ«∞ºO L#flk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 569
<å‰õΩ HõxÑ≤™ÈÎOk—— Jx `«O„_ç`À ѨeHÍ_»#∞HÀ. ZO`À ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞K«∞#fl P ÉÏÅ∞xH˜ P `«O„_ç UO
K≥ѨÙ`å_»∞? ''a_®¤! h=٠ѨQÆÅ∞ P_»∞‰õΩ<Õ@ѨC_»∞ =∞é˜]K≥@∞ì K«∂Kå"Õ! J^Õ P PHÍ~°O. JHõ¯_»
^ŒÜ«∞ºO ÖË^Œ∞, yÜ«∞ºO ÖË^Œ∞. hˆHO ÉèíÜ«∞O JHõ¯ˆ~¡^Œ∞—— Jx K≥ѨÙ`å_»∞ Hõ^•! P ÉÏÅ∞_»∞ ^ŒÜ«∞ºO
QÆ∞iOz ÉèÏ=# KÕã≤#@∞¡, ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡ `«#Ü«∞O^Œ∞ ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz ÉèÏ=#
KÕ™ÈÎOk. XHõ_Hç ˜ ã¨fiѨflOÖ’ ZHõ¯_À L#fl, ÖË^•, ZѨC_À QÆuOz# |O^è∞Œ =ÙÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~∞° . "åi`À
P ã¨fiѨflOÖ’ U~°Ê_Õ ã¨=∂QÆ=∞O "åã¨Î==∂? ...HÍ^Œ∞ Hõ^•! P`«‡‰õΩ, ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ QÆÅ ã¨O|O^èŒO
‰õÄ_® J\˜ì^Õ!
™ê÷}∞=Ù#∞ K«∂z 'Éèí∂`«O— Jx J#∞‰õΩO>Ë ™ê÷}∞=Ù Éèí∂`«O J=Ù`«∞O^•? HÍ^Œ∞. HÍh P
^Œ∞+¨ìÉèí∂`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí∂ux J=∂Ü«∞Hõ ÉÏÅ∞_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P`«‡‰õΩ q+¨Ü«∞=ÚÅ`À
ã¨O|O^èŒO ÖË#ѨÊ\˜H© JO`«óHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ ã¨O|O^èŒO U~°Ê_»∞`ÀOk.
❖
Hõ#∞Hõ, ^ÕǨÏ=ÚʼnõΩ P`«‡‰õΩ U ã¨O|O^èŒO =∞#‰õΩ `ÀK«∞K«∞#fl^À... J^ŒO`å q∞^䌺ÜÕ∞.
XHõ H˘Ü«∞ºÉÁ=∞‡ hà◊§Ö’ Ѩ_ç#O`« =∂„`«O KÕ`« h~°∞ P ÉÁ=∞‡Ö’ „Ѩ"Õtã¨∞ÎO^•? J\Ï¡ˆQ ^ÕǨÏ
^蕺㨠ÖË#\˜ì P`«‡ ‰õÄ_® ^Œ∞óY=ÚÅKÕ ÉÏkèOK«|_»^Œ∞.
ÉèÏã¨∞_»∞ : JO>Ë J~°÷O Uq∞\˜? ^ÕǨÏ^蕺㨠KÕ`«<Õ ^Œ∞óY=Ú LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀO^Œ<å?
qÖÏã¨∞_»∞ : JHõ∆~åÖÏ JO`Õ. ^ÕǨÏÉèÏ=# KÕ`«<Õ P`«‡ ^Œ∞óYO á⁄O^Œ∞`ÀOk. HÍ|\ì̃ ^ÕǨ`«‡ ÉèÏ=#
`«ºlOK«∞@KÕ P`«‡ =ÚHÎ̃ <˘O^ŒQÆÅ^Œx qA˝Å ã¨Ê+ì̈"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞O. J^Õ J#∞ã¨~°}©Ü«∞O ‰õÄ_®!
❖
XHõ `«\ÏHõOÖ’ L#fl\ì̃ <åK«∞, P‰õΩÅ∞, HÍ+ª̈=Ú, [Å=Ú - Ѩ~°ã¨Ê~°O XHõKÀ@ L#flѨÊ\˜H©,
"å\˜Ö’ XHõ^•x`À =∞~˘Hõ ^•xH˜ JO`«~°OQÆ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ Jq XHõ^•x Ѩ@¡ =∞~˘Hõ\ ˜
^Œ∞óY~°ÇÏ≤ `«OQÍ<Õ LO\Ï~Ú. D ^ÕÇϨ –WO„kÜ«∞–=∞#ã¨∞û–P`«‡Å∞ XHõ¯KÀ>Ë L#flѨÊ\˜H© JO`«~O° QÆ
ã¨O|O^èŒO ÖËHõáÈ`Õ ^Œ∞óY~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ á⁄O^ŒQÆÅO.
❖
=$Hõ∆=Ú#‰õΩ HÍ~°}O c["Õ∞ J~Ú#@∞¡, „ѨѨOK«OÖ’x ã¨~°fi„áê}∞ʼnõÄ ''JO`«~°OQÆOÖ’
QÆÅ ã¨OQÆ=Ú—— D [~å =∞~°} "≥∂ǨÏ=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. U r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ JO`«ó
ã¨OQÆ=Ú (Attachement inwardly) LO@∞O^À P`«_»∞ =∂„`«"Õ∞ D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú# =∞QÆ∞fl_»∞
JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. JO`«óã¨OQÆ ~°Ç≤Ï`«∞_À... ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ ^•\˜# "å_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. JO`«ó
ã¨OQÆ=Ú QÆÅ z`«Î=Ú J#O`«âßMÏÜ«Ú`«"≥∞ÿ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. JO`«óã¨OQÆ=Ú ÖËx z`«Î=Ú
ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ `«#‰õΩ `å<Õ q#+¨ì=∞QÆ∞K«∂ Jz`«Î=ÚQÍ, z`«ã¨fi~°∂ѨOQÍ Ñ¨i}q∞™ÈÎOk.
q+¨Ü«∂ã¨HõÎ=Ú HÍx z`«Î=Ú ã¨O™ê~°=Ú# L#flѨÊ\˜H© W|ƒO^ÕO ÖË^Œ∞. J\˜ì z`«Î=Ú
ã¨Êù\ ˜Hõ=∞}˜eOQÆ=Ú=Öˇ Ju Ѩq„`«"≥∞ÿ#k. Jk q=ÚHõÎ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. J\Ï¡ H͉õΩO_® z`«Î=Ú
q+¨Ü«∂ã¨HõÎ"≥∞ÿ L#fl^• ... Jk Q˘Ñ¨Ê`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞Î#fl^≥·<å ^Œ$_è»|O^èŒ=Ú HõÅkQÍ<Õ LO@∞Ok.
570
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
J#Îóã¨HõÎO =∞<À |^ŒúO =ÚHõÎO ã¨H˜Îq=i˚`«"£∞ I
J#Îóã¨Oã¨H˜Îˆ~"≥·HõO HÍ~°}O |#ú"≥∂Hõ∆Ü≥∂ó II (â’¡ 34, ã¨~°æ 67)
JO`«óã¨Oã¨H˜ÎÜ«Ú`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û |^Œú=Ú. JO`«óã¨Oã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û =ÚHõÎ=Ú.
Hõ#∞Hõ, JO`«óã¨OQÆ"Õ∞ |O^èŒ "≥∂Hõ∆=ÚʼnõΩ HÍ~°}O.
XHõ <ÒHõ H˘xfl Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∞ fã¨∞‰õΩáÈ`«∞#fl^Œ#∞HÀ... JO^Œ∞Ö’x Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ ^À+¨=ÚÅ∞,
P <ÒHõ Ѩܫ∞xã¨∞Î#fl [ÅOÖ’x `«`åfi^Œ∞Å∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ Hõ^•! ...JO`«óã¨OQÆ=Ú ÖËx"åxH˜
HÍ~°º=ÚÅ∞ PK«iã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, Hõ~°Î $`«fi=Ú LO_»^Œ∞.
XHõ_»∞ ã¨∞YOQÍ Ñ¨@∞ì Ѩ~°∞ѨÙÅÃÑ· Ѩ~°∞O_ç‰õÄ_® ã¨fiѨflOÖ’ ѨÙe, J~°}º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q
K«∂z#ѨC_»∞ J=hfl J#∞ÉèíqOK«∞K«∞#fl"å_Õ J=Ù`å_»∞. H˘O_»q∂^Œ#∞Oz ^Œ∂Hõ@O, ѨÙe q∂^Œ
|_»@O "åã¨Î=O HÍHõáÈ~Ú<å, J#∞Éèí=O=∂„`«O ã≤kú™ÈÎOk. J#QÍ, WHõ¯_» [~°∞QÆ∞K«∞#fl^Õq∞\˜?
z`«Î=Ú `å#∞ XHõ J#∞Éèí==Ú#‰õΩ Hõ~°Î J~Ú#ѨC_»∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ Ѩx KÕÜ«∞HõáÈ~Ú<å,
Hõ~°Î $`«fi=Ú, Éè’HõÎ $`«fi=Ú ã≤kú™ÈÎO^•!
Hõ#∞Hõ =∞#O z`«=Î Ú#∞ JHõ~ΰ $`«fi=Ú#‰õΩ JÅ"å@∞ KÕÜ∂« e. z`«=Î ÚÜ≥ÚHõ¯ JHõ~ΰ $`«fi=ÚKÕ
Jaè=∂#~åÇ≤Ï`«º=Ú ã≤kúOK«QÆÅ^Œ∞. z`«Î=Ú#∞ ã¨~°fiHÍ~°º„Hõ=∞=ÚʼnõΩ Jf`«ã≤÷uÖ’ „Ѩ™ê÷#O
KÕÜ«∂e. JѨC_»∞ [_»Ñ¨^•~°÷=∂„`«"≥∞ÿ# D ^ÕǨÏO =∞#<ÕO KÕÜ«∞QÆÅ^À K≥ѨC?
JHõ~°ÎÜ«∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û - =∞#O D =∞#ã¨∞û#∞ ã¨HõÎ`« (Attachment) ÖËx^•xQÍ ã≤kúOѨ*Ë^•ÌO.
Jk „Hõ=∞OQÍ ã¨~°fi„H˜Ü«∞ʼnõΩ '<å-ǨÏ"£∞ Hõ~åÎ! (<Õ#∞ Hõ~°Î#∞ HÍ^Œ∞)— J#∞ JÉèϺã¨O P„â◊~Úã¨∂Î
LO_»∞QÍHõ! JѨC_»∞ =∞# =∞#ã¨∞û JHõ~°ÎÜÕ∞ J=Ù`«∞Ok. Hõ~°ÎQÍx =∞#ã¨∞û Hõ~°‡Ñ¶¨ÅÉè’HõΉõÄ_®
HÍ^Œ∞. Hõ~°Î $`«fi, Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ `˘Åy#ѨC_»∞ 'ã¨Oz`«–„áê~°|ú–PQÍq∞— Hõ~°‡Å∞ ã¨Ê $tOK«*ÏÅ=Ù.
JѨC_»k `«# Ü≥ÚHõ¯ Jkèëêª#=∞QÆ∞ â◊√^Œú K≥·`«#º=ÚQÍ âı+≤OK«QÆÅ^Œ∞. `«~°OQÆ=ÚÅ∞ â◊q∞¿ãÎ
„ѨâßO`«[Å"Õ∞ âı+≤ã¨∞ÎOk Hõ^•!
ÉèÏã¨∞_»∞ : h=Ù K≥¿ÑÊ^ŒO`å ÉÏQÍ<Õ L#flk. HÍh, =∞#ã¨∞û Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞
á⁄O^Œ‰õΩO_® Z\Ï¡ LO@∞Ok? Z^Œ∞~°∞QÍ [QÆ`«∞Î LO_»QÍ JHõ~°Î $`«fiO, Jã¨OQÆO Z\Ï¡ ™ê^茺O?
qÖÏã¨∞_»∞ : XHÍ<˘Hõx =∞#ã¨∞û ^Œ∂~°OQÍ L#fl U^À L`åûǨÏÉèíi`«"≥∞ÿ# ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂_»@OÖ’
ÅQÆfl"≥∞ÿ L#fl^Œ#∞HÀ... JѨC_»`_« ∞» ã¨q∂ѨOÖ’x â◊|,Ì ã¨Ê~°≈Å∞ QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È=@O =∞#‰õΩ J#∞Éè=í
=∞QÆ∞K«∞#fl q+¨Ü∞« "Õ∞ Hõ^•! J#QÍ, nx J~°O÷ Uq∞\˜? =∞#ã¨∞û ZHõ¯_» ÅQÆfl"≥∞`ÿ Õ JHõ¯_» J#∞Éè=í O
„áêÑ≤ΙÈÎOkQÍx, â◊s~°O L#flKÀ@ HÍ^Œ∞ – Jx Hõ^•! D z#fl J#∞Éèí"åxfl Pã¨~åQÍ fã¨∞‰õΩO>Ë,
''Jã¨O㨉õΩÎ_»∞ (Non - Attached) J~Ú#\˜ì"å_»∞ D „ѨѨOK«OÖ’ UHÍ~°ºOKÕã≤<å, ÖËHõ [#∞Å#∞
ã¨OǨÏiOz<å eѨÙÎ_»∞ HÍ_»∞—— – J<Õ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# ã≤^•úO`«O =∞#O „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO.
ã¨Oã¨HΘ ÖËx =∞#∞A_»∞ qˆHÑ∆ ~¨ Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. WO^Œ∞Ö’ <åˆHO ã¨O^ÕÇϨ O
ÖË^Œ∞. P`«_»∞ ÉÏǨϺ=Ú# „H˜Ü«∞Å∞ PK«iOK« =K«∞Û. ÖË^• PK«iOK«Hõ áÈ=K«∞Û. J\˜ì "åxH˜
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 571
Hõ~ΰ $`«fi, Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ LO_»=Ù. JO`«óã¨OQÆ=Ú ÖËx =∞#ã¨∞û JHõ~.ΰ JkÜÕ∞ =ÚHõ=Î Ú, âßO`«=Ú,
LHõÎ=Ú, xi¡Ñ¨Î=Ú ‰õÄ_®.
❖
„Ñ≤Ü«∞<Õã¨ÎO! ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ JO`«~°=Ú# P`«‡ L#flk. J\˜ì P`«‡‰õΩ ÉÏǨϺOQÍ Ñ¨~°ã¨Ê~°
ã¨q∞‡o`«"∞≥ #ÿ \˜ì ѨOK«HÀâ◊=ÚÅ∞ (J#fl=∞Ü«∞-„áê}=∞Ü«∞-=∞<À=∞Ü«∞-q*Ï˝#=∞Ü«∞-P#O^Œ=∞Ü«∞
HÀâßÅ∞) WO„kÜ«∂~å÷Å∞ (â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅ∞), Éè’Qƺ Ѩ^•~å÷Å∞ QÀK«iã¨∞Î<åfl~Ú.
r=Ù_»∞ ѨOK«HÀâ◊=ÚÅ ã¨"Õ∞‡à◊}=ÚKÕ ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«@"Õ∞ ã¨O™ê~°=Ú.
D r=Ùx ã¨fi~°∂ѨO, ã¨fiÉèÏ=O, P#O^Œ=∞Ü«∞"Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, ã¨O™ê~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ
P`å‡#O^Œ=Ú #∞O_ç q_ç=_»∞K«∞<åfl_»∞. ѨÓ~°∞_‚ ·≥ ‰õÄ_® Jã¨OѨÓ~å‚#∞Éè=í O `≥zÛÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∞<åfl_»∞.
J\ì̃ ÉÏǨϺѨ^•~°÷ ^蕺#O x~°ã≤OKåÅO>Ë XHõ¯>Ë LáêÜ«∞O, Jk ''ã¨~°fi^Œ∞óY„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ JO`«~°OQÆ
qÉèÏQÆ=Ú#∞ "≥Ú^ŒÅO\Ï [~ÚOK«@"Õ∞——.
JO^Œ∞H˘~°ÔH· =∞#O „Ѩܫ∞ufl^•ÌO. #n[ÅO ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’ „Ѩ"ÕtOz#ѨC_»∞ P ã¨=Ú„^Œ
[ÅO`À UHõ`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡ D z`«Î=Ú ‰õÄ_® `«#Ö’x JO`«~üã¨OQÆ^À+¨O `«ºlOz#ѨC_»∞
WѨÊ\˜ ã¨O™ê~°^⌠#◊ ∞O_ç q_ç=_ç#^≥· W`«óѨÓ~°fiѨ٠âßO`«~∂° Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. PHÍâ◊=Ú=Öˇ
ã¨∞x~°‡Å"≥∞ÿ#^• ....WHõ JѨC_»∞ =ÚHõÎ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡`À SHõº"≥ÚO^Œ∞K«∞#flk.
❖❖❖
4. ã¨Oã¨HõÎ`« – Jã¨Oã¨HõÎ`«
(Attachment - Non Attachment)
ÉèÏã¨∞_»∞ : J`«∞º`«Î=∞ „âıÜ≥∂aèÖÏ+≤Ü«∞QÆ∞ F ã¨z=Ù_®! ''ã¨OQÆ"Õ∞ JO`«\ ˜H© HÍ~°}O—— – J<Õ h
"åHõºO <å Hõà√◊ § `≥iÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. J~Ú`Õ r=Ù#‰õΩ Jã¨Å∞ 'ã¨OQÆ=Ú— J<Õ |O^èOŒ Z\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞`ÀOk?
=∞~°Å, "≥∂Hõ∆O Z\Ï¡ U~°Ê_»QÆÅ^Œ∞? ã¨OQÆ=Ú#∞ x"åiOK«@"≥∞\Ï¡?
qÖÏã¨∞_»∞ : D r=Ù_»∞ qKå~°} KÕÜ«∞HõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ J#~°÷=ÚÅhfl =zÛѨ_»∞`«∞<åfl~Ú. P`«_»∞
ZO^Œ∞HÀ ''Wk ^ÕǨÏ=Ú,Wk ^ÕÇ≤Ï—— - J#∞ qÉèÏQÆO KÕã≤ qKå~°} KÕÜ«∞\ÏxH˜ LѨ„Hõq∞OK«@"Õ∞
ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ, WHõ¯_» U~°Ê_ç LO_Õ Ñ¨~°ã¨Ê~°^èŒ~°‡=ÚÅ∞ QÆ∞iOz H˘xfl qѨs`« ÉèÏ"åÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∂,
''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞, P ^ÕǨÏ"Õ∞ P`«_»∞—— J#∞ ^Œ$+≤ìx, qâßfi™êxfl Hõey LO@∞<åfl_»∞. J^Õ ã¨Oã¨H˜Î.
P ã¨Oã¨H˜ÎÜÕ∞ r=Ùx |^Œ∞úxQÍ KÕ™ÈÎOk. =∞#O ^•xx `˘ÅyOK«∞HÀ=\ÏxH˜ LѨ„Hõq∞OKåe.
WO^Œ∞ `å~°ã¨Ñ¨_Õ „Ѩu â◊s~°^è•s J#O`å`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ. J\˜ì J#O`å`«‡ `«`«Î fi=Ú#∞
^Œ∞~°ÉèϺã¨=â◊O KÕ`« ^Õâ◊–HÍÅ–=ã¨∞ΠѨiKÕÛù^Œ=∞QÆ∞ ã¨O‰õΩz`« ^Œ$+≤ì`À QÍOK«∞K«∞<åflO.
ÉèÏã¨∞_»∞ : J\˜ì ^Œ∞~°ÉèϺã¨O Z\Ï¡ =∞#‰õΩ JÅ=_çOk? ^•x Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞q∞\˜?
572
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qÖÏã¨∞_»∞ : JѨizÛù#fl ã¨∞Yã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ q㨇iOz =∞#O q+¨Ü«∞ã¨∞Y=Ú H˘~°ÔH· U~°Ê_ç
LO_Õ JÉèíºO`«~° ã¨Oã¨H˜Î "≥·Ñ¨ÙQÍ Jaè=ÚY=∞=Ù`«∞<åflO. J\˜ì Jaè=ÚY`«fi"Õ∞ |O^è•xH˜ HÍ~°}=∞
QÆ∞K«∞#flk. WHõ r=#∞‡‰õΩÎ_À, ''W^ŒO`å ‰õÄ_® P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•! WHõ <Õ#∞ ^Õxx HÀ~åe? ^Õxx
`«ºlOKåe? J\˜ì „â◊=∞ <å‰õΩ J#=ã¨~°O—— ...J#∞ Jã¨OkQÆú"≥∞ÿ# (Beyond doubt) Jã¨OQÆ ã≤÷ux
Hõey LO@∞<åfl_»∞.
Jã¨O㨉õΩÎ_»∞ -
ÉèÏã¨∞_»∞ : Jã¨O㨉õΩÎx =∞#óã≤÷u, HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ Z\Ï¡ LO\ÏÜ≥∂ K≥ѨC.
qÖÏã¨∞_»∞ : P`«x J=QÍǨÏ# W\Ï¡ LO@∞Ok-
''ѨizÛù#fl=∞QÆ∞ JǨÏOHÍ~åxH˜ <Õ#∞ q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œ∞. <å‰õΩ aè#flOQÍ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞.
HÍ|\˜ì, q∞^䕺~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú# D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ LO_»∞ QÍHõ! LO_»‰õΩO_»∞ QÍHõ! <Õ#∞
=∂„`«O g@xfl\˜H© "ÕÔ~·# "å_»#∞. ã¨~°fi^• Jã¨OQÆ∞_»#∞.——
J\˜ì ^Œ$_è» xâ◊ÛÜ«∞=Ú Hõey# JO`«óHõ~°}=Ú QÆÅ"å_»∞ =ÚHõÎÉèÏA_Õ J=Ù`å_»∞. P`«xH˜
''JÜ≥∂º! D Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞=Åã≤ =™ÈÎO^Õ! g\˜x `«ºlOKåe Hõ^•—— J#∞ Hõ~°‡`åº*Ϻã¨H˜Î LO_»^Œ∞.
Ѷ֨ KË Û« ù ÖËHáõ È=_»O KÕ`« Hõ~‡° ÅO^Œ∞ „Ѩ"tÕ OK«_∞» . Hõ~‡° Å∞ ã≤kOú z<å, ã≤kOú K«Háõ È~Ú<å ã¨=∞ÉèÏ==Ú
Hõey LO\Ï_»∞. ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚʼnõΩ =â◊√_»∞ H͉õΩO_® P`«‡ `«`«Î fi=Ú #O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ x+¨ª Hõey
LO\Ï_»∞.
ã¨~°fiHõ~°‡Ñ¶¨ÖÏn<åO =∞#Ãã·= # Hõ~°‡}Ï I
xѨÙ}O Ü«∞ó Ѩi`åºw ™È-ã¨Oã¨HõÎ Wu 㨇 $`«ó II (â’¡ 8, ã¨~°æ 68)
<Õ~°∞Ê`À ã¨~°fiHõ~°‡Å#∞ PÜ«∂ „H˜Ü«∞Å`À HÍHõ =∞#ã¨∞û`À `«ºlOz"Õã≤ LO\Ï_»∞. P`«x
Ü≥ÚHõ¯ P`«‡*Ï˝# „ѨÉèÏ=O KÕ`« ã¨~°fi ^Œ∞âıÛ+¨ìÅ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ, JHõ$„u=∞OQÍ J_»y áÈ`å~Ú. P`«‡
„âıÜ«∞ã¨∞û H˘~°ÔH· „â◊=}-=∞#<åk 㨢u¯Ü«∞ÅO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ „â◊^•ú㨉õΩÎÅ∞ Hõey LO\Ï_»∞.
ã¨Oã¨H˜Î - q∞„`«=∂! ÉèÏ™ê! ã¨Oã¨H˜Î =Å#<Õ ^Œ∞óY~åt JO`å qã¨ÎiOz, "ÕÖÏk âßYÅ∞QÍ
„ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk.
''XHõ QÍ_ç^Œ ÃÑ^ŒÌ |~°∞=Ù "≥∂ã¨∂Î „`å_»∞KÕ D_»fi|_»@O... XHõ =$Hõ∆O j`«–"å`«–`åáêÅ#∞
=∞ø#OQÍ J#∞Éèqí ã¨∂Î Hõ^ÅŒ Hõ "≥∞^ŒÅHõ LO_»@O... XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ J<ÕHõ â◊s~°ÉÏ^èÅŒ ‰õΩ Ö’#QÆ∞K«∞#fl
ѨÊ\˜H© ‰õÄ_® Éèí∂~°O„^èŒOÖ’ HÍÅO QÆ_»Ñ¨@O... XHõ ѨH˜∆ ÉÏ}, tÖÏ^Œ∞Å „ѨǨ~°=Ú#‰õΩ ÉèíÜ«∞
Ѩ_»∞`«∂ K≥@∞ìÃÑ· LO_ç PHõe`À JÅ=∞\˜OK«@O... XHõ ÖË_ç QÆ_ç¤ Ñ¨~°HõÅ∞ H˘~°∞‰õΩ¯ uO@∂
ZѨC_»∞ U H˜~å`«‰õΩ_»∞ ÉÏ}O "Õ™êÎ_À#x ÉèíÜ«∞O`À "≥#∞Hõ‰õΩ, =ÚO^Œ∞‰õΩ Éˇ^Œ∞~°∞K«∂ѨÙÅ∞
K«∂_»@O... ѨÙ}º áêáêkèHÍ~°∞ÅQÆ∞ [#∞Å∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ JOQÆ=ÚÅ#∞ áÈQ˘@∞ì‰Ωõ O@∂ =∞$QÆ–„H˜q∞–
H©@Hõ Láê^èŒ∞Å#∞ á⁄O^Œ@O, `«$}=ÚÅ∞QÍ ™ê÷=~°=ÚQÍ Ñ¨Ù\˜ì [~å=∞~°} Ѩ~°OѨ~°Å#∞ ~°∞z
K«∂_»@O.——
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 573
...W=hfl ‰õÄ_® ã¨Oã¨H˜Î Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« U~°Ê_»∞K«∞#fl Ѷ¨Åq™êÎ~°"Õ∞. Jk J<ÕHõ
J#~°=÷ ÚÅ`À ‰õÄ_ç L#fl^≥,· |Ü«∞@, ֒ѨŠ‰õÄ_® J<ÕHõ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ"≥Ñ· Ù¨ QÍ qã¨iÎ Oz „Ѩ=~°=ú ∂#
=∞QÆ∞K«∞#flk. 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞#k ã¨Oã¨H˜Î Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞.
J~Ú`Õ D ã¨Oã¨H˜Î Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ LO@∂ Ô~O_»∞ =ºuiHõÎ kâ◊ÅÖ’ xÜ«∞q∞OK«|_ç
LO\’Ok.
1. =O^Œº („Ѩâ◊Oã≤OѨ`«y#) ã¨Oã¨H˜Î - Wk =O^ŒhÜ«ÚÅQÆ∞ `«`«fi"Õ`«ÎÅÖ’ LO_Õ ã¨Oã¨H˜Î.
ã¨O™ê~°=i˚`«"≥∞ÿ, q"ÕHõ=Ú KÕ`«, P`«‡`«`«Î fiÉ’^èŒ KÕ`« [xã¨∞ÎOk. nx „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ â◊OY–K«„Hõ
–QÆ^•^è•~°∞_»QÆ∞ q+¨µ‚=Ù qq^èŒ „H˜Ü«∞ÅKÕ =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∂ áêeã¨∞Î<åfl~°∞. x~åÅO|∞_»QÆ∞ ã¨∂~°º
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ „Ѩu~ÀE QÆQÆ#=∂~°æOÖ’ Ü«∂„`« ã¨Å∞ѨÙ#k D =O^Œºã¨Oã¨H˜Î KÕ`«<Õ. J\Ï¡ˆQ
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ã¨$+≤Hì Åõ Ê# KÕã∞¨ #Î flk, =∞ǨHõÖÏÊO`«=Ú `«~∞° "å`« q^ÕÇϨ =ÚHÎ̃ "≥Ñ· Ù¨ QÍ Ñ¨Ü∞« xã¨∞#Î flk
D =O^Œºã¨Oã¨H˜Î „áêÉèí=O KÕ`«<Õ. nxKÕ`«<Õ qÉèí∂uÉèí∂+≤`«∞_»QÆ∞ t=Ù_»∞ 'Q“i—J#∞ |O^èŒ=Ú#
P㨉Ωõ _Î ·≥ ã¨fiâ◊s~°=Ú# ã≤u÷ Hõey LO_ç Éè‰í Ωõ ÅÎ áêe\˜ H˘OQÆ∞|OQÍ~°O JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. nx „ѨÉÏè =O
KÕ`«<Õ „|Ǩ‡O_»=Ú# ã≤^ŒúÖ’Hõ=ÚÅ∞, `«k`«~° áê`åà◊Ö’Hõ=ÚÅ∞ [~å=∞~°} =i˚`«=ÚÖˇ·#
=∞ǨÏ~À¡HõO, [<ÀÖ’HõO, `«áÈÖ’HõO, K«~åK«~° „ѨHõ$u ~°K«#, ã≤÷u Hõey L<åfl~Ú.
2. =O^茺 (ã¨O‰õΩz`«"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#O Hõey LO_Õ) ã¨Oã¨H˜Î - Wk J*Ï˝#∞ÅÖ’ LO@∞Ok.
Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. P`«‡`«`«Î fi *Ï˝#~°Ç≤Ï`«=Ú. ^ÕǨÏ^è•~°∞Å∞ ^ÕǨÏ^è•~°} "≥·Ñ¨ÙQÍ
PHõi¬OK«|_»∞@‰õΩ Wk HÍ~°}O. nx Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO ã¨O™ê~° ^Œ$_è®ã¨HÜ Î̃ ∞Õ . „QÆ^ÌŒ ZHõ¯_À PHÍâ◊OÖ’
qǨÏiã¨∂Î „H˜O^Œ L#fl =∂Oã¨Ñ¨Ù =ÚHõ¯ÃÑ· ^蕺㨠Hõey L#fl@∞¡ =O^茺ã¨Oã¨H˜Î =â◊O KÕ`« =∞#ã¨∞û
#O^Œ∞ =º~°ú™œO^Œ~åºaèÖÏ+¨ Hõey r=Ù_»∞ 'Éè’QÆ=ÚÅ∞— J<Õ ÅOѨ@OÖ’ Ѩ_»∞K«∞<åfl_»∞.
❖
q∞„`«=∂! ÉèÏã¨∞_®! ''ã¨Oã¨H˜Î—— Ü≥ÚHõ¯ „áêÉèí=O U=∞x K≥ѨÊ=∞O\Ï=Ü«∂º! ã¨Oã¨H˜Î =â◊O
KÕ`«<Õ QÍe g™ÈÎOk. ѨOK«Éèí∂`åÅ∂ ã≤÷u á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú. D K«~åK«~° [QÆ`«ÎO`å „Ñ¨=$`«Î
=∞ø`ÀOk. ã¨fi~°æOÖ’ ^Õ=`«Å∞, Éèí∂q∞ÃÑ· =∞#∞AÅ∞, áê`åà◊OÖ’ ã¨~°Ê=ÚÅ∞, Jã¨∞~°∞Å∞, "Õ∞_ç
ѨO_»∞Ö’ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ ã¨Oã¨HÎ̃ KÕ`«<Õ ã≤÷u Hõey LO_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. ^•x =â◊O KÕ`«<Õ [ÖÏâ◊Ü«∞
`«~°OQÍÅÖ’ Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# „áê}˜HÀ@∞¡ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú, K«ã¨∞Î<åfl~Ú ... ÖËã¨∞Î<åfl~Ú,
Ѩ_»∞K«∞<åfl~Ú. ã¨Oã¨HõÎ`« KÕ`«<Õ ^Õâ◊ã¨OKå~°O `«~°∞"å`« ‰õÄ_® h‰õΩ ã¨O^ÕǨÅ∞ Hõey LO_»@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. =∞`«û<åºÜ«∂#∞™ê~°O |Å=O`«∞_»∞ |ÅÇ‘Ï#∞x ÉÏkèOK«@O, â◊√+¨¯„Ѩ`åáêÅ∞
[#∞Å∞ „ѨHõ\ ˜OK«@O, #Hõ∆„`« =∞O_»Å=ÚÅ L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∂Å∞, K«O„^Œ∞x j`«Å „ѨHÍâ◊O,
WO„^•k ^Õ=`«Å ™êO™êiHõ K«~°ºÅ∞ – Jxfl\˜H© =¸ÅO PÜ«∂ r=ÙÅ ã¨Oã¨HõÎ`« =Å#<Õ.
<Õã¨Î=∂! JO`ÕHÍ^Œ∞. z„`« qz„`« =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú`À ‰õÄ_ç# D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ ^Œ$â◊º
[QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! W^ŒO`å "åã¨<å =â◊O KÕ`« Z=fi~À z^•HÍâ◊=Ú# edOKå~°∞.
"åã¨#H˜ QÆÅ =∞~À ¿Ñ~°∞ ã¨Oã¨HõÎ`«.
574
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉèÏã¨∞_»∞ : J=Ù#∞. D [QÆ`«∞Î |ǨïK«=∞`å¯~°=ÚÖˇ·# qâıëêÅ`À ‰õÄ_»∞‰õΩx L#flk. Pã¨H˜Î QÆÅ
Z=fi~À nxx ~°zOKå~°∞.
=∞#óã¨V‹æÂHõ~°Vıæ} â◊¥<Õº "Àºq∞fl [QÆ#‡Ü«∞"£∞ I
Ü«∞k^ŒO ~°z`«O z„`«O `«`«û`«ºO # Hõ^•K«# II (â’¡ 40, ã¨~°æ 68)
qÖÏã¨∞_»∞ : â◊¥<åºHÍâ◊OÖ’ =∞#óã¨Oã¨HΘ J<Õ ~°OQÆ∞`À edOK«|_ç# D [QÆ`zü „`«=Ú ã¨`º« "≥∞#ÿ k
Z#fl\˜H© HÍ^Œ∞.
ÉèÏã¨∞_»∞ : HÍ^•?
qÖÏã¨∞_»∞ : HÍ<Õ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë W^ŒO`å ã¨Oã¨HõÎ`« QÆÅ r=ÙxKÕ HõeÊOK«|_ç, ã¨Oã¨HõÎ`« QÆÅ
r=QÆ}=ÚKÕ á⁄O^Œ|_»∞K«∞#flk. `«$+¨‚ÜÕ∞ ã¨Oã¨HõÎ`«‰õΩ <åOk.
ã¨Oã¨HõÎ`« |Ç¨ï „Ñ¨=∂^ŒÉèíi`«"≥∞ÿ#k ‰õÄ_® Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. JyfltYKÕ `«$}=ÚÅ∞QÍ
ÉèHí O∆˜ Ѩ|_»∞K«∞#fl@∞¡ Pã¨HÎõ z`«∞_Î ∞» ^Œ∞óY=ÚÅKÕ â◊√+≤¯OK«∞K«∞ [fieOK«∞K«∞#fl #~°HÍQÆ∞flʼnõΩ ZO_»∞Hõ>ìˇ
=Öˇ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ #~°HÍQÆ∞flÅhfl J\˜ì Pã¨HãΘ Ǩ Ï≤ `« r=ÙÅ KÕ`,« "åi H˘~°Hˆ [fieã¨∞<Î åfl~Ú.
P`«_»∞ á⁄O^Œx ^Œ∞óY=∞O@∂ ZHõ¯_® LO_»^Œ∞. D „ѨѨOK«OÖ’x ^Œ∞óY*ÏÅ=∞O`å ã¨HõÎz`«∞Îx
H˘~°‰õΩ qã¨Îiã¨∂Î ~å~°=∞‡x PǨfix™ÈÎOk. Jq^Œº JO>Ë =∞ˆ~"≥∂ HÍ^Œ∞. =∞#óã¨OQÆ"Õ∞ Jq^Œº.
JkÜÕ∞ D ÉèÏ~°Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞ [~å=∞~°}=ÚÅ#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã≤ HÍÅ∞= hà◊√§ÖÏQÍ qãÎ̈iOѨ*Ë™ÈÎOk.
=∞#O WO`«¿ãÑ¨Ó K≥ѨC‰õΩ#flk XHõ¯ "åHõºOÖ’ K≥áêÊÅO>Ë... JO`«~° ã¨Oã¨H˜ÎÜÕ∞ Jã¨Öˇ·#
|O^èŒO. ^•x Ѩi`åºQÆ"Õ∞ q"≥∂K«#O.
Pã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û J#O`åHÍâ◊O =Öˇ „ѨâßO`«OQÍ LO@∞Ok. J\˜ì =∞#ã¨∞û
L#fl@∞¡ Hõ#|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© ÖËx^Õ Hõ#∞Hõ, =∞#O *Ï˝#^Œ$+≤ìx ã¨OáêkOKåe. *Ï˝#=ÚKÕ q+¨Ü«∞
q<åâ◊#O ã≤kúã¨∞ÎOk. q+¨Ü«∞ ~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ =∞#ã¨∞û ã¨Oã¨H˜Î ~°Ç≤Ï`«OQÍ LO@∞Ok. ã¨Oã¨HõÎ
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞ ã¨Oáêk¿ãÎ... JkÜÕ∞ =ÚH˜Î. J\˜ì"å_Õ =Ú‰õΩÎ_»∞.
❖❖❖
5. P`«‡^Œ$+≤ì - Pã¨H˜Î ~åÇ≤Ï`«ºO
qÖÏã¨∞_»∞ : Hõ#∞Hõ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®! =∞#O ã¨~°fi^• ã¨~°fi =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ PK«iOK«∞K«∞#flѨÊ\˜H©,
ã¨~∞° fiÅ`À ‰õÄ_ç LO@∞#flѨÊ\˜H,© x+≤^=úŒ ÚÖˇ#· , Jx+≤^=úŒ ÚÖˇ#· Ö∫H˜H,õ âߢãÜ
Α ∞« Hõ~‡° Å#∞ x~°fiiÎOK«
=Åã≤ =ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© q"ÕHõ=O`«∞Å"≥∞ÿ LO_®e. =∞#ã¨∞û#∞ Jã¨Oã¨HõÎ"≥∞ÿ# ^•xQÍ LOK«@O
JÉèíºã≤OKåe.
ÉèÏã¨∞_»∞ : J#QÍ =∞#ã¨∞û#∞ UO KÕÜ«∂e?
qÖÏã¨∞_»∞ : =∞#O =∞#ã¨∞û#∞ ...™ê^茺-J™ê^茺=ÚÅ QÆ∂iÛ# „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ QÍx, QÆuOz#
ã¨OѶ¨∞@# (ÖËHõ) J#∞Éèí==ÚÅO^Œ∞ QÍx LOK«=^Œ∞Ì. J\Ï¡ˆQ ^•xx =~°Î=∂# Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 575
QÍx, PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ QÍx, k‰õΩ¯ÅO^Œ∞ QÍx, =$Hõ∆ [O`«∞ r=ÙÅO^Œ∞ QÍx, `«k`«~°
PkèÉè∫uHõ Ѩ^•~°÷=Ú ÅO^Œ∞ QÍx xÅ∞Ѩ=^Œ∞Ì. J^Õ q^èŒOQÍ, ¢ã‘ΠѨل`å^Œ∞ÅO^Œ∞ QÍx,
WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞ =$`«∞ÎÅO^Œ∞ QÍx, P^蕺u‡Hõ =ã¨∞Îã¨=Ú^•Ü«∞=Ú#O^Œ∞ QÍx, „Éèí∂=∞^茺=Ú#
QÍx, <åtHÍ„QÆâ◊=Ú#O^Œ∞ QÍx, =ÚY=Ú#O^Œ∞ QÍx, HõO\˜Ü«∞O^Œ∞ QÍx... xÜ«∞q∞OK«=^Œ∞Ì.
JO`ÕHÍ^Œ∞. =∞# =∞#ã¨∞û#∞ JO^èŒHÍ~°=Ú#O^Œ∞ QÍx, „ѨHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ QÍx,
ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊=Ú# QÍx, *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅO^Œ∞ QÍx, ã¨`«fi–~°[ó–`«"≥∂ QÆ∞}=ÚÅO^Œ∞
QÍx, QÆ∞}ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅO^Œ∞ QÍx, HÍ~°º=~°æ=Ú#O^Œ∞ QÍx, HÍ~°}=∞QÆ∞ J=ºHõÎ=Ú#O^Œ∞ QÍx,
ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ Pk=∞^蕺O`«=ÚÅO^Œ∞ QÍx, ^Œyæ~°Ö’ QÍx, ^Œ∂~°OQÍ QÍx, <å=∞~°∂áê`«‡Hõ=∞QÆ∞
Ѩ^•~°÷ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅO^Œ∞ QÍx, â◊|Ì–ã¨Ê~°≈–~°∂Ѩ–~°ã¨–QÆO^èŒ=ÚÅO^Œ∞ QÍx, Éèí∂`«Éèíq+¨º`ü
*Ï˝#=Ú#O^Œ∞ QÍx, z~°Or"åk ã≤^Œ∞úÅO^Œ∞ QÍx =∞#O Pã¨HõÎO KÕÜ«∞~å^Œx <å ã¨∂K«#,
„Ѩuáê^Œ# ‰õÄ_®. 'ã¨~åfiã¨H˜Î ~åÇ≤Ï`«ºO— JO>Ë J^Õ.
ÉèÏã¨∞_»∞ : ÉÏQÍ<Õ L#flk HÍx, =∞i D =∞#ã¨∞û#∞ ZHõ¯_» LOKåe. J#∞Hõ∆}O „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl „H˜Ü«∂
=º=Ǩ~°=ÚÅ =∂>Ëq∞\˜? =∞#O g\˜x x~°fiiÎOK«∞^•=∂! =^•Ì?
qÖÏã¨∞_»∞ : =∞#O „|Ǩχ=Ú# =∂„`«"Õ∞ ã≤÷uHõey LO^•O. ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«∞Å"≥∞ÿ „|ǨχÉèÏ==Ú#∞
á⁄Ok# `«~°∞"å`« WHõ D „áêÑ≤ÎOKÕ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤ =zÛ<å XHõ¯>Ë? JHõ¯ˆ~¡Hõ
áÈ~Ú<å XHõ¯>Ë. "Õ∞Ѷ¨∞=ÚʼnõΩ PHÍâ◊=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒO ÖË#@∞¡ P`«‡~°`«∞Å=∞QÆ∞ =∞#‰õΩ ''D
Hõ~°‡Å∞ – "å\˜x x~°fiiÎOK«∞@KÕ U~°Ê_Õ Ñ¶¨e`«=ÚÅ∞—— "≥Ú^ŒÖˇ·# qâı+¨=ÚÅ`À U=∂„`«=Ú
ã¨O|O^èŒO LO_»^Œ∞... U~°Ê_»^Œ∞.
ÉèÏã¨∞_»∞ : JO>Ë =∞#O |∞kúH˜ ‰õÄ_® ™êH˜∆`«fiO =Ç≤ÏOz LO\Ï=∂?
qÖÏã¨∞_»∞ : ''<Õ#∞ |∞kúH˜ ™êH˜∆`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú# LO_Õ „Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõ
„Ѩܫ∂ã¨#∞ ‰õÄ_® =^Œe"Õ^•ÌO. âßO`«∞Å"≥∞ÿ, z^Œ…#~°∂ѨÙÅ"≥∞ÿ ^ÕnѨº=∂#=∞QÆ∞ =∞}˜ =Öˇ
™êfi`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷uHõey LO^•O. „H˜Ü«∂Ѷ¨ÖËKåÛù ~°Ç≤Ï`«∞Å"≥∞ÿ LO^•O. x~°O`«~å`À‡^ŒÜ«∞O
HõÅ"å~°Å =∞QÆ∞^•O.
ã¨Oã¨H˜Î HÍ~°}=∞QÆ∞ Jq^•ºHÍ=∞"åã¨#ʼnõΩ =∞#Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ"Õâß~°›`« LO_»‰õΩO_»∞ QÍHõ!
WHõ „H˜Ü«∞ÅO\Ï"å, Jq =∞#O X#~°∞ÛK«∞#flѨÊ\˜H© "å\˜ Ѷ¨e`«=ÚÅ#∞ =∞#O á⁄O^Œ=^Œ∞Ì.
„áê~°|úO Hõ∆Ü«∞O JÜÕ∞º=~°‰õÄ D ^ÕǨÏO LO>Ë LO_»h. nx Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ QÍx, ÖËq∞ QÍx
=∞#‰õΩ ã¨O|OkèOK«x q+¨Ü«∂Öˇ· LO_»∞ QÍHõ! D ^ÕǨÏ=Ú#∞, nx`À U~°Ê_Õ qâıëêÅ#∞
P`«‡^Œ$+≤ì`À<Õ K«∂ã¨∂Î LO^•O.
❖❖❖
576
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
6. P`å‡~å=∞O
qÖÏã¨∞_»∞ : q∞„`«=∂! ÉèÏ™ê! <Õ#∞ J<ÕHõ „Ѩ^ÕâßÅ∞ ã¨OK«iOKå#∞. <å‰õΩ qâßÖÏO`«óHõ~°}∞ÅQÆ∞
H˘O^Œ~°∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ `å~°ã¨Ñ¨_®¤~°∞. "å~°O`å Jã¨Oã¨H˜Î ã¨∞Y=Ú (The pleasantness of non
- attachment or non - relatedness)#∞ á⁄O^Œ∞K«∂, W^Õ „ѨѨOK«=Ú# =º=ǨÏiã¨∂Î ‰õÄ_®
ÉèíÜ«∞ â’Hõ =i˚`«∞Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. =∞Ǩ„ѨH∆ÀÉèíO HõeyOK«QÆÅ ''^èŒ#O #tOK«@O, ^Œ∞~°ƒÅ`«fiO,
J==∂<åÅ∞ =zÛ Ñ¨_»@O—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ ‰õÄ_® U=∂„`«O H∆ÀÉèí#∞ Hõey LO_»‰õΩO_®
LO@∞<åfl~°∞. Ѩ~°=∂~°÷ ã¨∞Y=ÚKÕ JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ ѨÓ~°∞‚Öˇ·, =ÚYOÖ’ ѨÓ~°‚K«O„^Œâ’Éèí
g_»‰õΩO_® „ѨâßO`«z`«∞ÎÖˇ· W^ŒO`å ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. zÅ¡yO[Å∞ hà◊§Ö’ "Õ¿ãÎ h~°∞ x~°‡ÅO J~Ú
„ѨHÍtã¨∞#Î fl@∞¡, D Láêkèx LѨÜ∂≥ yOz ã¨∞x~°‡Å`åfixfl ã¨OáêkOz ã¨OK«iã¨∞<Î åfl~°∞. q+¨Ü∂« ã¨HÎõ
~°Ç≤Ï`«∞Å∞, ã¨O`åѨ~°Ç≤Ï`«∞Å∞, L`«Î=∞=∞#ã¨∞û QÆÅ"å~°∞ JQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ZHõ¯_»∞O\Ï~À P
Ѩiã¨~åÅ∞ ‰õÄ_® Ѩ~°=∞ Ѩq„`«=∞ø`å~Ú.
*Ï˝x x`«º=¸ P`«‡Ü«∞O^Õ b#"≥∞ÿ LO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ `«k`«~° ã¨~fi° q+¨Ü∞« =ÚÅ∂ K«eã¨∞#Î flѨÊ\˜H©
`å#∞ =∂„`«=Ú ã¨~°fiã¨=∞Ü«∞=Ú ÅO^Œ∂ ã¨fiã¨∞÷_≥· LO\Ï_»∞. ÉÏǨϺOÖ’ HõxÑ≤OKÕ ã¨OK«Å#=ÚÅ∞,
‰õ∆Ωaè`«"≥∞ÿ# ã≤÷u – QÆ`«∞Å q<åºã¨=ÚÅ∞ WHõ J`«xÖ’xH˜ „Ѩ"ÕtOK«ÖË=Ù.
ÉèÏã¨∞_»∞ : JO>Ë, WHõ¯_» LO_Õ PÜ«∂ Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ P`«_»∞ ã¨ÊOkOK«_»O\Ï"å?
qÖÏã¨∞_»∞ : [ÅOÖ’ „ѨuaOaOKÕ ã¨∂~°∞º_»∞ `«~O° QÆ=ÚÅ Jã¨Î =ºã¨=Î ÚʼnõΩ ã¨O‰õΩ∆ aè`=« ∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡
HõxÑ≤Oz<å ‰õÄ_®, aO| ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ PHÍâ◊ ã¨∂~°∞º_»∞ P „ѨuaO| ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ Jã¨=Î ºã¨=Î ÚÅKÕ
ã¨Êi≈OK«|_»`å_®?
ÉèÏã¨∞_»∞ : ÖË^Œ∞. Z\Ï¡ ã¨Êi≈OK«|_»`å_»∞? PHÍâ◊OÖ’ "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl ã¨∂~°∞º#‰õΩ, [ÅOÖ’ „Ѩu
aOaOKÕ „ѨuaO|=Ú#‰õΩ ã¨Ê~°≈ã¨O|O^èŒO Uq∞ LO@∞Ok?
qÖÏã¨∞_»∞ : ÉÏQÍ K≥áêÊ=Ù. `«~°OQÆ=ÚÅÖ’x ã¨∂~°º „ѨuaO|=Ú á⁄O^Õ zO^Œ~°=O^Œ~°Å‰õΩ
"åã¨Î= ã¨∂~°∞ºxH˜ U=∂„`«O K≥O^Œ#@∞¡, =º=Ǩ~°`«`«Ê~°∞_»∞ HÍ=Åã≤=zÛ# *Ï˝xH˜ P =º=Ǩ~å
ÅÖ’x „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞, ã¨Ñ¶¨Å qѶ¨Å=ÚÅ∞, HÍ~°º HÍ~°}=ÚÅ∞ - `«#‰õΩ ã¨O|OkèOK«x"≥·
LO\Ï~Ú. =º=Ǩ~° `«`«Ê~°∞_≥· LO@∂<Õ ''<Õ#∞ x`«º=Ú, ã¨`«º=Ú, x+¨¯à◊OHõ=Ú JQÆ∞ P`«‡#∞.
D Hõ~°‡Å∞, `«`«ÊùÅ=ÚÅ∞, ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ #<≥fl\Ï¡ JO@∞`å~Ú?—— J<Õ „Ѩ[˝#∞ Hõey LO\Ï_»∞.
P`«xx ã¨Ê $tOK« QÆeˆQn, Pâ◊Û~°ºÑ¨~°K« QÆeˆQn, =∞$`«∞º=Ù`À ã¨Ç¨... D Éèí∂#Éè’O`«~åàÏÅÖ’
Un LO_»^Œ∞... LO_»*ÏÅ^Œ∞. =∞#O *Ï˝#∞ÅO HÍ=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«_»"Õ∞ Lz`«O Hõ^•!
=∞#O „Ѩ|∞^Œ∞úÅO HÍ"åe.
ÉèÏã¨∞_»∞ : „Ѩ|∞^Œ∞úÅ∞ J#QÍ Z=~°∞? Z\Ï¡ LO\Ï~°∞? ã¨O™ê~°OÖ’ K«iOKÕ@ѨC_»∞ "åà◊§
„Ѩ=~°Î# Z\Ï¡ LO@∞Ok?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 577
qÖÏã¨∞_»∞ : *Ï˝#Éèíi`«=Ú, x~°‡Å=Ú JQÆ∞ |∞kúx ã¨OáêkOz#"åix „Ѩ|∞^Œ∞úÅ∞ J<Õ ¿Ñ~°∞`À
K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. J\˜ì ''„Ѩ|∞^Œ∞úÅ∞ P`À‡^ŒÜ«∞ ã¨=∞xfi`«∞Å∞—— JQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ZšѨC_»∂
P`«‡ Ü«∞O^Õ ~°q∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. "å~°∞ ÉÏǨºxH˜ <≥=∞e Ñ≤OKè«=Ú Ü≥ÚHõ¯ z=i ÉèÏQÆOÖÏQÍ
K«OK«ÅOQÍ LO_»=K«∞Û QÍHõ! JO`«~°=Ú# =∂„`«O "Õ∞~°∞ Ѩ~°fi`«OÖÏQÍ JK«OK«ÅOQÍ LO\Ï~°∞.
`≥Å¡QÍ „ѨHÍtã¨∞Î#fl =∞}˜Ö’ Z^Œ∞~°∞QÍ=Ù#fl Zé]\ ˜ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ „ѨuaOaã¨∞ÎO>Ë, JO`«=∂„`«O
KÕ`«, P Zé∞Ѩ٠=∞}˜H˜ JO@∞`«∞O^•?
P`«‡^Œâ◊ á⁄Ok# z`«Î=Ú ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅKÕ ~°Ol`«O HÍ^Œ∞. Hõ=∞ÅO [ÅOÖ’ L#flѨÊ\˜H©
[ÅO Hõ=∞Å=Ú#∞ JO@^Œ∞ Hõ^•! U r=Ù_≥·`Õ r"Õâ◊fi~° `«`Ϋfi=Ú#∞ Zé˜y, ã¨zÛ^•#O^Œ=∞QÆ∞ P
Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ã¨OÅQÆfl"≥∞ÿ# z`«Î=Ú HõÅ"å_≥· LO\Ï_À J\˜ì"åxx D ã¨O™ê~° q+¨Ü«∂Å∞,
qâıëêÅ∞ U=∂„`«O HõÅ∞+≤`«O K≥Ü«∞ºÖË=Ù. Ѩ~°=∂`«‡ *Ï˝#O á⁄Ok, ã¨~°fiHõÅÊ<å =i˚`«∞_≥· ^蕺#O
Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=-JÉèÏ==Ú ÅO^Œ∞ ‰õÄ_® P`å‡#∞Éè=í =∞QÆ∞fl_≥· LO_Õ "åxx 'P`å‡~å=Ú_»∞, ã¨fi㨉Ωõ _Î ∞» —
Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞. J\˜ì "å_»∞ ÉèíQÆ=O`«∞_Õ J=Ù`å_»∞.
ÉèÏã¨∞_»∞ : =∞#O Jã¨OQÆ`«fiO á⁄O^Õ^≥\Ï¡?
qÖÏã¨∞_»∞ : P`å‡~å=ÚÅ=Ú (P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ ~°q∞OK«∞"å~°∞) J~Ú#ѨC_Õ D „ѨѨOK«O`À
=∞#O Jã¨OQÆ`«fiO á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`åO. ''P`«‡*Ï˝<À`«¯~°¬—— KÕ`« =∂„`«"Õ∞ ã¨Oã¨H˜Î #tã¨∞ÎOk. ^•xH˜
"Õˆ~ =∞iOHÀ =∂~°æ"Õ∞n ÖË^Œ∞.
=∞#O D *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl=ÚÅÖ’ `ÀK«∞K«∞#fl „^Œ+¨ì`«fi=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® Jf`« ÉèÏ=ÙÅ=∞=Ù^•O.
ÉèÏ"åf`«"∞≥ ÿ L#fl\˜ì =∞# Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO ^ŒfiO^Œfi~°ÇÏ≤ `«O, x`«ºO, P`À‡^ŒÜ∂« xfi`«O Jx âߢã=Ψ ÚÅKÕ
Jaè=i‚OѨ|_çOk Hõ^•! =∞#O âߢã¨Î=ÚÅ∞ ã¨∂zã¨∞Î#fl P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ qâı+¨}=ÚŠѨ@¡ ^Œ$_è»"≥∞ÿ#
ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOz LO>Ë P`«‡ „ѨHÍâ◊~°∂ѨÙÅ"≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^ŒQÆÅO. K«O„^ŒaO|O „Hõ=∞OQÍ
`«# Hõà◊Å#∞ `«ºlã¨∂Î J=∂"å㨺 =KÕÛã¨iH˜ `«# Ü≥ÚHõ¯ aO| Éèí∂`«=∞QÆ∞ ã¨∂~°∞ºx Ü«∞O^Œ∞ SHõº
=∞=Ù`«∞Ok K«∂Kå"å? (WHõ¯_» ã¨∂~°∞º_»∞ aO|OQÍ#∞ K«O„^Œ∞xÜ«∞O^Œ∞ Hõ#|_Õ „ѨHÍâ◊=Ú
„ѨuaO| =â◊OQÍ L^ÕÌtOK«|_çOk).
=∞#O ''<Õ#∞ x`«∞º_»#∞. ^ŒfiO^Œfi~°Ç≤Ï`«∞_»#∞. P`«‡Ü≥∂QÍxfi`«∞_»#∞. [#‡ =∞$`«∞º=ÙʼnõΩ
‰õÄ_® ™êH˜∆ =∂„`«∞_»#∞. Wq <å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ [iˆQq. <Õ#∞ g\˜H˜ ã¨O|OkèOz#"å_»#∞ HÍ#∞.
JYO_»∞_»#QÆ∞ <å‰õΩ P^ŒºO`åÅ∞ ÖË=Ù—— J#∞#\˜ì „|ǨχÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞^•O.
=∞# z`«=Î Ú `«# z`«Î ^Œâ#◊ ∞ =^ŒÅQÍ, =∞#O z`«~Î Ç° Ï≤ `«∞Å=∞ø^•O. ã¨~fi° HõÅÊ<å ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ \˜ì
„ѨâßO`« ã≤÷ux á⁄O^Œ∞^•O. ''*Ï„QÆ`ü #O^Œ∞ ã¨∞+¨µÑ≤Η— JO>Ë J^Õ. JѨC_»∞ =∞#O ZHõ¯_»∞<åfl
UO KÕã¨∞Î<åfl ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ J<Õ „`å\˜KÕ |OkèOK«|_»O. P q^èŒOQÍ ã¨~åfif`«∞Å"≥∞ÿ# =∞##∞
"ÕkèOK« QÆÅ, Pâ◊Û~°ºÑ¨~°K« QÆÅ^Õn Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Ö’HÍÅÖ’ LO_»*ÏÅ#ѨC_Õ =∞x^ŒÌi [#‡Å∞
™ê~°÷Hõ`« á⁄Ok#@∞¡.
578
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉèÏã¨∞_»∞ : q∞„`«=∂! WO`«H© z`«Î=Ú#‰õΩ ã¨O`åѨO HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl\˜ì Jã¨Öˇ·# HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
qÖÏã¨∞_»∞ : W+¨ì–Jx+¨ì=ÚÅ∞, ÖÏÉèí–JÖÏÉèí=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Pâ◊–x~åâ◊Å∞ J#∞#q
r"åǨÏOHÍ~°=Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. r"åǨÏOHÍ~°"∞Õ z`«=Î Ú#‰õΩ ã¨O`åѨO HõÅ∞QÆ*™Ë ÈÎOk.
ÉèÏã¨∞_»∞ : x["Õ∞! S`Õ WѨC_ô r"åǨÏOHÍ~°O `˘ÖQÍÅO>Ë =∞#O UO KÕ¿ãÎ LáêÜ«∞O?
qÖÏã¨∞_»∞ : ''<Õ#∞ „|Ǩχ=Ú#∞. ã¨~°fi=Ú#∞. ѨÓ~°‚=Ú#∞—— J#∞#\˜ì P`«‡^Œâ◊#∞ =∞# z`«Î=Ú
á⁄O^Õ@∞¡ =∞#O KÕÜ«∂e. ZO^Œ∞HõO>Ë, J@∞¡ á⁄Ok# z`«Î=Ú#∞ =∞iOˆHn U q^èŒOQÍ#∂
ÉÏkèOK«ÖË^Œ∞. P`«‡âߢãÎ̈A˝Å∞ J\ì̃ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷ux ''*Ï„QÆ`üã¨∞+¨µÑ≤Η— Jx Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
Jk x~°Ç¨ÏOHõ$`«"≥∞ÿ# ã≤÷u. qA˝_»∞ J\˜ì z`«Î=Ú`À ǨÏ$^ŒÜ«∞ x~°‡Å ÅHõ∆ º=Ú`À PÜ«∂ Hõ~°‡Å∞
(Hõ~°Î=º=ÚÅ#∞) x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞. J~Ú`Õ, P Hõ~°Î=º=ÚÅKÕ ‰õÄ_® P`«_»∞ |OkèOK«|_»_»∞.
=∞#O ‰õÄ_® J\˜ì *Ï„QÆ`ü ã¨∞+¨µÑ¨Î =$uÎx J=ÅOaOz, PÃÑ· „áê~°|ú ѨiáêHõ=ÚKÕ
ã¨O„áêÑ≤ÎOKÕ =∞# =~å‚„â◊"≥∂z`«"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å∞ PK«i^•ÌO. HÍh ^Õxh PK«iOK«x "å~°∞QÍ<Õ
LO^•O. *Ï˝#∞Å∞ Hõ~°‡„QÆǨÏ}O HÍh, Hõ~°‡`åº[ºO QÍh HÀ~°~°∞. „áê~°ÉÏú#∞™ê~°OQÍ Uk Z@∞¡
Lz`«"≥∂, ã¨O^Œ~°ƒù"≥∂ Jk JO`«=~°‰õΩ PK«iOK«∞K«∂ JHõ~°Î=º ÉèÏ==Ú#∞ J=^èŒiã¨∂Î LO\Ï~°∞.
=∞# =∂~°æO ‰õÄ_® JkÜÕ∞ JQÆ∞QÍHõ!
Wëêìx+¨ì=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞+¨µÑ¨Î|∞kú HõeyÜ«ÚO_ç =∞#O HÍ~°º=ÚÅ∞ PK«i^•ÌO.
JѨC_»∞ =∞#O ^ÕxH© Hõ~°ÎÅO HÍ=Ú. ''JHõ~°Î $`«fi ã¨fiÉèÏ=O—— „QÆÇ≤ÏOz PÃÑ· Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ
KÕÜ«∞=Åã≤#q KÕ^•ÌO. KÕÜ«∞QÆ∂_»xq =∂#∞^•O. ã¨OHõÅÊ qHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞Å"≥∞ÿ LO^•O.
=¸_»∞ <≥ÅŠѨã≤a_»¤ TÜ«∞ÅÖ’ TQÆ∞`«∂ U ã¨OHõÅÊO ÖˉõΩO_®<Õ #=fi@O, ˆHiO`«Å∞
H˘@ì@O, HÍà◊√§ KÕ`∞« Å∞ q^ŒÅÛ@O KÕã∞¨ OÎ k K«∂Kå"å? =∞#O ‰õÄ_® ѶŨ =ÚÅ#∞ zOuOK«‰Ωõ O_®<Õ
„H˜Ü«∞Å∞ PK«i^•ÌO. q+¨Ü«∞=i˚`«∞Å"≥∞ÿ, q+¨Ü«∂f`«∞Å"≥∞ÿ, K≥·`«#ºÑ¨^Œ=Ú #O^Œ∞ ã¨Oã≤÷`«∞Å"≥∞ÿ
LO_»@O JÉèíºã≤^•ÌO.
❖
P`«‡*Ï˝#O á⁄Ok# `«~°∞"å`« r=Ù_»∞ U Hõ~°‡Å∞ x~°fiiΙêÎ_À... "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ P`«_»∞ '<Õ#∞
Hõ~°Î#∞— J<Õ ÉèÏ=O á⁄O^Œ_»∞. JHõ~°Î $`«fiO P`«xH˜ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J=Ù`«∞Ok. z`«Î=Ú #O^Œ∞ "åã¨#Å∞
ÖËHáõ È=@O KÕ`« P`«x JO`«óHõ~}° =Ú j`«Å`«fiO á⁄Ok LO@∞Ok. ã¨~fi° J=ã¨Å÷ O^Œ∂ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥,·
ѨiѨÓ~°∞_‚ ·≥ =∞Ǩ`Õ[ã≤fi J~Ú LO\Ï_»∞. Jxfl |∞∞`«∞=ÙÅÖ’#∂ H˘O_» XˆH f~°∞QÍ LO@∞Ok Hõ^•!
=$Hõ∆=ÚÅ∞, ѨzÛQÆiHõ "≥ÚHõ¯Å∞ QÆŠѨ~°fi`«O QÍe gã¨∞Î#flѨC_»∞ P‰õΩÅ Hõ^ŒeHõKÕ Hõ^ŒÅ∞K«∞
#fl@∞¡ Hõ#|_»∞`«∞Ok. P‰õΩÅ∞ Hõ^ÅŒ =K«∞Û<Õ"∂≥ QÍx, Ѩ~fi° `«O Hõ^∞Œ Å∞`«∞O^•? nè~å`«∞‡_»∞ ÉÏǨϺ=Ú
#O^Œ∞ Ö∫H˜Hõ„H˜Ü«∞ÅKÕ K«OK«Å=Ú á⁄Ok#ѨÊ\˜H© JO`«~°=Ú# JK«OK«Å∞_≥· LO@∞<åfl_»∞. J\˜ì
K«OK«Å ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# JO`«~°OQÆã≤÷u =∞#O ã¨OáêkOKåe. PÃÑ· D â◊s~°=ÚÅ∞ L<åfl, ÖˉõΩ<åfl
ÖËHõ, =∞i U^≥·<å Z\Ï¡ L<åfl =∞# ˆHq∞ #+¨ìO?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 579
[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ~åÇ≤Ï`«º=Ú J#∞#k =∞#∞A#‰õΩ JÉèϺã¨=â◊O KÕ`«<Õ ^Œ$_è»Ñ¨_»∞`«∞Ok.
"≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ [QÆ`ü ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ \˜ì XHõHÍ<˘Hõ ã¨∞+¨µÑ¨ãÎ u÷≤ x JÉèºí ã≤OKåe. J\˜ì ã≤u÷ JÉèϺã¨Ü∂≥ QÆOKÕ
^Œ$_è»Ñ¨_ç#ѨC_»∞ ^•x<Õ `«`ΫfiA˝Öˇ·# =∞Ǩ`«∞‡Å∞ '`«∞sÜ«∞ ã≤÷u— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. =∞#O JO^Œ∞‰õΩ
„ѨÜ∞« ufl^•ÌO. ã¨~fi° qѶ∞¨ fl=ÚÅ#∂ ^Œ∂sHõiOz =∞ǨÉè∞í º^ŒÜ∞« O á⁄O^Œ∞K«∂, *Ï˝<å#O^Œ=∞Ü«ÚÅ"≥∞ÿ
PÃÑ· D [QÆ„^ŒK«##∞ XHõ bÅ=Öˇ ^Œi≈OK«@O JÉèϺã¨O KÕ^•ÌO. ÉèíÜ«∞–â’Hõ–PÜ«∂ã¨=ÚÅ∞
ÖËx "å~°"≥∞ÿ, ã¨O™ê~° „Éèí=∞~°Ç≤Ï`«∞ÅO JQÆ∞K«∂, J\˜ì `«∞sÜ«∂=ã¨÷Ö’ ã¨Oã≤÷`«∞Å"≥∞ÿ WHõ D
ã¨O™ê~°=Ú# =∞#O Ѩ_»=^Œ∞Ì.
ÉèÏã¨∞_»∞ : Ѩq„`«=∞# '™êfi`«‡ Ѩ^Œq— x á⁄Ok#"å_»∞ WHõ D [QÆ`«∞ÎÖ’ UO KÕã¨∂ÎO\Ï_»∞?
qÖÏã¨∞_»∞ : J\˜ì nè~°|∞kú HõÅ"å_»∞ D „ѨѨOK«=Ú#∞ K«∂z, J*Ï˝#HÍ~°}O KÕ`« „ѨHõ\ ˜`«
=∞QÆ∞K«∞#fl WO^Œe r=ÙÅ L^ÕfiQÍ^Œ∞Å#∞ QÆ=∞xã¨∂Î #=Ùfi‰õΩO@∞<åfl_»∞. XHõ Z`≥ÎÂ# "Õ∞_»ÃÑ· z=i
ÉèÏQÆOÖ’ xÅ|_ç L#flѨC_»∞ „H˜O^Œ ~°Ç¨Ï^•iÖ’ K«iOK«∞ [#∞Å#∞, ~°^ä•Å#∞ K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ ...
=∞#O ‰õÄ_® ^Œ∂~°OQÍ LO@∂, D ã¨O™ê~° q<åºã¨=Ú#∞ ^Œi≈^•ÌO. „H˘`«Î „Ѩ^Õâ◊OÖ’x [#
ã¨=¸Ç¨ÏO ÖÏQÍ Jã¨O|Onè‰Ωõ Å"≥∞ÿ QÍOK«∞^•O. „ÉÏǑχã≤u÷ x P„â◊~ÚOz *ÏQÆ$`ü–ã¨ÊѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÅÎ
HõO>ˉÄõ _® Jf`«"∞≥ #ÿ =∞ǨÏ^•#O^Œ"∞≥ #ÿ ã≤u÷ x á⁄O^Œ∞^•O. Ü≥∂QÆ∞Å∞ P„â◊~ÚOKÕ `«∞sÜ«∞=Ú#∞
‰õÄ_® JkèQÆq∞Oz Jx~°fiK«hÜ«∞=Ú, â◊|Ì=ÚʼnõΩ JO^Œxk JQÆ∞ JYO_», J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ ã¨fiÉèÏ=ÙÅO
J=Ù^•O. `«∞sÜ«∂f`«∞ Å=∞=Ù^•O.
❖
ѨiQÆe`«ã¨=∞ã¨Î [#‡áêâ◊ó ã¨HõÅ b#`«"≥∂=∞Ü«∂aè=∂#ó I
Ѩ~°=∞~°ã¨=∞~¸O „Ѩܫ∂u ã¨`åÎO [ÅQÆ`«Ãã·#ú=Y}ì=#‡Ç¨`å‡ II (â’¡ 33, ã¨~°æ 70)
JÖÏ `«∞sÜ«∂f`«∞_≥·# =ºH˜ÎH˜ `«"≥∂QÆ∞}Ï`«‡Hõ=∞QÆ∞ Jaè=∂#=∞O`å ~°Ç≤Ï`«=∞=Ù`«∞Ok.
ÖˇH¯õ ÖË#xfl [#‡Å‰õΩ ¿ÇÏ`«∞Éè∂í `«=ÚÅQÆ∞ "åã¨#Å∞ ã¨#flyÅ∞¡ `å~Ú! Hõ~‡° áêâ◊=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`å~Ú.
hà◊§Ö’ Ѩ_»¤ LѨCÖÏQÍ =∞#ã¨∞û ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ÅÜ«∞=∞~Ú, Ѩ~°=∂#O^Œ=∞QÆ∞ P`«‡
ã¨`«Î#∞ J=^èŒiã¨∞ÎOk! ...JO^Œ∞=Å# =∞#O L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«flO =^ŒÅ‰õΩO^Œ∞=Ú QÍHõ!
❖❖❖
7. P`«‡ J„Ѩ"Õ∞Ü«∞"≥∞ÿ#k
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : K«∂Kå"å, ~å=∂! P q^èŒOQÍ "åi^ŒÌ~°∂ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ ‰õΩâ◊Å „Ѩâ◊flÅ`À
„áê~°OaèOz Ѩ~°"≥∂`«Î=∞QÆ∞ ã¨<å‡~°æ=Ú#∞ qKå~°} KÕâß~°∞. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ x~°‡Å *Ï˝#O á⁄Ok
x~°‡Å∞ÅÜ«∂º~°∞. =ÚHõÎ ã¨fi~°∂ѨÙÖÜ«∂º~°∞.
Hõ#∞Hõ, r=Ù_»∞ D *Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎÅ#|_Õ J=™ê÷„`«Ü«∞O Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO
K«Hõ¯QÍ qKåiã¨∂Î LO_®e ã¨∞=∂! "å\˜x ™êH˜∆ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'z<凄`«=Ú— #O^Œ∞ ã¨~°fi
ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ#∞ ÅÜ«∞O KÕÜ«∂e. JѨC_»∞ âı+≤OKÕk '`«∞sÜ«∞=Ú— ÖËHõ ˆH=bѨ^Œ=Ú.
580
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N ~å=Ú_»∞ : ÉèÏ㨠– qÖÏã¨∞Å ã¨O"å^ŒO qxÑ≤OKÕ@ѨC_»∞ q∂~°∞ '`«∞sÜ«∂f`« ã≤÷u— J<Õ
Ѩ^ŒO "å_®~°∞. Jk q^ÕǨÏ"≥∞ÿ#^•? ã¨^ÕǨÏ"≥∞ÿ#^•? P`«_»∞ r=#∞‡‰õΩÎ_®? U "Õ^Œ "åHõºO P`«xH˜
J#fi~Úã¨∞ÎOk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : `«∞sÜ«∞=Ú#‰õΩ P=Å L#fl `«∞sÜ«∂f`« Ѩ^ŒO, D q^ÕǨÏ, ã¨^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎʼnõΩ,
"Õ^Œ"åHͺʼnõΩ q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œ∞. =∞#∞AʼnõΩ PHÍâ◊=Ú q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! J~Ú`Õ Jhfl
‰õÄ_® LѨâ◊q∞OKÕk JO^Œ∞Ö’<Õ. "åÜ«Ú=Ù#‰õΩ PHÍâ◊"Õ∞ QÆ=∞º™ê÷#"≥∞ÿ#@∞¡, q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎʼnõΩ
‰õÄ_® P `«∞sÜ«∂f`«"Õ∞ QÆ=∞º™ê÷#O. ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ *Ï˝#=Ú#∞ á⁄Ok# r=Ù_»∞ D *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl
–ã¨∞+¨µÑ¨ÙÅÎ Ö’x [QÆ`∞« #Î ∞ H˘O`«HÍÅO „H©_®Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ QÍOK«∞K«∂, XHÍ<˘HõÑC¨ _»∞ ^ŒfiO^•fif`«∞_≥·
Ѩ~°=∂#O^Œ Éèíi`«∞_≥· `«∞~åºf`«`Ϋfi=Ú J=^èŒiã¨∞Î<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : D â◊s~°O P ã≤÷uÖ’ LO@∞O^•? LO_»^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : W\˜ì „Ѩâ◊fl‰õΩ =∞#O H˘xfl™ê~°∞¡ ã¨=∂^è•#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. J~Ú<å =∞~°Å
ã¨=∂^è•#q∞ã¨∞Î<åfl#∞. q#∞.
D ^ÕǨÏO Hõ∆Ü«∞O á⁄Ok#ѨC_»∞, ÖËHõ =$kú á⁄Ok#ѨC_»∞... `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ *Ï˝#O
Hõ∆Ü«∞O á⁄O^Œ∞`«∞O^Œx QÍx, =$kú á⁄O^Œ∞`«∞O^Œx QÍx J#∞‰õΩO@∞<åfl"å? ÖË^Œ∞. Jk „Éèí=∞
=∂„`«"∞Õ . =$kú HõÜ
∆ ∂« Å∞ J<Õq â◊s~°=Ú"Õ QÍx, Jq *Ï˝#=Ú#‰õΩ ÖË^• =∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨O|OkèOz#
^èŒ~å‡Å∞ HÍ=Ù. =∞i D Éè∫uHõ^ÕǨÏO Ü≥ÚHõ¯ =$kú Hõ∆Ü«∂Å q+¨Ü«∞O hÔHO^Œ∞‰õΩ? JO^Œ∞=Å¡ UO
„ѨÜ≥∂[#O? ^ÕǨÏO U J=ã¨÷Ö’ L#flѨÊ\˜H© h=Ù =∂„`«O ˆH=ÅO P`«‡É’^èŒ Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷~°`«fiO
QÆ∞iOKÕ Ü≥∂zOK«∞, „ѨÜ∞« uflOK«∞. D „ѨH$õ uH˜ =Ú#∞=ÚO^Œ∞QÍ h=Ù Z@∞¡<åfl"À.... J>Ë¡ LO_»∞.
F ~åѶ¨∞"å! h=Ù *Ï˝x"Õ#Ü«∂º! D *Ï„QÆ`ü–ã¨fiѨfl–ã¨∞+¨µÑ¨Î J=ã¨÷Å QÆ∞iOz, g\˜KÕ
ã¨Êi≈OѨ|_»*ÏÅx ã¨`«º ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú QÆ∞iOz h=Ù ZiyÜÕ∞ L<åfl=Ù ã¨∞=∂!
N~å=Ú_»∞ : Ziy L#fl^•xx á⁄O^Œ=Åã≤ L#flk Hõ^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''™È-ǨÏO – `«`«fi"£∞ – JǨÏ"£∞ „|Ǩ‡ã≤‡ – r"À„|¿Çχu <åѨ~°ó – ã¨~°fi"£∞
Yefi^Œ"£∞ „|Ǩχ – P`«‡ ã¨`«ºO [QÆ`ü q∞^䕺 – UHõ"Õ∞"å kfifÜ«∞"£∞ „|Ǩχ—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ JYO_»
"åHͺ~°÷=ÚÅ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞ h=Ù á⁄OkÜÕ∞ L<åfl=Ù. '„H˘`«ÎQÍ P`«‡#∞ á⁄O^•e— J<Õ
"≥∂ǨÏ=Ú#∞ ^Œ∂~°OQÍ LOK«∞. D "åHõº=ÚÅ∞ <Õ#∞ ã¨~fi° ^ÕÇϨ ^è•~°∞Å#∞ L^ÕtÌ Oz K≥ÑC¨ K«∞<åfl#∞.
''Éè∫uHõ ^èŒ~°‡=ÚÅQÆ∞ [#‡, [~å, =∞$`«∞º=ÙÅ#∞ <Õ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞—— J#∞ ¿ÑÅ="≥∞ÿ# ÉèÏ=##∞
g∞~°O`å =^Œe"ÕÜ∞« O_ç. ''<Õ#∞ ѨÓ~°∞_‚ #» ∞, JYO_»∞_»#∞, âßâ◊fi`«∞_»#∞, =Ú‰õΩ_Î #» ∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú
QÆÅ ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∞ǨÏ^≥·â◊fi~°º=Ú#∞ ã¨OáêkOK«O_ç. JO^èŒHÍ~°O QÍh, "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ QÍh
ÖË#\˜ì x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖÏ â’aèOK«O_ç. Wëêìx+¨=ì ÚÅ#∞ `«ºlOz, j`«ÖÏ`«‡ „ѨHÍâ◊=ÚKÕ Ñ¨i_èq» Å¡O_ç.
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 581
N~å=Ú_»∞ : =∞#ã¨∞ûÖ’ #∞O_ç ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Éèí=∞Å∞ Z\Ï¡ `˘ÅyOK«∞HÀ=@O?
Jk JO`« `ÕeÔH·# q+¨Ü«∞=∂?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞O„`« „ѨÉèÏ=O KÕ`« PHÍâ◊QÆ=∞# ã≤kúx á⁄Ok# XHõ Ü≥∂y <ÕÅÃÑ· xÅ|_ç
XHõ KÀ\˜ #∞O_ç WOHÀ KÀ\˜H˜ ^Œ∂~° ã¨∞^Œ∂~° „áêO`åʼnõΩ #_»z "≥àı§ „â◊=∞#∞ HÀ~°∞‰õΩO\Ï_®?
ÖË^Œ∞ Hõ^•! P`«‡ÉèÏ=#KÕ ã¨∞ã¨OѨ#fl"≥∞ÿ# h =∞#ã¨∞û hK« =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOK« =Åã≤#
Ѩ<Õ=ÚOk? D „|Ǩ‡O_»=∞O`å ^Õâ◊ HÍÅ =ã¨∞ÎѨiKÕÛù^Œ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ 'â◊√^Œú z<凄`«=Ú—KÕ
ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ LO_»QÍ, ''D â◊s~å^Œ∞Å∞ <Õ#∞. D ^èŒ#=Ú ~å[º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q <åq, <å "å~°∞,
HÍx "å~°∞—— J#∞‰õΩO@∂ „Éèí=∞ʼnõΩ KÀ\˜=fi=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#fl^À K≥ѨC?
"åºÑ¨H=õ ∞QÆ∞ Ѩ~=° ∂`«‡‰õΩ 'P`«‡— J<Õ ¿Ñ~°∞ HõeÊOK«∞‰õΩ<åflO. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ P`«_∞» <å=∞–~°∂Ѩ
ÉèË^Œ=ÚʼnõΩ Jf`«=Ú, J`«ºO`« ^Œ∂~°=Ú J~Ú#"å_»∞. P`«xx =∞#¿ãû ã¨q∂Ñ≤OK«ÖË^Œ∞. WHõ
QÆ∞}, x~°∞æ}=ÚÅ∞ Z\Ï¡ P`«xH˜ =iΙêÎ~Ú K≥ѨC? <å@HõOÖ’ XHõ_»∞ x~°fiiÎã¨∞Î#fl áê„`« Ü≥ÚHõ¯
ÅHõ∆}=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q P áê„`« ^èŒiã¨∞Î#fl =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ =ºH˜ÎQÆ`« qâıëêÅ∞ x~°fizOz K≥ѨÊQÆÅ"å?
WHõ h‰õΩ Hõ#|_»∞K«∞#fl "Õˆ~fi~°∞ ÉèË^Œ=ÚÅ =∂>Ëq∞@O\Ï"å? ã¨=Ú„^Œ=Ú J#QÍ [Å"Õ∞
Hõ^•! [Å=Ú#‰õΩ 'ÃÑ^ŒÌ `«~°OQÍÅ∞ z#fl `«~°OQÍÅ∞— J<Õ ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_ç^ŒÜ«∂º! J^ŒÌOÖ’ „ѨuaO|O
Hõ#|_»∞K«∞#flO`« =∂„`«O KÕ`« J^ŒÌOÖ’ J^ŒÌ=Ú#‰õΩ "ÕÔ~·#^Õ^À Ѩ^•~°÷O „Ѩ"ÕtOzO^ŒO\Ï"å?
WHõ¯_ç "Õ~°∞"Õ~°∞ ÅHõ∆} qÅHõ∆}=ÚÅhfl [QÆ<åfl@HÍO`«~°æ`« HõeÊ`« qâıëêÖË!
ã¨=Ú„^Œ=∞O`å [Å"Õ∞ J~Ú#@∞¡, ^Œ~°Ê}OÖ’ HõxÑ≤OKÕ^ŒO`å ^Œ~°Ê}"Õ∞ J~Ú#@∞¡ D
[QÆ^•HÍ~°OQÍ qã¨ÎiOz Hõ#|_Õ^ŒO`å Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ XHõ¯ Hõ∆}O ‰õÄ_® aè#fl"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞.
Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ ''^ÕǨÏ=ÚÅ∞, J#∞|O^èŒ=ÚÅ∞, <åq, hq—— J#∞ ÉèÏ=#ʼnõΩ
KÀ>ˇH¯õ _»? J\Ï¡Qˆ ''<Õ#∞ r=Ù_»#∞, JA˝_#» ∞, áêÑ≤x, Hõ~‡° |^Œ∞_ú #» ∞—— J#∞#^ŒO`å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#O
ÖË#ѨC_»∞ U~°Ê_Õ „¿ÑÖÏѨ#Å∞ =∂„`«"Õ∞.
D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl h "≥=_»=Ù? "å\˜Ü«∞O^Œ∞ h‰õΩ K≥Ok#^Õk? K≥O^Œx^Õk?
D K≥Ok# K≥O^Œx q+¨Ü«∂Å Ü≥ÚHõ¯ `«`«Î fi"Õ∞q∞\˜? H˘OK«O Ü≥∂z¿ãÎ „Éèí=∞Å∞ "å@O`«@ J"Õ
`˘ÅQÆ∞`å~Ú.
❖
Ü«∞^ä•~å÷xH˜ ^≥· fi`«O QÍx, ^ÕǨ Å∞ QÍx ÖË=Ù. ã¨∂~°∞º_»∞#fl KÀ@ JO^èHŒ Í~°O á⁄ã¨Q^Æ ∞Œ Hõ^•!
P`«‡`À ''h=Ù, <Õ#∞, P`«_∞» , hk, <åk, [x‡OK«∞@, K«K∞« Û@, =$k, HõÜ ∆ ∞« =Ú—— J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å
U=∂„`«O á⁄ã¨QÆ^Œ∞. XHõ"Õà◊ '^≥· fi`«=Ú HõÅ^Œ∞— Jx Z=fiÔ~·<å „Ñ¨uáêkOz<å, P ^≥· fi`«=Ú`À
P`«‡‰õΩ ã¨O|O^èOŒ ÖË^∞Œ . j`À+¨=‚ ÚÅ=Öˇ, pHõ\ ˜ "≥Å∞QÆ∞Å =Öˇ Jq ~Ô O_»∂ Ѩ~㰠ʨ ~° q~°∞^Œ=ú ÚÖˇ#·
q+¨Ü«∂Å∞. XHõ\ ˜ ^Œi≈OK«∞K«∞#fl"åxH˜ Ô~O_»=k JQÆ∞Ñ≤OK«^Œ∞. J~Ú`Õ 'LxH˜— J#∞#k ã¨∞ÊùiOKÕ
„ѨuKÀ\Ï [_» KÕ`«<åÅ∞ HõÅã≤ U~°Ê_ç LO\Ï~Ú. P Ô~O_ç\ ˜H© XHÍ<˘Hõ Jq<åÉèÏ=O LO\’Ok.
582
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO`«=∂„`«O KÕ`« ''z<凄`«=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ ^ÕǨÏ=Ú`À\˜ `å^•`«‡º=Ú HõÅ^Œ∞—— Jx Z=Ô~·<å
"åk™êΈ~"≥∂. J@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∞O ''^•"åyflÖ’ =∞OK«∞ =ÚHõ¯ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO\’Ok—— Jx
J#∞HÀ=_»O ÖÏO\˜k ã¨∞=∂! XHÍ<˘Hõ_»∞ =∞$QÆ`«$+¨‚#∞ ^Œ∂~°OQÍ LO_ç K«∂ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ...
''ã¨∂~°∞ºx `Õ[ã¨∞û QÍegzHõÅÃÑ· „Ѩã¨iOz#ѨC_»∞ <å‰õΩ J@∞¡ [Å`«~°OQÆ=ÚÅ=Öˇ „Éèí=∞KÕ`«
JxÑ≤™ÈÎOk—— J#∞ *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O KÕ`« ''JHõ¯_» `«\ÏHõO L#flk—— J#∞ ÉèÏ==Ú
#tã¨∞ÎOk Hõ^•! XHõ¯ ã¨`«º =ã¨∞Î=Ù ^Œ~°≈#=ÚKÕ =∂„`«"Õ∞ q∞^䕺 ^Œ$+≤ì #tã¨∞ÎOk.
❖
F ~å=∂! XHõ¯ q+¨Ü«∞O =∂„`«O h ''[˝Ñ≤Î – Zé∞Hõ—— Ѩ^äŒO #∞O_ç U =∂„`«O HÀÖ’Ê=^Œ∞Ì.
J^Õq∞@O>Ë... z`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ x~°‡Å"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊Hõ"≥∞ÿ, qHÍ~°~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ,
JYO_»"∞≥ ,ÿ J„Ѩ"∞Õ Ü«∞"≥∞ÿ ã¨~fi° ^• "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. JkÜÕ∞ hÜ≥ÚHõ¯ <å Ü≥ÚHõ¯ "åã¨=Î ã¨fi~°∂ѨO.
<å D "åHͺÅ∞ q#@O [~°∞QÆ∞K«∞#fl D ã¨ÉèíÖ’x, D ã¨Éèí‰õΩ ÉÏǨϺ=ÚÖ’x JO^Œi
ã¨fi~°∂ѨO J^Õ! „Ѩu XHõ¯x "åã¨Î= ã¨fi~°∂ѨO J^Õ! h=Ù QÍx, <Õ#∞ QÍx, WHõ¯_ç „Ñ≤Ü«∞ ã¨aè‰õΩÅ∞
QÍx, Éè∂í `«–Éèqí +¨º`ü–=~°=Î ∂#=ÚÅÖ’ `«k`«~∞° Å∞ QÍx... P`«‡‰õΩ "Õ~∞° QÍ =∞ˆ~n J~Ú LO_»Ö^Ë ∞Œ .
J~Ú LO_»É’=Ú. =∞#=∞O^Œ~°=¸ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞ J~Ú L<åfl=Ú.
WHõ D ^ÕǨxH˜ =¿ãÎ Wk Jx`«º=Ú, =∞ÅÜ«Ú`«=Ú. D ^ÕǨÏO ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊HõO
HÍ^Œ∞. Wk =∞~˘Hõ^•xKÕ „ѨHÍtOѨ|_»∞K«∞#flk. P`«‡Ü«∞QÆ∞ <Õ#∞ qHÍ~°~Ç° Ï≤ `«∞_»#∞. D â◊s~°"∂≥ ...
qHÍ~°ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. J\˜ì D â◊s~°O`À P`«‡‰õΩ ã¨O|O^èŒ"≥∞\Ï¡ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok K≥ѨC?
D ^ÕǨÏ=Ú „áê}"åÜ«Ú=ÙKÕ KÕ+≤ì`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J#fl=Ú, [Å=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜KÕ
=iú`«=∞QÆ∞K«∞#flk... WO`«Ö’<Õ ZѨC_À Hõ$tOK«∞K«∞#flk. nx`À <Õ#∞ =iúÅ¡#∞, Hõ$tOK«#∞...
Hõ#∞Hõ D q^èŒOQÍ ^ÕǨÏ=Ú`À\˜ r=Ù#‰õΩ ã¨O|O^èŒO á⁄ã¨QÆ<Õ á⁄ã¨QÆ^Œ∞.
áÈh, ^≥· fi`« ^Œ$+≤ì`À D â◊s~°, P`«‡Å#∞ ѨijeOKå=∞#∞HÀ... ''^≥· fi`« ã≤kú—— J#QÍ
''r=Ù#‰õΩ "ÕÔ~·# =∞~˘Hõ ã¨`«Î HõÅ^Œ∞—— Jx Hõ^•? =∞i P Ô~O_»= ã¨`«Î Uq∞\˜? ...Jk ‰õÄ_®
K≥·`«#º"Õ∞ Hõ^•! K≥·`«#º=Ú, r=Ù#‰õΩ QÍx† K≥·`«#º=Ú, P Ô~O_»= ã¨`«Î‰õΩ QÍx ÉèË^ŒO LO_»^Œ∞.
❖
ѨO[~°OÖ’ ã≤OǨÏO - K«∂Kå"å ~å=∞Ü«∂º! D â◊s~°=Ú, P`«‡Å#∞ qKå~°} ^Œ$+≤ì`À
K«∂_»HõáÈ=_»O KÕ`«<Õ ã¨~°fi J#~°÷=ÚÅ∞ =zÛ Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : [QÆ`ü^Œ$+≤ì JO`«\ ˜H© ™ê~°Éèí∂`«"≥∞ÿ#\˜ì D JO`«óHõ~°}=Ú#‰õΩ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O ÃÑ^ŒÌÅ∞ ''J*Ï˝#"Õ∞, =¸_è»`«fi"Õ∞, JqKå~°}ÜÕ∞—— Jx
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. P`«‡ÜÕ∞ ''qѨs`« ã¨O™ê¯~°=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@—— J#∞ "≥∂ǨÏ=ÚKÕ `«# ã¨fiã¨`«Î
Ü≥ÚHõ¯ *Ï˝#=Ú#∞ `«ºlOz „Éèí=∞ c[ã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ z`åÎHÍ~° Ѩi}Ï=∞=Ú#∞ ^èŒi™ÈÎOk.
ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊=∂#∞_»∞, ã¨fiÜ«∞O *’ºu ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞x K«∂_»∞.
„QÆǨÏ}ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P`«x Ѩ@¡ '~åǨï=Ù— J#∞ `«=∞ã¨∞û U~°Ê_»∞`ÀOk K«∂Kå"å? "åã¨Î"åxH˜
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 583
ã¨∂~°∞ºxÖ’ `«=∞ã¨∞û (Darkness) Z\Ï¡ LO@∞O^ŒÜ«∂º? ''ã¨∂~°º„QÆǨÏ}=Ú—— J#∞#k Éèí∂q∞ÃÑ·
K«iOKÕ r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$â◊ºK«=∞`å¯~°"Õ∞ Hõ^•!
J\Ï¡ˆQ, q∞H˜¯e Jã¨OÉèí="≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© P`«‡#∞ [##-=∞~°}Ï^Œ∞Å∞ J<Õ J*Ï˝#O HõÑ≤Ê
LOK«∞`ÀOk. J#~°¿÷ ÇÏ`«∞=ÙÖˇ#· D z`«OÎ ã¨`º« =∞QÆ∞ P`«‡`«`fi«Î O Ü≥ÚHõ¯ Z~°∞HõK,Õ ÖËH,õ *Ï˝#=ÚKÕ...
QÆkÖ’ nѨO "≥eyOz# `«~°∞"å`« pHõ\ ˜ ÖÏQÍ... Hõ∆}OÖ’ #tOK«QÆÅ^Œ∞. z`«Î=Ú#∞ Ѩiâ◊√^Œú
Ѩ~°K«#O`« HÍÅO J*Ï˝#O [xã¨∂Î<Õ LO@∞Ok.
F [#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å D z`«Î=Ú QÆ∞iOz, WO^Œ∞Ö’ U~°Ê_ç=Ù#fl ^À+¨^Œ$+¨µìÅ QÆ∞iOz
ÉÏQÍ qKå~°} KÕÜ«∞O_ç. D z`«Î=Ú#ˆH 'r=Ù_»∞, =∞#ã¨∞û, JO`«óHõ~°}=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°∞¡
‰õÄ_® LO@∞<åflÜ«∞x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç.
N~å=Ú_»∞ : „ѨÉèí∂! =∞#O H˘#™êyã¨∞Î#fl D qKå~°} Ü≥ÚHõ¯ P~°∂_è»`« H˘~°‰õΩ XHõ q+¨Ü«∞O
=ÚO^Œ∞QÍ K≥ѨÊO_ç. D z`«Î=Ú#‰õΩ 'r=Ù_»∞ – JO`«óHõ~°}=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨O[˝Åhfl Z\Ï¡
U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. Z\Ï¡ ~°∂_èç á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J<ÕHõ `«~°OQÍÅ∞ ZHõ¯_ç#∞O_ç =KåÛ~Ú? [ÅO #∞OKÕ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ ã¨=∞ã¨Î
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ ã¨=∞+≤ªz`«Î=Ú #∞O_Õ „áê^Œ∞~°ƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. P`«‡`«`«fi=Ú`À\˜ UHõ`«fi^蕺㨗 KÕ Wk
h=Ù `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù.
XHõ¯™êi ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ K«∂_»∞. JO^Œ∞ [ÅO XHõKÀ@ K«OK«Å=ÚÖˇ#· Jã¨OMϺHõ `«~O° QÍÅ∞
Hõey LO\’Ok. WOH˘HõKÀ@ ã¨ÊO^Œ#~°Ç≤Ï`«OQÍ, `«~°OQÍÅ∞ ÖˉõΩO_® „ѨâßO`«OQÍ LO\’Ok.
ã¨ÊO^Œ#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ XHõKÀ@ x~°‡ÅOQÍ, â◊√^ŒOú QÍ, =∞~˘Hõ KÀ@ „ѨuaO|~°∂ѨOQÍ LO\’Ok.
tÅ "≥Ú^ŒÖˇ·#q K«Å# ~°Ç≤Ï`«OQÍ `«=∞ Ü«∞O^Œ∞ `å"Õ∞ ã≤÷u HõeyL<åfl~Ú. HÍx =∂#=Ù_»∞,
`«k`«~° [O`«∞=ÙÅ∞ KÕëêìÜ«Ú`«∞Öˇ· K«Å#=Ú Hõey L<åfl~°∞. â◊s~°=ÚÅxfl\˜ Ü«∞O^Œ∂ PÜ«∂
qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ â◊H˜Î LO_çÜ«Ú#flk. J~Ú`Õ P â◊H˜Î H˘xfl ^ÕǨÏ=ÚÅÖ’
HõeÊ`«~∂° Ѩ"∞≥ #ÿ J*Ï˝#O Hõey LO\’Ok. P Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞ HõeÊ`«=∞QÆ∞ J*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOz,
„Ѩã≤^Œ∞ú_≥· J@∞¡ LO@∞<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
„ѨuaO| ^Œâ◊#∞ á⁄Ok# Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ P*Ï˝<å=~°}#∞ Hõey L#flѨC_»∞ ''r=Ù_»∞—— J#∞
¿Ñ~°∞`À =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åflO. "åã¨"Î åxH˜ D r=Ù_»∞ 'ã¨O™ê~°=Ú— J#∞ =∂Ü«∂`«‡Hõ"∞≥ #ÿ ѨO[~°OÖ’x
ã≤OǨÏ=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖❖❖
8. P`«‡ÜÕ∞ JO`å.... Jxfl\Ï
P`«‡ XHõKÀ@ `«# „ѨuaOa`« "≥∂ǨÏHõà◊KÕ r=^è•~°} KÕ™ÈÎOk. „áê}=ÚÅ#∞ „Ñ‘uQÍ
ÉèÏqOz "å\˜x á⁄Ok 'r=Ù_»∞— – Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO\’Ok. P`«‡ÜÕ∞ 'r=Ù_»∞— QÍ JQÆ∞Ñ≤™ÈÎOk.
584
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''<Õ#∞, <Õ#∞—— Jx J#∞H˘#∞K«∞ JǨÏOHÍ~°=ÚQÍ JQÆ∞K«∞#flk. JǨÏOHÍ~°=Ú P`«‡ÜÕ∞.
'xâ◊Û~ÚOK≥^Œ#∞ QÍHõ— J#∞ =º=Ǩ~°=ÚÖ’ „Ѩ"ÕtOz '|∞kú—QÍ JQÆ∞K«∞#flk. |∞kú
P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞! ã¨OHõÅÊ, qHõÅÊ=ÚÅ#∞ X#~°∞Û@<Õ '=∞#ã¨∞û— J#∞¿Ñ~°∞‰õΩ J~°›=∞QÆ∞K«∞#flk.
=∞#ã¨∞û P`«‡ K«=∞`å¯~°"Õ∞! P`«‡ÜÕ∞!
=∞<À^ÕǨÏ=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞@KÕ '„ѨHõ$u— JQÆ∞K«∞#flk. „ѨHõ$u P`«‡Ü≥ÚHõ¯ Sâ◊fi~°º"Õ∞!
P`«‡ÜÕ∞! =iúÅ∞¡@KÕ '^ÕǨÏ=Ú—QÍ JQÆ∞K«∞#flk. ^ÕǨÏ`«`«fiO‰õÄ_® P`«‡ÜÕ∞!
J*Ï˝<åkèHõº`«KÕ '[_»=Ú— Jx, K≥·`«#º „áê^è•#º=Ú „ѨHõ\ ˜Oz#ѨC_»∞ 'KÕ`«#=Ú— Jx
=zOK«|_»∞`ÀOk. [_», KÕ`«#=ÚÅ∞ P`«‡q<åºã¨=ÚÖË! P`«‡ÜÕ∞!
N~å=Ú_»∞ : Jã¨Å∞ =∞#ã¨∞ J#QÍ Uq∞\˜?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~å=∞Ü«∂º! =∞#O J<ÕHõ HÀ}ÏÅ #∞O_ç WѨÊ\˜=~°‰õΩ K≥ѨC‰õΩ#fl `«~°∞"å`«
=∞~°Å ''=∞#ã¨∞û JO>Ë Uq∞\˜?—— Jx „Ѩtflã¨∞ÎO>Ë <å‰õΩ H˘OK«O #=Ùfi =™ÈÎOk. J~Ú<å h=Ù
J_»QÆ@O ã¨=Úz`«"Õ∞. q#∞. =∞~˘Hõ HÀ}O #∞O_ç K≥ѨÙ`å#∞.
''J*Ï˝#=Ú – ^•xH˜ ™êH˜∆—— ...=∞^茺 QÆÅ ã≤÷`Õ Ñ¨~°=∂`å‡ÉèÏã≤`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û. P
=∞#ã¨∞û J<ÕHõ`«fi=Ú á⁄Ok ''r=Ù_»∞, |∞k, z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú——... "≥Ú^ŒÖˇ·# "Õ+¨=ÚÅ#∞,
ã¨OV˝Å#∞ ^èŒi™ÈÎOk. #=~°™êÅ∞ áÈ+≤OKÕ #@∞_»∞ XH˘¯Hõ¯ <å@HõOÖ’ XH˘¯Hõ¯~°ã¨ ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ#
"Õ+¨O "Õã¨∞Î#fl@∞¡, =∞#ã¨∞û J<ÕHõ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ J=^èŒiOz „Ѩ=iΙÈÎOk.
=∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO P`«‡ÜÕ∞. J~Ú`Õ ~å=∂! hqHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O J`«ºO`« ã¨∂Hõ;
|∞kú`À „QÆÇ≤ÏOKåÅx =∞#q KÕã¨∞Î<åfl#∞. ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞. J*Ï˝#∞Å∞, ^Œ∞~°∞ƒ^Œ∞úÅ∞, =¸_è»∞Å∞
JQÆ∞ H˘O^Œ~°∞ `åi¯‰õΩÅ∞ ''Wk =∞#ã¨∞û, Wk |∞kú, Wk z`«Î=Ú, Wk r=Ù_»∞, Wk ^Õ=Ù_»∞—— Jx
J<ÕHõ x~°fiK«#=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz PÜ«∂ ã¨O[˝ÅÖ’ =º~°÷OQÍ Jaèx"Õâ◊O Hõey LO@∞<åfl~°∞.
qA˝Å∞ "å\˜x ™ê^èŒ#=ÚÅ∞ÖÏQÍ, LѨHõ~°}=ÚÅ∞QÍ, ™Èáê#=ÚÅ∞QÍ K«∂™êΈ~QÍx, ™ê^茺=ÚQÍ
HÍ^Œ∞. ™ê^茉õΩ_»∞ ™ê^èŒ#=ÚÅ∞ ZHõ¯_» Ѩiq∞`«=∞ø`åÜ≥∂ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î LO_®Åx <å =∞#q.
N~å=Ú_»∞ : q∂ ÃÇÏK«ÛiHõÖ’ <å‰õΩ J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# Ѩ~°=∂~°÷"Õ∞ QÀK«i™ÈÎOk. J~Ú`Õ =∞~˘Hõ
ã¨O^ÕÇϨ O. â◊s~°O L#flO`« =~°‰Ωõ ã¨O™ê~°=Ú LO_çÜ∞Õ f~°∞`«∞Ok Hõ^•! ã¨O™ê~°O L#flO`« =~°‰Ωõ
J*Ï˝#O LO@∞OkHõ#∞Hõ, ã¨O[˝Å J=ã¨~°O LO_çÜÕ∞ LO@∞Ok HÍ^•? HÍ|\˜ì ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ
HÍ~°}O D ^ÕǨÏ"Õ∞#x J#=KåÛ?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : r=Ù_Õ ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞QÍx, =¸QÆ=Ú, n#=Ú J~Ú#
D ^ÕǨÏO ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ U=∂„`«O HÍ~°}O HÍ^Œ∞. Hõq`«fiO ÃÑÅ∞¡aˆHk HõqÖ’OzQÍx,
HõÅOÖ’Oz HÍ^Õ!
XHõ ‰õΩO_»Ö’ hà◊√§ L<åflÜ«∞#∞HÀ... ‰õΩO_»Ñy¨ e`Õ hà◊√§ #t™êÎÜ∂« ? P^è•~°=Ú, P^èÜ
Õ ∞« =Ú
- D ~Ô O_ç\Ö˜ ’ XHõ\ ˜ #tOz#O`« =∂„`«O KÕ`« ~Ô O_»=k #tOK«^∞Œ . XHõ P‰õΩ ZO_çáÈ~ÚO^Œ#∞HÀ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 585
...JѨC_»∞ JO^Œ∞Ö’x ~°ã¨O U=∞~ÚOk? #tOzO^•?... ÖË^Œ∞! Jk ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’
„Ѩ"ÕtOzOk. =∞~˘Hõ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ#flk. JO`Õ.
â◊s~°O #tOz<å P`«‡ #tOK«^Œ∞. P`«‡#∞ P„â◊~ÚOz, P`Õ‡K«ÛùKÕ xi‡`«"≥∞ÿ D â◊s~å^Œ∞Å∞
U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`«... P`«‡ "åã¨<å ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ`Õ D â◊s~°O "åã¨# Ü«∞O^Õ LO@∞Ok. P`«‡ Ü«∞O^Œ∞
"åã¨#Å∞ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ`Õ D â◊s~°O z^•HÍâ◊OÖ’ LO@∞Ok.
U ^Œ∞~°∞ƒkú J~Ú`Õ ''D â◊s~°O #tOzO^• ... <å Ѩx J~ÚáÈ~Ú#>Ë¡. <Õ#∞ #tOz#>Ë¡——
Jx J#∞‰õΩO\Ï_À, J\˜ì"åxH˜ `«e¡ ã¨Î#OÖ’ ÉË`åà◊O J#∞Éèí==∞ø`«∞O^Œx <å Jaè„áêÜ«∞O.
❖
=∞##=ÚKÕ |O^èŒO U~°Ê_»∞`ÀOk. ZѨC_≥·`Õ Láê^èŒ∞ʼnõΩ, ã¨O™ê¯~°=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
=∞##=Ú `˘ÅQÆ∞`«∞O^À ...JѨC_»∞ J\˜ì r=Ù_»∞ ã¨fi`«óã≤^ŒúOQÍ `«#Ü≥ÚHõ¯ „|Ǩχã¨fiÉèÏ==Ú#∞
ã¨O㨇i™êÎ_»∞. x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞.
J~Ú`Õ... â◊s~°O #tOz<å z`«ÎO LO@∞Ok. z`«Î"Õ∞ r=Ùx ã¨∂Hõ;^ÕǨÏO. z`«Î=ÚÖ’
"Õ\ ˜ "Õ\ ˜ QÆ∞iOz ^蕺ã¨Å∞, =∞##=ÚÅ∞ PkèHõº`« Hõey LO\ÏÜ≥∂... P J#∞Éèí==ÚʼnõΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ `«~°∞"åu Láê^èŒ∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : XHõ"Õà◊ z`«Î"Õ∞ #tOzO^Œ#∞HÀO_ç....? JѨC_Õ =∞ø`«∞Ok?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : JѨC_çOˆH=Ú#flk? ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ âı+≤OK«@"Õ∞ Ѩ~°=∂#O^Œ
^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ '"≥∂Hõ∆=Ú— J~Ú L#flk.
Hõ#∞Hõ... ^ÕǨÏ=Ú #tOK«∞@KÕ Un #tOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞! ...WHõ z`«Î=Ú #tOz#ѨC_»∞
ã¨fi™ê÷#"Õ∞ ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. =∞iOHõ zO`« ^ÕxHÀ K≥ѨC.
''D`«_»∞ =∞~°}˜OKå_»∞, #tOKå_»∞—— – J#∞ Hõ^äŒ#=∞O`å q∞^䕺 Hõ^äŒ#"Õ∞. J^ŒO`å
‰õÄ_® Jã¨`ü HõÅÊ# =∂„`«"Õ∞.
D r=Ù_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú q+¨Ü∞« "≥∞ÿ J*Ï˝#=Ú U~°Ê_ç L#flO`«=~°‰Äõ "Õ̂~fi~°∞ Láê^è∞Œ Å#∞,
^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅ#∞, ã≤÷u QÆ`«∞Å#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∂<Õ L<åfl_»∞. XHÍ<˘HõѨC_»∞ âߢã¨ÎѨijÅ#KÕ,
ã¨fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ `«# ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOz D [#‡, Hõ~°‡Å, K«„Hõ=Ú#∞ x~Àkèã¨∞Î<åfl_»∞...
ÖËHõ `«ºlã¨∞Î<åfl_»∞. ÖËxqQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. "≥∂Hõ∆=Ú J#QÍ J^Õ!
'=∞~°}=Ú— J<Õ #kÖ’x `«~°OQÆ=ÚÅKÕ H˘@∞ì‰õΩx áÈ=ÙK«∞#fl QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ=Öˇ H˘O^Œ~°∞
r=ÙÅ∞ ^ÕâH◊ ÍÅ=ÚÅ HõÅÊ<åѨ~O° Ѩ~Å° Ö’ J<ÕH™õ ê~°∞¡ „Ѩ"âÕ ◊ – x¢+¯¨ =∞}=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞‰õΩO@∂
áÈ`«∞<åfl~°∞. XHõ ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õâ◊"Õ∞ `«# [#‡ Jx, ^•x #∞O_ç x¢+¨¯=∞}"Õ∞ `«#
=∞~°}=∞x „Éèí=∞Å#∞ ã‘fiHõiã¨∂Î J<ÕHõ™ê~°∞¡ ''<Õ#∞ ^Œ∞ódx, ã¨∞dx, hK«∞}˜‚, Q˘Ñ¨Ê"å_çx—— W`åºk
Ü≥∂K«<å ÅOѨ@OÖ’ „=∞QÆ∞Kæ ∞« <åfl_»∞. H˘O_»=ÚK«∞Û XHõ K≥@∞ì =^Œe =∞~˘Hõ K≥@∞ì#∞ Z‰õΩ¯K«∞#fl@∞¡
P`«_∞» XHõ â◊s~°O =^Œe =∞~˘Hõ â◊s~°OÖ’ „Ѩ"tÕ ã¨∞<Î åfl_»∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜ Jk =^Œe WOH˘Hõ\ .˜ ..
586
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
K«ifi`«K«~°}OQÍ |Ǩï^Œ∂~°Ñ¨Ù ÉÏ@™êiÖÏQÍ Ñ¨Ü«∞#O ™êyã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. qã¨Î $`«"≥∞ÿ# "Õ~˘Hõ
^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅÖ’ „Ѩ"ÕtOz ''<Õ#∞ WѨC_Õ Ñ¨Ù\Ïì#∞—— Jx `«ÅK«∞K«∂ L<åfl_»∞. Ñ≤e¡ `«#
‰õÄ#Å#∞ XHõ WO\˜Ö’Oz =∞~˘Hõ WO\˜Ö’H˜ KÕ~°∞ã¨∞Î#fl@∞¡ J`«_»∞ `«# "åã¨#Å∞ XHõKÀ@ #∞O_ç
=∞~˘Hõ ^Õâ◊HÍÅ=ÚʼnõΩ Q˘xáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : D r=ÙxH˜ „Ѩܫ∂ã¨`À ‰õÄ_ç# D „Ѩܫ∂}O ZO`« HÍÅO?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. Jk [#‡, =∞$`«∞º, "å~°úHõº, "åº^èŒ∞Å „Ѩܫ∂ã¨`À ‰õÄ_ç# „Ѩܫ∂}"Õ∞.
"åã¨#Å`À ‰õÄ_ç L#flO`«=~°‰õΩ P„Ѩܫ∂㨠H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. ^Œ∞#fláÈ`«∞‰õΩ =Ú‰õΩ¯
„`å_»∞ =Öˇ "åã¨#ÅKÕ Hõ@∞ì|_ç# D r=Ù_»∞ ''Láêkè–^Õâ◊=Ú-HÍÅ=Ú—— ...J#∞ =¸_»∞
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ QÆÅ J<ÕHõ ™ê÷<åʼnõΩ D_»fi|_ç J<ÕHõ™ê~°∞¡ ^Œ∞óMÏÅ#∞, tkäÅ`åfixfl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
"åi "åã¨#ÖË "åi#\Ï¡ ÉÏkèã¨∞Î<åfl~Ú. JO`ÕQÍx "åix =∞iOÔH=~À ÉÏkèOK«∞@ ÖË^Œ∞.
J*Ï˝# ^èÀ~°}∞Å∞, ‰õΩ=∂~°æ=ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ P`«_»∞ J<ÕHõ rq`«=ÚÅ#∞ =$^ä•
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. "≥é˜]"å_»∞ KÕ`« ã¨Ozx Éèí∞*Ï# "Õã¨∞H˘x K≥`«Î K≥^•~°=Ú#∞ xOѨىõΩO@∂
ÉèÏ~°OQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î ^Œ∞ód`«∞_»QÆ∞K«∞#fl@∞¡, D r=Ù_»∞ `≥eqQÍ "åã¨#Å∞ `˘ÅyOK«∞HÀ
=Åã≤Ok áÈ~Ú, =∞iOHÍ ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
K«∂Kå"å! P`«_»∞ `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ [xã¨∞Î#fl "åã¨#ÅKÕ Ñ¨@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ÖÏQÍ |Okè`«∞_≥·
^•i„^Œ, qÜ≥∂QÍk ^Œ∞óY=ÚÅ ÉèÏ~°O =Ç≤Ïã¨∂Î, qq^èŒ Ü≥∂#∞ÅÖ’ Jq„âßO`«QÍ ã¨OKå~°O
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. J<ÕHõ ^Œ∞~°Ìâ◊ÅKÕ [~°˚i`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. z~°HÍÅO #~°Hõ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅÖ’ Ѩ_ç
ÖËã¨∞Î<åfl_»∞.
❖
ã¨Éèí =ÚyOK«|_çOk. âßOu =∞O„`åÅ∞ „Ѩ=zOK«|_®¤~Ú.
P ã¨ÉèíÖ’ „Ѩu XHõ¯~°∞ ''PǨ! =¸_è»∞Å"≥∞ÿ =¸~°∞öÅ"≥∞ÿ "Õ∞=Ú ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ ZO`«\ ˜
ã¨∞n~°… „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ H˘#™êyã¨∞Î<åflO! =∞ǨÏi¬ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞HõáÈ`Õ =∂ QÆu Uq∞\˜? Wk ZO`«\ ˜
ã¨∞k#O! WHõ¯_ç ã¨OÜ≥∂QÆ – qÜ≥∂QÍÅÖ’ ^蕺ã¨O`å HõeyÜ«ÚO_ç L`«Î~À`«Î~° q+¨Ü«∂ÖË
Ü≥∂zOK«@O ÖË^Õ! ^蕺ã¨#∞ ã¨fiã¨fi~°∂ѨO "≥·Ñ¨Ù =∞~°eOK«HõáÈ`Õ „Ѩܫ∂㨠`«Ñ¨Ê^Œ∞Hõ^•! F
=∞ǨÏ~°∞¬ÖÏ~å! F ~å=∞K«O„^•! q∂‰õΩ ^èŒ#º"å^•Å∞. =∂‰õΩ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞=Åã≤Ok QÆ∞~°∞ÎKÕâß~°∞!
ã¨~°fi^• Hõ$`«A˝ÅO—— Jx `«=∞Ö’ `å=Ú K≥ѨC‰õΩO@∂ QÆ$Ǩϟ#∞‡Y∞Öˇ·Ü«∂º~°∞.
❖❖❖
(Ѩ^Œ=¸_»= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk)
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 587
Ѩ^Œ∞<åÅæ= ~ÀA
X. q"ÕHõ ^Œ$+≤ì
1. P`«‡ – ^ÕǨÏ=ÚÅ ã¨O|O^èŒO
Ѩ^Œ∞<åÅæ= ~ÀA Ü«∞^ä•qkèQÍ ã¨Éèí „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#k.
N~å=Ú_»∞ : `«O„_ô! =∞ǨÏs¬! x#fl\˜ ~ÀA z=iÖ’ ''D r=Ù_»∞ ^ÕǨÏ=Ú`À ‰õÄ_ç J<ÕHõ ^Õâ◊
– HÍÅ=ÚÅÖ’ „Ѩ"Õâ◊ – x¢+¨¯=∞}=ÚÅ#∞ x~°fiiÎOK«@O—— QÆ∞iOz q∂~°∞ „Ѩã¨Oyã¨∞Î<åfl~°∞.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞Ozk. =∞#O D ^ÕǨÏO q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ qKå~°} KÕ^•ÌO.
❖
F ~å=∞K«O„^•! XHõ¯ q+¨Ü«∞O =∞~˘Hõ¯™êi QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
^Õ¿ÇÏ*Ï`Õ # *Ï`À-ã≤! ^ÕǨÏ#¿+ì # #â◊ºã≤ I
`«fi=∂`«‡#ºHõÅOHÍ`å‡! ^ÕǨÏã¨Î= #Hõâ◊Û# II
1. D ^ÕǨÏO [xOK«∞@KÕ h=Ù [xOK«∞@ ÖË^Œ∞. ^ÕǨÏO HõO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ<Õ h=Ù L<åfl=Ù.
2. ^ÕǨÏ=Ú L#flO`«HÍÅO ^ÕǨ„â◊Ü«Ú_çQÍ LO_»<Õ L<åfl=Ù.
3. ^ÕǨÏO #tOz#O`« =∂„`«O KÕ`« h=Ù #tOK«=Ù. ^ÕǨÏ`åºyQÍ h=Ù LO_»<Õ LO\Ï=Ù.
h q+¨Ü«∞O, <å q+¨Ü«∞O, D ã¨ÉèíÖ’x „Ѩu XHõ¯i q+¨Ü«∞O, Éèíq+¨º`üÖ’x ã¨~°fir=ÙÅ
q+¨Ü«∞O W\˜ì^Õ.
h=Ù "åã¨Î"åxH˜ ™êfi`«‡ Ü«∞O^Œ∞ JHõà◊OHõ~°∂ѨÙ_»"≥· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl=Ù. D ^ÕǨÏO`À hˆHq∂
ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. =∞#O^ŒiÖ’x „ѨuXHõ¯i q+¨Ü«∞O W\˜ì^Õ!. ‰õΩO_» Ѩye<å ‰õΩO_»Ö’x ˆ~QÆ∞
ѨO_»∞‰õΩ Uq∂ HÍ#@∞¡ (‰õΩO_»–|^Œ~° <åºÜ«∞O) D â◊s~°O #t¿ãÎ r=Ù_»∞ #t™êÎ_»#∞HÀ=@O
ˆH=ÅO HõÅÊ#, „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞. #â◊fi~°=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏO #t¿ãÎ Jk ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛO^À JHõ¯_çˆH
áÈ`ÀOk. ''<Õ#∞ D â◊s~°O`À #tOK«∞K«∞<åfl#∞—— Jx `«ÅKÕ =¸_è» z`«∞Î#‰õΩ kèHͯ~°=∞QÆ∞ QÍHõ!
^Œ$ëêìO`«OQÍ XHõ ~°^äŒO fã¨∞‰õΩx K≥ѨC‰õΩO^•O. ~°^äŒKÀ^Œ‰õΩ_»∞, "≥à◊§=Åã≤# „Ѩ^Õâ◊O
QÆ∞iOz W+¨ì, Jx+¨ì=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì QÆ∞é]=ÚÅ∞, ~°^äŒ=Ú, „`åà◊√¡ – XHõ^•x =O\˜k =∞~˘Hõ\ ˜
HÍHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© – Jhfl XHõ KÀ\˜H˜ KÕi „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! J\Ï¡ˆQ ^ÕÇ≤Ï, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞,
^ÕǨÏ=Ú, =∞#ã¨∞û ...W=hfl XHõ KÀ\˜H˜ =zÛ PÜ«∂ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~Ú.
`«\ÏHõOÖ’x ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# h\˜H˜, |∞~°^Œ‰õÄ L#fl ã¨O|O^èŒ"Õ∞ P`«‡‰õΩ, D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=ÚʼnõÄ
588
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
QÆÅ ã¨O|O^èŒ=∞x „QÆÇ≤ÏOK«∞. ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# „Ѩܫ∂}O KÕã¨∞Î#fl XHõ ÉÏ@™êi =∂~°æ=∞^茺OÖ’ XHõ
㨄`«OÖ’ |㨠KÕã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ... P`«xH˜ P ~å„u â◊Ü«∞xOKÕ QÆkÖ’x =ã¨∞Î*ÏÅ=Ú`À U~°Ê_Õ
'<åq— J#∞ =∞=∞`åfiaè=∂#O =O\˜^Õ D â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞ ã¨∞=∂!
P QÆkÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ`À U~°Ê_Õ ''ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ ã¨∞Y=Ú, qÜ≥∂QÆ=ÚKÕ ^Œ∞óY=Ú——ʼnõΩ Uq∞
J~°÷=Ú#flk K≥ѨC? P ÉÏ@™êi JA˝_≥·`Õ ã¨„`«OÖ’ „Ѩ"ÕtOz, ''PǨ! Wq <åq, P QÆk P`«xk,
g\˜ÃÑ· <åˆH ǨωõΩ¯? JÜ≥∂º! WHõ `≥Å¡"å~°É’`ÀOk. "≥o¡ áÈ=Åã≤ =ã¨∞ÎO^Õ"≥∂QÆ^•! Z\Ï¡? <Õ
"≥o§# `«~°∞"å`« W=hfl U=∞ø`å~Ú? U"≥∂ =∞i!——...Jx „Éèíq∞Oz J<ÕHõ ^Œ∞óMÏÅ∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞.
P ÉÏ@™êi Hõ#∞Hõ *Ï˝x J~Ú`Õ ''D 㨄`«OÖ’x QÆk QÍx, WO^Œ∞Ö’x ™ê=∞„y QÍx D 㨄`«O
Ü«∞[=∂xq QÍx, <åq HÍ=Ù. <Õ#∞ WHõ¯_» |㨠KÕã¨∂Î, WHõ¯_ç "å`å=~°}=Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅ∞_»<≥·
LO\Ï#∞. g\˜x ™⁄O`«=∞#∞H˘x =∞=∞HÍ~°O <Õ <≥O^Œ∞‰õΩ Hõey LO_®e? Wq <åq HÍ#ѨC_»∞
g\˜x `«ºlOK«@"Õ∞q∞\˜? HÀÖ’Ê=@"Õ∞q∞\˜?—— Jx „QÆÇ≤ÏOz LO\Ï_»∞. "å\˜x LѨÜ≥∂yã¨∂Î<Õ
`å#∞ "å\˜H˜ "ÕÔ~· LO\Ï_»∞. P`«xH˜, JHõ¯_ç =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ QÆÅ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ P`«‡‰õΩ D ^ÕǨ^Œ∞Å`À
QÆÅ ã¨O|O^èŒO ã¨∞=∂!
XHõ ÉÏÅ∞_»∞ ÉÏQÍ JÅ¡iKÕã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ... P`«x ^•k P`«xx ã¨q∂Ñ≤Oz ''F~¸!
ÉÏÅ∞_®! h=Ù W\Ï¡ˆQ JÅ¡i H˘#™êyOKå"å... P pHõ\ ˜Ö’ #∞Oz XHõ ÉË`åà◊√_˘zÛ x#∞fl
Ѩ@∞ì‰õΩáÈ`å_»∞. P`«xH˜ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ^ŒO`«=ÚÅ∞, zO`«xѨCÖÏ¡\ ˜ Zé]\ ˜ Hõà◊√§ LO\Ï~Ú. `«ÅÃÑ·
Ô~O_»∞ H˘=Ú‡Å∞ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú. =∞i P`«xx Ñ≤Å==∞O\Ï"å?—— Jx ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ìK«∞#fl^Œ#∞HÀ.
P ÉÏÅ∞_»∞ pHõ\ ˜ "≥·Ñ¨Ù K«∂z JHõ¯_ç P qâı+¨}=ÚÅ∞ QÆÅ XHõ PHÍ~°=Ú#∞ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx
''=^Œ∞ÌÖË! <Õ#∞ JÅ¡i KÕÜ«∞#∞—— Jx T~°∞‰õΩO\Ï_»∞ K«∂Kå"å? P ÉÏÅ∞x Hõà◊§‰õΩ HõeÊ`«
ÉË`åà◊√_»∞ JQÆ∞Ñ≤Oz#@∞¡ r=Ù#‰õΩ ''„Ñ‘u, JO^Œ=Ú, ã¨∞Y=Ú, ^Œ∞óY=Ú, „QÍǨϺ=Ú, `åº[º=Ú——
"≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl q∞^䕺~°∂ѨOQÍ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ, "å\˜H˜, P`«‡‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. P
HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl^ŒO`å HõeÊ`« |O^èŒ"Õ∞.
❖
XHõ =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú #∞O_ç ÅaèOz# H˘Ü«∞º #∞O_ç "Õ~°∞ "Õ~°∞ q„QÆǨÏ=ÚÅ∞ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞|_»∞K«∞#fl@∞¡, ã¨q∞‡o`«=ÚÖˇ·# ѨOK« Éèí∂`«=ÚÅ #∞O_ç D [#ã¨=¸Ç¨Ï=∞O`å "Õˆ~fi~°∞QÍ
xi‡OK«|_»∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« D J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅ#∞ K«∂z h=Ù „Éèí=∞ á⁄O^Œ=^Œ∞Ì. XHõ
ÃÑ^ŒÌHõ>ˇìÅ "≥∂ѨÙÖ’ L#fl=hfl Hõ>ˇìÜÕ∞ (H˘Ü«∞ºÜÕ∞) HÍx, =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞ Hõ^•! D ^ÕǨÏO
‰õÄ_® =∞#O ѨijeOz K«∂¿ãÎ WO^Œ∞ ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞ `«Ñ≤ÊOz =∞iOˆHq∂ ÖË^Œ∞.
F [#∞ÖÏ~å! D ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ∞ 'L`«ÊuΖH∆ÀÉèí–q<åâ◊#=Ú— ÅO^Œ∞ q∂~°∞ ZO^Œ∞KÕ`«
ǨÏ~°¬ â’Hõ=â◊√ÅQÆ∞K«∞<åfl~À HÍã¨Î K≥ѨÙ`å~å?... Jyfl Ü«∞O^Œ∞ Ѩ_ç, q∞_»`« Éèí㨇=∞ø`«∞#fl@∞¡
q∂~°∞ ‰õÄ_® áêOK«Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∂`«"≥∞ÿ# 'HÍ=∞=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞ QÆÅ q+¨Ü«∂yflÜ«∞O^Œ∞ ZO^Œ∞‰õΩ
Ѩ_»∞K«∞<åfl~°∞? JO^Œ∞ U Q˘Ñ¨Ê, âßâ◊fi`« qâı+¨O q∂‰õΩ Hõ#|_»∞`ÀOk?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 589
W=hfl J*Ï˝#∞Å Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ „Ñ‘u [xOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú, HÍx *Ï˝#∞ʼnõΩ Ñ¨OK«Éèí∂`«
~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
Ѩ~㰠ʨ ~° ã¨O|O^èOŒ ÖËx ~Ô O_»∞ "Õ~ˆ fi~°∞ =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ XHõKÀ\˜H˜ fã¨∞‰õΩ=zÛ LOKå=∞#∞HÀ...
P Ô~O_»∞ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ XHõ^•xÃÑ· =∞~˘Hõ ^•xH˜ ''~åQÆ=Ú—— U~°Ê_»∞`ÀO^•? ÖË^Õ! JÖψQ 'z`«Î=Ú
– â◊s~°=Ú— ʼnõΩ XHõ KÀ@ L<åfl XHõ^•x Ѩ@¡ =∞~˘Hõ^•xH˜ ~åQÆ=Ú U~°Ê_»=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
ѨxÖË^Œ∞. J~Ú<å HõÅÊ#KÕ U~°Ê_»∞K«∞#flk. J\Ï¡ˆQ =∞\˜ì`À KÕã≤# J<ÕHõ Ãã·x‰õΩÅ ÉÁ=∞‡Å`À
XHõ Ü«Ú^Œú~°OQÆ=Ú#∞ xi‡Oz P@ ÉÁ=∞‡ÅÖ’ LOKå=∞#∞HÀ... P Ãã·x‰õΩÅ ÉÁ=∞‡Åhfl XˆH
=∞\˜`ì À `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« |_ç#ѨÊ\˜H© ''W@∞ Ãã#· ºO =∞# ~å*Ϻxk...J@∞ Ãã#· ºO â◊„`«∞ ~åAÅk——...
J<Õ qâı+¨}=Ú PáêkOK«|_»∞K«∞#flk HõÅÊ# KÕ`«<Õ Hõ^•! D |∞kú, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û,
P`«‡Å ã¨Oã¨~°æ=Ú =∞=∞`«fi~°Ç≤Ï`«OQÍ QÍOK«|_»∞ QÍHõ! tÖÏ q„QÆǨÏ=ÚʼnõΩ Ñ¨~°ã¨Ê~å#∞|O^èŒO
LO_»#@∞¡ P`«‡‰õΩ D ^ÕǨÏ, WO„kÜ«∂ŠѨ@¡ ~åQÆO LO_»‰õΩO_»∞ QÍHõ! "å\˜ H˘~°‰õΩ qÅÑ≤OK«@O
J`«ºO`« Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞=∞x P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»=QÆ∞ h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞. `«~°OQÆO ZHõ¯_≥Hõ¯_ç"À
H˘xfl QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ#∞ XHõ KÀ\˜H˜ *Ë~°∞Û#@∞¡ P`«‡ ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ#∞ XHõ KÀ\˜H˜ *ËiÛ, `«^•Ìfi~å
D [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. ÔH~°@=ÚÅ „ѨÉèÏ=O KÕ`« H˘@∞ì‰õΩ~å|_»∞K«∞#fl H˘xfl QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ∞
HõÅ∞ã¨∞Î#flѨC_»∂, q_çáÈ`«∞#flѨC_»∂ ~åQÆ–^ÕfiëêÅ∞, ǨÏ~°¬–â’HÍÅ∂ á⁄O^Œ∞`åÜ«∂? ÖË^Œ∞ Hõ^•!
D Ѩل`«∞Å∞, Ѩâ√◊ =ÙÅ∞, J~Ú#"åà◊√§, HÍx"åà◊√§ J#fl~°∂ѨOÖ’ U~°Ê_ç=Ù#fl „áê}∞Åhfl ѨOK«É∂íè `«
=∂„`«=ÚÖˇ· P`«‡ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ HõÅ=@O, q_çáÈ=@O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. WO^Œ∞Ö’ â’H˜OK«\ÏxH˜
QÍx, ã¨O`À+≤OK«\ÏxH˜ QÍx, U qâı+=¨ Ú#flk? [ÅOÖ’ P=~°=Î ÚÅ=Öˇ<Õ 'z`«=Î ÚÅ∞— J#∞~°∂ѨO
á⁄Ok# P`«‡ ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ#∞ XHõ KÀ\˜H˜ KÕiÛ q<Àk™ÈÎOk.
ã¨OK«Å#=ÚKÕ =∂e#º=Ú á⁄Ok# [ÅO „Hõ=∞OQÍ ã¨OK«Å# ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞ P
=∂e#º=Ú#∞ =ke â◊√^Œú~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`«∞Ok K«∂Kå"å? *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ q+¨Ü«∞
~°∂Ѩ=Ú#∞ `«ºlOK«∞K«∞#fl r=Ù_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „|Ǩχ~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. PHÍâ◊=Ú#
ã¨OK«iOKÕ ã≤^ÑúŒ Ù¨ ~°∞+¨µÅ∞, ^Õ=`«Å∞ "åÜ«Ú=∞O_»Å=Ú #∞O_ç Éè∂í =∞O_»Å=Ú#∞ K«∂ã¨∂Î LO\Ï~°∞
K«∂Kå"å! *Ï˝#=Ú á⁄Ok# r=ÙÅ∞ D ѨOK«Éèí∂`«ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú#∞O_ç q_ç=_ç#"åÔ~·, `«=∞
^ÕǨÏ=Ú`À ã¨Ç¨ ã¨~°fiÉÏǨϺ=ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú#∞ `«=∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚHõO>Ë "ÕÔ~·#kQÍ QÍOK«∞
K«∞<åfl~°∞. ^ÕǨf`«∞Öˇ·# *Ï˝#∞Å∞ ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ#∞ `«=∞‰õΩ "ÕÔ~·#kQÍ, Jã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#kQÍ
QÍOK«∞K«∞O_»∞@KÕ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ [#‡~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍ QÍOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. ÖË^•,
''W^ŒO`å =∞=∂`«‡q<åºã¨"Õ∞—— J#∞~°∂ѨOQÍ P™êfikã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨∂~°ºHÍOu =∞}˜ =Öˇ ã¨fiÜ«∞O
„ѨHÍâ◊=Ú#∞ J=^èŒiã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞^Œº=Ú „`åy =∞`«∞ÎÖ’ L#fl"å_»∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°fiã≤÷`«∞Å#∞, `«k`«~° ѨiK«Ü«∞=ÚÅ#∞,
`«# Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl =ã¨∞*Î ÏÅ=Ú#∞ Jã¨Ê+¨Oì QÍ QÍOK«∞`«∂ LO\Ï_»∞. P =∞`«∞Î kyáÈ~Ú# `«~∞° "å`«
590
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞~°Å W`«óѨÓ~°fi*Ï˝#=Ú#∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ uiy á⁄O^Œ∞`å_»∞. J\Ï¡ˆQ ^ÕǨf`«`«fi=Ú J=^èŒiOz#
=∞ǨÏhÜ«Ú_»∞ „Ѩ=∂}, „Ѩ"∞Õ Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç q_ç=_ç qHÍ~°~Ç° Ï≤ `«∞_≥· `«# P`«‡#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
F ~å=∂! qq^èŒ ã¨=Ú„^Œ[Å=ÚÅ∞ `«~°OQÆ=ÚÅ HõÖ’¡ÅOKÕ`« `ÕeÜ«∂_Õ QÆ_ç¤ Ñ¨~°HõÅ`À
ã¨OÜ≥∂QÆ – qÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î#fl@∞¡QÍ<Õ... P`«‡ÜÕ∞ ã¨=∞ã¨Î =ã¨∞Î ã¨OÜ≥∂QÆ – qÜ≥∂QÍk
„H˜Ü«∂ qâı+¨=ÚÅ#∞ ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«OQÍ x~°fiiΙÈÎOk.
❖❖❖
2. „ѨѨOKåf`«∞Å∞
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D „ѨѨOK«OÖ’ H˘O^Œ~°∞ <Õ#∞ =i‚ã¨∂Î=ã¨∞Î#fl qâıëêÅ`À â◊s~åf`«∞Öˇ·,
P`«‡`À UHõ`fi« O á⁄Ok#"åÔ~· L<åfl~°∞. "å~°∞ g`«~åQÆ∞Öˇ,· áêѨ~Ç° Ï≤ `«∞Öˇ· „|ǨχѨ^=Œ Ú# "≥Å∞Q˘O^Œ∞
K«∞<åfl~°∞. J\ì̃ "åiÖ’ H˘O^Œ~°∞ É’^茉õΩÖˇ· „|Ǩχ`«`«Î fi „Ѩ=K«#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J\ì̃ =∞ǨÏhÜ«ÚʼnõΩ
kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞ QÍHõ!
ã¨=Ú„^ŒOÖ’x =∞Ǩ`«~°OQÆ=ÚÅ∞ `«=∞ Ü«∞O^Œ∞ J=¸Åº"≥∞ÿ# ~°`«fl=ÚÅ∞ Hõey LO_ç
‰õÄ_®, "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ Pâ◊ ÖˉõΩO_®<Õ Ü«∞^ä•`«^äŒã¨OK«Å#O`À ã¨OK«iã¨∂Î LO\Ï~Ú Hõ^•! P
=∞Ǩ`«∞‡Å∞ ‰õÄ_® *Ï˝#∞Öˇ·, "åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· J<åã¨HõÎ z`«Î=Ú`À =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ PK«iã¨∞Î<åfl~°∞.
f~°=Ú# L#fl Éèí=#O K«∂z ã¨=Ú„^ŒO H∆ÀÉèí K≥O^Œ∞`«∞O^•? "≥∂^ŒO á⁄O^Œ∞`«∞O^•?...
QÍeH˜ ^Œ∞=∂~°O ÖËz#O`« =∂„`«O KÕ`« PHÍâ◊O =∞e#"≥∞ÿ áÈ`«∞O^•?... D „ѨѨOK«
=º=Ǩ~°=ÚÅKÕ P`«‡*Ï˝x =∞e#O á⁄O^Œ_»∞, =∂~°∞Ê á⁄O^Œ_»∞. KÕ~°∞Ê á⁄O^Œ_»∞.
N~å=Ú_»∞ : J\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ JO^ŒiÖÏQÍ<Õ D „áêѨOzHõ ~åQÆ ^Õfi+¨=ÚÅ =∞^茺
=∞#QÆÅ∞QÆ∞`å~å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#\˜ì, =∞e#"≥∞ÿ#\˜ì K«OK«Å [Å`«~°OQÆ=ÚÅKÕ ã¨=Ú„^Œ=Ú ~åQÆ=Ú
QÍh, ^Õfi+¨=Ú QÍx á⁄O^Œ∞`ÀO^•? ÖË^Œ∞. P`«‡*Ï˝x ‰õÄ_® Éè’QÆ=ÚÅKÕ ~åQÆ=Ú QÍx, ^èŒ#,
[<å^Œ∞Å ~åHõáÈHõÅKÕ ^Õfi+¨=Ú QÍx á⁄O^Œ∞@ ÖË^Œ∞.
Ü«∞#‡<À =∞##O H˜Oz`«û=∞„QÆO [QÆu ã≤÷`«"£∞ I
`«KÕÛ`Àº#∞‡Yz`«Î`«fiqÖÏ™ÈÅ¡ã¨#O q^Œ∞ó II (â’¡ 28, ã¨~°æ 72)
''D [QÆ`«∞ÎÖ’ L#flk. LO_»É’ÜÕ∞k =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ – qHõÅÊ=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞——
– Jx J`«xH˜ `≥Å∞ã¨∞. ''W^ŒO`å q+¨Ü≥∂#∞‡Y"≥∞ÿ# K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ qÖÏã¨=Ú =∂„`«"Õ∞—— Jx
P`«‡*Ï˝x ZiyÜÕ∞ LO\Ï_»∞.
❖
D JǨÏOHÍ~°=Ú, D „uHÍÅã¨÷=∞QÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞, D ^Œ$â◊º, ^Œ~°≈# ã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ -
ã¨~°fi=¸ =∞<Àq[$OÉèí}=Ú =∂„`«"Õ∞!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 591
^Œ$â◊º – ^Œ~°≈#=ÚÅ =∞^茺 ^Œ$H± (That which is seeing) L#flk. ^Œ$â◊º=Ú ^Œ$H± Ü≥ÚHõ¯
Pnè#OÖ’ L#flk. ^Œ$H± D ^Œ$â◊º=Ú#∞ Z@∞¡ K«∂¿ãÎ J>Ë¡ „áêÑ≤Îã¨∂Î LO@∞Ok. ^Œ$H± Ü≥ÚHõ¯
Jnè#OÖ’ LO_Õ D ^Œ$â◊º=Ú ã¨`«ÎÜ«∂?... HÍ^Œ∞! Jã¨`«ÎÜ«∂?... HÍ^Œ∞!
W@∞¡ ã¨`«Î Jx QÍx, Jã¨`«Î Jx QÍx x~°‚~ÚOK«|_»*ÏÅxk, ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚʼnõΩ J~°÷"≥∞\Ï¡
J=Ù`«∞O^À K≥ѨC? Hõ#∞Hõ D ^Œ$â◊º=Ú ã¨fiÜ«∞Oã≤^Œú=Ú HÍ<Õ HÍ^Œ∞. ã¨fiÜ«∞Oã≤^Œú"≥∞ÿ#k '^Œ$H±—
=∂„`«"Õ∞. JkÜÕ∞ P`«‡! P`«‡ ã¨~°fi^• Jã¨OQÆ"≥∞ÿ#k.
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ D r=ÙʼnõΩ Ç¨Ï~°¬ â’Hõ=ÚÅ∞ ZO^Œ∞KÕ`« HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : ~å=∂! WѨC_»∞ h‰õΩ H˘xfl H˘xfl ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’ ǨÏ~°¬ â’Hõ=ÚÅ∞
HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. Hõ^•! x<˘flHõ z#fl „Ѩâ◊fl"Õ™êÎ#∞- J\Ï¡ U~°Ê_Õ Ç¨Ï~°¬ â’Hõ=ÚÅ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x
QÆ∞iOKå? ÖËHõ... Jã¨`«º"≥∞ÿ#^•x QÆ∞iOKå? HÍHõ ã¨`åºã¨`«º"≥∞ÿ# ^•x QÆ∞iOKå?
Jã¨`«º"≥∞ÿ#k q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•! q∞^䌺, J"åã¨Î=O J~Ú#^•x QÆ∞iOz ǨÏ~°¬"≥∞O^Œ∞‰õΩ?
â’Hõ"≥∞O^Œ∞‰õΩ?
N~å=Ú_»∞ : ...!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : WHõ ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x QÆ∞iOz JO\Ï"å? Jk ZšѨC_»∂ ã¨`«º"≥∞ÿ x`«º"≥∞ÿ
ÅaèOzÜÕ∞ L#flk Hõ^•! ...=∞i ǨÏ~°¬"≥∞O^Œ∞‰õΩ? â’Hõ"≥∞O^Œ∞‰õΩ? ...ZO^Œ∞HõO>Ë x`«º"≥∞ÿ#k
=∂„`«"Õ∞ ã¨`«º=Ú Hõ^•!
WHõ ''ã¨`åº ã¨`«º"≥∞ÿ#^•x QÆ∞iOz—— Jx JO\Ï"å?... ZHõ¯_≥·<å q~°∞^Œú ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ XHõ
KÀ@ X#QÆ∂_»∞`åÜ«∂?XˆH KÀ@, XˆH™êi "≥Å∞QÆ∞ pHõ\ ˜ U~°Ê_ç#"≥· LO\ÏÜ«∂? JO^Œ∞KÕ`«
'ã¨`åºã¨`«º"≥∞ÿ#k— J<Õ =∂@ÜÕ∞ q∞^䌺. =∞i h=Ù ^ÕxÔH·<å 㨈~, ZO^Œ∞‰õΩ q"≥∂Ç≤Ï`«∞_»=Ù
HÍ"åe K≥ѨC?
❖
L`«Î=∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ QÆÅ F ~å=∞K«O„^•! h=Ù "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ q∞^䌺 J~Ú#\˜ì Jã¨=∞ºH±
^Œ~°≈#O (The illusion of seeing the variety and missing the unity) `«ºlOK«∞. ã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#=Ú#∞
J=ÅOaOK«∞. ã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#=Ú#O^Œ∞ ã¨∞ã≤÷~°∞_≥·#"å_»∞ WHõ¯_≥Hõ¯_® U ã≤÷uQÆ`«∞ÅÖ’#∂ "≥∂ǨÏO
K≥O^Œ_»∞.
P`«‡ `«# Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$â◊º–^Œ~°≈# ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# q™êÎ~°=ÚKÕ `«#‰õΩ `å<Õ =∞#ã¨∞û J#∞
~°∂ѨOQÍ „ѨH\õ O˜ K«∞H˘#∞K«∞#flk. JO^Œ∞Hˆ qA˝Å∞ ''^Œ$â◊º–^Œ~≈° #=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# J#∞Éè=í
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨∞Y=$uÎ ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞—— Jx K«=∞`å¯~°OQÍ qâı¡+≤ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
JÖψQ, D Láêkè Hõ$`«"≥∞ÿ# ÉèË^Œ ^Œ$+≤ì `˘ÅyáÈ~Ú#ѨC_»∞... JѨC_»∞ U~°Ê_Õ ã¨∞Y=Ú t==Ú,
ÖËHõ, JYO_» „|Ǩχ"Õ∞. ...HÍ|\˜ì '„|Ǩχ=Ú— JO>Ë U^À, ZHõ¯_À L#fl\˜ìk HÍ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : ã¨O™ê~°=Ú J#QÍ Uq∞\˜?
592
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ^Œ$â◊º–^Œ~°≈#=ÚÅ =∞^茺 QÆÅ XHÍ<˘Hõ J*Ï˝#ѨÓi`«"≥∞ÿ# ã¨O|O^èŒ=Ú<Õ
=∞#O 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ â◊|ÌO`À L^ÕÌtã¨∞Î<åflO. ^Œ$â◊º–^Œ~°≈#=ÚÅ =∞^茺 QÆÅ J#∞Éèí=O
J*Ï˝#∞ʼnõΩ ã¨O™ê~°=ÚQÍ „áêÑ≤ΙÈÎOk.
J^Õ J#∞Éè=í O „^Œ+–ì¨ ^Œ~≈° #=ÚÅ ã¨O|O^è"Œ ∞Õ q∞\’ Ziy# „ѨÑO¨ Kåf`«∞ʼnõΩ =∞ǨÉè∞í º^ŒÜ∞«
Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞ ''"≥∂Hõ∆=Ú—— J#∞ J#∞Éèí=O KÕuHõOk™ÈÎOk.
J#∞Éèí=O ^Œ$â◊º=$uÎ`À ‰õÄ_ç LO>Ë |O^èŒ=Ú. =$uÎ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞, JѨC_»∞ âı+≤OKÕ
J#∞Éèí="Õ∞ =ÚH˜Î.
N~å=Ú_»∞ : =ÚHõÎ ã≤÷uÖ’ 'J#∞Éèí=O— J<Õk LO@∞O^•? LO_»^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J#∞Éèí="Õ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº^ÕǨÏO. J~Ú`Õ ^ÕÇ≤Ï ^ÕǨÏ=Ú HõO>Ë J`«ºO`«
ã¨∂‰õ∆Ω‡_»∞. J#∞Éèí=O Ü≥ÚHõ¯ LxH˜–ÖË=ÚÅ∞ P`«‡#∞ ã¨Êi≈OK«=Ù.
„^Œ+¨ì –––––––––––– ^Œ$â◊º=Ú
^Œ$âߺf`å#∞Éè=í O ^Œ$â◊ºÑ¨iq∞`å#∞Éè=í O
J
=ÚH˜Î |O^èŒ=Ú
*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ |eq∞KÕ D r=Ùx ã¨∞Yã¨Oq`«∞Î qHÍ~°~°Ç≤Ï`«=∞ø`«∞Ok. J#QÍ, =$kú
Hõ∆Ü«∞ ~°Ç≤Ï`«=∞ø`«∞Ok. =$kú, Hõ∆Ü«∞ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ã¨∞MÏ#∞Éèí=O ѨÓ~å‚#O^Œã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞
J~Ú L#flk.
❖
Hõ#∞Hõ ~°Ñ¶¨Ú ~å=∂! h=Ù ^Œ$â◊º–^Œ~°≈# =i˚`«"≥∞ÿ#\˜ì ã¨∞Y=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞. ^•x<Õ
'ˆH=ÖÏ#∞Éèí= ^Œ$+≤ì— Jx ‰õÄ_® âߢã¨Î=ÚÅ∞ K≥ѨCK«∞<åfl~Ú. J\˜ì ^Œ$+≤ìKÕ JѨC_»∞ Lz`«
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨O™ê~°|O^èŒ ~°Ç≤Ï`«∞_»"Ò`å=Ù.
J@∞¡ r=Ù_»∞ ˆH=Å=∞QÆ∞ (That which is Absolute) `«# ã¨∞Yã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∂Î
LO_»@O KÕ`« P`«x Ü«∞O^Œ∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ ^Œ$+≤ì „Ñ¨HÍtOK«QÆÅ^Œ∞. ^Œ$â◊ºO ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞,
JѨÊ\˜ J#∞Éè=í =Ú#‰õΩ, „^Œ+‰ì̈ Ωõ Éè^Ë "Œ ∞Õ q∂ LO_»^∞Œ . P =∂~°Oæ Ö’ Åaèã∞¨ #Î fl ã≤u÷ ÜÕ∞ `«∞sÜ«∂=ã¨.÷
JkÜÕ∞ =ÚH˜Î. U r=Ù_≥·<å 㨈~... ^Œ$â◊º^Œ~°≈# =i˚`«∞_≥· Ѩ~°=∂`«‡ |∞kúx ã¨OáêkOK«∞H˘O>Ë
Jk =ÚHõÎã≤÷u J=Ù`«∞Ok.
=ÚHõÎ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ `«∞sÜ«∞ã≤÷u Ü«∞O^Œ∞ P`«‡ U f~°∞QÍ LO@∞Ok? Jk ã¨∂÷Å=∂? ...HÍ^Œ∞.
ã¨∂Hõ;=Ú ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. „Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍx, J„Ѩ`«ºHõ∆=ÚQÍx HÍ^Œ∞.
J^•Ìxx K≥·`«#º=Ú, [_»=Ú, ã¨`«∞Î, Jã¨`«∞Î "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡KÕ x~°fizOK«ÖËO. ^•x ~°∂ѨO
JǨÏOHÍ~°O QÍx, =∞iOˆH^À QÍx HÍ^Œ∞. ''UHõ=Ú, J<ÕHõ=Ú, ã¨q∂Ѩ=Ú, ^Œ∂~°=Ú, „áêѨº=Ú,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 593
J„áêѨº=Ú—— – "≥Ú^ŒÖˇ·# "åK«º "åK«Hõ â◊|Ì=ÚÅ∞ J^•ÌxH˜ PáêkOK«ÖËO. Jk ã¨fi~°∂Ѩ=∞x,
ã¨~fi° "åºÑ¨H=õ ∞x, Ѩ^•~°=÷ ∞x, JѨ^•~°=÷ ∞x, ѨOK«É∂íè `å`«‡Hõ=∞x, JѨOK«É∂íè `« ~°∂Ѩ=∞x K≥Ñʨ ÖËO.
J^•Ìx QÆ∞iOz K≥ѨÊ\ÏxH˜ =∂@Å∞ ÖË=Ù... KåÅ=Ù. HÍh Jxfl â◊|Ì-J~°ú=ÚÅ ã¨=∞„QÆ
P`«ºOuHõ ã¨=∞#fiÜ«∞O J^Õ!
N~å=Ú_»∞ : <å=∞ – ~°∂áêÅ∞ ÖË#\˜ìk L#fl\Ï¡? ÖË#\Ï¡?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : XHõ¯ q+¨Ü«∞O =∂„`«O xã¨ûOHÀK«OQÍ „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞. D r=ÙxH˜ P~°=
WO„kÜ«∞O =∞#ã¨∞û. =∞#ã¨∞û‰õΩ ~°∂Ѩ"Õ∞=Ú#flk. J~Ú`Õ, D ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú# ã¨O`«iOK«∞‰õΩx
L#fl^ŒO`å =∞#ã¨∞û =∂„`«"Õ∞. =∞#ã¨∞û‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ, P =∞#ã¨∞û‰õΩ HÍ~°}=Ú, ™ê÷#=Ú, P^è•~°=Ú
P`«‡ÜÕ∞ Hõ^•! J\˜ì P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞, ''Jk Un HÍ^Œ∞—— – J#@O ‰õÄ_® ã¨`«º"å‰õΩ¯ HÍ^Œ∞. D
[QÆ`∞« #Î ∞ Ü«∞^ä•~°∂Ѩ=Ú# QÍOK«QÅÆ ∞QÆ∞K«∞#fl „ѨÑO¨ Kåf`«∞ʼnõΩ ''W^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞—— Jx J#∞Éè=í
=∞QÆ∞K«∞#flk. ã¨~°fiO P`«‡ÜÕ∞!
D [QÆ`«ÎO`å P`«‡=∞Ü«∞"Õ∞ J~Ú L#flk. P`«‡‰õΩ aè#flOQÍ Un ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. P`«‡ÜÕ∞
Ѩ$käqÖ’ HÍiî#ºOQÍ, [ÅOÖ’ „^Œ=`«fiOQÍ, `Õ[ã¨∞ûÖ’x „ѨHÍâ◊OQÍ, PHÍâ◊OÖ’ P=HÍâ◊OQÍ
„ѨHÍt™ÈÎOk. XHõ #@∞_»∞ J<ÕHõ KÀ@¡ J<ÕHõ "ÕëêÅ∞ "Õã¨∞Î#fl@∞¡, P`«‡ ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ∂ `å<Õ
J~Ú, `å#∞ =∂„`«O J"Õg HÍHõÜÕ∞ LO\’Ok.
K≥·`«#º"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ =ã¨∞Î=ÙÅ ã¨`åÎ U=∂„`«O ã≤kúOKÕk HÍ^Œ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞... ''P`«‡‰õΩ
aè#flOQÍ <Õ#∞ L<åfl#∞—— J<Õ =∂@ L#‡`«Î „¿ÑÖÏѨ# =∂„`«"Õ∞.
F =∞Ǩ`å‡! ~å=∞K«O„^•! ã¨=∞ã¨Î ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅ∞, JO^Œe J#O`« HÀ\˜ HõÅÊ=ÚÅ∞, P
HõÅÊ=ÚÅ =∞^茺 HõxÑ≤ã¨∞Î#fl J<ÕHõ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞, P „|Ǩ‡O_»=ÚÅÖ’x qq^èŒ r=ÙÅ
QÆ=∞<åQÆ=∞#=ÚÅ∞ –- W=hfl P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L<åfl~Ú. P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ =∞~˘Hõ HõÅÊ# Un
LO_» *ÏÅ^Œ∞. HÍ|\˜ì P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# xâ◊ÛÜ«∞|∞kú Hõey LO_»∞. P |∞kúH˜ ‰õÄ_®
Ѩ~°∞_»"≥· LO_»∞. a_®¤! ã¨~°fi^• „ѨѨOKåf`«∞_»"≥· LO_»∞. „ѨѨOK«ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· P™êfikOK«∞.
❖❖❖
3. Z=s ~°K«~Ú`«?
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! "Õ∞=Ú =ã¨∞Î^Œ$+≤ì #∞Oz "≥·`˘Åy P`«‡ ^Œ$+≤ìH˜ KÕi#ѨC_»∞Hõ^• =ÚH˜Î!
Jk ã¨∞™ê^茺"Õ∞#O\Ï~å? ^Œ$+≤ìx *Ï˝#=∞Ü«∞O KÕÜ«∞@"≥∞\Ï¡?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~å=∞K«O„^•! ''Wk L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# =„[O—— – Jx `≥eã≤# `«~°∞"å`« U^≥·<å
`«ºlOz J^•Ìxx á⁄O^•Åx [#∞Å∞ J#∞HÀ=@O ã¨Ç¨Ï["Õ∞ Hõ^•! qKå~°}^Œ$+≤ì`À D [QÆ`«∞Î#∞
QÆ=∞xã¨∞Î#fl L`«Î=∞ ѨijÅ#Ѩ~°∞Å∞ WO^Œe ã¨`åºã¨`«º"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. ^≥· fi`«`åºQÆO KÕã≤
P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =ÚH˜Îx ã¨fiÉèÏ=OQÍ PHÍOH˜∆ã¨∞Î<åfl~°∞. á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
594
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
<Õ<Õ PHÍâ◊=Ú#∞. <Õ<Õ ã¨∂~°∞º_»#∞. ^≥·`«∞ºÅ∞, ^Õ=`«Å∞, P ^Õ=`«Å∞ LO_Õ ã¨fi~°æÖ’HõO <Õ<Õ!
"Õ∞Ѷ¨∞=∞O_»ÅO, Ѩ$käq, ã¨=Ú„^ŒO, ^èŒ∂o, Jyfl ‰õÄ_® <Õ<Õ. "≥~Úº =∂@Å∞ J#=ã¨~°O. D
[QÆ`«ÎO`å <Õ<Õ... D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅO^Œ∞ P`«‡ J~Ú#\˜ì <Õ#∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ L<åfl#∞...
P`«‡ÜÕ∞ J~Ú L#fl <Õ#∞ ѨizÛù#∞fl_»#∞ Z\Ï¡ J=Ù`å#∞ <å‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂, D ^ÕǨÏO`À
ã¨Ç¨ D =¸_»∞Ö’HÍÅÖ’ Un ÖË^Œ∞...
W@∞¡ qKå~°} KÕã≤ xtÛO`«∞_»"≥· LO_»∞. [QÆ`«ÎO`å P`«‡=∞Ü«∞"≥∞ÿ LO_»QÍ... J@∞¡
QÍOK«@OÖ’ UO Hõ+¨ìO? J\˜ì ã¨OÉèÏ=##∞ H˜Oz`ü JÅ=~°K«∞‰õΩO>Ë WHõ h=٠ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚʼnõΩ
=â◊√_»=Ù QÍ=Ù. Jq x#∞fl U=∂„`«O F_çOK«ÖË=Ù. Hõhã¨O ã¨Êi≈OK«<≥·<å ÖË=Ù.
`«#‡ÜÕ∞-ã≤‡x¯Å [QÆ`«ºdÖË ã¨Oã≤÷`Õ-#Ѷ¨∞ I
H˜=∂`«‡Ü«∞O Ѩ~°O H˜O ™êº`«¯=∞ÖËHõ∆} Hõ^䌺`å"£∞ II (â’¡ 7, ã¨~°æ 73)
D [QÆ`«∞ÎÖ’ U^Õk Z@∞¡ `å~°ã¨Ñ¨_ç<å 㨈~, P`«‡*Ï˝xH˜ J^ŒO`å `«#‰õΩ J#º"≥∞ÿ#kQÍ
JxÑ≤OK«^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`<« Õ J`«_∞» ǨÏ~°¬â’HÍÅ∞ á⁄O^Œ_∞» . JA˝_∞» =∂„`«"∞Õ "å\˜x á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
❖
WO`«‰õΩ =ÚO^Õ =∞#O K≥ѨCH˘xÜ«Ú#fl\˜ì =¸_»∞~°HÍÅ JǨÏOHÍ~°^Œ$+¨µìÅ QÆ∞iOz ...
D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ Lz`«O Hõ#∞Hõ, =∞~°Å „Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl#∞ q#∞-
1. '#H˜Oz^ŒÇ¨Ï"£∞— ^Œ$+≤ì - ''<Õ#∞ PHÍâ◊=Ú HõO>Ë ‰õÄ_® J`«ºO`« ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#"å_»#∞. D
ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚÅÖ’x „Ѩu XHõ¯ Ѩ^•~°÷=Ú#‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ#\˜ì z`ü ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— –
J#∞ ^Œ$+≤ìx '# H˜Oz^ŒÇ¨Ï"£∞ ^Œ$+≤ì— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì ^Œ$+≤ìx ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ#fl ™ê^茉õΩ_»∞
''<Õ#∞ XHõ Ѩ^•~°÷=Ú<Õ HÍ^Œ∞ Hõ^•! WHõ ##∞fl Uk Z\Ï¡ |OkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok?—— - J#∞
q"ÕHõ=Ú#∞ ã¨=Úáêi˚OK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. ''Ѩ^•~°÷=Ú#‰õΩ Ñ¨iq∞`«∞Å∞O\Ï~Ú. Ѩ^•~°÷=Ú Åxfl\˜H©
Ѩ~°=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú J~Ú#\˜ì <Õ#∞ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ<Õ JѨiq∞`«∞_»#∞—— - J#∞ B#fl`«º^Œ$+≤ìx
`«`«Î fi*Ï˝x ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
2. ã¨~°fi„`« ã¨~°fi=∞ǨÏ"£∞ ^Œ$+≤ì - ''P`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi"≥∞ÿ JO`«\Ï "åºÑ≤Oz, Jhfl `å<Õ J~Ú
LO\’Ok. <Õ#∞ P`«‡#∞ HÍ|\˜ì ...Jxfl\Ï "åºÑ≤Oz, JO`«Ü«¸ J~Ú L#flk <Õ<Õ. <ÕÅÃÑ·
PǨ~°O H˘~°ÔH· J@∂ W@∂ u~°∞QÆ∞K«∞#fl XHõ ѨÙ~°∞QÆ∞ ^Œyæ~° #∞O_ç, D =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∂
ѨiáêeOz âßã≤ã¨∞Î#fl „u=¸~°∞ÎÅ =~°‰õΩ „Ѩã¨iOzÜ«Ú#flk <Õ<Õ.—— WHõ D ^Œ$+≤ìx J=ÅOaã¨∞Î#fl
™ê^èŒ#Ѩ~°∞ʼnõΩ ^Œ∞óYO ZHõ¯_ç #∞O_ç ~åQÆÅ^Œ∞ K≥ѨC?
3. ''W^Œ"£∞ ^ÕǨÏ=∞ǨÏ"£∞—— ^Œ$+≤ì - D =¸_»=k Ju `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì. ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞—— -
J#∞ ÉèÏ=# (ÖËH)õ ^Œ$+≤ì (ÖËH)õ JǨÏOHÍ~°=Ú ã¨~fi° ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ, JâßO`«∞ʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 595
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# ~å=∞K«O„^•! h=Ù D =¸_»= JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_ç\ ˜`À, ÖËHõ P
Ô~O_ç\ ˜x XHõ ^•x ã¨Ç¨Ü«∞O`À "≥Ú^ŒÅO@¡ `«ºlOz "ÕÜ«∂e. JѨC_»∞ hÜ«∞O^Œ∞ x~°Ç¨ÏOÉèÏ=
~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì z<凄`«=Ú âı+≤ã¨∞ÎOk. J^•Ìx<Õ J=ÅOaOK«∞. J^•Ìx Ü«∞O^Œ∞ `«`«Ê~°∞_»"≥· LO_»∞.
P`«‡ ã¨~°fi^• ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ#^≥·#ѨÊ\˜H©, ã¨~°fiã¨`«ÎʼnõΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H©, JÜ«∞ºk
`«#Ü≥ÚHõ¯ =∂Ü«∂ â◊H˜ÎKÕ D [QÆ`«∞Î#∞ ã‘fiHõiOz á⁄O^Œ∞K«∞#flk. nxx ѨiѨÓ~°‚"≥Ú#~°∞ÛK«∂,
ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« <åÜ«∞<å! WHõ h‰õΩ ã¨O^ÕǨÅ∞ J#=ã¨~°O.
`å`åû~°O KÕÜ∞« =Åã≤# ѨxÖË^∞Œ . WѨÊ\˜Hј C¨ _Õ ''x`Àºk`«=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞—— J<Õ x`åº#∞Éè"í åxfl
WѨC_Õ „QÆÇ≤ÏOK«∞. J\˜ì Z~°∞Hõ – ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=ÚÅKÕ '^ÕǨÏ=Ú, ^ÕǨÏã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞— "≥Ú^ŒÖˇ·#
"åã¨#Å`À ‰õÄ_»∞‰õΩxÜ«Ú#fl h ǨÏ$^ŒÜ«∞„QÆOkäx `«ºlOK«∞.
J#∞Éèí=O - J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü«∞O. =∞#O ZO`À q=~°OQÍ D 14 ~ÀAÅ∞QÍ J<ÕHõ
q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO D =∞# ã¨O"å^ŒO =∞iH˘xfl ~ÀAÅ∞ H˘#™êQÆÉ’`ÀOk. =∞Oz^Õ.
J~Ú`Õ, P`«‡ J#∞=∂# â◊|̄Ѩ=∂}=ÚÅKÕ á⁄O^Œ|_Õk HÍ^Œ∞ =∞i! ã¨~°fi^•, ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖÏ
ã¨~°fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì P`«‡ ™êfi#∞Éèí==Ú KÕ`«<Õ „Ѩ`«ºHõ∆O HÍQÆÅ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ D
r=Ù_»∞ D LáêkèKÕ U~°Ê_Õ ã¨~°fi ã¨O|O^èŒ=ÚÅ#∞, ã¨~°fiã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞OK« QÆÅ
XHÍ<˘Hõ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ìx ã¨=Úáêi˚OKåe. JkÜÕ∞ Láêkèx [~ÚOK«@O, ÖËHõ `«ºlOK«@O
‰õÄ_®. LáêkèH˜ ã¨O|OkèOz# Hõ~°Î $`«fi =$uÎ`À ‰õÄ_ç# JO`«óHõ~°}=Ú#∞ Ѩiâ◊√^ŒúѨ~°K«∞HÀ"åe.
JO^Œ∞‰õΩ =∂~°æO L`«Î=∞"≥∞ÿ# ѨijÅ#ÜÕ∞. J#∞=∂#, LѨ=∂#, â◊|Ì „Ѩ=∂}=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À
L^Œ~ÚOK«QÆÅ *Ï˝#O x#∞fl ÉèíQÆ=O`«∞_»QÆ∞ P`«‡QÍ âı+≤OѨ*ËÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. P *Ï˝#O
J}∞=}∞=Ù<å „Ñ¨"ÕtOz x~°O`«~å#∞Éèí=OQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌHÀ"åe ã¨∞=∂!
❖
^Õ=^Õ=Ù_»QÆ∞ P`«‡ ã¨`«∞Î HÍ^Œ∞... Jã¨`«∞Î ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. J}∞~°∂ѨO HÍ^Œ∞... |$Ǩτ^Œ∂ѨO
‰õÄ_® HÍ^Œ∞. ã¨^Œã¨`«∞ÎÅ =∞^茺 QÆÅ ã¨`åºã¨`«º ã¨fi~°∂ѨO ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. HÍh... ''ã¨~°fiO JkÜÕ∞.——
J^≥\Ï¡ JO\Ï"å? XHõ r=Ù_»∞ XHõxH˜ `«O„_ç =∞~˘HõiH˜ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, WOH˘HõiH˜ Éèí~°Î,
"Õ~˘HõiH˜ q∞„`«∞_»∞... Jhfl J`«<Õ QÍx, "å\˜Ö’ U XHõ¯\© J`«xx x~°fizOK«ÖË=Ù Hõ^•! Wk
‰õÄ_® J\˜ì^Õ.
P`«‡ QÆ∞iOz J<ÕHõ =∂@ÅÖ’ K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. HÍx Ü«∞^ä•~å÷xH˜ Jk =zOK«\ÏxH˜
JÅq JÜÕ∞ºk HÍ^Œ∞. ^•xH˜ J#º"≥∞ÿ#^Õn ÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì, Wk QÆ=∞xã¨∂Î<Õ, J`«ºO`« „â◊^Œú`À
‰õÄ_ç# „â’`«"≥· h=Ù ã¨~°fi„`å xifiHÍ~°=∞QÆ∞ P`«‡<Õ ^Œi≈ã¨∂Î LO_»∞.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! WO`«H© D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ J<å`«‡ ~°K«~Ú`« Z=~°∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : 'Wk P`«‡ – Wk P`«‡ HÍ^Œ∞— J#∞#\˜ì D <å=∞~°∂Ѩ qÉèÏQÆ=∞O`å P`«‡ÜÕ∞
ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=∞QÆ∞ `«# J*Ï˝#â◊H˜ÎKÕ `«#Ü«∞O^Œ∞ HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk.
596
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ã¨Oã≤÷`«ó 㨠Ç≤Ï ã¨~°fi„`« „u+¨µ HÍÖË+¨µ ÉèÏ㨯~°ó I
ã¨∂Hõ∆`åfi`«∞û=∞ǨÏ`åfiK«Û ˆH=ÅO # qÉèÏ=º`Õ II (â’¡ 20, ã¨~°æ 73)
„ѨHÍâ◊=O`«=∞QÆ∞ P P`«‡ „uHÍÅ=ÚÅO^Œ∞ ZÖˇ¡_»ÖÏ ã≤÷u HõeyÜÕ∞ L#flk. J~Ú`Õ Jk
Ju ã¨∂Hõ;=Ú, =∞ǨÏ`«Î~°=Ú Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ã¨∂÷Å=ÚÅQÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ Pã¨HõÎ|∞kú QÆÅ
=∞#∞AʼnõΩ Jk ÉèÏqOK«\ÏxH˜ Jâ◊Hõº"≥∞ÿ LO\’Ok. „Ѩܫ∞uflOK«x"åiH˜ Jk Jã¨OQÆ`«O
QÍ#∞, JÜ≥∂=∞Ü«∞O QÍ#∞ LO_çáÈ`ÀOk. „Ѩܫ∞uflOKÕ"åxHÀ... Juã¨∞ÅÉèíO!
ã¨fiѨfl „^Œ+¨ì ã¨fiáêflO`«~°æ`« ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅÖ’#∞ xO_ç L<åfl_»∞ Hõ^•! J\Ï¡ˆQ P`«‡ ã¨$+≤ì
JO`å - ã¨~fi° Ѩ^•~°=÷ ÚÅO^Œ∂ xO_çÜÚ« #flk. HÍx ã¨fiÉèÏ= =â◊OKÕ`« '|∞kú— (ÖËH)õ 'eOQÆâs◊ ~°=Ú—
#O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨuaOa`«=∞QÆ∞K«∞#flk. h=Ù x@ìxÅ∞=ÙQÍ xÅÉ_®¤=#∞HÀ... Z^Œ∞~°∞QÍ
=∞~˘Hõ KÀ@ K«∂KÕ"åiH˜ HõxÑ≤OK«=Ù. HÍh P Z^Œ∞~°∞QÍ XHõ xÅ∞=Ù@^ŒÌO J=∞iÛ#ѨC_»∞
JO^Œ∞Ö’ „ѨuaOaOK«∞`å=Ù. J#QÍ, J^ŒOÌ JHõ¯_» ÖË#ѨC_»∞ ‰õÄ_® h aO|O „Ѩãi¨ ã¨∞#Î flѨÊ\˜H,©
xÅ∞=Ù@^ŒÌO ÖË#ѨC_»∞ h ~°∂ѨO JHõ¯_» K«∂_»ÖËO Hõ^•! P`«‡ ‰õÄ_® JO`«\Ï „Ѩã¨iOK«∞`«∂
‰õÄ_® ѨÙ~°º+¨ìHõ=Ú ÖËHõ eOQÆâ◊s~°=Ú (Subtle body) L#fl KÀ>Ë „ѨuaOa™ÈÎOk. QÍe JO`«\Ï
xO_ç L#flѨÊ\˜H©, ^•x LxH˜ `≥eã≤~å^Œ∞. HÍx qO*Ï=∞~°Å∞ gz#ѨC_»∞ QÍe Ü≥ÚHõ¯ LxH˜
ã¨Ê~°≈‰õΩ ÅÉèíº=∞QÆ∞K«∞#flk.
P`«‡ JO`«\Ï L#flѨÊ\˜H˜ eOQÆ^ÕǨÏO L#flKÀ@ JǨÏOHÍ~° ~°∂Ѩ=Ú# =ºHõÎ"≥∞ÿ J#∞Éèí∂`«
=∞QÆ∞K«∞#flk. z`«ûfi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ#\˜ì P`«‡ ^ÕǨÏ=Ú ÅO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ L#fl^Œ#∞ =∂@
ã¨=∞„QÆO HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ "åÜ«Ú=Ù gã¨∞Î#flѨC_»∞ ^èŒ∂o ZQÆ∞~°∞K«∞#fl@∞¡, eOQÆ^ÕǨÏ=Ú L#flKÀ@
r=Ù_»∞QÍ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#flk. PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOz#O`« =∂„`«O KÕ`« [#∞Å∞ x^Œ∞~°ÖzË
`«=∞ ^≥·#Ok# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ „áê~°OaèOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Ѩ~°=∞„¿Ñ=∂ã¨Ê^Œ"≥∞ÿ, x~°uâ◊Ü«∂#O^Œ
~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì P`«‡ ã¨∞ÊùiOz#ѨC_Õ eOQÆ â◊s~°=Ú# q+¨Ü«∞Éè’ˆQK«Ûù ã¨OÉèí==∞QÆ∞K«∞#flk.
ã¨~°fi=¸ L#flk P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ „Ñ‘u H˘~°ˆH!
ã¨∂~Àº^ŒÜ«∂#O`«~°O [#∞Å∞ PÜ«∂ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ „áê~°Oaèã¨∞Î#flѨC_»∞, P HÍ~°º=ÚÅ∞
Ѷ¨eOK«@O, qѶ¨ÅO HÍ=@O ã¨∂~°∞ºxH˜ Ǩx =$^Œ∞úÅ∞ HõeyOK«=Ù Hõ^•! P`«‡ ^Õ=Ùx ã¨`«ÎKÕ ã≤÷u
á⁄Ok LO@∞#fl\˜ì D ^ÕǨÏ=Ú „Ѩ=$^Œú=∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H© (ÖËHõ) #tOz#ѨÊ\˜H© P`«‡‰õΩ U Ǩx
=$^Œ∞úÅ∂ LO_»=Ù.
„áê}˜HÀ@¡xfl\˜ Ü≥ÚHõ¯ P`«‡ U HÍÅ=∞O^Œ∂ ‰õÄ_® [xOK«∞@ÖË^Œ∞, =∞~°}˜OK«∞@ ÖË^Œ∞.
Jk ^Õxh „QÆÇ≤ÏOK«^Œ∞, "åOzèOK«^Œ∞. ^•xH˜ |O^èŒ=Ú QÍx, =ÚH˜Î QÍx ÖË=Ù. Jk ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
J=^èŒiOz J<å`«‡Ü«∞O^Œ∞ P`«‡`«fi=Ú ^Œi≈OK«∞K«∂, ~°A˚–ã¨~°Ê „ÉèÏOuÖÏQÍ ''D ^ÕǨÏO =∂„`«"Õ∞
<Õ#∞. D ^ÕǨÏ=Ú <å LxH˜—— J<Õ „ÉèÏOu á⁄O^Œ∞`ÀOk. J\˜ì „ÉèÏOu á⁄O^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ Jk
^Œ∞óY ÉèÏ[Hõ=Ú J=Ù`ÀOk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 597
Uk U"≥∞ÿ<å J<åkÜ«∞QÆ∞ P`«‡ Z#fl_»∂ L`«Ê#fl=Ú HÍÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì #tOK«∞@ ‰õÄ_®
ÖË^Œ∞. Jk `«#‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#^Õn "åOzèOK«@O ÖË^Œ∞. ^•xH˜ aè#flOQÍ U^≥·<å LO>Ë Hõ^•...
"åOzèOK«\ÏxH˜? Jk ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅKÕ JѨizÛù#fl=Ú. Hõ#∞Hõ ÉOkèOѨ|_»*ÏÅ^Œ∞. |O^èŒ"Õ∞ ÖËx
^•xH˜ =ÚH˜Î ZHõ¯_çk? Jk ã¨fi™ê÷#=Ú #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. HÍh, JqKå~°}=â◊O
KÕ`« =¸_è»∞ÅQÆ∞ [#∞Å∞, áêѨO, xëê¯~°}OQÍ ^Œ∞óYO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. P`«‡ H˘~°ÔH· ZHõ¯_≥Hõ¯_À
"≥`«∞‰õΩK«∞<åfl~°∞.
F ~å=∂! h=Ù K«Hõ¯QÍ D [QÆ`ü „Hõ=∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~åfiѨ~°=ÚÅ#∞ qKå~°}KÕ~Ú.
JO`Õ QÍx, =¸_è»∞xÖÏQÍ =º~°÷OQÍ ^Œ∞óYO á⁄O^Œ=^Œ∞Ì.
❖
qA˝_≥·#"å_»∞ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ J<Õ Ô~O_»∞HõÅÊ#Å#∂ `«ºlOz"Õã¨∞Î<åfl_»∞. P`«‡ã¨∞÷_≥·
JO`«~°OQÆOÖ’ XHõ Ü«∞O„`«OÖÏQÍ =∞ø#=Ú`À =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞.
# "≥∂H∆À #Éèíã¨ó Ѩ$¿+ª # áê`åÖË # Éèí∂`«ÖË I
"≥∂H∆À Ç≤Ï KÕ`À q=∞ÅO ã¨=∞ºQÍ˚˝#qÉ’kè`«"£∞ II (â’¡ 35, ã¨~°æ 73)
F [#∞ÖÏ~å! "≥∂Hõ=∆ Ú J#|_Õk ZHõ¯_À PHÍâ◊OÖ’ QÍx, áê`åà◊OÖ’ QÍx, Éè∂í `«Å=∞O^Œ∞
QÍx ÖË^∞Œ . L`«=Î ∞ P`«‡ *Ï˝#=Ú`À É’kè`=« ∞QÆ∞K«∞#fl x~°‡Å z`«"Î ∞Õ "≥∂HõO∆ . XHÍ<˘Hõ_∞» ã¨~fi° "åOzè`«
Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ@¡ Pã¨H˜Î `«ºlOKå_»#∞HÀ... J@∞¡ Pã¨H˜Î "≥Ú^ŒÅO@ `˘ÅQÆ∞@KÕ ã¨OÉèíqOKÕ
z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨fiq<åâ◊#O— ÖËHõ z`«~Î åÇ≤Ï`«ºO '"≥∂Hõ=∆ Ú— J<Õ â◊|OÌ `À P`«‡A˝Å∞ L^ÕtÌ ã¨∞<Î åfl~°∞.
x~°‡Å P`«‡*Ï˝#O HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰õÄ D r=Ù_»∞ n#∞_»∞QÍ<Õ LO\Ï_»∞. ÖËHõ ''<å‰õΩ
"≥∂Hõ∆=Ú HõÅ∞QÆ∞ QÍHõ!—— J#∞ JaèÖÏëê㨉õΩÎ_≥· LO\Ï_»∞. z`«Î=Ú „|Ǩχ`«fi^Œâ◊#∞ á⁄Ok#ѨC_»∞,
WHõ, P`«xH˜ "Õˆ~ "≥∂Hõ∆=∞#|_Õ^Õn J=ã¨~°"≥∞ÿ LO_»^Œ∞.
F ã¨O™ê~åf`«"≥∞ÿ# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HõÅ"å_®! ~å=∞K«O„^•! 'Wk |O^èŒ=Ú, Wk "≥∂Hõ∆=Ú—
J<Õ `«∞K«ÛùHõÅÊ##∞ h=Ù `«ºlOK«∞. =∞Ǩ`åºQÆ=Ú J=^èŒiOzÜ«ÚO_»∞@KÕ h=Ù "≥∂Hõ∆~°∂ѨÙ_»"≥·
LO\Ï=Ù. ã¨~°fi qHõÅÊ=ÚÅ∞ #tOzáÈQÍ JO`«óã¨OQÆ~åÇ≤Ï`«º=ÚKÕ x`Àºk`«"≥∞ÿ# â’Éèí Hõey
LO_»∞. Ü«∞^ä•suQÍ D Éèí∂=∞O_»Å=Ú# nÑ≤ÎOKÕ =∞}˜"≥· "≥Å∞Q˘O^Œ∞=Ú.
❖❖❖
4. Pâß ~åÇ≤Ï`«ºO
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! D ã¨∂÷Å-ã¨∂Hõ; â◊s~°=ÚÅhfl ZO^Œ∞‰õΩ, ZѨÊ\˜ #∞Oz, Z@∞¡ L`«Ê#fl
=∞=Ù`«∞<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : (z~°∞#=Ùfi`À) h „Ѩâ◊fl‰õΩ XHõq^èŒOQÍ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊÅO>Ë... ''HÍ=∞º Hõ~°‡
"åã¨#ÖË!——
598
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P`«‡ `«# „¿Ñ=∂ã¨Ê^Œ=∞QÆ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°z#ѨC_»∞ D HÍ=∞º Hõ~°‡ "åã¨#Å
„Hõ=∞=Ú`À ‰õÄ_ç# ã¨$+≤ì JO`å ÃÑOá⁄O^Œ∞`ÀOk. `«`«Êùe`«OQÍ D ã¨∂÷Å–ã¨∂Hõ;–=º+≤ì–ã¨=∞+≤ì
â◊s~°=ÚÅhfl L`«Ê#flO J=Ù`«∞<åfl~Ú. H˘OK≥O HõÅ∞¡ ¿ãq¿ãÎ Q˘Ñ¨Ê=∞`«∞Î =zÛѨ_∞» `«∞Ok K«∂Kå"å?
D ã¨∂Å÷ –ã¨∂Hõ;–=º+≤ì ã¨=∞+≤ì â◊s~åÅ`À H˘OK«O JǨÏOÉèÏ=O U~°Ê_ç`Õ KåÅ∞... Ju qâßÅ=∞QÆ∞
=∂Ü«∞ `«#O`«@ `å<Õ [x™ÈÎOk. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ 'J#º^è•— ÉèÏ=O KÕ`« =∂Ü«∞ =zÛѨ_»∞`ÀOk.
WHõ PÃÑ· ѨÙ}º, áêѨ"åã¨#Å`À ‰õÄ_ç# J#~°÷ Ѩ~°OѨ~° „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk. P J#~°÷=Ú #∞O_ç
qHÍ~°Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# D [QÆ`«ÎO`å L`«Ê#fl"≥∞ÿ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ∞™ÈÎOk. =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ ÔH~°@=ÚÅ∞,
|∞_»QÅÆ ∞, ã¨∞_»∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡ P`«‡ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ =∞#ã¨∞û, |∞kú, z`«=Î Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú,
"åã¨#, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q HõeÊ`« <å=∞^èÕÜ«∞=ÚÅ`À ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞#ã¨∞û : Ѩ^•~°÷=ÚÅ QÆ∞iOz =∞##O KÕÜ«∞@O.
z`«Î=Ú : Ѩ^•~°÷=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~°} HõeyLO_»@O.
|∞kú : Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ x~°fizOK«@O, xâ◊Û~ÚOK«@O.
JǨÏOHÍ~°O : Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ Jaè=∂xOK«@O.
z`åÎǨÏOHÍ~° Ü≥∂iÌfi`«fiO =K«ã¨ºã≤Î # =ã¨∞Î`«ó I
Ü«∞zÛ`«ÎO ã¨Ç¨ÏºÇ¨ÏOHÍ~À Ü≥∂-ǨÏOHÍ~À =∞<ÀÇ≤Ï`«`ü II (â’¡ 5, ã¨~°æ 74)
W=hfl XˆH JO`«óHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ ¿Ñˆ~¡ Hõ^•! J~Ú`Õ, z`«Î=Ú – JǨÏOHÍ~°=ÚʼnõΩ
=∂@Ö’<Õ QÍx ÉèË^Œ"Õ∞q∂ ÖË^Œ∞. Uk z`«Î"≥∂, J^Õ JǨÏOHÍ~°O ‰õÄ_®! =∞OK«∞, `≥Å∞ѨÙ^Œ#O
"Õ~°∞ "ÕÔ~·#"å? P Ô~O_ç\ ˜x q_»nã≤ K«∂_»QÆÅ=∂? J\Ï¡ˆQ ... q∞QÆ`åq ‰õÄ_®!
=¢ã¨ÎO #t¿ãÎ, ^•x ~°OQÆ∞ ‰õÄ_® #tã¨∞ÎOk Hõ^•! ...=∞#ã¨∞û, JǨÏOHÍ~°=ÚÅÖ’ XHõ\ ˜
#t¿ãÎ Ô~O_»=k ‰õÄ_® <åâ◊#O á⁄O^Œ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : =∞#ã¨∞û, JǨÏOHÍ~°O #t¿ãÎ<Õ "≥∂Hõ∆O Hõ^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞#ã¨∞û LO_»@O, ^•xx =^ŒÅ@O – J=hfl z#fl Ñ≤Å¡Å =Ú^Œ∞Ì =∂@Å
=O\˜q =∂„`«"Õ∞. a_®¤! h ã¨fi~°∂ѨO ^ÕxKÕ`å Z#fl_»∂ |OkèOѨ|_»x P`«‡ÜÕ∞ J~Ú LO_»QÍ,
=∞#ã¨∞û J#|_Õ^Õ^À x#∞fl |OkèOK«@"Õ∞q∞\˜? h=Ù ^•x#∞O_ç q=ÚH˜ÎÔH· ^Õ=ÙÖÏ_»@"Õ∞q∞\˜?
HÍ|\˜ì, h=Ù `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ ''<Õ#∞ D =∞#ã¨∞û#∞ Hõ>Ëìã≤ PÃÑ· WѨC_»∞ "≥∂Hõ∆O á⁄O^Œ=Åã≤Ü«Ú#flk——
J#∞ Ѩ@∞ì^ŒÅ ~°∂ѨOÖ’ U~°Ê_»∞K«∞#fl "≥∂Hõ∆|∞kúx‰õÄ_® xã¨ûOHÀK«OQÍ =ke "ÕÜ«∞=Ü«∂º!
'<å‰õΩ |O^èŒO HõÅ^Œ∞— J<Õ |O^èŒ|∞kúx, ''^èŒ#–^è•~° Ѩل`å^Œ∞ÅQÆ∞iOz U~°Ê_Õ Pâ◊ x~åâ◊ÅKÕ
|OkèOK«|_Õ xã¨ûǨܫ∞ Ѩ^•~°÷=Ú#∞—— J<Õ x¿ãÎ[HõÅÊ#Å#∞ ã¨∞^Œ∂~°OQÍ J>Ëìɡ@∞ì. ''<å‰õΩ
"≥∂HõO∆ HõÅ∞QÆ =Åã≤ÜÚ« #flk—— J<Õ Éèqí +¨º`ü „áêÑÎ̈|∞kú =∞#ã¨∞ûÖ’ L#flO`« HÍÅO ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ
ã¨O|OkèOz# KèåÜ«∞Å∞ U~°Ê_ç L#fl>Ë¡#x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 599
L#fl ~°Ç¨Ï㨺=∞O`å =∞#ã¨∞ûÖ’<Õ L#flk. =∞#ã¨∞û L`«¯Oiî`«=Ú (Inquisitively emotional)
JQÆ∞K«∂ LO_»QÍ, „Hõ=∞OQÍ Jk D ^ÕǨ HÍ~°=Ú#∞ ^èiŒ OK«∞K«∞#flk. Ѷe¨ `«OQÍ... ã¨~fi° ^À+¨=ÚÅ∂
=zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ#|_Õq ÖË=O\Ï~å?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : =∞ǨÏ`«~Î =° Ú JkfifÜ«∞=¸ JQÆ∞ P`«‡ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ Jf`«"∞≥ ÿ LO_ç ã¨~fi° =Ú#O^Œ∞
ã¨~°fi^• "åºÑ≤Oz LO_»QÍ, WHõ |O^èŒ"≥∞=iH˜? "≥∂Hõ∆"≥∞=iH˜? JO^Œ∞KÕ`« "≥∂Hõ∆O q+¨Ü«∞O J\Ï¡
LOz, =ÚO^Œ∞ h =∞#ã¨∞û#∞ WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞ =∞##~°Ç≤Ï`«O, JYO_®`«‡=∞##ã¨Ç≤Ï`«O KÕ~Ú.
❖
„áê}"åÜ«Ú=Ù K«Å#^èŒ~°‡O Hõey L#flk Hõ^•! Jk D â◊s~°=Ú# K«eOѨ*Ëã¨∂Î LO_»QÍ
D ǨÏã¨Îáê^Œ <åÅ∞HõÅ∞ `«k`«~° JOQÆ=ÚÅ∞ ~°ã¨Éèíi`«"≥∞ÿ K«eã¨∞Î<åfl~Ú. J=Ü«∞==ÚÅ#∞
„áê}"åÜ«Ú=ÙÖË K«eOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ... ã¨~°fi"åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú `å#∞ K«eOK«^Œ∞.
^Õx KÕ`å K«eOѨ|_»^Œ∞.
nѨO ã¨~°fiѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∂Î `å#∞ Ü«∞^ä•suQÍ<Õ =ÙO@∞#fl@∞¡, K≥·`«#º=Ú
ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞K«∂ `å#∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ <≥ÅH˘x LO\’Ok. Jk
*Ï˝#=Ú ^•fi~å ã¨~°fi=Ú#∞ „ѨHÍtOѨ*Ë™ÈÎOk.
XHõ"≥·Ñ¨Ù K≥·`«#º=Ú J„Ѩ"Õ∞Ü«∞"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, *Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, â◊√^Œú"≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞O_»QÍ
... JÅÊ|∞^Œ∞úÅQÆ∞ ã¨O™ê~° r=ÙÅ∞ 'D ^ÕǨÏ=ÚÖË "Õ∞=Ú.. Wq =∂ JOQÆ=ÚÅ∞. Jq =∂
^èŒ#=ÚÅ∞— ^èŒ#=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞óY^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ q∞^䕺"≥∂ǨÏO P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. =∂ „ѨHõ@#,
x<å^Œ=ÚÅѨ@¡ Uq∂ q##>Ë¡ LO@∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HÀ=∞i?
ˆH=ÖÏ`«‡ (The Absolute self)‰õΩ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ QÆÅ D ^ÕǨÏ=Ú #O^Œ∞, [ÅO`À
`«~°OQÆ=ÚÅ ÖÏQÍ, ~åQÆ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q U~°Ê_ç LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì ~åQÍ^Œ∞ÅKÕ P=iOK«|_ç#
Jx`«º^Œ$+≤ìKÕ „Hõ=∞OQÍ Z~°∞QÆ|_Õq, á⁄O^Œ|_Õq, Ѩi}q∞OKÕq.. "≥Ú^ŒÖˇ·# „H˜Ü«∂„Hõ=∞=ÚÅhfl
ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞$QÆ`«$+¨‚ ZO^Œ∞‰õΩ Hõ#|_»∞`ÀOk. ZO_», "Õ_çq∞, QÍe gzHõÅ „ѨuaO|=ÚÅ HõÅ~ÚHõ
^èŒ~°‡=ÚÅ∞ `≥eÜ«∞HõáÈ=@O KÕ`«<Õ Hõ^•! P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=Ú `≥eÜ«∞Hõ áÈ=@O KÕ`«<Õ '<Õ#∞
ѨÙ\Ïì#∞, ѨÙ>Ëì"å_»#∞, Hõ~°Î#∞,. Éè’HõÎ#∞— "≥Ú^ŒÖˇ·# q∞^䕺"åã¨#Å∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! =∞#ã¨∞û ZO^Œ∞‰õΩ q∞^䕺"åã¨# "≥·Ñ¨Ù D_»fi|_»∞`ÀOk.
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: Jq^Œº#∞ q∞^䌺QÍQÍHõ, ã¨`«º=ÚQÍ `«ÅK«@O KÕ`«<Õ P =∂~°æOÖ’ =∞#ã¨∞û
D_»fi|_»∞`ÀOk. =∞#ã¨∞û „Ѩ=∞`«Î (Passive & Dull) J~Ú#ѨC_»∞ â◊|Ì ã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ
"≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞x™ÈÎOk. q+¨Ü«∂aèÖÏ+≤`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û Jq^Œº#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. P Jq^Œº#∞ `«#‰õΩ
J#∞Éèí=„Ѩ^•`« (Source of experience)QÍ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ fiÛk^Œ∞̉õΩO\’Ok. HÍ|\˜ì ã¨fiÜ«∞O
600
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HõeÊ`«"Õ∞ Jq^Œº. JO`ÕQÍx ^•xx =∞Ô~=~À D =∞#ã¨∞û‰õΩ JOkã¨∞Î#flk HÍ^Œ∞. D Jq^Œº
q∞^䕺 ~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ Z~°∞QÆ|_»∞ QÍHõ! J@∞¡ Z~°∞QÆ|_ç# =∞~°∞Hõ∆}O Jk ã¨fiÜ«∞OQÍ #tOz
Z@HÀ z`«Îyã¨∞ÎOk. ''Jk =∞$QÆ`«$+¨‚ÜÕ∞—— Jx `≥eã≤áÈ~Ú# `«~°∞"å`« JHõ¯_»‰õΩ "≥o§ ''WHõ¯_»
[ÅO LO_®ÖË? U"≥∞ÿáÈ~ÚOk?—— J<Õ "åHõºO L`«Ê#flO HÍ^Œ∞ Hõ^•! `≥Å∞ã¨∞H˘#|_ç# `«~°∞"å`«
Jq^Œº =∞#ã¨∞û#∞ D_»fi*ÏÅ^Œ∞.
❖
pHõ\ ˜ áÈ=\ÏxH˜ nѨO "≥ey¿ãÎ pHõ\ ˜ ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok K«∂Kå"å? P`«‡*Ï˝#O
L^Œ~ÚOz# =∞~°∞Hõ∆}O "åã¨#Åhfl "å@O`«@ J"Õ `˘ÅQÆ∞`å~Ú.
N~å=Ú_»∞ : Jq^Œº "≥Ú^ŒÅO\Ï `˘ÅQÍÅO>Ë LáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : h=Ù PÜ«∂ J^蕺`«‡ âߢã¨Î=ÚÅOkã¨∞Î#fl Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ ''Jq^Œº ÖË^Œ∞—— J#∞
xâ◊ÛÜ«∞O á⁄O^•=#∞HÀ, JѨC_»∞ Jq^Œº#∞ #tOѨ*Ü Ë ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! ã≤OǨÏ=Ú
É’#∞#∞ ѨQÆÅQ˘\˜ì |Ü«∞Öˇfi_»Å∞#@∞¡ - h=Ù Jq^•º x~°∂‡Å#O KÕÜ«∂e. ''[_»=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏO
H˘~°ÔH· U~°Ê_ç L#fl Éè’QÍÅ`À <åˆHq∞ Ѩx?—— - J<Õ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. J\˜ì
xâ◊ÛÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ |ÅO`À ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ h‰õΩ U~°Ê_Õ Pâ◊ J#∞ ^•xx #tOѨ*ËÜ«∂e.
PâßѨiHõˆ~ ~å=∞ #∂#O ѨiǨÏ$`Õ Ç¨Ï$^• I
ѨÙ=∂<åQÆ`«™œ#Ì~Àº Ǩ¡^Œ=∂Ü«∂u K«¢#Ì=`ü II (â’¡ 24, ã¨~°æ 74)
JѨC_»∞ Pâ◊ Ü≥ÚHõ¯ Ѩi"å~°"≥∞ÿ# ^ÕǨaè=∂#O, HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å∞ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. `«#
„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ ã¨∞O^Œ~°QÆ∞}=ÚÅ∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl =∞#∞A_»∞ `å#∞ „Ѩã¨#∞fl_»QÆ∞K«∂, `«k`«~°
Ѩiã¨~=° ÚÅ#∞ ‰õÄ_® „Ѩã#¨ flO KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. J\˜ì *Ï˝x JkèHõ â’ÉèÏxfi`«∞_≥· =∞Ǩτ^Œ∂Ѩ=ÚKÕ
`«# Ü«∞O^Œ∞ `å<Õ W=Ú_»Hõ... JѨizÛù#∞fl_≥· LO\Ï_»∞. ™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ „ѨâßO`«∞_≥·, H∆ÀÉèÏ=i˚`«∞_≥·,
ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· J`«ºO`« ^è≥·~°ºÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# "≥∂Hõ∆ÅH˜∆ ‡`À â’aèÅ∞¡`«∂ LO\Ï_»∞. J=∞$`«=Ú „`åy# "åx
=Öˇ, ‰õΩO_»Ö’ "≥eˆQnѨOÖÏQÍ ^ÕnѨº=∂#"≥∞ÿ# =∞}˜ÖÏQÍ P`«‡ *Ï˝# „ѨHÍâ◊O`À â’aèÅ∞¡`å_»∞.
ã¨~åfi`«‡‰õΩ_≥,· ã¨~fi° "åºÑ¨‰Ωõ _≥,· ã¨~ˆ fiâ◊√_≥,· ã¨~åfiHÍ~°∞_≥,· xifiHÍ~°∞_≥· ZÅ¡ÑC¨ _»∂ P`«‡<Õ gH˜ã∆ ∂¨ OÎ \Ï_»∞.
P ã≤÷uÖ’ P`«_»∞ XHõ¯™êi `«# QÆ_»záÈ~Ú# ~ÀAÅÖ’x K«OK«Å z`«Î=Ú#∞ K«∂z
#=Ùfi‰õΩO@∂ LO\Ï_»∞.
q+¨Ü«∞ã¨OQÆ=Ú#∞ g_»∞@KÕ, Jaè=∂# – ã¨O`åѨ=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞OK«∞@KÕ P`«_»∞ Ѩq„`«
z`«∞Î_Ò`å_»∞. P`«‡Ü«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ „Ñ‘u Hõey LO\Ï_»∞. 'HÍ=∞=Ú— J<Õ |∞~°^Œ#∞ Hõ_çy"Õã¨∞H˘x
LO\Ï_»∞. '|O^èŒ=Ú— J<Õ „Éèí=∞#∞ "≥Ú^ŒÅO@¡ #iH˜ "Õ™êÎ_»∞. j`À+¨‚, ã¨∞Y ^Œ∞óMÏk ^ŒfiO^Œfi=ÚÅ
#∞O_ç q_ç=_ç#"å_≥·, D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•\˜"Õ™êÎ_»∞. ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞ q„âßOux,
ã¨~åfif`«=Ú, JÅÉèºí =Ú JQÆ∞ ™ê÷#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞. ѨÙ#~åQÆ=∞#~°ÇÏ≤ `«∞_≥· "≥∂Hõ™∆ ê„=∂[º=Ú#∞
JÅOHõi™êÎ_»∞. =∞<À"åHͯܫ∞=ÚÅKÕ ã¨~°fi[#∞Å∂ JaèÅ+≤OKÕ K«i„`« Hõey LO@∞<åfl_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 601
J\˜ì P`«‡*Ï˝x ^Õxh ^Õfi+≤OK«_»∞. "åOzèOK«_»∞. P`«xH˜ ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ^Œ∞Å∞ LO_»=Ù. ^Õxh
„QÆÇ≤ÏOK«_»∞, u~°ã¨¯iOK«_»∞. xOkOK«_»∞. ã¨∞ÎuOK«_»∞. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ Pq~åƒù==Ú QÍx,
u~ÀÉèÏ==ÚQÍx á⁄O^Œ_»∞. „Ѩã¨#∞fl_»∞QÍ_»∞. ^Œ∞ód`«∞_»∞ HÍ_»∞. ã¨~°fiHÍ~°º=ÚÅ#∞ `«ºlOz#"å_≥·,
ã¨~Àfiáêkè=i˚`«∞_≥·, ã¨~åfiâ◊Å#∞O_ç qx~°∞‡‰õΩÎ_≥· LO\Ï_»∞. JO^Œ∞ˆH =∞#O P`«xx 'r=#∞‡‰õΩÎ_»∞—
Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO.
❖
F ~å=∞K«O„^•! ã¨~°fi D+¨}=ÚÅ#∞ (All urges, desire) Ѩi`«ºlOz"Õ~Ú. [Å^è•~°#∞
ã¨OѨÓ~°‚OQÍ q_»z"≥·z# "Õ∞Ѷ¨∞OÖÏQÍ h z`«Î=Ú =∞ø#O =Ç≤ÏOz LO_»∞QÍHõ! Pâß~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞
P„â◊~ÚOz LO_»∞.
Pâß~åÇ≤Ï`«ºO QÆÅ JO`«óHõ~°}O=Å# HõeˆQ ã¨∞YO D ã¨fi~°æ – =∞~°Îº – áê`åà◊=ÚÅÖ’
=∞Ô~Hõ¯_® ^˘iˆHk HÍ^ŒÜ«∂º! hÜ≥ÚHõ¯ <≥·~åâ◊º=Ú (Pâß~åÇ≤Ï`«ºO)KÕ D [QÆ`«∞Î#O`«\ ˜h
„ѨâßO`«=∞Ü«∞O, j`«ÅO KÕã≤"Õ~Ú. 'PtOK«∞@— J#∞ ^Œ∞~°ÉèϺã¨=Ú #∞O_ç q_ç=_ç# =∞#ã¨∞û
Hõey#"å_»"≥· L^•~°z`«∞Î_»"≥·, =∞øx"≥·, *Ï˝x"≥· â’aèOK«∞. Un HÀ~°#\˜ì =∞#ã¨∞û HõÅ"å_»"≥·,
L^•~° – *Ï˝# – =∞ø# â’aè`«∞_»"≥· „ѨHÍtã¨∂Î LO_»QÍ... J\˜ì â’Éèí‰õΩ =ã¨O`« ™œ‰õΩ=∂~°º=Ú
‰õÄ_® n@∞ ~å^Œ∞ ã¨∞=∂!
Pâ◊ÜÕ∞ ÖËx =∞#ã¨∞û WKÕÛ ã¨∞YO „uÖ’HÍkèѨ`«ºOÖ’ ‰õÄ_® LO_»^Œ∞.
❖
F ™ê^èŒ∂! h‰õΩ Ô~O_»=~ÀA ã¨O"å^ŒOÖ’ K≥áêÊ#∞. HÀiHõ â◊q∞OK«@"Õ∞ 'â◊=∞=Ú— Jx
JO\ÏO. J\˜ì â◊=∞=Ú ã¨OáêkOz#"åx JO`«óHõ~°}O âßO`«=∞Ü«∞=∞ø`«∞Ok. JѨC_»∞ h Ѩ@¡
PѨ^ŒÅhfl Hõ∆~Ú™êÎ~Ú. J\˜ì â◊=∞O, âßO`«O, <≥·~åâ◊ºO J#∞ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^•ÅKÕ JÅOHõ$`«∞_»"≥·
J@∞ÃÑ· D Éèí∂q∞#O`«\ ˜h QÀ+¨Ê^Œ `«∞źOQÍ K«∂_»∞. Ö’Hõ=ÚÅ PkèѨ`«º=Ú#∞ ‰õÄ_® `«$}
„áêÜ«∞OQÍ ^Œi≈OK«∞.
D =∞#∞AÅÖ’ J<Õ‰Ωõ Å∞ ^è#Œ ã¨OK«Ü∞« O, Ѩل`« Hõà„◊ `å^Œ∞Å`À ã¨=∂QÆ=∞O =¢™êÎÅOHõ~}° O,
=ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞O, J#fláê<åk „H˜Ü«∂ Ѩ~°OѨ~°Å∞ - Q˘Ñ¨ÊQ˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∂Å∞QÍ QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞.
Pâ◊Åxfl\˜h JkèQÆq∞OzÜ«Ú#fl =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ P =º=Ǩ~°=ÚÅhfl K«∂z ѨHõѨHÍ #=Ùfi‰õΩO@∞
<åfl~°∞. Z=i ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ 'Pâ◊— J<Õ KèåÜ«∞ U~°Ê_»\ÏxˆH [O‰õΩ`«∞O^À... J\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚÅ`À
=∞#O áÈÅÛQÆey#k D =ÚÖ’¡HÍÅÖ’ Un ÖË^Œ∞. ''Wk <å‰õΩ HÍ"åe,. Jk <å‰õΩ =^Œ∞Ì—— J#∞
~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ Z=x z`«ÎOÖ’ KÀ@∞ ^˘~°Hõ^À... J\˜ì ™êfinè# z`«∞Îx QÆ∞iOz K≥ѨÊ\ÏxH˜ <å
^Œyæ~°∞#fl LѨ=∂#–LѨ"Õ∞Ü«∂Åhfl U=∂„`«O ã¨iáÈ=Ù ã¨∞=∂! J\˜ì"å~°∞ =∂ =∞ǨÏ~°∞¬Å‰õΩ
‰õÄ_® „áê`«ó㨇~°}©Ü«ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
❖
602
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ <Î åfl#∞. h=Ù Pâß~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ JÉèºí ã≤OK«∞.
P„â◊~ÚOK«∞. Jk ã¨~°fiã¨OHõ@=i˚`«=∞x, ѨÓ~°‚ã¨∞Yã¨fi~°∂Ѩ=∞x |∞kúÜ≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∞™œÉèÏQƺ=∞x
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ „Ѩ=zã¨∞Î<åfl~°∞.
F ~åѶ¨∞"å! Jã¨Å∞ WHõ¯_» `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl Pâ◊`ÀQÍx, x~åâ◊`ÀQÍx h‰õΩ (ÖËHõ, D
r=ÙxH˜) U=∂„`«O ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë WHõ¯_» U~°Ê_ç=ÙO_ç ...h‰õΩ PHõ~°¬} qHõ~°¬}
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl D [QÆ`«ÎO`å ã¨fi`«óQÍ q∞^䌺 =∂„`«"Õ∞. WHõ h=Ù g\˜ Ѩ@¡ <å‰õΩ LO_»∞ QÍHõ...
ÖˉõΩO_»∞ QÍHõ J#∞ „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# HõÅÊ#Å`À ZO^Œ∞‰õΩ „â◊q∞OKåe K≥ѨC?
F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! <Õ#∞ WO`«QÍ É’kèOz# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® ''D ^ÕǨÏO, D Ѩ^•~å÷Å∞
<åq. D ^ÕǨÏ=Ú U~°Ê_»∞K«∞#fl `«~°∞"å`« ã≤kúã¨∞Î#fl "å\˜KÕ <Õ#∞ Ѩiq∞`«∞_»#∞—— J#∞ ^Œ$+≤ìx
=^ŒÅ\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«Hõ áÈ=@O Lz`«"Õ∞<å K≥ѨÊO_ç? ã¨kfi"ÕK«# KÕÜ«∞=∞x <å „áê~°÷#.
❖
P`≥·‡"Õ^ŒO [QÆ`«û~°fiO <å<å`ÕÇ¨Ï # q^Œº`Õ I
UHõ~°∂ѨO [QÆ*Ï˝˚`åfi nèÔ~·~åfl=∞ # Y^Œº`Õ II (â’¡ 54, ã¨~°æ 74)
F ~å=∂!D „ѨѨOK«=∞O`å P`«‡ÜÕ∞. WHõ¯_» J<ÕHõ`«fi=∞#∞#^Õ ÖË^Œ∞. q∂~°∞ UHõ"≥∞ÿ#
P`«‡ ~°∂ѨOQÍ D [QÆ`«∞Î#∞ Ziy D [QÆ`«∞Î#∞ nè~°ã¨fiÉèÏ=ÙÖˇ·# "å~°∞ ZÖÏO\˜ MË^Œ"≥ÚO^ŒHõ
L<åfl~°∞.
F ~åѶ¨∞"å! ''D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl Ü«∞^ä•~°÷^Œ~°≈#=ÚKÕ P`«‡ ~°∂ѨOQÍ<Õ `≥eÜ«∞=ã¨∞Î<åfl~Ú——
Jx h=Ù h |∞kúH˜ =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕ~Ú. JѨC_»k JHõ$„u=∞"≥∞#ÿ Ѩ~=° ∞ ^è~·≥ º° O á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
x["≥∞ÿ# Pâß~åÇ≤Ï`«ºO L^Œ~Úã¨∞ÎOk. WHõ PÃÑ· ÉèÏ"åÉèÏ=HõeÊ`«~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·... ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙÅ
P^ŒºO`«=ÚÅO^Œ∞ L#fl\˜ì 'ã¨`ü z<£=∂„`«=Ú— #∞ =∂„`«"Õ∞ J=ÅOaOz =ÙO_»∞. Wn h=Ù D
[QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«=Åã≤# q^è•#O ã¨∞=∂!
ã≤OǨÏ=Ú#∞ K«∂_»QÍ<Õ ÖË_ç UO KÕã¨∞ÎOk? ZHõ¯_çHÀ ^Œ∂~°OQÍ áêiáÈ`«∞Ok Hõ^•!
"≥·~åQƺOKÕ nè~°"≥∞ÿ#\ì̃ =∞#ã¨∞û QÆÅ"åxx K«∂z ''~åQÆ-^Õfi+¨-P"Õâ◊-„Éèí=∞-L^ÕfiQÆ-Pâ◊-x~åâßk
ÉèÏ=<À„^ÕHõ—— - Éèíi`«"≥∞ÿ# D ã¨O™ê~°O `ÀHõ =Ú_çz ZHõ¯_çHÀ áêiáÈ`ÀOk. nè~°|∞kú QÆÅ P`«‡
*Ï˝x XHõ HÍ"≥∂#‡`«Î J~Ú# Ju ã¨∞‰õΩ=∂~° ¢ã‘Îx, tkäÅ"≥∞ÿ# tÖÏ q„QÆǨÏ=Ú#∞ XˆH~°HõOQÍ
K«∂™êÎ_»∞. JO^Œ∞KÕ`« q+¨Ü«∞Éè’QÍÅ∞ P#OkOѨ*ËÜ«∞@O QÍx, PѨ^ŒÅ∞ d#flѨ~°K«@O QÍx
[~°∞QÆ^Œ∞. D ^Œ$â◊º "≥·Éèí==∞O`å HõÅã≤ UHõ"≥∞ÿ ^ŒO_»Ü«∂„`« KÕã≤<å 㨈~ ....P`«xx ™êfi`«‡ #∞O_ç
`˘ÅyOK«ÖË=Ù. P`«x L^•~° |∞kú WHõ¯_ç "≥∂ǨÅ#∞ Hõ∆}OÖ’ K«∂~°‚O KÕã≤"Õã¨∞ÎOk. ~åQÆ ^Õfiëê
^Œ∞Å∞ P`«xx P„Hõq∞OK«ÖË=Ù. K«eOѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù, `å<Õ "å\˜x P„Hõq∞Oz JkèQÆq∞Oz LO\Ï_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! g∞~°∞ =∂‰õΩ q_»=∞iÛ K≥ÑC¨ K«∞#fl P`«‡A˝Å ^Œ$+≤ì =∂‰õΩ ZO`Àã¨O`À+¨=Ú#∞,
L`åûǨÏ=Ú#∞ HõÅ∞QÆ∞*Ë™ÈÎOk. "Õ∞=∞O`å ѨÓ~°‚ *Ï˝#∞Å∞QÍ fiÛk^ŒÌ|_»@"Õ∞ D ã¨O™ê~°=Ú#∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 603
JkèQÆq∞OK«\ÏxH˜ `«~°∞}ÀáêÜ«∞O Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« *Ï˝#∞Å ^Œ$+≤ì J=QÍǨÏ#, HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ
QÆ∞iOz q∂ #∞Oz ZO`≥·<å "Õ∞=Ú q#=Åã≤O^Õ. JO^Œ∞KÕ`«, P`«‡*Ï˝#∞Å [QÆ`ü ã¨O^Œ~°≈#O
QÆ∞iOz =∞iH˘O`« q=iOK«O_ç.
❖❖❖
5. *Ï˝# ã¨O^Œ~°≈#O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ [QÆ`ü ã¨O^Œ~°≈#O QÆ∞iOz =∞#O J<ÕHõ =∂~°∞¡ K≥ѨC‰õΩO@∂<Õ
L<åflO. J~Ú<å ‰õÄ_® =∞~°Å =∞~°Å qâ◊nHõiOK«∞HÀ=@O J=ã¨~°"Õ∞.
P`«_∞» ^ÕxѨ\Ï¡ „Ñ‘u Q˘#_»∞. q*Ï˝# ^Œ$+≤xì =^ŒÅ_»∞. H∆ÀÉè#í ∞ ^Œi*Ë~h° Ü«∞_»∞. J<åã¨H`Îõ #« ∞
|ÅѨ~°∞K«∞‰õΩO@∂ LO\Ï_»∞. ^ÕǨf`«`«fiO J=^èŒiã¨∂Î LO\Ï_»∞. qHÍ~°~°Ç≤Ï`«∞_»∞, x~°O`«~°
P`«‡ã¨OÅQÆfl^蕺#=∞Ü«Ú_»∞ J~Ú LO\Ï_»∞. ã¨~°fi=ÚKÕ Jã¨Ê $â◊√º_≥· LO\Ï_»∞.
N~å=Ú_»∞ : q∂~°∞ LѨÜ≥∂yOz# qâı+¨}=ÚÅ∞ - 1. J„Ñ‘u 2. q*Ï˝# ^Œ$+≤ì 3. J<åã¨HõÎ`«
4. ^ÕǨf`«`«fiO 5. qHÍ~°~åÇ≤Ï`«ºO 6. Jã¨Ê $â◊º`«fiO - QÆ∞iOz H˘OK≥O q=iOz K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : 㨈~. h=Ù HÀi#@∞¡ H˘OK«O q=iOz K≥ѨÙ`å#∞ q#∞ -
„Ñ‘u Q˘#HõáÈ=@O - *Ï˝x XHõ Å`«#∞-ã¨∞O^Œ~° ¢ã‘Îx, =∞\˜ìx-|OQÍ~åxfl, #KÕÛ"å\˜x-
#K«Ûx"å\˜x XˆH suQÍ K«∂™êÎ_»∞. LÉèíÜ«∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’#∂ xifiHÍ~°∞_≥·, xi¡Ñ¨ÙÎ_≥· XHõ
Ѩ~°fi`«OÖÏQÍ ã≤÷~åHõ$u`À LO\Ï_»∞. Ѩq„`«"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞O, HÍ~°º„Hõ=∞O`À „Ѩܫ∂}O KÕã¨∞Î#fl
XHõ ÉÏ@™êi ~°Ç¨Ï^•i „ѨHõ¯# Hõ#|_ç# â◊‡âß#=Ú#∞ K«∂z#ѨC_»∞ P`«xH˜ ^•xѨ@¡ „Ñ‘u
HõÅ∞QÆ∞`«∞O^•? *Ï˝x WHõ¯_» Hõ#|_Õ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚŠѨ@¡, Éè’QÆ=ÚÅѨ@¡ U=∂„`«O „Ñ‘u Q˘#_»∞.
q*Ï˝# ^Œ$+≤ì Hõey LO_»@O! - Hõà◊√§ `≥iz#O`« =∂„`«O KÕ`« =∞ˆ~ qâı+¨„Ѩܫ∞`«flO ÖˉõΩO_®<Õ
Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl "≥Å∞`«∞~°∞ Hõ#|_»∞`«∞Ok Hõ^•! P`«‡*Ï˝x „Ѩ"åǨÏѨu`«OQÍ =zÛáÈ`«∞#fl PÜ«∂
ã¨OѶ¨∞#Å#∞, ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅ#∞, Éè’QÆã¨=Ú^•Ü«∞=Ú#∞ ã¨HõÎ`« ÖËx z`«ÎO`À bÖÏ=∂„`«OQÍ
J#∞Éèíq™êÎ_»∞. HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ `å~°ã¨ Ѩ_Õ D =x`«, ^èŒ#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Éè’QÆ=ÚÅ∞ J#∞ÉèíqOK«
=Åã≤ =ã¨∞Î#flѨÊ\˜H©, nè~°∞#‰õΩ Jq ã¨O`À+¨=Ú#∞QÍx, ^Œ∞óY=Ú#∞QÍx HõeyOK«ÖË=Ù. ã¨=Ú„^Œ
=∞^躌 OÖ’ ã≤~÷ O° QÍ L#fl Ѩ~fi° `åxfl F ~Ô O_»∞ HÔ ~°\ÏÅ∞=zÛ `åH˜#O`« =∂„`«O KÕ`« Jq Ѩ~fi° `«=Ú#∞
HõkeOK«QÆÅ"å? P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ`«ºHõ∆=Ú#∞ UHÍ„QÆ`«`À ^Œi≈OK«∞K«∞#fl\˜ì `«`«Î fi*Ï˝xx D ^Œ$â◊º
„ѨÑO¨ K«=ÚÖ’ U~°Ê_»∞K«∞#fl ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞ `åHõ*ÏÅ=Ù. `åH˜#ѨÊ\˜H,© P`«x P`«‡ ã¨O^Œ~≈° <åxfl
U=∂„`«O ÉèíOQÆѨ~°K«ÖË=Ù. P`«_»∞ ZѨÊ\˜H˜ Uk „Ѩã¨∞Î`«"≥∂... J^Õ x~°fiiÎOK«∞K«∂... PÃÑ· WHõ
`«# ^Œ$+≤ì#O`å P`«‡*Ï˝# =∂~°æOÖ’ xÜ«∞q∞Oz LOK«∞`å_»∞.
H∆ÀÉèí á⁄O^ŒHáõ È=@O! - J<ÕHõ Ö’Hõ=ÚÅ∞ xi‡OK«=Åã≤=K«∞ÛK«∞#flѨÊ\˜H© P`«‡ Ѩ~åÜ«∞}∞_»Q∞Æ
„|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ =º„QÆ∞_»QÆ∞K«∞<åfl_®? PÜ«∂ |∞∞`«∞=ÙÅ∞ =zÛáÈ`«∞#flѨC_»∞ Ѩ~°fi`åÅ∞ U"≥∞ÿ<å
604
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
H∆ÀÉèí á⁄O^Œ∞K«∞<åflÜ«∂? ÖË^Õ! ã¨~°fiÉèí∂`«ã¨÷"≥∞ÿ L#fl `«# P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ P„â◊~ÚOz L#fl\˜ì
*Ï˝x ‰õÄ_® ã¨=∞Ü≥∂z`«"∞≥ #ÿ „H˜Ü∂« ^Œ∞ÅÖ’ U~°Ê_Õ ã¨OÜ≥∂QÆ – qÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ K«∂z =º„QÆ∞_»∞HÍ_»∞,
H∆ÀÉèí K≥O^Œ_»∞.
JO^ŒiÖÏQÍ<Õ P`«_»∞ ‰õÄ_® #=fi=Åã≤#KÀ@ #=Ùfi`å_»∞, U_»==Åã≤#KÀ@ U_»∞™êÎ_»∞.
HÍx, ã¨~°fi q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ 'Wk q∞^䌺ÜÕ∞ Hõ^•— J#∞ J=QÍǨÏ#, ^Œ$+¨µìÅ#∞ =^ŒÅ‰õΩO_®
LO\Ï_»∞. JO`ÕHÍ^Œ∞. `«k`«~[° #∞ʼnõΩ Jk QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∂¨ Î ZO`À Ãã~Â÷ º° O HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ_∞» . Éè’QÆ=ÚÅ#∞
q∞^䕺~°∂ѨOQÍ QÍOK«∞K«∂, HÍiî#ºO ÖˉõΩO_® ... l`ÕO„kÜ«Ú_≥· ã¨O`åѨ =i˚`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
^Õâ◊ HÍÅ „Hõ=∂#∞™ê~°OQÍ ã¨∞Y=Ú, ^Œ∞óY=Ú, ã¨OѨ^Œ, PѨ^Œ - "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ Ѩ@¡ xi¡Ñ¨ÙÎ_≥·,
™êH©∆Éèí∂`«∞_≥·, Jf`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
J<å㨉õΩÎ_≥· LO_»@O! - F „Ñ≤Ü«∞ ^Œâ◊~°^äŒ ~å=∂! D â◊|Ìã¨Ê~å≈k Hõˆ~‡O„kÜ«∞ "åºáê~°
q+¨Ü«∂ÅÖ’ áêÖÁæ#=Åã≤ =zÛ#ѨÊ\˜H©, h=Ù x`«º=¸ J<å㨉õΩÎ_»"≥· LO_»∞. "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ h
z`«Î=Ú J<åHõi¬`«"≥∞ÿ LO_»∞ QÍHõ! ã¨OÅQÆflO H͉õΩO_»∞ QÍHõ!
J~Ú`Õ... ''D |OQÍ~°O =∞e#"≥∞#ÿ k—— Jx ZѨC_»O\ÏO? ɡ@ · ^è∂Œ o=O\˜q L#flѨC_®?
...HÍ^Œ∞. ֒ѨŠ~åy =O\˜ JÅÊ֒ǨÅ∞ L#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ Hõ^•!... JO`«óHõ~°}OÖ’ Pã¨H˜Î
L#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ ''D r=Ù_»∞ 㨉õΩÎ_»∞—— Jx JxÑ≤OK«∞‰õΩO\Ï_»∞QÍx, ÉÏǨϺ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅKÕ
HÍ^Œx h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞.
^ÕǨÏ=Ú`À J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fiO =Ç≤ÏOz LO_»@O! - ZѨC_≥·`Õ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ `«#‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#k
QÍ#∂, P`«‡#∞ q"ÕH^õ $Œ +≤`ì À#∂ =∞##ѨÓ~°fiHõOQÍ ã¨O^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï_À, P`«_∞» D J=Ü«∞==ÚÅ∞
KèkÕ OK«|_»∞K«∞#flѨC_»∞ ‰õÄ_® JO`«~O° QÆOÖ’ qˆHÑ∆ ~¨ Ç° Ï≤ `«∞_≥· LO@∞<åfl_»∞. XHõ¯™êi x~°‡Å*Ï˝#O
ã¨OáêkOKå"å.... WHõ P P#O^Œ=∞Ü«∞ q"ÕHõ ^Œ$+≤ì x#∞fl q_»z ZHõ¯_çH© áÈ^Œ∞.
u~ÀQÆ=∞#O ã‘fiHõiOK«HõáÈ=@O! (Non deviation - Non distraction) - '<å ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ∞
ã¨~fi° ^• P`«‡ÜÕ∞. P`«‡ W\˜kì —— Jx P`«‡#∞ Ziy#"å_»∞ =∞iOÔHѨC_»∂, Z#fl\˜H© J[˝`fi« O á⁄O^Œ_∞» .
=~å¬HÍÅOÖ’ Ѩ~°fi`«O q∂^Œ #∞Oz *Ïi „Ѩ=Ç≤ÏOz# [ÅO =∞~°Å "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞`«∞O^•?
„`å_»∞ Ѩ@¡ U~°Ê_ç# 'Wk áê"Õ∞"≥∂?—— J<Õ „ÉèÏOu `˘Åy# `«~°∞"å`«, P „`å_»∞#∞ K«∂z#ѨC_»∞
ÉèíÜ«∞O "≥Ú^ŒÖˇ·# qHÍ~°=ÚÅ∞ U~°Ê_»`åÜ«∂? Jyfl Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞Êù@O X#~°Û|_ç# |OQÍ~°O `«#
â◊√^Œúã¨Ç¨Ï[ KèåÜ«∞ á⁄Ok# `«~°∞"å`«, ^•xx hà◊§Ö’ =ÚOz#O`« =∂„`«O KÕ`« `«# |OQÍ~°∞
HÍO`«∞Å∞ áÈQ˘@∞ìH˘O@∞O^•? K≥@∞ì #∞O_ç `≥y*Ïi# ѨO_»∞#∞ =∞~˘Hõ™êi H˘=∞‡‰õΩ JuH˜Oz<å
‰õÄ_®, JuH˜ LO_»^Œ∞ Hõ^•? J\Ï¡ˆQ ''D ^Œ$â◊ºO ã¨fi`«óQÍ J"åã¨Î=O—— J<Õ ã¨∞*Ï˝#O xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ#
`«~°∞"å`« WHõ QÆ∞}=ÚÅ`À |O^èŒO U~°Ê_»^Œ∞. ~åà◊§QÆ∞@ìÖ’Oz =∞}˜x "Õ~°∞KÕã≤ "≥∞_»Ö’ ^èŒiOz#
`«~°∞"å`«, =∞~°Å P =∞}˜x ~åà◊§QÆ∞@ìÖ’H˜ qã¨i"Õ¿ã =¸~°∞ö_≥=_≥·<å LO\Ï_®? Jq^Œº #∞O_ç
q^Œº#∞ Ziy# `«~°∞"å`« D ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ =∞~°Å Z=_»∞ =∞QÆ∞fl_Ò`å_»∞? ã¨âߢã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# t=
`åO_»=O K«∂z# `«~°∞"å`« XHõ HÀu ‰õΩÑ≤ÊQÆO`«∞Å#∞ K«∂z P#OkOKÕ"å_≥=fi_À K≥ѨC?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 605
^Œ$â◊º qHÍ~° ~åÇ≤Ï`«ºO! - ''Wk áêÅ∞ HÍ^Œ∞. ã¨∞#flѨÙh~°∞ =∂„`«"Õ∞—— Jx L`«Î=∞ qKå~°}KÕ
„QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« ''JÜ≥∂º! <Õ#∞ „`åQÆÖËHõáÈÜ«∂<Õ?—— J<Õ "Õ^Œ# K≥O^Õ =¸~°∞ö_≥=_»∞?
J\Ï¡ˆQ L`«Î=∞ qKå~°}KÕ "åã¨# x=$uÎ J=Ù`«∞Ok. WHõ kQÆ∞Å∞ Ѩ_»\ÏxH˜, "Õ^Œ# K≥O^Œ\ÏxH˜
WHõ¯_» Un q∞QÆÅ^Œ∞. L`«=Î ÚÅQÆ∞"å~°∞ ''Wk =∞l˚Q—Æ — Jx „Éèqí ∞OK«∞@KÕ „`åQÍÅx HÀ~°∞‰õΩO\ψ~"≥∂
QÍx ''HÍ^Œ∞... `≥eã≤áÈ~ÚOk... Wk HõÅ∞¡—— Jx „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« „`åQÍÅx J#∞‰õΩO\Ï~å?
`«`«Î fiA˝_»∞ ''ã¨~°fi=Ú P`«‡ÜÕ∞—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ J=^èŒiOz# `«~°∞"å`« JO^Œ"≥∞ÿ# ¢ã‘Î â◊s~°=Ú#∞
XHÍ<˘Hõ ed`« z„`«=Ú=Öˇ K«∂™êÎ_»∞QÍx, qHÍ~å^Œ∞Å∞ á⁄O^Œ_»∞.
z„`«OÖ’ edOK«|_ç# ¢ã‘Î JOQÆ=ÚÅhfl PÜ«∂ ~°OQÆ∞Å ã¨"Õ∞‡à◊#=Ú =∂„`«"Õ∞ Hõ^•!
J\Ï¡Qˆ ¢ãΑ ѨÙ~°∞+¨µÅ A@∞ì – QÀà◊√§ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ J=Ü«∞==ÚÅhfl ѨOK«É∂íè `«=ÚÅ ã¨=Ú^•Ü«∞"Õ∞#x
„QÆÇ≤ÏOz LO\Ï_»∞.
Ѩ\ ˜HõÉˇÅ¡O fÑ≤x P™êfikOz# `«~°∞"å`«, P `«^Œ∞Ѩi „`åˆQ hà◊√§ Ѩ\ ˜HõÉˇÅ¡Ñ¨Ù fÑ≤x
=∞iÑ≤OѨ*ÏÅ^Œ∞ Hõ^•! P`å‡#O^ŒO á⁄Ok#"å_»∞ `«k`«~° q+¨Ü«∞ ã¨∞Y=ÚÅ#∞ K«∂z#O`«
=∂„`«O KÕ`« P`«‡#∞ U=∞~°∞=_»∞.
x~°O`«~°"≥∞ÿ# x=∞QÆflO - XHÍ<˘Hõ =ÚQÆú¢ã‘Î ^Œ∂~°„áêO`«O "≥o§ WOHÍ ~å=Åã≤Ü«Ú#fl `«#
Éèí~°ÎÜ«∞O^Œ∞... Pã¨H˜Î HõeyÜ«Ú#fl^Œ#∞HÀ...P"≥∞ QÆ$ǨÏHõ$`«º=ÚÅO^Œ∞ `«Å=Ú#HõÖˇ· L#flѨÊ\˜H©
`«# JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ `«# Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ ~åHõKÕ U~°Ê_Õ ¿ãflǨ#∞Éèí==Ú<Õ =∞##O KÕã¨∂Î
LO@∞Ok Hõ^•! â◊√^Œú „|Ǩχ=Ú`À ã¨=∂QÆ=∞O, q„âßOu á⁄O^Œ∞ „Ѩܫ∞`«fljÅ∞_»QÆ∞ r=Ù_»∞ P
„|Ǩ‡#O^Œ=Ú#∞ J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ D „áêѨOzHõ „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ áêÖÁæO@∂ LO\Ï_»∞. W"Õg P`«x
P`å‡#∞Éèí==Ú#∞ x~ÀkèOK«ÖË=Ù. WO„^•k ^Õ=`«ÅO`å Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ =zÛ ‰õÄ_® P`«x
„|Ǩ‡#O^•xH˜ MË^=Œ Ú HõeyOK«Ö~Ë ∞° . =∞#ã¨∞û#∞ JkèQqÆ ∞Oz# P`«‡*Ï˝xH˜ 'K«∞ºu— HõeyOK«QeÆ Qˆ
â◊H˜Î D „ѨѨOK«=ÚÖ’x U Ѩ^•~°÷=Ú#‰õÄ LO_»^Œ∞.
q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ ã¨Êi≈OK«|_»HõáÈ=@O! - qq^èŒ Ñ¨Ù+¨Ê~°ã¨=ÚÅhfl `Õ<≥ Ü«∞O^Œ∞ UHõ"≥∞ÿ
áÈ`«∞<åfl~Ú. „ѨѨOK«=ÚÖ’x P#O^Œ=ÚÅhfl „|Ǩ‡#O^Œ=Ú#O^Œ∞ ã¨=∞~°ã¨"≥∞ÿ áÈ`«∞<åfl~Ú.
`«`«Î fiA˝_»QÆ∞ =∞#∞Ax |∞kúx Z=~°∞ ^Õxx K«∂Ñ≤Oz U=∞iÑ≤OK«QÆÅ~°∞? `«# „Ñ≤Ü«Úx Ѩ@¡
Pã¨H"Îõ ∞≥ #ÿ |∞kúQÅÆ ¢ãΑ Zxfl qѶ∞¨ fl=ÚÅ∞, x~À^è=Œ ÚÅ∞ HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl‰õÄ_®, J=hfl ÖˇH¯õ KÕÜ∞« Hõ
„Ñ≤Ü«ÚxÜ«∞O^Õ =∞#ã¨∞û Hõey LO@∞Ok K«∂Kå"å? Jq^•º~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ *Ï˝x P`å‡#O^Œ=Ú#∞
J#∞Éèíqã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞. Hõ+¨ì=ÚÅhfl =zÛ Ñ¨_»∞QÍHõ! J=Ü«∞==ÚÅ∞ KèÕkOK«|_»∞QÍHõ! qëê^Œ
ã¨OѶ¨∞@#Å∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞QÍHõ! ã≤~°∞Å∞ =K«∞ÛQÍHõ....áÈ=ÙQÍHõ! P`«x P`å‡#∞Éèí=O K≥‰õΩ¯K≥^Œ~°^Œ∞.
''x+¨¯à◊OHõ=Ú, J`«∞º#fl`«=Ú, JO`«~°æ`«=Ú JQÆ∞ P`«‡#∞ <Õ#∞—— – J#∞#k U=∞~°∞=_»∞.
P`«‡*Ï˝x D z`«=Î Ú#∞ XHõ ÉÏǨϺ=∞QÆ∞ LѨH~õ }° =Ú=Öˇ K«∂™êÎ_∞» . Hõ#∞Hõ „áê~°|Hú ~õ ‡° ÅO^Œ∞,
^•i„^•ºk ^Œâ◊ÅO^Œ∞, ã¨OHõ@=ÚÅO^Œ∞ P`«x P`å‡#∞Éèí= „ã¨=OuH˜ J_»∞¤ LO_»^Œ∞. #QÆ~°OÖ’
606
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
L<åfl, J~°}ºOÖ’ L<åfl, Ѩ~°fi`«=ÚÅÃÑ· L<åfl, `«áÈ=#OÖ’ L<åfl, TÑ≤iã¨ÅѨ#xfl Ѩ#∞ÅÖ’
L<åfl... J"Õg P`«xH˜ ǨÏ~°¬â’Hõ=ÚÅ∞QÍ Ñ¨i}q∞OK«=Ù. P`«_∞» ã¨~fi° ^• D ã¨~fi° =ÚKÕ Jã¨Ê $â◊√º_≥·
LO\Ï_»∞.
❖❖❖
6. ™È^•Ç¨Ï~°}=ÚÅ∞
N~å=Ú_»∞ : P`«‡*Ï˝x QÆ∞iOz q∂~°∞ K≥¿ÑÊ qâıëêÅhfl P"≥∂^ŒÜ≥∂Qƺ"Õ∞#x XѨC‰õΩO@∞<åfl#∞.
J~Ú<å ‰õÄ_®, D ~å*Ϻ^Œ∞Å∞, D ^èŒ# [<åk q+¨Ü«∞ã¨OѨ~°¯=ÚÅ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ U~°Ê_ç LO_»QÍ
=∞#ã¨∞û q[˝`#« ∞, P`«‡^Œ$+≤xì Z\Ï¡ JÅ=~°K∞« HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞O^À#x... <å‰õΩ H˘OK«O J#∞=∂#OQÍ<Õ
L#flk. J<Õ‰õΩÅ∞ ã¨O™ê~°^Œ$+≤ìx =^ŒÅÖËHõáÈ=@O =∞#‰õΩ Hõ#|_»∞`«∂<Õ L#flk Hõ^•!
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : L`«Î=∞ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ H˘kÌÜÕ∞ HÍ=K«∞Û. =∞#O P`«‡*Ï˝#∞Å „¿Ñ~°}Ï^Œ∞Å<Õ
J#∞ã¨~} ° Ü
© ∞« OQÍ ã‘fiHõiOKåe QÍx... ã¨OMϺѨ~O° QÍ Z‰õΩ¯= =∞Ok HÍ|\˜,ì J*Ï˝#∞Å ™êO™êiHõ
^Œ$+≤ìKÕ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OH∆ÀÉèíO á⁄O^•e?
P`«‡ *Ï˝#O ã¨OáêkOz ‰õÄ_® Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ D „áêѨOzHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î#fl
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ZO^Œ~À L<åfl~°∞. h‰õΩ H˘xfl ^Œ$ëêìO`åÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞ q#∞- [#Hõ =∞Ǩ~åA
QÆ∞iOz =∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. P`«_»∞ JO^Œ~°∞ ~åAÅ∞ ÖÏQÍ<Õ ~å[ºHÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ x=∞QÆfl"≥∞ÿ
L<åfl~°∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨^• ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_≥· ^ÕxH© U=∂„`«O "庉õΩÅ`« á⁄O^ŒHõ L<åfl_»∞ Hõ^•!
q∂ Ñ≤`å=∞Ǩï_»∞ kbѨÙx QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞ Hõ^•! ã¨~°fi HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î<Õ JO`«ó
Hõ~°}OÖ’ g`«~åQÆ∞_≥· z~°HÍÅO JÜ≥∂^茺#∞ áêeOK«ÖË^•? =∞#∞=Ù ~åQÆHõà◊OHõO ÖËx =∞#ã¨∞`À
r=#∞‡‰õΩÎ_≥· „Ѩ[Å#∞ UÖÏ~°∞. =∂O^è•`« K«„Hõ=iÎ J<ÕHõ Ü«Ú^•úÅÖ’ áêÖÁæ#∞K«∂ „|Ǩχ*Ï˝xÜ≥ÿ∞
"≥Å∞Q˘O^•ˆ~! J\Ï¡ˆQ, áê`åà◊OÖ’ |eK«„Hõ=iÎ ''W^ŒO`å ã¨=∞Ü≥∂z`«"Õ∞—— ...J#∞ J=QÍǨÏ#`À
U"Õ"À „H˜Ü«∂=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î<Õ `å#∞ =∂„`«O ã¨^• `åºy J~Ú, Pã¨H˜Î~°Ç≤Ï`«∞_≥·,
r=#∞‡‰õΩÎ_≥· „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. ^•#=ÙÅ „ѨÉèí∞"≥·# 'ã¨=Úz— J<ÕHõ™ê~°∞¡ ^Õ=`«Å`À Ü«Ú^ŒúO
KÕã¨∂Î qq^èŒ=ÚÖˇ·# PKå~°–qKå~° `«`«Ê~°∞_≥· ‰õÄ_® ...^ÕxH© U =∂„`«O d#∞fl_»QÆ∞@ ÖË^Œ∞.
'=$„`åã¨∞~°∞_»∞— J<Õ ~åHõ∆ã¨∞_»∞ J`«ºO`« L^•~°z`«∞Î_≥·, =∂#hÜ«Ú_≥·, `«# ^ÕǨÏO`À J<ÕHõ™ê~°∞¡
^Õ=`«Å`À Ü«Ú^ŒúO KÕã≤ z=iH˜ Ñ≤Å¡"å_»∞ P@ ÉÁ=∞‡#∞ =ke#@∞¡ â◊s~°=Ú#∞ WO„^Œ∞x KÕuÖ’
`«ºlOKå_»∞. áê`åàÏnèã¨∞_≥·# „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ "å‰õΩ¯ JQÀK«~°"≥∞ÿ# JHõ∆Ü«∞ã≤kú á⁄Ok ‰õÄ_® ™êO™êiHõ
=∂Ü«∞Ö’ xtÛO`«QÍ áêÖÁæ<åfl_»∞.
J\Ï¡Qˆ â◊O|~åã¨∞~°∞_»∞ ‰õÄ_®! P`«_∞» XHõ "≥Ñ· Ù¨ J<ÕHõ =∂Ü«∞Å#∞ ã¨$+≤ãì ∂¨ Î ^•#=ÙÅ H˘~°‰Ωõ
q+¨µ‚=Ù`À Ü«Ú^ŒúO KÕã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù J<å㨉õΩÎ_≥· ‰õΩâ◊Å |∞kú`À L`«Î=∞*Ï˝<åxfl
P„â◊~ÚOz LO_Õ"å_»∞. Ѩ~°=∞ z^•HÍâ◊=Ú# UHõ`«fi~°∂ѨÙ_≥· LO@∂<Õ ....ã¨OH˜¡+¨ì"≥∞ÿ#
Ü«Ú^Œúã¨xfl"ÕâßÅ∞ ~°zã¨∂Î LO_Õ"å_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 607
ã¨~°fi^Õ=`å=ÚY ~°∂ѨÙ_≥·# Jyfl^Õ=Ù_»∞ XHõ¯™êˆ~ J<ÕHõ Ü«∞[˝, Ü«∂QÍÅÖ’ ǨÏqã¨∞û
ã‘fiHõiã¨∂Î<Õ, =Ú‰õΩÎ_≥·... J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_≥· D K«~åK«~° ã¨$+≤ìx P„Hõq∞OzÜ«Ú<åfl~°∞. P K«O„^Œ∞_»∞ `«#
Ü«∞O^Œ∞ J=∞$`«=Ú#∞ ^èŒiOz D Éèí∂q∞ÃÑ· F+¨^èŒ ~°K«#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»QÆ∞K«∂ `å#∞ xifiHÍ~°∞_≥·
Ѩ~°=∞*Ï˝#=Ú`À „ѨHÍtã¨∞Î<åfl_»∞. ^Õ=`«Å áœ~ÀÇ≤Ï`«ºO, QÆ∞~°∞`«fiO, ÉèÏ~°º H˘~°‰õΩ K«O„^Œ∞x`À
Ü«Ú^ŒúO... "≥Ú^ŒÖˇ·#q x~°fiiÎã¨∞Î#fl |$ǨÏã¨Êu `å#∞ =∂„`«O ã¨~°fi^• =ÚHõÎã¨fi~°∂Ѩ=Ú`À `Õ[iÅ∞¡
K«∞<åfl~°∞. J\Ï¡ˆQ â◊√„HÍKå~°∞ºÅ q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞Hõ^•! PÜ«∞# ã¨~°∞fiÅ Jcè+¨ì=Ú#∞ áêeOK«∞K«∂,
`«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ huâߢã¨Î~°K«# KÕâß~°∞. Jã¨∞~°∞ʼnõΩ QÆ∞~°∞"≥·, "åi#O^Œih XHõ „`å\˜ÃÑ· #_çÑ≤ã¨∞Î
<åfl~°∞. "åà◊§‰õΩ k‰õΩ¯ – „âıÜ∂≥ aèÖÏ+≤ P`«_.Õ J~Ú`Õ UO? xifiHÍ~°|∞kú`À ™êH˜=∆ ∂„`« ѨÓ~°fiHõOQÍ
HÍÅQÆ=∞#O H˘#™êyã¨∞<Î åfl~°∞. "åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ T~°fiú J^èÀÖ’HÍÅ#∞, „áê}=ÚÅO^Œe J=Ü«∞"åÅ#∞
K«eOѨ*Ëã¨∂Î LO\Ï~°∞. ã¨^• ã¨~°fi „Ѩ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∂ ã¨OK«iã¨∂Î, =Ú‰õΩÎ_Õ J~Ú LO@∞<åfl~°∞.
PÜ«∞#‰õΩ „Ñ≤Ü«Ú_≥=fi~°∞? J„Ñ≤Ü«Ú_≥=fi~°∞?
<åÜ«∞<å! ~å=∂! „|ǨχA˝Öˇ· ‰õÄ_® `«=∞‰õΩ xÜ«∞q∞`«=ÚÖˇ·# HÍ~°º=ÚÅ#∞ „ѨâßO`«
|∞kú`À xã¨ûOQÆ∞Öˇ· x~°fiiÎOKÕ =∞ǨÏhÜ«ÚÖˇO^Œ~À L<åfl~°∞. Ѩ~°„|Ǩχ=¸iÎÜ«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx
K«∂_»∞. PÜ«∞# D Ö’Hõ=ÚÅxfl\˜ Ü≥ÚHõ¯ T~°úfi–J^èÀ-=∞^茺 QÆu Ѩi=~°Î#=ÚÅ#∞ ~°zOz
L#fl"åˆ~ Hõ^•! J~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨=∞z`«Î=Ú Hõey `«# ã¨∞n~°…=∞QÆ∞ PÜ«Ú=Ù#∞ QÆ_»∞ѨÙK«∞<åfl~°∞.
=Ú‰õΩÎ_»QÆ∞ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ^Õ=`«Å ã¨∞YO H˘~°ÔH· J<ÕHõ Ü«Ú^Œú=ÚÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Éèí‰õΩÎÅ
H˘~°ÔH· =∂#= – [O`«∞ Láê^èŒ∞Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∂ ÉÏź – Ü«∞ø=# – "å~°úHͺÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞.
tÖÏHÍ~°OQÍ#∞, tÖÏÊHÍ~°OQÍ#∞ ([_»OQÍ ‰õÄ_®), ¢ã‘Î – KÕѨ – `åÉËÅ∞ – =~åǨÏO =O\˜
[O`«∞, #~° J=`å~åÅ∞ ã‘fiHõiã¨∂Î J<ÕHõ HõÅÊ=ÚÅ∞ Éèí‰õΩΊǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞.
WO`« "åºã¨OQÆO x~°fiiÎã¨∂Î ‰õÄ_® `å#∞ J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_≥·, JYO_»∞_≥· "≥·‰õΩO~î°=Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~°∞!
PÜ«∞# U Hõ∆}"≥∞ÿ<å `«# =ÚHõÎ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ =^ŒÅ∞K«∞<åfl~å? ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
„u<Õ„`«∞_»QÆ∞ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞ XHõ ™ê=∂#ºHÍ=Ú‰õΩx =Öˇ [QÆ[˚#xÜ«∞QÆ∞ áê~°fif^Õq`À
`åO_»= #$`«ºO KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. QÆ}Ѩu, ‰õΩ=∂~°™êfiq∞, #Ok, Éè$í Oy "≥Ú^ŒÖ#·ˇ „Ѩ=∞^äQŒ }Æ O JO^Œ∞‰õΩ
ÅÜ«∞ѨÓ~°fiHõOQÍ `åà◊O "Õã¨∂Î QÍ<å^Œ∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. JO`«\ ˜ `«#‡Ü«∞O`À P#O^Œ "≥·Éèí=OQÍ
#$`«ºO KÕã¨∂Î<Õ PÜ«∞# Éèí‰õΩÎÅ Ñ≤Å∞Ѩ٠q#QÍ<Õ "åi =ÚO^Œ∞ áê~°fifã¨"Õ∞`«OQÍ „ѨâßO`«=∞OQÆà◊
ã¨fi~°∂ѨO`À „Ѩ`«ºHõ∆=∞QÆ∞K«∞<åfl~°∞. LѨܫÚHõÎ"≥∞ÿ# Láê^èŒ∞Å∞ HõeÊOK«∞H˘x Éèí‰õΩÎÅ∞ á⁄O^Õ Éˇ`«ÎѨÙ
^≥|ƒÅ∞ `å=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. Pkâ◊H˜Î ã¨fi~°∂Ñ≤}˜Ü«∞QÆ∞ J=∞‡"å~°∞ áê~°fif^Õq x`«º=ÚHõÎ J~Ú
‰õÄ_® Ѩ~°=∞t=Ùx â◊s~å~°úÉèÏQÆO ã‘fiHõiOz, `«# a_»¤Å∞ ÉèíH˜Î`À P„HõO^Œ# KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ P
Ѩ~=° ∞t=Ùx „¿Ñ~ˆ Ñ≤Oz "åiH˜ ã¨HÅõ â◊√Éè=í ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ <Î åfl~°∞ Hõ^•! WO`« `«`O« QÆO [~°∞QÆ∞K«∞<åfl,
áê~°fifѨ~°"Õ∞â◊fi~°∞Å∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ J=^èŒiOKÕ LO@∞<åflˆ~!
=∞Ǩnèâße, g~°∞_»∞, Ѩ~°=∞ *Ï˝#ã¨=Ú¿Ñ`«∞_»∞, *Ï˝#~°`«fl=ÚʼnõΩ ã¨=Ú„^Œ=Ú =O\˜"å_»∞
JQÆ∞ P HÍiΈHÜ«Ú_»∞ (‰õΩ=∂~°™êfiq∞) x`«º=Ú‰õΩÎ_≥·Ü«ÚO_ç Ö’Hõ HõàϺ}Ï~°÷O `å~°ˆHâ◊fi~°∞x`À
608
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Ü«Ú^ŒúO x~°fiiÎOKåˆ~! =∞Ǩ^è≥·~°ºÜ«Ú‰õΩÎ_≥·, ^蕺#=ÚKÕ qâ◊√^Œú"≥∞ÿ# |∞kúx ã¨=Úáêi˚OzÜ«Ú#fl
Éè$í Owâ◊fi~°∞_»∞ =ÚHõ`Î fi« =Ú =Ç≤Ïã¨∂<Î Õ XHõ™êi `«# `«e¡ áê~°fif^Õq áê^•Å‰õΩ `«# ~°H=Îõ ∂Oã¨=ÚÅ#∞
ã¨=∞iÊOz"Õâ߈~.
JkQÀ... JHõ¯_» K«∂_»∞. JHõ¯_» HÀ\˜ ã¨∂~°∞ºÅ „ѨHÍâ◊O`À D ã¨ÉèíÖ’ Pã‘#∞Öˇ·# P <å~°^Œ
=∞ǨÏi¬x K«∂Kå"å? PÜ«∞# `«# `«O|∞~°#∞ q∂@∞`«∂ '<å~åÜ«∞}, <å~åÜ«∞}— Jx LK«Ûiã¨∞Î
„uÖ’Hõ ã¨OKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. `å#∞ ZHõ¯_çH˜ "≥o§`Õ JHõ¯_» ã¨~°fi=¸ Ѩq„`«O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. PÜ«∞#
ã¨~°fi^• =Ú‰õΩÎ_Õ! PÜ«∞#‰õΩ á⁄O^Œ=Åã≤#n, á⁄O^Œ|_»xn JO@∂ Un ÖË^Œ∞. PÜ«∞# Ö’Hõ
HõàϺ}Ï~°O÷ Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~° x~°Ü
‚ ∞« O J=^èiŒ ã¨∂Î J<ÕH=õ ∞Ok [#∞Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã∂¨ Î U"Õ"À LáêÜ«∂Å∞,
K≥ѨÙ`«∂ LO\Ï~°∞. ѨÙ~å}„^Œ+¨ìÅ∞ PÜ«∞#‰õΩ 'HõÅǨÏÉè’[#∞_»∞— Jx a~°∞^Œ∞ PáêkOKå~°∞.
PÜ«∞# PÜ«∂ „H˜Ü«∂^Œ∞Å∞ x~°fiiÎOz#O`«=∂„`«OKÕ`« U Hõ∆}OÖ’<≥·<å `«# *Ï˝#, =ÚHõÎ ã¨fi~°∂ѨO
U=∂„`«O U=∞~°∞K«∞@ ÖË^Œ∞ã¨∞=∂!
WHõ¯_» K«∂_»∞! nѨº=∂#`Õ[ã¨∞û`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∂, D =∞# ã¨O"å^Œ#‰õΩ „áê~°OÉèí‰õΩÖˇ·,
„áÈ`åûǨωõΩÖˇ· D ã¨Éèí#∞ áê=#O KÕã¨∞Î#fl „|Ǩχi¬ qâßfiq∞„`«∞x K«∂ã¨∞Î<åflO Hõ^•! DÜ«∞#
`«# `«áÈâ◊HKΘ Õ *Ï˝#–q*Ï˝# Ѩi"Õ+`ì≤ ∞« Öˇ<· å~°∞. ã¨~fi° =Ú#∂ Ziy# ã¨~fi° =∂#∞º_»Q∞Æ =ÚHõÑÎ Ù¨ ~°∞+¨µ_»∞
DÜ«∞#. J~Ú`Õ ‰õÄ_®.... WѨC_»∞ Ö’HõHàõ Ϻ}O H˘~°‰Ωõ Ü«∂QÆãO¨ ~°OÉè=í ∞O`å KÕã∂¨ Î Ü«∂QÆ~H° } ∆õ
H˘~°ÔH· h PQÆ=∞<åxfl Ü«∂zOK«\ÏxH˜ JÜ≥∂^茺‰õΩ =KåÛ~°∞. `åxOHÍ á⁄O^Œ=Åã≤#^ŒO@∂ Un
ÖËHõ áÈ~Ú<å ‰õÄ_®, Ö’HÍʼnõΩ '~å=∞`«`«Î fiO— „ѨHõ\ ˜`«O HÍ"åÅ<Õ Q˘Ñ¨Ê Pâ◊Ü«∞O`À ^Œâ◊~°^äŒ
=∞Ǩ~åA#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. PÜ«∞# =ÚHõÎѨÙ~°∞+¨µ_≥· LO_ç ‰õÄ_® Hõ~°‡Å#∞ U"≥∞ÿ<å
u~°ã¨¯iã¨∞Î<åfl~å?... ÖË^Õ!
r=#∞‡‰õΩÎ_»QÆ∞ Pkâı+¨µ_»∞ D Éèí∂q∞#O`å ^èŒiã¨∞Î<åfl~°∞. xifi+¨Ü«Ú_≥· LO_ç, ã¨∂~°º
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ PHÍâ◊OÖ’ ã¨OKå~°O KÕã¨∂Î D Éèí∂q∞ÃÑ·QÆÅ ã¨HõÅ r=~åã¨∞ÅH˘~°ÔH· k"å~å„`«=ÚÅ∞
HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Ǩ*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ Ѩ~°â◊√~å=Ú_»∞ `«# P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ P™êfikã¨∂Î<Õ ^Œ∞+¨ìtHõ∆}
KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
❖
K«∂Kå"å ~å=∂! WOHÍ D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ ZO^Œ~À â◊`åkèHõã¨OYºÅÖ’ Ü«∞‰õ∆ΩÅ∞
Jã¨∞~°∞Å∞, =∞#∞+¨µºÅ∞, ^Õ=`«Å∞ `å=Ú =Ú‰õΩÎÖˇ· LO_ç ‰õÄ_® D [QÆ„^ŒK«#Ö’ "åi"åiH˜
xÜ«∂=∞Hõ"≥∞ÿ# PÜ«∂Hõ~°‡Å#∞ =ÚHõÎ |∞kú`À x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· D
=~°Î=∂#OÖ’ ZO^Œ~À L<åfl~°∞.
J\˜ì r=#∞‡‰õΩÅÎ Ö’ H˘O^Œ~∞° â’Hõ, "≥∂ǨÏ^•Ü«∞Hõ=ÚÖˇ#· ^•~° – Ѩل`« – ^è<Œ åk Sâ◊fi~°º=ÚÅ
=∞^茺 L<åfl~°∞. Ü«Ú^Œú=Ú, *Ïu ã¨O~°Hõ∆}=Ú, "åºáê~°=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Ö∫H˜Hõ "åºã¨OQÆ=ÚÖÖ’
xÜ«∞q∞`«∞Öˇ·Ü«Ú<åfl~°∞. HÍh, "åi JO`«óHõ~°}O =∂„`«O „ѨâßO`«`«`À xO_çáÈ~Ú LO\’Ok.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 609
=∞iH˘O^ŒÔ~·`Õ [_»ã¨fiÉèÏ=ÙÖˇ· Un Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® Ö∫H˜Hõ ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ Ñ≤zÛ"åiÖÏQÍ
ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. "åi ^Œ$+≤ìÖ’ "åiH˜ ^Õx=ÖÏ¡ UÖ’@∂ LO_»^Œ∞. J\˜ì"åiÖ’ H˘O^Œi ¿Ñ~°∞¡
‰õÄ_® Z=fi~°∂ qx LO_»HõáÈ=K«∞Û.
Éèí$QÆ∞, Éèí~°^•fi*Ïk =∞iH˘O^Œ~°∞ L`«Î=∞*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOz ‰õÄ_® ZHõ¯_À J_»=ÙÅÖ’
P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x `«=∞#∞ P„â◊~ÚOz# t+¨µºÅ#∞ fiÛk^Œ∞ÌK«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ ~å*ϺÅ∞
UÅ∞`«∂ "≥ã¨∞Å∞ÉÏ@∞ÖËx „H˜Ü«∂ ã¨O~°OÉèí=ÚÖ’ LO@∞<åfl~°∞. ã¨Ñ¨Î~°∞¬Å∞, `«k`«~° =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞
JQÆ∞ =∞iH˘O^Œ~°∞ PHÍâ◊OÖ’ *’ºuâ◊Û„Hõ=Ú# <≥ÅH˘x L<åfl~°∞. Jyfl, "åÜ«Ú, `«∞O|∞~°, Ü«∞=∞,
=~°∞}Ïk WOH˘O^Œ~°∞ ^Õ=`å HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiiÎã¨∂Î „|Ǩχ*Ï˝# ã¨=∞xfi`«∞Öˇ· L<åfl~°∞. |e,
ã¨∞Ǩϟ„`«, JO^èŒHõ, „ѨǨ¡^•k =∞iH˘O^Œ~°∞ áê`åà◊OÖ’ =ã≤OK«∞K«∂ P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ ѨkÅ
Ѩ~°K«∞H˘xÜÕ∞ L<åfl~°∞.
❖
J~Ú`Õ XHõ¯ q+¨Ü«∞O h=Ù WHõ¯_» QÆ=∞xOKåe.
u~°ºQÀºx+¨fiÑ≤ ã¨^• q^Œº<ÕÎ Hõ$`«|∞^ŒúÜ«∞ó I
^Õ=Ü≥∂x+¨fiÑ≤ „áê*Ï˝ q^Œº<ÕÎ =¸~°ö|∞^ŒúÜ«∞ó II
[O`«∞ Láê^èŒ∞Å∞ á⁄Ok#ѨÊ\˜H© H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ*Ï˝#∞Öˇ· "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. `≥eq`Õ@Å`À
‰õÄ_ç# ^Õ=Ü≥∂#∞ÅÖ’ [x‡Oz‰õÄ_® =∞i H˘O^Œ~°∞ ã¨O™ê~åã¨HõÎ`«`À ‰õÄ_ç# `«=∞ =¸~°ö|∞kúx
=^ŒÅ@"Õ∞ ÖË^Œ∞.
ã¨~°fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ... ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ# P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi=¸, ã¨~°fiq^èŒ=ÚÖÏ ã¨~°fi„`å ã¨OÉèí="Õ∞
JQÆ∞K«∞#flk. PǨϟ! J#O`« HÍ~°º `«`«Ê~°∞_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ Ü«∞O^Œ∞ h_»=Öˇ U~°Ê_»∞K«∞#fl
xÜ«∞u ZO`« z„`« qz„`«"∞≥ #ÿ k! W^ŒO`å P Ѩ~=° ∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ~°K<« å "≥z· „`«º"Õ∞ HÍHõ, =∞iOˆHq∞\˜?
❖
Uk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞x q<åºã¨O ã¨^• Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ<Õ U~°Ê_ç LO\’Ok.
qkèÔ~ÌÂ=O qkè~å÷`å 㨈~fiâ◊ó t= Dâ◊fi~°ó I
Wu <å=∞aè~å`å‡#ó „Ѩ`«ºˆHÛ`«# LK«º`Õ II
=∞#O^Œi 'P`«‡— J~Ú#\˜ì P „Ѩ`«ºH± K≥·`«#º"Õ∞ ''„|Ǩχ – ^≥·==Ú – q+¨µ‚=Ù – ^è•`« –
Dâ◊fi~°∞_»∞ – t=Ù_»∞—— – "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ ¿Ñ~°¡`À K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
❖
D [QÆ`∞« ÖÎ ’ Jã¨OMϺHõOQÍ Ñ¨^•~å÷Å∞<åfl~Ú. „Ѩu Ѩ^•~°O÷ Ö’#∂ J<ÕHõ `«k`«~° Ѩ^•~å÷Å∞
Wq∞_ç L<åfl~Ú. Wã¨∞HõÖ’ |OQÍ~°∞ ~ˆ }∞=ÙÅ∞O@∞<åfl~Ú. P |OQÍ~°∞ ~ˆ }∞=ÙÖ’x „ѨuXHõ¯^•xÖ’
`«k`«~°"≥∞ÿ# ã¨∂Hõ;Ѩ^•~°÷=ÚÅ J=∞iHõ LO\’Ok. J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ ã¨OÜ≥∂QÆ qÜ≥∂QÆ=ÚÅKÕ
^Œ$â◊ºáêOK« Éè∫uHõ[QÆ`«∞Î U~°Ê_ç LO\’Ok. Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# ^•xÖ’ JÜ«ÚHõÎ`« (Wrong aspect in
610
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
right things) ^•y LO@∞#flk. JÜ«ÚHõÎ=∞#∞‰õΩ#fl^•xÖ’ ‰õÄ_® Ü«ÚH˜Î`À K«∂¿ãÎ Ü«ÚHõÎ`«
HõxÑ≤™ÈÎOk. áêѨO JÜ«ÚHõÎ =∞#∞‰õΩO\ÏO. HÍh áêѨcèu KÕ`«<Õ Ö’Hõ=Ú ^èŒ~°‡=Ú# „Ѩ=$`«Î"≥∞ÿ
LO\’Ok. Jã¨`«º"≥∞ÿ#k Z^Œ∞~°∞QÍ ZO`À HÍÅO Hõ#|_»∞K«∞O_»∞@KÕ, ''Wk ã¨`«º"Õ∞ Hõ^•!—— Jx
„Éèí=∞ HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk.
'â◊¥#º^蕺# Ü≥∂QÆO— KÕ`« ‰õÄ_® P ''â◊¥#º ™êH˜∆—— J~Ú# x`åº`«‡ Ѩ^ŒO „áêÑ≤ΙÈÎOk.
WO„^Œ*ÏÅOÖ’ ‰õΩO^Õ\ ˜H˜ H˘=Ú‡Å∞ "≥ÚeÑ≤OK«|_»∞#@∞¡... WѨC_»∞ ÖËx =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ^Õâ◊HÍÅ
qÖÏã¨=ÚÅKÕ L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. =„[O =Öˇ J`«ºO`« ^Œ$_è»OQÍ HõxÑ≤ã¨∂Î LO@∞#fl =ã¨∞Î=ÙÅ∞
‰õÄ_® JHÍ~°}OQÍ #tOK«∞@KÕ JO^Œe qq^èŒ Ñ¨^•~°÷=ÚÅhfl ~°∂áêO`«~°O á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú.
D <åâ’`«ÊuÎ ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`«∞Î#∞ K«∂ã¨∞Î#flO`«
=∂„`«OKÕ`« „^Œ+¨ìã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D r=Ù_»∞ ǨÏ~å¬=∞~°¬, q<À^Œqëê^•k qHÍ~°=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ
á⁄O^•e? WHõ¯_» Z\˜ì WK«ÛùÖˉõΩO_®<Õ LO_»@O Lz`«O ã¨∞=∂!
D „ѨÑO¨ K«OÖ’ Jã¨`∞« Î ã¨`∞« =Î Öˇ LO\’Ok. „^Œ+ãì¨ fi¨ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨`∞« Î Jã¨`∞« =Î Öˇ `ÀK«∞`ÀOk.
Wk QÆ=∞xã¨∞Î#fl qk`« "Õ^Œ∞º_»∞ (`≥eÜ«∞=Åã≤#k `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl"å_»∞) WO`« =∂„`«O KÕ`« `«#
âßO`«ã≤÷u #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ_»∞. Hõ#∞Hõ ~å=∂! h=Ù WHõ¯_» U~°Ê_Õ WK«Ûù, JxK«ÛùÅ#∞ ZO`«
j„Ѷ¨∞OQÍ `«ºl¿ãÎ JO`«=∞Ozk.
q"ÕHõO ÖËHõáÈ`Õ D „ѨѨOK«OÖ’ Z=fiiH© U=∂„`«O =ÚH˜Î ÅaèOK«^Œ∞. WHõ¯_» HÀ@¡ H˘Åk
[#∞Å∞ q"ÕHõ=Ú H˘~°ÔH· „Ѩܫ∞`«fl"≥∞ÿ<å KÕÜ«∞‰õΩO_® ''=∂HÍѨx L#flk... D Ѩx L#flk—— Jx
WHõ¯_ç ѨOKÕO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞ ã¨=¸Ç¨ÅÖ’ =Ú#QÆ\ÏxˆH WK«ÛùyOK«∞K«∞<åfl~°∞. WHõ¯_» q"ÕHõ=Ú
H˘~°ÔH· „Ѩܫ∞uflOKÕ "åiH˜ =ÚH˜Î `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ã¨∞™ê^茺"Õ∞. W^Õ [QÆ`«∞ÎÖ’ W"Õ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞
x~°fiiÎã¨∂Î<Õ =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨ÙQÍ q"ÕHõ, q*Ï˝<å^Œ∞Å#∞ P„â◊~ÚOz "≥∂Hõ∆ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· q~ålÖÏ¡~°∞...
q~ålÅ∞¡K«∞<åfl~°∞... q~ålÅ¡QÆÅ~°∞.
F „Ñ≤Ü«∞ ã¨Ç¨Ïr=ÙÖÏ~å! ã¨~°fi„â’`«ÖÏ~å! q"ÕHõ=ÚKÕ =ÚH˜Î ã¨∞™ê^茺O... ã¨∞ÅÉèíO ‰õÄ_®.
Jq"ÕHõ=ÚKÕ Jk J™ê^茺O... JÅÉèíºO. P `«~°∞"å`« g∞ W+¨ìO. g∞~°∞ ã¨<å‡~°æO Z#∞fl‰õΩx x+¨ª`À
„Ѩܫ∞uflã¨∂Î LO>Ë ã¨~åfi`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ P ÉèíQÆ"å#∞_»∞ g∞‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ HÍQÆÅ_»∞.
❖
JO^Œ∞KÕ`« F ~å=∞K«O„^•! =∞#ã¨∞û#∞ [~ÚOK«@O ^•fi~å h=Ù q"ÕHõ=Ú#∞ Jaè=$kú
KÕã¨∞HÀ=@O Lz`«O, â◊√Éèí„Ѩ^ŒO ‰õÄ_®.
"≥∂Hõ∆=Ú#∞ WK«ÛùyOKÕ"å~°∞ P`«‡^Œ~°≈#O H˘~°‰õΩ 'q"ÕHõ=Ú—J<Õ „Ѩܫ∞`«flO PK«iOKåe.
P`«‡^Œ~°≈#=Ú KÕ`« =∂„`«"Õ∞ ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚÅ∞ ã¨=¸ÅOQÍ #tOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. ~åQÆ=i˚`«∞Å∞,
ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«∞Å∞, =∞Ǩnè=∞O`«∞Å∞, J~Ú#\˜ì ã¨∞Ǩϟ„`«∞_»∞, [#‰õΩ_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ WѨC_»∞ D
Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. J\Ï¡ˆQ Jxfl HÍÅ=ÚÅO^Œ∂ J\˜ì ã¨∞*Ï˝#=O`«∞ÅQÆ∞ q"Õ‰õΩÅ∞ D
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 611
Éèí∂q∞ÃÑ· LO@∂<Õ LO\Ï~°∞. "å~°∞ U ã¨OYºÖ’ L#flѨÊ\˜H©, D Éèí∂q∞x Ѩ~°=∞Ѩq„`«O
KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
`«™ê‡`«Î fi=∞Ñ≤ "≥·~åQƺq"ÕHÀk`«nè~°nèó I
r=#∞‡HÀÎ qǨÏ~° Éè’ ã¨=∞Ö’ëêìâ◊‡HÍ&Û#ó II (â’¡ 48, ã¨~°æ 75)
Hõ#∞Hõ ~å=∂! h=Ù‰õÄ_® q"ÕHõ, "≥·~åQƺ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞. nè~°|∞kúKÕ ã¨∞=~°‚=Ú#∞,
=∞\˜xì ã¨=∞|∞kú`À K«∂_»QÅÆ =∞ǨÏ`«~Î ° ^Œ$+≤xì JÅ=~°K∞« HÀ. ''P`«_∞» Jkè‰Ωõ _»∞, D`«_∞» J^è=Œ Ú_»∞,
<Õ#∞ H˘~°QÍ#∞, <Õ#∞ Q˘Ñ¨Ê"å_»#∞, Jq á⁄O^•e, Wq `˘ÅQÍe——... D ~°∂ѨOÖ’ LO@∞#fl
ã¨O™ê~°*Ï_»º=Ú#∞ `«ºlOK«∞. q"ÕHõ ã¨∂~°ºã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· ã¨~°fiã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ =iÎOK≥^Œ=ÙQÍHõ!
=ÚH˜Î - F x+¨¯à◊OHõ ã¨fi~°∂áê! ~åѶ∞¨ "å! Ѩ^•~°=÷ ÚÅO^Œe 'Jã¨OQÆ=Ú— KÕ HõÅ∞QÆ∞ =∞#âß≈Ou
Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"Õ∞ =ÚH˜Î. J\˜ì =ÚH˜Î ^ÕǨÏ=Ú L#flѨC_»∂ ÖË#ѨC_»∞ ‰õÄ_® ã¨OÉèí="Õ∞. ''D
^ÕǨÏ=Ú <Õ#∞... D ^ÕÇ¨Ï ã¨O|O^èŒ=ÚKÕ HõÅ∞QÆ∞ QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞, |O^èŒ∞=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
<åq——... J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ LO_Õ „ÉèÏOu`À ‰õÄ_ç# „Ñ‘ux x"åiOK«@"Õ∞ =ÚHÎ̃. D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞
U=∂„`«O „Ñ‘u, Pã¨H˜Î ÖˉõΩO_®<Õ rq`«O ™êyã¨∞Î#fl"åxx 'r=#∞‡‰õΩÎ_»∞—... Jx JO@∞<åflO.
J\Ï¡Q͉õΩO_®, D ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞ Pã¨H˜Î Hõey rqOKÕ"å_»∞ |^Œ∞ú_»∞.
~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞... D Ô~O_»∂ ÖËx"å_»∞ =Ú‰õΩÎ_Õ - "≥∂Hõ∆=Ú H˘~°ÔH· ''q#@O, =∞##O KÕÜ«∞@O,
xkè^蕺㨠(J##º`«fiO – UHÍ„QÆ`«fiO)... P`å‡-ǨÏ"£∞ÉèÏ=# J<Õ ™ê^èŒ# K«`«∞+¨ìÜ«∞O`À
„Ѩܫ∞uflOKåe. '„|Ǩχ`«`«Î fi xâ◊ÛÜ«∞O— J<Õ „Ѩܫ∞`«flO ZšѨC_»∂ KÕã¨∂Î LO_®e. |∞kú â◊√^Œú`«fiO
á⁄O^Õ=~°‰õÄ J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞O_ç q~°q∞OK«‰õÄ_»^Œ∞.
''^Œ∞óY=Ú L#flk—— ...J#∞#k ~åQÆ=Ú L#flk J#\ÏxH˜ QÆ∞ˆ~Î ã¨∞=∂! ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ∞
`≥eqQÍ D =∞#∞Ax `«=∞ =â◊O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Jk QÆ=∞xã¨∂Î ‰õÄ_® T~°∞H˘x LO>Ë
Z\Ï¡? ''D`«_»∞ =∞ÉèíºÃÑ\˜ì, "≥∂ã¨OKÕã≤, JO`å ^ÀK«∞‰õΩO\Ï_»∞—— - Jx `≥eã≤‰õÄ_®, XHõ
^˘OQƉõΩ `å#∞ ^•K«∞‰õΩ#fl QÆ∞ѨÎ^èŒ#O K«∂Ñ≤ã¨∂Î "≥O@|_»`å_®, Z=_≥·<å?
[_»ã¨fiÉèÏ=ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ#∞, =∞O^Œ|∞kúx.... Z\Ï¡ÔQ·<å 㨈~... =^ŒeÃÑ\˜ì
Ѩ~°=∂`«‡#∞ P„â◊~ÚOKåe. 'Ü«ÚH˜Î, Ü«∞`«fl=Ú—... D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® ZO`À J=ã¨~°O. D
Ô~O_»∂ ÖËHõáÈ`Õ D Ö’HõOÖ’ XHõ z#fl Ѩx ‰õÄ_® KÕÜ«∞ÖË=∞x JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞ Hõ^•! WHõ,
"≥∂Hõ∆O q+¨Ü«∞O =∂„`«O "Õˆ~ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk? ã¨<å‡~°æѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ#∞ =^ŒeÃÑ\˜ì,
ˆH=ÅO 'Ñ≤KåÛ áê\˜—`À '=∂#= rq`«=Ú— J<Õ J=HÍâ◊O =$^ä• KÕã¨∞‰õΩO>Ë Z\Ï¡QÆÜ«∂º...?
Hõ#∞Hõ F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å „Ñ¨Ü«∞`«fljÅ∞~°Ü≥∞º^Œ~°∞QÍHõ! D q+¨Ü«∞O <Õ#∞ ZO`À
„â◊q∞Oz =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. <åÜ«∞#ÖÏ~å! =∞Ǩ^è≥·~°º=Ú#∞ J=ÅOaOK«O_ç.
J=~À^èŒ=ÚÅ#∞ K«∂z "≥#∞HÍ_»=^Œ∞Ì. L`«Î=∞ Ѷ¨e`«O ÅaèOKÕ=~°‰õΩ P`«‡ qKå~°} KÕÜ«∞O_ç.
^Œ$_è» „Ѩܫ∞`«flO LO_®ÖËQÍx... D „ѨѨOK«OÖ’x Jxfl ã¨OѶ¨∞@#Å∞ Hõeã≤ ‰õÄ_® ... J\˜ì"åxx
612
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P „Ѩܫ∞`«fl=Ú #∞O_ç q~°q∞OѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù. JO`ÕQÍx... Ѩiq∞`« J=QÍǨÏ#Å`À ‰õÄ_ç#
U"Õ"À "å^ÀѨ"å^Œ=ÚÅ`À P`«‡„ѨHÍâ◊=Ú "≥·Ñ¨ÙQÍ QÆÅ =∂~°æ=Ú #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ‰õÄ_»^Œ∞.
q∂~°O`å JK«∞º`«ÅÜ≥∞º^Œ~∞° QÍHõ! "Õ^~Œ Ç° Ϩ 㨺=Ú Ziy# =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ã¨`º« *Ï˝<å#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok, J^•Ìxx =∞#‰õΩ qâ◊nHõiOz K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
''„Ѩܫ∞ufl¿ãÎ<Õ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú Åaèã¨∞ÎOk QÍx, Jk U^À QÍe "å@∞QÍ ÅaèOKÕk HÍ^Œ∞——
Jx <å q#flѨO.
❖❖❖
7. Ѩ~°=∞ ѨÙ~°∞+¨`«fiO
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! D r=Ù_»∞ U ¿ÇÏ`«∞=Ù KÕ`« [QÆ`«∞ÎÅÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞? P`«_»∞ XHõ
[QÆ`«∞Î#∞ =^Œe WO`«Ö’<Õ =∞~˘Hõ [QÆ`«∞ÎÖ’H˜ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ^•! D ã¨∞n~°… „Ѩܫ∂}ÏxH˜
JO`≥H¯õ _»?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: =∞#O H˘O`«¿ãѨ\ ˜ #∞O_ç q"ÕHÀ^ŒÜ«∞O QÆ∞iOz K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO Hõ^•!
r=ÙxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ xez L#fl D [QÆ`«∞ÎÅhfl „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ Jq"ÕHõ „ѨÉèÏ=O KÕ`«
L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. Jq"ÕHõ=ÚKÕ`«<Õ ã≤÷u á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú. =∞~°Å q"ÕHõ=ÚKÕ #tã¨∞Î<åfl~Ú.
'„|Ǩχ=Ú— J<Õ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ U~°Ê_Õ '[QÆ`ü ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞— J<Õ `«~°OQÆѨ~°OѨ~°Å#∞ Z=~°∞
ÖˇH˜¯OK«QÆÅ~°∞? ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’ LO_Õ „`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ#∞ Z=~°∞ ÖˇH˜¯OK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞?
Jã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#O (Perception of Duality) [QÆ`üã≤÷uH˜ ¿ÇÏ`«∞=Ù. ã¨=∞ºH± ^Œ~°≈#=ÚKÕ D
ã¨O™ê~°[Å=∞O`å q<åâ◊#O á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. q∞H˜¯e ^Œ∞+¨¯~°=Ú, J`«ºO`« ÉèíÜ«∞OHõ~°=Ú J~Ú#\˜ì
D ã¨O™ê~°™êQÆ~åxfl JkèQÆq∞OKåÅO>Ë JO^Œ∞‰õΩ '„Ѩܫ∞`«flO – Ü«ÚH˜Î— Ô~O_»∂ LO_®Åx
J#∞‰õΩ<åflO QÆ^•!
'ã¨O™ê~°=Ú— J#QÍ Uq∞\’ Ziy# qA˝Å∞ 'rq`«=Ú— J<Õ ã¨^Œ=HÍâ◊=Ú#∞ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ
Ѩ~K° ∞« HÀ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D ã¨O™ê~°=Ú... '"≥∂ǨÏ=Ú— J#∞ [ÖO`À, '=∞~°}=Ú— J<Õ ã¨∞_»∞Å`À
'ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅ∞— J<Õ `«~O° QÆ=ÚÅ`À, '#~°H=õ Ú— J<Õ |_»ÉÏyfl`À, '`«$+¨—‚ J#∞ „ѨHOõ Ѩ#=ÚÅ`À,
'=∞#ã¨∞û— J<Õ ã¨∞_çQÆ∞O_»=Ú`À, 'rq`«=Ú— J<Õ #nã¨OQÆ=∞ ™ê÷#=Ú`À, 'Éè’QÆ=ÚÅ∞— J<Õ
ZéÅ`À, '~ÀQÆ=ÚÅ∞— J<Õ „‰õÄ~° ã¨~åÊÅ`À, 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞— J<Õ "≥Úã¨à◊§ Ѷ¨∞~°…~°<å^ŒO`À,
'Pâ◊Å∞— J<Õ LѨC~°ã¨O`À ...„áêÑ≤ΙÈÎOk.
PǨ! Uq∞ nx „ѨÉèÏ=O! WO^Œ∞ ¢ã‘ÎÅ∞ `«=∞ „H©QÆO\˜ K«∂ѨÙÅ`À |∞kú=∞O`«∞Öˇ·# "åix
‰õÄ_® H˘kÌ Hõ∆}ÏÅÖ’ `«=∞ áê^•„HÍO`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åflˆ~! WO^Œ∞Ö’ „Ѩ"ÕtOz# r=ÙÅ∞
Hõ∆}OÖ’ `«=∞ LáêkèH˜ =ÚO^Õ QÆÅ ã¨fiã¨fi~°∂ѨO U=∞~°∞K«∞K«∞<åflˆ~! =∞#ã¨∞ûÖ’Oz Pâ◊Å∞
ѨÙ_»∞`«∞<åfl~Ú. P Pâ◊Å∞ P =∞#ã¨∞û<Õ „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 613
D K«OK«Å ã¨O™ê~°O ^•\˜"Ü Õ ∞« @"Õ∞ áœ~°∞+¨O. JO`ÕQÍx, U^À ~å[ºOÃÑ· ^ŒO_»Ü∂« „`« KÕã≤
ÔQÅ=@O áœ~°∞+¨O HÍ^Œ∞. L`«Î=∞ |∞kú, Láêkè, J=HÍâ◊=ÚÅ∞ ÅaèOz ‰õÄ_® ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^ŒO
^•@\ÏxH˜ Ѩܫ∞xOK«x "åix U=∞x Ñ≤Å"åe?... H˘kÌ=∞Ok =∂„`«O `«=∞ Ü≥ÚHõ¯ „|Ǩχ*Ï˝#
|ÅO KÕ`« D ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ PáÈâ◊# Ѩ\ ˜ì"Õã¨∞Î<åfl~°∞. D [QÆ`«∞Î#O`«\ ˜h „|Ǩχ=∞Ü«∞O
KÕã≤ ™êH©∆ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
F ~å=∂! h=Ù J\˜ì „âı+¨µªÅQÆ∞ „|Ǩχ*Ï˝#∞Å`À ‰õÄ_ç qKå~°}KÕ~Ú. |∞kúKÕ 'W^ŒO`å
„|Ǩχ"Õ∞— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. P `«~°∞"å`« WO^Œ∞ „H©_çOK«∞. J@∞¡ â’aèOK«@"Õ∞ Lz`«OQÍx, WO^Œ∞
|^Œ∞ú_»"≥· LO_»@O „Ѩ[˝ - Jx JxÑ≤OK«∞HÀ^Œ∞. F ~°Ñ¶¨Ú‰õΩÅuÅHõ=∂! ~å=∞K«O„^•!D z#fl
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ h=Ù qKå~°`«`«Ê~°∞_»"≥·<å=Ù. D ã¨O™ê~°=Ú QÆ∞iOz K«Hõ¯QÍ zO`«# KÕã¨∞Î<åfl=Ù.
D q+¨Ü«∞O h QÆ∞~°∞"≥·# <å‰õΩ ZO`À P#O^•xfl HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. h=Ù ^èŒ#∞º_»=Ù. hÖψQ,
Z=fi_≥·<å 㨈~... D ã¨O™ê~°=Ú#∞ J`«∞º`«Î=∞ |∞kú`À qKå~°} KÕ¿ãÎ P`«xx WHõ "≥∂ǨÏ=Ú
ã¨q∂Ñ≤ã¨∞ÎO^•? ^•x =Å¡ HÍ^Œ∞.
"≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ K«H¯õ QÍ qKå~°} KÕÜ∂« e. ã¨~Ê° =Ú=Öˇ ÉèÜ í ∞« =Ú#∞ Q˘e¿Ñ q+¨Ü∞« Éè’QÆ=ÚÅ#∞
„ѨHõ¯‰õΩ <≥\ ˜ì"ÕÜ«∂e. q"ÕHõ ^Œ$+≤ìx JÅ=~°K«∞HÀ"åe. P`«‡ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨=∂Kå~°O ã¨OáêkOKåe.
P `«~°∞"å`« QÆ~°∞`«‡O`«∞_»∞ ã¨~°Ê=ÚÅ#∞ ÉèíH˜∆ã¨∞Î#fl@∞¡ D â◊|Ì – ã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ·
Pnè#`«fi=Ú#∞ K≥ÖÏ~ÚOKåe. â◊|Ì ã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ h‰õΩ ^•ã¨ºO KÕÜ«∂ÖËQÍx, h=Ù
"å\˜H˜ ^•ã¨∞_»=Ù, |^Œ∞ú_»=Ù J=@O ѨÙ~°∞+¨HÍ~°O Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok.
U^≥<· å XHõ =ã¨∞=Î Ù#∞, á⁄O^•Å#∞HÀ=\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ P =ã¨∞=Î Ù Ü≥ÚHõ¯ `«`fi« O, „ѨÜ∂≥ [#O
ѨijeOz =∂„`«"Õ∞ ã‘fiHõi™êÎO. ZO^Œ∞‰õΩ? ^•x L`«Î~À`«Î~° „ѨÜ≥∂[#O Ѷ¨ÅÜ«ÚHõÎOQÍ LO_®Åx
L^ÕâÌ º◊ O Hõ^•! J\Ï¡ H͉õΩO_®, 'ÃÑH· ˜ ÉÏQÆ∞#flk—, Jx JqKå~°} ѨÓ~°fiHõOQÍ =ã¨∞=Î Ù#∞ `≥K∞« Û‰õΩ<åfl
=∞#∞HÀ! U=∞ø`«∞Ok?
N~å=Ú_»∞ : z#fl Ñ≤Å¡"å_»∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥Ñ≤Ê<å, q#‰õΩO_® u#∞ |O_®~åÅ∞ HÍ"åÅx U_çÛ
uO>Ë... `≥Å¡"åˆ~ ã¨iH˜ Hõ_»∞Ѩ٠<˘Ñ≤Ê`À ÉÏ^èŒÑ¨_ç#@¡O\Ï~å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. J\Ï¡ JÅÊ*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ r=Ù_»∞ P`«‡ q+¨Ü«∞O „ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\˜ì WO„kÜ«∞
q+¨Ü«∂Å#∞ JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO@∞<åfl_»∞. JO^Œ∞ˆH ^Œ∞óMÏÅ∞, kQÆ∞à◊√§ P`«xx =^ŒÅ@O ÖË^Œ∞.
=ã¨O`«HÍÅOÖ’ =$Hõ∆=ÚÅhfl ~°ã¨ã¨=∞$^Œú"≥∞ÿ „ѨHÍtOK«∞#@∞¡, P`«‡`«`«fi ^Œ~°≈#O KÕ¿ã"åx
|Å=Ú, |∞kú, `Õ[=Ú =$kúK≥O^Œ∞`å~Ú.
~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<å! `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#∞ h=Ù K«Hõ¯QÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ù ã¨∞=∂!
Hõ#∞Hõ<.Õ ... h=Ù P#O^•=∞$`« ѨÓ~°∞_‚ "» ·≥ Ju j`«Å ã¨fiÉèÏ=Ù_»",·≥ `åѨ„`«Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«∞_»",·≥ ã¨fiK«∞Ûù_"» ·≥
ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x=Öˇ q~ålÅ∞¡`«∞<åfl=Ù. JO^Œ∞KÕ`«<Õ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=Ú_»=QÆ∞ x#∞fl K«∂z D ã¨Éèí‰õΩ
"ÕOKÕã≤# =∞ǨÏhÜ«ÚÖˇO^Œ~À =∞ǨÏ^•#O^ŒÑ¨_»∞K«∞<åfl~°Ü«∂º!
❖❖❖
614
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
8.r=#∞‡‰õΩΊѨq„`« ^Œ$+≤ì
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! D r=Ù_»∞ `«# P#O^Œ ã¨fiÉèÏ=O P™êfikOK«QÆÅ∞QÆ∞@‰õΩ =ÚH˜Î XHõ¯>Ë
LáêÜ«∞O Hõ^•! J\˜ì =ÚHõΠѨÙ~°∞+¨µÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÖˇO^Œ~À D ã¨Éèí‰õΩ "ÕOKÕã≤Ü«ÚO_»@O D
JÜ≥∂^躌 Ö’x =∂ JO^Œi J<ÕHõ ѨÓ~°fi[#‡Å ѨÙ}ºÑ¶Å¨ O. ^Œ$â◊ºO #∞O_ç "≥Ú^ŒÅO@ q_ç=_çÜÚ« O_ç
r=#∞‡‰õΩÖÎ ·ˇ „ѨHÍtOKÕ =∞ǨÏhÜ«ÚÅO^ŒiH© t~°ã∞¨ =Oz áê^•aè=O^Œ#O KÕã∞¨ <Î åfl#∞. r=#∞‡‰õΩÅÎ QÆ∞
<å~°^Œ∞_»∞, qâßfiq∞„`« =∞ǨÏi¬ "≥Ú^ŒÖˇ·#"åi '^Œ$+≤ì – J=QÍǨÏ#Å∞— "Õ∞=Ú ZO`«QÍ<À =∞~°Å
=∞~°Å `≥Å∞ã¨∞‰õΩx LO_»@O =∂‰õΩ ZO`À J=ã¨~°=∞x <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. JO^Œ∞KÕ`«
r=#∞‡‰õΩΊѨq„`« ^Œ$+≤ì QÆ∞iOz WOHÍ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ q=iOK«=∞x q∞=Ú‡Å#∞
"Õ_»∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~å=∂! =∞#O r=#∞‡‰õΩÎÅ ÅHõ∆}=ÚÅ∞, ^Œ$+¨µìÅ∞, J=QÍǨÏ#Å QÆ∞iOz "Õ~°∞
"Õ~∞° ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ K≥ÑC¨ ‰õΩ<åflO. WOHÍ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ J<ÕHõ HÀ}ÏÅ #∞O_ç K≥ÑC¨ HÀÉ’`«∞<åflO.
r=#∞‡Hõ`Î fi« "Õ∞ D =∞# ã¨O"å^ŒO Ü≥ÚHõ¯ J`«∞º`«=Î ∞ ÅHõ∆ ºO. Hõ#∞Hõ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ Ñ¨Ù#â◊Û~°} J=ã¨~"° ∞Õ .
ѨÙ#~å=$uÎ ^À+¨OQÍ ã¨aè‰õΩÅ∞ ÉèÏqOK«~°<Õ <å Jaè„áêÜ«∞O. JO^Œ∞KÕ`« =∞~°Å ѨÙ#â◊Û~°}
ѨÓ~°fiHõOQÍ r=#∞‡HõÎ ã¨fi~°∂ѨO QÆ∞iOz H˘xfl qâıëêÅ∞ ã¨g∞H˜∆ã¨∂Î L^ŒÇ¨Ïi™êÎ#∞, q#∞.
❖
㨈~fiKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ P`«‡*Ï˝x D „ѨѨOK«=Ú#∞ =º=Ǩ~° ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ XHõ
ã¨∞+¨µÑ¨ÙÎx =Öˇ (QÍ_è»x„^Œ áÈÜÕ∞ "åx=Öˇ) Jã¨O|O^èŒÑ¨Ó~°fiHõOQÍ LO\Ï_»∞. Ѩ~°=∂~°÷ ^Œ$+≤ìKÕ
''W^ŒO`å J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ Hõ^•—— Jx „QÆÇ≤ÏOz LO\Ï_»∞. Å~ÚOzáÈ~Ú#\˜ì =∞#ã¨∞û HõÅ"å_≥·
P#O^À#‡`«∞Î_≥· "≥∞ÅQÆ∞K«∂ LO\Ï_»∞. P`«x |∞kú JO`«~°∞‡Y=∞QÆ∞@KÕ L^•~°`«fiO =Ç≤ÏOz
LO@∞Ok. `å#∞ JO^ŒiÖÏQÍ<Õ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞, =¢ã¨Î=ÚÅ#∞, ^èŒ<å^Œ∞Å#∞ Hõey L#flѨÊ\˜H©
`«# JO`«~°∞‡Y ^Œ$+≤ìKÕ XHõ ã¨ÎOÉèíOÖÏQÍ `«k`«~°∞Å =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. „ѨâßO`«
|∞kú`À JO`å QÆ=∞xã¨∂Î... [#∞Å∞ á⁄O^Õ ã¨O~°OÉèí=Ú#∞ K«∂z#ѨC_»∞ #=Ùfi‰õΩO@∂ LO\Ï_»∞.
ÉèÏqѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ JaèÅ+≤OK«_»∞. =~°Î=∂# Ѩ^•~°÷=ÚÅѨ@¡ „Ñ‘u Hõey LO_»_»∞. QÆ_»z#
=ã¨∞Î=ÙÅ QÆ∞iOz zOuOK«_»∞. HÍh... ã¨~°fi=Ú PK«iã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞.
^Œ$â◊º – (Ö∫H˜Hõ) =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ `«##∞ `å#∞ ã¨∞^Œ∂~°OQÍ J>Ëìɡ@∞ìH˘x ã¨∞ÑÎ̈„áêÜ«Ú_≥·
LO\Ï_»∞. P`«‡ q+¨Ü∞« OÖ’ =∂„`«O J`«ºO`« *ÏQÆ~∂° ‰õΩ_≥· LO\Ï_»∞. =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞ ‰õΩâ◊Å∞_≥·
L#flѨÊ\˜H© JO`«~°æ`«OQÍ =∂„`«O.... JO`«óѨÙ~°OÖ’ ÉÏʼnõΩ}˜‚ |∞[˚yã¨∞Î#fl ^•k `«# ™⁄O`«
WO\˜Ö’x a_»¤ QÆ∞iOKÕ J^ŒO`å KÕã¨∞Î#fl@∞¡.... P`«‡ H˘~°ÔH· =º=Ǩ~°x~°`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
J#Îó ã¨~°fiѨi`åºw x`«º=∞#Î~°<Õ+¨}ó I
‰õΩ~°fi#flÑ≤ |Ç≤Ïó HÍ~°ºO ã¨=∞"Õ∞"å=u+¨ª`Õ II (â’¡ 9, ã¨~°æ 76)
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 615
ÉÏǨϺ=Ú# Jxfl Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H© JO`«~°OQÆOÖ’ Uq∂ KÕÜ«∞x"å_»∞QÍ LO\Ï_»∞.
ã¨~°fi=¸ "≥Ú^ŒÖË Ñ¨i`«ºlOz, HÀÔ~¯ÖËq∂ ÖËx"å_≥·, ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥· LO\Ï_»∞.
Ü«∞^ä• „áêѨÎ=ÚÖˇ·# „H˜Ü«∞Å q+¨Ü«∞OÖ’#∂, =~å‚„â◊=∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’#∂, Ñ≤`«$
Ñ≤`å=∞Ǩk „Hõ=∞O KÕ`« „áêÑ≤ÎOKÕ Pã≤÷–~å*ϺkèHÍ~åÅ q+¨Ü«∞OÖ’#∂, |O^èŒ∞ q∞„`« ã¨=∂QÆ=∂k
PÜ«∂ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅÖ’#∂ `å#∞ x~°fiiÎOK«=Åã≤#k `«^Œ#∞‰õÄÅOQÍ<Õ x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞.
J~Ú`Õ UO? ã¨~°fi q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’#∂ P`«_»∞ =iÎã¨∞Î#flѨÊ\˜H© ''JǨÏ"£∞ Hõ~åÎã≤‡... <Õ#∞ nxH˜
Hõ~°Î#∞——... J<Õ Hõ~°Î $`åfiaè#O ~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞H˘x, PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞. ã¨∞Y
^Œ∞óY=ÚÅ∞ ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î#flѨC_»∞ "å\˜x P`«‡ ~°∂ѨOQÍ Ziy LO\Ï_»∞. JO^Œ∞KÕ`« W+¨ì–J~Ú+¨ì
Ѷ¨Å=ÚŠѨ@¡ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥·, L^•ã‘#∞_≥· LO\Ï_»∞.
^Õx H˘~°‰õÄ "åOzèOK«_»∞... ^Õfi+≤OK«_»∞. â’H˜OK«_»∞... ǨÏi¬OK«_»∞. J#∞‰õÄÅ, „Ѩu‰õÄÅ
Hõ~å‡K«~°} ã¨=∞Ü«∞=ÚÅÖ’ J<åã¨HõÎ z`«ÎO`À =º=ǨÏiã¨∂Î LO\Ï_»∞.
Éèí‰õΩÎÅO^Œ∞ Éèí‰õΩÎx =Öˇ, nè~°∞ÅO^Œ∞ nè~°∞x =Öˇ, ^Œ∞ód`«∞ÅO^Œ∞ ^Œ∞ód`«∞x =Öˇ, Ü«∞ø=#
=$`åÎO`«=ÚÅO^Œ∞ Ü«Ú=‰õΩx =Öˇ LO@∂<Õ... `å#∞ ã¨~°fi^• `«# JYO_», J„Ѩ"Õ∞Ü«∞
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°∞=_»∞.
❖
P`«x <À\˜"O≥ @ ѨÙ}º„Ѩ^"Œ ∞≥ #ÿ , â◊√Éè„í Ѩ^"Œ ∞≥ #ÿ =∂@ÖË =™êÎ~Ú. P`«x "åHͺÅ∞ ã¨=∞„QÆ`fi« O,
ã¨∞n~°… ^Œ$+≤ì, ã¨~°fiÇ≤Ï`«=Ú, Ö’Hõ HõàϺ}=Ú ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ ã¨O`«iOK«∞‰õΩx LO\Ï~Ú. Jaè=∂#
~°Ç≤Ï`«OQÍ LO\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ, ''D`«_»∞ Uáê\˜"å_»∞?—— Jx K«∂Ѩ~°∞ʼnõΩ JxÑ≤OK«=K«∞Û. J~Ú`Õ
ã¨∂Hõ;|∞kúH˜ =∂„`«O P`«_∞» nè~|° ∞kú ã¨ÇÏ≤ `«∞_»x, PO^Àà◊<å~°ÇÏ≤ `«∞_»x, P#O^À^ŒÜ∞« ã¨=∞xfi`«∞_»x,
HÀ=∞Åã¨fiÉèÏ=Ù_»x `≥eã≤áÈ`«∞Ok. ѨÙ}ºã¨fiÉèÏ=Ù_≥·, „Ѩã¨#fl=ÚY∞_≥· ѨÓ~°‚„Ѩ*Ï˝ã¨Ç≤Ï`«∞_≥·, MË^Œ –
^Œ∞~°Ìâ◊Å∞ ÖËx"å_≥· P`«_»∞ LO\Ï_»∞.
ã¨~fi° „áê}∞Å#∞ `«# ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÍOK«∞@KÕ P`«_∞» ã¨~∞° fiÅѨ@¡ JHõ$„u=∞"≥∞#ÿ ¿ãflǨÏ=Ú
HõeyÜ«ÚO_ç.... Ö’HõÉÏO^èŒ=Ù_≥· LO\Ï_»∞. L^•~°K«i`«∞_≥·, ã¨~åfi=ã¨÷ÅÜ«∞O^Œ∞#∂ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥·,
™œ=Úº_≥·, ã¨∞Y ™êQÆ~°∞_≥·, `«# ™êOQÆ`«º=ÚKÕ JO^Œi ^Œ∞óY=ÚÅ#∂ ǨÏiOѨ*Ë¿ã"å_≥· LO\Ï_»∞.
`å#∞ ZHõ¯_»∞O>Ë JHõ¯_» ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x=Öˇ J=∞$`« H˜~°}=ÚÅ#∞, ã¨=∞„QÆ*Ï˝#ÉèÏ==ÚÅ#∞
„Ѩã¨iã¨∂Î LO\Ï_»∞.
P`«xH˜ ã¨∞Hõ$`«=ÚÅ KÕ`«QÍx, ^Œ∞+¨¯ $`«=ÚÅKÕ`«QÍx, Éè’QÆ `åºQÆ=ÚÅKÕ`«QÍx, |O^èŒ∞
q∞„`« ã¨=∂QÆ=∞=ÚÅKÕ`Q« Íx, Hõ~‡° , <≥+· ¯¨ ~°‡º=ÚÅKÕ`Q« Íx, ã¨fi~°æ áê`åàÏkÖ’Hõ=ÚÅ „áêÑ≤KÎ `Õ Q« Íx,
|O^èŒ "≥∂Hõ∆=ÚÅKÕ`«QÍx „Ѩ`ÕºH˜Oz „H˘`«ÎQÍ =zÛѨ_Õ „ѨÜ≥∂[#=∞O@∂ Un LO_»^Œ∞.
D [QÆ`«ÎO`å UHõ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=ÚQÍ, `«#‰õΩ ã¨~°fi^• J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞#fl\˜ì, `å#∞ W^ŒO`å
P`«‡`«`«Î fi=ÚQÍ QÍOK«∞K«∞#fl\˜ì P r=#∞‡‰õΩÎxH˜ WHõ |O^èŒ"Õ∞q∞\˜? "≥∂Hõ∆"Õ∞q∞\˜? D |O^èŒ
616
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"≥∂Hõ∆=ÚÅ ÉèÏ=#ÖKÕ P`«x =∞#ã¨∞û Z#fl\˜H© n#`«fiO á⁄O^Œ^Œ∞. 'ã¨=∞ºH± *Ï˝#=Ú— J#∞
JyflKÕ P`«x ã¨Oâ◊Ü∞« =ÚÅhfl Éèãí ‡‘ Éè∂í `«O HÍQÍ P`«x z`«=Î Ú ã¨~fi° „`å „Ñ≤Ü∞« `«fi=Ú, P#O^Œ`fi« =Ú,
x~°‡Å`«fi=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞`«fi=Ú, JYO_»`«fi=Ú Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ J#∞Éèíqã¨∂Î LO@∞Ok. P`«x
=∞#ã¨∞û „Éèí=∞ – q„Éèí=∞ qx~°∞‡HõÎ"≥∞ÿ (Having been relieved of all Illusions and fantacies),
„|Ǩχ~°∂Ѩ"≥∞ÿ, #tOK«Hõ... L^Œ~ÚOK«Hõ LO@∞Ok.
P`«_∞» ã¨~åfi=ã¨Å÷ Ü«∞O^Œ∞#∂ PHÍâ◊=Ú=Öˇ ã¨=∞~°∂ѨÙ_≥· "≥ÅÜ«ÚK«∂ LO\Ï_»∞. TÜ«∞ÅÖ’
Ѩ_∞» ‰õΩx L#fl ѨãÉ≤ ÏÅ∞_»∞ Z\˜ì WK«Ûù – ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ ÖˉΩõ O_®<Õ HÍà◊√§ – KÕ`∞« Å∞ Hõ^∞Œ Å∞™êÎ_∞» ...
#=Ùfi`å_»∞ K«∂Kå"å? P`«‡*Ï˝x Z\˜ì ~åQÍ^Œ∞Å∞ ÖˉõΩO_®<Õ `«# D HÍà◊√§ – KÕ`«∞Å#∞ PÜ«∂
KÕ+Åì¨ Ö’ xÜ«∞q∞™êÎ_∞» . J@∞¡ xÜ«∞q∞ã¨∂<Î Õ `å#∞ =∞k~À#‡`«∞xÎ =Öˇ „|Ǩ‡#O^ŒOÖ’ FÅÖÏ_»∞K«∂,
ѨÙ#~°˚#‡ ÉèíÜ«∞~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO\Ï_»∞. W`«óѨÓ~°fiO `å#∞ ~åQÆã¨Ç≤Ï`«OQÍ x~°fiiÎOzÜ«Ú#fl Hõ~°‡Å∞
QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞Î#flѨC_»∞, J^ŒO`å K«∂z #=Ùfi‰õΩO\Ï_»∞. "å\˜ Tã¨∞Åhfl JkèQÆq∞Oz LO\Ï_»∞.
W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ 㨇iOK«_»∞... q㨇iOK«_»∞.
ã¨~°fiO ã¨~°fi„ѨH͈~} QÆ$ǨuK«, [ǨuK« I
J#∞áê^ÕÜ«∞ ã¨~åfi~À÷ ÉÏÅ=K«Û qKÕ+¨ì`Õ II
Jhfl „QÆÇ≤Ï™êÎ_»∞... `«ºl™êÎ_»∞. Un „QÆÇ≤ÏOK«HõÜÕ∞ ÉÏÅ∞x=Öˇ KÕ+¨ìÅ∞ ã¨Å∞ÊK«∂ LO\Ï_»∞.
*Ï˝x... J*Ï˝x - *Ï˝xH˜, J*Ï˝xH˜ LO_Õ =ÚYº"≥∞ÿ# `Õ_® Uq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞-W^ŒÌ~°∞
‰õÄ_® ^Õâ◊HÍÅ „H˜Ü«∂„Hõ=∂#∞™ê~°O HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=$`«∞ÎÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ, *Ï˝x PÜ«∂
„H˜Ü«∂[x`«"≥∞ÿ# ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚʼnõΩ =jÉèí∂`«∞_»∞ HÍ_»∞. ÉÏǨϺ=∞O^Œ∞ =∞#ã¨∞ûKÕ „áêÑ≤ÎOz#
HÍ~åºÅ#∞ =∂„`«O „â◊^QúŒ Í KÕã∂¨ Î LO\Ï_»∞. JO`«~O° QÆOÖ’ „H˜Ü∂« =i˚`∞« _≥· LO\Ï_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
ÉÏǨϺ Ѩ^•~°=÷ ÚÅhfl Jã¨`#ÎÕ x P`«xH˜ `≥Å∞ã¨∞. JO^Œ∞Hˆ "å\˜ ѶŨ =ÚÅ H˘~°HÔ · P`«_∞» Ѩ~∞° QÔ `«_Î ∞» .
P Ѷ¨Å=ÚÅhfl JÅÊ=Ú, ã¨O‰õΩz`«=Ú, ã¨fiÅÊHÍeHõ=Ú JQÆ∞ „ѨÜ≥∂[#=ÚÖË Hõey LO\ÏÜ«∞x
`≥Å∞ã¨∞. ^Œ∞óY^Œâ◊Å#∞ QÍOK«_»∞. ã¨∞Y ã≤÷ux J¿ÑH˜∆OK«_»∞. HÍ~°º™êѶ¨Åº=Ú#‰õΩ ã¨O`À+≤OK«_»∞.
HÍ~°ºqѶ¨Å`«fi=ÚKÕ ^Œ∞ódOK«_»∞. ã¨∂~°ºQÀà◊=Ú K«Å¡|_»∞ QÍHõ! K«O„^Œ=∞O_»ÅO JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ
Jyfl*ÏfiÅÅ∞ "≥^Œ[Å∞¡ QÍHõ! Jyfl J^èÀ=ÚYOQÍ [fieOK«∞QÍHõ! J=hfl ‰õÄ_® P`«‡ *Ï˝xH˜
Pâ◊Û~°ºO HõeyOK«ÖË=Ù. ''P`«‡Ü«∞O^Õ J=hfl ã¨∞Êùiã¨∞Î<åfl~Ú——... J#∞ xâ◊ÛÜ«∞=Ú HõÅ"å_≥·
q㨇ܫ∞ *ÏÅ=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ_® Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞_»∞ HÍ_»∞.
^ŒÜ«∞KÕ P`«_»∞ n#=Ú =Ç≤ÏOK«_»∞. J@¡x „H“~°º=Ú <å„â◊~ÚOK«_»∞. J==∂#=ÚÅO^Œ∞
Ål˚`«∞_»∞ HÍ_»∞. ^Œ∞ëê¯~°º=ÚÅKÕ x~°¡[˚ HõeyÜ«ÚO_»_»∞. QÆifi, „Ѩ=∞`«∞Î_»∞, d#∞fl_»∞, ǨÏi¬,
^Õfi+≤, ÉèíÜ«∞ â’HõÜ«Ú`«∞_»∞ J=_»∞. qâßÖÏHÍâ◊=Ú =O\˜ *Ï˝#=Ú QÆÅ P`«xH˜ Z=iÃÑ·<å
HÀѨO LO_»^Œ∞. PHÍâ◊OÖ’ q`«Î#O "≥ÚÅÔH`«∞Î`«∞O^•?
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 617
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! x~°O`«~°O [## =∞~°}=ÚÅ`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl D ''[QÆ`ü ã≤÷u—— Ü«∞O^Œ∞
ã¨∞YOQÍx, ^Œ∞óYOQÍx Z\Ï¡ LO\Ï~Ú? WHõ Z^Œ∞~°∞QÍ WHõ¯_»∞O_Õ^ŒO`å, D ^ÕǨÏ=Ú`À ã¨Ç¨,
ѨOK«Éèí∂`« ã¨=∞#fiÜ«∞"Õ∞ Hõ^•! ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ K«Ñ¨Å=Ú „Ѩ=iÎOKÕ KÀ@ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ „Ѩã¨H˜Î
Uq∞\’ K≥ѨC? Z\Ï¡ LO_»QÆÅ"À <åHõ~°÷O HÍ^Œ∞. WHõ¯_» x~°O`«~°O „áê}˜HÀ@∞¡ [x‡ã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞~°}˜ã¨∞Î<åfl~Ú. D L`«ÊuÎ q<åâ◊=ÚÅ#∞ K«∂z [QÆ^ŒÌ$+≤ìQÆÅ J*Ï˝#∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ ǨÏ~°¬
â’Hõ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. [QÆ`ü ~°Ç¨Ï㨺O `≥eã≤#\˜ì ã¨=∞~°∞÷ÅQÆ∞ r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ WHõ¯_ç L`«ÊuÎ
q<åâ◊#=ÚÅ#∞ K«∂z U=∂„`«O ã¨Ê~°÷ K≥O^Œ~°∞.
~å„uÜ«∞O^Œ∞ H˘kÌHõ∆}ÏÅ x„^ŒÖ’ ã¨∞n~°…HÍÅѨ٠ã¨fiѨfl=ÚÅ∞ ã¨OÉèí==∞ø`«∞<åfl~Ú K«∂Kå"å?
L`«ÊuÎ q<åâ◊<åÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`ü ã¨$+¨µìÅÖ’ Uk ã¨OÉèí=O? Uk Jã¨OÉèí=O? Hõ∆}˜Hõ"≥∞ÿ#
D `«∞K«Ûù „ѨÑO¨ K«OÖ’ ''nx QÆ∞iOz ã¨O`À+¨O... ^•x QÆ∞iOz ^Œ∞óYO—— Jx „ѨãO¨ yOK«∞HÀ=@OÖ’
J~°÷"Õ∞=ÚOk? JѨC_®`«xH˜ ã¨∞YO Ü≥ÚHõ¯ JÉèÏ="Õ∞ ã≤kúã¨∞ÎOk. `«¢`«ÊÜ≥∂[#OQÍ ã¨∞YOÜ≥ÚHõ¯
=ºuˆ~HÍ#∞Éèí="≥∞ÿ# '^Œ∞óY=Ú— J#∞^•xH˜ ~°∂ѨO U~°Ê_» *ÏÅ^Œ∞. J#QÍ â’Hõ "≥∂Ǩ^Œ∞Å#∞
qã¨ÎiOѨ*Ë¿ã ^Œ∞óMÏ#∞Éèí="Õ∞ r=#∞‡‰õΩÎ#‰õΩ LO_»^Œ∞. ã¨∞Y ^Œ∞óY ã¨OHõ∆Ü«∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=OKÕ
'Wk `åº[º=Ú – Wk „QÍǨϺ=Ú—— J#∞#k ‰õÄ_® P`«x‰õΩO_»=Ù. `åº[º„QÍǨϺ=ÚÅ∞ ÖË=Ù
Hõ#∞Hõ, W+¨ì, Jx+¨ì=ÚÅ∞ WOÔHHõ¯_»∞O\Ï~Ú? â◊√ÉèÏâ◊√Éèí ^Œ$+≤ì #tOK«@OKÕ`« Éè’ˆQK«Ûù `˘Åy
Pâß~åÇ≤Ï`«ºO |ÅOѨÙOA‰õΩO@∞Ok. JѨC_»∞ =∞#¿ãû qÅÜ«∞=∞ø`ÀOk. =∞<À<åâ◊#HÍ~°}OQÍ
ã¨OHõÅÊ=ÚÅ HõÅÊ# LO_»^Œ∞. #∞=ÙfiÅ∞ ÉÏQÆ∞QÍ "ÕyáÈ~Ú# `«~°∞"å`« WHõ #∂<≥ QÆ∞iOz#
„Ѩã¨OQÆ"≥∞Hõ¯_çk?
❖
''<å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ ZHõ¯_® Un LO_»*ÏÅ^Œ∞—— J#∞ ^Œ$_è» *Ï˝#=ÚKÕ
ã¨OHõÅÊ, qHõÅÊ=ÚÅ∞ #t™êÎ~Ú. WHõ D ã¨~fi° ^Œ$â◊º Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ PHÍâ◊=Ú=Öˇ ã≤u÷ á⁄O^Œ∞`å~Ú.
JѨC_»∞ 'ѨizÛù#fl=Ú— J#∞#^Õn LO_»^Œ∞. J\˜ì =∞Ǩ`«∞‡_»QÆ∞ P`«‡*Ï˝x Z\˜ì Ѩ^•~°÷„áêÑ≤ÎH©
ã¨O|OkèOK«#\˜ì JHõ$„u=∞=∞QÆ∞ P#O^Œ„áêÑ≤KÎ Õ „Ѩ"∂≥ k`«∞_≥· LO\Ï_»∞. D ã¨fiѨfl`«∞ź [QÆ`∞« #Î O^Œ∞
Ü«∞^ä• „áêѨÎ=ÚÖˇ·# Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ z`«Î=Ú`À J=Ö’H˜OK«∞K«∂ xâ◊≈|Ì`«fi=Ú =Ç≤ÏOz LO\Ï_»∞.
D „ѨѨOK«=Ú Ñ¨@¡ „ѨâßO`«, =∞ø# ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ x„^Œ =O\˜ ã≤÷u á⁄Ok LO\Ï_»∞. J@∞¡
„áê~°|Hú Ü∆õ ∞« =Ú JÜÕ∞º =~°‰Äõ rq`«=Ú#∞ QÆ_∞» ѨÙK«∂ x`«º`«$ѨÙ_Î ·≥ LO\Ï_»∞. xˆ~›`∞« Hõ P#O^Œ=Ú#∞,
Jx~°fiK«hÜ«∞ ã¨O`«$Ñ≤Îx á⁄Ok LO\Ï_»∞.
U r=Ù_≥·<å 㨈~... *Ï˝# x~°‡ÅǨÏ$^ŒÜ«∞ ã¨=Úáê~°˚#KÕ 'r=#∞‡‰õΩÎ_»∞— JQÆ∞@‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ
J=HÍâ◊=Ú#fl^Œx ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ =∞#qKÕã¨∞Î<åfl#∞.
❖❖❖
618
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
9.Ü≥∂QÆ=∂~°æO
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ~å=∞K«O„^•! XHõ =∞O_»∞K«∞#fl H˘iqx KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x =~°∞ÎÖÏHÍ~°OQÍ
„uѨCK«∞<åfl=#∞HÀ... JHõ¯_» XHõ =~°∞ÎÖÏHÍ~°Ñ¨Ù =ã¨∞Î"Õ^À L#fl@∞¡ „Éèí=∞Q˘Å∞ѨÙ`«∞Ok Hõ^•!
N~å=Ú_»∞ : J=Ù#∞ =∞ǨÏs¬! J\Ï¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : "åã¨Î"åxH˜ JHõ¯_» =~°∞ÎÖÏHÍ~°Ñ¨Ù =ã¨∞Î"Õq∂ ÖË^Œ∞Hõ^•! H˘iqÜÕ∞ „Éèí=∞KÕ
J\Ï¡ JxÑ≤™ÈÎOk. J\Ï¡ˆQ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OK«Å#=Ú ÖËHõ KåOK«Åº=ÚKÕ q∞^䕺 ~°∂Ѩ=∞QÆ∞
D [QÆ`«∞Î ÉèÏã≤™ÈÎOk.
`«\ÏHõѨÙh\˜Ö’H˜ =∞\˜ì ɡ_»¤#∞ qã≤i`Õ [ÅOÖ’ P=~åÎÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú. P=~åÎÅ∞ [ÅO
HõO>Ë "ÕÔ~·#q HÍ=Ù Hõ^•! P`«‡Ü«∞O^Œ∞ U~°Ê_Õ z`«Îã¨ÊO^Œ#=Ú KÕ`«<Õ D [QÆ`«∞Î HõxÊOK«@O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. Wk q∞^䌺 J~Ú LO_ç ‰õÄ_® 'ã¨`«º=Ú – x`«º=Ú— =ÖË `ÀK«∞K«∞#flk. JqKå~°}
HÍ~°}OQÍ D r=Ù_»∞ „Éèí=∞ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# D [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∂ WO^Œ∞Ö’ ã¨∞Y–^Œ∞óY–L^ÕfiQÆ
ÉèÏ= Ѩ~°OѨ~°Å‰õΩ Ö’#∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! D z`«Î=Ú ^ÕxKÕ K«e™ÈÎOk? U q^èŒOQÍ nx K«Å#O
=∞#O x~ÀkèOK«=K«∞Û? D =∞#ã¨∞û#∞ ^ŒÇ≤ÏOѨ*ËÜ«∞@O KåÖÏ P=â◊ºHõO Hõ#∞Hõ... D Ô~O_»∞
„Ѩâ◊flʼnõΩ ã¨=∂^è•#O qâ◊nHõiOK«O_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''=∞OK«∞ – `≥Å¡^Œ#O—— ... D Ô~O_»∂ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ Hõ^•! 'Jyfl – L+¨‚=Ú—
"Õ~°∞ "Õ~å? #∞=ÙfiÅ∞ – #∂<≥, ѨÙ+¨ÊOÖ’x ѨÙá⁄Ê_ç Hõ}ÏÅ∞ – ѨÙ+¨Êã¨∞QÆO^èŒO ...D ^ŒfiO^•fiÅ∞
XHõ^•x Hõ<åfl =∞~˘Hõ\ ˜ Z\Ï¡ "Õ~°∞, "ÕÔ~·#q J=Ù`å~Ú?
J\Ï¡ˆQ z`«Î=Ú, ^•x ã¨ÊO^Œ#=Ú XHõ ^•x HõO>Ë =∞~˘Hõ\ ˜ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÍ<Õ HÍ^Œ∞. "å\˜
Ü«∞O^Œ∞ QÆÅ ''z`«ÎO – ã¨ÊO^Œ#O—— J<Õ ÉèË^Œ â◊|Ì=ÚÅ∞ ˆH=ÅO „Éèí=∞ KÕ`«<Õ HõeÊOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú.
QÆ∞}˜ – QÆ∞}=ÚÅ∞ (The possesser of attributes & Attributes)– D Ô~O_ç\ ˜Ö’ XHõ\ ˜ ÖË^ŒO>Ë
Ô~O_»=k ‰õÄ_® ÖË#>Ë¡ Hõ^•! z`«Î=Ú – ã¨ÊO^Œ#=ÚÅÖ’ XHõ\ ˜ #t¿ãÎ Ô~O_»=k ‰õÄ_® #tOz
áÈ`«∞Ok. J\˜ì z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ <åâ◊#=Ú H˘~°‰õΩ Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# LáêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú-
1.Ü≥∂QÆ=Ú, 2.*Ï˝#=Ú. ...JO^Œ∞ 'Ü≥∂QÆ=Ú— J<Õk z`«Î=$uÎ x~À^èŒHõ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k.
N~å=Ú_»∞ : 'Ü≥∂QÆ=Ú— J#QÍ Uq∞\’, ^•x =Å# r=Ù#‰õΩ ã¨∞Y=Ú, âßOu Z\Ï¡ Åaè™êÎÜ≥∂
K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „áê}Ïáê# x~À^èŒHõ=∞QÆ∞ Ü≥∂QÆÜ«ÚH˜Î QÆ∞iOz =∞#O =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞
x~åfi}„ѨHõ~°} „áê~°OÉèíOÖ’ ''Éèí∞â◊√O_ÀáêMϺ#O——Ö’ H˘xfl, H˘xfl qâıëêÅ∞ ã¨OÉèÏ+≤OK«∞
HÀÉ’`«∞<åflO. J~Ú`Õ WHõ¯_» h=Ù J_çQÍ=Ù Hõ#∞Hõ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ „Ѩ™êÎq™êÎ#∞.
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 619
D ^ÕÇϨ =Ú#∞ =∞#O K«∂ã¨∞<Î åflO Hõ^•! nxÖ’x „Ѩu âßY Ü«∞O^Œ∞ J<ÕHõ <å_ô ã¨=¸Ç¨Å∞
L<åfl~Ú. J\˜ì 72000 ^•HÍ LO_Õ <å_ô ã¨=¸Ç¨ÅÖ’ x~°O`«~°O "åÜ«Ú=Ù „Ѩã¨iã¨∂Î
LO@∞Ok. J@∞¡ â◊s~°=∞O`å x~°O`«~°O „Ѩã¨iã¨∂Î LO_Õ "åÜ«Ú=Ù<Õ '„áê}=Ú— Jx JO\ÏO.
D „áê}=Ú â◊s~°OÖ’ J^èÀ – T~°úfi QÆ=∞#=ÚÅ∞ KÕã¨∂Î LO\’Ok. `«# ã¨OK«Å#=ÚKÕ
qq^èŒ ~°Hõ=ÚÖˇ·# „H˜Ü«∞Å#∞ x~°fiiÎOK«∞ „áê}=Ú#∞ PÜ«∂ KÀ@¡ x~°fiiÎOKÕ "Õ~°∞ "Õ~°∞ „H˜Ü«∞Å#∞
J#∞ã¨iOz S^Œ∞ ¿Ñ~°¡#∞ âߢã¨ÎA˝Å∞ HõeÊOKå~°∞.
ã¨∞QÆO^èŒ=Ú#‰õΩ P^è•~°O ѨÙ+¨Ê"Õ∞ Hõ^•! z`«Î=Ú#‰õΩ „áê}"Õ∞ P^è•~°O.
J#Îó„áê} Ѩiã¨Ê<åÌ`«ûOHõÅÊHõÅ<À#∞‡v I
ã¨Oq`«ûO*ÏÜ«∞`Õ Ü≥ÿ∞ëê `«zÛ`«ÎO qkú ~åѶ¨∞= II (â’¡ 13, ã¨~°æ 78)
Ö’# „áê}K«Å#=Ú JQÆ∞K«∞O_»∞@KÕ, ã¨OHõÖ’Ê#∞‡Y"≥∞ÿ [xOK«∞#\˜ì, *Ï˝#=$`ÕÎ ''z`«Î=Ú——.
J\˜ì *Ï˝#=$uÎx 'ã¨Oq`«∞Η Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
„áê}=ÚÅ∞ ã¨ÊOkOK«∞@ KÕ`«<Õ *Ï˝# =$`«∞ÎÅ (Zé∞QÆ∞K«∞O_»∞@ J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ =$`«∞ÎÅ)
ã¨ÊO^Œ#=Ú ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. *Ï˝#=$`«∞ÎÅ∞ z^•ÉèÏã¨∞x (Reflection of Absolute Self)
LxH˜`À xO_ç LO@∞<åfl~Ú. [Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ#=ÚKÕ `«~°OQÆ=ÚÅ∞ L`«ÊuÎ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡
*Ï˝#=$`«∞ÎÅ ã¨ÊO^Œ=Ú KÕ`« q+¨Ü«∂#∞Éèí=O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î=~°∂ѨO
q+¨Ü«∂#∞Éèí="Õ∞!
„áê} ã¨ÊO^Œ#"Õ∞ z`«OÎ Jx K≥ÑC¨ ‰õΩ<åflO Hõ^•! Hõ#∞Hõ „áê}=ÚÅ∞ QÆ#∞Hõ x~ÀkèOK«|_ç`.Õ ..
JѨC_»∞ z`«Î=Ú ‰õÄ_® `«Ñ¨ÊHõ LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞. J@∞¡ z`«Î=Ú, ÖËHõ, =∞#ã¨∞û LѨâ◊q∞¿ãÎ
'[QÆ`«∞Η J<Õ J#∞Éèí=O ‰õÄ_® qÅÜ«∞ "≥ÚO^Œ∞K«∞#flk.
N~å=Ú_»∞ : =ÚhO„^•! D ^ÕǨÏOÖ’ 72000 <å_»∞Å∞<åfl~Ú Hõ^•! "å@xfl\˜ Ü«∞O^Œ∞
x~°O`«~°O QÆ=∞<åQÆ=∞#=ÚÅ∞ ã¨Å∞ѨÙK«∞#fl „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ <åã≤Hõ ^•fi~å
„Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! J\˜ì <åã≤Hõ "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°O„^èŒ=ÚÅO^Œ∞ QÆÅ PHÍâ◊OÖ’ "åÜ«Ú=Ù#∞
x~ÀkèOK«@"Õ∞ „áê}ÏÜ«∂=∞=∞x qxÜ«Ú<åfl#∞.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. J\˜ì 'x~À^èŒ=Ú— J<Õ Ü≥∂QÆ=ÚÖ’QÆÅ qq^èŒ =∂~°æ=ÚÅ#∞
qâ◊nHõi™êÎ#∞... q#∞.
1. J<ÕHÍ„QÆ`« #∞O_ç UHÍ„QÆ`«‰õΩ - P„â◊~ÚOK«|_»∞K«∞#fl ™êO™êiHõ =$`«∞ÎÅO^Œ∞ Jqâßfiã¨O
^Œ$_è»Ñ¨_®e. ''<ÕxѨC_»∞ P„â◊~Úã¨∂Î=ã¨∞Î#fl D Ѩ^•~°÷*ÏÅ=∞O`å "åã¨Î=O HÍ^Œ∞. W^ŒO`å ##∞fl
„Éèíq∞OѨ*Ëã≤... ^Œ∞óY=Ú#∞, "≥∂ǨÏ=Ú#∞ HõÅ∞QÆ *Ë™ÈÎOk. HÍ|\˜ì WO^Œ∞‰õΩ `«y# LáêÜ«∞O
H˘~°HÔ · J<Õfi+≤OKåe—— J<Õ „ѨÜ∞« `«flO ^Œ$_èÑ» ~¨ K° ∞« HÀ"åe. âߢãΨ ã¨[#˚ ™êOQÆ`º« O`À#∂, "≥~· åQͺÉèϺã¨O
KÕ`#« ∞ P J=QÍǨÏ# |ÅѨ_Q» ÅÆ ^Œ∞. JѨC_»∞ „â◊^,úŒ UHÍ„QÆ`Å« ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ O\Ï~Ú. „Ñ≤Ü∂« „Ñ≤Ü∞«
620
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÉèÏ==ÚÅ∞ `«ºlOK«|_»`å~Ú. J\˜ì ^蕺#=ÚKÕ`«#∂, J<ÕHõ`«fiѨÙ*Ï_»º=Ú `˘ÅQÆ∞K«∞#flѨÊ\˜
'UHõ`«fi=Ú— Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è®ÉèϺã¨OKÕ`«#∂ „áê}K«Å#=Ú xÜ«∞q∞OK«|_»QÆÅ^Œ∞.
2. „áê}ÏÜ«∂=∞O - ã¨∞Y ѨÓ~°fiHõOQÍ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ x=iÎOK«|_Õ 'ѨÓ~°Hõ=Ú – ‰õΩOÉèíHõ=Ú
– ˆ~K«Hõ=Ú— J#∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞ QÆÅ „áê}ÏÜ«∂=∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# JÉèϺã¨OKÕ`å, UHÍO`«
^蕺#Ü≥∂QÆOKÕ`å „áê}K«Å#=Ú x~ÀkèOK«|_»QÆÅ^Œ∞.
3. „Ѩ}"ÀKåÛ~°} - 'FO— HÍ~°=Ú#∞ ã¨∞n~°…OQÍ LK«Ûiã¨∂Î... J^•Ìx Ü«∞O^Œe 'J–L–=∞—
ʼnõΩ JO`«s#¡ "≥∞ÿ LO_Õ 'K«`∞« ~°=÷ ∂„`«—#∞ J=ÅOaOz ...J^•Ìx â◊ÉÏÌ~=÷° Ú(That which is intended
by Om)#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞@O =∞~˘Hõ =∂~°æO. J\˜ì Ѩq„`« ÉèÏ=#KÕã¨∞ÎO_»@OKÕ`« „Hõ=∞OQÍ ÉÏǨϺ
q+¨Ü∞« =ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# J*Ï˝#O ѨÓiÎQÍ `˘ÅyáÈ`«∞Ok. ™êO™êiHõ ^Œ$+¨µÅì hfl â◊q∞™êÎ~Ú.
JѨC_»∞ „áê}ã¨ÊO^Œ#=Ú x~°∞^Œú=∞ø`«∞Ok.
qq^èŒ Ü≥∂QÍÉèϺã¨=ÚÅ∞ - WѨC_»∞ qq^èŒ Ü≥∂QÍÉèϺã¨=ÚÅ QÆ∞iOz, `«^•fi~å z`«Î=Ú
x~ÀkèOK«@O QÆ∞iOz K≥ѨCK«∞<åfl#∞ q#∞-
1. ѨÓ~°Hõ=Ú - "åÜ«Ú=Ù#∞ <åã≤HÍѨÙ@=ÚÅ ^•fi~å ã¨∞n~°…OQÍ ã‘fiHõiOK«@O, =∞~°Å
„Hõ=∞ѨÓ~°fiHõOQÍ `«ºlOK«@=Ú#∞ 'ѨÓ~°Hõ=Ú— Jx JO@∞<åflO. ѨÓ~°Hõ=Ú#∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ JÉèíºã≤ã¨∂Î
=¿ãÎ ...„Hõ=∞OQÍ J\˜ì JÉèíºO`«~° ѨÓ~°Hõ=ÚKÕ „áê}ã¨OK«Å#=Ú 'Ѩ~°fi`«OÃÑ· xÅKÕ xâ◊ÛÅ
"Õ∞Ѷ¨∞O ÖÏQÍ— LѨâ◊q∞ã¨∞ÎOk. „Hõ=∞OQÍ =∞#ã¨∞û xâ◊ÛÅ=∞ø`«∞Ok.
2. ‰õΩOÉèí=Ú - ѨÓ~°Hõ=ÚKÕ <åã≤HÍѨÙ@=ÚÅ ^•fi~å ã‘fiHõiOz# "åÜ«Ú=Ù#∞ xO_»∞
‰õΩO_»ÖÏQÍ n~°H… ÍÅO â◊s~°OÖ’ ã¨O÷ aèOѨ*Ü Ë ∞« @O... J@∞¡ ã¨O÷ aèOz# `«~∞° "å`« ѨÓ~°HOõ Ö’ÖÏQÍ<Õ
"åÜ«Ú=Ù#∞ uiy =^ŒÅ@O. D JÉèϺã¨O KÕ`« ‰õÄ_® „áê}=Ú ã¨ÎOaè`«=∞ø`«∞Ok.
3. ˆ~K«Hõ=Ú - "åÜ«Ú=Ù#∞ <åã≤HÍ~°O„^èŒ=ÚÅ ^•fi~å |Ç≤Ï~°æ`«O KÕã≤, =∞~°Å "åÜ«Ú=Ù
„Ѩ"ÕtOK« ‰õΩO_® H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅ∞ xÅ∞=iOK«@O. J\˜ì ^Œ$_è®ÉèϺã¨O KÕ`« qâßÅ=∞QÆ∞ „áê}=Ú
PHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∞Ok. JÉèϺã¨ã¨=∞Ü«∞OÖ’, "åÜ«Ú=Ù <åã¨Ñ¨Ù@=ÚÅ#∞ ã¨Ê $tOK«Hõ
áÈ=Ù@KÕ „áê} K«Å#=Ú, `«^•Ìfi~å „Hõ=∞OQÍ =∞<ÀK«OK«Å`«fi=Ú x~ÀkèOK«|_»`å~Ú.
4. `åÅ∞=Ù-Ѷ∞¨ O\˜HÅõ Ü≥∂QÆ=Ú„^Œ - <À\˜Ö’Ѩe ^Œ=_» Ü≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏQÆOÖ’ „"ÕÖÏ_»∞K«∞O_Õ
Ѷ¨∞O\˜Hõ (H˘O_» <åÅ∞Hõ)#∞ <åÅ∞Hõ z=iH˘ã¨`À J}˜zÃÑ\˜ì „áê}=Ú#∞ „|Ǩχ ~°O„^èŒ=Ú#
„Ѩ"tÕ OѨ *Ëã≤ ^è•~°} X#~°Û@O KÕ`« „áê}ã¨ÊO^Œ# xÅ∞=iOK«|_»∞`ÀOk. f„= Ü≥∂QÍÉèϺã¨∞ÅQÆ∞
H˘O^Œ~°∞ nxx JÉèϺã¨O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
5. Ѩ~°^蕺#O - ''D [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz# U"Õ"À qâıëêÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe, „QÆÇ≤ÏOKåe——
J#∞ ~°∂ѨO QÆÅ XHÍ<˘Hõ =$uÎ D r=ÙxÖ’ J#∞Hõ∆}O |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`ÀOk. J\˜ì =$uÎ<Õ
'ã¨O"Õ^Œ# =$uΗ Jx JO\Ï~°∞. D r=Ùx P ã¨O"Õ^Œ<å =$uÎ `«# ã¨fiHõÅÊ<å qHÍ~°=Ú#∞ `«ºlOz
xifiHõÅÊ ã¨=∂kè Ü≥ÚHõ¯ JÉèϺã¨O KÕ`« ã¨∂Hõ; ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ ÅÜ«∞O KÕÜ«∞|_çO^Œ#∞HÀ...
JѨC_»∞ ‰õÄ_® D „áê}ã¨ÊO^Œ# xÅÑ≤"ÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 621
6. MËK«s =Ú„^Œ - <åã≤HÍ„QÆO =^ŒÌ QÆŠѨO„_≥O_»∞ JOQÆ∞à◊=ÚÅ =~°‰õΩ QÆÅ x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖ’
=∞<À^Œ$+¨µìÅxfl\˜x `«~°eOz `≥zÛ xeáê=∞#∞HÀ... JѨC_»∞ ‰õÄ_® „áê}ã¨ÊO^Œ=Ú x~ÀkèOK«
|_»∞`ÀOk.
7. „|Ǩχ~°O„^èŒ ÅÜ«∞ =Ú„^Œ - ѨO„_≥O„_»∞ JOQÆ∞à◊=ÚÅ "Õ∞~° L#fl t~°ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ LѨi
ÉèÏQÆѨ٠„áêO`«=∞O^Œ∞ QÆÅ „|Ǩχ ~°O„^èŒ=Ú#O^Œ∞ JÉèϺã¨=â◊O KÕ`« „áê} =$`«∞ÎÅ#∞ Å~ÚOѨ
*ËÜ«Ú@KÕ „áê}ã¨ÊO^Œ=Ú#∞ xâ◊ÛÅO KÕÜ«∞@O.
8. „Éèí∂ =Ú„^Œ - D <Õ„`ÕO„kÜ«∞=Ú JÉèϺ㨠=â◊OKÕ`« „Éèí∂=∞^茺 ÉèÏQÆOÖ’ (Space between
two eye - brows) z~°HÍÅO x~ÀkèOK«|_ç#ѨC_»∞ Ãã·`«=Ú „áê}=Ú LѨâßOu á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞.
J@∞¡ âßOuH˜ LѨ„Hõq∞Oz# „áê}=Ú „|Ǩχ ~°O„^èŒ=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@∞ì@KÕ „áê}=Ú Ñ¨ÓiÎQÍ
x~ÀkèOK«|_»∞`«∞Ok.
9. QÆ∞~°∞ J#∞„QÆǨÏO – Dâ◊fi~å#∞„QÆǨÏO - J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ KÕã#≤ , ѨÙ}ºO `åºQÆH~õ ‡° Å „ѨÉÏè =OKÕ
Ѩiâ◊√^Œ∞_ú ∞» ã¨Oã≤^∞Œ _ú ∞» J~Ú#\˜ì r=Ù_»∞ XHÍ<˘Hõ [#‡Ö’ QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ Hõ~㰠ʨ ~å≈k J#∞„QÆÇϨ =Ú
KÕ`«<À, Dâ◊fi~å#∞„QÆǨÏ=Ú KÕ`«<À 'P`«‡*Ï˝#O— HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ á⁄O^Œ∞`«∞O\Ï_»∞. ÖË^•,
XHõ¯™êiQÍ f„= „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞ ã‘fiHõiOz H˘kÌHÍÅOÖ’ P`«‡*Ï˝#O á⁄O^Œ@O [~°QÆ=K«∞Û.
J\˜ì P`«‡*Ï˝#O „Hõ=∞OQÍ ã¨=∞ã¨Î HõÅÊ#Å∂, ã¨~°fi Pâ◊Å∞ JkèQÆq∞Oz#^≥· „ѨHÍtOK«QÆÅ^Œ∞.
J\˜ì ã≤÷uÖ’ „áê}K«Å#=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ xâ◊ÛÅ=∞QÆ∞K«∞#flk.
10. ^蕺#=Ú - D z`«Î=Ú#∞ `«# ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ z~°HÍÅO ÅQÆflOKÕã¨∂Î LO>Ë J\˜ì
JÉèϺã≤Ü«∞QÆ∞ Ü≥∂QÆ™ê^茉õΩ_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞_Õ J=Ù`å_»∞. z`«Î=Ú#∞ ÉèíQÆ=<åfl=∞
㨇~°}O =O\˜ JÉèϺ™êÅÖ’ xÜ«∞q∞OK«∞@KÕ ‰õÄ_®, J^Õq^èŒOQÍ, „Hõ=∞OQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’
Pz`«=Î Ú ã¨∞ã≤~÷ =° ∞=QÆÅ_»∞. J\˜ì P`«‡ ^蕺#=Ú KÕÜÚ« @KÕ „áê}ã¨ÊO^Œ#=Ú x~ÀkèOK«|_»∞`ÀOk.
W\˜ì PÜ«∂ LáêÜ«∞=ÚÅKÕ, JÉèϺã¨=ÚÅKÕ „áê}=Ú xÜ«∞q∞OK«|_»QÍ, ''z<凄`«
ã¨fiÉèÏ=Ù_»QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ <å Ü≥ÚHõ¯ ™êfi`«‡~°∂Ѩ"Õ∞——... Jx Z~°∞QÆ|_»QÆÅ^Œ∞.
❖
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! <å^˘Hõ z#fl ã¨O^ÕǨÏO. D qâßÅ ^Œ$â◊º=∞O`å ‰õÄ_® 'ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú—
J<Õ ^Œ~°Ê}OÖ’ „ѨuaOaOK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•! J\˜ì D „áê}∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∞O Z@∞¡
`«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_çOk? nx ~°∂Ѩ=Ú Z\˜ìk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ŠǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú Ô~O_»∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞ Hõey LO@∞#flk-
1. `åº[º (Éè∫uHõ) ǨÏ$^ŒÜ«∞O - ѨizÛù#fl=∞QÆ∞ D Éè∫uHõ ~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ QÆÅ =Hõ∆ã¨÷Å
„Ѩ^Õâ◊OÖ’ =∂O㨠Ñ≤O_» ~°∂ѨOÖ’ L#flk K«∂Kå"å? Wk `åº[º ǨÏ$^ŒÜ«∞O. ǨÏ$^ŒÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯
D qÉèÏQÆO "åã¨Î"åxH˜ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#‰õΩ LѨHõ~°}=Ú =O\˜k. Wk [_»"≥∞ÿ# â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯
XHõ J=Ü«∞="≥∞ÿ L#flk.
622
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
2. „QÍǨϺ (JÉè∫uHõ) ǨÏ$^ŒÜ«∞O - Wk *Ï˝# =∂„`«=∞QÆ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞ qÉèÏQÆO. Wk ã¨~°∞fiÅ
JO`«~°=Ú#, ÉÏǨϺ=Ú# ‰õÄ_® L#flk. HÍh ~å=∂! Wk "åã¨Î"åxH˜ |Ü«∞@QÍx ֒ѨÅQÍx
ÖË^Œx ‰õÄ_® K≥ѨÊ=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk XHõ Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷O HÍ^Œ∞ Hõ^•! Éè∫uHõO HÍxk
^ÕxH˜ ֒ѨÅ? ^ÕxH˜ |Ü«∞@? W^Õ „Ѩ^è•#=∞QÆ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞O. nxÜ«∞O^Õ [QÆ`«ÎO`å ã≤÷u <˘Ok
L#flk. Wk ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ P^è•~°O... ã¨~°fi ã¨OѨ^ŒÅ‰õÄ xÅÜ«∞O ‰õÄ_®.
D ǨÏ$^ŒÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú Uq∞@O\Ï"å?... ^•x ~°∂Ѩ=Ú Zé∞Hõ (Awareness)
(ÖËHõ) *Ï˝#=Ú (Knowledge Absolute) (ÖËHõ) ã¨Oq`«∞Î. <Õ#∞ =∞# ã¨O"å^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™œÅÉèíº=Ú
H˘~°‰õΩ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#∞ Ô~O_»∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤ K≥áêÊ#∞. J~Ú`Õ, [_»=Ú... tÖÏã¨^Œ$â◊=Ú...
=∂Oã¨Ñ≤O_»=Ú J~Ú# `åº[º (Éè∫uHõ) ǨÏ$^ŒÜ«∞O "åã¨Î="≥∞ÿ# ǨÏ$^ŒÜ«∞O HÍ^Œx, „QÍǨϺ
ǨÏ$^ŒÜ«∞O Jã¨Öˇ·# ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞h „QÆÇ≤ÏOK«∞.
"åã¨<å`åºQÆѨÓ~°fiHõOQÍ D z`«Î=Ú#∞ ã¨Oq`ü ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ â◊√^Œú – „QÍǨϺ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’xH˜
„Ѩ"ÕtOѨKÕÜ«∂e. JO`ÕQÍx, ^•xx â◊|Ìã¨Ê~å≈k WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∂ÅÖ’ J>Ëìɡ\ ˜ì ~ÀAÅ∞
[_»Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ QÆ_»Ñ¨~å^Œ∞. z`«ÎO „Ѩ|ÅOQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’... U =∂~°æ=Ú (ÖËHõ) LáêÜ«∞O
KÕ`«<≥·<å 㨈~... xÜ≥∂yOK«|_ç#ѨC_»∞ „áê} K«Å#O x~°∞^Œú=∞=Ù`«∞Ok. qq^èŒ PKå~°∞ºÅ∞,
Ö’Hõ=Ú#‰õΩ qq^èŒ=∂~åæÅ∞, `«k`«~° „Hõ=∞=ÚÅ∞ „Ѩ™êkOKå~°∞. „â◊^ŒúQÍ, ÅHõ∆ º=Ú#∞ Ziy
PK«iOz#ѨC_»∞ „áê} ã¨ÊO^Œ#=Ú x~ÀkèOK«|_»∞`ÀOk.
=∞#O ÃÑ·# K≥ѨC‰õΩ#fl PÜ«∂ Ü≥∂QÆÜ«Ú‰õΩÎÅhfl JÉèϺã¨=â◊O KÕ`«.... D ã¨O™ê~°O
`«ºlOz "≥∂Hõ∆O ã¨=Úáêi˚OKåÅ#∞‰õΩ#fl ™ê^茉õΩʼnõΩ ...`«Ñ¨Ê‰õΩO_® L`«Î=∞ LáêÜ«∞=ÚÖˇ·
ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î<åfl~Ú. „áê}ÏÜ«∂=∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q JÉèϺã¨=ÚKÕ ^ŒŒ$_è»Ñ¨_»∞`«∂ "≥·~åQƺ=Ú#‰õΩ
ã¨Ç¨ÏHõiOz, `«^•Ìfi~å, "åã¨#Å∞ x~ÀkèOK«|_»`å~Ú. J\˜ì "åã¨<åx~À^èŒ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™êѶ¨Åº=ÚKÕ
D r=Ù_»∞ B#fl`«º=Ú ã¨OáêkOz 'P`«‡`«`«Î fi=Ú—#∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ_»∞.
❖
HÍÅ∞=Ö’ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î#fl h~°∞ QÆ@∞ì Hõ\ ˜ì#ѨÙ_»∞ `«# „Ѩ"åÇ¨Ï "ÕQÆ=Ú#∞ LѨã¨OǨÏiOK«∞H˘x
"≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°ÅHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞Hõ^•! =∞#O WO`«=~°‰õΩ K≥ѨC‰õΩ#fl\˜ì ''„Éèí∂=∞^茺O #∞O_ç, <åã≤HÍ
„Ѩ^Õâ◊=Ú #∞O_ç, HõO~Ѩ^Õâ◊=Ú #∞O_ç 12 JOQÆ∞à◊=ÚÅ =~°‰õΩ QÆÅ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ z`«Î=Ú#∞
ã¨∞ã≤~÷ O° KÕÜ∞« @O—— (MËKs« =Ú„^Œ) J<Õ JÉèϺã¨O KÕ`« =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ѨiѨiq^è`Œ fi« O LѨâq◊ ∞ã¨∞OÎ k.
„áê}=ÚÅ x~°O`«~° ã¨OK«Å#=Ú â◊q∞ã¨∞ÎOk. J\Ï¡ˆQ <åÅ∞Hõ Ü≥ÚHõ¯ z=iÉèÏQÆO`À `åÅ∞=Ù
(^Œ=_») #O^Œ∞ „"ÕÖÏ_ç LO_Õ H˘O_»<åÅ∞Hõ#∞ ѨÅ∞=∂~°∞¡ ã¨Ê $tOK«@O JÉèíºã≤OK«_»O KÕ`« ‰õÄ_®
`«fii`«QÆuÖ’ „áê}ã¨OK«Å#OÃÑ· P ™ê^茉õΩ#‰õΩ Jnè#`«fiO Åaè™ÈÎOk.
J~Ú`Õ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O JO^ŒiH© QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. PÜ«∂ Ü≥∂QÍÉèϺ™êÅhfl
JOu=∞ „ѨÜ≥∂[#=∞QÆ∞ ''JYO_» – J„Ѩ"Õ∞Ü«∂#∞Éèí∂u—— J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ "≥∂Hõ∆ ã≤÷ux
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 623
„Ѩ™êkOK«∞@‰õΩ =ÚO^Œ∞ H˘xfl qHõÅÊ=ÚÅ∞ U~°Ê_Õ J=HÍâ◊O L#flk. ™ê^茉õΩ_»∞ xëê¯=Ú_≥·
LO>Ë qHõÅÊ=ÚÅhfl "å@O`«@"Õ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. ''Ѩ~°=∞ LѨâ◊=∞#=Ú—— J<Õ Ñ¶¨Å=Ú#∞ ^Œ$â◊º
q+¨Ü«∞Ѷ¨ÖÏã¨H˜Î ÖËx ™ê^茉õΩ#‰õΩ `«fii`«QÆux HõÅ∞QÆKÕ™êÎ~Ú. J~Ú`Õ „áê}Ü≥∂QÍÉèϺã¨
qkèq^è•#=ÚÅ#∞ QÆ∞~°∞=ÚY`«ó Ziy JÉèíºã≤OK«=Åã≤#^Œx <å q#flѨO.
❖
JÉèϺã¨=Ú KÕ`«<Õ =∂#=Ù_»∞ â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞_≥· P`å‡~å=Ú_»∞QÍ q~ålÅ¡QÆÅ_»∞. H˘OK≥O
„â◊^Œú, Ѩ@∞ì^ŒÅ HõeyÜ«ÚO_ç ™ê^èŒ# KÕ¿ãÎ JO`«óHõ~°}=Ú#O^Œ∞ ã¨∞d HÍQÆÅ_»∞.
JÉèϺã¨=Ú#‰õΩ q∞Oz# QÆ∞~°∞=Ù, q∞„`«∞_»∞, LáêÜ«∞O, =∂~°æO "Õˆ~ LO_»=Ù. JÉèϺã¨=ÚKÕ
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ „áê}ã¨ÊO^Œ#=Ú ã¨#flyÅ∞¡`«∞Ok. =∞#ã¨∞û âßOu á⁄O^Œ∞`«∞Ok. =∞#ã¨∞û âßOu¿ãÎ
x~åfi}Ѩ^Œ=Ú ÖËHõ „|ǨχѨ^Œ=Ú, ÖËHõ "≥∂Hõ∆=Ú âı+≤OK«QÆÅ^Œ∞.
„áê}ã¨ÊO^Œ#"Õ∞ =∞#ã¨∞û. =∞#ã¨∞û =Å¡<Õ D ã¨O™ê~°„Éèí=∞ JO`å HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. HÍ|\˜ì
„áê}ã¨ÊO^Œ#=Ú LѨâq◊ ∞¿ãÎ ã¨O™ê~° ^Œ∞óY=Ú `«#‰õΩ `å#∞QÍ #tOK«∞K«∞#flk. JѨC_»∞ „|Ǩχ=Ú
#O^Œ∞ HõÅÊ<åÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ LO@∞#fl =∞#ã¨∞û, |∞kú, z`«ÎO, JǨÏOHÍ~°O, ^ÕǨÏO, „áê~°|úO, |O^èŒO,
"≥∂Hõ∆O— "≥Ú^ŒÅ∞QÍ "åHõû=Ú^•Ü«∞=∞O`å x=$uÎ K≥O^Œ∞`«∞Ok. „|ǨχѨ^Œ"Õ∞ âı+≤ã¨∞ÎOk.
Ü«∞„`«ã¨~°fi"£∞, Ü«∞`«óã¨~°fi"£∞, Ü«∞`üã¨~°fi"£∞, ã¨~°fi`«â◊ÛÜ«∞`ü I
Ü«∞„`« <Õ-^Œ"£∞, Ü«∞`À <Õ-^Œ"£∞, Ü«∞<Õfl-^Œ"£∞, <Õ^Œ$â◊O [QÆ`ü II
D [QÆ`∞« QÎ Í QÀK«iOKÕ^OŒ `å ZO^Œ∞Ö’ LO_ç L#flk? ^Õx #∞O_ç W^ŒO`å Pq~°ƒqù ™ÈÎOk?
Uk JO`«\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk? D ã¨~°fi=Ú ã¨fi`«óQÍ U^≥· L#flk? HÍh...
ZO^Œ∞Ö’ [QÆ`«∞Î J#|_Õ^Õn LO_»*ÏÅ^Œ∞? ^Õx#∞O_ç =∞~˘Hõ>Ën Pq~°ƒùqOK«*ÏÅ^Œ∞?
^Õx ~°∂Ѩ"≥∞ÿ`Õ D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞Î, WO^Œe U =ã¨∞Î=Ó HÍ^Œ∞? U JOâ◊OÖ’#∂ ^ÕxH˜ Wk
™ê=∞º=Ú (comparison)HÍ^Œ∞?
J\˜ì x`«º#∂`«# JHõà◊OHõ J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ „|Ǩχ=Ú, ™ê^茉õΩxH˜ XHÍ<˘Hõ^Œâ◊Ö’ J#∞Éèí==∞
=Ù`«∞Ok. D Hõ#|_Õ [QÆ`«∞Î <åâ◊=O`«=¸, qHõÅÊ=∞Ü«∞=¸ Hõ^•! WHõ¯_» x~°∞æ}Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ
ã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ#^Õk Åaèã¨∞ÎOk? JO^Œ∞ˆH... U ^Œ$ëêìO`«"≥∞ÿ<å „|Ǩχ=Ú#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ `≥eÜ«∞*ˇÑ¨Ê
QÆõÅ^•?... ÖË^Œ∞. ™ê^èŒ# Ü≥ÚHõ¯ ѨiѨHõfiã≤÷uÖ’ D r=Ù_»∞ J#|_Õ z„^Œ∂Ѩ=Ú... ''QÍOK«∞"å_»∞,
QÍOK«|_»∞K«∞#flk, QÍOK«∞@—— J#∞ „uѨÙ\˜`À ã¨Ç¨ ã¨~°fi~°∂Ѩ~°™êk ÉÏǨϺ=$`«∞ÎʼnõÄ
™êH˜∆~°∂Ѩ`«fi=Ú J#∞ÉèíqOK« QÆÅ^Œ∞. <å@Hõ=Ú K«∂ã¨∞Î#fl ~åAQÍ~°∞ ~°OQÆã¨÷ÅOÃÑ· „Ѩ"ÕtOz
áê„`«^è•~°∞Å ~°™ê"Õâ◊OÖ’ *’HõºO HõeyOK«∞H˘#@O ZO`« ~°™êÉèÏã¨ÜÕ∞ QÆ^•! Ü≥∂y `«# ™êH˜∆
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ziy# `«~°∞"å`« D [QÆ`«∞Î J<Õ HõÅÊ#`À `å^•`«‡ºO K≥Ok ~°™êÉèÏ㨠á⁄O^Œ_»∞.
J`«_»∞ ã¨~°fi^• ™êH˜∆ ~°∂Ѩ=Ú<Õ LO\Ï_»∞.
J\˜ì z„^Œ∂Ѩ"Õ∞ `Õ*’=O`«=ÚÖˇ·# Jxfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ HõO>ˉõÄ_® „ѨHÍâ◊=O`«"≥∞ÿ#k.
624
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D HÍ=∞=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨~°fi JÉèíºO`«~° =$`«∞ÎÅ#∂ „ѨHÍtOѨ*Ëã¨∞Î#flk J^Õ! 'K≥·`«#º=Ú—
J<Õ =∞Ǩ=$Hõ∆=Ú #∞O_ç qq^èŒ ~°ã¨Ü«ÚHõÎ=ÚÅQÆ∞ D [QÆ„^Œ∂ѨѶ¨Å=ÚÅ∞ x~°O`«~°O L`«Ê#fl"≥∞ÿ
#tã¨∞Î<åfl~Ú. U =∞Ǩ=∞u J~Ú`Õ D ã¨~°fiã‘=∞=ÚʼnõΩ P=Å L#fl\˜ì P „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞
P=ÅOaOz LO\Ï_À... nè~∞° _»∞, „|ǨχA˝_∞» JQÆ∞ P`«xx 'r=#∞‡‰õΩ_Î ∞» — Jx =∞#O Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åflO.
J\˜ì r=#∞‡‰õΩÎ#‰õΩ ã¨~°fiÉè’QÍaèÖÏ+¨Å∞ #tOzáÈ`å~Ú. Ç≤Ï`« – JÇ≤Ï`« HõÅÊ#O`å LѨâ◊q∞Oz
áÈ`«∞Ok. P`«_çHõ Z\˜ì =º=Ǩ~°=Ú#O^Œ∞#∂ ǨÏ~°¬=ÚQÍx, â’Hõ=ÚQÍx á⁄O^Œ_»∞.
P`«_Õ =ÚHõÎ =∂#ã¨∞_»∞. P`«_Õ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=Ú_»∞.
❖❖❖
10. *Ï˝# =∂~°æO
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! ''Ü≥∂QÆÜ«ÚHõÎã≤÷u—— á⁄O^Œ\ÏxH˜QÍ#∞ z`«Î=Ú#∞ #tOѨ*ËÜ«∂e Hõ^•!
J\˜ì z`«<Î åâ◊#=Ú#ÔH· LáêÜ«∞=∞QÆ∞ '„áê}x~À^èOŒ — QÆ∞iOz K≥áêÊ~°∞. J\Ï¡Qˆ =∞~˘Hõ LáêÜ«∞"≥∞#ÿ \˜ì
'ã¨=∞ºH±*Ï˝# ã¨=Úáê~°˚#O— QÆ∞iOz ‰õÄ_® K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, J™ê^è•~°}∞_»∞ JQÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡ XHõ¯_Õ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞
HõÅ_»∞. P`«xH˜ J#ºOQÍ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞—— ....J#∞ U =∞ǨÏ`«Î~° xâ◊ÛÜ«∞O L#fl^À... J^•Ìx<Õ
qA˝Å∞ 'ã¨=∞ºH± *Ï˝#O— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J\˜ì ã¨=∞ºH± *Ï˝x, ''‰õΩO_»Åhfl =∞\˜ìÜÕ∞. =¢ã¨Î=ÚÅhfl
^Œ∂kÜÕ∞. r=ÙÅhfl P`«‡ÜÕ∞—— J#∞ ÉèÏ=# Hõey LO\Ï_»∞.
q∞^䕺*Ï˝#=ÚKÕ [<å‡^Œ∞Åhfl HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. q∞^䕺 *Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ Hõ^•, ÉÏ@Ü«∞O^Œ∞
"≥∞eHõÅ∞ uiyѨ_çÜ«Ú#fl „`å_»∞#∞ K«∂z 'Wk áê=Ú— Jx „Éèí=∞HõÅQÆ@O! ã¨=∞ºH± *Ï˝#O –
J#QÍ, ''áê=Ú J#flk <å „Éèí=∞. WHõ¯_» L#flk „`å_Õ—— Jx `≥eÜ«∞=K«∞Û@ =O\˜^Õ!
ã¨OHõÖÏÊOâ◊ qx~°∞‡HõÎ"≥∞ÿ#k, q+¨Ü«∞=i˚`«"≥∞ÿ#k JQÆ∞ `«`«Î fi=Ú#‰õΩ 'ã¨Oq`«∞Η (Absolute
Existence & Knowledge)Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞. J\˜ì ã¨Oq`«∞Î `«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi„ѨHÍâ◊ ã¨fiÉèÏ=O KÕ`«
㨈~fi ã¨~°fi„`å xO_çÜ«Ú#flk. ^•xH˜ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞. J^Õ "≥∂Hõ∆ ™ê÷#=¸...
„|Ǩχ=¸ ‰õÄ_®. P ã¨Oq`«∞Î XHõ KÀ@ â◊√^Œú~°∂ѨOQÍ Z~°∞QÆ|_ç#ѨC_»∞ P ™ê÷#=Ú#∞
'Ѩ~°=∂`«‡— Jx JO@∞<åflO. Jk ã¨~°fi Ѩ^•~°÷~°∂Ѩ=∞~Ú#ѨÊ\˜H©... Jâ◊√^Œú ~°∂ѨHõÅÊ#KÕ J^Õ
'Jq^Œº—QÍ JQÆ∞K«∞#flk. ^Œ$â◊ºÑ¨iq∞`« ^Œ$+≤ì HõeyL#flѨC_»∞ Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ r"å`«‡QÍ Ñ≤Å∞=
|_»∞`ÀOk.
''ÖËHõ Jk Jq^Œº#∞ QÍOK«∞K«∞#flk!—— Jx ‰õÄ_® J#=K«∞Û... F ~å=∞K«O„^•! U^≥·`Õ
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞#fl^À J^Õ `≥eÜ«∞|_»=Åã≤#k. D Jaè„áêÜ«∂<Õfl "Õ^•O`« ѨiÉèÏ+¨Ö’ - *Ï˝#"Õ∞
*˽ܫ∞"≥∞ÿ L#flk ...ã¨Oq`ÕÎ ã¨O"Õ^Œº=Ú—— - Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 625
h=Ù P Ѩ~°=∂`«‡QÍ P~åkèOK«∞ ÅH∆ͺ~°÷=Ú U"≥∞ÿ L#flk?... h "åã¨Î= â◊√^Œú~°∂Ѩ"Õ∞!
JkÜÕ∞ ã¨~°fi^ÕǨïÅ Ü≥ÚHõ¯ â◊√^Œú ~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_®! J#QÍ... h"Õ ã¨~°fi"≥∞ÿ, â◊√^Œú"≥∞ÿ, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ,
JYO_»"≥∞ÿ, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞"≥∞ÿ... ã¨fi`«óQÍ Ñ¨~°=∂`«‡"Õ J~Ú L<åfl=Ù.
''<Õ#∞ ^ÕǨÏ=ÚKÕ, „Ѩ^Õâ◊=ÚKÕ, HÍÅ=ÚKÕ |^Œ∞ú_»#∞—— J#∞ ÉèÏ=# Hõey L#fl ã¨Oq`«∞Î#∞
''r=Ù_»∞—— J#∞ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åflO. ã¨Oq`«∞Î "å\˜H˜ Jf`«"∞≥ #ÿ ÉèÏ==Ú#∞ ã‘fiHõiOzÜ«Ú#flѨC_»∞,
J\˜ì ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã≤u÷ x ''t==Ú, "≥∂Hõ=∆ Ú—— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ âߢãÜ Î‘ ∞« <å=∞=ÚÅ`À K≥ÑC¨ ‰õΩO@∞<åflO.
r=Ù_»∞ =ºH˜ÎQÆ`«"≥∞ÿ# qâı+¨=ÚÅ ^Œ$ëêì º K«∂¿ãÎ, „Éèí=∞Ü«Ú`«∞_ÕQÍx, ''"åã¨Î=ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— (x[O)
HÍ^Œ∞. D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ t=ã¨fi~°∂ѨO ã¨~°fi^• "åã¨Î="≥∞ÿ "≥Å∞Q˘O^Œ∞`ÀOk.
❖
Hõ#∞Hõ ~å=∂! ã¨Oq`«∞Î... ã¨O"Õ^Œº=Ú† *Ï˝#=Ú... *˽ܫ∞=Ú† `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl"å_»∞...
`≥eÜ«∞|_»∞K«∞#flk - W=hfl XˆH J~°÷O HõeyÜ«Ú<åfl~Ú.
D Jxfl ^ŒfiO^Œfi=ÚÅ=∞^蕺 ^≥· fi`« HõÅÊ#ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. J*Ï˝#=â◊O KÕ`«<Õ P`«‡ `«##∞ `å#∞
[QÆ„^Œ∂ѨOQÍ ã¨OK«Ü«∞"≥Ú#~°∞ÛH˘#∞K«∞#flk. Uk U"≥∞ÿ<å HÍ=K«∞Û.... P`«‡‰õΩ J#º"≥∞ÿ#^ŒO@∂
ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞.
D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’ Hõ#|_Õ^ŒO`å ã¨`«º=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ J~ÚL#flk. ''D [QÆ`«ÎO`å
P`«‡ÜÕ∞——... J<Õ xâ◊ÛÜ«∞O h Ü«∞O^Œ∞ ã≤~÷ Ñ° _¨ Oç ^•, WHõ h‰õΩ Ñ¨Ó~°‚ HÍ=∞`«fi=Ú ã≤kãú ∞¨ OÎ k. ã¨~fi° =¸
P`«‡QÍ ^Œi≈OK« |_»∞K«∞#flѨC_»∞ WHõ ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞ ZHõ¯_»∞O\Ï~Ú? ÉO^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ „Ѩã¨H˜Î
ZHõ¯_»?... Z=iH˜?
N~å=Ú_»∞ : =∞i âߢã¨Î=ÚÅ∞ |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•....?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬: =Ú=Ú‰õΩ∆ q*Ï˝#O q™êÎiOѨ*Ü Ë ∞« \ÏxH˜ =∂„`«"∞Õ âߢã=Ψ ÚÅ∞ '|O^è"Œ ∂≥ Hõ=∆ ÚÅ∞—
J<Õ Hõ^äŒ#=Ú#∞ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~Ú. WO`«H© D r=ÙÅ∞ P`«‡ J#∞ U "ÕÔ~·# ^•xÔH· "Õz=ÙO_®Ö’
K≥ÑC¨ ?... Hõ#∞Hõ WѨÊ\˜H˜ ÅaèOK«x^Õ^À JѨC_»∞ ÅaèOKåe - J#∞ L^ÕfiQÆO J#∞z`«"∞Õ J=Ù`«∞Ok.
P`«‡ ÅaèOz LO_»x^≥ѨC_»∞? P`«‡ã¨fi~°∂ѨO HÍx^Õk.
❖
'z`«Î=Ú— J#|_Õk P`«‡‰õΩ J#ºOQÍ Un ZHõ¯_® LO_»*ÏÅ^Œ∞. „|Ǩχ"Õ∞ ã¨~°fi^• D
^Œ$â◊º=Ú ~°∂Ѩ=Ú# â’aè™ÈÎOk. D [QÆ`OΫ `å z^•HÍâ◊"∞Õ . |O^è"Œ ∂≥ Hõ=∆ ÚÅ „¿ÑÖÏѨ# =º~°"÷ ∞≥ #ÿ ^Õ
ã¨∞=∂! =∞ǨÏ`«∞ΉõΩ ‰õÄ_® =∞ǨÏ`«∞Î J~Ú#\˜ì „|Ǩχ"Õ∞ 'qâßÅ=Ú... q™êÎ~°=Ú— J~Ú# D
^Œ$â◊º=Ú ~°∂Ѩ=Ú# L#flk.
JO^Œ∞KÕ`« F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! q∂ ~°O`å '^≥· fi`«=Ú— J<Õ ÉèÏ=##∞ q∂Ü«∞O^Œ∞ ~°Ç≤Ï`«O
KÕÜ«∞O_ç. Ü«∞`«fljÅ∞Ô~·, J\˜ì Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõ „â◊^ŒúKÕ ''P`«‡ J#QÍ <Õ<Õ—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ ã¨∞ã≤÷~°
Ѩ~°K«∞HÀO_ç. P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÅ∞ HõO_ç.
❖
626
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~å=∂! Hõ>ˇì, tÅ, =¢ã¨Î=Ú, ^ÕǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ^•~å÷Åhfl "åã¨Î"åxH˜ 'â◊H˜Î— Ü≥ÚHõ¯
qq^èŒ `«`«Î fi=ÚÖË Hõ^•! ''Jkèëêª#=∞QÆ∞ ã¨<凄`« ^Œ$+≤ì——`À K«Hõ¯QÍ qKåi¿ãÎ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ ÖËâ◊"≥∞ÿ#
ÉèË^ŒO HõxÑ≤OK«^Œ∞. "åã¨Î=O Wk J~Ú LO_»QÍ, WHõ h=Ù ^Õx H˘~°‰õΩ ã¨OHõÖ’Ê#∞‡Y∞_»=Ù
J=ÙK«∞<åfl"À K≥ѨC? h=Ù ^Õxx '=ã¨∞Î=Ù—QÍ K«∂ã¨∞Î<åfl"À... Jk `«# Ü≥ÚHõ¯ P^ŒºO`«=ÚÅO^Œ∞
<åâ◊#=Ú ÖËx^Õ J~Ú L#flk.
=ã¨∞Î=Ù Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= `«`«Î fi=Ú#‰õΩ L`«ÊuÎ, q<åâ◊#=ÚÅ∞ ÖË=Ù. "å\˜ P^ŒºO`«=ÚÅ
ã¨fi~°∂ѨO P`«‡ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ h=Ù xtÛO`«QÍ P`«‡=∞Ü«Ú_»"≥· LO_»∞=Ú.
™ê÷=~°[OQÆ=∂`«‡Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ`«ÎO`å Ѩ~°„|Ǩχ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊"Õ∞ J~Ú LO_»QÍ
WHõ WO^Œ∞ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÖˇK«@? HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù ã¨O`åѨO á⁄O^Œ=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. XˆH
[ÅO z„`« qz„`« `«~°OQÆ=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# ã¨∞Êùi™ÈÎOk Hõ^•! P`«‡ÜÕ∞ D ^≥· fi`å^≥· fi`«=ÚÅ∞QÍ
L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∂ ã¨=¸Ç¨ÏOQÍ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. `«`Ϋ fi=Ú `≥eã≤#"åxx D q+¨Ü∞« Éè’QÆ=ÚÅ∞ U=∂„`«O
`åHõ<≥·<åÖË=Ù. |OkèOK«ÖË=Ù. Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ Ѩ~°fi`«=Ú#∞ K«eOѨ*ËÜ«∞QÆÅ"å? =∞ǨÏ`«Î~°=∞QÆ∞
P`«‡#∞ QÆ∞iOz# qKå~°} ã¨Å∞ÊK«∞#fl\˜ì *Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ =∞#ã¨∞û#∞ D `«∞K«Ûù„áêѨOzHõ WO„kÜ«∞
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ U=∂„`«O d#flO KÕÜ«∞ÖË=Ù. J~Ú`Õ, JÅÊ[ÅO QÆÅ `«\ÏHõOÖ’ H˘OQÆÅ∞
KÕѨÅ#∞ ѨÙ@∞‰õΩ¯# „q∞Oy"Õã¨∞Î#fl@∞¡, JÅÊqKå~°}`À ‰õÄ_ç# Pâ◊Å`À xO_ç# =∞#ã¨∞û QÆÅ
=¸_è»r=Ùx ^Œ∞óY=ÚÅ∞ =zÛ x~°O`«~°O „q∞Oy"Õã¨∞Î<åfl~Ú.
❖
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! ''W^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞! Jq^Œº J#|_Õ^•xH˜ ã¨fiÜ«∞O „ѨÉÏè =O (Independent
Existence) ÖË^Œ∞—— J#∞ ^Œ$+≤ìx JÉèϺã¨O KÕ~Ú. JѨC_»∞ Ѩiâ◊√^Œú=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡QÍ âı+≤™êÎ=Ù.
P`å‡~å=Ú_»"≥· q~ålÅ∞¡`å=Ù. qq^èŒ [ÖÏâ◊Ü«∞=ÚÅÖ’x `«~°OQÆ=ÚÅ∞, ¿Ñ¶#=Ú (#∞~°∞QÆ∞)
|∞^Œ∞ƒ^Œ=ÚÅ∞ (|∞_»QÆÅ∞) [Å=Ú#‰õΩ "Õ~°∞ "Õ~°∞ HÍ#>Ë¡... qq^èŒ HõÅÊ#Åxfl\˜Ö’ P`«‡ HÍHõ
=∞ˆ~n ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. ã¨~°fi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ, L`«Î"≥∂`«Î=∞ qKå~°} KÕã≤ D q+¨Ü«∞O K«Hõ¯QÍ
„QÆÇ≤ÏOK«∞. D ã¨~°fi Láê^èŒ∞ÅO^Œ∞ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∞#fl '<Õ#∞... <Õ#∞— J#∞ ã¨Oq`«∞Î`À ã¨Ç¨...
WHõ¯_® – JHõ¯_® – ZHõ¯_® Jxfl "Õà◊ÖÏ P`«‡ÜÕ∞ L#flk.
P`«‡‰õΩ J#ºOQÍ ''<Õ#∞—— J<Õk ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ... <Õ#∞ P`«‡<Õ.
D =∂„`«O „QÆÇ≤ÏOK«@OÖ’ Hõ+¨ì"Õ∞=Ú#flk K≥ѨC? ''P ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ "Õ~°∞QÍ =∞Ô~Hõ¯_À
<Õ#∞ L<åfl#∞—— – J#∞ ÉèÏ=# KÕ`«<Õ ã¨~°fi J#~°÷=ÚÅ∂ =zÛ Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú. ''P`«‡ `«Ñ≤Ê`Õ
=∞iOÔHHõ¯_® Un LO_»^Œ∞—— ...J#∞ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞=ÚKÕ ã¨~°fi J#~°÷=ÚÅ∂ `˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`«... ã¨=∞ºH± P`«‡^Œi≈q Hõ=Ú‡. JѨC_»∞... =∞#ã¨∞û‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl ã¨~°fi|O^èŒ=ÚÅ
#∞O_ô q=Ú‰õΩÎ_»"Ò`å=Ù.
q=Ú‰õΩÎ_»"≥· WHõ P `«~°∞"å`« =ÚO^Œ∞ÖÏQÍ<Õ Uk Z@∞¡ Lz`«"≥∂, qkè q^è•#"≥∂ J>Ë¡
=º=ǨÏiã¨∂Î LO_»∞. WHõ hKÕ KÕÜ«∞|_Õ^Õn x#∞fl ã¨Ê $tOK«*ÏÅ^Œ∞. h =∞#ã¨∞û Ǩx=$^Œ∞úÅ#∞
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 627
JkèQÆq∞OK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì x`«º – ã¨`«º – JYO_» – J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ – ã¨~°fiQÆ`« P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥·
K≥<˘flO^Œ∞K«∞#flѨC_»∞ h=Ù ã¨~°∞fiʼnõÄ #=∞™ê¯~°Ü≥∂QÆ∞º_»"Ò`å=Ù.
W\˜ì J=QÍǨÏ<åѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=ã≤÷ux ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘#∞@ÜÕ∞ '*Ï˝#=∂~°æ=Ú— J#∞
¿Ñ~°∞`À âߢã¨ÎA˝Å∞ =∞#‰õΩ „Ѩuáêkã¨∞Î<åfl~°∞.
❖❖❖
11. ^Œ$â◊º – ^Œ~°≈# ã¨O|O^è•f`«`«fiO
N=ã≤+ª̈ =∞ǨÏi¬: F ~å=∞K«O„^•! h Ü≥ÚHõ¯ ''ã¨=∞ºH± *Ï˝#=∂~°Oæ —— ã¨∞QÆ=∞O HÍ=\ÏxH˜ LѨHiõ OK«
QÆÅ XHÍ<˘Hõ qKå~°}#∞ JOk™êÎ#∞. nx ã¨Ç¨Ü«∞O`À D Éè’QÆ=ÚÅ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ L#flѨC_»∞
‰õÄ_® "å\˜ H˘~°ÔH· „Ñ‘u Q˘#=Åã≤# JQÆ`«ºO ÖË<ÕÖË^Œx „â’`«Å∞ QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞.
❖
Z_»∞¡ |O_çx ÖÏQÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ P |O_çÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOKÕk
Z_®¡?... HÍ^Œ∞. P |O_ç Ü«∞[=∂x Hõ^•! J\Ï¡ˆQ... D <Õ„`«=ÚÅ∞ ˆH=ÅO ~°∂áêxfl K«∂™êÎ~Ú.
HÍh P ~°∂Ѩ=Ú =Å# HõeˆQ ã¨∞YO, ^Œ∞óYO, Pâ◊Û~°ºO "≥Ú^ŒÖˇ·#q J#∞ÉèíqOKÕk <Õ„`«=ÚÅ∞
HÍ=Ù. <Õ„`«=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz# ã¨Oq`«ûfi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D r=Ù_Õ ã¨~°fiO J#∞ÉèíqOK«∞"å_»∞ ã¨∞=∂!
WHõ¯_» =∞#O XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl#∞ qKåiOKåe. <Õ„`ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞
ÅQÆfl=∞~Ú#ѨC_»∞ P`«‡‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ H∆ÀÉèíHõÅ∞QÆ∞`ÀOk? `«# QÍ_ç^Œ QÆ∞O@Ö’ Ѩ_ç#O`« =∂„`å#
KåHõe kQÆ∞Å∞QÍ K«uH˜ÅѨ_ç ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_®? ÉÏ@Ö’x |∞~°^Œ áê^•Å‰õΩ JO\˜#ѨC_»∞ ''Uq∞~å
^Õ=Ú_®!—— J#∞‰õΩx =∞#O T~°∞‰õΩO@∞<åfl=∂? HÍà◊√§ â◊√„ÉèíOQÍ Hõ_»∞‰õΩ¯O@∞<åflO. <Õ„`«O XHõ
LѨHõ~°}=Ú. WHõ ^Œ$â◊º=Ú J\˜ì LѨÜ≥∂QÆ=ÚÅÖ’x XHÍ<˘Hõ 'ã¨O^Œ~°ƒù=Ú—. JO^Œ∞KÕ`« D
r=ÙÅ∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ ã¨^Œ=QÍǨÏ#`À, ã¨iJ~Ú# =∂~°æOÖ’ xÜ«∞q∞Oz LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ=@"Õ∞
qxÜ≥∂QÆO. JkÜÕ∞ 'Ü≥∂QÆO—. JO^Œ∞KÕ`« D <Õ„`åk WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ ã¨i J~Ú# ã¨=∂Kå~°O
*’_çOz PÃÑ· PÜ«∂ „Hõ=∞=ÚÅO^Œ∞ LѨÜ≥∂yOK«_»O J`«º=ã¨~°O. J\˜ì ã¨OÉ’^èŒ##∞ *Ï˝#∞Å∞
Z@∞¡ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~À K≥ѨÙ`å#∞.... q#∞.
❖
F <å <Õ„`«=ÚÖÏ~å! q∂~°∞ 'ZO`« ÉÏQÆ∞!— - Jx J#∞‰õΩO@∂ D ¢ã‘Î "≥Ú^ŒÖˇ·# PÜ«∂
JO^ŒOQÍ HõxÑ≤OKÕ q+¨Ü«∂ÅÖ’ |∞~°^ŒÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞¡ z‰õΩ¯HÀHõO_ç. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? U"Õq
'JO^ŒOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú— Jx ÉèÏqOz, „â◊q∞Oz q∂~°∞ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`«∞<åfl~À... J=hfl
‰õÄ_® H˘kÌ Hõ∆}ÏÅÖ’ f„="≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞ K≥O^ŒÉ’`«∞<åfl~Ú. ÃÑ·QÍ q∞=Ú‡Å<Õ #tOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
JO`«óã≤÷`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl z^•`«‡ÜÕ∞ |Ü«∞@ ‰õÄ_® PÜ«∂ ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∂ „ѨHÍtOK«∞
K« ∞ #flk. JO`« ó ã≤ ÷ ` « " ≥ ∞ ÿ Ü« Ú O_Õ ''J#fl=∞Ü« ∞ –„áê}=∞Ü« ∞ –=∞<À=∞Ü« ∞ –q*Ï˝ # =∞Ü« ∞ –
628
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
P#O^Œ=∞Ü«∞=ÚÅ∞—— J#|_Õ Ñ¨OK«HÀâ◊=ÚÅ∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊=ÚKÕ ã≤÷u á⁄Ok LO@∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« Jq ''P`«‡‰õΩ Jaè#fl=ÚÅ∞—— J~Ú, J#∞QÆq∞OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. fHõ∆ ‚ |∞kúQÆÅ „áêA˝_»∞
`«# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÖ’ JkèHõ ÉèÏQÆO P`«‡ ã¨O|O^èŒ=ÚÅQÆ∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅÖ’ WO„kÜ«∞,
=∞#ã¨∞ûÅ#∞ xÜ«∞q∞Oz LOK«∞`å_»∞. WHõ Ü«∞^ä•„áêѨ=Î ÚÖˇ#· Ѩ^•~å÷#∞Éè=í =Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
„H˜Ü«∞ÅÜ«∞O^Œ∞ ''L^•ã‘#`«fi=Ú—— =Ç≤ÏOz x~°fiiÎã¨∂Î LO\Ï_»∞. JO`ÕQÍx, =¸_è»∞x =Öˇ D
~°∂Ѩ <å=∞=ÚÅ |∞~°^ŒÖ’ `å^Œ`«‡ºO á⁄O^Œ_»∞. D ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl L`«ÊuÎ, q<åâ◊#O
Hõey L#fl"ÕH^õ •! ÃÑQ· Í, W=hfl ‰õÄ_® JqKå~°} KÕ`<« Õ ÃÑH· ˜ ~°=∞}©Ü∞« OQÍ Hõ#|_ç PHõi¬ã∞¨ <Î åfl~Ú.
q∞^䌺ܫ∞QÆ∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOz =∞$`«∞º=ÚYOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«=Åã≤# JQÆ`«ºO Uq∞Ѩ\ ˜ìOk?
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! P Ѩ~°=∂`«‡ ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∂ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«Ú@ Ü«∞O^Œ∞
Ju ã¨=∞~°∞÷_≥· LO@∞<åfl_»∞. J~Ú<å ‰õÄ_®, D ~°∂áêk q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ L^•ã‘#∞_≥· ™êH˜∆
ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO@∞<åfl_»∞. HÍ|\˜ì q∂~°∞ ‰õÄ_® D ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡ ™êH˜=∆ Öˇ LO_»O_ç. ã¨^㌠„¨ ^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞
P`«‡<Õ gH˜∆ã¨∂Î LO_»O_ç. JO`ÕQÍx P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#@∞¡ ÉèÏ=#KÕã≤ x~°∞ѨÜ≥∂QÆ"≥∞ÿ# ã¨O`åѨ=∞O`å
áÈQÆ∞KÕã∞¨ HÀO_ç. WHõ¯_» `å~°ãѨ _¨ ∞» K«∞#fl ''ÉèÏ~°º, Éè~í ,ΰ ‰õΩ=∂~°∞Å∞, q∞„`«∞Å∞, Jq∞„`«∞Å∞, S#"å~°∞,
HÍx"å~°∞—— - "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°O`å 'W^ŒO`å P`«‡ÜÕ∞— J#∞ ^Œ$+≤ìx ^Œ$_è»OQÍ Hõey LO_»O_ç. PÃÑ·
WHõ Uq∞ K«∂_®Å#∞‰õΩO>Ë Jk K«∂_»O_ç. „Éèí=∞=∂„`«O á⁄O^ŒHõO_ç.
<Õ„`å^Œ∞Å∞ ¿ãHõiOKÕ ^Œ$â◊º=Ú „QÆÇ≤Ïã¨∞Î#fl F z`«Î=∂! #n[ÅOÖ’x `«~°OQÆ=Ú Ü≥ÚHõ¯
PHÍ~°O ZO`« Jx`«ºO? D ''*Ïu – =ã¨∞Î – „Ѩ^Õâ◊ – ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅ——... ã¨O|O^è•Åhfl JO`Õ
Jx`«ºO. PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ "Õ∞Ѷ¨∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ PHÍ~°O ÖÏQÍ q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú#\˜ì D =ã¨∞Î
ã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ PQÆ=∞#, x¢+¨¯=∞}=ÚÅÖ’ ÖÏÉèÏÖÏÉèí=ÚÖËq∞ LO\Ï~Ú? Hõ#∞Hõ h=Ù
„ѨâßO`«OQÍ â◊q∞Oz LO_»∞.
J^ŒÌOÖ’ „ѨuaO|OÖÏQÍ, „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ[ÅOÖ’ #tOK«É’ÜÕ∞ KÕѨÖÏQÍ z`«Î=Ú#O^Œ∞
D [QÆ`«∞Î ã¨∞Êùi™ÈÎOk. =∞^茺֒ „Éèí=∞ÖÏQÍ U~°Ê_ç, ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ L`«ÊuÎ KÕ™ÈÎOk.
D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl ã¨∂~°º „ѨHÍâ◊O P„â◊~ÚOK«∞@KÕ`«#∂, Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK«∞@
KÕ`« ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊=¸ =ºHõ=Î ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. D q^èOŒ QÍ P^è•~° P^èÜ Õ ∞« =ÚÅ∞ [_»"∞≥ ÿ ã¨∞Êùiã¨∞<Î åfl~Ú.
WHõ J\˜ì ã¨=∂"Õâ◊=Ú K«∂z r=Ù_»∞ ''JO`« JO^ŒOQÍ L#flk!—— Jx J#∞‰õΩO@∂ „ÉèÏOuH˜ Ö’<≥·
xëê¯~°}OQÍ HÍ=∂^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^•e? D r=Ù#‰õΩ "åã¨Î"åxH˜ U Ѩ^•~°÷O`À#∂ Z\˜ì
ã¨O|O^èŒO ÖË<Õ ÖË^Œ∞. WHõ =º^èŒ ^ÕxH˜?
❖
1. ~°∂Ѩ=Ú, 2. <Õ„`å^Œ∞ÅKÕ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl ÉÏǨϺ Ѩ^•~°÷=ÚÅ '^Œ~°≈#O— („ѨHÍâ◊=Ú),
3. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊO ...D =¸_»∂ ‰õÄ_® XHõ ^•x`À =∞~˘Hõ^•xH˜ ã¨O|O^èŒ=Ú ÖËx
=¸_»∞ `«`«Î fi=ÚÅ∞, HÍx, z„`«O! '=ÚY=Ú, ^Œ~°Ê}=Ú—=Öˇ D =¸_»∞ Hõeã≤LO@∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ... J*Ï˝#=ÚKÕ =∂„`«"Õ∞ Jq =¸_»∂ Hõeã≤ L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 629
*Ï˝#=ÚKÕ J*Ï˝#=Ú `˘Åy#ѨC_»∞ P =¸_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ<Õ HõxÑ≤™êÎ~Ú. JѨC_®
=¸_»∂ â◊√^Œú ã¨fi~°∂ѨOQÍ, Jkèëêª#=∂„`«O (Made up of Absolute Self)QÍ âı+≤™êÎ~Ú. H˘Ü«∞º,
ÅHõ¯ Hõeã≤ L#flѨÊ\˜H© "å\˜H˜ XHõ ^•x`À =∞~˘Hõ^•xH˜ ™ê~°∂Ѩº`« -- UHõ`«fiO LO_»^Œ∞ Hõ^•!
''~°∂Ѩ=Ú – „ѨHÍâ◊=Ú – ã¨OHõÅÊ=Ú—— – D =¸_»∂ ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ KÕ`«, K«~°º
KÕ`« XHõKÀ\˜H˜ =zÛ X#QÆ∂_»∞K«∞<åfl~Ú. J*Ï˝#=Ú ã¨OHõ~∆ ÚOK«∞@KÕ =∞#ã¨∞û Å~ÚOzO^Œ#∞HÀ...
JѨC_»∞ P =¸_»∂ HõeÜ«∞*ÏÅ=Ù.
❖
â◊s~°OÖ’ Hõà◊√¡, K≥=ÙÅ∞, =Ú‰õΩ¯ <À~°∞, K«~°‡=Ú, HÍà◊√§, KÕ`«∞Å∞ qq^èŒ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞
<≥~°"Õ~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! J~Ú`Õ =∞#¿ãû Wxfl WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ PÜ«∂^èŒ~°‡=ÚÅÔH· „¿Ñˆ~Ñ≤™ÈÎOk.
J\˜ì =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ"≥·Ñ¨ÙˆH „Ñ‘u~°∂ѨOQÍ „Ѩã¨i™ÈÎOkQÍx, P`«‡#∞ Z~°∞QÆ∞@ÖË^Œ∞.
WO\˜H˜ J™œHõ~°ºO HõÅ∞QÆ*Ë¿ã =ã¨∞Î=Ù#∞ WO\˜Ö’Oz fã≤"Õ™êÎ=Ú K«∂Kå"å? Ñ≤âßK«=Ú=Öˇ
JÅÊ, ã¨fiÅÊHÍeHõ =ã¨∞Î=ÙÅ"≥·Ñ¨ÙQÍ „Ѩã¨iã¨∞Î#fl D =∞#ã¨∞û#∞ ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ `«# ^Œ∞+¨ì
=∂~°æ=Ú #∞O_ç q~°q∞OKÕ@@∞¡ KÕÜ«∂e.
F =∞#™êû! h=Ù q∞^䕺~°∂ѨOQÍ<Õ q[$Oaèã¨∞Î<åfl=Ù! HÍh ''P`«‡ WO„kÜ«∞q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
=∞##=Ú KÕÜ«Ú@——ÜÕ∞ h Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=∞x <å‰õΩ `≥eã≤áÈ~ÚOk. J#QÍ, <Õ#∞ =∞##=Ú
KÕÜ«ÚK«∞O_»@"Õ∞ h ã¨fi~°∂Ѩ=¸, LxH˜ ‰õÄ_®! WѨC_çѨC_Õ h P#∞áê#∞Å∞ `≥eã≤áÈ`«∞<åfl~Ú.
P^ŒºO`«=¸ h=Ù J㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ Hõ#∞Hõ h=Ù Éèí∂`« – =~°Î=∂#=ÚÅO^Œ∞ ‰õÄ_® =∞$`« „áêÜ«Ú_»"Õ.
ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ ^•fi~å â◊|Ì –ã¨Ê~°≈ – ~°∂Ѩ – ~°ã¨ – QÆO^è•Å∞ U~°Ê_»∞K«∞O_»QÍ, <å‰õΩ "å\˜H˜
=∞^茺 h=Ù ZHõ¯_ç#∞Oz =KåÛ=Ù? D r=Ù_»∞ x#∞fl `«#"åxQÍ, `«#O`«\ ˜"åxQÍ ZOK«∞@KÕ`«<Õ
J`«x LѨHõ~°}Ï~°÷O h=Ù |Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞<åfl=Ù. JO`ÕQÍx, "åã¨Î"åxH˜ ã¨~°fi^• Jã¨OQÆ=∞QÆ∞
K≥·`«#º=Ú#‰õΩ h=Ù ã¨O|OkèOz# ^•#=Ù U=∂„`«O HÍ<ÕHÍ=Ù.
F =∞#™êû! hÜ≥ÚHõ¯ q[$OÉèí}O <å‰õΩ H˘OK«O‰õÄ_® ã¨O`À+¨O KÕ‰õÄ~°Û@O ÖË^Œ∞. XHõ
SO„^Œ*ÏʼnõΩx =∂Ü«∞KÕ „¿Ñi`«"≥∞ÿ# ^•x=ÖË h=Ù Hõ∆}HÍÅOÖ’ L^ŒƒùqOz qq^èŒ=ÚÖˇ·#
q+¨Ü«∂Hõ$`«∞Å#∞ J=^èŒiã¨∞Î<åfl=Ù. =º~°÷OQÍ ZHõ¯_≥Hõ¯_À `«QÆ∞ÖÁ¯#∞K«∞<åfl=Ù ZO^Œ∞‰õΩ?...
㨈~! WO`«=~°‰õΩ U^≥·<å [iy LO_»h. WHõÃÑ· UO KÕÜ«∂e J<Õ q+¨Ü«∂xH˜=^•ÌO. WHõ
h=Ù LO>Ë LO_»∞. ÖË^•, `˘ÅyáÈ. <å‰õΩ=∂„`«O h`À Uq∂ ã¨O|O^èOŒ ÖË^∞Œ . q∞^䕺~°∂ѨÙ_»=QÆ∞@KÕ
h=Ù ZѨC_»∂ QÆuOz#^•x"Õ J=Ù`å=Ù. qKå~°} ^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ h‰õΩ LxH˜ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
F =∞#™êû! x`«º=∞$`«∞_®! h=Ù `«`«Î fi~°Ç≤Ï`«∞_»=Ù. [_»∞_»=Ù. „ÉèÏOu =∞Ü«Ú_»=Ù. â◊~î°∞_»=Ù
J*Ï˝#ã¨Ç≤Ï`«∞_»=Ù. J*Ï˝xH˜ =∂„`«"Õ∞ h=Ù ^Œ∞óYO HõeyOK«QÆÅ=Ù. qKå~°=O`«∞x h=Ù Uq∂
KÕÜ«∞ÖË=Ù. J*Ï˝#HÍ~°}O KÕ`«<Õ WO`«HÍÅO 'D =∞#ã¨∞û#∞ `˘ÅyOKÕk Z\Ï¡?— ...Jx <Õ#∞
=∞^äŒ#Ѩ_®¤#∞. WѨC_À... <Õ#∞ P`«‡#∞ ^Œi≈OKå#∞. P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#^Õn ZHõ¯_® LO_»*ÏÅ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ h=Ù ÖË=Ù.
630
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞ã¨Hõ pHõ\’¡ Hõ#|_ç# U"Õ"À PHõ$`«∞Åhfl nѨO "≥ÅQÆQÍ<Õ =∞@∞=∂Ü«∞ =∞ø`å~Ú
K«∂Kå"å? *Ï˝#nѨO =∂Ü«∞O^Œ∞ "≥ÅQÆ#O`« HÍÅO ~åQÆ–^Õfi+¨–"≥∂Ǩϖ„HÀ^è–Œ =∞^Œ–=∂`«û~åº^Œ∞Å
„H©h_»Å`À „Éèíq∞OѨ*Ëâß=Ù. x#∞fl KåÖÏHÍÅO x~ÀkèOK«ÖËHõáÈÜ«∂#∞. =∂ ^ÕǨÏ=ÚÅÖ’<Õ
L#fl P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ ZO`À HÍÅO Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞ KÕâß=Ù.
WHõ KåeOK«∞ h <å@HõO. J*Ï˝# Ñ≤âßK«O `˘ÅQÆQÍ D ^ÕǨÏO â◊=∞, ^Œ=∂k L`«Î=∞
QÆ∞}=ÚʼnõΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿ ã¨[˚#∞Å ã¨^ŒfiK«#=ÚÅ∞ q#∞@‰õΩ J~°›=∞QÆ∞K«∞#flk. ZO`« ã¨O`À+≤OK«
=Åã≤# q+¨Ü«∞O!
F '=∞#ã¨∞û— J<Õ ÉË`åà◊=∂! h=Ù W`«óѨÓ~°fi=¸ ÖË=Ù. WѨC_»∂ LO_»*ÏÅ=Ù. WHõ=ÚO^Œ∂
U~°Ê_»*ÏÅ=Ù. 'Jã¨`ü— ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ h=Ù WOHÍ ã≤QÆ∞æ Ѩ_»Hõ ...#=ÙfiK«∞<åfl"å? <å D QÆ$ǨÏ
^ÕǨÏO #∞O_ç ''`«$+¨‚–„HÀ^èŒ=Ú–"≥∂ǨÏ=Ú—— "≥Ú^ŒÖˇ·# h Ѩi"å~åxfl fã¨∞H˘x WHõ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞.
❖
J=∞‡Ü«∂º! 'q"ÕH=õ Ú— J<Õ =∞O„`«=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ '=∞#ã¨∞û— J<Õ ÉË`åà◊√_»∞ |Ü«∞@‰õΩ
ѨOѨ|_®¤_»∞. QÆ∞ǨÏÖ’Oz `À_ÕÅ∞#∞ "≥_»ÅQ˘\˜ì#ѨÙ_»∞ P QÆ∞Ç¨Ï ZO`« „ѨâßO`«OQÍ LO@∞Ok!
=∞#ã¨∞û ã¨OÜ«∞q∞¿ãÎ JO`«\ ˜ „ѨâßO`«`« Åaèã∞¨ OÎ k. U „áê}˜HÔ `· Õ ''<Õ#∞ D ^ÕÇϨ =∂„`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞——
...J<Õ |∞kú LO@∞O^À, P „áê}˜x 'Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°=Ú, [_»=Ú, â◊~î°~°∂Ѩ=Ú— J~Ú#\˜ì D
=∞#ã¨∞û `«# =â◊O KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. P`«xx |OkèOz `«# W+¨ìO =zÛ#@∞¡ P@ P_ç™ÈÎOk.
J~Ú`Õ P „Ѩ`åѨ=Ú, P P„â◊Ü«∞â◊H˜Î =∞#ã¨∞ûk HÍ^Œ∞. J^ŒO`å J*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ`åѨO
=∂„`«"Õ∞. ''D â◊s~°=Ú#‰õΩ Ñ¨~°=Ú, JkfifÜ«∞=Ú JQÆ∞ P`«‡â◊H˜Î<Õ <Õ#∞—— J#∞ Z~°∞Hõ QÆÅ"åx
=ÚO^Œ∞ D =∞#ã¨∞û XHõ LѨH~õ } ° O =∂„`«OQÍ LO_ç áÈ`«∞Ok. J\˜ì "åxx Jk ÉÏkèOK«*ÏÅ^Œ∞.
P`«‡ã¨O^Œi≈x D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ LxH˜ ÖË=ÚÅ∞ `«# ã¨~°fi ã¨=∞ ã¨fi~°∂ѨO #∞O_ç qѶ¨∞fl=Ú
HõeyOK« ÖË=Ù. n#=∞QÆ∞ z`«Î=Ú Ñ¨Ó~°‚=∞QÆ∞ P`«‡#∞ =â◊O KÕã¨∞HÀ=@"Õ∞q∞\˜?
Hõ#∞Hõ <Õ#∞ z`«=Î Ú (=∞#ã¨∞û)#∞ JOwHõiOK«#Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ ... u~°ã¯¨ iOK«#Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . P`«‡ ã¨O^Œ~≈° #
„ѨÉèÏ=O KÕ`« Jk =∞$`«„áêÜ«∞"≥∞ÿ <å ѨÓ~°‚ ã¨fiÉèÏ==Ú #O^Œ∞ XHõ =¸Å Xky LO_»∞ QÍHõ.
❖
''=∞#ã¨∞û HõÅ^Œ∞... <Õ#∞ ^•xx `˘ÅyOK«∞HÀ"åe—— J<Õ ^Œ∞~°fi ºã¨#O, „Éèí=∞, „Ѩܫ∂ã¨...
Jhfl‰õÄ_® ''ã¨fiÜ«∞O ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ XHõ¯>Ë L#flk—— J#∞ J=QÍǨÏ# ã¨Ç¨Ü«∞O`À
`˘ÅyáÈ`«∞<åfl~Ú. WѨC_»∞ ^ŒÜ∞« ºO =^Œe#"åx=Öˇ =º~°`÷ fi« =∞O`å =^Œe r=#∞‡‰õΩ_Î "» ·≥ P`«‡Ü«∞O^Œ∞
P`«‡KÕ „ѨâßO`«∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞.
z`«=Î Ú`À ‰õÄ_ç WO`«HÍÅO <Õ#∞ „Ѩ^iŒ ≈Oz# Ǩ=ÉèÏ==ÚÅ∞ K«∂z WѨC_»∞ #=Ùfi=™ÈÎOk.
<≥·~°‡ÅºO `˘ÅQÆ∞@KÕ Ñ¨iâ◊√^Œ∞ú_»#∞, ã¨∞Y∞_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞. 'qKå~°}— J<Õ =∞O„`«ã¨Î=OKÕ
zO`«Åhfl L_çy, q+¨Ü∞« "≥+· =¨ ∂ºÅ∞ `˘Åy âßO`«∞_»<<·≥ å#∞. JǨÏOHÍ~° ^Œ∞+¨~ì åHõã∆ ∞¨ _»∞ =∞~°}O˜ Kå_»∞.
❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 631
J~Ú<å... <å‰õΩ =∞#ã¨∞û Uq∞\˜? Pâ◊ Uq∞\˜? `«∞K«Ûù"≥∞ÿ# JǨÏOHÍ~° "Õ∞q∞\˜? D ¢ã‘Î
Ѩل`å^Œ∞Å∞ <å"å? ...HÍ=Ù. HÍ#ѨC_»∞ "å\˜ H˘~°ÔH· <Õ#∞ ~ÀkOK«@"Õ∞q∞\˜? <å‰õΩ =∞#ã¨∞û
JHõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ ... Pâ◊ JHõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . <Õ#∞ ã¨~fi° ^• JkfifÜ«Ú_»#∞... Hõ$`å~°∞_÷ #» ∞, z`«ûfi~°∂ѨÙ_»#∞, x~°‡Å∞_»#∞,
xifiHõÅ∞Ê_»#∞, x`«∞º_»#∞. J\˜ì <å P`«‡‰õΩ <Õ<Õ Ñ¨Å∞=∂~°∞¡ *Ë*ËÅ∞ ѨÅ∞‰õΩ`«∂ #∞uã¨∞Î<åfl#∞...
#=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
<åÜ«∞O^Œ∞ â’Hõ=ÚQÍx, "≥∂ǨÏ=ÚQÍx ÖË=Ù. JǨÏOHÍ~°=Ú, Jaè=∂#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q
LO_»=Ù. J=hfl <å‰õΩ ÉÏź KåѨź=Ú =O\˜q. ã¨~°fi=Ú#‰õΩ ã¨~°fi^• <Õ#∞ ™êH˜∆x. <å ™êH˜∆
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ Pâ◊, Hõ~°‡, ã¨O™ê~°=Ú, Hõ~°Î $`«fi=Ú, Éè’HõÎ $`«fi=Ú, ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ - "≥Ú^ŒÖˇ·#q
U~°Ê_»*ÏÅ=Ù. ™êH˜∆Ü«∞QÆ∞ ##∞fl KÕ~°QÆey#k, <å`À ã¨=∂#"≥∞ÿ#k Un ÖË^Œ∞. '<Õ#∞— J#∞
HõÅÊ#‰õΩ =ÚO^Õ L#fl^Õ^À J^Õ <å "åã¨Î=~°∂ѨO.
<Õ#∞ 'P`«‡— J<Õ â◊|Ì=Ú#‰õΩ "åK«∞º_»#∞ HÍ^Œ∞. U â◊|Ì=Ú#‰õÄ ##∞fl ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ
„Ѩ=zOK«QÆÅ, „ѨHõ\ ˜OK«QÆÅ, x~°fizOK«QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO ÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ 'JǨÏO— J#∞ „Ѩ`º« Ü«∞=Ú#‰õΩ J#º"≥∞#ÿ ^ŒO@∂ Un ÖËHáõ È=@O KÕ`.« .. JO`«Ü¸ «
<Õ<Õ. ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚʼnõÄ PkHÍ~°}O, D Ö’Hõ=ÚÅ#∞ =Ç≤ÏOKÕk, D Ö’Hõ=ÚÅ∞ ã¨fi~°∂ѨOQÍ
Hõey L#flk, JO`«~°=Ú# D Ö’Hõ=ÚÖËg ÖËx"å_»#∞ <Õ#∞. JO^Œ∞KÕ`« 'Wk `˘ÅQÍe... Wk
LO_®e— J<Õ^Õn <å‰õΩ PáêkOK«|_»*ÏÅ^Œ∞. U ^Õâ◊-HÍÅ–=ã¨∞Î=ÙÅ∂ ##∞fl ѨizÛù#flO
KÕÜ«∞*ÏÅ=Ù.
xifiHÍ~åÜ«∞ x`åºÜ«∞ x~°OâßÜ«∞ =∞Ǩ`«‡<Õ I
ã¨~°fiÃã·‡ ã¨~°fiHÍÖÏÜ«∞ =∞ǨϺ"Õ∞= #"≥∂#=∞ó II (â’¡ 45, ã¨~°æ 80)
xifiHÍ~°"≥∞ÿ, x`«º"≥∞ÿ, JOâ◊~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, ã¨~°fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, ã¨~°fiHÍÅã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ,
<å=∞=i˚`«"≥∞ÿ, „ѨHÍâ◊ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ, UHõ"≥∞ÿ#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡#∞ <Õ#∞.
ã¨=∞~°∂Ѩ"∞≥ ,ÿ ã¨~fi° "åºÑ¨H"õ ∞≥ ,ÿ ã¨∂Hõ;"≥∞,ÿ UHõ"∞≥ ÿ D [QÆ`∞« Î #O`«\ h˜ „ѨHÍtOѨ*ÜË Ú« K«∞#fl\˜ì
F <å K≥·`«#º ™êH˜∆ Ѩ~°`«`«fi=∂! h=Ó <Õ#∂ XHõ¯>Ë Hõ^•! =∞i h‰õΩ <Õ#∞ #=∞㨯iOK«@"≥∞\Ï¡?
<ÕÅ, Ѩ~°fi`«=Ú, #k "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ‰õÄ_ç# D Ѩ^•~°÷ ã¨OK«Ü«∞[QÆ`«∞Î QÍx† HÍà◊√§,
KÕ`«∞Å∞, Hõà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·# J=∞iHõ`À ‰õÄ_ç# D ^ÕǨÏO QÍx <Õ#∞ HÍ^Œ∞. Wq L<åfl ÖˉõΩ<åfl
Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞.
Wq <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù. <Õ#∞ g\˜H˜ ã¨O|OkèOK«#∞. ÖË^•... ã¨fiÜ«∞O„ѨHõ@#KÕ
J=hfl <Õ<Õ. L#fl KÀ@ LO@∂<Õ JO`«\Ï L<åfl#∞. =∞<ÀqHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»#∞... ã¨=∞`«fi=ÚKÕ
â’aèOK«∞"å_»#∞. qâ◊fi=Ú#∞ bÖÏ=∂„`«OQÍ „ѨHõ\ ˜OK«∞"å_»#∞. [QÆ„^ŒÇ≤Ï`«∞_»#∞... â◊s~°=ÚÅ∞
ÖËx"å_»#∞. [~å[#‡ ~°ÇÏ≤ `«∞_»#∞. JK«∞º`«∞_»#∞... z`«ûfi~°∂ѨÙ_»#∞. QÆ∞}Ïf`«∞_»#∞....Dâ◊fi~°∞_»#∞.
#=∞㨯iOK«∞"å_çx, P #=∞™ê¯~°O ã‘fiHõiOK«∞"å_»#∞...<Õ<Õ!
❖❖❖
632
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
12. `«`«Îfi"Õ`«Î
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ¿ÇÏ =∞ǨÉÏǨϟ! ~å=∞K«O„^•! `«`«fi"Õ`«ÎÜ≥ÚHõ¯ xâ◊ÛÜ«∞O Z\Ï¡ LO@∞O^À
=∞#O WO`«=~°‰õΩ K≥ѨC‰õΩ<åflO.
ZѨC_≥·`Õ r=Ù_»∞ ''D „ѨѨOK«=∞O`å P`«‡ÜÕ∞. P`«‡‰õΩ kfifÜ«∞OQÍ ^Œ$â◊ºOÖË^Œ∞—— J<Õ
xâ◊ÛÜ«∞O ã¨Oáêk™êÎ_À ...JѨC_»∞ P`«xx âߢãA Ψ Å˝ ∞ '`«`Ϋ fi"Õ`—Ϋ , 'JkfifÜ«Ú_»∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞.
J\˜ì"åxH˜ `«# z`«Î=Ú ‰õÄ_® D ^Œ$â◊º=ÚÖ’ JO`«~°∂ƒù`«"≥∞ÿ `«k`«~° ^Œ$â◊º=ÚÅ ÖÏQÍ<Õ
q∞^䌺QÍ Z~°∞QÆ|_»∞K«∞#flk. P`«xH˜Hõ ^Œ$â◊ºOÖ’ L^Œƒù=O ã¨OÉèíqOK«^Œ∞.
D [QÆ`«ÎO`å Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ (ÖËHõ) =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º"Õ∞. J#º z`«Î^Œ$+≤ìKÕ Wk ÖËx^Õ
J=Ù`«∞Ok. Z=iH˜ "åiˆH "åi"åi z`«Î=Ú#∞ J#∞ã¨iOz D [QÆ`«∞ΠѨiѨiq^èŒ=ÚÅ∞QÍ
`ÀK«∞K«∞#flk. 'PHÍâ◊=$Hõ∆O— J<Õ „Ѩfu h=Ù q<åfl=ÙHõ^•! PHÍâ◊OÖ’ =$Hõ∆O ZÖÏ LO@∞Ok!
D [QÆ^Œ#∞Éèí=O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ. "åã¨Î"åxH˜ W^ŒO`å â◊√^Œú z<凄`« ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.
<ÒHõÖ’ L#fl ÉÏÅ∞xH˜ X_»∞¤# L#fl =$H∆ÍÅ∞ Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl@∞¡ JxÑ≤™êÎ~Ú. Jq x[OQÍ
=~°∞ÎÖÏHÍ~°OQÍ Hõ^Œ∞Å∞K«∞<åflÜ«∂?
Hõ^Œ∞Å∞K«∞#fl Ü«∞O„`«O (Giant Wheel)ÃÑ· ‰õÄ~°∞Û#fl"åxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ L#flH˘O_» yé∞]#
u~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. „H˜O^Œ xÅ|_»¤"åxHÀ... P H˘O_» ã≤÷~°OQÍ<Õ Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•!
J*Ï˝xH˜ D z`«Î=Ú "åã¨Î="≥∞ÿ#^•x=Öˇ JxÑ≤™ÈÎOk. D ÉÏǨºÉèíºO`«~° Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl
z`«Î=Ú #∞O_Õ J㨄^Œ∂ѨOQÍ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« `«`«fi"Õ`«Î "å\˜x Juã¨Ç¨Ï[OQÍ
"≥Ú^ŒÅO@ `«ºlOz LO\Ï_»∞. ã¨Oâ◊Ü∞« ~°ÇÏ≤ `«∞_≥· ã¨O`åѨ=i˚`∞« _≥· `«#‰õΩ ~å=Åã≤#k, áÈ=Åã≤#k
Un ÖËx"å_≥· LO\Ï_»∞. D+¨}Ï~°Ç≤Ï`«∞_≥· ™êfi#∞Éèí==ÚKÕ `«# áê~°=∂i÷Hõ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞
â◊√^Œú K≥·`«#º K«„Hõ=iÎ J~Ú q~ålÅ∞¡`«∂ LO\Ï_»∞.
D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#∞ʼnõΩ Hõ#|_Õ ^Œ$â◊º=Ú#∞ JÉèÏqOz#ѨC_»∞ <Õ„`«=ÚÅ HÍ~°º„Hõ=∞O
J*Ï˝#~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, JѨC_»∞ `«$ëê‚KåѨźO ‰õÄ_® #tOK«QÆÅ^Œ∞. "≥∂ǨÏѨO[~°O qzÛù#flO HÍQÍ,
x~°ÇϨ OHÍ~°O ~°∂ѨÙk^Œ∞HÌ ˘x ^Œ$âߺã¨HΘ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok. JѨC_çHõ Hõ~‡° Öˇ=iH˜? P Hõ~‡° ŠѶe¨ `«=ÚÅ∞
Z=iH˜ ã¨O|OkèOz#q? ã¨Oz`«–„áê~°|ú–PQÍq∞ Hõ~°‡Å ã¨fiÉèÏ=O`Àã¨Ç¨ z`«Î=Ú LѨâ◊q∞OK«
QÆÅ^Œ∞. J*Ï˝# x„^Œ Ѩ\ÏѨOK«Ö∫`«∞Ok. JѨC_ô r=Ù_»∞ „Ѩ|∞^Œ∞ú_»∞ HÍQÆÅ_»∞.
D [QÆ`«ÎO`å ‰õÄ_® 'âßO`«=Ú, UHõ=Ú— JQÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞. WHõ¯_» J<ÕHõ`«fi=ÚQÍx, P`«‡
HõO>Ë aè#fl"≥∞ÿ#kQÍx ã¨OÉèíqOK«*ÏÅ^Œ∞. WHõ `«`«Î fi"Õ`«Î‰õΩ JO`«óHõ~°}OÖ’ qKåiOK«\ÏxH˜
U=ÚO@∞Ok? P`«xH˜ ZHõ¯_» K«∂z<å P`«‡ÜÕ∞ J#∞Éèí=qâı+¨=∞QÆ∞K«∞#flk. P`«xH˜ Jã¨`ü
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ# ^Õx`À#∂ Ѩ<Õ LO_»^Œ∞. D r=^Œâ◊Åhfl P`«xH˜ Jã¨OQÆ`«"Õ∞ J=Ù`å~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 633
''P^ŒºO`«~Ç° Ï≤ `«=∞QÆ∞ Ѩ~=° ∞Ѩ^=Œ Ú#∞ <Õ#∞—— J#∞ J#∞Éè=í =Ú`À ™œ=Úº_≥,· ã¨∂‰õΩ∆ ‡_≥· ã¨~fi° "åºÑ¨‰Ωõ _≥·
P`«‡<Õ P™êfikã¨∂Î LO\Ï_»∞. z`«Î=Ú L<åfl ÖˉõΩ<åfl z`«Î=ÚKÕ `å~°ã¨Ñ¨_Õ ã¨~°fi q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ
Jf`«∞_≥·, q~°‰õΩÎ_≥· LO\Ï_»∞. P`«xÜ«∞O^Œ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fiã¨=∞ø#fl`«º=Ú ã¨~°fi^• L^Œ~ÚOzÜÕ∞
LO@∞Ok. ѨizÛù#fl`«fi=Ú#∞ QÆ_»z# HõÅ=Öˇ `«ºlOz JѨizÛù#∞fl_≥· LO\Ï_»∞. JqKå~°}Ï
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J_»∞¤QÀ_»=Öˇ U~°Ê_çÜ«Ú#fl W`«óѨÓ~°fiѨ٠JǨÏOHÍ~°O WѨC_»∞ U"≥∞ÿáÈ~ÚO^À
‰õÄ_® P`«xH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. nѨO "≥eyOK«QÍ<Õ pHõ\ ˜, P pHõ\ ˜Ö’ ã¨∞ÊùiOKÕ „H©h_®HÍ~åÅ∂
Z@∞ áÈ`åÜ≥∂ Z=~°∞ K≥ѨÊQÆÅ~°∞?
z`«Î=Ú #tOz# `«~°∞"å`« WHõ 'qKå~°} KÕã¨∞Î#fl"å_»∞ L#fl"å_®? LO_»x"å_®?— J#∞
q∂=∂O㨠JO`å J#=ã¨~=° ∞QÆ∞K«∞#flk. J\˜ì qHõÅÊ=Ú P„â◊~ÚOK«=Åã≤# PQÆ`º« O P`«x‰õΩO_»^∞Œ .
J\˜ì `«~°˚# Éèí~°˚#`À =∞#ã¨∞û#∞ ѨÙ#~°∞r˚qOѨ*ËÜ«∞=Åã≤# P=â◊ºHõ`« P`«xˆH=ÚO@∞Ok?
JO^Œ∞KÕ`« JO`«óHõ~°}=Ú#∞O_ç ã¨OHõÅÊ=ÚÅhfl áê~°„`Àe, 'FO— HÍ~°=Ú#‰õΩ ÅHõ∆ º"≥∞ÿÜ«Ú#fl
`«∞sÜ«∂=ã¨÷Ü«∞O^Œ∞ ã¨Oã≤÷`«∞_≥· LO@∞<åfl_»∞.
❖
qO@∞<åfl"å, ~å=∂! *Ï˝x W\˜ì qKå~°}KÕ L`«Î=∞ø#fl`«º=Ú#∞ J=^èŒiã¨∞Î<åfl_»∞.
Jâ◊fl#æK«Ûù#ûfiѨO ã≤Î+¨ªxflu ~åѶ¨∞= KÕ`«™ê I
ã¨~°fi„`« „Ѩ[˝Ü«∂ `«[˚˝ó „Ѩ`«ºÇ¨ÏO „ѨqKå~°ÜÕ∞`ü II (â’¡ 17, ã¨~°æ 81)
HÍ|\˜ì h=Ù #_»∞K«∞K«∞#flѨC_»∞, Hõ^Œ∞Å∞K«∞#flѨC_»∞, u#∞K«∞#flѨC_»∞, „`åQÆ∞K«∞#flѨC_»∞,
x„kã¨∞Î#flѨC_»∞ 'P`«‡ „Ѩ[˝—`À ‰õÄ_ç LO_»∞=Ú. ã¨fiz`«Î=Ú`À „Ѩu~ÀE P`«‡ qKå~°} HÍqã¨∂Î
LO_»∞. ™ê^èŒ∞ z`«∞ÎÅQÆ∞ ZO^Œ~À =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ XHõ "≥·Ñ¨Ù `«=∞`«=∞ =~å‚„â◊=∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞
x~°fiiÎã¨∂Î... "Õ\ ˜ KÕ`å ã¨Ê $tOK«|_»Hõ, `«=∞ P`«‡„Ѩ[˝#∞ HÍáê_»∞‰õΩO@∂<Õ =iÎã¨∞Î<åfl~°∞.
=∂# =∞^Œ~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· â◊~°`å¯ÅOÖ’x ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞xÖÏQÍ „Ѩã¨#fl`«`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
„Ѩ"åǨÏѨu`«=ÚÖˇ·#\˜ì `«=∞‰õΩ xÜ«∞q∞Oz# HÍ~°º=ÚÅ =∞^茺 h\˜Ö’x `å=∞~å‰õΩ =Öˇ
=º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Ǩ nè=∞O`«∞Öˇ·, =∞Ǩ q"Õ‰õΩÖˇ· D „ѨѨOK«=Ú# "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. "åˆ~
h‰õΩ ™È^•Ç¨Ï~°}∞ÅQÆ∞ QÍHõ!
❖
'q"ÕHõ^Œ$+≤ì— J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ D qÉèÏQÆOÖ’x qâı+¨=∞O`å XHõѨC_»∞ qO^茺 Ѩ~°fi`«OÃÑ·
|$ǨÏã¨Êu ™È^Œ~°∞_»QÆ∞ ã¨O=~°∞Î_»∞ KÕã≤Ü«Ú#fl ã¨O"å^Œ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ™ê~åOâ◊"≥∞ÿ L#flk. P`«xÖÏQÍ<Õ
qKå~°}`À ‰õÄ_ç# |∞kú`À P`«‡^Œ$+≤xì J=ÅOaOK«∞. P`«xÖÏQÍ<Õ L`«~Î À`«~Î ° Éè∂í q∞HÍ„Hõ=∞OKÕ`«
D ã¨O™ê~° ™êQÆ~°=Ú#∞ J=â◊ºO ^•@QÆÅ∞QÆ∞`å=Ù.
❖❖❖
634
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
XI. g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ – JO`«~°‡^äŒ# Ü≥∂QÆ=Ú
1. ã¨OÉ’^èŒ#
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D ã¨O™ê~°=Ú#∞ Ü«ÚH˜ÜÎ Ú« HõOÎ QÍ JkèQqÆ ∞Oz"Õã#≤ =∞ǨÏhÜ«Ú
ÖˇO^Œ~À D Éèí∂q∞ÃÑ· L<åfl~°∞. 'g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞— J<Õ XHõ =Úx f„="≥∞ÿ# qâı¡+¨} qKå~°}Å
^•fi~å P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#O^Œ∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# P~°∂_è»`« ã¨OáêkOKå~°∞. PÜ«∞#‰õÄ_® WO„kÜ«∞ „Ѩɒ^èŒ
~°∂ѨOQÍ L`«Î=∞ ã¨=∂Ö’K«# <å„â◊~ÚOz P`À‡#flu á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞. h Ü≥ÚHõ¯ L`«Î=∞ ^Œ$+≤ì
ã¨=Úáê~°˚# H˘~°ÔH· PÜ«∞# ã¨OÉ’^èŒ#, ã¨=∂Ö’K«# q=i™êÎ#∞. J^蕺`«‡ "åV‡Ü«∞OÖ’ Wk
=∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#kQÍ âߡѶ≤∞OK«|_»∞`«∂ LO@∞Ok.
❖
g`«ÇϨ =Ùº_»∞ XHõÑC¨ _»∞ J<ÕH=õ ∞Ok =Ú#∞Å∞O_Õ XHõ „Ѩ^âÕ O◊ Ö’ XHõ P„â◊=∞O xi‡OK«∞H˘x
ZO`À ™ê^èŒ# KÕâß_»∞. J\Ï¡ H˘O`«HÍÅ"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« ã¨=∂kèx ã¨=Úáêi˚OKåÅx JHõ¯_ç#∞O_ç
|Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. KåÖÏHÍÅO ã¨~Ô #· UHÍO`« „ѨâßO`« „Ѩ^âÕ O◊ H˘~°HÔ · J_»=ÙÅÖ’#∂, H˘O_»ÅÖ’#∂
ã¨OK«iOKå_»∞. ZO`«QÍ<À "≥`H« ˜ "≥`H« ˜ ™⁄Åã≤, q~°‰Ωõ _Î Ü
» ∂« º_»∞. HÍÅ„Hõ=∞OQÍ J`«xÖ’ q"ÕH=õ Ú`À
‰õÄ_ç# Ѩi*Ï˝#O ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘#flk.
JÔ~ˆ~! âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ =º^è•Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# D ã¨O™ê~°=Ú ZO`« „Éèí=∞^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#k!
WO^Œ∞Ö’x PÜ«∂ „H˜Ü«∂ HÍ~°º„Hõ=∂Åhfl z=~°‰õΩ 'ÉèíÜ«∞O— J<Õ X_»∞¤‰õΩ KÕ~°∞ã¨∞Î<åflÜÕ∞!——
Jx `«Åz K«H˜`«∞_≥·<å_»∞. ''WHõ <Õ#∞ J™ê~°=∞QÆ∞ D ã¨OKå~° "åºã¨OQÆO `«ºl™êÎ#∞. U^À
XHõKÀ@ Pã‘#∞}ˇ‚ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ# qKå~°} „áê~°Oaè™êÎ#∞—— Jx `«ÅKå_»∞ P =ÚhO„^Œ∞_»∞. uiy
ѨÓ~°fi „áêO`«OÖ’ QÆÅ `«# Ѩ~°‚âßÅ *Ë~å_»∞. HÍã¨Î ¿ã^Œ f~°∞Û‰õΩ#fl `«~°∞"å`« P Ѩ~°‚âßÅÖ’<Õ
XHõKÀ@ â◊√^Œú=∞QÆ∞ =∞$QÆ K«~°‡=Ú#∞ Ѩ~°Kå_»∞. Ѩ^•‡ã¨#O "Õã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. áê^Œ=ÚÅÃÑ· „"Õà◊√§Oz
ã≤÷~åã¨#O ã‘fiHõiOKå_»∞. WO„kÜ«∞=ÚÅÖ’H˜ =∞~°Å =∞~°Å „Ѩ"Õtã¨∞Î#fl =∞#ã¨∞û#∞ "≥∞Å¡"≥∞Å¡QÍ
"≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°Å∞ã¨∂Î LáêÜ«∞=ÚÅKÕ x~ÀkèOz, „Hõ=∞OQÍ =∞#ã¨∞û#∞ W@∞¡ ã¨OÉ’kèOKå~°∞.
❖
F =∞#™êû! h=Ù ZO`« K«OK«Å"≥∞ÿ#^•xq! ZO`« x„QÆÇ≤ÏOz<å ‰õÄ_®... =∞ǨÏ`«Î~°OQÍÅKÕ
H˘@∞ì‰õΩáÈ|_»∞K«∞#fl P‰õΩÖÏQÍ Hõ∆}OÖ’ Jã≤÷~°`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl"Õ!
D <å <Õ„`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ |Ç¨ï „Éèí=∞}Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ Z<≥fl<Àfl q+¨Ü«∂Å"≥·Ñ¨Ù
=∞~°Å∞K«∞<åflÜÕ∞? "å\˜"O≥ @ D =∞#ã¨∞û, |∞kú ‰õÄ_® '`«Q∞Æ ^Œ∞#=∂‡— Jx |Ü«∞Å∞^Õ~∞° `«∞<åfl~Ú.
HÍe`À `«#fl|_»∞K«∞#fl |OuÖÏQÍ L~°∞‰õΩÅ∞ Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. D =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∞=ÚÅ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 635
#∞O_ç |ÅO ѨÙOA‰õΩO\’Ok. WO„kÜ«∞=ÚÖ’?... =∞#ã¨∞û #∞O_ç |ÅO ѨÙOA‰õΩO@∞<åfl~Ú.
=∞#ã¨∞û H˘xfl =$`«∞ÅÎ #∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. WO`«Ö’<Õ P =$`«∞ÅÎ #∞ `«ºlOz, =∞~°Å #∂`«# =$`«∞ÅÎ Ö’
„Ѩ"Õt™ÈÎOk. <Õ#∞ ^Õxx x„QÆÇ≤ÏOKåÅx J#∞‰õΩO\Ï<À, ^•x "≥·Ñ¨ÙˆH Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™ÈÎOk. K≥@¡
H˘=∞‡ÅÃÑ· QÆO`«∞Å∞ "Õ¿ã HÀuÖÏQÍ J<ÕHõ Ѩ^•~°÷=ÚŠѨ~°OѨ~°#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. D =∞#ã¨∞û#∞
xÜ«∞q∞OKåÅO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ nxx WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°ÖÏÛe. Z\Ï¡?
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! ã¨=Ú„^Œ `«~°OQÆ=ÚÅ=Öˇ Ju K«OK«Å=ÚQÍ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•!
P`«‡ ^Œ~≈° #=Ú KÕÜ∞« \ÏxH˜ q∂‰õΩ WOHÍ ã¨=∞Ü«∞O ‰õΩ^Œ∞~°∞@ ÖË^•? Pâ◊Å`À, JÅÊ Pâ◊Ü∂« Å`À
WOHÍ ZO`«HÍÅO ã¨OK«i™êÎ~∞° ? J#~°^÷ •Ü«∞Hõ"∞≥ #ÿ q∂ K«ÑŨ `«fiO H˘OK≥O¿ãѨ٠PѨO_ç! XHõ¯™êi
<Õ#∞ K≥¿ÑÊk q#O_ç! q∂~°∞ KÕã¨∞Î#fl Hõ~°‡Å#∞, "å\˜ Ѩ~°º=™ê#=Ú#∞ H˘kÌ¿ãѨ٠ѨijeOK«O_ç.
q∂~°O`å =∞#ã¨∞û‰õΩ ^•fi~°=ÚÅ∞ =O\˜ "åˆ~ Hõ^•! Hõ#∞Hõ, q∂~°∞ [_»~°∂Ѩ=Ú =∂„`«"Õ∞. [_»
ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ·, [_»=∂„`«=∞QÆ∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. [Å`«~°OQÍÅÖ’ [ÅO áÈã¨∞Î#fl@∞¡
q∂~°∞ <åKÕ ^Œ$â◊º=ÚÃÑ· „Ѩã¨iOѨ*ËÜ«∞|_»∞K«∞<åfl~°∞. =∞$QÆ`«$+¨‚Ö’ [ÅO HÀã¨O "≥uˆH =∞$QÍÅ
=Öˇ, q∂~°∞ ^Œ$â◊º=Ú "≥·Ñ¨Ù q[$Oaèã¨∞Î<åfl~°∞. *Ï˝#~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·, ^Œ∞ifi#Ü«ÚÖˇ· ‰õΩ=∂~°æ=Ú ÅO^Œ∞
„Ѩ=$`«∞ÎÅ=ÙK«∞<åfl~°∞. QÆ∞_ç¤"å_»∞ =Úà◊§á⁄^ŒÅ"≥·Ñ¨Ù "≥à◊√§K«∞#fl@∞¡, q∂~°∞ ##∞fl Ѩ`«#=Ú "≥·Ñ¨Ù‰õΩ
#_çÑ≤OK«∞K«∞<åfl~°∞.
Uq∞ q∂ K«=∞`å¯~°O! z^•`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ ™êH©∆=∂„`«∞_»<≥· ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞
<≥é"Õ~°∞ÛK«∞<åfl#∞ Hõ^•! =∞^茺֒ q∂Ô~O^Œ∞‰õΩ =º~°÷OQÍ „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∞Î<åfl~°∞?
~°A˚, ã¨~°Ê„ÉèÏOuÖÏQÍ („`å_»∞#∞ K«∂z áê=Ú J#∞H˘#∞#@∞¡QÍ) J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ D
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ q[$Oaèã¨∞Î<åfl~Ú. ''Wq <å <Õ„`«=ÚÅ∞—— Jx Zé∞QÆ∞K«∞#flk Z=~°∞? <Õ#∞
Hõ^•! ã¨~°fi„ѨHÍâ◊‰õΩ_»∞, ã¨~°fi™êH˜∆Ü«∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞. <åKÕ Zé∞QÆ|_»∞K«∞#fl^•x`À <åˆHq∞
ã¨O|O^èOŒ ? ...Hõ#∞Hõ, q∂~°∞#flѨC_»∞, ÖË#ѨC_»∞ <Õ#∞<åfl#∞. q∂~°∞ U~°Ê_»#ѨC_»∞, xifiHÍ~°∞_»<,·≥
xifi+¨Ü«Ú_»<≥·, Ѩ~°=∂`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥·, <Õ#∞O_çÜ«Ú<åfl#∞. q∂~°∞ U~°Ê_ç#O`«=∂„`«OKÕ`«, ÖËHõ,
tkäÅ"≥∞ÿ#O`«=∂„`«OKÕ`« <åÜ≥ÚHõ¯ 'LxH˜— ‰õΩO@∞|_»∞`«∞O^•? J™ê^茺O!
ã¨∂~°∞º_»∞ PHÍâ◊OÖ’ x*ËK«ÛùKÕ L^Œ~ÚOz „ѨHÍtã¨∂Î LO>Ë, [#∞Å∞ `«=∞`«=∞ ^≥·#Ok#
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK«∞‰õΩO@∞O\Ï~°∞. P HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ`À ã¨∂~°∞º#‰õΩ Uq∞ ã¨O|O^èŒO
LO@∞Ok? J\Ï¡ˆQ, <å K≥·`«#º ã¨`«ÎÜ≥ÚHõ¯ L^ŒÜ«∞=ÚKÕ q∂~°∞, q∂q∂ KÕ+¨ìÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞.
q∂ KÕ+¨ìÅ`À <åˆHq∞ ã¨O|O^èŒO? "å\˜ Ѩ@¡ W+¨ì=ÚQÍx, J~Ú+¨ì=ÚQÍx Z\Ï¡ U~°Ê_»QÆÅ=Ù?
K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥·# <Õ#∞ q∂ K«~°ºÅ‰õΩ ^Œ∞ódOK«@"Õ∞q∞\˜? ã¨∞dOK«@"Õ∞q∞\˜?
F z`«Î=∂! h=Ù WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ "≥∂ã¨yOz ^Œ∞óYÉèÏ[Hõ=ÚÅQÆ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’
„Ѩ"ÕtOѨ*Ëã¨∞Î<åfl=Ù. J~Ú`Õ K«=∞`å¯~°O K«∂Kå"å? P WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ x*ÏxH˜ h"Õ
"≥∂ã¨yOK«|_»∞K«∞<åfl=Ù ã¨∞=∂! '^ÕǨaè=∂#=Ú— J<Õ *Ï_»º=Ú#∞ hÜ«∞O^Œ∞ HõeyÜ«ÚO_ç....
636
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`«¢`«ÊÉèÏ=OKÕ`« D [QÆ`«∞ÎÖ’ WHõ¯_®, JHõ¯_® ã¨OK«iã¨∂Î, J#~°÷=ÚÅhfl =¸@QÆ@∞ì‰õΩO@∞<åfl=Ù.
‰õΩHõ¯ÖÏQÍ hK«Ñ¨^•~°÷=ÚÅ "≥·Ñ¨Ù =¸u ™êiã¨∞Î<åfl=Ù. aèHõ∆‰õΩ_»∞ÖÏQÍ Hõ∆}Hõ∆}O U^À XHõ\ ˜
Ji÷ã¨∂Î<Õ L<åfl=Ù.
''<Õ#∞ KÕ`«#∞_»#∞... <Õ#∞ rqOK«∞"å_»#∞... <Õ#∞ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# "å_»#∞... J#∞ ~°∂ѨOÖ’
LO@∞#fl hÜ«∞O^Œe "åã¨# J`«ºO`« Jã¨`«º"≥∞ÿ#k. J\˜ì ÉèÏ=# q∞^蕺~°∂Ѩ=Ú# L^Œ~ÚOz,
^Œ∞óY=Ú#∞ HõÅ∞QÆ *Ë™ÈÎOk. ã¨fi`«óã≤^Œú"≥∞ÿ# LxH˜ h‰õΩ ÖË^Œ∞. WHõ K«Ñ¨Å`«fi"≥∞O^Œ∞‰õΩ? h=Ù <å
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨Oq`«∞ΉõΩ J#º"≥∞ÿ Un ZHõ¯_® LO_»^Œ∞. Hõ#∞Hõ
'z`«Î=Ú— J#∞ ¿Ñ~°∞`À K≥ѨÊ|_Õ h=Ù ^ÕxÔH·<å Hõ~°Î"å? Éè’HõÎ"å? ÖËHõ, Hõ~°Î $`«fi, Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ
=∞^茺 LO_Õ Pâ◊ÜÕ∞ h ã¨fi~°∂Ѩ=∂? "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ uÜ«∞ºQÍ HõxÑ≤Oz z=~°‰õΩ KÕ^Œ∞#∞ K«q
K«∂Ѩ@"Õ∞q∞\˜? ^Œ∞óMÏÅ∞ LO_»@"Õ∞q∞\˜? Ü«∞^ä•~å÷xH˜ h‰õΩ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ ÖË^Œ∞. =∞i h‰õΩ
|O^è∞Œ q∞„`«∞Å∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =™êÎ~∞° ? ã¨Ê\ù H˜ ÍxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ U ~°OQÆ∞ HÍy`«O LO>Ë Pã¨Ê\ù H˜ Oõ Ö’
P ~°OQÆ∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î#fl@∞¡... h=Ù â◊√^Œúã¨fiã¨fi~°∂áêxH˜ QÆ∞}=ÚÅ#∞ PáêkOz K«∂ѨÙK«∞<åfl=Ù.
áÈh, P`«‡ x#∞fl HõÅÊ# KÕã∞¨ ‰õΩ#fl^•? P`«‡‰õΩ Hõ~ΰ $`«fi – Éè’HõÎ $`«fi – J#º`«fi=ÚÅ∞ U Hõ}
∆ OÖ’#∂
LO_»=Ù Hõ^•! h=Ù P`«‡"Õ J~Ú LO>Ë hÜ«∞O^Œ∞ qHõÅÊ=ÚÅ∞ LO_»‰õÄ_»^Õ? P`«‡ `«#‰õΩ `å<Õ
ѨÓ~°‚"≥∞ÿ LO_»QÍ, D 'ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞, ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞— ã¨OÉèíqOK«@"≥∞ÖÏ ™ê^茺O? Hõ#∞Hõ
hÜ«∞O^Œ∞ HõxÑ≤OKÕ Hõ~°Î $`«fi, Éè’HõÎ $`«fi=ÚÅ∞ q∞^䕺„Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞!
WѨC_»∞ XHõ Ü«ÚH˜Î <å‰õΩ `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°ºaO|O LO>Ë<Õ „H˜O^Œ
hà◊§Ö’ ã¨∂~°º„ѨuaO|O ÅÉèºí =∞ø`ÀOk. Hõ#∞Hõ K≥`· #« ºaO|O L#flѨC_Õ '=∞#ã¨∞û— J<Õ „ѨuaO|O
U~°Ê_»QÅÆ ∞QÆ∞`ÀOk. tÖτѨu=∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ <å@ºO KÕÜ∞« *ÏÅ#@∞¡, HõuãÎ fi¨ Ü«∞OQÍ ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å#∞
HÀÜ«∞*ÏÅ#@∞¡... =∞#ã¨∞û ã¨fiÜ«∞OQÍ Un KÕÜ«∞*ÏÅ^Œ∞. aO|O Hõ^ŒÅHõáÈ~Ú<å, `«~°OQÆ
q<åºã¨=ÚKÕ „ѨuaO|O Hõ^ŒÅQÆÅ^Œ∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ F =∞<À „ѨuaO|=∂! h=Ù h aO|=∞QÆ∞
P`«‡#∞ P„â◊~ÚOK«∞. JѨC_»∞ ''aO|ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <å‰õΩ ~åHõ, áÈHõÅ∞, Kå=Ù, „|`«∞‰õΩÅ∞
LO_»*ÏÅ=Ù—— Jx ã¨∞„QÍǨϺO HÍQÆÅ^Œ∞.
XHõ =∞#∞AxKÕ XHõ =ã¨∞Î=Ù #~°Hõ|_çO^Œ#∞HÀ... WѨC_® =ã¨∞Î=Ù#∞ #iH˜O^≥=fi~°∞?
=∞#∞A_»∞ #iHÍ_®? HõuÎ #iH˜O^•? =∞#∞Ax WK«Ûù KÕ`«<Õ Hõ^•, HõuÎ #iH˜Ok! áê„`« #∞O_ç
áêÅ∞ Q˘O`«∞Ö’ „Ѩ"ÕtOz<å‰õÄ_®... „`åQÆ∞K«∞#flk P =ºH˜ÎÜÕ∞QÍx... Hõ~°Î $`«fiO áêʼnõΩ,
áê„`«‰Ωõ PáêkOK«O Hõ^•! z`«=Î Ú ‰õÄ_® P`«‡Ü≥ÚHõ¯ XHõ LѨH~õ }° O=O\˜^!Õ z`«=Î ÚKÕ KÕÜ∞« |_Õk
P`«‡‰õΩ PáêkOK«=Åã≤O^ÕQÍx... z`«Î=Ú#‰õΩ Hõ~°Î $`«fiO PáêkOK«@O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
Hõ#∞Hõ F z`«Î=∂! ã¨~°fiA˝_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡KÕ h=Ù „Ѩɒkè`«∞_»"≥· PÜ«∂ Ü≥∂K«#Å∞
x~°fiiÎã¨∞Î<åfl=Ù. Ü≥∂K«#Å∞ P`«‡"Õ QÍx ...hq HÍ=Ù. P`«‡ÜÕ∞ `«# Hõ~°Î $`«fi, Éè’HõÎ $`«fi, Hõ~°}
LѨHõ~°}Ï^Œ∞ÖKÕ D [QÆ`«∞Î#O`å ã¨OK«Ü«∞O KÕã≤"Õ™ÈÎOk. P`«‡Ü«∞QÆ∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_Õ ã¨~°fi=Ú#∂
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 637
„Ѩɒkè`O« KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. =¸_è∞» Öˇ#· "å~°∞ =∂„`«"∞Õ =∞#ã¨∞û – z`«=Î ÚʼnõΩ Hõ~ΰ $`«fiO Páêkã¨∞<Î åfl~°∞.
P`«‡ã¨`«ÎKÕ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î U~°Ê_ç LO\’Ok. ''=∞#ã¨∞û J#|_Õk Un ÖË^Œ∞—— Jx fHõ∆ ‚"≥∞ÿ#
*Ï˝#=Ú#fl KÀ@ „Ѩã¨∞Êù@=∞ø`ÀOk.
<Õ#∞ P`«‡#∞. „Éèí=∞=∂„`«=∞QÆ∞ z`«Î=Ú#ˆH [#‡, [~å, =∞~°}Ïk Hõ~°‡Å∞ QÍx... "åã¨Î=
~°∂ѨÙ_»∞#QÆ∞ <å‰õΩ J=hfl LO_»=Ù. JO^Œ∞KÕ`« D z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ *Ï_»º=ÚÅQÆ∞ [#‡, [~å,
=∞~°}Ïk ÉèÏ"å#∞Éèí==ÚÅ∞ <Õ#∞ á⁄O^Œ‰õΩO_≥^Œ#∞QÍHõ! WO„^Œ*ÏÅOÖ’ =ã¨∞Î=ÙÅ „Éèí=∞ÖÏQÍ
„Éèíq∞OK«|_»∞K«∞#fl `«~°∞}OÖ’ z`«Î=∞<Õk U~°Ê_»∞`ÀOk.
q*Ï˝#=∂„`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨=∞Hõ=∆ Ú# KÕ`« D [QÆ`OΫ `å qHÍã¨=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
D qHÍã¨=Ú z`«Î=Úk HÍ^Œ∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [Å"Õ∞ J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅQÆ∞K«∞#fl@∞¡ „|Ǩχ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ z`ü â◊H˜ÎÜÕ∞ D ^Õ= – =∞#∞+¨º – *O`«∞ PkQÍQÆÅ [QÆ„^Œ∂ѨOQÍ q[$Oaè™ÈÎOk.
F z`«Î=∂! h"Õ QÆ#∞Hõ z#‡Ü«Ú_»"≥·`Õ h=Ù =∞~˘Hõ ^•xH˘~°ÔH· ^Õ|iOKÕ^•#=Ù HÍ^Œ∞.
Éèí∂`« –Éèíq+¨º`«∞ÎÅO^Œ∞ UHõ"≥∞ÿ, J<ÕHõ"≥∞ÿ, ã¨~°fi "åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ, ã¨~°fi^• U~°Ê_ç LO_Õ P`«‡x ZO^Œ∞‰õΩ
^Œi≈OK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ù? 'h=Ù, <Õ#∞— -J#∞ JÉèÏ㨠JO`å ã¨∞Êùiã¨∞Î#flk P`«‡Ü«∞O^Õ. WHõ ^Œ∞óYO
Z=iH˜? h_»‰õΩ PHÍ~°O Hõ#|_»∞K«∞<åfl ‰õÄ_®, ^•xH˜ ã¨fiÜ«∞OÉèí∂`«"≥∞ÿ# LxH˜ ÖË#@∞¡. P`«‡‰õΩ
J#º"≥∞ÿ#\˜ì ^ÕxH© LxH˜ ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ z`«Î=Ú ˆH=ÅO [_»=Ú, J㨄^Œ∂Ѩ=Ú, HõeÊ`«=Ú, JÉèϺã¨=â◊=Ú =∂„`«"Õ∞.
❖
ã¨~°fi=¸ P`«‡ÜÕ∞ J~Ú LO_»QÍ... ''D ÉÏÅ â◊s~°O <åk... D =$^Œú â◊s~°O <åk...
D Ѩل`«, Hõà„◊ `«, ᜄ`«∞Å∞, D QÆ$ǨÏ, P~å=∂Å∞ <åq—— J#∞‰õΩO@∂ <Õ#∞ z`«=Î Ú#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞
‰õΩ<åfl#∞. PǨ! J^ŒO`å =º~°÷"≥∞ÿ# zO`«#QÍHõ =∞ˆ~q∞\˜? D ^ÕǨÏ"Õ∞ ÖËx =ã¨∞Î"≥· „H©_»Ö’
LѨÜ∂≥ yOKÕ „H©_ÀѨH~õ }° =Ú =O\˜^·≥ LO_»QÍ... J\˜ì ^ÕÇϨ =Ú`À U~°Ê_Õ ã¨O|O^è•Å∞ "åã¨=Î "≥∞#ÿ q
Z\Ï¡ J=Ù`å~Ú?
P`«‡‰õΩ ^ÕǨÏ"Õ∞ ÖË^Œ∞. ‰õΩO^Õ\ ˜ H˘=Ú‡KÕ Z=fiÔ~·<å á⁄_»=|_»`å~å? KèåÜ«∞ "≥o§ XHõ
QÀ_»#∞ ‰õÄÅÛQÆÅ^•? D ^ÕǨÏ=Ú `«`«ûO|O^èŒ=ÚÅKÕ P`«‡ x~ÀkèOѨ|_»*ÏÅ^Œ∞. ^Œ∞ódOѨ
|_»*ÏÅ^Œ∞.
KÕ`#« =Ú, [_»=Ú (P`«‡ – ^Œ$â◊º=Ú)Å =∞^躌 'z`«=Î Ú— J#|_Õ =¸_»= =ã¨∞=Î Ù U~°Ê_»∞@ˆH
gÅ∞ÖË^Œ∞. P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# JÉèϺã¨=ºã¨#"Õ∞ z`«Î=Ú.
Hõ#∞Hõ WѨC_»∞ =∂~°æ"Õ∞q∞\˜?... <Õ#∞ ã¨`«º=ã¨∞Î*Ï˝#=Ú#∞ P„â◊~ÚOKåe. JѨC_»∞ z`«Î,
[_» ^Œ$â◊º ^Œ$+¨µìÅhfl LѨâ◊q∞™êÎ~Ú. J\˜ì LѨâ◊=∞# ã≤÷u Ü≥ÚHõ¯ ''™êH∆Í`å¯~° =$uΗ— <å‰õΩ
JÅ=_»∞ QÍHõ!
JѨC_çHõ z<凄`«~°∂Ѩ"Õ∞ ™êfi#∞Éèí==ÚQÍ âı+≤OK«QÆÅ^Œ∞.
638
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
''J\˜ì ™êfi#∞Éèí==Ú Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ K«=∞`å¯~°"Õ∞ D z`«Î=Ú—— – Jx JѨC_»∞ J#∞Éèí=O
J=Hõ UO KÕã¨∞ÎOk?
❖
W@∞¡ `« Å K« ∞ K« ∞ g`« Ç ¨ Ï =º=Úx JO`« ~ ° O QÆ = ÚÖ’ =∞ø#=Ú, xâ◊ Û Å`« fi =ÚÅ#∞
=Ç≤ÏOzÜ«Ú<åfl~°∞.
❖❖❖
2. ™êfi`«‡ – z`«Î=ÚÅ ã¨O"å^Œ=Ú
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : qO@∞<åfl"å ~å=∂! P q^èŒOQÍ JO`«~°OQÆ =∞ø#O =Ç≤ÏOz g`«Ç¨Ï=º=Úx
H˘xfl QÆO@Å∞ QÆ_çáê~°∞. W`«óѨÓ~°fiѨ٠^Œ$âߺÉèϺã¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨O™ê¯~° „ѨÉèÏ=O KÕ`« HÍÉ’Å∞...
P`«x Ü«∞O^Œ∞ H˜Oz`ü kfifÜ«∞ "å^ŒO á⁄_»K«∂Ñ≤Ok. P kfifÜ«∞"≥∞ÿ#^Õ z`«Î=Ú Hõ^•! JѨC_»∞
P`«x JO`«~°OQÆOÖ’ H˘O`« "å^ÀѨ=ÚÅ∞ á⁄_»K«∂áê~Ú. J\˜ì „Hõ=∞"Õ∞q∞\’ q=i™êÎ#∞.
q#∞-
g`«Ç¨Ï=Ùºx z`«Î=Ú: q∞„`«=∂! g`«Ç¨Ï"åº! ''z`«Î=Ú KÕ`«<Õ P`«‡#∞ ^Œi≈OK«QÆÅO—— Jx „â◊√`«∞Å∞
K≥ѨÊ@O q<åfl=Ù Hõ^•!
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : J=Ù#∞... q<åfl#∞.
z`«Î=Ú : ''Jxfl LѨHõ~°}=ÚÅÖ’ ÔHÖÏ¡ z`«Î"Õ∞ (=∞#¿ãû) Q˘Ñ¨Êk—— ...Jx ‰õÄ_® âߢã¨Î=ÚÅKÕ
K≥ѨÊ|_çOk Hõ^•!
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : J=Ù#∞. J\Ï¡ ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_çOk.
z`«Î=Ú : =∞i h=Ù ... ''z`«Î=∞#∞#^Õ ÖË^Œ∞—— ...Jx <å LxH˜<Õ YO_çã¨∞Î<åfl"Õ?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : F... J^• h "å^Œ#! XHõ_»∞ `«# =ÚY=Ú#∞ K«∂K«∞HÀ=\ÏxH˜ J^ŒÌO
LѨÜ≥∂y™êÎ_»∞ K«∂Kå"å! JO`«=∂„`«O KÕ`« ^Œ~°Ê}O K≥·`«#º r= ã¨=∞xfi`«=∂?
P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <Õ#∞ <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°z J*Ï˝#^Œâ◊#∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘x
L#flѨC_»∞... <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ <å‰õΩ QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞\ÏxH˜ âߢã¨Î=ÚÅKÕ, „â◊√`«∞ÅKÕ, QÆ∞~°∞=ÙÅKÕ
'z`«Î=Ú— J#|_Õ h=Ù HõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl=Ù. hH˘Hõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# ... P`«‡‰õΩ "ÕÔ~·#... LxH˜
L#fl^Œx "åi L^ÕÌâ◊O HÍ^Œ=∂‡!
`«`«Î fi=∞ã≤ (h=Ù JkÜÕ∞ J~Ú L<åfl=Ù...) J<Õ "åHͺ~°÷ ã≤kúH˘~°‰õΩ t+¨µº_çx `«Ü«∂~°∞
KÕÜ∞« \ÏxH˜ ''Wk ^Œ$â◊º=Ú, Wk HõÅÊ#, Wk ã¨O|O^è=Œ Ú, Wk z`«=Î Ú——... "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜
áê~î°=ÚÅÖ’ h‰õΩ KÀ@∞ HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞. JO`«=∂„`«O KÕ`« hÜ≥ÚHõ¯ P`«‡‰õΩ J#º"≥∞ÿ# LxH˜
JOwHõiã¨∞Î#fl@∞¡ HÍ^Œ∞. P`«‡™êH∆Í`å¯~°"≥∞ÿ# `«~°∞"å`«, WHõ h‰õΩ áê„`«QÍx, LxH˜QÍx LO_»^Œ∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 639
=∞^èÕº =∂~°æ áê~î°ºqâı+¨OQÍ =∂„`«"Õ∞ Hõ#|_ç, q+¨Ü«∞O ~°∂_èç J=QÍ<Õ h=Ù P *Ï˝#OÖ’ ÅÜ«∞O
J=Ù`å=Ù.
F z`«Î=∂! ѨOKÕO„kÜ«∂Å∞ LѨÜ≥∂yã¨∞Î#fl r=Ù_»∞ U ã¨=∂Kå~°O`À "å\˜x LѨÜ≥∂yã¨∞Î
<åfl_À... P ã¨=∂Kå~°"Õ∞ h ã¨fi~°∂ѨO. ã¨~°fiã¨=∂Kå~°=ÚʼnõΩ =ÚO^Œ∞#fl P`«‡ã¨fi~°∂ѨO „QÆÇ≤ÏOK«
|_»∞K«∞O_»QÍ... WHõ h‰õΩ KÀ@∞ Hõ#|_»^Œ∞. J#QÍ K≥·`«#º„ѨHÍâ◊=Ú Ü≥ÚHõ¯ XHÍ<˘Hõ ^Œ$HõÊ^äŒ"Õ∞
h ã¨fi~°∂ѨO Hõ^•! K≥·`«#º „ѨHÍâ◊=Ú#∞ Ziy# `«~°∞"å`« WHõ hˆHO áê„`« LO@∞Ok? h=Ù
^ÕxKÕ... ^Õx =Å# U~°Ê_»∞K«∞<åfl"À... Jk Ziy# `«~°∞"å`« WHõ h QÆ∞iOz `«~°˚# Éèí~°˚#Å∞
Z=iH˜ HÍ"åe?
HÍ|\˜ì <Õã¨ÎO! F z`«Î=∂! h=Ù ^ÕxH© Hõ~°ÎHÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« ^ÕxH© ^Œ∞óY ÉèÏA_»=Ù HÍ=^Œ∞Ì.
''D`«_∞» <å "å_»∞... Wq <åq—— Jx Hˆ â¡ =◊ ÚÅ∞ P„â◊~ÚOK«=^Œ∞.Ì [_»=∞QÆ∞ h=Ù [_»=ÚÅQÆ∞"å\˜x
P„â◊~Ú¿ãÎ [_»OQÍ<Õ LO_çáÈ`å=Ù. J\Ï¡H͉õΩO_®, h L`«ÊuÎ ™ê÷#"≥∞ÿ# K≥·`«#º=Ú#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ
K≥·`«#º=ÚQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌHÀQÆÅ=Ù. h xÜ«∂=∞‰õΩ_»QÆ∞ Dâ◊fi~°∞xH˜ D [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ KÕÜ«∞|_ç# –
KÕÜ«∞|_»É’=ÙK«∞#fl – KÕÜ«∞|_çÜ«ÚO_ç# ^Õx`À#∂ Uq∂ ã¨O|O^èŒO LO_»^Œ∞. h=Ù ‰õÄ_®
J\˜ì Jã¨O|O^èŒ=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞.
z`«=Î Ú : <Õ#∞ ÉèÏ"åÉèÏ= ã¨fi~°∂ѨÙ_»<.Õ XѨC‰õΩO\Ï#∞. J~Ú`Õ ##∞fl LѨÜ∂≥ yOz L`«=Î ∞r=ÙÅ∞
P`«‡*Ï˝#O ã¨Oáêkã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ. ''<Õ#∞ P`«‡‰õΩ LѨHÍi<Õ—— Jx ZO^Œ∞‰õΩ J#∞HÀ~å^Œ∞?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : h=Ù P`«‡‰õΩ LѨHÍ~°O KÕ¿ãO`«"å_ç"å? HÍ~°º – HÍ~°} ã¨OѶ¨∂`«=Ú#O^Œ∞ U~°Ê_Õ
Jaè=∂#=ÚKÕ h=Ù JѨC_»ÑC¨ _»∞ ''<Õ#∞ P`«‡‰õΩ LѨHÍ~°O KÕã∞¨ <Î åfl#∞—— ...J<Õ „ÉèÏOux á⁄O^Œ∞K«∞
<åfl=Ù. ѨOK«„áê}=ÚÅ∞, =∞<À|∞^Œ∞Åú ∞, ^ŒâOı „kÜ«∞=ÚÅ∞... Jhfl *_®ÖË Hõ^•! WHõ WO„kÜ«∂ÅKÕ
U~°Ê_Õ Éè’QÆ, Ü≥∂QÆ=ÚÅKÕ P`«‡‰õΩ XiˆQ #∂`«# „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk?
z`«Î=Ú : J^Õq∞\˜? Dâ◊fi~°∞#‰õΩ Éè’QÍ#∞Éèí=O á⁄OkOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞ <Õ#∞ =iÎOK«∞K«∞<åfl#x
ZO^Œ∞Hõ#∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : J\Ï¡QÍ? Dâ◊fi~°∞_»∞ x`«º`«$ѨÙÎ_»∞ Hõ^•! PÜ«∞# Éè’QÍ#∞Éèí=O H˘~°‰õΩ h=Ù
|Ü«∞Å∞^Õ~°@"Õ∞q∞\˜?
™êfiÉèÏqHõ „ѨHÍâ◊Ü«Ú‰õΩÎ_»∞, ã¨~°fi"åºÑ≤, UHõ~°∂ѨÙ_»∞ JQÆ∞ z^•`«‡ÜÕ∞ D [QÆ`«ÎO`å
ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ "åºÑ≤Oz L<åfl_»∞. "åxH˜ J#º=ÚQÍ U HõÅÊ<å LO_»^Œ∞. UHõ=¸, J<ÕHõ=¸
‰õÄ_® „ѨHÍtOѨ*Ü Ë Ú« K«∞#fl\˜ì P`«‡ `«# Ü«∞O^Œ∞ D [QÆ`∞« #Î ∞ „H©_®q<À^ŒOQÍ ~°zOK«∞H˘#∞K«∞#flk.
ã¨=∞ã¨Î=Ú ^•xÜ«∞O^Œ∞ ã≤kúOK«∞K«∞O_»QÍ... WHõ ^•xH˜ JÅÉèíº"≥∞ÿ#^Õq∞ LO@∞Ok? P`«_»∞ XHõ
^•xx WK«ÛùyOK«@"Õ∞q∞\˜? P WK«Ûù#∞ h=Ù <≥~°"Õ~°Û@"Õ∞q∞\˜?
Ѩ@ìѨÙ~å}˜ ~å[=∂~°æOÖ’ ~°^äŒO ZH˜¯áÈ`«∞O>Ë XHõ =¸~°öÜ«Ú=‰õΩ#‰õΩ =∞#‡^äŒqHÍ~°O
[xOz#@∞¡... ã¨~°fi=¸ Dâ◊fi~°ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# D „ѨѨOK«=Ú#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ h‰õΩ WK«Ûù, H∆ÀÉèí
[xã¨∞Î<åfl~Ú.
640
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z`«Î=Ú : 㨈~#Ü«∂º! h =∂@Å∞ XѨC‰õΩO@∞<åfl#∞. J~Ú`Õ P`«‡`À ã¨O|O^èŒO Hõey <Õ#∞
W\Ï¡ˆQ LO\Ï#∞. ##∞fl u~°ã¨¯iOK«@O ^ÕxH˜?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : Jk ‰õÄ_® ã¨iHÍ^Œ∞...‰õΩ^Œ~°^Œ∞. ZHõ¯_≥·<å Ѷ¨ÅO „áêÑ≤ÎOKÕ@ѨC_»∞ ѨÙ+¨ÊO
q∞ye LO@∞O^•? ѨÙ+¨Ê=Ú, P ѨÙ+¨Ê=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨ÅO „ѨHõ¯„ѨHõ¯# LO_»@O ZÖÏ ™ê^茺O?
h=Ù P`«‡‰õΩ „ѨHõ¯# LO_»@=∞<Õk JÜ≥∂Qƺ"≥∞ÿ#^Õ.
''XHõ Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ ã¨O|O^èŒO——.... JO>Ë Uq∞\˜?
1. XHõ^•x Ü≥ÚHõ¯ „H˜Ü«∞`À Ô~O_»=^•x „H˜Ü«∞ HõÅ=@O. ÖËHõ,
2. XHõ^•x #∞O_ç Ô~O_»=k Pq~åƒù=O á⁄O^Œ@O. ÖËHõ,
3. Ô~O_ç\ ˜ Ü≥ÚHõ¯ UHõ`«fiO. ÖËHõ,
4. ã¨O|O^èŒO U~°Ê_»Hõ =ÚO^Œ∞ P Ô~O_»∂ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ LO_ç. WѨC_»∞ UHõ=∞QÆ∞@‰õΩ
ã¨Oã≤^ŒúѨ_»∞`«∂ LO_®e.
D <åÅ∞QÆ∞ „Ѩ„H˜Ü«∞Å∂ z`«Î=Ú#‰õΩ – P`«‡‰õΩ ‰õΩkˆ~q HÍ=Ù.
z`«Î=Ú : HÍ~°º=º=Ǩ~°O ^Œ$ëêì º <å‰õΩ P`«‡‰õΩ ã¨O|O^èŒO Hõ#|_»∞`ÀOk Hõ^•?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : Z\Ï¡ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok? P`«‡ ã¨~°fi^• ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuÎ Hõey#\ì̃ x¢+¯≤ Ü«∞K≥`· #« º=Ú.
h"Õ"≥∂ ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuÎ ÖËx [_»=Ú=Ù. =∞~˘Hõ^•xKÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç`ÕQÍh, h=Ù ^Õxh
x~°fiiÎOK«ÖË=Ù.
P`«‡ xifiHÍ~°=Ú... ã¨fiÜ«∞OÉèí∞==Ú... P#O^Œã¨fi~°∂Ѩ=¸...!
h"Õ"≥∂ ã¨∞Y^Œ∞óY Éèíi`«=¸... „H˜Ü≥∂#∞‡Y=Ú... LѨHõ~°}=∂„`«=Ú...!
q∂ W^ŒÌiH© UHÍHÍ~°`«fiO Z\Ï¡ á⁄ã¨QÆ@O?
z`«Î=Ú : áÈh... áêÅ∞ h~°∞ "Õ~°∞ "ÕÔ~·#"≥· ‰õÄ_® HõÅ∞ã¨∞Î#fl@∞¡, <Õ#∞ P`«‡ "Õ~°∞ "ÕÔ~· LO_ç
HõÅ∞ã¨∞Î<åfl=∞x J#∞HÀ=K«∞Û Hõ^•?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : h‰õΩ–P`«‡‰õΩ, áêÅ∞–h~°∞ =Öˇ J~°÷ã¨O|O^èŒO ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. q∂ W^ŒÌig q~°∞^Œú
ã¨O|O^èŒ=ÚÅh WO`«‰õΩ =ÚO^Õ J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•!
z`«Î=Ú : ÖËHõáÈ`Õ... Jyfl – [Å=ÚÅ =Öˇ =∂ W^ŒÌig q~°∞^Œú ã¨O|O^èŒ=∞x J#∞‰õΩO^•=∂?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : Jyfl – [Å=ÚÅ =Öˇ XHõ^•xKÕ =∞~˘Hõ\ ˜ #tOѨ*ËÜ«∞|_»@O h‰õΩ, P`«‡‰õΩ
U~°Ê_»@O ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ P LѨ=∂#O ‰õÄ_® ‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
F z`«Î=∂! h=Ù ã¨Oq`«∞Î (P`«‡) Ü≥ÚHõ¯ KèåÜ«∞"Õ Hõ^•! D „ѨѨOK«OÖ’ PÜ«∂ Ѩ^•~å÷Å∞
XˆH QÆ∞}=ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ Hõeã≤ LO\Ï~Ú. q~°∞^ŒúQÆ∞}=ÚÅ∞ Hõey#ѨC_»∞ q_çáÈ`å~Ú.
h=Ù P`«‡<Õ P„â◊~ÚOK«∞. P`«‡#∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ#ѨC_»∞ h=Ù ‰õÄ_® P`«‡"Õ J=Ù`å=Ù.
z`«Î=Ú : <å‰õΩ ^Œ$â◊ºÑ¨^•~°÷=ÚÅ LxH˜ HõxÑ≤™ÈÎOk Hõ^•!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 641
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : JO`«~ü^Œ$+≤ì *Ï˝#OKÕ ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷=∞O`å ÖËx^Õ JQÆ∞K«∞#flk. ^Œ$â◊ºO ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ`Õ
^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ âı+≤™ÈÎOk. J\˜ì P`«‡KÕ ã¨O`«∞+≤ìá⁄O^Œ∞. x~°O`«~° ^蕺#=ÚKÕ ã¨=∂kè
x+¨µì_»"≥·.. P`«‡^Œi≈"≥· LO_»∞.
z`«Î=Ú : <Õ#∞ ‰õÄ_® ã¨∞Y=Ú H˘~°ˆH ^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ "≥`«‰õΩK«∞<åfl#∞.
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : ... Hõ^•? h=Ù Hõ#∞Hõ [_»=∂„`«=ÚÅQÆ∞ ^ÕǨϖWO„kÜ«∞–^Œ$â◊º=Ú ÅO^Œ∞
'ã¨OHõÅÊ=Ú— J#∞ ~°*’QÆ∞}=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@KÕ 'K«∞ºu— á⁄O^Œ@O „áê~°OaèOKå"å... WHõ
Jk h‰õΩ, <å‰õÄ ‰õÄ_® ^Œ∞óY„Ѩ^Œ"Õ∞ HÍQÆÅ^Œ∞. q∞„`«=∂! z`«Î=∂! D q+¨Ü«∞O =∞#O
=∞~°∞=‰õÄ_»^Œ∞.
z`«Î=Ú : Hõ~°Î $`«fi=∞O`å P`«‡^Õ#x JO@∞<åfl=ÙHõ^•! WHõ <å‰õΩ É’kèOK«@"≥∞O^Œ∞‰õΩ? h=Ù
K≥ѨÊ^ŒÅK«∞H˘#flk P`«‡`À<Õ q#flqOK«∞HÀ!...
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : ã¨OHõÅÊ – qHõÅÊ=ÚʼnõΩ KÀ@∞ LO_»#\˜ì, ''HõÅÊ#—— J<Õ ^èŒ∂o U~°Ê_»*ÏÅ#\˜ì
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Hõ~ΰ $`«fiO ã¨OÉèqí ã¨∞OÎ ^•? ''PHÍâ◊=Ú#‰õΩ HÍà◊√§ – KÕ`∞« Å∞ LO\Ï~Ú—— Jx Z=fiÔ~<· å
JO>Ë, ^•xH˜ J~°÷"Õ∞=∞<åfl L#fl^•? J\Ï¡ˆQ P`«‡‰õΩ Hõ~°Î $`«fiO ã¨OÉèíqOK«^Œ∞. J~Ú`Õ... P`«‡ÜÕ∞
`«#Ü«∞O^Œ∞ UHõ~°∂Ѩ=ÚQÍ#∂, J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚQÍ#∂ ã¨OÉèíq™ÈÎOk.
z`«Î=Ú : J^≥\Ï¡ ã¨OÉèí=O?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : hH˘Hõ z#fl ^Œ$ëêìO`«O K≥ѨÙ`å#∞. hˆ~ |∞_»QÆÅ∞QÍ, `«~°OQÆ=ÚÅ∞QÍ, #∞~°∞QÆ∞QÍ,
P=~°Î=ÚÅ∞QÍ, ã¨∞_»∞Å∞QÍ ã¨OÉèíq™ÈÎOk. ''|∞_»QÆ QÆ∞O„_»OQÍ L#flk. Hõ#∞Hõ, [ÅO QÆ∞O„_»OQÍ
LO@∞Ok——... Jx Z=Ô~·<å JO>Ë =∞#O XѨC‰õΩO\Ï=∂? P=~°Î=Ú#HÀ, ÖËHõ `«~°OQÍxHÀ ÖËHõ
|∞^Œ∞ƒ^Œ=Ú#HÀ PHÍ~°O LO_»=K«∞Û. [ÖÏxH˜ PHÍ~°O L#fl^•? ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ... P`«‡ÜÕ∞ P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ PÉèÏ㨠=∂„`«OQÍ [QÆ„^Œ∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. [ÅO =∞^茺֒ =∞O_»∞K«∞#fl ÉÁQÆ∞æ
LO_»*ÏÅ^Œ∞. P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ Ô~O_»= HõÅÊ#ÜÕ∞ ™ê^茺O HÍ^Œ∞.
z`«Î=Ú : 'P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#ÜÕ∞ z`«Î=Ú— Jx J#=K«∞Û<Õ"≥∂?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : P`«‡^Õ=Ù_»∞ HõÅÊ<å~°Ç≤Ï`«∞_»∞. WHõ =∞#™Èû.... [_»"≥∞ÿ#k.
z`«Î=Ú : WHõ P`«‡ – =∞#ã¨∞ûÅ =∞^茺QÍ ''Wk "Õ~°∞... Jk "Õ~°∞. Wk â◊√Éèí=Ú, Jk
Jâ◊√Éèí=Ú——... J<Õ HõÅÊ# ZHõ¯_»∞O@∞Ok?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : LO_»^Œ∞. ''HõÅÊ# KÕ¿ã =∞#¿ãû ÖË^Œ∞—— ...Jx J#∞‰õΩO@∞#flѨC_»∞. WHõ HõÅÊ#
ZHõ¯_»∞O@∞Ok?... HÍ|\˜ì D ã¨=∞ã¨Î=¸ q+¨Ü«∞=i˚`«"≥∞ÿ, x`«ºx~°‡Å"≥∞ÿ#\˜ì K≥·`«#º"Õ∞
J=Ù`«∞OkQÍx... =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞.
WHõ¯_» HõÅÊ# ÖË^Œ∞.... |O^èŒ=ÚÖË^Œ∞. P`«‡ ã¨Oq`«∞Î =∂„`«"Õ∞ ã¨~°fi^• Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ
"åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
642
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z`«Î=Ú : J~Ú`Õ '<Õ#∞ "Õ~°∞ – Wk "Õ~°∞— J<Õ HõÅÊ# ZHõ¯_»∞O@∞Ok? ZHõ¯_ç #∞O_ç =™ÈÎOk?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : ZHõ¯_® LO_»*ÏÅ^Œ∞. J<åkÜ≥ÿ∞, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ#\˜ì P`«‡Ü«∞O^Œ∞
'<Õ # ∞ – h=Ù— "≥ Ú ^Œ Ö ˇ · # q Z=~° ∞ P~ÀÑ≤ O K« Q Æ Å ~° ∞ ? PHÍâ◊ O Ö’ Z=fiÔ ~ · < å JHõ ∆ ~ åÅ∞
„"åÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~å? Hõ#∞Hõ, <Õã¨ÎO! z`«Î=∂! h=Ù P`«‡^Œ$+≤ìx JÅ=~°K«∞HÀ.
P`«‡ x`Àº^ŒÜ∞« "≥∞#ÿ \ì̃k. ã¨~fi° =ã¨∞=Î ÙÅ ™ê~°É∂íè `«"∞≥ #ÿ k. Jk k‰õΩ¯Åhfl "åºÑ≤Oz ѨiѨÓ~°‚
"≥Ú#~°∞ÛK«∞#flk. J\˜ì P`«‡#∞ „Ѩ`º« Hõ=∆ ÚQÍ „QÆÇÏ≤ OK«#O`«HÍÅO q∞^䕺~°∂Ѩ=∞QÆ∞ =∞$QÆ `«$ëê‚[ÅO
ÖÏQÍ 'z`«Î=Ú – [QÆ`«∞Η "≥Ú^ŒÖˇ·#q J#∞Éèí=O HÍQÆÅ=Ù.
P`«‡#∞ =∞#O „QÆÇ≤ÏOz<å=∂.... ^Œ∞óM=ÚÅxfl LѨâ◊q∞OzáÈ`å~Ú. Hõ#∞Hõ, F z`«Î=∂!
h=Ù ã¨∞Y ^Œ∞óY „ÉèÏOux, "≥∂Hõ∆=Ú á⁄O^•Å<Õ ã¨OK«Å#=Ú#∞ =^ŒeÃÑ@∞ì.
=∞#ã¨∞ûKÕ |^Œ∞úÅO HÍ=@O... z`«Î=ÚKÕ x~ÀkèOK«|_»@O... W=hfl „ÉèÏOuÜÕ∞QÍh
Ü«∞^ä•~°÷OHÍ^Œ∞. ã¨`«ûfi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡ XHõ¯>Ë "åã¨Î=O.
❖
JO`å qx g`«Ç¨Ï=Ùºx z`«ÎO H˘O`« ‰õΩ^Œ∞@Ѩ_çOk. „ѨâßO`«`« á⁄OkOk.
❖❖❖
3. g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ – WO„kÜ«∞=ÚÅ ã¨O"å^ŒO
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : nè~°∞_»∞, =Úx „âı+¨µª_»∞ JQÆ∞ P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ `«# z`«Î=Ú#‰õΩ UHÍO`«OÖ’
É’kèOz „ѨâßO`«Ñ¨~°Kå~°∞. JѨC_»∞ P`«x WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O `«~°∞"å`« H˘O`«
„ѨHÀÑ≤OK«@O „áê~°OaèOKå~Ú. "å\˜x ‰õÄ_® W@∞¡ ã¨OÉ’kèOKå~°∞.
❖
g`«Ç¨Ï=Ùºx WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : F =Úh! D r=Ùx LxH˜H˜ =∂áê„`« ZO`ÀL#flk. Hõ#∞Å∞
ÖËx"å_»∞ K«∂_»ÖË_»∞. K≥=ÙÅ∞ ÖËx"å_»∞ q#ÖË_»∞. WO„kÜ«∂Å∞ ÖËHõáÈ`Õ [QÆ`ÕÎ LO_»^Œ∞. [QÆ`«∞Î
ÖËHõáÈ`Õ r=Ù_»∞ LO_»_»∞. Hõ#∞Hõ D r=Ù_»∞ =∂ =Å#<Õ =∞#QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! Jq^•ºHÍ~°}OQÍ P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ q∂ Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨`«Î—
J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. q∂~°∞ q∂ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#flO`« HÍÅO <å‰õΩ ^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°ÖË
=zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï =∞$`«∞º=Ù Jx"å~°º"Õ∞ Hõ^•! q∞=Ú‡Å#∞ „QÆ∞_ç¤QÍ LѨÜ≥∂yOz
#O^Œ∞‰õΩ „ѨÜ≥∂[#OQÍ D r=Ù#‰õΩ Z<Àfl #~°Hõ=ÚÅ∞ =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞KÕ`« q∂~°∞ ''"Õ∞=Ú P`«‡ HõO>Ë "ÕÔ~·# 'ã¨`«Î— QÆÅ "å~°=Ú——... J<Õ q∞^䕺"å^Œ##∞
HÍã¨Î =^ŒeÃÑ@ìO_ç. <Õ#∞ WO`«„H˜`«O z`«Î=Ú`À [iÑ≤# ã¨O"å^Œ=Ú#∞ q∂~°∞ ‰õÄ_® q<åfl~°∞
Hõ^•! *Ï˝#=â◊O KÕ`«<Õ P`À‡Ñ¨^Õâ◊O Åaèã¨∞ÎOk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 643
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : "Õ∞=∞O`å ZHõ¯_ç#∞O_ç L`«ÊuÎ JÜ«∂ºO?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : =∞#O x[O K≥ѨCHÀ"åÅO>Ë q∂ L`«ÊuÎ J*Ï˝#=â◊O KÕ`«<Õ U~°Ê_»∞`ÀOk.
J*Ï˝#O Hõ∆~ÚOz#ѨC_»∞ q∂‰õΩ 'ã¨`«Î—ÜÕ∞ LO_»^Œ∞. J#QÍ q∂~°∞ ã¨fi`«óQÍ ÖËx"åÔ~·, LѨHõ~°}
=∂„`«∞Öˇ· LO_çáÈQÆÅ~°∞.
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : =∂ =Å# r=ÙxH˜ ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk Hõ^•! J\Ï¡ˆQ r=Ùx =Å# =∂‰õΩ
ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk?...
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : q∂~°∞ HÍÅOKÕ U~°Ê_ç, HÍÅOKÕ |ÅÇ‘Ï#∞Öˇ·, HÍÅOKÕ #tOK«∞K«∞<åfl~°∞ Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`«... W~°∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ ^ŒÇ≤ÏOK«|_Õ JyflÖÏQÍ q∂Ü≥ÚHõ¯ ~åHõáÈHõÅ∞ r=Ù#‰õΩ "åã¨Î="≥∞ÿ#
ã¨∞YO HõeyOK«∞@ ÖË^Œ∞ K«∂_»O_ç!
q∂~°∞ LO@∞#flO`« HÍÅO '„ÉèÏO`« r=ÙÅ∞— J<Õ `«~°OQÍÅ`À ‰õÄ_ç# D ã¨O™ê~° #n
[ÅO HÍÅ™êQÆ~°OÖ’H˜ x~°O`«~°O 'L~°∞‰õΩÅ∞, Ѩ~°∞QÆ∞Å∞— Z`«∞Î`«∂ „Ѩ"Õt™ÈÎOk. q∂ =Å#<Õ
Ѩ~㰠ʨ ~åǨÏOHÍ~°O L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk. Ѷe¨ `«"∞Õ q∞\˜? ~åQÆ=Ú, ^Õfi+¨=Ú, HõÜ
∆ ∞« =Ú, =^è,Œ Ѩ~å[Ü«∞O,
zO`« - "≥Ú^ŒÖˇ·# JѨâ◊ÉÏÌÅ∞ q#|_»∞K«∞<åfl~Ú. WHõ ^Œ∞óY Ѩ~°OѨ~°Å =~°¬^è•~° QÆ∞iOz K≥ѨÊ
#=ã¨~°"Õ∞ ÖË^Œ∞. ''ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅ∞, ǨÏ$^ŒÜ«∞"Õ^Œ#Å∞, ã¨OѨ^ŒÅKÕ, PѨ^ŒÅKÕ U~°Ê_Õ ^Œ∞óY
qÜ≥∂QÍÅ∞—— J<Õ ^Œ∞~°ƒù~°"åã¨#Åhfl P HÍÅ™êQÆ~° [ÅOÖ’Oz #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ „Ѩã¨iã¨∞Î<åfl~Ú.
q∞=Ú‡Å#∞ ^èŒiOz J@∂ W@∂ ã¨OK«iOKÕ D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ QÆ`«∞Å#∞ K«∂ã¨∞ÎO>Ë
WOHÍ *Ïe "Õ™ÈÎOk. J<ÕHõ =∞<ÀO`«~°æ`«"≥∞ÿ# K«Ñ¨Å zO`«Å∞ q∂ =∞^茺 u~°∞QÍ_»∞K«∞<åfl~Ú.
Ö’Éèí=Ú q∂ Hõ} Hõ}=ÚÅxO_® xO_ç LO\’Ok.
WOˆH=Ú#flk....? Ö’Éèí=Ú#flKÀ@ â◊=∞^Œ=∂k L`«Î=∞QÆ∞}=ÚʼnõΩ KÀ@∞ ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^•?
XHõ "Õà◊, H˘OK≥O â◊=∞O U~°Ê_ç<å ‰õÄ_® 'L^ÕfiQÆO— =zÛ, ^•xx `«∞_çzÃÑ\˜ì áÈ`ÀOk.
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : =∂ =Å# r=ÙxH˜ „H˜Ü«∂ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ã¨∞™ê^茺=∞ø`«∞<åfl~Ú Hõ^•?
g`«ÇϨ =Ùº_»∞ : x["Õ∞. HÍh, q∞=Ú‡Å#∞ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆÑ~¨ K° ∞« H˘<Õ r=ÙŠǨÏ$^ŒÜ∂« Å∞ ^Œ∞~°fi ºã¨<åÅ∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O`å qã¨Îiã¨∞Î<åfl~Ú. '=∞Ǩ"≥∂ǨÏO— J<Õ pHõ\’¡ 'J*Ï˝# ã¨=∂Kå~°=ÚÅ∞— J<Õ
QÆ∞_»¡QÆ∂|Å∞ HÍѨÙ~åÅ∞ KÕã¨∂Î, x"å™êÅ∞ Hõ@∞ìH˘x LO@∞<åfl~Ú.
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! q∂ =Å# r=Ù#‰õΩ ÖÏÉèÏÅ∞ =zÛѨ_»∞`«∞<åflÜ«∞O\Ï~å? PǨ,
ZO`«=∂@? q∂‰õΩ `≥eÜ«Ú@ ÖË^À U"≥∂? q∂~°∞ =zÛ KÕ~°@O KÕ`« ÖˇHõ¯ÖË#xfl J#~å÷Å∞
‰õÄ_® =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. q∞=Ú‡Å#∞ J_»¤OÃÑ@∞ì‰õΩx Ñ≤âßK«=ÚÅ=Öˇ J<ÕHõ áêѨHÍ~°º=ÚÅ∞
q[$Oaèã¨∞Î<åfl~Ú. q∂~°∞ QÆ#Hõ Ѩiâ◊√^Œ∞úÖˇ· LO>Ë q"ÕHõ=Ú, L`«Î=∞QÆ∞}=ÚÅ∞ ZHõ¯_À Kå@∞
=∂@∞QÍ ^•H˘¯x LO_Õ"å? "≥∂ǨÏ=∞<Õ =∞OK«∞ W\Ï¡ ‰õΩ~°∞ã¨∂Î LO_Õ^•? '~°*’QÆ∞}=Ú— J<Õ
^èŒ∂o`À ǨÏ$^ŒÜ«∞O HõѨÊ|_ç LO_Õ^•? D qˆH∆Ѩ=ÚÅ∞ HõeyOKÕ qHõÅÊ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞ <åÃÑ·
644
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^•_ç KÕ¿ã"å? q∂~°∞ =∞Oz q∞„`«∞Öˇ· LO>Ë, ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ `«k`«~°∞ÅѨ@¡ '"≥∞ÿ„u— [xOz,
P`å‡#∞Éèí==Ú#‰õΩ q`«∞ÎQÍ JÜÕ∞º^Õ! D q^èŒOQÍ zO`åѨ~°OѨ~°Å∞ ##∞fl L^ÕfiQÆ Ñ¨~°KÕ"å?
JǨϟ! W^ŒO`å q∂ „ѨÉèÏ=O HÍ^•?
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : =∂ =¸ÅOQÍ =∂ ™⁄O`«^•~°QÆ∞ r=ÙxH˜ J#~°÷=ÚÅ∞ HõÅQÆ\ÏxH˜ HÍ~°}O
P`«_»∞ J*Ï˝#=ÚKÕ =∞=Ú‡Å#∞ J*Ï˝# q+¨Ü«∂Å"≥·Ñ¨ÙQÍ qxÜ≥∂yOK«@"Õ∞ Hõ^•!
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : J=Ù#∞. XѨC‰õΩO@∞<åfl#∞. "Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ∞ â◊q∞OK«QÍ... PHÍâ◊OÖ’ ã¨∂~°∞ºx
"≥Å∞QÆ∞ „Ѩã¨∞Êù@=∞QÆ∞#@∞¡, ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’x J*Ï˝#O `˘Åy`Õ JO`«ó Hõ~°}OÖ’ *Ï˝# „ѨHÍâ◊O
„Ѩ`«ºHõ∆=∞ø`«∞Ok. JѨC_»∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞O „Ѩã¨#fl"≥∞ÿ, qâßÅ"≥∞ÿ, QÆOcè~°"≥∞ÿ, H∆ÀÉèÏ=i˚`«"≥∞ÿ „ѨâßO`«`«
á⁄O^ŒQÆÅ^Œ∞. "≥·+¨=∂ºÅKÕ Ñ¨~ål`«O HÍx ǨÏ$^ŒÜ«∞O ^•#O`«@ J^Õ LѨâ◊q∞OK«QÆÅ^Œ∞.
J=∞$`åѨÓ~°Ñ¨Óˆ~‚# x`åº##Ì=∞ÜÕ∞# K« I
ã‘÷Ü«∞`Õ Ñ¨Ù~°∞¿+}Ï#Îó j`Õ# â◊t<å Ü«∞^ä• II (â’¡ 22, ã¨~°æ 83)
JѨC_»∞... =∞#∞A_»∞ P`å‡#O^Œ=ÚKÕ x`åº#O^Œ=∞Ü«Ú_≥· ѨiѨÓ~°∞‚_≥· j`«Å K«O„^Œ∞x
=Öˇ q~ålÅ¡QÆÅ_»∞! Hõ#∞Hõ.... J*Ï˝#O #tOKåe.
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! *Ï˝#ã¨=Úáê~°˚#ÔH· q∂~°∞ <åKÕ K«Hõ¯QÍ xÜ≥∂yOK«|_ç# "åÔ~·
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å=Öˇ LÉèíÜ«∞ „âıÜ«∞ã¨∞û‰õΩ HÍ~°}=∞Ü≥∞º^Œ~°∞QÍHõ!
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : J*Ï˝#=ÚKÕ qxÜ≥∂yOK«|_»∞K«∞#flѨC_»∞ "Õ∞=Ú r=Ù#‰õΩ =∞iO`« J*Ï˝#=Ú#∞
=¸@Hõ@∞ìH˘x `≥ã¨∞Î<åflO. 㨈~! J*Ï˝# <åâ◊#=Ú#ÔH· =∂ Ü≥ÚHõ¯ áê„`«, „ѨÜ≥∂[#=Ú,
„áê=ÚYº=Ú Z\˜ìk?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : KåÖÏ Q˘Ñ¨Êk. =∞#O Hõeã≤ L#fl 'rq`«=Ú— J#|_Õ D H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞O
ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞H˘x =∞# D HõÅ~ÚHõ#∞ â◊√Éèí„Ѩ^ŒO KÕã¨∞H˘<≥^Œ=ÚQÍHõ!
J*Ï˝#O #t¿ãÎ, JO`«óHõ~°}OÖ’ 'P`å‡HÍ~°=$uΗ ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`«∞Ok. JѨC_»∞ D K«~åK«~°
^Œ$â◊º „ѨѨOK«=∞O`å =∞@∞=∂Ü«∞"≥∞ÿ nx ™ê÷#OÖ’ 'ã¨Oq`ü K≥·`«#º=Ú— =∂„`«"Õ∞ =∞#‰õΩ
J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. `«`«Êùe`«OQÍ P#O^Œ=ÚKÕ Ñ¨i"åºÑ¨Î"≥∞ÿ# P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°‚ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
J#∞Éèí∂`«=∞ø`«∞Ok. J\˜ì J#∞Éèí=O, J=QÍǨÏ#, Pâß*ÏÅ=Ú# |OkèOK«|_ç, ˆH=ÅO ^ÕǨÏ
ã¨OQÆ∞Öˇ· WO„kÜ«∞ã¨OQÆ∞Öˇ· K«iOKÕ "åiH˜ ÅaèOK«^Œ∞. q∂ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À `«Ñ¨Ê‰õΩO_® *Ï˝#O
„Ѩ=$^ŒúO HÍQÆÅ^Œ∞. q∞=Ú‡Å#∞ ã¨=Úáêi˚OK«∞‰õΩ#fl^Õ JO^Œ∞‰õΩ Hõ^•! *Ï˝<åyflKÕ ''[~° (=Úã¨e
`«#O), [#‡—— "≥Ú^ŒÖˇ·#q `å~°ã¨|_Õ ã¨O™ê~°=∂~°æO ã¨OHõ∆~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. *Ï˝#O L#flKÀ@ `«∞+≤ì,
ѨÙ+≤ì, HÍOu "≥Ú^ŒÖˇ·#q =zÛ KÕ~°∞`å~Ú. q"ÕH˜ J~Ú#"å_»∞ Jq"ÕHõ=Ú# Ѩ_»‰õΩO_® ã¨Oã¨$u
(ã¨O™ê~°O) Ü«∞O^Œ∞ zHõ¯‰õΩO_® P`«‡ Ü«∞O^Õ q„âßOu á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ F
WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! q∂~°∞ z`«ÎKåOK«Åº=ÚKÕ „¿Ñi`«∞Å∞ HÍHõO_ç.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 645
^Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡ =∞ø#O =Ç≤ÏOz LO_»O_ç. P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞x"≥·Ñ¨ÙQÍ ^Œ$+≤ìx, „Ѩܫ∞`«fl=Ú#∞
™êiOK«O_ç. JѨC_»∞ P`å‡HÍ~°=$uÎKÕ U~°Ê_Õ „ѨÜ≥∂[#=ÚÅhfl =∞#‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. „ѨâßO`«
^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞ QÆ∞}ã¨OѨ^ŒÅ∞ =zÛ Ñ¨_»`å~Ú.
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : HÍh- WHõ¯_» Jaè~∞° K«∞Å∞, Jq <≥~"° iÕ #ѨC_»∞ ã¨O`À+¨O U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : 'PtOK«∞@— J#∞ z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯ =$uÎKÕ`« Jaè~°∞K«∞Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. Pâ◊ʼnõΩ
J_»∞¤QÀ_» ÃÑ\˜ì#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ L`«Î=∞ QÆ∞}ã¨OѨ^ŒÅ‰õΩ KÀ@∞ ^˘~°∞‰õΩ`ÀOk. J~Ú`Õ, U^≥·<å
PtOKÕ@ѨC_»∞ ^•x QÆ∞}^À+¨=ÚÅ#∞, `«^Œ#O`«~° ^Œ∞¢+¨ÊÉèÏ==ÚÅ#∂ K«Hõ¯QÍ Ñ¨ijeOK«@"Õ∞
q[˝`« Hõ^•? ''P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«Î, ^Œ$â◊ºO Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∂Å∞—— – D Ô~O_ç\ ˜Ö’ Uk „âıÜ«∞ã¨∞û#∞
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎO^À... ^•x<Õ Z#∞flHÀ"åe. JO`ÕQÍx, Uk „Ñ≤Ü«∞"≥∂, ^•xx HÍ^Œ∞. <å‰õΩ =∂„`«O
J=ã¨∞Î=QÆ∞ D „ѨѨOK«OÖ’x =ã¨∞Î*ÏÖÏ#∞Éèí=O, D Éèí∂`« Éèíq+¨º`«∞ΊѨ@¡ U~°Ê_Õ P"Õ^Œ#Å
Hõ<åfl 'P`«‡ ã¨`«Î—ÜÕ∞ ã¨∞Y^•Ü«∞Hõ=∞#∞ Jaè„áêÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. ^ÕxÖ’ J~Ú`Õ... Z\˜ì J#º
Ѩ^•~°÷=ÚÅ 'ã¨`«Î— LO_»^À... J\˜ì P`«‡<Õ =∞#O P„â◊~Ú^•ÌO. L`«Î=∞ ã¨∞Y=∞QÆ∞ P`«‡ =∞#‰õΩ
Z^Œ∞~°∞QÍ<Õ LO_»QÍ... =∞#O ZHõ¯_≥Hõ¯_À U^Õ^À PtOz ZO^Œ∞‰õΩ "≥`«∞‰õΩ¯O@∂ áÈ"åe? ''<å
Ü«∞O^Œ∞ ã¨`«º"≥∞ÿ, „Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ L#fl\˜ì P`«‡ÜÕ∞ =∞# ã¨fi~°∂ѨO—— Jx Ziy PÃÑ· LÉèíÜ«∞ „âıÜ«∞ã¨∞û
á⁄O^Œ∞`«∂ Hõeã≤ LO^•O. JѨC_»∞ K≥·`«#º"Õ∞ =∞# ~°∂ѨO J=Ù`«∞Ok. z`«ÎKåOK«Åº=Ú#∞
u~°ã¨¯i^•ÌO. JO`ÕQÍx, J㨄^Œ∂Ѩ=ÚÅ#∞ =∞#O PtOK«=^Œ∞Ì. ÉèÏqOK«=^Œ∞Ì.
F „Ñ≤Ü«∞ WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! =∞#O ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ „Ѩ=K«<åÅ∞ q<åflO. "Õ^Œ – "Õ^•OQÍÅ∞
JOu=∞™ê~°OQÍ „Ѩuáêkã¨∞Î#fl^Õq∞\’ QÆ=∞xOKåO. "å\˜ ™ê~°"Õ∞q∞\˜? J™ê~°O Uq∞\˜?
''^Œ$â◊º=Ú Ñ¨i`«ºlOK«|_»∞QÍHõ. Ѩiâ◊√^Œú=Ú – JYO_»=Ú – JkfifÜ«∞=Ú JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞
=∞#KÕ =∞##=Ú KÕÜ«∞|_»∞ QÍHõ!—— Jx Hõ^•!
q∞„`«∞ÖÏ~å! WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! D <å x~°‚Ü«∞=Ú#∞ q∂~°∞ t~°™ê=Ç≤ÏOK≥^Œ~°∞QÍHõ!
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : F g`«Ç¨Ï"åº! h=Ù K≥ѨC=∂~°æOÖ’ "Õ∞=Ú rqOz LO_»"Õ∞"≥∂?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : ''"Õ∞=Ú r=#=Ú ™êyOK«∞"å~°=Ú... ÖËHõ D r=Ùx rqOѨ*ËÜ«Ú"å~°=Ú——
J<Õ q∞^二 Ü«∞QÆ∞ Ü≥∂K«##∞, ã¨∞Y „ÉèÏOux q∂~°∞ =^ŒeÃÑ@ìO_ç. q∂~°∞ <å Ü≥ÚHõ¯ ™ê^è#Œ =ã¨∞=Î ÙÅ∞
=∂„`«"Õ∞. ™ê^èŒ#Å∞ ÖË#O`« =∂„`«O KÕ`« ™ê^茉õΩ_»∞ – ™ê^茺=Ú ÖˉõΩO_® áÈ`åÜ«∂? Jk
J@∞¡O_»QÍ... q∂ Jã≤÷`«fi=Ú <å‰õΩ "ÕÔ~·#q HÍ=Ù. =∞Ü«∂q<å (<Õ#∞ ÖˉõΩO_®) q∂‰õΩ Jã≤÷`«fiO
J<Õk „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞. J\˜ì „ÉèÏOu D =∞# qKå~°}KÕ Ñ¨ÓiÎQÍ `˘ÅyáÈQÆÅ^Œ∞.
q∂HõO@∂ U ã¨fi~°∂ѨO ÖË^Œ∞. ÉèÏ=#ÖË^Œ∞. HÍ~°º„Hõ=∞O ÖË^Œ∞. q∞=Ú‡Å#∞ LѨÜ≥∂yã¨∞Î#fl
<å =Å<Õ q∂‰õΩ 'LxH˜— J<Õ Q“~°=O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. q∂HõO@∂ U^≥<· å ã¨fi~°∂ѨO J#∞Éè=í =∞ø`«∞O>Ë,
J^ŒO`å P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ JqKå~°}Ï Ñ¶¨e`«"Õ∞ J~ÚL#flk. qKå~°}KÕ q∂ ã¨fi~°∂ѨO ‰õÄ_®
"≥·+¨=∞º ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ã¨<凄`«=ÚQÍ<Õ `≥eã≤áÈ`ÀOk. "≥Å∞`«∞~°∞ ÖËHõáÈ=@"Õ∞ pHõ\ ˜ J~Ú#@∞¡...
646
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
qKå~°} ÖËHõáÈ=Ù@KÕ`«<Õ 1. q∂~°∞ 2. q∂ =Å# q+¨Ü«∞=ÚÅ∞... J#∞Éèí==∞ø`«∞<åfl~Ú.
„ѨHÍâ◊=ÚKÕ JO^èŒHÍ~°O `˘ÅQÆ∞#@∞¡ ã¨=∞„QÆqKå~°}KÕ q∂~°∞ ã¨fi`«óQÍ ÖËx"åˆ~ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ : WO`«HÍÅO h=Ù =∂ÃÑ·<Õ P^è•~°Ñ¨_ç rqOKå"Õ?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : WO`«HÍÅO <Õ#∞ JÅÊq"ÕHõ=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞ Hõey L<åfl#∞. ã¨OHõÅÊ =∂„`«OKÕ
TǨÏÖ’ ^ŒÜ«∞ºO L^Œƒù==∞QÆ∞#fl@∞¡, JÅÊq"ÕHõOKÕ q∂~°O`å ã¨fiÖÏÊHõ$u á⁄Ok z=iH˜ ^Œ∞óY
HÍ~°‰õΩÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. ã¨$+≤ìHõ~°Î#QÆ∞ <åÜ≥ÚHõ¯ 'P^ŒºO`« ã¨OHõÅÊ=Ú— KÕ ã¨OHõÅÊHÍÅOÖ’<Õ q∂~°∞
ã¨OHõ∆~ÚOK«QÆÅ~°∞...ÖËHõ JkèQÆq∞OK«|_»QÆÅ~°∞.
W^•h=Úk`«O x`«ºO ã¨fi„áê„QÆ∂¿Ñ Hõ∆Ü«∞O QÆ`Õ I
q"ÕHõ㨺 „Ѩ™ê^Õ# q"ÕHÍÜ«∞ #"≥∂#Ü«∞ó II (â’¡ 36, ã¨~°æ 83)
q"ÕHÀ^ŒÜ«∞OKÕ Ñ¨Ó~°fiѨ٠Jq^Œº #tOz q∂ Ü«∞O^Œ∞, <å Ü«∞O^Œ∞, D ^Œ$â◊º=Ú #O^Œ∞
P`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ L^Œ~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì q"ÕHõ=Ú#‰õΩ W^Õ #=∞™ê¯~°O.
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! q∂~°∞ „Ѩ|∞^Œú=Ú á⁄Ok`Õ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~° ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞.
z`«Î`«fi=Ú #tOz`Õ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°`«fi=Ú „ѨHÍtã¨∞ÎOk. W`«óѨÓ~°fiO‰õÄ_® q∂ ã¨fi~°∂ѨO Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°
„ѨHÍâ◊"Õ∞. WѨC_»∞ ^Œ$â◊º=Ú#∞ JkèQÆq∞Oz, P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ P„â◊~ÚOK«∞@‰õΩ LѨHõiOK«∞@KÕ
Ѩ~°=∞ Ѩq„`«∞Ö∫`«∞<åfl~°∞. nѨO "≥ey# `«~°∞"å`« pHõ\ ˜ÖÏQÍ q∂Ö’ ^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ`«∞
<åfl~Ú. x„^Œ ÖËz#"å_»∞ =∞ø_軺=Ú#∞O_ç „Ñ¨|∞^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞#fl@∞¡, *Ï˝# – q*Ï˝# „ѨÉèÏ=OKÕ
q∂Ü«∞O^Œ∞ Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°`fi« O „ѨHÍtã¨∞OÎ k. U^≥`· Õ q∂"≥O@ Jq"ÕH=õ ÚKÕ [xOzO^À Jk q"ÕH=õ ÚKÕ
#t™ÈÎOk... „ѨHÍâ◊=ÚKÕ z=∞‡pHõ\ ˜ #tã¨∞Î#fl@∞¡...!
'P`«‡ qKå~°}— LO>Ë KåÅ∞, q∂~°∞ HÀ~°‰õΩ<åfl‰õÄ_® q∂‰õΩ ã¨∞Y ã≤kúÅaèã¨∞ÎOk. JO^Œ∞KÕ`«
âߢã¨Î ã≤^•úO`«Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ 'WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ – WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ P`«‡‰õΩ J#ºOQÍ ÖË=Ù——
Jx <åKÕ =∞~°Å =∞~°Å x~°‚~ÚOѨ|_»∞QÍHõ!
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! WѨC_»∞ q∂~°∞ ã¨O™ê~°=Ú#∞ ^•\˜"ãÕ #≤ "å~°Ü∂« º~°∞. q∂~°∞ ѨÓ~°fiO
P`«‡HõO>Ë J#ºOQÍ LO_ç LO_»ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ J#ºOQÍ ÖË~°∞. WHõ=ÚO^Œ∞ J#ºOQÍ LO_»É’~°∞.
q∂‰õΩ â◊√Éè=í ∞QÆ∞ QÍHõ! q∂ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ q∞\’ Ziy# `«~∞° "å`« <ÕxѨC_»∞ ^Œ∞óY~°ÇÏ≤ `«∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞.
ѨÓ~°‚`«$ѨÙÎ_»#∞, âßO`«∞_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞. ''™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u Hõey Ü«ÚO_»∞@—— J<Õ
`«∞sÜ«∞Ѩ^Œ=Ú#O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞. z`«Î=Ú#‰õΩ, WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ ã≤÷uÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
P`«‡ XHõ¯>Ë J=â◊ºO HõÅ^Œ∞! P P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞. ^•xH˜ J#ºOQÍ ZK«Û\Ï Un ÖË^Œ∞. É’^èŒ
ã¨fi~°∂ѨÙ_»<≥· <Õ<Õ ã¨~°fi^• JO`«\Ï, Jxfl\Ï "≥ÅÜ«ÚK«∞<åfl#∞.
â◊√^Œú z„^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ''D P`«‡ÜÕ∞ <Õ#∞. Jk <Õ#∞ HÍ^Œ∞—— J<Õ HõÅÊ# ‰õÄ_®
LO_»^Œ∞. WHõ =∞iOˆH HõÅÊ#Å∞ Jã¨ÖË LO_»=x "Õˆ~ K≥áêÊÖÏ?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 647
UHõ"≥∞ÿ, JkfifÜ«∞"≥∞ÿ#\˜ì P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ 'P`«‡‰õΩ "Õ~°∞QÍ Un ÖË^Œ∞—— J<Õ HõÅÊ#=∂„`«O
Z\Ï¡ ã¨OÉèí=O?
JO^Œ∞KÕ`« 'P`«‡#∞ <Õ#∞— J<Õ HõÅÊ#‰õÄ_® WѨÊ\˜Hј C¨ _»∞ `«ºlã¨∞<Î åfl#∞. U=∞~˘Hõ zO`«#‰õÄ
KÀ\˜=fi‰õΩO_® [Å `«~°OQÆ=ÚÅ Jq<åÉèÏ=OÖÏQÍ =∞ø#O =Ç≤ÏOz LO@∞<åfl#∞.
"åã¨<å~°Ç≤Ï`«∞_»<≥·, „áê}ã¨OKå~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOK«x"å_»<≥·, ã¨~°fi^À+¨ qx~°∞‡‰õΩÎ_»<≥·
LO_≥^Œ#∞QÍHõ! 'z^•ÉèÏã¨=Ú— J#∞ „ѨuaOÉÏ„â◊Ü«∞O ÖËx"å_»<≥·, ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ JYO_»=Ú,
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú JQÆ∞ P`«‡<≥· LO\Ï#∞. `«\ÏHõOÖ’x [ÅOÖ’#∞, ‰õΩO_»Ö’x [ÅOÖ’#∞,
ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’#∞ „ѨuaOaOKÕ ã¨∂~°º „ѨuaO|=ÚʼnõΩ ã¨∂~°∞ºx`À UO ã¨O|O^èŒ=Ú#flk?
Jxfl\˜Ö’#∂ „ѨHÍtã¨∞#Î flѨÊ\˜H© P „ѨHÍâ◊=ÚÜ≥ÚHõ¯ Hõ~ΰ $`«fi=Ú ÖËx"å_»#∞. PHÍâ◊OÖ’ „ѨHÍtOKÕ
ã¨∂~°∞ºxÖÏQÍ ã¨fiÜ«∞O „ѨHÍâ◊‰õΩ_»#∞. Jxfl Láê^èŒ∞ÅÖ’x *Ï˝#`«`«Î fi=Ú#∞, z^•`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞.
=∞#âıÛ+¨ìʼnõΩ, WO„kÜ«∞KÕ+¨ìʼnõΩ ã¨O|OkèOK«x "å_»#QÆ∞ <Õ#∞ WѨC_»∞ =∞ø#=Ú#∞,
q„âßOux á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
4. =∞<À[QÆ`ü
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ qO^茺Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’x `«# Ѩ~°‚âßÅÖ’
ã¨∞MÏã‘#∞_≥· ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ xâ◊ÛÅ∞_»Ü«∂º~°∞. ã¨~°fi âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ KÕ+¨ìÅ∞ `«ºlOKå~°∞.
ã¨∞O^Œ~°=∞QÆ∞ P`å‡#O^Œ"≥ÚHõ¯>Ë WѨÊ\˜ P`«x J#∞Éèí=O. ã¨=Ú„^Œ[ÅO `«~°OQÆ`«fiO `«ºl¿ãÎ P
[ÅO Z\Ï¡ xâ◊ÛÅOQÍ LO@∞O^À P`«x =∞#ã¨∞û P suQÍ J~ÚOk. Hõ>ˇìÅhfl HÍeáÈ~Ú#
`«~°∞"å`« Jyfl LѨâ◊q∞Oz#@∞¡, P`«x ^ÕǨÏOÖ’ „áê}ã¨OKå~°O L_çyáÈ~ÚOk. <Õ„`«=ÚÅ∞
ÉÏǨϺã¨OK«Å#O `«ºlOz J~°úxq∂e`« =∞Ü«∂º~Ú. P Hõ#∞flÅ q∞QÆ`å J~°úÉèÏQÆO ѨÓiÎQÍ
JO`«~°∞‡Y=∞Ü«∂º~Ú. <å™ê„QÆO L`ÕÎ["≥∞ÿ T~°úfiã≤÷u á⁄OkOk. t~°ã¨∞û, â◊s~°=Ú, HõO~î°=Ú
ã¨=∞OQÍ ã≤÷u á⁄O^•~Ú. P`«_»∞ XHõ H˘O_»ÃÑ· =∞ÅK«|_ç# tÅÊOÖÏQÍ Hõ#Ê@ì™êQÍ_»∞.
J\˜ì =∞ø#–„ѨâßO`«–H∆ÀÉèÏ~°ÇÏ≤ `«–K«∞ºu~°ÇÏ≤ `«... P#O^Œãu÷≤ Ö’ LO_»QÍ 300 ã¨O=`«û~åÅ∞
QÆ_»záÈÜ«∂~Ú. JO`«n~°…HÍÅO P`«xH˜ J~°ú=ÚǨ˙~°ÎOÖÏQÍ QÆ_çzáÈ~ÚOk.
P`«_»∞ `«# r=#∞‡HõÎ |ÅO KÕ`« *Ï˝x, ^蕺x JÜ«∂º~°∞. JO`«HÍÅO P`«_»∞ ã¨=∂kè #∞O_ç
ÖË=<Õ ÖË^Œ∞, ^ÕǨÏ=Ú#∞ `«ºlOK«ÖË^Œ∞. JO`«\ ˜ n~°…HÍÅOÖ’ P Ѩ~°‚âßʼnõΩ |Ü«∞@ U~°Ê_Õ "Õ∞Ѷ¨∞
QÆ~°˚#Å∞ QÍh, ã¨q∂ѨOÖ’x ™ê=∞O`«~åAÅ "Õ@ HÀÖÏǨÏÖÏÅ∞ QÍx, HÀ`«∞Å H˜K«H˜K«Å∞,
U#∞QÆ∞ŠѶ‘∞OHÍ~åÅ∞, ã≤OǨÏ=ÚÅ <å^•Å∞QÍx, Ñ≤_»∞QÆ∞Åâ◊ÉÏÌÅ∞, Éèí∂HõOѨ=ÚÅKÕ U~°Ê_ç#
tÖÏáê`« â◊ÉÏÌÅ∞, ^•"åyfl z@Ѩ@Å∞QÍx P`«x ã¨=∂kèH˜ qѶ¨∂`«O HõeÊOK«ÖËHõáÈÜ«∂~Ú.
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍÅO ˆH=ÅO ã¨fi`«O„`«OQÍ, xëê¯~°}OQÍ, =∞ø#OQÍ QÆ_çzáÈ~ÚOk.
648
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
[Å`«~°OQÍÅ ÖÏQÍ J<ÕHõ =~°¬, "Õã¨q HÍÖÏÅ∞ =KåÛ~Ú...áÈÜ«∂~Ú. hà◊√§ J<ÕHõ™ê~°∞¡
Ѩ~°‚âßÅÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. H˘kÌHÍÅOÖ’<Õ P g`«Ç¨Ï=Ùºx Éè∫uHõ ^ÕǨÏO |∞~°^ŒÖ’ ‰õÄ~°∞‰õΩ
áÈ~ÚOk. J~Ú<å P`«xH˜ U=∂„`«O =º^èŒQÍx, P`«x ã¨=∂kè ã≤÷uH˜ qѶ¨∂`«OQÍx HõÅ∞QÆÖË^Œ∞.
P`«x Ѩ@¡ 300 ã¨O=`«û~åÅ∞ H˘kÌ Hõ∆}ÏÅ∞ÖÏQÍ QÆuOzáÈÜ«∂~Ú. P `«~°∞"å`« P`«x
P`«‡„ѨÉèí∞=Ù ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨=∂kè #∞O_ç "Õ∞Å∞H˘<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! P g`«ÇϨ =Ùºx ^ÕÇϨ O 300 =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÅ Éè∂í q∞Ö’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú<å,
Jk K≥_»‰õΩO_® Z\Ï¡ L#flk? „áê}ÏÅ∞ Z\Ï¡ xeKå~Ú?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Éèí∂q∞Ö’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú#ѨC_»∞ P`«x ^ÕǨÏ=Ú#∞ ~°H˜∆OzOk K≥·`«#º=ÚQÍx,
„áê}=ÚÅ∞ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ã¨=∂kèx ã‘fiHõiOz# =∞~°∞Hõ∆}O P`«x ^ÕǨÏOÖ’ „áê}=ÚÅ∞
`«=∞ ã¨OK«Å#=Ú #∞O_ç LѨâ◊q∞Oz Jq ã¨∂Hõ;`«fiO á⁄O^•~Ú.
N~å=Ú_»∞ : 300 ã¨O=`«û~°=ÚÅ =~°‰õΩ â◊s~°=Ú#O^Œ∞ „Ѩã¨iOK«‰õΩO_® ã¨∂Hõ;`«fiO á⁄Ok#
P`«x „áê}=ÚÅ∞ =∞~°Å ZO^Œ∞‰õΩ L`ÕÎ[O á⁄Ok ѨÙ#ó„Ѩã¨~°}‰õΩ LѨ„Hõq∞OKå~Ú?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : P`«x ǨÏ$^ŒÜ∂« O`«~O° QÆOÖ’ ZHõ¯_À XHõ =¸Å WOHÍ „áê~°|Oú âı+O≤ zÜ«Ú#flk.
J#QÍ HÍ~°º – HÍ~°}=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ^ÕǨÏã¨O|O^èŒ Hõ~°Î $`«fi ã¨O™ê¯~°O ZHõ¯_À ~°=fiO`«
q∞yeÜ«Ú#flk. JO^Œ∞Hˆ P`«x K≥`· #« ºO „Ѩ|ÅOQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« OÖ’ Pq~°ƒqù OzOk. ã¨fi=∞<À~°∂ѨO
^èŒiOzOk. J~Ú<å ‰õÄ_®, P`«_»∞ ã¨fiqKå~°}KÕ r=#∞‡‰õÎ`«fi=Ú J=^èŒiOKå_»∞ Hõ^•! Hõ#∞Hõ
P`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú x~°‡Å`«fiO HõeyÜÕ∞ L#flk. ã¨=∂kè qѶ¨∂`åxH˜ H˘O`« =ÚO^Œ∞QÍ P`«x
=∞#ã¨∞û P Ѩ~°‚âßÅ #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»eOk.
❖
qO^茺Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ „ѨâßO`«=Ú„^Œ#∞ J=^èŒiã¨∂Î<Õ PÜ«∞# `«# ã¨fiã¨`«Î=∞#ã¨∞ûÅ`À
Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙQÍ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. JHõ¯_» QÆÅ ÔH·ÖÏã¨Ñ¨~°fi`«O ã¨q∂Ñ≤OKå_»∞. P Ѩ~°fi`«O
^ŒQÆæ~°QÍ LO_Õ XHõ Hõ^ŒO|=$Hõ∆O (Hõ_çq∞ K≥@∞ì) „H˜O^Œ QÆ@∞ì=O\˜ Z`«∞Î „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx
^蕺# z`«ÎO`À H˘kÌ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ QÆ_çáê_»∞. =∞~°Å JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi P „áêO`«OÖ’<Õ
q^•º^èŒ~°`«fiO ã‘fiHõiOz ã¨OK«iOKå_»∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Õ=`«ÅKÕ P~åkèOѨ|_»∞`«∂ WO„^Œ`«fiO
J=^èŒiOz S^Œ∞ Ü«ÚQÆ=ÚÅ HÍÅO QÆ_çÑ≤"Õâß_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! P`«_∞» HÔ Ö· Ïã¨Ñ~¨ fi° `«„áêO`«OÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î LO_»@O, WO„^Œ`fi« O`À ^Õ=`«ÅKÕ
P~åkèOѨ|_»∞K«∂ S^Œ∞ Ü«ÚQÆ=ÚÅ HÍÅO QÆ_»Ñ¨@O - W=hfl P`«xH˜ Z@∞¡ `å~°ã¨Ñ¨_®¤~Ú?
P`«x Éè∫uHõ ^ÕǨÏO qO^茺Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’<Õ LO_çáÈ~ÚOkQÍ? P`«_»∞ =∞#ã¨∞û`À Hõ^•,
Ѩ~°‚âßÅ #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»eOk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=hfl P`«_»∞ `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞ „Ѩ^Õâ◊OÖ’<Õ á⁄O^•_»∞. J#∞ÉèíqOKå_»∞.
^ÕǨÏO =∂„`«O qO^茺Ѩ~°fi`« P„â◊=∞OÖ’<Õ 300 ã¨O=`«û~åÅ∞ L#flk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 649
N~å=Ú_»∞ : P qâßÅ „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞ JÅÊHÍÅOÖ’, JÅÊ=∞QÆ∞ P`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞„Ѩ^Õâ◊OÖ’
Z\Ï¡ J#∞ÉèíqOKå~°∞? W^ŒO`å [iy#^Œx q∂~°∞ K≥ѨCK«∞#flѨC_»∞ ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯
'JxÜ«∞=∞=Ú— U~°Ê_»∞K«∞#fl@∞¡ JxÑ≤™ÈÎO^Õ? P`«x Ѩ@¡ D ^Õâ◊ HÍÖÏʼnõΩ XHõÑC¨ _»∞ xÜ«∞=∞=Ú,
=∞~˘HõѨC_»∞ JxÜ«∞=∞=Ú U~°Ê_»∞`ÀO^• Uq∞\˜?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : XHõѨC_»∞ â◊H˜Î ã¨fi~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO@∞Ok. =∞~˘HõѨC_»∞ ã¨fi~°∂ѨܫÚHõÎ"≥∞ÿ
LO\’Ok. Jk ZHõ¯_» U ~°∂ѨOÖ’ L^Œ~Ú¿ãÎ P suQÍ J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok. J\Ï¡ˆQ K≥·`«#º=Ú
‰õÄ_®! Jk ZHõ¯_» U ~°∂ѨOQÍ ã¨OHõÅÊѨÓ~°fiHõOQÍ Pq~°ƒùq¿ãÎ JHõ¯_» P ~°∂ѨOQÍ<Õ J#∞Éèí=O
HÍQÆÅ^Œ∞. KÕ`«#=Ú `«# ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOz j„Ѷ¨∞OQÍ PÜ«∂ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`ÀO^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«∞. WHõ 'xÜ«∞=∞O— q+¨Ü«∞O JO\Ï"å? K≥·`«#º„ѨÉèÏ=OKÕ |∞kúÜ«∞O^Œ∞ ZѨC_»∞ ZK«Û@
xÜ«∞=∞O (ÖËHõ) Z\˜ì J#∞Éèí=O ã‘fiHõiOK«|_»∞`«∞O^À... JѨC_»∞ JK«Û@ `«^Œ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
xÜ«∞=∞"Õ∞ Lk`«=∞ø`«∂ LO@∞Ok.
XHõ „Ѩâ◊fl- D ^Õâ◊ HÍÅ xÜ«∞=∞ „Hõ=∞=ÚÅhfl "åã¨Î"åxH˜ ZHõ¯_» L<åfl~Ú?
N~å=Ú_»∞ : J=Ù#∞... ZHõ¯_»∞<åfl~Ú?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : W=hfl |∞kú=∞Ü«∞=∞QÆ∞ z^•`«‡Ü«∞O^Œ∞ J^茺ã¨Î"≥∞ÿ L<åfl~Ú. JO`ÕQÍx ^Õâ◊
HÍÅ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl |Ü«∞@ ZHõ¯_À ÖË=Ù.
K≥`· #« º=Ú ã¨fi~°∂Ѩ~Ç° Ï≤ `«OQÍ Z~°∞QÆ|_»∞#ѨC_»∞... J\˜ì K≥`· #« º=Ú#O^Œ∞ JÅÊ ^ÕâH◊ ÍÅ=ÚÅ∞
QÍx, "å\˜Ö’ qâßÅ ^Õâ◊ HÍÅ=ÚÅ∞QÍx ã¨OÉèíqOK«=Ù.
HÍh... K≥·`«#º=Ú ã¨fi~°∂Ѩã¨Ç≤Ï`«OQÍ Z~°∞QÆ|_ç#ѨC_»∞ ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ J#∞Éèí∂`«∞Å∞
ã¨OÉèíq™êÎ~Ú. K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯ |∞kúѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí==Ú#∞ J#∞ã¨iOz JÅÊ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ
ѨikèÖ’ qâßÅ ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ J#∞Éèí=O ã¨OÉèíqOK«=K«∞Û. ÖË^•, qâßÅ ^Õâ◊ HÍÖÏŠѨikèÖ’
JÅÊ^Õâ◊HÍÅ=ÚÅ J#∞Éèí=O „áêÑ≤ÎOK«=K«∞Û.
D HÍ~°}O KÕ`« "åã¨<å~åÇ≤Ï`«ºO q[Ü«∞ѨÓ~°fiHõOQÍ ™êkèOz#ѨÊ\˜H© P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞
H˜Oz`ü „áê~°|ú ã¨O™ê¯~°âı+¨O KÕ`« `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨÷"≥∞ÿ# 'z^•HÍâ◊=Ú—#O^Œ∞ qq^èŒ [QÆ`«∞ÎÅ∞,
WO„^Œ`«fiO, ^Õ=`«ÅKÕ Ñ¨Ó[Å∞ QÍOK«@O [iyOk.
N~å=Ú_»∞ : *Ï˝#∞ÅÖ’ ‰õÄ_® "åã¨#Å∞ LO\ÏÜ«∂? LO>Ë, P "åã¨#ʼnõΩ, D ã¨O™ê~°r=ÙÅ
"åã¨#ʼnõΩ ÉèË^Œ"Õ∞"≥∞ÿ<å LO@∞O^•?
N=ã≤+ª̈=∞ǨÏi¬ : Éè^Ë OŒ LO@∞Ok. ÉÏQÆ∞QÍ "Õ~ÚOz# q`«#Î O |Ü«∞@‰õΩ K«∂_»\ÏxH˜ =∂=¸Å∞
q`«Î#OÖÏQÍ<Õ LO@∞Ok. HÍh, Ö’# 'JO‰õΩiOK«∞@— =∞<Õ ã¨fiÉèÏ=O Hõey LO_»^Œ∞ Hõ^•!
*Ï˝#∞ÅÖ’ âı+≤Oz LO_Õ "åã¨#Å∞ '`«^Œ#O`«~° [#‡=ÚÅ∞ – Ѩi}Ï=∞=ÚÅ∞— Hõey LO_»=Ù.
"åi PÜ«∂ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ "åiÜ«∞O^Œ∞ WK«Û, JaèÖÏ+¨, Jaèx"Õâ◊=Ú HõeyOK«=Ù. ™êO™êiHõ
650
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
r=Ù_»∞ „Ѩu Hõ~°‡KÕ`« J^•Ìx „ѨÜ≥∂[#=Ú "≥·Ñ¨Ù `«~°eOK«|_»∞K«∞<åfl_»∞. x`åºx`«º q"ÕH˜Ü«∞QÆ∞
*Ï˝xx Hõ~°‡Å∞ `åHõÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú.
WHõ =∞#O g`«Ç¨Ï=Ùºx `«^Œ#O`«~° =$`åÎO`«OÖ’H˜ =^•ÌO. J@∞ `«~°∞"å`« P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞
„uHÍÅA˝_»Ü«∂º_»∞. J<ÕHõ q^ŒºÅO^Œ∞ xѨÙ}∞_≥·Ü«∂º_»∞. XHõ HõÅÊ=Ú HÍÅO x~°‡Å *Ï˝#O`À
=∞¿ÇÏâ◊fi~°QÆ}=Ú#‰õΩ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKå_»∞. Z=_»∞ Z\˜ì ã¨O™ê¯~°O Hõey LO\Ï_À...
P`«_»∞ J>Ë¡ D ^Œ$â◊º q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\Ï_»x J#∞H˘<åflO Hõ^•! „áê~°|úHõ~°‡ Ü≥ÚHõ¯
^Œ$_è» ã¨O™ê¯~°O r=#∞‡‰õΩ_Î #·≥ "åx Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® Pq~°ƒqù ã¨∂Î LO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`<« Õ g`«ÇϨ =Ùº_»∞
=∞#O K≥ѨCH˘<Õ J#∞Éèí"åÅhfl á⁄O^Œ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! ã¨O^Œ~Àƒùz`«=∞#∞‰õΩx „Ѩtflã¨∞Î<åfl#∞. r=#∞‡‰õΩÎx Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_®
|O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ ^Œ$+≤ì LO@∞O^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''XHõ r=Ù_»∞ D ^Œ$â◊º=Ú#∞ U ^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞...?—— J#∞ ^•xx |\˜ì
QÆ^•, |O^èŒ"≥∂Hõ∆=ÚÅ∞ LO_Õq! JO^ŒiH© „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿÜ«ÚO_Õ D [QÆ`«∞Î JO`å‰õÄ_® r=#∞‡‰õΩÎx
^Œ$+≤ì Ü«∞O^Œ∞ âßO`«"≥∞ÿ, x~°‡Å"≥∞ÿ „ѨâßO`åHÍâ◊ã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ, ˆH=ÅO „|Ǩχ"Õ∞, J~Ú LO\’Ok.
WHõ "åiH˜ 'Wk WO`«=~°‰õΩ |O^èŒO, WHõ¯_» #∞O_ç Wk "≥∂Hõ∆O— J<Õ JÅÊ ã¨OÉèÏ=#ÜÕ∞ LO_»^Œ∞.
„áê~°ÉÏú#∞QÆ`«OQÍ, ÖËHõ, ã¨O™ê¯~å#∞QÆ`«OQÍ Uk Z@∞¡ „áêÑ≤ÎOz<å ‰õÄ_®... ÖËHõ, „áêÑ≤ÎOK«‰õΩ<åfl
‰õÄ_® "å~°∞ ^Õx Ѩ\Ï¡ JÉèíºO`«~° – x~°ÉèíºO`«~°=ÚÅ∞ J#∞™êfikOK«~°∞. Hõey LO_»~°∞.
r=#∞‡HõÎ`«fi=Ú ''1. ^Œ$+≤ìH˜, 2. J=QÍǨÏ#‰õΩ, 3. „ѨÉèÏq`«=∞QÆ∞@‰õΩ—— ã¨O|OkèOz#k.
JO`ÕQÍx Jk Hõ~°‡ÅO^Œ∞ áêÖÁæ#\ÏxH˜, áêÖÁæ#Hõ áÈ=\ÏxH˜ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞.
=∞~°Å K≥ѨÙ`«∞<åfl#∞...
ã¨Oq„^Œ∂Ѩ=∞QÆ∞ z^•HÍâ◊=Ú ZK«@ U q^èŒOQÍ ÉèÏ=<å ѨÓ~°fiHõOQÍ ÉèÏã≤ã¨∞ÎO^À
JK«@ P q^èŒOQÍ<Õ JO`«\Ï "åºÑ≤Îá⁄Ok#^≥· LO\’Ok.
U J#∞Éèí==ÚÅ∞ ~åHõ, áÈHõÅ∞ KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜H© g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ =∂„`«O ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ^蕺#O
(^蕺ã¨) g_»@O ÖË^Œ∞. ''<Õ#∞ JYO_»=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú, x~°∞æ}=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú<Õ—— J<Õ
ã¨Êëêìu ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ Hõey LO_»∞@KÕ... `«k`«~°OQÍ `å~°ã¨Ñ¨_Õ^ŒO`å P`«xH˜ ã¨fiѨfl
`«∞źOQÍ<Õ JxÑ≤™ÈÎOk. P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú #∞O_ç U=∂„`«O K«∞ºu á⁄O^Œ‰õΩO_®<Õ P`«_»∞ J<ÕHõ
[QÆ`«∞ÎÅ#∞ „H©_® =∂„`«OQÍ J#∞ÉèíqOKå_»∞....!
N~å=Ú_»∞ : g`«Ç¨Ï=Ùºx [QÆ^Œ#∞Éèí==ÚÅ∞ =∞#‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl [QÆ^Œ#∞Éèí==Ú =O\˜^Õ<å?
P`«x „|Ǩ‡O_®#∞Éèí==ÚʼnõΩ, =∞# [QÆ^ŒÌ~°≈#=Ú#‰õΩ U^≥·<å ÉèË^Œ=ÚO@∞O^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : g`«Ç¨Ï=Ùºx ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œe K≥·`«#º=Ú <å=O\˜ – h=O\˜ – ã¨~°fir=ÙÅ
=O\˜ ǨÏ$^ŒÜ∞« K≥`· #« º"Õ∞. J~Ú`Õ P`«‡`À UH©ÉÏè =O á⁄Ok#"åxH˜ `«k`«~° r=ÙÅO^Œi J#∞Éè=í O
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 651
`«#^Õ HÍQÆÅ^Œ∞. F ~å=∂! JO^Œi ^Œ$âߺ#∞Éèí=O =O\˜^Õ P`«xk ‰õÄ_®! Z\ÁpÛ, PÜ«∞#
JÉèϺã¨=â◊O KÕ`« P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ Ziy L<åfl~°∞.
PÜ«∞#H˜ J#∞Éèí==ÚÅQÆ∞K«∞#fl „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞ Jã¨OMϺHõ=ÚÖˇ·, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«=ÚÖˇ·
L<åfl~Ú. „ѨuÉèÏ™ê^Œ$+≤Kì Õ J`«ºO`« ã¨∞qâßÅ=ÚÖˇ· L<åfl~Ú. P`«xH˜ J=hfl ã¨fiÜ«∞O HõeÊ`«OQÍ<Õ
J#∞Éèí==∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì ã¨fiHõeÊ`« „|Ǩ‡O_»=Ú#O^Œ∞ XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ '<Õ#∞ WO„^Œ∞_»#∞—
J#∞ J#∞Éèí=O PÜ«∞# á⁄O^•~°∞. WOH˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ WOH˘Hõ „|Ǩχ^Õ=Ùx HõÅÊOÖ’ „Ѩ"ÕtOz
QÆ}Ѩu J~Ú, ÔH·ÖÏã¨=Ú# LO_Õ"å~°∞. J=hfl ‰õÄ_® =∂#ã≤Hõ"≥∞ÿ#"Õ ã¨∞=∂! J~Ú`Õ Éè∫uHõ
J#∞Éèí==ÚʼnõΩ – =∂#ã≤HÍ#∞Éèí==ÚʼnõΩ x`åºx`«º q"ÕHõ ^Œ$+≤ìÖ’ ÉèË^ŒO ÖË^Œ∞.
J*Ï˝#^Œ$+≤ì HõÅ"åxH˜, ''<åKÕ ^Œi≈OK«|_»∞K«∞#fl D „|Ǩ‡O_»=ÚÅ∞, D ^Œ$â◊ºÑ¨~°OѨ~°Å∞
<å‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ =∞Ô~=fi~À HõeÊOz K«∂Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~°∞—— J<Õ ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«„Éè=í ∞ H˘#™êQÆ∞`«∂<ÕLO@∞Ok.
J*Ï˝# r=ÙÅ „Ѩܫ∂}=ÚÅ∞ ‰õÄ_® W\˜ì"Õ. J~Ú`Õ "å~°∞ [#‡Å∞... "å\˜ #∞O_ç
"åã¨#Å∞... P "åã¨#Å #∞O_ç [#‡Å∞... W\Ï¡ Ѩ~°OѨ~°Å∞QÍ ™êQÆ∞`«∂ LO\’Ok. r=#∞‡‰õΩÎx
q+¨Ü«∞O J\Ï¡ LO_»∞@ ÖË^Œ∞. P`«xѨ@¡ ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ ã¨fi|∞kúH˜ Jnè#"≥∞ÿ LO@∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O, ''<Õ#∞ P`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞ Hõ^•!——... J#∞ J=QÍǨÏ#ÜÕ∞!
N~å=Ú_»∞ : g`«Ç¨Ï=Ùºx [QÆ`«∞ÎÅhfl =∂#ã≤Hõ"≥∞ÿ#ѨC_»∞, Jq ÉÏǨϺ=Ú# WO„^Œ∞_»∞ J=@O
"≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂áêÅ∞QÍ ã¨O„áêÑ≤Îã¨∞Î<åflÜ«∂? Jq ÉÏǨϺ"≥∞ÿ#"≥·`Õ... P`«_»∞ q^•º^èŒ~°∞_»∞, WO„^Œ∞_»∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# Láê^èŒ∞Å∞ P„â◊~ÚOKå_®?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P`«x J#∞Éèí"åÅhfl =∂#ã≤Hõ"≥∞ÿ#"Õ. J~Ú<å P`«x qq^èŒ =∞<À„Ѩã¨~°}ÅÖ’
(q^•º^èŒ~°∞_»∞ – WO„^Œ∞_»∞ – QÆ}Ѩu "≥Ú^ŒÖˇ·# J#∞Éèí"åÅÖ’) `«k`«~° ã¨O|Okè`« r=ÙÅ∞
ã¨KÕ`«#∞Öˇ· „áêÑ≤ÎOKå~°∞. J\˜ì qq^è•#∞Éèí==ÚÅ `«~°∞}OÖ’ '<Õ#∞ g`«Ç¨Ï=Ùº_»#∞— J#∞ Z~°∞Hõ#∞
=^ŒÅÖË^Œ∞. J~Ú`Õ P`«x ^Œ$+≤ì J`«ºO`« Ѩq„`«"≥∞ÿ LO_»∞@KÕ ''<Õ#∞ ^ÕǨ^Œ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOK«x
P`«‡ ã¨`«Î#∞—— J#∞ „ÉÏǑχ^Œ$+≤ìx PÜ«∞# =Ç≤ÏOzÜÕ∞ L<åfl~°∞.
❖
=∞#‰õΩ Hõ#|_Õ D ã¨KÕ`«# ã¨$+≤ì‰õÄ_® =∞#‰õΩ „ÉèÏOu, ã¨fiѨfl=∂„`«"≥∞ÿ P g`«Ç¨Ï=ÙºxH˜
„áêÑ≤ÎOz#>Ë¡ „áêÑ≤ΙÈÎOk. =∞#KÕ K«∂_»|_»∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î =∞#‰õΩ ã¨fiѨfl=Ú=O\˜^Õ J~Ú<å,
WHõ¯_» =∞#‰õΩ `«k`«~° ã¨KÕ`«# r=ÙÅ∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞<åfl~°∞. *Ï˝# ^Œ$+≤ì ^Œ$_è»Ñ¨_ç`Õ <Õ#∞, <å‰õΩ
`å~°ã¨Ñ¨_Õ D ã¨KÕ`«#r=ÙÅ∞ – JO`«Ü«¸ P`«‡ÜÕ∞ - J#∞ J#∞Éèí=O ã¨Ê+¨ìѨ_ç LO@∂<Õ,
`«k`«~°=∞O`å Ü«∞^ä•suQÍ LO_»QÆÅ^Œ∞.
„ÉÏǑχ^Œ$+≤ì, ™êO™êiHõ ^Œ$+≤ì - D Ô~O_ç\ ˜ K«=∞`å¯~°=Ú#∞ h=Ù „QÆÇ≤ÏOK«∞. WHõ¯_» h‰õΩ
`å~°ã¨Ñ¨_Õ `«O„_ô, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, ã¨aè‰õΩÅ∞, ™È^Œ~°∞Å∞, JÜ≥∂^蕺 „Ѩ[Å∞ – JO`å P`å‡#∞Éèí=O
^Œ$ëêì º – „ÉèÏOu =∂„`«"Õ∞. J#QÍ J^ŒO`å =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ HõeÊ`« „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞. J>Ë¡
652
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
g`«Ç¨Ï=Ùºx q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`ÀOk. J~Ú`Õ P`«x [QÆ`«∞Î nxH˜ ã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ#k (D
[QÆ`«∞ÎÖ’ XHÍ<˘Hõ KÀ@∞) HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ, D [QÆ`«∞Î – P`«x [QÆ`«∞Î ... Ô~O_»∂ ÖËx"Õ. ˆH=ÅO
„|Ǩχ"Õ∞ WHõ¯_®, JHõ¯_® ‰õÄ_® ÉèÏã≤™ÈÎO^Œx =∂„`«O „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖
Éèí∂`« – Éèíq+¨º`ü – =~°Î=∂# HÍÅ=ÚÅO^Œe, UU r=ÙxÔH·<å 㨈~... ^Œ$â◊º=∂#=∞ÜÕ∞º
'[QÆ`«∞Η J#|_Õ^ŒO`å =∞<À=∞Ü«∞"≥∞ÿ#^ÕQÍx =∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞. ZO`«=~°‰õΩ nx "åã¨Î=~°∂ѨO
Z~°∞QÆ|_»^À... ZO`«=~°‰õΩ =„[OÖÏQÍ, ѨO[~°OÖÏQÍ ÉèÏ"å#∞Éèí=Ѩiq∞`«"≥∞ÿ LO\’O^À...
JO`«=~°‰õΩ z^•HÍâ◊=Ú Z~°∞QÆ|_»HõÜÕ∞ LO\’Ok.
J*Ï˝<å#‡# U"Õ^Œ q∞`«÷O ã¨O„Ѩq[$=∞ƒù`Õ I
„Ѩ`«∞ºÖÏ¡ã¨qÖÏ™êÉèϺO [Å=∞=Úƒùx^è•x= II (â’¡ 43, ã¨~°æ 85)
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [ÅO `«~°OQÍÅ~°∂ѨOÖ’ qã¨Îi™ÈÎOk K«∂Kå"å? =∞<À=∞Ü«∞[QÆ`«∞Î ‰õÄ_®
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ 'L`«ÊuΖ=$kú–Hõ∆Ü«∞=Ú—Å ~°∂ѨOÖ’ qã¨Îi™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : D =∞<À=∞Ü«∞[QÆ`«∞ÎÅ#∞ Z=~°∞ HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : Z=~°∂ HõeÊOK«@O ÖË^Œ∞. xifiHÍ~°"≥∞ÿ x~åHÍ~°"≥∞ÿ, z^•HÍâ◊ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿ L#fl
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ, ã¨fi=∂Ü«∞KÕ `«#Ü≥ÚHõ¯ H˜Oz`ü „Ѩ^Õâ◊OÖ’ =∞<À=∞Ü«∞ [QÆ`«∞ÎÅ ~°∂ѨOQÍ
KÕ+≤ì`«=∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ, `«##∞ `å<Õ z`«Î=Ú ~°∂Ѩ=Ú# HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk. J\˜ì z`«Î=Ú
Ü≥ÚHõ¯ =∞##â◊H˜ÎÜÕ∞ =∞<À~°∂ѨO á⁄O^Œ∞`ÀOk. P =∞#ã¨∞ûKÕ `«#Ü«∞O^Œ∞ D ã¨∞qâßÅ [QÆ`«∞Î#∞
HõeÊOK«∞H˘#∞K«∞#flk. =∞#¿ãû D ^Œ$â◊º=∞O`å JO`«s#¡ OQÍ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. HÍh Ü«∞^ä•~å÷xú H˜
„|Ǩχ=Ú HõO>Ë aè#flOQÍ Wk ^ÕxKÕ`å "åºÑ≤OK«|_çLO_»ÖË^Œ∞.
J#QÍ ~å=∂! =∞~˘Hõ suQÍ K≥áêÊÅO>Ë... h‰õΩ Uk [QÆ`≥ΠHõxÑ≤™ÈÎO^À... J^ŒO`å
h=Ù h ã¨fiH©Ü«∞ =∂Ü«∞KÕ J@∞¡ xi‡OK«∞H˘x J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl=Ù. h ã¨fi~°∂Ѩqã‘Î~°‚=Ú<Õ [QÆ`«∞ÎQÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl=Ù.
P`«‡ ^Œ$+≤ìx „QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ h=Ù D <å "åHͺŠ™ê~°O „QÆÇ≤Ï™êÎ=Ù. „Ѩur=Ùx Ü≥ÚHõ¯
^Œ$â◊º[QÆ`ü K«=∞`å¯~°=∞O`å W\˜ì^Õ! g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ P`«‡^Œ$+≤ìx „QÆÇ≤ÏOz, `«k`«~° [QÆ`«∞ÎÅ#∞
QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
❖❖❖
5. Éè∫uHõ ^ÕÇ¨Ï Ñ¨Ù#~å„â◊Ü«∞O
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! g`«Ç¨Ï=º=Úx WO„^Œ`«fiO, QÆ}Ѩu`«fiO "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl á⁄O^•~°x
K≥áêÊ~°∞ Hõ^•! J=hfl `«# Éè∫uHõ ^ÕǨÏO`À<Õ á⁄O^•~å?
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 653
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ÖË^Œ∞... J=hfl =∞#ã¨∞û`À<Õ á⁄O^•~°∞. J~Ú`Õ, P`«x =∞<À^ÕǨÏO Éè∫uHõ^ÕǨÏ
^Œ$âߺk HõÅÊ#O`å =∞#=Öˇ<Õ QÍOK«@O [iyOk.
N~å=Ú_»∞ : P`«x Éè∫uHõ^ÕǨÏO qO^茺Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ P„â◊=∞OÖ’<Õ LO_çáÈ~ÚOk Hõ^•!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. JHõ¯_Õ =∞\˜ìÖ’<Õ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú L#flk.
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ PÜ«∞# =∞~°Å PÜ«∂ J#∞Éèí"åÅ `«~°∞"å`« P â◊s~°OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~å?
Z\Ï¡ „Ѩ"ÕtOKå~°∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P K«=∞`å¯~° "≥·#"Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞, q#∞-
''D ã¨~°fi[QÆ`«∞Î „|Ǩχ"Õ∞—— Jx =∞iH˘O`« x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`« P g`«Ç¨Ï=Ùºx
=∞#ã¨∞û `«#‰õΩ `å#∞ J#O`å`«‡ ã¨fi~°∂ѨOQÍ ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩ#flk. „áê~°ÉÏú#∞™ê~°O P â◊s~°=Ú#∞
JHõ¯_Õ Ñ¨~°‚âßÅÖ’ LOK«∞H˘x q^•º^èŒ~°`«fiO, WO„^Œ`«fiO, QÆ}Ѩu`«fiO á⁄OkOk.
XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞x QÆ}<åÜ«∞‰õΩ_≥· L<åfl~°x J#∞‰õΩ<åflO
Hõ^•! P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ ~ÀA PÜ«∂ HÍ~°º=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ x~°fiiÎOz# `«~°∞"å`« ÔH·ÖÏã¨OÖ’x
XHõ UHÍO`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx P`«‡^蕺#O KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘O`«¿ãѨ٠`å#∞
W`«óѨÓ~°fiO á⁄OkÜ«Ú#fl J<ÕHõ ^ÕǨÏѨ~°OѨ~°Å QÆ∞iOz K«=∞`å¯~°Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ Ñ¨Ù#â◊Û~°}
KÕÜ«∞™êQÍ_»∞. #tOz#q WOHÍ #tOK«xq J~Ú# J<ÕHõ ^ÕǨÅ∞ ѨiH˜OKå_»∞. J\˜ì #tOK«x
^ÕǨÏ=ÚÅÖ’ qO^茺Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ Éè∫uHõã≤÷uÖ’ Éèí∂q∞Ö’ H©@HõOÖÏ áê`«∞‰õΩáÈ~Ú L#fl
g`«Ç¨Ï=º <å=∞^èÕÜ«∞=Ú QÆÅ Éè∫uHõ ^ÕǨÏO k=º^Œ$+≤ìKÕ QÆ=∞xOKå_»∞.
P ^ÕǨÏO =~å¬HÍÅѨ٠„Ѩ"åǨÏOKÕ H˘@∞ì‰õΩáÈ|_ç H˘O`« ^Œ∂~°„áêO`«OÖ’x XHõ HÍÅ=
ã¨q∂ѨOÖ’x =∞\˜ìÖ’ ֒ѨÅQÍ ZHõ¯_À ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú L#flk. gѨ٠"≥#∞Hõ ÉèÏQÆ=∞O`å |∞~°^Œ`À
HõѨÊ|_ç L#flk. â◊s~°=∞O`å h\˜ P‰õΩÅ`À HõѨÊ|_ç L#flk. ÃÑ·# h\˜ "≥ÚHõ¯Å∞ "≥ÚÅz
L<åfl~Ú. ÉÏǨºxH˜ JHõ¯_˘Hõ =ÚiH˜h\˜ QÆ∞O@ =∂„`«"∞Õ Hõ#|_»∞`ÀOk QÍx, =∞\ì̃Ö’ r=KèåÜ«∞
L#fl ^ÕǨÏ=Ú#fl^Œx Z=iH© U=∂„`«O JxÑ≤OKÕ J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË^Œ∞.
`«# JѨOpHõ$`« QÆ}Ѩu ã¨∂Hõ;â◊s~°O`À W^ŒO`å ^Œi≈Oz# P =ÚxH˜ uiy P â◊s~°OÖ’
„Ѩ"ÕtOKåÅx JaèÖÏ+¨ U~°Ê_çOk. W@∞¡ `«#Ö’ Ü≥∂zOKå_»∞.
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : WѨC_»∞ D JѨOpHõ$`« ã¨∂Hõ;â◊s~°=Ú`À ~°∞„^Œ QÆ}=Ú#‰õΩ <åÜ«∞‰õΩ_»<≥· Wxfl
Ü«ÚQÍÅ∞ WHõ¯_» LO_çáÈÜ«∂#∞. WѨC_»∞ <Õ#∞ g`«Ç¨Ï=º <å=∞^èÕÜ«∞"≥∞ÿ# ã¨∂÷Åâ◊s~°OÖ’
„Ѩ"tÕ OKåe. J~Ú`Õ P ^ÕÇϨ =Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨~åfiOQÍÅ∞ Éè∫uHõOQÍ 300 ã¨O=`«û~åÅ∞ „áê}ã¨OKå~°O
ÖËHõ áÈ=@OKÕ aé∞]QÍ aQÆnã¨∞‰õΩx L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ „áê}ã¨OK«Å#O L^ŒúiOK«@"≥∞\Ï¡?
D q+¨Ü∞« O `«# ~°∞„^ŒQ}Æ OÖ’ XHõ q∞„`«∞_»∞, ѨÓ~°*‚ Ï˝x J~Ú# XHõ ã¨ÇϨ K«~∞° x ã¨q∂Ñ≤Oz
K«iÛOK«™êQÍ_»∞.
❖
654
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : q∞„`«=∂! <Õ#∞ =∞~°Å tkäÅ"≥∞ÿ qO^茺 Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’x XHõ „Ѩ^Õâ◊OÖ’
|∞~°^ŒÖ’ ZHõ¯_À JO`«~åƒùQÆ=ÚÖ’ x¿ãÎ[OQÍ Ñ¨_ç L#fl g`«Ç¨Ï=ºÉè∫uHõ ^ÕǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOKåÅx
J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. <å Ü≥ÚHõ¯ H˜Oz`ü ^蕺ã¨KÕ <å „áê}â◊H˜Î J„Ѩã¨~°}~°∂ѨOQÍ P ^ÕǨÏOÖ’
WOHÍ U~°Ê_çÜÕ∞ L#flk. P ^ÕǨÏ=Ú#∞ L`ÕÎ[ Ѩ~°K«@"≥∞\Ï¡?
~°∞„^ŒQÆ} ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ : ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®! q∂~°∞ PÜ«∂ ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ KÕã≤ L#fl L`«Î=∞*Ï˝#
ã¨=Úáê~°˚#KÕ J`«ºO`« x~°‡ÖÏ`«‡ã¨fiÉèÏ=ÙÖˇ·<å~°x JO^Œ~°∂ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ Hõ^•! =∞~°Å q∂‰õΩ
P ^ÕǨÏbÅKÕ =KÕÛ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk?
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : x["Õ∞! <å‰õΩ P ^ÕǨÏ=Ú „QÆÇ≤ÏOK«∞@ KÕ`«QÍx, `«ºlOK«∞@ KÕ`«QÍx „H˘`«Î^≥·#
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∂ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ ^ÕǨτQÆǨÏ}=Ú Z\ì̃^À... ^ÕǨÏ`åº[º=Ú J\ì̃^Õ Hõ^•! H˘O`«HÍÅO
„H˜`«O <Õ#∞ P â◊s~°OÖ’ „áê}=Ú#∞ ã¨ÎOaèOѨ*Ëã≤, =∞<À ^ÕǨÏ=Ú`À |Ü«∞Öˇfi_»e QÆ}Ѩu`«fiO
=O\˜ PÜ«∂ „áê~°|úxÜ«∞=∂Hõ"≥∞ÿ# q^èŒ∞Å#∞ x~°fiiÎOKå#∞. „áê}=ÚÅ∞ ã¨ÎOÉèí# ~°∂ѨOQÍ P
g`«Ç¨Ï=º ^ÕǨÏOÖ’ WOHõ#∂ xÅz L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ P ^ÕǨÏ=Ú Ñ¨~°=∂}∞ ~°∂ѨO á⁄O^ÕO`«
=~°‰õΩ P ^ÕǨÏ=Ú ^èŒiOz P ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ q<åâ◊#=Ú`À ÉÏ>Ë <Õ#∞ q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»<Ò`å#∞.
™êfi`«‡Ñ¨^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞`«∂ xifiѶ¨∞flOQÍ âßOux á⁄O^Œ∞`å#∞.
~°∞„^ŒQÆ} ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ : =∞Ozk. g∞ Jaè=∞`å#∞™ê~°O J>Ë¡ JQÆ∞ QÍHõ! P ^ÕǨÏ=ÚÖ’x „áê}
â◊H˜Îx uiy L`ÕÎ[Ѩ~°K«@O q∂~°∞ Ziy L#fl^Õ! J~Ú<å, J_çQÍ~°∞ Hõ^•... K≥ѨCK«∞<åfl#∞.
ã¨∂~°º=∞O_»ÅOÖ’x ã¨∂~°ºQÆ}<åÜ«∞‰õΩ_»Q∞Æ Ñ≤OQÆà√◊ x P„â◊~ÚOK«O_ç. P`«_Õ ^ÕÇϨ =ÚÅ „áê}â◊HHΘ ˜
JkèѨu. q∂~°∞ HÀi`Õ PÜ«∞# `«Ñ¨ÊHõ ã¨Ç¨ÏHõi™êÎ~°∞. ^Œ~°Ê}OÖ’ „ѨuaO|O „Ѩ"ÕtOz#@∞¡
q∂~°∞ ã¨∂~°º=∞O_»ÅOÖ’ „Ѩ"ÕtOK«O_ç. q∂‰õΩ HÍ~°ºã≤kú HÍQÆÅ^Œ∞.
❖
JѨOpHõ$`«=∞QÆ∞ QÆ}Ѩu ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·# g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ JѨC_»∞ P ã¨Ç¨ÏK«~°∞xH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞
K≥Ñ≤Ê ÃãÅ=Ù fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. H˘eq∞uuÎÖ’x J=HÍâ◊OÖÏQÍ ã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#\˜ì `«# eOQÆ^ÕǨÏ=Ú`À
ã¨∂~°º=∞O_»Å=ÚÖ’H˜ „Ѩq+¨µì_»Ü«∂º~°∞.
JѨC_»∞ =∞##jÅ∞_»∞, L^•~°|∞kú Ü«∞QÆ∞ ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOz#
g`«Ç¨Ï=º=ÚhO„^Œ∞x K«∂Kå~°∞. P`«x HÀiHõ Uq∞\’ Hõ∆}OÖ’ `≥Å∞ã¨∞H˘<åfl~°∞. P =ÚhO„^Œ∞_»∞
`«# ѨÓ~°fi – Ѩ~° ^ÕǨÏ=ÚÅhfl =∞##O KÕÜ«ÚK«∂... qO^茺 Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ =∞\˜ìÖ’
‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú L#fl g`«ÇϨ =º^ÕÇϨ OÖ’ „Ѩ"tÕ Oz, ^•xx KÕëêìãǨ Ï≤ `«O KÕã,≤ P ^ÕÇϨ Ѩ`<« å#O`«~O°
q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx P„â◊~ÚOKåÅx L^ÕÌtã¨∞Î<åfl_»x QÆ=∞xOKå~°∞. PHÍâ◊=∞^茺OÖ’ LO_Õ Ñ≤OQÆà◊√_»∞
J<Õ `«# ã¨∂~°ºQÆ}<åÜ«∞‰õΩx Ñ≤ez J~°›"≥∞ÿ# suÖ’ P*Ï˝Ñ≤OKå~°∞.
JѨC_»∞ "åÜ«Ú~°∂Ѩ=∞QÆ∞ g`«Ç¨Ï=Ùºx ã¨∂Hõ∆ ‡â◊s~° ã¨Oq`«∞ΠѨÓ*Ϻu ѨÓAº_»QÆ∞ ã¨∂~°º
ÉèíQÆ"å#∞xH˜ ™êëêìOQÆ^ŒO_» „Ѩ}Ï=∞O PK«iOzOk. ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞xKÕ ã¨<å‡#ѨÓ~°fiHõOQÍ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 655
Pj~°fikOK«|_ç# "å_≥·, P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ ã¨fiHÍ~°º x~°fiǨÏ}‰õΩ ã¨Oã≤^Œ∞ú_≥·Ü«∂º~°∞. `«# ^ÕǨÏO L#fl
KÀ\˜H˜ Ѩܫ∞xã¨∞Î#fl Ñ≤OQÆà◊√x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞. Ñ≤OQÆà◊√_»∞ PHÍâ◊=Ú#∞ g_ç P
â◊s~°=Ú ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú L#fl KÀ\˜H˜ „Ѩ"tÕ OKå~°∞. ™ê~°ãѨ H¨ ∆˜ |∞~°^#Œ ∞O_ç Hõ=∞Å=Ú#∞ fÜ«Ú#@∞¡
Ñ≤OQÆà◊√_»∞ |∞~°^ŒÖ’Oz g`«Ç¨Ï=Ùºx Éè∫uHõ ^ÕǨÏO |Ü«∞@‰õΩ fâß_»∞.
JѨC_®=Úx ã¨∂Hõ;â◊s~°O Ñ≤OQÆà√◊ x ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’ #∞O_ç P Éè∫uHõ ^ÕÇϨ OÖ’ „Ѩ"tÕ OzOk.
Ñ≤OQÆà◊√_»∞ `«# ã¨OHõÅÊâ◊H˜ÎKÕ uiy „áê}=ÚÅ#∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ „ѨHÀÑ≤OѨ*Ëã≤ P `«~°∞"å`«
ã¨fi™ê÷#=Ú#‰õΩ uiy "≥o§áÈÜ«∂~°∞.
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ P â◊s~°=Ú`À JHõ¯_ç #∞O_ç ÖËz ã¨q∂ѨOÖ’ QÆÅ ã¨~À=~°O „Ѩ"ÕtOKå_»∞.
™êfl#O PK«iOz Hõ$`«[˝`«Å`À, ÉèíH˜Î`À ã¨∂~°ºã¨Î=OKÕâß~°∞. =∞<ÀÉèí∂+≤`«=∞QÆ∞ `«# =Ú#∞Ѩ\ ˜
â◊s~°O`À „ѨHÍtOKå_»∞. r=#∞‡‰õΩÎÅO^Œ∞ ã¨fi`«óã≤^ŒúOQÍ LO_Õ ã¨=∞`«fi=Ú, Ѩ~°=∞âßOu, "≥∞ÿ„u,
„Ѩã¨#fl`«fi=Ú, Hõ~°∞} "≥Ú^ŒÖˇ·# QÆ∞}=ÚÅ`À â’aèOKå~°∞.
ã¨~°fi ã¨OQÆqx~°∞‡HõÎ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞ûQÆÅ P =Úx JHõ¯_» #k X_»∞¤# XHõ ~ÀA QÆ_çáê_»∞.
❖❖❖
6. WO„kÜ«∞=~°æ x~åHõ~°}O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P =Úx JHõ¯_ç #∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi qO^茺 Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’ `«#‰õΩ W`«ó
ѨÓ~°fiO ÉÏQÍ Ñ¨iK«Ü«∞"≥∞ÿÜ«Ú#fl XHõ QÆ∞ǨÏÖ’ „Ѩ"ÕtOKå_»∞. JHõ¯_» QÆÅ XHõ Z`≥·Î# tÅÃÑ·
ã¨∞MÏã‘#∞Öˇ·<å_»∞.
❖
g`«ÇϨ =Ùº_»∞ : (`«# JO`«~O° QÆOÖ’) J=∞‡Ü«∞º! D „ѨÑO¨ K«O Ü≥ÚHõ¯ ™ê~å™ê~°"∞Õ q∞\’ Ziy<å#∞.
W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞, z`«Î=Ú#∞ ã¨=∂^è•#Ѩ~°Kå#∞ Hõ^•! WHõ n~°… zO`«#Å`À
<åˆHq∞ Ѩx L#flk? HõÅÊ#Åxfl\˜h =∞$^Œ∞"≥·# fQÆ „`«∞Oz#@∞¡ „`«∞Oz"Õã¨∞Î<åfl#∞. WHõ D
„ѨѨOK«=Ú#∞, Ѩ^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ <å ^Œ$+≤ì #∞O_ç `«ºlOz"Õ™êÎ#∞. UHõ=∞QÆ∞ z<凄`«
ã¨fi~°∂ѨÙ_»<Ò`å#∞.
^≥· fi`«=Ú#∞ ã‘fiHõiOK«#ѨC_»∞ <å‰õΩ D *Ï„QÆ`ü ã¨∞+¨µÑ≤Î=O\˜^Õ J=Ù`«∞Ok Hõ^•! J~Ú`Õ,
*Ï„QÆ`ü~°Ç≤Ï`«ã≤÷uÖ’ P`«‡#∞ ^Œi≈OK«∞@ÔH· "Õ∞Å∞H˘x LO\Ï#∞. Hõ#∞Hõ, <å ã¨∞+¨µÑ≤Î *Ï„QÆ`ü`À
ã¨=∂#=∞ø`«∞Ok. `«∞sÜ«∞Ѩ^Œ=Ú#∞ J=ÅOaOz, D â◊s~°O Ѩ`«#O JÜÕ∞º =~°‰õΩ P Ѩ^Œ=Ú#∞
g_»#∞. =∞#ã¨∞û‰õΩ Ñ¨ÓiÎQÍ Jf`«∞_»<≥·, P =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ™êH©∆`«`«fi=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"Õt™êÎ#∞.
JO`«\Ï "åºÑ≤Oz UHõ"≥∞ÿÜ«Ú#fl\˜ì qHÍ~°~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ™ê÷}∞=Ù=Öˇ ã≤÷uá⁄Ok
LO\Ï#∞.
❖
656
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
D q^èOŒ QÍ g`«ÇϨ =Ùº_»∞ ѨÓ~°‚ xâ◊ÛÜ«Ú_»Ü∂« º_»∞. P QÆ∞ǨÏÖ’<Õ P~°∞ ~ÀAÅ∞ ^蕺#`«`Ê« ~°∞
_»Ü«∂º_»∞. `«^Œ#O`«~°O XHõ ÉÏ@™êi K≥@∞ì „H˜O^Œ H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅ∞ q„â◊q∞Oz ÖËK«∞ q^èŒOQÍ,
=∞~°Å P ã¨=∂kè #∞O_ç "Õ∞ÖϯOKå_»∞. ã≤^Œ∞ú_≥·, KåÖÏHÍÅO D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iOKå_»∞.
J\˜ì ã¨OKå~° ã¨=∞Ü«∞OÖ’ U =ã¨∞Î=Ù#∂ „Ѩâ◊Oã≤OKÕ"å_»∞ HÍ^Œ∞. ^Õxh xOkOKÕ"å_»∞
HÍ^Œ∞. ã¨^• ã¨~°fi^• ǨÏ~°¬ â’Hõ ÉèíÜ«∞ ~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO_Õ"å_»∞. #_»K«∞K«∞#flѨC_»∞, Hõ^ŒÅ∞K«∞#flѨC_»∞,
‰õÄ~°∞Ûx L#flѨC_»∞ J`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ =∞#ã¨∞û q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞^äŒ#O H˘#™êQÆ∞`«∂ LO_Õk.
❖
JO`«~°‡^äŒ#O -
g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ : F K«Ñ¨Å „âıëêª! =∞#™êû! =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® h=Ù <å "≥O@#O\˜
LO_»^ÅŒ K«∞‰õΩO>Ë... <åˆHq∂ JÉèºí O`«~O° ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ h=Ù h K«ÑŨ `«fiO =∂„`«O q_çzÃÑ@ì=Åã≤
LO@∞Ok. ã¨iÜÕ∞ Hõ^•!
F Pâß áêâ◊=ÚÖÏ~å! F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! D P`«‡ q∂k HÍ^Œ∞. q∂~°∞ tkäÅ"≥∞ÿ
HÍÅ=ÚKÕ „q∞OQÆ|_ç#ѨC_»∞ ‰õÄ_® P`«‡ LO@∞Ok Hõ^•? WOHõ Jk q∂^≥\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
P`«‡‰õΩ q∂`À ã¨O|O^è=Œ Ú ÖË^xŒ Ziy# =∞~°∞Hõ}∆ O q∂~°∞ <åKÕ [~ÚOѨ|_ç#"åˆ~ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
q∂~°∞ D „ѨÑO¨ K«OÖ’ „Ѩ"tÕ Oz PtOKÕq, P„â◊~ÚOKÕg... Jhfl ‰õÄ_® J~°O÷ ÖËxq, =º~°"÷ ∞≥ #ÿ q
J=Ù`«∞<åfl~Ú.
q∂~°∞ P`«‡‰õΩ K≥O^Œ~°∞... P`«‡ q∂‰õΩ K≥Ok#k HÍ^Œ∞. qѶ¨Åã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ q∂~°∞ P`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙ_»#QÆ∞ <åÃÑ· ^ŒO_»Ü«∂„`« ã¨ÅѨ@=∂?... Z\Ï¡ ™ê^茺O? ''"Õ∞"Õ∞ ã¨`«ºO, "Õ∞"Õ∞ P`«‡?
"Õ∞"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ r=Ù_ç QÆu x~°æ`Õ—— J<Õ „ѨÖÏѨ=ÚÅ∞ <å‰õΩ P`«‡q㨇~°} ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂„`«"Õ∞
q#|_»∞K«∞<åfl~Ú. 'J<å`«‡ Ü«∞O^Œ∞ P`«‡`«fiO— JO>Ë J^Õ. '=ã¨∞Î=Ù #O^Œ∞ J=ã¨∞Î`«fiO— JO>Ë
‰õÄ_® J^Õ. JqKå~°}KÕ [xOKÕk qKå~°}KÕ #t™ÈÎOk.
F WO„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! Hõ~°} Éèí∂`«=ÚÅQÆ∞ q∂~°∞ "Õ~°∞. q∞=Ú‡Å#∞ Jaè=∂xOK«∞
ã¨fiÉèÏ==ÚQÆÅ r=ÙÅ∞ "Õ~°∞. „áê}„¿Ñi`«=∞QÆ∞ „H˜Ü«∂ HÍ~°}`«fi=Ú "Õ~°∞. Éè’HõÎÜ«∞QÆ∞ z^•ÉèÏã¨∞_»∞
"Õ~°∞. „QÆÇ≤ÏOK«∞#\˜ì =∞#ã¨∞û "Õ~°∞. J^≥· fi`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú "Õ~°∞ ...D PiO\˜Ö’ ^ÕxHõ^Õ `«=∞
`«=∞ ã¨fiÉèÏ==Ú Hõey LO_»QÍ, Z=i Ѩx "åi^Õ J~Ú LO_»QÍ XHõ^•xx =∞~˘Hõ\ ˜ Z\Ï¡
Ѩiq∞`«O KÕã¨∞ÎOk?
❖
J_»qÖ’ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ =$Hõ∆=ÚÅ∞ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜x KèÕkOK«\ÏxH˜ HõO™êeKÕ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞|_ç# Q˘_»¤e, ÉÏã≤Hõ "≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê^èŒ#=ÚÅ∞ W#∞=Ú`À `«Ü«∂~°=Ù`«∞<åfl~Ú. H˘\˜ì# K≥@∞ì
H˘=∞‡Å#∞ Hõ\ ˜ì x"åã¨ã¨÷ÖÏxH˜ `Õ=\ÏxH˜ "≥^Œ∞~°∞ K«~°‡Ñ¨Ù „`åà◊√§ LѨÜ≥∂yã¨∞Î<åfl~Ú. WOHÍ
U"Õ"À ZHõ¯_≥Hõ¯_À ÅaèOKÕ ™ê=∂„yx LѨÜ≥∂yOK«QÍ 'QÆ$ǨÏO— `«Ü«∂~°=Ù`ÀOk. D â◊s~°O
q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® J\˜ì^Õ!
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 657
HÍ~°ºHÍ~°} ã¨OѶ¨∂`«O KÕ`« Hõà◊√§ K«∂ã¨∞Î<åfl~Ú. K≥=ÙÅ∞ qO@∞<åfl~Ú... <À~°∞
=∂\Ï¡_»∞`ÀOk... KÕ`«∞Å∞ Hõ^Œ∞Å∞K«∞<åfl~Ú... JÅÊ n~°… Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=ÚÅQÆ∞ PÜ«∂ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
`«=∞`«=∞ *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅKÕ xÜ«∞q∞OK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ HÍ~°º=º=Ǩ~°=∞O`å ã≤kú™ÈÎOk. D â◊s~°=º=Ǩ~°=∞O`å W@∞¡O_»QÍ...
nx PQÆ=∞# x¢+¨¯=∞}=ÚÅKÕ Z=iH˜ Uq∞ ÖÏÉèíO? Uq∞ #+¨ìO?
❖
WѨC_»∞ Jq^Œº ѨÓiÎQÍ `˘ÅyáÈ~ÚOk. P`«‡q^Œº ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞~ÚOk. ã¨`«∞Î J#∞‰õΩ#flk
Jã¨`«∞ÎQÍ#∂, Jã¨`«∞Î J#∞‰õΩ#flk ã¨`«∞ÎQÍ#∂ `≥eã≤áÈ~ÚOk. qѶ¨∞fl=ÚÅhfl LѨâ◊q∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
ZѨÊ\˜H© LO_»`y« #^Õ^À ...Jk J„Ѩ"∞Õ Ü«∞"≥∞,ÿ „áêáê΄áêѨ=Î ÚÅKÕ ã¨Êi≈OK«|_»x^≥· ZѨÊ\˜H©
LO_çÜÕ∞ f~°∞`ÀOk.
WHõ, q∞QÆ`å^ŒO`å, Uk Z@∞¡O\’O^À... J>Ë¡ LO_»∞QÍHõ! <Õ#∞ ã¨~°fi^• „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ#
ã¨fi~°∂ѨO QÆÅ "å_ç<Õ. D ^ÕǨ^Œ∞Å∞, `«k`«~° ^ÕǨÏã¨O|O^èŒ=ÚÅ∞ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù.
JO`ÕHÍ^Œ∞. <åÜ«∞O^Œ∞ Uk `Õ*’~°∂Ѩ"≥∞ÿ "≥ÅÜ«ÚK«∞#fl^À... JkÜÕ∞ Jxfl ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∂
J>Ë¡ "≥ÅÜ«ÚK«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« JO^Œ~°∂, Jxfl r=ÙÅ∂, Jxfl Ö’HÍÅ∂ <å "åˆ~! <å"Õ! <Õ<Õ!
J~Ú`Õ, <åÜ«∞O^Œ∞ <Õ#∞ HÍx^Õq∞ LO@∞Ok?... <Õ#∞ HÍx^ŒO`å ÖËx^Õ! HÍ|\˜ì 'h=Ù-
P`«_»∞— J#∞#=hfl XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ '<Õ<Õ— J~Ú, '<Õ#∞HÍxq— J~ÚLO@∞<åfl~Ú.
WHõ =∞ø#"Õ∞ <å J#∞Éèí=O, ã¨fi~°∂ѨO, ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_®!
❖
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =Úx„âı+¨µª_»∞, =∞Ǩ`«Ñ¨ã≤fi JQÆ∞ P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OK«iã¨∂Î<Õ
ѨÙ#~åQÆ=∞#~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ Ѩ^Œ=Ú# ã≤÷u á⁄O^•~°∞. zO`å~°Ç≤Ï`«∞_»∞, J*Ï˝# =i˚`«∞_»∞
JÜ«∂º_»∞. JѨC_»∞ ‰õÄ_® PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞O_ç HõeˆQ J#~°÷=ÚÅ∞ x"åiOK«\ÏxH˜ ^蕺#
Ü≥∂QÆO J=ÅOaã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. ã¨^• P`«‡ ã¨∞Y=Ú#∞ K«qK«∂ã¨∂Î LO_Õ"å_»∞. PÜ«∂
Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞, ¿ãflǨ^Œ∞Å∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#flѨÊ\˜H© P`«xH˜ "å\˜Ñ¨@¡ '`åº[º–„QÍǨϺ— ^Œ$+≤ì LO_Õk
HÍ^Œ∞. =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ [xOKÕ WK«Û, JxKåÛù^∞Œ ʼnõΩ P`«_∞» Jf`«∞_≥· LO@∂ LO_Õ"å~°∞. ZÅ¡ÑC¨ _»∂
ˆH=bÉèÏ==Ú (A sense of Absoluteness) J=^èŒiOz LO@∂ LO_Õ"å~°∞. ''<å‰õΩ [#‡ Hõ~°‡Å∞
LO_»=Ù—— J#∞ Z~°∞HõKÕ ã¨O™ê~°Ñ¨i`åºQÆ=Ú HÍQÍ, JѨC_»µ âı+≤OzÜ«Ú#fl „|Ǩ‡#O^Œ=Ú#O^Œ∞
`ÕeÜ«∂_»∞`«∂ LO_Õ"å_»∞.
J@∞¡ KåÖÏ ~ÀAÅ∞ QÆ_»z# `«~°∞"å`« PÜ«∞# Ѩ~°fi`«=ÚÖ’QÆÅ XHõ QÆ∞ǨÏÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~°∞.
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ `«=∞ JÉèϺã¨=Ú#∞ q_»∞=~°∞ Hõ^•! XHõ¯™êi =∞~°Å D [QÆ*Ï˚Å=∞O`å gH˜∆OK«
\ÏxH˜ P QÆ∞ǨÏÖ’ Pã‘#∞Öˇ· Ѩ^•‡ã¨#=Ú"≥·K«∞‰õΩx... `«#Ö’ `å#∞ W@∞¡ „Ѩã¨OyOK«∞HÀ™êQÍ~°∞.
❖
658
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
g`«Ç¨Ï=º=Úx : F ~åQÆ=∂! h qѨC_»∞ P`å‡#∞~åQÆ`«fi=Ú á⁄O^Œ∞=Ú. F ^Õfi+¨=∂! hqHõ
x~ÀÌ+≤`«fiO á⁄O^Œ∞=Ú. q∂ W^ŒÌi`À WѨÊ\˜ˆH KåÖÏHÍÅO „H©_çOKå#∞ Hõ^•!... WHõ KåÅ∞.
F Éè’QÆ=ÚÖÏ~å! q∂ JO^ŒiH˜ W^Õ `«∞k #=∞™ê¯~°O. `«e¡ `«O„_»∞ÅKÕ Ñ≤Å¡"å_»∞ ÖÏeOK«
|_ç#@∞¡... q∂KÕ HÀ\Ï¡k [#‡Å∞QÍ ÖÏeOK«É_®¤#∞. WHõ KåÅ∞, q∂`À ã¨=∂QÆ=∞O. WHõ
LѨâ◊q∞OK«O_ç.
F WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÖÏ~å! q∂ â◊|Ì – ã¨Ê~°≈ – ~°∂Ѩ – ~°ã¨ – QÆO^èŒ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ`À
Ѩ~=° ∞ Ѩ^=Œ ∞QÆ∞ D =~°=Î ∂# x~åfi} QÆux =∞iÑ≤OK«\ÏxH˜ „ѨÜ∞« uflOK«HOõ _ç. q∂HÀ #=∞™ê¯~°O.
F „Ñ≤Ü«∞q∞„`«=∂! ^Œ∞óY=∂! h=Ù <å‰õΩ J<ÕHõ™ê~°∞¡ '~À^Œ#— HõeyOѨ*Ëâß=Ù. J~Ú<å h=Ù
<å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞q∞„`«∞_»"Õ. ZO^Œ∞HõO>Ë, hKÕ ã¨O`«$ѨÙÎ_»<≥·# <Õ#∞ P^Œ~°=ÚQÍ P`«‡#∞ J<Õfi+≤OKå#∞.
D P`«‡=∂~ÀæѨ^Õâ◊OÖ’H˜ ##∞fl „¿Ñˆ~Ñ≤OzOk h"Õ. h‰õΩ =∞~°Å =∞~°Å #=∞㨯iã¨∞Î<åfl#∞.
"Õ∞_»ÃÑ·H˜ "≥à◊√¡"å_»∞ =∂~°æOÖ’x "≥∞@¡#∞ =^ŒÅ∞#@∞¡ <Õ#∞ x#∞fl WHõ¯_Õ `«ºlã¨∞Î<åfl#∞. h Hõ$ѨKÕ
P`«‡Ñ¨^ŒO ÅaèOzOk. '^Œ∞óY=Ú— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#flѨÊ\˜H©, z=~°‰õΩ ã¨∞Y=Ú<Õ
„áêÑ≤ÎOѨ*Ëã≤# F <Õã¨ÎO! h‰õΩ *’Ǩ~°∞¡. Hõ$`«[˝`«Å∞.
D „ѨѨOK«=Ú# J™ê~°=∞QÆ∞ rq`«O HõeyÜ«Ú#fl ^ÕǨÏ=∞<Õ ã¨Ç¨ÏK«~°∞_®! - ^è • º#=Ú,
Ü≥∂QÆ™ê^è#Œ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ h=Ù <å‰õΩ Q˘Ñ¨Ê LѨH~õ }° =Ú"≥· ã¨ÇϨ HõiOKå=Ù. h ã¨Ç¨ Ü«∞O`À
<å‰õΩ P`«‡ ™êq∂Ѩº`« Åaè™ÈÎOk. h=Ù ™ê^èŒ#Ѩ~°∞ʼnõΩ =∞Oz q∞„`«∞_»∞QÍ#∞, ^Œ∞~°fi ºã¨#Ѩ~°∞ÅQÆ∞
ã¨`ü™ê^èŒ#~°Ç≤Ï`«∞ʼnõΩ K≥_»¤ q∞„`«∞_»∞QÍ#∂ J=Ù`«∂ LO\Ï=Ù. hÜ≥ÚHõ¯, <åÜ≥ÚHõ¯, qÜ≥∂QÆO
J<åkÜ«∞QÆ∞ xÜ«∞uÜ≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ J~ÚL#flk Hõ^•! XHõ r=Ù_»∞ '™êfi~°÷ QÆu—x P„â◊~ÚOz<å,
ÖËHõ, 'Ѩ~°=∂~°÷QÆu—x JaèÅ+≤Oz<å... XHõ<å\˜H˜ h`À qÜ≥∂QÆO `«Ñ¨C#k HÍ^Œ∞. J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ
h`À ã¨OÜ≥∂QÆ, qÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∂Î =KåÛ#∞. P`«‡ *Ï˝#=â◊OKÕ`« h`À Jq<åÉèÏ=`åfixH˜
Ǩx HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
P`«‡ÉèÏ=O <åHõOkOz, `«^•Ìfi~å, h‰õΩ h"Õ ã¨=∞~°Ê} KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl=Ù. h`åºQÆO
=∞iOÔH=iH˜ =ã¨∞ÎOk? x#∞fl =∞iOÔH=~°∂ <åâ◊#=Ú KÕÜ«Ú@ ÖË^Œ∞. x#∞fl h"Õ <åâ◊#"≥Ú#~°∞Û
H˘#∞K«∞<åfl=Ù.
F `«$+¨‚QÍ~°∂! - <Õ#∞ âßOux á⁄O^Œ∞K«∞O_»QÍ, hqHõ XO@i^•x"≥· â◊√+≤¯OK«∞K«∞<åfl"å?
h =Å# Z=iH© âßOu LO@∞Ok? JO^Œ∞KÕ`« h=Ù LѨâßOu á⁄O^Œ@OÖ’ Ö’Hõ=Ú#‰õΩ
â◊√ÉèíHõ~°"Õ∞. Hõ#∞Hõ ÃãÅ=Ù.
F HÍ=∞=∂! - h q<åâ◊#=Ú H˘~°ÔH· <Õ#∞ JÉèϺ㨠– "≥·~åQͺ^Œ∞Å#∞ P„â◊~ÚOKå#∞. h=Ù
L#flO`«HÍÅO `«k`«~° r=ÙʼnõΩ <Õ#∞ JâßOux, MË^=Œ Ú#∞ HõeyOKå#∞ Hõ^•! h=Ù „ѨHÀÑ≤OK«∞@KÕ
<Õ # ∞ J<Õ H õ Láê^è Œ ∞ Å∞ #+¨ ì Ñ ¨ ~ ° ∞ K« ∞ ‰õ Ω <åfl#∞. WѨ C _ç H õ =∞x^Œ Ì i H© âßâ◊ fi `« qÜ≥ ∂ QÆ O
ã¨OÉèíqOK«É’`ÀOk. KåÖÏ ã¨O`À+¨"≥∞ÿ#, Ѩq„`«"≥∞ÿ# Hõ∆}=Úeq. Hõ#∞Hõ WHõ âßOuOK«∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 659
F <å ã¨∞Hõ$`« ^Õ=`«ÖÏ~å! - q∂‰õΩ #=∞™ê¯~°O. q∂~°∞ ##∞fl J<ÕHõ #~°Hõ=ÚÅ#∞O_ç ÖË=<≥uÎ
'`«Ñ¨ã¨∞û, ^蕺#=Ú— J#∞ ã¨fi~°æÖ’Hõ=Ú#‰õΩ fã¨∞H˘x =KåÛ~°∞. JO^Œ∞‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞. J~Ú`Õ,
<Õ#∞ ã¨∞Hõ$`«, ^Œ∞+¨¯ $`«=ÚŠѨikèx JkèQÆq∞Oz Ü≥∂QÆ=∂~°æOÖ’ P`å‡=Ö’Hõ#=Ú#∞
ã¨q∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl#∞. `«^•Ìfi~å Hõ$`«º=ÚÅhfl JkèQÆq∞Oz Hõ$`«Hõ$`«∞º_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. q∂‰õΩ <å
Hõ$`«[˝`«Å∞.
F áêѨ=$Hõ∆=∂! - h=Ù ''^Œ∞¢+≤¯Ü«∞Å∞—— J<Õ ˆH∆„`«OÖ’ ѨÙ\Ïì=Ù. ''WO„kÜ«∞ Ѩ\Ï\’Ѩ=ÚÅ∞——
J<Õ "åÜ«Ú=Ù P™êfikOKå=Ù. '^Œ∞+¨ì JѨHÍ~° |∞kú— J<Õ |∞~°^ŒÖ’ ÃÑiQÍ=Ù. HÀѨO – P"Õâ◊O
– ^Õfi+¨O – ^Œ∞~°=QÍǨÏ# – JѨiѨHõfi^Œ$+≤ì – =∞^ŒO – =∂`«û~°ºO "≥Ú^ŒÖˇ·# |∞~°^Œ™ê~åxfl
ã‘fiHõiOz WO`«H˜O`« JÜ«∂º=Ù. #~°HõÜ«∂`«#Å∞, J^èŒ=∞ Láê^èŒ∞Å∞ J<Õ Ñ¨ÓÅ#∞ ѨÓKå=Ù.
'hK« [#‡Å∞ – J*Ï˝# ^Œâ◊Å∞ – JÅÊ „H˜Ü«∞Å∞— J<Õ HÍÜ«∞Å∞QÆÅ h`À ‰õÄ_ç J<ÕHõ [#‡Å∞
QÆ_çáê#∞. <Õ<≥ѨÙ_≥·`Õ Hõà◊√§ `≥~°z QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞, *Ï˝#∞Å#∞, âߢã¨Î=ÚÅ#∞ â◊~°}∞"Õ_®<À =∞~°∞Hõ∆}O
h=Ù ZO_˜áÈ=@O „áê~°OaèOKå=Ù. WѨC_»∞ h=Ù K«zÛ "≥∂_»∞ÉÏi ZO_çáÈ~Ú# K≥@∞ìQÍ
J~ÚáÈ=@O =Ú^•=ǨÏO. P`«‡#∞ ^Œi≈Oz# `«~°∞"å`« hÖ’ LO_Õ H˘OK≥O Kå=‰õÄ_®
K«zÛáÈ~ÚOk. WHõ ‰õÄHõ\ ˜ „"Õà◊§`Àã¨Ç¨ h=Ù <ÕʼnõÄe#>Ë¡.
F "≥∂ǨÏ=∂? - P`«‡#∞ ^Œi≈OK«∞K«∞#fl D â◊√Éèí`«~°∞}OÖ’ h h_»‰õÄ_® HõxÑ≤OK«@O
ÖË^Œ∞. "≥Å∞`«∞~°∞ L#flKÀ@ pHõ\ ˜ LO_»*ÏÅ^Œ∞ Hõ^•! "≥Å∞`«∞~°∞ ÖËHõáÈ=@"Õ∞ pHõ\ ˜Ü≥ÚHõ¯
x~°fiK«#=∞~Ú#@∞¡, JYO_»=∞QÆ∞ <å P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O Z~°∞QÆHõáÈ=@"Õ∞ hÜ≥ÚHõ¯ x~°fiK«#O.
JO^Œ∞KÕ`«, P`«‡ ã¨kfi=∞~°≈<å=∂„`«OKÕ`« h=Ù ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞K«∞<åfl=Ù Hõ^•! =∞Ozk.
`«Ñ¨ã≤fix =O\˜ F Ѩ~°fi`« QÆ∞Ǩ ! - h=Ù g}Ï<å^Œ=Ú =O\˜ „Ѩu ^èŒfi#∞Å`À ##∞fl =∞ø#OQÍ
ѨÅHõiOKÕ^•xq. <Õ#∞ ã¨=∂kèÖ’ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú#flѨC_»∞ ##∞fl ã¨dÖÏQÍ ¿ãqOKå=Ù. P‰õΩÅ∞
<åÃÑ· „"åÅ∞K«∞#flѨC_»∞ h ѨÅHõiOѨÙÅ zÅHõiOѨÙÅ=Öˇ JxÑ≤OKÕk. ѨÓ~å‚#O^Œã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú@^•fi~å <å‰õΩ =∞ǨϟѨHÍ~°O KÕâß=Ù. h ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À
<åÖ’x Ö’Éèí=∞O`å #tOzOk. <å‰õΩ ¿ãflÇ≤Ï`«∞x=Öˇ ã¨d=Öˇ WO`«HÍÅO L<åfl=Ù. J<ÕHõ
ã¨OHõ@=ÚÅKÕ d#∞fl_»<·≥ ã¨=∂kè qѶ∞¨ fl=ÚÅKÕ „^ŒgÉè∂í `«∞_»<·≥ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x#∞fl P„â◊~ÚOz,
ã¨q∂Ñ≤OKå#∞. J~°ú<åsâ◊fi~°∞_»QÆ∞ t=Ùx P„â◊~ÚOz Éèí‰õΩÎÅ∞ L`«Î=∞ Ѷ¨e`«O á⁄Ok#@∞¡, <Õ#∞
x#∞fl P„â◊~ÚOz =∞ǨÏ^•#O^Œ=∞QÆ∞ P`å‡=Ö’Hõ#O á⁄O^•#∞. h=Ù KÕã≤# ã¨Ç¨Ü«∞O U=∞x
=i‚OK«QÆÅ#∞? h‰õΩ â◊√Éèí=∞QÆ∞QÍHõ!
F ^ŒO_»=∂ (KÕu HõéÏ])! - <Õ#∞ J_»=ÙÅÖ’#∂, QÀ`«∞ÅÖ’#∂ ã¨OK«iKÕ@ѨC_»∞ <å‰õΩ
PÅO|#=∞Ü«∂º=Ù. "å~°úHõºOÖ’ Ѩ~°=∞ q∞„`«∞x =O\˜ h‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞.
F ^ÕǨÏ=∂! - ''Jã≤÷ ѨO[~°=Ú – ~°HõÎ=Ú – ~À=∞=ÚÅ∞ – „¿ÑQÆ∞Å∞—— W"Õ Hõ^•, h
=ÚYº`«`«Î fi=∞O`å? h=Ù "å\˜x „QÆÇ≤ÏOz U Hõ∆}"≥∞ÿ<å h „ѨHõ$uÖ’ „Ѩ"ÕtOK«=K«∞Û. <åˆHq∂
JÉèíºO`«~°O ÖË^Œ∞. h #∞O_ç K«=∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# [ńѨHÀѨ=ÚÅ∞, =∞Å=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ∞~°æO^èŒ=ÚÅ∞
660
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
|Ü«∞Öˇfi_»Å∞K«∞O_»QÍ... x#∞fl Ѩq„`«O KÕã¨∂Î=ã¨∞Î#fl [Å=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜H˜ W"Õ Hõ$`«[˝`«Å∞.
Éè’[#, â◊Ü«∞# „H˜Ü«∞ʼnõΩ ã¨Ç¨ÏHõiOz# Ѩ^•~°÷, LѨHõ~°} ã¨=¸Ç¨Ï=ÚʼnõΩ ‰õÄ_® <å
Hõ$`«[˝`«Å∞. h‰õΩ JOkOz# PǨ~° Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞@OÖ’ „â◊q∞Oz# ã¨HõÅ
ã¨Ç¨Ïr=ÙʼnõÄ W"Õ <å Hõ$`«[˝`«Å∞. hqѨC_»∞ LO_ç<å, T_ç<å <åH˘Hõ¯>Ë!
F „áê}=ÚÖÏ~å! - q∂~°∞ <å ѨÓ~°fiHÍeHõ ã¨Ç¨Ï[q∞„`«∞Å∞ Hõ^•! WѨC_»∞ <Õ#∞ KÕã¨∞Î#fl
q∞„`«∞Å =O^Œ# „Hõ=∞=Ú#‰õΩ q∂~°∞ ‰õÄ_® J~°∞›ÖË. q∂`À‰õÄ_ç <Õ#∞ J<ÕHõ qz„`«Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞
q„â◊q∞OKå#∞. Ѩ~°fi`« ‰õΩO[=ÚÅÖ’#∂, Ö’HÍO`«~°=ÚÅÖ’#∂ qǨÏiOKå#∞. ã≤^Œ∞úÅ ˆH∆„`«=Ú
ÅÖ’ „Ѩ"ÕtOKå#∞. J<ÕHõ HÍ~°ºqÖÏã¨=ÚÅÖ’ áêÖÁæ<åfl#∞. qq^èŒ=∂~°æ=ÚÅÖ’ ã¨OK«iOKå#∞.
"≥ÜÕ∞ºÅ? D „ѨѨOK«OÖ’ q∂`À ‰õÄ_ç J#∞ÉèíqOK«x Ѩ^•~°÷=ÚÖË=Ú<åfl~Ú? „Ñ≤Ü«∞q∞„`«∞ÅQÆ∞
„áê}=ÚÖÏ~å? q∞=Ú‡Å#∞ ZO`À HÍÅO Ѩ\ ˜ì LOKå#∞. WѨC_»∞ q∂~°∞ q∂ W+¨ìO =zÛ#ѨC_»∞
q∂ „ѨHõ$uÖ’H˜ áÈ~Ú b#=∞QÆ∞@‰õΩ ã¨fi`«O„`«O Wã¨∞Î<åfl#∞. <Õ#∞ „|Ǩχ=Ú`À SHõº`«
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞ Hõ^•!
ã¨=∞ã¨Î=¸ J~Ú L#fl F „áê}=ÚÖÏ~å! Uk ZKÀÛ@ ѨÙ\˜ì<å, z=iH˜ #tOz ã¨fi™ê÷#O
á⁄O^Œ=Åã≤O^Õ Hõ^•! WѨC_»∞ L#fl`«=ÚÖˇ·#q =∞~˘HõѨÊ\˜H˜ x=∞fl™ê÷#O KÕ~°∞K«∞<åfl~Ú.
ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ U~°Ê_ç#=hfl XHõ<å\˜H˜ qÜ≥∂QÆOá⁄Ok f~°=Åã≤O^Õ. WHõ =∞# qÜ≥∂QÆ=Ú
H˘~°‰õΩ =QÆK«=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?
F <Õ„`«„ѨHÍâ◊=∂! h ã¨fi™ê÷#=∞QÆ∞ ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú „Ѩ"ÕtOK≥^Œ=ÙQÍHõ!
F „Ѷ¨∂}ËO„kÜ«∞=∂! h=Ù h x*Ï„â◊Ü«∞=∞QÆ∞ Éèí∂q∞x *ÁK≥Û^Œ=Ù QÍHõ!
F Hõˆ~‚O„kÜ«∞=ÚÖÏ~å! q∂~°∞ q∂ PHÍâ◊aÅ=Ú#O^Œ∞ ÅÜ«∞"≥ÚO^≥^Œ~°∞QÍHõ!
F l¿ÇÏfiO„kÜ«∞=∂! hÜ≥ÚHõ¯ ~°ã¨â◊H˜Î [Å=∞Ü«∞=∞QÆ∞ K«O„^Œ=∞O_»Å=Ú# „Ѩ"ÕtOK«∞QÍHõ!
ѨOK« *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞, ѨOK« Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞, ѨOK« „áê}=ÚÅ∞ "å\˜"å\˜
„ѨHõ$uÜ«∞O^Œ∞ b#=∞QÆ∞QÍHõ!
P`«‡ÜÕ∞ J~ÚL#fl <Õ#∞ ã¨∂~°∞º_»∞ÖËx "≥Å∞QÆ∞=Öˇ, `«∞áê#∞ `åH˜_Öç #Ë \˜ì ã¨=Ú„^Œ[ÅOÖÏQÍ,
"Õ∞Ѷ¨∞~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ PHÍâ◊=Ú K«O^Œ=Ú#, `≥·ÅOÖËx nѨO =∂ki, HõÖÏÊO`«=∞O^Œe ã¨$+≤ìxÉ’e,
„ѨâßO`«=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞. FOHÍ~å~°ú=∂„`« Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆ ºÉèí∂`«"≥∞ÿ# „|Ǩχ~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞
SHõº`« ã¨OáêkOK«∞‰õΩO@∞<åfl#∞... ã¨~fi° HÍ~°ºÑ¨~O° Ѩ~å =i˚`∞« _»#QÆ∞K«∞<åfl#∞... ã¨~fi° ^Œ$âߺf`«∞_»
#QÆ∞K«∞<åfl#∞.
=∞#ã¨∞û#∞ JkèQqÆ ∞Oz LK≥Û ã¨fi~°º=Ú`À 'FOHÍ~°=Ú—#∞ LK«Ûiã¨∞<Î åfl#∞. =∞#ã¨∞û‰õΩ Jf`«∞_»
#QÆ∞K«∞<åfl#∞. „|Ǩχ~°O„^è=Œ Ú# ã¨~fi° âßOux J#∞ã¨iOK«∞K«∂ „|ǨχKåi`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
âßO`«∞_»<≥·, "≥∂ǨÏ~°Ç≤Ï`«∞_»<≥· P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ѨÓ~°‚suQÍ ã≤÷ux ã¨OáêkOK«∞ H˘#∞K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 661
7. x~åfi}=Ú
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : W@∞¡ =∞##=i˚`«∞_≥·, ã¨~°fi WK«ÛùÅ∞ `«ºlOz#"å_≥·, P g`«Ç¨Ï=º=ÚhO„^Œ∞_»∞
ÃÑ^ŒÌ ã¨fi~°=Ú`À, FOHÍ~°O ã¨∞n~°…OQÍ LK«ÛiOK«™êQÍ~°∞. „Hõ=∞OQÍ P~°=, U_»= Éèí∂q∞Hõ#∞
Jkè~ÀÇ≤ÏOKå~°∞. ã¨fiǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Õ ã¨~°fi ã¨=∞=∞QÆ∞ „|Ǩχ=ÚÜ≥ÚHõ¯ „áêÑ≤Îx ^Œi≈OK«™êQÍ_»∞.
P g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ 'J— HÍ~°, 'L—HÍ~°, '=∞—HÍ~°, 'J~°ú— =∂„`«Å‰õΩ ã¨O[˝Öˇ·#\˜ì ''ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; –
J"åºHõ$`« – `«∞sÜ«∞—— áê^Œ ÉèË^Œ=ÚÅKÕ „Ѩ}==Ú#∞ 㨇iã¨∂Î L<åfl~°∞. ''q~å\ò – Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù
– J"åºHõ$`«—— ÅHõ∆}=ÚÅ∞ QÆÅ `«∞sÜ«∞=Ú#∞ ÉèÏ=# KÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ - ''*ÏQÆiHõ ™ê÷#=Ú# |Ç≤Ï~ü„Ѩ[˝ HõÅ^Œ∞—— J#∞ J^蕺~ÀѨ} KÕ`«#∂,
''JO`«ó„Ѩ[˝QÍh, |Ç≤Ï~ü„Ѩ*˝QÍh ÖË^Œ∞—— J#∞ JѨ"å^Œ=ÚKÕ`«#∂ ...D =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∂,
"å\˜ L`«ÊuÎ ™ê÷#=ÚÅ`Àã¨Ç¨ `«ºlOz"Õâß_»∞.
ã¨OHõÅÊ=ÚÅKÕ HõÖÏÊO`«=Ú=~°‰õÄ HõeÊOK«|_ç# D ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; – HÍ~°}=ÚÅ
Ü≥ÚHõ¯ ÉÏǨºÉèíºO`«~°=ÚÅhfl gH˜∆OK«™êQÍ_»∞. PÜ«∞# ^Œi≈OK«∞K«∞#fl â◊√^Œú`«`«Î fi=∞QÆ∞ P`«‡
J=ºÜ«∞"≥∞ÿ#k. „ѨHÍâ◊, JO^èŒHÍ~°~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. ã¨∂~°º – K«O„^Œ – #Hõ∆„`«=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì
x~°‡ÖÏHÍâ◊=Ú#∞ áÈe L#flk.
PÜ«∞xѨC_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ H∆ÀÉèí~°Ç≤Ï`«∞_≥· zO`å=∞}˜ =Öˇ, ѨÓ~°‚ K«O„^Œ∞x =Öˇ, K«Å#=Ú
L_çy# K«„Hõ=Ú =Öˇ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl~°∞. âßOu, x~°‡Å, ѨÓ~°‚ ã¨=Ú„^Œ=Ú =Öˇ `«∞sÜ«∂`«‡
Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl_»∞.
"åÜ«Ú=Ù QÆO^èŒ=Ú#∞ `«ºlOK«∞#@∞¡ P`«_»∞ WO„kÜ«∞`«<凄`«*ÏÅ=Ú#∞ `«ºlOz"Õâß_»∞.
„Hõ=∞OQÍ 'n~°… „Ѩ}=<å^Œ=Ú— J<Õ ã¨∂„`«=Ú#∞ ‰õÄ_® `«ºlOKå_»∞. XHõ „áêA˝_Q» ∞Æ |∞kú=∞O`«∞_»∞
`«##∞O_ç ~åQÆ=Ú#∞ `«ºlOz#@∞¡, PHÍâ◊=Ú pHõ\ ˜x `«ºlOz "≥Å∞QÆ∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞#fl@∞¡
P =∞Ǩ=Úx `«#Ü«∞O^Œe `«"≥∂QÆ∞}=Ú#O`«\ ˜h `«ºlOz"Õâß_»∞.
❖
P `«~°∞"å`« P`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ XHÍ<˘Hõ „ѨHÍâ◊O Pq~°ƒùqOzOk. J~°x=Ú+¨HÍÅOÖ’
PÜ«∞# P „ѨHÍâ◊=Ú#∞ ‰õÄ_® `«ºlOz"Õâß_»∞.
JѨC_®`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ `«=∞ã¨∞ûQÍh, „ѨHÍâ◊=ÚQÍh ÖË=Ù. `«=∞ó„ѨHÍâ◊ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#\˜ì
ã≤u÷ x á⁄Ok# P`«xÜ«∞O^Œ∞ HõÅÊ<å¿ÇÏ`«∞"≥#· \˜ì H˜Oz`ü =∞#ã¨∞û ã¨∞ÊùiOzOk. P ã¨fiÅÊ KèåÜ«∂~°∂Ѩ
=∞#ã¨∞û#∞ ‰õÄ_® P`«_»∞ J~°úxq∞+¨OÖ’ KèÕkOz"Õâß_»∞.
J@∞ `«~°∞"å`« QÍeÖËxKÀ@ nѨOQÍ ã¨∞Êù@„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ=Ú á⁄O^•_»∞. JѨC_®`«x
Ü«∞O^Œ∞ H˘kÌ<Å≥ Å =Ü«∞ã¨∞QÆŠѨãÉ≤ ÏÅ∞xÖ’ LO_Õ@O`«\ ˜ Ѩi*Ï˝#=Ú =∂„`«"∞Õ âı+O≤ zÜ«Ú#flk.
P Ѩi*Ï˝#=Ú#∞ ‰õÄ_® =∞~˘Hõ J~°úxq∞+¨OÖ’ `«ºlOz"Õâß_»∞.
662
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
nx<Õ ''K≥·`«#º=Ú q+¨Ü«∞^Œâ◊#∞ Ѩi`«ºlOK«@O—— Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. D q^èŒOQÍ...
™êH˜∆=∂„`«OQÍ âı+≤OK«∞ ã≤÷ux á⁄O^•_»∞. P Ѩ^Œ=Ú<Õ âߢã¨Î=ÚÅ∞ ''Ѩâ◊ºOu—— J#∞ â◊|Ì=ÚKÕ
UH©ãu÷≤ QÍ qâı+¡ O≤ Kå~°∞. P `«~∞° "å`« ã¨∞+¨µÑ¨Î Ѩ^=Œ Ú#∞ J=ÅOaOz Ѩ~fi° `«=Ú=Öˇ xâ◊ÛÅ∞_»Ü∂« º_»∞.
❖
=∞Ǩã¨=∞~°∞_ú Q» ∞Æ P =Úx JѨÊ\˜#∞O_ç [QÆ`~ü Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ ã¨∞+¨µÑ≤ÑÎ Ó¨ ~°fiHõ *Ï„QÆ`#ü ∞ á⁄O^Œ∞K«∂
JK«Û@<Õ ã≤÷~°OQÍ LO_çáÈÜ«∂_»∞. P `«~°∞"å`« `«∞sÜ«∞ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^•_»∞. P `«∞sÜ«∞Ѩ^ŒOÖ’
q+¨Ü∂« #O^Œ~Ç° Ï≤ `«∞_≥#· ѨÊ\˜H,© ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^Œ ã¨ÇÏ≤ `«∞_≥<· å_»∞. J#ºã¨`åÎ~Ç° Ï≤ `«∞_≥#· ѨÊ\˜H© P`«‡
ã¨`åÎã¨Ç≤Ï`«∞_≥·<å_»∞. "åH±‰õΩ JQÀK«~°=∞QÆ∞ ã≤÷u á⁄O^•_»∞.
P ã≤÷uÖ’ „ѨHÍâ◊ºq+¨Ü«∞"Õ∞ LO_»^Œ∞ Hõ^•! Jk 'z#‡Ü«∞=Ú— Jx K≥ѨÙ`å~°∞. Wk
ã¨~°fi=Ú#‰õÄ ˆH=Å ™êH©∆Éèí∂`«"≥∞ÿ#k. ''Wk HÍ^Œ∞... Wk HÍ^Œ∞ <Õu, <Õu—— J#∞‰õΩO@∂áÈQÍ,
z@ìz=~°‰õΩ âı+≤OKÕk J^Õ. ã¨=∞=Ú, qâßÅ=Ú, Ѩ~°=∞Ѩq„`«=Ú, ã¨~°fir=ÙʼnõΩ JO`«~°æ`«=Ú
J^Õ. PÜ«∞# ã¨~°fi q=i˚`«=∞QÆ∞ „|Ǩχ~°∂ѨÙ_»Ü«∂º_»∞.
Uk â◊¥#º"å^Œ∞ʼnõΩ â◊¥#º"≥∂, „|Ǩχ"Õ`«ÎʼnõΩ „|Ǩχ"≥∂, q*Ï˝#"å^Œ∞ʼnõΩ q*Ï˝#"≥∂,
™êOYº"å^Œ∞ʼnõΩ Ñ¨Ù~°∞+¨µ_À, Ü≥∂QÆ"å^Œ∞ʼnõΩ Dâ◊fi~°∞_À, â‹·=ÙʼnõΩ t=Ù_À, "≥·+¨‚=ÙʼnõΩ q+¨µ‚"À,
P`«‡"Õ`«ÎʼnõΩ P`«‡Ü≥∂, ™œ`åO„uHõ, "≥·ÉèÏ+≤‰õΩʼnõΩ <≥·~å`«‡º"≥∂, =∂^茺q∞‰õΩʼnõΩ z`ü – Jz`üÅ
=∞^茺֒QÆÅ xifi+¨Ü«∞ã≤÷uÜ≥∂, r=#∞‡‰õΩÎʼnõΩ ã¨~°fi ~°∂Ѩ"≥∂ – J\˜ì 㨄^Œ∂Ѩ=Ú P`«_Õ J~Ú...
K≥<˘flO^Œ∞K«∞<åfl_»∞. +¨\òâߢã¨Î ã≤^•úO`«™ê~°"≥∞ÿ ã¨~°fiǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨÷"≥∞ÿ, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ"≥∞ÿ,
ã¨~°fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ì 㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ WѨC_®`«_»∞. ã¨~°fi^è• x¢+≤¯Ü«∞"≥∞ÿ, ã¨∂~°∞º_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨fi„ѨHÍâ◊Hõ
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ‰õÄ_® „ѨHÍtOѨ*ËÜ«Ú#^≥·, x*Ï#∞Éèí="≥∞ÿ#\˜ì 㨄^Œ∂Ѩ"Õ∞ P`«_»∞.
Láêkè ÉèË^ŒOKÕ`« J<ÕHõ ~°∂ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® `å<Õ JÜ«∂º_»∞.
=∂Ü«∂ ÉèË^ŒO KÕ`« ~åQÆÜ«Ú‰õΩÎ_≥· LO@∞#flk ‰õÄ_® `å<Õ. ã¨~°fi~°∂ѨÙ_»∞, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ
aè#fl"≥∞ÿ#"å_»∞ `å<Õ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. ''ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ `å<≥·, 'ã¨~°fi™êH˜∆— J#∞ ~°∂ѨOQÍ "ÕÔ~·——....
L#fl"å_»Ü«∂º_»∞.
K«∂Kå"å... ~å=∂! P q^èŒOQÍ P g`«Ç¨Ï=º=∞Ǩ=Úx =Ú‰õΩÎÅ ^Œ$+≤ìÖ’ K«∂¿ãÎ, =∞#O
K≥ѨC‰õΩO@∞#fl@∞¡ [#‡ [~å=i˚`«=Ú, J<åk, UHõ=Ú, q=∞Å=Ú, x+¨¯à◊OHõ=Ú J~Ú#\˜ì
P`«‡ ã¨Oã≤÷`«∞_Õ JÜ«∂º_»∞.
WHõ |∞^èŒ∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ Dâ◊fi~°∞_Õ P`«_»∞. HÍ~°ºÉèË^Œ=ÚÅKÕ J<ÕHõ ~°∂ѨÙÖˇ·#^ŒO`å P`«_Õ.
ã¨~°fiHõàÏ~°Ç≤Ï`«∞_≥·, ã¨~°∞fiʼnõΩ =O^ŒhÜ«Ú_≥·<å_»∞. FO #"≥∂ g`«Ç¨Ï"åºÜ«∞#=∞ó
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 663
8. q„âßOu
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : P q^èŒOQÍ ã¨O™ê~°ã‘=∂O`«~°=Ú#∞ á⁄Ok, ã¨~°fi ^Œ∞óY=ÚÅ∂ ^•\˜"Õã≤#
P g`«Ç¨Ï=º=Úx ѨÓ~°‚=∞<À <åâ◊#=ÚKÕ Ñ¨~°„|Ǩχ=Ú# qb#∞_≥·<å_»∞. „ѨâßOux, Ѩ~°=∞
`«$Ñ≤Îx á⁄O^•_»∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [ÅaO^Œ∞=Ù L#fl@∞¡, Ѩi}Ï=∞ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ™êfi`«‡ Ѩ^Œ=Ú#
™ê÷#O á⁄O^•_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏs¬! PÜ«∞# â◊s~° ã≤÷u Z@∞¡#flk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. P`«_»∞ ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ P`å‡#∞Éèí= ã¨=∞xfi`«∞_≥·<å_»∞ Hõ^•!
WHõ P`«xKÕ JO`«=~°‰õÄ LѨÜ≥∂yOK«|_ç# Éè∫uHõ ^ÕǨÏO Ü«∞[=∂xÖËx WÅ∞¡ÖÏQÍ h~°ã¨O
á⁄OkOk. KÕëêì~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ =∂¡#`« á⁄OkOk. P ^ÕǨÏ=Ú #∞O_ç „áê}=ÚÅ∞ |Ü«∞Öˇfi_»e
PHÍâ◊OÖ’ b#"≥∞ÿ<å~Ú. ^ÕǨÏ=ÚÖ’ QÆŠѨOK«Éèí∂`«=ÚÅhfl ѨOK«=∞ǨÉèí∂`«=ÚÅO^Œ∞ qÅÜ«∞O
K≥O^•~Ú. =∂Oã¨=Ú, ÉÁq∞HõÅ`À ‰õÄ_ç# r~°‚ â◊s~°âı+¨=Ú K≥·`«#º ™êQÆ~°=Ú# „Ѩ"ÕtOzOk.
~°HõÎ – =∂O㨠– "Õ∞^èŒ – =∞*Ï˚k ^è•`«∞=ÙÅ∞ ã¨Ñ¨Î^è•`«∞=ÙÅO^Œ∞ qb#=∞Ü«∂º~Ú. â◊s~°=Ú#O^Œe
`«`«fi=ÚÅhfl "å\˜"å\˜ HÍ~°}=ÚÅO^Œ∞ Å~ÚOKå~Ú. g`«Ç¨Ï=Ùºx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨fiÜ«∞O
„ѨHÍâ◊~°∂Ѩ"≥∞ÿ Ѩ~°=∞q„âßOux á⁄OkOk.
❖
F ~åѶ¨∞"å! h=Ù ‰õÄ_® g`«Ç¨Ï=º=∞Ǩ=ÚxÖÏQÍ<Õ qKå~°} KÕ~Ú. K«Hõ¯QÍ „ѨnÑ≤`«"≥∞ÿ
L#fl P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ^Œi≈Oz, J^•ÌÜ«∞xO^Œ∞ P~°∂_è»∞_»"≥· q„âßOu á⁄O^Œ∞=Ú.
❖
WѨÊ\˜=~°‰õΩ D g`«Ç¨Ï=Ùºx QÍ^äŒ D 14 ~ÀAÅ∞QÍ h‰õΩ K≥Ñ≤Ê#n, K≥ѨCK«∞#fln,
K≥ѨÊ|_»É’ÜÕ∞n – W^ŒO`å <Õ#∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ qKå~°} KÕã≤ K«∂z#k ã¨∞=∂! „uHÍÅ^Œi≈x,
z~°Orqx J=@O KÕ`« W=hfl ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨O^Œi≈Oz, h‰õΩ K≥ѨCK«∞<åfl#∞. <å‰õΩ J#∞Éèí="≥∞ÿ#^Õ
h‰õΩ K≥ѨÊ@O [~°∞QÆ∞`ÀOk HÍx, U"À TǨÏ, JáÈǨÏÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç HÍ^Œ∞. h=Ù ‰õÄ_® PÜ«∂
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ=Öˇ x~°‡Å ^Œ$+≤ìx J=ÅOaOz *Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^Œ∞=Ú. *Ï˝#=ÚKÕ =∂„`«"Õ∞
=ÚH˜Î ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞.
*Ï˝<åxfl~°∞ÌóY`å"Õ∞u *Ï˝<å^Œ*Ï˝#ã¨OHõ∆Ü«∞ó I
*Ï˝<å^Õ= Ѩ~åã≤kú~åfl#º™ê‡¢^•=∞ =ã¨∞Î`« II (â’¡ 12, ã¨~°æ 88)
J*Ï˝#O #tOKåÅO>Ë *Ï˝# ã¨=Úáê~°˚# XHõ¯>Ë =∂~°æO. *Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ Ñ¨~°=∞ã≤kú
ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. Ü«∞^ä•~å÷xH˜ *Ï˝#=ÚHõO>Ë L`«Î=∞"≥∞ÿ#k WOH˘Hõ>Ën LO_»^Œ∞.
=Úhâ◊fi~°∞_»QÆ∞ g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ *Ï˝#=ÚKÕ`«<Õ Pâ◊Åhfl `≥QÆ„`≥Oz"Õâß_»∞. *Ï˝#O KÕ`«<Õ
z`«Î=Ú#∞ K«∂~°‚O KÕÜ«∞QÆeQÍ_»∞.
664
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∞ ! WѨC_»∞ g`«Ç¨Ï=Ùº#‰õΩ, [QÆ`«∞ΉõÄ QÆÅ ã¨O|O^èŒ"≥∞\˜ìk?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬: P g`«ÇϨ =Ùºx ã¨Oq`«∞,Î ÖËH,õ â◊√^Œ*ú Ï˝#`«`Ϋ fi=Ú ã¨fiǨÏ$^ŒÜ∞« "≥∞#ÿ \˜ì „|Ǩχ=Ú#O^Õ
D [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. J#QÍ ''[QÆ`«∞Î J#∞#k <åÜ≥ÚHõ¯ ã¨OHõÅÊ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞QÍx
=∞iOˆHq∂ HÍ^Œ∞—— J#∞#\˜ì K«∞ºuÖËx Z~°∞Hõ#∞ Hõey LO\’Ok.
N~å=Ú_»∞ : WѨC_®`«xH˜ `«#‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ã¨O|OkèOz# XHõ „Ѩ`ÕºHõ [QÆ`«∞Î U"≥∞ÿ<å U~°Ê_ç
L#fl^•?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : WѨC_»∞ g`«ÇϨ =Ùº_»∞ ã¨~fi° ^• U~°Ê_çÜÚ« #fl x`«ºã¨`º« =Ú#∞ J#∞Éèqí OK«∞K«∞<åfl_»∞.
WHõ¯_» "åã¨Î=, x`«º ã¨`«º"Õ∞q∞\˜!
<Õ„`«=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ WHõ¯_» `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#fl^ŒO`å =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ HõÅÊ#ÜÕ∞
Hõ^•! D <Õ#∞, h=Ù, â◊s~°=Ú, Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ – JO`å ‰õÄ_® =∞<Àã¨fiѨfl =∂„`«"Õ∞. D
[QÆ`«ÎO`å =∞<À =∂„`«"Õ∞ J~Ú LO_»QÍ WHõ nxÜ«∞O^Œ∞ ã¨fiH©Ü«∞"≥∞ÿ#^Õk? Ѩ~°H©Ü«∞"≥∞ÿ#^Õk?
g`«Ç¨Ï=ÙºxÖ’ HõÅÊ# JO`å ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿáÈ~ÚOk. Ѩ~°=∂~°÷=Ú#∞ P`«_»∞ á⁄Ok L<åfl_»∞.
WѨC_»∞ J`«x Ü«∞O^Œ∞ ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ KèåÜ«∞ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. Jaè=∂#=Ú, HÍ=∞º Hõ~°‡Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·# =∂e#ºOÖË^Œ∞. "å\˜=Å# HõeˆQ WO„kÜ«∞qHÍ~åÅ∞ ÖË=Ù. ã¨∂÷Å – ã¨∂Hõ; – HÍ~°}
â◊s~åÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. `«[˚x`«"≥∞ÿ# ã¨OQÆ=∞=ÚÅ∞ ÖË=Ù. â’Hõ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, q"ÕH˜Ü«Ú JQÆ∞ P`«_»∞
ã¨fiã¨fi~°∂ѨÉèí∂`«=∞QÆ∞ x~°‡ÖÏ`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ™êH∆Í`«¯iOK«∞‰õΩx =∞ø#O =Ç≤ÏOz L<åfl_»∞. JO`Õ.
WHõ JO`«‰õΩq∞Oz K≥áêÊÅO>Ë P`«_»∞ "åH± Jf`«∞_»x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 665
XII. LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}=Ú – ã¨q∂Hõ∆
1. Ü≥∂QÆ∞Å ^ÕÇ¨Ï – =∞#=ÚÅ "≥·z„`«ºO
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : ~å=∞K«O„^•! D LѨâ=◊ ∞# „ѨH~õ }° OÖ’#∂, WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ\ ˜ „ѨH~õ }° ÏÅÖ’#∂
=∞#O K≥ѨC‰õΩ#fl J<ÕHõ=∞Ok =∞ǨÏhÜ«ÚÅ JOu=∂#∞Éèí==Ú#∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl=Ù Hõ^•! h=Ù
‰õÄ_® P`«‡A˝_»"≥·, ~åQÆ – ^Õfi+¨ – ÉèíÜ«∞ =i˚`«∞_»"≥· D „ѨѨOK«=Ú# qǨÏiOK«∞.
=∞Ǩnè=∞O`«∞ÅQÆ∞ *Ï˝#∞Å∞ H˘O^Œ~°∞ ~åAÖˇ· ~å[ºÉèÏ~°O x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞
=Ú#∞Öˇ· Ö’Hõ HõàϺ}Ï~°÷O J<ÕHõ ã¨O~°OÉèí=ÚÅ`À ‰õÄ_ç Ü«∞[˝ Ü«∂QÍ^Œ∞Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl~°∞.
F ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! WHõ¯_» Hõ#|_Õ ã¨∞Y^Œ∞óY „Hõ=∞=ÚÅKÕ P`«‡ Z#fl_»∂ =jÉèí∂`«O HÍ^Œ∞.
J\˜ì ã¨~fi° "åºÑ≤Ü∞« QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ h"≥· LO_»QÍ WHõ MË^"Œ ∞≥ O^Œ∞‰õΩ? =º~°O÷ QÍ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ á⁄O^Œ=Åã≤#
Ѩ<Õ=Ú#flk? J<Õ‰õΩÅQÆ∞ P`«‡*Ï˝#∞Å∞ PÜ«∂ã≤÷`«∞ÅO^Œ∞ D „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh
"å~°∞ ^Õxx K«∂p ^Œ∞óYO á⁄O^Œ@O ÖË^∞Œ . ^ÕxH˘~°‰Äõ â’H˜OK«∞@ ÖË^∞Œ . h=Ù ‰õÄ_® ã¨fiã¨∞_÷ "» ·≥ LO_»∞.
ã¨~°fi`åºy"≥·, ã¨=Ú_»"≥·, ã¨∞Y=O`«∞_»"≥· LO_»∞. P`«‡=O`«∞_»=QÆ∞ h‰õΩ D [<å‡ ÖË^Œ∞. =∞~˘Hõ
[<å‡ ÖË^Œ∞. ã≤OǨÅ∞ <≥=∞à◊§‰õΩ =â◊O HÍ=@"Õ∞q∞\˜? r=#∞‡‰õΩÎÅ∞, ã¨~°fiO Ziy#"å~°∂ JQÆ∞
=∞Ǩ`«∞‡Å∞ Uk Z@∞¡#flѨÊ\˜H© ǨÏ~°¬ „HÀ^è•k qHÍ~åʼnõΩ =â◊√Å∞ HÍ~°∞. HÍ|\˜ì YO_»`«fi=Ú
`«ºlOz JYO_»`«fi=Ú <å„â◊~ÚOK«∞.
N~å=Ú_»∞ : D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ <å^˘Hõ z#fl ã¨O^ÕǨÏO. =∞#O WѨÊ\˜=~°‰õΩ KåÖÏ =∞Ok
r=#∞‡‰õΩÅÎ QÆ∞iOz K≥ÑC¨ ‰õΩ<åflO. "åiÖ’ H˘O`« =∞OkÖ’ PHÍâ◊Q=Æ ∞#=Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ k=ºâ◊‰Ωõ ÅÎ ∞
HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. =∞iH˘O^ŒiÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. r=#∞‡‰õΩÎÅÜ«∞O^Œ∞ JfO„kÜ«∞â◊‰õΩÎÅ∞
LO\ÏÜ«∂? LO_»"å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~°Ñ¶¨Ú‰õΩÅ uÅHõ=∂! ~å=∞K«O„^•! PHÍâ◊QÆ=∞#=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ã≤^Œ∞úÅ∞
^ÕxH˜ ã¨O|OkèOz#q? Jyfl Ü≥ÚHõ¯ T~°úfi[fiÅ#O ÖÏQÍ J=hfl Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
™êfiÉèÏqHõ â◊‰õΩÎÖË Hõ^•! WHõ¯_» `å~°ã¨|_Õ Éè∫uHõ, JfO„kÜ«∞ â◊‰õΩÎÅ qz„`« =º=Ǩ~°=∞O`å
Ѩ^•~°÷ ã¨fiÉèÏ=O =∂„`«"∞Õ ! JO^Œ∞KÕ`« P`«‡A˝Ö#·ˇ "åiH˜ „H˘`«qÎ á⁄O^•ÅxQÍx, L#flq `˘ÅQÍÅx
QÍx Jaèx"Õâ◊O LO_»^Œ∞.
XHÍ<˘Hõ_»∞ P`«‡*Ï˝x HÍHõáÈ=K«∞Û. =Ú‰õΩÎ_»∞ J=HõáÈ=K«∞Û. J~Ú#ѨÊ\˜H© =∞}˜, B+¨^èŒ=Ú
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ „^Œ=ºâ◊‰Ωõ ÅÎ ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ`#« ∂, Ü≥∂QÍÉèϺã¨O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ PÜ«∂ „H˜Ü∂« â◊‰Ωõ ÅÎ KÕ`#« ∂
''PHÍâ◊QÆ=∞#=Ú, =∂Ü«∞=∞=@O, „Ѩ`«ºHõ∆O HÍ=@O—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã≤^Œ∞úÅ∞ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.
JO`«=∂„`«O KÕ`« P`«_»∞ P`«‡A˝_»∞ Jx JxÑ≤OK«∞HÀ_»∞.
666
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'P`«‡A˝_∞» — JO>Ë Uq∞\˜?... ''ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ P`«‡KÕ P`«‡#∞ Ziy, P P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨O`«$ѨÙ_Î ·≥
LO_»∞"å_»∞—— Jx Hõ^•! P`«‡A˝_∞» Jq^Œº"≥Ñ· Ù¨ Ѩ~∞° QÆ∞ÖˇO^Œ∞‰õΩ f™êÎ_∞» ? D „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ѩ^•~°=÷ Ú
Åhfl Jq^•º=∞Ü«∞=ÚÖË J~ÚL<åfl~Ú. Jq^Œº#∞ `«ºlOz# P`«‡*Ï˝x Éè∫uHõ q+¨Ü«∞=ÚÅQÆ∞
JfO„kÜ«∞â◊‰õΩÎÅÖ’ =Úxy LO\Ï_®! TǨ˙!
N~å=Ú_»∞ : JfO„kÜ«∞â◊‰õΩÎÅ∞ Z\˜ì "åiH˜ Åaè™êÎ~Ú? P`«‡*Ï˝x "å\˜Ñ¨@¡ Z\˜ì L^ÕÌâ◊O,
Jaè„áêÜ«∞O Hõey LO\Ï_»∞?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : XHõ_»∞ P`«‡*Ï˝x J~ÚLO_»HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, „^Œ=º – HÍÅ – „H˜Ü«∂^Œ∞ÅKÕ
âߢ™ÈÎHõÎOQÍ „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ 'PHÍâ◊QÆ=∞#=Ú— "≥Ú^ŒÖˇ·# q^ŒºÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ Åaè™êÎ~Ú.
WHõ P`«‡*Ï˝x q+¨Ü∞« =∞O\Ï"å?... P`«_∞» ã¨=∞ã¨=Î Ú#‰õΩ Jf`«∞_≥· WKåÛù~Ç° Ï≤ `«∞_≥· LO\Ï_»∞.
''Wk HÍ"åe... á⁄Ok`Õ<Õ <Õ#∞ ã¨OѨÓ~°∞‚_»<≥·#@∞¡—— Jx ã¨O„Éèí=∞=Ú HõeyÜ«ÚO_»_»∞. P`«xH˜
PHÍâ◊QÆ=∞#=ÚÅKÕ QÍx, ã≤^Œ∞úÅKÕ QÍx, `«∞K«Ûù=∞QÆ∞ Éè’QÆ=ÚÅKÕ QÍh, „ѨÉèí==ÚÅKÕ QÍx,
Q“~°=, „Ѩu+¨ª, =∂<åº^Œ∞ÅKÕ QÍx, r=# =∞~°}=ÚÅKÕ QÍx „H˘`«ÎQÍ JaèÅ+≤OK«=Åã≤#
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∂ Hõ#|_»^Œ∞. P`«‡A˝_≥ѨC_»∂ x`«ºã¨O`À+≤ J~Ú, âßO`«z`«∞Î_≥·, ~åQÆ~°Ç≤Ï`«∞_≥·,
"åã¨<å=i˚`∞« _≥,· x`«ºã¨O`«$ѨÙ_Î ·≥ LO\Ï_»∞. XHõ"àÕ ◊ XHõ P`«‡ *Ï˝xÖ’ JfO„kÜ«∞ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ LO_»@O
ã¨OÉèíqOz#ѨÊ\˜H© "å\˜x P`«_»∞ „áê~°|úqâı+¨=ÚÅ∞ =∂„`«OQÍ<Õ K«∂™êÎ_»∞. PHÍâ◊=Ú =Öˇ
P`«_»∞ U Éè∫uHõ =ã¨∞Î=ÙKÕ`« Ѩiq∞`«∞_»=‰õΩO_® =∞ǨÏ^•HÍ~°=Ú Hõey, P`«‡Ü«∞O^Õ <≥ÅH˘x
LO\Ï_»∞. P`«xH˜ r=#‡~°}=ÚŠѨ@¡ ‰õÄ_® ã¨OQÆ=Ú LO_»^Œ∞. ã¨O™ê~°ã¨fiÉèÏ= Ü«ÚHõÎOQÍ
WHõ¯_» ã¨OÉèíqã¨∂Î LO_Õ PHõã≤‡Hõ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅKÕ P`«_»∞ `«# ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# `«$Ñ≤Îx g_»HõÜÕ∞
LO\Ï_»∞. „Ѩu‰õÄÅ–J#∞‰õÄÅ „áê~°|ú=ÚÅ∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∞K«∞#flѨC_»∞, "å\˜x XHõ "≥·Ñ¨Ù K«∂ã¨∂Î
‰õÄ_®... =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù ''JYO_®HÍ~° =$uΗ— J<Õ Ñ¨ÙëêÊÅ`À P`«‡#∞ ѨÓlã¨∂Î<Õ LO\Ï_»∞. #^Œ∞Å
#∞O_ç =KÕÛ h~°∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ=Ù#@∞¡, ã¨~°fi J#∞Éèí==ÚÅ∂ J`«xx ã¨q∂Ñ≤Oz
ÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ`å~Ú QÍx, ѨÙ#~ü=$`«∞ÎʼnõΩ HÍ~°}O HÍ*ÏÅ=Ù.
<≥·=`«ã¨º Hõ$`Õ<å~Àú <åHõ$`Õ<ÕǨÏHõâ◊Û# I
#Kå㨺 ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ HõtÛ`«~°ú`«=ºáê„â◊Ü«∞ó II
''Wk <Õ#∞ KÕâß#∞. <åH˘zÛ# „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=Ú#flk? Wk KÕÜ«∞ÖË^•? Z\Ï¡?—— – J#∞#\˜ì
„ѨÜ∂≥ [# „Ѩ`º« "åÜ«Ú=ÙÅ∞ (Benefit - Eventualities) P`«x ^Œ$+≤Öì ’ LO_»=Ù. ã¨~fi° Éè∂í `«=ÚÅO^Œ∂
P„â◊~ÚOK«=Åã≤#^ŒO@∂ P`«xˆHn LO_»^Œ∞.
F ~å=∂! XHõ_»µ P`«‡*Ï˝#~°Ç≤Ï`«∞_≥·#ѨÊ\˜H© ã≤^Œ∞úÅ#∞ J¿ÑH˜∆Oz ™ê^èŒHõ„^Œ"åº^Œ∞Å`À,
=∞O„`« xÜ«∞=∂^Œ∞Å`À „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ P`«xx ^èŒ#O ã¨OáêkOK«@OÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ#"åx`À áÈÅÛ
=K«∞Û. ^èxŒ ‰õΩ_≥#· O`« =∂„`«OKÕ`« XHõ_∞» P`«‡*Ï˝x JQÆ∞K«∞<åfl_®? ÖË^!Õ J\Ï¡Qˆ ã≤^∞Œ Åú ∞ ã¨OáêkOz
#O`« =∂„`«OKÕ`« XHõxx P`«‡*Ï˝xQÍ x~åú~°} KÕÜ«∞ÖËO. JO^Œ∞ˆH âߢã¨ÎA˝Å∞ 'ã≤^Œ∞úÅ∞
ã¨OáêkOK«@O – P`«‡*Ï˝#O— ...D Ô~O_»∂ "Õ~°∞ "Õ~°∞ q*Ï˝# âßYÅ∞QÍ K«∂ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 667
''=∞}˜, =∞O„`«=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# Ü«Ú‰õΩÎÅ KÕ`« PHÍâ◊QÆ=∞<åk ã≤^Œ∞úÅ∞ Åaè™êÎ~Ú—— – J<Õk
PÜ«∂ âߢã¨Î=ÚÅÖ’ „Ѩã≤^Œú"≥∞ÿÜ«Ú#fl xÜ«∞u„Hõ=∞O J~Ú L#flk. J\˜ì xÜ«∞u „Hõ=∞=Ú#∞
^Õ=`«Å∞QÍx, =∞iOÔH=fiÔ~·<å QÍx =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ KÕÜ«∞*ÏÅ~°∞. ^Õ=`«Å‰õΩ, Ѩ‰õ∆ΩʼnõΩ, `«k`«~°
H˘xfl r= *O`«∞*ÏÅ=Ú#‰õΩ PHÍâ◊Q=Æ ∞<åk ã≤^∞Œ Åú ∞ =ã¨∞Î ã¨fiÉèÏ=OQÍ ã¨fi`«óã≤^OúŒ QÍ<Õ U~°Ê_»∞K«∂
L<åfl~Ú. K«O„^Œ∞_»∞ `«# j`«Å`«fi=Ú `«ºl™êÎ_®? ã¨∂~°∞º_»∞ `«# H˜~°}ÏÅÖ’x L+¨‚=Ú#∞ =^Œe
LO\Ï_®? J=hfl ‰õÄ_® "å\˜ "å\˜ xÜ«∞ux =^ŒÅHõÜÕ∞ LO\Ï~Ú Hõ^•! ã¨~°fiA˝_≥·<å,
=∞ǨÏA˝_≥·<å, =∞Ô~=fiÔ~·<å xÜ«∞ux J#∞ã¨iOKÕ K«iã¨∂Î LO\Ï~°∞. „|Ǩχ, q+¨µ‚, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞
ÅO`«\ ˜"å~°∞ ‰õÄ_® xÜ«∞uH˜ Ö’|_Õ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ Ѩiáêeã¨∂Î LO\Ï~°∞.
Hõ#∞Hõ ~å=∂! h=Ù K≥Ñ≤Ê# PHÍâ◊QÆ=∞<å^Œ∞Åhfl „^Œ=º, HÍÅ, „H˜Ü«∂, =∞O„`«„ѨÜ≥∂QÆ
JÉèϺã¨=ÚÅ ™êfiÉèÏqHõ ã≤^Œ∞úÅx „QÆÇ≤ÏOK«∞. JO>Ë Uq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞ ...q#∞.
q+¨O L#fl^Œ#∞HÀ, Jk '„áê}∞Å#∞ K«OѨÙ@— J<Õ áê^•i÷Hõ^èŒ~°‡O Hõey LO\’Ok.
=∞^Œº=Ú '=∞`«∞Î HõeyOK«∞@— J#∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ Hõey LO\’Ok. `Õ<≥ 'ÃÑ·`«º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°ã¨
^À+¨=ÚÅ#∞ x„QÆÇ≤ÏOK«∞@— J<Õ ^èŒ~°‡O HõeyÜ«Ú#flk. JÖψQ L"≥∞‡`«Î Ѷ¨Å=ÚÅ∞ H˘xfl =∂#=
â◊s~° ^À+¨=ÚÅ#∞ x"åi™êÎ~Ú. J=hfl PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞.
J\Ï¡ˆQ P â◊s~°OÖ’ H˘xfl QÆ∂_è» â◊‰õΩÎÅ∞ „ѨHõ$uKÕ Ñ¨kÅѨ~°K«|_çL<åfl~Ú. Ü≥∂QÆ=ÚKÕ,
„^Œ=º, HÍÅ, „H˜Ü«∂^Œ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À „áê}=ÚÅ#∞ ˆHO„nHõiOK«∞@KÕ PÜ«∂ ã≤^Œ∞úÅ∞ ™ê^茉õΩ#‰õΩ
Åaè™êÎ~Ú. â◊s~°OÖ’x H˘xfl ˆHO„^Œ™ê÷<åÅÖ’ „áê}=ÚÅ#∞ „ѨuˆH∆Ñ≤Oz Ü≥∂QÍÉèϺã¨O KÕÜ«Ú@KÕ
â◊s~°O QÍeÖ’ `ÕeÜ«∂_»QÅÆ ^Œ∞. ^Œ∂~°„â◊=}=Ú, Éèqí +¨º`ü „QÆÇϨ }=Ú, ^Œ∂~°OQÍ LO_ç P„t`«∞ʼnõΩ
~ÀQÆx"å~°}O KÕÜ«∞@O "≥Ú^ŒÖˇ·#q ‰õÄ_® J\˜ì Ü≥∂QÍÉèϺ㨉õΩʼnõΩ ™ê^茺Ѩ_»QÆÅ=Ù. J~Ú`Õ...
P`«‡*Ï˝x „^Œ=º, „H˜Ü«∂, HÍÅ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ Jq^Œº‰õΩ Ñ¨~°"≥∞ÿ# JÉèϺã¨O HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞.
JYO_»=Ú. J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú, x`«º=Ú JQÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ÜÕ∞ P`«x ™ê^èŒ#Ü≥ÚHõ¯ ™ê^茺=Ú Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« P`«_»∞ ã≤^Œ∞úÅ q+¨Ü«∞OÖ’ Hõ~°Î $`åfiHõ~°Î $`«fi=ÚÅ∞ =Ç≤ÏOz LO_»_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D
„^Œ=º, ^Õâ◊, HÍÅ, „H˜Ü«∂^Œ∞Åhfl ‰õÄ_® ''`«`«Î fi*Ï˝# [x`«"≥∞ÿ#\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ Ѩ^Œ=Ú——#‰õΩ LѨÜ≥∂QÆ
Ѩ_ÕqHÍ=Ù. J~Ú`Õ, H˘O^ŒiH˜ ã¨=∞„QÆ ã¨$+≤ì K«=∞`å¯~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOz „ѨHõ$uKÕ ã≤^Œ∞úÅ∞
„Ѩ™êkOK« |_»∞`«∂ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#=x QÆ=∞xOz, `å#∞ WKåÛù~°Ç≤Ï`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
WHõ =∞iH˘O^Œ~À... J\˜ì ã≤^Œ∞ÌŠѨ@¡ 'á⁄O^•e— J#∞ ~°∂Ѩ=Ú`À ‰õÄ_ç# P"Õâ◊O Hõey
LO\Ï~°∞. Z=xÔH`· Õ HÀÔ~¯Å∞ LO\ÏÜ≥∂, P`«_∞» =∂„`«"∞Õ ã≤^∞Œ Åú ∞ ã¨OáêkOK«\ÏxH˜ „ѨÜ∞« `«flѨ~∞° _≥,·
P"Õ Ñ¨~°∞_≥· `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_»∞`«∂ LO\Ï_»∞. HÀÔ~¯ÖË P`«‡*Ï˝# ã¨=Úáê~°˚#Ö’ qѶ¨∞flHõ~°=ÚÅ∞ Hõ^•!
WHõ P`«‡*Ï˝x ZšѨC_»∂ ѨiѨÓ~°∞‚_≥· LO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ P`«xH˜ Z\˜ì HÀÔ~¯Å∂ LO_»=Ù.
ã¨~fi° HÀÔ~¯Å∂ â◊q∞OK«QÍ, P`«‡ÖÏÉè’^ŒÜ∞« O J~Ú# `«~∞° "å`«... WHõ, `«kfi~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ JÅÊÖÏÉè=í ÚÅ
Ѩ@¡ Pã¨H˜ÎQÍx, HÀiHõQÍx Z=i‰õΩO@∞Ok? ã¨~°fi ã¨Ç¨Ïr=ÙÅ#∞ `«# P`«‡ Ü«∞O^Œ∞, ã¨~°fi r=ÙÅ
Ü«∞O^Œ∞ `«# P`«‡#∞ ã¨^• ã¨O^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï_»∞.
668
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
*Ï˝x q+¨Ü«∞OÖ’ HÍ=K«∞Û, P*Ï˝x q+¨Ü«∞OÖ’ HÍ=K«∞Û... XHõ¯ =∂@ =∂„`«O x[O.
XHõ_∞» `«#‰õΩ Z\˜ì WK«Ûù [xã¨∞OÎ ^À, J>Ë¡ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ∞ KÕã∂¨ Î LO\Ï_»∞. „ѨÜ∞« `«flO H˘#™êQÆ∞`«∞O>Ë
HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï J^•Ìx<Õ á⁄O^Œ∞`å_»∞. WѨC_Õ =∞#O g`«Ç¨Ï=º=∞Ǩ =Úx q^ÕǨÏ=ÚH˜Î QÆ∞iOz
K≥ѨC‰õΩ<åflO Hõ^•! P`«_»∞ *Ï˝<åaèÖÏ+≤ J~Ú, *Ï˝#=Ú H˘~°ˆH „Ѩܫ∞uflOKå_»∞. *Ï˝<åÉèϺã¨O
H˘~°‰õΩ qO^蕺~°}ºO „Ѩ"ÕtOKå_»∞. *Ï˝#=Ú#∞ á⁄O^•_»∞. =∞^茺֒ ZHõ¯_® q~°q∞OK«ÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ.... á⁄O^Œ=Åã≤#k á⁄O^•_»∞. J\Ï¡ˆQ ã≤^Œ∞úÅ∞ (Supernatural powers) ‰õÄ_®. J=hfl
PÜ«∂ r=ÙÅ∞ WK«Ûù`À ^Õâ◊, HÍÅ, „H˜Ü«∂kÜ«Ú‰õΩÎÅKÕ „Ѩܫ∞uflOz ã¨=Úáêi˚OK«∞‰õΩ<Õ"Õ. J=hfl
„Ѩܫ∞`«fl~°∂Ѩ =$Hõ∆ Ѷ¨Å=ÚÖË. J~Ú`Õ, P`«‡ ã¨∞YO á⁄O^Õ =∞Ǩ`«∞‡Å ^Œ$+≤ìÖ’ J=hfl JÅÊHÍeHõ
ã¨fiÅÊq+¨Ü«∞=ÚÖË J~Ú LO@∞<åfl~Ú.
=∞ǨÏ`åO x`«º`«$áêÎ<åO `«*Ï˚˝<åO ÉèÏq`å`«‡<å"£∞ I
DÇ≤Ï`«O ã¨O„Ѩ`å<åO <ÀѨ‰õΩ~°fixÎ ã≤^Œ ^èŒÜ«∞ó II (â’¡ 38, ã¨~°æ 88)
F ~å=∂! x`«º`«$ѨÙÅÎ ∞#∞, ÉèÏq`å`«∞‡Å∞#∞, JaèÅ+≤`=« ∞QÆ∞ P`«‡ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄Ok#"å~°∞#∞
JQÆ∞ P`«‡AÏ˝Öˇ·# =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ ã≤^Œ∞úÖËq∞Ü«Ú LѨHõiOѨ=Ù.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! q∂ ã¨=∂^è•#O`À <Õ#∞ ZO`À `«$Ñ≤Î á⁄O^•#∞. =∞#O 'LѨâ◊=∞#
„ѨHõ~°}O— ã¨q∂H˜∆OK«∞‰õΩO@∞#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ WѨC_Õ q∂~°∞ K≥Ñ≤Ê L#fl 'g`«Ç¨Ï=º JO`«~ü
=∞^äŒ#O—Ö’ <å‰õΩ Hõey# Ô~O_»∞ ã¨O^ÕǨÅ∞ q∂ =ÚO^Œ∞OKåÅx L#flk.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨O`À+¨O. J_»∞QÆ∞.
N~å=Ú_»∞ : 1. g`«Ç¨Ï=Ùºx ^ÕǨÏO qO^茺 Ѩ~°fi`« „áêO`«OÖ’x P`«x Ѩ~°‚âßÅ ã¨q∂ѨOÖ’
|∞~°^ŒÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx 300 ã¨O=`«û~åÅ∞ L#flk Hõ^•! JO`«HÍÅO P`«x ^ÕǨÏO Ç≤ÏOã¨Hõ r=ÙÅKÕ
ZO^Œ∞‰õΩ ÉèíH˜∆OѨ|_»ÖË^Œ∞?
2. g`«Ç¨Ï=Ùº_»∞ ^ÕǨÏÉèÏ=O q_»z ã¨=∂kèÖ’H˜ "≥o§, P ã¨=∂kè LѨã¨OǨÏiOK«\ÏxH˜
=ÚO^Õ =∞#ã¨∞û`À U"Õ"À J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O^•_»∞. â◊s~°O uiy á⁄O^Œ\ÏxH˜ =ÚO^Õ q^ÕǨÏ=ÚHÎ̃
á⁄O^Œ=K«∞Û Hõ^•? =∞~°Å ã¨∂~°∞ºx P~åkèOz Éè∫uHõ ^ÕǨÏO P„â◊~ÚOK«@O ^ÕxH˜? J\Ï¡ˆQ
^ÕǨÏOÖ’ „Ѩ"ÕtOz# =∞~°∞Hõ∆}"Õ∞ q^ÕǨÏ=ÚH˜Î á⁄O^Œ=K«∞Û Hõ^•! =∞~°Å XHõ QÆ∞ǨÏÖ’ „Ѩ"ÕtOz
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞, z`«Î=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ã¨OÉèÏ+≤Oz, P `«^Œ∞ѨiÜÕ∞ q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx P„â◊~ÚOK«
=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=Ú ÖËq∞\’ K≥ѨÙ`å#∞... q#∞.
Ü≥∂QÍÉèϺã¨=Ú ÖËx r=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ã¨Oq`«∞Î J<ÕHõ ~åQÆ^fiÕ +¨=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# =∞e# "åã¨#Å∞
HõeyLO@∞Ok Hõ^•! `«`«Êùe`«OQÍ J\˜ì r=ÙÅ ^ÕǨÏ=ÚÅ∞ ''^Œ∞ódOK«∞@, P"Õâ◊HÍ"Õëê^Œ∞Å∞
á⁄O^Œ∞@ – h~°ã≤OK«∞@—— "≥Ú^ŒÖˇ·# n#ã≤÷u Ѩ~°OѨ~°Åhfl á⁄O^Œ=Åã≤=™ÈÎOk. J~Ú`Õ, L`«Î=∞
*Ï˝# – Ü≥∂QÆ=ÚÅKÕ Jq^•ºOâ◊=Ú #t™ÈÎOk. Ü≥∂QÆ=ÚKÕ „áê}=ÚÅ#∞ UHÍ„QÆѨ~°z#
™ê^茉õΩÅ Éè∫uHõ â◊s~°O "åi ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°O =„[O=Öˇ JÉèË^Œº=∞ø`«∂ LO@∞Ok.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 669
N~å=Ú_»∞ : Z\˜ì Ü«ÚH˜KÎ Õ Ü≥∂y Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°O 'Kè^Õ #Œ — "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q á⁄O^ŒH,õ =„rÉè∂í `«=∞ø`«∞Ok?
J\˜ì Ü≥∂QÆÜ«ÚH˜Î ÖËHõ, „áê}x+¨ª Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"≥∞\˜ìk? Jk JO^ŒiH© ™ê^茺Ѩ_»∞`«∞O^•? ÖËHõ,
H˘O^ŒiH˜ =∂„`«"Õ∞<å?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „áê}â◊H˜ÎH˜ – =∞#ã¨∞û‰õΩ – Éè∫uHõ ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ XHÍ<˘Hõ qz„`«"≥∞ÿ#
ã¨O|O^èŒO L#flk. P ã¨O|O^èŒ=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ g`«Ç¨Ï=Ùºx ^ÕǨÏOÖ’ „áê}=ÚÅ∞ ã¨OK«Å#
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ã¨∂Hõ;`«fiO á⁄O^Œ@O, ^ÕǨÏO n~°…HÍÅO tkäÅO HÍHõáÈ=@O, =∞#ã¨∞û „áê~°|ú
Hõ~‡° Å∞ J#∞Éèqí Oz uiy â◊s~°OÖ’ „Ѩ"tÕ OK«@O, =∞#ã¨∞û â◊s~°OÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ@ìQÍ<Õ „áê}ÏÅ∞
ѨÙ#óã¨OK«Å#O „áê~°OaèOK«@O, â◊s~°O L`ÕÎ[=∞=@O – W=hfl [iQÍ~Ú. „áê}â◊H˜Îx Ziy#
Ü≥∂QÆ∞ʼnõΩ D q+¨Ü«∂Å∞ ã¨∞ѨiK«Ü«∂ÖË. D qâıëêÅ∞ =∞#O L`«ÊuÎ „ѨHõ~°}OÖ’ H˘xfl
ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ „Ѩ™êÎqOK«∞HÀ=@O [iyOk. WѨC_»∞ ã¨O^Œ~Àƒùz`«"Õ∞ Hõ#∞Hõ, D â◊s~° – =∞<À
– „áê}ÏʼnõΩ U~°Ê_ç L#fl Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨O|O^èŒ=ÚÅ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨÙ`å#∞.
JѨC_»∞ h "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨O^ÕǨÏO `˘ÅQÆQÆÅ^Œ∞.
❖
z`«Î=Ú r=ÙxÖ’ LO_Õ „Ñ≤Ü«∞, J„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ ã¨fiÉèÏ=O z„fHõiã¨∂Î LO\’Ok. =∞#ã¨∞û
=∞##ã¨fiÉèÏ=O r=Ùx #_çÑ≤ã¨∂Î LO@∞Ok.
z`«Î=Ú ZѨC_≥ѨC_»∞ U Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∞ ã¨OÅQÆfl"≥∞ÿ LO@∞O^À, JѨC_»Ñ¨C_»∞ Jk
PÜ«∂ Ѩ^•~°÷=ÚÅ ~°∂Ѩ"Õ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO@∞Ok. D z`«Î=Ú, ''D`«_»∞ <å‰õΩ J~Ú+¨µì_»∞—— Jx
ÉèÏ"À^ÕfiQÆO á⁄Ok XHõxx K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ P`«_ç J<ÕHõ Hõ^ŒeHõÅ∞ J\˜ì J~Ú+¨ì qHÍ~°=ÚÅ#∞
=∞#ã¨∞û‰õΩ Hõey™êÎ~Ú. ''W`«_»∞ <å‰õΩ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞, W+¨µì_»∞—— Jx J#∞‰õΩO@∞O>Ë J`«x J"Õ
Hõ^ŒeHõÅ∞, K«~°ºÅ∞ ã¨O`À+¨=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∂Î LO\Ï~Ú. D q+¨Ü«∞O JO^ŒiH© J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º
q+¨Ü«∞"Õ∞.
XHõ ~åQÆ^Õfi+¨ ~°Ç≤Ï`«∞_≥·# ÉÏ@™êi „`À=Ö’ á⁄Å=ÚÅ#∞, =$Hõ∆=ÚÅ#∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞
Z\˜ì =∞<À=$`«∞ÎʼnõÄ Ö’#∞HÍ_»∞. J@∞¡QÍHõ, PÜ«∂ ~åQÆ^Õfi+¨ =∞<À=$`«∞ÎÅ`À ã¨O`«Ñ¨Î"≥∞ÿ# z`«Î=Ú
QÆÅ"å_»∞ P ÉÏ@ #∞O_ç "≥à◊√§K«∞#flѨC_»∞, ''D K≥@∞¡ =∂q, P á⁄ÅO XHõѨC_»∞ =∂k, D
ã¨÷ÅO =∂ Ti"åik, WHõ¯_ç `À@Å∞ =∂ |O^èŒ∞=ÙÅ"Õ, P `ÀѨÙÅ∞ "Õˆ~ =~°æO "åiH˜ K≥Ok#q——
- J#∞ =∞<ÀqHÍ~°=ÚÅhfl á⁄O^Œ∞`å_»∞. Wk ‰õÄ_® JO^ŒiH© „Ѩu~ÀE J#∞Éèí∂`«=∞ÜÕ∞º
q+¨Ü«∞"Õ∞.
J\Ï¡ˆQ `«#‰õΩ ~°∞zOKÕ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ K«∂z# =∞#ã¨∞û K«Ñ¨ÅO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. "≥O@<Õ P
K«OK«Å =∞#ã¨∞û ^ÕǨÏOÖ’ H˘xfl =$`«∞ÎÅ#∞, Éè∫uHõ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ Hõeyã¨∞ÎOk. P ^ÕǨÏO
JO^Œ∞‰õΩ „Ѩuã¨ÊOk™ÈÎOk. P q^èŒOQÍ<Õ J^Õ=ºH˜Î `å#∞ ^Õfi+≤OKÕ K«∂Kå_»#∞HÀ... P`«x
=∞#ã¨∞û J~°∞z, UǨϺ =$`«∞ÎÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∞Ok. P =$`«∞ÎÅ∞ P`«x ^ÕǨÏOÖ’ qHÍ~å^Œ∞Å∞
670
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Hõeyã¨∂Î LO\Ï~Ú. D q^èŒOQÍ =∞#ã¨∞û‰õΩ, Éè∫uHõ ^ÕǨxH˜ U~°Ê_Õ Ñ¨~°ã¨Ê~° „Ѩ=$uÎ „ѨÉèÏ"åÅ∞
JO^Œ~°∞ Ziy#"Õ.
WѨC_»∞ D z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ `«k`«~°∞ÅÃÑ· Z\˜ì „ѨÉèÏ=O Hõey™êÎÜ≥∂ QÆ=∞x^•ÌO. XHõ
r=Ù_»∞ '^ŒÜ«∞, „¿Ñ=∞—=O\˜ „Ѩ=$`«∞ÎÅ#∞ =∞~°Å =∞~°Å „ѨHõ\ ˜OK«∞@KÕ, P`«_»∞ HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï
`«k`«~°∞ÅÃÑ· ‰õÄ_® XHÍ<˘Hõ „ѨÉèÏ==Ú Hõey LO\Ï_»∞. J#QÍ `«k`«~° r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® P`«xx
^ŒÜ«∞, „¿Ñ=∞ʼnõΩ J~°∞›_»∞QÍ QÍOK«∞`å~°∞. J\Ï¡H͉õΩO_®, D r=Ù_»∞ ^Õfi+¨ – P"Õâ◊ – „HÀ^è•^Œ∞Å∞
=∞~°Å =∞~°Å „ѨHõ\ ˜OK«∞@KÕ J\˜ì r=Ù_»∞ J^Õ su J~Ú# „Ѩu ã¨ÊO^Œ#‰õΩ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
D q^èŒOQÍ PÜ«∂ =$`«∞ÎÅ∞ J^Õq^èŒ"≥∞ÿ# Jã¨OHõeÊ`« „Ѩuã¨ÊO^Œ#Å∞QÍ `«k`«~°∞ÅÃÑ· „ѨÉèÏq`«
=∞=Ù`«∂ LO\Ï~Ú. ZO^Œ∞KÕ`«?
XHõ z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°æ`« =$`«∞ÎÅ∞ J^Õq^èŒ"≥∞ÿ# ã¨O™ê¯~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# `«k`«~°
z`«Î=ÚÅÖ’ „ѨuaO|ѨÓ~°fiHõ „ѨÉèÏ==Ú#∞ Hõey LO@∂ LO\Ï~Ú HÍ|\˜ì!
WѨC_»∞ =∞#O ~åQÆ – ^Õfi+¨ – "≥+· =¨ ∞º ~°ÇÏ≤ `«∞_»Q∞Æ Ü≥∂y q+¨Ü∂« xH˜ =^•ÌO. ã¨OqkfiÖÏã¨O
KÕ`« (Presence of Pure - Self) ѨÓ~°‚=∂#ã¨∞_»QÆ∞ Ü≥∂y â◊s~°=ÚÃÑ· Ç≤ÏOã¨Hõ r=ÙÅ z`«Î=Ú
„Ѩã¨iã¨∞Î#fl^Œ#∞HÀ... JѨC_»∞ `ÕÅ∞, H©@HõO "≥Ú^ŒÖˇ·# P Ç≤ÏOã¨Hõ r=ÙÅ z`«Î=Ú #O^Œ∞ Ü≥∂y
Ü≥ÚHõ¯ ã¨Oq`«∞Î „ѨuaOaOK«QÍ<Õ Jq 'ã¨=∞`«fi=Ú—J<Õ J#∞Éèí==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. J#QÍ
"å\˜Ö’ Ç≤ÏOã≤OK«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú LѨâ◊q∞Oz, '™êufiHõ=Ú, âßO`«=Ú— ~°∂Ѩ٠k^Œ∞̉õΩO@∞<åfl~Ú.
XHõ Ü«∂„u‰õΩ_»∞ =∂~°æ =∞^躌 OÖ’x '^Õ"åÅÜ«∞O, Ü≥∂QÆ∞Å P„â◊=∞O— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ Ѩq„`« q+¨Ü∂« Å#∞
K«∂ã¨∞#Î flѨC_»∞ `«# Ö’x ™êO™êiHõ L^ÕfiQÆ=Ú#∞ =∞~°z H˜Oz`ü ™êufiHõ``« À q#„=Ú_»Q∞Æ K«∞<åfl_»∞.
J\Ï¡ˆQ Ç≤ÏOã≤OK«∞ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ r=ÙÅ∞ P Ü≥∂y Ü≥ÚHõ¯ ã¨Oq`«∞Î „ѨÉèÏ=O KÕ`« ^≥·g QÆ∞}=ÚÅ
"≥·Ñ¨ÙQÍ „ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. =∞ǨÏhÜ«ÚÅQÆ∞ „ѨâßO`«Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ P„â◊=∂ÅÖ’ (ѨÙ~å}ÏÅÖ’
=i‚Oz# Hõ}fi=∞ǨÏi¬ P„â◊=∞O "≥Ú^ŒÖˇ·#q) ã≤OǨÏ=Ú, ѨÙe, áê=Ú, `ÕÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ™êfiÉèÏqHõ
Ç≤ÏOã¨Hõ r=ÙÅ∞ âßOu, JÇ≤ÏOã¨, „¿Ñ=∞Å#∞ =Ç≤ÏOK«\ÏxH˜ WkÜÕ∞ ¿ÇÏ`«∞=Ù. ã¨=∞^Œi≈Ü«∞QÆ∞
Ü≥∂y Ü≥ÚHõ¯ ã¨Oã¨~°æ=ÚKÕ J=hfl ~åQÆ ^Õfi+¨=ÚÅ#∞O_ç q_ç=_»∞K«∞<åfl~Ú. J\˜ì HÍ~°}O KÕ`«
g`«Ç¨Ï=Ùºx â◊s~°=Ú#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz# H©@HÍ^Œ∞Å∞ ‰õΩ@ì@O, Ç≤ÏOã≤OK«@O, ÉèíH˜∆OK«@O "≥Ú^ŒÖˇ·#
™êfiÉèÏqHõ „H˜Ü«∞ÅO^Œ∞ „Ѩ=$`«ÎO HÍÖËHõáÈÜ«∂~Ú.
P Ç≤ÏOã¨Hõ r=ÙÅ∞ P ™ê÷#O q_»z ^Œ∂~°O "≥à◊§QÍ<Õ =∞~°Å `«=∞ ™êfiÉèÏqHõ=∞QÆ∞
Ç≤ÏOã≤OK«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú#O^Œ∞ „Ѩ=$`«Î=∞ø`«∂ LO\Ï~Ú.
QÆ=∞xã¨∞Î<åfl"å, ~å=∞K«O„^•! L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, XHõ_»∞ `«# ã¨Ç¨Ïr=ÙÅѨ@¡ JHõ$„u=∞"≥∞ÿ#
- ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú"≥∞ÿ# „¿Ñ=∞, Hõ~°∞} ^≥·#OkHõOQÍ JÉèíºã≤ã¨∞Î<åfl_»#∞HÀ. P`«x Ѩ@¡ ã¨Ç¨Ïr=ÙÅ∞
‰õÄ_® J^Õ~H° Oõ QÍ JHõ$„u=∞"≥∞#ÿ , ã¨fiÉèÏ=ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ „¿Ñ=∞`À Jã¨OHõeÊ`«OQÍ ã¨ÊOkã¨∂Î LO\Ï~Ú.
HÀѨOQÍ LO_Õ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ"å~°∞, uiy Jã¨OHõeÊ`«OQÍ HÀѨyOK«|_»`å~°∞. XHõx QÆ∞}=ÚÖË
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 671
uiy P QÆ∞}=ÚÅ „Ѩuã¨ÊO^Œ#‰õΩ ã¨Ç¨ÏHÍiHÍ~°}=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∂ LO\Ï~Ú. D suQÍ D
r=Ù_»∞ `«#‰õΩ#fl^Õ `å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞ ã¨∞=∂!
HÍ~°}O?... XˆH z`ü â◊H˜Î Jxfl r=ÙÅÖ’#∂ „Ѩã¨iOz L#flk Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« r=ÙÅhfl
XHõ^•xKÕ =∞~˘Hõ\ ˜ Ѩ~°ã¨Ê~°O ã¨fiã¨fiÉèÏ"å#∞™ê~°O „ѨÉèÏq`«=∞=@O ã¨Ç¨Ï["Õ∞!
N~å=Ú_»∞ : r==Ú#flKÀ>Ë z`ü â◊H˜Î Jr=Ùx =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ „ѨuaOaã¨∞ÎO^•? ÖËHõ, z`ü â◊H˜Î
(P`«‡`«`«Î fiO) 'r=O, =∞#ã¨∞û— ÖËx KÀ@‰õÄ_® U~°Ê_çÜÕ∞ LO@∞O^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : z`ü â◊H˜Î JO`«\Ï P„Hõq∞OzÜÕ∞ L#flk. H˘Ü«∞º, =∞\˜ì, tÅ, ֒ǨÏO -Jxfl\˜
Ü«∞O^Œ∂ ã¨`åÎ ™ê=∂#º~°∂Ѩ=Ú# z`ü â◊H˜Î U~°Ê_ç LO_»<Õ L#flk. J~Ú`Õ HÍ+¨ª – Ö’+¨ª –
tÖÏ^Œ∞ÅO^Œ∞ =¸QÆÉÏÅ∞x =Öˇ =∞ø#~°∂Ѩ=Ú# LO\’Ok. ã¨∂~°ºHÍOu JO`«\Ï „Ѩã¨iOz
L#flѨC\˜H© ã¨∂~°ºaO|O [ÅOÖ’ =∂„`«"Õ∞ „ѨuaOaã¨∂Î LO@∞Ok K«∂Kå"å? J\Ï¡ˆQ P z`ü
â◊H˜Î ˆH=ÅO ѨOK«*Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞, ѨOK«Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞, =∞<À, |∞kú Ü«ÚHõÎ=Ú JQÆ∞
ã¨∂Hõ; â◊s~°=Ú#O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ =∞<ÀK«OK«Å#ã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, ѨizÛù#fl"≥∞ÿ Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk.
❖
ÃÑ· HÍ~°}ÏÅ KÕ`« 'xifiHÍ~°ã≤÷u, „|ǨχÉèÏ=#— á⁄Ok# P g`«Ç¨Ï=Ùºx ^ÕǨÏO ã¨~°fi„`å
ã¨=∞~°∂Ѩ=Ú# L#fl Éèí∂[ÖÏ^Œ∞ÅO^Œe ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ „ѨuÉèíKÕ, qHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O^ŒHõ xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ
Éèí∂q∞Ö’ LO_çáÈ~ÚOk.
F ~å=∞K«O„^•! D q+¨Ü«∞OÖ’ h‰õΩ =∞~˘Hõ Ü«ÚH˜Î ‰õÄ_® K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. Jã¨Å∞ ^ÕǨÏO
tkäÅO J=\ÏxH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?... JO`«óHõ~}° =Ú Ü≥ÚHõ¯ 'KÕ+—ì¨ ÖËHõ 'ã¨ÊO^Œ#— ^ÕÇϨ â‹k· Åè º=Ú#‰õΩ,
<åâ◊#=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
^•x<Õ =∞#O 'â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ KÕ+¨ì— J#∞ Jaè„áêÜ«∞O`À K«∂ã¨∂Î LO\ÏO. J\˜ì ã¨ÊO^Œ#
~°∂Ѩ=∞QÆ∞ '^ÕǨÏ<åâ◊#=Ú— J<Õ qHÍ~°O „áê}[x`«=ÚÅQÆ∞ [QÆ^Œfi º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ =∞#‰õΩ
„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ Hõ#|_»∞`ÀOk.
„áê}â◊HÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ ^ÕǨ O`«~`æ° =« ∞QÆ∞ ã¨ÊO^Œ"∞Õ (K«Å#"Õ∞) ^ÕÇϨ K«Å#=Ú (r=#=Ú). „áê}â◊HÎ̃
Ü≥ÚHõ¯ ^ÕǨO`«~°æ`«=∞QÆ∞ Jã¨ÊO^Œ"Õ∞ ^ÕǨÏx¿ãÎ[=Ú (=∞~°}=Ú).
J~Ú`Õ, J\˜ì „áê}=ÚÅ K«Å#=Ú LѨâ◊q∞OѨ|_ç, ^ÕǨÏOÖ’ XHõ ™ê÷#OÖ’ Ü≥∂QÆ∞Å
KÕ`« L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ ˆHO„nHõiOK«|_ç#ѨC_»∞, ã¨OK«Å# ~åÇ≤Ï`«ºO KÕ`« P r=Ùx P „áê}=ÚÅ∞
tÅ =Öˇ ^Œ$_èôÉèí∂`«"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. J\˜ì ˆHO„nHõ$`« „áê}=ÚÅ „ѨÉèÏ=O KÕ`«<Õ g`«Ç¨Ï=Ùºx Éè∫uHõ
â◊s~°O Z\˜ì =∂~°∞Ê á⁄O^Œ‰õΩO_® n~°…HÍÅO LO_çáÈ~ÚOk.
ÉÏǨϺ=Ú# ǨÏã¨Îáê^•^Œ∞Å`À#∂, JÉèíºO`«~°=Ú# „áê}=ÚÅ`À#∂ ‰õÄ_ç# D â◊s~°O
„áê}"åÜ«Ú=ÙÅ ã¨ÊO^Œ#KÕ`«<Õ „Ѩ=iΙÈÎOk. „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ ã¨ÊO^Œ#"Õ∞ 'z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
672
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
c[=Ú— Jx ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«∞. Z=xÜ«∞O^≥·`Õ „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ ã¨ÊO^Œ# Ü≥∂QÍÉèϺã¨O KÕ`«
x~ÀkèOK«|_ç, ã¨∞ã≤÷sHõiOK«|_ç LO@∞O^À – J\˜ì"åx ^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ =$kú Hõ∆Ü«∂Å∞ LO_»=Ù.
J@∞¡ „áê}=ÚÅ ÉÏǨϺ, JÉèíºO`«~° ã¨ÊO^Œ#=Ú LѨâ◊q∞Oz#ѨC_»∞ ^ÕǨÏ=Ú# L#fl K«~°‡=Ú,
=∂Oã¨=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# ^è•`«∞=ÙÅ∞ `«=∞ ã≤÷ux Z#fl_»∂ g_»HõÜÕ∞ LO\Ï~Ú. J#QÍ, Ü≥∂QÆ=ÚKÕ
ã¨O÷ aèOѨ|_ç# ^è•`«∞=ÙÅ∞ „áê}ã¨OK«Å#=Ú x~ÀkèOz#ѨC_»∞ "Õ∞~°∞=Ù=Öˇ ã≤~÷ `° fi« O á⁄O^Œ∞`å~Ú.
J\˜ì nè~°∞ÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å â◊s~°=ÚÅ∞ HÍ+¨ª=ÚÖÏQÍ (H˘Ü«∞ºÖÏQÍ) ã≤÷~°"≥∞ÿ, JK«OK«Å`«fiO
á⁄O^Œ∞`å~Ú. JѨC_»∞ `«k`«~° „áêѨOzHõ r=ÙʼnõΩ P â◊s~°O K«OK«Å`«fiO ÖËx =∞$`«^ÕǨÏѨÙ
J=Ü«∞==ÚÅ=Öˇ Hõ#Ê@∞ìK«∂ LO@∞Ok. HÍh, P Ü≥∂y „áê}â◊H˜Î Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ`«∞º`åûǨÏO
=∞ø#ã¨OHõÅÊ ~°∂ѨOQÍ ^ÕǨÏ=Ú #O^Œ∞ ^•y LO@∞Ok.
D HÍ~°}OKÕ`« Ü≥∂QÆ∞Å â◊s~°=ÚÅ∞ =O^ŒÅ, "ÕÅ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_® h\˜KÕ`«
`«_»=Hõ, Éèí∂q∞Ü«∞O^Œ∞ tÅÖÏQÍ tkèÅ=ÚHÍHõ LO_»QÆÅ=Ù.
❖
WѨC_»∞ h Ô~O_»= „Ѩâ◊fl‰õΩ =^•ÌO. ''*Ï˝#¢âı+¨µª_»QÆ∞ P g`«Ç¨Ï=º_»∞ â◊s~°OÖ’ uiy
„Ѩ"ÕtOK«‰õΩO_® ÔH·ÖÏã¨O #∞O_Õ q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx P„â◊~ÚOK«=K«∞Û Hõ^•?—— -Jx „ѨtflOKå=Ù Hõ^•?
P`«‡*Ï˝#∞Å∞, g`«~åQÆ∞Å∞, =∞Ǩnè=∞O`«∞Å∞, ã¨~°fiã¨O™ê~°„QÆO^äŒ∞Å∞ zè#fl"≥∞ÿ#\˜ì"å~°∞ JQÆ∞
=∞Ǩ`«∞‡Å∞ `«=∞ ^ÕǨÏO q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨~°fiã¨fi`«O„`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞. J\˜ì Ü≥∂QÆ∞ÅQÆ∞ `«`«fiA˝Å
=∞#ã¨∞û HÍHõ`åmÜ«∞ <åºÜ«∞=ÚKÕ „áê~°|úOQÍ „áêÑ≤ÎOz L#fl PÜ«∂ q^èŒ∞ÅO^Œ∞ ÉèÏ=# Hõey
LO_»@O ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ U~°Ê_ç LO\’Ok. Dâ◊fi~°â◊H˜Î QÍx, =∞iOˆH â◊H˜Î QÍx P Ü≥∂y
Ü≥ÚHõ¯ =~°Î=∂#, ѨÓ~°fi[#‡Å „áê~°|úâıëê#∞Éèí==Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ<Õ „Ѩ=iΙêÎ~Ú. ^•xx
=∞iOÔH=~°∂ =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ fiÛk^ŒÌÖË~°∞. Wk Z\Ï¡ JO>Ë, ã¨~°fi=Ú#‰õΩ Jf`«`«Î fi=Ú
ã¨=Úáêi˚OK«∞‰õΩ#fl *Ï˝x ‰õÄ_® XHõ LѨHÍiH˜ „Ѩ`«∞ºÑ¨HÍ~°O K≥Ü«∂ºÅx J#∞HÀ=@O =O\˜k.
P g`«Ç¨Ï=Ùºx ã¨Oq`«∞Î HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ ''<Õ#∞ <å ѨÓ~°fi„áê} ã¨Ç≤Ï`« g`«Ç¨Ï=º^ÕǨÏOÖ’
„Ѩ"ÕtOz =∞iH˘O`« qKå~°} KÕ™êÎ#∞. P `«~°∞"å`« q^ÕǨÏ=ÚH˜Îx P„â◊~Ú™êÎ#∞—— J#∞
ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ „áê~°ÉÏú#∞™ê~°OQÍ P„â◊~ÚOzOk. JO^Œ∞KÕ`«<Õ ~°∞„^ŒQÆ}OÖ’x ã¨Ç¨ÏK«~°∞x
ã¨O„ѨkOz ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞x â◊~°}∞"Õ_çOk. P ã¨Oq`«∞Î ''<å‰õΩ <Õ#∞QÍ â◊s~°OÖ’ „Ѩ"Õt™êÎ#∞——
Jx J#∞HÀHõáÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O ‰õÄ_® „áê~°|ú âı+¨"Õ∞. ã¨Oq`«∞Î W`«óѨÓ~°fiѨ٠ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`«=∞QÆ∞
„áê~°|ú=Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ =iÎOK«@=Ú D K«~åK«~° ã¨$+≤ì xÜ«∞u Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°"Õ∞#x
J#∞HÀ"åe. Ü≥∂QÆ=Ú#∞ Ѩ~åHÍ+¨ª =~°‰õΩ P„â◊~ÚOz LO_»∞@ KÕ`«<Õ P`«_»∞ â◊s~° `åº[ºO
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨~°fiã¨fi`«O„`«∞_≥·<å_»∞. "åã¨# ã¨OѨÓiÎQÍ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ P`«_»∞ ã¨~°fi|O^èŒ=ÚÅ #∞O_ç
qx~°∞‡‰õΩ_Î ·≥ ''<Õ#∞ JYO_»=Ú, J„Ѩ"∞Õ Ü«∞=Ú, x`«º P`«‡<Õ—— J#∞#\˜ì P`«‡~°∂Ѩ=Ú# Pq~°ƒqù OKå~°∞.
J\˜ì ã≤u÷ Ö’ 'ã¨^ÇÕ Ï¨ O, q^ÕÇϨ O— -Jhfl P`«x ã¨~fi° ™êfi`«O¢`º« ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ J#∞ã¨iOKÕ LO\Ï~Ú.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 673
P`«_∞» ã¨~fi° â◊HÜ
Θ Ú« `«∞_»Q∞Æ Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°∞_Õ JÜ«∂º_»∞. JO^Œ∞KÕ`« P`«_∞» ^Õxx "åOzèOKå_À
^•x<Õ j„Ѷ¨∞OQÍ á⁄O^Œ@O [iyOk. qKå~°}KÕ z`«Î=Ú #tOK«QÍ ''=∞Ǩ"≥∞ÿ„u, =∞ǨHõ~°∞}——
– "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞ǨÏ`«Î~° QÆ∞}=ÚÅ∞ P`«xH˜ ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúO JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. FO #"≥∂ g`«Ç¨Ï=º
Ѩ~°"Õ∞â◊fi~åÜ«∞#"≥∂#=∞ó
❖❖❖
2. z`ÀÎѨâ◊=∞#O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : K«∂Kå"å ~å=∂! =∞#O D „ѨHõ~°}OÖ’ =ÚYºOQÍ QÆ=∞xOK«=Åã≤#^Õq∞\˜?
z`«Î=Ú LѨâ◊q∞¿ãÎ r=Ù#‰õΩ ã¨~°fi â◊√Éèí=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. ZHõ¯_» z`«Î=Ú #t¿ãÎ, JHõ¯_Õ '"≥∞ÿ„u,
Hõ~°∞}— "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨^Œ∞æ}=ÚÅhfl ã¨fi`«óQÍ L`«Ê#fl"≥∞ÿ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`å~Ú. J#QÍ Jq '™êfiÉèÏ=
ã≤^Œú`«—#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∂ LO\Ï~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! XHõxÖ’ f„==Ú, ã¨∂Hõ;=Ú JQÆ∞ P`«‡qKå~°}KÕ z`«Î=Ú P`«‡Ü«∞O^Œ∞
Å~ÚOzO^Œ#∞HÀO_ç. JѨC_®r=Ù_»∞ xifiHÍ~°∞_»∞, xifi+¨Ü«Ú_»∞ J=Ù`å_»∞ Hõ^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞.
N~å=Ú_»∞ : JѨC_çHõ '"≥∞ÿ„u, Hõ~°∞}— "≥Ú^ŒÖˇ·# QÆ∞}=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞=\ÏxH˜ KÀ@∞ LO@∞O^•?
z`«Î"Õ∞ LO_»#ѨC_»∞, QÆ∞}=ÚÖˇHõ¯_» LO\Ï~Ú? =∞i J\˜ì QÆ∞}=ÚÅ∞ L`«Ê#fl=∞ø`åÜ«∞x Z\Ï¡
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞?
¿ÇÏ =∞Ǩ=HÍÎ! =Úx¢âıëêª! XHõ™êi z`«Î=Ú „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ÅÜ«∞=∞~Ú# `«~°∞"å`« WHõ
PÃÑ· "≥∞ÿ„u Hõ~°∞} "≥Ú^ŒÖˇ·# QÆ∞}=ÚÅ∞ HõeˆQk Z^•ÌxH˜?...
Å~ÚOz# z`«Î=Ú#HÍ? ÖËHõ Jkèëêª#=∞QÆ∞ P`«‡HÍ? HÍHõ, Jkèëêª#=∞QÆ∞ P`«‡Ö’<å?
ÖË^•, aO|~°∂Ѩ=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú#O^•? HÍ^•, 'z^•ÉèÏã¨∞_»∞— J#|_Õ K≥·`«#º „ѨuaO|=∞QÆ∞
r"å`«‡Ü«∞O^•?...
D q+¨Ü«∞O ^ŒÜ«∞KÕã≤ qâ◊^ŒÑ¨~°K«O_ç. ZO^Œ∞HõO>Ë... ''=∞$QÆ`«$+¨‚Ö’x [ÅO QÆ_»¤Hõ\ ˜ì
L#flk, =∞~˘Hõ KÀ@ „Ѩ"åǨÏѨu`«"∞≥ ÿ Ü«Ú#flk—— J#∞ =ºuiHõÎ "åHͺÅ∞ÖÏQÍ z`«"Î ∞Õ LO_»#ѨC_»∞
WHõ QÆ∞}=ÚÅ „Ѩã¨H˜Î ZHõ¯_çk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ѨÓ~°‚=Ú, ã¨∞Y ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ P`«‡ ã¨Oq`«∞Î XHÍ<˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ
KÀ@ =∞e# "åã¨<å*ÏÅ=Ú Hõey LO\’Ok. J\˜ì =∞e# "åã¨<å *ÏÅ=Ú [#‡ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚʼnõΩ,
ã¨∞Y^Œ∞óY Éèíi`« J^蕺ã¨Å‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
'=∞e#"åã¨#Å∞— – JO>Ë Uq∞\˜?... ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞. â◊s~° Ѩiq∞`«∞_»#∞. D
â◊s~°OÖ’ QÆÅ WO„kÜ«∞=ÚÖË <å LxH˜. D WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =ÚÅKÕ <Õ#∞ |^Œ∞_ú #» ∞. WO„kÜ«∂Å∞
674
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
ÖˉõΩO>Ë <å‰õΩ LxH˜ (ã¨`ü) ÖË^Œ∞. WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ LO>Ë, "å\˜ q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ xÜ«∞q∞`«∞_»
#QÆ∞K«∞<åfl#∞.—— ...W\˜ì ^Œ$+≤ìx P`«‡ ã¨Oq`«∞Î Hõey LO\’Ok. JkÜÕ∞ J[˝z`«Î=Ú. JkÜÕ∞
=∞e#=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û. JkÜÕ∞ ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú. 'r=Ù_»∞— J#QÍ J\˜ì J*Ï˝# ^Œ$+≤ì,
=∞#ã¨∞û QÆÅ z^•`«‡ÜÕ∞ Hõ^•!
=∞~°Å K≥ѨCK«∞<åfl#∞. J*Ï˝x Ü«∞QÆ∞ r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ "åã¨<å *ÏÅ=ÚKÕ U^≥·`Õ ^Œ$_è»OQÍ
„Ѩu+≤ªOK«|_çÜ«Ú#fl^À... J^•Ìxx =∞#ã¨∞û Jx K≥ѨC‰õΩO@∞<åflO. J\˜ì =∞#ã¨∞û ã¨=∞~°∂ѨO
á⁄Ok#ѨC_»∞ J\˜ì r=Ùx =∞#O r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ Jx JO@∞<åflO. ^À+¨Ñ¨Ói`«=∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û
#t¿ãÎ<Õ D r=Ù_»∞ |O^èŒÉèÏ==ÚÅ#∞O_ç q_ç=_»QÆÅ_»∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! #tOKÕ =∞#¿ãûk? #tOK«x =∞#¿ãûk? Jã¨Å∞ =∞#ã¨∞û J<Õk #tã¨∞OÎ ^•?
=∞#ã¨∞û #t¿ãÎ P r=Ù#‰õΩ =º=Ǩ~°™ê=∞~°÷ºO LO@∞O^•? =∞#ã¨∞û #tOz# `«~°∞"å`« "≥∞ÿ„u,
Hõ~°∞} "≥Ú^ŒÖˇ·#q Z\Ï¡ U~°Ê_ç LO\Ï~Ú?
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : „ѨtflOK«∞"åiÖ’ L`«Î=Ú_»=QÆ∞, F ~å=∞K«O„^•! WѨC_»∞ h‰õΩ '=∞<À <åâ◊#=Ú—
ÖËH,õ 'z`ÀÎÑ⨠=◊ ∞#=Ú— JO>Ë Uq∞\’ qâ◊^ÑŒ ~¨ ∞° ™êÎ#∞. JѨC_»∞ h ã¨O^ÕǨ Åhfl Ѩ\ÏѨOK«Ö∫`å~Ú.
❖
XHõ_»∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ H˘O_»#∞ ã¨q∂Ñ≤Oz <À\˜`À T^Œ∞`«∂ LO>Ë... P H˘O_» Ô~ѨÔ~Ѩ
ÖÏ_»∞`«∞O^•? U nè~°∞_≥·`Õ `«#‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_Õ PÜ«∂ ã¨∞Y^Œ∞óY ^Œâ◊Å∞ =zÛáÈ`«∞#flO`« =∂„`«O
KÕ`« `«# Ü≥ÚHõ¯ JYO_» - J„Ѩ"Õ∞Ü«∞, x`«º, x~°‡Å P`«‡ ÉèÏ=##∞O_ç K«∞º`«∞_»∞ HÍ_À – J\ì̃"åx
z`«Î=Ú, ÖËHõ =∞#ã¨∞û #tOz#>Ë¡. U q*Ï˝# ã¨=∞xfi`«∞_ç<≥·`Õ 'D JÅÊ ^ÕǨÏ"Õ∞ <Õ#∞. `«^Œ#ºOQÍ
=∞iOˆHq∂ QÍ#∞— J#∞ ~°∂ѨOQÆÅ ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=# „ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ LO_»*ÏÅ^À – P`«xH˜ z`«Î=Ú
ÖË#>Ë¡. ѨÙ#~°˚#‡ HÍ~°Hõ=∞QÆ∞ ™êO™êiHõ ÉèÏ=# L#flѨC_Õ ^•xx 'z`«ÎO— Jx Ñ≤Å∞™êÎO. ZѨC_≥·`Õ
z`«Î=Ú P`«‡ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞O^À WHõ Jk P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
ã¨O™ê~°=Ú#fl KÀ>Ë z`«=Î Ú LO@∞Ok. ã¨O™ê~°=Ú ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ `ÿ Õ WHõ Jk 'z`ü—ÜÕ∞ J=Ù`«∞Ok.
^•xx =∞#O z`«=Î Ú JxÑ≤Å∞=O. Hõ#∞Hõ 'z`«OÎ Å~ÚOzOk— J#flO`« =∂„`«OKÕ`« ''PÖ’K«#Åhfl
JO`«"≥∞ÿ P`«_»∞ x¢+≤¯Ü«Ú_»∞ J=Ù`å_»∞—— – Jx J#∞HÀ=^Œ∞Ì. ''ã¨~°fi PÖ’K«#ʼnõΩ L`«ÊuÎ ™ê÷#"≥∞ÿ#
™êfi`«‡™ê÷#=Ú #O^Œ∞ „Ѩu+≤ª`«∞_Ò`å_»∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
❖
z`«Î=Ú #tOz#"åx Ü«∞O^Œ∞ ''PѨ^Œ, ã¨OѨ^Œ, qѨ`«∞Î, =∞Ǩϟ`«û=O— =O\˜=hfl H˘O_»#∞
`åˆH Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å =Öˇ ÉÏǨϺã¨÷"≥∞ÿáÈ`å~Ú. D „ѨѨOK« q+¨Ü«∞=ÚÅhfl "å\˜ ~åHõ áÈHõÅ`À
ã¨Ç¨ J„ѨÉèÏq`«=∞QÆ∞#ѨC_Õ 'z`«Î=Ú ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k— Jx âߢã¨Î=ÚÅ∞ JO@∞<åfl~Ú.
z`«=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ"∞Õ q∞\˜? =¸_è`» fi« O Hõey LO_»@"Õ∞. Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú#∞ =^Œe ^Œ$â◊º=Ú#∞
=∞##O KÕã¨∂Î HÍ~°º HÍ~°}=ÚʼnõΩ Jnè#=∞~Ú LO_»∞@ÜÕ∞ ^Œ$â◊º`å^•`«‡ºO. =¸_è»`«fiO
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 675
`˘Åy`Õ "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ `˘Åy#ѨC\˜ ã¨∂~°∞ºx =Öˇ ã¨`«ûfiÉèÏ=O ѨÓ~°‚OQÍ L^Œ~ÚOK«QÆÅ^Œ∞. J\˜ì
ã¨`«ûfiÉèÏ==Ú #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ#ѨC_»∞ z`«Î=Ú ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#>Ë¡. r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ ã¨`«ûfiÉèÏ==Ú#∞
P„â◊~ÚOz LO\Ï_»∞. P`«xÖ’ âı+≤OKÕ ^Œ$â◊º=º=Ǩ~°=Ú#∞ 'â◊√^Œú z`«Î=Ú— Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
❖
â◊√^Œú z`ü ã¨fiÉèÏ=Ù_»∞ - ''â◊√^ŒÌ z`ü ã¨fiÉèÏ=Ù_»∞ (ÖËH)õ â◊√^Œãú O¨ q`ü ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—— JQÆ∞ r=#∞‡‰õΩxÎ
Ü«∞O^Œ∞ J`«ºO`« JHõ$„u=∞OQÍ Ñ¨iq∞`« ^Œ$+¨µìÅhfl `˘ÅyáÈ~Ú LO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ
P`«xÜ«∞O^Œ∞ "≥∞ÿ„u, Hõ~°∞} "≥Ú^ŒÖˇ·#q ã¨fiÉèÏ=ã≤^ŒúOQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`åÜ«∞x <Õ#∞ K≥ѨÊ@O
[iyOk. "å~°∞ ã¨fiÉèÏ=ã≤^OúŒ QÍ#∂, JHõ$„u=∞OQÍ#∂ L`«=Î ∞ QÆ∞}ÏÅ∞ Hõey LO\Ï~°∞. JO`ÕQÍx,
ѨÙ#~°˚#‡ HÍ~°Hõ=∞QÆ∞ Pâ◊ KÕ`«<À, „Ѩu+¨ªH˘~°HÀ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, '<Õ#∞ P`«‡#∞— J#∞ J#∞Éèí=O
QÆÅ z`«ûfiÉèÏ=Ù_»∞ `«# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<Õ ã¨~ˆ fi ã¨~fi° „`å QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J=∞‡ U „ѨuѶŨ O HÀ~°‰Ωõ O_®
Ѩل`«∞xÜ«∞O^Œ∞ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ `«# ã¨fiÉèÏ=OQÍ Hõey LO@∞Ok Hõ^•!
r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ ã¨~°∞fiÅ#∞ `«#=Öˇ<Õ QÍOK«∞K«∂ LO\Ï_»∞. JO^Œ∞KÕ`« P`«x JѨÊ\˜ '"≥∞ÿ„u,
Hõ~°∞}— Jã¨OHõeÊ`«=ÚÅ∞, ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú=ÚÅ∞. JO^Œ∞KÕ`«, Jq ѨÙ#~°˚#‡ ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞ HÍ*ÏÅ=Ù.
''Jã¨Å∞ z`«Î=Ú JO>Ë Uq∞\˜?—— ...D ^ÕǨÏ=Ú HõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ#\˜ì 'ã¨`«Î— ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞
^ÕÇ≤Ï `«# ã¨fi~°∂Ѩ ã¨`«Î#∞ U=∞~°z D ^ÕǨÏ=ÚÖ’ U~°Ê_ç L#fl WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞
JQÆ∞K«∞#fl "å\˜Ö’ ÉèÏ=<å ѨÓ~°fiHõOQÍ „Ѩ"ÕtOz, "å\˜ „ѨÉèÏ==ÚÅQÆ∞ ã¨∞Y-^Œ∞óY ÉèÏ=
Ѩ~°OѨ~°Å#∞ Jq„âßO`«OQÍ, JqzÛù#flOQÍ á⁄O^Œ\Ï<Õfl âߢã¨ÎA˝Å∞ 'z`«Î=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
`«`«Î fiâߢã¨Î=ÚÅ∞ ("≥∂Hõ∆ âߢã¨Î=ÚÅ∞) r=Ù#‰õΩ q+¨Ü«∞=ÚÅ #∞O_ç "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°e, ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ
ã¨`«Î Ü«∞O^Œ∞ JK«∞º`«∞_≥· U~°Ê_ç LO_»@O L^Àƒkèã¨∞Î<åfl~Ú. ^•x<Õ 'z`«Î <åâ◊#O— JO@∞<åfl~Ú.
„Ѩu r=Ùx Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi^• U~°Ê_ç L#flk UÔH·Hõ ã¨fiã¨`«ÎÜÕ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ
U~°Ê_ç# 'QÆ∞} – Hõ~‡° — Éè^Ë Œ qÉèÏQÆ=∞O`å ã¨fiã¨`Ü Î« ∞« O^Œ∞ L^Àƒkè`∞« _≥#· "åxH˜ LѨâq◊ ∞OzáÈ`å~Ú.
ã¨`«fi=Ú J<Õ K«O„^ŒH˜~°} ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨O`«∞+≤ì „Ñ¨Hõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ P r=#∞‡‰õΩÎxH˜ ™êufiHõ
QÆ∞}=ÚÅ∞ ã¨fiÉèÏ= ã≤^Œú"≥∞ÿáÈ`å~Ú. JO`ÕQÍx Jq „ѨuѶ¨ÖÏ¿ÑHõ∆ KÕ`«<À, Hõ~°Î $`åfiaè=∂#O`À<À
U~°Ê_Õ QÆ∞} „ѨHõ@#HÍ^Œ∞. ''<å a_»¤‰õΩ ™êfl#O KÕ~ÚOKå#∞. `«∞_çKå#∞. ÖÏeOKå#∞ =∞i <å‰õΩ
„ѨuѶ¨ÅO Uq∞\˜? Z=~°∞ W™êÎ~°∞?—— Jx `«e¡ Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ѨCHÀ^Œ∞ Hõ^•! P"≥∞ „¿Ñ=∞ ÖÏQÍ<Õ
r=#∞‡‰õΩÎx „¿Ñ=∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q J`«ºO`« ã¨fi`«óã≤^Œú"≥∞ÿ#q J=Ù`å~Ú.
J~°∂Ѩ=∞<À<åâ◊#O - Wk x+¨¯àÏ`«∞‡ÅQÆ∞ q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
JѨC_»∞ ã¨~°fiQÆ∞}=ÚÅ∞ x~°‡Å=Ú, Ѩ~°=∞áê=#=Ú JQÆ∞ q^ÕǨÏ=ÚHõÎѨ^Œ=Ú #O^Œ∞ Å~ÚOz
áÈ`å~Ú. J#QÍ... 'J~°∂Ѩ=Ú— J#|_Õ z`«<Î åâ◊ãu÷≤ q^ÕÇϨ =Ú‰õΩÅÎ ‰õΩ =∂„`«"∞Õ q+¨Ü∞« =∞ø`«∞Ok.
Jk ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«O, ^Œ$â◊º~°Ç≤Ï`«O J~Ú#k. ^•xx =∞#O =∂@ÅÖ’ K≥ѨCHÀÖË=Ú.
J\˜ì J~°∂Ѩ z`«Î<åâ◊#Ѩ^Œ=Ú QÆ∞}=Ú HÍ^Œ∞. JQÆ∞}=Ú HÍ^Œ∞. ã¨=∞$kúQÍx, Jã¨=∞$kú
QÍx HÍ^Œ∞. K«OK«Å=ÚQÍx, L^ŒÜ«∞=ÚQÍx, Jã¨Î=∞Ü«∞OQÍx, ǨÏ~°¬=ÚQÍx, â’Hõ=ÚQÍx,
676
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
`Õ[ – JO^èŒHÍ~°=ÚÅ∞QÍx, ѨQÆÅ∞ – ~å„`«∞Å∞QÍx HÍ^Œ∞. ''k‰õΩ¯Å∞, PHÍâ◊=Ú, T~°úfi J^èÀ
qÉèÏQÆ=Ú, ~°K«#, ~åQÆ=Ú, q~åQÆO, ã¨`«Î, Jã¨`«Î, ã¨`«ÎJã¨`«ÎÅ ã¨Okè ~°∂ѨO—— ...D â◊ÉÏÌÅhfl
J~°∂Ѩz`«Î <åâ◊#=Ú QÆ∞iOz „Ѩ=zOK«ÖË=Ù.
Jk JO^èŒHÍ~°, `Õ*’~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. ã¨∂~°º, K«O„^Œ, #Hõ∆„`« =i˚`«"≥∞ÿ#k. â◊~°`ü HÍÅ PHÍâ◊O
ÖÏQÍ Jk x~°‡Å Ѩ^Œ"≥∞ÿ JÅ~°∞K«∞#flk. PHÍâ◊=Ú "åÜ«Ú=Ù#‰õΩ ™ê÷#=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡... |∞kúx,
ã¨~fi° ã¨O™ê~å_»O|~åxfl JkèQqÆ ∞Oz# =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ P 'J~°∂Ѩã`¨ —Ϋ ÜÕ∞ ™ê÷#Éè∂í `«"∞≥ ÿ XѨCK«∞#flk.
J*Ï˝#~°[ â◊¥#º"≥∞ÿ#\˜ì, PHÍâ◊O=Öˇ qâßÅ"≥∞ÿ#\˜ì, z`«ÎÖËâ◊"≥∞ÿ<å ÖË#\˜ì J~°∂Ѩã¨`«Î Ü«∞O^Œ∞
q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ∞ U~°Ê_ç LO@∞<åfl~°∞. D [QÆ`«∞ÎÅÖ’ HõxÑ≤OKÕ ã¨=∞+≤ì|∞kú, ã¨=∞+≤ì ã¨OK«Å#=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#q q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎÅ q<À^Œ qǨ~°"Õ∞ ã¨∞=∂!
❖❖❖
3. â◊s~° `«^•Ñ¨ºO – x"å~°}
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞Ǩ`å‡! =∞ǨÏs¬! J<ÕHõ ã¨O~°OÉèí=ÚÅKÕ JÅ~å~°∞K«∞#fl D [QÆ`«∞Î Z^Œ∞~°∞QÍ
LO_ç r=Ù_»∞ xifiâı+¨=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞HÀ‰õΩO_® J_»¤yOK«∞K«∞#flk Hõ^•! J<ÕHõ ^Œ∞ó
Y=ÚÅ`À ‰õÄ_ç Z^Œ∞~°∞QÍ xÅz ZO`À „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∞Î#fl 'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õ D =$Hõ∆=Ú#‰õΩ
Jã¨Å∞ c["Õ∞k? P c[O ZHõ¯_ç#∞O_ç =zÛOk? ^•xH˜ L`«ÊuÎ ™ê÷#"Õ∞k? P ™ê÷#=Ú#‰õΩ
ZHõ¯_ç #∞O_ç, Z\Ï¡ L`«ÊuÎ U~°Ê_çOk?
=∂ É’^èŒ Ü≥ÚHõ¯ Jaè=$kú H˘~°HÔ · Jã¨Å∞ D ã¨O™ê~°=∞O`å ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛѨ_∞» `ÀO^À...
P =¸Å=Ú QÆ∞iOz qâ◊nHõiOK«O_ç.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ''D ^ÕǨÏ"Õ∞ ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ Jã¨Öˇ·# c[O—— Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. h‰õΩ
|Ü«∞@QÍ Hõ#|_Õ D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ Jã¨Öˇ·# ~°∂ѨO r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°OQÆOÖ’ U~°Ê_ç
L#flk. â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí ÉèÏ=#ÖË nx JO‰õΩ~°O. HÍO_»=Ú#∞O_ç H˘=∞‡Å∞, P‰õΩÅ∞, HÍÜ«∞Å∞,
ѨÓÅ∞ =$kúK≥O^Œ∞`å~Ú K«∂Kå"å? ''ã¨O™ê~°=Ú—— J#|_Õ JO`«óHõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^À+¨qÉèÏQÆ=Ú
#∞O_ç HÍ~°º, HÍ~°}=ÚÅ∞, Pâ◊Å∞, ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞, Láê^è∞Œ Å∞ J#∞#=hfl L`«Ê#fl=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ ™ê÷#O JO`«óHõ~°}"Õ∞. â◊s~°O J#QÍ ''<Õ#∞ D â◊s~°=Ú#∞—— J#∞ JO`«ó
Hõ~°}=Ú Ü≥ÚHõ¯ =º=Ǩ~°"Õ∞#x qA˝Å∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#¿ãû Ѩ^•~°÷=ÚÅ Jaè=$kú,
q<åâ◊=ÚʼnõΩ ™ê÷#=∞x ã¨∞fHõ∆‚"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# QÆÅ"å~°∞ `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. PtOKÕk, P
Pâ◊Å "≥O@ Ѩ~∞° QÆ∞Å∞ f¿ãk, "å\˜=Å# HõeQˆ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ#∞ x~°fizOKÕn, "å\˜x `«ºlOKÕn
JO`å =∞#¿ãû. Éèí∂`« – =~°Î=∂# – Éèíq+¨º`ü ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞, P ^ÕǨÏ=ÚÅKÕ á⁄O^Õ ^Œ$â◊º
Ѩ~°OѨ~°Å#∂, Jxfl\˜h "≥∂ã¨∞Î#flk =∞#¿ãû. *Ï„QÆ`ü #∞O_ç ã¨fiѨflOÖ’H˜ "≥o§# =∞#ã¨∞û
TǨ#QÆ~°=Ú#∞ ã¨$+≤ìOK«∞H˘x, JO^Œ∞Ö’H˜ „Ѩ"ÕtOz J<ÕHõ J#∞Éèí==ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`ÀOk.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 677
=∞#ã¨∞û 'ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ `«# Ü≥ÚHõ¯ =¸Å=ÚQÍ Hõey L#flk. ‰õΩ=∞‡i Ü≥ÚHõ¯
PÖ’K«#Å#∞ J#∞ã¨iOz =∞\˜`ì À J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÅ∞ QÆÅ ‰õΩO_»Åhfl `«Ü∂« ~°Q∞Æ K«∞#fl@∞¡, =∞#ã¨∞ûKÕ
^Œ$â◊º`«fi=Ú, P ^Œ$â◊º=Ú#‰õΩ q+¨Ü«∞=ÚÅQÆ∞ D [QÆ^Œ#∞Éèí==ÚÅ∞ `«Ü«∂~°QÆ∞K«∞<åfl~Ú.
=$uÎ J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =∞#ã¨∞û‰õΩ Ô~O_»∞ =¸ÖÏ™ê÷#=ÚÅ∞ L<åfl~Ú-
1. ^Œ$_è»"åã¨#Å∞ (Dense Tendencies), 2. „áê}ã¨ÊO^Œ=Ú.
„áê}=ÚÅ∞ K«eOz <å_»∞Å#∞ ã¨Ê $tOK«\ÏxH˜ ã≤^=úŒ ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. =∞~°∞Hõ}∆ OzkfiHÍ~°=∞QÆ∞
=∞#ã¨∞û ÖËHõ z`«Î=Ú ‰õÄ_® j„Ѷ¨∞OQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ø`ÀOk.
<å_ô =∂~°æ ~°O„^èŒ=ÚÅ QÆ∞O_® „áê}=ÚÅ∞ K«eOK«HõáÈ`Õ JѨC_»∞ „^Œ+¨ì‰õΩ WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
ÉÏǨº#∞Éèí="Õ∞ LO_Õk HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ „áê}ã¨ÊO^Œ"Õ∞ z`«Î=Ú ^•fi~å '[QÆ`«∞Η J#∞ ¿Ñi@ „Ѩã≤kú
ÔH‰õΩ¯K«∞#flk. „áê} ã¨ÊO^Œ=Ú „^Œ+¨ì Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ="Õ∞ J~Ú L#flk.
JO`«\ H˜ © HÍ~°}O? P`«‡ÜÕ∞ `«# ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍQÆÅ „^Œ+Ü ì¨ ∞Õ . Hõ#∞Hõ „^Œ+Ü
ì¨ ∞Õ „áê}ã¨fi~°∂ѨÙ_≥·
`«# z`«Î=Ú ^•fi~å D [QÆ`«∞Î#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞.
[QÆ`ü „Ѩà◊Ü«∞O - „áê} ã¨ÊO^Œ=Ú Ü≥ÚHõ¯ LѨâ◊=∞#=Ú [iy#ѨC_»∞ K≥·`«#º=Ú Ü≥ÚHõ¯
x¢+≤¯Ü«∞~°∂Ѩ=∞QÆ∞ „ѨâßO`« ã≤÷u U~°Ê_ç LO\’Ok. ^•xx "Õ^ŒA˝Å∞ '[QÆ¢`«Êà◊Ü«∞O—QÍ =i‚Oz
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
[QÆ`ü ã¨$+≤ì - x¢+≤¯Ü«∞=∞QÆ∞ K≥·`«#º=Ú XHõѨC_»∞ „áê} ã¨ÊO^Œ=Ú#∞ P„â◊~Ú™ÈÎOk. JѨC_»∞
xâ◊ÛÅOQÍ L#fl |Ou <≥@ì|_»∞@KÕ K«Å#=Ú á⁄O^Œ∞K«∞#fl@∞¡QÍ, z`«Î=Ú# =$`«∞ÎÅ∞
q[$Oaèã¨∞Î<åfl~Ú. J\˜ì =$uÎ*Ï˝#O ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. JkÜÕ∞ '[QÆ`ü ã¨$+≤ì— Jx
"Õ^ŒA˝ÅKÕ Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
D q^èŒOQÍ [QÆ`ü ã¨$+≤ì, [QÆ`ü „Ѩà◊Ü«∞=∞<Õq P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D ^ÕÇ≤Ï, ÖËHõ, „áê}˜
Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ#‰õΩ ã¨O|OkèOz#"Õ QÍx, ѨOK«Éèí∂`« ã¨"Õ∞‡à◊#=ÚÅQÆ∞ D Z^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_Õ
=ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ L`«Êu, q<åâ◊#=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œx ã¨∂Hõ;^Œ$+≤ì`À „QÆÇ≤ÏOK«∞.
Ju ã¨∂Hõ;=∞QÆ∞ QÆO^èŒ=Ú (Smell) ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz L#fl "åÜ«Ú=ÙKÕ ã¨OK«Å#=Ú
á⁄Ok #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ „Ѩã¨i™ÈÎOk K«∂Kå"å? ã¨~°fi„`å "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl ã¨Oq`«∞Î „áê}=ÚÅ
K«Å#=ÚKÕ „Ѩɒkè`«"≥∞ÿ ^ÕǨÏ=ÚÅO^Œ∞ „ѨuaOa™ÈÎOk.
N~å=Ú_»∞ : `«# ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ U=∞~°z# D r=Ù_»∞ z`«Î=$`«∞ÎÅ#∞ P„â◊~ÚOz, D [QÆ`«∞Î#∞
á⁄O^Œ∞K«∂, K«=∞`å¯~°OQÍ H∆ÀÉèí#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. JO^Œ∞KÕ`«, z`«Î=$uÎx x~ÀkèOK«@OKÕ`« D r=Ù#‰õΩ Ñ¨~°=∞ „âıÜ«∞ã¨∞û
ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. „áê}ÏÜ«∂=∂^Œ∞Å JÉèϺã¨OKÕ`« „áê} ã¨ÊO^Œ#=Ú#∞ xÜ«∞q∞Oz#ѨC_»∞ D
r=Ù#‰õΩ H∆ÀÉèí `˘ÅQÆQÆÅ^Œ∞.
678
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
z`«Î=$u, z`«Î=∞ø#=Ú - z`«Î=$uÎ L^Œ~ÚOz# "≥O@<Õ ÉÏǨϺq+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ J#∞~åQÆO
[x™ÈÎOk. WHõ PÃÑ· Jk ^ÕǨÏ=ÚÅ#∞ HõeÊOK«∞H˘x ÉÏǨϺq+¨Ü«∞ Éè’QÆ=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù Pã¨H˜ÎQÍ
"≥_»Å∞K«∞#flk. JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶¨e`«"Õ∞q∞\˜? Jk J#O`« ^Œ∞óY=ÚÅ#∞ `≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩO\’Ok. z`«Î"Õ∞
z`«Î=Ú#‰õΩ =$`«∞ÎÅ ~°∂Ѩ=Ú# |O^èŒ=∞ø`ÀOk.
J\˜ ì z`« Î = Ú ÉÏǨ Ï ºq+¨ Ü « ∞ =ÚÅO^Œ ∞ '=∞ø#=Ú— =Ç≤ Ï Oz JÉè í º O`« ~ ° ã ¨ ÷ " ≥ ∞ ÿ # \˜ ì
P`«‡*Ï˝#q+¨Ü∞« OÖ’ "Õ∞ÖÁ¯x#^Œ#∞HÀ... JѨC_Õ=∞ø`«∞Ok? JѨC_®„^Œ+,ì¨ ÖËH,õ r=Ù_»∞ á⁄O^Œ`y« #
q=∞ŠѨ^Œ=Ú#∞ á⁄Ok#>Ë¡.
JO^Œ∞KÕ`« F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! „áê}K«Å#O HÍ~°}OQÍ L`ÕÎ[=∞QÆ∞K«∞#fl "åã¨#Å ~°∂Ѩ=Ú#
U~°Ê_»∞K«∞#fl J*Ï˝# z`«Î=Ú =$kúH͉õΩO_® K«∂K«∞HÀ=@O Z\Ï¡QÀ H˘OK≥O Ü≥∂zOK«O_ç.
JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D [<å‡k qHÍ~°=ÚÅ#∞O_ç (<Õ#∞ [x‡ã¨∞Î<åfl#∞ "≥ÚII# „Éèí=∞Å #∞O_ç)
=Ú‰õΩÎÅ∞ HÍQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, =∞e# ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ =$kúKÕ D r=ÙʼnõΩ J<ÕHõ
LáêkèѨ~°OѨ~°Å∞ [xOz, #tã¨∞Î<åfl~Ú. J*Ï˝# z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ J#~°÷*ÏÅ=ÚÅKÕ D
„ѨѨOK«=∞O`å "åºÑ¨Î"≥∞ÿ LO\’Ok.
D f~°∞#O`å „QÆÇ≤ÏOz# Ü≥∂QÆ∞Å∞ „áê}ÏÜ«∂=∞=ÚKÕ`«#∂, ^蕺#=Ú KÕ`«#∂,
âߢã¨Î=ÚÅKÕ JOkOѨ|_»∞K«∞#fl `«k`«~° ™ê^èŒ#=ÚÅKÕ`«#∂, ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅKÕ „Ѩ™êkOѨ|_ç#
PÜ«∂ qkè, q^è•#=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# Ü«Ú‰õΩÎÅ KÕ`«#∂, 㨈~fi-ã¨~°fi„`å ã¨fiã¨fi~°∂áê`«‡ q<åºã¨OQÍ
ã¨O^Œi≈OK«∞@ KÕ`«#∂, D z`«Î=Ú#∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç LѨâ◊q∞OѨ*ËÜ«Ú@‰õΩ Ü«∞`«fl=ÚÅ∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
z`«Îx~À^èŒO H˘~°‰õΩ „áê} „Ѩã¨~°}=ÚÅ „áê}ÏÜ«∂=∞Ѩ~åÜ«∞}∞Å∞ x~À^èŒO JÉèíºã≤ã¨∂Î
LO\Ï~°∞. „áê}x~À^èŒO, z`«ÎâßOux HõeyOK«QÆÅ^Œ∞. Jk ã¨fiã¨÷`«‰õΩ, ã¨=∞`«fi=Ú#‰õΩ, ã¨∞Y
ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí==Ú#‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõi™ÈÎOk.
❖❖❖
4. JÉèÏ=# ^•fi~å J=∞#㨯O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! h=Ù J_çy# z`«Îc[=Ú q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨=∂^è•#OQÍ *Ï˝#∞ÅKÕ
„Ѩ=zOK«|_ç# =∞iH˘xfl q+¨Ü∂« Å∞ „Ѩ™êÎq™êÎ#∞. <ÕxѨC_»∞ K≥¿ÑÊ qâıëêÅ∞ r=Ù#‰õΩ ã¨fiÜ«∞OQÍ
J#∞Éèí∂`«O HÍQÆÅ q+¨Ü«∂ÖË!
❖
D r=Ù_»∞ J<ÕHõ [#‡Å JÉèϺã¨=â◊OKÕ`« D ^ÕǨÏ=Ú#∞ 'Wk <Õ#∞... Wk <åk— J#∞
ã¨O™ê¯~°=Ú`À QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. J\Ï¡ ^Œi≈OKÕ@ѨC_»∞ – ''D ^ÕÇϨ =Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ U"≥∞Ü
ÿ Ú« #flk?
D ^ÕǨ#O`«~°O L#fl qâı+¨"Õ∞q∞\˜? D ^ÕǨÏ=ÚHõO>Ë qÅHõ∆}"≥∞ÿ <å‰õΩ ã¨O|OkèOz U~°Ê_ç
L#fl^Õk—— J#∞ ѨijÅ<å`«‡Hõ ^Œ$+≤ìx HÀÖ’Ê=ÙK«∞<åfl_»∞. J#QÍ...
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 679
P`«_»∞ ѨÓ~åfi Ѩ~°=ÚÅ#∞ =^Œe, =~°Î=∂#=Ú #O^Œ∞ D ^ÕǨÏ=ÚKÕ J#∞Éèí==∞ÜÕ∞º
q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ ѨijÅ# ÉèÏ=#Å#∞ Hõey LO@∞<åfl_»∞. J\˜ì Ѩiq∞`«, ã¨O‰õΩz`«
^Œ$+≤ì<Õ '"åã¨#— Jx JO\Ï~°∞. H˘xfl Ѩiq∞`« ÉèÏ=#Å#∞ ã‘fiHõiOz JÉèϺã¨=â◊OQÍ D ^ÕǨ^Œ∞Å∞
r=Ù_»∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JO>Ë, P`«_»∞ Z\˜ì Ѩiq∞`« ÉèÏ=#Å#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl_À, J\˜ì PHõ$u<Õ
á⁄Ok, P Ѩiq∞`« ÉèÏ=#ÅO^Œ∞ `«##∞ `å#∞ U~°Ê~°K«∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. J@∞¡ U~°Ê~°K«∞H˘#∞
JÉèϺã¨"∞Õ ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ c[=Ú. J\˜ì Ѩiq∞`« PHõ$u P„â◊~ÚOz L#flѨC_»∞ PÜ«∂ "åã¨#ʼnõΩ
=jÉèí∂`«∞_≥· ѨÓ~åfiѨ~°=ÚÅ#∞ U=∞~°∞K«∞K«∞<åfl_»∞. `«# Ѩiq∞`« ÉèÏ==ÚʼnõΩ Hõ#|_»∞^•xx
'WkÜÕ∞ ã¨^Œfiã¨∞Î=Ù— Jx `«ÅK«∞K«∂, q=â◊√_≥· P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«#Ü≥ÚHõ¯ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞
QÍOK«@O (ÖËHõ =∞##O KÕÜ∞« @O) =∂x"Õã∞¨ <Î åfl_»∞. WkÜÕ∞ ''ã¨fiã¨fi~°∂ѨO #∞O_ç K«∞ºu á⁄O^Œ@O——
Jx JO\Ï~°∞. Hõ_»∞Ѩ٠xO_® HõÅ∞¡ „`åy#"åxH˜ D Z^Œ∞~°∞QÍ LO_Õ Ñ¨^•~å÷Åhfl =∞~˘Hõq^èŒOQÍ
P =∞`«∞ÎÖ’ HõxÑ≤™êÎ~Ú K«∂Kå"å? "åã¨#ÅO^Œ∞ ã¨O™ê÷Ñ≤`«"≥∞ÿ# r=Ù#‰õΩ D [QÆ`«ÎO`å Jaèx"Õâ◊
=∞Ü«∞OQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. q+¨O „q∞Oy#"å_»∞ P q+¨=Ú#‰õΩ =jÉèí∂`«∞_≥· Ñ≤zÛˆHHõÅ∞ "Õã¨∞Î#fl@∞¡,
JO`«óHõ~°}OÖ’ U~°Ê_ç# "åã¨#ÅKÕ J*Ï˝#Ü«Ú`«∞_≥·# r=Ù_»∞ ã¨HõÅ =∂#ã≤Hõ =º^èŒÅKÕ ÉÏkèOѨ
|_»∞K«∞<åfl_»∞. q+¨Ü«∞=ÚÖË q+¨=ÚÅ∞QÍ „áêÑ≤Îã¨∞Î<åfl~Ú.
Z^•Ìx`À J~Ú`Õ... D r=Ù#‰õΩ J<å`«‡Ü«∞O^Œ∞ – P`«‡|∞kú† J=ã¨∞Î=QÆ∞ ^ÕǨ^Œ∞ÅO^Œ∞
– =ã¨∞Î|∞kú ...J<Õ q∞^䕺 *Ï˝#O HõÅ∞QÆ∞`ÀO^À ^•x<Õ 'z`«Î=Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åflO. J#QÍ
^Œ$_è»"≥∞ÿ# JÉèϺã¨O HÍ~°}OQÍ D Ѩ^•~°÷=ÚÅ`À JÉèË^Œ"åã¨# ѨÙ@∞ìH˘™ÈÎOk. JO^Œ∞Ö’OKÕ
Ju K«Ñ¨Å"≥∞ÿ# z`«Î=Ú |Ç≤Ï~°æ`«=∞ø`ÀOk. P z`«Î=Ú r=Ù#‰õΩ [#‡ – [~å – =∞$`«∞º=ÙÅ`À
‰õÄ_ç# D Láêkè, PHÍ~° qHÍ~°=ÚÅ#∞ ã¨O`«iOѨ*Ë™ÈÎOk.
ZѨC_≥`· Õ r=Ù_»∞ '`«ºlOK«@O – „QÆÇÏ≤ OK«@O— J<Õ |∞kúx J=ÅOaOK«H,õ "åã¨<å~°ÇÏ≤ `«∞_≥·
LO\Ï_À – JѨC_çHõ P`«x Ü«∞O^Œ∞ z`«Î=∞<Õ^Õ [xOK«^Œ∞. P`«_»∞ ''ÉèÏqOK«HõáÈ=@O, JÉèÏ=#——
JÉèíºã≤™êÎ_»#∞HÀ... JѨC_»∞ P`«xÖ’ Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =∞##O ã¨#flyÅ∞¡`«∞Ok.
WHõ ÖËâ◊"≥∞ÿ<å =∞##O âı+≤OK«#ѨC_»∞ 'J=∞#㨯O— L^Œ~Úã¨∞ÎOk. PHÍâ◊OÖ’ Hõ=∞ÅO L^Œ~ÚOK«
#@∞¡ J=∞#㨯ã≤÷uÖ’ K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ z`«Î"Õ∞ L^Œ~ÚOK«^Œ∞.
~åQÆ=â◊O KÕ`« =ã¨∞Î=Ù#∞ K«∂z ''Wk "åã¨Î==Ú—— Jx J#∞‰õΩO@∂ LO_»>"Õ∞ z`«Î=Ú.
<åL^ÕÌâ◊OÖ’ z`«Î=Ú#‰õΩ =∞iOˆH ~°∂Ѩ=¸ ÖË^Œ∞.
U`å=<凄`«HõO =∞<Õº ~°∂ѨO z`«Î㨺 ~åѶ¨∞= I
Ü«∞^•ƒù=#O =ã¨∞Î<À-#Î~°fiã¨∞Î`Õfi# ~°¿ã# K« II (â’¡ 40, ã¨~°æ 91)
''"åã¨=Î =Ú, âßâ◊fi`«=Ú JQÆ∞ ^Œ$+≤`ì À K«∂¿ãÎ WHõ¯_ç Ѩ^•~å÷ÖgË ÉèÏ"å"Õâ=◊ ÚKÕ ã¨=∞i÷OK«∞@‰õΩ
Ü≥∂Qƺ"Õ∞ HÍ^Œ∞—— – J#∞ ÉèÏ=# (ÖËHõ) J=QÍǨÏ#‰õΩ =zÛ# r=Ùx ã¨fi~°∂ѨO x~°‡ÖÏHÍâ◊OÖÏQÍ
ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ LO@∞Ok. WHõ JO^Œ∞ z`ÀÎ^ŒÜ«∞O Z\Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
680
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù 'ÉÏǨϺ=ã¨∞Îq㨇~°}— ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ 'x~À^èŒÜ≥∂QÆ=Ú— #∞ J=ÅOaOK«∞.
JѨC_»∞ ã¨~°fi ^Œ$â◊º=∂~°˚=O (Washing off) ÖËHõ ^Œ$â◊º~°Ç≤Ï`«`«fiO U~°Ê_»QÆÅ^Œ∞. D ^ÕǨÏ=Ú
á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩQÍ#∞ JO`«‰õΩ q∞Oz# „ѨÜ≥∂[#O =∞iOˆHn LO_»^Œ∞. JÉèÏ=ã¨Oáê^ŒHõ"≥∞ÿ#\˜ì
Jz`«Î`«fi"Õ∞ P`«‡=ã¨∞Î ^Œ~°≈#O ‰õÄ_®.
❖
JO`«óHõ~°}=ÚKÕ ã¨~°fi=¸ `«ºlOK«|_»QÍ JѨC_»∞ âı+≤Oz LO_Õ j`«ÖÏâ◊Ü«∞=iÎÜ«∞QÆ∞
"åã¨<å~°Ç≤Ï`« z`«Î=Ú XHõ"Õà◊ D „ѨѨOK«OÖ’ =iÎOK«=Åã≤# =zÛ#ѨÊ\˜H© ^•xH˜ ã¨O™ê~°
^À+¨O JO@^Œ∞. L_»HÉõ \ˇ #ì˜ z‰õΩ¯_»∞ q`«#Î OÖÏQÍ Jk PHÍ~°O HõeyÜ«Ú#flѨÊ\˜H© Jz`«`Î fi« =Ú`À
ã¨iã¨=∂#"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. "åã¨<å=â◊OKÕ`«<Õ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ^蕺xOѨ|_»∞K«∞<åfl~Ú.
^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞ U=∂„`«O PÖÏѨ#, J#∞~åQÆ=ÚÅ∞ ÖËx"åx z`«OÎ Jz`«`Î fi« ^Œâ◊ á⁄Ok#>Ë.¡
JkÜÕ∞ LѨâ◊=∞#=Ú. JkÜÕ∞ ã¨`«fi=Ú.
Ѷ¨∞# "åã¨#Å∞ =∞~°Å =∞~°Å [## =∞~°}=ÚʼnõΩ HÍ~°}=ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. "åã¨<å
~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ D „ѨѨOK« HÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∂Î L#flѨÊ\˜H©, ã¨^• ã¨`«fi=Ú#O^Õ
ã¨∞ã≤÷~°∞_≥· LO\Ï_»∞. D „ѨѨOK«OÖ’ ~åQÆ~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·#\˜ì, ѨÙ#~°˚<å‡O‰õΩ~°=Ú ÖË#\˜ì r=#∞‡‰õΩÎÅ∞
ZO^Œ~À Ü«∞^ä•qkèQÍ ã¨OK«iã¨∂Î L<åfl~°∞. "å~°∞ *Ï˝# ã¨OѨ#∞flÖˇ·, ã¨`«º~°∂ѨÙÖˇ· D ^ÕǨ#O`«~°O
z^•HÍâ◊ ã¨fi~°∂ѨO ã¨O`«iOK«∞H˘#∞@‰õΩ J~°∞›Öˇ· LO@∞<åfl~°∞. "å~°O`å z`«Î~°Ç≤Ï`«∞Åx,
J=∞#ã¨∞¯Åx =∞#O `«Ñ¨ÊHõ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.
❖❖❖
5. `≥eÜ«∞|_Õ^ŒO`å L#flk `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl"åxÜ«∞O^Õ!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : c[O "≥ÚÅÔH`åÎÅO>Ë <ÕÅ, h~°∞ Ô~O_»∂ HÍ"åeQÍ!
^Õfi c*Ë ~å=∞ z`«Î㨺 „áê}ã¨Ê#Ì#"åã¨<Õ I
UHõã≤‡Oâ◊Û `«Ü≥∂ó H©∆}Ë H˜∆„ѨO ^Õfi JÑ≤ #â◊º`«ó II (â’¡ 48, ã¨~°æ 91)
z`«Îc[=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® ~°∂ѨO k^Œ∞ÌHÀ"åÅO>Ë -„áê} ã¨ÊO^Œ#=Ú, "åã¨# - J<Õ Ô~O_»∞
LO_®e. D Ô~O_ç\ ˜Ö’ XHõ\ ˜ â◊q∞¿ãÎ Ô~O_»=k `«#O`«@ `å<Õ â◊q∞ã¨∞ÎOk.
#∞=ÙfiÅÖ’ #∂<≥ ^•y L#fl@∞¡, "åã¨#ÅÖ’<Õ ÉèÏqѨÙ#~°˚#‡ Ѩ~°OѨ~°Åhfl ^•y L<åfl~Ú.
c[O-=$Hõ∆OÖÏQÍ "åã¨#Å=Å¡ [#‡Å∞, [#‡Å =Å¡ WOH˘xfl "åã¨#Å∞ U~°Ê_»∞K«∞<åfl~Ú. „áê}O,
"åã¨#Å#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~∞° ã¨∂Î z`«OÎ `«#‰õΩ `å<Õ WO„kÜ«∞ ã¨∞Y^Œ∞óMÏ#∞Éè"í åÅ∞ HõeÊOK«∞‰õΩO\’Ok.
„áê}=ÚÅ∞
q+¨Ü«∞ã¨=∞xfi`«=∞QÆ∞ =∞iH˘xfl q+¨Ü«∞=ÚÅ`À
J q+¨Ü«∂#O^Œ=Ú J
z`«Î=Ú WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_»∞H˘#fl z`«Î=Ú
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 681
z`«ÎOÖ’Oz ''„áê}=ÚÅ∞, q+¨Ü«∂#O^ŒO—— L`«Ê#fl=∞ø`«∞<åfl~Ú. "å\˜ #∞O_ç =∞~°Å
z`«Î=Ú =∞iO`« „áÈ^ŒƒÅ=∞ø`ÀOk. J\Ï¡Qˆ „áê}=ÚKÕ "åã¨<åã¨ÊO^Œ#=Ú, "åã¨<åã¨ÊO^Œ#=ÚKÕ
„áê}=ÚÅ∞ Ѩ~㰠ʨ ~°O „Ѩ=$^ŒOú KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. "åã¨#Å∞ „áê}ã¨ÊO^Œ#=Ú#∞ L^ÀƒkèOK«\Ïxfl
'ã¨Oq`ü „ѨH∆ÀÉèí=Ú— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
„áê}=ÚÅ∞ ǨÏ$^ŒÜ∞« QÆ∞}=ÚÅQÆ∞ ~åQÆ^fiÕ ëê^Œ∞Å#∞ „¿Ñ~ˆ Ñ≤OK«∞`«∂ LO_»@O `«=∞ ^è~Œ ‡° OQÍ
Hõey LO@∞<åfl~Ú. ã¨Oq`«∞Î ~åQÆã¨Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ 'z`«Î=Ú— J<Õ ÉÏʼnõΩ_»∞ ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞Î<åfl_»∞.
D q^èŒOQÍ „áê} ã¨ÊO^Œ#=Ú, "åã¨#Å∞ – D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® z`«Î ~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ
HÍ~°}=ÚÖˇ· LO@∞<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ„Ѩɒè ! z`«"Î ∞Õ Hõ^•, ã¨~fi° "åºÑ¨H=õ ÚʼnõÄ =¸ÅO! =∞i x~ÀkèOK«|_»@"≥∞\Ï¡?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : „áê} ã¨ÊO^Œ#, "åã¨#ÅÖ’ XHõ¯^•xx h=Ù x~ÀkèOK«QÆey`Õ Ô~O_»=k `«#‰õΩ
`å<Õ Ñ¨@∞ì|_»∞`«∞Ok.
z`«Î=Ú '=∞##=Ú— J<Õ ã¨fiÉèÏ=O Hõey LO\’Ok. z`«Î=∞<Õ =$Hõ∆=Ú#‰õΩ HÍz# Ѷ¨Å"Õ∞
D â◊s~°O ‰õÄ_®. ã¨~°fi„H˜Ü«∞Å∂ z`«Î=Ú KÕ`«<Õ ã¨OHõeÊOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. Jk `«#Ü«∞O^Œ∞ `«$+¨‚
~åQÆ=Ú J<Õ ^À+¨=ÚÅ#∞ JO`«~åO`«~°OÖ’ á⁄O^Œ∞Ѩ~°K«∞‰õΩx L#flk. J^Õ J*Ï˝# HÍ~°º=ÚʼnõΩ
™ê^èŒ#=ÚÅ=O\˜"≥·# WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ‰õÄ_® =¸ÅO. J\˜ì z`«ÎO #t¿ãÎ Hõ∆}OÖ’ "åã¨#Å∂
áÈ`å~Ú. „áê} ã¨ÊO^Œ<å x~ÀkèOK«|_»∞`«∞Ok.
ã¨~°fik‰õΩ¯Å#∞ =∞e#Ѩ~°∞K«∞K«∞#flk D z`«Î"Õ∞. Jk ã¨~°fi„áê}∞Å ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ z`ü
~°∂Ѩ=Ú#∞ P=iOK«∞H˘x LO\’Ok. Jk Z\Ï¡ [xOzOk? J*Ï˝#HÍ~°}O KÕ`«<Õ! Jk
"åºÑ¨"Î ∞≥ ÿ LO_ç, D ^ÕÇϨ =Ú#O^Õ <≥ÅH˘x LO\’Ok. J`«ºÅÊ=$`«∞ÅÎ KÕ‰Äõ _® ã¨O‰õΩ∆ aè`=« ∞ø`ÀOk.
Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ Hõ^Œ∞Å∞`«∂ Ñ≤zÛQÆO`«∞Å∞ "ÕÜ«∞@OÖ’ ^•xHõ^Õ ™ê\˜. ZO`« HÍÅO QÆ_»záÈ`«∞<åfl...
Zxfl Láê^èŒ∞Å∞ =∞O@QÆeã≤áÈ`«∞<åfl... Jk `«# JO`«óHõ~°}™êH˜∆, q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`« ™ê÷#=Ú,
Láêkè~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ„ѨHÍâ◊=Ú#∞ QÍOK«^Õ?
J\˜ì x`«º ã¨OK«Å#~°∂Ѩ=∞QÆ∞ D z`«OÎ „áê} ã¨ÊO^Œx~À^èOŒ KÕ Hõ}∆ OÖ’ ÅÜ«∞"≥ÚO^ŒQÅÆ ^Œ∞.
â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^èŒ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ - „áê}ã¨ÊO^Œ#, "åã¨#Å∞... Ô~O_ç\ ˜H© ‰õÄ_®
â◊|Ìã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ c[=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. â◊|Ìã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ á⁄O^Œ=Öˇ#x WK«Ûù,
Jaèx"Õâ◊=Ú, Ѩ@∞ì^ŒÅ - r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ U~°Ê_»QÍ<Õ ''<åÜ«∞<å! |Ü«∞Å∞^Õ~°∞! "Õ∞O JO^Œ∞‰õΩ
™êÜ«∞Ѩ_»`åO—— JO@∂ P *O@ („áê}ã¨ÊO^Œ=Ú-"åã¨#Å∞) =ÚO^Œ∞H˘ã¨∞Î#flk.
N~å=Ú_»∞ : ™êfiq∂! ''WK«Ûù, „áê}ã¨ÊO^Œ#, "åã¨#Å∞, z`«Î=Ú, â◊|Ìã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— –
g\˜x q∂~°∞ L^ŒÇ¨Ïiã¨∂Î... nxH˜ Jk c[=∞x, ^•xH˜ Wk c[=∞x K≥ѨCH˘ã¨∞Î<åfl~°∞. Uk
c[O? Uk =$Hõ∆O? Uk =ÚO^Œ∞? Uk "≥#∞Hõ? q∂~°∞ K≥¿ÑÊ q+¨Ü«∂ÅÖ’ Jk <Õ#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõ
áÈ`«∞<åfl#∞.
682
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. D ã¨O"å^ŒO J\Ï¡ L#fl=∂@ x["Õ∞. J~Ú`Õ q`«∞Î =ÚO^•? K≥@∞ì
=ÚO^•? K≥@∞ìÖ’Oz q`«∞Î =™ÈÎOk? q`«∞ÎÖ’Oz K≥@∞ì =™ÈÎO^•? JHõ¯_» `ÕeÛK≥ѨÊQÆÅ^Õq∂
LO_»^Œ∞ Hõ^•! J~Ú`Õ...
LáêÜ«∞"Õ∞q∞\’ <Õ#∞ ã¨∞ã¨Ê+¨ìѨ~°K«∞K«∞<åfl#∞ Hõ^•! WHõ ã¨=∂^è•#O LO_»x „Ѩâ◊flÅ`À
QÍÉèí~å|_»=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk?... â◊|Ìã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç q~°q∞OK«∞@KÕ "åã¨#Å∞
ã¨#flyÅ∞¡`å~Ú. „áê}ã¨ÊO^ŒO x~ÀkèOK«|_»∞`«∞Ok.
J\Ï¡ˆQ... „áê}x~À^è•ÉèϺã¨OKÕ "åã¨#Å∞ ã¨#flyÅ∞¡`å~Ú. â◊|Ìã¨Ê~å≈k q+¨Ü«∞=ÚÅ
„ѨHÀѨO â◊q∞ã¨∞ÎOk. „Hõ=∞OQÍ "åã¨#Å∞ LѨâ◊q∞™êÎ~Ú. JѨC_»∞ z`«ÎO Jz`«Î=∞ø`«∞Ok.
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O. ''P`«‡, ã¨Oq`«∞, „^Œ+¨ì, â◊si—— J#∞ ¿Ñ~°¡`À r=Ùx ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú
Ñ≤Å∞=|_»∞K«∞#flk J\˜ì K≥·`«#º"Õ∞ Jxfl\˜H© ™ê÷#"≥∞ÿ LO@∞#flk.
#∞=ÙfiÅ∞ ÖˉõΩO_® #∂<≥ Åaèã¨∞ÎO^•? ã¨Oq`«∞Î (The Knower) ÜÕ∞ ÖËHõáÈ`Õ =$uÎ *Ï˝#O
Z=iH˜? â◊ÉÏÌk q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ J#∞Éèí=~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ã¨O"Õ^Œº=Ú (Object being known) Z\Ï¡
U~°Ê_»∞`«∞Ok?
ÃÑQ· Í... D ÉÏǨϺ – JÉèºí O`«~° q+¨Ü∞« =ÚÅhfl ã¨Oq`«∞HÎ Oõ >Ë "Õ~Ô #· q J#∞‰õΩO@∞<åfl"å?...
HÍ<ÕHÍ^Œ∞. ã¨Oq`«∞Î ã¨fiѨfl=Ú# ã¨∞ÊùiOK«∞K«∂ P ã¨fiѨflOÖ’ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞, „Ѩ^Õâ◊=ÚÅ#∞,
ã¨fi=∞~°}=Ú#∞ ‰õÄ_® QÍOK«∞K«∞#flk K«∂Kå"å? (XH˘¯Hõ¯_»∞ `å#∞ K«xáÈ~Ú#@∞¡ ‰õÄ_® HõÅ
QÆO\Ï_»∞ Hõ^•!) J^Õ ã¨Oq`«∞Î *Ï„QÆ`üÖ’ ‰õÄ_® „Ѩ"ÕtOz J\ì̃ ã¨fiã¨OHõÅÊ=â◊O KÕ`«<Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ
J#∞Éèí==Ú#∞ QÍOK«∞K«∞#flk. JO`Õ HÍ^Œ∞...
U ã¨Oq`≥ÎÂ`Õ q"ÕHÀ^ŒÜ«∞O KÕ`« ã¨fiã¨OHõÅÊ=Ú ^•fi~å Ѩ^•~å÷#∞Éèí==ÚÅhfl `«ºlOz
`«##∞ `å<Õ Z~°∞QÆ∞K«∞#fl^À... P Z~°∞Hõ ‰õÄ_® ã¨fiѨfl, *Ï„QÆ`Åü =Öˇ<Õ ã¨fiѨfl`«∞ź"Õ∞#x ã¨∂Hõ;|∞kú`À
„QÆÇ≤ÏOK«∞. ZO^Œ∞HõO>Ë JkfifÜ«∂#∞Éèí=O ^Œ$ëêì º 'Wk <Õ#∞, Wk ã¨fi~°∂ѨO— J#∞#q =∂„`«O
ZHõ¯_»∞O\Ï~Ú? Hõ#∞Hõ ˆH=ÖÏ#∞Éèí=ã≤÷uÖ’,
ã¨fiѨfl ã¨Oq`«∞Î LO_»^Œ∞... *Ï„QÆ`ü ã¨Oq`«∞Î LO_»^Œ∞... ã¨Oq`ü Ü≥ÚHõ¯ ã¨Oq`«∞Î LO_»^Œ∞...
ã¨fiã¨OHõÅÊ „Éèí=∞KÕ Ñ¨ã≤ÉÏÅ∞_çH˜ QÍeÖ’ Éèí∂`åÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl@∞¡, ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi=ºã¨#,
ã¨OHõÅÊ „Éèí=∞KÕ D [QÆ`«∞Î P ã¨Oq`«∞ΉõΩ HõxÑ≤™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Jã¨Öˇ·# c[O,
™ê÷#O nxx Z~°∞QÆ∞K«∞#fl"åxÜ«∞O^Õ L#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
`≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl"åx#∞O_Õ |Ü«∞Å∞^Õi, P`«xÜ«∞O^Õ U~°Ê_ç LO_ç,
=∞~˘HõѨÊ\˜H˜ P`«xÜ«∞O^Õ LѨâ◊q∞™ÈÎOk. ã¨O™ê~°=Ú Ü≥ÚHõ¯, [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ''Pkc[O——
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl"å_Õ.
❖❖❖
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 683
6. ^Œ$â◊º J^Œ~°≈#O
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : =∞ã¨Hõ pHõ\’¡ JO`«^Œ∂~°OQÍ xÅzÜ«Ú#fl XHõ ÃÑ^ŒÌ tÖÏ ã¨÷OÉèí=Ú „Éèí=∞
HÍ~°}OQÍ XHõ ѨÙ~°∞+¨µx ~°∂ѨOQÍ J#∞Éèí==∞ø`«∞Ok K«∂Kå"å? J\Ï¡ˆQ r=ÙxH˜ D ^Œ$â◊ºO
„áêÑ≤ΙÈÎOk. J\˜ì ^Œ$â◊ºã¨O^Œ~°≈#OÖ’ áêÖÁæ<Õ qq^èŒ qâıëêÅ∞ D q^èŒOQÍ LO\Ï~Ú.
1. ã¨Oq`«∞Î ´ The Knower or That Which is Knowing (Knower prior to knowing)
2. q+¨Ü«∞ã¨Oq`«∞Î ´ The Knower while engaged in material world.
(J\Ï¡ˆQ ã¨fiѨflã¨Oq`«∞Î, *Ï„QÆ`ü ã¨Oq`«∞Î, ã¨∞+¨µÑ¨Î ã¨Oq`«∞Î ‰õÄ_®)
3. ã¨O"Õ^Œº=Ú ´ That Which is being Known
4. ã¨O"Õ^Œ#=Ú ´ Knowing
5. P`«‡ ã¨Oq`«∞Î ´ Knower Which is engaged in knowing the Knower's Self. (one's
own self)
ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅ∞ H˜\ ˜H©Ö’Oz „Ѩã¨iã¨∞Î#flѨC_»∞ JO^Œ∞ ^ŒO_®HÍ~°OQÍ Ñ¨i„Éèíq∞ã¨∞Î#fl@∞¡
„`«ã¨ˆ~}∞=ÙÅ∞ JQÆ∞Ñ≤™êÎ~Ú. <å=Ö’ Ѩܫ∞xOKÕ"åxH˜ JK«OK«Å=∞QÆ∞ Ѩ~°fi`«=ÚÅ∞, =$Hõ∆=ÚÅ∞
"≥#‰õΩ¯ "≥o§áÈ`«∞#fl@∞¡ Hõ#|_»`å~Ú. pHõ\’¡ K«∂z# „`å_»∞ áê=ÚÖÏQÍ „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∞ÎOk.
HõO\˜ ^À+¨O KÕ`« PHÍâ◊OÖ’ Ô~O_»∞ K«O„^ŒaOÉÏÅ∞ JQÆ∞Ñ≤™êÎ~Ú. D „Éèí=∞Åxfl ã¨i J~Ú#
^Œ$+≤ì`À K«∂¿ãÎ #t™êÎ~Ú.
J^Õq^èŒOQÍ ã¨Oq`ÕÎ `≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl^•x=Öˇ q+¨Ü«∞~°∂Ѩ=Ú#, ^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú#
ÉèÏã≤™ÈÎOk. J\Ï¡ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl^ŒO`å ã¨=∞ºH± ^Œ$+≤ìKÕ #tOzáÈ`å~Ú. J#QÍ, ^Œ$â◊º=Ú –
^Œ$â◊ºq+¨Ü«∞=ÚÅ∞ J#|_Õ ã¨O"Õ^Œº=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# q∞^䕺 *Ï˝#=∞O`å ã¨=∞ºH± *Ï˝#=ÚKÕ
#tOK«QÆÅ^Œ∞. ã¨O"Õ^Œº=∞O`å ã¨Oq`«∞ΉõΩ "ÕÔ~·#k HÍ^Œ∞ - Jx =∞~˘Hõ™êi „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl#∞.
❖
F ~å=∞K«O„^•! D Hõ#|_Õ =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ∂ â◊√^Œú ã¨Oq`ü =∂„`«"Õ∞ J~Ú L#flk.
JO`«‰õΩ "Õ~°∞QÍ ã¨O"Õ^Œº=Ú (`≥eÜ«∞|_Õk) JO@∂ ZHõ¯_® Un ÖË^Œ∞.
ã¨=∞ºH±*Ï˝#O - `≥eÜ«∞|_Õ"åx ~°∂Ѩ"Õ∞ `≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl ^•xÜ«∞O^Œ∞ ã¨∞Êùi™ÈÎO^Œh,
P`«xH˜ "Õ~°∞QÍ `≥eÜ«∞|_Õ^ŒO@∂ ÖË^Œ#∞ xâ◊ÛÜ«∞O Hõey LO_»@O.
JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! h=Ù ã¨O™ê~°=Ú#∞ [~ÚOz"ÕÜ«∂Å#∞‰õΩO>Ë ''W`«óѨÓ~°fiO QÍOz#q,
WѨC_»∞ QÍOK«∞K«∞#flq, WHõ=ÚO^Œ∞ QÍOKåÅx J#∞‰õΩO@∞#flq—— – "å\˜#xfl\˜h h z`«Î=Ú
#∞O_ç `˘ÅyOz"ÕÜ«∂e. J#QÍ, ''W=hfl q∞^䕺~°∂Ѩ"≥∞ÿ#"Õ Hõ^•!—— J#∞ Z~°∞Hõ#∞ ^Œ$_è»Ñ¨~°∞K«∞
HÀ"åe. J@∞¡ `˘ÅyOK«∞HÀ#O`«HÍÅO r=Ù#‰õΩ D [#‡, Hõ~‡° Å`À\˜ ã¨O|O^èOŒ ZѨÊ\˜H© `˘ÅQÆ^∞Œ .
â◊√^ŒúqÉèÏQÆz`«Î=Ú ã¨Ç¨Ü«∞O`À =∞e# qÉèÏQÆz`«Î=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞@ÜÕ∞ "≥∂Hõ∆O.
684
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
^Œ$â◊º=Ú ã¨`«º=∞x ÉèÏ=# KÕÜ«∞@"Õ∞ Jq„âßO`«=∞QÆ∞ [##=∞~°} =ºã¨#=Ú#‰õΩ ÖËHõ
ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ <åOk, c[=¸#∂.
z^ÕHõ~°ã¨O - q+¨Ü«∞=ÚÅ J^Œ~°≈#=Ú#∞ 'z^ÕHõ~°ã¨O— Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. J\˜ì
J^Œ~°≈#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩܫ∞`«flO [_»~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ P`«‡ã¨fiÉèÏ=OQÍ Ñ¨i}u K≥O^Œ∞`ÀOk.
Hõ#∞Hõ... h=Ù 'q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ^Œi≈OK«∞@— J#∞#k `«ºlOz"ÕÜ«Ú=Ú. q+¨Ü«∞ ~°Ç≤Ï`«, ã¨fiÜ«∞O
„Ѩ|∞^Œú=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ h"≥· L<åfl=Ù. Hõ#Hõ ѨÓ~å‚#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· xtÛO`«QÍ LO_»∞=Ú.
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! D =∞# „Ñ≤Ü«∞ ~å=∞K«O„^Œ∞xÖÏQÍ<Õ q∂Ö’ „Ѩu
XHõ¯~°∂ â◊√^•ú`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÖËQÍx, [_»=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏO HÍ^Œ∞. ÖËHõ, =∞~˘Hõ "≥Å∞QÆ∞KÕ „ѨHÍtOѨ|_Õ
=∞<À|∞kú JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å∞ HÍ^Œ∞. g∞KÕ ^Œi≈OK«|_Õ^ŒO`å g∞Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ qÖÏã¨"Õ∞!
(„ѨHõ~°}ÜÕ∞! „H©_»ÜÕ∞! LÖÏ¡ã¨"Õ∞! ‰õΩ`«∂ǨÏÅ"Õ∞!) D q+¨Ü«∞O „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ Ñ¶¨∞O\ÏѨ^ŒOQÍ
„ѨHõ\ ˜Oz# ZO^Œ~À =∞ǨÏhÜ«ÚÅ K«i„`«Å∞ =∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. WOHÍ x~åfi} „ѨHõ~°}O
z@ìz=i=~°‰õΩ "åi K«i„`«Å∞ K≥ѨCHÀÉ’`«∞<åflO.
z`«Î=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® Jf`«∞Öˇ·#\˜ì F Ѩiâ◊√^•ú`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÖÏ~å! ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! q∂~°O`å
JO`«\ ˜ =∞ǨÏ`«Î~° ã¨fi~°∂ѨÙÖˇ· LO_»QÍ, ''JÉ˃! <Õ<˘Hõ ™ê=∂#º r=Ù_ç#O_ç! ã¨fiÅ∞Ê_»#∞. P
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ ZHõ¯_À K˘~°~åx KÀ@ L<åfl_»∞. <å=O\˜ ã¨fiÅ∞Ê#‰õΩ Jk KåÖÏ Hõ+ì̈O. WHõ ZѨÊ\˜HÀ
U^À KÕã≤ P KÀ\˜H˜ "≥àϧe...—— "≥Ú^ŒÖˇ·# ~°∂ѨOQÆÅ JÅÊ, =¸~°ö ÉèÏ"åÅÖ’ ‰õΩ#∞‰õΩÅ∞ fã¨∂Î
~ÀAÅ∞ QÆ_»Ñ¨=Åã≤# Ѩ<Õ=Ú#flk? X^Œ∞Ì. WHõ x^Œ∞~° ÖË=O_ç. *Ï_»ºO =^ŒÅO_ç.
''q∂ "åã¨Î= ã¨fi~°∂Ѩ`«`«Î fi"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç—— Jx "Õ_»∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
HÍ|\˜ì ~å=∂! h=Ù D ^Œ$â◊º=Ú#∞ JO`«~O° QÆ=Ú#O^Œ∞ `«ºlOz#"å_»"·≥ ѨÓ~°‚ ''„|Ǩ‡#O^Œ——
~°∂Ѩ=ÚQÍ âı+≤Oz LO_»∞=Ú. J@∞¡ Ѩi„QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞, PÃÑ· Ü«∞^ä•qkèQÍ D Éèí∂„Ѩ^Õâ◊OÃÑ·
qǨÏiOK«∞K«∂ nxx Ѩq„`«=Ú KÕ~Ú.
❖❖❖
7. J[_»O – [_»O
N~å=Ú_»∞ : „ѨÉèí∂! =∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°‚`«fi=Ú#∞ KÕ~Ú ZuÎ K«∂ѨÙK«∞#fl ã¨^Œ∞æ~°∞
„Ѩ=K«#=ÚʼnõΩ ™êëêìOQÆ^ŒO_» „Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞ ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl#∞. =∞# D „Ѩã¨∞Î`« qKå~°}
Ü≥ÚHõ¯ xã¨ûOâ◊Ü«∞=Ú H˘~°ÔH· XHõ z#fl „Ѩâ◊fl q∂ =ÚO^Œ∞OK«∞K«∞<åfl#∞.
[_»`«fiO `«ºlOz#ѨC_»∞ â◊√^Œú *Ï˝#ã¨fi~°∂ѨO âı+≤ã¨∞ÎOk Hõ^•! J\Ï¡ˆQ, â◊√^Œú *Ï˝#=Ú#∞
U=∞~°z#ѨC_»∞ [_»„áêÜ«∞=ÚÅQÆ∞ D ^ÕǨ^Œ∞Å∞, "å\˜ J#∞Éèí==ÚÅ∞ ã¨O„Hõq∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
Hõ#∞Hõ XHõ r=Ù_»∞ D [_»â◊s~°=Ú#∞ W>Ë¡ HõeyÜ«ÚO_»QÍ 'â◊√^Œú ã¨O"Õ^Œº=Ú—QÍ, ÖËHõ
K≥·`«#º ã¨fi~°∂ѨOQÍ âı+≤OK«@O Z\Ï¡ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok? â◊s~°O L#flO`«=~°‰õΩ [_»`«fiO LO@∞Ok
Hõ#∞Hõ â◊s~°O L#flO`«HÍÅO â◊√^•ú`«‡`«`åÎ fi#∞Éèí=O Hõ+¨ì™ê^茺"Õ∞"≥∂#x JxÑ≤™ÈÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 685
[_»=Ú – J[_»=Ú XˆH™êi, XˆH KÀ@ U~°Ê_»*ÏÅ=ÙHõ^•! "≥Å∞QÆ∞ – pHõ\ ˜ XˆH™êi XˆH KÀ@
U~°Ê_ç LO_»*ÏÅ=Ù Hõ^•!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨Oq`«∞Î, q+¨Ü«∞ ã¨Oq`«∞ÎQÍ, P`«‡ ã¨Oq`«∞ÎQÍ Ô~O_»∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞
^•Å∞ÛK«∞#flk.
ÉÏǨϺѨ^•~°÷=ÚÅ#∞ ã¨`«º=∞x #=∞‡@"Õ∞ 'q+¨Ü«∞ – ã¨Oq`«∞Η J#|_»∞`ÀOk. J~Ú`Õ,
r=#∞‡‰õΩxÎ H˜ =∂„`«O D Éè∂í `«–Éèqí +¨º`ü–=~°=Î ∂#=ÚÅO^Œ∞ ZK«Û\Ï 'Wk ã¨`º« "Õ∞— J#∞ ~°∂ѨOÖ’
LO_Õ ã¨`«º`«fi|∞kú LO_»^Œ∞. J#QÍ, J`«_»∞ `«# JO`«~°OQÆ „Ѩ^Õâ◊OÖ’ q+¨Ü«∞ã¨O"Õ^Œ~°Ç≤Ï`«∞_≥·
HÍ+¨tª ÖÏ^Œ∞Å =Öˇ (H˘Ü«∞º – ~å~ÚÖÏQÍ) LO\Ï_»∞. ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊‰Ωõ _≥· [_»`fi« ~°ÇÏ≤ `«∞_≥· LO\Ï_»∞.
`å#∞ ã¨~°fi q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ J~°÷=Ú(Meaning)#∞ „Ѩ™êkã¨∂Î, ã¨~°fi J~°÷=ÚʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ# ™ê÷#=Ú
#O^Œ∞ ã¨Oã≤÷`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
'Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ Jã¨`«º=Ú— Jx Z~°∞QÆ∞@ÜÕ∞ 'â◊√^Œúã¨Oq`«∞Η Jx JO@∞<åflO Hõ^•! q+¨Ü«∞
ã¨Oq`«∞ΉõΩ Jf`«∞_≥·, â◊√^Œú ã¨Oq`«∞Îx P„â◊~ÚOz#ѨÊ\˜H©, ã¨~°fiHÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiiÎã¨∞Î#flѨÊ\˜H©
P`«_»∞ U q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ Ñ¨iq∞`«∞_»∞ QÍx, q+¨Ü«∞=ÚʼnõΩ „Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»∞ QÍx HÍ^Œ∞. q+¨Ü«∞=Ú
ÅO^Œ∞ Jã¨`«º |∞kú Hõey LO_ç Z=x z`«Î=Ú D q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ÖËâ◊"≥∞ÿ<å `«QÆ∞ÖÁ¯#^À...
P`«_»∞ 'q+¨Ü«∞~°Ç≤Ï`«∞_»∞ – JA_»∞ – r=#∞‡‰õΩÎ_»∞— ‰õÄ_® J=Ù`å_»∞.
|∞kú=∞O`«∞_»QÆ∞ L`«Î=∞*Ï˝x `«# z`«Î=Ú#∞ "≥Ú^ŒÖO@¡ "åã¨<å~°Ç≤Ï`«O KÕã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞ˆH
ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕ™êÎ_»∞. „Hõ=∞OQÍ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã¨~°fi Ѩ^•~°÷ ÉèÏ=#Å∂ "≥Ú^ŒÅO\Ï `˘ÅyOz
"Õ™êÎ_»∞. Ѩã≤ÉÏÅ∞_»∞ 'Jhfl <å"Õ— J#fl ÉèÏ=#Ö’ LO@∞#fl@∞¡ J`«_»∞ 'JO`«Ü«Ú<å^Õ, Jhfl <Õ<Õ—
J#fl Ѩ~°=∞*Ï˝#ÉèÏ=# Hõey Ü«ÚO\Ï_»∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 'J<åk, Jã¨OQÆ=Ú— `À ‰õÄ_ç#
J=QÍǨÏ# ã¨OáêkOK«∞‰õΩx LO\Ï_»∞. q*Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ JO`å `≥eã≤, Uq∂ K≥ѨÊ*ÏÅHõ =¸QÆ"åx
=Öˇ `«k`«~° r=ÙÅ`À Hõeã≤ LO\Ï_»∞. „Ѩ*Ï˝ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, â◊√^Œú *Ï˝x, |∞kú=∞O`«∞_»∞ J~Ú# P
=∞Ǩ`«∞‡_»∞ [_»`«fi~°Ç≤Ï`«=Ú, "åºÑ¨Hõ=Ú, ã¨fiK«Ûù=Ú - JQÆ∞ ™ê÷#OÖ’ `«##∞ `å#∞ „ѨuˆH∆Ñ≤OK«∞
‰õΩO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞`å_Õ"≥∂QÍx, "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#_»∞. ^ÕǨÏ=Ú
LO_ô ^ÕǨÏ=Ú ÖËx"å_≥· LO\Ï_»∞. ã¨∞Y–^Œ∞óY=ÚÅ#∞ QÍOK«=K«∞Û<Õ"≥∂QÍx, `«# JѨiq∞`«
`«fi=Ú#∞ g_»_∞» . PHÍâ◊=ÚÖ’ J#O`«`fi« =Ú U~°Ê_ç LO@∞Ok K«∂Kå"å! ã¨~fi° "åã¨#Å∂ `«ºlOz#
"åxH˜ ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú=∞QÆ∞ J#O`å#O^Œ=Ú U~°Ê_çÜÕ∞ LO@∞Ok. z`«Î~°Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞ J<ÕHõ=∞Ok
Ü≥∂QÆ∞Å∞ P Ѩ~°=∂#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Õ ã¨Oã≤÷u Hõey LO@∞<åfl~°∞. J^•ÌxÜ«∞O^Õ „Ѩ=$`«∞ÎÖˇ·,
`«#‡Ü«ÚÖˇ· LO@∞<åfl~°∞. "åi ã¨~°fi ã¨O"Õ^Œ=ÚÅ∞ (All their Perceptions) „|Ǩ‡HÍ~°=Ú, „|Ǩχ
„ѨHÍâ◊=ÚÅ =∞^躌 qb#"≥∞áÿ È`«∞<åfl~Ú. F ~å=∞K«O„^•! Z=fi_≥`· Õ `å#∞ #_»∞ã¨∞#Î flѨC_»∞, ‰õÄ~°∞Ûx
L#flѨC_»∞, K«∂ã¨∞#Î flѨC_»∞, D ^Œ$â◊ºã¨O"Õ^=Œ Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =$uÎ *Ï˝#O `«ºlOz"Õ™êÎ_À...
J\ì̃"å_»∞ D â◊s~°O L#flѨC_»∞, nxx LѨÜ∂≥ yã¨∞#Î flѨC_»∞, Wk ÖË#ѨC_»∞ ‰õÄ_® ã¨∞Y=O`«∞_≥,·
J[_»∞_≥·, Ѩ~°=∂#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO\Ï_»Ü«∂º!
686
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Jáê~°QÆ∞} ™êQÆ~å! ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! h=Ù ‰õÄ_® J\˜ì ^Œ$+≤ì<Õ JÉèϺã¨OKÕ J=ÅOaOK«∞.
H˘OK≥O „â◊=∞`À ‰õÄ_çÜ«Ú#flѨÊ\˜H© „áê}ÏÜ«∂=∂k ™ê^èŒ#ÅKÕ D ã¨O™ê~° ^Œ∞óY ™êQÆ~°=Ú#∞
^•\˜"Õ~Ú. XHõ z#fl c[O#∞O_ç Pq~°ƒùqOz =∞é˜]=$Hõ∆O qâßÅ PHÍâßxfl P„Hõq∞Oz LO\’Ok
K«∂Kå"å! 'ã¨fiã¨OHõÅÊ=Ú— J<Õ z#fl KÀ@∞ #∞O_ç Pq~°ƒùqOz# D q+¨Ü«∞ „ѨѨOK«=Ú ã¨fi`«ó
QÍ q∞^䌺ÜÕ∞ J~Ú LO_ç ‰õÄ_® ã¨∞qâßÅ=∞QÆ∞ P`å‡HÍâßxfl P„Hõq∞Oz LO\’Ok. ã¨Oq`«∞Î
'=∞~°Å =∞~°Å ã¨OHõeÊOK«∞@— J#∞ QÆ∞}=Ú#∞ P„â◊~ÚOz, JO^Œ∞‰õΩ Ñ¶e¨ `«OQÍ [#‡ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ
c[=Ú#∞ `«#‰õΩ `å#∞ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩO\’Ok.
[#~Ú`åfi`«‡<£ P`å‡#"£∞, "≥∂ǨÏ~Ú`åfi ѨÙ#óѨÙ#ó I
ã¨fiÜ«∞O "≥∂Hõ∆O #Ü«∞`«º#Îó ã¨Oq`«ûfiO qkú ~åѶ¨∞= II
F ~åѶ¨∞"å! ã¨Oq`«∞Î#∞ =∞iOH˘HõÔ~=~°∂ [xOѨ*ËÜ«Ú@ ÖË^Œ∞. Jk `«##∞ `å<Õ
[xOѨ*Ëã¨∞‰õΩO\’Ok. "≥∂Ç≤ÏOѨ*Ëã¨∞‰õΩO\’Ok. =∞~˘HõѨC_»∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞ã¨÷=∞QÆ∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞
QÍOK«∞@KÕ ã¨fiÜ«∞OQÍ `«#‰õΩ `å<Õ =ÚH˜Îx „Ѩ™êkOK«∞H˘#∞K«∞#flk. Jk ZѨC_»∞ Z\Ï¡ ÉèÏq¿ãÎ,
P Hõ∆}OÖ’ J>Ë¡ JQÆ∞K«∞#flk. Jk ZO`«HÍÅO ~åQÍ^Œ∞Å∞ Hõey LO@∞O^À – JO`«HÍÅO `«#
z„^Œ∂Ѩ=Ú#∞ á⁄O^ŒHõ, =ã¨∞Î`«`«fi=Ú#O^Õ x=∞QÆfl"≥∞ÿ LO\’Ok.
D =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ ^Õ=, =∂#=, Jã¨∞~°, Ü«∞Hõ∆, ~åHõ∆ã¨, H˜#fl~°, H˜OѨÙ~°∞+¨ - r=ÙÅ
~°∂Ѩ=ÚÅhfl HõeÊ`« ~°∂Ѩ=ÚÖËQÍx, "åã¨Î=~°∂Ѩ=ÚÅ∞QÍ=Ù. P`«‡ÜÕ∞ J<åkã≤^Œú"≥∞ÿ L#fl
=∂Ü«∞`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl^≥· D q^èŒOQÍ [QÆ<åfl@Hõ=∞O`å P_»∞K«∞#flk. Ѩ@∞ìѨÙ~°∞QÆ∞ `«#Ö’Oz
L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º Ѩ@∞ì^•~°OKÕ Hõ@∞ì|_ç zH˜¯LO@∞Ok K«∂Kå"å? ã¨Oq`«∞Î `«##∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»e#
q+¨Ü«∞=ÚŠѨ@¡ QÆÅ L`«∞ûHõ`«KÕ |OkèOѨ|_ç, ^Œ∞ódOK«∞K«∞... =∞~°Å z~°HÍÅ=Ú#‰õΩ
ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ˆH=Å`«fi=Ú ã‘fiHõi™ÈÎOk. '[QÆ`«∞ÎÅ∞— J<Õ ã¨=Ú„^Œ=Ú#‰õΩ ã¨Oq`ÕÎ [Å~°∂Ѩ"≥∞ÿ
'‰õΩ`«∂ǨÏÅO— J#∞ ã¨fiÉèÏ=O`À JO`«\Ï "åºÑ≤Oz LO\’Ok. D k‰õΩ¯Å ~°∂ѨOÖ’#∞, P
Ѩ~°fi`«=ÚÅ ~°∂ѨOÖ’#∂ ã¨∞ÊùiOKÕk J^Õ. D PHÍâ◊O, Éèí∂q∞, "åÜ«Ú=Ù, #^Œ∞Å∞, ^ÕǨÏ=ÚÅ∞
– W=hfl ã¨Oq`ü ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’x J<ÕHõ PHÍ~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# `«~°OQÆ=ÚÅ=O\˜q =∂„`«"Õ∞!
❖❖❖
8. "Õ~°∞ "Õ~°∞ LáêÜ«∂Å∞
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞K«O„^•! D „ѨѨOK«=∞O`å ã¨Oq<凄`«"Õ∞! WHõ¯_» Ô~O_»= "ÕÔ~·#
HõÅÊ#ÜÕ∞ ÖË^Œ∞. HõÅÊ# KÕÜ«ÚK«∞#fl"å_Õ HõeÊ`«"≥∞ÿ# ã¨~°fi=ÚQÍ Pq~°ƒùqã¨∞Î<åfl_»x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
JkÜÕ∞ „|Ǩχ*Ï˝#O. J\˜ì ã¨`«º *Ï˝#=ÚKÕ ã¨Oq`«∞Î J^≥· fi`« „|Ǩχ~°∂Ѩ=Ú á⁄O^Œ∞`ÀOk.
J#QÍ `«#Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fi #∂º<åkèHõ=ÚÅ#∂ `«ºlOz ™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ ã≤÷~°`«fiO á⁄O^Œ∞`ÀOk. WOHõ
Jk ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ `«Q∞Æ ÖÁ¯#Hõ ã¨~fi° ã≤`÷ ∞« ÅO^Œ∂ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨=∞ºH±*Ï˝#O Hõey LO@∞Ok.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 687
N~å=Ú_»∞ : ã¨Oq`«∞Î #∞O_ç 'ã¨<凄`«=Ú— J<Õ c[O ZÖÏ "≥e¡qiã≤ U~°Ê_ç LO\’O^À q=iOK«
„áê~°÷#!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨Oq`«∞Î, ÖËHõ, „|Ǩχ=Ú #∞O_Õ „ѨuaO| ã¨Oq`«∞Î [ÅOÖ’Oz `«~°OQÆOÖÏQÍ
Pq~°ƒùq™ÈÎOk. ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç H˜~°}OÖÏQÍ „ѨHõ\ ˜`«=∞ÜÕ∞º J\˜ì ã¨Oq`«∞Î Ô~O_»∞ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
Hõey LO\’Ok.
1. ѨÅ∞q^èŒ PHÍ~°=ÚÅ∞QÆÅ ã¨Oq`«∞Î qÉèÏQÆO – [ÅOÖ’x J<ÕHõ `«~°OQÍÅ∞ÖÏQÍ!
2. UHõ=∞QÆ∞ ã¨<凄`« qÉèÏQÆO – J<ÕHõ `«~°OQÆ=ÚÅÖ’x UÔH·Hõ [ÅOÖÏQÍ!
D h=Ù, <Õ#∞, H˘O_»Å∞, ‰õΩO_», =¢ã¨ÎO – W=hfl 'ã¨`«Î— Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
=∂„`«"Õ∞. hqHõ D ã¨~°fiq^èŒ qÉèÏQÆ=ÚÅ∂ `«ºlOz ã¨~°fi^• ã¨~°∞fiÅ ã¨fi~°∂ѨO J~Ú#\˜ì
UHõ=∂„`«ã¨`«Î#∞ P„â◊~ÚOK«∞. JkÜÕ∞ D K«~åK«~° ã¨~°fi[QÆ`«∞ΉõΩ Jkèëêª#"≥∞ÿÜ«Ú#flk. ã¨~°fi
qâı+¨=ÚÅ∞ `«ºlOK«|_»QÍ... JѨC_»∞ ã¨~°fi„`å "åºÑ≤Oz L#fl\˜ì xi¡Ñ¨Î=∞QÆ∞ P 'ã¨<凄`« ã¨`«Î—
Ü≥ÚHõ¯ UHõ=∞QÆ∞ =∞Ǩτ^Œ∂ѨO J#∞Éèí=O HÍQÆÅ^Œ∞. JkÜÕ∞ „|ǨχѨ^Œ=Ú ã¨∞=∂!
N~å=Ú_»∞ : J~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ~°∂Ѩã¨Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ D [QÆ`«∞Î ZÖÏ U~°Ê_ç LO\’Ok?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ‰õΩO_»‰õΩ PHÍ~°O L#flk. ^•x =¸Å Ѩ^•~°÷=∞QÆ∞ =∞\˜ìH˜ PHÍ~°O L#fl^•?
ÖË^Õ! =¢ã¨ÎO Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ==Ú QÍx, ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍx ^Œ∂kÖ’ Hõ#|_»∞`ÀO^•? ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ,
=¢ã¨Î=∞O`å `«Ü«∂~°~Ú#k ^Œ∂k`À<Õ Hõ^•! ã¨<凄`«=Ú „ѨHõ\ ˜`«=∞QÆ∞K«∞#flѨÊ\˜H©, J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞
'<Õ#∞ – h=Ù— J#∞#"Õg ÖË=Ù.
N~å=Ú_»∞ : =∞i 'HÍÅ=Ú— =∂@ Uq∞\˜?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : HÍÅã¨`«Î ‰õÄ_® =ã¨∞Îã¨`«ÎÖÏQÍ<Õ „Ѩ"Õ∞Ü«∞ã¨fiÉèÏ==ÚKÕ HõÅÊ<å ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ
U~°Ê_ç LO\’Ok. P`«‡ã¨`«Î J„Ѩ"Õ∞Ü«∞"≥∞ÿ JqÉèíHõÎ ~°∂Ѩ=Ú# U~°Ê_ç LO@∂<Õ =ã¨∞΄Ѩ"Õ∞Ü«∞=ÚKÕ
HÍÅ|^Œú=ÚQÍ, qÉèíHõÎ~°∂Ѩ=Ú# Hõ#Ê@∞ìK«∞#flk. qÉèÏQÆ=Ú ÖËxKÀ@ qÉèÏQÆ=Ú „Éèí=∞KÕ J#∞Éèí=
=∞QÆ∞K«∞#fl^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞.
Hõ#∞Hõ ~å=∂! ''D ^Œ$â◊º=∞O`å UÔHH· õ ã¨`åÎÜ∞Õ —— J#∞ ÉèÏ=# KÕ~Ú. ''ã¨~fi° ^Œ$â◊º=ã¨∞=Î ÙÅO^Œ∂
U~°Ê_ç L#flk P UÔH·Hõ ã¨`«ÎÜÕ∞—— J#∞ ^Œ$+≤ìx |ÅѨ~°K«∞HÀ. J\˜ì ÉèÏ=#KÕ ã¨~°fikâ◊Å#∞, P kâ◊
ÅO^Œ∞QÆÅ ã¨~fi° Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∂ ѨiѨÓ~°"‚ Ú≥ #~°∞Û=Ú. hÜ≥ÚHõ¯ ã¨`Ü Î« ∞Õ hÜ«∞O^Œ∞#∞, hKÕQÍOK«|_Õ
^Œ$â◊º=Ú#O^Œ∞#∞ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#fl^ŒÜ«∂º! ã¨∂~°∞ºx #∞O_ç J#O`« H˜~°}=ÚÅ∞ |Ü«∞Å∞^Õi
Jã¨OMϺHõ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#fl@∞¡ UÔH·Hõ ã¨`«Î D ã¨~°fi â◊s~°=ÚÅ#∞, z`«Î=ÚÅ#∞,
`«k`«~° Jã¨OMϺHõ=ã¨∞Î ã¨=∞xfi`«=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î#∞ Z~°∞HõKÕ „ѨHÍtOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flk.
''^èŒ~°‡=Ú – ^èŒi‡+≤ì, ã¨`ü – J^•Ìx q+¨Ü«∞=ÚÅ∞—— ÅÜ«∞"≥ÚOk#ѨC_»∞, JѨÊ\˜H˜ WOHÍ
âı+≤OzÜ«ÚO_Õk P UÔH·Hõ ã¨`«ÎÜÕ∞. J^•ÌxÜ«∞O^Œ∞ Láê^èŒ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q LO_»HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©
Éèí∂`«, Éèíq+¨º`«∞ÎÖÖ’ U~°Ê_Õ ã¨~°fi r=ÙÅ∞ J^Õ!
❖
688
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
xifiHÍ~°=∞QÆ∞ J\˜ì P`«‡Ñ¨^Œ=Ú# ã≤÷~°Ñ¨_ç#"å_»∞ J~°∞zHõ~°=∞QÆ∞ D ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ
uiy~å_»∞. JkÜÕ∞ '"≥∂Hõ∆™ê^èŒ#— Jx, 'ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞ „áêÑ≤Η Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk.
J\˜ì Ѩ^Œ"Õ∞ ã¨~°fiHÍ~°}=ÚʼnõΩ HÍ~°}"≥∞ÿÜ«Ú#flk. WHõ ^•xH˜ =∞~À HÍ~°}"≥∞ÿ#^Õn
LO_»^Œ∞. HÍ~°}=ÚʼnõΩ HÍ~°}O, ™ê~°=Ú#‰õΩ ™ê~°=∞QÆ∞ P â◊√^Œú Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ D r=Ùx
ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ LO_»QÍ... D`«_»∞ J*Ï˝#^Œ$+≤ìKÕ ÉèË^ŒHõÅÊ##∞ P„â◊~ÚOz ''<Õ#∞ x™êû~°∞_»#∞,
xã¨ûǨܫÚ_»#∞, JÅÊ"Õ∞^è㌠∞¨ ¯_»#∞——... Jx "åáÈ=ÙK«∞<åfl_»∞. ^•xHõO`«\ H˜ © HÍ~°}O ã¨fiã¨fi~°∂áêxfl
U=∞~°z ^Œ$â◊ºq+¨Ü∞« =ÚÅO^Œ∞ `å^•`«‡º"≥ÚO^Œ@"Õ∞ ã¨∞=∂! D r=Ù_»∞ *Ï˝<åxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ
#O`«HÍÅO, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=∞QÆ∞ `«# „ÉÏǑχã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ Ziy „ѨâßO`«∞_»=#O`«HÍÅO D [#‡
– Hõ~°‡Å „ѨǨÏã¨#O `«¿ÑÊk HÍ^Œ∞. ''<Õ#∞ ÉèË^•ÉèË^Œ=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»#∞. P^ŒºO`«=ÚÅ∞ ÖË#\˜ì
<Õ#∞ D [#‡ – r=# – =∞$`«∞º=ÙÅ =O\˜ JÅÊ ã¨OѶ¨∞@#ÅKÕ Z\Ï¡ Ѩiq∞`«∞_»<Ò`å#∞?—— –
Jx D r=Ù_»∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞QÍHõ! J\˜ì ã¨^Œ=QÍǨÏ#‰õΩ LѨHõiOK«\ÏxˆH P`«‡A˝Öˇ·#"åiKÕ D
Ü≥∂QÍ"åã≤ëêªk âߢã¨Î „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ r=Ù#‰õΩ JOkOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú.
`«`Ϋ fi"≥∞iy# `«~∞° "å`« ~å=∂, WHõ h‰õΩ |O^è"Œ ∞Õ q∞\˜? "≥∂Hõ"∆ ∞Õ q∞\˜? "Õ∞Ѷ∞¨ =ÚÅ∞ PHÍâ◊OÖ’
„Ѩܫ∂}˜ã¨∞Î#flO`« =∂„`«O KÕ`« PHÍâ◊=ÚÜ≥ÚHõ¯ J#O`«`åfixH˜ =KÕÛ Ö’>Ëq∞\˜? H˜Oz`ü J*Ï˝#O
=zÛ XHÍ<˘Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P=iOz Ü«Ú#flO`«=∂„`«O KÕ`« D r=Ùx J#O`«`åfixH˜ =KÕÛ
Ö’>Ëq∂ LO_»^Œ∞ – Jx ã¨~°fi[#∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. xtÛO`«∞Öˇ· LO_»O_ç.
X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ `«\ÏHõOÖ’ „ѨuaOaã¨∞Î#fl@∞¡ xi¡Ñ¨Î=Ú, Jã¨OQÆ=Ú JQÆ∞ P`«‡ Ü«∞O^Œ∞
D [QÆ`«∞Î „ѨuaOa™ÈÎOk. D Ѩ^•~°÷=ÚÅhfl `«=∞ Ü«∞O^Œ∞ „Ѩ`«ºH± K≥·`«#º=Ú JO`«ã¨÷"≥∞ÿ
LO_»∞@ KÕ`«<Õ „Ñ‘u=O`«=∞ø`«∞<åfl~Ú. <åÅ∞Hõ‰õΩ ~°∞K«∞Å∞ =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ P P`«‡ã¨=Ú„^Œ=Ú
#O^Õ ã¨~åfi#O^Œ=ÚÅ∞ =ºHõÎ=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. D q+¨Ü«∞=ÚÖ’ Wq ã¨fiÜ«∞OQÍ ™êfi^Œ∞~°Ç≤Ï`«O
(Tastless) J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jq P`«‡ ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ`«<Õ ™êfi^Œ∞`«fiO á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~Ú. „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#
"å@xfl\˜ HõO>Ë „Ñ≤Ü«∂u„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k P`«‡=ã¨∞Î"Õ.
P#O^Œ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ P Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_Õ ã¨=∞ã¨Î „|Ǩ‡O_» ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅhfl L`«Ê#fl=Ú
ÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. J=hfl "åxÜ«∞O^Õ ã≤÷uHõey LO@∞<åfl~Ú. P Ѩ~°=∂`«‡ `«`«fi=Ú... QÆ∞~°∞`«~°"≥∞ÿ#
"å@xfl\˜HõO>Ë QÆ∞~°∞`«~°"≥∞ÿ#k.
ã¨∂Hõ;`«~°"≥∞ÿ# "å@xfl\˜ HõO>Ë ã¨∂H∆͇uã¨∂Hõ;"≥∞ÿ#k. ã¨∂÷Å=ÚÖˇ·# "å\xfl\˜ HõO>Ë
J`«ºO`« ã¨∂÷Å"≥∞ÿ#k. ã¨q∂Ѩ"≥∞ÿ#"å\xfl\˜ HõO>Ë ã¨q∂Ѩ"≥∞ÿ#k. *˺+¨ª`«~°=ÚÖˇ·# "å@xfl\˜
HõO>Ë *˺+¨ª`«~°"≥∞ÿ#k.
P Ѩ~°=∂`«‡ ™ê÷#O ã¨~°fi„Ѩܫ∞`«fl=ÚʼnõΩ P`«ºOuHõ"≥∞ÿ#k. JHõ¯_» ã¨~°fi „â◊=∞Å∞ ~°Ç≤Ï`«
=∞ø`å~Ú. Hõ#∞Hõ Jxfl\˜HõO>Ë ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ#k J^Õ! JkÜÕ∞ `Õ[=Ú#∞ `Õ[=Ú. JO^èŒHÍ~°=ÚÅxfl\˜
HõO>Ë JO^èŒHÍ~°O J^Õ! k‰õΩ¯Åxfl\˜H© k‰õΩ¯ Jk. Jk Ö’Hõ=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. HÍx
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 689
Ö’HõOÖ’x ã¨~°fi q+¨Ü«∂Å∞ J^Õ! ÉèÏ"å ÉèÏ==ÚÅ, ^Œ$âߺ ^Œ$â◊º=ÚÅ, K≥·`«#º JǨÏOHÍ~°=ÚÅ
~°∂ѨOQÍ „ѨHÍtOKÕ^ŒO`å J^Õ.
F â◊√^•úO`«~°æ`« ã¨fi~°∂ѨÙ_®! ~å=∞K«O„^•! UU LáêÜ«∞=ÚÅKÕ h=٠Ѩ~°=∞ Ѩq„`«=∞QÆ∞
P P`«‡Ñ¨^Œ=Ú#O^Œ∞ ã≤÷u á⁄Ok LO_»QÆÅ"À, ã¨~°fi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`«#∂ Jq PK«iOK«∞.
N~å=Ú_»∞ : JO^Œ∞‰õΩ "Õ~°∞ "Õ~°∞ LáêÜ«∞=ÚÅ∞ L<åfl~Ú Hõ^•?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : J=Ù#∞. Ü≥∂QÆ, *Ï˝<åk "Õ~°∞ "Õ~°∞ LáêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ F ã¨~°fi
[#∞ÖÏ~å! "Õ~°∞ "Õ~°∞ LáêÜ«∞=ÚÅ∞ L#flO`« =∂„`«OKÕ`« ''"å~°∞ "Õ~°∞.. "Õ∞=Ú "Õ~°∞—— – J#∞
„Éèí=∞Å#∞ PǨfixOz, `«`«Êùe`«OQÍ P`«‡ =ã¨∞Î=Ù#∞ áÈQ˘@∞ìH˘#‰õΩO_≥^Œ~°∞ QÍHõ! ''P P`«‡
Ѩ^Œ=Ú Ju Ѩq„`«=Ú, ÉèË^•ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«=Ú, Ѩ~°=∞ Ѩ^Œ=Ú—— – Jx „QÆÇ≤ÏOz, J@∞ÃÑ· q∂‰õΩ
J#∞‰õÄÅ=ÚÖˇ·# =∂~°æ=ÚÅÖ’ q∂q∂ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ H˘#™êyOK«O_ç. JO`ÕQÍx `«k`«~°∞Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ ZO`«=~°‰Ωõ `«ÑC¨ KÕã∞¨ <Î åfl~À ÖˇH¯õ Å∞ Hõ@∞ì‰Ωõ O@∂ q∂ ѨÙ~Àaè=$kúx P@OHõ Ѩ~K° ∞« HÀHõO_ç.
[#‡[~å =i˚`«=∞QÆ∞ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ =^Œe `«∞K«Ûù `«$}=ÚÅÔH· „áê‰õΩÖÏ_ç =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# ''=∂#=
Láêkè—— J<Õ J=HÍâßxfl =º~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<Õ"åiH˜ WHõ <Õ#∞ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?
F ã¨~°fi ã¨^ÕÇ¨Ï q∞„`«∞ÖÏ~å! D ã¨~°fi=¸ P`«‡KÕ P„Hõq∞OK«|_çÜ«Ú#flk. J^•Ìx
™êH∆Í`å¯~°=Ú H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOz D z`«Î=Ú#∞ LѨâ◊q∞OѨ*ËÜ«∞O_ç.
ZѨC_≥·`Õ q∂~°∞ q∂ Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ, q+¨Ü«∂f`«ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ Z~°∞QÆ∞`å~À JѨC_»∞
ã¨~°fi ѨÙ#~å=$`«∞ÎÅ∞ â◊q∞Oz D ã¨O™ê~° ÉèíÜ«∞=Ú #∞O_ç q=Ú‰õΩÎÅ∞ HÍQÆÅ~°∞.
❖❖❖
9. =¸_»∞ JÉèϺ™êÅ∞ XˆH™êi!
N~å=Ú_»∞ : =∞ǨÏhÜ«Ú_»QÆ∞ F =ã≤+¨ª=∞ǨÏs¬! q∂ Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ=K«#O J"≥∂Ѷ¨∞O. XHõ z#fl
„Ѩâfl◊ - ''D ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ c["Õ∞q∞\˜?—— J#∞ q+¨Ü∞« OÖ’ q∂~°∞ J<ÕHõ q+¨Ü∂« Å∞ „Ѩ™êÎqOKå~°∞.
XHõ ^•xH˜ =∞~˘Hõ\ ˜ Z@∞¡ c[=∞QÆ∞K«∞#fl^À ‰õÄ_® =i‚Oz K≥áêÊ~°∞. 1. ^Œ$â◊º„ѨѨOK«=Ú 2.
â◊s~°=Ú 3. z`«Î=Ú 4. "åã¨#Å∞ 5. „ѨuaO| K≥·`«#º=Ú 6. aO| K≥·`«#º=Ú... "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
ã¨O™ê~° „áêÑ≤ÎH˜ c[=∞QÆ∞K«∞#fl "≥·#=∞O`å q=iOKå~°∞. J~Ú`Õ, g\˜Ö’ Jã¨Öˇ·# ^Œ∞óYc["Õ∞k?
™ê^èŒ# ^Œ$ëêì º g\˜Ö’ ^Õxx Z‰õΩ¯=QÍ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x, „Ѩ=$uÎOѨ*ËÜ«Ú@KÕ, ÖË^•, x=$uÎOѨ
*ËÜ«Ú@KÕ.... r=Ù_»∞ `«fi~°QÍ ^Œ∞óY=Ú#∞ [~ÚOz, ã¨O™ê~°=Ú#∞ x=$uÎOѨ*Ëã≤ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞
Jkè~ÀÇ≤ÏOK«QÆÅ_À – J^•Ìx QÆ∞iOz K≥ѨÊO_ç.
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ :
U`ÕëêO ^Œ∞óY c*Ï<åO „áÈHõÎO Ü«∞^Œº#‡Ü≥∂`«Î~°"£∞ I
`«ã¨º `«ã¨º „ѨÜ≥∂ˆQ} N„Ѷ¨∞=∂™ê^Œº`Õ Ñ¨^Œ"£∞ II
690
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
~å=∞Ü«∂º! U^Õk Z@∞¡ ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ c[=∞QÆ∞K«∞#fl^À – J^•Ìx q+¨Ü«∞"≥∞ÿ =∞#O
q=~°} – ã¨=∂^è•<åÅ ~°∂ѨOÖ’ WѨÊ\˜^•HÍ K≥ѨC‰õΩ<åflO. D r=Ù_»∞ Ü«∞`«flѨÓ~°fiHõO ÖÏQÍ
^Õx ™ê÷#"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOz, "å\˜x ã¨kfixÜ≥∂QÆѨ~°K«∞H˘x „Hõ=∞OQÍ J<ÕHõ ÉèË^Œ=ÚÅ`À‰õÄ_ç#
ã¨O™ê~°=Ú #∞O_ç ÉèË^Œ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ã¨`åÎ ™ê=∂#º ã≤÷u *Ë~°∞HÀ"åe. ™ê^èŒ# U^≥·<å, ''„â◊^Œú`À,
Ѩ@∞ì^ŒÅ`À „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl=∂? ÖË^•?—— – J<Õk =ÚYºO. ѨÙ~°∞+¨„Ѩܫ∞`«fl=ÚKÕ "åã¨#Å#∞
`«ºlOz 'ã¨`åÎ ™ê=∂#º=Ú— (Sense of equality) Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~åHÍ+¨ª J~Ú#\˜ì z`ü ~°∂ѨO`À
SHõº`« á⁄Ok, JHõ¯_» Hõ∆}"≥∞ÿ<å xâ◊ÛÅã≤÷u HõeyÜ«Ú<åfl=#∞HÀ... `«Hõ∆}"Õ∞ h"å L`«Î=∞ Ѩ^Œ=Ú
á⁄Ok#>Ë¡. ÉèË^Œ=ÚÅhfl „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤ [~ÚOK«∞. WHõ PÃÑ· É’^èŒ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`å‡#∞Éèí=O H˘kÌ
„Ѩܫ∞`«flO`À<Õ „áêÑ≤ÎOK«QÆÅ^Œ∞. 'UHõ=Ú—#∞ =^Œe 'J<ÕHõ=Ú—#∞ JO\˜Éˇ@∞ìH˘x ZO`«HÍÅO U
™ê^èŒ#Å ^•fi~å „Ñ¨Ü«∞uflã¨∂Î áÈ~Ú<å, P `«`üѨ^Œ=Ú ^Œ∞~°¡ÉèíOQÍ<Õ LO_çáÈ`«∞Ok.
=∞#O W`«óѨÓ~°fi"Õ∞ ~Ô O_»∞ qÉèÏQÍÅ∞ QÆ∞iOz K≥ÑC¨ ‰õΩ<åflO- ã¨Oq`ü (`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#flk)†
ã¨O"Õ^Œº=Ú (`≥eÜ«∞|_»∞K«∞#flk).
''`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#flk—— J~Ú#\˜ì ã¨Oq`ü `«`fi« =Ú#O^Œ∞ ^蕺#x+¨`ª À „ѨÜ∞« `«fljÅ∞_»"·≥ LO>Ë,
P „Ѩܫ∞`«fl=Ú P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ KÕ~°"ÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞.
`≥eÜ«∞|_»∞K«∞#fl^•x Hõ<åfl =ÚO^Õ, ^•xH˜ P=Å '`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#flk— LO_ç L#flk
Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« '`≥eÜ«∞|_Õk— ™ê^èŒ#QÍ fã¨∞H˘x ZO`«HÍÅO ZO`«QÍ „Ѩܫ∞uflOz<å –
z=iH˜ ã¨Oq`«∞Î#∞, P„â◊~ÚOK«‰õΩO_® P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOK«ÖË=x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
ÖË^•, XHõ Ѩx KÕ~Ú.''<Õ#∞ Uk zO`«# KÕã¨∞Î<åfl<À, ZHõ¯_» #_»∞ã¨∞Î<åfl<À, ZHõ¯_» L<åfl<À,
ZHõ¯_» PÜ«∂ „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î<åfl<À – JK«@K«@ ã¨Oq`ÕÎ U~°Ê_ç, P„Hõq∞OK«∞H˘x L#flk.
J#QÍ ã¨O"Õ^Œº=Ú ã¨Oq`«∞Î#∞ P„Hõq∞OK«∞‰õΩx LO_»*ÏÅ^Œ∞. ã¨Oq`ÕÎ ã¨O"Õ^Œº=Ú#∞ „Ѩ=iÎOѨ
*Ë™ÈÎOk—— Jx P~°∂_è»Ñ¨~°K«∞H˘x, JѨC_çHõ h ™ê^èŒ# H˘#™êyOK«∞. "åã¨#Å#∞ `«ºlOK«_®xH˜
Ü«∞`«fl=ÚÅ∞KÕ~Ú. JѨC_»∞ h âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ ^Œ∞óY=ÚÅhfl `«Ñ¨ÊHõ #t™êÎ~Ú.
ã¨Oq`ü#∞ P„â◊~ÚOK«@O... â’kè`« '`«`ü— JO\Ï~°∞.
ã¨O"Õ^Œº=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«@O... â’kè`« `«fi"£∞ JO\Ï~°∞.
L`«Î=∞ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«fl „áêâ◊ã¨ÎºO QÆ∞iOz h‰õΩ =Ú=Ú‰õ∆Ω „ѨHõ~°}ÏkQÍ K≥ѨC‰õΩO@∂<Õ
=ã¨∞Î<åfl#∞. Hõ#∞Hõ „Ѩܫ∞uflOK«@O, Jk H˘#™êyOK«@O, P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOK«@O –
J<Õ^Õ h =∂~°æO.
❖
J~Ú`Õ Jxfl „Ѩܫ∞`åflÅHõ<åfl Hõ+¨ì"≥∞ÿ#^Õk?... "åã¨#Å#∞ `«ºlOK«@O. XHõ ÃÑ^ŒÌ H˘O_»#∞
"≥Ú^ŒÅO@ ÖËÑ≤ QÍeÖ’H˜ qã¨~@
° O ã¨∞™ê^躌 Ѩ_=» K«∞Û<Õ"∂≥ QÍx, "åã¨<å`åºQÆO JO`« `ÕeHõ HÍ^Œ∞.
=∞#ã¨∞û ÅÜ«∞O HÍ#O`«=~°‰Äõ "åã¨#Å∞ LO_»<Õ LO\Ï~Ú. "åã¨#Å∞ Hõ~∆ ÚOK«#O`«=~°‰Äõ
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 691
z`«=Î Ú â◊q∞OK«^∞Œ . `«`Ϋ fi*Ï˝#O HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰Ωõ "åã¨#Å∞ â◊q∞OK«=Ù. z`«=Î Ú â◊q∞OK«#O`«=~°‰Äõ
"åã¨#Å∞ LO@∂<Õ LO\Ï~Ú.
1. =∞<À<åâ◊#O 2. "åã¨<åHõ∆Ü«∞O 3. `«`«Î fi*Ï˝#O D =¸_»∂ Ѩ~°ã¨Ê~° HÍ~°}O Hõey
L<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«<Õ JO^Œ∞Ö’ U XHõ¯\˜ =∂„`«"Õ∞ ™êkèOKåÅ<åfl r=Ù#‰õΩ Hõ+¨ì™ê^茺"Õ∞
J=Ù`ÀOk. JO^Œ∞KÕ`« ~åѶ¨∞"å! q"ÕHõ Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«flOKÕã≤ Éè’QÆ=ÚÅ`À U~°Ê_Õ
WK«Ûù#∞ [~ÚOKåe. "åã¨<å Hõ∆Ü«∞O, =∞<À <åâ◊#O, `«`«Î fi*Ï˝#O – J<Õ =¸_ç\ ˜x XHõ¯™êˆ~
K«H¯õ QÍ P„â◊~ÚOKåe. Ѩ~=° ∞ t=Ù_»∞ „uѨÙ~åã¨∞i_çx XHõ¯™êˆ~ =¸_»∞ ѨÙ~°=ÚÅÖ’ =∞@∞ìÉ\ˇ #ì˜ @∞¡
D =¸_ç\ ˜x r=Ù_»∞ ™êkèOK«∞HÀ"åe.
D =¸_ç\ ˜h XˆH™êi =∞~°Å =∞~°Å JÉèíºã≤OK«HõáÈ`Õ P „|ǨχѨ^ŒO Zxfl ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞
QÆ_»záÈ`«∞<åfl ÅaèOK«^Œ∞. z~°HÍÅO J\Ï¡ JÉèíºã≤¿ãÎ P „Ѩܫ∞`«flO `«Ñ¨ÊHõ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=∞ø`«∞Ok.
❖
J\Ï¡ H͉õΩO_®, P =¸_ç\ ˜Ö’ XH˘¯Hõ¯^•x<Õ fã¨∞H˘x "åã¨<åHõ∆Ü«∞O J~Ú# `«~°∞"å`«
=∞#ã¨∞û ã¨OQÆu K«∂™êÎ#∞... JѨC_»∞ =∞#ã¨∞û#∞ ‰õÄ_® #tOѨ*Ëã≤ P `«~°∞"å`« `«`«Î fi*Ï˝#O
ã¨Oáêk™êÎ#∞... J#∞‰õΩx „Ѩܫ∞`åflʼnõΩ LѨ„Hõq∞OKå"å – ^À+¨Éèí∂~Ú+¨ì=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# =∞O„`«
™ê^èŒ<åHÍ~°º„Hõ=∞OÖÏQÍ, Ѩ^䌺=Ú#∞ =^Œe B+¨^èŒO ¿ãqOK«@OÖÏQÍ x¢+¨ÊÜ≥∂[#=∞ø`åÜ«∞x
ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞. =ÚQÆ∞æ~°∞ â◊„`«∞=ÙÅ∞ q∂^Œ Ѩ_»∞K«∞#flѨC_»∞ JO^Œ∞Ö’ XH˘¯Hõ¯ â◊„`«∞=Ù`À
=∂„`«"Õ∞ Ü«Ú^ŒúOKÕã≤ â◊„`«∞x~°∂‡Å#O K≥Ü«∂ºÅO>Ë Z\Ï¡ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok? =ÚQÆ∞æi`À XHõ¯™êˆ~
Ü«Ú^ŒúOKÕÜ«∞\ÏxH˜ ã¨Oã≤^Œ∞ú_»=Ù HÍ"åe Hõ^•! J\Ï¡ˆQ... "åã¨<åHõ∆Ü«∞O, =∞<À<åâ◊#O, `«`«Î fi*Ï˝#
ã¨=Úáê~°˚# – J<Õ =¸_ç\ ˜Ö’ XH˘¯Hõ¯^•xx q_çq_çQÍ P„â◊~Ú¿ãΠѨ~°=∂`«‡#∞ á⁄O^ŒÖË=∞x
<å Jaè„áêÜ«∞O. |∞kú=∞O`«∞_≥·#"å_»∞ P =¸_ç\ ˜h XHõ¯™êˆ~ JÉèíºã≤¿ãÎ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ã¨O™ê~°
™êQÆ~°=Ú#∞ qzÛù#flO KÕÜ«∞QÆÅ_»∞. Wk ã¨∞™ê^茺"Õ∞! WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. h"åq^èŒOQÍ
PK«iOz xã¨ûOQÆÉèÏ=O ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩx „|ǨχѨ^Œ=Ú# ã¨Oã≤÷`«∞_»=Ü≥∞º^Œ=ÙQÍHõ! JѨC_»∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞ „QÆO^äŒ∞Åhfl `«=∞O`«@ `å"Õ∞ `˘ÅQÆ∞`å~Ú.
❖❖❖
10. Ü«ÚH˜Î – LáêÜ«∞O
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : F ~å=∞Ü«∂º! D r=Ùx Ü≥ÚHõ¯ WѨÊ\˜ ã¨O™ê~° ã≤u÷ ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛѨ_Oç k?
J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ JÉèíºã≤Oz#^Õ W@∞¡ „ѨÜ≥∂[#~°∂ѨOÖ’ ã¨O„áêÑÎ̈=∞ø`ÀOk. Wk z~°HÍÖÏÉèϺã¨O
ÖËx^Õ `˘ÅˆQk HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« P`«_»∞ #_»∞ã¨∞Î#flѨC_»∞, Hõ^Œ∞Å∞K«∞#flѨC_»∞, u~°∞QÆ∞K«∞#flѨC_»∞,
u#∞K«∞#flѨC_»∞, q#∞K«∞#flѨC_»∞, `å‰õΩK«∞#flѨC_»∞, "åã¨# K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞, x„kã¨∞Î#flѨC_»∞,
"Õ∞ÖÁ¯x L#flѨC_»∞ – Jxfl ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÅÖ’#∂ Ѩ~=° ∞ „âıÜ∞« =∞QÆ∞ "≥∂Hõ™∆ ê^è#Œ H˘~°‰Ωõ "åã¨<åHõÜ
∆ ∞« O,
692
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∞<À<åâ◊#O, `«`«fi*Ï˝#O J<Õ =¸_ç\ ˜h ã¨^• JÉèíºã≤ã¨∂Î<Õ LO_®e. ^Œ$â◊º=ÚѨ@¡ U~°Ê_Õ
PHõ~¬° }, qHõ~¬° }Å#∞ `«yOæ K«∞‰õΩO@∂ =∞~˘Hõ "≥Ñ· Ù¨ #∞O_ç ''„áê}ÏÜ«∂=∞O—— =O\˜ Ü≥∂QÍÉèϺ™êÅ#∞
P„â◊~ÚOK«∞#∞QÍHõ! "åã¨<å`åºQÆ, „áê}x~À^è=Œ ÚÅ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À z`«=Î Ú Jz`«`Î fi« O á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
„áê}ÏÜ«∂=∂ÉèϺã¨O KÕ`«#∞, Ü≥∂QÍÉèϺ㨉õΩâ◊Å∞Ô~·# QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ =∞#‰õΩ „Ѩ™êkã¨∞Î#fl
`«k`«~°Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ`«#∞, Ç≤Ï`« – q∞`« – Ѩq„`« Éè’[#=ÚKÕ`«#∞, Ü«∞=∞ xÜ«∞=∂^Œ∞Å ~°∂ѨOÖ’
QÆÅ qkè, q^è•#=ÚÅ KÕ`«#∞, Pã¨#[Ü«∞=ÚKÕ`«#∞ „áê}K«Å#O x~°∞^ŒúO HÍQÆÅ^Œ∞.
xifi"å^Œ=Ú, ã¨<凄`«=Ú JQÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨~°fi =ã¨∞Î=ÙÅ P^ŒºO`«=ÚÅO^Œ∂ U~°Ê_ç L#flk
- J#∞ Ü«∞^ä•~°÷^Œ~°≈#O JÉèíºã≤OK«∞K«∂ =¿ãÎ JѨC_»∞ "åã¨#Å∞ „Ѩ=iÎOK«@O ã¨#flyÅ¡QÆÅ^Œ∞.
|Ç≤Ï~°∞‡Y=ÚÅQÆ∞K«∞#fl [#∞Å ^Œ$+¨µìÅ`À ™êOQÆ`«ºO H˘#™êyOK«HõáÈ=@O KÕ`«#∂, ™êO™êiHõ
=∞<À~°^äŒ=ÚÅ∞ =^Œ∞Å∞‰õΩO@∂ ~å=@O KÕ`«#∂ 'P`«‡^Œ~°≈#*Ï˝#O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ^•x KÕ`«<Õ
"åã¨<åHõ∆Ü«∞O ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. D â◊s~°O, nx f~°∞, Wk ѨÙ\˜ì, ÃÑiy, #tOKÕ q^èŒO -
ѨiH˜ã¨∂Î LO_»@OKÕ`« ‰õÄ_® "åã¨#Å∞ ã¨OHõ∆~Úã¨∂Î LO\Ï~Ú. "åã¨#Å qÉèí==Ú ã¨#flyÅ∞¡
K«∞O_»QÍ, WHõ z`«Î=Ú „Ѩ=iÎOK«@O =∂x"Õã¨∞ÎOk. QÍe gK«@O Py`Õ PHÍâ◊OÖ’x ^èŒ∂o
‰õÄ_® â◊q∞ã¨∞ÎOk! „áê} ã¨ÊO^Œ#"Õ∞ z`«Î ã¨ÊO^Œ#"≥∞ÿÜ«Ú#fl^Œx J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•!
❖
^èŒ∂o QÆ∞@ìÅ #∞O_ç ^èŒ∂o ÖËã¨∞Î#fl@∞¡ D „áê} ã¨OK«Å#O HÍ~°}OQÍ „ѨѨOK«=Ú#
J<ÕHõ J#~å÷Å∞ ã¨OÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞Hõ<Õ UHÍO`«OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx „áê}ã¨ÊO^Œ#x~À^èŒO H˘~°ÔH·
ѨÅ∞=∂~°∞¡ q∞H˜¯e „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∂e. W+¨ìѨÓ~°fiHõOQÍ J\˜ì „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ z~°HÍÅO KÕã¨∂Î
LO_»QÍ, P`«‡ Ѩ^Œ=Ú `«Ñ¨ÊHõ á⁄O^Œ∞`å=Ù. JO‰õΩâ◊O ÖËHõáÈ`Õ ^Œ∞+¨ì U#∞QÆ∞ =∂@ qO@∞O^•?
P^蕺`«‡ âߢã¨Î=ÚÅKÕ L^ŒÇ¨ÏiOK«|_»∞K«∞#fl PÜ«∂ L`«Î=∞ „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ KÕÜ«∞HõáÈ`Õ z`«Î=Ú#∞
[~ÚOK«@O JO`« `ÕeHÔ #· q+¨Ü∞« O HÍ^Œ∞. U L`«=Î ∞ „ѨÜ∞« `åflxfl P„â◊~ÚOK«‰Ωõ O_® q∂#"Õ∞ëêÅ∞
ÖˇHõ¯Hõ@∞ì‰õΩO@∂ HÍÅO "≥à◊§|∞K«∞Û‰õΩO@∞O>Ë J\˜ì r=Ùx „|Ǩχ~°∞„^•^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® HÍáê_»ÖË~°∞.
Hõ#∞Hõ F [#∞ÖÏ~å! ÖË=O_ç. ÖËz #_»∞OHõ@Oì _ç. #_»∞OHõ\ ì˜ ã¨¢`Ê« Ü«∞`«fljÅ∞~°=O_ç. JÅÊ=∂~åæÅ∞
P„â◊~ÚOz. JÅʄѨÜ≥∂[#=ÚÅ"≥·Ñ¨Ù `«~°e "≥àϧÅ#∞HÀ=@O Lz`«=∂? HÍ<Õ HÍ^Œ∞.
1. J^蕺`«‡ q^•º„áêÑ≤Ά 2. ™ê^èŒ∞, =∞Ǩ`«∞‡Å`À ™êOQÆ`«ºO† 3. "åã¨<å `åºQÆO†
4.„áê} ã¨ÊO^Œ x~À^èŒO... W"Õ z`«Î=Ú#∞ [~ÚOK«\ÏxH˜ „Ѩ|Å"≥∞ÿ# LáêÜ«∂Å∞.
F ã¨aè‰õΩÖÏ~å! D z`«Î=Ú#‰õΩ q∞Oz# â◊„`«∞=Ù Éèí∂#Éè’O`«~åàÏÅÖ’ =∞iOˆHn ÖË^Œ∞.
nxx ã¨i J~Ú# suÖ’ xÜ«∞q∞OKå~å... WO`«‰õΩ q∞Oz# q∞„`«∞_»∞ =∞~˘Hõ_≥=fi_»∂ LO_»_»∞.
QÍeH˜ Zyi# ^Œ∞=Ú‡ [Å^è•~°ÅKÕ J}˜yáÈ=Ù#@∞¡ K«Hõ¯\˜ Ü«Ú‰õΩÎÅKÕ z`«Î=Ú j„Ѷ¨∞OQÍ
[~ÚOѨ|_»QÆÅ^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! ǨÏ~î°Ü≥∂QÆOKÕ D â◊s~°=Ú#∞ Ѩi„â◊q∞OѨ*Ëã≤, ZO`À „â◊=∞‰õΩ FiÛ
H˘O^Œ~°∞ z`«Î=Ú#∞ LѨâ◊q∞OѨ*ËÜ«∞\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! "å~°∞ ^ÕǨÏ=Ú â◊√+≤¯OѨ*Ëã≤,
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 693
Hõ+¨ì`«~°=∞QÆ∞ ǨÏã¨Îáê^•^Œ∞Å xÜ«∞=∞=ÚÅKÕ =∞<À"åH± WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ ™êfinè#Ѩ~°K«∞H˘x,
â’+≤OѨ*ãË ≤ z`«=Î Ú#∞ `«=∞ =â◊O KÕã∞¨ HÀ"åÅx L^ÕtÌ ã¨∞<Î åfl~°∞. J\˜ì L^ÕâÌ =◊ Ú Lz`«"∞Õ <å? "Õ∞=Ú
‰õÄ_® z`«Îâ◊„`«∞=Ù#∞ [~ÚOK«\ÏxH˜ J\˜ì ǨÏ~î°Ü≥∂QÆO P„â◊~ÚOK«=Öˇ#x q∂ Jaè„áêÜ«∞=∂?
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : ã¨^∞Œ ~æ ∞° =ÙÅQÆ∞ =∂~°^æ ~Œ ≈° ‰õΩÅKÕ Z<Àfl ã¨∞ÅÉè"í ∞≥ #ÿ LáêÜ«∂Å∞ „Ѩ=zOK«|_®¤~Ú.
^蕺#O, „áê}ÏÜ«∂=∞O, <å=∞㨇~°}, Hõ~°‡ Ѷ¨Åã¨=∞~°Ê}, ѨÓ[, ^•<å^Œ∞Å∞ - Z<Àfl ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ#
ã¨~°à◊"≥∞ÿ# LáêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú. J\˜ì ã¨∞YHõ~°=Ú, ã¨∞ÅÉèí ™ê^茺=Ú JQÆ∞ LáêÜ«∂Å#∞ =^Œe,
ÉèQí =Æ ^Œ`Ì =Ϋ ∞QÆ∞ D Láêkèx â◊√+≤¯OѨ*ãË ∂¨ Î =∞O„`«`O« „`å^Œ∞ÅKÕ Ç¨Ï~îO° QÍ z`«=Î Ú#∞ =â◊Ñ~¨ K° ∞« HÀ"å
Å#∞HÀ=@O =∂ L^ÕÌâ◊OÖ’ U=∞O`« Lz`«O HÍ^Œ∞.
Z=fixÔH·<å, náêxfl =^Œe =∞ã≤`À (HÍ@∞Hõ`À) pHõ\ ˜x `«∞_çz "ÕÜ«∂Å#∞HÀ=@O, Ñ≤_çH˜e
QÆ∞^Œ∞ÌÅ`À =∞^ŒÑ¨Ù>Ë#∞QÆ∞#∞ xeÑ≤ LOKåÅ#∞HÀ=@O `ÕeÔH·# Ѩ<Õ<å? z`«Î=Ú#∞, z`«Î=Ú#‰õΩ
LѨHõ~°}=∞QÆ∞ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ã¨fiã¨÷Ѩ~°z „Hõ=∞OQÍ =∞#ã¨∞û#∞ ã¨∞ã≤÷sHõiOK«\ÏxH˜ 'Ü«ÚH˜Î—x
P„â◊~ÚOKåe. ã¨~°fi â◊H˜Î ã¨=∞xfi`«=∞QÆ∞ z`«Î=Ú =ÚO^Œ∞ U â◊H˜Î Z@∞¡ LѨÜ≥∂yã¨∞ÎOk? Ü«ÚH˜Îx
=^Œe "≥ÚO_çQÍ, =¸~°öOQÍ Ç¨Ï~î°O "≥Ú^ŒÖˇ·# ÉèíÜ«∞=Ú#∞ Q˘e¿Ñ |Å=`«∂Ê~°fiHõ Ü«∞`«fl=ÚÅ∞
KÕÜÚ« "åix P`«‡ âߢãA Ψ Å˝ ∞ 'â◊~∞°î Å∞, "≥ÚO_ç"å~°∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞. J\˜"ì å~°∞ XHõ ÉèÜ
í ∞« =Ú#∞O_ç
=∞~˘Hõ ÉèíÜ«∞=Ú#‰õÄ, XHõ ˆH¡â◊=Ú #∞O_ç =∞~˘Hõ ˆH¡â◊=Ú#‰õÄ Ñ¨Ü«∞xã¨∞Î<åfl~°x „QÆÇ≤ÏOK«∞.
"åiH˜ ^è≥·~°ºO, q„âßO`«∞Å∞ ÅaèOK«@OÖË^Œ∞. `å=Ú ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞K«∞, `«k`«~°∞Å#∞ ÉèíÜ«∞ÃÑ@∞ìK«∂,
=¸~°ö=Ú, |∞kúÇ‘Ï#=Ú JQÆ∞ ÖËà◊√§ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î#fl@∞¡ ǨÏ~î°O H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. JÅÊ=Ú,
ÉèË^•„â◊Ü«∞=Ú JQÆ∞ "åi |∞kú ZHõ¯_® qâßfiã¨O ã¨OáêkOK«ÖËHõ cèu<Õ á⁄O^Œ∞`ÀOk. *Ï˝#|eq∞
ÖËHõ "åi z`«Î=Ú J<ÕHõ zO`«ÅO^Œ∞ "åºÑ¨Î"≥∞ÿ LO\’Ok. #n [ÅOÖ’ `«$}=ÚÅ∞ (QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ∞)
ÖÏQÍ "åi =∞#ã¨∞û ~åQÆ^Õfiëê^Œ∞ÅO^Œ∞ H˘@∞ìq∞\Ïì_»@"Õ∞ [~°∞QÆ∞`ÀOk.
JO^Œ∞KÕ`«, ǨÏ~î°OKÕ ''<Õ#∞ "Õ~°∞, D `«k`«~° [#∞Å∞ "Õ~°∞. P Ѩ~°=∂`«‡ "Õ~°∞. „‰õÄ~°"≥∞ÿ#\˜ì
U"≥∞ÿ<å xÜ«∞=∞=ÚÅKÕ`« QÍx <Õ#∞ ^≥·==Ú#∞ QÍOK«ÖË#∞—— – Jx J#∞HÀ=@O "Õ^Œ"Õ^•O`åÅ
JO`«s#¡ QÍ#O ÃÑ_»Kq≥ x ÃÑ@ì@"Õ∞#x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. F q∞„`«∞ÖÏ~å! q∂~°∞ P"ÕâH◊ Í"ÕëêÅ`À
ǨÏ~îO° P„â◊~Ú¿ãÎ `«∞K«Ûù q+¨Ü∞« =ÚÖË Z^Œ∞~“`å~Ú QÍx, ã¨~fi° ã¨=∞^Œ$+≤ì ѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ P`å‡#∞Éè=í O
HÍHõáÈ=K«∞Û#x ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã¨∞Î<åfl#∞.
❖
=∞iH˘O^Œ~°∞ P`«‡ q+¨Ü«∞ qKå~°}#∞ P„â◊~ÚOK«Hõ, ˆH=ÅO, Ü«∞[˝, `«Ñ¨, f~å÷^Œ∞ňH
`«=∞ Ü«∞`«fl=ÚÅ#∞ Ѩiq∞`«O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Uk ZO^Œ∞‰õΩ L#fl^À „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
`«=∞Ö’ ã¨~°fi^• "ÕOKÕã≤Ü«Ú#fl P`«‡ ÉèíQÆ"å#∞x"≥·Ñ¨Ù `«=∞ ^Œ$+≤ìx =∞~°Å∞ÛHÀ=@O ÖË^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ
Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ „QÆÇ≤ÏOK«‰õΩO_®<Õ J~°}ºOÖ’ ^•i`«Ñ≤Ê# lOHõÖÏQÍ J<ÕHõ =∂#ã≤Hõ
=º^èŒÅ`À z~°HÍÅO QÆ_çÑ≤"Õã¨∞Î<åfl~°∞. *Ï˝#=ÚKÕ P`«‡*Ï˝#=Ú H˘~°ÔH· 㨢`«ÊÜ«∞`«fl=Ú ÅO^Œ∞
694
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
xÜ«∞q∞`«∞Å=@O =∞Ozk QÍx, QÆ∞_ç¤Z^Œ∞Ì KÕÖ’ Ѩ_»¤@∞¡ ã¨O‰õΩz`« ^Œ~°≈#=Ú#‰õΩ |^Œ∞úÅ∞
H͉õÄ_»^xŒ J\˜"ì åiH˜ QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ <Î åfl#∞. ''<å ÉÏǨϺ JÉèºí O`«~=° ÚÅO^Œ∞ ã¨~fi° ^• P`«‡ÜÕ∞ ã¨=∞ã¨OÎ QÍ
U~°Ê_ç L#flk. Jk ã¨~°fi â◊√^Œú=Ú, JYO_»=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú—— – J#∞ ÉèÏ="Õ∞ Pf‡ÉèÏ=#.
J\˜ì Pf‡ÉèÏ=##∞ P„â◊~ÚOK«‰õΩO_®, ˆH=ÅO Hõ^äŒÅ‰õΩ, =~°‚#ʼnõΩ, PHÍ~å^Œ∞ʼnõΩ Ñ¨iq∞`«∞Öˇ·`Õ
Z\Ï¡? z„`«Ñ¨@OÖ’x ѨO_»∞ PHõe f~°ÛQÆÅ^•? '`«fi"£∞— ÉèÏ=<åѨiq∞`«∞Å=@OKÕ`« |Ǩïq^èŒ
^Œ∞óMÏÅ KÕ`«#∂, ~åQÍk ^À+¨=ÚÅKÕ`«#∂ "å~°∞ ѨÅ∞"≥·Ñ¨ÙÅ #∞O_ç Ñ‘_ç`«∞ÅQÆ∞ K«∞<åfl~°∞. `«=∞
K≥O`«<Õ `«=∞ ã¨fi~°∂Ѩ"∞≥ ÿ "≥eq¡ iã≤ÜÚ« #fl P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ JÉè^Ë Œ `«`Ϋ fi=Ú#∞ „QÆÇÏ≤ OK« ÖËHáõ È`«∞<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞ : J\Ï¡ ZO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`ÀOk =∞ǨÏs¬? "åiH˜ `«~°∞}ÀáêÜ«∞"Õ∞q∞\˜?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : "åi „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ '=$^ä•— Jx <å L^ÕÌâ◊O HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ ^ÕǨ`«‡ÉèÏ=#
`«ºlOK« #O`«HÍÅO XHõѨC_»∞ ã¨fi~°æ=Ú#∞, =∞~˘HõѨC_»∞ #~°Hõ=Ú#∞ á⁄O^Œ=Åã≤# JQÆ`«ºO
U~°Ê_»∞K«∂<Õ LO@∞Ok. ''Jx`«º=Ú, ã¨fi~°æ – #~°Hõ – Éèí=Éè’QÆ=ÚÅ xq∞`«Î"≥∞ÿ Ѩ`«<À`«Ê`«#=ÚÅ∞
á⁄O^Õk J~Ú#\˜ì D ^ÕÇϨ O <Õ#∞ HÍ^Œ∞. <å ã¨fi~°∂Ѩ, ã¨fiÉèÏ==ÚÅ∞ ^ÕÇϨ =ÚHõO>Ë qÅHõ}∆ "≥∞#ÿ q——
– J#∞ P`«‡*Ï˝#O P„â◊~Ú¿ãÎ Jxfl ~°∞QƇ`«Å∞ "å@O`«@ J"Õ `˘ÅQÆ∞`å~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ^ÕǨ `«‡ÉèÏ=#
q_»K∞« K«∂, *Ï˝# ^Œ$+≤`ì À "åi"åi „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ∞ x~°fiiÎOK≥^~Œ ∞° QÍHõ! J\˜"ì åiÃÑ· QÆÅ J"åº["≥∞#ÿ
„¿Ñ=∞ KÕ`«<Õ P Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞ =∞#‰õΩ D Ü≥∂QÆ"åã≤ëêªk P`«‡ ã¨=∂Kå~åÅ∞, „QÆO^äŒ=ÚÅ∞
„Ѩ™êkOK«∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ~å=∂! `«\ÏHõ [ÅOÖÏQÍ =$`«∞ÎÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∂, H˘#™êyã¨∂Î
LO>Ë ã¨iáÈ^Œ∞. =$uÎ~°Ç≤Ï`«=Ú, ã¨~°fi™êH˜∆, ã¨~°fi ã¨OHõÅÊ qHõÅÊ=ÚʼnõΩ P=Å L#flk, ã¨Oq`ü
Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flkÜ«Ú JQÆ∞ P`«‡`«`«Î fi=Ú#∞ ^Œi≈OKåe. JO^Œ∞‰õΩ ã¨^Œ∞^ÕÌâ◊O`À KÕ¿ã PÜ«∂
Ü«∞[˝, `«Ñ¨, f~å÷k, „Ѩܫ∞`«fl=ÚÅ∞ x~°‡Å ǨÏ$^ŒÜ«∞ ã¨=Úáê~°̊# ~°∂Ѩ=Ú# `«Ñ¨ÊHõ ã¨Ç¨ÏHõi™êÎ~Ú.
JO^Œ∞KÕ`«... `≥eÜ«∞|_»∞^•x #∞O_ç – '`≥eq— ÖËHõ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞#fl ^•x"≥·Ñ¨ÙQÍ,
ã¨O"Õ^Œº=Ú #∞O_ç – ã¨Oq`«∞Î "≥·Ñ¨ÙQÍ, â’kè`«`«fi"£∞ (Creation) #∞O_ç–â’kè`«`«`ü (Creator)
"≥·Ñ¨ÙQÍ ™ê^茉õΩÅ∞ ѨÙ~ÀQÆq∞OK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
HÍ|\˜ì ~å=∂! P`å‡#∞Éèí"å~°÷"≥∞ÿ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ã¨~°fi^À+¨ ^Œ$+¨µìÅ∞ =^Œe"ÕÜ«Ú=Ú. â◊√^Œú
ã¨Oq`«∞#Î ∞ P„â◊~ÚOK«∞. g`«~åQÆ∞_»"·≥ L#flKÀ@<Õ ã¨∞ã≤`÷ ∞« _»=Ù, ã¨fiã¨∞_÷ =» Ù, P`å‡#∞Éè=í ã¨=∞xfi`«∞_»=Ù
Hõ=Ú‡. D ™êO™êiHõ ~°∞QƇ`«Åxfl\˜H© ~°Ç≤Ï`«™ê÷#O J^Õ!
*Ï˝#"å<Õ= ã¨∞Y"å<£! *Ï˝#"å<Õ= r=u! I
*Ï˝#"å<Õ= |Å"å<£! `«™ê‡`ü *Ï˝#=∞Ü≥∂Éèí= II
D „ѨѨOK«OÖ’ *Ï˝#=O`«∞_Õ ã¨∞dã¨∞Î<åfl_»∞. *Ï˝#=O`«∞x rq`«"Õ∞ ã¨Ñ¶¨ÅO á⁄O^Œ∞`ÀOk.
*Ï˝#=O`«∞_Õ |Åã¨=∞xfi`«∞_»∞ ‰õÄ_®! JO^Œ∞KÕ`« h=Ù *Ï˝#=∞Ü«Ú_»=Ù Hõ=Ú‡.
=∞Ǩ`å‡, ~å=∞K«O„^•! q+¨Ü«∞=i˚`«O, ã¨~Àfi`«Î=∞O, J<åk, HõÅÊ<å ~°Ç≤Ï`«O, xifiHÍ~°O
J~Ú#\˜ì 'ã¨Oq`ü— Ѩ^=Œ Ú#∞ h=Ù P„â◊~Úã¨∂Î LO_»∞. HõÅÊ<å=i˚`∞« _»=QÆ∞=Ú. ǨÏ$^ŒÜ∂« HÍâ◊=Ú#
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 695
„ѨâßO`«∞_»"≥· ã¨∞ã≤÷`«∞_»=Ù Hõ=Ú‡. „|Ǩχ=Ú#∞ ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞ ã¨OÉèÏqOK«∞. =∞~°Å =Ùº`å÷#
HÍÅOÖ’ (ã¨=∂kè #∞O_ç |Ü«∞Öˇfi_»e#ѨC_»∞) â◊=∞=Ú`À Ö’# – |Ü«∞@ xOÑ≤"Õã≤, PÃÑ·
Ü«∞^äÀz`«=ÚÅQÆ∞ „H˜Ü«∞Å#∞ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»∞. =∞#O WѨÊ\˜=~°‰õÄ K≥ѨC‰õΩ#fl\˜ì r=#∞‡‰õΩÎx
QÆ∞}ã¨OѨ^Œ#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩ#fl"å_ç"≥· JHõ~°Î $`«fi Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄OkÜ«ÚO_»∞=Ú.
❖❖❖
11. *Ï˝#"å<Õ= |Å"å<£
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ : Z=fiÔ~·<å㨈~.... HÍã¨Î~Ú<å qKå~°} KÕã≤ `«# z`«Î=Ú#∞ H˘OK«"≥∞ÿ<å
x„QÆÇ≤ÏOK«QÆey`Õ<Õ `«=∞ rq`«=Ú#∞ H˘O`≥·<å ã¨Ñ¶¨ÅO KÕã¨∞‰õΩ#fl@∞¡. qKå~°} J<Õ HÀ=∞Å"≥∞ÿ#
HõÅÊ=$H∆ÍO‰õΩ~°O ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’ ã¨∞ÊùiOzO^• – Jk `«fi~°Ö’ JÉèϺã¨Ü∂≥ QÆO KÕ`« „Hõ=∞OQÍ J#O`«
âßMÏÜ«Ú`«O HÍQÆÅ^Œ∞. xO_»∞ ã¨~°ã¨∞û#∞ Ѩ‰õ∆ΩÅ∞, KÕѨÅ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ<Õ =zÛ P„â◊~Ú™êÎ~Ú
K«∂Kå"å? H˘OK≥O „áœ_è»qKå~°} QÆÅ "≥·~åQƺܫÚ`«∞_»QÆ∞ =∂#=Ùx â◊=∞=Ú, ^Œ=∞=Ú, ^ŒÜ«∞,
^•H˜∆}º=Ú, ¿ãflǨÏ=Ú, ™êufiHõ=Ú - "≥Ú^ŒÖˇ·# â◊√^ŒúQÆ∞}=ÚÅ∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ =zÛ P„â◊~Ú™êÎ~Ú.
L`«Î=∞ qKå~°=O`«∞Å∞, Ü«∞^ä•~°÷=∞QÆ∞ P`«‡`«Î fi=Ú#∞ QÍOK«∞"å~°∞ JQÆ∞ |∞kú=∞O`«∞Å∞,
=∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· ZO^Œ~À L<åfl~°∞. J\˜ì *Ï˝#∞Å#∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õΩ QÆÅ
=∞ǨÏ^≥·â◊fi~°º=ÚÅ∞ ‰õÄ_® U=∂„`«O „Ѩ֒aèOѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù. 'P`«‡™êH∆Í`å¯~°=Ú— J#∞ ã¨=∞ºH±
^Œ~°≈#=Ú#∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl P =∞ǨÏhÜ«ÚÅ#∞ WHõ¯_ç „áêѨOzHõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞QÍx, =∂#ã≤Hõ
=$`«∞ÎÅ∞QÍx, âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ =º^èŒÅ∞QÍh ã¨g∞Ñ≤OK«=Ù. "å~°∞ `«=∞#∞ – `«k`«~°∞Å#∞
‰õÄ_® ã¨~åfif`«"≥∞ÿ#\˜ì UÔH·Hõ P`«‡=ã¨∞Î=ÙQÍ ^Œi≈ã¨∂Î LO\Ï~°∞.
❖
"åÜ«Ú"ÕQÆ=Ú`À ‰õÄ_ç# „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ "Õ∞Ѷ¨∞=Ú#∞ gkäÖ’ P_»∞‰õΩO@∞#fl z#fl Ñ≤Å¡Å∞
`«=∞ Ñ≤_Hç à˜ §◊ `À Ѩ@∞ìHÀQÆÅ~å? =ÚQÆ¢ú ãÅΑ ∞ PHÍâ◊OÖ’ „ѨâßO`«OQÍ „ѨHÍtã¨∞#Î fl K«O„^ŒaO|=Ú#∞
Ѩ@∞ìH˘x `«=∞ ¿Ñ\˜HõÖ’ |OkèOK«QÆÅ~å? S^Œ∞-P~°∞ ^À=∞Å∞ XHõ KÀ\˜H˜*Ëi =∞^ŒQÆ[=Ú#∞
x~ÀkèOK«QÆÅ"å? H˘xfl z~°∞HõѨÊÅ∞ XHõ>ˇÿ H˘O_»zÅ∞=#∞ kQÆ„q∞OQÆQÆÅ"å? *˽ܫ∞=∞QÆ∞ P`«‡
=ã¨∞=Î Ù#∞ „QÆÇÏ≤ Oz# q"ÕH˜ D „ѨÑO¨ K«=Ú# ã¨OK«iã¨∞#Î flѨÊ\˜H,© WHõ¯_ç Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞, WO„kÜ«∂ʼnõΩ
QÀK«iOKÕ =ã¨∞Î*ÏÖÏ^Œ∞Å∞, ã¨O™ê~° [#∞Å Jaè„áêÜ«∂^Œ∞Å∞ P`«xx PHõi¬OK«ÖË=Ù. K«∞º`«∞x
KÕÜ«∞ÖË=Ù. P`«‡A˝x PHõi¬OK«QÆÅ =ã¨∞ÎqHõ¯_Õ=Ú#flk? P`å‡#∞Éèí==Ú#‰õΩ q∞Oz#^Õ=Ú#flk?
F ~å=∞K«O„^•! ^Œ∞~°ƒÅ qKå~°}Ü«Ú‰õΩÎx D q+¨Ü«∞ â◊„`«∞=ÙÅ∞ W>Ëì xi˚Oz"Õã¨∞Î<åfl~Ú. WHõ
"åÜ«ÚgzHõÅKÕ ZO_»∞\ωõΩÅ∞ ZQÆ∞~°∞K«∞#fl@∞¡ P`«_»∞ ã¨O™ê~° „Ѩ^Õâ◊OÖ’ J@∂ W@∂ D_»∞Û‰õΩ
áÈ|_»∞K«∞<åfl_»∞. HÍh „ᶜ_è»q"ÕHõO QÆÅ"åxx D ~åQÍk =$`«∞ÎÅ∞ ÖËâ◊O‰õÄ_® ÉÏkèOK«ÖË=Ù.
Ñ≤Å¡QÍÅ∞Å∞ "≥o§ "Õ∞~°∞Ѩ~°fi`åxfl UOKÕ™êÎ~Ú? J^Œ$_è»"≥∞ÿ# qKå~°} QÆÅ"åxx „H˜O^Œ∞ – q∂^Œ∞
696
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
KÕÜ«∞\ÏxH˜ ã¨fiÅÊ ã¨OѶ¨∞@#Å∞, H˘kÌáê\˜ zO`«Å∞ KåÅ∞. J"Õ q+¨Ü«∂Å∞ qKå~°Ü«Ú‰õΩÎx
=ÚOy@ „"åe#ѨC_»∞, P`«x *Ï˝#|ÖÏxfl K«∂_»QÍ<Õ ~åQÆ=Ú-^Õfi+¨=Ú "≥ÚIIq `ÀHõ
=Ú_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. Jq Z@HÀ ѨÖÏÜ«∞#O z`«ÎyOK«=Åã≤O^Õ!
Z=fi_≥·`Õ x„kã¨∞Î#flѨC_»∞, "Õ∞ÖÁ¯x L#flѨC_»∞, ‰õÄ~°∞Ûx L#flѨC_»∞, #_»∞K«∞K«∞#flѨC_»∂
P`«‡ qKå~°Ü«Ú`«∞_≥· LO@∞<åfl_À... P`«x z`«Î=Ú JÅ¡iáÈHõ_»Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_ç, D
=∂Ü«∂*ÏÅ [QÆ`«∞Î#∞ „ѨâßO`«OQÍ QÆ=∞x™ÈÎOk. J\Ï¡Q͉õΩO_® =∂Ü«∂*ÏÅOÖ’ „Ѩ"ÕtOz
~åQÍ^Œ∞ÅKÕ „ѨǨÏi¬`«∞_≥·ÜÕ∞º"å_»∞ =∞$`«∞x`À ã¨=∂#"Õ∞#x *Ï˝#∞Å Jaè„áêÜ«∞O. F ~å=∂!
h=Ù ã¨~°fi^• J=∞$`« ã¨fi~°∂ѨÙ_»"≥· LO_≥^Œ=ÙQÍHõ!
''H˜"£∞ W^ŒO™êº`ü [QÆ`ü? H˜O™êº`ü ^ÕǨÏ"£∞?—— - W`«ºxâ◊O â◊<≥·ó I
qKå~°Ü«∞`ü J^蕺`«‡^Œ$âß, ã¨fiÜ«∞O "å, ã¨[˚<≥·ó ã¨Ç¨Ï II
''D „ѨѨOK«"Õ∞q∞\˜? D ^ÕǨÏ"Õ∞q∞\˜?—— Jx x~°O`«~°O =∞~°Å =∞~°Å J^蕺`«‡^Œ$+≤ì`À
`«#‰õΩ `å#∞QÍ<À, ÖËHõ ã¨[˚#∞Å`À ‰õÄ_çÜ≥∂ qKå~°} KÕã¨∂Î LO_®e. nѨO "≥eyOK«QÍ<Õ
QÆkÖ’ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅhfl ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú Hõ^•! '„Ѩ"≥∂^Œ=Ú— J<Õ pHõ\ ˜x #tOѨ*ËÜ«∞QÆÅ
qKå~°}KÕ L`«=Î ∞ q"ÕHOõ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ k. JѨC_ô [QÆ`∞« Î Uq∞\’, U"≥∞ÿ L#fl^À, Uq∞HÍÉ’`«∞#fl^À...
JO`å ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`«∞Ok.
*Ï˝<Õ# ã¨~°fi^Œ∞óMÏ<åO q<åâ◊ LѨ*ÏÜ«∞`Õ I
Hõ$`åÖ’HõqÖÏ¿ã# `«=∞™êq∞= ÉèÏ#∞<å II
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ pHõ\ ˜ Ѩ\ÏѨOK«Öˇ·áÈ`ÀOk K«∂Kå"å? *Ï˝#OKÕ ã¨~°fi^Œ∞óMÏÅ∞
ã¨OHõ∆~Ú™êÎ~Ú. K«O„^Œ „ѨHÍâ◊=ÚKÕ [QÆ`«ÎO`å „Ñ¨âßO`«=∞Ü«∞=∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, *Ï˝#=Ú „Ѩ=$`«Î=∞QÆ∞
K«∞O_»QÍ *˽ܫ∞O ã¨fiÜ«∞OQÍ, ѨÓ~°‚suQÍ „QÆÇ≤ÏOK«|_»∞K«∂, ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊O PǨ¡^Œ=∞Ü«∞O
HÍQÆÅ^Œ∞.
F ~åѶ∞¨ "å! âߢãqΨ Kå~°}KÕ~Ú. J\˜ì âߢãqΨ Kå~°} h‰õΩ „|Ǩχ`«`fi«Î =Ú#∞ Z~°∞QÆ*Ü Ë ∞« QÆÅ^Œ∞.
*˽ܫ∞=Ú `À\˜ Jaè#fl`«fiO „Ѩ™êkOKÕ^Õ *Ï˝#O. qKå~°}KÕ [xOKÕ Ñ¨~°"≥∂`«Î=∞=∞QÆ∞
J=QÍǨÏ##∞ qA˝Å∞ '*Ï˝#O— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. HõÅ∞¡„`åy#ѨC_»ÖÏ¡ =∞`«∞Î =ã¨∞ÎOk K«∂Kå"å?
ã¨=∞ºH± *Ï˝#O ã¨OáêkOz#ѨC_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ *ËÜ ˝ Ú« _≥· LO\Ï_»∞. '*ËÜ ˝ ∞« O— JO>Ë- ã¨=∞O, x~°‡ÅO
JQÆ∞ „|Ǩχ"Õ∞. ™êO™êiHõ *˽ܫ∞O (That which is being Known while in wordly ignorance)
*Ï˝#ã¨=Úáê~°˚#KÕ ã¨fiÜ«∞OQÍ Jq^•º~°Ç≤Ï`«O JQÆ∞K«∞#flk. *Ï˝#=O`«∞_»∞ ^Õx Ü«∞O^Œ∞#∂
ã¨OÅQÆflO HÍHõ ã¨OQÆ^À+¨ ~°ÇÏ≤ `«∞_≥,· r=#∞‡‰õΩ_Î ·≥ ѨÓ~°=‚ ∞<À~°^∞Œä _≥· 㨄=∂_®`«‡ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· LO\Ï_»∞.
❖
~å=∞K«O„^•! *Ï˝# ã¨=∞xfi`«∞_≥·#"å_»∞ =∞^èŒ∞~°^èŒfi#∞ÅO^Œ∞QÍx, q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚÅO^Œ∞QÍx,
ã¨∞O^Œ~° =x`åk â◊|Ì=ÚÅO^Œ∞QÍx, #$`«º, =∞^èŒ∞~° w`å^Œ∞ÅO^Œ∞QÍx `«# z`«ÎO ÅQÆflOKÕÜ«∞_»∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 697
Hõ~°¯â◊ â◊|Ì=ÚÅ∞ `å#∞ ѨÅ∞Hõ_»∞. Jq P`«x K≥qx ™ÈHõ=Ù. q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞, =# „H©_»ÅO^Œ∞
„Ñ‘u Hõey LO_»_»∞. ǨÏO㨉õΩ =∞~°∞Éèí∂q∞ Ü«∞O^Œ∞ Pã¨H˜Î LO@∞O^•? âßHÍǨiH˜ =∂Oã¨
YO_»=ÚÅ#∞ K«∂z#ѨC_»∞ <À~°∂~°^Œ∞ Hõ^•! P`«‡KÕ Ñ¨i`«$ѨÙÎ_≥·#"åxH˜ „áêѨOzHõ Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞
K«∂z#O`«=∂„`«OKÕ`« Ö’Éèí, "≥∂ǨÅ∞ ѨÙ@ì=Ù. P`«xH˜ ''Ü«∞=∞, ã¨∂~°º, K«O„^, #Hõ∆„`«, "åÜ«Ú,
~°∞„^Œ—— - "≥Ú^ŒÖˇ·# ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ QÍx, =∞O^Œ~° ÔH·ÖÏ™êk Ѩ~°fi`« „Ѩ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞ QÍx,
Ö∫H˜Hõ"≥∞ÿ# Hõà◊ÅO^Œ∞ QÍx, ã¨∞=~°‚~°`«fl=∂}˜Hͺ^Œ∞ ÅO^Œ∞QÍx, ~°OÉèí T~°fit "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Õ=`å
¢ã‘ÎÅ ^ÕÇ¨Ï ™œO^Œ~°º=ÚÅO^Œ∞ QÍx Pã¨H˜Î LO_»^Œ∞. Jq Z^Œ∞~°∞Ѩ_ç#ѨC_»∞ J¿ÑH˜∆OK«_»∞,
^Õfi+≤OK«_»∞. `«# P`«‡ ^Œ$+≤ìx, =∞ø#^蕺#=Ú#∞ g_»_»∞. `«# â◊„`«∞=ÙÅ#∞ K«∂z#ѨC_»∞ ‰õÄ_®
JK«Å∞_≥·, ѨiѨÓ~°‚z`«∞Î_≥·, =∞øx J~Ú LO\Ï_»∞.
"Õ^ŒqÇ≤Ï`«∞_»QÆ∞ q„ѨÙ#‰õΩ =∞^ŒºÑ¨Ù "åã¨#ÃÑ· „Ñ‘u LO@∞O^•? LO_»^Œ∞ Hõ^•!
P`«‡ *Ï˝xÜ«∞QÆ∞ =∞ǨÏhÜ«Ú_»∞ „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞|∞kúx Hõey LO\Ï_»∞.
ѨÙ+¨Ê=ÚÅO^Œ∞, Å`«ÅO^Œ∞, K«O^Œ# – JQÆ~°∞ – Hõ~°∂Ê~° – Hõã¨∂Îi – Å=OQÍk ã¨∞QÆO^èŒ=ÚÅKÕ
P`«_∞» „Ѩ`åºHõi¬`∞« _»∞ HÍ_»∞. ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ QÆ∞_»Q∞Æ _» â◊|=Ì ÚŠǨϟ~°∞, PHÍâ◊OÖ’ [xOKÕ „Ѩu^èfiŒ #∞Å∞,
ã≤OǨÏQÆ~°˚#Å∞, â◊„`«∞=ÙÅ ÉèËs x<å^Œ=ÚÅ∞, _»=∞~°∞Hõ â◊|Ì=ÚÅ∞, Hõ~°‚Hõ~îÀ~°=∞QÆ∞ ^èŒ#∞+¨ìOHÍ~åÅ∞
P`«‡*Ï˝xx H˘OK«O‰õÄ_® cèuÅ¡*ËÜ«∞ÖË=Ù. U#∞QÆ∞ŠѶ‘∞OHÍ~åÅ∞, ÉË`åà◊ HõÅǨÅ∞, Ñ≤âßK«,
~åHõ∆™ê^Œ∞Å Ç‘ÏÇ‘Ï<å^•Å∞ P`«xx K«eOѨ*ËÜ«∞ÖË=Ù. Ñ≤_»∞QÆ∞Å â◊|Ì=ÚÅKÕQÍx, Ѩ~°fi`«=ÚÅ
q™ÈÊù@Hõ=ÚKÕQÍx, ÉÏ}, =„[Ѷ¨∂`«=ÚÅKÕQÍx P`«x J#∞Hõ∆}˜Hõ=∞QÆ∞ ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞Éèí==Ú
HõÅ`«Ñ¨_»^Œ∞. éOѨѨ٠Ѷ¨∞~°¬}Å∞, fHõ∆‚Y_»æ KèÕ^Œ#Ѩ٠"≥∞é∞ѨÙÅ∞, f„= Ѩ^Œ*ÏÅ=ÚÅ∞ P`«x xâ◊ÛÖ
P`å‡#∞Éèí=O =ÚO^Œ∞ x¢+¨ÊÜ≥∂[#"Õ∞ J=Ù`å~Ú. =#"å\˜HõÜ«∞O^Œ∞ QÍx, =∞~°∞Éèí∂q∞Ü«∞O^Œ∞
QÍx, [# ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ L#flѨC_»∞QÍx, J<ÕHõ=∞Ok q#„=ÚÅQÆ∞ [#∞Å =∞^茺 ѨÅ∞‰õΩÅ∞
ѨÅ∞‰õΩK«∞#flѨC_»∞ QÍx, u~°™ê¯~, ѨÙ~°™ê¯~°=ÚÅ∞ JOkOK«|_»∞K«∞#flѨC_»∞ QÍx... P`«xH˜
P#O^Œ=Ú, ^Œ∞óY=Ú - Ô~O_»∂ LO_»=Ù.
xѨCHõ}˜HõÅ =O\˜ Wã¨∞Hõ Z_®~°∞ÅÖ’ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∞Î#flѨC_»∞QÍx, =∞$^Œ∞"≥·# ѨzÛHõ
|Ü«∞à◊§Ö’ z~°∞QÍÅ∞Å∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#flѨC_»∞ QÍx, Y_»æ „ѨǨ~°=ÚÅO^Œ∞ QÍx, ã¨∞Y â◊Ü«∞ºÅO^Œ∞
QÍx, Z`≥#ΠѨ~fi° `«=ÚÅÃÑ· ã¨OKå~°O KÕã∞¨ #Î flѨC_»∞QÍx, Ö’`≥#· ÉÏ=ÙÅO^Œ∞ LO_»=Åã≤ =zÛ#ѨC_»∞
QÍx P`«_»∞ XHõ¯ f~°∞QÍ<Õ LO\Ï_»∞. ã¨OѨ^ŒÅ∞, PѨ^ŒÅ∞ =ã¨∞Î#flѨC_»∞, áÈ`«∞#flѨC_»∞ P`«xH˜
ÉèíÜ«∞=Ú QÍx, P#O^Œ=Ú QÍx LO_»^Œ∞. `«ÅÃÑ· ÉèÏ~°=Ú "≥∂ã¨∞Î#fl"å_»∞, P ÉèÏ~åxfl „H˜O^Œ‰õΩ
„`Àã≤ =¢ã¨Î=ÚKÕ =ÚYO `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂ q„âßOu J#∞Éèíq™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? P *Ï˝#ã¨=∞xfi`«
ǨÏ$^ŒÜ«Ú_»∞ ã¨~°fi"Õà◊ÖÏ JO`«~°∞‡Y∞_≥· J\˜ì q„âßOu, P#O^Œ=ÚÅ#∞ P™êfikã¨∂Î LO\Ï_»∞.
cèu, "庉õΩÅ`«, QÆ~°fi=ÚÅ∞QÍx, ^è≥·~°º, J^è≥·~°º=ÚÅ∞ QÍx ÖËx"å_≥· ã¨=Ú_≥·, ã¨fiã¨÷z`«∞Î_≥· JHõ$„u=∞
=∞QÆ∞ ѨÓ~°‚ ã¨fiÉèÏ==Ú =Ç≤ÏOz LO\Ï_»∞.
❖
698
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F ~å=∞K«O„^•! *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ã¨~°fi ã¨=∞`«fi=∞Ç≤Ï=∞ QÆ∞iOz =∞#O ZO`« K≥ѨC‰õΩ<åfl
`«‰Ωõ ¯"Õ. P`«_∞» JѨq„`«=ÚÅ∞, JѨ^ºŒä =ÚÅ∞, QÀ=∞Ü«∞=ÚKÕ `«_ãç ≤ ~°ãǨ Ï‘ #=∞~Ú L#fl PǨ~°=Ú#∞
‰õÄ_® =∞$ëêì#fl=Ú=Öˇ P~°yOK«QÆÅ_»∞. `«#Ü≥ÚHõ¯ 'Jã¨HõÎ`«— J#∞ |ÅOKÕ`« ~°∞zHõ~°, J~°∞zHõ~°
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ P™êfikã¨∞Î#flѨC_»∞ ã¨=∞z`«∞Î_≥· LO_»QÆÅ_»∞. `«$}=ÚÅ∞ – ˆHâ◊=ÚÅ∞ – Z=ÚHõÅ∞
– ~°HõÎ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ ‰õÄ_® P`«_»∞ ã¨O`«∞+¨µì_»∞, Hõ$^Œ∞ú_»∞ HÍ_»∞. ѨÙ~°∞QÆ∞Ö’
‰õÄ_® P`«xH˜ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ HõxÑ≤™êÎ_»∞.
rq`«™êºÑ≤ ǨÏ~åÎ~°O ^•`å~°OK« UHõ~°∂Ѩܫ∂ I
^Œ$âß „Ѩ™ê^Œ – =∂^èŒ∞~°º âße<åº Ñ¨iѨâ◊ºu II
r=ǨÏ~°Î, r=^•`« – D W^ŒÌih P`«_»∞ „Ѩã¨#fl =∂^èŒ∞~°º=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# UHõ^Œ$+≤ì`À
gH˜∆OK«QÆÅ_»∞. n~°…HÍÅO LO_Õ ^Õ=`«Å â◊s~°=ÚÅO^Œ∞QÍx, JÅÊHÍÅã¨÷=∞QÆ∞ D =∂#=
â◊s~°=ÚÅO^Œ∞ QÍx, D Ô~O_ç\ ˜H© ã¨O|OkèOz# Éè’Qƺ – JÉè’Qƺ, ~°=∞}©Ü«∞ – J~°=∞}©Ü«∞=Ú
ÅO^Œ∞QÍx P`«_»∞ ã¨~°fiã¨=∞`«fiO =Ç≤ÏOz LO\Ï_»∞. "å\˜KÕ P`«xH˜ ã¨O`À+¨=Ú QÍx, ^Œ∞óYO
QÍx HõÅ∞QÆ=Ù. ..."Õ^Œº=∞QÆ∞ P`«‡#∞ Ziy LO_»∞@KÕ P`«x z`«Î=Ú ~åQÆ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ LO@∞Ok.
D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ P`«xH˜ U=∂„`«O Pã¨H˜Î LO_»^Œ∞. 'WHõ¯_ç qâı+¨=ÚÅhfl q∞^䌺ÜÕ∞
Hõ^•?...—— J#∞ ã¨∞xâ◊ÛÜ«∞O Hõey LO\Ï_»∞. WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ q+¨Ü«∞ã≤÷u Ü≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`«fiO
HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞Hõ, xtÛO`« |∞kúKÕ „ѨÉèíqã¨∂Î LO\Ï_»∞.
❖
<åÜ«∞<å ~å=∂! ÖËà◊√§ ÖËzQÆ∞à◊§#∞ ÉèíH˜∆™êÎ~Ú K«∂Kå"å? `«`«Î fiA˝_»∞ HÍx"åxx... P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu á⁄O^Œx "åxx... ã¨fiã¨fi~°∂Ѩã≤÷u Z~°∞QÆx"åxx D WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ Hõ|oOz
"Õã¨∞Î<åfl~Ú. WHõ P`«_»∞ "åã¨<å`«~°OQÆ=ÚÅKÕ K«∞@ì|_ç ã¨O™ê~°ã¨=Ú„^ŒOÖ’ H˘@∞ì‰õΩáÈ=ÙK«∂
J<ÕHõ "Õ^Œ#Å∞, ~À^Œ#Å∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl_»∞. WO„kÜ«∞=ÚÅ<Õ "≥Úã¨à◊√§ P`«xx QÆ∞@∞‰õΩ¯#
„q∞OQÆ\ÏxH˜ ã≤^ŒúѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. ''JO^Œ∞ˆH, =∂#=Ù_»∞ qKå~°}Ü«Ú`«∞_»∞ HÍ"åe—— Jx D
LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°} ã¨q∂Hõ∆Ö’ =∞~°Å =∞~°Å QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞Î<åfl#∞. [Å „Ѩ"åǨÏO Ѩ~°fi`«=Ú#∞
ÃÑHõeOK« QÆÅ^•? qKå~°Ü«Ú`«∞_≥·, Éèí=ºÑ¨^Œ=Ú# ã≤÷u Hõey P`«‡Ü«∞O^Œ∞ q„âßOu á⁄Ok#
|∞kúx ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl "åxx WHõ¯_» Hõ#|_Õ qHõÅÊ=ÚÅ∞ Uq∂ KÕÜ∞« ÖË=Ù. ã¨~fi° ã¨OHõÅÊ=ÚʼnõÄ
ã‘=∂O`«~°=∞QÆ∞ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú# q„â◊q∞OKÕ"å~°∞, P`«‡ Ѩ^Œ„áêÑ≤Î á⁄Ok#"å~°∞ ^èŒ#∞ºÅ∞. "åiH˜
~å*Ïkè~å[`«fiO ‰õÄ_® `«$}„áêÜ«∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. Z=i z`«"Î ∞≥ `ÿ Õ Ñ¨Ó~°"‚ ∞≥ ,ÿ qãÎ̈ $`«"∞≥ ,ÿ P`å‡HÍ~°O
á⁄Ok LO@∞O^À – J\˜ì "åiH˜ D [QÆ`«∞Î TiH˜ z=~° L#fl tkäÅ QÆ$ǨÏO =O\˜k. "åiH˜
Hõ∆}HÍÅO J#O`« HõÅÊ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® XHõ¯>Ë J=Ù`å~Ú. "å~°∞ ã¨~°fi^• ã¨=∞`«fiO =Ç≤ÏOz
LO@∞<åfl~°∞. D „ѨѨOK«=∞O`«\ ˜h 'ã¨Oq<凄`«=Ú—QÍ ZOK«∞K«∞<åfl~°∞. nxx ã¨~°fi ™êH˜∆Ü«∞QÆ∞
P`«‡QÍ<Õ K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~fi° [QÆ#‡^躌 OÖ’ L#flѨÊ\˜H© Un á⁄O^Œ@O ÖË^∞Œ . HÀÖ’Ê=@O
ÖË^Œ∞. *Ï˝#∞Öˇ· qǨ~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 699
ã¨Oq<凄`«Ñ¨iã¨Ê<ÕÌ [QÆ`Õ =ã¨∞ÎѨ#˚ˆ~
H˜O¿ÇÏÜ«∞O? H˜O Láê^ÕÜ«∞"£∞? WÇ¨Ï `«`«fiq^•O =∞`«"£∞II
D [QÆ^Œfiã¨∞ΠѨO[=∞~°O`å ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÊO^Œ#"Õ∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« `«`«fi"Õ`«ÎʼnõΩ
WO^Œ∞ „QÆÇÏ≤ OK«`y« #^Õ=ÚO@∞Ok? `«ºlOK«`Q« ^æÆ =Õ Ú#flk? Z~°∞QÆ|_»∞K«∞#fl^ŒO`å ã¨Oq<凄`«=∞QÆ∞
Z~°∞QÆ∞K«∞#fl^•xÖ’<Õ LO_»QÍ Jk =^ŒÅ@"Õ∞q∞\˜? Ѩ@∞ìHÀ=@"Õ∞q∞\˜? Hõ#∞Hõ ~å=∂! h=Ù
ã¨~°fi „Éèí=∞Å∂ q_»zÃÑ@∞ì.
J*Ï˝# r=ÙʼnõΩ JaèÅ+≤`«=ÚÅQÆ∞K«∞#fl =~°Î=∂# – Éèíq+¨º`ü q+¨Ü«∞*Ï`«=∞O`å `«`ΫfiA˝x
^Œ$+≤ìÖ’ â◊¥<åºHÍâ◊=Ú=O\˜k =∂„`«"Õ∞. `å#∞ =∂„`«O ã¨~°fi^• ã¨Oq`«ûfi~°∂ѨÙ_≥· ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å
U~°Ê_ç LO@∞<åfl_»∞.
P^•=<ÕÎK« Ü«∞<åflã≤Î, =~°Î=∂<Õ-Ñ≤ `«ã¨º K«
HõOz`åÎÅÅ=O ^Œ$ëêì ã¨`åΙœ ã¨Oq^À „Éèí=∞ó II
U^≥·<å XHõ =ã¨∞Î=Ù "≥Ú^Œ\’¡#∂ – z=~°Ö’#∂ ÖˉõΩO_® =~°Î=∂#OÖ’ =∂„`«O H˘kÌHÍÅO
QÀK«i™ÈÎO^Œ#∞HÀ! ^•xÜ≥ÚHõ¯ LxH˜ ã¨Oq`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú L#flk. J^•ÌxH˜
ã¨fi`«óã≤^Œú"≥∞ÿ# ã¨`«Î ÖË#>Ë¡ JQÆ∞K«∞#flk. D [QÆ`«∞ÎÖ’x PÜ«∂qâıëêÅ∞ K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞ W\˜ì ^Œ$_è»
xâ◊ÛÜ«∞O Hõey LO_»∞. ÉèÏ"åÉèÏ==ÚÅO^Œ∞ ‰õÄÅ∞K«∞#fl |∞kúÜ≥ÚHõ¯ qÉèÏQÆ=Ú#∞ Ѩi`«ºlOK«∞.
xã¨ûOQÆ∞_»=Ù, „ѨHÍâ◊ã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù, ã¨Oq<凄`«∞_»=Ù J~Ú LO_»∞, ÉèÏ"åf`«∞_»=QÆ∞=Ú.
F ~å=∞K«O„^•! Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl D â◊s~°O, =∞#ã¨∞û, |∞kú, WO„kÜ«∂Å<Õ LѨH~õ } ° =ÚÅ#∞
LѨÜ≥∂yOz Hõ~°‡Å∞ KÕ~Ú. ÖË^Œ∂... ã¨=∂kè =Ç≤ÏOz Hõ~°‡Å#∞ `«ºlOK«∞. ã¨OQÆ^À+¨~°Ç≤Ï`«∞_»"≥·
LO>Ë P LÉèÜ í ∞« ã≤`÷ ∞« Å∞ x#∞fl JO@*ÏÅ=Ù. Jã¨OQÆ|∞kúKÕ =∞#ã¨∞û ^•fi~å LѨH~õ }° =∂„`«=ÚÅQÆ∞
D J=Ü«∞==ÚÅ`À =º=ǨÏiOKå"å... WHõ =∞<À~°^äŒ^Œâ◊Å∞, ã¨∞Y^Œ∞óY^Œâ◊Å∞ x#∞fl ã¨q∂Ñ≤OK«
<≥·<å ÖË=Ù.
QÆ`« ã¨OQÆ=∞<å ^Œ$ëêì º Ѩâ◊º#flÑ≤, # Ѩâ◊ºu
U`«^Œ#ºã¨÷ z`«Î`åfi`ü ÉÏÖË<åÑ≤ J#∞Éèí∂Ü«∞`Õ II
ã¨OQÆ=ÚÖËx =∞#ã¨∞û HõÅ"å_»∞ HõO\˜`À K«∂ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© K«∂_»x"å_Õ J=Ù`å_»∞. XHõ
z#fl ^Œ$ëêìO`«~ K≥ѨÙ`å#∞. =∞#ã¨∞û, ÉèÏ=# ^蕺㨠=∞Ô~Hõ¯_À L<åflÜ«∞#∞HÀ. JѨC_»∞ =∞#O
ÉÏ@Ö’ áÈ`«∞#fl XHõ =ºH˜Î<À, "åǨÏ#=Ú<À Hõà◊§`À K«∂ã¨∞Î<åfl... K«∂_»x "å~°"Õ∞ J=Ù`å=Ú
Hõ^•! z#fl Ñ≤Å¡"å_ç#∞O_ç ÃÑ^ŒÌ "åà◊§=~°‰õΩ W\˜ìk J#∞Éèí∂`«=∞QÆ∞K«∞#fl q+¨Ü«∞"Õ∞! J#º=ã¨∞Î=ÙÃÑ·
^Œ$+≤ì HõeyÜ«Ú#flѨC_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ L#flk K«∂_»x"å~°"Õ∞ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ ã¨OQÆ=Ú ÖˉõΩO_®
WO„kÜ«∞=ÚÅ`À „H˜Ü«∞Å∞ x~°fiiÎOz<å ‰õÄ_®... x~°fiiÎOK«x "å_»"Õ J=Ù`å=Ù.
HÍ|\˜ì Jã¨OQÆ KÕ`«ã¨∞¯_»∞ (One who has no attachment) JQÆ∞ =∞#∞A_»∞ K«∂z<å
K«∂_»x "å_Õ! qx<å... q#x "å_Õ! `å‰õΩK«∞<åfl... `åHõx "å_Õ! "åã¨# K«∂ã¨∞Î<åfl... K«∂_»x
700
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
"å_Õ! Hõà◊√§`≥~°z<å.. `≥~°=x "å_Õ! =¸ã≤<å.. =¸Ü«∞x "å_Õ! WO\’¡ Ñ≤Å¡Å∞ P_»∞‰õΩO@∂
Hˆ iO`«Å∞ ÃÑ@∞ìK∞« #flѨÊ\˜H© WO\ÏÜ«∞# ^蕺㨠ZHõ¯_À LO>Ë, P â◊|=Ì ÚÅ∞ K≥q# Ѩ_∞» K«∞#flѨÊ\˜H©
P`«_»q q#HõÜÕ∞áÈ=@O ã¨aè‰õΩÅO^ŒiH© ã¨∞ѨiK«Ü«∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞ Hõ^•! P`«‡Ö’ ^蕺㨠Hõey
P suQÍ WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ LѨÜ≥∂yOK«@O, WHõ WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ P`«‡#∞
„Ѩ"ÕtOѨ*ËÜ«∞‰õΩO_»@O JÉèϺã¨OKÕ ã¨∞™ê^茺"Õ∞!
'ã¨OQÆ=Ú— JO>Ë Uq∞\˜? JaèÖÏ+¨ - Jaèx"Õâ◊=ÚÖË Hõ^•!
ã¨OQÆóHÍ~°}"£∞ J~å÷<å"£∞, ã¨OQÆó ã¨O™ê~°HÍ~°}"£∞ I
ã¨OQÆó HÍ~°}"£∞ Pâß<å"£∞, ã¨OQÆó HÍ~°}"£∞ PѨ^•"£∞ II
F ~å=∞Ü«∂º! ã¨OQÆ"Õ∞ ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚʼnõΩ HÍ~°}O. ã¨O™ê~°=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® ¿ÇÏ`«∞=^Õ.
ã¨=∞ã¨Î Pâ◊ʼnõΩ, PѨ^ŒÅ‰õΩ J^Õ =¸ÅO. ã¨OQÆ=Ú =^ŒÅQÆey`Õ "≥∂Hõ∆"Õ∞ Åaèã¨∞ÎO^ŒÜ«∂º!
ã¨OQÆ=Ú `«ºlOz# =∞~°∞Hõ∆}O ''<Õ#∞ [x‡OK«∞"å_»#∞. Hõi‡+¨µª_»#∞. =∞~°}˜OK«∞"å_»#∞—— – J#∞
JÅÊÉèÏ==ÚÅhfl `˘ÅyáÈ`å~Ú. Hõ#∞Hõ h=Ù ã¨~°fi Ѩ^•~°÷=ÚÅO^Œ∂ ã¨OQÆ=Ú#∞ =^Œe
r=#∞‡‰õΩÎ_»=Ù Hõ=Ú‡.
N~å=Ú_»∞ : ã¨~°fi ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅ#∂ x=$uÎOѨ*ËÜ«∞QÆÅ ¿ÇÏ ã¨^Œ∞æ~°∂! D ~ÀA =∞# ã¨O"å^Œ=Ú
=ÚyOKÕ=ÚO^Œ∞QÍ ... 'ã¨OQÆ=Ú— J#QÍ Uq∞\’ ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ q=iOK« „áê~°÷#.
N=ã≤+¨ª=∞ǨÏi¬ :
ÉèÏ"åÉèÏ"Õ Ñ¨^•~åú<å"£∞ ǨÏ~å¬=∞~°¬qHÍ~°`å I
=∞e<å "åã¨<åÜ≥ÿ∞ëê ™êã¨OQÆ Wu Hõ^䌺`Õ II
Ѩ^•~°÷=ÚÅ ã¨OÜ≥∂QÆ – qÜ≥∂QÆ=ÚÅO^Œ∞ (Jq Åaèã¨∞Î#flѨC_»∂ – `˘ÅQÆ∞K«∞#flѨC_»∂)
ǨÏ~°¬ – â’Hõ=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú Hõ^•! ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú? JO`«~°OQÆOÖ’ LO_Õ -
''Wk <å‰õΩ K≥Ok#k. <Õ#∞ nxH˜ K≥Ok#"å_»#∞. Jq <å‰õΩ K≥O^•e. Wq <å‰õΩ `˘ÅQÍe—— -
W@∞=O\˜ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À U~°Ê_Õ =∞e# "åã¨#ÖË ã¨∞=∂! J\˜ì =∞e# "åã¨#ÖË 'ã¨OQÆ=Ú— Jx
x~°fizOK«|_çOk. r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ ã¨~°fi^• Z\˜ì ã¨OQÆ=¸ ÖˉõΩO_®<Õ D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞.
"åi â◊s~°=ÚÅÖ’ LO_Õ ã¨O™ê¯~°O ÖËHõ "åã¨# â◊√^Œú"åã¨# Jx JO\ÏO. ZO^Œ∞HõO>Ë "åi
"åã¨#H˜ Ô~O_»∞ =ÚYº"≥∞ÿ# ÅHõ∆}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú-
1. Jk ǨÏ~°¬ – â’Hõ q=i˚`«"≥∞ÿ LO@∞Ok. 2. ^•xÜ«∞O^Œ∞ ѨÙ#~°˚#‡ ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞ LO_»=Ù.
„áê~°|úHõ∆Ü«∞ Ѩ~°º`«O =∂„`«"Õ∞ LO_Õ â◊√^Œú "åã¨# 'Jã¨OQÆ=Ú—`À ã¨=∂#O J=Ù`«∞Ok.
J\˜ì Jã¨OQÆ=Ú ÖËHõ â◊√^Œú"åã¨#KÕ x~°fiiÎOK«|_Õ Hõ~°‡ |O^èŒ=Ú#∞ HõeyOѨ*ÏÅ^Œ∞.
WHõ ã¨O™ê~å㨉õΩÎÅQÆ∞ =¸_è»z`«∞ÎÅ ã¨OQÆ=Ú QÆ∞iOz K≥ѨÙ`å#∞ q#∞. "åi "åã¨#Å∞
ǨÏ~°¬ – â’Hõ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç LO\Ï~Ú. "åã¨#Å`À [#‡ – rqOK«∞@KÕ =∞iH˘xfl "åã¨#Å∞ –
F LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O G 701
P "åã¨#Å #∞O_ç =∞~°Å ѨÙ#~°˚#‡ – D q^èŒOQÍ LO@∞Ok. "åi `«`«OQÆO. ѨÙ#~°˚#‡‰õΩ
HÍ~°}=Ú HÍQÆÅ"åã¨#ÖË 'ã¨OQÆ=Ú— – Jx K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. J\˜ì "åã¨#Å`À KÕÜ«∞|_Õ Hõ~°‡Åhfl
z=iH˜ |O^èŒ=Ú H˘~°ˆH JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ~°Ñ¶¨Ú~å=∂! P`«‡‰õΩ qHÍ~°=Ú HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î#fl
"åã¨<å ~°∂Ѩ=∞~Ú#\˜ì ã¨OQÆ=Ú#∞ h=Ù `«ºlOz"Õ~Ú. ã¨~°fi^• ã¨fiã¨∞÷_»"≥·Ü«ÚO_»∞=Ú.
JѨC_»∞ Hõ~°‡Å∞ KÕã≤#ѨÊ\˜H©, [ÅOÖ’ LO_Õ Hõ=∞ÅOÖÏQÍ, "å\˜KÕ h=Ù ã¨Ê $tOѨ|_»HõÜÕ∞
LO\Ï=Ù. Hõ~°‡Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î#flѨC_»∞, ''<Õ#∞ U ^Œ$+≤ì`À D D Hõ~°‡Å∞ KÕã¨∞Î<åfl#∞?—— – Jx h‰õΩ
h"Õ „ѨtflOK«∞HÀ! ^Œ$+≤ìx â◊√^Œú Ѩ~°K«∞H˘#∞@KÕ... ''<Õ#∞ Hõ~å‡f`«∞_»#∞. JHõ~°Î#∞. â◊√^Œú=∞QÆ∞ P`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙ_»#∞. xã¨ûOQÆ∞_»#∞—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ=Ù. J@∞¡ „QÆÇ≤ÏOz# `«~°∞"å`« x~°fiiÎOѨ|_Õ
Hõ~°‡Åhfl Jã¨OQÆ"Õ∞ J=Ù`å~Ú. ǨÏ~å¬=∞~°¬ qëê^Œ=ÚÅKÕ "≥·~°∂Ѩº=Ú á⁄O^ŒHõ, ~åQÆ ÉèíÜ«∞
„HÀ^èŒ=ÚÅ∞ ÖËx"å_»"≥· LO>Ë, h=Ù WѨÊ\˜H˜Ñ¨C_Õ Jã¨OQÆ∞_»"Ò`å=Ù. ^Œ∞óY=ÚKÕQÍ¡x á⁄O^ŒHõ,
ã¨∞Y=ÚKÕ „Ѩã¨#fl`« á⁄O^ŒHõ, Pâßáêâ◊=â◊º=ÚHÍHõ, ã¨~°fiq+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ `«ºlOz#"å_»"≥· LO>Ë<Õ
Jã¨OQÆ∞_»=~Ú#@∞¡ ã¨∞=∂!
Ö’Hõ=º=Ǩ~°=ÚÅÖ’ L#flѨC_»∞, ã¨∞Y – ^Œ∞óMÏk ^Œâ◊Å∞ á⁄O^Œ=Åã≤=ã¨∞Î#flѨC_»∞
h=Ù „|Ǩχ=Ú `À\˜ UHõ`«fi=Ú `«ºlOK«HõáÈ=@"Õ∞ Jã¨OQÆ=Ú#‰õΩ QÆ∞~°∞Î.
ZѨC_≥·`Õ h z`«Î=Ú P`«‡ ã¨O"Õ^Œº=Ú`À ‰õÄ_ç LO@∞O^À, Z~°∞QÆ|_ç# „|Ǩχ=ÚQÍ<Õ
ã¨~°fi^• âı+≤Oz LO@∞O^À – JѨC_»k ã¨~°fi ã¨OQÆ=ÚÅ#∞ JkèQÆq∞Oz#>Ë¡. J@∞ÃÑ·, Ü«∞^ä•
„áêѨÎ=ÚÖˇ·# „H˜Ü«∞Å#∞ PK«iã¨∞Î#flѨÊ\˜H© Jã¨OQÆ∞_»"Õ. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
J<åÜ«∂ã¨OQÍ, JHõ$„u=∞OQÍ KÕ‰Äõ ~°∞ Jã¨OQÆ`fi« "Õ∞ r=#∞‡‰õΩxÎ 'ã¨∞ã≤~÷ ° ã≤u÷ — J~Ú L#flk.
F ^•â◊~°nä! h=Ù J^•Ìx<Õ P„â◊~ÚOK«∞. ã¨fiã¨∞÷_»"≥·, g`«~åQÆ∞_»"≥·, =∞øx"≥·, WO„kÜ«∞áêâ◊=ÚÅ#∞
x„QÆÇ≤ÏOz#"å_»"≥·, L`«Î=∞ *Ï˝x"≥·, P~°∞º_»"≥·, =∂#–=∞^Œ–=∂`«û~°º~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞=Ú. =∞#O
Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K≥ѨC‰õΩO@∞#fl r=#∞‡‰õΩÎÅ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞HÀ. ã¨O`åѨ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· LO_»∞.
Éè’QÆ – qˆH∆áê^Œ∞ʼnõΩ HÍ~°}OHÍQÆÅ =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞O h K«∞@∂ì KÕ~°=K«∞ÛQÍHõ! ÖËHõ,
XH˘¯Hõ¯>Ë `˘Å∞QÆ∞`«∂ LO_»∞QÍHõ! "å\˜`À hˆHq∞ ã¨O|O^èŒO? h=Ù *Ï˝x"≥·, ã¨=∞z`«∞Î_»"≥· LO>Ë,
"å\˜ „áêáê΄áêѨÎ=ÚÅ∞ x<Õflq∂ KÕÜ«∞ÖË=Ù. Jn# ã¨fiÉèÏ=Ù_»"≥· h‰õΩ xÜ«∞q∞OK«|_ç# PÜ«∂
^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ "å\˜ ã¨Ç¨Ï[ ã¨O„Hõq∞`« „áêѨÎ=ÚÅ#∞ |\˜ì ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ x~°fiiÎOK«∞. J#º"Õ∞g∞
PK«iOK«x "å_»=Ù, Ü≥∂zOK«x "å_»=Ù Hõ=Ú‡. J~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨~°fi=Ú#‰õΩ JHõ~°Î"≥· LO_»∞.
Ѷ¨ÖÏaèÖÏ+¨, „H˜Ü«∂aèx"Õâ◊=Ú ÖˉõΩO_®<Õ *Ï˝x „Ѩ"åǨÏѨu`«=Ú, „ѨHõ$`« „Hõ=∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOz
`«# q^è∞Œ Å#∞ x~°fiiÎã∞¨ <Î åfl_»∞. J\Ï¡ x~°fiiÎã∂¨ <Î Õ ™êfi`«‡Ü«∞O^Œ∞ „H©_Oç K«∞K«∞#fl J<ÕHõ L^•Ç¨Ï~°}Å∞
=∞#O K≥ѨC‰õΩ<åflO. WOHÍ K≥ѨCHÀÉ’`«∞<åflO.
ÃÑ~°∞QÆ∞ zÅHõ|_ç#ѨÊ\˜H© `«# `≥Å∞ѨÙ^Œ#O HÀÖ’Ê`ÀO^•?... =∞Ǩ=∞uÜ«∞QÆ∞ *Ï˝x `«#
Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°fiã≤^Œú ã¨fiÉèÏ==∞QÆ∞ â◊=∞ – ^Œ=∞ – âßO`« – ã¨Ç¨ÏHÍ~° – ã¨O`À+¨ – ã¨=∞^Œ~°≈#=ÚÅ#∞
702
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
Z#fl\˜H© g_»_»∞. P`«xH˜ K«„Hõ=iΠѨ^Œq ÅaèOK«∞QÍHõ! „H˜q∞H©@Hõ Láê^èŒ∞Å∞ ÅaèOK«∞QÍHõ!
JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ WO„^Œ Ѩ^Œq „áêÑ≤ÎOK«∞QÍHõ! „|Ǩχ^Õ=Ùx Ѩ^Œq =zÛ `«Å∞ѨÙ`«@∞ìQÍHõ! JO^Œ∞Ö’
P`«xH˜ ã¨O`À+≤OK«=Åã≤#kQÍx, ^Œ∞ódOK«=Åã≤#kQÍx Un HõxÑ≤OK«^∞Œ . ѨÙ#flq∞<å\˜ ~å„`«O`å
K«O„^Œ∞_»∞ XˆH suQÍ „ѨHÍt™êÎ_»∞ K«∂Kå"å? P`«_»∞ ‰õÄ_® PÜ«∂ Jxfl ã≤÷`«∞ÅO^Œ∂ UHõ
~°∂ѨOQÍ<Õ ÉèÏã≤ã¨∂Î LO\Ï_»∞. F ~å=∂! ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’Oz ã¨~°fi „HÀ^èŒ, ÉèË^Œ=ÚÅ#∂, `«k`«~°
Éèí∂`åHÍ~°=ÚÅ#∞ |Ü«∞@‰õΩ áê~°„`Àe"ÕÜ«Ú=Ú.
JOu=∞ ѨÙ~°∞ëê~°"÷ ∞≥ #ÿ \˜ì '"≥∂Hõ=∆ Ú— J#∞ HÍ~°º=Ú#O^Œ∞ =∂„`«"∞Õ „Ѩu+≤`ª ∞« _»=Ù, `«`Ê« ~°∞_»=Ù
J~Ú LO_»∞=Ú. "åã¨#Åhfl Hõ∆~ÚOK«∞QÍHõ!
h |∞kú â◊√^Œú"≥∞ÿ P`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ JOkOѨ*ËÜ«Ú#^≥· LO_»∞QÍHõ! Jq^Œº#∞, `«`å¯~°º=ÚÅ#∞
^ŒQ"úÆ Ú≥ #~°∞Û@Ö’ ã¨=∞~°=÷ ∞QÆ∞ QÍHõ! J\˜ì |∞kúKÕ x~°uâ◊Ü∞« Ѩ~=° ∂#O^Œ=Ú# ã¨Oã≤`÷ ∞« _»=Ü≥∞º^Œ=Ù
QÍHõ!
JѨC_»∞ [## =∞~°}Ïk |O^èŒ=ÚÅKÕ h=٠Ѩiq∞`«∞_»=Ù HÍ=Ù. ã¨~°fi^• JѨiq∞`«∞_»"≥·
LO\Ï=Ù. J\˜ì P`«‡ `Õ*’=¸iÎ"≥·# h=Ù ã¨~°∞fiʼnõÄ =O^ŒhÜ«Ú_»"Ò`å=Ù.
❖❖❖
(14= ~ÀA qKå~°} ѨÓiÎ J~ÚOk).
❖❖❖
LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O ã¨=∂ѨÎO
„|Ǩ‡~°Ê}=∞ã¨∞Î - Ö’Hõ HõàϺ}=∞ã¨∞Î
FO `«`üã¨`ü
❖❖❖
ISBN 93-83972-14-2 (Set)
Vasishta Rama Samvadam : Vol 2 ISBN 93-83972-11-1 1000/- (set)
i
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
(N"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ „Ѩ}©`« Ü≥∂QÆ"åã≤+ª̈=Ú)
=¸_»= ã¨OѨÙ@O
x~åfi} „ѨHõ~°}=Ú
J#∞ã¨$[#:
"≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+¨‚
~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O
^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞–500 029
ii
Published by
Adhyaksha
Ramakrishna Math
Domalguda, Hyderabad - 29
© Ramakrishna Math, Hyderabad
All rights reserved
I - 1M - 08 -2010
12026
12028 (Set)
Printed at :
RP Printers, Hyderabad.
Bound at
Pridhvi Binders, Hyderabad.
iii
„Ѩ"ÕtHõ
JYO_» ~å=∂Ü«∞}OÖ’x z=i „ѨHõ~°}O J~Ú# x~åfi} „ѨHõ~°}OÖ’H˜ WѨC_»∞
„Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO. P~°∞ „ѨHõ~°}ÏÖ’¡H© â’¡Hõ ã¨OMϺѨ~°OQÍ Wk ÃÑ^ŒÌ^Œ=@"Õ∞HÍ^Œ∞† WO^Œ∞Ö’ K«iÛOz#
JOâ◊O ‰õÄ_® QÆOcè~°"≥∞ÿ#k. "≥Ú^Œ\ ˜ „ѨHõ~°}ÏÖ’¡ K«iÛOz# JOâßÅ∞ ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ#"≥·`Õ, WO^Œ∞Ö’
K«iÛOz# q+¨Ü∞« O ã¨∂Hõ∆ ‡`«~O° , ã¨∂H∆͇u ã¨∂Hõ∆ ‡O Jx ¿Ñ~˘¯#=Åã≤ LO@∞Ok. x*ÏxH˜ JxflO\˜Ö’
K«iÛOz# q+¨Ü«∞O XHõ¯>Ë S#ѨÊ\˜H© U ™ê÷~Ú#∞Oz, U Éèí∂q∞Hõ#∞Oz, U HÀ}O #∞Oz q+¨Ü«∂xfl
qâı¡+≤ã¨∞Î<åflO J#fl ^•xfl |\˜ì K«iÛOz# JOâ◊O qaè#flOQÍ =ºHõÎ=∞=Ù`«∞Ok.
D „ѨѨOK« =∞O`å L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞ ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, JYO_»„ѨHÍâ◊ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ, x~°‡Å"≥∞ÿ, tÅ=Öˇ
=∞ø#~°∂Ѩ"≥∞ÿ, xifiHÍ~°"≥∞ÿ#\˜ì âßO`«=∞QÆ∞ „|ǨχÜÕ∞ J~ÚL#flk JO@∞Ok D „ѨHõ~°}O. Wk
Hˆ =ÅO ÉèÏ=# HÍ^Œ∞. Ѩ~=° ∞ ã¨`º« O. =∞#‰õΩ J#∞Éè=í =∞ø`«∞#fl [QÆ`∞« Î Jq^•º~°∂ѨO. J*Ï˝# [x`«O.
„|Ǩ‡xH˜ "ÕÔ~·# ã¨`åÎÖËxk. HÍ=Ù# D „ѨHõ~°}O #∞Oz =∞#‰õΩ, „^Œ+¨ì ^Œ~°≈# ^Œ$â◊º „uѨÙ\˜x
ÉèkË Oz, aè#fl`«fiOÖ’ UHõ`åfixfl ^Œi≈Oz, UHõ`fi« ~°∂ѨOQÍ q∞yeáÈ=Åã≤O^Œx âß„ã¨=Î ∂`« L^Àƒù^=Œè Ú.
"åÜ«Ú=Ù, "åÜ«Ú ã¨ÊO^Œ# Uq^èŒOQÍ "Õ~°∞HÍ"À J^Õsu# K≥·`«#ºO ÖË^• z`«∞Î =∞iÜ«Ú
q+¨Ü«∞ [QÆ`«∞Î "Õ~°∞ HÍ=Ù. z`ü ã¨ÊO^Œ<Õ [QÆ`«∞Î.
K≥·`«<åºxH˜ "Õ~°∞QÍ Ug∞ ÖË^Œx, WO„kÜ«∂Å∞, "å\˜H˜ Jkèëêª#"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û, =∞<ÀHõeÊ`«"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞ „ѨѨOK«O`À ã¨Ç¨ ã¨~°fiO „|Ǩχ=∞Ü«∞=∞x D „ѨHõ~°}O #∞Oz *Ï˝x „QÆÇ≤Ï™êÎ_»∞. ^ÕǨÏO
JO^Œ∞Ö’x z`ü Ô~O_»∂ "Õ~°∞ HÍ=#fl ÉèÏ=O Hõey# ™ê^茉õΩ_»∞ „|ǨχÉèÏ"åxfl á⁄O^Œ∞`å_»∞. x~åfi}
™œMϺxfl J#∞Éèqí ™êÎ_∞» . ã¨~fi° O z#‡Ü«∞=∞x „QÆÇÏ≤ Oz# =ºH˜Î â’Hõ "≥∂ǨÏ~°ÇÏ≤ `«∞_≥,· Éè^Ë ^Œ $Œ +≤ì g_ç#"å_≥·
UHõ`åfi#∞Éèí=O á⁄Ok ˆH"åÖÏ#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_çQÍ xÅ∞™êÎ_»∞.
x~åfi} „ѨHõ~°}O Ö’ K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂xfl ã¨∞ÅÉèíOQÍ „QÆÇ≤ÏOKåÅO>Ë =ÚO^Œ∞ „ѨHõ~°}ÏÖ’¡
¿Ñ~˘¯#fl q+¨Ü∂« xfl J=QÆ`O« KÕã∞¨ ‰õΩx LO_®e. L`«ÊuÎ, ã≤u÷ „ѨH~õ } ° ÏÅ∞ ^Œ$âߺq~åƒù"åxH˜ =∞iÜ«Ú
^Œ$âߺ#∞Éèí∂uH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ É’kèOKå~Ú Jx J#∞‰õΩ#fl>ˇÿ¡`Õ† x~åfi} „ѨHõ~°}O ã¨=Ú„^ŒO #∞O_ç
L^ŒƒùqOKÕ `«~°OQÍÅ∞ Uq^èŒOQÍ ã¨=Ú„^•xH˜ aè#flO HÍ"À J^Õq^èŒOQÍ ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ‰õÄ_® z^ŒÉèË^ŒO
HÍ^Œx L^•…\ ˜ã¨∞ÎOk. =∞<Àxi‡`«"≥∞ÿ# =ã¨∞Î „ѨѨOK«O =∞#ã¨∞û`À ã¨Ç¨ z`ü â◊H˜ÎÜÕ∞. zkfiÖÏã¨"Õ∞.
z^•O`«~°æ`«"Õ∞. z„^Œ∂Ѩ"Õ∞. z#‡Ü«∞"Õ∞. z`«∞ûÊùù~°}ÜÕ∞ Jx `≥Å∞ѨÙ`«∞Ok. S`Õ [QÆ`«∞Î z^Œaè#flO
S#ѨC_»∞ ѨÙ~°∞+¨ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞@O, "≥∂H∆Íxfl á⁄O^Œ@O Jhfl Jã¨OQÆ`åÅ∞ HÍ"å JO>Ë =∞#‰õΩ
WO„kÜ«∞QÀK«~° [QÆ`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOz# Z~°∞Hõ L#flO`« ¿ãѨ٠P Z~°∞Hõ `˘ÅˆQ =~°‰õÄ „Ѩܫ∞`«flO
KÕÜ∂« eûO^Õ. JO>Ë "≥Ú^Œ\ ˜ „ѨH~õ }° ÏÖ’¡ K≥ÑÊ≤ # qKå~°} J<Õ Ñ¨Ù~°∞+¨ „ѨÜ∞« `åflxfl J#∞+≤Oª z =∞#ã¨∞û#∞
Ѩiâ◊√^Œú "≥Ú#~°∞Û‰õΩ#fl l*Ï˝ã¨∞=Ù =∂„`«"Õ∞ D „ѨHõ~°}O Ö’ ¿Ñ~˘¯#fl ˆH=ÖÏ^≥· fi`åxfl J#∞Éèí=
"≥Ú#~°∞ÛHÀQÆÅ_»∞. JÖÏ H͉õΩO_® WO^Œ∞Ö’x L`«¯ $+¨ì ÉèÏ=#Å#∞ JѨiâ◊√^Œú =∞#ã¨∞¯_çH˜ É’kè¿ãÎ
q~°∞^ŒúOQÍ, qѨs`«OQÍ J~°÷OKÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩ=∂^Œ=ÚOk. JO^Œ∞=Å# âß„ã¨ÎOÖ’ ¿Ñ~˘¯#fl q+¨Ü«∂xfl
JO^Œ∞Ö’ ¿Ñ~˘¯#fl „Hõ=∞OÖ’<Õ K«^Œ"åe.
- „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞
iv
q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ
VI. x~åfi} „ÑH
¨ ~õ }° O (ѨÓ~åfi~°Oú ) ... 1
I. „ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞O ... 3
Ѩk¿ÇÏ#= ~ÀA 1.J=ºHõÎ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨO...3† 2.ÖËxk ÖËx^•xQÍ K«∂_®e...7†
3."Õ∞Å∞H˘Å∞ѨÙ...9† 4.JÜ≥∂=∞Ü«∞O #∞O_ç ã¨fi™ê÷<åxH˜...10† 5."≥∂ǨÏO Z\Ï¡ `˘ÅQÆ∞
`«∞Ok?...11† 6.J*Ï˝<åO^èŒHÍ~° qÉèí∂`«∞Å∞...15† 7.Jq^•º ã¨O„Éèí=∞O...18† 8.HÍ~°º
Jq^Œº–HÍ~°} Jq^Œº...20† 9.JqKå~°}=∂O^Œº=Ú–zH˜`«û...24† 10.Hõ~°Î=º =ÚÅ∞
*Ï˝#=Ú#‰õΩ J_»∞¤ HÍ=Ù...28† 11.q"ÕHõ ÉèËs x<å^ŒO...30† 12.P`«‡*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯
ã≤OǨÏ<å^ŒO...34† 13.P`å‡#∞Éèí∂uѨ~°∞Å∞...39
II. „áê} x~À^èŒ Ü≥∂QÀѨ^Õâ◊=Ú Éèí∞â◊√O_À áêMϺ#O ... 41
1.Ü≥∂QÆ™ê^èŒ# – *Ï˝#=Ú...41† 2.=ã≤+¨ª – Éèí∞â◊√O_» ã¨=∂QÆ=∞O...43† 3.Éèí∞â◊√O_»∞x
[#‡=$`åÎO`«O...45† 4.xi¡Ñ¨ÙÎ_»#∞–J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»#∞...47† 5.^è•~°}KÕ =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∞
™êH˜∆`«fiO...50† 6.ã¨∞n~°… ã¨$+≤ì K«=∞`å¯~°O...52† 7.z„`« qz„`« ã¨OѶ¨∞@#Å∞...54†
8.KåOK«Åº~åÇ≤Ï`«ºO – J=∞$`«`«fiO...56† 9.„áê}"åÜ«ÚQÆ`«∞Å Láêã¨#...59† 10.ˆ~K«Hõ
–ѨÓ~°Hõ–‰õΩOÉèíHõ=ÚÅ∞ : „áê}Ïáê#=ÚÅ L`«ÊuÎ – ÅÜ«∞™ê÷#=ÚÅ∞...64† 11.„áê}Ïáê#
=ÚÅ ã¨=∂^è•#O...71† 12.g_À¯Å∞...74† 13.^ÕǨÏÉèÏ=O „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞...75†
14.ã¨OHõÅÊ=Ú–=∂Oã¨=∞Ü«∞ ^ÕǨÏO...82† 15.JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ Z^Œ∞~˘¯<Õk Z\Ï¡?...84
III. ^Õ=`å~°Û# (N ™êO|t= – =ã≤+¨ª ã¨O"å^Œ=Ú) ... 89
1.J~°Û#–x~°fiK«#O...89† 2.ã¨~°fi=∞Ü«∞ =∞Ǩz`ü...95† 3.z`«∞Î: [_»–K≥·`«#º qÉèÏQÆ=ÚÅ∞
...99† 4.z`«∞ÎÜ≥ÚHõ¯ q<åºã¨O–q=â◊`«fiO...100† 5.K≥·`«#ºO ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å Ü«∞^ä•`«^äŒO
...102† 6.J*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ K«=∞`å¯~°O!...107† 7.JѨiq∞`«OÖ’ Ѩiq∞`«=∂?...112†
8.ã¨OHõÅÊ ~åÇ≤Ï`«ºO...115† 9.K≥·`«#º=Ú – qâ◊fi=Ú...117† 10.x*Ï`«‡ ÉèíQÆ"å#∞_»∞...
121† 11.`«Ãã·‡ ã¨~åfi`«‡<Õ #=∞ó...124† 12.z^•`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~°≈# „Ѩ^Œ~°≈#=ÚÅ∞...126†
13.ÉÏǨϺѨÓ[ – JO`«~üѨÓ[...128† 14.P`å‡aè¿+HõO...132† 15.J#O`« ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ
=Ú#‰õΩ JÅÊ`«fiO PáêkOK«@=∂?...137† 16.Jq^Œº#∞O_ç...q^Œº‰õΩ !...139†
17.QÆ∞~°∞=ÙÅ∞...143† 18.[QÆ`«∞ΉõΩ =¸ÅO ÉèÏ=#ÜÕ∞!...144† 19.^Œ$+≤ìÜÕ∞ ã¨$+≤ì...148†
20.J#∞Hõ∆}˜Hõ ѨÓ*ÏÉèÏ=O...151† 21.HõÅÊ<å[QÆ`«∞Î – r=ÉÏ@™ê~°∞Å∞...154
IV. aÅfiѶ¨ÅO – tÅ – =∞$QÆ`«$+¨‚ LѨ=∂<åÅ∞ ... 158
Ѩ^ŒÇ¨~°= ~ÀA 1.aÅfiѶ¨Å LѨ=∂#O...158† 2.tÅ–teÊ–tÅÊ=Ú...161† 3.WHõ
ÉèË^Œ"≥∞Hõ¯_çk?...166† 4.ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^Œ ã¨∞ã≤÷~°`«fiO...170† 5.P`«‡ ã¨~°fi^• x~°‡Å"Õ∞!...
v
173† 6.â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ ~åHõáÈHõÅ∞...176† 7.„Éèí=∞Å∞ `˘ÅQÍÅO>Ë *Ï˝<À^ŒÜ«∞O
HÍ"åe...180† 8.Jq^ŒºÜ≥ÚHõ¯ P#∞áê#∞Å∞...182† 9.[#‡ – [<å‡O`«~°=ÚÅ∞...184†
10."≥∂Hõ∆ `«`«Î fi=Ú...186
V. NHõ$ëê‚~°∞˚# ã¨O"å^ŒO ... 190
1.J<åã¨H˜Î Ü≥∂QÆO...190† 2.P`«‡‰õΩ [##=∞~°}ÏÅ∞ ÖË=Ù...191† 3.Hõ~°‡ ~°Ç¨Ï㨺O...193†
4.Ѩ~åѨ~°=ÚÅ∞...197† 5.<Õ#∞ ã¨~°fi^• JHõ~°Î#∞...199† 6.P`å‡~°Ê}O...200† 7.
JHÍ=∞HÍq∞...203† 8.^ÕÇ≤Ï – ^ÕǨÏ=Ú – "åã¨#Å∞...205† 9."åã¨<åHõ∆Ü«∞O –
P`å‡#∞Éèí=O...207† 10.ã¨fi^èŒ~°‡ x~°u...210† 11.=∞<ÀHõÅÊ#...211† 12.J™ê^茺O
HÍ^Œ∞ ã¨∞™ê^茺"Õ∞...213† 13.<Õ~°∞Ê`À ‰õÄ_ç# „Ѩܫ∞`«fl=Ú...215† 14.P`«‡Ü≥ÚHõ¯
Hõ $ `« x â◊ Û Ü« ∞ O...216† 15.r=#∞‡‰õ Ω Î x Ѩ ~ ° = ∞ ÅHõ ∆ } =ÚÅ∞...219†
16.ã¨fiHõO~îåÉèí~°}O...221
VI. r=Ù_»∞ – ã¨fiѨflѨ~°OѨ~°Å∞ ... 225
1.ã¨fiѨflã¨^Œ$â◊ ã≤^•úO`«O...225† 2.ã¨fiѨflOÖ’ WOH˘Hõ ã¨fiѨflO...230† 3.~å[ǨÏO㨠–
~°∞„^Œ∞_»∞...235† 4.qq^èŒ Láê^èŒ∞Å ã¨=∂"Õâ◊O...239† 5.^Œ$â◊º =$uÎ – ^Œ$â◊º x~°fi$uÎ...
242† 6.QÆ}Ѩu`«fiO...244† 7.ã¨OHõeÊ`« ^ÕǨÏ=ÚÅ∞...245† 8."≥∂ǨÏ=âß`«∞ÎQÍ ã¨∞n~°…
Ѩܫ∞#O...249† Ѩk¿ÇÏ_»= ~ÀA9.ã¨∂Hõ; ^ÕǨÏO`À J<Õfi+¨}...251† 10.„|ÃǷχHõº
„Ѩuáê^Œ#...254† 11.Ѩ~°=∞ xâ◊≈OHõ ã≤÷u...257† 12.=∞ø# ^è•~°}...259† 13.„áê}–
=∞<Àã¨OÜ≥∂QÆO...263† 14.q^ÕǨÏ=ÚH˜Î – =∞ø#=Ú...266
VII. ÉË`åà◊ „Ѩâ◊flÅ∞ ... 272
1.P~°∞ „Ѩâ◊flÅ∞...272† 2.ã¨~°fiã¨=∞`«fi=Ú...280
VIII. Éèwí ~°^Œä Ü«∞`«flO ... 281
1.N„u`«Å–Éèíw~°^äŒ ã¨O"å^ŒO...281† 2.ã¨~°fi Ѩi`åºQÆO...286† 3.ѨÙ#ó Ѩ\Ïìaè¿+HõO
– QÆOQÍ=`«~°}O...289
IX. K«∂_®Ö’áêMϺ#O ("≥∂Hõ∆ x~°fiK«#O) ... 292
1.td^èŒfi[ ~å[ºáêÅ#...292† 2.P^蕺`«‡ âß„ã¨Î=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ P=â◊ºHõ`«...294† 3.P`«‡
„Ѩɒ^èŒO HõeyOKÕ"Õ J#∞ã¨~°}©Ü«∂Å∞!...296† 4.`«#Ü«∞O^Œ∞ `å<≥· L#fl P`«‡ã¨`«Î...298†
5.x~°‡ÅâßO`« ã¨fi~°∂ѨO...299† 6.K«∂_®Å ã¨fiH©Ü«∞ qKå~°}...301† 7.ã¨∞+¨µ=∂fl<å_ç
...306† 8."åã¨#Å∞ – Láê^èŒ∞Å∞...310† 9.Pkè–"åº^èŒ∞Å∞...314† 10.Pkè – "åº^èŒ∞Å
LѨâ◊=∞<ÀáêÜ«∂Å∞...318† 11.Ü≥∂QÆâ◊‰õΩÎÅ∞...320† 12.K≥·`«#º – [_»=ÚŠѨ~°ã¨Ê~°
¿ÇÏ`«∞`«fiO...322† 13.JyflÖ’ j`«ÅO! q*Ï˝#O (ÖËHõ) „Ѩ[˝ #∞O_ç [_» =º=Ǩ~°O!...324†
14.z`ü – [_»Ñ¨i}Ï=∞ K«=∞`å¯~°O...327† 15.™ê^èŒ# – Láêã¨#...332† 16.‰õΩO_»ex
– J+¨ìã≤^Œ∞úÅ∞ – *Ï˝#™ê^èŒ# „Hõ=∞O...333† 17."≥uˆHk ze¡QÆ=fi HÀã¨O – ^˘iˆHk
vi
zO`å=∞}˜...338† 18.td^èŒfi[ =#"åã¨O...342† 19.K«∂_®Å – td^èŒfi[ ѨÙ#ó
^Œ~°≈#O...346† 20.ã¨∞Y ^Œ∞óMÏ^Œ∞Åhfl – ã¨fiÜ«∞OHõeÊ`« =∂„`«=ÚÖË!...349† 21.ã¨Êù\ ˜Hõ
Ѷ¨∞@OÖ’ [##O...357† Ѩ^≥Ìxq∞^Œ== ~ÀA 22.„H˜Ü«∞ – *Ï˝#=ÚÅ∞...359† 23.=∞}˜
™ê^茉õΩ_»∞ – QÍA=∞}˜...364† 24.`«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩx ‰õÄ_® =∞~°Å zH˜¯# U#∞QÆ∞...367†
25.XHõ |O^èŒO #∞O_ç =∞~˘Hõ |O^èŒOÖ’H˜...370† 26.*Ï˝#=Ú H˘~°‰õΩ `åºQÆO...373†
27.㨠~ ° fi `åºQÆ = ∞O>Ë =㨠∞ Î `åºQÆ = ∂?...375† 28.=∞#㨠∞ û#∞ Jkè Q Æ q ∞OK« @ "Õ ∞
''ã¨~°fi`åºQÆO——...381† 29.„|Ǩχ=ÚHÍHõ =∞iOÔHHõ¯_® U W`«~°"≥∞ÿ#n ÖË^Œ∞...386†
30.'JǨÏOHÍ~°O— J<Õk XHõ „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞...395† 31.„|Ǩχ=Ú Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ LO_ç
WHõ ¯ _» q<Àk™ÈÎ O k!...400† 32.Éè Ï =#Ü≥ Ú Hõ ¯ JÉè Ï =#...405† 33.z`« Î = ∞<Õ k
ÖË^Œ∞!...409† 34.D [QÆ`ÕÎ „|Ǩχ=Ú...415† 35.^Œ$â◊º=Ú „^Œ+¨ì#∞ Ѩiq∞`«O KÕÜ«∞ÖË^Œ∞
...418† 36.`«~°OQÍÅhfl [Å"Õ∞! z`«Î=ÚÅhfl z`ÕÎ!...422† 37.|∞∞+≤ "åHõº =∞##O
...429† 38.‰õΩOÉèí ѨÙ#~åQÆ=∞#O...431† 39.Ö’Hõ ã¨OKå~°O...435† 40.xÜ«∞ux
áêeOK«@"Õ∞ Lz`«O!...436† 41.^Œ∞~åfi㨠=∞ǨÏi¬ âßѨO...440† 42.QÍO^èŒ~°fi q"åǨÏO
...444† 43.WO„^Œ∞x PǨfi#O...446† 44.`«∞k ѨsHõ∆...449† 45.K«∂_®Å – td^èŒfi[
ã¨=∂QÆ=∞O...453† 46.ѨÙ#ó ~å[º „Ѩ"Õâ◊O...460
X. |$ǨÏã¨Êu – HõK« ã¨O"å^ŒO ... 461
1.ã¨~°fi `åºQÆO JO>Ë Uq∞\˜?...461
XI. q∞^䕺 ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ ... 467
1.PHÍâßxfl Éèí„^ŒÑ¨~°K«∞HÀ=@"≥∞\Ï¡?...467† 2.JǨÏOHÍ~°"Õ∞ P q∞^䕺 ѨÙ~°∞+¨µ_»∞!...469†
3.JǨÏOHÍ~°=Ú P`«‡‰õΩ J#º"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞...472
XII. „j t= – Éèí$Owâ◊fi~° ã¨O"å^ŒO (=∞ǨHõ~°Î – =∞ǨÉè’HõÎ – =∞Ǩ`åºy) ... 476
1.r=#∞‡Hõ Î ÅHõ ∆ } =ÚÅ∞...476† 2.=∞Ǩ Hõ ~ ° Î . ..477† 3.=∞Ǩ Éè ’ Hõ Î . ..479†
4.=∞Ǩ`åºy...481† 5.z`«Î âß=∞º ã≤÷u...483
XIII. =∞#∞ – WH∆Ífi‰õΩ ã¨O"å^Œ=Ú (<Õ <≥=~°∞!) ... 485
1.D HõxÑ≤OKÕ^ŒO`å Uq∞\˜!...485† 2.H˘OQÆ∞ „H˜O^Œ a_»¤#∞ ÃÑ@∞ìH˘x T~°O`å "≥uH˘zÛ
#@∞¡!...487† 3.[QÆ`«∞Î z`ü ^Œ~°Ê}OÖ’x „ѨuaO|=Ú =∂„`«"Õ∞...490† 4.'JǨÏ"£∞—
#∞O_ç 'J#ǨÏ"£∞—...492† 5.ã¨zÛ^•#O^Œ=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞HÀ...496† 6.r=#∞‡HõÎ
=∂Ǩ`«‡ºO...498† 7.r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ – ™ê=∞ºã≤÷u...500† 8.=¸_»∞ J=ã¨÷Å∞ – `«∞sÜ«∞O
...502† 9.`«∞sÜ«∞=Ú#‰õΩ LáêÜ«∞O...506† 10.Éèí∂q∞HÍ „Ѩ"Õâ◊O...508† 11.[#‡
– [<å‡O`«~° „Ѩܫ∞`«flO...513† 12.L`«Î~À`«Î~° Éèí∂q∞HÍ ã¨O„Ѩܫ∂}O...514† 13.WK«Ûù#∞
JkèQÆq∞OKåe...517
XIV. N "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ „Ѩ=K«#O ... 521
vii
1.P`å‡=Ö’Hõ#O...521† 2.P`å‡#O^Œ ™êQÆ~°O...532† 3.~å=∂#O^Œ ™êQÆ~°O...540†
4.Ѷ¨Å„â◊√u...545
x~åfi} „ÑH¨ ~õ }° O (L`«~Î å~°Oú ) ... 549
I . „ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞=Ú ... 551
1.ã¨OHõÅÊ~åÇ≤Ï`«º=Ú...551† 2.'Ü≥∂QÆO— JO>Ë Uq∞\˜?...555† 3.Hõ~°‡ JO>Ë
Uq∞\˜...556† 4.Hõ~°‡ `åºQÆ=Ú...562† 5.JǨÏO`«fi"Õ∞ ã¨O™ê~°O...568† 6.uuHõ∆...572
II. N Éèí∞â◊√O_» - q^•º^èŒ~° ã¨O"å^Œ=Ú ... 576
1.|~°∞"≥·# 18 =ã¨∞Î=ÙÅ∞...576† 2.WO„kÜ«∞=ÚÅ ^Œ∞~å„Hõ=∞}O...578† 3.^Œ$â◊º=Ú#∞
=^ŒÖÏe - ^Œ$H±#∞ Ѩ@∞ìHÀ"åe...583† 4.<Õ#∞ - h=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·#q LO_»*ÏÅ=Ù!...587†
5.ÉÏǨºÉèíºO`«~° z„^Œ∂ѨÙ_»∞...589† 6.h"Õ P „|Ǩχ=Ú=Ù (`«`«Î fi=∞ã≤)...591† 7.`«@ã¨÷
ÉèÏ==Ú`À [QÆ^ŒÌ~°≈#O...594† 8.JǨÏOÉèÏ==Ú HõeÊ`« =∂„`«"Õ∞!...596† 9.K«OK«Å
=∞#¿ãû [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ~°∂ѨO...599† 10.„^Œ+¨ìÜÕ∞ ^Œ$â◊º [QÆ`«∞ΉõΩ ~°K«~Ú`«...602†
11.WO„^Œ - „`«ã¨ˆ~}∞ <åºÜ«∞O...604† 12.P`«‡™êH∆Í`å¯~° Ѩ~°ºO`«O ^Œ$â◊ºO LO\’Ok
...606† 13.WO„^Œ„`«ã¨ˆ~}∞ <åºÜ«∞ ™ê~åOâ◊O...610† 14.JO`«óHõ~°} â◊√kú...613†
15.„|Ǩχ*Ï˝<åyfl *ÏfiÅ...615† 16.QÍeÖ’ Zyˆ~ [QÆ`ü ^Œ∂kѨÙO*ÏÅ∞ ...617†
17.ã¨=∞+≤ì ~°∂Ѩ q~å\ò ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ - =º+≤ì...623† 18.=º+≤ì - q~å@∞ì XHõ¯>Ë!...627†
19.*Ï˝x - *Ï˝#|O^èŒ∞=Ù...631† 20.*Ï˝xÜ≥ÚHõ¯ x~°fiK«#O...632† 21.r"å`«‡ÜÕ∞
Ѩ~°=∂`«‡!...634† 22.JǨÏOHÍ~å`«‡ - ^ÕǨ`«‡...638† 23.*Ï˝x - J*Ï˝x - "åi
=º=Ǩ~° qâıëêÅ∞...641
III. N =ã≤+¨ª - =∞OH˜ ã¨O"å^Œ=Ú ... 644
1.„ѨHõ¯^À= Ѩ@∞ìK«∞#fl |Ǩï^Œ∂~°Ñ¨Ù ÉÏ@™êi...644† 2.ã¨O™ê~° ѨO[~°O...650†
3.U^≥·`Õ `≥Å∞ã¨∞ H˘O\’O^À - JkÜÕ∞ `≥eÜ«∞|_»=Åã≤#k!...653† 4.„ÉǨχ=∞Ü«∞"£∞
[QÆ`ü...660† 5.=∞#ã¨∞û#∞ JkèQÆq∞OK«@O Z\Ï¡?...665† 8."åã¨<åHõ∆Ü«∞O Ü≥ÚHõ¯
P=â◊ºHõ`«...673† 9.„Ѩ"åǨÏѨu`«O Hõ~°‡ - Jã¨OQÆѨÓ~°fiHõ x~°fiǨÏ}...677† 10.P`«‡
J"åV͇#ã¨QÀK«~°O...680† 11.=∞#=∞O^Œ~°=¸ JkfifÜ«∂`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÅ"Õ∞!...682†
12.''J#ǨÏ"£∞—— U= =ÚH˜Îó...686† 13.J#O`« ã¨fiã¨fi~°∂ѨOÖ’ JÅÊ ^Œ$â◊º qÉèÏQÆO...670†
14.`«`«Î fiA˝Å`À ™êOQÆ`«ºO - ã¨fiqKå~°}...696† 15.Ѩ~°Ö’Hõ"åºkè - WÃÇ·Ï= zH˜`«û
...700† 16.^Œ$+≤ìÜÕ∞ ã¨$+≤ì...705† 17.„ѨѨOK«ã¨Ç≤Ï`« - „ѨѨOK«~°Ç≤Ï`« JYO_≥·Hõº ^Œ$+≤ì
...712† 18.WKåÛù *Ï_»ºO...716† 19.WK«ÛùÜ≥ÚHõ¯ LѨâßOu...722† 20.„Ѩ|∞^Œ∞ú_»∞ -
J„Ѩ|∞^Œ∞ú_»∞...726† 21.[QÆ`ÕΠѨ~°=∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨO...733† 22.ã¨~°fi~°∂Ñ≤Ü«∞QÆ∞ z^•`«‡
...739† 23.[QÆ„^•ƒùOu...744† 24.q"ÕHõ=ÚKÕ ™êfi`«‡Éèí∂`«∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`å‡~å^èŒ#...747†
25.'JâßOu— #∞O_ç q„âßOuH˜...754† 26.=∞#ã¨∞û - Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞...760
viii
VII. =∞<À=∞$QÆ q„âßOu ... 765
1.ã¨=∂kè =$Hõ∆=Ú - K«Å¡\ ˜ h_»...765† 2.=∞<À =∞$QÆ=Ú...767† 3.^蕺#=Ú.....
L`«Î~À`«Î~° ã≤÷`«∞Å∞...769† 4.„|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ q„âßOu - LáêÜ«∂Å∞...774† 5.J#∞~°H˜Î
#∞O_ç ã¨=∂kèH˜...777† 6.=Ú=Ú‰õ∆Ω=Ù - "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ "≥∞@∞¡...780† 7.Dâ◊fi~°∞_»∞
ZHõ ¯ _» ∞ <åfl_» ∞ ?...785† 8.q"Õ H ˜ Ü≥ Ú Hõ ¯ ^Œ ~ ° ≈ #O-=∞##O-J#∞Éè í = O...790†
9.J##ºO...793† 10."åã¨#Å∞ - `«~°QÆ`«∞Å∞...798† 11.D [QÆ`«∞Î L`«ÊuÎ ~°Ç≤Ï`«=Ú
- q∞^ä Œ º - x~åHÍ~° = Ú...801† 12.㨠$ +≤ ì - „Ѩ à ◊ Ü « ∞ =ÚÅ∞...807† 13.=∞Ǩ
HõÖÏÊO`«=Ú...811† 14.„|Ǩχ ã¨`«º"£∞ - [QÆ`ü q∞^䕺...815† 15.[Å=∞O^Œ∞ „^Œ=`«fiO
- „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ [QÆ^Œ`«fiO...818† 16.[QÆ`ü ã¨~°fiO J#∞`«Ê#flO...821
❖❖❖
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 1
~°Ñ¶¨Ú<å^ä•Ü«∞ <å^ä•Ü«∂ ã‘`åÜ«∂ó Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
N =ã≤+¨ª – ~å=∞ ã¨O"å^Œ=Ú
VI. x~åfi} „ѨHõ~°}O
(ѨÓ~åfi~°Oú )
2
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 3
Ѩk¿ÇÏ#= ~ÀA
I. „ѨHõ~°} ѨiK«Ü«∞O
1. J=ºHõÎ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨO
ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `«# ã¨Ç¨Ï„㨠H˜~°} *ÏÅ=ÚÅ#∞ Ö’Hõ=ÚÅÃÑ· „Ѩã¨iOѨ*ËÜ«∞@O`À
L^ŒÜ«∂~°OÉèí"≥∞ÿ#k. ~å=∞ÅHõ∆ ‡}Ï^Œ∞Å∞ =∞ǨÏi¬ =ã≤+¨µªÅ"åi P„â◊=∞O „Ѩ"ÕtOz =∞ǨÏi¬x
ã¨∞™êfiQÆ`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ P„â◊=∞O#∞O_ç ã¨ÉèÏ„áêOQÆ}=Ú#‰õΩ ~°^äŒ=ÚÃÑ· `À_˘¯x =KåÛ~°∞. ã¨Éèí
Ü«∞^ä•suQÍ „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.
N =ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : P`å‡#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙÅQÆ∞ „Ñ≤Ü∞« „â’`«ÖÏ~å! Ö’HõHàõ Ϻ}, z~°∞^Œ~Ç° ¨ ™êÅOHÍ~°∞_»
=QÆ∞ F ~å=∞K«O„^•! D ~ÀA #∞O_ç =∞#O x~åfi}=Ú QÆ∞iOz# ã¨O"å^ŒOÖ’ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åflO.
F ~å=∞K«O„^•! =Ú=Ú‰õ∆Ω =º=Ǩ~°O "≥Ú^ŒÅ∞QÍ =∞#O J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨCHÀ=@O
[iyOk. „Hõ=∞OQÍ h=Ù h z`«Î qǨÏOQÍxfl ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞<Õ Ñ¨O[~°OÖ’ LOz =â◊Ѩ~°K«∞‰õΩO@∞
<åfl=Ù Hõ^•? <åÜ«∞<å! ǨÏO㨠áêÅ∞ ã‘fiHõiOKÕ@ѨC_»∞, JO^Œ∞Ö’x [ÅÉèÏQÍxfl =^Œe áêÅ™ê~°"∞Õ
„QÆÇ≤Ïã¨∞ÎOk Hõ^•! J\Ï¡ˆQ =∞# D ã¨∞n~°… ã¨O"å^Œ=ÚÖ’x Jã¨OQÆ`«"≥∞ÿ#k, ^Œ∞~Àƒ^茺"≥∞ÿ#k
U^≥·<å LO>Ë..Jk q_çz, ™ê~åxfl *Ï„QÆ`«ÎQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=x <Õ##∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
1. "åã¨<åHõ∆Ü«∞O, 2.=∞<À <åâ◊#O, 3. „áê} x~À^èŒO, 4. *Ï˝<åÉèϺã¨O...
D <åey\˜ QÆ∞iOz J<ÕHõ qâıëêÅ∞ =∞#O LѨâ◊=∞# qÉèÏQÆOÖ’ K≥ѨC‰õΩ<åflO.
"å\˜#xfl\˜h h=Ù K«Hõ¯QÍ ã¨fi|∞kú`À ѨijeOz, J#∞QÆq∞OKåe. D Ѩ^äŒO J#∞ã¨i¿ãÎ h=Ù
|^Œ∞ú_»=Ù HÍ=Ù. J\Ï¡ Q͉õΩO_®, „â◊^Œú, Ѩ@∞ì^ŒÅ, „Ѩܫ∞`«fl=Ú P„â◊~ÚOK«Hõ, ˆH=ÅO
kQÆ∞Å∞Ѩ_»∞`«∂<À ...ÖËHõ WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞ ¿ã=#`À<À ~ÀAÅ∞ QÆ_ç¿Ñã¨∂Î LO>Ë ...qO^茺Ѩ~°fi`«
tY~°O #∞O_ç J=∂Ü«∞Hõ U#∞QÆ∞ Ѩ`«#"≥∞ÿ#@∞¡ D r=Ùx J^èŒóѨ`«#O Jx"å~°ºO. =∞# D
ã¨O"å^Œ=ÚÖ’x JO`«s#¡ ™ê~åxfl „QÆÇÏ≤ ã¨∂,Î `«=∞ `«=∞ ™ê^è#Œ Å#∞ H˘#™êyOK«∞‰õΩO@∂ LO_»=∞x
ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ =∞~˘Hõ¯™êi QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. „â◊^Œú, J=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀHõáÈÜ«∂_®,
ÉÏ@™êi pHõ\ ˜ Ѩ_∞» @KÕ XHõ J_»qÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞¡, D r=Ù_»∞ D ã¨O™ê~å~°}ºOÖ’ z‰õΩ¯HÀ=Åã≤
=ã¨∞ÎO^Œx ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞.
F ~å=∂! ã¨OQÆ~°Ç≤Ï`«∞_»"≥· Ü«∞^ä•„áêѨÎ=ÚÖˇ·# Ö’Hõ=º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ PK«iOK«∞@ÜÕ∞
âßG ã≤^•úO`«O. nxx h=Ù „QÆÇ≤ÏOz L^•~°z`«∞Î_»=QÆ∞=Ú.
4
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
WO`«=~°‰õÄ LѨâ◊=∞#=Ú QÆ∞iOz# qÉèÏQÆOÖ’ z@ì z=i=~°‰õÄ =∞#O K≥ѨCH˘#fl
q+¨Ü«∂ÅÖ’x QÆOcè~å~°÷O *Ï˝Ñ¨HõO LOK«∞‰õΩO@∞<åfl=Ù Hõ^•!
WѨC_çHõ âßâ◊fi`« ã≤kú „Ѩ™êkOK«QÆÅ =∞iH˘xfl qâıëêÅ∞ K≥ѨCHÀÉ’`«∞<åflO. J~Ú`Õ,
JÉèϺ㨖"≥~· åQͺÅ#∞ x~°O`«~O° JÅ=~°∞Û‰õΩO@∂ LO_»=Åã≤O^Õ. `«^•Ìfi~å `«`Ϋ fizO`«# ã¨∞ã≤~÷ ~° ∂° ѨO
á⁄O^Œ∞`«∞Ok. `«`«Î fiO K«Hõ¯QÍ „QÆÇ≤ÏOK«@OKÕ`« ^Œ∞ˆ~ƒ^茺"≥∞ÿ# "åã¨<å"Õâ◊O |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»∞`«∞Ok.
JѨC_»∞ â’Hõ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# '`«`«Ê^ŒO— `«Ñ¨ÊHõ Åaèã¨∞ÎOk. =∞# D =~°Î=∂# ã¨O"å^ŒO JO^Œ∞‰õΩ
`«Ñ¨ÊHõ ã¨Ç¨ÏHõiOK«QÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« g∞g∞ âßG„Ѩ=z`«"≥∞ÿ#, P„â◊"≥∂z`«"≥∞ÿ# JÉèϺ™êÅ∞
K«Hõ¯QÍ x~°fiiÎã¨∂Î LO_»O_ç.
^Õâ◊–HÍÅ–HÍ~°}=ÚÅKÕ Ñ¨iKÕÛù^Œ"≥ÚO^Œ*ÏÅx „|Ǩχ"Õ∞ D [QÆ`«∞Î ~°∂ѨOQÍ "≥ÅÜ«Ú
K«∞#flk. J~Ú`Õ, K«=∞`å¯~°OQÍ ^≥· fi`« „ÉèÏOux =∂„`«O HõÅ∞QÆ*Ë™ÈÎOk. xifi+¨Ü«∞"≥∞ÿ, ã¨=∞"≥∞ÿ,
âßO`«=∞Ü«∞"≥∞ÿ#\˜ì „|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë L#flk. WHõ¯_» J#º`åfixH˜ `å"ÕÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞O Ѩ^Õ Ñ¨^Õ
x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩ<åflO. x~°∂Ñ≤OK«∞HÀÉ’`«∞<åflO ‰õÄ_®!
WHõ JǨÏOHÍ~°=∞O\Ï"å... J^•Ìxx ÖËx ^•xQÍ<Õ K«∂_»∞. D Ñ≤Ñe‘ HÍk „|Ǩχ Ѩ~º° O`«~O°
(ѨÙ~°∞QÆ∞ #∞O_ç, „|Ǩχ^Õ=Ùx =~°‰õÄ) „ѨâßO`«OQÍ ã¨~°fiâ◊s~°=ÚÅÖ’#∂ „Ѩã¨iOz L#fl
P`«‡#∞ ^Œi≈OK«QÆÅQÆ@"Õ∞ ''JѨ~ÀH∆Í#∞Éèí=O.—— x*ÏxH˜ z`«Î=Ú QÍx, Jq^Œº QÍx =∞#ã¨∞û
QÍx, r=Ù_»∞ QÍx ÖË<ÕÖË=Ù. W=hfl P „|Ǩχ=Ú#O^Œ∞ U~°Ê~°K«|_»∞K«∞#fl HõÅÊ#Å∞ =∂„`«"Õ∞.
Éè’QÆ=ÚÅ∞, J^•Ìx Ѩ@¡ U~°Ê_Õ =$`«∞ÎÅ∞, Pã¨H˜Î, J#∞Éèí=O – W=hfl ‰õÄ_® ã¨=Ú„^ŒOÖ’x
`«~°OQÍÅ∞ÖÏQÍ „|Ǩχ=ÚÖ’<Õ L^Œƒùqã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨fi~°æ–Éèí∂–áê`åà◊ Ö’Hõ=ÚÅÖ’#∞, Éèí∂`«–
=~°Î=∂#–Éèíq+¨º`«∞ÎÅÖ’#∞, „|Ǩχ^Õ=ÙxÖ’#∂, ã¨ÎOÉèí=ÚÖ’ ‰õÄ_®... P Ѩ~°„|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë
*Ïfi[fiź=∂#OQÍ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. ^•xH˜ aè#fl"≥∞ÿ#^ŒO@∂ Un ÖË^Œ∞. „QÍǨϺ–`åº[º=Ú
ÅÖ’#∂, |O^è∞Œ q∞„`« =º=Ǩ~°=ÚÅO^Œ∞, `«k`«~° ã¨~fi° Láê^è∞Œ ÅÖ’#∂ P^ŒºO`«~Ç° Ï≤ `«"∞≥ ÿ q[$Oaè
™ÈÎOk P`«‡ÜÕ∞.
J*Ï˝# „Éèí=∞ L#flO`«=~°‰õΩ [ÅOÖ’ `«~°OQÆÉèÏ=#ÖÏQÍ '[QÆ`ü HõÅÊ#— J<Õ z`«Î=Ú
Ü≥ÚHõ¯ kfifÜ«∞ P=$uÎ LO_»<Õ LO\’Ok.
''<Õ#∞ ^ÕÇϨ =Ú#∞, D ^Œ$â◊º=∞O`å x["Õ∞ J~Ú L#flk, Wk <Õ#∞, Jq <åq—— ...W@∞=O\˜
HõÅÊ#Å∞, ÉèÏ=`«=∞Hõ=ÚÅ∞ L<åflÜ«∞O>Ë =∞<ÀKåOK«Åº=Ú U~°Ê_»∞K«∞#fl>Ë¡! r=Ù_»∞ ã¨[˚# –
ã¨kfi+¨Ü«∞ – ã¨kfi"ÕHõ ™êOQÆ`«ºO ^•fi~å ѨÓ~°‚`«fiO ã¨O`«iOK«∞HÀ#O`« =~°‰õΩ z`«ÎO hK«`«fiO
á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. ã¨~°fiã¨=∞^Œ~°≈#O ^•fi~å qâ◊fi„ÉèÏOux |ÅÇ‘Ï#Ѩ~°K«∞‰õΩO>Ë QÍx `«#
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ D r=Ù#‰õΩ J~°÷O HÍ^Œ∞, `ÀK«^Œ∞ ‰õÄ_®! J*Ï˝#O J<Õ QÆ∞_ç¤`«#O =Å#
"≥∂ǨÏO, "≥∂ǨÏO =Å# =¸~°ö`«fiO, =¸~°ö`«fiO ^•fi~å q+¨Ü«∞ Pâ◊Å∞, q+¨Ü«∞"åã¨#Å∞ =zÛ
Ѩ_∞» `«∞#flѨC_»∞ =∞i r=Ù_»∞ LáêÜ«∂Å#∞ P„â◊~ÚOKåe Hõ^•? ǨÏ$^ŒÜ∞« =#OÖ’ Pâ◊Å ^Œ∞~°Oæ ^èOŒ
x~°O`«~O° L|∞‰õΩ`«∞O>Ë 'P`«‡qKå~°}— J<Õ K¨HÀ~°O Z\Ï¡ „Ѩ"tÕ ã¨∞OÎ k? Éè’QÆ=ÚÅ#∞ PtOK«@O
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 5
HÍã¨Î PÑ≤, ã¨=∞z`«OÎ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀHõáÈ`Õ D r=Ùx Ñ‘_Oç KÕ áêâßÅ∞ `≥Qˆ ^≥\Ï¡? `«$+¨#‚ ∞ [~ÚOz
j`«Å =∞#ã¨∞¯_»∞ HÍHõáÈ`Õ D r=ÙxH˜ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ „Ѩɒ^èŒO q#|_Õ^≥\Ï¡? J=Ù<å, HÍ^•?
N ~å=Ú_»∞: B#∞ =∞ǨÏs¬! J~Ú`Õ, 'z`«OÎ — J#|_Õk J<Õ Ñ≤âßz Jã¨Å∞ L`«Ê#flO H͉õΩO_Õ^\≥ Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: D Z^Œ∞~°∞QÍ HõO\˜H˜ Hõ#|_Õ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ''ÖËxq——QÍ, Ju ^ŒQÆæ~°QÍ J#∞Éèí=
=∞ÜÕ∞º D ^ÕǨÏ=Ú#∞ ''ÉÏǨϺ=∞QÆ∞ LѨHõ~°} =∂„`«O——QÍ K«∂_»QÆey# <å_»∞ r=ÙxH˜ z`«ÎO
L`«Ê#fl"Õ∞ H͉õΩO_»QÆÅ^Œ∞. '<Õ#∞ ѨÙ@∞ìHõ – Kå=ÙÅ =∞^茺 W~°∞‰õΩ¯#fl XHõ JÅÊ r=Ù_»#∞— J<Õ
„áê~°OÉèí „Éèí=∞`À ÉÏ@∞ `«k`«~° Jã¨OMϺHõ „Éèí=∞ʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl '[QÆ`«∞Η J#|_Õk
JO`«~°OQÆOÖ’ âßOuOK«@"Õ∞ Jxfl\˜ Hõ<åfl Ju =ÚYº"≥∞ÿ# LáêÜ«∞O. JO^Œ∞‰õΩ „â◊=}–=∞##–
xkè-^蕺ã¨#Å ^•fi~å ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ P`«‡ ™êH∆Í`«¯iOK«@"≥ÚHõ¯>Ë =∂~°æO. q∞^䕺„Éèí=∞Å∞ HõeyOKÕ
J*Ï˝#O âßOuOz 'Ѩ~°=∂~°÷^Œ~°≈#O— J<Õ ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~Ú¿ãÎ z`«ÎO ^•#O`«@ J^Õ ZO_»∞\ωõΩ
=Öˇ <ÕÅ ~åÅ∞`«∞Ok. xѨCÖ’ Ѩ_»¤ <Õ~Ú =Öˇ ÖˉõΩO_®áÈ`«∞Ok.
N~å=Ú_»∞ : =∞Ǩ`å‡! =∞Ǩ`«∞‡ÅÖ’ ‰õÄ_® 'z`«ÎO— LO@∞O^•?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : LO@∞Ok. J~Ú`Õ ã¨=Ú„^ŒO X_»∞¤# h~°∞ ZO_ç# KÀ@ h\˜ *Ï_»Å∞ HõxÑ≤
™êÎ~Ú K«∂Kå"å! J\Ï¡ ¿Ñ~°∞‰õΩ =∂„`«"∞Õ LO@∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞Ǩ`«∞‡Å z`«OΠѨ~åѨ~^° ~Œ ≈° #O`À
‰õÄ_»∞H˘x LO@∞Ok. r=#∞‡HõÎ"≥∞ÿ LO@∞Ok. â◊√^Œúã¨`«fi=∞Ü«∞=∞QÆ∞@KÕ <å=∞Hõó =∂„`«"Õ∞ J~Ú
LO@∞Ok. "åiÖ’ "åã¨#Å∞ ã¨`«fi=∞Ü«∞"≥∞ÿ LO_»@O KÕ`« "åik z`«Î=Ú Jx JxÑ≤OK«∞HÀ^Œ∞.
'ã¨=∞~°ã=¨ Ú— J#∞ ~°∞z`À ‰õÄ_ç# P `«`Ϋ fiA˝Å∞ J=∞#ã¨∞¯ÖË! "å~°∞ Ö’HõÇÏ≤ `≥+· µ¨ Öˇ· D „ѨÑO¨ K«OÖ’
ã¨OK«iã¨∂Î LO\Ï~°∞. â◊√^Œ∞úÖˇ·, âßO`«∞Öˇ·, =∞Ǩϟ#fl`«∞Öˇ·, ã¨OÜ«∞fO„kÜ«ÚÖˇ· `«=∞ ֒ѨÅ, ɡ·@
J^≥· fi`«*’ºu ã¨=∞xfi`«∞Öˇ· LO\Ï~°∞. ^≥· fi`« "åã¨#Å∞ "åix ã¨g∞Ñ≤OK«ÖË=Ù. D ^Œ$â◊º=Ú J<Õ
`«$}=ÚÅ∞ (QÆ_ç¤Ñ¨~°HõÅ∞) "åi *Ï˝#=Ú J<Õ JyflH˜ PǨï`≥· Jq+¨Ü«∞=ÚÅQÆ∞K«∞<åfl~Ú. "åi
ã¨OKå~°=ÚÅ∞, =∞<À^èŒ~°‡=ÚÅ∞ Ö’HõHõàϺ}À^ÕÌâ◊ºO =∂„`«"Õ∞ Hõey LO\Ï~Ú. J\˜ì z`«ÎOÖ’
WHõ „Éèí=∞ÖËg LO_»=Ù.
^ŒQÆú"≥∞ÿ# c[O =∞~°Å JO‰õΩiã¨∞ÎO^•? P =∞Ǩ =∞Ç≤Ï`å`«∞‡Å ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊OÖ’ "≥∂ǨÏO
L^ŒƒùqOK«^Œ∞.
^Õx<≥`· Õ =∞#O 'z`«=Î Ú— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl"≥∂ Jk =¸_è∞» ʼnõΩ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ [#‡[~å=∞~°}=ÚÅ∞
HõeyOK«\ÏxH˜ HÍ~°}=∞ø`ÀOk. *Ï˝#∞Å z`«OÎ XHõ =∞ǨteÊ KÕuÖ’x LeÖÏQÍ Q˘Ñ¨Ê LѨÜÚ« HõÎ
=∞QÆ∞ LѨH~õ }° =∞QÆ∞K«∞#flk. J#QÍ, J^Õ z`«=Î Ú ''*Ï˝<å#O^Œ=∞Ü«∞ ^Œ$+≤—ì —x ã¨OáêkOK«∞HÀ=\ÏxH˜
ѨiHõ~°=∞QÆ∞K«∞#flk. J\ì̃ z`«Î=Ú J*Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ z`«ÎOÖÏQÍ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ Ñ¨Ù#~°∞`«ÊuÎ á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞.
N~å=Ú_»∞ : UHõ`fi« O `åO_»q™ÈÎO^Œx K≥Ñʨ |_Õ D [QÆ`∞« Î =∂‰õΩ Ñ¨iѨi q^è•Å∞QÍ Hõ#|_»\ÏxH˜
HÍ~°}"Õ∞q∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°fi ã¨fi~°∂Ѩ=Ú JQÆ∞ „|Ǩχ=Ú#∞ U=∞~°K«∞@ KÕ`«<Õ!
6
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„|Ǩχ|$OÃÇ·Ï= Ç≤Ï [QÆ[˚QÆzÛ „|Ǩχ|$OǨÏ}"£∞I
q^Œº`Õ <å#Ü≥∂ˆ~ƒù^ŒtÛ^Œ…# „|ǨχQÀi=II (â’¡. 51 ã¨~°æ 95)
J~Ú`Õ D [QÆ`«∞Î, „|Ǩχ=Ú, â◊√^Œú z`«Î=Ú – D =¸_»∞ "Õˆ~fi~°∞ HÍ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«∞. Jq
JÉèË^Œ"≥∞ÿ#"Õ! q∞iÜ«∞=ÚÖ’ HÍ~°O L#fl@∞¡... =¸_»∞ [QÆ`«∞ÎÅ∂ z`üÖ’<Õ L<åfl~Ú.
N~å=Ú_»∞ : ™êfig∞! D [QÆ`«∞Î L`«ÊuÎ, „Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ =∂>Ëq∞\˜?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : [QÆ`ü Ü≥ÚHõ¯ L`«ÊuÎ, „Ѩà◊Ü«∞=ÚÅ∞ ˆH=ÅO HõeÊ`« =∂„`«=ÚÖË. WHõ Jk
LO_»@O LO_»HõáÈ=@O (ã¨`ü – Jã¨`ü) J#∞#^ŒO`å YO_»*Ï˝#=ÚKÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl^Õ! „ÉèÏOu
KÕ`« K≥·`«#º=Ú#O^Œ∞ [_»`«fi=Ú PáêkOK«|_ç, QÍOK«|_»∞`ÀOk. Ѷ¨e`«OQÍ J@∞¡ [_» ÉèÏ=#KÕ
K«∂ã¨∞#Î fl „^Œ+Üì¨ ∞« QÆ∞ D r=Ùx WHõ ã¨~fi° J„Ѩu+¨Åª ∞, ã¨~fi° JÖÏÊ=QÍǨÏ#Å∞ K«∞@∞ì=Ú@∞ìK∞« <åfl~Ú.
J`«#∞ ^Œ∞ód`«∞_Ò`«∞<åfl_»∞. =∞i P ^Œ∞óMÏÅ∞ `˘ÅQÆHõ¯ˆ~¡^•?
N~å=Ú_»∞ : D r=Ùx JO`«~åO`«~åÅÖ’ ^Œ∞óYO ¿Ñ~°∞‰õΩx L#fl =∂@ =∂„`«O x[O. Jk
`˘ÅQÆ=Åã≤# JQÆ`«º=Ú#fl^Œ#∞#k J`åº=㨺HõO ‰õÄ_®!
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : JO^Œ∞‰õΩ qKå~°} KÕÜ«∂e. HÍã¨Î qKå~°} KÕ¿ãÎ, ''D [_» [QÆ`«∞Î "åã¨Î="Õ∞
HÍ^Œ∞—— Jx `ÕÅ∞`ÀOk. HõÅÊ#Åhfl HõÅÊ#Å#∞ P„â◊~ÚOKÕ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ D r=ÙxÜ«∞O^Õ
L<åfl~Ú QÍx... [QÆ`«∞Î#O^Œ∞ HÍ^Œ∞.
D ^Œ$â◊º=Ú#∞ z#‡Ü«∞=ÚQÍ ÉèÏqOK«QÆey# z`«Î=Ú â◊√^Œú"≥∞ÿ#>Ë¡. J^•ÌxÖ’ ɡ·@,
֒ѨŠWHõ HõÅÊ#Å∞ LO_»=Ù.
P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D r=Ù_»∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ U=∞~°z#ѨC_»ÖÏ¡ JÅÊ`«fi=Ú
á⁄O^Œ∞`«∞<åfl_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ã¨~°fi [#∞ÖÏ~å! g∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨`«ºã¨fi~°∂ѨO D <å=∞ ~°∂áê`«‡Hõ
^ÕǨÏO HÍ^Œ∞. [QÆ`«∞ÎÖ’x XHõ Ѩ^•~°÷O HÍ^Œ∞. Jk P^ŒºO`« ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ, x~°Oâ◊"≥∞ÿ, z^•`«‡Hõ"≥∞ÿ
JYO_»"≥∞ÿ D Hõ#|_Õ ^•x HõO`«\ ˜H© Jf`«"≥∞ÿÜ«Ú#fl^Œx QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞Î<åfl#∞. =∞~°Å-=∞~°Å P
ѨiѨÓ~°‚`«fi=Ú#∞ 㨇iOz, J^•ÌxKÕ âßO`«∞Öˇ· JѨC_»∞ D ã¨~°fi=Ú#∞ ѨiH˜OK«O_ç. JѨC_»∞,
''[QÆ`∞« Î – z`«=Î Ú – „|Ǩχ=Ú XHõ¯>Ë "Õ~ˆ fi~°∞ HÍ^Œ∞—— J#∞ QÆ∂_®~°O÷ g∞‰õΩ `«Ñʨ Hõ QÀK«iOK«QÅÆ ^Œ∞.
ã¨Êù\ ˜Hõ=Ú =Öˇ â◊√„Éèí ã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞ D r=Ù_»∞ `«#‰õΩ `å<Õ HõÅÊ#KÕ D ã¨O™ê~°~°∂ѨOQÍ
„H©_»Ü«∞O^Œ∞ =Öˇ `åO_»==∂_»∞K«∞<åfl_»∞.
F ~å=∞K«O„^•! D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÖËg h=Ù J~Ú LO_»ÖË^Œ∞. Jq h Ü«∞O^Œ∞ ÖË=Ù.
h=Ù "å\˜Ü«∞O^Œ∞ ÖË=Ù. F J=ºHõÎ~°∂áê! z^Œ…<å`å‡! z^•#O^Œ ã¨fi~°∂ѨÙ_®! P^ŒºO`«q=i˚`«∞_®!
ã¨~°fi"åºÑ‘! â◊√^Œú z`«Î ã¨=∞xfi`«∞_®! ™êfiO`« ã≤÷`«∞_®! bÖÏ=∂„`«[QÆ^•ús! =∂=O\˜ =Ú#∞ÅO^ŒiH©
^èպܫ∞"≥∞ÿ#"å_®! h "åã¨Î= ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ "Õ#"ÕÅ #=∞™ê¯~åÅÜ«∂º! „Ѩu XHõ¯ r=Ù_»∞ h
ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞! h"Õ „Ѩu XHõ¯ r=Ùx ã¨fi~°∂ѨO ‰õÄ_®! "Õ∞=∞O`å hã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞! P`å‡~å=ÚÅ"Õ∞!
❖❖❖
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 7
2. ÖËxk ÖËx^•xQÍ K«∂_®e
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : F ~å=∂! ã¨=Ú„^ŒOÖ’ J#O`« ã¨OYºÖ’ `«~°OQÍÅ∞ ÖË=@O Å~ÚOK«@O
[~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡, D [QÆ`«∞ÎÅ∞ J#O`« ã¨OYºÖ’ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ Å~Úã¨∞Î<åfl~Ú. Z=fi_≥·`Õ
J^≥· fi`« ÉèÏ=#KÕ ÉèÏ"åÉèÏ= q=i˚`«∞_≥· LO\Ï_À, =ÚHõÎ ã≤÷uÖ’ LO\Ï_À J`«xÜ«∞O^Œ∞ D
[QÆ^•fiã¨#ÖË HÍ#~å=Ù. ã¨fiáêflxH˜ ~°∂ѨO ÖË#>Ë¡, D [QÆ`«∞ÎʼnõΩ "åã¨Î="≥∞ÿ# ~°∂Ѩ"Õ∞n ÖË^Œ∞!
Jã¨Å∞ D '[QÆ`«∞Î – r=Ù_»∞— J#∞#q z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ HõÅÊ#ÖË ã¨∞=∂! WHõ q∞QÆ`å"å\˜
QÆ∞iOz "Õ~°∞QÍ K≥¿ÑÊ^Õ=Ú#flk?... JO^Œ∞KÕ`« [QÆ^•fiã¨#Å∞ (Worldly tendencies) Hõ∆~ÚOKåe.
"åã¨#Å∞ H©∆}"≥ÚO^ŒQÍ<Õ h=Ù z`üã¨=Ú„^Œ∞_»"Ò`å=Ù. =∞Ǩ QÆOcè~°∞_»=Ù, ™œ=Úº_»=Ù,
P`å‡~å=Ú_»=Ù HÍQÆÅ=Ù.
Jyfl #∞O_ç "Õ_ç, ѨÙ+¨Ê=Ú #∞O_ç ã¨∞QÆO^èŒO, HÍ@∞Hõ #∞O_ç #Å∞ѨÙ, K≥é∞‰õΩ #∞O_ç fÑ≤,
`Õ[=Ú #∞O_ç "≥Å∞`«∞~°∞, [Å=Ú #∞O_ç `«~°OQÆO "Õ~°∞HÍ#@∞¡... 'z`«Î=Ú— J<Õ ã¨fiH©Ü«∞ ã¨OHõÅÊ
=º=Ǩ~°=Ú HõO>Ë [QÆ`«∞Î J#|_Õk "Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
z`À # aè<Àfl 'J#∞Éèí"À—, aè<Àfl # J#∞Éèí"å`ü 'JǨÏO— I
# =∞`ÀÎ aè^Œº`Õ 'r"À—, # r"å`ü aè^茺`Õ '=∞#ó— II
=∞#™È # WO„kÜ«∞O aè#flO, Ѩ$^èŒH± ^ÕǨÏâ◊Û # WO„kÜ«∂`ü
# â◊s~å`ü [QÆ`ü aè#flO, [QÆ`À <å-#º^Œã≤÷ Ç≤Ï II
z`ü HõO>Ë J#∞Éèí=O "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. J#∞Éèí=O 'JǨÏO— (<Õ#∞)‰õΩ "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. 'JǨÏO— r=Ùx
HõO>Ë "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. J\˜ì r=Ù_»∞ =∞#ã¨∞û HõO>Ë J#º"≥∞ÿ#"å_»∞ HÍ^Œ∞. =∞#ã¨∞û WO„kÜ«∂~°÷=ÚʼnõΩ
"Õ~∞° QÍ ÖË^∞Œ . WO„kÜ«∂~°=÷ ÚÅ∞ WO„kÜ«∂Å HõO>Ë "Õ~∞° HÍ^Œ∞. WO„kÜ«∂ÖË â◊s~°O. J\˜ì WO„kÜ«∞
q+¨Ü«∂ÖË D [QÆ`«∞Î - WOHõ "Õˆ~ U=Ú#flk? ...D q^èŒOQÍ K«∂¿ãÎ D [QÆ`«∞Î z^•HÍâ◊"Õ∞
J~Ú LOk.
*Ï˝#^Œ$+≤ìH˜ W^ŒO`å ã¨fiH©Ü«∞ HõÅÊ<å=∂„`«"Õ∞! *Ï˝x Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=#Ö’ W^ŒO`å `˘O^Œ~°QÍ
QÍx, <≥=∞‡kQÍ QÍx, Jã¨Å∞QÍ QÍx „Ѩ=iÎOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
JYO_»"≥∞ÿ# P`«‡*Ï˝#O ÅaèOz# "åiH˜ PHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~°„|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë `«#Ö’ -
`«#`À `å<≥· ^Œ$â◊º[QÆ`«∞ÎQÍ "≥ÅÜ«Ú@ ã¨∞Êùi™ÈÎOk. `«k`«~°"≥∞ÿ#^Õn "åiH˜ JQÆ∞Ñ≤OK«∞@ÜÕ∞
ÖË^Œ∞. J\˜ì =∞ǨÏhÜ«ÚʼnõΩ â◊¥#ºO â◊¥#ºOÖ’#∞, ã¨`«ºO ã¨`«ºOÖ’#∞, ѨÓ~°‚O ѨÓ~°‚OÖ’#∞
`≥eÜ«∞=ã¨∞Î<åfl~Ú.
*Ï˝x JO^Œi =ÖË Ö’Hõ =º=Ǩ~åÅ∞ x~°fiiÎã∞¨ #Î flѨÊ\˜H.© .. J`«xÖ’ XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ`« LO@∞Ok.
J`«xH˜ ^ÕxѨ\Ï¡ ‰õÄ_® Pã¨H˜Î J<Õk LO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« J`«xH˜ Hõ~°Î $`«fi Éè’HõÎ $`åfiÅ∞ ‰õÄ_®
LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ Uk Z@∞¡ KÕã¨∞Î<åfl, Un KÕÜ«∞x"å_Õ J=Ù`å_»∞. Pã¨H˜Î`À ‰õÄ_ç L#flѨC_»∞
8
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
=∂„`«"Õ∞ „H˜Ü«∞Å∞ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅ∞QÍ Ñ¨i}q∞OK«@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Pã¨H˜Î ÖËHõáÈ`Õ Hõ~°Î $`«fiO
LO_»^Œ∞. ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∂ LO_»=Ù.
J#O`«=∞QÆ∞ PHÍâ◊"∞Õ `«∂~°∞Ê – Ѩ_=» ∞~° – ÃÑ#· – „H˜O^Œ... "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "åHõº =º=Ǩ~åÅ∞QÍ
U~°Ê_»∞K«∞#flk Hõ^•! „|Ǩχ"Õ∞ Hõ~°Î $`åfiaè=∂#O KÕ`« [QÆ`«∞ÎQÍ ã¨OHõeÊOK«|_»∞`ÀOk.
Z=x z`«Î=Ú PHÍâ◊=Ú =Öˇ â◊√^Œú"≥∞ÿ#^À, Z=_»∞ ã¨^•Kå~°Ñ¨~åÜ«∞}∞_À, Z=_≥·`Õ =∞\˜ì
– K≥Hõ¯ ÖÏQÍ ã¨O`À+¨ ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ JK«e`«∞_À, Z=_»∞ `«##∞ K«OѨ=zÛ# â◊„`«∞=Ù#∞ ‰õÄ_®
JHõ$„u=∞ ¿ãflǨÏO`À Ѩ~„° |ǨχOQÍ ^Œi≈OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å_À... J\ì̃"å_Õ Ñ¨~=° ∞ã¨`åºxfl ^Œi≈OK«\ÏxH˜
J~°›`« ã¨OáêkOK«∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.
N~å=Ú_»∞: =∞Ǩ`å‡! D r=Ù_»∞ ZѨC_»∞ ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚʼnõΩ Jf`«∞_»=QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : #kÖ’x h~°∞ QÆ@∞ìg∞^Œ L#fl =$Hõ∆=Ú#∞ "≥Ú^ŒÅO@ ã¨=¸ÅOQÍ ÃÑHõeOK«∞
#@∞¡ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’Oz =∞^Œ=Ú, =∂`«û~°º=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# "åã¨#Å∞ "≥Ú^ŒÅO\Ï x~°∂‡eOK«
|_ç#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ D r=Ù_»∞ ã¨∞Y^Œ∞óMÏf`«∞_»∞ HÍQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. ~åQÆ ^ÕfiëêʼnõΩ Jã¨Å∞
HÍ~°}=ÚÖËq∞\’ qKåiOz, ǨÏ$^ŒÜ«∞QÆ∞ǨÏÖ’Oz D ã¨~°fi qHÍ~°=ÚÅ#∞ "≥_»Å Q˘@ìHõáÈ`Õ,
HÍëêÜ«∞ =¢™êÎÅ∞ =∂„`«"Õ∞ ^èŒiOz# J™ê^èŒ∞=ÙÖÏQÍ ZO`« q<åfl, ZO`« K«kq<å UO ÖÏÉèíO?...
J\˜ì"å_»∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞x"å_Õ J=Ù`å_»∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞. Z=x Ü«∞O^≥`· Õ Hõ~ΰ $`«fi Éè’HõÎ $`åfiaè=∂#=ÚÅ∞ ã¨=¸ÅOQÍ `˘Åy LO\ÏÜ≥∂,
|∞kú xi¡Ñ¨Î"≥∞ÿ LO@∞O^À... J`«_»∞ D Ö’HõOÖ’ L#fl"å~°O^Œih K«OÑ≤<å ‰õÄ_® K«OѨx"å_»∞
QÍ<Õ LO\Ï_»∞.
N~å=Ú_»∞: J\˜ì x~°OǨÏOHÍ~°O Z\Ï¡ ™ê^茺O?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : ã¨fi`«Ç¨QÍ ÖËx ^•xH˜ 'L#flk, L#flk— - Jx ã¨^•ƒù=##∞ HõeÊOK«@"Õ∞
=∂Ü«∞. WOHõ JǨÏOHÍ~°"≥∂... ã¨fi`«óã≤^ŒúOQÍ ÖË<Õ ÖË^Œ∞.
*Ï˝<åxfl J=ÅOaOK«@O KÕ`« D q+¨Ü∞« O ã¨∞ã¨Ê+¨=ì ∞ø`ÀOk. ÖËxk ÖË#@∞¡QÍ „QÆÇÏ≤ OK«@"Õ∞
*Ï˝#O. *Ï˝x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ^Œ$â◊º „ѨѨOK«"åã¨#ʼnõΩ KÀ@∞ ÅaèOK«^Œ∞. J\˜ì"å_»∞ ™ê=∞O`«∞Å#∞
Ö’|~°∞Û‰õΩO@∞#fl@∞¡ D ã¨O™ê~° =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ [~ÚOK«QÆÅ∞QÆ∞ K«∞<åfl_»∞.
D „ѨѨOK«OÖ’x Ѩ^•~°÷=ÚÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î#flѨC_»∞, HõxÑ≤OK«#ѨÙ_»∞, "≥·Éèí=-^•i„^Œº=ÚÅ∞
=zÛ áÈ=Ù#ѨÙ_»∞, P~ÀѨ – JѨ"å^Œ ^Œâ◊ÅO^Œ∞, `«k`«~°[#∞Å`À U~°Ê_Õ ã¨OÜ≥∂QÆqÜ≥∂QÆ
ã¨O^Œ~°ƒù=ÚÅO^Œ∞ Z=xH˜ ã¨O`À+¨=Ú QÍx qëê^Œ=ÚQÍx HõÅ∞QÆ"À – J\˜ì =∞ǨÏhÜ«Úx
âߢã¨Î=ÚÅ∞ 'r=#∞‡‰õΩÎ_»∞— Jx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. F ã¨~°fiã¨aè‰õΩÖÏ~å! g∞~°∞ r=#∞‡‰õΩÎÅÜÕ∞ºO^Œ∞‰õΩ
™ê^èŒ#Å∞ H˘#™êyOK≥^Œ~°∞ QÍHõ!
❖❖❖
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 9
3. "Õ∞Å∞H˘Å∞ѨÙ
N~å=Ú_»∞: ™êfig∞! x~°‡Å=∞QÆ∞ z^•`«‡ ''=∞#ã¨∞û, |∞kú, JǨÏOHÍ~°O, WO„kÜ«∂Å∞, `«k`«~°
r=ÙÅ∞—— J#∞"å\˜Ö’H˜ "≥o§ "≥o§ z‰õΩ¯‰õΩ#fl^Õ? ZO^Œ∞KÕ`«? J\˜ì |O^èŒO q_ç=_Õk Z\Ï¡?
N =ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: h=Ù K≥¿ÑÊ =∞#ã¨∞û, |∞kú "≥Ú^ŒÖˇ·#q z#‡Ü«∞ã¨`«Î#∞ Ju„Hõq∞Oz ZHõ¯_À
L<åflÜ«∞#∞‰õΩO@∞<åfl"å? |$ǨÏ`ü ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# P`«‡ÜÕ∞ <å<å`«fi=∞O`å „Éèíq∞OѨ*Ë™ÈÎOk.
"≥∞Å¡Hõ#∞fl"åxH˜ XˆH =ã¨∞Î=Ù J<ÕHõ =ã¨∞Î=ÙÅ∞QÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎO^Õ! =~°∞ã¨Ö’ xÅɡ\ ˜ì# ^Œ~°Ê}=ÚÅÖ’
XˆH =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ J<ÕHõ „ѨuaO|=ÚÅ∞ J<ÕHõ HÀ}=ÚÅÖ’ JQÆ∞Ñ≤™êÎ~Ú K«∂Kå"å! Wn JO`Õ!
JO^èŒHÍ~°O `˘Åy`Õ P pHõ\ ˜KÕ HõeÊOK«|_ç# „H©h_»Å∞ ‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞`å~Ú Hõ^•! =¸~°ö
ã¨=∞xfi`«=∞QÆ∞ Éè’QÆ"åã¨#Å∞ LѨâq◊ ∞¿ãÎ J*Ï˝#O ‰õÄ_® q#+¨"ì ∞≥ áÿ È`«∞Ok. '`«$+¨—‚ J<Õ qâ◊¥z"åºkè
LѨâ◊q∞ã¨∞ÎOk. z`«Î"åã¨#Å∞ `«=∞ |O^èŒ∞=ÙÅQÆ∞ J<ÕHõ P"Õâ◊ HÍ"ÕëêÅ`À ã¨Ç¨ `˘ÅQÆ∞`å~Ú.
^•~°O `≥yáÈQÍ<Õ ^•xH˜ QÆ∞K«Û|_ç# =Ú`«º=ÚÅ∞ *ÏiáÈ=Ù#@∞¡ ã¨~°fi ã¨O™ê~° ã¨O™ê¯~åÅ∞
ã¨#flyÅ∞¡`å~Ú.
J=∞#㨯O - P F ~å=∂! ã¨OHõÅÊ=ÚÅ∞ `«ºlOK«∞@KÕ J<åã¨H˜ÎѨÓ~°fiHõ=∞QÆ∞ J=∞#㨯O
Åaèã¨∞ÎOk. âߢã¨Î=ÚÅ∞ KÕ~ÚZuÎ K«∂ѨÙ_»∞"ÕÅ∞`À K«∂ѨÙK«∞#flk 'P`«‡— J#∞¿Ñ~°∞`À QÆÅ P
J=∞#㨯"Õ∞! D =∞~å‡xfl „QÆÇ≤ÏOK«Hõ P`«‡ J#QÍ =∞ˆ~^À ÉÏǨϺ q+¨Ü«∞OQÍ „QÆÇ≤ÏOKÕ"å~°∞
âߢã¨ÎǨÏO`«‰õΩÖË#x <å Jaè„áêÜ«∞O. J\˜ì"å~°∞ âߢã¨Î=ÚÅÖ’x ÃÑ·ÃÑ· =∞^èÕº=∂~°æ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞
=∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOKÕ"å~°∞ ã¨∞=∂!
J*Ï˝#"Õ∞ ã¨~fi° *Ï_»º=ÚʼnõÄ HÍ~°}O. QÍe "ÕQOÆ `«y`æ Õ Ñ¨^‡Œ O Hõ^eŒ HõÅ∞ =∂x xâ◊ÛÅ`«fiO
á⁄O^Œ∞`«∞Ok. J\Ï¡ˆQ J*Ï˝#O H©∆}˜¿ãÎ WHõ D ^Œ$â◊º =º=Ǩ~åÖËg =∞#ã¨∞û#∞ "庉õΩÅѨ~°K«ÖË=Ù.
<åÜ«∞<å! ~å=∂! h=Ù D "åHõº=ÚÅ#∞ qx Pã¨H˜Î–J<å㨉õΩÎÅ#∞ q_»∞ã¨∂Î =∞<Àã≤÷~°`«fiO
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl=<Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
„Ñ≤Ü«∞ „â’`«ÖÏ~å! JO`«óѨÙ~°OÖ’ x^Œ∞iã¨∞Î#fl ~åA ÉèËsx<å^ŒO qx x^Œ∞~°ÖË™êÎ_»∞
K«∂Kå~å? g∞~°∞ ‰õÄ_® <å D LѨ^Õâ◊ "åHͺÅ∞ qx J*Ï˝# x„^Œ #∞O_ç *ÏQÆ$`«=∞=fiO_ç. F
~å=∞K«O„^•! ™ê=∂#∞ºÅ ǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ ‰õÄ_® D =∞# ã¨O"å^Œ "åHͺÅ∞ ǨÏ`«∞ΉõΩáÈ`å~Ú.
WHõ Ju L^•~°Ç¨Ï$^ŒÜ«Ú_»"≥·# h Ѩ@¡ =º~°÷"≥∞O^Œ∞Hõ=Ù`å~Ú? ZO_»KÕ ZO_ç L#fl <ÕÅ h~°∞
Ѩ_Q» Í<Õ "ÕQOÆ QÍ Ñ‘Å∞Û#fl@∞¡, ''J`«ºO`« „ѨÜ∞« `«fljÅ=Ú, l*Ï˝ã¨ ã¨=∞xfi`«O—— JQÆ∞ h ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’
D „Ѩ=K«<åÅ∞ ã≤~÷ `° fi« O `«Ñʨ Hõá⁄O^Œ∞`å~Ú. =∞ǨÏhÜ«ÚÅ J#∞Éè"í åÅ∞ h‰õΩ t~À^è•~°º=∞ø`åÜ«∞x,
PÜ«∂ qâıëêÅhfl ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ѨkÅѨ~°K«∞‰õΩO@∞<åfl=x <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞.
❖❖❖
10
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
4. JÜ≥∂=∞Ü«∞O #∞O_ç ã¨fi™ê÷<åxH˜... !
N~å=Ú_»∞ : ¿ÇÏ =∞ǨÏs¬! Ѩ~°=∞ Ѩq„`«=∞QÆ∞ `«=∞ =ÚY Hõ=∞ÅO #∞O_ç "≥Å∞=_»∞K«∞#fl
QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÅ∞ <å‰õΩ J`«ºO`« q„âßOux, „ѨâßO`«`«#∞ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú. g∞ „Ѩ=K«#O
qO@∞#flѨC_»∞ <å Ü≥ÚHõ¯ ™êfi#∞Éèí="Õ∞q∞\’ K≥ѨÙ`å#∞ q#O_ç.
¿ÇÏ „ѨÉ∂íè ! J=∞$`«`∞« ź=ÚÅQÆ∞ g∞ "åHõº=ÚÅÖ’x JO`«s#¡ QÍ<å=∞$`«O „QÀÅ∞K«∞<åfl#∞.
ÉÏǨºO`«~åÅÖ’ ã¨OK«iOKÕ <å z`«ÎO „Hõ=∞OQÍ âßO`«=Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩx <å ã¨fi~°∂ѨO`À
SHõºO á⁄O^Œ∞`ÀOk. KåÖÏ ã¨O=`«û~åÅ∞ J<å=$+≤ìKÕ â◊√+¨¯"≥∞ÿ# á⁄ÅO XHõ ~ÀA ‰õΩO_»áÈ`«
=~°¬OKÕ `«_çã≤ P#O^ŒO á⁄O^Œ∞#@∞¡... <å =∞#ã¨∞û g∞ "åHõº^è•~°ÅKÕ Jaè+≤HõÎ"≥∞ÿ Ѩ~°=∂#O^ŒO
á⁄O^Œ∞`ÀOk. U#∞QÆ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# [O`«∞=ÙÅ∞ „Ѩ"ÕtOK«x ã¨~°ã¨∞û xâ◊ÛÅ=∞QÆ∞#@∞¡ <Õ#∞ xâ◊ÛÅ
„ѨâßO`«`#« ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl#∞. á⁄QÆ=∞OK«∞ `˘Åy`Õ ~°ÇϨ ^•iÖ’ ^Œ∂~°O #∞O_ç =ã¨∞#Î fl "åǨÏ<åÅ∞
ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ Hõ#|_»∞#@∞¡... D Hõ#|_Õ ^Œ$â◊ºOÖ’ Ü«∞^ä•`«^äŒ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú ã¨∞ã¨Ê+¨ì=∞ø`ÀOk.
kH± =∞O_»Å=∞O`å „Ñ¨ã¨#flOQÍ ^Œ$â◊º=∂#=∞ø`ÀOk. Pâ◊Å∞ J<Õ =∞$QÆ`«$+¨‚ Ü≥ÚHõ¯ P#∞áê#∞
ÖËq∞\’ `≥eã≤áÈ`«∞<åfl~Ú. Pã¨H˜Î J<Õ =$^ä• „â◊=∞ ^Œi*Ë~°@O ÖË^Œ∞. =ã¨O`«HÍÅOÖ’ K≥@∞¡
zQÆ∞iã¨∞ÎO>Ë HÀ~ÚÅ P#O^ŒOQÍ ‰õΩǨ˙<å^•Å∞ KÕã¨∞Î#fl@∞¡...<Õ#∞ qëê^Œ=ÚÅxfl\˜ #∞O_ô
`˘Åy#"å_»<≥· P#O^ŒÉèíi`«∞_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. ZK«Û>ˇÿ`Õ J=∞$`å™êfi^Œ# ‰õÄ_® ã¨fiÖÏÊuã¨fiÅÊ
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ LO@∞O^À, J\˜ì P`å‡#O^ŒO <å‰õΩ `å~°ã¨Ñ¨_»∞`ÀOk.
P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <å‰õΩ W^Õ <å #=∞™ê¯~°O. J\˜ì P#O^ŒO „Ѩ™êkã¨∞Î#fl g∞‰õΩ
#=∞™ê¯~°O!
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«QÍ<Õ Ñ≤âßK«=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Éèí=∞Å∞ WOHÍ q∞QÆ∞Å∞`åÜ«∂?
*Ï˝<À^ŒÜ«∞=∞QÆ∞K«∞O_»QÍ HõÅÊ#Åhfl #tã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅhfl `˘ÅQÆ∞`«∞<åfl~Ú. â◊~°`å¯ÅO
Ö’x PHÍâ◊OÖÏQÍ <å ǨÏ$^ŒÜ«∞O x~°‡Å=Ú, âßO`«=Ú, J#O`«=Ú - J~Ú# P#O^Œ=Ú#∞
á⁄O^Œ∞`ÀOk. 'P`«‡Ü«∞O^Œ∞ HõàO◊ HõO Z\Ï¡, ZѨC_»∞, ZHõ¯_ç #∞O_ç ZO^Œ∞H˘zÛOk?— ...W@∞=O\˜
ã¨Oâ◊Ü«∂Åhfl pHõ\ ˜ ~å„uÖ’ L^Œ~ÚOz# ѨÓ~°‚K«O„^Œ∞x H˜~°}ÏÅKÕ U~°Ê_ç# ^Œ$â◊º=∂#
[QÆ`«∞ÎÖÏQÍ qâ◊^Œ=∞QÆ∞K«∞<åfl~Ú. ã¨~°fi=Ú ã¨~°fi^• ã¨~°fi„`å P`«‡ÜÕ∞ U~°Ê_ç LO_»QÍ... WHõ 'Wk
"Õ~°∞, Jk "Õ~°∞— J<Õ q∞^䕺HõÅÊ#ʼnõΩ `å"≥Hõ¯_çk?
¿ÇÏ ã¨^Œ∞æ~°∂! U^À `≥eÜ«∞x P"Õ^Œ#‰õΩ, JQÆ=∞º=Ú#‰õΩ PÅ"åÅ"≥∞ÿ# <å 15 ~ÀAÅ
„H˜`«O ã≤÷uh, WѨÊ\˜ <å ã≤÷uh áÈeÛ K«∂z#ѨC_»∞, JѨÊ\˜ <å =∞<À"Õ^Œ#Å#∞ `«ÅK«∞HÀQÍ<Õ
#=Ùfi =™ÈÎOk. 'Pâ◊Å∞–Jq f~°∞@— "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Œ$+¨µìÅ #∞O_ç "≥·^˘Åy `«$ëê‚~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ™ê÷#O
KÕ~°∞‰õΩ<åfl#∞. g∞ '"åH±— J#∞ J=∞$`«^è•~°Å`À ™êfl#O KÕã≤# <Õ#∞ WѨC_»∞ ã¨~åfi`«‡ÉèÏ=##∞,
ã¨OѨÓ~°‚ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl#∞. `«=∞ ^ŒÜ∞« KÕ`« „|ǨχÉè∂í q∞Hõ#∞ Jkè~ÀÇ≤Ïã¨∞<Î åfl#∞.
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 11
WѨÊ\˜ <å ^Œ$+≤ìH˜ ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú ‰õÄ_® áê`åà◊=Ú =Öˇ J^èÀq+¨Ü«∞=∞QÆ∞K«∞#flk. 'Pã¨H˜Î –
J<åã¨H˜Î— J<Õ ã¨=Ú„^Œ `«~°OQÆ=ÚÅ #∞O_ç ÖËz#"å_»<≥· ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ã¨∞„Ѩu+≤ª`«∞_»
#QÆ∞K«∞<åfl#∞. ã¨fi=∞Ç≤Ï=∞ Ü«∞O^Œ∞ ã¨~Àfi`«¯ $+¨ì ~°∂Ѩ=Ú`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ <Õ#∞ #=∞㨯iOѨ`«y#"å_»#QÆ∞K«∞<åfl#∞. J\˜ì <å‰õΩ Ñ¨^ÕѨ^Õ
W"Õ <å #=∞™ê¯~°=ÚÅ∞.
„ѨÉèí∂! Wxfl =∂@ÖˇO^Œ∞‰õΩ? g∞ =K«<åÅ∞ <å ǨÏ$^ŒÜ«∞ Ѩ^Œ‡HÀâ◊OÖ’ „Ѩ"ÕtOz J#∞Éèí=
*Ï˝#=Ú#∞ „Ѩ™êkã¨∞Î<åfl~Ú. `«^•Ìfi~å x`åº#O^Œ ã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ r=#∞‡HõÎ ã≤÷u á⁄O^Œ∞K«∞<åfl#∞.
❖❖❖
5. "≥∂ǨÏO Z\Ï¡ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬: N~å=∂! KåÖÏ ã¨O`À+¨O. h "åHõº=ÚÅKÕ <Õ#∞ „Ѩã¨#∞fl_»<≥· <å „Ñ¨=K«<åxfl
H˘#™êyOK«\ÏxH˜ L^Œ∞º‰õΩÎ_»#∞, ã¨=Ú`åûǨï_»#∞ JQÆ∞K«∞<åfl#∞.
WѨC_»∞ h‰õΩ '"≥∂ǨÏO Z\Ï¡ `˘ÅQÆ∞`«∞Ok?— J<Õ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨÙ`å#∞.
h‰õΩ ÉèË^Œ |∞kú `˘ÅyO^Œx <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. J~Ú<å ‰õÄ_® ZÅ¡"Õà◊ÖÏ *Ï˝<åaè=$kú J=ã¨~°"Õ∞.
JO^Œ∞KÕ`« Ü«∞^ä•qkèQÍ „â◊^Œú`À q#∞. =∞#O K≥ѨCHÀÉ’ÜÕ∞ qâıëêÅ∞ „Ñ‘uH˜, =∞<À™œ=∞º`«‰õΩ
`À_»Ê_»`å~Ú. D `«`«Î fi=Ú „QÆÇ≤ÏOz#"åi ^Œ∞óY=ÚÅ∞ "å@O`«@ J"Õ `˘ÅyáÈQÆÅ=Ù.
U r=Ù_≥·`Õ Ñ¨OK«Éèí∂`å`«‡Hõ"≥∞ÿ# D ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞ P`«‡ ÉèÏ=# ã¨Å∞ѨÙK«∞<åfl_À, (Z=_≥·`Õ
'<Õ#∞ D ^ÕǨÏ=Ú#∞ =∂„`«"Õ∞— Jx `«ÅK«∞K«∞<åfl_À)... J`«xx J`«x WO„kÜ«∞=ÚÖË =∞~°Å
=∞~°Å Ѩ~åÉèíqã¨∞Î<åfl~Ú. 'J<å`«‡ ÉèÏ=#— J#∞ ^À+¨=Ú Ü≥ÚHõ¯ „ѨÉèÏ=O J\˜ìk =∞i! J\Ï¡
H͉õΩO_® U r=Ù_≥·`Õ P`«‡ *Ï˝# Ѩ~åÜ«∞}∞_≥·, P`«‡ `«$ѨÙÎ_≥· LO\Ï_À... J`«x WO„kÜ«∞=ÚÅ∞
J`«xx `«=∞ q∞„`«∞xQÍ ÉèÏqOz ¿ãq™êÎ~Ú. Pã¨H˜Î–J<å㨉õΩÎÅ∞ `«ºlOz# r=Ù#‰õΩ D ^ÕǨÏ=Ú
QÍx, =∞~˘Hõ ^ÕǨÏO QÍx á⁄O^Œ=Åã≤# JQÆ`«ºO QÍx, Jaèx"Õâ◊O QÍx LO_»^Œ∞. "å\˜ ~åHõ
áÈHõʼnõΩ P`«_»∞ J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_≥· =∞ø#OQÍ, bÅQÍ, „H©_»QÍ D ã¨~°fi=Ú#∞ P™êfikã¨∞Î<åfl_»∞.
P`«‡‰õΩ, â◊s~°=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ ÖË^Œ∞. pHõ\ ˜-"≥Å∞QÆ∞Å =Öˇ P Ô~O_»∂ Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^•úÖˇ·
L<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« [_»=Ú, `«∞K«Ûù=Ú, q<åâ◊#jÅ=Ú, Hõ$`«Ñ¶¨∞fl=Ú JQÆ∞ â◊s~°=Ú J#|_Õ
XHõ [_» =ã¨∞Î=Ù‰õΩ Uq∞ HÍ=Åã≤=Ù#fl^À J^Õ JQÆ∞QÍHõ! ã¨~°fi â◊H˜Î=∞O`«=Ú, L^ŒÜ«∂ã¨Î=∞Ü«∞
~°Ç≤Ï`«=Ú, xi¡Ñ¨Î=Ú, J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=Ú, qHÍ~° ~°Ç≤Ï`«=Ú JQÆ∞ P`«‡‰õΩ D â◊s~°=Ú LO_»@O KÕ`«
QÍx, (ÖËHõ) ÖËHõáÈ=Ù@ KÕ`« QÍx HõeˆQ Ǩx ÖË^Œ∞. "Õ∞Å∞ ÖË^Œ∞. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ 'x`Àº^ŒÜ«∞=Ú
(Ever Wakeful)— J<Õ ÅHõ}∆ O D Éè∫uHõ â◊s~åxH˜ Z\Ï¡ =iÎã∞¨ OÎ k? z#‡Ü«∞=∞QÆ∞ h ã¨fiã¨fi~°∂áêxfl
h=Ù ÉèÏ=# KÕã¨∂Î LO>Ë '<Õ#∞ =∞$}‡Ü«∞=∞QÆ∞ D â◊s~°=Ú#∞— J<Õ [_»ÉèÏ=# pHõ\ ˜Ö’
=∞@∞=∂Ü«∞=∞ø`«∞Ok.
12
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
N~å=Ú_»∞ : J~Ú`Õ =∞ǨÏs¬! D Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ â◊s~° ã¨Ç¨ Ü«∞O`À<Õ x~°fiiÎOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú
Hõ^•!
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : D Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ P`«‡-â◊s~°=ÚÅ HõÅ~ÚHõKÕ [~°∞QÆ∞K«∞#fl@∞¡ JxÑ≤OK«
=K«∞Û QÍHõ! J~Ú<å ‰õÄ_® "åã¨"Î åxH˜ Jq ~Ô O_»∂ q~°∞^Œú ^è~Œ å‡Å∞ QÆÅ =ã¨∞=Î ÙÅ∞. J`«ºO`« ã¨∂Hõ∆ ‡
=∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ, J`«ºO`« ã¨∂÷Å=∞QÆ∞ â◊s~åxH˜ ã¨OÜ≥∂QÆ"Õ∞ Jã¨OÉèí=O. WHõ XHõ^•xÖ’ =∞~˘Hõ\ ˜
SHõº=∞=@O Z\Ï¡ ã≤kúã¨∞ÎOk? Hõ#∞Hõ â◊s~° ÉèÏ=#, P`«‡ÉèÏ=# XHõKÀ@ U~°Ê_ç LO_»*ÏÅ=Ù.
P`«‡ÉèÏ=# ÖË#ѨC_»∞ â◊s~°ÉÏè =# L#fl>Ë!¡ ... â◊s~°ÉÏè =# ÖË#ѨC_»∞ P`«‡ÉèÏ=# LO@∞#fl>Ë!¡
ã¨^fiŒ ã¨∞=Î QÆ∞ „|ǨχO [_»O HÍ*ÏÅ^Œ∞. P~ÀÑ≤`« ^Œ$+≤Kì Õ „|ǨχO ^ÕÇϨ OQÍ JQÆ∞K«∞#fl@∞¡ „Éè=í ∞
Q˘Å∞ѨÙK«∞O_»=K«∞ÛQÍHõ! J~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨~°fi "åºÑ≤Ü«∞QÆ∞ P`«‡‰õΩ â◊s~°=Ú`À ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.
â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ P`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞.
^Õ¿ÇÏ# ^ÕǨÏQÆ™êºÑ≤ Hõ=∞Å¿ãº= "åi}Ï I
=∞<åQÆÑ≤ # ã¨Oâı¡ëÈ „|Ǩχ}À ^ÕǨÏã¨`«ÎÜ«∂ II (â’¡II 14, ã¨~°æ 60)
h\˜Ö’ `å=∞~° ѨÙ=Ùfi L#flO`« =∂„`«OKÕ`« h~°∞, `å=∞~°Ñ¨Ù=Ùfi XHõ¯\˜ J=#@∞¡... ^ÕÇ≤ÏH˜
^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. U^≥·<å ã¨O|O^èŒO HõxÑ≤ã¨∞ÎO>Ë, Jk P~ÀÑ≤`«O =∂„`«"Õ∞. ^ÕǨÏ=Ú
L#flO`« =∂„`«OKÕ`« „|Ǩχ=Ú#‰õΩ Z\˜ì ^À+¨=¸ JO@^Œ∞.
„|Ǩχ=Ú ã¨~°fi^• x~ÀÌ+¨=Ú, ã¨=∞=Ú. XHõ WO\’¡ XHõ =∞x+≤ L<åfl_»#∞HÀ. JO`«=∂„`«O
KÕ`« P WO\˜Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}=ÚÅ∞ =∞x+≤"Ò`åÜ«∂? ...ÖËHõ, =∞x+≤ Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}ÏÅ∞ WO\˜q
J=Ù`åÜ«∂? Wn JO`Õ.
XHõKÀ@ QÍe "ÕQÆOQÍ g™ÈÎO^Œ#∞HÀ. P QÍe Ü≥ÚHõ¯ gzHõÅ∞ PHÍâ◊=Ú#∞ JO@∞`åÜ«∂?
â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ ÅHõ∆}=ÚÖˇ·#\˜ì [#‡-[~å-=∞~°}=ÚÅ∞, P`«‡‰õΩ JO@=Ù. J\Ï¡ˆQ WHõ¯_ç
ã¨∞Y-^Œ∞óMÏÅ∞, Pã¨HΘ – J<å㨉Ωõ ÅÎ ∞ ‰õÄ_® P`«‡‰õΩ JO@=Ù. JO^Œ∞KÕ`« 'g\˜"\Õ H˜ © ã¨O|OkèOK«#\˜ì
P`«‡—#∞ „QÆÇ≤ÏOz Ѩ~°=∂#O^Œ=Ú#∞ x~°ÉèíºO`«~°OQÍ á⁄O^Œ=K«∞Û. WHõ D â◊s~°=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û
=ÔQ·~å „|Ǩ‡ =∞Ǩã¨=Ú„^Œ[ÅOÖ’x `«~°OQÆ=ÚÅ =O\˜qQÍ K«∂_»∞. x*ÏxH˜ [ÖÏxH˜ `«~°OQÍÅ
ÖÏQÍ, P`«‡ K≥·`«#º=Ú#‰õΩ J=hfl ѨiHõeÊ`«=ÚÅ∞ =∂„`«"Õ∞!
hà◊¡ Hõ^ŒeHõKÕ Hõ#|_Õ hà◊¡Ö’x ã¨∂~°º„ѨuaO|=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõ^ŒeHõÅ#∞ ã¨∂~°ºaOÉÏxH˜
PáêkOK«ÖËO Hõ^•! â◊s~°OÖ’ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ =∂~°∞ÊKÕ~°∞ÊÅ#∞ â◊siH˜ PáêkOK«\ÏxH˜ gÅ∞
ÖË^Œ∞. P`«‡ U Hõ∆}OÖ’#∂ Z\˜ì H∆ÀÉèÏ á⁄O^Œ\ÏxH˜ P™ê¯~°"Õ∞ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« D [QÆ`«∞Î
Uq∞\’ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞QÍ HÍã¨Î 'ã¨=∞^Œ$+≤ì— ã≤÷~°Ñ¨_Õ@@∞¡ JÉèϺã¨O KÕ~Ú.
JѨC_»∞ 'ã¨`º« =ã¨∞Î *Ï˝#O— U~°Ê_ç "åã¨=Î "Õ∞q∞\’ hˆH QÀK«iOK«QÅÆ ^Œ∞. ^ÕÇϨ =Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
J*Ï˝# ^Œ$+¨µìÅ∞ `˘ÅQÍÅO>Ë ^ÕÇ≤Ï QÆ∞iOz# "åã¨Î= *Ï˝#"≥ÚHõ¯>Ë Jã¨Öˇ·# B+¨^èŒO.
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 13
'pHõ\˜— JO>Ë Uq∞\˜? "≥Å∞QÆ∞ ÖËHõáÈ=@"Õ∞ Hõ^•! *Ï˝#O Hõey LO_»HõáÈ=@"Õ∞ (J#QÍ)
^ÕÇ≤Ï Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨO Ziy LO_»HõáÈ=@"Õ∞ 'J*Ï˝#O—. D ^ÕǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ѨiHõÅÊ#‰õΩ J\˜ì
J*Ï˝#"Õ∞ HÍ~°}O. P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O „QÆÇ≤ÏOK«x HÍ~°}OQÍ '"≥∂ǨÏ=Ú— J<Õ XHõ q+¨=$Hõ∆O
"≥ÚÅz #Å∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ âßYÅ∞ qã¨ÎiOK«∞‰õΩO\’Ok. '*Ï˝#=ÚÜ≥ÚHõ¯ su Uq∞\˜? P`«‡ Ü≥ÚHõ¯
ã¨fiÉèÏ="Õ∞q∞\˜?—... J<Õ „Ѩâ◊flʼnõΩ q=~°}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•#O „QÆÇ≤ÏOK«HõáÈ=@O KÕ`«<Õ
qѨ`«∞ÎÅhfl =zÛѨ_»∞K«∞<åfl~Ú. „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞q∞\’ `≥eÜ«∞‰õΩO_® T~°ˆH WHõ¯_®
JHõ¯_® ã¨OK«iOK«@O U=∂„`«O ã¨=Úz`« q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞. QÍe gã¨∞Î#flѨC_»∞ `À@Ö’x
"≥ÚHõ¯Å∞ J@∂ W@∂ Hõ^ÅŒ ∞K«∞#fl@∞¡ WO„kÜ«∞ ^•fi~°=ÚÅ#∞O_ç „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ „Ѩãi¨ ã¨∂LÎ O>Ë
"å~°∞ P Ö’Hõ=ÚÅÖ’#∂, D Ö’Hõ=ÚÅÖ’#∂ „Ѩ"ÕtOz TiˆH „QÆÇ≤ÏOK«@O, qã¨i˚OK«@O,
PÖÏÑ≤OK«@O "≥Ú^ŒÖˇ·# Ѩ#∞Å∞ D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. XH˘¯Hõ¯ Láêkè ã‘fiHõiOK«@O
â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ, ~°ã¨, QÆO^èŒ „Ѩ"åǨÏOÖ’ J=Ü«∞"åÅ∞ H©∆}˜OѨ*Ëã¨∞HÀ=@O, L#‡`«∞ÎÖˇ· U"Õ"À
Pâ◊ – x~åâ◊Å∞ =¸@QÆ@∞ìHÀ=@O... Wg ã¨O™ê~° r=ÙÅ∞ WHõ¯_» KÕã¨∞Î#fl ã¨∞n~°…HÍ~°º„Hõ=∂Å∞!
hà◊¡Ö’ Ѩ_ç <åx# K≥Hõ¯=ÚHõ¯ÖÏQÍ ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ =â◊√Öˇ· =Úxy `ÕÅ∞K«∂ J<ÕHõ
[#‡Å∞ "å~°∞ QÆ_Ñç "≤ ãÕ ∞¨ <Î åflˆ~ QÍx 'WO`«H© <Õ<=≥ fi~°∞?— J<Õ „Ѩâfl◊ #∞ â’kèOK«@O ÖË^∞Œ . =zÛ áÈ`«∂
LO_Õ ÉèÏ"åÅÖ’ =∂„`«"Õ∞ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞K«∞<åflˆ~?
r=ÙÅO^Œ~°∂ *Ï˝# q+¨Ü«∞OÖ’ J`«ºO`« *ÏQÆ~°∂‰õΩÖˇ· LO_®e ã¨∞=∂! J*Ï˝#O J`«ºO`«
hK«^Œâ◊Å#∞ á⁄OkOѨ*ËÜ«∞QÆÅ^Œ∞. Hõ=∞‡i LѨÜ≥∂yOKÕ uuÎÖ’ QÍe "≥Å∞=_»∞#@∞¡ *Ï˝#~°Ç≤Ï`«∞
ÅQÆ∞ r=ÙÅÖ’ „áê} "åÜ«Ú=ÙÅ∞ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞g∞ ÖˉõΩO_®<Õ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú. "å~°∞ „áê}=ÚÅ∞
Hõey LO_ç LѨÜ∂≥ QÆO ÖËx"åˆ~ JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. "åi K«Å#=ÚÅhfl „ѨÜ∂≥ [#O ÖËx"Õ. =º~°"÷ ∞≥ #ÿ "Õ.
qO\˜ Ü≥ÚHõ¯ <åi â◊|ÌO KÕã¨∞Î#fl@∞¡ J*Ï˝#∞ÅQÆ∞ r=ÙÅ∞ U"Õ"À QÆifi`«–h~°ã¨–*Ïu–„áêO`«
HõÅÊ#Å`À ‰õÄ_ç# â◊ÉÏÌÅ∞ ѨÅ∞‰õΩ`«∂ D Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. J_»qÖ’x ^Œ∞+¨ìѶ¨Å=ÚÅ∞
ux Ñ≤@ìÅ∞ Ñ≤zÛ ZH˜¯ ˆHHõÅ∞ "Õã≤"Õã≤ z=iH˜ K«ã¨∞Î#fl@∞¡QÍ P`«‡*Ï˝#=Ú ÖËx Ѷ¨ÖÏaèÖÏ+¨Å#∞
P„â◊~ÚOz ã¨O™ê~° r=ÙÅ∞ z=iH˜ L#‡`«ãÎ `÷≤ ∞« Å#∞, =∞$`«∞º=Ù Ü≥ÚHõ¯ ~°∞K«∞Å#∞ `≥zÛ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∞
<åfl~°∞. J*Ï˝# HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ`À `«$Ñ≤Î á⁄Ok Ö’Hõ=º=Ǩ~°=ÚÅ∞ ã¨Å∞ѨÙ`«∂ HÍÅO QÆ_»Ñ¨@O
<å L^ÕÌâ◊OÖ’ HÍÅ∞K«∞#fl tÅÃÑ· K«Å¡\ ˜ KÀ@∞ "≥`«Hõ\O =O\˜k. J*Ï˝#∞Å`À ‰õÄ_ç ~ÀAÅ∞
^˘i¡OK«@O "≥∂_»∞"åi# K≥@∞ì„H˜O^ŒH˜ q„âßOuÔH· Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«∞@O =O\˜k. J*Ï˝# q+¨Ü«∞
ã¨=∂Kå~° q<À^Œ=ÚÅ`À HÍÅO "≥à|¡◊ ∞K«Û@O PHÍâ◊=Ú#∞ J@ìÅ`À "≥∂^Œ@O =O\˜k. ~°∞zHõ~"° ∞≥ #ÿ
Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ |∞~°^ŒÖ’ =ÚOK«@O =O\˜k. J*Ï˝#q+¨Ü«∂Å∞ ã¨OÉèÏ+≤OK«@O PHÍâ◊=ÚÖ’x
"Õ∞Ѷ¨∞=ÚÅ#∞ K«∂z ‰õΩHõ¯Å=Öˇ "≥Ú~°QÆ@O =O\˜k.
'J*Ï˝#=∂Ѩ^•O xëꪗ - J*Ï˝#"Õ∞ Jxfl PѨ^ŒÅ‰õÄ Ñ¨Ù\˜ìxÅ∞¡. ^•x =Å# HõeˆQ
J#~å÷ʼnõΩ JO`«∞ÖË^Œ∞.
14
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
'ã¨O™ê~°=Ú— J#|_Õk J*Ï˝#=Ú KÕ`«<Õ Hõ^•... L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk! ã¨∞Y-^Œ∞óMÏÅ∞,
x+¨µì~°`«fiO. "Õ^Œ#-~À^Œ#Å∞, P"Õâ◊HÍ"ÕâßÅ∞, D â◊s~°=Ú, nxKÕ U~°Ê_Õ ã¨O|O^è•Å∞...
W=hfl J*Ï˝# =$Hõ∆=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ¨Å=ÚÖË!
J<å`«‡ J~Ú#\˜ì D â◊s~°"Õ∞ `å#∞QÍ `«ÅK«∞ =¸~°∞öxH˜ ^Œ∞óY"≥∞#fl\˜H© `˘ÅQÆ^Œ∞.
ã¨`«º=Ú#∞ =^Œe Jã¨`«ºO "≥O@ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞nã¨∂Î 'D =∂Ü«∞ <åѨ@¡ `˘ÅQÆ^Õq∞?— - Jx ˆHHõÅ∞
"Õã≤ UO ÖÏÉèíO? Jã¨`«º^Œ~°≈#OKÕ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ HÍÅ∞ *ÏiѨ_ç ÖËK«∞K«∞O_»@"Õ∞ ã¨∞Y=∞#∞H˘<Õ "åiH˜
<Õ#∞ ã¨`«ºO Z\Ï¡ `≥eÜ«∞Ѩ~°ÛQÆÅ#∞? `«=∞ K«~°‡=Ú#∞ Kå‰õΩ`À HÀã¨∞‰õΩO@∂, ''"Õ∞=Ú HÍÜ«∞<Õ
HÀã¨∞Î<åflO... JO`å =∂‰õΩ `≥Å∞ã¨∞—— Jx ѨeˆH "åxH˜ Z=fiˆ~O É’kèOK«QÆÅ~°∞?
N~å=Ú_»∞: x["Õ∞ ™êfig∞! J~Ú`Õ, P#O^Œ=∞Ü«∞=∞QÆ∞ P`«‡ÜÕ∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ QÆÅ D r=Ù#‰õΩ
^Œ∞óYO ZHõ¯_ç #∞O_ç =zÛѨ_»∞`ÀOk?
N=ã≤+¨ª =∞ǨÏi¬ : K«Hõ¯\˜ <ÕÅÃÑ· H˘O`« HÍÖÏxH˜ Ñ≤zÛK≥@∞¡ ÖËK«∞#@∞¡QÍ, ã¨∞Y ã¨Ê~°≈Å #∞O_ç
^Œ∞óMÏÅ∞ ѨÙ@∞ìH˘ã¨∞<Î åfl~Ú. ^ÕÇϨ =∞<Õ |∂~°∞QÆ∞ #∞O_ç '"åã¨#Å∞— J<Õ áê=ÚÅ∞ Ѩ_Q» ÖÆ `ˇ ∞« KÎ ∞« <åfl~Ú.
Jq =∞#ã¨û#∞ =∞^ŒQÆ[=Ú#∞ Hõ\ ˜ìѨ_Õã¨∞Î<åfl~Ú. KÕ#∞Ö’ HõÅ∞Ѩ٠"≥ÚHõ¯ÅÖÏQÍ J*Ï˝x (P`«‡
ã¨=∂Kå~°O ѨiH˜OK«#\˜ì "åx) ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ Pâ◊Å∞ ÖËã¨∞Î<åfl~Ú. ^Œ∞+¨¯ $`«º=ÚÅ∞ hK« ÉÏ@ÅÖ’
#_çÑ≤ã¨∂Î D r=Ùx '#~°Hõ Ü«∂`«#Å∞— "Õz L#fl KÀ\˜H˜ fã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~Ú.
J<ÕHõ HõeÊ`å#O^Œ=ÚÅ∞, HÍňH∆Ѩ=ÚÅ∞ =¸~°∞öx ã¨O`À+≤OѨ*ËÜ«∞\ÏxˆH HÍÉ’Å∞, D
[QÆ`«∞ÎKÕ q~°zOK«|_»∞K«∞<åfl~Ú. J`«x Pã¨H˜ÎH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ã¨$+≤ì Hõ~°Î WHõ¯_ç =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞
=∞ÅK«∞K«∞<åfl_»∞. D r=Ù_çHõ Ѩ~°xO^Œ, D~°¬º, ~åQÆ=Ú "≥Ú^ŒÖˇ·# =ºuiHõÎ, ^Œ∞~åfiã¨#Å "≥·Ñ¨ÙQÍ<Õ
PHõi¬`«∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. WHõ ã¨i J~Ú# ã¨=∞Ü«∞O K«∂K«∞H˘x zO`«Åhfl J`«x ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’
„Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. [#‡#∞O_ç Pâ◊ x~åâ◊Å∞, "å\˜ #∞O_ç ÉèÏq Láê^Œ∞Å∞, P Láê^èŒ∞Å #∞Oz
=∞~°Å Pâ◊ x~åâ◊Å∞, r=Ùx Ѩ@¡ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ áÈ`«∞<åfl~Ú. J`«_»∞ =∞~°Å=∞~°Å ÉÏź –
Ü«∞ø=# – "å~°úHõº – =∞$`«∞º=ÙÅ#∞ K«ifi`«K«~°fi}OQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
*Ï˝#∞Å∞ - WHõ *Ï˝#∞Å =º=Ǩ~°=∞O`å "Õ~˘Hõ q^èŒOQÍ LO\’Ok. J*Ï˝#∞ʼnõΩ ã¨∞n~°…O
QÍ#∂, ^•@#ÅqHÍxkQÍ#∂ LO>Ë, *Ï˝#∞Å∞ `«=∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ™êH©É∆ ∂íè `«=∞QÆ∞ K≥`· #« º=∂„`«OQÍ
QÍOK«∞K«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« D ã¨O™ê~°`«`«OQÆ=∞O`å QÀëêÊ^Œ„áêÜ«∞O (P=Ù _≥Hõ¯ U~°ÊiKÕ
QÆ∞O@O`«) JQÆ∞K«∞#flk. WHõ¯_» Hõ#|_Õ J#fláê<åk qâı+¨=ÚÅÖ’ J`«_»∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#∞@ ÖË^Œ∞.
❖
J*Ï˝xH˜ D [QÆ`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ q<庙êÖËq∞\’, g\˜ JO`«∞ ZHõ¯_À `≥eÜ«∞@O ÖË^Œ∞.
ѨO[~°OÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl zÅ∞HõÖÏQÍ J`«_»∞ "åã¨<åѨ~°OѨ~°Ö’ z‰õΩ¯‰õΩx LO@∞<åfl_»∞. J`«x
z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ ÉÏǨϺ =ã¨∞Î *ÏÅ=ÚÅ "≥·Ñ¨ÙˆH „Ѩã¨iã¨∞Î<åfl~Ú QÍx, JO`«~°∞‡YO HÍ=@O ÖË^Œ∞.
É’Ü«∞"å_»∞ Ѩ‰õ∆ΩÅ#∞ Ѩ@∞ìHÀ=\ÏxH˜ aÜ«∞ºÑ¨Ù yO[Å∞ K«Å∞¡#@∞¡ D „ѨѨOK«O xO_®
WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ „Ñ≤Ü«∂„Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ HõeyOK«QÆeˆQ J<ÕHõ =ã¨∞Î=ÙÅ∞, q+¨Ü«∂Å∞, qâıëêÅ∞
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 15
HõeÊOK«|_®¤~Ú. J`«_∞» WO„kÜ«∞ Éè’QÆ=∞`«∞_Î ·≥ 'Wà◊√,¡ "åH˜à√◊ ,¡ „Ѩu+¨Åª ∞, |O^è∞Œ =ÙÅ∞, P#O^Œ=ÚÅ∞,
J#∞Éèí==ÚÅ∞, K≥@∞¡, ѨÓÅ∞, PHÍâ◊O, <ÕÅ— "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜H˜ `å#∞ ã¨O|Okè`«∞_≥· áÈ`«∞<åfl_»∞.
J<ÕHõ ÉèË^ŒHõÅÊ#ʼnõΩ Ö’#∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. HõÅÊ<å=∂„`«"≥∞ÿ# HõÅÊ=$Hõ∆O qq^èŒ z„`« –qz„`«
Ѩ^•~å÷Å#∞ HõeÊOz Jcè+¨ì ã≤kúx „Éèíq∞OѨ*Ëã¨∞ÎOk K«∂Kå"å! Zxfl Jcè+¨ì=ÚÅ∞ D_Õi`Õ UO
„ѨÜ≥∂[#O? ...H˘`«Î HÀiHõÅ∞ ѨÙ@∞ìH˘ã¨∂Î<Õ LO\Ï~Ú Hõ^•! D „ѨѨOK«OÖ’ ‰õÄ_® ѨÓ~å‚#O^Œ
Hõ~°=∞QÆ∞ =ã¨∞Î"Õn ÅaèOK«∞@ÜÕ∞ ÖË^Œ∞.
PǨñ! Uq∞ D "≥∂ǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∂Ǩ`«‡ºO! HõÅÊ<å=∂„`«"≥∞ÿ# J*Ï˝#=#OÖ’
'Éè’QÍaèÖÏ+¨Å∞— J<Õ Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ x=ã≤ã¨∞Î<åfl~Ú. 'L`«ÊuΗ J<Õ P‰õΩÅ`À, 'ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅ∞— J<Õ
Ѷ¨ÖÏÅ`À 'Éè’QÆ=ÚÅ∞— J<Õ Ñ¨ÓÅQÆ∞`«∞ÎÅ`À 'HÍ=∞–„HÀ^èŒ=ÚÅ∞— J<Õ Å`«Å`À D J*Ï˝#=#O
q~ålÅ∞¡`ÀOk. ã¨∂~°∞º_»∞ Jã¨Îq∞OK«QÍ<Õ pHõ@∞¡ Hõ=Ú‡‰õΩO@∞#fl@∞¡ *Ï˝#^Œ$+≤ì =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_»QÍ<Õ
ã¨~°fi ^À+¨=ÚÅ∞ „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl~Ú. F ~å=∂! J*Ï˝# =$Hõ∆âßYÅ∞ '<å<åq^èŒ [QÆ`«∞ÎÅ∞— J<Õ
ѶŨ =ÚÅ#∞ „Ѩ™êkã¨∞<Î åfl~Ú. Jq ÃÑH· ˜ =∂„`«"∞Õ =∞^è∞Œ ~°OQÍ LO_ç Ö’# q∞^䕺`«fiO, ÉèOí QÆ∞~°`fi« O,
P^ŒºO`«`«fi=Ú Hõey LO@∞<åfl~Ú. J\˜ì J*Ï˝#=#=Ú#∞ ã¨=¸ÅOQÍ #tOѨ *Ë¿ãÎ QÍx D
r=Ù#‰õΩ âßOu ÅaèOK«^Œ∞ ã¨∞=∂!
❖❖❖
6. J*Ï˝<åO^èŒHÍ~° qÉèí∂`«∞Å∞
N=ã≤+ª¨ =∞ǨÏi¬ : F ~åѶ∞¨ "å! J*Ï˝<åO^èHŒ Í~°O Ü≥ÚHõ¯ qÉè∂í `«∞Å∞ U=∞x =i‚OKåe! ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’
=∞^ŒO L^ŒƒùqOK«QÍ ^Œ$+≤ì J^èÀQÆuáêÅQÆ∞K«∞#flk. ¢ã‘ÎÅ zeÑ≤ K«∂ѨÙÅKÕ PHõi¬`«∞_≥· D ã¨O™ê~°
r=Ù_»∞ Hõ∆}OÖ’ `«# ^Œ$HõÊ^äŒ=ÚÅhfl J^èÀQÆu áêÅ∞ KÕã¨∞H˘x P zeÑ≤ K«∂ѨÙʼnõΩ
PǨ~°=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J`«_»∞ =∞#‡^äŒ∞#‰õΩ PO`«~°OyHõ^•ã¨∞_≥· L#‡`«Î "Õ+¨^è•~°∞_»QÆ∞K«∞<åfl_Õ!
JǨϟ! „Ѩ[Å∞ H˘OK≥O ^Œ∂~°OQÍ PÖ’zOK«@O ÖË^Õ! U ^ÕǨÏ=ÚÖˇ·`Õ J*Ï˝#"≥∂Ǩxfl
HõeyOz ã¨fiã¨fi~°∂ѨO Ѩ@¡ U=∞~°∞Ѩ٠Hõeyã¨∞#Î fl"À J\˜ì ¢ãΑ ѨÙ~°∞+¨ â◊s~°=ÚÅ∞ H˘kÌ ã¨O=`«û~°=ÚÅ
`«~°∞"å`« Uq∞ HÍ#∞<åfl~Ú? ‰õΩHõ¯Å‰õΩ, „QÆ^ŒÌʼnõΩ PǨ~°O JQÆ∞K«∞<åfl~Ú. Hõ=ÙÅ∞ =∂„`«O D
¢ã-Α ѨÙ~°∞+¨ â◊s~°=ÚÅ#∞ K«O„^Œ∞x`À#∞, =∞Oz QÆO^è=Œ Ú`À#∞, ѨÓÅÖ’x ã¨∞xfl`«=∞QÆ∞ ѨÙá⁄Ê_ç`À#∞
áÈeHõÅ∞ HõeÊOz [#∞ʼnõΩ „Éèí=∞ HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞. ~°HõÎ=∂O㨠Éèíi`«=∞QÆ∞ D â◊s~°ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞
ã¨∞=~°‚ ‰õÅâ◊=ÚÅ`À#∂, Ѩ^‡Œ =∂eHõÅ`À#∞, ^˘O_»ÑO¨ _»`¡ À#∂ L¢`ÊÕ HõÅ∆ ∞ HõeÊOz Hõ=ÙÅ∞ „Éè=í ∞#∞
W#∞=∞_çOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~°Ü«∂º! JÅÊ=ÚÅQÆ∞ Hõ}ѨÙÅ`À#∞, Z=ÚHõÅ`À#∞ ‰õÄ~°Û|_ç# D ¢ã‘ÎѨÙ~°∞+¨
â◊s~°=ÚÅ∞ PÜ«∂ JÅOHÍ~°=ÚÅ∞, Ѩ@∞ì =¢ã¨Î=ÚÅ∞ ^èŒiOz K«∂ѨÙʼnõΩ qO^˘#~°∞ÛK«∞O_»QÍ
D J*Ï˝# r=ÙÅ∞ 'PǨ!FǨϟ!— J#∞‰õΩO@∂ ˆHiO`«Å∞ H˘@ì_»=∂! W^ŒO`å „Éèí=∞, Ñ≤zÛ HÍHõ
=∞ˆ~q∞\’ K≥ѨC?
16
F N =ã≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^ŒO G
„áê~°OÉèíOÖ’ H˘OK≥O P#O^ŒO K«∂Ñ≤, „Hõ=∞OQÍ ^Œ∞óY=ÚÅ áêÅ∞ *ËÜ«∞QÆÅ Juã¨fiÅÊ,
`«∞K«Û"ù ∞≥ #ÿ =∞`«∞ΠѨ^•~°=÷ ÚÅ∞ D r=ÙxKÕ T_çQOÆ KÕ~ÚOK«∞‰õΩO@∞<åflÜÕ∞! ^è#Œ =Ú, <ås[#=Ú,
`«k`«~° ã¨OѨ^ŒÅ∞ W=hfl r=ÙxH˜ ^Œ∞óYO `˘ÅyOK«QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åflÜ«∂? Uq∞ z„`«"≥∂ QÍx,
Z<≥flxfl á⁄Ok<å ‰õÄ_®, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ^Œ∞óY=ÚÅ∞ â◊`åkèHõ"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åflÜÕ∞! XHõ ã¨∞MÏxH˜
XHõ ^Œ∞óYO Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∂Î<Õ LO\’Ok. D ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∂ =ã¨∂Î,
áÈ`«∞<åfl~Ú... D r=Ù_»∞ Wk QÆ=∞xOK«_ÕO? WHõ¯_ç „Ñ¨Ü«∂ã¨Åxfl\˜H© Jã¨Å∞ HÍ~°}"Õ∞q∞\’
"≥`H« _õ OÕ ?
HÍ=∞ºHõ~°‡Å`À J~°÷"å^Œ "åHõº=ÚÅ`À =∂Ü«∂~°}ºO Ѩi_è»qÅ∞¡`ÀOk. "≥∂ǨÏO
Jq„âßO`«OQÍ x~°O`«~°OQÍ J<ÕHõ „Ѩ=$`«∞ÎÅ#∞ L`«ÊuÎ KÕã¨∞‰õΩO@∂ áÈ`ÀOk.
„Ѩu q+¨Ü«∞O "≥Ú^Œ@ ã¨∞YOQÍ L#fl>Ë¡ LO\’Ok. WO`«Ö’<Õ Jk J<ÕHõ ~åQÆ^Õfi+¨=ÚÅ#∞
HõeÊ™ÈÎOk. z=iH˜ q+¨Å`« Ü≥ÚHõ¯ ~°ã¨OÖÏQÍ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
WHõ Jk ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ ^Œ∞ódOѨ*Ë™ÈÎOk. ZO_çOѨ*Ë™ÈÎOk. ã¨fiH©Ü«∞ HõeÊ`« HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖË
^èŒ∂o =Öˇ ÖËz q"ÕHõ ã¨∂~°∞º}˜‚ HõÑ≤Ê"Õã¨∞Î<åfl~Ú.
D r=Ù_»∞ "≥ÚO_ç`«#O`À WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ #=Ú‡H˘x ‰õÄ~°∞ÛO@∞<åfl_»∞. WHõ
HÍÅÜ«∞=Ú_»∞ `«# x+¨µª~° HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ`À „â◊q∞Oz „áÈQÆ∞KÕã¨∞‰õΩ#fl ã¨~°fi=ã¨∞Î *ÏÅ=ÚÅ#∞
Hõ_»∞áê~å „q∞Oy „`Õ#∞ÛK«∞<åfl_»∞. D r=Ù_»∞ JO^Œ∞‰õΩ Z~° JQÆ∞K«∂, XHõ Láêkèx =ke
=∞~˘Hõ Láêkèx P„â◊~Úã¨∂Î =„Hõ QÆ=∞#=ÚÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl_Õ QÍx, q"ÕHõ ^Œ$+≤xì ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=@O
ÖË^Œ∞. 'P`«‡ ã¨=∂Kå~° „â◊=}O— J<Õ K«O„^À^ŒÜ«∞O H͉õΩO_®<Õ J<ÕHõ Ü«∞ø=# ~å„`«∞Å∞ =º~°÷OQÍ
QÆuã¨∞Î<åfl~Ú. „áêѨOzHõ q+¨Ü«∂Å#∞ =∞~°Å=∞~°Å LK«Ûiã¨∞Î#fl D <åÅ∞Hõ JÅã≤ JÅã≤
z=iH˜ XHõ<å\˜H˜ tkäÅ"≥∞áÿ È`ÀOk. ^Œ∞óY=Ú, â’Hõ=Ú, ^•i„^Œº=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# J<ÕHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞
L"≥fi`«∞Î# ZQÆ∞~°∞K«∞<åfl~Ú. Hõ@∞ìk@ì=Ú ÖËx rq`« „áêOQÆ}OÖ’ 'Ö’Éèí=Ú— J<Õ QÆ∞_»¡QÆ∂|
„Ѩ"ÕtOz Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ ã¨OK«i™ÈÎOk. '=Úã¨e`«#O— J<Õ Ñ≤e¡ =zÛ 'Ü«∞ø=#O— J<Õ ZÅ∞Hõ#∞
Ѩ@∞ìH˘x, K≥=ÙÅ∞ ™êQÆnã≤ =∞s K«OѨÙ`ÀOk. ÃÑ·H˜ "≥∞~°∞ã¨∂Î Ö’# x™êû~°OQÍ LO_Õ J<ÕHõ
HõeÊ`« =º=Ǩ~åÅ∞ D r=Ùx K«∞@∞ì=Ú\˜ì L<åfl~Ú. J<ÕHõ „Ѩ=$`«=Î ÚÅ`À ‰õÄ_ç# D [QÆ`Qü $Æ Ç¨ÏO
PHÍâßxfl P„Hõq∞OK«∞‰õΩx LO\’Ok.
D qâßÅ ã¨O™ê~° ã¨=Ú„^ŒO x`«ºO J<ÕHõ â◊s~°=ÚÅ#∞ K«Ñ¨ÊiOz „q∞OQÆ∞K«∞#flk.
Hõ$„u=∞"≥∞ÿ#\˜ì D qhÖÏHÍâ◊O J<ÕHõ ã¨∂~°∞ºÅ#∞, „QÆǨÏ=ÚÅ#∞ ^èŒiOz LO\’Ok.
D [QÆ`∞« Î 'Pâ◊Å∞— J<Õ „`å_»∞KÕ Hõ@|ì _ç '"åã¨#Å∞— J<Õ Hõ=Ú‡Å∞ QÆÅ WO„kÜ«∞ ѨO[~°OÖ’
xÜ«∞q∞OK«|_ç L#flk. r=ÙÅ∞ D [QÆ`ü ѨO[~°OÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOz WHõ¯_» z‰õΩ¯H˘x H˘<åflà◊§‰õΩ
#tã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_ç [#∞Å∞ U"Õ"À P~ÀÑ≤`« ^Œ$+¨µìÅ#∞ P„â◊~ÚOz ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=∞QÆ∞ P`«‡#∞
q㨇iOz WHõ¯_» ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~°∞. '"Õ∞=Ú JO`«\ ˜"åà◊¡O. =∂ *Ïu WO`«\ ˜k— Jx K≥ѨCH˘x
F x~åfi} „ѨHõ~°}O G 17
=Ú~°∞ã¨∂Î D ~°HõÎ=∂O㨠xi‡`«"≥∞ÿ# ^ÕÇ¨Ï #~°Hõ Éèí∂=ÚÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩO@∞<åfl~°∞. JÜ≥∂º! ^Õ=`å
[#‡Å∞ á⁄Ok# r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ã¨fi~°æ=∂~°æOÖ’ Zyˆ~ Ѩ‰õ∆ΩÅÖÏQÍ ã¨OK«iã¨∞Î<åflˆ~ QÍx, P`«‡*Ï˝#O
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ q"Õ‰õΩÅ=@O ÖË^Õ? „Ѩ=$uÎKÕ HÍ=∞ºHõ~°‡Å"≥·Ñ¨Ù PHõi¬`«∞Öˇ· D r=ÙÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ T~°úfi,
J^èÀÖ’HÍÅÖ’ ѨKå~°∞¡ KÕã¨∞Î<åflˆ~ QÍx, P`«‡*Ï˝#∞Å∞QÍ `«=∞#∞ `å=Ú fiÛk^Œ∞ÌHÀ=@O ÖË^Œ∞.
D Éèí=™êQÆ~°OÖ’ 'ã¨$+≤ì— J<Õ ‰õ∆Ω„^Œ KÕѨ 'HÍÅ=Ú— J<Õ =Úã¨e H˘OQƉõΩ PǨ~°O
J=Ù`ÀOk. HÍ=∞O J<Õ ‰õΩ=∞‡i Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~°"≥∞ÿ# Jã¨OMϺHõ 'â◊s~åÅ∞— J<Õ ‰õΩO_»Å#∞ `«Ü«∂~°∞
KÕã≤, D ã¨$+≤ì K«„Hõ=Ú#∞ „uѨCK«∞<åfl_»∞. HõÅÊ „áê~°OÉèíO #∞O_ç J<ÕHõ Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞ QÆ_»z
áÈÜ«∂~Ú. J<ÕHõ [QÆ`«∞ÎÅ∞ ѨÙ\Ïì~Ú. #tOKå~Ú. =~°Î=∂# [QÆ`«∞ÎÖ’ XHõ =¸Å Xky L#fl
D r=Ù_»∞ J<ÕHõ Pâ◊x~åâ◊Å =∞^茺 Pã¨H˜Î, J<å㨉õΩÎÅ =∞^茺 z‰õΩ¯‰õΩx ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∞ x~°fizOK«∞
‰õΩO@∂, H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`«∞<åfl_»∞. Z_»`≥iÑ≤ ÖˉõΩO_® U"Õ"À qѨi}Ï=∞=ÚÅhfl á⁄O^Œ∞`«∞<åfl_»∞.
Ü«ÚQÆ=ÚÅ∞, =∞#fiO`«~°=ÚÅ∞ QÆ_»záÈ`«∞<åfl~Ú. WO`« [~°∞QÆ∞K«∞<åfl =¸~°∞öÅ|∞kú Un
QÆ∞iÎOK«@O ÖË^Œ∞. UO Pâ◊Û~°ºO!
PǨ! D Hõ#|_Õ â◊s~åÅhfl '"åã¨#— KÕ „¿Ñi`«"≥∞ÿ ã¨OK«iã¨∞Î<åfl~Ú Hõ^•! â◊„`«∞=ÙÅ#∞
peÛK«O_®_ç, =ÚÖ’¡H=õ ÚÅ∂ UÅ∞`«∞#fl WO„^Œ∞_»O`«\ ˜ "å_»∞ ‰õÄ_® "åã¨#Å KÕ`<« Õ „¿Ñ~ˆ Ñ≤OK«|_ç,
K«iã¨∞Î<åfl_Õ! "åã¨#Å =¸ÅO Pã¨H˜ÎÜÕ∞!
Pã¨H˜ÎÜÕ∞ ã¨$+≤ìH˜ =¸ÅO - U^À xÜ«∞u D 'ã¨$+¨µìÅ∞— J<Õ ^èŒ∂o Hõ}=ÚÅ#∞ ÖË=nã≤ HÍÅ
ã¨~°ÊO =ÚOy@ Ѩ_»"ÕÜ«ÚK«∞#flk. D Hõ#|_Õ =ã¨∞Î*ÏÅ=∞O`å 'q<åâ◊#=Ú— J<Õ |_»ÉÏyflÖ’
„Ѩ"ÕtOz #tOK«\ÏxˆH L^Œ∞ºHõÎ=∞ø`ÀOk. PHõã≤‡Hõ=ÚÅ∞, qz„`«=ÚÅ∞, ã¨fiÉèÏ=ã≤^Œú=ÚÅ∞ JQÆ∞
D =ã¨∞Î*ÏÅ=ÚÅ#∞ K«∂z r=Ù_»∞ #q∞‡Hõ Hõey LO_»@"Õ∞q∞\˜? g\˜Ö’ U XHõ¯^•xÔH·<å
xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ# LxH˜ L#fl^•? ÖË^Õ! ã¨=Ú„^Œ `«~°OQÍÅ∞ ZO`« xâ◊ÛÅ"≥∂....D „^Œ=º â◊‰õΩÎÅ∞ JO`Õ
xâ◊ÛÅO. 'HÍÅO— J<Õ L#‡`«ãÎ O≤ ǨÏO '[QÆ`∞« ÅÎ ∞—J<Õ QÆ∞#fl U#∞QÆ∞Å#∞ "Õ\Ï_ç Ç≤ÏOã≤Oz, ÉèHí O∆˜ K«@O
=∞#O ã¨Ê+¨ìOQÍ K«∂ã¨∞Î<åflO Hõ^•!
D [QÆ`«∞ÎÅhfl "åã¨<åѶ¨Å=ÚÅ#∞ J<Õfi+≤ã¨∂Î [x‡Oz, H˘kÌ¿ãѨ٠HõxÑ≤Oz =∞~°Å Z@HÀ
=∞@∞=∂Ü«∞=∞ø`«∞<åfl~Ú.
'qkè— J<Õ XHÍ<˘Hõ z„`«HÍ~°∞_»∞ 'z`«Î=Ú— J<Õ Ñ¨@=Ú g∞^Œ 'ѨOKÕO„kÜ«∞=ÚÅ#∞
~°OQÆ∞Å`À— ã¨O™ê~° z„`«=ÚÅ#∞ ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl_»∞.
❖
HÍÅ=Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ"åǨÏO ZO`«\ ˜ z„`«"≥∞ÿ#k! Hõ∆}ÏÅ∞, xq∞ëêÅ∞, QÆO@Å∞, ~ÀAÅ∞,
ã¨O=`«û~åÅ∞, Ü«ÚQÍÅ∞, =∞#fiO`«~åÅ∞ – ~°∂ѨOÖ’ ZO`«"ÕQÆOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈ`ÀOk! Jk
Jã¨`«∞Î #∞O_Õ `«# „Ѩ"åǨÏO „áê~°OaèOzOk. ÉèÏ"åÉèÏ=ã¨=∞xfi`«∞Öˇ·, ~åQÆ^Õfi+¨
You might also like
- Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On ItFrom EverandNever Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On ItRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (3310)
- How To Win Friends And Influence PeopleFrom EverandHow To Win Friends And Influence PeopleRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (6538)
- The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeFrom EverandThe Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (20099)
- The 7 Habits of Highly Effective PeopleFrom EverandThe 7 Habits of Highly Effective PeopleRating: 4 out of 5 stars4/5 (2571)
- The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics EditionFrom EverandThe 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics EditionRating: 4 out of 5 stars4/5 (2487)
- Remarkably Bright Creatures: A NovelFrom EverandRemarkably Bright Creatures: A NovelRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (5719)
- Habit 1 Be Proactive: The Habit of ChoiceFrom EverandHabit 1 Be Proactive: The Habit of ChoiceRating: 4 out of 5 stars4/5 (2559)
- Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and ExecutionFrom EverandHabit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and ExecutionRating: 4 out of 5 stars4/5 (2507)
- The Iliad: A New Translation by Caroline AlexanderFrom EverandThe Iliad: A New Translation by Caroline AlexanderRating: 4 out of 5 stars4/5 (5734)
- The Perfect Marriage: A Completely Gripping Psychological SuspenseFrom EverandThe Perfect Marriage: A Completely Gripping Psychological SuspenseRating: 4 out of 5 stars4/5 (1133)
- Pride and Prejudice: Bestsellers and famous BooksFrom EverandPride and Prejudice: Bestsellers and famous BooksRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (20479)
- American Gods: The Tenth Anniversary EditionFrom EverandAmerican Gods: The Tenth Anniversary EditionRating: 4 out of 5 stars4/5 (12955)
- How to Win Friends and Influence People: Updated For the Next Generation of LeadersFrom EverandHow to Win Friends and Influence People: Updated For the Next Generation of LeadersRating: 4 out of 5 stars4/5 (2327)
- The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeFrom EverandThe Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeRating: 4 out of 5 stars4/5 (5813)
- Habit 6 Synergize: The Habit of Creative CooperationFrom EverandHabit 6 Synergize: The Habit of Creative CooperationRating: 4 out of 5 stars4/5 (2499)
- Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of StrategyFrom EverandArt of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of StrategyRating: 4 out of 5 stars4/5 (3321)
- Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)From EverandWuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)Rating: 4 out of 5 stars4/5 (9974)
![American Gods [TV Tie-In]: A Novel](https://imgv2-1-f.scribdassets.com/img/audiobook_square_badge/626321117/198x198/22ab6b48b6/1718315036?v=1){kind=icon}
