Türkiye’deki Enerji Kaynakları

Türkiyedeki enerji kaynakları coğrafi bölümlere göre farklı farklıdır. Her coğrafi bölgenin kendine ait olan
konum ve stratejisi mevcuttur. Bu iki ana özellik kullanılacak olan enerji kaynağının niteliğini de değiştirir.
Ülkemizin yer altı kaynağı çıkarılan bölgelerinde farklı iklim özellikleri görülür.
Türkiye de enerji üretimi bölgelerin fazla güneşli, fazla yağmurlu ve düz ovalara sahip olması bu enerji
kaynaklarının kullanım amacını değiştirir. Örneğin; Güney ve Batı bölgelerimizde güneşli gün sayısının fazla
olması ile birlikte güneş enerjisinden yararlanılır.
Türkiye elektriği nerden alıyor sorusuna verilen muhtemel yanıtlardan biriside; hidroelektrik kaynakların en
çok olduğu bölgelerdir. Kullanılan enerji kaynaklarının bulunduğu bölgenin jeopolitik konumuna göre
stratejisine göre değişiklik gösterdiği bilinmesi gerekir. Enerji kaynakları bu amaçtan dolayı farklı bölgelerde
farklı ihtiyaçlar için kullanılır.
Yenilenemez Enerji Kaynakları
Bu kaynaklar rezerveler halinde türkiye elektik üretimi için bulunur. Yeraltından çıkarılarak işlenir ve bir
süre sonra kullanım için uygun hale getirilir. Yenilenemez kaynaklar ülkemizin belirli bölgelerinde yer altı
madeni şeklinde çıkarılır. Kendini yenileyemeyen ve tek kullanımlık olan, insan gücü yardımı olmadan
kullanılamayan enerji kaynaklarıdır.
Yenilenemez olan bu kaynaklar şunlardır;
Fosit Yakıtlar
Fosil yakıtlar biriken dış çevre atıklarının bir araya toplanarak işlenmiş halidir. Bitki atıklarının ve diğer yeşil
atıkların bir araya gelerek oluşturduğu habitat alanlardır. Bu yakıtlar bünyesinde yüksek derece karbon içeren
kaynaklardır.
Örneğin; ölmüş bir canlının oksijen olmayan bir ortamda binlerce yıl kalmasından dolayı doğaya hidrokarbon
ya da karbon olarak çözülmesi sonucu bu fosil yakıtlar meydana gelir. Bu yakıtların en önemli olanları ise;
petrol, doğal gaz ve kömürdür.
Kömür
Ülkemizde en çok Zonguldak bölgesinde çıkarılan kaynaktır. Yer altı madeni çıkarma makine ve potansiyeline
sahip olmadığımız için bu kaynağın çıkarılmasında maliyet fazladır. Türkiye elektriği nerden alıyor alıyor
diye sorulduğunda bu kaynağın çıkarıldığı bölgeler ve komşu bölgelerinden alır.
Kömürün işlenmesi sonucu Türkiye elektrik tüketimi sanayi bölgelerinde enerji üretimi ve yakıt için
kullanılır. Aynı zamanda ev ve iş yerlerinde ısınma kaynağı olarak kullanılır. Ülkemizde yıllık 7 milyon ton
kömür çıkarılır. Fakat yer altı kaynakları çıkarmada sistemimiz yetersiz olduğu için bu yer altı kaynağı ulusal
sanayi için yurt dışına daha çok gönderilir.
Linyit
Türkiye enerji vakfı‘nın yaptığı istatistiklere göre ülkemizde en çok çıkarılan kaynaklardan biride linyittir.
Ülkemizin hemen her bölgesinde çıkarılan ve yer alan kaynaklardan biridir. Kalori değerinin yüksek olması bu
kaynağı önemli kılar. Yüksek kaloriye sahip olan linyitler varken, düşük kalorili olan linyit kaynakları da
vardır.
Bu önemli doğal enerji kaynaklarının çıkarıldığı yerler; Kütahya(Tavşanlı, Tunçbilek), Manisa(Soma),
Amasya(Çeltek), Muğla(Yatağan). Genel olarak sanayilerde ham madde şeklinde kullanılır.
Doğalgaz
Türkiye de kullanılan enerji kaynakları ülke dışından ithal edilmesi sonucu da kullanılır. Doğalgaz bu
kaynaklardan biridir. Ülkemizde sadece Hamitabat bölgesinde bulunmakta. Trakya bölgesinde Kırklareli
sınırlarındadır. Bu kaynak ülkemizde sadece ısınma kaynağıolarak kullanılır. Aynı zamanda bu kaynağın
arama çalışmalarına ülkemizde devam edilmektedir.
Petrol
Petrol Türkiye enerji sektörü ve ulaşım için kullanılan ana kaynaklardandır. Yıllık olarak tüketimi 3 milyon
tondur. Kaynağın bulunduğu bölgelerde çıkarılması ise 20 milyon tona ulaşır. Bu kaynak mazot ve benzin gibi
türevlerine ayrılır. Çıkarıldığı yerler; Batman, Siirt ve Adıyaman’dır.
Nükleer Enerji
Uranyum ve toryum türevlerinin kullanılması sonucu ortaya çıkar. Atom enerjisi ve nükleer araştırmalarda
kullanılır. Türkiye ithalatı verileri listesinin ilk sıralarında yer alır. Çıkarıldığı yerler; Giresun, Aydın,
Çanakkale, Muğla’dır.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Diğer adı sürdürülebilir enerji kaynakları olarak da geçer. Doğada saf halde bulunur ve kullanımları
jeopolitik konuma göre farklılık gösterir.
Yeşil enerji denilen olay ise ; doğal ortamdan alınan ve çevreye herhangi bir zararı olmayan kaynaklardır.
İnsan gücü yardımı ile kurulan düzeneklerde bu yer altı kaynaklarının işlenme şeklidir.
Bu kaynakları inceleyecek olursak;
Güneş
Yenilenebilir enerji projeleri arasında en çok kullanılan kaynaktır. Türkiye’nin bulunduğu konuma göre
güneşlenme süresinin en fazla olduğu yerlerde kullanılır. Ülkemizin Güney ve Batı bölümlerinde en fazla
kullanılan kaynaklardan biridir. Bu sayede ısıtma sistemleri ve tarımda sera için tercih edilir.
Türkiyedeki enerji kaynakları arasında özellikle yaz aylarında ve iklim özelliği; yazları sıcak ve kurak,
kışları ılık ve yağışlı olan bölgelerde daha çoktur. Güneş ışınlarının dik düştüğü bölgelerde bu kaynaktan daha
fazla yararlanıldığı görülür.
Rüzgar
Türkiye’nin enerji ihtiyacı için en az kullanılan kaynaktır. Marmara Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesi’nde
yaygın olarak kullanılır. Yer şekillerinin düzlük olduğu ve çevresinin deniz ile çevrili olan bölgelerde kurulan
düzenek (rüzgar ve yel değirmeni) sayesinde sürdürülen ve kendini yenileyen bir kaynak çeşididir.
Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının ilk sırasında yer alır. Ülkemizin Doğu, Batı, Kuzey ve Güney
yönlerinden açık olduğu için rüzgarın oluşumu için gerekli potansiyele de sahiptir.
Hidroelektrik
Ülkenin yer şekillerinin engebeli olması nedeni ile Türkiye elektrik enerjisinin yüzde kaçını
üretiyor sorusunda ilk sırada yer alan kaynaklardan biriside budur. Yüksek ve engebeli olan bölgelerde su
gücü ya da elektrik gücü olarak kullanılır.
Türkiye enerji tüketimi kaynakları arasında ikinci sırada yer alır. Elektrik enerjisini hidroelektrik
santrallerden ya da baraj gibi yerlerden çekilerek üretilir. Tamamen doğal olan bu yöntemde insan gücünden
yardım alınarak kurulan düzeneklerin yardımı ile ülke elektrik kullanımını azaltırken, aynı zamanda ithalatını
da düşürür.
Biyokütle
Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynakları arasında az rastlanan ve nükleer araştırmalarda kullanılan ender
kaynaklardır. Doğadaki karbon ve azot dengesinden faydalanarak kullanılan ithalatı çok olan kaynaktır. Biyo
araştırmalar ve kimyada kullanılan maddeler arasında yer aldığı için ülkemizin ithal ederek kullandığı
kaynaklar arasında yer alır.
Türkiye’de yenilebilir enerji kaynakları arasında çöp ve atık yakma sonucu ortaya çıkar. 77 milyon tona
yakın biyokütle bulunur. Bunun en çoğu tarımsal atıklardan elde edilir. Aynı zamanda atık çöplerden elde
edildiği de bilinir. Çöp, tarım atıkları ve gaz santralleri gibi alanlarda işlenerek enerji kaynağı olarak geri
kullanımı sağlanır.
Jeotermal
Jeotermal enerji Türkiye’de nerelerde var sorusuna bakıldığında Ege ve Marmara bölgesidir diyebiliriz.
Sebebi ise fay hatlarının ve sıcak su akıntılarının geçtiği bölgelerdir. Geçiş özelliklerine sahip oldukları için
magmaya yakın yerlerdir. Bulunduğu yerler; Ege (Büyük Menderes, Gediz), Güney Marmara Bölümü. Bu
kaynak ile buharlı elektrik ve buharlı araçlar üretilir.
Temiz enerji kaynakları arasında yer alır. Tamamen yeraltından çıkarılması ve Kuzey Anadolu Fay Hattı
çizgisinde hareket etmesinden dolayı ülkemizde bolca bulunur. Kırıklı ve genç oluşumlu bir ülke olmamız
sebebi ile bu kaynakların fay hattı sınırlarında olması önemli bir unsurdur.